Sunteți pe pagina 1din 693

Hildegarde (sainte ; 1098-1179). S. Hildegardis... Opera omnia... Physicae textum primus integre publici juris fecit Dr. Car.

Daremberg,... Prolegomenis et notis illustravit Dr. F. A.


de Reuss,.... 1855.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.


PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFOBMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM


QUI
AB JEVO APOSTOLICO AD INNOCEWTII III TEMPOKA
FLORUEuUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMMUMQUJE EXSTITERE MONUMENTORUM CATIIOUC/E TRADITIOMS PER OUODECIMPfUOIU
ECCLESIJE SJECULA,
JOXTAEDITIONES ACCURATISSIUAS, INTERSE CUMQUK NONNUI.LIS CODICIBUS HANUSCRIPTIS COLLATAS.
FERQUAM DILIGENTF.R CASTICATA;
DISSERTATIONIBOS, COMMENTARIIS E VARIANTIISUS
1.1CTKINIBIISQI CONTINENTEN ILLIISTRATA;
OHNIBOSOPERIBUS POSTAHPLISSIMAS EDITIONF.S QU.BTIIIBUS NOVISSIMIS S4XULISDKBKNTUFT ALLBOLUTA»
hETFXTlS,AICTA;
INDICIBUSPARTICOLARIBUS ANALVTICLS, SINGUI.OSSIVETOMOS, SIVBAUCTORES ALICUJUS HOMENTI
SUBSEQUKNTIBIIS, HONATA;
INTRA
CAMTUI.IS IPSDMTEXTI1M IIITEDISPOSITIS,NF.CNON ETTITULIS SINGOLARUM PAGINARUM MARGINEH SUPKRIAIISM
DISTINGUENTIRDS SUCJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBOS, ADORNATA;
OPERIIIUSCUMDUBIIS TOMAPOCRYPIIIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN OHDINE ADTLTADITIOHEH
KCCI.F.SIASTICAMPOLLF.NTIBDS, AMPLIFICATA;
DBOI'118
INDISIBUS GENERAI.HIUS L.OCUPI.ETATA : ALTKRO SCII.ICKTKEKUM,QU<> CONSUI.TO,
QUIDQUI»
ONUSQUISQIIK PATRIIM IN QIIODT.LBETTIIEMA SCIIIPSKRIT UNO INTUITL) CONSPICIATUR ; ALTF.KO
SCIllPTtllt/E SACUJG, EX QIIOLECTORI COMPERIItF. SIT OBVIUH QUINAM PATRIS
F.TIN QUIRDS OPERUM SCOKIJM LOCISSINGULOS SINGUl.OIUIM LIBRORUM
SCRiPTURiE TEXTDS COMMKNTATI SINT.
EhlTIOACCUHATlSSIMA,Ctf.TERlSQUF,OMNIRUS FACILEANTF.PONENDA, Sl PKHPKNDANTUR : CIIARACTBRUM MITIDITAt,
CIIART.E
QIALITAS, INTEGRITA3 TEXTUS,PERFECTIO COIIRKCTIOMS, OPKRUM HECUSoRUM TUMVARIFTAS
TUMNUMERIIS, FORMA VOLUMINUM PKRQUAH COMMODA SIBIQUB 1NTOTOOPKRIS DKCURSU CONSTANT) »
PRKTII
HIMII.IS, KXIGUITAS, PR£SERTlMQUE ISTACOLLECTIO, UNA, METIIODICA F.TCllllONOL06IC/J<~• 7/^\
£F.*r.KNTORUM FRAGMF.NTORUM OPUSCULORUMQUF, IIACTF.NUS IIIC ILLIC SPARSOBUM ', ^//^\
PKIMUM AUTKM IN NOSTRA BIIII.IOTHECA, F.XOPERIBUS AD OHNES «TATKB, ™ /^^>)\
LOCOS,I.INGUAS FORHASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATORflM. f V* \&J.V
SERIES SECUNDA, \
W CUA 1-ltoDKUNTPATKKS,DOCTORKS Sr.RIPTOUESOUE ECCLESI* LATIN ^\\
A GltEGOlllOMAGNOAD INNOCENTIUM III >^\
ACCURANTE J.-P. MIGNE, y
8IBMQTHBCC CLEBI DHITOIM, ',
51VE
CURSUUMCOMPLBTOHUM IN SINGULOSSCIERTIJC BCCLESIASI IC« RAMUIBOITORB.

riTIIOI.OCIAIIINAEDITIONETYPIS MANDATAEST,ALIANEMPELATINA.AI.IAGltf CO-LATINA,—VENRUNT


MII.I.F£T TRECENTISKRANCIS SEXAGINTAET DUCENTA VOLUMINA EDITIONISLATINJ2;OCTINGENTIS
KTMILLETIIECENTA GlliECO-LATINjK.—MEUELATINAUNIVERSOS AUCTOIIES TUMOCCIDENTALES,
TLM OUIKNTAI.ES EOUIDKMAMPLECTITUR } HI AUTEM,IN EA, SOLAVEHSIONELATINADONANTUH.

PATROLOGLE TOMUS CXGVII.


SANCTA fllLDEGARDIS ABBATlSSA,

EXCUDIiBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,


1NVIADICTAWANUOISE, PROPE PORTAMLUTETIJE PARISIORUMVULGOD'£JVF£/ilSOMINATAtf,
SKUPETIT-MONTROUGK.
18SS
SJSCULUM XII.

S. HILDEGARDIS

ABBATISS^

OPERA
OMMA,

AD OPTIMORUM LIBRORUM FIOEM EDITA.

fBYSICiE TEXTUM PRIMTJS INTEGRK PUBLICI JURIS FECIT D* CAR. DAREMBEfifl


BibliothecseMazarin» Pnefectos;

nmtxsmnaam mr NOTIS ILLCSTHATIT »* i. *. w amnM,


Professor Wirceborgensl».

ACCURANTE J.-Pv MIGNE,


BIBLIOTHECflt CLBBl OHIVBBtBI
SIVB
CtntgUCM COHTLiTOIICMIN SINGtllOS SCIBNTIS ECCLMUSTICB IUBO* IMTMI*,

TOMUS UNICUS.

TKNIT 7 *RANC.ISGAIXICtS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM


IN VIADICTADANIiOlSE,PROPE PORTAM LUTETLEPARISIORUMVULGOFENFEHNOHTKATAi^
SEU PETlT-MONTROUGE.

18$S
ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXCVII CONTINENTUH.

SANCTA HILDEGARDIS ABBATISSA.

Epistolae. Col. H5
Scivins seu Visiones. 383
Liber divinorum operurn simplicis hominis. 739
Solutiones triginta octo qusestionum. |Q37
Explanatio Regulaj S. Benedicti. 1053
Explanatio Symboli S. Athanasii. joG5
Vila S. Rupertr. jQgt
Vita S. Disibodi. 1093
Physicd, cujus tilulus cx cod. ros.: Subtilitatum diversarum naluraruro creaturarum
libri novem* m>T

Ex T.vptsL. MNSKK,
au PeUt-MoDtikcgA.
SANCTJE HILDEGARDIS

RES SCRIPTA
NATALES, GEST^E,

(Acta sandorum Bolland., Sepl,. lom. V, die 17, p G29.)

g I- Acta S. Hildegardis jam edila, et illiu* aucio'- A vcslroe prseeeplum accepi, ut post Godefriiiuin, vi-
res : alia quwdani ex tns. edenda : Viia supplenda rum ingenio clarum, Vilam sanciae ac Deodilcotse
in hoc Conimeutariomaxime ex Sanctie scriptis.
Hildcgardis virginis (quam ille honesto stylo inchoa-
4. Inier sanclos qui sseculoxn floruerunt, locuin vit, sed non perfecit) iu ordinem redigerem, et
non vnlgarem habet S. Hildegardis virgo, viituii- quasi odoriferis floribus serta contexens, visiones
fous, miraculis, propheticis scriplis, ac mira no- ejus, geslis suis, insertas, sub divisione librorum,
ininis eelebritale clarissima, cujus gesla niodo il- in unius corporis formam redigerem. i Tum posi
luslranda suscipio. Viia ipsius ad hunc-diem im- aliquot excusaiiones, quid fecerit, sic explicat :
pressa est apud Surium, et jam anno 1566 Colo- i Ilaque parui eo modo, ut prgcfali viri liber, pri-
niac edila. Auctorem Vilae Theodorir.um abbalem mae positionis locum obtinens, nullam snae dispo-
Senediciinum omnes passim recentiores dicunt, sitionis paliatur jacturam; deinde secundus liber
sed non addunt cujus monasterii sit abbas. Apud visionum pulcherrimuin et admirahilem textum :
Surium de Theodorico hsec nolantur : « Claruit is lerlius miraculorum... a nobis digestam, dlvisam
anno 1200, estque diversus a Theodorico abbale et ordinatam conlineret scripturam. i Itaque pri-
S. Trudonis. i Dislinctio haeccerta est, cum Theo- mus liber est Godefridi, exceplapraef;>tione, con-
doricus Trudonopoliianus abbas anno 1100 florue- B tinetque pleraque Sanctse gesta; non lamen mor-
rit. Trithemiiis in Catalogo illustriuni virorum, tem, visiones quoque et miracuia in Iioc libro ali-
pag. 138, parum exacte de Theodorico, ejtisque qua referuntur. Al libcr secundus de visionibus ei
aetate loquilur : < Theodoricus. inquit, abbas or- terlius de miraculis et morle Hildegardis, solius
dinis S. Benedicti, beai;e Hildegardis quondam sunt Theodorici.
amator caslissimus, vir tam in Scripluris sanclis 3. Jam vero ambos hosce scriptores, noti abba-
quam in litteris ssecularibus exercilatus et doctus, tes, sed monachos fuisse, habeo ex Actis mss„ pro
ingenio promplus, sermone scliolaslicus, scripsit canonizatione S. Hildegardis compositis, et apud
ad mullorum aedificaiionein vitam ejusdem Hilde- nos edendis, in quibus num. 7 iiaec leguntur :
gardis sponsae Christi lib. iv, Epistolas quoque va- i Bruno custos S.Pelri in Argentinaet presbylcr
rias ad divcrsns, et quabdam alia nobis incognila. juralus dicit de viia beatae Hildegardis,... quod
Ciaruit temporibus Henrici VI(defuncti anno 1198) in libello qui de ejus vita a duobus religiosi>,
annoDomini 1200.i Tritbemius memoriaelapsu, aut, scilicel Golfrido et Theodorico, qui cum beatu
ut magis credo, errore Iranscribenlium aut inipri- virgine morabanlur, statim post ejus obitum esi
mentium, vitam in qualuor libros videtur dividere, seriplus, legit : qucm omnibus modis vera credit
cum tantum sinl libri tres, ut clarum et certum conlinere, elc. i Ex his habemus primo, auctoies
est exsingulorum praefatione, el couclusione libri Sanclee convixisse, et non modoesse conlempora-
tertii. De scriptorum aelate infra. neos, sed in muliis etiam lestes oculatos. Hac dc
2. Primus forie est Tritbemius qui Tbeodoricum, causa Tbeodoricus, licet in praefaiionibus de more
biographum, vocavit abbatem ; mullumque dubilo multis utalur excusationibus, nunquam pro excu-
an reveraabbas fuerit,imopotius credo monachnm satione allegat ignorantiam geslorum, visionmn
fuisse, non abbatem. Certe monachus lanlum fuit, aut iniraculorum S. Hildegardis, et ue inSTiuat
quando vitam conscripsit. Piseterea non solus quidein nisi raro, sealiorum instruciione iud'gere,
Theodoricus laudalam Hildegardis Vitam scripsil; aul aliorum rclalione uti, ad gesta Santlas cons ri-
sed eam ante ipsum scribere ccepil Godt-fridus benda. Itaque dubitare non possumus quin Gode-
monachus, cujus est liber primus. Sccundum vero fiidus et Theodoricus fuerint ex iis monachis, qui
et (ertiuin composuit Theodoricus, jubenlibus Lu- in monasterio B. Hildegardis rein divinam peragc-
dovico et Godefrido abbalibus. Haec omnia clare banl, eaque de causa poterant omnia habere per-
eruuniur ex profationibus, quas omnes coinposuit spectissiuia. Godefridus verosimiliter erat natii
Theodoricus. Eienim toti vitas ita praefari mcipit: D major, isque solus Vitain scripsissel, nis>imors in-
iDominis venerabilibus, Ludovico el Godelrido ab- tervenissel. Natn defunclum fuisse Godefriduin,
balibus, Theodoricus humilis servorum Dei servus quando scribebat Theodoricus, liquel ex praefatio-
salutein cum devotis orationibus. Aiicloritatis ne libri secundi, iu qua i Godefridus bon;e menio-
PATROL. CXCVIL t
<{ S. HILDEGARDIS 12
ria? i vocaiur. Habenms sccundo, Vitam fuisse A ad examenilliidinstiluebdumdelegavilpraepcsttum,
scriptam statim post Sanclae obitum.Habemus ter- (lecamun et scholasticuiu Moguntinos. In eadem
tio, errasse Baillelum in labula crilica, non modo vero epislola conqueritur pontifex, defectus ali-
quia Theodqricum facit abbalem, et solum Vitae quot in Aclis illis esse invenlos quod non essent
scriptorcm, cum Trithemio , sed etiam magis, omuia salis clare exposita. At illis defeclibus non
quia dixit, ettin vixisse i viginti aut triginta an- peril Actoi-uin fides hislprica. Quare dabo Iirecin-
nis » post mortem S. Hildegardis, ac si non esset quisilionis Acla posl viiani, debilis adnotalionibus
scriptor omnino contemporaneus. Hanc Vitam pri- illuslrata. i
ino loco recudam ex Surio, collatam lamen cum 6. Praeter anliqua lisec docuincnia de S. Hildc-
ins. Bodecensi, cujus lectiones variantes acce- garde n.ulta ipsius opera partiin imprcssa, partim
pimus. etiamnuin manuscripla habemus. Ex bisce niajo-
4. Alteram quoque habemus Vitam S. Hilde- rem piae cacteris ad augendum hunc comuieniaiium
gardis in codice noslro ms., qui notalur P. nis. maieriam prxbebunt epistola», quaruin niagnum
17:eademque nonnihil interpolata nobis trans- numerum habemns impressum Coloniaeanno 1566
missa est ex codice Ultrajeciino S. Salvaloris. una cum aliqudt opusculis et Vita Sanctae, recu-
Utrumqiie ms. contuli, et initiu nullam fere dif- sunique in Bibliotheca I Palrum edilionis Lugdu-
ferenliam inveni, circa fineni vero adnolaliones nensis lom. XXXlll. Alteram non modkam pariem
(|uasdam vitae insertas reperi iu codice S. Sulva- dedil Marlenius Amplissimm Collecl.lom. II. Noir-
loris, quse non habentur in codice nostro, oliiii nullas eliam aliis locis edilas inveni, noniiullas
eliam Ullrajectino. Auctor hujus Vitae ignoratur, habeo mss.; nec dubilO quin plures variis locis
sed verisimililemoii habitavit Moguntise,autin ejus etiamnum in labulariis aut biblioihecis laieuii.
terriiorio, cum de scriptis Sanctae ila loquatur : Prjecipuas tumen, quae in coenobio Sanctx in
< Sane si cui placet de illius visionalibus verbis unum volumen cranl collcclae, omnes editas existi-
lcgere, acquirat de ejus scriptis, quae jam circa iuo. Alia quoque Sanclae opera, quaelalius suo lc-
parles Mogunliaevulgantur dispersse. i Piseteria co recenscbo, aliquod eliam dabuut subsidiuui ad
non opinor auctorem illitis Vitae prorsus fuisse gesia et virtules ipsiujs illustrandas. Scriptores
Sanclae contemporaneuin. Qua de causa illam eden- aliqui paulo posteriores, quales sunt Vincentius
dam non censeo, praeserlim cum paucissima do- Beliovacensis, Riclierius Senonensis, Albericus
ceat quse in priori Vita uon legiintur, el tota fere inonacbns in Chrouico, qui saeculo xm florucruDt,
ex scriptis SancU: sit conlexia sine mullo delectu. C aliique plures, pro gejuis S. Hildegardis, nou
Dabo igitur ex brevi illa Vita iu Cominenlario, sutii omnino negligendi. Verum hos aliosque suis
quidquid utile ad leclorem inslriienduui credidero, locis laudabimus, et sequemur vel refutabimus,
oiiiissis longis lexlibus, qui in ipss Sanclse scri- proul ralio exigere videbitur. Caeterum necesse
ptis legi possunt, et ad ipsius gesla aui mores ini- non esl recensere omnes; Vilas posterioribus saecu-
niine spectant, lis el variis linguis scriptas. Habeo sane Italicam,
5. Aliud scripium dc S. Hildegarde aniio 1641 Hispanieam, Germanicam, Gallicam, Belgicam ;
ad Bollandum misil P. Joannes Gamans, fieqiien- al nulla illarum quidquam addit ad antiqua docu-
lissime in boc opere laudatus. Uude acceptum sit, incnta praeter errores. Bailletus quidem crisim
ascripsit Gamansius his verbis : i Ex Bodecensis proulelur, eamque severam, sed ssepe plura cor-
cienobii Regularium S. Augiislini, dicecesis Pa- rumpit quam corrigil, et raro producit docnmenla
derbornensis, Passionali pergameno ins. insigni aliis ignota. Hunc lanieii subinde solemus corri-
inensis Septembris fol. 247, ubi post iiiuiilam Vi- gere, quia sallem severitale crisis nomen sibi pe-
lam S. Uildegardis atlexuiiiur sequenlia. i Titulus perit.
scripli hic esl : De testimonio miracutorum sanctai _ II N,.tales, pueritia, vita monaslica in Monte
Dominus merilis " §
llildegardis, quai ejus oprratus est, S. Disibodi: visiombusa pueritia iltusiratur, eas-
lam in vita ejus, quam post mortem. Compftidiiim que demum tcribere co\y~uur:quo modo opera sua
est Actorum quae amio 1235 coinposilu suntab i'is scripserit.
qui in virlutes el miracula S. Hildcgardis iuquisi- 7. De tempore natali S. Iiildegardis vila ms.,
veruul, el Acta inqtiisiiionis suae ad sedem apo- lam in codice nostro quam in Uitrajectino S. Sal-
siolicain traiismiseruiit. De lenipore et Actis ad vatoris, ila habel: i Anno Incarnationis Domi-
. summuin Pontificem missis Hquel ex flne hujus ni 1100, qui eral auiiiis qiiadragesimusquiuiuslleii-
compeudii. Verum collector hujus compendii adeo rici illusiris, hujus rominis nuarii regis, et tertii
. ouuiia resecuil adsolam Actorum formam spectan- imperaloris, fuil in Gailiacriterioris paitibis virgo
tia.ut ex illo nequeam perspicere,cujus auctorilate tain generis quam sanciitatis ingenuiiate nobilis,
delegali fuerint inquisitores illi, archiepiscopi in lerritorio Moguminic civitaiis. i Pio designato
Moguntini, qui luuc erat Sigefridus III, an \ero anno mox adducun.ur S. IMd gardis verba hocmo-
kiiinmi ponlificis Gregoiii IX. Verum ex epislola do: i Post Incarual onem, inquil, Domini anno
Gregorii IX, recilanda num. 208 et 209, babemus, millesimo centesimo, dpni doctrina aposlolorum,
Auta ilta fuisse composita jussu ipsiusGregorii, qui et ardeus juslilia, quam iu populo Christiano sau-
13 ACTA. 14
ctus Spiritus constiluerat, Iaxari coepit, nata sum, A.mirabile Innien vidit sine intelligentia suflicienti,
et parenles mei cum suspiriis Deo me vovebant. i quinquennis vero visiones ccepit inlelligere.
Haecquidem Hildegardcm nalam faciunt annollOO, 9. Neoterici aliqui memoriae lapsu quinquennem
laudaulurque tanquam ipsa Sanctae verba pro iila Hildegardem vilae monasticae ascribunt sub disci-
opinione. Verum ex Vila edendn, in qua lib. u, plina Jutlae. At Vila i.i.um. 2 leslalur, octo fere
cap. 1, ille ipse S. Hildegardis locus rectius alle- annorum fuisse quando tradila est Juttoe, sorori
gatur, inlelligimus, epocham anni 1100 solum dari comilis Spanheimensis, ioslituenda religiosis disci-
pro designando tempore quo justitia laxari ccepit; plinis. Conseiilit de oclavo cetalis suas anno testimo-
et Sanctam solum dicere, itlis lemporibus se natam. nium niiraciiloruin, num. 7, eamque ab ea aetate
Voces autem itlis temporibus explicari debenl cum sub beaii Benedicti Regula a parenlibus oblatam
aliqua latitudine, ac si diclum essel circa illa tem~ fuisse in Monte Sancti Disibodi lestalur. De hisce
pora; cum S. Hildegardis annum siunn natalem alio vero in Viia ms., verba ipsius Sanctaeisla allegan-
modo et cerlius assignel in praefatione operis sui tur: <In octavo aulem anno in sanctam conversa-
praecipui, quod Scivias nominavit. Cerie in laudata tionem spiritualis vitse oblata sum, et usque ad
praefatione asserit se scribere jussain visiones suas quinlum deciimim annum fui mulla videns, el plura
anno 1141, el tunc fuisse < quadragiuta duorum B simpliciler Ioquens, ita quod ilii adniirabaiitiir,
annorum, septemque mensium. Secundum haec qui haec audierunt, a quo essent, et unde venirent.
verba, anno 1098 aut prioribus mensibus anni 1099 Tunc et egoin meinelipsa admirata sum, qiiod,cum
nala esl Sancta. Quo miniis vero nativitalem ipsius inlra in anima mea haec vidi, exterioretn eiiain vi-
ad aunum 1091)Uifferri posse credamus, facit annus suin babui, el quod hoc de nullo hoiniiie audivi.
emortualis, non alius flgendtis quam 1179, quo an- Quapropler et magno timore correpta siim, nec am-
num agebat octogesimum secundum. Nata igitur est plius de meo interiori lumiue ciiiquam manifestare
anno 1098, ei quidem ante 17 Seplembris, quo de- atulebam. Attamen multa loquendo ac de fuiuris
funcla est, cum alias non inchoassel annum aetatis dicendo saepe prottili. Et quando hitjus visione lu-
octogesimuin secundum. minis plene perfundebar, multa, quse audientibus
8. Joannes Trilhemius, abbas Spanbcimensis, in aliena videbantur, loquebar. i Haec ipsa uberiua
Chronico Hirsaugiensi ad annum 1150 de parenlibus recilala leguntttr in Vita edenda, lib. n, cap. 1,
et patria S. 'llildegardis ita loquilur: < Fuit autem ubi eliam declarat, crescenle auate, inagis se ina-
haecsanctissima virgo... oriunda ex comitatu Span- gisque de suis visionibus siluisse, qtianditi erat
heimensi de villa Bickelleheim dicla, palre Hilde- sub disciplina magistrse suae B. Jntue, et post
'
berlo miiile, matre vero Mechlilde progenita, tem- ^ mortein quoque ipsius aliquol amiis, donec Ueus
poribus Henrici imperaioris IV nata itt mutidiiin, cogeret visa revelare, el deiuum couscrihere.ilinc
anno videlicet Gebhardi abbalis Hirsaugiensis vu. de istis visionibus rursuiu dicit in prooemio ad li-
Cujus pater in curia comiium de Spanbeim cuin brum Scivias : < Inleriui tisque ad id leiiiporis,
aliis nobilibus militans versabalur, hoiuo rectus et quo illud Deus sua gratia manifestari volu t, sul»
Deo devotus. i Comitalus Spanheiir.ensis esl in quielo silentio compressi. i De modo atitem quo
Palalinatu inter fluvios Mosellam et Naham, el pro visionibus istis fruebalur, ibidem haec subjungit :
spiriluali jurisdictione in dicecesi Mogtintina. An- i Visiones vero quas viili, non eas in soinniis
nus seplimus Gebhardi abbatis, quo llildegardein nec doriuiens, nec in phrenesi, nec corporeis
naiam slaluit Trilheiitius, ab eodem coiineclitur cum oculis, aul auribtis exterioris bominis, nec in
anno 1098, quem el nos Sanctae naialem statuimus. abditis locis percepi; sed eas vigilans, cir-
Quid leriio aetalis suaeanno contigerit S. Hildegardi, cumspiciens in pura menle oculis et auribus in-
ipsa exponit in Vita, lib. u, utira. 16. Consentil terioris hominis, in apertis locis secundum vo-
vita ms., in qua haec legunlur ex Hildegardis scri- luntalem Dei aecepi. Quod quomodo fit, carnali
plis adducta : i Ac in tertio a-talis meai anno tan- jQ homini perquirere diflicilc esl. i Haec interim
lum ccelitus lumen vidi, quod auiina mea in visce- de visionibus Sanct<e,- de quibiis plura dabo in-
ribus meis contremuit: sed pnu impedimentis in- feritis.
fantiaede his nil potui proferre. i Mirabile eliam 10. Dum vero visiones suas lanto studio occul-
est qtiod tradilur iu teslimonio miraculoruin infe- Ubat S. Hildegardis, e vivis abiit Jutla magistra,
rius edendo num. 7; idque dixisse asseritur, < cum cui humiliter solebat obedire, ipsaque ccepil aliis
quinque annos haberet. i In prooemio vero jam prseesse. Dodechinus, sub finem ejusdem saeculi
allegalode his ila scribit: < Virtutem aulem inysle- abbas S. Disibodi, in Appendice ad Chronicon Ma-
riorum, secretarum et admirandarum visionum a riani Scoti, ad annum 1136, ad proposilum no-
puellari aelate, scilicet a tempore illo, cum quin- strum ha habet : < Obiit divse memoriae domica
queunis essein, usque ad praesens tempus, mirabili Julla, quae viginii quatuor annis in Monte S. Disi-
ruodo in IIIe senseram, sicul et adhuc, quod lameu bodi inclusa, sornr Megenhardi comitis de Span-
iiulli horainum, exceplis quibusdam paucis et reli- heini. Ihcc sancta mulier inclusa esl Kalendis No-
giosis, qui iu eadem conversatione vivebant, qua et vembris, ct aliaeIres cum ea, scilicet Hildegardis,
ego eraro, manifeslavi. i llaque .leriio aetalis anno el S.iiiiei (itfafri//o»iiiis/egitsuiniet, id est Juttae) vo-
15 S. HILDEGARDIS \ff
cabuli duae, qtias ctiam, quoaJ vixit, sanclis virtu- A bns causis suis se culppbilem aestiinavit. Nam rui-
libus imbuere studuii. » llaec qtiidem chronoiaxis nas cordis ejus circumsepsi, ne mens ipsius per
iion omuino consoual asscrtis de vita nionastica superbiam aut per vanam gloriam se elevaret, secl
per S.< Hildeg.irdem inchoata, dum feie oclo erat inagis in omnibus his timorcin et dolorem, quam
annonmi. Nain, si Jutta viginli et quatuor anuis gaudium aut petulanliam sentiret. Unde in amore
fuit recuisa, el defuncia anno 1156, reclusil se pri- meo scrutatus est in aJuimosuo,. ubi illum inveui-
iiium ahno 1112, aul ccrle circa 1112, si auni illi ret, qui viamsalmis curreret. Et quemdam (scilicet
fortenon fuerint completi, aut si qui illis superad- monaehum directorem) invenit, et eum amavii,
dendi sinl nienses. Al S. Hildegardis anno 1106 agnoscens, quod lidelis hoino essei, et similis sibi
erat oclo annortim, eaquede causa videlur seX an- in aliqua parte labaris illius, qui ad me tendit;
nis cum .15. Jutla vitam monaslicam duxisse ante tenensque illum simul cuiu illo in omnibus his per
epocbam Dodeehini. Diccnduui iiaque videltir aut supernum sludium coiitendil, utabsconsa miracula
iu iiumeros Dodechini errorem irrepsisse, atit Hil- mea revelarenlur. El idem bomo super semetipsi-m
degardem alio pritis loeo vixisse sub disciplitta se non extulit, sed ad jilliiin in ascensionetn humi-
ejusdem Jultae. Cerle oninia atitiqtia iiislruincnla litalis, et iuicntione bome voltinlatis, quem in-
unauimi conseiisii Hilikgardem ab anno aetaiis B venll, se in mtiliis suspiriis inelinavit. Tu ergo,
qciavo faciunl monachaui in Moule S. Disibodi. o hoino, qui hsec IIOI) inquieludiue deceptionis,
Eral Iocus in comitaiu Spanheimensi, eratque ibi sed in purilate simplicilatis accipis, ad manife-
coeiiobium ordinis Benediciini, de quo fuse actum siationem abscondiloruin directa, scribe quae vi-
esl ad 8 Julii in Coinir.euiario praevio ad Vitam des et iiudis. » H;ec oinnia, licet utctinqtie ob-
S. Disibodi fundatoris. Abhas vero ccenobii Ful- scura suut, dirigebanliir a Deo ad aniinandam
chardus eodemanno cum Jutta obiit, el successo- Hildegardem, ul scriberet visiones suas secunduin
rem habuit Cononem aul Cttnonem, sub finem an- consiliuin illius nionachi quem tunc cceperat con-
ni 1136 consccralum. Sub biijus obedientia igitur sjilere.
eial S. llildegardis, qttando anno eodeiu paucis 13. QttiJ illa post ejusmodi visiouem fecerit, sub-
praeesseccepil. jungit hoc modo: < SecJcgo, quaiuvis hajc viderein
11. Post obilum B. Jullsc, de qua ad 20 Decem- et audirein, tamen propier dubietalem et malam
bris agendum erit, S. Ilildegardis, ut rpsa asserit . opinionem, el proptcr diversitatem verboruin liomi-
iu Vita,num. 17, perrexilde inore visiones habere, num, landiti, non in pcrliuacia, sed in humiiitatis
easque silenlio preniere, donec tandeiu slimulis " officio, scribere recusavi, quousque in leettim aegri-
divinis excitala, de iis inonachtim tnagislrum suiim ludinis. flagello Dei dejpressa, caderem; iia quoii
consuleret. De his iu Proccmio ad Scivias sic lia- landem muliis infirmilaiibus compulsa, testimonio
bet: < Sed puellari meia iransacla, cum ad praefa- cujtisdamnobilis e\ bonoruui morum puellae,et ho-
tam aeialeiu perfectae fortilttdinis pervenissein.-au- minis iliius, quem occulie, ut praefatum est, qua--
divi vocetu de ccelo diceiuem : < Ego lux vivens et sieram et inveneram, maiius ad scribendum appo-
< obscura, illuimnaus hoir.ineni quem volui, et sui. i De visione porro illa qua praecipue ad scri-
« qiiem mirabiliier, secunduiu quod niihi placuit, bendum animala fuil et adjula, stalim in principio
< excussi, in magiiis mirabilibus ullra moduiii an- Prooemii sui haec meinpral: i Ecce quadragesimo
< tiquorum hominuui, qui in ine multa secreta vi- terlio lemporalis cursus mei anno, cum coelesti vi-
< derunt posiii. i Jlaec oninia dicuntur de S. llil- sioni magno limore trcinula iuienlione inhaererem,
degarde, quam Deus ad sublimem visiouuin gradum viclimaxiiniitn splendorem, in quo facta esl vox de
provehere volebal. Quaj seijiuinnir de eademsunl, coelo, ad me dicens: i 0 bomo fragilis, et cinis ci-
docentque, quanluin Deus illum huuiiliaverit, ne i neris, et putredo putredinis, dic et scribe quae
excellenlia visionuni ii- stipuibiatu elevaretur.Verba i vides el audis. Sed quia limida es ad loqueudum,
subdo : < Sed in terraui stravi illum, ui se uon r, i et simplex ad exponenduiu, et indocta ad scriben-
erigereliu ulla elalione inenlis suae. Mundus quo- < duin ea, dic et scribe ea, non secuudum os homi-
que nou babuil in eo gauditim nec delectatiouem, i nis, nec secundum intelleclum humame adinvcn-
nee exercitalionem iu rebus illis, qu. ad ipsiini < tionis, uec secundum voluntaieni humanae com-
ji.ej'jUiient,quia euin de perlinaci audacia abslraxi, i positionis; sed secundum id quod ea in ccelesti-
tiuioi'£iii habenlem, et in laboribus suis paventem.i < bus desuper in mirabilibus Dei vides el audis, ea
ilaec siaiie «bscura sunt, sed sensus est: mtindum i sic i iflerendo proferes, queinadtnodum elauditor
pro S. 11iJdegarde nihil habuisse de qtio gauderel, < .verba praeceploris sqi percipiens, ea secuudum
qtio clelectare.lur;uu exercilaretur, qnia Dei tiinOre i lenorem loculionis illius, ipso volente, ostendenie
eral plena. i et prsecipienie,propalat. Sic ergo et lu, o bomo,
12. Haec ulcunque explicantur sequentibus ver- i dic ea quae vides et audis: et scribe en, uon se-
bU : i Ipse eniiu iu uiedullis el in veuis carnis i cunduin te, nec secundum aliuui hoininem, sed
su;e cjoluit, consliicluiu ajiiinuni el oensum habens, i sccuiidum voluniatein scienlis, videnlis et dis-
aiq'te uiiillam passionem corporis sufferens, ila i ponentis omnia in secretis mvsteriorum stiorum. •
quod in eo nulla seciiritasbabitavit, sed in oiiini- 11. < Etilerum audivi vocem i!e ccelo mihi dcen-
17 ACTA. 18
tem. < Dic ergo mirahilia haec, et scrib» ea hoc A qnod vidco locale i:on esl, sed nube quae solem
I modo edocla, et dic: Actum est millesimo ccn- portat inulto Iucidius; nec alliludiuem, nec longittt-
< tesimo qundragesimo primo Filii Dei Jesn Christi dinem, nec latiludinem in eo considerare valeo.
< Incaruaiionis anno, cum quadraginla duortim an- Illndqiie iiiubra vivcnlis luminis mihi nominaltir:
< norum septcmqtie inciisiuin essem, maximae co- atqtie sicul sol, luna el stellse in aqtia apparcnt, ila
< ruscaiionis igneum lumen aperto ccelo veniens, to- scripliira? et sermones, el virtutes, et quaedamopoia
i tum cerebrum meum transfudit, ct lolum cor to- homimim formata in illo mihi resplendent. Quid-
< tumque pectus meum velut flamma, non tamen quid autem in hac visione video, vel didicero, hujns
< ardens, sed calens, ita inflammavit, ul sol rem memoriam per longtim tempushabeo: et simul vi-
< aliquam calefacit, super quam radios suos immil- deo ct audio et scio, el quasi in momenlo, quod
i tit. Et repente intellectum exposilionis librorum, scio, disco. Sed quodciinque non video, illud nescio,
• videlicct Psallerii, Evangeliorum, et aliorum ca- quia velui illitterala sum, el de his quae ex illo lu-
• tholicorum, tam Veteris quam Novi Testamenti, mine scriho, non alia verba pono quam quae audio,
t voluminum sapiebam, non auiem interpreiationem Latinisque verbis non limatis [adde utor vel quid
i verborum lextus eorum, nec divisionem syllaba- simile]. iNccaudio verba, sicut quae ab orc homiirs
< rum, nec cognitionem casuum aul tcmporum cal- B I sonant, sed sictit tlamma coruscans, et ut nttbcs
< lebam. i HaclenusSaticia ipsa, cujus posieriora mola in nere puro. Hujus quoque luminis formam
verba Vitaeinserta stinl, nutn. 2. Nune qusedam ve- iiullo modo coguoscere valeo, sicul nec sphaeram
niunt observanda. Primo ex allegatis clarum esl solis perfecte intueri possum.
Sanctam humili ct verecundo limore diu noltiisse 16. i Attamen aspicio interdum in eodem luinine
de visiouihus suis scribere, divinisqtie inspiralioiii- aliam liicem, quse mibi lux vivens nominatur ;sed
bus ad scribendum invitanlibus ulcuiique restilisse, hanc non vjdco frequenler, ejusque forinam inulto
donec gravi el mirabili correpla inorbo, rem com- niiiitis, quam prioris luminis formam, suOicio de-
iniiuirarel cum monarho, et per hunc cum abbate lcrminare. Dumqtieistam lucem intueor, omnis mihi
Cononc, ut Vita habct num. 4, ubi eliam additur, Iristitia omnisi|ue dolor auferlur de memoria, ila
niorho liberatam fuisse, simul alqtie animum ad iit tunc morcs simplicis puellae, el non vetulae mti-
scribendum appulit. Prodigiosa ista sanalione non lieris babeam. Auima autem niea nulla bora caret
niiiius, quain praecedenli morbo aeque prodigioso, primo lumine, quod umbra vivenlis luminis voca-
excitatus a!ibas, post aliquod lempus priora Sanctse lur; et illud videovelut in lucida nube firmamentum
scripla deuilit. Mognntiam, ibique ea cum archiepi- nbsque stella aspiciam; et in ipso video quae de
scopo ilenrico et cutn praecipuis viris ecclesiaslicis fulgore vivcntis lucis loquor. Permansi aulcm ab
commtinicavil, ut habet Vita nuin. 4, ct rursum infantia mea usque ad quadragesimum aetatis an-
num. 17, ubi ipsa alleganlur Sanctaeverba sequen- num pracdicla semper videns, et saepe aliquid inde
lia : < Haecad audientiam MoguntinaeEcclesiaeallata loqucns, sed penilus nihil scribens. Et lunc in ea-
cum essenl et discussa, oinnes ex Deo esse dixerunl, dcm visione sensi venasmeas et medullas plene vi-
et ex propbetia, qua olim prophetae prophetave- ribus rcslilulas, quibus per inulias infirmitates a
rant. i jtivcuiuie mea defeceram. Tuncque compellenlc me
15. Secundo constal cx allulis verbis, scicnttam Spiriiu, intimavi ista cuidam moiiacho, qiicm mihi
S. Hildegardis non fuisse studio acqttisitam, sed in- magislriim proposueram. Qui salis admirans de his,
fusam a Deo. Hinc in Vita, titim. 17, ipsa dicil scri- injunxit mihi, ttt, quae viderem et quae vidissem,
liere se coepisse, < ciim vix itolitiam litlerarmn ba- ahsconse scribcrem, qttatenus ipse, viso inilio cl
lierem, inquii, sicul indocla mulier ine docuerat. i fine scriploriim, posset de iis judicare, vel saliem
Ignorabat cerle linguam Latinani, quia cam nun- aestimare, quid rei esset. i
quam didiccrat. Altamen superno illustrata lumino> 17. Porro Saucta ubi morbo se tandem scribere
intelligcbat scripla Lalina, qtiantiim npparcl, eoi D compuisnm teslatur verbis jam dalis ex procemio
sensu ul scirel quid scriplis illis conlinerelur, uoni ad Scivias, haec subjungit: < Quod dum facerem,
quid singula verba significarent. De mirabili illomo- altam profundilatem expositionis librorum, ul prac-
do quo inlelligebal mysleria, quoque ea demuini dixi, senliens, viribusque receptis de segritudine me
scribere compulsa ftiil, ex variis ipsius scriptis,, crigens, vix opus islud dccetn aniiis consummans

quaeparlim edila nou sunl, plura babcnlur. corrasai ad finem perduxi. In diebus autem Henrici Mogun
in Vita ms. Usec igitur, cutn nou oiniiia babeanturr tini archiepiscopi, el Conradi Romniioriim rcgis, ct
in Vila intprimenda, httc transferam : i Ab infauliai Cttnonis abbatis iu Monte beati Disibodi poniilicis,
ergo mea, inquit, usque ad praesens tempus, cuiiii »ub papa Eugenio, hse visioncs el verba facla sunl.
jam plus quam septuagima anuorum sim, hoc lu- Et dixi ct scripsi haec, non secitndum adinventionem
men in anima mea seinper video, et nou exleriori- cordis iuci attt ullitis hominis, sed ut ea it>coelesii-
bus ocuiis, nee cogitationibus cordis, nec ulla col- btts vidi, audivi, etpercepi per secreta mystcria Dei.
latione quiuque sensuum exleriorum illud percipio, Et iicrum audivi vocem de coclo mihi diccntciu:
manenlibus laineii extcrioribus oculis uperlis, ett Clama ergo, et. scribe sic. i Epochadata non habet
aliis corporcis sensibus in sua vittute Lumen enimii difficttllalein, prselerquam iu Eugenio papa et Ilon-
19 S. HILDEGARDIS 2C
rico archiepiscopo; Conradus enim diu fuil rex et A bendo usa est Sancta, idem forte est cum iilo qui
Cono abbas, anleqnam Sancta coepit scribere, sive librum primnm Vitse composuit.
ante annum 1141. Verum Eugenius tantum papa 19. Eo aulem modo, qtio exponit Trithemius,
rrealus est anno 1145, llenrici arcbiepiscopi Mo- coniposita esse omnia scripla S. Hildegard s, col-
giiiilini inilium in Galtia Chrisliana, lom. V, col. ligilur ex ipsn ejus Vita, in qua uum. 2 nsserit
471, figitiir anno 1142. Ilespondeo haecnon obslare Godefridus, lilterarum ignaram ila fuisse, ut i nec
quo minus credamus Sanctam crepisse anno 1141. interpretationem verborum nosceret, nec divisio-
Nam Eugenitim notninasse vulcliir, quia major pars nem syllabarum; nec cognitioiiem casuum aul
istius operis sttb ejus pontiflcatu scripla est, et temporum vocum Latinarum haberet. i Deinde
quia ille parlem operis vidil el probavit, licet Theodoricus in prsefalione libri secundi modum
sub duobus Eugenii decessoribus aliqua sci ibere scribcndi insinuat, ita scribens : < Magnuin est
coepisset. Eadem fuil raiio iioininandi llenricum etinin illud el admiralione dignum, quod ea quae in
Moguntinum, qui pariem operis jam ante Eu- Spiriiu audivit vel vidit, eodem sensu et eisdem
genium, vidcrat. lliuc tamcii coliigimus scripta verbis, circumspecta et pura mente, manu propria
Sanclae non statiin uhi illa scribere cceperal ad srripsit, et ore edidil.nno solo fldeli viro symmysta
Mogunliniiui archiepiscopum perlala esse, sed 'Bconlcnta, qtii ad evideuliara grammaticae arlis,
serius, ubi pars notabilis erat absolula. Alberi- qtiaiu ipsa nesciebal, casus, tempora el genera qui-
cus in Chronico, ad aiinmn 1141, nohis oninino dem dinponere, sed ad seiisum vel inlelleclum eo-
consentit, ita scribens : i lloc anno S. Hildegardis rum nihil omnino addere praesumebal veldemere.i
cum essel amiorum quadraginla duorum el sep- Addil auctor cx ipsius Hildegardis epislola ad
lein iiiensiiim, librum Schias per Spirilum san- Adrianum pnpam, a Deo nionitain fuisse, ul,
ciuin visitata incoepit, et per dccem annos con- quando desnper astensa non < protulissel in lingua
summavil, eic. i Lttina more aplo hominibus, ille, qui liinam ha-
18. Reslal itiquirendum an S. Hildegardis iibros bei, ad aplttnt sonum hominiim explere non negli-
suos cunscripseril propria inanii, el eo plane ser- gat. i Utebalur igittir adjutore in scribendo, Deo
mose el modo quo eos habemus couscriplos. Tri- ipso jubenie, qnia non noverut rogiiationes suas
themius in Chranico Hirsaugiensi, ad anutim 1147, Latino sermone explicare. Sic ipsa dicit verbis ntim;
ita de scriplis Sanctae loquiltir ac si credidisset, 14 adduclis : < Quodcunque non video, iliud ne-
nallo alterius subsidio in scribendo usum fuisse, et scio, quia velut illilterata sum. Et cle bis quse ex
sii: aliis quoque locis loquitur. Al rem videlur ma- . illo lumine scribo, non alia verba pono quam quas
" audio,
gis examinasse in Chronico Spanheimensi ad an- Lalinisque verbis non liinaiis. i Diclio esl
hiim 1179, ubi de conscripiis per S. liildegardem imperfecta. At haec Sanctam velle dicere existi-
operibus ila sciibit : i Haec sancia virgo divinis •nio : Scribo verba Lalina audita.el alia non addo
revelalionibus visilari a juveiiliile sua ineriiit, ex Laiina ad explendam djctionein, aul adjuncla cx-
qnihus niulta jussione diviua ad utililalcin posie- ponenda.
ioriim conscripsit. Veriiin cutit esset Latiui ser- 20. Quare, quantum concipere possum, S. Ilil-
inonis iguara. et praeter simplicern psalmodiam degardis has in scriplissuishabuil parles. Visiones
nihil ab homine didicissel, interno Spirilus sancti suas vernaculo sermone explicabat, verba vero
niagislerio edocla,omnem scripturam, posiiionem, Lalina, quse in iis audiebal, nianu sua scribebal
seu constrticlionem oralionis perfecle iniellexil. proul audicrat. Deinde, ipsa dirigente, Godefridus
Revelationes autem suas et visiunes ccelestes par- ouiiiia faciebal Lalina, oinniaqtie apte connecle-
tim Latina, parlim Teulonico proiulit cloquio ; quas bal. Hinc laudatus Trilbeniius dicit : < Visiones
Golfriilns nionachtis S. Disibodi, capellanus et coelestes partim Lalino(nimirum verba audita),par-
coiitessor ejus, fecil Lalinas el congrqas, rcdigens lini Teutonico prolulil eloquio, » scilicet personas
in eum ordinem et formam in qua hodie legtinlur. rj ; uliasque res visus. Hob niodo scrihere ccepil iu
Inier caetera »ero ejtis volumina, magmun in eodem monie S. Disibodi, ubi monasiicam vilain incboa-
loco vQlumeii, quod Epislolas ejus ad diversos, verat, lesle Theodorico in Vita, ntitn. 14. Al pri-
llouiilias, Viias saiiclorum, el alia, quae divinitus uitim optts suiim, ut idem testalur, diu post ab-
edocla edidit, continet : quod moniales islius loci solvil iu monasterio novo, de cujus fundaiione
eam prapria nianu scripsisse falso coiifirniani.cuiu modo agendum.
el Laiini sermonis fuerit ignara, et ad scribenduni § III. Auclo monialinm numero, S. Ilildegardis
piopter crebras infirmitates et hiiinidum caput [undat cmnobiumin Monte S. Buperti; non vidit
ibi S. Bernardum, nec regulam Cisterciensem
peuiuis imlispusita. Nibil enim eorum qttaB ibi amplexa esl : scripta Sanclm ub Eugenio III
osteiidtuitiir boiiie, proprja uianu scripsisse cre- ptobata : [initum opus Scivius.
deiiiliim est, qnippe cum nesciret scribere; sed 21. Ubi S. Ilildegardis revelationes suas scriptis
praelalus monachus Qinnia vel scripsit, vel seribi consignare cceperat, pusillus virginum coelus, cui
procuravit. i Hacteuus Trithemius, cujus opinio a morte B. Juliae praefuerat, tnullum coepit ac-
confoi iuis csl anliquis documentis. Gotfridus vero crescere. Cuin igilur locus in quo habitabant ni-
jlle aut Qodefridqs inonachus, cujus opera in scri- n,is fieret angnslus, cogitaium est de conslruendo
21 ACTA. 22
novo coenobio, ut babet Vita, num. 6, ubi additur A iuerit : data. Finis tamen ejusdem epislolse insinuai,
locum Sanclae fuisse revelalum. Vel sic lamen fundationem fuisse recenlem. Nam ita ad ipsam
morous intervenire debuil, ul Cono aut Cuno, ab- scribit Eugcnius: i Quod autem insinuasti nobisde
bas S. Disibodi, in discessum virgiuis consentiret. loco illo quem in spiritu libi pracvidisti, hoc permis-
Verum plura non addo de iis, quae saiis in Vita sione et benedictione nostra et episcopi tui fiat, ita
sunt exposila. Trilhemius de nova iila fiindaloiie quod ibi regulariter cum sororibus tuis vivas se-
in Chronico Spanheimensi ad annum 1148 scrihit cundum Regulam S. Benedicti sub clausura ejusdem
sequentia : i Aimo 1148,... sancta virgo Ilildc- loci. i Ad baec respondit Sancta: i Ego autem,
gardis, magislra sponsarum Christi iu Monle S. o Pater, in loco ecelitus niih: oslenso, juxta verba
Disibodi post mortein B. Juttae, sicut dixiintis, benedictionis tuae, secundum Regulam S. Benedicti,
constituta, divinitus admonila, ciiin decem et octo sub clausura ejusdem loci cum sororibus meis ma-
sanctis virginibu* aJ Bingos transivil, et mona- neo, et hoc me tam vivenle, quam defuncta, seiuper
sieriuui in monte trans Naham fluviiim, juxta s - observari desidero. i
pulcruin S. Ruperti duciset confessoris aedifir-avii, 23. Trithemius in Chronico Hirsaugiensi, ad an-
ipsumque locuin cuin omnibus rebus et possessio- num 1147,narral, S. Bernardum vcnisse adMonlem
nibus partim preiio de manu comitis llildenhe- "B S. Ktiperti, sive ad oppiduiu Bingium, ibique ciim
mensis, in Trevirensi parochia manenlis, parlim S. Ilildegarde egisse, quando in Germania circa
commutaiione, partimqtie donatione comilis de parles Rheni praedicabat,horlabaturque (ideles crn-
Spanheim et aliorum fidelium, in jus proprietatis cem assumere ad expedilionem in Terram Sanclam.
redigens, defensioni Ecclesiae Moguntinae lempo- Res figenda esset anno 1146, si satis videretur cei-
ribus perpeluis, aposiolico inlerveniente privile- la. Al Manricus in Annalibus Cisterciensibus, et post
gio, commendavit. » Deinde, post aliqua de nalali- ipsum Pinius noster ad 20 Augusti, in S.Bernardo,
bus et de scriplis Sanctae, de causa novaefundalionis pag. 193, merilo dubitarunl. Accedit Mabillonius
rursum ista scribit: i Verum, cum multi in circuLu in Annalibus Benedictinis lom. VI, pag. 410, ant for-
nobiles filins suas magislerio ejustraderent, et fie- lasse Marlenius, qui lomtim illiim, defuucto diiduiu
ret eis locus ad inanendiim angustus, de licentia lam Mabillonio, couiplevit, et nnno 1739 edidil. Nam
sumrai ponlificis quam abbatis sui, ad Moitiem ille edicit candide: < Quae de Bernardi cum e.i
S. Ruperli, sicut diximus, cuin oclodecim sacris (S. Iiildegarde) colloquio refert Trithemius, valde
inonialibiis transivit, inler quas una erat Hiltrndis, sttspecta sunt. i Addil eiiam rationes quas paulo
filia comitis Meginbardi, virgo sanctissimae conver- magis expnnam. At audiamus prius Triibemium,
salionis, et B. Hildegardi mullum familiaris, ob cu- "C cijjus relatio saltem docebil quam variu fuerintju-
jus intuitum comes paiermulla eidem loco beneficia dicia honiiniim de scrip.is Sunctae, quidque de iis*
impendit. i Hactenus Trilhemius, qui fundalionciu senserit S. Bernardus. < Inde (Francofurio, ubi
flgit anno 1148. praedicaveral S. Bernardus) navigio descendens per-
22. In Callia Clirisiiana novi<-simaseilitiuiis, vcnit ad Bingios, ubi llildegardis monialis, vir°o
V, col. 653, ccenobitinivoeainr: < S.inctiis Rupeili s' Clnisli devoiissima..., in Monle~SanctiRuperli con -
Bingensis, seu Mous S. Ruperli vel Roberti juxta siruxitcoenobiiim, cum qua dulces fertur de fulura
Bingam. i Ibidem observatur, esse aliud cuenobiuni> felicitaie miscuisse sermones. Eral namque divc
monialiuin ordinis Cisterciensis, quod eliam vuca- Bernardo sancta Chrisli famula el scriptis noia, ct
lur Mons S. Roberti, in dioecesiLeodiensi. De lem- lelalionemuliorum in Dominocomprobalu. Adquam
pore vero el loco fiindalionis laudaia Gallia Clni- cum pei venisset, posl oraliones consuelas el salu-
stiana sic habet: < Fuiidalur hoc coenobium pnel- lalionis obsequia, praecepit sibi volumina exhiberi,
lare ordinisS. Bcnedicii, anno 1147,a S. Hildegarde,, quae illa divinitus inspirata conscripsit.
prima ijiisdcm al.baibs.i, prope oppidum Bingen ex 24. i Quibus diligenler ex parte revisis, ultia
jj qtiam dici potest admiraus, dixisse fertur ad socios':
aliera parie fluininis Nahae, ubi in Rlieiium inflttit,, i)
quatuor a Moguntia niilliaribtis, i Germanicis vide- < Haecscripta non sunl humanilus adinventa, nec
licel. Haec satis accurala credo. Bingen verooppi- i polestea morlalis homo capere, nisi ad Dei simi-
(luni est in diiione electoris Mogiiuiini,jacelque nclI < litudinem intus et in auima fuerit reformalus per
ripam Rheni, Laline olitn Pinguia saepius, nunc: < ainorem. i Ad haec praepositus virginiim, mona-
passim Bingium dicluni. Porro videt iector, uno nn- chus devotus et sanctus, nomine lleribertus, viro
no bic ciiius Ggi fundalionem quam apud Trilbe- Doinini respomlic i lleverende Pater, vera quidem
mitim,et recte, cuin certum sit, sultem coepiaine>se ; < sunt quae dixisti; sed niiilli bomiucs, docii et in-
anno 1147. Etenim, quando Eugenitis papa III aimo» < docti, religiosi el muiidaiii, animam famulaeChri-
1148 scripsit ad S. Hildegardem, ul videbiiuus,, < sti quotidianis obloculionibus cruciani, dura cere-
epistolain inscripsit, i Dileclaein Dominoflliaeliil- < bri phantasmaia, aul fallaciler per daeinonesin-
degardi praeposiiae in Moute beali Uoberli. i Erall < doctsefeminx' garrulunlur immissa. i Cui vir Dei:
igitur fundatio jain lunc facla, el nnno pra-cedeutii < Non miramiir, inquit, frater charissime, si dor-
incboaia, praeserlim cum episiolu noti in fine anni,, < mientes in peccalis divinas revelationes exisli-
sed circa iniliiim, mciise Janiiario aut Februario) < inent soinnin, ctnti sciumus veruin dixissesaniiiiiu
23 S. IHLDEGARDIS . 24
< Aposlolum: Animalit homo non percipit ea qum A piorum Cisterciensinm opininnem aeque improba.-
< sunfSpiritus Dei; sluttiiia enim est illi, et non po- bilem pari facilitate adoptavil. Chrysosiomus Hen-
< lest inlelligere, quia spiritualiler examinatur riquez, quem ille latnial, in MenologioCisterciensi,
< (/ Cor. n, 14). Omnibiis enim in pcccatis super- pag. 316, ordini Cislerciensi allribuilllildegardem,
< biae, Itixurfce, avaritiao, seu aliis vitiis, qttasi qiiam tatnen inilio Benedictinam ftiisse agnoscit.
< dormiendo, jacenlibiis, diviuae admonitiones con- Habitum vero ab ea miitatum dicil, < hortanie
< sueveriinl somuia videri, qiioniam, si vigilarent sancto Bernanlo. » Laudat pro sua opinione Bar-
< in timore D.Hiiini,signa divinae operalionis vera nabain de Montalbo, qui asserit iniiiationem a S.
< cognoscerent. Qui awem baeciinmitti a daemoni- Hildegarde factnin i ob devotionein, qua in D. Ber-
< biis existiinant, osienduiit se divinse coniempla- iiardum ferebalur. i Deinde addticit Annales ordi-
< tionis ntillain pcnitus hahere scienliam, similes nis, in quibus eadem assernntur. Milto alios scri-
< illis judicaiuli suiit, qtii Dominum eLSalvatorem ptores idctn ex errore asserenies. Errorem hunc
< nostrum Jesum Chrislnm in Beelzebub potestate jam observavit Papebrochius noster ad 18 Junti in
< ejicere daemonia dixerunt. » Ad sanctam quoque S. Elizabelha Schonaugiensi (1), quam aliqui seque
llildegardem per interpreletn: < El l<i,fiiia, inquit, ac HildegardemCistercierisibus ascripsertint, quam-
< non limeas loculiones bominum, cuin Deuin ha- " vis ttlraque sil Benedictinn. Contigisse boc videtur
< beas proiectorem, quouium illornm sermones pe- ex confusioue pliirimn monasieriorum ejusdein
< libuntutsiipula, verbuin aulem Domini manet in nominis : nam niim. 22 monui in dicecesi Leo-
< aeiemum. » Posl haecvir Dei nnvigio descendit ad diensi esse nioiiasteriuin monialium Cisterciensium,
Bopardiam.etc. i Hactenus Tritbemius, ad cujus quod Mons S- Roberti dicilur, quemadmodum illud
relationem aliqua breviter observabimus. quod juxta Bingium S. Hildegardis incoluit. Hoe
25. Priino, verba S. Bernardo attributa omnino vero esse instituti Benedicliiii cerlum esl. Laudatus.
conformia sutittam admirabili sanctiiaii etsapien- Papebrocbius pag. 606, mim. 11, leslem oculalum
liae ipsius, quam judicio ejusdem de scriptis et me- exbibet se his verbis : < De llildegarde pridem no-
rilis S. Hildegnrdis, in epistola inferius danda ex- bis constabal, qui Bingii fueratnus anno 1660,
presso. Qnapropter facile credidero, similia de scri- ibique sacra illius et ossa et scripln, nec non
ptis Simciaedixisse Bernaidiiin, qnandoea Trevirus cucullam videramus, uoloris noncandidi, ul Cisler-
allala vidit el exnininare potuit. Secundo, visilatio ciensium, sed ex rufo subnigri, ul Benedictinarui»
illa S. Bcrnardi, et lustralio scriptorum S. liilclc- luit. i Plura noii addo, quia res esl miniiue du-
gardis i» ips<)nionaslerio, prorsus apparenl com- cljia"
mentiliae, aut certe ex errore solum profectsc. Et- 27. Annn 1148 coiitigcrunt quae niographits
enim de advenlu S. Bemardi ad S. Hildegardem la- mim. 5 narrat de examinatis Treviris Sanctaescri-
cent antiqiii scriptores omnes, cum qui de S. B r- ptis jussu Eugenii pnp:c III, et praesenle S. Ber-
nardo scripscrunl, tiim qui de S. Hildegarde, licet nardo. Biographus ait, ea Treviris acta esse post
biograplms noster S. Bernardum comnieinorc-i, ut concilium Remense. At Pagius ad anniim 1148, quo
Sanctae et seriplis ejtis addiclissiiniun. Praelerea passim conciliuni Remense credilur habitum, quod-
S. Bernardus ad S. Hildegardem scripsil auno ve- inchoatum csl inense Martio, pluribus ostendii,
risimiliter 1148; haec vero respondii, ul videbi- Eugeniuin fuisse Treviris, ibique concilitim cele-
ititts. Epistolae aiitem sic scriplae sunt, ut videautiir brasse ante Remense. Certe ex Actis inveiiiionis
invicem nunquaui se vidisse. Demum nec S. Ber- S. Matlhiae apostoli, apiid nos datis tom. 111Fe- '
nardus in itinere de quo agit Trilbemius, per Rhe- bruarii, cap. 4, pag. 453, habemus, Eugenium III
iium navigio desccndisse videtur, •ciim in libro fuisse Treviris 13Januarii anni 1148, cum eo die
iliraculorum ipsius, tom. IV Augusli, pag. 338, templtim S. Matthiae dedicaveril. Cum autem ibi
terrestre iter describatur, ita ut ipse tion modo iribus meusibus diculur substilisse, necesse est ut
Biiigium non venerit, sed neque illud praeiemaviga- 1) dicamus ipsum jam Treviris fuisse mense Decembri
veril, aut prope accesserit. Ipsa quoque Hildcgardis niuii 1147. Brouwerus itaqiic in Annalibus Trevi-
verisimililer necdmn erat Bingii, quando eo ad rensibus, ad anuiiiii 1147, hisce conformia scribil,
ipsam venisse dicilur S. Bernardus. Visilalio igilnr qtiando ait, Eiigeninm III Treviros ingressum esse
illa S. Bernardi prorsus esl improbabilis : neqtie die Sabbalo ante Dominicam primam Adventus.
nos morari debet quod eam admiserit Baillelus, Kgit igitur pontifex Treviris lotis fere meiisibus
alias non raro jiisto severior in crisi exercenda, Decemhri, Januario el Februario, ila ut Januario
Nam nimis saepe experimur scriptorein illum non aiu Februario mense flgetida sinl quse de cxami-
lanta diligentia inquisivisse in facta sanctorum a nntis ibi in concilio Sanctae scriptis tradit Vitae
recenlioribus tantiim tradila, quanla uti debuissei, scriptor. Al hic, ul ex diclis liquet, in levi illo
ui vitas sanctorum scriberet erroribus vulgaribus leinporis adjiincio erravit, quod examen scriplo-
expurgatas. - rtim postponat concilio Remensi; nec incredibile
26. Sane idem Baillcttts aliam quorumdam scri- est iu eum erroreiu incidere poluissc scriptorcin

(I) Vidc Patr. t. CXCV.


25 ACTA. 83
contcniporaneum, qu.indoqtiidem hoc factum plus A tentis misericordiam, qui talia operabatur in fragili
quam triginta annis esset prseteriium, dtun ab ipso sexu, collaudabant. Aderat his D.abbasBernnrdus,
fuit conscripiiim. Ipsa lamen S. Hildegardis iu aderat et Ludovicusabbas S. IMxillhiaeTrevirensis,
eiimdem errorem non incidit : nnm asserens in amicus sanctae virginis : quihus mediantibus, om-
Vita, iuiiii.17, scripta sua ab F.ugcnioexiniinata, nium diibitalionuin nebtihe a cogilationibus audilo-
uon aliml assigual teinpus qiiam quu Trcviris erut rum pellebanlur. Omnibus ergorogantibus, qni ad-
pontifex. eranl, simul et horlanlibus Romanum pontificem, ne
28. Tritliemius in Chronico Hirxaugiensi, ad an- lucernam lam insignem, diviuaqne illustralionu
nuiii 1150, fucla Treviris paulo lalius quam legan- succens.iin, pravorum hominum machinalione pa-
lur iu Vita, enarrat, haec scribens : < Anno prae- terelur exstingtii, libenler consensit, et litteras
noiaio (imo anno 1147) Eugenius papa III vcnii ad virgini Hildegardi tenoris sequenlis transmisit. »
TievHiin cura decem et oclo cardiitalibus, episco- 30. Litleras Eugenii ex collectione lom.XXlII/K-
pis quoque et abbalibus multis, invitatus ab Adel- btiotliecccPairum editionis Lngdunensis, pag. 537,
beron.! Trevirnriiin archiepiscopo , quibus ipse pcr huclransfero: < Eugenins servtis servorum Dei, di-
menses ires ibidem coiiimoraniibus in cibo et potu lectaein DominofiliaeHildegardi,praeposilaein Monle
copiosissime providit. Eugenius aiitem papa, con- B bcati Roberti, salulem et apostolicambenedieiionem*
vocatisepiscopis.abbatibus etclericis multis ex tota Mframur, o filia, elc. »Vide infra inter epislolas san-
Germania et parte Galliae,synodiiin celebravit, et cttsHildegardis, cpisl. 1. Respoudit Etigetiio Sancta
mulla constittiil ad EcclesiueDci honorem simul per epistolam ndmodum prolixam, et ex visione
et utilitatem... In menioralo concilio Treviris cele- composilam, liberlate sibi consueta, quam mirari
brato miructiia, visiones el scripta, qttae omnipo- non debemus, cum ipsa non seqtterettir ingenium
tens Deus per fumulamsuain Hildcgardem operaba- suum, sed accepla in visione proferret, juvanle et
lur uptid Bingios, ad aures summi ponlificis Eu- combinante omnia monacho directore. Initium epi-
genii pliiriiiioriiui narralione pervenerunl. Quibus stolaehoc est:i 0 mitisPater, ego paupercula femina
audiiis, poniifcx volens rcni novam et arduam in- scripsi libi hsec (hanc epislolam) in vera visione in
vesligare diligentius, misit ad virginem Christi mysiico spiramine, sicut Deusvoluit me docere etc.»
Aclclberlum (seu potius Alberoncm) Virduiiensein Deinde rnulta stylo prophelico dat Eugenio monita,
episcopum cum quibusdain aliis viris doclis et quae videri possunl. In fine dicit, se manere in loco
Deum limenlibus, dans eis in commissis qitatenus coelilussibi ostenso, itn ul certum sit, ipsam janvha-
ilictorum omnium inqiiirerent vcrilalem. Qui cttni bilasse in monte S. Ruperti, quando ad Eugenium
pervenissent ad I.iiiiulaiu Dei, et 'ea quae a summo rescripsit.
ponlifice habebant in coinmissis, cum reverenlia 31. In eodem jam habilasse loco videtur, dum ad
exsequereniur, uon solam revelalionum seriem et ipsam scribebat Eugenius, cujus epistola anno 1148
famam, sed inodinn quoque et causas ab ea dili- dala est, et vcrisimiliter menseJanuario auiFebrtia-
gentissime inquircbant. Quibus illa simpliciler rio, cum sub finem Februarii atilinilium Murlii pon-
respondebal ad omnia, et quid circa eam operata lifex discesserit Treviris, concilium Remense mense
fuissel Divinitas, cum summa bumiliiate aperuit. Martio inchoaturus. Certe epistolae inscriptio, Prm-
luformaiione sufiicienli accepta, nuniii aposlolici, posilosin Monte B. Roberti insinuat, liildegardem ibi
libris visionum virginis,illa petente, secum assum- tunc habitasse. Attamen non aeque certura apparet
ptis, ud papam Trevirim redierunl: et quod otmiia in eodem loco fuisse Hildegardem quando ipsa exa-
inveneruni vera, quae dicebaniur de famula Christi, minala est a nuntiis aposiolicis. Vitn enim num. 5
et solida, renunliarunt. Deinde volumina qitaeilla habet missos fuisse < ad ccenobium, sub quo ea-
divinitus illuiiiinatu scripserat, ima cuin epistola detn virgo tol annis degebat inclusa, i id est ad
quam dederat, Lugenio pupse cum reverenlia tra- coenobium in Monte S. Disibodi, nulla menlione
diderunt. • Q facta de commoralione Hildcgardis in Monte S. Ru-
29. Mouendus hic lector nonitihil exaggeralionis perli, cujus fundalionem auctor narrat post omnia
cssc in iliis quae dicuntur de vulitmiiiibus Sanctae. qttae deexamine scripiorum diximus. Conjicerequi-
Neque enim voluiiiina mulia eo lempore conscri- dem possemus auctorem prius omnia speclantia ad
pseral Saucla, sed priiiitim revelaliouuiii suarum scripta narrare volnisse, et deinde novam fuiidn-
opus solum incboaveral, iia ut folia inielligere de- lionem.Al nunliorum advenlus ad Monlem S. Disi-
beamus per volumiiia. Quod addilur de epistola, bodi semper perget suspicionem iugerere, Hildegar-
incertum, ttl miniinum, et paritni verisimile est. dcm tunc ibi habitasse, uisi eo ex nova habitationc
Petiil tamen ab Eugcnio, verisimililer per diclos fuerit vocata, ut coram abbate S. Disibodi examen
iiiinlios, ut sibi liceret babiiure in Monte S. Ruperti. fieret. At haec evocatio est incerta, et a nullo as-
At pergamus cum Trithemio : < Pontifex scripta serla. ltaque forte S. Hi(degardis adhuc habilabat
virginis coram multis fecit publice recitari.et pcr in Monlc S. Disibodi, qtiando fuit cxaininata, per-
se, lectoris quandoque fuuctus oflicio, p.irlem noii actoqtte exuminc, licentiam ab abbutc el nuntiis ob-
inodicam legens recilavit. Omnes qui audiebnni tinuil disccdendi ad iiovum monaslcrium. At, quid-
vcrbuiu leciionis, in adiniralioncin ducli, Omnipo- quid sit de conjecluris illis iucerlis, constat cerlo
27 S. HlLBEGARDIS 28
monasterium novttm a Sancla inhabilari ccepium \ < tui in divina narratione, dum ibi eonsurgit aurora
circa tempus quo scripta ipsius Treveris examinata i divino consilio. > Et iteruin respondi de inleriori
sunl, id est ineunie anno 1148, aut anno praece- scienlin visionis ipsins: Ego mihi appareo in sinu
dente. animae mesettt cinis cinerese putredinis, el sicut '
32. Porro quando S. Hildegarlis ad Eugenium pulvis instabililaiis: nnde sedeo [pavens in uinbra
pnpnm rcsrri! ebat, ahsoluia ernt < pars scripiurac i sicut penna. Sed ne deleas me de terra viveniinm
de revclationibus ipsius. Loquiliir antem Sancta ut peregrinam, quia in magno sudore laboro in hac
de primo operc suo, quod tribus libris distinxit, et visione, et quia ettean de vilitate mei sttilti sensus,
Scivias nominavit, diiahus vocibus connexis, Sci- qui meus est in carne, reputo me frequenter in
vias, id csl Noscevias Domini. Hiijus operis verisi- minimum et in vilissimum locum, ita quod non sim
militcr libcr piimus eral perfccltis, dum ipsa ad digna vocari homo, quia valde timeo, non audens
Eugenium scrihebat, partem esse absolutam. Om- tua mysteria narrare. 0 bone ac mitis Pater, docc
nes tres libri fuerunl perfecti circa annttm 1151: me, quac lua voluntas sit, quid debeam proferre : o
nam ipsa deceiinitim altribuit composilioni operis lii nietiiende Pater, et o tu dulcissime, el o lu plcne
pradicii, quud incboalum anno 1141 vidimus num. omnis graliae, ne derelinquas me, sed conserva me
17. Ex his ciare iutelligimus, parlem solam operis B in lua misericordia. Et iterum audivi eumdem mihi
visam fuisse in concilio Trevirensi, non lolum opus, dicenlem : < Nunc dic, quomodb edocta es. Volo,
nedum omnia S. Hildegardis Opera, qnae diu post < nl dicas ; quamvis cinis sis. » Plura in Opere ipso
paulatim fiieritni conscripla. Probatio vero scripto- videri possunt.
rum Snnclaein concilioTrevirensi ha:c esl. Judica- § IV. Fama Sancla; multum inclarescit; ad ipsam
vil Eugenius papa cum Palribus concilii, Sanciain scribunt S. Bernardus, ConradusRomanorumrex,
noii ex illusionedaemonis,nonex cerebri phantasma- multi episcopi, quibus itla liberrime respondet.
lis, ul caluiuniabaiilur aliqui, sed ex diviuis reve- 34. Baronius in Annnlibus adannum 1148,relaio
lationibus liaurire quae scribebat; ideoque permisit cxamine scriptorum S. Hildegardis, num. 33 banc
Sauciae ut scribere i priidenler i pergeret visiones subjungil observalionem : < Visitatioista et exami-
suas. Sobirite lamen monet ut in humililate secon- natio de Hildegarde facla majorem illi conciliavit
servet; idemque monuil S. Bernardus in epistola exislimalionem, de qua Joanneg Saresberiensis haec
inferius danda. Recte quidem illi et prudenier, cuin habet libro i Epistolaruin sancti Thomae,Epist. 171,
humilitas Christiana donorum Dei et virlulum lulis- in fiue : Visioneset oracula beataeillius el celeber-
sima sil custos ac conservatrix. At id ipsum IIOII rimac Hildegardis, quae apud vos sunt [mitlite sci-
ignorabal S. Hildegardis, a Deo docta el douis coe- ^ licei]. Quaemihi ex eo commendata est et venernbi-
leslibus, iutcr quae locum non iiiininitiiii habet bu- lis, quod eam dominus Eugeiiius specialis charitaiis
militus, largissime ditata, ul ex ipsis ejus scriptis; uffeclu familiarius amplectebalur. Explorate etiain,
inielligiiur. ct rescribite, an ei sit de fine bujus schismatis ali-
33. Cacieriitnopus Scivias impressum fnit Purisiis quid revelatum. Praedixilenitn in diebus papaeEu-
anno 1513, lypis Ilenrici Stephani. Deinde recusum genii, quod non esset, iiisi extremis diebus, pacem
fuil Colonia: unno 1628 una cum Revelationibits< el gratiani in Urbe habiturus. >AIbericiismonacbus,
S. Brigittac et S. Elizabetae Schonaugiensis. Has scriptor saeculi xni, in Chronico ad annuin 1141
editioncs ante me habeo ; plures alias aliis inve- mulla referl de revelatiouibus S.llildegardis, quae
sligandas relinquo. Primtis liber complectitur ses ex ipsa jam dedi, el de scripto opere Sciviasomni-
visiones prolixe expositas; secundus, inullo proli- no dictis conseiitit. De aiictoriiaie ejusdem Sanctae
xior, seplem alias; lertius, oinnium prolixissiinus, observal seqiieiuia : i Quse fuil ista Hildegardis,et
visiones tredecim. Totum opus allente perlegere sttt- quanloe auciorituiis, insinuanl epistulaeiiiagnaium
dui, multaque in eo inveni praeclara documenta: sedI lerroe ad eam Uansmissae,apostolicorum Eugenii,
non pauca suut obscuriora, quam ul facile a quoli-' D Anastasii et Adriani, imperaloris Conradi et Fre-
bel intelligi valeant. Sancla raro de se loquitur. derici, pairiarclise Hierosolymilani, et arcbiepisco-
Ubi veroid facit, insigni cum hnmilitate loquitur. poruin, abbalum et prseposiiorum, et una specialis
Accipe, leclor, pauca. Librum secunduin sic ordi- epistoia B. Bernardi abbalis Clarevallensis. » Ad-
tur: i Et cgo homo, litteras uou callens more for- dil ibi inulta quae omilto qtiia jatn aliunde data
lium leonum, nrc docta ex infusione illorum, sed1 sunt.
inanens in inollitic fragilis costa [id esl uiulier],, 35. Idem Albericus ad annum 1153 de S. llilde-
imbula mystico spiramine, vidi, elc. > Tertii librii garde baec scribit: < Eodem anno quaedam virgo
hoc est iuitium: < El ego homo stunpta ab aliis bo- Chrisli Hildegardis de Alemannia, ciim essel magiii
ininibus, quae non suiu digna nominari homo pro- nominis, Spirilu sancto inebriata, per capituluin
iplcr transgressionem legis Dei, cum deberem esse2 el seniores Cistercienses, qui litteras suas ei dede-
justa, el sim injusta, nisi quod Dei creatura sum raut, sciscilala et rogata ui secuiiduni quod Deus
psius gratia, quae uie etium salvabil, viili.etc. > lni ei mauifeslaret, rescriberet eis, si quid essei iu ur-
illa visione paulu post sic habel: '< Et iteruni audivii dine quod Deo displiceret, rescripsit litterain isiam
eum dicenlem uiihj: < 0 quam pulchri stinl oculii in pcrsoua Domini nostri Jesu Chrisli Cisterciensi,
29 ACTA. 30
*
capitulo generali in haecverba : < Ego fons vivus A dum, et non diu admodum victurum, prnut revera
< dico ad illos, qui propter nomen meum tunica factum est. Mulli tamen voluerunt, Henricum non
i mea induti, peregrini sunt in venatione mundi, adeo fuisse culpabilem', et deinde pie defunctum.
< etc. • Haeeautem Hildegardis, ctim neque litteras Illam vero monialem, quae abbatissa eral electa, et
neque Latinum didicerit, lecit Iibrum Epistolarum cujus electionem tam graviter Sancta improbabat,
egregium, in quibus multa de temporibus novissi- existimo fuisse sororem Hartvici archiepiscopi Bre-
mis conlinentur : el alium librtim, qtti Scivias, mensis, de cujus morte agelur num. 46, et de qua
id est Sciens, inlitulalur ; et tertium, qui inscri- verisimiliter loquitur Sancta in Actis num. 23. Cae-
bilur : Divinorum operum expositio. i Haclcnus terum non dubilo quin in bac quoque epistola rere
Albericus. dicere potuerit S. Hildegardis, quse scripsit ad Ar-
36, Verum, ut magis perspicamus quanla fuerit noldtim Henrici successorem: < Mystica verba a me
fama S. HilJegardis apud viros, quos praecipuos non profero, sed secundutn ea in vivenli lumine vi-
lunc habebal Ecclesia, ipsns adibimus epistolas ad deo, ita quod saepe, quse mens mea non deside-
Sanctam datas, el ab eadrm rescriptns. Inter prio- rat, et qtiae eliam volunlas mea non quaerit, mihi
res certe, si non omuium prima, est epislola S. Ber- ostenduntur, sed iila multoties coacla video. »
nardi, quam conjicio datain anno 1148, tempore " Verum de scriptis ad Arnoldum plura dabo infe-
concilii Trevirensis : < Dilectaein Cbrislo filise Hil- rius.
degardi, frater Bernardus Clarocvaliensis vocaltis 41. Prioribus qui litieras ad S. Hildegardem de-
abbas, si quid potesl oralio peccatoris. Quod de no- derunt, annomerandus esl etiam Conradtis III rex
slra exiguitate, etc. • Vide ep. 29 in libro epp. Germaniae (ep. 26), vulgo imperator diclus, licet non
S. HUdeg. fuerit coronatus: nam anno HS2 defunctus est,
37-58. Si ad gloriam S. Hildegardis condncit ita ut epistola ipsius, inter annum 1148 et 1152
epistoli S. Bernardi, uli revera conducit plurimum, figenda sit. Incipit: Quia regali culminc impe-
non mir.tis S. Bernardo honorifica esl epislola S. diti, etc. Addicil favores suos, el filium suum San-
Hildegardis, praeserlim cum ipsa passim omnibus cia? precibus commendat.
epistolis suis bortari soleat, monere, et subinde 42. Ad has litteras Sancla respottdit, parlim Con-
acriier etiam iucrepare; rarissime vero et parcissi- radum suavitcr monendo, partitn pracdiceudo pe-
ine laudare, ita ul nullam inter epislolas ipsius in- jora lempora, qualia fuerunt sub Frederico 1, Con-
veniam tot laudibus plenam. et omni simul redar- radi successore. Non obscure Sancta praedicit
gittione ac monitione vacuam. (Videinfra inter epi- p schismata, aliaque Ecclesise mula quse nala sunt sub
stolas S. Hildegardis.) Hildegardis epistola in edilis Frederico I, ad quem deiude eliam scripsit episto-
epistolse S.Bernardi poslponitur; attamen exislimo lam hac multo fortiorem. Addit multa eodem
haitc prius scripsisse, Bernardum vero respondisse. spiritu propbelico de variis Ecclesiae leinporibus ct
Ulcunque etiam suspicor, scripsisse Ilildcgardem, vicissiludinibus, illaque non- difliculter explicari
antequam ipsa el scripta ejus erattt jussu Eugenii III possent, si luberel futura lunc tempora propius
examinala; dictumque examen occasione harum lustrare.
lilterarum instilulum esse. 43. Arnoldus archiepiscopus Colouiensis circa
39-40. Inter priores principes qui ad S. Hildegardem eadein tempora ad Hildegardem buinaiiissimam
6cripseruui, fuit Heiiricus archiepiscopus et eleclor scripsil cpisiolaui (ep. 11), qua librum ipsius-petiit.
Moguiitiuus, anno 1153 de dignitate dejectus, et de- Quae ad Arnoldum respondct S. llildegardis, mysli-
funclus post anuum el mcdium, ut habelPagius ad cu suiu pleraque el utcuuque obscuru. De libro suo
annum 1153, niun. 1. Hicad Hildegardem scribcns, clariora subjuugit his verbis : < Nunc uutein, o pa-
epistolam suam ordilur his verbis (ep. 5): < Ciim slor populi lui, ego paupercula scripia verucium
iiiulla bona el udmiranda iniractila de te audiamus, visionu.iiiisturum libi niisi, sicul petisli, nihil hu-
pigriliae uoslr;e repulandtim est, quod te lam saepe D inuni ingeuii et propriae volunlalis mea.' coiilinen-
fion visiiannis, ut possemus, eic. i Tuni rogal, imo liu; sed quae indeliciens lumen compositione sua,
prsecipil, ut quaindam monialem, abbalissam ele- el eisdem verbis manifestare voluit, quomodo sibi
ctam, permitat abire cum illis, qtii vetiiebanl ipsain placuit; cum nec ipsum, quod nunc libi scribo, in-
ubducturi ad prsedictam dignitalem. Episloln huma- genio meo, nec ullo humano arbitrio, sed superna
na est, exceptomandato salis forti de (radenda ino- ostensione couiposiluin sil.i
niali. Mirabitur forlasse leclor responsiim S. Hilde- 44. Ad endem fere tempora speclal epislola Ilil-
ad quani
gnrdis; sed tanto inngis videbit, ipsam non suo in- lini Trevirensis archiepiscopi (ep. 13),
genio epistolas composuisse; sed revelata a Deo rescripsit S. Hildegardis epistola parlim mystica
scripsisse. Si quein enini revereri et ainare alias et jenigmalica, pailim etiam propbelica et horta-
debebat, revereri debebal arcbiepiscopum, efpro- toria in conclusione, quae tulis esl : i Species co-
teclorem suum, qui se, quanlum cerle novimiis, lumbae le docet, et verbum Dei non caret in te
semper benignuin exhibuerat. Atlamen prophetico scientia. Nunc ergo vigila et iu virga ferrea con-
more respondet el non obscure exemplo Nabucho- slringe : doce, et vulnera tibi eommissorum unge,
ciciuosorprsedicii, Henricum dignilate sua privan- el iit oeternum vives. >
31 S. HILDEGARDIS 32
45. Scripsit ctiam circa haec lempora ad S. Hil- dis in ordinem redigere, cum nolis cbronologicis
degardem Gohlerus Spircnsis episcopus (ep. 15), non sinl insigiiilac,volui lamen ex tempore quo per-
qiii inter alia sic illam alloquitur : i Quod bonus sonae floruerunt, qualemcunque saltem ordinem in-
odor es tam remotis quam vicinis, et de Spiritu ducere, et sic huc usque dedi solas fere epistolas
sancto solamen omnibiis le quaeremibus, divinae inler annum 1148 et 1153 scriptas. Nunc prose-
pietati giaiins leferimus. > Sancln vero rcspondcns, quendo ordior ab epislola Anastasii IV, quae data
mullis ad eineinlationem vitae hortatur Gonteium. est anno 1153 aut 1154 (ep. 2), cuin ille priori an-
Sicautem or.liiur : < Lux summse inspiralionis, o no sit papa crealus, sequenti defunclus. Anastasii
liomo, libi dicil : Admonitioncm Spiritus sancli, epistola haec babet: < Anastnsitis episcopi:;, servtis
qui in tc ascendit, ne abscindas a le per malam servorum Dei, Hildegat-di dileciaefiliaein Chrislo,
coiisueliidinem operum tuorum, etc. iTola epistola salutem et apostoiicnm benediclionem. Exsultamus
est horlanlis ad pcenitenliam. Talis fere est re- in Domino, etc. i Videinfra inter epislolasS. Hilde-
sponsio S. Hililegardis ad episcopum Constantien- gardis.
sem, cujus nomen non exprimitur (ep. 17), et 49. Respor»sumS. Hildegardis prolixum est. Hor-
cujus banc ob causam epistola tempnris est ma- latur Dei nomine Anastasiiim, ul mala fortiter era-
gis incerti. llle Sanclae preces el litieras petii. B dicet. Deinde varia propbetice praedicit, et de suis
Rescripsil sancia llillegirdis minime blaudiens, visionibus aliqua subjungil. Demumiierum bortatur
sed inanem gloriam in ipso praecipue rednrguens. Anastasium nd subdilos corrigendos. Sic orditur:
Epistolam vero concludil hoc modo : < Stirge < 0 persona, quaees pracceHensarmatura, el mons
ergo cilius, et ambula recta ilinera, autequam magislralionisvaldeornalaecivilalisfidesiEeclesiae],
sol libi occidat, el anleqnain dies lui defi- quae constitula est in desponsalione Cbristi; audi
eiant. » illum, qui non incmpit vivere, nec lassatur in defe-
46. Incerli eiiam temporis est [epislola Hartvici ctione, etc. > Hanc admonitionem post multa cot^
archiepiscopi Bremensis (ep. 10), qui hic Hertuvigus cludit, cl ad praedictionempergit hoc modo:... <Et
vocatur, cum ullra annos viginti fueril episcopus, ideo omnis terra (iirbatur per magnam vicissituili-
el obiisse dicntur circa annuiii 1168. Perscribit ille nem errorum: quia qttod Deus destruxil, honio
obilum sororis suae, Richardis abbatissae, quac mo- amat. El lu, o Roma, velut in extremis jacens con-
nialis fuerat sub disciplina S. Hildegardis, ct a lurbaberis, etc. > Roma cene miiltum turbnia est
frntre nd nienioraiam dignilatem perlructa, ila ut per schisma quod exortrim eslquinque aut sex an-
possil esse ea quam pelebal Heuricus Moguntinus nis post hanc praedictiohem : eljam ante turbaii
archiepiscopus, ut dictum esl num. 40. Porro testa- C ccepta est Ecclesia sub Adriano IVper Fredcricuin
tur llarlvictis pie admodum defunctain fuisse, et imperatorem.
< ex toto corde lacrymabiliterdesiderasse, » ut man- 50. Deinde Sancla de se subjicit verba parlim
sissel in claustro S. Hildcgardis , a quo invila fucrat luudala in Vita num. 14, ubi tamen scripta di-
avulsa. Hinc veniam de illo recessu pelit. Rescri- cunlur ad Adrianum IV, ila ul vcl in Vitum irrep-
psil Sancta epislolam satis prolixam, et praeclaris seril mendum, vel in colleclionem epistolarum;
inonilis plenam. Laudat etiam llarivicum, et Ri- sed primum cst verisimilius. Epislolam deuium
chardem ipsius sororem , de qua dicil: < Plena cha- claudil admonilione lali : i Tu autem, o homo, ap-
ritas in auima me» fuit ad ipsam, quoniatn vivens parens constilulus paslor, surge, et curre citius
lux in foriissiina visione doctiit me ipsam amare. > ad.justiliam, ita ut coram mngno Mediconon acctt-
Post mullas ipsius laudes, auiinam ipsittsfratri com- scris quod ovile ipsius a sorde non exterseris, iiec
mendal. oleo unxeris, etc. i
47. Abbas Eberbacensis, ordinis Cistcrciensis, in 51-52. Adrianus IV, qui Anaslasio snccessit stib
dicecesi Moguutina, elfere inler Moguntiam et>Bin- flneiu anni 1154, ail S. Ilildegardem scribit (ep.3):
gium, sed ultraRheuum, et magis prope Mogunliam, Q < Gaiidemus, lilia, elexsultamtis in Domino, quod
ex prioribus videtur fuisse abbatibus qui ad S. Hil- honeslalis luae opinio ita late longeque diffundi-
degardem scripserunt (ep. 31). Nomen exprimiltir, tur, etc. i Addit lamen pulchram exhortaiionem ad
littera E, sed mendOse, opinor, cum nequeat fere pcrseveranliam, subdilque in flne : < Dc caetcro
alius esse a Ruthardo, primo illius cceuobii abbate, atitem coipmoniloria verba de te audire dcsidera-
el littera E sequeniibus etiam non congruat. Lauda- mus, qttia spiritu miracutorum Dei imbuta diceris,
tus abbas preces Sanctse flagitat, et sua eidem ser- etc. i Respondit breviter S. Hildegardis, multaque
vitia offert. Ad has litteras S. Hildegardis egregia Adriano praedicens et gravia cerlamina, horlatur
inonita reposuil, et in line optima abbali prae- ad fortitudinem, non siue ipsius laude, ita ul etiam
dixit. snlutem aelernaoi ipsi satis clare videatnr prsedi-
cere.
§ V. Ad Suiuitim scribunl Anaslasius IV el Adria-
nus I V, lioimmi ponti/ices, Eredericus imperaior, 53. Non multisverisimiliicr annis post Adrianum
episcopi, abbales, atiique mutti, qnibus resoon- ad S. Hildegardem scripsit Fredericus Iimperator,
det. cognomcuto jEnobarbus ant Barbarossa, qui coro-
48. Qiianqiiaiii difiicile esl epistolas S. Hildegar- nalus esl imperator anno 1155. Epislola igilur fi-
53 ACTA. 34
genda est inler annum 1155 el 1159, quo defunctus A cbiepiscopus Juvaveusis, sive Salisbtirgensis, qtii
est Adrianus IV, quoque schisina contra Alexan- partcs Alexandri ponlilicis defendebai, multumque
drum 111exorluin est, favenle Frederico antipapae. sollicilus meiti Freditrici imperatoris, ad S. Hilde-
Epistola euini a Frederico tnin imperatore, et ante gardcm circa aiinunt 1160 ita scribebat (ep. 12):
schisma, quanlum apparet, dala est, sed foriasse < Ego peccalor tn vulle lacryinartiin posilus, mullis
non anle dissensiones inler Fredericum el Adria- saeculi turbiiiibus et procellis atlrilus, inlus timo-
num exortas. Fredericus autem ad Sanctam ila res, foris ptignas passus, etc. > Deinde petit litteras
scribit (ep. 27) : < Notum facimus sanclitati luae, SancUe, srd sigillo obsignatas. ,
quoniam ea quae praedixisti nobis, cum Ingelheim 58. Ad sanctttin liunc cpiscopum alio plane siylo
manenles, le ad praesentiam noslram venire roga- utitur Sancta quam usa fucrat in priore epistola;
vimus, jam in manibus lenemus, etc. i Ex his ha- nam Eberharduni passim latidal et pulchre doccl,
bemus primo S. Hildegardem habuisse colloquium labores exlernos, ex charilute cl obedienlia sttsce-
cum Frederico in Ingelheim, quod est inter Mo- ptos, miniine obesse viro Detim umanti. Vita htijus
guntiam et Bingium ; secuttdo, tunc aliqua Frede- S. Eherhanli, cujits nonici iu epistola non ex-
rico a Sancia fuisse praedicla, quae impleta sunt. primitur, sed ex secle et lempore iiinolescii, d.i-
Habilum verisimiliter illud colloquium, dum rex B ta cst apud nos ad 22 Junii. Defunctus est a:i-
erat Frederictis, et necdum coronatus impera- noH64.
tor, sive inter annos 1152 et 1155, de anno ta- 59. Ad eadem fere leinpora fortasse spectatepi-
men certo non conslat, uli neque de rebus prae- slola Conradi I, episcopi Wornialiensis, qui tom. V
cliclis, nisi forle Sancta praedixerit Frederico Gatlice Cliristiana;, col. 674, defunclus diciltir aitno
dissensiones, quas cum Adriano IV erat habilu- 1163. Atlatnen niagis credo scripiam essc ante schi-
rus. Habemus tertio, S. Hildegardem habuisse sina Ecclesise. Quidquid sit, Conradus aliorum more
aliquam controversiam, quae judicauda erat in ad S. Hildegardcin recurrit lanquam ad oraculum,
curia Frederici; at qualis illa fuerit aeque est eique liaecscribil (ep. 16): < Deo gralias agimtis,
ignotiim. qui te lucernam clarissimam aureo candelabro im-
54-55 ExresponsoverpS.jHildegardis aounde coi- posuit, etc. > Addit, nuntium plura de rebus suis
ligilnr, moliliones varias Frederici ab ipsa niinime dicturum, et responsum flagitat. Rcspondil Sancta
fuisse probatas, aut potius a Spiritu sancto, qui per parlini horlando, pariim luudumlo.
Suuctam alias indoclam loquebatur, aperte impre- 60. Adelberlus episcopus VirJunensis, qui an-
batas. Nam imperatorem sic incipit alloqui: < A C no 1148 ab Eugenio III ad S. Hildcgardem exami-
summo Judice haec verba dirigunlur ad le: Valde nandam ftierat Iegatus, cum primicerius eral, an-
admirabile est, quod haitc personam homo habet no 1158, ttt aliqui habent, admolus episcopalui,
necessariam, sciiicel quae tu, rex, es. i Deinde dal quem tleinde cum vila monasiiea mutavit, circa
parabolam minus claram, qua ipsius imperium vi- eadetn tempora, verisimiliter anle schismn, ad
detur improbari, el mox clariorem stibjicii iuoni- S. Ilildegardem scripsil (ep. 18), sic exor.liens :
lionem, ita scribens: < Nunc, o rex, sollicite provi- < Benedicla gloria Domini de Ioco sancto suo, q i<x
de, quia omnes regiones sunt obumhratae cum fal- tesibi a leneris annis mancipavit famulam. > Ttim
laci turba illorum, qtti in nigredinc peccatorum liortatur ad humilitatem, et preces llagilat ac lit-
juslitiam delent, etc. > Ctijtts epistolse verba si qttis teras. Respondens vero Sancta, hortatur ad curam
attente consideret, videbit satis Iongum imperium pastoralem, sic incipiens : < Lux vivens, quae mi-
Frederico praedici, sed lurbulenttim, quale revera racula oslendit, dicit : Qui Pater es in persona tua,
fuit, maxime ob discordias ipsitts cum Romanis et paslor in proposilione animarum, exlende bra-
pontificibus, quibus lamen fincm imposuit ante cliium tuum, ne iniinicus homo superseminet ziza-
mortem. uia in agro luo, etc. >
56. Epistola Amoldi arcbiepiscopi Moguntini 61. Magis inccrta est epocha epislolae palriarchae
(ep. 6) data non est post annum 1160, et verisc- Ilierosolymitani, qui ad S. Hildcgardem scripsit ex
mililer iion antu scliisina anno 1159 exortum (cui Orienle episiolam, ul ipsius ae sororum ejus pre-
Arnoldus adbaesit cum Frederico imperutore) uut cibus se commeiidaret. Nomcn palriarcbae soltitn
sallem non diu nnte. Arnoldus preces Sanctse flagi- iiisinuatur littera I, el quidein mendose, ut existi-
tal. Respondit S. Hihlegardis, Ariiolduin forliler m'o, quia Amalricus fuii Latitiiis patriarcha- lolo illo
increpans.et interilum ipsi praedicens, ut niulli jam lempore qno fama S. Hildegardis adco inclaruerut.
observarunt, cujus caedem, a Mognntinis anno 1160 Itaqtte dub!(nndum non vicielur, quin Episiola sil
in Nalivitate S. Joannis Baptistac peraclatn, ex Ainalrici, qui Hildegardcm sic alloquilur (ep. 22):
Conrado narrat Baronius ad annum 1160, niim. i A niultis per longa lerrariiin spatia partes nos-
32, observans, ipsum eodein atino in concilia- tras adeuntibus, et genua sua ad sepulcrum Do-
bulo Papiensi primum subscripsisse senteniiie niini flcctentibiis-,mnltoties pcrcepimus, quod divina
contra Alexandrum III legiiimum pontificem lalae. virlns in le el per te operctur : tinde ipsi gratias
ri 57. Florebal eodem tcmpore S. Eberbardus ar- indefessas, prout possumus, humiliter offeriinus. i
55 S. HILDEGARDIS 53
Mox ait, se diu desiderasse occaslonem scribendi, \ lit preccs, et rescripta Sanctc ad iliilitaiioin-m
qtia demum oblata ulitur; et in laudes Sanclae suam, quae viJetur fuisse de retinendo aut depo-
excurril et ejus preces expostulat. Respon.iit S. nendo abbaiis munere, ul colligitur ex responso
Hildegardis per epistolam initio plenam allegoriis S. Hildegardis. Interim observo, Sanctam aliquando
salis obscuris. Deinde vero patriarcham his conso- excurrisse versus partes Herbipolenses, sicul eam-
lalur verbis : < Pugnam quam inlus el exlerius, dem in aliis quoque provinciis fuisse videbimus.
in ulroque scilicel homine, pateris, Deus in tempo- Quod vero speclat ad negotia Sanciae per Adamum
ribus luis circa te hoc modo allevabit, ut ram abbatem imperatori coramendata, qualia illa fue-
sustinere possis : unde flduciain luam in ipsum rint, ignoramus.,At vix dubitamusquin eadem siut
pone, nec de misericordia ejus despera. El hoc fa- de quibus loquitur Fredericus imperator in epistola
ciens in gralia Dei ad vilam vives. » ad S. Hildegardem, commemorata num. 53. Nune
62. Post hanc sequitur epistola Henrici, episcopi pauca de Sanctae respohso. Epistola est admodum
de Bevez (ep. 23), cujus nominis nullam invenio longa, parabolis non nimis obscuris lota fere con-
civitatem, ita ul suspicer nomen esse corruptum. texta, laudibus Adami abbatis conspersa, et prae-
Quidquid sit, ille etiam ex longinquis partibus ad claris raonitis. De oflicionon deponendo ipsum mo-
S. Hildegardem recurril, ita scribens : < Manifesia Q nenles inducit varias virtules, et noiuinatim chari-
Dei circa te dignatio mihi pecculori ac luibinibus tatera el humilitatem. Solara dabo conclusionem:
saeculigravato. magna est consolatio, etc. > Re- < El tn, Paier, audi: Sicul stella matutina auro-
epondens S. Hildegardis, pulchra ulitur parabola, rum in lumine suo prsecurrit, sic omnibus praebe
qua ipsum ad veram sapienliam et charilutein hor- auxiiiuin ab osculo dileclioni,s, quam tibi Deus
tatur. dudiu et vilam libi dabit, quam in prima die iu-
VI. Sancla a multis consulta deoccu'tis el spexil. i
} personis
arcanis, qua> sine revetationeditina scire non po • 66. Ordinis itera Cisterciensis erat abbas S. Ana-
terat. stasii in Urbe, quem ad scribendum S. Hildegardi,
63. Tanla est multitudo litterarum quas accepit praeter vulgarem famam, raovere potuerat non so-
et quibus respondil S. Hildegardis, nl niillo modo lum S. Bernardi auetorilas, sed etiam Eugenii III,
ad suos singulae annos reduci possunt defectu no- qui ex abbate ejusdem coenobii ponlifex fuerat ele-
larum chronicarum, praeserlim cum non paucaesint ctus. Quid ille petat a Sancta, quara ante miriflco
personarum qtineaut niinus sunt cognitae, aul quce laudat, his verbis expriinit (ep. 52):... < Rogo ut
diu in eodem oflicio fuerunt versatte. Hac de causa Spiritus, qui revelat arcana et oceulia sapienlise
ad quemdam rerum ordinem epistolas Sanctaere- C suae, indicel tibi, quid mihi expedial in porlundo
ducam, et modo recensebo illas quibus consulta obedietitiae Christi onere, scilicet perseverare, an
fuil de occultis et arcanis. Ilarum tanlus est nume- quiescere, ut vacem ipsius contetnplationi. i Ad
rus, tilmanifesle liqueat, quasi universalem fuisse proposilam dubitaiionera S. Hildegardis ita re-
horainum persuasionem, occulta et arcana multa spondel: < Perfice ergo sustentationem ovilis lui,
S. Hildegardi revelata fuisse. Ordior a Cunone aut el da ei prsecepla, scilicet virgara magislri pra>
Conone abbale S. Disibodi, sub cujus praefeciura bendo, et poslea unguenlum medici exhibendo,
fuerat Sancta, anlequam fundaret cceuobium in quia ulilius libi esl, ul in lioc labore vigiles,
Monte S. Ruperti. Hic igitur ipsain optime noverut, aliis p r doctrinam luam in subjeclione miiii-
et eidem hsec scribit (ep. 38; : < Quia Sunclitas siranlibus, quam teipsum in voltiutale tua exer-
veslra in eo, qui nec fullit nec fallilur, plurima se- ceas. i
crela spiritu videt, peto, ut, si qua de palrono no- 67. Conradus abbas de Keisheim, (in titulo scri-
stro B. Disibodo Deus vobis revelaverit, milii ape- bilur, de Ketsheim, et forle legendum de Reisheim,
riatis, quaienus cum Irairibus meis illi ex hoc de- ut habet Trilhemius) similem dubitationem S. Hil-
votissinias lattdes referre non differam. i Precibus 0 degardi propouit (ep. 53). Respondii Sancta nou
ipsius enixe se cominendat. dissimulando crimina subdilorum ipsius, sed ea
64. Respondit Sancla ad iuterrogatn deS. Disi- gravibus verbis innuendo, nec ipsum videtur Con-
bodo, de quo aliqua geiieruliin ibi scribil, ul in radum excusare, sedad pceniteniiaui hortatur. Tum
ipsa epistola videri potest: de Vitu ejusdeni Sancti cuindem sic alloquitur:... < Ergo pastoralem curam
scripla inferius agemus. Verum uon solum id egit non relinque... > Addit tameu restriclionem ver-
Sancla, sed Cunonem etiam libere repreheudil cie bis obscuris, quse insinuant, ipsi relinquendum
nimia in subditos severilate, el iustantem morteiu ollicium , ubi nihil boni praestaie apud suos
eidem prscdiciL posset.
65. Adantus abbus cle Ebra, sive Ebracensis, or- 68. Manegoldus abbas celeberrimi olim ccenobii
diuis Cisterciensis, indicecesi Herbipolensi, vir sane Hirsaugiensis in Silva-Nigra, et in dicecesi Spirensi,
iuultum laudutus apud Manricum iu Annalibus Ci- simile quid petieral.ul colligiturex responsoS. HiL
sierciensibus, ad S. Hildegardcm scribit seqiienlia dcgardis, quamvis ipse ui epistola id non deciarei,
(ep. 30): i ,Cum primum noiitiain iiouiiitis veslii sed iiigciiicin de S. Hildcgarde existimationem so-
suscepi, gavisussum gaudio iuaguo, » etc. Moxpe- ltim insinnet cum hac peiilioue (ep. 34): < Rogo te,
37 ACTA. 38
men mntei et domiua, memento mei in tuis s.inctis- A riiin rcgnre aniinas cogimur, quse nobis non sufli-
siinis ornlionibus, dilige humillime le diligeiilem: cinms, ctc. i Reposttii Sancta epistolam salis pro-
rerognosce in Chrisio te reverenlem, et litteras lixam, in qua varin dal monilu ad rccle regendum,
mihi rescribe in Deo rogala. > Sancla respondel, et praefecturam non drpoiieiidani, salis clare insi-
varia praediceus. Ejus verba de lurbine ad fulurum nuat.
lempiis referenda omuino exislimo, licel Trithemius 74. Haclenus huc speciantes evolvi epistolas,
jiu Chronico Hirsaugiensi, ad annum 1161, recitans Coloniae primum editas, et in Bibliotheca Palrum
lianc epislolam, credideril eam fuisse scriptam, recusas. Ilisce plurimas adjecit Martenius lom. II
quando orta erat dissensio inter monachos, qtii ea Colleclionis amplissima, ex quibus aiiqua ad propo-
de causa ad S. Ilildegardem scripserunt, et abba- silum nnstrum similiter decerpam. Verum cum
tem liunc MaiiegoIdum.AgiioscilqiiidemTrithemius multa ibi locorum nomina videantur luxaia, aliqua
turbas Hirsaugiensis cceuobii a Sancla fuisse prae- conabor restiluere ex Trithemio in Chronico Hir-
diclas, sed verbis coram, non scripiis lilteris.Agam saugiensi, ad annum 1150, ubi eiiumeraleosqui ad
de re lota § sequenti, ibique dabo eoistolam nio- S. Hildegardem scripserunt. Alberlus abbas Elva-
nachoruni ctim Sauclse responso. _ censis in Suevia (nunc prseposilura ibi esl Canoni-
69. Ahbas S. Mariae, Trilhemio S. Mariat ad corum) ad S. Hildegardem scribens (ep. 62) orat
Martgres apud Trevirim, similem inlerrogalionem ut diviritim de suis iuimicis consulut oraculum ei
proposuit S. Hildegardi (ep. 37), videlicet utrum in rescribal quid sibi de Dei misericordia exspcctan-
hoc offlciohonoris el oneris, praelationis etpericuli, dum sit. Sancla, ad haec respondcns, partim hor-
iilum animsc salutem mereri providerii, vel ab hoc latur ad majorem rotistanliam,' parlim afflictuin
absolvi, ulile ei fure perspexerit. > Non respondit consolatur, ac praedicit, lempus ullionis divinsenec-
S. Hildegardis ad quaesila omnia : insinuavit lamen dum venisse.
nimis anxiuni esse abbalem, eiqtte potius cogitan- 75. Berlholdtis abbas Zwinieldensis (Tritheiuin
dum esse de se et subditis corrigendis , qiiam dc in
oflicio dimittendo, ita concludens : i Sed ego Zwifaltensis Suevia)crudeles conqueritur < de injtiriis et
hanc causam, quam rcquiris, inulilem libi esse
Iribulalionibus, quas perseculores ipsi iu-
ferebant, i petitque ul < voluntatem Dei inquirens,
vidi. Unde teipsum cum officio luo coerce, appre- solatiurn per litteras remillal, i idque cia-
iienso aralro. Deus autem succurrat libi iti omni- aliquod ritate ingenio suo accommodalum (ep. 65). Sancta
bus necessiialibus tuis, et non sinat te inuliliter
breviter sic rescribit: i Lux vivens dicit: Queir>
laborare. > C dam hominem vidi, quem quasi debilem ac claucluiu
70. Abbas Carapidonensis in Suevia ad S. Hilde- in
similiter arcana praecellentia magisterii dimisi. Quomodo? Qui
gardem recurrit, intelligere desi- in imbecillitate carnis suae, velut nudi naufragi, re-
derans (ep. 40). S. Hildegardis responsum dedit sa- belles
tis prolixum, hortans ad excidendu diligenter mala erant, hos ipse fugit proplcr limorem belli.
Sed nnnc illum video, sicut humilem, flebilem, pc-
semper puliulantia. ln fine egregiam addil conso- Unde illum inspicio, velut fiiium haerecli-
i regrinum.
lalionem, ubi observarat per poenitenliaineicon- lalis, virga verberatum propter inquietudiiiem niu..
fessioncm > deleri peccata, haecscribens : < Sic lu, rum nientis suae, elc. >
chare fili Dei, fac, quia iu aeiernuin vives, et quo-
niam lapis in ccelesti Jerusaleut eris; ideo etiam 76. Abbas Reltinhasilensis, cttin etiam electus
acriier luctari debes. > essel abbas Salemensis in Suevia, ordinis Cister-
71-72. Magtia solliciiiuline ad S. Hildegardem, ciensis, dubilans quid facere deberet, cum S. Hil-
tanquam ad inlerpretein Dei, recurril abbas S. degarde rem comiiiunicavil (ep. 66), < sicut cuin
Martini Coloniensis ciijus nonien A expressum, sponsa et famula Christi cl conscia secretorum
Alardus est, ut existimo, quia ipse Sanctse con- Dei, > peliitque, ut < sancli Spirilus voluntatcm...,
temporaneiis fuit, et defttncius esl aule aiiiium D simpliciler de hac re insinuarel. > Rcspondit San-
1160. Hic epistolam suam ita orditur (ep. 41) : cta hoc modo: < Quiciiiique agruin vel ovile pro-
< Domina, domina, ut vere creditur, a Deodi- pter fidem procurationis suscepetit, ipsa diiuiliere
lecta et benedicta, omnia , quae per vos virttis noii debet, sed sicul palerfamilias ea regct. Qui eniin
operalur diviua, vera profecto esse novi et san- ovile suuin relinquit, el aliud rccipit, praeceptorum
cta. > Desiderasse se ait ad ipsain venire, si fieri Dei pr.-cvaricalor i.ominatur. > Addil pia ad regen-
potuisset, ul orania verbis explicarel. Responsum duin nionita. Abbas Zwelelieitsis, ordiuis Cister-
S. Hildegardis et pulchram iiistruclionem, et mag- ciensis in Austria, cura gregis muhum gravatus, «
nam cum adbortatioue perpelua consolationem con- consulit Sanctam, an abbatis deponere dignitaiem 1
\inet. debeal, petilqtie (ep. 70), ul, < quidquid placuerit |
73. Anxia etiam cl dubia eral abbalissa S. GIo- Spiritui sancto, > rescribat. Al Sancta partim hor-J
ilesindis Melensis, quce ad S. Ilildegardem bsec talur adcuram pasloralem strenue etmansuee con-Jf
scribit (ep. 42) : < Quia de gralia vestra et bene- liuuandam, salutaria daus ei in finein nioiiila.f.-
volentia multum prcesumimus, nolumus vos latere, Consilium vero istud abbalis ab inilio improbat, s\c%
quod in periculo magno posilaesumus, dum multo- ordiens: < ln wenle lua cogitando exaggeras, quod
39 S. HILDEGARDIS 40
de unoquoque labore quicscere vel desisteie ve- A lere, ut eum corrigat. In fine sic hortatur : c IJeo
-lis, etc. > tormenta tua ne limeas, qtt"a locum luum in di-
non video, sed ligaturam oneris lui (iil
77. Richardus, abbns iu Spiincbersbat, (Trithe- spersione
est praefecturnm) Dens sic vull: et oves, quae ad te
mio Germanice Sprengerbach, olim idiomate magis
nomeii currere voltint, collige. Qtise atilem te nolunt, in
Belgico Springersbach, ut invenio expressum
miseralione tolera, donec le voceut, et in aeicruum
in aliquo diplomate ^apud Hoiithcimiuiii in Hisloria
Trevircnsis, sed eliam vive. >
diptomalica arthiepiscopalus 81. Quanta esset inultorum cxistimatio de cogni-
ibi nomen varialtir. Est nutein- Regularium Cano-
lione arcanorum quurumlibei in S. Hihlcgarde,
iiicorum in dicecesi Trevirensi), cuin crederet se viri- ostendtint eliara
bus dcslitulum < lam inenlis qttaiii corporis, > diu torum epistola? sequentes triutii pracposi-
Printa est praepositi S.
desideravcrat S. Hildegardem visere, qtiando per Yictoris(epp. 87, 88, 89).
litteras ad ipsam venil (ep. 74). Uescripsit Sancta, se Moguntini, qui multis peccatis inquinaium
horlans ad ouus ul fatelur, < quae vos, inquit, doniina, Spirilu
ipsum portandum, consolansque sanclo revelante, melius scitis : meque scire fa-
virum Deo charuin. Praetutus in llegennehe (apud
cialis an mihi sil spes; salutis, an praedestinatus
Tritberaium pmpotitus Canoiiicorum Regularium in R
ad vitam, nttt prsescilus ad monem ; etc. > Verum
Heyna) de tnultis qucrilur corporis el menlis infir-
mitatibus et defeclihus, uti et de 'jugo iniinicorum S. Iiildcgardis ad ullimam qusestionem non respon-
ut passim alias, licet aliquando viris sanctis
suorum: alque his omnibus inulis liberari ctipil per dit,
S. Hildegardis preces. Respondit breviter S. ililde- aeternam vitam clare videalur praedicere. Horialur
< si te nou > igilur^ut declinet a malo et faciat bonum; spemque
gardis, ftigeret praelalionem, audiunt,
iuquit. Magis tumen eidem suajel ut eam retineat, ingeril his verbis : < Unde elige libi rectas vias, et
in aelernum vives. > Meium etiam incutit, ita con-
el vigil sil.
cludens : < Ergn, o fili Dei, cilo surge, anleqtiain
78. Hanc quaestionein summa cum sollicitudine libi sol occidat. i
Prseposiius Conflnentiiius San-
S. Hildegardi proponitabbasde Vescera.ordinisPrae- ctam sic
alloquilur : < Quia in omnibiis tribula-
monslraiensis, in comitalii Hennebergensi (ep. 78), tionibus meis semper tuisconsolalionibus me mer-
< solalium simul et consilium » qnaerens, quod se casti
[forie recreasti], et cuncla jam sunt itnpleta
inutilem crederet. Iluic omnino suadere videtur mihi praedixisti, qqaeso ut el nitnc miserico?-
quae
Sancta, ut curam pastoralem deponat ob defectum diaeDominumin cunctis quae me foris et inlus pre
forlitudinis. Nam posl aliqua defectum illum iusi-
r munl, consolari deposcas, etc.i Rcicribciis Sa.icla,
nuantia, hacc subdii: < Unde idem faciat se simi-
hortatur, < vicissitudinem niorum i corrigat, rao-
icm ovi, el non pastori. Tu hoino es, sicul uudaiis
nelque occultaesse Dei judicia, boc addegs : < Scd
in aquis, qui vix liberalur, ne demergatur: iia quod Deus non jubel, ul judicia sua supcr le edisseram,
ubique prudentiatn inspicis, sed lariien deficis iu sed ul pro te orem. » Praeposilus S. AndreaeCoio-
viribus, nou auiom itt volunlale. Unde el gratia Dei niensis mullis lenlalionibus oppugnntiim se queri-
ad le resplendet. >
tur, Sanclamque consulil, ipamtus, inquit, fncerfe
** 73. Praepositus Vallis-Dei, dicecesis Moguntinas
quidquid mihi, sive revelatione divina, sive cou-
in Rhiitgavia, ubi modo sunt moniales ordinis Att- silii lui sapientia praeceperis. Ne pavcas, necceles,
gustiiiiani, rogat S. Hildegurdem (ep. 85) ut velit etc. i Ad hxc ita respondil S. Ilildegardis, ul simu
solvere, quod promiserat. Ex responso atileiu li- docerel praeposilum, qitalis moribus esset, instrue-
qttel, ipsum petiisse consilium de prarposiltira du- retque et inoneret, ul flerel melior.
ponenda. lloc etiiin Saitcta forliler dissuadel 82. Abbas quidam multum sollicilusde schismale
80. Abbns in Rappcnberg (Trilheinio prwposilus quotl eral contra Alexandrtim 111, pairociiianle
in Coppenberg, ac forte legendum in Cappenberg, Frederico itnperaiore, et cujus causa niulti praelali
ordhtis Praemoiislrulensis in Westphalia) Iongc di- D perseculioriem patiebantur, consilium S. Hildegar-
versam S. Hildegardi qttaesiionem proponil (ep. 86). dis quaesivit, ita scribens (ep. 95) : i Igitur quo-
Voluil ipse ad Sanctam venire; sed inquit, < iu niain Ecclesia in aposloliea dignilate ct noinine
tauto turbine leinpeslntum et procellurum, qua cluudical, et ad quod caput siiuin respiciat, vera-
tota Ecclesia niinc quaiiiur et lurbalur, impedilus, citer ignorut,... inito bono consilio, ad vos c-oniu-
rebus el corpori limens, reiardalus venire non po- gio, simulque elilagito, ut quidquid, Spirilu sancto
tui. > Videntur haec insinuare scliisma Ecclesiae, edocla, de hoc vel de me ipso senlialis, mibi rcscri-
quod contra Alexandrum III (ovit Fredericus impe- bere velilis : vestris enim consiliis in otnnibus
rator, ita ut praelatus Ecclesia sua ejectus, de illo obedire paratus sum. i Non absolute respondit ad
verisimililer Sanctam consuluerit, per fratrem , banc qiiaesiionem S. Hildegardis-, quia, ut iniiuit,
quem pro se raisit, et de quo scribil : < Ad con- responsio noti profuisset. Nam sic orditur : < Haec
sulendum enim Spirilum Dei, qtii in vobis habiint, verhn ad tu dicere vidi et audivi : Mens tua aratro
de praesenti stalu Ecclesise noslrac, eiiin ad vus di- similis esl, quod dura, aspera , ac molliaeverlitet
rexi.» Ad haec S. Hildegardis praelatum pulchre dividit. Tu enim cognotscere,evertere acdividere illa
consolalur, docens Deum adversa homini immit- allendis, quae in tanta duritia suut, qtiod ea per-
41 ACTA. *3
fringere non potes; et quae in lanta asperitate A ponendo. Respondet S. Hildegardis breviter: < Lbi
sunt, quod le vulnerarent, si ea langeres, el quae vides lutum, illud ablue, et quod aridum est, fac
in tanta mollitie siuit, quod ea cohtereres, si illa saporem habere. i Deinde monet ne lemere de aliis
dire et aspere tangere velles. Duritia namque, quse judicet. De solitaria vita sic ipsam instruit: < Quo-
a Sole jusliliae clauJicavil, Ecclesiam niiiic circum- niam in solitaria vita, qunm requirit sonus verbo-
dedit, quam lu perforare non praevales. Unde in rum luorum, non valeres quiescere prdpler vicissi-
corde tiio ad Deum dic: < Domine, qui omnia nosti, tudinem diversorum morum : quia lunc novissima
in magislris meis libi obedire volo, quandiu Calho- tua multo pejora fierent, quam prima, et etiam lam
licaefldei me resistere non cogunt. >Haec utcunque gravia, ut jacttira lapidis est. i
exponiinlur. Duritia crat in ipso schismale, aspe- 85. Abbatissa supenoris monaslerii Batisponen-
ritas in principibus saecularibus, mollilies in episco- sisad S. Hildegardem scribens (ep. 112), < de dua-
pis; ac si diceretur : Dttrius est schisma, quain ut bus inquisilionibus, i responsum petil, i si videli-
possis illud tollere : < el principes ssculi in lauta cet, inquit, de re, pro qtia jam maxime affligitur
asperitate sunt, quod te non audirent, si eis dice- cor meum, aliquod periculum timendum, vel de Dei
res.quod iiiscientia lua jusluinhabes, i ulsequilur: misericordia prasumendum sit. i Hoc in alia epi-
R stola expositum fuerat. Alterum est de officio ab-
episcopi rero < lantam molliliem nunc scclantur,»
ut nescires quid cum illis ngcres. MOnet iamen balissae deponendo. Ad boc ita S. Hildegardis re-
Sancta abbaiein.ul Christi exeinplo discipulos suos spondet: < Nunc aulem, dulcissima (ilia.curam tibi
teueat, reliquos Deo dimittat. credilam in lali veritate provide, ne propter taedium
83. Qiieniadinoilumubbates multi, sic non paucae aul Iaborcm eam dimitlas. i Mox bortatur ad stu-
abbatissae S. Hildegardem consitluerunl. Abbatissa dium bonorum operura. Primam vero quaestionem,
in Altuvich(Triiliemio in Altwick, Trajectensis dice- quae forsan eral de prsedestinatione, gravibus ver-
cesis) ad Sanclam haec scribil (ep. 100): < Domi- bis rcprehendit.
iins iiosler... iuspiravit cordi mco, ut puto, quute- 86. Sacerdosquidam, volens amplecli viiam mo-
iius onus regiminis, quod graviler porto derelin- nasticam, dolensqtie suum illudpropositum diflerri,
quam, el me solitudini alicujus celhilseincludam... i ad Sanclam recurrit (ep. 119). Rescribens S. Hil-
Post pauca S. lliidegardis ila respoudet: < 0 tilia, degardis liorlatur ad consiautiam in proposito: nec
non esl utile apud Dettm, ut otius luuin abjicias, et tamen edicit lucum aul ordinem cui ille se aggre-
ovileDei relinquus, cum illudlumen habes perquod garet. Ralio silentii non alia erat, opinor, quam
Hli luceus etc. » Abbatissa in Kiziiigun (forte Kit- y, quod Deus de illis nibil ipsi revelaret. Sic frequcn-
zingen in Fraiiconia ad Maenutn,ubi modo sunl Ur- ter observo, ad inlerrogata non respondere San-
sulinae)post multa. elogiu Sanctain bis verbis cotn- ctani, aut solum ex parle respondere, quia pluia
pellat (ep. 101): < Sonet vox lua in auribus meis, petebuntiir quam Deus per ipsam manifcslare vo-
et quid salubrius sil, tiiruin onus, quod porto, de- lebat.
seram, an diuiius feram, niibi pctenii divinitus 87. Non inintis arcanum eral quod quaerebat ma-
enurra. i Respoitdei S. Hiidegardis, abbatissam lau- gister quidam Trajectensis (ep. 123), taleqtte, ut
dans, et ad liduciain de Deo excitans. Abbatissa in rarissime ea de re responderit Sancta, quando
Widergoldesdorf idem rursuin pelit hoc modo (ep. erat interrogaia, licet id ipsum personis aliquot
108); < Quapropter, dulcissimu, obnixe suppiico, piis interrogala indicaverit. Que,ritur ille se ob
ul digneiiiini u Deo perquirere vobis, ulrum sit peccala sua multis modis esse afllictum, Rescribit
ipsius volunias ul islaui surcinaiu porlein, aul ubji- Bancta instructioiiem, et tum addit: < Nunc au-
ciam; quia plus udhuc consiriciioiie obedieittiae, tem, o serve Dei, in meliore via parvae fenestelte
quamDei anioreperseveravi.illortaturS.HilJegardis in splendido lumine in le apparent, ila quod
ut pergat ntartyriuin, quo eam in oflicio suo alfligi exoptando bonum desideras. ln altera vero via
fatelur, constanier poriare, sic eam consolans: <Sed D in nigro turbine occupalus es, Sed tu, o miles,
lainen in hacparte plurimi sancti sicul mariyres ac| cutn clara miliiia surge, et turbinem hunc vince,
Deum veniunt. Ac ideo et tu conflde in Deuni, quia quoniam gratia Dei le tangit et mouet, etc. i
non dereliuquet le, el Spirilus sanclus Jolorem 88. Anonymus quidam Weisioiiensis mullum ob-
tuum minuet. i lestatur Sanctam, non solum ul pro se prcces fuu->
84. Abbalissa de Crouchdal, in Vita Crutendal, dat, sed etiam ut apud Deuin exquirat arcana bis
quaeS. Hildegardem apud se viderat, ad ipsam sic vcrbis proposita (ep. 153): < Quiil sit, quod ine
iucipit scribere (ep. 109): i Postquam diu deside- toties ad se cliimunlem de profundis neqiiitiaruiii
ratfcpraesenlia et aflabilitate vestra, Deo opilutanle, el de luto faxis eripere dedignatur, si sperare ulie-
tnerui relevari a pusillaniiniiaie spirilus, et lem- rius veniam, si spirilum conlribulatuiu et contri-
pestule priori, aliquantisper quievi, et quia verba ti-m mihi largiri velil, domina, inieuta prece ex-
vestra non ab humano ingenio, sed a Luce vera... quire, > elc. Veruin S. Hildegardis pro roponso ad
non dubilo procedere, consilio vestro, quod propo- ejusmodi quaestionem, qitani salis clare improbat,
sui faccre, distuli adhuc perficere. > Ex respouso rescribit ulilem inoiiiiioneiu, ul stabilis sii in bOiio.
liquet, ipsam eliuin consilia agitasse de officiode- ' Canonicus quidatn Trajectcnsis ila ad S. Hilde^ari
PATROL CXCVU. 2
45 S. HILDEGARDIS 44
dem scribii (ep. 134) : 1 In humililale ilaque sup- A multis redarguil, ad prsedicliones bono.um et malo-
plico,... quatemfs arcana divinae revelationis de rum fulurorum pergit, et non dubilo observare,
siatu ineo, praecipue secundum interiorem homi- nihil in omnibus istis iiie reperire quod non fuerit
nem , tnihi in ministerio tuae manifestalionis ad impletum. Facile boc videbit, qui historiam eccle-
doctrinam el candelam spiritus inei exhibeas. Quod siaslicam utcunque cognitam habet, modo alten-
debes quidem ex promisso; quia cum iu transilu dere voliteiil quantum Ecclesia saccuio xvi passa sit
ineo versus Romam irem, ha?c a tua charitate delrimenlum, quanlnmque eo etiara tempore Catho-
impelraverim. > At respondens S. Hildegar- lici doctrina et moribus praestare cceperint raajori-
dis monet ut velocius surgat, el a diabolo fu- bus suis, qui multis ante S. Hildegnrdera saeculis,
giat. et aliquot etiain posl ipsam vixeriini. Trcviris ab
ha?reticis mulliiin passa est, ul praedixerat Sancta;
§ VII.Sflncla a multit congregationibuscontulta de
iisqute emendari possent, aut etiam de arcanh sed praevaluit, et raores pristinos eraendavii, ut fu-
aliis, el invilata ad monita conscribenda. lurura clare enuntial.
89. Haclenus ostendi S. Hildegardem ab abbati- a7. Jam vidimus num.47 epistolam abbatis Eber-
bus el abbatissis mtillis, Ct ab aliis etiam personis bacensis ad Sanclam. Eidem quoque cum tota con-
consuiiam fuisse de rebus occultis, quas sine reve- » gregatione scripsit Meffjidus, prior illius ccenobii
latione divina scire non poterat. Nunc integras Cisterciensis, preces flagitans.et epistolatn Sanctae,
clericorura aut monacborum producam congrega- quami desaecularibus inquiunt(ep.51), et idiolisad
tiones, quae simili de causa etpari flducia ad San- spirilalem conversa:ionem conversis, quos itos cou-
ctam scripserunt. Agmen ducat clerus ecclesiae versos dicimus, Spiritu sancto vos scripsisse au-
inelropoHlanaeColoniensis, qui S. Hildegnrdem in divimus. > Misil haud dubie Sancta epistolam, < ad
urbe sua viderat, et monita salutaria danlem ad- Griseos monachos, t id est Cistercieuses, inscrip-
mirabundus audiveral. UndePbilipptis decanus cuin tam, <juaeadmodura prolixa est (resp. ad ep. 51).
oinni clero ad ipsam haec scribil (ep. 48) : 1 Quia Muttam sane laudem ordinis illius epislola conli-
liiaiemaru pietatem vesiram diligimus, vobis notum net; sed arguit illos, tiquosipsi conversos vocant,
facimus, quia poslquam a nobis recessislis, cum per quorum plurinii.se ad Deum iu moribus suis 11011
divinam jussionem ad nos venissetis, ubi verba \i- convertunt, » inquil Saricta.Aliaquoquedocumema
lae, prout Deus vobis inspiravii, nobis aperuistis, prudens lector inveniet in eadem epistolu.
in maximam admirationem ducti sumits pro eo, 98. Wernerus de Kirchem (oppidura est Sueviac
quod Deus in lam fragili vase, in tam fragili sexu |m in ducatu Wlrtenbergensi, ubi etiam fuerat Sancu)
bominis, tanta mira secretorum suorum opera- < cum caelerissocietatis suae fiatribus, 1 non modo
tur, » etc preces S. Hildegardis eriixe postulavit, insigni eam
90-91. Remisil Sancla scriptum longissitnum, ornans elogio, sed elianr, quemadmodum Colonien-
quo gravissimis verbis el Dei uomine negligenliam ses el Tievirenses, veiba ipsius scripto commen-
clericorum in cura animarum, aliaque vilia repre- dala habere voluil (ep. 52).
hendit, monitaque dat piurima mullasque eliaui 99-100. Sancta ita incipit respondere : < In
miscet praedicliones. Circa medium episiolaemulla lecto aogriludiiiis diu jacens, anno DominicseIii-
incipil praedicere mala, qttibus Deus Ecclesiam carnationis millesimo cenlesiinosepiuagesimo, vidi
casligaturus erat, quia ecclesiastici nec ih moribus vigilans corpore et animo pulcherrimam imagi-
uec jn doctrina tales erant quales esse debuis- nem, > etc. Sequunlur querelae gravissimse illius
sent. Tain clare autem pracdicit futuros haere- imaginis, quae, ut inferius exponilur, Ecclesiatn
licos, ut ea de re nullum videalur dubium re- repraesentabat, conlra vilia et peccata non levia
linqui. Atlamen bona aliqua immiscet, et sa- sacerdolum. Deinde sequuntur prae licliones quas
tis declaral boereticos non omnino prsevaiituros. saeculoxvi omuino implelae sunt, lioc modo: Prin-
Videtur hic S. Hildegardis Lutheri lempora prae- I ' cipes enim, el lemerarius populus super vos, 0 sa-
dixisse; sed id clarius perspicit, qui omnia non cerdotes, qui me hactenus neglexislis, irruent, et
inodo Coloniensibus, sed eliani Trevirensibus, et vos abjicienl et fugabunt, el divitias vestras vobis
Weruero de Kircheim praedicta, accurale volueril auferenl, pro eo quod lempus sacerdolalis ofJQcii
expeudere. Periculum 11011modicum eo tempore vestri non attendistis. > etc.
imminuit Colonise,quae archiepiscopuin suum vidit 101. Nescil sanc, quid saeculoxvi factum sit in
ab haureticis corruplum ; sed feliciter capul erexil magna parte Germaniae, et in aliis quoque regnis,
et haereticos expulil, ul Sancta ipsos monere vi- iuio in ipsa Suevia, ubi haecdicla fiierunl, qui
detur. non perspicit oinnia esse completa. Ad mujorem
93-96. Treviris item fueral S. Ilildegardis, in ea- vero praidiclioiiis clarilatem observo, hic 11011 addi
«lemverisimiliter excursioue qua Colonienses invi- illara consolationera, quse addilur in scriptis ad Co-
sii. Ilinc prscposilus S. Petri cum toto clero Trevi- lonienses et Trevirenses, quod civilates istaein fide
rensi ad eamdem scribil (ep. 49); cui S. Hildegar- deinde sint fulurse magis florentes, sicul revera iu
dis prolixe respondit, niulla monendo et increpan- Kircheim iactum non est. Contra addilur alia prae-
do. Postqtiam negligenliampaslorum ct praelatorutn dictio, hisverbis expressa : 1 Et iterum ego pau-
AS ACTA. 45
percula feminea forraa gladium evaginatum in. A illo, alias florenlissimo, discordia orta erat Inter ab-
aere pendentem vidi, ctijtts aeies una ad cceluin, batemet priorem, cui major monachorum pars ad-
allera ad terram versa erat. Et gladius iste super haerebat. Hi ea de catisa Sanclae sentenliam exqui-
spiriialem populum extendebatur.... Et vidi, quod runt. Rescripsit Sancta lilteras mtikuin consolatio-
gladius iste quaedam loco spiritalium hominum ab- nis habentes, quaepacem reduxerunt. Contumaciam
scindebat, quemadmodum Jerusalem post passio- ait inferiorum conlra superiores ortam fuisse ex
nem Domini abscissa est. » Hoc iterura clarissime defectu niisericordise borum, et omnes invitantur
factum csl Lulheri temporibus. Demum adjungi- ad misericordiam invicein exhibendam. Trilhemius,
lur haec qualiscunque consolalio : < Sed tamen qui discordiam illam narrat in Chronico Hirsau-
vidi, quod plurimos limoralos,pciros el simplices sa- giensi, ad annum 1161, posl recilalas S. Hildegar-
cerdolesinadversilale ista sibi Deus observabit, i etc. dis litteras subjungit: i Postea vero quam fratres
102. Ad S. Hildegardem aliadecausa scripsit has a B. Hildegarde Htleras suscepissent, non pa-
congregalio fratrum in Hagenbe(ep. 53), discordiis rum in Domino gavisisunt, el mentibus compuncti,
scissa, quod Sanctae innotueral, el cui malo j'am de pace inler se traclare unanimiler cceperunt. Ma-
mederi cceperat. Respondit S.Hildegardis per epi- negoldus quoque abbas (de cujus ad Sanclam epi-
siolam longam, qua? de imiliis vitiis et virlutibus " stola, et hujus responso actum est num. 68) monila
instruclionem coutinet, admonilionenique et adhor- virgiuis secutus, omnem de corde amariludinem ex-
talionem ad studium virlutuiii. pulit, et se patrem filiis juxta Regulam deinceps
103. Sacerdoles in Ruldelinguii [forte Reuttingie, sapientissimum pro viribus exbibiturum in omnibus
vulgo Reutlingen in SueviaJ ad S. Hildegardem ita repromisit. Unde fratres dulcedine verborum ejus
scribunt (ep. 124) : < Exsullavimus et delectati su- compuncli, se ut humiles et obedientes palri sub-
inus in bis quae dicta sunt nubis, scilicet legatio- jectos praeslare in cunctis pollicentur. Per miseri-
nera consolaloriam uobis adfuturam. Et exspectan- cordiam itaque oranipotentis Dei, et oraiiones
tes exspectavimus, el nonduin inteiidisli. > Paulo S. Hildegardis, pax inler dissidentes reformata est,
posl innuunt novi aliquid se aggressos, precesque et finis optalus turualioni imposiius. > Porro Jauda-
Sanctae inslanter poslulanl. Suspicor fuisse congre- tiis Trithemius ad annum 1160 scribit, S. Hilde-
gationem sacerdotum, qui vitam religiosam eranl gardem lunc Hirsaugiae fuisse, et monachis illam
amplexi, quique consilia S. Hildegardis sequi vo- discordiam, nisi se einendarent, praedixisse. Verutn
lebanU Cerle ila respondet Sancta, ac si scriberet iu allegalis litteris nulla fil meulio illius excursio-
ad sacerdotes, qui mundanis rebus nuntium remi- \„ nis ad Hirsaugienses, et prsedictionis S. Hildegar-
serant, dicens : < 0 quales illi sint qui in peregri- dis. Quapropter, etiamsi revera apud Hirsaugienses
natione vilam reqttirunt, et qui iu exsilio alieni .aliquandofuerilSaucia, ut videbimus § 12, oinnino
sunt partis illius, quain propter Deum reliquerint.i milii persuadeo illara Sanclae excursionem serius
Caelerum lattdal ipsorum proposilum, et hortatur figendam. Quod vero speclat ad praedicliouem
ad forlitudineiii in servitio Dei. relatse discordise, iion aliam fuisse putem quam
104 Praefectus cuidam hospitali domui, diclns quae legiiur in epistola ad Manegoldura abbatem,
<magisler pauperum in Luiherum, • cum suis S. nuni. 68.,
Bildegardeni consulil (ep. 136) his verbis : Saluta- 108.MonachiEberbacenses,',quoruin abbas S. Ilil-
ria itaque sanctilatis vcstrae docuinenla exopta- degardi ante scripsit, ut vidimus num. 47, ut ct
musa vobis audire.elstatiim vitae nostrse diligenler eorum prior num. 97, unanimi consensu ad Sau-
a vobis intelligere, etc. Rescribens S. Hildegardis, clam has delulere preces (ep. 139); < Precamur-
eleganler cxpoiiil parabolam bominis qui in lalro- que humili petitione, nequod iu nobis corrigendum
nes inciderat, per Samaritanum sublevati el cura- esl, nos celelis ; sed ut Domino, qui vobis mulia
li; monetque ut, sicul Chrisltis vulnera Adami sa- secreta reserat, placuerit, nobis id insiuuare stu-
navit per se et suos, ila ipsi imilentur verum illuin D deatis. > Fecit Sancta quod petebatur, uionuitque
Samaritanum, curaudo scilicel corptts et aiiimam ut caveant a discordia et conteiiliotie.
pauperum. 109. Prior cl moiiaclii Zwifeldeuses ad San-
105. Monachi Benediclini Sigebergenses, in dice- clatn recurrunl pro refonuatione sua (ep. 140).
cesi Coloniensi trans Rhenum, ad S. Hildegnrdem Respotidit Sancta per inoiiitionem Iongam et fortem,
ita scribunt (ep. 137) : i Quam speciali cbari- qua negligeittiam el varia mouachorum illorum vi-
latis affectu vos in mairem spiriiuulem elege- lia acriter perslringii, eosquu ad pcenitentiain et
rimus, el in consortium oraiioniim uoslrarum susce- enicndationem hortalur. Moniales Zwifeldenses si-
perimus, omniitui secretorum cognitor novit, etc. > mili nioJo ad S. Hildegardem scribunl (ep. 141):
Rescripsit demum S. Hildegardis monitionem cum < Rogamus etiam pielutein vestram, iiiquiunl, ut,
laude coenobii Sigebergensis, in quo tamen non cuni divinae visioni iusislilis , commoniloria verbu
omnes aeque ferventes fuisse insinuat. ad nos dirigatis, el quomodo a via negligenliae ud
106-107. Monacbi Hirsaugienses, quorum abba- viam coriectionis reJiredebeumus.nobis osleudtre
tem S. Hildegardi scribentern vidimus num. 68, alia iion negligalis. >llisce forlissimam iiionitionein re-
de causa ad ipsaiu recurrunt (ep. 138). lit cuenobio uiisit Saticla, arguens et increpans, liprtanique ad
4J S. HILDSGARDIS 48
vitsnVwagis regulafem. Caetertimde Swifallensibus A Monachos vero ad majorem eliara ex ejus moniiis
in Suevia monacbis et monialibus hic agi, ostenr fruetuin cblligeoduin anhelasse inoiistrat ipsa po-
clnmnum. 179 stulatio.
110. Prior el monachi Montis S. Disibodi, quibus 113. Altera .eorumdem pelitio subjiingitur hoc
S. Hildegardis non poterat non esse notissima, modo : < Super haec unanimi consensu januam vc-
inonita ipsius parlim precibus, partim quereiisexi- straecharitatis opporlune et imporlune pro descrip-
gurtt (ep. 142). Rescripsit S. Hildegardis prolixam lione gestorum ac virtutum, nec non et vitse pa-
adhOrtationem, cui admiscere videtur prsediciiones troni noslri, nec non ei vestri, beatissimi Disibodi,
fttiiirorum, quaque inonet monachos illos, ut ad in cujus dorao ab ipsis cunabulii nutriia c-slis,pul-
priinum fervorem redeant. samus, » etc. Huic petitioni, quantum voluii, sa-
111. Monachi S- Euch&rii Trevirensis ad S. Hii- tisfecil Sancla. Nam habemus Vilam S. Disibodi,
degardein tanquam ad malrem scriburit (ep. 143), ediiam apud nos ad 8 Julii. Eadem exstai in co-
laudantes Deum, qui, inquiiint, < haec a sapien- dice nostro, qui notatur O Ms. 12. Quid vere ad
libus el prudentibus hactenus abscondit, quae mi- priorem posiulaiionemiresponderit S. Hildegardis,
rabililer diebus nostris humililaii luae revelat. > et, an omniiio ad illam responderit, plane ignoro.
Sancia prolixe rescripsit, nonnulla in inonachis Dicil quidein Martenius : < Responsum ad hanc
istis laudans, nonnulla repreliendens, clocensque epislolam (Helengeri) exstat inier editas S. H IJe-
obedientiam, humilitatem, cliaritateni el alias vir- gardis epistolas ; sedi fallitur, nain solum exstat
tutes. Sequitur epistola < prioris et mouachorutn responsum ad aliam Helengeri epistolam (ep. 39),
Cistellensium » ad Saticlani (ep. 144), quam < tit nuin. 123 meniorandair..
superiorem et ul charissimam matrem > venerari § VIII. Sanctd etiam cdnsulta de quwstionibustheo-
se dicunl. Si consulimus responsum ad hanc epi- logitis scripturisticis, aliisque ad fidem vet ad
stolam, videbimus idem hujus responsi esseprinei- mores spectanlibus.
piurri cum inilio epistolse S. Hildegardis, relato in 114. Quanqiiain non possumusnon mirari Sati-
Cbronico Alberici ad annum 1153, ubi illa Sanclae ciam a tot vins, digniiaiibus et scienlia inclytis,
eplstola dicitur anno 1153 scripla i Gisterciensi de rebus occullis et arcanis consullam fuisse, ma-
cauitoJo generali. > Recte, opinor, id habet Albe- gis tamen obstupescere cogor dum perspicio, ad
ricus.quia Cisterciense ccenobium aliquando etiam mulierem indoctam, et oranis scientiae sludio ac-
vocalu^ Cistellente, ul habet Valesius in Notiiia quisilae experiem, delalas fuisse quaestiones cx
Galtfifium, pag. 146, et revera Cistellw nomen cum C tbeologia subtilissimas, ex sacris litleris diflicilli-
Gallico Cisteaux magis convenit, quam vulgare no- tuas, ipsamque non duhiiasse responsa dare theo-
men Cktercium. Hi autem Cistellensesinler alia S. logica et scriptunstica, quamvis aliquando ad qua>
fflldegardern sic alloquuntur : i Clemeniiam ve- sita, curiosa magisquam ulilia, plenum responsum
stram pelimus, ut, quod in nobis et in ordine non dederit. Eberhardus episcopus Bambergensis,
nostro, scilicet monastico, Vobis, imo, divinis qui Sanctam aulea inviserat, qiiaestionem eidem
oculis displicet, secundum quod Deus vobis osten- subtilem-admodum prqposuit, ita scribens (ep. 14):
deril, nobis rescribere nou ambigatis. > Prajslitil i Cumde curia imperatoris per te transiremus, quia
S. Hildegardis quod petebatur; rescripsit epistolam Spiritu sanctoimbuta es, lusecharitatiexpoiiendiim
bene longam, qua vehementer qucritur, i dulcis- commisimus. in Patre manet ceternitas, in Filio
fiimam charitatem > ab ipsis scissam esse. Prioreu wqualilas,in Spiritu sanclo wlernitatis wqualitatisque
tantum epistolae partem dedit Martenius, quod tria connexio. Quod el nunc, secundum quod Deus libi
folia a codice abscissa essenl. revelavit, exposilum videre desideramus. > Orditur
112. Ultima tandem epislola illarum quas edidit Sancta a brevi hortatione, qua ad gregem suum
Martenius, ad S. Ilildegardem, est < Henrici [imo diiigenter pascendum excitat Eberhardum. Tum
1^
Ileliiigeri] abbatis et conventus Monlis S. Disibodi Patris aeternilaiem.Filiiaeqttalitaiein, connexionem
(ep. 145), » nec responsum Sanctse ad hunc edidit Spiritus saxicti, oratiojne satis longa el subtili sic
Martenius. Jara vero occasibne mutati nominis He- exponit, ut doctissimus theologus multu n sudaret,
lingeri in Henrkum, quse tam certa est quam nota- et frustra forlasse, ad talem expositionetn dandam.
bilis luxatio, lectorem monendum censeo, plura Concludit demum epistolain hoc modo : < Nuuc, o
noiiiina propria hominum aut locorum procul du- paslor el Pater popiilorum, Deus libi det, ui ad
bioltixaia esse apud Martenium, el nonpauca me lumen pervenias, ubi scieniiam verae beatitudiuis
restituere conatum ex Trilhemio aut aliunde, non accipias. >
tamen omnia cerlo emendare poluisse : nam elsi 115. Sacerdos quidara, cujus nomen per C solum
clare subinde videain nomiua Germanica ab editore dcsignatur, mulium se precibus S. Hildcgardis
Gullo a liaturali sono detorta esse, non aeque esl commendat (ep. 43), ul, inquil, i orationibus ve-
facile vera substituere. Malui igitur ineinendaia re- stris ad Dominum adductus, merear illuminari, et
linquere illa quse non polerani conjeclura quasi a caecitate cordis sanafi. > El mox : < Be corpore
certa reslilui. Epistola Ilelingeri oslendit fructura et sanguineChristi.inquibus tota spes fidelium esi,
quem praesens in MonteS. Disibodi tulerat Sancta eiiam docete me, > etc. Respondere sic incipit
49 ACTA. SO
Sancta : < ln vera visione vigilnnlibtts ocnlis Je A •mienles corripit, et in maiis suis oerseveranles oc-
sacramento Dominici corporis Iisec verba andivi et cidit. >
vidi: Deus id, qttod fuit, permansil; et, quod non 119. Mngisterquidam theologus Parisiensis oslen-
eral, assumpsit. » Subjungit Incarnalionem Filii dit (ep. 127), magnam etiam fuisse Parisiis famam
Dei, eaqtie enarrata, ita pergit : < Itaque eadem S. Hildegardis. Nam post varia elogia, difficilemet
virtus Allissimi, quaein utero Virginis carnera ope- subtilein ei proponit quaeslionem, ila sCribens:
rata est, super allare ad verba sacerdotis oblatio- i Nos aulem, quamvis a telonge positi simus, fidu-
nem panis el vini in sacramenium carnis el san- ciam in le habentes, qusedama le petimns; scilicet
guinis cenvertit, virtute sua illuJ fovens. >Addit quoniam plurimi eonleiiduut, quod Paternilas et
aliz muita quae brevitatis causa millo, ibidem vi- Divinitas Deusnon sil, quid inde in ccelestibus sen-
denda. lias, nobis exponere et transmitlere non difleras. >
116. Wibertusaut Guiberttts, monachus Gembla- Error ille ernt Gilberti Porretani episcopi Pictavien-
censis, ordinis S. Benedicti iu Brabanlia, triginla sis, qui illum relractavit anno 1148 in concilio Re-
et octo quapstionesdifficillimas, ex Veteri Novoque mcnsi, agente maxime S. Bernardo. Ad proposi-
Teslamento, et ex historia ecclesiastica collectas, lam quaesiionem insigni cum humiliiate respondet
B
quas monachi Villarienses, abbalise item in Bra- S. Hildegardis, comparans se cum parva penna,
banlia celeberrimae, ad Sanctam proficiscenti com- quam de terra levat, et volare jubcl Detts.
miseratit, S. Hildegardi transmisit, eamque per 120. Frater quidam (ep. 128) multiim conqueri-
litteras rogavil, ut earum solulionem aggrederetur. tur de schismale, quo divisa tunc erat Ecclesia;
Cur eas ipse non lulerit in lilteris (nunc inler opu- sed ea de re litnc S. Hildegardis nihii respondit.
Hle vero in finealiam proponit quaeslionem hisver-
scula)exponil.Aggressaest Sancta opus arduum quod
proponebatur, el ad omnes quaesliones respondit. bis: i Nam a malignis spiritibus mulloties lam oc-
Altamen (ale est responsum istud, ut dubia omnia ctilte quam aperte impugnor, qui me plurimum
non solvantur. Responso addidit lilteras elegantes, faligant et seducere volunt: et quid de his senlias,
quibus Wibenum horlatur ad virtutes instituto rogo, ut per scripla lua mibi renunties. > Ad haitc
monastico congruas et necessarias, maxime ad quaestionemprolixe satis respondil Sancta, dividens
cnaritatem et humililatem. aerios spirilus in qualuor partes, hominesque variis
modis ab illis tenlari asserens. Primae parli altribuit
117. Congregatio coanobii Hunniensis utilem tna-
tenintiones < perluxuriam..., in omni genere vitio-
gis pro vita recle instituenda doclrinam a S. Hil- rurn. > Secundam
videlicel S- P panem dicil dominari < in omni
degarde peliit, expositionem Regulae
inconstanlia, et Iiominein, inquit, in insanam ira-
Benedicti, dicens ad eam se confugere < in neces- cundiam immitlii. > De tertia
sitatis artictilo.tanquam ad firmissimum inexpngna- ail, eam < velut in
ostensione angelorum et prophelise > errores produ-
bilis municipii asylum, ac post magnifica elogia,
laedere i in vana gloria per ja-
haecsubJens: <Pedibussanclitatis vestrae convoluti, cere, multuinque
ctantiam et per coiiiumaciam. > Quartam demum
omnesincommunepetimuspielatisvestraealmilalem ait < in multiplici diversilate > familiarius
ut aliquid super Regulam B. Benedicti Patris nostri parlem
ctim hominibus, abborrere lamen a eruce el
memoriale vestrum relinquatis, admodum ' nobis agere
vero < quaedatn bona
necessariutn... > Fecit Saucta qttod rogabalur, et passione Domini; permittere
in hominibus, > sed < ipsis itt eisdem bonis modera-
in Regulam S. Benedicti scripsit commentarios,
tionem abstrahere. >
post epislolas ipsius impressos. '
IX. Mulli ad Sanctam scribunl, ul conso-
118. Sacerdos quidam Trevirensis, qui curam § lationem, monita aliaque similia oblineant: precet,
quibiis
animarura habebat, simul flagitat pro se preces illa rescribit.
S. Hildegardis, el < consolaloria verba (ep. 125), > 121. Vjdimus S. Hildegardem a muilis fuissecou-
ac deindeaddit: <Et quomodo his prscessepossim, sullam de rebus arcanis, aut de quaestionibus difli-
quos sub regimine sacerdulii regere debeo, benigne cilibus. Nunc eamdem videbimus pluritnorum lii-
insiiiuelis. > Breviter quidem ad haec, pulchre la- teris puisari variis de causis, ac si coinmune fuisset
men, aliqua documenla rescribil Sancia. Primomo- omnium fere refugium. Primam hic pono S. Elisa-
net, ut peccalorem < medicus frequenler cum mi- belbam Schonaugiensem, quae eodem lempore in
sericordia ungat, nec felentem livorem in illo esse dioecesiTrevirensis florebat, et multis revelationi-
sinat, quialepra per summum Medicuinabslergitur, bus inclarueral. Cilius lamen obiit S. Elisabetha,
ubi se homo sacerJoli oslendit. > Secundo observal, nimirum anno 1165, ut apud nos osleasum est ad
aliquos venire sinedebila praeparatione et proposilo Acta ipsius, data ad 18 Junii (Patr. l. CXCV), ubi
se emendatidi. Addit terlio: < iloino autem, qui eliam recilatur epislola salis prolixa, quum ad im-
seniper cum dolore iniquitates suas deseril, ita pelrandani consolaiionem scribit ad S. liildegardein.
qtiod non vult in sordida peccula sxpius de- (ep. 45). .
mergi, non est praediclo modo ligandus, sed in 122. Rcspondit S. Hildegardis de more praemitlens
doloribus suis ungendus, in quocunque luco sit. non se locpiidesuo ingenio, < sed de serena Lttce. >
Magnus enim Medicus vigilunles suscitat, el dor- Ttiin disscrit de honiine, et deinspiralioiie Dei, qua
31 S. HILDEGARDIS 5*
hotnines aliquos prae cseleris lllustrare dignatur.r. A hactenus recensui. Accedunt aliae multae apud Mar-
Demum ad S. Elisabetham ita se convertit: < Audi,I, lenium lom. II Collect. Ampt. nuper vulgatae. Hio
o sollicita filia, quia homines istos, quos inspiratioo scribit (ep. 65) abbas Mulenbrunnensis (alias Mul-
Dei ita imbuit, aliquantulum fatigat ambitiosa sttg- - brunnensis in dicecesi Spirensi et in ducatu Wir-
gesti6 antiqui serpentis... » Ex Chronico Alberici ;i tenbergico) petens litteras , < quibus instruatur,
monachi, ad annum 1155, colligitur, S. Hildegar-- conforteiur, consoletur corpus ipsius et aniina. i
dem aiiquando etiam a S. Elisabetha visitatamn Abbas S. Micbaelis Bambergensis, morti se propin-
luisse. quum credens, preces S. Ilildegardis vefaemenler
123. Helengerus, abbas S. Disibodi, et Cononisanno0 rogat (ep. 64), et < scripta consolationis. > Utrique
1155 successor, qui S. Hildegardem diu hoverat, sic rescripsit Sancta, ijt ad virtutem hortetur, et
ila eidem scribit (ep. 39): < Cmri totus munduss instructionem ulilem snbminislret. Abbas S. Eti-
veraci praeconio clamet vos sancli Spirilus ditatamn charii Trevirensis ad Sanctam scribit(ep. 67), pre-
essejnbilo ,ego, qui primus debueram esse, et aliosg ces Hagitans et < admonitoria verba. > Idem rursus
ad beaiitudiiiem vestram invitare, huc usque inerii,• litteris aliis (ep. 68) exlgit < lilteras promissas, >
toedib delitui: sed nunc tandem timore et pudoreB et in flrieaddit : < Sed et eliam, quod libi Visum
correptus, hisverbisvos salularenecessariumduxi.» t B ^ fuerit de negotio libi Commisso, rescribas. > Ad
Mox se ipse accusare incipit, el conqueri de male. priorem epistqlam S. Ilildegardis apta rescripsil ad
observata in suo monastcrio disciplina regulari. In1 pascendum gregem moriita. uti eliam ad secun-
fine vero ait: < Consolationis ergo vestrae scripta t daro.
humilitati meae dirigite, > etc. Rescripsit Sanctai 127. Abbas Bosonis-villse in Lolharingia , cum
multum hortando ad emendationem vitae. Demum, ob lurbas in ccenobio suo ortas infamia laboraret
circa finem haec addil: i Ego aulem paupercula! cum monachis, ad S. Hildegardem scribens (ep. 69)
video in te nigerrimum ignem contra nos accen-. flagiiat super hoc < aliquod consolationis verbum, >
suin: sed ejos in bona scientia obliviscere, nej et preces, quibus reconcilientur • Deo et homini-
gratia el benedictio ipsius a le recedat tempore, bus. > Rescribeus S. Hildegardis, coenobii Ulins
oflicii lui. » Habuit revera S. Hiidegardis diflkul- statum exponit, el ad emendalionera hortatur.
tates cum abbate S Disibodi circa liberam ele-. Nicolaus, abbas Halesbrunnensis (Tritliemio in Heilt-
ctionem directorum suorum, ut postmodum vide- bronn), insiuuans (ep. 71) se solilum S. Ilildegar-
bimus. dem subinde visilare, litteras, quibus praemoneatur
ac preces, quibus a malo eripiatur. Rescribit
124'. Abbas S. Emmerami Ralisponensis (qui. C petit,
Sancta, ipsius intenlionem laudans, ipsumque ad
provisorem se vocat in inscriptioue, sed epistola laborem adhorlans. Addit alia quaedam obscuriora.
utraque satis innuit praef.ctum fuisse sive abbatem
S. Hanc sequitur epistola (ep. 72) quinque simul ab-
ccenobii) opem Hildegardis pro alio implorat,1 balum
ordinisCislerciensis, ac dicecesis Bisontinae,
(ep. 35). Utrura fuerit raonacbus, an alitis, qui
niittebatur ad Sanctam, non liqnet manifeste; videlicet Bellac-vallis,Cari-Ioci, Clari-fontis, Chari-
ncc invenio quo successti S. Hildegardis pro latis et Bethaniae. Hi duo diversa petunt, Sanctam
oroanies. Primum sic expri-
ipso laboraverit. Altamen ex hujus responso suspi- pritls raagnifico elogio
cor monachuiii fuisse gravibtts conscientiae slimulis, munt: < Quatenus aliqua nobis de nostro stalu di-
et forlasse scrupulis agitatum. Qualisctinqtte fuerit, vinitus vobis revelari, nobisque insinuare curelis,
Sancla abbatem gravibus verbis hortatur ad curam httmillime deposcimus. » Alterum hoc niodo : iSed
hoecmulier praesenlium latriV, femina nobilis est,
gregis sui.
et cujusdam amantissimi viri uxor est. Hscc devo-
125. Abbas Neuenburgensis magno etiam cum tione mulla venit ad te biimilis et pedestris, cum in
affectu scribit ad S. Hildegardem (ep. 36), dicitque
equis et inulto comitatu pbssit venire. Causa aulem
beili limore impedilum se fuisse, qtiominus ad haecest adventus
n ejus. Jam multo tempore slerilis
ipsam veniret. Tum preces ipsius sludiose flagitat.
permansil, cum lamen priinum pueros generavit;
Rescripsit S. Hildegardis, ipsumqne hortata est ad sed illis mortuis, el alios non gignens, dolore
fortiltidinem in cura pastorali, recte observans belli vehementi afliciuntur
non ipsa et maritus ejus. Hinc
tempore abjicienda militi arma ob difficuliales' est, qnod ad te ancillam et familiarcm Chrisli
exortas. Similia per Htleras (ep. 44) petil abbatissa babens fiduciam , quod meritis et oratio-
in Eloslat, insigne texens Sanctae elogium. Brevi- confugit, nibus luis obtineas apud Deum , ul possit adhuc
ter, sed amice admodum rescribil S. Hildegardis, fecundari, et benediclum fructum venlris in
prolis
ipsam aitimans ad laborem pro suis conlinuandum. exhibere Cbristo, > etc. Ad primuin
Prudenlfa tamen opus esse in Dei servitio, recte procreatione
S. Hildegardis cum laude illorum abbatum cgregia
observat. Similiter amicam epistolam (ep. 46) scri-
bit G. praepositus Francofurtensis, cui illa re- reposuit monita et documenta. Ad secundura ita
respondit: < Quod vero matronam Dei adjutorio
spondit per adborlationera seriam ad mores corri- fecumlari petitis, boc in Dei voluntale el potestate
gendos.
esl; quia ipse novit, ubi prolem concedai. ubi
128. Epistolas olim edilas quae huc spectant, prolera auferat... Ego enim, quoniam rogastis,pro
3 ACTA. 54
ipsa Deum orabo; sed ipse faciat, quod inde pie et A sum iterata visitalione nos Icclificare studuistts. i
misericorditer fieri disposuit. Deinde preces flagitat et i rescripta, i Rescribens
128. Abbas Eberbiirdae,exlraGermaninm posilus, S. Hildegardis horlatnr ut in loco suo slel, ac si
forsan Averbodiensis in Brabantia , cum hujus petiisset consiiium de Ioco mulando, quod prsesens
abbatiae nomen Belgicum et Gallicum utcunque fortasse fecerat.
citin Eberbude consonet, epistola satis prolixa, et 130. Praepositus Auguslinianorum Hameliensis in
elogiis plena (ep. 73), preces S. Hildegardis postu- ducatu Brunsvficensi, qui S. Hildegardem aliquando
lai.llaec contra hortatur utgregem suiim diligenier inviserat, diulurna corporis infirmilate fatigatus,
pascat, et in se etiam oculos defleclat. Alius abbas preces ct scripla Sanctse poslulat (ep. 82). El hoc
(ep. 75), qui frequenter coram egerat cum'S. Hil- adjicit: < Finem Iaborum, si licet, Sanctissima,
degarde, quam cum anliquis prophetis comparat, ut remandes, imploro. > Reposuit Sancta instru-
petit i verba consolationis, > qtiibus < in procellis clionem et adbortationem ad corporis infirmitates
lliicluunlem erigat. > Illa vero per varias figuras fortius et constantius tolerandas; sed laborum
ipsum horlalur ad streniie vigilanJum, < anlequam, ftnem non memorat. Abbas in Wadego (apud Tri-
inquit, umbra obitus tui appropinquet- > Praepo- " themium in Wadegos. Wadegotiensis designatur scu
situs deFIanbeim i lunc Regularium, > ait Trilhe- Vadcgotiensis, ordinis Praemonstratensis in dicecesi
mius, dioecesisMoguntinae, ita preces suas S. Hil- Trevirensi) vehementerSanctam videre desiderans,
degardi proponil (ep. 76). < lulerim igitur accepla visitationem ipsius flagitat (ep. 83), saltem < scripto
sit vobis, quseso, devolio mea : et, sicut dtidtim et precibus, si nequit praeseniia corporali. » Hisit
verbo rogavi, orate oro me ad Dominum, ut vobis illa scriptam epistolara, qua hortalur ad catttelam
revelet, qttae circa me sitnl, > eic. Monet Sancta et pcenitentiam. Sic pnepositus in Underestlorf (Tri-
m slrenue vigilet,et Ovile suum corripiat, haec in ihemio in Elversdorff) brevi epistola (ep. 84) < auxi-
fine addens : < 0 bone milcs, nunc surge, qnia lium consolationis > a S. Hildegarde pelens, re-
gratia Dei ad te curril, el in aelernum vives, ila sponso ipsius monetur ut Deum timeal, in ovibus
quod viv ens lapis sis in ccelesti Jerusalem. < Prae- pascendis fortitudinem adhibeat, et candorem in
latus inonacborum in Elveslat conquerilur (ep. 79) verbis. Praeposilus Erfordiensis in Thuringia com-
de non accepto ad litteras suas responso, el preces mendat <familiarem > suum (ep. 90), < amore Dei >
S. Hildegardis postulat. Haecvero rescribens, vi- proficiscentem ad S. Hildegardem, cujus etiam
detur in ilto aliquid scrupuli improbare , Wlumque preces flagitat. Rescripsil S. HilJegarJis salularia
hortari ad sacriiicundum, dicens : < Tu habes Q monita, inier alia dicens: < Cessa a peccalis luis,
fiduciain cogilando in Filium Dei: sed tamen du- quoniam Deus non vendidit te in pcrjitione, sed
liitas cibum illum frangere, quem ipse comedcre vis requirit te in perdila ove, quae revocala est ad vj-
in diclante mente tua >etc. lam. > Hartmannus prsepositus ecclesiae metropoli-
1.9. Praelatus in Selboth, in dicecesiolim Mogun- tanae Moguntinae postulat doceri (ep. 91) qtiid iu
tina, magnis elogiis S. Hildegardem celebrans, non se Deo displiceat, el quomodo illud emendare pos-
inoJo preccs enixe flagilat (ep. 80): sed etiam haec sit. Reposuit Sancla roonilioucm, ut fugerct dupli-
addit: < nec de hoc ambigo, quin omnem statum citatein, et alia quaedara vitia, ita finietis : < Nune
nieum, et omnia quae circa me agunlur, praeterita, autem ora et confide, quod Deiis non derelin-
praesenlia et fulura, per praesentes litleras, ipso qttat te, et auroracito aJte procedetin Hberatione. >
revelante, cognoscas. Unde, si uIJo modo vililas 131. lleldericus, praepositus S. Simeonis Trevi-
parvitatis mese id petere prsesumil, pedibus sancti- rensis, preces S. Hildegardis flagitat (ep. 92), eam-
latis tuae loto animo et corpore submissus depre- que insigni celebrat elogio. Reposuil Sancla borla-
cor, ut pro eodem statu meo, sive admonendo de tionein seriam, ad < rubiginem peccalorum abster-
praeleritis alque praesentibus, sive praemonendo et gendum, anleqiiam unibra mortjs superveniat. »
cautum faciendo de futuris, et vilae meae fino, si id Q Praeposilus in Knelhstede, ordinis Praemonstraten-
cotitrarium tibi non sit, per scripta tua animam sis in dicecesi Coloniensi, mullum de Suncta confi-
meam laelificarene dedigneris. > Respondit S. Hil- dens (ep. 93), quaerit < reir.edium consolaiionis, »
degardis ad petila, non lamen ad oinnia. Humilita- cupitque doceri, < quo ordine magis placare possit
leui vero ipsi maxime necessariam esse insinuat, et offensam divinse majestatis. » Rescribens Sancta
banc addit rationem: < Quia Deus non babitat in horiatur ad raagnam de Deiope fiduciam. <Tu etiam,
illo habitactilo quod in se ipso siare vult, sed amat inquit, in ipsum confide, ita quod omnia opera tua
domum illam quae se nescit, et dat illi unguentum ante eum ponere noti erubescas, et dic, sicut lilius
oplimum. i Praepositus in Herde (ep. 81) ita ad palri suo dicil, cura delinquens corripitur, quod
Sanctam scribil: < Quas gratiarura actiones, Domi- prolis suae in ipso non obliviscatur. > Priepositus
na el Maler sauciissiina, vestrae condigne referre Bonnensis(ep. 94) miruin in Sanctam declarat amo-
poterimus pietali, quae ad visitationem nostri ino- retn, quia, utdiclt, ipse probaveral omnia quae
nasterii, nec imbecillilalem nimiam corporis vestri ante de ipsa per famam audiverai. Rcspoiidens
alteudere voluistis, nec diflicultatem itineris prae S. Hildegardis, egregiam lnittit instruclioaeui ,
nimia cordis vestri dulcedine abhorruislis: et rur- liortans. inaxime ad niunji conletnpluui.
J55 S. HlLDKGARDIS I 56
152. Abbetissae quoque comptures ad>S. Hildegar* A de lapsu Adami, et dc Incarnntionc Chrisli, qui
deni recurrertmt, ut preces, consolationem, riionita hominem lapsum reparavit.
salu.taria, aliaque sitniliaob ipsa impeirarent. Iiucr 134. Abbatissa Montis S. Cyriaci prope Erphor-
has pTinla occnrrit Hadelheidis, abbatissa Gander- diam (ep. 105) enixe pro se suisque llagitat preces
heimnensis (ep. 96), in ducatu Brunswicewsi, Olirii S. Hildegardis. Haecvero praediclse abhalissaecba-
Sancta?. discipala, qiiae suuni declarat affectum, rilatem non parum laudat, sed in ea requirit raen-
preces pro se et pro grege suo petit, verituram se tem raagis quielam. < Omnia, inquit, quae pro ani*
< expedito tempore» ad Sanelain promittil, < ut nia tua poscis, iiilpleb*. Nnnc cessa de inquieta
ore, inquit, ad os lorpiamur, manu ad manum, quod niente, et quielem libi assiime. > Monet etiatn, ne
boniiin esl, operemur; sicque anliqua slabilielur corpus nimia abslineutia frnngal. Demum in fitic
societas, quam iri nobis confirmet Deus cbaritas. > hauc dat consolaliorieiti : < Video animam itiain
Rescribens S. Hildegardis, hortatur, ul uni Deo valde rtililanlem in puro bomine. > Abbatissa in
coiistanier servlat. Allera abbatissa loci non nomi- Lubboldesberge (apud Trilliemitnn in Lubbelsberg)
nati prcces similiter postulat, et < consolationis lit- (ep. 106) consolationem afllicla quaerit; el hanc
teras (ep. 97). > Hauc Saricla resportdens Jioriatur abunde obtinuil. Nam S. Hildegardis, latidans
ad conslantinm, et fiduciam de Deo. Abbalissa in " ipsam, quod abstinerel a peccatis, baecsubclit :
Wethderswtnkele (Trithemio in Wekertwinkel, le- < Unde video te sicut rulilantem ftilgorem solis per
gendutn in Wechlersusinkel,eratqne ordinis Cister- inspirationem Spirilus sancti, nec omnino exsilium
ciensis in dicecesi Herbipolensi) cupit assumi in perdiiionis;sedaspicientein ad solem sicut aqiiilam
filiarnm S. Hildegnrdis numerum (ep. 98), pelitque per poenitentiam, quae dulcissima maler esl : el
Ipsius oralrones, et < litteras commonitorias, quas, ideo Deus valde amat te. i Ahbatissa alia loci non
inquit, pro Dei amore libenti animo semper obser- expressi (ep. 106) queritur, inuliiiin se affligi et
vabo. > Hoic Sancta sic respondet : < Vivens Lux periclitari < tentationibiis malorttm spirituutii. i
dicitJ Aridurn sabulum inutile est, etlerra quaeper Reposuit Sancta monitionem egregiam.
aratrum nimis frangitur, rectum frucium non dabil... 135. Abbatissa Bambergensis (ep. 110) cupit
Et sicca lerra qux saxosa esl, germinal spinag al- < in consortium fraterriitatis » a S. Hildegarde
que alias inutiles herbas. Sic incongrua abslinentia, recipi, el < commonitoriis litteris » confirniari.
quae non habet justum n.odum et rectum stalum, Rescribens Sancta ipsam hortattir ad laborandtiui
prosternit carnem hominis, quia non datttr ei viri- apud populum, et ad Olias stias sub disciplina con-
ditas justse refectionis: unde etiam homo are- linendas. Abbatissa Veteris-monasierii Mogunliiii
scit, > elc. Tola epislola pergil idem argumentiim (ep. 111) ita S. Hildegardem alloquilur : < Si ali-
ptilchre traclare. Abbalissa de Altena (ep. 99) quanlulum, Doniina meai, de infirmitaie vestra con-
querilur de non acceptis ditt litteris , easque valuislis, gaudeo : sin auiem, ex aniiuo condoleo. >
petit. Respondet Sancta per varias parabolas, Preces insuper petit.et litteras. Respondet Sancta :
quibus horialur ad forliler Deo serviendum. < Voluntas Dei quasi in signo morlis me straveral,
133. Abbatissa S. Mariae Ratisbonensis (ep. 102) velut anima mea de hoc sseculo suspiraret: sed
sibi multum gratulatur de notitia S. Hildegardis, gratta Dei aliquanlultim me in nov^ dono nunc
quam sibi fuisse saluti declarat, imo et meriiis erexil. > Addil, Deo gralum esse commiserationis
ipsius, < in arlicultim mortis ruentetn, > se serva- affectum, ipsamque horlalur ad conslantiam in Dei
tam insinuat. Sancta vero ipsam hortalur ad palien- servilio. Abbatissa Nussimensis (Trilberaio tn Nu-
tiam, monetque ut ab ira eaveal. Abbatissa in sia) multum sollicita, < causam animac > suaese
Koufungim (Trilhemio in Kessunfyen) haec ad S. S. Hildegardi perniitiere scribit (ep. 113), el re-
Hildegardeni scribit (ep. 103) : < Celehre factuni est scripla petii. Hanc Sancla ad pnenitentiam horla-
in ore oninium volumen illuclvolans, quod prophetae tur, et ad bona opera, priusquam moriatur, facienda.
datum est in escam. in luo quoque ore.... requie- D Abbalissa Coloniensis(ep. 114) ad S. Hildegardem,
scere... Discurre autein, festina , excita Ecclesiam, quain habere matrem cnpiebat, filiaeinstar scribit,
imo principes Ecclesiae... Virgam enim ab Aqtiilone ul ab ea consolationem obtineal. Reposuil Sancta
*uper iniqultatem vigilaulem le vidisse, et gaude- inslructionem brevem, Ut constans essel in bonis.
inus el contreinisciniHs : unde et lilteras tuas con- Abbatissa dc Didenkirkim (aptid Trithemium in
scilatdrias recipere desideramtts» etc. Ad haec nihil Didenkirchen) juxta Bonriani, quam Sancta ante in-
responditS. Hildegardis.sedserio inonet abbatissam viserat, enixe rogat (ep. 115; < cominonitoria ver-
de vita eiuendarida ante mortem, quum non longe ba. > Rescripsit S. HUdegardis instructionein salis
abesse praedicil. < In spiritu, inquit, veraciter tibi prolixam ad recte regeudum, el ad mores suos
(iico : animam tuam cuslodi.... Iloc ante diem coirigendum. ;
moriis facito... » Abbatissa in Gcrbesletbde (apiitl 156. Abbatissa Auturnacensis (apttd Trilliemiiiin
Tiitheiniiim in Gcrbslede) preces S. Hildegardis prope Andernach (ep. 116) varia inquirit de consue-
flagital(ep. 104).< Praeterea rogo, inquit, utaliquid Itiilinibus monasterii S. Hildegardis, quarum quod
uiihi de libris vestris transniilialis, oiiuii 4evolioiie novaevidereiitur, reverenter rntionem petit aliba-
neuioer deserviendum. iRescripsil Sancta disserens lissa, aliquot etiam Scjripturae lextus objiciens.
M ACTA. 159
Rescripsit S. Hildegardis cpistoiam prolixam , in A sit revera ad ipsum Sancla elegantem iuslrucho-
qtta rationes reddit de ornalu monialium suarum, neni, qua egregie docol, illos, quos prseteri-
et de instituto suo recipiendi solas nobiles, prout lorum peccatorura pcenitet, et qui se emendare
ibidem videri poterit. Abbatissa de Crouchdal [Cru- student, benigne recipi a coelesli Patre fami-
riendai] (afia verisimiliter, quam cujus epistolam lias, non vero laediosos, qui coutra superiores
memoravi num. 84, cum in altera H. nomen indicet, stios obmitrmtirare volunt magis quam se emen-
inaltera A.) (ep. 117)magno studio flagitat, ut S. dare.
Hildegardis indicel, quo modo < pro excessibus > 159. Monachus Ebrensis, ordinis Cislerciensis,
suis Deum placare possit. Rescripsit Sancta longam humilliinis litteris (ep. 152) orationes et verba con-
inslructionem, in qua multas virtules cotnmendal, solationis a S. Hildegarde petens, responsum acce-
maxime cbaritatem, obedienliam et humiliia- pit, cujus hoc est initiuin: < Video quod Deus fa-
lem. ciem suam a te non abscondit, sed cum tlagellis
157. Sanclimonialis quaedam, littera G. nomcn suis le constringit, sicut ipsi placet. Item in ani-
suum indicans (ep. 118), olim discipula S. Hilde- mam luam, et in gaudium corporis magnum liinien
gardis, sed diu ab illa el longe remota, verisimiliter * consolationis Dei venlurum video, cum ipse volue-
qttia ad aliquam dignitatem erat protnola, suum in B rit. • Addil alia similia ; sed monet iil qnsedara in-
Sanclam amorem declarat his verbis: < Quid Scri- utilia fugiai. Monachusquidam et presbyter (ep. 155)
batn vel quid dicam lam unicae lamque in Chrislo multum sibi gratulatur, quod benevole a S. Hilde-
dileclissimae Matri, > elc. Subjungit spem suam de garde fuissel exceptus,. petitque sequentia : < De
ea adhuc viJenda, el precesenixe flagilat. Ad haec caeleris, inquil, quaevobiscum secretius contuli, cum
Hildegardis magna cum laude et consolalione illius opporlunum fuerit, scriptis me certificare curabi-
virginis respondel, circa finem sic eam alloquens: tis. 1 Rescribit Sancta pulcbraiu parabolam de tri-
< Nunc autem de le gaudeo, quia in le completa bus mulieribus, quam lector inveniet in hac epi-
sunl, quae de le audivi et desideravi, et tu mecuin stola.
gande... > Et concludens: < Gaude igilur et laelare
in Deo tno, quoniam in aeternum vives. > Aliquis § X. Epistolw quwdam S. Hildegardis ad Philippmn
abbatem Parcensem, et hnjus ad ipsam ex ms.:
anonymus (ep. 120) multum se excusat, et veniam gesta cum S. Gerlaco: aliie epistoiw serius ad
pelit, quod Sanctam diu non visilasset, ne litteris Sanctam dalw cum responsis ejusdem.
quidem: et miram ipsius affabililalem simul expri-
mil. Remisit Sancla brevem instructionem, qtia hor- , 110-145. Joannes Masius, abbas Parcensis, ordi-
latur ad mundi contemplum. Monachus quidam nis Praemonslralensis, prope Lovanium, anno 1641
Benedictinus (ep. 121) flagitat preces, el < litteras ad Bollandiim iransinisil tres epislolas S. Ililde-
correptionis. > Rescribeus S. Hildegardis, desideria gnrdis ad Philippum abbatem Parcensem, et unar.i
ipsius bona laudal, ipsumque instruil, ut sint pu- Pbilippi ad llildegardem, quam aliquando inviserat.
riora, ipseque sil fortis. Ctim autem duo abbates Parcenses conlemporanei
138. Alius anonymus (ep. 122) preces S. Hilde- fiterinl S. Hildegardi, qtti ambo Philippi nomen
gardisflagitut bis verbis: < Cognosco me peccasse, habuerunt, nierito dubitarem utrum primus an se-
orate pro me. Non quaero terrenum lucrum, non eundus fiterit Philippus qtii illud lilterarum com-
rem trunsiloriam, sed gratiam Dei raei, et saluteut mercium cum Sancta habuit, nisi epislolis addita
animaemea?. Succurrite mihi, > ctc. Respondit San- esset h;ec aduolatio: < Fuit isle Philippus seciinJus
cta hortando ad poeiiitenliam, cujus quinque gradusi abbas Parcensis ab anno Chrisii 1142 usque ad an-
assignat. Quidam frater (ep. 126) querilur, peccalis1 num 1165, vir IKJIItantum mtiliuin ptus, sed et
se gravatmn, et < blasphemiae spiritu 1 circtimvalla- doctus. Uude plurimos libros suo tempore in per-
tiira. Iiuic S. Hildegardis inslructionetn remittit, iu gaineno exscribi curavit, qui adhuc modo exstant. 1
qua dicit: < Unde et boino, qui per scienliam bonii 0] lnler hos numerantur Visiones S. Hildegardis. Fuit
el mali se mulluin peccasse recordatur, cum adI ille Philippus primus, sed inter abbales secundus,
Deum suspirat, denuo per poettilentiam in Deo re- cui posl breve alterius regiraen Philippus II succes.
nascitur. 1 Decanus S. Martini Moguntini, cupiensi si.t, ul hic aequeac primus a S. Hildegarde lilleras
videre iterum S. Hildegardem, magno cum affectu1 accipere polueril. De epistolis porro buc missis tale
litteras ipsius petit, quibus consolationem1 lesliinoiihim dedit ipse Masius: < Copiae supra po-
(ep. 129)
obtineat. At illa utilia magis, quam blanda, rescri- sitarum epistolarum R. D. Philippi abbatis Parcen-
bere solita, serio bortalur ad pceniteiiliain. Alius5 sis ad S. Hildegardem, et S. Hildegardis ad ipsum
cuidam congregalioni pracfectus (ep. 130) se suam- R. D. Philippum, sunt extractae et exscriptse ex an-
et
que congregatiouem precihus S. Hildegardis mulium1 tiquissiino codice bibliothecae noslrse Parcensis,
comtnendat. Haecvero rescribens, docet variis simi- de verbo ad verbum cura originalibus conveniunt.
liludinibus, a quibus in regimine suorum cavere de- 'Juod testor hac x Oclob. 1641. JOANNES M*siusah-
beal. Monacbus quidem Mulenbrunnensis [al. Mul- bas Parcensis. 1 (Epistolw supradictw exstantnunc in
bruiiiiensis] (ep. 131) pelit a S. Ilildegarde, tttt /t'6ro episloluruny, S. Ilildegardis ordine 56, 57,
sihi initiai < aliquid de ccelcsti admonilione. Mi-. 58, 59.)
£9 S. HILDEGARDIS 63
146. Cum autem vcrsemur in Belgio, lubcl hoc A qua erat, et < ut vel ultimam aeternacquieiis sorti"
loco referre quid S. Hildegardi intercesserit com- retur mansionem. » Rescripsit S. Hildegardis, hor-
inercii ctim S. Gerlaco eremita, qui ipsius (erapore lando ad vitam bonara, et ad curam animarura,
viiain valJe austeram duxit in ducalu Limburgensi, finitque epistolam his verbis: < Detis te pro-
diiobus fcre milliaribus Belgicis a civitale Traje- tegat, et aniraam luam de aeterna pcena libe-
ctensi, el in bodierna dioecesi Ruraemundensi, ubi ret. >
modo est ccenobium virginum ordinis Praemonsira- 149. Godefridns episcopus Ullrajectinus (ep. 20)
tensis, Sanclus Gerlucus dictum. Auctor Vitae S. sttiim erga S. Hildcgardem affectum declarat his
Gerlaci, datac ad 5 Januarii, cap. 8, ad propositum verbis: < Soror charissima, ex qtio primo te ccepi
nosirum scribil sequetilia : < Eral eo tempore in in Chrisli charitate diligere, nunqtiam memoria tua,
pnrtibtis Maguntiae virgo quscdain sanctissima , super mel et favum dulcis, in animo meo poluit ex-
Hildegardis nonine, faraosissima illa prophetissa cidere, »etc. ReposuitS. HildegarJis adhortationem
Novi Testamenli, cum qtta familiariler luculus est seriam et satis claram.
Deus, el ostendit ei secreta cceleslia. Ilaec per ma- 150. Episcopus Pragensis, cnjus nomen littera //
nuin sanctac memoriaedomini Henrici Magiintinensis innuittir, ad sanciameliam scripsit (ep. 21). Fuerit
archiepiscopi sacro velamine Domino consecrata , forlasse Henrictis qui episcopatum Pragensem aJe-
cum riullis litteris, nisi tanlum Psalmis Davidicis pliis'certe non est, nisi sub liiiem vitaeS. Hildegar-
esset erudita, per Spirilum sanclum edocla, de dis: nam huic nullus alius Pragensium episcopus
divinis oraculis et sacramentis sibi revelatis gran- convixit cum illo nominis initio. Quisqttis fueril, ad
dia edidit volumina Haecper multa temporum Sanctam scribit postulans, ut orationibus suis sub-
curricula doclrinae salutaris lampade sanctam Ec- veniat, el < boria consilia » porrigat. Retnisit S.
clesiam illuminavit, epistolis ad diversas perso- Hildegardis monilionem seriam, qua hortalur ad
nas missis corroboravit, el claris miraculis illu- majorem in virlute consianiiam, cum in prosperis
slravit. lum in adversis.
147. i Haecigitur Christi sponsa, dum Regem et 151. Arnoldus I, ab anno circiter 1170 archie-
Dominum dominanliuin sedeniem in throno more piscopus Trevirensis, suum erga S. Hildegardem
solilo in vcra videret visione, et assistenlium ei affectum per litteras (ep, 2i) gratiose declarat,
sanctorum disiiiictos ordines et choros luslrando testalurque ad episcopalum se proraotum esse con-
Ck-cuiret, inler confessorum splendidissimum cho- tra voluntatem suam. Hac igitur de re Sanctam
rura sedem conspexit lucidissimam, inaestimabilide- C consulit. Rogat eliam de energumena in Monte S.
core circumdatam, et miriflceadornatam. £t videns, Rtiperli liberala, de qua postmodum agam. Nunc
vehenienter super hocjadmirata, didicit divino edo- vero quid ad alia responderit Sancta, audiamus.
cta oraculo, hanc gloriam et honorem sancto praepa- Orditur illa hoc modo: t Tu arbor es a Deo con-
ralam esse Gerlaco, qui S. Servatium quolidiana slitutus, quemadmodittn Paulus dicit : Omnis po-
peregrinatione frequentaret in Trajeclo. Hac reve- testas a Deo est (Rom. xm, 1); quia secundum
latione virgo Doraiui de ineritis B. Gerlaci certtfi- summum Magistrum per invocationem nominis sui
cala, toa inejus sacrura amorem succensa flagra- omnis potestas nominata est. i Deinde incipit salu-
vil; et iu signum perpeluos, quam cum eo quaiid»- taria dare documcnta, serioque monet, ul caveal a
que perceptura erat, societatis et felicilatis, coro- superbia, a cupiditate diviliarutn, ab injiislitia, a
natu, qua in die consecralionis suae ab episcopo vanilate, ac ul virlutes amplectatur slaiiii suo cou-
coronaia est, ei transmisit: quae hujus rei testis, gruas.
devote nunc usque in ecclesia nosnra conserratur. i 152. Pbilippus, arcliiepiscopus Coloniensis, (ep.
Haecauctor anonymus quidem, sed S. Gerlaco et 25) Sanclam Hildegardetu per litteras laudat
inagis Hildegardi stippar, cum cap. 16 narrat se ut < perlusam divini charismatis munere,» et i iu
egisse cum aliquo sene qui S. Gerlacum viventem coelo conversantem; i petitque < ex occulto Dci »
cognoverat. inquiral, sibique i coininonitoria verba, prout
148. Supersunl atiquae illuslrium virorum epislo- Deus... donaveril, » lransmill.it. Paruit S. Hil-
Ise, necduin meniorutie, quas in huiic loctttn distuli, degardis, rnisitque adhortationeiii satis claram.
quia datae siint posterioribus S. Hildegardis annis, 153. Philippus Alsatius, Flandriae comes, ad S.
ut ex bis perspiciat studiosus lector iusignem san- Hildegardcm haecscribit (ep. 28): < Veslra noverit
ctiiatis et sapienliae ccelestis fainam, qua circa an- Sanctitas, me paralinn esse ad faciendum, quid-
nuni 1148 Sancta inclarescere coepii, usqueadobi- quid scirem vobis placere,... cum ego lamen multo
luin ejus coininiialam esse. Rudolfus, aiias Rodulfus libenlius ad vos venissem , et vohis locutus fuis-
episcopusLeodiensisabanno 1168usque ad 1191, ad sem... sed... ad haec vacare non poteram. Inslat
S. Hildegardem seribil (ep. 19), < in maxima men- enim jam lempus, quo aggredi debeain iterliiero-
lis et corporis fluctuaiioiie consiitulus, i quia, ul selymitanum,... super quo consilium veslrnm mihi
falelur, et alii scriptores coiisentiuiit, < innumeris intimare dignemini per litieras vestras. i Postulat
tnalis > Deum oflenderat. Petit autem preces el re- insuper preces S.Hildegardis, consiliumque, ulriini
scripta Sanctx i ad excilandam sotiinoleiitiam, »in inanere polius Jebcat in Tcrra Sancta. ari postex-
6* ACTA. 62
peditionem snsceptam reverti act suos. Reseripsit A quod edicere nequeo, difficultalem movit, contra
Sancta ad comitem instruclionem qua ipsum maxi- liberam electioncm pracposiliseu direcloris. Scripsit
ttie boriatur ad justitiam. ea de re S. Hildegardis ad Alexandrum III papam
XI. Sancta monasterium (ep. 4), duranle adhuc schismate, ita ul conlrover-
§ suum omni onere liberat:
energumena ibi liberata : ob sepulturam cujusdam sia illa cerio figenda sit inter annum 1159, quo
olim excommunicali Sanctw eccletia interdicto Alexander III eleclus, el schisma incboattim, ac in-
subjecta. ler annum 1177, quoFredericus imperntor cttm suis
154. Acta num. 9 el 10 lestanlur S. Hilde- Alexandro se subjecit, et schisma finivit. Existimo
gardern, Di-o jubente, effecisse ut monasterium tamen retn contigisse aut post atintim 1170, aut
siinm in Monte S. Rttperii careret omni onere, iion diu anle illum annum, cum quod S. llildegar-
et ut nullum jus pro re lemporali in illud haberet dis in epistola stia dicat, Ecclesiam diu schismaie
abbatia S. Disibodi; pro directione vero secun- laborasse, lum quod in scripto moxmemoralo,quod
dum Regulam S. Benedicti non aliter dictae ab- composuil, dum seplttaginta eral nnnorum, id est
baliae fsubesset, quam quod religiosaevirgines ex eirca annum 1168, nullam de illa controversia fa-
illa abbatia directores et praepositos suos lihera ciat mentionem. His breviter de lempore observa-
P
electione assumerent. De bisce S. Hildegardis in lis, audinmus coritroversiam ipsam ex epistola S.
opuscttlo jid congregalionem sororum suartim, post Hildegardis adAlexandrum III, quem alloquitur boc
epistolas impresso, sic loqttilur : i 0 flliae, quae modo: < Nunc, o mitissime Paler..., in magna tri-
vesligia Christi in amore castitatis subsecutse eslis, stitia sumus, eo quod abbas de Monte S. Disibodi et
et quae me pauperculam in humilitnte subjectionis fratres
ejus privilegiis et electioni nostrae conlra-
propler supernam exallationem vobis in matrera dicunt, quam semper habuimus... Unde, domine
elegistis, non ex nie, sed ex divina ostensione per mi, propter Dominum adjuva nos, ut vel electionem
materna viscera vobis dico: Locuin istum, videlicet nostram oblineamus, vel alios, ubi possimus, qui
locum requietionis reliquiarum beati Roberli con- nos secundum Deum et utililalem nostram procu-
fessoris, ad cujus patrociniuin confugislis, inveni renl, lihere quaeramus et accipiamus, i etc. Obti-
in evidentibus miraculis per volunlatem Dei in nuit Saucla
quod cupiebat. Alexander lamen ad
sacrilicium laudis, et in pcrmissione magislrorum
ipsam uon rescripsit, sed ad Wezelinum praeposi-
meorum ad ipsum perveni, et eum mibi et omnibus lum S. Andrese Coloniensis (resp. ad ep. 4). Verisi-
me subsequentibus cum divino adjutorio libere at- mile est abbalem S. Disibodi maluisse cousentire
traxi. > Haecinitio fuudationis facta sunt, probante C eleclioni jam factae, quam permitlere ut praeposilus
et confirmante Henrico arcliiepiscopo Mogunlino. ex alio coenobio eligeretur.
Nam ab hoc fundationem confirraaiam lestaiur Vila, 159. Porro occasione epistolae S. Ilildegardis ad
num. 10. Alexandrurn observo Sanctam in schismate aJhse-
155-156. Quod vero aJjungil ibi biographtis, ab sisse Alexandro legitimo pontifici, eliamsi arcble-
Arnoldoetiani archiepiscopo, qui anno 1153 Ilenrico piscnpalus Mogunlinus tunc occupalus essel a Cbri-
successil, omnia fuisse confirmala, faclum existimo, stiano, qtti anlipapse et Frederico imperatori adhac-
postquam abbas S. Disibodi aliquid juris atlribuere rebat, seddeindeAlexandrose submisit. De legilimo
sibi voluerat in bona monaslerii S. Ruperli. Nam aulem Alexandri pontificatu mentem suam in ipso
tunc S. Hildegardis, jubente et per morbum cogente epislolae initio sic declaral Sancta : < 0 summa et
Deo, fecit ea quacpergit narrareloco supra laudato: gloriosa persona, qua primum constituta es per
< Postea auiera per adinoiiitioneui Dei ad Monlem Verbum Dei. >Eumdem deinde horlalur ut facilero
b. Disibodi, a quo per licentiam secesseram, per- se prsebeat in venia schismalicis conceJencla, si
rexi; » eie. Haec facta sunt, ut jam dixi, tempore pceniteant. Hsec epistola, opinor, occasionem erro-
Arnoldi arcbiepiscopi Mogunlini, qui praefuil ab ris praebuil Trilhemio,qui iit Chronico Rirsaugiewi,
anno 1153usqne ad 1160. Porro videtur S. Hilde- D ad annum 1150, Alexandrum III ponit inter illos
gardis, quaudo haec scribebat, in spiritu praevidisse qui ad S. Hildegardem scripserunt, nisi Alexander
dissensiones in monasterio suo oriluras. Nam satis revera ad ipsam scripserit, et epistola non sit
insinuat, post obiluin suum fore, ul non eodero edita.
inodo floreret, solliciteque monel ftlias suas, ut a 160. Vita lib. in.cap. n, longam referl historiam
discordiis caveant. Verba Sanclae subjungo: < Sed de quadam muliere nobili quae multis annis a da>
o quara inagnum planctum bse filise meae posl obi- mone fuerat obsessa, duclaque ad varia loca san-
tum Malris suae liabebunt, quoniam vcrba ejusdem ctorum celebrata putrocinio, nec tamen malo illo
Malris suaeamplius non sugent; et sic in gemitti et liberata, nnlequam venit ad monasterium S. Ililde-
lnctu pcr pluriraa tempora cum lacrymis dicent: gardis, ubi daemonmulierem tandem reliquit. Con-
Hcu, heu! i etc. tigit haec liberatio circa annum 1170, ul colligo ex
157-158, Non invenio ullam deinde difficultatem epistola Arnoldi arcbiepiscopi Trevirensis (ep. 21),
S. Hildegardi creatam fuisse de possessione libera num. 151 memorata. Naui scripsit Arnoldus ad
bonoruin temporalium. Verum abbas S. Disibodi, Sanctnm, quando non diu eleclus erat archiepisco-
sive Helingerus iste fucrit, sive Helingeri successor, pus (electionem Arnoldi figunt alii anno 1169, alii
63 S. HILDEGARDIS 64
1170, quod exactius investigare non est necesse), A modo mandatum illttd exceperil Sancla, exponit iu
et de liberatione illius energumenae, lanquam de re scripto, inter epislolas edito (ep. 47), qtiod hunc
recejili Sanctam interrogal his verbis : i Et scimus habet lilulurn : < Ad praelatos Mognntinenses prop-
c]iiod Deus in loco sancto suo apud vos salutem ter divina per illos interdicta. > Hlud scriptum sic
operatus, obsessam misericorditer liberando, visi- inclioatur: < In visione qtiaeanimaa meae,antequain
laverit plebem suam. Unde, ut modum liberationis nala procederem, a Deo opifice infixa est, coacta
obsessae nobis rescribatis,... atlentissime rogamus.i sum ad scribendum isla, pro ligalura, qua a ma-
Ad haecS. Hildegardis ita respondit : i In illa au- gistris nostris alligatae sumus propter quemdain
tem quae obsessa fuit, mulia mirabilia vidimus, mortuum, conductu sacerdotii sui apud nos sine ca-
qtise modo per scripta proferrenon possumus : sed lumnia sepultum.
cogriovimus, quod diabolicus alflatus de die in diem 164. < Quem post paucos sepelitionis suaediescum
tisque ad recessum suum defecit : et eadem mulier eumdem magistri ncjstri nos a ccemeterio noslro
a faligalione diaboli iiberala esl : et etiain iiifirini- ejieere jussisseiit, exboc non minimo terrore cor-
tate, quam aute in se non cognovit, lunc occupata repta, ad verum Lumeit, ul solita, aspexi, et vigi-
esl. Sed nunc virestam corporis quam animae plena lanlibus oculis in aniina mea vidi, quod, si juxta
sanjtale recepit. > B praeceptum ipsorura corpus ejusdem mortui efferre-
161. Mulierilla videtur fuisse Coloniensis, dicta- tur, ejeclio illa in modum magnsenigrediuis ingens
que Sigewize. Certc decanus ecclesiae Coloniensis periculum Ioco nostrq minaretur, el in similituJine
Sanctorum Apostolorum ipsam optime noverat, el atrse nubis, quae ante tempestates el tonitrua appa-
pro fllia habebat, ut discimus ex ipsius ad S. Hii- rere solet, nos circumvallarei. Untle corpus ejusdem
degardem epislola (ep. 50), in qua haec scribit : defuncti, utpote confessi, innncti, et commuiiicati,
<Ex die qua nobis innoluit, quod sorprem, irao et sine contradictione; sepulti, nec efferre prsesumi-
iiliam nostram specialem, dominam Sigewizen, in mus, nec consilio seu praecepto islud suadenliuin
veslrae Beatitudinis consorliura collegislis, non so- vel jubentium acquieviinus, non consilium probo-
ltim nos, imo universa Coloniensium civitas,nuiu rum bominum, aut praelalorura nostrorum omnino
Dei ad pietatis ainorem succensa est. Inde est, quod parvipendentes : seu ne Sacramentjs Cbristi, qtti-
jara raanifeste per omnes terminos terrae iioslraj a btis ille vivens adhuc Imunitus fuerat, itijuriam sae-
cunclis proclainalur : Ecceodor dominarum deS. vitate feminea facere videremur. > in examine de
Boberto, sicut odor agri pleni, cui benedixit Domi- miraculis, infra dando, nura. 6, dicitur ille injuste
nus. Benediclae iiaque sitis a Domino, • elc. fuisse excommunicalus, ut suspicio oriatur, excom-
162. Humillime respotidit Sancta, uiullorum si- municatum fuisse terapore schismatis, et forlasse
mul bonis operibus ejectionem daemonisaltribuens, quia defendebat partes Alexandri 111,legiiimi ponti-
et sic ordiens : < Deus opus suum fecit, sed illud ficis. Additur ibidem de S. Hildegarde, quando eji-
uuo modo non constiluit. > Deinde docel Detiiii ciendus erat ille sepultus: < Ipsa lumulum ejus
varia variorum bona opera ad unum finera dirigere. baculo suo signo crucis signavit, et sic sepul-
Haec laeta sane erant; sed modo alia referam crum ejusdem adhuc non poterat inveniri. >
quae non potuerunt non gravissimum Sanctse dolo- 165. Redeo ad scriptura S. Hildegardis, quaeper-
rcm creare. githoc modo: < Sed ne ex tolo inobedientes existe-
163. Tempore schismatis duo erant de srchiepi- remus, a divinarnm laudum canticis hactenus se-
scopatu Mogunlino contendenles,. aller nimirum cundum eorum inlerdicium cessavimus, et a parti-
legitimus, el adhaerens Alexandro III papae, erat cipatione Dominici Cqrporis (quoniam per singulos
Conradus; aller vero Cbristianus per Fredericum 1'eremenses ex consuetudine frequentavimus) absti-
imperaloretn inlrusus, qui lamen arcbiepiscopa- nuimus. Super quo dltin magna amariiudine tam
tum poslea retinuit, nam anno 1177, quando pax egoquam omnes sororesmeaeaflligeremur, etingenti
inita est inter Alexandrum el Fredericum, cedenle '.j) trislilia detineremur, niagno tandem pondere com-
Conrado, Chrislianus ab Alexandro papa confir- pressa, verba isla in vlsione audivi: < Propler verba
inatus est, ita ut ab eo teroporelegiliinus fuerit humana, sacramenta indumenli [i. e. corpons]
archiepiscopus Moguntinus, et cum Alexandro III Verbi mei, quod salus veslra cst, et quod in virgi-
conjiinciissiiuus. Mansii autem Chrislianus in ltalia nea nalura ex Maria Yirgine natum est, dimittere
aliquot annis posl pacem iniiam, et interfuit con- vobis non expedil: sed indevobisa praelatis veslris,
cilio Lateranensi, quod inchoalum est anno 1179, qui vos ligaverunt, Iicentia quaerenda est. > Hujus
die 2 Martii. Ante illud concilium, verisiiniliter mandali ratio additur. Tum verosubjungit Sancla:
anno 1178, juvenis aliquis, qui anlea fueral ex- < In eadetn quoque visione audivi quoniam in boc
communicalus, sed dudum absolutus, in cceroeterio culpabilis essem, quod cum omni huroiliiale et de-
S. Hildegardis fuit sepultus. Hac de causa praelati - volione ad praesenliam magistrorura meorum nou
Moguntini, qui pro absente archiepiscopo ecclesiam venissem, ut ab eis lieenliam communicandi qu.c-
illam administrabant, mandalum miserunt S. Hil- , rerem, maxime cum susceplione illius niortui culpa
degardi ut corpus illud juberet exhumari, vel abs- non leneremur, qui omni Cbristiana recliludine
tinere a divinis in ecclesia sua celebrandis. Quo- nmnitus a sacerdoie suo, cum tota Pingensi proces-
G5 ACTA. 06
sione sine contradictione rujusquam septillttsesset. I nnte illam coniroversiam humanissimas acceperat
1. A
El ita haecvobis dominis et praelatis uuntianda,i, liucras (ep. 7), hoc niodo a Cbrisiiano couclusas:
niihi divinitus imposita sunt. Aspexi eliam aliquid d < Nosautem vobis in omnibus necessitatibus ve-
super hoc, quod vobis obediendo hactenus a canluu slris adesse, ac in otnnibus prodesse, prout Deus
divini oflicii cessanles, illud lantummodo legen-i- donaverit, pro certo sciatis. > ln iisdetn Sanctam
tes remisse celebramus, et audivi vocem a vi- anle sic alloquitur : < El quia divino Spiritti le
venle Luce procedentem' de diversis generibuss inspiratam cognoscimus, exhorlatoria verba tua de-
lnudum, de quibus David in Psalmis dicil: Lau- sideramns > etc. Ad haecquoque responderat S. Hil-
date eum in sono ttibae, > etc. Pergit hic multaa degardis per egregiam adhortalionem ad ctiraiti pu-
proferre de cantu sacro, quem diabolo exosum af-. storalem,docens episcopi essegregem stiuin pascere.
firtnat. 169-171. Attamen, sive Moguniini administrato-
166. Deinde vero ad praelalos Mogunlinos hancc res nimis exacerbati fuerint in S. Hildegardem,
dirigit monitionera: < Quapropter summa vigilan- quod ipsa tempore schismalis se satis declarasset
tia vobis ct omnibus praJaiis satagendum est, ett pro Alexandro III, sive niniis aegre lulissent quod
anteqnamos alicujus ccclesiselaudes Deocanentium, non slatim obedivisset praeceplode exhumando lio-
per sententiam claudatis, vel eam a lractandis vel1 B mine excommunicaio, Christianus archiepiscopus
percipiendis sacraraentis suspendalis, causas, proy renovavit interdictum, instigantibus procul dubio
quibiis hoc faciendum sil, diligenlissime pritis di- vicariis Moguntinis. Nam S. Hildegardis in episiola
sctitiendo ventilelis. Et sludendum vobis, ul ad hoc, prius laudata : i Cum aulem, inquil, dulcissiuie
idem zelo juslitirc Dei, non indignatione vel injusto, domine, fiduciain maximam de lua misericordiu
motti animi, seu dcsiderio ultionis trabamini: ett haberemiis, per eosdem praelalos nostros post re-
cavendum semper, ne in judiciis vestris circumve-. versionem suam a ltoma e synodo littcrus tuas
niamini a Salnna , qui hominem a ccelesli harmo- divinorum inlerdictorias accepimus; quas, ut pa-
nia, et a deliciis parudisi extraxit. Pensate itaque, ternae pietati luae cnnfido, nunquam misisses, si
quoniam, sicut corpus Jesti Chrisli de Spirilu san- veritatem btijiis rei agnovisses. » etc. In hac eadem
cto ex integritate Virginis Murisenatura est, sic. epistola S. Hildegardis orditur a graiiarum actio-
etiam canticum laudnm secundum ccelesteinharmo- ne de lilteris graiiosis quas antea a Chrisliano
niam per Spiritum sancium in Ecclesia radicalum. ac«teperat; indeque liduciam sibi orlam dicit ad
Corpus vero indumentum est aniroae,quaevivam vo-. causain ipsi expottendam. S. Hildegardis episiolam
cem habel; ideoque decet, ut corpus cum anima! „ hanc si quis recte considerel, non minus fortem
, c reperiet quam humilem et
per vocem Deo laudes decantet... Qui ergo Eccle- supplicem. Non possum
slae in canticis laudum Dei sine pondere certae ra- sane non admirari tam duriter acium fuisse cum
lionis silentium imponunt, consorlio angelicarum Sancta, praesertim postquam absolulio excommu-
laudum in ccelo carebunt, qui [forte quia] Deuin in nicati abunde videtur probata fuisse, curanle ar-
terris decore suae laudis injusle spoliaveruut, nisi chiepiscopo Colonieusi. Ut atitem magis eliam mi-
reiur sdidiosus lector, Chrisiiani archiepiscopi
per veram poenitentiam et humilem satisfactionem
emeiidaveriut. Qui ergo cceli claves lenenl, distri- responsum adeat necesse est (ep. 9). Christianus
cle caveant, ne eis et ciatidenda aperiaut, et npe- archiepiscopus, vir multis naturae ciotihus ornutus,
rienda claudant, quia judicium dtirissimum in his, sed miles potius fuil qtiatn episcopus. Invaserat ille
qui praestini, fiet; nisi, ut ail Apostolus, praesinl in archiepiscopatum Moguntinum lempore scbismalis,
solliciludine, > elc. Plura non addo ex illo scripto, expulso Conrado legitimo arcbiepiscopo, annof!65.
Ab eo lempore semper aut rebus beilicis aut poli-
quod longissimeproducium esl, quia nibil fere prae-
terea bahet quod pertineat ad banc comroversiam, licis occupalus fuit, non ducis lanium, sedetmi-
imo cuin omnia deinde sint moralia, suspicor non lilis subinde offlcitim exercens. Iniia anno 1177
unum esse Sanciaeopusculum, sed multa variis oc- JJ D pace inler Alexandrum papam et Fredericura im-
casiotiibus ad Muguulinosscripla in finc huic addila peratorero , hortante frustra S. Hildegarde, ut
fuisse. Christianus ad Ecclesiam suam veniret, mansit
167-168. Hoc S. Hildegardis scriptum lale est, ut lanien in Italia, rebus plerumque bellicis occupa-
aJministralores EcclesiaeMoguntinaenon videautur lus, et illo ipso amio, quo datam epistolain scri-
sine insigni duritia negare potuisse quod petebat. psit ad llildegardera , cum clade suorum capius
Eteitiin non solum venit Mogunliatn, ut laudatum est, et biennio in carcere delentus, ac Jetiitun
scriplum offerret, sed etiam probare voluit sepul- anno .1183 in castris defunclus. Hsec fusius rc-
tum in ccemeterio suo dudum ante morletn fuisse lata videri possuiil in Moguntiacis Serarii actis,
absolulum. Vel sic tamen, nonnisi interposila au- et Francoftirti impressis aniio 1722 , tom. I ,
ctoritaie archiepiscopi Coloniensis ad tempus obti- pag. 569. Si miles ille episcopus tanti faciebat
nere poiuil quod cupiebat, ac deinde in easdem re- < statula sanclorum Palrum non evitanda, > po-
ducta Itiit angustias. Haeconinia habemus ex littc- terat ea tanlo reciius sibi occinere, quaulo evi-
ris S. Hildegardis ad Cbrisiianuin archiepiscopum dentius, ut fatcbaliir, innocenliain Sanclse perpeu-
in Italia desentem anno!179 dalis(ep.8). Abeodem dere valebat.
6T S. HILDEGARDIS 68
§ XII. Varia S. Hildegardit itinera, et loca ttbi Algnatius Gropp iaColteetione rerum Wireeburgen-
fuit exposita. Fundat cwnobiumEibingense. tium, disserl. 6, num. 8, ubi addil inonaslerium
172. Non lilteris taitlum scriplis S. Hildegardis illud modo inhabitari ab Ursulinis. Deepistola abba-
Christi fideles, religiosos ntaxime et clericos, ad pie- lissaeKilzingensis ad Sanctam (ep. 101)egi num. 83.
tatem inslituere conala est, sed viva etiam voce ac- 174. Alio verisimiliter itinere excurrit S. Hilde-
cedentes ad se erudiebal. Horum autem ingentem gardisad partes GermaniceInferioris, et Coloniam
fuisse multitudinem testattir Vita, num. 19, ubi au- usqtie pervenit. Fuit auiem Colonisequando Pbilip-
clorait,< ex omni tripartita Gallia alque Germania pus, qui anno 1167 aut 1268 factus est archiepi-
confluxisse ad eam undique ulriusque sexus po- scopus, illius Ecclesiaeerat decanus. Videtur igitur
pulorum examina. > Hominum non vulgaris notae, iier figendum inter annuni 1160ei 1167, nam eliani
qui ex longinquis Germania;,. Galliae et Belgii innuil num. 92 Ecclesiam jam aliquo tempore di-
partibus ad Sanctam profecti fuerunt, varia in visam fuisse, schismate, opinor, quod anno 1159
recensendis epistolis se nobis oblulerunt exempla. exortum esl, antequam Coloniensibus praediceret
Vidimus iusuper S. Hildegardem in variis locis ca quaenum. 90 el seqq. videri possunl. In eodero
fuisse, et ubique dedisse mouila salutaria. De itinere inviserit procul dubio ccenobiura Sigeber-
hisce Vila num. 44 sic habel: < Inter haec etiam gense instiluti Benediclini, quod in dioecesi Colo-
illud de ipsa est nolabile quod Coliam, Trevi- niensi ultra Rhenum ad Sigam aranem situm est,
rim, Metim, Herbipolim, Babenberg, Spiritu di- non longe a Bouna oppido. In Vita quidem Siberg
vino non modo acta, sed coacta, veniens, clero scribitur; sed leviuscula illa nominismulatioscru-
el populo, quseDeusvoluit, annuniiavit: et in monie pulum movere non debet, prsesertiin cum alias
Sancti Disibodi, Siherg, Eberbach, Hirsaugia, Swi- frequenter Sigberg el eliain Siberg vocelur. Sige-
felden, Muleubrunnen, Rudenkyrchen, Kilzingen, bergenses affeclu speciali, tanqnam matrem prose-
Crutendal, Ilerde, Werde, Andernacho, in MonleS. quebanlur S. Hildegardem, ul patet ex ipsoruin
Marise, in Elsim et Winkelo, quse ad ulilitatem ani- epistola (ep. 137), de qua egi nilm. 105. In ditncesi
niartim pertinebanl, juxla ea quae ei Deus revela- etiam Coloniensi esl WerJe, abbatia ordinis Bene-
verat, manifestavit. > Loca hic nominata, et alia dictini, Latine Werthina, Werdena aul Werda, quam
aliunde addenda ostendunl Sanctam itinera insti- S. Hildegardis legilur invisisse. Multo longius ita-
tuisse salfs longa ad varias Gerinaniaeparles, ita ut que progressa est: nara Werthiua est ad conGna
procul dubio multum teraporis itiueribus illis iusum- comitatus Marchiae, el ad Ruram flumen sita. At-
ptum fuerit. (Ttamen el aliud fuit coenobiumin dioecesiColoniensi
173. At dubilari polesl utrum S. Hildegardis eo- Werda dictum, silumque ad Rheiiura duobus aii
dem tempore consequenter tol civitaies aliaque loca tribus milliaribus infra Dusseldorpium, ubi inodo
adiverit, an diversis temporibus, modo pfoficiscendo oppidum vulgo Keisersweert, sive Cwsaris Werda
versusunum partem, modo versus aliam. Secundum nominalum. Alierulrum certovisitaveritSancla. A<i
niihi apparet verisimilius, imo salis eliam certum oppositam plane parlem direcesis Coloniensis, ct in
est, aliquas excursiones S. Uildegardis non posse limite fere Trevirensis ad Rbenum, esl Anderna-
eonjungi cum itinere Coloniensi et Trevirensi. Et- chum, alias Antenacum dictuin, ubi etiam in illo
enim ex epislola Frederici iraperatoris, num. 53 itinere fuit S. Hildegardis. Prope Anienacum erat
uiemorata (p.p. 27), habemus Sanclam certe ante ccenobium feminaruio, cujus abbatissa ad Sanclain
annura 1159, et verisimiliter auteannumll55fuisse scripsit, ut vidimus num. 136. Taie quoque cue-
Ijtgelbeniii curo Frederico, et ibidem uonnulla ipsi nobium erat in Didenkirchen juxta Bonuam; natu
prcedixisse, quae iuipleta erant anle 1159. Eodem abbatissa in Didenkirchen scripsil ad S. Ililde-
forsan tempore, quo fuerat lngelhemii, Sancta pro- gardem (ep. 116), utdictnm est num.135. Quantum
fecta esl in Franconiam. Nam ibi fueral, anieqtiam vero praesenliae ipsius Sanctae ibidem piaeuisset,
ad ipsam scribebat abbas Ebracensis, de cujus epi- D liquet ex laudata epislola. Abbalissa enim (ep. 115)
siola egi nuin. 65. Manricus autem in Annalibus monita flagilans, hac utilur ratione : i Meeteuim
Cisterciensibus,ad annum 1155, num. 4, exisiiinal ex his corroborari, dum prsesens aderatis, oppor-
epistolam Adami abbatis Ebracensis scriptam esse tuno tempore proposuisiiis. > Ex hac porro epistola,
circa dictura annuro, idque admodum verisimile uli et ex aliis quihusdam, cerlo babemus, plura
est; et non longe a vero abesse polesl, cum obitus iiionasteria fuisse visitata a Sancta quam quae
Adaini abbalis flgatur anno 1161. Quare videtur exprimunlur iu Viia. An eliam plura ex meino-
Sancta in Franconia fuisse inter aunum 1150 el ratis in Vita spectent ad dicecesim Coloniensem,
1160, ct consequenter credibile est ipsam eo tem- aul ad hanc S. llildegardis excursionem, edicere
pore fuisse Herbipoli, el Bambergam, quae antiquo nequeo, cum aliquorum situm non salis cerlo iu-
nomineBa&en6er<7in Vitavocatur, usque pervenisse. veniara.
In eodem etiam itinere viseril coenobiummonialium 175. Treviris fuisse S. Hildegardera in diebus
Benediclinarum Kitzengense, quod paucis millia- Peulecosles, novimus ex epistola cleri Trevireusis
ribus supra Herbipolim ad Mcenum erat silum, ad Sanctam (ep. 49), nuin. 95 laudala. Al de anno
sed postea ab haereticis destructum est, ut docet quo ibi fuit nihil ceni reperio. Bivwerus ciuidem
C9 ACTA. 70
in Annalibut Trevirensibus, aliiqne ipsum secuti, A Hoc jam observatum erat in Gatlia Christiana,
existimanl S. Hildegardem anno 1160 venisse Tre- tom. V, col. 600, sed ulierior illius monasterii
viros; sed nuliam aut ralionem aul conjecluram silus ibidem nonndjungiiur.IiiWiiikeloeliamfiiis.se
illius epochseassignat. Quapropter mihi annus est dicilur S. Hildegardis, quo nomine designari mo-
incertus, et aeque incerluin ulrum ante an post naslerium dicecesis Moguntinae existimo. Certe ad
iter Colonieuse Treviros venerit Sancla. Verumta- ripam Rheni in Rhingavia inter Bingium et Mo-
men, cum in flne epistolae ad Colonienses Sancta guntiam est vicus Winkel, qui aliquando Vini-
dicat: < Per cruos annos valde fatigata sum, ut cella Laline dicitur. Erat ibi prope abbatia Mons
coram magislris el doctoribus ac caeteris sapienlibus S. Joannis dicla, de quu videri potest Gallia Chri-
in quibusdam majoribus locis, ubi mansio illorum stiana tom. V, col. 5S2. An aliud etiam iuWinkel
esi, vivente voce ista proferrem ; » cum his, fueril monastcriiim, me latct.
inquam, duorum fere annorum itinera insinuet, 177. Ad eamdem Rheni partem uno (anttim mil-
suspicor inlra biennium et Coloniam et Treviros liari a suo ccenobio S. Hildcgardis aliud inonasle-
venisse Sanctam, et ad alia loca, ita ul duorum rium fwndavil.nec dubitandiitn estqnin illud saepius
annoruin spatio frequenter fuerit in itinere, licet inviseril. In actis inqtiisilionis de iniraculis,num. 8,
subinde ad monasterium suum redire potuerit. B haec secunJa funJaiio breviter sic exprimitur ;
Verum, quidquid sit de lempore, id certum est, < Praeterea trans flumen Rheni ad unam leucam
S. Hildegardem Trevirensibus aequeac Coloniensibus aliud monasterium fitntlavii, ubi triginla pracbendas
inulta lam mala quam bona praedixisse. Quod au- instiiuit, > id est censum suflicienlem triginta mo-
tem credit Browerus, illa fuisse impleta in sclii- nialibus. Nomen loci llibingen exprimiiuribi ntini.
smaie quo anuo 118 per scplennium divisa esl 3, dicilurque S. Hildegardis ivisse < ad villam Hi-
Ecclesia Trevirensis, nequaquam admiltendum bingen, ubi nionasterium eliani fundaver.it, » alotie
videtur, nisi de raalis cito venturis, quae modica in transitu Rheni puellae, quse caeca erat naia, vi-
lanlum fulura dixeral. Nam prsecipua mala et snm dedisse, aqua Rheni oculos ejiisdem Invans.
bona quae praedicebai diu post supcrvenlura, ipsa Tempus illitts fundaiionis expressum nullibi inve-
clare satis insinuat. Porro Treviris Metas profici- nio. In Galtia Christiana, tora. V, col. 654, roenlio
sci poluit S. Hildegardis. Certe ipsam Melis fuisse fit monasterii Eibingensis in calalogo abbatissarum
Vitatestatur; sed non invenio quid ibi nominatim Monlis S. Ruperti, quse se cum suis monialibus
egerit. Eibingam receperunt.qttando sseculo xvn coenobium
176. Inter majores civilates ad quas S. Hildegar- S. Ruperti a Suecis in cineres fuit redactutn. Hoc
dis profecta est, Trititemitis in Chronico Hirsau- contigisse anno 1652 asserilur, indeque abbalissse
giensi ad annum 1160 ponit etiam Moguntiam, utriusque monasterii tilulum suinpsernnt, nimirum
de qua tacetVita. Non dubilo quin fuerit aliqtiaiido Montis S. Ruperti el Eibimgw, ut adjungitur. Situs
Moguntiae, ciim iilam in itinere pertransire potue- vero et ftuidulio ibi sic exprimuntur : < Porro Ei-
rit; an vero ibi quoque ea mnnifestaverit quae in bingense boc uionnsieriiim, S. Giselberli mcmoriae
aliis civitatibus, obsilentium biographi, rainusesl sacrum, situm est in Rhingavia, proxime Rudes-
cerlum. Cerlius est ipsam in variis Moguntinae heimium, moniana versus, al> ipsa B. Hildegarde
dicecesis monasteriis fuisse, variaque sibi a Deo excitatum, fuitque semper litulo prioratus partlie-
revelala ibideni manifeslasse. Hac de causa fuit noni Rtipertino subjecluin adiinatumque. > Majores
in Monle S. DisiboJi, ubi eral educata. Quuntum noslri, Henschenius el Papebrochius, anno 1660
vero ibi emenJationis fructum suis monitis pro- Eibingae fuerunt, et ab abbalissa, cum monialibus
duxeril, jam dictum esl ex epistola abbalis num. ibi lunc degente, perbunianiter excepti fuerunt,
112 (ep. 145). ln eadem dicecesi esl Everbach, ut ut ipse Pupebrocbius notavit in Itinere suo Ro-
in Vita scribitur, alias Eberbach , abbalia Cister- mano ms.
tiensis, ja:n saepius niemorata, silaque in Rhinga- p] 178. Exctirrit etiam S. Hil legardis in Sueviam.
via. Hanc et facile, utpote non longe disianiem, Elenim inler monasteria qtiae invisit, duo certe
adire poterat Sancta, et ciim fruclu sua enuiiiiare, reperiuiilur in Suevia, Mulbru.inum viJelicet in
cum inotiacbi Eberbacenses moniia ipsius maximi dticntu Wirtenbergico, el in dicecesi Spirensisiiiim,
Maulbron diclum; et Hirsaugia, eidem inclus»
facerent, ut liquet ex ipsorura epislola nutn. 108 vulgo
commemorata (ep. 159). Terlium ccenobium dioe- dicecesi, sed situm pattlo longius in Silva Nigra. t)u
cesis Mogutitinae,qttod adivisse S. Hildegardis di- advcnlu S. HildegarJis ad ccenobiura llirsaugieiibe
citur,in Vilaest Rudenkyrchen.alias Rodenkirchen, agit Triihemiiis ad annum 1160, aitque ab illa ante
quasi Rubia Ecclesia. Erat abbalia ordinis Prae- discessum hiec. verba ad Hirsaugienses fuisse pro-
uionslraiensis.eidicecesis Moguiiiina;, ut clarum iit lala: < Lux divina negiigentias filiorum snoruin
ex aliquot epislolis poniificiis apud Marteiiiuni valde odit et delestatur, quia nemo re>le servil
tom. IV Collect. Ampl., col. 468 el seqq. : nam hae Dco, qui spiritum torporis el negligeniiae non peni-
inscribiintur episcopis Worinaiiensi et Spirensi, tus a corde suo repellit. Et ideo dicit vobis Lttx
i et dilecto uTu»abbuii monasterii iu Rodenkirchen, illa, qiiaeomniapotesl: ConsiJerate setnitas vestras,
Praemonslrateitsis ordinis, Moguntinse dicecesis. > el nolite declinare a via recla, quoniaui exp*tv.t
71 S. HILDEGARDIS 72
vos Salanas ad tentaiidum, el nisi caute arabulave-- A oisse ad oppidum Kircheiin, quod Sueviae est in
rilisin limore Doniini, cito et velociler susciiabit, ducalu Wirtenbergico, vulgo Kirchen modo dictuiu.
vobis gravera in medio vestri perturbalionem. > Nam Sanctatnibi quoque luisse, multaqueet gravia
Non negaveriin ejusinodi monila Ilirsaugiensibus a de fuluris lemporibus prsedixisse in Kircheiro, li-
Sancta Itiisse data; al non exislimo, iis praediclam quet ex iis qutfi narrata sunt uum. 98 et seqq. Porro
fuisse discordiam, de qua egi num. 106 et 107, ex inilio visionis, quajraSancta figit < anno boini-
quia mibi persuadeo hanc Sanclae excursionem nicae Incarnationis inillesimo centesimo sepluage-
serius fuisse susceplam. Magis credo, vernm esse, sirao, > videtur saiis evinci lolum illud S. Hilde-
quod de ulleriori S. Hildegardis ilinere Tritheinius gardis iier in Siieviam coniigisse aut illo ipso
snbjungit his verbis: < Ab Hirsaugia digrediens anno 1170, quo visiouem ibi verbis prolatam et
sponsa Christi religiosissima Hildegardis, ad cceno- postea scriptam, hubiierul, aul certe non diu posl.
bium Swifnllense nostri ordinis proficiseilur, et lam Cseterum si incolse Jucaius Wirtenbergensis veliut
iiionachisquaiii virginibiis Chrisli lunc ibidem com- attenle considerare quae S. Hiidegurdis in Kir-
moranlibus verbum a Domiuosibi commissum fide- cheiin praedixit de ejiciendis sacerdotibus, el de
liter annunliavit. > locis sacris abscindendis, diviliisque ecclesiarum
179. Haec, inquam, vera esse opinor, licet iter B auferendis, videbunt iinpleta esse quae illa sae-
illud salis prolixuin nou uno tractu verisimiliter culo xii futura Jixerat. An in illo itinere plura
absolverit, et forlasbe adierit loca quaedam inter- monasteria inviseril; Sancta, inihi non conslat.
media. In Vita quidem monasterium illud vocalur Rcslant cerle alia quae in Vila asseritur adivisse. Al
Swifelden, non Swifaltem, ut modo passim dicilur; huctenus invenire non potui ubi lerrartim illa fue-
sed, pracmissa diligenli inquisilione, eumdem ulro- rint sila, praeter ultimuiu mox in dioecesi Moguutiua
que nomine loctim designari pulo. Situm aulem est meraoraturo.
ccenobium Swifalltim, vulgo Swifaltem, in dioecesi 181. Primum ex illis in Vila vocatur Crutendal,
Constantiensi, et in monlibus Sueviae, ad rivum ge- in epistolis Crouchdal. Erat abbatia feniinaruin, ea-
ininiim concitrrentem, el paulo inferius, aliquot que in Gsrmania, ut nomeii Germanicum insinuat.
niilliaribiis supra Ulmam, Danubio se miscentem. Epistolam abbalissae in Crouchdal, in qua ait se
De episiola abbalis Zwifaltensis, qui Zwinieldensis S. Hildegardem vidisse praesentem, recettsui num.
scribilur aptid Martenium (ep. 65), cgi num. 75. 84, et alterain quoque allerius forsan illius moua-
Deepislola Prioris et monacborum, qui ibidem de sterii abbatissaenuin. 136. Secundum ex illis mo-
Zwifelda scribuniur, et de mouialium Swifelden- „ nasteriis est Herde. Bucelinus in Germania sacra,
siura litieris (ep. 140) disserui num. 109. Ex tribus part. II, pag. 44, ait, Herde esse praeposituratn or-
illis epislolis, el maxime ex illis quibus S. Hiide- dinis Praeinonslratcnsis. Idem scribil liugo in An-
g3rdis singulas respondit, aperle colligitur discipli- nalibus Prwmonttralensibus, tom. I', col. 816, luu-
nam in duplici illo virorum et mulierum coenobio duns Trilhemium in Chronico Hirsaugienst, ad an-
multum fuisse relaxatam eo tempore, ipsosque mo- nuin 1150, ubi habet in editione Fraucofurtensi
naclios et mouiules modum qucesivisse quo refor- Prwmonsiratensium. Verum iu edilione posteriore
niarentur. Itaque dubitari vix potesl quin S. Hiide- anni 1690, quae accuratius facla est lypis S. Galli,
gardis tanium iler suscepcrit, ut disciplinam colla- Regularium dicilur pracposilura, el locus Herad
psam iu illomonasterio restitueret. Non aliosauiem scribilur, ita ul res sit valde incerla. Attauien cer-
esse Swinieldenses, Swifeldenses aul Swillldeiises, tum esl S. lliidegardera bis iu Herde fuisse, ei < ite-
quam Swifaltenses, de quibus agitur, ob bas ratio- rata visitatione»illius moiiaslerii religiosis gaudima
nes existiino. Primo Trilhemius, qui omnes S. Hil- altulisse, ul exepistola praepositi ad ipsam (ep.80),
degardis epistolas vidit, inter abbates qui ad ipsam de qua egi num. 129, inielligitur. Tria poste-
scripserunt recensel Swifaitensein, et nulluni ulium riora ccenobia, de quibus nihtl iuvenio in epi-
simiiis noininis. Seciiudo idem docet Sanctuin ibi- rjslolis, sic iu Vila exprimuntur: < ln Moute
detn fuisse, licel Vita babeat earn fuisse in Swifel- S. Mariae, in Elsiro et Winkelo. > De Wm-
den. Terlio Swifaltense ccenobium eral tluplex, vi- kelo egi num. 176; de aliis nihil habeo diceu-
rorum el feminuriim. Tale erat etiain Swifeldense dum.
dictuin, cum lam nioiiachi quaih moniales ad Sau- 182. Cseterum ad itinera S. Hildegardis, modoex
ctam scripseririt. Qtiarto, mullum qutesivi an abba- actis et epistolis meinorala, accedit aliud salis
tia aliqua Swifcldeusis reperirelur in Gerinauia prae- longinquura in Galliaim. Hoc in Vita omnino prae-
ter Swifallensem, nec ullam aliam reperire polui. terniissuiii esl. At Actu inquisiliunis in virtutes et
Quinio, deiitum, in Spicilegio ecclcsiastico Genna- iniracula S. Hildegardis, num. 9 el 10, testaniur,
uiae part. 111,pag. 864 el seqq., xliqua addita sunt ipsara fuisse peregriiialara ad sepulcrum S. Mariiui,
decrela, ad coenobiuin Swifaltense speclaiilia, in sive ad civitaiem Turoneiisein, et in illo itinere ve-
quibus video nomen illius abbaliae saeculoxn ei xui nisse Luteiiam Parisiorunt, ubi scripta sua dedit
varie scribi: uam variis vicibus vocatttr Swifutda, examinanda; quae, ubi Turonibus Parisios redierat,
alias Swifeltum, sed saepius Swifalten. examinata recepit, ut infra| licetur. Iter illud hiemali
180. In eodeui itinere S. HildegarJis videtur vc- tempore, aut sallcni autuiuuali 'susceptum, cum
73 ACTA. 74
in oclava S. Martini, sive circa medium Novembris A lensis. > Ricberius monachns Senonensis, ejusdem
fueril Parisiis, quo rediit niense Januario. De an- saeculi XIHscriptor, in Chronico Senonensi, lib. iv,
no illius peregrinaliottis non eonslal; cerlum ta- cap. 15, S.Hildegardemcelebrat hocelogio : < Ante
men est sub ftnem vitae suae eara a Sancta susce- hos annos fere triginta (imo fere ocloginla) fuit in
ptam esse, citm anno 1233 adhuc duo testes vive- inferiorihus Alemannise partibus sanclimonialis
rent qui Parisiis sacrse lb*eologiaestudebant, quan- quaedam inclusa sanctissimaeconversationis et vitae,
do ibiJem fuit Sancta. ltaque, cum inter annum HilJegarJis nomine, cui Deus etiam inter csetera
1173 et 1233 sint anni sexaginta, verisimiiius est, gratiam prophetiae contulerat. El, quod mirum est
post annum 1173ibidera fuisse Sanclam, quam ante, dictu, quod nunquam antea didicerat, lingua lo-
ne dicere necesse sit, testesillos fuisse octogenariis qtiebatur Latina , et scribebat. Prophelavit quippe
majores. de statu regnorum, et evenlibus fulurorum : et
§ XIII- Scripta S. Hildegardis multomm elogiis inde libros propria manu conscripsii. Scripsit eliain
eetebrala : scriptorum enumeralio , aliqua eidem librum medicinalem addiversas infirinitates, qucm
afjicta. ego Argentinae vidi.
183. Quanta fuerilfama sapienliaa divinaaS. Ililde- 185. < Scripsit siquidera de ordine futurorum
gardis vivenlis, qtianta existimatio de scienlia B ' Praedicalorum et Fratrum Minorum, qui
tempori-
ipsius prophetica, sive de cognilione quorumlibet bus nostris primum esse cceperunt. Dixit quippe
arcanorum, abunde vidimus ex cpislolis ad ipsam aperte quosdam fratres futuros alte tonsuratos in
icriplis. Epistolas eniin ultra centum et triginta habilu religioso, sed inusitato, qui in principio sui
recensui ad Sanctam daias, et plerasque persona- quasi Deus a populo reciperenlur : necaliquid pro-
riim minime vulgariuni. Adeonutern inveni omnes prium babituros praedixit; sed lantummodo elee-
elogiis ipsius insignes, ut vix ullu sit quae leslimo- mosynis lidclium victitarent, nec de his eleemosy-
nium non dlcut, aul ccrle persuasionetn non insi- nis in crastinum reservarenl : et ita tali paupertate
nuet, de cogititis a S. Hildegarde occultis iis, ad contenti, civilates, et caslella, et regiones praedi-
quse scienli:i liomintiiii non solet pertingere. Viiae cando circuirenl; el ila in primordio suo Deo et
quoque scriptores de visionibus Sauctse, et de hominibus chari haberentur : sed proposilo suo de-
scientia rerum arcanarum clarissitna ilant teslirao- cidentes, vijiores haberentur. Haec Hildegardis de
nia. Accedunt Acla anno 1255 composita ad inqtii- Praedicatoribus et. Minoribus Fratribus fertur prae-
rendrim in virtutes et miracula S. Hildegardis : dixisse, quod poslea verttin actus ipsorum essepro-
uam in hisce plurimi rurstim lestes communem („ bavit. > Hactenus Richerius. Verum exiguam ille
illum opinionem suis testimoniis confirmant. Eo- fidem meretur in iis quae de ordinibus Praedicato-
dem fere lempore vixit scriptor VitaeS. Gerlaci, rum et Minorum dicit, lum quod ubique in Chro-
cujus elogium de S. Uildegarde dedi nttm. 146. Vo- nico suo Praedicatoribus iratum se exhibeat et ini-
catur ab ipso < famosissima prophelissa Novi Te- micum, tum quod in refereuda utriusque ordinis
slamenli, cutn qua familiariter locutus cst Deus. > insliluiiune varios commiuat errores, utverisimi-
Asseritur < per Spiritum sanctutn edocta, de de- le sit ipsum pauca de ulroque ordine novisse,
vinis oraculis et sacramentis sibi revelatis grandiaj prseter malignos vulgi rumores, quos avide videlor
edidisse volumina, et doclrinae salutaris lampade, arripuisse. Certe modo lam improbabili contra
sanctam Ecclesiam illuniinasse, > etc. Ex Chronico, Praedicatores variis locis declamat, ul sibi magis
Alberici monachi, qui etiam saeculo xm floruit, apud prudentes nocuerit quam laudato ordini. An
jam aliqna de sanclitaic et scriptis prophelicis S. autem S. Hildegardis aliquid praedixerit de origine
lliidegardis antea recitavi. ordinum Praedicatoriitn et Minorum, roihi plane
184. Eodem etiam saeculo floruit Vincentiusj incompertum est; iraoet mintis probabile, quia id
Bellovacensis, qui in Speculo Itisloriali, lib. xxvn,, apud alium auctorem salis probatuin non re-
cap. 85, de S. HiUegarde scribit sequentia : <Perr D peri. Vix tanien duhito quin Richerius viderit
idem tempus in Alemanniae parlibus admirabiliss lictiiiam illam prophetiam, de qua inferius
plura
quaedam virgo proveciae aetatis erat, cui tantamu dicemus.
divina virtus gratiam contulerat, ut, cum laica ett 186. Praetermitto elogia scriptorum qui sequen-
illittemta esset, mirabiliter tameu rapta frequen- tibus saeculis prophelica S. Ilildegarclis scripta ce-
lius in soronis disceret, non solura quod verbiss lebrarunt, quia de fama Sanctae nullus dubitaie
effunderet, sed eliam quod scribendo Laline dicla- merilo polerit. Ex omnibus tamen dtios seiigo, quod
ret, ul diclando Catbolicse doclrinae libros confice- ipsi libros S. Hildegardis legisse se lestentur. Pri-
ret. > Hsecille ex alio, quera non noininat, corri- mus est Vincenlius Carthiisianorum Axpacensium
genda in eoquod in somnis dicatur sua didicisse, cuma in Austria prior, qui remiltens exscriptos S. Hil-
ipsa passim testeiur se vigilanlem et apertis oculiss degardis libros, de iis ita scribit in Thesauro
fuisse, quando visiones babebat. Deinde Vincetitiuss Anecdotorum Bernardi Pez, lom. VI, pag. 356 :
subjungit: < Haec fuit, ut aeslimo, S. Hildegardis,i, < Praadilecte mi Pater, ante aliquot dies finivi di-
quse raulla ferturpraedixisse de futuris : ad quamn cta S. Hildegardis, quae potuissem citius finivisse,
scripsisse dicilur etiam beattts Bernardus Clareval- nisi Patres de Tegernsee (abbatia est in Bavaria)
PATROL, CXCVH. 3
75 S. HILDEGARDIS 76
Biiasissentmilii, nein scribendo megravarem.Quae A edilione Colnniensi anni 15G6, pag. 251, hoc titulo:
dicta Hildegardis prae festinaiione scribendi parum Reguta S. Benediclijuxta S. Bildegardem explicala.
attendi, dum scriberem. Idcirco oporlebit mc ipsa Deinde vero reciisa est in Bibliotheca Patrum Lu-
de novo perlegere. Attamen scribenJo aliqua me- gdunensi.>\i\ Wigberlum monachumGemblaccnsem
moriae adliaeseriiut, videlieel de triplici tempore, super triginla quacstiones Responsaletn lib. i. i
scilicel muliebri, acro el cadente : quorutu pri- Hic itetn liber iisdem locis una cum epistolis iin-
inum, cujtis finem spero adesse, mullurii el plus pressus est. < Vilam S. Ruperti ducis Bingionuin
quam credi potest, Ecclesiara debililavil. Secun- lib. i. De Vila S. Disibodi Hiberniensis cpiscopi
dum, scilicet acre vel acrtira [alias virile a S. lib. i. i Ambas has Vitas habemus in codice ms.
Hildegarde dictum] ipsam mirabiliter confortabit, una cum explanalione Regulae S. Benedicli. Ambae
per multos labores el sudores ipsam a peccantibus eliain impressae sunl apud Surium et in opere no-
humoribus expurgando. De uno miror el doleo, stro, prior nimirura ad diem 15 Maii, altera ad 8
quod videlicet ex auditu prophetiarura ipsiusHil- Julii. i Oclo et quinquaginta homilias super Evan-
degardis, aut ex leclione earumdem rion invenio gelia Doniinicalia per anni circulum lib. i. > Hoc
aliquem,qui perculial pectus suum, vel qui scin- opusculum non vidi, nec editum esse novi. ldem
ilat vestimenla sua , sicnt Josias rex propter in- tamen Homiliarura opusculum aliis quoque locis
ventionem libri Legis fecisse legitur. Sed quasi recenset Trilhemius, et in laudato Catalogo illu-
omnes ipsam nec approbant nec improbant strium Virorum, pag. 138, de laudatis Homiliis di-
Scriptum per fralrem Vincentium in Axpach in cit: < Super Evangeliis Dominicalibus homeUas58
profeslc S. Marlini anno 1460. » composuil valde obscuras, ei:[non] nisi devolis et
187. Trithentius, qui variis locis et in diversis erndilis inlel.igibiles. > Forle obscttrilaiis causa non
opusculis suis de S. Hildegarde scribit, in Chronico sunt edike. Redeo ad enumerationein Trilhemii.
Ilirsaugiensi dicit: < Nos vero cuncta ejus scripla < DeSacramenlo altaris contra quosdum baereticos,
iion solum legimus in virginalibus libris, qui siint lib- I. > In Viris illustribus ordink S. Benedicli,
in ejus monasterio apud Bingios repositi, sed feci- lib. ii, cap. 119, hunc librum dicit esse scripliim
mus etiam pro nobis rescribi, cum adhtic monaste- convra Calharos, uti in Germania nomiuabanttir
rio praesiJetemus D. Martini iu Spaiiheim. > IbiJem iliius lemporis hseretici, in Gallia Albigenset di-
paulo anle de scriptis Sanclae ita lcquilur: < Et cti, qui non pauca citm Calvinianis deinde nalis
revera, in quanlum nos judicare possumus, ejus liabebaut communia. Hic quoque liber non est
scripla, non humano sensu vel inteliectu sunl edita, editus, nisi sil iila epislola prolixissima, quam
sed divino potius Spiritu inirabiliter infusa, et ideo < ad Moguntiuenses » inscriptam babcinus inter
iion passim inlelliguntur ab omnibus, scd ab illis epislolas.
dunlaxat utcunque possunt intelligi, quorum pura 189. < Volumen quoque magnum, quod Sciviat
mens.Deo per amorem tneruit tiniri. > idem scriptor praenotavil, in quo de via Domini atque sanctorum
5. Hildegardem laudnl, ul prophetiis, scriptis opu- ejus valde subtiliter disputal. > Hoc opus ediium
sculis el miraculis illustreiu in Chronico Spanhei- est ab anno 1513, cl deinde variis vicibus recusttm.
mensi, ad aniiuin 1180, et in Calalogo Virorumillu- Non metiiinit de operis in tres libros Jivisione Tri-
slrium Germaniw, pag. 158, ac demum iti Viris itlu- ihemitis, sed < grande voluinen > vocat. lu tres la-
stribus ordinis S. Benedicti, lib. u, cap. 119, et men libros divisum est. et libri siuguli in varias
lib. III, cap. 334. Ex ultimo hoc loco qtiaedamhuc visiones. Subjungit Tiitheiiiius: <Aliudeliam volu-
transfero: < Sancta vero HilJegardis faraula Cbristi, men, quod Vhm meritorum praeuolavit, et in trcs
per multos annos in camiuo paupertalis et infirnii- libros divisit. > Hoc ineditum bucusqiie puio.
latis decocla, quo plus affligebatur in corpore, eo < Volumen siniplicis mcdicinac, opus iinturale miil-
amplius proliciebal in 'mente. Crebris enim reve- tttmque niimbile lib. i. Aliud compositae iiiediiinaj
lalionibus angelicis consolabalur aegritudineincar- jj librum itniiin. > De his duobus libris addil Trithe-
nis. Sub ejus magisterio maxima disciplina re- miiis in Caialogo Virorum illustrium, pag. 158 : < ln
gularis vitae in praefalo coenobio vigebat, i etc. bis duobus mirabiliu etsecreta nuturaesubiiliexpo-
Addil plura, jam salis ante dicta , et aliqua si.ione nd myslicuin scnsuin refett, ut nisi a Spiriui
eliam niinus uccurata , tam hoc loco quain sauclo lalia feinina scirc miiiime posset. > Joaimes
nliis; sed illa ex anlea dispulalis poteruut cor- Albertus Fabrii ius in Bibliotkeca mediw el infima;
ligi- Laiinitatis, lom. III, png. 260, de his ita scribil :
188. Opuscula S. llildegardis Trilbemiiis variis < Liber simplicis el alius compositae niedicinaeei-
eiiam locis enumerat, prout ea viderat matiuscripla, dcm Hildegardi aTrilbeinio Irrbuuntur: aique typis
ct pro se exscribi curaverul. In Chronico Hirsau- excripli exslant sub ejus noiiiinolibri qualuorpby-
giensi, ad annum 1147, ea enumerare incipil hoc sicae, quorum priinus liiedicamenla ex aquis, terris,
modo: < De cujus mirandis opusculis nos vidimus salibus el melallis; secundus et terlius ex planiis,
. el legimussubjecta: <ln Regularo sancli Palrisnostri qttarlus ex animalibus perscquilur. Prodiere Argeu-!
Benedicti brevem Explanationem, lib. i. i Impressa torali apud Joannem Scotum 1535, > elc. Libros
est baecExpianalio cutn cpislolis S. Hildeganlis in illos impressos S. llildegardis esse, certo aflirmare
77 ACTA. 78
iion ausira:sed, cum nec imprcssos ejus noniiuc tc A conscripla. Ibidem num. 9 ile primo opere legi-
viderim nec scriptos, nialim ea de re jtidicium re- ;- tur : < Librum suum Scivias decem annis comple-
linquere iis qui utrosqiie conferre pottieriini. Mat- t~ vit, > niiniium illuiii inchoavit anno 1141, nc fini-
thaeus Westmonasteriensis ad annuro 1292 etiain ii vit circa annum 1151, aut hoc ipso anno, uljani
aliqua S. Hildegardis scripta recensel, et de his sic jc observavi num. 32, tibi plura de i/lo opere. Se-
loquitur: < Atquelibrum simplicis meilicinoesecun- ,. quuntur alia opera sequenlibus oclo annis compo-
diim creationero, octo Iibros coiiiinenteni, librum- ,_ sita boc modo : < Librum (scripsit) simplicis ine-
qtie compositae mcdiciiiae de aegritudiiiumcattsis, 5 dicinse, librum expositionis Evangeliorum, Ccele-
signis alque curis, qui omnes recepti sunt, atquc iC stis harmoniae canlum, linguam ignotara cum suis
incanonizati a papa Eugeuio in concilio Trevi-j. litteris : quae omnia octo annis perfecil: quod ple-
rensi, >elc. Hoc ul'.imum cerle, quod de omnibus IS nius in accessu (sive praefalione) libri Vitw merito-
S. Hildegardis scriplis oscilanter asserilur a variis,s rara colligitur. > Tria hic recensentur opttscula in-
plane falsum est, quia necdum inchoali eraut illi |j tra octo annos, sive ab anno circiter 1151 usque
libri, quando anno 1148 Eugenius papa proba- ,. ad 1159 composita, de quibus eliam menlio fil in
vit prima Sanclae scripta, sive parlera libri Scivias,- Vita, iium. 14. At suspicor illo eliam tempore
clicli. & coiiipositiiin fuisse librum Compositw medicinw, et
B
190. Posl data verba subjungit Trithcmius: < Vo- ,. forie incuria transcribentium illius memoriam hoc
lunien magnum, > cujus litulus cst, Divinorum ope- ,_ loco excidisse. Certe in iisdem Actis inferius
rum. Hoc inedilum pulo; sed quatuordiversis lociss num. 11 cum aliis Sanclae opusculis recenselur, ila
a Tritbemio insertum est catalogo operum S. Ilil- ttt dubium non sit quin illud quoque opusculum
degardis, uli et liber Vitw meritorum. Utrumquc c Sancta exaraverit, aeque ac librum Simpticis medi-
ctinm recensel Weslmonasteriensis luco mox alle-;. cinw. De exposilione Evangeliorum nunquam edita
gaio. Verumtamen laudatus raox Fabricius exislimat[ jam saiis egimus superius. De Cocleslis liarmoniae
duo illa opuscula non distingui a tribus libris Visio-. cantu illud ohservo, voces canliii addilns fuisse
num S. Hildegardis.qui tilulo Scivias impressi sunl. ignotas, sive ignolae linguse, ut etiam Vila habet
Ratio Fahricii baec est, quod Tritbemius varioruraa num. 14. An alia ab hoc Canlu sinl Carniina, quse
operum inilia recensens in libro De scriptoribus s Trithemiiis supra dicit composila < de vitiis et
ecclesiasticis, pag. 281, idem fere inilium allribuatt virimibus per ntodum dialogi, > et an haec satis
libro Scivias el libro Divinorum operum. At nccc certo sint S. HilJegardis, jtidicandum relinquo iis qui
idem prorsus initium esl, qtiod rscital Trithemius,t codices ipsos mss. consitlere polerunt. At miniinc
r
et mox videbimus opera illa cerlissime distingui, etl credo S. Hildegardis esse carmina illa quee dc
diversis longe temporibus esse composita. Interimj secta Flagellantium haereticorum edita sunl apud
pergamus cura Trilhemio, qui subdit: < Epistola- Ignatium Gropp in Collectione scriptorum Wirce-
rum ad diversos magnum volumen composuil. > In, burgensium, pag. 122, in Chronica Michaelis de
Calalogo Virorumillustrium, pag. 158, alia quaedam j Lcone.
addit, ita scribens: < Ad cleruro Trevirensis urbiss 192. Laudata Acta. post verba jani data sic per-
(scripsit) de fuluris Ecclesiaecalamitatibus libruinj gunt: < Postea quinque annis subseqtienlibus (id
unum: ad Colonienses quoque de eadem materiaa esl, ab anno circiler 1159 usque ad H6i) librum
librum uiium. Miraada in his praedicit, tamen sinee Vitw meriiorum scripsit. Postremo vero librmn Di-
delerminatione temporis. • Hsec iuter epistolas im- vinorum operum seplem annis scripsit, quod per
pressa sunl, et de illis egi § 7. < Scripsit etiam, adI accessum ipsius libri plenius patet. > Itaque hic
petiiionem quorumdam sacerdotum, Exhortalorium, liber videlur iuchoatus circa annum 1164, finilus-
swcularium lib. ttiium: ad sorores suas Exbortatio- que circa 1171. Verum enumeralio data annoruni
nis lib. unum. > Poslerius boc editum est cum epi- lam cerlam non producit epocham, ul ullimutn opus
stolis loco ultimo, et continet expositionem Svin-D . TVnon potueril duobus aut tribus annis serius csse
holi S. Athanasii vulgo dicti. At Exhortatorium sw- finilum. Poluit enim, absolulo uno opere, subindo
cutarium non videtur edilum. < Ad Mouaclios gri- mullis mensibus exspectare antequara aliud aggre-
seos lib. unum. » Edilus hic liber iuler epislolas, deretu<-,praeserliin cum multas et aliquando pro -
uti el alia a Trithemio tneinorata, exceptis carmi- lixas iisdem lemporibus scriberet epislolas, et pat-
liibus. De his vero subdit : <Carmina diversn, dulci[ va qusedau; opuscula epislolarum codici cieiinla
melodia composila. i El lib. i: Virorum illuslrium, inserta, el idcirco epistolis annumeraia. Haec att-
ordinis S. Benedicti, cap. 119 : < Carraina et canlica, lem scripta modo ex Actis enumerata, una cutu
cum dulci et mirabili melodia de vitiis et vir- codice epistolarum, de quo menlio lit num. 11, S.
tutibus per modum dialogi plura composuit. >, llildegardis esse in illo examine, cujus Acta lati-
De his baclenus ineditis mox pltira videbimus. damus, < conveutus fuit confessus, » ut lcgiur
191. Porro certiora S. Hildegardis scripta recen-. num. 11. Praeterea, cum posterioribus vilae suaa
sentur etiam in Actis inquisilionis de rairaculis, annis S. Hildegardis Luletiara Parisiorum pertrans-
anuo 1233 compositis, et infra edendis; ibique ad-- iret, ut sepulcrum S. Martini inviseret in urbo
ditur quo ordine ct quanio lcmpore singula fuerin*! Turoncnsi, trin praccipuaopuscula sua docioribus
79 S. HILDEGARDIS 80
Parisiensibus examinanda dedit, < scilicet librum \slionibus, memoraltim num. 116, el iterum ex
Scivias, iibrum Vitw meritorum, librum Divinorum Trilheinio iiiim. 188nil se vidisse aliquot epistolas
operum, i ut dicitur num. 9. Dicuntur autem ftiisse Guiberti ad S. Hildegnrdem, et htijus Sanclae ad
in manibus doctorilm Parisiensium < ab octava Guiberliim, qtiaecerto non sunl editae praeier unam
Marlini usque ad octnvatn Epiphaniae, i id est per diclis qusestionibus adjuuctam. Asseril ibidem
duos fere menses. Deinde libri examinati dicunttir eiiam Mabillonius vidisse se epislolam Guiberti
redditi per magislrum Wilhelmum Antissiodo- ad Philippttm archiepiscopum Coloniensem, i cujus
rensem, S. Hildegardi dicenlem : < Quod essel mandato de scribenda sanclae Hildegardis Vila
lnagistrorum sentenlia, non in eis esse verba hu- se parere dicit. > Hinc oriri potesl suspicio
mana, sed divina. i De hoc librorum examine, laudatum GuibertumCeinblacetisem eliam scripsisse
praeter monialium partetn, qiiaiuorluudantur jurati Vitam S. Hildegardis. Verumlaraen non existimo
testes, ex quibus duo eodem lempore Parisiis stu- Id ab ipsO revera perfectum, cum quia Mabillonius
duerant- non'dicit se lale ipsius opusculum vidisse, quod
193. Certissimis his S. Hildegardis optisculis ac- invenisset aeque ac epistolas Guiberti, tum quod
cedit volumen epistolarum, quo continentur etiara nullus unquam de Vila S. Hildegardis pcr Gui-
sequenlia sallem opuscula, superius ex Trilheinio B bertuin scripia meniinerit. Itaque medilatus fue-
enumerata, videlicet Expositio RegulwS, Benedicti; rit tale opusculum , sed verisimililer praetermi-
Responsioad Wibertum Gemblacensem, de triginta, seril , quia inlelligebat Vitam Sanclae jam scri-
aul potius triginla octo qumiionibus; ad cterum ptam esse a Godelrido et Tbeodorico, et fortasse
Trevirentem de futuris Ecctesiw caiamilatibus; Ad alia etiaui de causa. Quidquid vero sit causse, ex
Coloniensesde eadem materia; Etihortatio ad so- inedilis Guiberti et Hildegardis epistolis, abunde
rores suas ; Ad griseos monachos. Opusculuin De liquet, non omnes S. Hildegardisepistolas fuisse
sacramento allaris etiain edilum videlur inter epi- codici insertas, et deinde edilas. ldem rursum
stolas (ep. 47) alio lilulo, ubi inscribitur : Ad prw- oslendi potesl ex enumeratione Trithemii, de qua
latos Moguntinenses propler divina per illos inter- aliquid observabo in adnotalis ad Miracula lit. z
dicla. Nam hoc inchoalur: < In visione, quae animae (infra, not. 83).Verisimililer aliquaeconservatsenon
meae, > quale initium opusculo De sacramento alta- fuerint, quod non videretur operae pretium, aliae
ris assignat Trilhemius in libro De scriptoribus forsan aliis de causis neglectae.
eccletiasticis. Cerle in illo ad Mogunliuensesopu- 195. Aliaquaedam S. Uildegardis nomine invenio
sculo De sacramento attaris variis iocis disserit „ laudata, quae illius non sunt. Sic MatthaeusWesl-
Sancla. Praeler epislolam ad S. Beruarduin, quam monasleriensis ad annum 1292 laudal inler Opera
inter libros ponit, Trithemius mox laudalus recen- S. Hildegardis aliquod Speculum temporumfuturo-
set codicem < Epistolarura ad diversos centum rum, sive Pentacronum [legendura Pentachronon]...
triginta quinque, > uli etiam in Caialogo Virorum in titulo De novis religionibus,exeoque producil lo-
illuslrium. Al in Viris illuslribus ordinisS. Benedicli, cum bene prulixum, quem inepte intorquel coulra
lib. II, cap. 119, inter scripta S. Hildegardis recen- Fralres Miuores. Verum opus iilud non esl proprie
set < Epistolas multas ad diversos numero centum S. Hildegardis, sed ex ipsius Operibus collectum a
triginta sex, » niinirum lunc reliquis annumerans Gebenone, priore Eberbacensi, qui floruit sub ini-
epistolam ad S. Bernardum. Ex hac vero enurae- tium saeculi xm, et suppar fuit S. Hildegardi. Ber-
ratione colligo, edilas modo esse omnes S. Hilde- nardus Pez in Thesauro Anecdotorum, lom. III,
gardis epistolas, quas codex ille continebal, excepta part. III, dal Monumenta monusterii Benediclohu-
forsan ullima ad abbatem S. Disibodi. Nam in edi- rani in Bavaria bistpriaro illustranlLa, recenscnsque
lione Coloniensi prseter adjecta opuscula irapressas codices rass., pag. 629, sic habet num. 14: < Ge-
invenio epistolas quinquaginta et tres, reeusas in benonis prioris in Ebcrbach Speculum futurorum
BibliothecaPatrwm. Marleniusvero edidit alias octo- D lemporum, sive Penlachronon sanctwvirginis Hilde-
ginla et lres'Hildegardis epistolas, et ultimam ad gardis. Codex scriptus est manu saeculixiv. Incipit
abbatem S. Disibodi omisit, si scripia fuit. Editae opus: < Honorabilibusviris semper in Christo dili-
igitur sunt ex illo codice epislolse centum triginla < gendis raag. Rayiiiundo scholastico et mag. Rein-
sex. Si autem aliqua ibi sil omissa, polerit illa, quae < hero canonicis S. Slephani in Mogunlia fraler
exslat Iongissima ad Moguntiiienses, iuter opuscula < Seleno [legendura Gebeno], dictus prior in Eler-
numerari. i bach [Eberbach], si quid polest peccatoris oratio.
194. Caeterum dubiiandum non est quin et plures < Sancta virgo HilJegarJis fundatrix el magistra
quam illas 156 codici insertas, Sancta Epistolas < niQnasierii S. Ruperti, > etc. Fabricius in opere
scripserit : nam ct alia Vitseinserta esl, et tres jam laudato, pag. 79, de Gebenone agit, euroque
alias dedi ad solum abbatem Parcensem dalas. ail floruisse circa annum 1220, ipsiquelaudatumex
Praelerea Mabilloniuslom. H VeterumAnatectorum, Pezio Speculum (uturorum lemporum altribuit.
pag. 54g, ubi enumerat opuscula m$. Guiberti Quapropter, si pauiulutn attendisset, uon allribuis-
sive Wiberti Gemblacensis, ad quein S. Hilde- sel idem opus deinde S. Hildegardi.
gardis scripsil Retponsum de triginta oclo quw- 196. Ilermannus Cornerus, scriplor ordinis Prse-
81 ACTA. 82
dicatoruro, qui floruit sub initium saeculixv, optime A { non potertint, > deceplores scilicet haereliei, qui
noverat laudalura Gebcnonis opus, et dicta nostra praedicunlur. Sicut aulem ordoS. Francisei merito
egregieconfirmat. Nara in Chronico suoedito apud haberi potesl una ex sanctis islis congregalionibtis
Georgium Eccardum, tom. 11Corporis historici me- quibus baerelici non praevalereni, praedicente S. Hil-
dii wvi, ad annum 1140 haecscribit de S. Hildegarde, degarde, sic etiam videtur produxisse aliquot ex
posl nalales ejus non bene expositos : Haec multa viris illis quos iisdem lemporibus futuros praedixit
et miranda pradixii. Quantae aulem sanclitatis fue- S. Hildegartlis in epistola ad Trevirenses his ver-
rit haec sancla mulier, oslenditur in epistola Gebe- bis: < Et lunc forles viri surgenl, et propbetabunt,
nonis in Pentachronon S. Hildegardis, ubi dicitur: et omnia vetera ac nova Scripturarum, et omnes
< Sancta virgo HilJegardis [adde fundalrix] et ma- sermones per Spiritum sanclum effusos colligent,
< gistra monaslerii S. Ruperli, quod silum est apud et intellectum eorum, sicut monile cum pretiosis
< Pinguiam,qtiantsesanctitalisquantique meriti fue- lapidibus, ornabunl. Per lios el per alios sapienles
< rit apud Deum et apud homities, charitatem ve- plurimi sseculares boni fient et sancte vivent. Hoc
< stram latere non credo. Sed, si forsitan ignora- autem studitim sanctitatis cito non arescet, sed diu
< tis, legite libellum Vitae ejus, legile diversas epi- durabit,'» elc. Haec,inquam, reclius congruunt pra?-
< slolas magnaiuni terrae ad eam transmissas, et' B claro ordini Minorum, quam quae sine judicio et
< praesertim trium Apostolicorum, puta Eugenii, delectu attulit Westmonasteriensis. At nec Fran-
< Anastasii et Adriani, Conradi quoque regis et ciscani tam sui ordinis amanles erunt, opinor, ut
< Frederici iinperatoris, patriarchse Jerosolymilani, eadem aliis quibusdamreligioslsordinibuscongruere
< archiepiscoporum, episcoporum, abbalum et prae- non fateanlur.
< positorum, et nur.c dicere polestis in veritate: 199. Calbolici auclores, qui Bibliothecas scriplo-
< Magnificaviteam Deus in conspectu regum, elfa- rum ediderunt, merilis passim laudibusS. IlilJegar-
< cies principum admirata est eam (Eccli. XLV). dem celebrarunt. Ipse etiam Guilielmus Cave, licet
< Haec sancta virgo libros quosdam, Deo jubente, heterodoxus, in Historia lilleraria, ad annum 1170,
< imo cogentc, scripsit, in quibus quaedam valde Sanctam his verbis laudat: < Raris animi dotibus
< utilia, et nostris temporibus necessaria, de prae- prsedita, et egregia erga Deum pietate.erga religionem
< senti stalu Ecclesiae, et de futuris usque ad Anli- zelo insignis, visionibus divinilus concessiS el pro-
< cbristum, et de ipso Antichristo prophetavit. phetiis inclarescere coepit. > Addit plura, sed sine
197. iSed qiiiaomnes libros ejus pauci haberepos- omni obtrectatione. Atlamen Casimirus Oudinus iu
< sunt vel Iegereea, quae defuturis temporibus, etde Commenlario de scriptoribus ecclesiasticis, lom. II,
< Anticbrislo tribus libris suis, scilicet Scivias, quem C
' col. 1572, post recitata Cavei verba, pergit in hunc
< nominavit sic eo, quod doceat scire vias, et libro modum: < Claruit igilur multis, utvolunt, revela-
<Divinorum Operum, et libro Epistolarum suarum lionibus, quaeapudamanles mysticarum visionum, de-
< prophetavit, in hunc unum libellum ex maxima volosque simplices, plurimi aeslimanlur: sed apuJ
< parte collegi, et prout melius potui, in quinque graves atque a muliebri simplicitalc alienos viros
< lempora ordinavi. Quae quidem quinqtie tempora modici admodum ponderis sunt, nullius ineriti, pu-
< qui diligenter legere el sludiose distinguere volue- rissimaevacui cerebri illusiones noctuniae: qui idem
< rit, etpraesentem siatumEcclesioe, etonmia futura omnino ac merito senliunt de aliis omnibus mulie-
< tempora.etpericula acadvenlum Anlichrisli, qiiasi rum ejusmodi visionibus, sexum muliebrem prae-
< in speculopervidebit. Unde, si placet vobis, vocelur sertim, uipote infirmiorem, afficientibus. > Vides,
< liber ipse Speculum futurorum temporum, sive leeior, Otidinum nihili facientem visiones et vati-
< Penlachronon sanctae Hildegardis, id est de quin- cinia S. Hildegardis, licet iis in admirationem
« que temporibus, de quibus in eo prophetat. Pente sui et antorem traxerit Romanos ponlifices, im-
< enim quinque, et chronos tempus Graece dici- peratores, principes alios, sseculares et eccle-
< lur, i etc. Hactenus ex epistola Gebenonis Cor- ijj siasticos, episcopos et abbates plurimos, doctores
nerus, qni muha addit de S. Hildegarde, sed mi- eruditione praestantes, congregaliones clericorum
nus necessaria ad propositum nostrum. Haecvero et monachorum complures, ac demura quasi lo-
abunde docent, cujus sit opus quod laudat West- tam Germaniam, ac magnam Galliae el Ilalise
monasteriensis. Altamen sunt dicla pleraque et va- parletn.
ticinia S. Hildegardis, sed subinde mendosa, quae 200. At audiamus iterum hominem, illis omnibus
attulit Weslmonasteriensis, ut yidere poterit stu- suo judicio sapienliorem. Post enumerala aliquot
diosus lector, si conferre voluerit epislolam S. Hil- Sanctae opuscula, sic loquitur : i Inler prophelias
degardisad Colonienses, laudatam a nobis nura. 90 Hildegardis praestantissima illa est qtiam necdum
el seq.; cui aliqua eliam inserta sunt ex epistolaad impressam vidi; nttmpe Revelatio Hildegardis de
Trevirenses. fratribus qualuor Mendicanlium drdinum. > El mox :
198. In epistola ad Colonierises nihil prorsus in- < Quam (propbeliam) ab aliquo Cisterciensi conces-
venio quod spectare possit ad ordinem S. Francisci sam mihi aliquando, ex ms. codice transcriptam,
praeter hsecverba: < Sed et quasdara congregationes admiratus sum ila clare depingentem ordincs qua-
sanctorum, quorum conversalio sancta est, movere tuor Mendicantes cum Jesuitis, eliam longo post
83 S. HILDEGARDIS 84
lempore ipsis succedeutibus. »Verum talia scribere: A fecto ut riJeamus potius hoininis nrrogantiara et
non poluit, nisi excxcalus malitia stia, odioque vi- superbiam, quara ad ipsius dicta aliendamus, prae-
rorum religiosorum, qnos lara slolide oppugnat. sertim cum ceusendus sil illa prolulisse eadem le-
Eliam aut ea tantum scribere voluit quae vera cre- vitate qtta religionera suam et fidera aposlala
didit, aut sine veri cura calumniari studuil Ou- deseruit.
dinus. Si primum, quomodo existimare poluit, ex 202. Revetatio Hildegardis, ut vocat Oudinus,
purissimis vacui cerebri illusionibus, qtiales dicit de fratribus quatuor Mendicanliumerdinum, quam
visiones S. Hildegardis, poluisse ita clare depingii ipse tantopere mirari se fingit, et Jesuitis etiam
i ordines qustuor Mendicantes ciim Jesuitis, eliara liberaliter adaplat, ac si nulla inter inslitutum aut
longo pbst terapore ipsis succeJentibus?» Quomodo, inores Jesuilarum et ordinum Mendicanlium esset
inquam, credere poluii.ex illusionibus cerebri prae- differentia, nihil qtialnor ordines Mendicantes in-
visos esse viros diu post futuros, eorumque mores vicem differrenl, est declamatio inepta, cujus siylus
clare descriptos, nisi ipse fatuaspassus sit cerebri S. Hildegardi adeo non convenit, ut vix aliud
illusiones ? Si vero calumniari solum studuit Oudi- scriplum produci possit quod a stylo ipsius magis
iius, quomodo saltem curam non habuit, ul caule sit alienum. Facta vero enuntiata in illo scripto,
procederet, et invieem pugnanlia in brevi elogio non B sive mores hominum ibidem expositi, miniine con*
conjungerel? Verum frustra haecego in Oudino re- gruunl cuin moribus ordinum Mendicaniiutn attt
quiro, nam et aucloritalem revelalionibus S. Hil- Jesuitarurn ; ego sane non inodo nullum ex dictis
degardis detrahere voluit, et rursum illius, vel in- ordinem novi, sed ne unum quidem iu ullo ex
vitae, uti voluit auctoritate ad infamanduin ordines laudatis ordinibus homiuem, cujus raores lales suut
rcl.igiosos; neque illa facere poluit, nisi secomipse qualcs in dicto scriplo depinguntur. Itno tamaperia
pugnaret. est calumnia Oudini, qui inler Calbolicos diu vixit,
201. NuncDreviter examinemus utramque seor- ut plus quam muliebris simplicitatis essem, si
sum assertionem Oudini. Quod spectat ad primam, credere possein, ipsuin tales existimasse orJines
de exigua/ide adhibenda revelaiionibus et visioni- Mendicautes et Jesuitas, quales homines insuls<<
bus quibuslibet, maxime mulierum, niiniis me illa lacinia describil. Fuerit perversus, fuerit pes-
liaberet hac in re repugnanlem , si inodum non siraus Oudinus, alque ea de causa facile mala de
evcessisset, si non nimis omnem fidem iis delrahere aliis formaveril judicia; non sinam lamen mibi
voluissel, si dislinxissel inter visiones et praediclio- facile persuaderi, ipsum adeo fuisse insipieniem,
nes nullius judicio probatas , el visioues celeber- ut sine inendacio scribere potuerit, raores ordinum
limseS.Hildegardis,aliaiuinque aliquol sanctarum. C Meiidicantium et Jesuitarum in scripto iilo recle
Etenim satis noviroiis quaslibel visiones mulieriira, exprimi, aul ordines ilios dicto scriplo fuisse
subinde polius iiuaginaiiones nhaniasticas, non prsedictos. Caelerum prophetiara illam verisiinililer
admiuendas esse pro veris acdivinisrevelalionibus. coufictam esse circa mediuin sseculi xm,et quidem
At non miims constat spiriium prophetiae non esse contra Doininicanos et Franciscanos, quando
exstinclum in Ecclesia, darique aliquando revela- Guilielmus de S. Amore cum aliis ordines Mcn-
tiones vere divinas, tam virorum quara mulieruni. dicanles oppugnare ccepit; postea vero nonnibil
ltaque ad extremum niinis declinat IIOIIsoluin ille, knmulalani; nec inventam iu uionasierio Bingensi,
qui omnihus visionibus indifferenler fidem adhibel, ubi alia S. Hildegardis scripta servantur , jam
sed ille etiam qui omnes habet pro vacui cerebri observarunt majores nostri lom. I Martii, pag.
illusionibus. Jara vero, si non omnes indifferenter 667, in Adnotatis ad Vilam S. Tbomae Aqui-
admittendaj sunt visiones, nec orones rejiciendae, nalis.
necessario dicendum estinler persona&quaevisiones § XIV. Mort Sanciw figenda anno 1179 : sepultura;
habere se diclitant, dislinguendum esse. Si autem veliquiw, deslruclo cwnobio S. Ruperli, ad Ei-
olla est persona ntedii aevi, de qua multorum ju- D »atia, bingente trantlatce : miracula : tentata canoni-
ted non perfecta: nomenMarlyrologiit ascri-
dicio, aliisque indiciis consiat gavisam fuisse di- plum, et culius.
vinis revelationibus, ea est S. Hildegardis. Hanc 203. Deanoo quo S. Ilildegardis ad melioremvilaiti
enim gratia prophetica a Deo ornatam judicavit translala esi, non conveuit inter scriptores. Trithe-
S. Bernardus, judicarunl Eugenius III papa cuin niius in Chronico Hirsaugiensi, ad annura 1180,
Trevirensi concilio, Attaslasius IV et Adrianus IV, scribit sequentia : < Anno Conradi abbatis iv,
summi pontilices : el hi quidem tale tulerunt judi- iodictione Roinanorum xm, in die S. Lamperti,
cium posl maliirum exaraen person.e ipsius, et hoc esl xv Kaleud. Octobris, morilur sanctissima
scriplorum ejus usque ad idtempus. Hisce assensse Chrisli famula Hildegardis, prapposita et magistra
sunt per annos triginla, quibus deinde supervixit sanciimoiiialium iu mqnte Divi Ruperti prope op-
Sancla, personae' iununieiae, inierqtte has niitlti pidum Bingen, quod in descensu Rheni fluniinis
doclores, episcopi, principes; multi iiem qui qttatuor distat a Mogunlia milliaribtts, anno aetalis
Saiictam a pueritia noverant, mulii qui familiaritcr suse octogcsimo secundo. Cujus curpus iu eadein
saepe cuui ipsa egerant. Horum onniiuin judicio ecclesia.quam ipsa dudura a fuiidamentis conslruxe-
cum suum praeferre velil Oudiitus, meretur pro- rat, ante ntajus altare fuit cum rcvereniia populi
83 ACTA. 86-
magna sepultum. > Conse.ifienti.i hisce de aetale, A . ' in anniversario Sanclae die, leslanlur Acla inquisi-
anno mortuali el sepultura S. Hildegardis habet tionis num. 5. ncque id mirandum, cum et anle et
Trithemius aliis quoque locis, nimirtim in libro De posl sepulturam ipsius varia facla sint miracula, it
scriploribus ecelesiaslicis et in Chronico Spanhei- iisdera Actis asserta, aut in Vila num. 57. Porro
mensi. Epocham Trilbemii, quarii non longe a vera solemttcm corporis elevationem nullam invenio.
abessealiaquaedam iiisinuani.sine uUeriori examine Ea verisimiliter nuuquam est facta, qtiod canoniza-
secu(i sunl scriptores varii. Al Pagius vidit epo- liosacpius quidein fuerit tenlata, sed hactenus, ut
cham Trilbemii non recle consonare cum Vita S. videbintus, ad flnem non perducta.De visitnlione
Hddegardis, ideoque ad annum 1178 eamcorrigere reliquinnim minus solemni Serarius in Moguntia-
voluit, ita scribens num. 8 : < IIoc anno S. Hilde- cis, lib. II, cap. 58, hsec.scribit: < Cum ibi (in
gardis abbutissa (praeposita aut inagislra monialium Monte S. Rttperli) diversarer, volumenque (in quo
alias norainata) in raoiilc S.Ruperti prope Bingium collecta sunl Sanclae scripla) de quo pauio ante
in dicecesi Coloniensi (imo Mogunlina) ad Deum percurrerem, inveni notata haec: < Anno 1489,
migravit. Theodoricus enim abbas (potius niona- < Novembris die 17, ex commissione reverendissimi
chus) qui anno 1200 floruit (recle dixissel, qui < et graiiosissiuii domini, D. Bertholdi (archiepi-
S. Hildegardi convixit), in ejus Vila cap. ult. ait, B < scopi Moguntini) missi reverendus et uobilis domi-
eam LXXXIIaetatis suae aiuto, xv Kalend. Oct., < nus Wolfgangus de Bicken, Ecclesiae Mogunlinaj
ad ccelestera Sponsum migrasse. Subdil id conli- < canonicus et in spirilualibus vicarius, el bonora-
gisse primo crepusculo noclis Dominicae diei. < bilis D. Jo. Bertram de Numburg, arlium et sacrae
Quare, cum xv Kalend. Octob., seu dies 17 mensis < Scriplurae doctor, reliquias S. Hildegardis nperue--
Septembris hoc anno in Dominicam incidat, < runt : sed sine testimonio litteruli de ejus canoni-
evidens est Trithemium in Chronico Hirsaugien- < zatione. Acla in praesenlia nob. et devotae dominaev
si, quem passim alii sequuntur, perperam hunc < Albcidis de Reiffenberg abbalissae, et virgioum
mortem in annum 1180 distulisse. > Ilactenus < Sancliinonialiutn, et nob. et venerabilis domini
Pagius. i Petri Nolhafli canonici Moguntini, i elc. Laudaliis
204. Vcrum recte quidera ostendit Sanctam non Serarius, cujus opus anno 1604 impressum, paulo
vixisse usque ad annum 1180, quia lunc dies 17 ante dixerat: < Iu Rtiperlino ipsiuscoenobio ser-
Septembris incidebat in diem Mercurii, sive in vantur adhucejus reliquiae, ac magnura scriptorum
feriam quariam; sed non aeque evincit dcfunctain iu pergameno volumen, sicuti et epislolarum in Ebe-
non esse anno 1179, quo dies 17 Seplembris con- racensi Rhingaviae roonasterio. »
currebatcum die Lunse.Etenint dicitur oliiissei pri- " 206. Verum, poslquam anno. 1632 per Suecos
mo crepusculo noctis Dominicaediei, > id esl primo combtistum estinoitasteriumRupertinum, utdiclum
diluculo, sub finem noclis illius quse diem sequilur esl num. 177, alio delala. sunl reliquise S. Hilde-
Doiuinicuin, sive die Lunae, oriente aurora, ul plu- gardis, et S. Ruperli alioruroque, videlieel ad mo-
ribus probabo in Adnotatis ad Vitam. Haecexpositio nasterium Eibingense, de cujus per S. Hildegardem.
non est violenta, sed ob alia argumenta omnino ne- fuudalione et situ in Rliingavia num. 177 egi. Ete-
cessaria. Nam ex dictis § 11 conslat Sanctam su- nim P.pebrochius nosler in Itinere Romano nis.,
perfuisse aliquo tempore post conciliura Lateranen- pag. 25, narrat se anno 1660 cum Henschenio Mo-
se, anno 1179 , mense Martio habilum. Praeterea gnntia excurcisse < in Eibingen. > Tum subdil de
aliunde etiain necessaria est, quia alio argumento reliquiisibi visis : < Ibique, monstrante ahhatissa,
probari potest, S. HildegarJem certo non obiisse vidimus reliquias praBclarissimas, corpus S. Rti-
ante annum 1179. Rero paucis ostendo. Ex prsefa- perli..., tolum corpus S. Hildegardis, qttaemonaste-
lione ad librutn Scivias S. Uiltlegardis scribere rium in monte S. Ruperli Bingii fundaverul virgi-
coepit anno 1141, i cum quadraginta duorum an- nibus nobilibus, quod cum esset per bella Succica
noruni septemque mensiura > cssct. Si autem anno j) diruium , in hoc Eibingense sibi subjeclum cum.
1141, etiam priino die anui, tantum annos habebat abbalissa sua se transtulerant virgines, tolo reliquia-
quadraginta duos el menses septem, non polerat rum thesauro inirabiliter deteclo, et conservato.
anno 1178 annum aetatis agere oclogesimum secun- per ipsos Suecos, noclurnis luminibus circa Iociim.
dum, quodefuncta est, quia sic aniiuin oclogesinuun conspeclis incilalos, ut Cntholicis quaerendas reii-
primum complebat die 1 Junii anni 1179aul serins. qttias et asportandas permillerent. Ibidem veslis.
Constal igitur Sanctam usque ad annura 1179 su- iilius erat, et caput cincinnis crinium ex rufo ca--
pervixisse: et ulterius ex dictis liquel annuin a?ta- nescentibus obductum, culier quoque byacinthino
tis ipsius octogesiinuin secundum fuisse lanluni instruclus manubrio veluti Jimidius, a S. Bertiardo
inclioalum, aut eam ccrte non vixjsse nisi ad annos (ut ferlur) donattts Divaeuna ctim Ibeca ex bubalino.
ocloginta unum, el ul suinmum nienses trea aut corio confecla. lnter libros ingens volumen mem-
fere quatuor. branaceum erat ms. ac bicolumnare, continens om-.
205. CorpusS. Hildegardis, teste Trithemio, se- niu Opera S. Hildegardis : sed misquam illa fabu-
pultuni fuil iu choro atite altare majus. Magnum losa revelatio de hotninibus Antichristum prsccessu-
vcr.ofuisse conctirstim populi ad ipsius sepulcruui ris, quse contra Dominicanos ac Franciscanos pri--
87 S. HILDEGARDIS 88
nmm concinnata, his lemporibus de Socielalis ho- A j ^ 209. Verum cum hoc exsecntioni mandatum non
minibus exposita, per calumniatoram nostrorum fttissel cum lanta accuratione, quantam in re tanii
niantis vagalur cum plausu ignoranlis plebis.»llac- momenti requirebat Gregorius, per litteras ntodo
lenus Papebrochius. Caeterumnon reperio ossa recitari cceptas aliud jubet examen inslitui. In his
S. Hildegardis divisa fuisse, aut aliis donata. At enim litteris, anno 1237 datis, ita pergit : < Quo-
de capillis Sanctae in veneraiione babitis apud rum ad nos inquisitione remissa, quosdam inveni-
Trevirenses testanlur Acta miraculorum, num. 5. mus in illa defectus; cura enira habealur in depo-
Gelenius elinm in Colonia sua, recensens the- sitionibus leslium ad nostram praesentiam deslina-
saurura sacrum ecclesiae SS. Joannis et Cordulae, ei tis, quod eadem multos curaverat daemoniacos et
pag. 445 aliquid adnumerat < de capillis S. Hilde- iiifirmos, nec pcrsonae, nec loca, nec tempora de-
gardis. > signantur; neque reperilur in eis qtiid vel quce ma-
207. Sanctam et in viia et post mortem multis gislra dixeril, cum tamen dicatur ibidem, majoretn
claruisse miraculis, habent Vita et Acla miraculo- partem conventus idem, quod niagislra, dixisse.
ruin; in his tamen num. 10 nddilur miracula Praeterea cum magislra ipsa primo inlerrogata de-
delnde cessasse, praecipienle archiepiscopo Mogun- posuerit illam multa signa fecisse, in diciis deposi-
tino, < ul a siguis cessaret, > ne videlicet nimio R I lionibus invenitur, tani [forte tanium] dixisse idein
populi ad Sanctae sepulcrum confluenlis tumultn quod testes alii et conventus.Quocirca mandamus,
divinum oflicium et religio monialiura detrimenlum quatenus in inquisitione praefata diligenter ac pro-
pateretur. His conformia scribit laudatus supra vide juxta formam illis tradiiajn procedentes, quae
Serarius. < Canerum, inquit, narrat Germanicus invenerilis, sub sigillis vestris distincte ac pruden-
Vitae libellus tot ad illus ejus reliquias divina vi ter exposita, usque ad noslruin beneplacilum fide-
iniracula fieri solila, ut propter ingentes horoiuum liter conservetis. Dat. Viterbii, n Non. Maii.pontif.
concursus valde impediretur virginum quies, in nostri anno xi. > Utrtirc hoc Gregorii IX nianda-
temploque pietas ae religio : venisse igitur Mogun- lum exactius fueriiperfeclum, nullibi invenio. Forte
iinum archiepiscopum, el Beatae ipsi prascepisse priores illi miraculorum inquisitores pariitu erant
mirabiliutn id genus operum finem ut faceret : defunctl, aut ad alias dignitates promoti. Ex lesli-
ipsamque, ut majoribus obsequendum roortua bus eliam non pauci poterant deesse, cum inierim
etiam doceret, paruisse : illorum tamen vel ocu- quatuor anni post priiiiura exaraen effluxissent, et
latos, vel diligentes ac certos examinatores fsisse provectae aetatis essent tesles complures. Quidquid
non paucos, qui anno Domini 1233, Decembris die fuerit causae, de repetito illo examine nihil iu-
16, suiscommunita sigillis ea Romam mitterent, C * venio.
et a sede petereut apostolica, ut in sanctorum ac 210. Innocentius IV, Gregorii successor, anno
sanctarum catalogum Beata haecreferretur. > Aeta 1243 alias dedil litteras ad decantim, scholaslicum,
hunc in finem confecla de virtutibus Sanctaeel mi- el alium canonicum Moguntinum, repelens defectus
raculis, quae jam frequenter laudavimus, et post prioris inquisilionis , leste ibidem Raynaldo num,
Vitam edemus, prsedicia omnia abunde confirmaat. 39, ei aJjungens sequentia: < Mandamus, quatenus
208. Illud porro examen institutum esse, eaque si processistis, in inquisitione hujusmodi, recipien-
Acta confecta jussu Gregorii IX summi pontiflcis, do singillatim super praemissis testes fide dignos.et
disciinus cx Annalibus ecclesiaslicis Odorici Ray- eorum dicta, prout quilibel per se simpliciter et
naldi ad annum 1257, num. 50. Nara ibi in aliis seriatira deposuit, faciendo conscribi, processum
suis lilleris Gregorius IX de illis sic loquitur : ipsum sub sigillis vestris nobis transmiitere stuJea-
< Supplicantibus nobis olim dilectis in Christo lis. Aiioquin de praeJiclis omnibtis, et novis mira-
filiabus abbatissa et sororibus monaslcrii S. Ru- culis, si quae fecisse dicitur; neCnon de vita ipsius
perli de Bingia Mogunlinensis dioecesis, ut recolen- per flde, dignos inqnirentes soliicite veritalein ,
dse memoriae Hildegardem abbatissam ejusdem mo- j. j dicla ipsorura testium, quos singillatim examinare
nasterii, quae in vita et post moriem multis dicitur curetis, prout eoruni quilibet per se coram vobis
coruscasse miraculis, sanctorum ascribere catalogo pure, siropliciter, et djslincle ac ordinate quod su-
curaretmts, deferri adnos libros ipsius, quos sancti per prauliciis omnibus scivefit, deposuerit, faciatis
Spirilus revelalione coriiposuissecredilur, facienles, cuin attentione conscribi, nobis ilia sub sigiilis
cura praeter Psalterium nullas lilteras didicisset, eisdem fideliler remittentes. Datum Later. viti Kal.
nos prseposito inajoris ecclesiae W... decano et A. Decemb. > Quemhoc mandatum habuerit effectum,
scholaslico S. Petri Moguntini noslris deditnus lit- iguoro : at cerle causa S. Hildegardis ad flnem per-
teris in mandalis ut de ipsius vita, conversatione, ducta non est sub Innocentio IV, aut sub ipsius
fama , raerilis et miraculis, ac generaliter de om- successoribus toto saeculo xui; et sic res liebat
nibus circumstantiis per testes fide dignos iriquire- semper magis diflicilis.
rent diligentius veritatem, nobis quod inveuirent 211. Atlamen saeculo xiv ilerum tentata est cano-
cum praeJrctis libris sub sigillis suis fideliter re- nizntio S. Hildegardis, ut refert Trithemius ih
inittenies. » Haecpontifex de mandato suo, vi cujus Chronico Hirsaugiensi ad annum 1317, ita scribens:
lauduta Acta suul composita. < Joannes papa vicesimus secundus ad instantiam
8-J ACTA. 90
Pelri arcliiepiscopi Moguntini, Willichino abbati A ut plurimi Bomani ponlifices ei scribentes, se et
Spanheimensi et quibusdam canonicis Ecclesise Ecclesiam Roroanam oralionibus illius commenda-
Moguntinaeper aposlolica scriptn mattdnvit, qua- verint: cumque Latini sermonis esset ignara,
lenus ad monlem Sancti Ruperti prope oppidum Spiritu sancto docente, omnia quse scripsit, Latine
liingen, ubi Nahus Rhenum itifluit accedenles, de exceptoribus dictavit. > Molanus eamdem celebral
vita, moribus, signisatque miraculis divaeHilde- his verbis: > Apud Bingam, sanclae Hildegardis
gardis, primae fundatricis et abbatissae dicti mona- virginis, quae tempore S. Bernardi abbatis odorem
stcrii.... inquisilionem facerenl diligentem : et suae sanclitalis late sparsit. > Accedit Baronius in
quidquid invenissent veritate probalum, ad aposlo- Manyrologio Romano, ita scribens : < Apud
licaesedis examen fldeli narralione transmitterent. Bingiam in dicecesi Moguntinensi sanctae Hildegar-
Inquisilionis peruclo scrutinio memorali cornmis- dis virginis. > Baronium sectiti stinl omnes qui
sarii vitara praefalaemonialis religiosam alque san- Martyrologium Romanum variis idiomatibus ex-
ctissimam, ac multis miraculis, tam post mortera hihent.
ejus, quam prius, suflicienler comprobatam inve- 213. In Florario Sanclorum ms., quod saeculoxv
nerunt: eamque dignam caiionizatioue censentes, composiluin, de S. Hildegarde ad 17 Seplembris
necessaria pro effectu negotii ad Romanum ponti- " haccbabentur: < In Brugis [lege Bingis] depositio
ficem memoratum destinarunt. Pontifex aulcm, sanctae Hildegardis virginis anno aetatis suae LXXXII,
testimoniis sibi destinalis diligenter releclis, ad anno salutis 1181, >imol-79. Pelrus de Natalibus,
canonizandam virginem non fuit dilTicilis, queraad- episcoptts Equilinus, qtii floruit sseculo xiv, de S.
inodum apostolico scripto factus suin certior, Hildegnide virgine inulto prolixius dat elogium, in
quamvis optalum a multis negotium non perduxit quo nibil invenio corrigendum praeter diem ohitus
ad effecluui. Ejus quoquc praedecessor, Clemens male flxum x Kal. Julii. Milto lamen istud elogium,
papa quinlus, in eadem re commissarios ante dede- quia omnia ibi dicta jam abunde sunt exposita.
rat. > Haec Tritbemius de tentata saeculoxiv ca- Menardus in MartyroIogioBenediclino ad bunc diem
nonizalione. At illa semper flebat diflicilior, quia sic habet: <Apud Bingiam,in dioecesi Moguniinensi,
ad mandatuni archiepiscopi Mogunlini miracula sanclae Hildegardis virginis et abbalissae. > Wion
cessiverant, nec lestes superesse poterant ad pro- ad eumdem diem : < Apud Bingain depositio S.
bandura miracula prioribus post mortem annis pa- Hildegardis virginis et abbaiissse, quce tempore S.
trata. Itaque solemnis canonizatio, quae facile fieri Bernardi abbatis odorem suae sanctitalis late spar-
potuisset, si priini delegali ad causam examinandam Q sit. » Hi cum aliis pluribu5 S. Hildegardi dant titu-
accuratius processissent, nunquam esl peracla. lum abbatissw, quia coenobio a se fundato praefuit.
212. Verumiamen Marlyrologi a sceculo sallem Altamen abbatissce liiulo ipsanunquam usa videtur,
xv S. Hildcgardem celebrare cceperuut, ita ut veri- nec viventem unquam abbalissam ab aliis dictaui
simile sit cultum ipsius fuisse permissum, etiamsi inveni; sed frequenter magistram monialium, alias
canonizatio non fueril solemniler celebrala. Codex prwposiiam, alias priorissam. Quse vcro post Sanclam
llagenoyensis, exhibens auctum nonnihil Csuardi ccenobio ipsius Rupertino praefuerunt, abbalissse
Martyrologium, el anno 1412 exaratus, apud Solle- fuerunt diclae. Bucelinus in Menologio Benedictino
rium noslrum inUsuardiauctariisboc diesic habet: affert-gestorum plerorumque contpendium, quod iu
i lii monaslerio S. Ruperli in Pingwia, Moguntinae paucis corrigi potest ex disputatis in boc Commen-
dicecesissanctae Hildegardis sanctimoniulis et pro- tario. De cullu S. Hildegardis Trithemius De viris
phetissae. > Ibidem i Hildegardisvirginis > meminit illustribus, lib. ni, cap. 334, breviler hsec scribit:>
matricula Carthusiae Ultrajecliiue. Longius elogium < Cujus festum agitur iv, Kalendas Octobris;
conlexuit Grevenus hoc niodo: < Apud Pinguiam sed verisimiliter legendum est xv Kaiendas Octo-
in dioecesiMoguitlinensi, deposilio sanctae roemoriae bris, sive die 17 Seplembris.Cultum huncsaeculoxiv
D aut xv inchoatum suspicor, quia nomen Hildegardis
Hildegnrdis virginis, quae lempore S. Bernardi
abbalis odorem suae sanctitatis lale sparsit, adeo tunc Martyrologiis insertum.
91 S. HILDEGARDIS s*

VITA SANCT.E HILDEGARDIS

AUCTORIBUS

GODEFRIDO ET THEODORICO MONACHIS.

(Acla SS. Bolland., Sept. lom. V, die 17, ex editione Coloniensi et Siirii-collata cum ms. Bode-
censi.)

PR^EFATIO THEODORICI
IN VITAM TOTAM.

I. (2) Dominis venerabilibus LUDOVICO et Go- A tum; lertius , miraculorum, quoe mirabilis Deus
DEFRIDOahbatibiis, THEODOBICDS, Immilis servo- per eam operari dignatus esl, a nobis digeslam,
rum Dei servus, sululem cttm devolis oraiionibus. divisam et ordinatam conlineret scripluram. Ita
Aticloriialis veslrae praeceplum accepi, ut post praecedentis scriploris non minuetur gloria et ad
Godefridum, virtnn ingenio clarum, Vitam sanctae veram sapientiam ccelestemque visionemet divinam
ac Dco dileclae Hildegardis virginis (quam ille bo- virlutem legentium incilabitur memoria. Quis enini
nesto stylo iiitlioavii, sed non perfecit; in ordinem bonus non magis incitabitur magnis affeclibus ad
redigerem, et quasi odoriferis floribus serta con- vitam perennem, sancte, et pie, eljuste vivendo, an-
texens, visiones cjtis, geslis stiis insertas, sub Ji- helare, cum viderit gemmam praeclaram, lot orna-
visione librorum, in unitis corporis formam redi- nientis vhtulum, videlicel virginitatis, palientiae
gerem. Visum est mihi hoc opus viribus meis nimis simul doctrintc, tam insignker radiare? Idcirco
arduum, qtiin eiiani el verecundum , ut scilicet dedimus operam ne in absconso vel sub modio ac-
qnasi qtiidam arbiter sederem, et de alieno opere. censa lucerna Christi poneretur, quasi occultanda,
senicntiam leiterem. Cum ecce dubio el auxio in- sed super candelabrum posita, lucerel omnibus
fltixit animo, quod vires, quas iinperitia denegat, qui in domo Dei sunt, vitae, verborum el morum
chariias minisirat: ei melius esse, ciiin pudore ho- " splendi.iuis exemplis imitanda. Quod si quid in
ininuiTiferre riJictiliiin, qiiam inobedientiae subire hac re indocia obsequenlis peccavit temeritas,
peiiculum. Itaque parui eo modo, ul praefaii viri benigna jubenlium dominorum inditlgeat charilas:
liber, primaepositionis locum obiincns, nullam suae toturoque suo delicluin ascribat studio, quaelam
disposiiiouis patiatiir jacluram ; deinde secundus gravi nos imbecillos voluit onerare operis ne-
liber, visionum pulcheiriinum et adinirabilem tx- golio (2).

(2) Praefulio deest in codice Bodecensi. Qui fue- pilum antiqtiae divisionis, datos in edilione Colo-
rintduo ilii abbmes, Ludovicus el Gudefridus, aliis niensi sed a Surio omissos, hoc ioco dare possem,
divin ndum relinquo. sed quia hiiuis iniilta el ntiniita sunt capila,
(5) Huclenus locuius est Tbeodoricus, liim seque- lilulis historiae nihil addenlibus Vituin attgere
tur toio libro primo dictio Godefridi. Tiuilos ca- nolo.

LIBER TRIMUS
DE GESTIS SANCTiE.

CAPUT PRIMUM. C in Galliae cilerioris parlibus virgo, tam generis


Sanctw natales, pueritia visionibut illuslrata; vita quam sanclitatis ingenuitate illuslris, nomineHilde-
monaslicasub Jutta magislra. gardis, patre Hideberto (S), matre Mechlilde pro-
2. In Romana republica regtiaule Henrico (4), ftiit genita. Qui, licet muudanis impliciti curis et opu-
(4) Teropus nalse virginis propius exponilur in incipit: i Henrico hujus nominis quarto Aug. > etc.
Comiiieniario ntiiii. 7, el locus niiin. 8. Vocalur (5) In ms. Bodeceusi: < Patie Hildeberto, iitatie
Calliaciterior respecluGcrmaiiiie.Ms. Bodeccnsesic Malbildc, > etc.
93 VITA. — LIB. 1. 94
lentia conspiciii, Crealoris tamen donis non ingrati, A vnbat. Sed quoniam vasa figuli probut foinax, et
liliam praiiominalam divinofamulalui manciparunt, . virtus in infirmitale perficitur, non defnerunt ei aD
eo quod iam incunlis aetatis ejus praematura sinceri- ipsa fereinfanlia crebri el pene continui languorum
tas ab omni canialium habitudine mtiltum dissen- dolores, ita ut pedum incessu perraro uleretur :
lire viderelur. Mox namque, ut poterat priinam et cum lota carnis materia fluitaret.vitailliusesset
tentare loquelam, tani verbis quam nutibus signi- qtiaedam pretiosae mortis imago. Quantum vero
ficabal his qui circa se erant secretarum visionum exterioris bominis viribus deerat, tanlum interiori
species(6), qttas praeier communem caeleris aspe- per spirittim scienliae ac fortitudinis accedebat:
ctum, speculatione prorsus insolila intuebatur. Cum et, corpore labescenle, mirura in modum fervor
\ms, cumqitp] jam fere essel oclo annorum, conse- spiritus insestiiabat.
pelienda Cbristo, ut cum ipso ad immortalitatis 4. Cumque in sancto proposilo multis annis
gloriam rcsurgeret, recludilur in monie Sancli Di- succrescens, soli Deo complacere salageret, jam-
sibodi, cum pia Deoque devota femina Jutta [ms. qtte tempus instarel, quod ad multoruin prove-
Jultha], quae illam sub humilitatis el innocenlise ctumvita ejus ac doclrina patesceret, commonetur
veste diligenler instituebat, et carminibus tanlum divinilus, vone ad eam facta, ut de caUero qttae
Davidicis instruens, in psalterio decachordo jubi- videret el audiret, scribere non cunctaretur. Illa
lare praemonstrabat. Caeterum praeter simplicem
veroperfemineam verecundiam.etvulgi vaniloquia,
psalniorum notitiam, nullam litteralorire vel rnusi- et temeraria hominum judicia trepidante, cum quae
cae artis ab homine percepil doclrinam, quamvis
ostensa sunt coelitus secrela, revelare stimulo
ejus exstent scripta non pauca, et qiiaedam non acriori coarclarelur non hsesitare, tandemque dtim
exigua volumina. Verum hoc ex ipsius potius dictis tabefacta decubuisset, primo
in promplu est declarare. Ail enim sic in librosuo, longa aegritudine
cuidam monacho, quem sibi magistrum proposue-
qui .Sciu/a.pra5nolatur : <Cum quadraginla duorum et per eum abbati suo, cum melu el humilitate
annorum , septemque mensuiiii essem, maximae rat,
causam hujus flagelli aperuit. lile rei novilatem
coruscationis igneum luraen aperto coelo veniens,
msolitam mente perlraclans, quanquam Deo nihil
lotuin cerebrum meum transfudit, et lotum cor,
velut impossibile esse cognosceret, adbibitis de collegio
lotumque pectus meum, flamina, non lamen auJie-
prudentioribus, experiendum judicavit quod
ardens, sed calens, ita inflammavit, ut sol rem bat: ac de et visionibus ejus quaedatn
scripluris
uliquam calefacil, super quam radios suos ponit. ea quae Deus daret, monuit declarare.
Et repenle inlellecium expositionis libroruin, vi- sciscitatus,
ut illa scribendi opns, quod non didicerat,
delicet Psaiterii, Evangelii, et aliorum Catholico- Q Mox
redeunte virium sibi solita possibilitate
rum, tam Veteris quam Novi Testamenti volu- attentavit, Tunc
ininum sapiebam, noii autem interprelationem [ms. polestate], de lecto languoris erigilur.
non
verborum (7) lexlus eorum, nec divisionem sylla- abbas, accepla inusitati rairaculi certiludine ,
suo contcntus judicio, rem ad publicam notiliam
barum, nec cognitionem casuura aut lemporura
babebaro. » vidit [ms. judicavit] esse proferendam : veniensque
3. Sed ut ad proposiuiro redeam, virgo Christo ad malricem sedem Mogunliiiaro[ms. Mogunliam],
voto raonasticaj professionis et sacri veUminis coram"venerabili archipraesule Henrico et capi-
benediclione provecta [ms. perfecta] crescebat, et taneis Ecclesiae, quod cognoverat exposuit. Scripta
ibat de virtute in virtutem, annitenle et congau- qnoque quae Virgo beala nuper edideral, ostcn-
denle provectibus ejus supra praenominata [ms. dit.
nominaia] roalre venerabili, quaejam ex discipula . 5. Per idem lempus sanclae Ronianse sedis an-
niagistram, ac praeviamseinilarum excellentium, listes, felicis raemoriae Etigenius , celebrato Remis
eam fieri cum admiratione cernebat. Flagrabat universali concilio (8), per Adalberonem Treviro-
siquidem in ejus peclore charitatis benignitas, 0 rum archiepiscopum devocatus [ms. vocatus],Tre-
quac nulbim a sua latitudine exclttderet. Turrim viri morabalur. Visum est ponlifici Moguntinseci-
quoque virgiiiitaiis murus tuebalur humilitatis : vitalis et majoribus cleri, ad Aposlolici cognitio-
hinc cibi potusque parciraonia vestium vilitate fo- nem esse [ms. de bis esse] veniendum, qualenus
vebatur : inde tranquillitas cordis pudibunda ipsius auctoritate nosceretur quid de comperlis
silentio [ms. pudibunda silentii] ac verborum par- re.ipiendum aut refutandum foret. Alpapa summae
eiiate monstrabatur : quae omnia sanctarum mo- discretionis, auditu tanlae novilatis attonilus, cum
nilia virtutum, summi fabricata manu Arlificis, Deo sciret cuncta esse possibijia , rem diligentius
palienlia custos in sponsa Christi exornanda ser- invesligare gestieus, veiterabilem Virduni praesu-

(6) De visionibus Sancla»ab ipsa infanlia consule in Commentario num. 11 etseqq. Dcinde nnm. 19
Coniinentarium § 2, ubi etiam num. 9 de tempoie probavi ipsam adjutore nioiiachousani esse ad com-
qtto tradila esl vitae mouasiicae sub disciplittu B. ponenda Opern sua'
Juita>. (8) Fuit EtigeiiiusIII Treviris sub finein anni 1147
(7) Quam mirabilitcr a Deo illuminata fuerit, el et umio 1148 ante concilium Remense, ut ostendi
qnot siimtilis ad scribcnduni cxcilatu, fuse ostendi in Coninicnl. uuin.27, ubi vidc oinnia haccexposita.
95 S. HILDEGARDIS 96
letn (9), et cum eo Adelbertum (10) primicerium, A berto confessore, vitam feliciler in Dei opere ac
aliasque personas idoneas dirigit ad coenobium-,sub famulatn consummavit, ac de sepultura ejus ac reli-
quo eadem virgo tot annis degebat [tn*. tegebatur] quiis loeo nomen inbaeserat. Itaque dum virgo Dei
inclusa, ut sine slrepitu vel curiositatis acumine, Ioeum transmigrationis, quem non corporalibus
quid rerum [ms. quod verum] esset, ab ipsa scisci- octilis, verum intima visione cognoveral, abbati suo
larenlur. Quihus humiliter inquirentibus, cum illa et fratribus designaret, sed illis haesitantibus, eo
sitnpliciter, quse de se erant, aperuisset, ad Apostoli- quod discessum ejus molesle ferrent, nejtissum Dei
cum redierunt, el magna ipsius, magna ciinclorum peragere impedireltir, decidit, ut priJem
[ms. prius],
astantium exspectalione, quaeaudierani, retulerunl. in leclum prolixi Ianguoris, de quo non antea sur-
His papa recognitis.jubet repraesentariscripta beatae rexit,
quam abbas et caeteri divino se nutu urgeri
Hildegardis, quae sibi de praefato coenobio perlata conspicerent ad consenliendum, nec obstarent, sed
susceperat, et ex manibus propriis lenens, ipseque pro posse adniterentur. Ex quibus Arnoldusex laico
recitatorisvicefunctus.archiepiscopoelcardinalibiis monachus, qni forti obstinatione renitendo cseleros
omnibusque qui de clero aderant, publice legit, ac ad obsislendum videbatur animare, dum esset in
responsa virorum, quosadbaec indaganda raiserat, R praedioecclesisevilla Wilara, tanla vexatione subito
g
pronuntians, omnium mentes et voces in laudem percussus est corporis, ut de vita quoque despera-
Conditoris et congratulationem excitavit. Aderat ret, linguamque in immensura lurgenlem ore contl-
etiam ibidem sanctae recordationis Bernardus abbas nere non posset.
Clarevallis, quo mediante, caeterisque adnitenlibus, 7. Postulavit ergo nulibus quibus poterat, ut ad
monebalur summus ponlifex, ne lam insignem lu- Sancli Roberti ecclesiam deferretur -. moxque, ut
cernam silenlio tegi pateretur, sedgratiam tantam, illic vovit, quod ulteriusnon obstaret, sed pro posse
qjjam tempore ipsius Dominus manifeslare vellel, adniteretur, prolinus recepla incolumitate, coepit
sua auctoritate conflrmaret. Ad hsec reverendus adjtttor esse prscparantium mansiones, et propriis
Pater patrum, tam benigne quara et sagaciler, as- manibus dissipare vinMia,nbi domus aedificarentur,
sensum praebens, litteris salulaloriis beatam virgi- sanctimonialium receptacttlis aptae. Ipsa vero, cujus
nem visitavit in quibus concessa sub Chrisli et migrationi haec habitacula prseparabantur, dum
beati Petri nomine licentia proferendi, quuecun- propter moras divinae visionis exsequendaejaceret
que per Spiritum sanclum cognovisset, eam adI gressuum penitus officio destiluta, et tanquam saxea
scribendum animavil. Sed el locum, quo illa fo- rupes, de lecto, in quem deciderat, nullaienus mo-
vebalur, honoravit, dalis ad abbatem (11) et fratresi cC veri posset, non salis credulus abbas referentibus,
ccenobii gralulaloriis ex suo noraine lilterarum i inlravit, ut videret. Cumque tolis viribus per se
apicibus. conaretur, vel de capite illam sustollere, vel de la-
CAPUT II. lere in lalus reclinare, nihilque conando penitus
Fundat cwnobium in monte S. Ruperti prope Bin- efficeret,tam insolito stupefactus miraculo, cognovit
gium, illudque cunt sororibus suis inhabital: per- noii passionis humanae, sed Jivinse correptionis
git perpeluis visionibus illustrari. esse, quod gerebatur, nec ulterius [mt. nec sibi
6. Igilur beala Hildegardis cum fiducia humillimai ulterius] contraeundum fore ccelesii edicto, ne
verbis, quae non ab homine, neque per hominemi deterius quidpiam ut ipse paterelur. Quoniam vero
acceperat, aperuit et perfudit lam sanctgeopinionis; locus prsenominatus partim ad MoguntinaeEcclesias
odorem bonum longe lateque fragrantem. Tunc con- canonicos pertinebat, el fundus cum oralorio Sancli
fluebant [ms. circumfluebant] ad eain filiaenobiliumi Roberti possessio eral comitis Beruardi deHildens-
iion paucae, sub habilu religionis regularibus semitis5 heim, faclaperinlerventum fideliumlegatione, virgo
insliluendse. Cumque omnes unum reclusionis habi-- Dei prsescia licenliam sibi et sororibus suis obtinuit
laculura vix caperet, jamqtte de transferendis ett illic inhabitandi.
aropliandis earum mansionibus consilium versare-- D E 8. Igitur post longam gradiendi defeclionera, dum
tur; demonstralur illi per Spiritum [ms. Spirilumi jatn utrinque deliberalum esset, nl cum consorori-
sanclum] locus, ubi Naha (12) fluvius Rbeno con-< bus [ms. addil suisj dirailleretur ad locum, quem
fluit, videlicet collis a priscis diebus sancto Ru- in spiritu prseviderat, ingressus abbas ad jacentera
perto (12) confessori ex nomine ailitulatus, quemi et afflicum, dixit, ut in nomine Domini surgeret,
ille olim patrinionii jure possederat, ibiqtte cumi abilura ad mansionem sibi ccelitus praedeslinatam.
beala genitrice sua, Bertha nomine, et sancto Wi-- Tunc illa diclo citius surgente, tanquam nihil tam

(11) Nimirum ad Cononem abbatem S. Disibodi.


(9) Albero vocabatur, el episcopaluro ultro dimi-
sit anno 1156. Deinile defunctus dicilur anno 1158. At liaslitterae nunquam videntur edilae.
Beati honoralur litulo in Gallia Christiana Sammar- (12) ftava Latine, aut iVai-usdicitur, vulgo ISaw.
ihanoriim iuter episcopos Virdunenses. Casiellanus Modicus est amnis in Palaiinaiu inferiori, et pro-
vero Alberonem ut venerabilem memorat ad 2 No- pe Bingium, juxta qtiod caenobiumest fuit condilum,
lti Rhenum influit. Locils expositus in Commen-
vembris, ubi de cullu iuquiremus.
(10) Hic Alberoni in episcopatu successit anno lario, num.22.
1156, et scripsit ad S. Hildegurdem, ut diclura in (13) De S. Kuperto Bingii duce et B. Berlha ep*
Cotiimeiilario nuni. 00. niatre aclum est apud nos ad 15 Maii.
97 VITA. — LIB. I. 98
prolixo tempore debiliiatis sensisset, slupor et ad-1A dis ofliciis, qttam m temporalium procuratione
miratio cunctos, qui aderant, apprebendil. Nec im- sustentarent.
merito, cum et ea quae circa decumbentem fieri 10. Quaeomuia non solttm permissu, sed et con-
[ms. gcri] visa erant, non minus essent stupenda, ( sulto venerabilis Henrici atque ArnolJi (15) Mo-
quia ex quo locum mutandi ccelitus accepit roauda- gunlinaeinelropolis urchiprsesiilutn, sed et scriplis
tum, quoties res ad effeclum tendere videhatur, lo- eoruradem cum consensu abbatum, decreta et con-
ties illa levamen passionis in suo corpore sentiebat, flrmala sunt; ne quid polestatis in praedia Saucti
ac vice mutata, quolies obnilentium contradictioue Ruperti sibi usurparet ecclesia Sancli Disibodi,
cassari negotium cernebatur, toties ista, licet ab- privilegiorum auctoritate, imo, ut pressius dicam,
sens, inlensiore gravamine laborabat. Aliquando de superni Numinis interdicto velitum est : siquidem
stratu repente consurgens, cunclosque reclusionis ha-c ipsa virgo, dura revelatione inlima coguoscerel
angtilos et babilacula perambulans, loqui omnino pro tali negolio eundum sibi esse ad idetn cceno-
non poierat : rursumque ad lectum rediens, deft- bium, etinstar Jonac prophetae trepidalionequaJam
cienle gressu, loquebalur ut prius. Quo languoris detinerelur, iliviiiae casligationis flagello tacta,
gcnere non tunc solum laboravit, sed et qiiotiesciin- pene languit usque ad niorlem. Quo verbere com-
que feminca trepidatione tardasset vel dubilassel B monila, se fecil in oratorium deportari, ihique se
supernaevoluntalis peragere negotia, hocccrtitudiuis quo Deus jttbebat iluram, si correptio cessaret,
in se capiebal argumentum. devovit. Deinde peliit ut equo imposita et manibus
9. Tandem ergo Dei famula cum decem et octo stistentata deduceretur : nioxque ut viaepauxillum
puellis Deosanctis \ms. sacratis] pristinas habitatio- deducla est, receptis viribus.keiabunJa procedebat.
nis loco decedcnle, quantum his quos deserebat, Pervcniensque ad Monleinprsenomiiialiconfessoris,
doloris el Juctus derelinquebal, tantuin regioni, ad cui [ras. quomotloj venire compulsa esset, expo-
quaiii accedcbat, gaudii el exsultationis afferebal. suil, atque lociim suaehabitationis cum allodiis ad
Fuerant natnque illi de Bingensi [ms. Binguensi] se periinentibus, ab illis [ms. illis] ccenobii fra-
oppiJo et contiguis villis multi bonoralorum, el tle trihus absolvii, relicta illis plurima portione pos-
plebe non exigua mulliludo, qui eam cum grandi sessionum, quae illi cum sororibus susceplis tra-
tripudio et divinis laudibusexceperunt. At ipsa cum diiae fuerant el insuper pecuniurtim non ntodica
suo, imo Chrisli, grege pusillo paratum sibi locum quautitate, ne quid usquam jtistae qucrelae relin-
-
ingressa, diviuam.quae cuncta dispensat,Supieniiam qtteretur.
devota cordis alacritate magnificabat, etcommissus ,_ 11. Verum, et ea quae series narrationis exigit,
luteiae suae sanciitiioiiiales virgines maierno alFcctu repetnm, beata Hildegardis, quamvis iu se Lise (16)
fovebai, et regularibus iiisiilutis prudemer iiubuere parturientis crebros dolores suslineret, niltilomi-
iion cessabat. Et ne alieni juris possessionem vide- nus speciosaeRacbelis oculos clnros lumine specu-
returiitvasisse vel occupare, de donuriis lidelium lutjonis inlerii.e pascebat, et quaccunque inleiiiis
quaefaroa noiniuis ejus adducti deferebant, locum aspexisse, dictiset scripiis, prout noveratexpedire,
suae habitationis, partim dalo pretio, partim facto pandebat. De quo genere speculandi seu videndi
concambio, a proprielariis praediclis oblinuit. Quem modo, qui perrarus ac pluribus eliani excellenlium
quia liberum suscepit, liberum manere perpeluo sanclorum noscitur in hac inortalitatis umbra iu-
conslituit; ita ut palriocinio lanlum Mogunlinae comperltis fuisse, res poscit ut aliqua dicantur [ms.
Ecclesisesubjeclus, non alium quam sedis ipsius aliquid dicatur] : quod ipsius verbis polissimtnn,
archiepiscopum baberet defensorem, ne, si laicum quanlum vel ipsa pandere potuit, cognoscalur. Sic
advocalum assumeret, ovili lupum viderelur indu- eiiitti dicit in epistola, qua ad Wiberlum Gembla-
cere : quo fere generali morbo per orbera plurimac censem (17) monachum, de his qu:e de ea relutu
vexantur ac vasianlur ecclesiae. Erga praelatos famae audierat, sciscilantem, rescripsil: i Deus,
coenobii,de quo inigraveral.boc tantum subjectionis D iuquit, ttbi vult, ad gloriaro nominis sui, et non
sibi suisque liiiabus relinuil, utquse de spirilualibus, lerreni hominis, operalur. Ego qiiidem [ms. addit
hoc est de ordinis lenore et de monachatus profes- seropcr] tremeniem limorem habeo, quoniam nul-
sione quaerenda essent, ab eis potius quam aliunde lam securilaiem ullius possibilitatis in me scio. Scd
susciperent: et prout res et lempus posceret, sa- nianus meas ad Deum porrigo, qualenus velul pen
cerdotes de ipso ccenobio susciperent, quos propria na, quaeomni gravedine virium caret, et quaeper
et libera electione (14) nominalim expelivissetit, ventum volat, ab ipso sustinear, nec ea, quae vi-
qui easlam in cura auimarum ac divinis exsequeu- deo, perfecte scire possum, quandiu in corporali

(14) Pro libertale electionis ad Alexnndrum pa- (16) Respicilauctorad frequentes Liaeparlus, non
pam recurrit aliquando Sancta, ut dictutn in ad Jillicullateiii, qu;e mujor fuil Ruchelis.
Commenlario, num. 157, Itaque. cuin Alexander (17) Hnbemus respoiisiim S. IiilJegardis ad mul-
creatus sii pontifex anno 1159, non unoaut altero tas qusestiones Guilierli Geinbluceusis monachi, ut
aimo laboravil Suncta, scd plus quam loio decen- Jiciuin esl in Commeinario, num. 116. At epi-
jiio, uiomiiia recte ordinarentur. slolaiu liic cilatam necJtim ediiam vidi ; et
(15) De lleutico et ArnolJo arcbiepiscopis actum pltires ad GuiberUtm jncdiitis csse ob*n,rvavi
est in Cotuiueiilario variis locis. num. 194.
99 S. HILDEGARDIS 100
oflicio sum, el in anima invisibilis \ms. invisibili], A tur (Ezech. i): quia ab activa vita, quam appre'
quoniam in his duobus homini defectus est. Ab henderai, ad quaelibet infima non revertebalur; et
infanlia autem mea, ossibus, et nervis, ac venis meis a conlemplativa, quam, carne obsita.jugiter tenere
nondum conforlatis, visionem banc in anima mea non polerat, in activam vilam revertebatur. Quasi
usque ad prxsens tempus semper video, cum jam enitn ei de aclivae vitae modo diceret Deus : JVonte
plusquam septuagesima annorum sim ; animaque deseram neque derelinquam (Hebr. xm), a bono
mea, prout Deusvult, in hac visioue sursum in proposilo non permisit eam redire ; et iterum,
altudinem flrmamenti, et in vicissiludinem diversi quasi de conlemplativae vitae modo ei diceret: A-
aeris ascendit, atque inter diversos populos se di- verte oculos tuos, quia ipsi m. avolare fecerunl
lalat, quainvis in longinquis regionibus el locis a (Cant.yi), de speculatione suae incomprehensibilis
me remoli sint. Et quoniam baec tali modo in ani- majeslatis ad actualis vilae laborem eam permisit
ina mea video, idcirco etiam secundum vicissitu- redire. Averte, inquit, oculos tuos a mca contetn-
dinem nubium et aliarum crealurarum ea conspi- platione, quia ipsi me avolare fuciunt, dum me in
cio. lsta autera nec exterioribus oculis video, nec g hac vita ad perfectum comprebendere uon suUi-
exterioribus auribus audio, nec cogitationibttscor- ciunt. Unde el Psalmista ait : Accedit homo ad
dis mei, riec ulla collatione quinque sensuum meo- cor altum et exaltabiiur Deut (Psal. LXIII): quia
rum percipio, sed lantum in aniroamea, apertis quo altius puro corde quseritur, eo sublimius, quaiu
exterioribusoctilis.itaquod nunquam ineis defectum sil incomprehensibilis, comprehenditur. Eo roodo
exslasispassa sum.sedvigilansdieac nocteeavideo. beata virgo in carne adbuc posila, el per activam
12. Itaque sicut ex verbis praecedentibus colli- laborabat, et per contemplativam in ipsam divini-
gimus, vere rnirus el perrarus [ms. perdius] huic talis lucem totis desideriis inhiabat. Sed hic prirao
snnctae virgini speculationis adfuil modus. Netnpe libro ponenles lerminum, benedicamus Dominum,
ad similitudiiiem sanclorura animalium, quae vidit qui aucillam suam ab ipso orlus sui principio ele-
Ezechiel (18), ipsa cerlum pennatum animal ibat, ctam respexil, et eam dilectam usque ad clarilalem
et non revertebatur : et iterum ibal, ct reverteba- visionis suae provexit.

(18) Locus in ras. sic exprimilur : < Quae Ezecbielis prophetia tangit, ipsa certe tanquam pennatinn
aniiiial, > etc

LIBER SECUNDUS

DE VISIONLBUSSANCT<£

PROLOGUS. C discerct, aut audilores suos aliquid doceret. An non


13. Grandem quidem materiam ingenia parva non morabatur in ccelesti tabernaculo, et transcenderat
sufferunl: sed cbarilas et obedientia, quibus me nebulam lotius carnalitalis, ciun dictalum et verba
totum semper vobis debere profiteor, Ludovice et Evangelii Joannis, In principio erat Verbum, etc.
Godefride abbales optimi, mentera raeara etiam de (Joan. i), eara docuil Spiritus verilatis? lpse enim
impossihilihus ad possibilem facullalem efferunt. Spirilus sanctus, qui iu cor Joannis proflttxit,quan-
Unde quamvis nullo frelus ingenio, tamen praecepiis do lianc profundissimam revelaiionem de pecior.e
vestris in charilate Christi oblemperavi, ellibellum Jesu suxit, per divinam suae dignationis gratiam
secuudum de Vita beatae Hildegardis virginis, se- hoc istam voluit discere, quod ille digiius fuit dice-
cretis et arcanis visionibusquasi quibusdam amcenis re. Sed de his iterum loqui differanius, el proposita,
floribus respersum, ab eo loco, quo praecedentem aspirante ipso Spiritu disseramus. Nec uioveat le-
librum Godefridus (19) bonae memoriae lerminavit, ctorem, quod quaedam, quaein praecedenli libro Viiae
ordinare etperficere, Deo favente, curavi. In quo ex ejus prsescripta sunt, eadem in subsequeiui etiam
verbis ipsius Deo dileclae virginis lanta elucet cla- opere visionurn ejus, nibilominus descripla sunt:
ritas propheliae, ut nihil miiius anliquis Patribus quia dignum juJicavimus, ut et qualilas ordinis in
videatur percepisse gratiae. Nempe sicttt legitur de recitalione historiae ejus servarelur, et auctoritas
Moyse, quod indesicenter fuerit in tabernaculo, sic vel iutegriias verborum, quaeper Spiritum sanctum
et ipsa in visionum ccelesliummorabaltir umbraculo, prolata snnt, in descriplione visionum ejus nullale-
videiicet ut, sicut ille, sic ista a Deo, ut aliquid nus mutilaretur (20). ,
(19) Godefridus illeprimum lihrum scripsii, exce- scriptorum. Noltiit Theodoricuslibrum primum mu-
ptoprologo. Reliqua oiunia suniTlieodorici, qui hsec tilure iis, quaeerant allata de visior.ibus, nec ea hic
scribit. omiiiere voluit. Prologus ille in ins. Bodeceiisierat
(20) Prsecipua ratio repetilionis, est diversita» oinissus.
101 VITA. — LIB. II. 102
CAPUT PRIMUM. A aptari qtteal, vidcamus. Hsec scripta ita se hnbeni.
i In myslica, iitqtiit, visione el in lumine chnritatis
Sancla, Latini sermonis ignara, tibros tamen Latine
scribit: visionibus a pueritia guudet: eas cogitur [ms. claritalis] desapientia, qiiaentinqiiam deficiet,
scribere: multos consilio juvat et monitis, el suas verba haec sic audivi et vidi: Quinque toni justitiae
recle dirigit. humano geueri a Deo missi intonant, in qtiibus sa-
14. Igiiur beata virgo in loco ad quem visu divino lus et redemptio credenliiim conslat. El hi quinqne
migraverat, librum visionura suarum, quem apud loni excellenliores omnibusoperibushoniinuinsunt,
montem Sancti Disibodi inchoaverat, consumma- quia omnia opera houtinum de bis iiiilriiiulur, qui
vit (21), et qusedam de nalura hominis et elemento- sunt, qtti in sonis non eunt, sed cum quibus omnia
rum, diversarumque creaiurarum, et quomodo ho- opera hominis in quinqtte sensibus corporis ejus
mini exbis succurrendumsit, aliaque multa secrela perliciunlur. Et de illis talis ratio est : Primus
prophetico spiritu manifestavit. Patet etiam quam tonus per fulcle Abel sacrilicium, quod Dco imnio-
eleganter epistolis, de diversis provinciis ad se dirc- luvit, opere complelus est. Secundus autem, quan-
clis, responderil, si qttis tenorem verborum ejus, do Noe per praeceptum Dei arcam aedificavit ; ter-
cx revelatione divina (22) prolaiorum, altius consi- lius vero pcr Moysen, quando ei lex clala esl, quae
derarc voluerit. Sunt tamen in unum volumeti com- B ptinclum [forte paclum] circumcisionis Abrabx fuii.
pilatse el suae, et illse, quae ad se fuerant [ms. vene- Sed in quurlo lono Verbum summi Palris in Vir-
rant] destinalae. Quis vero non miretur, quod can- ginis uleruiii descendit, et carnein induit,quin ideui
(um dulcissimae melodise mirabili protulit syinpho- Verbum cum aiiua linium coagulaverat, et sic ho-
nia, et litteras non prius visas, cum lingtta editlil minem foruiaveral : iinde et oninis crcattira per
antea inaudita ? (23) Praeter haec, Evangelia qusedam hominem ad ipsum clamavit , qui ehm fecerat,
exposuit, aliasque lypicas expositiones composuit: sicque propier bominem Detisomnia in se portavit.
quaeomnia, quia ei clavis David aperuit, gratulari Alio eniin tempore hominem creavit, alio autein
mcrito et canlare auimse sux licuit, qtiod eam Rex ipsum porlavil, ut omnes, quos consilium scrpenlis
ia cellaria sua introduxerit, ut inebriaretur ab uber- perdiderut, sihi altraheret. Quintus atilein toiius
taledomussuae, etpolarelur lorrenle voluplalis sua»: perficietur, cuin omnis error et irrisio fiiiieiur : et
unde et ipsa, sicut scriplum est, a timore Domini lunc homines videbunt el rognoscenl qtioJ nuihis
ccncipiens, pareret spirilum, et sahiles (24) super cilra Dominuin [ms. contra Deum]qtiidqiiani faccre
Urram facerel. Magnum esl etiam illud et admira- possil. Iloc vcro [ms. modo] in quinque lonis a Deo
tione digiium, quod ea, quae in spiritu audivit vel missis Vetusel Novum Testamentum perficictur, ac
sensu el eisdem 'C niirifictis iiumerus homintim
vidit, eodem verbis, circumspecla complebitur. El post
et pura mente, manu propria scripsit, et ore edi- bos quinqtic tonos Filio Dei quoddam lucidum
dil (25), uuo solo fideli viro symraista conlenla, qui tetnptis Jabitur, ita quod ab omiii carne palam
ad evidenliam grammaticaeartis, qttani ipsa uescie- coguosceitir. Poslea diviniias insemetipsa operubi-
bat, casus, tempora et genera quidein disponete, sed tur, quauJiu vult.
ad sensum vel intellectum eorum nihil omnino ad- 16. Sapientia quoque in lumine charitulis docel,
dere praesumebat vel demere. De hoc certe eliam ei jubet me tlicere quomodo in buc visione con-
ad Adrianum papam (26) scripsit, quod sic inccele- stiliila stnn. El ego verba haec non dico de me,
sii visione sibi dictum audivit : > Cum desuper tibi sed ver.i Sapientia isla dicit de me, et sic loquitur
oslensa ad formam bumanse consueliidihis non pro- ad tne : < Audi, o homo, verba haec, et dic ea,noii
luleris in Latina lingua, quia haec consueludo tibi seciinJuin te, sed secundum me : et docla per me,
non esl dala, ille qui limam habet [ms. scientiam hoc mododic de le : In prima formalione niea, cuni
habcrei], ad aptum sonum hominum explere non Deus in ulero mairis uieae spiraculo vitse suscitavit
negligat. > me, visionem istum infixit animx- meae. Nam post
15. Congruum auicm videtur, ul hoc in loco scri- -. Incarnaiionem Cbristi anno inillesimo centesimn
pla visionum ejus aliqua inseramus; et ex his, doctrina apostolorum et arJens juslitia, quain iu
quam convenienter senientia illa de Canticis, Dile- Chrislianis et spirilualibus consiituerat, tardare
ctus meus misit manus suas per foramen, el venler ccepil, el in bsesitationem vertebatur. Illis tempo-
meus inlremuil ad lacium ejus (Cant. v), sibi ad- ribus uata sum, el parentes mei CUIIIsuspirio \ms.

(21) Loqitiiur auctor tle primo opcre Scivias faceret. >


dicto, quod anno 1141 iu inotiie S. Disibodi in- (25) Atidila Latine scripsit, visa, opinor, Gertna-
cboavii; et circu 1151 in iiionle S. Rtiperti linivii. nice aut scripsil attt adjutori suo Laline verientk
(22) De epistolis, quaveqiie ac aliu opera, spiritu orelenus exposuit. Consule dicla in Comiiientario,
prophetico scriptae sunl ex visionibus divinis, niuila nuin. 19 el 20.
dedimus § 4 et seqq. (2(?) Epistola data est ad Anaslasiuin pap.iin,
(23) De opete musico, quod Sancla composuit, quae allegatur, ut observavi in Commetitario niiiii.
consule Coinmenlariuiu, nuin. 191, ubi et reliqua 50. Scripsil tuineu Snncla eiiuut atl Adrianuin
ipsitis opera ettutneravi. IV, indeque f.icluin puto ut ex epistolis in co-
(24) Ultiina verba in ms. sic legunlur: < Conci- dice coiijuiiclis uuaiu pro allera noaiinavenl
pietts parcret, el spiriium salutis super terram auctor.
105 S. HILDEGARDIS 104
suspiriisj Deo me vovebant, ac terlio selatis meae A . Deo cssenl, abbati suo inti.-navil, magnoque desi-
anno tanlum lumen vidi, qtiod anima mea conlre- derio deinccps mecum in his laboravit. In eadem
muit: sed prae infantia de his nihil proferre potui. visione scripta propbeiaruui, Evangeliorum , et
In oclavo aulem anno actalis mese in spiriliialem aliorum sanclorum qnorumdam phiiosophorum,
conversationem Deooblala sum, et usque in quinlum sine ulla humana doclrina inleliexi, ac quacdam cx
decimum annum fui multa videns, el piura simpli- illis cxposui, cura vix notiliam lilterarum baberem,
citer loquens, ita quod et admirabantur, qtti haec sicut indocta mulier me docuerat. Sed et canlum
audierunt, unde venirent, et a quo essent. Tunc et cum raelodia in laudem Dei et sanctorum absque
ego in ineipsa admirata sum, quod cum infra [forte doclrina ullitis hominis proluli et cantavi, cum ntin-
iiiira] in anima vidi.exlcriorem etiam visum babui : quam vel nenmam (29),- vel canlum aliquem didi-
et quod hoc de nullohomine audivi, atque visionem, cissera. Haec adaudienliam Moguntinseecclesiaeal-
quam in anima vidi, quantum potui, celavi : mul- lata cuoi essent et discussa, omnes ex Deo esse
taque exteriora ignoravi de frequenli sesritudine, dixerunl, et ex prophelia, qua olira prophetae pro-
quam a lacte niatris mese hucusque passa sum, phetavcrant. Deinde scripta mea Eugeniopapae(50),
quae carnem meam maceravil, et ex qua vires meae B cum Treberi esset, allata sunl, qui ea gralanter
defecerunt. His valde faligata, a quadam nutrice corain plurimis legi fecil, ac per seipsum legii,
inea quaesivi, si aliqua, exceplis exterioribus, vide- multumque de gratia Dei coufidens, benedictionem-
ret, et nihil iiiitii inde respondit, quoniam nihil qne suam cum lilteris mihi millens, praecepit ut
[ms. nihil borutn] videbat. Tunc magno limore ea, quae in visione vjderem vel audirem, scriptis
correpta, non audebam haec cuiquam manifeslare, altenlius commendarem. >
sed lamen plura loquendo, dictando, de futuris 18. Itaque [ms. ig|lur ex] beaiae virginis pul-
solebam enarrare. El quando hac visione pleniler cherrima visione, et sui limoris, quem ad accessum
perfundebar, multa, quae audienlibus aliena erant, Spiritus sancti capiebat, recitalione, de Apostolici
loquebar. Sed cum vis visionisaliquanlulum cessil, quoque benedictione, et de percepta abeoscri-
in qua me plus sectindum mores infantis, quam bendi permissione, patenter colligimus, quod ille
secundum aunos aelatis meae exhibui, vulde erubui, dilectus suus Sponsus coelestis Jesus Chrislus vere
el saepe flevi, et niultoties libenter tacuissem, si misit manum suam, id est operationem et inspira-
niihi licuisset. Prae timoreautem, quem ad homines lionem Spiritus sancti, per foramen, hoc est, per
habebam, quomodo viderem, nulli dicere audebam. occultam graliam suam,et venler ejus, scilicet inens
Sed quaedam nobilis feroina, cui in disciplina eram Q sua, ad laclum ejus, hoc est ad infusionem gra-
subdila, haecnotavil, et cuidara sibi nolae monachae tiae suae intremuit, ob insolulum vigorem spiritus
(27)cperuit. > et pondus , quod inlerius sensit. Quid aptius ?
17. Cldem feminaeDeus per gratiam suam quasi quidconvenienlius? Certesicul per illum in Elia(31)
rivuium ex mullis aquis infudit, ita quod bonis ope- sibilura aurae tenuem [ms. tenuis] frequemior visi-
ribus quielera non tribuit (28), quousque bono fine tatio signatur, ita divini Spirilus saporera tolies
praesenleiu vitam linivit, cujus etiam merita Deus deguslabat raens ejus, quoties in couteinplationis
per quaedam pulchra ostendit signa. Post cujus sublimitate suspendebalur. El quid fecit ISurrexi,
linem ita permansi videns in quadragesimum aetatis inquil, ut aperirem dilecto tneo (Cant. v). 0 vere
meae annum. Tunc in eadem visione magua pres- beala virgo, quae, sicut scriptum est, quia dilexit
sura coacla sum palam ntanifeslare ea quae vide- cordismunditiam.proptergraliam labiorutn suorura
rara et audieram. Sed valde tiraui et erubui proferre habel amicum Regem, id est, Cbristum, a quo tale
quae lam diu silueram. Venae aulem medullae [ms. percepit donum! Secundum mensuram enim, quam
et medullae]mesetunc plense virium erant, in quibus sibi dare Spirilus sancius voluit, nain sicut spirat,
ab infanlia et juventute mea defeclum habebam. ubi vult, sic eliam diviJit singulis, prout vult,
lsta cuidam monacbo magislro meo inliroavi, qui D quin surgeret et dileclo aperiret, recusare noa
bonaeconversationis et diligenlts intenlionis ac ve- poterat: et nunc voce, nunc lilleris, pessulum
luti peregrinus a sciscitationibus morum niultorum ostii sui aperiens dilecto, foris exsequebatur,
erat. Unde et eadem miracula libenler audiebat: quod intus audivit. Qujd iutus audivit? Deriven-
qui adroirans mihi injunxit, ut ea absconsa [ms. lur foras fontes lui, et in plaleis aquas luas divide
ahsconse] scriberem, donec videret, quae \ms. quas (Pro». v).
essent] et unde essent. Intelligens autem quod a 19. Igitur dum ad hunc modum bonorum operum

(27) In ms. legiiur: < Cuidam noto sibi mo- p


(29) In ms. neuma, quod pro modulatione su-
nacho aperuil. > Haec lectio verior viJelur: nam miiur.
leinina, cui Sancia rem aperuil, fuit B. Juttu (30) De examine scriptorum Treviris facto con-
iwagistra ipsius , et liaecverisiiniliter direclori suo. sule Coiniiieiitarium, nuiii. 27 el 28. Reliqua vero
(28) llice de B. Jtitla, de qua ad 22 Decem- de visionibus ipsius § 2 exposiia sunt.
bris ageiiius, iteriim rectitis habentur in ms. hoc (51) Sibilus aurae lenuis (III Reg. xix, 12) signi-
modo : < lia qtiod corpori suo in vigiliis, jejuniis, ficabut Eliae visitationem Domini.
el caeieris boins operibus quieiera uon tribuit. >
.!<« VITA. — LIB. II. 106
rivis uuTiicniibii5quasi paradisi flumiiiibus Irriga- A licet crebris inviseret visitationibus, lamen, ut scri-
relur, non modo tota vicinia, veruin eliam ex omni plum est, quanto magna erat, hurr.iliarel se in
triparlita Gallia alque Germania confluebant ad eam omnibus, pcrmisi. eam sarpe variis aogrittiJinuin
undique utriiisque sexus populorum examina, qui- vcxari passionibus. Quod ut evidentius pateal.lexlti»
bus per gratiam Bei «iriusqiie vilse aflulim accom- visionum ejus producalur in medium, ut el Virtus
moda irapenilebal exborlamina. Ad salutem euim in infirmilate perfecta non lateat et lectoris etiarn,
animarum suarnm proponebnt eis el solvebnt qtiae- dum alternis ttii delecialur, allevieiur ladium. Vis
stiones sanclarum Srripiurarum (31*). Plurimi con- scire, quid perpessa fueril pro eo, quod non mani-
silium ab ea percipicbanl necessitalum corpora- . festaverit ostensam sibi coelitus visiunetn, propter
linm, qnas paiiebanttir ; nonnulli quoqtie bcnedi- suam de loco, in quo liiitc crat, in alium trausmi-
ctionibus suis a langtioribtis allevinbnnlur. Qttia gralionem? Audi ipsain ila scribentem: < Quodam,
vero proplteiico spiritu cogitationes et intenliones iiiqttii, lempore ex caligine oculoritm niillum liimen
hominum cognoscebal, quosdam pervcrsa el frivola videbam, lautoque pondere corporis deprimebar, •
menle ad se, quasi ad explorandum, accedenles quod sublevnri non valens, in doloribus maximis
redarguebnt: qni duni spirilui, qui loqiiehalur, non occupaia jacebam: qu;e ideo passa sum, quia non
vaierent rcsistere, corrcpli et eroendati, cogebnn- „ raanifestavi visionein, quae inibi ostensa fuil, quod
liir a pravo incepto desi.lere. Sed et Jud/eos- dum de loco, in quo Dee oblala fueram, in nliuni cum
ad se venirenl causa inlerrogatiotiis, convicios de puellis meis moveri deberem. Ilaec tam diu suslinui,
leffi sua, ad Christi fiJem exliorlabaliir verbis donec lociun, in quonunc sum, ilominavi: et, iliico
piae admonitionis. Omnibtis enim, juxla Aposto- visu recepto, levius qtiidem babui, sed tamen inlir-
luin, omnia facta (I Cor. ix), extraneis qui- milate nondtnit nd plenumcarui. Abbas aulem meus,
dem adveiilanlibus, qiiamvis reprehcnsibilihus, et fratres et populus ejusdem provinciac, cutn per-
bisuide el leniler, prout eis videbal coinpelere, lo- cepissent de bnc mulalione, quid hoc esset, quod de
quebnlur. piiigiiednie ngroriitn et vinearum et de amoenilaie
20. Secum autem commorantes puellas cuin mul- loci illius ad inaqitosa, ubi utilla essent coinmo-
to dilectionis ac maternae ditlcedinis affectti casliga- da, ire velletniis, inirum habuerunt: et ue boc fie-
bal, quolies vel rancor cujttslibet controversiiu, vel ret, sodut nobis.rosistereiil, in invicem conspirave-
dolor saecularis trislilirc, sive desidin, ntit nogligen- ruiit. Mc qiioque quadam vanitate decepiam esse
tia in eis oriebatur. Deniqtie voluntntes, intetitiones dicebant. Cumque haec audissera, cor ineiiin cot>-
et cogitatienes earum in lanlum perspiciebat, quod iritnin est, ct caro mea et venae nrtierunt : et pcr
in ofliciis etiam divinis, seciindiiin qualiutem cor- C dies plurimos leclo decuiiibeiis, voccm niagn ,m
dis sui, propriis benediclionibus eis [ms. benediclis auJivi, ine prohibenlem,- ue qiiidqitnm uinpijus
sine eis] respondebat. Praevidebal enitn in spiritu in loco illo de visiotte hac proferreiu vel tcri-
vitani bominum et couversalionem, necnon et vitic bereui.
prasenlis qiioritmdam eonsuminalionciii, ac secnn- 22. < Tiinc qusedam nobifs marchionissa, nobis
dum qualilatem morum et meritorum, gloriam et nota, archiepiscopum Moguiitinuiii adiit, et ei haec
pcenas aniinnruin eorum: qtiaelamen lania mysleria omnia, aliisque snpientjbus raanifestnvit. Qui dixe-
nulli, praeterqiiam illi soli bomini revelabat, cui, ut runt quod ntillits locus, nisi per bona opera suti-
prsediximtis.-omnia secrela sua manifestabal. Sicttt clificaieiitr : unde et hoc, ut fieret, conveniens
cknique lempus lacendi, ita noverat, quid el ubi, et videtttr [ni.. vidercliir]. Tunc niiliquus decepiot-
ctti, et cur, quoniodo, et qttando tempus csset per iiiiiltas irrisioncs me excribruvit, ila quod mulli
loquendi. ln his aulein omnihus siiiniiiain omiiiuia (iixerttni : < Quid cst boc, quod huic slultse el in-
virtulum servabal htimililalem. Et sciens quia Deus <Joctae feminae tol mysierin reveiaulur, cum nn.li:
superbis resislit, humilibus auieui dai gratium < fortes el sapientes viri siut ? Itt dispersionem ita-
(I Petr. v), semper gruliaj divinue oii.nipolenleiii n < que vertetur. > Multi enim de revclulione admira-
laudabat benignitaicin. buniitr, iitrum a Deoessel, an de inaqtiositate ae-
CAPUT II. reortun spirituum, qni mulios seducunl. El ita iu
Sanela i« visione discil locum ad fnndandnm mona- isio loco (32) cum viginti puellis nobilibus, ct tie
slerinm, eaque occasione multa patititr: Deiim divitibus parentibus natis, roansi, nullam [ms. iinl-
tamen in omnibus adjutorem habet et consola- lamiiue] habilationem seu habitalorem hic inve-
torem. niens, exccpto veterano quodam el uxore eju.« ae
21. Taniis ac talibus gratiartim adornatain dota- liliis. Tanta quoque adversitas tribulalioiiuiu et
libus Sponsus ccelestis sporisam suain dilectara pressura laboruni super me cecidit, velulcum lem-
, (31*) Quot quainque diversre de sacris Lille- tur innucre; sed mansi idera ibi est ac habitare
ris, de rebus theologicis, de arcanis ct occul- cwpi. At saucla, cum dicit < cuin viginti pnellis, »
lis, quaesliones S. Hildegardi proponereuttir, vi- videlur conlraria biograpbo num. 9 , ubi Jicit
deri potest ex dispulatis in Coiiiiiienlario § ti, eain ex monie S. Disibocli riiscessisse < cttni <i<_-
7et8. cein et octo puellis. » IJtriiinque ieril veruiii,
(52) Loquittirde loco sibi ostcnso, sive de inonle si du;e se adjtiiixeiinl in adventu ad inuiiieiM
S. Ruperti, licet verbum mansi conirariuni videu- S. Ruperti.
PATHOL.CXCVII i
«,07 S. HILDEGARDIS 108
pestttosa nubes solem oblegit, ita quod valdc suspi- A Aliae eliam quacdam nobiles puellae similiter fecc-
rans el lacrymas funJens, dixi : 0, o, Deus nul- runt, se a me separantes : ex quibus quacdamposiea
lum coufundit, qtti in ipsura confidit. Sed iterum lam negligenler vivebnnt, quod mulli dixeruut,
Dcus graliam suam mihi aJbibuit, queniadinodum qnia opera earum oslehderent, qttod in Spiritum
cura sol recedeutibus niibibus, apparet, el velul cum sanctum et in hominetn, qni di Spritn sanclo
mater flenti infanti lac praebet, undc ipsepost fletum loquebaliir , peicassenl. Ego aulem et diligentes
gaudet.Tunc in vera visione vidi quod tribulationes me adinirabamur, cur lanta pcrseculio super me
istae in exemplo Moysis super me vcnissent, quia, veuiret, et Deus consolationem mhi iion adhi-
cum ille filios lsrael ./Egypto trans mare Rubrum beret, cum in .peccalis persevcrare non velle.',
duccret in deserlum, ipsi conlra Deum nturimiran- scd bona opera, Deo adjuvanle, perficere desidera-
ies, Moysen qnoqiie-valde alDixerunt, qtiaiuvis eos rem. ln his librura Scivias complevi, sicttt Deus
Deus mirificis sigiiis illustrasset. Ita Deus aliqua volttit. >
parle me affligi permisit a commuiii poptilo, a 24. Ex praeccdenli visionis dcscriplione et beatae
propinquis meis el ab aliquatttis, qui meciim man- virginis liqnet afflidione, quod locum. qucm sibi
scrniil, cum eis necessaria defuerunt, nisi quan- pracmonslralum , et pro quo retardaiiieni cacilale
tnm nobis per graliam Dei in eleemosynis dabalur, g castigavit, ipse Dominus eiegit et praeclegit iu hae-
quia sicul filii lsracl Moysen afflixeruni, ila et isli reditatem sibi, ul noneii suum sancium iinpensius
super me capul movenles, dixerunl : i Quid prod- glorificaretur ibi, tuirt propler S Ruperli inerita,
-esl, quod nobiles el divites puellae deloco,in el sectim ibi in Chrtsto qtiiesceniiuni, tuin pioptcr
. qtto eis nibil dofuii, in lanlam penuriam devene- profectum sauclae virginis, el secum illuc vcitien-
runl? Nos vero gratiam Dei nobis succurrere lium. Inler h«c subit ineiitem veteris hisiorias re-
exspeciabamus, qui hunc locum nobis [ms. addil conlaiio, el pulchra se no.ds offert de Dcbboo
soliini] oslenderat. prophelissa (34), el ioco, in qtio sedit, ad nostiniit
23. < Post pressuram doloris hujus, gratiam proplieiissam et locum noslrum compar.ttio. Sic
suam Deus super nos pluit. Nam mulii, qui nos cnim Origencs dicil : i Praestal non minimum con-
prius conieinnentes inaquosam inutilitalem nomi- solaiiotiem mulierum sexui, el provocat eas, ne
naverant, venerunl ad nos undique adjuvantes, et pro infirmiiaie sexus desperenl, eii.un piopheii;c
beiiediclionlbus nos replentes. Mujli eliam diviles gratiae capaces se iieri posse : sed inlelliganl el
morluos suos in honore apud nos sepelicrunt. Plu- credant, quod merettir hanc gratiam purit.as men-
rimi quoque visionem hanc in fide cognoscentes, lis, non diversitas sexus. > Debbora quippe, qttae
-<
magno desiderio ad nos vencrunt, sicut per Pro- apes inlerpretatur, in proplieliae fonna versatur.
phelam dictum est: Venient ad te, qui detrahebant Cerlum namque est quod oinnis proplietia suaves
tibi (Psal. xxxvn). Tunc spiritus meus rcvixit, et coeleslis doctrinae favos el dulcia diviui eloquii
quaeprius in dolore flevcram, nunc, quia Deus in mella coroponal, ut David dicil : Quam dulcia fau-
oblivionem me non duxissel, prae gaudio flevi, cum cibns meis eloquia tua tuper met ori meo! (Psat.
locum islum exlollendo, el multis ittilibus [vox cxviu.) Hsecinter Rama etBethelscdere dicilur : ct
iitilibus non ett in ms.] rcbus el acdificiis inulti- Raroa, excelsa, Bethel domus Dei interpreialtir.
plicando confirm.ivil. Sed lanien Deus vottitl, quod Nihil enini btimile, niliil clejcctum erga propheliae
iu plcna securilale constanter persevernrcm, sicut sedein reperitur. Sicul et npud Salomonem iedi-s
ah infanlia mea in omnihus causis mcis fecerat, sapieiiliac, vel in porlis civilalum cousisiil, vel iu
tnm nullam securitale.n gaudii vitae islius mihi muroriim mcenibus habilat, vel in lurribus libere
dititisit, per quod mens mea elevari possel. Nam agil. Hoc modo prophetia inbenia Hildegarde
cTtinlibruin Scivias scribereni, qunmdam nobilem inler domum Dei ct excelsa dicittir habitasse, quod
ptiellam, supradiclae marcbionissae filiam, in plena nttnc videri eliam in prouiptu sit localiter : potest
chnritale habebam, sicul Puultts Timolheum, quae jj tamen accipi el spiriliiuliler. Doccteiiini te, os.m-
in diligenti amicitia in omnibus se niihi conjunxe- cta aniiua, quaecuuque ibi hubitas, quae super ler-
jat, et in passionibus meis tnihi [non est in ms. mihi] rara sunl, respuere, ei quae iu coelorum excelsts
(•onJoluii, donec ipsum librum complevi. Sed post sunl, ubi Cbrislus in dextera Dei sedet, quxreie.
ba?cpropter elegantiam generis sui, ad dignitatem lllic te prophetia ejus horlatur ascendere, illuc
innjoris \ms. majorem} nominis se inclinavii, ut audilores suos moliliir imponere. Benedicta cigo
mater cujttsdam subliniis ecclesiacnomiuarelur : gralia Dei [ms. gloria Dotnini] de locosco.Je
quod taraen uon seciindum Deum, sed secundum cujuseniaiicipaiioite, qtiam in spirilu praevidit beutu
honoiYinsajculi hujus qussivil. Haecin alia regione virgo, dicil ita in sctiplo suo :
a uobis reuioia, poslquain a me recessil, vitam 23. < Vidi in visione, cl docta et coacta suin, ut
praiseniein cum nomiiie diguilalis cilo perdidit (33). prselatis meis revelarein, qtiod locus nosier ctmi
{35) H;cc abbaiissa, de ciijus recessu Sancta num. 46.
cloliiil, vijctiir esse soror llartvici Bremensis (31) Dc Debuora vidcri potest liber Judicum,
iH-cbiepiscopi, qui morteiu ipsius ad S. llildc- cap. iv.
gaiJcai perscripsil, ul dicliini in Cuiuiiicntaiio,
tng VITA. - UB. II. II»
suis perlinenliu loco, iu quo Deo oblata fuernm, A qnid.iiii hanc aegriltidiueni pro posna rotnpu a.mni.
absolrendus essel, pr.-eterqiiani quod stibjectionem Virltis qiiuque spiritits mei, carni mene infixa, defc-
et obedientiam Deo ibi servientibus deberemiiSj cit, necex h c vita imnslatn, nec pleniler fui in en.
quandiii bonam fidem erga nos inveniremus (55). Corpus etiam-meiim immiilaium slernebaiur in ler-
Ilsec abbati meo (56) inlimavi, sed infirmilale cor- ram super cilicium, ncc lamen vidi finem meiiin,
repius, nihil iinle Jisposuil, quoninm et [ms. quia ctim et praelali tiici, filiae ei proximi, cum p'an< tu
etiam] post paucos dies vilam finivit. Ad abbalem magno venirent, et ubitum meum viderent. Al ego
vero succedcntem el Mogiinlimtin archiepiscopuin in vera visione nciem magn.im angelorum, liiiraano
et majores ecclesiae cum haec pervenissenl, in fide intellectui iiinumerabilem, per hos dies interdunt
et charitate ea siiscepcrunt, ati|ue ila fieri cmn vidi, qni Jc exercilu illo eranl, qui cum Michaile .
sigillo scriplurae confirmaverunt. Inter hacc a qni- conlra clracoiiem ptignabant, et hi suslinebani,
biisJatn mnlias infestationes perluli, siculJosue, qtiid de ine Deus ficri juhcret. Sed unus lorlis cx
quetn prse aliis viclorcm inimici conabantiir ducere\ eis, clnmabnl ad tne, diccns : i Ei , Ei, aquila.
in confiisionem: sed sictil Dcus ipstim adjuvil, ita <quare dormis in scientia? Siirgcdedubilaiioiie. Co-
tne ct filias meas liberavil. SeJ sicut Josopli fratres < gnosccris, o gcmma in splenJore, oinnes aquilie
sui inviilehnnl, quod a Palrc plus aliis amaretur; ac, gi <videbiiitl le, sed intinduslugebil, vita aiilem aeiern.i
ipsum veiiJentes, lunicain ejus scissam palri retule- <gaudebil : et ideo, nurorn, :.J solcin stirge. Sitrge.
riinl, diccnles quod fera iliiim devoravcrit, ita et, < surgc, comede et bibe. > Mox acies tpta clamalul
qtiidam malevoli liinicam gruiise el laudis Domini voce sonora : < Vox gaudii, iiunlii siliierunt, noii-
in nnbis scindere volebant: sed Deus nobis succttr- < dum vetiit teiiipiis trunseundi: puelln, ergo surge.»
ril, sirtit Josepb in honorcitt restituii. Quamvis au- Slutim corptis nieiim et sensus mei ad pra'senieiii
tcin mtillam presstiram haberemiis, tameii per gra- vitam inulabanliir. Quod filise mcae, quae prius fle-
tiam Dei auginentnbaniur, sicttt ct filii Israel, quiI verant, cCriicnles , de lerra me levanles, in leciuin
-quantopliis oppriiiiobantiir, Innlo mngiscrescebant. reposuerunt, et sic pristinas vires recepi. Pcenalis
In gatnlio itaque corjis mei ad Deum aspiciebam, autem infirmitas a me pleniter non recessit: scd
et quia in tribulationibus niilii astilerai, securaessa lantum spirilus meus de die in diem plus qiiam
viJebant. i prius in me conforlnbaliir. Nam pessimi aerei spi-
26. tiic opporltine considcrarc possumtts quod• ritus, quibus pcenales cruciatus hominuin injuacli
beatn virgo, licct corpure inliniiilalis altritione, sunt, poenam hanc, quae mihi ab eis, ul Deus per-
diabolicaeqtioque et humana? infeslntionis praegra- misil, infercbalur, siibmliiisirabanl, siciil et lorio ei
varettir vtxatione, seihper lamen divina robornri et C fccerunt. qui beato Laurcuiio et aliis martyri us
cotifirinari meruit consolalione. Siquidem Spirilus prunas apponebant, qtti et ad me feslinnntes, voca
sanctits gratiam siinui mttllis profntiirain in electo magna clamabanl : < Sedttcamus islam, ut de Deo
vasestio volens couservare, otntiis faeculeniiaertibi- < ditbitet et blaspliemei, cur eam tantis poenisimpli-
< cet. >Sicut cniin in Job permissione Dei laclutn esi,
ginein lima correciiouis in ea siitdtiil elimare, ut
ex casligatione proficiens, voluntntem Domini dili- quod Satan corpus ejus ita percussit.quod vermibiis
ita nerius ignis subintrniis, carne.ii me.im
genter iiivesiigaret: el, juxia Aposioliim, raiiona- scaieret,
bile obseqiiitim Deo reddens, totuin vitae suaecttr- consumpsil : quod et Jeremiie accidit, qui doli.r ni
sum ad ejus senientiain ordinarel, et mcrito. situin flebiliier planxil. Sed Jiabolus i i pcrsi a ere
Graltiiio enitu suo done. naturae el gratiae siiiiul. non potuit, quod Dcutn blnsphemaret. Ego vcro
illuslrans eam bono, pncpar.tbal ei gratiam in mollis in cnrne, timida in ineiite, Je pcenis isti-t
-.tbunilaniia inagna et glorinm : gratiam in lerris,'' pluriiniiin tcrrebar. Sed Deus me voiifurlavit.
eas paliciiler ferebam, alque in spiritu
clorimn in ecelis, gratintn sublimium ineritortim,' quod
mco dixii : 0, o, Doinine Deus, oinni.i per qnoe
gloriam ineffabilium praemiorum duhal. IttJe est,' rae tnugis, bona esse scio, quoniam cuncla o-
quod a terrenis castigabaitir, sicut scriplum est:
pera tua, bona et sancla stint, quoniam baec ab
Flagellal Deus omnem filium, quem recipit '(Ilebr. infaniia meu
xn), ut in ea merilorum attgereiitur raerila, sicut aniimam promeriii. Sed latuen confido, quod
el in subseqiienli visionu decl.raliir, qunm descri- ineain iu ftitura viia sic cruciari nou
bit ila : permittas.
27. < In lectum aegritudinis qttodam tctiiporeQ CAPUT III.
me Deus stravil, et aeris poenis totuin ooipnsin- " Morbi mirabiles Snnctw, iitslructio monialium, eon -
versio male suspicantis phitosophi; visiones va-
ftidit, ita quod venae cmn sangiiiue, caro cutn n riw.
liquore, medulla [ms. medullae] cum ossibus in me e 28. i Cumqiie in his doloribus adliuc laborarem,
aruerunt, velul anima mea a corpore eximi debe- in vcra visione admonita sum, ttt nd loctnn. in qnu
rct. In islo slrepilu triginta dies ftii, ita quod exx Deo oblala cram, irero, ct verbn, qiuc Ik-its m bi
calore aerei ignis venter meus fervebat. Undee ostendcrat, proferrem : quod ct feci, ac in eoJeiii
(55) In ms. cst, < quani diu bomim viilerc illn• nut Cuno, anno 1155 defunclus , rpianJosine.ssit
riim erga nos iiiveniroiini=. >
llclingeius.
(56; Hic abbas S. Disiboji vcrisiiuilitor fui: Cono
111 S. HILDEGARDIS II.
clolore ad filias mcas redii. Ad alia quoque loca A Dei sunt hwc, (itgiamus Israelem (Exod. xiv). Et
congregalionuin iter arripui, ac verba qtiae Detts slatim fugerunl. Ita inter superos et inferos spiriltis
jussit, explanavi. In Itis omnibus vas corporis mei albleta Dei luctabatur, propulsatisque adversariis,
quasi in clibano coctuin est, sicurel Deus multos laeta semper vicloria gloriabaiur. Nec illud silen-
probavit, quos verba sua proferre jussit : unde dum, quod cum quadaim vice febribus laborarei,
latts sibi sit. Qui el magnuin auxilium in duabus qtiosdam sanclos vidit, qui dicebant : < Vindica,
fitiabus meis el aliis mihi prsebuil, quod passionihiis Domine, sangtiincm snncioruin ttiorun). »Et alii ad
meis infatigabililer coiiJoiebanl. Undeet suspirans ipsam : < Doloretn, iiiquiuiil, quem pateris bona
Deo gratias cgi, quod homines Ucdiiimnici non volunlate sufTerre debes. > Et ecce alii sancti iia
babcbant. Si enim lantam pressuram dolorum, qui inter se conferebanl :.< Nobiscum ibil, an non ? >
a Deo non essent, in carne mea habiiissem, tam diu Etalii respondebant: < Praeierita, praeseuiia, et fu-
vivere non potuissein. Quamvis autem in ltis cru- tura nondum permitlunt eam ; sed tameii curn opns
ciarer, in superna visione lamen iliclavi, cantavi perfecerit, nobisciun cam lollemus. > Tunc simul
ac scripsi, quae Spirilus sanetus per me proferre ontnes clamabant : < O felix anima et cenissima,
volebat (37). In his autem languoribns triennio ° surge, surge sicut aquila, quia sol te pro.luxit, ej.
finito, vidi qitod cherubim in flagrante ignc, in quo iicscisii. » Elillico coiivaliiil.
speculum mysieriorum Dei est, aereos spirittis, 30. Nec solum cum molesliam languorum vclssc-
qni mc tornuebatit, qtiasi igneo gladio insequcbu- viliain daeinonura, sed etiam cutn insectationes in-
tur, ita quoila me fugerenl, claroantes : i Ab, ab, currit kominum, adfuil ei Dominus, el cordandver-
< Vse,vael Num ista, ista sic abibit, quod eam non sariorum convertil in inelius, sieut ipsa describit
<.rapiemns ? > Moxspiritus roeus in me pleniter re- de conversione philosophi, primo sibi, inio Dco
vixit, corpttsque meuih in venis et raedullis re- conlrarii, in quo vere posleu facla est mttlatio dex-
crealum est, sicque lota convaltii. > terae Excelsi; et cum vanitales, quaeper deceptioncm
29. Ecce qualiler sancla virgo dnplici modo Salanae oriebaiitur in cordibus puellarum suariun,
nunc languorum doloribus cruciala, nune daerao- removit exhortationibus sanctarum Scriptitraruni,
num lerroribus vexata(38),sub defeusione angelica de quibusiladic.it: (Quidampliilosopbtis.dc divitiis
glorificabatur. Denique ex una parle, qua labora- honoralus, cum de his, quae videram, dm dubitas-
bat infirmitate, femina ntirac innocentise inunivit set, tandein ad nQSvenil, et locum noslrum aediti-
se virliile pntienliae, et quasi ejus molestiaesermo ciis, allodiis, et aliis necessariis valde ornavil: unde
divinus blandirelur, sufficit, inquiens, tibi gralia r anima mca exhilarata fuil, quia Deiis iu oblivionetu
mea;nam virtus in infirmilate perficielur (II Cor. nos non adduxii. Acri eniiu scrulalione, sed sa-
xu): libenter gloriabatur in infirmitalibus, ut in- pienti, exquisivit quas essent vel unde esseitl visio-
habilarel in se virtus Chrisli: el eo praesumebal se nis biijtissciipta, donec inspiralione divina pleniier
diligi, quo merebatur argui. Al ex allera parle,qu;e credid'n,elqui prius malitiosis verbis nos spreverai,
daeinonumirritabalttr arte, bellntrix egregia iterum cuin Deus iitjustiliain in corde ejus suffocassel, nia-
se doctrinae apostulicac armavit cuslodia. Qua? joribus benediciiouibtis ad nos coitversusfuit: sictit
Galeani, inquit, saiutis assumite, el gladiumspiritus, et Pharaonem Deus in mari Rubro submersit, qui
quod est verbum Dei (Ephes. vi). El ilcrum:/ni/ui/e filios Israel capcre voluit. De hujus iininuiarione
vos arinamram Dei, ul possilis stare advenus iu- muhi ndinirati, inagis credideruut, el per ipsum
sidias diaboli, quia non est nobis colluctatio adversus sapientem Deus benediciioneni suam super nos
carnem el sanguinem, sed adversus principaluset po- fudil, ticiit unguentum,\quod descendit tn barbam,
lestaies teuebrarum harum (ibid.). Huc ilaque magna barbam Aarou(Psal. cxymu). Undeet omnesuos euui
bellandi arte, et his armis propugnaliix invicta patrein noininaviinus. Hic el qui lanlus princeps in
decertabal: et adbuc carne inclusa , el in terris lioinine suofuit, petiit ul apud nos sepeliretur, el
posita, conlra spiritualia ucquitiae in coalesiibus JJ ita faclum esl. Tuuc mens mea solidata est, cl cu-
Jiiuicabat. Quapropter et ipsi ptincipes tenebra- ram egi liliantm mearuin in necessariis tam cur-
riun horruerunt, quando lauta arte itistruclam et porutu quain aiiiinaruin , sicut a iaagistris mihi
oinni armaltira forlium vallatam fcminain conlra se erut slaiulum. Ad veraiii ergo visionem uspicebain
procedere viderunt. Horriterunt, inquam, el Vae niagna solliciitidine, quoroodo aerei spiiilus coutru
suum conclamantes, cum confusione fugerunt, quo- nos pugnarent : vidique, quod iidera spiiitus quas-
niniii limor el tremor super eos venerunt, cuni dam nobiles filias ineas per diversas vanilaies,
viderunt cherubim terribilera, ul custrorum aciein quasi in rele perplexcrant. At ego per osiensioneiu
ordinatam, famulain quidem Dei protegentem, se Dei eis hoc innolui [ms.boc in eis nolavi],ipsasquc
flamniea framea, ne eatit vcxareui, prosequentein. verbis sanctarum Scripturaruiu ei regulari disci-
liaquc adinirali sunt, conturbau suiil, coramoli plina, bonaque conversatione circumfodi et munivi.
siint, treiuor apprehendit eos, ita ul diceienl: Castra Sed quaedam ex eis, torvis luminibus ine aspicien-
(37) In ms. lautum : < qtiae profcrre volebam. > etiam muiiiplici victoria sub defensione augelica
(38) Posl vocera vexata, in ms. aliqua udduiiltir gloi ificabatur. >
huc mudu : < rton soluni. non stipcrabuttir; vetutu
113 VITA. — LIB. II. 114
tcs, veibis occulie me laniubant, dicenles qttod A stiam suspirarc non potesi, tunc caro affligit spiri-
imporiabilem strepilum regularis discipiinse, quo itim, et afflictio ha?c in duas partcs pcr grntinm Dei
cas conslringere vellem, sufferre non possenl. Sed dividilur.
Deus in alis bonis sapienlibusque sororibus, quae 32. < Confliclus vero istc, qui diclus est de figu-
in omniuus passionibtis meis mihi aslttcrunt, so- ra, quao bonio esl, in Abel inccepit, qtiem fraler
latium adhibuit, sicul in Siisnnua factum esl, sutis odio babtiit: et in Noe, qui a filiis [imo a -filioj
qiiam Deus a falsis les.iinoniis liberavit. Quain- suis injuriam pertulit; et in Abraham, qui de ami-
vis ntttem hujiisinodi trihiilaiionibiis freqttenler cis opprobria susiinuil; el in Jacob, qui propter
fatigaier, tamett librtim Vitw meritoruni (39), di- fratrem sttiim profugus ftiil; atque in Moyse, qui ab
vinitus mihi revelntum , per gratiam Dei ad fitiem amicis afllictus est, quia inimicis consenseriint. tlsee
perdtixi. > afflictio quoque inter discipulos Chrisli erat, quia
31. Sic inter ndversa et prospera se agebat virgo proplerdiiritiam infidelitutis caro unius [Judae] spi-
Deo devola, ul nec in prosperis elevaretur, nec in ritum suffocavit. Caeleri aulem cum spirilu in ullli-
adversis depriinerelur : sed in utroque iiniim ct clione cotttra carnem erant. Zachaeus quoqtie evan-
euinilem servans vigorem, nec vituperio conciitie- gelicus cum spirilu in afilictionc contr.i carnem fuit.
batur, nec laude seducebnlur. Iiileiiliiin eiiim, lan- ' Juvenis autem, qui in Evangelio ctttn Christo loque-
qtiam nrcum, animiim ad ohinem discipliiinm ha- balur, conlra carnem cum spiritu in afflictione noit
bebat : quo non laiigiiescenle, nticloritnlc moJo erat: unde el a Filio Dei fugit. Saulus etiam in in-
mnnsuela, modo scvera, se suosqite regebal. Erui credulitale sua spirilum primilus conlinuit : sed
quippe iu en coiiiilate conditn gravilas, el ex ejus Deus malum hoc in ipso dissipavil, sicut de coelo
lingcia melle dnlcior orationis profluebat suavitas. Sainnam in abyssum projecit, et de Saulo Paulutn
ilabebat vero iu omnibus sanam doclrinam, sicut fecii. Abel autem, qui in nflltienli desiderio animx
de nattira bominis, de conflictu carnis et spiritus, iiiiinolnvit,saiiclificaltis cst; Cain nutem repudiatus,
de sanclorum Patriim exempiis scribit, quod per- quia caro spirilum ejus per odiuin suffocavit. No;s
cepit per revelalionem divinani. < In vera, inquil, etinm justilicalus, quia Deo sacrificavit. Sed filius
visione vicli figuram hominis, qui, qtiamvis in dua- ejus spurciliae carnis palrem deriJendo respondil:
bus naturis (40) sit aniina: et corporis, unuro ta- et ideolihertate caruit, nomine lilii indignus.servus
inen aedificitimest, velut ciun homo ex lapidibus vocatusest. Abrahara quoquemuItipIicatusest,quo-
domiun coinponit, de.einerosa quoque materia eam iiiam Deo obediens, caniem suani conlrn carnis
legit, ct conlirmat, ne cadat el cohfundatur. Horao P jura diligcuter aflligebat. ilic in ulienam geiite-.n
cniin opus Dei est, et cum omni creatura est, ac conversus esl. A liliis auiem el amicis ejus libertus
omnis creutura cum ipso est. Sed opus hominis, illorum, qui sibi resistebant, evanuit; a filiis quippe
quod sine.vita esl, operi Dei, quod vita est, simile Isruel ejecli siint, qtti liburi exstilerunl, Jucob quo-
IIOIIest, sicut vus figuli, aedilicationibus fabri si - qtte Deo dilectus, quia in desiderio auiraae jusliliaiu
inile non est. Natura vero animae ad inlinitam vi- semper bibit, in benedictionibus Dei perseveravil.
laro aspicit : coipus atitem caducam vitain ample- Esnti auiein fmter ejns beitedictione spolialus est,
clittir : nec unanimes sunl, qttia, quamvis siinul propler odiutn, quod ad ipsuui habnit. Moyses fu-
sint in hoinine, in duo tamen tlividunlur. llac simi- niulus et amicus Dei, quae in mysteriis et mirucuiis
litudinc cum Deus Spiritttm [nu. Filiiim mendose} habuit et servavit, responsum carois in se oppres-
6uum per prophetiam el sapientiam, vel per mira- s!t. Unde qui euiti odio babebnnt, perierunt, nec iu
cula in hoiuinem miltit; curni illius saepe dolorcs lerraiii proinissioiiis pervenerunt. Apostoli carneiu
infiigit, quatenus Spiritus sanclus ihi habilure pos- suam opprimebnitt. Sed Judas in desiilcrio anima;
sil. Si autein eani doloribus non conslriiigit, lunc totus caccus fttit, qui Chrisiiiiii roagis sequebalur,
saecularibus moribus facile admiscetur : sicul in ut a populo hoiioriiicarciur, qttam ul in eum crede-
S.iinsoiie et Salomoiic aliisque accidit, qui in sttspi- D ret; sicut et discipuli, qui clesideriuin anitnae pleui-
riis spisilus defecerunt, ad delectaiioiieni camis se ler non h.ibcbant, doctrinam quidem Chrisli libeuler
inclinaiiies, quia prophetia, sapicntia el miracula audieriint, sed quoniam in spirilu laediosi erani,
in gaudio jcicunda sunt. Sed cuiii hoino inlerduni cum perfectionein juslitisc ejus sufferre non possent,
delectationem carnis per siiggestiuncin Jiaboli colii, ab eo fiigeiTint.
saepe dicit : Ab ! iiiiiiiuiiJo fetore faecis feteo. Quid 33. i Zacbajus i'n jucunditale carnis afllictionem
esl quod spirittts carneu) ailligil? Qttia ipse spirilus spiritus contra cariiem habiiit, ita quoJ opera sun
gusltim peccati ex nnttira sua odio habet. Cum att- sibi displiciieriiul. UnJe c.um de Filio Dei auiiissci,
tem caro desideria unimae frangit propler freqtten- qttod jusius essel, illico ad eiiin cuciirril, et iu ciiiu
lem delectationeiii, in qua per fetorem peccali se credidit, quia peccata sua prius per spirilum plan-
ittvolvit, ita quod spiritus propter eamdem mole- xii. Sed jti\enis in Evungelioposilus, divitiis onera-
(39) Vide dicta de hoc opere in Commentario, ras, frequenlius occurrit in Sunclac scriptis. At ni-
iitiiit. 192. hil censenda est intelligere ilio loquendi moilo,"
(i0) Id cst, dtiubtts constat partibtis. Modus illc ntsi duas parlcs, ul liquet ex seqiieniibiis vcrbis.,
loqueiidi, quo anininin ct corpus duas voc.it natu- ubi dicil < uuitiii csse seJiliciuni. »
115 S. JHLDEGARDIS 116
ins, famam rerttm lihenlrr antlieiis, nJ Dei Filium A « Durum est nobis ali:cr vivere, qtiam qui nos prae-
venil, qiiuerens quid fsicluriis csset: sed ctun per- <cesseriiiu,autquiadhucvivtiiit.QiinpropleradHlos,
frctiuu respoustiiii nccepissel, in trisiilinm corruit: i qui nos cognoscunt, converteimir, quia in nliis per-
ct quia raro spiiiium suffocnvii, a Christo recessii. iseverare nonpossimus. >Sicque ad prsefatum com-
Saulus qiieqtte importiiniis corde indttralo conlra inunem populum (41), et nec in illo, nec in prajfata
fidem Christi cornua superbiae erexit : setl Detts tnrri ullins utilitatis erant. Et in vera visione audivi
illiun stravii, cnrnis volnntaipm in eo moriiiicavit, vocem ad ipsos dicentem : Omne regnum in se ipsum
et ad.bonum etim couveiiil. Ego aiiiein p.mpercula divisum desolabitur, et domtts supra domum cadet
Jorraa hos prsecipue dilexi et 'iuvocavi, qtti carnein (Luc. xi).-In lerlio aulem ejusdem turris bahilaciilu
stiani in spirilu alllixeruiit, ct ab his Jcciinavi, ipii commuuis populus fuit, qui multiplici amore verba
se contra spiriium iiiJuraverunt, et eum stiffocnve- Dei, quse de vera visioneproferebnm, dilexit, ac in
iuiit. Nee uuqiinin reqttievi, sed in trihulntionibus tribulationibiis mihiastitit, queraadniodum publi-
plurimis fatigata fui, donee rorein gratiae suae super eani Christo adhaeserunt. Sed el tertia lurris iria
ine plitit, sirtil fiiuitiari stio dixit: Inimicus ero propitgnacula babebal, qtiorum pritnuin ligneum
inimicis tnis, et aflligenleste afftigam, ei prtecedel te fuii, secundum cx fulgenlihus lapidibus ornatum,
ungctus mens (Exod. xxnr. Kt iienini: Fanutlo meo •Qlertitim de scpi fueium. Aliud autem aedificium in
prwstiti honorem magnitm, et omnes inimicos ejus visione milii occuliatum est, ila quod verba de
humiliaoi (I Parul. xvu). Sed cl in plurimis injnriis eo nimc non dico : sed iu vero luinine amlivt,
Deus ita me conslrinxil, quod cogilare non anJe- qttod futura scriptura, quae de iilo exarabitur, for-
bant, quaiita benigiiitas graliae ejus erga me forel, lior ct excclleniior praecedentium crit.
cum lamen maguas conlrarielates illis occurrere 35. < Subseqiienti dcinum tempore mysticam
viJebam, qtii verilati Dei resistelant. Et Jc Iribu- et iniriiicam visionem vidi, ita quod omnia viscera
Llionibus et pcenis, quas de aereo calore passa sum, mea concussa sunl, el sensualitas corporis mei
corpus iiieutn ila ro.iculcaluiii est, sicut liiuosa cxsti.ncla est, qtioniam scienlia mea in alium mo-
terra, cum aqua congliiiinaiiir. > Magna? profecio (liiin conversa cst, quasi me nescirem. El de Dei
essel uiililaiis indagare obscuritatem eloqiiioruin inspiraiioue in scienlia [ms. scientiam[ animae inex
tantae subliuiilatis, si non esset nobis indictum, quasi gtittae stiavis pluviae spargebantur, quia et
poiius icxtum visionutii sanctae virginis scriptis Snirilus snnctus Joannem Evangelistara imbuil,
exarare, el hisioriaiii vilae ejus uliquibiis veibis tum de pectore Jesu profundissimum revelationem
cxplunare. Exercel [ms. exerceret] eniin sei.sutn sttxit, ubi sensus ipsitts sancla divinitate ita tactus
noslruni, IIt fuiigatioue fiercl dilalaliis; et quoJ *- esl, quod absconsa mysteria el opera aperuit, In
(iipcre non possel otiosus, caperet excrcitatiis. princieipio, inquiens, eral Verbum, etc. (Joan. i.)
Ntinc vero, qnia ad alia feslinainus, vision.s Nam Verbuin, quotl ante crealuras sine initio fuit,
«•jiis carptim intcnlo calamo perscribamus; uil cl quod pos:ea sine fine eril, omnes creaturas pro-
eniiii: cedere jussit, et opus suum in ea similituJiue '
34. < Tres turres in visione aspiciebam, per quas produxil, sicut faber opus suum fulininare fncil ,
Supienlia quaedam occtilta niihi manifeslavit. Prima quia quod ante aevum in praedestinatione sua fui.',
iitahabebut habilacula. ln primo nobiles puellaecuni modo visibililer apparuil. Unde et honio opus Dei
<|itibusdam aliis erant, quae in ardenli charitale ciim oinni creatura esi. Sed el homo operarius -
vcrba Dei ex ore meo audicbani, atque iu hoc quusi divinilalis, et obiimbralio mysleriorum Dei csse,
i-Miriemsemper habebant. Sed in secundo aliacquae- atquc iu omiiibiis sanclam Triiiiiaiem revelare di-
ilain slabiles et sapienles fueruut, quae in cordibus citur, qttein Detis ad imaginein et siniilitudineHi
hiiis verilutem Dei aniplectebantur, dicentes: < 0, siiam fecil. Sicul enini Lucifer in nialigtiitate sua
«qiinudiu ista nobiscum perseverubit? > El ex hoc Deum dispergere non potuit, ita nec slatuin boiui-
laiigatae non sunu In lertio vero bubilacuio fortes ,r> nis destruere valebil, quaravis in primo boniinc id
aimatiex cominuni populo ernnt, qui vehemens ud tentavit. Omnem ilaque \ms. omne quoque] di-
nos iter facientes, iii ndiiiiruiioiiem dc prccdictis ctnliim et verba Evangelii hujus, quod de initioope-
iiiiraculis ducti smii, magiioque desiderio ea ama- ris Deiest.praedicta visio me docuit, et me explanare
verunl, et hoc saepe facicbaui, sicutcoiuinitnis popu- fecil. Vidique quod eadem explanatio inilium alle-
Iiis in finna ct forii turri ulicujus principis clefen- rius Scripturse, quae necdiun manifesiata erni, esse
sionem quicrit, ulab inimicis muniatur. lu sccunda deberet, in qua mullse scrulationes crenturaruin
vero lurri Iria habitacula craiil, qiioruur duo arida diviui.inysierii quaerendaeessent (42). >
iu siccitate fuerunt, et eadetn siccilas quasi densa 36. Ecce quanlum scribcntes progressi sttmtis,
iiebula apparebal. Etqui in bis duobus babitaculis lantum nobis insignium visionum , ncliiiiin et ver-
fueriini.iit uiiuiii consenlieiites, dixcrunl: < Quac boruro sanclse virginis aucluseslciimulus. lu quihus
<cl unde sunl isia, quae haec quasi de Deo loquilur? summae gratiae tntita cxubcrat doclrina ct veritas,

(41) Dictio, quse hic imperfecla est, in ms. pcr- (42) HIICiisque codex Bodecensis, ex quo lectio-
fcclu esl Itoc moilo : < Sicqtte nd praclniiun cuinmu- nes varinules dedi. Al st-qtiens caput, el lotus libcr
iicin po, iiliiui se ccinveriebant, » ctc. icrtius in illo Jecst.
117 YITA. — LIB. HI. 118
ut eam siinnno operc non nmpiecti, omni conainine A sui moms composuit, ut amore divinaespecnlalte-
non vrucruri, ingens sit obstinalae mentis temeri- nis rationabili progressu ad superna proveherelur,
tas. Q;;is cnim uisi Spiritus divinus, gratiarura ubi lselocordis jubilo sponso suoChrisloproclainare
largilor optimus, tam proflito fonle sapientiaesalu- delcctaretur : Trahe me posl te , curremusin odore
tnris eam polavil, quod nfllueniia spiritualis do- unguentorum tuoritm (Canl. i) : ubi inier habcntcs
cirina-, quasi fliiinen aqua? vivae, inm largiter de (res citharas canerei ranticum Moysis servi Dci, et
cjiis corde emanavit ? Peuna siquidem iiiiernaecon- caiiiicum Agni, Legis scilicel et Evangelii. Et nus
lcmplaiionis in ipsa abdila volavit snpernaevisionis, igitur secuudi libri termino bic fixo, etiam eunli-
nbi didicil EvangeliiimJoannis. El quis snpiens cum luudis Domino canamtts, dtim tam vasltnn pe-
ainbigat hanc sanctam sedem fuisse aeternaeSa- lagtis visionum snncticvirginis enavigamus.Inleiitn
|iienliae, cui revelavil Deus lantum thesaurum in- aulem respirenuis, et ad miraculoriim ejus iibelhii.it
ter.ne sctentiae? Certe moralis disciplinae hone- describenduiii vela navigii itoslri, Spirittt snncto
sias, quaesibi familiaris fuit, ila naiurales animi favente, reparemus.

LIDER T.ERTIUS.

DE MIRACULISET MORTE BEAT.43

PROLOGUb. B c.vsubjectis salis patebil cxemplis. Pnella qiia-duin


57. Decursis jam duobus libris superioribtis de nobilis Ilildegardis parenles, domum et saeculum
Deata?Hildegardis virginis vita elvisionibus.subse- reliquerat, et sanclie Hildegardis pise mntris ntngi-
atienter de miraculis ejus et virlutibus scribereul- sterio nd volum ndhacserat. HaecquoJam lcmporc,
icrius mihi quidem non est pigrum, vobis autem ctim lertianis febribus vexarelur, nec ullo remedio
nccessaritiin, o Ludovice et Gudefride abbates cla- curaretur, unic.uinsibi incidit consilium, ttl sancisu
rissiini. Ilaque hitnc lerlium aggredior ordinare virginis impluraret atixilium. Quaejuxla verbuni
librnm, non securitate eflicienliae, sed prsesitm- Doinini, stiper wgros manusimponenl,el bene habe-
ptione susceptuiu ohedieniiie. Sed quare vobis ne- bunt (Marc. xvn), maniini sibiiinpoiiens cum benedi-
cessaritim ? Ulique, quia valida causa est atnor san- ctioue ct prccibus, sanavit eam, propulsatis fe-
clus, quo sicut eamin vita dilexisiis, ita et in inorte brihus.
ab ca non separari pio affectu proposuislis. Hoc ila- Subsequenli tempore qttidam frater Roricus,
que sancto amore aflectis vobis ftiil necessarium, qui in quadam cella sttb monachico bahitu el
qitod per me vesirum vicnrium gesta ejus ud noli- proposilo religiose conversabainr, sintili modo ler-
linm pervenirenl fuiuroriim hominum, ul pro his tianis acriler lorquebatur. Qui audiens in praedicla
glorificurenlDominuin, qtti in sanctis suis mirabilis, C sorore factuin iniraculuui, devote el humilitcr
mirnbililer in ea operaltis cst,ul in oiiinibus bonis ejus petiit et ublinuil beuediclionis signaculum:
esset iiiiinuiabilis. Quidquid enini dc ea dici potest, ex quo slatim fcbris fngata est, Kgrotus curattts
lotuiu est jucunduni cl amabile, loluin decorum, esl.
iilile el honorabile, quia non solum omni inorura In codem ccenobio Bertha quaedam ancilla so-
sanciitate, vel mysterioniiii Dei interna contempla- roribus sedule serviebal, quam iiimor colli et
lione, vcruin eliam spectabilis ftiit et esl mi- pecloris velienienter angebal. Siqtiidem ud Itoc
ruculorum iiisigniuin operatione, quorum nuine- dolor processerat, qnod ncc cibum, nec poltiui
ruin excedens lania babelur copia, quod eam capere, nec salivam deglutire polemt. Ilaec ad
verbis vix possiint cxlollere etia.n praeclara inge- fumulam Dei adducta, signis polius qttntu vcr-
nia. Sed tamen ad enarrattda pauca de pluribus, bis, morbi, morti jam proximi, flagitnvit re-
si vobis orantibus Dominus dignelur nobis in allum inedia. Cui illa compatiens,'etiam propter boni
ductis Spirittts sui uiiram prosperam dare, sc- servitii sui assiduitatem, signo sanciaj crucis
cundo verbi cursti purlum sulutis speramus inlrnre. locis dolentibus contrectatis, oplatain rcddidit saui-
Valete. latem.
CAPUTPRIMUM. D 59. Suevus quidam de vico Dalevingun loto cor-
Sancla vurios patrocinio suo sanat wgrolos, eliam pore intumult: et audita fama ejus, emenso magno
ai.quos absenles: exponii litleras divinitits produ- itiuere, ad eam veniens, spe sua frustratus nou
ctus : adil mutla loca pro poputi salute. fuit. Denique peraliquol dies charitative ettm secuin
58. Igitur curationum lam poiens gralia in Vir- detinuit, ct manibus suis languidum contreclans et
gme eniitiii beata, ul nullus fere aegrotus ad eanr benedicens, per grniinm Dci pristinse incoluiiiiia.il
acccsscrit, quin coitiinuosanitatein receperit. Quod rcstituit.
*:0> S. HILDEGARDIS , f20
lufans quiJuni ile RiiJencsbeini (43) Simon, se- _\ partu diulius luborarel, el de vita jum despcraret,
ptem hebtloniudas naiiis, miserabili motu mem- ad liiouaslerium virginis Dei ocius curritur: si ali-
Lroruni omnium fuit sgilutus: qui a nulrice sua quid ud subveuiendunt esset lanlopere laboranti,
Jehilus, precibus ejus, Deo annuente, est sa- quaerilur: puellaeejus resleni capillorura ejus, quum
iiatus. aliquando servaverant, obtulerunl, et ul hac ad
Non solum autem vicinis, sed etiam subveniebat Hida circnmcingeretur, admonuerutit. Quod ut
longe pOsitis.Quidam enim Arnoldus de Waccher- factum esl, illa.-partu feliciter edito, morle libcrata
iiehti, oliin sibi notus, gtitlur ita dolens. quod bn- est.
litum suum difflculier iruhebat, quia per se non Similiterel aliaeJuaeinalronaeper eamdem rcstim
poierat, orationum ejus suffragia devote expetebat. liberalaesuut siraili pariuriiionis labore
Quaeconfidens de Dei inisericordia, aqnam beitedi-
Nec minus profuit dtiabus de Sudernesheira mn.
sit, aroico misii: qiiaiii ut guslavit, dolor Dei douo
eum dimisit. lieribus, quas propter meiiiis anicnliam cum paren-
Mulieris cujusdam Huzechaelilia iti Binga inlirma- tes ad loca sancla circiiniducerent, et nibil prolice-
landem ul, puellis transmissis, ipsa resti cir-
balur, el posl triduum nihil ioquebatur. Cuinque rent,
mater currcns pro filia, sauctae virginis auxilium B cunicinctse fuerunl, illico sospitatem mentis el cor-
peleret, nihil aliud quam aquam benedictam ab ea poris receperitnt.
accepit: qua illa guslata, statiin voccin et vires re- 42. Quid illud quod eaJcm virgo etiam per vl-
cepit. suin eos pracmunire in necessitatibus voluit, quoj
ln eodem castro juvenis lanla aegritudine detiite- in orationibus commendalos hnbuit? Juvenis de
batur, quod jam in exlremis esse putabatur: htiic Ederich Rudolpbus iiociu in parva villa fuit bospi-
praefalamulier, cujus lilia convaluerai, quam udhuc latus: qui cum temporequielis cubitum iret, suffra-
reliquam hubuit aquam, in poiu dedil, el faciem gia sanclae virginis fuil precatus. Mira res! Illa
inde abluil : el protiuus receptis viribu. con- eodem scheinate el babitu, quo iu corpore fuit, per
valuil. visum ei apparuit, el quod periculmn vitae ab iosi-
40. ln episcopatu Trevirorura Lulgardis quse- dianlibus sibi inimicis incurreret, si non citius re-
daiu nobilis puella, cum adolcscentuli cujusdam cederei, aperuit. Qui statiin ut de loco cum quibui-
atl carnem speciosi vehcinenii amore deperirel, daui sociis discessit, quosdam illic reraorantes bo-
quia i-opiamexplendaevoluptutis suae prae sui cu-> stiuin phalanx circa uiane oppressit: qui sestulte
stodia habere nequiret, parentes ejus, causa re- egisse cognoveruiii, quia tempeslive ad visionem
kcita bujusmodi ttefccUonis, consilium el auxiliui» C ejtts noii recesseruui.
»anclae virginis per iiuntiuui liJeliler expeticrunt: Quainvis sit miraculosuin, non lamen est incre-
el pro desiderio cordis sui etficaciter exaudiri me- dibile, quod saucta. virgini adhuc in carne degenli,
tuerunt. Ipsu enira, oralione praeraissa ad Deuin, lioiniiiibusiropendere beneficia in gpiritu fuit possi-
panem profusis lacrymis benedixit de sua iiicnsa, bile, cum ad JeclaraiiJiiin ejus meritum Cbristus
quem p-.iellac missuui cum dedissent ad coui- ei tam abseiiliumquumpracsenliiinidesideriarevelare
edenduiii, illico ardoris illius penilus iu ea reliiguit dignaliis esl per spiritnin. Nam militem queuidani,
iiicendium. juxta Aiidernacum (46) iu extremis jaceniein, cum
Matronam ctiam Sibyllum dc civitate Latisanensi amici ejus iuviserent, et de rebus suis consulta-
transAlpes (44), quae ejus adjuloriuin per nuiitium rem, forte adfuit hora, ut signo nudilo, relicla ad
expuslulavit, missis ei subjeclis littcris,' a pro- custodiatn sola fciuiua, ipsi ud ecclesiam propera-
fiuvio sanguinis liberavit. < Haec, inquil, verba renl. Al illc silenlium nacttus, lotu corde ultis suspi-
circa pectus et umbilicum tuum pones in notnine riis Deum invocavit, et ut per merila hujus sanctae
illius, qui omnia recle dispensat : in sanguine virginis sunilalem sibi couferret, suppliciler poslu-
Adae orln est mot-s, in sanguine Cbristi exstincta D lavit. Nec mora : fmila oratione, recreari raeruit
est mors. Iti eodem sanguine Chrisii impero libi, tuli visione. Videri.sibi videbalur veiicrabileiu vir-
o sanguis, ut fluxutn luum coiitineis. > liaque, gjncin ad se ingredienieni, ct, si sanus fieri vellei,
ut dixit unus, inatrona pra-fata lioc inodo e.-.lli- blandiler iiiquirenteni. Qaod ut oppido se desidera-
berata. re relulit, illa cnpili suo niauuin impunens, sub-
41. Nec hoc praetereunaum quod, cutn particulae iutulit : < lu iiomine ejus, qui dixil: Super wgros
criniuni vcl vestimenloruin ejus quihuscunque lau- manus imponeul; et beue habebunt (Harc. xvn),
guidis apponebaiitur, prisliiue iucoluiniiaii restitue- infirmilas baec a tc rcceJat, el eslo sunus. > Quo
bunlur. Deuique uxor Scoiteli (45) Biugeusis, cum. diclo, visio disparuit : .el aeger de lec:o sur-

(43) Rudesheim oppidum est ad oppositam Rheni (45) ld csi prsetoris.


lipaui prope Bingium. (40) Aitienacuni vocatur a Baiidrando, estqno
(44) Lausaima civitas esl Helveliae, olim episco- oppidutn ad Rhenuiu electoris Coloniensis, siliiin
palis, scd iuodo ab haercticis possessa. Non Ger- in conliiiio ditionis elecloris Ticviicnsis, aliciuot.
iii.inis proprie, sed potius llalis tians Alpes si- uiilliaribus inlra Conflucnliam.
tu,est.
IM YITA. — LIB. 111. 122
gcns cum admiralipne omniiun qui cognovcrani, , A 44. Inter bsec ctiain ilfud de ipsn esl tiolabiie
convaliiit. qttod Coloiiiain (491, Trciirim, Metim, llerbipolim,
43. Non abs rc videlur etiain referre , quod de: Bubenberg, Spiritu divino non niotlo acta, scd co-
piesbytero quodam factiim est, quia et quaedami acta, veniens, clero et populo, qnae Deus voluit,
suncue virginis virttiltim in co portio est, et res aiiiiiintiav-it, ct in monte Snncti Disibodi, Sibcrg,
'
ctigiia tnir.iciilo recie memoriae in exempliira mnn- Everbach, Hirsaugia, Zttifelden , Miilenhrumicii,
dalur, quo negligeiilerqtiilibel vivens, Deovoleute, Riideiikyreheii, Kilzingen, Crutendal, IlerJe, Wer-
cmendetur.Res in Sttevin vico Rtidesheim ita gesla-. de, AiiJernaclio, in nionle Sanclae Marise, in Elsim
t-si. Presbyter ille qiiadam vicc, peraclo jam die, et Winkolo, qttae ad itlililalem animarum pertine-
cutn nox instnrci, intravit ecclesiam , ul ltimen bani, jtixla ea, quae ei Deus revelaverat, mani-
sanctis darel, cum ecce vidit super allare duas fcstavit.
caiulelas ardenles radiaru. Veneral secuin tinus Interea cum juxta villam Riideshcim, Rheni
juvenis sc.bolaris, in adjiilorium divini servilii sibi lluenia uavigin sulcaret, el ad conliguum niona-
assiduus cl /amiliaiis. Ad quem cum dicerct, quare steritim sancliinonialium properaret, qitaedam mii-
cjndelas exstinguere neglexisset, et ille responde- lier caecuni puerulum geslans iu uluis , navi appro-
rel, quod eas exslinxisset : accessit sacerJos ad **piuqtiuvil, el ttt ei sanctas manus imponeret, flebi-
cxstingtiendiiin, et invcnit pnllam alluris explicu- liter acclnniavit. Quai pio nffeciumemor illitis, qui
l.iin, sicut evoivitiir nd diviiiuin sucrnmeiilum dixit : Vade ad nalaloria Siloe, el lava (Joait. ix),
iigettdum. Cutuque starel sltipefacius, jttvenis ille aqtiam fluvii sinislra bausit, et benedixit maiiti
corrucns in lerram, tlamavil, et ipse in exslasi dextera : quain ut oculis ptieri injecit, divina fa-
fuctus : < Gladius Domiiii occidil nos. > Quemcum vente gratin, visum recepit,
presbyter percussuni putaret, festinavit ut eutn a Alio tempore homo quidara, qui caduciiin mor-
terra levaret. Sed ille nullam habeiis iaesionem biun acriter patiebatur, venerabilem virginem, ut-
prutulit hunc sermoiiem : < Sililteras, quae in palla sibi subveniret, anxius deprecabalur. Quae salubri
altaris sttnt, videritnus, non inoriehiur. > Exisli- benediclione ita eum consignavil, quod a die illa et
inan.s atitein euiu hoc prae timore ignorunter cla- deinceps idem morbus amplius cum non gruvnvil.
mare, accessit iterum ad altare : et in loco, quo Quod cura dominuiiliassel in se factuin niiractilum,
sacra coiificiunlur, iuvenit in palia (47) quinque gavisi suut domeslici ejus, Deoquc grutias ege-
lilieras (48) in moduiiicrucis absque bumatio opere runt.
scriptas, scilicel in expansione; A. P. II : iu ere- c CAPUTH.s
ctione : K. P. D. llis visis, et diligenler notaiis,
Diuiumus S. Hildegardis morbus : mulier nobilit,
juvenis viribtis receptis erigilur. Sacerdos, palla quw a dwmone obsessa, et frustra ad variu tocu
cumplicuiu, et cundelis exstinctis, doiiium slupidus fuerat ducta, in ejus monasterio liberaiur.
revertitur. Lillerae septetu diebus duraverunt, 45. Inter caelera aulem virtulum insignin, dnta esl
octavo die et deinceps non compuruerunt. Quod a Doniiuo sauctae virgini ab obsessis corporibus Jae-
secuin mirans, religiosis et sapicntibus fuctuiii in- nioiies ejiciendi gratia, siciit de quadain nobili et
notuit. Sed quid portenderet/a nullo boiuiiie ex- adliuc lenerx aelatis feinina describit f-ctiiin ipsa
periri poluit, Jonec posl sexJccim tanJem uiinos, venerabilis muter, ail eniin: < Posteaquam ine vi-
cuiu fumu toli inundo bealam Hildegardem Spiritu sio docuit dictattini el verbu Evungelii Joannis, iu
snnclo illustrataui divtttgare! , veuiens ad eum, leclum aegriiiidiiiis deciJi, de cujus pondeie nullo
cogiiosceremertiii, sicut ipsu per Spiritum sunctuni modo nie levure poiui. Hsec Je flutu auslrulis venti
didicil, quid luiilum oraculum designaret. Sicut in me Eillala csl; miJe corpus meum lanlis duloribus
ctiiiu quoiidain Dnuiel iu puriele visas, sic ipsa in conterebatur, quoil aniina vix suslinebat. Post di-
pullii descriptas, in lninc niodum exposuil iillerus : niiJium aniiuiti iilem flaliis corpus meum ita per-
K Kyi'iiiin, P presbyter, D derisit, A uscendai, D foravit, quod in tanio ngone fui, quusi aiiima de
P poeiiileus, II liomo. Quod ille a„Jiens, limore hac vita iransire deberel. Tttiic alius ventosus flu-
correptus, peccuiricem uccusnt couscieiiliuni : et tus uquartim huic cnluri se uilmtscuit: unde caro
correcms, cl nioiinclius elfecliis, pncteritae vinc niea aliquu purte rcfrigerabaiur, ne ex toto combu-
negligcntias einenJaic aggredilur per peeiiitentiam, rerclitr. Sic per iiiiegruiu aniium afllicla suin, scd
et sictti suncta virgo litteras cxposuit, ud altio- lameii iu vera visione vidi, quod vita uieu iu tein-
rcm et disiricliorem vituin uscenilciis, perfe- porali cursu iiecdum finiretur, sed udbuc uliquaii-
ciitin Dei servutn se in snncla coiiveisalione, cx- tiilum protraherelur. lnterea inibi relalum esiquod
liitiuit. in inferioribus Rheni parlibus a nobis reuiutis quae-

i'47) Pnlla in toin hac rclalionc significnl liiiteiiin, K


rui lempore missu; sa.-rn hustia impmiilur, quoJ inoJo potiuiitur A P. II.
alias ntodo corporule vocamus. D
(48) Quinqiie laiilnm sunl litlcne, ctiamsi bis (49) Dc locis bis aliisqtte, in quibus Simcla fuit,
trcs siiiiul lcganiur, quia P mediabis lcgiittr, et hoc. cgi § 12.
133 S. IHLDEGARDIS 1*1
dam nobilis femina a diabolo cssct obscsa. Nuniiii A oppresserul, deviclus roerilis sanctorum ct votis
quoqtie de hac ad me saepius veiicrniil. At cgo inII populortim, vociferabalnr, quod in superioribiis
vera visione vidi quod ipsa permissioiie Dei qund.im n Rhetii parlibus Veltila qiiaedunt esset, per cujtis
nigredine et fumodiabolicaeconglobositalis obsessai coitsiiiiim expcllendus foret. Quod amici ejus perci-
eral et obumbrata, quae totam sensitalitatein rn- pienles, oclavo anno fatigaiionis stiaead nos eam,
lionulis animae illius opprimebal, nec eam elevnloi sicnt Domiiins voluit, peiJiixeriiul. >
iiitelleciu suspirare pern.iilebal, velul umbra liomi- 47. Opera: pretiuiit est, hoc iu loco, aiitequnin
nis aut alteritts rei, vel fumus opposila oblegit-ctt verba virginis Cbrisli ulleriiis perseqtiamur, epislo-
p. rfundit. Unde haecrectos sensus el aclus perde- las iu.crerc, qtias abbas de Brtitiwilre (51) sibi, et
bnt, el ihconvenientia saepius clamabat el faciebat. ipsa vicissiin illi, de hac daemoniacavoluii initlcre,
Scd ciiin hoc malum jussione Dei in illu alleniiaba-- ui ex his nperlius intelligntiir cl diaboli nequitin,
lur, ttinc levius gravabatur. El me cogitanle elscire: et lauJentur propensius, licct occtilin, semper ta-
volenie, qtiomoJo diabolicu forma hoiniucm inlrarei,, nien jiisla, Dei judicia. Cum eniin post scpiein nnnos
vidi, el responsum audivi, quod tliabolus in formai ipsa miilicr Brunwilre adducereltir, til ibi meriiis
sun, ut esl, hominem non intral (50), scd cum um- sancli Nicolai libfirareiur, neqttnm spiriltis conjti-
bra et fumo nigredinis suae obumbral et obtegii. Sii " ralus, dixit se suum non relicturiim vascnliiui, nisi
euini forma illiits hominem intraret, cilins tiienibrat per ciijiisJam velulaein superioribus Rhcui parlibits,
ejus solverenittr, quam stipula a vento dispergaiur. sicut ipsa supra dixerat, coiisiliiiin ct auxiliiiin,
Quapropter Deus non permittit quod lioininem ini nomen ejtts everlens, et quod Scrtimpilgardis voc.i-
sua lornia intiet. Sed suprudiclis perfundens, adI relur, deridcns. itaqqe consiiitim iniertiiit, et lille-
iiisniiiam et inconvenientia everlit, ct per eum,, rns deprecnlorins in htinc moduin ei miserunl:
quasi per fenestr.ini vocileralur, et niembra illiusi < llildegardi cloininaeet matri venerandae, totisque
cxterius niovet, cum lamen in eis in forma sua in- visceribus ainplectenJoe Christi sponsa-, ct Regis
lcrius non sit, anima iiiterim quasi sopila, et igno- nltissimi lilise, G. qualiscunque Brunwilareiisis cce-
rui.te, quid caro corporis faciat. nobii provisor, cum suis fratribus in valie lacry-
40. < Deindevidi praedictaeartis et perversitatis inaruin sedentibus, ut posstini, iu orationibus om-
iigmeii iiiaiignortiin spirituum, qui totum raundiim nimoJac dileclionis devotiirn fnmulutuiii. Quanivis,
per.ranseunt, quaerenles, ubi inveniant cos, per amanlissima Domitia, > etc. Exstal in libro episto-
quos schi.mulu et diversilates nioriim facianl. Hi larum S. Hildegardis sttb nttm. 00.
ab inilio, ul creaH sunt, coram justissimis angelis _ 48. Ctimqtiebcatallildcgurdislilterus islas suscc-
DCIIIIIconiempserunt, dicentes : < Quis est iste, qtti pisset, diiigenlerque perspexisset, rogantibus piu
« lantam babet poteslatem super nos? > llocinin- condoleus, oiiines sorores nioiiuil, ut pro proefatn
vidia, odioet irrisione Jicentes, ndhuc in bis perse- necessitaie publicis etprivalis orutionibus biiroiliter
vcrunt, cl omniu in bis fuciunl, quiu errorem irri- . insisterent : ipsaque, orutione praemissa, oculos
slonis primi inrcepcruni. Quoniatnvero Deuspopiilum mcntis ad Dominum elevnbut : et responsum hoc,
per islos purgare vull, permissione el jussione ejus secuiidiim quod in vera visiouc vidit et attdivit, et
sluporem in ucre coiiiiiiovenl, nc per sptimam aeris iion per aliuiu, quam per inexhauslani sapienliam
pe.>lilc'iili;rineinoviinl, alque iniiiidutiones et peri - dictalum, ita rescribil : < G. ecclcsiae Bninwilla-
ctiln in aquis fuciunl, bellu excilanl, adversitates rensis ahbnti, H. Ctiro llagellis Dei sim longn et
ct malu proJiicunt. H;cc Deus tiinc fieri perinitlit, gravi acgriludine constricla, > etc. Vide ibid., resp.
ciin hcmines per urrogaiilinm criminibus nc boini- ad ep. 60.
cidiis involvuiilur. Sed ciim Dcus popitlum suutnsic Ciinique sancta virgo lilterns istns, Spirilti sauclo
purgaveril, eosdcm spiritus in coufusionem ditcit, revelaute, pcrfecissct, per manus ejus, qtti occultc
sicut in pr;i'fula miiliere cotttigit. Ciiiueniiu nequuin qtiacsierat, sicut in libro Scivias dicit, ad inonusle-
spirilus, Dt-opermiilenle, plures perenm, propicrpru-1f) rium, ubi intilier lenebatur , misit, itl snper eatu
vos moresel peccala.qttaecis persua-erai, pulamcoii- hiniiiliier reciiarentiir. Cumque venisset lcctor ad
funderel, quibusdum exlerrilis, el per hoc pceiiiien- locum illuni, ubi in fiiiem scriplum est : i Et ego
libus ideiii.iiialigiiusspirituscoufiisiisest. Nam Detts indoctt et pauperculu feminca forina, o blaspliemi;c
amicos suos adversitalibiis el infirniiinlibtis aflbgi et derisor spiritus, libi dico in illa veritate, qua
permiiiil, ul a malis ptirgenlur, undc iitimici conltiii- ego paupercula et indocta fonna de Itunine sapicn-
dunliir, cumelecli perpurgalionem fulgeiniores lapi- tiae hsec vidi el audivi, et pereaindem sapientinm
descoraiu Deocfliciuiilur. Ctimquennilier illa per plu- libi.praccipio, ut de ista lioinine in vern stabilituie,
rima loca ad sanctos essel deducia, spirilus qui eam el non in turbinc insiabilitatis tuae exeas, > idem

(50) H;vc non coiigruunl ctini scnicniia thco- Brunwillarittm, anl ntinm Bruwiler vocntiim i:cpe-
loguritm. ViJe ilnquo BeneJicliim XIV iu opere rio. Scciiiiiliini Cat.iloguiu abbaliiin, (ptem loin. III
freqiienter laudalu, lib. iv, pnrl. l, cnp. 29, Gulliw Chrislianw, col. 759 el seqq. dal Dionysius
iiiiin. 2. Snmmnriliuiiiis, nblias hic Inticluius debuit csse
(51) Cociiobiumcst ordinis Bcncdicli, tinius horae GclJolpbus, cnjiis inors ligiiut amio 1177.
iliiicic Colonia dislnits, qttod liiuinill.ni.un uul
1-5 VITA. — LIB. III. 123
neqttnm spiriltts tollis iiifrcmtiil, ac lanlos ululatiis A rio virorunt cam loc.ivimus : ct deinceps nec pro
citni horriilis clamoribiis ejitlanJo cmisil, quod horrorc, nec pro confusione, qua dacmon sttpeive-
aslnntibus n>aximos lerrores incussit. Et diini bis nientes pro peccntis confudit, nec pro irrisoriis
fere per dimidiam hornm bncchnndo institisset, vcl tttrpibiis verbis, quibus nos superare volttil, nec
taiiJem, ut Deo placuil, vas, quod diu possedernt, pro pessimo flatu stio, ei ullalenus cessimus. Et
rcliqitit. Mttlier cum se esse liberaiam sensil, ma- vidi, quod in ipsa muliere tres cruciatus pnsstts
niis aslantibiis porrexil, ut eam erigereut, quia vi- csl: primum, cum illa de loco ad locum sanctoruin
res nmt habttil. cliicia csl; seciiiijinn, cum communis popttltis
49. Tiinc ante principnle nltare Sancli Nicolai se clcemosynns pro ea dabnt; tertium, cum per ora-
pioslravit, el gr.itias Deo pro liberaiione sui egit, tiones spirittialitim ex grntia Dei abire compulsus
populis haec cerneiitibiis, el, ut vulgus solet, per- cst. Itaque a Ptirificatione sanclae Mariae nos et
slrepeiitibus, sed et gralins el lauJes Deo cnm coinprovinciales noslri uiriiisqne sexus, jejuniis,
signoriiin pnlsalionihiis resunniuibiis, fratribus orationibtis, eleeraosynis, et corpornm casligaiio-
quoque liymuuni, Te Deum laudamus, canenlibus : nibiis usqtie in Sabbatum Paschac pro ipsa laborn-
heu , qttocl niiserabiledictttni esl, idem anli(|utts vimus. Jnierim per Dei potentiain coactus imimin-
hoslis occulto Dei jmlicio reJiit : ei vas., quod re R dus spiriltis, niulla de saliitc baplismi, Je sacra-
liqucral, rcpeiiit. Unde femina tota contreniiscrns, mento corporis Christi, depericulo exconinitinicalo-
el cuin siridore et clamore se erigens, plus quain rtim, tlcpcrdilione Cailiarorum (S2), et his siiuilium,
pritts iusnnire ccepil. Unde exterritis, qui adcrnut, ad confiisionem sui, ad gloriam Cbristi, coinin
et nicestilia coinplelis, neqtinm spirilus interroga- populo, quamvis invilus, prolulit: iinile niulii for-
tus, cur repeiere austts ftiissct creatitrnm Dci, tiorcs ad fidem, mulii proniptiorcs effecli stinl ad
quain reliquerai, respondit : < Signum Crucifixi peccaioriim emendationem. Sed, ubi illum falsa
exlerius ftigi. Sed cttm nescirem, qtio irem, vns pioferre in veru visiotte vidi, illum slaiim rcJargui:
meum vacuiim et non signaitim repctii. > Ctnnqtie iinde iuox conticesceiis, Jentibus in me frendebat:
pracfalis liitcris et conjiiraiionibiis sanctae virginis, loqui vcro illuiii propter populuin non prohibui,ciiiii
ut exirel, cogeretur, frcndens clamabat, quod veru proferebnt.
non nisi in praesentin cjusJem vetulae egrederetttr. 51.< Deiiiquc Sabbalo snnclo, ciim fons bapti-
Ttmc, qui sanioris crant consilii, amiciset tulori- sniatis cousccrurcliir, per flnliiiii sucerdotis, queiii
btts feiuinae pcrstinseruiil, ut nj beatam virginem in foute mittil, cutn verbis qttae Spiriltts satutus
eam perducerenl. Acccpta ilaque abbntis et fra- „ raiiuualiiali liomiiiis el doctoribus EcclcsiaeinTu.lil,
iriim benedictione ctiin coiiniiendaiiiiis litteris, cce- qiioniam in prima creatione Spirilus Domini aquas
perutit illo irc. Lilterae autem in htinc moJuni inovit, sicut scriplum est: Spiritus Dontiui ferebatur
eriinl : < II. vcncrabili dominae, omiii grulinriim sttper aqitas, miilier illa pracsens ibi cral, atque
actione dignne, G. Briinvvillurcnsiuin abbns inJi- limure niugno correpla, ita conlrcmtiit, qtiod ler-
Kiuis, cum suis frutribus vivere, proficere, miiudiini ram pedibus perfodil, el de borribili spiritu, qui
pede subler babere, et quiJqttid fnmulseChrisii cx- eatn oppressernt, sufllaiiim saepe cmisil. Mox in
cillentius opiari potest. Quod Domititis vos re- vera visione viJi et audivi quod vis Allissimi, quae
spexil, > etc. Vicieepist.01. sanctum baptisma obumbravcral, cl sempcr obum-
50. His epistolis praelibatis, congruiim videlur ' brul, ud diubolicum conglobosilnteiii, quu fcmina
ut ad hoc, unde pnulultim deflexit, orulio revoce- illa faiigabatur, clixit : < Vade, Sutanu, de luberna-
liir, et viileaitius quomodo Deus ail virginis suaa <cuto corporis mulierislitijus; ct Ju in co locutti Spi-
glorificjiionem lam diu hiijtis femiiiue distu- <riiui sunclo. > TuiicimmiiiiciusspiriliispervereiiJu
lil liberntionem. Poleral enim Omnipotens et loca femiiiaecum egeslione horribililer egressuscsl,
pcr nlios sanctos , ad quos oireumdiicla tot el ipsa liberala est, ac deinceps sana in sensibus
untiis fuerat, pro obsessa facile, quod petebaliir, D aninise et corporis permansil, qiianditi in pracsente
prcslare. Scd gloriam biijiis miraculi in sanclain saeculo vixil. Quod postquam in populum divulga-
virginem transfercns, meriloriim cjtis qiiaiitateui tum esl, omnes cum canticis lauduin et verbis ora-
cvidenter voltiit cunctis suo lempore mauifesiare. lioiium dicebanl: Gloria tibi, Domine. llaqtie ul
Quod qunlitcr acciJerit, cx verbis ipsius melius Detis permisil, quod Satan. lolttin corpus Jobhorrore
tognosci poteril. < De adveutu, inqttit, praefatae ct felore vermium perfunderel, et ul ille aeslimnbnt,
imilieris raiiltum exlcrritae fuimus, quomodo cam quod per decepiionein suani, qua honorem Dei
viJere vcl attJirc posscmus, de qua pltirimiis.popu- abtiegaverat, islum etiam superare possct, Deo ani-
lus per tot tempnra cral commoliis. Sed Deus rorem mam ejus cuslodieiite, langerc eiitn nonpoiiiit, qnia
sttavilaiis stue super nos pluii, et absque horrore Job Deum in fide non dereliqitit, iinde el euiifustis
el tremore in habilucula sororum absque udjulo- ab eo disccssit, quia Deus per ipsuiu Salan siipcrj

(52) Novaliani haerctiri, qtii orli sttnl saeculo ui, rr.pelam, vidcti possiinl ea quse de Calbnris s;e-
se Graeco iiomine Caih.-iros sive puros dixerunt. culi XIIel XIIIobscrvavil Hensclicniiis loin.lll, Apri-
At Iti Cathnri i|tii sa-culo xn fiieninl in vnriis lis, png, o7'J.
Luropii- provinciis, longc stttit Jiversi. !\e ditia
127 S. HILDEGARDIS 128
vit, tit sciret qtiontain De:>tuiiltis praevnlereposset; Aj viscera nieiuvcltit odore balsaini ejus ndspecius per-
sic el hsec muliei- ciim ma'igtio spirilui ad vexnn- fudit. Tuncgau Jiu magno ei inaestimabiiiexsuliabam,
dum tinJebiiliii', Detis iion permisit quod animn ejus scmperque emn prospicere desideraham. Et ipse
in boiia fi.ie Jelicerel; unJe et inimicus in ea con- his, qui me afllixeruiii, praecepit, uta me discetle-
fustis est, qnia a jusliliu Dei eam avertere tion po- rent, dicens : < Abscedile, quia nolo tit amplius eam
tuit. t His et liiijiisniodi verbis, virgo Dei divinoe < sic lorqueaiis.) Qui cum magno ultilatu recedentes,
miscricordiic opCra, propler se et per se celebrata, clainabant : « Ah ! quod buc venimus, quia conftisi
nihil sibi .lllribitens, lenilcr, suaviler, vcreciinde et recediiiius. > Mox aegriiudo , qnaeroe inquielaveral,
bumiliter referehatrquia virtultim jaclaiitiam fuge- velut aquae, quaeper protellos ventos iiiundatione
re, virtutis loco ducebut. comiiioventur, ad verba viri me dereliqttil, et vires
CAPUT III. recepi, qucuiaduiodiim percgriinis, cum in pa-
iriam reverlilur, possessiones suas recolligil, at-
Gravis morbus Sanctw, qnw in visione sanalur; bene- i|iie venae ctiin sanguine, ossa cuin inediillis in me
ficia variis prastita: mors et sepulturu miraculis
honei,luta. rcparata sunt, qtiasi de niorie stiscitata fuissem.
52. Undc clpostliiijtisvirtulislainlittmilemetuihil At ego lacui in pulicnlia, silui iu maiisueliiJiiie,
oiiiiiino dese prae.sumeniis reciiationem, quasi ctim ct sicttt pnriens posl laburem, ila loquebar pusi
Apostolo dicerel : Ne magnilttdo revelatioitum ex- dolorem.
'.ottal me, dalus esl mihi siimulus cumis mew, an- 54. <Posl Itaecab abbate meoct fratribus humil-
gelut Salanw, qui tne colaphixtt (53), slatim suh- lima instanlia el devolione concla sum, ut vitam
ncciit eatn, quae sttbsecutn eain fuit, quasi vere sancii Disibodi (55), cui piius oblala eram, ut Dcus
slimulus conlra cxlollenliam, lolius carnis suae dc- vellct, scriberem, quia nihil certi inde haberenl.
bilitaiionem. < Posl hnec, inqiiit, iiimiriim posl mii- Et oratione ciiin invocationc Spiritus sancti-prie-
lieris illius liberalioivem, magiia aegrituJo ilerum missa, ad veraiu Snpieiitiam, in vera visione commo-
invasit me, ita qttud vcna- meae ctim sangiiine, ossa nrtn, prospexi: ac secuitdiim, qttod ipsa tne docttii,
cum medullis euiarciieiiiut, et viscer.i mea imra mc vitam el inerila ipsius sancti conscripsi. Deinde
tlislracla sunt, totuinque corptis iiieuin iln elungtiit, librtim Divinorum operum (56) scripsi, in quo, ttt
sicut herbac viriditatetn suaui in hieine pcrdunt. El omiiipoteits Deus niihi inftidit, altiludinem, profun-
vidi, quoJ neqitam spirilus inde irridebant, cachin- ditalem et latiludinetn lirmaineiili vidi, et qun-
nniido diccntes : < Vah '. ista niorieiiir, et amici ejus moJo sol et Ittna, slellaeel caetera in illo conslilutu
< flebunt, cunt quibus nos coufudil. > Ego nuletn C siinl. > Mufla et alia scriplurarnm monumenta , et
cxitum animai meaeadcsse itou vidi. liilirinitalem iiisignia propheliae gratiaeque documenta sancta
uutem islani plusquam qiiadruginla dies et nocles virgo confecit, sicut superius dixiraus, in quihus
patiebar. lnter haecin vera visioue niihi osleiisum eruditae a Spiritu sanclo ejus animaeac divinis de-
fuit, quod quasdam congregationes spiriluulium ditic indicia colligimus. Pltirimiim enini emoliiinemi
hoininiim, virorum uc mulieruin, iiiviserem, eisque in eis iuveuire possttnt, qui amorem Joctrinx et
verbu, qtise Deus mihi ostendcrct, maiiifeslareiii. srieiiliae gertinl, utpote qnae a Deo ordinala, et per
Qttoil diiin laridem facere lentarem, uec vires ipsam Iiominibus sitnt propalata, in q.a Dei Sn-
corporis buberein, infirmitns mea aliqiiatiluiuiii pientia, quasi in solio poteniiae subliini auctoriinie
lcuita esl : et piu-ceptu.m Dei exscqitens (54), dis- sedebat, el pcr eam mirabilia faciens, reriitn juJi-
seitsiones, quas quidum inler sc hubcbanl, sedavi. - cia deceruebnt.
Has vins, qtias Deus ini.bi praecepit, ciim negligereni 55. His, prout possibilitas ingenioli suppclebat,
propter populi limorem, dolores mibi corporis stint » nobis digcstis.calantuin aj verba saiiclaruin filia-
atiginenlali, nec cessabant, qtiousqiie obedivi: sicul iuin ejus verlantus, elqtiae de ipsa menioraludigiia
et Jonae contigil, qui valcleallliclns fuil quousquc adI scripscrunt, maxime qure de bealo transilu ejus
obedientiam se reclinavii. > D suut, viderunt el audicrunt, el inanibus suis tra-
53. Superiiain posl h;cc sponsa Cliristi mentit claverunl, adjuvante Doniino, fideliler el voraciler
visilalionem, quai lantaui percepit toiisolationeni, buic operi aiinectamtis.
itl ex ejus deleclationc diceret, sc repletam fuisse Mulierem, inquiunt, quaminm acrile' a dserao-
imeslimabilis gatnlii exsullatione. < Piilcberriiims, nio miito vexatain, stiper qiiam et fratres de Lacu
inqtiit, et ainanlissimiis vir in visioneveritaiis miliii (57), pliiriinum laboraverunl, cum ad se magno
aperuit, qui tanlae consolalionis fuil, quoJ oinni.ii lnbore virorum in lecto deportuta esset, pia ina-

(53) Sliiniilus carnis el aiigetus Satanae, ile quoi (55) De scripta Viln S. Disibodi nclum est iu
loqiiiiiir Aposiolus (II Cor. xn, 7), vuriis niodisi Comiiieiiluriu, iiiiiu. 188, ci tiuin. 113, ubi etium
exponitur. llic attctor ciini aliis uuiltis intelligitl recitnvi purlem episiolie abbulis id peieulis.
corporis iiilirniiluiem, <;ua vexaltis fueril S. Pmi- (5(J)De sciipto libro i>it'iiior«rn operum uclum cst
Itts, n<jrevelutionutn suarum exccllen:in in supcr- niiin. 192.
biunt erigerelur. llo. sensu verbu rei le iidapiamur (57) Ccenobium Lncense, sive de Lacu, ordinis
S. H.iJegardi. S. Bcnedicli, < in fiiiibiis Trcviroruni, non longe ab
' (54; \uriu Sanclae iiinera expostti iti Comnienla- Andcniiico > ponil Biiccliniis in Germania sacru,
riu, 5 1_. uuri. II, png. 51.
j»0 VITA. — LIB. III. 150
ler, aodac-ia:et prxsumpliuiii daeniouis verbis a Spi- A coiifercnJis non (Iiibilarcnl, proplcr dbsc.s i.unin
rilu sanclo prolalis confidenler resistens, ab ora- lanien, per qiiam scmpcr consolabantur, maxinio
lionibus et benedictionibtts non cessavit, quotisque cordis mcerore afliciebnnltir. Deus vero, cujus
Dci ab hosle maligno eam liberavil. mcriti npncl sc cssel, in irnnsiiii suo evidenter dc-
per' grnliam
Simili modo et alia miilier, quaepropler luro- cbiravil.
rcm insanise diris vincnlis lignla fuil, cuin nd se 58. Nnm supra bnbilnciiliim, in quo sancin
nJducta fuissel, solvi eam monuil, et stalim sub virgo prinio crepnsculo noctis Dominicae (59) dici
adinirnlione omnium, qni nJcrant, sanitalc meiilis felicem nniinam Deo reddidil, dtto liicidissimi et
el corporis rccepla, cum graliartini actionc remea- diversi coloris aicus in firmamcnlo appnrucrunl,
vil ad propria. qui aJ mngiiilndiriemmngnseplaleae se dilalaverunt,
56. Item de clausiroScliefenbnrch sororem (|uara- in qiiatuor'pnrtes terrae se exiendeiites, qiiorum
dam -iabolus ad sancla opcra, orationcs, vigilias et altcr ab aquilone ad austrum, aller ab oriente ad
jojiniia, ad percepiionem qtioque sacramenloriim, orcidenlem procedebant. At in summilate, ubi hi
niiiiulaiis se esse angelum lucis , hortabatur, et cluo arcus jiingebantur, clarn Iux a I qiianlitatein
criminalium confessione, qttibus nunquaro subja- lunaris circttli emergebat, quae late se protendens,
cuerai, confundere eam nitebaiur. Inter quae etiam lenebras noclis ab habiiaculo depellere videbattH-.
ila eam afflixit, quod nomina et aspeclum quo- ln bac luce crux rtiiilnns visa est, primum parva,
ritmdam Iiominum et animalium in taniiim ab- . sed crescendo postea iramensa, circa quam innu-
horrebat, quod ipsis visis vel auditis, horribili merabiles varii coloris circuli, in quibtts singttlis
voce per longam horam perslrepebal. Haeca priorie singtilse ruiilnntcs cruciculae oriebanlur cum cir-
ct conventucum litterisadsanclam virginem missa, culis sttis, priore tarr.en minores conspiciebaniur.
ab ea etconfqrtata, el a diaboli errore est liberaia. Et ctim h;c in firmnmenlose dilatassent, laiiiudine
Eadem virtute alias dtias mulieres a daenionio sua ad orieiitem uiagis perlingebant, et terram
obsessas liberavil, quarum una, cum esset pau- verstts domum, in qua sancta virgo transierai, de-
percula et cseca, in cleemosynam cjtis recepta, cli.iarc visae, toluni montein clarificabanl. Et cre-
in spiriluali habitu vilam feliciter constiminavit. dendiim quod hoc signo Deus oslendil , quan:a
57. His ilnque prsemtssis, quia ad finein operis clarilale dileclam suain in ccelestibus illustraverit.
liiijiis fesliiiniiius, finctn qttoqiie vitse sanctae virgi- Nec defiieruni, antequam sepeliretur, miraeula
nis, qtiibits Deus illuslraverit, sicut praefataesorores merilum snnclilntis ejus altestanlia. Nam duo bu-
eittn descripserunl, videnmus. Cum bcata, inquiunl, _, niines, qui snnctum corpus ejus spe bona langcre
maler Doniino mullis laborum certaminibus devote praesiunpscrunl, a gravi inlirinitate convnlueiunt.
miliiasjel, vilae prxsenlis taedio affecla, dissolvi el Exsequiis igitur venerabiliter a reverendis viris ce-
esse cum Christo quotidie cupiebat. Cujus deside- lebralis, in venerando loco est sepulta , ubi meritU
riuin Deus exaudiens, fmem suum, sicul ipsa ejtis, omnibus pio corde quacrenlibus praestaniifr
prseoplavernl, spiriltt propheliae ei revelavit, iiiulla beneficin. OJor quoque mirae suavitatis de
qiiem et sororibus pracdixit aliquandiu. Ilaqtie iu- sepulcro ejus redolens, dulccdinis suae fragransia
lirinilate laborans, oclogesimo secundo aetalis sttae aliqtiorum bominiim nares pcrfundit ct peclora.
anno, xv Kalend. Octubris , ad Sponsum ccelcstein Speramus itaque et indtibitanter credimus, apud
felici transilu migravil (58L Filise attlem ipsius, Dctim esse memoriam immorlalem, qui in bac vita
qtiaruin oimie gatidiiim et solntium ipsa erat.fu- donorum siiorum pncrogralivam.ci conliilerai spe-
neri dilcctse malris amarissimc flenlcs assistt-banl. cialcm, cui Inus sit et bonor in saecula sscculo-
Nam licel tle prremiis et de suffragiis sihi per ipsani rum. Aincn.

(33) Anno 1179, ut oslenili in Commcntario, anniim 1179, quo dies 17 Seplcinbiis incidebal in
niiin. 204. diem IIIIKC.Nam in cpislola ad Christianuin ar-
(59) Per crepnscultim « noctis Dominicacdiei > " chicpiscoptini iVlogiiiiiiiinin,lauJala in Commenlnrio
iiitflligenJa est aurora scqueniis diei lunse, ut ob- aiiiii. 109, S. Iliblegnrdis ineniinil de praelntis Mo-
scrvavi in Commcnlario, nuin. 204 ; non vero nu- guniinis, qui rcvcrsi erant < n Romn e synodo, >
rorn diei Dominicae, ui locus inlelligi posscl, si Liiernncnsi videlicct, qu;c babila est mense Martiu
nihil obstaret. ltaque obiit sancla tlie liin.e, 17 Se- anni 1179. Vivcbat igiiur anno 1179, el non potitit
ptembris, circa boram quartam posl mediam no- ante illitm aiiiium, ci aule niensetn Jiinium, incltoa-
ciero, Dalur quidem crcpusciilum vespertiiiiim el ru anniim vetalis suae ottogesiminn seciinduin, ut
iiiatuiinum: seJ hic mnluiinum intelligi, colligo cx iu Comiiiciitnrio ostenili iiiim. 204. Quaproplcr,
sequentibiis, ubi diciur: < Clara lux... tenebras eiiin argumeniis istis certtim fiat, non esse de-
noctis... dcpellere videbalur. > Nnm iu primo cre- ftiuclam nniio 1178, qtto dies 17 Septe.iiibris
ptisculo vespertino lanltim uriri incipiuni tcnebrae; erut Dotiii icn, locus omniiio exigit explicalioneut
iii pritno malulino tenebr:e siinl, cl h:c lunium dutnm; diceiiilitmquc biogrnpiiiiin sludiose cre.
iiicipiiuit dispelli per inodicum lucis. Jam vero San- puscultim noclis Doniinic.u diei distinxisse a cre-
clam fuissc defiinctam, non die Dountiicu, tit cre- pusculo diei Dvjiiiinicc; ncc, dixisse Suncinm die
didil Pagius; sed die luna. prinio diluculo, quando Domiiiica ilefuiiclaiu esse, sed sub linem uoctis se-
uox diei Dominicae adhuc durabat, uecessario di- qtienlis.
teiidiim cst, qnia consial non essc Jeiiiiiciain aule
131 DE MlftACCLIS S. UILDEGARDIS \7,l

ACTA INQUISITIOMS

DE VIRTUTIBUS ET MIRACULISSANCTJE HILDEGARDIS.

(Acta SS. Boilund. ubi sitpra, p. 697, ex ms. Bodrccnsis coenobii Regularilim S. Ati^tist ni, d oeesis
Paderbornciisis.)

l.Nosigiturhiijiis auetoriialemandati (60) ad mo- A sep-jlcruin. D.miel sacertlos juraius idcmdicil. Epi-
nasteriiim Sancti Ruperli personaliler acceJenles, scopus (66) loci ejusJcm jnr.itiis iJeni dicil.
lestes fide dignos recepimus, in hiinc nio.lum de 2. Rcqiiisitn magistra (67) Jutta, de ipsa dicii,
vita, conversalione, fama, meritis ct signis, ac aliis qitod jnfra triginta annos haeconinia coniigerunt.
circumstaniiis bealae Hildegardis, mimcrnsitatem Bcalrix rusloJissade Coiifluenlia jnrai.i dici', qtiod
tesiiiiinrefuinnles, eum poiitts tempus, quam tesiium cuni esset annorum duodecim, oblnia eiJem mona-
copia, non possit baberi. Magistra Sancti Riipcrti in sterio fttit, et nliqtto lempore ciiinJjc.ua Hi.ldcgardo
Pingiiia, Elsa (61) nomine, jurata de miramlis conversaln, viditet audivil, quod sainla Hildcgardis
beatae Hildegardis proteslntur, qtiod videril Mechil- diem obitns sni publicc incapitttlo praedixit, etqttoit
(lem apud liimbam bcnta. Hildegardis libcr.itnm a post morlciii ejns vitlit Mechildcm (68) caecam, illu-
daemonio obsessam. Vidit Regnissem, SegnUscm, imnninm pcr itivocntioneni ejusdem virgi: is. Vd l
nobiies mnlieres , eodem locoliberatas a dacmoniis, eiiam iiienle captum reslitiiuim sanitali. Uein vidit
quae postea servirent in eodcm monaslerio per ancillam Melznm, quaecum lerram de ejus sepulcro
tempora vitae suae. Vidit etiam cpilepticos ibiJetti deportnssei, et loco minus boncsto locasset, a henta
qunm plures liberatos. Similiter lcrlionarii, qunter- " lRldeg.irde correplam et pcrcussam: shque com-
narii (62), apud sepulcrum ejus ad nominis ejtis pulsa, icrraque reposita, ct de hoc coiiierriia [fvrte
invocationein sunt liberati. ldem jnrata dicil prio- conirita], slatiin eslliberata. Vidit Clementem (09)
rissa. Agnes, soror magislrae. Idem Jdicit Beatrix sororeiti, quae nunc est, quod propler crincs beal:c
cttslodissa (63), Odilia celleraria, Hedilewigis con- Ilildegnrdis, quos fralri suo dederat, flagellata fiiii,
versa menle (64) ibidcm dicunt se vidisse. Sopbia (ionec ab eodem deotissimc [forte devotissime] tri-
canlrix idem dicil. Roricus sacerJos jtiratus idem nes fuerunf restituti. Vidit etiam laicam mulierem,
Jicil, seJ addidil, quod cum ad jttrnndum (65) ve- cui superexcrcver.il os in crtirc, qtiod ire non po-
nisset ipsam dxraoniacain, et anteqiiain- quidquain tuil. Eodcm osse bentte HilJcgnrdis criiiibus liniio,
loquereliir ei, binomium ipsum vocabat, diceuJo : statini os cvanuit, et sic est ctiratn. In istis criniiim
llenrice Roricc : quod anle in parlibus illis fucrat articulis major pars et sauior capiiuli regina (70
ignolum. Vidit eliam qualuor corvos in fenestris jttrala concordnt. Vidit etinm ciim , qui ex imlign»-
infra e.cclesiamtunc residentes. Reqtiirens a daemo- lione beaiam llittlegardbm irusit pede, pede priva-
iiiura, qui illi corvi essent, respondit, dicens qnod lum per flagellmn Dci. Hoc idero dicit celleraria
soc.i stti, el egressum ejus exspectarent. Quo diclo, jurala, quae bcala? virgini commorabalur sex ai.n s
liiatiiin mngntim faciens, fumunvnigerrimiim exha- Q el amplius; acljicieiis, quod quaednm teriionaiia
Iavil: el sic obsessa liberata, stalimnon compnruc- (71)ejiisauxiiium implorans, ipsnaquam percaltrem
ruiit : quod sanior pars ila protestaliir. Addi.JU suum eidem transmisit : qua gtisiata, curata est.
etiain, quod. vidit decein et ocio Jacuioniacos pcr AJjccit eliaiii qtiod, ctim tiuae puellje servirem re-
invocaiionem ejusdem virgiuis liberulos apud ejus feclorio beatae Il.ldegardis, ilixit illis : Bene cnvetc
(60) De his Aclis egi in Comincntario, iiiiin. 5, qni episcopus loci secuiiJiim Craecam vocis etynio-
ubi observavi : Acia luisse compositu jussti Grego- loginm vocalur.
rii papae IX., qtii ad examen de vitluiibiis ct t (67) Cnjus luci baec Julla fuerit magistra, non
miruculis S. Hildegardis insiilueiiduin delegavit additur. til/.a eral magistra ccenobii S. Ruperii.
praeposiltun, decanum ct scholusiiciim Mogiin- Eidem igilur nou prteerut Julia. ltnque Jtam
iiii;e ecclcsix. Al colleclor Actorunt resecuil illa forle praecrut ccenobio Eibingensi, de quo ugclur
omiiia. iiuiii. 3; nut forle ctiam tnayistra vocalur, quia
(61) Eral illa ccenobii pracfecla, quae abbalissa praefitetiil ccettobio S. Ruperii, et ob scniiiiu \el
dicereiur, st jain illo titulo usae fuisseut praefectse alia (le cnusa praefecUiraindeposuerut.
S. Rtiperti, uti us;e stuit postea. .(68) Si oinnia rccte sinl exposim , alinhaec ost
(62) ld esl, laboranles febri lertiana et quar- Mecbildis qiiam sil illa quse nuiii. 5 lestubiiiir vi-
tnnn. siiin sibi pueljuhe restituliiin.
(65) Cttstodissaesl prxfecta sacrnrio. u (69) Verisiiiiiliter'C't<iM««iiavocatn rtierit.
(64) Videlur aliquid esse mendi, foiie scriplum (70) Vox retjina leduudal, uul scripluui iiicril
ftterii una mente. cnm Reginu.
(b5) Verisimililer, ad adjurandum. .(71) Id esl, uliqtta lertinna fcbri laboians.-Dictio
(66) Non capio quis ille sil episcopus, el dtibilo cst iinperfecla, sed pcrfirietur, si pro imt lorans k-
an vux non sii ntcinlosa, ni.siloric sit chorepiscopus, gattr imploraine.
133 ACTA INQUISITIONIS 13«
, vobis perquattiordcciin dies, el agile posiiitentiam ; 'A IIOIIsemel, sed sacpitts. Vidil eiinm liomimm in-
et finiiis illis diebtis.-exspiraveriinl. Adjecit etiam sanum, et ligntum, et daemoniactim stiper lumbam
eadem de quodnm elerico, quoJ ei simili modo con- ejus, a quibusdam violenler dcduclum, a qiioruii>
lingerel : cui celleraria (72) Hedewigis conversa manibtis tanJcin se exeniii, et in flumiite N.ih ,
jtirnia concordat. qttod cst in pcde monlis, se subinersit : et mm
3. Mechildis jurata dicil, quod ipsa a matre sua multi circuinsiantes credercnt eum esse iiioHuuiii,
andiverit, se esse e.ccam nalam, et [cuni] beaia invenla ejusdem virginis gratin, vivus esi exlra lus.
Ililtlegardis ad villam Hibingen '73), ubi monaste- Qui se liberalum a dxmonio confesstis tst, et al>
rium etiam fundaverat, iret visitaltim, occurrit ei aqtta per manicam bealae virginis esse defensum.
nialer sua eaui deferens, et graliam bealae Hilde- Huic facto publica fama concorJat, el mnjor pars
gardis implorans; ipsa vcro heata virgo, ciim adliuc convenlus jurala. Rapodo, Hilde, Hiimberlus, civcs
in navi esset, aqua Klieni oculos caccseliniens, vi- Pinguienses dicunt quod Leatam HilJeg:irdiiii
sum ei resliluit, lrmingardis requisita el jtirala viderinl inullis tliebus, et qnod daemonia ab otn-
dixit se hoc idem vidisse. Acldidil eliam quod nibus (75) suae provinci;e, et aliunde venicntibus
lieala Hildcgaruis qtiatndam puellam, quse in scho- ejeceril, epilepticos curaril, el mulla alia signa,
larem se Irunsmulnverat, iioinine expresso, scilicel B quae fecit, et boc ipsi viderint, et quod de san. titate
Bermilim , licet eam anle non viderit; cui dixil : ejns non sit dubilaiidum. Harlradus juratus con-
Converlere ad siattnn nieliorem, qttonium annos cordat ctim praediclis, ct hoc aJjecil, quod quatuor
tuos non ultra novi; ac si diceret, hoc anno mo- dnsmoniacos et epilepticos per raeriia ejusdeni vir-
rieris. Sed cum beatnm llilJegardim vidisset, com- ginis vidit liberatos. 11.nriciiscanonicus Pinguiensis
pttucia, coufessa est.se esse mulierem : et siccon- juratus dicil quod crinesbeatae virginis duubusinulie-
versa , eodem anno mortua esl. Cum hac concor- ribus iufirmis apposuil, et sialim sunl liberatse : da
dant superiores jttratac. Eadem etiam puella propter daemoniucis et epilepiicis concorJat cura pra.ilictis,
ejus pulchriiiidinem, ne a pluribusamarelur, colore scilicet cum Rapodone, IlilJe, Humberto civibus,
tetro se fttscavit, et propterea lota vicinia clumat et cum Hartrado canonico Pingttiensi. Goiiradns
idem. Adjecit eliaiii quod, cum qitscdain matrona tnmen Pinguietisis de visu concordul Jedaemoniacis
de morte stti mariti esset suspecta, et expttrgalio ciini praedictis.
fcrri candenlis sibi indicerettir, ad beatam llilde- 5. Itein mngislra (76) jurata certa relatiune, et a
gardim cucurril, faclum sibi inJieans, beata vero inclioribus fidc dignis, ct ab ipsa domitta de Dora-
virgo Hildegardis ferrum benedixil candens : et cum becq didicit, qitotl, cuin in anuiversario sancla H.l-
ferrum candens deportaret, illsesa permansil. Ctti C degardis quoildam lutneii, cujus IongiluJo muniiiii
faclo puWicafamaconcordat in civitaiePingtiieiisi. non cxcessif, quod vix pcr celebiaiionem missas
Dixil eliam quod , cum bis ipsa in extremis labo- possel Jurare , acceiistim iu honore praefulsc do-
raiel, invocalo ejusdem beatae virgiuis auxilio , niinae, quod ub horu vespeiliua usque ad horai»
iibernla est. Dicit eiiam , qiiod videril, ea mortua missse sequeiitis diei perduravit; in ejus etiaai an-
et viva, ejus noiiiinc invocalo, J.cmoniacos et cpi- niversario tola vicinia confluit el confluxit ad ejus
lcplicos liberatos. sepiilcruni. Iutelle3.it etiam a senioribus monasler.i
4. Hoc idem dicil Hcdwigis Je Alccia jurata, dc pttero caeconnto (77), cui visiiiu resliiu t aqtia
aJjiciens qttod bentn Htldegardis in lecto apgrilitdi- Rbeui ocnlissitis linilis.diini inlei'RiieJesheytii(78),
nis seinper fuit perluslrata(74); et cum sequenliam qnoJ dislal n sepulcro ejus per milliare, quoJ ipsa
iiistinclii Spiritus sancti, quae sic incipil: 0 VIIIGA etiam trcpida corum nobis est confessa ita esse.
ET DIADEMA per tlaustruni anibulando decantubat. lmellexit enim [forte etiam] a mpjoribus, quod,
Cui concordat custodissa et cellcraria jurnlae. Iiem cum VYillieliniisTrevirensis aichidiaconus, cui cum
dicit quod videril candelam ardcntem super lum- ciines bealae Hildegardis dali pro reliquiis essent,
bam cjus, cum cantabalur missa pro defuiictis. Qua n el in pixiduia sericn recondidisset, et illam iutra
cxsiincia, Evangelio inccepto, per se est accensa, ligiicam locasset, in ecclesiu Dulvunii super altare

(72) Suspicor deesse bic nomen celieraria», qiue (76) Utrum Elza nmgislrj uum. 1 laudala, au
iiiiin. 1 voca-lur Qdilia, legenduiuque, ut ibidein , Jititn iiiiin. % nun exprimiiur.
Udilia celleraria, Hedewigisconversa, elc. (77) Mechildis caeca na;a num. 3 tesluliir se in-
(73) Vicus modo vocalur Eibingen, siltis ultrn ~ fuiilem uqtta Rheui sanutnm, allegans inalris s ai
Rbeiiuiii in Rhiugnviu. De funJato ibidem mo- testimuniiiii). llic vero puer cccus nalus dic tur visii
uusierio Eibingensi sermo recurret num. 8 > el tlonaliis. Atiniiien suspicio esse potest, utein rur-
de illa fundatiotte lutius egi in Coiniueiilario siim releiri mirncuiuin, ciiin vox Geriuuiiicn, ipue
iiuin. 177. responJet Latiuae vuci infaiu, aeque signilicai pucl-
(74) Testntur, opinor, ipsam fuisse vullu aut ca- lum el pitelluiii.
piie iliviniliis rniiiniile. (78) Hic uliquaevoces sunt omissse. Ver s iniliter
(75) ln inargiiie npogrnphi nolatum est, forte scriptum fueril inter Ritedeslieymel Eibingen eral,
lioiiuiiiliiis. Ai non video, illam correctioiiem esse quod iium. 3 Jictiiin est Hibingcii, ubi iiioiiasicrinni
iiecessuriuin, si codex clnre liabuerit, omnibus. fiinJavil: num hoc iiutii. 8 diciliir ad itiiam tcu-
Neque cniin incredibile esl, oinncs energuiiieiius, cam tlistare a sepiilcro Saticlae. Rucdeshciiu
qtii ud vivcJiiem perducli sunl, mulo suo luis.se vcro iiiieiTiicJium esl uirique loco, _cl ininus
liuei.'.los. tlista:.
135 DL ..IIRAOJLIS S. HILDEGARDIS 156
postiissel ecclesiae, et his, quae erant in allari, A qiiatcrnarioscl tcrtinrios ihidem lib. ratos: cuinqu»
exustis, pyxidula serica permansit. illaesa, ipsa concordal Jutla, ila quod addidit piiertim quemdaiu
pyxidula lignea peniius combusia. Inlellexil etiam epilcpticiim, pro quo apud lumbam beatacHildegar-
quod quaeJnm niulier nobilis Trevirensis, cum per dis exoravit, esse liberatum, el quod carpentarius
iucantalionem cujtisdam juvenis menlccapta esset, caslri roalri [foiie malris] suae, cum menie captus
ila quod penitus mente aliennln esset,. parentes essel, invocata beata Hildegarde, auxilio ejus est
super hoe dolentes aJ bealam HiUcgardim confu- liberattis : cum qua coiicordat publica faina ejnsdem
gerunt, graliam ejus quaerenics : quae panem in loci. Mechildis jurnt.i dicit, quod viderit bealam
mensa stta benedixil, eteidem infiiniae transmisit: Hildegardim, el quod ei coiuiuiie permorabnlur,
qtio gustalo, stalim curata esl. Quod miraciilutii qti:eetiaro concordalcum Mechille caeca naia. Deta
viditOdilia celleraria ct IleJwigis conversa jurnlaR, etiam, quae post inortem beatae Hildegardis visum
quae tunc secum fuerunl in mensn (79). Intellexit recepil, ct in aliis concordat cum magistra. Bruno
eliam a mnjorihus monaslerii, quod, qu;cciinqtie cuslos sancii Peiri in Argcnlina elprcsbyier jura-
soror monasterii inaitin in divino oflicio cegiturct, tus dicit de vita hcniac Hildcgardis, sed [forte sei-
beata Hildegardis eam stalim reprehendit; et ciitn licet] quod per puhlicani fumam audivit, el quod
leetioneslegerent, eis secundum earnm intentionem B in libello, qui de ejusviia a duolms religiosis, scili-
benedicliones dabat, de verboad verbuin expriraei.s cct Gotfrido el Thcodoriro, qui cuni beata virgine
earam volnntatem : quariim quasdam vidit, quod morabantur, statiiii post ejus obiltim est scriptus
idem postea in liabilu Cislerciensis ordinis suut legil: quem oronibus iiiodis vera crcdit conliiiere,
confessae. scilicet quod a nohilibus paiciilibiisorigiieiii duxit;
<5.Ilem cnm quidam injtiste excommunicalus in qux, eum quinque amios baberel, vaccain vidit, t-t
suo monaslerio esset lumnlatus, etcum propierhoc suse mitrici dixit: < ViJe, nutrix, quam pulcher vi-
ecclesia Moguntina divina ibidetn stispendisset, ct tiiliis est in vacca illn, albus ct diversis maculis in
ejiei (80) deberet, ipsa luinuliim ejus baculo sno fronie, ct in pedibus, et in Jorso Jistinctus; > quod
signo crucis signavit, et sic septtlcruin ejusdem aJ- iiuirix aJiuirala, siatim roatri rettilil. Mater vero,
buc non poterat inveniri. Iiein ctnn quiJaiii pcr ciijtis vacca fuil, praecipit, quod, posiqiiainparerot,
homagiuiii Jiabolo se aslrinxissei, ul quolibet aimo partum ei prajsenliiret. Quo fnclo, omnia, sicnl
nliquod animal eidem sncrificarel; animalia primo puellabeuta Hildegardis praedixerat, vera csse cc-
ohttilii, dcinde filios, tiltra iixorem. Ipsa hoc scn- gnovit:quod parenies cjus admiranies, et alieuos
tiens, ad bcalam Ilildegarriim ronftigii, uitxilium „ morcs ab aliis homiuibus eam hahere cerneutes,
iiuplorans, rem ei ex ordine exponens. Ipsu vero eam monasterio indudere di-posuerunt : quum
pnriem crinium suorum eidem IraJiJil; et illa se- octavo aetatis suae anno cuidain inclusae, JuiUe no-
cundum ejusmandatum suis crinibtisiiiuexuii. Quod mine, sorori comitis de Spaiiheim, tomnienilaiite ,
daemon sentiens, mariio dixit : < Me decepisii: sub bcati Bcnedicti
Regula eam servirc Dotnino iu
nihil juris in ea habeo propter incnntationcs Hilde- monle Sancti Disihodi oblulerunt.
garJis. > lpse maritus eam in balnco deiitidans IOCT- 8. De
vit, ul s'c landem perficerct quod volebat. El ciim convt-rsatione vitse dicil quod, cum fama
tliabolus eam haberenon posset, niar.io colltitn co.i- de ejus sanclitale laie dilTunJeretur, nobiles quaiti-
fregit. llein cum quidain cpiscopus Mngiintiiicnsis, plurimaepucllaead cam confliixerunl. Sed cum Jo-
Chrislianus (81) tiomine, per ptilsntionemcnmpnnn- mus reclusionis habitaculiim omnes capere non
rtim Pinguiaercciperelur, ipsns cnmpnnns p"rsounre valeret, a Dnmino iuin conimonila, imo coucta,
iuiellexil, unamhaecvcrba, <Pnstor, lugc; >alleiam, ut ad sunclura Uupi rliiin ducem setrnnsferret. Quod
< Insalute lua cito fugc» Ilaccverba videbnntur esse cum abbnti pcr siiinn confessarium relulisset, ct
ad episcopum. Qtiasi in persona episcopi: Abco, ipse hoc mole-tc ferrct, quibus miraculis liceniiam
lerram in confusione relinquo. Et haec verha prsc- . obtintierit, ct nd loium divinidts oslensuin iransii-
senlibus sororibus dixil in spirilu. Cum qua con- rit, et qtiomodo in.loco iguolo iiionasierium novum
cordat priorissa Agnes [forle deest Beatrix], custo- coiistrnxeril, et ctim deccm ct oclo nobilibiis puell s
dissa Odilin, Sophia, et alise quainpliires jiirat.c. ibideni Domino inservire ihstiiucrit, in Vilu. ejus
nionasterio quin-
Mechildis eiiara jurala clicit,qtioclipsadiu vexahatur libcllo plenitts invenilur. In-quo
et tliins
a Jaemotiio, et dicit quod per invocationem bcntac qttaginta dominariiiii prsebendas insliluit,
sit libcratn, et convcntus enm sic sacerdolum : praelerea paiiperum muironarum se-
Hildegardis quod
vexari clliberari videril.qui adbuchodieibidem fuit. piem in honorc sancti Spiritus, et in honore bealaj
7. Dicit cliara quod viderit alios daemoniacoset Marise.Praclerea trans flumen Rhcni ad unara leu-

(79) Ibi nempe iuenievidertint benedicenlcm pani, (81) DeChtistiano arcbicpiscopo quaedam suiit
jnisso ad puellam capiam; al sniiulioiiein dicta iliiileni uum. loa el '171, ubi mors illius
illitts ex aliis inlelligerc debiierunt, nisi, niulier relala. Qusenisi aittem bic refertinlur, non potuerunt
fuissel deducta ad iiionnsienuiii: quoJ non assc- si contiiigeie, lempore sibismatis: nuin in dioece-
ritur. Mogiiniiiia Chrisiianus nunipiam fuit post paeem
De hisce fuse aetum cst in Coninicnlario aiiuo nii bcclesiae rcstitulani.
(86)
_...
137 ACTA INQUISITIONIS. 13«
cam aliud monasterium (82) fundavit, ubi triginta A et cmn in percgrinalione ad beatum Marlinum Tu-
praebendas inslituit. De fama dicit quod tres apo- ronis (87) ire disposuissel, libros jam dictos secum
slolici, ejus fama audita, ei scripserunt, Engenius, Parisius (88; detulit. ct, ut securius in eis sludcre
Adrianus, Anastasitis, quibiis et ipsa scripsit : prae- posset, ab cpiscopo (89) loci, lunc praesidenle, per
lerea Mogtintinus, Coloniensis, Trevirensis, Magdc- inullns labores1el magnas tribulaiiones oblinuit,
burgensis (83) archiepiscopi; pairiarcha Hierosoly- quod omnes in theologia tunc magisirosconvocavit
mitanus, episcopi et quamplures, et sanclus ahbas legenles, el cuilibet eorutn per tres quaternos ipsos
Bernardus ClaraeVallis, ac alii abbates, et praepo- libros sd examinnndiim detlit ab Ociava Martini
siti, et caeteri ecclesiarum'prselati ei scripserunt: usque ad Octavam Epiphnniae. Quibus examinatis,
qiiibtts el rescripsit: quae omnia ex libris epislola- episcopo resiitiieriint : qui magistro Wilhelmo An-
rum ejus colligtintur. tissiodorensi, pro lempore suo magistro, eos assi-
9. De merilis ejus dicil: Conradus rex, Frederi- gnavil: qui et sibi [id est HilJcgarJi] eos restittiil,
cus imperator, de exilu eoruin inqttirenies, fuitirn affirmans, quod esset inagislrorum senlentia, non
audierunl, et sic ad meliora eos reduxii: qtiod ex in eis esse verba humnna, sed divina.
jam dicto Epistolarnm libro plcnitis habelur, ct 10. Dicit eliam de fama, quod matersua, cum de
B
quod anniialim in ejus anniversarii die multus popn- monaslerio, qttod conslitixerat, ad duo Jistarer
lus lam vicinorum quam remotnriimad ejusconctir- milliuria, in villa, qu;e dicilur Lorcbe (90), cuin
rit scpulcrum, salutem animae et corporis ab e.i arliis quampluribtis matroiiis, cognila bcatae llilde-
poslulantes. Prseterea cum magnum tenemium (84) gardis sanctitatis fama, eum secum transvexil, stip-
non habuerit, qtiadragesimo secundo (85) aetaiis pliciter rogans, ut sibi benediciionis manum im-
suaeanno libros non paucos scribere incepitSpiritus ponere dignaretitr : quod et fecii. De libris exauii-
sancti revelatione, quod plenius in accessu libri nalis magisler Arnoldus, scholasticus sancti Petri,
ejus Scivias continetur. Librum suum Scivias (86) idem dicil, quod Bruno, quia tunc Parisitis studuit
decem annis coinplevil: librum simplicis medicinse, in theologia : magn.i pars convcntus ita concordat
Iibrum Expositionis Evangeliorum, Ccelestis har- cum Brunone, prseter ejus accessum ad beatam
nioniaecaiuum, linguam ignotam ciim suis lilleris, Hildegardim. Magister Joannes, canonictts Ma-
quae omnia octo annis perfecit: quod plenius in ac- gunlinensis, et nunc praepositus Pinguiensis, dc
cessu libri Vitiejmeritorum colligitur. Postea quin- examinalione librorum concordat etiam cinn prac-
que annis subsequeiiiibus librum Vitw meriiorum diclis, quia eodem tempore Parisius stiiduit in
scripsit : postremo vero librum divinorum Operum theologia, dicens, quod pnuci jnm viventes ine-
septem annis scripsit, quod per accessum ipsitis C lius qunm ipse de sancta llildegarde noverint ve-
libri plenius patel. De signis ibi dicit, quod modis ritatem. Qusereiitihtis etiain nobis a conveniu,
omnibus credit, quod signa, quae in vila ejus per quare beaia Hildegardis modo non faceret signa,
eam Dorainus fecit, qtiaeetiam in Vitae ejus libello dixcrunt quod , cum post mortem ejus Dominiis
scripta, vera stint: el pltira tam in vita quam in tot miracula ostenderet, et conciirsus pupulo-
morle ejus miracula per eam Dominus sit operalus, rtnn lantiis fieret ad sepulcrum ejus, qtiod re-
quain hominum memoria hnbeal. De circumsianiiis ligio ct divinum oflicium per lurnultum populi tnr-
dicil, quod cum libros ejus, scilicet librum Scivias, babanltir in tanlum, quod dominoarchiepiscopoMa-
librum vitw Merilorum, librum divinorum Operum, guntinensi illud retulerunl. UnJe ipse accedens per-
secundum monasterii sui exemplaria conscripsisset, sonaliter ad locum, praecepit ei ul a signis cessarei.

(82) Gesta baec lalius in Vita sunt exposita. Pri- (85) Impleverat Sancta aniios.qiiadraginia duos
mum monasteriiim, quod fundavit, el ubi quinqua- et menses septem, qtiando ccepit scribere, ut
giiila praebeudas, id esl reditus pro quinquaginta rlare habetur cx prselalione ad librum Scivias
inoniaiibus nobilibus, fundasse dicilur, est mons hic laudata, dictumque in coimnenlario n. 13 et 14.
S. Buperti, ubi ipsa habitavit; alterum est coe- (86) Ainio 1141 coepit hanc scribere ex allegato
nobiuui Eibiugense, quod priino erat subjeclum, Coinmciiiario, nuin. 17. At hujus et reliquorura
et de quo videri possunt dicla in Commentario n. D librorum tempora assignavi niim. 191 et 192.
177. De epistolis quoque late actum est § 4 el seqq. (87) Nolissimuin cst sepulcruin cl corpus S.
(83) lnleredilas S. Hildegardis epistolas nulla Marlini in civilale Turoneusi inuliis sa?cuiis fuis-
occurrit archiepiscopi Magdeburgensis. Attamen se inaxiine celebrntum, magnoque peregrinorum
inlcreosqui ad Sanctam scripserunl, archiepisco- concursii honoralum. Veruin de his agemus in
pus Magdeburgensis etiam recensetur a Trithemio S. Martino ad 11 Novembris. Peregriiiniionein
in Chronico Hirsaugiensi ad annuin 1130, ibique yero illam S. Hildegardis posterioribus vitsc ejns
addilur « archiepiscopus Raveiiiiensis, > cujus epi- annis ligendam, osteiuli in Commeiitario n. 182.
stola similiter non est editn , el < multi de lialiu, > (88) Niinirum Luteiia Parisioruui in iiinere oc-
cuin paucas tantiira editas habeamus epistolus ex currebnt, ct jam eo tempore Universilatem habcbat
ltalia ad Sanclara datas. ltaque dicendum, quorum- inaxime celebrein. Vox Parisius frequenler inedio
clain epislolas nonfuissecodici epislolarum insertas, aevo ponitur sine iinmiilatione.
dum ille codex est collectus, nec postea editus, ut (89) Episcopus Parisieusis erat Maurilius, qui
ostendi in Cominenlario, ntim. 195. caiheJraui illam longo tempore ndniinislravii, phi-
(84) Vox haec verisimiliter inendose scripta est, ribus latidulus iu Guilia Chrisliana, tom. VII, tol.
aul plane esi barbara. Al suspicor, desiguari intci- 70 et seqq.
lectuin, el hunc esse sensum : Elsi Sancui iuiclleciu (90) Vicum Lorich ad oppositam Rheni firwin
naiunili nequaquamexceIleret,iiiultoslameii scripsit duobus circiler milliaribus Gennanicis inlra Uni-
libros cx Dei revelaiione. gium iu variis labulis notaitim inv.yiio.
PATUOL.CXCVII.
139 NOTITIA DE VITA ET SCRIPTIS S. HILDEGARDIS, 140
11. Dicit etiam Roricus sacerdos, supra cum A vatus est scriptus.per eumdem Brunonem sacerdo-
primis leslibus numeralus, quod in membris illius lem, Sancti Petri in Argenlina cuslodem, virum
obsessae(91), quam conjuravit, dacmon apparuii in fidelem et bonae famae,et supradicti monasierii pro-
modum magnae[magni] muris, el appositis crinibus curatorem, sub sigillis noslris clausos transmitti-
bealae Hildegardis de uno membro ad aliud fugit mos, vestrae sanctiiatis paternitalein genibus pro-
visibililer: quod etiam colore nigro, sicut carbo volutis exoranies, qualenuslucernara tara eximiatn,
fuscavit.Tandem, cum diu esset fatigatus, abscessit hactenus quasi sub modio absconsain, nunc super
in inodura ftimi teterrimi, nec ullra cum corvis ap- candelabrum ponere velitis, ut lucent omnibus
paruit. Scripta (92) eliaro ejus, quae conventus ita his qui in domo Dei sunl, noinen ejus sancto-
confessus est sua esse, scilicet librura Scivias, li- ruin catalogo inserendo, aliquibus viris itloneis
brum vilw Merilorum, librum dhinorum Operum, danles in niandalis, ut actum auctoritate vestra
Parisius per theologisemagislros examinatos ; li- tam pium opus ad debilum effeclum prosequan-
brum Exposilionis quorumdam Evangeliorum, li- tur, conlradictores per censuram ecclesiasticam
brum Epislolartim , Iibrum simplicis Medicinw, compescendo. Acta sunl luec apud.S. Rupertum.
librum compositw Medicinw, ac Cantum ejus cura Datum anno Domini niillesimo ducentesimo tri-
lingua ignota, cum libello, qui de ejus vita conser- cesimo tertio, decimo septiroo Kalendas Januarii.
(91) De hac obsessa, et testimonio R.rici pltira mittere, ul liqnet ex verbis Gregorii in Commeit-
num. 1. lario num. 208 daiis, ad pontificem se converluni,
(92) Hic examinatores, qui a Gregorio IX jussi et post eiiumeralionem librorum quos lnittebanl,
eraut etiam opusctila scripta S. Hildegardis trans- flugilant cunonizaiioiieni.

DE VITA ET SCRIFTIS S. HILDEGARDIS

KOTITIA
Auctore D". F. A. REUSS, professore Wirceburgensi.

S. Hildegardis nala est in arce Becklheim, sila iu sinistra Nahae fluminis ripa, ineunte anno 1099,
parenlibus nobil.ibus et equestri dignitale ornatis, palre Hildebcrto, vasalio Meginharti comitis de Spa-
nheim juslo et Deo devolo, raatre Malhilde (93). Annum agens ocinvuin, Jutiae, ubbalissae rnoniis S. Di-
sibodi, Meginharti comilis sorori, cuiae tradila, S. Scripturae exempla discere et Psalroos recitare ccepit.
Quibus seque ac legendis sanctorum ejtis rcgionis martyruin, Bertlue el Ruperti, ita adficiebatur puella,
praeclaris ingenii dolibus prsedila (94), ulplucidain vitaenionasticae tranquilliiatem unice adpeteret. liaque
volo solemni Cbristo dicata una cum Hiltrudi, filia Meginbarti, aliisque pueilis sibi aequalibtis, S. Bene-
dicli Regulam amplexa est. Mox illuslre inter ccenobii sui virgines candidae pielaiis doclrinaeque subtilis
exeroplum, Julta anno 1156 (95) mortua, unanimi monialium voce abbalissa electa esl. A prima inde
infanlia debili et infinna valetudine usa, crebrisque vexala morbis, quum terrenas quascunque volupiates
contemtui el odio haberet, siiigulari et cximio Dei favore illustrata ccelesti lumine, insolita rerum
scientia, Ecclesiae dogmata exponere et lingua Lalina, quam a magislra sua nunquam edocta fuerat
callide loqui novit (96). Quin et praesaga menle futuri leraporis fata alque niores stupentibus sevi sui
principibus inlerprelata (97), morbos quoscunque et quaeviscorporis vilia salubri manu sanavit. Anno
Sept. V, 629. Mabillon decachordojubilare prwmonstrabat. Cwterumprwter
(93) Acta SS. Bolland., 553.
Arinnl. ord. S. Bened., VI, Snrius in Vita, 17 timplicem Psatmorum notitiam, nullam litlerariw vel
Sepl. Oudin, Supplem. de scriptor. ecctes., p. 452. musicwariis accepit doclrinam.
Du Pirii Nouvelle Biblioih. des auteurs ecclisiasl., (95)Dodechini Append. ad Mariani Scoti Chronic,
IX, 185. P. Leyseri, Histor.die poetar., p. 437. Saxii ad aiin. 1136. Alberici Chronic, ad ann. 1141.
Onomastic, II, 241. Heckel, edelsien Frauen der Centuriat. Magdeburg., XII, 10.
deulsch. Vorzeit, II, 51. Harless, die Verdienste der (96) Theodoricus in Vtla S. Hildegard., 1,1:
Frauen um Natur-und Heilkunde, 138. Brann, die Cum quadraginta duorum annorum, septem mensium
Rheinfahrt, II, 194. Bcdmann, Rheingau Alterthii- essem, maximw lolum coruscalionis igneum lumen, aperto
mer, I, 420. Vogl, RlieinischeGeschichlenundSagen, ewlo, veniens, cerebrum meum transfudit el
1,364; 111,112. tolum cor lotumque pectus meum, vetul flamma, non
(94) Trithem. Atinal. Hirsaug., 1,416. Theodorici tamen ardens, sed calens ita inflammavit,ut sol rem
monachi Vita S. Hildegardis, supra, 1, 1 : Ut po- aliquam calefacil. El repente intellectum expositionis
lerut 'pritnam lentare loquelam, tam verbis quam librorum Evangetii et aliorum sapiebam.
nnlibus significabat his, qui circa se erant, secreta- (97) lnde Sibylla Rhenana vocilaia est. Vincent.
rttm visionum speCies, quas prwler communem cw- BeIvacens.Spe.il/. hisior., XXVH,83. Phil. Bergo-
teris adspecium, speculalione prorsus insolita intue- niai. Supplem. Chronic, XII, ad ann. 1158. Pezii
balur. Cum jam fere octo essei annorim, recluditur Thesaur., II, 519. Serarii Moguntiac. rer. Histor.,
iu monte S,.rDisibodi, cum pia dominu Julta, quw cap. 37. Joannis Rer. Moguntin. Ilislor., 195. Gu-
illam ' citrhiiiibut Davidicis instruens, in psalierio dcnus, Cod. diplomal., 1, 229, 247.
141 NOTITIA DE VITA ET SCRlPTIS S. HILDEGARDIS. 1«
1148, divinae vocis oraculo admonita, reliclo S. Disibodi coenobio, cum octodecim virginibus transiit: iu
inontem prope Bingam, ubi in scpulcro SS. Berthae et Ruperti monasterium novum ampliusque ei fun-
daverant Henricus archiepiscoptis Moguntinus et comites de Spanheim et Hildenheim. Quo tempore S.
Bernardus (98), in itinere suo, hospitio ab Hildegardi exceptus, ejusdem revelationes mellifluo suo ser-
mone celebravit in synodo Trevirensi coram Eugenio III papa (99). Qui publice eas recitari jussit et ho-
norifice scripsit Hildegardi (epist. 1, infn), quse epistola in visione composita, libertate sibi consueta,
illico respondit. Quo facto magnam adepta famara Hildegardis a celeberrimis aclalis illius viris lilera,
accepit, quibus vel consulebatur de rebtts ad religionem spectantibus, vel rogubatur de oratione sua ad
Dominum(IOO).Scripserunt ei poniifices Romani Anastasius IV et Adrianus IV, imperatores Conradus III
et Fridericus Barbarossa, aliique complures episcopi, praelati, et comites. Anno 1150, spiritu Domini
cxcita, ut genles veritatem ccelestem doceret, iter suscepit in varias Germaniae Galliaequeregiones;
1163, coenobium Eibingense condidit (1); 1173, Parisios adiit. Anno 1174, in ccenobiiimsuum reversa
variis revelationum libris absolutis, tandem senio confecta, vitaeque supernae desiderio ardens anno
aetatis octogesimo secundo, die 17 Septembris anni 1180 (1179; quein vitse finem ipsa dudum praadixerat,
felici transitu clarissima miraculis morle occubuit (2). Cujus reliquix e sepullura in choro aedium S.
Ruperti bello Suecico corobustarum in ecclesiam Eibingensem sunt translatce (3), in qua jam nunc
religiose observanlur. Canonizalionis examina trina instituta, primuin a Gregorio IX (1237),- dein ab.
lnnocentio IV (1243), et ilerum a Joanne XXII (1517), imperfecta fuerunt, quod miracula cessaranl-e:,
testes deerant (4). ^Veruntaraen manyrologia a sseculi inde XV initio S. Hildegardem comineraorare
cceperunt ad diem 17 Seplembr.s.
Insignem sane locum obinet ihter medii aevi fatidicas virgines Elisnbetham Schoenaugiensem, Ger-
irudem, Brigittam, nliasque sequenlibus sseculis ex-imiovuticiiiioruin dote insignes. Quarum cum vi-
sionum ratione, tum aetate Utldegardi proxima esl Elisabelha, abb.itissa Schoenatigicnsis U29fll65 (5).
Verura ab hax quoque eo differl S. Hildegardis, quod revelationcs suas, ul ipsa de se tradit in libri i
Sfitiins procemio, non in soinniis, nec dormiens, nec corporeis oculis, aut auribus cxterioris hominis,
t.ec in abditis locis; sed vigilans, circumspiciens in pura menle, oculis et auribus inlerioris boroinis, in
aperlis Iocis, secundum Dei voluntatem percepil (6).
S. Hildegardis nomine extanl:
1. OPERA TYPIS IMPRESSA.
Libri tres Visionum, Scivus inscripti, princeps S. virginis opus, decem annis absolutum, incipil: Ecce
quadragesimo terlio lemporalis cursus mei anno cum cwlesti visioni magno timore el tremula inlentione
inhwrerem, vidi maximutk splendorem, etc. Edili sunl: a.) Parisiis, 1513, fol., ab Jac. Fabro Siupulensi
sub litulo : Liber trium virorum et trium spiritualium virginum, Ilermw Lib. I, Vguetini Lib.I., F.
Roberti Libri II, Hildegardis Scivias Libri III, Elitabeili virglnis Libri VI, Mechlildis virginis Libri V.
Studium piorum. — b.) Colonine Agrippinae, 1628 fol., sub titulo : Revelationes sanctarum vlrginum
Hildegardis et Elizabeihw Schoenaugiensis ord. S. Bened.
Epistolarum liber (7) , editus ex archelypo monasierii S. Roberli ab Juslo Blanckwalt, presbytcro
Moguntino,Coloniae, 1566 4°, apud haered. J. Quentel et Gervinum. Accedit pag. 273 Vita S. Hildegardi*
a Theodorico monacho conscripta. Versionein Vitw hujus Teutonicam, (cujus jaiu memiiiit Dahl in lucu-
brationesua, Die heit. Hildegard,eine hislorische Abhandlung.Mainz, 1852 8°, pag. 51), debemus Ludovico
Clarus, Briefeund Leben der, heit. Hildegard., zum erslen Maleverdeulscht.Regensburg, 1854. 8«, 2 Baende.
(58) Neander, Lebendes heil. Bernhard, 210, 560. se S. Hildegardis reliquias viJisse Eibingae anno
(99)Bai'On. Annal. ecclesiasl., XII, ad anii. 1148. 1660. Pecien, quo usa S. Hildegardis, Jescribili.r
(100) Theodoric. in Vita, II, 4 : Non modo vicinia in operc : Fracluen des christlich. Mitielatters, I, 38.
tota, verumeliam omnis tripartila Gallia atque Ger- (4) Acla inquisitionis de virtulibus et miraculis
mania confluebanl ad eam. Prwvidebat enimintpi- S. Hild-egardisvide infra col. 131.
rilu vitas hominum, gloriam aique pwnas animarum. (5) Meittersimnen. Goetting. Magasin, 1794,111,4.
Erat in ea comilute conditagravilas.et exejus lingua (6) Tbeodoric. in Vita, 1, 8 : Isla autem nec ex-
melledulcior orationis suavilas profluebal. terioribus oculis video, nec exierioribus auribus au-
(i) Casp. Lerch von Dirnistein, vom Ursprunge dio, nec cogilalionibus cordis mei, nec ulla collalione -.
des urall. Klosters Ruperlsberg, 4. quinque sensuum percipio; sed tanlum in nnima
(2) Tbeodoric. in Vita, 111,52 : Deus vero, cujus mea, aperlis exierioribus oculis, ila quod nunquam
meriti apud se esset, in transitu ejus evidenter de- in eis defeclum exslasis passa sum, sed vigilatiler
elaravit. Nam supra habitaculum, in quo S. virgo ea die ac noclevideo.Cf. G. Arnoldi, Hislor. theolog.
jprimo crepusculonoctis Dominicw diei felicem uni- tnysi., p. 280. SclnniJ, Mystik U. Mittelalt, p. 83.
mam Deo reddidit, duo lucidissimi et diversi coioris bailer, Briefeaus allen Jaltrhunderl., IV, 3. Roess
arcitt in firmamenioappuruerunt, qui ad magnim- und Weiss Leben d. Voel. und Martyr., XIII, 111.
dinem magnw plalew sese dilataverttnt, in qualuor Tersleegen, Lebenheil. Seelen, III, 475. Aschbach.
lerrw partes se exlendentes. Homines, qui sanclum ullgemein. Kirchenlexicon, III, 275.
corpusejus bona spe tangere prwsumpserunt, a gravi (7) Epistolarttm collectio habetur et in Marlene,
infifitiitate convaluerunt. Odor quoque tnirw suavi- veier. scriptor Collect.ampliss., II. AbbatissaeKilzin-
Wis de sepulchro ejus redolebat. gens. epist. sanctxque liildegardis-responsuin exsui:
(3) Papebroch. in liin. liomano, p. 23, narrat in Arcliiv.des histor. Vereinszu Wuer*burg,y,5, 109...
445 S. HILDEGARDIS 144
Vita S. Roberti sivC Ruperti confessoris, ducis Bingionum, qtii saeculonono floruit, vulgata a Joanne
Bnsseo Moguntise 1602, 4°, ap. Sur um 15 Maii, et cum notis Heiischenii, Act. SS., Maii t. III, p. 504.
Vita S. Disibodi, episcopi el confessoris, an. 674 defuncli, scripta an. 1170, ap. eumdem Surium
8' Julii et in Actis SS., lom. II Jul., p. 588.
Expositio Regulw S. Benedicti ad congregalionem Hunniensis coenobii.
Quwstiones XXXVIII, cum solutionibus, ad Wiberluin monacbum Geiiiblacensem.
Explicalio Symboli Aihanasiani, qute cum duobtis superioribus scriptis edita est a Blanckwaldo cum
epistoiis S. Hildegardis.
l.iber divinofum operum simplicis hominis, quem edidil Joannes Dominus Mansi in additionibus ad
Miscellanea Baluzii, t. II editionis Lucensis ase procuratae, p. 335 (8).
anJ 1533. Hos mullo auclioreS
Physicw libri quatuor. Prodiere Argenlorali, ap. Joannem Schollum,
ediinus ex codice ms. Parisiensi.
Propbetiae singulae selectae prodierunt, qnarum quaedam ut spurise cerlissime habenase sunt, sine 1.
cl a. (: 1500 :) 4°: Namhaffter offennbarungen zwo. aine sagt der abbt Joachim. die annder die lieylig
fraw Hildegradis (sic) so jnen von gott geoffenbart ist worden, der propheceyen gar nahend sind.
1527. Nurnberg, 4°. Sant Hildegardlen Weissagung uber die papislen und (jenanten geistlichen, wilchet
Me)Erfultung zu unsern Zeilen hat angefangen und volzogensoiverden.Eut Vorrcde durch Andrean Osian-
der, Prediger zu Nurmberg.
1529. Haganose, 8°, auctore Hieron. Gebttilero, lilerar. pubis Haganoviens. moderalore. De prwsenti
clericorum tribulalioiie fulurorumque temporum evenlu divw Hildegardis prophetiarum libellus.
1620. S. 1. 4». Prophelia oder Weissagung Hildegardis vor ungefwhr 450 Jahren von diesen unsern letxten
Zeiten, also klar und offenbarlich, von Georg Bellaraera Ubio.
Visio S. virginis incognita e cod. ms. Vindobonensi extat in Anzeiger fuer Kunde d. deutsch. Miltelalt.
von Mone VII, 613 (9). Scrulinium iheoioaico-criticum visionum scripsil B. M. Chladenius. Witeberga!,
1716, 4" (10).
II. OPERA E CODICIBUSMSS. NONDUMEDITA.
Liber viice merltorum.
'
Carmina diversa.
Hymnodia cwleslis.
Ignota lingua, cum versione Lalina (H).
Tractalus de sacramenio altaris.
Homeliw LVIHin Evangelia,
Libri simplicis et compositw medictnar.
Spuria vero el S. virgine indigna censenda sunl valicinia de seraphici ordinis el societalis Jesu fali»,
nec non opus quod inscribiliir Peniachronon (12).
Rever. dominus Ludov. Schneider, parocbus in Eibinged,. vir in rebus S. Hildegardis versalissimus,
ejusquo reliquiarum cuslos, inedila S. virginis opera e codicibus vetuslissimis, qui Wiesbadae asservanlur
propediem in lucem edilurum sese pollicilus est.

(8) < Liber Scivias, inquil doctissimus editor in cipio secundae visionis sermonem quoque habel clo
adJit. ad Biblioth. Fabr. t. III, p. 263, ct Iiber divi- ovo quod per visum spectaverat, juxia ac exprns-
norum operum duo sunt plane dislincta inter se serat in tertia visionelibri SCIVIAS
ante annos xxvin.
votumina, quae ainbo a sancta virgine scriptn ferun- Totius operis tiluliis est: Liber divinorum operum
tur. Libri Seivias sat noli sunt; illos vero dedit simplicis hominis. Curiosa mulia cniuiiict, ui de
aiino aeiatis suae quadragesimo terlio. Libri divino- totius mundi sysiemate, de hominis exteriori el
rum operum est apud me codex insignis roinio, et interiorl pliysica consiituiione, deaeris vicissiittdi-
imaginibus auro splendentibus ornatus, niembra- nihus, de mdrbis hominuni, et aliis hujus saporis.
nacetis, in folio, quem hic aliquanlo latius descri- (9) Aliae visiones latere videntur in codicibu»
bendum, utpote parum notum suscipio. ltt partcs mss. Basileae, S. Galli et in Middlehill, leste Haenel
dtspescilur tres. Prior absolvilur in quarta visione, in Calal. libr. manuscriporum.
et capita c.enlum coiitinet. Pars secunda cum quinta (10) Theoph. Spizelii, S.Bibtioth. retecta, p. 19.
visione exorditur, et ad sexlam usqUe perlingii. (11) Quam expiicare iaggressus est J. Grinun in
Capila 49 enumeral. Visio sexla et pars leriia una Haupl, Zeitschrifl fur deutsch. Alterthum, Vl,52i.
iticipiunt; in decima visione, et capite 38 absol- (12) Engelhardt Progr. de prophel. S. Htldggurd.
vitur. Scribere opus istud aggressa est aimo, ut m Fratr. Minor., Erlaing, 1833. Elixir. Jesuilic.
ibi legilur, wtatis sexagesimo qurnto, et millesimo augmenl. cum vaticin. S. Hildegard., 1645. De
centesimo sexagesimo tertio DominicwIncarnationis vocnbulis Tbeodiscis apud S. Hiidegard. obviis
pretsura apostolicw sedis nondum sopita (cuin Fri- conf. Hoffmaiin, Allhochdeuische Glossen , 1,31;
. dericus Romanum pomilicatiim exagitarct), tub ejusdem Fundgruben, ,, 318, el Sumertaltn, 6;
Fridericq Romanw dignitatis imperalore. Superio- Pezii Thesaur. anecdol, noviss., I, i, 414; Mone,
rum visionum suurum meminit, nec sitet scriptiones Anseiger, 1834, 110; 1835,239. Haupt, Zeitschriji,
suasvprascedenles: Veiuti in prioribtts visionibus IX, 388. Grimm, deutsche Mylltologie, U. ausg.
nieis prwfala sum; el infcrius : Quoniam omnia quw 1121,1155. [
a.ptincipio visionum mearum scripseram. ln prin-
m EP1ST0L.E. — EPIST. 1. 146

SANCTiE HILDEGARDIS

ABBATISSJE

EPISTOLARUM LIBER

CONTINENS

Varias epistolas summorum pontiflcura, imperatorum, palriarcharum, archiepiscoporum


episcoporum, ducum, principum et aliorum plurimorum ulriusque, saBcularis et eccle-
siastici status, magnalum, ad sanctam Hildegardem, et ejusdem sanctas ad eosdom
responsiones.

(Bibtiotheca Patrum Lugdun., t. XXIII, p. 537.)

EPISTOLA PRIMA. A mine tu venisti in lerram nostram, sicut Deus pra-


EUGENIl PONTIFICIS ADHILDEGARDEH» deslinavit, et vidisli de scriptis veracium visionum,
sicul vivens lux me docuit, et audisli eam amplexi-
Aticioriiaieapostolica concedit ei liceniiamproferendi bus cordis tui. Nunc fmita est
et scribendi qitwcunqueper Spirititm sanctum co- pars scripturae hujus.
gnnvissel, eamque ut sinelimore revelata sibicon- Sed lamen eadem lux non reliquit me, sed in aniraa
scriberel animat. mea ardet, sicut eam ab infanlia mea habui. IJnde
ECGENIUS, servus servorum Dei, dilectaein Domi- nunc mitto tibi litleras istas in vera admonitione
no filiaeHILDEGARDI, praepositaein monle Beati Ro- Dei. Et anima mea desiderat ut lumen de lumine
berti, salutem et apostolicam benediclionem. in te luceat, et puros oculos infundat, et spirituin
Miramur, o filia, et supra id quod credi polest, luum exsuscitet ad opus scripturae istius, quatenus.
miramur, quia Deus jam nostris temporibus nova anima tua inde coronelur, quod Deo placet; quia
miracula ostendit, cum te spiritu suo ila perfudit multi prudentes de terrenis visceribus spargunt
qnod diceris mulla secreta videre, intelligereet pro- hsec in mutatinnem mentium suarum propter pau-
ferre. Hoc a veridicis personis ita esse percepimus, perem formam quae aedificata esl in costa, et quse
qui se fatenlur te el vidisse et audisse. Sed quid nos estindocla de philosophis. Tu ergo, Paler peregri-
ad haec dicere valemus, qui clavem scientiaehaben- B norum, audi illum qui est forliss. Rex, et in palatio
tes, ita quod claudere et aperire possimus, el hoc suo sedit, et magnas columnas coram se stantes ha-
prudenter facere per slullitiamnegligimns? Congra- buitaureis cingulis praecinctas, et multis margaritic
ttilamur igitur graliae Dei, congratulamur et dile- et pretiosis lapidibus valde ornatas. Sed regi huic
ctioni tuae, hoc admonentes, ut scias quod Deus placuit, quod parvam pennara tetigit, ut in miracu-
superbit resislil, humitibus autem dat gratiam (Jac. lis volaret, ct validus ventus eam suslinuit ne defi-
iv). Gratiam autem banc quae in le esl conserva et ceret. Nunc ilerum dicit tibi, qui est lux vivens in
cuslodi, ila ut ea quse in spirilu proferenda sense- supernis, et in abysso iucens, ac latens in abscon-
ris, prudenter proferas, quatenus illud audias: dito atidienliura cordium: Praepara scripluram hanc
Aperios tuum,ei adimplebo illud (Psal. LXX).Quod ad audilum me suscipienlium, et fac illam viridem
auteni insinuasti nobis de loco illo quem in spiritu in succo suavis gustus, et radicem ramoruin, et
tibi praevidisli, hoc permissione el benediclione volans folium conlra diabolum, et vives in selernum.
nostra et episcopi lui fiat, ita quod ibi regulariler Cave ne spernas hsec mysiica Dei, quia sunt neces-
cum sororibus luis vivas secundum Regulara S. Be- saria in illa necessitate quae absconsa latet, et quse
nedicti sub clausura ejusdera loci. nondum aperte apparet. Odor suavissimus sit in te,
RESPONSOM HH.DEGARDIS. el non fatigeris in reclo itinere. Sed ille qui loqui-
de arcanis habebat in corde sno tur, et non silet, haec dicil propter imbecillitalem
Pontificem quw
admonet el divinam circa hwc voluniatemel bene- illorum qui caeci sunt ad videndum, et surdi ad
placitum indicat. audiendum, el muti ad loquendum in nocturnis insi-
0 milis Pater, ego pauperctila femina scripsi libi diis mortiferi laquei latrocinantium morum. Quid
h:cc iu vera visione, in myslico spiramine,. sicut Jicit? Gladius radiat et circuit, occidens illos qui
Detmvoluit me docerc. 0 fulgens Pnter, in luo no- pravae menlis sunt. 0 qui in. lua persona es fulgen»
147 S. HILDEGARDH li8
lorica, et prlma radlx ln novis nuptiis Chrlsti, et: A milis Pater, anliquus vir etpraeliator mngniflcus di-
in duas parles divisus, in partem scilicel hanc, quodI cit haec : unde audi: De summo judire dirigetur ad
anima tua iterala est in mystico fiore virginitatis; le, ut graves et impios lyrannos eradices, et a le
et in partem hanc, quod radix es Ecclesiae, audii ejicias, ne stenl in magna irrisione in lua socieiate.
.illum qui aculus est in nomine, et fluit in lorrente, Esto aulem misericors pwbliciset privatis aerumnis,
libi diceniem: Oculum de oculo non abjicias, el lu- quia Deusnon spernil vulncratos, nec spernit clolo-
men delumine non abscindas, sed sta in plana \ia, res trementium se. Unde, o pastorovium, audi hsec
ne de causis illorum in aniraa accuseris, qtiae in si- super laborantes in fatigatione mullorum. Lux di-
num tuuro posilae sunt, nec permitte eas in lacum oit: Mysiica Dei sunt judicia super unumquemqtte
perditionis dimergi per potestalem convivantiuni sccundum meritum illhii. Mulli lamen homines vo-
praelalorum. Gemraa jacetin via; sed ursus veniens, liinl habere scrutiniunl per zelum suum, et per
el illuin valJe elegantem videns, pedem suum por- ignorantiam moruin suorum, sed judicium nieiim
rigil, eamque levare vull, et in sinum suum ponere. nesciunt. Quapropter in aeslimalione sua supra
Sed subilo aquila veniens, ipsam gemmam rupil, et niodum nientiunlur, ut lupi prsedam rapientes. IJeo.
eum in tegmen alaru.m suarurji involvit, el iu can- qunmvis homo dignus sit propler sceiera sua judi-
cellos palatii regis porlat. Et eadem gemma ante B cari, lamen mihi non placei, quod homo sibimet-
faciem regis "multuro fulgorero dat, unde a rege ipsi vullhabere judiciurasecunduin arbiliium suum.
valde diligitur; et rex propter amorem ejusdcm Et hoc nolo. Sed lu unamquamque causam discerne
{.emmae,aquilae illi aurea calceamenta dat, et eam secundum materna viscera misericordiae Dei, qtti a
ob prohitatem suaro valde laudal. Nunc lu qui esin se non separat mendieum el egenum, quoniam plus
vice Christi sedens in cura ecclesiaslica. cathedra-, vull misericordiam quain sacrificium(Oseeyi; Matth.
meliorem partem tibi elige, ut aquila sis, ursuiii ix, xn). Nunc igitur nlgrt volunt abluere nigredinem
superans, et ut in aniroabus tibi commissis cuncel- per Uirpitudinem suam, sed ipsi sunl polluti et
los Ecclesiaeornes, quatenus in aureis calceamenlis surdi in fossa jacentes. lllos erige, el adjuva pu-
in superiora veniens, le ipsum alieno subripias. sillos. Tu enim qui ,es paslor populorum, audi ut
Nam oculus vivens videt et dicit, qui sapit, et dis- vivas in selernuui. Lux vivens dicit: Dic audaci
cernit quasque crealuras, qui et eas omnes ex- populo qui sibi lerrores iuvenil in via erranlium
suscital, el vigilat: Valles plangunt super montes, viarum: Dominus quidanv habuit inarmoream civi-
et montes cadunl super valles. Qnoniodo? Subditi tatem; et venaiores venjentes, civitatero illam itt-
nudali sunl de disciplina limoris Dei, et incilati spiciebant, volenles dispergere rccla instituta ejus,
sunl rabie, vertices moiUium ascendere, praelatos quae inflore illo apparuerunt, quem virginea mens
incusare: et ipsorum lemerilas non accusat prava invenil. Et ecce mons magnus et excelsus, valde
npera sua. Sed dicunt: Ctilis sum ut sim prselatus elegans el expolitis lapidibus factus, contra orien-
mililate. Et omnia praelatorum opera habent indi- tein apparuit, supra quem quoddam aedificiumad
gna, quia eos sibi excellentiores esse dedigiianlur. orienlem stabat, de lignis ct lapidibus commuiiis
Quoniam subdili jam sunt nubes nigrae, el in femo- sedificalionisfactum. Tunc veneruut multi rivtili,
ribus suis non sunt accincti, sed dispergunl oinnia quasi de iuedio orientis, in idera aedificiuinffuemes;
inslilula agri, dicentes quod haecvilia sint. El lioc sed et in eodera aeclilicioforiissiiiius odor boni vini
fnciuut, quia venenosi sunt per invidiam. Puuper eral, sed lanien cum aqua misti. El mulius populus.
hoino magnam stultiliam habet quando vestiinenta in idem aedificiumcorruit, in eo curvo corpore am-
sua scissa sunt, semper in alium aspiciens, conside- bulans. Sed alii in quadam vulle coram praedicto
rans quem colorem vestiiiienlum illius habeat, nec monte stabant, et ilios ailendebaiil qui in eodem
suum a sorde ahiiiit. Monies auiem transiliunt clu- acdiliciocurvi ibant. El ecce supra etiiiidemmontem
vein viae verilalis, el eorura itinera non sunl parala cliam aliud niurinoreum aediliciumcandidissiini et
volare ad moiilem myrrlia. (Gant. IV). Ideo obte- p] inlegri lapidis, quasi magna lurris contru aquilo-
nebralae sunl siellaediversa uube. Luna slat, stellae nem stabai, in lucidissima aropulla, plena optimi
clamani quod luna cadit. Sul illas premit, quia balsami, vclut ignis ardens pendebat, el in cujus
iiulla earum clarescil, sed in turbine iiiiplicalae pavimeuto mulium oleum dilfluebat. Scd laiiien
sunt. veutus de aquilone interdum veniens, balsamutn
Unde, o pastor magne, et post Christum nomi- eloleum illud commovit. Tunc mulii ex populo in
nate, pra.be lumen monlihus, et virgnra vallibus. idera aedificiumvenerunt, qui et oleo illo spargeban-
Da praecepla magislris et disciplinam subditis;' tur, et balsamo illo in fronlibus suis signabantur.
monlibus jusliliam cum oleo sparsis, et vallibus Et facta est vox de coJo, dicens: Isli siu:t signati.
ligaturaia obedientiae, misto bono odore, el fac illis Et qui hoc raodo signali sunt, signuin hoc non po-
recia itinera, ul non appareant viles Soli juslitiae. tuerunt abluere, sed ita signati pernianserunt, sic-
Puros fac ut ubique oculos habeas. Mens lua puro ul et illi qui in Cbristo renati sunt, baptismum
lonie rigetqr, ut cuui sole splendeas, et Agnum imi- suum conservare debent. Qui autem signati erant,
leris. Paupercu.la fortiia iiemit quod in sono ver- ad illos qui signaii nonfueiunl, non transibant, nec
boruui loquilur ad tam magnuin magistrum. Sed, o societatem eorum suscipiebunt, quia, si hoc fecis-
149 EPISTOL.E. — EPIST. IL 150
sent, fatui el inuliles dicerentur; qui vero signali A _! nquiloneaspergunlur in nequilin diaboli, et qui se
uon ftierunt, ad istos qui signati erant transibant, contrarie porrigunt ad caput praclalorum suorum
et societatein eorum suscipiebant, et inde oplimam per nimietatem iniquitatis. Fuga ergo illos de pa-
partem sibi elegerunt. Sicut siella multiplicai splen- slorali cura, quse poenam de canibus porlat. Et
dorem suiim in nube, et sicul feminea forma coro- quamvis quidam prsetati sint obtenebrati per vieis-
natur in virginitate. Et vir magnus aurea zona prae- situdinetn mortim, tamen non decet aliquos eorum
cinctus, supra eadem aedificiastans, dextrum bra- propler quosdam subditos abjici. Ideo inspice haec
chium supra lnarmoreum aedificium, et sinistrum per pttrissimumoculum, ul non deficial honor tutis,
supra aliud posuit. Inlelleclus isle, ad duo instru- qui propter nomen suum uangil illum qui fuit, et
inenla ecclesiaslicsedignilatis esl. Omnipotens enim est rectus et justus, parans vias suas in omnibus
Pater instituit nobilem parlem a saecularibuscausis inslrumeiitis suis, ea praevidendo ante insiitulii
separatam, et in secrelis suis coram ;Deo fortiter dierum aniiquorum. Ipse faciat puros oculos tuos,
ardeniem: quam quidam insidiatores despicientes, qui non spernit pupillum et panperem (Psal. IX),
volunt destruere rectitudinem ejus/quse in Filio Dei qitia mons myrrhae et thtiris es (Cant. iv) prae val-
manifesle apparuit. Sed lamen mons justitise expo- libus sordium puteis. Autli ergo illum qui semper
iitus in multis justilicationibus, in crlu veritalis vigilat viventibus oculis, et qui non est laediosus
ascendit, in quo .ulilis institulio ad Deum lendens, propter procellas, quae sunl pars calicis eorum, qui
et lamen bominibus assistens, surgil, lumen utili- assimilantur simulacris quasi duri sinl per prospe-
latis hominibus praebens, ila ut etiam plurima do- ritatem suam. Tu aulera qui vis baberc poteslatem
ctrina etodor reclarumscripturarum de vigore veri- bonoris magni in palatio regis, dilala justiliam
tatisad ipsum Duat; quas quidam eorum in diversa Summi ad illius bonorem. Hoc decet te, propter te,
sine ratione mulioties refundunt. Quapropter et propter clarum nomen luum. Nunc ergo aspice in
multi in ea curvi in pravilate ambulant, ila ut igneum datorem, qui infundit bonum intellectum
etiam aliqui terrenis inhiantes, turpiludinem illo- bomiiiibiis. Sed qnis bomo potest sonare contra
rum imilcntur. Sed etiam in eodem monle justiliae voc.emillam? Num potest vox haecparvam peunam
prsedictapars, in secrelis suis coram Deo ardens, facere volare sic, ut nulliis gladius contra eamdem
in inlegrilate sua, ut diabolo resistat, exsurgit, op- pennam se possit movere? Potest. Nunc lu , o imi-
tknam partem in Deo habens, in exemplo suo mi- tator excelsse personae, fons vivus claroat hsec ad
sericordiam ostendens. Sed lamen multoe tenlatio- te, quia personam tuam non decet ul habeas oculos
ncs a diabolo emissse, optimam partem et ipsam fQ caecorum, et vestigia vipereorum morum , et furti-
inisericordiam inquietant. Mulli autem homines ad vam rapinam, dcnudans altare Dei. Et curhoc face-
eamdem partem transeunt, et veram misericordiam res? Sed qui hoc facit, non potest solverecorrigiam
consequuntur, cum optiinam partem sibi eligunt. calceamenti corporis Dominici. ldeo, o cuncti,
Unde et coram Deo signati dicunlur. Et qui signum castigate vos. Ego autem, o Paler , in loco ccelitus
liujus parlis suscipiunt, in eo sicut et in baplismo mihi oslenso , juxta verba benediclionis tuae, se-
suo, fortiter permanent. Quapropler ad suos qui cundum Regulam S. Benedicti, sub clausura ejusdem
idem signum nonhabent, socialiter non descendunl, loci cum sororibus meis maneo, el lioe me tam.
ne inanes velut fatui efficianlur; et qui signum vivenle quam defuncta semper observari desi-
eiusdem partis non habenl, ad eumdem ordinem dero.
socialiter ascendunt, et ita in plurimis bonis mul- EPISTOLAII.
tiplicanlur. Quodet illeostenditqui aureazona prae- ANASTASII PAP-EADHILDEGARDEtt.
cinclus (Apoc i), demonslrat se esse Deum et ho-
minem, utrosque, scilicet istos et illos regens cum Ejus scripta approbat. Rogal ut pro ipso preces aa>
Deum fundat.
brachio forlittidinis sttse: istos protegit ita ut in eo
fortiter ardeant, ssecttlaria abjicienles, et brachio D ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei,
maiisueludinis suaeillos tegit, ita ul ulilcs in divina HILDEGARDI Jilecice fitiaein Chrislo, salutcm et apo-
proteclionesinl, cum lumen veritalis proximis suis stolicam benedictionem.
utiliter praebent. Exsultamus in Dominoet gratulamur qtiod no-
Nunc lu qui es Pater populorum , discerne in men Christi de die in diem glorificatur in le, ila ut
perspicuitate verba baec, e stimmo judice tibi dire- et aJmiraules dicamus : Quis similis tui in forlibus,
cta pro necessitale errantium , quia superbia vull Domine? Quis similis tui? Magnificus in sanclitale,
opprimere bumililatem, quod csse non debet, velut terribilis et lattdabilis, faciens mirabilia (Exod. xv).
inconveniens esset si Iuna vellet pugnare cum sole , Audivimus enitn et vidimus multa de le. Scimus
splendorem suum cupiens similem facere splendori etiam quod pise inemoriae praedecessor noster, cui
ipsitis. Ende propler hanc ineptam convcnientiam, ad nuiriendum sponsam Christi per divinam gra-
fons aqitarutn clamat ad te imitatorem ejus: Per tiam successimus, le mullo affectu dilexit, amplexus
ine vivtim et aculum , coinprime aique corrige ni- eslet audivit. Cujus et nos vesligia seculi, scribere
gros insidiatores et furtivos specnlalores qtii in tibi studuimus.et rescripla lua videre desideramus,
(iluuibiiin verluntur in tortuosis pcccatis , el qui de quaerenlcs illa quse Deus in le operatur, quamvis.
IBl S. HILDEGARDIS 153
nos in bonis claudicemus, in qtiibtis lam lassitudine A bus inundi exorlus est, hoc qtiod Pater iiilomtii,
corporis quam mentis noslrae suspiramus, cum nos cxcipiens, diversis (araen speciebus cre.-iturarum
ad ccelestia per negligeniiam nostram sursum non adbuc in obscuro latenlibus. In ipso auiem quod
erigimus ut jure deberemus: occultorum autem co- scriptum est, Dixitque Deus: Fiat (Gen. I), diversae
gnitor el volunlatem et possibililatem noslram no- species crealurarum processerunt. Sic per verbum
vit. Adraonemus igitur, rogamtis et obnixe tibi in- et propter verbum Patris , omnes crealitrae factae
jungimtis, ul cum sororibus tuis. preces ad Domi- sunt iu voluntale Patris. Deus autera omnia viJet
iiuiii fnndas, qualenus per virlulem ipsius ad el omnia prsenovit. Sed malum nec surgendo, nec
justitiam nos erigere valeamus, ita ut per hoc cadendo, quidquam per se facere aut creare aut
ir-terna pramia adipiscamur, ad iila iu praesenli operari potest, quia nihil est, sed tanlum fallax
vita anhelare non deflcientes. Pax tibi et omnibus oplio , el contraria opinio compulalur, ita quod
luls sit. humo malum operatur, cum hoc quod conlrnrium
est facit. Misitaulem DeusFilium suuin iu mundum.
RESPONSCM HILDEGABDIS.
ut diabolus , qui malum ampleclendo cognovit, et
Ponliftcem Dei nomine horlatur ut mala fortiter era-.. hoiniiii suggessil, superarelur per eum, el nt etiain
dicet. Deintle varia propheiice prwdicit el de suis C homo, qui per malumi perierat, rediineretur. Qua-
visionibus aliqua subjungit. lterum Anastasium
hortatur ad subditos corrigendos. propler Deus spernit perversa opera, videlicet for-
nicaliones, homicidia , rapinas , seditiones, lyran-
0 persona, quae es praecellens armatura, et mons nides el simulaliones iniquo" <m(lominum, quoniam
niagistrationis valde ornatae civitalis , quae consti- ea per Filium suum contrivit, qui spolia tariurei
tuta esin desponsalioueCliristi, audi illum qui non tyranni omnino dispersil.
inccepit vivere, nec lassalur in defectione. 0 bomo, j. Cnde tu, o homo, qui sedes in principali caihe-
qui in oculo scienliae luae lassus es ad refrenandum dra Domini, contemnis quando nialum amplecteris,
magniloquia superbiae, in bominibusin siniiro luum ita quod illud non abjicis, sed oscularis, quoiiiam
posilis, cur non revocas naufragos qui de magnis ipsum sub silentio in pravis hominibus susliHes.
casibus suis surgere non possunt nisi per adjuto- Et ideo omnis terra turbatur per magnam vicissitu-
titim? Et quare non ubscindis radicera mnli, quae dinem errorum, quia quod Deus destruxit, bomo
BuffOcatbonas et utiles herbas, dulcem gustum et amat. El lu, o Roraa , velut in extremis jaceus ,
siiavem odorein habeiues ? Filiam rcgis , scilicet conturbaberis ita , quod fortitudo pedum ttiorum
justitiam, qua. in supernis amplexibus est, el quse r' super quos haclenus stelisti, languescet, quoniam
libi coramissa fuerat, negligis. Tu enim permiilis filiam Regis, videlket justitiam, non ardenli amore,
hanc filiam regis super terram prosterni, quia dia- sed quasi in torpore dormiliouis amas, ila ut ea»i
dema el decor tunica. ejus scinditur per rustica- a te expelias : unde el ipsa a le fugere vult, si non
lionem diversoruro morum bominum iliorum, qui revocuveris eam. Sed lamen magni montes maxil-
in similitudine canutn latrant.et in similitiidine lam adjulorii libi aJhuc praebebunt, le sursum eri-
gallinarum, quse in noctibus inlerdum cantare ten- genies, et magnis lignis magnarum arborum te
tanles, ineptam exallalionein vocum suarum einit- ftilcienles, ila quod non lola in honore luo, vitle-
lunt, lsti sunt simulatores, in vocibus sttis fictani licet in decore desponsationis Christi nmnino dis-
pacem ostendenles , sed inter se in cordibus suis sipaberis, quin aliquas alas ornamenti lui habens,
frendentes, velul capis qui ad sodales sibi nolos usque dum veniat nix morum diversarum irrisio-
caudam suam raovel, sed probum mililem qui in nuin, multam insaniam emiilentium. Cave ergo ne
doroo regis ulilis est, dentibua suis mordet. Cur ad rilum paganorum te commisceri velis, ne cadas.
pravos mores in hoininibus suffers, qui in lenebris Nunc audi illum qui vivit et non exterminabiiur.
insipieiiliae suut, ad se quaeque nociva colligenles, Mundus modo est in lascivia, poslea erit in tristi-
sicut gallitia quae in nocte clamans, sibiroet lerre- D tin, deinde in terrore, ila ul non curetit homines
icm inculit: qui sic fatiunt, in radice utilitatis se occidi. In oranibus his sunt inlerdum tempora
lion sunl. petulanlise , el interdum lempora contritionis, et
Audi ergo, o homo, illum qui acutam discrelio- interdum tempora fulgurum et tonitruum diversa-
lieni valdeamat, qtiam ul maximum iiistrumenluin rum iniquilatura. Oculus enim furit, nasus rapil,
rectiludinis inslituit, quod conira malum pugnaret. os occidil. Peclus autem salvabit, ubi aurora, velut
Hoc tu non facis, cum maltim non eradicas quod splendor pritni orlus, apparebit. Quaevero scqcun-
bonum suffocare cupit. Sed malum se superbe at- tur in novo desiderio et in novo sludio, dicenda
tollere permitlis ; et hoc facis propter timorem iion sunl. Sed ille qui sine defectione magnus est,
illorttm qui pessimi insidiutores suul in noclurnis modo parvum habitaculum letigit, ut illutl miracu-
insidiis, plus amantes pecuniam mortis, quam pul- luni videret, et ignolas lilleras formaret, ac igne-
cliram filiam regis, scilicet justiliain. Qmnia aulem lam linguam promerel, alque ut inultiiiiodam , sed .
opera quse Ueus operatus esl, lucidissimn stint. sibi consonantem, nielodiam sonaret. Et dicluin v
Audi, o homo. Nam supernus Pater ante exortum est illi: Hoc quod inlingua desuper tibi oslensa,
inundj in secreio suo intonuit; 0 mi Fili. Et glo- nou secundum formain humanse coiisueludinis pro,-
155 EPISTOL/E. — EPIST. IV. /124
luleris, qiioiiiam consuctiido hsec libi data non est, A
. HILDEGARDIS BESPONSUM.
ille qui liniam habet, ad aptuui sonum hominum Gravia pontifici certamina prwdicit
hortaturqua
expolire non negligat. Tu o
autem, homo, apparens ad fortitudinem.
cons.titulus pastor, surge, et curre citius ad jusli- T Qui vilam dat viventibus, dicil: 0 homo, diram
liam, ila ut coram magno metlico non accuseris duriiiain leaenarum et fortitudinem leopardorum
quodovile ipsius a sorde non exterseris, nec oleo patiendo sustincbis, el naufragium in captura prae-
unxeris. Ubi autem voluntas crimina nescit, et ubi dartim senties , quoniam oinnibus his dalus es in
homo desiderium non rapuit (13), ibi homo omnino fatigationem ad le currenlibus. Habes eniin inlelli-
iu profundum jtidiciura non cadit. Sed culpa liujus
gibilem inlellectum contra saevissimos mores ho-
ignoranliae per flagella tergilur. Ergo tu , o horao, miiium, in quibus aestuando refrenabis capilloscur-
stafin recto itinere, et Deus salvabit te , ita quod rentium
equorum , qui non desistunt currere ad
in stubulum beni'diciionis et eleclionis te reducel, semitas praedarum. Sed tamen rixando conlra le
et in aucrnum vives. ipsuro, inclinas le interdum quasi ad probitatem
EPISTOLA III. quorumdam bominum, ubi celas loculos aliquorum
ADRIANI PAP-SADHILDEGARDEH. jj qui morlui sunt praeliari in planis viis. Unde patie-
ris pugnam Semeiaepraelioruni, sed deslrues mobi-
lttam ad perseverantiam horlutur. lia reiiquiarurn illorum qui in foveam vadunt per
AoRiANUsepiscopus, servus servorum Dei, HILDG- asperitatejm suam. Attamen venam babes fortiss. cla-
GAKDI,dilectae in Cbristo filiae, prapposilae Sancti vis,quae non vadit libenter ad azyma in fonna sardii,
Robeni, salutem et apostolicam benedictionem. In peclore ergo luo qusere salvationem aquaruni,
Gaudenius, lilia, et exsultamus in Domino , quod ne in turbinem vadas. Sed ut in mansueludine re-
honestalis luae opinio ila late longeque dilfunditur, quiescas ad languorem et livorem illoriim qui per-
ut inuliis fias odor viiae in vilam (II Cor. n) , et a "laisli sunt maceralione diversorum vulnerum , in
lurba fidelium populorum in lui praeconiuin excla- hoc iraitans salvatorem tuurn qui le redemit. Sed
raelur: Quw est isia, quw ascendit per desertum hoc grave pondus magisterii quod portas , non est
tanquam virgula fumi ? (Cant. m.) Unde ciini ani- in indignatione Dei, ubi etiam mores ursorum et
iiinin luam usque adeo existimeiuus divini amo- pardorum, et interdum venenura aspidura , tibi et
ris igne sttccenJi, ul ad bene opcraudum exhorta- sttbsequeniibus occurrent. Sed gladius Dei illos
lione aliqua non indigeas, supervacaneum duximus occitlet, ita duin inter iilos boiius dux surgat. Nunc
exhortaloria libi verba multiplicare, animumque (C autem moneo te, nt subjeclis tuis frenuni imponas,
luum >viriute divina suflicienler innixum , aliqua nec eos malum adversus te loqui sinas.
verborum supposilione fulcire. Verttmtamen qnia Unde et vera lux tibi dicit: Quare non percutis
el ignis aura fjanle fil grandior , et velox equus nequissimos servos, qui libi occulte insidiantur,
calcuribus tirgetur ad cursum, id tuae religioni Ju- sicut araneac quae pungunt ? Vigila ergo strenue,
ximus proponendum, ut videlicct a memoria tua quod postulat causa in moribus populi in hoc lein-
noii excidat quia non incipienli , sed perficienli pore. 0 mitissiiiie Pater , memorare quod homo in
pnlma debelur etgloria, dicenle Domino : Vincenti lerra es, et ne limeas quod Deus derelioquat te,
dabo edere de ligno vitw, quod esl in puradiso Dei quoniam luinen illius videbis.
rnei (Apoc.u). Cogila ilaque, filia, quoniain ille ser- EPISTOLA IV.
peus qui primum hominem a pnradiso dejecil, mu- HILDEGARD1S ADALEXANDRtJSI PAPAM.
gnos perdere cupil, ul Job, et devorato Jttda , ad
cribrundos apostulos expelilpotestutem (Luc. xxu); Quod abbas S. Disibodi privilegiis parlltenonis
monlis S. Ruperti comradicat.
et quia scis iviultos esse voculos , puucos auteui
electos (Matth. xx), ila intra nuineruin paucorum 0 summa et gloriosa persona, quae primum con-
te collige, ita usque ad linem in sancla conversn- D stituta es per Verbum Dei, per quod omnis creatura
tione persiste, ila creditas disposilioni luse sorores rationalis el irrationalis in genere suo lacta est,
salutis operibus iusiriie, ul cura eis ad illud gau- libi specialiter idem Verbum claves regni cceleslis
diutn valeas, praeslanle Domiuo, perveuire, quod\nec per indumenlum humanilatis suae, scilicel ligandi
concessit (Matih. xvi).
oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis atque solvendi poteslatem,
maleria omnium
ascendit (Isa. LXIV; / Cor, n). De caetero auiem Tu quoque, excellenlissime Paler,
tuba justiliae
cointuoniioria verba de te audire desideramus , spiritualium personarum existis, quae
Dei sonanl in Ecclesia, quae variis ornamenlis cir-
quia spirilu miraculorura Dei imbula diceris , unde curaamicta dum alii aliis bona exempla,
ftilgel,
pltirintum gaudemus, et tliviase gratise gloriam vitam sanclorum iroitando,
Jamus. praebent: quae etsi
quid recte agunt, Deo, et non sibi, altribuunt, et
de bonis imitatoribus suis gaudenl, sequenles prio-
res sanclas, qtii carnem .uam domabant, el sejpsos

(Ic) Id tst, non consensit.


155 S. HTLDEGARDIS 156
cuni manifesta victoria coeleslis militiae'contra vi- A , elegissent , abuas illlus loci, quae de persona mona-
tia diaboli pugnanles roborabant, et cum bona slerii sui facta fuerat, concedere nolttit, sed eam-
voluntate velut angeli in Deum aspiciebant. Sic et, dem personam eis renuit adhuc assignare. Unde
tu , o niiiis Paler, benignum patrem imitare qui quoniam praediclis sororibus in his quae ad salutem
pcenitentem filium, etad se reverlentem, saginalum pertinent animarum, diligenler convenit provideri,
vitulum propter illum occidens, cum gaudio susce- discretioni tuae per apostolica scripta mandarous
pit (Luc xv) (14): et sauciati ex latronibus vulnera quatenus ulramque partem, cum super hoc fueris
vino lavit (Luc x), caligine confusa, asperitatem requisitus, ad tuam praesentiam convoces, et ratio-
correptionis et pietatem misericordiae designal: et nibus super eleclionepraepositi hinc inde diligentius
6lellamaluliiia, quae solem diei praccucurrit, eslo> intellectis, causam ipsam, justilia mediante, JeciJas;
in Ecclesia , quse diu schismatis caligine confusa, et si praediclaesorores de illo monasterio praeposi-
lumine jtistitian Dei carel. Et tu ergo sectinduin ze- lum habere non poluerint, facias ut saltem de alio
lum Dei corripe, et de oleo misericordisepoenilentes; habeanl competeiitem.
unge, quoniam Deus magis vult misericordiuro quam EPISTOLA V.
holocaustum (Ose. vi).
HENRICIARCHIEPISCOPI MOGUNTINENSIS AD HILDE-
Nunc, o mitissime Pater, ego et sorores meae B GARDEH.
genua nostra coram paterna pietate tua flectimus , Ulmonialem quamdam, abbatissam electam,permit-
oranles ut digneris paupertatem pauperculae formae tat abire cum illis qui veniebanl ipsam abducturi.
respicere, quae nunc in magna tristilia sumus , eo HENRICUS Dei gralia Mogunlinae sedis archiepi-
quod abbus dc nionte Sancli Disibodi, el fratres scopus HILDEGARDI dileclae magistrae de monle S.
ejus, privilegiis et electioni nostrae contradicunt Roberli confessoris, graliam suam cum palerno af-
quamseraper habuimus, de qua semper magna fectu.
cautela providendum nobis est, ne aliquatenus Cum multa bona el admiranda miracula de te
nobis tollalur, quia, si nobis timoralos et religio- audiamus, pigrilise noslrae reputandum est, quod te
sos, quales quaerimus, non concederent, religio lam ssepe non visitamtis ut possenms. Sed plurimis
spiritalis omnino in nobis deslrueretur. Unde, do- negotiis impediti, animam ad ea quae aelerna sunt,
mine mi, propter Dominura adjuva nos, ut vei ele- vix aliquando et tarde sustollere valeraus. Ulautem
ciionem nostram obtineamus , vel alios ubi possi- ad id veniaraus, ad quod intendimus, notum libi fa-
mus, qui nos secundum Deum et ulililatem noslram cinius, quod uuntii quiJam religiosi cujusdara no-
procurent, libere quaeramus et accipiamus. Nunc C < bilis ecclesiasnobis nplae, ad nos pervenerunt, ob-
ilerum rogamus te, piissime Pater, ne pelitionem no- nixe roganles quatenus soror illa qtiam petunt, quse
stram el etiam nuntios islos despicias, qui per apud te in religioso habiiu manel eis secundiim
fidelem araicum nostrum moniti, te petentes, ad electionem suam concedatur in abbatissam. QuoJ
nos diverlerunt, et boc quod apud te obtinere quse- et nos auctoritale prselationis el paternitutis nostrae
runt, facias, qualenus post finem hujus vitae, quae libi mandamus, el raandanJo injungimus, ila ut in
ad vesperum jam declinat, in indeficientem lucem piaesenti eam quserentibus el desideraniibus, ad
pervenias, et dulcem vocem Domini audias : Euge, magislerium suum repraesentes. .Quod si feceris,
terve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, gruliara noslram deinceps plus, quam baclenus ex-
super multa le conslituam : inlra in gaudium Domini perta fueris, senlies; sin aulem, eadein libi itcrum
lui(Maltli. xxv). Inclina ergo supplicationibus no- forlius mandabimtis, nec cessabimus dum praecepta
slris aures luae pietatis, et nobis et illis clara dies noslra in hoc facto compleas.
sil, ut ex indulgentia tuae largilalis communiter RESPONSUMHILDEGABDIS.
Dominogralulemur, quatenus et lu in aeterna feli-
citale semper gaudeas. Exemplo Nabuchodonosor prwdicit Henricum digni-
lale sua privandum, et nondiuadmodum viciurum,
RESPONSIO ALEXANDRIPAP.E. '
D prout revera faclum est.
ADWEZELINUM Perspicuus fons, qui non est fallax, sed justus, di-
PRjEPOSlTUM.
cit: Haecausae quae de potestate hujtis puellsesunt
De prwposilo parihenoni monlis S. Ruperti prwfi-
ciendo, non obstanle abbalis S. Disibudi conlra- allatse, apud Deum inuiiles stint, quoniam cgo alius
dictione. et profundtis et circuiens , qui suro incidetts lux,
ALEXANDER, servus servorum Dei, dileclo filio e»s nec constitui, nec elegi, sed faclae sunt in cou-
praeposiloS. Andreas in Colonia, salutem el aposto- viveniTauJacia ignorahliuro cordium. Ouines fideles
licaro benediclionem. audiant haec in capacibus auribus cordis, et non in
Ex parle dileclce in Chrislo filise noslrae Hilde- auribus quae foris audiunl, ut pecus q.uod sonum
gard. priorissae monlis S. Roberti in Binga, ct so- capit, et noh verbum. Spiritus Dei in zelo dicit: 0
rorutn ejusdem Ioci, ad nostram audientiam noveris pastores, plangite el lugelc in boc tempore, quia
pervenisse quod cum magistrum sibi et praepositum nescitis qnid facitis, Cum oflicia in Deo conslilula
de monasterio S. Disibodi, sicut consueverant, dispergitis in facultates pecuniae, et in slultiliam
(14) Hic aliqnid deesse"videlur.
157 EPISTOL.E. — EPIST. VII. 158
pinvorum hoiniiium, timorem Dei non hahenlitim, A el de teipso et de populo luo injiisiiliain abscinJe.
ubi maledicla malitiosa et rolnantia verba veslra quia tempus bellorum in moribus.hoininum nunc
non sunl audienda. Virgae vestroe hoc modo superbe insiat, itn quod nec in disciplina, nec in dislriclione
elatae, non sunt in Deo extentae, sed in pcenis prae- timoris Domini sunt. Tu autem ne formides eos ad
siinipiionis flagitiosse voluntatis vestrae. Sed el ille bonitm coercere, quoniam si propter hoc tribulatio-
qui est, o bomo, tibi dieit : Audi quse in multis nem et angustiam suslinueris, ne paveas, quia
serviliis me negligis. Ccelum de ullione Domini Filius Dei eadem passus est. Surge ergo ad Domi-
apertum est (Exod. m), et nunc in iniraicis funes num, quoniam tempus tuum cito veniet.
Jimissi sunt. Tu autem surge, quia dies lui breves EPISTOLA VII.
sttnt (Job xiv), et reminiscere quia Nabuchodonosor CHRISTIANI ARCHIEPISCOPI AD IIILDE-
MOGDNTINENSIS
cecidit, et quod corona ipsius periit (Dan. iv), El GARDEM.
miilti alii ceciderunt, qui se teinere in ccelum ex- Ejus orationibus se commitlit.
aliavernnt (Gen. m). Ah! lu cinis, quare non eru- CHRISTIANUS Dei gralia Moguntinse sedis arcbi-
bescis in allum lespargere, cura debeas esse in episcopus, HILDEGARDI dilectse magislrae sororum
putredine ? Nunc ergo rabidi erubescant. Tu vero de S. Roberto in Pingis, devotionem graliae suae
surge, et raalediclionem relinque, illam fugiendo. lam cum paterno qtiam cum filiali affectu.
EPISTOLA VI. Plurimis negoliis impediti, per pauca libi seribi-
ARNOLDI ARCHIEPISCOPI MOGUNTINENSIS AD HILDEGAA-mus cum tam dilatato corde, tolo menlis adnisu ad
DEM. piatn dilectionem tuam anhelemus. Et quia divino
Preces Sanctw Flagilat. Spiritu te inspiratam cognoscimiis, exhortaloria
-RNOLDOS, Dei gratia Moguntinae sedis archiepi- verba lua desiderarous; qtioniam, dtnn terreno re-
scopus, HILDEGARDI Deo dicalse virgini et magislrae guo exterius servire conamur, ccelestera Regem
in monie S, Roberti constitutae, graliam suam cuui inulloties inlerius negligimus. Igilur et oralionibus
paterna dileclione. Itiis ac sororum quae apud le sunt, nos commitli-
Scimus quia Spiritus ubi vull, el quomodo vult, mus, ila ut per illas adjtili, turbinibus el procellis
inspirat (Joan. ut),dividensunicuique dona sua prout hujus saeculi, in quibus multum faligamur, Deo
vull (I Cor. xn). Hoc autem dicimus, nihil haesi- succurrente, clementer eripiaraur. Nos autera vobis
tantes de te. Nam quid mirum est, si ille inspira- in omnibus necessitalibus vestris adesse, ac in om-
tione sua le docet, qui quondam agricultores et nibus prodesse, proul Deus donaverit, pro certo
sycomoros vellicantes (Amosvn), prophetas consti- r scialis.
tuit, et asinam huroana verba proferre fecit (Num. RESPONSUM HILDEGARDIS.
xxn). Dona ergo Dei refutare non debemus, nec Egregie illum adhortatur ad curam paslora,em.
valemus. Rogamus ergo dilectionem tuam ut preci- Mystica visio tibi dicit : 0 tu, persona prselatio-
bus tuum ad Dominum nobis succurras, quatenus nis, in vice Christi ab ipso constilulus es, quemad-
dies noslri in timore et amore Creatoris nostri sal- niodtun omtm poleslas a Deo est (Rom. xm). Deo
temsint, ita ut in bonis consummati, vitam in autem nullus similis inventus est. Ipse Pater om-
longiludine dierum perpetuae felicilatis babere me- nium est, quoniam ab ipso orania proceJiint, et ob
rearaur. hoc ea regit, et sacerdos in sacerdotali olficio est,
RESPONSUMHILDEGARDIS. quia per purum sacrificium, quod hoino facius est,
Arnoldum fortiter increpal et illi inleritum prafdicit. bominem liberavit. In juramento namque ille sacer-
0 Pater, vivens lumen haecverba mihi ad te de- dos est, quod scriptuin est : Juravil Dominus, et
dil: Qtiare faciem luam abscondis a Deo, quasi in non pwnitebit eum; tu es sacerdos in wlernum se-
perturbaiione iracundse menlis tuae? Nam mystica cundum ordinem Melchisedech (Psal. cix). Deus
verba a me non profero , sed secundum ea iu vi- quippe in semetipso praedestinaverat homo fieri
venti lumine video, ita quod saepe quae mens mea D sine omni maculositate peccati, et sine omni in-
noit desiderat, et quae eliam voluntas mea non quae- digentia emendanlis pcenitenliae, el sine omni
rit, mihi oslenduntur, sed illa multoties coacta vi- commistione et divisione, quae in homiue cum pec-
deo. Posco tnmen a Deo, ut auxilium suum non sit catis sunt, qualenus ita malum vinceret, ul in Mel-
tibi quasi exsilium, et anima tua sit devota in pura cbisedech pracfiguralum est. Tu auiem, o lionio ,
scienlia, respiciens in speculum salvalionis, ut iu qui nunc in die es, antequam nox adveniat, cum
aeternum vivas. Splendidum eliam lumen gratiae plus operari non possis, stude tit in vera polestate
Dei a te nunquam abscindattir. Sed misericordia populum luum prsecepta Dei doceas, et in recta ju-
Dei te protegat ila, ne anliquus insidialor te deci- slitia eum regas, sicut Deus eurn regit, et per ma-
piat. Nunc auiem ocultts luusin Deo vivat, et viri- giittm sluditim iu misericordia eum habeas, quo-
dilas animaetuae non nrescat. Lux vivens libi dicit: iiiam Deus per semelipsum eum liberavit. Tali enim
Cur non est fortis in limore tuo? Quasi zelum ha- modo magislratiis, dominatio et poteslas a Deo est.
bes, quasi triticum excribres, ita ut superando de- Sed et de mammona iniquilalis amicos per miseri-
•icias quod tibi contrairium est. Sed hoc nolo. De cordiatn tibi fac qualenus cum defecetLs, in wlerna
oculo autcm cordis lui itiquictam tnentem absterge, labemacula le .««etpiaiif (Lue. xvi), Nunc, o Pater
159 S. HILDEGARDIS ICu
et magister, post Chrislum pauperculam formam de A . ausa uou ftii) pondere gravissim.-c infirmilniis co-
vero lumine tibi haec scribenietn, audi, ut nobis om- - acta, ad praolatos nostros in Mogunliain veni, ei
nibus in necessiiate positis, qui ad te confugiunt, verba quae in vero lumine videram, ttl ipse mihi
auxiliiim porrigas, quaienus propler gaudium illud praecepit', scripta repraesentavi, qitaieiiiis in illis
quod eis impendis, in gandium aeternorum taberna- cognoscerent quoe voluntasDei in bac causa esset.
culorum suscipiaris, et in aelerna beaiitudine, ad Veniam qtioque coram ipsis, qui Ittnc aJerani, amn-
quam Deus le creavit, in aeternum vivas. ris lacrymis petens ab eis, flebiliter et suppliciler
EPISTOLA VIII. inisericordiam quaesivi. SeJ cum eorum oculi ita
caligassent, ut nullo respectu misericordiae mc re-
BILDEGARDIS AD CHRISTIANUM MOGUNTINE.NSEM ARCHI-
EPISCOPUM. spicere potuissent, plena lacryrois ab eis discessi.
Sed cum plurimi homiues super nos misericordia
Quod, juvene quodam olim excommunicato, sed du- moverentur, licet pro voluntate sua nos
dutn absoluto, in cwmeterio montis S. Huperti st- adjuvare
pulto, mandalum a prwlatis Moguttlinis acceperit non possenl, lidelis nmicus meus, sciliccl Coloni-
ut corptts juberet exhumari, vet abstineret a divi- ensis archiepiscopus ad ipsos in Mogmitiam venit,
nis in ecclesia sua celebrandis (15) pomilicis opem et quodani milite libero homine
assistente, qtti suf-
implorat. B
0 mitiss. Pateret domine, qui in vice Jesu Chri- ficienlibus lestibus probare voltiit, quod ipse el prae-
sti superoves Ecclesiaepastor conslitutuses, sumnio dictus morluus, adliuc in corpore viveus, citm pari-
Deo el pnternae pietati tuae gratias humililer agi- ler in eodem excessu fuissent, pariter etiam ab
eodcm loco , eadem hora, ab eodem sacer-
inus, pro eo quod litteras paupertatis noslrae mise- anno,
ricorditer suscepisli , et quod pro nobis tribulatis dote soluti essent, eode.n sacerdote, eliain qui eos
et angustiatis in misericordia lua litteras ad prae- absolvit, praesente, abeiscognita hujus rei veritale,
l.tos nosiros Moguntiam millere dignalus es, el idem prajsul de te praestimens, licenliam celebrandi
etiam pro dulcibtis verbis solitae clementia- tuac, tlivinn, usqtie ad rcdiltim luum secure et in pace
obtinuit. Cutn autem, dulcissime domine, fiduciam
quibus per dominutn Ilermannura ecclesiaeSanclo-
ruin Apostolorum in Colonia decanum, ita consola- inaximam de lua misericordia haberemus, per eos-
132et laetificataesumtis, quod in omni tribuiatione dem praelalos nostros post reversionem suam e
el angustia nostra, sicut filiaead te dilectum Pa- Roma, e synodo litteras tuas divinorum interdicto-
trem secura. conftigimus. Unde, bone doraitie, nos rias accepimus : qttas ut palernae pietati tuae con-
famtilae luac quae sedemus in tristitia tribulalioms fido, nunquam misisses, si veritatem hitjus rei
et angustiae, in spirilu humiliialis pedibus luis pro- {C agnovisses. Sicque, roilissime Paler, in priori li-
gatura multo roajori dolore et tristiiia luitnetipsius
volulne, causam inlolerabilis doloris nostri in pura constitulae sumus. Unde in visione animae
veriiate lacrymabililer libi aperimus, ea fiducia, jussione
nieae, in qua nunquam me aliquo verbo ttirbasli,
quod ignea cbarilns, quae Deus est (Joan. iv), libi
ut cum lameulabilem vocetu, jussa suro corde el ore dicere : Melius esl mihi in-
inspiret, paternapietate cidere in inantis hominuni, quam derelinquere prae-
qiianiiii tribulalione noslra auTictaead teclamamus, Dei mei (Dan. xm). Ergo, roitissime Pater,
inisericordiler exaudiri digneris. 0 milis Pnler, ceptum
obsecro le in amore Spiritus sancti, ut propter pie-
cum praelati noslri Moguntini morluum juveneii
tatem atterni Patris, qui pro salute hominis iu
ante mortem suam ab anno diu absolulum, et om- suavi
nibtis Christianae fulei sacramentis munitum, sicut viridjtale misit Verbum suum in Virginis
dolenlinra et ploranliuni tiliarura luariiin
etiam ante in lilteris tibi insinuavi, apud nos se- uteruin,
lacrymas despicere non velis, quse ob tiniorem Dei,
pulluni, a ccemeterio nostro ejicere nos jussissent, et angustias hujus injusta. ligalurae
vel a divinis nos cessare, cgo ad veruiu ltimen, ut tribulationes
sustinemus. Spirilus sanclus infiiiidal tibi, ut ita
soleo, aspexi, el in ilio Deus mihi praecepit, ne un-
volunlario conscnsu meo super nos misericordia movearis, ut etiam lu post
quam ejiceretur, quera finein vilaetuae
a sinu Ecclesise in salvationis pro hoc misericordiam consequaris.
ipse gloriam Jepu- D
landum susceperit, quoniam nigredo magni peri- EPISTOLA IX.
culi nobis inde provcniret, eo quod contra voluula- CnaiSTIANIARCHIEPlSCOPI MOGUNTINENSIS AD IIILDE-
tem ejus veritatis esset. Si enim iste tiraor omni- GARDEM.
potenlis Dei mihi non obstilisset, eis humiliter Ejus affliclioni compatitur; mandal se Ecclesiw Mo-
obedissem, el quemcunque in uomine luo, qui Do- guntinw significasse<ut si bonorumvirorum veraci
attertionede absolutione prwfati defuncti ei os-
minus et advocatus noster es, eumilem moriuum tensum fuerit, divina sororibus montis S. Ru-
jussissent efferre, si excommunicalus nou esset, perli officia celebrenlur. >
servandum jus Ecclesiae, grala voluntate conces- CORISTIANUS D. g. Moguntinae sedis archiepisco-
'
sissem. pus, reverendae et in Chrisio dileclaedominae Hn-
Cuin aulera per aliquod tempus non sine magno DEGARDI, el universis sponsis Christi, cum ipsa Deo
dolore et trislitia cessassemus, in vera visione ani- famulanlibus, de virtule in virtutem ascenJere, et
ma. meaea summo judice (cujus praeceplo resislerei Deum deorum in Sion vidcre (Psal. LXXXIU).

(15) Vide Commentarium supralaudatuin, J XI, num. 167.


.61 EPISTOL/E. — EPIST. X. 162
Etsi in admiranda ac lnudanda potenlia Dei et A j Notifico tibi sororem nostram, illam meam, im«
Salvatoris nostri clemenlia , niinime suflicientes, tuam, menm corpore, luara aniina, universae carnis
imo prorsus indigni simits, tuo lumen ul digni viam inlrasse, el bonorcra quem ei contuleram
efliciamur, charissima in Cbristo domina, sedulo parvipendisse, duin ad regem lerrentim, regi ccelo-
confisi stiffragio, illum gratiarum aclione prosequi- rtnn Domino suo obedisse, et sancte el pie con-
mur, a quo omne dalum oplimum, et omne do- fessam fttisse, et imnx lain oleo sancio post con-
num perfeclum descendens, utpoie a Patre lumi- fessionem, hnbiia plena Chrisiianilale.el clausirtim
xtim(Jac. i), cui in anima tua digne complacuit, tuum ex toto corde lacrymabiliier desidcrasse, se-
et eam vero et inaeslimabili lumine suo illuslravit, que Do.minoper matrem el Jonnnem commitlcns,
cujtts gratia praevenienie et sitbseqtiente colla- et signo ciucis leriio signalo, Trinitaiem el uni-
tum est sanctae devolioni ttiae, cum Mnria ad pedes latem confiteits in perfecla fide Dei , et spe,
Doroini sederefLac.x), et superna? Jerusalem visio- et chariiate, cerii sumus, IV KalenJ. Novemb,
nibus vacare. Haec manifesta sanclae conversutionis obiit. Rogo ergo te, si clignus sum, quanlum
liiaeindicia el stopenda verilalis lcslimonia, ila possum, qiiaiiluin te Jilexit , eam diligas : et
animam noslram, charissima in Chrislo dontina, tuis si in aliquo dcliquisse videtur, cum ex ea non
jussionibus, ne dicam precihus obligalam lenent, ut; g fueril, sed ex rne, sallem lacrymas ejus, quas pro
quidquid unquam sanclis volis tuis accedere nove- recessn cluuslri islitis eiludil, t|iiarum multi lesies
rirous, ad hoc cordis nostri intentionem merito in- siint, uttenclns ; ct nisi mors impedivisset, vix hn-
ciinsre debeamus; sperantes, ct summam, post bita licentia nd te venisset; et qtiia morle detenia
Deum, in ttia sanctilale fiducinm hnhentes, nos esi, me pro ea veniuriim, si Deo plncet, scias. Sed
sanclissimo odoramenlo oralionuin titartim, gra- Deus, qui remunerator omnitim bonortim csl, de
liam Dei praevenienlem et subseqtienlem percipere, bonis qua: sibi exhibuisti soln ittier omnes, et snper
et hanc peccatricem animam nosiram, tuaesancii- oinnes lam cognalosquam ainicos, tle quibus Deo
latis inlerventu, clemeniiam Creatoris stii, sibi el inilii gralulabatur, hic ct in fultiro ?.d omnem
tandem placiiam invenire. Inde est quod stiper tri- voluntalem tuam te remiinerct. Sororibus tuis de
bulatione et aflliciioiie, quam ex suspensione divi- omnibus benefnctis suis gralias referas.
norum una lecum sacer conventus susiinet, lanlo BESPONSUM IHLDEGABDIS.
arctius vobis condolemus, quanlo evidentius innn- Herluvigum et Richardem laudat. Prwclaramonila
cenliam vestram in hac parte perpendere valemus. suggerit.
Verum quia constabat ecclesiae sepultum apud ec- Qui in primo die le vitlil, et oculos tibi ad viden-
clesiam vestram defunctum, in vita sua excommti- 'C dum cum volantibus pennis oinnis crealurae dedit,
nicationis sentcnliam incurrisse, dum adhuc eidem el qui homiiiem speculum in plenitudine oninium
ecclesiae de absolulione ipsius incerlum exstitit, miraculorum sitoruin fecit, ul scientia Dei in illo
vobis interim propter slatuta sanctorum Palrum cfareat, sicul scripttim csl : Quoniam dii estis, et
(non eviiamla) clamorem cleri declinare, et scan- filiiExcelsi omnes (Psal. LXXXI);ille ad te aspiciat,
dalum Ecclesiae dissimulare, periculosum nimis et te ad ipsins voluntalem dirigat. Hqroo tangit
fuil, donec idoneo testimonio bonorum virortim,, in Deum, qui nec initium nec finem habel, ubi ralio-
facie Ecclesiae illum absolutum fnisse comprobetur, nalitasin homine Deum imilatttr, et scientia boni
Proinde vestrse, ul dignum est, afHictioniex intimo et mali Deum ostendit. Sic esl rotaaeternitniis.Ipse
corde compalienles, Ecclesiae Moguntina?rescripsi- etiam Deus fncial ut malum illud fugias, quod in
mus in hunc niodum, ut si bonorum virortim veraci primo die incoepit, et bona voluntale caret, et quod
asserlionc, de absolulione praefati defuncli ei osten- Deo semper contradicil. Faciat eliam in le fene-
sum fueril, divina vobis oflicia celebrari prsecipi- stras, quae in ccelesii Jerusaiem luceant, quae stint
nius, rogantes et obnixe sanctitali veslrse suppli- pulchra aedificiain virlitlibns, et fariat te volare in
cantes, quatenus si ex culpa nostra vel ignoranlia n amplexibus charitatis Dei, sicul ille dixit, quem
vos in hac parle molestavimus, petenti veniam non Deus perfuderat: Qui sunt hi qui ut nubes volant,
subtrahatis misericordiam ; etPatrem misericordia- et quasi columbw ad fenestras suas? (Isa. LX.) Et
rum exorare dignemini, ut sanos incolumes nos iterum: Ego pauperciila forma vidi in le luinen sal-
vestro sancto conspectui et Ecclesiae Moguntinae re- vationis. Nunc prxcepla Dei imple, quae gratia
praesenlet, ad bonorem Dei el Ecclesiae vestrae, el ipsius tibi dat, et quse Spiritus sanctus le docet.
salutem animae nostrae. Conservet vobis Dominus Sed et in Spiritu mystjci doni (ibi dico: Tu es
sanitatem et sanctilatem. laudabilis persona, quae necessaria est bomini, ha-
EPISTOLA X. bens i.-i allissimo Deo successionem, quod est pon-
HERTTJVIGI BREHENSIS AnCHlEPISCOPIADHILDEGARDEM. tificale ofiicium : ideo oculus tuus Deum videat,
Obitum sororis suw, Richardis abbalissw, nuntial. sensus ttius juslitiam ejus inlelligat, et cor luum
HILDEGARDI magislrae S. Boberli in Christo HER- in amore Dei valde arJeat, ut anima lua non defi-
TUVIGUS Bremensis archiep. et Richardis abbalissse ciat, sed sit in summo studio ceJifitare lurriin rce-
frater, id quod esl loco sororis, et plus quam soro- leslis Jerusalem, et Deus det libi adjuiricem, vide-
ris, obedientiam. licet dulcissimam malrera misericordiam. Esto
165 S. HILDEGARDIS 164
eliam lucida stella, lucens In tenebris noclium A liinus, manus noslras in vestras damus, fidemfide
pravorum hominnm; el velox cervus currens ad cOnjungimus, tolum nos vobis commendamus. Prac-
fontem aquae vivae. Respice, quia hoc tempore terea librum quem ipsa divino Spirilu inspirat.t
mtilti pastores siint cseci, claudi et rapi,ores pecu- scripsistis, remola omni occasione, quia nec volu-
niae mortis, suffocantes justitiam Dei. Sed Dens imis nec possumus eo carere, sive imparatus sivc
sciens omnia, scit ubi pasloralis curautilis est. non, per praesenliuro poriitorem nobis transmitlcre
Ideo fiJelis bomo non circumeat quaerenspraelalio- non dubitetis; ubi Deuin tcntare nolumus, sed ubi
nem. Quod si quaesierit, in inquieta mente sua po- mirabilia ejus videre desideramus.
lestatem niagis voluptate appetens, qtiam volunta- RESPONSUMHILDEGARDIS.
tem Dei inspiciens, lupus rapax in personn sua est, Mysllceet utcunque obscure toquilur; ctatiord lamen
et anima ipsius nunquam qnaerii spiritalia, sed ibi de libro suo subjungit.
Sitnonia est. Unde el in spiritu tibi dico : Oqttam In vera visione baec vidi, audi ergo : Quemdam
niagnum miraculum est in salvatione animarum hominem in valle cujusdam magni tmontis VideO
hominum illoriim, qui in praelationeabsque Simonia stantem, qui oplionem in gustu animse suae habet.
sunt, quos Deus ita inspicil, quod gloria ejus in Et idem homo mitlit opinionem quam habet, in
ipsis non obumbralur; sed facit in ipsis velnl fortis " altiludinem ejusdem nionlis, aer ipsius montis illam
bellalor, qui hoc sludct, ne ab ullo superetur, sed suscipil, ita quod inde igneum colorem accipit,
ut vjctoria ipsius slabilis sil. Nunc audi : Sic fa- sicul oleum quod ab igne accenditur. Sed mundae
clum esl in filia mea Richardi, quam filiam meam aves quae ab immundis separatae sunt, veniunl, et
nomino, quia plena charitas in anima n:ea fuit ad aerem illum in alas suas suscipiunt, el inde celc-
ipsam, qitoniam vivens ltix in fortissima visione res in volatu suo fiunt. Quod nobilissimus Pater vl-
docuil roeipsam amare. Audi: Deus eam iu hoc zelo dcns, dicit: Unde yenitis? Quae respondenl: Qui*
babuil, quod voluptas soeculi illam amplecti non dam alienus bomo in valle moniis stans, suavissi-
poluit; sed contra eam pugnavil, quamvis ipsa nium venlum in aitiludinem ipsius ad nos niisil, et
velut flos in pulchriludine et decore in symphonia inde veloces faciae sumus ad volandura ad le. Et
liujus saectili appareret. Sed dum ipsa adhuc in idem paterfamilias ad eas dicil: Iste homo quam-
corpore viverei, audivi de ipsa in vera visioue dici: vis a longe slela nle tamen propter cursum quo vos
0 virginitas, in regali thalamo stas. Ipsa enim in ad me misit, volo illum amare. Qui autem bene
virginea virga in sanctissimo ordine societalem ha- vult vigilare, hunr intelleclum percipial. Deus mul-
bet, unde ftliceSion gaudent. Sed tamen antiquus Q tolies propter orationes sanclorum, de lupis agnos
serpens voluil eatn a bealo honore retrahere per facit, sicut etiam de peccatoribus justos. Unde et
.illam generositatem humanilalis. Sed suramus qui omnia novit, dicit: Vide ne Deum in speluucis
judex traxit hanc filiam meam ad se, abscindens de latronum ames et ne ipsum in vaniiatibus nomi-
illa omnem bumanam gloriam. Unde anima mea nes, ila quod Deum tantuin in verbis invoces, el
niagnam fuluciam babcl in ea, qtiamvis mundiis non in operibus. Qiii in verbo loquilur, illi respon-
pulcbram formam et prudenliam ipsius, dutn iN debo : qui aulem in verbo loqiiiiur, Hli alienus sum.
corpore viverel, diligeret. Sed Deus illam plus dile- Nara contumaciam deleo, et conlradictionem illo-
xit.Ucirco noluitDeus amicam suam dare ininiico rum, qui me contemnunt, per meroetipsam cen-
amalori, id est mundo. Nunc lu, o cbare, sedens in lero. Vae,vas malo iniquorum sperneulium nie, Hoc
vice Christi, perfice voluntatem animae sororis luae, audi, o homo, si vivere vis; alioquin gladius meus
quoniani postulat uecessitas obedieniise. Elutipsa perculiet te. Nunc autem, o paslor populi tui, ego
semper sollicila fuit pro te, ita et nuncestopro paupercula scripta veracium visionum istarum libi
anima ipsius, et fac bona opera secundum studium misi, sicut pelisli, nibil humani ingenii et pro-
ipsius. Unde el ego abjicio dolorera illum de corde priae voluntalis mcae conlinentia, sed quae indeli-
meo quein mibi fecisli in hac filia mea. Deus con- D ciens lumen composilione sua, et eisdem verbi»
cedat libi per suffragia sanctorum rorem graliae manifeslare voluit, quomodo sibi placuil, cum nec
suacet beatam reniunerationem in futuro saeculo. ipsum quod nune libi scribo, ingenio meo, nec ullo
EPISTOLA XI. bumano arbitrio, sed superna ostensioue comnosi-
ARNULDI COLONIENSIS ARCHIEPISCOPI ADHILDEGARDEM. tum sit.
Librum ipsius petil. EPISTOLA XII.
ARNOLDUS D. g.Coloniensis archiepiscopus, HIL- EBERHARDI ARCHIEPISCOPI JUVAVENSISADHILDECARDKM.
DEOARDI lucernse ardenli in domo Domini, de Sanciw precibus se commendatel ejus liiteras petit.
nioiile S. Roberli, in proleclione Dei coeli com- Juvavensis Ecclesiae Dei gratia minister 61 ar-
morari, chiepiscopus, licet indignus, HILDEGARDI sorori et
Si bene valetis, el omnia quae circa vos sunt, di- magistrse de S. Roberto in Pingis, quidquid valet
rigunlur a Domino, congaudemus. Sed et nos me- peccaloris oratio, el post bujus carnis tropaeum,
ritis vestris valeamus. Quia enim uti jamdiu dispo- ad amplexus ccelestis sponsi cum prudenlibus vir-
suimus, ad vos minime veriire valeamus, in quan- ginibus iniroire (Malth. xxv). Ego peccalor in
tuin inprsesentiarum possumus, nosvobis commit- valle liicrymarura positus, mullis saeculi lurbiuibu»
'
1«5 EP1ST0L.E. - EPIST. XIII. 166
et procellis altritus, intus limores, foris pugnas A in lectum strali tni me ponas, et in diligenti amici-
(II Cor. vn) passus, obnixe luam posiulo dileclio- tia me habens. Nani quando vtilnera cum miseri-
nem, ut pro me preces fnndere digneris quatentis cordin langis et lergis, in lecto ttto jaceo; et
divina misericordia suae pietalis viscera super me quando situplices et bene viventes cum benevolen-.
aperial, el ab omnibus tribulationibits clementer lia in Deo lenes, in diligenli amicitia toa sum.
eripial, quia etimperaturproschismate, qttod nunc Sed et obedienlia ad te dicil: Tecnin mnneo pro-
in Ecclesia est, nobis vim inferre conatur. Memi- pter ligaturam legis el praeceploriim Dei. Ergo stre-
nisse etenim debet cbarilas tua, virgo Deo digna, nue et in forii vi nre tene, non ut villicum, sed ut
qttia, cuni essem apud Moguniiam in ctirru ejttsdem clarissimam nmicam. Nnm in inilio baplismi me
imperaloris, sanclis oralionibtis tuis altenlitis me suscepisti, et in aliqua progressione tua me tentii-
commendavi, pro eo ut per tuam intercessionem sti, scilicet in disciplina subjeclionis, et in prae-
stalus vilaemeae profeclum haberel in Domino et latione ubi prscceplis Dei obedisli. Charitas enim
felicem consummalionem. Untle etiam pollicita es maieria mea est, et ex illa orla sum. 0 Pater, sa-
parvitati meaj, ul acceplis litleris meis, secundum pientia verum tibi dicit: Esio similis patrisfamilias,
quod Dominus dignaretur libi revelare, nongravare^ n qui slullitiam filiorum suoriiin invite audit; et tu-
ris mihi rescribere. Ilttjtis poliicitationis debilum men prudenlinro suam non deserit, velut etiam
reqtiirit parvitas mea a lua sanclilate. Vale, virgo ego cnelestia et terrestria in uiililate populi in
Dei, et niemento mei.Quidquid lamen illudest quod unum conjungo. Tange ergo et tinge vulnera el
rescribis, pone sub sigillo. simplices et bene viventes, alque gaudium in utra-
RESPONSIOHILDEGARDIS. que parte habe, Deo adjuvante. Nunc, o Pater,
ego, paupercula forma video quia voluntas lua
Eberhardum passim laudat. Pulchre docet labores januam virtittum optat qtiae libi veniel, ila quod in
externos, ex chariiate et obedientia susceptos, mi- istis virlulibus molendinum finis
nime obesseviro Deum amanti. corporis tui com-
0 lu persona, quae in vice Filii Dei viventis es, plebis. Qui est, et qui omnia perscrulatur, animam
siaium tuum nunc video, velut duos parieles quasi et corpus tuum in salule sua teneat.
angulari lapide conjimclos, quorum aller ut candida EPISTOLA XIII.
iiubes apparel, alter aliquantulum umbrosus; sic HILLINI TREVlRORtlM ARCHIEPISCOPl ADHILDEGARDEM.
tamen, quod nec candor ille huic unibrositali, nec Rogat ul < de cella regis vinaria guttas atiquas ai
eadem umbrosilas buic candori se inlermiscet. Pa- ipsum sliltare scripto dignetur. »
rieies isli labores lui sunt, animo tuo conjuncti, ,-. HILLINUS Dei gratia Trevirorum humilis miiiister
ubi ex altera parte inlentio et suspiria tua an- et servus, ac eorumdem archiepiscopus, licet indi-
giistam viam ad Deum in candore anhelant, et ex gnus, HILDEGARDI clarissimaesorori Agnum et Spon-
altera circuitus laboris lui aliquantulum in umbro- sum sequi quocunque ierit (Apoc. xiv).
silate ad populum tibi subjeclum pertinet; ila ta- Quoniam Dei sapienlia quae infirma mundi eligit,
men, quod candorem intemionis tuae velut do- ut foriia confundal (I Cor. i), jttctindum tibi ha-
mesticum habes, et umbrositalem saecularium la- bilaculum in Uia virginiiate eligere complacuit,
borum velut quoddam tibi alienum inspicis, nec Ittcis suse grnliam in spirilu consilii et scientiae
haec tibi intermisceri perniillis, et ideo fatigatio- amplioris in le largius effudit, cujus, ut arbitror,
nem in animo tuo frequenter habes. Nam intenlio- lucis effusione etiam aliorum nienies ad studia
nem luain ad Deum, el laborem tuum ad populum meliora et saltiti viciniora excitari voluit (Hebr.
non habes velut unum; sed cum bona intentione vi), et illustrari, te mediante, maler veneranda, et
ad coeleslia anhelas, et cum populum in Deo pro- sincerissima charitnte ampleclenda.Superest igilur,
curas, in una mercede conjungi possunt; sicut el virgo Christi dileclissima, verae vilis (Joan. xv),
Chrislus coelestibus inliaesil, et tamen ad populum cujus sub umbra quiescis, cujus fructus gultuii luo
se inclinavit, ut scriptum est: Ego dixi: Diiestis, £, j dulcis ct amplexabilis (Cant. n); verae, inqnam,
et filii Exeelsi omnes (PSA/.LXXXI; Joan, x). Dii sci- viiis propagines in boc mare procellosum latius
licet in coelestibus, et filii Excelsi in procuralione extendere, cceleslis poculi, quod inebriaris (Cant.
populi. Tu ergo, o Pater, labores luos fontesa- v), dttlcissimum saporem ad lucra animarum qua-
pienliae perfunde, qticm duce filiae hauseruitl, quae quaversum propensius derivnre, quae gratis accepisti
regalibus circumdalae sunt vestibus, videlicet cha- graiis dare (Matth. x), ne forte arguaris lucernam,
ritas et obedienlia, quoniam Sapientia cum chari- ad ulilitatem proximorum accensam, sub modio
late omnia ordinavit, phiriinos rivulos educendp, abscondere voluisse (Matth. v; Luc. vni, xi).
tit dicit: Girum cwlicircuivi sola (Eccli.XJ.tv); et Rogo ergo, mater sancta, cum cseleris ad porluni
quia Deus homini per ohedienlinm praecepium de- consolationis luae confugientibus, spe desiderii
dil, veslimenlum quidem charitatis est, quod vul- niei uberrima fretus, rogo, inquam, et contestor
lum Dei in angelico ordine aspicit, sed veslimen- viscera tua inaterna, per sanctam charitatem, qua-
tiim obedientise, circumamictio humanitalis Domini tenus decella illa regis vinaria (Cant. n), (cujus
est. Isiae puellae ad januam luam pulsant, et cliari- voliiptatis abunJanlia cliam in hac vita mirabiliter
tas ad tedicil: Tecum manere desidero, ct volo ut iiiebriaiis), guttas aliquas ad me peccatorem, per
%
167 8. HILDEGARDIS iflg
prxsenliam latorem, slillare scripto digneris; lum A sorori et magistrae de S. Roberto, devolaedcvotionis
propter eum, qui tibi ea posse praeslilit, luin ea- obsequium et aeternas beatitudinis meritum.
propter, ut veritatis experientia comprobet quod Superna favenle gratia, luae sanctitatis praecn-
quorumdam auribus, de gratia libi ccelilus infusa, ninm, circumquaque auribus populorum dutciier
rumor dubilanier inferl. llle igilur qui ccepil in le resonat, ita nl vere possimus dicere: Qttia Christs
boiiiun opus, consummet in vita vivenliuni (Plti- bonus odor sumus Deo (II Cor n). Sed et qtioninm
lip. i). Dominus de cwlo prospexil super filios hominnm,
RESPONSUM HILDEGARDIS. ut vidcal si quis intelligat, aut forte habiiaiiiem iu
Prophetice et horiatorie scribit. te requiral (Psal. xnl), liujus bonae opiuionis tuae
Sapientia sonal, dicens: Nttiic squalidum temptis fragrantiam odorali, ad Domimim qui in te vene-
inuliebris formae est, Oi, Oi, Adatn novum testa- raturet consulitiir, ex toto corde occurrimus. Quod
nenltim omnis justiliae, et radix omnis seminis enim mullis prsestitisti, uni mihi non denegabis.
hominum fuii. Postea in genere ipsius virilis ani- Nam cum de curia imperaloris per te transiremus,
mus surrexit, qui inler turmas exiil, velut arbor quia Spirilu sancto imbuta es, tuae charitati expo-
quae se in tres ramos extendit. Prima turma talis nendum commisimus. In Patre manet aiternitns, in
erat, quod fllii Adseelegerunt quidquid posslbilitas " Filio aequalitas, in Spiritu sanclo aeteriiiiatis aequa-
eorum habuit. Secimda , quod boinines in lemeri- lilalisqne connexio : quoj el iitinc secundtim quod
.late homiciJii surrexerunl. Terlia vero, quod fece- Deus libi revelavit, exposilum viJere desideramtts.
riintquidquid in idolis et similibus erroribus vo- Dominus lecum sit, et ut nos oralionibus tuis ad-
luerunt. Nunc arbor haec arida esl, et roundus in juvemur.
muliis periculis eversus est. Tempns enim istud, RESPONSUM HILDEGABDIS.
ad tempus islud respicit , quando prima mulier Pott brevem
hortatidnem, qua ad gregem tuum dili-
nntum primo viro in der.epiione fecit (Gen. m). genter pascendum excitat EberharduM , ad quw-
Sed tamen vir plures vires habet, quam mulier stionem progreditur.
perficere possit. Mulier autem est fons sapientiae et Qui est (Exod. ni), et quem nibil lalel, dicit: 0
fons pleni gaudii, quas partes vir ad perfectum pastor, non arescas in dulci fluenio oJoris balsaini,
clitcit. He, He, tempus hoc nec frigidum, nec cali- qttod est viretlo, quae prsebenda esl sttiliis menli-4
dum est, sed squalidum. Post hsec tempus veniel, bus, qtisc non babent ubera maternae misericordise
quod in magnis periculis, in limore, :n juslitia et qttaesuganl. Quaehiec non habent, deficimii. Praebe
ferocitate virorum viriles vires proferet. Deinde ergo tuis. Inropadem regis, neasperituiedispergan-'
" tur, el
error errantium errorum flabit, sicut quatuorventi, surge vivens in lumine, Nunc, o Paler, ego
qui in magnis periculis famatn suam cffundunl. paupercula ad verum luraen prospexi, et secundum
Nunc aulem, o pasior, audi, quia gralia Dei in vanum quod ibi in vera visione vidt et audivi, quod libi
te non constiitiii, unde justitiam ipsius contine. exponi pelisli, ita exposiluin, non verbis meis, sed
Ctiin bona opera fncis, cito fatigaris; cum vero ad veri luminis, cui niinqiiam ullus defecttis est, in
symphoniam vocaris, ila quod ad oralionem con- hunc modum transmitlo: In Patre manet aeternitas,
sistis, illico arescis. Ile, He, qui in vice Christi es, hoc est oelernilali Pairis nec absciiiJendtim nec
ilerum audi: Quidam rex quamdam urbem in ma- addendum esl; quia aclernilas rnanel in simililudine
gnis honortbus liabujt, quam tribus viris de suis rolaj, quae nec incipit, nec linein babet. Sic in
bominibus commendavit, ita ut curam illius in cu- Palre est aelernilas anle omnem crenluram, quia
slodia habereut. Primo autera lurrim, secundo semper et semper aeternitas fuit. El quoeest aeler-
planitiem urbis , tertio murum ipsius cum propu- nilas?Dens est. /Eterrtiias aulein non est aeterni-
gnaculis commisit. Tu in lurrim positus es; popu- tas, nisi in perfecla vila. Ideo Deus nunc in aeler-
lus luus in planitie urbis; clerus atilem tuus super nitale. Vila autem non procedit de mortalitate. Sed
murum ejus cum propugnaculis. Quod si murus Q vita est in vita. Arbor enim non florel nisi de viri-
urbis impugnabitur, el planities ejus depraedabiltir; ditate, nec lapis est sine huniore, nec ulla creatura
tu aulem turrim ejus cuslodi, et talis esto, ne lola sine vi sua. Ipsa enim viveus acteriiitas, non est
urbs destruatur, et non dissipabitur. Species co- sine floridilale. Quomodo Verbum Putris omnetn
lumba? te docet, et verbum Dei non carel in te crealuram in officio suo protulit, el sic Pater in
scienlia. Nunc ergo vigila (Apoc m), el in virga forlissima vi sua oliosus non esl. Unde Deus Pater
ferrea constringe (Psal. n), doce, et vulnera libi nominatur, quoniam omnia ab eo nascniuur. Et
eommissoruin unge, el in aeternum vives. ideo eliam in Patre manet aelernitas, quia ipse ante
EPISTOLAXIV. prfncipium Paler fuit, el aUernns ame inceptio-
nem fitlgentium operum, quae omnia in praescientia
EBERHARDI BAMRERGENS1S EPISCOPlAD HILDEGARDEM. seternilalis apparuerunl. Quod autem in Palre ma-
Quwtlionem sublitem admodum proponit: < In Paire
tnanet wlernilas , in Filio wqualilas , in Spirilu net, hoc ita non est, sicut causa in homine esi,!
sanclo aternitiilis aqualitatisque connexio. > quse aliquando dubia est, aliqttniido praeleriia,
•ESERHARDUS Dei grntia Bainbcrgensis Ecclesiae aliquando fulura.aliqtianJo novn, aliquatido velus;
episcopus, licet indignus, HILDEGARDI vgncrabili sed semper stabile, quod in Patre cst. Palercli-j
163. EPISTOLiE.'— EPIST. XIV. 170
rilas est, et illa clarilas splendorem habet, el splen- A llla cnini opinio est qttacin se respicit, et quse in
dor iile ignem, et unum sunl. Qttisquis hoc in fide nullum confidit. Nam ipsa yull, qnod Deus non
non habet, Deum non videt, quia ab eo abscindere vult; et semper hoccompiital, quod ipsa consii-
vult quod est, quoniam Deus divideudus non est. luit; et tenebrosa est, quia lumcn verilaiis de-
Opera ctiarn quae Deus condidit, integram proprie- spexii, ct inccepil quod perficere non potuil: und«
tntem nominum suorum non habenl, quando homo nibil est, quia a Deo nec facta , ncc creata e-i.
illa dividit. Claritas esl palernilas, ex qtia omuia Ipsa in primo angelo incoepit, cum ille fulgorcm
nasruntur, et qux omnia eircumdat, quia de vi ip- suuin inspexil, et opinionem iniit, et non vidil de
sius suut. Nam et eadem vis hominein fecit, ei in quo etimdem fulgorem haberel; sed in seipso dixii:
ipsum spiiaoilum vitse misit (Gen. n).' Sed cl homo Dominus esse volo, ct alium nolo. Sic gloria ejtis
iu eadem vi etficacem effectum in.se habet. Qiio- ab ipso evanuit, et eam perdiJit, et princeps gehen-
inodo? Caro de carne, et bonum de eo quod boniim nse faclus est (Isa. xiv). Tunc Deus alio filio suo
est, in bona fuma emiltilur, et iJ bono excmplo gloriam illius dedit, qui in lam robusln vi factus
in alio homitie augetur. Ista et camaliler ct spiri- est, quod omnes creaturae ipsi adsunt: et qui eliam
taliter in beiniiie suut, quia aiiud de alio prcccdil. in tam furli vi consliliHiisest, ut gloriam illam per
Homo utilia opera sua valde diligit, quia de scien- R omnia non perderet. In illa enim maledictione qua
tia sua in aciu stinl. Sic et Deus vult, ul elsua vis diabolus Deum noluit, slultitia in hominc, Deo in
per otiinin gencra sua se oslendat, quia opus ejus honore similis esse Jesidernvit, scilicet ut Deusest.
sunt. El splenJor oculos dal, el splemlor ille filius Sed lamen illttm amorem, quod Deum esse scivit,
est, qtii ocnlos dedit, cum dixil: Fiai (Gen. i). non aniisit. Undemateria dinboli omiiino tenebrosa
Tunc ornuia in viventi oculo corporalilcr appurue- est, quia claritalem Dci esse noluit. Adam clarita-
rnnl. Et ignis. hacc duo vocabula penctrat, qui tein Dei esse voluit, sed in societate ejus esse de-
Deus est, quia possibile non esset, ul claritas sideravit, unde perfectus in maleria sua esl.quo-
splendore cnreret. Et si isle ignis dees»el, clarilas niam aliquid luciJi, sed tamen plenus mtillis misc-
non clarescerei, nec splendor fulgeret. ln igne riis est. Iu Spiritusancto, aelernilalis acqualiiatisqtie
enim flainina el luroen lalent; alioquln ignis non connexio. Spiritus sancltis igneus est, et non ex-
esset. In Filio aeqtiaiitas. Quoinodo?' Omnes crea- stiiigttibilis ignis, qni iiiterdum per flagranliara
(urae anle aevumin Patre fuerunl, ipso eas in se- apparet, el interdutn exsiinguitur. Ipse enim Spi-
metipso ordinante, quas poslea Filius perfec.it in ritus sanctus aeierniiatem et aequalitcm perfunJft
opere. Quomodo? Scilicel, sicut homo qui in seme- et conneclit, ita ut iintim siut, sicut homo manipn-
lipso scieiiliam magni operishabet, quod postea in lum conslringit; quia, si manipultis non conslrin-
verbo suo profcrt, ila ut illud in bono rumore geretur, mauipulus non essel, sed dispergerctur,
procedat. Paier ordinat, Filius autem operalur. ct sicul faber duas vires ocris cum ignc iu uiiiiin
Nam Pater omnia in semelipso , omnia ordinavit, conjiingit, Unde est sicut versatilis ensis , qui un-
et Filitis ea in opere complevii. El lumen est de dique vibratur. Spiritus sanclusa>iernitalera osteu-
lumine anle aevum in aeternitate, quod erat in dit, aequalilateni accendit: ila quod unum sunt.
principio, et hoc esl Filius, qni ex Patre splendet, Spirilus sancliis ignis et vita in auernitale cl
et perquem oranes creaturae factaesunt. Et eliam sequulitate isla est, quia Deus vivit. Sol enim cau-
Filius tunicam imluit de homine, quem de limo diilus cst, et liiiueii tjus flagrat, atque ignis in co
foniiaverai, quae uuie corporaliter nou appartieral. ardet; qui totum niundum illuminat, ct una lota
Sic Deusomnia opera sna coraro se, ut luinen vi- apparei. Sed qnaelibel causa, in qua nulla vis est,
dit, elquando Fiat dixit, uniimquotlqiie secmi- mortua est, sicul abscissum ligiium ab arbore ari-
dnm genus suum lunicam induit. Tiinc Deus ad tlitm cst, quia viriditatem non babel.' Spiriltts
opusstiura se inclinavit, et sic in parte isla aequa- sancttis enim esl solidameiilum et vivificatio. Nam
litas eliara ad hoiniueni in Filio Dei nianet.quoniuni Q a-teruilas non esset aelemitas sine Spiritu sauclo.
ipse bumanitalein induil, sicutet opcrn Dei corpora y£qitaliins quoque non essel a-qtialilas sine Spirilu
stia iuduerunl. Deus enim oniniu opera stia praesci- sancio. El Spirittis sanclus iu ambobiis esl et uiuiin
vil, quae pairuvit: unde in buniililate humanitati iu Divinilate uiiiis Deus est. U:\tionalilas eliam trcs
ad honiinein se incliuavii; quia divinitas latn per- vires habel, scilicet soninn, verbuiu, siifilaluni.
fecla est, quod nihilo in homine non parceret, quod In Putre Filius est, ut vcrbuiu in souo, Spiritus
conira bonum pugnat, nisi hunianiiaieni iuduissei, saucius in ulroqtie, ul sulllutiis in sono el verbo.
quonium oiiui.a per ipsum facta tunl, et sine ipso El hac tres peisonae, ut prsefatura est, tiiius Deu;
facltim est nihil (Joan. ). Oinues eniin res visi- siuu. 111Patre aeternitas, quia nullus aiile illum, ei
biles et palpabiles atque guslabiies, per ipsum fa- aeternilus nou iucaipit, siciu opera Dei principiun.
ctae sunl, el has omnes in aliqua neccssitate ho- habenl. ln Filio autem ajqualitas, cuin Filius de
ininis prsevidit, quasdum scilicel ad amplexioiieni Palre niinquam abscessil, nec Pater Filio c.iruil.
charitaiis, quusdam ad limorcin, quusdam atl dis- Sed iu Spiritu sancto connexio.quia Filius iu Patre
cipti<:am,quasdam ud cautelam cnjttsquc causae.Et semper mansil, et Pnter cum FiJio; quoniam Spi-
tine ipso factum est nihil: hoc nibil, superbia est. ritus sanctus in eis iguca vita est, ct.iiiuim suitt.
PATEOL.CXCVIL 6
171 S. HILDEGARDIS 172
Et scripium est: Spiriitts Domlni replevit orbetn .A vectum cjusJem Ectlesi.t ttt:e cffcctui mancipare
lerrarum (Sap. i). Hoc est, oranes creaturae quae polerimus, libenler faciemus. Rogamus autein in-
videntur el non videnlur, spiritali vita non carent, time sanclilatem luam, quaienus pro dilectione
et quas homo non cognoscit. Nam de viriditate noslra Deum pro nobis inlerpelles, el oraiionibus
flores, de floribtts fructus pomorura suiil. Nubes luis eum nobis plucabilem facias, et scias omni
eliam cursum liabent. Liina quoquc et stella ciiin ambiguitate remota, quod si Detis vitam uobis con-
igne flagrant. Ligna pcr viriditatem flores ediicunl, cesserit, non carcbis bonesta reimineralione. Nam
aqua tenuilatem et ventum mundando et rivulos jusluin est ut oralionum luaruin suffragia nobis
educendo habcl. Tcriia etiam humiditalem cum sti- impendas, sicul et nos de necessitate tua solli-
dore habet. Nam omnes creaturae habent qttod vi- citamur. Rescripta quoque lua ad nos deside-
dettir, et qiiod non vidctur. Quod videtur, debile rainus.
esl; el quod noii videtur, forte et vilale est. Hoc BESPONSUM HILDEGARDIS.
inlelleclus hominis quaerit, ul cognoscat quoiiiam
illtid non viJet. Hse.sunt vires operuin Spirilus Multis ad emendationem vitw Gunterum hortatur.
sancti. Et hoc quod coitiinet oiniiia. Quid hoc esl? Lux summae inspirationis, o bomo, libi dicit.:
Homo.on(tn.foni»ta(i6'cY.).Qiiomodo? Domhiando, B AJmoiiilionem Spirilus sancti, qui in te ascendil,
titendo, jubcmlo. IIoc Deus illi secundum se dona- ne abscindasa teper malam consueiudinem operum
vit. Scenliam habel vocis. lloc est ralionalilas qttae luoruin, quia Deus reqttiiit in te, quod olim alten-
cum voce sonat. Vox estcorpns, rationalitas ani- dit perditam ovem reducere, quando crimina homi-
ina, calor aeris ignis, et tiiuini suiii. Ideo quando num abstersit. El ahliquus illusor confusus est,
rationaljtas diclanrto.creando per voccm auditun, r.nmeum forlissimus bellutor superavil. Deus per
omnia opera ipsius perficiunttir, et pcr hoc adest fenestras aspicil ad te, quia pius et misaricors est.
ei creare; quia ul jubel, sic erii. Ideo omnia opera Hoc nullus homo derideat per iillam opinionem vo-
Dei inania non sm.t. Nam si qttispiam vas plenum luntaiis su«. Audi: Hanc causam admonitionis noli
pecunia haberet, roagnum gaiidinm inJe teneret. ahscindere a te, ne Deus le perculiat per flagella
Sedsi in vase nihil essel, pro minimo ilhjd habeiel. sua. Quoniam vull in zelo suo hanc iiiimicabileni
ln pravis operibus inanitas esl, et fugitint igncm causam proslernere, quod sudales ipsius per socios
Spirilus sancti. Tunc adesleis delectalio peccandi, suos ipsum in ostensione sua derident. Untle nrcum
de suggestione diaboli. Cum autcin homo prava admonitionis suaevibrat , demonstraus qtiia nullus
opera sua pro nihilo coinpiilal el cognoscil, el ta- ' ci resistere possit. Unde lu, homo, qui ntulia nigre-
inen ab eis reversionem facil, similis csl peregrir.o ^ dine iuvolutus es, surgc ciiius ad ruinain, et sedifica
lilio, qui post fauicin suam, panis patris sui recor- iu coelesilbiis ut nigri el sordidi erubescanl iu lua
datus est, el dixit: Paler, peccavi in cxlitm ei co- exsullatione, cum surgis a nigredine tua, qtiia ani-
ramte(Luc. xv) : in cwlum, quia in ralionalitaie nia ttia vix vivit propter opera lua. Tua aulcin
ccelesl»3stim, el coram te, quia le Deum scio.Tunc aspicis quasi per figuram ad aiiam vitam , quae in-
diaboiuin repudiat, et denuo Dominum suum eligit. leutio fulget in te sicut aurora lucis. Mens lua cri-
Inde omnia vitia diuboli coiifiindiintur, et omues brat clexciilil se in magnis lormenlis, ubi pinguis
cculcsles harniaiiiac mirantur; quia qtiod in inutili- natura te affligit in torluosis desideriis. Hunc hu-
laie luliim prius compulabant, in principali utililate inoreni evade. Audi, liomo: Vir quidum terrain ha-
columnain nubis postea vident; qnia quae vilia buil, quae magnam vim irt se ostendit, quando
vidcrunt, postea pulchriora eiigtinl, qiiotiiam omnia aralrum ipsam everlil, ita quod niulto germine
vitia diaboli pro nihilo compiitanl : (in ipsis enim protulit quemque fruclum, qui in ipsa seniiiiabnlur.
pravis operibus utilitas non est), sed ntilitaiem in Ttinc placuil viro huic, ul in terra illa horluin aro-
bonis operibus faciunt. Ilaec sunl opcra Spiritus inalum faceret, el in eo crescerent aromala in
saiicti. Nunc, opastor el Pater populoruni, Deus D suavissimo oJore ad iiiejicinnni vulnerura et cica-
tibi dct ut ad lumen pervenias, ubi scientiam verae tricuin. Et tcrra illa niclior effecia est, quam prius
beatitudinis accipias. fuissct. Ntinc tu, o hotno, elige qttid iti his duabus
EPlSTOLA XV. partibus libi utilitis sil. FiiniUimenltiuieuiin coe-
lestis Jerusalem positum esl primiim de istis lapi-
EPISCOPISPIRENSIS All HILUEGAUDEM. dibus, qui in inagnis casibus vulncrali eranl,el in
GONTERUS D. g. Spirensis Ecclesito mlnister et ticairicibus viiiorum polluti, qui posiinodum cri-
episcopus, HILDEGARUI magislra. de niontc S. Ro- miiia sua opprimuiil in pcenileiili,i. Fuber roundi,
berli in Pingis, salutem aelernani in Chrislo. fuiiduineiiiuin islud primuni de rugnsis, et iropolitis
Quod bouus odor es lain rcmolis quam vicinis, lnpidibus posuil, ct InpiJes isti loiain civitalem Dei
elde Spirilusancto solamen omnibus te quacrenti- sustentanl. Ideo luge lasciviam hujus niiindi in nnu-
bus, tlivinsc pietali gralias referimus. Unde et ter- fragio immunditiae, el eslo similis sardio ct similis
tuni hnbere dicitur dileclio lua, quod honoretii et lopazio, et velox sicul cervus hnurire in liugua
iitilitatem Ecclesite luae libenti aninio videmus, ct puHssimum fonlom, et vivcs in aetemuin.
tnoJis oiiinibus, quibusvoluiiialcm vc.irani inpro-
173 EPISTOLiU. — EPIST. XVIII. (74
EPISTOLA XVI. A moderamina nescit tenere, judex fiat viiac alicme.
EPISCOPI WORMATIENSIS ADHILDEGARDEM. Qu.ipropter dilcctionem tttam sincera devoiione de-
Sanclam entomiis exornat et responsum flagital. posco, quatenus apud Dominum oralionibus tuis
CONRADUS Dei gratia Wormaliensis Ecclesiae (in- mihi succurras, ct rescripto tuo me munias; quia
dignus licei) episcopus, HILDEGARDI dilectaesorori de tam propria voluntas mea quam cura terrena fere
Monle S. Roberti, cum heu! parva orationum exbi- omnibus modis a servitio Dei me abstraiiit.
bkiene, suavem in orani obscquio devolionem. RESPONSUM HILDEGARDIS.
Oeo gratias agimtis , qui te lucernam clnrissimam Inanem gloriam in ipso redarguit.
aurco candelabro imposuit, el lucis suaeclarilaiem Juslissiina Lux dicit: 0 homo, mentem tuara nr-
lenge lateque per te in domo sua rlarescerc fecit. gueqitaeperforntconsilium anliquorum praclatorum,
Qnapropter, soror el filia dileclissiraa, ex radiis qui quos non letigil ventosa mens vanitatum. Qualis
te Solein jusliliae iudflbilUJiler illuminare creJiiiius, eg1«stitnaito tua, qtii um erubescis ambulare in
nubila raentis nostrae, qusc nos opprimunt, ex in- lcnehris per gostum operis lui? Nam revelaiio illius
congruenli tribulalionum lurbine et divcrsarum co- cui nihil occiiitum est, ostendit per viventem ocu-
gitalionum inundalione, depclli obnixe cxoramus. lum, quoil arcus zelus Dei, temeritaii liominuni
Plurima quidcm sanctitati tuae neccsse haberemus " iv.iiiatur. Cur non vides, ubi sit mammona iniquiia-
iiisinuare , si prolixilas vcrborum tibi ea explicate tis (Luc. xvi), in quo te excuses? Mulu operarii ve-
non ohslitfssei, viva aulem voceper praesentem lato- niunt in causis suis, el (|iiaerunl arcttm vinm el an-
i-enitibi pracsentiatiier loquiuiur, et responsura ad- £«slam, tu vcro labia lua moves per magniloquos
tnonitionis tuse toto cordeefQngitamus. snfflaltis morum cordis lui, el ad iiidignnlionein
RESPONSUM HILDEGARDIS. ilios reducis. Unde dirige te a lcnebris in vias reclas,
Illum laudal el liorlalur. ct illumina sensiiin conlis lui, ne libi dicat Paier
Tu pcrsona es scdens super calhedrnm Christi, omnium : Qttid pcr stullitiam ascendis coluiniiaiii
et virgnm ferreum in manu lua habes ad regendum qiiam iion fecisii? Nam tlies obscurnlur illi, qui
oves tuas. Aspice ad sivlemjuslilia', et ad pluriinas itoji operaturin viis recli itineris: quod lu precave;
svellas, quse scini g-eneruvirtulum, ul non deficias snrge ergo cilius, et ambula rccta itinera, aiiejiKiiii
iii cibo vitse; quia bonus paslor e&l, qui seiuper in sol libi occidat, et anlequam dies tui deliciam.
bonis nperibus floret, «l qui in recta viridjtate oves EPISTOLA XVIII.
suas pascit. IIoc tibi del, qui in prima die sonuil EPISCOPI VIRDUNEDISIS ADUILDEGARDEM.
{Gen. I), el in cnjits vcrbo ouiuis creatura processit, C Sanclam horlulur ad humitilalem, ac preces ejus fla-
ct qui in novissimo die tuba canet, ita quod omnes gital ac litleras.
lilios bominum suscitabit (I Cor. xv;. Nam quidaui ADCLDERTUS Dei grulia Virdtinensis Ecclesiaemi-
liomines juste vivenles tubernaculuin Dei suni, quia uister et episcopus, quamvis indignus, HILDEGAIIDI
Dcus in eis habilat. Homo eiiim aeJilicium Dei est, niatri stiae clarissimse de Monte S. Roberli, visioni-
iu quo ipse niansiouem habet (Joan. xtv), quouiain bus Dei deleclari praeseniibus el acleruis.
igne.im animam iu illum misit, quse cuui ralionali- Benedicta gloria Domini de loco sanc.o suo (Ezech.
late in dilalalione volal, quemadinoduin muriis lu- iu), quse le tibi a teneris atmis man>ipavil famii-
titiitlinem doinus compreheiidit. Sed ct qui per pras- lam. Ego au em, (anquam si caecus iier vidcnii
tepta Dei in operibus suis jusliiicatus est, iu quibtts ini.n»lrare vellel; charilati tuse suggero, ul gratiam
legem Dei nou neglexii, ccelcstem Jertisaleiu aedifi- istani cum humililate cognoscas, allendeudo pro-
tal. Qui vero secunduin carnem operutur el noiv phetiam illius aiiiiquam Bulaam (Nttm. xxtn), qtii
«ccundum spiritum, de sancla aedilicalione cadel. licct novissiina sua in contrarium direxerit, raeino-
Qtii vero proprietatem volunlatis stiaede se abscidil, rubile laincn csl in visione sua, cum dixit: Qu ca-
calcste aedificium, cum margaritis el preliusis lapi- dit, el sic aperiuntur oculi ejut (Num. xxiv); humi •
dibus elopiiiuo auro oruat. Tu igilur le lulcm fac ut D lilatem profcclo in visione significaiis. Doctor quo-
lapis pretiosus lias, et in sunniia Jerusulem or- que genlium dixit: Ne magnitudo revelationum ex-
neris. tollai me (II Cor. xu), etc. Hsccitaquc magis fiducia
EPISTOLA XVII. mei affctius ad vos dicta sinl, quam prasiiinpiione
EPISCOPI CONSTANTIENSIS ADHILDEGARDEM. doctrina!. Porro novciitis quod ad vos in pnwenii
Sanciw preces el titteras pelit. venire nou possuni, licel prope vos sim, lamen in
Coiislaiiliensis Ecclesiae D. g. episcopus, quainvis adversilalibus ine's vos fiJaiu paronam iu orationi-
inulilis el indignus, HILDEGARDI sponsa. Christi de bus vcstris expelo, et suffragiis sororum vestri
ccenobioS. Roberli in Pingis, iniiiuae charitatis nu- colegii anciilarum Dei aJjuvati postulo. Diu est
gwenlum, el utriusqne viiae felicissimuin cursuni. quod sciipiuin vesirum habere non incrtti; qtio.l
v'- Fama snpieniiae tuae longe lateque diffusa a non- iiunc saltem mcrear, oro.
ntillis veridicis mibi relala, ad id desiderium me BE^PONSUM HILDEGARDIS. .
provocavit, tti Je remotis pariibus solaiium atque llluin hoifaiur ad curam pastoralem.
subievanieti ttiuin qua.rereiu, el me precibus luis Lux vivens, quae mirncula ostcndit, dicit: Qu'
coininciidurcin. Durum naitKiiiecsl, ul qui viiae suae Pater es in pcrsona tun, et paslor in prnposifio..u
1X5 S. niLDEGARDTS 17«
animarum extende brachinm luiim, ne inimicus is A tua vivat, el ut amautissimam vocein iilam audins
bomo supcrsemiiiel zizauia in agro luo'(3/«f//t.xui).i. de summojudice : Euge,sene boneet ftdelit (Matih.
Provide ergo hoitura illtun, quem divinum donum n xxv), el iit anima lua in hac parle fuhninct, sictti
plantavil; el cave ne aromaia illius sinl arida, sedd ntiies in prseliofulget, cuin socii ejtis ipsi congau-
ab eis pulreJiiiem abscindc, etenm foras inille, quae e dent, quia viclor exslilit. Unde lu, o praecessot
utilitalem ilionjm suffocal. El sic fac ea virescerc. populi, pugna iu bona victoria, ac sic crraules cor-
Namque sol radios sucs ubscondit, mundus eliainn rige, et pulchras margaritas de puticJine ablue,
gaudium suum subirnhit. Et dico : Nonobscura hor-- pracpnrans illas sumino Regi: et sic mcns lua in
lum tuiim iu tseJio siienlii, sed in vero Iuiiiine citin
II bouo studio anhelel has raargariias ad mon:emistuni
discretioue corripe ea qiroe corripienJu sunt. Illu- revocarc, sicut eas donum Dei iusliiuil. Deusle
niina quoque lemplum luiim per bcnevolenliam,, prcitegai, et animam tttant de x-ter.a pcena'liberti.
aique in ihuribulo luo ignein acceiide, myriha-uii EPISTOLA XX.
imponens, ila ut fumus cjus ascendat ad palaliuin[) EPISCOPI TRAJECTENSIUM ADHILCEGARD£ll.
vivcnljs Dei.et in ajieiuum vives. Suuni erga Sunclam affectumtteclara'.
EPISTOLA XIX. GODEFRIDUS, diviiinfaveclegralia, Trajeciensium
6j episcopus, unitae si:;e, speciuli suae, siugulari siue
EPISCOPI fcEODIENSlSADUILDEGARDEtt. soitiiuro de S. Robcrlo, salu-
HILDEGARDI,
Se < in maxima meniis el corporisftuctuaiione con- icm ab eo mugistrae
stilutum > ait, quod, ut [uteiur, innuiueris malis't qui niaiid i sulu era iu Jacob (Psa'.xwn).
Deum offenderat. 1'ettt preccs el rescripta suuciw; Soror charissima, ex quo priino te coepi in Cbri-
ilildegardis. sli charilate diligere, niinqtiam inciiioria tua super
RUDOLPHOS Dei grntia Leodiensiuni episcopus,, incl el fuvumdulcis (P.a/. xvm), in animo mcn po-
RILDEGARDI famula. Christi de S. Robcrti in Pingis,, tuil excidere. Cogil enim me in luam ililectionein
Regi regiini iitcessanlcr scrvirc, ct bruvium aclcrnu. \irlus Dei, quse habital in te, quae operatur per te,
bealitudiiiis apprehcndere. quae fuiniliaietii pra. cacteris illi spouso reddit lc,
ln tnaxima uicniis cl corporis flucluationeconsii- qui selernuliler salval omncs speranles in se (Psal.
tutus, libi tcriberc disposui, quia tlcmcnlia Dcini- xvi). El q.uoiiiaincharilas diffusa est in corde luo
ii.is indigeo, quam inimniciis malis ntc offendisseet (Rom. v), rogo te in charilale, qua iu omnes abun-
irrilasse non abucgo. Quia igilur, dilcctissima so- dus, ul iu oinni diligculia, oinni coiiamine studeas
ror, veraciter lieiiin tccuui esseuovi, adiuoneoet Dcum pro rae exoruie, qtiaieuus in boc saeculoone-
rogo per uii ericordiam ipsius sanciit.tciii luam, itt _ ribuspeccatorum nieoruiii iiiereuralleviuri.D.imii.us
oinnino inihi fliiciuanii elud te confugiumfucfenii, le illuc pcrducat, ubi est felix aetcmitas, ct aelcruu
manum porrigas. Cura namque tibi sit pro negli- felicitas, jucunda traiiquillilas, sine line jucuiiJitus.
genlia a mereniovenJa, devolisprecibus invigilare: Ul si.icns foniem, siu lua sciipla desidero.
el quidquid ex indcficieiiti et viventi lumine libi RESPONSUM HILDEGARDIS.
ostensum fuerit ad exciiandam somnolentiainmeam lllum horiatur ad perseverantiamin bono.
niilii rescribas. Concedat clcincnlissiiiius Deus, ut 0 tu persona a Dcosutupla et vocata es, quateuus
scriplis luis certissiiiiiiin pcr te consolntioiicinper- sccuiiJuui ipsurn opereris, euin iniitanJo, quouiain
cipium, etul irttercessionistiiaeobleniu vel uliimam Deus oiiinia ad.ficat, regil et ungil. Oinnipotens
aeiernx quietis sortinr liiansioiicm. eiiim Deus per verbuinsiiuin muiiJiimcreavit, qucm
RESPONSUMHILDEGARDIS. ctiuin regit, et oiiinia in aqua sanct.ficat, peccali
' lioiniiiumabliiciido. Deus numqtte omnes crcaunas
Illum nortatur ad vilam bonam et ad curam ani-
tnarum. creavit, el eas gubernuvii, et hominem cum illis
01 vivens Lux dicit: Via. Scripturarum directae perfutiit, quemadmoduin fuber vasa sua | er igncm
siint aci excelsuin niontem, ubi flores preliosissima eleganlia fucit. Sed dciude praealius dies in obscu-
nroniata crescuni, el ubi suavissimus ventus volal, D ruro iiocicm per inobeJieiiiiain in casu Adaese de-
validuui oJorcm eis facieus, el ubi rossc cl liliu tlinavit, et ob hoc homiiies in pecciitisel in obli-
splcndidas facies osiendunl. ldem mons dudum non vione, quasi Deus non esset, vixcruitt. Tunc Deus
nppartictal prop.cr timbras caecivivenlis aeris, quia oniiicin terram per aquas diluvii de criiiiiiiulibns
eiiumFilitis AUissimimundum noiiduniillustruverat. peccatis boniiiiuiu inundnvii(Gen. vu), ct sic saucli
Tunc Sol venil de aurora, inuiiduni huuc iliuniiiians, cl lex et prophela. surrcxerunt. Novissime atnem
el omnes populi viilcrutil arouiala illius. Ei Jics Filins Dei venil, quem uon deccbat, ul in vucuo
valde ornatus esl, et dulcis rumor orlus est. 0 pa- lempore adesset, iu quo millunijtistiiiam iiiyeuiret,
stores, nunc plangemium el lugenduui est quod in sicut etium IIGUIO creaius non esl, antequam oimiis
uostro tcmpore moiis islis iiigeriiiiiis iicbulis lec.us crealura eum oslendebat. Scd ei FiliusDei veuit, ut
cst, ila IIt boitusodor ex co non redoleat. Tu aiilein loium niunduiu per obedientium, per cbrisma ba
eslo pastor bonus ct uobilis in moribus. El sicui piismalis, et per pcenilenliam rediiueret. Nunc lu,
aqttilu in solem videl, sic recordare el respice ubi o paslor provide, nc puerili lempore, quod Doiuinuin
possis pigros.cl peregrinos ad patriam revocure, et nescit, sis; sed esto in lemporejustorum el sancto-
aliquoJ lumen huic mundo conferre, quatenus anima rum, el in osieusione propbelaruin, in operibus tuis
177 EPlSTOLiE. — EPIST. XXII. 178
jiistiliam appreliendens sicul el Deus omiiia prsevi- A Natn homo interdum se aliqnantulum In prosperi-
ilii, antequam ilta operaretur, et secundum ipsum latem erigii, interdum in pericula cadit. In his
pnpulum luum regc. Tu etinm populo adjutoriutn utrisque homo non inspicit amplexus filiae regis,
in vice Chrisli prxhe, ne sis sicultuba quaesonat, stilicet jitstiiiae el verilatis; sed ampulat coronam
et non operatur. Sed eslo -bonus odor virtutum, ut tle capite iliius, cuin paslor fugit, non defendens
in aeternumvivas. Et Jic : Exallabo le, Deus, meus Ecclesiam Chrisli; qttia artna sua in foriiludine
'
rex, et benedicamnomini luo in swculum, et in swcu- non tenet, sed in moribus snis sicut lascivus puer,
lum swctili (Psal. CXLIV).Nam quando intelligis, qui nullnm sollicitttdinem habet, ludit. Homoqui
qiria in episcopali cntbedra es, in omnibus viis tuis islud facil, desiderat sic manducnre et vivere per
Dcum lauda, in bonis operibus eitm exalta, el prse- voluntalem suam, sicut nalura hominis postulat ci-
ccpta ejus sine lacilio iterando rumina, per fidem bum, et nou videt acutis oculis stiis, nbi discretio-
cum osculare, et in bonis operibus eum amplectere; sit, quae de sapientia suJavil, quau in hnc uva in-
in bona conversatione Deum tiiiini ipsum oslende, telligilur. Ctim eniin Adam in orlu mundi obedien-
et in judiciis suis eurn ul jusluin regem magnilicn, ttam derisit, lempora lemporum. perierunl usque
ita ut populum luum recte regas, el cum roisericor- _ ad effusionem aqtiarum. Ubi Deus lerram de horri-
dia ungas, el noxiale crimen posl te non irabas, sci- bili iniqitiinte tersit, et nliam vim dedit, Ubi Noe
iicel ut miiuus pro jitsliiia accipias; el sic invoca nobilissimum gcrmcu obcJientiae in viueis protulit
nomen ipsius, ut in oiiuiibiis bis limorcm ad ipsum (Gen. ix), qiiod Adam fugii, per simplicitalem mo-
habeas, quoniam rex est, el hoc omnTbus diehus rum suorum, sicut lascivtis ptier, sed in Noe terra
vitaeliise facias, quousquc in hoc saeculo vivis, qua- vim uvse protulii, ubi eiinm post eum sapienlia
icnus postea in infinilo saeculoin seteriiuin vivas. surrexit in salvatione. Nunc, o tu homo, qui circuis
EPISTOLA XXI. in moribus tuis per plaleas vicissiludinum tuarum,
EPISC0PI PRAGENSIUlt ADHILDEGARDEM. et non ardenter intueris, aspiciens in medicinain
Postulat ut orationibtts suis subveniat el bona consi- liiara et alterius, surge, respiciens in solem, in rc-
lia pdrrigal. cia moderatione, et lumen non fuge, illtid abjiciens
II., Dci graiia Prngensium minisler inutilis et per austeritatem iniqtiilaiis, quatenus non erube-
episcopus, liceliiidigmis, HiLpEGARDisponsseCbristi, scas, quando suinmus Rex inquirit opcra lua in sac-
ei magistrae dc S. Roberlo in Pingis, qualecunqtie culo luo, et in aelernum vives.
niuiiiisculuin ornlionum suarum r.um omni devo- EP1ST0L\ XXII.
tione. " EPISCOPI HIEROS0LYM1TANORUM ADHILDEGARDEM.
Dominum Deum noslrum mngtiificandoglorifica- Ipsius ac sororum ejus precibus se commendat. In
mtis, ctijus spiritu illuminata, pliiriiiiorum tribula- laudes Sanctw excurrit.
lionibus, consolando ct sublevnudo, subvenis, et L, Deigralia el ordinatione Hierosolymitanorunv
fructum boni operis, eodem Spirilu cooperante, in servus et episcopus, HILDEGARDI dilectae filiaeel ma-
muliorum mentibus multiplicas, sicut eiium per gistrae de Monle S. Rober.li in Pingis, scilicet iit
plurima terrarum spntia de te referri audivimiis. Mogtintino episcopatti, buroillimam orationem ei sa-
LTidesanctilas tua noverit quia magniim deside- lulem in Christo.
lium inest nobis le videre .Ttquc coiloquio luo per- A niultis per longa terrarum spalia partes noslras
frui in Cbrislo, sed magna dillicullas locorum hoc aJeumibtis, et genua stia ad sepulcrum Domini
ficri impedil, et qttoniam cbarilatem luam plur.i- flectentibus, mulioties pcrcepimus, quod divina
morum necessitatibus subvenisse percepiraus, hac virlus in te et pcr te operettir, unde ipsi gratias
fiJucia auimaii, dilectonemluam iiuplorainus, qna- indefessas, proui pnssumtis, humiliier offerimtts. Ad
lentis nobis in tribiilaiionibus mundanis quassalis, le igitur filiam dilcctissiraam sermo nobis jnmdiu
oralionibus luis snbvenias, el bona consilia porri- fttit, sed qttia internunlius hactenus abfuit, deside-
gas. Quia ex quo nomen tuum e.t gratiam tibi a Deo • rium noslrum peniius frustra processit. Nunc vero
collatam audivimus, iiicmoriani luam in cordibns qttoniara quidein posl longa lcmporum cttrrictila
noslris seti per habuiuius, et ut eadem gratia quae opportutiilas se oblulit, per praescniia scripta, lc
de vero luraine esl, apud le seniper maneat, exo- cunctasquc sorores ttins, libi, ttt auJio, in Chrislo
ptamus. subjectas, alloqui cotigruuin duximiis. InJa cst,
RESPONSUM HILDEGAUDIS. qttod si qtia dulcia verba piie nimiis angustiis, qui-
Illum ad majorem in virlule conttantiam horlalur, bus assidue premimur, nobis aJesseut, quoiiiam ex
lum in prosperis, tum i» adversis. altero, gladio pngnnoruni, ex altero htiere insidiis
Vox vilse el salutis tlicii : Qttid est hoc, quod mnligiiorum spiriluiim iiiipiigitamur, le ul Chrisli
bomo manducat, el non vull scire quse sit uva, quae sponsmn, ut Chrisli arcanis semper inleniani, ex-
cie terra alio modo sudavit post peremptionem po- tollere digmim exislimareuius. SeJ noii optis cst
puli, cum Dcus lerrain extersit el excribruvil in laudibus humanis extolli, quam Jivina gralia lau-
aliiiHi iiioduin, quam priraus honio illam derideret. dibus concessil angclicis adiiiisceri; ct illas felices
Iloc csl quod lionio levis est per vicissituJinem dicimus, quae de die in diera Julcissimis alloquiis
niortim siioruin, et pcr tcmpora lucis el tenebrarum. tuis interesse ac satiari mereniur. Fclices cicnini.
17? S. IHLDEGARDIS 180
illas liaiul incongruc dixerimus, quae spcculo divinac A bil, ul eam sustinere possis, unde fiJuciam tuani
cairtjidationis innixfe,biaviuinciirsus stti merilortim in ipsum pone, nec de misericordia ejus despera.
suortrm a Domino qcolittie percipere affceiant. Fe- Et hoc faciens in gratia Dei, ad viiam vives.
lices, inquil, ae nimium feliccs, quibus ob reiiiune-
ralionem ccBlestium, ierrena cnneia vttuertmi, et a EPISTOLA XXIII.
qtiibus despicitur, calcalur, vilipendilur, qtiiJqiiitl EPISCOPI DEBEVEZ ADHILDEGAKDEB.
in hae vita caeleris morlalibus dulee, tleteclabile
alque praestabile videlur. Ecce verae filias Jerusa- Ejus preces el litteras exspeslulat.
lem, in quibns non est invenla mracula(Caitt. iv), IlENnicus,Dci gratia de Bevez solo noraine voca-
in quibus mundus nihil quod diligat habet : quae lus
episcopus, IIILDEGARDI difeciaemagistrae sororum
etiam sequuntur Agnum quocnntfue ierit (Apoc.xiv). iu Monte S. Roberli de Pingis, si quid in spiritu
Nunc aulem, o filia, ad te referentes consolationem conlriio ct Iiuinililate vaTet oralio.
peccalorum
tuam ccelitus libi ostensam, humiliter requirimtt», Benedielus Deus, qui benedixu te in omni benedi-
ac nos oralionibus tuis cunCtarumque sororum lua-
ciione tnirituali (Epket. t), ita, quod in odore un-
rum commendamus, quatenus nobis in procellis
inundanarum eurarum fliicluanlibus, pie apud illum B gueuii, quo nnx.il te Dens nncfrone inisericorJiae'
ter- suae, truhatur eliam per le in longinquis punib.i*
inlerveniatis, cujus thaiainum posl hujus viiae
inundi muliorum devolio. Nam manifesta Dei eirca
niiuiim intrare desideralis. Facial Dominus, o di-
diebus vitas te dignatio.niihi peccatori ac turbinibus saecufi
lecta, ul uMea*bona Jerutulem omnibus
tuw (Psal. cxxvn) gravalo, magna est consolalio, quamvis a te cor-
pore sed non mente plurinium rcmoto. Conlidiimis
RESPONSUM HILDEGARDIS. enim sine dubio merilis el precibus tnis Chrisli mi-
Pulriarcham consolatur. sericordiam patere cunclis, auxilium oralioniiui
luarum fidcliler quaerentibus. Nos igitur propriie
Vivens Lux haec in miracnlis sitis dicit: Prima ra- conscienlise dillideiitia nullam in aciibus nostris
dii in die apparuit, el in omnibus ramis floruit,
ndipiscendae salulis habentes coiifidenliam per cha-
atque duas vias consliluil. Altera via plcna redi-
ritalein Spirilus sancli te obsecramus in rcmolis
licioruni erat, in quibus aquilse et alia volatilia ha- til orationibus tuisindulgenliam pecca-
rcgionibus,
bitabant. Altcra aulem inagnae optionis plena fuit, lis noslris
implores a Domino. Praterea quantuluiH-
in qua gigantes concttrrerunt, qui contra aquilas
cunque consolationem seu admonitioncm saluti
istas et cselera voialilia pugnabaut, sed eis pracva- C noslrae necessariam, nobis rcscribere non
pigeat
lere non polerant. Tunc sol processil, et in extreme tuam dileclioneiu.
etconlra Ipse autem qui omuia polesl, et
bracbio suo aureos clypeo. babiiil, gigan- nulla latel cogitalio, secuiidum beneplacitum
les illos ptignavit. Nam casus prinii angeli a vila quem suum precibu. satisfacere dignelur cordis noslri de-
cecidcrat, et postea castts Adae Iuce paradisi care- siderio.
bat, et idero Adara in snggcsiione diaboli cum om-
nibiis filiis suis ambiilavil (Gen. m). Sed sol in to- RESPONSUM HILDEGARDIS.
pazio et snpphiro emicuil, quod esl ii) misericordia Pulchra utitur
ct chaiiUle quae Verbum Dei iiicarnatum prolnlit. parabola qua iptum ad veram sapien-
tium el eharitatem hortalur.
Sol aulem aeqtialiter ftilsit, sicut in inilio processe-
rat, et ita pcrmansil, ut omnino nullaumbra vicis- Vivens Lux oslendh mihi haec, et dixit: Dic ad
.siliiJinis super illuin ccciJeril, vcluli in pii-no homHieni illum : Vidi quasi pulchram formam vir-
nngclo, in Adam el in suggeslione diaboli factiim tutis quae fnit pura scientia. Facies ejus valde clara
ftierat. El idco dicium esl: Tu es sacerdos in wler- erat, oculi ejus velul hyacinthus, ct iiidumenta
num secundum ordinem Melchisedech (Psal. cix). ipsius quasi palliura sericum. Habebat quoqiiesuper
Nnm in topazio mi ericordia, ct in sapphiro charilas " humeros suos episcopale pallium simile sardio. Et
inlelligciida est, qtias virlutes sacerdos iste velut haec advocavit pulcherrimam amicuin regis, viJe-
tesiimoniiini sacerdolale prop'er hominem induil. licel cbarilatein, dicens: Veni mecum. El venientes
Nunc lu, o Puter, qui es iu vicc sacerdolis hujns, pulsabanl ambae ad januain cordis ttii, dicentes :
aniina lua fluat sicttt nqua quae de pelra in virga Tcciini habitare volumus. Cave ergo, ne resistas
Moysis effluxil, ila quod verba tua increduhs cordi- nobis; sed eslo fortis ad resisiendiim viliis et sae-
bus pottim salvaiionis denl, atque dies, quae in cularibus causis et vicissiluJinibus illorum veulo-
anima tua lucet, ctcscat in iniilliiiidine virlutum. rum, qui in turbinibus sicul malus fumus ascen-
Vidcs atiiem te in aniina tua solliciuim in via, qirae duiit, et ut aqtiae qu;c iu tempeslnte volanl. Hicc
nd Deum tcndit. Sed cum mcns tua in turbincm sunl inquietudines meniiiim bominiim iu iractnijia
ierit propter vicissilujinciii labortini luohin: et et iil aliis similihus. Silenlium noii habe in tseilio,
aliorum, columba le perfuinlet, et Hinplcem tttrrim sed vox lua sit sicul tuba resonans in caeremoniis
aute cnnspeciiiin Dei le faciel. Pugnam vero qiiam Ecclesiac, et oculi lui sint puri in scicniia, ita qnod
iiitus el extcrius in ulroque scilicet honiinc patcris, nnn sispiger tergere te ab indigno pulvere oneris
Dcus in tcmporibus luis circa te hoc modo allevia- tui. Natn plenus es gullis noctium (Canl. vj. Et
181 EPISTOL/E. — EPIST. XXIV. 183
persuasio supcrbiac sic locula esl libi : Ne abluas A RESPONSUM HILDEGAEDIS.
le. Sed nos hoc nolumus; voluinus autem ut quaeque
tenebrosa de te abstergas, et non sis limidtis de Post salutaria docttmenla, serio illum monei ut caveal
a sttperbia, a cupidiiale divitintum, ab iujusiilia, a
mullis terroribus inimicoruin tuortim, qtii nec recle vanilale, ac ut virtules amplectatur statui tuo con-
nec bene loquunlur de te. 0 .niles, da uobis habi- gruas.
taculum in corde luo.et perdticetnus te ad palalitim Tu arbor es a Deo constilutus, queniadmodum
regis nobiscum. Paulus tlicii: Omnis poleslas a Deo est (Rom. xm),
EPISTOLA XXIV. quia secitndum siimmura Magislrum per invocaliq-
EPISCOPI TREVIROMJM ADHILDEGARDEM. nem nomiiiis sui, omnis polestas nominata est,
unde in illa, arbor viridilatein honoris nominis sui
Suum erga sanclam Hildegardem affeclum gratiose
declarat, tesiaturque ad episcopatttm se promotum habet. Quod absque Deo est, el quod sinistra ope-
etse contra voluntatem suam. Sanctam itaque con- ratur, libi non adsit, ne in cadente morbo supcrbise,
sttlii ita scribens: < Sed quia nescimus cujut vo- cuin primo angelo (lsa. xiv), scilicet Satana, qui
calionepromoti siinus, hocmaxime anxielalemjiobis
conlra Deum honorem furlim rapere voluit, cadas,
infiijit. t
Dei Trevirorum Ecclesise bu- qtiera multi secundum voluntatem suam rapiunt,
ARNOLDIS, gralia non curanles, quoquo modo eis ille conferalur.
milis elcctus, dilectaein Christo cognatae s-iacHIL-
Islud coram Deo nihil est, quoniam sine ipso factum
DEGARDI de S. Roberl., salutcm et dilectionem ab
est nihii (Joan. i), el sic Deus occidil quidquid
eo qui esl salus el dilectio.
noii langit. Ob hoc ergo sollicitus eslo, ut
Amicilia cognalione coeleslis est, quia senium ei ipsum
sicut folia arboris multipli-
non obesjl, sed conferl; el vera est, stare nescil, per praecepta Dei, quse
sed in aliquo crescil et proficit quofnlie. Cum auiem cata smit, populo tesliinoniuro, quanluin per gra-
ab ineunte aetate ulnis veri ainoris nos amplexi su- liam ipsius potueris, perhibeas. Mulia. eiiim tribu-
velul pauperlas, te constrin-
iiius, miramur cur vos adulatorem plus vcro aniico lationes oueris tui,
divilia? el multoepecuiiiae ccelestia non
dili^alis, cum dical propbeta : Oleum autem pecca- gunt, quia
loris non impinguetcaput-meum (Ptal. cm). Fratrem amanl: ideo propriam voluntalem homini Dei ab-
nostruin prxpositum S. Andreae, hic adulatorem strabil, quatenus ad ctelestein pntriain suspiret.
vcslrum reptilnmiis; nos aiilem vcrum amicum in- Unde decet, ul pauper pauperem dilignt, et dives divi-
tem agnoscat, quia sapientia pauperi aiinulum dat,
lclligi volumus Quia vcro proveiiltim nostruin, gladii
vestri nialeriani esse scimus, iJeo per Dei gratiam et diviti inaurem negat. Propter sacerdotale eniin
lutim tibi islud adest. Justitiam tuam non
prosperc nos reJiisse, vestrae dileclioni significan- C ofliciuin
duin duxiinus. Sed qui.i uihil est beatuin alicui quod abscondi in corde meo, veritalem tuam el salulare
tuum dilexi (Psal. xi). Quid dicitur? Justitia Dei sa
ipse pro poena repulat, cornni Deo et vobis dicimus,
quod dignitas, ad quam vocati sumus, contra no- non abseondit.sed ilinera sua dilalat, nec eacurrere
slrain, tesle Deo, voliiiilalem uuiiquum (ut fieri erubescil. Vuluera quoque non abscondit, mntiim
solet) nos dilexit, nunquuiii permulsit : el ideo boc, bono prseponendo, vclul in justitia vitain et gehen-
quia noslra inscitiu, noslru fragilitas suam deflet nam esse, et in utraque parte currendum esse
ii.suflicienliain, sunm deplaiigil indignilaiem. Sed dicit. In hac fallacia juslitia se non macerat, ncc
quia iiescimus cujus vocatione [promolil siinus ad mulliplicibus verbis injusliiiam osculatur, sed ipsam
lale niinisteriiim, hoc inaxime anxielaiein nobis in- tolaiu conculcat. .Vcritas quoqiie opem, quae sine
Oigit. Si ex Deo esse scireinus, crederemus quod Deo operanlur, non laudal; sed in pugnani, con-
qui coepisset in nobis opus botiiim, el perticeret tradicere illa, ut probus wiles se prxparat. Jtislitia
(Philip. i), ciiin necessitate magis quam virlute, ad Dei scutum tibi sil, et veritate ipsius quasi lorica
sacerdolium promoveri proponamus. El scimus induere, ita ul coram Deo bene arinatus et non
et
quod Deus in locotanclo sno (Psal. LXVII)apud vos fugilivus per societalem vaniiatis appareas,
salulem operatus (Psal. LXXIII),obsessam miserjcor- disce ut ubera justiliae sugas. Disce quoque vulnera
diter liberando, visilaverit plebem suam (Luc. vu). peccaloruin cum poenilenlia in misericordia curarc,
Unde ut modum liberalionis ohsessnenobis rescri- queinadmodum summiis medicus salulare exem-
batis, el saepiusin verum lumen aspiciendo, sarpius plum vubis ad salvandum populiim reliquil. Tu
uobis aliquid salutaris gratiae per lilleras luas iro- namqiie qui in viridiiate bcnti viri per instruclio-
purliamini, et tit manus veslras ad pelrani refugii iicm iiominis sui positus es, qui impium diabolum
pro nobis interpellantlo, exemplo Moysis levetis non atteudit, qui ideo impius nominatus est, quia
(Exod. xvn), duin uos contra Araalech in valle nullum bonum amavit, vide ne in thesauris pecn,-
mundanacmiserise pugnamus, alleniissime rogamus. niae glorieris (Eccli. xxxi), quus in fiue malitiosi
Cum aiiteni haec coram abbate S. Eucharii fideli el est, quia posl triccsimiim annum, velul post annum
dilecto noslro conscribercnlur, ipse opilulando unum deficil. Sed exsulta in monte Sion, ubi adju-
Julceiline sua verba nostra coudivil. Volumus ergo lorium Altissimi aeternale in aeternitate est, el omnis
ut per ipsum rcscriplum vestrura nobis transmit- spirilus laudal Dominum (Psal. CL).TU autem ebur-
tatis. neus mons esto, de quo fencslralia jacula in reclo
judicio jusiitiac Dii, conlra adversarios luos voli-
1X3 S. HH.DEGARDIS m
lant. Curre quoque in altitudinem legis cl jtistitise A men in parte stta baberepotcsl, IuciJa scilicet no-
Dei, Sicul capricornus, ne pcr inslahilitatcm incr- minatur, quoniam per solera aliis sleliis amplius
niis cadas, et filii lui de latere Ecclcsise surgani, et irradiatur. Sed quomoJo deceret quod eadcm slella
posiulent a te cibum justitiae : et iJeo bonam ilociri- Iiiinen sttum ita abseonderel, quod aliis minoribu»
na'm dlsce, quatenus per te satnrcntur. Ego autem, slellis mintts tucereit Si eiiiin hoc facerel, glorio-
nt jiissrsti, adjerum lumen aspexi, et vix incoeptio- sII111notnen suum iion haberit, sed eaecononiine
nem bonorura operum aspicere polui. Tu quidem nominnretur; qnia, qunmvis lucida diceretur, lu-
6ona opera sludiosius operare, ut posiea per gra- men tamen ejus non videretur. Miles etinm qui ad
tiam Dei plura scribam; el fidelis amicus anitnse praelium sine arinatura venerit, ab inimicis cerlis-
tuae eslo, ila ut in xlernitale vivas. In illa autem sime conctilcabilur, quia corpus suum louica nou
quae obsessa fuit, de qua quseritis, mulia mirabilia circnmdederal; nec capiti sno galeam imposuerat,
vidimus, quaemodo per scripta proferre non possu- nec clypeo. se texerat, unde et in magna coiifusione
mtis, sed cognovimus quod diaholicus sulllaiiis de caperetur. Tu autera qni lucida stelta per episco-
ilie in diem usque ad recesstim siiura defecit, el ea- pale «flicium appetlaris, ev qui de nomine smnnii
dem mulier a fuligalione diaboli iiberata cst, et sacerdotis radias, lumen tuum, quod verbn justiiue
etiam infirmitate, quam ante in se non cognovii, sunt, subditis ttiis non abscondas, quoniam in corde
IUIICoccupata esl. Sed nunc vires lam corporis tno saepe dicis : Si egb mihi subjectos verbis terre-
iluam aniina. plena sanitate recepit. rem, molestum me haberent, quia eos supcrare non
EPISTOLA XXV. valeo, tiiinam amiciliam eorum, tacens relinere
EPISCOPI COLONIENSIS ADIIILDEGARDEM. posseni. Itaqtre sic dicere el facere tibi non expedit.
Sanctam laudat; petit ut <ex occullo Dei » inquiral, - Sed quid? Terribilibtis verbis propler episcopale
sibique i commoniloria verba, prout Deus donave- nomen et corporis tui nobilitatem, eos nt rapiens
rit > iransmittal. aecipiter non lerreas, nec periculosis verhis, velut
PHILIPPUS, Dei graiia Coloniensium archiepisco- tlava eos percolias; sed verba justiii» cutn mise-
pns, HILDEGARDI sorori dileclae, divino spiraiiiinc ricordiu ejus misce, ei ipsos cum limore l>eiiininge,
mkabililer infusae, illuro in ccelestibus gloriose vi- proponcns eis quain periciilosa nnimabus el felici-
dere, cujus amplexibus exoplat jugiter iiihaerere. luii eorum injustitia sit. Certissiine, cetiissime,
Quamvis locorum diversiias muiui aspectus et eertissime, hoc modo audient te. Per sqtialidos ati-
dcsiderabilem collocutionis subtrabat gruiiam, quos tein el insiabiles mores le illis non ndiuisce.Ts,nec
Chrisii charitas conjunxit, semper lamen lenclut r qtiid cnique placeal seu displi«:eat, inspicias; quo-
animorum vicinilas. Unde csl inihi desideralissi • ntaiii si hoc feceris, niinor caetcris corain Deo ei
niura, quod in boc anno, dura transilus viae ei grn- hominibus appareliis. Nam lalia personnra lunm
tia te videnJi, Jiu desiJernta, occurril. SeJ ajgii- non dcccnt. Vide etiam quod munda aniniulia quae
tudo et tenuilas tui corporis, cor ineum, multoriiin iTiminaiit, inacerareniur, si pubulo eorum, cibus
in terra nostra a le in Ciirislo amplectentium tur- porcorum per quem ipsi pinguescnni, adinisceren-
bavit el perculit, scmper exoptamium vitae tu.-e ttir. Sed et lu, si squalidis moribus el societaii
sospilaiein, vcraeqnesaluiis saierniialein. Coraplacuit peccatorum te adjtmgeres, polluereris, per quod
crgo el dignum duxitnus, perqttiri ceriosque. rcJJi nefarii gauderent, perfecti viri turbareiitur, dicen-
de slatu tuo, et maxiiue indicare ct uotificare libi tes : Ah, ab; va?, vae, qualis episcopus nostcr est?
quoil lurbinibtis et procellis saecularium quoiidie ila per recla hinera jusiiii.e nobis lucel. Populum au-
perturbatnur, quod etiam aliquando menlis oculos lem ttium ab inimica infidelitate corripe, et averte
ad ccelestia levare connmur. Sed.quia plurimorum ita, ne lorica fidei nudus sis, el de Scripluris san-
novit industria, te perrusam divini charismatis ctis viam justitisc illi bstende, et gnleam spci capiti
munere, de quo gaudet concio fidelis Ecclesiae, et luo, el sculutn verae defensioitis collo tuo impone
nos pro modiilo noslrae discrelionis congraiulamur; B (Ephes. vi), qiiatentis in otnnibus serumnis el peri-
st ienies honiinem carnis legniine Jegeniem.ei juxia culis Ecclesiaedefensor, qttnntuin praevalcs, exislas.
Apostoli vocein in ccelo convcrsantem (Philip. m). Lumen quoquc verilatis sic tene, ut probqs miles
Tali igilnr dote dilata, quasi bonse margarilae in- in mililia mea, quae Vera charitns sum, appareas,
veiilrix (Malth._xm), ex occulto Dei quod pelinms, el in itanfrugo mundo, et in duris bellis iniquitatis,
iiumiras, nohisque cominonitoi-ia verba, prout Deus sirenitus et forlis sis., quaienus lucida stella in
tibi donaverit, transmillas; quoniam in sapiemia aeierna f<licilale fulgdas. Nunc, o lu Pater, qui in
el liiesauro abscondilo, juxta veridicum, non esl paslorali nomine cs, paupertalem bominis boec
niiliias (Eccli. xx). V.-ilete. scribentis non dedigneris, quoniam isla non secim-
RESPONSUM HILDEGARDIS. iliim me, nec scctindtihj altum homirtem dictavi ncc
Quai i» tisiane audierit et viderit notificat. Prts- proluli; snd ea hoc inodo .scripsi, quemadmodum
ctaram adliortationem subjungit. ipsa in vcra vtsione, vigilans mente et corpore,
tn myslico spiramine verac visinnis, lioec verba vidi.el audivi; quia, ul aliqua ad te scriberem, jus-
vidiet audivi: Ignea charilas, quse Deus est(7 Joan. sisti.
iv) tibt dicit: Slclla qttaesub sole bicct, quod no-
185 EPISTOL-E. — EPIST. XXVII. . 180
EPISTOLA XXVI. A liler servientes. Prinia cletiiin haec lcmpora ad
C08HADI IMPERATllRIS (16) ADHILDEGARDEM. jttstitiam Dcisunl squnlida, sequentia vcro laeJiosn.
Faroret tuot addicil et filinm snum Sanclw precibus Qtise autein deintle supervenient, ad juslitiam se ad
commeudal. moJiciim erigent; sed qunepostea instirgenl, qunsi
CONRADUS, divina favenle gratia, rexRomanorum, ursus cuncta divident, et diviiius sibi per maliun
UILDEGARDI Deo dicatae virgini, el magistraa soro- congerent; sed qtiae itlu sequenliir, signum virilis
rutn de sancto Roberto in Pingis, saluteiu et gratiam foriitiidinis ostenjlent, itn ulomnes pigmenlarii ad
stiam. primam auroraro jusiilia. cum limore, verecundia
Quia regali culmine impediti, ac diversis lurbiui- et snpieniia curranl; et principes concordiam una-
bus et procellis quassali, le invisere pro velle nostro niniiier habeanl, eam quasi vir praelinlor sicut
non possumus, liileris tamen nosiris le adire non vexillum conlrn errantia temporn maximoruin erro-
nmiuimus. Nam, ul audivimus, revera superabundat rum elcvanles, quos Deus dcsirtiei et exierminabit
in le confessio sumraae laudis per sanctitnoniam secunJum quod ipse novil, ei ut sibi placet. Et
vitae innocentis, et per magnificeniiam SpiriiusJe- ileruin ille, qui omnia novil, libi.-o rex, clicil: lisec
sttper mirifice in le venienlis. Unde Iquamvis ssecu- lii bonio auJiens, teipsumavolnniate tna compesce,
Inrem vilam agaraus, ad le properamus, ad le con- B ' ct te corrige, qttntemis ad lcmpora illa purilicalus
ftigimus, ac oraiionum el exhortalionurn luariim venias, in quibus de factis luis amplittsnon erube-
sufTragiahumiliter qtiserimus, qttoniain longc aliler stas.
viviraus qtiam debeamus. Pro certo autem scins EPISTOLA XXVI!.
quod libi et sororibus tuis, in omni causa ct in FREDEUICl IMPERATOUIS ADIHLDECARDEM.
omni necessitate veslra prodcssc et aJesse, ubl
Unde et filiuin Qnwdam a Sancia iti cotloqnio apud Ingelheim prw-
possuraus, propernbimiis. mcu:n, dicta itnpleta esse nuntiat'. Preces ejtts pelil. So-
quem superstitem desidero csse, orationibus tuis, lius wqttitalis reipeclu in conlroversia qttie qnos-
s cut el ineipstim, atlentiiis commendo. dam intcr el S. tlililegardem in ipsins curia
dirimenda erat, se judicaluruin prbiii.lt t.
RESPONSU.M IHLDEGARDIS.
FREDERICUS, Dei gratia Romaiioruni imperator ct
Non obtcure prwdicit tcli'n.mttta aliaque Ecclesiw scmper Augustus , domiuae HILDEGARDI de * Piiigi^,
mula qutr nala suitl sub Friderico I, Conradi suc-
cessore. Addit multa eodem spiriln propbetico de graiinm suain ct oiune bontnn.
variis Ecclesiw teinporibus et vicissiludinibus. Notiim facimus sanctitaii luae, quoniam ea qtiae
Qui vitnm dat octtnibtis, dicit : Beati sunt, qni i prseJixisti nobis,,cum Ingclbeim manentes, (c ad
candelabro summi Regis digne subjaeeiil, et quog priescntiam noslram venire rogavimtis, jam in ma-
Deus in magna providenlia procuravit, ita ut eos nibus tenemus. Sed nos tamen in oinni conatu pro
<!esinit stto non absciudai. In illo, o lu Rex, per- honore regni laborarc non cessnbimus. Quapropter
innne, et squalorcm de mente tua abjice; quoniam dileciionem tuam quam intime admonemus, ut cum
Deus oninetn, qtti eum devole, el pure quaerit, con- <sororibus libi commissis, ad omnipotentem Deum
servat. Sed el reguum tuiim ita tenc, et lui» unam- preces pro nobis fundas, quatcnus in tcrrenis nc-
qiiamque jusfuiam provide, ul a superno regno gotiis Iaboianles, ila se convertat, ul graliam ip-
alienus non lias. Audi, in quadara parte a Deo 1« sius obiinere valeamus. Certum autem debes ba-
avertis; et tempora, in qtiibus es, velut in nniliebri bere, qtiod supcr omni negolio luo, ad nos pcr (o
persona, levia sunt, el etiam in conlrariant injusti- tlirecto, neque atiiiciiiam, ncque oiliuni alicnjus
liam, qua>justiiiamiri vinea Domini deslruere ten- personae nttendeinus , sed solius justitiac respeciu,
lai, se inclinanl.Poslca veropejora tempora venieui, uiquitatcm judicare propouimus.
in quibus verae Israelitae flagellabuntur, el in quibus RESPONSUM HILDEGARDIS.
catholicus tbronus in errore movebitur: et ideo Frederici molitiones varias
improbal. Ejus regnuui
novissima eorum, velut cailuver in morte, blasphc- 0 satis longum, sed tttrbulenlum fore prcedicit.
niiae erunt. Unde et hic dolor in vinea Domini fu- A summo judice baec verba dirigunlur aj te.
niigal. Et posl haccfortiora prioribus teinpora sur- Valde admirnbile esl, quod hanc personaiu homo
gent, in quibus justitia Dei aliquantulum erigetur, habcl necessariam, scilicel.quae lu rex esvAudi :
el in quibus injustitia spiritalis populi ad ejicien- Qiiidam rex stabal in excelso monie, cl in oiuncs
duin nolubiltir. Sed lamen provocnri et exacerbari valles respiciebat, quid quisque facerel in eis, vi-
ad contriiionem acriter nondtim audebilur. Sed dens. Et virgam manu tenens, quaenue recte divi-
dcinde alia lempora inslubutit, in quibtis diviiiae tlebut, vidclicet quod crat aridum, ut viritlc esset,
Ecclesiae dispergentur, ila quod etiam spirilalis po- et quotl dorniiehal , ul vigilaret. Sed el virga hacc
pulus velul a lupis lacerabitur, el a locis suis el de istis pcenam stuporis abslulii, qui in ningno studio
patria sua expelletur. Unde primi eorum ad soli- crant. Cumque iclein vir ociilum suum non npcriret,
tudinem transibiinl, pauperem vilani in nuilta con- venil nigra ncbula, quae valles islas letigit. Scd et
iriiione cordis tleinceps habentes, et sic Deo humi- corvi et aliae rolucres, qtiacquecircuniposita dissi-
flGj IInjiis nominis lcrlii.
187 S. HILDEGARDIS Ig;t
pnbnnl. Nunc, o rex, sollicite provide, quia omnes A plicilerexoro, ul pro me miserritnoet inJignissimo
regiones stint obumbrntae cum fallaci lurba illorum peccatore, ad Dominum interredere velitis. Rogo
qui in nigredine peccalorum jnsliliam delenl. Ra- etiam liumililer, ul inqtianttiin vobis concesserit
ptores et errantes viara Doniini desiruunt. 0 l'u divina misericordia, inquiraris a Deo quid mihi
rex, cum sceplro lnLericordiac pigros et peregrinos expediat, el liileris veslris per latorem praescntiiim
el saevissimos mores rege. Tu eniiu habes nomen milii reniiiilietis consilium vestrum, quid et quo-
gloriosum, quod rex es iu Ismei-. Valde gloriosnm modo faciam, ut nomen Chrislinnilulis temporibus
est noinen luum ! Vide ergo, quando suinmns Rex raeis exalletur, et dira Saracenorum feritas depri-
tc considerat, ne accuscris, quod officium tuum matur; etsi ntilemihi eril in lerra illa morari vel
recie non dijudicavcris, el nc liinc erubescas. Quod revertl, juxla id videlicet, quod de statu meo forsi-
sbsit! Manifestumest, quod jiislnm esl, ut praecep- tan audisiis, el divina revelalione cognovistis, aut
tor praedccessores suos in bono iiniietur, quia ui- cognitura cstis. Valete in Chrislo, soror dilccta, et
gcrrimi sunt mores illoruro prselatoruro, qui in scitole, qtiod mullum desidero audire consilium ve-
lascivm et in putredine currunl. Hoc fuge, o rex. strum, et quod maximam in vestris orationibus ha-
Sed eslo armalus railes, dinbolo fortiter repngnans, beo fiduciam.
nc le Dcus dissipet, et ne lerrenum regnum pro B RESPONSUMHILDEGARDIS.
boc erubescai. Deus liberel te Jeseterna pcrditione, Instructionem mittil qua ipsum maxime hortatur ad
et lempora lua non sint arida, et Deus leprotegat, jutliliam.
ul vivas in a-lerntim! Avariliam ahjice, abstineniiam 0 fili Dei, quia ipse in primo homine te pla-
elige, quod sumraus Rex v.TJe amat. Natn valde sroavit, audi verba, quaevigili mente et corpore in
necesse est ut in causis luis providus sis. Video anima mea vidi el audivi, cum propter sollicitam
enim te in mystica visione, in pluriiuis turbinibus inqiiisitionern tuam, ad verum lumen aspexi. Dens
et coiilrarietatibus viveniem ante oculos vivos: sed praeceplumAdaein paratliso dedit, el post praevari-
tamen ad temptts regnaudi babes in terrenis mate- caiionem ejusdem praCceptieum (qui consilio ser-
riis. Cave ergo ne summus Rex proslernat le pro- pentis conscnseral) justo juJicio de pnradiso expu-
pter caecitateraoculorum tiioriim, qui non rerle vi- lil (Gen. m). Ctitn juslo quoqtie judicio, homincs
dent, quomodo virgam recte regendi in manu tua qui eum omnino oblivioni tradiderani, ita quod etim
habens. Vide eliam, ul lalis sis, ne gralia Dei in le ncc desiderabant, nec qtiacrebani, per diluvium de-
deficial. niersit (Gen. vi), ubi illos qui einn amahant et quac-
EPISTOLA XXVIII. rcbant, a diltivio per arcam salvavit (Gen. vn). Se.l
milissitnus Agnus, scilicel Filius Dei, in sanguine
PUILIPPI COHITIS FLANDRIAS ADHILDEGARDEM. suo,
queni in cnice pendcns effudil, omnia crimina
Preces S. Hildegardis postulat consilittmque utrum et
mtniere potius debeat in Terra Sancta , an post peccata, qure homo per veram poenilentiam co-
expediiionem susceptam reverti ad suos. gnoscit, salvnt. Ntinc autem attende, o Fili Dei, nl
PuiL-ppusFlaridriae et Viromensis [Vcroman- puro oculo jti lilirc in Deum, velul aquila in solem,
dcnsis j comes , domicilhc HILDEGARDI , ancillae aspicias, ita ut absque proprielate volunlatis tucc
Christi, saltticm ct plurimam dileciionem. judicia tua justa sint, ne a summo judice, qui prae-
Vcslra noverit sanclitas me paratuin esse ad fa- cepluni homini dedil, qiiem cliain in misericordia
ciendttm qnidquid scirem vobis placere , quia san- per posnitenliam ad se vocat, libi dicalur : Quare
cta conversatio veslra el vita honcsiissima saepis- proxiniuin tuuin sinejtistitianiea interemisli? Homi-
sime meis insonuil auribus, onini fama suavior. nes quoque qui judicio rei sunt, illos secundum
Quamvis enim peccaior sira ct inJigiius, laineu Scripturas sanclorum (qui coluranaeEcclesiaeerant),
Cbrisii servos et amicos lolo corde diligo, ct oni- ciiin lcge ef cum tiraore morlis constringe, in om-
iiiinoJa veneratioiii: libcnier bonoro, illius Scriptu- nibiis lamen attendens maledictionem bomiuis illitis,
rae inemor : Mullum valet assidua justi deprecatio D qui homicidium in ira sua perpetravit. Tu elinm
(Jac 5). Unde estquod ad pieialis veslri. gralinm pro omnibus negligcnliis et peccatis ac proomnibus
iuilto praeseiuiuiiilalorcm, fidelissiiiiiiiuscrviciitem injiistisjudiciis tuis cuhi signaculo crucis, ad Deiini
iiieitm,.qtii pro me misero peccntore vobiscum lo- vivum confuge, qui via et veritas est (Joan. xiv),
qtialur, ciim ego lamen tiiiillo libt-ntius ad vos ve- cl qui etiain dicit : Nolo moriem pcccatoris, se:l
iiissem, et vobis locutus fuissein, quod dcsiJcrnvi. magis ttt converlatur et vivat (Ezech. xvm). El si
Sed tot cl lanla snnl negolia mea, quac singulis lempus veneril, qttod itifuleles fontem fidei de-
diebus eroergutii, quod nd baec vacare non pote- slruere laborant, lunc eis (quanliim per adjutorium
- ram. Inslal elium
jnm teinpiis, quo aggredi dcbeain graiiae Dei potueris) resistc. Ego cnim iu anima
iter liierosolymiianuni, ad quod opus est. mihi ma- mea video, quod sollicitudo, qunm de angustiis ani-
gno operaiu, super quo consilium vestrum mihi in- maetuae habes , aurorae quae mane oritur, similis
liinare digneiuini per littcras veslras. Credo enim est. Untle Spiritus sancttis le in pura et vera pceni-
qttod ad vos sxpius pervenil fama nominis inei et tentia ardentem solem efliciat, ut cmn quoeras, et
actiitini mcorum, et uiuliis de Dei misernlione in- ipsi soli servias, ila tit in sumnia bcntitudine in
digco. Undc et vos inaxima |irccum insianlia sup- icicrniim vivas.
189 EPISTOCE. — EPIST. XXX. 198
EPISTOLA XXIX. A flaiiimain comburens, doccns me hacc profunda ex-
BERNARDI CLAR/EVALLIS ARRATIS ADIIILDEGARDEH. posiiionis, sed lamen non docel me lilleras in Teu-
Merita ejus el sattclilatem exlollil. lonica lingua, quas nescio. Sed tantum scio in siin-
Dilecla. in Chrislo filiaeHILDEGARDI, fraicr BER- plicitate legere, non in abscissione lextus, quia
NARDUS Claraevallcnsis vocatus abbas, si quid potest homo sum indoclus.de ulla magisiratione cura exlc-
oratio peccatoris. riori materia; sed inlus in anima mea sum docta,
Quod de nostra exigultate longe alitcr, qunm no- unde loquor tibi, de le nou dubitans, sed de sa-
slra sese conscienlia habeat, quidam sentire vi- pienlia el pielate lua consolabor pro co, quia mtilta
dentur, non nostris meritis, «ed stullitiaelioininuin scbismata sunl in horainibus sicut audio homines
imputandum est. Ad dulcedinem autem piae chari- dicere. Nam cuidam monacho, quem scrulata sum
Iniis ttise scribere properavi, quamvis id breviiis in coiivcrsatione probalioris vitae,haecprimum dixi,
oninino quam vellem, negotiorum multitudo com- el illi omnia sccreta mea monslravi, et consoialus
pcllat. Congramlamur gratiae Dei, quac in (e esi, et cst mc, ita quod hsec inagna et limenda sunt. Volo,
itl eam tanquam graiiam habeas, et tolo ei buntili- pater, ut propter amorem Dei in orationibus tuis
tatis et devolionis affectu sludeas respondere, ad- mei recorderis. Ego anle duos annos te in hac vi-
nioiiemus; sciens qttod Deut superbit resistit, hutn'- B sione vidi, sicut borainein in sole aspicere, et non
libut aulem dat gratiam (Jac IV). Quod in nobis limere, seJ vahle audacem; et ploravi quod ego
esi, hortamur ei obsccramus (I Petr. v). Cseteruiu lanlum erubesco, el inaudnx sum. Bone Pater el
ubi intcrior erudilio est, ct unctio docens de omni- milissiine, pono me in aniinam luani, ora pro me,
bus, quid nos nul doccre possumus nut monere? quia ningnos labores in hac visione- habeo, qnale-
Diceris enim ccelcslia sccreta rimari, et ea quse nus, quod video et audio , dicam. El inlcrdum in
supra bomines sunt, Spiritu sanclo illiislranle di- inngnis iiifirniiiatibus de hac visionc, in lectum
gnoscere. UnJc rogamus mngis elsuppliciter posui- prostcrnor, quia laceo , ita quod nou possum mc
lauins, uI noslri memoriam liabeas apud Deuni, et erigere. Ergo cum moerore coram te plango, quia
eorum pnriler qui nobis in spiritali socielate juiitli mobilis sum, cum motu iu torculari arbore in na-
sunt. Nam cum Spiriius Deo coitjttngiiur, confidi- lura mea , orta de radice surgenle iu Adara, qui
niiis quod nobis niullum prodesse valeas el subvc- factus est exsnl in peregrinum mundiiiii cle sugge-
nire. Mittttim enim valet deprccalio jusli astidua slioue diaboli. Nuuc aiilcin surgens, curro ad te.
(lac. v). Nosetiam pro tc assidue oramus, ut con- F.go dico tibi : Tu es mobilis, sed scinper erigeus
forteris ad bona, inslruaris aJ interiora , dirigaris r arborcm, et viclor in anima tua cs, non tanliiin
ad permansura, ita ul ne hi qui spem suam in Deum teipsum solum, sed etiam alios homines in salvaiio-
posueruni, desperanilo pro le claudiceni; sed ul in ncm erigens. Tu aiiiem aquila es nspicicns in so-
proleclu benedictionis, quam a Deo accepisse co- lem. Oro te pcr sereiiiialcm Patris, et pcr ejus
gnosceris, bene conforiaii, in mclius et mclius pro- Verbum admirabilc, el per suavem liiiiiiorcmcom-
ficianl. punctionis, scilleet Spirituiu verilatis, ct per san-
BESPONSUM HILDEGARDIS.i ctum souilum, per quein sonal omnis crealura, el
Eum magnis laudibus exornal. per ipsuirt Verbuni, de quo orlus esl inuudus, et per
In spiritu inysteriorum tibi dico, o venerabilis allitudinem Patris, qui Verbum suavi viriditale in
Paler, qui mirabiliter in magnis lioiioribus virtutis ulerum Virginis uiisit, unde iilud carmcn , sicul
Dei, valde metuendus es, illicitae stultitiae hujus circum aedilicatur mel favo, suxii, ul non otiose in
niundi, vexillo sanctae crucis cum excclso sludio in verbis meis lorpeas. Sed ea iu cor iuum pone, ita
nrdemi amore Filii Dei, capiens hoinines, ad bella ut non ccsses, lum trauseas per forraam aniina.
pugnanda iu Clirisliana mililia, conlra lyrannorum tuae, ad Deum pro mc aspiciens, quia ipse le vtilt.
suevitiani, quod suro valde conslricta in visione, Vale, vule in aniina tua, el eslo robus.us iu certa-
quae apparet mibi in Spiritu myslerii, quam non D mine in Deo. Amcn.
video exlerioribus oeulis carnis. Ego misera et EPISTOLA XXX.
plus quam misera in noinine femineo, ab iufuntia ADAMI ADRATISDEERRAAD1IILDEGARDEM.
mea vidi mirabilia magna, quae lingua mea non pn-
lest proTerre, nisi quod me docel Spiritus Dei, qua- Prec bus Sanciw se commendalet ejus re-cripta pelit
ad dubilalionem suatn quw videtur fuisse de-reti-
lilcr ea -licani. Cerlissime el railissiine Pater, attdi tiendo aitt deponettdoabbatis munere, ut colligilur
ine, in tua bonilale indignam faroulam luam , quae ex responso S. Hildegardis.
nunquam ab infanlia mea secure vixi, et dc lua. Dominacet mntri suae Jilectissimse HILDEGARDI,
pietaie el sapienlia intcllige in anima tua, secun- mngistrae sororum de Sanclo Robcrlo iu Pingis,
dum quod doclus fueris in Spirilu sancto, quoniain fraier ADAMabbas, licel indignus, de Ebrn, niotli-
en quac libi de me dicta sunt, secundum bunc mo- cum id quod est.
duin suut. Scio enim in lexlu iuteriorem intelli- Cum primum notiliam nominis vcstri stiscept, gn-
geniiain exposilionis Psalterii, Evangelii el aliorum visus sum gamlio magno (Matlh. 11).Adauxil Deus
voluininum, quac monslruntur mihi in hac visione, gaudium metiin, cum niitu benigno ct mirabili di-
q lac pcclus meunt langii, ct aiiiinain nicam sicut rcxit, ut viilerelur fucics, ctaudirctur vox veslra in
191 S. HILDEGARDIS 192
terra nostra, mihiquc quod vix sperare poleram, A di ergo : Gralin Dei velul sol mical, ct tlona sua sic
miilu.m concessit colloeiiiionem. De quibus autem interdum emitiit, uno videlicct modo in sapientia,
me vobis dixi anxium, confido vos non immemorem allcro in viriditale, lertio in hiimicliiate. Sapieulia
esse, et quin diversi diversa senliunt, alii istud, atitem in pingucm naturara. cadit, viridilas vero
alii iltud, si bonum est el saltts aptul Dominuin, magnos labores subintral, et humidilas in duram
benedictus Deus : si periculum, orate Deum, bonnm amariltidinem vadit. Sed tti vir amicus gratia?. Dei
mihi et saluiem animae iribiiat, et omne periciiluin horliiin populi babes in qtioper vicem Cbrisli multa
exehidat. Nttnovero litteras mitto, et nuntium no- bona desideria el bona opera studiose plantare de-
strum ttomino iroperalori pro causa veslra, el spe- bes. Et gralia Dei in virtute donorum stiorum ef-
ro per gratiam Dei nos exaudiri, et ubicunqtie ser- licaciain bonae voluniatis super desidcria et super
vitii noslri indigueritis, parali erimus servire vo- opera illa emUtii, et rore ac pluvia loniis aquae vi-
bis. Exoramus quoque, ut pro nobis orare digne- vaevirescere facil. Sed a Jiabolo viiia iu inquieiu-
niini, quia vcre in lurbine siimus pro solliciludine dine vanae gloriic, ct in strepitu propter ine jusio
fratruin noslrorura, ul Spiritus sancli gratia, quae magisterio resisientis, exeunt : a Deo aulem vir-
inulta mirabilia Spiritu propbeiico in vobis opera- tules m coutemptu saeculariiim, cum plena bene-

tnr, inspiciat eliain el nos, et muniat. Rogamus volenlia stibjeciionis in chariiate procedunt, ad
etiam.ul et nos scriptis veslris consolari et prse- popiilum isiiim venienles: al vitia a vii uiiibus quae-
nnniire digiiemini. runt, ad qtiid venerint. Sed illud responJent, quod
RESPONSUM HILDEGARDIS. a Deo ad populum amici Dei venerint, quia raa-
De officio non deponendo ipsum monenles indttcit gnuin desiderium aedificandi in eo bostiam laudis
varias virtuies, et nominatim chariuttem el humi- habeanl. El vitia diicunt, ul verba h:ec atidinnl:
; tiiutem. Ruina magna, et ira, et sciscitalio cuiii multa in-
In vera visione Spiritus vigilans corpore, hsec quietiidine, stiper popiiliiin isliim FriTient,ila quod
verba audivi : Qui esl (Exod. in), dicil : Sol mi- in niJnisicrio Dei fatigabilur. Et vinutes rcspon-
cnt, et radios emittii. Qtiidam autem vir ainicus deut : Non sjc eveniet, quonium in bonis non ces-
solis, liorliini habuit, in quomulta aroroala etmul- sabimtis ; sed vivus fons emanabit, et popiihiin hunc
tos flores in magno studio ptantare desiderabat, et misericordia sua defeivlet. Al viiia dicunt ca-
sol in igne radiorum suortnn calorem super aro- ehinnantia, qtiod lioc possibile sit, veltil si fia.ilitas
maia el flores misil, et ros et pluvia illis humorem in carneiii lixa, durnre vuicat sine ruga. Tunc vi-
viriditatis dederunt. Tunc ab nqtiilone lorluosa ima- r, tia in dolissuis fiigiclam nebulam igiiornnli.e popu-
go nigris crinibus et horribili facie exivit, et ab lo btiic iiidiicTinl,ita quod bonaJesiJeri.i et bo u
orieme pulclierriiiiiis juvenis, cundidis erinibus,p!e- opera illitis jntn in ilefeelu sttni,ctim in seipsum
na el amicabili facie, processit; el ad ipsiim tior- confidit. Sed virlules fnmulatiim iu Inudibus suis
tum venerunt. Et lortuosa imago ad jiivenem illtim Dco exhibentes, hoc juslo Dei judicio fieri permit-
dixitiUtide venis?Qni respondit :Aborienie adhor- lunl, ita ul homines inlelligant qtiid sinl. Qui cuni
tum liujtts sapientis viri veuio, quia magntim de- ad seipsos in humilitate virlulum redeunl, esetlem
siderium veuiendi ad illum habiii. Torluosn imago virtules magno studio circumspectionis gratiam Dei
Jixit : Audi me : Periculosus veulus, -grando, igr.is tenent, nt mentibus illorum passicnem Chrisli ini-
et pestilentia super horluni illum venient, et etim ponant, quatenus hoc modo ad primam laudeiti Dei
arefacient. Scd juvenis ille respondit: Non sic, non eumdem populum adducanl. El sic diviiiilatem et
sic crii, quia boc nolo, sed purissimum fontem humaiiilalein Filii Dei aitendenies, vitia illa ad
educam, el hortuin. illum irrigabo. Et lortuosa ima- contriiionem prosternunt. Sed et ad illtiin, sub qtio
go rcspondit: Vuh, vah, hoc ita possibile est, velut populus iste esl, dicunl: Per hoc admoniius, pro-
si locusta durum lupidem lransfodiat. Et sic imago priis viribus non confidas; scd pneviJc tit ad gra-
illa in dolo suo hicmem super horlum illum induxii. D tiara Dei fugias, ut ttios in omnibus roodis ita mu-
et aromata et flores illius arefacere voluit. Sed nias et moneas, ne diabolicse insidiaediversis vitiis
praefatus juvenis olficium suum iu citharis suis co- eos per negligeniiam everlant. Vidi etiani quasi
lens, illud non vitlebnt. Ei cum deinde hoc vitlis- piilcherrimam puellam in tunlo fulgore splendidae
set, in magno sono solem advocavit, ut in signo ftciei fulgentem, ut eam perfecle iniueri nonpos-
tauri venirel, et denuo viridilalem aeslatis super sem. Ei.pallium candiJius nive et claritts slellis ha-
horlum illum adducerel. Ac ita comu ebttrneum bebat. Gulceainenlis quoque velut de purissimo au-
elcornu de cervo suroptum tollens, tortuosam ima- ro induebatur. Solem auiem el Iuiiam in manu dex-
ginem illam ad lerram pcr ea prostravit. Et tunc lera lenebat, et eos suaviter aniplexabatur. In pe-
ad virum illum, cujus praedictiis horlus erat, dixit: ctore etiam ejus tabulo eburnea erat, in qua spe-
Amodo in le ila ncgligenter non confidas, quin lior- cies hoininis sapphiriiii coloris apparebat, et omnis
lum tuum lanta munitione rirctirades, ul nigerri- crealura puellam hahc doiniiiani iioininabat. Sed
iiia. aves in tempeslaiibus eiim non arcfnciant. el ipsaadspeciem,quae inpectore suo apparuit, di-
Nunc, 0 tu Palcr, qui per sunimam vocalionem in cCbal: r.c-HmprincipiKmin die virluts tuw in splen-
vicc Cbrisli es, hsec vcrba ad lc dicta inlellige. Au- doribus tanctorum, ex utero ante Litcfcrum qeniti
193 EPISTOLJE. — EPIST. XXXI. 194
te {Psal. cix). El audivi voccm niihi Jicemcm : A niiaie fuit, et in initio oiimis sanclilas omnes crea-
Puella haec qtiam vides, cbaril.ts esl, quae in aeler- luras siue conimislionc mali produxit, et Adam et
niiaie tabernaculinn babel. Cum Deus munduin Evara de inunda creaiura terr;e procreavit. Et sic-
creare voluit, decliuavil se in suavissiino amore, et ut hi Juo omnes ftlios homintini generaverunt, Iia
oinnia necessaria praevidit, quemadmoduin Puter et ha» dua: virtuics, omnes rcliquas virttiies produ-
Filio suo haerctlitalem praeparat,. el sic in magno cunt. Istae virtutes ad januam luam, o horoo, cui
ardore omuia opera sua disposuit. Tunc cieatura ha?c loquor, pulsani, el dicunl : 0 lahernaculum
in his speciebus, el in formis suis Crealorem suum viri hujus, qui in mane nobiscum manet, jam in
agnovit,qiioniaiii charitas in principio maieria ejus- fatigatione est. Et churiias ad te ilicit: 0 fide aini-
dem creatnrae sic fuil, ubi Deus dixii: Fiai, ei fa- ce, nolumus ut le absliubas.de ofliciali ligalura lua.
cta esl (Gen. i), qttia omnis creaturu quasi in iciu' Natn cum Deus in gyro coeliomnes creaturas disse-
oculi per illam formata est. Qtiae in tunto fitlgore niinnrc voluit, omnia opera ejus in amplexione ba-
spleniiida: faciei fulget, ul eam pcrfecle intueri uon buiititis, et cum co laboravimus. Sed bomo cecidit,
possis, quia ipsa limorem Doinuii in tam pura scien- et cum illo flevimus, nec eum rcliquiinus, quamvis
tia oslcndil, quod morlalis bomo eam ud finein in niuxillain noslrain nos caederet. Et hiiiniliias aa
pcrducere non poleril. Elpnlliuro caniliJius nive.el B le specialiter dicit: Hei, Itei, qtiain inagi.is doloribtts
clnrius, stellis bubel, quoniam sine simulalioiic in hoiiiinem sustinui ! Tu autem dicis : Fugere volo.
candida iiiiucentia cuncla comprehendii, cum spleu- Sed sar.inaro ail porlunduin in vineam habes, et
cliciissiinisoperibus sanctis. Calceamcnlis quoque stas ; nec ambulare vis, sed in laulio involveris, et
vclut de puiisoiino auro indiiitur, quia liaec ilineia in aliam viani aspicis. Ccrle comes noster sic non
bnbel, qiraein opiimn parie electionis Dci suiil. So- fuciel. Ciim nutem populus loamat, cuni illolabora.
letn aulcui el Itinam in uiaiiu dexlera tenei, eleos Scd ciiin rugitum veuti cnin iii(|uieludiiie helli vi-
sttaviler ampleciitur, quoniam dcxtera Dei omnes cissiluJinis iiiorum ellluai, vitle nd me, et in toia
creaturas coinplectitur, cl quia etiain dilalata cst polenliu ulurum menriiin le ndjnvubo. Sainson for-
in gentibus, in regnis, et in omnibiis bonis. Unde lissimus, per stultitinin niiilieris vim suara perdi-
eliam sc-riplum esl : Dixit Dominus Domino tneo: dil (Judic. xvi). Cuve ergo, ne libi sic contiugut, si
Sede a dextris meis (Psal. cix). In pectore quoque laedio per coiiseiisiini tlederis respoiisiiiii. Gloria
cjns tabula ebumea esl, qiio:.iain in scicntia Dei qitoqtie Sulotnoiiis, per stuliiiinm niulieruiii eva-
inlcgrius scilicet in virgiue Maria scmper floruit, cualu est (II Reg. xi) ViJe etiam ctiin soll.citudiue
iia qiiod iu ea species honiiuis sappbiriiii coloris c ne per vicissiludineiii baruin cogniiionuiii luuriim,
apparel, quin Filius Dei in cl.arilulc cx Anliqiio viriditus, qiinin a Deo hahes, accrcscal; seJ orna-
dierum effulsit. El oiiinis creatura puellnm liauc iiienla auriel pretiosi lupidis; quae cburitas et hit-
dominam nomiiial, qiioniaiii ah ipsa processit, et niilitus iu le hubenl, obscrva. Tti eliuni proptcr ar-
illu priiniliva fuit omnia ereans, qiieuiudmoduin inillas, qnas supieitlia tibi Jedil, el proper quan
species in pectore ejus ostendit, quia Deus hunia- populus tibi acctirril, da gloriam Deo, et cuni po-
iiilutem propter hoiniiieui induit. Num omuis crea- pulo bibora ; et ita cum sule permanebis. Et tu, Pa-
tura in jussione Dei itiipleta fuit, sicut ipse dixit : ler, audi : Sicut slella maluiina auroram in lumino
Crescile et tnnttiplicainini,el repleie terram (Gen.t). suo praecurril, sic omnibtis praebe auxilium ab oscu-
Calor veri solis sictit roi in uterum virginis de- lo dilcciionis, quatn libi Deus dedit; et vitam libl
scetidil, et dc cjus carne boiniiicin feei.l, til etiain tlabit, quam in prima die inspexit.
ipsum Ad.iiii de limo lerrae carnem et saiigiiiiiem EPISTOLA XXXI.
forinavil. Et virgo illiim in integriiale gcmiit. Sed 4RDATIS DEE8ERBACH AD HILDEGARDEH.
IIOIIJcctiit ut charilas pcunis carerel. Nain qiiando
Preces Sanctw flcgitat el sua eidem servilia offert.
crcatura in primo circuivil, iu quod iu pressura
volure voluii, et cecidil, pennae thurilaiis ilium 0 DilcctaeDeo et boiniiiihiis venerai.ula?dominae et
elevabant. Iloc saucla huniil las fuil. Ctiiu eniin mngisiric HILDEGARDI in Binga, fruter E. (17) abbas,
borribilis scustis Adam proslravit, diviniius acute licel iiidigniis, de Eberbaeh., modicum iJ quoil est.
inspexit, ne ille in casu oninino perirei, sed ut Magnilicamus el glorificamiis pro voLis Chrisluiii
etini in sanctn humaititatc retiiincrei. Nec aluj ma- Sulvatorem iioslnim, qui respicil se irementes.po-
lens exullat liinniles, qui et niagnn vobis fecil,quia
gnse poieniiaefueruut, quod hoiiiiiieiti, qui perdilus et
fiiit, huiniliias in humanilaie Salvntoris elevnvit, polens csl (Luc. i). Elcgit, sicul ipsi audivimtts
sacraritim pecloris vcstri in habitaculiim
quoitiam charitas hoininem cre.tvii, hiimilitas au- vidimus,
lem eum redemit. Spes vero est quasi oculus cba- sibi, scicuiiamqtie divinnra, inccria et occultn sa-
introdu-
ritatis, amor aulem coelesiis vclut cor illitis, el ab- pieulise su;e vobis inanifeslavil (Psal. L),
ct lilia
siiHcciiiu compngo ipsius. Fides esl velut ocultts cens in cubiculum suum nd flores rosarum
rura moniiuiii aciernorum.
hiiniilitnlis, obedienfm vero quasi cor ejtis, el con- convallium, ad florida
Lreva cjus sub capite vestro, et dcxlra ejtts ample-
tempius mali quasi compago illius.Charitas in aeter-
(17) Vidc comine;itariuuiBollandiaiium, num. 47.
*"*'
105 S. HILDEGARDIS 196
xuttir vos (Cnnf. n), iia ul veraeiler dicere valealis: A EPISTOLA XXXII.
Dileclus meus mihi,el ego illi. hi omnibtis his oleum ABRATIS S. ANASTASII ADUILDEGARDEM.
effusum nomen vcstrum, et ideo adolescentulx di- AII munus abbatis retinere vel deponere debeal, ttt
lexeriint vos, et uos currimtis i» otlorem ungiien- contemplationi vacel.
loruin vestrorum (Canl. i). Rognraus el Dominum, Dileciae in Domino, et devotissimne sorori HILDE-
nl el dona natiira. el munera graliae su:c vobis con- GARDI , Dei grntia inaglslrx in ccenobio S. Roberii,
servare dignctur, sibi ad gloriam, vobis nd corO- fraier E , Sancti Anastasii vocalus abhas , saluiem
nain, uobis ad gaudium, muliis ad exempliiin. Ora- el orutioneni.
mits quoque el huniili prece deposcimus, ulnosiri Gloria Deo, qui bontts odor Christi es (// Gor. n),
eiiam memoressedignemini, atque in advenlu Spon- et apud ttios * apud nosiros. Bonum nomen Chrisii,
si vestri noslram sibi parvilatem commendare, ul cl beneJicilur, el laudatur per le , et qui sanctifi-
sicut de opinione sancliialis vesirae lactamur cl gnu- calur in te. Glorifiras enim et porias in corpore luo
deinus, sic intercessione veslra mereamur gaiiJium Cliristum (IGor. vi), digne tligna vocaiionequa vocaia
et exsuitationem pcrcipere. Si quid dc servitio no- es (/ Cor. vn), leipsam faciens cl cooperando gra-
stro percipere dignainiiii, laclanler arapleciiniur, ti;c, quae data est libi, in domo Doroini omnibus le
facieidus qtioquc, sicut el modo facimus, et ad oin- rt exhibens vas in honorem. Et qiioninm fnmiliare
neiii sanclam voluiiiatem vestruin subservire parati Chrisli organuin et receptaciilitm Spiritus ejus es,
suinus. humili prece te poscimus, ul in spiritu el verilale
ores pro mc el hi-, qui curse nostnc conimissi snnl,
RESPONSUM IIILDEGARDIS. ut quotl coepit in nobis, perficial et vclle ct perfi-
cere pro bona voluniaie sua (Philip. i), ul et nos
Egregia monita reponit et in fine oplima abbaii
prwdicil. cursum boni ceriaminis in CJirislo coiisummemus
(// Tim. iv), et gloricnittr simul in laude ejus (Psal.
Qui est(Exod. m), dicit: Sercna lux viJct siu- cv). De cnetero rogo, ul Spiriltis qui revelal arcana
buluin el slululum prandium ctijusque congrcgniio- ot occulta snpienlia. snae, iudicct libi, quid niihi
nis, quac oflicium iu ininislerio suo habcl, cibiiin cxpedint in ponando obe.lieniia) Cbristi onere, ic -
refeelionis in recta niodcralione dislribucns, ne ti- licct perseverare, an quiescere, ut vacem ipsius
tlclibus sibi adhacrentibiis laetilia animce desit, pa- contempiatioiii. Qnidquid super hoc revelalum fuerit
sioralis villicus debet fonissmis nioribus sagiitas tlbi, ne abscotulas raihi; quia paratum cor meum ,
in pbarctra ostendere, el capaci benevolenlise, aro- Deut, paralum cor meum (PsaU f.vn). ui fuciam vo-
ninia mediCiiiariiin tribucrc. Nigri aiilcin lyraniii IC luniatem tuam (Hebr. x). Librura queiu scripsistis,
fl.igella occisionis portaiil; probus niiles sine tae- iil scribalur nobis, et consilio ct aJjulorio veslro
dio Jerisionis ptigtial, el suavis sensus suflicien- opus babemus , el bona veslra voluntate. Deside-
tiaro in couiinuni bono labore caplal, et epulanles rainus enim quam niaxime habcre illuin, et inspi-
mores in rcclitudine, praecincli stint in omuibus cere mirabilia Dei in illo. Prselerea obnixe rogo, ul
virlulibtis, ila ul famcm babeant justitiam perlicerc. rescripto iiiterarum vcstrariim visiiemnr, et conso-
Sed sacvissiini el a nobili malre misericordia. pe- lemurin labore et patientia pro Clnislo ab uberibus
regrini, siinplces oves quae in alriis tloir.us regis consolalionum per vos. Valete, salulale sororcs
sunl, jiigulant. Heu, heu, qui sic in occisione insa- vestrus, et orate pro nobis.
niiinl, a domo regis, nisi pcenitcant, peregrini sunt, RESPONSUM HILDEGARDIS.
qtiia oves Domini dispergmit. Tu auietii, o paslor, Ut officioadhwrcat.
Isetnm faciem in miseria puuperum, qui pusillani- Qui est (Exod. m), dicil libi, o homo : Mens tua
ines suui, hnbe, non vuleutes aratrum disciplina. desiderantersurgil peropinioneiii bononiin operniii,
apprehendcrc. Bujii vero el benevolertliam habeu- et le erigis iu alluui, plura Jesideruns qtiam oje-
tes, sinl libi in symphoiiiain Spirilussaiicli. Cave Q rcris. Sed aliquando ipsa mens lua decipt te, Cri-
ciiaiu nc torpescns in luuiine. Sed inielleciiis tuiis brandocausns luas, sic dicendo : Ilacc optima sunt,
vigilel, el nofi sil duplex in sono, itu ne aliud di- quaelamen non operaris ad praescns. Unde cl ipsam
cles inleriiis quam sonus exlerius. Qui hoc fnciuni, causam, quam in proposilione tua babcs , si a te
in tenebris facicin suara obnubtlant. Sed si poslea cxcutis. Perfice ergo susleiilaiionem ov.Iis ttii, et
in trcmore limenl quoniain in corde suo hoc non du ei praecepla, scilicet v rgain magislri pruelen o,
capiunt, quod in facie sua oslendunl, eripiuiilur ab et po lea ungiienlum medici exhibeudo, quia uiilius
iulidclitate, conclusi iu poenitudine. Tibi autcin, o tibi est ut in hoc laborc vigiles, aliis pcr Joclr n nn
homo, reTeclio liel in cinctura femorum lnorum, luani in subjcclione niiiiislrnnlibiis, qiiam leipsuni
ubi vcrum desiderium in manibus luis habes, cmn in voluniaie tna exerceas. Nam si te supponeres,
tbesaurum verae pecuniac non negligis. Terra tibi laediumte vallnret, ha ut mcns lua arescerel. Ideo
doriuil, quoninm uaufragium inundi lc noi) lacdit. vigila supcr gregem tiiuin, pisehenJo ei bona exein-
ln line iemporis tui Deus suscilabit te. Ipse in ma- pla, quaedesitleral nnima lua, ne mens tua in irri-
gno honorc le coustitiiel. 0 serve bone, illuni luti- sionein reducatur. Nam ille qui in allo stal, el iu
«iabis, et ipse in aelcr:iiini sulvubit tc. vallciu clamat, i'iterJuni in utroqttc nescit , qn.>
197 - EPISTOL/E. - EPIST. XXXIIL 1G3
vadet. Propterea sla in humilitaie, ita ut, Deo ad- A sua remittenda sunt. Diabolus e;Jm vim ronlis sui,
et flngrantein flammam
juvante, bona opcra exerceas, quae ccepisti, el per- , el gustuin gutturis sui,
mane in vestigiis Chrisii, nec teipsum decipias, et viperei oris sui evomit. 0 homo, aiuli planctum do-
in celernum vives. loris in effusione criminis, quod esl in roniagione
carnis in pulchra forma hoiiiinis. Plange, o virgi-
EPISTOLA XXXIII.
niias, integrilnlcm primi orios lui. Nnm manus
ARBATIS DEEEISHEYM ADHILDEGARDEM. sutnmi arlificis formavit le, el posuit le in hdrium
Simitem dubilat'onem Sanftw proponil. volupiatis. Sed flagrnns mcns hominis decepit eum
CONRADUS de Keisheym abbas , licet indignus , in vana opiione voluntalissuae, per superbiam con-
sanciissima? dominsc HILDEGARDI, in clauslro S. Ro- silii criminosi deceploris. Unde ipse expitlstts est
bcrti in Binga prselatae, devotas oraliones cum liu- per gtislum inohedientia?. El sic venter ejus prseva-
inili obsequio. ricntus esl, cuin pritis Ialus ejtis per sanciissimum
Ex quo primum insignia virlutiim lunriim, mater doniim perloraium esset. At nunc femur ejus pol-
sanctissima el speciale munus a Dco tibi collnium, Ititum est vcncno suJanie. Sic leligit homo gustum
auJire polui, qnamvis corporali prsesentin tibi inco- giilturis serpcnlis , quando aesluavil in venenosis
gnitus, lamcn tc tota mentis affectione dilexi. Con- " venis stiis. Unde et postea fornicalus est in vipereo
gnudeo ergo gloriae luae, quia dilecium qiiem quae- dcsidcrio , quocl esl flngrans fiamma ab ore diaboli.
sivit anima mea, invenire meruisti, et non necesse Nunc in obedientia cibinn operata est. Et quia Deus
babes vagari post gregem sodalium, qitoniam qui in feminnm dc costa fecil (Gen. n), idco diabohii
liliis pascitur, requievit in tabernaculo luo, implens deinde liomicidium suggcssil, ita ut omnii opera
horliim luiim cnpia diversariiin deliciarum (Cant. 1). sua per aliain viam ducerct in rcvelaiionem pecca-
Miror lamen , domina cbarissima, quin cum sis toriini ebiillientiutn per vim cordis sui. 0 liomo ,
quidnm rivnlus , ab ipso fonte bonilatis enianans , qiiara magna crimina fucis iu simililiidine nnliqui
difftimlensbenevolenliam tuam in omncs, qui desi-
prodiloris! Qiiomodo? Pessimus enim accusator
derant scire et atnlire magnnlia Dei per te, cur relro dejectus esl, et abscissus ab omni healitudine.
mihi tanlillo in magna cordis anxielate laboranti, Et quia reiro projectus csl, iJeo cogitavit in mali-
viscera pielalis claudis, el munusctilum quod ex gnitate cordis sui, ul hominem duceret retrorsutn
ch.iritale magis qunm ex prscstimptione desidero , in contrarium peccatum. Sic homo reliquit formam
tam morose iransmitlis. Obsecro igittir cum omni costac, tinde et formatio hominis ibi peril in hiijus-
devofione , ut ad ipstim Sponsum, qui requiescit in -. modi efftiso somine. Lttgealergo terra, el Iremiscant
cubiculo cordis liti, qui luis petilionibus aurera cotlesiia propter haec crimina. Na:n cura homo
clemcnliaesuaelibenter inclinat, pro me inlcrceJas, peccal pcr gitsliim operis sui, non rclicta forma-
ctab ipsopelas, quatenus libi manifestelur, ulrum tione costac, senlit atTquantuliim quod factttra Dei
mibi utilitis sit onus pastoralis curae deponerc, an esi. Sed criuiina ista reiro incideniia, non sunt in
(liiititts fcrre , qtiia in eo valde premor, el memet- ulla honio, qui ea facil,se hominein
crcaiionc; quia
ipsum oblivionilrado. Sed in hoc sciam te exauditam, cssc iion videl. 0 bonio , cur abjicis quod factitra
si rcsponsum tuum inde babtiero. Vale, Deo chara. es? Ah ,
ah, o hoino , in magno studio Deus te for-
RESPONSUM HILDEGARDIS. mavit, sed lu in multa crimina te involvis; sed Detis
Crimina snbditorum ejus non dissimitlat, sed nec iterinn per Filiuin suura le ad se reducel. Unde per
ipsum videtur Conruditm excusare, sed ad poeni- pcenittTiiiam surge , et ciio curre aJ rae. Nunc iu,
tenliam hortalur. Addit tumen restriclionem verbis o
obscuris,quibus insinuat ipsi relinquendum officium niiles, esto robuslus et armatus per vias planas,
ubi nihil boni prwsture apud sUospossel. et ibi viii iiiatem fac, ubi viriditas esl; el cira cin-
Lux acuta vidct, ct dicii: 0 hoino, pailiJtts es pcr rttirain renum , illorum qui lecum stint, el coercc
dtibielalem menlis tuac, quasi non possis slare. Et icipstim in bonis operibus, ul cor liiuiu illiiminelur
quare hoc? Video opcra tua. Ipsa eiiim tnngiint inc. ! Mn solc, el non fatigeris in reclo iiinere, contra
Sed tu nosti ngnitionem rcbellium. Qtiare ergo leipsiini bellans. Ergo pasloralem curatu noii re-
crubescis antc altare meum despiccre ad sanclua- liiique, quia pigincntnrius qui iriigmim et bcne
rium nieum, ut ornes illud velul leniplum quoJ vi- olcntein borltim hnbel, viJea!, ut horliis ipsius uti-
venles oculos hubcl ? 0 omis, ttbi pnslor bonus litntem fructuuin afferat, ul non delicial. Nam ctiin
lun viiihv, qunre
agnos sttos lcvavil supcr huincros suos. Ubi enim oculus tuus videat, eiciiinscienlin
oves pcr vias rectas non nnibulant, debet eas niilis dormis sicttl lassus in cinclione rectac providontiw
sulliiile in bona provideniia,
pastor levare per sollicitudinem animi sui, el cor- oculi tui? Circtti crgo
rigcre el ungere , ac docere in bonis operibus. Et ne lalentuin luum iufeliciter abscondas(il/a»/i.xxv),
sicHl mnnus operaltir in bracbio, sicut elinin bra- quoninm lihi non prodcsl, ut abjicias nlligationein
cliitim inovetur in scaptiln ; sic paslor ovibus suis illam qua ligatus es, tliiin dtios oculos vel untim, aul
vivcndi suli tun cnslodia babes.
exempla in maiiii bonorura operum porrigat, et me- aliqtiam partem scd
Jicinnm in brachio adjuturii, cl soliitionem diver- Si auicm nullum oniluin vivei di in tuis vives,
<onun viiiornm pcr ligaluram crucis veltit in semper chiitdicationcm, tunc fuge, et abslinc a vil-
huniero polcsalis. Nam vcre pocniienlibus vilia liculionc tua.
199 S. HILDEGARMS fc©3
EPISTOLA XXXIV. A pletati et compassibni tuac eum conimouendo, sup-
ABBATIS DEHIRSAUGIA ADHlLDEGARDEBt. pliciter togans, tit.pro amore Dei omnipoieniis,
Sanctam magnis laudibus exornat. pro sakatione ejus ibtis viribus cum omnibits tibi
> Sanctissimae Jominae ac malri suoe HILDEGARDI , obedientibus labores. Insuper, o Deo dilecia, almi-
M. abbas indignus. de Hirsaitgia, orationcm cum tati tuae supplico, ut me et omnes mihi commissos
obcequio. assiduis oralionibus luis digneris commendare Chri-
Audivi quidem et apud Cyrenem, quamdam sto, qui esl relributor et retribulio laborura saiiclo-
aquarum venam vino effluere , et. le, bona maler, rum suorum. Ameii. V.-tle.
apud Alemamios ingredieniium et egredienlium RESPONSUM HILDEGARDIS.
aquarum venam atque specierum suavram fumuin Abbatem grdvibus verbis hortatur ad curam gregis
sicttt myrrha. el lliuris visnm esse. Ilauris eniin, sui.
inea dominn, et effundis, el in formas specilicas Qui est (Exod. ui), dicil: 0 homo, tihique circum.
et practicis iii theorium vis et molus existis. Ea- spicere debes, ut ubigas insidialores ovium tuarum.
propler inihi impetus fuit diu et esl, diligere te, Videetiam ut inspicius cicatrices vulnerum illorum,
honorare lc, mirari le, servire libi luisque, et iu quia niultaenebulse circttmcunt in spiritali populo.
omnibus verbo vel opere, tuis el tuaruni esse ora- R El hac nebulae vitiis plenae suut. Quas cum diabolus
lionibiis, iiiqttanlinn niihi fas csl el obscquiis. Rogo viderit, ad illum feslinanler prrsuasioneiii suaiii
le , mca matcr et doniina , niemeuto mei in tuis in irrisione miilit, et ciim diversis modis eum vo-
saiiclissiniis oralionibus , dilige liumillinie te dili- landbus jaculis ubique movet. Nebulse isia? sunt
geutem ; reccgnosce in Chrislo le revereutem , et molesliae et iiiereJulilales iu variis quae poenus
lilleras niihi rcscribe in Deo rogata. habenl, et non epulas; quia ubi haec sitni, ibi irisii-
RESPONSUM HILDEGARDIS. lia esl, et rara viclqria , et ariJae venoe in eisdem
Vuria prwdicil. hominibus cum requirunl peccala stia in inquietu-
0 dulcissime Paler, el in amore Christi frater: tudine mentis suoe, semper aspicienles a J infelici-
Ollnm video eircuindatam tam inagna charitate, ut lutein , velut salvari non possint, contradicentes
vix videre possiin si olla sit. Sed el ibi video ali- eliam gluriae Dei, non lamen sic, quasi Dcus non
qtiaiitulum araari gtistus, contrariam tamcn magna sit. Sed quaedam nebula scieniiara ipsorum com-
cohlentione, el postea turbinem, qui lumen ad prae- prehendit, haec illis suggerens cuin fallacibus ver-
miuni Dei praede.linatur. Vigibi ergo slrenue, quia bis: Sed ipsi taraen repuguantes, sciuiit ea sic non
causa poptili in muribus in hoc lempore lalia poslu- ^ esse; sed laniuin iila in scienlia stia ita percipiuni,
lat. 0 miiissime Pater, ego patipercula forma in sicut audilus hominis lurpissima vcrba capit, quae
vera luce non video, ut omiiiiio de ofiicio luo mo- lamen inata esse cognoscit. Pccnae isue ssepe mar-
vearis. Memorare autem quia homo es in terra, el lyres faciunl, ubi lioino vitin eoruin non perficil in
c valde limeas , quoiiium Deus in te diversn non operibus. Nunc, o tu bomo, qtti in ovibtis tuis ad
leqtiitii. Tu eniin in praesentia Dei es, sicul funiiis specululionem posilns es, inspice in oculo scienliae
myrrhae el thuris, ttnde mons Sion quaerit, ul sis tuaeubi istae nebulaein ovili luo sunt, et cum raise-
esca in domo Jacob. Sed si quis columnnm qnae lo- ricordia et consolaiione unge boinines, iu his pccnis
tam doraum sustental, abscideril, domum dejicil. luboranles. Sed epulaniia crimina corrige in virga
Quapropler per septem fenesiras prospice, conside- disciplinae, nc in lacum vadant. Nam in conscienlin
rans.ubi accipiter veniul, et cave ne ille le dccipinl. tua fulget lumen gladii, sed lauien in moribus tuis
Pasce ergo oves tuas in niansiietudine ci rrepiionis, tiirbines stiiil. Tu autem ad verum lumen aspice, et
quia dies salutis non fugii, el nondum cinis eris. vives.
Eslo quoque' specttltiiii vitae in oculis vitae. EPISTOLA XXXVL
EPISTOLA XXXV. AUBATIS NUENBURGENSICJH ADHILDEGARDEM.
PHOVISORIS SANCTI EHMERAHNI ADniLDEGARDEH. Belti limore
impedilum se fuisse qttomintts adipsam
Pro quodam de salute siia deiperdnti. accederet. Preces ipsius siudiose (lugitat.
Religiosissimae Chrisli ancillue HILDEGARDI , A. BILDEGARDI beatissimitrsnncliraoiiiali feiuiiiae, E.
iujigtius provisor ccenobii S. Eniiiieraiiuii Rati- solo iioniine Nuenburgensiiim frulruin abbas, quicl-
t-ponse, perseveratitiain iu omnibus bonis, a Patre quid ulriusqiie bominis valel optare affectus.
luniiiium ccillutis. Quia f.iina sanctilalis vestrse cunctoium aures
Graiias agimus Deo nostro, qui Ecclesiam suam dulc.irumore respersit, ad videndam faciem vestram,
roirifice omavil, te ei donando. Per le enim omnes aniinura nrJenti^sime provocavit. Unde in aestate
justi magnifice glorianlur, et haclentis desper.ti praeterita, sumpius aJ viaiicum iter arreplurus, ad
beatificc laetificanlur, quia speranl se per le posse vos propernvi. Sed bellorum lempestaiihus lerriiiis
reconciliari Cbrislo. Unde ct praeseiititiiu liiteraruiii sitm. Nuntiiiin tamen cum lilteris ad vos direxi, per
lator, ut asserit, de sulule suu desperans, iiuper quem nibil aliud responsiOnis acccpi. Ei ne hoc
inihi miserias suas conquesliis csl, obsecrans, ul ex nunlii incuria evcnerit, in eis continenlia itcruin
eum , ad praesenliam tuae bcatiltidinis cum lilteris replicabo. Primuni de consortio fralernitalis a nobis
conimcndatitiis dirigerem. ldcirco, ofamula Chrisii, susceplae ex inlimo gralias ago, deinde vestris pre-
201 EPISTOL^E. — EPIST. XXXVHI. 202
eibns el in instantibus et periculis apud Deumjuvari A x scribere, si aut tempus nobis vacaret, aut via.
deposco. Quia enim in regimine positus, saecularium longinquilas, noslrse non obsisteret voluntali. Si-
tiirbiuibtis impelior, ad porlum sanclitalis et ora- quidem vestrae sanclitatis alloqttitim, licet brevis-
liiinis vestraeconfngio, ul in his peromnia et super simiiin aliquando nacli suinns, et idcirco crebro
omnia non pcccnto. Et licet haec sludiose de- vos auclire vellemus; quia tunc placet qiiidquid
posram, praecipue lamen, explelo vitae cursti, ut a audivimus. Hac verooccasione nunc scribendi vobis
Domiiiosalvari nierenr et corpore et spiritu , ves- fiduciam concepimus, quod utrisque nobis in Chri-
iris prccibus exoro. Inler quas pressuras una prae- sto dilectus lator praesentium, sicut in plerisqtis
siniilior caeteris imminet, pro qua cl vos inslantiiis coenobiis fecii, sic eliam pauperculis nostris ora-
Doininiimexorure peio. Aliquod pignus salutis per lionibiis, cum apud nos moraretur, vestram beati-
qtioJ prosperare valeam , et vestri nieiiioriam ba- ludinem commendavit, et se iiitcrnuniio id nos
beuin, per praeseuiium latorem transmitte. Veniendi flngilare nsseruit. Memoriam igilur vestri, quamvis
ad vos iuihi non deerii affectus, tlonec (si vila co- nibil simus et fucimus, et faciemus, nosque cum
nics fueril) opere compleam. Valete. nosiris omnibus vestras inlercessiones mereri, hu-
RESPONSUMHILDEGARDIS. miliato corde et corpore supplicamus. Per ipsum
B aulem cui devote vivitis, a quo et arrham Spiritus
Illum borlaiur ad forlitudinem in cura pastorali;
non abjicienda btiti lempore miliii arma ob difft- accepislis, boc singulareac secretiim munus a vobis
cullales exortas. expetimus, qualcnus familiaritaiem impetrattdi ob-
J/esis tua in similittiJine est, qitae fixuram lumi- linere sludeatis a Doniiuo, ut inier caeiera revela-
naritini Itabet, el illa hac et illac distribuit: sed de lionuin charismala, noslrse condilioneni huniililalis
turbine et nigrcdine igniuin el aquarum nubes ssepe vobis insinuare dignettir, videlicet ulruin iu hoc
lurbatur, usquedum sol per igneam spbasram suam oflicio honoris el oneris, praelalionis et periculi,
omnia perforel. Tu taedium dubilando babes , et aiiiir.sesaltiiem mereri me provitlerit, vel ab hoc
propier varia bella morum horoinum laborare non absolvi, ulile inihi fore prospexeril; et si quid re-
vis. Nani novus milcs gaudel cum arma portat, velaiionis sttper hac re acceperilis, per eiiiiidem
quia in fortissiina vi miles nominalur, cum ini- praesentitim laiurem scripto id conlinenle, uioesti-
mici ejus conlra eum praeliantur. Sed si dixerit, tiam noslram consolari, veslram non pigeal cha-
iuimicos meos superare non possum, .et arma ab- rilatein. N'um et nos vestrnm suliitem sitiinus, ttt
jecerit, stuitus nominaiur, propler irrisionein ho- dixirous, atque ut in revelalionura magniiudiiie ne-
niinum, quoniam arma illius in probilale belii noa cessariae humiliiatis aiigmenluin vobis Doinimis
fuliiiinani. Tu enim magister nudum le nominans, C subministret, exoplamus : quaieuus Iampadem
sicut coluber iu foraminibus jaces, cum per arma- quam accensatn accepisiis cceiiius, lali ad homines
turain non conlendis superare varietalem tempesta- custodiatis lumine, ut indeficienti oleo, Cbrislo queui
tum liominuro. Sed non sic eril. Nam in prima exspectalis, cum venerit (Malih. xxv), in gloria
aetate Domiuus viilicos el procuratores in omni possitis occurrere.
possessione conslituit, qui ralionem sibi darent. RESPONSUM HILDEGARDIS.
Cum enim villicus dona accepit, arma et sagittas
ad se colligat, in arrois scilicet rabidos scripturis, Jllum nimis anxium; ei poiius cogitandum de se et
subditis corrigendis quatn de officiodimtttendo.
et in sagitlis impios el dolosos et furiivos imbuen-
do cum parabolis caeterarum scripturarum. Sed In spcculo verae visionis vidi le valde turbidum,
cum inlerim tenipestas magna cum nigredine ignis sicut mistam nubem, cum periculosus aer in im-
el aquae,et ira.etoblivione, et transgressione prae- plexo vento infusionis magnse pluviaemovetur, sic .
cepiorum Dei, occurrerint, cedat usquedum tem- sunt cogilaiiones tuae per inquietam mentem tuam
pestas iila atteuuatur; adhibeat inedicinam cum in hac re, qiiam amplexus es in medio cordis lui.
sole Scriplurarum, ut scriptum est, quia misericor- j_ El audivi vocem de te dicentem : Vir qui in aratro
diam volo, el non sacrificium (Ose. vi; Malth. ix). et bobus in arida terra iaborat, dicens ad seipsum:
Misericordia orationem postulal quam Deus dili- Hunc magnura laborem sustinere non possum, quia
durus mihi est. Et ita vadit ad inaquosa loca, ubi
gat, el quam Spirilus sahclus inler nos et vos
tamen suul roolles flores, sine labore hominum cre-
igneam faciat, quatenus nos in cceleslemJerusalem
pexducal. Ameii. scentes, qui eliam per inutiles herbas suffocamur,
et dicit: Aratrum dimillam, et has inuliles herbns
EPISTOLA XXXVII.
auferam, quae utililas in hoc esl ? Ntinc tu, homo,
ABBATIS S. MARI/E ADHILDEGARDEM.
vide ulrum ille probior sit, laborans cuiii uiiiilate
Post multa in laudem Sanclce prolala , an offUium aratri in
retinere vel dimiltere debtat petit. lerra, an cum eradicatione iniuilium her-
DominaesuaeHILDEGARDI, sanctae religionis hono- barum in floribus. Sed ego hanc causam, quain
re prsefulgenti,11., S. Mariaeinutililer dictus abbas, requiris, Inuiilem tibi esse vidi. Unde teipsum cum
officio tuo coerce, apprehenso aratro. Deus autem
qualecunque orationum et precum offlciuio, et S.
debitse servitutis affectum. succurral tibi in omnibus necessitatibus tuis, et
Mallemuspraesemie vestrae loqui, quam absenlias non siuat te iniitiliter laborare.
PATBOL. CXCVH. 7
205 S. HILDEGARDIS 204
EPISTOLA XXXVIII A qua Deus constitnit planlaiionem, quse in excelso
ABBATIS S. DISIBODI ADHJLDEGARDEM. resplcndetur, ut staluta columna, tu gloriosa es in
Dei. Et, o altitudo monlis, quae nuii-
Petil ul si qua de S. DisibodoDeus Sanctcerevelave- prseparatione
rit, ipsi aperiat. Precibus ejus enixe se com- quam dissipaberis in discrelione Dei. Tu lamen
niendat. stas a longe ut exsul; sed non est in polestate ar-
CUNO abbas de monte S. Disibodi, licet indignus, mati qtti te rapiai. Sed et, o praesul verae civitalis.
HILDEGARDI dominae et malri suae dilectissimaede qui in lemplo angularis lapidis ascendens in ccelum,
MonteS. Roberti, gratia Dei tanlillum quod est. in lerra prostralus fuisti propter Deum, lu pere-
Quia variis hinc inde praepeditusoccupalionibus, grinus a semine mundi, desiderasti exsul fieri<
per aliquod tempus supersedi invisere, salutare vos propier amorem Chrisli. 0 mons clausae menlis, ti»
et alloqui, accepta tunc opportunilate temporis , assidue pulchram faciem*aperuisti in speculo co-
eo me attenlius orationibus vestris committo, quo lumbse. Tu in absconso latuisti inebrialus odore-
"i
me, proh dolorl invelerari potius in augraenlo de- tlorum, per cancellos sanclorum emicans Deo.Ocu-
licli, quam in aliquo profectu justitise recognosco. lum in clavibus cceli, quod propter perspicuam
Sed quia sanctitas veslra in eo qui nec fallit nec vitam mundum vendidisti, hoc certamen, alme con-
fallilur, plurima secreta spiritu videt, pelo, ut si B |) fessor, semper habens in Domino. In lua enim.
qua de palrono nostro beato Disibodo Dcus vobis inente, fons vivus clarissima luce purissimos rivos
revelaverit, mibi aperialis, qualenus cum fratribus echixit per viam salutis. Tu magna lurris ante al-
meis illi ex hoc devolissiraas laudes referre non tare surami Dei, et hujus lurris cultum obuinbrasti
differam. Sed quia negligentiam, quae inmeest, per fumum aromatum. 0 Disibode , in tuo lumine-
iiulla meaepossibilitatis manu de me excutere pos- per exempla puri soni membra mirificae laudis
sum, suffragium tam veslrum quam caeterarum fi- aedificastiin duabus parlibus per filium lioniinis.In
liarum Dei vobiscum conversanfmra, devoto corde alto stas, non erubescens ante Deum vivum, et pro-
viridi rore laudantes Deuro ista voce : 0 dul-
requiro : et non soltim parvitatis meas personam, legis
verum eliam commissos niihi fratres et locum no- cis vila, o beala perseverantia, quaein hoc beaio
eirum oralionibus omnium vestrum commendo, Disibodo gloriosum lumen semper aedificasliin coe-
sicttt eliam cum apud vos sum, viva voce saepius lesii Jerusalem. Nunc sit laus Deoin forma pulchrae-
facere soleo. tonsurae viriliter operante, et superni cives gau-
deant de his, qui eos hoc modo imitanlur. Tu au-
RESPONSUMHILDEGARDIS.
tem, o Pater, qui haeca me paupercula forma petisti,
Posl quwdam generalim de S. Disibodo, CunonemQ* talem te in conspectu Dei
libere reprehendit de nimia in subdilos severitale, fac, ul cum tempus in hoc
saeculo libi defeceril, tempus luum in teternitate
eiqueinstanlem mortem pradicit.
0 quara magna stultilia in homine illo est, qui fcliciler prolongeiur, iia ut in salvatione justorum
seipstim non corrigit, scd quaerilqnid in alieno siuu appareas.
sit, el crimina illa quae in eo invenit, non celat se- EPISTOLA XXXIX.
cundum modum in impetu decurrenlium aquaruni. IiCLENGERI ABBATIS S. DISIBODI ADHILDEGARDEM.
Qui hoc facit, audial responsum istud a Deo : 0 ,Seipsum accusat et conqueritur de male observata
hoino, quare dormis, in sonitu guslus, quse corain in suo monasterio disciplina requlari.
Deo qua.i symplienia sonant ? Et cur petulanliam HILDEGARDI dilectaeraalri suae,supra omnem pre-
lasciviae non abnegas, per scrutiiiium domus cordis liositatem amplecleiidse,H. Dlius ejus et provisor
tui? Sed in maxillis meis me percutis, quando ovilis ' B. Disibodi, beu ! non opere, sed nomine te-
membra mea repudias in vulneribus suis, ubi ad inus, quidquid bono temporali est melius.
me non aspicis, erranlem ad gregem reportantera Cum lolus mundus veraci praeconio clamet vo»
'
(Luc. xv). Et ideo de dorao corjis lui mihi respon- sancti Spiritus ditatam esse jubilo, ego qui primu»
debis, et decivitate, quam feci, et quam in san- r>' . debueram esse, et allos ad beatitudinem veslram
guine agni ablui. Et quare non times frangere ho- invitare i bucusque inerti taedio delitui: sed nunc
minem,-qnem non creasli? Tu enim non ungis eum tandem < limore et pudore correplus, in verbis vos
ita, ul nec eum regas, nec colas. Sed in nimietale salutare• necessarium duxi. Nain quibus prodesse
illum corrigis. Nunc lempus deficiendi tibi adest. «deberem, praeesse magis studeo, quaerensquaemea
Sed Deus qui te creavit, te perdere non vult. Haec 'sunt, non quae aliorum. Sed tamen pondus diei et

ergo intelljge. Quod autem, o Pater, petiisti, ut tibi aestus in vinea Doinini hucusque, quamvis lepide,
scriberem, si aliqua de beato Disibodo, sub cujus portavi, | et Deo adjuvanie, donec quandoque dena-
patrocinio «es,viderem et inlelligerem.' Haecde ipso irium percipiam (Mallh. xx), perseverare decrevi.
in visione Spirilus audivi, vidi et inlellexi secundum Verum• nunc, tnater mea, inDominicis nuptiis spiri-
modum hunc.O mirum admirandum quod absconsa tale l vinum omnino defecit,' quia fervor monasticse
torinaprsecellit ardua in honeslaslatura, nbi vivens ireligionispenedeperiit.quoniam mater Jesu ibi non
alfitudo profert niyslica. Ilnde, o Disibode, surges < est, nec ipse Jesus, nec discipuli ejus advocaniur ;
in (ine, succurrenle flore omnium rainorura mundi et < ideo omnia adversa conira nos grassantur. liu-
ul primum surrexisli. Et, o viridila» digiti Dei, in < que uon est opus longa vos protrabi verbosiiaie,
805 EPISTOLvE. — EPIST. XL. 206
praesertim cum imperitus sim serraone et scientia. A / EPISTOLA XL.
Scio, mater mi, scio quod a planla pedis usque ad ABBATIS CAHPIDONENSIS AD HILDEGARDEM.
verticem, non est in me bonitas.Consolalionis ergo Ejus precibus se commendat.
vestrae scripta humilitati mea? dirigite, ul nomen HILDEGARDI sponsae Christi, sed ancillae Deo et
vestrum babeat in Sion liber aeteniae vilae. Valeie. hominibus accepise, II. solo nomine abbas Caropi-
donensis Ecclesise, devoltim cum assidua oratione
RESPONSUM HILDEGARDI. servitium.
Illtim hortatur ad emendalionemvilw. Benediclus Deus, cujus Spirilus ubi vult spirat
(Joan. m), et cordis veslri penetralia dulcedine cce-
In spiritali visione, quae a Deo est, haec verba lestis harmoniaesic implere et pinguescere consiievil,
audivi: Valde necessarium est homini, qui animam iitadmodiini mirabilem ac venerabilero viris sequeet
suam in desideriis ipsius invenire vull, ul mala feminis vos effecerit. Jain enim, jam, inquaro, vestnc
opera perdat, el beatam scientiam habeat, quo mo- opinio sanctilutis.longe lateque diffusa, quia magna
do vivat, ita etiam, ut aniraa ejus domina, et caro vobis fecerit, qui potens est (Luc. i) facile adveni-
ancilla sit, secundiim quod Psalmista dicil: Beatus litr : quodque vos ancillam humilem respexerit,
homo, quem tu erudieris, Domine, el de lege tua' 1" dum inaudita cunctis nobis instillare curat, nou
docueris eum (Psal. xcm). Et quis est homo isie ? ambigitur.Jam vos sibi sponsam, itno et filiam Rex
Scilicel ille, qui corpus suura sicut ancillam, et illeccelestis manu tenens assumpsit, elin voiuntaie
animam suam sicul dilectissimam dominam habet. deducens, in cubiculum inlroduxil, ubi innixa di-
Nam qui eliam ferox est in impietale tanquam ur- lecto vestro
(Canf. III), secreta ipsius audire me-
sus et ferocilatem illam recusans, ad Solem justitiae, ruislis,
eaque mortalibus diligenter enuntiare. Haec
qui pius et cleroens est, anhelat. Ilic Deo placet,1 vestrae conveniunt sanctilali, quae ul relatu cogno-
ita ut illum super praecepla sua consliluat, dans1 vimus, ab ipsis infanli.e cunabulis audistis : Audi
virgam ferream in manu ipsius ad ertidiendum ovcs1 filia, et vide (Psal. XLIV),eic. El nos ; Quanta att-
suas ad monlem royrrhae (Psat. n). Nunc audi el divimus et cognovimus ea (Psal. LXXVII).El lnec :
disce, ut in gttslu anitnce tuae super his erubescas,. Sicul audivimuset vidimus (Psal. XLVII).Ul ergo in
quia aliquamlo mores ursi fqui in seipso occulie his suaevirlulis cfficaciam ipse qui ccepit, in vobis
murniurat) babes,inlerdum ctiam mores asini, quia perficiat, votis omnibus expelimus : utique et vos
non es providus in causis luis, sed tsediosus, el noslris supplicare curetis peccatis, et aliqua de
pro
ctiam in aliis quibusdam rebus inutilis : ideo mnli-' stalu noslro et Ecclesioenostrae, vcbis divinitus re-
tiam ursi aliquando in impietate non perficis. ln- £ velala, iniiniare bumillime deposcimus.
terdum eliam mores aliquorum volatilitnn, quse nec BESPONSUM HILDEGARDIS.
de snperioribus, nec de iufunis sunt, ila ut ea su- Prwclaram exhortalionem mittit.
periora vincant, el infima illa laedere non possunt. 0 homo, declina a malo, el fac bonum (Psal. xvi);
Ad hujusmodi mores nobilis Paier respondet -. Hei,'
quia honio in se babet,quod semper in mente errat,
bei! hanc vicissiludinem morum luorum nolui, ut' et niilleiiarium numerum ibi proponit, quem ne-
mens tua de justilia mea murniurel. Sic quod re- quaquam perficit, sicut eiiam Adam non aspexit
cluni responsum de ea uon quseris. Sed quamdam' quod facerel, desiderans se similem Deo esse. Sed
murmurationem in te abscondis secundnm murmu- tamen illud malutn non habuit, ut Deum honorem
ralionem ursi. Ciim autem bouum iutelleclum in te' et potestatem habere invideret. 0 Fili Dei, unam-
habes, modicum cttras, el iterum laedium incurris,> quamque polestatem per fidem ahscinde.Adam enim
et oralionem tuam non perficis. Sed viam quam1 cum Deo in potestate et honore se simul gaudere
corpus tuum sapit, libenter facis, et eam a te to- aestiraabat, quod raagna vanilas fuit: et eum ta-
lam non abscindis. Sed et desideria tua ad me, ali- men Deum esse scivit. Sic eliam omni homini aclest,
quando ascendnnl in aliqua parle, quae non est ex D ut se Deura babere sciat, quem Crealorem et libe-
tolo sancta in opere, sed lanlum jacens velut in1 ratorem suum credil: et ob hoc etiam lu ad Deum
opinione fidei. Tules tamen aliquando elegi de vi- confuge, quouiam eum in fule Deuro esse scis, queni-
Cissiludine morum suoruih, ut sonum intelleclus admodum scriptuin est : Omnes gentes quascunque
J1
audirem, in
quid semetipsisreputarent,ubi
ipsorum fecisti venienl et adorabunt coram te, Domine, et
tamen inutiles invenli sunt, et ceciderunt. Nunc au- glorificabunt nomen tuum (Psal. LXXXV). i
tem mens tua non derideat opus, quod Deus fecit,' Hoc est: Homo qui cum creaturis faclus est se
quia nescis quando gladio suo te percutiat. Ego au- Deum habere scit: et ob hoc in bona fide sit, ct
lenvpaupercula video in te nigerrimum ignem con- sludiose eum quaerat et adoret, alque nomen ejus
tra nos accensum; sed ejus in bona scientia obli- glorificet. Unicuiqtie enim hoinini adsit, ut ab illo
viscere, ne gratia Dei et benediclio ipsius a te re- mnlo declinet, quod Detim esse dubitet, qtii ipsrnn
cedat lempore ouicii tui. Dilige ergo justitiam Dei,• creavil; sed ipsum, qui eum crcavit et liberavit,
, ul a Deo diligaris; et fideliter credc niirabilibus' amet; et in illo prox-imum suum diligat, qui ei
ipsius, nt selerna praemiapercipias. benefacit; et non nnitetur diabolum, qui Creatorem
suum, qtti multa bona illi concesserti, odio bahtiit.
«207 S. HILDEGARDIS 808
Diabolus Deum aniando non cognovil, et ideo libe- A et benedicla, omnia quae per vos virtus operatur
rationem ab ipso non quaerit, sed illuni super se divina, vera profecto esse novi el sancla, Nec etiam
scit. In bac autem odiali parte AtSnm Deum non fallor, quin quaecunquea Deo pclieris, impetrare
recusavit, sed in multa vanilate similitudinem ejus possilis (Joan. xiv); uli fideles hoinines astruunt,
quaesivit, Et diabolus odium, qtto Deum odit, in qui hoc in verilale probaverunt. UnJe et ego cer-
Adam non invenit; sed per consilium suum eum lus, quantum audeo, sanctilatem vcstram rogo,
decepit: unde et millenis artihus suis circuit, quae- Deo pro me peccalore clementiam implorare, qua-
rendo illum, qui in fide dubitet. Cum millenis enim tenus mihi nimittm flticluanii, et in niiseriis labo-
arlibus honiini bonum prohibet; quia cura homo ranli, quodlibet solalium, consolalionis impendere
bona facere anhelat, tela sua ad ipsum miltit; ei dignetur. Siquidem anxiatus est in me inopinabili-
cum toto corde Deum in charitate amplecli dcsi- ter spiritus meus, et in me turbatum est cor meum
-deral, noxiali moleslia eum pervolal, ne hoc coram (Psai. CXLII),pro his quae, heu! peccalis meis exi-
Deo rectura sit; et cum viridilaies virlutura quae- genlibus, multis annis et nunc inaxime palior, et
rit, ille in suggestione sua dicit ad ipsum, quod nemo praelerjDeumnosse poterit, cujus octtlisomnia
nesciat quid facial; eumque docet, ut secundum nudasunt et aperla(Hebr. iv). Et quia lanlumin solius
proprietalein suara hanc legein sibi constiluai, quam B Dei cognitione sunt, quae erga me sentio, nec certe
ipse bene cognoscat. Contra hasc prselium esl, ut cuilibel morlalium (si referreutur, essenlcredenda)
scriptum est: Mille clypei pendent ex ea, omnis ar- quippe qui inexperla audiret, ac exira fidem con-
matura fbrtium (Cant. iv), hoc est: Primus enim slitula ; idcirco per graliam cooperaloris el pro-
clypeus confessio peccatorum est, quaro vetus lex tecloris noslri Spiritus sancli obsecro, ul quiJquid,
non babuit, unde etiain cseca fuit; et poenilentia eo revelante, vobis innoluerit, vel spei de me
post confessionem peccalorum, ul bonus pastor oslendere dignatus fueril, per omnia, sicut se res
jubet, pallium uuditatis veteris legis esl : el ideo babet, scriplis tradita, per hunc reverenilissimum
turris David, collum [ejus exaltalum esl (ibid.) in D. abbatem renunlientur, uti ipse idem repromisit.
humanitale Salvaloris, de qua pendet omnis arma- Domina in Chrislo venerabilis, utinam ad praesen-
tura fortium, quod sunt bene vivenles in conjun- liam sanctitatis vestrae, quod oplaiissimurn habe-
ctione secundum praeceptum legis, et continentes rem, venire potuissem, et agere vobiscum facie
et virgines, qui ex lurre ista peudent: quse omnia ad faciera : procul dubio quoe hacienus a scienlia
velus lex praesignavit, et Chrislus in Incarnatione omnium abscondi, per singula vobis explananda
sua per seipsum oslendit, et post ascensionem crederem. Quid ergo? Novi, docente Scriptura et
'
suam per discipulos suos, et per caeleros, qui eos " fide Christiana tenente, neiniui in came consti-
sequunlur usque in novissimum diem, complebit tutode Dei misericordia desperanduin esse. Qua
quod sunl mille clypei qui pendent ex ea, cum speducttis, et praesertim Deum inauifesle vobiscum
Tjuihus bellum conlra anliquum serpentem (qui in esse sciens, his scriptis causas miseriarum raea-
.primo homine caeteros seduxit [Gen. m]) fit, ul rum vobis suggerere praesumpsi, non incerlum
cura homo in medio inimicorum suorum stat, his habens per vos quodammodo consolari, quod et
defendal, et ubique pugnet, ne ab inimicis suis oc- summopere precor, &i possibile est. Sponsus ve-
cidalur, quemadraoduui sponsus ad sponsam in ster Chrislus, in suis vos perseverauler teneal
Canlicis loquilur: Caput meum plenum est rore, et aniplexibus.
cincinni mei guttis noclium (Cant. v). Quid dicilur? RESPONSUM HILDEGARDIS.
Chrislo Jesu, qui caput omniuin esl, homines velut Pulckram instructionem et
magnam cum adhorla-
crines adjuncti sunl, qui delictis per dulcedinera tione perpetua consolalionemsuggerit.
caruis, et criminosis peccalis pleni sunt, quos illi De vivenle Lumine haec verba auJivi : Tu fabro
Ecclesia denuo regeuerat, et ab immundo fetore similis es, qui multa vasa fundit, et ea fulgentia
pulveris peccaloruiii, per pceniieiitiam el confes- ry perignem non facii. Hinc disce quod opera lua ful-
sionein purificat, velut eiiam crines de rore el de gore charitatis non careant. Sed discretione ea
gultis concutiuntur et solvunlur : quemadmodutn circumfode, quatenus unumquodque opus luuin
etiam lana de pulverc excutilur el mttndatur; sic rationabile sit. Et haecquoque in abstinentia el ora-
tu, chare Uli Dei, iac, quia in seternum vives, et tione, ac in bona consuetudine sanctorum iiaul,
quoniam lapis in ccelesli.Jerusalem eris; ideo eliam qui de vivo fonte velut rivuli emanabant, et qui
acritcr lucrari debes. cibum horainibus dederunt, quem in gaudio deglu-
EPISTOLA XLI. tire potuerunt. Si enim tribuli pro pane daniur,
ASBATIS SANCTIMARTINI 1NCOLONIA ADHILDEGARDEU. comedi non possunt; ita etiam si stridentia verUa
Ejut se precibut commendat. per magislros discipulis dicuntur, ipsos non aedifi-
Deo amabtli dominueHILDEGARDI,A. qualiscunque cant, sed in errorem eos ducunt. Magister nanique
minister S. Uartini in Colonia, post cursum vitae verba doclrinae sus in materna duicedine cribrare
praescntis, paradisum possidere aeternae amceni- debet, ita ut discipuli gaudenles os suura aperiani,
tatis. et illa degliitiant. Molendinum quippe granum mo-
Domina, domina, ut vere creditur, a Deo dileela lit, et hoc in mullas varietales dividit. Sic etiaiu
«09 EP1STOL.E. — EPIST. XLII. 810
plauiaiores Ecclcsiae ex veteri et nova lege legalia A se scit, in dubielate Jicit, non sum; quia eiiaui
praecepla sumpserunt. Vetns enim lex Christum parvus pulvis absque Deo non est. Sed cum homo
Bominum nasciiuruin prophetando ostendit. Sed in bac dubietate corpus suum superat, in spirilua-
ipse Christns verbnin suiim in omnem lerram prse- libus etiaro nequitiis Jiabolum occidil: unde prse-
dicando emisit. Molendintim namque vetus lex est mium et coronam corara Deo et angelis ejus, ct
quae in Chrislo omne granuin veritatis protulit; et cornm omni ctelesti exercilu accipiet. Suffiaius
pura farina, qu;e de omni slrage cribralur, vir- quoque diaboli mulia illicita homini inferl, quae
ginitas est? qnne materies nmnis spirilalis vitae in bona sciemia dicere erubescit. Consilium aulem
Ecclesia existit, el h«c prolem obedieiitise gignit. cjiis est, quod vaua gloria hominem adeat, sicut
Unde eliam obedientes filii, osculum oris Chrisfi ibi fecit, ubi magnani ruinain aetlificavil, qua
sunt. Magister quoqtie obedientes discipulos in rolain nalivitatis hominis torrenter circuire fecit
auiplexione charitaiis, el non in oflensione irse ha- (Jac m). liicendium quoque suura est, quod homi-
beat; quia osculum Dei stint, el pane purae farinae nera, quem ad imaginem Dei faclum esse scil, ad
pascendi siinl. Inobedientibus autem filiis dura fa- plurima illicita provocat: unde eliara in creaturis
riii3, id esl aspera correctio danda est. Sed his qui multa impossibilia ei ostendit. Sed ipse nullani pos-
obedientiam omnino relinquunt, furfures propo- " sibililalem in eis habet. Unde persuasiones suas
tiendi suni, quos animalia illa comedunt, quae in- homini immiiiil, ul ipse malitiam suam in opi-
tellectu carent. Tu aittein providus esto, et memo- nione perficial, et sic iter legis Dei in irrisionem
riam sanctilaiis illorum, qui manna manducaverunt ducit, qualenus unusquisque borao legera, quasi
(Joan. Vi), tene, et de rivulis aquae vivaebibe, et Deus, per proprielatem voluntali. susesibi ponat.
pacificus, et limoratus esto in Deo, quatenus in El hoc illi valdc placel; quoiiiain uec se, nec aliun»
norio ipsius de viriditate aliorum bonorum pigmen- Deo subditum esse vult. Tu auiem, o fili Dei, Deus
torum florcas; et slullitiain illorum fuge, qui solem qui le creavit, per vicloriam mililia. suse le vult, ut
quem videnl, relinquunl, et a!ium quem nec vident, in oculo scieniiae suae appareas; quoniam te non
nec invenire possunt, quserunt. Sed novos pigmen- derelinquel. Solem ergo per fidem aspice, ut fidelis
taries fuge, qui in proprieiate sua legem ponere servus sis, et in nocte lunam attende, quando vitia
volunt, et non praevalent. Nuuc ergo incipe in eo le opprimere volunl; ita ut timor Domini omnia in la
qui esl, ut in illo liniaris qui eral, et qui venturus perlranseat, et non laederis; sedin aelernum vives.
esl. In duabus viis a Deo constitut.is es, ila quod ipse EPISTOLAXLII.
inbona scientia te vocat, et a niala scientia le prote- C ABBATISS.E S. GL0DES1ND1S ADHILDEGARDEHT.
git. ln his enim viis fulgenlia opera el mullse pas- Anxietales et dubtiationes suas exponit, tdum-nml-
siones tribulationum el aerumnarum sunt, quando lorum animas regere cogilur. >
temetip.um per dtias ulus scientiae boni et mali ele- Charissimae sibi in Christo sorori dominceHILDE-
vas. Unde eiiam ires vires addendae, quas Deus CARDI,A. abbatissa, quamvis indigna, S. Glode-
hoiiiini posuii, scilicel intellectum, el seusualitatem, sindisin Meli, saiutein in veroSaluluri.
et corporis rootionem : quoe oronia ipsi secundum Quia de gralia veslra el benevolenlia mullum
possihiliiaiem suam nola suni. In istis tribus viri- praesumirous, nolumus vos lalere, quod in periculo
bus, et in istis praeJiciis duabus viis, Deus le ba- magno posilae suraus, dum iiuillortiin rcgereani-
bet. Nam per spiritum, Deum cum inlelleclu vides; mas cogimur. qua. nobis non suflicirous. Inde est
et per corptis, raala cuni sensualitale senlis. Bo- quod sanclilalem vestram rogamus attenlius, et
num eniin et malum scis, et spiritnalis, et corpo- obsecramus in Domino Jesu, quatenus insciliam
ralis es. Gratia Dei in adinonitione te vocat, et nostram litteris veslris confirmare et exhortari
Spiriius sancttis igne suo te accendit, ui Deura curetis, quid facere debeamus, vel stare in obe-
diligas, el cum bonis operibus ad Deum ascendas. dienlia nobis injuncla, vel cedere, ul alia succedal,
Sed sttggestio diaholi interdun: ab admonilione Dei D et melius agat, si quid Dominus Jesus inde vohis
abstrabit, et probibet ne Deum diligas, el per rcvelare dignabitur. Valete, et pro Deo Deum pro me
iiicendium suum te hominem esse ostendit, et pro- orare, et heneplacilum vestrum mihi cito rescribite.
pler hoc etiam declarat, impossibile tibi esse, quod RESPONSUM HILDEGARDIS.
invisibilia iiiierdum facias. Qtiamdaroenim nigraro Varia dat monita ad recte regendum, et prwfectmtam
el malam vicissiludinem suggeslio diaboli ad bo- non deponendam saiis c.lareinsinuat.
minem flai, cmn Deum negat; cum enim diabolus Mons Sion al.its est, et umbra ipsius in valles
Deum esse negat, se fallacein scit, quia cum se esse extenditur, allitudinem ipsius sic ostendens. Alii
scit, Deum esse novit. lpse auiem in peccatona- eliam montes in hac peregrina lerra stint, pcr qtios
scenlium houiiiiuin aliquam parlem habet, per ipsa firinalur, el qui etiam populis ad intuenduni
quain niultos in carne laceral. Qui enim in pulcbri sunl. In altiludine Sion et aliorum monlium
corde suo Deum non esse dicit (Psal. LII), cce- praelati et magistri qui firmamentum Ecclesiacsunt
lum et terram, et omnia viventia, quae in Deo et designantur, et discipulae filise Sion nominanlur.
cum Deo sunt, et seipsttm esse negat. Magna au- Sed si mons iste caderet, vel si euin alii destrue-
tem insipientia est, quod homo, qui se vidct, ct rent, magna injuria esset. Hinc eiiim quisqus qui
211 S. HILDEGARDIS 212
in «aglsterio est, recte provideal quomoJo seip- A circo Deus hoc prseceplum ei conslituit, ne diabolo
sum deponal, el quomodo per alios dejiciaiur. quid siraile faceret, scilicet quodsine praecepto non
Nam, sicui montes plurimis ad defensionem 'mino- esset, sicut ille esse voluit ; unde nullus horao
rum suorum sunt, sic eliam qui in magisterio propter primam suggeslionem diaboli, quam Adara
siant, per doctrinara et obedientiam, qua. eis in suscepit, in bac vila securus esse polest. Unde, o
Oeo exhibetur, defensio muliorum ab insidiis ini- lu, filia Dei, fortissima armatura septem donorum
micorum suorum est. Unde unusquisque magisler, Spirilus sancli te circumcinge, cum quibus haec
quandiu verba doctrinae proferre potest, virgam septem vitia tibi subjicias, ne de ipsis plangens
correclionis, quam de manu Dei accepit, non abji- vulnereris, et ut probtis miles per forlissiroa bella
ciat; quia saepe lutum lulo abjicilur, sicut magi- ea superando surge, quatenus in aelernum vivas.
ster per discipulos, et discipuli per magislrum Deus in speculo salvationis te, o filia, vident.
abluuntiir. Propter melum enim discipulorura se EPISTOLA XLUI.
affliget, et a tortoribus inquielorum discipulorum SACERDOTIS CUJUSDAM ADHILDEGARDEK.
punitur, ut summum magistrum, qui eum sic prae- De corpore et sanguine Christi edoceri petit.
cessil, imitetur. Et dicet: Prwcepta lua eis ostendi HILDEGARDI casta: columbae iu foramitiibus petrae
(Exod. xvm), etc. Et etiam dicet: Qui habet aures B latitanli (Gant. n), C. ex famulis Cbristi minimus
audiendi, audiai (Matth. xm). in bis enim disce, ne sacerdos, inlima. oralionis devolionem, et quidquid
propter nebulam vicissiludinis discipulorum tuo- spectat ad aeternam salutem.
mm; nec etiam propler taedium laboris fugias. Quia Dei gralia lux vestra coram bominibus
Nam niulli plus propler tsedium laboris, qtiam salubriter lucet (Maff/t. v), Patrem vestrum qui
propter necessiiatem illam, quod discipulos suos vos ardentem lucernara ad illuminationem Eccle-
vincere non possunt, fugiunl. Clara autem dies, siae supposuit, glorifico : et quamvis fragilis et
quam lerapestas non obnubilat, gaudium pleniter peccator, sanctitati lamen vestrae qua coelestis
habet. Hlam Adam ante casum habuit. Sed primus sponsi amplexibus singulari privilegio inhaeretis,
fallax deceptor ipsam diem, et per suggestionem cordialiter congaudeo. Charitatem etiam vestram
suam obniibilavit, in qua septem piageesunt, quse ignorare nolo, quod die nocluque facie lenus vi-
animam vulnerant. dere desidero, et assidue veslri memoriam in ora-
Priina plaga, vuna gloria est, quae hoc ad se lione mea faciens, vos absentem corpore quasi
colligil, quod nec messuit, nec seminavit; et quod praesenlem interdum amplector mente. Ergo per-
ei donatum a Deo non est, sibi consiituit. Hoc ,-, feclionem vestram humillirae deprecor, ut sponso
primus deceptor docuit; quia ipse idera fecerat, vestru, sub cujus urabra requiescitis, me juxla
et ideo vana gloria Deuin non quaerit. Secunda, viara mendicanlis(Afarc. x) commcndelis, neprseier-
qnod hoino scntit, quia peccare potest; ei inde iens turba clamorem raeum compescat; sed ora-
delectationem carnis sibi tbesaurizat, et de gustu lionibus vestris ad Dominum adduclus, merear
ipsam delectationem ampleciendo osculatur. Tertia illuminari, et a csecitaie cordis sanari. De corpore
rtiinain cum magnis doloribus in squalidis moribus el sanguine Christi, in quibus lota spes lidelium
aedilieat, ila quod homo vivit quasi Deo mortuus est, etiam docete me, et qualitcr in spirilu tarn
sit, et quod vix eliara sperat quod Deus eum sciat. incorreclum quara correctum, ad idem sacramen-
Sed quarta fallacia est, per quam homo de praedi- tum sacerdoiem accedenieni videatis, mihi in
clis'peccatis se excusat et defendit; ila scilicet Domino manifeslare curetis. Dominus qui in oin-
quod periculosa non sunt ul ei ostendantur, atque nibus, et super omnia est, vobis infundat ea, quae
ideo ila odiosus ad homines fit, quod nemini confi- Ecclesiae sanciae suie ad gloriam conveniuuU
dit. Quinla, superbia est, qtiae dicil; quia homo Valete.
propter carnem humanitulis suae, de peccutis se RESPONSUMHILDEGARDIS.
absiinere non possit, et itleo iuconveniens esset, D De corpore et sanguine Chrisli.
quod a carnalibus desideriis secedere.l. Hanc legem [ACCUST.] In vera visione vigilanlibus oculis, de
superbia in temeritate sibi ponit, unde et nullum sacramento Dominicicorporis hatc verba audivi et
i especlum ad Deum babet. El sexia plnga esl, quod vidi : Deus id quod fuii, permansil; et quod non
homo salutem suam a creatura quacril, et ab ea erat, assumpsit. Quod est: Divinitas ut ante aevum
poslulat, ut ipsi unamquamque rem ostendat, et fuit, ita in aeternuin perraansit, velut tota divisa
ita Crealorem suum in irrisione babct, et nibil ab non est. Sed incarnatio Filii nondura caro et
eoquaerit velul ipsum adjuvare non pussit. Septima sanguis apparuit, quae ante cevum in corde Palris
vero plaga, est idololairiae servitus quae diabolum prauleslinata laluit. Teinpore autem illo, quo prae-
ndorat el Deum contemnit. Et isla septem vilia, deslinatum fu-il,Filius carnem induit, et vi for-
quasi inllitiam sibi subdilam in negoiiis suis super titudinis suae sc praecinxit, quemadmodum scri-
uumeruni ramorum arborum habent; qttia omnia ptum est : Indutus est Dominus fortiiudinem, et
haecinlransgressionecoinestionis, quod Adain com- prtecinxit se (Psat. xcn). El ipsa indumenta san-
edit, latuerunt; ideoque Deus ad ipsum dixil: clae Incamnlionis angelus simplicitali Virginis
In qua hora comederis, morie mvrieris (Gen. m). Id- niintiavil (Luc.i), in qua fundamentuin humilkalis
«3 EPISTOL/E. — EPIST. XLV. 2U
invenit, sicut Deus illud posuil, quia ancillam A EPISTOLAXLIV.
Domini se nominavit, ubi ideiii angelus ad eam ABBATISSAS INELOSTAT ADHILDEGARDEM.
dixit : Spirilus-sanctus superveniel in te, et virtus Quod in regimine abbaliali mullum dnxietur.
Altissimi obumbrabit tibi (ibid.). Nam Spirilus HILDEGARDI domiria? suse, 0. fainularum Chrisii
sanctus omni hnmanae scienlise stiperexcelleniiu. in Eloslat gubernairix indigna, per hoc quod-untime
eam visitavit, alio scilicefmodo se illi infundeus, gitstavil coelesle donutn consequi, perfectumque
quam nunquam ulli feminae in pariendo infunde- illud bonum.
retur, et virtus Altissimi illam obumbravit, quo- Benedielus Jesus Chrislus, ciijus odor bonus esiis
niam incalore suoipsam ita delinivjt, ut ei omnera Deo in omni loco (// Cor. n), quoniam non jam
fervorem peccati in dulcissima obumbratione sua odor balsami, sed ipsa subsiantia sacri in vos de-
ex toto abstergerel, velut homo propter aeslum fluxit unguenti, cujus odor suavissimus, nomen
solis umbram quxrit. Itaque eadem virlus Altis- veslrum cunclorum ita indulcavit cordibus et auri-
simi, quaein utero Virginis carnem operala est, su- bus, ut insimul omnes veslrae humililalis et affa-
per allare ad verba sacerdotis oblationem panis et bilitati insignia commendeut, et Patrem vetttum
vini in sacrameniurocarnis et sanguinis convertil, qui in ccelis est, in vobis glorificent (Matlh.\).
virlutesua illud fovens. Unde et naiivitas, passio, B Igitur maler benedicta da veniam, el sustine non
sepullura , resurrectio, ascensioque Filii superui modicura quid insipienlia. meae ; sed magnam insi-
Patris, in eodem sacramenlo apparent, velul cir- pientiam meam sine ut paululum coram le cordis
culus nummi dominum suum oslendit : el hoc ideo mei dolorem aperiam, et cum audieris, consolare,
fil, qttia vulnera hominura, qui in praevaricalione obsecro, ancillara luam. Porro enim pondus im-
Adseinvoluli in peccatis semper peccantes sunt, in porlabile, quoniam jubeori torlhudines sororum
vulneribiis et sanguine Cbristi sanentur, ubsler- niearura corrigere, cum nec aliqua pericula, quae
ganlur elungantur; et sic membra ipsius eflician- me ubique impugnanl(// Cor. xi), quamvis raodice
ttir.et hoc usque ad novissiroum dicm erit. Et valeara devilare. Cum ergo egressa fueris ad
iterum vidi : Quod si eliam sacerdos propler mul- videndum regem Salomonem in decore ,suo, me-
tas pulredines cicatricum peccatoruin suoruni di- mor eslo horum quae a te petivi tolo ex animo.
gnitate sanclitalis caret; si tnmen per ligaluram Valete.
btiperioris magistri ligatus non esl, virtus Allissimi RESPONSUMHILDEGARDIS.
miracula sua in eadem oblatione qperatur: et
Abbatissam amice horlalur ad laborem pro suis
omnes qui idem sucrumenlum de manu ejus fide- Prudentia tainen opus esse in Dei
Q conlinuandum.
liler accipiunt, quasi radio solis illuininanlur. Si servitio. '
autem ille fide et opere justus est, anima ipsius 0 fitia Dei, quandiu possibilitatem habueris inter
super radiantem fulgorem solis illuslratur. Sed filias ipsius, Iabora, et in pusillanimilate ad Deuin
omnes qui per consilium anliqui serpenlis, illu- suspirando, legem itiam observa; quia lubor luus
siones et schismata in hac sacratissima oblalione ad Deum clainal et oral. Homo enim qui in ca-
faciunt, similes perdilis angelis sunt, qui Detim in verna justilise Deietinarcta via laboral(Mafi/i. vu);
honore suo unura esse negaverunl, cum similes illi sed tamen casui Adse annuit, et de hoc flagella
esse voluerunl; et ila bomines isti proprietalem pcenitenlioequaarit : etnullus inliocdubiieiquin post
volunlatis suse, per sacramenta haec perficcre vo- flagella poeniienliaecoelesiis janua eum suscipiat.
lunt: quapropier eliam una cum illis pereunl, nisi Nain quicunque agruin corporis sui per discrelionem
per confe.ssionempeccatorum, et per pcenitentiam lacerat, subilanea prseventio finis ilii non nocebh,
eorum, ac per lacrymabilem voeem ad Deum cur- quia symphonia Spiritus sancii et laeta vila cuni
rant, dicentes: Ah! ah! quia peccavimus(Thren. m). suscipiet. Sed cavendum est ne homo per nimie-
Tunc DeusPatersuscipit eos, qui Filium suum igno- tatem laborum, corpus suura occidat, sed in ra-
ranles vulneraverunt. Hoc sacrameutum resur- D lionalilaie peccata prohibeat. Filia, memor esto
rectionemque vitae Sadducaei, qui per omnia er- quod possibililatem, hominem creare, non habes,
rant, boc modo proterve crrando negant: velut unde Deum leniler ora, ut meliorem vitam tibi
homo ille erraret, qui carnem sine spiritu, el det, et hoc Deo aeceptius est, quam quod in ni-
spirilum sine carne horainem esse diceret: quod mietate tristilise ipsuro depreceris.,Deus tetemplum
nnllo modo esse potest. Ideo isti omnibus erranlibus vilaefacial.
pejores, quoniam cum minima creatura, qucc a Deo EPISTOLA XLV.
facta est, solummodouno vocabulo non perficiatur, ELISABETH MAGISTR^: INSCHONAUGIA ADHILDEGARDEM.
quomodo homo, qui omnem creaturam comprehen- Preces flagilal et consolaloria verba.
dit, uno vocabulo difliuiri posset? Hiems enim DominaeHILDEGARDI, venerabili magislrae sponsa-
arescil, ocsias vero floret; sed lamen hiems sestaii rum Chrisli, quae sunt in Pingia, E. bumilis nio-
viridilatem suam retinet, donec ipsa grossos suos in nacha el magistra sororum quse in Schonaugia suiii,
plenitudine proferat. Sic sunt corpus et aniroa, devotas cum omni dileclione orationes.
Corpus deficit, anima autem indeficienti vila per- GraliaetconsolatioAllissimi repleat nos gaudio; si-
manet, in quacunque parte sit. cut quia meaepeilurbalioni behignecompassa eslis, ex
*IS S. HILDEGARDIS | SI6
verbts consolatoris niei inlellexi; quem de mei A vellet, an non, Comque per aliquod lempus pro hac
consolatione diligenter commonuislis. Sicut enim re orationi insistenjlo me afllixissera, in advenlu
vobis de me revelatum fuisse dixislis, fateor vere Domini in feslivitate S. Barbarse, in prinfa vigilia
qiiamdam perturbationis nubem rae nuper in animo noctis corrui in ext1.li.sim,el astitit mihi angelus
concepisse, propter inepios sermones populi inulta Domini, dicens : Clama fortiter, et dic : Heu I ad
loquentis de nte, quae vera non sunl. Sed vulgi ser- omnes gentes quia lolus miindus in lenebras est
ljiones facile susiinerem, si non et bi qui in habitu conversus. El dices : Exite; ille vos vocavit qui
religionis ambulaot, spiritum meum acerbius con- de terra vosfotmavit, et dicil: Pcenitenliam agite,
lUistarent. Naro et hi nescio quihus stimulis agitaii, quia prope ett^ regnum Dei (Matih. m). Hoc ergo
Kraliam Dei in ine deridenl, et de his quae igno- sermone induclus domiiius abbas, coepit divulgare
rnni, temere judicnre non forraidani. Audio et verbum coram magislralibus Ecclesiaeet viris reli-
quosdam, lilteras de suo spirilu scriptas sub no- giosis. Quoriim quidam cura reverenlia verbum
mine meo circumforre : de die judicii me prophe- exceperiinl, quidam vero non sic, sed sinislre lo-
tasse diffamaverunt (Matth. xxiv), quod certeffliin- cuti sunt. Faclttm est ergo ut mulli apud quos ser-
quam facere praesumpsi, cum omniura morlalium nio isle diffamatus esl, per loliim lemptis quadra-
cogniiionem fiigiat ejus advenlus. Sed ejus faime g gesimalc in timore magno per pcenileiiiiam sese
occasionem vobis aperiam, ut indicetis uirum prae- aflligerent,et eleemosynisel oralionibus insisterent.
sumptoose quidquam in hac re fecerim, aul dixe- In lempore illo quidam nescio quo zelo duclus, ad
rim. Sicut peraliosaudistis, Magnificavit Dominus urbem Colouiam in persona domini abbatis, ipso
misericordiam] suam (Luc.i) mectim supra quam (novit Deus) ignoraute, liileras direxil, in quibus
ineruerim, aut mereri ullatenus possim, iu tan- terribiles quaedamcomminaliones, audiente orani
lum ut cceleslia quaidain mibi sacramenia fre- populo, leclae siinl. Unde qiianquam ab iusipienti-
quenter revelare dignalus sit. Significavit etiam bus illusum uobis sit, prudentes tamen, ut audivi-
niilii per angelum siium frequenter, qualia ven- mus,revereniersermoncm aniinadverierunl.el pceni-
tura erant super populum in his diebus nisi age- lenliaefructibiis Deum honorare non coiitempserunt.
rent poenilentiam de iniquiialibus, atqtie ut palam Factuin esl autein iir quarta feria ante diem Paschae,
haec annuntiarem, priecepit. Ego aiuem ut arro- cum post magnos Iabores corporis in exstasim ve-
gantiara evitarera, et ne auctrix novhatum vide- nissem, apparuil milii angelus Doraini, el dixi ad
rer, in quantum potui, omnia hacc studui occul- cum : Domine, qttid fiet da verbo quoil loculiis es
tare. ad me ? Qui respoudil : Noli comrisiari, neque
Cum ergo solito more quadam Dominica die ^ perturberis, si non in die quam deterniinavi tibi,
essem in mentis excessu, astitit mihi angelus evenerint quaeprsedixi; quoiiiani tnullortiin sntisfac-
Domini, dicens : Quare abscoudis aurtiin in luto? lione placatus esl Doinintis. Post baec in sexta feria
ltoc est, verbum Dei, quod per os tuum missum circa boruin tertiam cuin gravi passione veui in
cst in terratn, non ut abscoudutur, sed ul ma- menlis excesstim, et rursum aslilil mihi, dicens :
nifeslclur ad laudem et gloriara Domini nostri, et Vidil Doiiiinus aJfliciioiiem populi sui (Exod. 111),
salvaiionem aiiimnriiin populi sui ? El hoc dicto ct avertil inJignalionis suae iruni ab eis (Psal.
eievavit supcr me flagelliiin, quod quasi in ira ina- Lxxxiv). Cui dixi : Qujd ergo, Domine ini ? notine
gna qiiiiiquies mibi aniarissiine inflixit; ita ut ero in irrisionem ommbiis, apud quos verbttm boc
per Iriduum in loto corpore meo cx illa percus- divulgalum est ? Qui ait: Oninia quse occasione bnc
sione languerem. Posl haec apposuit digitum ori evenermil libi, pulieiiter et bcnevole stisiiiieio.
meo', dicens : Eris taceus usque ad horani nonam. Illiini Jiligenler uniinndverle , qtti, cum esset totiiis
qtiando manifestabis ea quaeoperatus est Dominus orbis Creator, hoininiim irrisiones susliniiit. Nuuc
lecuni. Ego vero usque ad horam nonain inula per- primiiro Dominus paiientiain liiaro probal. Ecce,
mansi. Tunc signilicavi magisirae, ut afferret ad f) domina mea, loliini ordiiiein rei vohis explicavi,
•ine libellum quemdam qiiein in slralo meo abscon- quaienus et vos innocentiam inenm el abbatis mei
tleram, continentem ex parle ea quae fecerat Do- cognoscalis, el aliis ninnifesiare possiiis. Obsecro
minus mecum. Quera ciiin offerrera in manus doiuini aulein ut et oratioiuim veslrarum parlicipem me
abbalis, qui ad visilanduin me veneral, solula est faciatis, el prout Spiriliis Domini vohis stiggessertt,
lingua mea in hcec verba : Non nobis , Domine, aliqua uiihi consolaloria verha rescribatis. Giutia
non nobis : sed nomini tuo da gloriam (Psal. cxm). Christi tobiscum.
Posl baeccum et alia quaedamipsi revelasseui, quae RESPONSUMHlLDEGARDiS.
scripta commilli nolueram, videlicet de vindicta
Domini magna, quam universo mundo in brcvi su- Non se loqui de tuo ingmio, sed de i Serena Lnce.»
Disserit de hotnine el de inspirulione Uei qua
pervenluram nb angelo didiceram, rogavi illum di- homines atiquot prm cwteris illustrure dignetur.
ligentissirae ul verbum illud apud se baberet abs- Ego patipercula el fictile vas, lnec non a me ,
condittnn. Praecipiiur autera mihi ul operam darem sed de sercna luce dico : Homo vas esl, quod Dens
•ra^tii, alque a Doraino postularem, ut darel mihi sibimetipsi wdillcavit, el quod sua inspiratione
initett$ere, titrum ea quae dixeram, silentio tegi imbuit, ut opera sua iu illo perflceret; quia Deus
917 EPISTOL_£, — EPIST. XLVII. 218
non operatur ut homo, sed in jussione praecepti.A vente lumine; uude Deus juvet me, ut permaneam
ejus omnia perfecta sunt. Herbae, ligna et arbores in suo minislerio.
apparnerant; sol qtioque, luna et stellse in sua EPISTOLA XLVL
niiitistratione processerunt, et aquoe pisces, el vo- PRAEPOSITI INFRANCKENFORT ADHILDEGARDEU.
lalilia produxerunt: precor eiiam, et bestiae sur- Precibus ejus se commendal.
rexerunl qiioeomnia ministranlhomini, sicut DeusI HILDECARDI in Chrislo dileclae dominaesuae, G.
ea posuii (Gen. i). Solus autem hoino illum non co- solo nomine prseposilus in Franckenfort, post Mar-
gnovit. Nam cum Deus magnara scientiam hominii tha? laborem, Marise consolationem.
paret, homo in animo suo se erexrt, et se a Deoi Desiderio desideravi veslram conspicere perso-
averiit. Deus omnium, illum sic inspexerat, quodI nam. Sed diversis negotiis nos impedientibus, nunc
cunctaopera sua inillo perficeret. Sed antiquus. saltem facullatem uobis dedit Detis per litieras vos
deceptor ilium fefellit, et crimine inobedieniiae illura amplecti alque salutare. Nolumusetiam vos ignorare
infecit cum Jeleclalione incongrui yenli, dum plus nomen nostruro, personam noslram, simtilqite cum
quaereret quam deberet. Ah ! o vse ! Tunc omnia salute super omni diligentia nos amplecii aique bo-
elemenia implicuerunt se in vicissitudinem luminis norare, Deumqite pro vobis pro posse nostro die no-
et tenebrarum, sicul el homo fecil in transgres- °• cttique imerpellare. Rogamus ergo clemenliam ve-
sione prxceptoruin Dei. Deus autem quosdam ho- slram.tit mei peccaloris corain divinae majeslaiis
mines irrigavit, ne homo ex toto derideretur. Abel clementia menlionem facere velilis. Valete quandiu
bonus erat, Caiu auiem homicida (Gen. iv). Et in supernis dicitur bodie.
multi mystica Dei in luce viderunt, sed alii plu* RESPONSUH HILDEGARDIS.
rima peccaia fecerunt, usque dum venit tempus Illum hortalur ad mores corrigendos.
illud, inquo verbum Dei claruit, ut diclumest: Spe- In vera visione haec verba vidi el andivi : Prima
eiosus forma prw filiis hominum (Psal. XLIV).Tunc lux diei rulilat, poslea aurora denudatur, et eliam
Sol jiisiiiiae processit et homines cum bonis ope- interdum cum mngna vicissilndine nubitim implica-
ribus illuminavit in fide el in opere, sicut aurora tur, et sic aouilo surgit, et magna suspiria facit;
primum procedit, et cseterce horae diei subsequun- quia priora tempora diei absque vicissitudine lur-
tur, usque dum nox accedat; sic, o filia Etisabeth, binis pulchra erant. Unde, o vjr, qui scientiam boni
mundus muiatur. Jara enim mundus lassus esl in et mnli habes, provide qui inores lui, et quae opera
omni viredine vinutum, scilicet in aurora, in pri- coram Deo sint a pueritia ttta, ne zelus Domini ptfr-
ma, in tertia, el fortissime in sexta hora diei. Et. _, cutiat te, et ne anima tua, ciim de corpore luo exie»
ideo in boc tempore necesse est, quod Deus ali- rit, dical: 0 vae mihi 1 quo ambulo? el quo ibo? vel
quos homines irriget, ne inslrumenta ipsius oliosa quales dies milii stiiil ? et qualiu opera me tangiinl?
sinl. AuJi, o solliciia filia, quia homines istos quos Itla scilicet, quaeinibi moletidiuum corporis mei ex-
inspiratio Dei ila imbuit, aliqiianlulum fatigat am- hibuit. Cave etiam ne tremiscas, cuni stiperni cives
bitiosa snggestio antiqui serpentis. Cuni enira idem libi dixerint: Vide qualis sit Deus. Nunc in aeter-
serpens elegantem gemmam viderit, mox rugit, num vives.
dicens : Quid est hoc ? El faligal illam multis mi- EPISTOLA XLVII.
seriis flagrantis ineniis, supra nubes volare cu- AD FR.-ELATOS 1I0GUNT1NENSES
pienlis, quasi dii sint, sicul el ipse facit. Nunc Propter divina per illos inierdicta (18).
iteruin attdi : Qui opera Dei perficere desiderant, In visione, quae animae meae antequam nata pro-
semper attendant, qtiod ficiilia vasa sunl(//Cor. iv.), cederem, a Deo opifice infixa est, coacta sum ad scri-
quoniam lioiniiiesexistunt, et semper aspiciant quid bendum ista, pro ligatura , qua a magistris nosiris
sint, et quid futuri sint et ccelestia relinquant alligatse sumus propter quemdam mortuum, condu-
illi qui codestis est, quoniam ipsi exsules sunt, ctu sacerdotis sui apud nos sine calumnia sepiiltum.
ccelestia nescientes, sed tantuin mystica Dei ca- D I Quein post paucos sepelitionis suae dies, cuin eum-
nemes ; sicui tubu, quae solumraodo sonos dat, nec deni magislri noslri nos a coemeterio nostro ejicere
operaiur; sed in quain alius spirat, utsonum red- jussissenl, ex hoc non minimo terrore correpia, ad
dat. Sed el loricam lidei induanl mites, mansueli, verum lumen ut solita aspexi, el vigilantibus oculis
pauperes et roiseri existenles, sicut etiam agnus in anima mea vidi: quod si juxla praeceptum ipso-
ille liiit, cujus sonus lubae ipsi sunt, mores etiam ruro corpusejusdero mortui efferrelur, ejeclio illu iti
simplices infantis habentes, quia Deus illos sem- moduin roaguae nigredinis ingens periculum loco no-
per Uagellai, qui in luba ipsius canunt, praevidens slro ininaretur, el iu siniililudine atrae nubis, quae
ne fictile vas illorura pereat, sed ul sibi placeat. ante tempestales eltonitrua apparere solel, nos cir-
0 filiu, Dcus facial le speculum vilae. Sed et ego cumvallarei. Unde corpus ejusdem defuncli, uipoie
qtiaejaceo in piisillanimiiale timoris, inlerduro so- confessi, inuncli et cominunicati, el sine coniradi-
nans aliquantuliim velut parvus sonus tubse a vi- ctione sepulli, nec efferre praesuinimus, nec consilio

(18) Vide Commeniariiira de vita et rebua gestis S. Hildegardis, huic volumini piaefixum, § XL
nuni. 163 et seq., col. 63
219 S. HILDEGARDIS 220
seu praeceplo istud suadentium vel jubentium ac- A ad Creatoris inaxime laudes convertere el informare
quievimus, non consilium proborum hominum, aut debeamus. Quibus cum diligenter iiitendimus, re-
praelatorum noslrorum omnino parvipendentes; se. colimus qualiler bomo vocem viventis Spirilus re-
ne sacramentis Chrisli, quibtts ille vivens adhuc, quisivit, quam Adam per inobedienliam perdidit,
munilus fuerat, injuriam soeviiatcfeminea facere vi- qui ante transgressionem adhuc innocens, non mi-
deremtir. Sed ne ex.toto inobedienles exisleremus, nimam societatein cum angelicarum laudum voci-
a divinarum laudnm canlicis haclenus secundum bus habebat, quam ipsi ex spiritali nalura sua
eorum interdiclura cessavimus, et a participalione possident, quia spi.ritu qui Deus est, semper vocan-
Domini corporis; quoniam per singulos fere menses lur. Similitudinem ergo vocis angelicse, quam in
ex cOnsuetudine frequenlavimiis, absiinuimus. Su- paradiso habebat, Adam perdidit, et in scientia qua
per quo dum magna amariludine lam ego quam om- ante peccatura praedilus erat, ita obdormivit, sicut
nes sorores meaeauTigeremur,et ingenti trislilia de- a somno evigilans de bis, quae in soranis viderat,
tineremur, magno tandem pondere compressa, verba inscius et incerlus redditur, quando suggestioue
ista in visione audivi: Propler verba humana, sa- diaboli deceptus, et volunlati Creatoris sui repu-
cramenta indumenli verbi mei, quod salus veslra gnans, tenebris inlerioris ignorantiae ex merilo ini-
est, el quod in virginea nalura ex Maria virgine na- B quilatis sua involutus est. Deus vero qui animas
lum est, dimitierevobis non expedil. Sed inde vobis electorum Iuce veritatis, ad prisiinam beatitudinem
a praelalis vestris, qui vos ligaverunt, licentia qnae- reservat, ex suo hoc adinvenit consilio, ul quando-
renda est. Ex qno enini Adam de lucida regione que corda quamplurium, infusione prophetici spi-
paradisi in hujus mundi exsilium depulsus est rilus innovaret, cujus inleriori illuniinatione aliqua
(Gen. m), omniuro boro.inumconceplio merito primae deficientia in illa recuperarent, quam Adam ante
trahsgressionis corrupu est, et ideo necesse est ut ex prsevaricationis suae vindiclam babuerat
impenetrabiti consilio Dei, ex huraana nalura liomo Ut autem etiam divinae illius dulcedinis et lau-
sine contagione toiitts laesionis nasceretur, per quam dalionis, qua in Deo, priusquam caderet, idera Adaut
omnes ad vitam pr.x-desiinaii, a sordibus cunctis jucundabatur, el non ejus in hocexsilio recordaren-
mundurentur, et ut ipse in eis, et illi in ipso ad mu- lur, et ad haec quoque ipsi provocarenlur, iidein
nimenluin suum semper manerent, corpore ipsius S. Prophetaeeodemspirilu quem acceperant, edocti,
communicando, sanctilicarenlur. Qui aulem, sicut non solum psahnos et canlica, quse ad accendendam
Aclaiii,praeceptis Dei inobediens exislit, et euin om- audienlium devotionem canlarentur, sed et inslru-
nino ih oblivionem habel, hic a corpore ejus sepa- rcenta musicae artis diversa, quibus cum multipli-
rari debet, queniadmodum per inobedientiam ab eo " cibus sonis proferrentur, hoc respeclu composue-
aversus est, donec per pcenilentiam purgatus, a runl, ul lam ex formisquara ex qualiiaiibuseoruni-
magistris iierum corporis ejusdem Dorainicommu- dem inslruraentorum, quam ex sensu verborum ,
nicare concedalur. Qui vero in lali ligalura se esse quae in eis recilarentur audienles, ul praedictum
nec conscientia, nec voluntale cognoverit, securus est, per exteriora admoniii et exercitati, de inle-
ad perceptionem vivilici sacramenti accedat, mun- rioribus erudirentur, Quos, videlicet sanclos pro-
dandus sanguine Agni inimaculati, qui seipsum obe- phetas, studiosi et sapientes imiiali, humana et ipsi
diens Palri ad salutein omnibus resliluendam in arte nonnulla organorum genera invenerunt, ut se-
ara crucis immolari permisit. In eadem quoque vi- cunduin delectalionem aninise canlare possent, et
sione audivi, quoniam in hoc culpabilis essem, quod qtiaecantabant, in juncluris digitorum, quae ilexio-
cum omni humilitate et devolione ad praesentiam nibus inclinanlur, adaptarunt, ut el recolenles Adain
magistrorum meorum hon venissem, ut ab eislicen- digito Dei, qui Spiritus sanclus esl, formatum, iu
tiam communicandi quaarerem, maxime cum sus- cujus vocesonus omnis harmoniae, et totius musicas
ceptione illius morlui culpa non lenereraur, qui omni arlis anlequam delinquerel, suavilas erat, et si in
Chrisliana rectitudine munitus a sacerdole suo, cum TJstatu quo formatus fuit, permansisset, infirmitas
tota Pingensi processione sinecontradictionecujus- roortalis horoinis virtutem et sonorilatem vocis il-
quam sepultus esset. Et ila haec vobis dominiset lius nullatenus ferre posset. Cum autem deceptor
praelalis nuntianda, ntihi diviuilus imposila sunt. ejus diabolus audisset, quod homo ex inspiratione
Aspexi etiam aliquid super hoc, quod vobis obe- Dei cantare ccepisset, el per hoc ad recolendam sua.
diendo haclenus a canlu divini olficii cessantes, il- vitatem canlicorum ccelestis patriae invitarelur, ma-
lud lanluuimodo legenles remisse celebramus, et cbinamenta calliditatis suae in irritum irevidens,
audivi vocem a vivente luce procedenlem de diversis ila exterrilus est, ut nou minimum inde torquere-
generibus laudura, de quibus David in Psalmis dicit: lur, et mullifariis nequiliae suae comroenlis seniper
Laudate eum in tono lubw, laudate eum in ptalterio deinceps excogitare etexquirere satagil, ut non so-
et cithara (Psal. CL), etc, usque ad id: Omnis tpi- lutn de corde hominis per malas suggestiones et
ritut laudet Dominum (ibid.). In quibus verbis per immundas cogitaliones seu diversas occupationes,
exleriora de interioribus instruimur, quoraodo se- sed eliam de corde Ecclesise,ubicunque poiesi, per
cundum materialium compositionem, vel qualitatem dissensiones et scandala, vel injustas depressiones,
insiruiiieiitorum, interioris hominis nostri oificia, confessionem-ei pulchritudinem divinselaudationis
221 EPISTOL.E. — EPIST. XLVII. 222
et spiritualium bymnorum, perturbare vel auferre A . crealuris operi tuo, scilicet homini, subditis, fecisii,
non desistii. Quapropter summa vigilantia vobis et quando vires potentise tuae creando emisisli? Tu
omnibus proelalis satagendum est, et anteqtiam os enim pulchrum tectum cum pulcherrimis feneslris
alictijits Ecclesiae, Iaudes Deo canentium, per sen- suis,scilicel firmamentum cum luminariis illis creasli,
tentiam claudatis, vel eam a tractandis, vel perci- in quod solem, qui iumine suo omnia super lerrara
piendis sacramentis suspendatis, causas pro quibus et sub terra regitet illuminat, constiluisti, cui eliam
tioc faciendum sit, diligentissime prius disculiendo caelera luminaria adbaerent, et per qtiem lucent, sic-
venliletis. ut omnes creaturae tibi obsecundant, et in te in ge-
Est siudendum vobis, ut ad hoc idem zelo juslitiae here suo vitaexistunl. Tu aulem summus infiraani
Dei, non indignatione vel injuslo motu anirai, seu creaturam tetigisli, et humanilalein ex illa induisti,
desSderio ultionis trahamini, et cavendum semper, per quam inimicum luum ex lolo superasli, qui in-
ne injudiciis vestris circumveniamini a Satana, qui vidia sua hominem quein plasmaveras, in paradiso
hominem a coelesti harmonia , el a deliciis paradis! seduxit. Tu enim vera charitas, aeterne Deus, om-
extraxil. Pensate itaque, quoniam sicut corpus Jesu nibuscrealuris luis sapienlercreatis, elordinatis, et
Christi de Spiritu sancto ex integritate virginis Ma- praeparatis, landem hominem , quasi ad prandiiiiii
riae natuni est, sic etiam canticum laudum, secun- "' piaiparatumvocandum, foruiasii in tambrevi mora.
ciiimcceleslem harmoniam per Spiritum sanctum in Sic vocalur initium diei esse, quando scilicet aurora
Ecclesia radicattim; corpus vero indumenlum est consurgii ante solem : et statim inspirasti iu ipsum
animsc, quae vivam vocem habet, ideoqtte decet ut spiracuium vitae (Gen. n); sicul etiam sol post au-
corpus ctim anima per vocem Deo laudes decantet. roram statitn radios suos fulgendo emiltit, spirn-
Unde el propbeticus Spirilus per significatioiiem culum auiem vitae, aitima est, quae ignis existit,
jubei ut in cymbalis jubilationis, et coeleris i:is:ru- ctijus flatnma ratioiidlitas est, per qtiam vires ani-
raentis musicis Deus laudetur (Psal. CL),quae sa- maein scientia boni et mali cognoscunlur, sicut etiam
pientes et sludiosi adinveneruut, qiioniam omnes sol per splendorem suuiti cognoscitur. Moraautein,
artes quae ad ulilitatem et necessitatem lioniinuin in qua Dominus Adum iu paradisum posuit, el glo-
perlinent, a spiraculo, quod Deus misit in corpus riosam jiHTinJiiaiein ejusdem paradisi ei ostendii,
homiuis (Gen. n), repertae sunt: et ideo justum est, oinncm fructuin illius, excepto ligno scientiae boni
ut in omnibus laudetur Deus. Et quoniam in auditu et inali, ei concedcns, fuil quasi prima usque ad
alicujus cantionis interdum homo saepe suspirat et terliam. Mora vero, qua vocavit Adam nouiinibus
gemit, naturam animaecteleslis harmoniae recolens, n< eorum cuncta animnnlia el volatilia cceli, quae in
prophela spiritus naluram consitlerans et sciens visione scienlice suse vidit et cognovit, et in qua
(quia symphonialis est anima) horiaiur in psalmo, Dominum in claritate divinilalis suae sibi loqtienlem
ut confiieamur Domino in cithara, et in psalterio audivit, spatium habebat sicul horae lertiae usque
decem cbordarum psallamus ei (Psal. xxxn, xci): ad sextam : qua scilicet Deus ei tunc in orientali
citharam qtiaeiiiferius sonat, ad disciplinam corpo- parte apparuil, nec ejus vtillum, sed claritatem
ris; psalterium, quod de superioribus sonum reddit, quamdam vultus ejus vidit. Qua cognilione laetiii-
ad intentionem spiritus; decem chordas, ad contcm- catuin, Deus in ipsum soporem misit; el ita laeto
piationem legis referre cupiens. Qui ergo Ecclesiae animo in desiderio soporis, velut filius coram patre
in canticis laudum Dei, sine pondere cerloerationis, suo obdormivit. In sopore auleui illo Deus spiritum
silentium imponunt, consorlio angelicarum laudum ipsius in eam allitudinem sustulit, de qua in corpus
in ccelo carebunt, qui Deum in terris decore sua? ejus miserat cum scientia boni el mali, et ea, quae
laudis injuste spoliaverunt, nisi per veram pceni- venlura erant, scilicet de progenie illius ad ceelc-
tenliani et huinilem satisfactionem emendaverint stem Jerusalero implendam, prseoslendh. Et in eo-
(Sap. xi). Qui ergo cceli claves lenent, districte ca- dem sopore.coslam de ipso tulit, et in mulierem sedi-
veant, ne eis et claudcnda aperiant, ct aperienda D ficavh, qua adducta et visa, Adam gavisus esl valde.
claudanl; quia judicium durissimum in his qui prae- lpse autem et uxor ejus consideranles quid comedere
sunt, fiet, nisi, ut ait Aposlolus, praesint in sollici- vel operari primum deberenl, ipsa propius ligmim
tudine (Rom. xn). Et audivi vocem sic dicentem : scientiae boni el raali stans, virum suum exspecta-
Quis creavit ccelum? Deus.Quis aperil fidelibus suis bat. Antiquus vero serpens cognoscens, quia in
ccelum? Deus. Quis ejus similis? millus. El ideo, alium respiceret, siculangeli in Dominum respiciuni,
o fideles, nerao veslrum resislat. vel se opponat, eam ad decipiendum aggressus esl. Mora autem in
ne fortitudine sua super vos cadat, et nullum adju- qua haec facla sunt, fuit quasi spatium sextae usque
lorem, qui vos in judicio ejus tuealur, possitis ba- ad nOnam. Mulier quam Dominusin paradiso de vi-
bere. Istud lempus muliebre est, quia justitia Dei vificali hominis cosla aedificaveral k(ibid.); lunc in
debilis est. Sed fortitudo justiliae Dei exsudat, et praescientia sua hnbenset praevidensvitani per quam
bellatrix conlra injustitiam exislit, quatenus devicta omnis vita subsistit, quandoque in muliereni descen-
cadat, suram, per quam homo in gloriam paradisi coelestis
0 vera sapientia, quaeabsque omni inilio et con- intraturus esset, a serpenle seducta, cibum raortis
siiiulione aeternus Deus existis, quanta mysteria iu viro suo portexit. Ipsis ergo claritale sua ita denu-
585 S. HILDEGARDIS SSU
daiis, clariias Dei.qux prius Adaeapparuerat, quasi A aurora rulilabat, angelicam uiultitudinem declaral,
in flamma eis apparuil in australi parte, et dixit: quae sacramenlo corporis et sanguinis Jesu Cbrislt
. Adam, ubi et (Gen. 111).Per hoc praesiguavil quid miuisirat, quod in virtute Altissimi fit, quae Ma-
in beneplacilo suo haberel, quia ipsiim per lunicam riam, eumdem Filium Dei de Spiritu saucto conci-
bttmniiitnlis suae ex feiiiineu lorma assumendam, pientem, ab omni calore humanae voluiilalis obum-
qtiaeiere et retraliere vcllet. Et hic dies eorum sa- bravil, quera aries in spinis pendens, ut praeJictum
lulis «e dtclinuvcrnt. Mora vero isia, quasi spaiium esl, significat. Spinae auiem clavos, quibus corpus
nona. horae diei fuil usqtie in vesperura. Poslea au- ojus cruci est affixum, ac lanceam, qua lalus ipsius
lem expulsi de paradiso, in inundum veneruni, et perforalum est (Joan. xix), atque lolius passionis
iioclem jam supra lerram iiiveneruiit. Tttnc etiam ejus asperhalem, quan) paiienlissime ul mhissimus
secuiidutn nntiirnm huroanam, orania sibi, et aliis iignus pro peccatis nostris sustinuit, designant.
animalibus necessaria repererunl, et ea usui suo Ovis enim pi-aealiis animalibus paliens, humilis,
assuinpserunt. manstiela et munda e.islil. Unde etiam Deus pel-
Haec Jicit, qui spirans vila el mente sua, unus liceas lunicas primis hominibus, per inobedientiam
Deus esl, mens oiutiipoteiitis Dei, Filius suus est, a claritale, qua vestiti eranl, denudatis, pelles sci-
cui adest opus, scilicet onmis creatura; quoniara licet ovium pro vesle tribuens, significationes ovis,
per Verbiint Dei, quod Filius suus est, omnia facta calliditali antiqui serpenlis opposuit, el lali veste
tunl (Joan. i), quae spiranli vila vivificata sunt in eos obtexit, ne nudi paradistim exirent (Gen. m).
altiludine cceli, et in infimo, quod lerra est, qnae lpse enim aeternus Deus, qui in scientia sua aeier-
olistaculuui est superioribus lucentibus. Deus vero naliter habuit luuicam, id est humanhatem Filii
operi suo possibililatem laudandi et operandi tri- sui, ad cujus imaginem homiuein fecil, quemad-
buii: et quia ipse signifer praelintor comra inimicos inodum Moyses ipsurn ad imaginem et siuiilitudi-
suos lenebruruui habhaiores exislit, tenebris de- nem Dei creatum esse testaltir (Gen. i), horainem
putal omnes, qui sibimetipsis atlribuunt ea, quae deceplum vocavit, el lali veste iuduit, in hoc os-
gralia Spiritus sancii in eis operata fuerit, et ipsi tendens, verbum scilicet unicum Filium sibi co-
apostala. noiuinantur; qtioniaiti in se, et non in sstemum ad requirendum et liberandum ex vir-
suscitalorera viue aspiciunl; et paternum ministe- ginea nalura humanhate indueudum jussione in
rium, quod ei exhibere debent, cuin obcaecaliitne significatione ovis, patlens, bumilis, roansuetus, et
scienlise suaeretrorsuin abjiciunt, et illi cuin otn- absque omni macula ullius contagii rnundus exi-
nibus operibus, quae sibi ihesaurizaverunt in te . steret. Joaunes eiiim Baptista et caeteri prophetae,
nebris, quse siue ipso faclae sunt, lorquebunlur eura idem in Spirilu sstnclo intelligenles, eum nomine
' illo, qui similis Altissimo esse voluit (Ita. xtv). agui et ovis, sxpissime appellam (Joan. i). Ipse
Tales enim viscera diaboli sunl, quoniara ex con- namqueest immaculatus agnus, et tpeciosus (orma
silio illius operantur, el a claritate divinae lucis prw filiit hominum (Psal. XLIV),qui non de virili
denudantur, et insligaliooe ejusdem tyranni, Scri- semine, sed de Spiritu sanclo conceptus virtute al-
pturam et doetrinnm, qitam Spirilus sanclus dicla- tissimi Dei, de carne Mariaevirginis, Deus et horuo
vii, destruunl. Sicut ccelum ante leinpus scindi non natus processit. In eadem vero virlule altissimi Dei,
polest, sic etiam veiba Spiritus sancti mutari non oblatio panis cum vino el aquu, in carnem el sau-
possunt. guinein Salvaioris, quam de Maria Virgine assum-
De sacerdotali oflicio, quod in primo sacerdote psit, ad verba sacerdotis transubstantialiter, quem-
Melchisedecb in umbra miraculorum Dei ostensum admoJum lignum in ardentem carbonem per ar-
est (Gen. xiv), et ante eum homines latebat, eo dorem ignis mutatur. Per hoc enim sacraraentum
quod prae mollitie sua illuj capere non pnssent, corporis el sanguinis Jesu Christi, qui panis vivus
Detis mihi haec osiendit : Vidi quamdam nubem esl (J»an. vi), ul ipse testatur, animae salvandorum
velut auroram rutilantem, et in illa arietetn iu D reficiuntur. Unde, o sacerdoles, qui ad inensam
spinis pendentem, quemadinodum aries qui pro Domini ordinati eslis, praeparate vos ad sacrifican-
filio Abrahaeoblatus est (Gen. xxn), pendebat, cujus dura sagitiatura vitulum (Luc. xv), qui onini macie
cornua velut sappbirina existenlia, fulgorem lopazii peccatorum caret, et induite vos lorica verae fidei,
ex se reddebant, et corpus loiuin colori canJiJse et sculo spei seternas viioe (Ephes. vt), et collum
nubis apparebal. Aries isie, Jesum Christum Filium vestrum slola observationis praeccptorum Dei cir-
Dei vivi, qui, absque adinislione ullius contagii, cumdate, ut competeitter ei servire possilU. Vos
candidissimus ex virginea natura nalus esl, signi- enim angeli Domini exercituum estis (Malac.u);
Acat. Cnjiis sappiiirina cornua dulcissimam et co- quia, sicut ad verba angeli Gabrielis Deus incar-
aeternam ipsi claritaiem ejus, per quam in vera naluseslex Maria virgine (Luc. 1), ut per ejus na-
liumilitate humanitatem ad liberandum perdilura tivitatem, passionem et ascensionein liomo penlitus
bominera assumpsit, designant : qui de Spiritu liberari et salvari posset: sic ad verba «estra idem
sancto ex Maria virgine Deus et homo natus pro- corpus et sanguis ejusdem Filii Dei, cum reprae-
cessit: quod fulgor lopazii, qui ex sapphirinis cor- sentatione nativitatis, passionis, resurrectionis et
nibui resplendebat, exprimit. Nubes vero, quae ut ascensionis ejus, oro satute nostrt «'. omniuin &
225 EPISTOL-E. — EPIST. XLVH. 226
delium, lam vivorum qnam morluorum fit. Curritei A colligis, et tamen in.hoc reprehensibilis es, quod
ergo Jesidcanter in gaudio laelae mentis ad mini- bonam terram in agro Doiniui iui ililigenler non
sterium Agni immaculali, qua inulla saius vobis ett everlis, audi: Negolitnn illud, quod mihi coiumi-
aliis fiJelilnis inde provenit, ctim propter celebra- sisti, in eo libi liiciJnm vitleo, quoJ per le nver-
tioiiein illius peccatn reinittunlur, et aniinae libe- litur, ne bona illius Ecclesise per iuutileiii praepo-
rantiir, ei mulia pericula animae et corporis effu- siitim dissipentur. Sed in claritate ista nullo uiodo
gatiiur. Sanctilas autem ejusdein sacramenli nobisi videre possum, ut per te religio spiritalis viise in
invisibilis esi, uletinm Deum, et quaralibet incor- ipsis restitualiir. Sicttl enim luiuleiilus puleiis pu-
porenni creaiiiram videre non possuiuus; sed per tredine immtindoruin verniiiim squalidus et inve-
illam aiiirna noslra et corpus per remissionem pec- leraius, fucile miimlari nou polesl; sic elinm innla
catorum sanctificatur, el invisibiliier refocillatur, coiisueltido peccatoruni, difiicile in eis piobihenda
Si autein circa corpus Doraini aliqua iudigna acci- eril. Quicunque enim litptim fttgat et perscquiiur,
dunt, ul vel putrescere, vel ab aliquo aniinali cor- ne oves ab illo rnpiantur, et sic eas postea in re-
rodi seu consumi videatur, ista lantuin in sacra- clam pascuain dticit, heiicfacil. Nunc autem ex con-
nienlo visibili, vel sola specieexteriori siint, virtute silio bouoruin, cl saiicioriiin lioniiiiiim, clige qiiod
et gralia ipsius sacramenti, illibata el iiicorruptn B tibi melius est, sectindum slattim Ecclesiae qui niodo
divinitus conservata. Quando sacerdos verba Dei esi, scilicet ul niintis malum eligatur.
ruminal, corpus incaruali Verbi Dei iterato confi- Cwnanlibus autem eit, accepit Jesus panem, el
citur, per quod omnes crcaturae processerunt, quse benedixit ac fregil, deditque discipulis suis, el ait:
pritis non apparuerunt, el quod etiam ex Maria Accipite et comedite : Hoc.esl corpus menm (Malth.
virgine qtiasi in momento icttis oculi incarnatum, xxvi). Benedicil scilicet panetn e.t benetlictioiie, qua
cum ipsa cum humililate dixil: Ecce ancilla Do- de corde Palris, quemailnioilum et ipse exivit. Per
mini (Luc 1). Et raro ejusdem Verbi Dei in verbis hoc auiem quod dicil, fregit, corpus suuiu per in-
sacerdolis florel, et immutnia caro permaiiet: Do- fixioiiem clavoruin terehraiulum, el tormenti crucis
mintts Jesus Christus iiondum passus fuit, quando vexaiultiiii, el poslea intiianJuin esse, osienJit. Sic
verba isla dixit, el disciptilis suis praenuuiiavii se enini graiiiim pcr moleiidiiiuin coiitiiiiiiu cum aqtia
passurum, et sanguinein suum in ablulionem pec- et igne panis eflicititr, sic e'iam corptis ejns mnlta
catorum effundendum, id est ablulio, quse per nol- nfflictione poeiiartim, et pnssione crncis conlritiiui.
lam carnem anle eum fieri poitiit; sed in carne el per resurreciioiiem ad iiiimortaliiatem lobora-
ipsins, quoe absque livore peccati ex igne Palris p tiim, panis viue fiJelihtts luetiiin est. Qma vcrn non
divina exisiit. ln verbis vero sacerdotis, qui sigil- de carnali pnlre in terra, sed de Spirilu s.into in
laiitn soper ulruroque sacrilicium dicuntur, el sin- Virgine conceptum est, nou poluit aut debuit
gulatim virtule Aliissimi, quasi in nioinento ictus corpus idcm in cineres rcdigi vel spargi, pcr qttod
ocuii sacranienlum corporis et sangiiinis Jesu aiiima el corpus cujusque honiini ad salvalionem
Chrisli lil. Et oflicio attaris ralionabililer peracto, reficitintur, sicut etiam panis cor hominis confirmal
multa remissio peccatorum vivis et defunctis pro- (Psal. cni). Muria atitem terra erai, in qua sancta
venit. Si autem per negligcntiam vinum et aqua divinitas granum sevit, scilicet filinm suum, de
defuerinl, vel solu aqua ibi fuerit, in verbis prae- cujus corpore oinnis fidelis vivere debel, queiiiad-
dictis corpus Domiui lit, iu se habens saiiguiuem. inodtiin etiam de pane, qui ex granis fit honiines
In calice autein sanguis, qui in passione sua effustts vivuni, id est in ccena sua. Corpus lamen dedit eis
est, non fit, quia vinum et aqua defuerunt, vel sola impassibile divina potentia sua in salvationem, eo
aquaibifuit, unde denuo eadem verba et signa quod gaudia aeternae salvationis, passione omnium
repelenda suut, quia sacrificiqin vini et aquse ne- dolorum careant, et boc ei possibite fuit; quia in
glectum fuit, et statini ex aqua et vino sanguis non aliena natura honio est; el ideo euindeiii paneni in
aridus, sed inleger el fluens fil, corpore tamenita D I divinitate sua benedixil. llem per hoc quod pauem
perinanente, ul in verbis anledictis fuctuin esl; fregil, eis imiolescit, se desiderare idem torpus
sed sanguiue, qui prius defuit, et guudio redero- suum pro redemptione huinaiii generis passibile in
ptoris, qua homo liberalus est, adornutur. Haec, fiii inorlem tradi, nec ab alio (si ipse nollel) sibi mor-
Dei, in vero lumine mihi oslensa, libi scripsi, ul lem inferri posse. Et accipiens calicem, gratias egit
sacerdos Dei laelo animo fias, Spirilusque sanclus (Matth. xxvi), qui per elTusioiieni sanguinis sui ho-
efliciat, quaienus vera liumiliiate, et patienlia, et minem de livore peccatorum reJenipliirus erat Et
mansuetudine Agnum Dei imiteris, el a quolidianis dedit illis sanguinein novi lestamenli, scilicet sal-
peccalis, quae vitari non possunt, vera poenitentia valionem perficiendo, quae ulique in veteri it-siu-'
laveris, et a sarcina criuiiiialiuin, quae quasi con- mento inveniri non politii. Quod aulem dixil, non
vivio perpetrantur; Deus oinnipotens le custodial, se de genitnine vitis htijus bibiturum, donec illud
ut in muiidilia ei, dum vivis, ita servias, ut post novum biberet in regno Palris sui, hoc ita iutelli-
finem hujus vitae, in summa beatiludine in aeternum gendum est, ac si diceret: Donec eas et alias ani-
cum ipso gaudeas. 0 serve Dei, qui in bona vo- mas sanctas in regnum Patris sui in gaudio susci-
luntatt ad utilitaiem tui ei aliorum mulla ad t« peret per eftusionem san.uinis sui. Dorainus Jesu»
227 S. fflLDEGARDIS 228
ante passionem suam corpus passibile in coenai A per effusionem sanguinis sui, cum omni ornamento
discipulis suis dedit, ul eis essel cibus vitae, quo ett nova effecta est. Ipsa enim, cum elementa tenebris
aniinae et corpora sanctificarenlur. Per eilusionemi involula essent, victorioso vexillo ad crucem, iu
autem sanguinis sui, qui in cruce effusns est, ra-- qua Filius Dei pendebat, descendit, et dotem istam
lionalis anima a casu animae renovatur et laelatur,, ab eo qui in virginifale conceplus et naius est,
sicut etiam vinum laelificatcor hominis (Psal. cm). suscepit: quod etiam ipsa spiritali genitura filios
Christus itaque, qui in coena divina polentia suai virgo procrearet, quia per rubicundum sanguinem
impassibilis fuit, divina etiam misericordia super Filii Dei, cceli illurajnali sunt, et janua paradisi,
hominem motus, et poslea se passibilem voluit;; quae in expulsione Adae homini clausa est, aperie-
quia, nisi ut passibilis mori potuisset, homo libe- batur. Deus namque Jerusalem, quae de sauclis
ratus non essel; et ita sine fructu redemptionis,, operibus hominum oeJificala est, et quaeut sponso
solus Deuset homo mansissct, sicut ipse dicil: Nisii viro suo ornata apparel, ad laudera huinanitaiis
granum frumenii cadens in lerra, mortuum fuerit, suae fieri voluit; sicut etiatn ad lantlem et honorem
ipsum solum manel; si autem moriuum fuerit, mul- divinitatis suae angelos crcavit. El audivit vocem
tum fruclum affert (Joan. xn). Homo ergo non po- quasi dicenlem: Ego qctiper verbum meum, quando,
tentia, sed justilia liberari debuit, qui reclo judicioi fiat, dixi, super onines creaturas intonui, dico, ut
ad mortem deputatus est. Et ideo Filius. Dei in mor- haecquaetibi de coelesli Jerusalera ostendunlur, ad
tem tradhus est, ut per satislaciionem innocentis lutelani el salutem hominum cognoscas et roaui-
justitia peccatori redderetur. fesles, qui ad similhudinem nostram faetus esi,
Quicunque ex intirmitate corporis sui vomitura vox scilicel in aninia, et labernaculum in corpore,
palilur, et corpus Chrisli tola devolione desiderat, ut eliam vox ego in tuba, quae per vocem sonai.
buic presbyter idem sacramentum dare non prae- Deus eiiim dileclo suo Joanni sanclam civitatein
suroat, propter honorem ejttsdem corporis Christi, vivis ex lapidibus, qui homines sunt, el etiam ex
quod in specie panis latet. Sed corpus Domini super operibus eorum construrtam ostendebat (Apoc.xxi),
caput ejusdem hominis ponat, ac Deum q.ui ani- in qua Jesus Christits lapis angularis consistens,
mam in corpus misit, invocet, ut corpore et san- utrumque parielem in templo ccelestis Jerusalem
guine animam illius sanclificarq digneiur. Ponat conjungit. lpse quoque per indumenturo humani-
quoque super cor ipsius, dicens : Deus omninotens, tatis suae cum hominibus habital, et ipsi populus
cujus Filium Muria in fide suscepit, da, quaesumus, suus sunt, quem dote sangninis sui eruit, ac ipse
ut in vera fide anima et corpus hujus hoininis san- Q i Deus ejus est, quoniam mngna potestate euni libe-
ciifieeiur per corporis et sanguinis ejus sanclifi- rando, anliquum serpentem despoliavit, sicquc Deus
caiionem. Divinum enira sacramentum in specie potenfrte, Deus misericordise et pietatis, ac plenum
pnnis latet, quemadmodum anima boroinis invisi- bonum super omnes crealuras consistit, quein
bilis existh. Unde invisibilis anima, invisibilem nunquam ullae leiiebrae langebanl, sed qui supcr
saiictitatera statim In se trahit; quia spiritus ho- eas fortissimus judex est. Deus nanrque per liunia-
minis illum qui eum misil, mox seniit, et nunquam nitalem suam, et eliam per ornaraenta coelestisJe-
ab eo recedet, qtti in fide eum suscipit. Ab indigno rusalem, populo suo omnem lacrymam ignorantiae
auiem sanciitas illa, sicul a Juda, aufertur. Itaque et infidelitatis, in qua caecus veraefidei erat, abs-
vomitura patienti, propler caulelam et reverentiam, tergit, et in pura poenitenlia, confessa peccata re-
corpus Doroini esl vitandum. Fides tamen ejusdem mittendo, ei a poteslate et babitatione gehennalis
sacramenti, firmissiina habenda est, quod in specie morlis salvat. In dulcissimo quo'que et amarissimo
pauis solemniter sanctificaium est. rumore htimanitatis Filii Dei qui, esurie ex'specta-
Joannes qui speculum sanclilalis et virginitatis tionis suaecessante, in magna saturilate gatidiorum
est, quia proplerea terrenam desponsalionem re- in omnem lerram exiyit, luctus Adae,et posteritatis
pudiabat, et quem Fiiius Dei, qui a Patre suo in D 1 suae, qui introitum ccelestis rsgni non poluerunt
virginalem materiam Iiumanitalis suae descendit, babere, et clamor propbetarum, qui in magnis
quara omni ornamento virtulum ornavit, prae cae- suspiriis Deum ad rederaptionem populi vocabanl,
teris sanciis specialiter diligendo, occuhorum mi- amplius non erunt. Dolor quoque et asperitas legis,
raculorum suorttm signaculum posuil, in my- in qua nullius peccati reatum per veniain roiseri-
slica visione dicil: Vidi civitalem tanctam (Apoc. cordiaealiquis redimere potuit, etiam araplius non
xxi), etc. erunl, quoraodo nobiiis filius hominis, qui justus
Quod sic intelligendura est: Ccelestis Jerusalem, et misericors est, omnia peccata hominis in vera
que. per surainuin arlificem, scilicet omnipoienlem pceiiiientia miserlcordiler abluit. Sicque per plenam
Deum, ornanda erat coram ipso', quemadmodum bonitalem hnmanitati» suae, omnes prsedicti dolo-
materia omnium rerum, ante creaiioneni mundi res, qui in primis erant, abierunt. Haec quae
apparuit: et sicut hominem quem de limo forma- Joannes in sancta revelatione v.ditei a"divil, veia
verat, spiraculo vitse suscilavit (Gen. n); sic eliam stint; quoniam Fiiius Dei opera stia, ut Pater suos
sancla civitas Jerusalem, quae virum suum, sci- voluit, in magna claritale finivit : unde eliam in
Ticet Fiiiiini Dei, cui despousamh ernl, exspeclabat magna polenlia in tbrono suo, omnes inimicos
229 EPISTOL.E. - EPIST. XLVII. 230
suis conculcando, sedet. lpse etiam orania nova A . proferunt; et aquae, quse speculum ejusdem solis
ardoro suo
facit; quia ut ex prima materia omnes crealurae sunl, ipsum coercent, ne terra nimio
ne illae per
per verbum Dei (scilicet Finf) procedendo illnmi- combural, ipseque aquas constringil,
natae sunl; et sicut primus homo de limo formatus, immoderationem pluviarum terram submerganl.
vitae in carnem et mutatus Deus quoque igneam rationalitalera animae, quae
spiraculo sanguinem
viise est, homini quem formaverat, im-
est, sic eliam homo peccator, per misericordiam spiraculum in carneel sanguine, velut cibus
Filii Dei, qui in throno suo sedet, cum pcenitcnlia misit, per quod
suorura renovatus, novus eflicitur. Bea- per ignem, conforlatur et solidatur. Anima etiam
peceutorum
tusenim homo, quem Deus laberuaculum Sapientiae per viriditas corpus, et corpus per animam operatur; et ani-
cura sensualitale quinque sensuum fecit, usque in
ma corporis est, et sic plenus homo exi-
in quo ignis, aqua et aquosus aer sunt, per
flnem vitae suae cum sanctis desideriis bonorum stil,
quae ipse humidum spiramentum allrabitet emittit.
operum, et cura esurie justitiae, ac dulcissim.irum
Sicut enim sol de conslitulo loco rotae circuli sui,
viriulum, quibus nunquam salurari polest, deno-
cum mobili vento per calorem radiorum suorum ,
vitate in novitaiem per graliam Dei semper ascen- omnes vires et virlutcs suas sic eliam
perficit;
dit; et sic ad gloriam incommulabilis vilte, quae B rationalis anima in corpore cum humido spirami-
sine taedio, et sine fine semper manet, feliciler per-
ne, quaecunquevult, diclai; et ea in crealura, quani
veniet. Sic enim Deus usque ad novissimuin diem rationalilaleni cognoscil, operatur. Anima vero
,,per
omnia nova facit, quaa auiem post novissimum
,et corpus ctiui singulis viribus elnominibus, quem-
diero cum potentia et possibilitale sua facerevelit, admodum. caro el sanguis unura sunt, ac per tria,
iu sola ipsius scientia sunt, cum beati homines, scilicet per corpus el animam, et rationalitatein
qui in praedicta novitate vivebant, in citbaris et hoino perficitur et operalur. Ipsa namque aniroa
symphoniis, ac in sono omnium laudum, in con- toti corpori se infundit, et cuin rationalitale in illo
spectu Dei gaudium omnium gaudiorum sine flue operando, gustum el nutrimenlum ipsi ministral:
babeburtt. 0 serve et lili Dei, quia ipse in primo ac ita homo, omnis creuluru est, quam ipse per
hemine le formavit, slude ut per abslinentiam rar- rulionalilatem scit et cognoscit, et quae ex praete-
nalium desideriorum in sanctis desideriis et bonis pto Dei per omnia ei subdila est. .Deus enim ignis
operibus in coelesti Jerusalem labernaculum tibi occultus est, quem nemo morlaliuni inspicere valel.
facias, etut pulcberrimis fenestris per esuriemju- Sed angeli qui ignei siint, eiiam igneaju faciem
stitiaeet charitatis Dei exornes; quia, ut domus per semper inspiciunt, el splendor Palris , Filius ejus,
fenestrns illustratur, sic eliain per cbaritaiero om-1" de cujTisitidumento, quod leuipus habet, propbeiae
nes virtules illuminantur et cognoscun ur. Vide propbetabant; et qui ^semper sine tempore anie
etiam ut tribulationes quas palienter sufferas, quo- oevunicum Palre fuit, ul Jounnes Evangelisla lesla-
niam per eas quaeque virlutes in le elegan iores tur, dicens : Inprincipio erat Verbum, ei Verbum
efficiuniur; et vide ut eliam in corde luo pulchram erat apud Deum (Joan. i). Sed Verbum quod in
formam, de qua tibi dixi, caule cuslodias, quate- principio apud Deum erat, de Maria virgine incar-
nus ipsa in ccelesli Jerusalem luceat. natum, fons vivus processit, qui omnes in se cre-
In vera visione, quam in aniraa raea vigilantibus dentes uqua vitae reficit, quemadmodum ipse dicil:
oculis semper video, curo modo sepluaginta et Qui in me credit, flumtna de ventre ejut fluent aqum
trium antiorum sim, a vivenle lumine ad scriben- vivw (Joan. vn). lpse etiam per inexslinguibileni
duro haecverba coacla sum : Deus vivus fonsest, ignein Deitalis, oiiinem ignem spurcitise exstinguil,
qui aquas emisit, quando per verbum Fiat, dixit: quia ante aevumin Patre genilus erat, cujus volun-
Fiant luminaria (Gen. i), etc. Quae luminaria fir- tas indumenlum ejusdem Filii sui aeternaliter ba-
mamenlum, solem scilicet, lunam et stellas por- buil. Idem quoque Filius Dei in aquis se baptizari
tant, el quaespeculum eorumdem luminarium sunt, p voluit, ubi eum paterna vox diieclum Filium suuni
quoniam radios suos in eas miltunt. Ipse etiam (Matth. ni, xvn), qui ante sevuinin aeternitate cum
splendens ignis ac aeternitasante sevuuiest; in quo ipso erat, teslatur; et qui per speciosam formapi
imago sua, scilicet forma hominis, semper et sem- humanitatis suae, onines inimicos suos, qui conlra
per sine tempore radiavil. eum pugnare volunt, conculcabit. ln aquis eniiii
Homo enim, quem ad imaginem et simililudinem meiuoi erat, quomodo illas per verbum suum crea-
suam formavit, opus suum ct indumentuin Deitatis vit, super quas spiritus Domini (qui vivus fons esl)
suaeest, qui secundum Creatorem suum operando, ferebutur (Gen. i), qui eas inovit et fluere fecit, ita
ad ulilitatem suam, quomodocunque voluerit, ulitur quod oninem immunditiain niuiidant, et nullam pu-
creatura. De liraosa namque et aquosa lerra homo tredinem in se conlinere polerunt. Deus namque
creatus est (ibid.), quaeper humorem aquarum, quas bumaiiilalem suam diabolum celavit, quem cuni
ipsaobtegit, ac pondere suo aggravat, infunditur. magna niultitudine diabolicorum spiriluum deccelo
Aquae vero cum calore solis, qui infra circulum dejecil (Isa. xiv), ipsorumque nuraerura, diabolo
rolae suae quaradam imaginem habet, el qui per ignorante, cum beatis hominibus complevit. Et
aquosum aerem humidus est, lolam terram perfun- sic Deus per casum Adae, ixiinam diaboli (qui ex
dtmt; et ita se invicem admiscendo, omnia gerroina toto perdilus est) rcparabii. Filius ctiara hominis,
231 S. HH.DEGARDI5 232
comedit et bibit, ut homini facere concessit, per A Aliissimi, quse supervenil in Mariam , cx ipsa car-
quotcarr» et snnguis crescunl et nulriuntur, ne in nem et sanguinem Filir Dei efiiciens, snper obl3tio-
offieiali opere suo aresceiido deficiant. Cibum vero nem panis et vini, aperlis vulnerihus Jesu Clnisti,
istiiin serpeiis coiitaniinavit, quando primi homines descendit, ita ul eadem oblalio paniset vitti oci-ulie
ipsi cnuseiti ieutes de paraJiso expulsi sunl (Geu. 111); in conspecttt Dei et sanctoriim aiigiloriini, in car-
iinde el per siiggeslionem diaboli, filiossuos in pec- nem el sanguinem transfurmetur; sicut etinm gra-
catis eOncipieinb), in dolore generabanl. Sed istam num et vinum per occnltam viriditatem, quaiu bo-
iiiortiferam conceptionem bominis, Filius Dei abs- mo videre non potesi, crescunt. Sed quia Immc
ter.it, cum de Spirhu sancto ex Maria virgine post ablulionera baptismi in peccalis sirpissime
sine omni peccnto virilis naturse conceptus et natus labitur, vuluera ejusdera Filii Dei lamJiu aperta
esi (Luc. ij II). FHius eliam Dei, corpus et sangui- sunt, quousque rationalis horao peecaverit, qimie-
nem suum in pane et vino discipulis suis dedit nus ipse per pceniieiiliam ei confessioiiem iu eistleui
(Matlh. xxvi), quia haec duo roaxime ei conveniunt vulneribus mundelur et recipiainr. Scd lioiiiines,
et coinpaiantur ; quouiam sicut granum in lerra qui haeretici et Sadducaei diciinlur, sanciissimam
abscOiidiuim, ex nulla alia coagulalione, nisi per humanilatem Filii Dei, et sancliiatem corpoiis el
calorem solis, elhumorem aquae , per graiiam Dei " snnguinis sui, quaein oblationem panis cl viui est,
in viriJilaie sua occulle nuscendo surgit (Joan xn), negant; ideoque diaholus, qui initimn esi nb illo,
el sicut botrus vini, non per puiationem, sed per«t qui nec inilium n.ec finein habet, el qui inprincipio
inysticam gratium Dei virel et crescil; sic elianj honoris sui, unitati aeternae divinilalis coniradjxit,
ipse Filius Dei sine omni coagulalione, el viridilale per bomines istos, tolam lerrain pulvere moriis
peccati carnalis nalurae ex occulla diviiiitate verus aspergil. Ipse enim menJux'
est (Joan. vm), quo-
honio processit. ignis enim qui in altum siccum niam obcaecationem infidelitatis, oculis hoininiiiii
puteuin absconsus est, ubi postea crassa aqua in- islorum infundit, eos ila obcaecando, ul itt Deuui
veniebaiur, cura qua sacrificia aspergebantur, quae verum nec speraic, nec credere possint; et ita vi-
per magnuin ignem , qui accensus est, consumpta pereo more omnem sanciilaicm et lionorcm Dei
sunt (// Machab. 1), Deum inexslinguibileiii ignem, perhomines islos mordet, qui eum per suggesiio-
et vivum fonlem esse designanl. Nam ipse Deus, neiu suam sequuntur, et qui per omnia Deum vivum
quem idera ignis et aqua significani, in alta profun- per infidelilatem despiciunt. Deum namque verum,
ditate sua lam occultus est, quod omnem inielrec- qui invisibilis est, et eliam animam , ac spiriluro
tum huuiani ingenii excedit: unde etiam omne car- Q ( horainis in recla fide non habent; quoniam oraiiis
nale desiJeriuin in Maria virgine ila consumpsh, eorum intenlio ad illa quae carnalia sunt, tendit:
qbod ftlius suus absque omni incendio peccati ex ideoque otnnia qu» Dei sunt, quemadmoduin ille
ipsa homanitutem suum induii: Spiritus sanctus qui eos seducit, conculcanl; quia verba veritatis
eniin, qui vivus fons est, suavissiiuo humore suo contemnentes in mendacio et in falsa doclrina sua
eaiu perfudit, sicut ros super granum descendit; gloriantur. Perdiius vero angelus, per rationalila-
ita ut per virtutem Altissimi ab omni ardore, qui lem suam scit, quod homo ralionalis possibilitalein
per suggestioueiu diaboli nasceniibiis hominibus operandi quse vult, habet: et hoc in prinio hoiiiine,
fit, et abomni dolore bumanaenaturae el genilurse qui praeceplum a Deo acceperat, recognovit; ac ita
obumbrala sit, quemadmodum angelus ad ipsam ineadem qua mulierem deceperat, illud quod prae-
dixil: Et virltis Altissimi obumbrabit tibi (Luc. i). cepit, scilicet ut crescerent et mulliplicareniur, in
Priwus aulem ortus imrounda. coagulationis, quae hominibus isiis destruere conatur, eis suggereudo,
sine Spiriiu sanclo exoritur , in aquis baplismi per ne secundum pneceptum legis, sed secundum hoc,
Spirhnm sanclum, velut aurutn in igne inundaiur quod ipsi per suggeslionem diaboli sibimetipsis eli-
el purilicaiur; quonium Spiritut tanclus super aquus gunt,«vtvant(19).lpsequoqtie eis snggerit, ulcorpus
ferebatur (Gen. i); ac eas moveri, el fluere fecit. D I suura per jejuniumj macerando coiistringant, et
lpsaeque etiam spiritale elementum praj caeieris postea omnem voluntatem incesti desiderii eorum
sunt, et in ers etiam animaiia in natura ab aliis perficiant; et ha, ipso suadenle, ubomni sanciitute
aitimalibus alienu, nascunlur et pascuntur. Hoino legalium pra.ceplorum oinnipotenlis Deideliciuut;
namque cburismute et oleo per gruliam Dei inun- quoniam in omnibus praeceptis quae Deus per Moy-
ctns, ei igne Spiritussancti accensus, inbaptismate sen, ac per alios propbetas suos prolulit; et quae
sanctilicutur, ac denuo in confusionem antiqui ser- postea penFilium suum revelavit, moriui sunt;
pentis, qui primum ortum suuin letigit, renascitur ideoque per eos lota lerra pollula est. Unde vos, o
(Joan. m); ct ita per graiiam Dei ab ipso hoc mo- reges, duces et principes, ac caeteri Christiaui homi-
do polenter eripitur, ac in fonte baptismatis per nes, qui DominUmtlmetis, verba ista audite, et
fontem vivutn, scilicet Spiritum sanctura, ad aeler- populum islum ab Ecclesia, facultatibus suis prjva-
nam suhaiionem regeneraiur. Eudem etiam virtus tunt, expeilendo, et non occidendo, effugate, quo-

(19) Nolandum illud, ne secundum prwceptum U- nullura prxceptum legis observanl, non vere con-
qit. Anabnptisla. ct coucubinarii hic uotantur, qui tinenles.
233 EPISTOL.B. — EPIST. XLVII. «54
niam forma Dei sunt. Igneus aiilt-111Spirilus Dei,. A permiltat divitias habere, et eas pauperi sub-
qni Vivusfons esl, per gratiam sttam vobis infiiii- trahat, formam pauperis, qiise sua imngo cst, 11-
dal, ut liaecante diem tillionis Dei, faciatis, qnate- nien diligit. Dives enim per sitperhiam diviiiarmu
fliisdcomni lionoreet bealiiudine corporisvet anl- suaruiii hotninibiis, quibus nocere poiest, imperai,
inaenon deficiatis. et eos tractat sicut nou sint horoines in forma
Deus homini praeceplum, in qtio onniis lcx lale- sua : et hoc modo bonutti nomen hominis, st-ilicet
bat, dabat; ccdhomo illud praevaric.iius est, et ideo quod ipse iraago et siinilitudo Dei est, blaspbo
per csstiin expulsionis jmlicatus esi, in diiolms inatur.
inodis mortalls existens. corpore scilicet moriendo, Detts itaque praecepit : Diliges proximttm tuitm
«l veraelucis visioue carcndo. Uude etiam in man- t'cut leiptum (Levit. xix; Matih. v), loriiiam luaiii
sione illa perdiu-are non potuit, ac proeJictam vi- scilicet in ipso attendendo, eiqtie oiiinibus contlo-
sionem perdidit. Ipseenim Deum veraciter scivit, lendo, et orania quse mnie egerit, moleste ferendo,
et quod ptaeceptum illius ctisiodire deberet, agno- ' qtiia forma lua in malis ejtts per ipstim blaspliema.
vit; sed quia setvum audivit, et quoniani mulieri lur. Cttmque homo bsec fecerit, boituni opussecun.
sibi subditaeconsensit, jusiura judicium jusli Judi- dttni Filiuni Dei operatur, qui carnera inJtiit u(
cis super eum venit. Ei judicinm istud Deus homini "' bomini condolere possil. Sed qui spernit pauperem,
super illos dedit, qui magistrum in obedienlia non soluin in illum, sed etiam in oinnipoieiileni
aguoscere noiimt, etqni omnia mandata legis prse- Deum peccat, qni formnm boiiiinis apprehendil,
varicanlur; unde el corpora ipsorum morli claban- per qiiam legem tledit, et ex qtia reJaigiieliir, quo-
lur, guoniam iji luce legis mcruii sjint. Sed tamen niam iraitsgressiones legis sunt. Quicuuque uutem
nragisiri, qui in vice Christi sunt, praevidere de- toiam legem servaverit, offendat autem in uno, faclut
beju, si aliquam entendaiionem in se hnbeant, an- est omnium reus (Jac. 11);qiiouiain tjiiicin.ique Cae-
lequain illds niorii tradant. Et cor eorumdem lera legis mandaia Leiiueiil, et uno inufiilalo 111
inagisirorum in hoc purissimum esse debet, ne ul- lege carucrit, illml propter odiuiu non diligeudi»,
lam injuriam, aut blasphcmiam ipsis ab illis illa- sed velttt picturam picloris jllud babeudo, hic ali»
lam, in jtidicio aitendant, et ita morli sanguinem proeccpta perfecte 11011 iuiplet. Sic e iam fit, cuni
duiiiiiatoruni ctun ujdicio tradant. Quod si cor co- bomo debilitaiur in 11110 membro sive per naliviia.
rmii piirum non fuerit, a praesentia hujus jitdit-ii tem, sive per aliquod iiifortiiiiitiiii, cictera niembra
fugiant, ne verba ipsoruin proxiraos suos interfi- sua ei condulcbuni, neciiiillo clebiliialo perfectum
<.ant, diligenlissime Evangelium Domiiii aueodeu- soialiuBi atil auxiliuin liabebnnt. Cibus qtiuque noi|
les, ubi dicilur; Soliie judicare, ul non judicemini. C • bene cociusel insulsiis, hoiniui nec vim, uec giistuin
/B quo enitn judicio judicaverit, judicabintini confcrt; sed vix homo per illum vivtt. Sic cliain
(Malik. vn). Sed nec judlcabunt secundum qttod qtii igneam charitatem pon habct, omnia mandala
ipsi consiituunt, nec secundum placilum volnuiatis legisuon recle coquit; sed ea ul debile niembruni
suae, sed secuudum judicium omnipolenlis Dei, ita suuin habet: elqui de sapienlia opera sna non col-
ul -quicunqueintoleraliiliier omnibus praeceplislegis ligit nec discit, sed illa a scipso conneclit et opera?
adversarius exsiilerit, et qui a criminalibus pec- tur, hic comparatur homini, qui imagjnem secun-
catis se absiinere noluerit, hic secundiim judicium dumformam hominisex ligno facit, quae vivere non
Dei, el nou secundum v.oluntatem boiiiuiis jtidice- potest; sictil etiam ipse, et operasua mortua suut,
tur.QiLod si ille propter timorem mortis, culpam et etiam velul mtilus est, qui voce rationaljiatis ca-
suam se emendare promiserit, semcl et secundo rel; unde el sjc.ut reus in oninibus mandatls Dei
judiciuiii Dei differatur: el cum sic probatus 11011 existit, el de ipsis in judicio Doroinorespondebit,
einejjdaveril, secundura verbum Filii Dei, pienae qtioniain ea secunduni voluntatem suain operatus
judicii reus eril. Hoc modo de omni judicio quisque esl. Praevaricatio itaque manjaiorum legis, in eih-
homo provideat, ut non secundum voluntalem ho- Q nicis, et in infiJelibus, et in eorum sequacibus estr
miiiis fiat. Allendepdum quoque esl, quid Jacobus quia fide cnrent. Qui atilem per baptisniiim et liJcti)
de djvite el de paupere loquatur, dc divjte scilicel fidcles exislunt, et quantiim potuerunt, iu manJaiis
bene aurato et veslilo (Jac. 11). Dives enim propter Dei operaiitur, atque toto corde geraunt, et al
iuagnain pecuniam suain honorari vull, reciphur, Deuni aiihelant, auxilium illius postiilando, el pu>-»
et Ikoiioraiur, videlicet propter ajjxilium adversi- • ni.tentiani de i|lis qusepraevaricatilur fuciendu ; qtior
tatis, et propler liinoreiii potentiae, qtia saep.e ho- liiairt alii ab infantia, alii a juveniute, alii in scoe-r
niines laedil.Pauper auleni propter auiorein Cbrisii rtitte Deurn quacruiii, et ab ipso omnia postuIiiH,
suscipiendus est, et quoniam fraier honiinis exislit. bi licet peccuverinl, lainen per jiiJicittm non abji-
Nec isii pares babenJi suiit, quia hoc sine cliscre- ciunlur. Nain i» omnibiis ist s, 0 Jeius;.|:m, ninU
lione esset; quouiam qui divitciu et paupercm in1 liludo suiiciorum, juslorum et electoruin, pcem-
una sede sedere faceret, dives hpc facere dedigua.- tenlium el publicaiiorinti nd te veniet (Isa. LX).
retur, et pauper inde terreretur. Pauper namqtie1 Divina clarjtas, claritatis, qusc inter opus tuini)
propler aroorera Dei recipienclus' ct babendus est, , clarescit, tu radix illaes, quae plurinios ramos cmi«
quia fraler hominis est, ct quninvis Deus divitera1 sisli, et sol es ciim ij.iiiiiinc.rabilibusspbacris, spijj»
PATROL.CXCYIJ.
£55 S. HILDEGARDl* 236
rel sanciis et electis ttiis, qiiorum nnmerum nemo A stitiiisii, et in igne Nocconserv.isii, ul Je ipso novus
capere polest. Tu enim in principio radicem unnm mtiiiJus cum igne s.inctitatis proreJerel, qna iuglii-
plnsmnsli, qttam spiraculo vitaevigilare fecisti (Gen. vies serpenlis clausa, el vis ejus ila combusta el
n), el ad Jcremiam dixisli: Quid vides, Jeremia? supernta esl, ul illi qui per ignem et aquam rcgene-
Qui libi respondh: Virgam vigilanlem ego video rnntur, in vera fide persistenlcs, ntillo moJo per-
(Jer.i). danlur. Tu enim in igne tuo aquam exsiccasti, ne
Qusedamradix cumramis suis processil, el noxiali in utrcm Noe flueret, in quo praesignasii mortera
ponio obnubilala est, quod nox supeream evomuit; perditionis boroinum finiendam, sicul eliamhomines
untle et ipsa in tenebris ramos stios multiplicans, in nqua morte finili sunt. 0 sanctilasciquae,iu qua
jttslitiam coeliconculcare voluit. Sed tti, clara divi- Filius liius morlem contrivit, qitem Virgo de luo
niias, in aquas claruisli, et eas quasi in ulremcon- igne concepit, qui in ea oranem livorem aquosi pec-
gregasti (Psat. xxxtt), in quibus omnes bomiues, cati exsiccavit, ut ex illo non Isedereiur, quemaJ-
«•xeeploNoe el ramisejus, snbmersi sunt (Gen. vn). niodiim etiam Noenon Iaedebaltir.In his enim signis
Islum vero, scilicei Noe, ad operaudtim miracula prscvidisti quod in Maria perfccisti, quoecaput ser-
tua imbuisii: el ideo opus siiitm quasi in scientia penlis contrivil (Gen. m), per quem priinn niulier
infanlis ctim gautlio operatus esl; quia iiondum sci- jj decepta est. Noe, qui saluliferum signiim es, qnia
vit nec sapuit, quse ei locuia es. Acreutn quoque Deus occulte le docuit, qiinlilcr per aqiiam salvari
fumum ei objecisti, qui venas el medullas bomiiiis posses (Gen. ix), et tordi ttio inspiravii, ul nd su-
concutit, ut humanis sensibus non impediius, oedili- crificnnduin ei, uiensam aedificares, lu velut aurora
citim quod eum docuisli, velut in laeiilia infaniis existis; quaescintilla solis es. Deus in te praesigua-
aeJificaretur. Sic eliam facis in hominibits, in qui- vitnovam et veterem sancliiaieni propheiartini, et
Ims miracula tua operaturus es, cuin per tuam in- snpientiuin, cl observationem integritniis, qtue non
spiralionem aliena humanis sensibus loqiiunlur. in laterc viri, sed in forma mulieris planinia est,
Postquam aulem Noe in ahitudine, in quam levave- quae in polestale viri non fuit; sicut etiam potesius
ras, oedilicium suum fecerat, priinum aedificium aqu.e libi nocere uon poltiit. Deus etiara iioviim
Abel, quoil in effusione sui transierai, tle ipso exci- niiiiidiiin ex le procederc fecil, el rigatam lerrain
insli, eumque ila iuspirnsti, ul aliarc a-dificarcl, per aqiins libi deJit, in quu vineas planlasli, vim
super quod tibi aliissimo Deo sacrificium ob- viui lunien ignorans, per qtiod sensus boininis <le-
lulit. niidnnlur. Sicttl eniiii filitis, qui niiditnieni tuain, te
Clarn divinitas, qu.T iiiiiumcrabiles spnaerasvitae ul patrem honorans, lexit, gloriose libcrtatem suani
Tiabuisli, primum liominemplasmasti de limo lerroe,'C <lclimiil,'alio in servum illius redaclo; sic bon:e
el illum in loco pnradisi consliluisii (G-ri. iv), ut sricnliic inala scicniia servitus conslnt. Tu eliam
in angclica lattde socielulem hnberei. Serpcns au- l.im tortuosus in peccaiis, ut fil i lui, non fuisii,
lein in dolo octiluni snuni movit, el iliiim fallucibus sicut etiani filii AdaecriininosJorcs ipso fiicrum. In
vcrbis dccepil, le apnd eiim nccusaits, qui etiain beiiedictionibiiscniin libcrtaiis, sancii et elerti sunt,
priinum se tibi opposuil. Quod diaboltts fecil, qua- et etiam illi qui per poeiihcnliam de servitio pecca-
teniis bomo.de puradiso cxpelleretur, cl ne in lo- tnrum in liberlntein redicrutit. Illis qtioque oinnibiis
-eum, de quo ipse expulsus esl rediret, qiieni novtiin tluliir luba caitere, ctijus sunus anie Ibroiuim Dei
opus creuliiin, pracierquam se cognovii. Clara el sonel (Apoc v). Angeli qiioque vocibus suis Dco
jgnea Jivinilas, in igneis spliieris, quas in te iiabtii- Intides sympbonizanl, de operibtts bouoruiii Itomi-
tli, per sanclam iniaginein humhnilaiis luoe caput iiuin aJlmc in corporc viveiiiiuni , qna. semper
-serpenTisconirivisli, ul sc, priusquam opus luuni iimlt plicanltir, el anie Detiin as<enJtiul super ati-
perfecisses, nunquam erigerel. Ipse eniin ignem, rcum ullaie, qtiod iu conspeciu ejus est, cl de ijisis
qui lu es, neqiiaqttumUngebal. Sed in quadam luce seinper iioviim canticiini Dro conciiiunt. Auictim
clarilulis, in qua mendax fncttis fuit, et idco huma- ,., ciiim tiliure, opera sniictorttin inleiligemla sunl,
nitas tua ei absconsa est, et ideo etiam angeli, qui qua?ipsi, in corpore ntanentes, operaii stiui, ct qua.
ignem tuum tanguut, ab eo recesserunt. Postea vero iu couspectu Dei, qttasi aureum all.ire fulniinuiil,
opusluum, scilicet liomineni, cum igne et clarilaie el quibus Aguum, scilicel Filiuin Dei imitali
': lecisii, ita ul illi perdilo nunquam ex lolo sirailis siinl.
efficerclur, quaein lanlo nuinero ad imagincm tuam Ipsi qnoque sancli opcra sua, el eiiam opera
colliges, ul nec angeli, ncc anima. enm dintimcrarc ipsorum beatonim, qui feliciler operanlur, Jiiiuiiie-
possint. Quidam cnini hciniintim ignei sunl, ct ntl rant Ciim canenie luba, cujtis souus c»t ul vo\
ignein se converiiiiit, el quidnm in luce clariiati. aqiiaruni nniliarum (Apoc. l), quaeclulcissimosono
simt, eltle luce ruunt; et iteruin postea ad ignein circHinieiiiis firnianienli intermisla essel, et huc
lesurgiint, ac columnaecceli cfljciiiniur. Tu, clnra voce laiiJis auxiliiimjlli a Deo quaerunl, qua. san-
diviiiius, ignis et claritas cs, quibus ciiam ficiilc ttis opcribus, qtiaesursiim supcr allare ante Deum
vas fecisti, de quo indumentiim tunm induisli; ct ascendiini, opera et merita ipsorum tangiuii. Sic
«ic in tribiis viribus exislens, opns luum etiam in nainque Deuin pro ipsis orant, qnatenus ipsi a
iribus virilij» conslituisli. In clurilate Ailain con- bonis eperilnis, Lcv;aihan decepiione, non
inipe-
217 EPISTQL.E.'—EPIST. XLVH. •£,:'
diantur, quse exemplis eorum cum elcmentis ope- A } sti. Tu praecepisti Abrahas, ut in carne sna se vui-
rahunltir, quod canens tuba eorum significat, quin neraret, qtioede deceplione, de saneiilale casliiaf.s
Dens abeis, sicut ab angclis, quos clarjiate stta in inccsla desideria mulata est, qnaetti per nqtian
perfudii, laudalur ctglorificaiur. Vox enim sanclo- et bnplismum abltiisli, in occiillis niysterlis, qni-
rnm, qua Deuin de suis ef de aliorum boiiorum ho- bus etiam ipse nescienler decepttts est. Abraliam
niiiiiiiii operihus landanl, quasi canciis luba est: ad praeceplum menm, carncm stiatn viiluernnle, et
unde el ipsi canticum novum anie ibronum el diabolum coiiftidil, qui ifiysterium iilutl non cogno-
Agnnm canlant (Apoc xiv), et terra, scilicet ierre- vit, et in ea parte hominis confusus est, qun etiani
ni popuKinvoces eorum resultanl, in meriliseorum hominem decepit. Tu eiiam praecepisti, ut dilecliim
Deuin landaales, et dicenles: Gloria iibi, Domine. suum filium lihi sacrificarel (Gen. xxn), in quo p-:p-
O sancta Divinitas, lu in rcelo ab occullis angelis signasli liiuin Filium pro populo saertficandum. 'Se4
glorificaris, qui de lua claritate scintillae existunt, vihrantem gladitim super ipso ligalo exlensum, aa-
•et de hoinine (quem delimo forinasti ad indtiiiicn- gelus luiis prohibuh, et arieiem ex aliis ovibus non
-tiitn luum) laudaris in lerra. Quod Joannes evange- procrealum, sed oslensionem tui miraculi illi osten-
lisla clnritnle Dei inchrtiil, el in flamma Spirilus disli. Homo eniin, qnem lit plasmasli, per diabolusn
sancti exarsit; et ideo in corpore suo coelcsiis fuil, B ] decepitis esl. Cnde omnis humana natura ita con-
ut Itomo anteruinam exstilit, unde pondus et gra- taminaia est, quotl omnis Irotno lotus in peccatis
vedo corporis sui in lerra remansit, ipso in ccele- cnrnalis desiderii concipiiur. Natura etiaiw hominis
stia sublevalo, qnasi in ictu ocitii, sictit posl no- iia disiorla ettortuosa factaest, ut nulhis socinm
vissimum diein omnis corporalis gravedo combure- stitim liberare posset tle c-rpiiviiate d.nboli; ttnJe iu
titr, sanclis animahus nd coeleslia volaniibus. Joan- leipso ordinnsli tunicnm Filii lui extenlain de sin-
ncs B.iplisla forliluJiiic Divinilatis pcrfusus in plici terra, quae de nullo germinaverat, cujus san-
carne stia (Maiih. m), otimino a spinna serpenlis guinis calorem cnlor Spiritus snncti nccendernt,
ttiortiius fnh; et ideo amaris verbis peccantes cor- quae sicul ovnm n rarne nnla est, quod per gnfli-
ripuit. istum Deus antc humanitateni suam praemi- nam folum, puTliim emitiil; sic ipsa Virgo calore
sil, aniequnm pleniliido lemporis veniret, in quo Spiritus sancti fola, filitim genuil: et sicul pullus
Oeus homo facttts est (Gal. iv). Nunc autem invoco absque cnlore gallina. ex ovo iitinqtinm proccderel,
et adoro tc, ut me ptisillanimem, quse vcrba isla sic Virgo ahsqtie culore Spiriius sancti '.imiquain
viJi el audivi, quod lu solus scis, iu canticis bea- Filium procrcnret.
.nrum aniraarum conservare velis, el omnes qtii Mysieritim isltid lotum in nr.ete praefigtiraltim
jiropter puram fiJcin nominis tiii stuifiose mecuni fuii, qui in spinis pendebnt, ut Doiiiitiiis ad Adam
Jaboraul, iu siimin gratiae ita collige, ut a te iiiin- dixil: Cum operaJitsfueris lerrnm, spinaset Iribnlot
quam peregrinemtir. Tu enitn solus ignorantimn gcrminabil tibi (Gen. 111).In lahorihtis operis su.
meam scis, qliae doclrina Scripturaruin stellala non mniiliosa vindicla ei ostensn esl, quia contempsit
suin, quae iiiiracula lua narranl, ul ctiam in stellis piaecepliim Dei, quod incccpit, cl non pcrfef.t.' rt
lemporn discernuutur. Undc rogo le, ul ab omni non gloriam suam contrivit: cl idco lncida vcstis,
jiigrediitc malignoi tim spirituum me liberes, el ab quae absriue omui obnuliilalione fnil, ab eo aMaia et
omni dnbio ignoraiUise mesein corpore et aninia scissa esl, ul etiam spime et Iribuli IIOTInrm vcii-
jconscrvcs. Ilcrutn rogo, le, mhis Pater, nt mecura dunl. Filitis, qni absque oiiini virili sanguine naius
JaboRutles, igue chariiatis luae ames, et in l.bro est, in cl.iritate Dei calore Spiri:tis sancii, illeso-
vitavqni scienlia tua est, scribas, til a te niniqtiam lus in ligiiutn siispcnsiis est pro crimino AJ:ie; rirj
sepnrenliir. 0 Noe qui principium es sanclhaiis et niifliim similem hnbitit, aiiiinns' libcravil, infernttiu
xauiorum, qui a le processcrunt, rogamus le, ne des|ioli.intlo: et quis est isie qui hoc fecil? Dein
nostri in canticis latidum tuaruin obliviscaris pro- scilicel, <|iiiabsqtic omni jncceptione, <:efc u ct inu-
pter negligeniias nosiras, se<l propter amoiem j) j lalione, dies iila csi, cujus claritns iiiinqiiam nliqua
illius, qui le jn inijacuJis suis elegit, in laudibtts et luce illustrata esl. SeJ ipse luv oniiiis fnclura? et
«rulionibtis tuis anie Deum noslri ncenior cssc tli- crealura. suae est, <lequo David Jicil: Quis esl ule
gneris semper. Amen. Sancla D.vinitas, quaeabsque rex glorim? Dominusfortisel potens, Domiiiitspoens
joinnitlivisione iulegra existis, (u per verbutn Uiuiii in prwiio (Psal. xxili). iloc cst, Deus itiexsiiiigiii-
ju oumi crcaliijM pnro noiiiine generas. Forniic, Jnle lijiiieu est, quotl nunqiiaiii inveieraseei, m>c
quacper verbtim tuum formalae suut in gencre suo, eviincsrel, nec in lieclitiin clitcciiir, el ipse esfK'-.\
a viLu non cvanueriinl. Qiucilain creatura ex viri- glor ae, ITIJIISgloria ahsquc o:iini noxiiili ohscuiitnc
dilale, qiuedam cnrnihits imluln ex sensibili natura persisiii, cl uon ilcficit, sicut lempora hoiniiiis <lc-
sua, qiiaedainex VPTIIOSO flatti suo, qi);cilai)ies aere ficiiinl, qii:e iiicipiiinl ct urescuitt, ct sempei- inu •
flueutis aqnac vivil. Tu enim integinm el ind.visani Innlur. Se I ipsn in viriJilaie sua slnbiiis ei iiiiniM-
obedienliam indnmenti verbi lui, in Aliraliain prae- lahilis perinaiieb t, sicut l gnum quvtl ptantatum est
signando scripsisii, cl eam piiram et inicgrwn pro- secttsitecitrsus aquarum (Psul. i). Gloriam eniin. quui
pier libeniiionetn eoruin <|iii pceniteniiam (de tn- ipse 1-ciis cst, nec angeliis, nec homo ullo numero
obcJieulia, qii;c in Atluiu exnria) ugiint, custodi- fluirc mjc ditHimprurc vulct. Qtioniam ipse integra
J59 S. HILDEGARDIS 240
pleniltido est: et ideo angcli utioqttnmsaturabunlur A processii, quas nobile gcrmen Filiuni Dei gemiii,
ctim inlueri; qiioninm semper ignola el novn in eo quod lotnni inuiidum illuroinnvii, per quo.d eliam
videnl cum gloriosa jticiindilate. Ipse vero foriis ei capul serpenlis contrivii. 0 roilis snpienlia, ctijus
potens; quoniam omnes creatttras in foriitudine sua ordinalio in omnibus rrealuris luis justa et vera
potenter pcrdiixh, et unamqiianiqite in generesito esl, salva honiinem ilhini, qui islam Scripiuram vi-
mobilem constituit; et ita absque caecitate oinnia dit et audivii, et fac eam priucipem reJempiionis
creata sunt et absque defectu. Domimts potens in Filii lui, ut a iiumero islorinn nuiiquam separetur,
prwlto, qui contra dracouem piignavit, et euui in qui in regno luo gatiilenl. Libcra me ab oinni falla-
toelo superavil, ac in inferno ad pcenas rouliliaesuae cia uialigiiorum spiriiuum, qui me cum omni huma-
prostravit, el porlas inferni confregit, et aninias no geitcre odio habeiii, nc ine, ipsis conseniicn 'o,
illoriim qui eum agnovernnl, sectnn duxit, nec istud coniaminem: hoc mihi concedere velis per san-
alius facere posset, nisi polens sit. 0 pura, vera et clam Mariam, maris slellam, el per Filiuui tuuin.
ignea Divinilas, in lua potenii vi planlasii primuin Amen.
immortalem et iminulabilem icrram, in qua primi Divina Deilas, qtiae,ctini aliis potentisetusesuper
honiines se coiilarainabani, conira proecepluni et pennos rentorum volas (Psal. xvn), quorum elevalio
voluntatem tuam delinquentes, quos de endeni lu- B el volaius per vim iiiam existit, per fortitudincni
cida regionc cxpeilebas forti potemia lua. Ruinam (uam ralionalitas in angelis et boniinibiis, qui opus
tamen isiorum reoeJificavit, post effusiouein aqtia- luum sunl, volat; el lu snpienlia cs, qusc islorum
TUIIIinibiiim per novam progcniem quaeex Noepro- ralionabilitali scientiam Jal, ut qualia opera eomm
cessit, puslquara serpenlino generi ostendebns quid sinl, agnoscant; et _a, velut snpiens vir, doinum
iu rurti poleniia lua facere posses contra lurorem sii.iin supra petram, scilicet Chrisliim, aedificeut.
draconis, qui in aestlmatione sua omne humniiiim Ralionalitas boniinis, cum sapienlia lerram pro-
genus deglulire deberet, quod diabolus tamen uon funde fodil, quatenus sttpra petram domum buam
cognovil; quia tibi nunquara servire inccepii. ln aediilcel(Matlh. vn). Untle qui cum sapient-a nd
omiiibus quac cum diluvio faciebas, qtianJo homi- coslestem amorem aeierni Dei volat, viam vanam in
nes demersisti, ruinam errautis lurbae oslendebas. peccalis vivendo despicit. Taediosusautem el stut-
Tu eniin, sancia Divinitas in Noe novam sobolem lus homo, quem taedel lerram in altum fodere, el
planlasli, sicul etiam lerra in allum modum eversa, domiira suam supra pelram fiindare, hic desideria
IIQVUIII succum vini protulil. Abraham prima radix carnis suie colit et deridebitur. Tu, pura Divinitas,
fuil, qnoe in ramis generis sui floruil, sicul virga Q Moysen de aquis sumptum servasii, qiiem lilia Ptta-
Aaron de radice abscissa frouduii (Num. xvu), iu raonis tanquam firttimsutnn nulrivit, ne tnortestil-
qiia proesignasfiNati lui lncarnationeni, qui in pu- foearetur (Exod. n). Aqua Spirilui sancio adest,
dica alvo Virginis, de vi ttia, sancta Difinitas,absque quoiiiuin per eam oninis fornicalio et forma exim-
ouiiii carnali conceplioue llortiil. 0 pura Divinitas, nitur, cui biiinidilas adest,quia oninia lemperanlur,
'lu allendisli maliliosuin audhum priuiae mulieris iil eliam iguis magisterio suo omnia teniperat. Sa-
per serpenteni deceplye, et nobilissimam virgain pientia rationaliluti ailjuncia est, et corpus ejusdem
Mariam, de vi lua florere fecisti, tjtise nuniiuui ar- rationalitalis indumenium existit. 0 sancta Divini-
changeli cum audilu verae humilitalis suscepit, et tas, his tribus viribtts omne opus tuum perfecisti,
in vera Btle libi obedivit (Luc. I). llanc III super in iila tiniiale in qua nulla divisio esl, nec utlum
•sidera in ceelum unicam mairem tuain aliena. nu- eortim aliud tnjiisie excellit. Sed lu es omne in om-
lurse levasti, quo non venerut Eva: quoenobis per- nibus (/ Cor. xv). In possibilitate poientiae tuae
didil Eva, «a per matrem snlvulionis cum oimiibiis creatiirnin tuain mtililplicnsli, quae in una forma
ornameutis paradisi, nobis reddila elreservaln suni. multos sensus hahet Tu eliam praevidisti in visione
Niinc, o laudabilis Divinitas, laus tibi sit, qiioniain antlquorum sanclorum, et in sanclis novi lesta-
omnin uialiiiosa bominis reparabas, et in scieutia D nienli incarnationeiii tuatn, cui ipsi nJsiinl, sicnt
tua scripsisti quaftler iiiiinicu.n luuin superares. fecisti per nubem in Noe, et per arieiero iu Abrn-
Ad proiiuntiandain hanc Scripiuram viros clegisli, bara, el in Moyse, quem de aquis suinpsisti, in quo
de qtiibtis isti praecipui fuenint, iu quibus ostendi- legale fundauienlum tiitim scripsisli,>el occutta my-
sli bmiiia malitiosa casus Adae, per Filiuin tuum steria et miracula qu.e bominibus ignota siinl, in
reparanila in melius, sictti post diluviuin terra et mirabitibus tuis fecisli. Tu enim per clavem nti-
bomines quadam noviinte in melius reparata suut, bium aqiias effudisli, el per circuincisionem bapti-
et in Abraham inobedieniin per obedieuiiani deleia snium Abrahae.oslehdisti, cujus vinctionem per
esi. Abraham fuit radix incipienlis sanclilatis, qui Moysensanclificasii, quem filia Phnraonis de aqtiis
per obedieiiiiaii. pra-cepiuin Dei servavit, et omni- suiiiptum servavit. Filia Pliaraonis. EciTesiain si-
poicnti Duo hosliain bonae volunlatis oblulil, umle gutficat, qnaeex gentilibus idola coleniibus ad Demn
ct nierito paler mullarum genlium dicilur (Gen. per abliilionem bnpiismi, et iinciioiiem Spiritus
xvn); quin his, scilicel obedienlia, ob.ervalione sancti'(cui maXime aqua perlinet) ad Deum con-
praiceplorum Dei, te, sancta Divinitas, teligil et versa esl. Futtira miracula in Moysepraeridisti, qtii
-ignavii. Ciidc olinin nobilis Muria de slirpc ipsius ucr igitcain coluniiiani iu nocle Israelilicitm popti-
2-.r EPISTOLJE. — EPIST. XLVH. 212
,um dtixil, el mare Rubrum divisil (Exod. xiv), perr A dus enarrare non posscl. Bolrorum autem opliiinini
rujus significationem cliabolns ctiin oinnibus scqua- viniiin suam dulcissimara doctrinam significal, qua
libussuissubinersus est. Virga vero qua aquas di- honiines in parabolis docebat; quia divina myste-
visas coufluere fecii, lcgalem correctionem, qnai ria, generi per consilium serpentis obnubilato, vi-
pleiuiin niinieruin primtini constit.uil, supplebit perr denda non sunt, nisi ut facies hoihinis in speculo,
Filium suum. Ecclesia namque per incentliiim vi- in quo lamen non est, resplendel. Quomodo enim
lioruin n ultns persectiiiones patitiir, siciit eiiami possel vita a niorlali boniine videri? Ipse eiiim ob-
Israel in ereino multas pcriurbalioues, contra Deumi scnra verba homiuibus loculus cst, scilicet parabo-
iiniriimrniis, perlulit. Moysi, qui rubum non arden- lus, quia in peccatis concepti verba vilae aliler ca-
«em ardere vidil (Exod 111),Israelilictim popiilumi pere non possent. Filius enim Dei, qui divina vila
salvanduin ntmtiasti, qui ignis signnvit Virginemi est, iu iiiiindiim venil, qui labernaculum esl boini-
per Spiriliim saiicluin absque omtii commistioneJ nis, noxiuli pomo decepti, qualenus eum ad vilam
viri Fjliiim ttuuri genituram, pcr qttein populumi revocuret verbis doctrinse suae, quem in htiinana
Isrneliticum in aqais sanctificasti, quem in Abra- specie, quoe deilatem suam lexerat, videbnl. Foim
hnm plantasti. Tu eliam Moysidiligenlissinm ainicai vi/us, cujus divinilatem nullus intueri potest, Deus
ttiodorsiim luum ostendisti, fociem luain videre de-- B omnipoieiis est, qui in praescienlia sua predeslina-
siJeranli (Exod. xxiv), per quod ostendiiiir, a vi- veral iiicarnundum Filitim siium cx homine, quem
venie homine aeiernilalein luam in bac terra viderii nd. iiuaginem el siuiilitudinem suam crenverat,
i:on posse, nlsi qunnium in fidc coguoscilur. Ipse) qtiatenus pcr ipsius snuctara humanitalem, bomo
cniin secreia niirucula lua atnplius buinano sensui perdilus, libernietur, ab aeterna morte, qui niillo
suscepit, quain caeteri homines, unde ctium exter- modo alitcr liberari poluit. Filius namque Dei,
rittis ei exeussus est, el bomincs latet quid decor- unica vita absque principio el fine existens, morta-
pore ipsius feceris. O sancta Diviniias, laus libi ini lem hominein ad vitam sttscilavit, a morte seterna
omnibiis operibtts, quae in his Iribus colujunis ope- restiscitavit, qiieni in duabiis uaturis creavil de
ratus es, el dc omnibus miraculis qnae ad uovissi- maleria lerrx, unde peccala sentit; et ex anima,
iiiuni liomincin operuberis, quia per Spirilum san- per qiiain Dcuin omiiipoteiiiein el invisibilem intel-
rluin iu his iribus viiis omnes caeleri prophetsc! ligit, qui aliissimus mons esl, ad quein niilla crea-
pennaii siini, ei CUOJipsis volant. Ivunc observai lur.t nscendere valet: untle decebat eum, a qiioom-
«lag-ios et parvos, qui de Spirilu luo scripseruul, clL nis creatura descendil et niovetur, ul per Filiunj
me piisillam qusc de spirainine Spiritus lui, cumi siiinn, Deutn scilicet et hominein, liberarel, qua-
islu scripittra laboruvi. Josue volanles peniias Moy- ' tcniis vacuus angelicus chorus per euin suppleretiir,
sis fech, quia ab ipsopennatiis fuil. Abrahaineiiain t Deus eiiitn cceluin et terram coustiluit, qiieiiiadiuo-
• post Noe Spirilu sanclo inspiratus, novam lcgemi ditin
Moyses inspiratus Spiritu sanctu, scripsit,
(Gen. xvn), scilicet circunicisionein, protulit, elL qticm in fieiili vnse, scilicet liomine, designavit,
Oiunisphilosophia proplietarum ab ipso solo exortai quem diabolus nd plenutn, ul in miraculis Dei con-
cst et generata. Deus etiam cum cceluiii et lerram i stiiiiius esl, non cognovit, sicut eliam diviniias in
creuvit, ccelum cum cceleslibus signis ornavil, elL humanitaie lateus etoccullala esl; quia, si perfccte
terrani cum herbis et besliis, el landcm boininemi eum cognovisset, niinqiiam ad decipiendum eum
creavit (Gen. 1), insignitum omni crealura, et in- aggressus ftiissel. Diaholus veroetiam ante riiinaiii
lelligibilein onmi sciculin. siinm eum niiiiquam vidil, quoniain a charilnie coc-
Omiiia mirarula quaeanle Jesum fuerunt, sciiicet ctis fuil, qtisc in oinnibiis rebtts velut anima el ocu-
per sigitum circuuicisionis, et omnis propbelia pro- lus existii, Jesum Cbristum sine peccato essesensit,
pheiaruut, in ipso oniiiia complela suni el consti- etineoopera, qtiibtts bomo ad vilam resurgh:
leiunt, quia in aliena naliira novus homo in mun- ideo recolens primiim hoininem a se decepltim,
dum venit. Deus eniin misil ctun in lerram inara- ry eum etiam lenlutum, decipere volens, et tit memo-
lam, et inierram aratro non eversam, in qua ipse ria ipsius deleretur, omni modo quamvis ineassiim.
nobilissimus Ilos crevil, et dulcissiiuuiu odorem laboral. Sed curo superatum se vidissel, oniiiino
praebuit universo jnunJo, sicut et nobiles flores in perterriius erubescebal, et in malitia sun confidit,
inarata lerra crescunt. In floriditate namque sua ul per Aniichrislum, Detun in opere suo confiindere.
jiovus niundus processii in siuiilitudine, sicul Deus debeat, quia ex forti veua primae deceptionis, suae
Adae disil: Crescite et multiplicamini, et replete ter- conlidil in terreno hominc perlicere, qnod in inex-
r.im (Gen. 1). Sed quia germlen illud periit per de- sfmguibiti lumine non valtiii, qtiod Job, qui in dn-
t-eplioiiem antiqui serpenlis, ita quod in primo ortu lore suo perfusus esl, in prophelia sua iiitellexii,
jion processit, postea Filius Dei mortera primi ho- quando : Diabolus fidueiam habet, quod Jordanit
iiiinis suffocuvit, el magnos botros in nova vinea in os suuin fluat (Job. XL). Ipse enim mnxitit;
plantavit, qui oplimum vinuin dederunl, ex quo odil igtiem el aquatn, qiioniam omncs creatiinie
ouines cuin magtio gauJio inebriati suni. Vinea per ipsa lirmatae et animntae siint. Ignis vero in quo
vcro ista fidem, quac ex verbo, scilicet Filio Dei, secundum iinpietatem suam ardet, oiiiiii luinine ca-
emafiavil, i'es;gnai; cujns processionein lotus miin- rei, ipse ciiain ooinis viriditatis expers est, et ideo
W> S. HILDEGARDIS tU
ctiin luce et humldilate parlcni iton li-bct. Nobilis- A curetis. Rogamus etiam, ul ea qua*viva voce nobi-
siirius flns virgie Aarcn , per igneni florem , et in prius dixistis, lilteris quoque coromendetis,elnot.i.
. aqua moriein sufftfcavil, cle quo floridilas sancliln- trunsniitlaiis; quia, dum carnaltbus eoncupiseen-
lis et coelesiiiimvirtnftiin exortn esi, qiiouiamipse tiis dediii sumiis, spirtlalia quae i>ec videimis, nei-i
.'.obilc gcriueii ab ulto inonte deseendil, mide eiiam nuJiiiuis, fncile per negligeitliam oblivioui IraJi-
iioviiii! geims plantiivii. Propheiica nnmqiie verba, mus. Vulent Jilectio vestra, el ille vobiscutn sit »
i|u;e in timbra fnmaesoniieriinl, tunc formnta appa- qnetu tolo corde diligitis. # v
rucriinl, quando Filius Dci cte alto moiitc, scilicef RESPONSUMHILDEGARDIS.
tle corde Patris sui, ilescendit ad induendam huma-
Graeissim's terbiset Dei nonvne tiegliqenliamcler>-
nilntem, qui oniuein vocavit crenluraui, el eam iu cortnn in cura animarum atiuqne vilia reprehen-
cavcruam naiurae suoe coitslilttit, qiioniam ipsiim dii; monita dat plnrima muliasque etiam ptwdi-
ilecehat ut nova sanctitnte ccefeslium viriuiiini ctionesmiscet.
liomiiies inditerei, novn btimanilale itiJtitus. Illi Qui eral, el qui est, et qui venlurus esl (Apoc.if,
etiim, serundum Joumiem, non ex sanguinibus,neqtre pasioribus Ecclesiae dicil : Qui eral, crealiirai»
ex volitnlate curnts, neque ex voluntale viri, sed ex facturus erat, ita quod tesiiraonium lestimonioruiir
Deo nali sunt (Joan. i); quia, sicut Mnria virgo B in semetipso habuii, oninin opera sua faciemlo si-
conlra natiiraiii Deiim el lioniineni genuit, ita isti cut voluit. Qui enim omnem crcaliirain fecil, et
<onlra naliiram carnulis concupiscenli:c, ipstini iini- lestimoiiium lesliinoniortim iu oninibus opcribua
lando, in novain sunctilntcm nati sunt,quamex stiis ostendebat, ita quod qtiodque forroarum ap-
ipso suxei-iinl. Filitts numqiie Dei, sicul bonus et paruil. Qui venltirtis esl, omnia purgabit, el ea de-
sapiens liortulaniis, bonas et ad ciijusi|ue utilitatem nuo in alia vicissimJine, iterubit, et omnes rugas
periectas colligit herbas , bonos et perfeclos honii- teraporum et lemporuin nbstcrget, el omnia simul
nes, qui quasi bona berbu in bona lerra fuerunl, novu esse faciet, elpost puigalionein ignola osten-
quotiiam eum audierunt, et senr.ones ipsiusnudien- det. De ipso ventus flavit, sic dicens : Firmamen-
les, priccepiis ipsius lihenter obteniperabant in fide liim cum omnibus ornameniis suis posui, litillu vi
et charilale. Ipse quoque dttodecim apostolos elegit carcns. Oculos enim quasi ad videndum, aures a 1
(Matth. x), ad niimcruin duodecira prophelarum , audiendum, nares ad odoraiidirm, os atl gtislamltint
qui uinbra fuerunt Ciiristi. sicul umbra corpus babet. Nam sol, qtiasi luinen oculnrum ejus Csi;
o.tcudil. vciilus aulem auJiiiis auriuin ejus; aer, odorunien-
lum ejus, viridilntem siidando, ut
EPISTOLA XLVIII. ( oris ejus; ros, giistus
THILIPPI DECANl ET CLEMCOItUM CCLONIENSIUM AD spirumen. Luna quoque lcmpora tenipoitiiii
IIILDEGARDEM. <lat, el sic scieiiliain hominihus ostendit. Stellse:m-
Ejus preces flagilanl. Rogant ut quw vivavoceillis tem, velut raf onnles sint, sic sunt, quia circiiltiu)
priusdixerul, litleriscomniendelet ipsislransmitlul. habent; sic elinm rationalilus niulta couipreTiendit.
PniLiPPtisdecanus, licet iiidignissiiiius, mnjoris Qiiatuor eiiam atigulos orbis, igne, nube el aq-ua
eccle.ia., totusque clerus Colonien., HILDEGARDI <le lirmavi, et sic oinnes termiiios lerrac, quusi vcuas
S. Uoberlo in * Pingiiin veneranda. seclatrici Pa- coiijunxi. Lnpides de ignc ct aqua sicul ossa fudi, ct
tris iilius, quain elegilMuria (Luc. x), etiiiinc p«r terram de liuinidilatc et viridilate quasi roedullnin
inundiliain cordis, el iu futuro fucie ad fuciein constitui. Ahyssos velul qui corpus susiinenl, ic
Dettiii iiilucri. fixiira extendi circa quus siidanies aquaestint ad
Quia maternani piclatem vestram diligiinus, firinaiiieiiluin eorum. Sicomniu sunt conslilula, ne
vobis nolum fnciiuus, quia puslqiiam a nohis rc- iteficiant. Si iiubes ignem et aquam non haberent,
cessislis, ciiin per divinam jiissioneni ad ims velitt cinis essent. Sed si raetera liiniinnria liinieu
veuisseiis , ubi verba vitae, proui Deus vobi. <leigne solis non huberent, per aquns iion fuluiina-
inspiravit, nobis uperuislis, in iuaxiiiiuiiiadmiralio- yj reni, sed coeiucsscnt. Hot-csunt eiiam iiisirumcnli
ncm clucli sumiis pro eo quod Deus in Inm frugili a'Jilicaliouis hoininis, qnuelangendo, osculanJo et
vase, in luni frugili sexu iioiiiinis, laula mira secre- ainplcctcndocomprehendit, cum ei liiiiiislranl, tan-
loruiii suoruiii operalur. Setl Spiriius ubi vull spi- gendn scilicet quia nobilein polcslatem ctim eis
rut (Joan. 111).Nuni ex mullis reruni inJiciis inaiii- exercet. Sed et bonio niillum liceutiam possibiliialis
.eslum fu, quod in praecordiis veslris placilam sihi haberet, si ista cum eo non essent. Sic isln ciiin
seduin elegerit : niei'ilo et nos in admirationibiis hoiiiine, ct honio cum illis. 0 filioli, qui grcgcs
nosiris ad vos quasi ad vivum Dei leuiplum, preces meos pascitis, de instanti iirstriiciioue Doininicie
oblaiuri, accediinus. et de corde veslro, sicttti re- vocis, quare uon erubescitis, cuni cxterscciealiiioe
vera de Deioraculo, verilalis responsa Ilagilanius. praeceplu,quaede magistro suo bnbent, nou dese<
Beuliludinem eiiimvestram quam iutime exoramus, runl, sed perficiuni? Yos constiitii sicut soleu. et
ut dcsideriu noslra , qiioniam ad curam animariim cuelera lumiiiarin, ut lncerelis hontiiiibusper igiieiu
respiciuiil, iulentius Dcocommendelis : et si quid doclrinae in bono runiore liilguranles , el ardcnlia
adbxrens Deo, aniinus vesler in vera visione, ul corda parantes. Hoc in prima sctate iniiinii feti.
i^solet, de nobis perviderit, litt.ris nobis inlimare Abcl enini elegi, Noc dilexi, Abrabx ine osteudi
Jt_5 EPISTOL-E. — EPIST. XLVHI, 148
(f.en. iv, n, xu), Mosen ad institutionem legis"im- A in odoresnaviialis. Unde diclinnest: Oculos hubeut,
bui, propbetas etiam amantissiroos amicos meos el non videbunl; naret habenl et non odorabuni
conslilni (Exod. nl, iv, v). Undeetiam Abel saccr- (Psal. cxm). Nam sicut vcnli flanl, el omnem orbem
dotinm ftraefigiiTahat,Noe principalc niagisterium, perfundunt; sic vos, veloces venli cum doctrina v«-
Abrahaiu renovaiionei.i sobolis, Moyses regale nun- slra omni populo esse deberetis, sicut diciuin esl;
tiiini, et prophetae pluriina magisleria. SedelAbel, In omnem lerram exivil sonus eorum (Psal. xvin).
ut luna, splemiorem suum effudil, qtiin tetnptisobe- Vos aulem in unaquaque volunte sseculari fattia
dientiaj in munere stio osiendil, et Noe velul sol, jam lassnti estis, ita quoil inlerdum milites, inter-
qtionium aedificiutn obedientite perfecit; ac Abra- dum servi, interduin ludilicanles canlorcs existitis,
bain, ut fortes planctac, cum circuuicisionem al- sed per fabttlosaoflicia veslra muscas iu aestate nli-
tulii: et Moyses, ul caeierae stelhe, cum per obe- quando abigitis. Per docirinam quoque Scripiura-
dientiam lcgem collcgil; et prophela., ut qtialuor rum, quac de igtie Spirilus sancli composilae sunt,
angtili, qui lerniinos Terrae sustiiieni, ili forlitudiiie anguli forthudinis Ecclesise esse JebeFCtisearo su>
perstiieriinl, cum orbem lerrac propler inslantem slentanles, sicul anguli qui lerminos terrae suslL
iuiquitaiein corriuuerunl, per qnod eliain Detim nent; sed proslrali cslis, nec Ecclesiam tenelis;
osiendertmi. Linguae autem veslrae mutae sunt in B sed in cavernam voluptalis vcstraefugitis, et propter
ctainnnte voce caneniis luboe Domini, sanctam ra- tacdium diviiiarura et avaritiac et cocterarum vani-
Uonaliiuiemnoii amanles, quoesicut slellse circulum taluiii subdilos vestros nonimbuitis, nec eos Joclri-
circuilionis habcnt. Tuba Domini, justilia Dei est, nam a vobis quxrere permillilis, dicenles t Onuiia
quam niagno sludio ruminare deberclis, eain quo- elaborare non possumus. Nam eos per praecepia,
qtie in officiali lege el obediemia cum sancta discre- legis perfundere et conslringere debetis, ne ullus.
tjone per convenieiilia lempora iterando populis, eorura per fragililatem, quasi per incdullam fucerei
et uon in niniielaie eum illis incutiendo. Sed hoc quod sibi eligii, velut lerra humiilitale et viriditate.
propter perlinaciain propriae voluntalis veslroe non perfusa et cunslricla esl ne cinis sit. Propler vos
faci.iis. Unde firmamenlo jusihiae Dei, luminaria in autein sparguniur, et in unaquaque causa, quas
linguis vestris desunt, velul cum slellae non lucenl. volunl faciunl. Vosenim ignea columna esse debere-
Yos enim nox spirans tenebrasestis, et quasi popu- lis, illos perduceudo, ct eis claraaiido, ac bona bpera
lus non laborans, nec propler taediuin in litce am- coram illis exerceiido, ac dicendo : Apprehendite dir
bulan»; scd vehil nudus coluber in cavcrna se ab- sciplinam, ne quando irascalur Dominus, et pereatit.
seondii, sic vos focJilate.min vililaie pecorum intra- de via jusla (Psal. n). Nain lex Doroiiii per amo-
lis. Ile.be, vos csse deberetis, ut dictum esl: Mons rera et limorem plena clisciplinoeesl, et ideo quae-.
Sion iu quo habitasii in eo (Psal. LXXIH).Nara bene- que nattira.et spiritualis el carnalis, in recto iiinere-
dicti et signali in coelestibus personis habitacutum exercenda est, ne Crealor ininetur eis quos creavit,
esse debuisiis, myrrham el thtts redolens, in quo quod vias suas non ambulanl. Sed vosmelipsos se-
eiiam Deus habitarel. Sed hoc noti eslis, sed velo- diicitis, dicentcs : Nec hos, nec illos superare pos-
ces estisad luciviam pueriiis actutis, illorum scilicet, suraus. Quod si per ralioualitatem, quam Dcusvobis
qui de sulute sua loqui iiesciunt. Sed el quidquid dedit, subdilos veslros veraciler corriperetis, veri-
raro veslra postulut facilis : quapropter <le vobis lati resistcre non aqderenl; sed quatuluin possin',,
dicilur: Leva manus luas in superbias eorum in /1- verba vestra veraesse dicerenl. Sed quia hoc r.on
nem, quanta malignaius est inimicus in sanclo? (ibid,) facilis, de vobis dicilur: Turbali sunl, et moli sunt
Nampolcstas Dei, colla veslra iniquilale erecta de- sicul ebrius, el omnis sapientia eorum devoruta est
prinict, ct ad nibiluin dedticelquiu vclut in .suffiulu (Psal. cvi). Hoc tale esl. Nam ttirbali eslis, ctiiu
venii infl.iia stini, cuiii Deum non cognoscitis, nec nullura respectum boni in vobis habeiis, ita ul beue
bouiiiicin limeiis, ncc iniqtiilalcm coiiteinnilis, ut anibuletis. Moti quoque in magna dubitatione estis,
eam in vobis Gniri desidereiis. Deuin non videlis, D ciim opera vestra rectum responsum vobis IIC.I
nec vidcre desidcratis. Sed opera veslra inspicilis, danl, velut nesciatis quid facialis, sicul ebritis,
el ca in vobismelipsis itidiculis, scilicct faciendo et qtiainlo illa quae optio mentis ac proprke viiliinlalis
relinquciido siciinJuui plucilum veslrum quaevultis. veslrae desiderat, facitis. Unde omiiis sapienliu,
0 quanla maligniias et iiiiinicilia haec est, quoJ quani de Scripluris el de doclrina ubique qu-esivi-
hoiiio ncc propter Dcuiii, nec propier hon.iiiein, in stis, in puteo proprise volunlatis veslrae devoraia
bona coiiveisniione esse vuli; sed quod honorein est, cum hoc quod langendo et sapiendo sciebatis,
appetit sine lubore et pnemia aeterna sine abstinen- iu plenis desideriis vestris et in pinguedine carnis. '
tin, et quod lauiuin veiut in sa .ciitate jnaniler cupit veslrae faciebaiis, velul itifans qni in infantia sua
personare, secuudum quod diubolus Jicit: Bonus nescil quid fnciat.
et sanctus siiin. Scd noit hoc. Qujd nunc Jicitis? Quapropler ad vps dicitur: Mores moralitaiis ad
OCUIQS nou habctis, cum opera vestra in igne Spiri- populum in recla slnbililale nonhabeiis, sicul peJes
tiissuiicli boiiiinibtisnon lucent, ei cum bonaexcin- reliquum corpus suslinent, qualenus Scripluris cos
pia eis tion runiinuiis. Unde firmuinenium jusiiiise circitindctis, velut abysstis aquis sudanlibus undique
Uei iu vubis luce solis cnret, et aet xJilicio viriuluin ciretiindaia csi. Scd dicilis : Tempus lOquendi modo
fjf S. HILDEGARIMS 2i8
iioii habemus, nec etiam nunc tempus est ut atidia- A Diahohis aulera in quibusdam in genere Abrahac,
niur, srcttt in.prioribus temportbus erat, Seddico. cum mnledictione irrisionem per hoinitiJium et per
Abel autem propter odittm frnlris sui, nniiuis siitnn nlia prava opera feeil, unde de beneJietione Dei
iion deseruit, sed illud Domino suo oblulrt, quamvis cecidernnt. Sed digitiis&ei legem Sfoysiscripslt, ubi
oh hoc occisus sit (Gen. iv). Noe in tremendo ju- lurres praedicii fundamenli in altum produxil. Qua-
dicio .uffocationis creatnrariim aiigtistiatus, mnlltini propler idcm diabolus ibi pessiinum et suiiiic.nm
sudoretli einisit, cuin morteni vnlde funuil, ubi jussa mahim/iuod priuscot)siiialusrhic manifesieostenJil,
Pei complevit (Gen. vi). Quad quidain alii bomhies eum inItaaIseesse'De;uiiidixit. Unde Deus ftliosferael
ilixenmi: Quid facil stultus isle? Veiiti enim de- miiliis plngis percussil (/// Reg. xvin). Ttiric uni--
Strtienieuin, sedlamen ipse implevil qttod Domimis cornis vcnit, et in sinu Virginis liormivit, qtiando
ci pra-ceperat. Abraham Vero nec propier doforein Verhtini Dci caro faclttm est (Joan. \), el eocleste
cordis sui, nec propter amorem filii sui cessnvh fmidaiiieiiiujii lotuin eomplevjif Ipse eumt in virgi-
qtiin etimdem filiiim stium in holecauslum Kgaret uea naMitra, sacrificiuin Abel pcr sangninem mar-
(Getn xxn). Moysesqnoque legislator dura et aspera lyrii pleniter factus est. Anliquus quippe serpens ei
a fraliibuS et vicinis suis iu multo dolore passus insidiabalur, quia nescivit quis essel, el qttoniam
est; sed tamen legem nou dereliquil, sed prascepia B mysteria illa quas in mente Dei erant, non cognovit,
Dei .-Hlimplevit.Proplielae eliam de mfiilelibiis bo- el JuJaictim populuin bortabatur, ne illum in mi-
ininibtts, velul de rapidis lupis oecisi stinl, tuiu Dee rabilibus suis audirent, sed quod eum a djscipul»
obeJiunl. Vos awem iu niodico ct congrueiite leiu- suo vendilum caperent. Quapropter ipsi in diversas
pore injtirius a populis sufferre non viillis; et ideo regiones vendilisunl.et regionem suam perdiJerutii.
iiiiiumcrabiliaet infiuita lormenla in siiium veslrum Filius aulein Dei Ecclesinm quasi arcam Noe super
coll gits. Dies csse cleberctis, sed nox estis. Nam afios altos montes postiit.quandoperdiseipulos Suos,
aul nox aut dies eriiis. Eligile vobis in qua parte principes, duces et reges fideiu docuit, ubi eam
slure velilis. Vos aulem in firmamenlo jitstitiae et quoque omnihus generibus, silicet justorum, publi-
legis Dei, soi et Imis, et slella. non estis, sed lene- canorum, pecealoram implevii. Ipsequoqne in Abru-
irae, in quibus veliil niorlui jaceti.s. Unde ilerum hatn obedientiam incoepil, cuin incarnalus, Patrj
tlicu :4)ciis opera quoe per semeiipsum fecil, illis suo usque ad-mortem obedivit (Philipp. n), el in
qtii ah eo decJinant, proponit, quoniam mnnipulos circumcisione baplismum in nOiuine sanctae Trini-
boiioiuiu fruciuura recte non feriint. Quemadiiiodum talis dedit, cum discipulos suos baptizare credente»
paier opera probitalis su;e filiis suis, cum ab eo re- praecepit (Matth. xxviu). In eodein attiem baptismo
cediint, osteiidit, ubi in honeslaie non bene ainbu- " serpens in confusione suffocattis esl et raors devicta-
laiit. Adam in benevolenlia praccepium Dei susceph, ac vulnerata est, Unde Ecclesia novam generalio-
sed consitio diaboli defecit: unde cluriialem quara nerti per alienam viam genoil, quia Eva sterilis vitse
Velul jucidum vestimentum habuit, et palriiiibiiiuin fttil, Maria aulem niajorem gratiain conlulil, quaiiv
paradisi perdidit, ac lamenlal.ile vestiiiieniuin in- Eva nocttisset.
duit, et in tenebrosa terra ivit. Tunc diabolus guu- Sed antiquus serpens Judseis ac InfiJelibtis Iwmi-
debal, quia homiuem deriserat, el hoc fecit usque nibus persuasit ut sanctos Dei perseqiierenlur et
aJ Abel, qui bona voluutute Deuin dilexit, el voliin- occidcrenl. Filius atllem Dei vexilluin victorioe in
tatera illam bono opere ostendit. Ibi auteni diabu- omnibus operibus.suis obtinuit, et discipulis suis
lus Cain invasit, ila quod fratrem suum occidit sicul Mbysilcgein Jedit, ut oinnes populos docerem,
(Gen. iv). HaecDeus in niente sua velul inlibro et magislros consliluerenl, et Ecclesiain iu omnibus
scripta iiVspexit, quse niysteria diabolus nescivit, ordinibus sui ornarenl, et lioc perfecerunt per iu-
<luoniam in suncla Jiviniiate lantuin apparuerunl. spirationem spiritus l)>eirqui in cordibus eoruin ve-
Quia virg niias in Abel sacerJotali oflicio el san- ram doclrinuin. scripsil. Et quia Verbum Dei incar-
gtii e iiiartyrii ornutn esi, quod postea loium ih r, natuui erat, Deo placuii, quod omiies ordines ange-
F.Iiu Dei couiplelum cst. Deiutle Deus per Noe in loruin, qui per noiniiiu sua boniinibus noia sitnt, in
u dilicatione arcae cceleste litiiJameiituiii praefi^ura- spiritali populo spirilaliler designareiitur, velut hi
vil, ubi iioviiin liiuyduni prodtixii. TTino uumqtie- presbyleris el episcopis, ac in cieleris luijusinoJi
lerrn noviiin sticciini, scilicct vitliiin dedit, in quo spirituulibus ordinibus. Ttiiic Ecclcsia iu spiriluali-
mors el vita e->t, ubi eiiam diaboius lilio Noe per- bus Tioniinibus sicut aurora apparuit, cl ila in vir-
suasii, quod propter niiuiiatem palreni siiuni ifibo- lutibus fulgebal, (|uoniuni in tnbulatiouibus eoruin
horaret (Gen. ix); unde cliaiii iJein filius ejns, de defensionein quasi scutum et proteclionein quasi
beiiediclione libertatis denudalus, eliani seivits fa- loricam habebat. Et ita spirilalis populus iu inaguo
ctus esT'(G.n. xvii). Poslea Divitiiias per circiimci- lionore coram Dce el Iiominibiis siubat, usque ad
sionem et veram oslensionem inuros ejusdein fulida- tyrannum queinclain qui Bauliiicus cum serviltite
nnTiii iiiAbrabam (ifcmbnslrubat, ctetiamin sterili idolorum essecoepit. Quod spirhulis popnlus videns,
nuiliere. Ciicumcisio eniiii confusio serpentis et primo suspiravit el contreintiit. Sed tamen itlein
vulmis moriis erat. Prima quoque mulier slerilis spirtlalis populus deinide singularitatem ac singula-
Viiaeluii; Ecdcsia aiitem feia vitis per fiJcm erat. rem proprielalein in acllbus suis iniil, el a pacto
«9 EPISTOL/E. — EPIST. XLY.H. 250
quod Deo per Spiritum sancttun promiserat, Jecli- A Sed | opulus isle qui boc faciel, a diabolo seducti'-
navit, ae velul Judaci fecerant, illud post illuJ, et el missus, pallida fucie veniei, et velut in omni san
aliud posl aliud praeceptumreliqtierunt, el tiiiusquis- ctilale se componet, et majoribus ssecularibtis prin-
que ordo legem secundmn volunlalem proprieinlis cipibus se conjungel. Quibus et de vobis sic dicent:
suaesihi posuii, et de bona conversaiione et de bona Quare hos vobiscum icnetis, et qtiare eos vobiscum
doctrina se averteruni. Tune ciiam veste obedien- esse pafnnini, qui lotain terrani in iiiaciilosis ini-
tiae sicut Adam detiiidabanlnr, ei ila secunJnin vo- quiiatibiis suis polluunl? Isti enim ebrii et liixuriosi
luniatem carnis vivere coepernni. Et illuJ iu tene- sunl, et nisi eos a vohis abjiciatis, tota Ecclesia de-
brosa terra feceruiit, sieul etiam Adam posl innbe- struelur. Poptilos autemqui hoc de vohis Jicet, vili-
dienliam a Deo lenebrosus nominalus est, el Eccle- bus cappis qtioealieni coloris stint, induitur': et recto
siaesicut prius fulserant, non lucebant, seJ velut modo leiistis incedet, atque omnibus nioribus suis
obnubilatioturbinis fucti sunt, quemaJmoJiim clinm placidum el qiiiclum se hominibus oslendel. Avari-
Adam. propler inohcdiemiam obnubilalus, nec sibi liam qtioque non amal, pccuniam non habei, el in
nec aliis Iticebai, sed in lenebris incedebunt. El de occuliis suis tanlam abslinentiam imilalur, ut vix
vivente Iuce iterum audivi voccm dicenlem : 0 filia ulliis ex cis reprebendi possil. Diabolus enim cum
Sion, cornna honoris capilis filiorum tuorum incll- B liominibiis istis esl, latitanle fulgore eis se oslen-
nabiiur, el palliiitn dilatationis divitiarum eoriini dens, velul iu coiistiliitione miindi ante ruinam fttit,
iiniiiiniietiir, qnia lemptis illud non cognoverunl, et prophetis atiquantum se similem facil, et dicil:
qIIoil eis aJ videndiimel subdilos suos ad Jocen- Populus jocamlo loquilur, scilicet quod velut rabida
JIIIIIJcJi. Nam etubera, ad nulriendtim parvttlos et imiiiuiidii aiiimulia et velul mtiscas ei me osten--
mens, eis data sunt, quae ipsis recto el cougruenti dnin. Seil nuuc in pennas ventorum fiilguranie to-
lempnre lion praebenl, unde sicul peregrini filii fume nitrii volarc volo, el eos omnibus modis ita infun-
iiitilti defecerunl, quoniam recta dociriua non reli- dere, ut omnem voluntalem meaiii perficiani. Ei sic
ciunliir. 'Voceni quoque hahent, et non cl.tntant, in honiinibiis istis signa mca oinnipoleiui Deo assi-
opera etiam els dala siinl, et non. operantur. Glo- milabo. Nam diabolus per aerios spiritus haec ope-
riam absque mcrito habere volunt, el merituin abs- ratur, qui propicr prava opera homiimtn in suMatti
qne opere, Qui gloriam cum Deo babere vull, pro- venti et acris, ita iiinumernbiles circa quosdam dis-
prielaiem suam ahscintlat, et qui meriiiim apud currunt, sicut nuiscoe el ctilices, qui in ardore calo-
Deiiin habere desiderat, opus ad hoc exhibeat. Sed ris honiines multiiudine sna iufestant. Ipse euim
quiu hoc non facitis, ad servos servorum computa- - homines istos hoc modo infundil, quod castitaiem
bimini, ei ipsi judices vestri erunt, ac liberlas ve- eis non nttfert, et quod eos castos essc permillit,
slra a vobis declinabit, sicut beneJitio a Chanaan. cum easiitatem hnbere voluerint. Et ileriiin intra
Ista flngella praccurrent, alia autem et postea alia se dicit: Caslilatem et coiilinenliam Deus diligit,
eipejora venienl. Naro et diabolus in semetipso de qnod et ego in istis imitabor. Et sic ideni anliquus
vobis dicil: Escas epulantium ct convivia omnis hoslis per aerios spiritus eosdem homines inflat, ita
voliintalis meaeiu islis invenio. Sed ei oculi etau- qnod ab inceslis peccatis se abslinent. Unde et mu-
reset venter meus acvenae mesc de spumis istorum lieres n<mamant, sed eas fugiunt. Et ita quasi in
plenar sunt, et ubera niea plena sunl de viliis eo- oinni sanctitate bominibus se oslendent, el illuden-
rum. Nam ipsi in Deo suo laborare nolunt, sed eum libus verbis dicent: Caeleri homines qui ante nos-
quasi nihiluro compulant. Quapropter incipiam cum caslitalem habere volebani, ut assum piscem se (or-
cis niililare, et jocando cum eis Ittdere, quoniam rebant. NuIIa nutem pollutio camis el conciipiscen-
eos in agro Doniinisui laborantes non invenio, quem- tiaenos tangereaudei, quia sancti sumiis, et Spiriui-
admodiim Dominuseorum ipsis jubet. eancto infundiiiiur. Vah! errantes homines qui niinc
Sed, o vos discipuli el subdili niei, mnlto plus eis sunl, nescitint quid faciiint, sieut el illi qui nos in>
eoram populo disciplinali estis. El quia sic estis, eri- D prioribus leinporibus pracesseriinl. Nam alii hoini-
gite vos super illos, el omnes divitias et omnem bo- nes qtii eo tempore in fide cnlliolica errant, istos»
norem enrum nbstrahilc ab eis, ct omnino despo- homines timebiinl, et servili oflkio eis minisira-
liantes suffocatc eos. Ilsec diabolus in semelipso di- bunt, el quantum polerunt, eos imilnbuntitr. Turre
cit, quae eliam in imillis judicin Dei complebit. Sed dc conversaiione isloritm populus gaudebit, quo-
ego qui stim. atidienlibiis nie dico : ln tempore illo niam ei jiisii videbuniur.
cuin istud liet, per quemdani erranieni populum pe- Cuniqtic isti cursinn erroris sui hoe modo confir-
joreiu errauti populo, qui nunc est, super vos proe- maverinl, ilectores et sapientes, qui ttinc in fide
varicames pnevaricaiores ruina cadel, qui ubique entholica fideliter persislunl, undiqtic persequentes-
vosperseqtieilir, ct qui opera veslranou ctTabil. Sed expcllent. Sed inmen non omnes, quoniam nli|iii
ea deiiudahii, et de vobisdicet: Isti scorpioiies.stint coruin.forlissimi mililes in justitia Dei suiil Sed et
in moiihns, et in opeiibus serpenlinis. Sed et quasi quasdam congregationes saneiorum, quorum con-
in zelo Doinini de vo')is iniprec.bilur : Iter impio- versaiio sancla esl, tnovere non polerut. Quapro-
rum peribit (Psal. l). Nam vias veslras in iuiquiiate ptcr principibtis et divitibus consilluin dant, ut
vestra ad inteincciouein dcridebiinl el subsanuabiinl. cosJem Ecclesise magistros et reliquos tpiriiale*
831 »• HILDEGARDIS i5t
liomines, scilicel, subdilos eorum, ftislibus el lignis A cidunl, sed dicenl : Vie nobis, quia peccavimus!
coerccanl, qualenus jusli flant. El in aliquibus hoc (Thren. v.) Ipsi namqiie de praelcrilo timore el de
coniplebitur, umle alii lerriti conlremiscenl. Sed prseterilo dolore ad jiislitiam conforlabuuliir,quein-
taiiien secumlum quoil Eliae dicluui est, mulli juslo- admodum angeli in casu diaboli in amore Dei
ruin servabuntur, qui in erroribus istis non con- conforlali suiil. El sic postea in liumilitate vivent,;
fiindeuiiir, nec a fiindauieniis suis deslriiciiiur nec pravis operibus Dco rebell-ire cupient. Seil ai
(/// Rg. xix). Seductores anleui isli, in iueoeplione mnllis erroribus purgsili, dcinceps iu fortissima vi
seJuctioiiis erroris sui innlieribiis dicenl: Non li- reciiludiuis persistent, scd el innlii liomines nrira-
cet vos iiobiscum esse. Seil qtiouiain recios ilo- biintur, quod lain valida lenipesias lianc leuilatem
clores nou babelis , noliis obediie ; ct qiivciinque prxcucurril. llomines antcin qui antc lcir.pnra ista
vobis dicimus et praccipimiis. facile, et salvre erilis. lueruiit, imiltas ct vajidas pugnas cniitra voluniaies
Et lioc modo fcminas sibi conlraliiint, et eas iu suas in periculis corporis sui siisiinueriint, de qui-
errorem siiiiin diiciuit. Unde eliam ipsi iu superbia bns eripere se non poluerunl. Seil in lemporibus
tumentis iiiiiiui dicent: Onincs siiperaviinus. Qui vcslris uuilla inquiela belU propler prnprias vo-
tainen postea eisdem feniinis sccrela luxiiria coin- limiales el inconiposilos mnres veslros babetis, in
niiscebiinlur, cl ita iniquitas et secla eoruiu deuu- quibus mullas Iribulaliones patiemir.i.
dabiiur. Sed qui siim, dico ' Sic iniquiias, qti;c Quicunque ergo pericula ista effugere voluerit,
iiiiquilalein purgnbit, super vps (lnceliir, sicul s<ri- caveal ne iu oculissuis ita coiitenebreiur, quod in
plumest: Posuil tenebras lalibulum suuni, in circnitu retibus aerumnarum islaruin occiipelur. Sed unus-
ejus labernucnlum ejus , lenebrosa aqua in nubibus qnisque, qiianlum praevalebit, per bona opera et
aeris (Psal. xvn). Nam Deus prava opera veslra respeclum bon;e volnntalis illa fugiat, et Deus au-
quae absque Ime siini, coiislituei ad vindiciam, ia xilium suum illi providebit. Diabolus namque in
qua se a vobis siue adjulorio abscondet, quouiam opere Dei crrorem fecil, etiiHii in priino bomiiie
a?quitalem snper vos non clamabil, secl vos ini- iucoepii, unde spumas viiiorum suoriim super spi-
quos esse dicei. De ccelo eiiim lex el doctrina est, ritaleiii populuiii exsjiuit. Sed Deus populiiiu qtictn
in qiiibus apuj vos liabiiare debiiit, sf ornameii- sibi elegk, iu reciiiudine scrvabil, sicut etiain
lum viiliiium el redolens hortus deliciarum esseiis. quosdam bomines contra uovissimum errorem ser-
Sed iiialuni exemplum in inentibHs hominuiii cstis, vat, nt illmn dissipem. Sic diabnlns in cauda eiro-
CIMIIriviilus bona: fainre de vobis non flnit, it.iquod ris htijtis coiifundelur, el sictil colubcr in cavcr-
nec cibiun ad vescendmn, uec veslimenliini ad C ( nam abscondelur, velul eiiam in noYissiiiincrrore
operiendiim in recta respeciione animu: Iiabetis, sed iu coiifusioneiii ducelur. Deus enim opera sua in
injusla opera nbsqne bouo scientiae. Unde Iionor Adain praevcilil, qiiem de limn caineiu el ossa (-
vester pcribii, et coroua de eapile veslro cadel. Sic cit, cnm ei spiraciilum vila; inspiravil (Gen. 1,11).
jnslitia jiislitiam provocat, et qineril ac perscriila- Sed ciiin Spirilus liomiiiis ab eo iccesserit, ciiro et
tur omnia scamlal.i (Matih. xm), ut scripliini est: essa in cinerem vcrtiinlur, sed taincn iu uovissimo
Verumiamen vceIwmini per qnem teandalum venit dic reiiovabiiiitur. Qnod auleui heus linniiiicin ile
(Matth. xvm). N opnrtcl ut per tribiilalioiics el liino fecii, velerem legeni boiiiini ilandani pr:eligu-
coiitriiinnes prava liomiimm npera purgentur. Sedi ravit. Sed qtiod iilem bomo de limo in carecm et
Inmen innlia: rerui nse et illis accitiiiiilantiir, qui ossa surrexil, spiritaleni legein ostendii «jnaiii Fi-
nliis iu impietaie sna miscrias iuferitnt. Iiifiileles lins Dci per scmctipsuin aliulit. Qni etiaui post ci-
aittein liomines isii, el a diabolo scducti, scnpa nerem rcnovaliiiiir, et ajlernus «"rit, in qno de-
Vestra erunl ad castigaiiduin vns, quia Dciim pure nionslrabiliir, quod cnni pra-inio sanclilatis el cu:n
lion coliiis, el lamliu vos criiciabunl, quoiisqiie ju- praniio verse legis faciein Crcaloris videbil, quia
siitiie et iniqiiitalcs veslr.c purgentiir. Isli auiemi ibi vcre renovaius esi, (iiiemadmodiiin scriptum
deeeplores illi non sunt, qni ame iiovissimmn iliem D | cst;: Emitie Spirituin luiim et creabuntur, et reno-
venluri snnl, cum diabolns in altuin valaverit, utl vabis [dciem texrm (Psal. ctit). Qttod dicitnr : Tu ,
ipse iii initio contra Doiniuuni pngnare coepit (lsa. Dctis. qui otnnia crcasli, emiltes iu uovissiina tuba
xiv), sed prsecnrrens gei inen illorum suiil, sed la- Spirilum liiuin, ei liomines in iuimortaliiale sur-
men pnslqtiam ipsi in perveisilalibiis Baal et iu aliisi genl; iia quodaiiimnilo non cresceui, nec arescenl,
pravis operibus sic invenli fuerint, principes et aliii ncc in ullaiu piiliediuem eoiivertenliir. El sic re-
Hiajorcs in eos irrueut, et velut rabidos lupos eos; novabis faciem lerr:e,scilicet qtiod corpus et anima
occidenl, ubicunqiie eos iuvencrinl. Tuuc aurorai in uua scientia el in uua pcrfcclionc cninl. Iloc
justiliae et uovissima veslra, meliora prioribus; Deus faciel, in quo nec iniiiiiin ncc linis est. Naui
erunl, ac de oiniiibns pi-aeleritis lirnorati eriiis, ett Deus iu nulliim respicil, quia ipse loius esl. Et
quasi purissimiim auriini fulgebitis, et sic per longai ipse bominem creavii, in qiiem opus el niiraeula
tenipora pernianebiiis. Nam prima aurora jiislitiae,, sua posuit, el rui quoilqtie cilificiiimvirtiiliim com-
iu spiriiali populo liinc surgel, ut primiius cum> niisil, per quod, in idipsuiu tenilat, quod idctn
parvo iuunero incoeph, nec ipsi niullas facullales,, Deus valde an.at, quia cbarilas cst (/ Juan. iv).
nec niullas divitias liabere volunl, quae aniiuas uc- N.iin Deus facit velul aliquis paterfamilias, qui fa»
5& EPISTOL^E. — EPIST. XLIX. 554
'
miliari amico suo bona sua commiliit, qualenus A RESPONSUM IIILDEGARDIS.
pro bono opere eormnrfcm bonorum merccdem ab Postquam negligentiam pdstorum el prwlatorum
ipso recipiat. Nunc, o filii Dei, audile el inlelligite, mullit redarguit, pergit ad prwdictionet bonoivin
et malorum futurorum.
quid Spirittis Dei ad vos dicat, ne de meliore parte
perealis. El Spirilus Dei vobis dicit : In civiialem Ego paupercula forma, qtirc in roe nec sanita-
et regionem vestram aspicite, et ncfarios bomines lcm, nec viin, nec lortitudinem, nec doelrinam ba-
a vnbis abjicile, qui pejores Jtidaeis sunt, et similes beo, sed qnremagislris subdila sum, de mystico Iu-
Sadducreis. Nam quandiu vobiscum manserinl, luti inine verrc visionis, ad pnslalos et clertim Trevi-
esse non poleritis. Ecclesia enim super iniquilaie rensium hrcc verba audivi : Doctores et magislri
rslorum ploral et plangil, quoniam lilii ejus in ini- luba justilire canere nolunt, ideo oriens bonorum
quiiate isiorum conlaminanlur. Quapropier ipsosa operum in eis exslinclus est, qui toliim mumlum
vobis projicile, ne congrcgatio ct civitas vestra per- illiimiiiat, el qui quasi speculuni luminis est. Oriens
eat, quouiam in Colonia pridem conviyium rega- enim iste cum doclrina in eis lucerc dcberel, qua
lium nuptiariun praparalum esl, undc platerc ejus diversa prrecepta regeret, sicut et spbrera solis di-
adbuc fulmiuant. Ego autem timida el paupercula versa est. Auster eliam virtutiiin cum calore suo in
per duos annos valde faligala siun, ut coram ma- ipsis frigidus ut hiems est, quia bona opera et de
gistris et doctoribus ac ceteris sapienlibus in qui- igueo Spirilu sancto ignila, in se non habcnt, et
busdam najoribus locis ubi niausio illorum est, vi- quoniam absque viriditate aridi sunt. Occidens
vente voce ista proferrem. Sed quia Ecclcsia divisa quoque niisericordire, in nigredincm sacci cilicini
erat, vocem hanc iuterim sublraxi. versus cst (Apoc. vi), quia benc vivendo passioneui
Christi non coluiit, qui per humilitalem in huina-
EPISTOLA XLIX. niialein descendil, el divinitalem suam nhtexil, si-
CHtsol iiiterdum abscondilur. Sed septentrio cum
>EJEPOMTI SASCTI PETRIT0T1D5QDE CLERI TREVIRORIM
ADHILDEGARDEM. aquilone in eis operanlur, ubi unusqiiisque eorum
lalitudinem proprietalis surc in pcenas auimaruni
Grnni KI qua; ipsis nnper in d:ebut Pentecoties pnc- convcrtetur, sicul etiam cilicium corpus lioininis
\dixerat, tcripiit commendetet trantmiitat.
conslringit. Ipsi namquc pcr bona opera cura
R. peccator el prrepositus majoris ecelcsire S. oriente non snrgunt, el ardore solis non ardcnt,
Pctri, ac lolus Trevirorum clcrus, HILDECARDI fa- nec cum occidciite a malis declinanl, sed ciini
lnulaeDei, ac niysteriorum ipsins qqainpliirimorum r septentrionali aquilone in proprielntem cordis sui
conscix, in ccenobioB. Koberti ilevole viventi, cuiu se abscondunt. Ob hoc vere diabohis Ires nigros
oratiarum actione manus cxlensas pro ipsa. ventos ex aquiloue cuni ludihili sibilo emillit, pri-
Cura perdivmam peruiissionem revelenturex mullit muin scilicet cum superbia el odio contra oricn-
cordibuseogilaliones(Luc, n) nostrrcad vos, per divi- tem, qui exslinclns est; secundum, rum obliviope
uam voluntatem, cuin toto adnisu corporis, tota Dei conira austrtun ; lertium, cuni infidelitaie con-
devolione nienlis vos diligimus. Scimus enim Spi- tra occidentem.Nam ctim doclores cl magislri recte
rituin sanclum vos inbabiiare (/iom.~vni), ei plu- ambuliindo Demn imiiali sunt, oriens aquilonem
rima creieris homiiiibu» iucognila, per ipsum vobis ita couslrinxil, quod suspirare non pniuit, el auster
manifesiiiri. Nam ex quo a nobis recessislis, cuin 'm in bonis opcribns eum in illis cremahat, et occi-
diebus Pculecostes nuper ad nos superna disposi- dens vires ejus in tenebras dejecil.quando isti niun-
tioue venissetis , ubi cominiiialioneiii Dei nol is dum el seipsos, Agnum sequentes, reliuqiiebaut.
imminere pra'dixislis, mulla dispendia Ecclesiarum, NuiiC aulcin vis virilis foililiiilinis iu muliebrcin
ei miilta pericula hominum circa nos et apuJ nos dcbililatem iiicliuata est, qure cum virili fnrlitiidine
viJiiuus et experti siinius, quia secundtiin bontiin pugnarc non debet, quia vir capul est (Epltes. v).
(ousiliuin, quod nobis dedisiis, iram Dei placare D Muliebre vero lempus istud, cuin quodam lyraiuio
iicgleximus, et nisi pcr misericordiam Dei vindicla inccepit, cum omne malum exortum est. Ego ati-
ipsius retracta fuissel, forsilan eisdcm periculis tein in vera visione didici, qnod iuultoiies quilibct
iinmiiicntibus in dcsperalionc succiihuisseimis. Et paterfamilias, qtii potens Doininus est, filiis ct fa-
qnia Deus in vobis esi, et verba ipsius ab ore vestro mulis suis, qui propter prajvaricationein prrcccpto-
souant, qiiam inlime maleriialem dilectionem ve- rum suorum ipsi displiceni, probiiatein ac poieu-
siram exoramus, ut ea qure viva voce nobis luiic tiam el possibilitalem snam proponil : et quod
propalastis, per prjcseiitem bujulum, scripta nobis poslca manum suain extendendo cum virga corre-
traiismitiaiis, qualenus succedeus poslcril.is et vin- plionis eos iuclinal, et dissipal secunduiii qualila-
dictam Dei, cl uiisericordiam ejus super nos dire- tein ipsoriini, dicens : Unde venitis, ei quid absqtie
ciaui videal, el vos cousciam secrelorutu ipsius ve- ine estis? Et dc zelo Doniini audivi, quod Dius
racem ut dilcclain esse coguoscat. Prolectio Do- absqne ultionc prsevaricaliouein prtcceploi um sno-
:/:ii;i super vos semper inaiieai, et quod in vobis rum iion dimiltit. Adam enim prrecepla Dei pr*va-
ccepil, boiio Huein vobis perlicial. ricalus, visionem ccelestiuin el clarani vcstein
amisit, el in locum miserise inissus est. Per lelutn
OKK J5. HrLDEGARMS 356
etiam Domini Cain propter cflusioncm sanguinis A ; venii. Tonc Dens ab npere illo ressavit, quod sic
Iratrls sui, a,tiem oceidit, eitptiisusest (G«*. iv). carnaliter patrarai. El huic Filio «uo omnia carna-
Plurimi eliam populi ex filiis Adrrm «urreTenmt, lia ad spirilaiia revecare dedit, qnta ille carosan-
qiri oblivionem Dei habebanl, ita quo se homines ctHatis est, qure per alienam nattiram processit, et
esse scire nolebant, uniie tnrpiter peceaiido secnn- qtiam consilium*erpentis nunqiiam violnvit. Unde
dum mores pecomm vivebant, exceplis filiis Dei, idem Fiiius Dei vetcrem legem rigavit, cum in
qni ab eisdem hominibiis et nmoribus eorum se se-. baptismo per fidem el ebetfienliam, el p«r absti-
parabant, de quibiis Nbe natus est. Tunc zelus Oo- nentiam carnalium desiderioram, viain sanctiiatis
mini elevatns esl, el Spiritus Domini super aquat demonslravit: et CBTBpojnkentiam hominibus de-
ferebatur (Gen. 1), et nubes scidit, el aquas indi- dit, et cum omnia htee in morlali cnrpore ctiro
luvio eduxit, et sicterr.i de criminalibtis peccatis morte sna ronlirroavii, et cum miramla et signa
mundala es(, c( de sangiiine Abel quem bitieral. discipulis sais dedit, sletit Pater ipsi dederat,
Deus enim isla fecil. Et sic cotliim cnpidil.itis an- qnando Deus homo apparuit, cum ionitru divii>italia
tiqtii serpeniis extrititin est. Tunc lerra qnre in in discipulos suos novum ignent misit qui antea
sanguine Abcl pfitts violaia fuerat, novum snccum, nunqtranv appartierat, et discipuli novis igneis lin-
vini prnttilit, et sapientia iterum operari reepil., B guis ei nova scienlia Snfiisisuiil (Aci. 11),qure se-
Sed diabolus cum irrisidne scelus'in filio Noe per- ciindum ccelestem harmoniani bomines vivere do-
pciravit: unde et zeTus Dbmiiii peccantem in ser- cnit. Tunc oriens virtnie sua resplemliiit, et ausier
viliiteni dedii, ac bniedictionem ei sublraxit, et tn, in calore suo arsit, nec occidens noxiaris eral, nee
maledictionem servilutis peccanles tradidit. El itn sepientrio cum aquiione bacchabatur, qnia per pas-
sapienlia nova in coelo el in terra operala est. sionem Cbristi teinperali fueruut, usqtie ad tyran-
Deinde S. Trinilas in Abraham rhagnum opus, num qtienidam, a cujus tempore oitme malum el
oslcndil,;pra>signando ct ostendendo obedienliafh, kijuslitia ac prrevariqalio exorta est.
tibi IIle patriam reliqnit, et ubi se circumcidit, et[ Sed et brcc cu<n fame et pesiilentia exanimata
in obedientia illos praesignavit, de quibus dictuni! sunt, el cum bellis el prreliis incurvata sunl, el cuni
est; Qai tttnt M, qui ul nubet volantf (Isa. L,X)et poenis pauiiteniire purgata sunt. Nunc anlein lex
in circumcisioue vulntis confusionis aniiqui ser- iti spiritali poptiio neglecta est, qtii bona facere et
pentis. accepit. Sed mulier per cachinnuni siulii- docere coiilemnit. Magislri quoque et prrelati, reli-
liam prjmre inulieris secuta est, in fecundilaie .111- cta justitia dormiunt. Uiide vocem hanc de coelo
tein ejjis, Jilius Dci prrcfigiiralus esl. Nam in obe- dicentem niidivi: 0 filili Sion, corona de capite luo
dicniia Abrabre Deus prrcvaricalioneni Adse muta-, t< incliiiiibilur, el palliiim dilalatiouis diviiiarum iua-
vil, el in circumcisione ipsius morti iutujit, el in; rutn libi imminiieiur, el in parvum niiineruin con-
fecondilate sierilis feiiiinre prawidit, quod 'alia! siringetur, el de regione in regioncm expelleris.
feinina, aliuin filium paiilura esset, qnoniaui Fjlius, Per polenles eniin homines pluriiiire civitates et
Deiomneni jira-siguificaiioaera isl.aw in nativitaiej claustra dissipanda suni. El principes dicent: Ah-
sua oomplevil. Moyses aulem legifer in adjiitoriuui( straliamus ab eis iniqititalem. qurc tolum mundum
circitmcisioiiis vejiit, el lcgero dedit, quod eliam a! in ipsis siibvertit. Et vidi et audivi, qiiod IKCCperi-
Deo perpetraluw esi. Red popnlus illiu» propler cula et contriliones regionibus el claustris propter
miilias pra>vaiicalk)oes prrecepltmtai Dei, in idolis. prrevaricationein obedieu ire aliorum prrqceploruni
«l in nliis percaiis inieriit. Zelus aulein ftbminiI Jegalium consiilutionuin occurrcnl, el vidi qtiod
liiijiisiuodi purgaiiones iwqne in finem munJi ope- lum in biijjismodi prxvaricaiioinbus, al.iqui Deo
rabinir. Sed iJMitenDeus yindiclam stiam emitiit, adhrcrebunl, cl ad Ipsiim anheiabiint, quemadino-
imilloties eam per homiucm aul per aliam «liquaior dum iu lempore Eliaj factuin est (/// Reg. xvm). Hi
«reatin-am praanintial, ne homines excinationem, vero cuiu magno bonore persisleni, et velut bolo-
tnalocuni siinntim liabeani : quapropter .svpe -etLpj rausium Dei liahebunliir, quia a malis recesscrunt,
iiitilti iuter eos surguril, et pceuilentiara agunt, si-. iil Noe et Lol. El hsec eadem puigatio in boc 11111-
cut ei in lona faeliim csl. Et sic Deus per amicosi Jiebri icmpore in moJico incipiel, el postea majcr
suos laudaliir, ei per inimicos suos prredicatur. ftet, et deinde viri|e teinpiis veuiel, in quo bella el
INamDeus formam digili sui cum prrefaia oslen-. prreiia ex justo Dei juclicjoerunt. Sed hoc muiiebre
sione in viris clinfeminis smpe teiigii, ut scripiniii lempus landiu non durapit, quandiu hucusque per-
est : Et propltetavunt filii vetlri et filiw vesirm » ^titit. Tunc justiiire et jttdicia Dei surgent, el disci-
(Joel. 11). Poslqnam autem Deus prrcfiguravill f lina ac limor Dei in populo erunl, et justi el boni
«jquod facere voltlit, recordatus est, quoil dixerat,, bnmines in spiritali populo fienl, qui lamen io parvo
quod conlercrel caput serpemis. Et qHOtndammu-. ^mineie propter btunililaleni manebunt, et in pri-
lierem, scilicet Virginem, obeJienlia et casiiiateac ; main aiiroram sicui ereinila; reverteniur : ei hoc
omni liono pcifudit, ct omni bono iniplevit, ila1 -etiam in timore praMeritoriiin temporum facitiHt,
quod snperMa, qnaj in Eva fuil, Strbsie arttit.Setl i qnre sibi adversa fuisse. pcrspexerunt. El liomiues
virgo hrecFilium Dei tlc Spirilu sa'ncto concepil,, -slullitiam lascivorum morum non habebuul niore
s;ii niirabiliter processit, el in mttndum miraruliss puerorum, scd tristitiam de ignotis temperibus
*"7 EPISTOLjE. — EPIST. L. 2S8
sustinebtint quae venlura sunt. Et tuiic fortes viri. A ignota omni creaturre operabhur, qiiia omni hoiuini
surgent et prophelabunl, el omnia velera.el nova ignoluin esl, quaudo pttrgatio mundi per ignem liat.
Scripiurarum, el omnes sermones per Spirilum El Treverim novo igne, qni disniptiils in ignets lin-
sanctum effusos colligenl, et fnlellecliim eorum, gnis apparuil (Aci. n), inter fldele» priino valde
sicul nionile cum preliosis lripidibus ornahunl. Per ornaiam vidi, ita qtiod omnes platea? ipsius in nurea
hns et per alios sapienles plurimi sa'Ciilares, boni fide ciim miraculis tituc difJiisre fuerant. Sed ntine
flent, et sancle vivent. Hoc autem sludium sancti- per vagationetn sqtialidorum morum, cum lacdio,
tnlis cilo non strescet, sed diu durabit, quia liaec quasi Deum nesciat, circtimdala, et aliis plmimis
otnnia propter errans tempus fteut, ubi mtilti mar- malis coiiiquinata est, et etiam in liis tredio et de-
lyres ih fide erunl. Nam vir prieliator hrec faciel, fectloue jucundilatis et pulchriludinis principaliiim
qui initium el linem operum suorum in his aspicit, et honestaium institutionuni inveierata esi, atque
quatenus erranti popnlo in hoc resislal. Ipse nam- in oblivioneni multorum peccatorum inclinaia. Qua-
que propheias primum constituit velul caput, sa- propler ignere ultiones ab iniinicis super eos venient,
pienies velut oculos, doctores velut os, sicut etiani nisi per piBiiitentiam, sicut in Jona facluin esl, de-
per verbum Dei omnia facta sunt. El quia deinde leanlur (Jon. n, m).
B
reliqua membra, scilicet fideles, bona opera ope- EPISTOLA L.
rabunlur, Detis in sinum eorum caput ponit, id csl DECANI SS. APOSTOLOItUM 1NCOLONIA, PRIMIHAGl^TRI
iniellcclui ipsornm propheliam aperiel. Tmic el SCHOLARIIM, ADBILDEGARDEH.
principes cilharas el tympana iri xrtimnas et in De muliere damoniaca ab llildegarde tiberata.
trislitiam verleni, quemadinodum filii Israel fece- T. Dcigratia, ccclesire SS. Apostolorum, qure esl
rtint cum capti fuernnt (Psal. cxxxvi). Post bxc in Colonia, diclus decantts, priinus magisler sebo-
omnia spiritalia sine trcdio cl defeclu confortabun- laruni, ciiin universis ejusdem ecclesiai Tralribus,
lur, el homines pupillam viventis Libri inspicient. doniinre IIILDEGARDI, ouinibiisque in ntonte S. lto-
El lunc viresel forliludo ac sanitas in populo fient, berti Christo niilitnnlibus, devotam in Douiino ora-
quia vir prxliator acrem sanitate replebit, et etiam tionem, et in vero saltttari salutem.
viriditatem virtntum producel, ne fideles corpore e( Ex die qua nobis innoluit, quod sororem, imo
anima in erranie lempore deficiant. Islud antem filiam nosiram speciahjm dominani Sigewizen,' in
usque in errans tempus ila perdurabil, in quo fide- vestrre beatitudinis consortium collegislis, non so-
lis populus, aJ morlem quasi ad epulas festinabit, lmn nos, imo universa Coloiiiensium civitas, nulu
Sed ei leiiipns hocerrorem hoc moJo lenebit, tisque (n Dei ad pietalis amorem succensa esl. Inde esl quod
duui.Hlud Detis in gratia et iiiisericordia ac ih zelo jam manifeste per oinnes lerminos lerra noslrre n
stio disculiat. In omnibiis his lioiiiilanus inutilia de cunctis proclamalur: Ecceodor dotninarumde S.Ro-
horlo suo projiciet, et uljlia ad se colliget, queui- berlo, sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominut
admodum scriptum esl : Deus uilionum Dominus, (Gen. xxvn). Benediclre ilaque sitis a Domino, qure
Deus ultionum tibere egit (Psal. xcm). QuoJ lale jn modico el huinili vestro monliculo ea opera pie-
est: Deus in zelo suo caput iniquilalis conteril, et talis celehraslis, qure cunctx subliinilaies monliiun,
illud Dominus in casu proslernil, quia otnnis iuiqiii- iiniversreque vaUiuin nostraruni latitudines c.elc-
las ex diabolo est, qui iu inferno sepullus esl. lpse brare uon dicimus, non potueriiiit, sed neglexerunt.
namque Deus ultionum cst, quia iu nullum aspcxit Audiviuiussiquidein iiuperrime, fania prodenle, quod
yel respexit, a qup quidqiiam sibi addeiidum assu- ille hostis aniiquus per orationes veslras ejetitis
meret. SeJ in semelipso unumquodque distribuii, sil: quod si ila est, obsccraimis ut inodtiiu el oidi-
conslituil el facil, et isiud libere bou niudo egit, nein ejeciiouis nobis rescribendo significelis, qua-
quia ipse soLus,el jiisius, et bouus, el timeriJus in tenus vobis congaiideainus, el peipetna vobiscum
omnibus judiciis suis est. Deus eniui in ullione per- devotione Deuni collattdcinus. Ipsam qiioquc domi-
ditorum est, quia bona nolueruiil, et ideo ciim dia- iD nam Sigewizen sicul faniiliariiis cognosciuitis, ita
bolo eos damnal, innitos quoque per dolorem libere specialius saliitamus, devotas In Cluislo oraliones
inclinai, qttos iterum posiea elevat, ttl propter bona promissas renovantes, et easdem ab ipsa exspeclan-
opera velul columnre cceli sint, sicut pltirimos ex les. Vale.
publicanis et peccatoribus sanclos fecil. Tunc dia- RESPONSUM HILDEGARDIS.
bolus se erigeiis, in perdil.o filio suo super pejinas
ventorum volare vull. Detts autem in semelipso Mumillime respondel multorum simut bonh operibus
ejeclionem damtonisalttibuens. Deum varia vario~
disponil ea qurc vult, quoniam netno eum superare rum bona operaadunum pnem dirigere.
potesl, el omnem vim diaholi dissipat, velul faber Deus opus suum fecit, sed illud uno modo non
qui omnia inutilia in fabrica sua redigitet mantiin consiiluit. Adain cuim periit; nain cursum circuli
suam iu zelo sno extendii, sicul ibi fecit, ubi cum- sui non complevit. Sed post ineriJiem reinisiius
dem S.itanani in prima dilectione in abysstim pro- esl. Detis ruileni spiramen suum in prophclas misit,
jecit. Unde ille sicut coluber foramcn suum intrat, ul veritalcm nuiitiarenl, ci sic sapientia in ore illo-
ita in abyssum se abscondit; nec aniodo sc erigel, rum, quos ipsa constiluil, loquebattir, quaienns
quia nunc totus deceplus esl. Postca divinilas miracula oroferrent, aposloli ctiam per Spiiitujn
«~q S. H1LDEGAHDI5 260
sanctum op«s Dci in fide perferroni, marlyrium A i taiis,pixqitecompassioiiis non deesse v^scera. UnJe
«ortim el niiornm, Denm ostendii; spiritalesqtioque pieiatis vestrrc largitatem suppliciter exoramus, nt
populns Spiritus sanclus inflavit, qua sxculmn in quia pro peccatoribus reJimendis acsalvandis natiis
seneiipsis fininnt, el angelicum ordinem colunt, si est Dominus ex carne B. Marirc sempcr virginis,
opus Dei simile diei esl. Omnes enim uniim dixe- amore ipsius Domiui noslri omnipoictitis, nostri
rtiul, sed lanien singulalini clamaverunt. In ortu Conditoris ac piissimi Rcdemploris, noslri miserea-
liainqne diei aurora solem prxcedit, et in mane mini, participesque oralionum vestramm facere
radius solis resplendet, qui in terlia in calore stio nos dignemini. lnsuper eliam obnixe rngamus, ut
pleniter ardct, el circa nonam calorem stium incli- litteras quns de srecularibus et idiolis ad spiritalem
nat, circa vespernm nuiem calorem snum quem in convcrsntioiicm conversis, qnos nos convcrsos dici-
die liahuit, liuil et ante noctein se abscondit, et sic iniis, Spirilu sancto vos scripsisse audivimus, nobis
dies completur, el ab operibus suis requiescit. Qux bcnigne Iransmiltere non duhitelis, quaten-.is tniri-
si uno modo complerentur, homini Jisplicerent. fica opera Dci el voluntalem ejus in ipsis videamus,
Unde eliam Deo est nomen Sabaoih, quia unusqiiis- cl qiiaiuuin poterimus, loio affectu honoruin opc-
que liiijus mundi cursiis plenum officium habel. Tali ruin illa sequamur el compleamus. Yale.
modo Deus in omnibus operibus suis operatur. Sic RESPONSUM HILDEGARDIS.
etiatn in hac mnliere, de qua qttxrilis, gestiim cst: ADCRISEOS MONACHOS
alii el alliores, ct minores, cum labo- (20) HILDEGARDIS.
pro qua parvi Ordinem Cistercientem laudal, sed argnil illos <qnns
ribus cl orationibus unum dixernnt, et singulalini ipti convenot vocanl, quorum plunmi se ad Deitm
clnmnverunl, secundum quod Spiritus sanclus eos in meribus suit non convertunl. > Alia documenia
boc oflicium docuit. Nam quidam per suspiria mise- addil.
ricordiic, el qnidam per orationes et vigilias pro Ego paupercula in lccto segritmlinis pltisqnam
ipsa lahoravermil, quidam etiam jejtinia et castign- per biennium jacens, hrcc viJi, cl vocem de ccelo
lionem in corpore suo sustinebant, mulli quoque pro ad me sic dicentem auJivi: AJ spiritalem pnpuhim,
ipsa elcemosynas dederunt, et maxima tttrba cum qucm Deus in prxscientia sua ciim mirncitlis pro-
adjulorio cujiisque honi quod facere potuii, se ad phetix, secundum quod ipsi placuit, prxscivil, qux
ipsain declinavit, et aliqui in magno studio sine vides et audis scribe, hoc motlo iucipiens : Deus
txdio hoc pcrfecerunt, el ila omnes ad Deum pro qnxdam virluosa opera, qnx iu sanctis et eleclis
ipsa simul nspiciebanl, queniadtnodum etiam dies suis operalus est, per qualuor sccreiorum Dci ani-
circttltim suum complet. Nunc aulem ctun laude .Q malia prxsignavil. Ipse cnim liomini per eadeui
simul dicamiis : Gloria libi, Domine. BeneJiiiio Dei animalia el per cxiera miracula occulta mysteria
in gralia ipsius snper vos sit, et supcr omnes qui sua manifesiat, qtiemadiiioduin Ezechieli proplietx
guper illam misericordia moti suut, quoniam ipsc et Joanni dilcclo suo per ipsa animalia osteudebat
Dominus dicil: ilisericordiam volo,et pon sacriji- (Ezeeh.i), quod ex comniiini populo spirilaletn
cium (Ote.n; Malllt. ix; xu). populum segregari el congregari vellel. Joaunes
EPISTOLA LI. quippe dicil : /n medio sedis, et circuiiu sedis qua-
HEFFRIDI PRIORISIN EBERBACU ADHTLDEGARDEM.tuor animaiia, plena oculis anie el relro (Apoc. iv).
Qitid diciiur? In fortitudine potestatis Dei, qui.Deus
i
Preces tanctm fiagitant et episiolam quam de tee- et homo esl, et in omni
eutaribus ad spiritalem conversalionemconversis, parle qua potcstas ipin»
quos nos conversos dicimus, illam tcripsinse » au- exlendilur, quatuor evangciistis iinbuti fiJeles,
dierant. pr.ccepla D.eiruininanies, et pleuiliiJiuein circum-
Dei dilcctre, Dei elecix HILDEGARDI Jominre vcne- spectionis viiiuliim habentes esse debent, ita ut vi-
rab., M. prior, tolaque congrcgatio fratruni in Eber- deanl uinle 1'acliprocesscrinl, et eliam qniJ futtiri
haih, in thalamo summi Regis pcrfrui deliciis sem- sinl. Deus enim ignis esl {Deui. IV), et angeli mira-
pitcrnis. 1 cula ejus hominibus srrpe niiniiant et mirabilia
D
Deo dignissima sanclitalis vestrre odorifcra el throni Mii, urentes spiritus siint (llebr. i), qni ante
suavissima opinione srcpe audita, nos inertes et in- faciem cjus lucenl, el qui in amore suo iia ardcnt,
digni ineflabili spiritus Ixlitia sumus gavisi pro eoi nt nou aliud velint quam quod ipse vnll. De quibus
quod Deus omnipolens gralia et misericofdia vohis; diclum est: Qui facit angetos luos spmttts, et mi-
tanta sure largitatis coiitulit dona mirifica. P.itell nistro* luos ignem ureniem (Psal. cin). Quid diciturf
eniin luce clarius, quod vos diligai Dominus in bo-• Omnipoteng, lu ille es qui facis nuiilios luos, scili-
minibus ipsuni Jiligentibus, qtiouiam tam digna,, cel eos qiii ad salulem hominum a le diriguntur,
. tam grata, lam amabilis, tam venerabilis cstis eis> esse spiritus cum emissionc,ccssnnles in inJeficienti
omnibus, iu quibus habitat, ut eum in vobis csse,, vila in conspeclu ttio sunl, et iterum spiritns csse
: vobiscum manere niillus ambigat. Cui vero virtiilumt nuntios tuos, cum ad prxcepta tun adimplenda
tanta collala sunl beneticia, sanclre quoqiie pielatis; nunlii fiunt. Angeli nanxiue nuiitii tnnl, q::oniam
vobis inesse non diibiuniiis niiinera, ct pi.x cbari- iinnmquamque inspirationein itpiracuii illius, tjnad

(20) ld est Cistcrcienscs.


gj,'f L,**J*^~m-- —=-... .ol. *.» 1W
misit (Gen. n), Deo rennniianl. A anlielare debent, ne a fide exslinguantur, et nc a
Deus in liominem
luce separenlnr, et ne sic aquiloni appropiiiipient.
lloc enim modo propier homines ofliciales sunt,
eorum colliguni et tliscernunt. ul niorle xterna stiflbcentur. Isliul quippe esl, quasi
qtiia propier opera
homiimm, qnx per Spirilun! ope- in circiiitu sedis; quoninm oriens, atisler el occ'-
ei propter opcra
Dcmn ostetidunl'; scd nquilo lotus ab ipso sti-
rantur, ipsi etiam spirilus vocantur et angcli, qno- deus
rectore ad judicia stta explcnda perntus, velul scabelliim peduin ei subjecllis est. E'
a
niam siipcrno
esl: Et animal primum tiniile leoni,
mullolies diriguiiliir. Sed ministros luos, qui iibique Jeinile scriptum
el secundum animal simile vilulo, cl tertittm animal
volunlaii lure dcservitint, facis ignem urcnteiii, cuin
et animal ti-
in amore tuo ardent, in quo etiam ardore cum iu- habens quasi (ticiem hominis, quartum
dicilur?
defessa laiide tibi iterum uiiiiislrant. Ministri enim mile aquilai volanli (Apoc.iv). Quid
Dei, qui faciein ejus semper iiispiciuni, velul fjanima Animnl hoc primum citcullatos huniines signifl-
cnruscanl, et in eadem coruscaiioiie miracula ejus rat, qui primi in fortitudine leonis, se oniniiio a
videul, et illa mirando et laudando agtioscuiii, ideo- s.iciili) abslrabuiil: iinile eliam et illis igneis, qui
Deum qui oecultis Dei velul vestimeiilo cooperti sunt, et qui
que cl ignis urens sunt (Deiu. iv), et per
ignis esl, ardcnl, nec per aliuin accendi nec exslin- faciem Dei semper inspiciunt, assimil.iuliir. Vesiitus
gui polernnl; sed in amore ipsius incx$lingiiibi|iler ctHin Istorum non a sseculo"est, sed mirabililer a
ardenles, qnia ipse pallio bumanilalis circiimdatus, Dco, qiicmiidmodiim Deus in illis ordinnvit, qui
ad ndinirauda ininicula cos semper iniliicit. Nani hiinc piimilus osiendendo el docendo prolulerunt.
pallio forliluJinis sux Deus se prxcinxil (Psal. xci); Nam ciiculla ejus nb angelicis spiriiihus prxsigunla
per quod homineiii speculiun honoris sui et mira- csl, qui in faciem Dei et non in alium aspiciunl;
ciilorum suoriim couslituil, qiialenus hoino conlra et latitudo ejus ad simililudinem nttbis lendit,
(liiibolum pugnhrel el eiini snperaret, et sic in di- quoiiiam et angeli in nubihiis mulloiies visi sunl:
vitiii liiuilesemper persislerei. Eodem qiioque modo cl qiiia eliam vesiis innocenlix Ad», quasi luciJ.i
Deus facit illus, qui ntintii sui sunl, liliis Ecclesix niibe» cral. llomincs itaque isti cnculla cnput siiuin
verb.i sahilis proHiiuliaiiles spirilos, cum eos carni tegtint, ne nd sinislram vel ad ilextrnm decliuan-
surcTesislcre et spiritui serVire juliet, quos sic tolo les, recte corain se in inipelu spiritus gradiantur,
corde spirilales eflectos, iterum deinde tanto fidu- Deiim semper iuspicientes , ne Je bo:iis operihus
cialius prrcccpla sun populo propalare instiluil: revcrlnnliir. ll;cc oiiinia in obcilienlin, quam Filius
facit etiani el illos, qui sibi niinislraiulo die nc no- heminis pcr semetipstim ostendil, fieri dehent, qua-
cte Inboribus sunt, iu amore suo ardere, el itn „ leniis pra-cepin mngislroriim cuin timore Dci ohser-
igncm urenleni esse, et sic eliain ignem effectos, venttir, ita eiiam, ut sicut boino a voce toniirui
iteruin servitio suo sine Ixdio insudare. Deus nain- perire forinidal, sic eii.im peccata timeat. Nnm, si-
que in prxscientia sua prreordinaveral, quod -mi- cut leo cxteras bestias in fortiludiiie prxcellit, sic
racula et occulta sua, qux in angelis stiul, etiam isii in fortissima vi diviuitalis cxteros' houiines
iu lioniiiiibiis siguanter operaretur, unde et angelos prxcellunt, quoniam, qnantvis boniiiics sinl, non
hoiniiiibus loqui fecil, ut in Abraham et Jacob fa- sicul homincs vivuiil. Cmn cnim homo sxciiloahre-
ctum est, qucmaJnioJum etiam Balaam nsina lo- iiiinliaudo seipsitm Deo ohttilerit, muiiJtiiii accusal,
- rnia est (Num. xxn). Angelicos cienim spiriius, qui ila ut ille in oninibiis sibi iiiulilissit, el sic menlcin
ei niiiiisirntit, faciem ipsius lauilaiues el honoran- snam elevat, qiiemadmodum Danicl dicit: Aspicie-
tes, occultis suis quasi vestimento operit, et ideo bam invitione noctis.el eccecum nubibuscarti, Filiut
etiam urens ignis dicnntiir. El per hos igneos mi- hominis veniebat, et tisque ad Antiquum diervm per-
nistros, qui secnetis Dei velut vestimenlo tecii snnt, venil (Dan. vu). Qttiil dicilur? Cum menletn ineam
eremilx dcsignanliir, qui seipsos abuegantes, quasi aJ ccelestia siirstim clevarein, aspicieham in consi-
homincs noil sint, viviint, et coiisortiuiii boininum dcrationc pliiriinartim adversitatum, quod omiiia
fugiiiiit. Nam Deus per opus stium quoil liomo esi, D siiperna el divina miraciiln ,•qtix Deus in nngelicis
magna mirabilia opcratur, qure in angelicis spirili- spirilibus operatus esl, per Filimn siium in homi-
bus prxdesiinavit, ct qux coram ipso cuin laude et iiilnis priesignaret: et ila iJcin Filius usque ad An-
miritico honore fulminant. Sed et,nt prrefatnm est, tiqniim dierum pervenil, quia Filius Dei, Dcus et
in eircuitu tedis, quatuor animalia plena oeulis ante homo est, el ila Deuset boino.unus Deus est. Deus
et retro (Apoc. iv) ostendunltir : quod siini omnia etiitn liotno esl, et hoino isle Deus est. Sed et bona
opera sancia, quje Deus iu hominibtis isiis operatur, opera homiiiuinrei laudes angeloruui se conjiiugiinl,
qui ad ipsuin et ad ihronum suum respiciunt, per et iiniiin iu Deo suiil. Ilis quoque cncullalis liomi-
fidein oriens, per spem -nuster, per recordationein nibus turba virgiuuin associatur, qux virum cum
lapsus, qui in priino parente facttis est, occidenSi ainorc et diviliis ct lotuin niumliim rclinqnunt.
quasi retro existeiilibus, alque per. providenliam Sicul enim virgo deliciis nitttiJi ablata esse debet,
nculos in ante, ad aquiloncm dirlgeniihtis, ue bella- ne ubera voluptalis sugat; sic etiam turba cucul-
lor nquilonis ciini cadenle morbo superbire, et cum lala, a mundo relicl» essc debel, ne ulla officiasx-
ardcnte flainma incestus eos corruere faciat. Cum culariaciim illo exerceal. Et virgo a viro relicta est,
*culis itaque islis, quos undiquc hjbcnl, ad Deuni ita ut sub cura et potcstatc ipsius non sit, ticut
*3* . S. HlLDECARDlS 2C4
libera ab eo esl; sic eiiam rnotiachus n inundo rc- A tenieriiatis agunt, de praelatis snis tic Jicenlcs: Qui
liclns,irli stibjiigalus non sil, sed liber ab illo sunl, et quid simt isti? Et quid fuitmis, aut quid su-
maneat. Ylrginitas qiioque solem sigiiiflcat, qui mus nos? El quwiiam sicagmil, pseudo-prophetis
totum uiitniluin illuminat, quia Deus virginilatem similes sunl, et qnia non recte dijiidicaut, quomodo
sibi ndjunxil, qttx viro relicto rlhim genuit, quera Deus popiilum siium eonstituit. Vos ergo qui Deum
radius divinitatis perfudil, qui et omnia regit. Rex timeli», audiie Spiritjnn Domiui ad vos dicenlem:
namqneqiii cnnrta regit, Bens est; el illn Virginilas Hxc slipradicta mala a vobis auferle, et vosmetipsos
conjuncla esl, qnando Deus efhoino de Vrrgine na- ante.dies tribulationiim illarum purgate, cum ini-
ms est; Sic attitii regUia a dextris ejus i»i vestitu mici Dei et nostri vos fiignbunl, el in rectuin locum
deaurato, eireumdata varletale (Psai. XLIV), quoniamt humilitalis el paupertalis vos convertenl, ne amodo
diahole repugnam aSlilit virginilas virtitli divini- in lania laiiludine permnneaiis, quania br.cieniis
tatis in opere tulgenle, ubique comprelieiisa muHi- fuistis, quemadmodum etiain veterem legem Detis a
tudinediversarNin virtulnm. biviuitas quippe Vir- constieiuJiiie sua in -spiritalem vilam mulavit, el
giniiaiem sibi despansavil, eum primus angelusi ut unainqiiamque priorem iiislilulionem ad iililiora
ad sitiistrara ^arlena eecidit, el lunc etiam popii- purgnvii, In prinioenim orlu Deus Adx concessil
Inm snlvntionis MIAdam sibi elegit, quem dexte- . B I lerram colere, Abel sacrificarc, Noe xdilicare, et
ram stmm nominavil, de quo popuk» virginitaiemi noc usque ad suminuw sacerdotum, quod in Clirisli
sihi sdjuwxil, qux niaxiiiunnopus prolulit; quia, ul, Incarualione exortum esl, quod prins Abrahain per
Deus per Verbum suniu otmiia creavii, ita et virgi- circumcisionem, Moyses per legislaiionem prxflgit-
nitas per ealorem sanctas divinilalis Filium Dei rabat. Sed bxc omnia idem Filius Dei posiea in
geniiil. Sic virgmitas absqtte fecumiiiale non esl,, liumanilate sua perfecit, unde el ad homines intel-
qiioiiiam Virgo Deuinel Itominem, per quem omniat ligenda sunt. Post Tuinain aiitemAdx, Dcus tain in
facta SHIII,gciiiiit. Sed et boc modo omnes vir- hominihus qtiam in angelis ordinationem suam recte
lutes veteis et novi lesiainenli , qtias Deus int prxsignavil. Nequaquaiii nutem deceret ut sacer-
SAiiclissuis operatus est, velul veslimenitin. anroi dos officia agricolae, discipulut oflicia magistri cole-
decoratiim, deauratx sunt, el has virgo ad se ii- rel, cum agricola sacerJotem, discipulus magisirtnn
bare colligel, quoniam ligatura viri eam ndri con- in limore et humili patieniia imilari debeat. Oniui-
«triiifet.Rola quoque quain Ezechiel vidil (EZ«C/I.I), , petens enim Deusiivoperibtissuis cognoscitur.quem-
virgiiiilaiem pr.esiguavit, quiu eadeui ;virginilasi admodum in Adam operari inecepit, cui terrain
ante Incarnalionein Filii Dei in lege prxfjguraiai coiere et homiiies procurare dedit, quia et ipse
esl. Posl Jncarnaiionem auleni ejus illa mirabiliterr Deus omnia crcavit, et ul per sacrificium Abei Fi-
plurima miracula operalur, qiioniam Deus perr liura suum pro redemptione populi sacriOcandura
ipsani omuia piacula purgavit,«l uriamquamque5 prxsignavit, et sicut per Noe, qui arcam redificavit
iiislilulloiiein recte ordinavit. Virginilas quippes (Gen. vi), quod in spiritali populo magistri consii-
yelerasuflert, cl nova sustinel, et ipsa radix ett tuendi essent, prxfigtiravil. Nuncvos magistri su-
fundameniuin est oninium bonorum , quia semperr pradictos homines, scilicet conversos, io qrdiqe
et setnper cum illo fuit, qui sine iniiio et sines vestro corripile et ;corrigite , quia plurima pars
liue est. Nam natura bomiuis qux propter peccaiaa eorum nec indie, ncc in nocte operatnr, qtmniain
perJiia fuii, per illam ui salvatione revixit, cumi nec Deo, nee sxcuio ad perfectum serviuni, et eos
per alienam naiurain peccata lioniiuibus" abs- ab igaopntia ista excitale, velut bonus pigiuegia-
traxit. rius borlum suum ab inutiiibus herbis purgal; in
Secundum autera animal simile vilulo, in cleri- vobismelipsis aulem secunJuin orJinem vesirum
cali habilu divino saciiuYio insistenles oslendit,, prxvidentes, el juste intelligenies ne injuste jmli-
lios videlicet, qui vineam Domini Sabaolh circuni- celts. Inconveniens ilaque esset, ut leo, vitulus,
fodiuut, el ngrum prxceptorum Dei arando ubiquee p homo et aquila , in siynificaiionibus suis sihi iuvi-
cverliinl, el hos etiam qui angeli Domini exerci- cem aJversarentur; sed unuuiqiiodque islorum a(-
tiiuin nominantur, qui ab hoc qttoque cingulo ca- teri jusliliain in ligura hoiuinis, ad curaliouem ho-
siilatis se cingere debent, ne in vanitale carnajiumII iiiii|i||)i signait simt, sitnare, ttngere, et baptisinum
voiiipiatuni vadant, sed ut agrum cuin araf.roo sanclificare cuiu buiiiiii obeJientia possiint. Nam
" slremie evertaul. Circutncisiouein omnis sacerdos qui a Deo uiictus et sacerdos no-
quoqtie sobrie-
latis habcbuiit, quonraui per ipsos peccala iiomi- i- niinniiis est, vulueia peccaioriip) el curare cuui
liuin abluunliir, el hoc in tnisericordia fiet, quiaa judicante justilia poteril, quoniam ofiicium boc a
iu 6eiuetipsis peccata senliunl. lixc itaque prx-- Deonabel; er ideo iliuil implere npn negligai. £t
clura genera , viJelicel houiiniini illoruin, qui perr ego paupercula el iudocta feminea fornia, quamdam
ieooeii) et viltiiuni designali suiil, aliud quoddam n besijani vidi, cuju» facies el anteriores pedes ejus
geuue heiiiiuuut ad se trahuiit, quos.ipsi couver- similes urso eranl, et cujus reliquum corpus siim-
sos vocutil, quortiui pluriiui sead Peum in inoribus is liludiueiii boyis oslendebat, excepto quod poste-
»iit non couver.tuut, ^uia conlrarielatem potius is riores pedes cjus timiliuidinem pcdum asini habe-
ipiauirecliludiiiein djliauni, el opera sua cuui sonop bani, el ouod cauuji carebat. Tiia autenj eurn.uaJII'
268 EPISTOLjE. — EWST. LI. IM
capite Itabuil, quorum duo Mmilitudinem bovis ha-- A , involVunt, qtti magnis onetibus se onernri patilin,
bentia, juxla anres erant; lertium vero, in medioI quousquc sub eodein onere succtiubil, quoniam ju-
frontisexistens, cornu capricorni assimilabatur; ; gum spiritalis vitx el sollicitudineu) sxctili liabere
facies vero cjusdcm beslix ad orienlem, pnsteriorr volunt; scd in ipsis slare non possunt, el idcirco
auteni pars ejus ad occidenteui versa fuil. Qnod sio0 itl asinus cadunt. Unde ct facies ejusdem besiire
intelligendiim csl: Beslia hxc, cttjiis faciesel anle-. ad orientem, poslerior aule:n pars ejus ad occi-
riores pedes similes urso sunt, bcstialcs mores la- denlem versa esl; quia, cuirt spiritaiem vitam at-
tenter habenles quosdam hotiiines oslendii, quij tendere vidcntur, sxculari quoque inhxrent, iji hoc
quidem mansuetiidinem verhorinn proferunt, scdi perdilos angelos iiuilanlcs, qui in semetipsos confi-
in exempiis vesligiorum siiortiin, nhi vi aule adj denles, de rcclesii glot ia corrtierunl (Isa. xiv).
rretiindinein inccdere deberent, temeritatem el1 Et tertium animal habens faciem qu.isi lioiniuis,.
duritiam perversilalis demonslrant.Cnjiis reliquntn, sxculares homines islos siguificat, qui opera stta
corpus siniilitudinem bovis oslenJit, excepto quod1 cum sollicitudine corporis el animx faciiinl, et ta-
posleriores pcdes ejtis simililudinem peJum asihii nten bonn inleiiiione ad Deum asceitdtin,l,qqnsi ciim
haheiit, et qtiod cattda caret ; quoniatn- iidem ho- peniiis voleut, .quia ipixijiie bona desiJeria, sicut
iniitcs jngum Dci ut hos se ferre simtilant, ctun ta-. 1B radius solis, cx corde jusli cmilttiuliir, iinde c\ vcl-
nien in sttbsequcnlibtis exemplis morcs asini, qui; itl pentia vidcnlur. Sed cl atl febservnndaprxccpta
sttb pondere eaJit, in se manifeslant, nec se cau- legis. el sacerdolis currunt, et ad dividendas elee-
damliaberc demonsiranl, quia in ipsis JclicilquoJ] mosynas iu misericordia movcnlur, alqtte iu Uiiiain
Dominus jubel, hnstiam cuin cauda oflerri (Levt. aspiciuut, quomodo in illa crcscaut, et in geuitura
iv), scilicel quomodo hoiium quod in humiiiialc etl prolis se pulveri terrx pares restimnil, et pccca
pauperialc inreperunt, ad liuem bealiludinis non, lorcs se nomiiianl, et ita -n sxculari vila , mngb
perdncuni. Qttod autcm tria cornua in capileha- poenain quam voluptalem carnalis gaudii habcnt, ct
bet, quoruin duo svnirttiudinein cornmim bovis ha- sic ad niagistros suos scilicel-s terdotes pcrvc-
benlia, juxta aures sunt, in hoc tres vilas bominumi niunt, laciem sitain, qua peccaia guslahanl, muian-
in principali commercio stantes, designant, iiai tes, aique per gralinm Spirilus sancti in paettiten-
quod dux effigtcm in agro Dmniiuco laborantiiint,t tia pcecata sua coi.filenles, ct sie renovab.ininr,
et. verbo Domini aiiditam prrebentiuiii simulanl; ul scripliun est: Henuvavitfactem terra; (Psal. ciii).
lerlitim vero in medio frontis cxisteiis, cornut ca- Qitod dicittir: 0 Deus, in novo Spiritti renovabit
pricorni assiniifaliir, quoniam hoc iu fortiltidine> . voluntatcm ho.ninis, qui pcccare slti.tebat; ila cuni
fiducix sux spiritales homines istos manifeslat, quij de. malo studib ad bonum desiderium convertes.
insqualore capricorui altitudincm illatn, in quai Nam per poeniieules faciem lerrx renovabis, ru u
nullatenus permanere possunl, ascendcre satitgiint. liomo sentit, el scitse peccatis ila iiivolutum, m si
In hac etenim aliiiiidlne cxleros populos, ut Pha-. continere non possil quin pcccei; et tainen nd re-
risxi publicanos spernunl et velut inttliles despi-. novationem poenilendo se converlit: si eniin bomo
cinni (Luc. xviu), et se etiaraoflkialibus quibusdami non pcccaret, non renovaretur. Qiiidam ciiam alio
causis regiontim adjtingttnt, qualenus per illas aliisj moJo renovaniur, videlicet cum pcccata propter
duobus cornibus mcliores et excellentiores ha- poetiam pccniteniix fiigiiinl, ita qitoJ peccare noi
lieanlur; el ul eliain ita aliiludinem sanciitatis,( quxrunt; el quidani alio modo, cum pcccaia, qua.
ascendere videantur. Nain et sxculari solliciludinii in se sentitint, ct qux facere posseut, propier amo-
se adjiingunl, el muliipliccm locuplelationem com- retn virtulum devitant: undo et sic renovationem
prebendunt, velut lotam terram laboribus suis5 per Spiritum sancltnn aicipiunl. Sicnl onim lerra,
everiuni, et per hoc laliludinem divitiarttm plus5 in lempore viridilatis non omiitit quin fruciiiin af-
quam deberent capiuul, in similitudine qtioquei ' ferat, etsicul in tempore sicco pallescil et arescit,
juvenis hujus illud facientcs, cui Filius Dei dixil,, j) ] et deinde itertim ad viriditatem suatn redii; gic
quod.quxcunque haberel venderet el daret pau- eiiam Dcus hoiuiuein posuit, ut in operibus snis in
peribus, el ille abiit mcerens, qnia et divitas sre- semetipso renovcltir. Scriptura iiaiuquein oainibiis
culi et vitam xlernam hahcre vulebat (Matth. operibus liomtiiis recle diviJenJa est, velut eliam
xix), quod difficile erat ut fieret. Homiues enimi ex tina aqua innltre aqux dividunlur, qttetr.adino-
isti coslum et terram siiiiul hahere volunt, quodI dtim et Deus nqua in totum oibem terrarttm divi-
impossibile est; quoniatn in comprehensione ett sil. Isti quoqiie sxcularcs boiitines somelip.sos
possessione divitiarum, absqtte superbia elalionisi semper iuspiciuht et corisidcrant, quid Sint et qua-
el absque proprietnte voluptatis nequaquam stare> liter vivanl, el qnomodo sibi peccata abs+raiia*!»:
possunt, sicui etiam impossibile esset, quod homoi et sic vivcnles in titnore Dei, in lerrrenis simt, cT\
in cacumine verticis alicujus monlis starcl, et lein- ecelestia non diinitlunt. Nam Deo in semeUpsis inv-
pestate valtdi venti qnassatus non caderet. Anio- molanl, cum eiiin adorant; il.iquod ipsr veinl liina
rem qubque hunc el limorein non habent, quosi ftilminant,cum ad ipsiim ex inlimo corde sutpirani.
egenus habct, qui manum suam ad. auxilium elI Sed cum in peccalis ut luna Jefeceiiut, iliico per
clecmosyitam porugit, sed in stullitiam asiui so) pivnitcnliain resurgunl, quemadtnodnm olia.n luiia
PATROL. CXCVII. 9
267 5. IIILDEGARDIS 2C8
in ardenli »n:ere Dei timorcm
postdcfeclum siium per solcm resurgit. lpsi etiam A comptitando, el
dorminnl inler ntedids cteros peniiK columbcedear- gebennx sperncndo, et ut in fidc et in spc perse-
nenlalm (PsaL- LXVTI);quoniam ubi dorminul, ne vcrare debeanl, ronftdendo.
Hoc. ilaqtie mcdofaciunl, nl Isa'as deil, quoniani
peccent, in meJio mngislrorum volaniititn in sim-
plicilaltt pnrx scientix swiit; et hoc facitinl, cuin Seraphiit alis duabut velabant faciem ejus (Isat. vi),
de incceptis pcccalis declinaiil, «i cum ab eis qux alx fiJem et spein significnni; quia in lide
quiescunl, qttemadmodttm ales capiit-iiiter methas fideles bomiiies Deum viJent, et per spem prxmia
alas suas ad qnicscendttm declinat, videlicel coe- xterna desiderant, et diiabtis velahatil pedcs ejus ,
lestia amanles, et in terrenis cansis peccala stta pcr qui scnsualitalem ei inlcUecliun oiTeuduiii,quando-
pcenilenliam confttciites. UtiJc el beqli' mortui qui quidem iidem homines nuJil.iicm peccatorum suo-
in Domino moriuntur (Apoc xiv), sunt qui sxcttla- rum tegtinl, ne carnalia desidcria proprix voluntn-
rilcr secundum legem vivutil. 0 qtinnltim niiracu- lis snac perliciant, Sed et alis diiabus volabaut,
lum in ipsis est, quod sic vivcnJo, et quoil per qux charilalcni Dei Cl prtiximi deninnslranl; qim-
amariludinem po&niteniix pcccaia reliiiqueiulo, iiiam, CIIIII Deum super omnia diligunl proxliuo
homines existunt I Sedet anitnali, quod iaciem ho~ suo in necessilaiibus suis assistunt, el ita iu forti-
mjnis liabet, siniiles erunl, qtioniam cuui terrenis •5 I ludiiicDei sttper oninia volanl, ciim ciuicta terrena
peccatis per pceniteitiiam se opponunt, et eis alieisi trauscenduiit.alque unnmquaitiquc rcui in peccatis
liiiiit, queinadmoditm eliam natura animalitim, na- diligcniernspiciiint, (fhalcntis pcr abstinctiliam pec-
turx homitiis atiena est, Itaque in scicntia bono- catorum sc nfflJgaul, el sicetia.ni i» pleno desiderio
rinn operum deargentati apparenl, quia simpiiccs ciiin pretiosis lapidibus bouorum opcrum cceleslem
mores infanlis, qui pcccatnm neseit, habenl, cum Jcrusalcm ornaul. ln Ixta quoquevia prxceplorum,
ipsi pcccalum nec anipletti, iiec pascere voluuL Dei noii doriiiitaul, sed semper in novitate desijerii
Cumque in simpliciiale bae fulgere studeiil, tunc auimx velut caneus tuba soiiant, quod siinl ardcii-
posleriora dorsi eorum in jpallore aurrappnrebunt, lia suspirin, qux iu iiocluina obscuritate in pcccalis
quia postcriora eorum, in quibus in peccalis pritts nali ad Deum babenl, quando eum in limore el
fortcs erant, cum peccare consueverani, nuuc auiorc cognoscunt, dicentes, quod ipse sanclus sit
reiro projecta, in timore Domini sapieniiam de- qui omnia creavcril, et quod sanclus sil qui i.iin-
motistrant, quoniam in bonis actibus deatirala rc quam mortalis fueril, et quod saucius sit qui iuler-
splendent. num iregerit, et ab illo electos suos eduxeril. Ceati
Quarlum vero animal simile aquilx vulanti, c naiiiqiie homines beae operanJo et Dcum laudauda
quosdam bomines de peccalis se continciites os- nuiiqiiam ccssabitnl, el cum oper.in cessaveritit,
lendit, qui es prrefalis sxcutaribus ad continentiam post finem tamen viix sux a laude Creatoris sui
surgenl, veiut in Maria Magdalena faclum esl, qttx non desislenl. Ego aulem paupercula , ab iufantL'
omnia peccata sua abjiciens, ea pro luto comptiia- men debilis et infirina, in mysiica el vera visione
vit, et ita optitnatn pariem elegil (Luc. x), el in nJ hnnc scriptitratti coacla sum, eam<|ue in ^ravi
atirora sanctiialisconsedit, sedin veleri' leslaineii- rcgriludine inlccto jacens, Deojubenteet adjuvanle,
to multi proplcr tredium srcculi liujiis peccata re • conscripsi, qualenus illam prxlalis el magislris,
linquebaut, el multi eliam propler amorem jusli- qtti ad servilium Dei siguali sunl, reprxsentarem,
tix.de peccalis se conliiiebant; ntinc auiem itt ttl in ipsa quasi in speculo cunsiderareui, qui et
novo soie, scilicet in Christo Jesu, conliiienies no- qual.es essenl, et ul eam illis demonstrarent ot aper-
minaiilur, quia in simpliciiatem infattlis qui pec- irenl, qui per obeJientiam illis subjecii sunt. El
cala nescit, yerlunlur, cum ipsi peccala repudianl, atidivi vocem de coelo dicentem : Nemo verba hrcc
etcuiii eain voltiiiiate ncsciunt. In duabus enim conlemiiat, ne st ea conlempserit, vindicia Dei sii-
partibus ad ccelesiia ascendunt, quoniam cum bona1 -per eum cadat,
intenlione ct cum sancio dcsiderio, ea qux sursum D ,
EPISTOLA LII.
sunl, pr.e creleris qtti sxculum pritts nou cognoscc-
' V,ERNERI DE KlRCHEIM,CUMCvETEIUS SOCIETATIS
banl, diligtint; et quia , sicut aquila, qnx praj SU£ FRATRIBUS ADHlLDEGARDEH.
aliis volalilibus altiora pctit, sic sursum volant, Preces Sancta; Hildegardis enixe poslulanl; verba
quod ita in catidorom xternx viirc converluiiiur, tuL ipsius seriplo cbmniendata habere volunt.
de illa saturari tion possint; et quod hoc per ar- ^IIILDEGARDI menle et corpore virgiui immaculaix,
dorcm vfiri Solis conculcant, quod prius, peccatis.v el a cunabulis Deo dicatx, WERNERUS de Kircheim
ittvoluii, feceruut. ln foriissima quoque vi saucli- cinii cxleris socielatis sux fratribus, in parochiis
tatis considerant, quanli dolores et quaiu graviai suis Deo quamvis iudignum fatnulalum exhibenli-
pondera in peccatis suiil, qua* ipsi palpando prius> bus, exemplo Debborx hasliles turnvas, Deo duce,
«ligerani, et illu nunc ut morliferuin cadaver int prolerere (Judic. v).
seinelipsis occidunl, el corpus suum ut occisntni Quia virlulum vestrarum fragranlin non madicn
ovem conslringiint et persequunlur ; alque sic inl lcrraium spatia dispersit, co quod non solum ope-
ardentem solem aspiciunt, omnia sxcularia qure1 rari bona, verum ctiam prophelare fulura, conieni-
anle cognoverani, relro abjiciendo, et pro pulvere plari coeleslia Spirilus sancli gratia cor veslrutu
200 EPISTOL.E. — EPIST. Lll. sTT»
mundiiin Hiilstraverrt, dignum duximus, licel indi- A rubere, et vcsieiii meam ut fulgur coruscare, ae
gui, veslrx sanctitati obtcntu Iralcrnilalis nos com- palliutn meum ul preliosos Inpidcs radiare, el cai-
niittere. El certe quia nos iiltima Chrisli mcinbra ceamenia mea ul candorem fulgerc, faciem meam
vobiscum fore credimus, lidenler dicimus , qnod pulvere cousperserunt, et ves:em mcam sciderunt,
qnidquid in ejtis nomiiie vos poscimus, cum prai- palliumqiic meum umbrosuni fecerunt, et calcea-
stare potestis, non negetis postulatitibus. Rcgamus inenta dcuigraverunt, elqui me ubiqtte ornare de-
crgo henignitalem vcsirnm, maler el sponsa Agni, bueranl, me in omnibus his desliluertinl. Nain fa-
qualenus in veslris orationibns noslri nieniineritis (iem ineani per hoc sordidant, quod corpus ct san-
propeiisius, cerln de nosiris, si quid possunt apud guineni sponsi mei cum magna immunditia lasci-
Dcuin, qnod hvier oraudtiin scmpef vestri iiieinoriam virc iuoiiiii) suoFiitn, el mngna spurcilia fornicalio-
faciemus (Pliilip. i). AJhuc unam petilioncm vos nuni et adukerioruin, cl pessima rapiua avaritix,
peterc prrcsirniimus, siilicet ul verba qux, Spirilti vendendo el cmendo quxqueincnnvetiten ia trartant
sancto vos doeeiite, nobis el aJiis qiianiplurimis in et accipiunl, alque (aula sorde circumvolvunt, vel-
Kyrcheiin prxsentibiis, de iicgligenlia sacerdotum, ut si iufans in lutum anle porcos ponerelur. Sicut
qtiam in divino saciilicio liabcnl, apcruisljs, ma-. eninvbomo, cum Deus ipsum de limo terrx fecii, et
leiiia pietale nobis scriberc cl transmiilere non B in faciem ejus spiraculuiii vilre inspiravit (Gen. 11),
negligaiis, ue a memorin noslra elabnitliir, sed ut ea mox raro ct sangui» faclus est.ila eliam eadem
atteutius prx oeulis noslris habeauiiis; qiioniatni vititts Dei, oblaliotiem panis et vini el aqux super
ruin terreiiis et srccuLarihuscausis plus qiiamopus, altare, ad verba sacerdoiis divinitalem iiivocaniis,
inhiaiiiiis, verba Iransiloria in venlttm inuliolies in veram camem et verum sanguineni Christi, vi-
uegligenler emiuiinus. Valeat mnterna dileclio in dclicel sponsi mci iransTert, quod lamen propler
vobis. cxcitaiem hanc , qua homo in casu Adx cxcatut
RESPONSIO IIILDEGARDIS esi, honiocarnalibus oculis viderenon polesl.Fixura
vulnerum sponsi mei reccns et aperta esl,
Ecclesia; niaginem inducit qtterflas gravissimat con- namque
Ira ptccalu tacerdoium fundenlit. Varia prwdic'.t quandiu viilnera peccalorum hominum palebunt.
qva: scecutoxvi omnino Unpleta sunt. . llrcceadcm vnliiera Clnisii sacerdotes, qui niecan-
ln lecto xgrituJinis diujacens, anno Dominicx didam facerc, et mibi in candore servirc debercnt,
kicariialioiiis millesimo ceiiicsimo sepltiagesimo, in nimia avaritia sua de Ecclesiis ad Ecclesias dls-
vidi vigilans corpore cl aiiiuio.pulcherriuuni ima- currentes cbtilaminanl. Veslem qnoque meam per
giiiem, niuiiebreni formam habenlem, qux electis- hoc scindunlquoniam prxvaricatores legis et Evan-
sima in suavitate, et charissima in deliciis lantx ^ gelii ac sacerdotii sui sunt, et pallitim meimi in hoc
pukhriliidiuis eral, ut cain liumana mens ncqua- obfuscanl, quia prxcepla qUx in cis inslituta sunl,
qiiam coinprebeiiJere valerel, el ciijus slalura a per otnnia negligiinl, nec ea in abslinetitia velut ia
lcrra utque ad coclnm perlingcbat. Facies quoque smaragdo, nec in largiiione cleemosynariim veliit*
ipsins maxima claritate eflulsit, el oclus ejus in iu sapphiro, nec in aliis bonis el justis operibus
ccelunv aspexii. Candidissinia etiam vesle ex albo (qiiihiis Deus velul aliis generibus gcmranruin lio-
serico indiiebalur, el pallio pretiosissiniis l.ipidibus, iioiainr) bona voliiniate el perfeclo opere complent.
scilicet siiinragdo, snpphiro, baccis quoque ei tnar- Sed et calcearaeilta mca superius denigranlur,
garitis ornato circumdabaiur, calceamenla ex ony- quoniam ipsi nec recla scilicet, nec dtira el aspera
cbino circa pedcs habens. Sed facies ejus ptilverc jtistilix iliucra hnbenl, nec bona exempla subdilis
aspersa erat, el vestis in dexlero latere scissa fue- sttisprxbent, cum laiuen subltis in calceamenlis
ral, alque pallium ejus elcgantem piilcliiiliidinein meis quasi in secrelo meo cindorem veritalis in
suaui amiserat, el calceamcnla ipsius denigrata aliquibus hribeam.Falsi quippesacerdoles in scmet-
craut. tl ipsa vcce magna el luguhri in allitttdlnem ipsis decepti siinl, quonhni honorem sacerdolalis
cccli clamabat, Jicetis : Audi, coslum, quod facies p officii siue opere haberc volunl, qtiod essc non po-
mea sordidala est; el, lerra, luge, quod vestis inea tesl, qui i nulli merces, nisi prxniisso.Iabore operis,
scissa esl; el, abysse, coniremisce, quod calcea- ilabilur. Ubi attlem gr.ilia Dei lioniinenl tangil, ihi
menta mea denigrala suttt. Vulpes[oveas habeul, el ipsum opcrari, ut mercedem accipiat, facit. Cnin
volueret cceli nidos (Udttli. vtn), ego autem adju- itaque varios dolorcs, qui hominibus coutrarii sunt,
lorcm et consolatorein non habeo, nec baculum su- iu ultione Dei pluat, et lotaru terrani nebula ebte-
per quem incumbam, el a qtto suslenler. El ilerura gal, ila ut viriditas ejus arescat, et ornamenla ip-
dicebat: Ego in corde patris laiui, quousque FiUus sins fusca fiant, abyssus qiioque Coiiiremiscat, quo-
homiiiis, qui in virginilate conceplus et natus esl, niam in uliione el dolore cum coelo el terra in
sanguinem suum fudit, qui etiam ctim eodem san- furorem movebilur. Principes euini et lemerarius
guine me sibi desponsavil el doiavit, qualeiiiis in populus super vos, o sacerdoles (qui me haetenus
pura et simplici regeneralionc spiritus et aqux , neglexistis), irruent, el vos ahjicienl eifugabunl,
conlractos el conlaniinalos a spuma scrpentis, re- et diviiias vcstras vobis aufereni, pro eo quod leni-
gcnerarem. Nuirilii auiem mei, videlicei saccrdo- ptts sncerdolalis ofii:ii vestri non ailendislis. Et de
tes, qui facietn meam facere dehcrenl vclutatiroram vobis dicent: Adulieros istos el rapiores et plinos
271 S. IHLDEG-ARDIS *-ti
omiii malb, ab Ecclcsia ejiciamus. Et iit hoc faeto A sanctitati lamen vestrx, qtia coeleslis sponsi am-
obscqnium Deo se exhibuissc volunt, quia Ecele- plexibus smgulari privilegio inhxrelis, cordialitcr
siam pcr Vospollutam esse dicunt. Unde Scriptiim cougaudemus. Charitatem cliam veslram ignorare
dicit :Quare fremueruni gente», et ptynti meditati nolumus.quod die nocluque ves facietenus videre
tunt inania ?' Astiterunt reget terra, et printipet desldcramus, et assidue veslri memoriam in ora-
convenerunt in unum (Ptat. n). Nam periuissione lionibns nostris focientes (Rom.i), vos absentem
Dei, supcr vos in judtciis suis fremcre incipienl phi- corpore, quasi prxseiitem rnterduin amplerlimur
rimx genleS, et nmlti popiili de vobis meditabun- mente. Ergo perfeclionem vesiram Imraiiiier de-
lur Liiaiiia,cuni sac-erdolaleofncium vesirum el con- pfecamur, ul sponso veslro, sub cujus umbra se-
secralioiieni veslram pro nibilo computabmil. His cure requiescitis (Cani. n), nos jnxta viam inendi-
nssistent in cversione veslra reges lerrx, et lerre- canles commendetis (Luc. xvtu), ne prxieriens
nis rebus inliiabiinl, et prihcipes qui VOIHS doniina- turba clamores nostros eompescat; sed*oraiionibns
bunlur, convenienl in hoc ilno cOnsilio, quatenns veslrisad Domiiium adjuti, mcreaniur a cxcitate
vbs de lertniilis suis expcilant, qttoitiam innoeetiien) cordinm nostrorum illuminari. Hoc autem idrirco
Agnttin a vobis pcr pessima opera fugastis. Et nu- dicimns, ul dissensiqnem, qnam in loco noslro or-
divi vocem do coelo dicentem : Iniago liarc Eccle- B tam esse scilis, (fiiemadmoduni ineeprstis (Spiriin
siam demonstfal. Qiiapropter ttt, o homo, qtii Uia sancto vos docente), sedare et exstirpare non omrt-
vidcset attdis plaiigeniia verba, ltxc saccrdolibns taiis; ct ulper hoc qnoque liiieras commeuilonias
qui ad regeiidum el docenditm populum Dei consti- nobis traiismiltalis, quia nisi cititis exstinguatur,
tuti e( qrdinaii sunt profer, quibus cum apostolis periculum magnttm tam aiiiniarum qunm corporum
dtctum.elsl : lte inorbem unmrsum, et prwdicate facile iiictirremus. Gralia Spiritus sancti qoae vos
flxartgeliumpmui ereaturcc (Marc. xvi). Cum enim interius docel et multa secreta vobis Jcinonsirat,
Deus hoiuiiiem crcavit, omuem crcaturam in ipso hxc eliam nobis, secundum quod sibi placuerii,
sijiiavii, qiiemadmodum in parvoioco iiiembranx, manifcstare dignetur.
leiiipiis^ei niunerus lotius anni deseribilur; el ideo RLSPONSCMHlLDEGAimS.
Deus boiuincm nominavit omneni creaturam. Et Pravtaram mittit de mullit viliit el tirlittibut iu-
iieruin ego paupercula femiuea forma gladium evagi- ttruciionem admonilionemqiteet adhortalionem ad
natum in aere pendcntem vidi, cujiis acies una ad ttudium virtutum.
ctelum, altera ad lerram versa erat. Et gladids Ego paupefeula forma, muita xgrituJine din
iste super spirilalein popttlum exiendcbatuf, qucra gravata, per veram sapientiam eogebar, ut btte
^ verba ipshis, popuio loei hnjus proferrem. Et au-
piophcla olim prxviderat, cqm adiiiirando dicebat:
Qnituul hi qui ul nubes volant, et quati cotumbce divi qttod eadem saprcntia populo huic oput suum
ttd [enetirat luat? (Isai. xvi.) Isli eienini, qi:i de pr.ipoiiebai, scilicel, quomodo ccelum et lerram in
icrra cJevati, el de commuiil populo separati, rccla mensura constituisset, quatenus fratresejus-
saucte. vivere et in coliimbina simplicilale morum dem populi cognoscerent, qualiter inslitutio eornin
cloperum esse debuerunl, nunc pravi in moiibus primitus constiluta esset, el qnaliter nune desfituta
el operibus suis sunl. El vidi quod gtadius istc qtix- esseu Et dixit:6'tn*«mctvli circuhi[(Eccli. ix\v), a\-
dain. loca suiritalium bominum abscindebat, qtieni- liiudlneni et profunditaiem ejus ita constitnens, ne
admodutn Jerusalein post passionem Domini ab- rectum modum suum superexcellerent; el laiitudi-
scissa est. Sed iamen vidi qnod plurimos limoratos, nem toiius orbis slc ardinavi, ne ipsa mensuram
puros cl simplices sacerdotes in adversitate isia suani inordinate excederet. Solem quoque feci, ut
sibi Deus observabit, velul Eliaj respondit, ubi di- in die lucerel el tehebras obtegeret; et lunam, ut
cebAt, quod dereliquisset sibi in Israel seplem niil- in nocte eum stellis claresceret. ln verbo quijipo
lia virQrum, qiioruin genua non sunl incurvata illo, culu Deusdixit: Fiat, omnia hxc facta sunl,
aniie,Jlaal (lll' Reg. xix). Nunc auiem inexsiingui- j ul. eiiam nunc persistunt: unde in his velnt in spe-
iiilis ignis Spirilus sancii, ul in meliorem partetu culo vos populi considerate, qualentis in hoc qtiod
"
coiiyertaiuini, vobis infundat. , inccpistis, permaiu ntis. Deus euim homini spira-
tulum viix inspirnvil (Gen. i); et ita viviiicatus,
EPjSTOaLlJL
>D HILpE«ABDE». . caro elsangiiis facius cst. Deinde autein eonsoriiuni
F&*11U)HU^piHJKNSlUII
Vt diseQrdim qpuAiptQi.onawiedare et exstirpare angelorum cum laudle et ministeriollli dedil, etre-
npn amiHul, precanlur. liquam creaturam illi subjccit. Nam Deus luroeit
HILOEVURPI, cajix coluiubx iri foraminibiis pctrx xternitaiis Hli cottcessernt. Sed ipse in omiiibonore
Ialtlawl4.(Cfln<,u), fralres, heuT conttirhati iu Il.i- isto vermem audivij et ita prxcepta Dui prawari-
genhe, oraiioittuii suarum 'devoiibneni, et qiibd cando obcrccatiiset exstinctus est. Unde diabolus iu
ipectal ad «lernam saluieni. se gavisus, ail: Debm quem iti coelosuperare ue-
Quoiiiain Dei gralia, bix vestra corani homiu hus quivi, in opere suo, viJeKcet in bomiue, <|Hialius
salubfiter luce.t (Mqtih. v), Patrem vestrum qui vos Deus est, superavi. Dtnbolus nnmque homincu»
ardoitiein lucernam ad illuniinationem Ecclesiresu- Dcum noniiuavit, qticinadmodmit eiiam seipsum
perposuit, gioriflcamus, ct quamvis pcccatores, essc Detun voluit. Sed Deus in antiquo ronsiUo,
273 EPISTOL.fi — EPIST. LIII. 87*
qnod an'e aevpmin SGhabtiil, coivpuiabat quomodo A et ca per indultam miserivofdiain Dco oslcnJunl.
ordinnlionem sumi) ila observaret, ul ei in itlanui- Sie et villicus fecit (Luc. xyi}, qui diffamaius esl
ius resistere possel, ct idem antiqnum consiliuma aptij doininum suum, quasi dissipassetbona ipsius,
seienlia omnium creaitirarum in seipso abscondit, cuin unumqiienfHiueJebilorcm doinini sui niinus
iinde el diabolus illu.d nec scivil, nec scit, atque scribere jussit quani debcrct. Viilicus eliain isle
ejusdem consilii usqtie in novissimum.diem iuscitis Synagoga est, qux nullam liberationem per samjui -
eril, ubi Uinc in inaxima confusione sua ejusdem nem hircorum el vitulorum babere poluil; sed im-
consilii, quxdam sentiet et cognoscet, per qux per , molationem innoccntis agni prrcfiguravit, per qucni
omnia confundetur.Nnindiabolushominem insepara- olficio suo privari limuil, et intra se dicebat quoJ
biliter perditum, ul ipse voluit, puiabal, Homines sttiTerrenonpossel duritiam legis quxjustitsSiqiiis
eniin in mngna sxvilia el oblivione Dei, sc homines hoe vel iilud fccerit, mortemorialur; el etiruii eru •
fore obliti, iniititiiaue vixerunt, qttoiisque iJetn an- bescat quod foras projicereliir, ita ul in nulla peii- -
tiqutim consilium quemJam sanclificaliiin popiiliiin tione misericordix reficerctur. Ex qtta diim miiki
sibi elegil. Et Deus sobrielalem et virginitatem in in Filio Dei ad indiilgenliara eonyeriereiilur, ipsa
Abcl prxsignavit, qtti propler jusliliam marlyr cf- pro indulgentia merilx poenx laudabalur, quia dum
fecins (Gen. IV), hoc fecil quod pater sutts facerc B servus per. pcenilcntiani et confessioiicm domino
neglexil. Sanclifieati autem populi se hominesesse suo relribulionem dederil, ab illo miiltum iaudaiirr,
cognosccbant, et liumane vivebanl, de quibus eiinn qtiouiam eum multutn dilexit, queniadn oJuiu Ma-
Noesurrexil, quem Dcusin areaobservavit (Gen. vt). ria Magdalcna Chrislum dilexit. Siriptura hxc sa-
Sed Deus voleus iniqtiitalem sulimcrgere, os abyssi cerdotibus adest, iinde ctiani decei illos, ul Clni-
aperuU, et piurimam crealuram in aqua submer- stum imiieiilur, el castiiatem a.ivCut, et incestuin
sil: et lunc per semelipsnm juravit, quod ncqun- fugiant. Filius namque Dei, ut iujiistos jtislbs facc-
quam uitra omncm carnem aqua perderet (Gen. «), rct, in cruce passus esl; et etiam ipsos ad se trahil,
recordaas quia lioino per aquam regcneraiuiiis et ut de villico Jictum est. Sed Abel pro jtistilia ntar-
salvandus cssel. Posl diluvitim vero anliqiium con- lyr exstitit.
silitira multa niiracula ad coitfusionem diaboli os:en- Posl ptissionem autem Filii Dei mulliluJo marty-
dcbat, qui deoccisione Abel inlra se gaudehal, di- rum exoria est, qni pro fide et confessioiie ipsius
cens ; Ecce opus Dei quod de paraJiso ejeci, in passi sunt, qttos etiara alii tnartyres comilaiilur,
lerra divisum jacei. Sed Noe snnclifieaitts, in Spi- scilicet ilii qui conira peccala et vilia pugnando se
ritu sancto opefaius esl, et allafe Deo xdificavit, f vincunl, ct isli prxdiciortim marlyrum pennre
in quo antiquum consilium allare illudprxsjgnavil, sunl. Qui autem hos injusle persequunlur, vindicta
quodJoanncs in Apocalypsi vidil (Apoc. vm), super Dei super illos cadet. Sed ct illi qtti virgitiilatem
quod oraliones sanciorum ascendebant. Cum cnim tribulanJo perseqiiuniur, ila quod illam doloribus
lionto in poenitenlia peccatorum oral, el cum sniu- perfiindunl, vindirlani Dei iion elTiigieiit; el iJco.
tem a Deo qnxril, sanclus nomiwaiur. Anliquum inullolics accidil qtiod nobiles ex judicio Dei igno-
quoque consiiium pltiiiina signa in Abraham opera- biles, et diviles egeni efliciiintur, ei qnod multis
fcalur, qui palriam et cugnalionem suam ctim pro- aliis periculis el calamiiat.bus stibjiciunttir. Qui
pria voluntale sua reliquii, et durain legeui, pcr vero sncerdolale ofiiciuin injusle premuut cl blas:
quam mors confusa, ct serpenlis nequiiia insana- pheuiant, hi in realu suo similes siiul Cain, (ju.
bili vuluere vtilneratn esl, in sanclilate ittiii, fralrem suum occidit : unde posna illius conslrin-
quando prxcepla Dei adimplevtl, quod Adam noni gendi et punienJi sttnl. Sacerdotale naniqtie ofli-
fccil, cum prxccptam Dci prxvaricatus, voliintatemi cium in magislerio suo a Domino Dco oa. Itaque
suam secutiis cst. Idem etiam cousiliiiin purifica- Sapienlia in lurba loci luijiis lurritn xdificavit
tionem legisin Moyse consiiiuit, el per sanguinemi (Prov. ix), qiiani baccis, lopazio et sapphiro exor
hircorum el viiulorum prxsignavit, quod intiocenss I) I navit, et in ipsam speculalores posuil, el jnxia.
ngnus pro bomiue immolandus esset. Nam Filiitsi enm torcular constrnxit: quod quibusdam liomiui-
Dei de corde Palris exiens, de virgine naltis csl, ett hus commisil, qui viniim in ipsa expriiiiercnt:
omnia hxc pcr semetipsuin implevii. Virginitas ini alque secus illud dotuum etiatu feuil, in qua alios.
Filio Dei surrexit, qtix erecto vexiilo coelos pene- esse jussit, qui orania qux ad agrps pertinebant,
travit, quoniain idem Filius Virginis toius integer,, procurarent. Sed tempestas valida et pesttfera in-
totus sanctus fuit, et per eum magnus ordo virgi- sanix exorla esl, ita quod homiiies prxdicltiin lor-
nmn surrexit, quem velus lex non cognoverat. Sed1 cular custodientes, ad eaindem turrim jacula emil-
et ipse sacerdos fuil, ctim scipsum in ara cruciss lebant, et quod alii in prxfata domo inauenles,
pro homiiiibus immolavil; ctti etiam sacerdotes ini saxa coulra ipsam turrim projiciebant; unde el illi
sacerdotio suo adjuncli sunt, quia angelos imitarii qui in ipsa turri erattt, lapides adversus istos ja-
debent, qui nttntii Dei existiiut. Angeli quippei ciebant. Tttrris hxc altiludinein magislerii designal,
opera homiimm ex debito olficii sui veiul scriptu- qttx haccis, videlicet illis qui a pueritia in inno-
rain Deo oslendunl, quod el sacerdoies faciiint,, ccntia et sanclilaie vixerunt, decoratur, el qttx
ctfm peccala hominitm pcr pocniici,liain suscipiunt^t lopazio,, id el hisqui, oplimam paricm eligenics,
175 8. HILDEGARDIS 2"6
sxculo renutitiant, elucidatur : et qux sapphiro, A prcmaf- aHoqufti mmqo.im olieJire poterit : sed
videlicet Ipsis qui propler amorem L>eipompam mittere stercora, cst in huniiliiate cl stibjm-tione
saecuil et senietipsos abncgant, exornal. ln ista prxlato subdi. Cum cniin boino ad obcdiciiliain
speculaiores sitnt, videficet hf qui subjeclis suis in se inclinat, omnia carnalia desideria et semetipsum
mngislerio prxsuiit. Torcntar autem officium illo- qttasi pro luio compiitat.
rum ostendh, qui per eonsecrationem jngnii, mini- Nune itaque ego paupercula et debills fonwn,
sterio passionis Ctiristi att allare insisiunt, et vi- vebis toci hujus prxfaiis fralrihus dico : Inexstin-
iicara Domini Sabaoib. eolttnl et conservantv Sed gnibitis vitre ignis in vobis ardeat, et vos Iumine
domus cuslodiam et consirictionem fstortnn Je- stio Ha perfundat, ut in ipso permanere valcatis,
inonstrat, qui idioite existenles, el fn srcctiloviven- ut prius incepistis. Nam cum Iriiciuosiiin lempus-
tes, sxcufum el semetipsos propter Detim relin- correctionis, et eineudationis in vohis surrexerit,
qmittt, et in necessariis rebus corporalibus labo- lapides turris vestrx fulgorem suiim, ut prius eral,
mnt; et tamen spiritalem vitam conservant: tem- recipienu
peslas vero temerriatem notat, in qua in lorculari EPISTOLA UY.
mancntcs ad prxlalos suos acumina supcrbix
GBIBERTI CEHBLACENSIS UONAGHI ADHILDEGARDEIU
mittunt, et per qiiatn eliam in-domo stantes, du- JJ
rhiam ihobedicntix contra hpsos drrignnt : qira- Tftginla ocU qucestiouumso!ulionempelit.
propler Hdemprxlati ad ttijurrain provocati, se im- (Exslnl infra, cuni sanetc llildegarjis responsione,
inite» 'per verba iracundix subjectis suis exliibeut. inier opusctila sanclx virginis.)*
At omnfbus isti» snpientin inducias emendationis EPLSTOLALV.
i oiitliciift, qttemadmodum in Evangelie cultor vinero SOnORDU- PARTBENONIS IIUNNIENSISADS. UILDB
ad dominum suum de flcu dicehat: Domine, dimilie GAJIDEH.
iUtvmet hoc anno, usque dum fodiam eirea illam, Regulam Denedictmam sibi explanari petunt.
et stercora mittam (buc. xni). Nani foderc circa
(Vide infra Expositipnem sanclx Hildegardis in
illam, cst ut. homo voluutaiem proprietalis suoe Ucguhiitt S. Bcuedicti^

EpisloTas 56-59 huc .adducinnrs er nraplissimo Commentario in Vitam et res geslas


sanctro H'il(iegardis, quod ex die 17 mensis Oclobris Kollandiani, pag.729, dedimus
iiiitio volumitiis ; epislolas 60-61 habemus ex Vita sanctaa Hildegardis a Godefrido et.
Theodocico monachis scripla.

EPISTOLA LVJ C viilt, sed ul per eum vivere incipiat. Nunc autera,.
IIIBDBCARDIS A0 PntLIFFUlIPARCEN ESIABBATEU. o milis Paler, qui in vice Christi es, suscipe hauo
miilierera, scilicet Idam, qux occulta vulnera sua.
Millil ad-ipsum mulierem quamdam pceiiicnleinqnce nondum
mitfuerat recte confessa, et cui peccatum expc- perfecte manifestavit, et eam, ac cxteros
neitdum fndicaveraf, ttt ex retponsc Phitfppi pa- ad ld confugienles diltgenlissime medicina pesni-
$ebtt, tenlix perctira, quulenus in. rola verx Trinitatis iiv
PniLirr-o alibaii.rjii.DF.G.vRDis. xtcrnuin vivas.
0 Pater, qui in omni negligenlia lua Dettm times, EPISTOLA LVfl.
<etqui eum diligis, ita qiioilpro quibu.que iiiiitilibus PUILIPPIPARCENSIS ABBATIS ADHILDEGARDEU.
ad ipsum snspiras, lii ad fbnlem aqtix vivx ctirre, Super\ori respondet.
non soltim le, sed etiani alfos inftrmos, quos vui- PniLiPrus, Dei gratia ccclesix Bealx Marix, qnsa
neracosvides, iavando; ipsiique vinum poenitentix est in Parco Lovauiensi, diclus abbas, II. de Biuga
infunde, et eo» oleo misericordix ungere non ces- ancillarutn Dei venerabili, raagislrx bonuin saluiis
scs. In hoc enim illtim, qui vivus fon; et integra xternx.
rota est, imitaris, qni pecealores aJ atixiihtm nii- Crede, inatcr venerabilis, crede, dilecla Deo, ex
sericordix ejus confugieiiies coinprebendii, im- D qno viruitam tuarum, qttibus ancjllam suain divina
piosque ei eontradicentes amaro jirdicio jttdicat. beuignilas iiiiriitcavit, fama prxdicante, nolitiain
Circulum vero liujiis roirr- ntillus mons tangere habui, le dilexi, de te mibi sermo cimi laudibiis
valet, quoniam mnbra ipsius super omnia excelsa frequenter sine fastigio [[orte, fastidio], lu cordis
est: nec ipse etiam ab trilis inftmis ohniihilaii po- mei meditalio fuisti Sxpissime. Hujus rei leslis est
lesl, cum omnia exeellat. Deusnamqite per nulliiin, labor ilineris, quem assumpsi, ul venerabilem vul-
nisi per se ipsura, vtvir: tinde nec iniiiitm nec G- tum tuum, speculum videlicet illuminatx menlis
nem habet. Ideo qtiicunque ad auxiliutn gratix sue lua, videre,' el tccum Ioqui ore ad os possem:
confugerit, a beiiliiiidine xtemx vilx nUnquam Deo gratias : quam quxsivi, quani diu multum
deficiel; sed denuo pcr Deuin vivum srinlilla sal- oplaveram prxsenlix tux dulcedinem.promerui,
valionis excit. ttir, quia ipse peccatoris motietn LOH et collocuiionis tux consortium ij.digno mil'.vuon
277 EPISTOLJ; - EPIST. LX. 273
denegasti. Sed dolco, quod acquievi fralribus A verttni Solcni, sciiicet Filiiim Virginis, intiiaudu:
mcis, qiri mecum veneranl, el nuilam moriim fa- qui in- summa huinililaie ad terras-deseendil, iu
cere siuebanl leeum, ul voleham. Scd spero, quod qtta eiiam ad dextram Palris sui ascendit. Ab eis
adlittc le fruar in Domino, sive in prrcsenii vila, etiam malam consueitidinem peccatorura abscinde,
sive post eam, tuis orationibus amoeiia paradisi in- eosqtte lioc moJo, velut nieuile, cum pretiosis la-
troditcltts. Ora igitur, Mater venerahilis, ora pro pidibus adornare satage, ut lit cum eis, et .ipsi
me ainante, et vencrante gratiam Dei in le, el pro tecum, ad xleriium gaudinm paritcr venialis.
congregalionc fralrttm ct sororiim, qtiam liabco Nmic autera gralia Spiriius sancli lucernam vera:
regere, ut pacein et concordiam nobis Dotiiiiius charitatis omnipotunti Deo te eCQcial: qtti etiain
iribual, peccata dimittat, perseveraules in suo pro adjittorio, qttod aiiimx el corpori modo exlii-
, servitio facial. De posniiente autem muiiere, lda bes xleritani iiierccdem libi donare (bgnetur.
videlicel, voluntati tux, qitam Dei credo, obeJvi, EPISTOLA LIX.
poenitenliamjungens [forle, injungens] pro peccato, EJUSDEM ADr.USIbKM.
quod, Domino revelaule, ad piiriim ei detexisti.
Scd qnia senio confecla, cl tegibus poeniteniix Rescripla est ad inlerrogaiionem PhUi,pi timenlis ob
• quod ei in cefebraiionedhinorum acciderat
niullo jam tempore confracta est, peto ul, qtto- Q signitm el de qno mullum sollicitus erat. Ejits timorem
u>odo scis, et animx sux utile prospexeris, umle solvit Hitdegardis.
rclevetur, ei impendas. PBILIPPOabbali, HILDEGARDIS.
EPISTOLA LVIH. O bone el fidelis serve Dei, qui causam vel si-
BILDEGARDI3 ADpniLIPPUUPARCENSEM ABBATEIU gnilicalionem signt Dei, nuper oslcnsi, perlimescens
Prxclara monila suggerit. scrularis, quod itt scienlia solius Spiritus Dei esi,
PHILIPPO abbaii, HILDEGARDIS. qui inilitim non habet, et cui nulta crealura assi-
Fides, quam homo per inspiralioncni Spiritus milari valet, audi, qux ad interrogationem tuam
saiicli arJetili corde ad Doiiiiiium habei, valde g!o- respondco. IsluJ, quoJ libi accidil, velul rainum,
riosa cst, cuin in ampleclione dileclionis invisibilia, hi imiltis ramiiscuiis divisum, video. Quare non
lanquam ea, qux visa deleciant amplectilur. Sic propler te solum f.icluni est; sed ciiam proptcr
etiam l.udabile est in le, qnod propter amorem subditos luos, et propler alios -iiiultos, ui corda
Dei me debieni el indoctain femineam formam vi- eorum, qtti hou atidieriul paveanl. et negligenlias
dere ei atidire dignaiim es. Yentus enim de excelso suas corriganl, et non nisi cuni liinorc et reveren-
iiionle ffavil, coram ornatis civibus et lurribus par- £ lia divina cclebrent, ne ul [forte velj judicio Dei,
vam pennam flatu suo movens, ntillatn per se vel irrisioni dxinonuiii ex permissioiie ipsius Dei
possibilitaletn [t. «. polrnliamj volandi, nisi per subjaceant. Nam el islttd ego faclum esse vidi
ventiim, habculem. Quod niuiirum Deus omnipotens qiiadam irrisione acreorum spirittiutn, perniillenle
idcirco facere curavit, ttt ostenderel, qtti per rem, ^«men Dco propier causas supra diclas. Unde, dul-
qux nec niinima dc se prxstimeret, operari posset. l&.ct milis Pater, non conlurbcris : sed agc Deo
Vos autem, qui iu olficio prophclaruin, cu. adjun- grVias, si cattsa lui al:qui hoc audientes corrigan-
cla est cura aposlolici ordinis, viriliter statis.suffra- lnr. Et^acerdolale ofliciuin propter hoc ulterius
gium orationum vesirarum iitilii, quam super sjra- agere noii. differas: sed conressione et poenilcniia
lum inlirinilatis mex usqiie adliuc decumbetftem piirgaltts, in celebratione missarum Deo servire
eoram positam vidistis, porrigiie, ut in gral i Dei stude. Nunc ergo, serve Dei, sine Irepidaiione
vaieam permanere, qiioniain ntillam in me secbri- gaude, ct exsuliain Domino, quia ipse Deus te
latem retiuens, omncnt spem meam el fiduciam in au;at, el aniiiiam ttiatu suscipiet.
Dei solius miscricordiain coustilui. EPISTOLA LX.
Nunc aulem, o P.iler, qtii in vice Chrisli es, G. AGBATIS ET FRATRUM BltlNWILLARENSIlM AO.
curain snper ovescongregaiionistuxcum virgaprx- " HILDEGARDEU.
cepiomm Dei habg, qtiibus eas corripias et regas, De muliere dwmoniaca (21).
ne in superbiam eleveutur : quod vitium assimilatur HILDEGARDI dominx el matri venerandx, loiisquo
urhi, qux supra pelram nnqiiaqiiam fundaia esl visceribus amplcclendx Christri sponsx, el Kegis
ideoque rucndo destruitur, qooniam ftrmiim fiin- altissimi lilix, G. qualiscunque BntnwiUareiisis coe-
damentum non habuit. Pcccalores quoque, quali- uobii provisor, cum suis fralribus in vatle lac.ry-
cuuque crimine vulncratos, oleo misericordix fre- maruin sedentibiis, ul possunl, in oraLionibus omni-
qucnter initnge : ne in niala constieludine peccaio- modx dileclioni&devolum faniulalumi.
ruin, veliil quatriduanus Lazarus, feteant : cor- Quamvis, amaniissiina dotnina, facie nobis sitis
iiuque salulis, id est verx liumiliiatis in onmibus incognita, virtutuin tatnen. vcsirartnn fama nobis
luis erige : (qux virtus nubi sapphirini coloris, eslis celeberrima, et licel ahsentes sitnus corpore,
per quam sol poteiiler fulgel comparalur) in hoc spirilu lamen vobis prxsentes sumus assidue, el
(21) Vide iib. III, cap. 2, Viirc sanclx Hildegardis, a Godefrido Cl Theodorico. monachis scriplx, quas
exstat iuilio hujus voluniiiiis.
*73 S. HILDEGAKDI& 280
qtialis sil erga vos nostrx dileclionis affeetus, A qux ad servitium Dei pertinent, aliqnanlum negli-
novit seientiariinv Dovniitus.Auiiitum est ilaque in git, el deridel, nee mtiltum perlimescit. Ea qtiidem
terra nistra, et celcbri sermone vulgatum verbtvm «on diligit, sed fugete dissimtilal, velut aliquis
hoe, q;;od fa»?tiiniest de vobis a Dmniiio, qui [forle stutlus et negligens homo verba et minas, qux sibi
quia] ftscHvobis magna, qitl polens esi, et sanctum a sapienlibus inferuiilttr, parvipendil : quapropier
nomen ejns. Sed qitibus quantisque miraculis in et difliciliiis, qttam afitid dxmoniutn, cxpeH'll,r-
vobis dafoscai fohs vividx ltteis, iam, ironien, tatn Nam nisi jejuniis, ftagellis, orationibtis, eleemosy-
erertts, qiiam pnputes, el reruni protestatttr evemus. nis, ac ipso jussu Dei [deesse videlar non] ejicielur.
Nam in vobis fulgci opus non humantim, sed Jivi- Audite ergo, et non responsuni hotninis, scd ipsius
nttm, gfalia prxcedens, donum prxpoileiis, quod qui vivit. Eligite septem boni teslimonii, et qnos
non dlclat humana ratio, sed qttod procedii ex vitx meritum probat, saccrJotes in nomine et or-
fonle Iticidisiimo. Sed quid moramur? Flere magis dine Abei,.Noe, Abraham, MelchiseJech, Jacob, et
libel, qitatn loqui. Ergo sanctilatis veslrre, o do- Aaron, qni vivenli! Dco sacrificinm obtiilcrnni,
roiita piissima, tfiilcedo non reptilet lemerilali, sepiiinum in nemine Chrisii, qui seipsuin Dco Pa-
quod itt simplicitate cordiitm, scd niinia necessitatc tri in cfuce oblulit : et jcjuniis, flngcllis, oralioni-
compeUente, aperire vobis causam necessitalis no- B bus, eieemosynis, et missarum eelebrationibns
slrx prxsumimus, qiioniam a vobis bonum con- prxmissls, httmili inieniione et liabitn sacerdolali,
silium recipere non dubitamus. Nam qnxdam no- cnra stolis ad palienlem accedanl, ct cam ciicum-
hUig femina d maligno spiritu per aliqtiot annos stantes, unusqiiisqiie-eorum virgam in inanu ie-
nbsessa, per amicorum manus ad tros dedncla per- neat, in ftgura virgx, qtia MoyscsiEgyptum, mare
venil, qaiiiettiis adjutorio bcati Nicolai (sub cujus Riibrnm, pelramqne prxcepto Dei percussit, itl
patroclnio smiui») BIJIroste immhveiui Irberaretnr. sicnt Detts ibi per virgam miracula oslendit, ita
8ed verwtia et nequiiia callidissimi et neqnissimi el hic pessimo hosie; virgis ejeclo, seipsum glori-
hoslw lot honimuin fere miilia ttuxft iu etrorem ftcel. In flgnra seplcm dotioriim Spiritus sancli se-
el dttbronv, quod Ecclesix sanclse maximum time- piem sacerdotes etunt, ut Spirittts Dei, qui in inilio
mn» deiriKWHiuiiv.Nain omues nos cam muliitudinc ferebatnr stiper aauas, et qni inspiravit in faclem
popoli pre liberatione feminx istius jam per tres hominis spiracwlmn vilre, spiritum immundum ab
nieiises mullis rtiodis laboravimus, el qubd sinc Iiomine faligato exsuuTet. Et primns, qui in nomine
meSrope dicere non possumus, peccalis noslris Abel erit, virgam in mann lenens, dicat: Audi,
exigeiitibtis, nihit profecimus. Oinnis ilaque spes „ maligne el slnlte spiiitus, quicuiiqtie in homine
nosira post Dcuttt in vobis esl, Dxmon enira iste isto Itabitas, aodi verba hxc non per hominem
iiuiic qqadoin die conjuraius, tandem manifestavit prxmediuta, sed per illum, qui esl, el qoi Vivit,
nobis mulierem hanc obsessam iiberandam esse nianifestata, etc.
per virlfitem veslrre eenlcmplalronis, magniludi- EPISTOLA LXI.
ncm (fivinx revelalionis. Ntinqitid et niagna in C. ABBATIS ET FliATRUM BrtUNWlLLARE.NSIUM AD
ejtis libcraiione intendit Deus? Dlique. Ilaqtie lar- UILDEGARDEM.
gissima benignilas nostri Redemploris laborein Mulierem eamdem ilerum a dccmonevexari.
ubslri negotii et moeroris, setl el txtitix et exstil- H. venerahili dominx, omni gratiarum actione
tatioflis, per vos plenissime consuntmare digtta- dignx, G. rirunwillarensiuin abbas indiguus, ctim
LriittT,Ul oniiiis error ct infidelitas homtmiiti ad- sttis fralribus vivere, proficere, munduin peJe
itihitetor, et obsessa famula Dei liberelttr, ttt ctim subter habere, et qnidquid famulx Chrisli excel-
Propheta dicamus : A Domino faeium esl islttd, et leutiits Optari potest.
est mirabile in oculis nostris (Psal. cxvn, 25), cl: Quod Domintis vos respexit, gratiamquc suam
Laquevs eonlrilus est, el nos liberati tumus (Ptat. infudit, jam lotus inuuiliis novit. Sed hos qui
CYXIII,7)Quid ergo Deus de hisvobis insinuaverit, D baclenus per nuniios-'nostros et liltcras pro ne-
seu visione revelaverit, nobis sanctUas vestra lit- cessilalc mutipris, thaligno spirilu obsessx, san-
lerii designare iludeal, obnixe et Iiumiliter depre- clitati veslraj locuti suinus, nuitc saltctii pcr
camur. Vale. personam ipsius ciim ma^tta spe ad vos dircctam,
RESPONSCM HILDEGARDIS tirbem nccessitalis repcliinus, et preces. precibus
De rxulkte liberanda contilium dat. devotesuperaddimtts, ui, quomagisest vobis vicina
G. ecclesix Brunwillarensis abbali, H. Cum fla- corporaliler,[eOamplius sitis ei propilia spiritualiter.
gellis Deisim totiga et gravi xgrittidine constricla, Nam dxmon lilteris vestris, quas, Spiriut sancio
-vix aiiqWntuliim petilioni veslrx respondere valeo. dicianie, misislis, conjnrattis, vas possessum per
Hxc t m« non dico, sed ab illo, qui est. Diversa brevem boram reliquerat : scJ heu! nescimus quo
genera malignorum spirituum sunt. Hoc vero dx- judkio Dei, rediil, vasque derelictum dcnuo iuva-
monittm, de qno quxriiis, has artes habet, qure dens, iliud ntinc acrius quam prius fatigat. Nobis
moribus bominum in vitiis assimilantur : unde et autem eum iterum cbnjtirantibus, et forliler ei in-
cutn homlnibus libcnier manet, ac ideO etiam cru- sisleniibtts, iantlem respoudil, quod vas possessum
cem Damini et reliqnias sancloruin, ac cxtcra, non nisi in prxscnlia vcslra relinquet. Enpropter
281 EPISTOLJE — EPIST. LXH. 382
ipsain ad sanctitatem vestram millimns, ul qnod A qtii polcns supcr omnes esl, in vobis glorificeiur.
nos, peccatis cxigeniibus, non mcruimus, per vos Valeal iraiema dilectio vcstra.
compleat Dominus, et aniiquo hosle ejccto, ille,

MONITUM IN EPISTOL^S SEQUENTES.


fD. MARTEN.,Ampliss. Coltectio, II, 1015.)

Eptstolfli civciler quinquaginla habes typit mandatas in Bibliolhecis Patrum editionis Cotoiiiensis et
Luiidunensis,praUer unnm att abbatem Brttnvillttriensein, qticeexsttil in Vita S. Ilililegardis d Theoderico
qbbale Trudoniensi composila, apud Surinm 17 Septeinbriti Pios longe plttres imenimus in optimce notce
codice tlimerodensis monnsierii, ordinis Cisierciensis, i/i dicecesi Trevirensi. Cojkx, ab annis circiier
qnimjenlit exararus, raria llildegardit continet opueeula, scilicet epislolas diversarum pcrsoiiariiui ad cam
ilirectas cum reseriptiunihiis ejus dc divcrsis iiiqiiisilionibits; Viiam S. Desiboltli, Vilam S Ruperti ducis,
el S. Berlha; iptitts mairis; Expositionem brevem in Regulam S. Benetticti, et librot ses vilcejteritorttm,
quot illa conscripiil iu sexagesimo primo xtatis sure anno, qui erat millcsimits ccnlesiinus quiiiqiiagc-
simus ociavus aunus, sttb pressura apostolicx sedis, regnaiilc Frederico Roiiiauornni imperalore. Printns
liber coutinel capila 12i, secundus 85, terihts 84, qitarltts 70, qnintus 85, sextus i5. Ilinc colliges Tri-
ihemiunt, qui tres duntaxat vitx Meritorum libros S. HUdegardi ascribU, inlegrum ipsiitt oputhoe non
vidisse. Sed longe piura atia opitscitla ejus recentet, qum hic referre tupervucaneum videlur. Ut aulem ud
ipislolat redeam, eat omnescontinet codex IIimerodensis quce in utraque Ptttriim Bibliotheca edila; suni, el
insuper ocioginla quaittor, qux plane publictt tuce indigna; non rideniur nobis. Nam prcvterquarii qitod
oninia sanctoruntscripta eam spirare solenl pietalem qucetegeitlibus atl'anima! taluiem non partm conducit,
in omnibut qute ad Hiklegardem directa suni epistotit non meram offendet rerum spiritualium seu moraliiim
narrationem, ted onmet fere suiit histoticx. Ex his atiquw occasione scliismalis quod Alexandrum III
papam inier et Viciorem I V aniipapam suscitavil Fridericus, scripia; sttnt; una a cloctore Uniiersilatis
Parisiensis consulilnr quid de opinione Gilberti Porretani episcopi Piciaventis in concilio Remensi
proscripta, sii credendum; in atiis agilar de ratione resiaurandce disciplince regularis in coltapsis mona-
steriis. Plnribus eiittm persecaiiones mouiisleriis illalir, tenltttiones ac disposiliones interiores scribeiilium
exponHiitur. fieque pauci lum ubbates tttm abbatisscvutrum dignilaiem relinere aul dimittere debeunt,ab
ea inquirnnt. Ilinc patet omnes illas epistoldt ad iltttstrandam historiam cum ecclesiasticam lum nwna-
tticam non paiuin conducere. Cwterum obit*r non est prKiereundum qttod ab abbme Reliinltatili ad ubba-
liam Siileniensem postulato consiitla, an utramque dignitaiem abjicere deberel , respondit Uildegnrdis :
Qiiicunqiic agruiti vel ovile proptcr lidem prociiralionis susceperit, ipsa ilim llerc non debel; sed sicttt
paieifam:lia& ca rcgel. Qtti eniui ovile stiuni relinquil el aliud recipit, pr.cceplormii Dei prxvaricaior
nouiinaliir. Quod velim attendanl ii qui desede ad sedeinconira prarscripta canonum et tatictorum Pairum
edita adeo fucile trunsmigrant. Porro has epistolus debemus liuinanilati reverendissimi et amplissimi Ro-
ber.i abbatis Hinierodeiisis, qui cas non modu ex suo ms. irunscribere permisil, sed codicem eliam ipsunt
tiubis sponte Purisios transmisit "

tPlSTOLA LXH. Q nos conscieniia uoslra, tcrrel culpa, peccata rc-


A. ABBATIS ELEVACE.NSIS ADnlLDEGARDEU. dargtttint. Turbamur inliis, foris periclitamur,
nusquam nobis sccuritas, tindiqtie circunisonat
Ornt «l diviinim de sttis inimicit consttlal oraculnm, hoslis. A dextris fraudulentus auticus
el rescribai quid sibi de Dci miserkordia exspe- insidialur,
eiandum sit. a sinislris truculentus inimicus oppttgnal. De his
HiLDEGARDt, dileclx sponsx Christi, A. solo no- et aliis super quibus maturitatem vestram nunlii
mine Elevacensis dicius abbas, posl vallem lacry- nostri consuluerint, divinum oraculuin consulile, et
maruin giudia sttpernorum civium. quidquid nohis de misericordia Dei, exspectandum
Libchtcr heatitiidini vcslrx salulalionis ofltcium sit, inaler sattctisSima, rescribile.
lanlo lerrarum spalio interjeclo porrigimus, am- ItESPONSDM HILDEGARDIS.
plectemcs in vobis magualia Dei, qtti vos et pu- Affliclumcontolalur, torpentem Itorlatur, et ad ;)::-
rioris vita? sanciiiate pollere fecit, ac spirilu pro- gnandum viriliter excilat.
plielix supra liunianam opinionem vobis indidit Qui videl, ncc vicissituJine mtitalur, dicil: Ti»
prxsenlia langerc, revolvere prxterila, fttlura prx- hotno, iioiiduui habes alasvolandi, qux tcmpestates
videre, ul divini rauneris novitale dupliciter hono- tolerant, et qux ad reclam moderalionein aeris
raia, vere hoininibus htijus lempoiis siupenda silis ^ periitient, sed lanlum quasi columna es iu plalea
el veneranda. Visitavii enitn nos Oricns, et jam sine instrumenlo xdlficii, et sinc ascensu scalx
ruente sxculo supcrposuit tnanuin suam, qui lalem Sians, ita quod luto scalx aspergeris. Nom lenis
ac lanlam inler nehulas sxculi nequani nostra fe- es, el non aculus in oculo correptionis ad argiien-
riciter xlate dedil clarescere, cujus intervenlu et dum pravoset uigros mores hoininum; sed tameti
veniam peccaturutn, el reniediunl laborum, et con- gralia Dci iuspicit te, nun habenlein clausuram
solationeni dolorum obliuere, alque divinx sccrt- duritix cordis, scd lantum dorraientcni in lorpore
tum dispo.siiionis cognosccrc gaudcmus. Accttsat lascivia-, ila quod Dcum non attcndis. Ergo Do-
283 S: IKLDEGARDI& 231
ininum lutini non bube sirul villicuni; scd aspice A rcfeclio in laborc ttto, cl. frena iu le sxcnlarcs cau-
in illum, itnprohiiaies, ut foriissimus niilcs, fortis- sas, et faciem animi lui fac decoram columbx, ita
sime pugnatis, armaltts lorica et galea. Nunc enim til fenesirx coalestis Jcrusalcm suscipianl le. Dotni-
siint tempora quasi in obiiviouc Dei, cl lassa in nus non Jcrclinqiiel te , scd dabit libi refectioncm
ccrtamine Cbrisii. Scd fama volal in nientlaciis pcr salulis.
vicissitudinem vanitaitim, qnasi Dcimi vidcanl, sed
tamen nesciunt eum. Ubi est ergo homo qui am- EPfSTOl^ALXIV.
B. ASBATISS. MICIIAEI.IS BASIBERGENSIS
bnlct in rerto iiinere? Pauci sunt. Sed qni est ADHILDEGARDEU.
dicil: Ntillus hominum valel per vomiuiin garruli-
Ul divinam implorel misericordiam, qiiatestusflagcl-
talis sux, gladium ulliouis niex de vagina stta prx- lum qnto]afpigitttr, temperet, et nt proxime de hoc
cipilaittcr educcrc, anle<|itaoi veniat teir.pus volun- sceiulo migraturam animam liabeat commenda-
latis mcx in nliicne. Tu ergo, o homo, snrge, et tam.
clariiica animuin tiimn in me, ita quod vigilanler Dominx .H. snmmo Rcgi desponsalx ci sorornm
quxras nbi me invenias, el vives. Je S. Ruperlo wagisirx, R. de S. Michaele in Ba-
EPISTOLA LXHI. verihergh abbas iinmeritus, quidquid valet oiatione
' et devoiione.
it. ABRATIS HULEBRUNNENSIS ADnttnEGAKDEit.
Anxiut de regimine nnimarum ejiit expotcil oratio- In amore ipsins qui sangnine proprio nos redemit
num siiffragia. vos fervere audimus, qnem etiain jtixla moduluut
HiLDEeARDi matri el sorori venerandx, II. abbas nosiruin, ut n:it(iera vobis ci llocala perpeiuo
nomine Kiilebriinensis (ttiiiiam merito!), perpetuam cusiodial obiiixe flagitamus. Magno aulein cor-
salutem a Domino. dis. dsiderio prxsitntiain vestrant desideratuns.
Aiidiviinus de le boua, o Chrisli famula. Audi- Veiuiii peccaloriim obstaculis prxpedientihus liuc
vimus, et honnrum omniiini largilori grates exsol- usipie id adipisci, nequiviuius. Per ipsiini ergo
\iinus. Ego ergo qiialiscunque non sine spe exau- quein amatis, duleedinera vestram quam ititime
ditionis ad le scripia dirigo, cl oralioiiiim liiarum exoramus, ut Domini misericordiaui pro me
aliquod singularc sulTragiiiin depnsco. Commissiiin imploretis, qtialentis Oagclluinmisericordix quo me
cniiii habens anliiu n el atixium, regimcn scilicet tcttgit, et quotidie ine langit, laliter lemperarc di-
aiiiinarum, peto, qircro, pulso per le a Domino ail- giiettfr,- ttl bic salntem et in ftitiiro misericordiaiii
jnvari possibilitatc et effeiitt felici. Non anleni lilii el graliam invcnire inerear. Quod si. prxdestinatio
sil onerosuiii et indigitiun epulolx lue scripta mibi {p divina iir proximo, ut spero, de his tenebris me vo-
remiilere, quibtts inslrualif, confonetur, conso- care dignata fuerii, volo atiimatn meam veslris
leiur corpus meumet anima. Vale. tnanibiis ct oralionibiis comnieiidari. Scripta auter:.
RESPONSUM HILDEGARDIS. consolaliouis veslrx per prxsenteiii iiunliiiui nobis
Horlalur ad bona opera et ad [renundas in se siucu- dirigilc.
larium rerum cuias. RESPONSUM IULDEGARDIS.
Prudens vir veracis lucis. 0 homo , hxc verba Ul strenue vig.let et virgam palrit honesle ferdt sibi
audienda sunt : Homo qui ad viianr transire vult, tprofuturam.
debet liabere speculativam spectioncm animi vi- In ignea adinonilione prxdeslinaiutn esl; quod
ventium octiloruni, quia Dcus in talibus faclis viva voce populos Bsle auditurus sil, qttod de lcr-
vigilat. Nam ctim venetit ingtiiitaria subraersio cine- reutc lapidc baurietiir in obseuiitate mysleriortim
rex causx diversa critiiina evomens ; ttinc homo I)ci. Sed le video in inteutione lita aliquando ut
frenel gustuin mentis sux , cl labescat iu impotia- aiirora ruiilantem,scd tamen laborem et angusliam
IJli facto duritix, surgens ad auroraui lucis, id esl intcrdiim in temetipso er in aliis babentein , ila
ad iniscricordiain qttx morteni stravit, el squalida quod iude (am forliler fatigaris, quasi ignores quid
viscera gehennre contrivil. Uhi eadein iniscricordia D facere possis. Nunc atilcn» iiobilissimtim Patremfa-
abslersit ct imiua hominiiin. Sic habeal homo feue- milias tc adtnonentem atidi: Vigila slrentie et surge
stras ad reslaurandum semelipstim iii bono. SeJ, o iu Imniue, ul virgatn ipsitts hoitesle itt die fcras ,
lu qui generosus es in volunialc lita, uttenJe quod iiam si exlerior liomo in flagello Dei aliquaudo fali-
miilia Dumina undarunl in tc , rixando iii inagno galur, inlerior tanlo forlior exsurgil, de forlissima
strepilu. 0 fortis ligalura , tolque maminas votu- vi, qux lc suslenlare vull in circtimeunie rola gra-
ptaluin piilliilaulium vitiorum. Sia quoqtte in exem- tixsux..
plo lurtttris , fleelens genua tna qtiando le ipsum EPISTOLA LXV.
vincil. 0 vivcns rigura, aperi cl.utsurain menlis litx BERTHOLDI ABBATIS ZWNIELDENSIS ADHILDEGABDEU.
in pulchra facie, quod decel te in conspectu suniuii Perseeutiones paliens qucerit ab ea aliquod consota-
Itegis. Cave ciiam nc sis vehcntens pltimbuni pro- l.onis prcesidium.
pler duriiiam oris lui, si non iinxcris vulnera do- HILDEGARDI, ancillx Dei de 'Monle S. Ruperti in
leniium cicalricuui.O^cu^areauteiii.Deumin meuie Pitigtiis, BF.RTIIOLDUS Zwnieldensis, solo noinine
lua, el desi.leria lua non erubescaut iu bona volun- abbas, pulvis cl ciuis , si quid polest oraiio pecca-
iaie sua perlicere recta ei justa opcva. Nunc sit libi loris.
285 EPISTOL.-E. — EPIST. LXVII. 230
Colloqtiium vcstrum jam muUo tcmpore deside- ^ inuliliter, in Rcliinliasiii admiuistrassem. Deus, q.ui
rans vohti ore a-d os clamorem vobis faccre de in- occultorum cognitor esl, ipse novil quoniam et islam
jnriis ei tribulaiionibus quas crttdeles pcrsecutores et illam adiuinistrationem semper oninino invitus
niihi iiifcrnnt, diim me ad nihilum reJigere conlcn- habui et habeo. Quapropler, quxso, sancii Spiiilus
dniit. Licet cnim cotisolatioiiibuSverbomm vcslro- - voluntaiem simpliciler quierenti vuibi simpliciter
rmn faclus sum sa'pe Ixtior, obscuritatibiis laineti dc hac re insinues, scilicct ut si catitiits el salubrius
i-orum, eo quoJ non pene inlelleclui-nico patercitl, est hoc onus abjicere, digiieris inihi diccre; sin
f.ictus sum tristior. Utide nuntitnii hune ad vos autem, et hocperie scire inerear. QuiJ^iiid lametv
milteiis lacryiuosrs et iuiserabilibtis petitionibus volueris, sigillatx litlerx mihi a le per lalorcni
aures vestras ptilso, ul pro capacilale ingenioli mei prxsentium transmissx rcferant. Yaie, mca domi-
super atigustiis qux nobis incumbutil voluntatetn na, in Domiiio.
Dei iiiqiiirentes, aliquod sol.ilium per litteras mihi RESPONSUMIIILDEGARDIS.
reiniiiatis'. Valdc cnim peiiimesco , ne mens mea
Eum qui propter fidem susceperit dvile regemlttin,
lempeslate insolitx trihttlationis dispergalur,. et ne curam pasloralem dimittere noit debere; euin vero
profundo desperalionis immergalur. esse prcvvuricatorem qui ovtle relinquit ul aliud
KESPONSDJI HILDEGARDIS. B sutcipiat.
Declarat filinm licereditatis virga vulneralum propter Quicunque agrutn vel ovile propier lidenv procu-
inquieludinem morttm mentis suce. ralionis stiscepcril, ipsa dimittere iion Jebct, sed
Lux vivens dicil: Queiiulam honiinem viJr, qtiem slcut palcrfatnilias ca reget. Qui enini ovile suiim
quasi debilem ac claudum in prxcellemki magiste- reliuquit el aliud recipit, prreceplorum Dei prxva-
rii dimisi. Quomodo ? Qui in -inibecillilate carnis* ricutor noininatiir. Tu auteiu pastor secuiidum pie-
sux vehit nadi naufragi rebelles erant, hos ipse tatem Patris, et secundum curam pasloris virgatn
fiigit propler timorera belli. Sed tittnc iHiini video correciionis habe. Pastor eiiam Ttirem nou faciat
sieul humilera et flebilem peregrinum. Unde illiiui se. Quomodo? Fur enim qux vult aufert, et qttx non
hispicio velut flliuin hxredilalis virg.v verbcratum vttlt dimillit. Sie -qitoque multi paslorcs seciindiim
' morum , menlis su:e. Vole propriam volunlatem quod volunl eligunt, el quod
propter inquieludinem
atilem eum in primitivam Ecclesiam restiutere, nolunl reprobant. Sxpe etiiMitpcrfuctos vliscipttos
qiiasi ielicem hominem, cum raons in Tauro demer- conlemnunt, et vagos atque vanos requirunt. Pius
gilur. Nunc io xternum vive. iiamque patcr in oinni Jilecliono filitim suiim cor-
EPISTOLA LXVI. ripil, cl quod bontim esl ipsi uoii abslrahil. In cou-
G. ABBATIS SALEUENSIS ADHILDEGARDEM. gregaiione autetn lua quosdam per bona opera e,'.
]ier patienliaii) rulilanles sicut auroram video, sed
AbbasRetiinhasilis etectus in abbdlem Salenunsem,
majorem paiiem per vicissitudinem morttm ct pcr
cupiens utrique pmfeclura; renunliare , qwerit ab vanitales
ea Dei iuvestigari voliintalent. nebiilosas, el proprietaletn suam in ver-
Dilcctissimx fn Cltristo dominx et tnalri stix H., bis excusaliouis cerno. Ilos aJmone et corripe
G. uiinisler fratrum in Salein, siquid polest pecca- qiianlum poteris. Deus enim vetus et iiovum lcsU-
toris oralio. incntum elegit, et ca filiis suis reliquit, ul per Spi-
Omnisqui amatChristum.liic etiani Spiriliim Chri- ritum sancium recta lege vivcre Jocerenltir. Deus
S.ibabet, ct nemopotest dicere: Dominus Jesus, nisi autcm te vult. Vide ergo nc ab illo discedas.
i'n Spiritu sanclo (I Cor. xn). Tu vero, maler dnlcis- EPISTOLA LXVII
sima, speciati a cxleris Christi mcmbris dono san- B. ABBATIS S. ECCHARII ADHILDEGARDEH.
eii Spiritus finem hujiis mutidi visiiare niissa e*. Dona Dei in ipsa laudat, ejusque precibus se
Sancitis enim vcraciter SpirUus per le alque in te commendat.
sictit in organo stto loquens, apertissime agnitus IIiLDEGARDi,margarilx prxliicid;i>,D.pauperChti-
revelaur. Denique vidi et legi maxiina sacramenta D sti scrvus el abbas de S. Em hario iinnieriius, in
irysleriortim Dei, qux per tc in libro a te scriptb virginiiatis proposito placcre virgi.mm sponso.
Bisminusscienliarutn indiguis homiuibus aperiens Aiidivinius et novimus fainam vesirx viiiuiis„
rcseravil. Credo ilaqoe et ccrtissime teneo Spiritum imo virtitiem qux operalur in fictili vase vestro
vcrilatis qui a Palre Deo Filioqtie procedil, conlra divinx pictatis. Audivimus el novitnus, siatimqtte
meudacii Spiritum, qui a patre diabulo in proxinio proplieticutn illud cxpleltiin in vobis consiJeravi-
venturus esi, p^r le et loqnendo coruscare, et coru- . inus: Bonum esl viror cuiii porlaierit jugum, etc.
seando fulgurare. Tectim igittir sicul cum sponsa et (Thrett. III), vere mulium et super vos extulistis :
famula Chrisli et conscia secrelornni Dei proanxie- quia quod nos aggredi forniidamus, in viriliauimo
taie cordis mei, humiliier ac simpliciter volunlaieni supcrgressa sic in consuetudinem duxistis, ut cum
epinionis requiro, si lame i hic auVlus et hoc desi- Aposlolo dicalis: Nostraautem conversalio in ccelis-
ilerium non eslcoulra ip.ius volwilalcm. Commiini est (Philipp. 111).Sed nos, licet, tumiilluaiilis sxcult
fratrum de S.dem consilio, abbaie ipsius domus de- fluclitalionibus impediti, salutare sanctitatem ve-
fnncio, in patrem eleclus stim , cum el ante per : siram pcr nunlios noslros diu supersedissemus, in
K-.ullalempora eaindcnv cnratn pasiordem , licet nullo latuen refriguisse crerlcnJus est ignis ille cha.-
287 S. HILDEGARDIS 283
ritatis, qui scmel crga vosardere coepit ia cordibus A laruui exsttpercs acumina. Temcrarix tamen prx-
nMlris; unde el in nnllo nviuus beatitudo vestra snmpiioiii, nvater piissima, solita henignilateiion
niemoriam pitsillantitiilatis nostrx apud eum, cuni denegabis veniam, cum rescribendi causa /uerii
qtto unus spiriius-estis, habcat.et idem pro nobis et latuiliaritatisjaudacia. At libi scribendum et ad te
pro loco itOslro agere commissos vobis sorores in- ssepe veniendum aon me vix abstercebil difliculias,
cessanter ailtnoneai, adinoriitoria quoque vcrba dum sermonum iuoruin me- invilet utiliias, lanio
vestra desideramus, el vos sctnpcr bene valere ex gralior,. quaulo niajori fuerit studio comparata.
oimvibnsvtsceribtis nostris exoptairms. Valete. Gratius eiiim possidemus qux cuiii iabore acquiri-
WESPONSUMHILDEGARDIS. inus. Unde, domiiia, nostra te non moveat iinpi.o-
Pia ei dat monita, prcesertim, ul iu subdilot man- bilas, quouiam viresquas tibi corporis denegat in-
sueiudinein exeiceal. flriuitas, compaliciis adminislrabit charitas. Litteras
Qui esl dicit; 0 homo, tu iinlutus es lorica fidei, a le promissas cuu) niagno desidcrio cxspcclo, quas
et circumamiclus cingulo sauctilalis. Velut honto per prxseulium latorem mitlere non diffaras. Sed
fariem suain iY gpeeulo videt, nen habcns iu hoc et etiamquod tibi visum fucrit denegoiio libi cuni-
pleimni gaudiun., quia imerdom dubiiat utrum f.i- misso rescribas.
cies ipsius pulchra sil, an non. Nam nicits lua sitni- B RESPONSUM IHLDEGARDIS
Hsest xdifido qiiod a longe aspicitur, el quod he> Dotet quomoio tuot erga tubditot te gerere de-
mrla aliquando tegil. Sed c4 prxceps e*sicul sarei- beat.
lia, qnatii portator in vendiiione portat. Unde vide la vera visione yidi el audivi hxc: Quidara vir
n raiH Hltfioi-«it bos, «n asiuus; an viridis ierra, hoi tuin sluJiose colebat, sed nebula superveniens
an ai-ida; an nometi, an pronomen; an uiotis, au tlluin arefaciebat, et vir ille eunulem horlum in-
vallis inter inimicos hominis. Sed probus magiater ciiltntu ilimisil, postea eutudem hortuin fodiendo
multo iitihor esi cxtera untba. Quemadmodum et evertit, et rosas etlilia ac atia bona aroinau iu
aer utllis est, diversos fruclusin alis sais producens. ilio posuit; sed iteium lloces herbarum istarum de
Opera enim hominis partim vulem sine providenlia sitpervenienle lurbiae commovebantur. Tunc ideiu
inagistri. Nunc cave ne labewas in uiagistrulioue virinlra sedicebat: Agrum de korlo isto faciam,
qttamdiu velut oculutn onuui babes vitx; sed prtebe iu quo triticuiu ei hordeutn semiuabo.. Nuuc lu,
lumen tuis in malettia dukedine, et vuinera eorttin qniPater noiiiinaris, audi. Hortusisie inititnu luuui
tcrge sine fama lyrannidis, qiionia«n botitts u:c lici:s erat, quod priiuuiri per variam vicissitudiueiii ali-
YUtnera homiitwu -cuni iiiisericordia ungil, uec in quaiitum nebulosuiu fuil, sed posiea per admoiii-
litiCtardat. Naiu proprix ovi iux oscuhim dedit, ct * lioiiem Spirilus sancli, illud ad meliorem parteni
in sanguine suo eain lavit. Tu autera, o bomo, nii- convertisti, et in Spiritu sanclo velul in bonis her-
oerieordlaiii, scitket pnkhram amxam regis, in bulis delcttabaris. Titdhim tamen le inlerdum faii-
tbalamo ineittis lux pone, et suavissima eharita:c gavit, qucmadmoJum litrbo ilores inclinal. Nuuc
iudue sanctiiaieni sicul purpuram, ocsirut diadema Deo placuif quod agricolam le conslituit, ut cuni
decoris atque dulcissima aroniata-in siuuni luura magua solliciludine undique circuiiispicias, el ara-
collige, et iii aiernum vives, sicul inons niyrihre truin recle in lerra ponas; quoniam libi non pro-
tt tiiuris. Vigila crgo, poriaris onera tua cotii clave derit quod per ixdiuni torpeas. Hxc secundum
rcmunetalioiiis, ita ul cum sol tupef omnia sine exempla sanctorittri facies, et in eorum moiibits
ttirhine diversaruui lotiipeslatuiu radiat, ibi uliiiitr mores pii Palris «fisces. Bonos el reclos ama, va-
libi arqVareas. HOSautetn et delinqueuies corripe, ac eos qui ut
'
EPISTOLA LXVIII. lapides duri sunt patienter lolera, ne cum duritia,
L. ABBATtS S. EUCUARII ADIIILDEGARDEU. ne cum impctu irx sicui aquila super eos Cadas,
Suum erga eam lcslalur reverenliam, oratque ut de> scd ul oiniiia cuin moderatione lacias: Sic fac nc
tibi eommitso negotio retcribnt. \ gregem Cbristi dispergas. Te ipsum quoque coer-
D
Sanclx el Deo dicatx virgini II., malri sux dilc- ce, et secuiidum Regulam doctissimi magistri vive,
ctx, L. solo iioiniueabbas de S. Euchario saluteiu, et de fortissiino viro instruere, qui aquas produxii
et tantx devotionis affeciioiiem, qttod si qnis' et eas in rivnlos divisit, el qui ierrain facit germi-
prxter tue sciret. vel tiibil, vel ea IJUXuon suut sci- nare et pomiferam florere; elqui nionlcs cxattavit,
biliv sciret. eleossuper valles posuit; et qui ftrniainentuin ctim
Salis ridiculosum viderelur si aqoHas papiliones,, omnibus ornamentts suis consliUiit, et qui venlos
si cervos puliccs, si leones luthbrrci niissis litieriss eduxit flare, ac aerem cum igne volare. Idem etiam
saluisreiit. Sic, itno piusqumit sic miraiiduiii, velI vir beatus est, quia otnnis bealitudo ab ipso proce-
ut vertus drcam ridendo, quod peceator iu diviniss dit, el vir noininalur, quoniam oninia creavit, et
vel humanis artibns paruin, vel nihil valens, illii omnia qoa virtuosa et forlia sttnl viriliter perttitii.
scribere prxsumit quain Deus cuni mirabili casti- Ergo «ensum lunm rivulis aquarum Scriplurariiiii
lalis prxrogativa, latn aita et lain. insigni mirifica- et converialione sanctorum et quomodo vivebant
vit ingenii excellettiia, ul non solutn pliilosopborunti imbtie, el corpus luiiin prohibe, ne diviiias diaholi,
Ct diak-ciiconiin, vcriim-eliam utili jltoiuni incpfic- sed vitiulcs pcrbonant doclrinam facial gcrmiuare.
289 EPISTOLiE. — EPIST. LXX. 200
atque montem virtutum attende: et hoc per huini- A EPISTOLA LXX.
litalem facilo, et iti fratribus luis flores vclttl de R. ABBATIS ZWETELLENSIS AD UtLDEGARDEM.
arhoribus prodttcito. Sol quoque eslo per doclri- Consi/iuni pelit an cttram pasloralem dimillere
debeat.
nani, luna per diflerenliam, venlus pcr sirenuuni
Sanctx ac venerandx matri H., R., servtisser-
magisleriuin, aer per mansueludinem, ignis per
pulcbrtim doctrinx sermonem. Hxc in pulchra vorum Dci de Zwetel, Regem regum in decore suo vi-
auroraincipe, el in rnlilante lumine ea perfice, in dere iti lerra viventinm.
quibus eliani slrenue persisle, nt in xternum vivas. Gratiam Det in labiis veslris esse diffnsam pro-
bal manifeslalio Spirittts data vobis ad multorum
EPISTOLA LXIX. utilitatem. Nam iltum qui ex Deo est spiritum sa
VT.ABBATIS B0S0N1S-VILL.£ A6HILMS6ARDEH. pienlix et intelleclus accepisse vos crcJimus,
qut
Perseculionet et ealumniat passus, ab ipsa orationes ubi vull spirat (Joati. m), el ctti vult
et consolatorias litlerat petil. miserelur, et
• quem vutt indurat
W. Dei gratia, licet indignus, Bosonis-villre cuit his lilleris (Rom. ix). Hxc mihi scienti pla-
H. prutlcntiam vcslniin consulere, inio
abbas, dilcclissinix sux ac Deo dicalx vir-
prtidentix vestrX actorem Spirilum sanclnm »J
Bini, illud . quod fclicissiinum in vila xlertia est. diseuliendam caliginem mentis mex per vos invo-
Quoniam iu g
tribulationiim procellis porlum salu- care. Nam
porlo onus grave, pasloralis scilicet curx
tareiii oninibus ad tc confugientibus gr.itia Dei le
officium, qitod usque in finem poriare mihi lanlx
donavit, idcirco el nos periclilantes,|manus ad le rei nec vitx
mcrito, nec sapientix doctrina COIH
sttppljces exiendere non Jiibilanins. Prxsenli igi- diflicile est ac laboriosttm, -depenere vero
ttir lilterarum canlione tibi insiuuamus, qttod cccle- grtienti
siani nostram, qttx per Dei misericordiam annis aeqnc peiiciilosum. Obsccro igilur vcsiram sancti-
talem ul in liaclluciuaiione piisillaiiiiniiatem tneani
roultis in magno honore habita est, jam peccalis no- ct qnidquid pl.tciiei it Spitilni sancto
stris exigeiuibus, deiestandus infamix rumor asper- consoletnini,
mihi rescribere dignemini.
scrat. Nani quidam ex nostris incenlores malorum,
Riig^erente eis, qui bonis semper ii.feslus esi, dia- RESPONSUM HILDEGARDIS.
bolo, donvum noslram, noset tolumconvenlumqiia Pia el salutttria ttd suorum regimen ei dat monita.
possunt pertuibatione gravare noti desintini; ct ut In nietue iua cogilando exaggeras quod dc uno-
lotum concludamiis, egcral. hoc effrenata eorum quoque labore quiescere vei desistere velis, ac fic
superbia, ul universi peccata nosira latentia jam raanum ad operandum opus magisiri lui non levas,
paluisse djcant. HiijusmoJi ergo eppressionis sarci- „ sed fremenlibus dentibus intra le dicis: Omriia qux
nam sublevationis causa deferenles ad te, petimus mihi conlradiceivlo advcrsanlur sustiuere non
bumililer ul snper hoc aliqttod consolationis verbum possum. Tempus enim islud tempori filiorum Istacl
nohis rescribas; anie onuiia el ul orationibus luis simile est, quo iliorura prxposili prxcepla Dei eos
Deo el homiiiibusuos reconcilies, inslaiiter rogamus. jnstruendo vaide laborabant; sed ipsi iit lacunt
Vale. proprielalis corum Deum contemnendo aspexcrunt.
RESPONSUM HILDEGARDIS. Hoc etiam nunc in ftliis israel, scilicel in spiritali
MonMterium ipsius Dei ouxilio susienlari docel, populo, qui in conleniplaiionc Dei cst, coulingit.
monetqueut queedumvitunda fngiat. Sed fiiii.lsrael qttomodoctinque pcccaverunu Deus
In visione qiia aiiitna mea frequeuter videl, vigi- Diinquam eos sitte magu*tro essc dereliquil. Novis-
lans aspicio in loco luo lurbiiiem, quasi in aliqua sime quoque iramaculaltts Magisler venil, qui in
vicissiludiiie ntibis rulilanlis et nigrx ac lurb dre, liuinanitate sua oinneni iniquitatem vulneravit, et
el ipsum locumvalde couiinoium. SeJ in anima tua qui super omnes poteiilissintiis fuil, quia nullus
Ires colores video. Primuiu in nigredine inaljtix ct ci simul apparuil. Sed quod illc ab injusiis passtts
iracundix, sceundum in fumo gustus iiiuiiliiaiis, sit, et qttale exeniplum magisiris rcliquerit, altetide.
leriium in siniiliiudine ruiilantis aurorx benevolen- Q Sed 1u inlra le dicis : Nullum boniim in ipsis per-
lix et suspirii ad Deum anbelantis. Gloriosuni ati- Ocere possum. Nunc autem in icipsum respice, et
lea lumcii iu aliquibus ttirbx lux video aJ Deum qnoniodo cos porles el suslineas vjde, ita quod
asccnJere, iniJe Deus ipsum lociim in auxilio stio nec ipsi tecuni culpenlur, nec ttt cum illis culpabilis
susleuiau Tu autem, probe paslor, agrum iiliiui sis. Qui vero jiistitiam diligil et injtistiliain ailligit,
aspice, qui in pleiiiludine frucltiiim a Deu beuedi- nec ei in ullo comraunicat, eiiamsi a discipulis noik
ctus est, el super quetn itigra nebttla venil, qttx eum audiatur, justus est. Chrisltis enira dilecios et ele-
valde Ixdit, ac fruclum situm pejorem priore /acil, ctos stios collegit, qttamvis a cunclis ltominibus
HoCest ixditim el malignitas qux in corJe illiu^ reccptus noit sit. In teipsum efiam reipice cum
sunl qui bonuin scil et perficere poiesi, sed in circunninciiotie justiiix Dei, nl scripium est: At
ulraque parle, scilicel txdii el malignitaiis, meu- inlus in fimbriii aureit c.reumamicla wrieiele (Psah
lem suam occupat, cl sic a bono opere impeditur. XLIV),hoe est in aitimo ac in corde tuo inansueius
Fili Dei, isla fuge, et in fructuoso agro igne Spiti- et inilis esto. Et boc quoque in ftnibriis aareis iia
tus sancii operare aulequam dies illa vrni l, qnod ul hxc dilalando sapienler facias, ac ciim eircum-
Ylusoperari nonvalur*ris. cinctioue justiiix subdilos tuos corripias, charita-
201 S. HLLDEGARDIS "2S2
teni cum varielaie illa .habcns, qnotl eam ubique A cxercitum s:iiini c.lucit, si vc^cifliimsuii.n aliqttis
spargas, qucniaJmodiiin vciili in viribus.siiis divisi vilis liomo cadcrc permittit, alitts vir fortissimns
su.nl. Aqttilo namque percuiil, et nuflo moJo parcit; iilud elevat ac strennc poriat, propicr qtiod do-
seii afius veutiis isti in aljquo similis csl qtii eum niiiius sutis ipstim valde amal, et magnum prx-
sustiucl. Alios vero vcnltis his in blandimcnlo ob- miiim ei dat. Sic el libi fiet, si in viccCbristi stre-
vius est; seJ alius onincs «os - tempcrat. Aqtiilo nuecum eo laboras. Mcns autcm lua in quadatii
cnim lirma correplio esl, in qtta qtixJam ira latel. bona intei.ilione ad Dcum rutilal , sed quidam
Sed quidam alius venlus eiim ctim sevcrilate et ventus liirbiuis ciijusJam imttilitatis (e f.iligat,
discielione siistental, ul homo jtisle corripiat. qucm tanieii Spiritns sancliis a te abjiciel. El platex
Venltts aulem qui ipsis.dcciivior est honvinein mi- quarumdam civiialuni liilulentx sunl, el calcea-
sericordix et piuin esse docci, ita quod iri seipso menta qirorumdam hoiivinumpiiiredine plena suttl,
eliam iuiiimqitctiique aliutii hoiuinein esse rccorde- ac jtistitia cum iniquitalc obnubilala esl, cl prxce-
lur; el ita ventus isie oculus coriiiiidcm yenlorum pla legis cnm prxvaricalione prxceploruin Dei
esl. Sed -ardcns ventus omncs vnntos islos cum violata sttnl. Qnapropter pastores nluleni, et cincre
charilaic lempcrat et dividii, ac disccritit, sciiicel se asperganl, quia coiisliluli gradus Ecclcsix jam
"
ne aquilo ctini cadenle morbo eadat, sicui Satan scire nolunt quidsint. Nam caput oculiscaret, ac
cecidil; sed ul in rectiludiue perscvcrel, cl nl ille pedes itinera non habent, quoniam flagilia stipeiflua:
vetiliis, qui severus est, in constantia justx vindi- iniquilatis Iioniiiiiim de manu Dei noudiim aJ plu-
clx consislal, quomodo scriplum cst : Jrascimini num purgaia sunt; sed lainen cadein mala iion
el nolile peecnre (Ephes. iv). Hoc esi, ira laliscsse posi longum lempus finientttr, et melior lux priore
dcbet, ne ipsa iniqtiitati societtir consciitieudo, et lticebil. Nunc autem quiJam homines in duas par-
ne homincm odibili crimiite lotuin coneiliel. Unde tcs cordis sui divisi simt, scilicet iu alleram par-
el Ienior vcultis iile prxdicto ardenle vcnlo lem- tem, quoj cum elaliono proprix menlis oinnia scire
peratus, cnm dtscreta correptione persistal, ul itle voluiit, in alternm vcro quod odio liabeiu profe-
facit qui ftliutn sntim ciim virga perctilit, quem clent illoruin qiri iri via recta atnbulant. Hos pes-
tamcn| diligit. Tali modo leipsttm lempera, divide, sima Jiabolica lurlia, qux cor mali iiominaltir,
ac discerne, ci in fide ac in timore Dei lc corripe, acerrimc ct noxie faiigat. Et hoc genus maligi o-
ct tuiic joeulalrix vitiorum et obnubHatio inquie:o- niin spiriimim contradicere non audet illud qiiod
rom morttm a te fugabttntur, ac ignis Spiritus Detis conslruxit, sed uiiamquamque catisatn aliene
sancti iri le nrdebit. P distrahil, ita ul quod ipsi in perditione voluni el
EPISTOLA LXXI. elignnt, lioc in xstimaiione sua bonum el sanciuni
NICOLAI ABBATIS HALESBRUNENSIS ADIIILDEGARDEM.in Deo cssc dicutit, ct sic in magna irrisinne po-
" Conwlatarias ab ea
petil lillertis. puliim Jucunt. Sed quomodo hoc gcniis efTugien-
Venerabili in Chrislo multiim dilcctx inairi do- duiuest, in hutnililate el slabilitate fideliuin ho-
miux H. de S. Rupcrto, fratcr NICOLAUS dicltis ab- iiiiiiuin Jestrtiitur.
1as in llalesbrunmjn, quiJquid optari potcsl felicius EPISTOL.VLXXil.
vcl spcrari sublimiiis.
Ceilns de vobis, quod universis utiliora providero ABBATUM G. CARI-LOCI,
BELI.J5VALI.tS, A. CLARIFONTIS,
R. CARITATH, ET G, BETIIANl/E, ADHILDEGAItDEJl.
jccuudtim seiuper babttcritis, precor allentius ttt
cl mihi solito aflecttt consulalis. Ctir aulem laudiu Divina in ea doiui lctttdant, mititinlque ipsi slerilem
nobilein feminam, ut,tiiffiaganiibus ad Deum Uliut
sanclilatem vestrain non visitaverim , crcdo vos meriliset precibus, pttrere possit.
iion lalere, cttm incdtilliliis id desidcravcriin. Vc-
rum qttod ncqueo opere, menlc perago. Uli-umne Bellxvallis, G. Cari-loei, A. Clarifotitis, R. Ca-
hoc ita sil, non npus esl prxter vos alio tesle. N;inc rilatis, G. Bcilianix, dicli abbates, II. prxeleclx
vero supplex peto, quxro, pulso, ul mibi per vos D Cliristi, sponsu.-florcrein gratiam el collauJarc can-
divina detur consolatio, scilicet ut lilleris vestris licum.
prxmonear, et sanctis orationibtis a malo eripiar. Cunclorum spiriliialinm Deo largiiori chrismatiiin
Nam Deo nihil esl iuipossibile, nec vobis hoc dene- tolo cordis jubilo graiiarum exsolvimus aclioncs,
gari scitnus. Valete. qui dignalionis surc antiqiia miracula noslro non
RESPONSUM HILDEGARDIS. dedigtialur renovnrc in teinpore. Ex quo facile aJ-
Boiidin ipsiut arf Deum intentionem laudat, horta- vcrlitnus ejus nos minime fratidari promissis, qtii-
litrque cid laborem. bus stios olim consolaitts est dicens : Ecce ego vo-
l.ux vera in liimine dicil per os Sapienlix : Vetns bitcum sum usquead consummalionemswculi (Matih.
lcx oflicialia signa reliquit, et in auditione verbi xxviii). His lirel nos indigni inveniatnur proniissis,
txdium habuii, nec laborare volttit, ac sic finiia eis lanien sic vestri cordis, cooperante Spiriiu
esl. Tunc Ecclesia in vexillo Regis surrexit, et sancio, recognoscimus inflala prxcordia, ut qtiain-
catndem legem in purissimo oculo obscrvavit, nec vis idiota condiendi libros, aliaque rnira pcrplura
txditim babuit, sed libenler laboravil. Sic tu, o faciendi, hisqne qui inprxscntiartnn sunl sliipendi,
probe miles, fac. Et iierum : Citnt vir pra-liaior ccelesiis mirabililer aspircl baniionia, cl ante in-
295 EPISTOLiE. — EPIST. LXXII. 294
cognila mortalibns perTos fiant manifcsta. El quid A gilando, iiiierdtim dcsidcraudo, inier 'uin operau-
mirtim? jam eniin, jam, inquam, ul vcra Chrisli do qtix inuiiiia sttnt, qnx sanctitalcm iion parant,
sponsa el invmaciilala innixa supcr dileclo suo, sod qou-Iresionemlascivix f.iciunt. Isl.i, miliies Dei,
cnjus ixva sub capite veslro, et ejus dexlra am- fugite el luceiii illam inspieite quam aliqiianluluin
picxaiur vos (Cantic. 1), <|ni vos in suum ctibiciilum gustasiis, el aJ sanclilalem citiiis surgitc, quia nc-
duxil, suaque vobis sccrcia cxcelleitter reserarit. scilis qtiando finem acclpiatis. Deus cnim rationa-
Ut in bhi vos cnnfortct Domintts sedulo vobis litatcm homini dedit. Naui per verbtim Dci homo
optantes, qualenus aliqtta nobis de noslro stalti rationalis esl. Irralionalis aulem crealura velul so-
divinilus vobis revelitri, nobisqiie insinuare cureiis, niis esl. Sic Deus omncm crealtiram in homine
humillime deposcimtts. Sed hxc iiiulier, prxscn- conslituit; seJ ralionalitati dtias alas dedil, quavum
lium latrix, femina nobilis est et cujiisdain amanlis- dcxlra ala bonaiii scienlinm, sinisira autein malani
sitni viri uxor est. Hxc devotione nitilta vctiil ad scientiam significat. In his homo est quasi volalilis
te bumilis el pedeslris,-cum in equis et mullo comi- sit. Homo eliam velul dics, el vchit nox est. Cuni
tatu possil venire. Causa aulcm IKCCcsl adveuius auleni dies noctem in homine opprintit, liomo bu-
ejus. Jam multo tempore sterilis pertnansil, ciiin iitts tnilcs noniiiialur, qiioniam in mililari virtnle
lamen primum pueros generavit: seJ illis morluis, B malum superal. UnJe vos, o lilii Dei, Cln-isto per
et alios non gigncns, dolore vcliemenli alliciunltir diem miiiientini, et in qtticle inentis nebulam rugile.
ipsa el maritus ejus. Hiucest quod ad ie auciilnn qux diem obnubilat, ac eiiam nocliirnas insiJias
el fainiliarem Chrisli confugil, habens fiduciam qux per pro|iriam volitutaiem in dilaialiotie cotdis
qued mcriiis et oralionibtis luis obliueas apud nimicialem loquuniurdeclinaie, et estotcjics quxa
Deum, ut pbssil adhuc fecundari, et bcnediciutfi cadeule rore in mane latigilur, cl qux poslc-.iin pla-
frucliiin veniris in prolis procreaiione cxhibcre cida lempcric lcmperatur, ita qnoJ oiiinia ill discie-
Christo. Inde est, quod nos ab ipsa et a inarito lione probelis, etquod vobis et aliis bona rccte pro-
ejus rogali, rogaiiius (e, ttt in bac pelilione pro ipsis viJealis. In cavernis ergo columbx cum pura sim-
sles apud Deum , et tiuod desidcrant niercatiliir plicilale habilaio, til vocem exstilialionis ctsalulis
oblincrc. in labcrnaculis jttstorum habeatis. INamDeus viia-
leni vocem spiraculi vila; in ralioiialitalcni pesu-t
RESPONSUM MLDEGARDIS. vocem scilicct exsullalionis, qttx cuiri bona scien-
Pott varia eit data pia moniia, ail in Dei^voluntttte tia Deuiniitfidevi-Jeelcognoscil, eteadem voxinhene
etse fecundure vei nuii (ecmidare maironum, in- _ sonante luba cum opcribus bcnevolenlix sonat. Vox
terim oraluram se pro ea pollicelur. '
euim ainplcxionem charitatis habel, ita quod etiam*
0 personx qux per gratiam Dei in Dominica vo- humiliiaie mansuelos colligil, et misericordia vu!-
calione pastoralis curx eslis, discite primam vo- nera ungit. Charitas eliatn cum lorrenle aqua Spi-
cationem Adx, ctnn Dcus illi dixit : Ubiett (Gen. rilus sancli fluil, videlicel ctim pace bonilalis Dei.
ui.) quando per iuobedicntiam prxvaricalor cxsli- Huinilitas quoqttc bortiini cum omnibus poiniferis
lii. Tunc eliam illi nonieii quasi lcnebrosa lerra gratix Dei parat, qttx circulum omnis viriditatis
cral, et Deus ipsi vestitum dedil, scieus quod pro- donorum Dei habet. MiscricorJia aiitem balsarauin
pler eum tunicam humanitaiis sutnpturtts essei. lu sudat adotunes necessitatcs qttx liomini adsttnt. Hrwc
qua etiam clara voce misericordix iiluin revocabat, etiam vox chariialis in symphonia omniitm laudum
quando pcregrinus filius in semelipso ad meinoriam salutis sonat. Ipsa quoquc pcr htimilitatem in ex-
sui rcdiil, cuin dixil : Quanii mercenarii in ttomo celsuni souat, ubi Deum viJel, cl ubi cuni vicloriu
palrit mei abundant panibus, ego autem Itic fame conlra superbiam pngnai. Isla enim vox per mise-
peteo (Lue. xv), el pater ejus ipsiim in gaudio sti- ricordiam lacrymabili ct jucuitJa voce clamat, quia
scepit, Nunc decet vos magistros, ut in primo octilo pauperes et claudos ad se cullgit, el quia sic ati.vi-
claritalis videalis, quod Deus per alienam viam D liiim de Spiriiu petit, ul hxc omnia bonis nperibus
Adam revocavit, sciliccl per osculuin humaniialis impleai. Ipsa enim in labcrnaculis soual, ubi sau-
in sagiuaio viltilo, sic diceus : Ilomo per inobedien- cti per xdiliciri illa fultninanl qttx sibi in hoc s:c-
tiam pericral, sed eura per pteniieiiiiam reducam. culo prxparaverunt. Vos aulcm, o lilii Dei, voci
Sed et in excelsum monlein ascendile, ac in valle bonoriini vos adjungite ubi jussi suni, ei Deus sn-
labernacula facile, el iu eis diu maneie. Cum cnini scipiet vos, qtioniam vos vult.el in xlermitn vivetis.
stirsum aspicilis, Deum sequendo montem asceii- Quodvero niatronam Dei adjutorio fecundari pelilis,
diiis. Tuiic eliam in profundam bumiiitaleiii rc- hoc iu Dei volunlale et poleslale est, quia ipse no-
spiciie^quoniamFilius Dei iu huinanitafe sua lolum vil ubi prolem concedat, ubi prolein auferal, qtio
boiiiineiH porlavit, ac in omiiibus operibus veslris,' niam non secuudum visum hominuin, sed secuiidum
scilicet iri vobisiuetispis ac iu aliis liumililaleii) at- iiilerius jitdicium jmlicat. Ego cnim, quoniam ro-
lendile, et in ea diu perseverate. Cavete ergo ne gaslis, pro ipsa Deum orabo, sed ipsc faciatquod
mens vestra siniilis sil nigro iuonii, ubi in ignilis indepiccl misericordiler fieri disposuil
carbonibus xra fiiint per artes fabrorum. Iloc squa-
lidi morcs in mala consueludinc sunl, interdum co-
495 S. IHLDEGARDIS 296
EPISTOLA LXXISI. A vx prolis in sanguine Christi suscepil, ita opotic-
N. ABBATIS EBERBLRD.E ADHll.DEGAHOEH. bat el dectiil dolem Spiritus sancii, scilicet aquani
Gratias immentas agit Deo pro collalis Hildegardi sanguiui Christi conjungi, quia etiatn labes in san-
donis, petilque ab ea orationis tuffragium. guine cujusque houiinis est. Sed admoueo te, o pa-
Floribtis virtiilum sanctorum redimilx II. glo- terfamilias in jnoule Sion, til facias qitod sis luba
riosissfmx ancillx Christi de Bitiga, N. humilis et cauens slrenue iu spirilali populo lui gregis, ut noii
indignus provisor frairum in Eberburde, pro sltt- deficiat in cliaritate cl in obeJientia, et in xlcr-
dio boni propositi, denario diurno evangelico rc- num vivcns. El ilerum in tcmctipso iinJiqiie habe
munerari. oculos ad aspicienJum jtistitiain ct veritalcm, ita ut
Gratias immensas referre non cessabo Deo, qtti anima lua semper vigilet, ne in slrcpitu litijus sx-
vestrx personx celsUudinem lanquam luccrnam ar- culi impeJiaris.
(lenlem iion modio subleciain, sed super camlela- EPISTOLA LXXIV.
brum posuit, qui angelica visilatione et Spifitus BICHARDI ABBATIS SPRINCHERSBAT AD HILDEGARDEM.
stti gratia vestrani revcrendam sanctilatem litcri Pusloralis curat perttrsut consulttit llitdegardem,
ac consolari non desistit; qui eiiam horiain famatn eam an relinere aut abjicere debeai.
opiuionis veslrx non solum in regione Germanix, B RtctiARDussetvonim Dei in Sprincherbbal mini-
sed eiiam in noslris alqtte aliis mtindi partjbtts lon- stcr iudignus, II. congregalionis S. Ruperti sauclis-
ge lateqitc velut bonum suum odorem respersit, ttt sinrxct Deo dignx' dis[iensalrici post hiijns muiv!i
mcriio cnin Apostolo dicere possitis ; Cltristi bomts tenuinura supernx civitatis recipete consorlium.
odor sumus Deo in omni toco (II Cor. tt). El nos Quod liiteris vel ipsi sanc prxseniium latori pro
t-ongralulaiiies lanlo pielatis vestrx ciilmini, dicere me nuiic veslrx sanctitudiiii inlerini prxccpi assi-
coinpellinuir: Qudm pulchra facta es in deliciis, filia slere el loqui, lixc causa est, qnia ego ipse per ine
principis, exsultabimus et tanabimur in le, memores atque pro me venire qiiidem volens, seJ iion valans,
ttberum tuorttm super vinum (Cant. m), in quibtis dies fateor el annos non pauros hacieuus in VVIIUIII
nos infirmi invenimus quod fugainus, et foiies qui- hxc cogilando consumpsit. Nain quaiilum cerle et
que ac robusti sccutidum a Deo datam vobis sa- ex^qtianio magnificx sanciilatis vestrx prrrse.tiam
pientiani solidttin cibuni sumentes dicere irrepre- et collocuiionem ab inilio seinpcr desidcraverim,
hensibiliter possinl : Labia ttia, o sponsa, Deodi- ipsum nunc cui nuda et aperta stini omuia, nost
lecta. Civitas etiiui iu tiionie viriuium coHocala abs- fallaciter, sed vere et veraciter Dettm tcstiiicor.iu-
coiidi iion potestis, quia columnaiii immohiiem el „ felix igitur ego iu dispensanda vel administranda
•incoDCiissamin niedio Ecclesix suse Dominus vos cura pastorali consilttitus, viribusqtte nimirum tam
conslituit, ut iuter xruiiinosa hujus mundi discri- menlis qnam corporis prorsus pene destitulus, quia
mina plebs sua sno sanguine redempia per vos di- hxc dispeiisanda vel adininistrand.t me salis inuli-
scai quid appetcre, quid cavere debeal, et, exctn- lcin, debileni et imparein conspicio, dolere tanliim
plis bonaruni virtutuin vestrarutn inducla de-die in et llere, et de corpore tnortis bujus liberari magis
diem profieial, et de virltite in virlttlem non segui- ac magis desidero (Rom. vm, ii). Nunc ilaque,
ter asccndens videre possil Dctim deorum in Sion. sanclissima el iutcr feminas henedicla, per vos Do-
Obleniu igilur precunt vestrarum conlisus, ac si di- minum quxrere de causa mea, ex more Dominum
gims iion sim corouain laborum percipere, saltem cttpio consulere, el an mihi jam ah hac ipsa occtt-
sil mihi pritnum fugisse supplicium. Veslris igiiur patione el.dispcnsalione potius cessanduin el desi-
oraiionibus studiose tne cotnuieudo , ipvia niagnis stendutn sit. Si id liceret, pcr vos inaxime velletn
peccalis sxpius pieialem Dei offendi. Vale, Joinina cognoscere el investigare. Lilleris ergo sigillalis
dilectissima, ei pro rae indigno Deum exora, ver- more et clausis, liujus rei tenorem me, qurcso.cau-
bisque libi a Deo dalis saluta.. sa Dei quantocius rescire facile,et mcerens cor meuin
RESPONSUM IHLDEGARDIS. D consilio et attxilio vestro in Domino Ixiilicare.
Hortalur ut gregem strenue doceat, et in seipsum UESPON$IIVI HILDEGARDIS.
oculos defteclal. Ilortatur ad portundiim slrenue onus sibi a Deo im-
Jacula qu:c in iiicredulitate et in contumclia ma- posilttm.
liliosorum verboriim vcnitinl, similia periculoso Atidi mysiica Dei. Domiiuis qui possidel faniiliam
vetilo sttnl, qui repente atl cor homitiis veiili. Et sibi subjectam, cum aiiqtiem de eadem familia elc-
hxc esl leinpestas primi angeli, in quo ipsc Dettm git, daus illl locuni sanciilicationis, ut ontis siiuni
despexil. Sxpe autein viJco in felicilatc hominis, secuiii portel, ita tamen quoJ illc sc excttsat qttod
quein Deus valde amat, quod hx poenx se iili obji- non sit dignus pnus illod snUerre; lunc si doniinus
ciiint, qttia inimiciis fclicilaletn iliius cognoscit, ac suus eum in iioc noti audit, qttia sibi placet ut
eum in hac lempeslate opprimere vuli, ut ciim eo onus Hlud feral, dominiim suuin non commoveat,
eadat. Sed ipsum dc sinu Dei rapere no» valct. Al- sed quanlum prxvalet, i111humititcr obcdiat. Qtiod
latnen angusliii et tribulaiio illi ab elenteiiiis occur- si posiea in eadem causa ullus defeclus alicujus
runl, in illa lamen lemperanlia quod Detis eutn ob- utilitalis proptcr iinbecillil.iieni sensus et s<ient!x
seival. Siciiiaulein Ecclcsia uovani genituram no- illius subripiteril, ipsi non obcril, quia Domtnus
*97 EPISTQLJE. — EPIST. LXXVII. »8
suns illud providebit. Niinc, Pater ei amicc, in vice A, lentiam mullx iristitix in inqiiieiis mentibus por-
Cbrisii respice ad sermonem isliim et andi -. os tal. Nunc disce qttod nivea nubcs aeretn aquilouh
enim luutn coeleste est, et mens tua cum nube flo- habet, qui omnem viriditalem arcscere facil, ct tle
ret: unde radix lua ascendat, ac Dominum Deum quo flores cadunt. Nunc tu ista fuge, el in puro
tnam adora, et indue loricam, atque mililare con- aere sta et permane, ac in vita quam nescis Creato-
tra bacchantia viiia, lasciviam fugiendo el avari- ris tui memcnto, nec illnm ftigias, cum eum videndo
liam non amplcctendo. Deus autem qtiem occulte non cognoscis. De vila etiam illa spirilus luus reJo-
invocas, in amore luo suscipiet le. lebat, qui anima nomitiatus est, qtiando attima du
EPISTOLALXXV. ipsa processit. Aiiima namqucopera ponii e pvotat,
et sive bona sive mala sint, et eisdem operibus Spi-
CUJUSDAH ABBATIS ADHILDEGARDEH. rilus fortissima vi molendinumcst. Tu aulem xdifl-
De collatis Hitdegardi donis, quarum ipse leslis fuil, cium bouorum operum xdifica, Ut cum circ i'm
Deo gralias agit, ac fluctuanii petit consotatoria animx lux fuerit
verbadari. oliostis, xdiflciiim isttid invcna:;
non inveneril, in ruinam vadit. Unde quo-
Pauperis prxiali liabens oflicium,dominx et ma- quod si
tri sux, H. de S. Ruperto in Pinguis, inlimx dile- que slreuue vigila, antequam uriibra obilus t i ap-
ctionis cl oralionjs affectum. B propinqitct. Igneus Spirilus sanclus in hoc 'e ailju-
Sicut mullitudo fidelitim proclamat, non est mi- vabil.
rtim quod Deus requisilus a vobis invenilur et EPISTOLALXXVI.
appareat vobis, quia fldem non ficlam habelis in H. PRiEPOSlTI DE FLANHEIH ADHiLDECARDEM.
illum, et quod majus est, ejtts favore et gralia inie- s Precibus ipsius se commendat.
grilatem pueritix ipsi consecrastis, et extm-.c in Sanclx et vcnerandx in Chrislo matri dom-
sanctitate et justitia, utpote vas eleclionis bacicnus MX H. de Pinguia, H. de Flanheim, prrepositus
coram eo vixislis. Et procul dubio qtii.voslales con- Ucet indignu?, mullara orationis et obsequii devo-
tersari consliliiit, et qttod prxcipuum est, qui ar- lionem.
cana mysieriorum suOrum per vos innotescit, di- Cordium inspeclor Deusnovil qttam libentersait-
gnavnquoque exauditione jtidical pro quibusctinqtie clitalem veslram obsequiis honorarem, si orJina-
in nomine ejus pclierilis. El certe qux erga vos tione divina locum ct facultalem acciperem. Intrr m
sunt, qux et audivi et ex parle vidi, absqtte ulla igkur, accepta sit vobis, quxso, devotiomea; 11sic-
ambiguitate divina et sancia esse credo, et nulla ut dudutn verbo rogavi.orate pro me ad Dominum,
ratione de his possum dttbiiare, cum sciam nihil C { ut vobis revelet qux circa me sunt, qualenus de
Deoesse iinpossibile. Deus namque sicul per viros bonis reddere gratias; de malis vero dignis poeni-
prophetantes, sic et per sanclas feminas secreia tentix fructibus Deo satisfacere merear antequam
divinitalis sux pandere aiiqtiaudo voluit el potuit, moriar. Quidquid vero Dominus oslenderit de me,
leslante Joele: Effundam, inquit, Spiritum meum scripto mihi significare dignemini, et orationibus
tuper omnemcarnem, ei prophetabunt filii vestri el vestris me habere commendatum. Familiarius et
fHiasveslrce,et super servoset qncillas meas effun- amplius vobis scripsissein, si corporis infirmitrisnon
dam de Spiritu.meo.Porrolegitur Deboram, 01 !am, cbslilisset.
Annam matrem Satnuel, Elisabeth malrem S. Joan-
nis Baptislx, aliasque mulieres Deo devoias spiri- RESPONSUMIHLDEGARDIS.
liini propbetix habuisse, et lamen eonjugalas fuis- Ut ovile suum corripiat, et Deumin puritiimo fonte
se; quanlo magis vos omninocarnis fragililate ex- intpicial.
pertem, a puerilibus annis pudicitiara Deo servan- Lux vivens (ibi dicit, ut slrenue vigilcs, el no
tem? Immensas gralias, domina, omnipolenli mi- txdium in copliino menlis lux colligas quasi aMe-
sericordix refero, quod tantumdem ad bealitudinis nus sit, ita scilicet velut possibilitalem loquendi uoii
vestrx nolitiamperiingere promerui: unde et ma- D habeas. Deus autem in le requirit hoc, quod possi-
terna viscera bumiliter pulso, qualenus verba con- bilitalein habes, corripe ovile tuum. Unde te ipsuai
solai.onis per scripta vestra ad me dirigaiis, et accusa quod Deum in purissimo fonte in hoc non
multttm in procellis fltictuantem, sicut et sxpius inspicis, sed tanlum dicis: Detts,Deus meus.adjuva
viva vocefecislis ita eiiam nunc ex scripto ad cou- me; et lamen sic operando eum non tangts. Obone
Qrmalionemmemorix erigatis. miles, nunc surge, quia gratia Dei ad le curril, et
RESPONSUHHILDEGARDIS. in xternum vives, ila qub<<viveus lapis sis in coele-
Sub quibutdamfiguris eum ad bene operandnmhor- sti Jerusalem.
lalur.
Mens tua nivex ntibi similis esl, qux aeriam EPISTOLALXXVII.
uubem in qua sol fulniinans transcendil, et etiain W.ABBATIS HEGENNEHEAD HILDEGARDE».
interdum simiiisest turbidx riubi, qux lempestatem Antmce tuce defeclut illi aperil, et corporii infir-
poiial. Nivea etiim nubes txdiuro vagantis incntis miiatem, petitque utrisque suis vrecibus we-
est: aeria autem nubes puram scientiain per paiieu- dealur
liam oux fidemhabet intendil; sed lurbida luibu- H. Dco diicctx et sorortimde.S. Uuperto in
PATBOL.CXCVII. 10
«M- S. HILDKGARniS ,*-,
Pinguis msgistr» Tenerahdx, IV. frairtun in •n A EPISfOLA I.XXVIH.
Hegennehe prxlalus quamvis indignus, donuin in
scienlix et sapienlix et perpeiux inlegritatis prre- e- ABBATIS DEVCSCERA ADHlLDECARDEIf.
inidm. ; l Dubius an debeat pra>tationemrelinere, auxilium
Ul primuin vestne saneliialis famam audivi, ad u| et consiliumquceritan curam animarumsil dimis-
salutandam eam raissis vobislitieris meismaluravi; surus.
sed quia utrum prxsentix vesirx allaix sint an m Venerabili ct dileclissimx in Chrislo sorori, do-
non, incerium babeo, el ideo novas prioribus adji- ;. miiix II. F. fratrura de Vescera, videre Dominuro
ciens, niultoties miitere nori cesso, quousque eas Jg Deum in Sion. .
prxsentix veslrx exbibitas esse cognoverim. Et ?t Quantutn desideritimbabeam, quamvispeccalcr,
nunc in hisvobis iransmissis litleris meis, adopem m videndi beatituJinem vestram, hinc xstimari polest
oralionuin veslraruin pauper vatde et egenus con- ,. quod, Ionge posilus, prxseiitiam vesiram spirim
fugio, quia prxter figuram liominis nescio qttid Je le- intiteor. Quis enim eam videre, ci colloqui non ap-
dOuisAUissimiacceperim. Caligat visiis, surdescil ;t pelat, qux, ut crctera sileam, Spiritti Dei infusa ,
audilus, inopia loquelx liiigua conslringitur, defe- ,. crebro coslestiaarcana erut-tat? Ilujus gratia a 1vos
ctu vocis et derotione menlis in divinis laudibus ,s B prxsentia scripta direxi, receplurns, ut spero, sp-
inulesco, larditate inicllectus prxpedilur, mcimjria a laiitim siinul et consilium super curis quibus vehe-
labilitate exitianilur, superjda anunus inflatur, ira,a menter coarclor. Ecce enlrii ego, qui pro me raiio-
accenditur, irislilia conslringilur, accidia dejici- [. itCmreddere non suflicio, aliorum mullorum cui-am
itir, pusillaiiimilate et verecundiacontinue confuti-,. tremens ago. Dei limore et amore frairum id extor-
djiur. .. quente. Cum autetn perpenderem me locum prxlati
'Sed bis malis omnibusaccessitmihi gravis eimo- ,_ lenere, queni faclis implere nbn pcssem, subito ap-
lesta iufirmilas, quam nisi misericorJia Dei per le e prehenderunt me dolores ut parluricntis, qi ippu
evadam, necesse esl inihi per eam, post modicum, , cum longe fatigatio pene omnem scientix intelle-
periculum vitx imminere. Sed qttia pius el miscri- j_ clnm mibi subduxil. Ne igiltir Dominigregem pro-
eors est Detts, et voluntatem timenlium se facict, [ pler tneam negligenliara contiBgat pericliiari, cogi-
peta ut per braiiones vestras hxc oinnia maia ta:n„ lavi curam susceplam derelinquere et ad allernin
in corpore quam in anima evadam, sublimatoqttea locuin me transferre. Quaproptersuppliciter*prccor
me jugo dominationis inimicorum meorum, valde e ul dubiam menlem consil o vestro confirnieiis, et
etiiin aggravatum eslsupeV mejuguii) eorum, rjriilil ,1r qux Sil voluntas Domini super hac re railii scrpiis
aliquam pariem de multiludiue misericordiaruin Q vestris remandate. Novi humilitatem veslram, quod
suarum impendal. Num et mihi servavit beuediciio- i- colloquitim nostrujn non nbhorretis, Domino lo-
nem ? Mihi obsecro eliara benedicat. Peto eliama quenle cura publicanis. Ecce vestrum super hac
vestram sanctifalem, si tameu pelere audeo, ul dee causa exspectamus judicittm , quoninm quidquid,
futuro slatu vitx raex me docealis. Hxc autemn Domino inspirante, mihi suggesseritis, id me sub-
omnia a vobis quxrere ea prxsumptio fecit, quiaa ire proposui. Vos aulem angiisiiis meis compassa
hxc omnia ^vobis possibiiia esse per eum qui inn lanlo afliectuosius Dominumexorate. Abyssus re
vobis habitat Chrislum celebris fama divulgavil. vergasolliciludiiiulncontinuarum circumdat me, et
' Vale, domina, ct digntim me Deus lacial tatn re- pelagus curarum vigenliumpene absorbet me. Mi-
sponsione quam adjulorio orationum vestrarum. serere' ergo, mater, misel-ere filii ad le de louge
Nam vivumet defunctuinsanctis oralionibus veslrist clamaniis, atque jam prolabentemconsilio,oralione,
me committo. ' ^ qiiantocius sublevare curato. Sumper valcatis-inDo-
niino.
RESPONSUMHILDEGARDIS.
Vl prcelqtionem[ugiat si tuitsit inutilit. RESFONSUMHILDEGARDIS.
p,
D
Lux vivens dicit:Piima causa quam cordetuo) Flucttttiniem etigit, eerlumque(actl de gra-
sustinuisli flumen dedit, secundaclaritateni osten- lia Dei.
dit, terlia vero qu» est in pastorali cura oplimai Secreta Lux dicit: Tu exterritus es quasi de ven-
csl: ita si oves tux vocem tuam audiunl; quodj lo, et dormitas iniigno viriditalis mentis tux. Sed
si te non audiiint, prxlationem fuge, sic la-. homo qui viridilalera itilerieris cordis sui habel, in
men quod ralionem reddas de lalenlo luo. Nami excelso parielis xdiflcal. Pastor autcm qui ovile pa-
si non potes operari per magistralionera. luarai scit, npn babens intrinsecus adjuiorium in necessi-
in fralribtis tuis» .esto similis eis in subjecvione. latihus ovilis sui, sed latigatus fugit, ifli pasioraiis
Sed dico tibi: tu faiigalus es xdio diversitalis s cura noQproderii: unde idem faciat se siniilemevi
vieissiludiiiuiir doiiversalionis lux liientis';' unJei et non paslori: Tu, homo, es sicul undans in aquis,
aiagis tib.i expedit ui angttsliain habeas pro aliis. s qui vix liberalur ne Jimergatur : ita q<iodnbique
fratribus tuts, quatn te soluni hi »subjeclionecocr-- prudenliam inspicis, sed laineii deflc.isin viribus,
ceas. Vive «rgo in igneo datore, et ne tarJcs iui non autem in voluuiaie; unrjj?el gralia Dei ad ts
-''"" . .v -~"
vigili scnsu. icspleitdsl.
50t - EPISTOL.E. - EPIST. LXXXI. 103
- A ria te sociam faciat. SeJ qttOnSam prxsentiam tuam,
EPISTOLA LXXIX.
adire
II. ABBATIS 1NELVESTAT ADHILDEGARDEU. cujus magno teneor desiderio, corporaliier
-non neqtieo, per prrrseir.es litlcras, in quanitim valeo-,
Cnusatur quod swpius scribenti rescripserit,
et Itumilis adeo, et almifalis tux pedibus
orqtqus ut angustiis circumdatum relevare di- supplex
gnetur. . sxpius sxpiusque niiseraiiJiis advolvor-, qiiatetius
Doniinsjsux el magistrx H., fralcr N.in Elvestat, pro calamitatibus meis ei miseriis Dcum omuipo-
inops et pauper, una cum grege sibi comniisso tenlem allentius exorare non JcJigneris. Nei|iie
perenni virginum admilti cellegio. enini dttbito qtiiit omniaqiix vofueris, apud habiia-
Multis vos sxpe pulsavllitieris, niulta vps prx- lorem lui sancli pecloris Spiiilum sancium obiincre
senlialiter peliliotte couveni, nunquam a vobis, uli possis. Sed nec de hoc ambigo quin onineni siaiunt
promisisiis, lillerasextorquere poiui. Nuiiquid,quod lueuni, et omnia qttx circa nie aguntiir. prx-teriia^
credi nefas, hoc generis mei non admiltil vilis nalio prxsentia el futura, pcr prxsentes liiteras ipso Ve-
aul personx abjeclio, aut forsilan, quod magis credi -velanie cognoscas. Undesi ullo modo vilitas, parvi-
potest, nulla nierilorum inlcrcessio? Stipieniibiis, tatis mex id pelere prxsumit-, pedibus sanciilatis
ait Apostolus, et insipieniibus debitor sum (Rom. 1), tux (oto aniino et corpore submissus deprecor,iil
Clipsa Vcritas: SMte parvulosveniread me(Marc.x). "E pro eodein statu nreo sive adinoneiido de praieiii 4
Niniquidapud le, maler, est personaruin acceplio? alque prxsentibus, sive prxmoneudb ei cautum frt-
Absit! Nuncautem sxpius ad le clanvanlcaivcl se- cienJo de fitturisel vitxmex fiue. Si id Contraiitrai
mcl me pauperem exaudi, el Doniititimnostrum pro tibi non sil, pcr scripia tua aiiiiiiam nicatn lxlifR-arii
miseroexora, quatenus servultnn in te confidentem ne dedigneris.
muliis et.variis tribulatioiiibus et an^usriis circutu- RESPONSUMHILDEGARDIS.
dalum relevare dignetur. Fluctuaniein liorlaiur ad humilitalem.
RESPONSUMHILBEGARDIS. Gralia Deiinduxii le ad aqttas polationis, ct nicus
Videtttr illum hortari ad celebranclumscepius, lua non xdificala est in hac xdiftcatione in qua csi
Serena Lux dicit: Qui dat vcrba ruminandi dicil: Unde provide caslellum menlis lux, discernens t;u:u
O homo, lu habes fiduciam cogilando in Filium Dei; et qualia stiiit opera lua, quoniam inlerdiu in bona
sed tamen dubiias cibinn illum frangere, qttem ipse intenlione ad Deuni asptcis, quasi sanus sis in ani-
comedere vis indiclanie menle tua. Quoinodo etl ma lua; sed in misla nube cs, quando scissuram
rruare circuis diversa cribrando el undiqtteaspi- meniis tux habes in tribiilaiioiie siispiriorum el mo-
cienJo, ubi invenialur res illa qttx in cerimoniasit., Q < lestiarum propler conslilutionem laboris lui. Ali
Quare facis hoc? Deus xdificat iii quaciinque bene! quando eiiam mens tua in altiim vadil, velut titilis
et juste operante causa. Strrge ergo ad Lttmenel ini sis. Proba ergo le ipsum et habe vivenies ocnlos in
xiernum vives. Nam Deushabet sibi liolocaiisttiinini opere, et prosterne te in terram quasi (e nescias, et
insirumenio suo. Beaius esl ille qui Deum scmperr vives : quia Deusnon habitat in illo habitaculo i;no t
lenet in omnibus catisfs suis, quia diabolus illumi in se ipso slarevult, sed amat domum illatn qux
iunqiiam decipiet. ,Viveergo lu, o honio, et csto> sc ncscit, et dal illi ungueulum oplimum, undc sit
victoriosusin umhroso muudn. tibi bona et salttiaris vita.
EPISTOLA LXXX. EPiSTOLA LXXXL
H.ABBATIS 1NSELBDLTIIADHILDEGARDEU. H. PRJEPOSITI 1NHERDE ADHILDEGARbEU.
tlt pro Cdlamilatibuset miseriissuis Deumorare noui Gratitis agit quod eliani infirma monasleriumsuitm
dedignetur. VhUaverit,et precibusipsius se conimeiidat.
HILDEGARDI venerabili omnipotenlis Dei famulx,, H. domitix sux bealissimx, et, ti aitJcl dicere,
II. bumilis el modicus provisor in Selboltb otiitii i mairi charissiinx, H. in Herde prxpostus iicet in-
gratia divinx largitatis affluere,etpost hxc omiiiiim'l' digrius, et sanctitalis ejus devblissiriitis f inulus,
VegumDominoJesu Chrislo iit coelesti thalamo co-- D ; cuin suis omuibus subjectioncmoiaiioncin et Jevo-
pltlari. tissitnam serviiulein.
Benedicla omnipolenlis Dei misericordia, qttxini Qttas gratiarutn aclioncS, doitiilia et maler san-
his temporibus iniquilatis laiiquam lainpadem ful- ciissima, veslrx coudigne referre poterimus pielai?.
geniem in teuehriS 16 stiis donavit fidelibuscouso- qux ad visitalionem nOslriinonasterii nec imbec.i-
landis. Famam igitur tux bcalitudinis per mullttm i lilalem niniiam corporis veslri auenilere volttistis,
temporis audiens, et jamdudum veraessequx dice- ncc difficullalemiiiueris prx uimia cordis vcstri dul-
bantur cogtioScens,in tantum tux bealitudini con-- ccdine abborruisiis, el rursutn iterala visitalionS
gaudeo et condelector, ut licet nulla sil in conspeclui nos Ixiificare siuduisiis. Nesciteiiim tarda moliminu
Dei petitio mea, lameri, quod stultitia et fatuitas vi-- Spirilus sancti graiia. Proinde vos, suniiui Rcgis
deri poiesl, memoriam lui semper habens in ora- sponsa dilecia et prxelecta , qux ab ipsius Sponsi
lionibus meis, id petens, id opians, ut collala libii clemenlia digua eslis audire specialis laudis prxco-
misericordix sux beheficia Dominus in le seraperr nia : Eccs, inquil, lu pulchra, amica mea, ecce tu
cusiodial, et cuslodienda in te semper magis et ma- pulchra, oculitui colifmbanim(Canl. i); vos, iiiqttam;
gis adaugeai, saiictorumque suorum iil xterna glo- qnx multigcnis vitlBlutn coronat.i serlis, intcr lil 19
805 S. HILDEGARDIS tOi
Jerusalem, sicut lilium inler spinas, bomis el suavis A bueram, eximium corpori meo inhxrere languo-
odor Chrisli redolctis, sicut luminare cceli intcr te- rem, quo nondum cessanle, die noeluque non mo-
nebras hujus sxcttli vitx et sanctitatis composilio- dice torqueor, velutique humana fragililas divinx
nis refulgetis, nobis peccatoribus spei consolatio- itltionis est cxca, si ob benefaclorum increscen-
nein ingerilis, dain vestrx malernx visilationis gra- liam in morbum seu (entalionem inciderim non
liam tolies nobis prxtenditis. Licet enim nos con- iiovi, et gratia Dei sum id quod sum, qnia pondus
soiies Publicani iliius cvangelici oculos nosiros ad parvi laboris tam in vigiliis qnam in orationibus
ccelum Ievare non simus digni, lamen dum per or- pro diversis rebus omnipotenti Deo exhibere non
gantim oris veslri vocem illius qui in vobis habilat cesso. Finem iaborum, si Iicel, sanctissiina, ul re-
audire meremur, Domini Chrisli, facli sumus sicul mandes imploro. Et te matrem filiarum tuarum
eonsotali. Proinde Cbristo Domino, qui nos indignos pietatis auxilio fisus, in Domini opis poslulationeni
per vos consoiari dignatur, humiliier gratias refe- internuntiam esse deprecor, pietatis tux auxilium
renles genua fleclimus, vos quoque dominam et ma- peto, preeibus lurs menm erui languorem rogo.
trem noslram humiii prece deposcimus : quatenus Mttllumenim valel deprecatio justi assidua (Jae. v).
ei qui vos in cuhicitlum mysleriorum suorum iniro- Ego vero peccaior non modicus in infirmiiale cor-
duxit, preces pro nobis pecealoribus dignemini fun- " poris animxque periculose obrulus, explicare multa.
dere, quo veslrorum merilorum inlercessione, nos nequeo. Scripta milii visenda quxso mitti, si qua
et a ppccatis et ab hostibus clementer dignetur eri- sunt in divihisagenda mysteriis delegari. Vale, mi
pere, et de xrumnoso hujus sxculi naufragio ad domina, et pro me Sponsum Itiiimexora.
xtcrnx beatiluJinis el securilatis porlum una vo- RESPONSUMHILDEGARDIS.
biscum pcrducere. Prxveniatvos Dbminusin bcne- Hortalur ul ad Deum recurrat.
diciionibus dulcedinis, et oranlem pronobis exau- Quiest, dicit : Rex videt scalam qux oblene*
diat Paler lolius consolationis. Sariclarura qux vo- brata est in vicissitudinc pestilentix. Et sol effulsit,
biscum et sub vestro magisterio fideliter serviunt el obtenebralionem illam scidit. Et hocregi placuit,
Domino nostro Jesu Christo convenlum humililer et dixil : Hxc figiliva scala in .fatigatione esf,
per vos salutaraus el earura oraiionibus suppliciler quia inlerdum ad ardua scandit, et interdura obte-
nos commendamus, elrescripta veslra omni devo- nehrattir. Talis esl mens tua, o homo, in diesci-
tiene desideramus. sriialionis animi lui, ascendis in lato gaudio ad me,
RESPONSUMHILDEGARDIS. et ilerum iu nociva pesliientia colis cadentem mor-
Hortatur ut in locosuo stet el vagationem[ugiat. „ btim, quasi non exquirenda sit causa saluiis. hn-
Hxc dicil ille qui bonum et suavem inlelleclum possibile est quod cinis immobilis sil. Aspice ad
Infundit hominibus : Suavissimus odor donorum me, et semper require unguentum medicinx in die
et in turbine, et in xternum vivcs. Puram legera
Spirilus sancii adest fideiibus hominibus; ideo in et dubietatem fttge, el Deus sahahil te.
quocunque ioco sanclimonia est, ibi potesl bomo cote,
restaurari ad vitam in naufrago mundo : unde , o EPISTOLA LXXXIII.
probe miles Chrisli, salvalionera animx lux require, H. ABBATiS IN WADEGO.AD HILIIEGARDEH.
dum.fons vivus animum luum infundil suavi infu- Orat ut si corpore non possit, saliem liiieris se vi-
silet.
sione, quia dubielates quas slatuisti in anirao luo
non operantur in le securitaiem. Ergo in loco luo Dominx II. sponsarum Chrisli qnre sunl in Pin-
sta, ibi araans primum datum, quod tibi desuper guia venerabili magislrx, II. in Wadego, prxlalus
dalurii esl, cum anima lua in rectiludine iterala quamvis indignus, orationem cum affectuosx dr-
eSl, quoniam utilitaii animx tux non convenit ul Ieclionis obseqttio.
aliam vicissitudinem quxras, sed fuge vagationem Charitas siue affeclu frigido igni simillima vide-
hanc, ne ineiis tua in treraore confundatur. Nunc tttr. Nam sicut ignis siue fervore ferrum ferroeon-
talis esto ul amicus Dei flas, el noh fuge cerimo- Q glutinare non vaiet, ila et charitas sine affectti
nias Dei, et Deus salvabil le. nunquara eflicere potest ut credentiuin sit cor unum
et anima una in Doraino. Charitas vera ipsa est
EPISTOLA LXXXil.
affecluosa. Hxc animam adbxrere Deo fcicil, ut
H. HAMELENEHS18 H0NASTER1I PROVIS0RJSADHILDE-
GARDEM. unus cum eo Spiriliis efflcialur. Hxc veful unili-
Crati pressus infirmiiaie opiat rescire an laborum cum gluten mentes fidelium connectit, ut sil unius
ftiiis sit proximus. volunlaiis in Deo, facilqtie gaudere cum gauden-
HILDECARDI Pinguensium gemmx, Cbristi vetr» libus, el Uere cum flenlibus. Hxc cerle, Domiito
sponsx, regulari quoqtte disciplinx informatx, II. largiente, recordalionem sanctitalis vestrx in sua-
hv Augustini Regula Hamelen indigntis provisor , vitate sancti amoris jucundam mihi facit. Ipsa jn
devotx preeis non abslinenliam. celebratione divini ofticii memoriara vestri cordi
Longxvt temporis inlervallo spirilalis chrrritatts, meo semper insusurr.al. Ipsa etiam crebris suspi-
detuum corporis mei xgritudiue crebra, prxsen- riis, affectum meum raihi exopiat. El inulto ulique
liam ttiam sxpius adoplavi. Novisii enim, fiiia lempore desideravi facie ad faciem vos videre, et
Christi, dum tibi prxseutiam meain quondam exhi- ore ad os loqtti, et ad familiariiatem vestram per,-
KA5 EPISTOLYC.—"vEPIST. LXXXV. 50tf
lingerc, ut xdiflcalionem aliquam et consolalionem m A^Volo
l i'n le sanciificalionem cum hostiis facere.
a vobis aliquando habere possem. Nimis enim in- n- Cede ergo mihi et cuhiculum tuum inlraho; atque
ta bonuni gusluin musco et aromalibtis libi facjam.
firnius sum inttis in .aniina mea ct curatione ritulta
ne 0 railes, cave ne sis lardtis ciim ovili ttto currere,
opus faabeo. Igilur quia et in vobis el in dilectione
qua vos diligo flduciam magnam habeo, rogo ut el* vivente oculo id ad recliludinem ducere. Sed
quanJoque me visitare non negligatis. Qttod si fieri ,; altera imago quasi luba canens in caiidida nube
ncquit prxsenlia corporali, cum placuerit vobis, g veltil circulum iruhis habet, et nomen ejus Forti-
iiat hoc scriplo, sempcr autem oralionum vestra- a- ludo, et ad te sic dicit : He, he, he, quare dormis
rum subsidio. in scientia lua, quasi rustictts in moribus suis,
UESCRIPTUM HILDEGARDIS. qui nbenler lacet , nec mililare vult in lorica ,
Ul caveat ab inimicis et pcenitenliam qgat. galea, gladio et hasta ? Resona ergo quasi luba per
cuin
Qui non silet, sed acute omnia aspicit, Jicit: ' inultas aqtias, et non sile, el adjuvabo le
Com sapiens vir per desideria sua in excelso monie sodalibus mris, aique sla in pariete templi,iiec sis
eivitatem xdificat, decet ut in magno studio prx-,. formidolosus propter inquieludinem venlorum;
caveat ne inimici ipsius xdificium ejus in mtillis I _ sed disce ttt sis columna in palatio, regis. Fttge
lcrroribus deslruanl. Atidi ergo, o fili, serva solii- ^quoque duas linguas, qux sunl vulnera animx;
ciie templum lutim, neinimici liti possinl destruere sed loquere ubique in verilate seciindtnn siniilitu-
civitatem Dei in te. Qui rulilal in pectore suo dinem solis , et habitactila nostra libenler in lo
propler limorem Dei, quaienus peccata sua plan- parabimus.
gat in vultu menlis sux, hic probus milcs est, et ,"" EPISTOLA LXXXV.
a Deo accipit responsum hoc : 0 fili chare, bonum n ". FREDERICI PP..EF0S1T1VALLIS-DEI ADHILDEGARDE3.
gustum in te habeo et in te delector. Qui vero pat-r. Ipsius oralionibus se commendat.
lidam faciem. in sua roenle habuerit, sic dicens : FREDERICUS gratia Dei in Valle-Dei prxpositus,
Nescio quid sim, vel quid sint alii sodales mei, hicQ licet iudignus, H. Christo devotx famulx, henedi-
probus miles est, sed in txdio deducit animuui ctionem accipere a Doraino et tnisericordiam a Deo
suum, ethuic tale responsum do : 0 homo, tu nc- salutari suo. -
scis quiJ dicis, sed primum peccala tua plange, ct,, Gralias Deo quam inlimas persolvimus, quod in
postea fraires tuos quantum possis lerge, atq ;e ipso valetis, quod virtulum decore florelis, qubd
patientiam habe, quoniam Deus peccatores vos dilecto ex dilecto tina cum cotnmissis vobis soro-
vmncs videt, sed lamen pcenitenliam facienles non Q C ribus toto cordis afleclu innixtx eslis, qttia conft-
spernit. Idcirco in Deo vive ac malerna felicilaie diraus in Dontino quod apud ipsum nosiri menio-
.imbuin. riam habeatis. Multis autetn negotiis prxpedilus
sum, quod juxla placilum, nuntiura non ndsi :
EPISTOLA LXXXIV. unde rogo ne gravetur dileclio veslra, iiunc per
R. PR.EP0S1TI IN UNDERESTLORF ADHILDEGARDEH. prxsentera latorem solvere
Ul consolationis auxHium sibi impendat. quod promisistis, ut ex
lioc ntercedem a Deo acquiraiis. Vos una cutn
N. Dei favenle gralia dilecius prxposilus in1
sororibus imploro univeras ut apud Christuin mei
Underesllorf, sorori HILDEGARDI et raagistrx in1 memores sitis.
Monte S. Rtiperti, in spiritu fortitudinis abun-
dare. RESPONSUM HILDEGARDIS.
Veslrx pix opinionis devotio mulloruqi maxime, Sub figura dehortatur eum ne suos deserat, sed eos
r. ligiosorttm tnenles affecit, et quadam sanrlx di- potius adjuvet et pcenitenliamagat.
Nunc libi dico : Hoino vineam aut saxostim *
lectfonis suavitale indulcoravit. Unde pro gratia qui
vobis divinitus collala grates summo referimus' habel agrum, et inira se dicit: Laboriosum esl hic
bnnorum omniutn largilori, qui femineo pectm-i «»laborare, ac sic eos reliquit, txdiosus laborator
robur immisit virile, non sohini ad devilanda fla- D est. SeJ cum lempus fructuum advenerit, dominus
gitia vel facinora, sed eiiam impcndeiida indigen- fructuin ejus ad ipsutn dicet: Vade ad campos, et quxrc
in floribus, qui interdum florent, ac inter-
libus necessaria consilia, simtil cl auxilia. Sed quia
dttm arescunt; sed ibi niliil invenit. Audi: Vinea
occupatis auribus vestris loquimur, in longuin sacerdolale oHtcinii) est. Qui autem
protrabere sermonem non audemus. Rogamus ergo' virgam cor-
cleiiienliain vestram ut auxilium consolalioiiis reptionis iu populo gravi habet, hic saxosum agrum
vestrx nobis. benigne iinpendatis. ' possidel. Quein isla fatigant, inlra se dicit : Illa
vila est aliena vila, ac isla vita mihi melior est.
RESPONSUM illLDEGARDIS. ] sic quod hoc lempore excogilat, hoc tetupore
Et
Sub figura hortalur ad limorem et forlituclinem. derelinquit, sicut flos qui arescit. Sed si tu ista
Qui est osiendit inibi hxc, dicens : Dic hoiiiini Ifaceres, libi dicendum esset sicut villico qui de
isii: 0 homo video le quasi ligneuin labernaeuluiii 'villicalione sua coram Domino suo diffainatus esi,
dit uianibus artificum factura, ad cujus januam dux el ( qtti de abjeclione sua intra se cogitabat, ac
imagines pulsant, altera plena oculis nigros capillos iunicuique minus scribebal quam deberet, unde do
babet, el noinen ejus Timor Domiiii, el libi Jicil: iinijius suus ipsidixil: Filii hujus mundi scpWniio *»
507 S. HILDEGARBI3 Sffg
Itliit liteU in generatione sua sunt (Lue. xvi). Pri- A J modp : Veritas ae terra orta est, tl jusliita tle
tiitts angehis cadens in pcenirenlia sttspirare nolitit, ccetoprospexit hoc esr.omuein veci-
(Pxdl. LXXXIV),
necutaliisitspirentpermitlit. Sacerdosaulemerigat taiem Deus pcr hoiiiinem probat, quem de limo
se, et alios fcslinet adjuvare : nunc hxc provide, terrx formavit. Terra qnx dura ct lapideaesl vix
H in sapienliore parle ciim filiis hujtis mundi aralro scinditur, sed bona et mollis lcrra in gau-
ruane, quia si secundura cogiialiones luas qux in te dio colitur, et in utraque pirte Deus verax est ;
volant faceres, in iitraque parle deficeres, et in durttm el asperum hominem cum lahore frangit,
pocnilentia recordareris qttid deliqtwsses. Tu aulem sed suavem et benevoium amplectitur osciilochari-
cuin populo isto mane, et euin non reltnqiie, ut in latis, qui omnia bona opera iibenter ndiinplct, ei
xlcrnttm vivas. gralia Dei.qux omnia dura et benevola pro sole
EPISTOLA LXXXVI. justiti» perfundii, onines qui ad ipsum per sus-
K.ABBATIS INRAPPENBERH ADHlLDEGAnDEW. piria cordis clamantetini scicndo attdit : quia sicut
Abea consilium pelil de prasenli slatu Ecclesia;. Deus solem constiluil ut omnera lerrara illuminet,
Dominx sux reverendx virgini et sponsx Christi nec lenebras susiineai, iia possibilitas Dei per
II'. N. prxlatus se.rvorum Dei in Rappenberh, gratiam sitam hanc recusal duritiatn, ne illi re-
siiiictx yirginifaiis et pix conversalionis prxmiutn '* spondeal qui ipsum vocat. IJeo tormcnla tua ne
el coronnm perpeluam. limeas, qnia locutn tiiiim in dispersione non vi-
Faina religionis el Deo acceplx conversalionis dco, sed iigaluram o.ncris lui Deus sic vult, et
vcstrx ubique in Ecclesia respersa, ninltos sitper oves qui ad le currcre volunt, collige. Qux autem
odprcm balsaml cxterorumqtte odoramentorum tc nolunl, in miscratione tolera, donec te vocenl,
delectat, qtiem el nos in cellulis qttasi in stiblcr- el in xtcrnum vive.
raneis. caveis exiremi tanJcm odorari ccepimus.
EPISTOLA LXXXVIL
IJnde et ego minimus omnium odorein ianlum sc-
qui cupiens, ad vos venire disposui; scd in lanio G. PR.CPOSITIS. ytC.TORIS ADttlLDEGARDEH.
tiiibine lempestatuin el procellarum, quo loia Ec- Mullis abvolulus peccdtis quairit utrum sibi supersit
clesia nunc quatiitir el turbalur, impediius, rchtis spes saiulis.
ei. corpori timeus, retardalus venire non potui. II. divinx conlemplationis speculo, G. abjeclio
Itogo autem percum qui in vobis babitat Christum plebis et prxposiltts de S. Victorc in Mogunlia , si
ul prxsentem litterarum porlitorem, fralrem no- quid valent conlrili et humiliati cordis suspiria
stTUtndileclum, lanquain ineipstim prxscnlem au- f, / Super bono vestrx opinionis. odore illeclus.-et
diiilis. Ad consuleudum enim Spiritiim Dei qtii in in spem salutis ex profunda iniquitale animattts,
vobi.sbabitat, de prxsenlislatu (2S) Ecclesix nostrx miserias meas in conspeclu alutitatis vestrxexpa-
cum ad vos direxi. Vos quidem quod Dei est, quod nere el deplorare, binc auxilium et consilium qux-
(baritatis est, qtioJ pietatis estnobis communicare rerepix prxsumplioiiis spirilu aggrediar. Qitanttim
iion dedigneinini, ul nos per eum qui in vobis enim miseriarum incidcrim, qitantum ruboris et
multos consolalnr consolati respiremtis. Ulira conftisionis exceperjin, qitantum Iacrymarum eflit-
(Iulc.edinem vestram inculto sermo.tie amaricare derim, vix scrmone jcffari potero. Sed npn mirum.
nnn prxsuiuimus. Obnixius autem supplicanics Cuin enim lol flagiiiis et innnunJitiis animtis ccrr
\obis, ut non pigeat vos aliqua fratri prxsenli pusqtie poiluerenlirr, jiislissimo el bcnignissinio
inJieare el taiiJem perpauca in extrema ungula Dei jtidici.o, si latrieii fas est fateri, dignuin cor-
scbeJiilx rescribere. Cum omnibus vobis.a Chrjs,toi rcclione divina, licet non coridignx passiories se-
commissis in Chrislo. yalete, et mei propler ipsumi qitebaniur. Nam sxpius abOminabili iniquitale tam
ad ipsmn memenlote. . ...', factis quam cogitationibus lapstis snin, qux vos,
mclitis sciiis.
RESPONSUM IHLDE6ARDIS. . , domina, Spirilu sancto revelanie,
,B omnia recte-aguiitur circa artimiiui
Hortatur ue lormenla liiheat, sed confugientes dd. Quapropier-non
se oves recipial. mcum, qnx non esl necesse scribere. SpiritH^em~in
Iiraiiqua parte in te tenebras yideo. Quomodo?> doccl vos. oinnia. Ego yestrx sanctitatis pedibus
Quia cor tiium illa tristilia implicaltim esl qtix du- advolutus, cum sim pulvis et cjnhv humillima dc-
liio circuiiifeiliir sicut molendinum, ita dicendo : votioi)e.'posco.ut snper mc consolaiorem et libera-
Qux vel qttalis esl causa mea ? Nunc adcst tibi ul torem ailimarum noslrarum iiivocetis, meque scirc
ad
aspicias difimqjji priino mane in purissima aurorai faciatis an mihi siispes Sithitis',an prxdestinattis
surgit, seJ poslea vicissilndine lempeslaitim cir- vilam an pra?scilus ad mbriem. Sed qtixso ne re-
cntnJatur. S c cst vita lua...Nam si semper prospe-- piifetur mibi in sluUiiiain lixcprxsumptio. Cxleriim
tiiatem haheres, cancro similis esses, qfii rcctes Sj)iriHissanctus, <jui habet in vobis mansionem, iri-
jipn ambulal; unde permillit te Dctis faiigari, quiai buat vobis socundiim fidem el hiimiliiatein meam
lilium quetn paicr antat ctim yirga percutit hoc: respondere ad orimia volis meis. VaJete.

(22) Hicinnuere vidclnr schisma qnorfin Ecrlesiai Alexandro III, legilimo ponlifice, Vittorcm IV r-.nli-
|liscilavit FreJerictts iuiperalor, cum, abjeiio> papam in sede Petri poni proctiravit.
308 . EPISTOLJE. — EPIST. LXXXIX. 310
RESPO.NSUMHILDEGARDIS. A poiidus in ponderibus adxquandum csl diebtis,
Ad surgendum animat hortalurque ul declinet a mensibus, annis vel aliis lemporibus qux a Deo
malo et faciat bonum. ordinata sunl. Sed latitum vivus Dcus, qui Rex
Lttx in serenitate dicit : Quidam asccndit et in regum est, el cnjus judicia jusla sunl intinie ex-
turbinc vadil; unde memor esto, fili, ut recla iti- orandus est, ut peccata peccatorum absolvat per
inera facias in guslu bbni iniellecltis, sicut Psalmista orationes illas qux in Spirilu sanclo exqttisitx
•licit: Dectina a mato et fac bonum (Psal. xxxvt), sunl, quia multx occasiories seipsas in
stulliija
inquire pucemel persequere eam (Psat. XXXIII). S ed dccerpserunt, sicut idola per slrepitiim increduli-
ctiatn collige ad le bona, qualenus auima lua rion lalis voluerunt, qttod in irrisionem populas edu-
dcliciat, quia Detisnon derelinquitjustos, sed in stta xerunl.
pietale suscipit peccatores. Unde elige tibi reclas EPISTOLA LXXXIX.
yias el in xlerntnn vives, purosqtie oculos habc in PR*P0SIT1ADHILDE- i
A. S. ANDRE*IN COLONIA
inente, ul illusio non decipiat te. Nam inler spinas GARDEM.
sedes, et undique circttmspicis, et ad le diversas res Tenlalus inlerius et exterius ad ipsam recurrit sci-
colligis, ac benevolenlia inlemanet; sed lamen in turus quid sibi (aciendum incumbdt
operibns luis quidam defeclus est : unde nunc B H. Dominx et matri charissitnx, A. Sancti An-
surge, el ne ixdium habeas, ut de spinis surgas drcxin Colonia prxpositus immeritus, semper in
ne te stiffocent, quia Deus non deleclalur in opere Domino valere. ...
illo quod ipler spinas xdificalur. Ergo, o fili Dei, Quanlis tenlationum (ribulatiouibus intus etexle-
cito sttrge, anlequam libi. sol occidat, rius angtistieliir anima hiea, tam ex verbis mex
EPISTOLA LXXXVIII. prxsenlix qnam ex revelalionc divina, charissinia
domina, nosli. Nuuc igilur quia deficio, et nullum
S.PR£f-051TI 1NCONFLCENTIA ADHILDEGARDEH.
profecltvm, quantum ad Deum, in, me video, scripsi
Cum omnia- qttce rfe seipso praidixeral S. Hilde- ad te dominam meam, facere qnidquid mihi
sint consolationem paraltiS
qartlis impleta ,qucerii super sive revelaiione divina, sive consilii lui sapienlia
Hs qua; foris el intus eum premebant.
H. ii Christo d'Ieclx, S. fralrum in ConfluenUa prxceperis. Ne paveas, nec celes , neciniquitalem
animx mex,
prxposiluS, qiiamvis iinineritiis, saltttem in Do- ineam abscondas, obsccro, pauperis
inino. qtianlulumque limeo, et me totum in profiindum
Quia in omnihus tribulaiionibus meis scmper dimergi pavesco. Quapropler interceJe el ora pro
luis consolationibus me hiercasli [/*.levasti], et paupere anima mea, yalens in Christo, maler cha-
Ctinclnjamsunt impieta qux mihi prx-dixisti, quxso C rissima, Dominus lecttm et cum omnibus luis.
utet. nunc misericordix Dominuin in cunctis qnx RESPONSUM HILDEGARDIS.
ine foris el intuspremunt ronsolari deposcas; el si Horfatur ad bonqopera faciendft.
qtiid de me vidcs, ct nvixime si a bcnigno Jesu ali- Lux qux lota vivit dicii : 0 tu bomo, auJi :
quam spem in futura vita audeam sperare, o.dile- QuxJani vallis erat qux inlerduin aruil el interdiiin
ciissima cl amantissima, iranscribas. De reliquo floruit, nec stabilis fuil in berbis qux utilitatem
aiitem scias Dotninum quam intimis precibus me proferunl; sed pulchra eral bominibus aj vidcndum,
(iiare,ul anle morleni meatn a peccaiis mcis digua et non mtiltum tililis ad refeclionem. Sic est mens
pceiiitentia me convertam. Vale. , ., fua. Nam eum tcmelipsum inspicis, ita quod cogi-
RESPONSUM HILDEGARDIS. tas quod non sis forlis in bona conscienlia iua4
mox arescis, qttasi spem non habeas; el cum post-
Occnlta esse Deijudicia, qui parentum et.am pec-
cala inquarta generatione punil ; caHerum speret ea stirgil mens tua quasi lnons niyrrhx el thuris
in Domino. ad timoreni ascendens, velul niorliius sis in teniet-
0 in, qui facltira digiti Dei es, corrige vicissitu- ipso rixando cun: trcmore vires, et ttinc ila oras
ilincni niorum tuoruin, et rion exlende le iu venti- Ij dicens : Nimiasunt crimina mea in vulneribtts pec-
LitTonemmentis lurc, de.qua te non potes escusare, calorum tneoruni. Sed deinde tabescis in plaleis,
quia Dcus omnia prxvijit. SeJ Deus non jiibet id esl iirpropria voluntnie lua, et properas ad sx-
IIl jtidicia stta super (e edisscram, sed ut pro te cularia, ct non perficis bona opera, temetipsuni. iu
orem, quouiam quxdam ante peracla opera pa-- cis exercendo. Sed- iri tali opinione esi xslimalio
rciiiuin liiortiin nunc babent oculos ad' vinJctam, tua dicens : Volo bona opera facere; sed bona
quia Dcus eliani flagclla sua aliqnando exlenJil ad opera sic uon accipiunl formain clartiatis inle, ita
Icriiain etquartdin generatipncm. Confide tamen quod in peccalis labescas. Clama ergo per bona
in Domino, quod lcliberetdc manu gladii inimi- opera, ei Deus suscipiet le. Audi. Vide ut arescas
cnriini tuorum. De salule aiiiem animarum magis in malis, et ul yirescas in botiis. Clama incipiendo
loqnor qnam de casibus bominiim.cl idep mullolies. Deum videre in bona volunlale, et opera faonafac
.de his sileq, qiiia Spiriius sanctus non effudil •in perfectione. Qtii bonum operatur Deum videt,
iiiaiiifesialioneminconftisione ciiininiim populorum, sed qtti opinionem boni habel, est quasi spcctilum,
scd jusliini judicium. Nunc Deus ponal lc itt prx- in quo forma aliqtta ftilget, sej forma ilia in ei:
diuui vilx, ut in reiernuni vivas. Et. dico tiiilluiti • iioti esl. Kleosurge, et incipe bona opera, et fac ea
511 S- HILDEGARDIS • 312
In perfectlone, el Deus suscipiet te. Sed lu respon- A quidquid servus et Glius dileciissimx 'dominx et
des : Curara sxcularem habeo. Qtix esl hxc conver- inairi stix.
sio? Sed ego ostendo libi ut liabeas misericordiaiu, Animus meus xstuat et verelur; xstuat ut lo-
et bcnigniiaiem, ac virlulem qux conculcat super- qualur, sed sapientix et eloqttentix lux magnfludi-
biam, et ut manus porrigas delicienlibus, et in ple- nem verelur. Tibi enim cumulaia felicitate conces-
nis doloribus jacentibus, et ut parcas delinquenti- sum est et sentire sapienter et proferre utiiiier.
bus in le. Ita ue pascas culturam idolorum, qux Stillanttum aucloritas Scriplurarum sedem invenit
est avaritia, et ne verberes faciem Dei, scilicel feli- in te, manel apud te, de le faeil armarium. Acce-
citatem quam Deus alii dedil, ne per invidiam occi- dil ad hxc quod disciplinx dotibus approbata , de-
das, et vives. cus Ecclesix, populbrura exemplum effecta. Utiuaui
EPISTOLA XC. mihi desuper datum*essel assidue tibi adhxrere,
A. ERPHORDLS Plt£POSITIADHILDEGARDEM. sethper aiidire le, luo consortio sirie inlermissiotie
Commendat illi prcesentiumlatorem. refoveri! Tum denique non essera fraudalus a dc-
DomiiueH. sponsx Christi dilectx, A. Erpbordix shlerio meo, quia semper desideravi audire lc.
prxposims, licet indignus, devotx orationis et ob- Unde quidquid tibi displicet in me, et qupmodo de-
scquii affecttim. B pellere valeam a me, ipso Deo ac -Doniinonoslro
Gratiarum actiones sanctitati vestrx longe late- douante, tuis lilleris insigillatis denunliare mihi
que respersx assurgere non cessamos, qux tam digneris obsecro. Valeat in xternum sanctitas lua,
dutci lilterarum salutatione quamplttrimos salutat. valeant ac fldeles permaneant omnes lilix lux prx-
Desiderio nainque desideramus videre vos, et-be- cordialissimx sorores mex. '
nignissimis consolationis vestrx verbis quandoque RESPONSUM HILDEGARDIS.
jucundari, et vullus vestri prxsentia flagranles per Ul bonis operibus dignum se reddut Dei prolectione.
vos ixlificari,' inlirao cPrde oramus. Divina ergo Mystica Dei hxc yerba proierunl : 0 homo Dei
clemetitia, qux tam sanclum tamque magnillcum per ligaturam legis Detis scit le in nigra vicissitu-
opus in vobis incepjt, divinilus.perficiat, et ejusdem dine aliqiiorum operitm. Sed tamen a longe aspicis,
bonitalis vestrx per assiduara orationem vestram velut in opinione, quasi egredientem lucem rutilan-
nos pariicipes efficiat. Nunc igilur lilterarura lato- tis lucis. Nunccurre itt bona opera faciassine con-
rem, scilicel familiarem noslrum, amore Dei et pie- tumelia duplicilatis dttarum viarum, scilicel ubi so-
latis veslrx iler ad. vo&facientem dilectioni veslrx nus unus est oris, alius menlis. Provide autem ut
Bdelissiine commendamus, quatenus a vobis clemen- C Deus te aniel in bonis operibus, quia ipse porrigii
ter susceptus, Spiritus sancti per os veslrum lo- ad te manus prolectionis sux; sed lu infirmus es et
quentis verba per vos audire mereatur. fugis. Cave ergo ne ahscondas le a protectione illa,
RESPONSUMHILDEGARDIS. ne Dens virga sua le percuiial, quoniam ipse le re-
Ut purum habeat cordis oculum, et •declineta quirit. Nam itinera illa qux qtixrere voluisli non
pectqtis. recle prxvidisli, quando in cceltnnascendisli. Nunc
Deos prxvidet te quxrens sacrificium de corde aulem in dnabus parlibus conculeris, scilicel pro-
tuo in siraplicitate, quoniam ipse verax est, nolens missione Dei et diabolicis artibus. Deusenim funein
duplicitaiem in via una qtix fldes esl inter proxi- libi solulum dimiltil, ut coguoscas quid sis. Sed
nios, sictil et oculus Dei in simplicitate iospicit fe- tamen omnino non cades in foreara tristiiix.
licitatem hominum. Hoc tibi Deus concedai, et Lbe- Nunc aulem ora et confide quod Deus non dere-
ret le ab omni lempestate flagranlium vitiorum. linquat le, et aurora cito ad te procedel in libera-i
Fae ergo oculum, cordis tui purutn. Nam quasi las- lione.
s is et quasi dereliclus es de domo illius qui le EPISTOLA XCH.
crcnvit; sed revocaberis inter alienss, el ideo cessa HELDERICI PRSPOS1TI S. SIMEONIS TREVIRENSIS AO
a peccatis luis, quoniam Deus non vendidil te in n
1 HILDEGARDEH.
pcrdilioiie; sed requirit le in perdita ove, qttx revo- Liudat mira Dei in ipsa dona, et precibus ipsius se
cala est ad vitam. Cur dubilasquasi non sis in sal- cvmmendat.
vatione ? Quxre ergo Deum in auguslia et io dolore HELDERICUS frater de S. Siuieone in Trevirorum
auimi tui et vives. ecclesia solo nomine prxposiius, et ex nuniero
EPISTOLA XCL super flumiiia Babylonis sedenlium et flentiuni ,
PRJEPOSITI AO II. filix Sion in ipsa Deum deorum quandoque vi-
H. WZBOHO (23) 1NHOGUNTIA
HILDEGARDEM. dere.
ab retcire in se displiceat Deo et Mullorum relalu propriique corporis mei auditu
Cupil ipsa quid
quid eniendandum. sttavissinium lux bealiiudinis odorem haurieus,
H. omni lionore dignissimx dominx H. de Domo lxlatus el admiratus sum in his qux dicla siint
in Moguntia prxpositus, et peeealor sordidus, mibi. Lxlalus, inquam, quia hoc lempore nequls-

(25) Id ^st ecclesia cathedrali, qux domus appellalur, Gallice ddme, unde el canonici Gal.'ice
dicti domheres.
513 EPlSTOLiE. — EPIS. XCHI. SU
simi sxculi vere in maligno posili, lalem sibi spon--Astelude, venerabili anclllas Christi, II. Spirilus
sam Sponsus ille speciosus prx filiis hominum ele- sancti gratia coufortari, bonoque fine consuiii-
jisse cognosciiur. Admiralus vero, quia insolite ett mari.
inaudilo cliarismate ipsam el in hoc exsilio dolaree Si fieri possel ul prxseris essem, el aliernalim
videtur. Quis enim unquain legil vel audivit mulie- sermonem vobiscura agere possein, modis omnibus
rem iiidoclani vel penitus illilteratam de profundis- optarem. Ea enim qux circa inc sunt, qux Dominus
sima abysso divinorum arcanorum lanlas eruclua- soltts novit, profusiori vohis relalione expositurus
tioues exhalare , de fluminibus aqux vivx lantatnn essem, qtix singtila breviandi causa prxsenli ioco
abundantiain silientibus propinare ? Vere mirabiliss comtnittere nolui. Gratiam, dileclissima, quaraPa-
Deus, vere benedictus Dominus Deus, qtti facit mi- ter luminiim, a quo est omne dalum optimura ct
rabilia magtia solus. Sed quid miruin, si rationa- omne donum perfeclum desursum (Jac. I), vobis
lem et rationabilem hominem organuni suum quo- prxrogavil andivimus : qua scilicet mullum confi-
modo vult facit, qui etiani brulura animal magi- dens,.charitalis veslrx dulcediuem opus duxi prx-
strum magistri fecil. Facil enim quomodo vulll senlibus convenire, supplicans attentius quod pro
Deus, de quo scrihilur : Omnia qucecunque voluili meis miseriis divinam clemenliam devotis precibus
fecii (Psal. cxin). Precor auiem luam dilectionem,, B implorare non desislalis. In raultis namque eam
quaicnus ipsa dilecio luo propensius et frequenlitiss me offendisse scio, quod me impune non fccissc
humililatem meam comraendare studeat, eamdem! senlio.
Vtcissiludittema nte fiJeliter et indesinenler scienss Quia igilur in gratia quam in vobis cognovi, spem
tibi rependi. poliorem habui, utile existimavi auxilium exaudi-
blliura oralionum vestrarum implorare, sperans me
RESPONSUM HILDEG4RDIS. recepturum a vobis qtiodlibet reinediuui consolalio-
Ut bonis operibttsmortem prceveniat. nis, quod pro Chrislo precor facere non omitiatis
TII, serve Dei, attcnde, ul brevi temporc tuo ab, scriplis vestris, innecicnles eisdein quo ordine
injustilia iniqtix mammonre te divertas; ct in ma- nmgis placeni offensam diyinx majestalis. Valele in
guo sludio.provide, ul riibiginem pcccalorum a le, Christo semper.
excutias, atiicqiiam umbra mortis supervcnial, cutni
pltis operari non potes, ne tiinc plangendo dicas : RESPONSUMHILDEGARDIS.
0 vx milii quTa in negligentia invenlus sum ! Tu Ut ad Deum suspirel, ac cum fiducia ad eum
cliam patremfamilias allende, qui a prima tisquei C ( recurrai. ,
ad vcsperam operarios in viueam vocavit, el alios
cur oliosi slarent intcrrogavit, ctti responilebaiil, In mysltca Visione ad petitionem verborum luo-
quod nenio eos conducerel. A primaenim usquead rura aspiciebvm, et audivi vocem ad te sic dicen-
vesperam Dominus operarios vocat, el alios cur tcin : Arbori te assimilo, qux in xslale grossos
otiosi starent inierrogal, qui se excusant, quia suos producit, et cujus fructus a lurbinibtis et ne-
nemo eos conducat. Sxpe homini contingit, quod bulis aliquantulum bediiur, et iterum ex rore cceli
a prima xtate sua tisque ad vcperam, scilicei ad et puro xihere reuovatur. Islo enim modo mens
seitectulein in oblivionc Dei vival, et hoc inlra sc luaest, quia cum liduciain in aliqua prosperiiale
emendare tanditi cogital, quousque per gralinm habes, velul grossos producens, ex vicissitudino
Dei rixando inlra se dicit : Quare bona opera non morum luorum quasi ex itirbine faligaris, et etiam
operabar? quia Deus a malo me abstraltere non ab illis, qui sub onere luo sunl, sicul ex nebulis
prohibuit, et iia in seneclitle stta propicr txdium Ixdet-is. Sed lu ad Deum tunc suspira, ei dic : Ad
peccatoruni posniterc incipil. Isle in iliueribus Dp- te, Domine, levavi aiiimam meam; Deus meus, inte
inini velul non ignittini fictilc vas apparet, quoniatn confido, non erubescam (Psal. xxiv). Iit le enim spi»
operari non pptcst, el sic primus ex merilo suo D raculum est, qttod Deus itifiiiile vivificavit, el cui
per gratiam Dci merceJeti) accipiet, quail) pcr xia- pennas raiionalilatis dedit. Ideocum iliis per fidem
trs poslea niulare con potesl. ln pucrilia cniin ct ei pcr bonum desideriura r d Deum vola, ad euin le-
in juvcniuie, ac in niaiura xlate, homo sxpe nia- vando aiiimam luam, el ipsum Deum tiium co-
liim et postea bonum operatur. Hoc in decrcpila gnosce, in cujtis scicntia fuisti, el a quo principium
xtate esse non potesl. Nuncoculos luos ad vigilan- sumpsisli; unde eum roga, quod spiramine Spiri-
dum apcri, et umnes riegligentias xtaliim istaruni lus sui hona sua le doceat, el de adversis le libe-
considera, et emcnda operando, ut in xlerntini vi- rcl. Tu eliam in ipsum confide, ita quod omnia
vas. opera tua anie cum ponere non erubescas, et dic
sicut filius patri suo dicit, cum delinquens corripi-
EPISTOLA XCIH.
ttir, quod prolis sux in ipso iton obliviscalur. Ego
H. PRJEPOSITI IN KNETHSTEIITDE ADIIILDEGARDE51.auicm Deum libenter
rogabo, quod ab ontni nimie-
Qiuvrit quomodoDeumpro peccatis suis placare tate inquielorum morum ct aliortini criminum ac
possil. periciilorum vobis occurrentium pcr graliara suam
II. qualiscunque Dci graiia prxposilus itt Knelh- cleinciitcr vos ticfendat et libercl
815 & HILDEGARDIS 51C
EPISTOLA XCIV. Aexaudi me, quoniam inops et pauper sum ego
H. PRiEPOSITl IN BDNNA ADUILDEGARDEH. (Psal. LXxxv)..Ctim;enim per osculum amoris Dei
Ctfi» indesinenler pro ed aret, ipsius vicissimoralio- bona opera Denm langcndo facis, slaiim ipse aurem
- nes postulal. suam in desidei'ittm| et oraiionem tuam inclinat, et
IliLDF.GARDi sponsx Cbristi el magistrx probatis- complet. Sicnt etiapi per andilum verbum so:iat,
simx sororum de S. Ruperto in Pingtiia, H. prx- quoniam in magna inopia es-; quia adjutorio indi-
posiltis in Bunua indignus, servilium cum omni de- ges, et eliam in magna pauperlate, quoniam 1)0-
volione. nuni perficere libi deesl; sed Deus hoc iri le perfl-
Si Dominus solus polens," soltis bonus, solus pitts, cial.
Kolusmisericors, vpci cujuspi.am pcccatoris, quod EPISTOLA XCV.
fnle lerieo, aurem sux majeslalis acclinare digna- II. ABBATIS ADHILDEGARDEM.
lur, ihdefesso cordo et oris mei clamore pro vobis Ecclesia scldimaleUaboranle, quwril quid sibi sit
pulsalur. Testor nempe secrclortim otnnium oogiii- faciendttm.
-lorcm Denra, ex quo primnni de honitale veslra, Dominx H. vcrx Dei famulx de coenobioS. Rtt-
fama. proJenle, audivi, quoniam posimodum in vo- " perti, 11. prxlati oflicium hahens, quidquid pauperis
lltsmet ipsa probavi, lotus in vestram dileclionem quamvis peccatoris valet oratio.
pronns fui. Vos qtioque omnium eorum qux ab ir.de Qtioniam otnnis qtti peslifero saucialtir veneno,
hacleiius vel bene dixi, vcl hene gessi, si dignamiiii, cervi more adveruni fotitem, id esl Cbristtim, pro-
p riicipem constittii. IJipsum igitur a vobis cl perans, venenia se rejicit nociva , ego hujusmodi
spcro ei ()iiasi quodam debilo, magis aulcm pro Dei ineommodis oneratus ad foniem quem Deus per
simore cl vestra bonilate exigo. Postrcmo nec ignis, Spiritum suum nobis dignalus est revelare recttrro,
ncc ferrinn, nec aqua, nec alterius cujuslibct titno- rcmcdium quxrcns. Scire cnim vos non amhigo,
ris, dnt pcriculi inslanlia, sed nec ipsa mors vcstrx qttonianr cursim jani inlerierii peneomnis anteha-
lUtcgrilaleni dileclionis animx merr aul imminere bita rCligio, qtioniam impudentcr locum ejus occu-
in quoqiiam, aul submovere ullo modo polerjt. Va- paverit odiosa prxsunipiib. Igitur qiioniam Eccle-
lete. sia in apostolica digiiitate et nomine claudirai, et
RESPONSUM HILDEGARDIS. ad quod-captii suum respiciat veraciler ignorat,
quia quisqite^vagus inde exemplum sttniens religio-
Arguil etim quod sceeulum diligal, horlaturqne ul nem bonx conversalionis abhorre.l, hi qui Spiritu
desideria sua cum timore Dei in bono opere puri-
ficet. Q Dei agiiniur, non minime sollicitanttir quis finiseo-
0 homo, qni sxculum diligis, et qui illttd in vo- runi in volunlate Dei esse debeal. Quapropter inito
ltintate lua habcs, iti comprebensione morum ttto- bono consilio ad vos confugio, simulqiie cfflag'to ttt
rum tempcslati similis es, qttx raro pura esl, ct quidquid Spiritu snncio edocla de hoc vcl de meipso
qux etiam non iuiillum periculosa esl. Hoo lale senlialis, niihi rescribere velilis. Veslris enim con-.
est: Tu sxpc in rebtis iuis a consolalione alientts siliis in omnibus obedire paralus sum.
es, ct interdutn per Ixdium el per trisiitiain, et in- RESPONSUM IIILDEGARDIS.
tcrdtim per dtibium, in .oiiiiiibuscau.sisluis opprimc-
Obediendnm mqgislris quandiu calliotica! -fidei.npn,
ris. Unde surgc , cl Deum israel iiivoca, dicendo : resistunl, qique ad\ Deum con[ugiendum-,' Ec-
- qui
Pfoba me, Domine, el tentame; ure renes,eleor clesuirn.suam non derelinqueL: .,' -"
nieitm (Psat. xxv). Hoc esl probaine, Domine, per In visione qtta ab infanlia mea vigilanli oculo
fi.dcmet speui, ut fiJes mihi sit octilus ad videri- in spiriiu meo vidi;. per aliani viam quam in hoc
djiin, et spcs speculum vitx; et tenta me in bona sa>culo'nata sini in allutri aspex.i, el hxc vcrba ad
obcdienlia ut Abrahnm, qualentis cpnlra voluntalem te-diceroyidi el-audivi :Mens liia,aralro simHisest,
uiearii opcrer: ita ut vblunlalcm meani derelinqunm •quod dlira, aspera ac mollia everlitetJividil. Tu
pinpter te, ulirilrcm in prxccpta lua, qviateilusdili- D enimcognoscere, "eyprtcrC-acdividere ilia-attciiJis,
geus amicus iutt$ liani; el pcr hxc ure reues meos, quxin lanla duritia stint, quoJ ea perfringcrc. noii
qui ex peccairs quibtis concepius suni iniinJaat, poies, et qux in latita asperitate sunt, quod tc vulr
facieris ne me sedticanl; qttia conlr» me operor.sed iierarenl si*ea lariger.es, et qux hi tanin mollitie
ul semperin igne Spiiilus sancti ardeaip, et de die sunv, quod eaconlereres, si illa direel nspere ian-
ia diem desiderem jusiiiinrii ttiam ; et ul ascendani gere veUes. Dtivilia7 nanvque qtix a sole jusiiiix
de virtute in :viritilem. SeJ et, o bomo, mens ttta clatidicavil, Ecclesiara ntinc eircumdediv, quam tu
siuiilis ntibi esl, qitx gra-iulincin el pluviam non perforare nojipra?Viiles,:'urideincorde ttio ad Deum
iprtat, sed qtix per soiem dividitur. Tu eniin prq- •lic : DOmine qtti oiiinia nosli, in magislris mcb
pti-jrsecuriiaieui Ieyiiim vcvboriim Ct inorum.iiubem libi obedire volo, qjandiu calholicre fidei me resi-
c;..mgrandiite sicul irain, ei lilem siculpluviamnoii sterenon cogunt, Apostolica etenim polestas, qux
hr.bes; sedperbona opera in desiderio superno- niiiic iu duas partes divisa est, proprietaiem suam
nvni clandicas, ef ob boc desidcrium tuum ciin) li- ligare recusat, et principes srcculi in tanta asperi-
inore Dci in bnno opere pnriflc.ii,ci-hoc nioJb Deiim tate sunl, qtiod te fion aiidircnt, si cis diccres qnjid
csctilate diccns : inclina, Domine,. qurpn tttain, et in scicnlia lu? juslutn habc;, ac dUcioulj magimrs,-
317 EPISTOLJE.—- EPIST. XCYII. StS
tionnm tanlam raolliticm nttnc sectanlur, qitod dtt- A, cohabilatrices tttas, scilicet sorores meas, ex me
bilares, vehil ignorares quid ctim ipsis facere de- quam iniiuie saluta, el litteris commcridatiliis nte
be-i. Magisier namque sancla ct jtista doccre el Ixtifica.
hona cxempla ostendere debet, qiiemadmodiim BESPONSUM HILDEGARDIS.
cttiim Cbrisius fecil, ad quem inulti currcbanl, et Ut pura fide bona
opera in die prqsperiialit suce
a qtto multi fngiebanl. Ipse lamen dileclos ct ele- exerceat, el dei Deo quod suum est.
clos suos ad sc colligit. Unde qui te pcr obedien- 0 filia Dei, in inagna sollicitiidinc per duas viss
liam osculanttir , et per charilalem nmplex-nnlur,- mens tua occupata est. Nam per qtiamdam sollici-
in sitmmo studio tene , ncc eos relinqtie , alios au ttidinem tabcscis, qtiasi de vita lua desperes; unde
lem DeO dimitte, qiialemis cum Prophela dicas : el inlerdum cum super monlem conscendCris fidei,
Veriialem luamet salutare titum dixi (Psal. xxxix). ad Deum ascendis; enin interrogas, quasi nescias
To ergo spe liia ad itnum Deum lende , quia ipse quid in ista dubilnlione facias. Sed tu cum pttra
Ecclesiam suam non derelinquet. Hxc namque fide bona opera operando in die prosperitatis tux
spcs Ecclesix cst, quod ipsa oculata fiat, ei spcs ambtiIa,elDeo quod suuin esl da. Nnin solem vidcs,
islasectira esl, quatenus dolnr diti maneat, in qtio " qttbd est honor ille quem nonduin Deus abstrabet
plurimx rongregaliones spirilualitim cominovebun- a tc, el sxculum in suspirio el in liinore legis Dei
tur, plurimx qttoque destrtienlur. Ego vcro auro- habes, sicul luna in nocte. In ulraque ergo parte
ram sicut splcntlorem in le video, quod sttiJium in scrviens esto Deo, qtiia sncrificium litiim wuit, et
bona voltintale bonorumoperum in leest. Turbinem quia bona opcra a te in vita tua posiulat anteqnam
qttoque propier has el alias vicissiudincs in ie moriaris. Lnx gralix Der operiat 10, et itnctioue
dis.-urreiilem, qui aliquando splcndorerii in le ob- misericordix sux le tingal, qua David ungebal,
nubilal. Hoc minue, et fidticiam habe, qttod in Deo CIIIIIpecCala sua confiiendo Deuin vidil. Ipse uti-
finiaris et in xiernum vives. ctione virijitatis Spirilus sancli te umjat, el bona
cl sancta opcra in lefacial.per devptioncm illain
EPISTOLA XCVI.
qna veri adoralores Deum adorant. Nunc prxcepta
BADELHEIDIS ABBATISSJE GANDERHEIMNENSIS ADHIL- Dei conserva,et in xiernum vives.
DEGARDEM.
Ab Hildegarde etlucald pelil ipsius el sororum sufy EPISTOLA XCVII.
fragia et mtttuam inier ulriusque partltenonis so- N. ABBATISSJE ADHlLDEGARDEH.
toret societalem. Ipsius preces pro se suaqtte congregalione depre-
HADELUEIDIS i :
Ganderheimnensis ecclesireabbaiissa, f, catur.
quamvis indigna, H. dilecix malri de S. Ruperto Amautissimx dominx el in Cbristo niatri ilile-
liberx sponsx Jerttsalem, osctila Sponsi. clissimx, N. abbatissa, licet inilijrna, sororum ec-
Arhor bona, hono ex fructit cognita, ncqtiaqtiam clesix RCgem glorix in suo dccore' viderc et
duci debel in oblivionem, quia frtictificando dulce- cum eo gaudere perenniler.
dinem, dulcem honortim comrrieruii amorcm. Bruto Benediclus Dens, qui wysteria secretorum suo-
ergo auimali jure inferior habebitur, qni hene rum, mundo antea nunquam auJita, temporibtis
dulcia minus bene amplectilur. Ttt itaque Chrisli noslris" mirilice per te declarare dignalur, fidem-
cplttmba, non sedttcia, sed corde niagna et munda, qtie noslram perte, o mater saticiissima, confir-
sicut bonum maium, ltix lenebras, dulceamarum rnal, et sanciam Eeclesiajn stiam solilo fulgcntio-
lion facii, ita mihi a cprde non excidis; unde debcs ril.us siguoruiii suortim virlulibiis, velut qnibusdam
el tu frequenier mei rccordari, qttoniam conslat ct riovi solis raJiis ineflabiliter illumfnat. 0 quis' ista
nmoris ct intimrc dcvolionis propinquitale libi c.on- unquam audivit? quis vidit talia? Ergo dicamus
jungi. Nolo ergo iil aniiqui ntttrimenti flos in. corde singuli, dicamus oinncs : Benediclus Dcus. Vulium
luo arueril, qui quondam inter mc cl te florliit, sanciilaiis veslrx videre, et verba ex ore-vesiro
(iim me dulciter educasti :cujus amore et dileclr"D divino audire ctipio-ardenlissiine r sed quia hoc pro
Spousi tui cliarilate te obleslor, precorqite ut pro lempore el locorirm instantia per prxsentiam cor-
me el ineb' gregc, locoqiie mihi uia permissiohe poris itnplej-c nOtfvateo, cordeet animOie seinper
commisso oraiiones et obsecraliones lux fiant. ad videbo, teseinper amabb. Precor eiiaui sauctita-
Deutn, alquc nos cotmnitlas oralionibiis. omiiiuni leni tuam, o mater piissiinaj ul pro. nie peccalrice
sororum luartim ; oro etiam ut socielatem frater- et pro congregatione nostra libi. ntecum suppli-
litatis tux sororibus'mcis apud casdem sorores cante, ad Deum, qui te procttl dubio exaudit, in-
iias, imo mcaS obiineas, et dum aliqtiis pcr vos lercedere digneris. Scias quoqiie qtiia mempria lua
ad nps iransicrit, litieris transmissis, id cl si quid npud nos sempcr in henedictione erit, el nomen
aliud volueris in Ciiristo iiinolescas. Ego autem Domini per te niagnificabitur. Ora pro nobis, piis-
Cipedito.iempqre, si Deo placueril, ad ybs noii sima maicr et dotiiina. Super hxc otnriia rogauius
-Jifferam veuire, ut ore ad os loquaiiiiir, matinad luin pro Deo, lutn pro materno affectu, ul nobis
nianum quod bonuii) esl opercmur, sicque aniiqtia consolationis tux litteras mitlere in proximo non
sMbilielur socielas, qtiam in nobis confirmel Detis diffcras. Christus Dominus nosler in regno suo nos
tiiaritas. Qux liabi(as in boriisauscnila, oinnesjiie lcami congreg.irc digtn.-tur.
m S. HILDEGARDIS 523
RESPONSUM HILDEGARDIS. ,i fructum non dabit, quia juslura modura involuliouis
;A
Ne tit instabUis, nevevana scruletur. sux non habet. Et sicca terra qux saxosa est ger-
Provide ne tibi sit circuiens mens instabiliialis,, rainat spinas atque alias inutiles herbas; sic in-
in qua nubes sapphirinei coloris apparere non po- congrua abstinentia, qux non babet
justum modum
test, et qux eliam frequenter lucem solis obtegit.. el reclum stalum, prosternit carnem bominis, quia
Magnum autem sttidium habe, ut in stabilitate stcs,, non dalur ei viriditas juslx refectionis. Unde etiam
nec unamquamque vanam ac stultam inquisilio- homo arescil. Lbi hoc est, certe ibi peribunl vo-
nem scruleris, quoniam qui hoc faciunl, sxpe ai latiles virtutes, scilicet bumililas et charilas
pul-
charilale Christi decepli cadunt. Sicut eiiam sap- cherrimorum florum, quoniam nimia abstinenila
phirinea nubes per circumeun.tem mentem instabi- caret viriditate vitiutuin, sed ibi crescit ventosa
litalis obtegitur, amplexionem Cliristi aitende, etl fama inulilitalis, ibique
insurgunt mulli terrores
omnia bona ab eo quxre, et illi opera tua mani- quasi sancti sinl, ei sancli non suni. Qui in hac
festa, et ipse tibi bealiludinera dabit, quia absquei vanilate suct, iracuiidiam habent et non pacem,
eo vana est salus hominis; quia graiia el saltts noni atque in mullis moribus suis inutiles siint. Hoino
per hominera, sed per Deum babetur, ubi et sanctx> qui vult regalem vilam in spirilali habilu habere,
Scripturx, qux de divino fonle fluunt, mammas ad1 B I lahescal in deliciosis epulis incongruorum cibo-
sugeudas hominibus prxbenl. Disce ergo ut hanc3 rum, de quibus lascivia surgit, tabescalque in for-
vanitaiem fugias, qux lucem solis obtegit, scilicelL tissimo vino, in quo luxuria palpitat, et alia mo-
qux hominem a Christo separat, et in xlernura vi- venlia mala nullam sanitatem habeniia. Hxc casti
ves, el a Christo coronaberis. homines animara suara diligenies fugianl; sed la-
. EPISTOLA XCVHI. men recto frumenlo ulantur, et vi pottis qui non
V. ABBATISS* IN WETHDERSWWKELE ADHILDEGARDEM. * flagrat in igne coloris sui. Quod homini ad vescen-
Ut se suasque in fitiarum numero admiitere vetit, ac dum dedi, non aufero ei; sed liorribiles cibos ne-
precibus adjuvare. scio, quia vanitas in eis est. Sed tamen per iucon-
HILDEGARDI dominte et mairi reverendissimx, gruam ahslinenliam nulla anima fugial ad me, sed
omni laude dignissimx, M. Dei gralia dicla abba-. in recta inensura mihi adbxreal homo, et illum re-
tissa in Wethderswinkele, cutn bmnibus soro- cipiam, nec ullus bomo certel in frcmitu dentium
ribus suis, filialem dileclionera ct onitiem subje- stiorum pro non emerilo prxmio in operibus, quia
ctionem, do unicuique juxta mercedem, secunJum merita
Quoniam odorem sanctitaiis vestrx longe lateque> sua, ut uie amat.
per orbem terrx diffusutn Dei gratia in tanlum cre-'. G EPISTOLA XCIX.
visse cogiiovimus, ut jam in loto muudo virtutum, H. ABBATISSiE DE ALTHENA ADHILDEGARDEH.
vesirarura insignia ab universis Ecclesix filiis digna, Congralulatur de Dei donis, oplalque eam videre.
veneratione cotnmendarentur, nos quoque, licet Dominx et matri H. dilecix el veuerabili in Cbri-
indignx specialis dileclionis privilegio, maternilati i sto suxqtie dilectionis iniitnx, H. abbatissa, licet
vestrx ascribi optantes, quantum iicet pro noslri; immeriia, de Althena, el peccalrix pcenUens ad
parvilate, tantx dignitati vestrx congaudemus. pedes Jesu cum Maria sedens, Dileciuni suum viile-
Quapropter, dulcissima mater, sanctitatem veslramt re siculi est.
toto cordis aiTectu imploratniis, ut nos filiarum loco, Congralulalor vestrx beaiiiudini, oniniuin femi-
recipere, et sanctarum precum veslrarum lutamine, narum Jileclissima , qux, sicut in delictis evideu-
confovere digneritini, quatenus, vestris sanctissimis. lissimis probari potest, quem diligit anima vestta,
opiiulantibtts roeriiis, arceptx vix stadium andem, quaiitum raorlalibus possibile esl, invenislis, etjam
contingere inereaniur. Ego aulcin qux creteris noni jam cum ipso in secrcto cordis periculo feliciter
riieritis, sed sola nominis dignilate prxstare videor, vacans guslatis el videtis, quoniam suavis est Do-
obnixis precibus sanctitati vestrx singulari devo-. JJ rj minus, quodque ita esse perpendo, oporlet me
tione me coinmitlo, orans ui pio oralionum inler- xquanimiier ferre, quod multo jain lempore per
ventu, ita omiiium mihi commissarum curani agere, litteras veslras visitare me vohis lam devolam ne-
possiin, quod pariter cum illis in xlerna viia vestrii glexislis. Credo enun quod si vel ad moiiientuiu
consors efficiar. Semper oplasse me sciiote aJiquiJI aciem mentis abiniuitu Dilecti veslri refleclere, ai-
de vobis accipere, per quod vesiri memoriam ba-. que pedem exlra habilaculum quielis inovere pos-
bere possim, vitlelicet litteras commonitorias, quasj selis, niiuime orailleretis, quin sxpius me per iiun-
pro Dei amore libenti animo semper observabo. tium vesirum consolari faceretis, qui el me de sta-
Quxdnm etiani Cx sororibtis' noslris speciali dile- tus vestri qualilale Irelificaret, et de meo vobis re-
ctionc vos coinpleclenies, vestris purissimis se per• ferret. Nam et si non dabitur mihi dileclam faciein
oninia coinniendanl orationibus. vestram ultra in hac vila videre, quod sirie lacry-
RESPONSUM HILDEGARDIS. mis non possum dicere, lxta lanien semper de vobis
/n absiinenlia servandam esse discrelionem. ero, qttippe quam ut propriant animam sialui diii-
Vivens Lux dicil: Ariduin sabulum iuulile csl, , gere. Quapropier oculo orationis videbo vos, quo-
el terra qux pcr aiairtim iiimis frangilitr rectumi usque peryeiiianws illuc quoet nos invicem xterna-.
tii EPISTOLfE. — EPIST. CL 8«
liter vidtre, et Dilectum noslrum facie ad faciem A meriti, quod ex Spiritus sancii revelatione cogno-
in decore suo mereamur contcmplari. iscere valealisquid expediat bomini facere, propter-
RESPONSUM HILDEGARDIS. < htimilibus precibus exoro pielalem vestram,
ea
Sub figuris horiatur ad militandum Deo. 'quatenus pro me Dominum velilis c.onsulerc, sisibi
0 lu qure tnagistra es in fulgore salienlis fonlis , Iplacita sit eonversalio mea, ne me posl hac scnten-
quod est in vice Clirisli, audi : Ecce vicit Leo de lia ' illa Gregoriana denolet, qux dvit: c Melius
tribu Juda , radix David (Apoc. v). Iloc tale est. fucrat ' eis viam veriiatis non cognovisse, quam post
Filius enim splendor sanctx divinilaiis velut radix < cogriilionem ab ea in deterius decidisse. > De cxiero
est. Ipse namque rugit velul leo, ctnn primum angc- 'valeatis in Dptnino,et ea qux poslulavi pieias vrslra
ium in casu ipsius imilantes in infernum projicil, non ' rential niibi pcr prxseniem porlilorem seriptis
ita quod et ibi omnem injusiitiam frcndenlibus designarc, ' el quidquid gralix Dei per Spiriium
dentibus- a se depellii, et iia radix fortitudinis esl. suutn ' sanclum vobis de his placuerit revclare.
Omnes autem qui eum flde conlitentur, et ,bon» RESPONSUM IIILDEGARDIS.
opere tangunl, ad se irahil, elob hoc omnia quasi Jpsi non esse utile onus regiminis abjicere.
leo vincit. Nunc audi me admoneiiiem le. Oiiuiibus D In vera visione mysterioruni Dei hxc verba audi:
... a 0', filia de latcre viri
viam imam Deus instiiiiit, ut oinncs in ea ainbtila- orta, el figura in xdificatione
rent. Sed duo viri in lalere cjusdem vix*stabanl, el Dei ' foriiiata, qtiare labescis , ita quod mens tua in
illcr ad alterum dixil : < In plaieis lam libenler A vicissiludine nubiutn volal, quas tcmpeslas circuin-
quatn in via ambulo; > et alter dixil: « Ita ei ego > lducit, sic qttod inlerdun) ui lux lucet, el iuterdtim
Ei postea respexerunt ad spinas el ad tribulos, el obscuraltir.
c Sic esl raens tun pcr sirepilum morum
iila desiderabanl. Et Dominus jdixit eis : c Isti me 'illoriim, qui non fulgenlaute Deuin. Sed tu dicis :
nolunt, neque in vexillo meo pugnare volunl, ideo ^Volo requiescere, el lucunv requirere ubi cor nicttni
de me abscissi sunt. > Tunc de orienle miliies in nidiim ' habeat, iia ut el anima mea ibi requiescat.
armis valde' ornati veuerunt dicenles : Isla via am- '0 lilia , non esl ulile apttd Deum ut onus tuum ab-
bularv volumus, et Domintis illis pennas cujusdain jicias 1 cl ovilc Dei reliuqnas, cum i.lud lunieii habe»
arcbitccli dedit, et cherubim oculis suis ad illos pcr * quod iili luceas, ita ttl ad pascua illud edttcas.
vidii. Ac isti de Lumine latn forles facti sunt, quod iNuuc autein te ipsa coerce, ne uiens lua fl.igiet
certamine boni prxlii saliari non poluerunl. Alii 'per hanc dulcedinem qux valde libi nocel in vicis-
autem viri in brevi lewpore faligati sunt, et ila siludine s singularis vitx..Tu vero vive, quia gr.ta
pericrunl, quia cibo vitx pasli non sunl. Nunc, o C n Dei te vult. Cave igitur ne te ab ipsi abstrahas in
'vagatione menlis lux. Deus
chara filia Dei, ad illos mililantes mililes respice, adjtivei te, ut in pura
S
in aliqua parte cuin eis sis, et in xleruum scicntia vigiles.
qualenus
vives. " EPISTOLA CI.
SOPHIJE ABBATISSjE 1NBJSINGUN ADIIILDEGARDEM (24).
EPISTOLA C.
Qucerit an onus quod portal deserere debeat.
8. ABBATISS.X 1NALTDVICH AD HILDEGARDEM.
HILDEGARDI mcriii magisirx, spiritua-
Cupienti curw regiminitrenunliare, et cella singulari ,lium viiiutttm singularis
includi, orat Dei beneplucitum per Hildegardem sapphiris distinclx, SOPIIIA,in Ki-
significari. zzingun dicl.i abbatissa, sed parum prolicieus, ora«
Beatx memorix H. de S. Ruperlo, S. solo no- lionis l obsequium indeficiens.
mine abbatissa in Alluvich Trajectensis Eccle- Audila prxrogaliva tux sanclitaiis, pennis prx-
tix, introire chorum Luinine lumiuuni illuinina- pelibus p ad sinuiii convolo lux cb.uitatis, pro luce
lum. ccupiens apud le coniuiendari, qua? per veram Iiiceui
Quia nullus hoininura valel mundanis conctipis- ad a illttminaiionem gentium meriiisti rcvclari. Quis
cctitiis renuntiare, et ad supernam palriam omni enim e non dclectetur in laribus matris Sopliix? Qu»
intenlione anhelare, nisi ei desursum datum fuerit "^ non n sponte npponat nnrem coelesti harinonix? Atit
Christi juvamine , ideo religioni vestrx intimare quis q non optel attdire sancii Spirkiis organiim (ot
cupio quid, Deo insiigante, elSpirilus sui gralia virluluti)v (remiilis prxfinitum, lotmiraculoi-uinana-
coqperanle, conceperira in animo meo. Doiuintis glypliis g mysttce insignitum ? Beuc quidem soniis-
noster , qui non vull ali.quam de ovibus suis esse isle is in oiunem tcrram exivil, cujus enplioiiiam Spi-
crroneam, sed sicul bonus pastor cupil onuies rcvo- rilus, ri qni a Palre procedil, condivit. Ergo clama in
care ad salutis xternx viam, inspiravit cordi meo , foriiludine
f< qui annuntias pacein in latitiidine; ve-
ut pulo, quatenus onus regiminis , quod graviler nienl n ad le omnes gentes tiltra flumina i£thiopix,
porto, derelinquam, et me soliludini alicujus cellulx tnunera
n Iaudis offerenles. Nam et cgo, licel non se-
incltidam. Ilujus ilaque propositi velleadjacel mihi, cundumci bravitim, sccundum spem lamen', ill cx:e-
sed posse et consummare in Domini nostri esl pole- ri, ri curro nd stadiuin , quia juxta illud Aposloli :
state. Ergo quoniam scio vos apud Dcum essc lauti i\ Neqtte volentis, nequecurrentit, ted De\ est miteren-
(24) (lanc eptstolam cum S. Hildegardis respon- nnobis iransmisit D. de Reuss , Wirzeburgensis ,
sionc, ex arcbivio monrtsterii Kitzingeiisis eruit et c
cxstat apitd Martenitin), sed ininus integra. EpiT.
525 S. HILDEGARDIiJ 324
lii (fiow. ix), qttisquls comprehehdit partcm sanc- A liler pro me sletertinl, ct ut ita dicnm, bonis aciilms
tissimx lux orationis, quam gratis pnestas omnibus vestris prx-ceJentibus, in articuium morlis ruen-
debito proximitalis el Dei-dilectiouis. Adduco me- tem me salvam reddiderunt. Valete.
ctitn nobile par, moniaiem scilicet taudabiiem, per- RESPONSUM HILDEGARDIS.
fectissiniainque sororem acceptabilein, quam spirilu Ut a quibusdant prqvis consuettidinibus se emendel
milti generavit ccelestis Paler non minus illi quam . et ad Deum dspicial. .
mihi, cupiens tui notitiam , veneranda et onini 0 filia Dci, in formatione primi hominis ad Pa-
laude dignissima mater. Sonet vox lua in auribus lieni tuura accede, let in ipsum iia aspice, ut voltin-
ineis, el quid salubrius sil, utrum onus qttod porto talem ejus facias, quia ipse le creavii. ln proximo
deseram, au diutius feram, inihi pelenti divinitus enim lempore ipse casligaudo te admoriuit, ei ob
cuarra. aliqtiam causam, quamin le video, adliuc monebit
RESPONSUM HILDEGARDIS. de inala coiisuCluJine, quain libi bonum est vilare.
Ouusquod portdt, cutu Deo sit accepluni, non esse Tu quoque in ipstitn aspice, el illi tinines vias luas
deserendum. manifesia, et columbain pietatis imitare. Ipsacuira
0 Sophia, in mystica visione libi dico i Anima - uniiir.quodque bonwm opus testificalur et exsulem
tua conforietur a Deo, in rccla suspiratione lan- B trisiiliain- laboruin habet. Tu eniin in hoc disce, ul
gens Deum. Bonuiii esi libi ontis laboris tui qttod puram menlera habeas, el ctiraincns lua in iu i,uie-
in Deo suscepisli poriare : ila si oves vbltint audire tudine circuit multa comprehendendo qux perliceie
adh.oui.lionem Dei per magisiraiionem tuam. Et si non potes, tunc ini stubilitale sia et iiioderaiioncui
nulla scintilla iii eis coruscal, non relinque illas, ne disce, quia coluinba etiarn moderata el stabilis esi.
raptor eas rapiat. Anima lua clarescat in Deo, el Quando iiamque vehemens ira lc fatigat in puruni
dies iui ardeaul in igneo datore, et confnie in Do- fontetn palienlix asjpire, et ira mox fiuiiur, et lem-
iiiino , el esto sollicita pro te el pro filiabus luis pestas cessabit, el unda fluctuosx aqux, quia co-
seciiiidum prxCeptum Dei aique devolionem, quam luinba patiens est. Sed cum in txdio cs, ita qucd
Deus tibi dedit eldat in amplexione charilalis suX; naturalis motio te conculit, exsilium hujus viiag
ne deseras, quia tu muuduiii isluin quasi peregri- attende, et quod tiiam ad aliam vitam cxspectaiulo
nutn iu corde luo habere debes. Deus adjuvet le, ul anhelas, ac isiud secundum Irisiiiiani colutnbrcfaci-
vivus lapis fias iu coelesli JerusalCm. lo, el unaqureque utilia aliorum bonorura lioininiini
EPISTOLA Cil. collige, eisecuuiluiri exemplum coluiubx vive ei iu
II. ABBAT1SS£ S. MARUE RATISFONENSIS AD Q xternum vives.
HlLDEGARDEU. EPISTOLACHL
Ipsius se precibus commendal, quibus a mortis fauci- N. ABBATISSJE INKOUFUNGIH ADHlLDEGABDEH.
bus se ereplam declarttt. Hortalurut principes Ecclesice excitet.
Per Dei graliain huniilis dispensatrix ministran- Dominx et sorori HILDEGARDI, peccatrix N. et
tium S. Marix inferioris monaslerii Ratisponx, solo noniine abbatissa iu Koufungim, Iuinen scien-
speciali'amicx sux HILDEGARDI , quidquid conti- lix sub modio silcntii ntm oiculiaie.
nua oraiio et condignx servilulis operaltir de- Nuntji hujus iuopina festinatione prxvcnta, ut
volib. dotninx et matri nibil polile vobis scriberc polOi,
Si morlusel locus vobis serviendi inilii adimilur, (jtiin potius vulgala enuntio verba, ui dilectx sort-
eo laivleui remedio affeclus raeus ulitar , ul uirius- ri; igilur sicaccipilc. Celebre factuin est in ore om-
qiie hominis vCslri iiicolumilatem per iransmissas niuni voluraen illud yolans, qtiod propbetx datitui
qttantocius litteras experiar. Sciatis , charissima , esl in escam, in luo quoipve ore, uipote sapiens,
quanivis prxrupta moiilitim, voragines fonlium, me requiescere. 0 quam preiiosus thcsaurus isle! Cave
de Vestri avellant prxseniia, perfeclx taraen fidei ergo ne cum stulto glulias eum. Discurre autcm,
et diieclionis cor liieuin vobis adjungilur bcnevp- D festina, excila Eccleiiam, imo priucipes Ecclesix,
lenlia. Oplandam vestri notitianij et iu salulcin op- quibus in PelrO dicitur: Simon, non poluisli' una
lantis feliciter exoptaiam, noii nteis meritis ascri- Itord vigildremecum (Mallh. xxwj. Virgam eniin ab
bo, sed graluitx pietali Dei, qui pius pie ciim suis Aqtiiloiie super iniquiiatem vigilanlcui te vid.sse et
operatur fidelibus. Attamen credalis me veslra non gaudeinUs 61 coutretiiisiiinus, uiide et litieras tuas
abuli amicilia, quia ea pleuissime fruor," cuin per consolaloriasrecipere desiderainus. Vale in Clir.sto,
graliara Dci ad internx dulccdinis suavit.itcm vo- ad ipsius iiivocatiouein semper mei meinor, ut
cala, cunveo aliqua familiarius audeo et valeo Con- gralix qux in le esl patiiceps fieri nicrear.
ferre. Sub ejusdem cbarilatis solalio quxso ut cer- RESPONSUMIHLDEGARDIS.
lis lilierarum signis me faciatis experiri, si juxla Dies sibi paucos superesse, et ul mortem bonis ope-
peiilionem meara el condiciiim meinoriamei quid- ribus prceveniat.
quam apud vos postea valuerit. In gratia etliceulia lu spiritu veraciler libi d co: Animam.tuam cu-
v«slri quam lideliier, qliam amabiliier salulo soro- slodi, necum iiiiquitalecoiuqui..elur. Tu eliain cor-
res noslras debiti famtilalus obsuquio, qux in spi- pus tttuin cuin juslitia Dei circumcitige. Hoc auto
ritu foiiitudinis Dei robur virttttis rcsumentes, viri- diem morlis facito, quia poslta uullura reBisdiuui
58B EPISTOL^E. — EPIST. CV - , . 52«
invenire polciliis, nisl quantum per graiiam Dci A Et sicut a serpente hoc gustaverat, sic viro sno
et per ornamenttim operum tuorum invencris. Ac- idem dedit, el illud in viro permausil, quia vir om-
cipiler enim inimictis luiis circuit, tentans quomodo nia opera pleniter peipelrat. IIoc autein Deus lieri
animam tuam vulnerare possit. Ab illo te cuslodi non jussii; sed serpens per blanda el lusoria verba
per sludium bonorum operum et per abstinentiam mulieretn Jecepit. Tali enim niodo gustiis carttis a
peccalorum, quia dies lui longa lempora non h - serpenle susceptus est, et ipse iJeo lubriciis, et ie-
hent.Unde Spiritus saitclus in (eignem sutim accen- vis ac fallax, ul consiliura serpentis esl. Serpens
ilat, ul verborum isloruni rccorderis. Undeel iie- namque in fallaeia sua hotnini malediclio; em abs-
rum hanc parabolam libi dico : Arbores in hieme condit, quoniam si ei perdiiioncm ostendisset, ro::-
arescunl, et in xstate florenl, et grossos suos pro- silio ejus non consensisset. Et ul homo scienliani
dtirunt. Nunc animo tuo hoc inlende, quam diu pcr boni ei mali habel, sic cl scrpens dolum et maledi-
prxvaricaticnem spiritalis vitx in hieme sis, ct per clioneiii habet. Scd deinde velox cervus et fortis
mutalionem moriim luortim in viriditate Spiritus Ico in cubiculo stio habuit quomoJo hoc dividerei.
sancti, qux xstas est, festinanter curre, et hoc mo- Deus enim virginalem mnceriam sibi elegit, in qua
doflorcs virtulunt producito, ac colligc manipulos Veibo suo liiiinanilateni prxparavit, quia Virgi
tuos qunnio cilius possis; et lamen inlerim a pec- B comiiiisiionem gusttts carnis non cognoscit, et ita
catis le cusloili, quia in verilate libi dico:Sigra- Verbum Dei al'ene homo faclum est. Sic quoque ho-
liam Dei quxsieris, ipsa a te non fugiet. nio Cliristtis de die in diem processit, et ita serpcn-
EPISTOLA CIV. tcm decepit, qui liominein blasphcmaveral. Dies
N.ABBATISS.E INGERBESTETHDEAD HILDEGARDEH. cniin Clirisius omnia noxialia noclis supcruvii, qttia
blande in hoiiiinem
Ejus petit orationibus atljuvari, suasque vicissimitli giistiiin carnis, qucm srrpens
promittit. nvsil, per emendatam pceniienliam abluit, ac hoini-
Venerabili dominx II., Iucernreardenli el lucenti, nem alienum in hoc uiodo facil, cum illum incni-
N. gratia Dei in Gerbestetbde abhalissa, licel in- bnnn suumad secolligii. Serpens etiain cum falla-
digna, siccertarein studio ul xternum comprehen- cia sua, in qua inaliiiam abscondit, tnultos sxpe
dalis bravium. Ixdil, ac cos dubios esse facit, sic ul Dotim ue-
Qtioniam, tcslanle Apostoio(Rom. xn), iinusquis- sciant, ila quod et ipsos sine fide el sine spe dister-
qne membrum est allcrius, singulis Ecclesix filiis pii. Mulli lameit conlra hoc pugnaiil diccnies: Crea-
plurimum esl gaudendum, quod scilicet fama san- tor meus me non perdct, nisi propeccatis nieis per-
ctitatis vestrx ubique pervolans, odorem virtuluni eam. Pugna hxc tortoribus martyrum et dolori vul-
veslrarum per lolam inuoluil Ecclesiam; qui etiam *- nerum Christi assitnilalur. Prima auiem muliernox
in partibus nostris respirans, ad graliarum aciioncs supradicla fuit, et ipsa nocli, sciiicet viro suo,
referendas auctori totitis boni noslra non modice scieniiam indicavii. Tu vero, lilia Dei, per marly-
excilavil corda. Unde ego, ultima fidelium, parli- riuin b.onioperis le decorani fac, iia q^o I aniina tua
cipari ctipiens meritis vestris, precor quam iiiiime in Dco clarescat.
ut assidtiitaii precuiu vesiraruin interesse mcrear: EPISTOLACV.
quam petitionem si exaudieriiis, oraiionem nieam, N. ABBATISS.-E M0NTIS S, CVRIACIADItlLDEGARDEII.
licel vilissimam, promptissimam vobis tamen pro- Se sibique commissas ipsius commendat precibus.
mitio. Prxierea rogo ahnitaiein vestram, domina HILDEGARDI satictitatis spcculo N. ind-gna abba-
amanda, ul aliquid mihi de libris vesiris transniit- lissa ancillarum Cbrisli in Monle S. Cyriaci Er-
talis, onini devolione semper deserviendum. Insu- phorJix commoranlium, xlernx claritatis perfrni
per quatenus memoria vestra (anlo apud nos abun- gattJiis.
dantius vigeal, quanlo his bonilas veslra nos Ixtifi- Gloriosa dicttnlur de (e, famufa Dei; proinde tc
cat. Valete. rogo ut mihi, onere peccalorutn prxgravatx, precis
RESPONSUM HILDEGARDIS. I0 tux porrigas manuin, Dilectum luum imitaudo, qui
De casu. primorum parenium et eoruni per Christum inantis exlcndit leproso. Cognovi enini te tinclam
suscitalione. csse oleo Ixlilix prx consortibus luis. Unde le ile-
Tu, filia Dei, in noctibus per qualuor elemenla xis genibus precando adjuro ut cuni illa cce!e;ta et
asccnde, qux in die omnia opera complent. Nox xterna comprehendcris, sanciaquc sauciorum inte-
enira per lenebras irisliliam, et dies per lucem gnu- rltts, meis condoleas miseriis, Sponsum luttm ct
diutn proferl. Scriptum esl enim : Dies diei eructat meum pro me exorandb, et in graliam ejus meos
verbum el nox nocti indical scientiam (Psal, xvm). excessus rcconciliaiido. Quomodo tu, dilecta Ciiri-
Hoc lale est; Deusdies illaeslqux non obscuralur, sli, cbariialcm haberes, si compati infirmitatibtis
et qux per tempora Teniporum nunqnam iuutatur, alioriim detreciares? Sim ergo lux sancliiati r-om-
et sibitneiipsi diem scilicet claram, lucem de luce inendata, el sorores qux inihi comniissx sunt, et
clCgit: quia ipse facttiram suam, scilicct homiuein, ora ut pes nosier siet in via rctia, ut gradienles
cum omnibus qux sihi adsunl integram fecil. Sed pcrfecle, dicm allingamus Ixtitix. Inierpella euiii
serpcns veitiens mulicrem per eloquium afflavit, ct qui nos abscondil in abscondiio faciei sure a con-
ipsa illttd suscepit, ac se ad scrpcniem rcclinavil. lutbaiionc honiitiuiii, ut nos proicgcrc digiietur in-
527 S. HILDEGARDIS 528
labernacuio suo a contradiclione lingiiarnm, delque A lunni consolari affliclionem meam disposiicril. Mul-
velle et posse qnx prxcipit, qui veritatem in sx- tiplex siquidem est cordis mei'contriiio, quain
culum custodit. Fralernitalis igilur nostrx ple- per le nlleviari loiis visceribus mcis exoplo.
niludinem sanctitati veslrx designa modo, et ut RESPONSUMHILDEGARDIS.
veslrx precis certitudinem habeamus inlime ex- A Deo eam valde diligi.
orainus. Sanclilalis vcstrx glc-ria vigeat, floreal, Dies lttcem clarificat, et nnx lenebras obnubilat.
valeal. Si atilein nox contra dietn ptignare vult, eutn ex-
RESPONSUM HILDEGARDIS. stinguere non potest. Si vero dies noctem superaro
eam vincere habel. Vcrum au-
Hottatur ne mente sit inquieta, et ne in abslinenlia vull, possibiliiatem
excedat. lem lumen (ibi adsil, qnod in pi imo die Deus homi-
0 (ilia Dei, cum charitale Christi circumdata es, iii providit. Nam Paijer Filium Jiligit, qtiamvis etitn
sed tamen cum amariludine ttti corporis constri la for.isexire vidcai; cum tamen illc lempus lempesti-
esbellis, etrebellas conlradicendo diabolum. Quotl vum peccandi non qttxrat, quasi Deus nott sit. Deus
conslructionem populi, cuni quo cs, Deo placidara animam luam in vagalione mentis lux videl, sed
video, etetiain in neiiorem partetn strenue ascen- tamen mcns lua illicita peccandi deridei qux nni-
denlem, el in bona conversalione plus xdificari B mam decerpunt. UnJe video le sicul rutilauiem ful-
qitam instilutus sit. Anima atitem ttia in Deo exsul- gorera solis per inspirationem Spiritus sancli; uec
let, el in illo devote permaneal. Sed tamen nescis OHinino exsiiiura perdJiionis, sed aspicicntcin ad
nec cogilare poles vincula ligalorum disrumpere, solem sicutaquilam per pcenitciiliarn,'qux Juleissi-
corum scilicet qui in semiiis irrisionis ambulaul. ma maicr est, el ideo Deus valde ainat tc. Nuuc in
Quoinodo? Quidam homo ad magnam lurrim nspcxit xtcriium vive.
nese movercl, sed tanien boc prohiberc non poiuil, EPISTOLA CVII.
et in inqiiietis ciamoribus clamavil: i Vx, vx, > N. ABBAT1SS£ ADHILDEGARDEM
et sic in irrisioiiein populi duclus cst diccnlis: Tentaiionibns impugnata ipsius consiliumaulilium-
f Qttid proderit libi semper contra eos bellarc, qui que precum poslutat.
le nolunt. > Sed in montem excelsum aspice; el ad IIILDEGARDI venerabili et in Cbristo dileclx, N^
illum qui diligenli charilate libi respondeat. Filia peccatr.x et solo nomiue abbatissa sororum.. ora-
mi, filia mi, quid v.is? Omnia qux pro anima lua lienem et oiiiniuin operuin in laude Dei transaclo-
posCis implebo. Nunc cessa de inquiela mente, el rum seu fiiluroruin couimunionem.
quielero libi assume, Nam videoin vero Ltiminequod _, Sciinus, dileclissiraa, in omnibuS vos providam
lioc utile nnimx tux sit. Sed provide ut lerram semper exsliiisse, el in hoc nondum defecisse: un-
tuam in solitudine habeas, et eam non confringas, de rogamus »1 lilieras nostras benigne recipialis,
ila ut viridas herbarum ct aromatum viriutum per ct quid in eis conliueatur audiatis. Conqtierimur
aratrum laborisattrita germinare non possit.Sxpe vi- enim vestrx saticliiali qttod lcnlationibus maiurum
deo quando homo pernimielafem abslinentix corpus spiriluum multoiies impugnamur, et in parles va-
suuin affligit, quod txdium in illo surgit, et Ixdio rias inclinamiir, et nisi, Deo adjuvanle, confoiie-
vitia se implicanl, plus quam si iliud jusle pascc- inur, a procellis eorumdem opprimimur. Eapropler
rel. Sed quia benevolens anima charitalis in le con- vestram sanclilatem iteruin et ilertim ct etiam ter-
sliluta est, cuslodi ul non frequenler videas hoc lio imploramus ut pro xterna remuneraiione consi-
quod carnem imperat vulnerare. Sed adbibe tuis lio vestrx bonitalis nobis subveniaiis. Et quulquid
recle conslilula tempora unguenlorum snlulis, utin super hac rc deliberaverilis, nou viva voce, sed lil-
xlernuin vivas. Video animatn luam valde ruiilan- leris per prxsenliuin latorem renuiitiate.
tcm in pttro hoinine. BESPONSUM HILDEGARDIS.
EPISTOLACVI.
Propriam dimiltendam esse voluntatem ae carnalia
M. ABBATISSJE IN LUBBOLDESBERGE ADHILDEGARDEH. D desideria, ut Deo obediaiur.
.Consolalorias ab ea exposeitliiteras. 0 filia AJx, in vera visione sic docta sinn: Qui-
ItiLDEGARDi sponsx Chrisli iii Monte S. Ruperli, cuiique hoc facit quod volunlales corporis sui re-
N. humilis gubernairix sororum in Lubboldesberge, linquit, bic Abrahx, qui patriam suam reliquit,
piam in Christo orationem. el viro sapieiui qui domum suam sttpra petram
Qtianlo desiderio faciem luam videre, luoque col- xdificat assimilatur. Homo enim qui iu hac lerre: a
loquip gaudere diu desideravi et desidero, novit vita aliam vi.iam colil, liujus vita angelicaessepru-
scruialor cordis ,el renum Deus, nunqtiam tamen, batur, quia lcinpeslas bujussxculi eum non mcvet,
peccatis meis impedienlibus, ad desiderii mei effe- ncc lerroribus diabolicx deceptionis proslerniiur.
clumpotui pervenire. Verumtamen, quoniam sxpe Sed sicut Abraham palriam suam reliquil, el prx-
cognovi mullos per luas lillcras consolationemi ceplis Dei obedivit, sic isle carnalia desideria sua
accepisse, qttibus lamen faciem luam videre noni derelinquit, et prxcepiis Dei per eleemosynas et
contingit, proplerea el ego peccatrix idem sperans, oraliones ac per alia bona opcra obedit. Sed provi-
consilinm luum per prxsenleni chartiilain quxrere s dendtira esl ul in his bonis homo stabilis sil, ne pcr
ausa sum, si forie divina clemenlia per bonilaicmi diaboliun scducatur, qui priitiiim homiuem deepit,
St9 EP1ST0LE> — EPIST. CX. 550
tt qm eum gloria sua despoliavil. In omnibus quo. A miiaie spinius et tempeslate priori aliqiianlispcr
qtie bonis suis doctrinx supernorum judicum obe- quievi; et quia verba vesi ra iion ab humatH) iogeiiiu.
dire debet, quorum lingu» elaveseoeli sunt. Dcu< sed a lucevera, qux plus cxlerislioniinibus vos illu-
victoriarii hujus prxlii itt te perlicial, ita quod a! minavil, iion dubitq procejeie, consilio vestro qriod
angelis lauderis, et quod sancli in te gaudeanl, ci prpppsui faccre djsluli adiiqc perficere, Scire yos
quod eiiam in «lerna gaudja recipiaris, volo, domina e| saror cbaris$inia, quia sicut priii»
vos vjdere inultura desjderavi, pon minus aJhtic det
EPISTOLA CVIII. sidcro, et cuni corppre non possim, corije vpbis
!l. ABBATISSf APDDWIDERCOLDESDOBF ADS. UiLDE
GARDEM. semper adhxrep : e|, qnfa ccrtum esl charilaleiu,.,
in vobis el vos in charitaie maiiere, per eain
Optans dignitati renunliare, petil ab eaquid sibi s'\
agendum. vos dcprecor, '" q(|id porreptioni yel corre-
Dominx sux HILDEGARDI , pix matri ancilla- ctioui dignum lux vjva per spiriium suum da,
rtim Chrisli apud B. Ruperlum Doinino Dco mili me vobis manifestaveril, scribere mihi non diffo-
lanlium, N. humilis minislra el dicta guberiiatrij ralis. . . ,
sororum apud Widergoldesdorf Deoel sancix Ma RESPONSUM IIILDEGARDIS.
riee servienlium, inlimam Jileclionem et devontm Eam dijudicare alios in quibus dijudicari hollet.
obseqiiium. Qni omnia videt, dicit :Octi'osbabcs aJ videndutn
Scio, domina, quia omnes vix vestrx misericor- et nndique ad circtinispiciendum. Lbi vides lutuni,
dia et veritas, et boe merito, qtiia misericordia quse illud ablue, el quod aridum esl fac viridc. Sed et
tlecoelo ad terram Filium Dei attraxit, supcr vos aroinala qux habes fac saporem habere. Qttod si
prospexil, el snperna Sapientia sedem suam in vo> oculos non haberes, te exCitsare posses. Ntinc an-
bis paravit. Quapropter, dulcissima, ohnixe supplico tem oculos habes, et quare per eos non eirctiiiispicis?
ut dignentini a Deo perquirere vobis ntrum sit ipsins Sed magniloquium habes in rallonaiitate. Multolies
votunias nt islant sarcinam portem aut abjiciam, enim alios in bis dijudicas, in quibus te dfjudica.i
quia pltts adhtic eenslrieiibne obedientix quam Dei non cupis; sed lamen aliquando sapienter ca dicis
amore pcrseveravi. IJeirco, si auderem, de loco qux profers. Attende ergo atlenlc qtiod onus itiiini
magtsierii libenier diseederero, qnia mihi valde dtv portes, et collige bonum opus in sacculum cordis
riim esse videtur ut omnibus moribus aliorum ser tui; ne delicias, quoniam in solitaria vita, quam re-
via», et ut in voluntaie ilioriim permaneam, el idcc quirit sonus verborum tuorum, non valeres quic-
inercedem aKqiiam me rerepturam non spero. Va- C scere propter vicissitudinem diversorum morum,
lete. Sapienti animo pauca suflicianu qitia lunc novissima tua multo pejora fierenl quant
RESPONSUM HILDEGARDIS. prima, cl eliam lam gravia ut jactura lapidis esl.
Ut conttanter tuslineal impositum sibi onus et jn Iraitare aulem turlurem in castimonia, sed electam
Deuin confidat. vineam diligenier procura, ul Deum recta el pura
Mtilium iste valat, et magnum donum Dei est iu facie inspicia».
bominc illo, qni lalis est in scientia, quod cceluni EPISTOLA CX.
sustinere potest. Hie est sensus. Nullus hominum
L. ABBATISS£ IN BABEHBERCH ADHILDEGARDEM.
fngere dehet, qui ad lioe valet, ui per virgani Dei Petit ab ea et ejus convenlu muluutn frqterniiaiis
cttiigregaljonein sanetoruni suslineal. Sed donutti contortium.
Dei tibi iioc jnspirei, o filia, ut lumen ipsius diligen- II. Dominx et malri amabili,reIigioneaedignilaic
ter feras. Quxdam aulem nalura hominis est, qua venerabilj, L. licet indigna abbatissa in Babeni-
in primo orlu ejtissicui fumus ascendit, et hxc do- bercu dicia, una cum omnibus sibi commissis a
lorem et amarUutlinem portal, ac huic mulix cogi- Deo, quidquid valel humiliura devota et frequcns
taiioiies, et tiraor atque duhietas se implicanl. Hoc oratio.
marlyrium tu, litia, habes; acin eo angnsliam, el D Beatiludini vestrx in Chrisio congaudeamus, quan-
litnorem, et dolorein in xqtiitaie vitx sustincs, tum pro niodulo nostro valetnus, qnod Dominus.
Sed lamen in hac parle plurimi sancli sicut mar- qui vos prxscivit «l sibi prxelegil, noslris lempori-
tyres ad Deum veniunt. Ac ideo et tu coiifide in busspiriiuprophelix illusiravit acreplevit. Noser^o
Deum, quia non derelinquel te, el Spiritus sanctuf prxcipue in hoc Cbristus Ixlificavit, qnod non so-
dotoren» tuum minuet. lum ad IIQCyps ex i*emineo§exriprxyidjt et prxde-
EPISTOLA CIX. sijnavit, yeruni jniiltos gratfa sua per docirjnani il-
n. ABBATISS* DECROUCHDAL AI>IIlLDEGARpEM. Itiininavit. QuapropUJr grates permaximas ipsi pro
Ut quid in se correclione dignum sil indicet. vopis referimus, el htiinili siippticatione dcpnscimns,
HILDEGARDI, sommi Palrisfamilias dpmus pro- ut qux in vobis ccepit c^enieiitcr per.licial, doiujc ad
vidx dispeiisalrici,' H. de Lrouchdal abbatissa xterna perducat. Pelijjius igi|ur ebnixe ut ngs in
huinilis et indigna, lnaternam veneralionem cun copsor|ium fralerniiatjs vestrx .digoepviriirecinere,
ca qua in Christo conjunctx sumus charilaie. et np$ spncio conveni,ui vestro slpdeatis cpmmen-
Postquam diu desiderata prrrsentia el affabiliiaK dare, et cpmmoniloriis litteris yestris nps conflr-
veslra, Deo opilulanle, tnerui relevari, n ptisiilani- niarc. Valcatdilectio veslra.
PATBOA.GXCVII, 11
,.» S. IHLDEGARDIS 55»
«ESPONSUM HILOEGAHDIS. ,A suiTer,quiiutuni prx yiribus luis potes ei Deus facial
et «d tui eon- utiu tervituie ipsiuf perseveros.
ISortatur ad laborem, filictt disiiplika
slringendul. EPISTOLA CXIL
0 mater, Iiomo qni agrum illum qui pleniludinem E. ABBATISS* StlFERlOBIS MONASTEP.II RATISBONEKSJS
friictuositaiis habe:, «on fodil, nec fiueliferum fa- ADUILDEGAKDEM.
rii, delinquit, quia pro prxmio patrisfainilias ifou An eredilam tibi cutam dimittere pottil, el de his
lahoral. Quis eiiim bovem et asinum constituii? quce jam tnquiiitrat an sibi (ormidandum sil
Scilicet Dcns ad servitutem hominis eos creavii. uliqmd.
Reverendx in Chrislo niullum diligemix hiatri
Cnr auieiu hoino propria utiiitale stia non labbret,
H. E. Dei gralla, si quid c l, sciiicet abhalissa,
cnm ipse totum optts Dei sii, el cnm Deus ipstnn
iu uiuiiasurio Ratisbons,
vacuum non constiiuit ? Deus nainque homineiii fir- quaiiivis indigna superiori
cuni si.neix fidei el dilectionis
mamenlo similem facit, quod solein, el lunam, ac orationes ituas po.csi
.
steilas portal, qualenus omni creaturx luceanl, et , affeclu.
Videre faciem vesirain, doniiua dilectissima, mul-
quaienus lempora temporum osicnderet. Sed si hxe
omnia nigra tiiibcs obiegeret, crealura se finiri li- iutn desideiat aiiinta jnea, el ad audienda verba
mcreu Tu, lilia Dei, agrum hunc le csse cognosce, B oiis vestri inulto teiupore arrecix sunl aures mex.
Pro magno eiiam desiderio ineo aliquaiide Uueri*
qnia nropter beiievolentiam tuam oiiiplexioneincuui
poiiulo babes, ita quod ipsc verba et opera lua ca- sauiiilaleni vestram sululuvi, sed rescripla nulla re-
v.eslris ciuiuus
pere potesl. Heo cuiu ipso laborare iion fugias, nec ccpi. ltogo igilur, alque pedibus
ut per prxsenlem
propter vacans otium delinquas, quia sxpe iuuiiles provoluta bumiliter deprecor,
herbx iii oliosiiaie crcscunt. Tu quoque ostensio- niiniiuin saltera de duabus iiiquisiiiouibus mihi re- ,
nem lirinamciiii tibi proponc, ne lunieo rationaliia- spondere digncmihi, si videlicei de re pro qua jaui
lis liue ob nigras nequilias, fallente diabolo, ahscon- maxinie affligilur cor nicum, aliquod periculuin li-
-
tlas, quasi vix vivas, ac in his omnibus iu disciplina menduin, vel dc Dei misericordia prxsumenduiii sit.
nlias luas ronstriuge; quia queinadiuoduni puer Scire cupio consilium vesiruin de cura mihi credita,
liinel quod virga peicutiaiur, ita magister ab oiniii- qiiomodo vcl quaiido expediri possiin d^ ilia. Iierum
btis liineri debel. Auiictionem auteni in his ne li- alquc ilerum charilatein vcslram suppliciter implo-
meas, sed cum hac prxmia tua in xlerna viu auge, raus cfflagio, si qua sinl in vob.s viscera niiseri-
ila ul spiramina Spirilus sancti iu le fluant. rurdix, ut uiaxitiiain angustiam cordi nieo innai-
iicntciii scriptis vestris rclevare vos uon pigeat.
EPISTOLA CXI. C
RESPONSUMHILDEGARDIS.
>. ABBATISSjRVETERIS-MONASTERII MbGI3NTI£ ADHL-
DKGAHDEM. Hon inquirenda qna; Deut nestiri viclt,nec dimilten-
dam tpti. impositam curam.
Ut pro peeeaiis suis Deum piacare siudeai.
0 filix Adx, Deus ratiojialitas ilia esl qux nec
Dominx sux H. Deo dicatx virgini, N. solo nu-
iuitium nec fineiu liabct, et per qtiam honio ral o-
mine ahhalissa sororum in Vcteri-monastcrio Mo-
nalis esl; elcadein raLonalilas in ipso auimata vita .
gunlinx Ecclesix. post diutinam xgritudi.em ca-levtia rst,
vitx bcalitudinent. qux iiunquam deliciet. Nuuc auiem vide et at-
tende Scripiuras qux de radice Spiritus saueti ra-
Si aliquantulum, doinina mca de iufiriiiiiaie ve-
slra convaluistis, gatideo; sin aiitem, ex anitiio con- dicatx suni, et qux eii .m de raiionalitate qux Deus
doleo. En scribo \obis ausu familiarilatis, peteus ut cst scriplx sunl. Scripiura enitn speculum est in
meairi circa vos devolionem atiendaiis, et pfo pee- quo per fiJem Deuui a^piciinus, quia adversnr.us
iiosler vigilal et non dormit. Ideo cum ilia adver-
eaiis meis faciem Domini placare sludealis. Precor
sus eum pugnare debemus, el Deura leuiare non de-
«nim vos in vinculo charitatis nt pcr prxsentium
iitterarum portilorcm me coinmoiiealis, quod re- bemus, sed devote adorarc. Diaholus eniiu jhumi-
Q nein] uiutabilein el diversorum nioruiu esse scit et
scriplo vesiro, prout Spiritus sanctus vobis doimve-
videt, et ob hoc in quieiis moribus pacis eum quie-
rit, me Jxtilicetis. iiccre nou permittil. Sxpc eteniiii horao quasi i.i im-
RESPONSUM HILDEGARDIS.
jclu a Dco scire vull quod scire IHJIIhcel, etper
Vi pondut suum devoliitime por.ei, ei in Dei tervitult hoc serviluiem Dei diiniliit: unde diabolus iiiultum
perteveret. gmdet, et in ulraque partc eum defi.ere videl. Ta-
Voluoias Dci quasi iu signo mortis me straveral, lis vero sciscitatio siula esi, sicut illa quse a falso
vclul anima mea de hoc sxcirio ShspirarCi; sed gralia piophela quxrilur.Tn oiuuibus his Ueu>uoa lentari,
Dei aliquanitilum me in novo dono iiunc erexil. Sed sed adorari debel. Diabolus V.amqu^ ex sxvissima
n ystica Dei dicunl, ut in vera visioue video: Qui in ncquilia sua jactlla in cor. hoininis sxpe
millil, qu.-
iiominemeo nlli dolenli succorrii, Hli in parte inea, bus boino Dcum confundat. Bealus auiein iioino ea
qitod prrrniium l.iudis est, succurrelur. Mens aulem nec facere vull, nec eis conseniii, sed sicul cuiu
ma flagrftt qoasi ignito oieo aspersa sii, unde iuier- passioue inorlis in eis vivit. Home autem cuniori-
<!umdoleiido faiigaris, vclut ncscias quid facere pos- giiiali peccaip haturaliler
pcccat: cuin deiude po>-
fcis.Nuitc vive in Deo, et poiidus luuui devotissime tiilCl, et cuiu illud prupttr houorem Dci
diuiiltit,
353 , EP1ST0L.&. — EPIST. CXV. 3U
diabolo uer fidem resistit. Dcus vero horainem ntin- A quoniam ipsi doc facere noluerttnt. Cttm opera
quatn perdel, qui majorem parteat peccatorum stto- namque isla feceris, in xterna lahernacula post
rum ipsi offerl, sed aliam partem minorcm pecca- mortem litatn ipsa te suscipient. Nam si aratrtim
loruro ilii remittit. Nunc autcm, dulcissima filia, cu- recte in lerram vertcres, el congrttara pluviam ba-
rani tibi crediiam in tali veritate provide, ne pro- beres, germinans tcrra esses. Ros cuim nnde ger-
pter Ixdiuril aut laborem eam dimiitas. El vide qttod minare debtiisti in le defecit, et cum roto quam
recte ailendas ulrum bona an mala Ecclesix loci salulem (uam esse dicis, ct qtlre tamen cinerosa est,
illius cogitalio lua sil, quia libi niagmim peccatum circuis. Nam aralrum lutim cntn scientia sancine
aderit, si islud recte non atlenderis. Nam arborqux Scripttirre in cor luuin verle, et per suspiria bonx
floribus plena est, pulchra ad videndum est; sed inleniionis pluviam habe, et felici consueludine per
cum fructns ejus' ad vescendum maturescit, multo bona opera rorem benedictionis reline. Hxc ati-
utilior est. Desiderium bene opcrandi mcnlem ho- lem anle diera morlis tttx facito, ut in xternuni
ininis velut flores Ixlificat; sed studium opcris, sci- vivas.
licet cum frucius crescere incipit, multo melius est. EPISTOLA CXlV.
Cum auiem homo bona opera perpelraverit, fructus N. ABBATISS.E COLONIENSIS AD BiLDEGAROEM.
maluri apparent, et bona opera ipsius in xternis B Eam
cupiens habere in mntrem, petit consotatorias
pascuis ciburo vitx sibi prxstanl, <utn de hac vita litteras.
inigravil. Unde, bona filia Dci, bona desideria lua Dominx ac matri sux H. commoranli in terra
in bonis operihus perfice, ut cum aniina tua de Jerusalem, N. solo nomine abbalissa in loco sancta-
corpore luo exierit, pulcherrimum prxmium a Deo rum virginum Colonieiisis Ecclesix, devoiissimau»
tibi emicel. Hxc gralia Dei te doceat. oralionem et debitam serviiuiem.
EPISTOLA CXIII. Qiiantum congratuler bealiluditii vestrx, verbis
!». ABBATISS/E HDSSIHENSIS MONASTERII AD HILDE- non possttm expriiuere. Licct enim a vobis corpo-
KAHDEM. rnli disjttngaraspectu, lamen vobis inlirao chariia-
Oralionum ejut tttffragia exyoscit super fluctuanti tis astringor affeclu. Desidero enim vos vide;e, ct
stalu sui monasterii. dolorem quem in corde meo absque omni hiiinano
H. dominx et malri sux amantissimx, N. abba- solatio fero vobis cxplicare. Vos autem qux esti*
tissa, licci tmmerita, sororum iu Nussim, ianiilluui nmni charitate plena in loco nintris mex cuuio vos
oralionis et servitium cum inlima devotione. babere; posl Deum etiam spem meam in vos posu',
Quia de statu nostro, qualiter in id quod anie Q ct amodo a vobis. cupio consolari et Ixtificari. Qua-
fuit, ab eo quod, heu! frustra esse voluit immulalus propler moveant vos lacrytnx, moveanl getnitiis
sit, bealiludinem vestram accepisse fama currenle dileclx filix, et memenlote mei, et rogate Deum,
non ambigimus; suffragium oralionis vestrx eo no- qui pro nobis pattper factus esl, tit dignetiir irie
bis propensius el instantius propter Deum impertiri liberare a perpelua paupertate, vel in iillimo loco
nunc fluctuanli animo labore one- xternx bealiludinis collocare. Valete et omnetn
' deposcimus, quo
ris quod circa nos facttim est, variis hinc inde me- congregationem vestram mei pnrle saluiatc.
tibns impellimur el angustiamur. Scimus enim quia RESPONSUM HILDEGARDiS.
terribilis esi Deus in consiliis suis super filios homi- Ut onus suum firmiter portet, el oves tuas coerceat.
mim; ideoque districtionis ejus occulta quidem, sed Onus tuum iu reclo ilinere firmiler porta, et
nunquam injusta judicia formidantes, causam aniinx oves tuas quanlum poies coerce, et hoc melitis tibi
nosirx el vobis, cui prx cnnclis raortalibus ampliits esl quain diversa vagatio menlis, quia Deus in om-
confidimus, el reverendis sororibus veslris lolalitcr nibus locis xqualem polestatem. sccunduni opera
cemtnilliroiis, aique rescripta vestra tolo corde de- hominum habet. Prohibe a te, cum adjutorio Dei,
sideratnus. Valete. i ne mens lua in vagalione sil, similis dici qux prx
RESPONSUM HILDEGARDIS. *)cedil aliquantulum in puro sole et aliqtianlulura in
Hortatur ad poenitentiamet bona opera facienda. turbine. Mens enim lua aliquando est velut in lanta
0 famula Dei, in circulo solis cura inienlione ainaritiiJine, quod eam sustinere non poles, aJi-
cnrdis tui curre, et pro peccalis tuis ad Deurosuspi- qtiando etiam in lassiludine et in cxteris. Nuttc an-
rando anhela, et boua opera operare priusqitaui lem in purissimo sole el in recio calore snrge, qjuia"
dies lui juclineiilur, ubi poslea operari non poies. Deus le vult, quainvis quocunque modo vacilfes,
VUIicum etiam illum nltende, qui apud dominum quoniam constituit te quasi ociiliini aliis, ct ideoab
suum diffamatus esl, el qui debita debilorum do- illo non recede.
uiini sui scribendo minuit. Sic lu quoque facito. EPISTOLA CXV.
Nam ubi oiSciuiii luum non bene servasii, filias N. AEBATISS.C DE DIDENKIRKIM ADRILDEGARPEM.
loas per adjutoriura consilii tui adjuva, et in motu Petil ab ea commoniioria verba quai animam mam
misericordix super illas esto, sicul congrua pluvia cedificent.
super gramen ascendil, el mullura fruciiini provo- H. de S. Ruperto magislr.e, tliviniqiie luminis
cai; et prudeniior per poenitentiam et per miscri- gratia illuminatx, N. de Didenkirkim juxta Bonnain
cordiaui flliis lucis, scUicet perditis atigelis, eris, Kbbatissa, licei indigna, tintilla tttnix, el indigna
5S< S. HILDEGARDIS 35«
dignx, orationis iftstaiitiam, ei debilre scrvittrtis A feral. Qnomedo? Cum eiiiiii homo carneni smim
fierseverwitiam. moderaie pascil, feeioset mansnelos mores bahct;
Deveslra pictaie et humiliiate tantn confiJens, ad sed CIIIIIin nimiciate cihoritm et conviviorum vivii,
vos misi per prxsenlium latorem has littcras, eo iiniimquodqiie nocivum vilium in se pullulare facit.
lenore conscriptas, quatenns si liceat, alque ocnlos Qui atilem pcr immodcratam abslinenliam corpus
veslrx pietalis non offendal, nliqua mibi cnmmoni- macernt, semper iralus vadil. I11onitiibiis his bona
loria verha, qux nuiiiiam meam xdificent, cl qnre lerra esto, qnatenus fllias ttias, cninfleverint,conso-
mrhi mtmiam ad Deiuii prrebeaut, inalcr am.intis- leiis, et ciiin in irair. surrexcrinl, eas recte coni-
sjma, brevi scripto remiiiatis. Me cieniin cx bis pias;et cum rahidx fuerini, per te rcgulari disci-
corroberari, duin prxscns aderaiis, opporliiiio tem- plinx subjaceanl. Qux aulem se in oblivione a le
pore pi-Pposuistis. Prxterea si- iimpiins non aitdeo verlerinl, bas cutn liistorialibus verbis el cum ver-
rogare, ular tameii prccibus Chanariex, qux rcspon- bis Evangelii inter le et alios duos revoca; el si
debal Domino in Evangelio, dicens : Qnod etiam ca- liinc libi non obedierint, lu summo Magislro obe-
lelli edanl de micis qncvcdditnt de tnensddominorum diens esto, el memer esto Jacob, qui duos Glios
suorum (Matth. xv). Eadem fidei itevotionc vos se- Joseph ciiui benedictionibus suis commtilavii. Nunc
euadari» ro»/), ut de mensa vestn, id esl de visione B ergo injtiuin bo«i studii lui considcra, ut cum fidu-
iHa qtia mnlta mirabilia frequenter videtis, mihi eiali flne frttaris, cl tit xierna prrcmia a sumrao
valde desideranti de snpradictis summalim appona- Magistro recipins.
lis. Mcmeniote qtiod pergamennm ea de caustt nu- EPISTOLA CXVL
per trartstiiisi. Verunilainen, quautttm in uohis est, T. ABBATISSJE ANTIJRNACENSIS ADniLDECARSEN.
stipplicando Denm rogamus Hl bonum qttod ctepil Cerla
cl bonilate fierixupit de quibusddm monaslerii ejut con-
ift vobis graittila pielatc perseveranle tuiludinibut, pragsertim an solat nobilet virginet
ttne couipleai. admillat.
RESPONSTJMIMLDEGARDIS. Hit.DEC.ARDi magislrx sponsarnm Christi, T. dicta
Hortalur ut cordit tui terram colal, ut suis til magistra sororum Atuiirnaceosiuii), suinuus suirili-
utilis. hus qiiandnque conjungi in cociesiibus.
lnquielam mentem propier lu-telenta toca, nt De sanciiiatis veslrai opinione celebris fama Iale
propter solliciludinem mullarum aquarum, qux pcrvoians qnxJam mira ct slupenda auribus noslris
fitiendo dcflciunl, habes. Lululenla enim loca illis insonuil, stimmxque religionis ac singularis propo-
smil qui yii-issiiudineinpessiinornm inoriim bahent, £ sili vcsiri exceHentiam exiguitati nosirx maxime
ct aqnx qux deficiunt. illis scilicet qui duri ct la- commenda-vit.Ktultorem namque lcstiraonifrdidici-.
pidi-i siinl, nec rivulis doclriure sanclx Scripltirx mus de seeretis ecclestibus plurhiia mortalibiis in-
inolliiinttir. Sed tti inira te dicis : Qux vel quid ego lellectu difficiliaet rara, vobis diviiiitus ascribi-n luin
sumrei qnimiodo talia perfcrre pesscm? Nuuc au- rcvelari, et qiueqne vobis agenda, non delibcratione
tem Sapientis viri hibulam andi. Quidam caveruatum liuroana, sed Deo edocenie oVdinari. Aiiud etiamt
locum fodere voiuil; scd cuiu iiguo et ferro foJcrei, , qiioddam de coasoeuidine vestra ad n*s perveiiM>
igttis de qiiodani-lapide in quem foderal evolavil, virgines videlicel vcslras fcsiis diebus pro orna-
ita quod idem locus perfoJi 11011 poluil; sed lamen niento eandidis quibusdain uli velaininibus, coronas
ille ejtisdein loci laiiiitdineni nolavil, et cum magno etiam decenler coutexias capiiibus earum desupor
labore nliquas cavernas in eo perforavit; el Uonm iniposUas, et his utraque parie et relro angelicas-
isle inlrase dixil: Ego valde laboravi; sedqirf posl iinagiucs inserias; in fionie auleui Agni liguram,
tne v.cniei, levitis me l-.iboiabit, qtiia sib>hxc omnia deceatet impressam -. insuper et digitos eaiuindeui
prxparaia iuveniel. Hie nenipe homo eoram domino quibusdain decorari «iinulis : qux oninia, ul credi-
stio laudabitiir, (piia opus siiuin UMigiiudineel lati- nius, ad amorem superni S|>oiisiJucitis, cuin jusium
luJiiic mtilto inilior csl qnam owis in moHi terra p>sit ut siiit lutiUereScum verecuridia se componeiiies,
qtix aratro siibvertilitr. tJeo quoque dorainus suus noii in lorlis crinibus, ncuoe auro, neqiie margari-
eura pro forlissimo milile co»puiat,qui exerciium lis, aul veste preliosa,
SIMIIH bene siisteniare potesl, et aliis ngricolis, qtn Prxlerea, et quod bis.oiniiibos non minus miran-
fruclum it» leraporibus suis 1U111I, etitn, proponil. (111111nobis videtur, iti coiisortunn veslrutn genere.
Quicunqtic enini priiis, laboravii, laborem illius qut lanlum speclabiles <t iugeuuas iHlroclttcere, quo.l
c.ivmsubseqniiur stiperemiisct. F.iber enim mundi nos pUurimuui eliara admirantur. Scimus lamcn
primo crearc ccepit, el posiea nviuislris suis sceun- vos hee ralionabili causa facere, cmn non ignoratis
dittn ipsuin opcrari dedii. 0 fiii» Dei, lerram mara. - ipsura Dooiuuun in primitiva Ecclesia piscatores,.
in temeiipsa coerce, ne ipsa sine frucluosa utilitate modicos el pauneres elcgisse, ac B. Peirura con-
fitiarum arescal. Cor eliattt tuum in nnura collige, versis postea ad fldem getiiUius dixisse: In veriiait
nec illud in immodcralionein inquietortim morum comperiquod non tsl persouarum aceeptorDeus (Acu
ligas, ne ftttas luas a le fttges. Tu quoqtte similis y) Veibormn insuper Aposloli non ituinemores ad
e*lo houx lerrse qnx freqtieiiter congrua pluvia ir- Ctnintnjosdiceniis: jVoa multi potenlei, non mutii
lutaUir, qnatenus bonas et delectabiles herbas pro- nobiles, sed iyn-obiliael conUmptibltia hujat ntujidi
;S37 EPISTOLiE. — EPIST. -CXVII. 538
elegit Deut (I Cor. i). Oinuia qtiippe prxcedentiuml A Bco dedicalinn. Quaproplcr decel per licenliam n
Patrum inslitula, quibtiS cunctos, raaxime spiri- pcr rcvelalionem in inysiico spirainiue digiii Dei,
tiiates, iuibrmari eondecel, pro posse noslro per- qtiod virgo canJidam vestem indtiat, in clara signi-
sectanlcs, vesira eliam justa el snncta omnino esse> licalione desponsaliot)is Clirisli, videns quod iu-
scimus. Tanta namque, o sponsaChrisii venerabilis,, tcxtx integriiati mens cjtis soliJetur. Considerans
consuetudinis vestrx novitas exiguilaiis nostrx mo- ctiain quis iile sil cui coujuncla est, sicut scriplum
dulum longe incoiuparabililfer excellif, atque notii esl: Habenl nomen ejus, et nomen Patris ejus scri-
inodicam admirationem nobis incutil. Igilur n6s; plum in frontibus ejus (Apoc. xiv). Et ileriim , se-
laniillulre profeciibus veslris iutime congaudentes,, quuntur Agnum quocunque ierit (ibid.). Deus etiam
de hac re l.imcn aliquid a vobis cerlius experiri i habel scrtilinitiin, scrutaliones in omni persona, ita
ctipientes, liileras nostras sanclitaii veslrx placiil quod niittor ordo super superiorein uon asceiidiit,
dirigere, humililer ac devotissime obsecranies, sicttl Satanas el primus lionio fecertint, qui rtliius
qnalciMis cjiis aucioriiale talis religio adaugeattir, volare volueriiiit quam positi essenl. Et qtiis bonio
(I gnilas veslra in proximo non dcd>gnelur uobis congreget omnem gregem suum in UIUIMI slabuliiiii,
rescriberc Valete ti in oraiiotiibus vestris memo- scilicet boves, asinos, oves, bceJos, ila qtioJ non
"
tes nostii eslote. dissipet se? Ideo et discrelio sil iu hoc, i.e tiiycrsus
RESPONSUM MLDEGARMS. populns iu untiiti grcgem congregaius, in superbia
elaliouis ei in igiioiuinia diversilatis dissipetur, et
Unliertt non debere qiwrere ornalttm, vrginet decere
vestescandidas; disceriiendas esse nobiles ab igno- prrccpue nehonestas morum ibi dirunipatur, cum
titibtts, ne se odio habeanl. se invicem ndio dilaninnt, qu.iiido allior ordo super
Fous vivus dicii : Mulier inira cttbiculum lalcni, inferiorem cadit, el qttando inlcrior super allioretu
ila quoJ magnam vcrccimdiniii habeat, qttia magna ascendit, quia Deus discernil popuium iu terra sicut
pericula horribilis lascivix species in primani ct in ccclo, videlicel angelos, archangclos, thronos,
iiiujierem suffl.ivii. Quomodo ? Forma mulicris ful- lioiniiintiones, cherubim et seraphim discernens.
uiinavjt cl radiavil in prima radicc, in qua forma- Ei hi omnes a Deo amnnlitr, sed lamen xqualia
tiun esl hoc in quo ointiis crealura latel. Qttomodo? noniina non habeitl. Sttperbia amal principes ci
1Hduabus partibus scilicet, in aliera parie ex parle nobiJes in pcrsona elalionis; el iterinn iilos odit,
iacturx digiti Dei, et in allera supernx pulclirilu- ciim ipsam inierimuni. Et scripium est: 0«UJIpo-
dinis. 0 qiiara ntira res es, qux in sole funda- lentes non abj tit, cum et ipse sil polens (Job xxxvi).
•nentiini posttisii, et terram sitperasti! Sed Paiilus C < Ipse atilcHi personns iion amat, sed opera qux gu-
apostolus, qui iu sumitia volavit, et iu ictr.i tacuif, slnui habdiit itt illo, skul Fiiius Dei dicil: Meusci-
ita-quod non revelavil quod ahsconstiiii fuii, hxc blts est, ttl [aciain votuntatem Patris niei (Joan, iv^.
aitendil: Mulier qux subjacet virili poleslali uiarili -Ubi liumililiis est, ibi seiapcr Clnistiis epulatur.
sui, ilti conjiihcta in pritna costa, magnani verecun- ct ideo necesse est ul illi homines discerttanHir
diam habere debet, sic quod non debet dare aut qui plus vanuin hoiioretn quam humiliiaiem appe-
revelarc prxconiura proprii vasculi viri stii ad alie- ttuit, cum lixc videret qtix illis superiora suni.
11um loctini qui ad illam non pertinet. Et hoc fa- Morbida eiiam ovis abjicialur, ne lolus grex con-
cial in verho illo quod Doniinalor lerrx dicit: Quod taminelur. Deus bonuni iniellectum hominibus in-
'Deut conjunxit, homo non. separel (Mattlt. xix), iu fnndii, ne lionieii ipsorum deleatur. Uonura enim
irrisioiic diaboli. Audi : terra sudal viriditatem est ne hoiito inootem appreliendal, quera movete
vraminis. usqtieJutn eam hiems superat; et hiems non polcrit, sed iu valle subsistat, paulatini discens
auferi piilchriludinem floris illius, et illa tegit viri- quod capere poiesi." lLec dicla sunt a vivente iu-
ililatcm sui floris, deinde non valetis se revelarc, iiiitte, et nott ab bomine. Qui audit, vide. I ei credat
quasi ntinqtiara artterit, qttia bieins illam ahslulit. ttiide sinl.
IJeo iiondebet mttlier se in crinibus suis sublevare, D '
EPISTOLA CXVH
uec ornare, nec exigere in ulla sublimitate coronx, A. ABB.VTISS.E DECROUCUDAL ADHILDEGARDEH.
et aori ttllitisrei, nisi in voliinlate viri sui, secuu- Ut Deum exorel, qitatenus pro excessibttsin officio
tlim qiiod ilii in recta mensura placuerit. I suo commism talh[acere possil.
JIxc iion pcrtinenl ad virginem; seJ ipsa slal in Amanlissimx dotninx II. divjnarttm ac verissi-
simplicilate el inlegrilate pulcbra paradisi , qtii inarum visioniitn sacralissimo mtinere diviuitus
nunqnam aridus apparebit, sed semper perniaiici itluslratx, A. de CrottchJiil, solo nomine abbatissa,
i:i plena viridilale floris virgx. Virgo non habci sttper effliicniissimtim perfeclx charilalis donttin.
tegmen crinitnn viriditatis s:ix in prxceplo, sed in Eloquia veslra, mi domina, nb illa sanCiissiiua
propria volttntaie stta per summam humilitniem se anima veslrn, nb illa celsiludine eoiiiemplationis
legit, qnoniatn homo pulchriludinem ariimx abs- vestrx, tanquam de verlice xleriioruni coUium de-
condet, ne accipiler eam per superbiam rapiat. fluenlia in profuiidissiinam cxteraruni convallcm
Virgines cotijunclx sunl in Spirilu sancto sancti- atiiiriarum, quasi itnber snper berbani, et qttasi
moiiix cl aurorx virginitnlis : unde decet illas per- s1illx supcr graraina riganl eas, iuttindunt eas, et
vtnire ad suiiinium saccrdoieni, sicul liQtocaiisltun gcrminare eas f.iciiint geniicu sinc spiin, gcrtrii-
830 SJ.HILDEGAUDIS 340
uare eas facluul supeniorura desideriorum viva A stiinma lande de turribus luijus civitalis ita con-
germinn, usque ad ihronum glorix summi Dei miro siitulx sit; turris civilatis islius eh irilas cum con-
odote prosilientia. Opto igilur ego, ancilla yestra, cordia est. El quare turris nominaturf Quia de
lillerns veslrx sanctilaiis iniueri, et alloquio dul- altissiino Deo ipa fons saliens omnem terrara clr-
clssimx consolatinuis vesirx tanquam levis attrx cuiens fluxit, qnoniam ipse Dens omnes creatoras
flalu refoveri. Nam, mNmnler el domina, omnis - in piena charitate ita disposoit, quod nulla neces-
spes, el securitas, el refugium, ac tulela mea, in sitas in eis sit. Unde disceqnod sancti homines,
vestra post Deum maiernitate dependel; ideoque in qoibus charilas habilat, in nuHa necessitate de-
od vos sola rccurro, el me consilio et auxilio vestro ficiunl, quia corda eorum mansuetudine et' pace
post Christuin commilto. Posco igitur iterum sup- velut fluenli odore balsami circumdanlur, qnnpro-
pliciier, deprecor misericordiler, quatenus pro me pter et antiquus serpens eos discerpere non poiest,
Peuin exoretis, et quid mihi agcndutn sit pro plit- quoniam ul fetens odor ab odore balsami segrega-
ribus excessibus ineis, quibus et in onere nominis tus est, ita diabolus charitatem fugil, el in cavcr-
[(. muneris] mihi impositi, seu in aliis transgres- nam ab ea se abscondit. Ubiciinque atilera sancti
siotiibus delinquo, ut supra deprecala sum, benigne homines, in quibtis charitas non haliitat, in no-
insinuetis. Timeo enim el valde pertimesco nie' B mine Domini congregati sunt, civitali qux sine
off-nsair. Dei iucurrere. Valeie. turri est, et pnlcliris domibus qux sine celsitu-
R.ESPONSUMHILDEGARDIS. dine sunt, assimilanlur. Unde in hac confttsione
Commeridat illi charitatem, obedientiam et proprice pecnnia justitix atque regulx, quia firma habiia-
voluntaiit abnegationem. cula non habent, dispolianliir, ideoqtte eliam sxpe
In vera visione hxc verba, qux.propler admoni- destruunttir. Quoniam ul lurris civitatem ornat ac
lionem magnx necessiiatis ardenti desiderio a me sustinel, ila charilas omnes virlules. Milites chari-
qua-rebas audivi :'Valde gloriosa laus ubi fidele talis qui in turri positi sunl, obedienlia, iides et
inagisteriuni has acies habet, videlicet iilam qux spes snnl. Obedientia ciypeo circutndalur, qtiia
cunl clypeis ei loricis atque aliis armis custos semper subdiia esl; fiJes lorica indnilur, quia
tnrris posita est, ul conira illos pognet qui lurrim omnia bona qux in Deo sunt, qux oculus nunquam
ipsius desiruere volttnt, et etiam illam qux civita- vidit probat; spes autem coelum cum omnibos or-
tem suam probis miliiibus ila munit, ne muri ejus namenlis sois per fldem complectitur. FiJes vero
ab initnicis coinprehendantur, et ne hoslium ejus per obedienliam Deum semper aspicii, ila faciens
perfldis speculatoribus aperialur, ipsique non in- ut ei prxcepit. Deus enini charitas est, quia omne
terficianlur. Isli liomines in beaiitudine sunt. Qui opus suttm piutnesl; sed por liumililaiein de coelo
nutem sic qon facfunl, squalidiares ruslicjs sunt, descendit, ut caplivos suos liherarel, qui chariia-
qui per seipsos et per pecora sua villas suas sa- tem reliquerunt, quando ipsum non cognoverunt.
pientcr procurant, ne in pascuis suis deficiani. De Hoc per humaniiatem suam feck, et idem exem-
his dicenduin non est: Qtta; est isla quce ascendit plum nobis rcliquil. Quomodo? Qttando proprinm
per deserlum sicut virgula (umi ex aromatibut myr- voluntatem nostram in officiis hujus sxculi relin-
rhdf el thurit, et universi pulveris pigmentariit quimus, post vesiigia cjus ainbulamus. Quando au-
(Cant. iii) nec iliud : Quam pulchri tunt gressus ttii lem in nomine ejus in unttm gregem congregamur,
in calceameniis, filia principis (Cant. vu). Hoc est, quemadmodum ad aquilam alia volaiilia congre*
qui in exsilio htijits sxculi,,quod pcr deserlum in- ganlur, Abraham imitamur, qui popuium suum et
leiligitur, volunlali sux cotilradicit, et inomnibus regionempalrixsnxreIiqu.it, alque in aliena re
operibus suis suspirando ad Deum ascendit, sicut circumcisionem secundum prxceptum Dei perfecit.
ecripuim esl: Ascendit [umus aromdtum in conspe- Sed quandoperhominem qui nobis similis esl, prx-
ctu Domini, mortilicationem carnis sibi elegit, uiide ceptis Dei obedimus, in benediciionibus sicul slellx
et de fumo arainatum, et de morlificaliorie carnis D Cffilimultiplicamtir, velut eiiam Deus Abrabx per
omnes virmies in eo crescunt, quibus nunqnam angelum suum repromisit, et alienam rem seciin-
saturalur. (Ili qui lioc facit de stipernis angelorum dum incarnationem suam requirimus, pro nihilo
el sanctorum dicitur : Quam pulchri sunt gressus nos reputanles, ac in spirilali vita laboranles. Cum
tui, id est studium, in quo in ista moriiflcaiione hoc facimns, litrrim noslram probis militibus per
ambulas, filia principis. Sed ab ore prophetx isle humiiiiaiem undique munimus: probique miliies
nbjiciendus est, qui nec frigidus, nec calidus esi, sumiis, cum voluplatem bujus sxculi superamus,
iraia nec in terrcnis, i.ec in coslcsibus qni quain . el cum furorera ir» vincimus, ulique pauperlatem
laborat. Scd euni locustis assimilo, qux ncc ciini noslram propler amprein Cbrisii (oleramiis, et cum
volatilibus recle volant, nec cura aiiimalibus in inimicabilia bomicidia odii ac invidix a (iobis abji-
icrra recle ambulaut, sed qux similes turbini, ciinus; atque cum alios peccaiores stmiles nobis
qui cilo deficil sine ulili.alc vndunt. nop spernimus, nec injusla judicia super eos jud(-
0 iilia sacri nominis, attres luas apeti, aique camus, et cum super juslos atque iunocenles f:\l-
tliligenli corde proposita sigua hujiis parabolici suni testimonium nou quxriin.us. Hi pr.obi militc»
scrme-njs audi, videlket, qnam magna gloria ju suut (jui civitaleit) nogiiain updique cuslodju.ni, iu
Ml EPISTOL.E. - EPIST. CXVHI. JUi
tri nmms sanclx rcgnlx el conversaiionis nnslras A tiani lociiliouis ; imo etiam vinuin mteroris, qtto
ab ininiicis, videlicel odiosis ac invidiosis ntori- divina absentia tua me inebriari fecil, lantum uis
hus, non perfodiainr, et ne ostium pacis per cott- afflixit, ut non solum diclandi, verutn eliam vivendi
Iradiclioiiem repudictur; quoniam si hoc fil, clau- mihi faslidium generarit. Melitts enim mihi fore
tula osiii noslri rescratur, inimicique nostri in ci- crederem nunquam le vidisse, ituiiqiiiiin (e erga
yitalem noslram secure ambulant. El ne simus cum me lam benignam lamque inatcnia viscera geren-
illis, qui setnpcr erranli cordc sunt dicenies : Hoc tem seusisse, quam perlaula locorum spatia late
qttod hottiinis rationalilas'nobis ponilel eligit, no- separata siue mora Ittgeo le quasi perditani.Spero
ttfnn.s, q-uiaqnx nosponimits et eligimus, utiliora aiiietn Deo meo, et ideo mco, quia nihil habeo cha-
et jnstiora ilio stttit. Isli insidiatOres sttnt, qtii rius, eoquod nuriquani cxnulentam corpnrisliujus
civitalem uo.slram per insidias suas destrtiunt,qnia deponcre mcsinal formulam, priusqttnm.dulci lua
tjiix de antiquis et sancvis magisierialibus medi- visione ac mellifltia cotloctttione me fecerit lxtifi >
t-is nostris in jejunando, in vigilando et in oramlo, catam. Quod si, peccatis meis exigeniilius, non eve-
sive in aliis virtuiibus conslituta sunt, repudiant, neril, lamen in boc, ul pietati ejus coitfldo, speni
et volnnialcin snam pro Deo, qui ipsos creavit, nieani non fruslrabit quin me ibi le concedat vi-
eliguni. 0 filia sancliinonix, ntinc audi: Turris liia B dcre, ubi nunquam ab ipsius separemur visionu.
sine probis miliiihus vacua esl, et cuslodes civita- Quid plura ? Rogo autcm le, mater allectissima, ut
tis tnx obdorinieriinl, alque ila in inaqnositaiem, cum in cujus amplexibus jugiier commoraris, et
el luaxinie proptcr proprieiatem volunlaiis sux sub cujus umbra, ut hiiinuhis a fervore lenlatio-
ducli siint. Ideoque turris et civiias ttta tam aridx num et vitiorum requiescis, pro me deprecari di-
stini, qutul vix consisluut. De somno itaque luo gneris, qualenUs milii adliuc crranti et eum per-
surge, quia funes navisiux, qui constieludo sanclx quireiili, sed heul minimc invenienti, se invenien-
conversatioiiis sttiii, noiidtiin rupii siint;. sed in dum manifestet, et sub umbra iliius quem desi-
tnagna sluliilia mortim le occupanics, rttmores qni dero, me quaiidoque sedere faciat. Vaie.
tibi conveniaitl qu ris. Hoc libi non expedil; scd
RESPONSUM HILDEGARDIS.
sicui in deserlis habitaculis magni et parvi ntque
<\xci mures suul, qui veslimenia lioininuni corro- Gratittalur ilii quod tiam angustcun sil amplexa.
«htnt, ita per ha-c oinuis consuetiido sancta discin- 0 filia Dei, in pura scicniia fidci hxc verba ad
ditur. Majores niires inquielx mentes impietatis le dicta audi : Vox tnrtitrit audita ett tn lerru
sunl; parvi vero slultiiiam, qux a via verilaiis, _ nottra (Cant. u). Hoc est de Filio Dei, qui conlra
tioclurnalis esl, significaitl: cxci aiilcra vanitalem caritis jura ex imegra leira Marix Virginls naius
bujus sxcitli, qux a luce justilixcxca esl, oslen- est. Flores omnium virluluni ei ornamcnta omniuui
diint. Unde in Ev;ingelio scriplmn est: Omne re- pigmeniorum processertint, qure in se odorem
gnum in seipto divisum desolabitur (Luc. xi). Nunc suavitatis virtulttm habiierunl. Ilorlus enim hartiiu
aspice in quam iiiagno ardore Spirilas sancti plan- virtuluni iu peregriuo filio sttrrexit, qui ad patreni
tata sis. Quapropter et ministerio suo in te carere siium, scilicei oainipotenlcm Palretn, in se reversus,
uon vuli, el primam regulam B. Benedicli alio- peccaia sua confiiendo eucurril, qiieni ipse osculo
rumque magistrorum diligenti corde attenJe, til liumanilatis Filii sui suscepil. Et liinc vox turluris
uon pereas, sed itt in xtenmin vivas. Vos anlem, auditur, cum propter amorcni Dci niundum cum
o cuncli magislri, providcte ne stuliis agricolis illis voluniate nosira rcliiiquimtis, utctiara lurlur prx
similes silis, qui cum aratrtim pcr seipsum recte reliquis voiatilibtis soltts manel ctitn socium stiiim
ambuians vident, gaudium habeiil; cum aulem curve amillil. Sic tu etiara, charissiiria filia, fecisti
incidii, txdiura habent id reete vcriere; ct etiara quattdo potnpam hujus inutidi rcliqnisli. 0 quam
cavete ne Paterfaniilias vobis dicat : Inuliles mihi pulcbra calceauicnla lua, lilia regis, fuerunl, ciiin
estis, quia villicationem veslratn non recte perfici- |0 propler amorem Dci nrctam el augtistam viam spi-
lis; sed sollicite consiJerale, qux necessilas ei qux rilalis vilx intrasli! Undc, o lilia Sion, gaudc.quia
ndversilas suhdilorttm veslrorum sit, et cum otnni in medio cordis lui Spirilus sancltis habiiat. Con-
solliciludine eos proiegite. sidera enim quod cousolator litiis sicul lilium inter
EPISTOLA CXVIII. spinas te constituit, cum pompam el divilias sxculi
hujus, quas Fitius Dci spinas nominavit, habetis,
G.SANCTIM0NIAL1S ADBILOEGARDEM. spirilaletn vitam elegisti. Tu elianv, sicttt rosa in
Quam grave ipsiut [erat abscntiam. Jericho, in passionihtts conversionis lux rulilabas.
HILDEGARDI inalri surc sibi iuCliristo allcctissimx, Nttnc niiieui de te gaudeo, quia in te Complela sui.u
G. illa stia et vere lota stia , qttodocutus non vidit, qux de le audivi et desideravi; el lu mecutn
nec auris audivit, uec in cor hominis ascentlit (II gaude. Ego vero in vera optione oplo ut niuriis
Cor. n). pretiosis lapidibus ct inargnritis ornnlus fias itt
Qttid scribam vcl quid dicam tara unicx, tan- conspectu Dei, et in Iaudibiis omnis coelestis cxer-
qnam in Chrislo dileclissimx malri, penilus igiioro, cittisfias. Gaudc igiiur et Ixtarc in Dco tuo, qtto-
quia ipsa vis amoris onmem nlhi stisUilii scioit- niam in xten.um vives;
543 S. HJLDEGARDIS. 541
EPISTQLA CXIX iA suam libi porrigal, ut vivas in xiernttra, ubi sol
B. SACERDOTIS ADHILDECARDEH. . iioii obscuratur.
JEgrt fert quod proposiium deterendi iteeuli difftfn- EPISTOLA CXX.
lur, iptint preee* eximcit, « fisrwit i>j«kmd V; AD HILDE6ARDEM.
trantcribemlum. Excuiat te quod ians nec corpore, nec scrivtit iisi-
HiLnEGARDt niagislrrc sponsarum Chrikti dignis- laveiit.
- simrr, lt. Dei gralia, licet
indignos Dei sacerdos - Domin» H. religiene, sapieutia, disciplina, mo-
et pcceaior, iittimx dileclionis el omnis obsequii ribus, poslremo omni uiriusque hominis virtute
«ievotamccrliliidinem. . pienissim», itte suus per omnia V. in sexla cum
Tredel ine viix mex, quia replelus sura amariiu- Mariha laborare, in septima reiutegrari, in octava
dine, cl quia propositum cujus conscia es, vvrgo cum Maria jocundari.
sanciissima, exspeclando quosdam fideles amieos Quomodo me, domina dileclissima, ab aspectu
tueos, adhttc differo. Via mea, ut propheticis ntar et colloquio veslrx dulcedinis, mihi omni mellis
verbtSj undjquesepia est spinis el niacsria. Verum- sapore gratioris, tandiu subtraxisse poluerim, vel
lamen flagella qux per omnia erHiIiunl lsrael peni- interim lillerulis saliem visitasse vos distulerim ,
lus non renuo; sed quia cum lentaiione preventtim B * meraeiipsura satis adniirari nequeo ,
loliimque id
nou faciunt, ne siiccumbam, el ad fi.iiemproposili parvitatis inex desidix deputo. Vestmra etiara pie-
uon pervenjam vatde perlimesco: nOn qiiod ex tatem bujusmodi mea iiiconcinnilale, qttod absit!
consolalione lua, quam freqltenler aspicio, pluri- offendisse valde limeo, et merilo, quippe quein
in'lM eonftdens, cer meum et inier peccata et antea nec voce, nec habilu, nec facie, necduni
xruranas ixtiflcatur. Quapropter, virgo Deo de- etiam faraa agnitum, ul primum veni, quod factu
voia , nos omnCs posi, Deum ad Je suspirantes perdifflcile est, graiia vestri benignissime rcce»
siimmopere peiimus, quxrimus, pulsantus, quate- pistis,et statim vestri colloquii participatione, quod
11us a solitis precibus nullalenus desistas, donec magttum duco, recreare dignaia cslis. Veruin quia
locttin certura habilaiionis nobis, aut si id tibi len- poenitet, ignoscetis. Auinius eniin meus nunqurun
tatio in Deum videatur, salleni ntinc discretum re- non promptus fuil, facullas vero defuit. Promitto
ligtonis ordinem misericors Deus tibi pro nobis in- igitur, si quid promittere possum, me, si Deus fa-
sinuara dignetur. Ista Deum per te orJinasse non cultalem dederit, qiianlociits enieiijaturum. Inleritn
dttbium essc nos credimus; tu re experta es, Nihil aut oralionibus vestiris pro Deo mei miserrimi pec->
enim in icrris fil sine causa. Et idcirco sicttt ani- C catoris riiemor esse dignemini.
^ RESPONSUM HILDEGARDIS.
inara meam occiiliorum Dei jtidicio ab angusliis ex
parie liberabas, ila nos omncs per disposilum in Horfatur ctd contetnptum mUndi.
t,e a Deo modum liberare a dubielaiis errore de- Qui vita esl, tixc verba mihi ostendit dicens: Tu
btta peccatrix non diffugias. De cxlero litteras luas siinilis es aqox qux movetur in tempestate, et
et de his et aliis desidero. Prxlerca librum (uum qux iterum manel lii iranqUiliiiate. Vicioria tibi
iranscribere multum cupio. dicit: Libenler ingredere ad te; setl lu cxdis me,
quftido faciem menlis tux abscondis : ita quod
RESPONSUM niLDEGARDIS. dubius es, non habens volantes pnnnas in securi-
Animat eum ad proposiium tuum prosequendum. tate, ubi non cs in ainplexione contemptus raundi,
Hxc dicil Spiritus : Laude dignissimum est et 0 homo cilo veniet tibi resurrectio, si pulverem.
rairabile quod peregriuus ad patriam festinat. 0 cincris a te exculis dicens: Si non posstim slare
quam magnus hictus et mceror lunc oritur inter in sole, volo tamCn me abstrahere de luto pulveris,
cives et nolos. iliius qui cum ipso epulabanlur et ei vestem meam abluere de vicissitudiue niorum
luilebanl 1 el o quam valde erubescunl lascivi, hujus sxculi. Tunc columba dabit libi unguenlunv,
quod sodaiis ipsorum relinqujt vasculuni quod cum r( et vulnus tuum teigel. Nunc surge et vive m
ipsis portnbai \ Respice quod in ocnlo viveniis in xterniiate.
magno siudio prxvisus es, sicut mUissimus pater EPISTOLA CXXL
ovem suam requiril, Socii qui in laliludine otiosi T. MONACBl S. BENEDICTI ADHILDEGARDEM.
sedcnt, mutuain pacem haheni; fortissimus aulem Optet ejus prcvsentia perfrui aul saltem ipsius /ii-
miles in magnis tnrbiiiibus est. Sta in via. reclilu- tetis in Deo coirvbomri.
dinis, et prxpara animam luam ad pugnandiini Domiox sereaissirax ac vere bealx H. Spiritu
cum illis qui semper mililant in legaiione regis. divinx visionis decoratx.monachoruui S. Benedicii
Vide quia si aliquod volalile crabrouum a sociis inflmus, quamvis indignus sacerdos, T., devotx
suis recederet, et in alttim respiciens ad solein vo-i servitium obedientix cum omni humiiilatis sub-
lare jnciperel, oranis turba miiscarum irrueret ini jeclione. . - .
illud, volens ipsum oppriraere; sed soHegeret illndI Qui confidunl in Domino inttlligent veritatem, w
liimine suo, ne ipsura ullra viderent, et sic aufu- fideles in dilectione, elc. (Sap. i.n.) Hrcc sacrosancla
gercl. Tuuc omnis turba illa scanthilizaretur, elL dicta per os supcrnx sr-pieniix ediia multorum re-
sit. illud probtts milcs efficcrclur. Deus maiitim lationc vcridica in te fore cognovi et credo com--
M5 EPlSTOLiE. — EPIST. CXXHI. 546
plela. Qued enira sacris Scripturis testanlibus in- A , EPI8T0LA CXXII.
venio, fidelissime teneo, quod omne verbum im* B. AD IIILDEGARDZM.
possibile non sit apud Deiim. Igitur famam quant Peccalit gravalut iptiui peiit oralionet.
riiinore vulgante agnovi, qnamvis sanclas luas Amaniissimx ac desiderantisisinwc ddiriirix sux
revelatiooes non vhle rim, veram esse lion dubilavi, ac mntri H. B. peccator, post haue vilam fragileiri
Scio itaque in veritale quod quia fidutiam inam in el caducam perentiiler gaudefe Cuin Chrislo Do >
Domino posuisti, ideo verilalem ipsius inlellexisli, iuino.
et quia fidelis in dileciione illi acqttievisti, donum Beatum me fore exisiimo, si litteris Sanctilatis
divinx revelationis et Spirilum eoeleslis consoUr.. vestrx consolari promeruero; sed qttia prudenlis
tionis suscepisii, el pacem eleclorum Dei acqui- medici est srepius vulueratum hominem visilore,
sisli. Nunc vero quia omnipotcntis Dei misericordia et carnem superfliiam el pulridam resecare, ne
amplior in le esl inventa quara in cxteris morla- postmodum deterior fiat corruptio, si cauie el dili-
libus, ideo non lentando, neque superbiendo, sed1 'genler recisa non fnerit, rogo ul pro amore pii
solius Dei gratiam simpliciter per te deprecatuU, Redemptoris plagas vulncruiu nieorum crebrius
supplex rogo, ut tneinor sis iJlius vocis Dominicx, inspicialis, ul ntilluiu in eis per Dei misericordiam
Unum ex meis pusitlis nolite contemnere. Gonsitler» B el veslrum consiliiun vcstigiiim corrupiionis rema-
ergo ne liltcras inex pusillanimilatis contemnaa, ncat. 0 dulcissima mater ac desideranlissiitia, jatn
sed per amorem Jesit Chrisli prcces meas te oro diu desideravi de bacnlo meo venire ad vos. 0 dul-
cleitienter cxaudias, ct ut pro delictis meis apod cissiraa doinina, oculis cordis vos semper intiieor,
Deum intervenias, et sanctis luis precibus vitam vobiscum loquor menle el conversor. Scio qtiod
iiieain subleves, el negligenlias meas adraonere di- Deo meo peccavi in opere suo. Coguosco me pcc-
gneris per litteras lux correpiionis. Valde enim casse, orale prp me. Non qtixro lerrcniim lucrum,
iuilii est oplabilis correptio tux dulcissitnx cha- non rein Irausiloriain, sed graiiam Dei mei et sa-
riiatis. Ergo indignuin me judico munere tux lutem animx mex. Succurrite mihi. 0 qiianti milii
rharlx amanlissimo, sed credulilatis mex merce- sunt oralionum veslrarum continttata prxsidia. Ui
dera a te recipere cupio. Credo enim per Spiriium, igitur a desiderio meo oniniuo non fraudarer, do-
per quem ciincta prxlerita, prxscnlia et fiiluiai mina mea, saiisfacere ntihi volens, clicnlem hmic
perspicis, etiaro libi paiere secreta mei cordis. Vere cnni lilteris islis ad vos iniltere curavi, qui vo*
uunquam vidi diem mihi dulciorem, quani ut adI ttt domiiiani et malrein pio compleclitiir amore>
luam prxsenliam pervenirem. Mallem namquci Consolalionem vitx prrrsenlis et perpetuam beati-
nud-s pedibus incedere pro sola verborum luoruini ludiucm cum sanctis tribtial vobis Deus. Auien.
ouditione, et nimis jucundum mibi esset alque1 RESPONSUMHILDEGARDIS.
oplabile, si vel luas excellentissimas visiones, vel1 Hortatur ad pcenitentiam cujut vuriot gradus re-
aliqnas tux bcaliludinis litleras mererer percipere. fert.
Omnipotens Pater per virtulem sui Filii Domini llxc in vera visione audivi: Quiuqtie operaiioncs
uoslri Jesu Chrisli et per cooperationem Spirilus opus Dei in homiue habuil Prima esl quod hoino
sancli iucolumem le longo letnpore dignelur con- formatus esl, secunda quo.l spiractilum vilx acce-
servare ad correclionein sanctx sux Ecclesix. pil, lerlia quod iiilcllcxil quod operari poluit ,
RESPONSUM HILDEGARDIS. qtiarla quod boniini opus suscepit, quinta quod
Ejus desideria esse bona, el u( fortit tit in prcelio. maluin cognovit. Ilxc siinililuJo ad quemlibet ho-
Lux vivens dicit: 0 horao, rivuli fluum de met iuineni respicere potest. Prima vice inielligilur
ad viriditaiem mentis tux; sed tamen mens tuai quod liomo criniiiiiim suoruni citm suspiriis menii-
est iigata, et eliam acuta per vicissitudinem roorumi iiil, ila quod intitilia suut; secunda, quod a critni-
in tenebrosilate dispersi venti : et occullx cogita- nibits aiiquanttilttm dcclinat; terlia, quod ea con-
liones lux iu mentc tua interdum decipiunt te, et Q litendo aperit; qnaria , quod pcenilenliam agil;
guslus operis lui interduin langit le. Vultus aiitemi quiiita, qttod se malo nlienum facil. I.leo tu, homo*,
desiderioruin tuorum videl ad nie per gaudiumi in liis operibus qux Deus in liomine operalus esi,
ascensionis, quod nondum potes iu opcre tuo ca- fac limendo ei tremendo poenitentiam, quoniaih in
pere. Valde bona sunt desideria qux turritn xdifl- aliqua parle opus ipsius contrivisli. in audientia
cant in allitudine suavitalis boni odoris. Unde gau-- enira sacerdotis quandiu vixeris, et possibililalem
denl angeli propler opera faclurx digili Dei, quxt habueris, aliqttid laudis in gemilu el suspirio Dec
opera Demn gnstant, ruinpendo cibum neqnilix: exhibebis.
peccatorum. Nunc tu, o miles, esto fortis in prxlio» EPISTOLACXXIII.
quandiu vivis Ln corporc luo, quia iiiimicus tuus' , H. MA8ISTRI DE TRAJECTO ADIHI.DECARDEH,
non fatigatur, ct pugna non deficit. Talia sunt /« ciiminotribulalionit
excoclus, ipsius scripiit en-
opera tua, ttt milissiinus Pater super (e gaudeal,i pit refrigerari, et an tit in numtro salvandorunt
ci ul verbum ejus animara luam clarificet, el liti rescite.
igncus amator utigtienlum libi saltilis infundat ct II., salve, Christi nohilis sponsa, susceptnra in-
viridilatcnt floris sapicnlije. coritipix viix sponsalia. Quis, qualis, qutinius.,
«17 S. ItiLDEGARDIS JW
qnomodo, unde sim, sciticet II. magtster de Tra-, A in conspeclu ejus «ssistunt. Nunc aulem, o serve
jecto indignus, :«x prxsenti lalore habes cogno- Dei, in raeliore via parvx fenestellx in splendido
scere. lumine in te npparent, ila quod exoptando boiium
Christi bonns odor, quasi ungtienlum eflusum, desideras; in altera vero via in nigro lurbine occu-
de te longe laleqtte fragrans uostris indignis auri- palus es. Sed lu, o miles, cum ctara roilitia surge,
btts splrando inflavil, te superna visitanle gralia, el litrbiiiem hunc vince, quoniam gratia Dei le tan-
frequenli illusiratione sptendoris divini coelitus ita git el monet, sicul etiam in scientia sccreti lui in-
desuper irradiari, ut nonnunqiiam quarumlibet telligere poles. Sic declina a malo el fac bonum.et
causarum evenlus, el reruui exilus occulie dispen- Deus te requiret et in le qtiiescel.
salione Dei prxfinitos, per inhabifaiiiem iii te ejus EPISTOLA CXXIV.
graiiam libi concedaiur contetnplari, maxime ctim C B. SACERDOTUM IN RUTHDELIMODII AD
hpc tibi inslanter flagitaveris revelari. Qua de re BILDEGARDEM.
ego huinilis et dejeclus, variis doloribus ac mulli- Ejut precibus se commenditnt.
niodis advetsilatibus exagiiaius, nimirutn ineffahi- HtLDEGARDi Deo ramiliari el super hoinines hn-
Iibus propriis realibus id provocantibus, luis me, jus leinporis admirandx virgini, C. et B. sacerdo-
plis precihiis ex intimis commendo viscerilius, per B tes indigni in Ruthdelingun, sicnl coepit in Dei
iilinn le lesfttns, qoi le sibi proprio reconsignavit timore et amore persislere, ct lenebras mundi pcr
pretio, ul tnis jtislis laboribus, me ejns clementi viventem, quam aspicit, lucera incessanter illu-
iionitaii simlcas complncare indefeSso tabore. Sum minare.
"
cnim Iiuinilialus usqncqttaque, ct nsque in fincm Exstiltavinius el deleclali sumus in his qux dicla
ritrvatus, tanquam vas perditmn ct a facie oculo- suiil nobis, scilicet legalionem consolaloriam uobis
rum ejus projeciom, quia circumdedcrunl ine niala adfuturam. Et exspcctantes exspectaviraus et non-
qnoruin i;on csl numerus, et comprchen lertint me dum iulendisli. Unde conlristati snmus, graliant
iniqiiitates mex, qux supergrcssx sunl capul Dei prxstolantes, qui non deseruil in se speranles.
meum, sicul onus grave, el super hxc omnia su3li- Nunc vero quia miilere legatum nos libi jussisti,
riiii :qni siraul conirlslarelur, et non fiiii; Cl qni facti sunius consolati. Vcrum quia memiiiissc te
consolaretur, nec inveni. Unde non inani quidem cupiinus, Dco dilecta, qticniadnioduin ad vicissitu-
tenieriiate, nec supcrflua curiositatc sed tanquant diiiem iiiijtis inslrumcnli, in quo velut rttdes ac de-
in Caminoiribulationis excocttts xsluanti dcsiderio licati mililes versari ctipimus, recta spe propera-
ex luis cupitis rescriptis supplex et anhelus ex- iuus. Idcirco te, raater sancla, adjulorein in op-
specto refrigerari, desiderans ex ipsis lain superni portttnitatibus in tribulalione instanter pro nobis
(lispensaloriR de statu vel exitu mearutn angusiia- inierpeltarc, otVias nostras in le posl Deura confi-
rum prxfinilani seiitenliaiu animadvertendo expe- denlittni dirigat suppticilcr exoramus. Nec ista di-
riri, quam a le consilium sanilalis ex ipsitis inspi- riinus quasi iibs siiprninoJuin gravatos htijus facli
ratiorie suscipcre. Sed anle oninia ei pcr oninia pcenilcat, sed ul sanctiias tua aptid miscricordeni
ardenler silio ex le cerlificari, si landem in coeiu Deuiii consolatioiiem aliquam, qusm noslra peC-
salvandoruin me divinitas prxordinavii coiiipiitari. cata pra-pediunt, nobis infirmis, ne deficiamus,
Vale, gattde, vive, cl sii nomeii luum in libro oblirieat : dc qua libi diligeniius aliquid non prx-
Viix. suminnis insinuare, irao interno Jttdici niodum pe-
RESPONSUM HILDEGARDIS. litionis nosirx, qui scil qttiJ cuiqtte expeJiat vo-
Ut declinel a malo et facial bontnn. liimus cominitlere. Ipse iiaraqiie ail :Scit enimPaler
Mysiicum spiramen el vox Sapieutix sonat : vestercceleslisquid vobisnecessesil anlequam pelatis,
Dcus xlernus esl, el in scmelipso lioc consiliura qui singiilis congrua medicamina stiis temporihus
Iiabuil, quod magnuni opus facere voluil, ita quod iiovit, nec dcsiuil exbibere.IIoc taraen solum libet
oinnia miracula sua in illo per ralionalitatem so- D exclatnare: Vx, yx1, terrenx causx, quando coram
iia.renl. El in hoc anliqiio consilio valde deleclaba- viventeoculo ptitas abscondet se? De cxtero prx-
ttir, et optts suum plurima xdificia botii xdificari positum veslrum et sorores vestras.et omnes lecuiii
debuit, cl sic Detis hominein fccit. Homo atilem cominanenles in Domino salulaimis, et ul nosiri
tinago Dei esl, in qua Deus aureuiti spiracutuni pauperum suoruin memores sinl devote roga-
misit,quod in se duas vias in scieutia boni et tnali miis.
liabei, allera ccelunt suslinct, aliera malum osten- RESPONSUMHILDEGARDIS.
dil. Illa roelum susiinet, isia qttod Deus viriutera Ul currant ad Deum et propler eum [ortiler
polentix stix perfecit in aureo spiraculo hominis pugnent.
fulgeiit.btis operibus; ista atilem langit statuni ni- Lux vivens dicit: 0 fortissimi milites, qui in vo-
gredinis priini incipienlis m ili, quod cpuira pugnare bismetipsis conlradiclioncin bilinguiniii contradi-
voitiii. Et iii his duabus viis quinqite sensus lionu- citis, atidile: 0 quales illi stinl qtti in peregrinatione
nis cura sapienlia, scietitia, inlcllectu el voluniate, vilani requirunt, el qui in exsilio alieni junt partis
«J inagiium hoiiorcm comptitali sunt, sicttt eiiam illius, qiiani propler Deura reliqueruni. Mannscniin
01dincs angelortiin ad laudcm Dei posili iunt, qui operantium divitias scinpcr prxparant. 0 quauta
549 EPISTOLifi. — fiWST.' CXXVI. *2Q
est sanctiliis quaj iu niorllfera pesle venenum con-. A j RESPONSUM Hlt.DEGARDlS.
cnlcal! Unde in eversionc pcccali pulcherflos cre- Docet quatiler te gerere debeat erga ptccatoret.
scil, qui socitis esl angelorum. Vos auteni, o filiii Spiritus veritatis in mysiico dono suo dicit: Ho-
peregriiiaiionis, cnrrite et transite atl nie et mullas; minem iti se vulnera habentem et ea cttni oleo asper-
diviiias' vohis prxparate, qnia vos videl vivens ocu- genlem, sed tamen infusom vinum in viilnerihns
Itis, qui sempcr iu speculura colurabx aspicil. Nunc: suis suslinere non valenlem, medicus freqttenter
l.iboralc, et non fatigcniini propler txdium fallacisi cum misericordia ungat, nec fetentetn livorein in
ei parvi operis, quoniam Sol lucis vitam xlernam 1 illo esse sinat, quia lcpra per summnm iiiedicum
vobis prxparavit; et sollicite ad Deum currite, abstergitur, ubi sc horao sacerdoli oslendit. Mulii
qtiia dies ejus venil, ct hominem illum qui con- autem veniunl ad me, cum verbositate menlis sux,
strictusest propler dubielalem suam in multis va-. volenles sciscitari cum videnlibus oculis qux sit
rieiatibus.sicut undans aqua multisprocellis, sitiite. salus vulneruin suorum, et nolunt me tangere per
sic, quasi arborem qux non valet curvari sicuti liuguam stiam in diversis verbis sitdanlem. Et in-
virga, quia volunlas ipsitis ad curam stiam sollicitc, lerior mens eorttm non inlelligii me, iia qnod edu-
videt. Sed ipse boc modo seipsnm considerel. Si; canl consuetudinem eos absorbenlem in prxvarica-
di-
culpabile crimen in ipso non xsluat, curam sui; In tipne antiquorum vitiorum ebrietatis sux. Scd
babeat. Vos autem, amalores mei.currite ad me, cunt: Amaritudinem correplionis bibimus, el ini-
relin-
quia gemitutn vestrum video ut auruin lucidum et quitalem noslram exlersimus. El ila noltinl
ne
robusiuni, ei mentem veslrara Ixtam el desideria quere malas vias suas. Cerle lii debeni ligari,
benevolentix habenlem. Inirate ergo pugnam ut possint se movere per sxculares yias, quoniam
forlcs veniaculi. Qui enim iu exsilio sunt.non pos- iniquitates suas deserere nolunl. Hoino autem qui
sunt habere cenam vicloriam in corpore mancn- seinper cum dolore iniquiiatcs suas deseril, iia
non vull in sordida peccala sxpius demergi,
les; sed fugere debent peslilentiam naufragi mun- quod
noii est prxdiclo modo ligandus, sed in doiorjbits
di, et solidare columnam mentis sux cum angulari
non suis ungueudus iu quocunqiie loco sil. Magimseuim
lapide. Ideo, o forlissirai milites, faligemini per et dormicnles corripil,
vicissiludinein insirutnenti, quia Deus requiret inedicus vigiianlcs suscilal,
et in malis suis perseverantes occidii. Ideo, 0 111
agnos suos inter lnpos.
inodice, in his duabus partibus provide qtite sit ni-
EPISTOLA CXXV. cessaria nccessiias.
B. SACERDOTIS TBEVIRENSIS ADHILDEGARDEM. EPISTOLA CXXVI.
Ut sibi consoluloria verba rescribal, ei quomodo C Q
hit prteessepottit, 91101tub regimine tacerdolii re- FRATRIS S. ADS. HILDEGARDEM.
gere debet. Peccalis gravalut ipiiut le commendat precibut.
_Sacrx Dei virgitti venerabili sponsx Jesn Christi, Dominx H. malri spiriloali Fr. S eccbsix
B. Dci graiia in Trevirensi Ecclesia qualiscunque
fratrum exlinius, sed super omncs peccalorum sur-
saccrdos, qtiamvis sacerdotii dignilale indiguus, dibus obfuscaius, cuir. Marllia dapes spiriluales
seipsum.
Elsi oculis corporalibus vos raro conspiciam, minislrare, et cuui Maria gaudia vilx ccelesiis au-
hclare.
illa tainen nostrre anirax admiranda polenlia, qux
Gaudio gaudeo, 0 mater spirilualis, vos in con-
iraaginatio dicitur, quotidie vtilttts veslri serenita- Domitii Dci nostri graliaui inveiiisse, lam-
lem mihi reprxscntat, et jucunda vestri' recorda- spectu felicis aiiimx vesirx propter ipsius ad-
lione laiificat, et ad Dei lauJem me excilat, qui pademque veiilum absque lemporis illius fatigaiione ignesan-
In diebus nostris dignalus est manifesla osiensione
cti Spirittis bactentis accensam habuisse. Yos igi-
alqueevidenli excmplo per vos declarare, qtiod sa- lur, 0 Dei, quia cum prudenlibus virgi-
cra Scriplura quotidie recolit, hoc scilicel quomodo nibus synimysta castitatis inlcgritale polleiis , oculumque
Spiriius sanctus castarum lumen animartini in an- r»
D coulemplaiionis circa diviuam clarilalem fixtnii
tiquis Patribus atque in sanctis Dei apostelicis ho- jugiter babelis, pusillanimitatis mex precatur devo-
liiinibus indoctis mirabiiiler locutus sil. Videlur ut faciem Doinini,quara perversilalis cauteriatx
lio,
enim mihi quod vos cum Pelro voce David dicere nimis
exacerbavi, vcstris justissitnis orutioitibus
:
possitis Quoniam non cognovi lilteraiuram , in- pro rae placare curetis. Certus eniin suni
troibo tn polentiam Domini (Psal. LXX).Per illatn uoster quia Dcus
rcfugiuin el virtus, vestrara pro ine iibeuter
iiaque pix divinitalis clenieniiam, qux sacri vestri dignabitur exattdire deprccalionem, ut
intima pro sua pie-
pecloris clarissimis suis radiis inusilato (ate
nioilo peiluslravil, vos obnixe deprecor 111veslra animahlasphemix spirilu per qitem iiiinis jufelix
mea circunivallaiiir longius fugalo, tnilii-
oratioiie me miserum pcccalorem adjuvare vclitis.
que propler vos justiQcalo 11011 in xlernuiii dct flu-
Rogo eiiain ulper coiisolaiionem diviitain, quoiiiain ciiiaiionem. Sed et hxc a largifltia vestra houiiale
supernx visioni freqtientcr iunixa esiis, niihi con- deposco, ul per prrrsentiiiin liiierarinn
solatoria verba rescribaiis, el quomodo bis prxcsse vcslrx saticiiiatis liltcras portilorcni
parvituii raex rescriba-
possim quos sub regimitte sacetdolii regeic dcbco, tis. 1 Veslris sanctiiiionialibiis monasticx religionis
bciiigue insiiruciis. Yalete, scrvairicihus lot de uieditile salulationes ei ura>
85* S. HILDEGARDIS 3S2
liones quot stint iii donio Dbmini xiertrx ~mansio- A sanros lempli nuntiis Babyloniorum apcrttit, Deiim
ncsi Valeie., - iti boc gravilcr ouVudit. Beali illi qui nos pecca-
RESPONSUM HILDEGARDIS. toresin tanlttm pr^cellunt, ut ccelestia rimeiilur,
l't ad Deumsuspiret per panitentiam. in viis suis spirilum discrelionis ex his per lenta-
Mens tua ut ales circuit, cl unamqiiatnque cau- lionem magis quani per revelationein, Deo daule,
Sain"iii qua vadit disponit ct dividit. luitiuiir eniin provenlum profecerunt, prxslolentnr, el inferius
' tuuiii cousecrttlttm
iuii,qiiia gralia Dei te ila im- etiam apud hoiriines de visionibus stiis discant qux
buit, qttOd Virlules et alia multa bona. capere po- proferant vel qux rcticeanl. Sic namqtie, Deo do-
tes. Qiiidani vero ventosi siini, et de viriditaie el niiin ipsorura per liuniilitatein disponenle, quxdant
liitmiditate lCrrx, ac de aere et Squis comprelien- subsigillant, nec ea proferunt qitx apostolicam ct
sioiiem p-r sensualitaiem habent. Deus nainque, ut ecclesiasiicam inslilutioneiii permoveanl. Hxc,
iibi placuit, Fiui dixit, in quo omnis crdalura in prudens femina, aiteude, quia tnulier tiinetis beiim
generestto pt-ocessit, quoinodo scriplum est: Semel ipsa laudabitur. Dicjtur quod elevata in coelestihus
tbcutut Detts, duo licecaudiri, quia potestas Deiest, multa videas, el iriulla per scripluram proferas,
et libi, Doniine, misericordia, quia tu reddes uni- atque modos novi carminis edas , cum nihil horuni
c'n'due juxta opera SUct(Psat. t%i). Nam per jussio- didiceris. Super his nequaquam iniratntir, quia non
iietnsuam Detts ointiia creavit, et hoc Seiuel feoil, excedunt mundiliairi et sanctimoniain tuam, sitte
qurindb Fiat dix.il; et in lioc etiam diio intellexil, quibtis lalia ab Jiotriine non capiunlur. Scire aiilein
scilicei qnia tnagna polestas fuil, quod Deus bo- possuraus quiJquiJ ibi de sanclis revelatur, innuat
inini letjem dedil: unde et illi qui omnibus domi- gloriain ; quidqtiid hic abesl agilur (25), exignt hu-
iniiur misericordia, quia per incarnationem su.iin niiliationis formain. Nos autem quamvis a le longe
redJit qtix reddenda sunt, quotiiam unicuique pec- posili simtts, flduciam in le habentes , quxdam a
cata diniiitii qui ea per pcetiilentlain videt et te peiimus, scilicet, qtioniara plurimi (26) conten-
cbgnosci:; sed qui ea nec videre, nec cognoscere dunt quod paternitas ct divinilas Deus non sit, quid
Vult, ejlcil. ac enin in reclara relribulioneni operuni iude in coeieslibus sentias, iiobis cxponercel trans-
stiorurii initlil. Primuin enim angeluni qui se in- inittet'0 non differas. Valeal dilectio tua.
JiistC exabavii, in lacum miserite Oeus strdvit.el RESPONSUM HILDEGARDIS.
etiam primiim hoiuiuein propter stultitiam vaox iit visione sibi demonstralum esse quod
Respondet
glorix in carcerera luijus mundi misit. Nam nul- palernilas et diviuilas Deus sit.
lum opus sutim vacitum cOnstitnit. Primus enim Q Egb paupercUla forma in fumo aromalum inon-
nngelus tnngnam scienliam et sapiemiam habuif, tis excelsi dico: Sol lumine suo descendit, et nral-
sed propter inagnam malitiam stiam bonorem Do- las indignationes vicissiludinum locorum illustral.
niino stto impendere noluit, et corruit, ac sit re- El sic, o tn inagisler, in magistratione mullos ri-
inaiisit. Ilomo autem per gttsttim cibi lapsus esl. vulos in scripluris habcs, quos inter alios interdiim
Quaprbpier Filius Dei Siicriflcium pro peccalo il- spargis, scilicet inler magnos ct parvos. Sed vable
litis se prifbuit. Uiule et bonio qiti per scieniiam ireraisco proptcr huniilem formam qttx in nte csi.
boni et niali se mrillinn peccasse recordatur, cnm Nnne audi: Rex in solio suo scdit, et magnas co-
ad Deum stispirat, dentio per pcenitentiam in Deo luinnas el.vnlde cleganies iu mngnis omameniis
renasciftir. Ttt autein, o fili, die ac nocte disce, ut coriun se slatuit, qttx sunt ornamenta ehoris ere-
iii xiefihim vivas. cta sunt, et qux otniiia iiidiiinenla regis in magttis
EPISTOLA CXXVII. honoribus gestabant. Tmic Regi pluctiil, et parvam
V. PARIS1ENS1S MAGISTRI TIIEOLOGl ADUILDEGARDEU. peniiam de terra levavit, ct illi prxcepil itt volaret,
sicul idem rcx voluit. Penna autem a seipsa noti
Quairit a sattcia Hildegarde an dici possit,quod
paternitas et divin.tas Deus non sil. volat, sed aer eam poiiat. Sic ego non suin im-
Dominx 11.eximix virgini Chrisli, V. Parisien- D bula humana Joctrina, nec poteniibus virlbns, uec
fiis hiimilis et indignus raagisler nomine el loco ciiara xsluo in sauilale corporis, setl in adjuiorio
quo fiingiiur, oralionein, ct quidquid .lantx sancli- Dci consisto. El dico tibi quomodo in vera visione
latis cl nobilitalis personx condignuiri censettir. edocla sum, qttid palernilas el divinitas sil, quo-
Quia lit, dotnina, ancillam le fecisti Cluisti, ipsc niam ego a te percepi hoc pliiriinis necessariiuti
lc super le elcvavit, el sccreia libi virginalis thala- csse: qualenus veracilcr in vera fide roborentur.
nii adliuc iu carne posilx revelasseex parte credi- Naraad verutn ltimen vidi et didici vigilanler ct
lur, u| una ex his credatis, de quibus caniltir: In- aperte videndo, quod non per me in me requirendo,
Iroduxit me rex in cubicuium suum (Cont. u). Sed quod . palernilas el ' divinilas Deus est, quia liomo
qiiia prophelica el fidtiis aniiiia dicit et ingeininai: hanc poiestatetn non babet, ut de Deo dical, sicul
Secretum metim mihi, secretum meum mihi (Isa. de hunianitale hominis, el sicut de colore facli ope-
XXtV);cl Ezechias rcx, qui cellas aromalura ct the- ris de manu bominis. Vivens ergo lux in secrelo
(28) Foiie leg. ahscandiluf pro nbett aqitur. lus Purreianus, episcOpns Piciavieirsis , qiiamie-
126) llujus docuinx iH-xcipUusauclor fuitGifter- traclavit in conciiio Remensi stib Eugenio papa III.
5?& EPISTOLJE. — EPIST. CXXVIH. 334
verbo sapientix dicit: Deos plemis est et inleger, A de bis sentias rogo ut per scripla iua 'mihi re-
et absqne principio lemporum, el ideo nou polest nuiiiies. . ;
dividi sermone, sicul homo dividi potest: quoninm RESPONSUM HILDEGARDIS.
Deus lolum est et non alius, ac idcirco illi nihil De vqrrs dcemoniorum generibus el quomodo eot
abslraliendum aut addendum est. Nam etiam cl pa poss it superare.
tcrnilas el divinitas esl ille, qui est, ut diclum esl, Animatn tnarn in dtiahtis parlibtis vidco, scilicel
Ego sum qui sum (Exod. m), eto. Qui esl pleniludi- in altern ut nscendnl, in nltera ul maneat; sc.i
nein habel. Quomodo? Faeiendi, creandi, profi- Deus menletn luam colligil seciindtim voluntniem
ciendi. Quicunque enitn dicilquod paternitas et di- sunra et non secundutn luaro, et iJeo valde aflli-
vinilas non sit Deus, hic nominat puncium nhsqtie ctus es. Nam qttod a malignis spiritibus le fatigari
rirculo, illum qui xlerntts est neganS. Et qtiiCun- dicis, hoc in hujusmodi adversitatibus video. Acrii
qne negat quod palerriiias et divinitas Deiis sit, enim spiritus in quatuor parlcs divisi sunl. Priinii
Deum negat, quia vnliquod aliqua vacuilasin Deo pars in omni genere vitioritm incenJiuin parat, et
sit, qtiod non est, sed Deus plenus esl, et quod in per luxttriam horainein incerlum facil; sccunJa au-
Deb et Detis esl. Detis criim nec excuti, ncc excri- lem pars in omni inconslanlia volitat; sicut venlus
brari polest secundum hominem, qnia in Deo nihil B hac illac spargitur, et homincm in insanam iracun-
est quod Deus non sit. Et quoniam creatura initiuin diam immiliil; tertia vero velul in oslensione au-
habet, ex hoc invenit ralionalitas hominis Deuiu per gelorum el prophetix errorem facil, et in iiullis-
nomina, sicut el ipsa in proprieiate sua plenaest tnodis uno stattt permanet, ac in vana gloria per
rioiniuum. Nunc ilerttm audi, o homo, paupercu- jaclanliam et per conlumaciam homines Ircdil. SeJ
lain formam in spirilu lihi dicenlem; Deus vtilt ut quarta pars ciiin aliis prxilictis partibus versatur,
recta itinera facias, et ul illi subjeclus sis, et nt et in niubiplici divcrsiiate est, et nou multum ma-r
etiam vivus lapis sis in lapide angulari et de libro ledicla, sed. mullum flagellosa in horrorc est, sed
vitx non dcleberis. ctnn hoininibtis libenter inoratur, et passionem ae
cruceni Domini fugit, et qttxdam bona in homiui-
EPISTOLA CXXVIII. bus suffert, ac ipsis in eisdem bonis moderationera
FRATRIS 0. ADHILDEGARDEH. abstraliit: ila quod suggeslioiie sua eos in majorem
alliludiiiem in iiienlibiis suis asceridere permitiii,
Deplorat Eccletia: per schisma scissuram, oralqite
tit pro ea stias preces interponat, pro se eliamqui quatit perfieere possint, et sie ipsos requieseere
i ria-monibusvexabatur. (P non sinil. Nam sancliliilein et prreeipue vaniiaiem
HILDEGARDI Jileclxjmalri, fr. 0.,filialis dileclionis non formidat, sed fortitudiiiem et stabilitatero in
obsequium. magno odio babet; et ul porci sitiquas propter pin-
0 mnler dilecla, quid facienl infantes, niiltiiiii guedinem mandueant, sic in delectationc ettiri bo^
qui eis lac prxbeal iiabeiilcs? Parvtili pelunt pa- minibus sxpe commoraiur, et quasi pcenas susti-
i:em el esl non qui frangat eis (Thren. iv). Sol neat clamando tilulal, cum ab lioniine fugattir.
Cuni enira homo fortitiidiiiem, et slabilitatern, au
qtioquc opposuit sibi nubeni, ne pertranseal oratio.
Quid ergb faciet liomo laugitidiis , quxrens salntis nioderaiionem arripuit, ab eo fugii, et clamai, et
remediuni, et non inveniens consolaiionis auxi- uliilat, et dicil: Ubj pascar ? et ubi cihos liabebo?
liutn? Ecclesia schismate vtilnerala.est per verluiiti Undc quisque boino paveat et limeal, qtioniain hxc
divisionis. Ecce hic, ecce illic, quod fuiurtim esi in pirs malorum spiriluum et ctini malo elcuin bonu
capite jam percurril in corpore, et non esl sanitas morari non fortnidal. Nam cum homo in sancliiaie
ubi gladius iste perlransivil. Quid ergo dicis, ttia- odiuin habuerit, magnam verilatetn iugreditnr, ac
ler honorala ? Pulas inveniri polesl qtiem quxri Deo et honiinibiis velttt illusio erit. St-J pa s il-
omnino necesse esl! Tandiu medicum deesse puio, loriim spirituum qiioinodo fugari et ligari pp<-
ilum vulneris pulredinem sentin. Accede ergo ad 'D teril?
inaccessibilem ; inlra ubi non patel omnibus acces- Cum homo in prima xtate quasi in prima bora,
sus; dic Dilecloluo: Quare obdormis, Domine? ctnn puer est, satictilaiem iucoapcrit, de seipso non
Foris slanl quxrenles te. Anima ttia. vulnerata cba- loqiialur, sed magislros et doctores atidiat, el sic
ritate non esi, si dissensionis gladio percussa est. diabolmn reclainaiiicm el ululautem tigat; sctl ih
Venial eis sanilas oralionis lux, ut sint nnum. El secunda xtate, quasi in tertia hora, oiini homo jn-
cum efludcris oralionem luam coram oculis Do- venisest, sanctitatem in tacilurnitate diu conti-
mini, ad nos regrederc, et qnid intus agnoveris, nealei taceat, el iu oiiini sollicittiJi.e t.l peif:-
uunlia nobis, quanlum ille concesserit, cujus ser- clione quod bonum esl requirat, ne in stiperbiani
mocinaiio cura simpiicibus est. Ilabeo etiam ego cadal, et sic diabolum occidit. Intenia autem xiaic
animara foedani, mullis ilineribus divisam alque velut in sexta hora homo diu non laccat; sed »
vulncratam, pro qua Deum orare velis charilalein inagistro in humilitaie qnod requireiiduiti est re-
tuam devotissjme exoro. Nam a malignis spiriiiluis quirjl, quoniam xlas illa in lasciviam non spargi-
muiloiies lam occullc qiiam aperle impugnor, qiii lur, et sicbocgentis monuoruiii mortuum apparel.
mc pliiriinura faligant et seducere volunt, el qitid In quarta vcro vetate , qtiasi in hora nona , eum
«55 S. HILDEGARDIS 55«
komo a Deo inspiratur, consilium a magistris ei A servitio iudtgueritis, prxcipiatis qttidquid vobisvi-
a sapienlibus requirai, quoniam tunc imbecillis in dclur. Sed et scripiis veslris per prxseiitera min-
calore virtdilalis carnis est, et Deo gratiasagat. Sed tium ileruiii consolari cupio. Deus vos conservare
priraa setas palienliam fugit, sed ipsa in sanctitate et Spiritu suo sanclo sempcr illustrare digneiur,
cum palieulia tota sancla est. Et secunda xtas ti- niiiiii;niilii venerationis oflicio colenda bealissima
morem Domini sibi non esse necessariutn existimat; mater. |
sed necesse est ui timorem Dotnini in sanciilaie RESPONSUM HILDEGARDIS.
iiabeat. Sed teriia xtas limorem Domini iibeuter Horltttur ad pceniteniidm.
habet, imo in sauciitaie Ixla sit : quia dubieias ibi De nimio cibo et de iinnioderalo potu vini immo-
facile subiutrat. Quarta vero xtas suspiria ad Deitra derala vitia crescunl, el caro etiam hominis sxpe
exlendit, et iili gaudia in omnibus adhibenda siint, langttescii, iia quod vix viyere polest. Postea (xdio
ne deficiat. Pritnus enini angelus in prima xtate, pcccatonim, quo.c ro illius faiigata est, quasi
velut in pueritia, per lasciviam cecidit et periil. In gravi somno gravatur. Sed diabolus eura ileronr.
secunda xlate, quasi in juventute, mulli Udelesel ad peccalum excitat, ac lempora poanilendi ei
infideles in ccelum se erigere volebanl, et a semet- proponit; et ita de torpore iilo idem homo ad pccca-
ipsis pluriina iri sermouibus proferebant; undCce- B tinn evigilat, el hoc viiodo diabolus eum sludiose
ciderunt. Et in tertia xiate, velut iu virili forliiu- peccare hortatur. Multi etiara homines per dccep-
dine, prOphelx venerunt, et cum magno liinore iienem diaboli poeniienliam peccaloruin suorura
Domini dixeruiit: Non nos in his suinus, sed to dilterunl, et sic in perditione inveniunlur. Quando
Deus;et sic perseveraverunt, ac omncm ierram atitem bomo pro peccatis suis suspiral, cuui laude
gaudio replcverunt. ln quarla xtate, qttasi in plena kBgelorum conciuit, et cuui bona operalur, sicut
slabililate, plures et plures vinules per ittspiralio- sol fiiliuinat; sed cura ipse ornaraenla hxc incipil,
nem Spiriius sancii per homines in sludio bouo- diabolus cum niagna lempeslale desperilionis su-
rum opertim surgent; el sic niuiidus deficiet. Tem- per eiiii) cadit, qui euni etiam malis consiliis ad
pus autem hoc nondum hoc lempus habet, ul ju- pecciQdum prius excilaverat. Ilotno autem ille
dicium universilatis pariat; sed tamen oinnia publicanos elpeccalores atteiidal, et quanlum pec-
genera dxoioniorum magno studio errores in ho- cnverint, el qualiter per p"oeiiileirliani surrexerint,
ininibtis faciunt, quia liment ne superenlur.. Tu et quomodo poslea cohinina coeli facli sunt, vidcat,
autem, o lioino, qui in juvenili xlate es, in stabili- el ita loricam fldei el galeara spei se indiial, ac
late sla, et verba philosophorum ei sapienliuui ac iiiimicos suos ila superei. Tu aulem, serve Dci,
iii Spirilu sancio loquenlium audi, ut iu xertium vide qtiod in infanlia tua deliciose, 61 injuventutc
vivas: Sed et hxc dic: Illa vis qux me hoiuinem tiiaciim poccalisgusliis chrnis vixisli : unde mrnc
creavil, liberet me de aeriis spiritibus; el igneus fatigatio peccatprupi libi sil, el bona opera operare
ainpr qui nie indeDcientem vilatn consliluil, noii incipi! priusquam uinbra htijus vilxa te inclinelur,
sinal opera iuca ctini illis misceri. ulcum gaudio respondeas voci tibi sic dicenli: Tn
EPISTOLA CXXIX. herlus in quo oculos mcos pascerem.esse debuisli;
It. DECANV S. MART1NI MOGCNTlKI AD HILDEGARDEM. scil non es, quia iaiililes herlix, et spinx, et tribuli
ilii creverunt, qux omttia utiles hcrbas suffocavc-
Optat eam videre, teque ejus' commendal
oralioHibus. runt. Has cum acutn falce per pcenilentiani abscide,
HILDEGARDI rcvereiidissiinx doininx »cdileciissi- et filium illum qui in Evangelio legilur imitare.qui
mx matri, N. de S. Martino Moguntinx Ecclesix iu se reversus ad palrem suuin cucurril, qui eura
decauus indignus, tiiodicuin id quod esl. in gaudio suscepil, el qui per humanitatem suam
. Necessarium mihi non est scribere quanta vene- eura osculabatur. Semen etiam fructuosx virlulis
ralione meus mea sanclitati veslrx subslraia sil, in hprlum liiuin semina, et niuiieri perdilam drag-
quam sincera charitale vos diligam, quam paratus p main quxrenii assimilare, ut supcr le gaudium in
subservire vobis, si dignala fueritis uli nostro qua- coelo fiai, qiiatenus eliam gemma in coelesti viia
licunque serviiio. Quatilo desiderio scriptis vestris lias, ita ut in xteriiuin vivas.
sxpius cousolari cupiain, quia splendor divinx sa- EPISTOLA CXXX.
pientix, qui vos intus iiliiiiiinat, bxc vobis revclat. N. ADHILDEGARDEM.
Ipse quidcin proposueram tnodo vidcre vosct vestris Fidei ipsius animtim suam, corpusque snum, lotamqut
sennonibusconsoiari; sed iiiflrniitale corpoiisprx- congiegaliotiem tuaiu illi commendat.
pedilus sum, et veuire ad prxsens noo possuiu. Venerabiii el dilectissiinx magi»lr:c, H., vascu-
Cum auiem dala fuetit opportunitas, Deo voleuie,, lo divinx eleclionis aplissimo, N. gralia Dei in quod
videbo vos;ct qitod scriptis a, vobis quxrere uoni cst, quidquid vaiet servitus unica cura oratione
ppssum, viva voce requirani. Inleiiin rogo, dileciis- assidua.
siiiia uiaier, ul orelis pro nie Creulpreiii ,ac Re- Spiritu et menie vos valere exopto, et pro slaiu
no-
demptorciu iiQslrinu, uisicad oinnein voluiilalemt omniuin rerum vestrarum devotis precibus die
6uani yitam n,ostraiii componai, quatenus sibi ipsii cluque pedibus Dei procumbo, Cbarissiuia, si or-
iu nobis compliice.it. Ettam rogo, st quid de nOstroi dinalio Del in hac vita nos SeparavH. insolubita
357 EPISTOLiE — EPIST. CXXXI. , 558
.tamen vinruluin benedictionis insolubiliter nos con- A A prxfers hoininis inicriotis. Tali virluti» decore ima-
glutinavii. Ipsiusnantque dilcctionis vicissiltidinem ginalur siniililudo genilricis ttix : cUm exemplo il-
a vobis exp»sco,ul mei meinoriam habcaiis in lius lanam et liuuin quxsisli, et slragtilatam veg«cni
orationibus veslris el saricto convetiiui vestro com- operimenliim aniinx lux lexiii.sti. Slragulata qnip-
ineiideiis, Qiiid plura? In fidem yeslram animatn pe veslis induiliir, cum virtute charilalis mullip!i-
meamet corpus menm, cunctamque congregalioitem cibus intexta figuris fidelis quxque aniiua investi-
nosiram coiniuendo. Valcal in xternuin bealiludo lur. Respiendel iu hac veste regia humilitas et ob-
veslra. edienlia, pietas et continentia, carnis castimonia
RESPONSUMHILDEGARDF. el mentis sanclimonia, denique mille millia meino-
Ut inlelligal quce sint utilia et quce nochd. rntis similia. Hac virlutum varielate circumamicla
Mens lua est quasi vallis, qiiando moiis. in te a dexlris summi Regis assistis, velul iiia propbelica
surgit, el ilcruin civiiatera te pulas xdificare, cuin regina, ubi iitxsiiinabilem sapientix thesaurura in-
aliqiiruii causam cum conluinacia daranas. Naui vcnisti. Unde lucis xternx candorcni quasi de abys-
qui edax viilnus qood in putredine fcedatnr, in ver- so mortalibus ostendisti. Audi igitur filia, el vid.e,
beribus vulncral, venenitm ntistiim sanguinc cdu- el inclina aurein tuatn, ut quia charilas in proxinvi
cit. El hnc non prodest. Sic esl meiis illius honiiuis B ] dilectione consistit, per tux oralionis auxilium ve-
qu.iin nulla re parcere vult. Donus aulem medicus niale sentiani quidquid in me minus invenio pcrfe-
vuinera ungit. Sed neglig-ntia homiuis est velui ciinm. Indnbilaiiler eniin cognosco te ab eo specin-
venitis lurbinis, et furor ejus ut magna '.empeslas. Kus andiri, in cujus contemplalionc sxpius te con-
Nimc ergo iutellige qux sinl tililia et qux nociva, iBigit imn-.orari. Rogoeiiam, salva gratia lua, soror
qttoniam qnxdam lerrenx creattirx hahcnl siraili- etdoraiua, ul r.liquid de coelesti adnioniiione mihi
tudinem operum homiiiuin. Nara volatilia suitl ad iransmittas, ul per hoc ttix sancliialis menioiiam
lioininis benevolcniiani, pccora ad ejus inlelligen- cordis mei oculis anleponas. Quid plttra ? Corpore
liam, bestix ad cjus sapicnliam. Verra.es aulem absciis, spirilti prxsens le saluto, obnixe oraus ul
quos sudor lerrx ejicit, respii innl ad mult.is cogi- IUIi peccaloris memineris qux gressiim mcnlis cuin
tationcs lioniiiium; incnngrui vcro vennes ad mali- Aposiolo semper in auteriora cxiendis. Vale.
gnitaiein eortini, vcnenosi auiein aj iracundiam, RESPONSUMHILDEGARDIS.
ferx autem ad ncgligcniiaui operuui illoruui. Aspi- Sub parabola docel in hoc sceculo Inborandum esse.
ce ergoad Aquiloueui, et vide quoniodo lempeslas Umbra mysteriorum Deidicil: Yenlusflalel aerin
ut fuiuus iu nubes ascendil. Sic suut opera boiiiiuis vieissitudinera vadit, atque nubes coinplicaniui-, ita
aliqnaiido inulilia. Sed homo qui undique circuin- " quod aliquando lurbidx, nigrx, candidxet purx sunl.
spiciendo beue vigilvt, toiiitrua abstrahil in bene- Sic tu facis, o ntiles Dei : nara in sxculari tristitia
voleutia ci in mili scicniia sua. El isle non sitbel- aliquando es, ul iuflanle renlo, el in voluplaie mul-
laior iu jactu lapidis, nec negligens in venlo turbi- larum insidiarum diaboli, quasi in vicissitudine ae-
nis. Sol luccl, unde homo uiianiquamque rem cum ris aique in iitqiiietis inoribus tuis, velul iu nubibus
inisericordia uiigat, quia fabricalor qui fundameu- se complicantibtis, ila qttod mores tui interdutn s-.inl
la sua IIOIIrccte pouit, instrumcnla sua dejicit. squalidi in tiirhiJincexterrUi iu nigredine, suaves in
Prxvideal ergo homo quis sil casus. Qtti suspiriuin eaudore, alque utiles inpuriiale. Utideaudi. Quidain
habei, ille tolerandus est. Qui vero Deum coulem- doiiiinus de nipnte magno siabat, et servos suos vu-
nit, corripiendiis cst, si prodesl; si non prodest, cavit dicens : < Debilumvestruinreddile. i Alter att-
ad boc opportiinuin teinpus quxratur, ne ille mo- tem coruinJem servorum coram eo slabat, alter vero
rialur. llouio autem per semetipsum operetur, elL sedebat. Et qui stabat respondil : « Duminede lon-
animam suam illumiiiet. Meus vero -qux homici- ginqua regione exsilii veni, ubi diversam vicissiludi-
dium non xJificat, homicida non esl; sed si caus.ii itetii iiioruni in muliis crirainihus et peccatis didici.
illa evenerit ciiui opcre, semper lugeal, et ad Deum [j 0 vx quod prrecepia lua sic prxlerivi I Unde per
anbelel, quoniaiii hoc deslriicliiiu est quod Deusi iiinoreiu amoris lui juro quod in oinni corde meo
xdiUcavit. pnenitere volo. Sed tamen solero luum, lunam et
EPISTOLA CXXXl. stellas in magnis honoribus semper amavi. i Kt
H. MONACBI MtLENRRUNNCNSlS ADHILDEtiARDEM. Douiinus ejus ipsi respoudil,: < Serve bone, respon-
Ul dliquid de cteletti admonilione tibi transmiUat. stiin tuum, me circutiieunte rola , sic accipio di-
HILDEGARDI olivx speciosx el margarilx pretiosx,, cens : Ego qui siue inilio et sine flne vivo, ic in
II. solo iiomine niouaclius in Mulenbruniiiin, cumi magnis hoiioribtis supra oinnia qux araasli ponere
aidenie lampade coelesii Sponso obviam ire. volo, nec mea possilililas le conderanabil, quia per
0 quam pulchra esl catta generalio cttm clariiale; ; puiiiilentiani vocasti me. > Servus auictii qui sede-
immortalis enim esl memoria illius, quia el apudI bat, sic dedignando respondil : < Sol luus me com-
Denm nola est et apud homlnes(Sap. iv). Ex hac lamt hussil, itina tua iite letigit, sicllx tux me compr. s-
pulclira atqtie beata geiieralione le, siimmi Regist scruui, capilli cliam capiiis mei de rore luo infetti
liliam, clarescenlibus virliitum indiciis patel exur- smil; cl pluvix lux super me inundaverunl; cl
iam; quippe quai in facic prxclari operis fornmni ideo ab bis oninibus iinpeditus lc inspicere uon po-
£SB 8. HILBEGARJMS 500
tui t uiute etiam heseie quid diccre possim. » Et A gitare neqttlvi, et eitam Iremnla mcnle tali tanla-
dom'miis ehis ipsi respendh t i Neqnisttme serve, que personx qtrldquaro scribere vix prxstimpsi;
qaaedo se4em, kuMm ei stellas constiini, nuni ad- seti neqne me dignium ad hoc existimavi. Proindc
julotii» tui indigtiiT-^Et qtiare mm erobescis quod st, salragratht vesifa,audeo,genu flexbtremensora-
rae iMitemere. iw responsis ttiis tangis ? Nam pro ironibtis vestris in viscerlbus Jesu Christi m; quani-
Itee lueruisti-ut maiiibus et pedibus tuis ligeris, et vis Sordldttm coirimilto, quantumque cooperanle
in teeehras wittaris usque dnm omiria reddas. .» gratia pro motlnlo desi lix mex potuero,, veslri vc-
: Attu, miles Chrisii, parabohvm ad le stiende. Do- strxque familix in Christo libenlissime memor
«linus Ula Deus esl, qui in nlliiudine illa vigilat, ero : et si corpore absens snm, cordeeidilectione,
quOd Deus ab ouinibus invocandtts esl. Nic homincs Deo ieste, vobiscum sum. Nunc ergo in memoria
in aimeniliene sua sie alloqnllur: Dc opcribus ve- vestra me reservale, ac Chrislo et S. Marix, protit
stris-jaeicarl debetis.Sed qiiidam in divino hmvore vobis confldo, assidue me conimendaie, atqne ver-
Jabdrarit. Qujduin autem in rcoleslia tttdii ierpe- tohi'consolationum vcstrarum secuu luni divinam
scunt.-£t qui Deurn honorant dicunt: De sugge- Ostensionem riie cohsotari studete. Giatia Spiriins
stioRe diabeli In casu Adx in peregrihatione ceci- saneti vbbiscum sil.
dimus, et in operibus nostrts itnilia vitia cbnlraxi- B IHLOEGARDIS.
RESPONpUM
fflHl»»quam tf-aiisgressionem Aebililer plangcmus. Prgmitlit ilti [uturtis cqntotatiqnes,, utpqte gni peo
Propler gtoriara autein ueminis tul prohriltiiniis quod ' ptaceat.
« peccatis nosiris nos abstinere vtesideramus. Atu- . Video quod Deus faciera suam a te non ahscon-
men henorem itium, justiiiam et Seripturas por te dit, sed cura flageliis suis le constringii, sicul ipsi
datas veneraii sumas in dilectlone. Et Dotninus qiiS placet. Itera in anlmam tuam et in gaudium corpo-
UiGowprehensibilisest, illos laudat, ac suprd niulta ris lut magnum lumien consolatjonis Dei venturiiin
*ona cbristiltitt, tiec eos damnat, quit ipsum pceni- vldeo, cnm ipse volnerit. Deus autem in tabcma-
temlo tnvocabant. Qui atilem in txdio divinorum cnlo tuo vivit, nec gratia ejus in eo obnubilata est;
tftrpeseonf, diciml: HoBortms rios afflixil, jiistiiia unde et anle Deutn in anima lua laudabilis eris.
tua nos Tiimeravll, miilliludo Sciiplurartttn (uartini qttamvis de hoc dubiles, quoniam victoriosus vir
nos suffocavit, voluplatem meniis noslrx viridilas Domino sno araabHls est. Sed et niysticum lumcit
«piritus lui evertil, alque effusio zelus tul nos fali- dieit : Terra qux pinguedinem germinandi habet,
fritvlt, tta quod in IxtHia te inspicere non possnmus-, mtiltos fructtis profert. Sed lolium ac cxlerx intttiL-s
«eo nes exeusare vaiemus. Et Dominus lllos dicil herbx se muhoties bis ingerutil.Sedaliquando quxdmn
tteqtthtsfmos serros esse,el quod in jnstitiis suis ad- lcmperantia cujttsdam venti superhsncterraraascen-
jutertt eontm noii indlgtierit, dicens, et cur non dlt, cujus vls talis est, quod inuljles Iterbas debili-
erafceseant tfuodipsuin in temerllate verboruiit stio- tari iiiducit, el lameu utiles frucjus noti lxdit, Nunc
Tiiiii iiiVadunt, unde et ligandi sint et in poenas mit- atidi: Quidatn honiines qui in pinguedine naturx
«endi, duiii oimria vitia sua in semetipsis xslimanl. sux ad quxqiie idonei sunt, liuic plenitqdini scien-
iii «Mlein, o miles Chrisli, bxc etiam adle Ipsnni lire quxdara inutilta opera per volupialem carnis
mletHge. Nara servus qul stabat, te signiflcal. Cuiii intermiscent; sed admonitio graiix Dei aliqiiando
enim U sxcirlo futsti, paucn bona fecisti : sed aJ- hos monet, am per Contrilionein mcnlis aui per n i-
iBOniiioSpiritos sanctt te cencussit, el ad bonum stUiam inibecilliialis, corporaiis infirmiiaiis el per
leconveriH. Caveautem ne sedentetn servum itni- simitia, ut'inala devitcnt, el bona opera faciant.
teris, seilieet ne dicas quod in regula sicut In sole Ilxc ad te Intellige. Deus ergo rorein de ctelo libi
ardcas, et ne magislerium quasi in Iuna contemnas, infundat, et in xternum vives.
ae tte de coinmunione fralrum luorum sicut iu siel- EPISTOLA CXXXIII.
tis tatigeris, atque rie admonitionem Spiritus san- V. WESSJOJSIEJISISADHILDEGARPEM.
ctl m irrisionem meritis tux quasi in rore inducas D Peccati* opptestus qucerif ou debeat nihuc a Deo .
et ne eorreptionem sicut in pluvia dedigneris; sed sperare veniam.
Dettm in bona voltintate et opinione semper araple- HILDEGARDI sajicix ac Pei ainjcx, sponsx Cbristi
vtere el amplectendo reiine et vives. V. Wessionensis calainus CQofracius, forma mali,
EPISTOLA CXXXIL esca diaboli.
N. MpNApHJ BE EPHAClSIEaClENSIS OHDUUS AD Scriptum est: Non habentes tcgumenta, anvple-
HILDEGARDEM. xantur lapides (Job xxtvj. Sed hoc, proh dolor I
Iptiut se commendfii oraifonibus, verbaque COUM>-> lempore ablali sjint de via lapides, qui yix iniqui-
luloria gb ea exposcit. lalis obsistant. Ccsserunl mo.iies-, qui superpcc-
Domlnx ac iiialri sux HILDEGARDI , beatissimre cantes cadaul; colles, qui profugos Cbrisli operiant.
ChriSti Olivx, ,N- peccator de Ebra, Cislei-ciensis Denudaja srinl apud Petim lurpia hominum faplj io
Ordirtlsinntilis moiiaClius, DontinoVivere in Domi- siio cprsu niediuni itcr habeiitia, nglloque medianlc
noqtte mori. certatim in lapidem offcnsionis el petram scand.ili
Nbscat dilectio vestra quod idco pauculas liiteras impingunl. Ex quibus et in quibtis, mi domiita, ego
vohis ntisi quia saiiciitali vestrx satis digna exco- desperalos qitotidie huic impingcns pctrx roniiriiiis
m EPtSTOLiE. — EPIST. CXXXV. 86?
et confracius, adhuc de Dei miscricnrdia spcrare A , supplico hutniliUli tux, quatenus arcana diviiiae
prxsumo. Per ipsain itaque Dei misci-icordiaui vos revelalionis de slaitt meo, prxcipue secundum inte- f
adjuro ne me vobis innitcnlcm abjiciatis, nec sper- riorcm homiiiem, mihi in minislerio lita? manifesia-v
uatis per eum qtti propier nos sperui dignalus es!. tionis ad doctrinam et cautelara spiriius mei exhi-
Obleslor vos per prcliumsanguinisJesu Christi, di- beas. Qiiod debes qttidein ex promisso, qtiia cum in
iecli Sponsi vestri, de cruce fluentis, pcr quetn vos • Iransilu meo versus Romam irem, hxc a tua chari-
subarrhavit ct sponsam assumpsil, verbis prxsen- taie impelraverim. Spiritus Dotnini persever&t te-
iittm deme narrantis pias aures inclinelis; et apud ,cum-,Amen.
ipsum Sponsum veslrttra soIliritanLes, quid sit quod
ine toties ad se clamaiileiirdeprofiindis nequiliarum RESPONSUAl HILDEGARDIS.
£i deiiito fxcis eripere dedignalur, si sperare ullc- Ut velociter surgal et a diabolo [ugiat.
rius veniam, si spiritum contribulatum el contritum Deus in arbore offensus est propter malitiosa
niihi largiri velit, domina, inlerila prece exquire, verba serpentis. Ttinc etiatn in pulchra formaiione
lilleris mandans qux videntiir deniandaiida. Vale qtta Detts liomineiii creaverat, bona scientia in ho-
jterum atque iterum. Hxc eadera iterans per Cliri- mine erubiiit, propler malam conctipiscentiam quam
slum ne diiniltaiis adjuro. 1 ille concupieral. El ideo quasi in aliena via Deus
B
RESPAONSUM HILDEGARDIS. illi clamavit : Adam, ubi es ? (Gen. ni) ac vestilum
Ut mentem ad bona reslauret, el justiliam esurial. dedil ei, sic in sc ipso dicens: Per ttinicam bumani-
In vera visione mysteriorum Dei scribo videudo taiis mex te requirere volo; et postea in sancla
ct audiendo et sciendo in uno modo. Tu autem , o humanitale sua hominem denuo recreavit, ila ut
homo, similis es nubi, quxprogredilur et regredilur, cuni ceciderit, per poenitenliam in humanilaie
cl qux iu hac tilraqtte parle aliquanluluin lucida Dei resurgat. Unde lu, homo, velocitts surge, ac iu
est, ct per quam laineu sol sxpius obnubilalur, ita tunicam Dei velocius te involve, et a diabolo fuge,
quod diulius exspeclatur quando luceat. El scriplura et ego in effusione orationis mex , quando aninia
cst, qttia ecce qui elonganl se a le peribunt (Psal. mea ad Deutn aspicit, libenler pro te orabo , ej
txxit). lloc est, qui diem scientire bonx liabeui, sel vives.
in alienam suscitatiottem iimtiliialis respiciunt, ac EPISTOLA CXXXV,
in varieiates lenebrarum qux auxiliura in raliona- V. HONACHI ET PRESBYTERI ADniLDEGARDEM.
litate non qurerunt, sed vanx sunl, arescunt, ncC
Ipsius sororumque preces petil, suas vicissim eis <
viriditatem in Deo habent. Adam ettim ctim plenus promiilens.
innocentix sanciilalis fulgeret, in prxvaricatione C HILDEGARDI amantissittix el in Christo honorabili
deprehensus est, iia qttod in prxyaricalione prxce- singulariter matri ci dominx, M. monachus sl sa-
ptorum Dei periit, cum diadema innocentix, scilicet cerdos indignus, modicum id quod est.
pulcherrimx filix regis, ab eo abscissum est. Nunc Si gloriari oporlet, imo quia gloriari licet in Do-
mentem luam ad bona reslaura, et aspice in foniem mino, convenil el me gratulari non in memetipso,
aqux salientis, et non require diversas causas in scd in Domino, qui niex indignilati (alem apud ve-
aliena donio, quia unaquxque causa qux utilis non slram sanclilalem farailiariialis graliam concessit,
est, arescet, quoniam a Deo plantata non est. qualcm mea humilitas nec mereri poluil, nec speT
Mens tua pura sit in Deo, el in esurie justitix Dei, rare prxsumpsit. Unde primum divinx niiserationi,
et in rccio itinere ei Deus suscipiet te. Unde labo- deinde vestrre dignationi grates ex intimo corde re-
res quns propter Denni incospisli et quos facis, tibi ferens, eo quod tam prrcsentein me benigne habttc-
sttfliciaiil. Sed iucnleni ttiam et cogi.lationes tuas, ritis, qnam el absentem veslra salutaiione digntitn
qttanlum potes , ad Demn dirige. Oraliones quoque duxeritis. Denunlio benevoleniix vestrx, qualcnus
oieas ad Deum semper pro le fundatn. omnes consorores vesiras el dominas meas vice
EPISTQLA CXXXIV. 1 inea saluiaredignemini, atqtieeasdem commoncatis
D
H. TRAJECTENSIS CANONICI ADHILDEGARDEM. ut fraternilaiis ei orationum solatittm quod milii
Ut arcana dhince revelationis de suo stalu sibi promiscruiit, nequaquam memorix ipsarutn depe-
revelet. reat, quoniam et ego qiianlum Dominus dignatur
Pauperis Chrisli pauperlalem in fragili sexu imi- modis omnibus feci. et facio quod eis, teste Dco,
ianti II., divilis Cliristi divitias exoptans H. Traje- spopondi. Confido etiam tn Domino qttod , vila co-
ctensis canonicus , salulem in Domino qui mandat mite, non cessabo pro vobis omnibus deprecans,
ul^
salulein Jacob. gratia Dei qux vos lam longe prxvenit, jngiter vos'
Spiriius Dei miro et inxslimabili quodam modo prosequatur, et conleral Satan sub pedibus vestris
in te ioqueutis et per te scribenlis experimentum ut et mea parvilas salulera quam non mereor vobis
in me ipso habere desidero. Absit a me ul uila du- cxorantibus obtinere valeat. De cxleris qux vobis-
hielas iu me sii dc (e, quia Spirilus Dei loquitur in cum secrelius conluli, cum opporlunum fuerii, scri •
te; sed magis cum admiraniibus admiralio, et cum ptis me certificare curabilis. Valete in Dominc
jdevotis devoiio, me ad familiaris experimenli desi- semper.
dctium monet et provocat. In huini.lit&,«ita«"f
PATHOL. CXCVII, .42
5C3 S, HILDEGARDIS Z6i
RESPONSUM IHLDEGARDIS A lus est. Adaugeat Dominusgratiain suam in vohis ct
In omnibus qui vobiscum sttnl, et facial ut In spiriiu
i' Sub quadam parabola hortatur ad cliaritatem, [ugain benevolentix
sceculi, et ainorem verce sapientia;. mempres silts apud Dotnintim, et no-
Stri, elmultorum, qni spem stiam in vobis posiierunt.
• Ciiare fili, parabolam hanc attd", qtiara in vera Salularia
ilaquesanciitaiis veslrx documenta exopta-
visione vidi. mns a vobis andire, e( siatnm vilx nosirx diliger»-
Quxdam nobilis ct puichra domiiA cubiciiliini ex ter a vobis inlelligere, el quidquid vobis Deus super
auro ornalum habuit, qtix frequenier tluas puellas hoc revelaverii, nobis dignamini rescribere; hoc
elcgantes vuliiis habenles seciim habitare elegit. scientes quod consiliis et monilis vestris pro posse
Multx aulem tttrbx dominam hanc videnles, faciem noslro oblcmperare decrevimus. Nam nobis injun-
ejus laudaverunt, ac cttm illa habitare voluerttnl. cltim est ut pauperibus serviamus, quod sine grave-
Qu.bus ipsa dixit: Muncra qnx vobis placeht, vobis dine tumulluantisanimi implerenon possumus. Qtia-
dabo, qua nec mibi, nec vobis prodesscl ut siniui propter, n vobis scire desideramus utrura nobis uti-
essentus. Nobilitalem enim el pttlchriiucfinemmeam lius sit ad clausirum nos recludere, an in tumultu
vulpibus et canibus et in irrisiones dare nolo. Sed isto perseverare. Deus vobis aperiat qttod sibi iu hoc
qtixdam rugosa imilicr rtibra et nigra facie huic mclius pla eat.
nobili dominre assimilare voluil, ac nobililatcm et
eadem RESPONSUM HILDEGAIVDIS.
pulchritudinem ipsius indigne lulit. Hxc
Ut Chrisli imitelttr exemplttm, qui ut verus Samari-
rugosa mulier super montibus ambulat, et in regio- lanus hominem qui in lutrones inciderat , curavit
nibus ac itt omnibus iocis curril, laudem el hono- per se ei stabularios, id esl aposlolos.
rem quxreus, et nemo illi dat; sed omnes dxtint:
Ista inqtiieta et indisciplinala a diabolo est, et ab ln vera visione vigilanlibus oculis in spiritu rneo
omnibus abigenda cst. Quxdam eliam mulier mer- hxc verba audivi: 0 fili, qui forma Deies, hanc
calrix de oinni arte ad sc coilcgit qux oculis pulchra propositionein audi, quoniain Filius Dei ad illos dixit
ad videndum sunt, el sludebat ut ea ignota et raira- qui apud se hoc dixerunt quod sibimetipsis elege-
bilia liominibus in visu et in audilu faceret. Poslea rant : Homo quidam descendebat ad Jerusalem in
vero crystallum pulchram et niinis pttram ad ignem Jericho (Luc. x). Hoc idem Filius Dei de primo ho-
solis posuil, qux de sole sic accendcbaiur, quod mine dixil. Qui cum per rumorem serpenlis, quem
luraen omnibus dedil. Unde etiam ipsa omnes aries per mulierem audivil, sensil qttod peccare poltiii,
stiasin modcralione habuit. Nunc, iili mi, primam n in opiione sibi hoc elegil quod per rumorem audie-
inulierem ei pttellas ejus altende; sed mulierem rat. Mensenim quasi vir est, el oplio qttasi femina.
rugosam omni sludio fuge, muiierem autera merca- SeJ quando hoino aliquam cattsam sibi elegeril,
tricem ad te coilige. Prima cnim mulier charilas camque pcr oplionem sibi atlraxerit, ipsam valdo
est cum puellis, vidclicel benevolemia et Iargilale. .amat, sicul el Adam optionem amavil quam per niu-
Sed mulier rugosa, rubeam el nigram faciem ha- licrem audivit, quia mulicr ei sic adjuncla fuii ve-
bens, amor sxcularis esl, qito turpi studio lascivi lut menli clcclio. Qtiaudo Adam hoc feceral, de vi-
liomincs ad invicem se complicanl. Mulier vcro sionepacis dcscciidii, et simiiis lunx qux deficit
mercatrix philosopbia existil, qux omnem arlem facttis est. Sed quamvis pcrcgriuus essct, lamen
insliliiil, et qux crystalltini, id est lidem invenit, Creatorem suum scivil, ac in illa cognitione lunx
cum qua ad Deum pervcnitur. Ego atitcm in Deum qux inlerdum crescit, simiii.s fuil. Et incidil in la-
confido quod cum iis parlem babeas, quoniam in trones (ibid.), quod proprictas volunlalis ipsius fuil,
qux ipsuui decepit, qttemadinodura lairo per sibilos
ignea cryslallo munera passionis et resurrcciionis dclositalis
Domini Deo oblulisli. homines dccipit, donec cos capit. Qui
eliam despoliaverunleutn (ibid.), scilicel eadem pro-
EPISTOLA CXXXVI. ] prietasab omnigloria quam in paradiso habuii, ve-
D
Itit lalrones homi.nesdespoliantessubsiantiam corura
N, SACERDOTIS ET HAGISTRI PACPERUSI IN LlITllERUlt
AD HILDEGARDEM. dislribuuni; ideo iinusquisqite homo qui felix erit,
fugial quod propria voluntas sua sibi elegerit, qux
Exoptat db ea salutaria audire documenta , paratus ipsi lam nociva est, qttemadmodum Adx, quod rau-
iis oblemperare. iierem suaui audivit, maximaque vulnera ei facit:
Doininx H. divini luminis splendore radianli, N. ita ul si sanari vull, ipsum cum magno suspirio me-
saeerdos indignus et magisler pauperum in Luthe- dicum qttxrereoporlel, quia eliam transgressioAdam
rum, scilicelin domo hospitali, cnm appartierit in peregrinationem htijus exsilii misil, ita quod in
gluria Domini cum eleclis sociari. scientia boni et mali vix vivebat. Quem nec sacrifi-
Graliam el benevolenliam qiiam mulli in vobis cium Abel, quod Noe per xdificalionera allaris per-
experli sunt sxpius recolenles, graiias omnipoienti fecil, ncc ministeritim obedienlix Abrahx, quod
Deo refcrimus quod if lam fragili sexu, muliereab Moysesper legem complebat, levare potuerunt; sed
infantia viribus corporis deslitula , virilem animum Samariianus eum levavit. Samarilanus iste Filius
etvirtutvbus non paucis adornatum conferre digua- Dei est, qui lolus in sacrario Spiriius sancti, id esl
365 EP1ST0L.E. — EPIST. CXXXVTJ. 55,65
i:itegrilale Virginis incarnaltis est, sine omni cxci- A canles ad pcenilenliam ducantur. Hoc et tu fac quan-
iate Adx, qiiam liiimana nalura in peccatis habet, tiitn poleris, ipsum ailj.ivans, qui eamdem eleemo-
ei isie Adam cuni membris suis cle puieo inferni le- synam pro peccalis suis dat, ul in xlernum vivas,
vavil. In vulnera quoque illius oletiin et vinum in-
EPISTOLA CXXXVH
Jtidil: oleum videlicet quando iti Incarnaiione sua
inotus sttper illttm raisericordia illi se oslendebat; M0NACH0RUM SIGEBERGENSIUM ADIIII.DEGARDF.M.
vinum aulem, quando pceniieniiam peccatortim illi Causantur quod ipsis non rescribal, peluntque ut de
injunxit, ut scriplumesl: Pcenilenliam agite, appro- slalu monasterii Sigebergensisaliquid aperial, ac
pinquavit enim regnum ccetorum (Matth. 111). verba commonitoria transmitlat.
Et imponens illum in jumentttm suum, duxit in sta- IIILDEGAHDI dominx el mnlri dileclissimre, Tralres
bulum (Luc. x). Corpus ipsitts quasi jumeolum est, unaniines deS. Micbaelein Sigeberclt, quidquid do-
quia bonvinem in humcris suis in lignum crttcis minx sux faunili, vel matri debent filii.
portavil: quod etiam oslendit, quia quando homi- Quam speciali charitalis affectu vosin matrem
nem fecit, jumenta cum illo creavit, sicut eliam tn- spiritualem clegerjmtis, et in consorlium oraiioniun
carnalionem suam vidit, ctim hominemformavit, et ™noslrarum susceperimus, omniura secretorum co-
cum eamdem Incarnalionem sibi adjunxit sicut vo- gnitor novit, et ex frequentibus nuntiis quosvobis
Juii, horao cum omni crealura ipsum Deum et bo- transmillimus, veslra quoque djleclio animadverlere
minem aspiciendo cognovil; lotttmqiie mundum ho- potuit. Sed vos econtra aflectum malris in nobisnun-
tiiiiti pro laberuaculo velul slabulura dedil, et in il- quam ostendislis, litteras commonitorias, quas eiiatn
lud stabulum ipstim dttxit, quando eum per passio- notentibus, ulpole mater filiis, dirigere debueratis,
nem suam liberavit, atqtte in misericordia eipceni- nequidem desideranlibus unquam oblulistis. Veruir,-
tenlia curavit. Ettiltera dieprolutit duos denarios el tamen , ul coepimus, ad cordis vestri januam pul •
dedit stabulario (ibid.). Jn altera luce post resurre- sare non desinamus, ut si non surgilis eo qnod ma-
ctionem suam vicariis suis, scilieel apostolis, el cx- ter nosira silis,.propter imporlunitatem taraen no-
teris qui exempla eorura secuti erant, horainera re- stram surgatis, et qux necessaria nobis sunt tribua-
liquit, illis iiijuiigcns ut et ipsi facerenl quemadmo- tis. Peliinus eiiim ut aliqtta de slalu loci nostri in
dum ipse fecerat, et quod ipse eiiam operatus erat, vcra visione edocla nobis aperialis, et ut yerba cotn-
/jitia sicut cum Deus horainem fecit, jumenta cum monitoria et correplionem habenlia nobis transmit-
jllo creavil, ita homines in veleri lege primum in talis. Hxc sunt, maler dileclissinia, quorum indagi-
crcaturis, videliccl in volucribus alque pecoribus P , nem a vobis prrccipue desideramus, humiliter depo-
Deo sacriucaverunl; sed poslea per viclimam ln- scentes ut et hxc et cxlera qux nobis magis ne-
ci.rnationis Christi in Spirilu sanclo invisibililer cessaria noslis, transcribalis; el sicul nos vos, sic
ipsi immolaverunt, quoniain Incarnalionem ejus quoqtie vos nosin consorlium vestrx oralionis susci-
pcr nos cognoscimiis, divinilatem vero intueri non pialis. Valele.
possumus, sed. eam pcr fidet» atnpleclimur, velul RESPONSUM HJLDEGARDIS. $
eliain hunc mtindum scimus, rciernani autem vitam
jn fide aspicimus. Corpora enini nosira videmus, Quosdam ipsorum ul stellas lucere, quosdam vero in
sed animas iiullo modo inlueiiiur, nisi quod solum- obscuritate fdligdlionis latsescere, el de casu primi
modo scimus quod sjne aniiua non vivimus. Sic angeli per superiiiam,
etiam omnia opera .sunt, quxdam scilicel obscura, In visione Spiritus, qua frequenler video, hxo
quxdam tnaniresla, cl ila qttoque Creaiorcm otn- vidi el intcllexi. Congregalionem enim istain video,
jiiuin iu humanjlaie ei divinilatc ipsitis habebinitis. ut nubem qux apparet, ut lux illa quando dies ab-
Tali modo in duabus testamcnlis Deus vicariis suis scedit et nox appropinqual. Inter yos eliam video
boiiiinenv rcliquil, ui. ita cutn eo agerent qtieiuad- quosdam in bona inlentione ul slellas litcere, quos-
lDodum ipsis ostenderat, videlicel vulnera cjus in D J datn auiem in obscuritaie fotigaiionis iassescere.
uijsericordia iingeiido, alque in pcenitentia tnun- Undesurgite, a\ apprehendite disciplinum, ne.quando
dando, et hoc ad novissitnuin diem. Tunc quoque irascalur Domintis el perealis de via jusla. Yidi quo-
cutii redieril, mansionein xternx hxreditalis oinni- que quasi coronam Juos cin u!os habrnle:)), allerura
bus dahit, qtti in bona voltintaie hoc fecerunl quod scilicet inferius, el alleium supciitis, angelis itndi-
eis demonslraverat. que plenos, et in medio coroux liujits Michaelar-
Nunc o tu, villice Dci, sic fac, el cave ne meiis changelus sicut turris siabat, ita qttod ii duocirculi
tua lenebrosa sil, sine sole et luna et steliis : ila velut duo parietes ipsi adliarebaiil. In pectore aulem
scilicel ne secundiim proprielatera voluntatis tu«, cjus formaFilii hoiuiuis ftilgebal, circa quam scri-
lioc et illud , ut libi placueril eligas, hoc el illud plum fuit: Virgam virtutis emitiet iJominus ex Sion <
bonuui esse dicens, quia mens lua nunc lenebrosa dominare in medio inimicorum tuoritm (Psal. cix),
nubes est; sed in illum verum Samaritanuin aspice, Ipse quoque dexirum brachium extendens, sculttni
et sicui ipse fecit, ila et lu fac in minislerio ad qtiod dextra manu lenebat, el jitxla eum quasi nubes ve-
a inagistro luo consliluiiis es, quoniatn Deo placet lut aureus fumits de thuribulo ascendens apparuii,
ut misericordia egentibus inipendaiur, et ut pec- ' in qua meriia oiaiionuin et sancta opera ponuli
£«7 S. IHLDEGARDIS 5C8
istius rcspIenJuerunt. El audivi illuni ad populum A i leste, Domino abbali in nullo delrahitnus, quem
istum dicentem : Quandiu splendorem sanctiialis in lamen palernx leniiatis per mulla in nobis immc-
vobis vidco, pro vobis pugnare volo conlra nigra morem, el quibusdam faniiliaribtis suis laxius in-
jacula, qux dc impiis lyraniiis ad habilacula loci diilgeniem, libera quoquc polesiate iu omnibus
vestri flagraniia aspexero. Tunc cognovi quod hxc immoderaiius utentcm ingeniiscimiis. Si quidem
virga virtulis virga Aaron fuil, qux in ramis virtu- maxitnis calumniis et infamiis opiniottem nostrara
tiim floruit : quod Deus in prima die angeltim po- sttper hxc-lacerari perpendimus, et prxcipue pro
suerai, qui per stiperbiam seipsuma felicilale depo- iacrymabili discordia pridem inier nos orta, et
suil. Sed Deus virgam hxredilatis in monte Sion nihilominus inter ipsum abbatera nostrum eiprio-
aspexit, qux ttl virlus magniludinis in homine flo- rem nuper commola, religionem noslram quam-
ruil, ubi omnipotens Deus in virginiiale surrexit. maximo contemptui a sxcularibus haberi deflemus.
Et hic flos de Sion exivit, unde etiam multx aqux Quapropter incerti quid agamus, ul vestris oralib-
effluunt suavissimum venlum danles, qux sunt vi- nibus divina voluntas nobis aliquaienus supcr his
renlia opera sanctitalis in mentes hoiniiium, ita quod elucescat, huniillime imploramtts. Quod si litieris
Detint in oinnibus cognoscunt. Quapropter in his consolaloriis, quid polisstmtim, qtiidvc Deo sil in
vtillus Dei fulgct, quando stiggeslionem diaboli a se " his beneplacilum per vos cerlificari meruerimus,
absciduitl conlra illum mililantes, quasi in medio id quod solum possuinus vestrxqtte charilali
poleslalis sux, cum dtias alas habent, ita qtiod Deum graiissimntn scimus, precum noslrartim renitt-
plus qitam seipsosamant, et quod sanclissima opcra neraiione liuic berieficio rependere semper stude-
faciunl, ct tunc slant quasi columna nubis in medioi biinus.
iniraicorum stiorum, cum eos ex ulraqtte parle per- RESPONSUM HILDEGARDIS.
cutiunl, Deutn scilicet amantes et sanclissima opera
fncienles : quod quasi sol micat in splendoribus san- Deum eorum non obiuisci, tanlummodo viiia con-
culceni ei pmnitentiam aganl.
cioruin. Sed primus angelus magis voluil Dcura su-
perareel in lionoribus ejus ttare, qttam illum amare Serena lux dicil: 0 plangens ovile, et ornatnra
aut bona opera facere : unde homo divinitalem ho- in signo ligaturx obedienlix, eslo slabile in cogi-
norat, cuin seipsuin vincit, ubi in possibililale stta( lalionibns luis cl desideria lua anlielenl ad amo-
malit facere possel. Quando virginilas in vexillo Rc- rem Dei. Tuergo considcra ubi sit prospeiitas vcl
gis in eo permanet, cl qtiaudo alii in guslu peccatiI adveisilas. Audi mensuram vailium. Valles inler-
rcverlunlura mola iniquitalis niundum relinqtiemes,' (C _ dum virent el florent de rore ccfcliel de calore solis,
quod lolum in splendoribus sanclorum cst : qtios ac iiiterdutn arescunt el deficiunt Jn vicissiludine
verbutn Dei in volunlaie Patris sic prolulil. Et ideo, tempesialum. Sed tamen valles istas, qux proptcr
ad lurbam islam in Spiritu sancto manifeste sic. diversilalem (empeslalum aliquando puIchrituJi-
dicitur : Bcncdiclio Domini super vos in splendori- nem suam perdunl, non habeo omuino in tali obli-
bus sanciorura, et onmes qui vobis beiiedicuiit bc- vione, quasi amodb in pulcbritudine sua non resur-
nediclionibus replcanlur, ei qui vobis maledicuni, gaitl. Sic eliam notv obliviscar loci bujus in que
benedictio ab illis fugial. tu stas, quia sapientia non carebil in eo maleria
sanctitatis, ut ipse primum in rectitudine processil.
EPISTOLA CXXXVIH. Tu autem esio lucidum evile in victoria, conculcans
MONACIIORUM HiRSACGENSlUM ADI1II.DEGARDEH. vitia, qux in inqiiieto lempore concuiiuitt le; et
non crubesce, quod te propler mala opera tua ac-
CausnMtir de abbale, qui non lcesus ipsos opprobriis1
el calumniis onerare non cessabat, occasione di- cttses, quoniam Deus omnia vulnera ungil el tergit
scordice quoe ipsum'inler el priorem interces- in poenitenlia. Sed iamen vivens oculus nolavit
seral. prxlerilam causam in dolore ilio quo tu commoium
Dominx HILDEGARDI ad xdificalionem Ecclesix. D es in coniuntacia superiorura prxlatorum tuorum,
divinitus eleclx, nionachoritm grex pauperetpu- quia dulcedo ungenlis, matris scilicet misericor-
sillus in Hirsaugia, sic divina pietate adornari, dix, stibtracla fuit a quibusdam ovibus luis in
nt noverit huniilcs Christi in tribulaiione con- culpa jaccntibus, qux non recle dijudicatx stinl in
solari. poana quam habuerunt in pcenitetitia sua. Iucon-
Bcnedicla gloria Domini, qux de excelso solioi grua enim pluvia facil lerram aridatn. Sic homo
stto «lirabili ei inusilalo ordine prospexit, dumi qtti peccaverit, si non habuil illum qui eum tingal,
lanluui lunien graiix sux mundo per vos illucescerei proiinus in desperationem fugit et arescit, quo-
voluil. Inde' otiincs Ecclesirc filii jocundaiuur; sedI niam iiulla medicina exhibelur ei secundutn quod
prxcipue nos qui spirilualis nova exsultationis lucu: ipse susiinere potest. Nunc, cliari filii, audile vo-
, perfundimur, dum in mcerore quem pro defectui cera viveniis lucis. Apprebendite misericordiam
nostri ordinis tolerainus, divina consolaiione pcrr qux non est vobis orla, sed qux ex Deo venit,
vos Ireiificari sperainus. Qux igilursinl qttx sunitnat el ideo non abslrahiie eam ab iilis qtiibus inipen-
nobis solliciludine parianl, qux maximc nienleml denda est. Relrahite ergo illos ad sanitatcin ani-
noslfani remordeant, paucis anintadvcriiie. Dco) nwruai suarutn.
J59 EFISIOLJE — EPIST. CXL. 570
EPISTOLA CXXXIX. A artis, ut prxdiclutii est; in bcncdiclione AbrahXj
HONACnORllH EBERBACENSIUM ADHILDEGARDEM. iux vivens te benedicit.
Ut qurn in eis corriqenda sint non celet. EPISTOLA CXL.
HILDEGARDI domiiix qtiaili sibi elegit in f.iniulam, N. PRlORtSDEZWIFELDA ADHILDEGARDEM.
et plurin.oriim secretorutn suorum consciam, pau- Quomodo collapsam in suo ntonasterio disciplinam
pcr grex fratrum in Ebcrbach in nuniero prnden- valeant reparare.
liiim virginutn cum vera lucerna et ardenti lam- Dominrc sux de S. Ruperto dilcclissiinx HILDE-
padc, cum fidelitim anitnarum et superiiortini civium GARDI,sancti Spirilus colinbitalione rcverendis-
Sponso fcliciler introire ad nuptias. simx, N. prior du Zwifelda. cunt cxleris fratribus
Spiritus Domini quos elegit sibi et prxdestitiavil suis, quoruni Deus noniina novit, debitre oralionis
iiiinquam deseruit, sed cogiialum ipsorum in pa- exliibiiioncin.
tcrnn niansueiudine eniilrivit, ita vos felicem ani- Si bene valelis et prosperis successibus ad vota
mam et beatara elegit sibi in organtim et vas ele-
pollelis, hoc omnimodis exspectailitis. Cxlerum
etionis sux. Dilecta domina, obedire debemus quia abyssus desperationis in reparanda coenobii
inaternx adinonilioni vestrx, quia veritas Domini " nostri religione vallavit nos, et pelagus irratio-
per vos loquilur. Admoniliones enim veslras libcn- nabililalis ejns cooperuit capita nostrn, humiliter
ler percipimtts, precamurque huniili pelitione ne et stipplicite.r ante facicm veslrain prostrali, con-
quod in nobis corrigendum est nos cclelis, sed itt silii veslri solatiuni ciim onini dcvolione exposci-
Domino qui vobis multa secrela reserat placue- mus. Speramtts eiiiin quod veslris oraiionihus apud
ril, nobis id insinuare sludealis. Angelus consilii Dominttm obtinere possitis, qiiatcniis pcr Spiritus
el forliludinis, qtti semper circa vos est con- sancti revelationetn aliqtia nubis profuiura deniin-
servet el custodiat vos sanam et incolumeni. tiare dcbeatis, quoniain qiiortimdam fralrum no-
Amcn. slrorum iinportunitale mulioties gravamur. Hxc
RESPONSUM HILDEGARDIS. omiiia rogamtts veslram sanctilalem, ut siyli noii
Ut caveani ne (elicitalem quosin Dei prcedestinutione dcdjgnata vicissitudinc nobis rcscribatis. Yaleic
in ipsis esse videtur abjiciant. et pro nobis peccatoribus obnixius Dominuni
Myslica Dei me dicere jubent hxc in umbra vi- rogate.
sionis : Vos ascendislis in tnoniem valde excelsum, RESPONSUM HILDEGARDIS.
et in valle aspicere voluislis. Intetea valdc lempe- C Argnit eorum uegligentiam , Itortalurque ul resi-
Btas supervenii, be, he, languorem qui est in lumbis piscant.
vcstris, sicut dicit probattis servus, scilicet David : Serena claritas dicit: Fortissima Ittx divinitatis
Tola die conlrislalus ingrediebar, quoniam lumbi tnei intcgre scit ct novit omnia. Quis tangit inlellecliitti
impleti sunl illusionibus, et non est sanitas in carne islum, attt qttis compreltendil. eutn, nisi ille qui
mea (Psal. xxxvn), et ideo oculi vestri languenl videt in sapphirino oculu, quod Deus Pater super
prx inopia. Cavete ergo ne felicitalem illanv qux omuia tam immobilis esl in jtistitia sua, quod.
in prxdestinalione Dei in vobis esse videtur, reiror- niillam iniquit.ilem dimitlil indejcctatn, quia ipsa
sum abjicialis pcr nimielatem bellorum (emerita- illum tangit? El Deus Pnter in semetipso ila dele-
lis, quia cum Deiis faciem prirai angeli velut valde ctatus csl, quod omnem crcaluram per verbuni
eiegantem el fulminantem latnpadem tecisset, ille suum creavit: unde et crcalura sua ei placuit, ct
temeritatem iniit, unde gloria ipsius in ipso periit; creaiiiram illam amplexatus esl, qux ipsum tangit
quoniani nulla bona desideravil, clarilatem illius amando eum, 0 niagna deleclatio hujus operis!
in aiia vinea plantavit. El quia Deus societatem Deus Pater immobilis esl in rectiludine sua, sed
cum malo non babet, providete ne specialis gratia iniquo parcitper Filium sttiini ad parendum admo-
Dei a vobis ntoveatur in opere anliqui serpentis, D nilus. Nam Verbum sutim carnem factum inspicit,
quoniam ille gaudct in semelipso, el dicit: Volun- ei recordatur quod per Verbuni suum omnes crea-
laicm meam invenio cum discordia itt spirituali turx factx stitit. Secundiiin bunc modum etiam
populo, el in ereclo collo cum eis ambulo. Qua- 6ancli Dei illuni iti admonitione (angunt in sua
propler diabolo resistite, ne lumen clarilatis defi- clara voce, simili candida nube volante quasi vola-
ciat vobis, sictit illi propter tmperbiam suain abla- tilis aer aqux. Audite ergo qui crumpitis in crinii-
tum est. Qui enim inierdum labunittr, ei ilerum nibus vcsiris. Mous Dotniui idcirco vocamini, quod
surgunt, non carebunt hxreditate gratix Dei, sed Filittm Dci imitari debetis per conversationem ve-
in lurbine vindictx Dei incurvanlur; et lameii straii). Quare ergo materna viscera charitatis et
deinde rexdificat Deus in eis radicem primx in- rcctiiudiiiis negligilis, siuiilcs exislenles illis qui
cceplionis sacrificii virtulis Dei. El dico vobis qtii in Oreb corpus suum in iegc castigabanl, el ilerttiii
plantatio Dei estis, super locum veslrtim ntystica in alia via errabaut; sicul eliam illi speculalores
Dei dicunl hxc: Nunquam delebo tc, cum milii faciunt qui in alia voc-e in cuslodia sonanl, sed
non resistts iu iutpia lcuierilatc, qux non desiderat tanieii civilalem iu insidiis perforant. Mens vesira
ablui, velul ctiatn ostenJit lemcritas diabolicx cst quasi nubes qux tempesiates portat, modo ira-
8"i S. HILDEGARDIS 572
eundiam in negligentia, modo sordes pecoriim in A diligeniia sponsam valde pulchram in facie, CIM»
petulaiitia habens, ubi pacificam hostiam negligilis sapphirinis octiiis, cttjus slalura xqualis erat el iioti
dicenles : Nolumus resislere nobis, quia (orpus lortuosa in uila diversitaie, sed speciosa in om-
noslrum non posstimus accingere in constriclione, nibus ornaraenlis. Ipsa quoque valde amabilis fttit
quoniam nali sumus de Adam. Nam vos in palatio in omnibus moribus suis, ita qttod eam decebat
regis noii vuliis restringere jecur veslrum ttt de- oronis symphonia in cilharis el in oinni genere mu-
betis. Cur ergo non erubescitis, quod quasi a sta- sicorum : lalis etiara exislens, qttod noluil csse
milo asinontm erepti, et in magniim honorein cx- conciibina nec saltatrix in habitit merctricio, ct
remoiiiarum sanclificalionis per siipernuin Domi- quod nolebal vagari per diversas plateas, nec lo-
num positi, verum ad stabitlum asinorum recurti- qui ad irrisionem juvenum. 0 vanilas et spurciibi
tis?0vxl in hoc sitniles facli eslis Balaam, qui diabolicorum jaculorum ! et o ignominia lasciviar
insatiiebat in vulneribus fervenlium cicairicuin, puellartiml conlremisce sermonem islum. Cum fe-
fureiis in regione umbrx mortis. Nolite ergo relin- minea forraa sublrahat se a junclura mr.riti, pro-"
quere montem sanctificalionis in vauitalc volupta- pter Deum nolens viro copulari, o qiiam magna.
tis. 0 vx turpiludini qux projecla est reirorsum in uobililas in illa lunc esl, quia ipsam deccl dcspon-
alienum locuin! Nam illi pereunlqui prxvaricanlttr satio superni Regis, qttoniam carnalein virum rccu-
in sancla instilutione. Appreliendite atttetri disci- savit, cl sic debet amplecli Deum , et adhxrcre
plinam, et ne erretis in via justiiix, quasi legetn Domino suo, quia terrenum virum non habel. Nam
uon habeatis, el quasi sol non radicl super tburi- ipsa debet sic permanere ul Eva fuit atitequam
jbulum benediciionis, ne quando irascalur Domi- eam Detts Adx reprxsentaret, cum illa tunc non ad
nus, et pereatis de via jttsla, cum in prxvaricalione Adam, sed ad Deum aspexit. Sic niulier faciat, qure
jacelis. 0 raetuenda cl veneranda sacrificia, qux propter nmorem Dei carnalem vit-uin rccusat. Ad
incredulitatem idolorttm non babent, nec sarcinam Deitm aspiciat, et non ad alium virum, quera prius
perculienlium vulneriiin! 0 vx dolori miserix, quia habere nolebat. Sed valde durutn et amarum est
Deus deslruel in vobis murmuralionem Ninivita- propler dolositaiem anliqui serpentis, quod viri-
rum, nisi citius curratis ad olivam sanciificaiionis l diias carnis in seipsa sempcr arida sit. Atlaincu
Quare estis curvi iu mcndaciis islis, quasi crcci non cum mulier forlissime artnata fuerit, ita quod in
s;lis? Sed cxci eslis, cum non prxvidetis causanv ihalamum superni Regis se collocat, et quod ipsu:n
illam in qua nati eslis per casttra Adx, el cutn eain Regem dulcissima cbaritate amplcctiiur, nolens co-
habetis in brachio amplexionis riilentes et cachin- p lcre officium camatis ardoris in concnpiscenlia,
nantes quasi eum non habealis. Fugiie ergo et no- sed volens vultum animi stti ponere in Deum, rc-
lile peccare, ut cilo veniat salus veslra. Videte et cusans voluptatem carnis surc, tttne aspiciat ut
anibulate in roclo ilittere. aq.uila in solem, et ut coliunba per fenestras suas,
cogitanscl studcns qttomodo aiiimum abslrahat de
EPISTOLA CXLI. diviliis el deliciis sxcularibus, et dc consortio car-
" MONiALIlIM ZWIFILDENSIUM ADHILDEGARDEM. nalis viri. Et ideo femina qux non vult ire itt tha*
Di oslendat quomodo a via negligenticead viam cor- lamtim carnalis viri propter dileclionem Dei, dcbet
reclionis debeanl redire. in spiriluati vita mecum esse, qui sum sine inilio
et sine fine; nec sil in furlivis amplexibus rusii-
HILDEGARDI speciali gralia divinitalis illustralx, c.um occulie amans. Sed si hxc feceril, non est
humilis Zwifildensium sororuni ccettis, in acceplis mecum, quia vipereos mores habet. Quaproptcr
ccelilus donis amplificari. mulier qux ita fcrvet, qood non polest sxcutum
Oranipotenliam suam divi-.a clemeniia mirabi- derelinquere, non iu periculum, nec in allum mon-
liter in vobis glorificavit, qttam de fragili massa tem ascendat, ne postea in lactim mergaiur, qttia
assumplam thesauris gralix sux novo ordinc ad- p mihi prius desponsata fuil, el deinde ad carnales
implere curavii. Vestrx itaque claritaii congau- amplexus ivit. Nam Virgo Maria in calore Spiritus
demtis, nosque nostraque omnia vestris oralionibus sancti jucunda fuit, et virginitas ejus floruil. Scd
suppliciter commendainus. Rogamus etiam pieta- liulla ferainea forma hoc incipiat, quod Spiritus
tem vestram ut, ciim divinx visioni insistilis, coin- sanclus in illam non
misil, ne postea vactta rc-
monitoria verba ad nos dirigatis, et qttomodo a via maneat. Mulier
qttx ad me vult respicere, non sil
negligentix ad viam correctionis redire debeamus, in diversilate dispersi cordis stiper atiibilioneiii
nobis ostendere nou negligatis. Valeal in Christo
hujtis sxculi, nec sil lortuosa per flagraniia inagiii-
veslra dilectio.
loquia superhix, sed sit siabilis in omnibus orna-
RESPONSUM HILDEGARDIS. nteniis virttitnm, et nohilitate charitmis et jtisti-
Vt superbiam vitent, necsint saltalrices, nec exlra lix, qux dominantur in omnibus speciosis superni
monaslerium prodeanl, et ad primam desponsatio- Regis.
nsm redeant. Nunc, o lu lurba puellarum, audi quod superna
Qui orania videl el quera nihil lalet dicit: Qui- vox ad ie sonat. Noli esse concubina, nec in aliani
daiu vir nobilis coptilavit sibiractipsi cutn sunima vaniialcm supcibix mentem luam pone, ita quod
5T5 EPISTQLJE. — EPIST. CXLII. 574
velis honorem Regis diseernere itnicuiqite secundum A vobis congattdemus, quouiam plurima huctisque
statum stium, cnm putas quod mihi non sil possi- invisa, hucusque inaudiia per divinam revelatio-
bile, ut disccrnam solem el lunam et cxtera orna- nem manifeslasiis, hucusque clausa reserastis.
inenta coeli. Merelrix omuia quasi similia et xqua- Nam Spiritu Dei plena, multa scribitis qurc ab lto-
Ha habet, videlicel principem ut ruslicum. Qui sic minc non didicislis, qux sancti et docii viri mi-
facit, inhonorat nie, sapientiair. similem faciens ranlur. Eapropter qttamvis longe a sanciis simus,
ignoranlix, et pielalem vanilaii, ac cxleras virlutes quia pcccalores cxistimus, supplices rogamus ut
similes cupro. Nunc, o vos puellx, nolite esse sal- (um pro gloria Domini, tum pro antiq.ua cl jnsta
tatrices, in simililudine pessimorum morum, se- familiaritale tneuior noslri silis.el verba consola-
ctindum qtiod vobis placet, ne in allerulrum deci- tionum nobis porrigalis, et nobis apud Deum sub-
piamini in omnibus rebus si sic feceriiis. Nam sal- veniatis, ita ut quod in nobis mintis est, Detts pt-r
tairix unicuique secundum volunlatem illius saltal. merila orationutn veslrarum in nobis supplere dl-
Sed et apertis ostiis ne ambulelis propter sordidi- gnetur. Valete..
laiein mentis vestrre, nec nuiiim faciatis in lascivis
nutibus per pelulanliam laiitudinis vesiri cordis, RESPONSUM IHLDEGARDIS. * _"«
quasi in plateis illud amanlesquod conlempsisiis in B Ul ad Deum redeanl.
amplexibus Regis, cum rusiicum pro regio amore in In vera visione vocem audivi hxc adversum In-
amplexus veslros ponilis. Unde mulier qux non jurias quas et spiriitiales et sxculares contra justi-
vult habere consortium carnalis viri, non sit ullo liam proferunl dicenlem : 0 justilia, lu peregrina
modo in aperto, quia boc non decel eam; sed in et advena es in civitatc illorum qui sibi componunt
occulto corpore et nienle velut columba in caverna et eligunl parabolas dc officio proprix volunlatis
nianeai, ne cam accipiler, scilicet virilis aniinus sux, nec ad lua mysleria, nec ad amicitiam luam
arripiat. Ntinc tu, o tttrba, cititts sttrge ad primam anhctanl, qux es purpurala amica rcgis. Unde cla-
el ad regalem dcsponsalionem primi et principalis mas propter sortem illam in qua non quiescil ttllai
viri tui. Ipse ciiim vocat te. Emenda crgo el corrige juslilia et in xrttmnis dicis : Valde etubesco, ita
quod illum offendisti, el suscipiel le in relerna sal- qtiod faciem meam sub pallio nieo abscondo, ne
vatione et vives. mihi insidiantes me videanl; sed ipsi dicunt ?.
EPISTOLA CXLII. QuoJcnnque exnobis est, omnibtts prodest. Qua-
propter, o jitsliiia, magnttm zelum habes, ita quod
A. TRIORIS ET CONVENTUS DE HONTES. DESIBODI AD reus judicii est qtti tiki resisiit. El iterum in
HILDEGARDEM. Q
xrttmnis dicis : Unde venis ? Dc sinti Patris, et
Conqiieruntitr quotl apud ipsos educala ipsis non omites regioncs mecum colleclx sunt; seJ el ttbi
rescribal, nec commoniloria verba transmiltat.
positx sunt omncs slaitirx populorum, ac omnia
HILDEGARDI gratia Spiriius sancli verissime re- instiiula generationum, ibi aderam, el sic columnx
plelx, A. mouaehns indignus el prior de Monle S. nubis in me erectrc sunt. Nunc autern sum Ixdium
Desibodi cutn fratribus cjusdem Ioci, de viriute in illorum, qui in prima radice in me orii sunt. Qua-
virlulem ascendcre, et Dcum deorum in Sion vi- propter antequam in liis doleam propter ignoran-
dcre. liam populorttiii suspiro, et tanquam inundantes
Cum in exteras regiones verba a*dmoniiionum aqux sic rugitus meus in alta voce sonitus aqua-
vestrarum mittatis, et qiiainpliirimos viam recti- rum raultaruin, proplcr nimietalcin stultorura bo-
Hidinis desiderare facialis, nos qui vos fere a cu- minum in garrttlitate morum ipsorum, et iu slre-
nabulis noviinus, et apud quos per plurimos annos piiu inhonestalis. Hc, he, o aqttilx, qux in mc
fuisiis, miramur cur verba cotlestium visionum Iransistis per aquam recuperationis qttasi anro-
nobis sitieniibus subtrahatis. Scimus enim quomodo ram rutilantem et qttasi gemmam coruscanlem,.
apttd nos edttcata, quomodo docla, quomodo con- D nttnc dormitis, el ut slulla animalia eslis,.qii» in>
versata estis; quia non alio quam muliebri operi terdum procedunt el interdura retro. incedtini, et
inslilistis, non aliis codicibus quam simplici Psal- inlerdura se invicem anibiilaiida intermiscent.
terio imbula estis, et sine querela bonam et san- Sed et de hoc monle filiorum Dci hxc in mystico
ctam couversationem dilexislis; sed divina pietas spiramine vidi. M.onlem mullx niagiiitmlinis vidi,
ccelcsli rore, ut voluit, vos imbttit, et magnitudi- in cnjus vertice vir magnus sedebal, qtti in ulra-
nein secrelorum suorum vobis aperuit; et cum in qtte raanu sua lcgem Dei quasi in charia scriplam
his vobis congaudere debereintts, Detis vos nobis babebal, sicut de Moyse scriptum legitttr. El sub
nolenlibus eripuit, et ad alios homines transtulit: pedibus cjusdetn viri quxdani turba hominum spi-
quod cur fecerit perscrutari nec scire possumus; ritali circumcisione circumdata erat, qui otnnes
sed lanlum hoc nolenles et volentes in multa per- inslrumenta ipsius Iegis cum gaudio et cum suspi-
luibaiione sufferimus. Nos enim sperabamus salu- rio sttsceperuni dicentes : o Domine Deus noslei,
trin Ioci noslri in vobis siiura csse, sed Deus aliud qtiando ad te veniemus, libenler libi obediemus ;
quam vellemus disposuit. Nunc autem qttia volun- sed tamen inlerdum in quamdani lurbinetn se mi-
lati Dci resistere non possunnts, ipsi cedimus el scucrunl, et aliqu.indo multa crimina inter illo*
tfS S. HILDEGARDIS S76*
fueiunt, qux tameri mullis Iacrymis ablucrtint ini A pritiia vox qttx vos ad laitdem Dei congrcgavii,
aspersione sanguinis Chrisli Jesu. Natn cttm homoi facial vos in tadice boni sicul primos, qui in parie-
in lam magnis peccalis jacerel, qttOd se de illis 111 i libus templi consecraii sunt. Sed lu, o mons, atidi
nulla viriditate per seipsum erigere valeret, dixitt in admonitione Dei, Detts le constiiuit sictit montein
Deus : Volo hominem per nieinetipsum erigere, ac: Sinai ad sacrificaridum ei hosliaiii lattdis. Nunc
denua in visceribus niisevicordix planlare, ila utt aulem ad Deitm couverlere, et esto candelabrum
in speculo confessionis restdeat, qui se dc visceri- Regis, iia quod non erubcscas in priraa radice lua,
bus diaboli per seipsum eripere non potttit. Sed egoi sicul dexlera Dei le plantavit.
patipercnla, quamvis nmlia crimina in his viderem, EPISTOLA CXLIII.
superbiam lainen in eis non vidi, qux per conttt-
inaciam in jactu lapidum peccatores conlemnit. BONACHORUM S. EUCHARII TREVIRENSIS AD HILDE-
Sed stib pcdibus islorum aliam lurbam hominuin GARDEM.
conspexi, candida nube circumdatos, et pulchras, Admoniiionis ipsius slimulis excitari desiderant.
facies habentes ac in ccelum aspicientes: qui lamen HiLDEGARDi Spousi coelcstis amplexibtts jugiler
pelulanliam cuin suscilalione multariini inutilita- inhxrenti, necnon omuibtt<ssecuin in Cbristo con-
tum, sictit pingttes lauri inlerdum adierunl, ila ul B ] versanlibus, ccenobii S. Eucharii Trevirensis omnis-
cttm ccelum aspicerenl, arcus suos intendentes sa- conventus, id qiio nihil csi inelius.
gitlas contra cceluin emiserunt, aique plttnvbeis Qtiictinqtie voluntatem Patris qui in coelis cst
fttstibus conlra cceltim percusserunt, el sic posue- facere conantur, ipsi fratrcs, sorores ct matres-
i^iinl in ccelum os suum et lingna eoritm iransivit Domini vocanlur (Matth. xm). Quisquis vero alios
iii terra. Unde tonilrua super eos venerunt, et commonendo qiiasi laciando in melitis penraliero
grandines super eos ceciderunt, alqtie multx ne- stiidtierii, hic dignitatem mairis specialiter obiiue-
littlx eos obtexerunt. Et murniurabant quare hu- bit. Unde non iinmerilo le prx cxtcris vclut ma-
jusmodi squalores eos ila circumvallaTent. Et gra- trcm in Doraino venernmur, ctijtis consolationis et
lia Dei illis sic respondit: Ad magnam beatittidinem erudilionis uberibus in iuiimis afflueiiicr rclicimur.
vos collegi; sed in tenierilate vestra me abjicitis Ipsum qtioqtte qtii facil mirabilia magna solus le-
cum dicitis, quis ad vos pcrtingere possit, aut quis cum magniiicamus. Qui hxc a sapientibtis ct prtt-
sermo vos vincat, aul qui colles, aut qux lingua dentibtis haclentis abscondit, qnx mirabiliter dic-f
vospercutere valeant? Sicul etiam filii Israel Deum bus noslris htimiliiati lua; revelavit. Proinde quia
fleglexerunt, cum per benedicliouern Abrahx cornu viam inandalortira Dei corde dilatato cttrrere non
henediclionum sttper eos erexil, ac in sinum suum ^* possttmus, admonilionis tux slimulis excilari, pro-
per Ixtiliam honoris levavil. Sed illiin fraude mur- tit tibi DeuS dederit, vebementer desideramus. De
lnurabant, ac in lemeritale Deo resislebnnt, ac Cittero indubitanler cognoscas quia in litieris tuis,-
sanctilaiem per effusionem sanguinis Chrisii reli- scilicet in libro Scivias,delectaii sunius, sicui in oui-
querunt. Tunc bettediciio in iliis relrorsum abiit nibiis divitiis. Denique saiiclisoraiionibus vesiris nos
et evanuit, qttia ad casum morlis se declinaverunt. apud Deum adjuvari el consiliis prxniuniri humili-
Et Deus de sacrificiis. et de holocaustis illorum ter deposcimus. '
aliam eivitatem Ecclesix xdificavit, usque dum
omnes aqux puteorum educanlur in vallem nigra-f RESPONSUM HIDEGARDIS.
rtim nebularum. El tunc omnes aquilx in cir- Eorum sanclam laudat conversalionem.
cumeunte rota in ununi gregem congregabunlur, Vos qui lunicam Chrisli induistis ac eum imitari
qttia ipsx pritts in beuedictione eranl. vultis, audite quod Psaliuisia dicti: Qui ponis nu-
Sed et aliatn lurbam hominum sub pedibus isto- bem ascensurit luum, qui ascendis pennas venlorwri
ium vidi ante quorttm octilos aries in spinis aurei (Psal. cm). Quid est hoc?fn consiitutioue miiiidi
coloris pendebat: queni Cum odore myrrhx et thu- in posuisli nubem ascensum vivcntiiim volalilium,
ris et cum fulniinante vullu inspiciebani, et de qux in aUiludine neris suni. Quod etiaro sic est:
riianibus magni viri illius, qui in verlice ejusdem Deus prxs.civil quod spiritualcm populiim in senict-
monlis sedebat, quidam rivuli ad pectora illorum ipso constitulurus crat, ul propheta dicit: Qui sunt
effltixerunl. Et illi clara voce ad sinum sapienlix sic Iti qui itl nubes volant, et quasi columbcead (enesiras
clamaverunt: Deus olim nos in muliis sacrificiis sucts? (lsa. tx.) Menles spiriiuales velut nubes
coiigrcgavit; sed nos omnes In multis obligationi- sunt, qux cst quasi materia luminarittm, scilicet
bus deltnquiraus : itnde super torcular positi sumus solis, lunx et siellarum. Sic etiam obedienlia velul
cum propheta dicenles: Torcular calcavi solus et maleria esl humililalis, charilalis el aliarum vir
de gentibus non est vir mecum (Isa. LXIH).Et verum tnlum, in qttibus fideles quasi columbx voianl, cum
ubl sagena inissa est in mare, et ex omni genere per ligaturam proprix volttnlatis desideria sua a se
'
piscium congregabat, sicut illi piscantes elegerunt abscondunt, ila quod per cavcrnam innocenlix ir
pisces btlnos iu vasa, sic gratia Dci elegit itlos ad[ solera aspiciiint, quasi homines non siril in volun
gloriam, qtii humiles corde sunt et devoti in limore tate carnis sux. Et sic Creator omnium ainbula'
Domini, rapinas non intendenles. Nuuc aulem supcr pennas ventorum, cum supernus Fiiius ir
3-T EPISTOLJE. — EPIST. CXLIIL 275
bumililale caslilaiis pulcher flos proressil, ac ilaa A in maligniiate superbix esiis, venenitm aspiilttiu
rn mansuelitdine permansit. Unde scripiuin est:: insanabile concipitis, quod yos motiiftcat. Cum att-
i- tem inquieludo meiilium inler vos cxsurrexeril,
Siiper quein requiescam, nisi sttper httmilem, el man-
siictum, el iremeniem sermones nieos? (Isa. LXVI). ). estis quasi plumbtim,. quod in puieum veliemettier
Hx sttnt alx spiritalis populi; sed qui islis carent,I, cadil. Nam vana gloria el malignilas viscera su-
velut volatilia cadent, qux pennas volandi non ha- perbix sunt, el qux sic cum inquieludine menlium
bent. In his eiiam convertitur muliitudo mnris eti inviccni implicanlur, odiuni ac invidia illis mini-:
fortiludo gentittm venit. Nam itinumerahilis lurbaa strat. Unde pax et securitas ibi fugitinl, et charilas
iiominum ad istas alas currit. Sed quidam interr Chrisli recedit, et qui in illis nialis sunt cadent
Sllos respiciunl ad aquilonem per lurbinem vanxe quasi plumbuin in aquis vehementibus, quia alas
glorix ac superbix et per superfluilates sxculariumii subievationis non habent. Nam zelus Domini in
inorum in semciipsos confldentes, nec Psalmistamv tiltione stta sttpei lllos clamal, ut olim iiitonuil cuin
sequetiles qtii dicit: Bonum est sperare in princi- sttperbura inimicum in abyssum dejecit, ul Psalmisla
pibus (Psal. cxvti). Quid est hoc? Multo melitis ell dicit: Leva manus luas in superbias eorum in finem,
ntilitis est aspicere el volare in nubein per lunicam1 quanla malignatus est inimicus in sanclo! (Psal.
Cliristi, quam confidere in se, Velutin causa per^• B 1 txxm.) Nam Deus elevavil sanciissima opcra
diti angeli facltim esl, qtii in superbia ittum sti- cum luccm a lenebris divisit, quia ibi sttperhia cum
pcrare voluit ante qtiem sic slare non poluit, sed Oinnihus viscoribtis dinboli in linem cecidil, cum
i:i abysstiin quasi plunibiiin cecidit. In hac superbia ad aquilonem respicicns, scutura suum in nihilum
ctiam Adam vilam fngil, et alienatn percgrinatio- posuil, ttbi etiam omnino periit. Sed lamen deindc
iiem invenit, in qua in Patrem stittm qttasi in.alie- ileruin supcrbia in hominibus mullas civitaies
num in peregrinulionc sua aspexil; quem antc bene absqtte longituditie dierutn xdificavit, et poenas
cognoverat, ctun innocens in humilitaie fuit. Sic psenis addidil, ac ruinas in muliitudine rcrumna-
etiam filii honiinum in semelipsos confidtint, de- rUm fecit, ubi bomines dixerunl: Detim nesciinus,
ccpti velut spem habentes in principibus. Sed ciim nec eum colere Voluraus. Et sic raaligtiatus est ini-
Dcus clamavil: Adam, ubi es 1 prxscivil qttod fa- micus in sancio.
ctura digili sui omnino perdenda non essel, scd Nunc aulem vivens lux ad filios tttrbx isiius di->
qtiandoque redimenda, ut scripttnn esl: Redetitisti cit: Vos parieles lempli estis, quia primitiva Ec-
tirgam haireditatis tuce, tnons Sion in quo habitasli ciesia vos plantavit, unde vanam gloriain el stiper-
ineo (Psal. LXXIII).Quid est hocfDeus hominis. biam, ac lurbinem muUarum inquie udinum fugile.
recordalus est, quando per mulierem caput serpen- Ntinc viventibus octilis hxc videte, ct audieiilibus
lis contrivil, ubi Verbum caro faclutn est et mons inlerioribus auribus hxc audite. Locum auiem ve-
Sii") fuit, in quo Deus habital in humilitate, et slrutn in dispersione non video, quamvis multa
Filius in cordc Patris. flagella passurus sit. Vivile crgo e: vigilate in Deo.
Nunc autem, tu congregatio congregata, audi, Natn eliam iti vera visione quosdam in isla congre-
ut sis mons Sion. Nam Detts ab initio prxviderat gatione vidi ul auroram nvilantes, qiiosdam ut
qtiod omnem creaturam facere voluit, Verbuin sapphirum fttlgenics, quosdam u luccm stel-
ctiam Patris in Yirgine. Virga bomo surrexit, et iarum Iucenlcs. Qui enim ut aurora rtiti-
fpsa virga maleria otnniuin viriulum sanctitatis lant, bi limorem Dei habenl, et prxcepta regula-
fuil.de qtta ct vos, o spirilualcs populi, ventstis. ris legis propler Dctun libenter custodiunl, quam-
Eva enim omnc genus huinanum prolulil: ista vero vis per carnem, velut victitna qtix ad occisioiietii
tirga illud in sua viridilate denuo reparavit, quando ducilur, interdum deviare videanltir. Qui atiteni ut
dc venire ejtts Filius Dei exivil. Qiiod sicospiri- sapphirus fttlgenl, cliaritateni Dei habcnt, et idco
lualis mons Sion estis, quia Paterin Verbo suovos gravia peccala non operantur, qttamvis pccccnt, et
plaulavit.NanielFilius excclsi Pulrisin tabernacnlo D eiiam propler delicta sua libenterse casliganl, et
Marix Virginis ItabilaVit, et sicut fortis leo de illa hxc iti consueludine habent. Sed qtii ul lux slella-
exivit, ila qttod toltis mundits ipsum vidit, qui et ruiii lucenl, bcnevolentiam habent, el ideo cttm
tos spiritales popttlos in semeiipso congregavtt, cttm hominibus non rixantur, sed lasciviam pueiiliuiii
ad eura velul nubes volalis, pcccata vesira 11011 moruin
tenenl, et a gravibus peccatis libcnter so
in volunlale operis porlanies. Jpse enira sine pec- abstinent, uc ca odiosa habenl. El alios in
nigri-'
cato fttii. Et lunc eum imilamini, ubi post illum tudine amari funii propler consuctudinem
squali-
aubulatis, cum vosmetipsos ne peccetis repudialis, dorum morum vidi, in qtta qiiidam propter propric*
non exislentes lanqnam pnlvis quem projicit venltis talem iucniis sux ainari suni, el facullaics
diligttnt,
afacielerrx, ncc ut veneiiiim aspidum, nec quasi et ideo spiritualem consueluilineii) non aiiiant; sed
plumbum iu aquis vehcmeniibiis; seJ cuin in vana illos qtii iu supradiclis tribus modis sunt, ^srcpo
gloria curritis, tanquani pnlvis estis, qui hac ct affligtint.
illac spargitur, et qui fructttm jusiiiix non semiiial, Et audivt voccm de coclo clanianiem : Qtiaudiii
nec vineam eleclam planlal; sed qui mngnam fa-
congregatio hxc in his Iribus inodis Jelinelur,
mam producit cl snimas vsslras Ixdil: cum vero a Deg non
relinqtiittir; S«d et ad iilos qtii in prx
579 S. HILDEGARDIS 380
dicia nigredine erant, eamdera vocem audivi dicen- A EPISTOLACXLIV.
tem : Surgc, Aquilo, et veni Ausler, perfla hortum
N. PRIORIS ET HONACHORCH CISTELLENSIUMAD
riieum, et fluent anie illum. Quod dicilur : Re- HILDEGARDEM.
cede, malum iniqniiatis, et veni bonum juslilix, et
irriga virtulibus planlaiionem sanciilatis, ttt ful- Ab ea rescire aesiderant quid iti ordine displicet
Deo.
geanl in ca opera qux non marcescant. Aquilo
enim sunl rixatores, qui verbis rixx cl excusatione IIILDEGARDI honorandx el sincerx charitaiis ul-
avaritix ct provocalione injuriarum dtilces el uti- nis amplectendx dominx et magistrx sororum de
lcs herbas virtutiim prosiernerc volunt, qitemndmo- S. Rupcrlo in Pinguia, N. prior indignus lotaque
dtim Aquilo tiniversa prxcipilal. Scd illi quos hoc pauper et bumilis congregalio Cisleliensium fra-
inodo affligunl, patientiam sic discunl, el lacryma- trum, inter choros yirginum scqui Agnum qttocun-
bili gcniitu pro suis el istorum peccaiis ad Deum que icrii.
clamant; unde ctiam aliquando txdiosi ad pcccan- Locorum inlersiilio sejuncti, quia desiderahili
dtim sunt ; et ob hoc fiiiniis aromalum ex cordibus prxseulia vestra frui corporaliler non possumtts,
cortim ascendit, quem angcli suscipitinl, et sic per litlerarttm officiosalulare vos el alloqui gaudcmus,
aquilonem viridilas bonis tribuilur. Illi e'i»in qui qitippe qunm in Chriso vencramur, ut superioreni,
facultales libenlcr habenl, his qui in iribus prx- ct nptid Deum rnedialricem habere speramus, ut
falis modis fulgcnl aliqua objiciunt, ul confundan- charissiinam malrem.Audita nanique fama vestrx
lur, ct etiam necessariis cattsis obedientiarum sua- honx conversalionis et in Dci... fidelis administra-
riim, quxrunt quomodo eos afflignnt, ac mitllolies lionis, pro vestra slabilitaie el orationis obsequiu.ii,
in iramunditiam carnis se iiivolvunt, velul porcus el ad Deum pro veslra salule cxhibemus minisie-
qui slercori involvilur, el nulibus serpentini oculi rium. Hanc igilur, o domina, salulatorhm vobis
cttm gravissima consuetiidine interduni alios fati- scribimus epislolam, ul cl nostri memoriain fa-
gant. Sed vos qui injuslitiam diligilis, banc adtno- ciatis, et subdilis vobis eadem faccre sludeatis.
iiilioncm memoriter tcnele, ita ut facultatcs proprix Nam mttlla audivimus de vobis, unde valde gau-
voliintatis vestrx idololalriani esse cognoscalis, et demus, ut possilis arcana Dei scrutari, el de oc-
ab angelicis ordinibus, scilicct spirilalis poptili se- cultis suis non modica manifestare. Proinde cle-
paratas, quemadmodum idolum fallacix a vero menliam veslram petimus, ul quod in nebis el in
I»co separatum est, ac etiam alia peccala rclinqui- ordine noslro, scilicel monastico, vobis imo divi-
le; etad salientem fonlem ul lavemini fttgite. La- C nis octtlis dispiicet, secundum quod Dcus vobis
vacrura quoquc pacti illius quo munduin reliquislis ostenderit nobis rescribcre non arnhigaiis. Vale.
inspicile, qualenus a peccatis recedaiis, ac studelc RESPONSUM HILDEGARDIS.
ul sacrificiura vestrum pingtte fiat, ila ul perseve-
retis in bono quod inccepislis. Qttandocunque enim Ego fons vivus, qt;i propter nomen mciim tuniea
liomo voluntalem suam iti rota carnis sux mactat, inca indttli peregriui sunt in vcxatione iniindi. 0
sacrificiuiii Deo est. Hoc enim ut sacrificium Abra- plangendum et lugendum esl! quod coeluni ruptum
bx Deo acceplabile est, cura ille filimnsuum ad sa- est, et quod dies obscuratus est! Nunc ergo dena-
crificandum Dco obediendo ligavil. Manus cnira rius revocandus cst in atriitm vocis laudis. 0 filii
domat qui prava opera diniiltil, et pedes ligal qui Isracl, quare corrumpiiis dulcissimam ciiariialem,
iiinera proprix volunlatis sux constringit, ac in- qux in mc alto in profundum aspicicute fluit plc-
clinalus obedit, ut caput ad gladium Isaac inclina- nissimo opere. Et quia ipsa fluil in ine, ideo llituiit
vit, el corpus domat qui carnalem concupiscenliam etiam de ipsa aqux vivx. Ipsa aitlein stat in fori/ia
abjicil. ln his vicloria est qux vexillura porlal, viigx, quia sicut in virgine dtilcissimi aniplexus
qtiod in bono rumore, el in suavibus odoribus vir- sunt propler integrilatem ejus, sic ctiam charit:.s
lultim redolet. Qui hanc habet, coram cunctis ini- habct dulcissimos antplcxus virlutuni. Sed modo
iiiicis suis securus incedit. Hoc aulem modo sacri- lugct, quoniam teraerarii sciiidunl iliam pcr garru-
iic.ium pingue fiet, velul vitulus saginalus, qui abs- litatem murmuratiotiis sux. Unde ctiam fugit a-b
que omni macula erat, per quos anima macie de- eis in altiiudinem illani unde venil el plaugil, quia
ficit, qtiia bonum plenum pingtte est. Christus enim filii ipsius, quos plenis uberibus enulrivil, deficiuni,
injuriis faligalus non peccavit, el in hoc palienliani nolenies tergi a putredine volantiiiin mciiliiim. 0
sanclorum sanclificavit : unde el vos fideies, corda ipsi miscri! quare adjungunt se miserix alienaiionis
vcslra ad illius prxlia qtti vobis exemplum dedit et peregrinalionis, auferenlcs se dc visceribus re-
prrcparate, et sollicitudinem illorum quorum non galitim nuptiarum novx sponsx, qux semper pra:-
indigelis abjicile, el ul in alpha ct omega appa- parata est Sponso suo, sicut virgo viro suo, cum
realis sludete. In scnsualitale eniin peccatormn oh- illi nondum in cognitione conjttncta csi, sed cuin
tcnebrali estis; sed cum a peccalis surrexcritis pul- adhttc in integiitaie sua incorrtipla maiiet; et isti
cbrx formx vjrlulum itt vobis appareliuiii; qua- a sponsa ilta sc separaul, ct ideo obienebi-ati ct
propler et dexlra Dei vos proiegat. obnubilati sunt, quasi ccclum fregerini. Qtiid cst
581 EPISTOL^. — EPlSf. CXLV. 332
hoc? Sicul firmamenlum cceli in omnibus orna-, A vull omnes homines salros fieri, el ad agnitionem
mentis suis, scilicet in sole, in luna et slellis illtt- verilatis venire (I Titn. n), nuper veslram sancli-
strat orbem; el sicul faber de lignis facil ligna, de latem ad nos venisse cognovimus, eidetn Paraclito
lapidibus Iapides, et de al.is instrumentis alia in- proul possumus, liccl non condigne valeamus, gra-
slrumenia, sic el isli deberent rcliquo populolttce- tias incessanter referimus, quia, ul veraciter faiea-
re et bonum iter oslendere; sed charilas in eis mur, illustrationis ejus ardorem et laclttm plenis-
scissa est, ila quod virginilas qux deberet in eis sime intcr nos el in nobis persensimus, dtim omnis
lucere sicut sol, cl viduilas sicut ltina, et reliqttus odii et inimiciliarum fomenla per plures jam annos
populus sicut stellx in lumine suo, dcficitnt, quia invcleralrt omties iinaninii consensu abjecimus, el in
dulcia malerna viscera illos non calefaciunt, sed verx charitalis unilatem pleniler quasi in uno cor-
tnrluosa mulier plena rugis et nigfedine, plena vi- pore ct anima convenimus. Eapropter sanclilatis
pereis moribus ac slridenlibus denlibus lioriblis veslrx dilectionem obnixis precibus pulsainus, ul
cx.stens itt his omnibus qux facii, pessime isios prxdicli splendoris divina gralia vobis collati in-
secundum mores porcorum emillil; qui debuertint specln, pcr quem veslrx charilati clausa et cxleris
sancli cl electi et relinquenles sxculunvesse. Ipsi mortalibus absconsa, ocnlis cordis vcslri reseran-
cnim vestem innocenlix scindunl in semelipsis in "' (ur: quoniam ex debito dehclis, quia cum sororihus
spinatismoribus, iniracundia, et corrunipuntvialia vcstris a nobis quamvis corpore , sed non spirilu ,
sua in ira. Vivenles oculos suos in dcspcratione ul veraciter speramus et scimus, egressa estis. Si
excxcantesel omnia indumenla sua per sluliitiain veraciter in vera charitate, qttx est initium om-
inorum coinquinantes, el se sapienles super ma- liiuui bonorum , conveneriinus, vel si qua radix
glstros suos cxistimantes. Ileu I heti! filii lsrael, iu alicujus dissensionis iuter nos adhuc laleal niaiii-
prinio orlu veslro non consliluil vos sic mysl'.cum fesietis ; scd el de aliis quibusque majoribus, ul de
el aureum. Beliqua desideranlur, abscissis a ms. co- minoribus admissis taceamus, qux divinx majc-
dice iribus sequenlibus foliis. statis oculis contraria cognoverilis, nobis scriptis
nianifestare velitis. Super hxc unaiiimi consensu
EPISTOLA CXLV.
jannam vestrx charilalis oppoiiune el imporluue
UENRICI [leg. IIELINGERIIABBATISET CONVENTUS MONTIS pro descriptione geslorum ac virlutum , necnou el
S. DISIBODIADHILDEGARDEH. vitx palroni noslri, necnon et vestri bealissimi
Ab ipsa rescr.bi desiderunl quitl in se'ps's Deo displi- Disibodi, in cujus domo ab ipsis cunabulis nutrita
ceal, oranlque ttt vittim S. Disibodi scriptis com- r, eslis, pulsamus , vcslrxque pielalis attres inliine
mendet.
coiunioncmus, alqutt obnixis precibus indefesse
HENRICUS, Dei gratia scrvus in monte S. Disibodi prufusis expetimus , qualenus ctiain niemoria ve-
ct provisor ovilis Dominici cuiii tota congregatione strx bcatiiudinis per hoc in laudibus ejtisdcm Pa-
fratrum suorum , venerabili matri dominx HILDE- tris noslri habeatur, ul quidqttiJ Dcus dc ipso vobis
GARDI de S. Ruperlo radio divini splendoris , ultra revelaverii, nobis apcriatis. Oinnipotens Paler
huiuani seusus capariliteni, quod verissime scimus xlernx miscricordix menletn veslrre cliaritalis
illttslraix pleuissime , donis septiformis sancli Spi- lumine stti fulgoris inflanimel, ct obnixe deside-
ritus abundarc, ac sitientibus pocula de eodem ranlibus pocttla ad rcfocillandutn subminislret.
fonte causa divinx rcmunerationis minislrare.
hanc epistolam exsiat inter edilas S.
Quia, maltir dilccia, omnipotenlis Dei sancli para- (Responsumadepislolas
clili Spiiitus instinciu, necnon ct jussione ejus qui Hildegardis (27), sed el Vila D. Disibodi
ab ipsa composita occurr.t avud- Surium 8 Julii.)

(27) Fallilitr, nam solum exslat responsum ad aliam Herengcri epislolam (ep. 39). EDIT
.zs» I. HILDEGARDI3 a*i

SANCTiE HILDEGARDIS

SCIVIAS

SIVB

VISIONUM AC REVELATIONUM

LIBRI TRES.

(Ex editioneprincipe cultitulns : Libertriiim spirilualiumvirorum, Hermce,Vgueliniet (ralris Liberli,et trium spi-
ritualiumvtrginum,Hildegardis,F.lisabelhw et Mechlildis,editoreJacoboFabro, Stapulensi, ap. Stephanum avutn,.
Parisiis, in folio,anno 1513,nt adnolalur.ad calccmvoluminis. « Emissum Parisiis ex OfiicinaHenrici Stephani,
chalcographi,e regione ScholaeDecrelorum,anno Mil. CCCCC- XIII, sexlo NonasJunias. — Iis qui huic devolo-
pioque operi emiltendo quomodocunqueinvigilarunt,prosiut apud Deum pise preeefslegentium. Qui autem lioc
opus impressit, partim xre proprio, partim verosociiJoannisBriensis opitulamiue rem litLerariamauxit. > Et in-
fine indicislegitur : «VolgatiusPratensis,'operis.nofricina
recognilor, legentibussalulem et pro se precesad Deum.
orat. »)

LIBERPRIMUS.

PR^FATIO.

Ecce quadragcsinio tsrtio leraporalis cursus mei A leclutn expositioitls librorum videticet Psalteril,
anno, cittn ccelesti visioni magno timore, Iremula Evangelioruii) et aliorum calholicorum tam Veieris-
inleniione inhaererem, vidi maximum splendorem, qtiani Novi Testamenli voluminum sapiebam, noit
Sn quo facta esl vox de cuBload me dicens : 0 liorao autcin interpretationem verborum lexlus eorutn,
fragilis, ct cinis cineris et ptilredo piilredinis, dic nec divisioneui syllabarum, nec cogniiionem casiium
el scribe quae viiles et andis. Sed quia liniiJa es atit temportim calicbaiii. Virlulcm aulem mysierio-
ad loquendum, el simplex ad exponendum, et in- rum, secrclarum eladmirandaruin visionum a pttel-
docta ad scribendum ea, dic el scribe ea non se- lari sctatc, scilicet a tempore illo cuni quinquennis
cunduin os hominis, nec secundum inielleclum essem usqiic ad pravsens lctnpus, mirabili modo in
bnnianae adinvenlionis, nec secttndum volunlalem me senseram, sicul et adhuc : quod tainen uulli
Iiumana! compositiotiis, sed secundum id quoJ ea hominum exceptis qiiibusJara paucis el religiosis
in coeleslibiis desnper in mirabilibus Dei vidcs ct qui in eadem conversaiione vivebanl qna et ego
ettdis; ea sic edisserendo proferens, qiicmadmo- eram, manifeslavi, sed inierini usque ad id teiu-
(IIIinel auditor verba pravcepioris sui perciplens, poris quo illud Deussua graiia tnanifeslari voluil,.
ea secundum lenorem loculionis illius, ipso voleuie, sub quielo silenlio coiupressi. Visiones vero quas
«slcndenle et praecipieiite propalat. Sic ergo et lu, vidi: non eas in so.-nnis, nec dormiens, nec in
o homo, dic ea quae vides el audis : et scribe ea phrenesi, nec corporeis o>ulis aut auribus exterio-
iion secundiiin tp, nec secundmn alium hominem, ris hominis, nec in abditis locis percepi, sed eas
sed secnndum volunlalem scicnlis, videmis et vigilans, circumspiciens in ptira mente oculis et
dispoiienlis omnia in secretis mysleriorum suorum. auribus inlerioris hominis, in apertis locis secun-
£l iterum audivi vocem de ccelo rnilii diccnlem : dura voluittalem Dei accepi. Quod quomodo sit,
Dic ergo mirabilia haec, et scribc ea hoc inoJo carnali liomini perquirere difflcile cst. SeJ puellari
edocla, el dic. Actum esl in millesimo cenlesiino nieta transacta : ctim aJ prsefatain aMalem pcrfe-
quadragesitno primo Filii Dei Jesu Chrisii incar- clce fortiludinis pcrvenissem, audivi voccm de ccelo
nationis anno, cum qu-adraginta duorum annorum dicentem : Ego Ittx vivens, et obscura illuininans;
septemqtie raensium essem, maximae coruscaiionis Iiomitiein quem vblui, et quem mirabiliier secun-
igueura lumen aperto ctelo veniens, totum cere- dum quod mihi placuil excussi in magnis mirabili-
brum menm iransfudit, et lotum cor lottiinque bus ullra modum aiiiiquorutn hominum qtti in tnc
pectus meuin veltil flamina non tamen ardens, sed multa secreta vidcrunt posui; sed in tcrrain stravi
calensila inflammavil, ut sol rem aliquam calefacit illum, ut se non erigeret in ulla elaiione mentis
isnper quam radios suos imroillil. Ei repenie inleU- suse. Mundtts qtioque non habuil in eo gaudiutn,
585 SCIVIAS. — LIB. 1. VISIO I. 533:
nec dclectattonera, nec exerciialionciii in rebus A accipis ad manifestailoncm abscondiloritm directa p
illis qus ad ipstim perlinent, quia euiii de pertinaci scribe qttrc vides et audis.
audacia abstraxi, limorem habentem , et in labori- Sed ego, quamvis hsec viderem et audircm, la-
bus suis paventein. Ipse cnitir in medullis et in vc- men propter diibielatem et malam opinionem, et
nis carnis siiic Joluil: conslrictiim aninittui el sen- propter diversitalem verborum hominum, lamdni
stim habens, atque mullam passionem corporis non in perlinacia, sed in humilitatis offieio scri-
sufferens, ila quod in eo nulla sectirilas habilavil., bere recusavi, quousqiie in lectuni aegriliidinis, fla-
sed in omtiibus cattsis suis se culpabilem jeslimavit. gello Dei depressa caderem, iia quod tandein niullis
Nam ruinas cordis ejus circumsepsi, nc mens ipsius iiifirniitaiibus conipulsa : lestlnionio cujtisdam no-
per superbiam aut per vanam gloriam se elevaret, bilis el bonorum morum puollac et hominis illius
sed magis in omnibus his timorem et dolorem qtieni occulte (tit prcefatum est) quocsieram et inve-
quam gaudium ant petulantiam sentiret. Unde in neraro, nianiis ad scribendum apposui. Quod dum
amore nieo scrutaltis cst in animo suo, ubi illiim iacerem, allam proftinditalem expositionis libro»
invenirel qni viani salulis cttrrerel. Et quemdam riini, iit prasdixi, sentiens, viribtisqtie receplis da
invenit et eum amavit, agnoscens quod Qdelis homo trgrittnline me erigens : vix opus islud decem an-
esset et sitnilis sibi in aliqua parte Iaboris illitts 8 nis consttmans ad finem perduxi. In diebus auleni
qni ad me tendil, tenensque eum siniul cum i'IIo Hcnrici Mogunlini arcliicpiscopi ut Conradi itoina-
in oinnibiis his per sttpernum studium coniendit, noriim rcgis ct Cunonis abbatis iii monle Bcali
ut absconsa miracula inea revelarenlur. El idetn Disibodi poniiiicis, Stib papa Eugenio, hav visiones
homo super scmelipsum se non ex(uii(,sed ad illum el verba facla sunt. El dixi cl scripsi haec, non se-
in ascensionem httmililaiis et in inienliotie bonre ciitidtnn adinventioncm cordis mei aul ullius boini-
•voluniaiis qitem invcnil, se in mullis suspiriis in- nis, sed iit ea in cceleslibtis vidi, attdivi et percepi
clinavit. Tu ergo, o homo, qui haec non in inquie- per secreta mysleria Dei. E( ileruin attdivi vocem
.tudine deceptionis, sed in puritale simpliciiatis de cuelomihi dicentem : Clama ergo el scribo sic.

VISIO 'PRIMA.

SUUMARICM. — De fortitudine et slabiliiale ceterriilalis regni Dei. De limore Domini. De iis qut pauperts
spiritu suni. Quod virtuiesa Deo venienles.limenles Deiun el pauperes spirilu custodiunt. Quod agnitioni
.Dei abscondinon possunt studia- acluum hominnm. Salomon de eadem re.

Vidi quasi monlem niagniim, ferreum colorem C Dei snnl, quibus clausuratn mysleriorum resera :
"habentem, el super ipsum quemdam tant:e clarila- qtiam ipsi timidi in abscondilo agro sine frttctii
tis sedenlem, ut clariias ipsitts visum inciim hebe- celant. Ergo in ionicm abundantiK ita dilalare, ct
taret, a quoex niraque parte sui, lenis untbra velut ita in mystica ertidilione ellliie, ut >IIIab eflusione
ala mirae lalitudinis et longiludinis porrigcbatur. irrigalionis lute conculiantur, qui le propter prac-
El ante ipsum ad radicem ejusdem monlis quxdam varicationem Eva?voltinl contcnipiibiJem esse. Nam
imago undiqne plena oculis slahat, cujiis nullam lit acumen luijus profunditatis ab homine non ca-
humanam forinam prae oculorum multiludine discer- pis, sed a superno et ircnicndo judice illud desuper
nere valebam, et anle islam, imago alia puerilis accipis, ubi pricclara luce bscc serenitas inter lu-
xetatis, pallida vesle, scd albis calceamenlis induta, cenles fortiter lucebit. Surge crgo, clama et dic :
snpcr cujus capttt lanla clarilas de eo qui super quactioi forlissima virlule divini auxilii manifesian-
monlem ipsmn sedebal desccndit, ul faciem ejus tur, quoniam ille qui omni crcattirse snce potenter
inlueri non valerem, scd ab codem qui super mon- el benigne imperat, ipsum litnenles el ipsi suavt
tem illum sedcbal: multnc vivenles sciniillx pro- dileclione in spiritu huinilitalis famulanlcs, clari-
dibant, quaceasdetn iinagincs inagna suaviiale cir- tate supernse illustrationis perfundil, et ad gaudia
cunivolabanl. In ipso aulein monte quasi pluriinoe D selernte visionis in via justilise oerseveranles per-
fenesiellx cernebanittr, in quibus velut capita ho- ducit.
miniim, qua;Jam pallida e! qucedam alba apparue- Unde etiam, ut vides, mons isle magnits ferreum
runt. El ecce qui super monlem sedebat, forlissima colorcm habens, desiguat fortiludinctn el slabili-
ei penetranlissima voce clamabal, dicens: 0 horao latem sclernitalis regni Dei; quse nullo impulstt
fragilis pulvis de pttlvcre terraj, et cinis de cinere, labeniis mutabiliialis polest exterminari, ei super
claraa et dic de inlroitu incorrupix salvationis : ipsuni qiiidam lantav claritatis sedens, ut claritas
qnatenus ii eriidiantur qui medullam Scripturarutn ipsius visum luum hebetarel : ostcndit in regno
videnles, eam nec dicere, nec prxdicare volttnl, beatitudinis, ipsutn.qui in fulgore indeficientis sere-
quia tepidi et hebcles ad conservandatn jnstaiain niutis loli orbi lerrarura imperans superna divitii-
587 S. HILDEGARDIS 58S
late, humanis mentihtis incoraprehcnsibilis csl. Sed A inflrma consideraiioiie capcre non valeas, qttoniam
ab utraqtie parle sui lenis umbra velttl ala miras el ille qtii coelesles divilias habel, paiipertati Iiunii-
laliltidinis et longiludinis extenJitur : quod est et liier se subdidii.
in atimcnilioneet in casligatione heaUe defensionis Sed quod ab eodem qui stiper montem illum sedet
suavis et lenis proteclio, ineflabilem juslitiam in mtillac vivenlcs scinlillac exeunt, quae easdem ima-
pcrscveninliam verae a.-quitatisjusto cl pie demon- gines magna suavilale circumvolanl: hoc est quod
strans. ab omnipolente Deo diversce el fonissimce virltiies
El anle ipsum ad radicem ejusdera monlis quoe- in divina clarilale fulgentes veniunl, quce illos qui
d.ini iniago uiidique plena octilis sial, quia coram Deutn veraciter liment ct qui pauperlaiem spirilus
Dco in bumilitate regntim Dei inspiciens limore fideliler amant, suo adjutorio et custodia circum-
Domini vallaliis perspictiilale bonaeet jtisla; inten- dantes ardenler amplccitiuliir et deliniunl. Unde
lionis studiiiiu et slnbilitatein suam in hoininibtis et in ipso monte quasi pltirimce fenestellce videntur,
exercei, ita quod ejus nullam humanam formam in qiiibus velul capila hominum quccdampalliJa, et
prae ipsis oculis discernere vales, quoniam ^omncm qucedam alba apparent; quia in sumnia allituJinc,
oblivioncm justiiice Dei quain stcpitis homines in profundissimce et perspicacissimce agnitioui Dei ncc
tccdiomenlis suaj senliuiil per aculissimam aciem B celari, nec abscondi possunl sludia acluum homi-
inspeclionis suaeila abjicit: quod morlalis inquisilio num, cum et teporem el candorem in semeiipsis
vigiianliam ejus in debilitate sua non discutit. scepissimedemonstrent, quoniam et modo homiites
Uude et ante istara, imago alia puciilis oelaiis, et in cordibus el in faclis suis fatigati in contume-
paliida tunica, sed albis calceamentis indula appa- lia dormilant: modo exsuscitati in honore evigilant,
rel, quia prcecedente limore Domini, illi qui paupe- qtiemadmodum Salomon in volunlaie tnea lestaltir,
res spirilu sunt suhsequunlur, qitoniam liraor Do- dicens : Egestatem operaia est manus remitta, ma-
mini indevotione bumiliialisbeaiiludinempauperla- nus autem [oriiurii divitias paral (Prov. x). Qtiod
tis spiritus forlilcr tenel; quce non jactanliam ncc dicilur, debilem et pattperem se homo ille fecit, qui
elalionem cordis appetit, sed sitnpliciiatem el so- noluit jusliliam operari, nec iniquitalera delere,
brielaleni nienlis diligit, non sibi sed Deo vclul in nec debitum remillere, ubi a mirabilibus operum
pallore suhjectionis justa opera sua quasi induraen- beatiludinis otiosus permansit. Qui auteni opera-
luin pallidcc lunicce tribucns, cl candida vestigia inr forlissiina opera salutis : viam veritalis currens,
Fiiii Dei (ideliler subsequcns. Supcr cujus caput foiilem salienlis glorice capit, in quo preliosissimas
tanla clarilas de sedenle supcr nionlem descendit, divitias in terra et in ccelo sibi parat. Unde qui-
ut faciein ejus inlucri non possis; quia potestalem **cunque scienliam in Spirilu sancto el pennas in fide
cl fortitudincni beatiludiitis cjus serenilas visitatio- habel, ille adnionilionem meara non transgredialur,
jiis illius, qui omni crealnrx laudabililer imperat sed eam in guslu aniuiae suce amplectendo per-
tanlam infundit ut copiositateni ipsius monali ei cipial.

VISIO SEGUNDA.
SuHMARll-».—Quod beoti ancjeli tttitto imptthn injustiticc lerriii, ab amore et lattde Deiabslraliuntur. Quod
Lucifer decorem et riin (ortitttdinis suo; considerans snperbivii, ei iden cum sibi consentientibus a ccelesii
gloria ejectus esl. Quod Deitt injnslus esset, si eiun v.on dejecissel. Verba Job ad eamdem rem.De inferno
qui in voracitate sua submersioiiemaiinnurum lenet. Qtiod in dejeciione dtuboli, infernus [actus est. Quod
. gehenna impmnitentibus obvia est; purgttndis ccetera tormenta postla sunt. Verba Ezechietis de eadem
re. De diabolica frande primum hoinincm per serpenlem decipientei Quod diabolus netcivii arborem itlam
interdictam esse, nisi ex Evcc mponsione. Quce tenenda vel qucevilanda sint in conjugio. Verba oposloli
de eadetn re. Cur anie incarnationem Domini, quidam plures uxores haberent. Cur nec hotno nec angelus
hominem liberare potuil, sed solus Dei Fiims. Verba Sapientia; de eadem re. Quod consanguinei conjtigio
non coputentur. Exemplum de hicte. Cur in Veleri Tesiamenlo, conjugium inler consanguineosconcessum
lit: in Novo prohibitum. Quod vir non nisi in forii auaie, tton nisi nubitem uxorem ducat. De viianda il-
ticila et libidinosa pollulione. Quare mutier post pariitm, vel a viro corrupla, in oculto maneat, et ab in-
gressu templi abstineat. Qui in commistione prwgitamis se polluunt, homicidmsunt. Oseatde eadem re. De
commendalione castilalis.Joannes de eadem re. Quod expulso Adam , Deus paradisutn munivit. Quod quia
homo Deo rebellis exstiiil, creatura eiprius subjecta, se ilti opposuit. De amcenitate paradisi, quw succum
et vim lerrce tribuil ut anima corport. Cur Deus hominem lalem fecil ul peccare posset. Quod homo non
debetsumma petscrutari ; cum nec infinid valeut examinare. Quod homo nunc clarior [ulgel quam prius in
cceio. Simililudo horti, ovis et margariice ud hominem. De commendaiione humililatis et charitalis amv
ctariores cceleris virtuiibus exislunt.

Deiude vidi velu".inaxintam mulliltidinem viven- D iudinis et profunditatis apparuit, os velut os pulci
tiuni latnpadarum, multam clarilatein habcnlium; habens el igneum fuimim cuin niulto felore evo-
quae igiieuin. fulgc-em accipienles, sereiiissimum mens de quo etiam tctcrrima nebula exbalans aj
fplendoreui adeptse sunt. Et ecce lacus raultcs lati- fliieiu usque quasi visu iiiipcrceplihilein ailigit, et iti
389 SCIVIAS. — LIB. I, VISIO II. 39<V
quadam clara regionc candidam nttbcm qure de A attferi qui se ipsi opponere cotinnlur, ut servus
pulcbra bominis forma plurimas slellas in sc con- mcus Job ostendit, diccns : Lucerna impiorum ex-
tinens exierat, afflavit, et illam ac eamdem hominis stinguetur, et superveniet eis inundatio, el dolores
formam ex iila regione ejecit. Quo faclo, lucidis- dividel fitroris sui. Erunt sicut patece ante faciem
simus splendor regioncm illani circumdedit, et ila veiui, et sicut [avilla quam lurbo dispercjit(Job xxt).
otnnia elemenia mundi, quce prius in magna quiete Quod dicilur, gloria superbienlis nequiiian ex falsa
constiterant,in maximam inquieludinem versahorri- prosperilate, quasi ltimen bonoris in voluntae
biles terroresostenderunt.Etiterum audivi illum qui carnis illoruin procedens qui Deum non limcnt [scd
mihi prius loculus fueral, dicente : Detim fideli qui illum in perversa itnpielulc spernunt, contcm- "
devolione subsequentes, el in dileciione ejus digno nentes scire quod nulltis eura valeat expugnare, in
amore ardenlcs, a gloria supernce beaiitudinis nullo igue fcrociiaiis sute volentes exurere quccciinqtie
impulsu injustitice terrili abstrahunlur, cum illi qui advcrsantur): haec in liora uliionis Dei velut tcrra
Deum ficte attcndunt: non solum ad majora non conculcalur, et de superno judicio super cosJcnv .
promoveantur, sed eiiara ab iis quce se habcre fal- impios cadet abjectio iiidignationis oniniuin quce
laciler putanl, justa examinatione dejiciantttr. Quod stih coalo sunt, itaqttod el Deo ethominibtts mo-
el hcec maxiraa multiiudo vivenlium lanipadaruui, B r> lesli erunt. Unde quia Deus non sinil eos habere
multam clarilaletn habentitim oslendil : qucc cst quod volunt, ideo undiqite dolore macerali in bo-
plurimus cxercilus supernorum spiriiitum in beala tninibits baccbanlur per rabicni insnnicc suce, ciim
vita fulgentium, ac in nitilto decore et ornatu exi- ardenl hoc possiderc quod Deus non pcritiili.il cos
stentium, qttoniam cum a Deo crcali sunl : non deglulire. Et cum hoc modo a Deo reccdtint, solii
superbam elalionem arriptierunt, sed in divino inutilibus rebus coinparanlur, ita qttod nec in Deo
ainore foriiter persliterunt. Natn ipsi ignetim ful- nec in hominibus quidquatn boni faccrc vellent, do
gorem accipientes, ila serenissiraum splendorem grano vilce in prcevidente oculo inspectionis Dei
adepti sunt, quia cum Lucifer ctim suis superno abscisi. Quapropler et hujusmodi conliilioni tiadun-
Crcatori rebellari conaretur, isti zelum Dei in casti iur, qui in tcpido sapore iniqui rumoris dissipan-
illius et illi consrntienlium habentes, vigilanliam di- lur, cIIin supcrvenienlem imbrcm Spirilus sancli
vincedilectionis induerunl, cum iili cxcitatem iguo- non suscipiunt.
ranlicc qu.i Deuni scire noluerunt, incurreruni. Sed lactts ille mullce lalitudinis et proftindilalis
Qumnodo ? In casti diaboli in illis angelicis spiri- qui libi apparet, est infemus, latiludinem viiiorum
libtis qtii cura Deo in rectitttdine perseveraverunt, p_ el profundiiaiem perditionum, ul vides, in se con-
maxinta laus exorla est, qtioniain illuminali visu lincns; os eliam velul os putei liabens, et ignemn
-perspicaciier agnoverunt quod Deus immohilis, sine fuinum ciini multo fetore emiltcns; quia in vora-
tilla mutatione ullius mulabilitatis in polentia sua citate sua submersionem animarum lenens, cmii
perseverat, ila quod a nullo bellaloresuperari po- eis suavilatem et dulcedinera ostendit, eas aj per-
lerit. El ita in aniore ejus exardescentes, et in re- versiunem tormenlorum perversa deceptionc per-
ctitiiJine persevcranics, otiine domicilium injustiliav ducit, ubi ardet ignis cum suffusione teterrima fuini
conieinpserunl. et cum ebullienie morlifero felore emanal; qno-
Sed Lucifer qut ob superbiam suam de coelesti niatn Iiaec dira tormenla diabolo et eura subse-
gloria ejeclusesl, in initio creaiionis suav talis ac queiitibus (qui se a summo bono averlunt, nec illud
lanttis exsiiiii, quod nttlluin defecium nec in decore scire aut intelligere curaverttnl) prceparala sunl;
nec in fortiiudiue sua sensit. Unde cum decoreni tinJe et ab omni bono dejccli sunl, non quia illud
siiuni inspiceret, et cum vim forlitudinis suce in nescierunt, sed qttoniani illud in magna superhia
seinetipsn consideraret, superhiam invenit, qttce conlempserunt. Quid est hoc? In dejeclione diaboli
ipsi promisil ut inciperet quod vellet, quia perficere hceexteriores lenebrco, omne gemis pcenarum in se
possel quod incepissel. El videns locmn tibi se col- D habenies positce sunl; qtiia hi maligni spiritus,
locare posse putavit, ibi decorem et fortitudinem contra glorianv qticc ipsis prceparala fuit, miseriam
suam oslenderc volens, in scmelipso sic dicebat: diversarum pcenarttm susceperunt, el conlra cla-
Volo fttlgere illic, qucmadmodum et isle hic. Cui riiatcm qtiam babtierunl densissimas lenebras in-
omnis acies ejus assensuin dedi', dicens : Quod tu ducruitl. Qttoniodo? Cum superbus angelus ut co-
vis, hoc et nos volumiis. Et ciim in superbiam ela- lubcr sc sursum erexil, carceretn inferni accepit,
itis illud perficere vellet quod cogiiaveral, zelus quia esse non poluil ul ullus Deo pravaleret. Et
Domiiiise exlendens in ignea nigredine illuin cum qitomodo conveniens csset, ul in uno pectore duo
omnicoraitaiu suo dejccit, ita quodipsiopaci conlra corda cssent: sic ncc in ccalo duo dii esse debue-
serenitatem quani liabuerani, effecli sunt. Quid est riint. Sed quoniam idera diabolus cum suis super-
hoo? Quia si Deus prxsuinpiioiiem illorum non de- bam prccsmnplionera arripuil, ideo lacum perdi- I
jecisset, injustus esset, qtioniatn illos foveret qtti tionis sibi paralum invenit. Sic et homines illi qui
inegrilatem divinitalis dividere volebanl; sed eos eos in aclibtis suis imilantur, participes pcenarum v
dejecit et impietatera eoruin ad nihiluni reJegit.j j eoruni sectinduni nierita sua cfliciuntiir. Sed quae-
sicut etiam et omnes a conspcctu cluriialis suce f dani anitnte sunt quce cumulum daranaiionls har
661 5. IIILDEGARDIS 550?
bcntcs, a scientia Dei projecl» sunl : et iJeo infer- A babciileni (quce do iiinoccnle Adam onmcm mtilti-
nales poenas sine consolatione ereplionis habebunl; ludinem huniani generis in praeordinaiione Dei lu-
quaedam auiem in oblivione Dei non exislenles, sed cenlera in suo corpore gestans sumpla fuerat) per
in superioribus examinalionibus purgationem pec-. sedticlionem serpentis ad dejeclionem ejtts diabolus
catorum siioruii) in quibus prolapsie sttnt reci- invasit. Cur hoc? Quia sciebat mulieris mollitiem
pientes; landem absolttlionem vinculoruni suorttm, facilius vincendam qnam viri forliludinem; videns
senliunt, ad requiem ereptce pervenienles. Qttid est ctiamquod Adam in charitalc Evce lam vehemcnlcr
hoc? Gehenna iis obvia esl qui Deum in ohlivione ardebat, ut si ipse Evam vicisset, quidquid iila
cordis sui sine pOBiiitenlia habenl : ccetera veroi Adx diccrel, Adam illud perficcret. Unde et dia-
torinenia iis qui quamvis mala opera faciant, la- balus illam et formnm honiinis ex illa rcgione
men iu eis itsqtie ad finem non perseverant, sed1 ejecit, qtiin idem antiquus seductor Evara atque
tandem ad Deum in gemitibus sttis respiciunt. Qua- Adam de seda bealiludinis sua dcceplione expellens
propter fideles diabolum fugiant el Deum dilignnt, in lenebras subversionis detrusit. Quomodo? vide-
mala opcra abjicienles et bona ctun decore pceni- licel Evam primum sedttxit, ut ipsa Adccblandirctur
lentjce complentes, ut servtts meus Ezechiel per quo ei assensum prceberet, quia ipsa citius Adam
me inspiratus horlaltir, diccns : Convertimini el B qiiani alia crealura ad inobedienliam perducere
agite patnilenlidm ab omnibus iniquilalibus vestris, pntuit; quoniam de costa illius facta fucrat. Qua-
ei non erit vobis in ritinam iniquilas (Ezech. xvin). propler niulier virum cilius dejicit, cum ille eam
Quod dicilur : 0 vos homiues qui bactenits in pec- non abhorrens, verba ejus facile assumit.
caiis jacuisiis : recordamini Christiani nominisi Veriini et non puero sed perfeclo viro scilicel Adav
vestri, converlentes vos ad viara saltttis, et faciiei perfecta mtilier daia esl, ita etiam modo, cum vir
alia opcra in fontc pcenileniicc: qui prius fecislisi in cetatc perfecta fertilis esl, perfecta ei inulier
niulta scelera in mullis viliis, el ila a mala con- conjungenda esf, velul citm arbor flores incipit
sueludine veslra surgonies : non deprimei vos in emiltere, debiia cullura ci adhibenda est. Nam de
ruinam morlis iniquitas illa in qna sordnistis, quia costa insito calore ct humore Adce, Eva formata
illam in die salvntionis vestrav abjecistis. Undei est, ac ideo nunc de fortiludine viri el de calore
eiiam hoc modo gaudlum angelorum super vos; ejus semine susceplo mulier inlendit prolem in mun-
eril, quoniam a diabolo recessistis et ad Deum cn- dum producere, vir enim scminator exislit, mulier
rurrislis, eum sic melius in bonis actibns cogno- autem susceplrix seminis est, unde el mulier sub
scenles, quam prius etnn scirelis cum in irrisionei potestate viri tnanel, quoniam ut duritia Japidis aj
anliqui seductoris Tuislis. Quod vcro de eodem lacui lcneritiidiucra terrce est, ita eliam et forlitudo viri
teterrima nebula exhalans ad finem usque quasii ad inoHiiiem mulieris. Quod autem pritna mulier de
visu impcrccpiibilem atiigit: hoc est quod de pr«- viro formata csl, hoc est conjunctio desponsatio-
fundissima perdilione diabolica fratts emauans ser- tiis mulieris ad viriim. Et hoc sic inlclligendum est,
pentem virulenlttm, nefas fratidiilenlrc inlentionisi Conjiinclio isia non csl vaue ncque in oblivionc
in se conlinenlem ad decipiendtim, hominem la- Dci exerccnda, quia qui mulierem de viro lulit,
tenter invasil. Qttoinodo? Quia cuin diabolus homi- coiijiinciionem istam bene et lionesle instituit,
nem in paradiso vidit, cum magna indignatione ex- videlicel carnetn de carne formans. Quapro-
clamavil, dicens : 0 quis assequetur me in tnan- pier ulAdam el Eva caro una exsiiicriinl; stc
sione verce bealiiudinis? Et iia in semeiipso sciebal el nunc vir et mulier caro una in conjunctiouo
qtiod malilinm suiim quam in se habuil nondum in charilalis ad niulliplicandum gcntts htimauuin efli-
alia creatura conipleverat.sed Adam elEvnm puerili ciiinlur. El ideo perfecta cliarilas in his duobu3
innocenlia in horlo deliciarum degere videns, cum cssedcbet, quemadmodum el in illis prioribus. Adarq
roagno astu exlulit sead eosdecipiendiimper serpen- cuim tixorein suam culpare posset, quod ei consilio
tem.Quare?Quoniam serpcnlem magisassimilarisibi JJ suo niorlem intulit, sed lamen eam non dimisit
quam aiiud animal intellexii; studuil tit in dolositntei quandiu in boc sceculo vixil, quoniam illamsibi per
jlliuslioc occulieperficeretqiiod in forma sua aperte divinam poleuliam datam esse cognovit. Uiide pxo-
complere non possel. Unde cum AJam el Evam ai pter perfectam charitaiem non reiinquat homo
velita sibi arbore sc avertere el anima et corporei nxorem suam, nisi propier ralionahilem causam
conspexit, in semciipso inlellexit eos ibi divinum illani, quam sibi fldelis Ecclesia proponit. Nec om-
prxceplum habere, el quod in primo opevequod in- niiio divisio in illis fial: nisi ambo una tneiite in
ciperenl, ipsos facillime dejiccret. Nesciebnt enim Filium meum volttcriiit respicere, sic in ardenti
arborem iilam vetilam esse nisi quod hoc secundum amore illius dicenles. Voluintis iiitinduin relinquere,
probalionem dolosce inlerrogalionis sttcc, et sccun- et illum sequi,qui pronobis passus est. Quod si hi'
dtini rcsponsa eorum agnovit. Quapropler in ipsa duo in una devotione dissentiuiil ttt munduni relin-
clara regione candidara nubem (quce de pulchrn quant, (unc se omnino ab invicem non scparent,
forma honiinis plurimas slellas in se cotitinens exie- quia ul sanguis a cnrne scparari non potesl quandiu
rat) per nebulam leterrimam afilavit, quouiam in spiritus in tlla manet, iia nec maritus nec uxor sc
eodem amoenitatis loco Evam innocenicni animum ab invicem dividant, sed simul in una voiunlata
SB SCIVIAS. — LIB. I, VISIO II. 38*
amhulent. Scd si ibi in fornicatioiie praevaricalio A cunduin pertula liaiii pccoiuin semiuaiit. Unde cum
legis aul in viro aul in muliere cst, lunc aut a se- invidia vipereo more eos cniciat et cuin niaculosa
mciipsis, aiit a sacerdotibus suis ptiblicati, censti- superfluitas scininis ipsornm absqtie limore Dei et
ram spirilalis niagisterii scciindtiiu quod justnm csl absquc hiiniana disciplina in i|isis esl; frequenter
siistinehunt. Marjtus atitem dc uxore cl uxor dc ad caslignliDiietiihtijtis perversitatis ipsorum reclo
inarito roram Ecclesia el prculalis ipsius de Irans- judicio Dei, qui cx ipsis uascunlur ?.d conlrarieta-
gressione conjiincliouis succ secundutu justitiam tera in niembris suis dcsliluunlur et a prospcritatc
Dci conqiieretnr : non lamen ila ut maritus aut vilce suce dejiciiintur, nisi pccniteniiam illorum sus-
«xor aliam copulam quacrat, sed ipsi aul simul in cipiens, placahilein me islis ostendain. Nain qui
rectitudiue conjuiiclionis permanebunt, aut se ab in pcenilenlia peccaiorum suorutn me invocaveiiir,
hujusmodi conjunctione simul absliiiebunl, juxta id poenileiiiiam ipsoruin propier auiorein Filii niei
qttod eis per disciplinam ecclesiaslicae insli tilionis suscipiam; qtioiiiani qui digiluin stiuiti ad mc pas-
detnoiistralur, nec se viperea laceratione dilania- nitciido levaveril, id est qui gerailum cordis sui ad
hiinl, sed pura dilectione diligcnt, qiioniatn et vir me in pccnitentia extenderil, dicens : Peccavi, Do-
ci niulier esse IIOIIpossunl nisi isla copulalione pro- mine, coram te; poenilenliam illam inilii Filius
creali, qucmadniodiiraPaultis amicus ineitslestalur, , B meus oslendit, qui saccrdos sacerdolum esl, quia
«Uccns: Siciti mulier de viro, iia et vir per mulierem:• poetiitentia quce sacerdotibus in amore Filii mei
omnia autem ex Deo(I Cor. xn). Quod dicilur: Mu- oflerlur, purgaliouem pcccalorura eam facicniibus
lier proptcr virum creala esl, et vir propter mulie- concedil. Unde poeuilenliain suam digne facienles a
rem factus esl; quoniani ul illa de viro, ita et vir• ni.ixilla diaboli excunl homiiies, quoniam ille lia
<!eilia ne alterum ab altero discedal in unilate na- mura divinccpotenlicc deglutire volens, juxla illain,
lorum suorum, quia in uno opere, unum operanlur, suain forliier vitlneravit, ubi etiain nttnc fiJelcs
qiiemadmodum aer et venlus opera sua iuviceraI aninicc a perjitione iranseiinles nd salvationcili
couiplicant. Quotnodo? Aer a vento movelur, eiI perveiiiimi. Quomodo? Quia saccrdotes iu aliari
venlus aeri implicalur, ita quod in amhilu eoriinii invocalores nominis mei exislentes, confess:oiie:n
oinnia vireutia illis subdita sunt. Quid esl hoc?f popiilorum suscipienl, ubi eis remcJiiiiii snlulis dc-
Miilier viro el vir mulieri in opere liliorum coope- niotistrabuut. Quapropler ul Dcum placabilcm ha-
ralur, unde maxinia crimina ibi sunl, ubi fornicatio> heaul, senicn suuin in divcrsitate vitiortini non
in diebus crealioiiis filiorum divisionem facit, quo- conlaniineiit, qtioniain qui in fornicntiono vel in
niam proprium sauguiiiem de fundamcnto loci suii Q adulierio seincn siitim cjiciutit, filios suos qui hoc
vir et mulier ibi abscindunl, in alienum locum eum(i modo ex ipsis nascunttir negligcnliores reddunt.
abjicienles. Ilis certe fraudulenlia diaboli et iraa Quomodo* Qtti pttro limo lulum vel siercus admi-
Dei relinquelur; quia foedus illud prccvarxcali suntt scet, nuoquid vas slabile facil?Sic quisemen suum
quod ipsis Deus constituit. Quapropler, vae ipsis,i in fornicatione vcl adullerio conlciiuinat, nunquid
quando peccata ipsorum eis uon remiliuntur. Sedj filios forlitudinis giguil? Sed inulli ex iis in diver-
qiiauivisvirct mulier in nalJs suis, ut osiensum esl,, silale moruin ac medullaruni suaruin laborani,
sibi cooperenlur, oninia tameti videlicet tam virr niulti aulein ex cis prudenles el ad sct-ciilinnet a I
- qiiain innlier et cceteraecrealurcc ex divina dispo- Deuni efliciuntur. El cuni Itis covlcslis Jerusaleni
silione elOrdinalionesunt.quoniaii) Deus ea secuu- iniplelur, cum ipsi vitia desereiiies ct virtutes ainan-
duio voluntalem suam fecii. tes in castilate ac in maguis lahoribus filiuin mcum
Aute iiicarnalionciii aulem Filii mei, quidam inn itiiiiatiiur,irariyiiuni ipsiusin corpoie suosecuitdum
antiquo pnpulo pluriraas uxores secundum volunla-. passibiiiiatein siiam geslaittcs. libi autein infantes de
tem suain simui hahebaut; quia nonduin aperlae B homine nasci uolo, ihi virilcs vircs seiuinis aufero, nu
detnonstratioiiisproiiibilioiicm indc audieraiii.quanin in vcntie malris coagiilclur; quemadmoduin eliaui
Filus nieus in mundum veniens ostendit rectissiino oD1 tei rcc frticliferiis vires denego, ubi hoc jtisio jttdicio
ordine hiijus copulationis in marilo et uxore quan- ,. meo facerc voio. Sed quid miraris, ohomo, quod in
diu in hac vha spirarent sccundura conjuiictionetn ,, aJttliciiis el iti cccleiis hujusmodi criniitiibiis in-<
Adaect Eyx propalatam, quoiiiam coiijiiuciio hacc !C 1'aulcs nasci perniil.lo? judiciuiii incum jtislum esi.
non secunduin voluntateui liomiuis sed scciinduin ii Nam a lapsu Adcc nun invcni in humaiio semiiie
limoreni Dei excrceiida esl; quia mclitis est rccluiti
,II jusliliain qnce in eo tsse dehtiit, ubi eara diabolos
>. in gustu pomi fugaveral, idcirco misi Filiura meiiiu
conjiigiuiujuxia dispositioiiein ecclesiaslicaediscre-
lionis habere quam foriiicaliouem appetcrc.cuniin in miiudiiiiisine ullo peccato de virgine nalum, qua-
liiiiien vos boniiiies hoc ncgligcutcs, veslrain libi-
i- (eiiusin sanguine suo cui nulla pollutio carnis inerat,
iliiiem iion sohiiii secunduiu homiiies sed eiiam m diabolo spoliajlla quceiu hoinihe rapueral auferrei.
secuudiim pecora cvercealis. Fides aulem rccta et et Nitmnec honio conceptus in peccato, nec angelus
pnra dileclio agnilioiiis Dci inter mariium el uxo- D- tegincn carnis non habens hoininein in peccath
rcm sil, ne semiue corum dialxdica arlc polluto lo jaccniem et corporali gravediue laboraulem, a dia-
divina ultio ipsos perculial, cuni se iiivicem inor- r- bolica polcslate cripere poluit, prseter illum qui
denles dilaniant, et cum semiua sua iiihuiiiuue se- :- sine peccato veniciis ct corptts mundnm sine pcc-
PATROL. CXGVII. 13
g«3 S. JH1.DEGARDIS 590
caio habc-ns, ciim sua passione libernvit. Cnde ho- A miiiiiiu in Iioiieslale, et non !n liirpiiudine consli-
niines quainvis in peccatis nati sint, tnmcn eos ad ttii. Unde illi iiypocrilccqiii diciint sibi ficiliiin csse
sntpernuni regnum colligo, cutii illud fiJcliter qu:c- secundum appcliium pccortitn fomicari ctim quo-
inni. Electos enim meos nulla perversilas mihi abs- cituqne voluerinl, imligni oculis meis stint, qno-
trahero polesl, ubi Sapientia (eslaiur , dicens : niam honorciii et nltiuidiuem rationalitatis sncn
Justorum qnimm in manu Dei suni, et tion tangel ^dospieietiles in pccora respiciunl, ct se illis simib-s
illos tormentum mortis(Sap. n). Quod diciltir. lllo- faciunl: \ce illis qui sic vivcnlcs, iu hac turpitudine
iuin qui viara rectiludiuis coniplecluntur, animne persevcrant.
ctim devolo, afft.-cluin operibus siiperni r.uxiliatorSs . Nrc cciain volo iil nolilia sangiiinis in conjugio .
sunl : ila ui propler bona opura qnibus cooliim in se conimisceai, ubi ardor amoris in consnnguini- •
allitttdinc justiiicc atleiidiinl, noti coiifiing.il iltos late nondiim alieniiatus est; ne impm'eiis anioriii
criiciamcnlum perdilionis, quia veruin lotnen cos recordatione coiis.inguiiiiiaiis ibi oriatifr, snJ
iu tiniore et in amore Dei pascil. -Sed poslquauv sangiiis alienx Slirpis conveniat : qtii ja n iiullam
Adam el Eva de loco araoaiiitaiis expulsi siinl, opns notiiinm coiisanguinitalis in se ardsrc scntit, qua-
coneipieiidi el parienJi Glios in senie:ipsis cogno--; teuiis humana disciplina in opere suo sit. Qoia lae
vcrunt, el ilade inobedientia stia in niortcni cadt-n- B scniel vel bis cocltim saporeni suuin noit perJidit,
tes, dulcediueni peccali conceperunt, cum se possc Ctt-niseptinta vel ociava vicc coiigulaiiim cl co-
1
peccare cognoveroni. Sed ipJ hoc modo reclanv cfom.vircs snas deiterens jani deleciabilcm s.-.-po-'
constUuiionein iiieani in libidinem pcccaii vertcn- rem tton nisi in necessimie liabcat. Et ut notitia
les,cnm coiiiuiotioncin veiiaiiini suarum non iu dul- coiisanguiiiiiatis in propria conjtige ucscicnda esi,
ccdinepeccati, scd in amore filiortim scire deberenl ita etiam et nolilia eonsangiJnitatis prioris conju-
lam dhibolica suggesiioiie in libidinem deJerunl, gls iit aliena copula aWvirrenJa est; nec se liomo
quia innocenliam geniiiirce succ perdcnlcs, illam in adhujiismodi cojitilam conjiingat, sicutel Ecclesia
peccalum miserunl. Unde, qironiam lioc non sine perdoclores suos prohibctqui ipsam in miilta solli-
diabolica persuasiorie peracttim cst, idcirco etidem fitudiiie et Jior.orei siahilieriint. Qttod aiitem iu
diaboJus ad hoc opus jnctila sua emisii, ne siiiesng-. Velcri Tcslauienld Iwiniiies in consangtiiuilaie
geslione ipsius perfictalni-, nim tlixil :Mea forlilii.br sauguinis sni praecopto h-gis conjuncti stiril, hoc
itt.conceplu homitium c I, idcirco homo ineus e.-il. propter (Uiii.iani iUonuii f.u-tum est, iitiiivicciii
Ktvidcns quod hotno piiiliceps | eenartiin suanim prtccm habcreiit, ct! ut lam ritin.i chariias in cis
i-sse debuil, qitia ei conscnscr.il, iteritm in semct- esscl : ne Iritiiis diVisa?conjuiictioni gcnliliiiin se
ipso dicebat : Fortissiuio Deo Oiinies iniquilalcs misccnles foidiis meiuii infriigercul, osque dutu
(ontraricc snnl, quoniaili onniino Uijiistus non es.1. iI1ud icinpiis vt-nrt tii quo Filjus mctts plenitudiiieiu
Ei licc idcm deecplor. in cordc suo tiiaxiniuin sigil- cbaritalis affrrcns, conjiinelioitein consanguinitaiis
lamposuil, viitelicelquol boinoqui sibi spouie con- cai iicilis coptilce in aljiiiam prObapiam cum pudoio
si.uscral, ipsi auierri uoti posscl. Qiiaproplei- se- verecHiidiiL-Iranstulil. Uudc quoniam sponsa ejus-
(rclum consiiiiini iu mc fuil ut Fiiiuin tneutii ad dciii Filti inci vijiCnltiiii limoris mei ct rectam
redeiuplioiieui homiuum miuercin, qiiaienus cce- justitiiini in sancto b.iptisinate moJo susccpit,
Jesli Jerusalem rcddcretur uoino. Et hoic cvusilio iilciiro clinm liujiistnoJi coiisangiiiiiilatis coiijiin-
niilla iuiquitas resislc-re potuit, cuni Filiiis nvt-tisin (tio nunc a s« hiiigeiSh, quia foriiicnlio sine verc-
iuuuduin veniens, onines ad se collegil qui ipsttm ciitiJia cl sliie inoileralione libidinis in nniplexibus
audire et iraitari peccata desei-endo volebaui Ego viri el inulicris in nolo sangtiine- niagis qiiam in
cniin juslus el rccttis siini iuilfain volens iiiiqu.t.i- alieno ad tnrpe opus acccndereiur. Ego enim opus
leni, quani iu, o boino, aitiptectcris cuni le inaliim islml pcr hunc boimiiirm cdisscro: cui illud in
posse facere coguoscis. Nani Lucifer ei liomo, i:i boiiiiue igMOtumeM^ ct qui sermonem istura non
initio crealionis siise, mihi rcbellarc ientaveiuut, et Q ab hoiiiiiie seil-a scienlia Dei accepil. Sed qiiid
stare non polucrunt; de bono*cadenies ct nialuin liiinc? Cuni airtem linisciilus in forli a-iale csl, iu
eligentes. Lueifer aulcm lotum malum comprcbeii- - quod venceilliiis sangiiine plencc snnl, luiic fertvis
dii ei omne boiiuiu abjecit, nec illutl oiiiiiino gu- iii seniine suoesl, itinc inul.eicin iu (lespoiisalione
stavil sed in tnorle cecidit. Adam vero boninn gu- legicimcc.iitstituiioiiis si!>i accipiat, quce etiam in
siavii cttiii obeJientiani suscepil';' seJ maluni con- fcrventi ceiateexisteiiis SJIIICIIillius cum vcrecundia'
cipivil, el in qoncupisceiilia EUI iilud perfecit, cum stiscipial, ct illi pt-olcm in via icctitudinis gignai.
iiiohediens Deo cxsiitit. Quod yuarc fuciuin stt : Scd vir anle annos foililudinis siice scnien suiiin
tion est a te, o hoino, perquiren Hiui, vel qnid auie ; in supcrfluiiate libidinis non ejiciat, quia hocp.ro-
constilulioHcni sceculi fuerit, veJ quid post novissi- balio peccati svggcrcnte diabuln csl, si scmeii suuui
niumdieiu futuruin lfloiialisliomo scire non ^ntesi, iu conctipisceniia libiJiuis scniiiiare (antaverit,
sed solus Deus hcc no^it: nisi quaiilum illu.i cle- antequam Ipsiiiu senieu reclam coagulationein iu
ctos suos Deus scire permittit. SeJ et (oKiicatio fervente calore habere possit. Et cum vir jam for-
illaquxse coininiineii) hoininibus facii, ahomina- . tissitnus iiigenerationis opere fcsl, lunc vires suas
hilis coram me esi, quia ab iniiio masculiim et fe- seccndiim qnod polest in illo tempore non exerceat,'
597 SCIVIAS. — LIB. I, VISIO V.. 598
quoniam, si tunc ad diabolum respicit,opus diabo- A ipsius, quod iieruin oh amoreni fiiiorum in rcciilii-
licnm operattir, corpus eliam sutini contenipiibilc Jineel noti in petulantia fieri non proliibetur. Sic
faciens, quod ©miiino illicilntn est. Vir aulern sc- gcnus hiinianum in piocrealione sua in lionestala
cundum qnoil enni humana nniur.i docet, in forti- humancc disciplince proiedere posittimesl : pl nou
lndine caloris et in abundatitia seminis stti rcctuiii sicut vaniioqtiiii.-n sluliorum boniiiium clainal di-
iter in iixore sua quccrat; et hoc cuni hiimana teiiliiim sibi liciltim cssc libidiucin suam seciinduiii
disciplinaob stmJium filiorutn facinl. Sed nolo til volontalem stinm exercerc, diceiites : Quoinodii
idem opus fiat in scparalionc inuliciis ciiin jain posstimus nos l.im iiiliumane continere? 0 homo,
Qiixnm sanguiuis sui palitur : quoJ csl apcrtio si respicis nd di.ibolitni, ipse te ad omne maluni
occttltorniii membrorum ntcri cjus, ue fliixtts san- exciial et mortifcro vcncno suo intcrfiiit; si aiilein
guinis ejtts snsceptiim seincn maltirum eJTundal, ct ad Dcum oculos levas, ipse libi adj:itorium prajbet
ila semcn efftisom pereat; se enim louc lmilier in ct lc castum facil. Nonne in operc iuo magis libidi-
dolore ei in carccre posilam videt : portionem jiem qiiam caslilatem appetis ? Mulier viro suh;cc(a
scilket doloris partus soi ungens, scd boc tenipns est in qua ipse semcn stiiiin seminet, sic ctiam
doloris in mnlicrc non dainno; qnoiiiam illud Evce terram opcraiur ut fructuin afferal. Niinqttid vir
deJi qnaiido in gustti pomi pcccatnm concepil, B terram opcratur , ut spinas e( trihulos gignat?
iiuJe et mulier in lioc (enipore in magno misericor- Nequaquatn, sed ut dignum frucltim det. Iia etiam
dis subsidiolevanda cst; ipsa aiiiem sc eontincat hoc siiidiiim hoiiiinis in amore filiorum et nou in '
in absconso disciplincc; non autrmiia nl in abcesso pctulanlia iibidinis essc dcbet. Ergo, o homines,
(cmptimei searceal, sed fideii permissione ipsttm plorate ct ululate ad Denm vesirtim quem tatn
in oflicio tiuntililaiis pro salitie sua ingredialur. frcqiicnlcr in peccatis vestriscontemnilis, tnm in
Quia aulem sponsn Filii Dci senipcr inlegra est, pessima fornicatioflc seuten vesiriiin ejicitis ; ihi
vir, apertis vtilneribus, si intcgrilas incinfcroruin non solum fornicatorcs,'sed etiain et homicidce
cjus in lacm perrussioriis divisa est, (eniphun existeiites, qtifa respectum Dei abjicitis cl libidiv
meum nisi cum timorc inagnce necessiinlis non HCinvcstrain secundiitn voJitnlalem vestrautc^m-
itilrnbil oe vidcalur, sicnl integra memhra Abel, plctis. Uiulo etuim diabolus in hoc opcrc sempcr
qni teutpliuii Dei fuit, Cain fratcr suits crudelitcr pcrseqHilur vos, sciens qttod magis coftcnpisceii-
frcgit. Sed tl miilier cum prolem pcpercrit, fraclis tiam vestram nppctilis quagi g; udiiini filioriiin
occitltis mcmbris suis, templttm nicnm non uisi inspiciatis. Attdite crgo qui in lurribns ecclesia;
secundum icgein per me sibi datnra ingredintur; estis. In foriiicatioiie vestra noliie me aerusare,-
quatenus sancla sacramenta ejiisdem leinpli mei sed vosmelipsos inspicile; quouiaii>, ciim aJ diabo-
ab oiiini polltilionc et Jolorc viri ct mttlieris m- Iiiti)currilis me coniemiienle?, ilJic ta operafaclts,
violabilia sinl, qnia Filiuin mciim piirissima virgo et ideo casli esse non vnltis, ut servus metis 0 ee
genuit: qnce inicgra nbsqtic ullo vnlnere pcccati de contaminato popttlo loquitur , <!ieens : Non
fnil. Locus cnim qui in honorc Unigenili mci coa- dttbunl cogiialiones sttas ttt revertatunr ad Detim
srcratps est, intrgra onmi coirtiptione livoris ae svum, quia spirittts formcalionis in medio eoruit. et
viilncris csse debet, quoviiam iJem iinigenitns Deum non cognovcrunt(0.ie.\',i). Qtiodriicittir: Ma-
•mens intcgritatcm virginei parltts in se noril; un:!e Iigni boiniiKs Dctiui non cognosceiilcsfacieui cordii
et niulicr quce integrilatem virgiuilalis suae cusi sni abscondunt, uon cnnvertenlcs eam in diversis
viro corrupit, in livore plagce suce qua corrupta involiilioiiibus machinntiouis snccut redeant ad ve-
cst ab ingressii tcmpli mei se contine.il, usqtic rnm cLiritatcm, pcrspicaci scilicct oculo non dis-
dum plaga vulneris ipsius sanclur, seciindiMV cewietites qucc Dci sunl, scd maluni in scinetipsis
quod ecclesiaslica disciplina ipsi de eadcm rausa niilriiiiil ; quoniam nirialio pelttlantis VHiitvniidii :u
cerlissitue demonslrat. Nam cum Filio meo in ligno per diabolicam siiggcstionem virilem foriiludinciii
crncis spnnsa ipsius conjiincta fuisset, "psa, tts-; j, quam in se babere dcbcrcnleiiiollii, non sinens cos
que dtim Filius meiis discipulis suis pfaecepit tit ul in Dctiin bonani coiiscicniiam siinm ponaitt, cttiii
veritateEvangclii pcr lotmn mundiitn disscininarenl, - adversnrius ipso» a viin fcliciiatis avertit. Sed '
itt occultose coniiimil, ac deinde apcrtc surrcxit niinc ad nmiinlissimas ovcs mcns qnai in cordu
el gloriam sponsi sui in generaiione spiritus ct nieoplaulalcc sunl tne converiam, sittien castil: tis
aqucc palam prcedieavil. Sic ct virgo, qttse virocon- exisiciites ; virginitas enini per mc plantnln cst,
jungilur, faciat cnm ptidica scilicet vercciindia quiii cliani FJius meus de virgiue nntiis cst. Et
usque ad tempus illud quod sibi ecclesiasiica cen- iJco virginilas est poii berriiiiuin pomnm iniet ,
sura proponit; in occullomaneiit, et hoc peracto (Miiniaponia convalliui)), et magnn pcrsoua inom-
de occultatiotie sua se liausferens ad dilectioiicin nibus personis quac iu palalio inJeficicntis rCgis
sponsi stti, aperte procctlat. sunt, quoniam ipsa prccccpto lcgis subdita no.i rst,
Solooliam ul praedictutn optis vi-ri ac nmlieris quia nnigctiittim meum nitindo edidit. Quaproplcr
excrcealur cnm jain radix infanluii in iritilierc atuliaiit qtii Fiiium Dei scqtii volunt in innocenlia
posila est, ne coagtilatio infantuli stiperftuo et per-? libercecastiiatis et in sepnratione moercnlis viJui-
ditosemiiiepolluitlur usqtte aJ pnrgalionem parlus latis ; quouiaiti nobillor cst virginilns non pvllula
309 S. IIILDEGARDIS 400
ab iniiio quam viJuilas opprcssa virili jugo, cuni A oninia elcmcnlia niundi qttcc prius in magna qnicte
tamen post dolorem suum in qtto virttm siiiun consiiieraiil, iu iiiaxiniain inqiiietiidinem versa ,
perdidit, virginitaiem siibsequilur: Filius enim liorribilcs lerrorcs ostcnderdnl; quia crealura illa
meus pluriroos dolores in corpore suo perlulii el qiiie ad ^ervitutcni bominis crcata fueral, nec ullam
mortem crucis subiit; unJe el vos iu amore ii sius adversiialeni in se seiiserai (homine inobedieiniaiii
mtillas angustias palieinini, cum iu vobismclipsis •;.ipescente ei Creatori suo facto iuobedienle) tran-
superabilis quod in lihidiue peccaii ex guslu poini qiiillitatem sttnin rcliquit, et inqiiietudinein sus
seiiiiiialiiiu esl; sed. laiiien ibi ab incendjo libiJinjs cepil, niaxiinas ct plurimas contrarietales hoinini-
cfllncnles i-ivulos in seniine vestrp stisiineiiies, bus inferens ul homo scipsum ad deleriora flexerat;
eum tain casli esse non poleslis qiiiti fragililas hu- pcr illani coerccretnr. Qtiid boc ? Qttia homo in loco
inaiiaedebilitalis se latcnlcr osiendai in vobis ; in dcliciaruii) Dco rebcllis exsiitii, ideirco el creatura
illo iabore passioneni Filii mei imilari debciis, illa quce boiniiii in seivilio sttbjecla fuil, se honiiin
ciim vobismelipsis rcsisliiis ardenlem flammam opposuil. El paradisus esl locus amoenilalis, qui
libidiuis, viJclicet in vobis exstingueiilcs cl alla fljrei, in viriJitate florum, el hcrbaruin, el deliciis
Sacctilarraqucc iniindi sniii, scilicel irjm, stiper- omnitiin aroinaluiii, repielns opiintis odoribus, dola-
biain, liiMiiiain, ct Cielei-hliiijnsiiiorii vilia cohi- B lusqne in gamlio heaiarum aiiiiiiarum , Jans ferli-
bentes, atque vicioriam isUim maguo ccrtainiiie lissiinam feeundiialem aridcc tcrrcc, quia foriis-
peificienles. Uiidc tunc prcclia ista inagno decore simam vim lerise iribuit,. veiui anitna corpori vires
et iiiiilto fritclti cJariora super solem et dulciora prccbct, quoniani paradisus iu umbra el in perdi-
super aronialum suaviialem coram mc apparenl; tiune peccaloriim | non oLscuraiur. Quaprop-.cr
qmn unigenitum metim in doloribus cjus iinilamiiii audile el intelligile me vos qtti in cordibus vcstris
cum. nrdeutem libiJnieni lain forti cerlainine ip dicitis : Qiiidsunl liccc?ei cur siinl hcec?0 cur laui
vobis concuicalis. E.t ctim sic perseveralis, mtillam siulti cslis in cordibus vestris qtii ad iinaginem ct
gloriam inde in coelesti regno coiisequiniini. 0 siiuilitudinem Dei fncli eslis? QuoinoJo lam niagna
vernaiilissimi flores, arigeli inei, in veslro certa- gloria ct lanlus bonor qui vobis daius est, possci
niiiie admirantur quod morlem evaditis, quod in esse siite probalionc : cum (amcn auiiini quod quasi
venenoso lulo mtindi polhili non eslis cum la- uibil est et aliquid inanc , debeat ui igne probari,
men carnale corpus geralis , illud hoc pacto con- el preiiosi lnpides in purgalione poliri, cl hujus-
culcaiiles, qtiod gloriosi iu consorlio eorum ei iiis, niodi omnia in oiiinibiis perquiri ? Ergo , o sltilt.'
quoniain secuiuluii) similtiudinein ipsorum impol- „ homines , hoc qttod ad iniagincm cl similiiudincm
luti apparelis, idco gaudele cttni sic persevcraiis, Dci facluin cst, quoniodo sine prubaliouc possei
quia luiic vobiscuin stim, cuin nte lideliler suscipiiis subsistcre? Nani hoiiio supcr oinuera crcaltirain
ct vocem meam cum gandiocordis veslri adiinpletis, examinandus est , et ideo pcr utiincui crcaltirain
quemadmodum in secrela visione Joaunis dilecti probandus esl. Quouiodo ? Spirittts pcr spirilimi
ivei ostendo, diccns: Ecce sto ad ottium et pulso : probandus est, carp per carnem, lerra per acrcm,
ti qu.s audierit vocem meam, inlrabo ad illum et ignis per aquam , pngna per pacem , bonuin per
casndbo cum illo , et ipse mecum (Apoc. iil). Quod mahim, piilcbriludo per deroruiitaiem, paupeilas
dicilur: Vos qui me salvatoretn veslrum fideliler per divitias , dulcedo per-ainaiiiudinein , sanilas
atnalis, videle quia vobis succurrere voleus exspe- per infirmitatem, lojuguiii per hreveiu , dunim pcr
clo.ad laberiiaculum cordis vestfi, consideraiis quid mollo, nltituduper prufuitJitiiicm, lux per tenebras,
coiiscieiiiia vestra in scrinio cordis sui cotiliueal, viia per morlem , paradistts pcr pcenas, tcelcste
et cuin inspiraiiojje recordalionis menlis vcslrx spi- regnuin per gehcniiatn , el lerrcna cuin tcirciiis,
ljiuui v.esiruni ad apertioueiu susceptionis bonce cwlestia cum coelesiibns. Sic lionio in omui crea-
vj>Iuiaatiscommonco. Quod si lunc fidele cor per- tura probatus est, videlicct iivparadiso, in terra et
CJpit soujiiiiii 1'iuoris inei, Cuiijungo me ad ipsum D iu inlcriio : poslea collocaius esi in ccelo. Aperte
ampJeciens eum , iiidciicicntcmijue ciliuni capioits enim vidciis.pauca (fc niultis, qu;e anle oculos vc-
cum ilio, cuni ipse suavem gustum in bouis opi-ribus stros abscondi.a siiui, Et cnr deridciis ca qttccrocta,
seiuetipsuiii mibi prcebel, jtii el ipse cibmii vitce in plana, cljusla, ac bona iiioninibus bonis coraai Deo
nieipso perceplurus cst, quoiiiaui illud amal: quoJ siini ? Quare his iiidignauiini ? Deus jttslus esl; scd
justiliam dcsidcrainibiis vitam atferl. Sed, ut vidcs, gettus hominuin in praevaricalione praecepiorum
4Jain ci liva de paradiso expulsis, Jucidissituus Dei injiistiiin esl, cuni sapientitts Dco esse conten-
spleudor eaindeiit regioneni circunidedit; quoiiiatn dit. tSuncdic inibi, p homo , qttid puias le luio.e
illis ob transgressionera suara iocura amoeniialis cum iionduiii eras in anitiia et corpore ? Tu vcro nc-
exeuiilibus, poie.ilia diviucc majeslatis onuioin nia- scis quomodo creatus sis. Sed nuuc, o homo, coeltimct
culain lotius conlagionis ab eodeni loco sequeslrans lcrraiu visperscrulari, ei jusiitiani eorum in cousii-
cnin iia sua clarilale munivil, ne aiuodo ulU con- liilionein Dei dijudicare, cl suiiima diguoscere; cuin
ttarietate langerelur, osiendcns ciiani quod trans- nec iufuna valeas eiauiiuare, quia nescis qnoinoJo
gressio illa qiue in eo facla fuurat quandocjue cle- vivas in corpore.vel quomodo exuaris a corpore.Qui
luenter el iuisericorditcr abolenila csset. Et ita ic in priino bouiinc creavit, ille haeco:nnia prccvidii.
4«> SCIVIAS. - LIB. I, VISIO II. 40«
Sed iicm initissimus Palcr misil Uuigeniltim suum ^ sublata est; quain poslen Dominus multo studio et
niori pro populo, ul hominem a riinholicnpotcsintc jnsliiia requisivil. Quapropler lunc chorus ange-
liberarel. El sic bomo libcraius fulget in Deo , cl loriim in niaxinto gaudio illiiuiinaius est, ctim ho-
Dcus in homine; consorlium homo cuin Deo babens, minem augcli in cnrio videriiul. Qu d hoc?Cutn
fulgenliorem clarilalem quain prius hnberet, pos-i- iimoceiis agiius in cruce-ti suspensus est, elementa
del in ccelo. Quod non fuissel, si Filius Dei carncin Ircimieruiii, quia nobilissimus virginis filius do
con induissel, quoniam, si homo in parariiso prr- niaiiihtis lioinicidnruin corporalitcr occisus est. lu
mansisset, Filius in cruce passus non fuissct. Se.l cujus inorle pcrdila ovis nd pascua vitje reportata
citm bomo-per calliJuni scrpeniem Jecepttis est, est. Nam antiqtius persecutor, posiqtiam vidit quo I
Deus inver.i misericorJia taclus, Unigenitinn suuin ovem illani propter saiigitiiiem inuocentis agtti queui
iu pnrissima virgine incaruari vohiii, alque ita post agnusin rcmissionem peccatorttm hominuin elTii-
niinam hominis eievntccsunt pltiriniac virlules i« derat pcrdere riebuil, itinc pritnum cognovit quis
t-oelofulgeutes, veluli est huinililas regina virtti- agntis ille essel, qunuiaiii prius scire non poltiit,
luin, quae in virgiueo partu floruit, ul eliam ccc- qnoinoJo coelestis agnus sine virili seminc et siue
leroc virtutes quccelectos Dei ad ccelestia perriu- ulla couciipiscenlia peccati rie virgine in obumbra- -
ctint. Nam cum agcr mttlto labore colittir, raiiltiini B | tione Spiriliis sancti iticariialus esl; irieraenim per-
frucium proferi, ut in humano gcnere osteusmn secutor in inilio crealionis suce in flalu superbiae -
«st; qttia posl rainani honiinis,. plurima? virlules ad erexil se, in morlcm scipsum prcccipitans,el Iwuni-
suhlevationem ejus siirrexeruni. SeJ , o homines, nem de gloria paradisi dejiciens, cui Deus in
vos gravati corporali pomlerc, non videlis itlam polcsiale sua resislere noluil, sed eutn in buini-
magiiam gloriam quce vobis s-ine macnla. cl si::e lilate per filiuin siitim supcravit. El <|iiia Lucifer
ulla dedignatione in plena juslitia Dei prccparala jtistiliain Dei conletnpsit juslo juJicio Dei, incarita
est, quam nuflus auferre polcsl; prius cnim qtiam lionem unigeniti Filii Dei scire noii poiuil. Naui in
fabri. a mnndi conslittita fuissei, liaecomitia Deus hoc absconriitoconsilio perdita ovis ad vilatn r.por-
iii vera justilia pr.-cviderat. Unde , o honio, siniili- taln est. Undc, o rebelles homincs, ctir tantnin du-
tiidiuein hanc considera. ritiam assumitis? Deus hominem descrere noluit,
Doniinus qui in mullo sludio hortum faccre vnlt, sed Filiiim siium ad salvationeiti ejus tuisit ; quo-
primiius aptuin locura horti ponit, ac deindc loi-um niam sic Deus cnpul superbico in nnliquo scrpeme
cjijusque plaulationis disponens, frucliira bonariim coutrivit. Iu ercptione enira hominis rie mnrie in-
aiborum utilitatetn , snporem , odorem hahenlium fornus clattstrnm siiuni aperuit, Saiana cl.ininntc :
ct divcrsQrum gencrtiin aromala cousidcral. El' V:'.-,vce! quis me arijuvabil ? Sed elomnis diabolica
sic Dominus magnus cl profiindus artiiex quainqiic liirba in fremitu mngno scipsam decerpsit, admi-
planlalionem stiaui in eo dispouil, tit bene discerui mns qucetiinta poiestas esset, ctti ipsa cum principe
in uliliiate sua possii , ac dcinilc cogilat qtiauta nialiiiccresisierc non posset, cum sibi JidcKs animas
uiuiiitione euin circunirici, ul nullus iiiimicoruin auferri virieret. Sic homo super ccelas elevaius est;
pl.tnlatioiieiu cjus riissipare vale.il. Tunc etiam pi- qttia Deus in homine , et bomo in Deo per Filiuni
gmeiitarios siios i-onstiiuii, qiii euinricm horiuin Dei apparttit. Iriein cliain Doriiinus qui ovcin per-
rigare scianl cl qui fructtun ejtts colliganl, et ex- dirierai, seri eam tam glorioseari vitam reritixcrat,
inile divcrsa pigmeula conliciant. Quapropler, o pretiosam margarilam iti eamriem similiitiriinem
hoino, (Lligentcr consideri , quia, si Donittus illc habuit, qucc pcrdila iivmttltas sordes incidit. Scd
praeviict quod liorUis stitis niillum. fntctiiui ncc ipse eam ita in sordo jacere non perinittens eani
iillam utililali-in proferens dt-slriicudus esl, qtiare quccsivit, et inventam gauricnler extraxit, et de
iiinc laiilus et lani profuitdus arlifex boriiiui illuin sorde iu qua jacueral, cxlraclam ita eipurgavil: ut
lam magiio sluriio el lani magitis laboriiius ex- aiirum in foruace purgari solet el-eam in prislinum
slruil, plantal, rigat el niiinil? Audi igiltir cl intel- rj honorem majori giorja reparavit. Nam Deushominem
lige. Dcus qui sol justiiicc cst, splcuJorcm siiiim creavit, sed ipsu diabolica persuasione in mortem
super luliiin quori prccvaiicalio boininis cst tnisit; corrtiit; rie qua cum Fiiius Dei pcr sanguinem sutttii
ct splenrior ille in niulta claritale rcsplenriuil, quo- eriptiil, cl cum ari co?lcstemhonorem gloriose per-
iti.ini lufjm illuri valJe foeduinet opacum fuit. Sol riiixit. Qiiomodo? In liiimililaie et cbaritate. Htinii-
enini in sua clarilate cffulsii, ec liittim in sua lu-Ji- litas eniin Flitim Dci de virgine nasci fecit, uhi ipsa
tate putruil; iinriesol majori deleclaiione a viJcn- buniilitas nec in maris amplcxibtis, nec in curiosi-
libus amplectcbaltir, quain si luttim ei apposilucn latc carnis, nec in diviiiis tcrrcnis, nec in aureis
non essct. Scd sicul lutiini ad siuiiiiiiidinetn solis ornamentis , nec in sa'cularibns lioncribus invctila
fuedutn esl, sic eiiatn iransgressio hominis nri justi- esl, sed Filius Dei in prcescpio jacuii, quia nuiter
liain Dci iniqua csl. Unrie jusliiin, quia pulchra ejus patipercula fuil, Et huinilitas seinpc-r gemil,
est, diligenda esl; et iniqtiilas, qttoniam iceria est, ploral ct oinnia crimina inleriiiiil : quod optts ipsitis
nriicuda. In hanc fuedilalem cecidil ovis Dotiiini est. Unde quisquis diabolttm vult oxptignare , se
ipii hortum plantaveral. El hujusmodi ovis per con- iminiai el armct hurailiiale, quoniam Lucifer laiu
senstiui SIIUIII,noti per Domini ignaviam a Domiivo valdc fugii, et veliil coluber se coram ea in cnver-
405 S. IIILDEGARDIS 481
nnm abscondil, quia nbi ipse illuni apprehenrierit , A tur, sieiit uec nninva nec corpus riisjttngi valent
jfttimquasi fragilljmiiin filu u cilius fiangil. Cliaritas eri sibi cooperantur , quaiiriiu Kitmo in corpore
quOque unigenilum Dei Filitnn iu siuu Patris in vivil. Et sicut aniincc et corpori diversa ineinbra
roelo continel et ctitii in ittertim inairis in terram corporis secundttm vires suas subjceta sunt, iia
demisil, quoniain ipsa nee peccaloresnec pnblica- eliaiu humilitali el charilati canerac virtules se-
tjes spernil, sed omnes salvare intenJii. Quapro- ctinilum jtlsliliara suam eoopcrantur. Et irieo, o
pter et foiileui.lacrymarum ab oculis lirielium scc- homines, ad gloriam Dei el pro salule vesira hu-
pctts eriticeits dmiiiam corriis emollii. ln hoc htiuti- Inililiitein et charilatem sectamini : cuni quibus
litas elcbarilas claiiores cceteris viriutibus siini; armati diabolicasinsidias non limebitis, sed inde-
qiioniani liumilias rt charilas sunl velul aiiinla cl Jicientem vilampo sidebilis. Undcqiiiciiuqttescien-
covpus , qncc foiliures vites ea-leris viribrts li.vm in Spiritu sancio et pennas in fide habet, ad-
niiiinae el uicuibris corporis habenl. QuonioJo? monilionem meain uon transgredialtir sed cam in
Huinililas esl quasi corpiis et cbai-ilas velufaninia giistti aniiDcesiiseamplCctendo percipiau
nec ab invicem separari possunl setl simul operan-

VISIO TERTIA.
Su .M.ir.tiut.— Quod per vkibiHa et teinporaiid ea quce invisibilia sitnt el delttnn manifeslaiitur. De ffrnta-
ate/ila ad simttiiudinetn ovi facto. De tttcido igne et umbrosa pelle. De potitione tolis el triutri sleltarum.
De ascensu sdlis. De descensu ejttsdem el qttid significei. Verba aclus tipostolornmad idein De primo venio
el lurbinibns ejui. De secundo ventdei lurbinibus ejus. De tenebrosoigne, el sbnitii, et de aculjs lapidibus.
De purissima celhere et positione tunce ei dudruin ttcilaritm. De positioiie nllartim stellarum. De ter-
. tio i'cu.0 ei lutbiiiibus e}tis. De aquoso aere ei alba pelle. De qttartd venia et ittrbinibtts ejtts. De areuoso
globo lerrce. Verba David ad eamtletn rem. De lerrcemoluelquid sigmficei. De maximo monte inter aqiti-
lonetn el orientem De Hs qui petvetia afte in creittnris futura scriitdiuitr. Verba Evangelii. Qnnliter
diabolus hontinibut illudil per mngicqm arlem. Pardbola di etuleln rei Cum sdliis Itomiliis et itiiliiits
compteta fuetit, swculum tuiiiubitur. VerbaJob ad eaindem rem, Verba Dei de eodem.Quod Dttts angttriu
in stellis et t'« cceteris crettturis amplius lolerare iton vuli. De stuliiiia et coti.umaciu Iwxniais. Siui.li-
ludu de hv.dv, ei ccrt o, el tltpo. Qouipataiio de wedico,. Vetba Ja-iHiuJc

Posl liaee vidi niaxiniuin iiislriiincitluiii, rolun- B las siirsuni npparuuter positas habcntein ipsiiinque
iliiin et iinibrosuin sccunduin siiiiililtidinein ovi globuin ue tiiodtim \cursus sui cxcedcret contiiicu-
superius arctum et in tnedio amplum, ac itilerins tes et in eodeni aethere mullaJ et clarce spherav ubi-
constrictuni; in cujus exteriori pane per cirrui quc positce fuerant; in quas iJem globus inlerJiuii
tum lucidus ignis fuil qttasi pcllein umbrosain suh se iiliquaiituluin evacuans elai itatcin suam emisit,
ce babensi Et in igue illo cral globtts rtitilautis ei ita suh prtefatuni rubeum igueumquO giobum
ignis lanicc inagnitndiiiis, tit itisirunienliiiii totui» recurreiis, ei ah co flammas suas restaui-ahs : ite-
ab eo iiluslraretuf, super sc tres facula» sursiini rum iJaS in casdeiii spliceras elllavii. Sed et ub ipso
ordiuate posilas habens, quce suo igne cuiiideui gln-; cclhore quidam flaliiScum suis liirbinihiis Crumpe-
buin ue laberetur coniinebaiil, ot globus illc se ali- bat; qui se in prccfaiuui instruniCiiltiin ubiquc di-
quanJo suisiini exlulii et pluriinus ignis ei occurrit, tatabau Sub eodetii autem ccihere, .iquosuiii aereiu
ilii quod exindc flammas suaS loiigius produxit, ae videham albain pelleni sub se haheniem qui se hae
so aliquuiiUodeorsuiii inflexit, itiultumque frigtts ei elillac diffuiidefis, omni inslrumenio illi liutiioretn
obviain veiiil: quapropier flammas suas ciliiis sub- dedil. Qui dutn se intcrduitt repente congregarei,
duxit. Sed ci de igue illo qui insiiumcnium cir- lcpcntitiaw pluvium inuito fragore emisii; el duin
euiiidederai fiatiis quidam cuiii suis turbinibus ex- c se leniter riiffUriil,blaiidain pluviaui leui motti eflu-
iebal, cl rie pclle illa qucc stib eo jacebnt alius fl.i- Jit, Scd ct cx eo qliidam flaius ctini itubinibus suis
Itts t-iiiii Ittrhinibiis suis ebulliebai ( qtii se itt ipso exiens, per prccdiciiiui insi.rtiraeiilum se iihique ex-
iiislrumento hae et itfac diiruiidebat. lu csidctn pandil. Et iu mcdio i IOIUIIIclemenloruin quidatn
quuquc pelle qiiidam lenebrosus ignis laiili borro- areiio us globus pluriniae magiiittidiuis Crat: qucm
lis eriit qtiod einit intueri nou valebani, qui loiam cadciti elemeuta ita circunidoJerant, quod ucc h.i(
pelteiii illam sua Jbrtittidiiie concutiebani pleiuts ti(c illac dilahi poterat. Sed dum interduiu eade.l
sonituuui, tempastalum et cvcniissiiriorumlapiJuin eieineula cura prcedictis flatibusse iuviceni coucit
iiiajorum et minoruin. Qui riiim sonilum siiiim (erenl, eumdeiti glubuui sua forlitudiiie aliquaiilu<
clevavct, ille lucidtts ignis, ct venti, et aer comnio- luiii moveri conipeHebant. El vidi inter aquiloiienl
vebaniiirj ita quod fulgura sotii.um ipsum prccvene- el oricnlein velul iiiaxiinuiu inoitlem, qui verstis
ruiili qtiia ignis illot priiiitim comiivotionent ejus- aquiloireni inullas lencbras et verstis oricnlciri niul-
dein sonittis iti se seniiebatil. Sed sub eadeui pellc taui lucein conlinebat; itu taiuen quod nec lux itla
piirissiinus cetber eral sub se nullant pellem habens; ad lenebras, nec lenebras ad Itibcin perlingere pote-
iu quo etiath gtobumquemdaiii candentis ignis plu- D raitl. Audivique iteruni vocein de coelo nrihi diccn-
inicc iuagtiiiudinis cerucbctni, suiier Se d::as facu- tetit : Deus qiti omiiia sua vuluulatc conJidii, ca
405 SCIVIAS. — LIB. 1, YISIO III. 4iH>
at coguilioncm el honoreni iiominis sui creavii, ^.niisericorriilur inclinaliis, plttrimis tniscriis ipsioc-
uoii soluiii auleni ea qucevisibilia ct lempoialia currenlibus niultas corporales angtislias siistincns,
suiil iuipsis osleiidens, sed-ctiani illa quae invisibi- cuni se iiiunrio corporaliter oslenJerat, de mundo
lia et aelerna stiul in eis nianifeslans. Quod et iransieus ad patrem rediit discipulis eliaui ipsitis
visio hccc quani eernis demonslrat. Nam boc maxi- astaiiiibtis, qucm-idinodtini scriptum esl: Videnli-
niiim iiisti-umenttiin quod vides roliinduni el uui- bits illis, elevalusest, et nubes suscepil eunt ab ocitli»'
brosum scciinduni simililudiiicm ovi superius ar- eotum (Act. i). Quod dicitttr : Filiis Ecclesice inin-
clum, elin niedioainplum ac inferius cunslriclmii, leriori seicnlia corriis stti Filiitm Dci suscipienlibus :
declarat firieliler oiiinipolentcm Deiim in tuajeslate saiKtiias corporis cjus elevata est in potentia riivi-
sua incomprehcnsibilem, el iu mysteriis suis inae- nitatis ipsitts el in myslico miraculo iiubes secreli
slimabilem, ei spcm omniiim firieliuniexisieiileui, mysterii susccpii cutn a morlalibtis oculis abscon-
cum primitus homincs rtirics Cl simplices in actibus dens ipsum flabrisque vt-niortiuv ipsi faniulauti-
suis essenl, poslea in vetcri ac nova lege iuslructiu- lius. Scd. til viJcs de igne itlo qui idem insirtt-
res se muluo moleslaul et aflligunl, et tandem cin a nienlum circumdcdcral flalus qtiidam cum suis lur-
(iueni munrii mulias xrumiias iu angustiis suis pa..- hinibusexicbat: qui osiendit qtioniam ab ntnnipo-
suri sunt. 1 tenle Deo loitini niunJtiin sua poleslalc coinplentc,
B
In cujus exlcriori parlc per circuiltim lucidus veradisseniiiialiojiisiisseruionibiis processitquaiido
ignis csl, quasi pelleni umbrosam sub se habcns: ipsc vivusci verus Deus honiinibus in vcritale Je-
designat qtiori Deus illos qui extraveram firiem sunt nionstraius esi. Et rie pclle ilta quce sub eo est
ubique per igncin ultionis suce exurit; eos vero qui iriitisflattis Ciinilitrbinibiis suis ebullil, quia eliam
iutra firiem caiholicam maiient, iibique per ignem de diabolica rabie quce Deiim ignorans non limel,
consolationis succ purificat; ita diaboliccc peryCY- pcssima fama cum riequissimis' lociiiionibus exit;"'
silalis tenebrositatem prosternens, ut el facliim est qui sc in ipso instriimcnio hac et illac iliffiindiint,
cum diabolnsa Deocrcalusse Deoopponere volensiu qiiotiiam iu saoculoJivcrsis moriis utiles et inutiles'
perdilionem devicUiscorruil.Elinigneisloestglobus riiiuores inter populos se coiiiniisccnt. Iu ea-
rulilanlis ignis lautcc magnitudinis, ulinstruiiienliiiii dein quoque pelle quidain lcnebrostts ignis lciuti
lotum ab eo illtistrelUr; qui splendore cLirilatis suce horroris esi, quod etnii iulueri non potes : qui de-
osleudil quod in Deo Palreest ineflabilisunigeiiilus.; clar.it quod in pessitnis cl in itcquissiiuis itisiriiis
cjus sol jusliliae fulgorem ardenlis charitatis ha- antiqui proriiloris, telerriiiuim liomiciJiuni tanli
bcns, Utnlrcque gloricc existens, ut ointiis crealura fervoris ertinipit quod insaniam illius humanus-in»
a clarilale lucis ejus illuminciur, super se ires fa- C lellectus di.cei-nere nou valel, (|ui lolara pellen:
culas stirstim ordiuate po ilas habens, quce stio iilam sua foilitudine conculit; quouiam homicidiuiit
igne globum ne lahatur continent, viriclicet stia oinneS diabolicas nialignilaies suo horrore coui.
ariniinistraiione irinitatcni otnnia conlinenlem el plcctiiur, cum in primogeuitis ab ira odiuin ebttl-
liemottslranles quod Filius Dci de cceload lerras lieus fralricidium perpclravit, ignis ille plentis sn-
ricscendens, angelis in eoclesiilms rclictis boinini- iiiliiuiii crat, lcmpcsiattim cl aculissiinorum lapi-
bus etiam qui iu anima et corpore subsisltint coe- duin inajorum et mitiorum : quia Iiomiciilium plc-
ieslia maiiifeslavit, qui claiitatis cjus benciicio ntiin avaritia est el ebrietaiibus atqtte 63cvissiinis
ipsum glorificautes : ouuie u tioxium errorem abji- ncquitiis qu:e siuc inisericorJia bacchanlur tam in
ciunt, cunieum verum Dei Filiuut de vera virgiue magiiis hoiniciJiis qitam in minoribus vitiis. Qui.
incarnatum niagnilicavit, poslquani ipsis eum ange- rium sonittini sutitii cleval ille lucidus ignis et
lus prcenuiniavit, ei poslquam homo in a.iima el vcntiei aer comitioveiiiui-; qtioniam, dum homici-
corpore vivens ettm (idelLgauriiosuscepit. diuai in ciipiditale cflusiouis sanguiuis slridel su-
Quapropter et idein globusse aliquanJo siirsum perua juriicia, celeres rumores, el ubique ad rui-
cievat pluriuiusqiie ignis eioccurrii, ita quori cxinJe p. uaiii homicirice cxiCulce prarparaiiouis in ultione
fliimmas Stias longius proJucil : signiiicans quia, recti juJicii susciiaului-: ita ipioJ ful^ura soniluiu
ubi lenipus illuri vcnil quod Unigenitus Dei pro re- ipsuni pra-veniunt, qtiia iguis ille primuin comino-
ricinptioiie et sublevalione humani gencris pcr vo- tionem ejusJcm sonit.tis iu se scutit.Nain severitas
lutitatcm Palris iiicaruari debuil, Spiritus sancliis divini cxamiuis scclus. iiluri superaiido oppritnil,
iu virlule Palris superna mysieria in beata Virginc cura divina majeslas, aiilcqtiam ffeniitus illitis in-
mirabiliteroperalus esl.ita quod coJem Filio Dei iu santccpublice niaiiilcsleitir co octilo cui oinnia nuda
virginali pudicitia fccinida virginitate inirificui» suut iipcrlc pi;c\iJcai.
fulgorein danlc, virgiuilas gloriosa eflecla esl. Quo- Sed sub illa pcllc piirissinms ccther csl sub se
niani in riobiiissiiua virgiuc, suutnie desidernbilis null.im pcllem babens; <tiio:ii;iiiisub insidiis atitiqiii
incarnaiio deiiionstrai.i est. Et ita etiatii se ali- proriiloris scrcnlssiiiia liries lucel, iu qua itulla in-
quando dcorsum iucliiiui, niulluinquc frigiis ei ob- cerlilttdo inlidciiiatis lalcl, a scipsa uoii liindala,
viamvenil; qitani ob cattsam flanuuas suas cilins scd in Clirislo suslculala, in quo ctiain i|iieuiJani
snhriucit, dccl.iians quoniain ideni Unigcnilus Dei globum caiidculis iguis plui'iii>cciiiiigniludittis viJcs
ex, virgine nalus, cl ita nd paiipcrlatcin hominiiin qtii vcrc riosignatjiinciaiit Lcclcsiani, in liJccanrio-.
407 S. IIILDEGARDIS 41)8
iciti iiinoceiilis clai itatis pltirimiquc honorisut libi A ct fidem calholkam appclcnlibus .-aperte rictJara-
ilemonstrent pralendentem, et stiper se dttas facn- lnr. El in medio isiornm eleiiientoruiii, qniriaui
las sttrsiim clare positas liabcntcm ipsnrai|iie glo- arenosus globus plttrimce magniludinis est, quem
lium ne modum cursus sui excedat conitnentes, elementa ita circnimlant qnod nec bac nec iilac di-
ojuod sua significatione sunt oslenilenies; qiiodEc- lahi potesl: qiilmanifesle ostendit in fortituJine
clesiam de supernis asriitiirino Tesiamenla videlicet creaturarum Dei, fabminem profundceconsideralio-
veteriset novceaucioriiatis, addivina prceceptaccelc- nis degciitem de liiito (crrse mirabili modo nml »
stium secrelorum trahtinl; quiaipsa eamdein ne in gloria factum, et virtule creaturarum ha eircnmda-
varietalem morum se prcecipilanter exlendat conii- luin qnod ab eis nutlo modo separari valel; quia
nent,et quia et vetuset novatesiificaiiobeatituriinem eleinenia muiiriiari servitulem hotuiiiis creata ipsi
superncc hcereditaiis ipsi osienihtnt. Quapropter. fainulaium exhibeni, dum bomo vchil tn nvedio
eiiam in eodcm ccthcre uiullceel clarce spberce ubi- cormii sedens ipsis divina dispositione prarsidet, ut
que positce sunt in quas idem globus inlerdum eliain per tne hvsjiiralus Daviri «licii: Gioria et he~
se aliquanlulnm evacuans claritalem suam emittil; nore coronasti eum, el constituitti etim super opera
quoniam in purilaie (idei plurima el splendida opcra tnanuum luarum (Psal. vin). Quod diciltir : 0 lu
pietalis ubique apparenl, in quibus Ecciesia certo Deusqui omnia mirabililer fecisti, aurca et pnrpu-
quodani tempore conciilcntionem aliqiiauiulura sus- rca corona intellecius et dignissimo indumenlo visi-
tinuit, et decor uiirabilittin suorum nliquantiilum hilis specici coronasti hoininem ; ila pouens cuin
evanuii, cum ipsa velul in moerore jacens, cl.ui- quasi principem super aUitudi«em perfectojruin ope-
laiem tamen priornm operum in perfeciis bomini- ruui tuorum, quas in crcaturis luis jttste et beno
bu& adrairahatnr; et ila sub prxfatum rtibeum, dispostiisli. Tu ciiim prcealiis creaturis tuis inagnas
igneumque globum recurrenselab eo flanimas snas et niiraudas riignitates hoiniui indidisii. Sed, ut vi-
restaurans : iterum illasin easriem sphcerasefflavit, des, dtun interduiR elcnieula illa cum prcedittis flatN
qtioninm ipsa in conlrilionc posila sub prolcctioneni bus se iiivicem coucuiitinl, ipsuin globuui sua forii-
Unigenlli Dei properans, el ab eo suffercnlias divi- ludinc aliquanlujum moveri coiiipellunt; quia, riuni
ncc confortationis accipit nniorem supernorum in congrno teinpore, crealurce Dei cura fama iniracn-
bealis uperibtiS|declarans. Uude et ab ipso aeihero loruiii creatotis sihi iuvicem congrediuutur, itaquodt
quidain flatus cum stiis turbinibus erumpit, qni se miraculum miraculo magno tonitruo veiborum. iu-
iu prsefaium insirumentuin ubique dilat.it; quia ab volvilnr, homo illorum roiracnloriim magniludiue
iinilale fldei validissima fama cnm veris et perfe- C perculsus concussionem menlis et corporis sui sen-
clis assertionibus jn aiixiliiiin honiinum emanans; lit, dum in niirabilibus illis atlonitus imbecillilateui
fines tolius orbis mulia celeritale percussit. Sub fragilitaiis suce considerat.
eodem aulem cclhere aquosum aerein vides albam Et vides inter aquilonem el orientem velul niaxi-
pcllein sub se habenlera, qui se hac et iJIac diffun- mttm monleiii, qiti versds aquilonem niulias lene-
densomni instriimento illi hnmorem prxslal; qno- bras el versus orienlem muliam lucem habct, quo-
niara sub fide qttce lam in atiliquis tam in novis niain inler diabolicam impietatem el diviiiam b(nii>
palribtvs eral, baplismuS in Etclesia ad saluteincre- lalein magnus casusl hominis apparei per pessimam
dentiuiii (ul tibi vcrissinic manifcslaiur) in innoceii- maligni deceplionera ,in reprobis niultas mi&erias
lia beatissimcc stabililatis fuudatus se diviua inspi- diiinnaiioiiis et pcr oplabilem salulein in eleclis
ratione iibique dilataiis uuiverso orbi irrigationeni pliirimain feliciUlcni redemplionis lenens, ita tamcn
saiuiis iii credenlibtis allulit. Qtti dum se iirterdu.ni quod nec lux iHa ad lenebras, uec tenebia illae aJ
repente congregat, repentinam pluviam multo fri- lticcm periingcre possnnl; quia opera lucis opcri-
gore eniiilil; et duni se lcnilcr diffundit, blanJani bus teuebrarum se non iiilerseriinl, nec opera te-
pluviam ieni raolu dtfl, quia, JIHII bapiismus ali- nebrarum ad opera lucis ascendunt, qiiamvis dia-
quanrio pcr asserlores veriialis in velouinte praedi- B Jiolus ca freipienter per roalos honiines offusearo
calionis et in profuudiiaie meniis ipsoruin multi- laborel, (|ueniadmodum evenil in pnganis, in licere-
plicabaftir, ceieri copia verborura iu inuiiriatione ttcis, ct in pseudopropheiis, et in iis quos isii sua
prxdicatiouis eorum, alionilis liorainibusiminifesln- fallaci deceplioiic post se trahere conanliir. Quo-
batur, inlerrium eliam baplismus suavi tempera- raodo?- Quia volunt ea scire, quccipsis scienda non
mento piccdicaiione dilalaltis, suavi irrigatione snnl; illuin imilantes, qui scailissimo similem ISM:
ciiin discrclionisadjulorio popiilU attraclis propa- voluit. El qiint.iam illum subsequuntur ; ideo el ille
labalur. lueiidacium quasi vciiialeni eis scciiiiJuiii voIuu:a-
Quapropler et ex eo qttiilain slalus eum lurbini- leni ipsorum demonslrai, iinde inecuin non sunl :
bussuis exiens, per prcedkliini instruiiicniuni se nec cgo cura illis, qnia vias nieos non anibnlant,
ubique diflunriit; quoniatn ab iiiiiiidaiione bapti- sed cxiraneasseniitas amant, inqiiirentes qttid eis
sinatissalulein credeiiiibusafferentis verissima fama stulta creatura de fuluris causis f.illaciter oslendat,
cum tcrbis forlissiniorum sermonum egrediens om- et boc iia voiunl scire secundum quod illud per-
uein niundum manifestatione healiludiuis succ per- verse exquirunt mc coniemiienies, ct sanctos meos
tudit, ul jam iit popttlis infidclilalem Jcscrciilibus abjieientcs; nui sincerocordomc diljguni. Scdhu»
409 SCIVIAS. - LIB. I, VISIO III. 41©
jiismodi bomines qui pcrvcrsa arte tam pcrtinaciter A Quid esl hoc? 0 homo, si lapis coram te jacerct in
me tcnlanl, ilaquod creattiram itlani quce ari scrvi- qno aliqua^igna passiontim tuariim diligcnter eiini
lutem ipsorum facta esl perscrutanltir, scisciinnlcs inlnetisconjeclares:liincsecundum failacemexisii-
ut rem illam quain scirevolunt cis secitnriiini vo- inationem luam anl de infelicilale tna conlristaiits
luntatetn ipsorum ostenriat : nuiiqiiiJ possunl in ant dc prosperilale lua elatus iu deccpiione dice-
scriitatione suceariis elongare vel abbrcviare tem- res : Ah! moriar, vel evah! .vivam, attl hcu J quanta
pus vitcequod cis a crealorc stio constituium esl? infeliciias; seu evah ! qitanla prosperilas mea est?
Cerie hoc nec diem nec horatn facere prcevalent. Et quiri ttinc lapis ille libi conferrct? Niimquiriquani
Attt nunquiri possnul prcedeslinaiionetn Dei aver- tibi atiferret anl darel? Serinec libi obesse vcl prori-
lere? Nutlo inodo, o miseri, nonne perinitlo crea- esse valerel. Sic etiara ncc slellcc, nec ignis, nec
tttras vohis passiones vestras inierduin demon- aves, nec alia hujusmodi crealura in signis scruta-
strarc, qucesigna tunc ideo habent, quianieDcura tionis suaeqiiidquam te lcedere vel juvare possuiii.
liinenl, velul servits facultalem Domini sni aii- Quorisi iu erealttram fianc quce ad serviiutem luarn
qnaudo oslendit, et ul bos et asinus ac cactera ani- f.icla eslconliJis abjicicns me , (uuc ct cgo jttsto
inalia voluiitaiein dominorura suorum nianifestanl, juriicio mco cx octtlis mcis te projicio, felicilateui
ctim cam in servittile sua (iJeliier ariiinplent. 0 " regtii raei tibi atifcrcns. Nam 'e^o nolo nl slellas, aul
slulii, cuin me oblivioni traditis, ncc ad me respi- ignem, nul volatilia, seu nlias tales crcaluras de fu-
cienics, nrc me aJorantes, seJ aspicienles ari sub- luris cattsis scruleris, qitoniani, si illas periinacilcr
jeciam vnbis crcaiuraiii quiii ipsa portenlet el inspexcris , oculi (ui niibi molcsli stinl, ct tc veltit
osieuriat, ttinc pertinaciter me abjicilis iufirniaiii perdilum aiigcltini dcjicio, qui vciitaiem dcseruit
(rcainram pro Crt-atore veslro colentcs. Quaprop- ct seipstim in ilamiialionem prcccipitavit 0 homn,
tcr el ego tibi riico : o lioino, cur creaturatn illaui ciini stcllcc ct ccclcne crealiiraj faciae sunt.ubi
colisqux te nec consolari nec libi attxiliari polesl, fuisii? Nunquid rie institulione earinn con»ilitimrie-
el qux tihi nullam prospcritatetn in felicitale con- disti? Seri prcesiimptio hujiismotii scisciiationis
ftrl? veltilniatbenialici ntortis inslrticlores et in in- oria esl in primo schismate : viJclicet cum homi-
creduliiale gcntilium sequaces tcmere affiniiarc so- ncs Dcuni ita oblivioni deJisscnt, quoJ gens ei gens
lcnt: slcllas hominibus viiain tribttere el omties diversas creaturas superbc inspexit, et rie ftitttris
actus veslros disponcre. 0 misei-i, quis stellas fe- causis varia signa in eis quccsivil. El sic clinm er-
cit? Sed slellcc iiilerriuni ex perniissione mea ciuii ror illc in Baal exortus esl : qtiotl scilicel homiucs
quibus.dam signis horainihus rieclaraiitur, ul eiinin p ciealuram Dei pro Dco riecepli colebant, ad quod
Filitis meus in Evangeiio ostenJil, uhi ait : Eritnt eos eiiani diabolica irrisio excitavit, quia posl crea-
tigna in tole, ei luna, el stellit. (Luc. xxi.) Quori Ji- liiram magis qiiam posl Crealorem smim respexo-
cilur : ln luniiuc horuiii lumiuum liouiiiiibus mi- riint: hoc scire cupientes quod scire non riebiieriiut.
uislralur, et circuilii ipsorum lempora leinportiui Unrie cliain pejora his apparuerunt: cum homiiics
oslenduntur. UnJo eliara in novissimis lemporibiis perdiabolum magica arte insanire cccpeiiinl, iia
lamentabiiia et pericuiosa lempora permissionc inc.i quori diaboliim virient et auriiunt; ipse cis fallaci-
in ipsis demonstrabuutur, iia quod radius solis, et ler loquens et oslcnriens, quod vehil crealuraui
splendor lunce, el claritas slcllarum aliquaurio sub- unain inspicianl cl alia existat. Tacendiim autem
irabeiur, ul corda Itoniinunvex boc cout-ulianiiir. quomorio per diabolum primi seriuclorcs cdocii
Sicetper stellam ex voluntale mea iiicarnatio lilii sint, ita et eiim viricnt et aiidiuni qui cum bocinoJo
mei ostensa esi. Ilomo autem propriain stcllam qu:c quccriiiii, seri ipsi rie hac neqtiilia sua vulrie reprc-
vitam ipsius disponal non babei, vclnt sinlius et bensibiles siinl; cuni mc Deuiii suurn boc modo ite-
errans populus asserere conatur, se.l omncs siellce gaut et aiitiqminv sediictorcm sequunlur. 0 honio,
oinni populo in servilute coiiiiiiuucs siini. Scd quo-J ego iu snnguine Filii mei lc quccsivinon ciini ma-
stella iila cteteris stellis prxclarior eflitlsii : hoc est 0 liiia et iiiiquilalc, sed cum tiiagna ccquitate; alla-
quia Uiiigcnitus nieuspice aliis homiiiibus virgiiiiili uien tu me vcruin Deum descris et illum qui nnn-
parlu siue pcccalo natits est. Ipsa autem i-iilliim dax csl scqueris. Ego suni jttsiitia ct veiitas; t-t
aliudjuvaiuen lilio meo allulit, nisi quod solam ideo ariinoiico le iu firic, et exhorlor iit amorc, ac
incaruationem ejus populo lidelitcr iiuntiavit, qno- rcriuco le in pflenitentia , til, qtiamvis saiigtiinolcn-
niam omiies stellcc et crealurce nie liinenies, jus- lussis in polltitionibus peccalorum; lamenexsiirgas
sioneiu meara tantuin perficiunt, uec ullius rei in de casu rtiince lucc. Quori si mo conlempscris , pa-
ulla crealura significaiionem iillaui babcnt. Nam rabolam hujiis siniiiituriinis in te scnlies.
ciun milii placnerit, treatur.c jtissioncm meaiii Quiriaui Doiiiiiius niultos scrvos sttb se liabens
o-aenriiiiii, velut ciim iaher iiiiiumiini f.tcicns in ttnicuique corum, siiorum plurinia aruia bcllica de-
eo sibi placeiilem forntiim celal; liiuc titiinmtisfor- "dil, dicens eis: Estotc probi eifortes,tarriitaiem ct
niaiii sibi iinposilani declaral, illit-s rei nnllain de -socorriiaiu ubjicieules. Scd dum quodriam iter cuui
se poteslaleiii habens, non enini novil qiiando fa- eo agereni>sei;vi illi, ipicinriatn illusoreui ct extra- '
ber aliam lormaui illi impoiierc velit, qiioniam hec ncic artis pcssintum ariiuvciiiorciii secus viaui vi
tongtim , nec hreve lempiis sivx foriii.c riisccn:it. tlcruni, unde el qniJain c.x cis dctcpti dixciiiiit,
411 S. HILDEGARDIS tli
boininis tiiijiis artes (IitCCTcVdiamns. Et arma quce A Quia, o hoino, cum salus ttta lam in scccitlaiibu»
bnbebanl abjicieittes, ari illiim cucurreniril. Qitibtts quam iu spirilualibiis completn ftierit, prccsens^a?-
ilii dicebani: Quiri facilis? bunc illusorem sequen- ciiltini mulabis, el ari illuil quori lerminuni non in-
ies, et Donunum ve&lruiuad iracundiara provocnn- veniei transibis. Nam cum boino lantce forliiudinis
tcs? El illi responderutil: Quid boc domino nostro esl qttod prccvdiis aijricnlius iii.me ardel, iia quod iu
oberit ? Et doniiniis oorum ail illis. 0 servi iicquani, conscieniia terrcnce fccis feteniiiim pcccatpruni
enr arma qitae vobis dederam abjecislis? Et cur non torpens insidias antiqui serpenlis Jevitcf; hu-
ehariusesl vobis banc vaniialem amare, quaiii raibi jus spirilum a rorpOre sno nou excutio anlequam
doiuino vestro cujus naturales sci vi eslis inservire? dulces fruclus stios m suavissimo odore ad honuiit
lieergbposiilliisoreinilliira,ulcupilistquia inilii am- fineni perducat, illum aiiiem qitetn lantce fragilita-
pliiisservirenonvalebtiis.etviJeiequidvobisfallacia lis considero, quod (ener debiiis esl in gravi dplore
cjus proderil : el abjecil eosabs se. Quod dicilur: siti corporis, et in attractione pessimi insiriialoris
Dominusille eslDeusoranipotens, omnes populos sub jiiguin meuin ferre; de hoc saeculo subslraho an-
poteslate sua regens, qui omnein liomincm ratione lequam in tempore iiiartesceiitis auimi sui incipial
el inleiieclu armavit: mandans ci ul streniius el arescere, omnia enim scin. Yolo aniem htiinatio
vigilans in iiislruinenlis virlulum sii, pravitaiem ct B generi omnein jusljtiatn ad suatn caulelam darc,
iiegligenliani a se excnliens. Sed dura iiomines viaut ita ul nullus hominum se possitexcusare, cuin
veritalis arripitnil in divinis mandatis pergere dis- lioniines moneo el horlor jiisiiiiaui facere, quando
pouenles : ipsis inulix lentalioncs occtirruut, ila -ipsis judicium morlis inculio velut jam sint niori-
ijuod diaboiutn tolius orbis seriucloreni et multipli- luri, cum adliuc diutius vicluri sunt: hoc facio
ciutn victoruin nequissiraum arlificeiii, non in via quoriiam nemo nisi secunriiiin fructum quetii iu ho-
vcritatis sed in deceplioue in insidiis positum at- mine video et secundura volujiiatem meain qna
icndunt. Undc et quidam eorum injuslitice uiagis ei vivcre concedo, aliud lemptts habere vel sibi
quam rectitudinis amalores per diabolum seducii: disponere polerit, queniadinoduiii eiiatu Job per
plus sludent antiqui seductoris vilia iraitari quara me leslalur, cura dicit : Constituisti lermiitos ejus
virtules Dei ampleeti. Et intellecluin qtiem ad di- qui prceteriri iion poierunt (Job xvi). Quod dicitttr :.
v.ina mandala convertere debercnt; ad vitia ler- Tu qui super oinues es, el orauia aniequam fiam
n-naeiuiquiiaiis retorquentes diabolo se submilliint. praeviilcs: etiam in secrclo mnjeslatis luae consti-
Quibus directores coruin vciut coiisoriales et con- luisti termiiios btimana: vilce, iiaquod nec scientia,
servi per sacras Scripluras scepe iiuniero occurren- nec prudenlia, ncc astulia ulliiis rei practeriri poic-
les facla eorum itiiprop;eranl, ct cur diaboliCa fig- C * runi iu ulla xtate seu in
iufaniia, scu in juvenlute,
menta sequenies divinatn ultioneiii iu seindueaiit, seu in senccliiic horniiium, nisi secundum provi-
illis iiicrepani. Sed illi admoniliones eorum scepis- (leniiam secretoruui tuoruni, qui homiiies ad glo-
sirae deridenles se in paucis peccare et De.unisuUra rinm noiniuis lui fieri voluisii. Ego eiiim, o hoiuo,
minime offcndere per superbiam suam aflirmatit. auie constiluiionein iuundi novi te; seri lami-u
Unde cum in obduralione illa perseveranl, divinaiii riies tuos iu operibus, luis volo considcrare et fiu-
senlenliam accipiunl, quoniain ipsis scrvis iniqui- cttitn eorura discerncre, ci quxque opera tua dilj-
lalis objiciebalur cur inlellccluni desupcr sibi da- genier elacutissiuie eXauiinat-c.Quetiicuuqueauicm
tuin suffocavcrint, et cur magis dcceptiones aiiliqui subilo de temporali vita subiraho, liiijus vitas utili-
seducloris susceperinl quaut Creatoreiii suuui cui tas curaplela csl, ita ul si vita ipsius longius pio-
Strenue laiiiulari dcbueranl coiiieinpserunt, iia ipsi iralicreiuriiullaiii ubqrliiletn boiioiu.n fiuctiiuiiiam-
a Deo conienipti diabolicis illiisionibits secuiulum plius afferret, sel veiul leporein carncx lidei ha-
opera sua (qttia Deo scrvire- nolucninl) rieputanlur, bcus, laulura quasi vacuo sono vetboruiu fuinum
tilii consirierare cogutiiur: quid nequissima sedtt- einilierei nec intiino taclu cordis sui iuc langerct.
ciio ipsis profucril, quoniain hoc niodo abjecli dani- p Unde ipsi inducias htijus vitcc itoti tribuo, sed au-
iiaiioiieni iiiciiriiint, quod divina prceccpta posl- teiiuatn in leporem hujusmodi infciiiiiiaiis. cadat,
poiicnles plus diabolum quam Deuiii sequi conlen- euiii ab lioc sccciilo snbduco. Scd ad lc sernio
dcrunt. Nolo enini ul me lioniiues coiiieuiiiaui, Uietts, o bomo. Cur mu cuulcuuiis? Non.c pvopbe-
uui me iu lijesciredebent, quoniaui, si rae abjece- ias mcos ad le misi, cl IMiuiii meuin pro saLtrte
riuiet creaturam sibi subjcclam insjiexeiiiil, auli- tua in ligiium ciucis dcdi, cl apostolos uieos ut
qiitini seduciorem i:: boc iinitaiiles; lunc et cgo tibi viam verilaiis per Evangeliuni oslciKlereut ari
ocrniilio utcis et cura creaiuta elcum dinbolo se- te rieslinavi? Uiulc t:pn potes te cxcusaj-c qtiin oui-
ruiiJumconcupisceiiiiaiivcorilissiii fiat, qtiatcnus ita niaboua liabcaspcr iue. Et cur uunc postpunis me ?
cxpciianlur qttidipsisprosit crealurct quain adoravc- ' Scd crrorcin htijits pcrvcrsilcilis, scilicel (jiioJ si-
runt.vclqiiiJeis diabolus confcral (jiiei)iscculi suiil. gna actuum luuiuui iii slellis aut iu igne, aut iu
Ei, o.Ktulti boiiiines, cur crealuram dc len.pore avibus seu in alia hujusinorii crcatura quccris: am-
vilco vcstrcc inquiiilis? Nuiltis cnini vcstrum potest plius uolo lolerar^, quoniaiu oiiiues qui crrorein
leiiipusvilcesticeaiil scirc, uulillud Jcvitare, atiiilluil liuncriiabolica visione priiuuin adinvenerunt: Dcuai
iiatisil.ic quod pcr iiic sibi coiislilutum cst vivcic, coiileiniiciiies, prxccpia illius oiniiino abjecuriiiit.
413 SCIVIA». — LIB. 1, VISIO IV. 411
quapropier et ipsi conlenip i suiit. Ego aiiicm snpci" A jusla orJinatioiie Jisposuit. Ego cniiii suiii magutis
onineni creaturaiu 'n clariiatc Jiviniiaiis mcx fulgco: inediciis omnitiiu languortim: facicns velul medi-
ita quori mirncula mea in sanclisiiieislibimatiifcsla ctts qui IjngiriJiim viJct, qui incJelnm ardenlcr
sunl,quare ulteiiiisnolo ut aniplius htincerrorem au- desidcrat. Quiri hoc! Si l.tngtior parvtts est, cum
guriatiJi exerccas, sed ut in me aspicias. 0 siulte, facile curat; si vero gravis csi, lauguirio riicil. Ego
considera quis siim egn; considera qu:a cgo sutiisuin- argenlum el aurum a le exigo. Q.iori si illa tnibi
tniiinbonam. UnJe ouini:i boi a libi tribtto cuni dili- ricderis, le jttvabu. Kic et cgo, o honio, fucio. Mi-
genier qtixsieris me. Et ipiem cveJis me esse ? Deus nora peccatn in geniitu, el lacryiuis, ac in liona vo-
&iimsuper otniiia el in ouiiiihiis. Sc.l tu vis mo ha- liintalc homiiinm abstergo; in gravioribtis aulein
beri velul rusiiciim ; qui rioniinum sutitii timct. culpis inanjo, o lioino, age pceiiiieiitiain el moruin
Quomorio?Tu vis ui voluntatem tiiain laciam, cum corructioiiein , et oslenJaui libi mi.scricorJiam
lu. prxccpla mea conleninas. Non aulcm sic Detts iiieam el vitam xteruam libi riabo. El stellas et
est. Quiri hoc? Ipse enim nec opiniouem initii, nec alias crealuras rie causis tibi occurrcniibus ne iu-
tiinorein Dnis habet. Coeli in laudibus meis sonant spicins, nec riiabolum ariores, nec eum invoces, nec
:ne inspit-ienlcs, cl sccundiiui jusliiiam illam qua quiriqunm ah co perquiras/quoiiiam, si plus volueris
per me posili stint mihi obedienles. Sol etiam , " scire quam te oporleal nosse, ah aiitiquo seriuctore
luna elstellxiti nubibiis cosli secunriutn lenorein riecipicris, quia, cum printus homo plus qitxsivit
siium apparent: ueciioii fl.ibra veniorum ei pluvix quam quxrere rieberct; ab illo deceplus esl el in
in aere ut eis cotisliliiliiin cst ctirriuit, et bcec om- pcrdilione ivil. Seri lamcn diaboltts nescivil homi-
nia Creatori suo secunrium jussionetn ipsius obe- nis redeinptionein,. ubi Filius Dei raortem occidii,
riiunl. Tu auleni, o lioiuo, prxcppta mea non iin- e.t inferntim confrcgit, diabolus eniin in initio pcr
plcs, sed voliinlaten) tuara seqiteris: vclul juslitia niuliereiii devicil hoiiiineiii; seJ Detts in fine leiu-
Jegis libi nec posila nec ostensa sil. ln tanla enini porum per nmlierein cotitrivil diabolgtn, qux Fi-
conlumacia es, quamvis cinis sis, quori iibi non suf- liuiii Dci gcnuii, qiti diabolicaopcra mirabililer ad ni-
ficil juslitin Jegis mex qucc arain et ctilla est in hiliiin Juxit , qiicniariinodum Joannes dilecttis
sanguinc Filii mei et benc trila in sanclis ineis meus leslalur, diceus : ln hoc apparuit Filius
taiu Veti ris quani Novi Teslaitieiili. Dei, ui dissolval opern diuboli (I Jotni. m). Quid
Seri in magua sltiiiitia vis mc apprehenriere, cuni hoc ? Proptcr saluiem cl saIv:iiio..cni hoiniiiuiu,
mihi hoc moJo instiltas, riiccns : Si Deo placel ut apparuil maxima ciariias, scilicel Filitis Dei, pau-
jtistus ct bonus siiu, quare neii facil me rectiim? Q pertatem huinani corporis inriueiis; seJ velut
lu ila inc capere volens ac si petulans hccdits ardens .siella in umbrosis nubibus fulgens, ita
cervum vclit caperc , qui fortissiniis cornihus posilus in (orculari, ubi vinuni sine sorrie fermcnii,
cervi \a ide reiru litur et perfuralur. Sic et ego exprimenrium eral, qiiouiaiti ipse lapis atigiJaris
ciiiii n.eciim pciiilatiicr in inoribus iuis ludere super lorcular ccciriil; ct tale vinum expressiUquori
vls in prxccplis legis mex qttasi coruibus, meis maxiuiuiii oriorem suavitalis ricriil. lpse cniiii abs-
justojuJicio meo le comuiiiuio. Hccceuiin sunl lu- que inunriaiioiie polluli sauguinis in huinauo"gc-
bce in aurcs luas resoiianles; seri tu iilas non se- nere clartts homo effulgens, perie mililix sux os.
queris, seri post Itipum curris queni le pulas ila anliqui serpenlis conculcavil : riissolvens a jecore
rioinasse nl te lccricrenon possil. Seri famelicus lu- inii|tiilalis illius omiiia jaculci, qux el furore el li-
pus rievoral te, iliccns: Ovis ista secus viam erra- biriiue plena cranl, eunv omnino coiitcmplibileiu
vil nec paslurcm suuiii seqtti volitii, scd posl nie reririiriil.UnJeqiiicuiiquescieuiiaiii in Spirilusanclo
cucurrit, quarc illam rieglulire volo, (|uia itte ele- el penuas in firic habel; istc ariiiiouilioiiera nicaiu
gil etpastoieiii sttuiii deseruit. 0 honio, Deusjusi.us noii trausgreriiatiir, seri eam in guslu aiiinix sua?
est: et idco ointiia qucc iu ccelo et iu lcrrn fccil, ainplccteitdo pcrciniat.

VISIO (jUARTA.
SiiiHARicH.— Qtterelti auimce de via erroris per grutiam Dei tttl nnitrein Sion rcaeuiiiis. De pecnisimitiioj.
I)e tabernnculo quod ingressa est. Qtterela tniima! tliubolicis turbinibus atixiiui Dei (ortiter re.piigiianlis.
De lurbiuibits qnos diubolicn persnaslo inimillii. Qiut de catisa crrores isti exciliinlur. Qittt ratioue : ira,
odium, sitperbia com;>e^cilitr.Qitereltt ariniia; dc labernaculo suocnmlimoreegredieiUis.Quodscienlin
Dei iiutla obscnritaie ullius rei obiutbilittur. (jtioii in pulchrilmline justitice Dei niilta iitjitslHia inveniri
poiesl, Ue sciilplilibus el qttod deserentla sttnl. Ezecltiel proplteta de eodein. De iuaiquatitute liuinqni fe-
tiiinis el de divettitate Itoninium iittle procrentorum. Verba Motjsi ud etitndeiri rem. Quare co';tructi et
distorli nascnniur. Uiwnwtto infnns in ttlero malris vivificaftr et incle egressns ab iiiimia tdlidtitiir.et
sustentalitr. Quomodo tirinna secumltini vires corporis- vires suiis oslemlil. Quoii humo Ues semitas in te
litibet. De intellectu De volur.lale. Simililudo de igne et paue. Quemadmodutn in labernaciilo volttiitalis,
id est in IIiitiiioonines vires animccculejiitiu el se invicemconjutigunl. De ratione. Desensu. Quod ttnima est
magistra, citro ttncillti. Similitudo de arbore ad uiiimum Qttod i.ninia ud peccaltt inclinaiu per donuM Dei
conij.uncia percata tlcterit. Qiftt aitima diabulicis iimdits tcnlttia mpenia intpirattoiw a te juculu.dtti-.
15 S. HILDEGARDIS 413
toli vxnellil. Quod anima Itabilacnlum corporis detereiti, cum miillo lrei»ore sententiam iudiciit extoe-
ciai. Verba Dei adhominet quod dieinii pnrcepiis obedianl, et mcdiim nbjicienies bonum in umore
>- » «*
Dei
fideltler perfictant. De fiie catholica. Vetba Isaice.

i
Et deinde virii maximum serenissimumqtie splen-- A venalionem me dcrierunl ubi pessinn el venenosi
dorem velul plurimis octtlis flammantem, qualuor-- serpentes ut scorpiones, et aspiries, el similes mei
que angulos ad qnaliior parlcs inunrii versos liaben-. capltiram feccrunt el me lolain suo veneno con-
(cm; qni secrcium superni Creatoris riesigunus, ini sperseriiiii, ita quod intle tola encrvis et debijilaia'
m.ixitnp myslcrio niibi nianifcstalus esl, in qun> facia snin. Unde illi me ricridenies riixcriini: Ubi
(tiam alius splcnrior similis nnrorx in se piit-pttrei i nunc est honor lutts ? Ah ! cgo liinc lola conlremui,
fulgoris clariialciii teuens npparuil. El ccce vidi ini et magiiogeniilu mceroris mecuni in siientio dixi :
lerra homiues iu (iciilibns lac poi lanles et inde ca-. 0 tibi siiin ? Ali! uiide hnc veiti ?Et quem consola-
scos coiificiciiles; ciijns quxrinm pnrs spissa fnill lorcm hiijus captivitaiis qtixrain ? Qiiomodo has
iiude fo: les casei facli siinl, pnrs qiia-Jani tenuis; ; caietia$dirumpain?dqtiisociilus vulnera men viriere
de qtiii. dehiles casei coagulaii siinl, et pars qux- poieril? Et qux nares felorem Iiunc(e(rumsuflerre
riam tabe permisla; de qua ainari cnsei processe- valchunl? Aut qux nianiis ca oleo pcruiigct ? Ab !
ru.iil, et ila vidi qunsi mulierem velnl inlegrnm for- qmsriolori iueo miscricorriiaui impendel? Coaluui
IIUIIIIhominis in ulero suo babenieni. Et ecce per ergo clamorem meum exaudiat : el terra mcerorc
secrclam dispositiOncm superni ConJiloris cariemi _. nico trcmiscai, et omne quod vivit ad captivilatem
forma inotuni vitalis molioi>is*iedil,el ignea sphccra meam se miscrando iiiclinel, qtiia amarissimtis Jo-
nulla lincamc-nla btimani corporis habcns cor iilius lor mc premii; qtioniimi, sinc consolalione el siue
formx possedit, cl cenbrum ejus leiigil, et sc per arijtitorio percgrina stitn. 0 qnis ronsol.ibilur. ine ,
omiiia incmbra ipsitis irniisfiiJil. Ac dcimlc forma qitoniain el matcr me:i riereliquil me, quia a"via ss-
iila homi.iiis dentero ivulicris hoc moJo vivificala lulis erravi? Quisme adjuvabil nisi Dens? Cuuiau-
egrcdiente, sccuiidiim inolus quos sphxra in illa lem recorrior lni, o innler Sion, in qtta hahitarede-
fonna hoiniiiis habiiii, scciinduii) eliatn illos ct co- bui, ainarissima servilia quibiis subjecta suin in-
lnrem siitim mnlavil. E( vidi qtiod (piamJam hnjiis- spici». El cuin omne geiius nmsieoruiii quori in to
inodi sphxi-ara in buinano cnrporenianenieii imilti est nri incmorinm duco ; vulnera mea attendo. Scd
liitbiiies invadeiiles, eatn iisque ad lerram incurva- ciim ct iccorrior gaudii cl Ixlilix glorix lucc; tunc
ba.l, scri illa rcsumptis viribus se viriliter erigens vcnena illa quibns infecla siim ricteslor. 0 quo mc
cis viriliter rcslitit, el cum gemilu sic qiiesla vt'i-Inm?'El qno fugiam? Dolor enim- ineiis inniinic--
est : rabilis est, q-toniam si in malis islis perseveravern,
Ego pcrcgrina ubi sutn ? In umbra inorlis. El qua socin illorum cro cum qiiihus in lcrra Babyloni.i
via vado ? In viam erroris. Et quain consolationcm C lurpiier cotivcrsaia siira. El nbi es, o niatcr mca
habco ? quam peregrini habent. Ego enim debui lia- Sion? Ilei inihi! qtiia :i te inleliciler recessi, quo-
bere tabcrnaculiiui lapiriibus quadris sole et Stcllis niam si le ncscirein , lcvius Jolorcm meuin perfcr-
lucidioribus ornatum, quia occidens sol occidt ntcs rcm. Ntiuc aiiicm pcssimos sodales nieos fugiam;
stcllx noii ricbcbani in eo lucere, seJ in en riebnit ipiia iufclix Bahyhmiik itt pliimbeam statcram mo
esse angelica gluria, qtioniam topazius riebuii esse piisuii. ac iiiaxiinis Irabibus n:e oppressit, ita ut
fniidamt-ntura ipsius, ct omnes gcmmx slructura vix respirnre possim. Se.l cum lacrymas mcas adr
pjiis, scalx ejus ex cryslallo posilccct plalex ip ius tc, o malcr inea, cuin gemitibus ineis effumlo, lan-
auroslralx. Nain ego dcbui rsse cnnsors nngelo- lus sirep liis sonaniiutn aqtiai.tim infclix Baby'ouia
rum; quia stim vivens spirnciilum ijiniiJ Dctis misil cmitlit, quod vocem ineainiion attenJis. Ergo iniilta,
in aridum limtim. Unrie dehercui Deinn scirc, ci ip- so!IiciiuJiiie arclas vias qtiuTnm, in qiiibtts pcssi-
sum senlire. Serihcu! ctiiu labcriiaculiim mcttra iu- nins sorialcs meos el infelicem t-nptivitatcm meani
tellexit se posse octtlis suis in onines vias viricre, cfTiigcruqucain. El cum hcoc liixisseut, elapsa suni
inslrumentuin suum ari nquilouein pnsuil. Ah ! ah! angustam sciiiilam ubi me in pnrvo furaniine con-
ubi captn sum et spoliatn oculis ci gattJio scieniiv, f. r, tra sejitciiliioiiem absconJi nniarissimc flens, quo-
vesle niea tota seissa, et sic ilc hxreditale mca iiiam malrcin nieam perriiJcrain ; ibi etiam omncm.
pnlsa ; riucla sttm in alieuum loctini, qtii omiii pul- riolorem mcum ct oiimia vulnera mea consiJera-
chritudine cl honorecarcl^ubi pessimo serviiiosuli- bam, tantasqiie cflusiones lacryniariun flcnrio ci
jecia snm. Sed el ii qui liic coeperiinl colaphis per- flendo ihi cmisi; qiio.l ouinis riolor ct oinnis livor
cnlientes, cutn porcis me niaiidiicarc feccruul, el vulncrum meorum lacryniis islis pcrfiisus niadiiii.
ila in deserlum locum initlentcs, amiirissimas ctiain Et ccce suuvissimtis otlor velul lenis aura a mntri:
herbas melle intiiicias inibi ad esiim porrexcrtint. tnea emissus, nares uieas imbtiil. 0 quantos gemi-
Postea quoque super torcitlar me cxtendentcs, lus cl quantas lacrymas itiuc cffinli, t-iini parvam
multis lormentis afflixcriint, rieimle vestibtis mcis cousolationem illainatlcsse sensi. Kliantos itlulalus
me excuulcs et mullas plagns mihi infcrcnlcs, in •- cum copiosis flelibtts prx gaudio ricrii; ul eliam
417 SCIVIAS. - - LIB. 1, VISIO IV. m
moiis ille in cujus foramiiie tnc abscoiiJeram inrie A fera illa velocilcr (ransilii. E( veui aj quoJdani ta-
t-onimoiiisfucrii Et dixi : 0 maler, o ntatcr Sion : bcriiaculiini, quod intcrius loliun eratcx forlissima
qiiirinam landem fiet rie ine?El ubi iitinc csl nohilis calybc fabricatum. El subicns illud, opera clariia-
filia lua ? 0 qnandiii qunndiu mniernx dulredinis lis feci, ciim prius opcra tciicbrarum fecisscm. In
luxexpcrs sum, qucc iu mnliis dcliciis me blande illo autem labcrnaculo ari spplenirinnom roliiinnnni
enuirieras? El tn his larrymis itn deleclabnr; qunsi impoliii fcrri posui; in qua flabclla riivcriarum
inairem menm viricrcm. SeJ iuimici n:ei clamores peiinanini se hac ct illac movcnliiim stispcnrii, el
meos anriientes, riicehani: Ubi csl illa quam hacle- nianna invenicns , illud con-.eJi. Ari oricntcm vcro
ntis in consorlio noslro sccniiJiim volnnlatcni no- propugnactiltiin cx quariris Inpiilibus conslruxi; el
slram tenniiiius qua- cl omneiu vohinlalem no- in en igncm ncccuricns ibi myrilialum viniim cuin
s'ram haclemis perfecil? Ecce niiiic coelicolas in- musto bihi. Scri atl incririiein lurrim e.x qttariris la-
vocat. Omnes ergo arlrs nosiras cxcitenitis, eatn piJibus struxi; in qua tlypens rnbri colnris sus-
lanlo sttidio cl laiiia solliciltiriine cttslo lientes , ne penJi, ct in ctijits fencslras tubas cx cborc factas
itsqtiam n unbis i ffugerc possil , quia c.im nobis collocavi. 1ii meriio autem illitts lurris mcl elTuJi,
prius omninn siibjeciinus.Si hoc fcceriinus} ilerum ex quo preiiosiim unguciiliim cum aliis nromalibus
nos seqtietur. Seri cgo foranien in qtio mc ahscnn- coufcri, ita ul ex co inaximus odor per lotuin am-
deram latenter egrcssa , in qnaimlani allittiJinCni bituiii fiiuriereiur labcriiaculi. Ari occiricuiem vcro
ire c-iipichnmubi me iiiimici mei invcnirc non va- niillum opus posui; quia pars illa ari sxculum vcrsa
lercnt. Al ipsi qitodriam mare lanti fcrvoris mibi ersi. ScJ inleriin tluin in boc labore occupata
opposueruiit, ul illud nullo inodo Iratisvadarc po- versurer ; ininiici mei pharclrns suas arripieutes,
meriiii. SeJ et ibi qtiidam pons tanla- parvitatis et sagitlis suis labernnctilnui nieum aggrcssi stim;
angtislix erat; ul uec per illuin irausirc valucriin. seri ego prce siuriio operis qitori faciebuin; lainliu
ln fine quoque iuaris illius qttxriam altiludo inon- insatiiam eorum noin alienrii usqne riuin fores
tium lantorum acumiuum apparuil quori nec ibi labcrnnciili sagiitis complerentur : ntilla litmen sa-
iterhaberi pnsse sensi. Et dixi : 0 qtiiri ego miscra gittariim ncc jnnitam I.TSII,nec calybem tabeniacnii
nnnc faciam? Siiavitatem malris merc niinc paruni- pcnciraie vnluil, miric nec ego ab e'.s Ixrii pottii.
per senseram, unile pulabam quoJ me vellct aJ sc QuoJ illi pcrcipicnlcs , n aximani inuiidal.oiiem
i-cJuccre ; seri nh ! niiiii iicruin rclinquel me? ali! aqiiariim emiserunl, ut titc et labernaculiim ineiiin
quo me vertam? Nam si morio in priorem captivi- ricjiccrent : allanieii in hac itialiiia sua uiliil pio-
tateni venero, iniiuicis meis magis iiunc qtiaiu prius, Q feceruiit. Quaproplcr cos audactcr derisi, dircns :
ero ludibrio, quia ad matrem mcam fidcliter ejulavi Fabcr qui hoc labernaciiliim struxit, vobis sapieu-
II quoiiiain suaviiatem riulceriinis ejus pnrttmpcr tior et fort'or fuil. UnJe sagittas veslras coll!-
i-ensi, cuni itcrunfmnrio nh ra rierelicta sini. Seri gcntes eas depouitc, (pinniaiu niill nn amoJo vi-
cgo per siiavilalem illam qnam prius pcr inatrcm cloriaut volunlaiis veslrx in ine valebtinl prolicere.
iiieatn venieniem senseram adbuc lantx forlituJi- Eccc qitx vuluern ostenriuiit? Ego iiiullo dolore ct
nis fui quori me ari orienlcm verli et quori iteruiu laborc pltirima bclla arivcrsitm vos cgi, cuni ine
ntigiislissimas semiias lcntare coepi. Ilkc aulciii sc- inorti li-aderc velletis; scd lameii nou poiu.sts,
mitx spiuis el Iribulis cl aliis hiijiisinorii itiipcrii- qitin forlissimis armis miiii la . acutos gladios con-
inenlis ila scptx eranl, quori vix ulla vcsligia in ira vos vihravi, pcr qtms mc a vobis sire-iue dcfeiuli.
eis flgere valcbam; sed lanien cum maxinio laborc Itcccd le ergc, reced.le, ip.iouianimc ulteritis habere
cl sudore eas lanriein vix pertransicns : ex illo la- non poicr!l!s.
bore tantam faiigationcm incnrri, quori vix rcspi- Scri ego fragilis et iuriocia virii etiam qux in
rare vnlui. Sic tamletn ciini maxima fatigalionc atl aliam splixram pliiriini lurbincs irrtientes eani rie-
iacuiiien nionlis in quo me prius absconJerain jiccre voluertinl seri non Viilueriint, quoniam illa
evariens; ari vallem cjus me incliunvi, ubi descen- D lorliter repugnans, loctini eis iasaniemii non rieriil,
dere voleuli, nspiries, scorpiones , draconcs ct al»i altnmcn sic cuin querela riixit : Quamvis pauper-
liujusmoJi serpelites simiil occiirsanles, in me sibi- cula siin, magiium lanicii oflieiuiii nacla suni. Oli
los suos eniiseruni. Unrie ego cxlerrita , inaximos qitiri siim ego? El qux csl qiierimonia tl.unoris
utulatus emisi, dicens : 0 maier, ubi es? Levius inci? Spiraculum cniin vivcns in homine siim po-
eniiu dolerein , si siiavitntem visitationis lnx prius sila, in lahernaculuiii meJullarum, vciiarnm, os-
noii sensissem, quia niuic iterum in caplivitatcm siuiii et carnis, itn quori eiriem tabernaculo vcgcia-
i'l.tm incidaui in qtia dtiduiii jacueratu. Ubi ergo lioncm Iribuo, el illuJ ubiqne in molibtis suis cir-
utinc est auxilititn \uu:ii? Tunc voccm malris mcx ctinifero. Sed heit! scnsiliilitas illius proferl spur-
; udivi mihi diceuiein. citiam, lasciviau el petulauliam morum ac oiiinia
0 lilia, curre , pennce enim ad volaiidum libi da- gcnera vitioruin. Ah! o quam magao gemilu hoc
Lcrsiint a forlissiiiio rintore; cui niillus valct resi- conqiicror. Nain cum prosperilaiein vitx in opr-
siere. Ergo velociier irausvola omnes has contra- ribus tabcrnactili mei habco : occurril milii diabo-
rietales. El ego miilia cotisolaiione confortata, lica persuasio in oinnibiis me irreiiens, ac in 11;« -
jvennas illas suscepi el otnnia veneiiosa ac morli- lum elationis ita vne erigens quod sapciiuiticro
«19 S. IHLDJEGARDIS 429
dico. Ego sceivndiim appeliliim viriitm Irrrx n-r.TA non possuni. Scd cuiiv li.xc faccre lcnlo, mnximam
operari volo; in labcrnaciilo etiliu meo omnia npera trisiiiiam in me cxciio, ila quod nec in .iliiiiidine snn-
hiiclligo; sed concupiscentia ejus ita iuipedior quo c iaivV, nec in planilie Jionx voltmtaiis uJhimopns
opera «»ea non discemo anteqiiai» rijra in mo vulr pi-ificio, sed iiiquieturiinem diihiclatis, despcralionis
nera semio. 0 qiiaHlum planclnm tunc emillo? Ei inceriiris ct oppressionis omfiitim rernm in me sen-
dico : 0 Detis, nonne creasti me? Eccp vilis lerra lio. Et cnm diabolica pcrsnasio nie sic inquiptat. O
opprimil me. Et sic fitgain in co? Quomodo? Cuiij qit.ifila calareitas me.lunc obruit! qnia omnia mala
lalicriiaciiluni meum carnalcm eoivcupiscentiaiti qux sunl anl esse possunt in viitiperatioue, in ma-
liabel; tunc quia volttptalem in opere haheo, euni Jariiclioiie, in morliiicatione corpoiis el aniimc, in
ipsa opus illud perficio. Sed ralio qux in me cuia lurpibus verbis conlra Biundiiiam, salulenv et alti-
•seieiili.i viget, ostendit milii qnoniam a Deoereaia ludiiicm qnx in Deo stini: Itcrcomuia mihi i-ifcli.i
sum, in qtta rai/ionc eti.am sentio; quja Ariaiu c:im occurruni. Unde eliaui hxc iuiquiias mil i insiirgii,
riivinum prxceptum Iraasgressus csset, timens abs- scil cel quoriomn'sfeiuilasetomt:e bonuni qurd latn
.t-ondU se. Sic et ego iimejis, a facie Dei rae abs- in liomine qitatn iu Oco csl inihi molestutn ct gra^e
conrio: ctiin opera inca in labernaculo mco con- erit magis ntoriem qiiam vilam milii proponens. Ah!
Iraria Deo senlio. Cum antcm piuiuheam slatcram B quam infclix ceriatneii sic de laboie in laborcm, (ie
peccalj super pondevo : ottinia opcra illa qux iu dolore in riolorum, rie schisniate in schisiua se ntihi
cnrnalibtis concnpisceutiis nrJciil conlemno. Hcu itigcrii, oiiincm feliritatein niibi auferens?
ine errabmtilani! quomodo in his pcriculis siiii- Scd unde excilatur raaluHi islorum errorum? cs
sisiere valebo? El cutn diabolica persnasio me in- lioc videlicet. Autiqiiiis enim serpens in se habct
vadit sic riiccns: Estne hoc boiiuin quod nescis, iistuliam et deceplricem versuliam, alqne mortife-
nec quod virics, nec quori facete potcs : quid ttinc ruin ittiq-uilatis venenum. Nam in astuiia sua in-
eril? Et cum iierum riicil: Quotl nosli, et quod geril mibi conliiniaciain pcccaloruin, a timorc Do-
inlclligis, el quod faccre vales, cur hoc dcseiis? nijni iniellcctum mcum attferens : ita quod peccnre
quid luqc faciam? At plctia dolore rcspondebo. Ah noii limeo, sic dicens : Quis esl Dcns? Ncscio quis
ine raiserain! quia per Ariara noxia vencna niilii Deus sil. Iu deceplrice autem versutia sua obtttra-
afflala sunt, cum ipsc ri.vuvuni prxeepliim trnns- lioneni milii inducil, ita qtiod itt nialo obiuror. Scd
gressus et in terrain cjectus cainalia tabernacula i:i morlilero iniquilalis veucno spiiituale gaudiuuj
coadtinavil. Naui in gnstu quem ipse in pnmo per mihi atiferl, ita quotl nec in Deo Jxlari yaleo, sic
jitoberiienliam guslavil, noxia dulcerio sanguini ct dubictatem desperationis mihi inJnceiis, scilicct
«arni sc ingerit, el ita pwlUvtioiieii)viliorum pro-' c qux dnbito uicuin salvari possira nn non?Oqux
ducit^UiiJe pcccaium carnis in ineseniio; pinissi- suril ista tabernaciila, qtt« tanla pericula suslirieiii-
inuiu aulem Dcuin, quia per culpaiu inebriaia suin, iu diiiboiica deccplioae? Sed cum pcr doitiim Dci
negligo, Seri hoc quori gustus labernaculi jnci in.se rccordor qua; a Deo creala sunl; timc iuter has
habel, sequi non debeo. Nam ex hac qnpd Ad.iin iti opprcssioncs, his diabolicis persuasiouibus lioc
prima nppaiitione pnrus et siinplcx a Deo crcaius modo respondeo. Egp fragile lerrx JJOJIca3<Iam,scri
eral, liuieo Deum, scieus qooiiiiiin per ipsiiin pura fortissima bella exercebo. QiiomoJo ? Ctim labcr-
et tjiuplex creata su.ni. Scd inorio per nvalaui con- nactilHtnineuii) opcra injiistilix exercere vtilt: mc-
siieturiinem viiioruin, iti inquicitidiiictn vertor. 0 iu dnll m, sajtgiiineiu el carnem in snpieniia paiienticc
his oninibus peregritta el errabunJa sum! Qtia- conlerendo rae defeiiJain, qneinaJinoJum fortis leo
propter turbines divcrsoriim soiiiluiiin niiilta mcn- se Jefcnriil, et tit serpeus in antro suo iclttin nioiiis
dacia proferujit, qucc in me surgunt sic diceutia : fugiens se absconriil. Nam nec sagiitas diaboli de-
Qux es? El qttid ais? El qualia sunt certaniina bco suscipere, ncc voliinlatcm caniis excjccie.
qttx cxerces? Infelix cniiu cs, Nam iguoras ulruin Quomorio?
bonum an malum opus ttium sil. Quo tandem ibis,'"rj Cum enim ira circa tabernnciilnm mctim intcn-
el quis ic conservabit? El qui sunt errores illi .pii Jere volucrit; in bonilalein Dei re&picioqucm ira
le ad insaniaui ducuul ? An perikies quod le de- nunqtjam leiigil, el ila acrc qui sua lenilate aridi-
lcctat, an ftigiesquod te angustiai? Oh! quirifacies, iatem terrx rigat suavior evario spiritualc gaudiuin
quia islud scis, el illud ignoraS? Qnod enim le rie- - habens, cttm virtuics in nie vigorem suiitn ostciidere
iectat Jioc libi licilura non est, el quod le augtisuu, incipitint. Et sic bouilalem Dei scnlio. Cura aulcni
ad hpc prxceplo Dei cojnpelleris. E( unde scis si oilium me denigrare teniaverit: iji .misericordiara
hxc ila siiil? Melius Ubi csset, si uon ftiisses. Et et in inarlyrium Filii Dei aspitio, el ita carnem
poalquam isii lurbines ita in nie surrexeruiil; in- ineara conslringo suavcm odorem rosariim qux Jc
cipio alterain viam ambularc, qtix carui mex gravis spinis orittniur firieli recorriaiione suscipicns, et ila
esl, quia jjjcipio justiliain faeere. Sed iteruin inira Uedempiorcm metim agnosco. Sed ctim superhia
me dubito, utniui hoc cx dono Spiriius saucli s!l " liirrim vanitalis stix sinc fiiinkimcnlo pctrx in nif
ati non, et dico : Uoc inuule est. Et deinric super coBtcnderil ponere, ct banc nliiindiiiem in me eri-
ntibes volare volo. Quo modo? supcr iiiiellcclmn gere qnce nulliiut sihi sim.lem vult habere, scd sein-
IUCUIU volo iscenderc, cl ea iiicipere qux peiftceie per altior cxtcris videri. 0 quis tnihi lunc succur-
421 SCIVIAS. — LIB. I, VlSIO IV. 422
rct, qtioniam .iiitiqini.sserpcns qui super omnes esses \ fidci pro salulc liomnum fiiiiricre ilignatus csl, in
volens iti morlein ceciriil ine Jejiccrc coitalur? Tumi: qu:i scienlia Dci, boni ct mali ostcndunlur, quo-
CHIIIiucerore dico. Uhi esl rcx meiis el Dcus mens?I niam ipsa niilla obscuritate nlliiis rci obnubilatur.
Qttiri possum boni absque Deo? Nihil. Et sic adI Se.l ttt, o homo, riicis : Quid facici homo, cum Deus
Dcitni qui mihi viinui deriit respicio, et nri bentis- prxnovit omniaqux ipsc facturus esl? Ari qux ego :
. Siiiiamvirginem illam qttx superbinm nniiqiix spc- 0 stiilte, in nequilia cordis lui, illmn imitaris qiii
liincx conirivil cttrrd; sic fortissinms Inpis xrii- viam verilalis primum rccusnns inenriaciuin vcrilali
fieii Deieflecla, rapncissimus lupus qtti hamo rii- opposuit, ctim se smnmx boniliiti similem facero
vinilatis slrangulaliis est,, mc amoJo supcmre n»ni volu.t. Quis poterit inilittin el finem omivuni quid-
polerit. Et ita sitnvissimum boiiinn, iri csl b'iniili-. quid laicre qui est, fuit et permancbil? Sed lit quis
tatem in nliiiuriiiie Dei et recorriaiione inier omnesi es? Favilla cineris cs. El qtiid nosli cum non esses?
liuniililnteii) bealissimce Virginis cognosco, suavila- ScJ lu lameiitabileiniiiuni et miscrabilem finem ba-
tem inrieficientis balsami sentiens, et ila in rittlce- bens, conlraJicis quorincc scis, nec scire debes: vide-
dine.Dei gauriens velttl sim in odore omnitim pi- licclincomprchensibilcmpiilclirituilincinjuslittxDei
gmentoruni; cxtern ctiam vilia forlissimo buiuili- inqiia ntillasuspicioinjuslitixinveniliir, uec invcnta
laiis riejicio. B esi unqiiain, nec invenieltir. 0 stulie, nhi pulns esse
El deindc cgo panpercula vidi qtiori alia quxdain patrem iniquitatis quetri imitaris? Qud hoc? Cniii
sphxra ex lineaineniis formx sux se conlrabens : siiperbia le inll.it super siricra ,cl supcr alias crca-
itorios ejns rcsolvii, et se ab cis ciim gcmilti ex- tttras, cl stipcr aiigclos viselevnri qu prxccptn Dci
trnxil, seJemqiie suariTmocrens dirvpit. Et riixii: per oniiiia ct snpcr omnia ariimplcnl. Sed lu catics
De labcriiacitlo meo exibo. Seri ego misera plenn- sicul et ille ceciriit; qtti menJaciuai veritali oppo-
<|iic inoeroris quo variam? Pcr horrcndas et perme- sttil. Meiiriaciiim en m ipse dilcxil.et ideo morte
tuendas semitas ad jtiriicium uhi juriicahor. Opern involiilus in nhyssiim corrttit. Ergo, o homo, a(-
cnim qtix in labernacnlo meo operala snm osten- tende. Cttni nec inspicis charilatcni illani qiia ic
dam : ct ibi remuneralioiiciii secundiim mcrita mea Deus liberavii, ncc attendis qtinnta bona libi Deus
recipiiim. 0 qunniiis limor? o quanta angnslia illic semper impcnJit, ncc tu consideras qitomodo ipse
mihi crii? Ciiiuqiie sc hoc niotlo rcsolveret : qtti- le a morie revocat: frcqtirntcr" in peccata corrtiis
ilam spirilus cl luci.li cl iiinbrosi venerunl qui so- nbi mngis niorietii quant viiam riiligrs, si tirnc tan-
£ii convcrsaiionis cjus scciitiJttni qnam in sede sua ricm ad incntem luain revocns scriplurns ct do-
se moverat fiieruni, resolulioncm cjus exspeclan- ctriiins illas qnas tibi antiqiii et fiJeles paircs lui
C
tes, nt, postquam se solvisset, eam sectim ahduce-' proposuertint, sciliccl quod inalum riebcs devitare ct
rent. El audivi viventem voccm illis dicenletn : liontim cpci-ari; si tunc ex iiiiimo coTdis dixeris,
secundum opera sua, rii: loco nd locum rittcalur; gravilcr pcccavi; quarc oporlct mc cum digna puc--
cl iterum antlivi de ccelo vt-.ccm mibi dicentein: tiitenlia ad palrcm inciini qui tnc crcavil rcdirc,
Benia et ineflahiiis Iriniias sc ttvundo manifeslavit, lunc patcr lutts benigne susripit le et in sintiiit
ciiin Pater Unigenituiii suinn ric Spiriltt sancto sutim te.rcponens ritilcibus ttlnis ainplectiinr le.
conccp ttin et ric Virgine nalum misil in munriiim Nunc attiein heaiittiriiuciii ill.itn qux tibi a Dio
qiialcnns homincs miilla iliversitale nali, multisqtte proposila esl scire conlemiiis, ac justiliam Dei au-
peccatis obligali per eum ari viam verilalis reriu- dirc vel operari rccusas. Niinquiri si fieri posset
cerenlur, ita ul ipsi n nexibus corporex molis abso- magis jtiJicium Dei injiislum quain jiisltim vocares?
luti bona et sancta npcra secum porlantes : gauriia Qiv-propler si sangitiiie Filii Dei redcraptus non
sopenix bxredilatis adipiscercnltir. csscs, in perriitione perJiltis jaccrcs. Scri juriicitim
Qnod ul profuitditis, o homo, c.ipas cl apertius Dci vcrum et jusliiin est. Cmle, o homn, fjttam nti-
dijuriices : v.dcs niaximum serenissimuinqtte splen- 1 latem inde conseqiieris : quod lu iu jiiriicio mco'
doreni velut pluriiuis oculis flainmantem, qitntuor- jrj riecerpis? In choro angclorutii el in eleela ' vine.v
que angtilos ari qualuor partes iiiunrii vcrsos ha- ntea est laus laiulatitium cl tlicenliittn: Gloria tibi,
bentcm, qui magnam in mystcriis ptiranique in Domine, qui jttslus cs cl verax, ncc jndicio' mco
manifestaiiouibus scieutiam Dei sigu licat, inaxima per cos cotilradiciltir; qiioniain justi sunt." SeJ
prorunditatc perspicuiiatis rndiaiile cl acutissinias quid diabolo profuii quod semibi opposn't?Qiii cum
acies quadrifidx stab lilalis ad qualuor plagas orbis vidil se miillani clariiatcm baliere; super ornnes se
exlendenlem ubi ipsa tain illos qui nbj Ciintur voliul exaltare, ita quod ci intiumerabilis lurhn stt-
quaui illos qui colligiinltir vcriicntcs aiulissinie pcrborutn spirimitm cotiscusit, quos omites dtvina
pixvidel; mysleriuni superna: majcslalis oslcn- virms in zelo justilix sux s ntul cum :llo dejccii;
dcns : quori in lypo summx alliiuJiuis cl piofun- sic eiiani oinnes rie]icitinliir qu: in perscverantia
Jitalis libi ul cemis demoiislraliir. In qtto eti.tin iiiali jusriiiain Dci postpouere conantur; tpion anv
nfius spleiulor similis atirorx iu sc pitrpurei ful- ipsi siiiniuum boniim in pcrvcrsitaleni iicqifitix per-
goris clarilalein lcnens apparel; quia scicntia Dei vertere laboranl. Unric neijuaquam Deus quod in-
elam Jtoc ostenriit, quod uifgeniius Palris de vir- jusltim csl cntistiiiiii; scd omire qttod rcclum esl iti'
ginc carnctu sitmcns, sanguiiicm suum in candore xqu.late bonilalis sux ordinav.il.
423 S. HILDEGARDIS (H
. Sed cl illt koinines qui in inlirielitale sua Deuni A Unrie Dcus illos cocrrcns ailjuval, ct nd viaiu sa-
iibjeceruiil, sculpliha sibi facieules in quibtis dia- lulis ducit quemariiiioiluii) scriptui» cst: Ego occi-
bofus ingrcssus illos illusit, iu insauin biijiismorii dum,el ego vicere faciam ; perculiam el ego saiiubu
vanilalis siirrexeriint poslqiiamgenus homiiium per- et tton eslqnide manumeapotsii erucre(Dan.x*xu).
iransiil quibus Adam etEva dixeranl qiionioJo a QuoJ Jicimr .-Ego qui sum, ncc iiiiliiiin ncc fincin
Deo facli cssent ct quoinoJo de parariiso cxpulsi liahens,flagitiosos hpmines in actibus suis intcriiub;
J.iisscnl. Quos alii in cariera pcrvcisitnte iusequen- qni per spitrcilias ribiboli iu viiiis niaccranliir, et
tes, crealuram Dci magis quam ipsuui, crealorcui qui in parlibus it.felicis seiniiiarii per dialtoticas
suum colucrunt, ct ea qux non vivunl vitam snam speiuncas riecipiunitir. 0 quam verstita est viperea
riisponere pntaverunt. Uuric.et ii qui adhuc in ipsa maxilla qttxeos jta inflal, nl mors in ipsos suhiiilrct;
infidclilatc sordciit, siultiiiain suam deserant et ad uudeabeis pros|ierilalcm liiijus saacnli lollo, ubi
ciim i;ui riiaboli laqucos contrivit fijcliter conver- ila pcr pliiriiiias Xniiniias eciriuntur qu:s supc-
lautiir vetusfaiem ignoraniix ricpoiienles, et novi- rare non possunt, scd qnx eis jtisio judicio semper
lalint \ii;c aiiiplcctcntes, iil scrvus ineiis Ezechicl adsunl. Scd ego qjti iiulla malitia d.-jicior, islos
lioriHlur, (liccns : Ptojiciie a vobis omnes prceva- eiiain in alia pailevivere ntiscr.il:iliter sxpe facio:
ricntioiies vettras in quibnt prasvaricati eslit^ et fa- B ubi in ips s vivens spiractihiin eorum sttrstim de
e.te tobit cor uovum ei s/ir.ium novum (Ezech. tcrrenis traho ne iu jpsis percai, illos eii.mi percus-
XVIII).Qitod riicilur: 0 vos qui itt reclituriine per- sionlbus per multam iufirmilatem labOris vitx sux
severare vultis in so'u jusliiix cujus itinera bcatx iiilerriuiu affligo; qui per siiperhiam iuciiiein suan
oves curruut, projiciie a couscienlia cordis veslri sibi iiocivara aJtiliitliiieniaseenJere cupiunt, putan
•ciscitationein illorutn occultorum qux in' neces- rioqood a nuUodejici valeanl, eos eliam quiubique
caria et saluliiri dpclritia vobis inulilia siiul, in prxsens sum ita iutjerdiiin aursutn aJ veram saui-
quibus vauam celsiiudineiii volare voluistis; CUIII laterii crigens, ne in fallacibus pcriculis per fallaces
in prcccipiicnt lacttui demersi eslis in quo nulliis vanilales cousuinat tur. Sed iu faisomuibusnon esi
ordo babiial, sed illa horribilis confu Jo qux Dcuin Iioiuo nec alia creajura qux liujusmoJi opera nn-a
ignoral. El cura hocfcccriiis, viam vcrilatis pcrgilc sno asiu am proterva potcslate possit avertere ;
pro salulc veslra, ubi rulilaiiiis cusli novilalcni iu quia ntillus esl qui volituU.i et juslitix mex valeal
forric veslro iuvenietis cl ul vivificx spiraliouis iu resistere.
vcslro spirilii possidcbitis. Sxpe quoqne u yiries in oblivione mca elin irrl-
Vides eliam in terra liomiiies iu liclilihus Jac por- Q sipne diaboli coiiimlstio maris ct feminx perpetralur
laiilcseiinde caseos conficientes: hisunt Iu iiiu;ido Kiiel conlrac.io iiasccntium hoiiiiiiiiminvciiilur: ut
hoiuiiits, liiin viri quam inulieres, in corporibus suis qiioiiiam paicnlcs illoriiin prxccpl.i mea transgrcssi
huiiiaiium semeii halietilcs, dc qtio genus divcrso- sunt, iii ipsis lihis surs crucialiaJ me inpocniienlia
ruiu populoruiii procrcaiur, cujtis qitxdam pars rcvcrlnntiir, sxpc ctiain hanc niirahilem crcatio-
spissa cst niide forinanics ca^ei fiuni; quia scnicn item pro gloria mea et sancioruin meoruin in ho-
illud iu f.rtitiidine sua uliliter ct beue coclum et uiiiibus fieri pcrinilto, ut, dtim illi qui hoc morio
leuipciatiiiii sirenuos homincs pnxlucil, quihns ctiani distorti suttl per subventioneni elecloruni meorum
inngua clarilas tam spiritiialium quatu rariialium saiiilati rcstituuntur, nonien mcuin cx boc lanlo
tloiioruin i:i niiignis palribusct itt altis pcrsonis tri- ardeuiius ab hoQiiiibus glorificeliir. Qui atiletn iiac
builur; ila quori in assectitioi.e pruricnlix, discre- lege sc constringunl, ila quorivirginilalis decus ap-
lionis et ulililalis vitx in opeiibus suis el coram petuitt; velulaiirora ad rcelesiia secrda ascendunl,
Deoelcoraiu lioiiiiuibus perspicue florenl, quouiam quia proptcr aiiiorum FJii mei dt-lcclalioncs corpo.
riiabolus in eis lociiin siiuiii non invcnit, el pars ris sni u se abscindunl. SetLquod vides quasi mu-
'uxdaiii lenuis de qua dchiles casei coagulanlur : lierem veltit iiilegram forniam homiiiis in utero suo
quoniam boc seinen iu lcncriluriinc sua impeifet le D hiibeiilein : boc esl quia poslqnain femina buraa-
rocliim el leiiiperaluiii, (eticros Jiomiiieseriucitqiii iitiui scincn coneepit, iiilans in iulegritate membro-
ul plurimum siulli tepidi et inulilcs, lara apud Dcum riim suoriini in abjitoctibiculo venlris ipsius fur-
quamapud sxculum.iu operibus tuis iiivciiiiiiilur,ot n:aliir. Et eccc per sccrctaut riisposiiioiiein superui
qui Deum sirenue uon quxrunl. Seri et parsqttx- (iomiiloris, c.idein fornia niolum vividx niotionis
dam labe permista est, de qua amari casci efli - ilal; qiioniani tu in secreln et occulln jussione cl
ciuntur ; qtiia semen illud in liebiliialc peiiiiisiionis volunlale Dei infans in inaterno utcro cougruo et
i.equitcr cductuiu et iuuiililcr comiiiistiiuiiiifiirmcs let-tcriivinilus dispusitolempore spiriiuiii acceperil,
honiiiieseflititqui sxpe amariiudiiiciii, difliculialeiii motii corporis sui se vivere ostcndit, velut terra
el oppressioneiu cordis liabcnt, undp m.eiiieiu siiam se apcrit el flores fructus sui proferi, ciim ros su-
-ad supcriora levare nou valeut. Nulli tamen ex his per eam cecideril. Ita quod velut igiteasphxra nulla
iitUes flunt; allainen multas lempeslatcs, ct inquie- iiiieniuettla hiiinani corporis habens, cor fornia?
tudiues, et iu cordibus, et in uioribns suis putiuntur, illius possidet, quiti anima in igne profundx scien-
sed viciorcs evadiiut; q-.ioniam,si inquicturiiisi sux lix arJens, riiversas rcs in circuilu sux comprc-
acquiescerent, tepiJos ei inutiles se rcddcrejit. bensioiiis disccrnil; ncc rorir.am l:u;; aii"i:;in meiu-
425 SCIVIAS. — LtB. 1, VlStO tf. »26
brorum habens : quoniam ipsa nec corporca, nec A j quirens titrum utilia an inutilia, ulrum amabiha
raduca qiiemadmodttm corpus hominis est, cor ho- an odibilia sunl, vcl utruni ad vilam an ad morteni
minis confortat: qtiod quasi funJamenium cor- pertincnnt. Unde sicul esca sii:e sale insulsa est,
iwris exisiens tottim corpus regil ei velttt firma- sic etiam cxterx vires animx sine inlellcclu insi-
mcnlum coeliiuferiora conlinel et superiora tegil, piria?et nou disccrnentes sunl. Sed cl ipse inanima
et etiam cerebrura homiuis langil, qtiia in viribus iit scapttla in corpore, meriulla in cerebro cxiera-
non solum lerrena, sed eliam coelestia sapil, cum rum viriuni animx exislens ct velul humcrtts cor-
Deum sapienter cognoscil, ac se per omnia ineiu- poris fortis, riivinilatem eliatn el hnmnnitatcm in
br.i hominis transftinriit, quoniam vigoretn mcriul- Dco intelligens quxdam Jnflexio brachii est, ita
larum ac venarum el omniutn membroruin loto qtioque reciatn fitlem in opcre sno habens : quori
corpori tribuit, veluti arbor ex sua radicesnccttra ciiam inflexio nianus esi, cum qita tunc diversa
ei viridilatem oinnibus ramis iiuparlit. Sed deinrie opcra in discrelione quasi cum digiiis disccrnit;
forma illa hoiniiiis de utero mulieris hoc raodo vi- ipsc aulem non operalur ul cxlerx vircs anima-.
vificala egrediens secunditm tiiotus quos ipsaspbxra Quid hoc ?
ineadatn forma homiuis habet, scctindtini illos eiiam Voltinlasenim opus calefacit ct anitnus iilud su-
et colorem suiiiii mtitai; quia poslquam homo in B * scipit et ratio producil, iniellcclus aulein opus in-
materno utero vilalein spiriliini acceperit el ita tclligit bontnn et malum ostendeus, velul angel! in-
natus fuerii, el moius operationis sux dederit se- tellecluni babcnl bonura diligenles el nialum odien-
cunJum opera illa qnx anitna cmn corpore opc- les. Ei ut corpns habet cor , ita cl anima inlcilc-
ratur, secundiim hxc eiiam el meriia ipsius -ctuiu, qiti etiam in illa parleaninix vim suam exer-
exisliint qtioniam de bonis clarrlatem et de malis cet, sicut et volunlas in altcra. Quomorio? Vo-
tcnebrositnlem sibi induit. luntas enim magnam viin animx babcl. Quomodo?
Ipsa qiioque secundiim vires corporis, vircs suas Anima slal iu angttlo dotnits , id esl in firmatnenlo
ostendit, ila qtiod in infantia hominis simplicitatem corriis vclut aliquis homo in aliquo angulo domtts
profcrt, et in jiiventule fortitudinem ; al in plcna stix ut tolam domum pcrspicicns , otnnia inslru-
xlate cutn utnnes venx hominis plenx sunt, for- menla domus regat, dexlrum brnchium levnnssl-
tissimas vires suas in sapientia declaral, sicut etirtm gnando et ostendeudo quxque utilia domus sux et
arbor in primo gerniine tenera existens ac deinde se ad orientem vcrtens. Sic et anima facil pcr pla-
fruclum in se osiendens, landem cum pleniludine teas toiius corporis, ad orluni solis respiciens; ipsa
titiiilatis cducil; sed el postcain senectutc hontinis c enim volunlatem quasi dexlrum bracliium ponit in
cnm roedulla el venx ipsius jam ad debilitalcm : e firmameiilum venarum et medullarum ac in cotu-
inctirvare cceperinl, anima leviores vires velut in motionem toiius corporis , quoniam volunlas quod-
tatdio scietilix hominis ostendil : quemadinodum et cunque opus sive bonuin sivc malura sit operamr.
succiis arhoris cum jam hiemale tetnpus instal, se Nain voluntas esl velut ignis unumqaodque opus
in ramis et foliis suis contrahit, el ut eadem arhor quasi in fornace coquens. Panis enim ad hoc co-
iu senectuie sua jam incurvari incipit. llonio atilcm quilur ul homines exinde pasti conforlentur, qua-
Iresseraitasin sehabei. Qnid hoc? Animam.corpus tenus vivere possint. Sic et voltinlas toiius operis
etsenstts; inhis vila hominis exercelur. Quoraodo? fortitudo est, quia ipsa in rieceplione raolil cl in
Anima corpus vivifical el sensus spirat; corptisau- robore fcrmentum imponit, ac in duriiia tuudit; et
lera aniraam sibi allrahit el sensus aperil: sensus ita opus suum velut panem in consideraiione pa-
vero animam langunt el corptis ailiciunt. Anitita rans , illud pieno dpere ardoris sui in perfecliotie
cnim corpori vitam prxbet, velutigttis liimen lene- coquit, alqne hoc modo majorem cibum honiinibus
bris iufuitdil: duas principales vires scilicet inlel- in opere quam in pane fac l; nam esca liominis in-
lcclum et voluntatein veiut dtto brachia habens, non terdum in eo ce sat : opus autem voluutatis in e»
cjuod auima brachia ad se inovendum habeai, scd D usque ad separalioncm anitnx Ipsius a corpote per-
qttod in his viribus se manifestal, velut sol per durai, el in qua magna diversilnte opus sit, sclll-
splendorem suum se ricclarat. Unde, o homo, quem cel ab iufatiiia , a juvcntule, a plena xtate, a dc-
nongravat sarcina medullaruni, in scientia Scriptu- crepita incurvatione ; in voluntate tainen incCdit
ivjrum altende. Inlellecttts iia (ixus eslanimx, velul et in ea perfectionent suam dcmonslrat. Sed vo-
Lrachiura corpori. Nam ul brachiui» cui manum Itintas habet in prxcordio hominis qttodriam laber-
ciim digilis adjuncla est a corpore exlendilur, ila naculum videliccl anitiium , queni et inlellectus ei
cliam intellectus cura operatione cxlerarum virium ipsa voluntas ac qttxque vis animce sua fcrtitudine
animxcuni quibus quxqtte opera liominis inlelligit, afflant, el hx omncs in codem tabemaculo cale-
tx anima cerlissitne prodicns ; ipseenim prx aliis fiuni ct se invicem conjitnguiil. Qitomodo? Si ira
viribus animx quidquid in operibus hoininum csl surrexeril, fel infl itur ct ita fumuin in tahernaeu-
sive bonum, sive inalum sit intelligit; ita qttod per Jum emitteus iram perficit. Quod si turpis delect-
eum velut per magisirum omnia inlelliguntur, quo- lio se erexcril, incrndium libidinis in ntateria sua
niarn ipsa anima hoc modo omnia discutil, sicut siiscilaiur, et petulanlin illa qux ad pcccaltira per-
et Iriticuin ab omni conlrarictalc expurgatur: per» linet attollii.tr, ac in codem tabernnciilo coaduna
PATROL. CXCVII. V*
m 5. HILDEGARDIS 4i3
tur. Ped allud amabile gauditira esl, qtiod in isto A , hoc ? Horao in facle cognoscimr, oculis viJet, au-
tabernacttlo dc Spirilu sancto incenriitttr; cuiani- ribtis atidit, os ad loquenduiu aperit, ntanibtis pal-'
ma congatiriens illud lirieliler suscipil, et opus bo- pal, pedibus ambttlal, el ideo sensus iti hoinine est
num in coelestibtts desideriis perficit. Esl eiiam vclut lapides preiiosi, et ttt pretlostts lliesaurits in
quxdatn tristilia, dc qua in eodem labernaculo ex vase signalus. Seri ul vas videtur, cl ihcsaurus in
htiraoribus iliis qui circa fel sunt, torpor nascitur : eo scilitr; ila etinm in scnsu cxtcrx vires nnim:i>
indignaiionem , obduraiionem cl conltimaciara in inlelliguiitiir. Aniina ntitera est magislrn, raro vero
hominibus pariens, animamqne deprimens, nisi aucilla. Quomorio ? Aniinn lotuni corpus in vivifi-
graiia Dei succurrenle ciiitts eripiaitir. Sed et cttin calione rcgit, corptis autein regimen viviiicalionis
jlli tabernaculo conlrarix causx occttrrcrint: fre- illius suscipit, quoniam si anima corpits non vivift-
quentcr in odio et reliquis mortiferis rebus eom- caret, corpus in solutione tlifHucret. Seri ciiinhomo
inovctiir qux animara occidunl, et magnas ruinas malum opus scienle anima operatur, boc lam ama-
iri perdilinnc parant. Cum atilem volunlas vobieril, rum animx est vclut venenum corpori citm illuJ
inslrumenta tabernaculi sui movet, el ea in fer- corptts scicnter accipit. De bono autem opcre anitiin
vente-calore sive bona sivc mala sint deponil. Quod gaudet, sicut et corpus suavi cibo deleclalttr. El
si volunlati illa instrumenla plncuerint, ibi escara B 1 anima coipus ila illabilur, veltit succus arborcm.
suatn coquit ct eara homini ad gustandum propo- Quid hoc? Per sticcitin arhor viretctflores productl
nit. Untle et in ipso tabernactilo plurima lurba bo- ac ileinrie fructura facit, sic et per animam corptis.
ni ct mali exsurgil : quemadmodum cutn aliquis Et qtiomorio (unc fruclns arboris ad matiiriiatcin
cxcrcilus in aliquo loco coariunaitir. Sed com piin- perriutiiur? Temperie aeris. Quomorio? Sol etiin
«eps exercitus supervencrii, si exercitus ille ip i calcfacit, pluvia etim irrigar, et ita in tempcrio
placuerit, eum suscipil: si vcto ipsi displicueril, aeris perficilur. Quitt hoc? Miserieorriia grntix Dct
illtim abire jubel, sic et volutttas facit. Quoraorio ? velul sol hominem illuslrat, spirntio Spiritus saucti
Si bonum vel si maltini in prxcorriio cordis snr- velut pluvia ipsmn irrigat.et sic eum Jiscretio vel-
rexeril, voluiilas illuri attt pcificil aui ncgligit. Seri ul bona lemperies aeris ad pcrfcclioncm bonoruiii
ct in inlelleclu et in voluntate raiio vclut soniiiis fructuum dncit.
aiiiiox osiendilur ; qux qttodque opus sive Dei sive Sed et aniiiia in corporeeslvclul sticcusia aiborrt
hominis sil pcrficit. Sonilus enim vcrbuin iu allmn et vires ipsius quasi arboris fortrn. Qttoniodu? I -
toilit; sicul vcnlus qui aqttilam subleval ul vclare lelleclus in nnima est vclttl viririilas rainoruin ct
possil, ila et aniina soniliim rationis ct in attriitu foliorum in nrbore, voliiutas autcm quasi florcs i:t
et in intelleclu homintini emitlit; qttatcnus vires ea, nniiiius vero velut primtts crumpens fniclus ip -
ipsius inlelliganltir el ul qttoJqtie opus ad petfe- sius, ralionttteni quasi frticlus in niatuiiiate pcr-
ctiini riucalur. Corpus aiticm oiiinium viriuin ani- fcclus, sensus vero quasi cxtensio laiiiiiriiuis ipsius.
mx tabernaculum cl siiblcvainen est, qiioniam ani- Et secundiim bunc niodiiiii corpus hoiniiiis, ab
uia in corpore manens , ctim corpore operatur, el nniniasolidaiurct siislentalur. UnJe, o Iiomo, inlcl-
corpus cum illa sive bomiin sive nialum sit. lige quiri in anima lua sis ; qtii bonuiii iiiielleclum
Scnsus vero est cui opus iiitcriornin virium ani- luum deponis, et le pccoribus cotnparari vis. Quori;
mx adiixrel; ila quod ipsx in fruclibus cujitsque autem lu, o lioiuo lixc viricus, consiricra etiamqtiiu
operis per cum intclligunltir, et ille eis sttbjccltis quamdam hiijusmodi sphxram in humano corpore
cst; quia cum ad opus pcrdiicunl, uon atitein ipso manentcm niulli turbincs invarienles eam usque ad
cis opus itnponit, qttoniam timbra eartim est, f.i- lcriam incurvant : hoc esl quod aniiuam homittis
cicns secuiidttm qttod ipsis placueril. S ed el extc- quanriiu homo in anima cl iu corporc vivit raultx
rior homo, iiiprimis cum seiisii iu vculre matris iuvisibilcs leiilatioi:es perlnrbant, qux ipsam pcr
aittequain nascatur, evigilal; cxleris viribus ani- ricleclalionem carnis crebro aripeccala lcrrcnaniiu
IUX adbuc in abscondilo manenlibus. Quid hoc ? n concupisccniiartim inclinant, scri illa rcsuuiptis
Aurora lucein diei denuntiat; sic et senstis.homi- viriims se viriliter erigens, eis fortiler rosisiit;
nis omnes vires animx cum ratione dcclarai. Et quia fulclis el solliciltts homo cum peccaveiii, sxpe
iii lex el prophetx iu duobus prxceptis Dei pen- per dontim Dci compiincitts peccata ricscrit ct spcm
dcni , ila et sensus hominis in aiiima et in viribus suam iu Dcum ponens riiabolica figmenla abjicil,
ejus vigenl. Quid hoc? Lex ad salutem hominis Crealoreni suuin firieliler quxieiis, vclut ciiam fije-
positaest, et propbetx occulta Dci inaiiifestant: lis aiiima miserhvssuas conqiterens siiperius vera-
sic et sensus hominis quxque nociva ab iiomine dc- citer oslcndit. Scd quori vidcs quia in aliara sphcu-
pcllil el interiora animx demulal. Natn anima sen- ram plurimi tuibines irruenles eaiu dejiccre volum,
sum spiral. Quomodo ? Ipsa hoiiiiuem vivente facie sed tamcn non vnleut, id est quia aniniam istain
vivilical, el visu , audilu, gusitr, odoraiu el lactu plurimx diaboliix insidix itiTarieiiies ari pecraia
dotat. Ila quod komo sensu laclus, pervigil in om- mulloriim scelerum protrahere conaniiir, scrilainen
nibus rebus sit; sensus cnira signum oninitim vi- ei suis iilusionibus prxvalere non possunl qiiniiiain
rium animx est, sicul el torpus vas animx est. illa forliler repugnans Inciimcis insanieurii uoiulai,
Quomodo? Scnsus ooincs vircs nnimx claudit. Quul qucuiara supenia inspiratione se muuieiis, a s.e
4«a SCIVIAS. — LIB. I, VISIO IV. *30
jacula fullacia:it decepliontiin expellit, et ari Salva- A ctus est. Unde maiiim in pcnlilione mortis abji-
lorein sutinvrccuri it, qiiemadinodum eliam supe- cienditm csi, el bomim in amore vitx amplcctcn-
rius in verbis qucrclxsttx rieclurat, ul prxmonslra- diini. ScJ lu, o homo, cum habes rccortlalionem
, tura est. Qux vero ul vides alia quxdam sphxra cx boni et mali velut in bivio posiltis es, quia si runc
lineameniis formcc sux se conlrahens nodos ejus lenebras mali coniempseris volens in illum aspiccre
resolvil: hoc esl quod anima illa membra corpo- ctijus creatttra es el quem in sanclo baptismo con-
ralis habiiaculi stti rieserens, juncliiram eorum re- fessus cs nbi vettts noxa Atlx dejecla est, cl si rii-
liquit cura lempus resolutionis hnhitaculi sui insli- xeril riiabolumel maliliaamejusftigerc velis ct Denm
terit, et se ab eis curingemitn cxlrahit, sedemque verum ac ejus prxccpta sequi; lunc considcra
sunm mcerens dirumpii, quoniam a corpore suo quomodo doctus es a malo declinarc et boniim
cutn angusiia se lollens, locttm habilalionis sux fncere, et quia coeleslis Paier Unigenilo stto non
multo iremore cadere pcrmillit, immincns judi- pppercit, seri etttn ari liberalionem itiam misit, et
ciiun supeini judicis meluens, qtiia liinc meriia ora Dciim ul libi sticcurral, et ipse te exaudien*,
operum suorum justo judicio Dei senlicl, vclttl dicel: Isli oculi milii placent. Et si tunc Ixdiitm
ctiara in querela sttn superiiis iiianifeslal. Quapro- abjeceiis in mandalis Dei fortitcr currcns; clamo-
pler cuni sc hoc modo resolvit quidam spirilus; el rem precum (iiarum ubique cxatidit. Carnem enim
lucidi ct umbrosi veniuni qni socii conversalionis tuam dehes domare ct imperio animx suhjtigare.
ipsitts secundtim quori in sede sua se movct sunt; Sed lu dicis : Tania el tam mngna pondera in carna
quia in resolutione ilia cuni aniuia hominis habiia- mca senlio, qttod me supcrare non valeo. Seri quo-
rulum stium riescrit angelici spiriius et boni et mali niam Deus bontis esl, ipse me bonum faciat. Quo-
secundum justam ct veram Dei ordinationem ad- inotlo possem carncm meam doniare cum hotno
sttnt, qui inspeciorcs operum illius sccunriura qund sim? Deus bonus est, ipse bona omnia In me per-
in corpore suo cum corpore operata cst fuerunl licial. Nam cutn sibi plncuerit, me bouuin facero
rcsohilionem ejus exspeclanles ut poslquam se ex- poleril. Sed tibi respondco i Cuin Dcus boniis sii,
solveril eain sccum-abducant, quoniam ipsi scntcn- cur bonilatein ejtts scire contemnis? quia ipscFi-
tiam jusli judicis de anima illa in separatione ejus lium suutn pro le Iradidit; qui le in inultis. xrti-
a corporc prxstolanlur; ul ipsa a corpore soluta, mnis ct in mngnis laboribus de morte liberavit.
cam dticanl quo superntisjudcx jtidicavcril sectin- Sed cuirt dicis, qtioiiiani bona opera operari non
ilum merila operum illiustit ihi etiam, o homo, fide- .possis, hoc in injuslilia iniquilatis dicis. Oculos
lilcr prxmonstralum esl. C enim habes ad vidcndum, aures r.d au liendnm, cor
Idcirco vos, o cbarissimi tilii tnci, oculos veslros ad cogilandiim, manus ad opcrandtim, pedes nd
et ntires veslrns aperilc, el prxceplis meis ohcdite. ambulandum ; ita qttod lolo corporc le potcs cri-
Et cur Palrem vcslrum conlcmiiilis, qui vos de raoile gere vcl incurvarc, dorniirc vel vigilarc, inandu-
Jiberavit? Chori angeloruin cantiiil : Juslitses, Do- care ei jejnuarc; sic le Detts crcnvil. Cnde el con"
mine, qiioniamjusiiiiaDeinonhabeluIlainmacuIam; cupiscetilib cartiis tttx rcsisle et Deus arijnvabit
qui eiiam hominem non libernvit stta polestate, le. Nmiicniil te opponis riiabolp velut forlis bclln-
sed coinpassioiic, quando Filittm stittm nri redem- lor inimico suo; lunc Detts rieleclattir in certamiiie
piioncm hoaiinis misit in munJitii). Soletn enira tuo, volens ut ettm omnihtts boiis ei in onniibiis
nulla inquinatio fecis polluil, sic etiam nec Dettm angustiis luis constanier invoccs. Sed cum carnem
ulla perversitas injiistilix tangcre poterii. Sed lu, tiiam non vis dotnare, lunc facis cam vitiis et pec-
o homo, in contemplaiiva scienlia boniim et mnltim cntis cpulari, quotiiam ci freiiuin timoris Domiiii
inspicis. El qnid es : cum in muliituditie carnaliuni abstraliis; cum quo eatn coercere rieberes, ne iti
(lcsideriorum sordes? El quid cs: cum clarissimx perriitionctn iret. Quapropler ita atl tliabolum rc-
geimnx viriulum in te fulgeiil? Primtts angeltis spicis sicul et ipsc al iniquilatem respexil, cuin
bonum roirtempsil et maluin concupivit, quare D iu inortem ccciJit. El ipsc de pei-Jitione ttia gau-
malum in morle xternx pcrJiiionis accepil, ct in Jeiis dicii: Eccc honio qui nobis similis est. Et
morte sepullus est, quia quotl buniiin esl abjecit. tinic tupcr. le cadil, alqtte vias suas in umbra
ISonivero angeli malum conlempserunl et botitim raortis secuiidura quod sibi placet in le
reponil.
amaverunl, casum diaboli viilenles qui veriialein Scd Deus novit quid boni facere possis; ideo tibi
volebal opprimcre el mendacium erigcre : qua- lex posita esi, sectinriuin quod Jaborare potes.
propler ipsi in amore Dei exarserttnl firnnmi fun- Deus ab inilio sxculi ttsqtie ad constimmaiioneni
Jameiituni lolius boni habeulcs, ila qiiori aliiid cjtis in clcctis suis complacere vttli, ut ipsi in cla-
iiolunt qtiam quori Deo placel, iitinquam in laurie rilate virtutiim fitlelissirae ornali coroncnltir. Qtto-
ejtts eessanies. Sed et primus bomo Deuin cogno- modo? Homo voluptati carnis sttx hoc inodo resi-
vil ei ciiin in simplicitale Jilexit ac prxccpttiin slat ite deliciis hiijus mundi diflluai, nec etiara lam
rjus snscipiens se obcriiculix subdidit, poslmoriiini secure vival, quasi in propria dotno stia maneat,
ari malum se incurvavit, inobcriienliam opcralus. quoiiiam peregrinus cst, quia Pater ipsius euin
Naiu cum ei diabolus malum suggereret, boiiuni cxspeclal; si ad ipsum in coelum redire vult, uVI
descruit el tnalum perpelravit, et dfi paradiso eje- * cum esse novit. Unde. o homo, si oculos luos td
451 ~. S. HILDEGARDIS 4SS
duas semitas, ld est ad bonum et ad inalutn verteris: A inftidit el quinque sensus corporis tui quos tibi
tunc edoceris.et magna et parva intelligis>Quomodo? dedit, quasi pro nihilo et pro vanilate habes. Nonne
Per ftdem unttm Deum in divinitateet in humanilate inlellectum et scientiam habes? Regnum Dei po-
inlelligis; etetiam diabolicaopera in maloesse vides. lest emi, non auicmjoco acquiri. Auriiie ergo, o
Et cum ila justas et injiistas vias cognoveris; lunc homiues, ct nolite despicere iniroittim coelestis
per me interrogaris. Quain viam ire desideras? Si Jernsalem, noliie taugcre mortem et Deuni negnre
liinc in bonas vias irc volueris, et si verba mea et diaboltiin fconfiieri, nolite in peccatis cresccre,
fideliter audieris: assidita et sincera prece Denm el in bonis deficere. Denm enim andire non vultis
ora ut tibi snccurrat el ne te deserat, quoniam cttm in prceceplis ipsius arohulare recusatis, et ad
fragilis iri carne tua es, atque ad hnniilitatein ca- diabolura ctirritis cum dcsideriiiin carnis veslr.-e
pnt tuum inclina; et ca qute in operibus tuis mala perficere conlenriilis. Resipiscite crgo et conforla-
Sunl excuie, et a te illa fesiinanler projice; hxca mini qnia Itoc vobis necessarium esl. Fidelis autem
te Deus reqtiirlt. Et iit si quis lihi atirtim et pliini- homo dolorem suum consideret el meJictim quxral
bttni proponerel ac diceret, ari quori volueris ma- anlrqtiam in mortera ruat. Quod si dolorem suuni
num luam extende : aurum avidissimc caperes ct inspexerit et medicum quxsierit, invenlus ostendet
plumbtim diiniljeres, quia aurum magis quam ei amarura succum pigmenli pcr quem sanari pole-
plumbtim diligeres. Sic el ccelestem palriam magis ril, qtix sttut amara verba per qux probandns est,
quam deprcssionem peccalOrum alicnJere riebes. uirum pceniteniia ejus de radice cordis ipsius nu
Quod si in pcccatis ceciricris, mox in confessione de vcnto inslabilitatis cjus procedal. Cumquc hoc
et pura poenitenlia surge, antcqiiam inors oriatur prohaverit, rial ei vinum compiinciionis et poeniteu-
tn te. Paler enitn tuus vull ut clames, plores et ti:r, ul felorcin viiliierum suorum ablttal cl etiam
auxilitim petas: ne in sorJibus peccatorum per- offerl ei oleu.n inisericorriix qttalcnus c.iJeiii vul-
maneas. Sed si vulnera acceperis, meriicura qnxre nera ad snnilalem litiiat. Tunc eiiam iujiingit ei
ne moriaris. Nonne sxpe Deus tempesiatcs hoini- ul circa sanilalcin suam sollicitus sit, dicens : Virie
hibus imihiliil, ut tnnio altentitts ab eis invocetur? ul in hac tncJicina slttJiosus et stabilis permancas,
Sed tu, o hoino, dicis : Bona opera operari non nec Ixtlium inrie capias, quia vuhtera lua gravia
possom. Ego vero dico : Poies. El lu quxris, qtio- sunt. Seri mulli sttnt qtii vix pcenilentiain suorttm
modo? Bospondco : Intellcctu et ralione.' Diccs: peccatorum stiscipiunl, cl quamvis multo lahorc
Desiderium in me non habeo. Respondeo: Disce tamen eam propler meliiin mortis peragunt. At ego
pugnare contra te. El dicis : Gonira me pugnare Q eis manum porrigo,et ainariiudinem illam cis in
non valeo, nisi Detis adjuverit me. AuJi ergo quo- duleedinem vcrto, ila qitori poenitetiliam illam pro-
inodo piignes adversum te: Cuin malum in le snrgit pter amorem meum inagtia cum tranquilliiate per-
nescieniem quomodo illud abjicias; tunc lactu gra- ficiunt, qunm cum iivtignn didicnllale inceperunt.
lix mex adjulus (nara in viis inleriornjm oculorum Qui .iiitem pceiiitenliam peccatorum suorum ne-
tuorum gratia mea langit te) claina, ora, confitere glexerit, qiioniain corpus stiiini castigvre sibi dilli-
el plora; ul libi Deus succurral, et ut malum a le cile esse dieil, miser est quia non vttll in se ipstim
«uferal, et ut libi vires in bono iribtial; istud enim respicere, nec ullura medictiin qnxrere, nec vul-
habes ex scienlia qtia Deum per inspiraiionem Spi- nera sua sanari, sed pessitnum livbrem in se celat
rilus sancli intelligis; nara si aiicnjus liominis et morlem in siiiiulalioncm legit nevideri possil.
operarius esses : quolies oporterei le id facere Unde piger ad gustum pcenileniix est, nolens re-
quod corpori tuo difficile essel, nonne mulla labo- spicere in oleuin -misericordix, nec consolationem
riose siistineres propter lerrenam mercedcm luain ? redemplionis quxrere : et ideo in morlein properat
Ei cur Deo propter supernam merceriem non ser- quoniam morlem dilexii, nec regmim Dei quxsivll.
vis; qui libi et aiiiniam cl corpus deriit? Si eniin Ergo, o fideles, in prcccepia Dei curri(e, ne vos
aliquatn temporalem rem habere velles, o quanlum B damnalio mortis npprehcndat. Novum Ariam 'nni-
laborares ul illara saltein vcl parvo lempore baberc tainini.ei vetcrem hOinineraabjicite. Natn ctirrenti,
posses. Nttnc autem fasiidit le illuri quxrere quod regnum Dei aperltim est, in lerra atilem jaccnii,
finem non habet. Nam ut bos stimulo ngitur, sic elausum csl, sed miseri sUnt illi qni diaholum
et lu corpus lutim liinore Doniini exercere dcbes; veiicrantnr, Detimi^norantes. Quotnodo? Qui Deutn
quia si boc feccris, Deus noti abjiciet tc. Si enim unutn in Trinitale non colunt; nec Tiinitatem iu
aliquis lyrannus te caplivarct, prolinus ad illum le unilate scire voltinl. Undeqiii salvari vult, in recta
converleres qui tihi auxilio esse possct et ei sttppli- ct calbolica fide iion dubitel. Qttid hoc? Quoniani
cares eumque orares, el subslaniiain tuam ilti pro- Patrem nen colit, qui Filiura abneaat; nec Filium
initleres ul tibi succurrerel. Sic et lu, o homo, diligit, qui Patrem ignorat; nec Filiutn habet, qui
fac cum iniquilas le cceperit; ad Dcum te conver- Spiritirm sancium abjicit; nec Spiriitun sancium
tens supplica, ora et corrcctionem tnara promilte, accipit, qni Patrera et Fiiium non veneratur. Ergo
et Deus le adjuvabit. Scd lu, o horao, cxcus cs ad uitilas in triititaie, et trinilas in uniiate iitlelli-
tidendum, siirdns ad audiendum, vecors ad te dc- genda est. 0 bomo, nunquid cs sine corrie el sitte
feiidendum; quOniani intellccium qticni libi Deus sanguine vivens? Sic nec Paler sine Filio ncc sine
433 SCIVIAS. — LIB. I, VISIO V. 434
Spiritu saneto, nec Filius sine Palre, nec sine Spi- A hoininum venturum ftdeliler prccnunliarent; tilbo-
rilu sanclo, nec Spirittts sanclus sinc ipsis esse tniiies per eos prxmonili et prxmuniti, diaboltim
credendus esl. Se.I PalerFilium stmm pro redem- prudenler supplanlareni, el versulias tlecepiionuni
piione hominis misii iu munJum el iterttm ad se ejus sapienier dedinarent. Et ila idem verbum ce-
retraxit euro : sicut bomo cogitationes cordis sui tidit in lsrael, cum ideni Unigenitus Dei venit in
emittit, et iierum ipsas^ad se recolligit. Unde de aliam puritatem virginis, in quam ntilltis vir gres-
hac salulifera Unigeniti Dei missione, Isaias in su- stim suttin imposuii; sed qttx florera snum inviola-
pernx majeslaiis volunlate loquiltir, dicens: Vcr- bililer icntiit, tit ipse natus ex viigine, cos qui
bum misit Dominus in Jacob, et cecidit in Istael lumen verilatis per fallacem cxcitalem ignorabant
(Isa. ix). Quod dicitur: Verbum per qtiori oninia ad veriim itcr reducerel, et indeficienii saluli re-
factn sunt, scilicet Unigenituni Dei, qui in corrie slituerel Uiule qiiicunqiie scicntiam in Spirilu san-
Palris sccttndum divinitatem semper sinc inilio clo et pennas in fide habet, isle arimonitionem meani
temporis fuit, ipsum misil Dominiis, vidclicet su- non transgrediatur, scd cam in gttslu animx sucu
peiiitts Paler per ora prophelarum in Jacob, cura ampleclendo percipiat.
ipsi eumdetn Filium Dei in mundum pro salule

VISIO QUINTA.
ScitMABiusi.— De Synagoga matre incarnaiioiiis Filii Dei. Verba Salomonis. Verba Isaice propltetce. De
direrso colore Synagogce. De cmcitdte ejus, el quod in corde Abralium, in peclore Moyses,in ventre re-
liqui propheia, quid sgnificet. Quod magna tti turris, liabens circutum in capile similcm aurora;. Verba
Eiechielis. Compciratiocle Samsone el de Suut-el de David ad eaindem rem.

Posl lixc vidi velulqunmdaui muliebrem iniagi- B sludioaiilielans et seinniiens super sponsuiTisutim>
tiem a vertice usque ad umbilicum pallidam, etab scilicet Dei Filium. Hxc enim est, qux a Filio Dei
tnnhilico nsqiie ad pedes nigratn, et in pedibussan- dolala in prxclaris virlutibus fulget in rivulis
guinolenlnm, circa auiein pedes suos candidissitnara Scriplurarum abundans. Sed et eadem Synagoga
eipurissiinam nubem habenteni, nt oculis orbalam, de filiis illius novx sponsx in multa arimiraiione
inanus vero sub axellas suas lenebat, slans jnxta servum meum Isaiara sic inlerrogat : Qui sunt ii
aliare quod est anle oculos Dei, sed ipsum non qui ut nubes volant, et quasi columbai ad fcnesttas
langebat. Et in corde ipsitis stnbat Abraham, el in suas ? (Isa. LX.)Quod dicitttr : Qui sunl ii qui iu
peciore ejus Moses, in ventre vero reliqui prophe- ' nieiilibus suis se abslrahenlcs a icrrenis ac carna-
ix, singuli signa sua dcmonslranles, et pulchrilu- libtts coiirnpisceniiis : pleuo desiderio el plena
dinem novx sponsx admiranit-s. Hxc vcro lanlx devolione ad superna vnlanl, el colunibina sinipli-
magnitudinis apparuil vclul alicujus civilatis in- citnle absquc amariiu iine fellis, sensus corporis
genlissima lurris habens in capite suo quasi cir- sni inunitiiii ei rauniinenlum firmissimx pctrx, qui
culum similem aurorx. Audivique iterum vocera Unigenitus Dei est, niulio ardore bonarum virlu-
de ccelodiccntem roihi : Aniiquo populo austeri- lura appetunt. Ui eniin suni, qiti propler superiiiim
tatem legis Deus imposuit, cum Abrahx circumci- C aniorem lerrena regna conculcant, el coelcslia quw-
sionem iudixit, quam poslea in gratiam suavitatis runt. Synagoga ilaque adtnirabattir de nova sponsn
converlit, cura Filium suum veritalem Evangelii qux Ecclesia esl, quoniara se similibus virlulibus
credenlibus dedit, in qua jugo legis saucialos, oleo ila ornatara non agnovil ul illain viriit, qttia Ec-
misericordix dclinivit. Quapropter vides vchtt clcsia angelicis prxsiriiis circumdata est, ne eatn
quamdam muliebrem imaginem a verlice tisque ad diabolus dilaceret cldejiciat, cum Syuagoga a Deo
umbilicum pallidam, qux est Synagoga, mater descrta in vitiis j.iccai. ,
incarnalionis Filii Dci el ab initio surgcnliura filio- Quapropief vidcseliam ipsam ab utnbilico itsqtie
rum suorunvusque ad forliludinem eorura, secreta ad pcdes nigratn : quodesta fortitudinesux dilata-
Dei in umbratione prxvidens, sed ea non pleniter iionis usqueadconsumnialiptietn sux durationis, in
nperiens. Illa enim non esl rutilans aurora quam prxvaricatione legis, et in iransgressione testa-
tiperle loquitur, sed earn in mttlla adtniralione a menli patrunisuorum fuisse sorJidam, quia mullis
longe iuluens, ul in Canticis de ipsa dicilur : Qum modis divina prxcepta neglexit voluplaleni carnis
esl isla quce ascendit per desetlum deliciis aflluens : sux sccuta. Ei in pedibus sangiiiuolenia, circa att-
et innixa supet dilectum suum?(Cant.ym.) Quod p. lem pedes suos candidissimam et purissimam iiti-
(liciltir: Qux est hxc nova ntipla, qttx in plurimis bem habct, qttoninm in consiimmaiione suv propbe-
bonis operibus se eleval per deserla gentium lcga- tam prophelarum occidil, ubi et ipsa lapsa corrttit;
li.i prxccpla sapienlix deserentium el idola ad- in eadeti) tamen consumraalioue in menlibus cre-
oranlium, asccndens ad superna desideria deliciis denliuraIucidissima elperspicacissitna fide surgenle,
donorum Sjiiriltis gancti abundanliits, ei sic multo quia ubi Synngoga lltiem aecepit, Ecclesia surrexit,
«35 S. HILDEGARDIS FM
cum aposlolica docliina post mortera Filii Dei se A sciudcns, el niida in peccaiisluisjacens : fcci qno.l
per tolum orbem icrraruni (lifludil. Sed el imago Ezechiel servus ttieus loqiiilnr, riiceus : Expundi
illa oculis orbata esl manus suas sub axellas lenens amielum meumsnper te, el operui ignomiuiam titam,
quia Synagoga in verara lucem noii aspcxit, cuni eljuravi tibi et iniipaclutn lecum (Ezech. xvi). QuoJ
Uiiigeniliim Dei in despectu ltabuil. Uude el opcra dicilur : Ego Filius Allissimi in volunlale Patris
- jusliiix in ixdio boni
operis el torpore a se nou mei cxlenrii iiicarnationein nieain, o Synagoga, stt-
projicicns legil, ei ea velut uon sint negligentcr per le, iri est pro salule iua, auferens pcccata tua,
abscondil. Slnt juxta allarc qtiod est ante octtlos qux in mtiltis oliliviotiibus operala cs, et funtavi
Dei, sed ipstim hon laiigii, qooiiiam legem Dci tibi remcriiiii))salvatiouis, ita quod iiincra foerieiis
qiiaindiviiio prcccepto el divina itlspeclionc accepil niciarisnltitem luatn manifestavi, cum veram fiJetii
in cortice quidcin novil, sed cam inteiius noti leli- pcr aposlolicaiu rioclrinam libi aperui, qtialetms
gil, quia eara potius a'bhorruil qttain dileveril, sa- prxcepin tuea observares veluii nitilicr potestati
erificia el incensum devoLirum orationtim Deo iiiariti stti subjaccre debel. Nani aspcriialctn exte-
oflcrre negligcns. Sed in corde ipsius slat Abra- rioris legis a le absluli, et suavitaicm spiriiualis
hain, qiioniam iniiiutn circutncisiouis in Synagoga ('oclrincc lihi dcdi ac oinnia mysieriu mea in spi-
ipse fuil. Et in pcclore ejtts Moses, quia in pr;e- " ritualibus doctrinis pcr mcmelipsiim libi ostenJi,
corriia homiuttm divinam tegem ille allulii, ac iu sed tti ine jusluni deseruisti, el diabolo te con-
veulre reliqui propheice, iri esl in instituiione illa juiixisli. Scdtu, ohomo, iiiieliige : ul Saiiisoiieni
qnx ipsi divitiilus iradila fueral, inspcctores divi- uxor ipsitts dcseruit, ila quod luuiiiic suo privaius
iiorum prxcepiornin. Singuli sigtta sua demon- esl, sit: erSynngoga Filium Dei deseruit, cuiiiciim
slraiiies cl pulchriiudineiii novx sponsx admiran- obdurata sprcvil, cl cum doclrinam illius ahjecit.
tes, quoniain ipsi magiialia propheiix sux in mi- Sed pnstajuatncapilli ejus jain rcnati stinl, ita quod
rabilibus signis osleiideruni, et speciosiiaiem genc- Ecclesia Dei conforlata esl, Filius Dci iu forliiudiue
. rositatisEcclesict-iu mnlta admiratione utlcnriertint. sua Synagogani'riejccil, ct naios illitts exhxteriita-
Ipsa vero taulx magiiiiudinis apparel velut alicu- vit, ctini eliain per gcnlilcs Deum ignoranies zclo
jus civitatis altissima turris, quia iiiagiiitiiilinem Dei conlrili sunl; ipsa enira multis erroribus totius
divinorum prxceptnriim suscipiens, munitioncm et cotifusionis et schismatis se subjecerut , el in prcc-
ilefeiisionem nobilis et elcclx civilalis pronuntiavit varicaliouibus lolius iniquil.ilis
'
se pollucrat. Se.l
habens incapilesuoquasi circulutn siiiiileni aurorx, ctiam qtieiiiadinodura David uxorem suam qunin
qula Ecclesia in ortu suo miracitlum incarnatiunis p( sibi primiius desponsaveral et qux eiim alioviro
Unigenili Dei deraonslravit, et claras virtutes ac se polluerat, laudetn revocavit, ila etiam cl Filius
inysteria qux sequunlur ostendil; natn ipsa veltit Dei Synagogam (quae sibi primum in iucarnaiioue
priino maiie coronaia fuit, ctim divina prxccpia sua coiijtincla fuil, sed graiiam baplisini ilescrens
accepit, designaiis Adam, qu! primiini jiissioncni diaboltitn seci.ta esi) latidcra circa novissimum lem-
Dei percepit, sed postea in iraiisgressiunc sua in pus recipiei, ubi ipsa errores infiJcliiatis sux rie-
jnortem ceciriit. Sic el Judxi fecerunt, qui divinam serens ad ltimen verilatis reriibit. Nain riiabolus
legem primilus susceperum, seri rieiurieFilium Dci Synagogam in rxcitate illius rapuit, el eam infiJe-
iu increJulilate sua nbjeccrunl. Seri et sicul hoino liiali in muliis erroribus Iradiriil, ncc hoc tisque
pcr morleni Unigeniti Dcicirca iiovissimuin lctnpus ad Dliuin perdilionis facere cessabii. Qui dtiin in
de perditione mortis ereptus est, ita et Synagoga exaliaiionc supcrhix sux cccideril sicul Saul in
ante iiovissiinuin diem per divinain cleiuentiatn inoiite Gelboe iiilerfecttts pct-iil, qui Davidde lerra
excitala increriulilaletn Jescrel, et ari cognilioiiein sua fugaverut, ifl filius iniquitalis Filium meum in
Dei vcracilcr pervenicl. Quiri hoc? Nonne aurora clectis suis expellere lenlabii, lunc Filius metis,
ante soictn ascemlit? Sed aurora recedji ct claritas Amklirisio dejecto, Synagogain ari veram firietn
solis pertnanei. Quid hoc? Velus Teslamenltim re- D revocahil quetnadmoriuiu et David priniam uxorem
cessit, el verilas Evangelii pertnanel, quia qux suam post morlcin Saulis recepil : cutn eniui no-
antiqui in legalibus observationibus carnaliter ob- vissimo lempore honiines illum per queni decepti
servabant, bxc novus popnlus in Novo Tcstainento fueranl viclutn viderint , ad viara salulis cuni
spirilualiier cxercel, qiioniam quod illi iu carne- multa fesiinatione rccurreiii. Non atitcin decuil ut
osienderunl, hoc isti in spirilu perficiuttt. Nain veritas Evangelii uinbr.im Iegis prxnunliaret, qtio-
circuntcisio non periil, quia in baplismuui Irans- niam decel ui carnalia prxcurranl cl spirilualia
lal.i esl, ul enim illi in uno meinbro signali sunt, subsequanlur, quia etiuin servus dominum suum
sic el isii in omnibus membris stiis. Unde au- venliirttm prxdicit et non dominiis servuni in ser-
liqua prxcepla non perieruni, quia in mcliorera vitio prxcurril; ita et Syuagoga iu uiubra signifi-
sialum iranslala siint. Eliam in novissimo tcmporc cationis prxcttrril, et Ecclesia in ltimine veritatis
Synagoga ari Ecclesiara se llrieliterlransfcrcl. Nam, subscciila est. Unde qiiicunqiie scieuliani in Spirilu
o Synagoga, cum in ratiltis iniqiiilatibus errares iia sancto el pcunas in fide hubet, isic arimouiiioiiem
q-iod (um Baal ct cum cu-leris his siinilibtts le pol- raeam i,on transgreriiaiur, sed eam in guslu aniinx
lucrcs, coiisucluJineiii Icgis lurpissimis ntoribtts suse nmplcclcndo percipiai.
451 SC1VIA5. — LIB. 1, VISIO TL 433

VISIO SEXTA.
SUMIIARIGII. — Quod Deus crealuram tuam mirabiliter eondidit et disposuil. De habilu angetorum el ejits
titjnificatione. De liabi.u archangelorum et ejits significalione. De kabitu virtulum et ejus significalione,
De habitu potestatum ei ejus significaiione. De Itabilu principatuum et ejus significatione. De habitu do-
minationum et ejus significalione. De liabilu tlironorum et ejus significalione. De habitu cherttbim et ejus
signifiiatiane. De habilti teraphim elejtts significalione. Quod hm omnes acies mirabilibus vocibusmira-
rucula illa resonant qum Deus in bealis animabus overalur. Psalmista de eadem re.

Dcinde vidi in altitudine coelesiium secrelorum A suil. Qtiomodo? Nam quosdam ita conslimii, ul ne-
dttas acies supernorum spiriluum mulla claritate ccssitatibus lioiiiiniim"subvcniant, qttosdara vero,
fulgcnies, et qui in prima acie ernnl velul pennas ul jtnlicia sccrclorttiii sttorum per eos hominibus
Jn pecioribus suis habebaut el (acies ut facics ho- nrauifcslciilur. Quapropter vides in alliluriine ccc-
iiiiiiuni prx se fefebant, in quibtts et vultus homi- leslium secretoruin duas acies superiioriini spiri-
iiiiut quasi in pu.ia nqua apparcbant, cl qui in al- luum ttiulta claritaie fulgcntes, quia ul libi tnon-
lcra acie fueiunl etiani in pecioribus suis quasi slraltir ii>allitudine illoriini occulloriitn qux car-
pennas habuerunl et facies ut facics houiinum jn nalis obtiiliis notipenelral, scd qux visus inieiiorisho-
sc ostcuderiifit, in quibus etiam imago Filii liomi- minis atlenriit,hxc duoagmina corpttset nniinan) ho-
nis qtiasi in speculo fulgeba'. Scd neque in his minis, Deolamulari riebere riesignant ubi ipsa ctitn su-
ncc in illis aliatu formam tliscernere poitti. llx au- pcrniscivibtis clarilalem xierncebeaiiludiiiishabeiit.
tem acies alias qiiinque acies .sccunJiim morittin Et qni in priina acie sunt velitl pennas in peclo-
coronx cii-cumcitixeiant. El qtti in hariini quiuque ribus suis Ivibent, el facics ut facies homintim in
priina acie fuerunt, quasi facies boinintim habe- se prxlcnJiini, iu qttibus "elvtillus hominuin quasi
banl.ab humero et dcorsum magno splcndore fttl- in pura aqtta apparent; isli angeli sunt dcsideria
"
genles. Qui in secunda crani, lanlx claritatis ex- profiitidiiaiis iniclleclus sui quasi pentias expau-
6tilerunl, q-iod cos intucri nonpnteram.Qtii in ler- dcntes; non quod pennas ul aves habennl, scd quod
lia ttt album marmor nppaiiicitinl, cl capita ut voliiiitaleni Dei in desideriis suis velociler perli-
capila liominuit) habiieriint; stipcr quce arJetttes ciiiiil, velitl iiotno in cogitalionibus suis celeriler
faculx visx snni, et ah huinero et deorsttm velut volal; ita qttod cl per facies suas pulchrituriiiieiii
fcrreanube circinndalifuerunl. Qui in quarla facies ralionalit.iiis in se manifeslant, ubi ctiam Deus
iil facies liomiiuim el pedes ul pedes horaiiiiim ha- cpera hoininuin perspictie -perscrulatttr, quia ut
beiitcs, in capitibus suis galeas geslabanl, marmo- servus verba Jomini sui attdicns, ea secunduni
rcis (iinicis induli. Qui dcnique in quiiita erant : voliinliiicin illius perficit; iia el ipsi voluntaieta
iiiillara formani hominttra in sc ostenderites, vclut Dei in liominibus aliendtint et aclus eorttin illi in
aurora ruhebani. Nullam autem alinra formain in semciipso osienriunt. Unde et qui in acie alia siint
eis conspicieham. Sed elacies islx alius duas ciiara eiiatn it: pt-cioribtts suis quasi penilas habent, cl l'a-
in modum coronx circumdederant. Qui aulem in cies ul facies hominum in se ostenriuiil, in qtiibus
priina acie illarum erant, oculis et pennis phsni etiam itnago Filii hominis vclul in speculo fitlgct :
videhanlur, et in unoquoque oculo speculum et in (5 archangeli sunt etiara in desideriis intellccius sui
ipso speculo facies hoininis apparuit, et pennas voluitlatcin Dei conlemplanles ct Jecorem lctiio-
suas ad supernain alliludinetn elevarant. El qtti in nalilaiis in se manifeslanles incarnattiin Vcrbmn
secunda fuei-unt, quasi ignis ardebant, plurimasque Dei pttrissime raaguificant, quia ipsi, arcana Doi
pennas habeulcs in quibtis quasi iu speculo oiitncs cognoscenles, mysteria incariintionis Filii Dci si-
ordines ccclcsinslicx inslilutioiiis insignitos de- gnis suis frequenter prxinsiuuabanl. Sed ncc in
nionslrabant. Sed aliara fonnain nec iu bis nec in his nec in illis aliara forinatn riisccrnere polcs,
iilis vidi. Et bx acies omnes in otnni gcnere iuusi- quoniain el in angelis et in archangelis multa se-
catium organoruin mirilicis vocibus mirabilia illa crela myslcriorum suiil qux humanus inlelleciiis
lesonabaut, qux Deus irt bealis auimabus opera- morlali corpore gravatus, capcre iion valct. Quod
lur, per qux Dcum magiiifice glorificabaitl. Et au- auieni hx acies alias quinque acies secundura ino-
riivi de coelo vocem raihi dicenlem : Oinnipotcns duiii coronct-cingunr. lioc esl quoJ corpusct aiiima
et ineffabilis Deus qui ante scecula fuit, nec initium hominis quinque sensus honiiiiis viriute foriiin-
Jtabuit nec posl fmem sxciiioriim esse desinel dinis sux comprehendeiiies, per quiuque vulncra
oiiinem creaturam miiab li moJo sua voltintale Filii niei emundatos, ari rectiliiriiiiem ititcrioruin
coudiJit, eaniqtte mirabili moJo sua volitnlule iiiaiiriuioium riirigere riebent. Unrie qui in priuiu
disposuit. Quomodo? Qttasdam crealuras lerrenis acie harum sunt, quasi facies boniiniini babeni, ab
lixrere, quasdum vero iu cceUstibusesse depuiavit. huiiiero et ricorsum magno splcnriore fulgentes;
Jpse qttoque bealos angelicos spiritus lam ad saiu- qux virlutes sunt iu corria credculium asccntlen-
tein Iioiuiuuiii qnain au houorcin nointnis sui dispo- tcs cl in ardcntc cliarilaic cxcelsara iurrim ui eis
43> 8. HILDEGARDIS 4(0
xJificantes, qux opera ipsorutn sunt. Ila quod iu A aciesunl niillam formam horainum in se osiendcn-
rationalitaie sua opera elecloruiti hominura osten- lcs veltit nurora rubent; qui Ihroni snnt, demou-
ilunl, ei in fortiiuriine sua ad honum finem multo stranlcs qttod divinilas ad linniaiiiiatcni se inclina-
fulgore bealiludinis ipsos perJiicuni. Quomodo? vit, cum Unigenilus Dei humanum corpuspro salute
Scilicet ciiin elcc.ti claritaiem interioris sensus ha- hominum indnit, qui nulla contagia liumanorum
bcntes, omnes nequilias malonim suortim abjiciunt peccatoriini in se habuit; quoniam ipse de Spiritn
propter illuniinatiotiem illam quain isiis virtulibus sancto concepius, in aurora videlicet in beata Vir-
iri mea voluiilaie ilJuininali sttnt, et fortiter adver- gine carnem ahsque omni macula loiius sordis sc-
sus diabolicas insidias pugnant.et certainina illa cepil. Sed ntillam aliam formam in eis couspicis;
qux ilti hoc modoconlra diabolicam turbam exer- qnia plurima mysleria snpernorura secrelorura
ccnt virtules isl.-e mihi Creaton stto incessanlcr sunt; qux fragilitas huinana non valcl apprelicn-
ostendunt. Narii homines cerlamina confessionis dere. Quod autem et acies istx alias duas in modum
et abnegaiionis in se habcnt. Quomodo? Quia isle . coronx circumdant : boc est quod flrielcs illi qui
nie confitctttr et ille me abncgai. Sed in hoc certa- quinque sensus corporis sui ad snperna dirignnt,
uiine laiis interrogatio esl: Est Deus an nonTTune scientes qnia perquinque vulnera Filii Dei redempti
Inlerrogatio isla tale responsum Spiriius sancli B sunt ad dilectionem Dei et proximi sui omni nisu
in boinine habet: Detis est qni te cre.ivit, scd et et circuitione meniis sux perveninnl, cum volupla-
qui le reriemil.Et quandiu interrogationis responsnm tcra cordis sui ricgligunl el spera suara in sola
Iioc in homine esi, vlrtus Dei illi non decrit, quia xlerna ponnnt.
huic intcrrogaiioni e| responso pcenitenlia adhx- Quapropler et qui in prima acie illarum sunl,
ret. Ubi aulein interrogatio hxcin homine nonesl, oculis et pennis pleni videnlur, el in unoqiio-
ibi ncc hoc responsum Spirilus sancli esl, qnoniam que oculo speculum et in ipso speculo facies homi-
hoino istcdonum Dci a se expeflit, et sine inierro- nis apparel ei pennas sttas ad sttpernam aliiiudi-
galione poenitentix semetipsiim in morlem prxci- nem elcvanl; qui dierubin sttnt, scieniiam Dei
pilat. Cerlamiria vcro istorum bellortira virttties significanles, in qua ipsi mysteria supernorum se-
Deo oflerunt; quia ipsi lale sigilltim coram Deo cretorum videntes desideria sua secumluin volun-
sunt, per quori demonslratur qua intentione Dens, tatem Dei explenl, ita qirod ipsi in profundiiate
colatttr vel abnegelur. scientix sua> purissimam perspicuitatem habentes :
Qui auiem secunria acie sunt, lanlx claritalis in ipsa illos mirabiliter prxvidenl, qui verumDeum
existunt, qtiori eos inltieri non poles; qui potesta- Q cognoscenles, iiiientiOnftni desideriorum cordissui
tes siiul dcsignnnles quoniam serenitalein cl pul- ad ipsura qui siiper omnes est velut penuas bonx
chritudincm poleslatis Dei, ntilla imbccillitas mnr- et justx sublevaiionis dirigunl, magis xlerna dili-
talitatis apprelienrierc polerit, nec se ipsi similem gentes quam caduca appetentes, secundum quod ct
facere, quia poleslas Dei inrieficiensest. SeJ qtti in ipsi in elevatione desidcrioruin suorum ostendunl.
terlia acie suln, ui albtira marnr.or npparenl ct Sed qui in allcra acie sunl qtiasi ignis ardent pluri-
cnpita Jiominum ljabcnl, sitpcr qnx faculx arden- masque pennas habenles, in eisriem pennis qunsi iu
les videntur, ct ab humero et deorsum veiul fer- speculo omnes orriiues ecclesiaslicx instituiioiiis
rca nube circumdali sunt; qui principattts siibt, insignitos demonslrant; seraphin smit significanies
prxfiguranles quod ii qui cx dono Dei in sxculo quori ul ipsi in araorcDei ardcnl maxima desidetia
principcs hominuinexislunt, sinceram juslilix for- visionis ejus habenles, ila ciiam in desideriis suis
liludinem iuducre debenl ne in diversiiatem insla- lam sxculares quain spirituales diguilates qux iu
hiliiatis incidant, et caput stium qui Christus Fi- ecclcstasticis niysleriis inulla ciira puritale vigent,
lius Dci csl inspiccre ac regimina sua secundum oslendunl quia secreia Dei in ipsis mirabiliter ap-
volttnlntem ipsius in necessitnlem hominum riiri- parenl, sic eliam omnes qui sinceriiale puri cordis
gere supcr sc gratiam sancii Spiriius in arriore D amantes snpernam vitam quxrunl : ardenler Deun»
veriialisatteiidentes, iia quoilin foriituriine xqttiia- diligaiil, eumi|iie loto desirierio ampleclanlur, ttl ad
lis usqueadconsunimaiioncmstiam firmiet stabilcs gaudia illormn perveiiianl, quos tam fidelitcr imi-
perscvcrenl. Unrie eliam qui in quarU acie sutit laniur. Quod vcro aliam foriiiam ncc in lii> nec in
facics ttt facies homintim et pcdes ul pedes homi- illis vides : hoc est qiiori niulta secreta in bcatis
nuin hahentcs in capitibus suis galeas gestanl mar- spiriiibus siinl, qux honiiui nianifeslanda nou
morcls tunicis induti; qui doniiuationcs sunt, suni, quoniain quanriiu ipsc mortalis existit, ea
ostendentes quia ille qni Dominus omriittm esl ra- qtixrcelestia sunt perfccte riiscernere non polcrit.
lionalilatem hominum qux in humano pulvere Scd hx acies omnes ul audis in omni genete
pollula jacuerat a lerris ad ccelos sublevav-it, cum mtisicalium sonorum mirificis modulalionibus rai-
Filium suum ad terras transmisil, fiui aiitiquum se- rabitia rcsonant, qux Deus in boalis aniniabus
diictorein sua reclitudine conculcavil : ila ul fide- opcratur pcr qux Deum magnificc giorificanl, quia
les ipsum qui caput eorum esl IlJcliler imilentur, beaii spiriltis in vit-lule Dei maxiraa gaudia in-
spera suam ad cceleslia ponentes ac forti desidcrio enarrabilibus sonis per opera mirabilium illorum in
bonoriint operum se munieotes. Scd qui in quinta ceelcsiibus prufcruiit, qux Dcus io sanciis suis
4>1 SCIVIAS. — LIB. II, VISIO i. m
perlicit, pcr qjice ipsi Dcum glonostssime niagnifi- A in se oslenJit : cum peccavuni pcrfcceril quod pcr-
rant, ubi eani MIproluiiJiiale sanctilalis exquiritul ficere inconvenienler concupivil, sed saiutera ibi
Ixlanles in gandio salulis quemadmoduui et David non habet, quia hoc fecit quod divino prxceplo
servus meus inspector siipernorum secretorum lcsla- contratiiim fuii. Ille nutem tripudium exsulta-
lurdicens : Vox exsultationis et saltttis in laberna- lionis cttm prosperitate. verx salulis habcbit;
cuiis jusiorttm (Psal. cxvn). Quod dicilur : Sonus qui bontttn quod arrienier riesirieravit slrcnue
Ixlitix cl prosperilaiis illius qtiod caro conctilcaliir cpmplcl, mansionein illorum dtim in corpore
et spiriiuserigitur, cum indeficienie salute cognosci- habilat amans qui viam veritntis curren'.es crrorem
lur in bahitaiionibiis illorum qni injusiiliain abji inenriacii rieclinaveiuni. Unde qtiictinqne scientiain
ciunl et jtistitiain opernntur, cum suggcrenle dia- in Spiritu sancto, el pennas in fide hahet, iste ad-
bolo iri quori niaium esl faccre possent; seri divina monilionem iiieam non parvipendat, sed eam in
inspiratione id quod bonum est perficiniiL Qnid gnslu animx sux amplectenJo percipial. Araen.
hoc? Homo frequenler indccenlein cxsiiltaiiouem

LIBER SECUiNDUS.

VISIO PRIMA.
StjxuAitioM.— De omnipolentia Dei. Verba Job ad eamdem rem. Qitod Verbum ante et post assnmplam
humanilaiem indivisibitiler el alernaliter apud Ptttrem esl. Quare Filius Dei dicilur Verbum. Quod vir-
ttue Verbi Pei omnit creatura susrila est et Itonto revixit in salvatione. Quod incomprehensibilis potentia
Dei mttndum fabricavit et diversas species etluxil. Quod creatis aliis crenturis, liomo de litno terrm crea-
tus esl. Quod Adam dulci prmcepto clarissimm obeclieniimacceplo , consUiante diabolo non obedivit. Quod
Abraham, Itaac el Jacob el alii prophelm mundi tenebras significationibus suis repetcusserunt. Quod
prmcipuus prophela Joannes miracutis coruscans Filinm Dei prmtnonstravil. Quod Verbo Dei incarnalo,
illud magnum ei anliquum consilium visum esl.Quod homo secrela Dei non debet plus scrutati quam
ipse vult manifestare. Quod Filius Dei natus in mundo morle sua diabolus superavit, et electos ad ha:-
reditatem suatn reduxil. Verba Osem de eadem re.Qttod corptts Filii Dei in septtlcro per iriduum jacens
resurreiil, et homini viu verilatis de morte ad vitam ostensa esi. Quod Filius Dei a morle resurgens, di-
icipulis suis frequenter ad corroborandum eos upparuit. Quod Filiu Dei ascendenle ad Patrem, sponsa
ejus divetsit ornamemis fundala est.

Et ego homo litleras ncui callcns more forlium B illx iti illo aere raagis ac inngis se diiat.iudo cre-
lebnum, nec docta ex itifusione illorum, sed ma- verunl. Tuiic tres magnx slellx in fulgore suo sibi
jtens in molliiie, fragilis costa, imbuta uiystico spi- pohxrenles in tenebris iilis apparneriinl, posl quas
raniine : viJi quasi luciJissimuin ignem incompre- et alix multce tara parvx qitam inagnx plurinio
Jiensibilcm, inexstiuguibilcm, loluiti vivcntem, lo- splendore fiilgenies, ac deinde quxdani inaxima stel-
lumque vii.im existciitem, in sc autem flammam la mira claritate rariians el fttlgorem suutii ari prx-
aerci coloris habcnlem, qurc leui flatii anlenler dicinm fluniiiiain dirigens. SeJ el in lerra qttidath
flagrabal; el qux iriem lucirio igni iia inseparabi- fulgor velut aurora apparuit ; cui supcrior llainma
liler hxrebat ut in hoiiiiiie hxrcnt viscera. Et vidi mirabililer itifiisa est, non laincn n suprudiclo lu-
quori illa Jlanima fuliniti.ins incauritiit, et ecce ob- cido igne scparala et in ilio fulgore aurorx maxi-
scurus aer ei rotuiidus multxqne maguiliidiiiis re- ma voliinias nccensa est. Cuiiiqtte acccnsionein vo-
pentc exorlus esl, superqiiem ipsa flaiumn qiiostlam luniaiis htijus diljgenlius considefare vellem, in har
ictus rieriit, loties ab eo sciniillam edticciis rionec visione secreium sigillttm mihi apposittitn est, nu-
aer nd perfecltira deductus esl ci iln coeliiiiiet lerra divique vocem cx alto mibi dicentem : De hoc my-
rcsplendueruiit plena insiiiuiionc. Deinde etiam ea- sierio non polcris quidquam aniplius vijere, nisi
dem flamma iu igne et ardore illo extemlil se ari C ut tibi propier niiraculum credenrii concedilur. Vi-
parvam gtebam liuiosx lerrx jaceulein in funJo diqtte tlc eodem fulgore aurorx splciiriiriissiniuni
aeris eam calefacicns, ita quod carneiu et sungui- bo.nineni egreriienlem, qui clarilaietn suam ari
netn eflecit, camque spiravit ita quori in animam prxriictas lenebras effudit et ab cis reverberalus
viventem cffecla est. Quo facto, \\U lucidiis i^nis est, et in ruborem sanguinis el in pnllorem albcdi-
prxbuil pcr eaiiidem flammam leni flalu ardeuier nis convcrsus tnntn forliluJine lenebrns percussit,
flagranlem ipsi Jiomini caiiJiJissimuni florem iu ul homo ille qui in eis jncebal aliraclu illo appa-
flainma pcnJeiiietti ut ros peuJel in gramine, cu- rens fulgerel, alqttc ita ercclns exircl. Et sic splen-
jus quideui oriorcni hoiuo naribus sensit, scd gttstii dirius ille bomo qtti de aurora cgresstis est, in taina
nris non libavii.nec inanibus allreciavil, lioc raodo clarilale nppnrcns nllraquani htimnna lingtia cffuri
scavertcns alque cadens hi deusissiinas lenebras poj>6il,in eniiiienlissiiiiam aliiitidinein iiinumerabi-
cx qiiibtts se erigcre iion valuii. Teucbrx atilem Jis gloiia- tetcnJii, ubi in plcniludiiic oiiiniinodx
443 S. HILDEGARDIS 441
tibei-ialis et oJoris niagttifice raJiabat. El amlivi A quasi in prxceptb qtixrcns, quto discreiioncm m
ex prxfato vivenle igne voceni mihi Jicenletn : Tu ralionnlilate babel. Uudc eliam homo simililudiiiciii
quxes fragilis terra et in nomine remineo inJocia ccelict lerrx in se conlinel. Qttomodo ? Jpse liabut
inonvni doClrina carnaliuni magistrorura, scilicet circulum iu quoapparet perspicuilas, spiraculum ct
Icgere litieras secuiulurii inlelligenliam lilleraloruin, ralioiiiililas, vetttl iu roslo nolanltir luiuinaria ; ba-
sed tanlum tacia lumine raeo qttod langil te iute- bel spiriluin per omiiein sensum et moiuni celeriler
rius cura incendio ul sol ardens, claina el ctinrra meantem, tit ner volntilin etinm humoris rccepta-
ae scribe hxc niysleria inca qux vides ct audis in ctilum in quo nolaiur humiditas, apparcl germina-
mysiica visiorie. Noli ergo esse limida, sed riic ea (io ac parlurilio, sictil iu terra virenlia, fruclifl-
qux inlelligis in spiriiu qiiemadraodum ea loquor cantia cl animalia. Quiri hoc ? 0 houio, lu tolus
per le, qualetius illi verecundia leneanlur qui po- es in otnni creatura et oblivisceris Creatoris lui;
pulo meo dcbcrenl viam reclitudinis ostenderc, Sed et subjccta (ibi creatura oberiit ei sicut iIII consti-
ex pervetsiiale moruni suorum recusant aperle ju- lultim est, et la prxcepta illius trnnsgrerieris.
slitiam quaiii noveritntdicere, nolenles ahstinere a Seri viriesquoriiricm igitis in seflaiiimam aerei colo-
inalis desidcriis suis qux illis ita adhxrent quasi ris babei, qux leui flntu arrienler flagral el qux ci-
"
ipsisdomineiuur, facieuiiaeos fugerea facie Domiui dein IuciJo igui ita inseparabiliter ineslui iiibomine
ei erubescere loqui veriiaieiu. Unde, opusilla.aninio sunt viscera, quorii est in xternitale ante teinpora
qux inlcrius cs docta niysiica iuspiratioiic quamvis constitutx creaiurx iitfiiiilura Verbum , quotl in ar-
suppressa sis per viril. m foiinain propier prxvari- dore cbarilatis sub decursum labentium temporum
cationem Evx; dic tamen igiteuin opus qiiori tibi mirabiliter sine sorrie el gravamine peccati per
demonsiralur ccnissima visione. Vivcns ettiin Dcus virtulem suavilatis, Spiriius sancti in aurora bealx
qui cuncla per Verbiun suuni creavit, per idein vii-giuilaii.s erat iilcarnandiim, ita tamen ut sicui
Vcrbum iiicarnatum miseram humanain crcaliiram anlc susceptara carnein iudivisibiliter fuitin Putre,
qux se riemcrsat in tcnebras, ad fideicm salvalio- sic eliatn posl assuinpiatii humanitalcra insepara-
iiem.reduxit. Qttiri hoc ? Natn ille lucidi simtts ignis biliter in eo inanerel, quoniam ul homo non csl abs-
qticra viJes, dcsignal omuipoienletn et viventcm qtte vitali taclu in via pixcordioruin, sic a Palre
Denm qtti in clarissinia sereniialesua nunqunni ulla ncn eral omnitio separandiim ejus vitale Verbtim.
iuiquitaie oiTttscalur iiicomprehensibilis manens, El quare dicitur Verbum ? Quia ul per locale vcr-
quja iuilla divisione diyidi poiest, nul iuitio attl fine biitii quori in terrcno pulvere hominis iransiloriura
nitl ulla scinliila scientix creaiurx sux comprelien- (-. esi, prurienter intclligunlur jussa prxceptoris ab
di sicutieslel exstinguibilis cxsistens, quoni.im ipse iis qui sciunl et prxviriem jussionem prxcipientis;
esl illa plenilurio quam nunquam ullus linis tcligil ila eiiam pcr illocale verbura quod per inexstingiii-
ac lolus vivens, quia nulla oiiinino res ipsi abscou- bileni vitara qux vivil in xlerniiate intransiloiiiini
sa csl quatn ncscial, lotusqtie vila exisleus, quo- esl, vere cognoscitur vis palrjs a diversis crealuris
uiam ouitte quod vivit ah ipso vivere sumii, secuu- iniindi ipsuin sentientibus et iiilelligentibus in ortu
ilum (jttoriJob pcr me inspira:us ostcnriil, dicens : quo crealx sunt, atqtte ut per officiale vcrbum po-
Qnis ignorat qttod omii.a liac tnanus Domini fecerit ? teslas el bonor stilur bominis ; sic eliarri pcr riivi-
inctijits tiianuett aiiima omnis viventis el spiriiumni- niim Verbum sanctitas el boniias rcspIenJet Patris.
versm carnis Itomiiis (Job xn). Quid hoc ? Nulla Quol aulcm virics quouioJoflamma illa fuliiiinans
cicalura lam ht-bes esi in naliira sua qux vicissi- incandel : hoc csl quod Verbum Dei virtutcm stiani
iiidincin pleniludiiiis sux in iilis cansis ignoret, in quasi exardesccns pstendil, ctim per ipstim oninis
quibtis frucluosa consislil. Quoinodo ? Coelunihabet creatura condila est, el quasi incanduit, cmn iti au-
lucem, lux aercra, aer volaiilia el lerra nuti-it vi- rora et candore virginilalis incarnalum esi, (t cx
rcntia, vircnlia fructum, fruclus aninialia ; qux eo siillaveranl omnes virtutcs in agnilioiie Dei :
otuiiia lestanliir quod ea posuil fortissima mantts, ^ cum liomo revixil in animarum salvalione. Scd ct
id esl niaxiiua polciuia Dominatoris cunctoruni, ebscurus aer et rotunJus mtiltxqiie magniludiiiis
qui omnia in possibililale virlutis sux ita operatus repenle exorlus esl, qtti esl iiisliuinentum cortim
csl qtiod eis nihil deesl in usibus suis, et in oinni- in obscuriiale impcrfeclionis, stilicet notiriitm illu-
poleulia ejusdem fubricaturis est moiio cunclorum slialum plenituriiiie crealurarum, et roiUHdumcst,
vivenlium et terreslriiim, ut pecorum terram in ler- quiasub iiicotuprebensihili polentia Dei esl, divini-
renis quxreniium nec raiionalitatem spiraculi Dci tale nusqtiam absenie, ipsum tamen in maxiraa
iu se habenlium, et cxcitatio spiriiuum qui huma- polesiate Dei surgens qu.isi in iclu oculi in stiper
nain carnemiiibabilaiit.jii quibus est rationaliias," na voluniate elevalum, super quod ipsa.fiamninve'-
discrelio el sapientia. Quomodo ? Anima circuit in ul faber quosdam icius rieriit loties ab eo scinlil-
lerrcnis causis lahoruns in multis varielalibtts se- laiu eriticens, rionec iriem aer ad perfeclum dedii-
cundum quod carnales mores expostulant. Spititus ctus esi, quia coelum ei tcrra rcsplcndtterunl plena
vero erigit se in duobus moriis, videliccl suspirium, inslitulione, qiiaiuio ille qui excellit uriiversam crca-
gcmituni el dcsideriuin ad Detiin huhcns , aut -Do- tttram sttpcrnunr Vcrbuni in crcatione crcalurt*
minum et rpgircen cl optiotiom iti diversis rebus rum scrvilutcm lencntium virtuletn fortilu-Jinissux
.4*3 SCIVIAS. — LIB. II, YISIO I. *«"•

diversas crca- A illis tencbris apparueriinl, post tfuas alias ntull:e


eslendil ab insirnmcnlo suo, species fnl-
turarum lucenles in mirabili ortu couriiliouis eoruui tam parvx qtiam magnx plttrirao splendotc
xre geules : hxc sunl iti llgiiralione superux Triniialis
eJttcens, ul faber fortnas suas ex competcuicr
in inagiia Itimiiiaria, videlicel Abraham, Isaac et Jacob
eicudil, usqncduni exdera crcalurx pulchrittt- lant liJeli t-arnis conjtinclione se mu-
opere quatit
dine pleniludiiiis sux elTulseruiit; sursuni el deor- tuo lencbras annunlialio-
complcclcnlcs iniunlique
sunt decorem et stahilimcntutn perfectx creaiionis nibus suis el eos subseqtientes alii
repercuiientes,
sux hnbentes, qtiia supcriora rcspleiidiicriinl ab
qiiamplurinii prophetx niajorcs el minores in mn-
Inferioribus, et inferiora a supcrioribiis. et adinir.-inJis miraculis ratiiantes. Deindc vero
gnis
Quod autein deinde eailem flniuina in igne et ar- apparens qiixJain maxima sblla inira claritale
doreillo se extcndit ari parvnm glcham limosx ler- inicanset flammamdiri-
fulgoieinsiiiimadprxdiciam
tx, jacentem in ftinrio aeris : hoc est qttod, crealis geiis, illa esl prxcipuns prophela Joarines scilicet
aliis creaturis.Verbum Dci in forti voliinlale Palris fidelissimo el clat-issiinoopcre in magna-
B.iplista
ct in amorc supernx suaviiatis Sjiirilus sancti in- libtts coruscans, ct in cis veruin Vcrbiiin, id esi Dei
spexit fragilcm materiam mollis et tencrx fragili- Filiiiii) riemonstrans, qttia iniquiinli uun cessit,
laiis hiimanitalis omiiium la;n malortim quam bo- " sed catn in
operibtts juslilix strcuue cl foililer
no nm procrcanrioriitn hoiiiiiitim in imo iuscnsibi- calcavit.
Ii:atis et pondcrosilalis sux delentnm, et nec dum Scd quod in lerra illa fulgnr velul nurora apparct,
efficnci el vilali flalu excilalam, eatn fnvcns et ca- cui flainma mirabiliter infiisn est : non
supcrior
lefacicns carnem el snngtiineui cflicit in virluie lanien a
supradicto lucido igue scparata : hoc t-sl
ralorem ei iiifiinriens, quoiiiam terra esl caruulis Dctts in loco generabilium rertim niagnum
quod
matcria hominis nulrieiis eittn fructti suo, sicut riililantis Ituninis planlavit, in illutn
splciiJorem
inalcr lacie filios siios, camqttc aspiravit Dctts ila Verbuin suiiin
pcrfccla voltintale niiiiens noiilaii.en
quod hotno in animaiu viveniein effccia csi, quia ab eo separaluni, sed dedit ipstiiri, copio um fru-
ipsam per supcrnain virliilem excilavit niqtte in ctuni, alque cJtixit ipsum, niagtium fouletn cx qtto
anima et corpore disceriicnieni lioniiiiciii mirabili- omne (ideie guiiur bibeus tihra sili iion arescit.
ler cx ea eduxit. Unde el in illo fulgore aurorx inaxima volunt.is
Qtto faclo, illc luciJtis iguis prcvbuil per illam accensn esl, quia in clarilalc ruhenlis seienilatis
flammam leni flalu ardenter flngrauiem, ipsi Iiomini virltis
niagni ctaniiqui cousilii coguila est, ita qttori
candiriissiinuin florem in flammn illa pcnrientem r omnes
prxmissce lcgiones el coelcsliuin spiriiutiiii
ul ros penriel in gramiue, quoniam crealo Ariam acies hoc in luciJissima felicilale arimiratx slinl.
Pater qtii luciJissiina lux cst, rieriil pcr Veibum Seri
lu, o liomo, dum emiiieiiliam consilii hiijus liu-
sinini in Spirilu sanclo ipsi Arix Julce prxceplttm mano inore- plenius srire dcsideras, claustrum oc-
clarissimx oheriientix arihccrenlis ipsi Verbo in ciiUnlionis libi
opponitiir, quoniam secrcla Dei non
niiilto iii.bre frnctuosx virlulis, quia per ipsum dches scrulnri qtiam' propler aniorcm fideli-
plus
Verbum suavissimiis hiimor sanclilalis a Patre in lcr credentiuiii divinx
majeslati plncet tnanife-
Spiritu sauclo slillavit faciens maxiinum cl pluri- stari.
nuiin friiclum sicut purus huinor super gramen
v Qnori atitcin videsde fulgorc nurorx splendijis-
descenJens illuJ ad miiliuin gcnnen fecunJai. siintim hoininem egredieiiiem, qui claritaicm stiam
Cujus quidem odorem bonio naribus sensit, sed ad lenebras effudil el ah eis revcrberatttr, qtti ii:
guslti oris non libavit, nec moribus ntlreciavit, quo- ruhorem sangiiinis ci in pallorcm albcriinis conver-
niani ipse prxccplum legis cuin iiitelligetitia sa- stts lanla fortituiline tenebras illas repercttssii, ut
pieulix quasi naribus altraxit, seri vim illius iuti- homo iile qui iu cis jacebal ipso nltaciti appnrcns
mx perfectionis in os perfecle non iiitromisit nec fulRerct ntquc ila erecitts exiret ; hoc riesignat Dci
opcre innnuum in pleiiiludiiie beaiilndinis adiinple- D Veibiim in cauriore inlctnernlx virginitalis inviolu-
vi ,boc modo se averlens alque caJeitsin ricnsissi- bilitcr incnrnaliim, ct sine riolore natiim, ncc inmcn
ntas tenebras cx quibtis se erigcre non valttit, quia a Palre separainm. QuonioJo? Cum Filius Dci nn-
divino prxcepto suggerenle diabolo (erga riedil in tus esl in niundo ex malre : npparuil in calo in
barathrum mortis corruens, quia Deitm non in (ide P..tre, unrie el angeli mox cotilreiiiticrtiut cl.cxsul-
nec in opere exi|iiisiyit. Unde ad verara coguitio- lanles mellifluas luuries conciiiuerunl. Qui Filius
nemejus peccatis gravaitis surgore non potuil, tlo- Dci sine ninciila peccali in sxctilo conversatus lu-
ncc itle venil qui Palri suo pleniter sine peccato ciriissimam benliliiJinis et salvalionis rinctrinnm iu
obcdivil. Scd tenebrx illx in illo aere magis ac tcnebras infiJelitatis emisit, setl ah increJulo po-
magis se riilalanrio crevcrunl : polestns niorlis in pulo abjectns, nlque ad passionem dticitts roseuni
iiiiiiirio semper in laliiuJine viiiortiui sumpsit in- sanguinem suiim fuJit ct cnligincin tnorlis corpora-
creiiieutuin scienlia hoitiiiiis se niovenle in diver- liter gttstavit. Ex quo diabolum siiperans ex iufer-
sitaiem muliipliciiiin vitiorum ei feieiilitim pccca- no eleclos suos qui iu eo deteuli et prostrali ftte-
torum per errorem emergcniium. Quod aulem trcs ranl liberavit, niquccos laclu redcnipiionis sttx ad
ma-jtix slellx in fttlgore stto sibi cohxrcnlcs iu lixrcdil.ilcin ipsorum qtiam in Adam perclideratit
447 S- HILDEGARDIS 448
Dtisericnrdiicr reriuxil. Qni dura in hxredilalem A i Unde eiiam ari confusioneni litam eto motstts tum%
suam pervcnerunl, cxi ilala sunl lympana c( ci- infetne, ctint polestas raea in magna virtule tibi
tharx omnisque musicorum conccnun inniiniera- spolia illa (ielrahet qux frauriulenter rapuisti; ita
bili decore, qttia liomo qtti in perriitione jncnerai, titel lu,o mors, jusle riespoliata.nunquam deinceps
jam in bealitudiiie eiccltis niortem supcrna virtu:e plena in riivitiis itiis appareas, scd vulneribiis con-
liberatus evnserat, ttl per servifm meit n Osee lo- fossa et jn foeJilale proslrala jacens, confusionera
cuttis sum : Colligata est iniqttiias Ephraim, abs- luam in perpeluum reporles.
condilnm peccaium ejus: dotores parturientis venient Sed ut vides illo Iticente hominc qui de nurora
ei, ipse ftliits non sapiens. Nnnc enim noit siabit in egressus esi in lanta clariialc apparcnte ultra
conlritione filiorum. De manu morlis liberabo eos, de quam hitmana lingua cffari possit, dcmonstraiur
morle redimam eos. Eromors tua, o mors, ero mor- qnod niigtistissiuiuni corpus Filii Dei ex speciosis-
snstiins, inferneifise. xni). Quid lioc? In cflicacin sitna Vrrgine natttm et per triritium in sepulcro re-
ligaturx aliigala cst pcrvcrsilas neqttilix diaholi ut conJilum, ad insinuanrinm qttod Ires personx sunl
a zelo furoris Dei noii raerealtir solvi, qttia nnn- in una divinitale, palerna clarilas infulsil, alqtte
qnam illttm recta rogitanleiii vitlit, sic ncqiie euni ita Spiriwm rcccpil, el in fulgentissima innnorlali-
aspiciunt qtti Dcum firieiitcr liment. Nnm se scmper (ale resurrexit qttam nulltis homitntm cogitadotie
elcval contra Deum, se Dcum essc riicens, sempcr attt verbo cxplicare polerit. Qitem et Pater nuria-
errans conlra Demn, et proplcr ipsutn nomini lis vulneribus, cfleU-slibttschoris oslcndil, dicens •
Clirisliano conlradicens. El ideo rnalitia ipsius ita llic est Filius tneus dilectus iMaith. m), qucm inisi
profundata esl ul nulla nieriicina reparationis pec- ut^morerelur pro populo: Ob quara rera stipra hu-
«atum ejus quod in contemptibilissima sttperbia manuni iittelleclitm innifmerabile gaudium in ipsis
impie commisit, in salvalione dignum sit, unrie et innovatuin est quia cxca oblivio qua Deus nc-
ipse eril in perduratione doloris sicul partiiricns sciebalur sic dcpicssa esl ut ralionaliias hominis
in aflliciionedesperaiionis qux diffidit qttoJin apcr- quce sunJCnte diabolo prosirata jacebat, ari agni-
lione nteri stii vivere non possit. Nam Iixc infcli- tioncm Dci elevala s!t, quoniam per summam beali-
tilas semperstiper eura manehit quod a beatiitidine itidincin homiui via veritatis ostensa est, in qtta
cjectus est, quia filiorum sapicnlia fugit ab eo qtti de tiiortc ad vitam redtictus est. Seri secunduin
ad se non revcrtilur, sicul filius prodigus ad se re- hoc ul iilii Israel cx ^Egypio libcrati per qttadra-
verstts de iniqiiiiate stia ad pairem suiini rediit. ginia annos riesertittn transeuntes, in lerram lac et
Qttapropler itunquam conliricl in contritionc illa Q mel flucnlcm pervenerunt, ita Filius Dei a niorle
qna filii salvationis in superni filii morle mortem . resurgens perqttadraginta cies discipttlis suiscura
sxvissimx iniquitalis conlerunt, quam ipse calli- beaiis feininis qttx post ipsum suspirabant et ma-
rius scrpcns cbullire fe.cil cum primo homini dolo- gno desidcrio viderc riesidcrabanl, sc benigne
silalem quam homo nesciebat sttggessit. SeJ quia oslendil, ari eas in fide confiniianJas, nc riubilu-
filii Salvatoris vciientim funeslissinmin su-geslionis rciil, dicentes : Nos non vidimus Dominum : ideo
coniemntinl cl ari saltilem suam respiciunl, rie credere non possumus quod ipse sit nostra salus,
scrviittic iJoIorutn liberabo cos, de servitute, in- sed frequenter nianifestavit se illis, ari corrobo-
qiiam, idolorum qux fallaciam in poleslate perdi- randos ipsos ne catlerent.
tionis habnnl et in qiiibus infirielcs honorcm Crea- Qiiodveroineuiineiitissiniamaltiliidineminniimc-
toris sui commutanl, se in laqttetira diaboli invol- rabilis glorice lelendit ubi in pletiitiiJiue oiiininiodx
ventcs el opera stia sec.umluiu voluntaiem illius ubertalis el odoris mirifice rauial: boc esl qttori
perficienles. Et irieo animas illortnn qtti me colunt, iriein Filiiis Dei ascendit ad Patreui cui una ctini
animas scilicet s.inciorum el jiistorum ab infernaH Filio et Spiritu sanclo eminentissima el prxcellen-
poena reriiniam, quoniam nullus homiiiiira poterit lissima altitudo inenarrabilis gaudii el Ixlilix esl,
ertii a vinculis diaboli in quibus (lurissima inortc: D ubi idem Filius iu abiitidantia prxfulgentissimx
propler prxvaricalionem prxeeploruin Dei vinciits saiictilaiis el bealiiudinis fidelibus suis gloriose
est, nisi in redemplione illius qui eleclos sttos prn- apparet; qtti ipsmiii puro el simplici corde verum
prio sanguinc redcmpturus esl. Ubi ad iuterneciu- Dcum ct hontinem esse credtinl. Nam eiiam lunc.
ncm le, o raors, inierficiam, quia in quo le vivcre nova sponsa ejusriem agni illi prxsenlata est in
pulas, hoc libi extraham, ita quod inuiile cadaver riiversis oinamenlis quibus ornanda est in oinni
vocaberis, quoniam in forlissimis viribus tuis pro- genere virluluin forlissimi cerlaminis loiius fidelis
strala jacebis, sicut el corpus quori ab anima dcse- popnli; qtti contra calliriura serpentera pugnaturi
ritur oninino ari iiiteriium prosterniltir. Nairi fonsi suiii. Setl qtti vigilantibus oculis viriet, et altenlis
aqux vivx le suffocahil, cura felices animxper no- auribus audif, hic niyslicis vcrbis nieis qux de
viun hoiiiincui qui veneiiosx rieceplionis insons erit me vivenie eraanaht, osculutn prxbeat amplexio-
niisericorditer in superna beatiludine rapietiiur. nis.
449 SCIVIAS. — LIB. II, VISIO II. 4S0

AISIO SECUNDA.

ScuMAR.iutt.— De tentu mysterhrttm Dei. De iribus personis. Quod homo nunqttam obliiiscalur unum
Deumin tribus personis urdenter invocare. De Iribus viribns tapidis. Joannes clecharilate Dei. De tri-
bus causis humani Verbi. De tribus viribtts flaminm. Verba Salomonis. De unitate essenlicr.

Deindc virii splendidissitnani Iiiceni et in ipsai A I Filii Dei iu fine lemporum. Unrie nunqttam oblivi-
snpphirini coloris speciem hominis qnx lota sun- scniur homo me solum Deum in his tribtis personis
vissimo ruiilanie igne flagrabat, ci illa splendiJaci invocare; quia eas proplerea ostenJi homitii ut
lux pcrfutlit universum illuin ruiilaniem ignem, clI homo lanto strictius in amore meo ardeat, cuiii
illc rttlilans ignis totam illam spleuJcntein lticcm,, propicr a i orem ejns mtsi proprium Filiuin in
cl illa splenJiJissima lux ct rtiiilatis ignis toiamii miinduni qttemadiiiodum Joannes dilecius meus
honiiitis speciem, unura luir.en itnn virltiie et po- piotestainr, dicens : In hoc appctruit charitas Dei
leuiia exisieuies. Et itertim atulivi viventem illamII iu nobis, qttoniam Filium suum Unigenitum tnisit
luccm milii riicenlem : Ilic est senstts mysterioriinii Deus in mundnm ut vivatniis per eiitn. In hoc est
Dei, ut disirele ccrnatiir et inlelligatur qttx sii ple- charitas, non qttasi nos dilexerimus Deum; scd quo-
niludo iJIa qux sine orlu esl et cui niliil deest, niam ipse prior dilexil nos, et mitil Filium suutn
qux poieiuissinia virtttte plantavit omnes rivutoss propitiationetn pro peccatis nostris (I Joan. iv). Quid
foriium. Nam si Domintisvacuus essel proprin vir-. hoc? Qtiia in hoc qtiori Deus dilexit nos : alia salus
lule, qtiid (tinc essel opus ejus? Certc vnntini, irico- exorta est qitatn illa qiiam in proximo orlu babni-
qnc in pcrfeclo opere cernilttr qttis nrtifex ejus5 mus cuin hxredes innocentix et sanclilalis fuimcs,
sil. Quapropier vides splendiriissimam lucem quxj B quoriiam stipernus Pater osiendit cliaritalem suam
sineoriu esl, el cui nihil dcessc polesl; qux desi- itt periculis nostris quando constitiili ernmtts in
gnnt Pntrem, et in ipsa sappbirini coloris specieB psenis : Vcrbtim suiini solum inter filios homintim
honiinis sine omni macttla imperfeclionis inviriix ett itt perfecla sanclitate, mitlens per supernam virtti-
iuiquilalis declarat Filiuni, anle tempora secundiini, lem in tenebms sxctiloruin ubi ipstiui Verbntn om-
divinitatem a Palre genilum, sed posl in lemporeB nin bonn opcratum illos ari vitam per mansueludi-
sccundura hiiinauitaieni in mundo incarnatuiii. nem suam reiluxit qui per inimiinJitiam prxvarica-
Qucc lota saavissimo rtnilanle igne flagrat, qnij lionis dejecti eranl, nec in sanctilatem qiiam
ignis sine taciu tillius aridx el lenebrosx mortnli- perdiilerant redirc valehant. Quid hoc? Nam per
talis demonslr.it Spiriliim saitctum de quo irictn, ipsum fonlem vitx palerna riileclio amplexionis
Unigenilus. Dci seeiindttm camem concepitis el dee Dei vcniljqux nos ad vitnra erittcavil, et qux in
virgitte leinporaliter nattis, liiraen verx clarilaliss periculis auxilintrix nosirn fttit qux esl profunriis-
tiMindoinftiJii. jSeri quori illa splenriiria lux perfun- sima el sunvissinm chnriias, nos ari pcenilenlinm
riit iinivcrsiim illum rutilanlein ignctn, el ille ruli- instrtiens. Quomorio? Deus tuagni operis sui alque
lans ignis tolam illam splcnileniem lucein ac splen- r. prctiosissinix sux margarilx , hominis, inquam ,
diria ltix rulilans ignis totain specieni homiuis, qiiein de limo lerrx formavil et cui spiraculum vitx
lumen unutti iu uua virtute ct poteslate.exislentes: iospiravit,misericoriliter recordatus est. Quomorio?
hoc est quia Pater qui summa a-qtiilas, sed non. Ipse inslruxif vilam in pcenitcntiam cnjus cflicncia
sine Filio nec Spiritu sanclo est, et Spirilus sanclus, nunqitnm peribit; quia callirius scrpcns decepit
qui accensor corriium firiclium, seri non sine Patre> boniinein per superbam invasioncm, sed DeusJeje-
ct Filio, et Filiusqui est plettilurio virttilis, seri noui cii illum in poeiiiieulia qux hiiniililnleni oslenJii,
sine Palre et Spiritu sanclo, in majcstate tlivinilalis3 qtiam diabolus nescivit nec fccit; quoniam ari re-
inseparabiles sunt, qttoniain Pater tion esl sine> cinin viam assurgere ignoravit. Undtf isia salvu.io
Filio, nec Filius sine Patre, nec Pater et Filiusi charitatis noti est orla a nobis, quia nec novimus
sinc Spirilu sancto, nec Spiritus sanclus sine ipsis,, nec valiiinius diligere Deuin in salvatione, seri quia
et hx tres personx Detts unus in una inlegra riivi- ipse Crcator et Dominus omniuiii ila dilexit muti-
nilalc majeslatis exisltinl: et unilas Divinilalis ini dutn qttori propter salvalionum ejiis niisit Filium
eisdetn tribus pcrsonis inseparabilis vigetis, qttiat sutiin, principem el Sulvaiorem firieliura, qui vul-
Divinilas scinrii non polest, seri ipsa nbsque ttllat nera noslra lavil el lersil, unde eliaiu de illo dul-
miilabiiitale inviolabiiis sctnper raanet, seri el Pater- D E cissima niedicitici sttdnvit, ex qua orania bona sal-
(leclaraiur per Filium, Filius per orlum crcatura- vationis fliiuiil. Quapropler el lu, o hoino, intellige,
ruui, et Spirilus sanctus per eumriem Fiiium in- quia Deum nulla instabiliias mulabilitalis langit.
curnuium. Quomorio? Palcr esl qui ante sxcula i Nam Paier est Palcr, Filius esl Filius, Spirilns
geniiil Fjlitim; Filius, per qiicm oiiini-i a Palre sancliis esl Spiritus saucltis : tres persunx in uni-
fapta sttnt in initio t-reaiuraruin, el Spiriius san- laie divinitntis inJivisibililer vigenles. Qiioinoilo?
ctus, qui in spccio coluiubx npparuil in bapiismate Tres vircs in lapirie, el trcs in flaiiiraam, ei Ires in
4S1 S. HILDEGARDIS 4-1
verbo sunl. Qtiomodo? In lapide est virttis humoris, A , stiperna untlalc est; itaque sicul Iu lspide nec eai
virtne palpabililaiisel ignea vis, sed viiiulem hit- nec operatur liumida virlus sine palpabili compre-
nmris habet ne dissolvatur et commintiatur; palpa- hcnsionc cl sine ignea virtute, nec palpabilis com-
bilem vcro compreliensionem nl habitationem et prehcnsio sine lutmida virlulc et igneo rulilanlls
defensionem cxhibcnt, igneam autem viriulem nl ignis vigore, nec rtililanlis ignis vigor sinehiimiria
coiifoveaiiir el consolidelur ad diirltiaiii stiam ; lpsa virtiile el palpabili comprehensione, el ul !n flamma
autein humiria virius significat Patrcm; qtii niin- non esl, nec operalur splend ria clarilas sinc insiio
quam arescil aul finitnr in stia virlutc, et palpabi- vignre el igneo arriore, ncc insitus vigor sine
lis comprcbensio designat Filiimi; qui natiis cx splendvla claritale et igneo ardore, nec ignctis ar-
virgine langi el eomprehendi poluil, el vis ruti- dOrsine splendidaclarititeel insilo vigore,et scut
laniis ignis significai Spirilum sancltim; qui cst in verbo non esl nec operatnr sonus sine viriute
accensor et illiiniiuator cordium fidelitim homirium. el flatu, ncc virlus sine sono et flalu, ncc flaliis
Quid hoc? Sicul homo qui corpore suo ficqncnler sine sono el virtuie, sed inriivisibiliter in opero
liumidain viriutein lapidis attraliil, inde iufirmando stio sibi hxrcnlia sunt; ila eliam hx Ires personx
dcbililatur; sic et homo qui per instahilitatem R supernx Trinitatis in majeslatc divinitatis insepara-
r.ogitationum suaruin lemere vtilt Palrcni intueri, bililer v:genl neqnea se dividunlur. S c Deuni iintim
peril in (ide, et ut in palpabili comprohensione la- iu iribus persouis, o homo, intellige. Sed lu in
pidis faciunl hoinines habiialio:ic:ii siiam se per stultilia metilis lux pntas Deum tam impotcnlein
cani ab hostibns defendenles; iln ct Filitts Dei qui csse ut non sit ei possibile in tribus personis vcre
est vcrus lapis angulars, habilalio csl firiclis popnl, snbsistere, sed tanlum iu una posse consistere :
eum a mal gnis spirilibus prolcgcns. Scri cl sicul ' CU:IIr.eqiie Tocem vidcas sinc iribtts consislere.
rulilans ignis illutninal lencbrosa, comhiii-cns ca Quid hoc? Deus ccrle esl in iribus pcrson s verus
super qux inciibuerii; sic cl Spirilus smctiis fugat ct iinus Dens primiis el novissimns.
infiJelitaiem, auferens omnem rtibiginem iniquila- Sed Patcr non csl s.ne Filio, nec Filius sine Pa-
l:s. Et quo morio hx tres vires suul intino lapirie, trc, ncc Paler nec Filius sine Spirilu sancto, nec
ila et vera irinitas esl in una rieilate. Spiritus sanctus sinc ipsis; quoiiiam hx trcs pcr-
Item sicut flarama in imo igne tfes vires habcl, sonx inseparabilcs in unilate riiviuitatis sunl. Qtio-
sic el unns Detis in iribtts persons csl. Quomorio? mudo verbum rcsonat ex ore liomiiJs'; sed non os
Flaainiam enin in splcnilida clariisle cl insito vi- sine verbo, nec vcrbnra sine vila. Et u'i inanel
trore ac igneo arriore consistil, scri splenriirinm,Q vcrbutii? In honiine. Undc exii? De homine. Quo-
clariialc.ii habct ut luccal, et iiisilum vigorem nl modo?Vivenle homine. Sicesl Filius iit Palre qucm
vgeat, alque ignetim arriorem nl comburat. Unrie Pater pro salute hotniniim in lerram sedeiiliiim in
in splenriidacluritaie Patrein considcra qtti paterna tenebris misil, de Spiritu sanclo in Virgine conce-
pietate claritaiem suam fiJelibus suis expanriit, cl piiim. Qui Filius ul cst unigciiilus in diviuitale, iia
in insilo vigore qui splenriidx flatnmx in qua isia cst iinigciiittts in virginitate, et sicui est utiiriis Pa-
(lamma virltitem suani ostenJit, Filiiim inlellign; tris, iia esl el iinicus malris, quia ut Pater illttm
qtii ex virgine corpu3 assumpsil, in qtio Divinitas utiiim ante tempora gcnuil, sic et \irgo mater illum
mirablia stta dcclaravil, ac iti igneo arriore Spiri- iinum sofum genuil in lcmpore, quoniain virgo
liini sancltiui perspcc, qtti mentcs crerieiilium sua- mansil posfpartum. Unde, o homo, iuielligc in his
v ter uril. Sed nbi ncc splcndida clariias, nec insi- tribtis personis Deum ttium qni te creavit in forti-
lus vigor, nec ignetis arJor esi, ihi nec flamma luditie diviuilatis sux, el qui tc reriemit a perdi-
cerniltir; sic ubi ucc, Paler necF.lius, nec Spiritus lione. Noli ergo oblivisci Creatoris lui, sicul ci Sa-
sancltis coliltir, ibi nec digne veaeralur. Ergo sictil loinon tibi suariet, cttin riicit: Menwnlo Cteatotis
in una flamma hx tres vires cernuntur, sic in uni- tui in itiebttsjuventutis tum antequam veniat temptts
tnlc divinilatis trcs pcrsonx intelliganlnr. Itn cliam Ti1 afjlictionis tum, et apptcpinquent anni, de qtiibut
ut tres vires iiv verbo nolanrix sunl; sic cl irinilas dicas: Non milti pldcent (Eccle. xu). Quid lioc? In-
in unilate diviniiatis consJeranJa csi. QuonioJn? lellccltiali sensu luo rccorriare illius qtii le condiri t
In verbo: sonus, virtus et flatus esi. Scd soniiui velul cum in diebus stitltx coufldenlix lux putas
habel ul auriialtir, virlnlem til intclligatur, flatttra libi possibile esse nt secundum dcsiJerinm tuum
ut compleatur. In sono atttem nota Patrem, qui iu- asccndas in allum, le prxcipitnns in profundiim, at
enarrapili poleslaie omnia propnlat. Itt virttite, Fi- in prosperitate slans in extremas xntiiinas tnricns.
liuin, qui mirabililer cx Palrc geniltis est, in flaln Nam viia qnxin tc esl sempernilitiir ut pcrficiaiur
vero, Spirltim saiicltira, qui ubi vttlt spir.il, el om- usque ad lempiis illud dum perfecla appareat. Quo-
nia ronsuiiinntur. Ubi vero soiius non aiidiiur, ibi morio? Infans a primo ortit suo usque aj perfeciam
necvirlus operalur nec flaius elevatttr; ttnde nec slaluram asccndil, et rieinde in perfet-ta xlale ma-
ihi Verbiun intelligitur, sic eliam Paler, Filius et net, relinquens pcliilaniiam nioruin slultx adolesccn-
Spiritns sanctus non sunt a se divisi; sed sutira lix taniura cuni magnis curis solliciic providens
opus unanimiter operanlttr. Uude sicul hx Ires rcs; quid sibi in rebns suis agenduin sit, quod Innc nc-
in veibo uno suni, ita cliam superna Trinilas ini quaqnam fecUcura stnlia adolescentia i.constantia
453 SCIVIAS. — LIB. 11, VISIO III. 434
fervebat. Sic firielishomo facial, iiifatiiiain niorum A ileficient. De quibtis bnmano sensu tuo, ne mur-
relinqtiat; ct ari culmen virliilum consccndal in mtirans, -riicas: Non mibi placeul, neqiie inlelligo
fortiluriine earutn perseverans, exlolieiitiam cupi- . tilruin iu prosperilate aul in cermiina illa sint, quia
dilaiis s.ux deserens qux in amenlia vitiorum pul- hiimana inens semger in hoc riuhia est; nam ei riuin
bil.it el in anguslia sollicilndinein meditelur quid bona operalur anxictatein hnbet utrum Deoplaceant
sibi utile sil poslquam infantiam inorum puerilium an iioii. El diim mala pcrpetral, de salule remis-
dct-linavit. Unde, o homo, sic ampleclere Deum sionis forniidal. Sed qui vigilctntibus octtlis videt et
(uutn in forliiudhve vjgoris lui priusqttam veniat altentis auribus nutlil, hic mysticis verbis meis
hotno pitrgaiionis operttm tuorum, cmn orania ma- qux rie me vivcnlc emanant osculum amplexionis
nifeslabuntur, ncqtie quidquam occultum relinque- prxbeat.
lur ubi venitint (einpora qux in duratione sua non

VISIO TERTIA.
SIKHAMUM.—De conslructione Eeclesim qttmsemper cjignitfilios suos in tcgenerdtione spititus el aqum. Quod
Ecclesia in ottusuo in aposlolis et marltjribusdecorata esi. Qttod in sacerdolali officioel eleemosynarum dis-
tribulione ornatur Ecclesia. De malerna benignitale Ecclesim Quod Ecclesia ad candotem comp'e!ionis stice
nondum perfecia circa tempus filii petditionis ad petfectum perducetur.Quomodo Ecclesia fitio» suos iupu-
tilate devotissime oJferl.Quod Ecclesnun iiulla perversitas diabolictv artisobscurarepolesl.Quod secretn Ec-
elesimhumanits intelleciusad plenutn inlued non ralet. De virginitate Marim. De dilalalione sacrnmenlorum
vermTrinitalit. Quodcuiqtte fidetium adesl ministerium ongelorum. De iis qui in fide sancim Triniiatis n ma-
tre Ecclesia regenerantur ipsa integra petmanente. Similitudo de batsamo el onycino et carbunculo. Quod
beatissima Ttinitas inbaptismo,ap'etio caslobaptizatis apparet:effiis nigredinem peccalorum abstrahens sini.
gulos candida veste induit. De querimonia Ecclesim tuper errore filiorum. Quod duo signa tradita tunt
hominibtit ad defendendum te. Simititudo dejttvene. Quare Adm non erat danda duplex lex. Quod ad-
monitio sancti Spirilus apparens, minabatur aniiquo serpemi in Noe, cltcumcisio petcussil eum in ma-
xilla in Abtaham, Ecclesia tigavit eum. De ttibus alis quid significent. Quod matculi qui in tempore.cir-
circumcisionis circumcisi non sunt, transgressores tegis fueritnl. Sicut in creatione Adm tres cousm dc
signatm sttnt,ita eliam ires causm sunt in tiro in procreondis filiis. Quod mulier in amore Dei obser-
vans virginitiitem suam Vdldeotnotut a Deo. Quod vir recttsons matrimonii eonsortium in amore Dei,
consors Fitii Dei efficitur. Verba Isaiw prophetm. Quod casus Adm clausii homini cmlum, qnm clausura
duravit usqtte ad tilium Dei. Verba Evungelii. Verba exhorlantis Dei. Quod in circumcisione Abrahm
membrum unum, in bapiimo aulem Christi omnia membra circumcidtinlur. Verba Evangelii. Quod omtii
tempore et omni mtate omnem sexum, scilicet masculum el [eminain in baptismo pie Deus suscipit. Quod
ires in honore sanctm Trinilatis adesse debenl baptizando, videlicet sacerdos et duo qui pro illo fidcm
tpondeani, et isti eidem baptizalo curnali copula non coinmisceantur. Comparalio de infame. Quod ontnia
peccaia in bariismo remittuniur. Quod quamvis tacerdos peccator sit, lamen officium baptismi Deus ab
eo suscipit. Simititudo de divite. In necessitate si sacerdos non adesl, conccditur cuilibet fideli homini
baplizare servala forma baplismi.

Posl bxc vidi quasi mtiliebrem iraagincm prucera B quasi pisces in aqua repenles el venlrem iranginis
magnitudine instar magnx civitalis habcniein ca- in foraminibus (quibus ingredi volcntibus aperia
put miro ornalu coronalum , el brachia de quibus pntcbal) intraiites. Al illa ingemuii sursinn eos at-
splendor velut manicx propeddebanl a ccelo ad trahens qui et ore ejus exieruni, ipsa lamen inlegia
icrram usque radians.Venler aulera ejus in modiim perrannente. El ecce illa serena lux el in ipsa spe-
retis mtilia foramina habeniis, per qux plurima ho- cies homitiis lola, rutilanle Igi:e flagrans, secunJiini
minum uiuliimdo subil; crura vero et peries non visionem quam prius videram itertim niihi apparuit,
habebal, seri taniiini super ventrein suura ante nl- et singulis corttin nigerrimam culem abstraheus cl
lare quod est anlc oculos Dei slabat ipstitn expansis extra viam culcs illas projiciens singulos illorum
manibtis circumplexa, oculis aiitem stiis per omne candidissima vcslc induit, ac eis cl i issimam lutcm
ccelum actiiissime iniendebat. At iiulla vestimenia apcruil, singulis.eorum diccns : Exue velustatera
ejus consirierare poteram , nisi quori tota luciriis- jnjuslitix , el induc novilatem sanctilatis , rescraia .
sima clarilate fulgcns, mullo splendore circumfusa est eiiini libi janua hxreditaiis lux. Considera ergo
fiier.it, in peclore ejtts vclut attrora rubeo fulgore qnomodo doclus sis, ui ognoscas palrein tuuui ;
niicanle ubi eliam multimodo gencre musicnrum quem confesstis es. Ego suscepi le et lu con-
atidivi de ipsa boc canticum qunsi aurora valde C fesais es me. Ntttic ergo respice riuas setni as,
i utitans decanlari. El imago illa expandit splenriorem unam ad oricntem , el alleram ad aqiiiloiteni. Si
sciim velut vestimenttini dicens : Me oportet co:i- igilttr interioribus oculis luis diligenter inspexeiis
cipere ct parere. El mox occttnil ei ul fulgtir inul- me ut in fide docius cs, suscipiam ic in regno meo.
tiittrio atigelornm gradus ef sedcs ii) ca hoiriinibus Et si nie pcrlecie dilexeris, faciam quodcunqiie
facieniiiiin, per quos ipsa imago absolvetida -erat. peticris. Si autem ine despexeris, te a nie aver-
Deitide vidi nigros infantes juxla lerrani in aere tens ei reiro respiciens, nec me scire aul intelli-
453 S. HILDEGARDIS 456
gere volens, te sordidum in peccatis aJ purara A sifc in perfecto anitno suo dicentes : Hxc ncn cst
pconilentiam revocantem si lu ad diabolmn recurris subslantia mea , sed ejus qui creavit me, quia huc
quasi paler luus ille sit: lunc suscipiet le uerdiiio, optis a Deo inspiralum: ante oculos ejas reprxsen-
quia secundum opera lua juriicaberis, quoniam tatur in coelo cum in ctillura Ecclesix , per lideles
cmn bonum dederim libi, cognoscere me noluisti. hoinines perftcilur in lerra. Quod autem venler ejus
Infanles autem qui ventrem iinugiiiis subierant, in cst in inodum relis niulta foramina habeuiis pcr
sptendore qui eam circunifurierat arabulabani. Et qux piurima bominum multiludo subil: hoc est ma-
illa benignissime eos inluens , trisli voco dicebai : terna bcnignilas ipsius qttx ad capiiiram fideliiim
lsti filii mei rursum reverlentur in puiverem; nittl- aniinarum aperta esl in muliiplici celsitudine vir-
los laracn conripio et parioqui rae maireni siiain tuttiin in quibus credeutes popnli per fidem verx
diversis concussionibus faligant et oppriraunt me creduliiatis devote conversantur. Sed is qui reto
inipugnantes hxreticis el schismaticis ac sibi inuti- suum projecit in capliirain piscium esl Filitis meus
libus prxliis, in rapinis el honiicitliis, in atlulteriis sponsus dilectx Ecclesix sux, quam in sanguine stto
et fornicaiionibus, atque in multis aliis htijusmodi sibi ad reparanrium casum perriiti hominis despon-
simiiihus erroribus. Sed plurimi ex isiis resurgunl savit. Qux nondura crura aut pedes habet, quia ad
in veram pceiiiieniiam ad vilani xlcrnam, el plu- B forlitudinem constituiionis sux neque ad smninuin
rimi cariunt in fallaci obduratioue ad njorteui se- nitorem coraplelionis sux dedttcia esl, quoiiiara
cunJ.iin. Et iteiiim audivi vocem tle coclo dicenteni circa tempus fllii perditiouis qui inundo errorem
niihi: Plcna constriictio viveiiliiiiii aiiiiuarom qua iuriucel, ignitam el sanguinolentam cruriel-ssirax
consiruitur in ecelis vivis ex lapidibtts ornata im- perversilalis angusiiara copiosissime in inemhris
meiiso decore viriiilum in flliis sois qtios cprapl.:- suis palielur, pet? quam calaraiiatem sartguincis
Ctilur lanqu,iin capacissima civitas: plurimam lur- vulneribns ad perfecluui deducta : propere curret in
banv populorttm el ul laiissimum rele maximam coelesteiii Jerusaletn, el cum in saiiguine Friii mei
rouliitudinem piscittm in supcrnis virltiiibus deccn- nova nupla suaviter orla sit, ipsa hoc ardore viiam
lissime floret secundum quod in nomioe Christiano1 in plenitudine gaudii soholis sux inlrabil. Sed lau-
viget opusfldeliiini hominum. lum supcr ventrem suum tinte aliare quod est ante
Uode quod nunc videsquasl muliebrem imagiticin oculos Dei stabat ipsuui expausis manibus i-ircum-
procera magnitudinc inslar inagnx rivitaiis, desi- pleclens; quoniam ipsa seniper prxgnans alque
gnat sponsam Friii mei qux seropcr gignil lilios' fiiios suos in vera ablutionc procreans esl eos de-
in regcneralione spiritus et aqux , cum eam fortis- _ votissime per putissimas oraliones sanclprum Deo
siinus prelialor posueril in latitudinem virlutum offerens. El per saavissimum odorem riiscretionis
comprohendere et perflccre plurimam turbam in occuliartnn ei manifcstarum virtutum qux profe-
clectis suis et est instar mrris magnx, quoniam1 runlur in inlcntione oculorum nientis, abjecta
niillus liosiis eani prxvalel exptigiiare , conlraria 1 oinni fictione siinulcuionis el appetittt humance lau-
impugnalione a se iiifidelilaiem expellentem et se dis; ut ihiis purgatur abomni itijuria contrarii fclu-
fideliter expanjlenlem : quod in raorlali sxculo se- ris qux quidem bona operalio, conspectui Dei
cundum hoc inteliigilur quod unusquisque fidelium suavissiiniiin sacrificium esl; in quo nova sponsa
prxbel exeniplura proxiuio suo, per qtiod ipsi plu- frequenier laborat IPto desiderio in opere fructuo-
rimas virlutes operanttir in cculesiibus. Sod cuin sarum virlulum adicceleslia anticlans, atqite trice-
unusquisque juslorum perveneril ad Giios lucis, , siuvo et sexagesimo et centesimo fructu excelsam
tunc in ipsis apparcbil opus bontim qttod operalii turrim supernoruin murorura xdificans.
snnl, quod in morlalitale lerreni ptiheris coguoscii Uude et oculie suis per oinne ccelum aculissime
nop polest, quoiiiam bic in ttmbra. inquieludinisi inteudit, quia inteationem siiam quara in coslesti-
obsciiraluiii est. El liabet capul rairo ortialu coro-• bus dcvolissime hahei, nulla perversilas obscurara
nciutu; qttia ipsa in orlu suo cum in sanguinc Aguii Q p poiesl, nec ulla persuasio diabolicx fraudis, nec er-
snscilata esl, deccnler in aposlolis el mariyiibus i ror prxvaricantis populi, uec diffusx in diversis
decorala esl vera tlespqnsatione desponsala Filioi terris concussiones ubi iusani honiines in incredn-
mco, quoniam in cruore ejus se Urieliier exslruxit 1 lilate fttroris stti crudeliter se discerpuni. Sed quod
iii flrielemxJificationem sanclarum anitnarum. Qua- nulU vestiinenta ejus considerare poles, hoc esl
propler el brachia habel de quibus spleudor velul quod secrela illius, Iitiiuaiius intellectus in infirmi-
inanicx descendit a ccelo ad terram usque radians ;; late fragilitatis sux gravatus, ad perfeclum intueri
quas est operaiio forliluriinis in sacerdotibus quii non valet, nisi quod loia lucidissima claritale
in purilate cordis el manutim iu sacraineiiio cor-. fulgens, mulio splenriore circnmfusa esl; quoniam
po.rrs et sanguinis Sulvaluris sui, sacrosanclum verus sol clarissima inspiralione Spiritus saucti et
saciificium super snticiura allare in virtule bono- deceiiiissimo ornatu virlulum eara undique perfu-
rum operum offerunl, qtiod est clarissitnum opusi riil. In peclore ejus veiul aurora rubeo fulgore
misericordiam facientibus qui in lnrgilate scnipcr mitanic , qtiia in corriihus fidelium integrilas hca-
omni doiori adjttloriuin impenduni, miiissiinoi lissiiux Virginis Filiutn Dei generantis ardenlissima
corde eleemosynani in puupcres dislribucntcs, el dpvotioiicfulget, tibi etiaui mulilinodo genero mit»
457 SCIVIAS. — LIB. II, VISIO III. 483
Mcorum audis de ipsa hoc canlicum quasi aurora \t sttnsiones multorum houvinum oppugnalur; scd
valde rulilans decantari ; quoniam omnis vox t-re- tamen ipsa per oraiiones suas quas fundil ad Do-
ricvilium (il inleHecliii tito infiinditur virginitatem niinum, a tcntationibus illorum strenue liberatiir
illius illibatx virginis tota inlentione in Ecclesia conservans benigtiitaterii suam. Ita etiam Ecclcsia
ainptecti riebel. Quod vero eadem imago expandit fepttgnabat ncquisstmis. rorruploribus qui sunt
splendorem suum vclut veslimentum dicens quod errores bxrelicoriim, scilicet lam malorum Cbri-
oporieat ipsani concipere et parere : lioc est quod slianorum quam Jurixorum el aliorum infiJeli-.im
in Ecclesia dilatalur sacramentum confessionis qni cam infestant, virginitalem ejus qux fidcs ca-
verx irinitatis , quia amiclus ipsius est in prote- tholioa est, corrttmperc volenles, ipsa tamen eis
ctionc fidelium populorum, per quos ipsa cousurget viriliter resistente, ne corrumpatur, quia semper
in xdificaliunem viventium lapidum in fonle puris- virgo fuit el esl et pcrmanebit, vera fide, id est
simi lavacri dealbalorum , sicut ct ipsa confitetnr materia virginitalis ejus conlra oninem crrorcm
neccssead salvationem ttl concipiat filios in benc- integra pcmianciite; ul el honor caslx virginis in
riictione , et tit parial eos in ahlutione per regene- materia pudoris corporis ejus contra omnem tn-
rationcm spiriiiis el aqux. Quapropler et mox ac- clnra libidinis incorriipius perseverat. Unrie ct
currit ei ut ftilgur muliitudo angelorum gradus el B ' Ecclesia omiiiiini Christianorum' virginea mater est;
scdes in ea hominibus facientium pcr quos eadem quoniam in secreto Spiiiius sancli eos concipil ct
imago pcrficienda csl; quia cuique crcdenli bomini parit, illos Deo offeretts, iia quod el lilii Dei vo-
adest metiiendura et diligendum mitiisleritim bea- cantur. El ut beatissimam matrem Spirilus sancttis
torum spirituam ascensus per lidem el reposiiiones obumbravit, ita quod sine dolore rnirabililer Fi-
per summam qttietem illis fldelibus prcpparantiiim lium Dci conccpit ct pcperit et lamen virgo pcr-
in quibus ipsa fclix.mater Ecclesia ad decorem sui mansit; sic ei Ecclesiam felicem matrein credenliiim
pcrduccnda cognoscitur, Spirit-us sancttts iltustrat, et sine ulia corruptionc
Sed et deinde vides*nigros infanies juxla lcrram simplicitcr filios concipit et parii, et virgo pcrjti-
iu aere quasi pisces in nqtia rcpentes el venlrem ral. Qtiid hoc? Ul balsamtim ex aibore sudat, ct
imaginis in foraminibns (quibus ingredi volenlibus ul forlissimx meriicinx cx onychino vase qux iu
aperla patel) intrantcs ; qttx est nigredo stultorum eo Jalent ematiant, et til clarissimus splendorcx
iioiiiinum qui nondnm abluti stinl in Javacro carbuciculo absque omni impeditnento se diffun-
salvationis, sed ipsi terrena diligent.es, el in eis dit; sic Filius Dci sinc omni obstaculo corruplio-
ubique discurrentes atque habitalioncm sttain nis ex virginc iiattis esl,. et sic etiam Ecclesia
in cPrum instabililate ponentes, ad inatreni C sponsa ejus alisqiteoinni inquinalione erroris filios
sanclilatis tandctn pervetiiunt , el digniialeul soos generat; virgo Kitr.cn in inlegritate fidei per-
secrelorum ejus intucnles bcnediclionein ip- maiicns.
sius suscipiunt, per quam dinbolo abstrahiinlur Quori autem viries, quomodo illa splendida lux,
ac Deo redduntur sacram consliiutionem ecclesias- et in ipsa specics homiuis iola rutilanle igne fla-
iici ordiuis in qua fidelis homo ad 'salvationem grans, secundunt visionera quam prius videras ile-
bcalificari debel subcunies , ciim in semeiipsis ruiii libi apparcl; hoc cst quodvcra trinilas in vcra
dicunt Credo in Deum, el reliqua ad bcatarn linitaie, scilicet lucidissiinus Pater, et in Patre
(iriem speclauiia. Uitde ei iila ingemuit sursum dulcissimus Filius cjus qui ante.lcmpora secunduni
cos attrabeiis, qtti ex ore cjus exeunt, ipsa laincn diviniiatem in Patrc manens, sed in lempore se-
integra permanenle ; quoniani bxc beata maler cundutn carnem de Spirilu sancto conceptus el de
intima suspiria trahil quanrio hapiisma ctim cha- virginenalus ul in verissimavisione tibi prccmon-
rismaie in sanctificalione Spirilus sancli consccra- slratum est, nunceiiamad confirinaiionem fidei libi
ttir, ut homo in vera circuracisionc spirittts cl rfslendilur, quoniatn e.idem beata Irinilas in sancto
aqux iuiiovetur, hunc iu niodum sursum suniinx j3 j baplismo baplizatis apcrto CQJOnpparel: ul fide-
'
Jicaliiudini qux capul oniniun: csl CiTerendus,qtto* lis homo hanc fidem suscipial, quoraodo unutn
mcnibro Cbrisii facto , cutn per invocalionetn Deum in vera trinilale colal, qux etiam in primo
tandce Triuilalis quasi per os beatx Marix ad sacrainciiio bapiismalis veracitcr apparuit. Et sin-
salvaiioncm regeneratur; nttllnm Ixsionem eadem gtilis eorum inlegerriinam culein abstraliens ac
maler paliittr, quia ipsa in xternum permanebil exlra viam cutcs projiciens, singulos illorum can-
in inlegrilale virginilatis sux, qux fides catbolica didissiraa veste induit ac eis splendidissimam lu-
cst, qiioniam ipsa nata cst in sanguine veri agni cem aperil singulis eorum verba bealx admonitio-
sponsi sui; qui sine ulla corruptione iniegritalis ex nis proferens; quia divina polestas corda hominuin
integerrima virgine natus csl. Sic et ipsa sponsa aspiciens, in lavacro baptismi infidelilalem scele-
iutegra pernianebii, ila qitod nulltim scbisma eam rtttn suorum misericorditer aufert, alque scelera
corrurapcre poterii. Sxpe latnen a perversis ho- illa exlra viam qui Clirislus est abjicit, qOoniam
iiiinibus faliganda, scd per aJjulorium sponsi sui non mors inChristo sed vila per puram confessio-
semper fortissirae se tuettir ut virgo qux sxpe in nem ct per ablutionem peccalorum in ipso csl;
couciipisceutiis carnis per riiabolicam arlem el per- cum per ipsum quisque Gdelis candore snlutis in-
PITUOL. CXCVII. 15
459 S. HILDEGARDIS 4C0
duunltir, et cum illi per eum claiitas beatx hxre- A gentis hum.tnum perire preperavil : ubistiperdi-
diiaiis de qua primus homo expulsus esl aperitttr, itivium arcam erexit, quoniara ante sxcula prx-
ipse scilicel admonetur pcr verba veritatis, ut vidit quori posl illuri iniqiiura genus quod se letcr-
deponat veterera constteludinem iniquitatis, el nt rima iniqtiilate pollueral, nova soboles exsurgere
'assumat novum donura gratix ad salvationem. debuit. Nanv posl iransilum Adx, genus ipsitts
Sed quod infantes.qui ventrem imaginis subierant ignorans qiiod ogo| Deus sum, errabal, dicens?
in splenriore qui eam circumfuderat ambulaiil: Quis esl Deus ? Quis est Deus? El tunc oriebatur
.boc esl quod ii quortim maler felix Ecclesia per in illis omne malutn : iia qgod inler cos antiqiius
fonlem sacri bapiismalis exislil; in lege divina serpens soluta poiestate cucurrit, suadens illis ut
qua eadem mater illustrata et oritata eos instruxit omnem voluntalem ejns explerent. Ipse enim lunc
permanere atque eam conservare dcbent, ne si a vinculo Iigaturx solutus erat: ita quod ei ante
eam infideliier abjecerit ; rursum peccaiis a qui- diluvium non minatis adversabatur admonitio Spi-
bns mundati eranl Snquinenlur. Unde etiam illa ritus saticti, ut illi adversalus sum in Noe, in quo
benignissime eos inluens tristi voce dicit, quod nova soboles exorla esl: cum populum meum ta-
illi filii sui rursum revertenlur in pulverera ; quia Iiler efudivi quod erudilionis iilius nou polerit
eadem beaia mater illos inleriori dileclione 'diii- B oblivisci. Nam admonilio Spiritus sancti, pritnuin
gens ac eis ex inlimis visceribus condolens, con- illi In Noe minala eslj poslea aulem circumchjio
queritur quod ipsi quos in lavacro regenerationis in maxillam percossil eum, in Abraham; deinric
geriuit, miindos videlicet in cceleslibus effectos, vero Ecclesia Iigavil in novissirao lempore usqne
ilerum lerrenis causis iiihiaules in peccalis sor- dum pertranseal mundus in uliinio die. Sed ego
descani..Quomod.o? Quia niulti fidena exierius per- permisi diabolura ppleslalcin suam anle diluvium
cipientcs : interius eam diversis yiiiis impugnanl, exercere in mundo, propter antiquum certamen
roagis. viam erroris quam viam veritaiis. gra- quo devicii Adam dpnec ventrem suum cadavere
tlieiiles, ex quibus tamen plurimi a falsitale resi- omiiis iiiiquilatis iniplevit; ;el boc ideo perniisi,
piscunl, plurinii.etiamin iniquilate permanenl; ut quia jusium est judicium meum. Unde etiam ego
el illa mater verhis suis qux supra adducta sunt, suscilavi aquas diluvii, et pcccalorcs occirii, re-
dcmonstrat. servans in mysterio meo Noe, quem iriem Salanas
Nam duo signa legis signatorum tradita noscun- esspoliare non potuit, qiiotiiara in voluntaie mea
liir honiiuihus, scilicet circumcisio in aniiquis super diluviuni erai. El ego designavi in diluvio
palribus, et baplismus in novis doctoribus, per f, reclissimum germcn, videlicet Filium meum novo
qux ingrali sunl.homines ul bos,jugo suo;qtto- sxculo prxiiuiitians euni, qui silenler veniens iit
jiiara ,quamvis ille stimulo corriperetur, curruura inunduni, sanctam Trinitatem inanifestavil veracis-
laraen sulcum iriduceretsi jugo non esset alligalus. sime colendara. Quomodo ?
Simili roodo non incederent bomines.per vias Tresalasostendil qux saticiaiiiTriiiitatenisigiiin-
nteas, si non essenl ligati jugo signorum suorum. cant: ubi ttt Synagpga me negabis, el ubi alicnus
Hoc lale est velut si juvenis aliquis jncerierel via pppulus me suscipiet, ubi et Xu, o Abrabain, nia-
aliqua, et pater ejiis ei dieeret: Ambula recto ili- guificaberis. .0 Abruliam., lu cs circnmrialiis cir-
nere, et latnen non daret illi gladium nec alia cumcisione, lu es nt nmro srptus Veteri Testa-
beliicesa arraa, quibus si occurreret periculuni.se menlo, lu es oniajtis aurora solis Ecclesix. Ego
deferidcrei. Quid lunc ? Nudus fugeret: nec aude- libi et generi tuo dcdi circuracisioncm usquc ad
rel nec possel se dcfendere a periculo sihi occur- Filium tueum.qui aperte pcccaia horoinuin rcmisit,
rente, el etitn a via sua impedire volenle, sed et ubi carnalis circumcisio vctefis pra-j)tiiii ceci-
absconderet se, quia signalusnon esset lerribili dit : cum fons baplismi in sanctificaiioiie lavacri
armatura, per.quam se defcnriere deberet. Sic filii mei veraciter ebullivil. Scd qtti in tcinpore
esset pppulus oieus nudussi non esset baptizalus, D circiinicisiouis ,ex" genere tuo circumcisi nou sunt
jjiide lerfibilis appnrel ininiicis suis qui eum cum .sccunduni leiiipus quod eis osiensuin esl, sive
tilirismate baplinialis sjgnalum videnl, pcr quod iuiiioris sive roajoris cclatis esseni, jpacluinfoederis
slgnum etiain fortUer illis repugnai, qui eum de- mei lcansgressi siiiit, prxler miilieres quibtis cir-
struere volunt, sive humana turha sive acies sit cumcisio iion est injuncia ; nam nmlier .non est
diabolica. Sed Adx non erat dandaduplex lex. circutticidenda, qtiia. maternuni laberiiacitluui JaXet
Quoniodp ? Ego dedi ei legem in arbore, cura ine in corpore-ejus, nec langi potest taclu exteriovf.
videfet in iniiocenlia cordis; ipse auietn conlem- et quoniain ipsa est sub poieslate viri, ut servus
sit me callido serpenti consentiens, quod ita no- stib domiHO suo. Nam vir ties causas habet in
xiunafuit ut nuuquam inorlalis octtlis nie videre Ppere sno, id esl conctipisccnliam, fortitudinem et
posslt qiiandiu in hoc Iraiisitorio sxcido ni.inet. sttidiuii). Conciipiscenlia aulein incendit forlitudi-
Sed quia Adam prxceptilin raeuni trangressus esl., nem, untle in ulroque esl sluriium laboris et ar-
sine lcge cum genere stio fuif, usque ad teinpus deitlis volunlaiis ipsorum. Hoc tale csl ul in crea-
illjiJ quoJ iiobililalem Filii tnei prxiiunliavil. AJ- tione Adx tres causx designatx sunt; quia volun-
tvioniiio auteiivSpirilus saucli in INocapparuil cura las Dei inipoleslate formavit honiinein, el hoc iu
4G1 SCIVIAS. — LIB. II, VISIO III. 432
Uiagna pieiale complevit, cum ipse hominem ad A eo aboleretur. Qttid hoc? Amarissimum prxpulium
imaginem ctsimilitudiiicin stiam fecil. In volunia- esl crimen transgressionis Arix quod Filius meus
leaulem Dei, nota viri conciipiscenliam;'cl iri po- absliilit; cum ipse fontem salulis ingressus Chri-
lestate Dei, viri fortitudinem, alque in pieiate vo- siianam cobortcm nobilissime deriicavit, ut serpens
luniatis ac potestulis Dei, sttiditim conciipiscenihe aniiqiius, qui boniinem deceperat, in illo lavacro
et fortiludinisviri. Hoc modo perviruin procreatur mergerelur. Qtiomorio? Filitts conJitioni patris sui
genus humantim ex muliere; quia et Deus fecil respondel; necnon el hxreditatcm ejtts relinet.
hominem de limo terrx, qtioniam ut terra in vir- Quiri hoc? Gentis Adceiransgrcssione illius rie loco
tute germinis fructuitm agrorum est, ila et mulier aniceiiilatis expulsum est, el in baptismo salvatior.is
in humore parltis ad pariendiim filios posila est. per Filitnn meuni ari vitam revocaiuin est. Quo-
Quid hoc? Mulier habet tempus revelationis hu- niorio?Ipse super incredulos qui prxceptis meis
moris qui iif ipsa est, ei qui se humida virlule eum rcpugnavcriint vocem benedictionis deriit; ila qttod
calore in ea riiffunriit : alioqtii volunlarie virum exterriti veniam in spirilu contriiionis peterent, ut
non susciperet, seri deriignanrio eiim volunlati Isaias servus meus secundura faoc quod a me ac-
illius non consentirel, nec filios prpcrenret. Nam cepit protesialur, dicens : Et venient ad te curvi
si virlulein bumoris in calore non haberel, infru- filii eorum qui humiliaverunt te, et ctdorabunt
ctuosa maneret: sicut arida terra qux se non vestigia pedum luorum omnes qui delrahebanl tibi
flectit ad ullum usura fructuositalis. Sed ei illa (/id.Lx). Quid hoc? 0 lu qtti es superna pax et
virlus humoris non semper in calore incendium purissiinus sol, per le ebulliet vivens radix qttx
arrioris concupiscenlix in muliere habet, nisi ipsa esi regeneralio spiridts et aqux, ctim illi solerter
prius lacta a viro, agnoscat ardenlem concu- venient ad agniiionem luam qui in spurcitia nefatt-
piscentix fervorem : quia in illa non esl lam fortis dissimx immundilix sub gravissima inalediclione
et tam fervens conciipiscenlia sicut in virq». qui proslrali erani, quoniara ipsi hoc modo quasi curvi
fortis est tanquam leo ad oancupiscenliam operis vix tandem ad verilatein el ad jusiitiam surgcnt.
liliorutn; ita quori ipse habeal forliltidiiiem con- Quomodo? Ipsi maternain dulcedinem ver» fidci
eiipiscenlix ac nperis, nnilicie tanluni boc nego- sugent, eam visibiliter videndor nescientes; sed
tiniii habente quori subjacet imperio voluiilalis lanttim illam fideliter credendo rapienles. Et qui
illius, quoniam ipsa occupala esl in procrealione sunlilli? Videlicet qui in materia peccali de his
natorum, usqueduni eos proritical in mutidum. orli, te in ardenti charilate nunquarii viderunl; sed
Qux duni desiderat Filium nieum, in amore ejus ^ qui te crudeliter opprimendo pertinaciler afflixe-
ctipicns observare virgiuitalem suam : valde or- runt, quasi lu illorum non dorainareris: le in bono
natur in llialamo ipsius, quomani coniemnit ardo- sensu dulcissime aroaverunt. Et adeocum veram fi-
rein quein pro charilale illius suslinel: nolens dem secuti fuerini, velut regera apprehendenl ie, et
riissolvi iiicenriio arrienlis libiriinis, perseverans in tanquam Domincim adorabunt te, alque festinantcr
piiriicitia,quia cainalem virttm in spiriluali de- current sequentes sanctissiraaitinera lua qux eis
sponsatione despicil; loto riesiderio anhelans post prxcepisti iia ut semper elevalis manibus in te as-
Filiuni incum, recordationem viri carnalis abjiciens. piciant atqtie in bonis operibus ad le semper vigi-
0 charissima gcrriiina, et o dulciores et suaviores lenl, in firie, scilicet te vidcre txdiura uon capien-
llnres super omnia aroinata : ubi raollis et fragilis les," et hoc oinnes illi facicnt; qui prius Stnpudice
jiaiuru quasi auroru ari riesponsationein Filii mci el irrcverenter te tlilariiaverunt, et qui in oriio ac
consurgil, casta riilcctioue valrie eun amans, illa in invidia se a te diviserunt, cura tunc iit speculo
ei sponsa, el ipse illi sponsus, cura hoc genus virgi- ttdei arrienier te amplexerunl. Quid hoc?
nuiri valrie riiligil eum in superno regno insignibus Naiti casus Arix clausit coeluni in inriignaiione
ornaineiilfs adornandum.-SetJ quid ntinc ? mea, cum homo me sprevlt, et callidum serpente
Cuin eiiam lorliiudo viri recusat dttcere ceu- D audivii. Undc el ipsi clausa esl omnis gloria para-
sorlimn iiiairiiiioiiii, itu quori vir propter ainoreni disi. Qux clausura durarit lisqtie ad claritudinis
Filii mei secoercel in vivida natura sua. cuin floret mex Filiuin, qui iu volunlate niea fluenierii Jorda-
itt germine lilioruin; ipse laineu constringens mem- nem inlrayit; ubi et vox mca clarc intonuii cum
ora sua ne exerceant conctipiscentiam carnis sux, dicerem, quia ipse cssel Filius meus dilectus, in quo
hoc niibi valde amabile est quia scilieel vir hoc niibi bene complacuissem; quoniam hoc volui, ul in
modo vincit se ipsum. Unde et ego faciam euin fiue temporum redimerem hominein perFiliutn meum
consorlem Filii mei; el ponain eum sercnissiinuni milii inriissolubili amoris vinculo ita adlixrenlem,
speculura ante facLeui ejus, quia forliter restiiit ut favus inelli adnxret, quem eliara idcirco mihi in
diabolo; qui sibi humanum genus per inurielilatem fontem; nie fontein aqux vivx designantem, ut et
nequissimx sordis attraxcrat. Dc cujus laqueo ut ipse fons salutis, aniroas illas de xterna niorto
eriperetur, Filiutn raeuin misi in inunduin, nalura resuscilarei, quibus in aqua per Spirilum saiictunt
ex dulcissima virgine sine oinni niacula peccati, rcniissio peccatorum darelur. Quapropter el ibi
afferenlem fooletn salvationis, quem ipse innocens Spirilus sanctus npparuit, quia fidciibus per eum
agnus sacravit, ul prxpuliuin veteris crirainis in remissio pcccatoruin fit, ubi ob mysticttm secretutii
4<53 S. HILDEGARDIS 4C4
unigenilum nieuin Spiritus sancius in specic co- A j Unde quisquis salvari riesiJeral in purgaiione cri-
lttnjbx-osiendit qtix simplicis et sinceri nioris est, minura suorum, regenerari non rccuset.
quoniam et Spirilus sanclus in simplicitate el in Nam, ego dedi masculis generis Abrabx circum-
bonitale oronium bonorum indeficiens juslitia cst. cisionem membri uiiius, sed in Filio meo prxcepi,
Et hoc decebai, quia Filius metts sine ulla niacitla viiis ac niulieribus cunciorum populorum circum-
criminisex virgine naius est, ul etiam bomo qui cisionem omiiium membrorum suorum. Quomodo''
curapeccaio deviro et muliere nascitur sine pec- Circumcisio baptismi orla esl in baptismo Filii niei
cato splendide et gloriose renasceretur, sicut ipse qux et duratura est usque in novissimum diem; et
Filius meus inEvangelio ad Nicodemum aii: Amen, posl illum diem, sanclilns ejus in xternilate ma-
amen dico libi, nisi quis renalus fuerit ex aqua el nebit, nec finem accipiei; alque ita qui in lavacro
spirilu, nqhpqtest iniroire in regnum Dei (Joan. m). baptisiiii circtiniciduntur, verissime conservaimn-
Qujd lioc? Conslantissima certitudine et non insfa- lur, si hoe la^-acrura justis operibus fideliler con-
bili ambiguilate dico libi qui natus es ex corru- servaverii)lvqiiia ego homiriem sive inlirinioris sive
plione, quia homo qui orius esl de ardenti COIICU- foriioris xtaiis sil, suscipiara si foedus meura cu-
piscenlix calore et iiivolutus venenosa veste, nisi stodierit, quod niccuia pepigii, scilicet in me cre-
in yero gaudio novce sobolis renascatur ex aqua ^ dcnrio, el in vera Tfiniiate mc confilendo, seu per
sanctilicationis et spirilu illiiminalionis, in lempore se ipstitn seu per alios qui pro eo fiJejtihent, itt
neglectus sui confuiuleiur. Qupmodo? Quia Iiomo infans aut nlutns qtii non loqiiitur, qui verba alieni
velut aqua, cum spiritu vegetationis sux inundat, otis r-xposlurat, et rion deiebocum iu xlemum; ut
qupniam ul aqtta sorries emundat, et.ut spiritus illum qni fonlem hunc cum opere JiJci rccipere rc-
inaniinaia viviftcat (nisi in vera generatione pur- ciisaveiit, qucmadiiiorium in doctrina EvangeliiFilii
gelur) non poterit per iulroilum satvationis lixres mei scriptum esl: Qui crediderii et bapiizalus ftterit
rcgni Crealoris sui fieri, quia in peccalo primi pa- salvili eril, qui veio non crediderit condcmnabilur
reniis querii diabolus fraudulenler decepit obligatus (Marc. xvt). Qaid hojc?IJle homo qui per suam scieu-
esl. Quomodo? Quoniam ul fur qui nobilissiinant et tiam, qux interior oculus est, isiud viriet quod ex-
preliosissimam pecuniam regis furaittr, furlive sub- leriori vistii absconsum cst, cl in hoc non dubilal,
inlrat, sic iortuosa conceptio in ingluvie suggesta a bic certissirae credjl, et hxc firies cst. Nam qttod
diabolo subdole irrepsit, ila quod ipse dileciissknam bomo exierius ccmit, hoc el exterius novit, el quod
gemmani sanctx innocenlix et castitatis in quibus iiiterius videl, hoc et interius considerat. Ueo curo
Spiriius sanclus habitat nequiler abstraxil. Unde Q scientia hominis pcr specitlum viix arJenier percipit
nuncin sanctificalione ablutionis emuiidanda est. iticomprehensibilem divinitalem quam exterior o.cn-
Nani morliferus calor quem libidp in cumulatione lus aspicere non valci, tunc riesiJeria carnis oppri-
concupiscentix prxvaricalionis prxceptorum ora- iuuntur et alliJuntur ad pctratn. Unrieel spiritusho-
nipolenlis Dei sttccendil, in illo submefgendiis est, minis illius ad veram altittidincm suspiral, lianc re-
qui nunquam mirabiiia sna invidiose absconriii, geiieralionem senlieris, quani Filitis hoiniuis Spiriui
sed ea in incompreliensibili pielale misericorditer sanclo conceptus altulit, qnein iniacta maicr non de
ostendil. Audite ergo Filium in hac consliluiione carne viri sudantis in libidine acccpit; sed de secreio
regeneralionis qux revelalio regni mei est, et di- patris omnium. Qui- suavitcr veniens, purissimum
scitc ab eo ul prxcepta raea complealis. Sic facite. et vivum speculum in aqua oslendil; ila quod honio
Natn hoc inihi accepiura esl, el cavete ue vos an- per illud in regeneraiione vivit. Nam sicut liomo
tiqiius serpens seducal; el non moriemini si bapti- iiasciiurcxcarne.divina polesialein forma Adxillum
smura vieslrum scrvnveritis, ut vobis in nomine crcante; ila Spiritus sanclus recuperaf vilam animx
beatissirax Triniiiilis prxcepluin est. Et quolics; per itiundaliotiemaqtix, cum ipsa spirilum hominis
ceciderkis, snrgite cutn correctione poenilentx . iii se accipit, eum resuscitans ad viiam, ut prius
secundum misericordiara meam de peccatis vesiris., D in unda sanguinis Suscilatus esl; cuin in corporati
0 vos charissiini filii mei, cognoscile bouitatemi vasculo manifestalus esl, itt euiiii forma bominis
Patris veslri; qui vos in semetipso per puram con- lunc sensibiliter forraaiur ciim hoino dicilur : sic
fessionera et per verara veniam de maxilla riiaboli; spirilus horainis aiite oculos Dci tunc in aqua vi-
liberavit, el qui voLfisomiiia bona conlulil, iu qtti- vilicatur, iia quori eutn Deus ari hxreditalem viix
bus laborare debelis, ul ccelesiem Ilierusalein pos- novit. Unde qui sic fonletn saluiis cum foedereju-
s'idealis; quam per fallacem decepiionera perdi- stitix suscipit, viiam in salvatione invenit, quia
distis, quia nemo perdilara hxfediiatem suara re- fideliter credidit; qtii vero crederc non vult, mor-
ciiperare pplest, nisi per sudorem Iaboris sui. Voss tuus est, quoniam spiracula spiritus non habet,
iiniem supernam beaiitudiiiera scilicet excellentis- cum quibus in altiludinein cccli volel: sed lantum
simam hxreditatem veslram, facile non diflicili iege> tangcurio cxcis oculis palpitat, in obuinbrata scien-
recipere poteslis. Nam Spiritus saiicttis, ut prxdi-. tia caruis non vivens, quia vitali riisciplina carel,
ctuin es(, potesiaiem Saianx jn baplismo expellitt quara Deus spiravit in homiiieni, siirsuni conlra
ab homirie, «a-nctificans eum novtim horainem ini voluntatera carnis ascendenlem. Qttapropter iste
la-
regcneralionc, ut perdila gaudia recipcfe valeat. in inorlcm infiduiilalis condeiunubilur, quia
iiio SCIVIAS. — LIB. II, VISIO Hf. 4C0
var.runv satuiis nnn habuil. Ego enim ncc tempus A proferanl, ut ille oa fideli dcvoiiotie ob"atnorem
ncc geniis ab liac salule scparavi, seri hanc voca- cocleslium adimpleat.
linncm omni populo per Filium meum clcnientcr Nam milltis lam gravi pondere peccalorum prc-
instiltri. mitiir, si in nomine sacrosanctx Trinilalis in snn-
Nam, in qnocuttqne tempore labentium borartim, cUim baplisma miltittir quin vere oninia crimina
ciijtiscunqne sexus aut xiatis homo sive masciilus sccleris cjus delenra, sicttl et in infanie cunt in la-
sive femina, infans aul decrepitus : cum in affectu Vncroregeneratioiiis pcrfunditur : veterem culpam
devotipnis ad bapiismum venerit, ego cum pietatis Adx vcraciler abltto. Sed non mireris, homo, quotl
adjulorio suscipiam cum. El non recuso lavacruin in fonle baptismaiis ab omnibus peccatis stiis homo
baptismi infanlis, ttt qttidam falsi deceptores lo- justificaiur, ita quod de ponriere peccalprum suo-
quunlur; qui me lalcm oblalionem ahjicere men- rum in eo clemeniissime alleviattir. Nam iunocens
tiuntur, sicul etiara in Veicri Tcsiamenlo non agniis qui sine ulla macula peccati fontem haplismi
sprevi infanlis circumcisionetn; cum ille eam nec ingressus esi, cum magno sacramento iticnrnnlionis
voce cxpctcret nec voluntale susciperet, quam ta- stix crimina peccaloritm hominttm in baptismnle
men parenles pro ipso compleverunt. Ita cliam iniscricorriiler abstulil. Sed omiiiaaiieiitissiine per-
nunc in nova gratia non abjicio bnptismum infati- B scrtttor, et in hoc sxculo ct in xlcrtiiiaic ubi mors
lis: quamvis ille eum nec loqtiendo, nec consen-~ corporiim non cst, sed omnia aperla. Qttidcsl hoc?
lienrio quxrai, sed lanttun parentibus ejus iri pro Gehenna in operibus moriisprobalur, el vila xterna
eo exscqiieiilibus. in opciibtts qtix pcrtinenl aJ vitam. Qupmodo?
El tameii si ille salulernconsequidesideral, omni Mors pcr niortetn probalur, quin cura homo sino
jure flJelcin promissionein adimplebil, quam illi poeiiiteiilia et sitie raisericorJia Dei (quoniaiii noii
pro eo Spoponderunl, qtti eum nd sacrosanctmn requiril eam) justo Dei judicio iii peccatis mprilur ;
fonlem exbibuerunt, qui ires bomines in honore iiiors cniin in niorie inferi riiscutilur. Vita quoquc
sanclx Trinilalis esse debcnt, sacerdos scilicel qiri probatur per vitain ; jta quod bona opera fulgeni in
ipsum perfundit", elduoqui.pro illo vcrba fidei ctclis, cum vita xlcrtia riQiiiiiiatur illis. Ila eliam
spondent. Qtii attleni hoc modo in lavacro baplis- qui in fonie benedicliouis baptizanttir, in sauclilaic
roatis baplizato conjungunliir ; in carnnli procrca- sanctce regenerationis probnnliir. El cum ibi per
lione ei non conimisce.inliir, qttia in spirtali gene- invocalioncm beneriictionis sacerriolis invocor, au-
ralione ei arihxserunt. In bapiismo enirti Filii mei rcs mex verbis firiei patent, quamvis ille qui ibi
egoPaler inlonui : quod sacerdotem in lavacro be. Q mc invocat, in obligationibus pcccalorum sit. Nam,
nediclionem dantem osiendit, et Spiritus sanclus quamvis sacerdos pcccator sit, lamen ofBciuni ba-
in specie levis" volucris visus est, quod unum in ptisrai ab eo suscipio, si illtiriper invocaiionem no -
simplicitale eordis, ihi hominem bapiizandura allo- minis mei fideliter exerccl. Ipsius autem iniqiiitas
quentem el docenieai ricnuntiui, alque Filius meus condemnabit eum, si in ea sinc poenilenlia perse-
iu cnrne baptiznnrius nrieral; quotl mulercm in veravcrit. Celcbrationem ve.ro baptismi non recuso
suavilate matris aslanlem ob dulcissimam incarna- ab co suscipere, cuni in verbis fiJei me invocave-
tioncm ejusricm Unigetiili declaral. Quid nunc? rit. Quid est hoc? Si aliquis dives horao dispensa-
Sed sicul iufatis iacie et escis ab alio sibi contritis torcra babet; qui niilitibus suis bona sua rccte di-
corporaliter pasciiur, ita eliam doctrintini el in spcnsans, olficium suum fideliler exercel, qui etsi
baplisuiale sibi proposilara fidera ex iutimo corde idera dispensaior de alio opcre suo culpabilis est;
observabil. Quorisi ubera malris sux non stigit, nec lamen dominits suus non dedignatur abeo suscipere
contriias sibi escas suscipit iiicunclaiiler morilur ; ofliciumsuum,dicens forsilan ei: Serve nequarn in
sic eliam si iiulriinenla piissimx malris Ecclesix operc (uo, unde et illum in menle sua indignura
- non accipil, nec verba fideliutn doctorum in ba- habet; oflicium lamen juslitixsux ab eo non dedi-
ptismate proposila reiinel; erudelilaien: moriis 0 gnans accipcre. Sic etiani ego qui pluriraos dispen-
animx non evariit, qtioniara salvationera anitnx ct- salores habeo, a sacerdote qui recte unctus in ofli-
dulcedinem xlerux vilx -rccusavit. El sicul cum cio suo fideliter nianet, quamvis de aliis operibus
idem infans corporalem cibum denlibus sttis molere suis culpanrius sit, non dedignor suscipere sacra-
noii potest, alius ei illuni ad deglutiendum ne 1110 - irienlum meum, de aliis lamen injustis aclibus suis
riatur coiiterit; sic etiatn faciendum esl cutn illu ctiin mihi conlrarium judicans, nec tamen quod
in baptismo vcrba ari confilenrium me non lubel, ineum esl ab eo suscipere conlcranens.
adeninl e'<spirituales atljutores qui ipsi cibum vi- Quod si aliquis baptizandus separalionem anitnx
ix, iri csl catholicam firiemne in laqueo perpetux cl corporis sui adesse putans baptisma quxsierit
iuoriis compreheudantur proponant. Quoinodo? nec sacerdoteni a quo baplizctur habere possil,
Dominus servo suo volunlatem suani vocc prxci • lunc si quis eum per invocalionera irince.majeslaiis
pienlis proponil, el ille eam in limore opere com- perfuderit, baplizatus est. Et remissionem pecca-
plct, ct niater filiara suam in cbarilate docet, ct illa lorttm suorum, gratiamque supernx bealitudinis
verba ejus cutn subjectione perficit; ac siinili raodo pcr hanc perfusionem accipiet, quia in fide callio-
dcbilorcs fidei baptizalo vcrba salulis opporttine lica pctfusus cst, nec hoc (japlisma uiutari potcrit.
407 S.' IIILDEGARDIS m
Sed lantcti in tnvocaiione hac nulla persona ista- A calore viix nec in formalione nec in
excitaiioue
rum trium ineffabilium personarum oiniiienria est, adhxrens visceribus matris
sux, ita eiiara in pe-
quoniam si ibi ulla earum per inlldeliialem invoeari riculo monis sine consotatione Spiriius saneii de-
omittiiur; tunc ibi veritas salutem non operalur, tinentnr; qui nec in menle nec in opere sacramen-
sed potius falsilas deceptionem Iribttil. Undeet ibi l!s Ecclesix
qux mater tolius sanciitatis existit
invocaiio hujus ineffabifis Trinitatis non deeril; puriflcanlur. Hoc audiant et intelliganl omnes po-
qnia etpurissimo baplismati Filii mei Trinitas non pult; qui reguura Dei in regeneralione spirituset
riefuil, sed ibi mirabilia sua mirabililer per semei- aqux intrare volunt, secundum quod eis in sanclis
ipsara declaravit. Quapropter el homines qui sal- Scripluris per donum Spiritus sancti proposilum csl.
vari desideranl, regenerationein vitx ad salvalio- Sed qui vigilanlibus oculis videt ei atteniis autibus
nem pjrcipiant; el hanc percipere non negligant ne audil, hic mysticis verbis meis
qttx de me vivenie
pereant, quia ut abortivuin abjicilur quodperit sirie emanant, osculum amplexioois prxbeat.

VISIO QUARTA

SUMUARIUM. — Quod omnit bdptizatut per unctionem ornari et stabitiri debet. Quod immensael
episcopi
indeficient dtilcetio Spirilut tnncti, dattir in confirmalione. Quod ineffabilis Trinitat in confirmaiione
tnanifesiatur et viridistimis virtutibus declaratur. Quod Ecclesia nnctione Spiritut sancti munita, nun-
qitamin errore perversitalis dejici potest. Verba Moysi de eadem re. Quod baptizati in unclione chritma
tit a ponlifice decoranlttr. Verba libri Regum ad eamdem rem. Quoil baptizatus et non confirmalus
ctarilatem baplismatis habet el otnatum et unetionem tupetiotit doctotik sui non habet. Quod in honote
Spirilus sancli per iolot epitcoposconfirmatio exercenda ett. Qui confirtnandum manibut lenel, in catnati
procrealione ei non conjungalut. Qui post baplitiuum ad diabolum reverlilur, niti pmniiuerit, condemna-
bitur ;'qui dulem baplitmum fideliier tequitur, a Ded tuseipitur, Eccletia pro filiit tuit Deum exotanie.
Tret modi quibut Ecclesia resonat ul tuba. De diversilate baptizalorum muliimoda. Verba Ezechietis
deeodem. .

Et deindevidi velut magnamet rolundam turrim: B habebant, el (araeti corani jmagine Tenie anibula-
loiara iniegrum et candidum lapidem existentem, banl. Sed ex iis qui illttui lurbidum et rubeum ful-
iresque fenestras in stimmiiate sui liabenteni, ex gorein inspiciebiinl, alii in prxfala imagine bene
quibus tanlus fulgor resplendtiit, ut eliain lectuin ornali aiacriler incedebanl; alii ex ipsa serapien-
mrris illius, quod se velut in cavuni erexeral, in les, eam impugiiahanl, et ordinalas consiiliiliones
claritate fulgoris illitis manifesiiiis conspiceretur. ejns evertebaitt, de quibtis quidatn per fruclum
Ipsx aulem fenestrx pulcherrimis smaragdis cir- peenitentix ad ipsaln biimiliter revertebantur; qui-
ctim ornatx erant. Sed et illa lurrisveliit iu medio riam vero pcr coiiteniptum in obdurata elationc
dorsi prxriictx rauliebris imaginis iraposita erat, morlis renianebaiil. El ilerum audivi vocero de
insiar lurris alicujus quxin muro urbis iraponitur; coelomihi riiceniem : Sicut nova sponsa agni post
iia quori illa imago prx forlituriine ejus nullo modo illuslraiionein inunrialionum qux orta esl in sole
cadere poteral. Et infautes illos qui veulrem ima- juslifix, qui mundum sua perfusione sanclificavil,
ginis (ut prxdictum esl) subierant, vidi tnulla cla- iu igneo ardore Spirilus sancii decorata et con-
riiate radiantes; quorum alii in fronte usqtie ad lirmala ad perfeclionein decoris sui cst; ita eiiam
peries ipsorum, vclut aureo colore ornaii erant; alii fldelis homo qui regenerationem in spiritn et aqua
vero clarilatem tanlum habentes, illo colore carebani. percipil, per unctionem superioris doctoris ornari
Fx ipsis iiem atiqui pnrum el lucidum splendorem; et slabiliri debel, ul in omnibus membris suis ad
alii veroquemdam turbidumel rubeura fulgorem ad cflectum beatiluriinis conformatus plcnituriinem
orientem vefgentein inspiciebaut. Sed ex iis qui fructus suinmx juslitix proferens, decorera sui
ipstim purtim et tucidum splendorem considerabant, oritatus perfecte inveniat. Quapropler lurris lixe,
quidam claros oculos et fortes pedes habenles in quani vides, designat flugrationem donorum Spiri-
venlre iliius imaginis fortiler incedebant. Alii auiem lus sancli qnam misii Pater in mundinn proplcr
infirmos oculos et debiles pedes habentes,. huc et amorem filii sui, incendenlcm corda riiscipulorum>
iilnc a venlo propellebanlur. Scri el ipsi baculutn illius in igneis linguis, unde robusliores reddili sunl
niaiiibns tenenles, coram imagine voiilabaiit, ac in nomine sanctx el verx Trinilatis. Sed quod ipsi
eam aiiquando sed lamen lepide feriebaul. Quhlnra anle adventmn ejusdem ignei Spiiittis saricii in
vero serenos nculos scd imbecilles pedes liaDentes, habitaculo sno clausi sedebanl, claustiratn corporis
ante iniaginem illam hac et illac in aere discurre- ipsorum ostendebant, per qiiarri limidi ad loqucn-
bant. Aiii ititetn infirmos ovulos, sed fortes pcrics datn justitiam Dei, et inibecilles ad palicndas poe-
~
Vi9 SCIVIAS. - LIB. H, VISIO IV. WO
nas advcrsariorum eraui. Et quia filiiim meiim in A foriimdine ejus nullo morio cadere poleral; qni.i
carne videranl, ideo clatisis iiiterioribtis octttis suis Spiisilu&saiietus i«. maxima fortittrdino inoarnatio-
illum in carne diligebanl : ila quod tunc non vide- nis illius qui vcrus sponsus Ecclesix exislit, mira-
banl apertam doctrinam quam poslea in munduin bilia stta mirabiliter operalus est, et ecclesiam latn
ffifuderunt,cum in Spirilu saitelo rohustioros eflecii fortem in defensionc munilionis sux ostendil; ul
sttiit. In cujus adventu ila cotifirraaii sunt, ul nul- illa ob eam forlitudiiieni qua ab ignco dono ejus
Lim poenain ahhorrerenl, qnin slrenue tolcrareut nitinila est, nunqtiam in errore ulLius.pcrversitali.-i
ean;. llxc esl enim fortitudo -lurris hujits, per decidere possit; qiiotiiani per stipernam protectio^
qiiatn Ecdesia ita roborala est, qttod nulla insania nem in amore sponsi sui sine macula et sine niga
diabolici furoris superari poterit. Seri quod earavi- semper gaudebit; quia ct idera unigenitus meus tle
des magnara ei rolundani, tolamque iiitegrum ei Spiriiu saticio concepttis, nobililcr sine niacuJa ex
candiditm lapidem exislenlem, boc est quod im- virgine natiis est; queraarimorium ad Mosem locu-
mensa esl dulcedo Spirilus sancti, et volubilis in lus suni: Ecce, inquit, esl loculns apud me; stabis-
g-atia omnes crealuras circuiens ; ila quori nullu que supta: peltam, cumque ttansibil glotia mea,
t-orruptela iu inlegritate pleniludinis jusliiice cam ponam te in (oramine petrm, et prolegel te dexlera
evacuat; quouiam ipsa torrens iier habens, omnes B ] mea, donec y.ettranseam, tollamque manum meam, eL.
riviilos sanclilalis in clarilale forliludiivis illius videbis posteriora mea (Exod. xxxm), Quiri hoc?
emillit, iu qua nunqitam maculosilas ullius sordis Prope esl miracultim; quori implebilur in voluiUatc
iuvcnta est, quia ipse Spiritus sanclus est ardensel mea. Sed tu piiiispugnabis in durilia legaliuiii pr.w
lucens claritas el qux ardentes virtnies fortiler ac- ceplorum, per exieriorem sigjiificationera vim eorura
cendil etnunquam exsliuguetur, ac idco omnes le- ostendens : uhi dulcedineni el levilalein noit inve.
nehrx ab eo fugantur. . . nies qux in Filio meo aperielur. El hxc durilia le-
Qux tres feneslras in summitate sui habet : ex gis quatn in prxcepto meo scribes, lanJiu in duri-
quihus lantus fulgor resplendet, ul etiani lecttim lur- tia lapideoruin cordium stabit, quousqne omttis
ris illius quod se velut in cavum erigil in claritate gloria illa inanifestabitur quxmihi a te etab imita-
fulgoris illius manifestius conspiCialur, quia iiteffa- loribus luis usque ad manifeslaiioneni Filii nici
bilis Tiinitas in effusione donorum exceilenlix Spi- exiiibenda csl. Cumque hoc adiinplelur in lege quam
ritus sancti manifeslatur; itaquodex eadem bea- iiunc scribis, glorificabor, ponauique le in perfo-
lissiina Trinilate lanta claritas justitix per doctri- ralum lapidem. Quomorio? Ego ponam le in duriiia
nam apostolorum eraanat, uieliam exinde forlissima legis cura te in prxcepto meo sttpeream constiiuo ;
virlus divinitatis qux incomprehensibilis in allilu- 'fj te videlicet niagislrum liujus aiiliquilatisnoniinaivs,
dine omnipotentix majestalis sux exislit, homini qttain Filius perforabit: piuseam quam tu in mysli-
mortali crcalurx apertius innolescal; sed taiueii cis verhis exponens, cum eura in opporluno lempore
ka qitanlum flrie credenlis et fidelis hoininU, capi . in mundum raiscro. Et ideo prolegel le fortitudo
possibile dignoscitiir. Utide ipsx fenestrx pulcher- ipsius ; quia ipse acutiora verba quam lu affefei, et
rimis smaragriis circuinornalx sunt; quoniam ipsa clausuram iu Iegaiibus prxceptis aperiel; donec ad
me redeal. Quid hoc? Ipse landiu salutaria vcrba
beaiissiniaTriiiilasvirenlissiiiiisvirlulibuselxruni-
nis aposiolortim qux nttnquam ariJitatem lepiriilatis mundo corporaiiter dabit, douec in carne sua quara
fidei sensisse riicilur, ubique in lolomundo apertis- de virgine sumet, morlem corporaliter subeat. Ttinc
simedeclaraia esl. Qtiomodo? Quia nolum est quo- -et cgo lollain manum meam; quia snper siriera eum
ari me lcvabo ..omiiia niysteria ejns per Spirilutn
niodoproplerfidem verilaiis.rapacissimi lupieos di-
vcrsis prcssuris oppressefuiit; unde robusiiores ad sancium denudans; ct sic videbis iiicarnalionem
belluin certaniinis effccti sunt: ila quod prxiiando ejus, ut cum homo a dorso ccrnilur et non ante
Ecclesiam acquisierunt, et eam ad xdificalionem perspicitur, quoniam euin incarnalum senties, sed
iiriei foriissirais virtuiibus roboraverunl: el mtttti- < uiviiiiiaicm illius iiom capies, quia filii tui tnagis
D euin videbunt cum ad me reriierit,
modis coruscationibus vinutum ornaverunt. Et quara eum in-.
lellexerint ctiui apuri cos visibililer CQiiversatuafue-.
qiioniam Ecclesia in inspiratioite Spiritus sancti per ril.
cas.ita confirmata est, iJcitco et ipsa vult et ex-
Efquori vides iiifantcs illos qui venlrem iinagi-
poscit ut filii sui orneiilur signo Spirilus sancti in nis (ut prxdictuni csi), subieranl mulla claritalo
liac unciione, ut.idem Spiritus sanctus penelravit
rorda fidelium in alla misericorriia qux vatde my- tadianies : hoc esl quod ii-qui in innocentia nuin-
ditix puri cordisper Jonteni regeneratiotiis matrein,
stica est, ila quod in igneis linguis per voltintatcin
libi prxinoiislraluntesx, ndepti
Dci Patris in muiidum venit. Quapropter ct bomo _scilicetEcclesiam.ut
sunl : filii lucis prupler ablulioneni peccatoruin
haplismate salvalionis perfusus confirniandtis cst suoruin exisluttl. Quorura alii a fronlc
iinclione excellenlis doctoris, sicul cl Ecclesia stt- usque ari
perics velut aureo colore ornati sunt; quia ah iuilio
per firmara petram firniata est. bonorum operutn usque ari fineni sanciilaiis per
Cnds eadem turris velutin medio dorsi prxdiclx fiilgenlissima riona sancli Spiritus in unctione verx
inulitlris iinaginis iraposila esl, inslar tiinis qux creriulilatis per manum ponlificis in clirisntaie rie-
in muro urbis imponitur, ita quod iila imago ;.i:c coianliir. Quoraodo? Ut
preiiosis lapidibus auruin
171 S. lilLDEGARDIS 472
riccorultir cui imc-.onunlur, ita cl chj-isniale per ina- \ ila quod mnrs, justiticc Dei rcsistcrc .uon valei.
iiiiin superioris docioris fidciiler baptizattis in tin- Unde vos, o filiiverilatis, audiieet intelligiie con-
ctione baptismalis ornalus ostendilur; quemadnio- firmaliuiicin Spiritus sancti; quam ipse in suavi
riurit scriplum est: Rex quoqtie Iransgreriiebalur unelione magistciii sui (|iii est magister omniiim
torrentem Cerifon; et ctinclus pppulus incedebal linctioniim vohis benigne offert. Et ideo hxc urictio
conlra viam olivx qttx respiciebal ad descrltim. iii honorc cjusdem Spiritus sancti per siiperiorem
Qiiidhoc? Filitis-virgiiiis qui dominalur univcrso sacerdotem tantnin exercenda esi; qnia onniis cc-
inundo, ut lerrenus rex reliquo populo Iransgrcssiis clcsiasliciis ordo iit Spiritti sanclo instituius est; ct
cst toirenles aquas sacrosancti lavacri : quori ,in propleren Jixcunctiio Spirilus sancti est. Quaprop-
arimonitione Spiriius sancli forii ilesiricrio viam tcr el htimo ille qur niyslcrium regeneratronfs aJ
sulutis demonstrai. Qtiid hoc? Ipse rcliquil inorlem vitatn sttscepit; si hoc modo non esl unclus, tunc
transiens ad vitam, cum in regeneraiione Spiritus nec ornaiuin ecclesiasticx plenitiiriinispcrcepil, sc-
et aqttx, id est in mngno ornamento urbis ccelcstis cuuritiiii qiiori ecclcsia pcr flagrantetn Spirilum
llierusalem, qux.niinqcam Jeficit.suminam bcatitu- sanclum ornata ostendit, ut supra monstralura est.
dinem annunliavil. Unrie oninis poptilus qui in il- Sed et qtieinadmorium Ecclcsia in donis sancti Spi-
lum credebal, incessit per inspiralionem Spiriius ]B fitus perficilur; sic ct HJelis homo cotifiniiandus
sancli per viam illani qux absconsa eral inunciionc est in unctione priricipulis docloris, qui in hohorc
olei, respicientis ari prcevaricaiioriemArix qux de- Spiritus sancti formiilanJus magtstcr est, quoniam
scria erat puichriiudiiie lixredilatis justitix Dei, et idem Spiritus sancjlus calore suo cerlissiniam do-
ad hocspectanlis ulAdx posleritas ad salutem redire ctritiain Chrisiiano populo ardenler profcrt el ac-
vellet; quia vulncralum pcccatuni primi homiius cenriii. Unde qui in hac unctionc sSncii Spiritus
nccesse habuit ul per sacerJolale ofliciunv inunge- sic unclo adbxseruht, in sxcuiari procreatione, illi
retur, qiiod fllio virginis neccsse non eral; quo- iion conjitngaiitur j quia in Spirilu sancto ei copu-
niam ipse loius io sanctitato conceptus est nou vul- lati siinl. Quid hoci? Fiiles porlal homitiem ad hanc
nerato nec corrtipto malris sux utero, scd in inle- uuciioiiein : el idce qui illiiin iunc in manibus lt-
grilalis honore perseverante. Nam qnod per vul- nct firiem (lcsignal, qux Ciirnalia non quxril, seJ
nera suggesiionis riiaholi iiiaceratiim ct confusum senipcr ad spirilualia tendit., Nam ocuius meiis vi-
est, hoc per unctionem olei irapiiignaiirium et or- det homiiicni, ut in opcribus suis venturus est
iiandtim esi; ita quod eriax livor abstergatur qnein ad rae.
carnis concupiscrnlia operaittr. Quori si tu, o honio, posl baptisuiuin mc riimiilis
'
Alii vero, ut vides, claritatcm tantum habciilcs ^ elaririiaboliiin reverleris, inde juslo judvcio conricwi-
aitreo illo colore carebanl; qiioniam ipsi in bapti- nabeiis; qtioniara magnum dontira intelleclus libi
" smate abltttionis tanlum mmuhiii, unclionem supc- dedi, et quia niiseficorriiam meam in fonte bapti-
rioris sui sacerdotis in chrismnie non sunl ariepti, sraalis libi ostenJi. Omncs eniin qtii inisericorriiain
qupd signuni ardentis Spiritus sancii est. Quid hoc? meam in baplismp quxrunl, earo benigne inve-
Unctio confirmandi per dontim sancti Spiritus in tiiunl propler 1-i'liuiu ineum in muiiduiu venientem
cpiscopali ofiicio specialiler fulget':<quod populo et niutlos labores in corpore suo sttstinentcm, et
fideli post regcncrationcra Spirilus ,et aqux exer- proplerea, o hoino, pugnas auiinx el corporis lui
cenduni est, cura eredulus homo confirmandiis est paiienter debcs lolprare, el propler Filittm meum
supra firinam petrani. Quomodo? Filius mctis bnp- suseipia;n te, cl nemo rcpellendus cst a lavacro
tisnaa in corpore stto stiscepil: ipsum hoc pacto in baptismi qui illttri tn nomirie meo fideliler sequilur,
cnrne sua sanclificans; in qua non est divisus; quiu in quociinquc icinpore rae horao quxrit, illuin
quja ipse solus vifginis vivus Filius cst, ac ideo fcrveuter suscipio. Quod si postea illiusopera prava
lilius hominis dictus, quoniam illa virgo eum non erunt, ipsa eum judicant ad mortem. Idco, o hoino,
concepil ex ulero, sed ex inlegrilate virginilalis D in regeneratione S-alvalorls inttndare, alque iu un-
stix peperit itlum. Qui post passiOnis miseriam et ciione sanclitatis inungerc : morlcmqoe fuge.ct
rcsurreciionis gloriam in eadein carne ccclum pe- vitam imilare. Nam ei maicr fidclium qux Eccle-
netravit ad me reJicns, ac rieinde Spirilus sanctus sia esl, ul filii sui moriein effugiaui, ct vilam inve-
in igneo arriorc mundura illuslravit., confirmans nianl, lirieliter in ipsis exorat. Quoniodo ? Ipsa ge-
oranem juslitiam in cordibus discipulorum illitts, iitebiiiiriam vocera in filiis suis habet; qux adeo in
cum eis-aperuit quod anlca absconsuni erat. Quo- ipsa posita est, usque rium plcnitudo filiorum ejus
inorio? Sic Spiriius sancltis corria illorum ac- in labernaculum supernx civitatis ingrediatur. Et
cmdit, ut sol, ciim' sub mihe incipil apparere, lianc vot-em idcirco habel; ut me qtii sum antc
f.reniem calorem suura oslendit in sua prxcla- xvum admoneat scmper vidercet inttieri, quod uni-
rn htcc. Quid hoc? AmorFilii niei in mcntibus ep- gcniliis meus incamatus est, quatenus propter amo-
, rum latenter ardebat; t-t ita calor Spirilus san- retn illius filiis suis parcam ; quos ipsa i» regcnc-
cti cos penetrans fortissimum solem doctrinx ratione spiritus et aqux suscepit; quia coeleste re-
jlloruitt oi i nricbal, quoniam hoc esl leslimonium gmitn nori possunt inlrare nisi in salvalionc.'1'iidc
il uJ quod S|iri ns sanctus Ecclesix dcclaravit; sic resonal; Timcte Pniicm, amate Filium, et ar-
475 SCIVIAS. — LID. II, VISIO IV. 474
rieie in Spiiitu sanclo. Quomodo? Hic sontts de ine A.potcslale sua se habere puianles antcquamcos iu
Paire per Fijium meutn in sanclo Spirilu ei datits inenie ipsoruni coutingai el iillam viui illius ob-
cst;qui est vox in ipsa rcsonans quasi luba in ci- tiueant. Alii nulein infirmos oculos sed fories peries
vitale. Elalio niorio uon loqiiitur; nisi sic in filiis habcni, el taineii coram cadcm imaginc debililer
suis. Quaproplcr et itn fortissiiuu.s Deus adinonelur ambulanl; quoniara ipsi debitcm iiileiilionem ari
per Filium suum ul pcrrcat peccatis hoiiiiiiiim, qux opttsbontim tenenl, cutn forliler in r.peribus jtistiiix
propler pocnilcntiam sine perditione toleranria sunt, inceriere riebercnt; scd in ecclcsiasticis inslilulio-
qttia ipsc Filius Dei humanitatem sine pcccato as- nibus simpliciler non cnrriint, quia roagis ad ter-
sump&it. Qui non riebuil indui pollula carne qux rena quam ari coelestia mcnlem figunl; et irieo
de semine pcccaii concepta est; qiioniam Dcus ju- apuri Dettin sltilli stint, qtiouianl per sxcttlcirem
stus esl, ct quia splcndor cceleslis regni non lan- pruJentiam coinprehendere voltinl quod assequi
gitur ulla mncula sordis. Et qtiomodo esse possct nun possitiil. Scd ex iis qux illutn lurbiriuni el
ul bomo qui immcnsa foedilale maculaius csl super- rubetim fulgorem inspiciunl, alii in prxfata imn-
num regmiin iniraret, nisi per Filium mcum sine giue benc ornati fortiler inceriunl; quia isla qttair.-
sorde incarnatnni ? qui pcccalorcs suscifit in pos- vis lerrena possideant, tanieii in visccribus Eccle-
niieniia ptirgatos'. Et quis posset hoc facerc nisi B six ornntiini Inborum suoriim portantcs, in divina
Deus? Untle ei Ecclesia ari filios suos convcrlinir, legc pedem rccliludinis poncre non dedignanttir,
cl cos malerna riilectione fovct. - cum mandalis Dei pbcdienles pcrcgrinos susci-
Seri quod vides quod ex prxdiclis itifanlibiis alii piiint, nttdos vcsliuni, et csiirientes altinl. 0 quain
quemdam purum el lucidutn splendorcra, alii vero felices isli sunl, qitoninm hocmodo Deum susci-
ifuemriam lurbirium et rubeum fulgorem ari oricn- piunt, unde ct ipse hnbilnl cnm illis. Alii autcni
tetn vergenlem inspiciunl: hoc est quod ex filiis <x ipsa iinagine se ropienlcs eam impugriatit, ot
Ecclesix quos ipsa inuocentia corruplionis sux conslilutas ordinationes ejtis Opprimnnt; quouiain
per virtutem Dei procreat, qtiidam ptiritatcm -hi, materna viscera et dulcia nutritnenta Ecclcsix
spiritualis vitx in serenissima virtute ftilgenlem, dcserenles, illara variis erroribtts fatigaiil, et ideo
tcrrena scilicet concitlcantes, propler amorem veri constilutas leges ejus diversis oppressionibus tlila-
solis attendunl : quidam autein carnales facultates niant; de quibus quidam per frticttim primx ari
qtias mulla diversitas vitiorum pertnrbai haben- ipsam humiliter revertunlur; qiiia qttod gravilcr
les, el lamen in recla fide fidcliter arrientes, etiam deiiqiieruni, riigtte pcetiilcnJo propler rcslauraiio
propter supcrnam relribiilionem ari xlema suspi- _ nem vitx gravilcr in se punitinl: qniriam vero pcr
rant. Elcx iis qui ipsutn puriim el luciJum splcn- coiUeiriptiimobJuralionis hi elatione mortis rcina-
dorem consideranl quidam claros oculos ct forlcs nenl, quouiam ipsi vilam ncgligentes, obriurato
peries habeni, ac in venlre imagiuis poicnter incc- corrie propler coiituinacem et iinpceiiiicnlem ve-
dunt, quia hi cum ccelcslia sectanlur in ttinndata coiriiain jiuticiuni morlis suscipiunl, ut in mysiica
Dei visura jusice considerationis ct incessum bonx visione stta Ezectiiel dicil : Rex lugebit , et
coiisymmalionis ponunl; ila sciliccl in inlima am- yrinceps inditelur mmrore, et manus populi lerrm
plexionc maternx dilcctionis ambulantes quori nec conltirbabiiniur. Secttndum viam eorum (aciam
in caducis ncc in xtcrnis ricvoliont-m sux inten- eis, et secundum , jitdicia eortim j uticabo eos ,
lionis muniunt. Alii autcm iiitirmos oculos el rie- el scienl quia ego Dominus (Ezech. vii). Quid
biles pcdes habeitt; quoniam nec claratn inlenlio- lioc? Anitna in qua regalis rationalitas est , ctira
nem nec fortem exhibiiioncm ari opus perfeclionis dclectalionein peccali adcsse sentit; quia malum
tcneni, unde el huc et illuc a vento projiciunlur, novil, tunc lugiibrem assensum assumit. Quotiiodu?
qttia in diversilatem morum per varias teiitalioncs Qtiia illi ralionalilas, sapietttia et scientia a Deo
elationis funduntur. Scd et ipsi baculum in mnni- inspirata est; et ideo quainvis corpori consential.
IKISstiis tcnent, et comm imagine volitant ac eam Q laiMcn indignura hnbel malura, sentiens hoc non
nliqiianrio sed lamen tcpirie ferunl; qttoniam con- esse lioiiiim. Uuric ctini divcrsis criniinibus pcr
tum.icem firiuciam in opcribus suis poncnles, Kc- opernnicm cnrncm polluitur: alla suspiria tralicns,
t-lesix Dei falso rumore se ostentluiit, ac eam in- atihelat ad Detini. Cuniqtte critninosuni optts ibi
icrilum seri tamen insipienter per sxcularetn pru- " cttni spiritu supcrbix impleium fuerit: tunc cor-
d ntiara noianl, quia cum per fictam simulatioiiem pttS velitl ignominiosus printcps indiiclur confti-
sapicnles apparent in conspectti hominnm; stulli sione, principatura suum in niumliliiS viriclicet
npud Deum per inanem gloriam efliciunlur. Qui- excrccns; qubniam ul homo riolet cura vilibus
(Jam vero serenos oculos sed irahecilles pedes ha- vcstimentis opcritur; ila ctiairi moercl, ctim infa-
bentes, anle illara iraagincin hac el illac in aerc mix ruiiior ari confusionem sui ab ipso proeedil. -
vaganlur; quia cum ipsis divina prxcepta per iu- Qtinpropler cl prava opera illorum Iiomiiium qui in
tuitum consirieratioiiis nota sint, in pede iameii nialis aclibus sttisad lerram proslrati sunt a coa-
compleiioiiis clauriicantes, sic sponsx Cbrisli per. lcslibus prxccpiis; conlorbabiintur, quia vesli-
riiscufsiiin proprix inslahililalis riemonstrantur, tnenla salutis, id esl bcaiiluriincin rum Dco tton
ui itt uinbra snpjciilicuu quxrctiles, eamque in habcnt; qiicn cwii quibus hxc fclicilas Jeest, hos
473 S. HILDEGARDIS 47C
inaligna conturbatio possiJebit. El tdeo seciiiidfim A rnni qux sitnt opcra illa qux JHdcsideriis suisper-
viaiit iniquilatis cui seraper assisliinl, sciticel pcc- petrant, jnriie-.ilioelbs : nulla prxuiia felicilalis eis
cati Viam colentes, nec ullam jusiiiiaiiictfin a Spi- reddcns, sed-poenas in pcrdilione eis opponens ;
rilu sancto movenittr in iiinere cordis sui ponen- qtrottiain nnlliim honorera mihi exhibent t el in
les; sic faciam eis, nullatn scilicel hiisericordiam hOCscicnl qttod ntiltus eoS inrie liberare poterit
cis itnpendens, quia cum scicntiam boni non. iri- , pvxler me qui Dominus ointiium suin. Sed qtii vi-
iclligunl, non limeni ine; sed cttm rabie perver- gihiniibiis oculis videt, el atlentis auribiis audil :
silatis me Crealorem oninium fastidiunt, facienies liis myslicis verbis meis osculum amptexionis prx-
quxcuttque volunt. Unde C. secundum judicia eo- beat, qux de me vivenle eiiiananl.


VISIO QUINTA.

'SUUMARHJM. — Quod aposloli et pigmentarii tequaces eorum videjicel sucerdoles, ecclesiam doctrtna sua
svtendidissime circuntdant. Exemplum de Abel. Quod ministri Ecclesice casliiatem tervare debent. Qui
ex his in clausttra sitbjectionis regulariler vivuntcuram pigmentarioruin non habentet, tupernam mercedem
ncquirunl. De slalu nobilitsimm per(eetionis virginea; jitcunditatis. De ptiellari imagine. De turba qum
eamdem ciuumstant miro motto ornatq. Verba Joannit de eodem. Qnod virginitas Deo oblala prudenter
consetvanda esl. Qum corruplo pacto virginitalis tedietil, flore integtitalis catebit; non enim ut domina,
sed ul ancilla tuscipitur. Exemplnm ad eamdem rem.JQttod magna differcniia esl inler cmleste deside-
rium el iefreham concupitcentiam, ila quod niti sangnine Filii Dei liomo nOn redimeretur. De iis qui
passionem Chrisli in cltariialis ardore imitanlet el vivent odor exiitenlet, •iier tectclm regeneralionit at-
ripiunt. Vetba evangelii ad eamdem rem. Quod virgineum genut et hic ordp voventiler tectelm regeneralio-
nit, in pimcepto tegiinon suiit. Exemplum deJoantte ad eamdem tem. Quoil qni sunt vivensordo vovens
iier tecrelte regenerationis, pro necestilate et ulililaie Ecctesim,: rCgimek ecclesittslicum mscipiant con-
tagia stvcnlarium rerum abjicientes.Verba Evangelii de Joanne. Qttod in veitilitin islorum veslitui aliorum
populorum dissimili, incarnalio el sepulturu Christi detignalur. Qttod pttma lux diei apostolicam doclti-
riam, aurora initium hujus convitsationis, sol discrelam viam in Benedicto qui est quasi allet Moyses,
designat. Qui in hac convetsatione ptobali inveniunlur, pro neeessitate Excietim mperexlensutn tacerdo-
tiuta tuseipiant. Quod nuliut convertalioriem islorum repente aggrediatttr nisi iniima ptobatione exami-
natus. Quod smculatis populus tegem Dei consetvans, Ecclesiam Dei plutiimum exotnai. Qttod nec maritus
uxorem, nec ttxor maritum in hoc propotito deserat, niti volunids amborum sit.' Verba Evangelii. Quod
ptcedictmecctesiasticminslituliones Eccletiam iri gradibut el in ordinibus suis consolidant. Quod in uno-
qwque ordine servanda concordia, diversilas morum, singularilat et novilas vitw el vestiumvilanda est.
Verba Joannis ad eamdein retri. Cpmparaiio de arlificibus. Quod unicuiq e cum hutnililale sufficerede-
bel inslitulio ptmdecessotum suorum. Verba Evangelii de eadem re. Evaiigelimn de iis qui stbi secundum
cor suum tegesfacittnt. Ileni verba Evangelii. Quod in hts novitalibus Deus aliquos clejicit, aliqnos lacite
lolerat; quos tamenin (uluro judicat. Qttod tle inferiori gradu licei tisceqtlete ad tuperiorent, iion aiiiein
de superiore ad inferiorem. Exetnplum de animabus et angelis. Quod qui sitni vivens ortlo votens iier
secreim regeneralionis, grauum foriis cibi et pigmentarti, ppma dutcis saloris, et smcularis populus, cttr-
uem designitnt. Quod hm ires ecctesiaslicm inslilutiories in duabus viit versaniur. Qtti lignum retigioms
in volttntatecordis aeceptum, abjeceril; judicium distticli examinis accipiel. Vetba David de eodem. Quod
ilti qui non amore Dei, sed aligua swculttri modeslia conslticli, signttmteligionis ficim accipiunl, Balattm
simitiinlut. Exemplum de Balaam. Qui signuni teligionis insipienter acceperu el tnule coiisummuverii,
iri rUinamvadii. Verba Jeremim'de eodetn. Qui inftintes suos saiictm coniersatioui subjicete votttetit, hoc
noniriiprudehler sed sopietiler eis conseitlieniibus absque coactione faciaii Exemplum de agro. Qni volemes
Deitm sequi per livorem matitim retraxeril, sactileginm facit. Verba Moysi. Qui volun.ale sua servititim
Dei aggredtiur et poslea contemnens neglexerit, districle tevocandus-ett. Ve.rbaEvangelti Qui disciplinute
rhentes, nulla casligaiione carrigi votunl, tie gtegetn Domini contamiiteni, expellaniur. Verba aposloti
n4 Ktmdem tem. Quod liqui ficte convetlunliit, decipiuniut, et qttod ii qtti toto corAe convetlnulut, a
Deo tuscipiuniut. Verba David ad eamdem 'tem, Qui btaspltemiamcontra Spiriium tuncium impmiiiieiu
dixeril, ei quiseipsum in mortem ptmcipitavetit,liunc Deusneseit.Vetba Evaugelii. Verba Duvidde eodein.
Superqtiem blasphemia desperalionis cttdit; si crltciatus repugnaveril, cititts ei a Deosubven.lur. Q od in
perditionem cadit, qui corpus el animam qttm Deus coiijunxil, seuaral. Verba Lvaiujelii.

Post hccc vidi quod prceriieiam mulicbrcm ima- B pedcs ejus diflluebal, induin apparuil. Et auJivi
ginc n quiJani splcmlor albus ul nix, el tanquaiii vocem de ccclo diceniem : Hxc esl floriditas in
crystallus perlucirius, a vcrlice usqtie atl gullur supcrna Siou, nialer cl flos rosnruin el lilium con-
cjus circumfiilserat. Seri a gtilture usqtic ad uinbi- vallium. 0 floririilas, filio poteulissimi regisdespon-
llciiut cjus qitidam nlitts splemlor rttbei coloris saberis; cui et noniiiialissiniam prolem gignes, cttnv
eam circtimriederai; qni de gulture usque ad ubera in leinporc tuo conlortabcris. El circa camriein
ejus velul aurora rutilabat; scd ab iiheribus tisque ptiellam vjrii maxiniam lurbani hoininum hicidio-
ad umbilicum illius quasi purpura liyacinlho inter- rem solo sianteni, qui omncs miro modo auro ct
niista fulgebat. El ubi ipse vclut aurora ritlilabai, gemmis ornati eranl; el quidam iiloruni iu capi-
clarluiem suanr sursum ad secreta coeli extendil, lihus suis velaii candidis velainiiiihus aurea zoua
in qua pulcherrima et puellaris imago mido capite sircuinor.uiti fueriinl; stipra qtinrura vcrlices si-
el subnigris capillis el rtthca lunica qux circa riilitudo p^ffabilis Triiiilolis qucjiiarimoriuni inibi
477 SCIVIAS. - LIB. II, VISIO V. 478
superius lypice deinonstrala est, quasi in gphxra A quaiii cryslallus perlucidus, a vertice osque ari
in ipsis velaniinibtis vclul sculpta appartiit, el in gultiir cjus circurafulget; quia ecclesiain firie-
frontihus ipsorum Agnns Dci; ac in collo eoruin lititn incorruptara sponsam Filii Dei circumdat-
species hominis, et in dexlra anre cherubin et in apostolica doctrina, qux candidissimam iucar-
sinistra alia species angelica : ita quod et de ipsa natiouein illius aiinunliavil, qui de coelo in
simililuriine glorix supernx Trinilntis ad has spe- ulertini virginis descendil , el qui forlissimum
t-ies quasi aureus radius se exlenderet. Sed intcr ac liiciriissimum speculum omnium credenliuni
hos quidam alii appariieriint qui insulss in capiti- est : ita quod earadem Ecclesiam ipsa doclrina
tms suis et paltia episcopalis oflicii circa hunieros ab hoc inilio cum priinum xdificari coepil, nsquc
habcbatii. El iteriiut atidivi voccm ex allo dicen- ad lenipns cttm cibiim vitx forliler degbiire
leni -. lslx stinl filix Sion, el cttm cis suni cilharx valnii, splenriiriissiine eam circumfulgens firieli-
citharoeriorum, el omne genus miisicoriiin, ac vox lcr circumricriit. Quomorio? - Apostolica doctrina
lotius Ixtilix et gaudium gaudiorura. Seri sttb eo- circiimfulsil Ecclesiam in capite, cum aposloli
deni splendore ubi ipse velul aorora rutilabal: virii primum illam sua prxdicatioue cccpertuit xdificare,
ir.tcr ccelum et terram densissimas lenebras appa- n scilicel cnm per diversa loca discurrentes collige-
rcre, qnx lanli horroris eranl ut huinana lingua rent operarios qui illam in catholica fide robora-
(ffari iion possit. El rursum audivi vocem dc ccelo rent, ct qni ipsi presbyteros el episcopos ac om-
diceiiiem : Si Filius Dci in cruce passus non essct, nem ecclesiasticum ordinem providerent, aique
isix tcnebrx millo modo permiltcrent lioininera ad jtira viroruin ac mulierum qui subconjugio suni,
supernam claritalein pervenire. Ubi aulcm idem et reliqua talia Cdeliler conslituerel. Quapropier
splendor quasi purpura hyacintho intermista fulge- eanidcm doctrinam subseqiimiliir pigmentarii ha-
hai, fortiier prxdictam inuliebrem imaginem con- bemes siraililuriinem sacerdottim legalis testimonii,
slringens ardebaf. Scri alius splendor ul cantlida qui sub lege circumcisionis positi erant interiori
niibes eamdeni imagincm ab umbilico deorsum , ciho eniittire popttlos, unrie etium apostoli orriiues
ultra tamen noiidum excresccns honeste circum- illos eligebanl cum quibns ecclesiain superna in-
dederal. Et hi Ires splendores circa ipsatn imaginein spiratione exornabanl. Quiri boc ? Nam scquaces
su late diffundenies, plurimos gradus et scalas in eorum in vice ipsoruin saliibcrrima pigraeitia ge -
r-a bene ut decenler ordinalas oslendebant. Sed lanics : firieliler plaieas cl villas et civilaies at-
ciiin hxc virierem, ex nimio. treinore qui rae ap- que alia loca regionum et terrarum pertranseuni,
prchcnrierat in lerram dissolulis viribus corrui, C et populo (livinaui legcm ciinuiilianl. Ipsi cn'tn
ncCalicui rcsponsiiin ria.re valui. E( eccc maxiraus siint exquisili palrcs et dispeusalores ad eccle-
spleiirior velut iitantis lctigil me unrie vires ct siasti«atn riisciplinam oinni populo in riocirina stta
Yocciii recepi. Et iteiiim atiriivi vorcm cx itlo niihi proferenriani, cl ari cibiim vitx ei dispeiisaiiritim,
(litciitem : Magna niysteria suiil hxc : Considera iinque eiiam se lales in viia sua exjiibeant, ne
cnim solcm et lunam ct stcllas. Ego formavi soletn ovcs mex in operibus eorura offenrianlur, scd ut
iit luccal in die, et lunam cl sicllas ut luceaiil in recte posl ipsos gradiantur, quia ipsi hoc offi-
nocle. Sol aiiiein significat Filiuin ineum, qui de cium babent ul aperte cibum vilx populo subrai-
cot-rienico exivil et iiiuudum illiiniinavil cum natiis iiislrent, el ut unicuique firielia ofliciu riiscretc
esl ex virgine in fine lcuiporum, sicul cl sol egre- orriincnl, semetipsos eiinni ita coiislringenies, ne
diens liiunriiim illiistral; cuni oiiiur circa linein carnalem copulaiti nppelant, quoniam spiritttalem
iioetis. Seri luna Ecclesiam ciriein Filio mco in < cscam crerientibiis p.rxliere el iiniiiaculaimn sacri-
vcra cl superna desponsaiione desponsalam de- ficiiiin Deo oflerre Jebent ut in innoceiite Abel
signat. El ul liina seniper iiicremeiiiiini ct dcfeciuin prxfigtirabaiur , quemarimorium de ipso scriplum
in suu coiistiiuiione hubel, seJ a se ipsa non arJet est ; Abel quoque obtulitde ptimogeniiis gtegis sui,
nisi qnod a hiniitie solis incenJilur , sic ,et Ecclcsia D el de uliquibus eotum (Gen. iv). Quitl hoc ? ln orlti
in ciri iiiiione niuiionis est, iiii quori lilii ejus sxpe sttrgenlis sxculi sanctificctliu regalis ostcnsionis
proliciuiii. iu increnienlo viriulitni, et quod sccpc in illo qui innocens in viia sua cral cfftilsil; quocl
dcficinnt in diversitale iiiorum.atque in dispersione riomitm oiiiuipolcnlis Dci, non terranv sed coelum.
adversilnltiin; ita quori sxpenuinero in tnystcriis forliler lctigil. Qtiomodo? Quia Abe.l in sua inte-
suis per rapacissiinos lupos iinpugiinlur fidelis pcr grilale oblulil Deo inlenlionem volunlatis sux et
maligiios homines lani Christianos qiiam Judxos pleiiiini oflicium ejusilem voluntatis : cum cogi-
el alios iufideles, et in hoc pcr seniciipsiiin ari lavii iu corrie suo illi offerre printum gerinen quod
lolt-runliain non accendilur ; scd~in me per Filium in stibslatiiia sua habuil, el ctim illuri etiam pcr-
iiieiini ut in bono perseveret illuininaiitr. Slellx fcclo opere complevit, ita ct fiJelis summum pa-
aulem a se diflcrcntes in clarilale fulgoris stti, irem houorans eique dehilnm reverenliam exhi-
vignificaiit poptilos diversi ordinis ccelesiasticx rc- bcns. Uiide ctiatn sicui Abel gregi suo prxfuit, et
ligionis. , ut eiini pascerel cuslodiviiei ul etiam siraplici da-
Unde eiiam viries quod prxvisain iniiliebrein votione Deo oliulit de prirais cmissionibus ejus,
iiuaginciii qui lani splundor alhus ul nix, et lan- ac ric pinguibtts ntitriiiieiilis earumdem emissiotium:
479 S. HILDEGARDIS , 480
ita eflam prxdicti pigmciitafii qui fitiis Ecclcsix, A proplcr stipernain riilcciioneni quara in corde suo
fd est oVimis Christi ipsius dispeiisalione ari pas- firicliler babuii, iniilando. Quapropter et ubi ipsc
ccntttini eosprcelati sunt, ipsos iii verbis doctfinx vetut anrora rulilat, claritalcm suanri sursum aJ
.edcleslasticx discipliiix firieliief niiiiiaiit, cl edsab secfeta cdcliv'cxlcii(|il, qnoniatn illa perfeclio qtix
insidiis anfiqtti jnsidfatoris fortitcr "miintant, ac in virginiiaiis lionpfe floret, virlutem suam non
etam siiicera consiJeratione inspcclorioniniiim ali- dedrsum ad lerrena, scd snrstim ad illa qtta>sunt
quas rionationes ex cis offeranf. QiiomoJo? Quo- iti cceleslibtis miritbililer riirigil.
niahi si illos per oninia perfcctos facere non pos- In qtin ptilclierririva et puellaris iinago nurio ca-
snnt, lalem aliquem fiucliim ex ipsis egredieiiiem pite el subnigris capitlis ajiparct, qtix csl serenis-
Deo oflerani, prinium Scilicct rectsm inlen(ioncin siina el ah onini fcuJitale huuianx conctipisceniia:
bonce voLunlatis eorum quasi simplex germen de innocens virginilas, iiuriam nic-ilem ab emni vin-
priiiiogenilis gregis ipsoruni.ac deihde porfecliim cuTo Cdrrupiiohis liabens, sed lamen nondura per-
opiis dperalioriis in eadem Vblutitate Slloftira vc- fecle faligationera tenebrescenlium cogilationuin ,
. liil stiavcm fruclum de adipibiig cortim. Seri undc in filiis suis quanriiu in hoc mtinrio sunl desererc
hoc fqii, qux Aliel Deiim tam desdte coluil ? Fi- valens, cui.tamenui resistal, foriiler seppponii.
delis casiilas integrilalis , cum ad taniain devolio- " Unrie et riibra lunica qux circa pedcs cjns diffluit
iierii impulcral. induilur; quia pcf sudorem lahoris in virtuosis
Quaproptcr qui iti consccratione constiluti, Deo operibus usqne ad linem latx et beaix perfedio-
sacrosanclHin sacfificitini offefre debcril, in suavi- nis perseveral, scilicet circuindaln varictnlc vir-
laie casiitatis ad allare ipsius accedant, quia si luiuni, iltum iiiiitans qui plenituJo sanclitalis est.
ipsi auclores corruplioiiis surit : quomodo in cor- Qux eliairi ul tfbi in secreto superni .Inniinis os-
rttplionc vtilneralis raanura Salutaris medicamenti lenJitiir, csl iiobilissimum gcrmeii in coelesti Je-
porrigcre posstinl? El ideo ut aliis tanto fiducia- rusalem, viJelicet gloria cl riecus illorum qui ob
litis salulare reinedium conferre valcant, volo tit amorcm viiginitatis sangtiinero sitttm fudcrunl, et
Filium meum in amore castitalis virlHter-imiten- qiti cliam iii catiriorc buiniJilatis virginiialein
lur/Qudd si ceciderint, feslincni ul cilius pcr pcc- stiani pro ChriSlO observanles , in suavitale pacis
nitentiam surgant, el in hoc ignomitiiam peccati quievermii, quoniam ipsa Filio oiniiipoteniis Dei
veliit niidi fitgiant, saluhrem niedicinaiiv requi- qtti rcx cuiictorunvcst riesponsata , nobilissimam
rcntcs, "el Abel civjus sacrificium Deo accepltiin prolem, iri csLelcg^ntissimirm choruni virginum ei
erai, fidelitcr sequenies. Sed qui ex iis iri clatt- f, prolulit, ciim in pa!ce Ecclesix proflciens confor-
sura subjcctionis in ahiore Filii mci se couliiienl, tata esl. '
et in nioribus suis insiitutionem pravoruin ijiiain ttie Qtiori ntttem circa catndem pucllani vides maxi-
iiispiranlc proferuiit, observant, soHiciitidineni cu- mnm lurbaiii hotninum lucidiorein sole stantein ,
rationis pigmeniarioniin non habentes; tamen qiii oitmes inirp niodo auro et geiiimis omati sunt:
quamvis onera anxielalis eoriim non gerant, qtto- hoc est quoad ardeniissimis amplexibus nobilissi-
niain propter xtefna prccniid nmjoribtis suis sub- niani virgiiiitatein prxcipuus chorus virgimira
jecti sunt, cum cisdeiii pigineniariis sitpefnam coinplectitiir, qui oinnes ardentiori claritate coram
mercedem in electa civitate sibimct acquirunt. Dep fulgent quam sol in terra apparcat, quia se i-
Quod aiitctri vides qUoniam a gntltirc tisque ad psos conculcatiles, inortem viriliter deviceruut,
itmbilicum ipsius imaginis quidam cilins splendor ujide eliain mirabililer in summa sapienlia propier
rubei coloris eum circumdal: boc cst qtiia post clarissima opera qux pro Chrisio humililer ges-
doclrinam aposlolorura cum Ecclesia ita roborata scrunt, decentissiine exornantur. Quaproplcr ct
esl, quod salularera cibutn veraciler valuil discef"- quidam illorum in capilibus suis velali candidis
nere, et euro ad inlcriora fortiludiitis Sux trans- velaroinibus aarea zona circumornati suut, quia
mitlere, surfexil nobilissitna perfectio ecclesiasticx D ipsi in gloria vjrginitaiis fulgentes , demonslrant
rcligioniS, qux supcrnam dulcedhicin flagranti ar- quod ii qul decus virginitatis appetunt, raentes
dore dcgusiavit, el se asperrime constriiigens ad suas ab omni noxid calore circumlegant, et can-
, coctionem serreiiOris fortituriinis se tclenriil, non dorem innoccnlix iptilcherrirao fulgore caslilatis
tamen ad divisioiiem carnaiis nrauritiidliiis perve- decorali flrielitcr apiprebendanl. Supra quoruin vir-
niens, quoniam copnlam lmmanx conjunctionis .ttiles similiiudo ineffabilis Trinitatis, veluli tibi su-
abjecit. Quomodo? Nam idem splendor de gutliirc perius typice demonslrata est, quasi in sphcera in
usque ad ubera illius velul aurora rtitilnl, qtio- ipsis velaminibus sculpta apparet, quoniam osleit-
niain illa perfeclio a gustu mirabilis vcgctaiioiiis, dunt qnod intentioiies hominum honorcm super-
iid dulcissiina nutrimenla ecctesiaslicx religionis nx et gloriosx Trinitatis(ui libi in ostensione mys-
in virginea [ucunditale se dilalavit, iia quod tcrii verissime prxsignalura est) in comprehensio-
eiiam ab liberibus usque ad uinbilictim illius quasi nc amoris et stabilitate caslilalis firmiler et Stre-
purpufa liyacintho intennista fulget, qnia a nobi- IIIICleiieani. Qttod1cl iu fronlibus ipsorum Agnus
lissirais educationibus ad coiislriclionein iniimx Dei ac in collo corum species hominis, ct in dex-
'asiiiaiis se mtiniunt, passione vidclicel Filii mci tera aure cherubiri, et in sinistra alia spccics an-
481 SCIVIAS. — LIB. H, VTSIOV. m
gelica : ricclarat, quia in revercnlia castitalis sux A ilinere ricmonstrabanl. Quiri hoc? Qtiia Dcus in
inansueludincm (ilii Dei iraitabunlur, pelulanliam nova gralia austeritalctn anliqtix inslilutionis de-
superbi cotli dcponcnies, et scipsos fragilcs homi- linivit.
ncs coitsirieraiites, in prosperitatc cliam auriilionis Scri quia virginitas tnm gloriosn ante Deum est,
sux veram el inriefit-ienlem scientiam ampieclen- irieo quia eam cx voluntate sua Deo oblulertint,
tes, ac in occttrsante adversitale ejusdem auscul- eain prtirienfer conservent, qtioniam hoc sancliim
- latiouis sux angclica prxsiriia appeienles, ila qnod proposiliiin cum suinma ilevotione virginilatis sus-
et de ipsa simililuJine glorix supernx Trinilatis ceplnm, firielilerciistodienduni csl. Unrie etiam qui
ad hai species qtiasi aureiis radius se exlenJit, iricin sacrainentum adierunl, caveant ue retrorsum
quoniam ineffabilis Trinitas infirielibus honiinibiis incedant. Nam ipsi charissimi imitatores filii mei
qui virtutcs quxrunt el riiaholicas seriiicliones sunt, cum se ita.Deo oflcrunt ul non s:nl Jigati in
fugiunt, mirabilia miraculoriim profunrix sapien- •pinione conjugii, nec oncrati sxculari catisa-car-
lix sux operari non riesinit. Sed inter hos qtii- nalem copttlam respuentes, ne illi cum ontni sollici-
dam aiii apparent, qni insulas in capilibus suis et tudine carnis sux subjccli sinl; sed hoc cupientes
pailia episcopalis ofiicii circa humeros habenl, ut gloriosce innoeeniix innoceclis Agni adhxreant.
quoniam inler illos qui in virginiiatis honore flo- D Quapropler vir ille qt.-i in auimo suo deliberat ul
reut, eliam quiriam in superna civilale consisluui, nullam coslam sibi copulet, sed hoc desirieratui in
qtti dignilatem aiitiquorum palrum el gloriam su- puriore virginiiaiis propler amorem Filii mci perse-
perioris magisterii in sxculo strenue gercntes rie- veret, sodalitatem ejus accipiel, si tamen in operi-
corem lamen virginilatis non perdidcrunt. Utide bus ipshis castilatis perseveraverit, quia hxc sancia
eliam ut audis omnes isti qui cum suspiriis suis muitera, in volo sacralissiuii pacti ecclesiasticx rc-
pro ccelesli araore inlegritaiem suatn conservave- ligionis ob gloriam supernx remuncrationis e!ricm
runl, in ccelesli habiiatioiie lilix Sion dituiilur, Filio meo oblulit. Sed si ille postea idem pactuni
qua filium meuni virginitalis aradre iniilati suni. rellnquens propler turpem siimtilum carnis sux
Ideoque cl cum eis sunt, resonaniix sonorunvspi- adultcrium perpelraverat, liberlatem suara in servi-
rilualium el invocationes omiiigenariiin nielodia- liilem rericgit, quoniant honoreincolli stii ubi Filium
rum et agiliiatis ornantenta prospercirum metitiura ineuin puriice imiiari debuii, pef lurpiiuilinem dele-
et aurea visio fulgenlium lapiduin ac geinmariini. clalionis sux nequi:cr corrupit; el quia menria-
Quoinodo? Quia hoc habeiil de Filio Dei quod de cium prolulii, vovcns se casle vivere quod non im-
throno soiius exil, cui omnis chorus virginura in plevit. UnJe etiam si in culpa temerilutis sux per-
maximo desiderio concinit, viriclicel novum can- C severavciit, disirictum judicium justissimi juditis
tum symphonizando, ut Joannes dilectus virgo iurie suslinebit, quouiatn nec lurpiludo nec menda-
lesiatur dicens: El canlabat qnasi canticum novtim cium in ccclesti gloria apparcbil.
ttnte sedem et anle quatuot animalia el seniotes QuoJ si amaro flelu ante finein sutini de hoc reaiu
(A oc. xiv). Quiri l.oc ? ln illis fidelibtis qui boim suo pcenilciiliaiii fecerii, lunc unda sanguiuis Filii
iiitctiliune castitatem anipleclenles, virginitatem mei illuin suscipit quia culpani siiam exhorruil; non
suam pro Dei amore illibalam conservunl, bona autein ipsum inlcr soriules suos qui gloria integrita-
voluntas ipsorum in laudem Crealoris sui uiira- tis florcnt reponit, quoniam socielaiem illorum de-
bililer erumpit. Quomorio? Quia iu aurora vitgi- screns [iberlatem pacli sui abjccit, ct eam in servi-
iiitatis qux Filio Dci semper adhxrei, foriissima tiilcm peccali rcdegil. Sed ct puella qtix ex volun-
lausabscondiia esi, cui nuilum lerrciiiim olficium, latc sua iu sanciissima desponsalione filio meo
JICC ulla ligaiura legis rcsislere valcnt quiti in oflertur; ab eoJem decentissitne suscipilur, qui eam
voce exsultatioitis ad gloriam Dei coelestocarmeii huc modo sibi conjunclam vult babcre in consortio
decantet. Quomodo? Vidclicet quoniani velox iicr suo. Quomodo? Ul illum cnsln riilcclionc nmplectn-
hahens, canlicum illud in novitale libcrlatis ini- r. lur, sicul el ipse eam in secreto sucriiljgii, quoniam
rabiliter promit, quod antequain uiiigetijlus Dci illi semper aiuabilis csl, qttia magis eum qttam ler-
(qui verus flos virginilalis esi) incarnaius rie mttn- reniini sponsiini quxrit, QttoJ si paclum cjuspostea-
do ad coelos rcriieus, ad dexlram Patris reseriil: irnnsgrcssa fuerit, tunc coram iis qui in coelesli
auditum nou csi, sed lunc quasi uovi mores qtti gaittlio stiiit, polluta crit. Unrie etiara si in eariem
prius visi non sunl, cum videnlur, in slupore lia- leraeritate perseveraveril, stipcrna gloria juslo ju-
benlur, ita hoc iiovum niysterium quod prius au- riicio cvrebil. Sedsi poeiiiluerit, siiscipilur sicui nn-
ditum non est, lunc in coelestibus resonans in bo- cilla el non sicul ilomina, qttoniam regalera rie-
nore virginilatis cognilum esl ante scilicei maje- sponsalionem dcseruit, ct qnia magis alium amavit
stalem Dei, quia Deus hoc facere potuit, el anle quam illum quem ainnre dcbtiil. lHe quoque qui
quatuor rotas qux quatuor parles mundi percur- eam seiliicendo violavit, si culpara suam -emendare
renles verilatem omnis jusliiix et humanitalis voluerit, iia pcenilcal quasi ccelum rupisset, ne in
Salvatoris velut animaiia in nova lege ferebanl, perdilionem mortis corruat, qnia supernam despon-
cl anle illos anliquos qux Spirilu sando imbtiii sationem teraere corrupit. Qnod est hoc? Nam, si-
viam reciitudinis in vclere lege liominibus, suo aliqnis inagnns princcps sponsamsibi valJe cliaram
4S5 S. HILDEGARDIS 484
liabel, quath servus servorum suorum adullerando A.striciioiie sua exomanu Qnomodo? Qnoniam jp&i
corrompit, quid dominus ille lacit ? Vere in maxi- siinl alta xdificalio surgenlis lliesauri in divino cou-
ma irsLlictoressuos miitit ut illiim perdant, qiiouiam silio, quia cuin Ecclesia jam roborata convaluit,
eum in propriis visceribus confudil. Quod si lunc egressus esi ad decoreni illius vivens odor, vovens
servus ille limens, omnes missos illosorat, ut pro iter secrelx regenprationis. Qttid esl hoc? Qnia tunc
ipso inlerceriani, et iusuper ad pedes donii|ii sni surrexil, mirabilisiordo qui Filium meuin in specie
llebililer procumbit ut sibi parcat, ttiuc fex ille exempli ejus leligjl, quoniam ut Filius meus venil
propter bonitatem suam, el propler petilionem iilo- in munduni de coinmuni populoahscisus; itaet hxc
ruin eum vivere sinens, socielatem conservorum acies conversalur insxculode reliquopopulo sepa-
suorum illi reddit, sed lamen eum iu ut cxteros rata, fragrans ul balsatituinde arbore stiaviter siidal;
ioferiores et fainiliares amicos suos nou reinunerai, sic el populus isle primum in eremo el in abscon-
qticimvis et inter alios illi consiiniles conservos dito singttlariter exortus esl; et deinde veluli ar-
ipsius debilaiu graliam exhibeat. Ita et htiic erii, bor, ramos suos expandit, patilalim in miiltiludine
qui xterni regis sponsam seducendo violaverit. Suni- pleniliidinis proliciens. Et popiilum istum benedixi
iiios enini rerin reclissimo zelo judicia sua exer- et sanclificavi; qupniam ipsi mihi sunl amaniissinii
ccns illiim ad perdilionem transmillit, qtfi euiii in B florcs rosarum, cl Ulioruni, qui sine huinano opere
Jvocfacto quasi illusor in oblivione mentis sux ha- in agro germinant, sic el populuni hiinc nulla lex
buil. Sed si miser ille diem hujus iniiignationis an- ad boc constringit ul eam arctam viam appetat;
licipans electos Dei suppliciter oraverit, ui veniain seri ipse iilam me suaviler inspiraiite sine prxceplo
sibi a domino stto oblineaiil, el insuper humanila- legis sua voluntate aggredilur, plus quam sibi jus-
lem Salvaloris sui flebililer inspexerit, quatenus per sum sil efliciens. Unde et plurinium mercedis inde
graliam ipsius a peccato suo absolvalur: lunc rex arquiiil, sicttl el iri Evangelio ubi Saiiiarilanus il-
sanguinem hunc qni pro redemptione liumaiii ge- liini vulneratum hominem instabiilum induxil qucni-
neris effusus esl, et dileclionera supernorum civiiim ariinorittmscriplum esl: Alleta die ptotulit duos de-
attendeus, illuin a realu suo et a diabolica pole- natios, el dedit tlabulatio el ait: Cttramiliius. habe,
statene in perdilioneni eat eripil, ac enra in snlv.i- ei quodcunqne tupererogaverit, ego cum rediero red-
lionem bcalarum animarum reponil; sed tatneii tri- dam tibi (Luc. x). Quid hoc ? In prima die saluiis,
pudiuin regalis desponsaiionis quo cxieri ainiti videlicet cura Filius Dei rairabililer iiicarnaius cor-
Dei his sacris virginibus qux Fiiio meo siiperna poraliter in niundo manehal, raulta et adniiranda
dispensatione dicatx sunl congaudeut, non decora- opera in hunianiiate sua usque ad resurreclioncni
hil; et tanqtiani illum qui pudorem virginilatis ami- C sttatn perfecit; per qux vulneialuin hoiiiiuein ad
sil, riecore virginilatis non coronabit, quamvis ei vera remedia saluhriler retluxit. Sed aliera die
inler alios eleclos suos gaudium in superna civi- idemcum omnia mysteria verilatis post resurreelio-
taie cum inxslimabjli remuneralione iribuatur. neiusuamjn Ecclesia aperte posita sunl, prolulit
Sed quod sub.eodera splenriore ubi ipse velut au- in lypica nianifeslaiione Novum et Vetus Testa-
rotrarulilal, vides inlercoelum ei lerram densissi- meuluui xlernx vilx ceriissimam demonsiratioiiem,
inas tenebras apparere, qux tanti horrnris sunl ei credenli populajdulcissimiim cibuin. Ei hxcscri-
ultra quain eiiam bumana lingna effari possil: hoc pta dcdil per gratjain suam puslorihus Ect-lesix qui
csl qtiod sub virgiuali gloria iuter spiritualcm et gregemejus custodiunl, el ait illis iu verbis hlan-
carnalem intellectum, casusprirai parentis qui den- dx adiiioiiitioiiis sUx. In ecclesiasticis conslilulio-
sissimtis in offuscalione infidelllalis erat, ita ul ier- uibus procurate Clirislianam tolioriem, qnaiu iu
rorera illitts nullus lioininum explicure vilerel, sunguiiie meo redanpiara vobis comniisi: hoc ha-
apcrte cognitus esl. QiiomoJo-?Quia in incarnatioiie bentes in sollicituiline vestra, ne in aliquibus qux
Filti Dei qui ex virgiue ii-.itusest cavleste desirie- perliiieut ad vitam deficieiisenet. Qiiodcunqiie-au-
riuin ascendit, ei lerrena toncupisceiitia exclusa Q tem qux vobis servandu tradirii, iu boua voluntaie
esl, quoniam prxvaricatio Adx per sungniiiem vestra superaririiderilispltis scilicet facieiites qtiatn
«jusdem Fiiii Dei niirabililcr in salvatione reslan- vohis prxcepliini sit: ego qni ductoret salvator ve-
rata esl, cum prius illam nullus uisi Unigenittis Dei ster SIIIII,IIUIICmunduni leliuquens, et ad Patrem
aPaire missus.in munrium riissolvere ad supcriiuiii - ascendens, cutn iiierum rediero mundum judicare,
iiigressuni posset. Unde ul audis in lypica maiiile- euinque iu indelicientein stahililulem pouere, ita
stalione, nisi idem Filitts Dei sangiiiiiem siium pro qtmd amplius perlabeniia lempora non debiliteltir;
salule homiiiuin fudisset, illa iransgressio ila coiu- lunc niercedeni laboruin vt-siroiuiii, el bonx volun-
pfiineret hoiniiicin, iit ad gaudiuiu supeinoruin ci- talis vcsirx, cum utiginciiiato fruclu reddam vobis.
viiiui perlingere non posset. El dicam, o iidelis el probe serve, qui lidelilcr
Quod aulem uhi splendor quasi purptira hync-in- miuisitas. Quisquis plus voli sui addil quara sibi iu.
tho iutermista fulget, furtiicr prxriiclam tiiulie- lege prxceptuni sit, duplicem inercericin accipiet,
brein imugiiiem conslringeiis ardet: lioc Jesiguat qttia illuui iu iiomine uieo gloriosuiu haheo^quo-
pcrfectiotiem illorura qui pussioiiein Filii mei iu tiia- iiiam me inultuni dilexit. Ei ego dico: Nec virgi-
ritalis ardore imiluittes, streuue Ecclesiara in con- ncuni gcitusl nec hic ordo siiiguluris rievotionis^ncc
485 SCIVIAS. -r Lffl. II, VISIO V. 48(5
qui eos iniitanlur ut ii qui in er.eiuo jucetit, sttntl A do? Qiioiiiam scipsos riespicientes, el corpos sutini
in prxceplo legis, sicut el propbetx, ab hoininibust serviiuli Chrisli in operatione virlulum stibjicicti-
stth carnali lege consliluli non sttnl; qttin Innlinnt les, pclulaiiiiatn in ausieriiate raorttin siiorum rie-
iuea inspiratione incerientes viwni el hi plus aririuull clincnt, sic per bona exempln sua cxleris liomini-
quain eis prxcepluin sit, quori sacerriotalis orrio etl hus liicidis-imc fiilgenles. Nam eiiam angelicum.
reliqua inslilutio sacerriolalis oflicii noii facil, quiat chonim fiJeliter imilanlur. QttoiiioJo? In alijeclione
bxc in Abraham eiin Mose iu Veleri Teslumcntoi sxculariuin, qiipniatn, ut angeli nec lerrena qttx-
jnssn sunt, sicttl eliam el aposloli iila ex eariemi rtint nec concupiscunt, ila et isli cos hoc modo
Jege lullenles, et in Spiritu suncio ea sccunriuui vo- mirabiliter subsequuiilur, ita quori omnia caduca
iuntaiein meam bene oriliiiantes, Ecclesice cdnscr- conlKinnunt.
vnnria trnriirierunl. Sed ct ipsa aposloiicu rioctrinai Unde etiatn sicul Filits riieits esl miniius snluti-
in. Evangelio per Filium viicum disposita est, ubii ferorum sacramcnlorum, et sacerdos saccrriolum,
discipuli ejus in universum iiittndum verha veritalisi ac propbeta prophelarum, el xriificator felicium
effundere missi sunt. Quid lunc ? Nam cum aposloli.i. turrium; ita ciiam si necessitas ingrucrit, qui in-
viain saluiis populo aniiunliarent, luciriissiina au- ler hiijiismorii homines radicem odoris ctim ulilitaie
rora filiarura Sion iii amore Fitii mei exorta esl,, B habet, sit nuntius et sacerdos, sit proplieta et con-
illorum scilicet qui carnein suain fortiter conslrin- silialor ecclestasticx .xdificalionis; nec omnino ab
xeriint, el nialam concupiscenliam in setneiipsis his separandus est: si tantum oculus claritalis iti
riuriter morlilicaverunl. El sicul tiinc hxc casla eo lucet, nec ad usnm ecclesiasticum dormiat, sed
virginitas in ardente araore Filiuin nieiiin subsecula ari instructionem ejus vigilet, occupalionem lantum
esl, ita eliam hic mihi valde amabilis ordo singula- sxcularis causx, et coulagia sxcularium rerum ab-
ris devolionis, incarnalioneiii illius iinitalus est,qui jiciens, quia nec angeli, nec sacerrioles, nec pro-
suiit rec.ta tempta mea, videlicet ut cbori angelo- pheix jitstiliam Dei occultabunt; sed eam ex prx-
rtiui me colenles, et ejusdem onigeniti raei passio- cepto illius in verilale prpferent, quemadmoduin rie
uem et moriem ac sepulturam in cdrpore suo pcr- Joanne qui arundo vento agitata non fuil, etijus au-
tantes; non laraen ila ut gladio aut aiiis terroribus steritalem isli subsequuntur; in quoruin siniilitu- .
ex quibus homines deficiunl morianlur, sed Filiiim dine in Eyangelio iterum scriptutii cst •.Et egred^-
iiieuin sic iiuilaiites, ul vuluntalem camis sux abji- balur ad illum omnis Judmm regio, et llierotolym.tm
riant, cum se ab oinnibus sxcularibus rebus el or- univerti, el baplizabanturqb iilo in Jonlane flutnine,
iiarocniis in quibus miiiidus Ixtalur abdicant, ul in confitenlet peccuta tua (Mutli. nt). Quid esl hoc?
rie c In suspiriis et
Evangelin Joaniie lucerna niiindi scriplum esl: geinilibus a deleclalione viiiorum
Ipse aulem Joannes habebat vestimenlum de pilit ca- cgrediebantur ad illum, in quo divina gratia opera-
melorum, el zonam pelliceam circa lumbos suot batur lota simplicis confessionis devota volunias et
(Matih. m). Quid esl hoc? Ille in qtio divina gralia visionispacis iinauiraiter omnis effeclus illoruin sci-
inirabilcm abstiiieniiain suscitaveral, per eamdem licet honiiniim quorura corda per limorem morlis
gratjatn babebat, defensionem virlttlis hujus, quod ad ainoreiii vilx concussa fueranl. Quomodo? Quo-
in menle sna honoreii) et riiviiias sxeulares con- niani iriem Joaimcs prxcursor veritaiis, et amari-
leinpseral, et quod etiani per conslrictionera quain liiriinem et dulceriinein eis intimavcrat. UnJect
iu niortificalione vitiorum circa voluplateiti caruis ipsi perfiisioneni poeiiiiuriiiiisa rectiluriine ejus flv-
sox posueral, pclulantes mutus corporis sui fortiter jjilabanl; quateiiiis per decliiinliouem nialoium, ct
dumueral, cum majores xdilicaliones quam prxde- per erectioiiem bonorum, confessionem sceleruni
cessores-sui inslilueret, videlicet ctim per duras et suorum fucientes, illum iiiercrcnlur adipisci qni
aspcras vias incedens lcrrenas coiicupiscenlias con- ipsis non in umbra nnliquitalis remediura denuu-
cnlcaret. Quomodo? Quia plurima opera virtuluin liarel, sed qui eis in luce novitalis vcraui saluiem
slrcuue faciens, caslilalera ardenler amavil, prx- jn couferret. Sed ut idem Joannes liomines ari se ve-
faeits etiam iis viam medicamenli qui illud devote nientes docens, et flumine irrigalionis perfundetis : '
exquirebant. Uude etiam illi qui sunt vivens odor, verba pcenituJinis corutii ari lionorem venluri Sal-
vovens iler secretx regenerationis, eunidcm Joan- valoris suscipiebal; ita eiiara nunc in nomine ejus-
ncm in maximis lenebris sxculi lucentcm, per acu- dem Salvaiotis qui veniens salutem fideJibus con-
tissimas operationes beatarum virlulum in viia sua lulil; et illi facere non negligant, qui tcstimonio
«iibscqnenles, ineptam altiludinem ct latiiudinem saiiclificalionis fiilminaulis, operi pJus adduiit per -
iniiiidialiuin reruiii fugianl, el in constriclione dif- inspirationetn, videlicct Spirilus sancli, in abreiiun-
fusi anhni sui corpus suuni coercentes malam con- lialione sxciitariiini rc.rum, novani ausierilatem se-
ctrpisceiitiam abjiciant, ila excellenlioribiis inslru- cuurium siittililudinem illam aggredientcs, qiiam ex
mentis quam qui ante ipsos simplicitcr in viu Do- prjecepto ejiisdcm testimonii sanctilicationis per
niiiii gradientes, simplicia hnbilacula faciebanl, regeneraljonein spiritus et aqux in ahjeciione dia-
sorenissiine fulgenles, actitam el angustam seini- - bolicx servilulis, novum boininem inriuenies adie-
inm arripiant ea scilicct qux in voluplaiibtts sxculi runl; sed ubi slimuli impellenlis nccessilatis se
fi.tni fot tiicr sub ocdibus suis concuicanles. Qiiomo obtulerint, admoncndo et erigeudo ac sanatido mu-
487 S. HILDEGARDIS 488
num devoti juvaminis petcnlibus porrigant, si( la- A j Benediclo declarat; quem cgo per ardeitlem iguem
meti ad iilam dignitatem ecclesiasiica promolione tradiixi, docens euhi in vestitu Conversalionissux
digne pervenerunl, al in hoc prxdecessorem suuin incarnationem Filii mei colere, ei in abnegalione
fideliler imilenlur, ut quod ille vclut in iimbra*ostcn- voluntatis sux passionem illius imitari, quia ipse
dty, ipsi in novitate lucis veraciler coinpleant. Ipsi Beneriiclus est qtiasi aJler Moses in lapideo fora-
enim sunt zona Ecclesix earn valric constringenies; niine jacens, et corpus suum,'in multa asperitate
quoniam in iiicaritaiione Filii mei pccupati snnt, el ob amorcm vitx crucians el consiringens quemad-
qtiia eiiam angelicum orriitiem cxercent, scilicel moduni etiam priinus Hoses in lapideis tabnlis ex
non ccssantes ulKs horis canlando cum soniiu,. aut prxcepto meo asperam ei duram legem scribeus
orando in compunclione, non aulem excussis cla- Judxis dedit. Sed ut filius meus eamdem legem per
moribus ul inutilis puivis aul ctridus absque vigore dulccdincm Evangelii perforavil, sic etiam Benedi-
compunctionis; el quia etiam non recusant operari cltts famulus ineus proposilutn hujus ordinis qtiori
pro necessitatt* sua; non tamen in manibus snis ante ipsum diverslssima convcrsalio fuil, per dul-
sxcularia quxrenles, $ed cum charitate el huniili- cedinem inspiraiionis Spirilus sancti discretam et
late se ipsos dislricle circumspicienies. 0 ipse for- planam viatn fet-ii, ac per hoCplurimam cohortem
lissimus atqtie amaniissiuius populiis meus, cum in " sux religionis collegil; ut etiam Filius metts per
eis aflliciionem illam altendo quani Filius meus in suavitatem odoris sui Christianum populumsihi coa-
carne sua passus esi, quoiiiam et ipsi secunduiii dunavil. El deinrie Spirilus sanctus cordibus elcclo-
mortem iltins moriunlur, cutn volunialetn suntn rie- rum snortiro suspiria vitx habenlium inspiravit,
serentes, el propier vilnm xiernam inagisierio se Hl sicul iu lavacro baptismi ciimina poptiloruin ab-
subjicieutes, 'secundura imperium prxlatorum suo- luiinlur, iia et ipsi in signifit-atione passionis ejus-
rum grariiunlur. deni Filii niei saeculares pompas ahjicercnl. Quo-
Quapropier et veslilus eorum veslilui aliorum modo? Nam ulhoiiio a diabotica potestate in sancto
pbpulorum nori nssimilalur, quia et ipse iittcgcr bapiismo convertilur, crimina veteris maculx ab-
incorruptam incarnalicnem Filii mei quceplurimiini jiriens; sicet isti terrenas causas in signo veslitus
dislat a procreatione ajiorum hominum ostendit. sui abnegarii, in quo eliani et angelicum signnni
Nam illam incarnalionem legale impcrium viri ac habent. Quomorio?Ipsi enim in volunlate mea; pro-
inulieris non teligil, sicnl nec isie populus ulla tecttres popirli mei positi sunt.
conscripla lege ad banc coiistrictionem cogctidus Unrie qui ex ipsis in sancta convcrsalione pro-
est; sed qui eam pro dilectione Dei sua volttntate c| bali inveniuntur, pasiores Ecclesix mex consti-
vovendo aggreditur, hic in ipsa perseverel, tieretro- Uiantur, quia et angeli qui nulla inacuia terrenx
cedens corruat, sicut Lncifef, qni lucem rieseruiiel causx langunlur.cusloiles populi tuei sunl. Nam sic-"
tenebras recepil. Hujusmodi enim vesliius secun- ul angeli coram Deo in duplici bonore sunt, sic et
dum coruscalionem su-pernorum spi iiiiiiui cmii liomiiies hujus religionis siint in duplici viia. Qho-
alis sttbtililatis snx circumvolai, el incaniatioucm torio? Angeli in cccleslibus Deosine intcrmissione
ac sepnlluram Filii inei designal, quia sigiitim in- serviunt, et eliara in lerris homines a diabolicis in-
carnatiouis in suo vestitu babet, qui se adfonissi- sidiis scroper prologunl; s:c et populus islc a: gt-Ii-
niam oberiienliani exhibet, et sigiiuin scptiliurie cum ordinem iuiilatur, cuui lcrretia dcspiciens Deo
ejus in ipso veslitu portal; qui iu opcribus justiiix, quolidie faimilatiiij, el cuin eliam reliquos hoiiiines
sxcularibus cansis abrenuulial. Uude qui pura vc- suis orationibtis a malignis spiritibus die ac noclu
lunlnle eodem vcsiitu inriuiltir , salubri remcdio lntalur. Utide si ecclesia mea reclum pastoreui non
allevialiir. Et irieo qui illutti per iuvocalionem Spi- habct, lunc bujusmodi religiouis cxlus tlamando et
rilus sancli in beiieriictiouibus suscipil, non ilium flendo ipsi subvenial; et qui iu co probalus inveni-
abjiciat, quoniam qtti eutn per ahjeclionem perse- lur si necesse fueril, superiiiiendenlice sacerdolium
veranlis mali conterapseril, cuin illo erit qui ange- n siiscipiens, ipsam in zclo inco slreuue defendat.
licum ordinem sprevit et in morlem sepeliendus Nulius auiein retigioiicin horuiu rcpente ei velut ex
corruit. Quid est hoc? quoniam bic populns cx senino evigiluns aggredintur, nisi prius iu coiisiri-
prxceplo legis ad hnnc constriclioiiera stimiilaius ciiotie aniiiti sui si in hoc pr.rposilo perscverare
ndn esi, seri voluntale sua aggressus cst pacluin, valeal ex inliiiia probationc exaiiiiiietur, ne si lllud
ineum observare, et ita Ecclesiamnieatu sua sancla volunlate sua iri fpsdere benediciionis susceperit, ei
conversatione illustrare. Quomodo? Ut post pri- postmoduin in perversitate erroris sui abjicieus
mam lucetn die! aurpra solis aspicilur, iia ordo, mihi sine pcenitentia illuseril, in riatnnalione raor-
iste post voces apostoloruin exortus est. Quid est> lis miserabiliter pereat. Quapropler, o charissimi
lioc? iilii mei, qui valdc in coniraiielate dissipati estis,
Prima lux dici fidelia verba apostolicx doclrinx surgiie citius in humilitaie ei in cl.aritale, el sancto
dcsignal, aurora inilium hujus conversalioiiis qux, proposito veslro virililer el unanimiler consentiie.
primum in soliludine et iu spcluncis post illara bca- Sed, ul vides, alius splendor ut caudida nubes
iam doclrinam gcrininavit demonstrai, sol auieiiii prxriiclam iiiuliebreiii imagiiieiii ab uiubilico et
Jiscrelatn el beuc disposiiain viain in servo ineoi (lcorsum ultra taincii iionduin excrcsccns, honeste
SCIVTAS;- LIB. 11,-VISIOV. *W
,R(v
circumdal: qn.i esl sxculnris vita qux in candore A sanguinis sui in alienttm locttm ducal; qitoniani,
serenx Sntenlionis Ecclesiam a plenitudine germi- sicut Deus prxccpil ne homo occidat honiinem, lla
nanlis forlitudinis usque ad exlrcmilatem illam eliara jus.-it nchoir.o per crudclilatem fornicalionis,
ubi ultra jam nondum in filiis suis proccssil, iiv sanguinem snttm a reclo loco s.uo abscindat. UnJe
revcrenlia jtislxsuBvetitionis circumplectitur. Qno- eliam homo artlorcm cupiriilalis sux deprimat, ncc
siiuin ari alie::iimignem transniittai;quia
modo? Quia circa unibilicum est germeii membro- iQCcnriitun
rttui dequo omne genus linmanum procreatur, unde si hxc arricns voluntas calorcm alterius vohinlatis
cum fervente conctipisceniia foriioris vcl riiotlioris
et ibi in eccle ia sxcularis populus per qtictn ipsa
nJ plenuni numerum in orriinibiis suis prorehenria cansx conceperil: vere tunc cum riesiderio animi
'sui etcum collignlione utnplexionis illius mentis iu
csl (lcmonsiraltir, cum ibi reges el duces, princi-
unu.mcoagiilanlur. Nam cxlerior viriensocttlus in-
pes ac prx;ides cum sttbjeclis suis, ac eliam cxieri teriorem calorem in ariustiouein cxtilaL Et quatn-
divites ac pauperes ct egeni citm rcliqtto populo
conversantes dcnunlianlur. Et per hos omtiis Ec- vis corpus hoc peccalum cum corpore*illo non ope-
rlesin valde ornatttr, quia cum sxculares homines relur, lamen vivens voluntas facil opus arrioris i:i
ila quod oiniiia viscera eoruni propler con-
legem Dei qttx ipsis po ita est fidelilcr conservanl, B illis,
Eccle iatn plnrimuni exornant, et mitliis amp'exibiis scientiani sunm concutiiiiitur. Qttapropier claustra
Dcuin amplcciiinlur cum sincera biiiniliiaie el ric- cxlerioris liominis lam cauta cuslodia observentur,
votiotie nmgistris suis obediiint, et cttm eleemosy- ne iiitcrior homo per insipidam ncgligcnliain sau-
nis el vigiliis nc contiitculia, et eliani viriuilale ac cietur.
cxtcris bonis operihtts qux Dci sunt corpus sutim Et ut vides quod hi Ires splendores circa ipsam
pro Dci amore casligant. Unrie illi qui constilulam iraagittem se late diffuiiriunl: hoc est quori in ho-
sibi legeni scciindum voltinlalem incain ciisloJiunt, nore supernx Trinitatis prxdictx trcs [ccclesia-
Viilrieamabiles mihi sunl. Seri si quis ex illis j'ugum slicx instilutior.es ubique felicem Ecclesiam in di-
1berlatis tnex in abjectione sxcularitim ferre desi-.. laiatione erumpentium germiuum el in diffusione
deral, ad mc ciiius venial nisi in junclitra carnatis beaiarutn virlutum miro modo cirritmpleclenles
copulx sil, quam ligaiuram lemere non solvatnLi consoliriatit; ttnrie etiam ptitrimos grarius et scalas
pcr volinilaieni illius cujits coiisorlium habet. Quo- in ea bene et ricccnter osienriunt, qtti stinl divcrsi
inorio? Nec ninrittts uxorem, nec uxor marilum in ordine". tam in sxcuiaribtts qtinm in spiritualibui
hoc proposilo deseral, nisi volunias amborum sit; hominibus pcr qttos eadem Ecclesia in bonitatc
et tunc si ita deliberaverint, aut ambo remaneant n. mortira el in disciplina virtutum, filios suos cura
iu sxculo,-ani ambo a sccculoseparenlnr; qtioniara sttavissima rcverenlia educatos ad supcrna perdn-
esse non polcsl ttl pes ttnus permancat in corpdrei cit. QuoiiioJo? Cum terrena sperutini, et cum cos-
et alier a corpore abscindalur salvo honiine. Sici lestia riiligunt. Qnid esl hoc? Qtiia legalia prxcc-
C.iam non congruil ul marilus sxculum colat, uxor pta qux ipsis insiiiuta sunt, in riivino amore fidc-
sxculum rieserai; aulttl uxorin sxculo resirieal, et liler compleni. SeJ, sicul in Iribtts pcrspnis untts
muritus sxculiim f.igial, si in superna vila decorem Dcus est; iia etiam in his tribtis prxdiclis ordini-
suura invenire volunl; quia si hoc indiscrete et in- btis una Ecclesia est, cujus fundalor illc esl qui
'
sipicnter agitttr, non ho.;liased rapina appellabilur; planlator omiiium bonorum esl. Quodctinqtie enLni
-Quapropler qui in carnali copula legati jure sibii ille non plantavit, hoc slare non poterit. Unde illa
conjuncli siinl, unanimiter simul vivanl, nec alle- inslitutio qitam ipse non insliluil, hxc in magnis
lutn ab altero sine conseiutt alterius, nec sine dispo- illusionibus dccidel. Qttomodo? Quia Dcttsilla non
sitione aut ilemonslratione ecclesiaslici vigoris in- plantavil; qux ad superiora cum flatu supcrbix
sipicnler se riisciudal, qtiemadmodum in Evangelio > ascendere icnlani, nec superioribus suis subjici
iieruin scriptum est : Quod ergo Deus conjunxit' volunt. IIoc ibi esl ubi rainor ordo supra n:ajorem
homo nonseparel (Mallh. xix). Quid est hoc? Deus> D ordinem qui de antiqtto consilio principalium ma-
in crcatione hiimani gcncris carnem rie carne lulili gistrorutn in volunlate mea constiloUts est, se ele-
el in unam copulalioncm conjunxit, ila constiliicns3 vare conlenriit; el ubi quidam in riiversis signis
ne hxc conjuiiciio prxcipilanter ab invicem sepa- . vcstiius stti .se voltint dilalare sertindtim tnores
raretiir. QuonioJo? Quia ita in conjunctione viri ac' sttos queinndmoriiini in insania stia-cogitant, veluti
iiiulieris crit ubi caro carni ct sangttis sangtiinii si ordo angelorum se erigere vellet super ordinem
legali sanciione copulaiur ne ab inviccm sua stullai archangelorum. El qttid hoc essel? Quasi nihilum
prcccipilaiiotieriisjitnganlur, nisi boc ex jttsla causa,, el inatte esseni, qui sio recle constiiittos Dei or-
aut ex rationabili rievolione ulrittsque ligaturx eve-- dines in vairiiaiibus suis dividerc vellenf. Sed hoc
uire conlitigal, qtioniam Dcus in secreto sapientixB esse non dcbet, ul ab his in insania diversilaiis
sux hiinc coiijunciionem maris etfeininx ari propa-- sux invocet, qui in proposilo suo seniper novi esse
galionem houiinuin benigne riisposuit. El quia bxCi volunt, ct rttrics in scientia sua ari riicenriura ca
coiijituciio ab ipso ila Jecenter institula est, idcirco0 qux in mentibus suis sunl, ricserenlcs bene tritan)
sliilla cupidilas hoininis abscisiouem in his duahuss viam, el bene complanalain arcam antiquorum Pa-
partibus non faciai, nec pars hxc nec illa doiem1 Irum, qitam illis Spirittis sanclus inspiravil. Uurie
PATBOL.CXCVII. 1G
491 S. HILDEGARDIS 492
niiilli ex hts cor.slTltttnsorrilnntioncs qtios Ecclcsia A venfornin slrcpilus resonnnl; sed radices non llu--
in anliquis Palribus babet, in mngna sitperbia rie- rcni nec germen proferunt. Nam qui subjugo nico
stituuiil, el hoc in plurimis schismatihiis riivcrsa- cssc dcberent, lascivi sunt, nec secnndutn disci-
viini insfitutionum suaruin facinnt. Ipsi enitn in rii- plinam inccdunt. Qtiiri esl hoc? Ipsi reclam viant,
vcrsis circuilionihtis sttis fructiferx nrbores dici transilitint, ct mulla inulilia labcrnntula sibi f.i-
voltint; sed nee yncnx arunriincs appt-IIaripossitul, cinnt. lltijusinorii eiiim liomines iiullum fervorciii
qucinadmodiiin riilcclo Joanni deillo ostcndilnr jirsiilix habenles, sed in semetipsis torpcnies; ncc
qui in tcmporc innrccns abjicilur, nt scriptttni est: iit eonsiiiiita sibi lcge ardenl, nec scttiiidtim con-
Scio opera lua, quia neque(rigidus es, neque cali- versationem prxcedcnlitmi pairum suoruin fa-
dus. Ulinam frigidut esses aul calidus l Sed quia ciutil; sed quisqiie eorum quatnriamsingularitalcm
lepidus es, ineipiam te evemere ex cre meo (Apoc. in semetipso silj planlal, et sccundam voliiniatei*
ni). Qtiiri esl Iioc? 0 stulic, qtii tn temetipso lurpi- suain lcgemsibi pqitil, sic in pro|)riis cogilaiioni-
ler marccs, ego qtti cogniior sccretorum stim, in bns Miis et in magnn inslahililate per inflalant
o.u)niasciente oculo virieo opcra desirieriorum luo- siiperbinm se ad volamluin elc.vans. Et quonian»
rara» qtioniam opcra qux ad ignem ignei illumina- isti reclo fu>rierepairtiin siiortim non atllicnrcnt.
loris pertincnt omnino non offugisli, nec etiam g] idcirco semper novi el i tiriesin magnn instahilitai»
hac et illac SCCUIHIUIII voluntalcin suam vagun-
opcra qux glactem frigiJi rigoris inriticunt omiiiuo
abjecisti. Quomodo? Tu nec es in malis operibus Ittr.
cx lolo frigidus, nec in bonis aclibus ex tolo fervi- Qttapropler el ego comparo illos stultis arlifici-
dus; sqd iu ulroque per instabilitatem menlis lux bus : qui niagnum xriificitim in alttiin erigentes.
ul (cpidus vcnttis pendens, viJelicct in neulro non imitanttir prudentiam iilorum arlificum, qui
sciens quis sis, quia nec in mato enierilus poenas, in raiillis instrumeniis oplime edocti et diversis
nec in bouo digna prxmia consideras. Quomodot probalionihtis xdificalionum examinalt oninia ail
Quia in lam magnam profunjilaleni respicis^quod xdificationcm pcrtinenlia bcne iiovertint, et omnia
fuiidum cjus iuvenire non vales; el quia eliam inslrumcnla sua recle disponunt; sed ipsi vacui
lain altum montem ascendis quod cacumen cjtts et insipicntes, in semclipsis confiJunt, quia prx
ascendere uon poles. 0 inelitis libi esset ul inul.tetn aliis sapicntes esse volunt, et a-dilicia sua it» riis-
scrvuin cl peccalorem te scires, quatn sic in tem- ponuut : qttori ari tempcstates mobilia stmt, uiide
a venlis dejkiuiiiur; qiiouiam non supra
pore esses ut vix ad justiiiatn rcspicias. Nam si a eiiaui
bonis aciibus sephrams esses, pcccatorera te in- peiram, sCrisnpra arenam posiia sunl. Ila el il!i
vel si a malis operihus le abslraheres, > faciunt qui iii sttpcrbia sua in semetipsis confiricn-
C
iclligeres; les prx anliquis pairibus sttis prurientes viricri
ali(|tiain spem viix habcres. Nunc autem ul tcpi-
dus vcntus.es;qui ncc hiiinidilaleni lriiclihus afferl, cupiiiut, nec secunrium foeJus eorum ambulare vo-
nec eis calorem iiiducil. Tu enim es vclut incipiens lunt, sed sibimelipsis leges secutidum voluuta-
cl noii quasi perficicns; qttia bonum tangis in in- lem suam in magna instahililate slaluunt, cl
ideo perfrequenter per diabolicas tentaiiones ari
ceplione, sed illo le nunquara pascis in perfeclione,
ul veulus qui os hoininis percuiit, ,cl non sicut pcccata qualiunltir; quia non super Christutn,
esca qux iu venliem cjns labitur. Uirum eiiam sed super inslabiiilaleiii roorutn suorura innituu-
tur.
charior est inanis sonitus, an perfeclum opus? Sed
esl inanis Unrie ne inspiratio Spirilus sancii qux in anti-
accepiius peifectum opus quam soniiits.
Et irieo ciiui silentio buinililalis operare et non qtiis patribus operabatur per stipcrbain inflalio-
cum superbia exlollere, qtioniara illi pro nihilo nem evactietur, volo itt firieli hoiuini cum humili-
tate suflicial quod ei a prxdecessoribus suis insli-
oorapulabunlur; qui socielalem sanclificalionis il- tnliim
loruni qui me in lenitatis obsequio amanl, abji- est, ue si plus iiianiler voluerii quam bunii-
liier quxrcre riebucrat, ne poslea tcpefactus indu
ciunf; boc enim per slolidara superbiam insectan-- -D
tur, quod per suavem mansuetudinera adiinplere iit receriens, ex boc rttborem conftisionis accipiat,
-iii Evangclioscripttim esl : Cum invitaltts fueris
dedignanlur. Quod si per inchoalioneni reelitudiiiis adjmptias, non discumbasin primo toco, ite foric
viiu verboruni raeoruin qiix cibum firieiibus prx- honotalior le sit invilalus ub ilto, et veniensis
qui
bent intrare lentaveris, el si lunc in ea torpcns ac te el illum vocavil,dical tibi : Da huic locum,el Itnie
iiullam dulcedinem justilix le langentibus osten- incipias citm rubore novissimumlocum lenere (Luc.
dens ad deleriora cadis, innc et ego propter te- xiv). Qttid boc ? Qiiaiido per siipernani inspiralio- "
porem negligenlix lux incipiam le ejicere, ex ea- ncm ariiuonilus ftteris ut per lidelcs lalwres luos
deni vi verborum meoruii) te expellens, qttoniam ad labernaculdm illnd vcnias quod semper. in nu-
nulhim saporera suavitatis per efiicaciain operaiio- ptiali vila abunrial, ilaqtiori assiriue iu sinccrilaie
uis luae exhibens, ad interiora healx receptionis et honore ac saiictificatione in virginea virga et iu
non aiihelas. Unde el iia abjcclus cotictilcuheris, beata matre, scilicet Ecclesia Ixiatur el nan in
sicut et cibus ille qx propler insipiriiialein gusitis corriiptiune ct confusione ac (lcjcctione gcrmiiiis
ex orc homiuis projicitur, antequani in venlre ejus et floris sui irislatur; iimc comprimc inetitcm
iccij-iaiitr. Sed cuid nunc ? Vcnli enim volanl, et ttiam in Iiuniilitaie, non elcvansc.im in el:rtiono.
493 SCIYIAS. — LIB. II. YISIO V. 45)1
Quouvodo? Cmn scrcularcs causns in amorc Dei a A postea in calore fervcns ita ei copulotiir secuiiJuui
corpore luo alijcceris, tunc qnasi pulclierrimus quod hoc perficere vult; illud videliccl transposi-
llos ascemles qui in coelesli llierusaleni sine ariJi- ttini aul in exaltaiione mcniis, aut in pciiilaniin
tate cutn Filio Dei florei, in quo oiiinia ornamcnla carnis, aut in superflua polttiiione, atit in occa-
aniniaruin apparent; quia vetus homo ouincs abo- sione cxcusationis, aul in vicissitudine opcrationis,
minationes bominum proferl, novtts aiilcra omnem sursum aut dcorsum iinprudenter vadens, nec
sanciificalionem virlulum xriilicat. El irieo cum quale fiindamcnluro sit discernens, el an ulile aut
nd banc saiiclificaiionem veneris, erubesce anti- inuiile sil, scire conlemnens : vcre hoc jusio judi-
qnuni serpcnicm qui sentetipsum a beatitudinis cio desiruetur, quoniam planiationem illam in lali
loco dcjucit, pcr appetitum iuanis gloricc imi- non planlavit Pater ille; qui coelorun) et oinnis
lari. Quiri boc? Si videris aliquein te ornaiio- jtistilix habilalor csl, et ideo cjecla arescel, quia
rem, cave «e per cupiditatcm inentis lnx super de rore cccli non ascendit, seJ de succo carnis ve-
ciiin asccnrias, riicens : Volo supcr illiiin, aut sic- nit. Quomodo? Quia homo per slultam scientiam
ut illc esl essc. Quori si hoc morio le exallaveris, suam hoc opus facicns, nec jiistitiam nec volunta-
Mtiiiquid tunc fideiis servus es, cum Dominiim ad lcm Creatoris stii inspicere volttit; sed ari illtttn
ijacuuriiani provocas, ila qtiori le illi opponis?Scri si B qut semper rotain cnrnis ipsius infaligaliilitcr cx-
intcllexeris aliqueui valentius nalurx, gralix aut agilat, rcspexit. Nam qtiod hominibtts eu:n oculum
fortuncc Joniim hahere qtiam lu habcas, si tunc illi suum acule in Deum figcre nolunt, per deceptio-
per inviriiam rictraxeris, planam viam non anvbu- nem mcntis sux aliquando bonum virielur; si hoc
/as, scri .per devia inccJis. Qunpropter stude iii inspiralio Spiritus sancti non calefacit, in interiluni
liiiniilitale Deo servire, el non in superbia bac- ibil, qttia bccc vana gloria perlrarisit. Ctini cnim
etiari, nec le per vanilatem simulationis super vani homines tn uno pcr txdium aflichintitr; in
illuin exloHe; q«i jusla examinatione majori desi- altero per vatiam gloriam innovaniur, frequenlcr
dcrio xtcrux viix lucet quam lu arrieas, ad ejits- in superbia et in slitniilaiione ac in spirilu zeloly-
dem beaiilttdinis culmen pcr supernum ardorem pix se extollentes, cl eliam frequenler in moleslia
ita invitatiis ab"iLlo qui omiiibus veritalem dili- et in indignatione ac in coniradictione alianmi
gentibus pittm se manifcstat, ne in omnia scienie inslituiionum qttx rie me fluxerunt altcrcanles,
ociilo venicns ille qui te huinitilatis obsequio, et necnon in cxleris bonis qux non stint aritorporem
iUvrai in charitatis dono pcr inspirationem bealx txdii, seri in ardore desiderii rie riie in diein pro-
aJmonitionis vocavit,, recto jtidicio suo dijudicet _ ficiendi, se invicein coinprimeirtes. Nam qtiod dc
tc, dicens- Tu qtii tc -per flagrantem sitperbiara me fluxcrit dulcem et suavcm gusltiin animx prx-
in locum illnm erexisii cujus socius noiv es, re- bet semper in perseverantes proficicns, cl non in
Ihique vaiiara gloriam ttiam, et da subjectionis ofli- inslabililate rclro aspiciens. Unde ille bealus csi,
cio huic dilecto mco culmen honoris, quod te- qui in me fidens,- spem suam et iniiium ac finem
tuere rapuisti. El quid lunc de le? Quoniam si hoc operum suonim non in se seri in me reponil. Qui
modo riejccltts fueris , incipies per aiigusiiam mce- facit lixc, non cadel; qui vero sine me staro vo-
roris el trislilix exlremilatem abjeciionis seniire, Itierit, in ruina ibit. Et qui sunl ilii qui semciipos
et ila le projeclnm abhorrere, quia cuslos anima- pervanamgloriain novos faciuni.et propler ixdiuin
riim auferet libi alieuum honorem quem frauriu- quod in prxceptis meis patiunlur, in semeiipsis
lenlcr invasisli : cum te illi opponens, hoc temere confiduni. Non euim ul velus vestimcnlum in cci-
rapere tenlabas quoJ habere non riebuisli , unrie lationibus liomimim raolestuin est, sic ego in
el libi aufcrelur quoil habere volebas, el tibi dabi- donis meis spernendus siiui, qttoniani illa in sim-
wr qttod habere nohiisii. Ita eliam cum minor plicilate semper nova sunt, el quanto vclustioru
ordo supra majorem se exaltal, pcr jtislum judti- lanto chariora suut. Qttapropter qux holniires in
cium meum dejeclus supprimUur, qtioniain nolo D semetipsis ab:que inspiratione niea excogiiant in
ui aliler iinte oculos meos superhia sil qttara in vanitate nioruni : per inania sludia eortun diffluei,
dcjeclione confusioiiis. Nam si ancilla suprn do- et quamvis aliqttanrio in con~])eciu lioniinura slare
iiiiiiain suatn se exaltavcrit, tanlo riespeciior omni- virieanfur, tamen ab oculis meis projccli, pro
bus eam inspiciemibus crit, quia lioc lieri lenta- nihilo eos habeo, ul in Evangclio scripitim e^t:
vcrii; quod riesirierare iiott riebuit. : Siuite illos, cmci sunt, duces cmcorum. Cacus o«-
Quapropter qui sibi secunriuin cor sttum Icgcs temsicceco ducalum prmstet, ambo in fovectmca-
faciuut, el in hoc voluniaiem nieam non quxrunt, dunt (ibid.). Quid esl hoc? Dimillite illos qtti in
niagis ex hoc in dejeclionem quam ad profecttim faclis suis perversi suiit in perveriiiale sua dif-
veniiint, ul iterum Filius meus in Evangelio teslatur, fluere; quia in rectiludine bonorum operuiii so
dicens : Omni»plantaiio quam npn ptamavit Pater corrigere nolimt. Et quoniam in -xsiimatione snr.
meus ccelestis etadicabilur (Malth. xv). Quid hoc? i se juslos nomiiiant cum in aclibus suis vani siut,
Omiie genncn scienlix cordis et inenlis ac morum ex ipsa facilitate sua cxci cflicitintur, quia jicr
3urgcns in fertilitate illn naliirx qua homo vivit, viam jusliiix an.btiliire conlemnunt, et quoiiiam
ctnii honio illuri ita in semetipso seminat, qttori niagis viara iuiqiiiialis qtiam vcrilalis illis homi-
495 ' S. HILDEGARDIS 43C
nibus proponunt qui eos m roalis openbus sequi ui A
j rant pervettire, »erba eprttm fidcliter suscipiani.
fcstinant. Unrie qul hoc modo visum rectitudinis is •Quoinodo?Nam qui vivcns odor vovens iler se-
non habent xstimantes se jtislos esse el injusii ;ti cretx regeneratiouis existunl, velut granura sunl,
iunt, cum viam verx doclrinx ignoranlibus viam m qui sicctts et fortis cibtis liomiiiiini est; sic el ilie
falsx jitstilix demonsirant, pariter in foveam despc- e- populus meus asper et durus ari gtislum fuci sxctt-
ralionis cadunt, quoniam nec isti nec illi quoeant rit larium rerum est. Sed prxdicli pigmentaril qttasi
sciunt. Sed iu his quxdam in iudignalione niea :a poma qttx dttlcemsaporem se gustaniibus prxbent;
coram hominibus uliquando dejicio, qtixdam aitlera in qni ut ct illi, per utililatem olDcii sui se suaves
per moderationem perspicux visionis laciie coratn m hominibus exhibcni. Communis atiteni sxcularis
hominibus inlerdum tolero; sed lamen ea per pon- i- vclut caro xstimaitir; in qua cl casta volaiilia in-
rierationcm jusli jttdicii mei in futuro ulciscor. Et ;t veniuniur, qiioniam qui in sxculo degunt, carnaliter
ob lioc qui fidelis eil, Muriealascendere ad altittt- i- vivenles filios procreani, imer qttos lamcn casliiu-
dinem virlutiiin, eliion ad ima excularium dcicen- i- lis imilatores reperiunlur, srilicel vidux et conii-
derc. Qttomodb? oenles, qui ad superna desirieria per appetiltira
Qui in minori gradtt esl ari majorcm a~cendere .e boiiarutn virlulum volant. Sed et iiriem ordines
polest, non antem qui in iiinjorecsl ari niinorem see B * ecdesiasiicx instiluiionis, in duabus viis versanlur.
declinare debet. Quiri hoc?Num prxtores possunli Quomodo? Spiritualiiim et sxcularium. QtiomoJo?
nd duces pervenire, riuces vcro ad rcges ascen-. Ut dies el nox. Quid esl hoc? Dies clarilatetn solis,
dere; non antem decel reges ari dttces desccnriere, , ct serenilatem lucentis aeris habet, quod prarsignai;
nt-c riuces ari prxtores se declinare. Si eiiiin rcges;S -' qttia spirituales homiues et ordinera vivenlis odoris
dticihiis sesiihjugarenl, vel si duces prxtoribus see vovenlis ilcr secrelx regencrniioiiis, et ordinem
subderent, inriignanter omnis popitlttsvociferarcttir, prxdiclorum pigmentariorum in se servant. Nox
el eos derisui habcrei, Ila qui sunt in sxcularibuss vero lttcem lunx cum stellis el obscuritaleni umbro-
possunt viara prxriicloruin pigmenlarioruin subire; sx tenebrosilatis tcnet, quod demonstrat : qtieil
et qui sunt in via eoruinriem pigmentarioruni pos- ,. seectilares homines et juslos in operibus suis buen-
sur.t prxfalos qui sinii vivens orior vovcns iterr les, el peccatores obscuritate deliciorum gravatos
secretx regenerationis tlccel ad pigiKcntarios traits-.. in se tenent. Sed qui noclem sxcularium deseruerii
irfi, uec ipsos pigraenlarios ad sxculares corruere.,a cl ad diem spirilualium piopier amorem viix so
Quod si isif qtii stiiil vivensodor vovensiier secretxe converlil: stahilisin hoc fuclo sil, nc si relrorstim
icgeiieralioiiis ad pigmeniarios respiciuni, vel sij Q incesserit, veteri Ad;c assimiletur qui prxcepiuni
pigmentarii ad'sxculare~ transcunl : lieu! heu!i vilx trar.sgredieus in sxctilaresxruinnas expulsus
heu! ab animabus juslontni sttper eos dicelur, eta csi. Unde nemo prxceps sil munduni rejinqticre ct
coram me in abjcclione hubcbunltir, nisi dignn a fccdtis ineum sca voltiniaie audacter inirare, nisi
pceniteniia reverluntur, quia si altior gradus supcrr pritts in magna probatiotte examitialus sit; quia qui
inferiorein ceciderit, ambo destruentur. Sic et itliss Filium meum per lunicam ceperit, nolo ut eum ic-
erit qtii rectum iter suum deserunt, el relror- linquat. Nam qui ejus incarnatione se iiiriuerii, et
suin fnccdtint. Nara qui Filium meum induerit, crucein tjus in nianus suas susccperit, nunquiri
quein lalem filium induere posset? Nulluin, clvcre3 convciiiensesl ul abjjcial Doininum suum?Nu!!o-
liulltim. Gattrietc aiilem in Palre veslro; quoniam n morio. Ergo his allende. Ilomo qui in voluntatc cor-
sxpius in niiiioribus majores virieo, cl in iunjorihuss dis sui confessus fueril el iu] devoiione aiiimx sux
ininores inveiiio, quia superbict cariil ct huraililass voverit jugura raeum in abjcciione sxculariuin re-
ascendit. rum portare ; si luuc eliain in ipso ardore tordi»
Unde pacem et charitatem ac hnniililaleni ha- stii per voluniatem desiderantis aniinx sux sigmim
bcle inter vos, sicul et aniinx juslorum ciiin angeliss religionis in condiinento jttslx inleiilionis suscepe-
el angeti ctim arcbangclis habcut. Aninix eniin, J3 D rit, iu illo pertnaneal, ne si iliud postea in contcmplu
jiistoium oflicio angelorum non invideiit, nec angelij perseveranlis mali abjccerit; judiciuiifdisiricti cxa-
gloriam archangelorum deriignantur. Quiri hoc?» iiiiuis accipiat. Quid hoc? Quia illuiii sprevit cujus
Arci.angeli in majori ncccssitaie majora rieraon- signum in semeiipso suscipteus conculcavit; sicut
ttrant; angeli vero in frequeuli vicissituriine rai- et Judxi eum coitienipserunl, cura illiiin in iusania
nora rienuiiliant; lidelis autem pnpulus huiniliterr incredulilalis in cruce aflixeruut. Nam ut Jurixi nc-
oblemperal. Unde.uhusqnisque ofliciuinsuura flrie- fas illud non limueriint, ila cl isie non vcietttr
Iiicr exerceat. Qiioinodo? Qui sunl vivens odurr qtiod eamdera passionem in volo suo abjicit : Quod
vovens iler secrelx regeiteraiionis , cum majorr eiiiii) hoinomibi projiviilit; hoc etiaiu reddere de-
occasio ecclesiasttcx nccessilatis ittgrueril, iuevi- bcl secundum quod Duvid lestatur, dicens: In-
labiles causas subveniioiiis sux velut archangelii ttoibo in dotnum luam in holocauslis, reddam libi
rccoJaiit; et qui sibi in opere pigmeniarioruro, vola mea qum dislinxcrunt labia mea (Psal.. v).
assiriua deterrainaiione in freqtientibus causis citcai Quid hoc? Per inieniionera bunx et justx opera-
negoiia insiilulionis sux qttasi angeli exerceant, ctt lionis inlroibo', o Dcus meus, iu consiilulionem
.bomines qui ari sutnmnin beaiitudincm rieside--• sanclissimi doni tui, scilicet i:i ardcr.te desiderio
497 SCIVIAS. - LIB. II, VISIO V. 498
strattiai voluplalis tnex rclinquens, itn quori niliil1 A potcslalein suatn exercecmt. Et hi ouiaes no;i pro-
initii riulcitts est qtiam anhelare ari lc Cicatorcnii pter coelestem nmorem sed propicr has lerrcnas
onitiitiin. Et ob hoc reJJam tibi vota meaquxjiror - molestias quas susiiiienl ari spiritttalem rcligio-
iulitos meum cuin anima mca; qttia perficere voloj nem veniunl, noriconsiJcranleiutriim salsus an in-
quod libi jiislo juJii i in arrieiiliricsirierio meopriuss stilsus, an dutcis an aiiiarus, an cceli an terrx ha-
protniseram: viJclicel ut acltis raeos aJ tedirige- bilalor sim. Quid hoc? Ipsi nec condimenlum, ncc
rcra, quod insipienter trangrcssus stim; sed nuncnd1 ritilceJiiiem Scriplttraruin attenriiint ; nec quo-
te recurrere dcsidernns, volo mala devitare, ct bo- moJo in corJibus illorutn bomines habitent qui
na facere, quoniam rnlionaliias ct inlcllectiis quii stiperna quxruut, consiricranl. Et quoniam lisec
in me fervenl, jier discrelionem verx cnstigationiss scrulari iioluni, irieo limorein metim abjicienles
niagis qiirerunt ad le vivum Pentn anhelare, qiiami. sccuniluni voluntatcs sttas inceriiinl, unde et inric
|>cr stullitiam falsx contrarietalis diaholum imitari. alicni sunt el fugilivi vocantttr. Quapropier nec ego
Unde, o hoino, ruin cor liium hoc modo inihi oblu- riico eos sxculuni Jimisisse et ari mc venisse, seri
lcris, considern quomodo illttj pruJenter perficias. in lioc rci suul quori scrvutn limenl, el Domiuum
Odilus euiin metts ncutissime vidct qtiiJ voluntasi contemiiunt, quia lcrrenas cnusas sequtintur; et
lioininis milii loqualur. Ubi quod meitm esi, boc; B ' menon verentur, et iJeo paviJi in miuiino, el ati-
dUtriciissinie requiro. Quapropler, o slulli et plus- daces in maximo dicunitir. Ergo el Balaam assi-
qiiam sitilli, iitquiJ vobis. tam inagna oncra inipo- milanlur, qui Isra-jliliciiin populum in laberna-
niiis quod pntatis vcbis tani facile esse quod car- culis suis pulcliriiin viJens, mansionei)) cuii) illis
. iititein voliinlatem vcsirum deserntis? Nam per le- ficlo animo se habere concupivil, riicens : Moriatur
geni quae vobis cx prxceplis meis riata est, ari hoc auima tnea morte juslorum, et fianl novisdma mea
non cogetiiini ul sxctilum reliuquatis, nisi prius per horum similia (Num. xxiu). Quiri hoc? Cttin hoino
n-.iilloslabores ita exerceamini, ttt carnalibus de- aliquanrio in suspiriis animx ari hoc conculitur ut
sirieriis qu.c in vobis sunl fretiutn impoiicre pos- ppera juslitix incipial, tunc insurgente riesiderio
sitis. ea geinebiinJe cxoptat, sic dicens in semelipso :
SeJ lepiJo vcnto assimilamini, qiirm'am cura vana, Ego iniser qui muliis peccatis el obligationibus
gloria mentem vestram alflaveril, luiic ex aliqua{ prxpeditus sutn, sludiose desiriero ulin abjcclione
asperilnte loquimini sic riicentcs: Atnplius cum sx- carnaliuni concupisceiiliaritra aniina meu omneni
ciilo laborare nolo, sed illud feslinauler fugere deli- maliliain iniquilalis relinquat, et ut per contrilio-
bero. Et cur ila me frangan) iu casso labore? SedI /_ nera illain qua jusli semetipsos despiciunt in habi-
cttin hxc intra vos dicilis, putatis ca itn lerminari laculo bonoruin operum maneanl. Quomodo ? Ut
ut excoghalis. Nam nmlii vacillanti aninto me qux- in rectis actibus inveiiialur fiuis racus, illis hoini-
runl, ita quod lanium siguo religionis exlerius no- iiibus quijiistitiamDeioperantur similis : ita ut tcr-
lantiir, puris octilis me non quxrcntes, nec scract- niinus bonorum operum meorum inilio juslcc inten-
ipsos in vera doctrina simpliciter circumspicientes lionis eorum adxquatur. Sed hoino qui inlra se-
(|UomoJodiaboluiu qni eos devorare cupit.cffugiant, melipsuin isla loquiiur, si postea iransacio lempore
quemadinoJum columha in puriljte aqux conside- illorum siispirioruin cum lenlationibus malignorum
rans accipilrcm qui eam raperelenlat, effugit; non spitiluiim afflaiur, ct carnali conctipiscentia devi-
auiein sic illi diabolttm effugiunt cum eum in scri- ctus ad iiiiquitalem reverlitur, facit ul ipse Balaam
ptura Joctrinanim vcuieitiem virient, sed in repen- pernequitiamcupiditatis deceplus fecit. Quomodo?
lino sopore qui ei j>ercxcitalem mentis sux inest, Quia ipse postea pcr illud schisina lacius per quori
ul lepirius venius ari me curruiit. QuiJain enim non prius populo meo maledicere volebat, ubi ei per
voluntatcm suain, scJ tantuin sxcularem habitum angelum nieuiiiel per asinam ipsius reslili, ad hoc
abjicientes, spirilualem rcligionem aggreJiunlur ; eum lamen in zelo meo perducens, quia benedictione
quia mullas raiserias et pnuperiales in sxculo sttsti- D I verborum illorum qux in os ipsius posui eidera po-
ncntes diviiins haberetton possuul, el irieo munrium pulo rneo bcncdicebat: post desirieriutn illud qtio
relinquunt, quoniam eum ila ut vellent habere non eidem populo Israeli in mone sua assimilari desirie-
possunt. Alii autem ad sxculitm stulii el falui siinl, ravii, ari priinum schisma reversus est, el populum
ila quori hoininibus conlemptibiles el scipsos rc- nieiini in peciinia morlis suo consilio per fornica-
gere non volentes, et propterea sxcultiin fugiuni, tionem dispersit, ut pollicitus esl dicetis : Vertim-
quia illi Iuriibrio sitnl. Seri el quiriaiu debilitaicin tamen pergens ad populum meum dabo consilium
nc infirmilaletn corporis sui habenlcs el in Iiis qtiid populus luus hic faciat extfemo tenipore. Quid
calamilatibus nittltuin laboranles, non propler me, hoc ? Videlicet cuin me relorsero ad iter desirierio-
sed ul his doloribus tanto suavitis subveniant, sx- ruin nieorum qttx ad decorem caruis periinent;
ctiluni derelinquunt. Atii vero tanlas angusiias ct lunc conctipisceniias illas ingrediar quas prius co-
oppressiones a carnalibus dominis suis quibus sub- gnoveram. QuomoJo ? Quia scio quiri in came me.\
jecti sunl paliunltir , tit propter timorem eoruni a cui honesle deservio, ila utet ego qui his causia
sxculo recedant, non ut prxceplis mcis obediant, qttx ipsi scmper adsunl imbulus sum ; tibi, o honio,
sed nc carnales eorutn Doniini amplius supcr eos qtiieiiamiit eisdem delectabilibus rebus ardens,in.
499 S. HILDEGARDIS S*»
abscontiiloineiilii iiiexstinitilunicoiieiipi'eenliis luis A sxciilariiiin, et iu imilatione spiritnalium, (ransciin-
ostevdo; ctitn per stiggestiniicm votuptath mex ies per viam illani qux viu et veritas est qnx ego
fumigantem arriorem tutim ila succenrio, ut per FiJi.us Dei sttm ; atiendite in inceptione bonoruin
agitiiiones vetialitim lerrenarum remin qux in corde operum ne doloris imei obliviscatuini, ciini me in
ttto florenl, illtid arriens desidcrium qtto prius ad passione mea coepefilis imiiari,.et vidcie iri perfe-
opera Hlaqucesan-cladicuntur anhetnsti exslingtias: ctione juslilix, ut Jolor illc quem pro amore mco
iioc inodo finem eis imponens, et eas opporinno vobis imponitis :do!ori meo similis sit. Qiiomodo?
lempore ita relinqtiens, quasi ntinquam ca cosjno- ut in eisriem miseriis qtias propter me susiiiietis
veri». Unde,0 homo, sicttl iste Baluam posl illuri usqtie ari bonum fiiieui itirieflcienter perseverelis ;
reciuin desirierittm quo prius sursunv aspiciebal, ari sicut ctego perseveravi- iiv dolore meo. mpri pro
fallaces coricupiscentias sc.dcorsttm inclrnabat; ka vobis, quoniara ego compressns el ceuculcatus in
e( ii faciunt qtii me ficle qureruul, quia cum vide- passione crucis suui; sicul uva in torciilari expri-
rinl illos qrii sxciilum veraciter abjecerunt simpli- mitur ul corpus metim ntanriucetis, et sanguinetn
citer incedere, el in arcla ac beala conversalione meum bibalis, ut in prxscientia perspicacis octtli
laudubiliter ac veraciter perdurare; dicunteos pul- sviilocultis est doininator cceli et terrx in judici»
cbros el suaves esse, ac protinus repetilino impelu B eum Adam vilam deseruit ei morlem accepil; ubi
viiam eorum .iggrediiiniiir, sectinrium ipsos vivere lanien idem Pater metisccelesiis hoc prxvidit,quod
desirieranles. Seri poilnjiam se illis ila conjunxe- in fine lcinporutn per me Filiuin stiutn ex Virgine
rint qucinariinoriniiiet Bataam lsraeliiiruni poptihitn incarnaium qtii rae in fortissimis viribtts justiiix
inspexil, tunc ifrequeiiler per diversas neqttitias diabolo opponebam, cuindeiu ariliqiium sednclorcin
quas prius in corriibus suis babebant cuoi in sx- superarct el bumaniini gcnus in riefensioue superni
culo cssent, ari carnnlia desiJeria revocantttr, quo- auxilii liberaret. Ergo Iiotiio cujuscunqnescxiis aut
niam et illis prius dominabantttr. Qnaproptcr cnin xtatis sit, qui passipnem meain iuJuil, atlenJut ut
sic impcdiimittr, veneno et adversilate sua conla- eain forlilcr relineat, tte si eatn pcr errorctn ne-
tniiianl cleclum gregcm metnn, mulris tempesiali- gleclus sui abjecerii, postea cuin ipsam volucrtt
htis ettm qiiatienlcs, el consilio sux neqtiiiix eura rethtere, cam m-vcntte uon possiu
riispersentes. Nnm ctim ipsi a sxculo deceptuose Unrieel illi qui iufantes suos mex passioni iu
rccerierent, ine in oraiiniiibiis suis in ajjulorium humililatis conversalioiie siibjicere voluerint, hoc
sibi non invocabant, nec in prohatione corjioris sui iioti in prxsumpliope prxcipilalionis impudeulei-
si in ftoc proposito persevcrnre possenl an non, me faciant, sed sapienler in exaiiiinaiiene tiiscreiioaits
C non cogenles illos absque consensu volunlalis sux
quxrchanl: tinde et ego pcrmilto eos considerare:
qttiri voluiitas ipsorumciitn itt semetipsis confiriunt hoeariire, quod nec ipsi possunl perferre. Quoiiio-
cos possil ari]uvare. 0, ipsi insipienles et infrti- rio? Si infuutem tuum inihi uffers cum ei iiciiduiii
ctuosi existunt; quia snnl inuliles absque aratipne iuest scietilia discernenlis iiiiclleclus, scri ctitii ia
lcgis Dei, et sine frtictificaiione verbi ipsius; qnia stultitia oninis sensus sui jncel, el tamen ila sine
non cxquisiernnt quiri facere deberenl ctim arclam voluntaie ipsius euui oflers, cunscnsum ejus iu hoc
viam atlirent, ul bona lerra circumspicitur qttem non consideians; nou recie fecisti iia offerens aiic-
iililcni frucluth profcrl. Unde aitdinnl : 0 homo, tem. Quomodo ? Si hoiuo urielem ad altare uieura
si lioriie cutn in cnrne ttia fortiier In coiiciipiscenliis offert; si eum cornibus suis (orliter ftinibus non
nrricas, igncam fornaccm existi, qnrs llbi tantum alligavil, iionne aries aufngil ? Sic etiam si palcr
refrigeritnn dedit, qttod lam magnum incendium aul raaler pueruiu suum qui aries esl, ari servilutera
jiosses evadere in voJuptate tua ? meam offerunl. si iu lioe volunlaiem illius quce
Vcre qui hxcaggredi voluerit, iuterioribus octr- cornua ejus suni. nec diligenti cuslodia, nec sup-
tis sttis inceriere debpt qualiter ea pcr me incipial, plicatione, nec deprecatione, nec exhoriatione lo-
«t qunliteren meo adjtttorio perficiat, ne si illa in- rj tkis diligentix qtix funes colligalionis ejus intelli-
sipicnler inceperil cl male consiiininaveril, in rui- ganlur, allendutvl, qtionium his ouinibus puer ad
jiam vadat, sicul et ille anliquiis hoslis qui in sc- eonsensiim boiix vohnitalis provocandus esl; (iinc
inelipso coiiflsus, in Lra zeli mei dejectus est; sic si istis exuminationibtts non fuerit probatus, certe
ct isli abjicientiir, qtti nec senietipsos conside- auieorpore attt mente auftigil, nisi Deus cu-.n in -
j-antes, in pra>cipitalione maghx snperbix passione niirabilibtis suis cusipdial. Si autem lu, o bomo, iu
Filii meise induunl, sed eam poslniodtim in fasli- lam mngna custodia corporalis districtionis pue-
ilio stiperflue rejlciuni. Quapropter qui cam super rum illum concluJis quori se a pressura repiignan-
f.e posucrinl, altendant qtiomoJo cani dHigatit, se- tis voiitntaiis sux ahsolvere non possil, tuiic in
citnrittm qnod Jeremias propheia in Spiriut sanclo omuibus fruclibus.lam corporis quam aniinx pro-
Iiortnlur riicens : 0 vos omnes qui transilis per viant, pter capluram illani qttx siue consensu ejus ipsi
atiendile et videle si esl dolor sicttt dolor mcus, iiijuslc itlaia esl, ariritts mihi npparel. Tunc ei ego
qiioniam vindemiavii me ul locutus esl Domintts, tibi, o hoiiio, qui auctor hiijtts ligattirx es, dico :
iu die irm fitroris sui (Thren. i). Quiri hoc ? 0 vos ViriJein agrum in jioleslale mea tiabui ; nunquid,
oiniics qui vilia dcscrilis, vidclicct iu ahieciione o hori'0. rieJi tibi- tlliini, ':ifuiii ctcriiiinare faceres
SOl SCIVIAS. — LIB, n, YISIO Y. «32
:
«|iicm«inquc fructom lu ipse velles. Et si in illnnii fj oblatum est. Quomodo ? Quia Dens iu illo howiiio
scmeii seminas, an poles illuin in frucluin proriu- aidificanleni voluntaicm videns, ila eum per aniui-
cere ? Non. Nam lu nec roreni das , nec pluviami lum sancliricationis suscipil, ut vir sponsam suam
-prodncis, ncc humidilaleni in viridiiale Iribuis, ncc: pcr annulum desponsaiionis sibi in foedus colliga-
«•aloremin ardore solis educis; per quceoinnia cora- tionis ne ipsam amodo dimittal munire solet. Unde
jteiens frucius producendtis esl. Ha eliam in audi- cum Deus voluniatem illam virilitale animi homi-
imn liomiuis vcrbuni seminare potes ; sed in cor nis susceperit, qui semetipsum ila conslridgit quod
illius quod agcr meiis esl, nec rorem compunclio- reliquit qtiod habct»ct qui magis Dcodividit quam
nuin, nec pluviam lacryiiiamm, nec limnorein de-. sibi quod possitlel, tuuc colligalio hujusinodi con-
volionum, ncc calorem Spirilus saneli infunderc> secrationis ita pcrmaiiebit, nec devotioncm «lain
vales, in quibus nniversis fructiis sanciitalis germi- relinquet. Qn.ire? Quia illani scienlia bominis co-
nare debel. Et qiiomorionudebas delicatum et sau- gnovil, qiiouiam bonus sensns ejus illam intellexil,
ttificaium milii in bapiismo lam lemere (angere;; et quia illam volunlas ipsius ad honorein Dei aecli-
iil eum ahsque volnnlale sua iu arciissiiiiam caplio- ficavit; et idco sive honio fueril qni semeiipsuui
Jiein ligaiurse ad ferendum jugum ineum traderes. ita Deo obtulit, sive auimal hemini subjecluni quod
Unde uec arhlus, ncc viridis efiectus est; quia nec: B 1 eodem moJo ad honorem Dei oblalum esi, seti ager
ssecnli)inoriutis est, nec saeculo vivil. El cur eumi fruclum proferens qui etiam ila Deo est consecra-
ita opprcssisti, quod ad uirumque inuiilis cst? Nec; lus, nec pro cariore prelio dari, nec sub viliore re-
miraciiliiin meiiin ad confortandum ciim nl in spi- coinpensatione retineii debct, ne honor Dci quas1
rituall vila permaiieat, ab hotiiiiiibiisexspcelandumi in coniemplibilem sesliinalionem deputclur. Sed sic-
i;on esl, quoniain nolo ut parenles cjus in oblatio- ut nullus coutra voluntatem siiam a sxculari via
ne ejus pecccnt, absque voluntate illius eum mihi ad spiiitnalem tramitem converti oogendus est; ita
«uVrenles. Qnod si aiiquis sive palcr sive maler eiiam qui cutn devotione volunlaiis suac servitium
{iticrumsuum ad scrvilium mcuinoffcrre voluerit, meum aggressus esi, et poslca illud coiilemnens
aulequam eum praesenlcl, dical : Premillo Dcoquod neglexeril, juslo jtidicioul illud recipial rcvocandus
pucrum nieumsolerti custodia iisque ad inlclligibi- esl. Quomodo? Si habel scquos reclores el spiritua-
lem aetaieinejus custodiam supplicando, deprecan- les magistros zelum meuin habenles, ii debent emn
<lo,cxboriando cnm HIin servilio Dei devote per- ad servituiem mcam revocare, el hoc priinum fa-
nianeat. Et si mihi conscnserit, fesiinauter eum ad cicni supplicatioiie, exhoriaiione, el Llando sermo-
Ecrviiuiein Dei offero.- vel si mihi assensuin non ne ciiin linieriies, et dcinde verberibus el consiri-
l>rabiierii, insons coram oculis majeslatis ejus in-. clionc frigoris et famisct sliis his simiiibiis casJi-
vcniar. Si aulein parenles pueri eum liis modis us- gationiljus euni corripienies, quatenus his miscriis
qne ad inlelligibilcm oelaiem ejus proscculi fue-riut; ailnioniius, iiifcrnales; pcenas ad mcnlem suam re-
si tunc puer se avertens illis conseiitire noluerii; vocel, el cas liinens a se pulredinein aniiwe suie
tunc el ipsi, quia devolionein suam in illo quaiitum auferal, et ad semitam illam qtiain deserueral ita
valebant ostenderuni, cum sine volunlale illius non Fcvocatus redeat, ul eliam de his Evangelio scri-
offerant, ncc eu.n ad servilulem illam pervenire plum esl : Exi in vias el sepes et compelle inlrare,
cngani, quam nec ipsi ferre nec adimplore volunl. ul inij:leatur domus mea (Luc. xiv).. Quid hoc? Tu
Qui aiiiein devoio animo se inihi lihcMer sub- qui spiritualis pastor el justus rcctor el reclus mn-
jicere volueri', ad lioc sireiuie exhoriandus cst ut gislcr es, exi de prislinis moribus luis qui libi de
|)erveniat, nec per livorcin alicujus malcvola) ani- primo parenie luo ailhoereiil, et vade iu viam nr-
ina; a bona intciiiione-stia retrabendus. Nam si quis clam et aiigustam, et in compositionem inflcxormn
aliqiicin illorum qui me sequi desidcranl a propo- prxceptorum quae jiislissimi viri in lexlura Spiri-
siio suo reiraxerii, sacrilegiuin facit, qnoniam foe- lus sancii coinposueruiit; et aculissime in zclo mco
iliis iuetim in niciile illius dirtipit, quaproplcr el pconsidera
| eos qui sub prxceploet magisiraliouc lua
in rcclojudicio ralioueni inde reddilums esl; si iu degenles aul susceperunt aul vovcnini sua volun-
liac neqiiitia inflexibilis perduraveril, quia milii tate ei non cx altcrius iiominis injusta coactioue
servire volenlem averlit:quod facere non. debuii, sanctiim propositum pacli mei observare, el cum
iiiscriptiiiii esl : Omne qnod Doniino consccratur, postea illud coiitemiientcs ad vetera viiia cupiunt
sive liomo[uerii t ve animal, s:ve agcr , HOUveniel, rcdire: bos dulcibus et nmaris
correplionibus com-
nec.redimi poierii (Lee. xxvn). Qni.l boc ? Cum
quae- pelle ecclcsiaslicam disciplinam intrare, ut doiuus
libet anhelans aiiima, pleno officio scienlia; ila bo- dotaiionis mex lam ex strenue
corrcptis quaui cx
num sensum in liomiiie langil, ut ilie aliquam rem suaviler admonitis implealur, quoniam alii ad vi-
perliciai; tiinc rem iilani voliiutas ejus confinnal lani diversis castigaliouibus el alii vaiiis blandi*
iliccns : IIoc decet ad bonorem Dei. El ita cum bo- admonitiouibiisvocandi sunt.Quoinoda ? Ul
diligens
na devotionc et cum justa reverentia hoino ille
pro- pasior perdiiam ovem suam sollicite requirii, ila
miliit Deo, illud ei offerens per osculum cordis, et spiriluales magislri sulijcclos suos per diversa
quoJ esl per voluiilaleni dcsiderioriiiii suorum. El vilia errantes nuilta diiigenlia rcquircrc dehei l,
iiinc illud hoc modo in dolcni sanctificatioiiis D.o s.;a scilicct solcrlia cogenVKcos, ul ir doinum j ••
505 S. HILDEGARDIS 50i
siitiae de qua cxierunt vel extre volebanl reverlan- A meum in operibus jjustiiia» cognovero, ita quod in
tur, ut Ecclesia n una parie ex amore correpiis cl operibus iniquiialis meipsum damno ei repFtmo:
in altera ex blande adhorlaiis ovibus impleaiur, et tunc stiscipis nie simpliciter te quxrentem, et la-
itaad superna pascuaperdiicaiur. crymose posl te clanianlem aique in viridiiate ani-
• Qui autem (unc ita obturali sunt, qtind nec pro- m* meaele cognoscentem, quia lu es ille qui IID3C
pter corporalem castigationem qna; eis a prxpositis faccre poies ; lunc enim corptis metiin in verapoe-
magistiis suisin zelo meo inferinr, nec propler ti- nr.eniia contcro, etillud qiiasi pro uiliil habeo. El
inorem meum quoniani cgo snm Dcusnolens iniqni- cum.lali niodo posnitemiant suam hoino fccerit, re-
tateni, nec propler amorem cffusi ssnguiuis Filii mei mcdimn peccalorum suorum inveniel. Quomodo?
qui pro ipsis passus est sc corrigere volunt, sed Quia me Deumstiitin cogitovil. Quoncodo? Qnoniani
Udclissimos amicos mcos qui vias meas vclociier peccata sua deseruil, et ideo per oculiini poeniien-
ciirruiit polluere sua putredine laborant ; lunc ah lix videbitquod illa vana fuerunl quae prius ardeu-
ainicis meis ne gregcm meiim contamineiil ut lupi ter in mala concupiscentia perpetravit
expelicndi sunt, qucmadmoduuiPaiilusainicus meus Quapropter nemo negligat remediuin poeniieiiti:e
liorlalur dicens : Auferte malum ex vobis (I Cor. , quaerere, quia si illani sanus in corpore ueglexe-
v), Quid hoc ? Yos qui in culmine regiminis eslis, '* ril, studeat tamen ut cam vel in extremo lempore
el qui in humilitate sulijeclionis manetis, cxpellite suo inveuiat, et ad salvationem eum suscipinm
malum iliud a voLis quod liiuorem meuin conteiM- quoniam quamvis sordes niagnae sinl in peccalis, ta-
nens mihi Creatori coali ei terra contradicit, iliud meii propter Filium nicum in pura pcenilcntia ahlu-
tam forti examiiiaiione a vobis expellentes, ul in untur, prxler luinc qui blasphemiam conlra Spiri-
conscientia vesira radiccm non figal, nec in consor- 1IIin sanctum impesnilens dixerit, ei qui se ipsuiii
lio vestro pericm suum ponal, ne dulcia pigmenta in mortcm corporis sui obriuralus praicipilaverit,
bonorum opcrum in voljs vilescant. Sed qui ex his quia hacc duo velul unum sunt. Utos in gloria su-
in poenilemia rcverli voltierit, et me Crcaiorcm pernx vilai nescio, Ul in Evangelio scriptum cst :
kuuin pro corde quxsicrit; cibnisi in cxtremilate Omne pcccaium et blasphemia remllletur homi-
cursus sui vencrit ego tamcn susiipiam eum quia nibus, s,-iritus autem blasplienia: nori remitietur.
cuncta jusle judico. (Malh. xn). Quid hoc? Oiiiue peccatmn quod in
Qui autem tbesauriim cordis sui subtrahendo ab- supcrfluilate carnis, aul cum libidine, aul ctiiu auut-
scondil, dicens:Nisi sentiam nie nioriiuruin, a soc- riluditie, atit aliis his similibus viliis peractum
cularibus causis nie non couvertam et ita conver- r 1'iierit,seu blasphcmia quas esl in citliu idoloium
siohem suara usque ari expirationem animu? suaj ubi verus Deus ignoraiur el falsum ligmentum ad-
differt, el cum jam amplius spirare non valct, diu- oralur, aul invocalio daeinoniorum ubi verus Deus
lius praesenlem vitam se posse habere despcrans scilur, ei tamen in perversilate lioiiiiiiumdiabolus
sxculo rcnuntiare tenlat : hic animam suam rieci- invocalur : tocc omnia in pura poenitentia remii-
pit, quoniam convcrsio ejus deceplibilis est, hoc lentur hotiiiuibus, cum per compunctionem lacry-
ludificando fecit, ut luriificalio etiam accipitur. Illfi inaruni exinlinio corde veruin Dcuni omnibus se iu-
vero qtii }am morii proximus, lolo corde propter vocantibus misericordiam stiam miscricorditer pra;-
peccata sua et propter am.oremmeum sseculo re- stantem (ideliler quaesierint. Quoniani, qnamvishu-
nunliavcril, scilicet quandiu vival milii ardenter jusniodi liomines graviter iu peccatis errando dcliu-
servire desiderans ; vere devolionein ejuscum om- qiiani, lameii si Deiim imperio et poteslaie in cariis
nibus choris angeloium suscipio, et ei gloriam vi- rcgnanlem oinnino non abjiciunt, manum auxilii
lse tribuo. N.im quamvis homo in mullo crimine ejus quaerentes iuvenienl. Sed si iu iufidelitate sua
occnpatus sit, cutn tangil pcccata sita ita quod ama- perseveraverinl, ila quod ab hac perversilale nun-
re delicta sua deflel, et hocsimplici ocutafacit qnia quam resipiscaut, sed fixo corde el anima consen-
me ad iracundiam provocavii, ego eum a morte ad D tienie Deum oiunino abncgeut, sic inlra semetip-
salulalionem erigo, nec ei snpernani lia<rediiatem sos dicentes: Quid esl hoc quod dicilur Deus? N:un
denego, secumluin quod psalmista David in Spiriiu Dei iton esl misericordia aut verilas, ut velil aui
mco leslaltir, diccns : In quacunque dle invocavero possil me adjuvare : et ita impeeniieittes diHidant
te, ecce cognoviquoniam Deus meus es (Psal. LV). a peccatis suis se posse iiiiindari, aut ullo modo
Qujd hoc ? In quacunque luce vilaj mcae ulla clari- salvari : hi Deiim hlaspheinant, et ob hoc propter
tas supcrnx illuslrationis in menic mea qui in le- nequiliam obduraiionis suac si ila perseveraverinl,
nebris jacco, per divinam graliam se osienderil, rcniissioncm blaspheniia? non perciptent, quia in-
ila quod in amaritudhie poenitentiaj peccalnruin lellectuni corriis sui ilasuffoc.ini, quod sursuinsus-
nieorum et in vulneribus gravati cordis mei invo- pirare non valenl, qiioniain iiluni per cujus mise-
cavero lc qui omnibus te puro corde invocantibus ricordiam salvari dcbenl, quasi nihilum habent,
remedium tuocpietatis concedis; tunc in eariemvi- ul ctiam David leslalur, dicens : Dixil insipiens
siiaiioue cognovi, qtiia tu qui liocc misericordiier in corde suo : Non esi Deus (Psnl. xm). Quid esi
«peraris Dcus meus es ? Quid est hoc ? Cuin per boc? Per stuliam lociiiioncm qui sapientia et in-
graiiani luani inead li«t pcrriuxciis, quori te Desim tellcclu vacuus cral, Dciun in corde suo abnegavit,
505 SCIVIAS. — LIB..II, VISIO VI. 500
etiain ad coguosceuriiimeum insipieus fnit. Quo- iA monsiraium esl iis qui vos in antiquilate praces-
modo? Quia verum Deum nec scire nec intelligere sernnl, ne dividerenl in homiiic quori divina dis-
voluit, cum in obriuralo scnsu dicebal : Quid esl positioiic in illo coiijunclum cst. Quitl hoc ? Qtiia
Deus? Deus non est. El quid vel ego sum? Nescio qui Ada?.lignuiii scicnti.%boni et mali intcrriixil,
quiri sum. Qui liaec dicit insipiens est, quoniam dicens: ln quocumquediecomederisexeo, mortemo-
veram sapiemiam qua Deus cognesciiur non liahet. rieris (Gen. n). Hic eliam pcr Moysen gcneri ejus
Sed quisquis Deum in polcslale sua regnanlem locutus est : Non occides, ncc dissipabis quod a<l
uoii fitic cognovii, hic sapiens est, quamvis pec- imaginem Dei factuin est. Sed sicul Adain pra;ccp-
calor sit. Uude quisquis boc fixtim in corrie suo luin transgrcssiis vita salutis scmciipsum el ge-
habei, de Dei misericordia desperal, dcens : Deus tms siitini privavit, ila etiain homo qui facltiram
nihil est, hunc iiescio, jam me nescivit, et hunc Dci in liomine destruit, fitlelcs geueraliones sa-
nrgo, qiioniam me negavit. Et ideo ille ad viiam lulariiun opcrum ab anima ct a corporc suo
non resurget, nec ullum gauilinm habere potest, abscindil. Ex hoc etiam rcuin judicialis seulcnliic
quia oimies crealurae cum destiluunt, quoniam se faciens, iu exsilinnv miseiiie vadii. Quapropler
Crealorem earuni pro nihilo hahuit. Sed et ille qui ille qui tain crudelem separationcm in hoiuinc
de peccaiis suisdesperat, ila quiapra; magtiitudine (eceril, in imtltas calamilates se mitlit, viriclicel
ponderis eorum se posse salvari non crcdit, inffrie- hoe separans qtiod ineuiii esl, quia corpus et ani-
lis esl, et ideo ad vitam nnn pervcniet, quia i»i mam simitl iu lioniine conjunxi. El quis esl i!le
qui vium omnibusdal conlrariieil. Quorisi quis cx qui hojc aurieal separare? Et cum ille in niulia grn-
uisomnibus poeiiiicnlia ductus, me veraciter qua;- vcdine pec.cati sit qui alium occidit, quiri liinc
sierit, me invemel, quoniam neminem abjieio qui iste crii qui seipsum in morlein (rariit? cl hoc iiv
puro cortle recurril ad nie. pulvciem inillil cuin qiiodeljiiilcrimina sua diluere.
Si aulem nigerrimse lcinpestales lmjiis blasplic- Nain qui se ipsuui occirierit perdilitm angelum
iniaeet dcsperationis super quempinm homincm imitaiur, qui primus iniquitatem inveiiiens sc ip-
cecidcrinl, el ipse nec in corde suo nec in volun- sum in pcrtlitioncm tradhlil cl se ipsum in morte
laie sua, nec iu sapore perversi gustus cis consen- occidil. Quoiuodo? Quoiiiain Deo invidit; qiii nec
scrit, sed in hoc ceriamine valde criiciaiur, liinc •rium habuit, ucc fiucin accipiei, et qtti omnia rc-
si in eodcm agone fortiter repugnans perscvera- gil qmc in ccelo el in lerra suiil. Et sicut superbus
verii, ciiius ei stihvenio. El propterhas gravedines ille diabolus noliiit aspicere in me cum se ipsuin
nou dubilel, quia conlra maximas proccllas ciiin „ in penlilionem dejecil, sic nec is homo me scirc
fortissimiim pugiiatorem dico, el etini vclocius ju- dignatur qui se ipsitm violcntcr discindil; unile el
vabo alque eum in aaiicum habcbo, qiioniam in iiiortein cadit, sicul et ille ctim semciipsum in
propler nmoreui mcuiiilautas ariversilaies palien- perdilionem prxcipiiavii. Nam autcquam corruerel,
lcr.suslinens nobiliter superavil. Sed ct sicul ille iiiiquiialem suani super pennas veiiloriim elevare
qiti me verum Deutii nullo mo.lo, ulla firieaut spe voluit, ct quasi volaiilc quod in acre volal, sic in
in coriie suo vult scire, ad vitam non resurgit, ut coelcslibtis volare lcniavii. Unde el in hac pnc-
•lictiiin esi, ila nec illc qni se ipsuiii iu moricm suuiptionc, seinctipsuiii a beatilud ne in infjlici-
corporis sui praecipitaverit, qttia scparaiioneiu il- tnleni dejccil. Ped ego de lerra fonnavi hoini-
lain quam hominibus constiiui non exspectal; seri ncin, ul ab inlciioiilitis ad sttpcriora conscenderet»
seipsumsine ulla spc inisericordiae discinriil. Unde el ut incipicndoet perfieiendo bona opcrat siirsunv
cl in perdiliouem cadit, qitoniain hoc occidit ciini prajclarns virtiites ad ardua aedificarel. Quapropicr
quo poenitere dcbuit. Nam qui illtid ahhoniine se- cl lioino qui cl corpus et nniinam habei, cuin bona
parat quod in homiue postii, magiio reaiui se sub- operari poiesi, et ciim poenilere valct, seiuciipsum
dil, quemadiiioriurnin Evangelio Filitts metis os- 1:011 occidat, nc posiea locuin illtnn recipiat, ulii
lendil, dicens : Audislis quia diclmn esl anliquis : D nec opus nec pounilenliam hnherc polcst, sicul ci
Non occides? Qui autem occideril reus erit judicio. dialiolus qtii dum semetipsum oceidcrci, in tariara
(Matth. v). Qiiiriesl hoc? Vos qui pedem vestrum dejectus csl. Scri qui vigilautibus oculis viricl et
super fuiiilaineiitum petrae ponere vullis, noiate atlcnlis auribtis audit, liic mysticis vcrbis mcis
quoniam per sonuiiiilliiin qui de rariice rationalita- osculum amplcxioiiis prccbcalquse de me vivcnte
tis exiipercepistis, quia iu verbis Scriptune qtiae eiiianant.
scnsum illuiu habel qiiem digilus Dei dedil dc-

VISIO SEXTA.
— De venerabili sacramento corporis Chrisli. Qitod EcclesiaClnisto in passwne sua jnncta et
SUSIMARIIM.
sanguine ejus decorala est, el satvatio ammaruiH exorta esl. Quod Deus Paler in liumilitateFilii sui
serpenlem anliquum vicit, non in potestate. Verba Psalmista:. Quod Ecdesia crescens, dolem suam devoie
Deo coram angelis offert : et profutiditas sacranienlornm Sjiiritu sanclo inspirante mani[eslala esi, -el
simV.itudoauri. Quod nxerdote ad ait.ire <ii/iminolunrittmacccdcnte, magiia claritas cum wysterio
S!>7 S. HILDEGARDJS 50«
tnpernorum tntritunm effnlget.Quodin tacramento altnrh, Dens Pnter, rassionh Filii sui in salutempnnuli
re.cnrdatur. Qitare in sacramenlo altarh. pnnis, vinmn tCaqna offerantur. Verba Joel de eodem. Quod
tacerdotem in sacraniento prwsensauxilium Dei non deserit, screnitatemanentedonecmy.iteriacompleainiir.
Cum sacerdosSanctns.sanclus, sancltis decanlat. et myslcria sncrnmenlornminclioal : tincomnrehensibilxs
serenila» eadem sacramenta irrndial. Qnod divina dnritas oblalionemaltaris siirsnm invisibililer quasi in
punclo trahil, et mnillit veram carnem et verum sanguinem effeclam. Comparaliodextnguentoet sappliuro
ad eamdem rem. Qnare liomolioc spirilnnle donum vhibiliter sumere non possit. Quod sacerdole fideliter
fn Detim credeiVeet hximilidevolione offerenle. oblalio caro et sangnit efficitur. Simililndo de pnlto et
volalUi. Quod tera manifestationemysleria nalivilalh, paisionisel sepulturtv, resnrrectionis et ascensionis
Clirisli, in sacramcnionltarh, ul in tpecxdoavvarent. Qnod diu fidelisttomodicere debel: c Dimiltenobisde-
bita nostra, sicnt el nos dimitlimusdebiloribus poslrin; i tandiupassioCltrhtiinmisericordia Dei Patris
apparebil.^ Quotl oblatio nnnqnam cruda caro apparet nisi in magna necessilnleeleclis demonslretur.
Dum canlicnm innocentis Agni canilnr, fideleshominescommnnicant'ul n praivaricatione mundali tvlernm
tiwr.editnlireslilvanlur. Verba Salomonis in Cnnlieis canlicarum. Quatiter accipienda sinl verba Domini
dicta discipulh in ccena sua deeodem mysterio. VerbnDuvid adeamdtm rem. Quod sacramentnm illua
o-nnes sordes emundans, usqne ad novissimum liominem eolendum esl. Ilein verba David de eodcnx.
Qiinre in socrainento altaris vanis offerntur. Verba Moysi ad eamdem rem. Qnare vinum in tacrificio
nllarh nfferalur. Verba de Canlicis ad ilem. Quare in-tacramento altaris aqna vrno interesse debet.
Verba Sapienliw. Iteni de libro Sapientiir. Qnod Adam anle peccalum mttndum snngninem habuit, pnst
pravaricationem sparsit enm in fclorem immunditiaf. Q>iodcorpus et sanqninemChrisii accipienles, mntla
dulcedine .vivificmitur. Verba Salomonis de eadem re. Qnod ad invocalionem sacerdolis in allari.
sacramentum corporis el sanguinisChrisli perficitur. Quod Deusin omnicreatura polestatemet fortitudinem
volunlatis sutv secnndumquod sibi plncel, exercet. Quod a prima liora diei usquc ad nonam officiumminsaj
pro necessilalelemporis exerceri potest. Quod omnes jcjunl communicare debenl exceptis iis qui in
oppressione^ mbrlis posili sunt. Quoddiabolns sine sugqeslionenlleriiis'cecidil, hotno aulem quia fragilh
tuadente diabolo cecidit, a Deo siMevatnsest. Qnnd in perceptione corporis et sanguinis Domini, non
quantilas sed sanclitas comideranda' est. Comparaliode manna ad eamdem rem. Quod non esl dubilandum
tjuin verttm corpus et verus sanguis Chrhli sil in altari. Quod in sacramenlo allaris Iria offerenla sunt
in nomine Trinitalis : panis, vinitm el nqua. Quod sncerdos qui per negliqentinm anl per oblivinnem
ha:c tria in sacramenlo allaris neglexerii, graviter puniendus venit. Qualiter corpus el *anguh Chris-i
populo distribuatnr. Quod saeerdos his indxunentiset his verbis in sacramcnto altaris ulalnr secunanm
qttodantiqtti Palres instittterutil. VerbaDominiad negligeniemsacerdotem. Quod sacerdos quia has epultis
in altari offert, ab altari jejunus his epulis non recedat. Quodsacerdos in sacramenloattaris multis et
timgnlssermnnibusnoriutnlur secundumordinnlioncmpriornm mngislrorum: Dequinque modis communi-
cnmiitm. De iis qui in corpore Incidiet in anima igneitunt. De iis qui in corporepallidi ei in anima tenebrofi
videntur. Deiis qtti in corpore hirsuli et in anima mnltit immundiiiasordenl. Deiis qui in corpore acuiissimis
spinis circumdantur ct in anima leproii apparenl. De i's qiti in coriwre sanguinei et in anima velnt
pulridvm cadaver fcetidi videnlttr. De iis qui ad hoc sacrnmenium devola menle el purn fide, el de iis
qni conlrttrio cnrde el vaciltanle animo accedunt. Verba Aposloti. Quod sacramenlum allaris magna
dilifienlHiet sollicitudine a sacerdole el a populo traclandttm el ciislodienditmest. Quod mystica secreia
corporis et sanguinis Damini scrutanda nonsunt. Quod niinhtri Ecclesiw qui non per ottitim sed per devia
imrant; qnia amari et illuxoresel impnlitilapides sunt, diabolumet Baal imilantur, el Cltristitmvninerare
eonlendunl quasi ctucifixores. Qnod idem minislri Ecclesimomni diligentia exemplo apostolorum debem
casiiiaiem servare el ab omni immundilia se abslinere. Verba Moysi ad eamdemrem. Quud sacerdos duns
copnlas non debet Itnbere. Quomodo diabolus sil sacerdos sacerdolitin. Verba legis de eodcm. Verba
Evnngelii ad idein. Verba Aposloli ad eamdem rem. Ilem Paulus de eodem. De tribus generibut
eunuchorum. Qui se non valet coniinere, nec sacerdos nec alius minister sacerdotalis ulla oecasionefiai.
Qua cnusa ante conjugaiis, sed postea ab invicem sepnralis concessum est in primitiva Ecclesia ad
sacerdotium accedere, et qunre modo uon concedatur. SimUUudoregis de eadem re. Quod immalitri ct
rion consecrnli, Ecclesiam non suscipiant: et nnns plures appelere non prwsnmat. Quod de omnipopnlo
Chrisiani nominis, sacerdoies boni ingenii, et virilis animi inlegriiatem membrorum habentcs eligendi
tunt. Quodfeiuiiiwad altaiis officixtm accedere non debent. Quod rir femiueoveslilu nxtllomodo indutilur
uec femina tiriti, nisi aliqita mtignanccessilale coacli. Quod [ornicatores mulierum, ei in contrariei.tte
jorniralionis, attl in ttliis aul in scipsis tam mulieresquam viii se conlaminanles,et pecorum[ornicaloiits,
dislricte judical Deus. De pollutionequo?.dormientibns occurrif. VerbitMoysi de eodem. Qui (ortiter in
libidine ardel, ardori suo nidlum incentlium subminhlret. Diversis vitiis gmvatus, ad mherir.ordiam Dei
in coufessionefugial. Quod remediiim purgaiionis et in anliquh Putribus din prwfiguratum est. Qiti
peccnla sua confiieri recusai, seipsum deciftt. Quod xnhora mortis si saccrdos non adesl, ulii honiini
komo confiieatur; si nullum hominem habere polesl, soli Deo corifileatur in pra^sentia elemenioritm,
Quod ttemo propier pondus peccatornm suorum desperet. Evangeliuin de eodem. Quod peccata ct prr
eleemosynamet per corporalem saiiifactionem deleri debenl. De libro Sttpienlia;. Quod elementa tticus
rolup.alitrii hominum sunl. Qui eleemosynam danl et qui eam suscipiuiti lioc in vanuin non [aciaHl.
Quod pauperes el dicites ei honorem poiestatis appctcnes , unusquhqtte secundum imeniionem suam
remuneratxtr. Sacerdoies exorando et coercendo moneitni .populum de confessione. Quod sacerdotes
auctoriiate maghierii, populo non osiendentes, non sacerdoles sed Ittpi vocantur. Quod elementa cortiiu
Deo ulttlant super iniquituiem sacerdolum, el cwli iniquxtatemeorum suscipiunt. Qttod sacerdotes hubent
potestatemligandi et solveadi. Verba Evangelii deeodem. Quod nulliis ttbsque rationobili cutpa ligandus
esl. Quod si aliquh conslrictus ftteril, propter honorem Uei solutionem qutxrere debei. Quod rebelles
ad Cltrhtum reveni notenlcs, el obdurtiti nullam misericordiam qnwrenles, aniiquum serpeulem
ini.ianlur. Verba diuboli. Quod Itomines de (enebrosilaie infidetitutis per incariiaiionem Eitii Dei
reducti sunt.

Et posl hxc vidi cnm Filius Dci i» crnce pepen- A per divii.am poicnliam ad ipsuui adilucta cst, ct
dil, quod prxdicta nuiliebris iinago vchiti liicirius snnguine qui de lalcre ejus fluxil se sursum cle-
rplei.dor cx aniiquo consilio prnpore progVcdicns vante pcifusa; ipsi pei voluntaiem supcini 1'alris
- LIB. 11, VISIO VI. 510
509 . SCIVIAS.
litun sacerdos ab altaii rc<ed.;ret, prariicla
felici desponsatione associata est, alque carue e A toruin,
nobiliter dolata. El auriivi vocen serenilas qua; rie ccclo veniens lolum illud altarc,
sanguinc ejus| diclum circurnfulserai, siirsiim ail su_-
de coelo illi dicenlem : Hacc, fili, sil tibi sponsa ii (ut esl),
«ui ipsa maler sit, ani perna secreta subtracta est. Et ileriim audivi vo-
resiaarationem populi mei;
el rcgenerans cenv de supcrnis coeloruni dicenieiii mibi : Clirisio
mas per salvalionem spiritus aquse
in viribns sni Jesti vero Filio Dci in ligno passiouis suaepeiidcnie;
El cum cariem imagojam hoc modo
allare ad ips Ecticsia in sccreto supeniorum mysteriortim ipsi
prqficerel, vidi quusi quoddam quod dolala csl. Sicut
devote rcvisebal associnta, purpureo sangtiiiie ejtts
Irequenier accedens dolcm stiam el ipsa dcmonsirai; ciiin liequentcr ad altarcacce-
eain superno Palri et angelis cjus humililer oslen
sacris veslibus in dens dolem suani rcposcii, cl qiianla dcvotione filii
dens. Unde elianv cum sacerdos
ad altar ejus ad divina inysleiia accedeiiles ea pcrcipinnt,
riulus ad celebranda divina sacranienla
serenita attentissime cousitleral. Quapropter viriescuni iilem
illud accederel, vidi quod snbito magna inulie-
venicns Filius Dei in cruce pependil, quori pradicla
lucis cum obsequio angeloruin de coelo
el ibi landiu bris iniago veltil luiirius spienrior t;x antiquo consi-
tolum aitare iilud circumfulsit, pcr
sacramenlo sacerrios al lio propere progredicns per divinam poienlialn a<l
inansit, quousqne completo D ipsum uddiicia e..t; quia eoriem iniiocciile Agno iu
altari secederel. Sed et ibi evangelio pacis recilaio
altari aram crticis pro snlute houiiiiuni elevalo, Ecclesia
el oblaiione qnae consecranda erat snperpo-
Dci in puritate candoris lidci et cxierarum virtulum ex
sila cuin sacerdos laudenv omnipolcnlis qua
Dominus Deus Sa- divino secreto repcn.le per profiinriissimum mysle-
est: Sanctus, sanclus, sanclns,
iiieffabilium-sa- riuni appniens in ccelo, pcr suiiimam niajesiaiein
baoih, dccantarel, et sic inysleria
coruscalic eiriem Unigenilo Dei arijuncia esl. Quid est boc?
craiiieutoriim inchoarel, repcnte ignea ciiin de vulucralo ialere Filii mei cruor exivil,
ccelo, eanuleui Quitf
insestitnabiiisclaritaiis, a;rerto super mox salvalio anininruin exorta est. Quoniam gloiia
oblalionem descenriil, el eanv lotam sua ilaritale
illain illustral illa dcqtta diaboltts cuni sequacibus suis expulsus
ita perfuriit, ul solaris lux rem quani
csl, hotuini dala esl, c.uiii Unigenilus incus morieni
radiis suis iransligil. Et dum eam hoc morio irra-
caii invisibililer iu cruce tcniporuliier subiens, inferuo spoliaio fitle-
diarel, sursum illam ad secrela les animas ad cceleslia dtixit, ita etiam quod in di-
suslulil, el ileruiu eam deorsum super ipsiim al-
lis snis cl in iis qui eos sincere stibsccuii suni,
lare rcuiisil, velut ciim honio aiiheliiuui suum iu- scipi fides jam augniciilari el eorroborari ccepil; ul \\x\e-
trorsum trahil, cl ilerum cum extrorsum cmiltit, desccelesiis regni fiereni. Unde sanguine qu| de la-
ila veram cainein el verum sunguinem cffectam J lere cjus fluxitsc stirsum elevnnte illa iningo per-
quainvjs in conspectu liominum, vclutpanis ei velut fusa, ipsi per voliinlatein superni Palris felici de-
viiium npparerent. Cuiiiqtte hajc aspicerem, statini sponsatione associala csl; quoniam forlitudine
eliam signa nativitatis, passiouis et scpultura;, ncc- passionis Flii Dei nrdenler iiiuiidaiitc etad alliludi-
iion resurreclioiiis et ascensionis Salvaloris nostri nem coeleslium niysteriorum se mirabiliter tollenle,
Uuigeniti Dei viiul in spcculo apparueruni, quo- quemadinodum odor bonorum aroir.atum in sublime
inorio eliam cuni Filius Dei in saxulo esset in ipso difftinriit, ex ea iu canriidis lixredibus a?terni regui
p.ilrala sunl. Sed rium saccnlos canlicuiii iiino- 'Ecclcsia roborata cidein Unigenilo Dci per ortlina-
teiilis Agni qtiod esl Agnus Dei qtti tollh peccata lionem superni Patris firieliter coiijitncia esl. Quo-
inuiuti decautaret, ct ad peicipienriuni sanctam modo? Ul sponsa sponso suo in suhjeciionis et
(Oiiiiimnioneii) se exhiberel, pnedicla ignea coru- obedieniia; obsequio subjecla fertiliiatis donum
scalio ari crtilcstia se reecpil, et iia clauso coelo cum fa;deris aniore ab eo in procreatione filiorum
auriivi voccin ex eo dicenlem : Manducale etbibiie accipiens, ui eos ad baTcditnteui suani aririucai;
corpus et sangiiincm Filii inei ad abolcnriain pra> iiactiam Ecclesia Filia Dei in liuinilUali.scl cbnri-
varicaiioneui liva;, ul in reclam li;ei'edilalcni re- latis officio conjuiiclii, regeneraiioneni spiritus et
staiireiuiiii. Et dtiin eliam caileri lioiiiiiiuin ad per- * aqusc ciini salvaiione aniuiaium ab eo ad reslau-
cipienriuin ipsum sacraiiientiiiu ad sacerdolcm ac- ralionem viias siiscipiens eas ari superna iransmit-
ccdereiit, qiiinque u;orioi in eis coiisiderubaiu. lil. Uiirie etiam carne et sangiiiiic ejus nobililer
Nam alii in coipore lucidi el in aniina iguei crant; dotala esl; quia ipse Unigeniitis Dei corpus et sau-
alii auteui in corpore pallidi ei in nuiuia lcncbrosi guiiiein siiuiu in pixcellcnlissiuia gloria firiclibus
videbaniiir. Quiriam vero iu corpore hirsuli et iu suis qui el Ecclesia et filii Ecclesia; suni, iln con-
nnima multa iuiniuiiriitia liumaiiaj.jiollulioiiis per- tulil, iit viinm in stiperna civitnie pcr ip.sumpos.si-
fusi sorriebant. Qiiiilam aiitem in corporc acuiissi- dcanl. Qiiomodo?
mis spinis septi eranl ei in aiiitna leprosi appare- Quia ipse carnem et snngiiinem siiinn in sancli-
bani. Alii vero in corpore sanguinei, ct iu aniina (lcalioncm crcdciitiiim deriil, ut etinni caieslis
velut puiridiini cadavcr loeiidi vidcbantiir. Sed Puter ipsuni pro redemptione populoruni ari pas-
cx his omiiibus dum nuidain eadein sacramenla sionem iradiriil, ita serpcnlcin antiqiiiiiii in liuniili-
perciperent, alii velm ignco splendore perfim- lale ei justitia per eiun devincens, nec illum pole-
debaniur, alii vero velul obscura nubc oblene- stale ci fortiluriiiie sun superare volens, quoniani
brabaulur. Posi coinpli-tioiie:ii autcni saciJinciK Dcus justus IIMIBIISiiiiijuitaiciii , qucmadniodutii
611 S. HILDEGARDIS , Sli
psalmista loquiltir, diccns : Beatus vir qni non abiil A iicel iil sine macula sptiiluali rcgencralionc ad
in consilio impiorum , el in via pcccatorum non ste- coc-lestiaeos (rnnsinitlerel.
lit, ei in caihedra peslilentiai tion sedil (Psa 1. i). Sed pr&iula iinagiiie jain lmc moilo in virilms
Quitl lioc? Qitoniam Dcus est aucior oiiinium bea- stiis proficienie viclos<|iiasiqiioririamaltare ail qnori
liludinum et felicitaiinn creaturnrnm siiarmn; in ipsa freqtienter acceriit ei ibi riolem suam devoio
ips:s creatnris suis multa et diversa signa oslcn- ivvisens eam siipcmo Patri et angelis cjns hitn.ili-
«lcns. Siclil ciiani incanialio ftlii cjus suavissimiim lcr oslendit; qtiiaE clcsia, utriictuui esl, in bealis
fu lum in iiuilla dulccriine stillabat, cum ccelesics el fortissiniis viiiiiiibus niigiiicntuni cnpienie niox
viilules, plurimas a;riilicalioncs iu ipso ajdifica- velul tibi niauifekla dentoiistralione oslemlitiir,
rent, per quas IIOIITO a;l siipernuin regniim redirel, Spiiitu sancio inspirnnte enitciificalio myslicoruni
quod nulla -iimbra moiiis obscuralum esl. El ita allarium in prorunriitale lideliuin sirpiriortim
ciiain ipso siipcrno Pnlre vulitlissimie virts omniiim exoiia est. Ubi earieni Ecclccia eontinua intentioiic
virliitum esse manifeslnlocsunl. Quoniam per Uni- ve.itigia excmplorum iuorum ponens dolem suani,
el sa,ngiiii:eni Filii Dei profundis-
genijum suiim morlem virililcr occidit, et iiifernum videllcct corpus
siina rievolione consideranJo : Creatori omnium iu
fregil; alque in novissimo riie oiiiem lcrrnruni in B
aliam el meliorem noviialem converiit. Uiulc etiain conspectu vivemium et anleniium luminuin scilicet
diffusioiiem sui abiil in vacillantia superiiorum civium in siibj'eclionc htiiuillimaeobc-
per cordis iion
iiinera malignorum spiriluuin , qui veriialem relr- dientisc offeti. Quiri hoc? Quoiiiam ut caro Uuige-
niti mei in iiicontnmiuaio uiero Marix virginis
•jiiertint ct iiicniaciiiin arnpiieruiu. Quoinodo ?
vcriialem menrinciiim voluerunl. orla esl, cl po.;lea pro salute lioiiiinuni iradila : ila
Quia pcr dividcre
ctiain et niiiie caro cju.; freqiienler in iiieorriipu
Quomodo ? Antiqiiiim dieriini qtii antc lempits die-
rum et Iiorarum eral, opprimere volebanl; et anli- iiitcgriiaie Ecclesia; niigiuenlatd ad saiiciificaiio-
iieiiHidclium d..iur. Quia, sicut faber aiiniiii KUUIII
qtiiiin serpenlem qni nnle lcinpus teinporum non el morioiiiiitiiin
fuil illi consortem faccre inhiahanl. Sed hoc esse pcr igiicm inorio liqiiefucicus unil,
el ego Paler carnem, el sangui-
iion pqiuit nec- dcbuil, qtioninm uiiiis Deus cst. diviriil, ila eliani
ncm Filii mei, persaiiclificalioneiii Spiritu.; sancti,
Qunpropter et diabolus mendax esi. Nam a Deore- ct niinc glorilicaium
ccssit vilam dcscrens ct morlom iiiveniens. El ita iu oblalione itiinc glorilico ,
fidelibin hominibus ad sulutcm ipsorum distribuo.
ciiam Deus iu via illa qua pcccalorcs grcssuui figtint
Unde etiam cuni facerdos sacris veslibus indii-
non sleiit, quia viam Aria?abjicicns peccaium illius
_ lus ari cclcbrnnriu divina sacramcuta ad aliarc ac-
non amnvit; se<l illtim a diabolo seducltim dc parn
subilo niagna sereuitas lnci.i cum
diso projecil. Nec ctium in potestate illius iniqui- cedit, viries quod
obscquio angelorum <1<». coelo veniens, toluni altare
taiis regnavit, qticmariinnrium omne genus buma- illud
circtiiiifulj-et; quoniam procuraiore animaruiu.
jninv iu moiiem implicntur in uiiibra nvoiiis sedcns, s.acrala cinclioue circiiinamicio , cl ad ininiolalio-
ciim gcnus huuiatiiinv veriialem SHpcrbe deseril. nem iniiocenli; Agni vivilicam meii:ain adouniiv
Qnidlioc? Nam Deus ncc diabolicse prasumpiioni repenie iiiagna clarilas siipcrna: hxreditatis dcii-
nec lnimanae negligcnlia;. iia potestalc sua reslilil, silaiem .iciiebiartini pcllcntis, cuin iiiiiuU.ioiie
II1cas per foiiiludiiiein suain dejicerct. Quomodo? siipcrnorum spiiiliiuiii de secreto coelorum eflul-
Velut si duo piignaiorcs cssenl ct aller allerum gens ubique illnui cotnp isilionein saiiclificutionis
fortioribus virihus praicellerel; certe fortior ille irrudiat. Quia ibi rcfcctio aniinaruin ud salulem
innjores pugnas in sua possibililate illi iirfinniori crerienliuin exercctur. Qiioinodo? Quia cuni Ecclc-
demonsirarel, ul coiifusuin illum sibi subjiceret, sia per vocem sacerdoti.i reposcil riotcin suam qna;
nec in aliquo illi cederc vellet. Sed ita Deus non
corpus et cffu io -saiiguinL Filii mei csl, ul ip;a
fccil, quia operi iniquiiaiis pcr summam bonitaiem iti salvaiione animarum bealo partui apta sit, quia
restilit, videlicct Filiiiui suuni millens in niundiiin; 0 eliam in cfliisione hujiis pretiosi sunguinis in ma-
qui in corpore suo ctini maxinva liiiinilitate perdi- gna uiiiliitudine populorum uuginenlum acccpil ;
lam ovem suam ad coelosredtixit. Quomodo ? Quo- luuc ego qui indcDeiens liimeii suni, locum sancii-
niam sanguis qui de corpore ejus cxivii, mox ut ficationis illius ad honorcm corpori.i el,sanguini.>
apeiiis vulneribus emanavil in coelcstibus secretis ejusdem Unigcniii mci.iii sanC.itaie mea.irradio.
apparens; ul salvatio aiiimariim emiiterelur peii- Naiu ciini sacerdos' ^iiper sanclificaiioiiem aliaris
vit. Qiioniodo? Quia oniiiis crealura in Filio Dci nie iuvocare caiperil ut iiispicianv quod Filius
os endil; quod pcr passionem et morlem ejus per- nieus panem cl viniim in cocna mortis su;e niilii
diiio hoiniuis ad vitam restaurata est. Quomodo : ol.tulil cuni rie mundo tranitiirus esset, luuc virieo
Quoniam Unigenitus Dei vita exislens, semeiipsum quod ipse Filius meus iu hora pa sionis sus hoc
pro redempiione liumani generis ad passionem in milii oslendil, cuni in ligno crucis.morilurus essei,
ara crucis obtulil. Ubi eiia.ni ul veraci auriiiione illud designans ut eaiudem paisionem suam iu
vocem de snpernis secrclis resonantcm percepisli, conspeciu meo semper haberem, necillam ab acu-
sponsam sibi Ecclesiam ut ad rcstilulioiiem salmis lissinia visioue nvea delerem quolius ftlix oblatio
credenlitim popitloriim mater cxislorel elegit. Vitlc- sactosancli saciificii per sacerdolale oificium mihi
• SCIVIAS. — LIB. II, VISIO VI. fil 1
513
oiTerrelur. Quoniam el ip;e in effuaone sangiiinis A qiiemadmodum et eruca iililitatcm herbbrum im-
sui pancm el calicem mihi oblulit, mortcm dcji- ininiiil. El in his omnibus dcclaratur maxima for-
ciens et hominem engens. liturio mea qiue mngniiiidine virlutis su;e diaboli-
Scd ct qtiia digniias ingredientis el egreriieniis cas adversitales superuvii, cum cam nd salutem
clausuranv virginnlis puriicilioe, non fuit liumanx veslram misi in vos. Qiiomodo ? Ego Paler, misi
irainra;, sed divinse poleiiiiai : ideo el hoc e;se Filium meuin in munrijim de Virgine corporalitcr
polesi, quod caro ipsius Unigenili mei de panc fru- natuiii, ut per eutn de perdilione inoriisAOs redi-
menli, cl sauguis ej'us de vino uva>cum aqua in merem. Ila ul ego in vobis, el vos in nie habitare-
sanciificatione itercitir, qiieinarinioriiimper fiilelem tis, cum eliam Filius nicus ad passioncm vadcns
servum mcuni Joelem prophetam oslendi, riicens : carnem suam vobis ad nianducandtim cl sangui-
Et implebunlur area>[rumenlo el redundabunl tor- nem suum vobis ari bibendiim Ifariidii. Unrie ta-
cularia v!noel oleo. Et reddant vobis anncs, quos crainenlum hoc ad salutem vestram devote' comc-
comedil locusta et brucus, et rubigo el eruca. FortU deiis, per illtiri vos feliciler pasccnies : ac prop-
ludo mea magna quain mhi in vos. Et comedctis lerea per cleuin niisericordia; mea; de fame'perdi-
vescenteset saturabiiniui: et laudabilis nomen Dei tionis aninue salurabimini. Quoniain cliani Fil us
restri qui fecit vobisctim mirabilia , el non confuit- B meus meriicinarn vulneruin vesiroruin in pceniien-
delur popv.tusmeus in sempiternum (Joel. n). Quid tia atluli:, el quiaeiiam sponsa Filii mei onini ju-
e:.l hoc? Per mirabilem riispositioncm Dei iiuple- slilia el veritale exornata est: iricirco nomen nict.nv
biintur oiiiui bono nrca; fidei credenlis EccleUa:. (qui iil vera Tiiniiaie Deus iiniis e.vislens vos gn-
Quoiiinii) fruciuiii frumeiiti trado in carnein Filii berno oslendens in vobismirabilia nvea, vos, scili-
mei, iia quod etiam in vcra salvaiione qua firieles cel iinniobiliter de diabolica potestate eripieus)
mei ari patriam revocabunlur : abundabunt contri- fideliler laudabilis. Et ideo pcr coiifusioiiein moiiis
(iones ilkc in qtiibus ip i concupisceutias carnis non conruiideltir popultls inetis in futnra aicrui-
su.c propler nonicn ineuni conlerunt. Ubi et eis late, qneln lam mirnbiliter' de faucibiis inleioriiirt
liquorem uvse tluco in snnguinem ejiisdein Uuige- volui cducere. El vides quod' proedicia serenilas
niti mei; dans eis eiiare oleuui niisericordiu;. Quo- in altari tanditi perinaiiel quoilsque "cotnpleto
modo? Qiioniain per aliuin modum scilicel in salutc sncramenlo sacerdos ab altari secerial ; rjiiia il'a
ve;tra reslituam vobis circuilus vanilatum illarum; serenitas scilicel aHernccvisionis in niirnbilibus iliis
quoj per iiifidelitatciii iguoranlix coniedil locusta lain diu clnrissiine ostenriilur usque diini, jicraclis
. Oblivionis , \idelicel ubi piimunv in iiliis Atlae ne- _ ejiisdcm sacrosancti oflicii niysieriis ille qui dis-
•qiiiii2 exorlae sunl. Ita quod ipsi fiuctuosilatem peusntor illorum sacranieiilorum est , a sanctifici-
justitian niex hoc niodo in oblivione habebanl; ul lione illa se recipiens secrela mysleria coinpleal.
homo escain necessitaiis suse obliviseitur poslquain Quid hoc ? Qiioiiiam digniim esl ut riiviua inajcslaa
in sloinachnin suuni illain transfuderil, iu impie- viiiiitem suam in cisdein felicissimis sacrainentis
laie sun itn jtistitiam iueam discerpentes, utet lo- - pleiiissinie manifeslel , el qtii etiain dunl boti:o
<usla fructus corrodil. Quomorio? Quia ubi locusta manel in iis qua; ari Dcum pertinent, uuxilium Dci
iiegligeutiie per desiriium meniis utililntenv bono- illuin non descril.
IUIII frucluuin aufert, ilri el brucus foeditntis in Seri et ibi Evangelio pacis recitato, et oblaiione
fjece iinnuiiiditiae se involvil. Quoniam hiijusiiiodi qiiBeconsecrunria esl allari superposiia cum sacer-
hoiiiincs se involvenles in sorrie intidelitalis itlolo- dos lauricm oinnipotentis Dei qitas esi: Sanctus, san-
rum, ct alioruii! similiiim schismalutn, el in diabo- citts, snncius Dominus Deus Subaoili, decanlal, et
licis sciscilalioiiibus alque in inagicis arlibus , et sic inysieria incffabiliuin sacranicnionim incboat,
iuspcctioue creaturaruin Crealoris , in forluitis ca- repcnte ignea coruscalio inoesliiiiabilis clarilalis,
sibus biinianarum rerum atque in vilissima fcedi- aperto coelo, super eamriem oblalionem descendit;
lale homicidiijruin el fuinicalionuni; iln se in his D quoniam virtute viventis spirationis in osculo regis
puscuut, qtiemadnioduni brucus lulo iiutritur. Quo- prolala, el fiuclu claritatis vilae qni in sanciifica-
morio? Quoniam ubi hrucus turpiiuriinis felorem lione candidunrius est oedilicalioni parietis Dei, ini-
sordium diligit, ibi ciiain rubigo amaiitudinis me- posilo, cuin itlem ntinlius veritalis diilcissiiitiiiu
lalla firielis splendoris cousumil, ijuia illi homines sonuin in latiric Creatoris omiiiiiui liina invocalioiie
justilia; Dei Contrarii existenles ila esm offuscare unctionis ejiisrieni dominatoris exerciluum emiliii,
laborant, ut cl rubigo decorem metalloruni auferre cl sic absconsa fulgoris aurorce, scilicel iiicarnuti
solet. Qttomorio? Quia ubi rubigo morriacitatis ful- Filii Dei ex Virgine inclio.il, subito impervia sere-
gorein bonorum acltium inficil, ibi etiani eruca nitas iiicomprehensibilis nllituriinis, apcrto claris-
nocivae actionis virenles herbas. miiltas tnililalis siino tabcrnaculo, super mysleria sacrosancli sa-
depravat. Qiioniain lales hoinines clarissimus vir- craincnti se inclinat, el cam toiam sua clariiale ita
luies, veluii esl simpliciias, castiias ac fortis perfundil ul solaris lux- rem iliain illus.ral, quam
conslanlia , quas Spiritus sanclus in omui viririi- rndiis suis trnnsligil; quia- eunulem rutilanlcm
lale beatitudinis irradial; per malitiatu qeqiiitiae circulum cjusriem oblalionis saiictissimus calor in
suaj dc se ahjkienlcs , ita illas dcicre conanliir, viiiute Patris ita peiftiitdil, ul radians litlgor reui
515 S. HILDEGARDIS 518
illnm inlrat super quam se iliffuiidenrio j'acit. Quid A virtulcm Dei trahilur ct iicnim rc;iiillilur, ita in
hoc? Sponsa Filii mei, oblalionem panis el vini su- calore divinx niajesintis fovetur, quori caro el san-
per allarc meiim devoiissiina inieiiiionc offcrl. Qtio- guis Unigeniti Dci efiiciiur
modo? Videlicet pcr maniim sacerdotis fideli re- Iriem mystcriiim liominibiis carnali sensu non
cordalione moiiens mc, ut in cadein oblatione car- cerncntibivs quasi nliquis prctiosissituiim ungiien-
ncm et snngiiincm Filii mei ipsi tradani. Qiioinudo? lum simplici pani iilvolverii, et s.ippliirum vinoim-
Quia passiones ejusdcin Upigeniti nici in ccelesti- ponet, ct cgo illuri in tam dulcem saporem-convcr-
lius secrciis scnvpcr apparehl: ideo el illa oblal^o lcre III in ore tuo, o liomo, nec paneni iljiiiii ciim
FiUo nveo iii ardenlc calorc meo proiiindissiina ad- ungueuto ncc viniiin illuri cum sapphiro .riiscernere
niiiatione iin coadtinalur, ul caro el sanguis cjus posscs, sed lantum suavein saporein sentires; qno-
Yfracissima cerlHiuline cfficlalur, iinric Ecclesia niam cl Filius meiis suavis el lenis esi. Quidhoc?ln
feiicissikua vcgciaiionc roboratur. Nam ilum prav ungiienio bociiitelligilurFilius meus ex Yirgine na-
fala clnriias olilalionem illanv i(a, ut dieiiim esl, lIISqui prcliosissimo unguenlouncliis csi. Quomorio?
irradinl, sursiim eam ad secrcin cceli iuvisibiliter Qula sancla humanilale inilulus cst, qua; tam pre-
susloilil; ,quia cariem ignca coruscaiio, rium ipsum liosum iingiienlum esl, quori suavitale sua nioriife-
sacraincniiim sua illusiraiione perfundil, sursiim B ra vulncra honiiiinm ita pcrfundil, ut ultra in per-
jlhitl ad illa occulia qiuc moiialis oculus videre non diiione Ad;c ncc putrcscanl, ncc feteant, cuin se atl
valet, invisibili virtule iraliit. El iterum illud deor- illnni convcrlunl. In snpphiro atilcni isto divinitns
swn stiperideniailare reiiiillil, quoniam ipsum con- not.itur qii;iein eoilem Filio nvco esi, qui iapis an-
descensionis rcspeclu snpcr nicnsam sanciificatio- gularis cxislcns niilis et Imniilis est, qiioniam dc
nis suavissimc deponit; vcluii cum Iiomo anlielitum rndcc huiiiana; carnisqui de viro ct niuliere,'esl non
sr.um inlrorstim trahil et itcrum eiim exlrorsum radicavil, sed inealorc meo mirabililcrex suavissinin
emillil; dum ipse spiraculuin vivcnlis vcgetalionis Virgine incarnalus esl. Unrie ciiam caro cl saiiguis
quo vivil per mirabitein disposilioncm Dei sibi in- cjus dulcis ct suavis ari sumenrium credendus cst.
trorsum iniltit cl rurstim, ut vivere possil, extra se Sed tu , o homo, hoc spirittiale donuin ila visibi-
dcducit. Ila eam oblationcm veramcarnemct verum liter suniere non poies vclul visibilem carnem co-
sangiiincm effectain.quamvis in conspeclu liouiinum nvedas,etvelut visibilem sanguineiiiliibas, quoniaiii
veltil panis ct vinum appareal: quia ttl Deus ver.vt piilrerio Iimi es; scd, ul vivcns spiriius itius in lc
esl sine illusione, ila etiain ct illa aliiiudo sacra- iuvisihilis esl: ila eiinm hoc vivens s.icramcnlum
tnenti firma alliludo csi qiianv nulhis dcjicerepolcsl, in oblatione isla invisibile existens, a le invisibiliter
vcra caro cl snnguis exisiens absque dcccplione. G suscipiendum esl. Quia quemadmodum corpus Filii
Qiionijm lit anima veraciler vigel in rarne ct sau- niei in utcro Virginis surrexii, sic eiiam ct niiiic
. guiiic duiii lioino vivil in corporc, ita est etiam caro tjiisdcm Unigeniti mci in sanclificaiione alla-
hoc niyslerium iu panc cl vino ubi colilur vcraci ris ascemlit. Quid boc? Nam spirilus houvinis qui
celebratioue. Sic eliam apparcns libminibus: quia invisibilis exisiilsacrnmcniiim hoc quod in ohlga-
ul csccus ociilus lioniinis Deiiin perfecle vidcre IIOII lione liac invisibilc est invisibiler suscipii, corpore
poteU, ila ctiam hoino mysieria isia corporaliicr honiiuis quod visiblle esl oblaiionem ibl.iin qua; in
iutueri non valel. Qiioniam, ut liomo corpus homi- sacrameiito yisibilis cxislilvisibililer accipienle, ita
uisel iioii spiriliim ejus videl, sic eliam lionio panis lameii iinuin sacranicnliiin existeniibus, sicul Deus
cl vini spcciem cl non haccsacramenla pcrspicere cl liomo unus Cliristus esl, et ul anima rationalis
polcst. Quid lioc? Clarilas quae snpcr corpus Ftlii ct caro morlalis in iiomine uiviisliomo existil; quo-
Dei in sepulcro scpultum apparuit ipsuin a sopore niam hoino qui recla fide me inspicit; cum sacra-
mortis rcsuscilans, luec etiam in altari supcr sacra- menlum islud accipii, ad snnclificaiionem sui illud
iiicntum corporis et sanguiuk cjtudem Unigcnili fideliler suscipil. Quid hoc? Filius meus iuirab.liler
mei rcsplendet, illuri ila in conspeciu liominum lc- 0 iialus csl ex integerriina Virginc, cujus cnro io rie-
gen?, quod saVictilalein ejus videi.o non po siinl lectalionc libidinis nunqnam cfferbuii sempcr inla-
nisi in spccie panis ei vini secunriiiinquori illa obla- cla manens; quia vas ipsius Virgiuis miinriissimiim
lio allari superposila est. Sicut eiiam liiimanilate fuil: inquo ipsum Unigeiiituinnieuni incurnari voluil.
Filii Dei riivinitas qiue in ipso eral iia hominibiis Unde non permisi ul vas ijisum ipsius suavissimae
obtcctn.fuil; quori eum non u:si ui hoiniuem viricre Virginis in calore ardoris dillluciei: qiioniam in eo
potuerunl, cum ipsis ul homiiicin, sed latnen sine Filius ineus liuinaiium corptis mirabiiiier suscepit.
pcccaio, coiiversanteni. Qtiid hoc? Ego qui oninia SeJ quod ipsa beatissima Virgo per angclicum
cicavi: cuin ab Ecclesia per saccrdolalem inamim scrinoneni in eodeni secrclo veram ullociitionein
pradicta olriatio mihi olfeiitir, cam henigne susci- audivit et exinde credula efiecia suspiria iuenlis sua;
pio. Qnoniam ut Diviniias mirabilia sua in uieio stirsum teniiii, cuuidicerct: Ecce ancilla Domini, fial
Virginis oslcndit, etianv in hac oblalione secreia mihi secundum verbumtuum (Lttc. i), mox Uiiigeni-
sna iiemonstrat. Quoniodo?"Quia curo cl sanguis luni Dei Spirilti sancto stipervenieiiie„concipiens,
Filii Dei iiianifestutiii'. Qiioinodo? Quoniam duuv . de&ignalquod oiniiipotcns Deus per verba sacerdo-
oblatio illa sursum iuvisibilitcr vclut in punclo pcr tis in officio saccrdolali invocandus cst. Ila quod
'
517 SCIVIAS. — LIB. II, VIS!0 VI. 518
sicerrios fidcliicrin Deum crcdensci ctim devolionc A . qui pricvaricalores siinius, qunmvis niultnm mali-
cordis sui puram oblalioiiem ipsi offcrens verbasa- linm in nobis habcamus, lainen propter tiiioicni cl
lutis in obsequio Iiumilitalis dabit, ubi ct siipcrna nmorcin Salvntoris noslri dimitiimus ex cordc no-
iuajeslas eanidcm oblationcm suscipicns, in carncni . slro debitaribus uostris injiiriam illam, qiiam nobis
cisaiiguinem pii Kedcmplorismirabili virlute linns- iiilnleriinl. Qiioinorio? Qiioniamillosqui nus diligcro
litndit. Qtiomotlo?Quia Filius meusmirabiliierpriiis debcrcnl quia lioiniies siiinus, in niullis nos COII-
humanitaiem in Virgiuc susccjiii, ita ctianvct nunc turbanies cl per boc le non amaiites seri pra-cepla
oblatio bsec mirabililcr curo et sanguis ejusiis allari (un negligeiites, non persequiuiur seciiiiduin inali-
cfiicitur. Unde ct hoc sacramontuin toluni cl inie- lium llani qiiam in uos cxeiciieriinl,sed jiisluin jiidi-
gruni cst, invisibilc ct visibilc cxistens: ut ctiain ciuin 'tiniin iiispkieiitcs nou viiiriicamiis nos in eis
Unigenilus meus lolus integer cst secunriiiin diviui- qiiantum possumiis; ila cl tu, o Dcus, nobis s's
lutem invisibilis, ct sectitiduiii humanilatem visibi- propilitis: quoniuin juslus cl honus cs. Tu ergo au-
lis in sxculo mauciis. Nam ut pullus avium rie ovo di, o homo, quiu qnaudju libi subvenienduni csl,
cgrediiur, ct utvolalilis vermiciiliis de cxiguo grnuo - el quandiu lu nliis homiiiibus succurrere potes,
oritur, quo animali avolanie illud remancl de quo landiu passio Filii mei cornm me in misericorriia
ipsum oitiim cst: ila etiam in oblatione ista vcriias B apparebil, cl tnndiii ctiain raro ct sanguis cjus in
carnis cl sanguinis Filii mci pcr fideiivlcncnda esl, altari cousccrabiltir ad pcrcipicnrium, crcdulis ho-
qiiainvis cadem oblatio in conspeciu liominum vel- niiiiibus ari snlvatioiicm cl ad purgatioiieui criini-
ul panis ct ut vinuiii apparel. Undc cliam ut aspi- iiiim corum. Nam cum Unigciiiliis mciis in iiiiit.do-
cis signa naliviialis, passionis et sepiUurae, necnon corporaliler cssei, corpus cjiisin niiiriineiiio carns
lesnrreclionis et asccusiouis Salvaioris Unigeniti ei sanguinis sui de liiiinento el vino suslcntatuui
Dei vclul in spcculo ibi apparcui, qiiomodo etiaiu est; unde etiam ct nunc in aliari caro et sauguis
cinii Filius Dci in saiculo essci, in ipso patrala sunt; ejus iu oblaliouc frumculi el vini cotisccraiur, qua-
qiiouiam (ut vera maiiifeslalioiic considercs) myste- leuus inde fideles honiincs in aiiima et corpore reli-
lia nasccniiscx Virginc etpaiientis in cruce, ncse- ciantur. Quoniam idem Filius iuciis liuniinein rits
pulti in sepulcio, ncc non rcsurgentis a morluis, ct pcrri toue Aria>mirabiliicr redenii, el nunc cliaut
iiscenrieniis ad coelos, videlieet illius qui pro salule liomines dc qiiotidiuno malo in quo frcqiicutcr pro-
hoininum ari icrras veuit, purissima claritate in eis- kbunlur misericorditer absolvit. lu consecralionc
ricm sacraiiictitis fulgenl ul eliam cuni idem Unigc- eiisn prxdiclte oMutionis apparel quidquid Filius
nitiis Dei leiiiporaliter iu nuiiiilo cuiii cisdem con - ineiis in cnrue sua pro rcdcmplionc hoiuinis corpo-
versareiur per voluulalem Palris pro redemplione C ralclcr passus cst, el hoc nolo abscondere; qui.i
liuniani'gencris ea in suo corpore passus cst. Quid electos cjus sursum ad coslestia iruho, ul pcr ipsos
lioc? Quia ante oculos nveos apparet quid Filius corpus ejus in prasdiclis nicinbris pcrficiaiur.
mcus propier anioreni hominis in inunrio passus Quapropier cl cgo oniiiia sacramcnla hxc in
sil; quoniam naiivitas, passio et sepultura, rcsur- oblalione ista mirabiliier dcinousiro, qtioniain,
icctio el ascensio Uuigeniii mei, inoricm huniani cum ea supcr aliare apparucrinl, lunc eliunv cait>
generis occiderunl. Unde ct ea in coeiestibus co- el sanguis Filii mei eariein oblalio fil, lainen in
rain me fulgcnl, quia corum non stim oblilus, sed conspeclu honiiniim panis el vinuin apparcns; quia
usque adcoiisummaiioiiem s;ceuli quasi aurorn ante tam lenera csl fragilitas honiinis, quod ciuriain
me in mulia clariiale apparebunt. Quiri hoc? Quo- caiiicm ef criidum saiiguincm percijicre abhorrc-
liiam in illa passione usque ad fiiicin mundi oinncs - rct. Nuin morlulis hoiuo Diviuiialenv non polest in-
illos praavideoqui eam crediluri sunt el qui cam v spicere quanriiu morlalis cst. Uiide etiahv iuyste
nbjecturi; quia ipsa corain me semper fulgcbit, riuin hoc quod lotum est Divinilaiis, ipsi liomini
qnandiii honio id dicere debcl quod FJius mciis oblcurattimest: ita quod illud invisiijilitcr pcrei-
«liscipulos suos docuil ul Deum ornrcui, sicut scri pj ] pict, quia cl idcm Unigeniius meus nunc immorlalis
pluiu est: Etdimitte nobisdebila nostra, sicul et nos exislens ullra iion moritur. Qnaproplcr el cgo, o bo-
dinitiimus debiloribus uoslris (Mallli. vi). Quid hoc? ino, eariiem el sanguineiii ejtts in obluiioiie pnnis
Tu, quod omniu in piiiesinle tua habes, inspice cffu- ei vini libi trado; quateuus pcr illuri quori visib.lo
sionem illius sanguinis qui pro liumano gcnerc cffu- cst illud quod iuvisibile csl in vera lide percijiias.
sus esl, et dimitte nobh qui Filii transgressionis su- El ideni sacraineiiium fn vera certiiudiue pcr tlivi-
iniis debita noslra quae tibi pcrsolvere debuimus, liam potenliani suscipis: ita taiwen quori tibi visi-
scd propterincariialioiiemcordisiioslriiion fecimus. bile IIOIIapparct, ul eliam in magiia neccssilaic il-
Quid hoc? Quia quori in baptismo promisinius non . luJ eleclis mcis cnm per hoc inmagna affliciioiic
adiiiiplemus; quoniain pracepta lua transgressi su- positi csscnt, aliquando demoiisiratiim esl. Hac
nius el.innoceiitiaiii abjecimus, sicul el Adam in aulem oniuia propter amorem ct propier utiliialeni
|i;imdiso tibi nonobcdivii el vestem innoceniix cor- honiinis fucio. Sed oniuis crcaiura pncccptis meis
i upil. Scd lu qui pitis es noli punire nos sccunriuiii subjecta csl; tu vcrc, o liomo, milii seinper rebcliis
ircqtiiliain nosiruin, sed rclaxa nobis transgrcssio- cxisiis; uude cxcus cl surtlus cs, sed lanicn milii
iicm nosti ain sccunritiin pictaicm luaiu , s:cut ct nos rcbcllare non poics. Nonnc facio le non vidcnls
KI9 S. HILDEGARDIS -5"J0
qund iuilii placitum esi? Tu autcm non vides ocu-- A j Jcsus panem, benedixit ac fregit dedilque dhcipulh
lis luis nec aiulis anribiis luis in carne, quoniodo 9 tuis et ail-: Accijiile et eomedite, hoc esl corpns
aniniam boniinisin coipus cjns ininvilinm, et quo- mextxn.El accipiens calicem gratids egit el dedit di-
uiodo illani <lecorpore rjus auferam; sedanima inaa tcipulis sttis, dicens : Bibite ex hoc omnes; liic est
inlelliget nie, CIIIIIniortale corpns siium reliqiieril. tanguis meus Novi teslamenli ,qui pronnilth effun-
Sic eiiaui carnein Filii mci trnrio libi ad mantliicaiv- detur in remhsionem peccatorum. Dico autem vobis,
riuiii ci.saiigiiiivetn ejtis ad hibendum, et hoc in po- non bibam amodo de hoc genimine vilis usque tn
lestale mea, te, o Uoino, non videnle, efficio. diem illttm cum illud bibam vobiscum ttovum in rc-
Quapropter ut.vides dum iilem sacerrios can'ici:mt gno Patris mei (Muttlt.sxvi). Quirihoc ? FJio Deiuna
iniiocenlis Agni, quori esl Agnus Dei quitoUis pec- ctiin disciptilis suis eonsiiininalionein illam cclebran-
caut mumli, decnnlnl, cl ad percipiendam sanctnui, le, qua ipse Iransiiiiirus erat de nvundo, videlicct
cnmiilunionem se exhibet, prxdicia ignea corusca- cuiii in lerrcniscajisis diuiius coiiversuri non debuit
lio ad coelestia se recipil; quia eodem ministio, utprins feccral, sed in voliiiilaie Palris ad passio-
laurieni iliius qui initocenlia mansuelndinis sn;c lu- nenvcrucis perdurans, summa devoiione accepit pro
lii piacula lioniinuiii denuntianie, et inleriora pe- r salute hoiiiiiiiim panem in recordationc cnrporis sui
cloris sui ctim exieriore devoiione .id eariem sa- toto ricsidcrio Pairem siiuin movcns m, quomodo de
rrnnvenla nperienlo, illa inviita. clarilas quasibij eo exivit ad etun reilire voluit, ita eliam ipse iuspi-
viriutem siiam oslendit, ad superna secreia se sub- ceret si possibile esset, nl a fragilitaie carnis su;o
; calix ille, qiiem crpl hibiturus transiret, quamvis
traiiit el ita, clauso ccelo, iri cst se subtrnlic-iitilius
cisdem coelesiilius mysteiiis, auriis vocem ex alto, hnc fieri non debcret. Uude et paneni illum bcne-
dicenlein, ut crerienies et iidelcs homincs manriu- dixil ivi rccordatione sudoris corporis sni, cum prac-
eeul et bibanl cum vera devolione carnem et san- . -ceplo Putris se subriens scilicet in crtice mori vo-
gninem Salvatoris sui,qui pro ipsis passus, mor- lens in angustia ejusdem passionis coi-pus el san-
teiiv lemporalem subiil, ad abluemlam containina- guinem su.um discipulis suis tradiriil. lta etiam, ne
iionem illani qnam priiui pnrenles praeepium Dii et ipsi obliviscerentur, qtiod eis hoc exempltim de-
iransgressi mtinrio iiiliilerant; qiiatciius ipsi ab hac disseU Ac fregil cis, quia quamvis passio ilia cor-
prmvaricatioae emunriuii, recloeliacrediiati qiiam pori suo ilnra essel, tanien Palri suo obediens cru-
inohedieiuiaperdiderant fitle restaurciitiiivN.iinsic- rielissiiiiani inortem in morte corporis sui vieit, dc-
ut Uiiigeuiius llei in ecena corpus ct sanguinewi signans eliam quod in cum crcrienlibus caro sua ct
suiiiir disci|Hilis suis iradidii, itn etiam et niinc in Q C snnguis iu sacramcnlo oblaliOiiisessct tradcnda. Dc-
alluri cariiein suain et saiigiiineni stititti dat fideK- riitque ad veram saliitem cisilem discipulis suis :
bus suis.Qticiiiaduiorium boino, cuin opus volunta- ita til et ipsi ha:c in nominc ejus facercnt, sicul ct
lis stta; perfecerit, illtiri ad utenrium liominibus ijise ea piopter amorem eorunv faciebai, mitissiiua
liibiiil. Quia ipse Filius Dci pra?cepta Patris sui voce tliccns : Vos, qni bumiliter me sequi vultis,
peragelis, seinciipsiim pro suluie hoininum obtulif, ardenli amore accipitehocexempluin quod reJinquo
ol corpus et sanguinein suuin ati sanclilicalionem vobis, viriciicet passionem mcam el opera mea, qiue
eortint ad tuniulucanduin el ad bibeudum dedii, ut in praeceplo Pairis inei complevi; quonium ipse
eiiam in Canlico caulicorum sponsus amicis suis misit me docerc et osicndere rcgnum ejus. Etco-
loquilur diccus : Comedite, amici mei, bibile el itte- meditc fideliler boc quori vobis do; quia corpus
briamini, cuarissimi (Cant. v). Quid hoc ? - Comed»- incum esl. Quid hoc? Comediie corpus meum; quo-
lc in fide vos qui pcr sanctuni bapiisnva ad amici- niam in spirilu et in carne veslra debeiis opera
liain merfm venisiis, quoniuni cfjusus sanguis Ffii niea imitari, cuin ea Spiritus sanctus cordi vcstro
inei lapsiim Ariaavobis abstersit, riiiiiinanles veram inspirat, velul hoiiip cscain glulil quam in corpus
iiicdicinain in corpore Unigeuili uici, ut ilerata cri- suiim niitlit, qnia ul mc in operibus nveis scqui tlc-
mina vesira, ciiin fre<|iiculer injusiiiiam in operibus, " belis, ila cliam et corpus mcum manducabilis vos
vestris operamini, vohis misericorditer absiergan- el omncs qui prxcepta inea scrvare volucrinl. Et
tur. Dnde ciiatn hibite in spe ex hac vitequa;. vos; deinde Filius Dci accipiens in salvatione poculum
de iclerna pcena eriuxit; sumcnies poculum salulis; salulis Patri suo graiias cgit; qiioniam, cum dc la-
videlicet, ul fortilerel viriliter in illa graiia cretln- tere ejus sanguis efltisus esl, hxcgratia credcnlibiis
lis qua rcdcmpti cstis. Qiionium el sanguine illoi dala csl: qiias tnm forlis fuil quod cl aniiqiitim
poifundeiiiiiii qui pro vobis effiisus esl. El ita in- serpcntem superavil, et perditum Iioininein libern-
cbiiumiiii in churitate qui mihi charissimi estis, vit, et toiain Ecclesiam fideliter corroboravil. Quo-
abuitdantcs in rivulis Scripluranun, qualenus cum, morio?Quia idein Salvalor preliosissimum exem-
sumnio slnriio a carnalibiis desidcriis vos subtra- piuin suiiin in suavilateainorisstii iradidil fidelibiis
hatis; ut el ego prxclaras virtules valde iniliiaina- suis, dicens eis leni inspiraiionc admonitionis : Bi-
biles in vobis exsiiscitcin, tradens ctiani vobis cor- bilc iiducialiler e\ hoc salutari poculo vos oinnes,
pus et sanguiiieiii Unigeniti mci, sicul cl ipse <li- qui me fideliier seqiii dcsirieralis, ila ut corpus ve-
scipulis suis idem sacrainenliiin dedil, ut in Evan- slrum in angustia castigclis, et saniuinem veslro.n
gclio scriptum esf: Ccenantibuiaulem ch, accipient in sudore arcealis prOptcr amorem meura ad ro-
m scrviAs. — LIS. H, VISIO vi. m
liorandani Ecelesiam, vosmetipsos ubncgantes, sic- A j in ahtnirianiia ejttsileni sc-cniltaiis viiiditatem verie
ut ct cgo passioni me suhjeei, el sangninem meiim recliludinis servituti illoruin qui terienis inliiam
pro reileniplione vestra lutli, tcnerituriinem carnis exhibet ; quoniam ad uiilitatem ipsoruui iis aclilus
mea»in hoc non consiilcrans, setl saliiteni vestram insudat, qui obseqtiio miinitioiiis.et defcnsionis sua;
faciens. Nam liic sauguis, qtii vobis eilusus est, uon fideles aiiimos ari superna gaudia penlucunl. Ul ct
cslsanguis ille qui in vetcri Testamenlo sub unibra illi qui mililia forliliidinis el prolectionis su.-cbos
spargebatur, sed snnguis nietis novi Tcslamenti quos (ueri dehent foriissiine dcfeiidunt. Et li.iec in
qui ad salulem populoruin tlaius esl. Quomodo? Ego honiinibiis pcr volunlatem luam, o Dens! idcirco
qui sunv unicus matris iiieoe virielicet intcgerrimse prajceriunt, qtiaienus iliis viriiitibns ailornatis niira-
Virginis Filius, saiiguinem inciiin in cruce pro re- , biliier ipsis eiiucas coipus Filii tui de fiuctu illo,
deinplionc liominum fudi qui me per firiem inspi- quem lcrra in purilate viririitnlis profert, sicut
ritint. El ut eunv tunc pro liberniione huinani ge- etiam Unigeniius liuis ex utero virginalis pudicilioe
neris derii, ita eum eliam et nunc in altari pro bo- corporalitcr veniens, panem viiae credenlibus in se-
niinibus irario, scilicel pro purgatione illoruin qui metipso misci-icordiler rieriit. Seri et hoc miraculum
eum fiJefiler suscipiunt. In ccena eniin passionis ideo facies, m eiiam sangiiis ej'usriem Unigenili lui
mese corpns et sang linein mcuiiv vobis ad maiidu- 1B qui ad salvalionem aiiiinaruin efliiiiditur, laetificet
cantlum et ari bibenriiim derii : quatenus et vos nunc interioiem viui honiinum, jd esl aninias eorum iu
iuallari idem in memoria niea facialis. Unde etiaui remissioiiein peccaloruni ipsorum. Qtiomodo? Quia
in apertione veriialis dico vobis qtii me fidcliter iil prius Filii lui corpus pro redempiione liumani
siibseciili eslis : Non bibain amodo hoc poculum generis in crucc oblatiim cst : ita eiiam et nunc
anguslia: ingraveriine ilia. quam nunc rie Judaiis caro ci sangnis ejus ad salulei» -creileniium in al-
paiior, usque in dicm illum cuni de morie resur- tari consecranlur. QnaproptercunvJioc in volunlate
gens, nvorle prostrata riiemsalvatiouis afferam.ubi tua inirabiliter facluin fueril, ttinc et illuil eril ut
irieni pociiluin redeniplionis vestrse hibam vobiscum ipsuni sacraiiieultim cxhilaret faciem, iJ est Eccle-
qui mei esiis, novil.itcin exsullatkniis vobis ostcn- siain oleo iniseiicordi;e perftisam, quia cum gauriio
dens; quia perditio veleris crinviuis abjicieiur, lidei crericnles, miscricordiain ampleclentcs, oculis
aperlo vohis regno illo : quori Paier meus diligeuti- Doiiiiui ptilclui apparenl; quoniam cuni saliismundi
bus se pr.Tparavit. Quid hoc? Qtioniam nvorle mea in crttce penriens homiiiem de laqueo diaboli niise-
quani in cruce passus stim salvationein animaruin ricordiier liberavii, ttinc etiam lioniincs a vinculo
senlielis, cura etiam posl resurreclioneni meam, in peccaloriim benigue ahsolvil, ul ct ipsi in laHiiia
ascensione niea Spiritum parucletum accipientes, C ' simplicis cordis sui iiritiiler in Deum credenles mi-
iiovitaleni novasiloiirin* suscipielis : ita et pro- seriam palieniilms CHIIIardore dcvolionis subve-
pter iiomen nieuni inultas tribiilaliones snsiinebitis, nire BOIIdesinaut. Et in lioc amore fideles ardero
quas el ego vobiscuin suslinebo ; non quod amoilo dcbent, ut pauis illequi viiain se guslantibus praj-
iillas miserias corporaliler patiar ul prius, cuni in bei, sensus ipsorum qui semper in instabililate va-
tfltiixlocorporalileressem, passus stun; sed quia vos cillanl confirinet, neinleiUio corilis eoium in malnm
eas noniine meo suslinetis, ubi el ego illas vobiscum declinet, sed ut ad boc quod vita esl lortiier ascendat.
sustineo; quoniani vos in me cslis el ego in vohis. Panis aulem isle caro Filii mei esi, quaiii null»
Et ita, ul dictunv esl, corpus el sangitinem Filii obscurilas in pcccatis obfuscat, nec ulla niacula in
nvei vos qui in me fidcliler crediriisiis, ad aboli- iniquitatibus obuubiial : ita ut qui eain digne sus-
tionenv criminunv veslrorum percipielis, ut per hoc - ceperiut, in anima el corpore ccelesti lumine per-
sacramentuni cxbilarati vii-iutein superiia? conforia- fundanlur, el a maculis interioris sorJis su.-e fide-
lionis adipiscainini, sictil et David servus meiis liter eiiiundeiitur. Ei ideo ntilla dubilatio in ista
jn voluiitaie anloris mei ciarnnl riicens : De fruclu sacratissima carne sil; quoniam qui primum liomincni
operum tuorum taliubUur Urra, producens fenum I) , ncc de carne nec de osse formavit, liuic possibile
jumeniis, et herbam servitttti hominum; ut educat esl sacramenlum istud hoc morio operari. Unde, o
panem de lerra el vinum Itvlificel cor hominis. Ut virginalis ortus, tu surgis, crescis, dilalaris, ac
exliilarei faciem in oleo: el panis cor hominis confir- magiium rainuin in mulii.sgerminibtis producis, per
vtet (Psal. CIII).Quid hoc? 0 Deus, cujus iuugiiifi- quenv c-celesiisJerusalem icdificabittir, non ex virili
cenlia super oniiies cst, de fide illa qua lu in ve- semine, sed cs myslico spirainine vcnicns. Nani in
rilale cognosceris (ila quod ipsa fructus viiiuliim orlu luo iion cs ligatus ulla niaculositale crimi-
in sapieuiia lua esi) saliabitur homo, videlicet qui nuin, sed floruisti in mirificatione virtutum, qui
fidei adhsereus csurienv inlirielilatis in via jtisli- ex inaraio agro lalis flos surrexisli qui nunquara
li:e abjicil, cuni prius verilalem ignoraus jejiinus ullo casu .moiialiialis marcescet, sed qui in pleni-
a rectitudine defeceral. Sed nunc iu saturitaie Uuline viriditaiis sute semper durabil. Quapropter
bonorum operum producens couiritionem animi ct lioc sacrniiieiiliim corporis et sangtiinis lui lan-
siii, illis qui in siinplicilale sunl, fiagililalem diu in officio veriuitis in Ecclesia colenduni est,
suam considerans exemplum litimilitaiis fideliter quousqne iu fine inuntti iiovissimus hoino veniui,
pra-bel, ubi eliani ciiin germinc viiiuliiin surgens qui per idem mysterium veraciter s;dvandiis estr
PATBOL CXCVIL 17
TK3 S. HILDEGARDIS 52i
quoninm illud rie sccreio Dci veuiens salutem cre- A succum peccai traxit; quoniam et ipsa eum sine
denlibus co fert, ut irient Daviri teslaiur dicens : meriulla viri coneepil, ut eliam culnins succum
Et mandavit mtbibut desuper, el jannas eoeliaperuit. grano non tribuil quoiiiain illuri non de medullato
Et pluil itth manna ad manducandttm, el panem cceti siipite vircl: sei tle sole el pluvia ae de bkinda
dedit eis. Panem angelorum mnnducavit homo, ci- anra viget, sicul el pnedicta integerrinia Virgo ,
baria mhit eh in abuuduniia (Ptnl. LXXVU). Quiri non de viro, sed vivtiite Aliissimi obumbrala el in-
lioc? Coelesii> Paier per polenliain gloriae suns fusione Spiritus sancti perfusa, in suavilate casti-
cmollivit mentes liomiiiuin a stipcrna cefsiluriiue, tatis Uiiigeniium suiini gentiil. QuamvFsaulem ilia
ctinv patriarchis elprophelis in secreto mysteriornm Virgo de voluniaie viri ac mulieris orla esset,
siiormn lioc demonslravit per qiiori etFilium stinm tamen eumriein Filiuin suum non ila protulii, sed
*inSpiritu sanelo veraciter predixeriint, et eum in eum de crelo venienlem verum Deum el hominem
• tug.ilibus pr.Tceptis pcr sangtiinein hirr.orum el per sine voluutale viri in inlegrilaie sua pnrissimum
- «lias oslcnsioaes homiuibtis niirabiliter designave- geimit. Qu:e quoniam enm in virginilate sn» shie
' riint. FJ hoc moilo suavitaicni c-l dulceriinem cor- sorde purissimum peperil, iifeo el nnnc panis qui
dis sui nperiens, in lenilate et in artlore cbariiMis e.iro iffius veraciter consecraiur, purissimiis in
inUil cis Filitim stium, ut per eum a fame infirie- R integriiaie sua exislens; a fidcliljus in puriiate
Ulaiis suSe reliccrcntiir : iia refeciionem cocleslium cordis el sine ailmistione diversitalis suscipi debet,
- «tanseis, cmn qtia pleiiutii gniidiuin oinnium felici- ul filiis Israel pwmonstravi, quemadmoJiim m
- tatnni ac bealiliiriinuni fideliier saliali adipisceien- voliinlale mea scriptum esl : Mementote diei hiijti»
Uir. -Ergopanein illum cujiis dulcedine superni nn- in qua egressi eslis de &gtjplo et de domo terviluth :
Deum viilelicet in- quoniam in manu forti eduxit vas Dominus de loco
•geii noii satis posunl satiari,
- iia suscepit boino in uumanilaie Filii islo,ut non comedatis fermentalum panem (Exod.
spicientes, hoc? Vos qui imilalores Filii mei esse
Dei, cum has refcctioues bealiludinis sumnvusPa- xm). Quid
ler inisil hominii us in abiinilantiam spiriiualis g»u- vuliis, esioie respicicntes dc morle ad vilanv, vi-
deticet in memoria vesira habenles salvationem
ilii. Ac idee firiclis liomo iirieli nuditione audial :
>0 vos fiilelcs homine.5, qui ecclesiastictim gernien diei illius qni Filius metis est, qtii morlem concul-
auriite et animx cavit et vilam dedit, in quo in salute vestra egressi
«slis, iiitelligite pjaesidiuin vcsira?,
esis miserabile exsilium perdilionis; cum scilicet
nlii non eslis filii diaboll, sed hseredes ca;leslis re-
abjecistis densissimas tenebras infideliiatis, iia
gni, el oonsiderale qiionioilo ego milissimus ac eiiam vos de mansione diabolicae scrvi-
Puler, magnis felicilulibus saiuiis eripienles
benignissi.iiiis C tulis, cui in iransgressione Adsedati fuislis. Nuuc
veslrae circuindetli vos. Ergo allendile bonitateni Pa-
de terrenis actibus ad coelestia respiciie; quo-
tris vestri, quomorioper me ordinatum esl, quod in ergo
niam in divina potenlia de nvalis eduxi vos ego
snlnlo vesira esl; quoniam quamvis vilis c-iuissilis, cunclis lanta foriitudine praesmn,
l:\inen salittein veslram huniaiiiias Filii mei expo- Dominus, qui
virluti niea>nutlum obstaculutn contrarielatis
scil. Qitomodo? Filius mcus natus est de incorrupta quod
sed iu obsistit quin omnia aculissimc penetrem : ila per
virgine, quas ignara illius doloris fuil, quae Filium meiim eripiens vos de loco isto, in quo jicr
virenli purilale inlcgritatis siue periuaiisii : ut gru-
iiifirielilalem vestram morli faninianies in bonis
men in gloria viridilatis suaj vigel, stiperquod ros
operibus non laboraslis, seri in perversitate vesira
dc cario cariit.
JSt quia virgo illa iiicorrupta fuitde qua Filius j'acenies lurpitcr in <?opcrstitislis. Sed quia nunc
in Unigenilo meo nb oppressione ista tiberali eslis,
nieus hoc modo cnrneui siue peccato assuiupsil : currite de virlule in virlutem, caventes nc in con-
ideo eljustuiii esl ul caroejus iiiinc de fruclu illo scientiam vestranv mittalis infideiiiaiein illam, qu»
fial, qui sine succo amaritudinis est. Quomodo? cor vestrum in sna
receptione non conforlal, seil
Granum fiunienti foiiissinms el oplimus frucius sua ainaritudine gravat. Quid hoc? Noliie
nec in culuio suo potius
uJiornni friicluuin esl, .succtim D diabolicas arles sectari; nec cxtera
figmenta qux>
aul mcdiLllamul cxiera; arbores habens seri in homines in bunianis coniagiis pbilosoplioiuni ,
grainine stio in spicam surgens, iia nri fiiictnni paganoriim , ac Iiserelicoram sibimetipsis atliu-
siiiim lenriil, nec per calorem nec per fiigus aina- veiierunl; scd Filiuin meuin in speculo firici inii-
•rumsticcuni producil, sed siccani farinam uibuil, tainiui, qui vos de carceribus inferni liberavit,
Ul eiiuin caro Filii mei sicca fuil, siueonini totli- cum-semelipsuin pro vobis ad passionem crucis
taie huinaiue polluiioiiis per qitani hiiniununi gcuus . obliilit. Sed ul vesligia ejus lauio caulius
seqni
in aioplexibus libidiuis viri uc miilieris surgil. Nou valealis ; corda vestra coelesli pane confortaie, et
sic Unigenitus meiis natusesl, scd in virenii integii- corpus ejus fideli devotione suinile, qooiiiam ipso
tate virginea exivit, ul eiiani graniiin iiiiextuin gra- de ccelo veuiens, rie suavi cl de pura Virgine natiis,
nuin frutneiiti gignil. Nam ul culiiius frunienli siue el in ligno pro salule vestra passus,
scineiipsiiin
medulla vigens siccmn jjraniun in puritate spica? vobis conliilit : ita iit el vos siuc arimislione illius
profert, iia etiam beata Virgnsiiie virili fortitudine ainariHtdinis, suavem et purum paiiem divina in-
gignens sanclissiinuin Filiiim suiini in siuqiliciiale vocatioue corpus ejus in altari consecratuin sin-
ilinoccnli* edidil, qui de eaJom matie sua nulluin cero nffectu suscipiaiis, qualeuus per lioc esuriem
5^5 SCIVIAS. - LIB. 11, VISI0 VI. S26
iiiterioris nomiuis efftigientes, et cpnlas aeiernseA lis inoriiilis carnis videre non possumus, scd quem
faealiluiliuis pervenire valealis, spiriluali intelligenlia itttus liabemus ; sicut ct vi-
Uwleetianv in vine quod de vile defiuit enrieni niiin foriissimam vim siiam in venis hominiim ostcn-
invocaiiene per sacrainentuin sanguinis ejus vnlo dil:hoc tainen hominibiis non s:n ientilius, scd
winbiiia demonslrare. QuiJ hoc? Sanguis Filii lanliim ita esse inlra se scienlibus. El ideo sponsus
mei de latere suo fluxii, ui et uva de vile sudal. animaitnii Ijotrus Cypri esi, cujtis fruclus IIOIIdefi-
Sed ut uva pedibus conculcatur el in torculari pre- ciel.Qiiomorio?Ca'Ciisiugressus portam cx:gilsuidu-
nvilur, ila diilcissimo ac forlissimo vino efflueule nd rloris visum. Quniiioilo?Quia houio claiitatem fidei
roborandtim sanguinem in huiuiiie : sic etiain Uni- uoii lialiens,ciiiuml tiriein jvorvenciit, per pressiiraui
genilo meo in sutlorc angusiia% verberiljus el Aa- Uirciilaiisin rqrcin sanguiuis Christi iiilral. Quomo-
gellis tnaceraio et ligno crucis oppresso, opiimus dotSicul jier prseccpta iUitisviiam in auima nosti-a
et preliosissimus sanguis dc vulneribus ejjus ema- habeinus: ila eiinniin ilonaiioneilliiiseiuuiidationem
navit, saluberrinia lifjeratione credentcs populos in carne no;tra rccepimus ; qitouiam nos nali in pr.-c-
pcrfundens. Queniailmoriiun cliain uva ilissiinilts varicalione Ada; iinniundi exislimiis, sed in san-
esl aliis pomis qiuc riuros corlices halientia coinedi guineipsius sanclificauiiir.Unde despousatio aniniu-
possunt, cum liomines uvam niagis soleant sugere B ' runi, de ipso iu Spiriln sancto riicit: Dilectus ineus
qunin comedere : iia eliauv Filius ineus ilissimilis ipii cordi mco dulcisel aniahiiis cxistil.foitissiimuu
erat in peccalis cocleris hominibus; qnia ipsi sub vinunvper sangiiineui sunm iu plena sanclificalioiio
pondere nequiliae gravati divcrsis passionifjus suh- mitii esl; quia tliiui stiin imuiuiida in plantationa
jacent, cum ipse {Jnigeiiilus ciieus de casiissima carnis, sicul vinea qure adliuc inculla jacet in spinis:
Yirgine niirabiJiler nalus, onini contagione peccali ipse fons salvalionis cxistens, pcccuiores a sordibus
caierel. Quaproplcr el qiioniain iivam tener;e nia- suis miscricorriiter abluit, cl in niysierio secre-
teria; esi, idcirco et vinuin in sangtiinem ejusdeui lorum suoruni gloriosissiuic sanclilkat; quoniam
Filii mei volo consecrari. Nnm, ul viniim de vile ul de cortle Palris siiaviter cxivii, sic etiani in
sudat, iia et Filius ineus tle conle meo exivii, etiam vino sangiiinein suuni suavitcr oslcmlil, el ul ex
eodem Unigeniio meo vera vile exislente, et di- Virgine mirabililer natiis esl, ila etiam elin pano
versis paliiiitibus cx eo exeumibiis ; quia firieles in corpus ejus miiabililer declaralur; quin ipse bolrus
jpso planlali stiul, qui pcr incarnatinnem ejus iu est, qui nuuquam defeclum ullo dctriinenlo palielur. '
honis opcribus frucluosi existuiU. Ei ut iste liquor Quapropter el supcr aliare veltil iu torculari-per
de tlulcHsiinoac forlissimo frtictu vitis enianai, sic: ,c voluiiialem Patris cakalur : qualcnus liomo qui
eliam omuis justilia in misericonlia el vcritate pcr |>er seinetipsum nullalenus subshlcrc potest, oli
iucarnaiionem ejusdein Filii mei apparel, quas vir- fragiliialeni dcbililalis siue non rielicial. Quouiniu
lulcs in ipso inveniunt omues qui «11111 liilclilcr et sicul snuguis Jioniinis uiigmentum es poiu acci-
qiia-runt. Qtiomorio?Quoniam qui ipsi fidcliler ari- pil : ila etiam lioino sanctilicalionein es sanguinu
hxrent, ii virides el fructiiosi ab ipso efliciuiil, iiai Filii Dei habet. Et ui ne sanguis lioininis sine irri-
ijuod opiimos fruciiis ii) viruuibus nfferunt; sicull gatione JKJIUSin aridiiaieni vert.uur, ex poiu reli-
et ipse suavis ei niilis exislens, preliosissima ger- cienrius esl: sic etiam viiium in consecratione san-
niiua in sanciiiaic ct jusiitin niiulii, ci sibi creileu- guinis Filii Dei non rieficiei, sed superaliare. in sa-
tes nb oiiuii sorrie iufirielitaiis eiiiiintlnvit, nt iui cramenio mysterii ejtts semper erii.
Caniicis caniicoriun ile eo scriptum cst : Botrns; Seri ei lu, o l:o uo, altentissiine scias quod iu
eypri dileclus meitsrai/ji in vincis Engaddi (Canl. l). consecratione istu vino ai|u;i inunista esse debel,
Quiil hoc? Filius Dei qui mc exsulein aniniaai in pas- quia de latere Filii mei sun^uis et nqtta einanavit,
sione suu snlval, iu resurreelioiie cli.im stta tniliii ila quotl el in viuo tlivinilus ejus inlelligitur, et iu
miscricorriiter poculum vitie tlal. Qiioniodo? Sicut; aqua huinanitas ipsius senlilur. Et ideo quoniam in
1olrus Cypri forljssiniaisi pleiiiiu.linem polionis ini D ipso diviuiias et liuiiianitas est, ila etiam in con-
se contiuel : ita quod ipse Filius Dci ijunquain hoc: sccralione isla vino aqua arijungelur; quia cuin
modo exhaurietur, qtiin seraper potuin vitae siiien- vinuin divinitaiem ejus sigtiei, aqua eiiam liumani-
tibus dare possil, quouiam ipse salus vilte est. Nos> lateni ipsius ostenriii, qtise sine commislione virili.s
enim qui prius in defectu fuinius, nunc in oslcnsione' sanguinis pura ct iniinriu exisiii, Quqniam ctiam
el in scienlia veruesanclificationis bonorum operumi Uuigenilus meiis fons aqiue viv;e cxistens, homines
cor.fortati, per illum cibum viLae niandiicanius, ini in regeneralione spiiiius et aqiue de veieri culpa
quo etiam Deunvsciemes ari vilam pergimus. Ciuni Adaj eniundavil, el eos ari toelcslia transiuiit, caui
in Veicri Teslaineuto quod quasi per iiinhram ple- pro salute eornni in munriuiii vcnii, i|iieniutlmoduui
nuin sensuin IIOIIhabuil, scd iu oslensione signifi- scriplum est : Ego quati flitvius Diorix,el sicui du-
caiionis mullain diversitalem in se lenuit, inagnami clus aquai exivi de paradho (Eccli. xxiv). Quid hoc,?
fainein sustiuentes, ad salvalionem surgere non va- Deus honiiiiem rationalilate fii-mans,ei plurima niy-
liiiiniis; iiunc ergo in ipso salurati, etiam in illoi stica dedit, cuni spiraculum vita; in cum cniittcns,
saluiaie poculunt bibimus, scilicel in vera fide fiJe- illum rationalitate sublimavit. Qui diim seritictns iu
Ijter gustando quis Deus sil, qiiem cxieriorjbus ocu- inoitem carierct, cgo Filius Dci qui ipsiim liberard
lil 8. HILDEGARDIS 828
veni, flucns in dccore omninm rlgalionum infisac A diversitale erat, sed mnnrius in rarne ct sanguiim
charitaiis, et emanans rn diffusione veras ei indefi- suo fuit. Qui, cum prxvaricationcm facerct, illusus
cienlis pnritalis exivi rie sccreio supernas ameentia- esi: ita quod poslea semper snngiiiiiem suiim in
tis; quatenus liomo, qui ex realu suo perieral, mi- feiore immundilix moecliioe sparsit. Quia , sicut
sericorditer de pcrdiiione eriperclur. Quomodo? idem horro honorem innocentiie abjeceral, iia cliam
Ut innoxius snnguis innoccntis innocenliae, in angu- et sanguis ipsius sauguinurn colorem siiiini perdidit,
«Ha desudaiilis passionis pro co effiinderelur. Quo- iu liuinana concepiione in liquorem pollutionis sub-
modo? In iransgi-esione Adav, cuin ipse de parariio versus. Iu quo eliain liquore ila sine foriiicalicme
exptilsus est; snnguis ejus ob expulsionis angu- est donee sanguis apparet : et ita sanguis ille for-
Miatn, quia reus crat, lotus iimndavit, et sic in inam aliam accipiens postorlum sutim in debililate
anguslia illa liquefacliis, cuni sudore aqnae perfusus jncci, donec mediilla ejus pleiiiludinem foriiiudiuis
csl. Et iia sangiiini hominis aqua per suriorem ad- SUOB inveniat et douec sensus in ipso per cxcilatio-
inisla cognosciiur. Unrie, o liomo, cum Unigenitus nem. oecuIia> suscitationis exsnrgai. Et lunc ifa
Dei in carne angnsliari coepii, vitlelicet quanrio pro inuiida cnro el mundiis sauguis de veneno expialus
-fcumanogenere pali voluit, sanguis cjns gnitas su- apparel, donec eum noxius calor percutit, qui per-
tloris emisit, ac deinde, ipso in cruce suspenso, de li 1 ctissione stia noxiain spiimam immuuditia; ejicil.
vulnere lateris ejtis aqua cum s.ingiiine emanavil. Sed nlj his oniuibtis Filius Dei mundus exstiiit;
I-ilitleo in sacrainenlo illo uhi mysteriiini passionis inuiiilani videlicel carnem el iiiiinduiii sangiiinem
ejus ceiebraiidum est, aqua vino immisceri debei; habcus, ila quod cuin nunquain tacius ullitis noxii
Miiiaet de vulncrc laleris Filii Dei aqua et sangnis caloris letigit; sed in saiiclificalione et lionore vi-
«fQnxit. Sed el in eoriem sacrificio vinum aqiiae reiiiissiiiiic casiilalis inanens, nttlla contagioue vio-
superabunriabil; quia cl sanguis labem snperat, lari potnit. Qni tameii iu anguslia passionis positus,
sicu»el lac sticcuin suuin quod serum esl excedil. aqiiani in sniigmiiem lalciis sui effudil; quia sangnis
Qul jtutem niyslerium Iioc celebranl id ila perfi- sine aqiia in effusiooe sua non esl; sed ila teinpe-
-ciant, quemadmodum eis moivslraium e l, el tit ratus existii, ul snnguis aquanv conforlet, el ut
etiam ihl homines exhortantur, ubi inspirutione aijiia snngiiinem deliniut. <
mea per sapienliam audiunl, ul scriplnii e l : Ve- Quapropter et vos qui Deum devole colere vul-
uite, comedite panem meum, el bibiie vinum qttod tis, iia quod vcstram saiutein ainatis, sumite lioe
misctii vobh (Prov. ix). Quid hoc? Vos qui slulti- pociiliiui sanctificalionis, quod iia lemperavi vobis
liam deponere vullis, venite de ignorantia illa qua ui as|ierilntcm ullionis in lenitale reniissioiiis non
C
l
•Deumnescilis, et de stupro illo per quod in exsi- senliatis, qiiouiam ct divinitas el humunitas in su-
lium raissi estis, el redke iu candidaui regiouem perno Filio cst, per cujtis passionem de inorle li-
veslram, quse per speculum fidei in foiile viventis berati, ei per cujus corpus ct sangiiinein vegclati,
-aquas vobis praemoiisiraia est, ct pia devolione co- societatem in a-terua inansione habeaiis. Sed ego
wedite panem nieuni, quem vir in ugro non semi- qui JUHIinilium el finh (Apoc. xxi), ilertim dico
navit, et cui lerra viririiiatem uon dedit, sed qui de libi, o honio, de nobili Filio meo, qui flos esl rosa-
Dco exivit, aique in eo permanet. Num ut pauis ruin et liiium convalHiiin, nalus de casiissima Vir-
wanducatur.el ul lerra coiiciilcaiur, sic ct Filius Dei gine, qirnc eum in inlegriiaiesua genuit. Qui partus
panis vivus filios uoiiiintini prxcellil; quia ipse Fi- talis exstilil, quori per ctim de iniqnilale piiorum
lius Dei in virluie divinitatis sua; stahilis. esl; el parenlum liuniani generis plncalus sum, qui mein
iilii lioininuni in debiliiate caruis snoe labiles suiil; transgressione sua atl inriigiiaiioncm provocaverunt.
Filius euiiii Dei corjoial.lcr nianens in mundo, Uude et euinriem paiiiim semper inspicio, cuni
niollilieiii liquoris peccali in carne stia non habnil, corpus ei saiiguinem Filii mei quoliriie super allaro
qtioniam sicut igiiis panem (excoqtiens) arcfncil, noinini nieo coiisccraluin habeo. lia quod per
ncc ei ullum moLlein hiuiioreiii dimitlil, ha ei ipse D j ipsuni saciainenlum lu, homo, sanctificaris, car-
Unigcnilus Dei de foiiissimo igne Spirilus sancti iieni ejus inanriucans et eunideni saiiguineui cjus
coiieepUis, etile casiissinva Virgine natiis, sine ulfa bibens. Nam cum ibi saccrtlos oflicium sutim exer-
couiagioiie peccuii in cmpoie suo substiiit. El ita cel sicul illi conslitintim est, sncralissimis verbis
ol panis homineiii reficit, sic eliam el lideles ho- nte invocans, lunc in endem polestale ibi adsum
iuines per eumdein Fiiium Dei iu llde inilriuniur; quael ibi aderam, ubi Unigeuiius meiis sine scbi-
ijuia ipse forlissimus fructus est, qtii nunquam smaie ullitis conlagionis incarnattis esl. Unde et cor-
deliciel. Untle cl vos, fideles, hunc paueul coine- pus ejuspiirissiinuin et suavissiiiiiiin in omui sancii-
deuics, hibiie eiiain pura inletilione vinum Itoci lale fuil: ita qtiod nunc carnem et sangiiineni ipsius
qiiori omni prorsus sorrie caret, cl quotl in hanc fidcliler siiscipienles, lanta dulcedine viviliceiitur,
inanem vagaiioncm non vadil, ubi corrupiio im- quodiiullum des|)ecium abjeclionis paiianiqr.siciil
niunditiani iunoceniise absorbens eam in veiienuni et in Caniico canlicorum scriptum est: Quis mihi det
convertit. tefratremmeum sugeutemuberaxnalrismem, ul itwe-
Nanv et secundum Rvoduin illuin primus homo uiam te[orh, et deosculer teetjam xuenemodespicioi?
nvundus fuit qnando creatus fuil; qiioiiiam in uulla (Cani. viu.) Quid hoc?Geinitus et devoiio in Eccleii»
JR§ SCIVIAS. — LIB. n, VISIO VI. KW
positorum ccrlissima firie dic-il: Quis est ille qui niihi A nunc apud me manensin coelo nptid honiines eiiain
miserrimohomini iii aertimnis posilo, uiiiissimaobla- inanet in terra, sed lioc spiriluale el non earnale
lione det le sponsum Ecclesioe:eiiin le frairem iiieum est. Sic et.ego Pater omni crealuruc adsum a nulla
propler iiicnrnationein tuam nomino, sugenlem abstrahens me; sed lu homo ab ea le siibuahts;
niiscricorriiam et verilatenv qux siint nnlrinienla illa ut cum in aijuain vides, facies tua in ea qtiiriein
qtiibus divinilas homines nulrit, qu;e mihi niater apparct, setl tamen ita ut nullas vires luas in illa
in creatione mea est, scilicet ctim educalione ve- exercere vales, sed ciun le ab ea averlis, ainplius
getationis viiam inihi dans. Quid hoe? Quia el nu- in illa non appares. Ego aute.m in liujusniodi inuia-
trimenla Ecclesiae plena est graiia lua; cum ei ple- bilitaie non nppareo creatttro3, seri adsuni veraci
iiam uhertatem in sacramenlo corporis el sanguinis osteiisione, nec ab ea potcstatem nveam stibtraho,.
lui liibuis, qui panis vivus et fons aquae vivsees. sed in ea forliliidincni voliintatis mex sectiiidtim
El hoc ideo facis 111manifesta cerlitudine inveniam quod mihi placucrit exerceo. Unde eliam in sacra-
le foris : cum scilicet sciens te Filium Dei in coelis, iiieiito coiporis el sangninis Fiiii nvei niajeslaleiu
videam te etiam hominem in terra, qtienv in tlivi- iiieam vernciier demoustro; videlicel ab inilio se-
uitate mortales oc.uli mei cernere non valenl, ita creloruiu verboriun sacerdotis donec ipsuin inyste-
ut etiam inveniam te in pane et vino divini nvysle- B i iii[ii a populo percipiatur, iniraculu uiea ibi mira-
rii:quod sacramenftim sine pondere deceplionis, biliter e\ercens..
el sine ambiguiiaie fallaciae est ; ac deinde hoc Sed ci hoc s.icerdotale ofliciuni, a prima liora
inodo deosculer te : qitouiain pro salule nvca incar- tliei usque ad nonain horam a fidelibus exereeri
natus es, et quia etiam me parlicipem corporis ct potesl, seciindiim quod necessitas lemporis in mo-
sanguinis lui facis , qualenus per hoe quod in nvun- ribus liomiiium inveneril, quoniaiii el Adam :m
dum propter me venisti, et quod temelipsuin mihi nvane surgens ad horam noiuin seductus esl, et
tradidisti, jam nulla crealura deinceps me despi- quia etiam passio Filii mci in creptisctilo diei in-
cint, cum ipsa volunlalem (uanv tibi suhjecia sem- choata, ad horam nonaiiv consuminaia dignoscilur:
per sequatur, el cum ego praaceplis tuis rebellis ita quod iu cruce moriens exspiravit, et niorie sua
exislens libi creberrime conirariiis inveniar. moriem virililer superavit. Ubi et Ecclesia Unige-
Nunc ergo, ul vidcs, o bouio, cum sacerdos liis nito nieo assistens, dolem siiam ihi suscepit; quotl
verbis qiiaein Spiritu sancto consiiiiiia sunl, oblato el nunc a liliis ejusdem Ecclesiae celebrandum est.
sacrificio adaltare inecccperit invocare : amen libi lloc autem officium a sacerdotibiis in sacrificio in
dico, quod in ardente calore meo ihi adsiun, elpleno Q jejunio ventris el non in replelione ejus celebran-
desiderio ipsum sacranieiiluin perficio. Quomodo? dum esl, ne coagulatio escarum spiritiialc rieside-
Quonianv in effeclu ejusrienimyslerii arrienteuv cha- rium evacuet; quoniani prius etiam sunii riebet spi-
iituiem snper eainrieni oblaiioneni ex|»ando, virieli- r.itualis epulatio, ct postea carnalis refectio; et
cei ab iniiio verborum sacerdolis nve iuvocainis, et quia eliani spirilus honorandus est.et caro refo-
hanc memoriam faciemis, quoil Filius meus in an- cillanda. Naniboc sacrameutuin spirituali desiderio
guslia passionis su.-e panem et vimim heneriiccns, el non carnali cupiditale accipicnduin e l: el ideo
in sacrameiilo corporis et sanguinis sui discijiulis in jejunio, el uon super epulis percipi debel, nisi
suis Irndidii; ulet ipsi idem pro saluic populi fa- in iieces-ilaie illa, si lionio in liac opinione posi-
cereiit. Vere dico vobis, quia nuiiqiiam invocalio lus est, quod de tnunrio iransitorus sil. Sed Filius
isia super liujusmorii ohlaiionem in recoidaiione uieus circa fiiiein riiei corpus el sanguinem stiura
Unigenili mei erii quin niysierium corpnris el san- discijmiis suis dedii; qtioniam eis veruni mane viioe
guinis ibi perficialur, quod camalis oculus quanriiu allulit. Et quia etiam in consiinimatione sa?cuIi,niArie
cinis esi videre non poieril; nisi in firie illuri hti- in hominibus leinporaliier iraiiseunle,etecti sicut sot
mili devolione pcrspiciai. Qnomodo ? Cuni ales ovam iu rc^no meo (ulgebunl (Matilt, xm). El hoc modo.
sibi in niriuni sttuin poni virieril : ardenter super D ipse Uuigenilus meus resurreetione sua dcmonstra-
illud volat, et caloresuo illudfovens pullum educit: vitaiiunas jusiortimab inferno se abstrahere, et ge-
ila quod tesla ovi remanel, et quod pullus ille evo- nus humunum in reslaur.alionem aieritx vitas so
lat. Quidhoc? EgoOmnipotens, cmn oblaiio panis reriuccre, quanvreprohi angeli perdiilerunt inorlem,
el viui super aliare nonviniinee dedicaium in me- nullo alio eis suggerenie, appcteiiies, ita quod a
nioria Filii oblata fueril, eam mirahiliter virlute nullo alio iitsidialore qiiani a seipsis sedticti sunt;
etgloria nvea Uluslrans, in corpus et sangninem cum nec gtisliini peccati in seipsis haberet, vclui
Unigenili mei transfundo. Quomodo? Ipso miractilo lionio in fragilitale corporis sui habet. Unde el Iu -
quo Filius metis carnein ex virgine suscepit: eiiani nio quando ab insiriianio seducius est fragilitaleui
oblatio hxc in consccratione isla caro el sangiiis corporis liabens, a sublevanie eiiam atl vitain re-
ejus efliciiiir. Ped panis el vini sjiecies ibi extcrio- duelus esi, el diabolus corporalem gravedinem nou
ribusoculis visibile cerniltir; intusauiem sanctitas habens in perversitate sua reliclus esl. Sed et lio-
corporis et sauguinis ejusdem Filii mei invisibiliter mini vera el salubris refcctio in perceptione eorpo-
nianct. Quomorio? Citm Filius nveusapud liomines riset saiigiiinis Filii mei dala esl, ut per kocsacra-
esset in mnndo apu.I nie eliam erat in ccelo : ct rDeiituin invisibiliter in anima refocillalus sur-
.RSfS S. HILDEGARDIS 55J
g:ri, et iuvisibilt adversano sito viritilcr resislat. ^ homo, dicis : Ego non virieo Iianc oblationcm car-
Qni autein rdem sacrainentiini in majori aut nvi- nem esse et sangtiinetu, ut hominem corpug et san-
tmri g-ii.intitale percipimit, sic inielilgant; qnia et guinem esse cerno. Ad quod tibi rcspontlco : Vo»
ille qui plus et ille qni ininiis nccipit iinam ea-uidem- vidislis Filiuni ineiini in cnrpore et in sanguine,
qiie viin pcrcipiunt, quoiiiam hoc sacramentuin morlalem in lerra : qui nunc inimoitalis in ccelo
nonin qiianiiiaic, sed iu sancliiaie esl, ut perci- est, et ideo corporalibus ocutis eum niotlo videre
I ientes sccundiiiii fitlem ipsoniiu salvat, nt de non jioteslis , nee etiam qnomorio caro cl sangitis
inanrta sic scrpiumesl:Feceruulqiteita filiihraet, ejus in akari consecreiur; quod sacramentum ,
el coilegeruiil, alius plns alius minus, et xitensi sunt propter gloriam sacerdotis ibi uon fu, sed propter
nii mensuram gomor. Nec qtti plus collegerat liabuil glmia-m Unrgeniti mer, qui hoc officiuin cuin dis-
nmplrus : nee qui tninns paraverat reperil xnintts, cipulrs su'rs in cocna sua peregit. Sed ut me in clari-
sed s.ngxdi juxta id qnod edere poterant, congrega- tate mca qtrandia mortales estis viderenon valelis:
rerunt (Exod. xvi). Qurd boc* Supernum sacramen- sicetiam nec earnem nec saRgwnem FUii mei car-
ttun juxta itl qnotl eis praeceptitin esl allendunt lilii nalihus oculis vestris carnaiiter videlis, secundum
elccliouis; qui Deiim arrienler videre riesidcranl, et quod ea quaa invisibilia sirnt perspicere non pole-
colligunt illuri in corriibus stiis, secundnm doclii- B stis, setl secuitdtim lioc quod mortalis obtuius ve-
«ain piincipaliiini niagislrorum suoriim : el secun- sterea qtiani visibilia sunt visibiliter capere valet.
duiii iri qtiori ab eis didieeruiit scruianlur illud in Hoc aulem sacraiiienlum in Iriplici maleria inihr
nitimabiis suis, alius plus devotionis ; el alius minus oiTerenduiiiesl. Quomorio? In paue, el vino,etaqua,
iiiieniiunis in secreto cordis sui habens. Unde el ob honoreni Triniialis. Unde si de his tribus ali-
cuiii a-siiinatione suameliuiitiir: secuiidum id quod quid defuerit; tunc ibi Trinilas veraciter non co-
in aiinnabus suis seniiuiil, discerneiites fideiwquam liiur, quoiiiam in vino intelligilur Pater, in pane
in Deum habenl, uec eain diviriemes, scd ipsain in- Filius, et in aqua Spiritus sanctus; ita qui viiiiin»
tegram habentes, el qiianla el quali devoiione cor- sine pane el sine aqua ollert, Palrem colil, sed Fi-
pus et sanguinein rcdemplionis sui percipiant con- liiiin el Spirilum sanctum negat; aut qui panem
siriernnies. Sed iriem sacrainentum non eril huic sine vino et sine aqua dat, Filium habet, sed Pa-
saneiius qiri phis ex eo perccperU, nec iVIicon- trem et Spirilum sanclum abjicil; aut quiaqua sino
iraetius qtiimiims ex eo smnpseiit; sed seciinritiin vino el sine pane ulilur, Spiritum sanclum atten-
lidem ejus qui illiul percipit, ita-et cum illuniina- dil, sedPatrem el Filium recusat; ant qtii vinum
hii. Quapropter , o hoino, in magnitudine perci- el panem sine aqua rial, Patrera et Filium liabei,
piendum non csl; quia foilissiniits Deus tam iu sed Spiiitum saiictum abnuit; aul qtii vinunvet
parva, quaxn in niagna ohlalione Ivujusmyslerii est, aquam sine pane offeii , Patrein et Spiritiim san-
et ideo q.ui iUuri percipiuul, solum lioc attendant, ciiim colil, sed Filium negat; aut qni pane et aqua
quofl Irhitun el miuni Deunvfirina et intcgra lide in sine vino utiuir, Filiuin ei Spiritum saneluui atten-
cordesno habea.nl. Ex sic qtiisque fidelis sincero et dit, sed Patrcni recusal. Ergo in hoc sacrameuto
recio eojrie secnndum id quori possibililas fidei in divisio non fiat; quia et ego individmis inanens, iiv
ipso exposcil, viresanimac suaj congregat, cavens ne iribus personis utius !l)eus inseparabilis sum, sicnt
allius aul profuiidius iliviuLialem scrutelur quam et cogilaiio, voluutas et opus in uno liomine, sttiit :
seusu aut cogitalione sua capcrc potest, scd sobrie sine quibus houio noincst. Quod si in islo sacrifi-
ul in Sjjiri 11snncto edocius esl; timori Domini cio defecius fuerii, ita quod ibi aut panis, aul vi-
subjeclus s'nv quoiiiam Uonio pauper cmis est. Sed mim aul aqua negligitiir, vcre lunc ille ex cujiis
siulli limnines, nolite ciubtlaie an sacramen-
' vos^o ivegligenlia hoc evenil, gruvi vintlictie siihjacebil.
tuui islud qiioil hoc nodo vobis demonslraium est, Naui si. lioc scieuter per negligenliaui leporis, seu
coipus ct sauguis Filii mei sil. Recordamini ergo iolideliter per dtibietaiem incredulitatis actum esi,
uiule Ada?carneni et sar.guiuem creaverii, videlicet D illuiu qui huic reatui subjacel ab oculis meis eji-
de liuio terra. Quid ergo voliis videtur? Au possi- ciam, iiisi ipse gravi poeiiilentia ad se reversus,
lulius esl inilii tle obLaiioneista fucere carnem et sc ipsunv pro hoc graviicr pcenilendo piiniat; vel si
sangiiiiiein Filii mei, aude linio terrae facere lionii- hoc igiioranter per negUgentiam ohliviouis evenit,
nem? Scd vir semen de sanguine suo fundit, et tuuc ille qui in hoc reus esi, de hac culpa sua in
femina suscipit illuu. El quiri lunc aniplius addunt?- corrcciiene painiicntia; inihi responsurusesi; quo-
Nihilomniiio aut in crcaiione aut in carne inlnntuli. njniii ucntc IIOJIpro pexit si haec omnia adessenl
Quis ergo formal homiuein iu came el in osslbus.ac quse ad sacrilicinm inetini perlinebanl. Cum enim
iu medtillis, et iu pulclira facie ejus, nisi ego Pa- Fiiius IIICIISiu cruce pependit, ihi niliil salvationis
ler omnitim ? Sed pater et maler non habenl illam defuii, quia per effusiim sangujnem suum salvatio-
potestatein facere atit creare iiifanluluin , nisi quod nem aiiiiuaruni hoininibus allulit, unde nec in hoc
laniuin in ardeule libidine sanguinein suum excu- myslerio quidquam dcesse debel. Nani sacramentiiiii
tiunl, el posiea nnllani polestalem in ea formaudi hoc, sacratissima sanciificatio in omui sanclilate
Ivabent. Nuiiquid videre potesiis quomodo haecfinnl, est, ct propterea caro isla et sangujs isle omnifide
nii' quotl ca ccniilis in Cormis suis?Tu ameui, o et tlevoiione acclpiendus esl.
53$ SCIVIAS. — LIB. II, VISIO VI. 531
Qiiicnnqne hanc sacratissiniani carivem accipit,-.,.A dole se accusel, qui sibi reincJiuin consolalionis
ei sangninem ejusdera mysterii sumere non recir- ctun poeniientia deinoiisirel, et sic deiiiinn ad ofli-
sel, quoniam Filius nieus supra oinnia est nnin- ciiini siiiim piirifaclus accedal.
"dus, el specuhun in virtuiibus , ac ideo nobilissi- Sed cgo Pnter oninium, secretam dispositioncm
iniis sanguis ejus est accipicnrius, nisi prae simpli- sacralissimi colloquii pei' quod inc sacerrios ari al-
citate accipicniis sacerrios limeal periculum elfti- tare invocare debcl; in nuillis cl in mugiiis ser-
sionis, ei luiic illo accepluro fiai secundum sim- nvonibusesse nolo, seri in recta orriinatioue prio-
pliciiatem iiifaiiiium, quibus esca panis concedilur, rnm mngistrortinv, quos ilnnuni sancli Spiritus iu.
et potus vini dencgatur , ila el isli liacc sacro- recla adnioniiionc me invocare edocuit, el hoc in
sancla caro tiihuaiur : et fluens sanguis sublraha- lnultiplicilaieslultiC sapientia: essc non tlebel, sed
tur, ne majus periculum inrie oiialur, et quia eliami iu simpliciiate cordis; quia in iniiliiloquio non do-
illa sacrosancta caro sanguini suo et sanguis illes lcclor, sed in puiiiaic cordis illnriim, qui ine de-
carni stue in una snnclilaie conjiinctus est. QitodI vole quacriinl, et qui me in ardore charilatis be-
si homo itle htijtis discreiionis esl , quori possil nigiieaniplecluuliir. Aliaseiiiui electis meis cum me
n.jsieriiiiii ciisoriire, ttinc cum ei illa sancta cnroi qiueitinl graliain uicam sccuntluiu vicissilutlinem
ad comerienriuiii datur, ttinc ct sauguis ejusdcm B donoriiin Spirilus saiieti impeiirio: in hoc aiitem
carnis ipsi nri pola;iduin datur. Sacerrios autein sacramcnlo nic lotiiin ipsis osicudo, quoniam Fi-
qui lioc sacrniiiciitiiin rclebral, diligenler iis in- lius II.CIISin nie cl cgo iu ipso, et Spirilus saucius
diiiiu-iilis qiiibiis auiiqui Patres edo.li per Spiri- in nobis ct nos in ipso cl tii.uiu in diviniiutc su-
tuiii saiictum ari iJetn officium intlui coiislitiieruut,, mus, sicul el corpns et alia et vires illius unus
veslilus sil, cl acciiralissime verha illa quaj Spi- vivens homo esl. Unrie qui ari hocsaci-amentuui
rilus sanclus eisdem Palribus ad celebrutionem acccriit, caveal nc il.i veniat ui gloiiam Divinilalis
Imjiis niyslcrii iuspiruvil atiendut : sollicite cavens offendcre possii. Scd lu ; o lioino, riiiiu cceleri ho-
ne qiiidqtiam in eis omitiat , devotissime eiiair, mines nd percipieiidiun ipsum sa<raiuenlum ad sa-
inspiciens, ue cxemplum lioc Iranscendat, ubi Filius; cerdotcni acceriunt, quinque inorins in eis consi-
meus paiiein cl calicem accepit, el discipulis suis dcras, ijuia illi qtii percep ioiiem ilivini niysicrii a
ari inandiicandiim ei ad bibeudum rieilit. SeJ qi.i sncerdote stto ncciperc desirierant, qtiinque sensus
in indiimeiilis aul in verbis ad lioc officinm per- corporis sui a faece peccalorum suorum cinundei,
li:;enlil)i.'s quidipiam per negligenliam olriivionis et eos a subripicnte itnmunriilia, digne cl laudahi-
ignoranler deliquerii, gravi el saluhri poenitentia liler ctistotlial, ut lanto salubrius idem perci-
corripiendus est. Atlanicn iiiiseiicordiam liieam piant. Quaproplcr eiiam cx iis qui ad ipsum sa-
qua-reus inveniel, qtiia traiisgressioncm islanv non cramentum ul vides accedunt, alii in corpors lu-
in volunlaie aul in maliiin corriis sui perpeiravit. ciili el in anima ignei siini, qiioniam ipsi clariia-
Qui vero id sclenler aut per indcvolioiicm vo- lein firiei ari ipsunv saciaiiieiiiiiin liabentes , non
luiitaiis snae, aut per nequiiiain cordis sui in eis- dubilant quin veriiin corpus et verus sanguis Filii
dem sacramentis transgresstis fuerii, htiic offensiis mei sit, el ideo rium illud bac fitle pcrcipiunl in
d:cam : Serve nequani, cur non cras sacerrioiuli carnc sna vegclantnr el sanciificantiir, iia ut per
vcsie recte indutus, ul iu Spiritu sanclo tilii iusli- hoc iiiystcrium sanclificaii, post resurreclionem in
tuerunl anliqui majores iiingislri lui, in significn- eodeni corpore suo appareaul iu ccelo, alijue iu
tione spiiitualis officii ul iuilii scmper iniiiistrnnl anima sua igneo dono Spiritus sancli transfundun-
angeli mei? Et cur ctiam ncglcxisii inodiim ver- tur ct acceinluniitr; qiiuieuus hac illtistralione
borum illorum quae libi iu Spiritu snnclo trariide- perfusi, icrrena respuant et ccelcsiia dcsiderenl,
runt iirienvPalrcs lui iu cousecratione corporis et Quoiuodo? Quia ul a vcnto ignis incentlium ex-
sanguinis Filii mei, ad salutem cl gloriam generis cilaiur, sic ct isti per sacramentiim hoc til in su,-
hiimnni? Unde qtti in lioc leatu ciilpabilisest, inrie Q ] perno amore arrieant, imbiiiinliir. Sed alii in cor-
niihi responsiirus c.-l, si non gravi allliclione poe- pore pallnli et in anima leneljiosi vident.ur, quia
niiendo seipsum ptinierit. Sed sncerrios qui eptilas lepidi in firie, firmam firiemntl iriein sacrnineiitum.
istas ad altare meiiin offert, inde jejiinus his epu-" non habenl, seri dtiii sunl sapiciitiam intelligercu
lis non recerial, seri refcciionem anima; sux in veluti puer cujns opera in sitiiiiiin sunl. Nnin fo,-
corpore ei in sangiiine Filii mei percipial. Quod ris in ntidilu auris andiunt.el in larditnte cor-
si novil gravioribus oneiibus se gravatum el his dis sni ea; qure ipsis de ipso sacranieiifa dicunlur
epulis iiidigntiin, lunc non praesmnat ad mensam non sapiunt, ila quod illa lilienier in fi.deperfecie
incain aecedere, nec illotus a feiore criiiiinum comprehenrierent, setl lamcn pru; dubielate quae
suorum Filium meiiui (angcre, ut illi et nvensam iu ipsis esl non possuni iuiueri, qunnta sanciiias
et gloriam nalivilatis sua; coiiiaininaverunt, qui in illo sit. Undc et i.u inlcriori liomine tenebris
capul lucenlis lucemae crudeliler nbsciricrunt. Qua- circumdaii stinl, qiioniam inentem stianv sursuni
propler el isle qui ita contaminaiiis esl, varie- ari peifeciionem illam elevare non valcnt, quia in
i.item peslis SUMsummo sacerdoti, scilicet Filio peccatis concepti, prae pendere corporalis fragili-
nico oslenrial, ei eliam corain alio niotiali sacer- latis ad petfcciioiiem credulitatis illius graves
555 S. HILDEGAODIS S59
sunl, spiritui lanvcn plus couseiitieules iia quodd A si digna poeiiiteiitia seipsos ab hac nequitia su»
fidem libenler iiiielligercut si prae tepore corriis is lavare sluduerint.
sui possent. Qui cnim majoribus oueribus pecca- i- Sed ex his omnibus dtim qtiidam eadem sacramen-
torum in opcribns stiis iionriiini sunt'gravati, lios >s ta percipiunt, alii veiul ignco splenriore perfiindiinl,
quamvis velnti iuvitos spiritui coitsenlire opoiiel,., alLi vero obscura nube oblenebiniilur, quia dnin
quoniam aniiiia majorem polestutem adbuc Iia- credeutes ud mysleiiuui corporis ei sangiiinis Filii
bcns, quia nonritini in peccmis inlerempia est, cor- iiiei accedere saingunt , tiiuc ii qui illud devola
pus voluniaii sux stihjicil. Nam haec sunt ceiia- tueiile et pnra fitle in honis operitins fulgeiites per-
mina qnae snni inter corpus et animam ; qitia aui-- cipiunt, dono Spiritus sancti tam ad saliilem cor-
ma corpori vult dominari, quoniam ipsi conlrariuuv n poris quam aniinae suae illustrantur, el illi qui il-
esl qttod caro in concupiscenlia sua habel quodd lud conlrario corde et vacillante animo iu perver-
peccatum est, el corpus dedignaiur jitsliiiani quaeinn sis actibus lorpeuies sumunl, obscuritalei» prae-
tlesiderio aniuiae cst quia ipsa vilam diligil. Quid d snmplivae infeliciintis ad detrimentum sni , et
boc?Qnod morltinni est, inoiiunm appetil, el quodd cxlerius et inlerius sibi ipsis inducunl, qiioniani
vivit, vivens diiigil. Qiiomorio? Caro ainal pecca- huic sancliali illoti temere se conjungeie pra-
tum, et anima ditigil jusiiiiain , et in boc sihi ad-- B siimpseriint. Nam liomo qui tani rebellis el contu-
vcrsanlur, el raro sibi consenliunl. Sed ul puerr max esl quod non limel se polluere, au sinipli»i
sine labere el sine intellcciu sensus sui pascitnrr fornicalione in visceribus proprii corporis sui taetu
et saturalur : ila el isii houiines boc sacraiuenio0 ol delectatione, ati: se conlamiiinre duplici for-
quasi per ignoranliain vivificantur, qnoniam illud(j nicalione edureus seineii siium cuiu viro aul cuiti
«ec per infantiain nec per coiilumnciaui tledignan- muliere, aut se discerpere ira, odioel invidia cuui
tur ; sed tantum simplici animo ainpiectiiiiiur. cjeteris hoininibus , aul se cruentarc homicidio iu
Quidani vcro in corpore hirsuti in anima imiltaa sibi occursanlibus, et ita illottis et iucorrecliis te-
imnmndilia luiniaiiae pollulionis perfusi sordent,' mere praisuniit accedeie ari coipus et sangtiineni
Filii mei sine purgatione confcssionis, el sine poe-
qnoninm islt in carue sua tnrpes et impnriici sine
iiilenlia correctionis, ille scieuler et inielligenter
pudore existemes , et.fajce vitioruni se pollueiiies ';
iil porcus luto se involvit, hoc modo aiiimam suam judicialeni ignem culpa sua iugreriitur. Quomodo?
diversa sorde peccalorum huniansc conlagionis in- De hac prsesumplione et peccaio suo-ul aurum
(iciendo conlatninnnl. El cmn ipsi in his vitiis infornaceexaminabilur, ita quod nullus pulvis hit-
sordentes ari sacramcnitim corporis et sangiiinis *' jus praesiimplionis in eo relinquelur, qua polliitus
C eliiicorreciusail coniiniinionem
Filii mei ila illoli accetlere non verentnr, gravi iniioceulis Agni ac-
examinatione pro hac pravsumptioncstia emuudniidi|1 cessil. Qui euiiii iia illolus ut dectiinv est a»i
sunl. tn qtia tanien purgatione injsericorriiani sniiciificatioiieui torporis et sanguinis Filii wei
meam eis non tlenego, quia in mentibus eoruin accesseril, el ila sacraiiientiiin illuil stunpseril,
atl sihi hoc suinil. Quomodo? Sicul Pau-
dignam pcenitenliam assurgere praevideo. Alii Iusjiiilicium
aulein in corpore acuiissimis sjiinis sepli suiii, et ainuiitissiniiis meus dicil : lla quicunque man-
in anima Ieprosi appareni ; qnia in corde suo ira,' ducarer.t panem vel biberit calicem Domini indigne.
odio et invidia circiunilali, lenilatem, diilceriinein,' reus eril corporis el sanguinis Domini. Probet au-
el charitatem liis spinis iuiquilaiis a se expclltint,' lem se ipsum liomo, el sic de pane illo edat et de
unde iia mala appeientes, el bona deserentes, at- calice bibat. Qui cnim xnanducal el bibit indigne
sibi manducat el bibit, non dijudicans.
qtie in irrisione eaieros homines coiitumelia af- judiciumDomini.
Ideo inter vos multi infirmi et im-
licienes, animaui sunin velui pessiinis iilcciibuss corpus
iiiiiminriam reddunl. Qui ctini hoc niodo nd tlivi- becilles, el dormiunt xnulti (I Cor. xi). Quid hoc ?
num inysteriiim aceeduul, seipsos graviter kcduiil,> Vere dico vobis : Qui comederit panem vitae, vel
sed lamen oculos nieos ari eos couverto, cuni se rj qui sumpseril poctiluin salutis quod sacranientum
in ainaritudiue puiiicntes, graliaiu meain pceniien- illius est qui Doniiniis roeli et ierrue est, ita quntl
do posimodum reqiiirunt. Qiiidara vero in corpote hoc indigne tractei sorilens scilicet in peccatis, in
hoc culpain suam seniiet. Qiiomodo? Qtiia coipus
sanguinei ct in aniina vclut pulriilum catlaver fe-
tidi videntur; quoniam ipsi crueiiiu inanu divisio-~ el sanguinem Domini sui id esl Salvatoris niunrii,
iieni in hominibus facicnles, aiiiniani siiain quasi* mordaciter cl moribiiudc accipit, cum pronus ari
inalum et pollulus imiiiiiiiriilia , el oblilus liinoris
putrescente labe crurielissimac pervcrsilaiis, feti-
dam reddnnt, quia timorein meum non inspicien- Doniini, ita coutaiijiuatiis palalium saluliferae re-
tes, hoc quod in homine conslilui sua crndelitaie demplionis aggrcilitur. Unde el homicidiuin ihi
facit. Quoiiiorio? Quoniaiii in mullis vuliieribus
riestiluunt. Unrie,si ipsi liac contaminatioiie coiuqui- se
ipsum confodit, ciini sine dctersione et sine la-
nati corpus et sangiiineni Filii mei percipcre nonii vaiione
pccniicnliae criinina sua celans, sacramen-
liment, seipsos gravi lavsione dejiciunt, qiioniam ilaa lum hoc lemcre traclal. Quapropler et ego illi
illoli sacramentum Iioc con ingere pracsumunt, sedJ dico : 0 miserrime el
amarissime , quomodo air-
tamen fons saUationis eos posimndtim pertransibit, , debas in lacuin lanix miFcriu?Doniiiiuni (uuui uiil-
E,7 8CIYLVS.— LIB. II, VISIOVI. 638
lere, quem sempcr riesiilerant ccelesies cives in- A libi: Cur hnc, o homo, intcrrngas, et qunre hxe
spicere. Uiirie amara pcenitenli;: in corpore ei in sciscilaris? Num bacca te requiro? Qttid scrularis
anima lua examinaberis ; iia ut si reaium tiiuin secreia mea de corpore et sangiiine Filii mei? Nec
non correxeris, posl resiirreclionem niorluorum isia a le reqnirenda sunl, sed tantum in magno li-
correjilio ista in lc inveniaiur. inore el veneratione ea suscipiens, diligenier cu-
Et iiteo fideli inspectione probel seipsum honvo stodi, et ainplius de boc mysierio noii hacsitare.
ille qui bic purgaior sui esse volueril, cl sic hac Nam me lam temere non debes lentare. Et quid
devoiione consideraiionis suae de pane illo sancii- hicc ad le? Seriin cerlisgiina fide require me. Cuni
latis accipial, et de poculo illo stiavilalis gustct, ut enim lolam firiem tuanv inspexero, tunc non quaero
iia ad inilcficieniem refeciionem pcrveniens esu- a lc qtiid sit corpns et sanguis Filii niei, vel quo-
rieni riebililaiis animae clfugiai. Nnin qui hoc sa- modo niyslerium hoc in altari consecretur. Et
cramenliitii IIIUIL'iraciaveril, el a sorrie iuiquiialis quis quacril a te, o homo, an in igne ardorem ignis
se non piirgans illuri indigue sumpscril, judiciutn non sentias? Ntifius. Sic nec lu in secretis nieis
ultionis sihi iinpouit, quia illud impurgaiiis nvan- leinere reqnire me, ne inrie kvdaris. Quotl, si ca
ilucalel bibit; IIOIItainen in liac pr;esiimpiione sua cum tlevotionc animi tui quaerere volueris, (unc ea
R
laeriere aut offuscare mysierium pravaleus, sed in oraiione, el flelu el jejnnio diligenter quaerere,
seipsum coiiriemiians. Ll quia in viiiis sorrienies sicul el anliqui Patres lui illa ceiiissiine qiucsie-
ila ad sacraiiientuin hoc acceriere pnesuiniiis, ideo riint, et frequenier eis revelala stinl. Cumqiie illa
sunl in veslro consorlio mulli infirmi, scilicel illi hoc niorio scrulaius lueris, el inveneris, tunc quod
qiii sanclitale ista iiiedicinain aniniae qiuerere no- reliqiiuui est, Spritui sanclo relinques. Sed qui
lunt, sed qui sibi ipsis nmarissiinnin infirmitatcm ad sacrameiiia lixc ncceriiint, non per devia sed
in eistlein sacrameutis imponiinl, qiioninm ea sibi per rertam vianv veniajii; ne ab cis projecti, ma-
nd judiciiim sumtiiil. Et eiiani iniilli imbccilles, vi- guuni casum animac paiianlur. Qtiomorio? Nam pes-
delirel illi qtti in lege Dei ila riebiles stinl, quae simus deceptor, qui sine electione et sine conse-
iiullo morioinspicere volunl, quis ille sil qtiftM tam cralione principalis unclionis callicdrain pasloralis
indigne siiscipiiiut. Quitl.hoc? Quia nolunl conside- oflicii fnllacilcr sibi usurpaveril, et ncquissimus
rare quoniodo Dominum sinim timerc el venerari raptor qui pnstorem siiuin exjiellens per siliyllos
debeanl, aul qtioinorio ainara poeuileniia carneni sihi coiisenlieiiiium caihedraiii ejus violenier inva-
suam puniant, quam ila in viiiis eniiiricruut. Sed serii: isii attl per seipsos ;ua voluiitate gravi vin-
qnoniara iia negligentes sunl, idcirco eliam in r dictac siibjacebunl, aul per zcluiiv ineiini grnvem
oblivione liujus negligenliae obtiormiunl iiiulii ne- sententiain inde siisiinebiini; quia in pessima atiin-
scieiites nec scire volentes qi|oiuodo peccaia sua ritudine ipsi sunt illuin imilaiiles, qui in seipso
deflere debeant, velui homo cum in dormitione maxiuium honorem habere volens, ab omni gloria
sonvni esl, nescil nec intelligit quid vel quoinod* fclicitalis in moriem dejectus est;et quia eiiuin
in corpore suo sil. Unde tu , honio, cum ncc in Baal sequiintur, qui sibi ita illtisil, quod se Deuui
confessionilMn, nec in poeniteniia per te purgaius, fallaciler iiominans , in dissipalionem dattis esl.
corpus el sniiguinein Filii mci illolns accipis, £l si in hac perversit.ile mendacii el praesuin-
lunc in iremenda exquisilione de hac praesnmp- piionis suae sacros meos riare se siiniilaveriut, luiic
lione soidis peccaloruin luorum ita cxamiNabe- illi qui ab cis boc modo potius inliciunlur qiiam
ris, ut et inusiuiii de iiniiuinriiiia illa quani in se dcliiiiaiitur, ila in conspcclu meo compulaiilur,
liabet purgatur, cum eam in fervore stio ab se vcluti ii a populo derisui li.ibeniiir quos pueri in
ejicit. jocis el in luriis suis sibi jocularias personas con-
Idem quoque sacramentum tanla diligcmia et slituunt. Sed ul hoc in lioininibus vanuiii est, ita
solliciiudine a sacerdote et a populo iraciamluui et el islud apud me ludibrium esl, quod hujustnodi
cuslodiendum esl: ue a qtioquanv ita negligatur, D invasores in deceplione sua se facere simulant.
ul super terrain neglectiim projicialur. Quia si per Unrie, quia aulificatio eortiti) prava esse probalur,
lorjiorem negleclum super lerrara cecitlerit, con- slare non polest, quoniam casura est. El ide/) si
lumaciam illam per zelura meum, aul in lerra, aut in leniplo meo qiiidquain in sacris orriinibus a'riifi-
in bomine ulciscor, nisi ipse liomo poenileulia et care visi sun:, delentliim esi; quia jusliliaiu non
amaris verberibus se puuiat; quoniahi caro cl san- habetis, frivolum esse riigiiosciiur.
guis carnem el sanguinem resiiluere debel. Quo- Ergo ab hac tenierilate sua resipiscant: ne in
modo? Caro et sangttis homiuis in lioniiue luge- pcenis consortes illius fiatit, qui dura plus qnsere-
bunt; quaecaro et sanguis Filii mei negligcnter ab ret quam deberel, ab aliiludine in prolunriilulis
bomine traclala sunt, sicul el tiine. lerra contre- abyssuni missus est. Sed et ille lanialor, qui un-
muit, et ut bomines in limore concussi siinl: cum clioiiemsacerdolalisofficiinon habens per insauiam
Filius meus in crucc positus spiiitum tradidil. Sed ineiilis suae ita furiose ad aliare iiieuin acceilil,
si lu, o bomo, in iiisiabiliialc cordis tui in te ipso lanqiiam illusor sim, atit joculalor, hic mensam
dixeris: Quomodo oblatio isia in aliari corpus et nomini meo consecratam temere tangens, sacram
saiiguis Fiiii mci cflkiattir, lunc <*'rgD tesponrieJjo vidciiccl oblalionem offcrrc volens, qnod sui cffuii
559 S. HILDEGARDIS 540
iion esl, Filiuin mcuin riuro cruciatii vuhierare non A sensiis fornicationis exciiavit, et idco caracm suam
tinvel. Quoniodo? Ut increriultis sua incredulitate homines conslrtngaiit nc casibus mortis turpiler
Deum invadil, et ttt vesaims sna insania iu ignem subjaceant. Quomodo? Quia Filius meiis mortem
cnrril : sic iste me Deum nesciens, nec arrienlem superavil, el ipsis vilani detlil. Qui quoniain in
ignem nve senliens, timorem nieiim abjicit, nec integrilale virginalis pudiciti;c carnem asstimpsit,
maiiSuettidinem meanv diligil; scd Filiuni meiim idcirco eliam casli esso dchenl, qui ipsi fainulari
vulnerat, cum non unctis labiis sermonem illiim desitleranl ul ex divino praeccpto scriptum esl:
dilaniat, qiiera ipse Uiiigenitus ineus sponsae suae Estote parati in diem lertium, et ne appropinquetit
conlulit, cuin ei corpus et sanguineni suum in do- ttxoribus veslrit (Exod. \\\). Quid lioc? Qui Deo
tem deriit. Unde huic lam lemere eum invadenti singulariter servire viillis, estole ctitn vohnitate
dicilur : Qtiis tangil Filium meuin lam contumax et cordis vestri paraii in diem sereuitalis illius, ubi
nonunctus? Sediste qui hoc morio ad altare menm sancla ei ineff.ibili-sTrinitas veraciler apparens
accedit, quolies Filiiim ineiun praedicio secreto niirabilia sua in mngno miraculo demonstral. Et
sermone invocare proRstiinii, loties enm vulnerare idco, si ibi Deo riigne appropiarc vullis, cavete ne
conlenriil; non quod eunv ila ullo dolore cruciel, carnali affectu vns conjungalis, carnalibus ropulis
s;il quia eum lain praesmnpiiiose tangere non li- B videlicet, ne saugiiinem vestrtim sangniii fragi-
m;l. Qui, si in hoc conlcmplii sine poenilentia per- lioris xsiimatiouis cominisceatis. Quoil vos, o sa-
maiiseiil, inler illos in poenis slahil, qui Filiiun cerdotes et caeleri niinisiri mei, qui sub spirituali
meum sine causa vnlnerarnnt. Qiinpropler ne baec noiniue mililaiis, cavere debetis; quia eliain nec
toruvetila sentiat, lamenlalinnem afflictionis sibi aposloli quos siibsecuii eslis, se in riivcrsa divirie-
assinnat.ila lamen ne amodo atl ininisteriuin altaris banl, ncc vobis lale exenipluin reliiiqiiehant. Noto
mei accedere praesuniat. Caieii auiein qui sub sa- enim ut duaecopiihe Scilicet spirilualis ct carnalis
ccrdoie in servilio ecclesiastici officii mitiistrare slndii in sacerrintibus sinl; qiioniam saceVdos ju-
conieiiduni, caveant ne sine modo justiliae eidem stiliam Dei sibi cOpulabit, iia ul uxor ejtts sit, ctini
ministerio appropiare pracstimant, ne si rectitudi- qua cacleros populos ennlriet et doccbit, ut paler
nem illanv sibi fallaciier iisiirpaverinl, liinc in- filios suos eriucare el ilocere sotet. Et quomodo
formes et impolili invcnti a constructione ecclesia- aptura essel ut sacer.Ios duas copulas iu recia
sticae aedilicationis justo judicio ejiciantur. Volo mensura exerceret : quae sibi in diversitale con-
enim ul ininistri mei, sine rioloel sine sorrie in trariic sunl. Quomorio? Una cafnalis et alia spiri-
conspcctn nveo miiudi appareant. Qtiomodo? Ul r^ iualis.
rccla eleclione ad nltare iueiim accerianl, ct lunc El cum sacerrios pnslor el pater illorum homi-
elianv ibi sine imiuiindiliu niilii assislant. Quo- niim sit qui carnale conjiiginm babenl, si tunc ipse
niorio? Ne nd sacculareni cojiululionem respiciant, aequali modo |io^.ideret, quis lunc ipsius sacerdos
qnia spirilualem elegeruni. Quomodo? Qnia servi- e.;se deberet ? NtiMum uliunv saccrdotem babere
liilem meam adiernnl. Sed si quis eorum ardenii posscl qui ip :i praeesset, quam diaboluin qui sa-
libidine carnis suae ulilur, corpus suuin absiinenlia ccrrios illius e.;;.e ilehcrel, quoniam et eum vene-
et jejunio macerel, alipte frigore se et flagellis ca- IIIIIII siib mclle abscondeniem iniitalus fuisset.
stiget. Qtiod si landem in pnllittionem mulieris labi- Quomoilo? Qiioiiiain ul tliabolus nialuin sub bono
tur, lunc conlaniinalionem illatn velut ardentem abscoiidii, ita eiiain hnjusmorii sacerrioies qui tur-
iguem et moriiferum venenum fugial, alque anvara piitidinenv suam mngis sequuntur quam caslitaletii
pcenilentia vulncra sua detcrgnt; quoniam volo ut diliganl, carnalem copululionem sub spirituali con-
inibi in castitale servialur. Quomodo? Quia el Fi- jugio, quasi veiieiuini sub melle celare niiuntiir.
litis meus castissimus erat, qui et hos oinnes ec- Sed quia Filius ineus lolus in casiiiale esl : idco
clesinslicos ordines in se ipso deinonsirabal. Quo- etiam el lii caslitatem amare debcnt, qtti corpus
modo? Virielicel obsequenrio, precanJo et offe- D el sanguinem ejus in altari langunl; qiiemadmodiiin
rendo. Quomodo? Quoniain el circuincisio euin suo scriplum est: Sacerdot, el scorlum el vile prosti-
obsequio teligit, et prophetia euin suo clamore de- bulnm non ducel uxotem, ntc eam qute rey.udiala
nionslravit, ac ipse per se ipsum hominibus praedi- esl a marito, quia consecratus esl Deo suo, et panes
cavit, et tandem viviun sacriliciui» in ara crttcis se proposilionit offert (Lev. xxi). Quid hoc? Ille qui ad
pbtulit. Et quia ipse se ipsuni in caslilate liolocau- hoc posiius esl, ut sacrificium Deo offeral, injtisti-
stum dedit, sic el illi castyaieiu ejtis imiieutur qui liam diaboli qtii in omni spurcitia loiius iniqtiiiatis
ei 'ad allare holocausluni oflcrre coiiantur; qui coiniiiunis anclor cst non diligat, nec eiiain sensus
lamen non solum caslitalem in aliis lenebunt, sed suos ila viliter tlejicial, tit cmn jiigum meum lerre
et in se ipsis eam conservabuiit. Quomodo? Ul sa- vuli, voluiitaieni carnis suae couira jusiiiiani Dei
cerdos a conlagione mutieris se cusiodire debel: sic et contra exempla aniiqiioiiiin sanctorum turpiler
eliam a seipso se conlineal, scilicet cavens ne laclu ampleclendo seqnatur, ne ita imniunriiiiam illam
inanuum suaitini pollulionetn de se ediicat, ita nc quae rcpudiata est ab eisdem aiiliquis Pairibus suis
strepitus lihidinis iu i|tsoaeruninosc tumulitict. Nani (cini) cam de Ilalu antiqui serpenlis esse cogno-
criincn Ariie lior.tinibiis"niorleiii iufcrens, in ipsis scerenO in contuineliosis aclibus perficiat. Has erg<:
S/i SCiVL\S. - LIB. II, YISIO VI. 5«
sordes ipse deserens, amalor jusiitiic Dei sil; quo-- Aj sed ct illi qui st:b saccrdotibus in seivilio ul-
niam in sanciitate consecralns Deo suo est, videli- taris niei proxime miiiisirant, cjusdem uxoris ma-
cet a carnalibus concupiscenliis in operibus na- riii siini, quematlmorium idem Paulus lidelem do-
scenlium filioriim abslractus. Unde iia sobrius ett ctrinain hominibiis per me praebens locutus csl,
impolluuis existens, panem illum qtii pro salute; diceus : Diaconi sinl ttnius uxoris viri, qui filiis tuit
bominiiin in mensa conseciaiionis ponitur, oflcrrei bene prwsinl, et sttis doinibus (ibid.). Quiri lioc ?
polest. Quid hoc? Scili.celquiasaerificiuin illud quodI Isti qui sui j'uvaiiiinis obsequio sacerdotibus as-
esl viia viveniium, ct refectib aniniartim, specu- sisiuiil , sinl uiiius iixoris fide.liconjunciione ma-
lumque omnium virlutum, quae per sanctam inno- riii. Et quac csl uxor illa ? Videliccl casiissima
cenliam in forma casiitaiis perspicuae sunl, ab omnii sponsa qtiin r.tilla corruplione loetli potcsi, ut nm-
sorde mundissimum esl. Qnapropter el illi quii lier illa cori unipiiur quac virginilalis floiem el in-
idem sacrificiuin oblaturi siini, sine spurciiia pol- noceniiam siiam pertlil quani in iniiio desponsa-
liilioiium esse debent, se eliam continenles abi lionis suoe hnhel, cuin arilnic cum sponso suo in-
epulaiione el ebrieiate, a joco, a risu, atque a levi- corriiplu maiiei. Unrie et isti desponsaiores cum
bus cl incomposilis moribus ; sed sint iu reverentia i liuc uxore justitiae tam fitlcliler conversentur, ut
illa, ui successorihus anliqiioriini palrum de quibus B I el iis qtii arijtitorio eoruin in spirilu et aqna rcge-
plantati sunl convenii, ci in riignitaie illa ul ho- nerati siint, bona exeuijila viiiuttiin praclieanl, ul
uorabiles patronos decel. El etiam ila vivanl ne; et eiiam ofiicio suo qttoil atl imtnin.en ecclesiasii-
.sint diqriices iu riuabiis personis , id esl ne siniiilI caj mansionis jieiiinet, fi.!elisollicitiiriine insiirieni,
in saeculari el in spiriluali via nmbulciil, qnia ilif- qiieiiiariiiioriiiinsa-cularis hoino filiis suis ci domtii
licile esl duobus dominis siiiiul fainulari, ul eliain suaeoinnem ricvoiionein piocuraiionis suaeinlciidil.
Filius meiis in Evangelio leslaiiir tlicens : Nemo Sponsain eniiu islani ctendit Pauliis amicus netis
polest dnobus dominis serv.re (Matlh. vi). Quid sncerdolibus ei caieris minislris allaris mei,.
hoc ? INIIIIIISqui iiiorialcm lunicam inriiitus cst, qualenus illam sibi in iixoreuveligerent, el cnrna-
valet prse leneritudine sensus el corporis sui tluo- lem conjugem uon appelerent. Nam nec iilem Pau-
bus domiuis pariier et aequali obsequio servitium lus, nec cacieri discipuli filii mei, uec reliqui P.ilies
exhibere. Quid hoc ? Quia non potcst domino re- scilicet eorum scquaces hoc cxcnipliim per semet-
Clitudinis el domino injusliliae siiuiil fnmulari. ipsos illis dabanl, ul carnalcm conjiigem accipe-
Quare? Quoniam reciiturio juslitiam abjicit, et in- renl, el illani descrercnl qiiam sibi prius in spiri-
juslilia rectiluriinem iinpugiiat. Sic eiiam saccrrios lualein uxorem elegerant. Sacerdos enim qui lam
non polesl siiiml el pari devoiione habcre aiicillam conlumax in peccato est ul miiliereni seciinriiini vo-
el Joinitiani, vide/tcet carualenicopulam el spiiituale luulatem camis suoc illiciie accipiat, adiilterium
consorlium; quia liaec duo in perfectione simul perpelral; qiioniani reclain uxoreiii suatn, id esl
esse non valenl. Quoniain illud quod carnale est, Ecclesiam qua: sibi spirituali oflicio riespohsata eral
invptignat lioc quod spiriliiale est, el spiriiuale rie- deseril, el aliam secundiiin lihilum menlis suaeim-
primit illud quod carnale est. Quori el Panlus puriice ducii. Sed quamvis sibi diflJcile sit ul in
amicus meus cognoscens, illud ita esse voluniate Iioc ardore se consiiingai, tatneii propter super-
mea demonstrat, ciim dicil : Oporlet ergo episcopum ntiin amorem a coiiciipiscenliis islis sc conlineat,
irreprehensibilem esse, unius uxoris virum (I Tim. ut etiam Filitts nieus in Evangelio horlatur, dicens :
m). Quid hoc?Necesse est ul ille qui cacteris bo- Sunl etiam eunuchi qui de malrit utero sic nnti
minibus in officio spiriluali; magisierii praeemiucl, sunt, el sunt eunuclit qui facli tunl ab liominibus, el
iia vilam suam constitual, ne scandalum offensio- sunl eunuclit qtti seipsos casiraverunt propler retjitum
nis el repreliensionis in eo inveniatiir. Quomoilo? coslorum; qui potesl capere cupial (ilutth. xix).
Quia sacerdos duus personas habcre non debct, Quid lioc? Qiioiiiani siinl aliqui lioiiiincs qui de
ila ut simul mariius carnulis uxoris el vir spiri- Q rj materno nteio itu egressi sunl, quod pr;c fiigidilale
lualis conjugis sit; sed uniiis uxoris vir, scilicet vel imbecilliinlc corporis sui conjuges habere 11011
Ecclesiaein sanclilate eiil, quae unica iu Filio nieo posstinl. Unrie propier banc contiiientiam siiam ,
est, quoniam una Ecclcsia in ipso surrexii. Sed uiiliiaiem mcrccdis uon accipienl, uisi quod soluni
baec quamvis iinn sit, tamen plurimos maritos ha- de npere illius peccali pcenas non sustincbuiil;
bet; quia cuin sacerdoiibus Filii mei qui quolidie quia tle jieccalo quod non perpelravcrtinl pcenas
in oflicio ipsius smit niiptias pcragit; virgo lamen nou liahebiint. El siiut ulii homines qui pcr volun-
in inlegriiale sua permanens, quoniam in ipsa taleni uliqiiortiiii l.oiiiinuni i;a in corpore suo de-
fides incorrupta esi. Qtiapropter el idem Paulus bililali sunt, quori voluplatein carnis stiic in hoc
vas meum nou dixil ul hacc uxor unius mariti es- conjugali opeie exeiceru uon valeut; sed el ipsi
ita se coiiliuentcs gloiiam latidis imle non meren-
set, quia sacerdoiibus illis qui usque ad novissi-
nium diem in eotlem Unigenito meo tur, quonium qiianivis hoc opus incendii perficere
surgunl con- non possttnt, lameii in voluntate suu iiniltoties ar-
juncla est, usque dum eliam nupiiae illasveniant.quaj dorem lurpiiudiuis senliiinl. Et siiul alii hominos
tiunquam ulla motialitalis instabiliiale dcficiam ; scilkcl spiiilualem viiam aggreiiicules qui sibi-
M5 S. H.LDEGARDIS Ml
melipsis hoc subtraliunt, quod facile cum corpore A ari exercitium laboris videns, ex eo qnemriiiiii cnra
sno perficere possent; quoniam proptcr gloriam quibnsdam aPis comuuinis plebis tollens qnos ido-
supentfe liaerediiniiscarnalemcopiilatii conleinniiiit, neos ad procurationem prospexit, eiriem exercitui
nec eam hnbere voliini, et irieo maximam laudem piacfecil, quia exccllens germen liujus noliililaiis non-
cunv mercede beaiac remiinerationis inrie habebunt. duin niaturum erat. Seri cinn rieiuriejam iriem cxcr-
Qnapropler cl eos sacerrioles mei, el omnes ad citus aiigmeniuuv sui ccepisset, ct cum jam in eo
oflicium aliaris mei pertinenles plenissima vo- nobiles adulti fuissenl, rex iile quodque jus iu illo
lnnlate sua iniitari debent, ut coronam continen- exercilu bene et ordinaie disposuit, ac duces et
liae ciiui maximo tripuriio superni gaudii percipianl. praesides ex nobilioribus illis ei secunrium qnam-
Et itleo quiciinqtie in volunlate cordis sni poiest que j'tislitiam pracfecil. Quid hoc? Rex coelcstis
hoc exempliim capere, ita quori pleno desiderio cujus foiiiludo sujier omnes est, in planiaiioue
bealiludinis corpns suum superarc vnlel, et con- Ecclesiae modiculii ngmen credenliuni coatlunavc-
cupiscentia* carnales ahjiccre, ille cum ardenlis- ral. Quotl acutissima exqnisiiioiie perscrtitans in-
sima devotione capiat cosleste consonium, in con- lirniuin et debile illud arihuc ari suslcntaiiilum cor-
slrictione carnis suac carnalem copulam fideliler poiales passioucs pro ejus iioininc consideravit, et
"** ita Peiruin qui iiniis ex ipso exisiens-prius in ter-
relinquens.
Qni auiem se non valet contincre qni in volun- renis actibus convcrsatus fucrat, aliiue posl etun
laie carnis suse arrieal, hic nec proptcr personam aliquos alios qiii. eiiam aliquando succiiin lerrx
supeibiae, nec propier nppciiluin riiviliaruiii, :a- gusiaveraiil a sordc tcinporaliiiui rerum eiiiuudaiisv
cerdos aut alius minisler saccrdoialis grarius fiat qiioniani eos sagaces cl (iricles, et ad curani ani-
ne, si postea in dclectatione cnrnis su.-c cecideril, mariim, et ad susteiiiaiioiiem corporum in planla-
nvagnum rictriiiicntuni sui senlial. Nam ipsi corpus; tioue stia esse pricnovit, lidem catholicam ample-
suum a coulagione feiuinariim rnniincbunl, qui ad1 eicntes, i« officio districlionis et relaxationis prac-
niiiiisieriam atiaris inei ncceriere soleul; ncc qua- lulit; quia rtiiilaus aurora in ardorc castitalis hu-
libct occasioue matrimonia conjtigiorum sibi co- niana contagia exuiens, nonduni flores su:e dulce-
pulabiint, sed et sua volimiaie el serviiii mei re- tlinis in hominibiis latc diffudcrat. Sed jain miiUi-
clituJine se cnsie coiitincbunt, alioquin sanctum[ tudine ecclcsiaslici gerininis pcr circuiius lotius
servitium iu altari meo vitare tlelient. Quori lamen muiidi late disseiuinaia, el gloria ecclesiastici bo-
serviiiiun quainvis quibusriaiii honiinibus, qui se: noris jum nobililcr conforlula, iriem rcx siipeinus
prins saeculo subjugaveranl, nliqtiando coucessumi «r lani saecularia qiinni spiriltialia dona hominibiis
fuiSse reperiatur; lamen in illis apparuisse cerni- beniguissima el dcceiiiissima disposilione inspra-
lur qni auie suscepluin ei non post suscepiiim ser- vil, atque sacerdotcs et caieros minislros divino-
vitium meiiin rarnali jugo se stipposiierUnl, ita la- runi olficiorum sobrieialeni el caslilalem siiam
inen qiiml eorieni jngo ah eis posiinoilum absciso,, ccclesiastico juri scciinriiim jusiiliam Dei honesiis-
rieinrie in ipsis Spiritus sanclus pracconia laiiriis ini sime coiiservantes instituii. Untle, o bomo, quia
iiiirabilibus suis operaitts esi, cum hoc in priinor- jam inter spiriluales homincs multi exorli sunt qui,
dio siirgenlis Ecclesiae proptcr paucilalem sncer- conlra soccultim et contra diabolum inililare labo-
dolutn in niiracnlo conecssiim sil; seri nunc ipsa ranl et qui in castitale et coiistriclione corporis sui
adulla el bcne confotiala, ininisliis cjus mullipli- ad altare meiinvacceriere fcstinani, volo ut sacei-t
catis, jiixl:v id quoil ecclesiastica censtira rie eatlemi doies mei sinc contagione lerrenae copulx in cori-
causa ostenriit priecnvenduin est, scciiutlum hoc: spectu meo appareaiu. Nam cum in veieri Tesla-
exemplnui, qnoniam »h iuilio nascenlis mtintli ma- nienlo sacerdoiibus proeccpluin sit ut ciiin ad al-
sculis feminas de proxitna slirpe siiain ditcere obi tare nieiitn accederent se a contagione miilieruin
raritaieiii liominuiii coucessum est, quod 'lamen i coniinerent, hoc loiinn in novo Teslamenlo saccr-
iiec ipsis tlilalalis prohilicndum csi. Quia etiam in-• D doiibus meis ad. plenain perfeclionem perriiictum
i est, itn ul quotl itli veteres quasi una hora in ca-
formes ei invpolili lapidcs in fiindiiiueiiluni acriificii
poni soleul, cura taiucn poslea pulchri et bcnetom- Stitale cavebanl, hoc isli novi ab iniiio pueriiias
posili lapides in muro parietum ejiisexquirantur: suae usque ad finem senectulis suae coiiipleaul. Et
ita eiiam in infanlia Ecclesite sacerriolcs secundiimi ctitn de veieribus sacrificium in conjunclioiie 1n.11-
quod tunc inveniri poterant, in officium illud positii lieris polliitum suscipere nolui, mullo magis rie
Stint: sed modo in spirituali populo plenus nuine- novis sacerdolibus Filiura meum ia caslilalis oliicio
rus illorum reperilur qui ad saeerriotalem ofliciiimt traciari volo.
apli sunl ita quod saeculari onere lerreiiae copula- Nec quisquam immaturus et inconsecralns ecclc-
tionis occupaii non suni. Quoiiiain non expedil utt siam suscipial, nec eiiam plures ecclesias appclero
patcrfamilias qtii pracceptuni in soeculari conjugio» pracsumai, ne si in aelale pueriliae aut.sine conse-
snscipil, iiiintiiis meus in saccnroiio vocetnr. Undes cralione sacerriotalis ollicii ecclesiam suscipere
nudi siinilitndinem hanc : Kex qtiidain multa forli- prsesumpseril, vcl unam habens eiiain plnres silii
todine pollehs parvum exerciium congregaveral, eubjugare lenlaverit, pr*varicalor jnstilix in boc
quem cnm diligcnter intuiltis csset. rudem cinn existcns gravissiniae districlionis judicio discutis-
845 SCIVIAS. — LIB. H, VISIO VI. 548
tur, velol ille qul ante legilinium tempus, vel siue iA virili habilu vesliri non debet: irieo ctiam ad offi-
legilima dcsponsalione fornicari non limet, vel citim altaris mei non accedel; quia virilem perso-
legitimam uxorem habens, se polluere cum aliis in nam ncc in capillis nec in veslilu suo riemon-
ariiillerio feslinat. Sed et de onini populo qtii tvl slrabil.
i i Christiano nomiiic saeerrioles sapientis iugcnii Qui auteni ad altare meum acceduni, in casli-
ei virilis animi ciigenrii suul : ila lamen ut re<to tnle in couspcctu meo appareant. El non solum
orriine, et jusla unciione alque volunlario aninio i ti: sed cl caeteri qui sacramentum corporis et
ad serviiutem ineam veniant. Hoc tanien esse non sanguinis Filii mei percipcre dcsideranl, ne se
rii bet ut ii ad oflicium allaris nvei accedant, qui in ip os in casuin ruinae miltanl. Sed inulii lam inier
aliquo nienibroriim suoriini riebililale claiidicant; spiriluales quam iuler sacculares inveniuntur qui
quia nec eiiam in regno coelorum iilla inacula se non solum fornicatione nvulieriim polluunt, sed
diversorum viiliiertini jii animabus lioininiini apjia- eiiam in conirurietate fornicationis se conlanii-
rebit. El itleo nolo ut allari meo assistant qtii nantes, gravissiinuin onus dislricli judicii sibi im-
aliquo lncmbroriim suorutn destiluli siint. Sed ponunl. Qtiomodo ? Vir qui secundum morium
qtiainvis ipsi in corporibus suis tlebiles sint: lanven feminoe ciim alio viro peccaverit, amare coulra
pro hac destitutione nieiiibroruin suorum a regno Deum peccai, el conta coiijunctioneiu illam qua
coelornm non scparabuntiir, si tamen sanitaiem Deus inasculuni ei femi niu conjiinxit. Unde elium
aiiiniarum siiariim habeani, ila si in puritale bo- amho corani Dco polluti, nigri, aique luxuriosi;
nortnn operiiin me qna-runt; nolo lamen iit nii- lionibiles nc molesti Deo e.i hoininibus, et rei
nistcrio altaris mei fungantur, scri ul eflicaciam moiiis appareut; qufa contra Crealoreni suum,
buiiorum operum humiliier opeienlur. Sic eii«m crcaltiraui qiue in ipsis est tle-litiiunl. Quomodo ?
nec feminae ad iriem ofliciuni altaris mei debcnt Deus virum et feminauv conjiinxit, scilicet boc
acredere, qiioui.ini ipsna infiiiniim el dehile habi- quod foiie el iiifirmiim eral siiuitl copulavit, ut
laculiiin sunl, iid hoc posilae ul filios pariant, et alleriim ab altero susteniarctur. Scd isli contra-
eos parienies diligenler eniitiiant. Sed fcmina, rium adulieri, cuni virilem fonitudinem suain in
iion per seiiieiipsnin, sed rie viro infaiilein coucipit, nioUiliem conlrarielalis iraiisferunl, rectani insli-
sicutnec lerra per senietipsani, sed per ngricolnm luiionein inariselfeminae abjicicntes, Saianam in
nratiir. Quapropier til lerra seiuetipsam arare non ' pervcrsitale sita turpissimc subsequunlur, qui
polcsl, ila nec feinina in oificio consecralionis illtinv qtii inriivirittus est scindcre el dividcre in
corporis et sanguinis Filii mei sacerdoii coinpa- C ( superbia sua voliint. Natu ipsi alicnum et conlra-
randa csi, qtiamvis in laude Crealoris stti sonare riiim adnlieriiini in perveisis artibus suis in se-
possit, ul ei tcrra ad irrigationem fruciuum plu- nietipsis consiiluiiut, cl ideo in conspeciu. nveo
viam suscipit. Et ul lerra oiiincin fructum proferl, polluii cl contiimeliosi apparent. Qui auleni eodem
itu eiiam el in feinina omnis fruclus honi opcris morio in hanc contraria foinicaiione pcccaverit
perficilur. Quoinorio ? Quia siininiiini sacerriotem : cum mulicre, voracissimus lupus in isla perversi-
sponsuin acc-ipere potesi. Quomorio ? Virgo rie- late sua esi. Quomodo ? Nam ut homo ille conlra-
sponsata Filio mco sponsiiiii eum accipil : quo- rius el niolcstus csset hoiiiiuibiis, qui piilcherrimas
niam corpus suuni caruali viro conclusii, et ideo el inundissiinns cpulas hnbens eas abjiecret, et
iu sponso meo sacerrioiiiun et oinne miiiisieriiiiii stercus qttod in egesiione lioiiiinis egreriiiur co-
altaris inci habel, atquc oniiies diviiias ipsius ciuu mcilcret : ita eiinm el isii inriigni ct immiindi co-
co pos.idet. Sed ci Vidua ejiisdein Filii mei sjionsa ram me sunt; qiioniam rcclaiii iiistitiitioiiem con-
polesl nppellari, quoecarnalem viriim renuens snh jtiiiciionis in niuliere deseruni, el alienam prtcva-
alas preleclionis ejus fugil. El ul sponsus sponsaiu liciiionein in ea qiiterunt. Scd el fciuina quae has
suam valde diligil, sic-eliani Filius meus spousas riiabolicas artes rapil qttori se viiili officio cum
suas diilcissiiue ampleclilur, qua; ari eiiin uinoie D I aliera lemiiia conjugari sitnulai , vilissiura in
caslilalis sollicite ciirriint. Sed el nullo iuodo vir conspeclu meo apparei, sinail el illa quae se buie
feminco vestilu indiiatur, nec femina viri liabilu in lam coiitiiiuelioso facinore suhjieit. Quia cum
utaiur, ul hoc nioilo uiraque persona discernalui-; vereciinriiam atl passionem siiam habcre rieberent,
scilicel ut vir virilem forliiudineui in se demon- alienum jus sibi impuriice usiirpavcriiul. El quo-
strei, et tit femiua femineam iiifirmitaiem in se niaiu in exlraneuui niorium se Iraiisniilaveninl,
oslendat. Quouiam boc ab inilio hiimani geueris itlcirco transposilac et coutenrplibiles niibi sunt.
ila in disposilione inea est : uisi attl vir iu peri- llii quoque nvures qui ctiin lactu pru-putii sui se-
culo morlis, aul feiniua in periculo caslilalis sil. ineii SUIIIIIeriiicunt, niagiium casuin aniitin; suae
Tunc si ad horam illuin aulvir secundum feiiiinum, iinponunt; qtiia in bac inquieliiriine se omnino
aut femina sccunduin virum vesiilum siiiini liumi- conculiiinl, i-t irieo veiut iinniunria animnlia quae
liler in limore nioriis niiilavcrint, ciim iiiisericor- caiulos suos devorani, coratu me appareni. Qtto-
diam nieam de boc faclo suo qiucsierint eam niani seuien miini perverse CKCUlientcs, illuriaJ <on-
invenienl; quia illuri non in lemeritate, seri in luiiieliosnm pollutionem deducuiil. Quo^ el feminae
periculo salutis sux fccerunl. Et quouiam feiniiia impuriico laclu iniilunics, cum iu incenlivo ardcre
547 S, HILDEGARDIS 5JR
ardentis litiidinis in consli iclione corporis sui se- A liomo qui pcr noctem p. Iluiitii' in sonino donnilio-
metipsas faiigant, valde cnlpabiles exinde sunl, nis SII.T, separel se de congregatione sanctiiatis
quiacuin in castitale se coniincre debereni, se in illius quae ad altare meiiin pertinel, ita ut se n y-
iniiniinriilia polluunt. Unde tanvfcniinoe quam viri sterio illi conjungere non pi-aesumat, anleqiiatn,
qui proprio taciu corporis sui semen sutim de- se nbeunlc noxio calore, illo emundeiur lavacro poeni-
cxciiliuni, iu hac sorde sua nlccribiis el vulneribus lentiae iu confessione ei coinpunctiona cordis rie
semclipsos in animnhus suis inficiuiit, ctitn propler incendio libitliuis suae. El tiinc, poenitentia illa
amorem nieuni in officiocnslilntis se constringere quaecor ipsius ita illustraveral peracia, redeat in
noliierunl. Quitl hoc ? Quia cinn homo stimiilum amore caslitaiis ari illos qui se fuleliter ab im-
carnis suocse ptnigei-e senscril: iu cavernam cou- niiinri lia polliilionis delenriuut, el sacrameiilum
tineniise currai, et sculiim casiiiatis apprehenrial, illuri quod loiuiii in sanciilate esl digne el houo-
alqueitase ab immunililia defenriat. Quomorio? rifice arical. SeJ lioino ille qui lam rioiiiiieurioquam
Zizania de Iriiico ejiciat, id est sirepitiim libiriinis vigilanrio foriiter in libidine nrdet , cnveal ne ar-
a suavitale caslilalis separel. Uurie quisquis gu- riori suo incendiuinsubminislrel.Qiioiiio<lo?Scili<cl
stum libidinis sic a se projeceril : valrie riulcis et escis illis quof sibi siiccum libidinis offeiunl , us
nmabilis mihi esl. Sed vos, o homines, castilatem noii iiiflammct, sed a carnibus illis qu;e sine teg-
ahjicitis et libidinem amatis, ciim eiiam non solum iuiiie nuriatde matribus sttis, id est tle pecoribtts,
fornicalores hominum, sed etiam fornicatores pe- egrcssae sunl humiliter abslincat; quia in ipsis
coruin eslis ila quod semcn veslrum non iu illnd lervor ardoris esl, qui lanlus non est in carne vo-
quod vivil, scd in illud quori inoiiuum est mitli- lucriini quae sine lcginine non cgretlilur, sed ciim
tis, et quori consorlem veslri ileseritis, el illud tegniine leste ftaclo ovo nascilur. Unrie eiiam mi-
qtiod vohis in servitute sttlijectum est appetiiis. nus incciidiiiin in ipsa est. Sed el ab immorieraio
Quapropler clamant super vos elenienta dicenlia: vinb.se absiineal, ne in siiperfluitaie polaio , venae
Ileu! lieu ! noslri dominatores tniscenl senobis iu ipsius noxio sanguine replelae, in ardore incendii
commistione seiuinis sui. Et iia rie inriignatione lurpiter incalescanl. Si quis aulem iu supeifliii-
niea in operibus veslris irisiiiiam se liabere <lc- tule eai.sariini islarmn laboral, sibimetipsi re-
inonsli-anl. Cur ergo iutelligibilem iiilellcctum ve- sistere per sc nou valens , devolissima intcnlione
slrum in pecualcm slulliliam vcnilis , ctim scitis nie qiucial, ac vuhiera cordis sni humilliina deie-
vos bomines esse ? Nuiiqiiid creavi vos adjunciu- ctione milii deiuonslret. Quoniorio? Viricliceibuniili
ram pecorum? Ncqiiaqtinm. Et quoniam illis vos Q confe,;sione corain sacerdole ea mihi aperial. Et
conjungitis, idcirco amarissima ccnsortia nefan- cur hoc ? Quia vera confessio secuuda resurrectio
dorum criminttm cadenl supervos, quia insiilu- est. Quomorio?In casu veleris Adaehuinanum genus
tionem meam injunclura inaris el feininoecoiito.u- occisum e.U , qttori IIOVIIS Adam in niorle sua exci-
iiitis. Nanv quisquis in aciibus suis se iia iransmu- tavii. Quapropier et in morie ejusdcm novi Ariae
lat, quoil hoc faciiquod facereconcupiscil, viriclicel resurrectio animarum exorla est, ita quotf iiomo
quod se ila deslituit, quoil semen sutiin cum pe- peccala sua conlileri debel, quod vetus Arinm non
core effundil, hic niaximam ruinam sibi iiiriucil, fecit, cuni praevaricationem suam uvagis obiexit,
ul etiam Salanas scmeiipsiim per atlversilatein quam eam confessus sit. Qnomorio? Quia cam noii
sunm dejecil cum similis Deo e sc voluil. Quapro- est coiifessus pceuitendo, setl eanv oblexit feniinaiu
pler vos otnnes qui perverso usu in diversis hu- accusando ; uude et confessio posita esi, ul posi-
jusmorii pollulionibus vos contaminatis : concu- quam honiines cecirierint, rie casu suo per eain
pisctnliae vestroe resislite, et corpora vestra ca- criganltir. Et ideo qiticunque pura confessioue
stiganies amarissimaui ct veram poenitenliain sacerrioli in amore ineo , peccala sua confesstts
ctim planctu magno et jcj'unio ac inaceraiione fueril: de inorle ad vitam resurgii, nt eliam illa de
carnis veslrac alque cuni diris verberibiis facile, D morle erepla esl qnae in convivio coranv filio meo
ne in cmnuluii] crudeli. simi reatus vos iinpccniicii- cnm lacrymnbili pcenilcnlia rie sorriibus suis se
tcs mittalis. purgavit. Quori remeriiuin pr.rgatiouis ei in aiiliqnis
Non solnm atilein volo ut Iioniincs a vigilunti patribus riiti prxfigtiralum cst. Quomodo? Nam anie
imiiiundilia se cinundent, sed ut eliam a polliilione legeni graliae, patriarchx el proplieloe consolatio
itla quae ipsis dormientibus occurreril se digue liominiim eranl,el sub legc poiilificcs el saccr-
purgent. Nam si dormiciiti lioniini commolio se- doles erutlitio ipsoruni fiierunt, cuni deinde apo-
minis in ;somnis sobrepscril ; nolo ul iia in ardenli stoli venientcs vcram jiisliliiun in Filio meo atlule-
calore illo iu sacramenio officiialiaris mei acceriat, runl. ita quori miilii homines atl eos ciirrenies, ad-
qiiou-que ardor illc iu eo serielur, ul scriplum est: juioiitini eoriim rievole imploraveruiit. Et ita ab
Si fueril inter vos homo qui noctumo pollutus sit Atlam usque ad aposiolaium aposlolorum , semper
somno, egredielur extra castra ; el non reverlelur ii erant qni per siipernam inspirationem, consola-
priutquani ad vesperam lavelur nqua, et post solis lione ei inslruclione sua miseriis hominum subvc-
occasum regredielur in caslra (Dtttt. xxm). Qtiitl iiiebani. Sed el ut aposloli liomiiiibussua praedica-
boc?Si est inlcr vos qtii seniiio ineo irsudalis lionc el multis miiaculis osicndebani, homo qui
jao. SCIVIAS. — LIB. II, VISIO VI. 550
diabolica sunsione in morlem cndens pcr se nun- A sorduisse, quori nmic in aniaritidine poenilcnlioeab
quam erigi poiuii, per Filium nieuni a morie ere- eis velut in camino examinalionis piirgaius sis.
plus est. Qiiomoilo? Quonium cuin in mundo essct Quaproptcr, o homo, si peccator facla sua in abs-
niullos laboresin corporesuo perferens, denique pro conso corriis sui occultaret : quis iunc pceniteniiae
redemptione mttnrii in crucein positus csl. Istiiri fide- illius contra accusalorem testis exislerct ? Nullus.
les homines pro snlute sua cunv sacerdolibus suis Unde lionio peccala sua manifesiei, quaienns poeni-
imilari debenl. Quomorio? Adjuioriiim Filii mci tenliae suae lestem hnbeat. Sed qui pceniteniiam
qtiacrenl; quia cum posl baplisma vetus crimen peccatorum suoriiin perficere desiderat, eleemo-
Adae revocaverini, de casu suo per semelipsos sur- synam sibi in adjutorium assumat. Qiiomorio? Quia
gere non valeni. Ei ideo vclut a palrinrchis el pro- cum corpus hominis per imbecillitatem siianv in la-
phetis consiliiiiu qnacrenl, ei ab apostolis auxiliunv bore poenitentiaedefecerit, eleemosyna illi in ariju-
accipieut: ubi peccata sua , ileniidalis' vuineribiis torium acctirrat. El quoniam diflicilecst honrni ut
suis, in vcra el pura mniiifestalioiie lideliler denvon- aspere et seciinrium quori justum esl pceni;eat: ideo
strabunt. Quonioilo? Peccala sua sacenloti qtii mi- malrem sibi eleemosynam assumat, quntenus cum
nisler Filii mei est, devotissimo cortle el ore confi- ea id perficiat quod corpori suo laboriostim est.
lebiiniur. Et lunc sacerrios ille remeiliuin cis in B Nam quemadmodum mater necessitati filii sui sub-
poenileiilia ipsormn confercus, iia peccnta eoiiini in venire non ccssat, quamvis ille j'am eriucatus esse
morle Unigeniii mei sepcliet. Sed ifli rieinrie boc virieatur: ita etiam cleemosyna tenciitiidiui cor-
n.orioad viiam resurgeiitcs, rcsuricclioneiuetiain fiiii poris in poenitcntia houiiuis siiccttrrit, quamvis
mei glorificnbunl. idem homo in maceralione corporis sui pocnilcnrio
Qni aulem vulnera peccatorum suorum deuuriare foti s appareat. Allamen mala opera qua; homo in
recusal, sed laccns per scnielipsuin sine subleva- corpore suo pcr coticupiscentiam carnis suaa perpe-
lione alterius ea curare lenlat, sccunilum quori Kiuc travit , illa eliam in scipso corporaliter piiniat, ut
corsiHiin vellc probat, seipsum tlecipit, quia sibimet- ojms illuri qtiori carni sux cburuui ct dulce fueral :
ipsisacerrios vult esse. Quapropter el sine arijutorio per aiiiariliiriinein pcenileiiii;e firieliter ab eo absier-
alterius surgere non valel; quoniam nec hoino p<r gatur ; quoiiiam ainaritudo poeiiilcniitc, morlifera
semeiipsum in salvaiionc erectus esl, seJ pci-Fil.uni vulneru peceiloriiin ciiin adjulrice elcemosyna in
nieum satvatus est. Unrie qtii salvari riesirierat, nec boniinibus snnare riebet. Quomorio?Quia ctiin homo
in fine vitaa suae peccata stia confiieri dcsperet. in castigationc se conslringit , sc quoque per elee-
Quori s' quis in liorn morlis suae positus rcmcriia mosynam riilalel. Quomodo? Qiioiiiam eleemosyna
vtilnerum peccatorum suorum quaerit-, nec tamen inisericoiriiain iiicani riesignat. Qiiomorio? Ctun fi-
sacenloieit) cui peccata stia conliieatur habere pos- delis boiiio pauperibus cum substanlia stta propter
sii, tunc alii bomini quem eodem lenipore opjior- amorenv meuni subvenit, proccepla mca ctistodit,
iiiniim habet ea manifeslet. Vel si lani repenie quiu iudigentibtis misericordiuin sunm propler ho-
iiiillum hominem liabere potest, ea mihi cornm ele- noreni nominis mei inipendit, sicul et cgo in puri-
iuentis cum qttibus eliara itla perpclravLl, ex in- tate cortlis sui me quacrentibus graliani iiieam non
timo affeclu rorriis sui apcriai, el ego rievot oiienv sublraho. Qui aulcm hoc motlo refcciionc eleemo-
cordis ejus viJens , pueiiileniiam ejus iion abjicio. synarum pauperibus inotu misericordioe succurrit:
Quapropler neino de ponderibus iniqu tulis sir.e rie- viilrie mihi auiabilis esl, qiioniam visccra niiseri-
speret, quouiam si de misericordia mea desperave- corriise babet boc implens qtiori sciiplum esi: Pone
ril, ad vilam non resurgei. Qui aulein ciim riespe- thesaurum tuum in prwceptis Altissimi: et proderit
raiioue certaveril, et laudem eain ari niliiluni deriu- tibi eleemosyna mttgis quam aurum (Eccli. xxix).
xerit, liic se liberavil, quia fortis existens viriliter Quid hoc ? Jusia et rccta considcraiioiie tolle de
vicil. Setl qui remedium salulis siue pcr luiuorem maleria pecunioe luae qiu-ein sinu iuo el in uniple-
menlis suoe non quacril, huic succurrenrium uon j) xione cordis tui est, dividens eam secunduni prae-
est; quoniam, dum ine iuvenire possel, me qua-rcre cepla illius qui super omnes esl, quia Deus inanria-
rccusavil. Ergo duin hoiuo lempiis baliet: seipsum vil ut a mulo rieciines et boninn facias. El irieo in
non ncgligat, sed refugium puroe coufessionis quae- pracordiis luis jicr bonam voliiiitatetn iiiam hoc
ral, ul eliam Filius meus praecepil in Evacgelio , modo abundare debes , ne de perriitis -ovibus sis,
riiceiis : Vade et ostende te sacerdoti, et offer xnxintts sed sanclifica leipsum anle Deuin , in rclectione
lititm quod prwcepit Moses in testimonium illis delicienlibus rie tua stibslnntia triluiens ; quoniam
(Matlh. VIII).Quid lioc ? Tu qui in peccntis sorries ei lunc Deus miscricorriiani suatn in luis miseriis
cuni le ab illis emiindari desideras, v.trie boua in- super te non coiiiinebit. Quod si hoc feceris, luiic
lenlione , el ostende illa pura coufessione sacerdoii majoreiii ulili alem libi affert compassio illa qitani
qui niinister inetis esi, el offer devoto corde iiiunus super illum habes qui nulliiiii tliesnurum possiilet,
vei-ae poetiiieniiae,quod ex voluntale Dei prasigua- quam si super magnum moniem ascenriens tnul-
vil ille , qui de niullis inunriaiionihus lerrenae iui- lain pccuniait) auri in superbia lua possirieres.
quitai.s per diviiiam poleiiliam ablulus est, ut lesli- Quomodo? Mcliuscnim est tibi ul modicum pusillis
ficenlur illi qui le prius in malis aciibus viJcraut in lniiniliate des, quam regnum mundicuin magrta
551 S. HILDEGARDIS 551
voluplale possidcns; quia tunc misericordia in re- A suos III a Inionilione ista non obaudierit; lur.c po-
inuneraiione Dei ob poiidus snperbiae luoeiibi dees- ptiltts reatum siinm semiet, el sacerrioles rie casu
set, quoniam ibi viscera compassionis super pau- negligenriaehujus se eriptierunl; si vero sacerdoies
pcrem non habercs. Unde et clementa lacus vola- nticloritalem magislerii sui populo non osiendunt,
ptaluin hoininum sunl, et mores eorum ostendunt. tunc sacerdotes non vocantur sed lupi rapaces
Qnomorio? Quia vindictam Dei illis peccanlilms dicuntiir, qiioniam oflicitim suum in rapiua
superinilticunt. El iden , o lioino , iiianilatem naii- babenl : sicut el lupus ovcm crudeliler diri-
fraganiis avaritiae riesere; quia justissima haereditas pit, iia quod inagis volunlaiem suam sequunlur
lua in aierna vita est, et inalum relinqmens, bonum quam custndiam oviiun suarum amant. El quia
fac, IIl malevolenliam dttrilise diinillns. Et ut mise- lierverse vivunt, idcirco veram doclrinam popu-
ricorriiam consequaris, de tua snbslaiitia imligcn- lo seminare liinenl, iia iniquitali ul alicui tlo-
gentibus da, in boc imitatus Deum qui misericors mino suo cnnseniienies, quod carnales coucupi-
est. sccntioe sunt, et oslium corriis sui aequitaii velul
Qtiapropter eliam, o homo , nulius mendax huic nlieui domcstico stio claudentes, quori jusiiiia Dei
contradicere potest quin vos qni pauperibus ita cst. Unile, o vos pasiores, ululaie el plangiie cri-
subvenitis , voluntatem meam in hoc eompleatis. inina vestra quae in jniquilate vestra diram vocem
Quomodo? Sicut ego vobis gratiam nieam impeurio, emiltunl, ila quod et eteinenta clamorcm eornin
ila et vospauperilius eleeinosyuam vcslram trihuere suscipiunl, el cum ciscorum ine reboant. Qunmorio
debelis. Sed qui eleemosynam accipiunt, eam nou ciiim in oflicio vestro audeiis Doniiiium vestrnin
in vanum nec secundum avaritiam stimanl. Quiri langere in sanguiueis manibus et in conlraria spur-
hoc? Qtioniam multi siinl qui ignnviaui amanles, cilia, et in ariulterina iniqiiilaie? Vcre vos in im-
corporaliier laborare nolnnl ut seipsos pascere, niuiiriitia veslra fiindum lerra; coiivmoveiis. Quo-
valeant, nec bnna opera spiritualiier faccre stiidenl moilo? Videlicel cum in lanlis criminibiis sonlen-
ut animabiis suis subvenianl.; sed ul pecora stini, tes Deuin veslriiin langere non limelis, lerram iu
iiitellectum jusliiiac nec in anima nec in corpore magno dolore opprimo, ita carnein el saiiguineiii
suo liabenles. Unde clianv inriigni anleoculos mcos Filii niei ulciscens ; quoniam non solum lerraai iu
apparenl, si lioc modo sine correciione et sine jioe- hoc horrore crudcliier commovelis, sed eliam cce-
nilentia in lcpore hujiis praviialis per.-evera- liini in immundiiia vestra pessime coiitaminalis.
verint. Sed et nnilti snnl qni corporaliler necessi- Qiiomoiln? Cum in felore iinniunriitiaeveslrae Do-
tatem palienles, eleemosyuam cum hmniliiale in li- _ iiiiiiiim Deiiin veslrum tangilis, sicut porcus iu
inore percipiunl, aique pro illis oranl et laboranl stercore margaritas coniaminal : lunc coeli iniqui-
qui eis misericordiam suam iinpcnduiii, piava eiiam laiem vcsiram suscipienies, ultionem judicii mei in
opera immundissima; sordis deviiantes. Inler hos voliinlale mea sttper lerrnm eniitlunl. Nam ciun
etiam mnlli invenitintur qtiilms idcirco terrenas di- vera justilia el (iiin divina lege populiim meiim
vilias subtrubo, quoniain eis coeleslcsriivitias dare pracceriere riebereiis in bonis opeiibus ei Iticentes,
volo. Qui aulem panpertaiem propler nomen mciim iin ut itlem popnlirs tneiis gradiens posl vos pedeiu
libenter siifferuut, valrie m hi amabiles snni; qui suum in nulla offensione contereret; sed vos ali-
vero divitias saeculares propler cupidiialetn suui» quando majore iniquitate jiopuliun nieiiinconlami.
libenler baberent, nec eas liabere possunl, hi mer- unlis qiium vel ipse se coiilaniincl in quo mulum et
cedem hujus laboris perdiiut. Scd <quiob hoc divi- pessiinum exemplum in voliis liabet. Vos eniin
tias quseril ul v&liintalemiticain ej IIOIIctipidilaieni inin lucida gemma esse deberelis, ul credcnles in
suam iu eis comjileat, hic pro bona voluntate sua Itiiiiine veslro, iuccdenies viam recliliidiiiis agno-
mercedcni hbuoiis apuri me rejioiiabil. lia eliani cl scere posseut; seri vos eis exemplum inortis pne-
ille qui poleslalem honoris propter juclaiiliam su- belis, ila ul iniqiiitalc veslra moilum invenire non
perbiae suae ct non ad gloriam uominis mci appelit: 0 valeant. El quomodo pnstores eoruni esse potestis,
bic milii velut putridiiHi cariuver e t; qui auiein cinn eos iia seriiiciiis? Quomorio ergo pro eis re-
idcirco eam qmcril, ut non siiperbiam suam sed sponilcbiiis : qni uec pro vobis responsum dare po-
lionorem meuin inde defenriat, gluriostis in regiio testis? Untlc ploraie el ululaie aniequam tempus
meo ob itlipsum apparebit. Quaproptcr ei sacertlo- inorlis vos subtrahat. El quare non consider.ilis
(es officii spiiilualis regimiiiis niagisteriuni snum lionorcm veslrum : qui prae caieris hominihus vo-
non propicr sc, sed propier me subire tlebent, tit bis riaius est? Quitl hoc?Qiioniam in Filio meo prae
populo meo lanto socuiius et tlevolins pracesse vu- caieris ciaves cceli acccpistis, quae judicio rccli
leant. Quomodo?Quia populum iiieuin rioceie, ntl- sensus el jusli juticii iu scienlia Scripluraruui
nvonere , horlari cl coercerc ilebenl , ul lcg.in Dei suiii : <|uanri(irecie c-onsiricratisquiri sit quid ligare
digne et laudabiliter ciistndiant. Et hoc pastores deheaiis. Quid liocTCum homiues se milii in lege
scmper ruminabunt: dum populum cxliortnmlo mo- inen pcrtiuaciler opponunl : liinorem judicii niei
vent, ne sine confessione et shie pcenitentia in pec- eis incutere debelis. Et si tuuc culpara stiain non
caiis suis perseverent, sed tit mal.i opera concul- correxerinl, ligaturam vestram stiper eos exlen-
cent ct bona perfiiiant. QuoJsi populus sacerdoies diie. QiiomoJo ? Quia rcbelles sum : idco aper'.b>
r_3 . SCIVIAS. — LIB. 11,VISIOVI. „ 5"4
vocibus in verbis meis eos lignbiiis, ei eis ligaltirain A
. ila obdnrMus est .|iio<ltle nequitia sua nullam mi-
illam indicabilis ; quoniam et pro conluinacia sua sericordiam quaerere curat, hic aiiliqiium serpen-
coram ine ligali sunl : ut Filius meus primo pas- tem imiialur qui misericordiam sprevit et qui pri-
lori Eeclesiaeostenriil ilicens : Tibi dabo claves re? niuni bominem in paradiso decipiens in seipso ita
gni ctvlbrum: Et qaodcunque hgaveris super ter- riicehat. Quamvisego dc ccelis projcctus sum cum
rani, erit iigatuxnel in ccelis; el quodcuriquesolveris conira exerciltim Aliissimi cum angeKanveis praa-
super terram, erit soliutun el in ctetis (Matth. xvi). lialus resrslere non valuerim, quoiiiam ab eo vi-
Quiditoc? Ego qui poteslalem cceli et lerrae ha- clus strni; lamen nunc in lerra homintJm;inveni,
beo, tibi qui me devote imiiaius es jier' graliain in quo iram imeam exercens me forliter vindicabo.
ir.eam riabo judicia illa quaeriignitniem regni coe- ln tcrra enim in boinine coniplebo,quod in coelis
lorum tangunt, ita ul nefas sit hoc. qtiori.justo ju- fnccre volui, scilicet ut Allissimp similis essem.
riicio ligaveris stiper lerram, secundum quod bo- Et si Detis justus esl, potestas ista milii non aufc-
mines super lerram peccare videris; quia post- rctnr, quia bomo mibi consentiel et Deo non obe-
quam hoininis aniinam de corporc suo abslraxcro, dici. Haec diabolus vn seipso loquens : omnes ar-
lunc jttdicium luiim super eam non extendes, quo- tes suas contra bominem inslruxit ut ille a Dco
niain juriicium illuri meum est : in nequilia stia' recederet, qui et diabolum secutus esi; unrie ct
vinctu sil, el in ccelestibusyscilicet a ccelo, sejva- eum sibi tam fortlter alligavit, qnadhomo illum
rala ei projecta, quia in superna maiisione nulla pro Deo coluit, et Deum crealorem , stium abnega-
iniquilas liberlatem aut locum habere permiltilur. Vit. ' , !..: . ;•. ;;-. .•
Sed et vinciilum hoc qiiod ila prius in rebellione Sed ctim honvoiatanta tenebrosilate infirielilatis
constrinxisti, cum deinde in poenilentia delinquen- j'aceret, nec se erigere valeret : nd sulvationem
liura denotaveris, super terram erit solutum el in ejtis misi Filium; meum miro modo-de virgine in-
supernis secretis. El tunc post morteiii hominis, carnatum, vcrum Deuinel verum liominem existen-
pro anima cjus ornbis ; sed tunc eam a nexibtis li-' •• tem. Quid hoc? Quia de me Paire secunditra divi-
galurac su;c absolvere poteris, quia gemitus devoti nilatem veraciter exivit, el qtioniamide Yirginc
cordis Deus non abjicit. inalre seciinrium luimanitalemi vcraciler earnem
Vos autem, o sacerdolcs, qtii hoc modo per Fi- assumpsit. Quiri lioc ? O homo. molti* Qt leoef in
lium meum poleslalem hanc perccpistis : riemi- lnocorpore es; sed durus et inflexibilis. inlua in-
nem absque culpabili causa propter rabiem cordis creduliiale manes; nam. la-pispoliri ad aedificiuni
vesiri in verbis meis ligabiiis; sed acutissime vo- C pc/tesi, tn aulem nvolllri ad fidem non vis. AUenrie
bis considerandum est, quem ila constringere de- ianvett. Sicut liomo in arcaisua piilcherrimam g,em-
bealis. Nam qui nec propler pudorein hoininuni, mam habens, eam melalto iinpoiul ut hominibus
nec propter limorem nieum, nec precibus nec appareai, sic el ego in corde meo Filiuni meum
praeceptis vestris cohibcri polerit quin in iniquitate babens eum de Virginc incarnari volui ut ,,ipse
sua pcrseverare velit, hunc ecclesiastica censura cradentibus salutem viUe conferret. Quod sj ei
in verljis meis ab Ecclesia mea submovebitis. Sed carnalem |vairem dedissem, quis tunc esset? ,Yide-
innocentem non lifaliilis; quoniam si iltuni con- licet non filiussed scrvus meus; sed hoc esse non
sirinxeritis vosmetipsos innodum diri realusimmit- - debuit. Ipse autem rie Virgine natus, comcdit, bi-
tilis. Quod si lamen ille hoc niorio inconvenienler bit, et dormiens requievii, atque alias corporales
conslricitis fucrit quamvis iiinocens sit; tanicri miserias sustiniiit; sed lamen. gustum peccali in
hiiniillinia subjeciionis ohedientia propter hono 1 carne sua non sensit; quia non.in mendacio sed in
rem nominis mei soluiioncm qua>rere debel, uc si • veritate carnem assumpstt. Quid, lioq ? Quoniam
spretor exsiiierii, reatum snperbioesibi coniralian ca-teri bomines in pra?varicatione Adoetet Evao per
Sed ligattira isia lalis sit. Homo qui necmilii, ncc gustuml deleotationis nascuntur,, quod in meqdacio
"
praeceptis majoruin suorum in perversiintibus suis et non in veriiate est. Non sic Filius.meus ortus
obedire voluerit, hic in verbo meo a ccelestibus -est : sed in sanciitate rie castissima, Virgine ad
separandus csl, velut Adam milii inoberiiens exi- redemptionem luiiniiium natus est. Na,ip similis si-
siens in praeceptomeo deparadiso ejectus esl, nec niilem de vinculo 6U0.sqlvene nqn valeret, nisi ma-
in consorlium fidelium recipielur, nisi in. pceni- jor venirel quLetiivjeripqre posset.Quid lioc? Quo-
tentia obedieniiae; sicul eliam genus humanum in -niara homo natus iit peecalis, hominem peccaiorem
mariyrio oljediemis Filii mei, ad cceleslempatrianv de perdilione mortis Ubecare non vuluil; quapro-
revocatum est. Qni vero ilarebellis esl qtiod iiv' pler Eilius. «neus sine pcccato venjt: qiua hoini-
humililaiis officio reverli non vult, tunc, si ita iu nem rievicta morte. misericprditer.^e, njptle eri-
coniumacia sua perduraveril, ConsortiOm iHoruin puit. Sed qui vigitantibus oculis: videt,, et attentis
habebit qui lapirieum cor abjieere reCQsantessett : auribusouditi 4tic mysticis veibis piflis psculum
in infidelilale sua peririahelvies,gloriam ecclesi:r-' amplexionisiprasb-eat,,quaeude,mp, viyenfe.ema-.
sticae beatiludinis habere 'recusaverunv. Nam qui nnntv .,-..., ,,..,, •, ...,., .. ,,, t ....;

PATEOL.CXCVII. 13
555 S. HILDEGARDIS
VISIO SEPTIMA.

Si)MM«ttUM. — Quod Deut omnia jusle dispensans et in jusiilia diveria dona Spiritut snncti deetarant,
fideies homines in bonis operibut confortat ut a diabolo superarx non possint. De multiiudine fidelium
' et de dhina lege coram ipsit extensa. Quod deceplionet diaboti hominibut in via Itujtis mundi patent.
Quoti dinbolus divitias et del(cias hominibus aperte el fmudulenter diferi; quat qui eoncuphcit, emit.
Quod diabolt)fam persuationem viriiuer ei resisientet abjiciunt, quidam tepide vivcntet ei coiventiunt.
Verba Ezechietis de eadem re. Quod diabolus omni nequilia plenus, veneno muHiformis artis tute,
quinque sensUs komiitum decipere laborat. Quod superbia diaboli in incarnatione Filii Dei dejecla est.
De ocuih el auribus el naribus serpenlis quid significent. De manibus el pedibus et cauda ejus quid
tignificenl. Quod yoleslas omnipotenlis Dei (oriiiudinem diaboli iia contrivii quat nequiiiam suam
.secundum voluntatem suam exercere non polest. Quod diabolut in qualuor partibtts mundi incendium
Aniquatpersuasioriis in omne genus diversorum hominem emittit. Verba David de eodem. Qualiler
diabolus in igtteit persuasioiiibus diversa genera liominum spiritualium el swcittarium multimodh
lenlationibut aggredttur, De tribus aciebus eorum.-De tentatione satcularium. De tex modh tenlatiouum
tpiritualium Itominiim. De non baptizalh. De sagittis orh ejus el de fumo pectoris el de Itumore
jumborum quid tignificeitt. De turbine umbilici et de immunditia randrum venirit ejus quid sigtiificent.
*Quod diabotus ttultoi. horitinesper iniquam incredulitatem exagitat, verum esse putanie quod iyte eit
fnllaciler demonstrut. Quod.hovreticiviiandi et ab Ecclesia nbjicienili sunl qui diabolum pro Deo Colunt
M sunlvhcera diaboli et pracurrens germen filii perdilionit. Quod duditorium Dei comemnentet giatia
Dei deserit, quarenlibits autem misericorditer subvenit. Verba Salomonh de eodem. Quod veri cutiore*
.Dei qui loto adnisu terrena concutcant, niuiquurit ser^etttem (orli conlritione dejiciunt.

Deindevidi ardentem lucem lantao magnitudinis A bal. Sed flamma illa quoe ntibes appeiebal contra
quanlae inons aliqtiis magnns el altus est, in sum- homines illos prxlinbntur qni ad ecelos ascenderc
mitate stia velul in multas linguas divlsam. Et co- volebanl. Quorum tres acies videbantur; nanv acies
ram luce illa quaedam mtiltiludo albalorum bomi- una prope nubes, el una in medietate illa quae in-
iium stabat, ante quos velut quoddam velum tan- ter nubes et lerram est, et una juxta terrain per-
quam crysiallus perlucidum a pectore usque ad ' gebat: omnes repelilis vocibus pergamus ad coelos
pedes eorum extensum apparebal. Sed cl anie vociferantes ; sed a Qamma illa hac et illac proje-
multitudinem iilam quasi in quadani via velut qui- cti, qtiitlam non cariebant, alii aulem pedibus suis
dain vermis mira? magnitudinis cl longitudinis su- se vix suslentabanl, alii vero ad lcrram cadeutes
pinus jacebal : qui lanli horroris et furiaevidcba- sed iterunv surgentes ad ccetos leudebant; flamma
tur: ultra quam etianv homo effuii potest. Ad cu- aulem illa quae se inter saeculares homines difTuriii,
jus sinislram quasi forum erai, ubi diviliae homi- quosdam cx eis comburens et in leterrimam nigre-
ntim alque deliciae soeculares el mercalus diversa- dinem vertit, quosdam autem suo acumine ita trans-
rum rerum apparuerunt; ubi etiam qttidam homi- fixit, ul eos quocunque voluit inflexeri!.. Dc qua la-
nes mulla celcriiate cnrrenles, nulluni mercaiuni men quidam se eripienles et ad illos qtii coelos pe-
exercebant, quidam aulem lenle eunles el vendi- B lebanl pergenles : 0 vos fideles ! praestale nobisari-
lioivi et emptioni ibi insislebant. Verinis auleni ille jutoriuin, resumpto clamore vociferabantur; qui-
niger liirsutus, ulcero :us et puslulis plenus erat, dam autein ita transfixi permanserttnt. llla vero
quinque varietaies a capile per ventietn suum us- flamma quae se inter spiriluales extendebal: eos
que ad pedes in nvodum zouarum descendenles in sua caligine oblexit; quos eliam in sex modis con-
se gerens, quarum una viridis, alia alba, alia ru- siderabam; nam alios eadem flamma crudeli incen-
bea, quaedara crocea et quoedani nigra apparebat, dio lacsit : quos autem hedere non poitiit itlos aut
plenae onuies veneno inorlifero. Sed caput ejus iia viridi, ant albo, aut rubeo, aut croceo, aut nigro
conlritum fuil, quod et siuislra maxiila ipsius jam monifero venenoillo quod a capite vcrinis usque
dissolvi videbatur. Qculi vero ejus extripsecus san- ad pedes ejus defiuebat ardenter alllavit. Sed flumnia
guineiel inirinsecus ignei, aures autein rotuudae et quae abyssum pelebat, diversas poenas illorum in
hispirioe,nares vero et os secundum nares et os se continebai, qui per fonteni baptismatis non loti,
viperoe; sed manus secundum manus hotninis, pe- lucem verilatis et fidei ignorauies, Satanain pro
des auiem ut pedes viperae, el cauda brevis et lior- Deo coIueranU Et vidi eliam ex ore ejus aciitissi-
ribilis apparebat. El collo ejus catena imposita fue- ~ mas sagillas stridentes, et a pectore ejus nigrum
rat quae et manus et pedes ipsius alligaverat, iia fumuin exbalantem ac a lumbis ipsius ardcniem
qudd el illa calena in lapidenv abyssi forlissime fir- bumorem ebulienlem, et ab umbilico ejus fervidtira
mata, itlum lam valirie conslrinxerat ut se iiec bac lurbinem fJantem, atque ab exlremitate ventris ip-
nec illac secundum nequitiam voluntalis suae mo- sius velut imniunditiam ranarum scaturientem;
~
vereposset. Ex ore autem ejus muliae flammoeex- quaeomnia magnam inquieludiiiem hominibus affe-
euntes in quatuor partes se diviserunl, quaruin rebant. Sed el de ipso teterrima nebula cum pessi-
pars una usque ad nubes ascendebat, et alia inier mo fetore egrediens, multos homincs sua perversi-
soeculares homines, alia autem inler spirituales se . tate infecil. Et ecce magna muliiludo homiuum In
extenriebat, alia vero usque ad abyssum descende- mulia clariiate fulgentium veniebat qncc illuni ver-
537 SCIVIAS. — LIB. II, VISIO VII. 558
mein forliter ubiqoe conculcans acriler eum crucia-. A viJerint; nam diabolus arles suas hominibus frau-
bat: ita tamen quod ipsa nec a flammis neca-ve- dulentcr olTeii; sed qul tunc eas concupiscunt, ii
neno illius laedipoterat. Audivique iierum vocem ens emunt. Quomodo? Bonani concientiam guam
mihi de coetodicentem : Deus omnia juste et recie quasi vendentcs abjiciunt, et morlifera viilnera ani-
dispensans, fidetes populos ad gloriam superna; martim suarum quasi ementes sibi conlrahunt. Sed
baereditalis vocal; sed anliquus deceptor in insidiis ibi quidam homines niutla ccleritale currentes
positus cos impedire lentans, artes nequitiae suoe nullum mercatum faciuni, quia ipsi Deum cogno-
in ipsos excital, sed tnmen ab eis viclus, confusio- scentes, thesaurum bonae voluntaiis, et aromala
nem prxsumjitionis su;c accipit, cum illi coelestem virtutum porlant et sibi ea virilissime comparunt:
patriam possideant, et ipse Ltifenialesuorrores su- ita quod saeculares voluptales et diabolicas spurci-
lieat. Quapropler vides ardcntein lucem lanlae ma- tias velociler in mandalis Dei Iranseutues, dulce-
gnitudinis quanta; inons magnus et altus est, iu diiiem carnis suae contemnunl. Qtiidam autem lente
siimmilate sua, velut in mulias linguas divisam, euntes et venditioni et emptioni ibi insisiunt, quo-
qttac est arrienstn fide credeniium juslilia Dei in niam bi larditalem in bonis operibus habentes, per
foriimdine poteniia: suae magnitudinem sancliiattint leporem corporis sui coelesle desiderium velul illutl
et atuturiinem gloriaedemonslrans, alque in endem B vemlenles iu semelipsis exstinguunl, et voliiptaleni
gloria sancli Spiritus divcrsa doua mirabiliier de- carnis suae quasi eam ementes in se enulriunt.
claraus. Quapropicr illi mercedem boiiac nperationis acci-
Ei coram luce illa quacdam mullitiido aJbaloruin pient, et isli pcenas iniquilatis suae susiinebunl,
hDiiiiuiiiuslan,: e,l in prae cnlia justiiiae Dei turba quemadraorium Ezecbxl ostendit dicens : Justitia
in fide Inceniiiim honiihum per bona opera ma justi super eum eril: et impietat impHerit tupereum
bene et bonesie composiiorum, ante quo; vcJut (Ezech. xvm). Quid boc? Fulgida opera puri homi-
qttoddam vetuni lanqiiam cryslallus pertiicidiim a nis illum in saiiciilate perfundunl, et quasi millo
pectore usque ad peries eorum exieiisum apparct; oculi aspicieules in alluin atque in profondum ub1-
qnia iu conspectii suo divinam legem foriem et que etim circumdani, siirsum ferenles eum in ma-
splendidam ab inteiilione bonarum actionum usque gnum Iionorem et in voluptalis suae riiortificuiio-
ad compleiioiiem earum seinper habent, in quihus nem, proul Spiriius sanclus illi inspiraVeril, vetuti
ila conforlantur, quori astulia el deceplione falla- aia volucrem sur uin in aere lollit quocuhque illi
cium persuasioniim superari noii po;siint. Sed qnod placuerit. Sed vipercum venenum nequiiiuj suitt
anle mulliludinem illam quasi iu-quadain via velul saevissimaeviperac, quaeconspumal coelum, marga-
C
qtiutniii veiiuis mirae inagnitudinis el longiltidiiiis rilam lulo involvcns, et super pulcherriniuin om-
Mipiutiijacet, boc csl quod ante uotitiam hoininum nitim speciosorum fremens, eum vero qiii illud infi-
inaiiifesle cognitus in via mundi biijii; qnae el bouis deliter subsequiiur, de nobilissimo opere digili Dei,
et malis ad gradicudtim propo iia cst antiqiius Cl ab omni honorc et a beatiludine supemae visio-
serpcns non ita in forma sua, sed in ligiiificalione nis abjicil, atque eum exsulem faciens, a vivente
mysierii, videlicet magmu iu iualitia, longiis iu fructu ct a rariice juslae arboris aliscindil.
inVidiisprojectus apparet, sursiim hiaus ut eos qni Quod autem vides quod vermis ille nigcr, hirsu-
ad coelesiia tenduut per decepiionem suam dejicial, tus, ulcerosus ei pustulis plenus est: hoc iudicai
sed tamcn jacen-, quoniam per Filium Dei vires quod idem serpens antiquus in nigredine lenebra-
ejus proiritae sunl, ita quod in eis stare non valel; ruin infidelilnlis, ct in pilis absconsionum dece-
(|iiaiiivis lanti liorroris el lurioe videatur, ulira quod piiouis, aique in iitceribus iinmundiliarum pollu-
etiaiu honio eflari pole.t; quia veneno iini ftiroreni tionis, et iu pustulis cavernarum furoris abundat.
«t tnalilio us conalus in inuliiplicilaie diversiialis Quinque etiam varietntes a capile per veulrem
ejus ae timatio niortnlii honiiiiis explicare non suuin usquu ad pedes in modum zonarum descen-
valet. Uude ei ari ejus siiiistran) quasi forum est Q ] dentcs iu se liabet, quia quinque sensus bominuni
ubi divitiac lioiuinuiii atque deliciae taeculares, et diversis passionibus vitiorum, a dcceptione illa ctini
niercatus diver.,arum rcrum apparenl; quoniam in se primuin implere studuit usque ad consummalio-
inorte quae illius proditoris sinistra intelligitur neni illatii cum insania ejus linem accipiet afllare
forum cerniiur, quod nequissima opera ipsius suut noii cessans, sed fallacem reclitudinem simulans,
niortis: ita quod ibi in diviliis corruplibilibus supei- bouiiiies ad declivia immundarum arlium suaruiii
bia et vana gloria et in deliciis transitoriis la_civia Irabit, qtiaruui una viridis, alia alba, alia ruboa,
ci concupiscenlia ul in mercatu venditiones ac quaedam crocea, qu;edam nigriiapparel plens om-
cuipiiones multarum varietatum terrenarum cupi- nes veneno morlifeio; quoniam in viriditnte saecu-
dituluui fervenl: ila ut qui diubolicuin lerrorem larein trisiiliain, in alberiiiie ineplani irreveien-
palam exhorrueril, ah his Intenter decipialtir, vi- liam, iu rubore fallaciaegloriam, in croceo morda-
delicet cum ei multse suasiones viiiorum leviter cem detractionem atque iii nigrcdine lurpem simi-
offeruniur, veluti cum per mercatorein diversa mer- lationein ostendunl, cum pleniludine aliarum per-
cimonia honiinibus oslenduntur, ut per hoc dele- versilalum quac mortem aniniabus hoiniiium sibi
ciati, lanlo ardeniius emant quori sibi oblalum conseuiientiuin inferunl. Scd quod capul ejus ita
559 S. HILDEGARD13 560
contriitini est quod cl sinistra maxilla ejus jam dis- A 1 bucrunt, qiiemadiiioduin David. teslql.ur. dieens:
solvi viJctur, hoc csl quqd supcrbia illius in incar- Contrilio et infelitilas in viit eorum, qui viam pacis
natione Filii Dei ila dtjecia est quod et adversitas non cognonemnl: non est limor Dei anle ocutos
morlis jam evacual.i fbriitiidinem antariliidinis eorum (Ptal. xm). Quid boc? lnnoccntia el foriis-
suae exercere non valel. Oculi verp ejus exlrinse- sirna opera Dei quae in vivo et pnrhsimp fonte mi-
cus sanguinci et intrinsccus ignci apparent; quia lilanl; itlos qui Deuin a corde suo cuiu nequissimis
inlenlio perversiialis ipsius velut exirinsecus san- et damnabitibtis opeiilius expellunl ila conleriinl,
guineuni uefas. corporibus bominum incutii, et velitl iriagna pliivia rem quampiam dimergit, ili
vetul inlrinsecus ignenm jaculum .animnbiiseortim quod amplius non appareat. El i.ieo eiiam in con-
infert; aures aulem ipsius rottind.-eet bispidoesuni, spccttt Dei -nnn lulininnnt ; quoiiiani infdlicjtas
quoniam hominem quasi in rolundtlnle.pjlis arliutn cum infelicissima coiisuetudine est in itineribus
suarum circumdat ul eiini celerrime dejiciat si eorum quocunque se cum pastu morlis exten-
;:
quid in illo quod suiim est deprelienderit; nares derit. Quo modo? Videlk-et gusiando et come-
vero ci os ejus secundum nares et os vipcroe appa- dendo hoc qnod mnluni est; unde et viam illam
rent, quia indiscretos et fetenles mores boniiiiibus quae in catnre solis ascendit, in operibus suis ne-
osicndit, per quos in mullis viiiis eos Iransfigens B ] sciiml, quia diilcedinem Dei nec in honore nec in
crudelilerocciriil. Sed manusejus secunriuin mantts amore guslant, ubi' timorem ejus quasi liuiorcni
hominis viilentur, quoni.m machinationes artitim alieni abjiciunt, ctim ipsuni nec vitlere nec aspicere
suarumin operibus bominum cxercet. Pedes autem desideranl. Uivdeel ut viries flamma illa.quoe nubes
ipsius iH pedes viperae sunl.quia ilineiibushomi- pctit conlra bomincs illos praeliniur qui atl ccelcs
iiunvin insidiis suis diabolicas laccraiiones inferre irevolunl; quia nequissimum illuri incendiiini cuni
non desinil; el cautla ejiis brevis el horribilis appa- mcntes firieliumbominum sursuin leuderescnserit,
rel qua: csl ppicsias ipsius parvi seri lanien pessinii ariversns cos suis arlibtts crurielissinte baccliatur,
lenif qris in filio perdiiioiiis, qui plus apprebendere ne ad illa ccelestia qtiae ipsi mtillis suspiriis qna>-
bacclvan.do.ctipitqiiamperficerepossit. Et qnod colo runt, pervciiiant; Quorum tres acies vides, qiioniani
ejus caiena injecta est quaeet mantts et peries ipsius. ipsi veram el ineffabilem Trinilalem (quainvis in
alligal, hoc esl quod diabolica fortiiiido per potesla-' suis ccrlaminibus pturimum faligcntur) colerc non
tem omnipolenlis Dei ita fracta el conlrila est, quod eessant. Nara acies una propc nubes pergit; quia
et pessima opcra et nequissima ilinera illius in qui- isti forlissime conlra diabolum pugnanles, meiilem
bus homines seducil, in contrilione sua compressi suam de lerrenis aclibus iia snrsum ad ccelestia
sunt: ila quod el illa catena in lapideninbyssi foriis- tollnnt, qiiemadmodum et nubes sUper terram fluere
sime firmala illum lam valirie conslringit, quod se salet; cl una in medietale illa quae inter nubes et
ncc bac nec ill.ic secundum nequiliam volunlaiis lcrranv esl discurrit, quoniarn ipsi quariain niotle-
suac nvovere polei; quoniani polesias Dei in siabi- ratione se conliiieiites, ncc ex loia meniecoelestilius,
lissima aelerniiate sine d Teciicne manens, diabolum nec ex lolo desiderio lerrenis insiidanl, sed in his
tanla forlitudine in salvalione animaruin qpprimit, modum sibi imponeutes et inleriora qnaeninl, ncc
qtiod ille nec exterioribus nec interioribus instru- lamen exteriora respuunl; el unn juxta terram pcr-
mcnlis nequissimi coualus sui, salulem redemptio- git, quia isli caduca perfectc non desercnies, cadu-
nis a fidelibus animabus removere valebit, <|uin in cis atiquanlulum aribaerent, ita ut in eis valrie la-
locum gaudii queni ipse pertinaciler amisil perve- boranles, niultas faiigaiiones passioniini in ipsis
niant. sentianl, seil tamen superno auxJio victores exi-
Quodautem ex ore ejus multae flammacerumpenles stant, omnes repetiiis vocibus pergamus ari coelos
, in quatuor parles sedividunt, lioc est quod ipse ex vociferanles; quouiam et i ti et illi in muliis susjvi-
rapacissima voracilate sua, pessimum et multiplex riis.desideriorum suortim, ul leutlanl ad illa qu.u
nialuin crudelissimi incendii iniquae pcrsuasionis [) in supernis secretis sunl seipsos exbortanies, quani-
emitlens, in quaiuor plagas totius mundi inierho- vis artibiis antiqui serpentis in hac inteniione sni
mines tit ipsum scquaritiir. varie spargil. Quarum mnltoiies fatigenlur. Seri a flamma illa hac et illac
pars iu:a usque ad nubes ascendii; quia illa diabo- projecli; qttia a flatu riiabolic;e tenialioiiis in di-
lica afflalio.coelumloto desiderio nientis su.-epeien- versitalem mortnn agitati, quidara tamen non cn-
tes stio' actwMne relrahil, el alia inier sacculares dunt, quoniam ipsi fortissiiui pugnaiores existentes
homines ie spargit, quoniam ipsa in lerrcnis causis abliis illusionibus se viriliter defendunt; alii autem
eonversantes, sua diversilate decipit; a!ia auiem gressibus suis se vii suslentant, quia bi in viam
inter «piriluales se exteiidit, quia illos spiriiualibtis rectiludinis itiuera sua poniint, seri iu muliis labo-
discipltnis insudantes, sua simUlationc inficit.Quae- ribus fatigali vix lamen diabolicas artes siiperantes
dam vero iisque ad abyssum descendil, qupniam in mandalis Dci perseverant; alii vero ad lerram
ipsai infideles sibi conscniienles in infernalia lor-> cadenles, sed iterum surgentes ad coelos tendunl,
menla sua seductione mitlit;quia ipsi viam falsi-• quoniam ipsi in diversitate vhiorum prolapsi, sed
tatis et deceptionis euntes, viam rectiludinis noni posiea per poenitenliam erecti, spem suam cum bo-
icnuerunt, nec vero Deo debitam revercnliam exbi- - uis operibus in Deum ponunt.
561 SCIVIAS. — LIB. II, VISIO VII. 564
Quod autem ftamma illa quae sc inter saeculares A habeni, eis ostendii; aut detraciionem proximoruin
bomines diffundit, quosdam ex cis comburcns in velut tepiriuni*crocum, ita quod su urrones et bi-
lelerrimam nigredinem veftil, lioc cst quod idera lingues inde effieiuntur, ipsis inducil, aut siniula-
iin endiiim uequissiinaedeceptionis ad illos qui ter- lionem justitiae quasi liorririam nigredinem, per
renis catisis insisiunl, tendeus, qtiosdam illOrum quam in cordibus suis iniserabililer obtenebranlur,
sure pervcrsitaii subjicicns, pessimis vitiis lene- cis imponit. Quoeomnia inoiiiferae pesles sunt; ab
biosae iniquiiniis eos inficil: ila quotl ip J clarilatera initio deceplionis cjusJem perdiloris usque ad finem
verae firiei despicicntes, et seipsos amara moiie illum cum jam in aniu ipsius fiiieni in munrio acci-
interfiii-nt :s in terram caduni el nefandissima opera pict, procerieuie:, per quas noxium ardorem vilio^
in actibus suis perficiuiil; quosriam autem sitoaeu- ruiii hoininibus infent. j .-: •, .;.,.-,. , , -. .,
inine ita iransfigil, quod eos quocurique vull infle- Sed quod flainma qtiae abyssum pelit, diversas
ctil, quoniam cos sua nequflia ita domat, quotl pceuas illoruni iu se.hab^tqui per fontefn baplisnia- ;
ijisos ad universa viiia praviiaiis suse inclinat, vide* tis non loti lticein veritatis et fidei ignorantes .Sa^
licet saecularem dulcedinem in amplexione ardcntis lana pro Deo colnnl, tioc esl quoriiiiceiidiuni JUud
libiriinis eis snggerens : ila quod et diversos mores perdiiioni atlbaerens, dira el amara tormenta illis
muliipliciuin rituum siiorum, scilicet in verbis, in B animabus inferl, quae in fonte salutis noneiiiundalpi;..
capiliis, in vesie, in incessii et iu caeleris his;siini- claritalem supernac liaereriitatiset fidem ecclesiq-,
libus liabeul. Unde lorluosi efficiiinlnr, jusliiiam slicae in lituiiouis ncn videnles, illum^jui tn iusi-
Dei negligenies, e: pfacvhricaiores legis exisienles,' ' diis posiius animas lioininuin in moitem millere
nec-sibimciipsis ciicamciMoneirt.iheniis imponentcs; conantur, pro illo qui hoiiiinibiis vitum, cl salulein
qttia stiperfluitatem iu libidine qu.-erunt, nec ullum tribuit venerari non ccssant. Ul.vides ex oreipsius
teinpus Icgis ul eis a Deoconsiiiuliim est servant; acutissimas sagiitas slriJentcs, quae siinl a duibo-
f.cd ul mure a veuto in inquietiiilineni Conciililur, lica rabie pessiino; et nequissimae inlixiones procc-
iia ei ipsi de flalu antiqui draconis in riiversnvitia denles, et muliis iniquitaiibus.bacchanles, et.a
iiioventur. De qua lamen quidanv se eripitint, ad pectore ejus nigrum fuiiium exbalaiucni <iui est a
illos qui coetos petunt pergentes. 0 vosfideles, inaliiiosis conalibus ejus leterriinae irae et invidiae
prsestale nobis adjuloritim, resumplo clamore voci- emissio, ac a lumbis ipsius arrienlem humorenv
feraiilur; quoniam de turpi el noxia eonsuefudine ebullientem : qtti esl ab iinmunditia ipsius iiv prac-
se abslrabenles el eo; qui inenlein stiain caeleslibus lalis ferveniissiniaelibidinis.effusio. Et ab unibilico
itifigiiiil imitantes, ut suam solliciludinem impen- /, cjus fervidum lurbinem .flaniem :...titii esl a voraci-
danl, ipsisque jtiviimcn corde et voce desiderant; V tate ejus in subjeclis ardentissimae .fornica,tionis
qiiiriam aiilein iia iransfixi perinaiient: quid ipsi suffocatio, atque ab cxlremitate. venlris ipsius velut
riiversis vitiis irretili in malis perseverant. Seri immunriiiiam ranarum scatiirieiiletn: quaeesia per-
quod illa flainma quac se inler spirituates exleiulil diiione perversae uborplionis ejus. in obriuralione
eos sua caligine oblegit, boc esl quod eadem afllatio desperalionis felida egeslio ctim ipse anljquus insi-
iliabolicae persuasioiiis incendia sua ad illos qui dialor se subscquentcs ad onineni voluiilalem suam
lolo iiisti spiriiui servire deberenl, emiltens eos perduxerii, quoe oiniiiu inagnam inquietiidiuem in
pervcrsilale vitiorum suoruin obnnbilat, quatenus liominibus faciunt; quoniam liujusinodi perversita-
iuagis carni quam spiiitui inhiant. Quos etiam in tes maximam calamitatem miserrimx irretilionis
sex modis coasirieras; qiioniam aBtiquus hostistani illis imponunl, qui spem suara non cceleslibus, sed
quinque exieriores sensiis eorum quani interioretn terrenis affigunt. Seri quod de ipso, leterrima ne-
devolioriein cordis ipsorum velut sexfuni moduin bula cum pessimo fetore cgrediens mullos bomines
pervertei-e conalur. Nam atios endcm Oamma laedil; sua perversitale inficit, hoc est quod ab eoriem dia-
qtifa diabotus arles suas cis immitteoS, carnalibus boto nigerrimus error .felcniis conscientiaeproce-
rj dens, siullos bomines per iniquani. creduliiatem
riesirieriis ct volupfaiibus eos afHal,ila quori eo; ari JJ
tibidiricmet atl pollulioneai inultoe iininunriilioeac- exagital. Quomodo? De abscisione capitis Joannis
ccnriil. Quos aulein Iscderenon poiest, lios aut vi- Bnptislae, Filiiim Dei esse reinissiorem vulnerum
ririi aut albo aut rubeo aut croceo aul nigro morli- peccalorunv oslendentis, pessi.mus error exorlus
fero vencno ilto qtiod a capiie ejusdem vermi <usqne est, ubi diabolus inultos homines in diversis imagi-
nd peJes.cju? dejcendit ardenter afflat. Quomodo ? nibus seducit: hoc verum es.e pulantes quod ipse
Quoiiiam cum voluplatcs polliuionuiii recusanl, aut eis secundum acstimalioncmipsorum fallaciler de-
Iristitiam soecutiquasi piillulantein viriditatem per monstrat. Unde et multi secundum hunc modum
quam iia opprimuntur, qiiotl' nec in spirilualibus decipiunltir; quia et fides ipsorum semper in ihfir-
nec in soecutaribus rebus valeut, eis infundil; aut piitate vacillat. Sed, o vos lilii mei, si juste et ple
irrevcrenliam viiiorum vetiil ineptam albedinem, vivere voluerilis, hunc uequissimura errorem fu>-
ita quod nec coram Deonec coram hominibus lur- giie, ne aiiiarissima mors in incredulitate vos ap-
pitudinem suam abscondunl, ipsis immiltil, aul re<- preliendat. Fugite eliam illos qui morantur in spe-
cordationem terrenae gloriae qnasi fulgenlem rubo- luncis, inclusaecohorles diaboli existenles, vaeillis,
rciu, iiride amaritiidinem el anxietaiem cordis vacillis qui sic pcrseveraverinl, quia viscera diaboli
685 S. HlLDEGARDfS 50*
sunt, er precurrens gcrtnen filii perdiuonis. Qua- A similis esl, deum snum negans et se a<! nos cou-
propler, o vo» dilecii filii mei, omni dcvotione et verlens, nos jam sequitnr. Quapropter propere-
omni virtnte animaeet corporis vestri iltos devitate; mus omnes et ad eum festinantcr cnrramns : ilir
quoniam antiquus serpens sua arie itlos pascit et ipsunv noslris artibus coercenles, ne a nobis an-
vestit, qnia "emvi pro Deo colunl, et quia in eum fugere possil. Nam Deum suum deserere vult : et
pcr faffacem deceplionem confldunt. fpsi sibi pes- nns sequi. Sed homo qui his malis diabolieam
simi bomicidae, ila quod iltos qur eis simphciler suggeslionem iihpiignatur, virielieet qtti homicitlio,
adhaeserinl ocetdunl, anlequam eos errorem suunv ariulierio, voracilale, ebrielale, et superfliiilate
declinare permiliant, ei sunt in se ipsis turpissimi omnium viliorum polluilur, si luno m bis iinpceni-
forriicatores, seraen etiam suum in homicidio mor- lens perseveraveril, in mortcm cadii; qiii aiiten»
liflcantes et diabolo efferentes, ila etiam in scbisma- diabolo repugnans, his vitiis poenitendo se subtrat
libus suis et in plenitudme viliorum suorum Eccle- xerit r ad vitam resurgit. Nam qui ctipidiialem
siam meam invademes, cum bapiisma et sacraraen- carnis suae seculus fueril, et bonura desiderium
tttm eorporis et sanguinis Filii mei, et caetera spiritus sui neglexerit, de hoc fabricator orbis
instilula quaeEcelesia mea habel, in lurpbusma- dicil: Isle me despicitei carnem suam cum peecato-
cliinationibus suis nequiler derident. Sed quamvis jj diligit, nolens scire quod » perditiotie se debet
propter timorem popuHmei his institulis meis aperte avcrlere, el ideo abjiciendus est. Qiti vero bomun
non repugnent, lamen in cordibusel factis suis ea ardorem spirilus sui dilexerit, et voluptatem camis
pro nihilo ducunl. Nam diabolica iltusione sancti- suaeabjecerit, de illo dicit Crcator nvtindi: Hic ad
tatem se habere shnuhvnt, in quibu» a diabolo deei- me respicil et corpus stium in sordibus non enu-
piomfttr, quoniam, si diabotus se eis palam demon- trit, desiderans scire quod a morle se debet sub-
strarel, ab eis rognoscerettir, ita quod illum devi-" movere, unde ei succurrendum est. Quoniorio?Ut
larent. Ende ipse sua arte quaedanv eis osieadit Salomon iri volunlate inea dicil. Peccatores perse-
vetut bcma et sancta- sint, et sic eos illudk. 0 vas quuntur malum : et juslis reiribuenlur bona. Quitl
iiff» cpii ste in mofte lruc pcr everaverint. Sed quta boc? Ruenies in la|>su, et cadentes in ruina undi-
diabolcrs novil se modicum lempus erroris sui ha- que mortiferi morbi-invadunt: ita quori prudenter
bere, idcirco nunc feslinai inliileliialem in memhris in hoc quod verum esl non aspiciunt, sed illud ne-
suis perflcere, quae vos pessimi decepiores estis qui gligentcr abjicitrul. Unde quia non sunl digni Deum
ftriemcalholicam subverlere laboralis. Vos itisla- aspicere, nee ullani felicitatem in Deo aut in ho-
Wt» et mollies ad devitandum venenosas sagiita; rainibiis habere, quoniani Deum respttuntel riiabo
humanar poilutionis eslis, quas secundum volunia- *C lum eliguiitr idcirco niullam adversiialem illisin-
lem vestram coniraJegera cxercetis. Unde postquam ferl id inaUim quod operantur. Sed in bonis reclus.
venenoso semine fornicaiionis Kbidinem veslraui sensus et justa cogitatio in excelso aedifical : ila
•vacualis, tunc fiete oratis et ganctitatem vobis quod in sinu suo suscipiunt baeredilalem palris,
fatlacilcr imponitis, qtiod oculis meis felenle luio quoniam supernum lumen altendunl, fallaces in ir-
mriignins est. Cerle schisma qnod exorlum est in risione fori quomodo hoc vel illttd sine compara-
riOrcb ubi Jtidaica plebs sculplHe faciens in riiabo- lione veminrietiir non cxjstenlcs; sed id quod in
lica irrisione ludere coepit: sic eiiam e| adhnc qiii- Deo verum esthabentes. Sed ul vides quod magna.
rfam petulanicr ludere solenl, et schisma quod fuit multitudo hominum in multa claritate fulgeniiuui
in Baal in qno mufti perierunt, et schisroa fornica- venit quae praedictum vermem forliter ubiquc con-
tvonumubi eum Mariianitis tnrpia facta perpelrata cnkans diro crucialu eum aflicil, hoc est quod
sunl, et caetera bis similia sttper vos cadenl: quia Itdele agmen credentium sed in humana miseria
in bis omnibus in matis ve.iris parlenv habeiis, pe- procreatortim, in flde baptismaiis el in beatis vir-
jores priore popuio exislentes, quoniam veram lc- lutibus mnlto ornatu et decore ad superna deside-
gem Dei eernemes, eam peninaciier abnciiis. Seri, ,p. ria properal: ila qnod ipsi in factis suis buncan-
o vos qui salutem vestram desideratis, ita qtiori liqiium seduciorem forlissima contritione circum-
baplisma suseepistis, el unctus mons.Dei esiis, Sa- dantes dejiciunt, el eum diro crucialu coraminuunt,
tanae rcsistite, et de monle salvalionis vestraedescen- veltiti sunl virgines, inartyres, ct caeteri huj\usmodi
dere nolile. veri Dei cullores qui loto nisu terrena conculcanl
lloroo autem qui tarrtae duritice esl quod adjulo- el coeleslia desidernnt, iia lamen qtiod ipsa ncc
riuni Dei ad repugnandum diabolo conlemnil, huic a flammis nee a veneno illius locriipotesl; quia isli
ip e insidias suas ponere non desistil, cum eliam lanta forlitudine el conslanlia in Deo muniti suni,
in eo nigredinem iniquitaiis surgere videt, quae loti quod nec ab apertis incendiis, nec ab occultis per-
corpori illius tantam amaritudinem infert quori suasionibus diabolicae iniquitaiis coniamiiiari va-
eliam corpus ejus inde in inSrmiiate areseit. Unde lcnl, quoniam magna forliludiuu virlulum- vaua
cum botno ccepertl malum rnminare et scipsum ila figinenta deseriim, et sanclitati, juste viventes nri-
in desperationem contercre, quasi sibi non sit hsercnt. Sed qui vigitantibus oculis videt et attenlis
possihile inalum devitare el bonum fuccre; Itinc.. auribus audil, bic mysticis verbis ineis osciilmii
diaboius hoc vi :ens di<it: Ecce honio qui nobis amplexioi.is praebeatquaedeme vivcnle emananl.
S65 SCIVIAS. - LIB. III, VISIO I. 560

LIBER TERTIUS.

VISIO PRIMA

SUMMARIIX. — Quod corda fidelium limere et venerari debent magivtudinein, laiiladinem, attiludinem
txmoris Domini. Quod omnh fidelis anima taptenter limens Deitm, per fidem tedes Dei esl. Quod
profunditat mtjsteriorttmD<ii,hominibut incomprehensibilisest, nisi qttantum, ipso donante, fide concipiiur.
Quod in tapieniia Dei Pulrh pcr anioremFilii sui perfecixoomnium electoritm compulala est. Exemplum
»'nEvangeliumde eadem re. Quid significet luteus limits in pectore et cur homo ab angelo non superalur.
VerbaIsaite ad eamdem rem: VerbaDavid. Quod Deus Pater in Filio suo ab aurora Virgine incarnalo
opertttur, ordinat t.c perfici omnia opera sua. De circulo gyrante. Quod poteslas Dei altior esl qxtam
homini sciendnmsit, el cur angeli laudent Deum absqttecommitlulione.Quod Deusest perspicna justilia,
verut et juslus. Quod virlus, justitia el jwiicium Dei nullum finem habenl quod comprehendi possit
littmano sentu. De casu primi angeli el sibi consentientibuset quare el quomodo et quo ceciderunl. Verba
Ezechielis de cadem re. Quod gloria splendorh illius quem diabolus per su.-erbiam perdidit servala eit in
secreto patrh alteri factK luci. Quod diabolus ceciail absque htvredem.Exemplumde Goliath et de David.
Quod fidet qua; in aniiqnit occulta fuit, in mysterio incarnato Dei Filio processit in lucem.

Et ego homo sumpla ab aliis bominihiis, quosnon A esl, vidi subilo in earum eistinclione reverti ad
digna noininari bomo proptcr transgressionem legis> ipsum scdenlein in throno. Et audivi euin qui se-
Dei, cum deberem esse jiisia et sira injusta, nisi debat in throno mihi dicenlem : Scribe quac vides
quodDei creatura stim ipsius graiia, quacroe eiiam ct auriis. Et responrii de interiori scienlia ejusdem
salvabit : vidi ad orienlem, etecce illicconspexi ve- visionis : Rogo le, mi Domine, ul mihi des intel-
luli lapidem unum lotunvintegrum invmensselalitu- Iectum, quateniis possim enarrabililer proferre
dinis atque altitudinis, ferreum colorem habentem, hoecmystica, et ne derelinqtias me ; sed confirma
cfsuper ipsum caudidam nubem : ac super eam po- me in aurora luae jusiitiae, in qua nianifestalus cst
siiuinVegaleni Ihronum roltindum, in quo sedebal Filius luus, et da mihi quomodo possim et qualiter
juvenis perlucidtts mirabilis gloriae, tanloeqneclari- debeam proferre divinum consilium, quod in anli-
tatis ul nulla(enus*eum perspicite intueri valerem, quo consilioordinaltini esi; quoinorio Filium lutrai
liabens quasi in peclore suo limum nigrum ct luiu- voluisti incamari, ita ul homo sub tempore fierel,
lenlum , latuin instar buinani pectoris, circumria- liocvolens ante omnem creaturam in simplicitale
lum lapidibus preliosis alque margaritis. Et de ipso lua et in igne columbacscilicet Spiritus sancli, ul
lucido sedenle in Ihrono protemlebanl mngniis ipse Filius luus, quasi s|>lendida solis forina mira-
circulus aurci celoris ut aurora (cnjus ampliiudinein " biliter surgens, in incipienle capite virgiiiitaiis-ve-.
iiuilo niodo comprebenderepoiui) gyransaboriente raciter induerelur liumaniiate propter homiucin-
nd seplentrionein, el ad occidenlein atque ad mcri- sumpta hominis forma. Et iterum audivi eum rii-
diem, ita se refJeclens ad orienlem ad ipstim luci- centein inihi : 0 qtiani pulchri sunl oculi tui in di-
<lum, nec ullum hahcns finem. El circulus itle crat vina narratione, rimn ibi consurgil aurora in di-
a lerra tanlae aliiluriinis, ut eam comprehenricre viuocons lio. Et itcrum respondi deinteriori scientia
non possem, cx se reridens splendorem valde ter- visionis ipsius: Ego mihiappareo in sinu animi mei,
ribilem, scilicel lapidei, calybei, igneique coloris ut cinis cinereoeputredinis, et sicut pulvis instabili-
tiinliqiie secundum ampliludinem suam sursum in lalis, tinde sedeo pavens in umbra sicut penna; scd
nliitudiuem cceli, el deorsum in profundum abyssi ne deleas me de lerra viventium iil peregrinam;
ita se exlcndeniem, ut ntillum finem ejus viricre suf- quia in inagno suriore laboro in liac visionc, etquia
ficerem. Virii etiam tunc de secrclo sedenlis in eiiam de vilitate mei stulti sensus qui iiicus esl iu..
ihrono slellam magnam, plurimi splendoris ac de- carne, repuiome frequenler in liiinimum elin vilis-
coris prodeuutem, el cum ca pturimam candenlimu simura locum, ita quod non sim digna vocari bomo^
scinlillarum mullitudinem, qu.-ecum stella illa om- r quia valrie timeo non audens tua iiiysieria narraie.
nes educla? ad auslrum, inspiciebant sedenlem in 0 bone ac milis Paier, doce mc quae tua volunias
throno quasi alicnum, seque ab eo avertentes magis sil, quid debeam proferre. 0 tu metueude Pater et
inhiabant ad aquilonem quam in eum inspicere vel- o lu dulcissime, el o lu plene omnis gratiae, ne
lent. Sed slalim in ipsa aversione inspectionis suac, deielinquas me : sed conserva me in tua misciicor-
omnes exsiinclaesiiut, sic versoein carbonuni nigre- dia. El iterum audivi eumtlem mihi dicenlenv •
dinem. Et ecce ventus lurbiuis orlus est ab ipsis, Nunc dic quomodoedocia es. Volo utdicas : Quam-
<jiii eas nvoxab auslio retro scdentem in throno vis cinis sis. Dic revelalionem panis qui Filius Dei
projcclt ad aquilonem, praecipitans io abyssum, ila est, qui vita est in igneo amore, omnem mortuum
ut earum amplius nullam viriere valerem. Splen- suscitans in anima el corpore, et dissoluta peccata
doicui autcm illum magnum qtti cis abslractus rclaxans in screna claritate, ipse initium suscita-
«7 S. HILDECARDIS 568
lionis sanclilulis in homine existens, nntequani in A j Unde sedens in tlirono j^uvenis perluc.ritis,
sc exuscilelur.xUnde eiiam magnificus ^l:gloriosii«! mirabilis ^loriaa, ^ laniaeque claritaiis ut nut-
ac incomprehensibilis Deus dedil nlagnum pravst- latenus eom-perspicue valeres intue/i, habens
riiunimiliens Filium suttni in pudiciUam virgiuitalis, quasi iu peclore suo liinnm nigrum el lutuleniuin
quae non poluil haberc ullam varietatem maciilaruin lalttin ut mngni hominis peclus, circumdatum lapi-
in sua virginilale unde ipsa molliretiir. Ibi non po- dibus pretiosis atque margaritis; est super omnia
luit nec esse debuil ulla pollutio caruis iu menie regnans unus Deus, lucens in bonjtale, et mirabilis
Virginis, quia tnierfeelrix et morlilicalrk morlis in.operibuihsuis, cujus imraensam clarilalem in
geiieris huinaivijipsamei nescienle, ut in somoo pTofiuiditate roysteru sui, nulliis lionunum perfeete
«leccpa est, quandq Filius Dei in magno silenlio potesl inlueri, nisi quantiim firie comprehenditur
venit >in auroram, videticelin liHniilem puellam. , aiqueporlalufj.sicui series coiilinet ac circuinriat
Mors quasi' secura proeessit nesciens vitam, quam dominum siinni, quae ila ilti subjecia esl, ut nec se
.illa dulcis Virgo porlavit; quia sibi absconsa eral clevarepossil contra rioniinuiii siiuin: sicfideg non
ejus virginitas. Ipsa-enim Virgo erat pauper in ter- desiderat superbe a^picere in Deiini, sed ranlunv
rerifs Opibus ; qHiiadiviuamajesias cam iia invenire intima devolione langit eum. El qiiasi. in peclore
voluit. Nuric scribe de vcra agnitioiie Creatoris in B ] sito, id est in sapienlia myslerii sui habet per amo-
bonitate ipsius sic. reni Filii sui inlirniiim el dehilera ac pauperem li-
Deus quicuncta creavit et bominem ad gloiiam iiiuin qui honieesl, iiigruiu iti nigrediue peceato-
illam <Je qua perdilus angelus cunv suis imilatori- rum, et lutiilentum in pollttiione carnis, el laiuni
busprojeelus est ordinavit, ab omni creatura sua secundum similiitiriinem pecloris liominis, quod est
maximo hibnoreet timore. venerandus et metuendus ., dilalaiio profundae et niagnaesapienliae in qua ipse
est,quiajuslura esl ul Creatori omnium veneraiio. Deus creayil hqininem, illcs respiciens qui snnt in
a creatura sua exbibeaiur, et Deus super oninia salvaliqne animaeper poenilentiam, i» qualiciinqu*
fideliseime adoretur. Quod el lapis isle quem vides crimipe conlfa Deilm sint in sna- dcbilitate calci-
ceiiissime designai. Ipse est enitu in niysierjo tranles, quia landem ad eum peivenient. Hi sunt
niaguitudo limoris Domini; qui purissima iiiten- circumdali compluribus ornamentis illorum qui in-
tione in- cordibus fideliuin semper oriri et per- ler eos surgunl; ul lapides preliosi in magnis per-
severare debet. Sedquod vides etuu letum inie- souis qui sunt martyres ac yirgines sanclilatis, et
grum el iminensae laliludinis atque altituriinis fer- IIt margariiae, qui sunt innocentes et poenitenles
veum colorem habeniem, hoe esl quotj earieni fir- lit i redeniptionis, cum quibus idcm limusvaldeor-
maet graudis iqagniiudo limoris Domini firuvissiuie naltis esl; dum in bumano corpore fulgent latiUe
ienendn est, quia Deus metuendus est ab omni virtutes, qnaciii Deo sunt fulgenles in omni clari-
«realura in tota inlegritate, ut cognoscatur iinus et late. Nani qqi cqnslkuil spiraculum et vilam homi
verus Deus esser cuni nullus praeter ettui esl, nec iiiiii?, ille inspexit semciipsum. Quomodo? Scilicet
similis illi, inquoesiimmensalaiitudOrquonianv in- CIIIIIredempliOne dum praescivit in sua pnedestina-
compreliensibitis est ki omnibus. et super omnia, lione Filiuin suunv iiicainari, ita quod in ejus cor-
ei altittido', cum sanclum riiviniiateui nullus com- pore .deberet ubstergi omnis muculosa varieias cri-
prehendere, nec ari eam pertingcrc cum attitudine iiiiuuni. El sic videi eliam animas quoej'iislilicabun-
suisensus potest, quia ipsa est super omnia. Quod lur post multiplicalionein superfluorum pqccatoruin
autetn esl s'miililudinis ferreicoloris, boc eslquod dum adbnc in corporibus suis sunl, et quaeconsu-
onerosum et duruin esl bumanis menlibus Deum escenl iu justiiia Dei ainbttlare' post diversitaiein
limere, illud valde grave existens melliiiei fragiljs errorum suorum qualiler consislant in Deo, ac qua-
cineris, quia huinaua creatura ipsi rebellis est. liter desistant rie multa oblivione, et quoinodo re-
'Supei* lapidem. vero :ipsum candida nubes clara verlantur de unoquoque vitio quo ipsae suul vulne-
sapienlia humauae mentisest, acsuper eam posilus D ralae cum in mortalibus ceciderunt peccalis, el sic-
regalis.; tbronus lotujidus est Ibrlis et priucipalis ut sunt videhtes qiiqd uiulli populi surrexeruul de
lides circuieus iii Cliristianopopulo, cui D,eus fide- crraniibus viis in quibus ambulabanl pleni vulnerh
liter cognitus esl, quia ubi linior Doniini radicat, bus iti plagis pessiuiis resiaurali de morie fedilatis
ibietiam sapientia humanae menlis superappare- criininum : sic eliam iiiuUivenitinl qui in amarilu-
bit, ct deinde Deo openv aflerentc, iides super hanc dine acerbi doloris peccati lam gravitcr sunl vul-
iinponelur, in qua ipse Deus sibi requiem parai. nerati, quod ipsi etiam in consuetudiiie malortnn
Cum enim Deus timciur per sapientiaui buniaiiu; inorum in quibus supra nioduin pcccaverunl sunl
iiienlis, in- flde iiiielligiiur; quiu cum his langen- ita tediosi, quod nequeunl ullra respiraroin flucli-
diis esi uj sedes lungii Doniiiiuui suum. Et lunc iu bus, ad operaiidum inortiferuin opus in adulterio,
liis Deusparat sibi sedenv, summus , exi lens super et lioniicidio et syperfltiilaie oinnium maloruni.
oninia; qua neque poteslate neque doiuuialione 0 miseri, nonne veniunt ipsi quasi percgrini de
Komprehcutii polest, sed residet in unica cl pura longinqua regione siciu Scripiura bubet in Evange-
, lkle; quoniam unus esi qui creilenrius Dcus supcr lio, ubi adolesceuiior lilius dixii: Surgam etibo ad
on:iia. patrem tneuin et dicam ilti: Paicr, peccavi iit calutn
m SCIVIAS.— LIB. nr, vistD r. 570
et coram te; jam non lum dignut tocari filius tuiit, A peciore pii Pairis, uf non spernat angehis nec
fnc xneticul unnm ex mereenarih luls? (Luc. xv).' nlla' crcalura bomincm, quia stimmi Dei Filius in-
IIoc lale esl. Ilomoqui rie lapsupeccaii per adino; carnaius babCt formam homiriis in seipso. Bealus
niionein Spiritus sancti rcvertilur in se, dicil: enim angelicus chorus proplerea in inriignntione
'"
Volo surgcre dc imporiabilibus peccatis quae a me habet hoiriiuem quia nimium sordeseil in peccalis
iiiillnlenus sunl sustineuda, de gravi culpa, scd re- suis, cum ipsi beati angeli inviolabiles sim absque
vertar in recorrialione mentis mea?plangensac moe- tilla transgressione juslilia?, semper attenlissime
rens peccata mea : sic veniens ad pairem ineum, vrdenies faciem Patris. Et quod amatttr a Paire :
qtii paler meus esl, quoniam creavil me, ct dicain boc etiam ipsi aniant in Filio. Quomodo? Scilicet
illi: Paler, peeeavi in ccptum,id est in ccelesie opus qiiori Dei Filitisnnlusest homo, namego Pater Fi-
quod ego sum, quem fbnnasii in volimtaie lua , ine lium mctirivex "Virgiiieiialurivposui in salvalionem
sic tangendo in creatione ipsa.qtiori ego etiam coeles- et in rcslaurationem homiuis, ul vobis annuniial
lis dejjuiessein actibus meis,sed feci me corilraeturtV Isaias propheia servus meus. Sicut pastor gregem
eum turpissimis operibus, peccans eliam corttm le,' suum pascet inbrdchio suo corigregabit agnot-et in
quia liiimanam nalurarii desliliii in me. Quomodo? siritisuo levabit, foetaiipte pdrtabil.(laai. LX).HOC
In muliis abominaiionibus, ideo sum el cgo.reiis in B lale^est.' Slcut pastdr gregenv suum pascil, sic
mea perditione el in lua majcstaie : et non stim pascct Filius meus pasior bonfls redemplum gre-
'
dignits nominari filitts tuus, quia propler neqiii- gem sifum. Quomodo?ipse pascit cuin lege sua,.
liain cordis mei crealuram luam duxt 'in lrie iii iiuam ipseriiet pcr nie plantavit. Unrieetiain in sua
'
alium moduin quam a te conslittiius sum. Sed nitnc exteiisa polesiate ut in bracbio suo; quia idetn
f.tc mihi ut 1110redcinpio servo in mercede san- Filius metis estbomov congregabit innocenles
guinis Filii tui, qui ipsiiin dedisti in tantam mer- agnos de cttlpa Adae per innocentiam baptismi,
cedem quam mors iuinquam rependere poierit ulla cuttv ab eis exuitur vetus homo cum operuius suis,
recompensalione, sed dimitiit peccatorcs per jicc- cl Ievabil ipsos in virtulibus suis etin lege sua in
niteniiam quae iri passioiie Filii lui orta cst, qtiia sinu stio. Quomodo? Videlicel quia levaleos super
rcctam liaereriilaleiii filiorum ainisi in Adam, qui excelsa ccelorumiali modo quod fiunt membra ejiis.
crealus filiiis, in justiiia desiilutus est glorla feli- Qtiapropter sic in inleriori secreto deitalis apparet
ciiatis. Nunc aulem debct pcenilentia reriimere lio- lioiiioin fornia sua, quod neb angeli habent ncc
ininis peccata cuin sanguiue Filii lui. Istud est ullu alia creatura , quia Unigenittis meus propier
diceiidum ab iis qui iieranl casuui Adae ef post redemptionem generis liuniani in virgiuea carne
haec reveriunlur per pa-niieiiiiarn sic pertingenies' fonriam assumpsil hominis. tpse- porlabit etiani
ad saivaiionem, et nieniores siint qood iriultas foetas in corpore suo. QuOmodo,?Ipse Filius meus
mouiiiones audieruni, qiiae de Scripturis suht nar- portat liomiriesin sanguine suo : sic quod salvi facli
ratae et dc crucialu el de sanguine Redemploris eo- sunt per qtiinque vulnera ejus; quia quodcunque
111 m, et recoidantur geinenies quori irunsgressi peccaverint per quinque sensus suos,. hoc alisier-
siinl cum auditu, quo cuin sludio debuertint per- getiir per summam: juslitiani pest poenilentiani,
cipere quqmqdo servarent verbiim Dei, cuni ipsi qiioniam ipsemel eos ila poiiavii, quod iiicarnatus
iicgligcrent legerii ejus quae eis eral instiluia ad csi, elquod passus est quinque vulnera in cruce,
«usiodiendura, in consiituiione praecepti recusan- et quod inoriinis ct sepultus esl et quod a tnorluis
les inspicere quid debercnt fucere vcl quid tlebe- resurrcxit. Ipse porrexit etiam ipsis inanuin suam,
rent dimitlere propter liinoreui Domiui, qui lainen ciiin dos retraxit ad se. Qtiomodo? Scilicet quia
veniunt ad. veritalem , recordantes ea quaeaudie- Fiihis IIICIISassuinpsil humanitatem pro illis, qui
vuiit vel sciverunt a Deo , qiinmvis prius ila c.Tcali sepuiabant proptercasum Adacin aeternumperiisse.
cssent, quod omnino nollenl scire justiiiam ipsitis, Meiii Unigenittis meiis vicit etiam morieni, sie
ul se ad lioc decliriarciii quod ipsain pracponerent g quoil non poiuit amplius dominari super eos. Uude
peccutis suis, cuin speruereiu eam et cum rejice- et ipse-iia novit eos in virtute claritatis suae, ul
rent retro verbum Dei , respuenles legem ejiis. vcnluri smit in purgatione poenilenliv. Quod au-
Mulli de his erum superabuiidanies in bouis : il;t tem cos viries in siuu Pairis apparere, hoc est
ul nec satienlur, nec eis stiffici.it epniafi in doino quod Filiils Fioininis peificiiur cum tuenibii.s suis
Dci celcbrando divinum ofiiciuin el operanriojns- in secreto Patiis. Quomodo? Cum enim mundus
liliam ejus superabundanier, ila quoriserivper sunt complebilur, limc clecli etiam Cbristi qui membra
tlentes et memores in doloribus malorum qitoe in cjus suiil, perficiunlur. 0 quam pulchcr ille esi,
anteactis rebus perpclrarunt dum colebanl illiciia tit eiiain Psalmista ail: Speeiosus[orma pne filih
opcra, irauscuntes legis Dci licita. hominum. (Psal. XLIV).lloc lale est. Pulcherrima
Iste est luieus limus qiiem vides iu pectore p<i ])ulchri(iitlofiilgct in co clnrissimaeformaesiue ulla
Pulris. Quomorio? Filio Dei qui rie Confei Palris inaculu peccati, el ubsque liquore humanaefediiaiis,
exivit venicns in inunduin , atlest credens popu- ct sine ulla conciipiscenlia fncti operis in deside-
liis, aribaercns ipsi hac iiiteiilione qiia credit in riis peccatortini, quaRexigit caro mortnlis infirini-
eum. Certe proptcrca sic c:iam isii apparent in latis. Hoc iiunqiianvtetigii hunc hominem. Et foi-
F7I S. HILDECARDIS 173
ina illa Filii lioniinis nala esl in simplicimie pra? A qui stinl abluli in baptismo cognitiqtie in firie, ta-
nliis hominibus, ita quoJ illuesa Virgo genuil na- lis eiiam mcrces eorum erit.
lum suum in ignorantia peccali, se nesciens in Quod aiitem vides quori riesetlente in ihronopro-
a;rumna habere filium. Quomodo? Quoniam non tendilur magmiscirculus aurei coloris ut aurora.co-
sensil ullum contaclum in pcccalis, ideo ignorabat jus ampliludinem nullo modo comprehendere poles,
se habere dolorem in partu, sed intus in ea cor- boc esl quod ab omnipolenle Patre exienriil,urforlis-
poris sui inlegritas gauriehat. 0 quam speciosus sima poteslas et fortissimumopus ejus omnia compre-
forma I Sed noscant homines ibi carnnlcm pul- hendens in poienlia ipsins, cum qua esl operans in
chriiudinem non fuisse majorem nisLquaieiius or- Filio suo quem semper in majcslate riiviiiimtis apttil
dinatio profundoe sapienliae consliluil formam ho- se habuil, perenm ordinans ac perflciens omnia opern
mir.is, quia Paier et Filius et Spiritus sanctus siiaanlemunditm et inmunrioabinilio, quipulcher-
unus Deus in tribus personis non delcciattir in rimi fulgoris velul aurora rubet; qnia Filittsiivsn-
pulchrituriine c.irnis, sed in magna humilitate qua pientissima Virginequam aurorasignificat, incarna-
Filius Dei se induit humanitale. In forma autem lus cst inspiratione digili Dei qul Spiritus sanctus
filii hominis nqn eral ulla maculositas, ul aliquan- esl; in qno etLsmfnctum estomneopus Pairis Hujtts
do dislorquelur homo molesta fncie in diversitate B gloriaecircuitum nulla ralione comprehendere va-
corpuris, quod esl in judicio Dei, scilicei cum mem- les, quia nec ipsius polesias nec opera, nec ulla est
bra hominis divisa sunt non recte ordinala ul de- nieusura ullius bonitalis, vcl poiestatis ad illam
bilium quod noii est secundum naturam formatio- mensurandam quae sit, vel fueril, vel fieri deheat in
nis in corpore hominis, sed secundum judicium ulla creatura, nisi quod Deus esl inestimabilis et
Dei. Et fortis quidem nalura existit in recta for- incomprehensibilis in poleslate siia, et invicius ac
roaiione, infirma autera defluit in diversitaiem for- mirabilis in opere suo. El idem circulns gyrans ab
mationis conlrariae formae, quod non erat opus in orieute ad scptenlrionem, et ad occidentem alqne
homine Filio meo. ad meridienv se refleclens ad orienlem ad ipsum
Sed, inquam , magna riiversilate sint homuies scdeulein in throno nec habens ullum finem; hoe
in suis membris, ila quod ipsi sunt nigri, fcedi, est quod potestas ac opus Dei circnmeiint, compre-
polluti, leprosi, hydropici, et pleni viliis, habentes hendendo bmnen crcaluram. Quomodo? In voluis-
etjam riibiginein maleficii in suasionc diabolicaear- tale Palris qiii cum Filio et Spirttu sanclo Dcus
lis, ct insipienles el duri videre bona Domini, et unus est, ortae sunl omnes creaturae, quae om-
nccusandi atque culpandi de mulia oblivione quod Q nes sentiunt eum in poiestale. Quomodo ? Omnes
justiiiam debuerunl operari et operanlur malum, sunt eum in creatione senlientes scilicet gyran-
ac dimitlunl bonum, despicientes cruccm el mar- lem aboriente quod estin oriu omnis juslitioe, et
tyrium Domini sui. Deus tamen Pater inspicit in- lendenlem ad sepienlrionem in confusionem riia-
tenlione suae bonitntis factum opus de limo sicut boli ct ad occidentem ubi lenebraemoriis lucem vi-
palcr respicit atl (ilios suos riuin eos clevat in si- lae voluntoppriinere, Itice tamen itcrum resurgeme,
iunn suum. El quoniain ipsO Deus esl; habct pii Jevicla tenebrariim caligine, el ad mcridiem, ubi
patris dileclioriem ad filios suos. Tali enim modo ardens ardor esl j'uslitiae Dei in cordibus fidelium,
cst ei interior dilectio corriis ad homines, quod Fi- se converlendo landein ad orlum jusiiliae quasi ad
lium suum inisil aJ crueis opprobrium quasi agnum orienlem se recipil. Qitid hoc ? Dum per suiitniuni
mansuetum qui portatur ad viclimam occidenrius: poteslaiem opus Dei secundum procordinatuin a
ita quod Filius meus rcporlavil perditam ovem, Deo lempus completum fuerit in hominibus in hoc
quam e faucibus lupi lulit, supra humcruiu suuiii, niiindo, lunc etiara imptebilur circiiilus ipsius niun
assumpla humanilate, in inagnis eara porlans do- di, perfeclus in flrie lcmporis in novissinio die, re
lOribus, cum dignalus esl nvori pro ovibus suis. fulgebunl omivia opera Dei in eleclis ejus, sedenie
In illis autem hoininibus sunl multi circumriaii D in lliroiio non habenle finem; quia Deus perfei ttis
«irnamentis, qui et decorati sunt prelioso ornalu est in potestate ac in opere suo, qui erat et csl et
virfulum : qui sunt martyres, virgines, innoventes permanebil abqtie nlla inceplione ullius lemporis
el poenitentes ac subjecli inagistris suis, ul jam di- in divinitate, iia qiiod nou fueril sed esl. El qttod
ctum est, et qui seipsos conscios reddunt in criini- ille circulus,a terra est lanlae aliitudinis ui eutii
nibus suis, in his se cruciantes cum inexpugnabili comprehendere non possis, boc esl quod supcrna
certamine, dum negant in seipsis quod sunt. Ibi poteitas ita' etcelsa e.t supcr omnes vitas ereatu-
non est dicendum qui sunl, vel ubi sunl electi; nam rariiin in sensu ei in intelleclu hoininis, et ila in-
omnes compulali sunt. Quis est ille cui possibile couipiehensibilis in oinnilius et supcr omnia, quod
sil videre in profundam sapientiam AUissimi et nulia crealura eamvpoteril meliri ulla capaciiate
in discreiionem scienliae ejus quid ipse habeat in sensus quin ipsa sit muiio sublimior quam ei sil
numero salvandorum. Incomprebensibilia sunlju- cog-no.c.enriuin.Unde eiiam ar.geli frequenter reso-
dicia ejus omnibus hominibtts. Vobis currendum nant Dcum in laudibu . Ipsi enim vident eum in
est; quia paratum est vobis regnum Dei. Nam se- sua polesiale et gloria; sed non possunt eum pcr-
CDhdumsludium iideliumoperanliu.ni jcsliliam Dei lecle inlucnlesvcomprcbendcrc quasi ad finein uer-
f.73 SCIVIAS. — LIB. m, VISIO 1. 574
venianl, neqtie nnquam valenl fnsliriio saiietntis A. Deum inspicienics tion sic qnoif einn scire vellcnt
capi lam niagnimdinis qnam piilchriludinis ejus. in bonilate, sed quod se super eum velut snper alie-
Quod anteni cx ee reddil splendorem valde terri- num vellent elevare, cum flagrante scilicet elaiione
bil.-inscilicet lapiriei.chalybei et ignei coloris, lmc se a cogniiione ejus avcrtentes, et plus tendentes
est quod divina poieslas ex se demonslrai duram atl casum suum quam Detim in gtoria sua cogno-
virliiicinin magna severiiate contra riissiinulatam scere desiderarent. Seri quod statim in ipsa aver-
ei impoeniienlcm ac iinpiiniiam iniquitaiem, for- sione inspeclionis suae omncs exslinctae sunt sic
mitlabilem, et velul chalybeum; quia Deus est per- vcrsaeinnigredinem carbonum, hoc esl dum Deum
spicua jusiiiia quae non habel ullam injustiliara superbe dedignarentur scire, ipse Lucifer cum om-
-cedentis nvolliliei, (lunqiiani pulvis, ut dicilur, ia- nibus seqtiacibus suis in mnlitia sua exstincius es'.
jusium est quod Deo non placel) sed ipse esl illa a fulgore clari splendoris, quo per diviuam poien-
ju liiia qii.Tquasi chalybe conlirmavil omnem aliam tiam indulus eral, delens in seipso inleriorem pul-
jtisiitiam quae mutlo fragilior esl juslitia ejus quain chriiudinem, qua debuit usus esse adbonum; et se
ferrum cbalybi ccdii, et eliam quasi igncum; quia porrigensad deglutiendaminipielalem; ilaexslinctus
ipse esl judicialis iguis combtirens peccaluin ob " est ab oeterna clarilate ut caderet in oeternam per-
omneiii injuuitiam quac se nunqunm convertere vo- ditionem. Unile omnes versi sunl in nigredinem
luit ariilluni qutrens ejus misericordiam.Esl eiiam carbonum cxstincii ignis; qnia cum duce suo, sci-
Deus quasi lapis in boinine; quoninm ipse est ve- licel diaboto, cxuli clarilate sui splendoris sic ex-
rits el jusliis absquc ulla niululioiie ; quia ut tapis stinclae sunl in perditione tenebrositatis, carentes
in niollitiem non potesl converti, ita ille nori ba- omr.i gloria bealituriiriis, nl carbo caret omni luce
bet ullam mulaliouem, el esl velut clialybs, scilicet igneaescinlilloe. Quod autcm venliis turbinis orlus
in cfficacilaie perlransiens omnia absque ulla mu- esl ab ipsis, qui eas mox ah austro retro sedentem
tatione ullius aut loci aul lemporis, quia ipse est in Ihrono projccit ad aquilonem prxcipilans in
Deus supcr nmnia existens, esl etiam quasi igais; abyssum, ita ut enrum aniplius nullam videre va-
quoniam inflammat el incendit et illuminal omnia leres, hoc esl quod niaxiiiius flalus iinpietalis ere-
absque vicissiludine sticcedeniis lemporis in novi- xit se in ipsis angelis iniquilaiis, cum Dco vcllenl
tale, quia ipse Deus est. El quod ipse splendor u«- praevalere el eum per superbiam oppiimere, qui
dique secundum ampliiudinem suam sursum in al- exsufflatus esl in aniurissiniam nigreriineni perdi-
liiudinem cceliel deorsum in profundum abyssi ila lionis, el eos de austro, id csl de bono projecil re-
se exlendit ut nullum finem ejus"videre possis, hoe (P Irorsum ; quod est in obliviouem Dei cuncia rcgen-
est qiiod viiius poieslalis ac opcris Dei, el juslitia tis, quasi ad partem aquitonarem, ul ubi stiperbe
atque reclissimum judiciuav ejus ubique in incom- cxaliari volcbnnt, ibi confusi casum invenirent,
prehensibililale sua nec in superioribus ceeli, nec propter superbiatn suam proecipitali in aliysstun
in inferioribus abyssi ullura finem habel qui com- morlis xicrnac, tpiocperditio ipsoruin esl ut in nulla
prehendi posil humano sensu cum super omnia sit. rlariiate amplius videantur, ul per servum menm
Vides etiam de secrelo sedcntis in ibiono slel- Ezechielein sallui meridiano qui arrienter fructmn
lam magnam plurimi splendoris ac decoris pro- justitiae ilebuii et uon aitulit locuitis sum dicens :
dcunlem, et cum ea pluriinam muliitudinem ca- Ecce ego succendam in le ignem, el comburam in te
dentium scinlill irum ; quia praeccpto omnipoieulis omne tignum viride, et omne tignum aridum; non
Palris Lucifcr angeltis, qui nuuc cst Salanas, in exstiugttetur flamma tttccensionis el comburelur in
orlu suo magna gloria ornatus el multa claritale eo omnis facies ab attstro usque ad nquilonem.Et
ac dccore vestilus prodiit, et ciim eo omnrs scin- videbit omnh caro, quia ego Dominus tuccendi eam,
till;c sui agininis tunc candentes in lucis fulgore, nec exstinguetur (Ezech. xx). Iloc tnle esl. 0 stulte,
nunc autem exslinciae in caliginis lenebroilale ; qui in superbia tua le erexisli conlra me, ego qui
quoniam proniis ad malum, non aspexil in me solum 10 uec initium nec finein babeo, fnciaui ut in zeln mco
perfeclum; sed exislimabat confidens in seipsum, accendatur in te ignis indignationis uicac, per quem
posse incipere quod vcllet, el perficere quod incipe- comburam in le oiiiiiemviririilalem liiam qua vo»
rcl. Uude quod sedenli in llirono debebat honoris Itiisti opus incipere, in falso vigore inagis confiriens
quia per eum crcalus esi, hoc relorsil in seipsum, in le quam in me; quia elegisli inlua slulta scienlia
aique in hoc ipso declinabal se ad malum. Quod esse sccundtim superbiam luam combiirnmque in
•vcro cum steila illa omnes educt.-ead niistrum, in- le omnein aririitatem illam peccati lui ct aliormr.
spiciebant ipsum sedentcm in llirono quasi alieiiinii, perriilorum cum peccatum iu bono aridum suggeris
seque ab eo avertentes magis intiinbanl ad aquilo- honiini qui cinis est, quia sugge lio tun non reci
nem quam euin inspicere velleni, liocest quod Lu- piet in te tillain salvaiionem; sed fiet in le ignis
cifer omnisque contiiatus ejus niiserabiliter creatus aiernus. ^ec restat ulla libi muneralio saluls,
iu ardCnte bono Dei conslitit, quasi per obliquum, uec illis qui te scquunlur in exemplo iiio. El non
in superbia videlicet dedignins regnantein incoelo; cxsiingiiciur illa succensio pcenarum iu suppliciis
quia ipsi omnesorii in creatione; ab iniiio gusta- snis, sed comburet praecipitem superbiam quasi in
v;runt impietalem quac ari pcrriitiouein se vcrtii, Licie conciipisccnliae aspeclus honoris quem con-
57S S. niLDEGARDlS C76
cepisti yelte habere in leipso, qui ejecliis es ab A tos ejus; quia ubsque liberis decessit; haerediialeni
omni gloriatna; ab austro scilicet surgens in ar- filii alirabit sibi pnter et prOponii eam in menle
den.te clarissima luce, et cariens in lenebias.aqui- sua alii stio filiononditm sibi nalO, daturus eam illi
lonis, id est inferni. El hoc videbit oniiiis homo : cttii) natiis fuerit ex ipso. Nam diabolus cecidit nbs-
videlicel.elecli et. reprobi cognoscenles gehennam, que bocrede, quod est, in rccia iiiieniione bontini
quouiam electi eanv cognoscunt ; quia illam ef- opus : quia niinqitam aliquid boni iccitncc iuccepil,
ftigeruHt; reprebi aqiem, qiiouiam cumea in pci:- et ob boc nt-cepit alier ha-reditaiem ejus, qui eliam
nis perrnaiiftbnn).,scienles qtjia egq Dominus om- cecidil, habens lamen lioererieiii, scilic.etinceplio-
iiipoleni, succeiidi eaiu acl retiibutioneni nialo- uem obedieiiiiac; quoifrani eam suscepil ctim devo-
rura luorum, o diabole.nec exstinguelur in nvalis lione, quamvis opus ad hoc pertinens rion perfece-
luis nec sequenl.um le. Et sic, penlitio diabolicj; ril, seri gralia Dei peifecit-illud opus inincarnatioiie
superqiae .projecit, Salanam et angelos ejus in ex- salvaiioirs populoruni, in restaurationem honae
teriqre; leneljras.aelcrnoruin. tonuentorum sine ulla haereditaiis. Alque irieo rccepit homo hxrediiatem
consolationc tuminis; ila ut illi nullus sil.locus in- suani in Cbristo, quia non dedignaius est iu iniiio
veiviusin aelerno Jumine, et lu,o Iragilis hoino hor- praeceplum Dei, cttm omnino diabotus non rieide-
rensel stupens* eqruin ultra viihil conspieere po- B ravit servitium Cteaioiis sui in bono, sed honoreni
tuisii; sieut etiatn irieni Ezerhiel in. spiritu nieo in superbia : unde rion recepit gloriairi stram sed in
regi Tyri sub niy.slica sguificatipnc dicil : Omnes perditione periil.
qni.vide/iitt le in genljfiut obilupescenlsuper te. Ni- El sicut Coliatb surrexit despiciens David; ita
lti( ftittut etj et itonerit \n perpeluum (Ezech. xxviu). erexil se diabolus iri pra:suiiipiioneii>in seipso, vo-
Hqc tule. cst, Oinnes recti cprrie qui videiiiit le, lens similis esse Aliissimo. Et ut Golialb ignorans
d abole, inebrialu(n vitiis iq illis genlibus qui le vires David eum prqrsus niiiili reputans vilipenriii,
kmplexaiilurin praevariculione legis Dei, arescenl sic cumulala superbia diabdli contempsit liumiliu-
6bs!4ipesceole.sin,,lua sorrie, quompdo poljuis nig- lem in liumaniiate f iiii Dei, qtii iii mundo niiitip,
gestionetua leinplumiu acdiflcationeDei quod ho- non gloriam suain sed gloriam'Pairis per oninia
mo est; etpropterea uihil factus es per super- qufesivit. Quomodo? Diabolus non desideravil imi-
biam luam in qua cecidisii ab onini gloria salvatio - luii hoc eiempium, tit se subderet suo Crea.uni
nis; quia omnino nu|lus vigor es, iu nulla fclici- queinarimoriumse Filius Dei subdidit suo Palri. At-
iate,,nequa, eris invenius ullam gloriain amplius laiuen David anipulavil capul Golialb in secrela
haJjejis.in aelernitate coelesliuin, quia lu confusus fortitudiiie Dei, ui Spiiit-j sancto inspiranle scri-
esinillis io perpeiuuin si.ie fiiie. jitum est : Assumens duiem David caput Phititthosi
. Sed quod splenrio.rem illum magnum qui eis ab- altttlit iilud in Jerusalem, arma vero ejus potuit in
sjraqiiis esl, vjdisli subito in earum exslinclioneni loberntcuio (I Reg.xvu). Hoc laleesl. Spolia et di-
rpveriiariipsum. sedeniem in throno : hoc est qnod lejniones riiuboli accepit foriissiuitis Filius meus,
pcrspicuns ei magnus fulgor quem diabotus propter CIIIIIdejecit capui ejusdeuv serpeniis antiqui, Ubi?
Sfipcrbiain et coiilumaciain su.un perdidit cum in ln utero VirginiSquoelioceaput comrivit. Per queni?-
ipsumet onjnes, sequnces ejus intravil germeu mor- Per eumdem Filium suuni. Quae esl luec coniritio?
lis (eralenitn Lucifcr purioiis luminis quam coeteii Saucta btiinilitas, qua.' in matre et filio appareus
angelij reversus est ad Deura Palrenv untle procfie- percussit primiim initium supcrliiae, quod esl capul
ral, scrvalus in. secrelo ejus; quia locus glorioc diaboli. El sic Filii uiei, secunduui cariiem, viclrix
spletidoris illius uoii riebuil esse vacuus; scd Deus liumilitas altulit ipsiim caput in sanctam Ecclesiam
sci-vaviteiim alieri faciaeluci. Ntni ejus quem Deus qnae esl visio pacis, ei ostendcns quod per ipsam
iiiidum surgere jussit atque non coopertum came foriissimani. humililalein iiilerfecta esset superliia
qui dinbolus esl Cuinoiuni coniilalu ejtis in splen- t'inboli; forlissima vero arma ejus sunt mtiltiformia
dure lanjen clarum; splcndorem scrvavit limoqtiem Q ejus vitia, quibus ille superavit gentis huiuaiium
fcrmavii in liomineiii,legens ipsura vilissiina iiatur.i quod eini) pro Deo coluit, sic exterrens iu viiiosis
ler.rap,ob idipsum ne se exlotlecet iu shirilituriimm nrlibus suis ut arma exierrere solenl homines. Hxc
Dei, quia qucm clarum creavcrat in mullo fulgore confregii Filius meus ponensca in labernaculo suo,
sed IIOIIcooperlum tam fragili et tam misero lcg- id csl in passioricm corporis- sui dum palerclur in
mine quo el homo, hic uon potuil stare in elniione cruce. Uitrie ipsam pugriam dimisil eliam in laber-
sua, qoia non est nisi unus Deus siue iuilio cl sinci naciilis siimil in corporibus electoiuin niembrurtim
iine in aeiernilale. Ac irieo sceleraiissimum est prae: siioriim : ul el ipsi ilislribuanl arma diaboli cuui
«aeteris eriminibiis, quo quis se Deo simulat. Nunc ipso. Quomodo? Ul sicut ipse devicil diaboluni iu
iiulero. egOvDeus ccelestis servavi illuslre Iiuneni passioiie sua, sic et- ipsi eiini deviticaul se constrin-
qnqd retraxi a diabolq propler malum ejns, hoc rii- gentes in desideriis,et non sinl consenlienies viiis
ligenter abscondens apud me, el dedi illud limo) illins. El seciindniii simililudiuem hanc, ul gloria
lerraequeiii fprmayi ad imaginem et similiiuilincmi Goliatli data est David : ila gioriam quae ablata esl
• printo angiio, dcdi Adaeet generi ejus, quod confi-
irieam, quemadmo.dumaliquis homo facil, cumfi-
lius ejus inoriiur cpjus bseredilas non transit in 11::- lctur me servans prtecepia mea, inicreinpla siiper-
;>" SCIVIAS.— LIB. m, Visio n. r>78
Wa diabuli. Qui aiilcm inierioris sensus peisp"ca- A speciilimei, adverba lixcan'i:'.ct, ctea inconscien-
ces audienrii aures hahel, hic in ardcnli aniore • lia aninii siii conscriljal.

VISIO SECUNDA.
SUJIUAR:CM. — Quodfides magna in virtnle, patam surrexit in circumcisioneAbrahat. Qitod fides conjuncla
est limori Domini etlimor Domini fidei. Qnod fidelesper qxtnltior partes terrx snper fide bona opera
n?dificanl. De qnatuor quadrh. Quod oporlet hominem htimiiiler iricedere et insidtas diaboti snpienier
fngere. IXequatnorangitlh wdificii quod significent. Iiem nliier de eisdem angulis. Qnod hominibus a beo
Pulre dutttr munilio et defensio ad bene operandum eV circuntspectisunl quia cinerea caro sunt. De
specutaliva tcieritia. Verba Pnuli. Verba Snlomonh. De operalione duaruni causarum. Quod recice
inslituliones turrexerttnt in Abrnhnm el in Moxjse. Quott speclativa scientia cwpil in Noe tippurere
regnante lamen iniquitate usqite adAbraham el Moysen sine iitlerriiplione. VerbaPauli ad eamdem rem,
Qnod rfcixim opus ottensum est tn Abraham et in Moyse, perspicua jnstitia iit I nCantnlioneFitii Dei,
ardens opus per bnplhmum in Ecclesia dttrans in finem mundi. Vertia David nd -eamdemrenh Quod
meinbritCttrhti conslnniadliuc imperfecla in electis suis et Ecclesia caret adhuc fttiura perfeclioneqtinm
habiltira est. Qttomodo denarius numerus allenuolits per Ariam, surrextl in Fitii >Dii in lienarium,
el denarius in mitlinariitm. Verba Evangelii ile ettdem re. Qttod in qttinqtie vullteribui(Httitti peccala
'leminum delentur. Quod hoitio quiriqtie sensibus Spiiilu sanclo sibi inspiratis, dhcerni. bonum etmulum.
Quod livmo anima el coryore laboret devitare malum et facere bonttm in prosperh et in adversis.
Quod luimana niens debel liabere sapientiam et iliscreiionem ad cogno&cendtim Dettm. Quod homo ex
qunltt r elemeittiscontiaiit,fidem calhqUcamwqtialidevotionecolal. Quod fitlelxshomo uscendulde virlute
m viriulent. Qnod FUius beiiiiitsui istin' mundiiin secundum lempus pmordinalum a Paire ul proficerel
v.olumaiemPalris iii redemptxoneliontinis. Quod superbinm mati vel.finein ejus in operanle creatura,
aut inilium aui finem tuperna:jusliliai jits amque dittribulionem votuntath Dei: nullus homo perscruluri
nolesl. -

Dciude vidi inter amblium circuti qui prolcndc-. R lali aique in meridiana parlc lanta unriique eral la-
balirr rie sedenle in llirono quasi montem magnum , liludo inter idem aediliciumel splendorem, ul ejus
conjunetiim radici illius inimensi lapidis super quem ampliiudinem nutlo modo comprehenriere possetn.
nubes cum lliroiio el serienle iri co posita crant : Etiiaec, me admirante, qui sedebat in ibrono ileruni
ita qunri lapis in aliittiriinctn erccluset mons in dixit ad me : Fides qtiae in anliqiiis sanctis cum
laiiiuriinem extensus viriebaiur. Et super ipsum opere juslitiac per bonitaiem Patiis desuper aedifi-
inoiitem slabat velut quoddani acdificium quadran- cato, velut in pallore apparuil, incaruato Dei Filio,
giilum ad similiiudinem urbis quadraioe forniaium, aperta manifeslalione, ctnn arriemiliiis opcribus
aliqiiaiiliiluiiiobliquiim habCns situin, cujtis aiigu- ardenier iu Iticem processil, quando Filius Dei ca-
lits iimis rcspiciebal ad orienlem, et alius nri occi- duca non concupiscens, ea exemplo suo conculcari
(lentcni el unus ad sepientrionein et alius ari uteri- et coelestia amari perdocuit; cum priores Palrcs
dieiiv; aedificiumauleiu circuitu suo muriim uniim niHndum non fugienies, nec se ab eo sefarantes
biforiiiem gcrebal, cujus forma una erat quasi spten- Deum simplici tantum credulitalo et huinili devo-
dor lucirius ullux diei, Ci alicra quasi coinpagina- tione colebant; quia nondum ,ut omnia deserereut
iio lapidtim ariinviceriicOnjiincta in ungulo orieniali eis"oslensum fueral. Unde eliam qnod vides inira
el in angulo seplenliionali, ita ut pars illa tucitla 'C ambilum circuli quiproieuriilur desedentein llirono,
muri prolenriereiur ab angulo orienlali et finireiur monlcm niagnum conjiincliim ratiici illius imniensi
in angulo sepientrionali, lolaintegra et rton habens lapidis sup r queni nubcs cunv llirono et riescen-
ulluni locum inlerniplum, cl pars alia scilicet la- rienle in eo posila sunt, iia quod Inpis in ulliiudi-
pidea exicnderettir ab angulo Sepicntfionali ad an- nem creclus et mons in laiiliidinein extenstis vide-
gulum occidenlalein et ad ailguliiin meridianum et tur : hoc esl quod. in potente ac forli ope:e pole-
finirelur iri angulo orientali, habens duo loQaLnter- slulis superni Palris qui polenler operatur, stal
iupta iuter augulum videlicet occidentalem et an- inoiis siguificans liriem, quoc inagna est in virlule,
gtilimi nieridianum. Longittido aulem seriificiier.it palamque surgens in circuiucisione Abrahoe,et ila
(enltim cubitOTum,et latiiudo ejus quinquagi.,ta cu- jproficiensusque in Fiiuin superiti Dei posi ruinnm
Iiitorutii, et allitudo ipsius quinque cubitorum : iia serpenlis antiqui per Spirilum sanclum iuspirata
ul ejus duo parietes in utroque latere ipsius esseut lioiniiiiljus, utin bouilaie Patris fideliter oj erantes
uuius longituiliuis, el alii ipsius duo parieles in illtim crednnt omnipotentcm esse Detiin, qui lam
fronte etin fitaeejus, unius latitudinis. Sed et idem nvagnum boslem superare poluit, ita quod per eanv-
quatuor parieles ubique in cifcuiiu ipsius acriilicii riein credulilatem sublevati ad gloriara illara per-
ocqualiseral allituditiis, cxceplis prqpugnaculis ejus ttngant, de qua diabolus per superbiam suam dc-
quacaliquaiilulumemiiiebanl altitudinera ipsius. La- jectus periil.
liludo autem inter ipsum oedificiuinel splendorcm Atque idem mons posiius esl ad radicem praedictl
ez praedicto circulo se iu profundum abyssi exlen- lapidis mysterium timoris Domini babentis, quia
dentein erat in vertice orienlnlis anguli uuiuspalmi, lides conjuncta esl stabiliiaii limoris Domini, el li-
alibi aulem, id esi in scpientrionali et in occideu- mor Doiiilni etiam forliludini fldei, scilicet cum de
&79 • S. rHLDEGARDIS S80
Palre missus esl Filius nasci ex Virgine, et cum de k. cei, alque fideliter se conjungere bonis operihus.
Filio pullulabat vera lidesprimum in fiindamenium el sic constare in Filio Dei, qtti quasi in angulo
boni operis, -quam timor Domini profert cum omni- sedens lapis anguiaris est, iroc paclo opus elecium
bus virtutibus laugens Deum in aliiludine sua : Ha in liomine ronjuiigens. Sed quod aiiguliis unus res-
ut in sapienlia fidelittm menlium Deus superomnia picit ad oricntem el alius atl occidenleni et uuus
reguans fideliler colalur: Quoniodo?Qitoniain limOr ad septenli-ionein et alius ad meridiem, hoc est
Domini secreta cteli visu circumspectionis acute qnod Filius Dei naius est ex Virgine et passus in
peneiral: quia ipse inilium just.se intentionis est, carne, ut in orlu justilioe bonio restaurarelur ad
cum qua eliam beata lides apud Detira in laiiiurii- viiam cui oinnis juslilia apposiia est, quod est an-
nem perfeciitmis cxtenditur cum in bonis operibus gulits oiientalis jnde siirgente salvatione anima-
'
ad sanclilateni dilatatur. Sed quod super ipsum ruin , 111Deus complevit in Filio suo omuem jusli-
niontem slat acdificiunvquadrangulum ad similitndi- liu»« quae ab AbcJ usque ad ipsum praefiguiata esi;
nem urbis quadralae fornialtitn, lioc eslquod super in quo fittila esl conslituiio carnalis observalionis
fidem bonitas Palris bona opera oedificans, multos Veleris Teslamcuti , jnm vcuiente salute fideliuni
fidelium per qiiatuor angutos terrae colligens Irahit lioiiiinuin jver firieni, quaui Filius Dei allulil inissus
ad coeleslia, sic. moiiiios in stablitulc virtuiiun ul B a Patre in inuiiiliini in fine lemporum, quod est
ccelcsls Paler iu siiu suo, hoc est in interioripo- angulus occideiiialis. Conlra diabolum quoquc iu
tcsiale et in myslico consilio suo eos beniguc conv- Abraliam et in Mose elevavil sc justitia qui pr;e-
ponal cum quatuor quadris in fide. Quomodo? Ego, monsirabant jiroiiiissaiii graliain per quain bomo
qitisiim Altissimus, ordinavi inopere meo primum salvatus est quem diubolus rieceperai, occidendo
quadrum liominum, videlicet Ariam, cujus getuis eum ut latro iii lnpsu Adae, quod est anguttts sep-
ipso riormienle per inagnum seli siua se debrlitans, . leiiirionalis ; unde et iniserabilis acntorlalis casus
processil usque ad secund.um qiiadruui, iri esi ari i|ui faciu« esl in hunvano gencre, postea per super-
Noe sub quo diluvium fnclum est, ubi el niysteriu nain graliam nobiliter el magnifice reslauralus est
Filii nvei in arca praemonsiravi. Sed in eo quadra pleno fruciu, in ardente opere DeL et bominis ,
ojuaeest Noe, per admonitionem meatn manifestavi quod est angulus meridianus. Angulus etiain uicri-
itlam lueidam parlem miiri prxdicli aedificii; quia dianus esi;-quiu priiuus I101110 Adam a Deo crealus
ibi in diluvio suffocans peccatores, inliui hominihus esl.- Sed qiiod ab hoc angulo speculativa scientia
ut niorlem fugerent el vilam appeterent, sic eis pa- cognilioiiis duaruui viarmn 11011 incipit fulgere , id
laiii aperiens, speculativani scieniiam cognitionis esl ab ipso Adain ; hoc ideo esl, quia genus suum
duaruin viarunv. Quid boc? Homo virel el vigel in iiicomposiluin erat, 11011colens Deuin in scieniia
vivente vila quaeanima esl, per quam speculatur el sua ofliciosuinserviiute legis, sed lanlum propnani
cogrfoscit duas semitas videlicet bonuin el maluui, voluntatem suaui adimpleus cum suiunio malo, iia
quqpiam homo langitur alterulra parle haruin :iia ut nec in recla scieulia Dei nec in vera.beaiitudiiie
qiiod manens in corpore sive bonuin sive malum essel fulgens : inio in morle jacens, sed abscousum
cum aniina etcorpore opcratur, quori qriidem ipse eral lanluiu in, corde Patris, quid cum bomiiio
incipil per operationeni animi sui, volunialem facere decrevisset. Angulus ciiam in orieule de-
suam ita in opere coniplens. El sic in nos osiensa signat INoe,ubi se juslitia osleudere iucoepit, el ubi
csl per admoniiionem meam speculaiiva scienlia eiiaui aperie maiiilestaia esi prx-iiiousirutu specu-
riuarum viarunv, scilicel aciitissiuia consideratione laiiva scientia , osieiidens oninem sauciiiaiem quae
inaluin spernere el boiitini diligere, quse ila ciim postea in Filio Dei perlicieuda erut. Et quia una-
eniissione circumcisionis lendil in praecursu volun- qiiaequejuslilia in Filio Dei qui est verus Oriens
tatis Dei, usque ad lerlium quadrum, in quo Abra- eral incipiens, ideo est hoc aedificium piimuui aj>-
liam el Moses coujuncti sunt in circumcisione et pellanrium ad orientem in houore sanctilaiis, q; ;e
lege; quoe circunicisio el iex ita procedebal usque r. priinum etiam in Noe veraciter rieclaraia esi. Au-
ad quartum quadrum sanctae Trinitatis : in quo Ve- gulus quoque in scpientrione esl Abraham ei Mo-
lus Testamentum in Filio Dei finiium est cmii ex- ses: qui adversusSatanani cum operis exsecutione
leriori significatioiie. Unde eiiam surrexit iiiterins praedictatn sjicciilativam scienliam circumtegebanl
germen per Filium Dei in Ecclesia : qui naius et qtiasi euinciicumacdificareiit<:unipreliosis lapiriibus,
passus prosalule homiiium resurgens etiam et ied- et cum desuper auralo opere perspicuacjusliiia: Dei
iens ad Palrem, anguluin illum qui in casu Ari;cabs- quod crat circumcisio . et lex ; quia jiistitia aitte
consus ei aiienuatus erat reslauravil in salvaiio- circumcisionem et legem , quasi nuda erat absque
neiii, per animas hominum. opere. El quartus angulus occidenlalis prafigurat
Quod aiiiem aediliciunf aliquantulum est in obli- eliain veram Trinitalein ; quae patum inanifestat.i
qiiiun situm, lioc esl quod homo qui opus Dci cst, est iu baptismo Salvaloris, qui erexit pleiiam el
1:011polesl procfragililaie sua incedere firmiter sine sanctam civitatem Jerusalem cum omni opere suo,
pcccaio, et audacier sine limore fragilis carnis dia- recurrens ad coplum in salvulione animarum. Sed
lioliim supcrando, sed eum oportel illum humilitate quori ipsum aeriificiumin circuitu suo murum uiiiini
•leviiare, ct iusidias eju> sapicnter fugere ue pec- binoc fornia: habet, ctijus una est quasi splendo?
«81 SCIVIAS. — LIB. ni, VISIO 11. . 582
luciritis ul tux diei et altera quasi compagiiialio S.sunt. Si autem gratiajam non ex operibut: alioquin
lapidnm adinvicem conjuncta in angulo orienlali et gratia jam non ett gratia (Rom. xi). Hoc tale esl.
in angulo septentriouali, hoc esl qnod pcr bonita- Kciiquiae quas laqueus morlis non comprehendit,
lem Patris bominibus ex omni parle daia esl quasi ul declinarent ad excmpliim diaboli, illae salvoe
securilas iinn, id esl munilio et defensio iu bonis faclae suul aperia suJvutione dum Deus niisit Filium
operibus ul ipsis circumdati et confortati carnalcs suum incarnari quod esl eleclio graliac pro salute
concupiscentias deseranl, el ad iinum Deum qni manifeslaia hominum. Quomorio? Graiia Dei con-
iminimenlum eoriim esl confngiant. Qui niuriis in stiluil hominem, sed itle lapsus est in pravis ope- ,
dualws est formis quia una forma muri esl veluti ribus. Tunc oslensa est eleciio graliae in elecio
specuialiva scienlia duarum viaruro, quoniam illam vase, cum ex Virgine Filius Dei natus cst, in quo
scientiam in acutissima et ceriigs.ima exquisiiione possibile non erat fieri ullum lapsum. Nam si quis-
speculationis animi sui babel homo , ul sit circuni- quam bominum rem aliquam ulilem facit quaeipsi
speclus in omnibus viis suis et eliam alia fornia ab alio abstrahitur, limo eligil sibi aliam uliliorem,
miiri esl veluii cinerea caro homiiiis, quia a Deo quam ei nullus auferre possii, el in qua ipse ptcue
crcaius esl lioino operans, faclum opus inopcra- abundel. Sic fecit graiia Dei. Ipsa enim formavit
ttone. B Adam
primum homincm , qtteiii diabolus abstraxit
Et bacc speculaliva scieritia lucet in splendore ab innocemia opcris, sed eadem gratia fecil posiea
. lucis diei; qnin per eam homines actus suos vident plenilitdiiiem bonorum operum per Filium Dei in
et considerant, quia splendidus radius est humanac salvalionc animarum. Si aulem gratia Dei fecit
uveniis, se caute circumspicientis, in homine siqui- salvationem, tunc salvatio non est facta ex merito
dem apparet baec praeclara scieniia ut canilida nu- honiiiiiim. Quomodo ? Juslilia opcris defecit iu
bes permeans meiites populoruin in celeritate sicut Adam : ila quod homo nunquam rediret in salva-
et nubes cilo difflatur in aere , lucensque ul lux lioncm per merila operum suorum , nisi rcciipera-
diei qtioniain ipsa candiria declaralur propler splen- relur per eamdem graliam in justissimo Filio Dei
.didissimum opus quod Deus benigne operalur in per opera ipsius, quia obediens faclus est Palri-
itomiiiibiis , scilicet ut cuin ipsi devilant malum, suo, el nlsi liomo eliam mundareturper baplisraum
perliciaat bonum quod in eis quasi lux diei lucet. qnod Filius Dei tradidit bominibifscuni bono orors,
In ipsa quoque scienlia procedit unumquodqne quod opus grntia Dei operalur cum homine : ct
-opus in homiiie. Quomorio? Ilomo habet duas vias. hoino opus illud cum illa. Jdeoque est graiia Dei
Quomodo ? Ipse est sciens bonum atque malum cu;n „ ciiin hocopere ; ct hoc opus ortum est de gratia.
seusibilitaie, qui, dum iransit de mato, operando Quod si salvatio esset cx merilo bominum el rec-
bonum, iinilatiir Deum faciens bonum in ipso, qui ~lmn opus hominis essei proprium ei a seipso, ita
juslus est nolens injusliliam. Sed dum operalur quod gratia Dei opus illuri non accenderel, tunc
malum, implicatur per seductorem diaboluin iu pec- gratia non esset graiia. Quomodo ? Tunc esset
catis, qui non vult desislere nisi seniiat illum in homo a seipso et non a Deo : el nulla creatura
vinculo malorum operum , quoiiiatu diabolus qua;- rerideret gratias Deo, et gralia Dei nibil esset.
rit iniquitalem, fugiens sanciilatem. Si autem homo INunc aulem graiia Dei consiiluil homiiiein raiio-
abfilrahit se a malo et operalur bonum : lunc sus- naliiaie subnixum ul juslitiam operelur in seientij
(ipil ctnn sunvma bonitas , quia seipsum propler boni el niali, quatenus hac scientia appetal bonuui
amorcm Dei superavil: qui Filium suum tradidit abjiciens malum etut sic coguoscal vilam et mor-
pro eo in moriem crucis. Unde eiiam scienlia baec lem per hoc eligens in qua parte remanere deside-
«st speculativa : quia ipsa esl quasi speculum boc rat, ut Salomon in intelleclu sapienliae inquit:
inodo, quoniain ut homo aspicit faciem suaiu in spe- Appotuil libi aquam et ignem : ad qitod volnerit
cttlo ulruin sil in ea pulchriludo an maculositas; porrige manum tuam (Eccli. xv). Hoc lale esl. Dcus
sic inspicit ipse in scientia bonum et malum in D apposuit honiini in prima susciiaiione animae vim
faclo opere, quod considerat inlra se, qtiiu haec magnam et acutam videlicet notiliam malorum ct
consideralio est in rationali sensu quae Deus inspi- boi.oruin, quaesunt aqua et ignis. Nam sicutaqua
ravil inbomine, cum in faciem ejus inspiravil spi- semper inundat et eelat in se mulia inortifera an>
raculum viloe in anima. Nam vivere pecorum defl- malia plurimaque inutilia, ita est etiam homo inun-
cil; quia rationale non est, anima autem hominis dans in malis factis suis , celans ea ne tlivulgeiur.
nuuquam deficil; quia in aetenium vivet, quoniam Et ul etiam ignis urit non perferens intra se ullaui
rationalis est. Unde etiam homo senlit in considc- impuritatem incombustain , ct ul faber pcr igiicm
mtione boni et mali qtiod ipse opus sil reprobum puriora facit monilia sua ablala rubigine, »ic eiiam
vel electum, per graiiain Dei formatus et inspiratus bonum faeit hominem ptirutn , evellens ab eo rubi-
ralionali sensu in ortu crealionis suae, illa gratin ginem nequitix. Nam aqua et ignis disseniiunt,
etim iterum resiaurante in eleciione bapiismi, et suJTocanleset necantes se invicera. Sic etiani facit
in salvaiioue animae novi teslimonii, ul dicit Pau- homo. In maloenim necal bonum, et in bono necnt
lus amantissimus meus de illa eleclione graliac : malum alque in ulroque semper occultal intra se
Retiquiaj secundttm eleclionem gralice satvte faclai siicntcr sua desideria , bac aut illac versans illa.
585 S. IIILDEGAIIDIS 58i
El in ipsa commotionc desideriorum lvabel op- A i adimplere quod perpetrare posset in irrilalione Dei,
iionemSrotiinlatis illius viae quaffl desiderat: et ad honiinibtis magis concupisceiiiias suas sequentibns
illam converlit se cum volunlale operis, quasi qiiam ciiltiiram Dei amanlibtis, qitia prinium gcnus
nianum ad boc porrigenrio sciticet bonum opus liominum ab Adatnubi specutaiiva scientia a' sconsa
pcrficiens adjuvante Deo per gratiam, el malum erai, deglutivit diabolus in omni voluniate sua usqne
peragerts insidiante diabolo peirsuggeslionemnriium ad Nfle, fn quo illa scientia aperte oslerisa esl, ut
stiarum, ipso quidem liomine haec inspiciente in ritcium esl, nibilominus lamen adhuc confidebat
scientia rationalitatis suae. Nam in illa scientia -diabolus quod essel habit-urus oiniie genus hunia-
inspicit bontim et malum, et inde orilur in ipso num : iniquitate ila in praecepto ejus procedente
desiderium oplionis duabus viis boni videlicti usque ad angulurn septenlrionalem, hoc est ari
et mali, secundum voluntatem ipsins. Quid hoc? Abraham el Mosen; quoniam ante eos in specuiuliva
Optio est quodhoino viriet in desiderio anirai sui scientia erat iniquilas quasi iniegra in sua neqm-
qnnsi in Speculo res aliquas(Kcens inlra se : Uti- tia, et nondum interrupta aut contriia per consii-
nam possem hoc vel itlud agere, ad quod noiidum tutarii jusiiiiam legis Dei, quia necdum circumci-
acceriit per opus , sed babet illuri in scienlia sua, gio aul lex dala fuerai, in quibus tunc Palribus ipse
posituS quasi in capite duarum viarum, quod est "1 diabolusinceepit confunrii, cum prius quasi eonli-
scienliam habens occasionum boni el maii, et ila denter in mundo regnaret, sicut n|ierii Paulusmeum
secundum desiderium suutn lendit landem ad opus lucirium vas eleclionis : Regnavit mort ab Adam
illuil sive sursum sive deorsum. xtsquead Mosen' etiam in eot qui non peceavenml,
Et altera forma muri quam vides quasi compa- in simililudinem prwvaricationis Adat qui est forma
ginalionem lapidum ostendens genus liumanum, fttiuri (Rom. v). Hoc tale est : Hors rcgnavit iniSo
designat etiam reclas insiilutiorics quac surrexe- contra eam mjlilanle, nulloqile eam superanie
runt RI menlibus hominum , til in Abraham et in bello, ab Adam usque ad Mosen. Quoniodo? Quia
Mose ac in cscteris , qui eranl prsecedens germen ausieriias et culiura legis aiite Mosen data non
lcgis Dei, cmn omnibus appendiciis jusliliae Dei in erai : expcplo quori circumcisio in Abrahara jus-
legeiisqne iri novissimum tempus. Quomodo? Sci- sioue Dei facta, ipsam leviler praemonstraveiai,
licei quod opus Dei estin homine etper bonvinem, sed moriis viiiqin processit de errore m errorein,
iia quori Deiis roisit Filium suum propter salvaiio- lit sibi placuil. Tunc surrexit in voluntaie Dei for-
nem hominum in fine legis , sirte peccato et opc- lis,niiles Moses, et praeparavit forlia arma jusiilioc ,
ranlem in-humano corpore, atque ponenlem ftinda- iu quibus inors in suo cultu deslructa est per in-
mentum fidei super seipsum , hoc modo qnod por- struincnta legis , quia lex abscondit in se omnem
tavit genus humanuin cum primo homine ejecto rie salvationem aniiiiariim, cum pra-signlficaiione Filii
paradiso propter praevaricalionem juslitiae, faciens Dei, quia etiam niors dOminabaiur in innocenii-
omne boc mirabile in liominc per legem suam tibi bus : qui prai siuiplicilate moderalionis snae uescic-
coniprebendis Christianam mullitiidinem quap haec bant in actibus suis opus pratvaricationis Ariae in
oedifiealioest in boniiaie Patris, et quo.l homo rc- nalionibus, qtii est forma futnri. Quomodo ? Adam
poncndus est in coelesti Jerusalem. Unrie el ipsae a Deo fuil creatus juslus el innoccns ab oinni cnn-
dtne mnri formac in unum coadunaue sunt in parlc ceptione et inceptione peccati: sic etiam Filius Dei
orienlis Cl septentrionis , quoniam in speculativa natusestex virgine Maria, venicns absque ulla
scientia et in humano opere esl communis termina- macula peccati.
lio injuslitiae, in qua genus humanum erat. in obli- Sed ul vides quotl illa lapidea pars muri estcn-
vione Dei implicalum , quae se erexit primum ab. dilur ab angulo seplenirionali ad aiigiilmn occi-
Adam curii insana injuslitia ante diluvium : ita. dentaleni et ad angutuin meridianum, et finilur in
quori ipsa deprcssa est cum omni sua.genic propter angulo orientali; lioc esl quod recia opera liomi-
magnam iiiiquilalem in diluvio aquarum, ubiscien- p num cura quibus in Deum nvuuiii sunt, processe-
lia speculativa apparere Jncocpil per inspiralionent runtquasi de angulo septentrionali, id esi de cir-
meam cum scienlia.boni in Noeadinaniliq-Dei ere- cqmcisione Abralr« curn lege Mosi et cum appen-
xerit i tamen cervix et appelilu&.mali. in recorda- ditiisjusliliaceoruin in bontinibus usquead anguliiiii
lione ipsius processit exilialiter ad aquijonem, itai occiilenlulein, ubi surrexit perspicua justitia in in-
quod iniquitas rcbellionisconira Deum non est con- carnalione Filii Dei, ab inde ulira extensa ns<|ii<-
culcata usque ad Abraliam in quo. suffocala est ut. ad angulum ineridiauum, ubi ardens opus per bapti-
in angulo septentrionali:. cum in eo orta est acu- smum el per reliquatn juslitiam eleciae et iiova;
tissima acies juslilix Dei. Quod vero illa lucidai sponsaeejusdem Filii Dei, ad reslaurandum Ariain
>pars. muri prolendilur ab angulo orientali el.finitur in salvationem accensum esl, iieiuin inrieullra |>ro-
in angulo septentrionaji / lota inlegra , et non ha- longatn lerininiimqilepotiens in primo angulo orien-
bens ulhun locum .inierruplunv, hoc est quod spe- lali, ita revertendoad summuin Patrem. Quomodo?
«uiatLva scienlia in munilione menlium hominutni Ipse. summus Paler erat in myslerio suo unam-
ab aaiguloQti«ntaJir iri esl a diebus Noe incoept ap- quamque juslitiam ordinans quomodo redire debe-
parere, cum.prius ante Noe studebat iniquitas hoc: rcl primi hominis casus i,n salvalioncm animarum
KKK SCIVIAS.— LIB. tU, VISIO II K88
revertcndo ad Deura. Quia honio cccideral, ideo A j fectus in omiiibus virtulibus, ul plane cvacuentur
siirrexiin misericordiael misi Filiuui meiiiit in re- milie artcs riiaboli, cum quibus seducit omnem
slaaraiionera salvaiionis animaruin, sicut servus gregem amabilium omnium omnipojeulis Dei. Qtiid
meuf psaliiiista David osienriil diceus : Sed iu lege hoc? EgoOmnipolens constiiui luiiio arricnlia et vi-
Vcminivolunias ejus, et in lege ejus xnedilabitxirdie veiilialuniina quaeluccrent insplcnrioribus suis; sed
ac nocie (Psal. i). Hoc lale esl: In lege justMliacqitam quaedampersiiterunt in amoreineo,qtioeriaui autem
Unigenitus nieus natus ex Virginc demonstravil cecirieriinldespicienrioCreaiorem siiuin. Sed uonrie-
mundo, qui cum Patre et Spiritu sanc.to unus Deus cuit mc Crealorem ut insliiuiioiiem meam, vacuain
cxislcns omni dominaliir saeculo: ita quod ipse Fi- cl irritam reliuqiierem. Quomodo? Angolica scili-
lius Pairis incarnatus et homo visibilis visus, Do- cel creatura supcrbieniis agniinis hoc bonum quod
minns el elevalus in carne supcr omnem crealuram Creator suus ipsi indulsil ad cognilioncm suam ; il-
fuit voliiiilasPatris in salvatione. Quomorio? Quia lud sibi ipsi deputavil in fallaceni gloriam, se posse
Filius Dei ante saeculaa Patrc genilus, poslea in similein esse Creatori suo, unde cecidil in mortem.
mundo natus ex matrc in fine temporum necdum Tunc pracviriiiDeus,quiaquod in perdito ngmine illo
iiicarnalus manebat in Palre invisibilis, ulvotuntas cecidil, foriius reslauranduin esse in alio. Quomodo?
invisibilis est in homine antequam exeat in opus, B Quia creavil hoininem de iimo lerrae viventem in
visibilis riciurieappnruil iu carue pro salutc homi- anima ct corpore ut ad gloriam iilam perlingeret,
niim : ita ut cura Filio suo mcdilatur ouinipotens de qua praevaricator diabolus cum suis iinitatoribus
Pater omnem justiiiam conlra. primum casum Ad:c. cjectus est; quoniam liomo valde cliarus esl Deo,
Ubi ? In dileclione Filii Dei, qui ante lempora in cura el eiini fccerit ad imaginem et similiiudinom
diviuitalis gloria inanensin Palre mirabiiiler postea suam, ita ut in perfcclione sanctitalis oporarelnr
sub staliilo ienipore nimvdi,incarnalus esl, qucm omnes virtutcs, sicut et Dcus condidit creaturas
Pater tle corriesuo in muiidtun misit suinmum sa- omnes, ct nt ctiam impleret operando in humillima
ccrdoiciii super ouinein justiliani. Unde et legetn obcriiemia ct in opcre virtiiiuiii subminisiraiione
jusliliac ipse Fitius collcgit ul eam accepil a Patre laudis inier gloriosos angelos ordineai, nt in l:oc
facta lege hominuin in cuin crediturorum. Sed in bcalituilinis culmine, adornarel lauriein superno-
illa lege qiiam Paler in Filio suo consiiltiere alqtie rum spiriluum, qni assiriua devotione sunt laudantes
condere voluil, inedilatur in die. Quomodo? Scilicet Deum, atque in eadem beatiiuriine sua hoc ariim-
in die quaeipse est, ciim niilla obscuritas iuiqtiilaiis pleret, quod perditus angclus iu praesumpiione sua
erat in ulla crealura priusqtiam nllain crealuram p ruens evacuavil. Ideoque est bomo plenus detia-
condei-ei saeciilorummcdiiatus csi istam Iegem Filii rius nuinerus, qui liaec omnia pcr virlutem Dei
sui. Et eliam in nocte. Quomodo? Quia in faciai perficit.
rreuiura dum se incepil erigerc malum quod est Scd dcnarius numcrus in sua natura multiplicat
quasi ohscuritas noctis, in angelo el in boinine me- centeiiarium in hac iiitenlione, quia homo tliabo-
dilalur etiani Paier tisijue in iiovissi.ntiiiiriieni in lica sedtictiouc corruens, a Dco lanrieuvriivina mi-
quem periingtint opera sua quaciiicflabililer opcra- scralione ct inspiratione ariinonitus strenue incipit
lur, ostciirieuset aperiens legem Filii sni, cum in Dcum agiioscerc cum legc el prophelia Veicris Tes-
ipso perlicil omnia bona, quae in bouiine peiiici lanenii, et dcinde acutius cum sanctiiate ac o-m-
debeui. nibns ornainenlis invicloe constanliae Ecclesia;.
Sed ul vides quoJ lapidea pars inuri babet riuo Sicqtie incepil bomo operari omnes vinules ab Abet
loca inlcrrupla inter anguium virieliccl occirienia- iia cas perficiendo usque ad novissimum justurii,
lem el anguluin meririianum : hoc esl qtiod optts quol esl ceiilcnariiis numerus longiiudinis hujiis
huntani geucris in uiunitione defensionis suae, riuo- aedificii, quod Deus in mysiica figurn demouslrat
luis moriis adliuc iinperfecluin esl, cum membrai liouiinibiis,ne ricsperent protapsi in iniquitalibus
iiicaruati Filii Deiconsiantadhucqiiasi imperfecla in D suis ; sed ut surgentes ab eis fortissime laborent in
eleciis suis, quod esl primus inierruplus locus velut opere Dei; quia et tinusquisqtie cadens in pecealis,
ab occidente, quoniain Filius Dei inissus esl ini cunvse crigit ab eis, forlior eril qnam prius esset,
munduiu in finc temporiim, et citin deinde Ecclcsiai sicut el Deus majorcs et forliores virtules restiiuit
similitcr adhitc quasi imperfccla est in oinnibusi in homine, Filium sunm millens iit mundum ad eri-
virtutibiis stiis, ut consistere el aedificari debcl ini gendum collapsum genus huinanum, quam primus
coelesli Jertisalein, quod esl atler inlerriiplus locus: ltomo operatur. Unde el lijnio foiiius operalur in
velut ad mcridiein, ctun Ecclesia perficiciur ini aiiiina el corpore quam si csset sine corporali gra-
coeJestibus. Qtiod aulem longitudo ipsius acriificii i vcdine, quoniani militat in seipso in multis pori-
csi cenlum cubilorum, hoc esl quod denarius nu- culis perficiens fortissima bella, et victoriostis exi-
mertis attenualiis eral in praevaricalore honvinc, etL stens ciini Domino Deo sno fidcliter militans ei,
recuperaiiisesi in Filiomeo per muliiplicem denariii sic ipsum cognoscens in militia sua, coipus suum
cenienarium numeruin, multipliciuin viriutuui ini rastigando, quia angelus carens graveriine terreni
salvatioiis auimarum, dc quo dcnario per cenle- corporis, cst lantum miles cceleslis harmonia: luci-
nariuai dcinde ascendil millenarius nunierus per- dus et purus uerseverans in visione Dei; bomo vere
PATROL.CXCVH. 19
,y}7 S. HILDEGARDIS 58S
gravalus corporali putredine est fm-tis et gloriosus A utriiisqiie laleris, prosperi scilicet et ariveisi, homi-
sanctusque miles, cum reslauraloopere, qtii ojiera- neif. constaniissime oportel laborare. Quomodo? Ut
lurpropterDeuin in anima el corpore, ila per cente- devitet malum el opereiur bonum. Quomodo? Qnia
narium numerum proesentis Iaboris perlingens ad profuntla et incomprehensibilis divina pntestas in-
millenarium futurae retribtitionis, videlicet cuni in siiiuil hoiiilnem, ul totis viribus suis ei loto sensu
novissiino die plenam merc-edem accipiens sine fine suo col.il Deum aequali devotione in longiludine iu-
in anima el corpore gaudcbil in ccelesli habitaiione. telligibilis ralionalilaiis; qiioniam drgnuin est ul
Siccrgo denarius attenuanis niimerus, recuperatus Crealor omnium, ante omnia, et stiper omniadi-
est per Filium meum, qui natus cx virgiue et pas- gtiissime colatur Deus. Quapropter et alii ejus duo
sus in cruce hominem reduxii ad ccelesiia, ut ipse paiielcs in fronle el in fine ejus, unius suul laiilu-
in Evangelio dicit; Qucc xnulier habens drachmat dinis, quotiiam in opere Dei sapiemia ct discretio
dccem, *i perdiderit drachmam unant, nonne accen- suni velutduo parietes, videliccl sapientia qttasi in
ait txtcernamet everrit domum, etmquwril diligenler superiori et diserelio quasi in inferiori parte, quas
donec inveniat ? Et cum invenerit, convocal amicai Deus aspiral aequo el justo dono suo in magtfuudi-
el vicinas, dicens: Congratttlamini ni.hi, quia in- nein laiitudinis, liumanae mentis; ad cognoscen-
veni drachmam quam perdideram (Luc. xv). Iloc lale 0 diini se.
cst : Sancla divinilas habuil druclimas decejti, id Sed quori quatuor illi jiarieles ubique in circuilu
est in electis angelis et in bouiine decem ordines ipsius ocdificiiacqualis sunt altituriinis, exceplis pro-
supernarura distinctionum, sed drachmam unain puguaculis ejus qua- aliquantulum eminent altiltt-
perdidit, cum liomo nv.igis diabolicam seductionem, dinem ipsius; hoc quod homo iii quatuor eleineniis
quanv divinum piaecepium seculus in moriein ceci- pesilus, ubique fidein calholicamper bonitateni Pa-
dil. Unde ipse accemlens lucernam. arrientem , iris aequali devotione et cultura in alto habebit, fi-
scilicet Clirisiuin veruni Deum cl veruin hominem, lium cum Paire ei Spirilu sanclo, videlicel colens,
splendidissimuinqiie solem justiiiae, everrit per ettin qui onvnin opera sua operatur in ipsis. Quomodo?
donium, id esl Judaicum populum, et inicr legenv Oiiinc opus quod Filius Dei opcratus esl el opera-
quaesivit diligenter oinnem sanciificationem quse lur, hoc perficil per banilaiem Patris in Spirilu
fuil ln salvatLone, in qna instituil. novam sanclili- sanclo. Quid hoc? Quoniaiii secundum volunlaiem
calionem, et sic invenii drachmam suam, hominem Patris erai Filius redimeiis homiuem per incarna-
scilicet quem perriideral. Tunc convocavil amicas, lioncm suam, quoe est magna bo.iitas; quia Pnter
id est sacculares jusiiliaset vicinas, id eslspirituales sic ordinavit ulFilius eius nascerclur ex Viigiue du
^
virtules, dicens : Congraiulamini mibi laudabililer Spirilu sancto conceptus, liuinanitaicm assumens
el congaudete et aedificaieccclesteni Jerusalem ex propter amorem hominis, ul eunv reduceret in re-
vivis lapidibus , quia lioniincm inveni, qui perierat staiiraiionem viiac, qualcnus homo cum Deoparlem
deceplione diuboli. habcrct, cumqtia inlrarei in salvalionem peripsum
Sed ul vides quod luliludo Iiiijusacdificiiesl quin- in rectu el calholica fije, in qua Pater et Filius el
quagiula cubilorum, boc esl qtiod omnis laiiturio Spiritus sanclus cognosci riebel, uiius et verus
vilioiuni hominum , qui in opere Dei aediiicare de- Deus. Sed et ibi suul propugnacula praestaiitioiis
biieruui, magis laracn concupiseenlias suas sequen- altiludinis. Quomodo? Quia, cuin bomo respicil iu
tium quam opus Dei coleuiium, iu diffusis quinquc culuien bonaemenlis, tunc acdilicul altiludinem mu-
vulneribus Filii mei quae in cruce passus est, mise- rorum fiJelium, in viriuiibus operis Dei ascendens
ricorditer abstergilur et remiltitur, ita q:ori vulncra super iulelligibilcm firiem , Deuin videlicet sciens
manuum ejus operamanuum inobcriieiitiac Adae el esse in poteulia riivinitatis suoe, super quam firicm
Evae deleverunt, el vulnera pcduin cjus liberave- deinde conslruil altiorem staluram virtulum prx-
runl itinera humaniexsilii, elvulnus laferis ejus de stanlissimorum propugnaculoruin. Quomodo? Naiu
quo orta cst Ecdesia , delevil culpam Adacet Evae, jy acdilicat altiores virtutes, sibi non sufliciens ul so-
quoniam de latere AdacEva creala est. Unde et Fi- lummodo fidem babeai in Deuin : sed asccndil in
lius meus iu ligno lixus e si, ut ea abolerel quac viientcin palinam, quod esl de virtute in viriutem
per lignum praevaricatio factu esl, aique acelo et quibus exalialaet decqrata est rectissima fidesquasi
fellepolalus cst, uigusiuspomi noxialis diluerelur. civitas propugnaculis.
El allitutlo ejus est quinque cubitorum; qui esl ex- Quod vcro laiitudo, ititer ipsunv oedificiuin et
celienlia divinaruiii sciemiaruiu in Scripturis quae splendoiem ex praediclo circulo se in profundiiui
propler opus Dei suiil in quiuque seusibus qui sunt abyssi cxlendeniem, est in verlice orientalis anguli
in homine ; quos inspiravil Spirilus sanctus ad uti- unius palmi: boc esl quod ainplitudo supernorum
lilatem hominum, quiu Iiomo cum quinque sensibus secreiorum cst imer opus Filii Dci quod demonsira-
suis respicit ad alliludiiiem diviiiiialis , discernens vit quasi aediliciuni, convcrsalus sine peccalo cor-
ununiquodque, bonuni scilicel et maluiii. Unde cl poruliiei- in saeculo , scilicel faciens virtutes mullas
ejus duo parietes in ulroquc lalere ipsius suni in bonitalePalris el inter polcslaleni Patris quasi
uuius longitudinis; quoniam in aedificio bouitatis splendorem iu maxima virtule sua se in inferiora
Dej quasi in duobus parietibus animae el corpoiis et i:i superiora cxlenlenlem, cum Filium suuw
*''"*" ^
«a SCIVIAS. - LIB. IH, VISIO 111.
hoc
niisit iu munduin, iu capile scilicet anguli qui re- A plitudinem nullo modo comprchendere possis ;
mortali corpore gravatus
spicit adorieulem, froc est, in juslitia quaeprimum esl quod nullus honiiuuiii
mali in visceribus aquilo-
praesisnataesl in Noe per admonitionem Spiritus poierit scire elalionem
saucli praefiguranlemperfectain illam jusliiiam, qua? naris diaboli: iiec finitum ejus in operante creatura
dectarata esl in incarnalione Filii Dci, ita quod iu in occasu cadenlis hoininls, nec initium aul finera
his secretis erat quasi spalium unius staturae ut ardentis meridiei quod est supernae juslilioe, ncc
etlenta manus esl a pollice usque ad.&lios digiios; considerare quomodo hoccdilatala et discreta sint
quod est ordinalum tempus in paternis visceribus iuter opus el poiestaiem scienliaenieaein otnnibus
quando Unigeniluin suum miltere voluit in mnnu populis, scilicet aul in eleclis aut in reprobis, qui
fortissima, utipse ila circuiret cum omnibus aiti- omnes positi sunt in aequissimaperscrutalione, ila
culis digilorum qui sunt oumia opera ejus in Spi- quod acutissima et diligeniissiina disu-iciione exa-
rilu sancio ulperficerel volunlatem Pairis sui pas- niinabunlur in proeceplis meis, cum tamei: ipsi om-
sus in cruce propter miseram ac coiueinpiibilem nes accurate debent confidere, quod eos pasco in
iuobedicniiam, quam diabolus primo bomini insiil- omnibusnecessilatibus suis, quia baec omnia in se-
lavit iiv sua suggeslione, cum propier boc ad redi- cretis meis ila occuliata sunl, quod ampliludiiicni
niendura bominem misericordia Dei se inclinavil B profunditatis eorum, nec sensus aut intelleclu.sho*
ad lerram, per humaiiilatem Filii Dei incomprchen- niiiiis ullo niodo compreliendere vel inlelligere va«-
sibili allitudiue divinitatls. leat, nisi quantum permissione mea concedilur,
' Scd
quod alibi, id est iu septeuliionali et in occi- Qui aulein ncutas aures interioris inlellectus liabet
dentali atque in meriiliuna parle, lanta undique est hic in ardente amore specuti mei, ad verba haee
I.Uiludo inter aedificiuniel splendorcm ul ejus am- anhelel, et ca in conscicntia anhni sui conscribai.

VISIO TERTIA.
Si.'miARiuK. — Quod diviitai virlutet tub legepullulantet in nova lege plurimum fructum a/ferunl. Quoti
volunlate Dei virlutes operanlur in hominibus. De statu amoris ccelestis,disciplmw,misericordite, vicloiuv.
De habitu earumdem et quid significet. Speciatiter de amore ccelesli et habitu ejus et quid significet.
Specialiter de verecundia el Itabitu ejus quid significet. De misericordia. Specialiler de xictoria el Itabitu
et quid significet. De siatu palienliai et gemilus et quid significel. De habiiu eorumdem et quid tigniHcet,
Specinliter de patientia et liabitu ejus et qttid significet. Specialiter de gcmilu ei Itabilu ejus el yuid
tianificet.

• Post haccvidi el ecce quasi in meriiolongituriir.is C telicitas in qua sunt aeterna praemia, quac seuiperes
proediclaelucidae partis muri designati acdificiisla- in veris deliciis, ita lanien quod uuiiquarn possmn
bat velut lurris ferrei coloris ips: muro exterius impleri, nuiiquam satiari imeriori loeiitiaqux esl in
imposila, laiiitidiuis quatuor cubilorura et iiliitudi- Deo meo. Secuuda auiem iudula eral purpurea lu-
nis sepletn cubitoruui, in qua conspexi quinqiie nica, slnus ut adolescens qui noutluin est adplenum
iinagines singulariier slanles in singuloquoque arcu virilis aelalis : sed lamen nvaguacgraviuiis; et dice-
desuper quast lurritum conum habenles, qiiaruiii bat: Me ncnterrebitborribilis inimicus qui est riia-
prima respiciebat ad orientem, secunda auiem ad bolus, nec iiiiiiiicus liomo, nec hoc saeculuniin di-
aq-uiloneni,terlia vero ad sepleiitrioneiii, cl quaria sciplina Dei, cujus conspectui seraper assisto. Ter-
ad columnam vcrbi Dei; in cujus radice Abrabam tia vero tcgebat facieni suani alba inanica dexter»
patriarcha residebat, ac.quinlu ad lurrim Ecctesioc uianus suac,ei aiebat : 0 spurcilia ct o immuudilia
et ad iltos hoiuines qui in ipso oediticiohuc cl illuc hujus sacculi; abscoudile vos el fugite ab oculi»
discurrebant. Siinililudo autem una erat eis in hoc : meis, quia dilectus mcus natus est de. pura virgine
singuloeearum vcstitae cruiil soliiinmodo quasi siu- Maria. Quuria auleiu eral velaia capite ajbo vela-
gulis vestibus sericinis el calceata; calccumeutis iuine more muliebri, et circumaraicta pallio crocei
candidis, excepta quinta, quac omni ex parle ar- coloris; in pcctore verq suo gcrebat imaginem Jesti
niala videbatur. Secunda veroettertia nudo eranl Chrisii; circa quam in peciorc suo scripium erai:.
capite, dissoluta couia el candida careulcs aiuiclu Per visceramhericordice 'Dei uostri, in quibut viti-
palliorum; prima auiem el lertia ac quarta iudutoc luvit nos Orient ex alto (Luc. I). El dicebat : Por-
eraul lunicis candidis. Sed dissimiliiudo ex hoc rigo inatius semper ad percgriiios et egenos ac ad
eral eis : Priuia imago geslabat in capite suo pon- pauperes el debilcs , aique ad gemeules. Quinla
tificalem infulain, sparsis capillis el albis, induta porro armata eralgilea superposita capiti sno, in-
quasi pallio atbo, inferius in duabus oris ejus pur- duta quoquc lorica et ocreis, atque ferreis cbiro-
pura conlexto; iu dexlera vero gerebat lilia ct alios thecis fereus etiara in sinislra sua clypeum ab bu-
flores; in sinisifa aulem paluiam. Et dixit: 0 dulcis meris peudeulem, acciucla quoque gladio ei hastam
vila, cl o riukis amplexio xiernac viloe, el q bcala maiiu dcxtcra lencus. Sub pedibus auietn ejus iace-
591 S. HILDEGARDIS 592
bat quasi leo hians ore, lingua exlensa cx ore ejus, A Dei, quoe iti circumcisione mullis motlis el diversis
et etiam velm qnidam liomines , quorum nlii ttibis significalionibus manifeslala esi: iia quod Deus in
rcsonnbanti alii quibusdam inslrunientis ltidicns signiim ejusdem circumcisionis rienvonsiravitlegem,
joculariier roncrcpabani, ct alii diversis ludis lu- ct per legem graliain Evangelii; quoniam fide pro-
dcbant : quos imago illa simnl et ipstmi leonem paluta in fldcli Abraham : surrexit in ipso ciiam
jiedibus stiis conculcans, hasia quam dextera lcnc- circumcisio in mysterio veroepraefigurationis; quia
batacriter transfoiliebat, et dixit: Vinco foriem per divinam poientiam instruxcrunl se forles vir-
riiaboluni et te odinm et invidiam, atque tc, o spur- tntes incipicnies in Abraham quasi in ineriio Iongi-
ciiia, cum ludenilbus fallaci deceptione. Scd inira liiriinis spectilalivx-scientioc duarum liuinanaeo;ilio-
illuri seriiliciuni virii duas alias imagincs vcrsus bnnc nis viarum sub munitionc firmissimac bonilalis su-
cainriem lurrim slanles : quaruin prior apparehai pcrni Patris, cum postmoilum apertoc futuroe erant
stans supra pavimeiilttm ipsius aediflcii, quasl in pcr voluntaiem Dci, illud in figura praesignanles
arcu ignei splendoris diversis imaginibns maligno- quod Deus facere votuil priiisquain boc manifesle
rum spirituum interiusdepicto, el conira praeriictam ostenderei iu opere. Quae ferrei coloris esi, ipsique
lurriin posilo, allcra vero ipsi arcui extcrius Un- muro exlcritis imposita, quae csl justitiu Dci fortis
lum collateralis in nullo arcu consistcns, amboevi- ^ et invincibilis, se in ipsa speculativa scieniia quasi
(lelicct inierdum ad praedictam lurrim aspicientes, exteriiisoslcndens per circnmcisicnem qiiaese foris
et iuterdnm ad homines sediticium inlrantes et carnaliier formavit posila cum bcatis virluiibus in
cxeunles. Vcstita?autcm erant eliam ipsaeseiicinis spirilualibus spirilualis tniiri, quem consiituii Deus
vestibns el velaiavin ligatura cupitis albo vclamine in hominibus. El earicm turris csl laiiludinis qua-
more fenvineo, non circumaniictae palliis, indiiiae luor cubilorurin, quia per volunlalcm Dei ipsoe
vero calceamenlis albis. Sed prior earum habebat virlules operaulur in hoinine, posito sub exlen-
in capile suo quasi iriangularem coronam ruDenlem, sione quaiuor elemenlorum, ciiin quibus vegclatiir
ul rubens liyaciiilbiis rubel in colore suo, induta corporaliter in corpore, el aliilutlinis septem cubi-
cranl vi- toruiii; quia in aliiludiiic seplem donortim Spirilus
qtioqne tunica nivea , ciijus implicamcnta
ridi colore ubiqne distincla, et aii: Vinco in orienle sancli lanla firmilas est, ut se ipsa turris itu eri-
cum forlissimo Filio Dei: qui exivil a Palre vc- gcret, quod ex ea prodiret Ecclesia in iiiearnalione
niens in miindum pro redempiione bominum, et qui Filii mei, pracfigurata incircumcisionc Vctcris Te-
iterum rediil ad Pntrem; cum in niaxima aerumna slanieoli.
moricns in cruce rcsurgensque a mortuis ascendit Quod aulem conspicis in ea quinque imagincs
in cooliim, ideoque nolo confundi; fugiendo niiserias singulariler stanles, in singtilo quoque arcti desu-
ct doloreshujus soeciili. Altcra vero inclula crat lu- per quasi lurrilum conum habeuics, hoc est quod
nica alba sed aliqiianliilum pallidi coloris. Et in in lurri Iiac.id cst in fortiludine circumcisionis
dexlcro bracbio stto ponabat crucern cum iniaginu pendebant qtiinque forles virtutes, noa quod ulla
Snlvaioris Jesu Clirisli capul stium inclinans stiper virlus sit vivcns fornia in seipsa, sed sofummorio
illam, et diccbat : llic infans pertutit multas inise- pronlucida splioera a Deo fulgens in opem homiiiis;
rias in hoc saecuto; et idcirco volo semper plorare cjiiiahomo pcrlicitur ciun virlillibiis, quoniam ipsae
ct habere mcerorem propler gauditim oeternoeviiae, siint optis opcrantis hominis in Deo. Unde ipsae
in qiiam bonae oves addticendae sunt per nobilem quinque viiiutcs ad simililudinem quinque seu-
Filitim Dei. Et virii qnod onines pracdicta?imagincs suiiin hominis in tiac turri |iosiloe sunl; quia inullo
singula verba sua pcr myslerium Dei dicebaut ad zelo langelianl circuincisionein, nbscindenles ab ca
admoniiiouera lioniiiiuni. iniquilatem, ul quiuqtie seusus bominis, in Eccle-
Tunc ilerum seriens in ibrono qui mihi haccom- sia circiimcidunliir per sacralissimum baplisma,
liia ostendebal, dixil niibi: Per fortitiiriinem ti sed lamen in Iioniinibus non operantes per seipsas;
conslantiam voluntaiis Dei, divinoe virlules in Ve- r>quia homo cum illis operalur, et ipse ciiin homiitc,
teri Testamento celeriter pultulnbani, sed ibi se sicut eliam quinqiie sensus hoiniiiis non operantur
vclul in ignorantia colentibus nourium plene sua- per sc, sed hoino cum illis et ipsi cum hominc,
vem et dulcem gusliim pracbebanl, quia lunc laii- ita inviccm frucliini facientes. Et smit singulariler;
tum ausieritas lcgis rielinqncnles aciiter coni- inaximo studio desudantes in singulari scilicet stn-
piebal -,postmodum aulem per graliam Dei in nova tura magisterii lurrilitm npicem habenle, iri est
legeplurimum fruclum proferentes, fortem el per- praecetlciUeni et bcne compositam dignitaiem vali-
fectum cibum ci in amore coetestium esurieniihus dissimce conslanliac. El prima imngo respicit ad
cunv summa dulcedine exliibebant, cum prins, ut orientem, qnia viiiu; illa prospcxitnd Filium Dei
dicturo est, quaedam occulia oslensio el signuin planClu aiuoris, ut quanrioque venirel, hoc aperle
fulurorum essent, secundum quod etiam specta- loquens de aeterna vita quam circumcisio habuit in
culum hoc cum apposiiionibus suis demonsirat. ab.5COii;:o.Secunda autcm iinago videl ad aquilo-
N.iin haec lurris quam vides quasi in medio longi- ncm; quoniam ipsa consideravit pariem orieniis
ludinis praediclavlucidae partis muri designaii aedi- et partem aqttilonis, in niagna disciplina aspic.cus
ficii sUniein, habel lypura orsccursus votuntalis ad Dettin quasi ad orienlem, dedigoaiido incon-
503 SCIVIAS, - LIB. III, VISIO III. bU
vcnienliam indisciplinnlae lasciviac, scilicel quod A . salvalione. Quod aulem dissimilittirio est eis: hoc
Deus non babebalur in veneratione, despiciendoque esl quod vis earum vicissim est in dono Spiriius
quod lex Dei d'gne non habebalur in populo illo, sancli, cum virlus hacc liabel lioc inslrumeiiuim
quasi in aquilone. Terlia vero tendil ad septen- aniniae, ct virtus alia aliuri, urium tamen stuiiiuin
trioiiem ; qua fortissime itla prosternit superfluum existenles in Deo: ita quod cocleslis JerOsalem
fornicationem, despiciendo eatn, et seipsain abilla perfecle conslrualur cum eis ; quia ipsae snril opus
protegenrio fegali inslitulioiie. Quarla autenv imago quod homines operanlur: pcr quod ad Deum per-
vertilur ad columnam vcrbi Dei, in ciijus rariice veniunt.
Abraham patriarcha residel; quoniain ipsa versa Unrie baec prima imago designal ccelestenvamo-
fuit adhoerens in incarnalione Filii Dei, quam velut rem, quia ipse prae animi cura inesse debet homi-
in fiinriaiiieiiio Abraham leiigit, cum prsesignifi- nibus; gesiuns in capiie suo pontificalem infulam,
catione miroc profunriilatis, ariete pcndcnle iu sparsis capillis ct albis, quia vylde coronata esi in
spinis. Quiula vero rcspicit ad turrim Ecclesiac, ct stiiumo sacerdoie Jesu Chrislo, el in sumtnis saccr-
ad illos homines qui iu ipso aedificiohuc et illuc dotibus Veleris Testamenti, et in iltis qui eideni
disciirrunt; quia ilta erexit se vieioriose deslruere Filii Dei riixeruni: Uiiuam disrumperes ccelos ct
onvnem iujusiitiain qua; orla csl in Adam, respi- D ' tlcscenrieres; stans deuuriatis capillis sine muliebri
cicus ad foiiiiudinem catholicae Ecctesix', ul victo- velamine capitis in albedine apparenlibus: praefi-
riose el sine iiilermissioiie pugnel conlra viiiadiu- gurans in eis qiiodsacerdoialcofliciumdenudundtim
boli, el ad bomii.os qui in ea diversa varieiale essei conjugali oflicio in ailvcntu Filii mei,, ipsius
inoriini discurruut, ostenriciis eis in perlimesceiuio qui imitandus cst a sacerdotibus suis in castitate
zeto Dci ul oves jusiiiiac esse perseverent. propter salvalioncni; quiaipsi perfcclissimo coelesti
Quodauiem similiiudo una cst in eis: boc est nmorc sic seinper adhoererc debcnt: ul exeuli.aut
quod pari devoiione Deum colunt iu operibus bo- pravos rnores Iiominum , a conlagione peccali:
uiiuum; nam singulae earum vesiitoe sunl solnni- clara el candirin pars exislenles in spiriluali riono
inodo quasi singulis veslibus sericinis, quia uua- Dei. Qtioe ctinm indula esl quasi pnllio albo, infe-
qxeqtie earuindem virluium, habet in se dulcedi- riiis in duabus oris ipsitts purpura conlexlo; hoc
nem et suavitalem quibus nullatenus gravanl nec esl quod eam circumdedil' gratia Dei in albcdine
coustriiiguni hoiiiiiies; sed ut suaviter balsamuni leuitalis, subnixa et ornata in finibusprolectioniim
sudat de frulicesuo: sic molliler operantur dulce- suarum cttui decoris ornamentis charilatis; quia
diuem coelestis regni in bumanis raenlibus sisie . coiiiprehensio diviniB graliae inesse debet termino
sordeet duritia injustiiiae. Et sunt catcealae calcea- iNiiusctijusque boni operis, constans in diiabus
nienlis albis,x quoniam recte scquunlur justiliani panibus videlicet in virlute dileclionis Dei el ho-
mcam in alberiine ccelcstis regni, iranscundo sub- minis. Qnod vero in dexlcra sua babet lilia el alios
jeclionera diaboli, ci oinnino coiiculcaiiies vesligia fiores, lioc est quod in bono opere habet caudiria
ejus in hominibus. Sed quinia virtus ex omni parle praeniialiliorum aeternsc vitae et clarilaiem aeierni
armala videlur; quia ipsa prospicit ad Ecclesiam, liiininis, el alios saiictitalis flosculos qui sunl so-
in qua foriissimoa puguoe adversus diabolica viiia dales sui, qui se illi conjungunl ccelesti ainore.
perficiunlur, exiendeus in ea ubiquc vicloriam Sed quod in sinistra sua gestal palinam, hoc est
Btiani, ciim preliosissima annalura quae est invi- quod ipsa in recorriaiione mortis habet palinain
ctissima foriitudo Dei, quae pertranseundo occidil ascendcnteiii de occulio beatae virtuiis, cu-in qua
' inoricnv
omnem iiijuslitiam in coiifusionc diabolicae fraudis. qunsi lorrentibus lapidibus obruil, ui
Quod vero secunda et-tcrtia sunt nudo capite dis- eiiam declarat in verbis suis ad lilios Dei, ut supra
soluia coma et alba: hoc esl quod iiulliim suppli- diclum esl.
cjum Jaboris, uec onus diviiiarum aut concupi- Seounda auleriv, praetendit disciplinain; quoniam
scenliae sibi jmpoiiunt pro aiuoie meo; sed nudo I) poslardentem coelestis vitae amoremoritur constri-
cnjjile, id esi aperla couscienlia sua, ajieriunt milii clio carnulium coiicupiscenliarum in disciplina
omne occultum suum, arrientes semper in dile- inagnx conlrilionis. Quae indula est purpurea tu-
(iione mea, cum omiicui confusionem et lasciviam nica ; quia circtiindata esl lege mea et moriifica-
concnpisceiuiae carnis a se abjiciunl; hoc inci- tioue carnis in Iioininibus, quori est exemplum Filii
picrues iu albis crinibus quod esl claritas ineutis, uiei in purpui-co indumenlo: ut iricm Filius meus
bona opera desideraiilis. Et carent amiclu pnllio- ex purissima Virgine naltis esl in cbaritate, qu:a
rum ; quoniam a se projiciunl mores paganorunv, oiniiimodo operata cst in ipso. Constat enira ut
cum iinpudicilia et spurciiia diaboli ei cum onini- adolcsccns qui uondum esladplcnum virilis oetalis,
bus curis saecularibus; quia sapientia hujus mundi, sed lamen magiisc gravitatis; quoniain disciplina
ttultitia est apud Deum (I Cor. 3). Priina quoque semper esl in puerili tiinore, ut puer esl in con-
cl terlia ac quarta indulae sunt tunicis albis; qtiod striciione limeiis magislrum suum sub magislra-
est a|jprehensio iunocenlioc prasfiguranlis incarna- lione, Unde et ego omnipolens, semper magisier
lionem Filii Dei mei cum suavitate caslitatis, qui sum disciplinae, quia ipsa erga me est quasi nou
morti sublraxit hominem, intluens eum viia in virilis; quouiain non vult esse potens in oflicio
595 . S. HILDEGARDIS 596
propriae voluntalis suoe,se<l scmper firietiter tiniere A (Luc. i). Qtiiri lioc? Quia ubique in circumennie
in magna districlione reverenliae, sicut etiam ma- poteslnle mea demonstralur iu secreto scientioe
nifesiissime ostendit in supradiclis verbis stiis. pecloris misericordiac : quod Filius meus vera mise-
Tertia vero dectarat verecundiam : quoniam post ricordiaesl. Quomodo? ut, practlicluinest in verbis
disciptinam surgil pudor verecundiae, a sc fugans Zachariae servi roei in Evangelio dicentis: Per m-
confusionem peccati. Quapropter tegil eliam faciem cera misericordia) Dei noslri in quitlits visilavit not
suam alba mauicn dextroc roanus suae; qtiia pro- Oriens ex alto. Hoc lale est: Per visccra palernsc
tegil interinrem conscientiam suam qtinsi iaciem misericorriiac salvatio cst, qiti nhscnnstim in corrie
animac, fngiens a foruicatione et a potlutione din- Patris crat, ul visccra manenl in hoinine : quod
bolica, se dcfendcns candida veste innoceniioc ct Filius ejiis in finc lemporum incnrnarctur ubi visi-
castitatis, eam habens in dcxtera, quod est in sal- lavil Dcus homines. Quomodo? Ccelesli scilicct
vationc operis sui; qnoniam ipsi potenter adhoe- pane qtti Filius ejus esl natus in carne cx Maria vir-
rcut conlemptus omnis spurciliac Satanie, quam gine, qui veniens ex alto, id est de corde Patris
omnimodo abjicit a se, tit cliam declarat in prse- exiens, praebuit maximam quscrcntibus se miscri-
dictis verbis suis monitionis stioc. corriiam, sictil etiam ipsa virius in supradiciis ver-
. Quaria aulem significat misericordiam ; quia B bis suis filios Dei alloquitnr.
post Verecundiam elevalse ari egenles virlus mise- Quinta vero imago prsefigural vicloriam .-quoniam
ricordiae, quia etiam in corde acierni Palris est vera post niisericordiam quam oslentli in circumcisione
misericordia gratiae cjus quoniam ipse pcr eam boc Filium meum volens mitterc in inunrium, erexit se
orriinavit in anliquo consilio suo quod primum Vicloria in eadem circumcisione , ila proccdens
oslendit misericordilcr Abraham in circumcisior.e, cum majorc virtule usqiie att Filitiin incttin, atque
ednccns eum de terra ejus et praecipiens ei ut cir- cum Ipso in novissimiim diem. Nam in Filio meo
cuniciriereliir ipse et genus suum, quando illi de- superavi anliquum scrpenlem; qtti stiper capnt
nionslravit nrigna mirabilia in vera Trinilatc, per suum exlulil se, hiimaiium gcnus rnpicns per ntilfc
qtiaeet Filium suum procnunliaveral in figura, quod nequitias qnibus illutl comprehentlii qnasi in caiena
lolum esl illa misericorriia quam iriem Abraham stta, quia illas nequiiias Unigenitus mcus dcvicit
praesignavit offerens lsaac. El esl velato capitc ex pcromma bcllicosa arnia quac suirexerunl in incar-
albo velnmine capilis more muliebri; quod esl leg- natione ejus qni esl flos omnitim virlulum. Qtiiri
inen et Lnilium salvationis, quasi capul miserantis hoc? Post inisericorriiani surgil vicloria cum seip-
pcrdilas animas de exsilio morlis reducentis sub sum homo devicit et aliena vitia. Quomotlo? iu
candore pii vclaminis ; qnoniam albas facil animns pracdictis viliis quinqiic virlulibtis: primus cst amor
et hominem fulgeniein; dtim cooperlus fueril ciun c«elestis , scilicct in hoc quod homo scit et agnoscil
misericorriia a Deo, quia illis hominibus qui Dcum Deum, diligens eum super omnia. Dcinriecausa il-
in indlgnatione habeni, dum adbuc in peccatis sunt, lius fidei ligatur irienvbomo in legem disciplinae; de
bis fulget post illalam eis ccelitus misericordiam, qtia ipse compescil crimina peccandi pcr bouam et
tit radius solis in blanda suavilale, quoniam mise- reclam verecundiam. lu bis ergo iribus viribus
ricordia in muliebri persona fecundissima mater cst jiislificabitur homo in corrie suo : sic inspiciens
animarum de perdilione. Nam tit mutier operil aliam rem quoc est anguslia proximi sui quem
captit suum, ita deprimit misericorriia morlem procuraliit in omnibtis nec-essiiaiibus ejus ut se.
antmarum , ct sicut mulier suavior est viro , sic Unrie et mox surgil homo fonissimus miles cum
ct misericordia suavior vesana insania criniinuni liis tribus viribus in quibus perfectus cst in mentc
in insania peccaloris pritisquam cor ejus visilelur a sua iinitanrio in misericorriia Filiuin nietim vcrnm
Deo : sicul et eadem virtus in muliebri forma ap- Samaritanum sic in vicioria pertransiens vires riia-
parel, quoniam in feminea cnsliiate clausa virginca boli cum arniis victoriosissimarum viiiulum, cum
inalcria surrexit in vcnlre Mariacsuavissima mise- ]D seipsnm vincil el proximum suum regil, in ipsis
ricordia, qnse semper eral obumbrata in Palre, virlutibtis occidens omne malum, abjiciendo vide-
donec Patcr eam visibilem ostendit pcr Spirilum licct superbiam qusc Adam cxpulil de paradiso. Et
sanclum in utero Virginis. Et circumamicia est pal- eadcm virlus armala est gnlea supposiia cnpiti suo;
lio crocei coloris; quia circumdaia esl sjilendidis- quia homo pleno coelcsli desiderio ad Deum qui cst
simo sole quod est sigr.tim Filii mei fulgenlis de capul omnium suspirare dcbelnl salutem conse-
coelo in mundum, sicut solis sptendor in tcrram. quatur selernam. Indula csl quoque torica , ut Iio-
Qiioniam idem Filitts meus verus esl sol illuminans ino resislai diabolo constringens injustam volun-
nviindum cum sanclificatione Ecclesiae. Quod vero intem cnrnalium desirieriorum suorum, in vero ti-
in pectorc suo habel imagincm ipsius Unigenili rnei: more el cum juslo tremore subjeclus Deo, fideliier
iioc cst quod in pectus misericordioc inclinavi mctuens disiriclum judicium ejtis ui per me com-
eumdem Filium meutn, dtim cum misi in uteriim monilus dicit Duviri: Illuxerunt coruscaliones lum
Mariae virginis. Unde et circa eam in peclore vir- orbi terrw : commola esl el contremuit terra (Psal.
lnt*s ej'us scriplum est: Per viscera mhericordiw LXXVI).Hoc taleesl:Effulscrunl mirabilia el secrela
Dei nostri, i* quibus visitavit nos )riem'ex allo t';ii, o Dominc cunctorum ; cl mrifice appnriierunt.
567 SCIVIAS. — LIB. III, VISIO III. 598
Quomodo? Ut comscatio quac ex parie videlur et, A lascivia elaiionis iivvirienlis disciplinoc Dui. Alii
ex parte occuliatur; quoniam mysteria lua nunc qnoque diversis luriis ludtinl; quoniam versantur in
inlelligunlur,nunc aniem nesciitntur; nam non est diversitate et spurcitia vitiorum, qnse scciindttm
gens difliisa in latiiudiue totius orbis qui in lun libitum voliinlatis suse excogilanles in seipsis per
voltintate mirabiliter crealus esi; qnin ad earo no- insiriias diabolicas ariiinpleni. El hos onvnes eadem
men gloriae lusc el pntcniia majestatis tuac diversis imago simul et ipsttm leonem petlibus snis concnl-
modis et admirandis signis mirifice pcrveneril, cat; qua niinio zelo omnes has vanilates arlium
eliam si eam lumen firiei ei verilatis ncduin jierfecle propellit el suasiones Salanaecontcrit in juslitia Dei.
ad salutem sui illustraverit. Quapropier homo in Sed el hasta quam dextera tenet eos acriler trans-
magnis suspiriis commolus averlil se a voluntaie fodil; qiioniam per fiduciam et auriaciam ad Deum
sua, rieseriiqne concupiscentias stins, tremcndo forlissime transfigit siiperanrio et viilnerando iu
videlicet snpernnm judicium; quia ipse prius in doloribus omnes has immunriitias, quia a Deo delu-
tcrrenis nctilius ambulans sui ipsius iniprudcnter diintur et ad nihilum deptiianlnr; iilipsa eliam in
obtiius eral, cum nunc sapienler reriit ad se. Esl praedictis verbis arimoniiionis suaedcmonsiral.
eliam pracfala virtus inriula ocreis ut, rccla via sibi Scd quod inlra ipsum seiliGciumviries duas alias
denuniiala, effugiai iiinera mortis per rasligalio- B imaginesversus hanc eamdem lurrim slantes, hoc est
nem corporalem. Intlula esl et ferreis chirotliccis, quod intra opus illud quod coelcslis Paler operatus
quatenus effngial opera diaboli per circumcisioncm esl per Filium suiinv,palam cum ostendens in aperlo
mcntis, el per reclissiniam fidem, iia iil in Deum opereqtto in circiuiicisione oslensus est, in obum-
credat: sic evadens laqueos truculenlissimi inimici. bratione dnocviriules surrexeiunt quod est exem-
Haliel etiam in sinistra sua clypeum ab humeris ptum Christi in una et sequi vesl;gia ejus, in ntlcra
pendentem; qnoniam in sinislra parte qua; est dia- obviam praecursui voluntatis Dei maxima forliturii-
bolica pugna conlra hominem, circumdata cx gra- ne et revereniia apjiarenlcs ; qnia in seipsis decla-
lia fonissimorum praeceplorum Dei, quibus tiomo ranl fruclum qui prafiguralus est in circumcisione.
lanta Fidei forlituriine circumdelur ct defenriattir, El prior carum apparel stans supra paviraenlum
ne diabolus eum corrumpat suasionibus suis, et ne ipsius cedifieii quasi in arcu ignci spleudoris diver-
ipse Iiomose subjii-ial viliis illius proiectone Dci, sis imaginibus inalignorum spiritutim inlerius de-
ab humeris circumdalus; quoniam graiia Dei ad- picto, el contra praedictam lurrim posilo; quia ea-
haerel reclsc forliludini animsead Deum in ligaiura dcm virtus perficitur in lerrenis rebus cas concnl-
dileclionis Dei el proxinii. Et accincla esl gladio ; camlo in bonilale Pnlris, ci:m riiligenler peiiransil
qua bomo debet se constringere cnsligalione corpo- desirieria carnis in exemplo Filii Dei. Quomodo?
ris, in aiislenlale sermonis Dci; el a scet ab aliis Qtiia in nmlla lolerantia pertransit adversa nuindi
abscindens iniqnilatem. Hastam quOque manti dex- forliter examinaia ei excribrala in arcu, id est in
tcra tenel; quodesi ut homo cum fiducia sit audax excellcniia ssecularis potestatis, qtiac ignea est in
in Deo superare omnem sapientiam diaboti; hoc lerrore delrahenlis superbise qtiam diubolica tnrba
faciens cum forlissima pace Domi.-iiquse vcra justi- subsequitur : inlcriora animse sancularium dcsideria
tia csl contra nequissimum ccrlamen diaboli et carnalia diligenlium aitrnbens suac volunlati, cum
hominis ; quod difficile dehetlari polesl nisi ailjulo- eliam iriem arcus per tcrrenam potentiam in uiullis
rio Dei. Quod auicm sub pedibus ejns jacet qunsi modis interdum opponat se jusiilise; rcpugnans
Ieo hiansore, hoc esl diabottis t|uem vicloria pedi- vero lesiamento quod seriificatuinesl in Deo, quie
bus recli ilineris vilse el vcrilaiis prosiravii, ctim tamen omnia superat viclrix viiitis per adjulorinni
iilem Salanas acerrima et amarissima crudeliiaie D i in bonis liominilius quamvis mulluin impiignentur
liians degluliret genus humanum. Lingua vero ex- el faiigenlurabinsiriiis maligrioruin. Aliera vero ipsi
lcnsa ex ore ejus, esl existimatio ipsius qua lerri- . arcui exlerius latilum colluteralis in ntillo arcu con-
bili iiiiquitate putabat omne genus hoiriinum ab rj sislit; quoniam cum prior virlus lumidam potesta-
Adam procreaiiim oniiiino devorare. Et qiiod etiam lem patieiitcr devincit quac ipsi multas poenas intu-
sub pedibus ejus jacent velut quidam homines : hi lil, procedit virtus har-cforis eamdem potenliain,
sunl suh agilitate ejus torpenies fistulocdiubnli, quse qilia de poenis quas illa perlulit, hxe quasi exlra
se flectunl ad initium omnis mali, quas ipsa pro- eamdem potcsiatem orta esl rabiem ejus effugiens;
tcxit inzelo Dci recte procedens in juslitia; quia sed tanriem juxla eam, quori est recordatio seruni-
caeriemperversae inacbiiialiones in diversis ninribus naruii) unde originem duxil; sine depressione arcus
se subdonl diabolo illi famutaiitcs. Quorunv alii lubis consislens, quoniam libera est a polestale liiijus
resonanl; quoniam bacchanliir sonilu omniunvma- soeculi, palam crucem Christi bajutans. Qtioriautem
lorum, el insaniunt etuii fl.tgranle menle oriio ha- ambae inlerdum a<lpracfalam turrim aspiciunt, hoc
lientes justitiarn Dei, genus scilicet super gentis hoc esl quod ipsae sunt plenuin opiis praefignralum in
faciens in magnu supcrbia. El aiii quibusdam in- praecursu voltinlaiis Dei, in circuincisione Veteris
slrumenlis liidicrisj'ocularilcr concrepant; qua fal- Testamcnii, considerantes initium radicis suse;
laces sunl in illusiouibus phnnlnsticis ari riiabotum majores tamen codem iniiio suo quod in circumci-
p.-riincniii us, ei quoniam peitn cc; sunl in iortuosa sione habuerunl exislenles, quia fulgens opus prse
590 S. HILDEGARDIS C(>0
ceitit incepiionem doeliinse, hiterilum ctiain aspi- ,A vesiiiueiiliiin opcris Dei in albedine peijielui lu-
cientes ad horiiines idcm seriificiuin iiitranles et niinis ornatum, scilicel in implicainentis_suis, quoc
exeuntes; qtiod est arimonilio earuni in Spiritu suni scruinnaeet gemiius dicentis : 0 quando ve-
sancto ad populos qui ad Dcum in via legis justiliac niam ad aspectum veri himinis? quod desiderium
ambiilant, el ad illos qui sunl in criminibus diaboli fcliciler in prsesenli vila habelur in adobumbrato
volenles recedere de via jusia, uiirie exhorianiur exemplo, per qttod decorantur ipsse adversilales fi-
ab eis, ul eas in bono imiteniiir. dcliuin in viritliiale aniinu; mullis calamitatibtis di-
Vestiloe suni etiam ipsocsericinis vestibus, qnia slinclae, propter Deum in palienlia b:ec oinnia suf-
habcnt suavitatem illam, ui bomo non graveiur iu ferentes, nt eliam Gadem virtus declarat in pracdi-
indignaUone taboris persecutionum. El snnt velalac ctis verbis suis.
in Iigalura capitis albo velamine more femineo, Allera vero imago proeiendil gemilum, qtioninin
qtioniam justum est ut bomo subjectus sit Deo ca- posl pnlientiam coiilrarioruni, elevat se in electis
piti suo, ipsum menli stiac jiigiter circumponens in meis gemilus recordalioiiis vitac, surgens admoni-
candore dilecljoiiis, ila ul eiirii in gauriio ct laetiiia tione mea, ut de corde meo Filitim inenni misi
amplectalur, sicut mulier virum suum habel in ho- propter geuiiluin populi mei. Nam populus metts
nore timoris et amqris, ut consiimit Deus. Sed non ** in Veteri ei in Nqvo Teslamento habebal el habet
sonl circumamictac palliis, quia carent omni solli- hanc recorriationem menlis, quam gemiius com-
citudine soeeulari, se tauiiini declinanies posl illa prehentlentis in lamenlabili ornnmeiilo suo , quo-
qitoc surii seterna in Deo in vila futtira. Iiiduise stint niara ipsa vera compunctio corriis esl. Propler
auiem calceamentis albis; qiioniam lucent in iti- quod eliam stat in septenlrionali plaga, ul repugnet
neribus justilia; per albedinem fidei in menlibtis dissolutac immundiliocdiabolicarum insidiaruin. Et
hominum, ul ct ipsi sequanlur vesligia exempli induta esl tuuica alba, sed aliqiianlulum pallirii co-
earum. loris, quia circumdata csl bouis operibus in can-
Prior atitem imago designat palientiam, quia illa dore lidei; turbulentum tamen pallorem ostenden-
surrexit in cornu Abrahse, quod est in inceplione lis, quoniara semper suspiria el fletus hahel pro
obedienrii cum oberiienrio Deo in circumcisione sclcrna felicilale. Qtiod autem in dextero brachio
primum sonum obedieutioe post casum Adae signi- suo portat crucent cum imagine Salvatoris caput
ficaverit prsecurrenlcm operantem obedieiitiam in stium inctinans super illuri, hoc cst quori in dexle-
vero verbo, quod esl in Filio Dei, ut sonus verbum ra, id est in reela parle forlis opcrissui ampleclitur
praecurril, in septenli ionali parte, videlicet oppdsila <Q passioncm Filii mei toio riesiderio intenlionis suoe
neqtiiliis et iiiquieludini antiqui serpentis. El ha- aiilieluus, et se inclinans ad cuin, imitando ipsum
bent in capite stto quasi iriangularein coronam ru- in doloribus el sertimnis, sicut eliam in supradictis
bentem, ul rubcus hyacynthus ntbel in colore suo, verbis exhorlationis suse demonslral. Unrie cliam
quoniam in principio menlis firielium hoiiiinum per viries quod omties prscdictaeimagincs singula verha
(idem SanelaeTrinilatis valde coronala est, qui car- sua pcr myslcrium Dei dicunl ari admoniiionem
nem sunm conlemnenlcs pro amore Dei et vera fide lioniiniini, qiiia iu omnibus virtulibtis dulcissima
sanguinem suum fundere non dubitnnt, quia ct Fi- stiavitale pietas Dcl docet, exhortando menlcs po-
lius Dei apparcns in carne, moricm devicit ciini ru- pulorum iit dimiltant malum, erigenles se ad bo-
bore sanguinis sui perqitem Ecclesia decorata est, ntiin. Qui atitem acutas aures interioris inlellectus
quasi cmn nobili rubenie hyacinlho in dccore suo. habet, hic in ardeiui amore spcculi mei ad verba
lnduia est quoque lunica alba cujus implicamenta hsec anhelet, et ea in conscienlia animi sui con-
sunt viridi colore ubique disiincia, quia sibi indtiit scrib.il.

VISIO QUARTA.
SUMMARUJM. — Cum austeriias legis aulcorata est in incarnaiione Verbi Dei : poientes se oslenderunt, et
iuslitia Deipnlnm (acla est. Quod patriarchw in myslerio signabanl legem vicinam este. Qitod [ortitudini
Dei nulla superbia reshtere potest. Quodjustiiia Dei metuenda esl ei aliiiudo omnes creaturas excellit.
Quod Verbttm Dei tria acttmina incidentia Itabet, amiquam legem et novam grnliam et expqsitores
divinorum librorum. Dc iniliali cogniiioiie diviua legis et de operalione Evangelii el exquisila sapientia
pfincipalittmmagislrorum. Qttodab initioleghlemporapalriarclttirumetprophelarum,extentlit Deus usqitead
manifestalionem Filii sui. Quod pairiarcltw el prophelw evangelicamdoclrinam venerantes, de incarttatione
Filii Dei admirali sunl. Quod Verbum Dei per typum prwfiguralionh luluit in animubiis antiquorvm
a primo electo usque nd ullimum. Quod doclrina Filii egreditur a Patre el revertitur ad Palrem diffundens
se in (ruclnm benedictionis sic perveniens od Ecdesia doclores. Quod prtvdicnnle Cltristo facli sitnt
aposloli, martyres, el alii elecli. Diffuso Evangelio exlensa est in hominibus sapienlia divinw Scripturw,
qudl in inilio minorh sludii eral, el in fine debitis refrigescentechttritote mullorum. Quod homo in priucipio
boni operis debel esse timidus, in xnedio(orlis et conslans, in uliimo humilu. Quud mysieria Filii Dei in
profundissimo secreto Pulris in Veleri el in Novo Teslamenlo edila , gratia sancli Spiritus declarala
sunt, quando cinereo homini nonnhi in nmbratione oslenditur. De scientin Dei el slaiu ejus quid significel.
Quod angeli circa eam sunl et cur ulali sunt. De iis qui dicunlur compuiice oves. Quod Deus qttosdam
«II SCIVIAS. — LIB. III, YISIO IV. 632
leniort, quosaam forliore fiagello, quosdam maxima wrumna menlis el corporh constringit. Exemplnm
de Pharaone, et Moyse, el Aaron ad eamdem rem. De xnodh casiigationnm el Dei consotatienum viat
hominum inspicienth. Verba tupientiat Salomonis. Quare scientiti Dei insoicial hominet nova veste
indutot.

El deindeuttra praedictam lurrim pnecursus vo-- .A vestimenia qtiibus indiiebalur consirierare valerem,
lunlalis Dei, sed cubilo uno infra angiilnm qui re- excepto quori tanttitn ul catierae viriules in loima
spicit ad septentrioncm vidi quasi columnam ca-- 'hominis apparuil. Et circa eam conspexi pulchcr-
lybei coloris prrefatse lucidae parli muri ej'usdenv r\ rimam iiiultiiudinem, angeticnm forniam et alas
sedificii exlerius apposiiara, valde lerribilem aspe- habentem et in lanta venerotione slantchi, ut et
ctu, lanlxque magniiudinis ac altiiudinls ut men- eam timerent nc diligereut. Scd anle fnciem ejus
suram ejus nullo modo discernere posseni. Et illaa vidi aliam uiuliiiudinem in huinatia foriua, teiic-
columna tres angulos babebal ab imo usque adil brosa veste apparenlem, atque iu iuulta conslri-
suinnium quasi glariiura acutos, quorum primus re- Clione timoris stantem. El priedicla imago iiispcx.c
spiciebatad orieniem, secunrius aulem ad scpten- homines ilios qui dc inundo vcnientes iu eoricm
trionem, et tertius ad meridienv, exterius ipsi sedi- antilicio nova veslc induebantur, dicens iinictiique
ficio aliquantulumcorij'unctus. Ex angulo autem quii eoruin : Consiriera indiinienlum quott iirduisli, et
respiciehat ad orienle.n proceriebant rami a radicec noli oblivisci Crcatoris ttii qtii te creavit, Cumque
nsque ad cacumen ejus, juxta cujus radicem vidii hacc admirarer, ille qui seuebal in tlirono, iterum
in primo ramo Abraham sedenlcm, in sccundo> mihi diccbnl : Verbum Dei per quod oinnia fucla
vero Moysen, in tertio Josue, ac deinde reliquosi B ' sunl, ipsuin anie lempora ex corrie Palris geiiitum,
palriarchas et propheias ita sursum singulos inI seri postin fine leniponiui ui veteres sancli pracriixe-
singulis ramis ordinate sedenies : secundum lcin- runl ex virgine incarnatuni, quanivis lmiiianilateni
pus quo in hoc saeculo sibi invicem successerant, , assu!ii|iscrii,riiviniiateiii tamen non deseruii.sed cum
qui se oinnes convertebant ad angulum cjusdemi Patre el Sjiiriiu sancio unus ei verus Deui exisicits,
columnae qui respiciehal ad scpteiiirionem, adnii- munduuv sua dulcediue dutcoravil, ac eum suac cla-
ranles ea qusc in spiritu fulura viderunt in ipsa. rilaiis fulgore illuslravii. Quapropier el hacc co-
Sed inier hos duos angulos unum scilicet vergen- lumna quam ullra pracdicliini tnr i:n praccursus
tem ad orienlem et alterum ad scplenlrionem, erat voluntatis Dei viries, designal incflaliile.niyslcrium
anlc faoies ipsorum patriarcbarum ct prophetarum i Verbi Dei, quia iu vero Veibo, id est iu Filio Dei,
illa coliiiniia ab imo usque ad suniimim qtiasi tor- impleta est omnis justiiia Movi ci Veteris Testa- '
natilis cl lolunda, plcnaqtie rugarum, ut de arbo- inenli, qusc fidcliter credenlibus hoininibus enu-
ris corlicc solei germen pulltilare. A sccundo vero> cleata sunt per divinam iiispirationem ad salittem
angulo respicienle ad scpleiilrionem exivil splcn- ipsorum, cum idem Fitius stiperni P.tris ex suavis-
dor mirac clariluriinis sc exiendens et reficctcns ari „, sima Virgine iucarnari riign.Uiiscsl, qui.i postquain
angulum qtti iespicicbal ad meridiem. El in illoi per pracursum voluiilatis Dei in inilio circumci-
spleudore in lam magnam luliluriinem se diiTiin- sionis se potenies vinuies osten !erunl; tuuc eiiam
denta, conspcxi apostolos, niartyrcs, confessores declaratum est in slricla juslilia uiysteriura Verbi
et virgines, alque aiios plurimos sanclos, in ma- Dei, iiisinuatum videlicel per sonum palriarcbariiin
gno gaudto ambutantes. Tertius vero angtitus qiti et proplietariiin, qtii projdixeruiii ipsuin cuiii omui
respiciebal ad meririiem, eral in medio laluset ex- justitia inanifestaiidum, el cum oniiiibiis adminislra-
teniiis; in imo autem el in suuimiialc aliquantu- liouibus, Deo subjeciis, alque cum maxiina ausieri-
Iuni gracilior ei constricius, sccundum modum ar- tate quae letigil iiicidenleni jusliliam Dei, nullaui
cus qui cxlauditur ad sagillas jaciendas. In cacu- injustitiam dimilieiitein illaesanv, quiu abscindat
ir.ine aiilein ipsius cotumnoevidi tantara clnritatCin eamin legalibus prscceptis.
luminis ul liumana lingua effari non possil; in qua Sed cubilo uno infra angulura qui respicit ari
apparuit columba habens in ore suo radium anrei sepientrionein slanlem, quod est in huinauo et sin-
coloris, mutto fulgore coluinr.am illam irrariianlem, guiari ctirsu prxcellcns vicinilas, quocfuil de pairi-
Cumque illuc aspicerem audivi vocem dc ccelo, ma- arcliis loqueniibus siriclam jiigiiliam ejusdem Verbj
gno lerrore ine reriargueiitem et riicentetn : Qnod D JJ Dei in significalionibus suis usque ari legem qtrasi iu
vides, diviuum est. Ex qua voce itn contremui, ul sepieuirionali parle dinbolo repugnaniem. Unde et
amplius illuc aspiccrc r.on auderem. Vidi etiam calybaei coloris esl prsefutacluciduc parti muri illius
lunc inlra prsedictum sedificiura velui quamdam sedilicii exleiius apposita , quia invicta ac insupcra-
imagSnem coram hac eadcm columua super pavi- bilis esl fortiludo verbi Dei, cui nullus resistere
raenliiin illius sedificiistanlem, el aliqtiando ipsam Valel per inanem rebetlionem aul.per vilem snper-
coluinnam, aliiiuando etium lion.ines illos qui in biani, ita quod elium speculuiivaascientioe per iiiu-
ipso sed ficio discurrebani inspicierilenv; illa aulein nitiones et aciioncs jiislitiae , iri est auiiqui pa res
Imago lanii fulgoris et clarilaiis erni, nt jirse niinio quasi txlcrius conjuiicii crani: nondum infixi igniio
splendor» qtii in ipsa luccbat, nec faciein ejus, ncc et pcifccto operi se in Filio Dei erigcnli, quod ipsi
60.3 S. IHLDEGARDIS . 601
taniiim in exleriore sono verbortim suorum prx-AA In scciindo vero Moscn, quoniam dcimle plautatio
monstrabant. isurfexil inspiraiione Dei in initio rialoe tegis per
Est quoqtie valde tcrribilis arpcclu , qiiouiam iipsum Moseu in praefiguratione Filii Altissitui, et in
juslilia in verbo Dei mettienda est humana? scicn- lcrlio I Josue, quia ipse postinorium hahiiit spiriiiiui
liae in impio juriicio iitjustoruin juriiciim secuuriiim hnnc I a Deo, ul consueiuilinem legis Dei coulinna-
se ipsos solummoriojuriicaniiiim. Tantoc est etiam rcl : robusiiorem in pracepto divino. Ac riciurie
magiiiluriinis ac altiluriinis, tit mensiiram ejus nullo viries reliquos patriarclias et prophclas ila siiisum
inorio discernerc jiossis, qnia ipsuiu Vcrbtini Filius 'singulos in singulis raniis ordinalc sedcntcs, secun-
scilicet Dci in magiiitudiiio glorise suoe, el in nllilu- riitni ' lempiis qtio in hoc sseculo sibi inviceni suc-
dine divinilalis suoeoinnes erealiiras supcrcxcellil 'ccsseriini, quoniam in iinoquoqiie lcinpore subsc-
in paierna majest.le , ita ui lioc nulliis hominum in 'qiicnliiiin paliiarcliarum ct proplielariun inspiravit
rorruplibili carne iri ari pcrfectum possil considc- Dciis ricsuper ad allitudinein pracceploruin siiorum
rarc. 'uniiisciijusqtic siiigulure germen, curaipsiin diebus
Quod aulem eadem columna ircs angulos habet .'stiis disposiie et orriinaie in oslensa sibi jusiiiia
ab imo usque ari stiramum inslar glariii aculos, hoc 'qiiiesccbant, d.vinsc mnjestati firicliler suhjecli, ut
cst qiiori circuiens et vulubiiis in gratia forlilutlo B 'in teinporibus suis vcuieiilcs craut.
Vcrbi Dci quam Vetus Testainenium pracsiguuvil Et bi oinucs convertunt se a<langulum coltnnna?
in Novo dcclaranrinm manifcslavil pcr Spirilum 'qui rcspicit ad sepleniiionem, adniirautes ea qu:c
sanclum, tria incirientia afuniinn , iil cst anliquam in ' spirilu futtira vident in ipsa quia omnes admo-
legem ei novam gratiam atque cimclealloneni ficle- niii ' spirilit, per Spirilum sanciuui se verleriini et
littm dociorinii in quibus faclus homo quotljustum viderunt ari evangelicnm tloctrinaiii foriiiuriinis
est operatttr, ab initio virielicel inceptionis susc tit Filii ' Dei tliabolo repugnaiitis, rie iucarnalione ejus
in imo ciim honiim incipit, ita siirsiiin tenilens ari 'loquentes, el urimirantes quoti ipse vciiieus ex cor-
pcrfectiim quasi ari siimmum cum hoc consuinal; ' Patriselde ulero Virginis iiimaguis mirabilibtis
de
quia omue quori jnsiiim esi, fuit et est, et permanet 'se Oolentlitin suo opere cl scqiienlitim qui ipsum
in actermim in siinplicissima deitaie quoeomnia pe- iu ' nova gralia iiiirabiliier iinilantes caduca concul-
nctiat, ita quod nulla polcstas poiest constare in 'cabiint, et ad scleriioruin gauriia furtiter aiibcln-
ninliiia snn.qii.im vult ileviueere pictatis cjtis glora. '
hiini. Sed quod inter hos riuos angulos (iinum sci-
El priinus nngulus respicit ari oricnlcni, qui esl licel ' vergeiitem ad or entem et ulierum ad septen-
priinus orlus incepiionis cognoscere Deiimin tliviua 'Irioneiii) ante faciem ipsorum patriarcliarum ei
lege. anle perlectuni dicm omiiis jusliliae. Secun- "C |irophciaruin
I est coliinina illa ab imo usque ad suiii-
ilus niitcm ad septcnlrioneni, quoniam posl ince- iiiiiin ' qna i lornaiilis el rolunria, plcnaqtie rugarum
plionem bonoeet inslitutae operationis, Evangcl um ul ' de arboris cortice solei gernien pullulare: hoc
FJii mei et alia procccpla in me Patre surrcxcrnnl ' quod inlci-binas summilutes, virielicct intcr ma-
e.t
conlra partem aqnilonis, ubi omnis injustit a orla nifestam ' cogiiilionem meam et subscqiienieiii <lo-
esl. Teriius vero ad meridiem cxlcrius ipsi acdificio 'ciriuam Filii mei, latuil per typum pr.. figtiralionis
aliquantnlum conjiinctiis, qui esi roboralis operibus in ' aniiiiabiis aiiliquonun palruni in legibus nicis
justiliacprofunda et cxqiiisita snpicntin principalium •coinnioiaiiliiiin, unictun Veiiiu;» qui esl Filius nieus
magislrorum per calorem Spiritns sancli qui ob- a'' priino clccto usquc ari iilliiiiuni suncitun; in inys-
scura in lege el prophetis apparuerunl, et qni in tica ' cuiouaiura circuinoiiiaiiis, quia ipse oninia in-
Evangeliis ostenderunt germenquoil friiciiiosum fe- siruiiieiiiii
! sua bene coinposuii au liinavii, scili;ei
certtnt ad iiilelligeiiriuui, tam gcnles exteriorcm per 1 nobilem graliam omnibiis se pium manifeslans,
inaleriam Scripturarum in opere bonitalis Patris, < pra:figiirnbatur in rugis circumcisionis, qu;c fuit
ul
et suaviier riiniiiiaiiies in ea mysticam significa- iiinbrn ' futurorUin in apposilis significatiouibiis per
1
tionem. j,n ausleriiatein lcgis in sc hnbenlis reclissiuium ger-
Quod autem ex angttlo qui respicit ad oricntem, iiieu ' lulens, siiiniiiae el sanclissiiiise iiicarnalionis.
proceriunt rami a rariicc usquc ari cacumcn cjns : Quod { vero a secundo angulo rcspicieule ad scpieu-
boc esl quod in orlu cognilionis Dei per legera trionem exii splcndor miroc claiitatis sc cxlenriens
juslilise, quasi in antnilo oricntali appartierunl ra- ac i refleclcns nri aiigiilum qui rcspicitari meridiem,
mi, lempore scilicei pairinrcliarum et propbeiarum, hoc I esl quod ab atiero, Novo scilicel Testamcnto
qnia illa acuta columna divinilalis, hscc omnia ex- diaholo ( opposilo, cxeuiit verba Filii mei quaeegre-
tcndil ab inilio radicis, id esl bonsc inceptionis in diuntiir c de me el levertiinlur ari me; quia micautc
meiiiibiis electortim suorum usqiicadcaciiincnejus: s
sole in carue, qui est Filius ineus, fulgel lumen
qtioil esl usque ad maiiiteslationem Filii boiuin s. sancli s Evangelii in prspdicalione ejus, ab ipso el a
qni otnnis ju tilia est. Unde eiiam juxta rariiccm cdiscipulis ejus sc dittunricns in friicium benedictio
cjus vides iu primo ramo Abraham sedcntem, quia inis, et se rc'orqiiens in fonlem salvalionis, sic p<',r-
pcr omnia subeiiiitem divinilalem exspirabalur lioc veniens i usque ad rectores, videlicet ad profunjcs
tcmpiis qiio.l primiius oriuui esi in Abraham, ciiin scrutaioress vcrborum Vctcris et Novi Testamcnti,
quicta menie reliquii p.ilriam stiam obcriicns Dco. osieudcntes c quod sapienlia erccln esl iu ipso sole
603 SCIVIAS. — LlB. III, VISIO IV. 606
mtinotim illiistr.inle, qiii Lnsuo latcre valtle arriet, A rmioiiis suse cum conum operaiur, est robusiioris
velut meridies in electis suis. fortiludinis, quoniam Spiritus sanctus enm poiirans-
Etin eodem splendore in tam magnam l.ttitudi- ivit infusione sua, in qua tamen operanle virtitic
nem se diffundente, conspicis apostolos, mariyres, frequens esse non potest. Unrie iierum constriciio-
confessores, virg:ncs atqne nlios plurimos sauclos ris cril virlutis, qnasi in fine operis per fragilita-
in mngno gautlio tleambutantes ; qriia in perspiciio leni carnis suoc.Sic senipcr cxieurii debet arcus se
lumine, dum Filius ineus fuit prseriicans et dilatans munientis conlra vilia diabolica.
Imncii verilalis, facli sunl aposloii administratores Qoori anlcm in cacumine ejusriem coti>mnacvides
veri luinims, et martyres robusti miites sanguinem tnnlam ctnriiatein luminis nt humana lingua effari
suum fideliierfuntlenles et confessores officiosipost non possit, hoc est quod coclcsiis Pnter in allissimo
Filium nienm, ac virg'nes supernum germen sc- el in profunriissimo secrelo suo eriiriit mysleria Filii
quentes, alqttc nlii eiecli mei loelnnlesin fonte lacli- sui, qui in eoriem Palre suo fulget clarissima cO-
liac et in fonle salulis, dum Spirilus sanctus ens ruscatione, in qua prolata cst onvuisjustiiia, ei in
pcrfundil, ita ul sint flagranles el manantes ric vir- lcgali proposiiione el in Novo Tesiamenlo quori est
iuie in virtutem. Sed quod terlius nngulus qni re- maxima claritas liicemis snpienlise, iia ul non sit
"
sp cit ad meridiem esl in meriiolaluset extentus, in possibile ulli lerreno homini hoc aliquo sermone
inio aulcm etlu stimmitale aliquanlulum gracilior profcrre, dum cst in corruplibili came. El in ea-
el conslricttts secnnriiini moritun arcus qui cxlenrii- dem clariiate apparens columba habens inore stio
lnr nri sagltas jacienrias, hoc est tliffnso Evangelio radiuni aurei coloris mnllo fulgore columnam illam
nrdens in fervore Spirilus sancti, illa sapienlia irradianlem, esl in coruscationc luminis Filii Dci
sanciorum, quam in profnndilnte quacrebnnt, ut per in corrie Palris fulgcntis, ignetts Spirilus sanctus,
cam reperircnt typicum germen profunriitatis, scili per qucm declarata sunt mysteria ipsius altissinii
cet quori eis essel inlell geinliini in vcibo Dci; ipsa Filii Dci cx summa aliitiidinc venienlis proredem-
immediala, videticel lala, quia conforlata el robo- ptione populi, ab antiquo serpenie seriucti. Unde et
rata fide in populo Uirisliano, qnasi in medio cral idem Spirilus sanctus inspirans omnia legalia proe-
Intus sensus exiens de animabus sanctorum docto- cepla el nova lestimonia, dans videlicet legem cla-
rnm, qui proftinriamasperitatem Scripturarum scru- rilatis mysterii sui ante incarnationem Domini,
tantes, proiulerunl eam in scicntiam muliorum qui atqiie in eatlcm clariiale virtulein suam ostenrieus
ab eis riiscebaiit, ila qnod d.laiabanl sensum siiuin in incarnalionera ejustlcm Filii Dei; liahet in pro-
in exlensione sapientise el scientiae divinoc Scriptu- Q fundissima inspiratione sua atirctim splenriorem,
r.v, qtiac in initio quasi in imo ecclesiasticocinslitti- scilicel exiininm et cxcelleiilissiinani illiiiriinaiio-
tionis eratadhuc gracilioris el minoris sttidii, qnia nem uuclioiiis su.-c mulla et mngnn perfusioiie my-
populi uondum eam amjilectebanlur lali anvore, ut stica, secrela ipsius Unigcnili Dei nnliqiiis proeconi-
posimodttni fecei-tinl, cum elinm in fine socculi ul bus, ttt dicliim csl, npericns, qui Dei Filiuin lypicc
in suniniitnteejus, refrigesccnl sluriia multorum, iia oslendebanl, el valde mirabatur iueffubfliter ex-
quod eis divina scieniia non erit amnbilis in amore eiinlem a Palre, el mirabililer surgentem in au-
operis, sed ahscondcnl silii ipsis conscicnliani siiam, rora perpeluoc Virginis, fortiter eliam exurens
quasi non sil eis miitandum bonum in npere, texlmn Yeteris Testamenti et Evangelii in spiri-
illud lanluin cxterius nt in somno cognoscentes. lualc germen, in quo oinnis juslilia efecla esl. Ideo-
El ideo e;t iste angulus in medio sui laiissimus que proplcr immensam vim riiviniiaiis, non est tilii
in asperitale, qnoniam aspera opera ciillus Dei de- possibile intueri divinam claritalem, quae a ntillo
nudata ab obumbralione Veteris Teslainenli, erant morlali homine polerit videri, nisi ut eanv oslendo
a constrictiore iniiio suo se protendentes, quasi ari in ohumbrnlione, cui volo. Quapropter el tu cave
meriium sui, quacsuiii fortissimsc virtutes in altiori ne prsesumns temere inienriere in id quod diviniim
studio, cuni populus velocior fuit, conlra iniquila- D cst, sicut eiiam treinor qui le apprehendit tibi de-
tem diabolum scilicet iu verhis quocDei stini, et eji • monstral.
cerc atque conculcare omnia vitia ejus ctun mngna Sed qtiori virics intra prxdictum aeriificiiimvcluti
atislerilale justitioc Dei, ipsc lamen sic taudem ries- qiiamriam im.nginemcoram liac colnmna super pa-
cendens, in oblivione sui, et constriciior existens vimcnliiiii ipsius seriificii staniem, hoc esl quod in-
in fervore Spfritus sancli circa finem iiiiindi; ila Ira opus Dei Pairis, se virtns hoec oslendit decla-
videticet exlensus ut cum nervo lignum extendilur rans mysteriiim Verbi Dci, quia ipsa aperuil oninein
ad bellunv, quia in aiiiuin et corpore se lioino debet justiliain in civitale Oiiinipotentis in populo, sciii-
erigere conlra vitia, ex uiraque parie sui consiii- cet Vetcris et Novi Teslumenti, supcr paviinentuni,
ctior el in medio largior, ul in primo cl in uliimo id est supcr cuncla lerrena in opere ejiisileni pii
opcrc suo circliinspcclus sil magno limore et hiinii- Patris stans , quoniam oinnia terrcslria sicut et-
lilate el in medio fortis ac consians einillere jacula coclesiia in ej'ns sunt provideniia. Quqd itulein: ali-
- bonorum operum per donum Spirilus sancti ariver- -qnando ipsnm columnam aliqtianrio etianv liomines
sus insidias tliaboli. Nam in inceplione boui est bo- illos qui in ipso aeriificiodiscurruiil inspicit, hoc <'St
mo gncilioris virluiis, in prosecuiione aulcm opc- quod el secrelum stinni quoi protnlit vis riivinitalis
687 S. HILDEGARDIS C08
Verbo Dei consirieral, el eliam liomines qui in A / vestilum quod esl dubitalio in operibus peccalorum;
lioniiaio Palris operaniur perspiciens, qui se tan- in dislriciione lamen timoris meluente, judi-
giuit vel non languni inopere, quia novit qualilatera cium Dei. Ideo auiein compulsae oves nominanlur
iiniirsctijiisque secundum sludiuin ejus. Eudein au- quoniain intiltis nvoriis compello eos ut ad vilam
tem iinago declarat scieniiam Dei; quia illa jirsevi- pcrveniaut per sanguincin Filii mci ercplosa morte
<letoinncs hoinines et oinnia qiioein coeloel in terra Unde el ciinipulsai ovcs liomines sunl illi, qui per
suni, tanii fulgoris et clariiatis exis:ens nl prae ni- inullas tribulalioncs el scrumnas conlra voluntaiem
mio splenriore qiii in ipsn litcet, nec facienv cjiis suatn coiiipelliiiilur a me, ul reliuqtiant iniquila-
nec veslimenla quibtts iiiriuitur considerare vnleas; lein siiain quam per voluniaiem proprise caruis, ct
quoiiiam ipsa terribilis esi in icrrore ul fulgur mi- per florem juveiiiuiis suse tandiu libeiitissiine ariini-
naiilis, ei lcnis iu bonilule ul spleudor solis: iia plerenl quanriiu sseculo atlliacrerenl, sic volentes
quod in terr.ore ei in lcnilate sua ineoinpreliensihi- pcrmancre in ardore libiriinis usquc riuiiieos riesc-
lis esl hoiiiiiiibus, per lerribilcm fulgorom, divini- rerel iguis carnisper frigus a:talis suae; quosta-
tniem quasi per fncLeinejus, et per rlariialem quam nicn oinnes diversis nioriis coiislriugo, secunriuin
babet in se ipsa quasi vestimenia decoris sui, quo- quori in eis virieo, ul ccsscnla peccalis suis.
modo eliam nec solconsirieraripotest in ardente fa- R ' Nam quosdam eoruin in quibus socculumlam fcrii
ci.e stta necin decoro vesiitu lydionmisuorum. Ipsa desidcrio non ardet non constringo foniori Uagello
est cnim apuri oinnia el in ointiibus, ac latiioc pul- seri leniori; quia non virieo in cis lantam amari-
chritiiriinis in secrelo suo; ul a nnllo bomine sciri ludineui quantam in aliis, qiioniam ciiin seuliunt
possit quanla suavitate loterct boniiiies, ei quomorio correpiioncitv meam, mox relinqutiul in fesiiiiaiione
parcal eis in perspicabili misericordia ; qupusque voluniaiem suam, et veniunt ad tne, poinpis sx'Cii-
riuiissiiinis lupis amplius perforari non possit iu laribus reiiuiilianles. Quosdam aulcm foriiori ver-
impeiiiiraliili duritia sua, qui est diirtis et incorri- IIOJ-Ccorripio, quoniam lam ardentes et lam pervi-
gibilis Iiomo, qui nullalenus vull declinare a muloi caees sunt iu pcccatis ex vitio camis suae, ut nisi
suo. Sed lamen ut caeterocvirtules, in forma appa- forlilcr per me coaiciareiitur, non essent apti re-
rel hominis; quia Dcus in viiiule bonilatis suocfecil gno meo. Scieulia mea prseviriel el cognosc.it eos,
lioinineiii, raiioiialitutu et scicntia ac imeileciu pro- ac conslriugit illos secunriuni siipcrfluilalem cor-
fun<Iissi:neadoriiaiunv, ut euin imiina dilectione di- poris ipsorum. Et jieruni quosdani in uiaxiina et
ligens et niaxima devotione colens spenial figmeniai foiiissima scrumna ac miseria meiUis el corporis
daemoiiioriiin; eum pra:cipue amans, qui illi Uiitunii eoruin supero; quia lani rebelles, iamque superflui
ei talem deriit honorcm, C in opere carnalis voluptalis sunt, ut si non coiistriu-
Quod vero circa eaniricm iinaginem cons[iicis; gerentur, gravissima calamilate, non cessareut
pulchei riinani muliituriiiiein, augelicam foriiiaui eit a ciiiniiiibus per petiilaiitiani suoe carnis, quia
alas liabenleni, el in tanla veneratione sianieiii ull dum essenl in prosperitule SIJOB voluntalis , se nou
et eaiii limeanl ac dilignnl : hoc esi quori ubique> conveiterenl ari Deum, qtioiiiani unrie iinus per pu-
sciemiani Dei beali ei excelicnles spirilus in auge- sillaniniitatem iiieniis stioconinino cariii in despera-
iica miiiistraiione, per inexplicabilem ci purissi- lioiiciu : inde alius jocalui- pcr sloliriilalem super-
inain laiiriein colunt, quori lam digue uon polesll bioe suoe, atque per quoJ ipse oinnioo conciilcatur
homo adiinplere.cuuv aribiic in uiortali corporc est;; iu desperalioiie; per hoc ille vix conslriugitut- in
ipsi Denm auipieciciues in arriorc suo, quia iux vi- pleiiiiuriine aniini sui. Hoc morio cocrceo periinen-
vens suui, et claii : non quod alas babeant ut uliai les ad nie cum iniiii repugrinnt in operibus suis; 111
volalills creaiura, sed quod flagranl in sphujiis suiss quia eos uovi, sullem per calumiluies lani corporis
per viriuiem Dei, quasi pennali sint . Undc vcue- quam spiritus quas paiinntur ad me pervenire cotit-
. raulur me Deum vertim, persistenies in recto liinorc; pelluntiir, qualciius ipsi salvcntur, ut ctiani Pbarao
el in vera subjectionc, scicnles judicia inea , alque; .. lsi-acliiicam plcbein a terra sua peiierrilus, landem
ardcntes in amore meo, quia facicin nieani scm- discedere coinpulit, siculsciipiuui esi : Vocuitsque
jier aspiciunt, nihil alittd desideranles neque vo- Pharao Mose et Aaron nocte ait : Surgite, egredi-
lenlesiiisi quocl vident placere perspicacibus oculiss m.'»iia populo meo, et voset fiiit lsrael. Ite el iiiinto-
meis. lale Domiuo, sicut dicith. Oves vestras el armenia
Sed quod ante faciem ejus vides aliam multitu- assumile, ut pelieratit, et abeuntes benedicite xnihi
dinem in humaiia foriua el lenebrosa vcstc appa- (Exod. xu). Hoc lale cst : Oneiosa el gravissima
rentem, atque in inulia couslrictione limoris stun- crimina qusc adhaireui huic sseculoin mullis seruni-
tein, hi sunt in scieulia Dei lioiiiines cxisteiues.i. nis ac miseriis, gravaut siipei-modum mulios honii-
Quomodp ? Ilomo est in conspectu Dei iu niugno o nes, in cordibus suis riicentibus : Heu , heti ! quo
honore, quem pracvidel ad se pertiuere, illo abjectoo fugieinus ? Ei lunc caeriein aeruniiiaErixanrio illos
qui magis in perriiiione conleudit perriurare quanin expellunt a se : ita quoil ctiam ipsi homiiies fesii-
in Deo esse. Sed houvines illi, Jquos viries in hacc nant ab eis receriere, quia in seipsis arcscnnl in
muliiiudine, dicuniiircoinpulsae oves, liumanam spc-:- corpore suo de graveriine flagelli manus Dei, non
ciem lubeiiies, proptcr opera liouiiuuio.cl mubrosuuili valcntes cumgauriio vivere in voloplatc sa-culi,quo-
C09 SCIVIAS. — LIB. III, VISIO IV. 610
niam Deus reqniril eos : quod est vocatio juslorum A oblectanies in propriis rebns suis, ut tos deleclnt
per diversns calamilates in lenebrosis operibus no- iu carnatibus desiricriis. Quorum alii ex bis operan-
ciis peccaloriiin. Unde Pharao vitia, scilicet diabo- tur in siiperfltiitale ac in tlelectatione carnis quid-
lica vocanl in clamore seritmnarurivel miseriaruiri quid volunt; tion lainen existeutes in odio cl in iu-
Mosen, id esi homines illos quos Deus conslringit vidia, scri volutanliir in blanriis voluptaiihus haben-
foitissiniis doloribus sive spiriittalibus sive corpora- tes riclicias ct suavitalem carnis sux, quibus riimit-
libus, el Aaron, cos videlicel quos cocrcel leviori- to fruges terrae in prosperilute, ut noiv deflcianl in
bus advcrsilalihus iu nocturiio lempore maloriim pnupcrtnie; qnin ct creati sunl pcr me, cl quia
operum convocnlos, ipsis vitiis in oppressione vo- eliaiii populiim non absorbcnt pcr inaliiiain suam,
ltiptatis hotuiiiiiiii dicentibus : Surgitc dc carnali alqtic itlcirco riabilur eis secuniliiin riesiricria ips:>-
consueludiue vestra el egreriimini de vetcri habila- runi. Alii vero sunl tautac ferocitatis ct niinietale
tione quam nobiscum liabuistis separanles vos a ainariliulinis fellis eloilii.ac invidin»,redrieiites tna-
communi populo quem possiricinus, ciim nos rotit, liun pro malo, nec volcnles sufferre ullani injuriam
ei siibtrahcnies a soecularibusncgotiis quibus libcnter sibi illaiam, ita ul si habercnt bouorcin el divilias
adiiacremus, vos qui cxlerrili esiis in nobis ciiin in saeculi, coelesles viuutes diriimperent in liominibiis
captura nostra fuislis, elfitii Deivobiscum qui videut B ne colerenlur in eis; undc ipsis ab.-iralio ft-uges
ipsum in agnilionc ejus. Iic ilaque nliam viani re- atqne divitias, in inagnis miseriis eos dcjiciens,
linqiieiites nos, ci efleric vos ipsos Deo incxpiigna- quaieiius se non possinl ad lantiim maliiin erigcre
bilibus causis quibus nos superustis (<ildicitis) in qcantuin est in voluntate ipsorum, quia riiabolica
desiricriis vestris, leiiilalcm quoqtic vestram in opera perpelrarcnt, si fucullatem arihoc habcreni.
ovili inaitsucuidiue, cmn qua vohis esl durmn no- Sic obsislo viis hominum boiioruni sciiicet et nia-
biscum laborare, quia vuliis nliuin riolorem susli- lorum rccta mensura ponderans ascensus eorum,
ncre scquenrio Agniim cl vitioriosissiina arma in secunrium qtiod oculus meus videl cupiriilaies ipso-
armeiiiorum fortiludii.c cuin quibtis nos siiperuslis, rum, sicul eiiuin sapienlia testatur per Salomonem,
cl quibtis nos rcsistere non possiiiutis, assumiie in dicens: Omnesviat hominumpatent octtlis ejus, spiri-
novilale meulis veslrsc, qunm morio habere vullis, luumponderatorest Dominus(Prov.\\\). Hoc laleest:
et scparautiui a nohis ul riiiriunivoluislis cuiu uos Omnia ilinera qtiae spirat vivens auiinus hoiniuum
acriler iuipiignaslis, et eiinle» ad pntriam pro qua in praeseiilia scicnliae suoe in boc qtiotl hoiito liabel
ricletis in animo vestro couiprcheuriiie aliam vi- circuilionem iiitellecttts ulilitalis, scilicct liucluo-
lain qu* vos ducil a nobis, atque beuedicile ln * silaiis alque iuvbecilliiatis iuulilitalis: hocc sunl
laude Dei pugnam illani iu qua abcessisiis a ssecu- aperla conspeclui omnipoleniis Dei. Sic peroninia
laribus causis et negoliis. videl Deus, et omnino non abscondittir quiriquid
Ego quoque omnipotens Deus, ut pracdictas oves aspcctui divinilalis ejus quia scil oninin, sic videli-
transire compello ad me, sic cii.im columnas nieas, cel aspicicns univcrsa ul uuamqiinniqiic rein recte
i.l cst foiiiores coclcstes haeredes in fundamento dispensel. Quotnorio?Ipse esl ciiim spiriluum pon-
castigalionis mc coisolirio, secundnm ncquilinra derator, mulccns cos in suuviiute blandiinenlo-
iniplieutionis peccali in iuvasione pracvaricaiionis rum et irunquilliialuin, casligansque cos in tribu-
Ari:c qun iiiipiigiiaiilur, quia slare non possent, iulione doloruin et miseriuriini, ut excutianliir atl
si cos gralia mca non contirmarein. Qiiorum qui- rectain mensiirain, qiiam conira eum ncc currenrio
licin alios quos tam grave ponrius non gravat vitio- ncc fugienriotranscendcre vatent, nisi qiianluin ipse
ruin, leniore casligatioiie casligo, quoniam si eos probal jttxla mcrita eorum , qtioniani ponricratio
acriori verbcre coiistrinj,ereiii, oniniiio delicienie ipsoruni est qnod in excussione rciribtuionis co-
spiritu caderenrin ilesperationein, quia afflatu ma- rnm sive in hoc sa-culo sive in fniuro osicntlilur
joris lurbinis diabolicae suggesiionis lion calenan- quomodo Dctiin coluertinl. Unde eii.aui ipsi spinlus
tur. Alios auiem graviore mole in varietaie sscvis- D jusie ponderanlur, ita scihcel nl rnlioiialiias ho-
siinoium iiioruin, el in superfluilate concupisCen- minis iion plusclcvetur iu supi rioru nec riepriuiaiur
liaruin cx pugna diabolica oneratos, halieo in duri- in inferiora qiiam jusio judicio suo rccompeiisal
lia coiislrictioiiis gravissiinorum doloruin, ut non Deus, qiioniam sic ipse rcsistil illi quori iiulla aiiima
exeanl a loedere meo, cui assisluiu me lolo deside- est lanta; polestatis in supeifluilate ullius rei, ut
i io volentes apprehendere, atqne pracepta mea ob- possit Deo repugiiare; quia ipse tuiicta lect ssiine
servare, quia si istos ui priores leniier castigarein, (iijiiilic.it, obsistciis eis jusiilia sua, ctii ie.-islcreni)ii
ipsas correpiiuncs meas pro niliito ducerenl, quo- valent, ut plus jiossint quam sil promissionis cju».
niam gravissitno ceilamine antiqui serpenlis inipu- Nain ul plumbum jusle pouderat pccnnianr, sic Deus
gnantur. Sunt eliam quidara exsulcs ccetesiispa- sequa tibra bonis el tnalis lale obstaculuiii opponii,
iriae quos nescio, quia nie oiiinino relinquunt avi- quod nullo modo posstuil effugcre seqiiissimamnor-
diiate mentis suae seipsos rapaci rabie seducenies mam judicii cjus, isli pro merilis suis gloriam et
nec me quaerenies, nec scire voIenles»sed in se- gaudium viise, hi vcro pcenam cl moerorem morlis
ipsis suffocauies bonum desiderium, ila quod non recipicotes, sccundiim quotl Deus aculissime praevi-
postulanl a me ullum auxilium, avirie lanttim se det in cis.
6M S. IHLDEGARDIS 612
Quseautem pracriictaimago inspicit lioinines illos A deviaverunl ut redea-nl ad Dcuin Creaiorem suum,
qui de mundo venieiiles, in eodem ocdilicionova secuudum quod dicil unicuique coruui in verbis
vesle induuntur : boc esl quod scieutia Dei novit ariinoniiioiiis suac, ul supra (licliim est. Qui aulem
cos, qui perfidinm iufideliiatis suae reliiiqucnies, in acuias aures inleiioris iniellectus habet, liic in
poleslale operis Dei pro vila aeterna novuin boini- ardente aniore specuti inei, ad veiba liscc anbelet,
nem in bapiismo induuiii, movens illos ne rever- et ea in coiiscienlia animi sui conscribat.
lantur relro incedentes ad diaboluin, vcl si iu illud

VISIO.QUINTA.
SUMMARIUM. — De [arma zeli Dei et quid operetur. Quod Deus peccata hominum diligeitler examinat nui
pttniendo in corpore liominh aul in vcena [uturi swcuti, aul ipse homo purgabit per pwnitentiam in anima
ei corpore. Verba Job de endem re. Qui cum limore peccanl merentur gralia Dei resurgere per pwniten.iam
iti purgulione : qunm si hic ptenius non iiiveniunl, in fnlu<o invenient. Quomodo in ralionalilaie liominh
bonum respondeat malo et malum bono ad mortem, Qnod homo habet in te duas vocaliones, una vocainr
ad vilam et altera ad mortem. Verba Psalmhtw de eodem. Quod mirgbilia el admiranda judicia zeli Dei
in Veleri Teslamento vhu sunt ul Deus limeaiur. Quod Deus a rectitudine judicii nec fallacibus, uec
ailulaloriis sermonibus movetur. Quod sitperna ullio non excedit actits httminum gravius vindicando.
Verba Davidad eamdem rem. Quodocuti Doiuinividenlunamquamqueinjusliliampuniendoeam, ila ulquamris
ht manns sensits judicio Det perscruluri non possil : lamen crimina hominum non negtigunlttr inditcustt.
Quod zelus Domini jusle dijudicans opera Itominum lerribilis esl oinni crealura'. Quod v.rlus sanctw
Trinilatis in tnulia suavilale et rectaullione sibi sitbjicit menteshominum secundumdiveni alem iulenliont
ipsorum. Quod zelus-Dei vicit primo diabolum in Chrislo, deinde in electis fugavit, terlio in filioperdiliouh
vmnino conieret: limentibus parcens, rebelles castigans. Qitod itidurati jusiiiium Dci despicientes ef
admoniiwiiem Dei el exhorlalionent hominis non recipienles in perdiiionem abjiciunlur. Quod eementa
conquerunt de durilia impceiiiientium; et super eos vindiclam inducunt. Qnod Deus super rapidoi et
prmsumptuosecl scienler peccanles vindiclam Cain et Pharaonis et illorum qxti idolum in Oteb adoriveruiil
el qui initia.i suni Beelphegor inducit. De justhia Dei ortu in Abel, culla in ali.s eleciis, suavi in Fitto
Dei; litinc Irunsgressam tiiciscilur zelus Dei qui tunc erat, lunc est et permnnebit. Qui canino mo.e
abominatvr Ecclcsiam^el dedicalionem Ecclesiw, el res ad Ecciesias peninentes desiruit, ze!o Dii ejicitur.
Quod iu fnclo Jucob prwfigurabatur dedicalio Ecclesiw. Ubicunque corpus Chrisii immolunditme I, iebet
esse tapis signalus, eliamsi :bi ex aliquu impossibilitale templtm esse non poteril. Quod lemplum debet
habere causam conslilulionis suw quw adhwret sibi de labore poptili. Quomodo ei qua cuusn Jacob decimas
omnh sitbslautiw suw dederit. Qui ecclesias destruunt, dedicutiones sangitine liomicidii vel [orn.ctilione
polluunl, et qui signalum lapidem in sacrijicio non httbenl et qui decimas vel res templi diripiunl : 0 vw
illis, o tw miseris itlis! Qui res ecclesiw canibus el porcis, id est pravh Itominibusditiduni , /IOSvel temcn
eorum de summo gradu usque ad infimttm zelus Dei projiciet. Quomodo Deus utiione sua cwdit credutos
et incredulos. Qui pulant se sapienlts el polestulem suam per injusta judicia elevunt, quam m ssrabiltter
hot zelut Deiexuril. Quod in zelo Dei itoit esl clantor minautis vocis, sed immobilh et firma poteslas justi
judicii. Quod scienlin in liomine est qxiasispeculunt in quo lalct desiderium vel boni vet mali. Quomodoex
tiietu procedit limor, ei de limore tremor, et quomodohomo per Itwc tria debet operari quod jnsium ett.
De prima rttdice , id esl discretione hominh et de igiiea supradicla gralia in Chriito. Quod tiemo in
excutatione peccati dcbet mussiiare conlra Crealorem stiuiit.

Post bsec vidi et ecce in septentrionali angulo B lcrct, quaruin priuia a dexlra maxitla surgens leu-
coiijunclionis duarum forinarum muri dicli aedificii debatur ad aquilonem; secunda vero quaeel media
ajiparcbat tanquain capul lnirabilis formae illi an- erat, a gutture ipsius dirigebatur ad septeiurioneni,
gulo exlerius ininiobiliier a collo impositum tanioc lerlia aulcm a sinislra maxilla lendcbaiur ad occi-
altitudinis a lerra quanla eral atlitudo ipsius anguli, denlem; aliquando inagno terrore. se niovenies,
nou lanven eum excellens, sed lantum pari ocquali- alque in iltaspartes perculienles; aliquantio aiiiem
tate ei in summitaie coada-quatuni. Et capul iluTd a percujsione cessanles. Et non nutlivi caput illud
cral iguci coloris, rulilaiis ul flainma ignis, terribi- ulla verba proferie ; sed latiltim in sc ipso imino-
lemque babcns faciem homiiiis, aique in ira magna bile manens, alis suis iiilciduin illuc perculiebal
re. piciens ad aquiloncni. A collo aiitcm et deorsum quo el ipse akc leiidebaniur, ul dicltun esi. Et itc-
iion vidi ullura forinani cjus, quoniani reliquum rum audivi sedeniein in llirono mibi dicentem :
corpus ipsius omiiino absconsum ei obslrusum taluit Deus qni in veieri populo zeluin suum graviter
in pracdicio angulo. Caput vero ipsum virii quasi exercuit, iu novo propter aniorem Filii sui inilero
nudam formam huinani capiti.;, nec criuibu; oblc- et suavem se ostendii; non quod nuuc peccata delin»
ctuin iuslar virilis foruiac, ncc velamiiie inore mu- queiilium dissiuiulans negUgeniei-parvipendat, seJ
liebri, plus lameu virile quod muliebre apparuit c quod niiseiicorditer, puri cordis iniimain et veram
muliumque lerribile ad iiiluendum. Habebai aulcm pceniteiuiam exspoclei, induiati autein nequiliam
ires alas mir:e latiiudinis et longituriiiiis albas, ut iion lolerans.jusio judiciosuo puniat. Uudeet
cst candida nubes non in allum erectas, sed solum- hoc qiioJdam vides in captit
scptenlrionali angulo con-
modoa se separalini in direclum cxtenlas, ita lainen jiinclioiiis biformis muri dicli acdificii
ut ipsuui capul cas aliquanlulum altitudine praxel- apparens:
ostendil in significaiione zclum Doiuiui, qui est
CJ3 SCIVIAS — LIB. III, VISIO V. 614
vindicia inflexibilis iniquilatis, nec ullam medici- A duabus causis tiineo omn.a opcra mea. Quomorio?
nain desiricraniis, aperle surgens insinuato myslerio Cum lioniiin opus facio, vereor itlud non esse per-
Verlii Dei per liguras et per soiium palriarcharuin fectum coram Dco, quia illud perspicue non inspi-
et prophelarum, in significaiionibus eorum prsc- cio sed obscure quasi in speculo : aliquando illutl
nuntiali. Sic el zelus ejus in forma videlur capitis; cogno.-cens in spiritu, aliquaiulo eliam ignorans ab
quoniam super omnem limorem coguitus cst in oncre corporis nvei. Malum atiiem opus ciim f.icio,
severitaieuliiouis stisc, ul liomo in facie sua cogno- sum in confusione per conscientiam spiiitus iuei,
scitur, ardeique contra septenlrioiialem parlem quoniam in interiori inlelleclu cognosco quod Deus
quia ipse in Deo veloeissimus et acer occiriil diabo- non parcel scieiilium habeniibus in peccatis, quoil
luin et omne nialum, cum etiam in Abraham et in esl quando hoino intetligit, quid in opere suo con-
Mose duae partcs defcnsiouis o|>eranlium, specula- trarium sit Deo, sed eunvoporiei purgari, vel ultione
liva scil cet scicnlia dunrum optionis causarum, id in corpore, vel poena poeniienlise vel jiceiia tormen-
esl duaruin viarum boni sciliccl el nvali, et genus torum in atia vita. Et ideo non parcil delinquenli si
liumanum in opere Dci conjungunl, quoniani for- euin non poenitel; quia non riatur ei polestas pec-
tissime adversus diaboluiu iu scienlia boui et mali caiiili ut peccet,sed eum oporlet castignri aut hic
debet bomo operari in omnibus causis per bonila- " aul illic. Quapropter si sic iinpius suin, tanlseque
tem Palris. Prsevaricaiionem autem quoc fil per obdurationis ut ad hoc non velim niolliri quaedecli-
speculut.vani scieniiam in operibus bominum prac- nein a prnpriis rebus meis qiise sn.iit peccnta nvea,
cepla Dei lransgredie.itium ulciscitur zelus Do- itn ul non aspiciam in.niagiium cerlainen illuri mihi-
miui, ubi locus non esl indulgenlise. Ubi est hoc? ipsi reptignans, quol ego in fragiliiale sum, seri
Ibi videlicet ubi nec csl linior Doinini, nec hominis quod Deo semper conlraiius existo in notis causis
in aguilioiie Dei. El lale cor qund ita in sorde iui- ineis, quia conceplus sum in peccutis seniper cu-
,quilatis obduratum el emoriuum est, quod ncc ve- piens operari iniquiiatein, nec meiueiis judicari a
relur judiciuui Dei, uec vultum borainis : hoc juslo Dotnino; quare lunc si constriclus sum in laiii vano
judicio confundit et deprimit ultione sua zelus Do- Iabore quoJ frequenter cuiii scientia qua Deum agno-
niini in lege Dei. Quomodo? sco, in meipso iniquilati contradico? Non auiem
Post consliluiuin prseceptum ubi fit praevaricatio tam impoteiis sum ut ignorein bonum et malum.
legis est zetus qui abslrahil injustiliam cum rectis- Unde si intelligibilera sensuin a ine repello sic di-
simo judicio, ipsa injuslilia abstracta in Veteri Tes- ceus : Iguoro Deunv, nvendax sum,quia ipsa scienlia
tamenio cum ausierilale repensionis in exteiiore r arguit roe repreliensibilem, quod debitor suin Deo,
boiuine : cum transgressio legls corporaliter ttlcis- ciini incipio iniqiiilalem operari. Sed non in vaiiunt
cebalnr in ipso, ei post gratam Evangelii est idcm laboro, cum in bona conscieutia conlradico malo,
zelus perpceiiitentiam,aique post mortem lioiniiiuin qiioniaiii opus Dei sum; unde et me conveiio ad
esl ipse per pcenas et |>er lorinenta gehemuc, quia ipsum, ex hoc bonam mercedem recipiens.
iuiquilaies boiuinuni conceptas et prolatas atque Ilaque ego Domiuus omnium lestificor, quia opor-
conlortas in operautihus, ita exauiino quod eas ul- lel hominem cum doiore gemiies, aut cum contrl-
ciscor aul corporalitcr-in corpore houiiiiis, aut iu lione poeiiitenliac,seu cum digna iiitioue peccata sua
pcena futuri saeculi, aut ipse homo purgabit illas diluere, sive in hoc sscculo sive in fiiiuro, ut dictum
per pacuitentiaiii reniissionis vivcns in anima et est. Quomodo? Qui peccanl cum liiuore el dolore
corpore, cum quibus eliam operalus est eas, ut poeniieiuiae mciuenles jieccata sua, nierenlur per
dicil in spirilu mco servus nieus Joh: Commuto graiiain Dei quod socpesurgunt a commissis stiis in
faciem meam, et dolore toxqueor. Verebar omnitt purgatione eoruin; cum tamen eam purgationem
opera mea, scieni qxtod non parceres delinquenii. Si plenius non inveuiunt in hoc soeculo, inveniunt eam
autetn ei sic impiitssum, quare (rustra laboravi? (Job in futuro ad viiam. Qui vero suiit lanta duriiia cor-
IX.) Hoc talc est: Inuiiulabo aspeclum ineum iiite- D dis, ut nec desidcrenl, nec vclinl scire in tiinore et
riorem. Quomodo ? Evertam scilicel boc quod suin dolore pociiiieiuisepcccaia sua, sed in tanta ueqnitia
niutabUiset iimndans in sanguine venarum mearum, perinanel, quasi uon sii eis Deus in timore haben-
hahens in me aliquanclo delectaiionem, aliquando dus : hi non consequen(ur pUrgationem peccatorum
etiam iracundiam et aliquando conterentem trisli- nec in bac vila nec in futura, sed habeburit poenas
tiani, quod in nie aspicio quasi virieam tleleclabilem sine consolaiione purgationis ad vitain; quia de
facicm cum hoc ipsum Jibenter perficerem. Et itlud ralionaliiate sua ut creati sunl per me, noluerunt
mutabo coutra voluniatcm tcearii couverlens me ad rationem reddere inobedienliae. Quomodu?
opus bonse operalionis. Cunique hocfecero, graviter lniellectus in ratioiialilale lioininis habet duas
lii hoc flagetlo lorqueor, quod me ipsum conslriq- semitas in scientia boni et. mali, ad quas pertinent
go, abslraheus me a coguoscibili fucie mea, quod duo responsus bonuin sciliccl el malum. Quoniolo?
esl opus volunlalis meae in coiUruriu deteclatione, Bonuin respondel malo, cuin rcsisiit ei iu Domiuo.
adjungens nie coulcmplaiivse spcculationi Deum Maltiin vero respondel bono, cum repugnal ilti cum
videns inbona coiiscientia, ei non in concupisceu- diaholo. Sed lii in bono respondent malo , qui se
tia carnis, per quam illum non nttendo. Et ab his rcfienanl seniper in malo,ne delecientur in propriis
615 S. HILDEGARDIS 61G
delectalionibiis suis. Hi aulem in malo responrient A cum ctiam j'usiiiia mea minaturad aquiloncm cru-
bono; qui nitllntenus se nbstfahunt a pravis actibus delissimoe iniquitati Satansc. Atque immobile ma-
quin (lelicieniur cuni concupiscenliis suis, nolentes nel, quia Dens nec fallacibus nec adulaloriis ser-
rosponriere vocniioni mali. Quomodo? Homo habet moniljus omuino inoveri aut molliri poiest a recli-
in se tltias vocaiiones, desirierium virielicel fruelus ludine j'udicii sni non emenrialis ci-iininibiis, vehii
et conriipisceniiam defectus. Quomorio? Per riesi- per collum fortituriinis suae a Deo consliliiloe tegi
rieriiim frucius vocatur ad vitam, et per concupi- ad operanriiim hoiiiinibus inlixum, reddens scilicet
scenliam defectus vocaiur a<llnoriem. Seri in desi- unicttique nnn obscrvanti praecepta legis emeritas
rierio fructiis, euin hoino desiderat bonum operari pcenas, seciindinii mala opcra ipsius in quibus sor-
sic riicens in seipso, fac bona opera : Iiic est respon- riens emarcnit, repugnans eiiam excelleniissima
susconiru maliiin ut devilet illtid, ei faciat utileni fortitiiriiiie sua, quasi in virluie colli sui riiabolo
friicliim; in concupisceniia vero defecius, ctini con- erseqtienlibus illuin, se opponendo injusiiliaeeorum.
cupiscit perpetrnrc inalinn, sic eiiam adhortans Esl quoque lantae altiludinis a lcrra, quanla est
semetipsum : Facopus delectalionis luac: bic etiam alliliirio ipsius anguli; quoniam Deus in sumina
est responsus adversus bonum, cum ille non vtill justilia iilliouis suoe cnncta lerrena superal, eadcm
resisiere iniqiiitati suse.sed dcleciatur pervenire att B nltione bnjiis altitiidinis cxistcnle, nt in proefigura-
defectum, despiciens me in hoc responso,et liabens, lionc Ahrahae et Mo^i per legenv riesignala sunt
me quasi ludibrio tlebitum honorcm mihi non exhi- opefa hominiim , quia divinum judicium est in sum-
betirio. El quia avertii se a bono, non riolens aflli- miiaie speculativoe scientisc et actuuni populorum,
geudo se propter limorem inetim , convertit se atl ut pfostemai ignoiantiani ipsorum,cum noltint scirc
illitsionem in cceleslibtis, ul per inanifeslalioiiem Denm. Non tamen ipsmn anguliini exceriit sed lan-
uieam riicit Psalinisla : Posuerunl in caelianos sunm, tum pari sequalilate ei in summitaie coariaequatur,
el ling.uaeorum fiaimeiJ in terra (Psat. LXXUI).Hoc qconiam superna ultio aclus hominum non excedii,
lale esi: Muiti homines stint insipienies in ra- plus et gravius in eis mala ulciscendo quam sint
lionalitate, nolenies iiuelligere inriiimerabilem li nierita eortim soluinmorio sequo ei justo juriicio iu
morem Domini , et absiralieiitcs sibi ipsis bona cxceltenlia justilise suae omnia recie tlijuriicans, til
desideria iti quibus debcrent anhelare ad me, ct ilerunv in spiritu novil David cum diceiet: Cognovi,
cogrioscere vertirii Denm; rccusanies assensum prac- Doxnine,qv.iawquitas judicia lua, el in verilate tua
berc bonae scientire, qnae seniper homini assislil tit humitiasti me (Psal. cxm). Hoc lale esl: Per honi-
bona opera operettir in Deo, scd frequeiiler ample- lalem tuam in me ipsO cognovi, Doniine, cum pro
ciuntur nniarituriinem in conlratliclione boni, cuui peccat s incis non oecidisii nie, non aufcrens niihi
se ipsos despoliant, sibi ipsls aiiferentes bonumi in aiiima et corpore eflicaciam operandi, quodiiec
lliesaurum diversse iniquiiaiis sibi thcsaurizanrio. propier potcntium, nec propier iram tuani plus ju-
Et in his ponuut in coelesiibus circniiionem mentis tlicas in scientibus aul ignorantibus quam sint me~
siue qussi os suuiu mate opertuin , dcspicientes iila rita eorttm. Boniim enim operor luctando contra
in se ipsis per rabicin subsaiinaiionis, sic dicentes me, malum vero facio per concupisceiiliain carnis.
in corde suo: Hoce opera voluntalis noslrae tam El ideo das bono mercedem et malo jiidicium, non
licenter facere possumus qus.m itla quae dictanttir lamcn aliter jtiriicans quam quori sequu.-ncl jusuiin
coelestU,qusc anliqui (nobis ignorantibus) secundum esl. QuoinoriO?Si acrius inslarcs qtiam stinl opera
quod eis placuit insliiuerunt. Alqtie lati modosub- hominum in pcracta aclione, non esset xquitas
sannanl vcrba et iiistiiuiiones anrKjnorum Patrum, judicii. Si vero leptde ncgligcres iia ut non provc-
qnac per coeleste opus in me positoe sunl.Unde carcs ail pcenitenliani, ct qttod non esset exquisilio
eiiam in gusiu pravi opcris velut iu lingua sti.i in ptirgatione iniqiiitatis , tunc tu jiistus Deus de-
commovciil se et transeunl in audacia possibilitalis linires ct confovcres itijuslitiam. Mors enim eral
stiaese ipsos : ila qttod jieriinaciler adimpleiit volun- D quonriam amarissinium juriicium in morie Adsc:
lates suas, nolenlcs hubere constrictionem corporis nunc aulein retlriiu grnlia in pocnilemia, revocans
sui coiitra vitia, sed absque Inbore sui spiritus vo- homlnem ad vitain, quod impossibile esset ficri
liitaiilur in desideriis carnis suoc qunsi in lena, per utlitm, nisi per le Deum. El hoc cst. justissi-
qitoeesl riiabolica seduclio. iiiuni et acquissimuriijuriicium luuni, purgalio sci-
Et qnod viries pracriiclumcaput mirabilis formoe, licct ad vilam cunj gralia, quoniam unicuique operi
boc est quod in zelo Doiuini stttil mirabilia et ad- in recta iiiensura nietientiir judicia tua. Nam in
miranda judicia Dei, cjtiaea nullo liomine peccatis vcrilaie Sunt oinuia quae facis, ita quod nullam
gravato sciri possuni. Quod vero eidem angulo ex- niuiielaiem exerces stipra niodum fallaciter; quia
terius immobiliter a collo imposiium est, hoc e t fallax e;t qtiod plns in nimio, vel minus in parvo
quod zelus meus adversus riiaboluin, ut in Veteri quam quori juslum est. Sed lamen parcis in muttis
Tesiamento pcr Abraham et Mosem ostensum est, iniscralionibus polenliae luse, uon occidens ullum
in speculaliva scienlia cl humana exercitatione per possibilitatcm clarissinisc virlut s luae: boc dc-
exicrius apparet in visione populoruin, ut nie ti- putans in tc ipso quod parcis per pcenLteniiam;
nicaiit, cculo ad oculum lerrorcnv metim sciitienlcs, irieoque de miscficordia lua humiliavi me, dans gto-
en SCIVIAS. — LIB. III, VISIO v. fl'.s
riam nomini tuo : interdum etiam lurbatus in pro- A aliqiiantulum alliludine praccellat; quia ultio Do-
mcritis culpis meis, de luo judicio. mini non elevalur ulla arroganlia, sed conplat se
Quoil autem caput vides ignei coloris mlilans tit uniciiique causaa secuntlum nierita ip-.ius, in re-
fiammam ignis, lioc esl quod iu zelo Domini esl ctissima scilicet norma cxtenta, jnsio jnriicio cor-
igncum malis obstaculum, rtibens in forlissimo reclionis siiac; sic lamen ut possibililas poleniinc
ardore ultionis snoe, terribilcm hahens rnciem ho- Dei quasi in capiie ejusdem nllionis sutc : httmana
minis; quoniam oculi Domini facie ad faciem vi- opera quocvera Trinitas non loleral indiscu-.sa, in
dent iinamqnamqtie injusiitiam, iia quod culpae di- aliiiudine foriituriinis suocprocccdnt, non lainen ra
versorum criminum non relinquunlur negleclae anle lam acriler ulciscens el ronlerens ut posset ipsa
Deum, quas non lerribiliter inspiciat, eas exami- po sibiliins polesiaiis ejtis.
nando juslo juriicio suo; et quia etinm monslruosa Et ala pritnn a dexira maxilla surgens tcndittrr
et horrenda sunt iniqua opera honiinis, hunianani ad aqiiilonem; quoniam Deus juslo juriicio primum
faciem ostendenlia in actibus carnalium deside- a dexlra salvaiionis parte in Filio sun devicit dia-
riorum. Atque in ira magna respicit ad aquilonem, bolum, et onvncmalum. Secunda vero quocel media
quia Deus in uliione sua dcdignalur omne maliim est a gtitture ipsius dirigilur ad sepleiitrionen:;
quod orilur de suggcstione diabolica. Sed quod a B quia post salvationem qnac in Filio Dei facfa est,
collo et deorsum non vides utlam formam ejns, quasi in mediojam roborala firie, giislataque ilulce-
quoniam reliquum corptis ipsius omnino abscon- dine etcctoruin, per ips^s etiam ftigavii rugientem
sum et obsirusum est in praeriictoanguto , hoc esl inimicum , eos emens de faucibus illitis. Teriia
quod in zelo Dei recla juriicia quae potenter disper- aulem a sinistra maxilla extentlitur ail occirientem;
gunt prava opera riiversorum hominum nullus bu- quoniam ab electis Dci, Satana fugnio, etiam a si-
manus sensus qnasi ad finem perscrulari potesl, nislra perditionis parle in lilio perditionis omnino
quoniam occulanlnr el cnnteguntur in angulo spe- conleretur, munrio jam in occastim lermini sui ten-
culativse scienliae ct operis hominum; ita quod nec deute. El aliquaudo magno .terrore se movenl al-
videri nec comprehenrii ulla scrulatione valenl, que in illas partes percutitint, quia terribile atque
nisi quod aliquando cognoscunlur cum oslenditur performitlabile judiciuin omni creaturse zelus Do-
res gesia in causa uttionis Dei, ut facies bominis mini in ultionetn movetur, ibi exercens juriicia
videtur secundmn desideria voltiniaiis ipsius. Unde percussionis suae ubicunqtie justo juriicio placuerit
eiiam in ipsa ultione non est ulla simulatio alicujus diviuac majestaii. Ubi enim limor el amor atque
facilitalis nisi semper justum judicium secundura „ honor Dei in reverentia fideliter habeniur; ibi Dens
peccata horninum , quoniam criiuina eorum non milem et suavem se oslcnriens, uliioncm suam uon
neglignnlur indiscussa, ut dictum est, quia zelus exercel, duros autem et rebelles lerribililcr et juslo
Domini examinalio ejus est. castigans. Unde prima nla ultionis mesc perculil ct
Quod vero capnl ipsum vides quasi nudam for- abjicil homines illos in ahyssum perdiiionis; -qui
mam humani capitis , hoc esi quod idem zelus Do- ita indurati sunt super duritiam lapidum, ul inte-
mini nulli morlalilati subjectus est, pernianens vi- riorihus oculis dedignando semper despicianl ju-
delicel nudus ab omni subjeciione debililatis, jtistc stiliam meam, relro respicientes per scientiam in-
dijuriicans opera hominum. Nec est crinibus ob- lelleclus sui, plusque consentientes carnalibus de-
tectum inslar virilis formae, nec velamine more sideriis atque diabolicis suasionibus quam volentcs
mulicbri, quoniam ipsi non esl aliqua sollicitudo scire verain jtistiiiam, et quara ullo consensu suo
sensus se quemquam superiorcra ulla virili forlilu- aut per arimonitionem meam, aut per hominis
dine, debellare, nec ei inest ulla feminea niolliiies exhortaiionem reverti, veluti de stia iniquiiatc sic
limidi animi sibi adversa non posse snpcrare. Est cruciantesspiriitim scientiacsu;e, quia nvagisamani
plns tamen virile quam muliebre; quia fortissima et faciunt injusliliam diaboli quam juslitiam mcara.
virtus Dei magis est in virili vigore quam sit in p Hi inftindunl in corria sua quasi resoluitim pliini-
mollilie femincoc negligentiac, inullumque terribile bum, id est dissoluta desirieria pravsc mollitiei,
nd inluendum , quoniani zelus terribilis et me- millentes illud velutad slabiliendara duriiiam ferri,
luenrius cst oinni creaturae, cum ipsa est eiun sen- videlicel oblivionis Dei, sic iuduraii quasi siut fer-
tiens in dala causa uliionis ejus. Sed quod hahet rei: iia qttod nec i-aiisa Dei nec liominis, sibimet
ires alas niirae laliliidinis et longituriinis ulbas ut aut ulli parcant iniquilati.
est candida nubes, lioc est inexplicabilis virtutis Super islos clamant et conquerunlur elementa
sanclae Trinilatis expansio, qnam nullus hominum cuin reliqua crealura, quori lam vilis nalura ho-
comprelienderc praevalel in latitudine gloriae ejus, minis, brevissimo tempore suo lani rebetlis esl Deo,
nec iu longitudine poleslaiis ejtis, in multa suavi- cum ipsa semper in tiinore et reverentia praecepta
tate el claritate divinitatis fulgens, rectaque ultione Domini perliciant. Unde et super hominem terri-
sibi subjiciens nvenles Iiomiiiuin, in magna diver- biliter vociferaniur? Quomodo? Non sic quod ele-
sitaie ut nubes discurreiiliuni. Quae non suiil in inenta clamenl in voce, aul conqucranlur in scien-
aliiim erectae sed solummorio a se separatum in tia ralionalis creaturac; sed quod secundum mo-
directum cxientae, ita tanien ut ip.iim caput eus dum suum vociferanlur in slrepiiu soniluum, et
PATROL. CXCVII. 20
Cid S. HILDEGARDIS .%.
'
quod querimonias profcrunl in limore terrorum, A jusiiiias ad lempluin nictini pertinentes, qtr.e '"".''
ul cum ea aut aliam creaiuram justum Dei jndi- stirrexerunl in prsnsigiiificatinueservi mei
cium inducit super houiines ipsos rebelles exisien- ut ba:c Scriplura habel; Surgent trgo Jucob^
les; ilia non aliier slant nec aliier se in seipsis; tulit lapidem quem tupposueral capiti iuo,et
imilanlur quam ea jussvone sua vertil riivina pote- in tilutum fundens qleum dtsuper, appeUavitque.jtpr:,
slas. Unde lam crudeliler iili indurati homines imi- men urbh Betliel (Gen. xxvm). Uoc tale cst: Jacob
lantur Saianam, qui in duritia iniquitalis suaeno- siirrexit inane, quia ipse ortus esl tempesuvusama-
lunt subdi Deo Creatori suo, propter id quod periit,, tor veracis jnsliliae in constilulo leniplo, cui ipse,
ab omni bealitudine et ipsi cum co peribunt se- cqnvenieus noinen imposuil, quoniam de illodebuil
quentes illum. Media autem ala zeli mei csedit; oriri rcciissiiniim leinpliiin, virgoscilicct Maria.de
insanos boinines et ununiqiiodqiie prsesumpitiosiiai qua Sol jiisiitisc cffulsit. Et toilens lapiilem quem in
malum quod scienler ac lemere faciunt; quori se 'figma allaris supposueratsuperiori capiti suo, idest
primuni ercxit in bouiine in sanguine Abcl, qnem Chrislo, ul in noiiiine ipsius qui est vera jielra,
frater suus ob hoc odio habebal, quia propier obla- sauclificaretur, ei sanclificalus noininaretur, quia
tionem subsianliae ejus quam in bona voluntate iinaqiisequesanclificatio altaris supposila esl poie-
distribuit, Deo cbarus eral; et quod ac eiiam erexit B stali omnipoleniis Dei, capili omniiini fidelium,ere-
in Pharaone, qui in mirabilibus meis admonilus xitque illum in litulum libri viiae, el iu personaiu
Cit; ita quod exlerritus in terrore meo, invilus di- jiraccipuiodoris coelestis Jertisalem, quia ut Chri-
misit populum meum tsrael, quein iiertun per de- stus esl caput meriibroruhi suortira in superna Je-
menriani suam reirabere voluit, propter quod illum rusalem, sic est unmnquodque sanciificaium altare
tetus meus absorpsil, et quori se eliam in ilto po- excellenlior pars templi sui, effuso desuper oleo in
pnlo meo erexit, qui me cognoscens atque mira- sanclificalione cbrisniatis quod est effusa gratia
Iiilia tnea viilens, idolum in Oreb arioravii, unrie Dei omnipotenlis in sanclo baptismo. Et appellavit
corena de cajiite illius ceciriit, ita quod eis lex Dei sanctificalum Jocunvilluin, domum et lemplum Dei
facla esi- corruplibilis in duabus lapideis lubulis, sccuiidutn nomen civitaiisccelestisJerusalem, quori .
nliis bis siinilibus propler eas quae de gtoria sua et est vivens templtim Dei viventis.
fclicitaie cecirierunl hacc oinnia ulciscente ultione Hoc iiaque exetnplo et significalione, erigendut
uieav.Undeeliam Moses famulus mcus de conlraria est lapis in templo in iiomine meo orriinando,ipsuiu
illa plebe mihi tam frequenter advcrsanlein islo videlicet lenipluin iJcirco signatumcum lapide, quia
zelo mco fecit vindiciara ex voluniale mea; cum ego firma pctra sum, ad quera oninisjuslilia et lex
eliicaciier dioeret electis nieis, ul occiderel unus- Cbristianorum perliuei. Ubicunqueenim ftteritsaii-
(jiiisque ffatrem et-amicum el proximum suum; et ciificalus locus, ubi corpus Ftlii mei immolandwu
iierum cum ardenler judicibus ejusdem populi ail, esl, ibi volo esse lapidem in nomine nveosignatuui;
qiiod occiderel tinusquisque proxiroos suos, qui quia ego veracissima fortiludo sum, eliam si ibi
iniiiali essenl Beelphegor, ubi ulltis sum me, occisa ex aliqua impossibilitate nou poterit esse lemplum,
iniqiiilate illa pngnanle contra me. quonLamservus meus Jacob.erexit lapidem in sua
JSed in Abet primum orta juslitia Dei, post ipsum praefiguralioiie in noinine nteo ut dictum esl, quia
iiwrenli-suntmulti alii elecli, ex omnibus his inalis et Filius meus de stirpe illius incarnalus esu Teiu-
el perversis generationibus , qui collegerunt etco- plum autem lale mihi dedicatum, non debet esse va-
luerunt subliliora prsecepla mea, ut filii Jsrael, ciiuut hujus negolii qiiin poslulet causam constilu-
inler quos etiam qrlus esl lucius ct mceror, desi- lionis suse, quac adbseret sihi de labore minisiranlis
derantes hiimanitaiem Filii mei. Peracla aiiiein ei populi, sicut etiam coelestis Jerusalem cuin ca-
ejusdein Filii mei manifestaiione quem misi naium pilesuo Christo, non vnlt carere jusiiiia sua seniper,
ex Virgine : coquebatur, et coiidiebaiur oinuis nspiciens in labores filiorum suorum, quos; susce-
jusliiia legis, dulcisel suavis cibus facia oroni po- I) j ptura esl.in Deo. Quomodo? Li se abslrahanladia- .
pulo credenti in me, apostolis verilatis ipsaro veri- bolica servilute, se constringenles a voliinlariis de-
tatem manifestantibus. Ilaque in omnibus istis prse- sirieriis carnis suoe, el se aflligeiiies conlra se ipsos
dictis generaiionibus scienler transgressam jusiiviam in abscisione propriarum rerum ob auiorein coele-
meam, ulciscebatur et ulciscitur hic zelus meus; slium; non eis oinnibus ulentes, seri sibi ipsis ali-
quia Deus qui eral lunc, est el nunc, ac semper quas sublrahentes, atque Deo offerentes ad bouo-,
inanebit, atque zelus roeus qui tunc erat, esl et rem-ipsius, sic etiam praecurrens servus meus Jacob
nunc, el scmper stabit, usque dum linianiur tribus instiiuii decimam oiiinis substantiaesuae cum dice- ;'t
ct populi, non finiente justitia Dei, omnem rubigi- bat, ut iierum scriplum esl : Cunctarntnque qttq
iienv injiislitia? discnliente. dederis nttlii, decimat offeram tibi (ibid.). Iloc lale
Propter quod etiam in iioc eodem zelo meo hanc est : Ex oinni quod rierieris milii, ofleram libi decir
iniquilalem aufero, illum videlicet dicens, qui ca- nmin partem , quia hoc lex lua esi: primunv SCHK
niiio more abominalur florentem in nve Ecclesiam, ret in aninia mea, o Deus roeus, ubscinilensab ea
nut qui per insaniam iiiiquiialis suae destruil con- propriam voiiinlateni meain, offerens tibi «oirira t
jsiiliitain per ine dedicationem, vcl alias constilulas ine justiliam meam, et poslea decimaJMparlcuji
021 SCIVIAS. - LIB. III, VISIO V. Gil
«iiiuissulislantiaemeaeqnam possideo super terram. A non potest, nisi ul sunt opera iltorum. Sed quserinm
Quiri hoc? Onuiis scilicet fidelis homo qui compre- alia mensura hominum est super lerram, qui ha-
liensusesl iti riecimumordinem supernorum civitim, bent prosperilatem in forma sensali spirilus, ila
debet seniper ad lemplum meum decimam parlein quod sapientes sunt iiri recorriationem Dei, seciin-
dare substantioe suac, propler restituiionem illam dum voluntalem suam accensi cuin scienlia sensus;
qua ceinpnlaltis est in rieciinum iuiuieruin numera- unde lunc in scipsis prsesumptiiose habere volunt
tonim, id esl in scterrtia Dei existentium, el ad vc- scienliam sapieniiacfacientesquidquid cogitaverint,
riitn teiiipltini videlicet coeleslis Jerusalein perli- el miscenles jusliiiam cuui iniquitate, sed sliilti
nenlium. Qui autem obliii timoris mei templa in sunl in sapienlia, quoniam reptilaui se ipsos quasi
nomine meo dedicata, per sacvitinminiquilaiis suse pleniet perfccli sint ad habendumei comprebenden-
destriuint, vel qni dedicationes eorum secunduni dum, alque ad acquirenduiii pleuiludinein volunta-
exemplum a Jacob ortum demunt, sancliflcata loca tis suaesecundum arbilrium suum quidquid cogitu-
scilicet polttiendo, seu cum sanguine homicidii, seu verint. El dum alas suas levare votunt per potesln-
cum polluiione seminis illud educendo in adullcrio tem suara in provinciis el civitalibus ac in aliis
aut fornicaiiiinc, vel qui in superno sacrificio negli- locis atque in aliis causis in quibtis tunc occnpati
guuiinslituluinderiicalionem antiquorumpatrumabs- B 1 sunt cum imperio, in quo nolunt habere inlelligibi-
que signaio lapide quem Jacob crexit in sua praesi- lern nicnsiirain in Deumaspiciendoquiri facianl, tuuc
gnificaiione, vel qui desliluunt constiluiam per me effundunlur et alijiciuntur anle octilos Dei, propler
justitiam in decimis, aut in substantiis templi mei: impia ei injusla judicia iilorum qttte ipsi prius di-
Ovoe miseris, o vae-miseris,o vaemiseris liominibus juriicabant, in quihiis nolebanl liinoretn, Domiui
illis qui se lam lurpiler seducunl, el tam perversi scienier babere. Et sic per isuim zelum nieuin facii
anle oculos majestalis meae exislunt, videlicet, ut ertint in plancliim magnum, et in flebiles voces
dictum est, instituta mea negligeules quseomnia rie coram omni populo qui viderit et audierit lempus
veleri legetrauslata suut, quia de Veteri Teslameitto judicii iniquilat^s eorum, quibusdain videticet ex
protata sunl nova lex in Filio raeo secuudum mise- ipsis adivuc in hac viia in multis miseriis nitilii
rirordiam gratioe; et quia de omni jusiiiia Icgis et defectus ipsoruih viveniibus, quibusdain eliam pes-
propbeiarum, quod erat minus factum est majus in sima morie, in riiversis passionibus siiblalis. Iu tam
e#dem Filio nieo , qui omnia signa priorum palriim diversa vicissitudine ulciscitur et exurit zelusmeus
qu» ipsi abscoose in uinbra dixerunt, manifecle omnem injusiiliam , quia itla est contra ine.
ostendil in se ipso in omni justitia. Tunc autem quod non audis prsediciuiu caput
Et qui haecomnia destituunl ila quod ipsi cibum '" ulla verba proferre, sed tantum in seipso imnio-
vitaequi de utroque Testaniento factus esl dedi- bile permanens alis suis inierdum illuc perculers
gnando, sicut lutum conculcant.et canibus el porcis quo et ipse alse tenriuntur ; hoc est quod fn zelo
ac aliis pecoribus, id esi pravisboniiniliusdividunt, Domini non est ciamor minanlis vocis, et in supei-
eum magis dantes paganicismoriljtis et vanoe igno- biara se erigentis, sed in potestate forlitudinis suoc
ranlise quanv mihi omnipotenti Deo, atque in usum ct in reciisjudiciissuis immobilispersistens, ultione
suum secundum voluntaiem suam eum parames : sua post insaniam operum demeritas absque timore
hos et semen eorum ego deslituam, eos projiciens: Domini res gestas confundendo, et conlereiido eas
«Jesummo gradu usque ad infimum, el de diviliis> secundumexiensionemuliionisjuriicii sui ulciscilur,
in pauperlalem, in ultione biijus zeli mei. ut tibi, o honio, veracissima manifeslaiione prse-
Teriia vero ala ultiunis meae csedil et crcdulos> monstratum est. Et quia Deus juslus est, omnem
et incredulos in suis impiis et injusiis operibus. injustitiam examinari oporlet per jusium , quoniain
Ipsa perculil credulos non operanies in voluntalei ipse ,Deus bene novit discrelam examinationem,
sua bona et jusia opera ; qui bene vident fidero, ett quae est in scientia bominis. Nain sc.ienlia in ho-
quibus noiaest jusiilia Dei, et lamen sedent in le-• D niine esl quasi speculum, in quo latet desiderinin
nebrositate malorumoperum, gementes ignoraniur sive bonum sive maluin volunlatis. Unde homo in-
post tenebras iniquitatis, volentes bacchari in per- ler has duas parles posittis, indinat se voluntaie stia
versiiate, quod tamen eis non jiermittii Deus se- ad parlem illam quam desiderat. Sed boino qtti
cundum voluutatem ipsorum perflcere, hoc idemi convertit se ad bonum, illud fideli opere ainplecieiis
abscindens illis ultione sua, dum sic sunl obscuraiii per adjutoriura Dei; mercedem beaise remuneralio-
quori obliti sunl ejus, ila ut ab eo libentissime re- nis laudabililer accipiet, quia nialuin sprevit et.bo-
cederent. Incredulos auiem caedit in infidelilatei num fecit; qui vero se iuclinat ad malum, hoc per-
eorum, ita quod eliam eis abstrabiiur iuiquilas ip-- versa actione degluliens per suggestionem diaboti-
sorum cum retribulione uhionis, cum non permit- cam, pcenas juslae relribuiionis inde miserabiliter
tantur malum hoc perficere quod libenter facerent,, incurrei, quoniam bonuui neglexit el malum perpe-
unde elmalignus diabolus superalus in beatitudine: travii. Idcircb in nvulia devotione et humililate se
fideliuro hominura ante oculos Dei scintillantium;; lioino subjiciens Deo, fideliier operetur saluteiu
vellet iltos trahere in lenebras nvortis scciiniluml siiaro, qusc de suiumo bono eroanat, ita ut anima,
uequiiiara suam, scd eos amplius coinpieliciideret ipsius iuleriori sanclitale inebrialur, quia in beue
€25 . S. HILDEGARDIS 024
disposita et recte ordinaia discussione ei timore A necessiiate posilus mnrmuret, sic dicens in se ipso:
servil Crealori suo. Qnomodo? Quoniani metus, id lleii, lieul quid feci quod opera roea non potui
csl inceptio angustise facit limorem; limor aulem praevidere iu Deo? Et ctiam sine ponriere infuleli-
coiicntii iremorem, per qitac debet homo operari latis incedal, ila ut nou dillidut Deo in operibus
quotl jusiuih est. Qiioinodo?Quori hoino melu an- suis, sed ut sit securus siue lacrymabili querela
gustiari incipil hoc per donum Spiiitus sancli de pravi operis; ipse eniiii Deus et homo exisiens non
ralionali sensu habet, propter qnod eliam iiullo in riuos divisus esl, seri unus est Clirisius; non ta-
inerio evenire potest quin Deum sciai, illaque scien- men per comiiiutalionem divinilatis in carncm, sed
tia qiiam habet in Dcuiiifucit in ipso limorem, iu lioc per assuinptionem caruis quam diviniias sibi ad-
quodincipil liinere seciiiiritiniea qusc Dei siinl. Et junxil, et quam claritale sua sic perfudit, ul ra-
si liaechabel cum sl-uriiosciens Deutti, tttnc concu- dius solis iu sote Iricel, nec ob lioc ulla confusione
tit eum ilcrtim ignea gralia in Cliiisto, aduionens siibsianlia riivinitalis seu siibstantia carnis in invi-
ul deinde incipiat ireuiere, qiialenus per conipun- cem confiisae siint, sed in vera unitale jiersonac
ciionem terreatur, ul justitiam Dei fideliter ope- untis esl, Chrislus verus Dei Fitius. Sicut enim in
retur. ralionali anima nulla commulaiio per cnrnem ho-
Nunc crgo, o homines, inlelligite et discite unde B niiuis est, quin ipsa ralionalis spiralio sit a Deo
sini bsec. Qttiri hoc? Dcus est qui in vobis quod qnae lotiim corpus bomiuis perfumHi, ei qusc cuncia
bonum csl operalur. Quomodo? Ipse vos ila con- opera ojierantis hoininis movet ul sit anima et caro
stiluil, ut per rationalem sensum iu operibus ve- iinus bomo, ila eliain ahsqtie oinni riubio Dei Fi-
stris eum senliaiis, qnse sapienler ciim discreiione lius ante saccuJaiiuius came ex Virgine assumpta
facitis. Irralionale enini animal facil omnia opera pleuiter ut pfacdictum esl induius, Deus el homo
sine inlelleciu et sapienlia, ac sine discretione exisicns uims est Cliiislus, per unciionem ulique
alque verecundia, nec scil Deum quia irrationale graiisc Dei Chrisltis dictus. Qui in sancta humani-
est, scd lanium eum seniit, quoqiam illitis crea- late sna pcr Jixuram claverum et lunceoe vulne-
tura est. ttationale vero animal qui homo est, ha- ralus esl, propier vulniis untiin primi hominis quod
bet intelleclam el supieniiam, discreiioiiem et ve- cttnclo geneti suo illc iuflixerai, qualenus livore
recundiam in operibus suis,quse raiionabilitcr ope- sangtiinis sni illud sauarei, ei uiiclione olei graliae
ratur, quaeesl prima radix quam graiia Dei flxil in itluri perfiinrieret, ac pcr posniietiuain illud ligaret
omnem honiinem, curo auiiuam ad vivenriumexci- civmhomo se peccassc doleret. Vulneraius auiem
lavit. Hacc ergo praedicla, vigonl iu ralionaliiale, £ descenriil spirilus in puieiiin infernalis profundi,
quia in his onmibus bomines Deuin scientes sunt, illicque qiiamplurinios sibi aliraxit, scilicet ab in-
ut ea quaejusla sinl veliul.-Uude ebulliens et per- ferno priiiiiiin lioiiiineniabsiulii,et oinnesqiii Deum
fectum opus atque prosperum in bona voluntale in moribus humanae bonorificeiuiae nunquam teti-
bominis quod ipse homo -aroplecliiur in Salvalore gerani, eleos in locum deliciarum el gaudionini
suo, in Filio videlicel Dei, per quem Pater omnia quem in primo parente perdideranl locavit. Sed
opera in Spiritu sancio operatur : boc denuo in- quod die lcrlia snrrexil a morle dormieutis cor-
eendit el admonel ignea gr;Uia data in Clirisio poris in hoc Ires personas Deilulis designavil, aique
Jesu. Ideoqtte in gaudio Spiritus sancti faciat lioino cuiii codem corpore ascendens ad ccclos ivit, ibique
npera jusiiiioe, noii dubiuns in perversu inusila- cloininnutloseriet ad riexlram Patris quoe salvatio
lione, id esi ne dicat qtiod aliquid sibi desil in ont- cierientis populi est, illis vitam Iribuens quos san-
nibus his, nul in prima scilicel radice per dnnum giiine suo reriemii. Et hi omnes anle lempora om-
Dei hoinini priiniius imposiia, aut in ignea graiia nium priiicipioriim proescitisunt, quoniam Verhum
Spiritus sancti radicem illam iterum in admoni- Patris per quod omiiia facla stint carneni iiiduil,
tione tangeniis, ita ne perverse corruens dcinde ul homiiiem quero formaverat redimeret. Qui aulem
atiguslietur in his quae propter repreliensibUera D acuias aures inierioris iiiiellecttis liabet, hic in
iiiipetuui fecit, quasi interiori sua radice quidquam ardenle aroore speculi mei ad verba hacc antielet,
nviiius habuerit, scilicet ne postquan ceciilerit in etea in couscientia animi sui conscribat.

VISIO SEXTA.
SUMMARIUII. — Verba abttineniice. Verba largittilh. Verba pietath. Verba veritalit. Verba pacit. Verba
beatiludinit. Verba discrelionh. Verba snlvationis. Quod nullni fidelium conlemnat maghterio tubette
etiam per mnginros Israelitici populi in tege proefignrabanlurrecores lemporh gratice. Quat duritia
egis quali tub tetamine occuliavit, incarnatio Filii Dei per graliam Spirilut sancti elitcidavii. Quod Iwmo
?>uia
in digiinate magislerii fungilur viee Dei. Quod prwter specittlcmnqisterium sunl quidam swcularit potenliat
majores, sitnt et minores in popttloyui ab utritque regumur. Quod per exteriut maghlerium iiilelligilur
inlerius. Qua de catisa Deus permhil genitt uttum exceltere el aliud subjucere. Verba Isaac ad Jacob de
eademre. Htc inntiilur triuus ordo : doxninanlium,liberorum, fatnulantium. Quod swcutnresel spirituules
in quatuor et quutuor dividumur. Quod nemo spirilualem, uui iwcularem dtgnitaiem, aut per rnpiiiam,
uut oer furtum, aut per emptioneinsibi usurpel, Qui maluro<sensu suiit Ooitam conscieiiliamItabeutes, el
625 scrviAS. — LD3. rn, visio vr. m
roltnitin terba, et taudes Itominum non qno?rentet, electione regiminis digni sunt. Quicunquepoteitatem
regiminit adipisctmtur, despicientesttlrum Deo ptaceal an non. a facie Dei (ugienles, in parle diaboli
tunt quibus non resistiliir ut quandq quid nmpliuspunxanltir. Quod prwdiclw differentiw hominum ul
fiierxtnt ita et stint et temper erunt pro extensione hitmani temporit secuntlum auctoritntem divinw
Providentiw.Qitod in cond tione swculnriitmscilicet majornm el mitiorunttret »anet siini. Quodtpirlmales
mngitlri popxtloin unilate fidei privessedebenl. Qtiod poleslas swciilaris regiminis el populus, inticem ie
laiigani puritale imiocentiwet simplici devotione. Qitod in opere Dei sex riiiutes cwlerns prwfigitrabniit.
De stam abstiiienliw. largiiatis, pielalis, veritnlis, pacit, beniuudinis, ditcretioiih, snlvationis animarum:
ei qii'd significel. De habitu earumdem el quid significel. Specinliler de qbtlinenlia el habitu ejtts et quid
tignificet. Speeialiter de largiiate et hubiti ejtts et qttid significet. Speeialiter de pietate et hnbilu ejttt et
qitid tignificei. St ecialiter de verilate et habitn ejits et qttid signiticei. Specialiier de pace et habiiu ejus et
quid tignificet. Specialiier de bentittidhte et habtn ejtts et quid significei. Specialiter de dhcrelioneet
liabitu ejus et quid sxgnificet.Specialiter de salvatione aiiimarum el habitu ejut el quid significel.

Et post liaecvidi inter anguluin septentrionalem A crinibus stanles. Media auiem trium priorum, et
et anguliim occidentalem mnrum parictis pracfati illa quse super lapidem juxta niurum sedebat,
rcdificii in interiore ejiis parie loliun arcuatum se- eranl velalo capite candida velalura capitis, ut nios
rundiim modum caneellorum, non tamen aperlum est muliernm. Eadem quoqiie media irium snpe-
ut cancellos; sed integrum babenlemqiii- in siugulis rionim et quaj ad dexlram ejtis slabant vestitse
nrcubus quasi picluram liomiuiim. In exteriore au- cranl lunicis candidis. Seri virii talein dissimilitu-
rcnv parte ejusriem inuri virii alios ritios minores dinem eariini. Imago quae stabat in medio trium
muros, longiuitlitiisspatii qtiod fuit a prsctlicto an- superiorum habebal in capite sno in modiitn co«
gulo septcntrionali usque ari angulum occirientalenv ronse circulum crocci coloris, dexlra parte inscul-
ipsisqtte angulis ex iilraque parie sui conjuuclos piuin semper accende. Et vidi quod a dextra ejus-
jttxla mndiiin testudinis. Alliiudo vcro eorumdem dem imaginis columba arivotabat ore suo spirans iu
duorum minoriim murorum, eral cubilorum trium. eamdem sculpluram. Alque illa iinngo dicebat :
Laiitudo aulem inler imeriorem arcuatura murum Ego perfusa siini per interiorem misericordiam, ex
i-l medium erat cubiti iinius, aiquc inier exteriorem qua oriiur rivulus qui uiillaienus abscomlere vult
ei eumriem medium, ftiit laiiludo unius patmi quasi peciiniam, nec auriini, nec prcliosos lapides, nec
puerilis inaniis. Intra idem qnoqite sedificiumvidi **margnritas corain egenis ei in necessitatibus eornnt
sex imagines ante pracdiclum arcualum murum necessariam subsianliam non habeniibus, ac pro-
super pavimenlum ipsitis acdificii slantes, ires p'ereu ploranlibus. Nunc consolabor illos etsemper
scilicel juxla se in fronie iltius rouri prope angu- reficiara pauperlaiem ipsorum propter amorem
Inm qui respiciebai ad seplenlrionem, et tres cliam Filii Dei, qui suavis et milis est ac qui bona sua
siinnl in fine parielis ejiisriem, secus anguliim qui disiribuil in animas justorum, taugens vulnera
tenttebatur ad occidenlem, omnes picturatn in nr- peccalorum eorum propier pcenitenliam. Alia verc-
cubus ipsius inuri inspicienies. In ipso auiem fine imago quae stabat a dexlris cjus habebal in peclore
ejiisdem parielis vidi aliam imagincm inira ipsunv suo quasi leonem tanquam speciilum lucidum, et a
ledificiuin snper lapidem uiium in modum scdis in collo suo velut serpeutem pailitli coloris iu lorta
pavimento positnin sedenteni, et lattis dexterum ad flexura virgolse ad pectus eliain suum dcpenrientem.
iiiuruin incliiianieni, faciein vero suam ad colum- Et ail: Lucidum leonem inspicio, et propter amo-
nam vcrsc Trinitaiis vcrlentein. Sed in eodem fine rem cjus do. lgnilum aulem scrpemem fugio, sed
vidi alteram iinaginem stijier eumdem murum in serpenlem in ligno pendeniem diligo.
atiiori loco sinntem, el eliam ad prseriiclam colum- Tciiia auiem invagoquoca siuislris ejus erat lu-
nain verse Trinilalis versam. In his ergo imaginibus " nica simili hyacintho rubri coloris induebaiur. Et
conspexi siuiililtidinem tulem. Iiiriuiae erant ut ad pectus ejus apparuit angelus ex utroque latere
priurcs imagines quasi sericinis iudumenlis et suo alam iinam liabens, iia ul a!a dextra ad dexlruni
canriidis calceamentis, excepta itla qtise a dexlris humerum illius imaginis exiendereiur, et ala sini-
media; iinruin iriiim emt, quas in extrema parte stra ad siuisirum humerum illius. El ipsa imago
ejiisriein pariclis videram, quae loia tauise purilalis dicebal: Angelicum habeo consortium, nec cum
tanixque clariiatis exsliiil, ul procniniio splenriore dissimiilantibus se hypocrilis anibulo, sed epulor
iiullaiii ejus forinani, perfccle intueri possem, et cum jusiis. Imago quoque quac fuit media irium
cxccpla illa qusc super muruiii stabat, ut dicutm inCeriorum indula erat lunica crocei coloris. Et
est, quae nigris ralceamenlis, calceata fuerat. Seri super dextrum humcrtim ejus candidissiina columba
omnes sinc palliis eraut, procter nvediam illarum slabal,.spirans ore suo , in dexlram aurem Hlius.
iriiiiu quse in prima parie rouri slabant, qtiaepallio ln peciore vero ipsius monslruosum et informe ca-
iniluebuiui-. Duacquoque irium siiperiorum qti.e ad put hominis apparuit. Jacebant quoque sub.pedibus
dextcrani scilicei ei ari sinisiram medise iiuagiuis ejusquasi species lioiniiiumconciilcalorumetconlri-
stabaut, ei ritioeirium iiifcriorura, meriia videlicel n lorum ah ipsa. Iu roauibus aulem suis haliebr.t
et quse ad sinisiram ejus erat non habebanl iiiulie- charlam expansam el ex una parle videlxel versus
bria vflumina in capitibus suis, nudis (antum albis coelutnscptcm Hneis inscripiain, quam lcgcre volui
-6?7 S. HILDEGARDIS gjfc
sed non potui, et dixil: Virga amarae correptionis A diiin flabelii habebal, ex eitjus siiiiiniiiale tres ra-
el flagelli esse volo contra illum mendacem qui musciili miro modo euni florepttlliilaverant.Habebai
filius diaboli esl, quia eliam ipse diabolus perse- eiinm in gremio suo ininuiissinios tnpillosomnium
cuior ineffabilisj'nsiitiaeDei est. Uude illi conlraria geiumarum, quos multa sollicitutline et diligenlia
et molesta causa sum, quoniain nunquam invenia considerabal, veluli mercaior res suas diligenter
snm in ore ipsius, ila quod el ego eum de ore meo consiricrare solet, el dixit: Ego mater virtulum,
sicut mortiferum et lethale vencnum expuo, quia jusliliam Dei in oninibus rebus semper babeo. Nam
ipse me nunquam in aslutia sua invenil. Ipse est tn spirituali miliiia et in ssecutari sirepitu, intra
etiam mihi pessimum ac molestissimum malum conscienliam ineam Deum meum semper exspedo.
omnium roalorum, quoniam omne maluin ab ipso Non damno, non couculco, non spemo reges, duces
ortum est. Propierea abjicio el conculco eum in ei praesides, ac csetera ssecularia magisteria, qtise
amabili justitia Dei, quse mihi inccssabililer sine ab auctore omnium rerutn ordinala sunt. Quomodo
line amabilis est, cujus etiam susientalrix et du- licitum esset, ul cinis cinerem spernerel? Cruci-
ctrix ego stim, qtiia super me solidabitur el con- fixus Dei Filius convertit se ad omncs, eos scciin-
stabil omne scriificiumviriulum Dei, qusc sedificaiit dum jiisliliam et niisericorriiain sunm inovens. Ego
in altitudine. 0 fortissime ei nobilissime Deus, at- B etiain unamquamque ordinalionem et iuslitutioneiii
lende. ejus secundum volunialem ipsius habere volo. Illa
Altera auiem imago quse ad dextram ejtis erat autem iniago quse in eodem fine snper muriiiu
facietn habebat angelicam, et ex uiroque laiere suo slabat nudtim capul et nigros ac crispos crines ha-
votatilem alam unam, iu specie lamen hominis ut bebal, faciemque obscuram. lndula quoque erat
caelerseviriutcs apparens. Et ail: Ego repugno dia- varia tunica plurimo colore intexla. Et vidi quod
bolico ceiiamini quod se erigil conlra me |iertina- lunicam el calceamenla sua exuil stans nuda. El
in
eiier, dicens : Non possum sufferre ullam iribulalio- subito crines ac facies ejus resplendueruni pul-
ut jam uati in-
nem, sed oninia mihi conlraria volo abstrahere a chritudinem albedinis el novitalis,
me. Nullum timebo. Quero timerem? Neminem li- fantis, alque per lotum corpus suum effulsil ut
mere volo. Seri qui hoc inalum dicunt, abjicientur pttrus el lucidus splendor illucel in clarilate. Tcnc
perme, quia posita sum scmper laiari seinperquc eliam vidi in pectore ejus splendidissimam crucem
arbusculam inier
gaudere in omnibus bonis, quiu Dominiis Jesus esl ciiin imagine Chiisli Jesu, super
remissor et consolator oinnis doloris, quonium el duos flores lilii et rosse siantem. posiiain, qui se
ipse dolorem pertulii in corpore suo. Et quia ipse sursum ad illara crucem aliquaiuuluin recurvabaul.
etiatn esl jusla eorrectio, idcirco et ego volo n.e Vidique quod exulam lunicam aique calceamenta
illi conjungere, semperqiie ipsum portare, abjkiens sua forliter excutiebal, iia ijuod pulvis multus ab
de me oiliuni el invidiain, ac omnia mala. Volo eis excuteretur. Et ait: Exuo Veius TestameuUim
nobilem Filium Dei cum jusiiliis ejus in
quoque semper faciein lsclam in tua justilia habe- el induo
sanctiiate et veritate. Proplcr quod reparala sum
re, o Deus. Sed leriia iniago quoe stabai ari sini-
slram ejtts, inriuebalur lunica aUia , viridi colore iu bouiset mutaia rie viiiis. Unde el lu, Deus meus»
dislincta. Mubebalatiieui in nianiljiis suis modicuin delicia juvenlutis meaeei ignorantins meas ne ine-
vasculum pallidi splendoris, inuliani luccni ut (ul- miueris, ueque vindiciam sumas ric pecculis ineis.
ex se ita eadem lux in Et cum hoecalientius insjiicerem, iierum qui setle-
gur reddens, quod faciem,
et ciiJca colliim ipsius imaginis lucerei. El dice- bat iu throno dixil ad me : Nullus firieliuinqui hu-
but: Ego felix sum. Douiinus enim Chrisius Jesus uiiliter vutl Deo obe.ilire dubitet recusare bumano
facil el parat me piilchram et albam, cuin illuri magislerio subjacere, quia per Spiritum sanclum
iiiortileitiin co.isiliuni diaboli cffugio, quod seniper regimcn in populo, propter eflicaciain utilitalis
vivenlium disposilum esl, illudqtte in ecclesiaslicis
iiininat infelicilaieui illam scilicet quod Deus ab-
D observalionibus futiirunv, el fitleliler firinil.erque
jiciaturel diaboius malis opeiibtis allrahalur. Uunc habenrium in
Salanain fugio, huuc ahjicio, ipsumque mibi sein- antiquo populopraeligiiratuniest. Ilinc
eliam quotl viiles iuter nnguliim septeuirioiiiilein
per molestuin liabeo, quia ainaloreni illuin desi-
et angiiliiui occ deuialcni nitiruni parietis praefali
dero, quem assidueampteclar, elquein cuin gaudio aedilic.i in inteiiore ejus parte lotuin arcuutum,
habeam in oranibus el super omnia. Imago vero seciindnii)iiiodiim cancellorum, non luineii apertuui
quse in line hujus parietis super lapidem sedcbal, ul cancellos, sed iniegrura : hoc esl quod ab Abra-
iiiiluia cral liiniea subnigra. ln dexiro atileui liu- haui el Mose diabolo repiigiianiibus, quasi in an-
tuero suo habebat modicam crucem impositaui iinu- gulo respiciente scptenirionem usque ad veram
gine Jesu Christi, quse liac el illac versabatur. Et Trinitalem quae aperie declnraia est in vera et ca-
quasi ex nubihus effulsit in pectus ejtis qiiidum iliolica (ide, ciim a Den Paire Filius Dei missiis in
splendor miraeclaritalis : a se iu nvulios ratlios di- lnuiidiim doclriuam stiaiu abuiulanlerciiiisit in fine
visus, iil splenrior solis a se dividilur, ctini per tcmporum, quasi ad angiiliiin respic entem ad occi-
parva et multa forainiiia alicujus rei fiitgct. deiiieiu erat murus, id est Israeiit cus populus in
lu dexira quoque maiiu modicum lignum in mo- lcge justiiiac Dei conslilttius, ojierans in constru-
€20 SCIVIAS. — LIB. 1IT, V1SI0 VI • 650
ctione boniialis Palris omnipotentls, sciticet tn Ve- A ; lamen sunt 111 liuea cousiittitionis meoe. Quo-
ieri Testamenlo frenaliis, et ei convictus, qnia post morio?
oslensionem asperitaiis quae in zelo Domini exci- Per exlerius inteitigitur interius, quoniam tit
laia est per instituliones veternm prxlationum, homo cognoscil ex visibili et alla persona homi-
prucsignata sunt regimina novnrum dignitalum. nis, quoinodo homo limendus ac orandus et aman-
Nam Vetus Teslamenturn tendebaiur usque ad No- dus sil, sic eliam in eodem inlelleclu iniellignl qua-
vtim, ex se germinans multo majora proecepta le- liter invisibilis et aliissimus Deus metuendus ac
'
jts Novi Testamenli, qtiam primtim oria essent in venerandus et diligendus sit super oiniiia. Nam
rpsn; ituque de minore factum est niajus, de mino- per exleriorem et soecularem dominationem admo
re videlicet doctrina veterum proeceptorum major netur honio inlerioris et spiritualis potestatis divi-
et latior doctrina novorum, cum Vetns Testamen- nse majeslatis, quae ita clausa et abscondita est ho
tum solmumodo esset quasi fuudamenium primitus mmi, ui non possit carnalibus oculis ejus videri ni-
positum : super quod sedificatn*est profundissima si quanlum (ide illius cnpitur. Et quanrioquidem
snpienlin omnis doclrinae, manifeslata in incarna- mortali creaturse Deus invisibilisest, saltem per vi-
iinue Filii Dei, tendens a veleri lege circuiticisio- sibile magislerium discat liouio limere ei venerari
iiein usqtie ad novam regulara baptisnii majoribus D I ipsum altissimum prseliaiionis ejus iiistiiulorem.
praecepiis ornatam. Quomodo ?
Et ille niurus plebs scilicet Juriaica in inlcriore Inspiralio divina dedil in sensus bominum per
parte iuteliecius sui, in quo anima liomiuis Deum ralionalitaiem eorum, ut in recta constitutione in-
cognoscil, est ubique arcubus circumriata, iri est ter populos magnae persouae dominentur, quae ali
circumquaque per significaiionem magisterii proe- illis limeantur ac honorenlur. Nam Deus idcirco
cnrsorum siioruin, prsecepta legis Dei clamaniium, permisil genus unum excellere et aliud subjacere,
et sibi oslendentiiim vatlala, ul minores per majo- ul ila homines dividerenlur ne inviceiri per semet-
res quasi per praeccllentes sibi liomines ordinari so- ipsos interficerenlur et perirenl : alioquin otiosi
leut, juxta conslructionem cancellorum, quan esl essent nescientes procetlere ad agnitionem Dei,
typica praeliguratio Spiriius sancti, duras titieras nisi hoc pracviderent per limorem el honorem in
perforantis in incarnaiione Filii Dei, qui cancellos hominibus. Et ila processit Spiritus sanctus, du-
misericordiaesuae pelentibiisplenissiine demonslra- cendo popttlum ad interiorem legem sprrilus, qtta
vit. Non lanien apertus est iu perforalione ostiarii horao inius et exlerius regeretur, doneo fons sa-
Spiriltis sancti virielicel spiriiualem intellectum liens exivil apparens munrio in- ptenitiidine jusli-
in velcri lege non denudanlis ut poslinodtiin fuc- lise, qui regit utrumque corpus scilicel et animam.
tum est in cancellis misericordioe in carne nianifes- Uiideeliam cura ssecularis potentisc sic constiltiia
laii Filii Aliissimi, sed integer raanet in duritia le- est ad usum terrenarum reruui, ui corpus requirat
galium praeceptorum, quaeposlea per Spiriliiui refectionem ne deficiat el spirituale magisierium nri
sanctum iu fonle aquae viv;e elucklata sunt. inieriorem suspiralionein perveniendi nd servitu-
Habetquoque in singiilis arcubus quasi picturam lem Dei, ul anima ad cceleuia anhelet. H;ec itaque
bomiiiuin, quia ut hoccpiclura oslendit imaginem constitiita sunt mea orriinatione secunduiii qnod
hominum, sicintriuniphali arcuscUicet in dignilate eliain Isaac dixit filiosuo Jacob : Esto dominus fra-
magisterii posiius esl hoino, in vice Dei. Quomodo? trum tuorum el incurventur ante te filii matris lum
Quoniam profundissinia et capitalis sapienlia per (Gen. xxvn). Hoc tale est: Dominus esse debes fra-
gratiam Dei posita esl in os ralionaiilatis hominis , trum luorum pnllens super eos in honoribus et in
ui homo in nomine Dei exerceai oflicium magistra- beatitudinibus, benediclus in benedielionibus qtise
lionis, per disiriclioiiem juslilise el misericordioe ip- mihi a Deo datoesunt, et inclineniiir ante te onvnes
sius Altissimi. naii filiorum malris luae subjecli libi, propter pre-
Quori, autem inexterioti parte ejusdenimuri vides D ] cellenlem causum benedictionis luae. Ex te enim
atios duos niinores muros, hoc esl quori in exterio- exiet magnuni genus de quo fortissimus et poien-
ribus negoiiis proeter spir.iluale inagisterium est in- tissiuius vir exsurget, quem fratres ejus ipsum fu-
Icrcepla conslitutio populortim mnjorum et tnino- ganriopersequenlur; sed ipse velocissime in maxi-
ruiii, qui conslituii simt prsecepto Dei, quasL dtto mis viribus suis,. quasi leo se illis eripiens, exccl-
nuri, quoniam exlerior suivt majores nalii ex for- lentissima donvinatione illis dominabitur, et pre-
litudir.e saecularis polenlkc in raea ordinaiione, meteosin nomine polestalis suae, quae nunquam
elmedius sutti minores qui consisUint sub poie- in vilissima cauda eradicabitur, fratribus suis in
state ei spirrtiialium el ssecularium personarum, caudam effectis. Sic et ego Paler ccelestis dixi Fi-
quasi inier interioris prsefali muri arcus qui est lio meo incarnalo : Esto Dominus omnium nascen-
spiriluule magisterium, et exteriorem niuriiiii qui timn procreatorura de concepto semine humauo
esl saecularis potentia, ul riictum est. Untie duo quos creavi per le, quia lu mirabiliter natus cx
iiiuri posili exlra ambilum interioris arcuuti, quia Virgine non conceptus hominis semine, sed existi
saecriares personae suiil in lerrenis causis, mngis de me per flagrantem ignem apparens in terra»
videlieel exlerioia quarn iutciiora habenics, ila quoJ verus homo clauso sigillo inlegerrimoe el castissi-
#5:1" ....*.. S. HILDEGARDIS 632
tiioB-
YjfgtriJa, Tu ergo es Dominusillorum in super- A obsequeiJtes. In tpiritualibus vcro sacranieniis
na claritale divinilaiis, qui frairestui suntpropier sunt prsecellentes et superiores, sunl et obedicntes
iiicarnaiionein luam inqua homo est. Et inclinaiio, atque corripienies. Ego autem iilas officiorum cau-
id esi subjeclio exhibeatiir libi n filiis malris tuse sas ordinatione mea constitutas omniuo rapi nalo
scilicet liioe incarnalionis, alque iu obsequio piissi- furtivo munere emptionis in venundatione, sed
niac devolionis subjicianlur tibi homines nati ex volo ut eis ralionabili causa assistalur, ita ul qui
lioininibus. El quoniam Filius Dei sic est Doroinus ipsas suscipiunt uliles sinl coram Deo cl hoinini-
ninnium crealurariim, peripstim eiiam in voluniaie bus. Sed , quidain venenati scorpioues jiistiiiam
Pairis et in laciu Spiritus sancli instittita est riis- mcam Iransgreriiiiniur, et eas mortifero veneno
posilio diversarum potestaiiim in mundo. Quomodo? avariiioc ei superhiae subripiunl, non soliim insse-
Sic videlicel quod Deus abslulit nimielalem et jac- ciilaribus proeposituris, sed eliam in riisposiiioi.ibus
tanliam illam qiiam populus populum non honora- spirilualibus. Rapina aulem saeculariiim dignita-
ret; ita quod} unusquisque faceret quod fieri pla- tutn, lerienn scilicet per lerrena comparala est
reret si lioc Deus inscstiinabili sapiemia consilii sui quidcin, severissime in iracundia zeli mei exami-
non prostravissel, sed ipse discrevit populnm inler
™nanda; sed lamen majoris ponderis el exami-
popiilum, minorem scilicet cuin minislralione obe- nalionis -esi rapina spiriloalitim. Nam saecula-
riieutisc majorisuosubjacere, majorein vero in omni rcs sunl in exierioribus caro de carne; spiii-
miliiaiis regimine solerter el devote minori sub- tuales niilein in inlerioribns spirilui conjuncti. Sed
venire, sicut etiam in ascensione Spiritus sancii quainvissaeciilares in exierioribus occupeiilur cu-
ilatiim est Jacob per patrem suum, quod essel domi- ram terrenam babentes, tainen sub illa specie ad
niis ffalriiin suorum, ut et dicium esi. tnteriora spiriius in regimine suo deberenl anhe-
Seri iit hoc quod ostensum est, quod esset Do- lare; spiriiuales vero |in specie religionis et io
tiiitms, demonslratum est quod saeculare negolium coniemptu iiiundialium positi, interius in corde
babel personam dominandi super libertatem alio- Patris oiiinipolenljs ordinati , inulto magis sub
rum, quibus propler timorem honoris sibi ab eis spiriiuali noinine deberent Filium cjtis in summq
impensi per polestatem suam parcat, non eos op- sacerdotio arrienler iniitari; quia, sicul Filius Dei
primens jttre scrvitiorum, sed illos babens quasi in exivit de corde Palris sui, iia constiiuii Paier apud
dilectione fralrum. In hocautem quori diclum est semelipsum in Filio suo personas magislrorum qui
qnod inctirvatio nnte ipsum fierel, iniiiiitur servi- in lam egregiani ordinationem positi siinl propier
tium ministralionis illorum, qtti per vinculum fa- P utilitaiem Ecclesise , el in rccto opere Deo con-
iniilantiuin dominls suis subslracti sunt , ul filii juncii. Quoraodo ?
carnis curam camalem liabeiues. Sed poslquam Qui in compunclione et probatione cordis atquo
ipse Jacob hoc dominium per palernam benedi- in inaturo sensu sunt, quod mihi omuino perspi-
clionem fralri suo subripuil; deinde ccelestem ciiiiin est bonam videlicet conscientiam babentes,
celebritatem per lapidem quem erexit in tilulum, ita ul perverse el conlrarie magisleriiiin nou ap-
el per decimam quam se vovit dalurum constituit, peiani, illud ncc diubolica arte scisciianles, ucc
ut praesignatum est, significans princijialem perso- per pecuniam aul per soecularcra poleniiain acqui-
nam in spirituali militia , quia quisque lidelis de rentes, nec inde voluntin verba laudis liumanae
niiniuio gradu ascendere debet ad summum : per quscrenles, sed illud vera electione niea el populi,
6xcularem videlicet potenliam discere superius in liumiliiale suscipientes ; bi charissiiui et pioba-
magisterium clarioris lucis, spirilualis vitse, iu lissimi cuslodes, atque certissiini aroici mei sunt.
quo adimplelur oflicium naucleri secundum iler Sed qui rctro incedunt, et illud alio modo iu te-
iinmaeiilali Agni, qui sursum levavit bominem nebris acquirunt videlicel per saeculaiia lerreno-
cuin plenitudine et bonitale omnis jusiitioe, scilicet rum furlim mysleria cccleslium diripienies, faciein
erigeus hominem prostralum insidiis perversi ra- D meam fugiunt, alque animas suas acriler occi-
piotis. dunl; in boc me deridenles, quia sic me deuegaut
Unrie eliam hsec duo instituta ad terrena videli- et contra volunlaiem meam calcitrant. Quomorio?
cet et ad cceleslia procedenliain qualuor et qua- Quia ipsi despiciunl me non desirierantes po-
iuor partes riividuntiir, quia Deus magnam vim lestalem magisteiii atlipisci per nic ; ila ut iiiicrio-
scientiie rationalitalis hominibus dedil, ila til in res oculos cordis sui ad me elevenl sic dicenles :
ascensione Spirilus sancli baec in semetipsis scru- Placet hoc Deo an non ? sed unusquisque eorum
larentur in flgura quaiuor clemenlorum, plus prse- dicit in scmelipso : Etiamsi hoc mulum est apud
diclis duobtis modis aririenles , quod non aspernor Deuin, ego tamen hoc ac-cipiam confiriens in Do-
nec abjicio, quoniam qui iu nomine nvco miiltipli- niiuo, quod quandoque vivens adhuc in curpore
cal quod ininus , diguus esl mercedis et non abje- poeniteani , el lali niodo acquirunl magislerium
ctionis, quae eliam quatuor parles tam iu ssecula- absque me Deo vivq; ila quod nec hoc a me postu-
libus gruvaininibus quam iu spiriliinlibiis instilulis lent, nec se ad hoc mea voluntate perveniit- *mfi-
snnt. Qiiomorio ? Quia in ssecularibus causis sunt dant; sed in hoc ardore a facie mea fugianl sic
nobiles ef nobiliorcs, sunl et famulantes a"iue rr^ientes magisteriun, a roisericordia mea nat<-
C55 5CIV1AS. — LIB. III. VISIO VI. B3*
liagantes. lsli 11011suul iulra iu corde summi A i arcuaium murum snper pavimenttim ipSiusxdificii
Patris, sed sunt exlra in parie aquilonis, qui in slantes, lioc est qnod in opere bonilaiis Dei sex
bis causis est princeps eorum, nolentes quoerere virlutes exlendiinlur, coeteras virlutes prsefiguran-
me Creatorem onvnitim, seri propriam volunlatem tes, ut Deus in sex diebus creaiuras suas creavit;
siiam qnam pro Deohabent sequentes et me derelin- ipse virielicet virlules in figura futurorum anle mu-
qiienles. Nam noluiit scire me, nec ego eos. Concu- ruin, id cst ante Israelilicum popiilttni divina lege
pisceutia ipsormn suggerit eis qund voliint. Et qtiia frenalum, ct magisterio ac tlcfensione proeciirso-
timoreiii iueuni habere recusant, idcirco et ego nolo riimstiorum circumvallatuui appnreiiles, cum eliain
eis tunc resislere in lerrora irae mese, ul eis repu- pavimenliim terieiiariim ciirartiin in cadeni con-
gneiur in die illa in qua niliil amplius praevulere siruciione summi Palris in bac significaiione con-
possiinl; ipsi autem per me dimissi in hac viia, culcanl, ul Cbristiana militia per ipsas se dialolo
responsuri in fuliiro Iremendo juriicio de his qtise opponat.
facitinl; me vidclicel scienles in fide, sed in his Quapropler tres slaut juxla se in fronle ipsius
qua? perpetrant ad me respicere nolenies. muri prope angulutn qui respicil ad septenlrionem;
Nuuc atilem ul vides quod prsefati riuo miuores quia sancta Trinilas insepnrabilis in virtute inaje-
muri sunl longiludiuis spalii, quod est a pracdicto » statis suac, in initio Veteris Testainenti ab Abra-
angulo septeiilrionali usque ad anguluxn occidenta- Iiain el Mosediabolo oppositis inchoaii per diversas
lem : hoc est quod in constiiulione pnpulorum et secrctas figuras designala esl. Et ires eliam si-
inajorum el minorum cum eatensione longiiudinis iiml in fiue parielis ejusrietn secus angultini qui
hmnaiii temporis ab Abraham scilicet ct Mose, leiutit ari occidentem , quoniam eadem Trinitas in
quasi a septenlrione usque ad inanifostaiionem iiuiiale riiviniiatis regiians, in fine ejus leui de-
catholicse liriei in vcrain Triniialero, quam lidem Ciiciitis legis aperto nomiiie suo propdicata esl,
Filius meus a me inissus in nmnduin ut ad uccidan- uato iu carneFilio Dci ob redemplioneni Jioiniuis
lem, edocuil exsiiierunl in lege mea populi et ad occasuni lenrienlis. Quoe oinnes picluram in
principates eorum magislri pracuriens videlicet arcubus ejiisrieni inuri inspicitint, quia seinper
germen et exeroplum populi novi lesliinouii a zelo pari devolionis studio in homiuibus niagisleriiitiv
usqne ad Filium meuin in carne nalum leinlenles, ordinationis Dei per potentiam ejiHiu legeintn Novi
ut fueruut et sunt et semper erunl inlerposilse dif- quani Antiqiii Testamenii designaium allenriuiil
ferentiac in Iifliuiuibus interiorum el exieriorum, consiricranles qttaliler iu ipsis peiiicinlur. Quod
id esl spiriiualium el socculariuro, majorum altjue r( autem in ipsq fine ejusdem paiielis vitles nliam
minorum. Qui sunt ipsis angulis ex ulraque parte imaginem inira irieni acdiliciiini super Inpiiletn
' sui
conjuncli juxla uioduin testiidinis , quoniam IHIUIIIin moriiini sedis in pavimento posilum sc-
tam Veteri quaui Novo Teslamento ex utroque la- deniem, lioc esl quod in ipsa repositione veieris
tere inilii sui, in lionore et magislralione coadu- legis aniiqni populi, et in iniiio novacfidei inchoaia
nali declarantur populi, el hoc in similitudinem iu vera Triniiaie, cnm Deus omnes constaiiles vir-
tesludinis, qtiod est iu auctoritaie divinse provi- tutes in Ecclesia construxit, decenier etiain appa-
dentisc bene eidigne compositi ad staium acdifica- ruit virtus b;cc in opere suinini Putris, operans iu
lionis cceleslis Jerusalenv. eo per lion.incm tisque ad consumiiialionem niiindi.
Quod vero aiiiiudo eorumdem duorum minorum Unrie seriel eliani super foiiissimaii. pelram, super
ir.urorum est ctibitorum trium: hoc cst quod in unicum, scilicet Dei Filium, qui setleset ijuies est
sublevatione recliiudiiiis duarum ssecularium, con- oninium fiilelium caduca despiciciuium, ,el in se
ditionis scilicct majorum et minorum , Ircs paries ptira firiecreilenliinn. Et latus dcxtrum ad nitirtim
simt homiiium, id est prsccelleniiores rcctores et inclinat, quia in qnielis reciiludine et iu saivulio-
alii a vinculo servilulis famulaniium liberi, alque aiispartc liuic populo qui stib mngisterio disposi-
communis populus prnelatis suis in subjeclioue D tione Dei positus est, adhuerei; iia ul ul ipsi inajo-
subslrattis. Uude eiiam laiitudo inier intcriorem res cum minoribus eam in operibus suis excolant.
arcuaium murum einiedium esi unius cubili, quoe Faciem vero suam ad coliimnam ver;c Trinitalis
esl anipliiudo dignitatis inter superiorcs personas: vertit, qiioniam in omiti re iiilenlionem suani ipsi
spiriiualis magisterii et inler ininoia vocabula ier- Triniiati acuiissiino visu jusl:c coiisideraliouis
rense serviuuis, in nnitaie fidci sectinduin Deum adI inlendil, ut sicul perpelua Trinitas iu iribus per-
corripienrium subdilos suos conslittiia. Atque inler souis inviolabililer consirieranda csl: iia omiies
exteriorem et eumdein inediiiiii esl latiludo uniusi Deum colentes, eam in factis suis diligentissime
palmi quasi puerilis nianus, quia est ctiam inler considerent, et consitlerando non relinquant. Seri
inferiorem polesialein saectilaris regiminis, el inler qnod in codem fine vides alieram imagiitein super
suhjec tionemssccularis niiiiisiratioiiis extcnsio juslaei eumdem nvurum in aliiori loco stantem : hoc esl
consideralionis, ila ul liae unauimi el siinplici de- quod etiam in Iranslalionc umbrae legis aniiqiisc, iu
volione puerilis innocenliac se invicem tanganl ini fide sanclse Trinilatis ebrescenie vera luce justi-
manu conjunclse operaliuiiis su«. Sed quod inlrai lise, hscc virlus in principali magislefio el iuMi
idem xdiliciuni vidcs scx imngines ante praeriiclum popuio in cacumiue salvationis caiestis desidcrii
655 S. IHLDEGARDIS 636
elevata est stans, pugnans contra vitia in Filio A { meriia trium priorum, et illa quae super Iapiilem
Dei crecta, quia ab ipso incepit, et cum ipso in jtixta murum sedet sunt, velato capile candida ve-
ccelesli Jerusalem post finem sseculi permane- lalura capilis, ul mos est mulierum : hoc esl qund
bit. Quae etiam ad prseriiciam coltiinnani verse ipsse in auxilio superna? alliiuilinis el in slabiliiate
Triniiatis versa est, qtioniam per sanctam et inef- conversationis beatoe quietis, blande ac dulciter li-
fnbilem Triiiilalem confortata, reducit animas ad gatae sunl forli ligatura subjectionis, Deum caput
palriain. ouinium fidclium in albedine piae devotionis vene-
Quod vero in ipsis imaginibus conspicis similiiu- rando, ut maritus ab uxore svncera charitaie hono-
riiicm, boc est quod esedem virtuies unanimes sunt rari debet. Et media trinm superiorum et quse ad
in diversitate donorum Dei. Qnapropter induisesunt dexleram ejus slant veslitae sunt tunicis candiriis,
eiiam ut priores iniagines quasi sericinis inriumen- quia per eaindem virtutem divinse majestalis in sua-
lis; quse sunt circa eas, ul circa reliquas virlutes vissima bealiiudine emanant lucidissima et candi-
siiavissima opera, quse in divina lege ctiftores Dei dissima opera earum in hominibus stabitita sub lege
ipsi exbibent: facientes ea in jusiilia veritalis, el Domini cui conjunctae sunl. Sed quod eliam vides
cantiidis calceamentis; quia in ardore earum est dissimililudinem in eis, lioc est quod diversas virei
etiain canrior sequendi exemplum bonorum actuum habent in Deo, concorditer ipsum lainen coleu-
in homiuibiis. Sed illa quse a dexlris media hartim tes.
trium est quas in exlrema parle ejusdem parietis Propler quod imago quae stat in medio trium
vides, 101n lauiae purilaiis lantsEqueclariiaiis exi- superiorum prsefigurat abslinentiam, quoniam ipsa
slit, ut prae multo splendore nullam ejus formam in primo ceiiainine est quasi civitas et flrmamen-
perfecle intueri |iossis, quoniam virlus illa cuin tum, atqtie ornamenium sibi arihacrenlium virlu-
salule verae confortalionis per donum sanclae Tri- tum, conlinens se a peccaio in graviiaie morum.
nitalis, in liue sanclae veieris ausieritatis exsur- Ita quod perscrutatrix et recusatrix est cuncioruni
gens, omnis perluciria el pnra est, carens cuncta pueriliuni in malis, nullam pelulantiam babens iu
inriignaiione riiaboiica in claritale loetigaudii una- se, et apparens quasi mater in medio carum virtu-
nimitalis huininum, iia ul ptac mulliludine glorise luni quse Trinitatis gtorinm in initio datsc legis anli-
el honoris quem habet in cuieslilms; nulla ra- qui-populi desigiiani. Elbubet in capile suo in mo-
tione inaesliniabilis unanimilas ipsius, quasi forma dum coronae circiilinn crocei coloris dextra parte
ejus, ab ttllo mortali homine valeat consideruri, inscutpltim, semper accensae , quia ipsa' per suiii-
nisi quanlum Deus revelare riiguaius fuerit. El iila C ( mum capul coronata est croceo radio splendidis-
qiise super niiirum stat nigris calceameniis cat- simi solis, scilicel Filii Dci in cujus clarilate lota
ceala esl, quia lam in alliore riignitale quam in comprehensa esl ct nullum appetens nisi illum qui
niinore anie incarnalioiiem Filii mei moriis signuin eiiam in dextra parle salvalionis aniinse cam sem-
et vesligium fuit in hominibus. Sed qttori onutes per accendil. Unrie ul vides a dexlra ejusdem ima-
sine palliis sunl , boc est qtiod jiariter lerrenos ginis columba advolal, ore suo spirans in eaiiidem
cullus el exleriorem lextuin tegalis insliliitionis Scripluram, quoniam in dextera coelesiis prosperi-
alijeccrunt intiinseciis vcrum juslitiam inspicientes, talis adest doiiiiin verac simplicilalis, videlicel Spi-
praeter mediam illarum triuin quse in prima parte ritus sancti iu abstinenlia quseque bona per super-
ejusdem miiri stabani, quoc palli.j inriuilur, quo- num inspiraiionem in salvalione aiiiuiarum accen-
niam ipsa sub defensioue Dei in inilio prsecepise deutis, ul etiuiu illa virtus denionstral in supradi-
austerilaiis desudans cirrumdata est conipreben- clis verhis suae admonitionis.
sione amoris Dei, in qua coeleslem thesaiirum Alia vero imago quse esl a dexlris ejus, significat
abscondil,. abjecto desirierio carnalium. El duae largitatem, puerilis simpliciiatis exisieiitem, nec
triuiii superioriiin quoe ad dexlerara scilicel et ad-- omniiio asluiiam ant duriiiain adversus dolores
sinistram inedise imaginis stanl, et duae Irium in- 0 hominum habcnles, ciim qua abstinentia se semper
feriorum, niedia videlicet et quae ad sinisiram ejus aufert ab omni asperitate ni dexiris bonorum ope-
esl, non habent nvuliebria velamina in capilibus ruin, sic teudens ad Deum, qtiia largtlas inilium
suis nudis, tantum albis criuibus stantes, quia operalionis ejus esi, cum primum abslinenlia opus
lex et prophelic per virtuiem siipernse majesiatis suum aggredilur. Quae habel in peciore suo quasi
euianantes el viiam ac inoi leni sua foriiludine leouem lanquam speculum lucidiiiu, qui est in corde
osiendenies, .cuni duobus prseceptis geiniiue dile- illius Filius ineus Chrislus Jesus, leo fortissimus,
clionis per eamdem divinam potenliam subsequen- veluti speculum pioc el splenriirise diteclionis con-
libus atque consiantiam iiitimos circumspectionis clusuin. Quod aulem a collo suo geslal velul ser-
babemibus in conlrariis, et gauriium suavitaiis rit penlem pullidi cotoris in lorta flexura virgulse ari
divinis fideliler soluti sunt ab omni subjectione pectus eiiam ipsius dependeniein : boc est qitod
ullius doloris seu laquei mortis, in capiie in Chrislo quasi colla foriissima scilicel palientiam idein Filius
videlicei Filio meo, nuda tamen coma fulgeutes in meus prudenlissimus in pallore angusliatae carnis
candore virgiuiialis, quia diviuilas virgineam na- sustinuit flexuram pocnarum ciim exaltatione crucis
lurain iu Virgine Maria valdc dilexit. SeJ quod in niedicameiilo videlicet omnium vuli:erum qu&J
6-57 SCIVIAS. — LIB. III, VISIOVI. 658
lurgitas per ccelesleinaiiioreni pectori suo iinpritnit A pati voluii a principibtis sacerdoiiiin. Ei qtiouinm
illud freqnenter inspiciens iu mentibus honiiiiiim, Dcus esl in corrie firielis hoininis, irieo riehet et
sicut eiiara in pracdiciis verbis cxhorlaiionis suae ipse homo pro Dei ainore patienler snfferre Dci
fatetiir. pcrseculionem, atque quia inors in casti diaboli
Teiiia auiem imago qnae a sinistris ej'usest, de- erecta esl, iricirco oporiet et fnlelem hoiniiiem ari-
rlarnl pielnlem nullo morio liabentein oriiuin aut versus diabolicas nequitias mulla certamina in
inviiliam, aut ullani focditate.n bominis, sed sempcr diversis scrumnis sustinere, quae soepe ipsius cor-
gaiideniem et ampleclenlein prosperilalem omniuin pori laboriosaeet contrnri.e snnl, quotiiam honiini
hominum, cujus viriditaie et largitalis unctione atlhseiet: quod idem aniiqtius serpens semper per-
absiiuenlia, sinislrsc parli diabolicse suflJationis sequitur. Quid esl hoc? Camis concupiscentia, cui
resislit, qiioniam pielas est pteiium opus abstinen- ille maligmis hoslis in insiriiis posilus insidialur.
lioe in signifera pitgna per quam semper victrix Quod vero jacent sub periibus ejus quasi species
cxislil. Unrie etiaiu liinica siuiili tiy.icinlho rubri bominiiin coriculculoriiin et contriloruiu ab ipsa :
coloris induiiur, quia splendidissimo opere sub quo hoc esl quod sub vesligiis veriiatis, oinnes diabo-
pulcherrima sustentalione sanguineoeconlrarietates licsefalsitates quse in operibus homiiiiiin fiunt, ad
lateni, omnes scilicel injurias pati, post passionem B nihilum deducuntur, ipsa amorem habente sedifl-
Filii inei per ipsius exemplum circurodala esi. Quod cationjs Ecclcsiac cum omnes virtuies manifesie
vero atl peclus ipsius apparel angelus ex utroque apparent el probuntur in veritale, quae ante lem-
lalere suo alam unam habens, lioc est ut homo in pora sseculorum in corde Patris latens, fuil inyisi-
cognitioue sua semper angelicum ordinem imitelur, bilis, sed in fine lemporum visibilis apparens in
unamquamque Dei ordinationem diligendo, cum ex vcra curne Filii Dei. Unde etinm in mauibus suis
ulraque parte sui tam prosperarum quam conlra- habet charlam expnnsam ct ex una parle, videlicet
liaruni rerum in singulis et geininis alis videlicel in versus coeltim septein lineis inscripiam, quia in
uno Deo per geininam virtuiem non elatus supra ou.nibus operibus verilatis, est lextura expansa per
moiluin in bonis, nec omnino prostratus in malis graliam Dei Cbrisiiano poptilu constitutoe legis, et
se elevat ad volanduin qtiod est Deum in puritnle ex pane coelcstiumdesirierioruin aperio cultu te-
cordis aspicere, sic sursum tendendo et non ad neniJa elexparle carnalium cupiriilaium inetuenria,
terram se dijicieudo. Qunpropler eliam alu dextera osleuriens in se seplem riona Spirilus saijcti, virie-
ad dexlerum humerum ejiisde.in ititagiiis exlendi- licet inexpugnabile lirmamcutiim conlra diabolicas
lur, quonium prosperilas honiinis in dexlra salva- , morlis iusidius. El illauv legere vis sed non potes,
lionis animarum ad auxilium pielaiis porrigilur, ° quoniaiu, qitauivis hoiiio iuullum riesideret scire
cum Filius nveus lioroiueiii reportavit in patriam. mysieriu el occulia in donis Dei tamen non esi ei
El ala sinistra lcnriit ad sinislrum liiiinerum illius, jiossibile dum esl gravaius nioiiali corpore intelli-
quia in sinistra coiurarietatis diabolicarum insi- gere, aul capcre qtiid Deus in mirabilibus suis
riiarum lidelis bomo volatilem peiinam, per quam lieri velit, sed ipse hoino amplecluturet compre-
abjiciat opcra tencbraruni sursum extenriii ad re- heiirial ca iu verilale : vidclicel seqtieudo |>roccepia
fugiunv Filii mei, per quein fortis conira omnem Dei, sicut etium haec eudem virlus iu prsediclis
advcrsitatem exislii, imiians vitam justorum, ut verbis suis osienriil.
ctium virtus b:ec iu diclis suis declurat, qiiomorio . Altera autcni imago qiiae a<l dextram ejus esl.
supra ostensiitii est. dcsignai paccm, supernum signum et angelicuin
Iiitago qiio<|tiequse est niedia Iriiiin inferiorum consortiuni babenlem, qttia iu plena viririiiule
praeleiiriilvcritateiu, qitia post ubsiiiienliam et illi veritalem gerniinal,quoniain earieui verilnscircum-
cohajrenles virtutes surgit veritas in oninibus cau- data esl eximiis et supernis dnnis in dexlra parle
sis, cum sibi asiantibus imaginibus, veluli luiris el salvalionis aniinarum hubens pucem per Filium
ttiiainen earuin exisieus, videlicel forle praesidiuin D 1 Dei. Quomodo? Ul scripium esi iu angelico car-
designans, quasi in meriio viriutum saiiciam Triui- mine, ubi dicilur : Gloria in excelsh Deo et in lerra
lalciu in occasu Jtidaicoc coiisueturiinis et iu oiiu pax hominibus bonw volunltttis (Luc. n). IIoc tale
verae fidei prscfiguraiilium. Stiper cujiis dexlrum est: In aliissimoDeo fiilgeihoinnetDeus in hoinine,
liiiineriiin candiriissiina columba slal spirans ore quia Filius Dei niirabililer incarnalus est. Itleoque
suo in dextrain aurem illius : quod esl in superiorA lauriubilis el gloriosus est in ccelo Deus, ab oinni
parie dextrse, scilicct beali reriitus per incainalio- creatura sua. Unrieetiani in lerr.i fil pax salvu-
iiem Filii Dei ari vitam apparens atlniirabilis vir- lionis illis homiiiibus, qui volunlaiem Pulris cuni
liis Spiritus sancti, qui spiravit tactu suo in dex- devolione et fide suscipiuut, quia eliam pax bonoe
iruiu unriiiuiK,id est in corda creduloruin liominuni volunialis esl volunlas lolius lionilatis Pairis , qine
ut iiitelligaiit quid Deus iu sua divina potenlia sii. Filitts ejus est, qui est Deus et lioiuo; El quomorio
Quori autem iu pcctore ipsins monsiruosum ei in- est ipse pux 1 Ipse est pax hoinimim, riefenrienseos
lorine capul homiiiis ajipai-et : hoc est quod Deus ab insiriiis antiqui serpenlis, qui primtis praevan-
in corriibuselcctoiiuif suorum miserius el persecu- caior exstiiit, qui litnien vitie perdidit dejecuis ui
•i.oncsprincipiini e;sc peniiitlit, sicui cl Filius cjtis tcticbras, tjuori lutnen pax ver-a, id «;si vcrus Uei
m S. HILDEGARDIS Ci»
Filius attulit hominibits : ita qtiod ipsi facli suni A subnigra, quonram ckcumriaia esl mortrficaiioiie
parlicipes regni Dei in beato loco qtiem perriidit camis, alijiciens lcvitaiem tolins vanilaiis. Quori
diabolus. Et ul vides prsedicta virtus facietn liabel aulem in dexlro hnniero suo habel moriicam cru-
angelicam , quoiiinin ipsa fugil ab onini nialo in cem imposita imagine Jesu Chrisli : lioc esi quori
int'ii<in:ie sancla, qtiasi in facie sua Deuin aspi- eadem virius rariicem posuit in dextra partc potcn-
ciens cuin angelico desirierio. Unrie eliain ex utro- lias rortiliiriinis Dei, cuiit Deus onuiipotens inisit
que laleresuo volalilein ulain iinniii hnhel, quoiiinm Filium siiiiin mirabililer incaruari el Iminililer
in ulraque pnrle tranquillae, scilicci et turbitlse pnti cujus dileciiorii coiijtincln esl discreiio, qno-
osieiisionis, siirsiiin ari Deuin lenriit non faeiens niam ab ipsa niaiiifeslaia esl, ul per eam omnis
lerrorem nec amariiuriinem, seri semper in pro- justiiia discernatur. Et ut Deus est dispensalor
speriiate placiria exislcns uiniiii Deum in iinani- eonvenienlis stalurse bominis, ita esl discretio
niitaie duariiin alartim coiiiprelieuriil, quia nnlla imilalrix illius in offlcio suo, opera sua viriclicet
lempcstate inslaliililalis nee in bono nec in malo adimplens in dispensalore crjixifixo Filio Dei, cum
eversa, lanliini in tranquillitaie persislit. El in ipsa iu tilraqtie tlignilaie est diviuitalis scilicet el
specie hominis ut c;t terae virttites apparet, quia Iuiinaiiiialis. Qu:e hac et illac versaiur, quia in
per Filium Dei mirifice claruil, Cum eliatn omnes B compreliensione latitudinis per significaiionein san-
viflules per illam iu honiinihiis probanlur, ita Cise crucis circiiiutni iuler bonos et malos linbet.
quod nullo modo coiileiitioneni aut rixam quaeril, Quod vero quasi ex nubibus effulgel in peclus ejtis
sed semper in Icnilale, sic sc diabolicsc pugnae op- quidnm spleudoK mirue clarilulis : hoc est quod de
poneos nt eliam supra in verbis locutionis ejus uiisericordia Dei quasi rie nube clarissiina, accensio
manifesinlur. divinoc pielnlis aspiralur iu nientes Iiomiiium, dis-
Scd lei-lia im.igo quae stat ad sinislram ejus, in- cretionem iu cis faciens, eosque illuiniiiaiis. Unde
dicnt hcaiitiidiiiein uieinam viiam appelcntem, per eiiam a se in nmllos radios divisus esl ut splenrior
cujus fidelilateni et iiiliinain lenitatein , verilas a solis a se divitliiup, cum per purva et mulia fo-
sinistris omiii fallacisc seipeiilina; pcrsuasionis ho- ramina alicujus rei fulgel, quoiiinm Spiritus sauctus
niiiifiiii dccipienlis ipsi conseiitieiitem coutradicit, in superna virtute diversos radios doiiorum stiorum
qnia lieatiturio esl invicta securitas veroc clarilalis diviriens honiinibiis , eos scilicet tucidiores sole ct
in qua ipsa iiifelicilalem nioiiis non timii. Proplcr iiieflubiliicr discretos in hiimilibus cavernis, id est
quori etiam ititluiliir lunica alha, viriili colore rii- iu perspicacibus visibus animarum fidelium siiorunv
sliiicln , qiioniam circimulala est fiilelibus operibus vv.ffunriit,illiistrans seusus el menles corttm, ila tu
incoelesti desidcrio albescenlihus, alqtic niultinio- ' aculissime in qtiibusque causis iutelligaul quod
dis rionis in viririilaie Spiritus saiicti vircnlibus eis aple in Deo faciendum sii. Sed quoMiu dex-
decoratis. Qttod aiiiem babet in manibus suis ino- lera manu modicum lignum in moritun flabctli
dicuni vnsculum palli splcnrioris : hoc esl quod liabel : hoc esl quod discretio in dcxtra partc sal-
in opere sno rieinonsirat qttuliier in purvo retenia- vulionis aniiiiariim, opus siium per rionum Spirilus
cttlo, iri cst in contrilo secrelo cordis sui, homo sancli in hominibiis qunsi in ligno frngilis carnis
Deutii pcr fi.lem apprehcnriul, iu pallore lamen semper cousirierat, hoc signum tameii in se liabi-n-
frugililalis liiimunoecnruis, quia lirics eliam iu ipsa tis, ul a se pcr riiviiinni auxilitiin diversas iuuscus
moiiali viia pure colenda esl, iil miseria lioniinis diabolicarum videlicet persuasioniiin nbigat, ne
non descrit. Unde eliam mullum lucem ul fulgur per eas in diversas vanilaies riispergalur. Propler
ex sc redriil, iiu quori illa lux in facieni et circa quori etiam ex ejus suinmiiaie tres ramusculi niiro
colluni ipsius iin.-igiiiis tucenl, qtioniani cogui- inodo cum flore pullulant, ut lidcles boniines su-
lio acleiiii luminis ci in tiiuore el in dilectione per omnia et in omnibus sauciam Tiiuiiaieni in
Dci riiffunriiliir, videlicel leuilens rie interiori corrie mirabllibus suis seniper floreiitem, firieliter creriaut
lioininis usque ad faciem, iri esl usque ari inceptio- ]3 in unitaie divinitaiis gloriosissinne regnantc, uon
nein recli opcris, in iiouo exemplo inieniionein temere in se ipsis coelesiia secrein e.vaminaiites;
siiani iiiaiiilestaniis, et circa collum quod est postea sed sicut Deus oninia opera sua in riivcisis crea-
nbiqiie prudeiiier foriiiii.iineiii coiiipreliendenlis turis suis juste discrete disponit; sic etiam ipsi
in coniplclo opere, ctiin illtnl in honiine ante Deuni bomines per vim riiscrelionis ciiucla faela sua
prajclarius sole fulget per bealiluiliiicm, sicul etiam bene et recie riispensem. Quori atiietn habel
in pratriicla iiiaiiilesiaiione ejusriem virginis decla- in greinio suo ntinutissimos lapillos oniniiini gem-
ralur. niartim, qtios miilla sollicitudine el riiligentia con-
Imago vcro quac iu fiue muri super lapiriem se- siileral vcluli mercaior res suas diligenler consi-
riet, prsctenilil discreiioneni, qttia ipsa in coiisuiu- tlerare solct: hoc est quod ipsa in sinu meiilitini
iualione auliquae oliseivaiionis in Cliristo rc- liomiivum, omne quori apluin ct conveniens esl in
quiescens, pleniter apparuit, solerlissima exisicns niiniitissiinis consiliis cl ariibus eorum , conlinet
crihralrix oiuiiiuin rertitn, lenens sciticet quod le- qtiasi iu gemmis virlulum unamquamque jusliiiam
iienduin esl et abscindeus quod abscindenduro est, a Deo constitutam caula el riiligeuii exnmiuniioi-.e
ut Iriticum a lolio separctur. Et indula csl tuuica perqtiirens, ut congrue ct justc in omnibus rebns
Ul SCIVIAS. — LIB. IH, VISIO VII. CiS
proeedat in cordibns boniinum propter merceriem A leriore fucie nniiiise, arihao.ens veraj et splentliriae
operis aculissiiiic considernns, ubi est rcmuneraiio jiisliiioc, iia quod exquirebai felicitaiem seieniam,
in Deo, ul eliam in verbis suis quomodo proemon- confiilens in alberiine viiseel in liberatione fidelitim
stratmn est propnlat. nicnibroriim Clitisio capiii sno ailli;erenliuin per
Illa autem imago quse in fine stat super murum, novam regeneralionem, et per vcram infanlix in-
significal salvalionem aiiitnariim, qitotiiam ipsa in nncentiain salulari in vila coclesii, nt<|iic per (oium
occasu vetcris duriiise effulsil in culmine auctori- corpus suuni effulgei ut purus et luciilus spleiulor
tatis novoe gralioe : ila qitori quasi fiiiiilamenltim illucet in clniifalem , qiioniain ipsa qunsi peromn'a
ejus existat discretio, cuin qua ct super quam ap- stta membrn per lirielem scilicet popntum silii per
parel eadcm salvatio aiiiinarum, orla in Filio Dei Filium nieuin subjectuin fncla csl pura, in colura-
cum nalus est ex Virgine pro salute hominum. El bina simpliciiaie, clarain liicidissinia ptiliiniluriine
nuiltun captit et nigros ac crispos crines habet, justiiia? Dci. Qnoit anlem viries in peciore ejus
quia nuda esl a servittiie suhjeciionis liberoescili- splentliitissimnm crucetn cum iinngine Cliristi Jesu,
cel dignilatis manens, quoniam Filio Dei apcrle super nrbiisculam inler tluos flores tilii el rosse
adhoerel, a quo eiiam clemeuler suscitula esl, siantem posiiam, qui se sursunv ad eamriein cru-
nigrcriiiiem lanien paliens capillortini, quoniam in cetn nliqiianinltim inciirvani : hoc csl qiiori ea-
Judaica plebe offuscnta apparebal,- non habente B '. dem virins facta esl cretleiilinm populorum forle
veram clariiatem, seri miilliplicem divcrsilatem, praecordium in passione Jesu Salvatoris, qui uiar-
qnasi crispam comum riiversnrum observalioiiuni. lyrio suo in vesiigiis boui et recti excnipli sui, ar-
Habel quoque fnciem obscuram; quoniam anle borem moriis ei perdiiionis Atlac deprcssit nique
incarnalioncm Filii Dei, in tiinbrn moriis non visa contrivit, arivcrsus qiianv etiam rino Toslanenta,
cst retinere feliciialem aieniae salulis. Unile etiam scilicet Velus in caudore el Novtun in rubore illi
intluta cst varia tunica, plurimo colore intcxla, repiignanlia per disjiosiiionem Dei procedebam, se
quoniam in veteri populo mullis ntodis circiiniria- in altitiiriine spiriiualis iutellecius ari passionein
baiur varietate operum , immisla diversiiale ejusriem pii el nobilissiiiii Retlempioris, aique ad
mutiorum viiiorum. Sed quod^vides quomodo lu- omn.em jiisliliam ejus a perriiiione morlis refie-
iiicanv et calceamenla sua exuit sians niiria : hoc cleniia. Uiule viries eiiam qnod exuiam tunicam
est quod iu passione Filii mei, inorle absiersa cum aique calceainenta sun fortiter exculil, ila quod
cliam post adveiuum Spiriius saucti sontis ct verba pulvis niultus ab eis excmiatur , quia salvaiio ani-
aposlolorum emissa suut in iiiuiiduin, excilata est inarum osleudit in novis el jusiis operibus liomi-
in salvalione animnnim, ila quori ipsa spernens nuin, abstraciam lunicani prioris consueludinis ct
mala opera, et abjiciens conlraria vesligia cxtila (" oninium viiiorum veierum delicioruin, atque ab-
est, fotiiier denudata riiubolica iuagistraiione inlra jectiim malnm exemplum iransgressionis Adse, for-
se ipsam sic dicens : 0 lu, luipissi.ne diabole, nun- lissima exnminaiioiie ea disciiticns atque contein-
quam retinqiicres me, si non redcmpta essem in nens, et ptilvcreni vnnse glotiae aliortimque pecca-
sangiiiue Agni. Nam iu lacu inferni voluisli reii- lorttni a se projiciens , sicut etiam superius in
nere me, sed iiiinc gralia Dei liberata sum. Et sic pioloculione sua rie se ipso coiifitetur. Qui aulem
crines ac facies ejus respleudenl in pulclniludine acuias atires itileiioiis inlelleclus habet : hic in
alberiinis et iiovitalis, ul jaiiv nati infaiuis, quia arriemi nmore speculi mei atl verba li;ec anlielel, et
posi incaru.iiionein Filii mei crevit mullus populus ea in conscieulia animi sui conscribat.
in ligura criminum illius, bene illumiiialus iu in-

VISIO SEPTIMA.
SUMMARIUM. — Qtiod ineffabitit Trinilas in fine temporum declarata, timplici et humili corde a fidelibttt
credenda et colenda est: ne qiiis plus investigans quam oportet, qtiin ctimprehendi non potest, iti deteriui
cridat. Quod xn sangttine Christi mundus salvalus esl, et culttts siinclw Triniitttis manifesitstime declaratus
est: ipsa tamen nutlius iuiellectui patel. Qnod ineffabilis Triniitis omni creaixtrw npertissime imperio et
polesiate apparet exceplis increduits cordibus cuncia latnen velui incidens gladins peneirnl. Qtti in
Citrhitano populo catlwlicw fidei, in aridiinle infidelitalis ndverstintur: hoc divinitas in confitsionesuccidit.
Quod diviniias jnclmitiam Judaici populi dejicit. Quod diabotictim schisma gentilh poputi a Deo abscisum
vadit in perdilionem. Paraboltt ad eamdem rem. Verba Joannis ad eumdetn rem. De differemiti el unitait
Irium personarum. Dt tribut similiiudinibus ud Trinilatem. Verba de libro Regum ad eamdem rem.

Deiude vidi in angulo occidentali demonslrali D ipsius intelleclui meo pateret, sed quod tanlura
scriificiimirabilem et secreiam atque fortissimain miro modo planissima absque omni ruga fuii. Ha-
columnam colorem piirpureae nigreriinis hnbeniem, bcbnl aiileni in exteriore sui parle tres angulos ca-
eiriemque angulo ila impositam ut el inlra el ex- Iybei coloris a jiede usque ad cacnmen ipsius, velut
tra ipsum scdiliciiur. appareret. Quae eiiam lanlse aciiiissiuius gladius incidenles, quorum unus contra
quantiiatis eral, ut ncc magniltirio nec atliludo Africam rcspiciebat ubi ptuiiinuin puiririi straniini»
543 S. IIILDEGARDIS (rtl
ab co snccisum el dispersum fuerai, et unus contra A el infldelibus extra firiern positis denunliarelur. Et
chorum, ubi multse pennuke per illum discissae quoil lantae quanlitatis 'est ut nec magnitudo nec
cecideranl, atque medius conlra occidcntem, ubi allitudo ipsius inlellecnii tuo paleal: boc est quod
plurima ptitriria Iigna ab ipso desecla jacebant, eadem Trinilas tam iiieffabilis glorise et polestatis
hsec singula ab eistlem angtilis propter lemeritatem est, quod nec in magnilmline majestatis, nec in al-
ipsorum succisa. El iterum ille quein aspiciebam tiiudine riivinitalis uHo circuiiu aut prsesumpiione
in prsedielo throno sedeirlem et haecomnia mihi de- sapienliac huinanae nveulisdelerminari possit. Miro-
monstraiiiem dixit niihi: Haec myslica et miranda que modo planissinva absqtie omni ruga esi, qtio-
aique ignoia plenissima dona, quae libi, o liomo niam quori ariniirationc dignissimnni exislil, mitis-
clarissime, apparent in vero lumine libi demoivslro, sima esl in gratia el semper benigna planaque in
tfibuo dicere et oslendere ad acceudendum ignea snaviiaie justitiae oceurreniibus, iia ul niliil rngo-
corda fidelium, qui purissimi lapides sunt ad acdifl- surii itllius injustitiae in ea inveniaiur, jtista et bona
calionem coclestisJemsalein. existens in parie salvuionis.
Nam saiicta et iueffabilisTrinitas summseunita- Quod aulem habet in exteriore sui parie tres an-
tis sub jugo legis servienlibus occullala, sed in nova gulos calybei coloris a pede usque ad cacunien
gratia de serviiute liberatis manifestaia, simplici B ipsius vetut aculissimus gladius incirieiites : hoc
et humili corde, in tribus personis untis el verus est quod contrarietate leiiebraruin opposila inuni-
Deus a fidelibus credenda est, el non temere per- verso mundo ineffabilis Trinilas in unitale deiiatis
scrulanda esl, ne qui noluerii conlenlus esse dono aperlissime apparet,.nec ulli creaturae suo imperio
quod a Spiriiu sancto accepit, dum plus quaerit el polesiate absconsa laiens exceplis incredulis cor-
quam oporteat propler temerilatem elationis suae dibus quibus ob incredulitatem ipsorutn occuliatur,
petius in deterius cadat, qiiani id quod indecenter propter quod eliani judicium Dei cum digua recorn-
appelit invenialur. Quod et visiu pracsens ostendit. peii6alione eos ut meriii sunt occidit, veluli fortis-
Haecenim colurana quam vides in angulo occiden- sima calybs uulli inflammalioni cedens, sed se ipsi
tali demonslrati acdiflcii, in figura verae Trinitalis opponil, unde et quod a summo usque ad sumnium
est, quoniam Paier, Verbum et Spiritus saoctus tendit: ab inilio scilicel crealionis sjeculi usque ad
snus Deus in trinitaie eteadem trinilas in unitate finem ejus, el quod superesl boc potenter in acutis-
existens, perfecia colutnna lolius boni et penetrans sima divinitate quasi in incirienle gladio semper
summa et infinia, regcnsque universum orbem ler- sapienlia et potesiate peneiravii et penetrui.
rartim. Qua? in plaga occidenlis apparet, quia Fi- Et quod angulus unus circa Africum respicit ubi
lius Dei sub tempore quasi in occasu iucarnatus, ^ pltiriinum slraininis aridi ab eo succisum etdisper-
Pal-ein suum ubique glorificavit, et Spirilum san- sum esl, hnc est quod jiistissima divinitas Trinita-
ctum riis<ipulis suis promisii, cum etiam idein Filius tis, in Chrisiiano populo oiiinem aridilatem diver-
in volunlate Patris moriem subeundo adimplevit sitatis el contradiclionis aique abjectiouis reclis-
bonum lioniinibus , ut et ipsi in sedificio summi simse calholicse liilei adversantem, in maxima illius
Pairisrecle incedanl, vera et juslaopera in Spiritu confusione succidil el comburii, siculi feiium quori
sancto perflciendo. Sed mirabilem, secrelam atqtte conculcatur et in igne comburiiur a frucluoso fru-
fortissimam se ostendit, quoiiiam Deus in crealuris menti grano separatum, quod fides est cum operibus
suis tam mirabiiis existil, ul uullo motlo ab eis ad in scientia Scripturae, de qua omne quod eidem
flnem perduci possil, lamque secrelus ut nulla ea- verse fidei conlrarium el inntile esi in cretlulitaie
rum scienlia vel sensibilitale perlinaciier sil exami- sua, dispergitur ci auferttir, quia iusipiens popuius
nandus, atqtie tam fortis quocl omnis forlitudo ipsa- quasi siulluin pecus ea abutitur. Atque uims conlra
rum ab eo dirigalur, nec ejus fortiludini valeat chorum se dirigil ubi mulise pennulac per illum di-
comparari. scissaecadunt, quia eadem divinilas elatam jaclan-
Quod aulem colorem purpureae nigredinis habel, U liam Judaici populi, qui ctun magna superbia in
eidemque angulo ita imposila ul et inlra et exlra alliludine nienlis suae volabat, dcjecit, cuin itle in
ipsum aedificiumappareal: hoc esl quod in volun- seipso et non in Deo justus esse volebal, ul Pba-
tale Patris unicus Filius ej'us purpureum sanguinein risaei qui in alta coeloruin ascendere tentabant, se-
suum pro nigredine peccatordni hominum fundens, cundum propriam fiduciam suam in se ipsis confi-
el sic passione sua munduni salvans, veram el re- dentes, serijusto judicio Dei ob diversitaiem morutn
ciam fidemcredentibus allulit, quia in defectu ve- suorum discissi in bac praesunvptionecadentes.
leris obsarvalionis, et in orlu novaesanciificalionis Medius vero contra occidentera respicil, uhi plu-
rultus sanctae Trinilalis manifestissime declaratus rima pulrida ligna ab ipso dejecta jacent, quonlam
esl, rum aperte credilum est, quod supernus Patcr per ipsam Trinilalem absciudilur nefundum et dia-
Fiiium suum misit in mundum de Spiritu sanclo bolicura scbisma genlilis populi, qui in occasilinfir
conceplum, qni gloriam Palris et non suam quaesi- delitatis errat in recla firie, quia ut putrida ligna
vit, sanclique Spirilus profundaiii coiisoluiionem molesia el inutilia sunt ad usus liominuin.sic.eji.ati!
aperuit, ut dictum est, ila qnod hoc in nulla parte abscissus et abjectus est populus iste a gaudiqjitie,
la-.erel, quin ei fldelibus in opere Dei inanentibus, inagis dinbolica scctaits figmenla quam divinaprie-
flto SCIVIAS. — LIB. III, YISIO VII. GiG
cepia. Unrie eiiam hxc singula ab cisriem angulis A homines. Imerea venit tempus insanorum corriium,
propter lemerilalem ipsorum succisa sunl, quia in ila qtiod Juriaei lumultum facienles exquirebant,
nmnibus praedictis causis vera et sanc.ta Trinilas susiiianics mulia scbismala contra Filium Dei, ut
infirieles, qui vel aiiriacier eam dirumpere volunl, in hac magna tempestate occiderenl eiim. Et ilum
vcl qni eam perlinaciler credere nolunt, a se ab- ila implerent omnem inaligniiaiem siiam ut de-
scissos ire permitiii in perdilionem, quoniain rabide sideraverum, lunc in hoc prsccipiti et inaxiiiio toni-
el ignorantcr invadunt divinilatem, nolenles se in- truo peraclum rst lam grande homicidium, quale
clinare firiei quam Filius Dei per se ipsum atiulit, antea non fuit nec poslea fiitiiriiin esl, ita ut lerra
et quam etiam per discipulos suos liominibus Irans- nioveretur, id est ut lerrenac menles honiiniim ex-
misit, secundum quod hopcparabola riicil: Domiitus terrereniur ctim reliqua creatura, et ut lapidea lex
quidam lapiriem igneutn Iiahens per ipsum el per Jiiriaeornm scindercliir in crinrinoso facto eorum.
nuntios suos necessariam rem iiuillo populo man- Tunc prioiiis honio ciiin genere suo in quo l.iluit
dare volebat. Sed- nunlii non erant sapienles et sigtiuin reliquse crealinse jucens sepiiltus in inorie;
scienles verba domini sui inlelligere, sed insipientes ila quori oninem inienlionem suam ad lerrena ver-
et ignari ail mandatum illuri perficiendnm. Interea lerat, hahens a dorso coelum nolens respiccrc ad
'
orttis esl tumulttis ci tempesias magna el torrens B Deum in magna fortitu line Filii Dei eraificalus esi
ac ssevus tonilruus, iia quoil terra moia est, et e lerra mortis in qua dormittnt cum filiis suis, ita
qtiod lapides scissi sunl, sic etiam quod vas unum qitod suspiraret rie tolo corde oinni scientia sua
in quo plurima vascula erant in terra jacens abs- quasi in utero ad coeleslem patriam se converiens,
cniisum, dorsoatl cceluin verso, maxima foriiiudine quia audivil Cliristtim Dei Filinm propler ipsnm
eradicarelur e lerra, el quori ulerus illius ad coe- occisnm. Sed posl ejusriem Filii Dei ascensionein a
lum converlereiur. Tunc elinm a Domino illo pcr Palre et per ipsum Filium, ut ipse promiseral Spi-
Iipiriem ipsum velienieitfssiino flatu ignis advenij, ritus sanctns, advenit, quia loia lerra in superna
qui lanlo ardore nunlios illos pertransivil ut omnes dulceriine slillabat, qtioniani coslestis panis in
venoeeoruin calefierenl, quod el onuiis tlesidia limo- munrio manserat, quenv infidcles translorie quasi
ris ab eis tanta velocitate excuteretur, ul ab ariria in rumore neglexeranl, firielcs atiteni cum omni de-
pelle velocisMinedecidil, quod ei snper effundiltir. volione susceperanl. Quia ergoVerbum incariiatunt
Et sic rieinum recordali sunt illi omniiim quoc au- erat, aperte Spirilus sanclus in igneis Iiuguis nppa-
dierant el didiceranl a domino suo, et ahierunt ad ruit, quoniam de Spiriiu sancto Filius conceptus esl
populum qui unibilicos non babebai, el.cujiis civitas „. qui in prsedicatione sua mundum ad verilaiem con-
deslructa fuerat, et itli mandalum domini sui an- verlit. Et quoniam etiam aposloli per euindem Fi-
nuntiabant. Sed et quibusriam et ipsis umbilicos re- litinv docti erant, ipse Spiritus sanctus ita in caloie
sliliierunl, et civilatem eorum reoctlificantes ipsis suo perfudit eos, ut diversis linguis aninva et cor-
eam reddiderunt, quibnsdam aulera nec uiubilieos pore loquerentur, quoniam in eis aninia corpori do-
nec eis civitatem reddiderunt, sed ipsos occidenles minabalur, sic illis clamantibus quod in vocibus
ul porcos eos diviserunt. El sic iapis ille universo eonim lotus orbis terraruni commoveretur.
inunJo innoluit, couculieus et occidens orania men- Abstulit quoque iriem Spirilus sancttis ipsis bn-
dosa facia humanaecarnis. Hoc tale esl : Dominus maniiin limorem; iiaque talis pavor nullus eis iu-
isle esl Paler omntpoiens apud quein esl Unigenitus erat ut socvitiamhominuiii timereiil, ne verbum Dei
ejus, ille scilicet lapis angularis qui de igneo Spi- Inqiierenltir, sed omnis hujusmodi limiditas lanlo
ritu sanclo conceplus est, el ex inlegerrima Yir- ardore et laiita feslinaiitia eis ablatn est,' ut quasi
j>:nenaliis hoino, ipse vidclicct flos caniliriissimus et aririi el non niolles sed utmoriui adcunclam adver-
pulcherriinus exislens in albedine el pulchritndine sitatem redrierentur quse ipsis acciriere poluissei.
lotius sanclitalis. Nain Filius Dei erat secuiiduin Unrie etiam niox perfecto seusu, recorriali siint
diviriilalcm inenarrabililer ante sevum omnis crea- f> ] omniiiin quaeprius tardi (ide negligenter aiiriierant
lurae, cinn Patre et cum igneo refrigeraiore poslea ct perceperant a Chrislo : ea ita ad memoriara re-
in tempore placito missus a Patre, ut concepius de dticenles quasi eariem hora abipso illa cognovissent.
Spirilu sanclo, sicut dicium est, veraciter incarna- El abeuntes iter faciebant inter incredulos populos
tus nasceretur ex Virgiue, ad conferendiim credea- qui umbilicos, id eslf sigillum, scientiam scilicet
libus canitorem ct decorem vitae. Quo incurnato, sanclse inuoceiiliae et justiiioc non habebant, el qui-
ostendit coelcslis Paier per illum el per discipulos bus civitas eorum instrumenta videlicet legis Dci
illius benigne nunlians necessariam rem, sahuem in infiiteliiate destructa erat, ipsis verba satutis et
videlicel et salvaiionem hominibus, qui in ipsum verae fidei in Christo aiiiiitiiliaiites. Unde mullos
ciediderint. Sed illius discipuli cum iriem Filius ex eadem lurba ad agnitionem Dei reduxerunt de-
apud eos corporaliter maneret in IIIIIIKIO , erant ducentes eos ad uinbilicum, id est ad fonlein ba-
siulti et inscii ac stolidi, et tarrii vigilanter verba ptisinalis, in quo receperunt sanctilaiem perdilam
illius in spirilu inlelligere et opere comjilere, seri iu superba iransgressione, atque sanclam civiialeni
laniiim quasi in soinno in simplicilale ea auriiebant, praeceplorum Dei erexerunt reaedificanieseis ipsaiu
iioiirium coiifiiiiuui, scd pavidi et exterriti velut qua eos insidialor diabolus spoliaveral in Adam
«•57 S. HTLDEGARDtS. W8
el eam in fiile ad salutem els reddiderunt. Qui au- A gationem percal in ea, bic spirilui anle sanguinem
tein fldem haptismatis el munimentuin jussionis adjuncla, quia ut spirittis spiritualis est; sic et
Dei propler increriulitaiein stiara recipere nolebanl, aqua spirilualem affert saiielificalionem, et meriia
hos in prscconiis sigiiortim perlrunsierunt, ac eos inler spiriluin et sanguinein positu, qiioiiiam et ani-
ob duriiiain el incredulitatem quaein ipsis eral con- mam ei corpus per spiritualem gciiei-alionem con-
deiiiiianles, nrorti trndideruiit. quia in sceleribus furians transmiltit nd vilain. Sanguis quoque lioc
suis et in sordihus polluiioiiuiu carnis, atque in ii- leslinioniiim hahet, quod venenosa iliuera sua re-
Jecebris fornicaiionum cl adiilieriorum suorum se torqueat ad doinuin saiictificaiionis per aqnain sal-
involveiiles ut porcits lulo involvittir, ail veram fi- vationis, qu:e esl mediciualis vis in Filio meo inci-
dcm converli iiol^erunl, unde el a vita divisi et piens, et in ijiso ari vilam periiianens, quia sanguis
separati suiit. Sicque Filius Dei a mullis et aritni- in se conlinet valric culpabilia crimina, magnamque
rantlis signis in lolo terrariim nrbe manifestaltis iiiqtiietudiiiem injuslitise percrraniia scilicet itinera
est cx Pntre secun<Jiim divinit teni ante temjiora ciirrens in lorluosa ritilcuriine quae arrienti libiriini
inefTabiliier geiiiins ftiisse, ct post in temporc se- servit et qusc iunoceittiaiu pcr horritla vitia suffo-
ciiuriiiui biiuianitatem inirabiliier incnrnultis esse cat, ciescere incipiens per gestum comedentis rie
ex Virgine, iia quod corda otiiuiiim hoecaudieulinm " stiggeslione insiriialoris diaboti. Et hsecHr-iauiitim
horrore et iremore niinio sinl concussa, et quod quoniain spirilus non esl vivens homo sine sangui-
vuna ac fallaciu ojiera quae secundum voluplates nea materia corporis, nec sanguinea mnieria cor-
suas feceriiui, ad niliiliuu in eis per conleiiipliini poris viveus boino, sine anitna, nec hxc duo revi-
niurlis sint reriacta vefo verbo Dci tesliuvoniuin viscunt in gratia novsclegis ad viiam nisi peraqiiam
sanc ae Triniiaii atque vivificaesalvulioni <|u;efit per regenerationis, el ita uiium suul in redempiione,
aquam regeneratioiiis ad vitam reddcnle, ul dile- nec sunt in:egra in salvalione quandiu ab hac sa-
citis Joannes in verbis exhoriaiionis susc oslendit lutari uqua siinl separala, quia raiionnlituti decst
dicens : Et Spirilus est qui lettificalur quoniam Chri- praccellens honor viiac, in qua redemplus bomo
ttut etl vertlat, quia tret tunt qui lestimonittm dunt seniper resonare debet perfeclain lauriem in con-
in terra : spirilus, aqua el sauguis, el tres unum speclu Dei qui ipsi raiionalilatem dedit. Nam Deus
tunt. Et tres tunt qui danl lestimoninm in coelo: propria voliiulaie sua creavil homincin ari hoiiorem
Paler, Verbumel Spirilus, et tres unumsunt (I Joan. illuiii qui coinpleiiir in cnrpore Filii ejus iu vit i se-
v). Hqc lale esl : Spirilns hominis spiritualis csl lerna : cum perriitus hoino, reviviscilin bonore vilae
videlicet non procedens de sangtiine nec nascens de sulutifera gratia i-edempius in Deo. Et spirilus qni-
carne, sed currens de arcano Dei, existcns illi invi- ^ dem invisibilis corpornlibus oculis existeus, desi-
sibilis quod mulabiliiali subjecium est. Ideoque est gnal Palrem omni creatura iiiaesiimabilein, et aqtia
iltius tesiificaiio ad Filiuni Dei cujus gloria mira- purgalionem sordis faciens!, siguificul Vcrbum, id
bilis est in myslico spiramine, qttuiii nullus hoini- esl Filiuni passione sua abstergentem inaculas bo-
num perfecie intelligere valel, scilicel quoinodo miiium, atque sanguis circuniplcctens et calefaciens
idem Unigenitus Dciric Spiiiiu sancto receptussitei bominem, figural Spiriliira saiictum suscitanlem el
in hunc inuiidum veneril, sicul eliam nullus liomi- iuceiidenlera clarissimas virlules in lioiniiiibiis.
num plene scire poierit: quomodo auima perlrans- Sic tria hsec videlicet spiriius, aqua et sanguis suut
eat corpus et sangiiinem boininis, ita quod eis una in uno.elunus in tribus.ei unuin siml in salva-
vila sit. El sicui spiriius hominis in certissiina uone, scilicel ut riicluni esl, alque Tfiuiialem in
causa scicntia: qusc ei a Deo data esi, pertrnnsiens unitate et unitatem in Trinitate deinonsirant. Qno-
in ea omnia quoe sibi a Deoconcessa stint, quoniam uvodo?Sancia et ccclestis Trinitas rial coeleste tes-
non esl falsa el decepioria vita sed vera el lida : ita timonium : ita quod non esl ab alio siimptiiin, sed
esl Chrisius perfecia verilas in qua vita surrexit, certa iirie in ipsa iiianifestattiiu. Quomorio? Paier
cl luiiien salvalionis refulsil, de qua mors cecidil i0 lesiificatur quodonictiiii fruciiiosum Verbum siiiim,
quia ipsa fallax esl. Et tria sanciam Trinilalem si- quod anle soecula genuil, per quori omnia crenla
gnilicantia lesiimoniuin danl in lerra : iia quod os- sunl, ipsum postea in procrieslinatotcmporein Vir-
lendunt el Iribuuul in prscsenli saeculo remediiim gine gloriosissiine fluruil. Verbiim auteui testilica-
vivificacsalvationis per quod veiiieiidum esl ad coe- lur quotl exivil a Palre, iuclinatis se ad hinuaiinm
lcsiia sine lenuino permansura, quae nqndiiin im- naturam incarnaliis vitlelicel in pudore virginitnlis,
niorialiiatis hnbentur in re, sed in speexspectaiitiir. quia exivit a Palre spirituult egfessione, et iierutn
Nam spirilus hoininis habel ex nie lesiinioiiiiim in rediil ad Palrem iu carnis fruciuosiiate, hic in me-
sequori non est in plena viia resiaurationis salulis, dio posiium, quoniain a Palre esl anle lempora in-
nisi resurgat pro mc in aqua regenerationis, quia visibiliter geiiitum, el de Spiritu sanclo in Virginis
tlefecil in illo lumine quod lucet in me : expulso de ulero in tempore corporaliter concepiiini. Sanctus
feliciiale per corruplam conceplioiicni criminis quod vero Spirilus lestiftcalur quod acceudil iiilegiiiaieni
crescil in sanguine. El aqua habtl lestimonuiiii il- Virginis, ila quod Verbuni Deiconciperet: et quod do-
lud, quae omnia sordida purget in se, et quori cirinain ejusdem Verbi in igneis linguis iirmavii,
ipsa inorlifera perdilio morlis per purissimam pur- cum aposlolos ila perfudil ul per tolum munduiu
Wo SCIVJAS.— LIB. III, VISIO VII. f 50
vcram Trinilalem vociferarentur. Quomodo? Ipsii A i floroit in integrilalo virginilalis, nec ineffabiii Tri-
clamabant quod Deus Palerperfecit illud quod crea- niiati oh hoc persona addita est; seri tantum ipse
vit hominem ad supefnam feliciiatem, qna spoliatus5 Filius Dei induit carnem inviolabiliier assumpiam.
eral liomo, quia ipse de limo terroe faclus in cre- Unde et hse tres personoe sunt unus Deus in divini-
ctione sursum, sed voluulate sua declinans se ad] late. Et qni sic non credit, itle abscindetur de re-
terram dcorsum : nnnc in gralia per iucarnaliiml gno Dei, quia scinriit integrilaiem diviniiatis cl se
Dei Filium ereclus tlentio sursum, e( per Spiritumi ipsum in fide, ut scriplum est: In die autem lertia
sancium illuminalus et confirmatus ne periret inx apparuil\homo veniens de caslris Saul veste eontcissa
perriiiione, sed ut salvarelur in redemptione resii- el pulvere aspersus caput(II Reg. i). Hoc lale esl:
tulus est sclernocclaritali, In illa die cum catholica fides orta est in manifesta-
Sic Pater, Filins et Spirilus sanclus testanlur. tione sanctse Trinitatis, pullulabunt hominesin inul-
quod omnino non distinguuntur in potestate, quamviss to schismate venienles ab exercitu roorlifcrse cotior-
in personis distinguanlur, quia simul opcrantur inj tis, perverse illud scrulantes quod non est possibile
uuiiate simpticis et incommulabilis substaniise. homini scire. Unde incarnati per mtiltas suasiones
Quomodo? Quoniam Patcr est creans scilicef om- diabolicse arlis, fiiiguui se ascendere snper illum
tviaper Verbum, id est per Filium suunv in Spiritu, rj I alliiudiuem, ita quod volunt scire plus quam eis
sanclo; Filiusper quem omnia perficiuntur, in Pa- scicndum sit de, incomprehensibili diviuiiaie. Et
tre et Spirilu sancto; Spirilus sanclus per quera vi- ideo a vesle salutis et justilisc sciiiduntiir quia Deo
reiitouiiiia, in Patre el Filio. Et Iia?tres personscsuntt comrarii sunt, alque fcedaniur pro diversilalem
ita in unilate inseparabilis substantisc, quod non, sparsionis; in capite firiei (idem iniegram non ha-
ronfundiinliir vicissim in se. Quomodo ? Ideo quo- benles, sed unicum honorem deiiatis in nuiltas se-
niain qui genuit Pater est, el qui natus est Filius5 cias spargenles, atque superiorem lionorem siiuiii
est, et qtii a Palre et Filio ardentissima viridilale; in irrisione scbismatis minucnles. Qui omnes a Deo
procedii, et in specie innocenlis alilis super aquas, dijudicabuntur, ut in sequenlibus ita conlinetur:
apparcns eas sanclificavit, el apostolos igneo ardore} Dixit David ad juvenem qni nunliaverat ei: Unde c«
perfudii, Spiriius sanctus est. Paler enim ante5 tu? Qui respondit: Filius hominis advenw Amaln-
tempora ssccuforum babuil Fiiitim, Filiiisque eratt chilw ego sum. Et ait ad eum David ; Quare non li-
apud Patrem, Spiritu sanc:o seternaliter Patri Fi- muisli mittere manum luam, ul occideres chrhium
Uoque in unitale divinitalis coscterno. Unde consi- Domini? Vocavilque David unutn de puerls suis tt
dcraurium esl quia si ex his iribus personis duse vel[ ail: Accedens irrue in euiri. Qui percussit illum et
una deessel, non esset Deus in plenituriine sua._ C mortuus est. El ait ad eum David: Sangiiis luus sit
Quomodo? Quia ipsse sunl una unilas divinitalis,t super capul tuum. Os enim luum locuium esl adver-
((iioiiiani.sialiqua carum deesset, Deus non esset. sum le, diceits: Ego interfeci chrhtum Domini (ibid.).
Naiiiquamvisexdempersonsc iladislinclsesint, lamen\ Hoc (ale est: Hle victoriosus qui incompreliensibi-
stuit unu et integra aique incommulabilis subslan- Iisest oiniii creaturoe, dicil adpucrilein ignorautiam,
tia inscstimabilis pulchritudinis, permanens in in- quse esl in homine, ad illam scilicct pueritiam qiiic
divisa uniiaie.Quomodo? Polestas, voluntas, ardor : sibi ipsi facil exaltalionem, hoc volens scire quori
hi tres apices in uno culmiue operalionis sunt. Quo- sciendum non esi, in qtia slullitia invadit Dciiiu
modo? In potestalc volumas, in voluntale ardor et quasi per lemeritalem annuntians ei: scio (e beue,
inseparahiles sunt, sicul et balitus bominis in sua Domine. Ita quod ipse respondet illi, sic: Unde es
einissione. Quomodo? Circuiens venlus cum bumi- tu qui habens iniiium vis scire totum quod caret
ditaie et calore est iudivisibili emissione in homi- inilio ? Et stultitia quse orta est in homine iniiium
nis spiratione, sicul ei oculus luus in sua integrilate. babens, resjioudet quasi in scienlia sua dicens : Ego
Quomodo? Circulus oculi iui habel duo perlucida suin filitis hominis qui peregrinus esl, huc veniens
in se UIIUIII tamen hubilaculum exislens, omniaque _r. ab hac maledicla lerra, quia primus homo lapsus
regens quoe sibi consiiuua sunt. AuJi el iiilel ige, in gustu |Jomi, fecil iler in hoc cxsilium de patria,
homo. Sic tres personae in una incommuiabili essen- cujtis et ego progenies sum. Tunc dicit Deus ad
tia divinitalis suul. ln Patre Filius, iu utroque Spi- eum: Quia Iiomo es a maledicta lerra ct pulsus de
riius sanclus, el ununv sunt sibique inseparabiiitcr patria ut exsul, quare non limnisii tnnla prsesum-
cooperautur; quoniam nec Paier operatur sinc Filio, plione scrutari, quod libi scicndum non est, suffo-
necFiliussine Spirilu sanclo, nec Spiritus sanclus cans opus luuni, ila quod nullo modo utite est in
sineipsis, nec Puter, nec Fitius, sine Spiritu sancto, tumine spei, cl langens in eo malum homicidii; quia
qui uiiilas indivisa sunt. Sic est Deus in tribus perso- quiciinque teinere scrutalur quid Deus fecerit ante
nis absque inilio ante sevum; nondum anle exordium creaturam mundi, vcl quiri Deus faclurus sit post
muudi assumptione carnis iu Filio peracla, usque iiovissimum diem: liic anathemalizatus sit a por-
ad prseordiuatum tempus ubi venit plenitudolempo- tione bealx comniunioiiis, quoniam lioc ci sciendura
ris illius cum misiiDeus Filiuin suuni. Sedel eodcnv iion cst, qui hubet morlale inilium, peccalis grn-
Filio incarnato, idem Deus est in tribus personis, vaium; sed miser erita felici salute bonsc scieniia-,
volens it-a in eis invocari, cum iricm virgiiieus flos quia inpertliiacia perscrulalus est quod scrulari noti
PiTBOL. CXCVII. 21
631 S. HILDEGARDIS f1™
debuii. IdciTCO1« qui hacc pncsumpliiose et cru- A tc elevas ad illa excelsa qtiac non
potcs intueri, sil
dclitei- per occisioncm facis, beatam intelligeniiam snper ainiiiiiin tuiiin; quem
injustc erigis conira
rcgalis prophethe in te iiilerfieis, quia anima tua de- me, illuri makim conculcet le in deprossuni lociiin
beret provirierc sibi puram scientiam, firielttr sci- de quo te levare non possis, in reciam mensuram
licel in ill.i simplieitaie quse conveniens, et credere proposiiionis fidei; qui recla
vesligia ire noltiisii,
in Deiim. Tuiic jifsecipii Deus zefd pitrissimse justi- sed in sensu luo nvagnumschisma qnocsivisti. Nam
lise siiiCquse non habet ullam maculain iniqiiitatis, os luiun sit relictum a verbis sapieuiise;
quonia.n
vocans cum pcr rec-tissinvamunitatcm juriiciijndi- locutum esl contra salutem mani, cum fallaciter
ciorumsuorum,sicdicens: Festina etopprimc illum scruiaius essecrelam et incomprehensibilem divini-
de bonn ,'cientia sua quain habtiit ne quiescat in iniein, praesuniens scire quaennn sunt
scienda, te-
ulla felicitaie suiscnsus; quoniain nullam fecit mcre dicens in le ipso quiri Deus sit bene
scio, per
inilii reqiiiem in currie meo. El sic plaga zeli Do- temeriiatem isiam occittens inieriorem saluiem
mini perciilil illum : ila quod niill.vscinlillula ullius tuam, cum caule in Dcnm crcdere nolnisii, sed
oculi ipsi permancbii ari viricntlum, id est cogno- le superhe conlra eunv erexisii. Qui auicm acuias
sceiidiim Deum. Unde et moritur jiistitiac vilalis aures inlerioris inlellectus habei : hic in ardenli
consolalionis, se ipsuni non valens rcgcre. Tunc di- B amore speculi moi, ad verba hacc anhelet el ea in
cit ad eiini Deus : Sanguinolciitiim ncfas tuuin, quo coiiscientia animi sui conscribat.

VISIO OCTAVA.
SUHHARIUM.— Verba humilitath. Verba cliarilalh. Verba limoris. Verba obedienliw. Verbafidei. Verba
spei. Verba castilath. Verba graliw Dei ad admonitionem hominum, Qttod humanitas Salvatorit
ecclesittsitcamwdificalionem sttstenlans, apparet in fide populorum fideliter operanlium. Quod tanclitudo
verw incarnationis humanis menlibus obitmbrala,ab interioribus fide et opere cognoseilur, exterioribusfaimi
et voce riuinifestalur. Quod soli Deo cognilum ett quot et quales fnturi sint ut perficialur corpus Chrisii.
Qitod ontnia opera incarnati Filii Dei et coltecliohcclesiw de quatxiorparlibus mundi, tunt in voluntate
Palris. Quod in Chritlo omnet virluiet ncuto studio pleniter operantttr et in ipso aperie manifestatiu
suiil. Quod seplem virlutes, septem dona Spiriius sancti tignificant. Verba Isaiw de eadem re. Verba
Snlomonh ad eamdem rem. De ttatu el habitu prwdictarum virtulum et quid significet. De humilitaie.
De chariiate. De limore Domini. De obedientia. De fide. De spe. De eastitate. De qralia Dei et stalu et
habilu ejus et quid significet,

El deinde in plaga meridiana in prafaio lapideo C diiigentissime considcrabam. Talis igilur simii-
iiiuro demonslrati sedificii ultra prsedictam colum- ludo in eis erat.onmes ut aliae Yirtuies quac
nam verac Trinilalis, iierum vidi quasi coluiiinain supra memoralsc sunl, veluii veslibus ex teiicj
magnam el obiunbralam inlra elcxlra ocdiliciumap- inducbantiir. Sed et omnes albis crinibus reiecto
parenlcm, quoc scilicel visui meo tam iimbrosa capilc, el absquc aniiclu palliorum inccdcbant, prse-
apparuit, ut nec magniludlnem, nec allitudineni lei- priinam niorc fcmineo in capite velatam, at-
ejus cognoscere valerem. Et inler colitmnam lianc que quasi casula lanqiiam' cryslallus perltrcirin
aique columnam verse Triuilalis eral inlerruptus induiam, et practcr secuudam nigros eapitlos ha-
locus longiludinis irium cubitorum, vacuusque abs- beniem, atque prselcr terliam qii.c riissrniilis hu-
que muro, ut superitis ostensum est, fundamento manaeformae vidcbalur. Prima quoque et quarta
ibi laniuni posito. Hacc ergo uinhrosa columna in atque quinta, albis lunicis vestiebaniur. Omnes
boc ipso sedificioin illo loco stabai, ubi desuper in eiiam aiba calceamenla habebani, excepta lertia
coelestibus mysteriis coram Deo illum magnum et secundum speciem hominis non apparenie, ut di-
qtiailralum lucidissimiqiiecandoris splendorem prius clum esl, et excepta quarta qusc crystallinis cal-
videram, qui secretum superni Creatoris designans ceamentis miro moriolueentibus calceabalur. Hscc
iu inaxinio myslerio mihi manifeslalus est, in quo " aulem in eis fuit dissimilitudo.
cliam alius splendor velul aurora in se aeream in Prima imago portabai coronara aaream eapiti
alto purpurese lucis claritatem liabens fulgebat; per suo iinposilum, Ires ramos altrus exstantes ha-
quem inihi in mystica ostensione myslerium incar- bentem, alque pretiosissimis lapidibus viridis cl
naii Filii Dei demonstraium fucrat. In columna au- rtibei coloris el albis baccis mullo fiilgeniem or-
tem isla ab imo usqiic ad summum ejus in modum natu. In peciore vero suo habebat spcculum luci-
scaluc ascensus erat, ubi omnes virtules Dei des- dissiinuin, in quo mira clariiate inmgo incarnati
ceudentes et ascendenles oneratas lapidibusad opus Filii Dei apparebat. El ait: Ego stiin columna hu-
sinini ire videbam, intenlum studiura idem opus milium nieniitim, ei interfecirix supeiboriun coi-
perficiendi habentes. El audivi lucidum illum qui dium. Iu minimo incepi et ad ardua coelorum as-
sedebat in throno dicentem: lsti foriissimi ope- cendi; Lucifcr erexit se sursum super se, el coi-
rarii Dei sunt. Sed inter has virlutes, prsecipue ruit siib se deorsuin. Quisquis me vult imitari Fi-
scplem viilehiim; cjtiaruiii eiiam formas el habilus lius mcus csse desiricrans, si me matrem silit ain-
653 SCIVIAS. — LIB. III, VISIO YITI. CS4
plecti opus meum in me pecficiendo, hic langat A in sehabenlem, tottunque in saptcntia viveritem, a,l-
fundamentuin, et leniter ad alla snrsum ascendar. que indiitain quasi umbroso iiiilumento per quod
Quid hoc? Ipse primum carnis suse vililatem inspi- quitlem oculi prospiciebant, mulloqiie linvore tre-
ciat; et sic sursiim de virlule in viriutem. suavi cl nientcin coram proedicto Iucidosedcnte in hrono. Et
lcni animo gradatim proficiat, quia qui suinmum ait: 0 vsc miseiis peccaloribus Detininontiinenlibus
ramum arhoris primum apprchendil ad ascentleii- sed eum quasi illusorem habenlibus. Quis poiest in-
dum, repcntino casu sacpissimc cadit. Qui autem comprehensibilis Dei limorem effugere quem ipse
volens asceudere a radice incipii, huic non est lanv culpabilem sinii perire non abjicientem a se mala ?
fucilc cadendum, si cauie incedit. Propterca ego vakle ct valde Dominum Denm lime-
Sed secunda lola videbatur ul liyacintlius aerei bo. Quis mc arijuvabit coram Deo vero? Quis me li-
in allo coloris videlicet luin forma quam lnnica berabit in Ireinendo ejus judicio? Nullus ouiniiio
ipsius. El eidem lunicse duse zon.e iiisesliniabili ntsi idem jnsius Deus. Illuin ergo quacram, ad ilium
modo auro et genunis ornatae tuiiabililer iniextac scmper fugiam.
eranl; ita ut super ulrunique humeruni ejiisrieni • Quarta vero niveum vinculinn circa collum por-
iuaginis zona una usque ad peries ipsitis, ante et tabat, alque manus et pedes candido rcligamiue
relro desccnderet. Dixilque: Ego ad indignalioiiem B hubebat ligutos. El dixit : Non possum currere se-
in ccelo provocabar, cum Lucifer se ipsum odio et cnndum voluntaiem meam per viam ssccularem, nec
superbia momordit. Sed 000 humililas ! hoc lole- per conlagia huniaiise volunlalis: et ideo volo redire
rare noluil. Propler qtiod eliam ille ruina magna ad Deum palrem omniunv, quem diabolus recusa-
dejeclus esl; formalo autem honiiiie, 000 nohilis- vit, et quenv obaudire noluil.
simum granum etOOO dulcissimum germen^ Filius Quinta quoque cifca collum rubeum torqtiem \\A-
Dei propler hominem in fine temporura nalus est bebal,elail: Unus est Densin tribus personis, uuius
homo. Et quoniam Lucifer voluil ei tentavit veslem essenlia;, el acqualis glorise colcndus ; fidem ergo et
et iiiiegritoiem meam scindere, idcirco lucidissimus fiduciam habebo in Doniino, el non dctebo in octer-
splendor apparui in Deo et in liomine. Nunc au- niim nomen ejus de corrie nieo.
lem caecict nvoriui, lupanaria et nveretrices aique Sexta aiitem lunica patlirii coloris induebniur.
inccstas appellant sequivocas raeas. Sed quaniuin El crux passionis crucilixi Filii Dei anle eam in
impoisibile eslltitum coniingere ccelum, lanlum im- aere apparuil; ad quam ipsa oculos et manus cinn
possibiie est bnnc spurciliam langere voluntalem miilla devotione erigebat, dixitque : 0 pie Paicr;
nieam. Pcnnas igilur in aliis virlulibus mihi fa- parce peccantibus , qui non dereliquisli exsules ;
ciani, cum quibus liaecimililia quacLuciferper mun- ^ sed elevasli in humeros luos. Unde eiiam jam non
dum sparsit abjiciam. 0 virinles, ubi est Lucifer?In perimus spem babcntes in le.
inferno esl. Surgamus ergo omnes, ad veram liicein Sed septimu iucidiore el puriore crjrstallO tunica
propinquanles, atqtie aedificeiniis maximas et fortis- induebalur; qusc iia in candore relucebat, ut aqua
siinas turres in provinciis; ut cum vcnerit dies no- resplendei cura sole perfunditur. El super caput
vissimus, plurimura fructum et in spirilualibus etin cjus expansis quasi ad volandum alis columba sia-
carnalibus apportenlus. Cumqire plenitudo gentium bat, versa secundum faciem illius. Apparuit auiem
"nnroierit, tunc el nos in terra et iii cofeloperfiCie- Cl quasi in venlre ipsius veluti ln speculo catididis^
inus. 0 turpissime Lucifer, quid libi profuii repen- simus infans; cujus fronli Ihscripluin erat innocen-
liaa temeritas tua? In primo splendore tuo, cum cfea- lia. Habebat quoqtie in dextra manu fegale sccp-
tus es a Deo, voluisti me insaniendo et bacchando trum, sinistram aulem ud peclus suiirii apposuerai.
conctilcare et a coelo dejicere; sed tu in abyssuni Et dicebal : Ego libera Sunvet non ligala. Ptirissi-
cecidisti, et ego in coelo permansi, poslea desCen- mum fonlem pertransivi, dulcissimunl scilicfct et
dens ad lerras in incarnato Filio Dei. El per me amaniissiinum Filium Dei. Pertransivi ieum, ab eo-
perfecta est inultitudo fidclium niille justis el bonis D que exivi. Superbissimum autem diaboium con-
aftibus arinatofum; quas ipsis, si poSses,jaiiidudiim culco non pfacvdlentem ligare nid. Ipse abcissus est
libenlissime difipuiSses. 0 huniilitas qusc quasi ter- a me, quia seinper maneo iri Superno Patre. Sed in
ram calcalos et contritos uSque ad siriera clevas: stiminiiaie prscfalsc obumbratsc columnocvidi aliani
o humililas quse es gloriosissima regina virtutum, pulclierriinani imaginem , nudo capile slanlem, et
quam forte et inviclum es tuis ubique prscsidium; crispoS ac subnigros capillos habentera , facienique
nullo cadente qui puro corde diligit le, sicut et ego virilem tantae afderilis claritalis, ut eam perspiciie
tecum valde ulilis muhumque exoptabilis defensio considerare non possera , ul faciem homiuis. Erat
nicis sum, quia valde gracilis et sublilis exislens quoque pufpurei ct subuigri coloris lnnica inriuta;
parvissima foramina me colenlium exquiro, et ea cui super utrumque lunneruni ejusriem imaginis
aculissime perlranseo. zona una coloris rubicundi croci, anie et retro
Tertiain attlem imaginem vidi in eodem sciiemate iisque ad pedes ejus se exlendens inlexta fuerat.
ut in priori visione eara videram, majoris scilicet et Habebat auleuv circa colluiti episcopale pallium, mi-
longioris stalurse quam cscleras virtutes, dissimi- rabili modo auro ei preliosissimis gemmis adorna •
lcinque formochumanse et pluriinos oculos undique luin. Splendor vcro candidissimus ila eum ubique'
CS5 S. HILDEGARDIS C
(•ircumricderat, ut nusquam nisi ante a cajiile vi- A lestate ipsius ; nt co amptius Deum inte!Vig»t'rto>§
deliccl et deorsum usque ad peries ejus ipsam in- ligal, ac operclur in eo opus scienlisc sua>crini iri- 1
spicerc possem. Brachia aulcm et nianus atque pe- tellectu , quo ipsc limeat et amel oniiiipoieriteihV
des ipsius niihi ad viricnriuin obumhrali crant. Setl qui ipsi ilcpitlavit magnum honorem serviluiis plo^
splendor iricm qui eanv circumdederal, oculis un- rimarum creaturarum. Unde et ob Iias causas ef-
'riiqnc ptenus erat, lolusque vivens, atque hac et funriil homo, hoc quod ipse in intelleclu suo sclcn-
illac se diffunderis, nt nubes diffluere sotet, iia ter comprehendit : discreiionera in creaturis, ita
«t nunc latiorem nunc aulcm cons(ricliorem se quod novit qusc sint amabiles et oriibiles, et qusB
redtleret. Et eadera imago voce magna cl.imavit in utites alque inttliles, et quod etiatn posl hoccin Dde
iiuniriiini, dicens hominibits : Gralia Dci sum, filioti qna ipse Deum inlelligit concluduntur omnia opera
mei : irieo audite ct inlelligite ine, quia illis do Iu- ipsius; ita quod et Deocl angelis ejus placenl, ali-
incii animoe, qui me inlelligunt in admoniiionc; quantlo etiam tango homincm in animo ipsius, et
qitos etiam in eadcni beaiitudine conlinco, ne re- monco cum ut incipial operari jtisliiiani et devitare
veiianlur ad iniquiialem. Et quoniam ipsi ine non malum ; sed dedignalur me, et pulat quod possibile
ilespexerunt, ob hoc eiiam volo cos langere mea B sibi sit quidquid faccre voluit, ac spatium pocni-
ariinonilione, quatcnus incipiant bona operari, el lendi sibi ipsi consliluit usque ad lempus itlud riuin
me illis dico qui me reqiiirimt in simplicitate et corpus ejus in simplicitale frigidoe sctatis sibi con-
corriis purilate. El dum tribuo margariias boni ad- senliat, el dum cliam propler scneciiilem sibi fnsti-
nionens et exhorlans hominem; ita scilicet dum dio sil amplius peccare. Tunc ilerum admoneo at-
intclleclus hominis langitur per me sum ei initium, qnc horlor eum ad bonum, el ut aniino suo resislal.
boc est diim sensus homiuis intclligit admonilionem Qui dum me negligit: saepe per mullas adversila-
ineam audiut, ila qtiod etiam idem sensus ducilur tcs ul in diviliis ct cacteris his similibus quae pati-
nd consensum laclus nvci in animo suo, tunc sum lur, ad lioc perducitur, quod eum quasi invitum et
tn ipso initium boni quod eum oporiel incipere, me arivcrsus se ipsum oportet facere bonum, et quod
sic illi adjulrice. Tunc et ibi colluciatio esl; nl vel eiini in lam cxasperalo animo non inultum delectnt
perficiatur quotl do vel non. Quomodo ? Hoc sic volo ea adimplere qua? prius proposuerat pcrficere in
inlclligi; quia dum homiiiem adinoneo tali morio prospero tempore; in quo ei videbatur nibil con-
quod incipit gemere ac flere peccata sua, liinc si trarium ipsi posse obesse, secunriiim quod ipse in
volunlas illius acquiescit admoniiioni qua illum se ipso ordinavernt tanto tempore illa agere ut sibi
arinioimi, quoniam liomo in sensu suo laliler sentit placuissel. jHic homo si dubie suscepcrit inc, nolo
mtitalionem aniini sui, qualiter oculos suos levat ad lamen eum rctinqufere; quia, quamvis sic suscepe-
videndum, et aures ad .iuilieiidiim, ct cs ad loqitcn- rit me, lamen non omniuodesjiexil me. Unde et cgo
iltim, et inaniis ad palpandum, et pericsad ambulan- non luboravi frustra in ipso. Tsedio cninv mihi non
(lum sccunduiii dcsirierium illuri ul sibi in animo esl tangere ulcerosa vulnera quae circumdaia suiit
cst; si lunc volunlas stiscepil admonitionein meam, circumrodentium vermittm in iiiiiumerosiiate vitio-
mox ipsa elevat se et deprimitac superat sensuni, ruin, cl felore mali.ruinoris el infamise, el languore
ita quod sensus discil ignota in sua conspetudine. inveieralse iniquitatis peccatorum; nec despiciam
Qnomodo? Ipse mulal se, quoniam eum oportel quin leniier illa conlraclem : eo tempore dum in-
quisquis invilum sequi voluntalem quse super eum cipio extrahere edacem livorem matitise , lioc est
esl. lpse enim subjeclus est illi in servitio ; quia ei cum intueor ei tango iila vnlnera hlando calore in-
inferior cst, eanique sequelur sive velit sive notit. spiraiionis Spiritus sancii. Sed sscpe cum hujusmorii
Nam ego do bonum in inilio , el calefacio illud in dolor veieri fomenlo inveieratur, ita quod pecca-
iuenie iribuoque opus volunlafi ad perficiendum, et tum incipit catere ardens in animo liominis, ei cunv
hoc facio admonitione, exhorlnlione atque calore etiam sic oriuntur ln clolore vulnera peccatoruni,
doni inspiruiionis Spirilus sancti. Si autem volnn- D ila qnod crunl in coagulatum opus hujus iminundi-
las his donis repugnat, tunc ad nibilum deducun- lise qnasi globus cl acervus se erigens de magua
lur haec qusc memoravi. Undc in eodein len.pore sordc vermium et fomeulalione involuti luti de quo
dum homo polesl recipere in incendio donorum in iiascuniur moriifera venena scorpionum, serpcn-
signis prseconii quod de me oritur; lunc ad illud lum , ranarum et aliorum similium venenosoriini
properet, ac eliam citius veniat voluntas in bonis, verniium, cl cti111eliniti tunc ila indurantur ut Iapis
ct perflciat opuS hoc in clarilate. Nam scientiam in inlcin scilicet duriiiam quam nullus cogilat ef-
boni et mali ob boc habel liomo nt ipse in onmi- fringcre, quse sunt imporlabilia onera scelerum in
bus operibus suis Deum tanto melius intelligat, illis hominibus qui gravati sunl gravioribus one-
rievitando nialuiii et operando bonum ; quia sic libns; quid tunc ad hsec? Tunc sane homines
Deum colit cuin limore, euin anipleciens in perfe- pfopler infidelilatein suam non possunt confltlere,
cia cliarilate. Quomodo? ita scilicet si aperit inte- iit possibile sit liuic bomini se ad Deum convertere
fiores oculos spiriins ad boniim, et si negat et ab- de sua iniquilale ; propterea quia vident eum quasi
jicil iri exteriori homine matiiin quod faccre poiuil. escam esse diaboli. Ego tatnen nolo illttni Iiominem
Klcirco ctiam subjccla est terrena creaiura sub po- descrerc , sed medio adjutorio et praelio voto esre
657 SCIVIAS. — LIB. UI, VISIO VIII. 6LS
pro ipso in certaminc, ubi suaviier priniuni incipio .< eiiam el ipsi suntcoram Deoquasi niliiluin el inaiia
langere quasi duritiam lapiriis illius peccuii, quo- fepulati; quia noliiiit esse conscii quod possint
niam quasi riifficileesl eum confringi in tain muxi- fucere. lacti pcf me. Ego auiein nolo esse in pollu-
ino feiore horribilium scelerum, quse silii sunl prae- lione liorum peccatorutn qui noltint susciperq
dictoe causse inagnoesorriis el nequitise, ct qtioesunt admouilionem meum; nec se volunt purgare per
velmi cadaver pulredinis, el esca diaboli, quam exhortationem illanv qualentis se avertanl a pec-
ipse cenissime absorbuit in ventrcm suum. Qno- catis sttis, ncc desidernnt comederc cibum illun»
modo? Scriptura habel de Filio Dei dicenle : Meut qui esl Scriptura Evangelii, quo satiari debent
cibus esl ul [aciamvolunlalem Patriimei (Joan. iv), omnes fideles, nec guslare saporem ejus seciinrium
el contru, cibus esl diaboli ut hominem deprimat quod eis datunv esl; sed fesiinant fugere graliam
in tnoiicm, pcr quam iltos (alibus venenis, ul prse- Dei; quia nec viriere, nec auriire, ncc cogitare vo-
dictum est, afllat, qui ei in voluntale sua consen- lunt quid eis facicndum sil, dum vocanltir adino-
liuni, el post eum declinanl. El id ipsum est dia- nilione boni. Ipsi fugiunl adnioniiioiieni boiiam, ut
boli desiderium etconlinuum sludium, qnia de hac vermis qui terram inlrat se abscoririens ab nmui
sorde oritur omne malum. Sed de istis hominibus decore hujus sseculi. Hoc faciunl et isti neqiiissimf
plures me intelligunl. Quomodo ' Dum eos primum B I homines fugicnles praecepla Dci, seque polluenles
tango, dicil homo ille iulra se : Quid milii csi? Ego in facce qua se involulant in morfciii, cum se abs-
nescio nec cogilare scio quiriquid honi. El iterum comlunt in maliiia sua^ nolentes de felore nequitisc
nescicns suspiral el dicil: Heu me peccatorem. Ni- ad Incem prodire. Qui tales sunl, non pertinent ad
bil autem amplius semit; quia mole peccalorum me. Nam ego nolo hac el illac riividi in pollutiomr
gravatus est, el qiioninm lenebrae iniquitalis con- luti. Quomodo? Cum liis esse volo, qui me puia
tuibaverunl eum. Tunc ilerum tango vulnera illius. poenileiuia intelligunt; ubi me eliam atljuugo hu-
Elquoiiiam prius pcr me admonilus eral, tunc eo nianaecorruptibilitati, quia eam volo purgare. Qui
inclius inlelligil me, el rcspiciens in se ipsum ite- autem me nolunl suscipere, illos a me abjicio, no-
runi dicit: Vaeniibi, quid faciam? Nescio, nec ex- lens esse cum eis; quia nulla pars mihi cuni illis
cogitarc valeo quid fial dc me, proplcr multiplicia esl, quia sunt iu parlc slultoe ignorantise-me inlcl-
pcccaiamea.Ah! quo me verlam vel adquem pro- ligere notentes, et quoniam nolo esse in opere quod
perabo qui mc adjuvet, ut lurpissima sceiera in me pertinel ad conglulinationem obduraliB perversi-
coniegam et deleam in pocniteiuia. Unrie iterum lalis: quori est ad moriem. Et qui boc modo sper-
respicit in se ipsuin ea colluciatione quam prius nuol me, imiiantur perdilutn angelum, qui dunv
haliuil in studio peccandi; ac eodem desiderio ad Dcum viderc potuil, euin inspicere noluii, iia ut
veram poeuilentiam se convertit, nl ante studebat eum humililer agnosceret; et proplerea subilo
in peccatis. Et quia lunc ille liomo mca admoni- effugil omnem gloriam coelesiem,cadens in moneiii;
tiine sic evigilavit de somno mortis, quam sibi pro dum Deo voluit assimilari simili honore. Isli riespi-
7ita elcgerul : idcirco tunc ner cogkaiione, nec ciunlme, quohiam operanlur opus malignum, ut
vjrbo, nee faclo quac prins ardenter habuit ad sce- exigunl illicila desideria carnis in voluptatibns
lcra , vult amplius pcccare , scd sluriiosissime in ipsorum. Et quoniam me despiciunt, idcirco faciunt
fortissiina poeniienlia se elevat ad me. Quapropler quod male volunl. Ipsi contemnuni Deum, sic eiiani
niox et ego suscipio eum lotuni: el deinceps di- negligunl illius prseceptum. Undc ct perfrequcnter
millo cum quusi tiberum : ila quod in prscdiclis in indignattone mea |iermillunlur ad plcnitiidinent
concujiiscenliis gravem itifeslalionein ultra non hw menlissusefaccre quod voltierinl; quia vila scternsa
Lebil; ul ciiarissimi filii niei sustinent, quos nioneo felicilatis eos fugit quasi niltiltim sint, frequenter
iin l.ipli i iniseiia ignitis sagiilis riiabolicarum per- eliaui deficienles lam in prosperitateprxsentis vita;
suasioimin, quia ipse harum tunc non inriiget. Nam quam fulursc, quoniam duri el immobiles ad felici-
ipse scmper dolcbit proptcr transacta peccata sua, D talem boni sunt. Conliimacem enim peccaloiem,
ita uteiiam sibi ipsi iraltis lam acreui poeniieuliam in malis suis perseverantem desero: vivificans euitt
agat quud se etiam indignum sestimcl lioniinem qui in se respicitet a peccalis suis in timore meo
vocari. Sed h;cc vidoria esi iu fclore sordis illorumi cum pura pcenitentia se ad me convertil. Nam ego
hominum quos abjicere nolo, quoniam posi peccala> sum columiia firnfaeslabililalis, quae nunquam de-
sua me landem quscsierunl. Nam qui me non sper- sero quserentcm me, qiioniara qui me- apprehendit
nunt, sed admonilioncm meam suscipiunl, el nioi el se mihi intime ac fideliler conjungit, nunquam
devote quserunt, illis par.ua sum facere quidquid decidct in perdiiionein. Qui vero me habet in obli-
volunt; qui autem me conleinneiites abjiciunt, illi vionc meutis su;c, et supeibiciido se elevat super
mortui siint, nec eos scio. uie, id esl qui in se ipsum magis confidit quam in
Sunieiiini mulii homines qui dum me adessc mc, ac irieo tiriuciatn in me contemnil habere quer
seniiunt intelligenles suam mentem tactain esse niam pro nihilo compulat graliam Dei, quia Lit
admonitione mca, fugiuiit me per malam consuc- animo ejus sum et venlus turbinis, ipse habens mo
ludinem conceplorum peccalorum, qusc in sc deglu- negligcnler iu irrisione et superbe cum elalione m
tiebant voluntate atque consensu el opeie. Unde desperutioiie, nou propter gravedinem pecealorura
m S. HILDEGARDIS .:'ra|fe
quse perpeti;averit, sed pcopter snperbiam me deri-, A ari jiisiitiam Dei, seJ lenis ac (fexibilis ad
dcndo sicdicens. qiiitt esl graiia Dei?Hunc ego boiium, a se abscindens quo4qie
matum, seque consirieraiis
dejiciendo occidam, el in eleclione roeq eum eri- in scruta.tione operuai suoruin, atque aufcrens ase
gere nolo ; qnia morluns est ab aelerna felicitate. iiifesiationem kerieiviiumse inimicorum. Sed iamen
Sedet hi homines qui non habenl firiuciam se posse anleqnam homo sentiat me in
cogitatione sua ant
surgere de gravioribus culpis peccatorum suorum iulellecius ipsius intelligat me intra se; sum el
sic abjicientes omnipotentem Deum et gratiam capul el radix frucluosiiaiis, et virius
fortitndoqne
ipsius, desperantcs scilicet in nimia trisiiiia quasi firmsc civiialis, qnoc scdilicala esl supra finnani
non possint salvari de^ enormitale criminum suo- peiram. Omnis ergo fidelis homo audial me sibi
rum, deficiunl projecti a me, el ncerbe corruuut in (licenleni: 0 bomo, estne convcniens el
congriium
inoiiem, morientes in inferno inferiori cruciaiu til homo ralionalis siue intelleclu sit, ul irralionalc
inorlis aelernoe. pecns quori non aliter fncil nisi secunduin quod
Nunceiiam loquar de dilecti.s filiis mei.s qui, me cxpelit Libidoipsius ?.0.miseri homines, qui nolunt
suscipiunl aperto scnsu et voluntnrio animo atque scire magnam glorjam iltam, quam Deus ipsis
acuio intelleciu, et qui me gemitu et fletu tangunt,- deriit ad siiiiilituriinein.sjii. Sed non
potesl esse ot
me excipienies cum gaudip aijjue omni amplectenles B ' voluntquod libere et qttasi hocreditario jure omnki
inlenlione. 0 flores mei, qui duin inc aries.se sen- mala faciant quse desideranl; quasi iioc ex natura
liiinl subito gaudenl in me, et ego in iilis. Ipsi corporis sui possideanl, nolentes consklerare se.
(Iiilciores siiavioresque inilii siinl super amorem hnhere honorem illuin, quod bona opera operaii
lupidis preiipsissimi, et super fiilgentes pretiosas valeani. Deus in sua onlinatione omnia jusle con-
niargaritas in iivcnte.liominiim,qui eas ampleclu.ntur slitiiit. El quis polest ei repugnare? Quid hoc? In
ardenli ricsidciio. Ipsi eiiani sunl mihi nobilissimi hujusmoili virielicet comparatione quori aliquis orrii-
quadrati lapides.; quia in conspectti nieo. inibi naiioni Dei simLHexempJo possil comparari, aut
semper sunt amabiks, hos assidue volo liniare el sapienlia aut riiscretione in illitis rebus. Et cur
purgare: quaienus. recte acdecenter ppnanlur in est boc quod eUicaeiain illnin quse.cis riata esl sibi
iculesti Jerusalenv, quia s.emper in menlibus suis ipsis attCerre nolimt: quori bene scilicct cl malc
bona volmualc mectiin epulaiinr, nec mea justilia facere possuul? Quomodo? Num ego cum eos tacui
possunl satiari. Nam niox cuui lactiiin uieum sen- meo admoneo, qni lunc me apprebcnriunt mox itt
liuiit properant atl me, lanqiuuii cervus.ad fonlera n)e ndesse. senliunt, hi boniim opus qtiod volunt
a.jiiac. Sed ego sape relinquo eos, ila quod ipsis f, ad ejfeclum nieo adjniorio perducere possunt. Qui
yirietur qtiasi sinl sine arijutorio: quod ideirco.faqio, ' vero meconiemnunt, i-n imbccillitatem stii et iu
ut extcriorlioino in cis non inflclur per superbiam. nialuin coj-riuint. Sed pravi homines excusare se
Tunc ploraijt ac lugeni sesiimaiites me ipsis csse niUiniur: iia quod bona op?ra operari non pos-
ofTensain; seri ego sic perscruior lidem eoruni. sunl, el hoc pj-opierea faciunt quod cxterkjr lionio
Altanicii 1'ort.iiiianu (eneoeos: sicauferens ab ipsis in cis voltuiiaicni suam cxerccai in libcrtatem.
elationera., nec permjttens eos cognoscere quid Nunc, o charissLuiiifilii mei, qui mihi dulciores in
sint in occultis bonis suis, quia mulliplices fruclus odore superomnia aromata cstis, audite nic vos
in eis facere volo: aniniis ipsoriun dolenlibus ac adnionentein. Duuv tempus hnbetis fncere bonum
cordibus eorum vutneratis in dolqribus. Permitlo et mnliim, sincera dcvotione cotiie Deunvvestrum.
eniiii fiequenter diabolicas jiersuasiones ipsos in- Ovos ilerum dtilcissinii filii m'e', qui ascenriilis sicut
vadcre in igneis sagitlis de flatu immiinditise in- nurora , vos qui ardere riebelis in charilate ul sol
cendii arrieniis spirilus fornicaiiouis, quacvtilnerant Lnradio suo, currile et properale, charissimi niei,
co.rpora corum in infirmilale fragilisiialur.e; et hoc in via verilaiis quse lux muiirii cst, quoc esl Jcsus
iilci-i-co.permiilo quaionus hoc modo lani fortiicr Clnistiis Filius Dei, qui nos rcdeinii sanguine suo
imbuaniur inspiratione Spirittis snncii, quod prae- D in fine temporum, ul cum gauriio post iraiisiium
terea fiaut insigries pfoecoiies el tlagrantes in virlu- vestrum pervenire possilis ad ipsum. Ei iterum au-
libus. Ipsi quippe. erniil iu jvrobaiione quasi aurum riivi eum qui sedebal iu ibrono dicenlem ad mc:
in fornace, id esl probati in irrisione et in iurii- Desideranlibus coslestia fideliier credendum el non
gnatione, ila quod niliiliim convputabuniur, ei pcrlinnciier exaniinandtini esl, quomodo Filius
ijuod sa-pissiine per raplores siibslanlia siia rienu- Dei inissus in munduni a Pntre natus sil ex virgine;
dabunlur, nc pcr riissensionem plcliis in adveKsila- quia luinianus sensus Jragili et mortali corpore
tibus sictilagni a lupis dilaccrabiinlur. El ul ovcs, gravissimo peccatqruiii onere gravatus, secreia
durii eas lupus dispergens disd|)ai, tanten non mo- Dei plns digiioscere*iioj)pofceril,quam Spiriius san-
liuntiir; ita sinit el isii hoiinnes iu morte aniiiia: cttis cui viill revelaveril.
iion morienles, sed co magis vivcnles ptitgali in ; Quapropter per niysiictim mysierium, hacc ciiain
ndversis. Nam bona'arbor ul frucluiii ferat irri- coluiiina quam vides in plaga meridiana, in pncfaio
gaiur, putnluf, alijue circiiinfodiliir; el ab ea cruc;e lapideo muro denionstrati acdificii, ultra pra?dictam
ile fviir.iuriicjtts corrodani absirnliuiuur. Quid boc? Coliiinnam veroe Trinitaiis, significal liumaiiiiatcm
Konus snticet honio IIOJIsii duriis, iicc malcvclus Satvntoris, qui concepitis de Spiiiiu sauclo, na-
661 SCIVIAS. - LIB. Ul, VISIO VIII. 662
lusque ex 'suavissiraa vligine, filius esl Atlissimi, IA vit. QtiiJ e<iam,iHcsijlcndoi>designal) Jiiaguusvideli-
fortissima sanctitatis coliitnna exislens, oinncin cel in sigiiificatioiieuiyslerioruMi Dei, qualuorqiie
videlicel ecclesiasticam scdificatiouem suslentans. angiilorunv; quoniam ad cognilioueai Christi nntlli
Cujus humaniias appnrel in ardenle lide Inpidum cx iis qui per qualuor parles nvundi nasciinlur per-
fidelitini populorum, in bonitate sttperni Patris vcnluri sunt, atque exitnii canrioris ; quia Jticidis-
forlissime operanltum, post declarationem Trini- simara divinitalem nulla teuebrosilas offuscarc po-
talis manifeslala; quia Trinitale in uno Deo cerli- tcsi, ubi idem secrcium supernac et gloriosac tnaje-
ficaia credenti populo , creditum est eiiam incar- siatis in magna profundilale c I mysterio scieutiac
nalum Dei Verbum, verum Deum cum Palre et Creatoris omnium qui cuncla ureavil typice ibi ape-
sanclo Spirilu in unitale divinitatis in uno et vero rilur; ila ul ipsi Creaiori nullus ad hoc in auxjlio..
Deo coleudum. succurrerel, nec ullusipsi resistendo in lioc repu-
Quaj columna magna cst, el obumhrata intra et gnarcl, ea tantum in voluntale bonilaiis susc per
extra idem sedificium apparens; quoniam s ncliludo verbuin suum creans. Unde in eo alius splendor
verac incarnalionis magiia el inaislimabilis, iia liu- vclutaurora in se acriam in alto purpurese lucis
inanis menlibus esl obumbraia ul non possil consl- claritatem habens fulget, per quenv libi in mystica,
derari, nisi quantuin possibile esl per fldem in- 61 oslensione mysterium incamati Filii Dei tleinonsira-
lueri, et iuterioribus divino cullu laboranlibus lunv est; quoiiiam in secreto siinuni Dei, cantlor
fide el opere cognosci, et exlerioribus oiio vacan- aurorac virginis scilicel Mari;e dcclaraltir, quac in
libus fama et voce inanifeslari. Visuique luo lam ulero sua Filium coelestis et altissimi Palris por-
umbrosa apparei, ut nec magniluriinem nec allilu- tavil, qui purpureum saiiguinem sjiu.mclarissima
dinem ejus cognosccre valeat; quia Filius mcus luce salvationis fulgeniem effudil, secundiini quod
inter hoinines in morialiiate carnis, quoniam pro libi iu hac secrela visione incaiijalip cjiisdeui Filii
populo mortem subiturus erat, quasi obumbralus mysiica obuiiibraiione ostendit.
morlalis scilicel existens siue omni uvacula peccalj Sed quod iu praidicta colu:nna ab itno usque ad
apparuil; ita tamcn quoc vera ejus incarnatio in suminum ejus in niodum scalae asccrisus esl : hoc
niystica niagiiitudiiie secretorum Dei incompreben- est quod in incarnato Filio Dci omnes virtules plo
sibilis, el in exceticntia divinae potcnliae inxstima- uitcr operabantur, qui in se vcsiigia salvalionis
bilis, omnem cognitioncm bumani iiiiellectus ex- reliquit, ita ut lam pu.sillusquaju inagnus fideliuttv
cedai. ,,. . sibi compelenter gradum in ipso re,ierianl; in quo
Sed qnod inler coluinnam banc alque columnam pedem iri ascensum yirlutum pouant, ut ad optima
"
vcrac Trinitaiis est inlerrupius locus Ipngiiudiiiis loca perveniant ubi virtulibus operandiiiii est. Quo-
trium cubilorura, vacuusqtte absque rauro ut tibi modo ? In oplimis locis bonorum cordium aggre-
superius osiensum esl: lioc est qu.od incarnalus gantur virtutes ad sanctissimuiiv optts suum : qua-
Dei Filius, Deus verus cum Patie el Spirilu sancto leuus Filiunv Dei in membris. suis, perficia;il,
existens, ariliuc latet in membris.suis qui fidcles quod est in electis homiiiibus. Undeel in ipso est
homines sunl, qui usque ad finein niundi nasciluri exemplum perfcciioivisomnibus fidelibus qui in Icge
suni, per viveniia opera ineinbra capilis sui effecti, Dei occupati sunl; ut se de bono recipiunt ad me-
ul supra mirubiliter el lypice edocta es. Qui quot lius, scienies inanifesiaiioiiem vei-jeincarn.it.onis,
el quales futuri stnt in prolixitale supervenienlium ubi Filius Dei veraciter iu carne dqmonstrultis est,
lemporum, boc est in mysterio ineffabilis Trinitatis in quo fidelissimus ascensus ad ceelcslia reperitur,
eamdem Triuitaieni in unilaie diviuiialis lidcli cul- Propter quod cliam oinjies virlntqs Dei descenden-
tura adoraluri: locus eoruni (ui qui adhuc nasci- tes et ascendeutes oncrajas lapidibus ad opus siiuin
turi sunt) vacuus est, cum sine aedilicato muro bo- liic ire vidcs ; quia in Unigenilo Dei lucidissiniac
uoruin operum sil. Ubi tamen fundanieolum posi- viriutes quasiper hunianilateiu ejus desceiidtiut, et
luui esl,' quouiara in pracsenlia Dci sunl, el quia n quasi per divinitaicni ipsius suisuin.jendunt. De-
etiain fide salvaliqnis eorum quam habituri sunl scenduut elianv per ipsiim ad corria fideliuni liomi-
jam posita forliter consistil: ila ul lioino spem et uum ; qui bono corde volunlatem suam rclin-
tiduciain non liabeat in alio quam iu Deo, non diffe- quenlcs, ad recta opcra flexibiles se redduul se-
rcns de luiserieordia ejtis, sed confidcns iu eura cuiidum quod operarius ad levandura tapideui se in-
quod forlissimum ftiiidamenlum fi lelis aniinoeest. clinal quera ad icdilicium dcferai. ln ipso etiani
Quod auiem baecumbrosa columna in hoc ipso sursum asccnduni, ciinv ceelesija opera in homi-
sedificioiiiillo loco stal ubi desupcr in ccclcstibus nibus pcrfccla Dep j;ra.lutabunde offerunl, ut„cor-
inysleriis coram Deo illuni magnum et quadratum ptisCluisli in fidelibus mcmbris ip.-,iusquam cilissi-
lucidissimumque candoris splendorem prius vidisli, me perficialur. llnde etiain quasi lapides ari allior.i
qui, secretum superni Crealoris designaivs iq. ma- porlanl; qtii sujil pennala ct luciria opera, qtue ciim
xiino mysterio t.bi nianifeslalus est : lioc csl quod ipsis lioinines ari luielam suam operanlur, quoniani
i.-icarnalus.Dei Filius, onvuiaopera sua quae corpo- " unaquscqtie aclio Deo offerl alas suas, per.quus so
lulitcr in mundo uiultas injurias passus operalus de fxce humanoc nieiuis elcyet, fulg.cincm etiaiu
est,casccuiidtiinsecrctaui voLuntatciiiPaliis atliiiiplc- spleiidorein liabcus, per queni antc Dcuui luceat;
Ct-3 S. HILDEGARDIS J)J04
quia obslrui cl abscondi non polesl, qnori fluit rie .^ non seininalo semine ; sic surreiii in ea ecclcsjis
fonte vilae seternse.Nam ut fons non debet e;se in jiauis siue rndice virilis coinniislionis, el absquo
absconso, sed in manifesio ut oninis boino qui silil omni bumano onere, sed lanlum naius i-n suayi-
ari ipsum veniat el hauriat atque bibal, sic Filius late divinitatis, non tactus ulla indigiiatioiie pec-
Dei non est obslrusus nec absconsus eleclis suis, cuti, veniens, lortuoso serpenie nesc.iente,nec eura
sed manifeslus proeparans se ad retribuiionem ope- propius langenle. JJnde et ille flos latenter illum
rtun, ulea manifesleijiisla remunei-aiione, quoepro- riecepit; ita quod sursum ascenriit, et genus Ivu-
pler ipsius voliintatem ab bominibus perliciuniur. nianuin in peccato conceplum ad atta suslulil, quod
Idcirco fidelis homo ambulcl in fide ari Deum quae- illeserpens prius fraudulenter decepernl, el in per-
rntque misericorriiam ej'us, el dabilttr ilii. A non diiionem secum detraxerat. Et quoniam bic flos
quocrenle aulem non invenietur, vetuli fons non FiliusDei erat, requievii super eum Spiritus Do-
fluil ad hoinines ipsum solummodo scienlcs nec ad mini, id estspirilus seternaedivinilalis. Quomodo?
eum venire volentes ; sed illos oportet ad eum Quando humiliiasexaliala esl in ascensu illiusflo-
accedere, si aquam ejus haurire desiderant, sic ris; ubi in irrisione prostrata esi superbia, quam
homo faciat. Ad Deum acced.u per legem sibi ab prima mulier altendit, cum plus qiiam deljeret sa-
ipso consliluiam, el inveniel eum, dabilurque ilii " pere voluit, secunda muliere serviiio Dei se sub-
cibus vitae et aqua saltilaris ilu ul amplius nec esu- dente, dum se recognovit parvam, in liumiliiato
riem nec silim suslineal. Unde ei praedicioeviiiules confessa Deum snum ; Spirilus sanclus ardenier ia
iuientum sturiium iricm opus perficienrii habenl; ipso requievil: iu quo electa cbariias latuit, quse sal-
(itionianvstudiosissime sicut torrentes aquoead opus vavit perditam plebem abslergens criinina el sce-
div-jnumcurruiit, qualenus fulgenliores sole Christi Iera hominum. Nam plenitttdo tetnporis eral in eo ;
inembra capiii suo in tucidis acquisilionibus uobi quia vivens lumen in ipso radiavit, in qun noxium
lissime perfecla conjiingaulur. Propter qupd eiiam pomum cum sequeniibus se nequitiis aruit, sur-
ut audisli forles operarii Dei appellantur, quin slre- gente in illo medicina moiiuorum.quocvexilluiu illuj
niie in bonis operibus fidelium bomiiium semper elevavil quod morlem superavit el contrivil. San-
conversaniur. clitas eniin in eo non caruit ull.i possibilhate, ipso
Sed quod inier has virtutes praecipue septem vi- concepto absque oinni pcccali comniislione, sicut
des, quarum eliam formas et habitus secundum saepitis oflenditur in nalis hominum qui nnscuiitur
quod libi perniittilur consideras : lioc esl qnod iu- in iiiuliiplicium criminum varielaie. Sed et ctim flos
ter stutliosa operahsc septem virlules prsesiantis- ille dedil operando ei doccndo omiiem inspiralionem
'
simse, septem nrdentissima riona Spiritus sancti de- J justilioc ; j'am fructum in pleniiudine Spiritus san-
signant, quia in obumbraiione Spirilus saucti virgo cti protulit, qtioniam ipseFilius Dci induius carue,
clarissima Filium Deisine peccnlo concepii in sancti- aperte in operesuo demonsiravii, quod anlea Spi-
ficalionescilicel sanctarum viiiulum, quaeapcrte in ritus sanclus myslice el quasi in occullo, inspira-
eoriemUnigenitoDei manifestalaesunl;qttasi in forma lione sua commovit. Qui Spirilus sanctus super
sun illuminuntes corria fidelium, et quusi iu babilu illum florem septempliciicr reqttiescere designatur •,
suo in tiniiaie firiei se riilaiantcs, ut Isaias scrvus quia cum Deus omnia pcr Verbmn sumn in Spiritu
uieiis lestatur, riicens : Egredielur virga de radice sancto crearet, sepiiiua die ab omui opere suo rc-
Jesse, el flos de radice ejus ascendel, et requiescel quievit. Sed ei eadeni donaiu sigiislione sua geini-
super eum spirilus Domini, tpiritus sapienliw et in- nanlur ; qtioniam corpus et anima sibi conjuncta
tellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spirilut simul in gemina dileclione per unctionem Spiritus
scienliwet pietalh, el replebit eum spiritus timorh sancti debenl operuri limore Domini solo posiio ;
Domini (Isa., xi). Hoc lale esl: VirgoMaria egrcssa quia ipse quasi in tremore charitaien) veucraus,
csi de angiistiis saeculariunvoppressionum in dul- uniini super onmia adorari designat. Unde eliam et
cedinem boiieslaiis morum, ul aliquisdc domo c.gie- ;0 Spirifus Domini dominatur forlissiuvis vir.lutibus ab
di.tur in qua inclusus continebalur, quise non eleval eo clarescenlibus, ut a radice rami procedunt, quo-
stipra ipsam domum,sed reclo ilinere coram sc gra- niam unus Deusesi a quo oinnia bonav veniunt, et
dilur, et ut rivutus vini de torculari expriinilur uon per quem omnia bona sapienter disposila sunl. Et
se exalians supra lorcular, sed moderaie defluens qnia Spiritus Donvinisuper ipsum llorem requievii;
in locuin siium. Et quare virga ? Quia 11011 spinosa spiriius eliam sapienliue super ipsuni nvansit, quo-
juoribus, nec notlosa terrenis cupidilatibus, seti pla- niam mngna sapienlia appartiit, cu::i Deus omnia
na, id est carnali concupiscenlia non copulata, orta per Yerbum suum creavii, sapientia sic diffusa est
scilicet dc radice Jesse, id est de illo qui quasi fun- in illo: quori idein Verbum erat sapientia. Sed
damentuni erat regalis prolis,,de qun iliaillibalaiiia- ipsum Verbum iionduin iiicarnatum invisibile fuil :
ter nata processil. Uririeei de rnriice ejusdeinvirgae id aulem incarnatuin visibile appuruil, quoniam
ascendit suavissimus odor, qui fuil inlegra purilas Verbum quod ante omncm creaturam erat in corde
ejusdeni virginis, volens in allissimtun cacumen.Spi- Patris perquod omniafacla sunl, etsinequo factumesi
riiu sanclo ila eam irriganle, quod ex ipsa almus nibil: ipsum enituitllos sub lempore scilicel emicans
(los nalus est. Quomodo? Ut Hosnascitwr in agro in luimaniiate, bonutu iiueUectumhominibus prcfe-
CC5 SCIVIAS. — LIB. 1U, VISIO VIII. C66
rcns suis teslificationibiis. Qt:id hoc ? Sapienlioc in- A j Ouris liujus gcrminarerit, quas prima nvulier fuga-
lelleclus congrue adjungitur ; quia cum homo a Deoi veral dum consensil audiens consilium serpcnlis,
in sapientia crealus sii, Creatorem suuin digne in- ila quori in ca cecidil omne genus humanum, ca-
iclligere debuit. Ergo anle parlum virginalem Deus rens gaudio supernsc clarilalis, nisi quod floridilas
iiMelligenriuseral absque ulla dubilatione. Sedpost virgse illius scienler illud elevavil per pietatem in
parluin, virginalem prsRdictuui(lorem in carne pro- sanctitale salvalionis. Qtiomodo? Forlitutlini quoc
fereniem, iriem flos inieliigcnrius erat Deuset liomo, diabolum devincit, adhserentem illi scienliam, Spi-
sed non sineadmiraiione. Et ille inletlcclus prius ritus sanctus inspirat; ctini Deus per fideles lio-
invisibilis, visus est visibilis in flore : cuin ipse flos mines dovotissime in ardentibus riesiricriis agno-
hanc' inielligibilem cnusnni prninlii, quott homo sci- Scilnr, el intinio laclii firiclis aniiiian riesirieran-
licet sapientcr inlelligil Deitm in factis suis. Quo- lissime ainplexaiui-. Seri et in virgineo flore pieia-
niorio? Sapienlia esl origo bonoruin opermn, cuin tein limor Dominisubsequilur; quia cunv pelas inest
boino sapienter veneraiur Detnii siitinv. Cui iutel- fidelibns hominibiis, timorem Dnmini acquirunt, ad
lectus arihsercl, qiinniani cittn honio pcr snpicnliam explenria proeceptaipsius. Unde litnoi- Doiniui eum-
bonum operatur, jam illuri riilatatur ad alios, ila iil dem florcm replevit; quia ipse lantam ptenittidi-
lonumoriorem et dulcein gusltiin ab ipso ctnicantem nem viritiium in se hahuil, quori in eo nulliis va-
ctim gandio intelligant in eo. In virgineo quoque cuus locus inventus esl, ubi aul mortifera superbia,
istb flore iiilellecluin stibscquilur consiliuin ; quia aut deleclatio houoris, aul praevaricalio legis seriem
homo intellecium habens, divino consitio liberandus invenire potuisset; sed totus pleiius erat limoris
eral. lnde spiritus cnnsilii ei forliiutlinis super eura Domini : non quserens alienain gloriam ul primus
requievit; quoniam hoc coiisiliuin apud Patrem sine angelus et Adam qiuesierunt, sed honorans Patrem
lempore fuit, ttt Vciiuiin siiiun incarnaretur, sub suiiin in omni opere sno, tlignam ei prsebcns obe-
tempore perficiens omnia opera sua secunriiim vo- (lientiani. Irieoei limor Doinini initium habetomnis
liKilatem Palris, et offenilens obedienliam pcr se justitiae; quia ipse est linis et iniiium caelerarura
ipsum, ila ul ipsa ab eo ari liomiiics fulgeret, qtia- viriiituni, ut requiei septima dies, ostendit comple-
lenus eiimiia in fuclis snis iuiiiari discerenl. Quod lionem et orlum crealurariim. Qtiomodo? Timor
diKtiit.i apparuit in fortissima virlute loiuiii snr- excuiil el movel tremoreni, qui radix cst germi-
gens de riivinitate : fortiltido se in ipso occulnit, nanrii ut friictuosse virtutes procerianl. Untle et
qiialeiius riiabolum tanto fortius debcllaret qtianlo flos isie plenus limoris Domini esl; quia omuia
sccroiius illi ss per coiisiliuin abscondissel. Quo- Q ( germina bonornm operiun atlliserent ei, quoniam
norio? ijise maleria eorum csl; ffore eoriem gerniinante
Consilio aple fortiludo adhseret.; quoniam consi- viridilatem quaruinciiiique virtuttim, fructu earum
liuni Dei per fortitudineiiv Filii ipsius regnuin riia- prse cseteris repleto qttaienus oinnia bona perliciat,
holi destruxil. Unrie iriein Filius Dei, forlissimus rit eliam de ipso Scriptura habel : Sicttl malum
videlicei leo, contrivii infiilelilaiis niortem per splen- ittier tigna silvarum, sic ditectus xneus inter filios.
ditlissimtinvliuneii quod fidcs esl, quia magna forli- S&b xtmbra illius qtiem desideravi seili, el fruclut
ludo esl lioininein ea per consiliiiin creriere quse ejus dulcis gutturi meo (Canl. n). Iloc lale esl: Fi-
corjiorali visti non valel viriere. Quiri hoc? Consi- . lius virginis, dulcissimtis amalor castae dilcclionis,
liiim pcr coiijiinclam silii fortiiiiilinem perfural du- queiu apprebendii iideJis aiiiinu desiderans dulcis-
liliain lapitleorum corriium, quoc obdtirata sunl in sima ejus auiplexione iuiegrilaiem suam coronare,
consueludiue pravorinn iiioiiini iia ineptam duii- lelicto carnali viro, et se copulans Clirislo, cum-
liam irausiens quori carnale opus abjicitur, et Dei quc ccrii sinio fcedere amans et in speculo firiei
opus aptissime perficiiur. Quapropler el in prsc- aspic.ens, est pulcherrimus fructus fructifersc ar-
diclo flore forlitudinem scieulia couiilaltir, quo- horis, id est Fiiius virginis exiens de virginali can-
niam bomines per foriitudinem Dei ad scieiuiain D 1 dore, sicul pomum rie frucluosa floririitate proc-.
ipsius ita ut eum cognoscani perveniunt. Hinc est; bensque cscam refeclionis esuriemibus, et siiccuin
quotl et spiriius scientise et pietmis in eo eiiam pcr dulcedinis siticutibus, et hoc modo ligna silveslria
siiperiiain riulcedinein requictn habuil, quoniain ipse prsccellens, id cst filios honiiniini qui in peceatis.
scietiicr miseriis hominum condoluii; spes etiam concipiuiitur, et in ipsis conver:anlur, nec taleia
existens per qtiam intralur ari salvalionem, cuni frticluin afferenies qualem ipsc ailulit, quoniam a
scelus inundi scienler per morlcin suam absiersit Deo exivit plenum fruclum suaviiatis vilae affe-
in magna pieiaie. Quiri hoc? Scientise pielas rccte: rehs, aliis quiriem nec viririitalem nec fructuin a
ailjuiigiiur, quia Filius Dei scieuter in magna pie- se ipsis habeniibus sed ab ipso. Quomodo? Ipsc per
inte adimpievil voluntalem Pairis sui. Ipse enim incarnationem suam niundo salvaiionem dc.dit, di-
Filius solus natus ex virgine, transfudit inier po- lectus Dei Filius inier filios hominum apparens qui
pulos germeii cociestis virtulis; ul sequanlur con- per fervorcm ipsius virebanl et fructum affcrebant,
soriium angelorum quod puriicitin castilatis cst, sed uon tanla pleniludine fectindi quanta ipse re-
quia virtus bxc surrexit in superna pielale : sic plelus crat, quia totus sanclus a Deo exicns de vir-
vidclicel quod in cgredicnle virga de Jcs:e, virlutes gine natus csl. Et quare dilcclus? Quia ipsc hoc
667 S. HILDEGARDIS 668
conculcal, quori flrielianimoeari cceleslia properanli A slallus perlucida induta, quia vinculum sulgeciionis
obsistil. Unde et sancla auima aequissimo judicioi tminiliter Deo suVjecla poiiat, superna scilicet sol-
cum riilecluin mincupat: quoniam per firicm riile licitudine omnem exallalionem diabolicam proslcr-
ctionis se ipsam relinquens, et in maguo cerlaminei ncns, pioque capiii, id est Christo arihxrens, liiiinil-
carnaliuni volttplatum ad illum benevole anhelans, limum quoqne sacerriotein et absqtic onini pulvere
aique in ardore lacrymabilis desiderii se ipsam re- pcccati purissimuin in luciriissima cordis purilate
probans, ei aribaeret, ul inulier viro, cui ciim gati- iircilans, quoniam constricli ct humiles purique sa-
dio voluntaiis suse associata esl. Et ideo cunv in cerdoles summi sacerdotes essc debent. Secunila
exordio conservaiidac casiilatis ad euni inciplt su- autcm nigros capillos babel, manifeste ostendens
spirarc, ad sc ipsani djcit: Volo prosternere car- quod in capile suo Christo abstergit nigreriinein
nalem volupiatem el me conjuiigere illi sub cujus: peccatorum iu hominibus. Terlia vero dissimilis
diieelio lis umbra qua me in ardore ardenlis dc- hiiinanx formx videlur; quoniain hoc minislerium
siderii sui a contrario igne obumbravit serico. Quo- babei, ul hornluein ila conculiat quatenus ieriealur
mOdo? Duin iiiebrialum studium in ejus amorc! et trcmiscal de Dei judicio. Unrie et specie caret
liabcm, subjcclura in igneuin carnis amorein ini hoininis, quia homo sxpe Deuin poslponens , ti-
conseiisu aniiiix nieoepremo. Et ob boc dulcissimiis; B moris ejus obliviscitur, quod ipsa omnino facere
fructns ejus qucm gustabum in atiima mea suspi- recu.at. Prima quoque ei qtiarla alquc qiiinta albis
rans ari Deum, dulcior mihi est in ea super omnem tunicis vesliuntur; quia circumdalx sunl veslc
dulccdinem carnis, quain senliebam in conciipi- innocentix qtiam Ariani perdidil iransgrediens piam
sccnliis ejus. Et quare dulcis' Quoniam ipse ex jussioncm, posiinodum aulem in candidissimo lilio
virgine nalus babet dulcissimum saporem, et for- floridissimx virginilatis cum iqduio opere simplicis
tissimtim iinguenlum siillans ut balsamum : quod in Dco subjecilonis recuperala in satvaiionem, quod
est resurreciio ari viiam iu qua morlui erecti snnl, anlc Deum lui-et sicut clarissima sietla bumanis
ac coniinens maximain medicinam qusc lcrsil vul- oculis ignescit. Oinnes etiam alba calceainenLa ha-
nera pcccatorum per incarnationem ipsius, quac benl, exccpla lcrtia secunJum specicm honvinis
pleuissiina sancliialis et dulceriiuis in omni gcnere non apparenle; quoniam ipsae putcberrinium optis
virtuliim cuiii virginitate esl. Unde, o virginitas, siint in hominibus qui desideiia carnis in sc ad
quoc de ignea a.cceusione consislis, robuslissimum nihitum deducunt, juxta cxempliim sui Salvaioris,
gcrtnen qtiori <le slella ro.aris emicans oinnem quod e:;l spleudor splendidissimus; una earum ho-
spurciliain turpiludiuis conlra sscvissima jacula minein non siinulanie, quia non habel rcspecluiii
Jiaboli semper diraicans canculcal, gaude in cce- C ullius auriacix, semper sollicila el uon negligens ui
lesii harmonia, in spe consonii angelorum. Quo- liomo qui sxpiussui ipsius pcr contuinaciam obli-
niodo? Spiritus sanctus syinplioniznt in laberna- viscitur, ipsa dispensalrix existens juslx ariiuoni-
culo virginilatis; quoniani ijisa Verbum Dei semper lionis ul quisque fidclis judiciuni Dei caule iuluea-
ruminal, quomoJo possit Cbrislum ainplexari ciiui lur, el excepin quarla qux cryslallinis calceaineiuis
omni devolione ardens in ejus amore, hoc habcns miro raodo lucentibus calceatur; quoniani illu iu
in oblivione quod in concupiscenlia carnis in ar- voluntale sua se conslringens, pcrgit luciriissinium
riore incendii frugilc in hoinins e l, uni viro iler Christi, ita morlcm etiam in se ipsa per igneum
quem nunqiiaiii peccatuiii letigil arihserens, cui et ardoreni Spiritus sancti suffocans. Quod auleai in
sine oniiii concupisccniia carnis conjuncla csl, eisriein virtuiibus esl riissimiliiudo : hoc est quod
scmper cura illo florcns in gauriio rcgaliuui uu- quamvis unius studii unanitnilatem hubeanl, lauicn
ptiarum. riiversa opera in hominibus operaniur.
Nuuc atitem quad similiiudinein in prscriictis vir- Propter quod ei prima invago prxlendil hunvili-
tulibus vides, ila quod ouines ut cl uliocviiiulcs lalcn : qua; pi-imitus biliiitn Dei inanifcslavil, ciim
qtix supra libi demonstralae siinl veluii vcsiibus ex jD Dcus qui ccelum et lerram in sua habel potestaie
serico hiduuntur : boc csl quori in ordine suo piam Filium suum mitlere ad lerras non dedignatus est.
uiianiniiiaiein illa lumiiiaria iu. meiitibus homintim Unde ciiam porlat coronam aui-cam capiti suo iiu-
parant, ctiam quomodo rcliqine virlutes in Dcoi posiiam, tres raraos altius cxstantcs liabentem ;
niotliliem indumentorum, id esl lcuilaiem devo- quoiiiain ipsa cscteras viriutcs pracccllcns, et suu-
tionis in respeclione sanctaruin animai-um, ve- viier anieccdeus coronuta cst corona aurea, scilicct
pribus in duritia vitiorum curenlium, hubeuiia. pretiosissiirja cl ful^eiilissiina incarnalioue Sulvu-
Quod aiileni quscdam albis crinibus retecto capitei loris, qui ea.ni quusi in capite, id cst in lioc my-.
et absque amiclu palliorum iuceriuul: boc esl quodI sierio cuai incainatos esl decoravit. Qux iriangc-
illje in copula caiuloris innocenliie, 1'galiirani |un- laris existit; quia Triiutas esi in unilate el uniias
cturae pravoruin uiorum in membris firielium ho- i.i Tiiiiilate, Filius sciiicct cum Patre et Spiritti
iiiiiiiim non habent, et quod eliam ssccularibus: sanclo, unus et verus Dcus omaiu cxccllens in nl-
sutdiis circumdatsc non sunt, omiiiuo ftigicnlcs vi- litiidine diviuitalis. El preiiosis,iinis Iupidibus vi-
cissitudincin viiiofum. Sed priroa more feiiiincoi ridis ci rubei coloris el ulbis baccis IIIII1JU> fulget
csl capile vclata, iiaquc qnasi casula laqquani. cry- oruatu; quoniatii cadcui huuiaiiilas Salvatoris os,-
669 SCIVIAS. — LIB. Hl, VISIO VIU, 670
lendit in se altissimam el profundissimam bonita- A cla came poslmoihuri rcgnabit splrltus luus. in te,
lcm sui operis, quod idem Filius Dei opcratus est el tuncDeum in aniina tua sic inlelliges titinandala
in viri lilate ilta ctini virttiles jam in doclrina ejtis ejus scienler cuslodias, alque ea nnn pigro opere
virebanl, et iu rubnre sanguinis ipsius : cum mor- compfeas. Et deinrie hoc modo omnes vires corporis
tem passus esl in cruce, satvans hominem, atque in el animx lux Deo subjiciunlur; quoniam hxc prima
clarissima albedinc resurreciionis et ascensionis victoria in corpore luo facta esl, i.ta ul lunc in
ejus, cum quibus omnibus illuminala ct ornata est omnihus bis propositis causis Deum fbrtissimum in
Ecclesia, ui res ilta illusiraiur et decoratur cui lua mente comprehendas; quod tibi tanquam firmum
preliosi lapides imponunlur. QuoJ autem in pe- proptignaculum est contra insidiaS iniinicoruin tuo-
ctore suo habel speculum lucidissimum, in quo riim, ita nt foi-liludinein ej'us in prxdiciis rebus
nvira clarilale imago incarnali Filii Dei appa- nullus superare valeat iuimicus, qu:a mens ttia om-
ret: hoc esl quod in humiliiale qux in corrie sa- nia hxc conlinere debel, in se confirmans cl conso-
crati templi est, in bealissima el splendidissiiua, lidans cuncta qux agis. Hxc ergo facies loto corde,
scientia pie el huinillime ac splendide firmissime- lota anima, etomnlbiis viribus, et omiii menle lua:
que effulsit ipse Unigeniius Dei, in omnibus opcri- ila ul nihil deficial tibi in firie, quatenus non con-
bus suis qtix corporaliler gessit, in quibus sc mundo B.sentias
fJ ulli rei qux reptignat Dco, le dividens iu.
prajcipqe manifestavit. Uurie etiam el ipsa in illu- aliena ; sed ul coltigas te ad dulcedinem dileclionis
stiiori parle cofda eleclorum iideliura consignat, ejus, diligens el le ipsnm. Quomodo? Si diligis
in eis iribunal suum ponens, Qnines aclus ipsoruin Peum, diligis salulem tuam. Et sictil lunc in his
videlicet regens el dirigens ; qnia solidissimum omnibus le diligis, sic diliges el proximum Itmni,
fiiiiriamcnlunv omniutn bonoruui in hominibus esl, qtiia quisque fidelis homo esl tibi proximus, exi-.
veluti eiiam in supradicta malerna admonitione sua slens in Chrisiiano nomine nc in fide : ila ttt sic
osiendil. gaudeas in ejus recta prosperitale, el supcrna sal-
SeJ secunda designal cbariialem; quoniam post vatione ul fideliter in fide conservelur, sicul etianv
huiuiliuicm illani qua Filius Dci incarnari dignatus lxtaris de lua saluie. Hoc ergo geminum opus cha-
est, osiensa est eliara vera el ardenlissima lampas ritatis sit in hoinine, descendens usquc ad pedes
chariialis, cum tfeus ila dilexit hominem ut pro- ejus, id est ad linem consummationis; ante ipsum,
pter ipsios am.orem Unigenitum suura niilieret in- scilicet appnrens in lege Dei; el retro, in bominis
carnandum. Quac tota virielur ut hyacinlhus aerii yidpticet subventione, ut el homo sic charitaiem
in allo coloris, vidclicel lam fornva quam tunica _ secletur, quatenus rejecla nioiie pervenial ad pcr-
ipsius; quia incamattis Dei Fitius per u.umaniiatem fecUonem vitx, siqul etia,m cadem charitas supcrius
suam illustravit fiJeles ct ccelesles homines, ut res in verbis. suis declarat..
ijla per hyacinlhum illuslratur cui imponitur, ita Teriia autein iinago signilicat tiniorem Oomini,
eos eliam incendens charitale; ut uuicuiqtie lio.niini qui ppsl hanc charilatem qtiam Deus- Uomi|iiJ)us
indigenli fideliiersubveniant: siculel virlus hxc in- inanifeslavit, cum Filium stium pro ipsis. mprtejn
duitur (unica duIcedinisDei, hoc babens ofliciumqtia- subire voluit in mentibus fidelium surrexit, ila ul
tenus devolionc, actu et usu omnibus bominibus iu ccelestia prxccpla plenius inlelligerenl el perfeclius,
recto luinine luceat. Propter qtiodetiam eidem lunicx quam prius adimpierent. Quam nunc vides in eo-
dux zonx inxslimabili modo, auro el gemmis or- dem schemate ul in priori visione eam vidisli; quo-
natae mirabiliter iniexlx siinl; qux sunt in dutce- niam incqminulabLlis Deus, simili et non riissiniili
dine Dei gemina prxcepia charitalis, bona scilicet iidnorc el rcvereniia habeudus cst inonini creatiira.
eiprxcipua voluntate quasi auro et juslis operibus et factura ejus^ ut et libi superius declaratiim est.
veluti clarissirois gemmis, mirabili douo summi da- Esl quoque innjori.s et longioris stnlurx quam cx-
loris composila. lia ut super utrumque bumeruin lerx virtutes, dissimilisque bumanx formx; quia
ejusdein iuiaginis zonn una usque ari peries ipsius D j ipsa prx cxteris aiigus(iain ct iremorem infert ho-
ante et relro descenda.1; quoniam eadem prxcepta minibus, ila ut magnituilinem suniinx niajcstalis. el
in mulla solliciludiue poriat unu.ni scilicel in Dco altitudinem divinitalis ipsius perspicacibus ocnlis
iii >n buuiero dexiro, et allcruin i.n proxtuvo ul scniper consirierando pavescant; quoniain Deus
in hunvero sinislro, sicul scriplum est : Diliyes omnibus honiiiiibus nitilta veneralione mcltienritis
Dominum Deum luum ex loto corde tuo, <?(ex lola esl, quia ab ipso et non ab atio creali sunt. Unde
anima ttta, el ex omnibut viribus luis, et ex oinni: eliam eadem virlus speciem hominis non habel,
tneitle tua, el proximum luum sicut le ipsum (Matih. qttia caiilradictioneiii illain qua Deo in inalefaclis
XXII), Hoc lale esi: Sic dcbes diligere Doniinuini resistitur (ut supra riiclum cst),abjicil ligens laiitum
Deuui luum, qui Dominus luus esl, videlicet hoc: in limorem cogiiiiioiiein suani in Deum, pcrgensque
. bouore quo dominatur omni crcaittrx, et Deus tuus: rectissiiiia itinera voluntalis ejus. ldeo et plurimos
quiu ipse iioii habcns initiiiui, sed creator omniiimi pculos undique iu se habej, lota in sapientia vivens;
cxistens, iia ut propter ninoieni ejus in corrie luoi quia per oculos boni iulclleclus, ubique se circuni-
priimim exsujiercs ct prostcrnas carnem corporisi spicii, Dcum iulucivrioiu omnibiis mirabilibus ejus,
lui, quod libi valdc duiuin esi, qnia primuin dcvi- ila ui in bonis opcribas cjtis rectuiri iler habeat, et
671 8. HILDEGARDIS 671
ln malis confusionein diabolt per cogniiionein Deii A } Sed septima prxtendit caslitatem; quoniam post-
diffugiat; omnis tali morio in supieiilia fulgens, q>iia
i quam homiiies spem suam pleniler posuerint in
oiiiiiin inoiiifera spirilui uocentia contemnit, mor- Deum, crescil in eis perfectum opus. Ita qnori.se
tem fugiens el iniquitalem relinquens, alque sapien- incipiunt a carnalibus desideriis constringere in ca-
ler riointimsibi in vita xdificans. lnriuta est quoque; stitale, qux iu flore carnis acuiissimx sentit absii-
quasi timbroso induinento, per quod ipsi oculi pro- nenliam; ut juvenculu scilicet senlit arriorem con-
spiciunt; quia circumriaia esl valiriissima constri- cupisceniix nolcns tamen in virum respicere. Sic
ciione, frangens desidcria carnis in homiiiibus, et; castilas abjicil orouein spurcitiam in ptilchcrrimis
aspiciens per eamdem absiineiitiani in luniine viix, , desideriis : anliolans ad dulcissiinum ainalorem
in quo mirifice fulget homo in beatiludine. Multo- suum, qui est suavissiuvus el aiiiuiuissiuius orior
qite limore tremit coram me; quoniam angusliami oraniiim bonorum, in deliciis cunclaruin virtulum.
ei Ircniorein ponil in cordibus ignilorum hominum, virlutis constaniix ab amaioribtis suis aspiciendus
ila ut turbineiii el fragiliiatem carnis sux semper in tiinore el pult briludine animx. Unde el ipsj lu-
habeant iu pavore, ue labantur iu peccaiis, el ne cidiore el puriore crysiallo lunica veslilur, qux ila
Jiriuciam suatn in se ipsis aut in aliis hominibus in canriore relucel ul aqua resplendet cum sole per-
ponant, sed in eum qui regnal in xvum, veluti B ^ funditur; quia lucitlissiina in simplici inleutione ct
eiiam ipsa ul supra visum est. iu qneriinonia sua ptirissima ahsque omni pulvere ardenlis libidinis
ostendit. concupiscentiarum mirabiliter conforlala per Spi-
Quarta vcro declarat obedienliam; quoniam post rituin sancium, circuindala esl vesle innocenlix
tiinoiein illum, qui mihi in reverenlia exhibelur, lucente in clarissima albedine foniis aqux viv:c,
prseceplis eiiam ineis congrue obedilur. Unde et qui est splenriidissimiis sol xternx clariiatis. QuoJ
iiiveum vinculum circa cotlum portal; quia candi- vero supcr caput ejus expans.s quasi ad volanJuni
dissimns facit menles hominum, qui per subjectio- alis coluniba slai, versa secuiidum fuciem illius :
iiein (idelis subjecliorJs ubique fortiludinem colli hoc est quod casl.ilas in inilio suo velui in capito
voluntalis sux deserunt el innoceiili Agno, scilicet suo per expansipnein et obumbralioneui alaruni
Filio meo aribxrent. Aique manus el petles candido columbx, id esi per proieclionein Spirilus sancti
ligainine habcl ligatas; quoniam aJ opus Chrisli et conforlala ei, facienlis eam diabolicaruin insidia-
ad viiam veritatis iu albedine verx firiei ligata esl, rum vicissiludinera Iransvolare, cum per igneuui
IIOIIfaciens neque vadens secundum se, sed sccun- amorem sancix inspirationis illuc se dirigcns aspi-
duni vocem prxsideniis Dei, ut etiam iu prxdiclis _ cit, ubi castitas vultiim riulceriiuissux mauifusiai.
verbis suis rieinouslrat. Propler quod apparel eliam quasi in venlre ejus
Quinta aiitem designat firiem; quia post ohedien- vcluti in specttlo caudidissiiniis infans, cujus frouii
tiaiit qua populus proeceptis meis obedit in auditu, inscriptum est innocentia; quoniain in visceribus
fit eliam credultis in firie, ea fideliter complens in purissimx el evidentissimx virtulis hujus, esl invio-
opere, qnx solerler percepit in arimonitione. El hxc labilis el pulcherrima certissimaque integrilas, ha-
circa coilum rubeura lorquem habet; quoniam un- bens ruriem forinam propter iniegritalem siinpl cis
dique in fortitudine sua fideliter perseverans, mar- infantix, sictit et frons, id esl cognilio ejus uon
lyrio sauguinis decoralur, lidueiain suam non in arroganliam et elatam superbiam, sed simplicctn
fallaces vanitatcs ponens, seri in Deo secunduni ostendit innocentiam. Ei quod in dextra manu re-
quod et ipsa de se, ut supra oslensttm csi, declaral. gale sceptrutn babet, siiiislram ad pectus suuiu
Sexia vero prxfignral spem ; qux post fincm cre- ponens : hoc est quori in dextra salvaiionis jier Fi-
tlendi in Deum surgilad vitam in lerra non hubita, liiiiii Dei regem cunctorum, vila manifestala est In
sed in ccelcslibus usque ad tempus perpciux remu- caslilale, sinislrain libidinis per euindem propugua-
neraliunis celaia, ad quam ipsa spes (oto desiricrio loreni coiifunrieniem ei ad nihilum rcriigeniein, in
anbelat ut mercenarius ad mercedem suain, et ut D corriibus eura diligenlium. Quomodo ? Quia non
puer ad debilam sibi hxredilalera. Unde eiiara tu- vult libiriiui ullam riiniitiere libcriatem; sed ui ra-
nica pallidi induilur coloris; quia fiducia operis sui pax volucris putridum-eadaver rapiens constiingii,
qnasi in pallore circumdatur, cum nondunv in prx- el ad nitiilum dediicit, sic ipsam libidineni coram
senti remunerala esl, sed ad quod semper gemiti- Deo feieuletn abjicit el omnino conteril, ila ui ncc
bus suspirat, hoc fulurum mtilia fatigalione exspe- sub ea spirare valeat, secunduin quod eliam in ver-
ctai. Quod aulera crttx passionis crucifixi Filii inei bis suis bxc virtus supra manifestat.
anie eam in aere apparei, ad quani ipsa oculos et Sed quod in sunimitaie prxfatx obumbralx co-
manus cum inulla devolione erigit: lioc esl quod ad lumnx altam pnlcherriinara iinaginein viries; hoc
marlyrium ejusdem Unigcniti inei, ccelesii desiderio esl quod summa el prxcelleiilissima pietate omni-
quasi in aere piuriniam fiduciam in nieuiibus fide- polenlis, in ipsa incarnalione Salvatoris splenrii-
liunv parat; ila ul ad eum interiorem visum lidei dissima virtus scilicct gralia Dei manifestala esl,
et clarissima opera sui laboris huraili el sinccra qux forfissima plenitudo exislit in Deo : monens
inieniione erigant, sicul el hxc virltis supcrius bonvinespqeniteiiliam agere, ut pereara relaieniur
o.-tendil in oratione sua. ab ipsis perpetralx nequitix. Qux nudo capite slat;
675 SCIVIAS. — LIB III, VISIO IX. 671
qnia omnibns eam quxrentibns aperla est dignitas X j bris eorumdem fidetium suorum per gratiam Dei
cl ctnriias ejus; crispos el subnigros capillos ha- debet decorari. Undc et sptendor candidissimus ita
bens, quoniara Unigenitiis Dei sub lorluoso el im- eam nbique circunvdai, ut iuisquam nisi ante a ca-
plexo in nigredine infidelitalis sux Judaico populo, pite videliccl ei deorsura usquead pedes ejus.ipsatn
humanilaie absque macula peccali in virginea car- inspicere possis; quoniam serenissimo candore mi-
ne se induit. Et facicin virilem habel tanlx arden- sericordix Omnipotenlis gralia ipsius circumduta
lis claritaiis, ut eam perspicue considerare non est, qux in mysterio divinitalis in relro actis tem-
possis, ul faciem bominis; quia in gralia Dci in poribus, ante hnmanilatem Salvatoris invisibilis et
poienli virtule omnipotenlis, Dominus vitx in vita minus grata latuit.iantum ab ejusdem Satvatoris in-
apparuit, ita ardens in clarissima divinitate ut om- carnaiione usque ad ultimura membrorum ipsius
nein visum tam inferiorem quam exleriorem bo- qui circa finem sxculi fiiiiirus est quaiitiim huniano
ininis excedat, dum adhuc gravedine corporali gra- intellectui possibile est aperlius in opcribus suis
vatur, nec ila aperla in secrelis suis apparens ut manifeslata declaratur. Scd brachia et mantis alque
judicio hominum niiria appareal, sed absconsa; quia pedes ipsius tibi ad virienrium obumbrali sunl; quia
judicia divinx graiix occulta sunl. Qtiod autem esl fortitudo el opus alque flnis itineris gratix Dei in
purpurei cl subnigri coloris luiiica indula ; hoc est hominibus, nulli gravalo corpore ad cognoscendum
B
quod opus gratix Dei ardens in cbarilate sc incli- plene apparent. Quod vero splendor qui eam cir-
nat ad nigredinem peccaiorum, quasi ad indumen- cumdal oculis undique plenus est, toliisque vivens:
tum bominura. Quomorio? Iia qtiod monel il'os ad hoc est quod divina misericordia graliae Dei adjun-
salutem eos lcvans de lulo peccaii ad spectaculum cta multas miserationes oculoruni pluriinarum mi-
luminis perponniienliam, quoniam ut dies fugat te- sericordiarum suarum ostendii, in dolores. bomi-
nebras, sic ipsa auferl facinora rcxdificando in pce- num aspicienies qui Deum sequi desiderant, omnis-
iiitcnlinpeccnioiesad vilam.Cui eliamsuper ulrum- qtie vivcns cst, iu consolalione et in salvalione
que humerum ejustlem imaginis zona una coloris animarum ipsorum nullo modo parans in eis per-
rubiciindi croci, anle et retro usque ad pedcs ejus dilionein sed vitam. Alque hac et illac se diffunriit
se exlendens inlexta est; quia gratia Dei se incli- ut nubes difflucrc solcl; quoniam prxcedit jusios
nans ad fideles bomines, iu fortiludine elpielatcsua ut sihi provideant ne cadanl, subsequens peccalo-
levateos sursum ad coelesiia quomodo? lloc esl: his res ul pceniteanl et resurgani, omnibus ipsam qux-
duobus itiueribus zonarum langens virielicet an- renlibus ccelesti dono se mauifestans, ita ut nunc
xietatein fragilis carnis in sanguinea pugna riesu- latiorem nuncaulem constrictiorem se reridal; quia
dantis, el virlutcm roboris anirox in corpore lepen- f, . in miseriis et plangentibus cordibtis lidelium, ali-
lis ct trahrns eos in rubeo et in croceo splendore quando multa frucluosiiale exuberat, aliquando
humanitatis et divinilatis Filii Dei, scilicet serenis- etiam in flagiliosis el duris mentibus peccatorum se
simi solis ad amorem superiioriim, ita ul sibi ipsi conlrahens, propter ariditalein illorum. Proptcr
inconcupiscciuia peccaii fidelis homo resistat in quod eliam ipsa prxcedit et subsequilur, tangit et
intcgritale graiix lacltis; videlicel cor.im se ad vir- monel homines, ul prxdiclum est; ul qui filii Dei
lutes et posl se ad mortificationerii vitiorum, qua- essedesidcrant, verbaejns gaudenler suscipiant ei
•.cnusviriliier bono et vero line consnmet opera sita, suscipienles complcant, caduca scilicet contemnen-
indutus in eis exoplabili et delectabili lexiura. Scd les, elmansura complectentes, sicut et eadem vir-
quod circa collum habel episcopale palliuni mira- Itis in superiore exhortalionc sua filios Dei alloqtti-
bili modo auro el preliosissimis geramis ndorna- tur. Qui autem aculas aures interioris iiilellecius
lum : hoc est quod Cbrislus Filius Dei summus sa- habet: hic in ardente ainore speculi mei ad verba
cerrios Patris existens, ubique in fortissiina vinute bxc anhelel, et ca in conscientia animi sui cori-
sacerdolale babel oflicium, quod auro sapienlix et scribat.
geinmis viriutum ab imitaloribus ipsius in mem-

VISIONONA.
SCMHARIUH. — Verba tapienliw. Verba jusliliw. Verba forlitudinis. Verbatanctilalis quw trkept erat. Verba
dexlri eapitis. Verbasinislri capilh. Quod Filio Dei incarnato, vocntio novi populi munilione virluttim;
nova constructio exorla est. Quod Ecclesia litce humanitalis Filii Dei itlustrata, inleriori et exteriori
scienliwliontintim demonslralnr. Quod Ecclesia omnem ornalutn suum sponso suo Iransmitlit. Quod
dirinam inpienliam in ecclesiaslicoopere, cor hominit perterutari non poletl. Quod de Eccleiia in teientia
Dei, prwcouium adhuc occulluium ett et tolerli indutlria, doctorum ad perfectionem quoitdie properare
non cessal. Quod Ecclesia iiiexpitgnabililer circumdala est seplem donis Spiritut sancti. Quod ecclesiatlici
doeloret apostotica doctrina florenles, unanimi operalione tua Ecclesiam confortant. Quod doetores
Ecctetiw ad viam veritatit fide et opere perduxerunt erranlet. Quod upostoli et teqttaces eurum, tcilicet
aponolici viri, unum tenorem habentet tpontas Dei magna pielttlh sollicitudine prwesse debent. Verba
Salomonis ad eamdem rem. Parabola ad eamdem rem. Qitod carnaliler viveules attendant per scieniiatn
potetiatem Dei. Dediversilalemullimoda ingredienliumeccletiamet egredienlium. DeSiinoniacit el de occulth
divinit judiciis super eos. VerbaPetri avostoli de eudcm re. Qitod dignitas regiminit boiia est ad ultlUatem
673 S. HILDEGARDIS ««
temporum a Deo dhposita ul per eam dhcant timere Denm, ctti qui reshlil Deo resistil. De Simoniacit
qui pwnUent vel qui non panilenl. Quod Dens novw sponsw dona sancli Spiritus qd deferitipnemel ad
decorem dcdit. De sapientia et de statu el habilu ejus et quid signifiiel. De statu juslilxw, fortitudititt,
samlilalh. Dejustiliu. De fortiiudine. De sanctitate.

Post hxc virii uttra prxfatam columnam liuoia-- A Scdiflciumifruebanl, liirrimqbe prxfaiam baccban-
nitaiis Salvalofis.tfirrim liicidissimi splendoris prx- do invarienies in eam ut serpentes sibilabant. Ex
dicto lapideo muro meridianx plagx prius visi xdi- quibns quidam ab hac slultilia cessantes, niundief-
ficii ita imposilam ut et inlra el exira ipsum xdi- fecti srinl; aliis in e&demnequilia el sorrie suaper-
ficiom videri posset, laliludiuis quiriem ubiqtie ini severanlibus. Sed et intraidem xdificium eonsp,;si
interiori parte circuitus sui quinque cubilorum, , verstis eaindem turiim quasi septem albi coloris
tantx autem altiiudinis ut eam discernere nequi- marnioreas columnas, ih miranv roiunditalem lor-
rem. Sed et inier lurririv illam et coluinnain liiima- nalas, stanles, aliiludinis sepleni cubitofum, et
niatis Salvaloris, fundamenlum soiummodo eralL in summitate sua quasi ferfeum et rotundum ha-
posiium, muro nondum riesuper xriificalo, sed tan- benlcs labtilalum, decenter aliquatUiilum in altilu-
tiiin interrupius ei Vacuus tocus apparens ; longitu- dinem sufsum erectiliii; iu cacumine aulem ej'U3-
diiiis erat cubili unius ut etiam supra monstralurai dcm tabtilali virii quasi pulclieriimairi imaginem
esi. Etiurris hxc nonritim fueral ari plenum xdifi- stantem, et ad liomines in mundiim aspicientem,
cata, mulla tamen soleiiia el velocilate per pluri- cujus captil veluti fulgur lanlo nitoic rariiabat, ut
mos operarios assidueeonslruCbalur : habens in cir- illutl ad plenunv non possem considerare. El manus
ciiitti siimniilatis sux septeni propugnacula, mirai B ad pccius suum rcverenler composuerat, pedibus
forliiudine conslrucia, ab interlore aulem partei ejtis iri eoriemtabulato milii ari videndum occuliaiis.
prxdicli xdificii vidi qiiasi scalani usque ad cacu- Circuhim autem in modunvcoronx niullo fnlgentciti
men turris illius erectam, e't ab imo usque ad sum- spleridore gerelial iri capite* Sed et lunica atuei co-
miini in gradibus ejus quanidam mullitudinem ho- loris induebaiur; in qiia a peciore deofsum iisque
xnintun staniium igneas facies et alba vesiiinenia ad pedes aona una descenriens, prciiosissimarum
scd nigra calceamenia habenliuni, et inler.eos ali- geiJinarum ornain viririis sciliccl albi et rubei at-
quos similis quidem schemaiis sed majoris slaiurx i quc aiirei purpiireo fulgore inierlucriie coloris de-
et splendOris, ipsam lufrinv mulla diligenlia inluen- corabatur. Et clamabat ad boiiiines qui in niundb
lCs. Deinde in septenlricnali plaga ejusdenv xdificii,. erant; ila diceris : 0 tardi, cur noi) venilis ? Nonne
vidi mundum el homines qui de seuiine Adx pro- succurrereiur vobis, si venire velleiis ? Cum coeperi-
creantiir inlfa praediclnm lucidum murum speculati- lis viam Dei cnrrere, culices el muscx slrepiiu suo
Vx scienlix ipsius xdifieiij et ambilurn circuli qui[ vohis impediinenio sunl. Sed voS flubellum irispi-
de sedenie in liirono protendebaiur discurrenles, rationis Spiriius sancti aCcipile, el eas a vobis ci*
ex quibus mulii Idem xdificium inier lurrim pr;c- (ius abigile. Vobis cilrrendum est, et a Deo vobts
cursus voluiilalis Dei el columnam divinilaiis verbi est clianv auxilium sperandum. Ari servilium Dei non
ejus : per prxialum murum speculalivx sciemix ficte vos exbibete, et conforlabimini iiianu ipsius.
inlrando el exeundo transibanl, ut nubes hac el il- Sed in pnviiiienlo illius aedilicii tres ulias imagines
lac diffundilur. Sed qui ipsum xdificium inlrabani, vidi; qunriim una prxfatis columnis aiclivis Cfat,
candidissima veste induebaiilur. Quorura alii de sua- et reliqux dux ante ipsam sibi collaieralcs siabani,
viiate et teniiate vestis illius gaudio magno exsul- seomnesad coluniuani liumaiiiiaiis S.Jvaioris, et
larites eam retinebant;alii auleni quasi de gravedine ad prxfaiam lurriin dirigenies. Qux auteiu ipsis c-O-
cl difiicultate ejus trisles effecli, illam exuere vo- lumnis acclivis eral, tanlx lalitudinis apparuil, ul
lcbanl. Quos benigne viiius hxc, quam scienliam latilildo. quilique hominum sibi aslanliitm uolari
Dei pridcnv iiouiinaii audieraii), sxpius coinjjescens, polest, lanix auiem proccritatis ui iongiitidineni
unicuique corum dicebnt : Considera el cuslodi ve- ejus perlecte discernere nou valerem, ila eiiam
Etem, qua inriuius es. Viriique quod quiriam corum quod per omne hoc xdificiuin prospicerei. Maguum
liis verbis casligali quamvis illuri indumeiitum ipsis Ctiam caput el claros oculos habens acuiissinie in
difficile virieretur, illud lameii ctini lnulio sudore ccelum aspiciebat, tola candida et perlucida exi-
reiinebuitt; quidani vero verba illa sUbsannanles, y. ] stens ut serenissima nubes est.
veslemque ipsam furiose exueiiles abjecerunt; ad Aliam autero forniam hominis in ea nullain con-
niunduni redeuntes unrie venerant mullaque per- spexi. Et per toiuin xdificium ad omnes rcliquas
scrulantes, nvulla inutilia sxcularium vanilatunv rii- virtuies clamavit, dicens : Omnes slrenue surga-
dicerunt. Quorum alii in ipsttm xdificium tandem mns, quia Lucifer tenebras stias per omnem inun-
reversi, vestem quam abjecerant iterura totlentes dum diffundil. ^idificemus turres ei contirmemus
sibi induerunt, alii auiem reveiii nolentes ea de- eas coeiestibus propugnaculis, quoniam riiabolusad-
nudati in muiido ignominiose remanserunt. El vi- versarius et impugnalor est electorum Dei. Qui ut
di quod qtiiriani sorriiilissimi el nigerrinii quasi per primiius pluriinum voluit et tentavitin sua clari-
insaniam excitati, ab aquilone venicutes in ipsum tate, sic eliam nunc plurimum vult et tcntal insua
677 SCIVIAS. - LIB. III, VISIO IX. 678
lenebrosilate. Nam malitiaru et nequiiiam suam X A tra autem nudiun versabal gladium, quem pectori
sufflando et spargendo dilalat, ncc ab hoc cessare suo et cruci ctini niulta dcvolione applicabal. Et
vult. Adversum hxc nos ccelestcs mililcs sumus positi vidi in fronle mcdii capitis scriptum, sanclilas, et
iu muliiia et nequilia sua illum superare, alioquin in fronle dexlri, radix boni, ei in fronle sinisiri,
bomiiies prx itlius impiignalione non poierunl in non parcens sibi. El medium ad alia duo aspiciens,
iiiundo satvari. El ut ipse in primo ortu suo re- dicebnt:
pugnare tentavil divinilaii, sic eliam imilalor ejus i Prior de sancta humilitatc in ipsa nala sum, ut
Anticlirisius iu novissiino lempore resistere lenta- infans nascilur in matre. Peripsam etiamv educata
bit incarn.iliotii Domini. Lucifer ceciriit in initio et conforiata sum, ut per nulricem puer enulrilur
teinpoi iini, et Anlichristus corruel iu fine eorum. ad forlitudinem. Maier mea humililas vincit et su-
Tuuc qtiis Deus verus sil cognoscelur, et quis sit perut omnia contraria, qux aliis elianv intolerabi-
qui nunquam cecidil viriebittir. Ut aulein Lucifer lia suni. Et capul qnod atl dexleram ejus erat
scciatores babuil dxmones, qui euni ab altiiudine respiciens ad capui principale, ait: Ego in primo
cttii secuti sunt in casum damnaiionis, sic et adhuc ortu radico in nionte excelsi culuiinis, qui Deus
habet liomines in lerra qui etiui scquunlur ad inie- esi. Ei irieo, o sanciitas, ul stare possis, oportet
rilum perdilionis. Sed nos virlutes posilx sumus J3 ] ul adbxrcam visceribus tuis. Quod autem ad Ix->
conira aslulias et exsuffJaliones ejns quas emittit v:im ipsius stabat eiiam ad ipsum principale caput
ad absorbendas animas, iia quod oinncsarlesejus ad suum aspiciens diccbat: 0 vx, o vx, o vx : quo-
qihilum per nos in aniinabus juslorum rediganiur, uiorio tam rigida ei inflexibilis sum, quod iue lara
qualciius ex omni parle confusus appareat. Uitde et diflicile superare possum, o sancliias, ad luum
per nos Deus agnoscelur, quia non debet occnllari, auxilium ? quia sine me siare non poleris, si fu~
sed tnanifeslari, quoniam juslus esl in omnibus. gero. Ah I ah! ah! bonunv negligenti, quia me ta-
Prior auie.n illarum qux ante hanc iroaginem sibi . men oportei inquielissimam spinam eradicare,
collalerales slabani, armata videbatur, galea sci- qux me putigenrio conalur in perriitionem impel-
licet, lorica, ocreis, ac ferreis chirolhecis induia, lerc, si eam non erucro aniequam in mc lola rie-
Icneiis ctiaui evaginatuin glariium dextra, hastam figalur, et unlequam vetui in puiririo cadavere iu
aicein sinislra. El sub pedibus suis horribilem dra- me confoveatur. 0 sanctitas, ui tibcre perseverare
coneni conculcans : os illitis ferro hastx iransvep- possim in le, rapncissimuiu diaboli laqiieum devi-
bcrabai, iia ui ipse imiiiunriissimns spumas evo- tare volo, ct ciiin clirumpcre in vero Deo. Et ilc-
nierel. Seri el glariium qiiem lencbnt quasi ad fe- rum qui seriebal in tltrono ul supra, hxc mihi niani-
riendum fortiier vibrabal. Et dixit : Forlissimc C * feslavil, riicens : Incarnato Dci Filio, vocatio novi
Deus, quis potcst resistere et libi repugnare ? Hnc populi per dociriiiam ipsius in Spirilu snncto nd
non poiesl scrpcns autiqtius, draco ille diabolus. sulvationcm sublevala surgens confortaiione foiiiuin
Unde nt ego luo nuxilio, illi repugnare voIo,iiaut bominuiii in exhorlatione bcatarum viriutum niii-
itttllus niibi prxvalcat aul me dejicial, nec foriis nita advefsus iiiinianissiiiium lioslciii, citi nullus
nec dcbilis, ncc princeps nec abjectus, nec nobilis homiiium rcsisiere valet, nisi gratia Dei atljuliis,
11ec iguobilis, ncc dives nec pauper. Ego ul for-- ita se inexpiignabilein Dei arijutorio cxhibcl ut
tissiiua calybs essc volo, omnia arnva ari bella Dei iittll» arle insidiarum ejus evclli aul delcri possil a
apla fuciens invic.lissima, in quibtts sum acics Deo. Unde ei turris quam viries ullra prxfalam
acuiissima, quoniam iiullus perfringere poterit in columnam humanitatis Salvatoris prxfigurat Ec-
le fortissimo Deo per quem etiain surrexi ad ejicien- clesianv; qux Filii mci incaiiiaiione coinpleta, nova
dum diabolum.,Uiide.el fragilitali houiinum sempcr conslruclio in omni bouo operc exorla esl, in for-
rertissiinum ero refugium, dans mollitiei ipsorum liludine el alliiiidine coclesliuin actuum, ul muni-'
iiicidentem glariium ad se defendcndum. 0 mise-. lissima lurris ad resisleiidum iniquiiati opposil»
ranlissirae et piissimc Deus, arijuva conlrilos corrie. D
| diabolo. Quapropier cl lticitlissimi splendoris est
Aliera vero imago triceps apparebat, ita ut in ua- prxtlicto lapitleo muro ineridianx plagx ipsius
turati loco capitis, el in ulroque liumero suo capul xdiflcii ita imposiln tu ct intra ct exlra ipsum xdi-
apparerel, nieriio lamen alia duo aliquanlulum sti- ficium videri possit; qttia sercnissima ltice huma-
pereminenle. Seri el ipsuui roeriium el quod a dex- nilatis Filii Dei illustraia, viveutes lapides per ca-
iris ejus eral, t.mlo fulgore rariiabanl, ul clarilas lorcnv Spiritus suncti lioc modo succensos, in di-
ipsorum visum incuni reverberarct. Itaquori utruin vino opere habcl, ut et inleriori scientix Scriplu-
virilem an muliebrein forinaui habereiii, perfecte raruni coclestis inlelleclus ac exleriori slullilix
consirierare non vnlcrem, illo autem quod a sinislris sxctilariiim rcruiu ac fidelibus el infirielibus in xdi-
apparebal aliquanlulum obscuro, et muliebri con- ficaiione illa quanv suminus Paler per Unigeniiuiiv
sueiiiriiiie, candido velaniine velato. 'funica vero , suuin operatur aperic denionslretur. Et laliludi-
ex albo scrico illn imago iiiduia fuerai, el candidis- nis quidem ubique in iiiteriori parle circuitus sui,
siutis calceanientis. Et in pcctore suo signum cru- quinque cubitorum esl, quoniam ainpliludinem
cis gerebat, circa quod etiam splendor magnus in oimiis intimx iiispeclionis et inleiiiiouein loiiuscon-
pectcre ejus velul aurora fulgens ruiilabal. In dex- lintix niediialionis per qninque sensus sui ornalus
679 S. HILDEGARDIS - 680
in infusione Spiritus sancli, cum omnibus virtuti- A j nigra calceamcntu habcnt, qnoniam in inlellectuali
btis illis quas verus agnus ci maiiifeslat, nd hono- sensu eorum, id est aposlolicorum rectorum specla-
reni ejiisrieni Agni videticet sponsi sui remittit. bilis fitles credere scilicet in unum Deuin per ardo-
Tuiiix aulcm allilndinis apparet, ul eam discernere rem sancti Spiritus in ipsis quasi facies accensa
nequeas, quia inajor attiltido ct profundiias divi- est, ita quori el pcr purissiniam cluritaiem in vesie
nx sapientix et scienlix in ccclesiaslico opere cst, bonorum operum coram Deo et sxculo resplendue-
qunm cor humanum fragile et morlate perscrulari runl, nigris (ameri induineiilis pedum apparentibus,
possit sua xstiriialione. quia iiinera iulldelitatis el sordis multiplicium sce-
Seri quod inler lurrim istam et cotumnam huma- lcrum incredulorumperlransierunt, quos suoexem-
nilatis Salvatoris ftinilainentum sohimmodo est po- plo ad viam justilix (quainvis niiilta difliculiale)
situm muro nondum desuper xdificaio, sed lantum tamen converientes perduxerunt. Sed quod iuter
interruptiis el vacuus locus apparens, Iongiluriinis eos aliqui similis quidem schemalis, scd mnjoris
cubili tinius til libi eliam supra prxuionslratum stalurx et splenrioris apparenl, hoc est quod iuier
esi : hoc est quod de Ecclesia in desponsaiione filio eosdem ecclcsiasticos defensores, primi fundaiores
ineo adjuncia, mngnuin ndliuc pfxconiiinv in scienlia ipsius Ecclesix siint, qui eam primura posl Filiuu.
Dei quasi in (irmo fundaiiientoocculialum manei,quod B Dei sua prxdicatione xdificaules eonirieni (juidein
nonrium in completo opere peifeclionis propala- lcnorem liabent quem et scqtiaces eorum ijui cos
tuni resplendet, sed sine apertione in humanis cor- prxcipue imitari noscunlur, quoniam secunriiiui
dibus latel, longiludinis lainen unius cubili, quo- boc tit ilti prxcesserunt, sic isti subsecuti sunt, eis
uianv sensus homiiium in potestatc unius veri lamen fonna prxstantes, quia ipsi aiiuiii nulluiiv
el omiiipolentis Dci sunt, ita quori cliam homo in prxdecessorera habebanl, a quo exemjrium no-
scientia boni et mali pcr intellcclum suum potest vx gralix trahercnt prxter Filium Dei, ab cujus
ore verbutn vilx audierunl, atqne eos cluritnie
capcre quoil sibi utilius sil, ul et libi aperta osten-
sione- supra maiiifeslaliim esl. Et quod lurris hxc prxcellentes, quoniam fulgorein iucariiationis cjus
nonrium est ail pleuuni xdificala, mulln lamen so- pnp cxterio prxsenlialiicr videruut. Qui et ipsnm
lurrim multa diligcnlia inluenlur, quia sponsx
krlia, et vclocilatc pqr plurimos operarios assidue
conslriiinir : boc esl quod eadem Ecclesia ad cur- Dei in amore divino, sux pieiaiis sollicituriitie
surivcl ad siatum illuin nondum pervenil, ad quem adesse uon cessant, ul in robore suo perfecte
ut scriptum est : Sicut turrh David
perventuia est, qnamvis inulta sollicitudine et in- consislat,
diistria per ceteritalem lemporum labenliuni, in collum tuum quw wdificala est cum propugnaculit.
C
transeunlibus et siipervenieiiiibus iiliis suis quoti- Mille clypei pendent ex ea, omnh armatnra for-
die sine riilalioiie ad effecluin decoris sui properare tium. (Cant. iv.) Hoc lale est. Ut incarnaiio Filii
non cesset. sumini rtctoris, forlissiini scilicei leonisex virgitiea
floriditate venieiilis fortissimum iiistrnnieiiluin novx
Habet tamen in circuitu suinmilatis sux septcm
iuira fortituriine gralix posita est, sic forliiudo firiei lux, o nova
propugnacula, consirucia, quo-
niam circumriaia est in celsitudine cccleslium ope- sponsa, incorriipta durans, cerlissimum muiiinvii
fldelis constilula est. Quomodo? rorlissiinis
rum septem iiiexpugnabilibus donis sancli Spiriius, viribus poputi luis adsunt et adhxrent omnes munitiones
qux lanlx virlutis exislunt, ut nullus adversarius filiorum luorum; qui nutriendi suiil nova iihistra-
ca possit destruere vel per altiiudinem mentis sux tione rivulorum e vino el purissimo forile siillan-
ad ea superbe valeat pcrtingere. tiun), quos habes in hac fortitudinis conjunciione ;
Quod autem ab inleriore parte prxdicli xdificii ut collum reliquo corpori coiquiicium est, ita ut
vides quasi scalam usque ad cacumen lurris illius nec destrui nec dissipari possis, sicut nec vicloriosa
ereclara : bocest qtiod in opcre illo quod supernus instnimenla veri pavid poterunl supcrari. Quoino-
pater in divino consilio per Filium suum operatus 'r, rio? Viiius Cbristi Jcsu Filii Dei forlissima lur-
esl, multi in unatiiinilatc gradus florenl in simpli- ris est: in qua victoriosissiiux mililix firielium in-
ciiaie coiisiiuitionis ecctesiasticx processionis, sci- victissiiiia probatione exercenlur, quibus nullus
licet ad aliiiudinem coelesiium secreiorum periin- adversarius se prxvalere gloriabitur, quia in se
genles, in quibns Ecclesia coiiforlaia cl roborata Christum verum Deum et hominera cominenl; per
esl consislit. Elab imo usque ad suuinitini in grn- quem in secunda
regeneratione omnis compago fi-
dibus ejus quxdam mulliuido homiitum siat, quia a liorum tuortiiii in salutemdecentissiine
proienditui.
primis temporibus desponsationis ecclcsix usque Unde est illa purissima incarnatio a prophetis prsc-
ad nupliale teropus illud, cum ipsa aperle cutu dicta, el
preliosissimis lapidibus vinuluin ador-
sponso suo in pleno muro filiorum suorura gaude- nala cum propugnaculis apostolicx doctrinx, iri
bit, in gradibus consiitulionis prxceploruiii Dei, est eura plantaioribus Jtistiiise veri luminis in uni-
cura quibus ipsa xdilkata est lucebuut aposiolica versiim orbem nd salitleni credenlium
propatala esl,
luminaria, eam a leuebris iiifidelitaiis sua luitione ut hxc parabola demonstrat : Dominusquidam ui-
defendentia. bem marmoreain habens in quam magna voce into-
Unde eiiam igncas facies et alba vestimenla se.l nuil, pliirimis cxluturis muros ejus interius cxlavii,
m SCIVIAS. — UB. m, visio it: m
ex quibus aculissimam limaiionem impoliloritm la- A . dum primi pastores Ecclesix exemplutn ab ipso tfa-
pidum spiravit. Quo faclo, idenv dominus in miico henles et ob spem supernorum semetipsos concul
verbo suo aqnis aquarum dicebat, ut sua effusione cantes, calholicam fidem sanguinis sui effuslona
xqualitaiem facerenl supra montes. El boc etiam roboratam, ab ignilis jaculis diaboli (quxvulncrant
peracio, ignem ignis similiter admonuit, utparva animas hominum) protegunt, quis multiplices vir*
labernacula pararel. Quo ciiam adimplelo, eariem tuies armaturx coelestis militix in cxieris electis
labernacula ila in alttiin prorecerunt, ul urbem siibsequenles; eiiam in hoc sxculo amori Dei obse-
illam celeri profeclu suo excellefent altiludine. Hoc qiitintur. Quomodo? Quia antiquus serpens primo
tale esl: Dominus iste cst quem nunquam prxcessit honiini pessimun fetorem conlemplus Dei insuf-
alius dominatione; sed ipse solus super omnia et flavit i idcirco el ipse diabolus odore omni aronia-
in omnibus est, quia nihil ante eum, nec post eum inm castilatis, scilicel et conlincniix ac ligaturss
invenium est, ac ideo Dominus omniuin esl. Hic praeceptorilm Dei, nec non socielatis Chrisli, jugum
nobilem urbem chorum scilicet prophetarum adver- ejus sufferre alque coiiiempms toiius mundi duris-
sus rabiem sxcularium tempestatum fcrlem et coiw sime in his sibi contrariis ccelestibus j'aculis Irans-
stantem in sua potestale habuit; qiioniam infusione figilur, ita qtiod abjeclus de civiiaie Dei, coufu-
Spiriius sancti repleti eranl, cum in eos irieni Do- B stis et conculcatus in aperta suxdamnalioiiis parle
miniis voce magna intonuil ita quod in eis inspi- a fldelibus abhorreatur.
ralionem illam suscilavlt, qua mysteria ejus obs- Quod autcm in seplenlrionali plaga illius xdiflcil
curis verbis protulerunt, ui primum sonus audittir vides mundum et homines qui de semine Adx pro*
cum nondum verbum cognoscitur, sonuin tameri creantur, inter prxdicluro lucidum murura specu-
prophetix eoruni, vero verbo Filio» scilicet Dei in- lativx scientix ipsius xdificii el ambitum circuli
carnato subsequenie. Qui Dominus multiplices cxla- qui de sedenie in ihrono protenditur discurrcnles l
luras iu corriibus eoruni fecit : cum intelleclum hoc est quod in carnalibus desideriis qux respicien-*
ipsorum muliiplici spirilu sapientia infudit, ila tia ad imbecilhtalem versantur in terrenis sxcula-
quod in spiriiuati sensu profunda Dei tam prxsen- rium cnpidilalum mundus et mundiales hoinine*
tis qua:i: fuiuri videlicet sxculi proplietaveruiil, de ctripa primi parentis positi sunt, ex altera parie
per quem cflicacissimossermones contra conlrarios scieniia boni et mali ipsis apposita , ut ad opus Del
mores bominum protulerunl, quibus durissiraa cor- per bonum accedant, et malum effugiant, el ex
da Judxorum ad lenitatem et pietatem felicium allera poiestaie Dei illis ostensa, ut et se sub ma-
aciuum provocaverunl. Sed incarriato Verbo Dei, f, jestate ejus esse sciant, el onvnia facla sua ab ipso
cceieslis Pater in eosdem Filio stto innuens aposlo- examinari non dubilent.
lis (qui homines existentes segregaii erantdecom. ' Unde ct nvulti xdificium
ipsum inier lurrim
muni populo ut purissimi rivuli eligunlur de cx- prxcursus voluntalis Dei ei columnam divinltati»
leris aquis fluentibus in plano dicebat; ut inun- Verbi ipsius per prxfatum murum spcculativx
datione verx lidei efflnerent in orbem terrarnii), scienlix intrando el exeundo transeunt, ul nubei
deprimcnles et conterentes magrium schisma con- hac ei illac diffundiiur; quia mulium riivinuin opu»
temptus, sufflalus superbix et exaliatiouis culiurx Veteri Testamento et novo exorriio adnvoniti aggre-
idolorum, ut homines verum Deuiii cognoscendo de- dienies, ipsum per speculaiivain scienliam relictis
screreni infideliiatem suam in prxdicationne illo- carnalibus desideriis inlrant, multique voluptates
ruin. Qua flrie in populis roborata : idem provi- suassequenlesillud in malis concupiscentiis suisibi-
sor universorum ignilas menles eteciorum suorum, dem exeunl; itaquod in volunlatesua sive ad bonum
qui accensi fuerant de ignitis cordibus illorum quos sive ad malum , in velocilaie nubium, id esl in mo-
Spiritus sancius iu igneis linguis adveniens tetige- iione cogitationum suarum se hac el illac relaxando
rat, suaviier eiiam in Spirilu sancto admonuit, ut deducuni. Sed quod ii qui ipsum xdificiura inlrani,
conlemptores munrii effecli in coiiieuiplalione ccs- D candidissima veste induuntur : hoc esl quod ii qul
Icstis vitx, parvuli et pauperes Spirilu esse non opus Dei bona voluiiiale aggrediuntur, purissima
abnuercnt; sed utpef haecparva babilacula hutni- el lucidissima vesie verx fidei nl Deum cognoscant
lilalis, sibi supernas divitias coiupararent. Qux per inisericordiam ipsitis vestiuntur. Quorum alii
humilituiis opera dum coulemplores caducorum iil desuavliate et lenilaieej'ii9dein veslisgaudio mngno
excelso siudio subiilissima prxcepta Dei seniper exsultantes, eam retineni; quia conlrito et hunii-
ruminantes imiiareniur, ul martyres, virgines et Jialo spiritu, imbllU dulcissima et lenisstma ca-
reliqui suitnciipsorum abjectores, ita in bac sui: tbolica fide, ac perfusi inleriore liquore sanctilatis,
conlritione nd arooreni caclesiium asceuderunt; ulL semper inlerioribus oculis Ixlantur Ln coelesiibua,
cliam agricolas in vinea Veleris Tesiamenli labo- ea devotissime adimplenles retinenies qux ip^is
rantes in velocitaie bonorum sludioruro suorumi Spirilus sanctus inspiral. Alii auiem quasi de gra-
stiperarent, dum semelipsos quasi pro nihilo ba-• vedine et diflicultate ejus tristes effecii, illam
bcntes loto desidefio ad xterna anlielarent. Undei exuere volunl; quoniam veluti gravissimo onere
ei miile ctypei, mulix perfecix videlicet defensio- gravali et quasi difticillima via impediti, inquietis-
ncs perfectx (idei nova gratia, pendcnt a Filio Dei; sima et araarissima eonsueludine illicitx volupta-
PATROL. CXCVII. „ 22
0S3: S. H1LDEGAHDI9 «84,
tis se intriiisecus dihiniantes cl Jfraieranles, fidcm &-Spirilns qiixriint sed dialiolica artc afllatiKet in-;,:
iii operibus suis abjicere conantur, nec divinis prx- citati alque a parle daninnlionismissi calljdaafie
cepiis se cotnmoveri paiiuniur. Quos benigne virtus divinum opus inlranl, ac furlim sublraliendo ct
bxc qnam scientiam Dei nominari audisti, sxpius palani rapiendo atque in insaniam bacchnndote-
rompescens, unicuique eorum dicit vera admo- mere per nefandissimam pecuniam horribilis diabo-
nitioiiis sux, ul prxdiclum esl; quia allissimtis licx nigrediuis , consiiluta a Deo oflicia degluthnH
Deus pra-scicns molliri corda duroiiiin lapidum in el Ecclesiam hoc modo per insanum furorem con-
hominibus fleclitsein misericordia sua ad eos (ut lili lurbantes, in cam sibilos deceptionis-anliqui ser-
ostensum esl) frequenler commonens illos til inlra pentis dani. Quomodo? Diabolica astuiia landiu
se gementes el flentes ipsum orent quaieuus eos incautos homines afllant, donec eos secundum vo-
liberetde iniportnnilate nequitix sux quadiabolica luntnlem suara per moriiferam empiionem exsupe-
snasione perfusi sunl, ila ut in hac pceniientia pos^ ranl, hoc sibiIojactanli.fi Ecclesiam contaminantes
sint reverli ad liiteilectum bonx volunlaiis , recor- (luiii sic furanlur potestales qux ntea ordinatione
danies veslis. innocentix quam susceperuni in re- consiiiulx sunt. Qui quoniam hxc faciunt: a con-
gcneralione spiriius ei aqux. Sed ut vides quod sjieciu meo impceiiileutesprojecli sunt, nec in his
quiriam eorum his verbis casligati quamvis idem B factis eos scio; qiiia ea per se ei non per me ariepti
inriumentiiin ipsis difflcile videalur, iilud tanven sunt, ut Osee scrvus meus ostendii, dicens: Ipsi
cum mulio sudore reiinenl: boc esi quod ipsi ins- regnaverunt, sed nonex me, principes exstiieruntet
piralione Spiritus sancli udmonili in firieqnain susci- non cognovi. Argentum suum et aurum suum (ece-
piunl quasi gravem el difiicilem inentibus suis runt sibi idola ul interirenl (Ose. vm). IIoc tuleesi:
vlam nrripiuni, sed eam quamvis multo labore la- Homines votuniaiem suam sequentes, computant et
men non desperanies nec txdio torpentes landem constiluunt in se ipsis quidquid eorum proprius ap-
perficiunt. Quidam vero eadenvverba subsaiiuanles, pelilus deliberut. Quid hoc? Concupiscens videliceC
vestemque. ipsam furiose exuentes abjiciunl, ad concupisceiuia eoruin qux iii ipsis est; suariet ut
mundum redeunies unde venerunt, multaque per- doiniiieniur homiiiibiis lurlivo et rapto honore, 11011
scrulnntes, iiiulia inuiilia sxcularium vanitalum postulato nec sumpto, nec constituio ex me, quod
discuni; isli suul qui legem Dei et justitiam ejns lainen aliquanrio ilu lieri perinilto; ut judicialis
derisui habenies , firie catholica in vaniiaiibus er- poena superveniat eis ob proprias volunlnics eorum,
roriim siiorum se dentidant, eam abnegames in quia me in hoc non quxsieruni. Et quid hoc cis
operibus malignis qux pertinent ad morlem, et ad prodest? Quia in hoc non viriditatem sed aririitaiciii
iimndi liujus vanitates se rieclinanl, quas pritis habeul; el quoniam boc non planlatur sed inulilis
ficie diniiserani, ac libidinosa facta in aclibus per- herba nascitur in eis absque trunco. Iufruclifene
versis sciscitantes ardeniem gustutn sxculi discunt enim herbx rie lerra facile iiascuiiiur per se; fru-
alque euni diaboiicis irrisionibus secundum decep- ctiferx auienvseniinanlur et plantanlur magno la-
tiouem illius pervertunl. Quorum alii in idein xdi- bore. Sic permillo quori aliquanrio lerrenum desi-
ficium landeni reversi, vestem quam abjecerant derium hominis, sine rariice in malo facile floreat,
iteruin lollentes sibi induunl; quia isli ad opus <li- plantalionem boni non quxrens; quia viridilaleiu
vinum cle via erroris sui rerietintes veniiuii, et xsialis non hnbel, perniitiens etiam quodaliquando
scbisma diaboli quod secundum volurtlatem illius rectuui desiderium ejus bene radicatum in bono :.
acceperanl abjicientes, habitura verx tidei quem in fruclum per multas miserias affcrat, rigationein
bapiismo suscejieranl et quem ipsi in erroribus sanclitaiis amans, quoniam asperiiate biemis carei.
suis verum Deum deridentes abjecerant, iteruui Unrieetiam sxpe viles homines prxcelluni in prin-
puro et simplici corrie confilentes resumunt. Alii cipaiu commuuem et utilenv populum, ut inuiiles
autem reverli nolcnies, ea denudati in miiudo iguo- herbx aliquando excelsiores sunl utilibus; ipsis
miniose remanent, qtiouiam ipsi ad Deunvpura poc- ,j taiilum positis in propriis desideriis suis uon niea
niientia redjre contemnenles veste inoceutix spo- plantatione, aul factu cognilionis doui niei, aui or-
iianiur, et. idcirco iiurii a bono fideiium operum , dinatiouis mex radicatis, sed hoc jusio judicio per-
sed pleni roalo viiiorium diaboiicarum artium, in roitlo fieri, quiaillud a me ndn quxsierunt, sed in-
nequiliis mundialiuni vauilatum cum maxiina cou- tra se ipsos cousiitueruni, unde et uiihi super hoc
fusione lam pnvsentis sxcnli quani futui-i vilain iu j'udicio meo resjiondebunt. Nam et feliciiiileiD
suani usquc,ad inoitem impceuilenles deducunt. opiiiiix doctrinx quam in animo suo ab onuiiindigni-
Sed quod vides quomodo quidam sordiriissimi et laie iiilidelilatis deberent examiuare ut argeniiim
uigerrimi quasi per insaniam excituti ab aquilo.e purgatur a cuncta falsilate, et ulililalein profundis-
venientes in ipsum xdificium irruuul turrimque simx sapieniix quam in voluntate sua deberenl or-
prxfaiain bacchando invadentes, in eam ul serpen- tliiiarc splendidissima tide, semper virientes quo-
les sibilanl : hoc est quod quidain sceleraii iioihi- modo Deus colendus, venerandus, et conlitendussii;
nes sub mobili culore Ixli siuporis, sordenies per faciunl sibi in contrarieiatem vanitaiis. Quoinodo?
nigredineiii diubolicx aspectiouis Denni aspiciunl, Ipsi incurvant eam ad maxiinaui iiifelicitalem, in-
licc causani illam qiiani riesirierauijiei1dunuiii saneii liilectum suuni qucm a Deo liabcnt insatiabilibiis
683 SCIVIAS. — LIB. III, VISIO IX. 6*8
concnpisceniiis carnis snseofferentes; quasi fetens A J modo? Sapienliam et consilium quoJ a me In corde
et pulrida ipsa caro eortim deus sit, nolenlcs oculos sno habuerunl : sna sentenlia in forum posuernni.
suos erigere ad Deum qui formavit illos, sed vo- sibi ex hoc pecuniam iniquitatis in aliorum perdi-
liintalem suam pro Deo liabenics, quoninm secun- lione recipicnles. Quapropter mercatum illum in
dum boc vivunt; ul in se ipsis ordinant el consli- aroara pceiiitenlia ahjicieni; vel mihi inde in igne
luuiil. Hoc autem ideo nonfaciunt; utagrum illum diri ardoris responriebunt. Nam qui viventem digni-
qui gignit cibum vitx xternx possideanl, sed ut tniem quam sjiiiiltts in spiritualibns apicibus vi-
absinl ab eo et impoenitentes in perpeluum iniereant, viflcat, niortuo pretio comparans ad felorem scatu-
rienlis puiredinis perducere conatur : ex ipsa prx-
quoniam ille qtiem pro Deo colunl morluus est:
sicutet ipsi mortui sunt, videlicet lam venditores sumplionis perversitaie (nisi citius pceniteat) iu
ul accensus in Spirim
quam emptores spirilualium, boc esse desideranies perditioneni delrudetur,
sancio desertor erroris relinquensque omnia filius
quod a me non quxsieruni. Nam qui potestatem per
vesanam concupisceniiaminvatlii, iia quod raliona- columbx Pelrus, transeuiili turbini qui in ieterrima
bile donum Spiriuis sancii vcnale facil; qnomodo nigredine litcem volebat absorbere dicil : Pecunia
tua lecum sit in perdilionem; qttoniam donum Dei
possel ex tali venditione salvari ? quia hoino qui B
subslanliam suam alienis vendii, ea non debetam- exhtimatti pecunia postideri. Non esl enim tibi part
sors in termone islo. Cor enim luum non est
plins nti. Et quomodo deberet eliam mercnlor ille neque
uii eropta salvalione quam a Deo nolebal recipefe, reclum coram Deo (Acl. vm). Hoc lale est: Pecunia
fallacis confldenlix tux quam habes in aliena re ut
sed festinnvit eam adipisci pecunia, quam tamen
ul adipiscerelur reclo judicio suo Deus fieri permi- dominum, ipsa autem te habens ul mancipium imo
ut nihilum , sil libi in perdiiione gehennalis ignis;
sittNam quibusdam Deus indignalus iltud eos fu-
si boc donum quod ignei Spiritus sancti esl, per
rari permiltil; pro quo tamen occullo jiiriicio in
nefas pecunix comparalum, impoenitensretiuueris,
prxsenii eos punit, el non in fuluro ; ut secundura
quod in oblivione Spiritus sancli araaverunt, in quoniaminlransiioriascienliaanimxliixaccensioneni
se ipsis confundant, ita quod per confusionem hanc ipsius acutissimi inspecloris, fallaciter existimasti
ad hoc perducuntur ut ad Deum in poenitentia re- pecunia possideri; quam dilGsuses le posse habere
dono Dei. Si autem ob causam hanc pcenitueris :
vertanlur; unde et hac peracta remissionem in fu- illud
turo consequuntur. Quosdamautenv in hoc lolerat, quod emisti dimilles, pecuniamque quam pro
non in prxsenti eos crucians, sed jtista ex causa in ipso dedisli sicperditam seuties, qttiaquod xlernum
fiiturum differens, qnia voluntalem suam pro Deo est, cum lulo mercari voluisli ab illo, qui le forma-
habenl; quapropler el ipse eis in futuro ostenriit, C ' vit ex limo. Sed le in illa emptione durante, non
babebis partem lucis in consorlio supernorum an-
quod volunlas eorum ipsis in amaris cruciaiibus
quonium in sermone lingux lux rapaci-
prosit. Sed el alios lam in prxsenti quanv in fuluro gelorum;tatem cordis lui proluiisii, aliuri coiicupiscensquam
ponit, quoniam clarus eorum intellecltis in ipsis civcs xlerux claritatis
vilem ac contemptibilera sua sponte se facil, imiians desiderenl. Unde el cor luunv
in hac perversitale roram Deo injusliiin est : lioc
diabolum in malis suis. Alios quoquc ad hoc perve-
volens babere per envpiio.nempecunix, quod graiis
nire periiiillit; ul ipsum roalum in pcenitenlia eo-
a Deo donandum esl. Iiaque desenorcs btijiis di-
rum confnndaiur, cuni se pro perpeiraia injusiilia
vini pacli, quia illud quxrere debcrent grvtuito
acriier punienies, illum quasi putridum cadaver
dono Spiritus sancti el non faciuni, juslo judicio per
abjiciunt. Quibusdain vero ne hoc adipiscantur, misc-
me vanis simulacris coniparaiiiHr; quoniam ui illa
ricorriiter resislil; quia si ad illud pertingereni,
opus maniuini exisleniia a vcrilalis consonio sttnt
poenas gehennales non eJTugienlesin eis forliter yacua, sed tamen ab infidelibus
cruciari mererentur. Quicunque aulern prosliluerit pro Deo coluniiir,
sic et isti per contrarietalem terrenorum miiiieruin
uut sibi usurpaveril calhedrain potestutis in con- illuminatione
silio patris sui qui pecunia est, quoniam ipsa pa-' Spiritus sancti carentcs, fallaces ma-
efficiuutur, non elecli in suspirio animx suai
ler illiuseflicilur in mercatu, ipsi |ierdilionem acqui- D gistri
veluti oflicioillo sinl indigni, sed in flngrante super-
rens ab illa dignitale; et llle qui dedil et qui1 bia illuri abhominibus
accipientes voluntatem mcam
accepitabjiciendns esi, quia si hoinini pecus suumj in hoc non considerantes. Quapropter nescio iinde
furlim ablaium ei alii veiiundalum fueril; i!le cui sinl illi el
| quasi alieni suni a me; quia ob hauc
ablalum est, repeiium cnin oinni jure repeiii, qui1
injusliliam suam si sic perseveravcriiit, n nte pro-
vero vendidii aut qui emit, absque contradictione jecti suni. Si autem ex loto corde
poeuiiuerini, eos
ulerque dimitiet illud. Sic el 1
digniias poteslaiis suspiciens, gauriium super ipsos faciam angelorum.
qux secundum jusliliam nieam riebet possirieri, si Seri.quamvis injusle aganl quiperversoarriore has
pcr aliquemfurlivo munere diripiiur, et in alios per- diguilaies desideram, uec eis coiiseulicndiim sil
qui
versedissipalur; a me ciiiu disiricto judicio requi- eas sua nequilia invadere niiuniur, ul diclum esl;
rilur, ac proplerea ille qui eam in inercamm posuit, ipsa tamen regimina bona ad utilitaiem lioiuinuiii
vel qui eam indigne comparavil, uiiliiate illius' a Deo bene
disposita sunt, nec eis superbe et peiii-
jusio judicio iiierque rarehii, quia templiim nominiI naciier resisieniltim csl, sed poiius in ainore meo
iueo conserraiujii, rionuin rapiux fccermii. Quo- obmlieuduin.Uudc iitillus lidelium
qui Deo vttlt di-
6?,7 S. HILDEGARDIS 688
gneoblemperare opponat se mngisierio sibi prxsi- i coloris nvariJioreascommnas in niirani rolnndilatem
denii : qiioniaui illuri imilaltir bonorem Dei, cnsto- lornatns, sianics: hoc esl quod in opere omnipo-
dienset puscensoves ipsius, ulhonoripsarumovium lemis Patris ad iniinimenluni et ad derorem novx
, uon riissipeitii- in aliemim qui fur et lalt-o esl; quia sponsx, Spiritusi sanctus inspiralionis sux seplem
iil nullus debel repugnare Deo, sic nemo debet in- caiiiliriissiina siistenlacula omnem adversitatem
sipienter resistere magislerio suo. Ergo omnis homo leiiipeslalnin sua forlitudiie abstcrgentia declarans,
vivens iu anima et corpnre aliiorihus se dignitaii- siiminam polestaiem nec initium uec finem in ro-
bus, sive corporales sive spirituales jusiiiias reti- tundilale xiernitatis habentem manifestavit. Qux
ncal: subjectus eis debei obediie ul in timore ma- sunl alliludinis septein cubiloriun; qtiia omnem for-
gisierii earum dirigatur constituta lexhominum, ne liiuriinem et alliludinem lolitis huinani inlellcctus
ipsi devianles in indisciplinata liberiate voluniatis illa riona excedenlia, eum qui cuncta creavil puris-
stix sibi ipsis legem ponant sectindiim quod volue- sima fide colenriuin derooiisiranl. Et in sumroitale
rint, sic crrantes in via Doiiiini, quia ne errenl; sua quasi ferreum et roiundutii habenl tabulatinn,
propier hoc poieslasa Deo esi. Quomodo?Inspira- decenler aliquantulum in altiiudinem sursum ere-
iione Spirilus sancli rcgimiua bominum disposita cium; quoniam in excellentiasuxclaritaiis invinci-
sunl; ulperipsa discam bomines limere Doininum. B bilem et incomprehensibiiem riivinilatis potestatem
Qux si illi secunduin libiium sutim in contrarieta- designanl, legenlenv et snsleiiiaiUem illos elegan-
tem perverlerint; non tamen sic in voluntale Dei lissima recliuidine sua in cocleslibus, qui se hic
esl, sed iii secreta permissioiie ejns ul jtislo jiiriicio per dona sancti Spititussqiaraverint a earnalibus
coitcupiscenlia illorum in perverso arriore atl delri- volupialibus.
inenlum sui couipleniiir. Ergo tlignilales polesla- Quod antem in cacumine ejusdem labulali vides
tum inspiraise-a Deo ad utiliiatem hotninum ob qttasi pulclierriiiiain imaghvem stanlcm : boc est
magnam necessitatem eorum ab ipso juste ordinatx quod virlus hsecin allissiiuoPalre ante omnem crea-
sunt; ne plebs Dei more pecudum sine regimine luram fuil, orriinans in consilio ejus quxqtie in-
vivens, per devia quxqne insiabililaiis srix incede- sirumcnia creaturarum qnx in ccelo el in lerra
ret. Unde qux ipsis repugnal, nolens per imputsum condiia jsni.il, ijis^ascilieet inagnus ornntiis fulgens
snperbix eis in humilitalis suhjectione, iitjnstum in Deo, lalissimusque gradus graduum cxteraruui
est, oberiirc; non Jiominibus-conlradlcit, sed niibi vinuiiim exislens iu ipso, eique duicissima am-
Crcalori qui cimcta juste dispono, se perlinaciter se- plexione inardoiitis amoris conjuncla tripudio.
cunduin transgressionem Adx opponilur, propier Qux ad liominesin mundumaspicit; quoniam iilos
hanc rebellionem leuebras damnalionis sibi arcu- qui enm sequi voluerint sua proteclione semper
inulans, sictil et illedegauriio iu aerumnas expulsus regit et cusmdit, eos valde diligens; quia constant
est; uon auleni ille qui perversx nequitix hominum in ipsa. Mam imago illa sapieniiam Dei designat;
in zelo riieoin humilitaie incedens uon consenlil, quia omnia per ipsam a Deo creata suni el regun-
quia is jusiiiiniii junitia Dei potius nugei quani mi- lur, cujus capul veluti fulgur tanto nilore radiat,
nuiit, si boc congruenler el opportuue feceril; sed ul iilud ad plenum non possis considerare; quo-
is qui ipsas dignisates per elaiam superbiam inde- niam divinilas terribilis et blanda omrii crealur.e
cenler oppriiiere volueril, quoniam ille meadispo- est, omnia vitlens et cousirierans, ut octilus bomi-
silione ad uiililalein vivenliuin, ut prxdictum esl, nis ea dijudical qux sibi fuerinl apposita, a uullo
propalalx suul. Et qui conlra eas superbe caicilrat, tamen hominum in profundilale mysterii sui ad
inspirationi mex repugnal, quauivis aliqui insaiiia finem valens perduci. Unde et manus ad pecius
ignoraiitix sux tknofem meiim non inspicienles, suum decenter componit : qux esl polestas sapien-
eisdem di^niiatibus iu iniquilate voluntatis sux di- lix quain ad se ipsanv sapienler constringit, ita
vintfrivprxcepttiiii prxvaricantes se ingeranl, quod qttod onuie opusi suum lali modo dirigit, ul nullus
juslo judicio ila lieri permitlo ut desideram ipsi, D ei in aliquo nec prudeiitia nce potentia resisteie
in
|ser xquissimam exaniinationem ex hoc gravi poe- possit, pedibus ejtis in ipso tabulaio tibi ad virien-
nileiilia aul in igne gebennx responsuri. dum occitliatis; quia profunda ejusin corde Patris
Sed ut vides quori ex his quidam ab hac siullilin abscorisa nulli liominuin pntent, soli Deo secreta
cessautes mundi effecli sunt, aliis in cndem uequiiia ejus uuria el ntauifesia. Quod vcfo cireulum in
ctsorde sua perseveranlibus : boc esl quod ex eis nioJiiin coronx nuilio fulgeniem splendore babet iu
aiiqui per inspiraiionein diviuain a perversitate sua capile : hoc est quori majeslas Dei inilio et fine
resipisceutes, per puram et verain pceniieniiaiii earens incoinparabili nilet honore, lanto lulgorc
iiiundaii ct Salvaii merentur, aliis obtlurulis CL Diviniiate radianle, ut acies mortalium menlium in
ioipceniteiitibus iii eadem calliditale suaet immuii- ipsa reverberenlur. Sed quod tunica aurei coloris
ililin usqne ad finem vilx sux permanentibus, atque iuduilur : boc esl qued qpus sapientix quasi iit
ita suffocalis uiiserabili.er el crudeliter in lornieiitis purissimo auro frequenter consideralur. Quaprop-
dira- nidrtis niorienlibus. ler el a pectore dcorsum usque ad pcdes zona una
Quod autem iutra prxdiclum xdificium conspicis clescendens preiiosissimarum gemmarum ornala,
vcrsus prxfulam luriim Ecclesix, quasi scptem albi viridis scilicel albi et rubei alque aerei purpureo-
m SCIVIAS. —LIB. ffl, YISIO IX. 690
fulgore interlucenle coloris decoratur; quoniam ab A et claros oculos habens, aculissime in cceltim vhlei;.
exordio mundi ciim priinum sapieutia opus suum quoniani maxinia et summa honitas jusiuix,, luei-
in apertam ostensionein dedit, jamque se usque ad dissimum visum per iucarnalum Filiuin Dei homi-
flnem saeculorum quasi una via lelendit in sanctis nibus declaravit, cum ille in humano corpore ter-
et justis mandaiis ornala, videlicet prima planta- renis ac lenehrosis oculis se manifestavil : cceleslia.
tione viridis germinis patriarcbarum et propheia- iniuens per redemptionem animarum. Et loia can-
rum, qux in xrurouis gemilus laboris sui inaximo dida el perlucida existit ui serenissima nubes esl;
desiderio Filium Dei flagitabant incarnari, el deinde quia ipsa in candore et ptirilate iiieutium justoium
decorata candidissima virginilale in virgine Maria, hoiiiiniiin habilal, qui omne slmljiiin suuni ari hoc
el poslea in robustissima et rubenle martyrum fide, iulendunt, ul justiiix Dei lidelissime subdili sinl.
ac demum in conlemplationis purpurea et luciria Unde et ipsa nubibus se ussiinilat; quouiam in ccr-
chnritate, qua Deus et proximus per calorem sancti riibus justorum grnlanv sibi habitaiionem paral. Setl
Spirilus diligendus est, quod ila ad terminum mun- quod aliam formam homiuis in ea nitllam conspicis:
di procedet admouitione illius non cessante, scd hocest quod ccelesiis et non lerrestris nianet, se-
semper quandiu sxculum dural emanante, ut etiam cundura quod et tibi declaratum est, videlicet hu-
bxc virlus in exhorlalione sua declaral, ut prxdi- roanis operibus qtiibus gravanlur homines illi non
cluro esl. adhxrentibus, seri qux ipsos ad juslificaiioneni
Sed quod ilerum in pavimenlo ipsius xdificii Ires vilx perducunl; quoniam Deus juslus est, ui el ipsa
alias imagines viiles: hoc est quod bx virtutes diabolo opposita in opere Dei cxteras virlulcs ex-
terrena calcantes, et coeleslia in divino opere se- borlans sujierus fideliier demonstrat.
ctantes Iria inslrumenta per qux Ecclesia in filiis Imago autem prima iilarum qux anle prxriiclam
suis xlerna peiil designant, nutriinenlura scilicet imaginem sibi collalerales stant; ostendit forl.ilu-
magislrorum el pugnam fidelium adversus riiabo- diiiein, quia post justiliam Dei surgil forliiudo quusi
lum, ac reversionem eorura de consensu viliorum ; princeps in conspectu summi regis, recto et sancio
quarum una prxfalis columnis acclivis esl; quia opcre repugnans in hominibus cunctis insiriiis ari-
ecclesiaslici doctores pcr donum sancti Spirittis versariorum; armata apparens, virielicet virlule
imbuti, requiem capiunt ipsius fortituriine; et reli- oinnipoieiilis Dci; quoniam ipsa forlis in fide for-
qux dux ante ipsam sibi collaterales stanl, quo- liter resisiit diabolicx subjeclioui. Quapropler el
niam dileclio Dei el proximi ejus exhortalione in galea, iri est superno vigore ad salulem credeiuiura
istarum conjuncta el sociabili continettir opernlio- Q inriuitur, et loiica : quod esl Cliristianorum lege,
ne. Unde el se omnes ad columnam humaniiaiis qux per jiislitiaro quara conlinel in se nulla sagitia
Solvaloris ei ad prxfatam turriro dirigunl; quia diabolicx artis abotelur; ac or.reis, scilicet reciis
jiari unanimilale Filium Dei veruni Deum el veruin itineribus in docirina principalium magislroruin
hominem in Ecciesia devoiissime coli et adorari os- frequentaiis: aique ferreis chirolhecis, quae smit
tendunt,j'ustitiam perj'ustitiam elevantes, designan- fortissima ei aculissima opera qux fideles perficiunt
do videiicelin antiqnis sanctis allissimum Deunvin in Cbrislo. Teuel etiam evaginalura gladium dextra,
incarnatiooe Filii ejus salvationem operatum ani- id est in bono opere nudam et apertam in divina
marum. Scriptura Dei admonilionein, quam verus Dei Filitis
Sed bxc imago qux ipsis columnis acclivis est, in myslica significatione denudavit, cum inieriorem
prxiigurat jusliliam Dei; quoniam ipsa postsapien- dulccditiem nuclei iu delectione legis ostendil. Has-
tiam per Spirilum sanctum in boininibus ciini om- lam auiem babens sinislra, qua fiduciam xierno-
nibus jusliliis suis operalur, lanlx lalitudinis appa- ruin in liac etiam aclione designat infidelibus ho-
rens ut latitudo quinque bominum sibi aslantium niinibus se habere, ubi carnalibus coucupisceiitiis
nominari polest; quod est oxpansio quinque sen- per voluplatem carnis impugnantur. Qtiod auleni
suuin bumanx capacllatis, cum quibus ipsa in lati- D sub periibus suis horribilera draconem conculcat:
tudine legis Dei conversatur, conlinens et conser- hoc esl quod per viam reciitudinis anliquum el
vans a Deo inslituta prxcepta viix, ipsam diligen- horririum serpeniem potestati sux subigit; os eliani
tibus. Qux et lantx proceriiatis est, ut lonjjiiudi- iliius ferro hasle transverberans ila ulipse immun-
nem ejtis perfecte discernere 11011 valeas, ita etiam dissimas spuinas evomat; quoniam rictus sordidis-
quod per omne hoc xdificium prospiciat; quia ipsa simx et diabolicx libidinis, in aculissima audacia
in laiitudine sua humanura inlelleclum excellens, casiilaiis transfodiens conspiimalionem arden.lis li-
sursum tendil ad coelestia; sic quori etiam in incar- bidinis, qua ille homines polluit ab eo extorquet.
natione Salvatoris de ccelo prospexii: cura idera Unde et gladium quem tenet quasi ad feriendum
Satvaior scilicet Filius Dei a Paireexivit, qui vera forliler yibral; quia Deus penelrabile verbum sttum
justitia existil. Unde et in omnia ecclesiastica in- ad inierficiendum oranem infidelilatem idolorum et
strumenta aspeclum suum dirigil; quoniam illa aliorura schismatum quacincredulitatis suni, in ex-
per earo fabricanlur et conlineniur, ut aliiora pro- lensa foiiuudine roaiiifeslavil, sicul el virtus hxc
pugnacula ariforiissimam lurrim per qtiam couslarc in admoiiitioiie sua. iiinnifesiai.
yosfint conjungitiilur. Qiiapropler el tiiagniini caput Alicra vero iinngo sanctitnietii significat^ quu-
691 S. UILDEGARDIS 692
niam rum pcr furlitudihem diabolo repugnatur, A mentibus hominum, ut etipsi morlem ej'us imiten-
sanctilas iri hominibus bonis ad ornatnm ccelestis tur. Et in pectore suo signum crucis babet, circa
militix oritur. Qux triceps esl; quoniam hac irina quori eliam splendor magnus in eodem pectore ve-
digniiaie ad statum suum perducitur, ita ut in na- lut aurora fulgens ruliJat; quoniam in inlentione
tufali loco capitis et in ulroque humero suo caput mentittm fldeUumillam diligenlissirae compleeten-
appareal; quia tiista el digna actione Deus caput tiunv recordationem passionis Chrisli Jesu rumina-l.
totitts verx exsuliaiionts et in prosperis et in ad- Hac etiam ubique serenissima ctaritate fidei in eis-
iversis ex quibus vel lxiificari vel contrislari polest dem menlibus designans; quod ille qui obediens
homo, metuendus et venerandus est; medio tameii Patri laliler in sancta humanilate sua passus est
alia duo aliquanlulum supereminenle; quoniam ille voluntale Palris, in pulcherrima aurora solis qux
[qui jttriex bonorum et malorum exislit, omnia su- virgo Maria est sine macula peccali natus advenerai.
pereminel sua xquiiate. Sed quod idem roedium Quod autem in dextra nudum gladium tenet, quem
et quod a dextris ejus est tanto fulgore radiant, ut pectori suo et eidem cruci cum multa devolione ap-
claritas ipsorum visum tiium reverberel, ita quod ponit: hoc est qiiod bono et sancto opere osiendit,
titruni virilera an muliebrem formam habeant per- quomodo Scripluras per Spiritum sanctum denuda-
fecle considerare non valens : hoc est, quod sanc- B tas in recordatione menlis eleClorum hominum (quia
litas in culmine honoris el in parte prosperitatis et ipsi passionis Redemptoris sui dulcissiine recor-
aelernx dulcedihis, tanlo splendore divinxgralix danttit) diHgii. Unde etiara vides in fronle medii
perfusa eoiisislit, ut profuilditas mysterii ejos fla capiiis seriptum sanciiias, quia. in inleriori facie
intelleclum hominum excedal, ut prx gravedine qux esl animx absque ulla indignatione pudoris
morialitatis nee lihertalem nec subjeclionem ejus cum gaudio vilx sanctilas cognoscitur, eiin fronle
in Christo possil intueri, prxterquara quod viget dexiri, radix bOni; quoniam ipsa palam initium et
in ipso. Illo aulem capiie quod a sinislris apparet fundamenlum in salvalione sanctilalis est, et in
aliqtianluliim obscuro et muliebri consueiuriine fronte sinisiri non parcens sibi; quia sine corpora
candirio velamine velato; quoniam perfectio hxc molliliem et vanitatem carnalium voluptatum abji-
qux se forliier constringit ob amorem Dei, in ad- ciens, semper se iu dislriclione conslringit, orna-
versitale illa qua ipsa diabolica infeslalione el hu- menlacxierarum virlutum sibiconjungensut possi;
mano opere impugnalur, quasi anxietatem et solli- perfici et perdurare conienriit. Sed et mediura ad
cituditiem quomodo se divino auxilio defendat alia duo aspiciens et illa ad ipsum, uliliialem suara
habet, humillima subjeclione in albedine et pulchri- ad invicem conferunt; quoniam ipsa fortiter in una-
tudine Christiani certaminis se Redemplori sttmnio ^1 nimitale inlerioris visionis et diiectionis consisten-
geuiitibus fidelium cordium commendans. Quod lia, ila ut nulhim eorum sine arijutorio alterius
vero iunica ex albo serico eariem imago induta est, durare valeal, verha et admoniiiones suas ad pro-
hoc esl quod opere Iuciriissimi et suavissimi sludii, fectum hominum dirigunt, ut dictuin est. Qui au-
in quo perfecia sanctitas Filium raeum imitatur tem acutas aures interioris intellectus habel; hic
circumamicla apparet, candidissimis etiam calcea- in ardenle amore speculi mei ad verba hxc nnbelei,,
mentis munita; quia per mortem Chrisli, in can- et ea in conscientia animi suLconscribau
dore regenerationis spiritus et aquae refulget iu

YISIO DECIMA.
SunMAniiiM.—VerbaFilii hominis. Quod homohabens scienliam boni et mali, inexcusabilis est. Admoniiw,
ad conjugatos. Comparatio de agro. Quod homo non debet scrutari qiiod tibi iciendum non est, sicut in
exemplis patet. Quod nullus repente viam tanctilatis arripiat ul in suppositis exemptis videtur. Admonitio
ad virgines et conlinentet qualiter tanctitatem aggredi debeant. De interiori continentia mentit ut in
subjecm exemplit manifetlum ett. Comparalio thesauri. Verba comlunitw. Verba cwleslh desiderii. Verba
compunciionh cordis. Verba conlemptut mttndi. Verbqconcordiw. Quod in aliitxtdinejustiliw et [ortiludine
donorum Spiritut tancti opera quas Deus in hominibus operatur sotidantur. Quod omnis aetio quw fi.de
et opere in fidelibus perficilur limori Domini divina providenlia coadunatur. Quod volentem perseverare
in bono opere Filius Dei regil ne cadat in errorem qui humilitale sua destruxit mortem. Quod umbra legis
in nalivitute el passione Fitii Dei finem accepit. Quat gessit Deus in Evclesia ub liominibus videri el tciri
posiunt; futurq aufem non nisi fide vel revetatione divina. QuodDeut misericordiler hominem contpicient
admonel ut imitando sanclos cwleslempatriam petat. De staiu conslantiw, ccelesth desiderii, compunclionis
cordit, contempius concordiw. De habilu earum. De constantia, De cwtesti desiderio. De compunclione
pordh. De contemptu mundi. De concordia. Quod in vigilante (orlitudine fidei opus bonum expltinalu.r
et in perfeclione operh qua devolione quhque Deum colat osienditur. Quod per fortitwtxnemfidei Deus
ttntiquum serpenlem in profundum wternw conjusiouis dejecil. Pagani, Judwi, [alsi Cltrittiani veram fidem
abneganles, in potestale Dei sunt quamvis ab Ecclesia quai in alto posita etl ejecti sunt. VerbaJoannis ad
eamdem rem. Quod Deus Ecclesiam ab omnibus partibus mundi colteciam, secuitdum qum prwdestinavit:
ad effecfumcopfuso diabolo perducit, quod etl in novistimodie.

El post hxc in summitate orienlalis angtili prx- D ipsiiis illa lucida el lapidea virielicel, conjuncix
mujtslraii xdificii, ubi prxdictx dux partes uiuri ciaiu : vidi qtias! scptem grailtis randidissiini ir.ar-
693 SCIVIAS. — LlB. III, VISIO X 69*
moris, qui ad lapidem illum magnnm super quem A debes adversum te. Coelestis es in spirilu, terre-
prxtatiis luci.tus sedens in Ihrono apparuil in nio- stris in carne. Unde qux ccelestia sunt debcs amn-.
dum lesiiiilinis advoluti videbaniur. Ei super illos re, et qux lerrcslria sunt conculcare. In opere a\\-
gradus sedes posita erat: super quam juvenis qui- tem cocleslium demonstro tibi supernum prxmiuro;
dam sedens virilem et nobilem vullum patlirii tamen in volunlale yero carnis tuxcum vis perficere quod
coloris, et capillos subuigros usque ad scaputas injusium est, ibi ostendo libi, ma,rlyriunv ir.eum ct
ejus diffiuentes babebat, purpurea lunica inriiitus. poenns quas susiinui propter le, Ita ut lu iiv cqn-
Qtii a capile usque ad ombilicum ejus roihl appn- trariis desideriis libi ipsi resislas propter amorem
ruil; scd ab ombilico deorsum obiiiubralus mihi ad pnssionis mex. Pttiritiiuui intellecltim habes in te,
videndum fuerat. Et ipse respiciens in mundiim, pkirimus etianv sensus inde requirclur a te. Mul-
maxima fortituriine vocifcrabat ail homines qui in tum tibi rinium esl, mullum eiiam a le requiren-
eo erant, diceus : 0 slnlii homines qui tepitte et tur- duin esl. Scd in omnibtis his capul el arijiiloriunv
piter marcetis in vobis ipsis, nolenles vel ociilum tiium stun. Nam superno laclu laclus, si invoca-
iinum aperire ad videndum, quid in bonilaie spiri- veris me, responsum atiriies a me ;, si nulsaveris 9d
tus vestri silis, sed semper ardelis opcrari malum R jantiam, libi aperieinr. In spirilu perspicacissimx
quod habet concupiscenlia oarnis vestrx, recusan- seieniix qno donaius es, omne quod tibi ulile est,
tes esse in bona conscienlia el in recta speculaiione babes in te, Et quoniam hoc est i.n le, idcirco et
animi vestri, quasi intelleclum boni et mali non ocnli mei acutissime perspicienles, considerabunt
habeaiis, ncc gloriam banc ut malum scialis rievi- qttiri iuveniant in le. Quapropler de conscienlia tua
tare et bonum perficere : audite me Filium bominis requiro vulnera et dolorem cordis lui: in quibus te
dicentem ad vos : 0 homo, respice quid esses : dum coerceas, cum senseris te volnntate tua trahi ad
coagulatio in venire matrii lux fuisii? Etenim tunc peccatum. Et cum ita in eo exarseris ul quod totus
inscius et impolens tui in vivificatione eras. Sed liquelactus vix suspirare valeas; ecce tunc inspicio.
luncdatus esl libi spirilus et motio ac sensibilitas; lc. Quid lunc facies? Si tunc in hoc labore, vulne-
ul vivens movearis el te movens, intelligas fruclum ralo corde et madenlibus oculis, concussus timore
niilitatis. Habens enim scieniiain boni et mali ai- judicii mei invocaveris me, el si tunc eliam in lioc
que eflieaciam operanrii unde excusare le non vales, clamore perseveraveris ut tibi succurram adversus
quin omnia bona ex his habeas in te; ita ut summa nequitias carnis lux et conlra puguas malignoruin
inspiratione admoniius, Dettm diligas in veritale spirituum : faciam oinne quod libi fieri desideras,
el jusliiia, tibique resisias in concupiscenlia ei de- Q alque domum habiiaiionis mex ponam in le.
lectalione injustiiix, ita ut le in his crucies: et hoc Nunc ergo, tili mi, respice quanlo labore et su-
modo martyrium meura colas, tibi hpsi in Jrs ardo- dore h> agro laboretur antequam semine seralur;
ribus repugnans, crucem meanvscilicel in tuo cor- sed postquam semine seminalus ftieril, dat fructum
pore bajulando, id esi illiiita desideria fugiendo, suum. Ergo attende ct considera hxc. Nonne re-
cum (e dclectat peccare. Et cur libi est lanla po- cuso terrx id prxstare, ut frnctum gignat absqiie
testas videlicel ut deviles malum ei facias bonum? suriore laboris? Sed cum roilii placuerit ipsa fructi-
De sCientia eiiim boni et mali; qua intelligis qnod bus superabundanter ila reptetur, ut homines abun-
homo es, mihi responsurus es. Sed bonum conlem- dantissime suflicienliam habeanl, aliquando etiam
nis, et malum operaris ardens in earnalibus deside- superabundent, ei cum vohiero ita eis attenualur, ut
riis, quia bonum libi quasi grave videtur: malum bomines aliquanrioprxnimia fame vix vivant,aliquan-
ajilem in te facile excilatur. Et cum hoc sit:non doetiam multi in illisauenuali deficianl.Secundum
vis le constringere, sed libere peccare. Quid feci inodum hunc homines per me posili; scilicet homini
qtinudo pro te in cruce passus sum in infirmitale illi qui bono cordesemen verbi mei voluntnrie susci»
carnis, cum coniremui ac angustiatus sum ego pit, magna dona Spiritus sancti ut bono agro super-
Filius homiuis? Ob boc requiro a (e adversum le fj abundanler tribuo. Ille autem qui aliquanrio ver-
mariyrium quod paleris in voluplate carnis lux, el bnm nieuiii recipit, aliquando etiam recipere rccu-
hi reliquis perturbationibus ac illicilis desirieriis sat, est quasi ager quod hoc lempore viret, hoc
tuis qux sunt conlra voluntatem meam, atque in aulem arescit. Hic homo lamen omnino non peril;
aliis bujusmodi nequiliis qux bxc suhsequuntur in quia quamvis fumem in auima paliatur, aliquid ta-
quibus le non potes excusare quin noveris quando raen quamvis paruni viriditalis babet; sed bic per
bene et male operaris. omnia morilur, qui nulla inlenlione verba niea
Sed non abjicio copularo caslae legalis COIIJUIITrecipere exoptat, et qui nec admonitione Spiritus
ciionis, qux per divinura consilium constiluta est sancli, nec doctrina hominum, cor suum ullo nvodo
in multiplicalionem procreationis filiorunv Adx; excilare vult ad bonum. Hxc miraris, o tionio, et
ubi boc in vero desiderio prolis et non in falsa scire vis cur hxc ita liant
voluplate carnis ab iis sit quibus illud sinc injuria Sed ul nec diviniiaiem mortalioblulu vales aspi-
licituui est, secundura quod eis in lege divina prx- cere; sic nec secreia ejus moriali sensu poteris
ccpluiu esl, scilicet sxculo dcditis et non spirilu se- capere, nisi quantum in pertnissjone ipsius libi pos-
g-rcgatis. Bonum crgo quod habcs a uie, riiUgere sibile est.. Tixautein v.acillajile aaimo tup, !i.uc c>
m S. HILDEGARDIS G96
Itluc versarls. Unrie vetoti aqga a calore ardentis A meo txdio affecius recordaius foeris somrii iUiiis»
camini absorbetur, sic spiriius tuus ab inquieiuriine in qno prius in consneindinalibus peccatis tuis
stulti animi lui opprimilur. Quooiam hxc scire cupis dormivisti, ad eadem priora scelera insanus et
qux non sunl scienda carni humanx concepix insciiis boni, adjulorio et consolatione spirilus Pa-
pemlne humano in peccatis, Leva ergo digitum racleli destituiug reverteris. Tu autem qux quse-
lutim, ct tange nubes. Quid nunc ? Sed hoc fieri sisli duclorem et adjuiorem ad hxc? fallacem certe
non poiest, sic nec illud dum boc scrularis quod et decepiibilera aninium tuum, quf te slulle in ari-
lilii sciendum non est. Sed velut herbx agros stios diiatem ducebat, sine viriditate el recordatione
compreliendere non valent quia sensu et intellectu intelleclus tui, oblitum quod nihil boni sine me fa-
carent, nescienles qiiid neque ipsi, neque quid ipse cere posses. Et quid tunc habes? Certe tunc miser
sinl vel qnid operentur fruclu suo, qnamvis im- et vacuus cades coram me et coram populo, atque
pleant et circiinident agros ulililalis gralia et veluti ut inuiilis pulvis conculcaberis. Nam quid est tibi
culic.es nul formicx, aut cxlera minora animalia possibile contra n>e? Nihil. Et quid poles meo attxi-
n|fh desideranl dominari super rcliqua sibi similia, lio ? Lucidissima potes opera qux sunt splendidiora
aut scire sive intelligere virtuiem vel signifioationem solis splendore, et dulciora in interiore gustu super
leonis seu aliorum majorum animalium, sic nec lu mel et lac, cum (Jesideranli populo manifeslanlur.
cognoscere poteris quid in scientia Dei sit. Quid tu Nam cum requiris me intimo intelleclu anirox lux,
fecisli vet ubi fuisli, quando coelum ot lerra creata ul in baptismo per fldem doctus es, nonne do toium
«unl? Qui hac creavit auxilio tuo litnc non indi» quod desideras ? Sed post casum suum, multi ge-
guii, sic nec nunc. Utquid scrularis judicium Dei, mendo et dolendo requirunt me; qui priusquam
cum desuper imbre salutari lacttis fueris? Ostende caderent me quacsisse debueranl. Quibus manum
mihi quomodo in agro r.ordis tui labores, et quonio- meam porrigo, dicens: Quare non qnxsisti me ante
dqeumcolas. Quod si labor ilte mihi placuerit, fru-. casum? Ubi erain? Et ubi requisisli me? Numquid
ctum opiimum libi do secundum laborem luum, erit cum quxrereiis irie, abjeci vos? Et dico : 0 homo,
et fructus tuus cum mercede. Nunquid dq fructum gi secus poniem profundissimx aqnx slares, et
terrx sine labore? Sic oiiam nec tibi facio, o homo, propter inanera jaclanliam et tui cordis oblivionem
absque sudore, quem requiro a te. Habes enim per (qua me in omnibus despexisti-,cum possibile libi
ine illa in te, in quibus potes laborare. Ergo dili- pulabas esse omne quod voluisti, qnasi non indi-
geuler in laljore te exerce, et frucluin inde conse- geres adjutorio meo) temerarie in te ipso diceres
queris. Et ciira Irucium habueris, mercedem inde C pontem hunc volo devitare el per aquam ambulare,
referes. Setl quidjiumc multi devotoet puro acsim- nonne prudenter faceres? Quod si prxsumpluose et
plici corde qtixrunt me, et invenienies retinent me, insipienter faceres; nonne in eadem creaiura quani
Mulli autem joculantes et ludentes volunt roe tibi subjecla ad uliliiatetn luam creata est.spiritum
adire sine lahore animi et cogitationis sux, nolen- tuum «halares? Sed ne boc libi conlingat: prx-.
tes prxmedilari quid facere debeani, me scilicet caves propter prxsenlem el visibilem limorem
jnvocando, et sensura corporis sui considerando, aqu», le absorpiurx in mortem. Aul si maximam
volentes tanlum me apprehendere, quaai de gravi arborem abscisam ruere videres, nonne fugeres ne
somno evigilent repentino niolu simulaliqnis et de- ab ea compriraereris? Vel si leones aut ursos tibi
cepiionis arripieutes viam sanctiiatis, ut in se ipsis occursuros aspiceres, nonno si posses prx timore
excogitant; alii aulem in abjeclione sxcularium quem conciperes tq in terra absconderes? Etcum
negoUorum, alii in contioenlia carnatitinv, alii in corporis Ixsionem ita fugis; quare non deviias ler-
virginiialis pudore super humeros suos assumentes ribilissimain morlem animx, limens rreaiorem
juguni meum, existimantes sibi possibile esse orone luum? Nonne vidisli autaudisti ullum mibi unquaiq
quod volueriqt, nolentes intueri qui sinl aut quid resislere? N»m qui non est mecum, dissipabilur;
perflcere possipi, nec volentes habere in scientia el super quem cecidero, confringelur. Quid fuisii
sua quis eos formaverit, aut quis eornm Deus sit, quando cceiutiiet lerra creala sunl, qux ita vires
volentes eum tanlum habere ut domesticum snuin stiasperagtinl ut eis conslitutum est? Tu vero consilio
qui omnem voluntalem ipsorum perficiat. Sic nolo Dei formalus, el ipsius illuminalione (actus, prx-
ciare dbnum meura nec seminare vacuunv agrum in cepta ejus transgrederis. 0 magna ameutia! Per
uomine illo, qui in hujusmodi vanilate se xnihi in creaturam qux tibi subjecta famulalut, Deuni
ahenaiione iguoranlix nesciat. Uode et pes ejus tuuni contemnis, lu (erram calcas ac ccelum suspi-
sxpe in lapsum erit. Cui et dico ; 0 homo, quare cis qux Creatorein suum timentes ei obediunt et
pop ipspexisli agrum animi tui ul erariicares inu-. j'ussionetn ipsius adiniplent: quiri tu insipienlissinte
Ules herbas et «pinas ac tribulos, me sciticei invo- minime facis cum eum in cogilalione aut in opere
cando et te ipsum consideraqdo, antequam velut luo neque vis scire neque ad eum respicere, iia ut
ebrius et insanus ac te ipsum ignorans venires ad velis ipsura ut decet agnoscere. Quapropter si noa
me, quoniam nullum lucidum opus, sine adjulorio poenitueris, infernus justo judicio te degluliet, sicuf,
nieo perfice.re potes. Nam posl hanc prxcipitaUonem el illum qui obduratus de cceloprojectug est, queiq
quamc vclut in somno quxsisti; cum in servitio tu imitatus es. Atiamen cum lapsus fucris, ciq-i
«97 SCIVIAS. — LIB, III, VISIO X. 69*
mans fideiiler quxre me, et sublevalum suscipiam A . Quod si eliamin hisaliquanriocecideiis, surgensci-
te. Tu autem, o homo, lam ffequenler vis summa liuspceniienliamexcordeageelsuscipienssalvabole*
langere, qui nec infima vales comprehendere. Quidam aulem decepti a diabolo, et perdurantes
Uiide audi me tibi dicentem: Si per mcadmonilus in malo, putant se sanctilicatos esse, cum exteriorem
in abjectione sxcularium negotiorum, autjn con- hominem in se conlinenta conjugio, abjieienles cir-
linentia carnatium jugura meum ferre desideras, an- cumcisionem meniis ubi superflui sunt in inimundis
tequain boc aggrediarisprimumclama, etin hocper- cogitalionibus et eliam abneganies circuracisionem
severa quxrens me, et ego adjuvabo le. Quod si eiiam spirilus ubi proferunt nvalumin loculionibusel ope-
admonilione mea tactus, me vis imitari ad me re- ribus suis, nolentes scirequoniam boc Dagitiosuni
spiciens, in virginitalis pudore quia ul Ilos de inaralo sit, sed taiitum lepide observantes ut caro eorum in-
agro nascitur, sic et ego sine virili cemine de virgine tegra sitacomraistione, renueniesomninointcgrila-
Filius Dei natus suia : ostende raihi agrum animi lui lem spirilus sui. Unde indigni coram me, suiilpro-
in multa humilitale, et alloquereme in largitate in- jecti extra legem lam carnalem quam spiritualem;
teriorum lacrymarum tuarum, et dic ; ODeus meus : quia ncc in carne necin spirilu secundum justitiant
ego indignushomo non babeoa meipsohanc possibili- Dei vixerunt. Nam nec conslituiam sihi legem con-
tatem perficere ut virginiiatem meam possira conser- jugii temierunt, nec quodplus est, quam quod in lege
vare, nisi tu, Domine, adjuves me, quia lotus cul- prxceplum esl, in virginiiatis amore servaverunt.
pabilis sum in ortu ardentis succi de quo pullulo iu Quapropter inriigni oculis meis sunt, quoniam nescio-
mullis miseriis, frequenterrepelensoriginem fragili- quisini. Non eniin vidi eos in prxcepto legis ambu-
tatis mex. Unrie-etiam snon possum mea virtute me lare, nec quod in illa re plus faverent quam quod
ipsum superare in gustu dulcedinis carnis mex, dura eisprxceptum est. Undeel repulsia visionemeasuut..
sum arborconceptaelnata inpeccalis.Obboc tu, Do- Ego comparo eos inferlili terrx gignenli spinas et
mine, da mihi in virlule tua igneum donum, quodin lribulos ac infelices herbas , ad nullos usus homi-
me exstinguat hunc foinilera et bunc ardorent perver- num valentes qux in altiludine el colore suo se as-
silatis, ila ut cum rectis suspiriis bibam de aqua fenlis similant rosis et liliis ac aliis utilibus floribus et
vivi qui me faciat gaudere in vita, qui sum cinis et herbis ulilera succum et dulcem frucluin alque
pulvis plus aspiciens in opera tenebrarum quam iu bonum odorem usihus mediciux iu se babentibus
opera Iucis. El si tu lunc hac supplicalione studio- el iierum comparo eos cupro: quod se exlrinse-
sus et constans fueris, agrum illum paro miliiin te, ciis assimilat auro, intus aulem deceptionem et hy-
quera lsaacfilio suo proposuit cum dicehat; Ecce odor Q pocrisim auri relinens, qiioiiiain secundum hunc
filii mei ticut odar agri pleni, cui benedixitDominus niodum hi horaines foris ostendunt se habere siroi-
(Gen. xxvu); eumrienique agrum meumincordetuo littiriinein prurienlium virginum, inleriusautem falla-
benedicam el ut etiam persecutus aiebat; Eito domi- ciaetindignationepleni sunl. Undeetcoram mesunt
nut [ratrum luorum, et incurventur ante te filii matrit ul tepidus venlus, cujus nec calor nec frigus ullum
tuce (ibid.). Aiquc eodem modo el lu ante commu- vigorem habet; quia nec uliles stint in calore animi
nem populumsublimala generalioeris. Egoaulem ro- sui ut perseverent in virginilatis conlinenlia ut cce-
sas et lilia, ac alia oplima virlutum pigmenta in agrum perunl, nec valentin frigore mundanxvitx uldegant
illum seminabo, et cum inspiralione Spirilus sancti as> insxcularibusrebusulsibiproponunt.Namnecextra
siduo imbrerigabo.utqueinerariicalione inferacitatis legem peccant ut publicani, nec intra legem ul in-
abscindam ab illo malum.itautoculos meos circuiu- jusii; sed iu semelipsis lepentes nec perfecte jusii,
ferens, eos in viriditate et in floriditate hujus incor- nec injustisunl. Sed ul catulus immundorum anima-
rupti agri pascam. Isiud est meum el per me, el non lium abjicilur anlequam se senliat vivere, vel ante-
tuum.o bomo, necper te. Nam ego sum flos campi quamconforlelurinfoiiitudinesBtaiissux, sicisiepo-
(Cttn. n): quoniam ut sine aratro campus gignil flo- pulusprojicilurinmortem, quoniam necsescit vivere
rem, sic ego Filius bominis sine virili conjunclione p; advitam, necinseinleiligiifortiludinemvirlutum qtiao
genitussum ex virgine.Ideoque hocdonumesi meum sunt in donvosapientix. Unde et ab oremeoexsufflo
et non luum, quia lu in peccatis conceplus, in pec- eos;quiaindigui suntaspectu meo, si sicimpcenitenie:
calis natus es ex corruptione. Sed si id rionuin a me perseveraverint. Nuncauiein.ohomo, respicein te.
fldeiiler pelieris, illud a me fiducialiter impetrabis, Si enim quispiam hominurotibi Ihesaurum daret,
tibique dabo ut coram patre raeo consortium nieum quoniam te plurimum diligeret, tibique diceret, lu-
habeas in virginitate. Hoc autera prx fragilitate cor- crareiu hoc el esto dives, ulet hocpacloseialurquis
poris tui non poleris habere sirie labore caloris qui illescil qui libi ihesaurum liiincdedil : tunc teopor-
in te esl, quia humana natura fragilitalisluxsxpese teret acutissime cogilare quomodo illum uliliter iu-
proditin le, quara devitare non vales, quia caro de crifaceres, dicens in te: Thesaurus Doniini mei in
carne es. Sed in hoc ferre debes crucem meam et optimo lucro apparere debet in me, iia utet ipse Inu-
imitari martyrium meura : te videlicet constrin- detur in illo. Elcum illumutiliter hoc modo augnien-
gendo, ila ut per me devincas te, quod mihi semper tatum mulliplicares, bonusrumorinde ad auresiilius
nmabile esl, quia te fragile vasculum scio, tuncau- qui libi thesaurum dederat perveniret. Unde et ipse
tjm volo libi communicare ac compati doloribus tuis. propter hoc iCQorriatustui magjs tediligeret, ac «!»(
699 8>.HILDEGARDIS 700
jora dona libi conferret. Sic et Creator lutis frcil. lpse ,A Et eadeiu Imago dicebat : Ego sum fortissima,
deriitlibi thesaurum oplinuim viventem, scilicel in- columna el non mobilis tevilale instabilitatis, ita tit
telleclum , valrie diligens le, quoniam creatura ipsius a flabro venti possim commoveri ut folium arboris
es, prxcepilque tibi perverba ab eo consiilutx tegis, quod ab eo movetur, et hac et illac propellitur;
ui iiitelleclu luolucriini racias bonisoperibus, dives- sed perdurare debeo in vero lapide qui esl verus Fi-
q:ie evadas in virlutihus : ita ul ipse bonus dator, per lius Dei. Et quis polest me commovere? Quis po-
bocdiligenlius cognoscatur el laudetur. Quapropter test me lxdere ? Hoc non poterit foriis aut debilis
oiuni liora te oporlet meditari, quomodo hoc lam princeps aut ignobilis, divesaut pauper, quin
grandedoiuimquori pereepisti ulib; lam cxterisqttam perseverdm in vero Deo qui non convmovebitur in
libi ipsi faclusiiioperibusjustiiix.splendoremsancti- xternum. Nec ego movebor; quia supra foriissimum
tatis reddat ex te,quaienus hotnines bonoexemplo iuo fundumenlum fundala suni. Nolo enim esse cum
provocali, Deohonorem lattdis indeexbibeant. Quod ariiilaiiiibusqui a vento tentalionis in omnes vias
cum humiliterin omni justitianuilliplicaveris : laus spargunlur, nunquam in requie slabiliialis persv-
et gratiarum aciio ad cognilionenv Dei, qui in Spirilu stentes, sed semper ad inferiora el deteriora ca-
sanclo tibi viriuies bas inspiravji, nccrescit, undeci denies. Sic autem non ego: quoniam supra firmanv
ipse roisericordinm gratix stix ad le conveitens. per " pctram posila sum. Sed imago qux ad dextris
riulceriiuemriiteclionis sux siiperabuurianier magis le ejus erat, prxdictum cervum aspiciens dicebat :
fuciet arrierein ainore ipsins; ita uiconsolationeSpi- Quemadmodum desiderat cervus ad fonles aquarum
litiis sancli replelus, sapienler omne quod bonum est ita desideral anima xneaad le, Deus (Psal. XLXI).
discernns, et majora opera bona facias, arrientissimo Unrie volo transitire inonles et colles, ac imbeciltila-
ainore glorificans Palrem luum, qui libi benigne deriit lem dulcedinis li-ansiioria; vitx, respiciens lantum
hxc.Verba autemisiaovesinexaudianl, ctqiiicuiiqiie simplici corrie atl fontem aqux vivx; quia ipse
aures interioris spirilus habent ea concipianl; innumerabili gloria plenus est cujus suavitale sa-
quia nvilii juucent ut sic operentur homincsqui me tiari nemo potesi, ixdio saturitalis ejus. Imago
cngnoscunt etdiliguni, ul cl ipsi in se ipsis intelli- au:em qux a sinistris ejus stabnl, ad prxfatas fe-
ganl quid eis in donis Spirilus snncii fuciendum sit. nestellas viriens aiebat: Semper aspicio, semper
Sed in eadem orienlali plaga virii super pavinien- teneo lumen verum et xternum : nec cogitando
lum prxfali xdilicii coram eodem juvene tres ima- aul suspiciendo ac intuendo saliari potero per-
gincjjuxta se stuutes, et illum devoiissime inspi- pelua riulceriine qux esl in superno Deo. Sed
cientes, conlra aquilonem autem inter circulumillum Q imago qux contra aquilenein in roia apparuit, in
magnum qui de prxriiclo lucido seriente in throno dextra manu virentem ramusculum habuit;ipsa
jirotenriebalur, et inter idem xdificium couspexi vcro roia assidue circumvolvebalur eadem imagine
quusi roiauj in aere pendenlero, el in ea iniaginem in ea immobili permanenie. In circuitu autem ejus-
houiinis usque ad peeius appai-entetn, cl in nuin- dem rolx scriplum eral: Si quis miki minhtrat me
dum uculissime prospicieiiteiu. Anie angulum vero sequatur; et ubi sum ego, illic el minhter meus erit
ejusdem xdificii ad auslrum vergenleni, imago aUa (Joan. xu). Et in peciore ipsius iroaginis sculptiim:
inlra ipsum xdificiumsuper paviineiiluin apparebal; Ego sum hoslia laudis in provinciis. El ipsa imago
qux seari prxdicluin juvenem cum magna hilarilate dicebal: Vincenti dabo edere de ligno vilx quod
convertebal. El bis imaginibus lalis erut similitudo, csl in parariiso Dei mei, qtiia fons salutis mortem
ut, cxterx virtulcs quas prius vidcrain, sericiuis subinergens rivulos suos in me iransfudit el me
oiiines vesliebanUir iiiduiueulis. Qinnes quoque virenlem in redempiione fecit. Iuiago vero qux
atbis velair.inibus cupiia sua obtecix erant : cx- anle angulum ad austrum respicientem apparebat,
cepta illa qux a dexiris inedia p.rxdiclarum triuui latili splendoris in facie eral ul eam perfecte in-
stans, utido capite candirios capiltos Ivabere vidcba- tueri non possem. Sed ab ulroque lalere suo alam
lur. Nulla autein earum palliocircumamicta fuerui; D albi coloris habebal, quaruui latitudo longitudiiiein
prxler eaindera niediam ipsarum trium qux albo.pal- cujusdam imaginis superabal, et ait: Quis tanlx
lio induebalur. Sed tunicis albis omnes vesliebanlur: forlitudiiiis est, ut teniet Deo repugnare? Et quis
excepia illa qux in rola apparens lunicam subnigraui hujus audacix estqui au.deat me denudare et cor-
habebal. Ei prxter hauc qtix sinistris media earuiu- rumpere in lurpitudine odii ei invidix ? Deus jusius
dem iritim exisiens lunica pallirii coloris ulebatur. esl et unus in sincera poiestute el gloria. Eum
Omnes etiam calceamenlis albis indiilx fueranl: ex- semper ampiecli volo puro corde el lxta facie, sem-
cepta media ipsarum irium cujus induiuenia peduni perque gaudete in omnibqs jusliliis ejus, Nolo
nigra videbanlur, eidiverso coloredepicU. Sed bxc autem esse mulabilis, sed semper in uno aniiuq
dissimililurio fuil iueis. In peclore imagiivisqux me- durare el assidue Deum Inudare. Unde nec diabohuj
diafuil iriuinprxdiclarum sibi astnmium, dux fene- nec malevolus homo me poierunt emollire, aut ad
sietlx apparuerunt, ei supra ipsas, cervusaddexiram hanc rabiem dolositalis dcjicere; quin seinper imiV
cjusrieni imaginis versus : iia ul anleriores peries lalrix pacis in rccia iinanimilate perseverem.Trans?
siios super fenestram dextram cl pos.eriores stipcr acto autem niundo, clnrius in ccelesti visione.apjja-
-1iuiitram posuissel, quasi se ndcurieiidum conplasset. rebo. Post hxc vidi et ccce omne pavimcu)tuj|>
701 SCIVIAS.— LIB. HI, VtSIO X. 702
prxriicll xdificii totnm "ut album vilrum apparuit, A J! «mbra exlerioiis iiitellecltis legis pertmaciter et
a se redtlens sptentlorem serenissimum. Sed et inlideliler labuil; ortus tamen in capite jtislilix et
splendor lucirii illius sedenlis in ihrono, qui omnia usquead humerum forliluriinis ubi perfeclum opus
hxc mihi demonstrabat per ipsum pavinventum us- in humanitale Filii Dei floruit perveniens, ibi in
que in abyssum resplendtiit. Inter circultim autem incrednliiate stia finem acccpit. Et purpurea lunica
illum de sedente in throno protensum, et inter hoc indulus est; quoniam in charitate sanguinem sutznv
xdificium terra tunc apparuit, et quasi aliqiiantttlum fundens, hominem qui perieral redemit.
deorsum vergens ita ut ipsunv xdificium inde velut Quod aulem a capile usque ad uinbilicuni tihi
super montem positum videreiur. Et lucirius qui apparet : hoc est quod ab incarnalione ejus usque
seriebat in throno ilerttm mihi dicebal: Filius Dei ad prxsens lempus opera qux gessit in Ecclesia fi-
viveniis natus ex Virgine, ipse lapis angularis exi- delibus manifesta sunt, sed ab umbilico deorsum
stens, qucm ii reprobaverunt qui in lege Dei ob obumbratus libi ad videndum esl; quia illa qux a
salutem suam xdificare debuerunt, quori tamen tempore hoc usque ad completionem sxculi hujus,
facere recusaverunt magis diligentes tenebras quam in eadem Ecclesia futura sunl, riec virieri ncc
lucem et morlem quam vitam : polenler in his sciri poterunt nisi quantum revelatione divina et
regnat, qui taclu Spiritus sancti ardentes, salubri- B * fide caiholica
percipiuntur, quoniam maximx co-
ter se ipsos exterius conculcant, ad interiora spi- ruscationes virtutum qtix ante novissiiniim dien*
ritus lolo adnisu in pleniludine virlutum et bono- in hominihus manifesiandx siint, adlitic homini-
rum operum se rapientes. bus incognitx latent. Et ipse respiciens in mun-
Idcirco eiiam in summitaleorienlalis anguli prx- dum, quia irieni Filius Dei aspectu misericordix
monslrali xdificii, ubi prxdictx dux paries murii sux dirigens ad homines, propler prxteritas et fu-
ipsius, illa Iticida et lapidea virielicet conjunctx: luras causas dicilfidelissima verba snx admoniiionis
sunl, quasi septem gradtis candidissimi lapidis; ad eos, ul ipsi in sanclis ejtis coeleslem miliiiatn
vides, quoniam in altiludiiie justitix a vero oriente imitentur effugieules pericula pcrcatorum, et ut
quilapis angularis in divino opere cst emanante forlissime prxtiando supernam felicitalem adipi-
ubi dux conjunctiones necessarix munilionis, sci- scantur in faclis suis conlradicentes poenisimpiorum.
licet speculaliva scienlia et humanum opus in una- Sed quod in eadem orientali plaga vides super
nimitate quieiis sibi cohxrent: adest seplenariusi pavimentum prxfaii xdificii coram eodem juvene
ascensus candidissimx foriiludinis, plenus rectis- tres imagines juxla se stantes, et illum devotissime
«ima aclione exislens, quam Deus operatur et per-. Q j inspicienles : hoc est quod in orlu j'ustilix, car-
fict in homine,ut in sex diebusoperatus in septimo> nalia desideria deprimentis, in dispositione omni-
rcquievit. potenlis Patris apparente Filio Dei in carne, lix
Qui ad lapiriemillum magnum superquem prxfatus, tres virlules in devolione unanimes per virlutem
lucidus sedens in throno apparet, in modum lestu- trinitalis consianlissimx manifestatx sunladipsum
dinis decenter advoluli videntur; quia omnis actio, dirigentes aspeclum siiuiu;quia illum in fidelibus
qux fide et opere in firielibus hominibus perficilur, horoinibus desideranl et quxruni.Unde etiam conlra
t raori Domini cui ipse fortissima omnipolentia prx- aquilonem inter circulum illum niagnum qui de
sidet qui cuncla regit, auclorilate provider.tix ejusj prxriicto Iiicirio sedeme in ihrono protenditur, et
tlignissinvocompositionis effectu coariunalur. Unde> inter ipsura xdificium conspicis quasi rotam in
cl siiper illos grarius sedes posiia est, id est stiperr aere penrienlem , et in ea imaginem hominis usque
opera qux Deus operaiur in liominibus firmissi-. ad peclus apparentem, et in mundum aculissime
mum proieclionis firmaineniura regenlis et ariju- prospicientem; qttia adversus diabolicas artes inler
vantiseos; quia quicunque vult cum eo perseve-; secretam potestalem Dei el spirilualem xdificalio-
rare, non decidet in errore; quoniam ipse fortiasi- nem ipsius circuitio misericordix ejus in mentibus
mum sustenlaculum exislil, super quod omniss P hominura quasi in aerc peudens, et nunc potentiam
jtistilia constiluta est. Etsupersedem juvenis qui-- justilix Dei tangens, nunc opus ipsius in eis fortiter
dam sedens esl constaniissimo regimine Filius ho- confirmans volvilur, in qua perfectio Cbristiana in
itiinis Filius Dei in omni justiiia cum Patre et Spi- coutempiu mundi usque ad pectus forlitudinis sux
ritu sancto regnans Deus unus; virilem el nobilcraii apparet; qttia virlus hxc in robore fortissimi cer-
vultum habens, quia ipse forlissimus leo destruxilI laroinis confidens in Dcum, homines in mundo sx-
morlem nobili facie, sine peccaio sciHcet visibiliss culariler conversantes aculissimo intuilu adinoni-
veniens, natus ex virgine; pallidi tamen coloriss lionis sux commonel, ut in abjeclionc terrenoi-itm
existens, quoniam cum lerrenis lerrenum honorein„ iiiiitenlur prxcedentisFilii Dei exempluin, conslau-
non quxsivit, sed humillimus, modicus et pauperr lissima inientione fortiter aspirantcs ad ipsum. Id-
in sanrla humilitate apparuil. cireo etiam ante angulum ejusdem xdificii ad au-
Unde eliam capillos subnigros usque scapulass slrum vergentem, imago alia intra ipsum xdificiuiu
suas descendentes habet, cjuia Judaicus populuss super pavimentum apparens, se ad prxdictum ju-
claritaleni fidci qux in iiicarnalione ejusdem Filiiii venem cum inagua hilnritate convertii; quoniam ut
Dei demousiraia est non qua-reas , obuinbiatus inu casus hoininis per bonitateui superni palris iu ai>-
7CS S. HILDEGARDIS 70*
dore frucluosiiatis reslaurarelur ad vitain, bxc A caiione Filii mei non dissidens per raultas infcsta-
virtusin plenitudine divini operi$ sxcularia con- tiones diabolicarum artium et per diversas tribula-
cuteans, et in dulcedine sui affectus se aperte ma- liones morum hominum, in sua fortitudine et pul-
liifeslans, ad Filium Dei in consorlio angelici Ordinis chrituriine perseverans lendil ad superna. Sed lameii
cum gautlio fidelium hominura Lniendii, quia in dissimiliiudo esl iiv eis; quia quainvis unanimes et
iiicarnatioiie ejusdem Salvaioris per supernam vir- sibi invicem in operalione sunt adbxrenles, tamen
tulem floruit. Sed his imaginibus una similituda suas vires iinaquxque in subjeciis sibi hominibus sin-
cst, quia pari devoiione Deuro nianifestant in ho- gulariter in fervore supernx claritatis demonstraU
minibus, qui ipsiiin in operibus suis concoiditer Unrie imagq quae media est trium prxdietarum
inagnificnnt. sibi aslanlium, declarut conslanliam; qux columua
Unde eiiam ul cxterx yirlples quas prius vi- ei munimen esl earum qux sibi adhxrent virlutuin
disti sericiuis omnes vcsliuniur hvdumenlis; quo- in medio hujus numeri Trinitaiem sanclam signi-
niam in viribus suis reliquis virlutibus qux.iibi ficantes, se manifestans et liominibus nt iu bonis
superius verncissimx demonstraix siint, dissimiles operibus conslantes sint osiendens, quia etiam
iion exislunt, sed in leni negotio suavissimi operis Cbrislus Deus et homo opera sua qnx in rauudo
Jirieliuin boniinuni, semper ad Deum pariter sursum B operalus est, bonoflne consummavit, sicut et virius
lendentes stuil. Quod auiem omncs albis velamini- hxc firmamentum interiorum virluium in homini-
bus in capitibus suis obleclx sunt, hoc est quod bns exisiens, cum magna disciplina bomines ad
simul in candido proposito legalis instilutionis cura Deum perducit. Ergo et in pectore ejns dux fene-
magna colligalione ante Deum cjpul omnium occu* slellx apparent: quod esl in cordibus bominum
patx suni, ut mulier anie viruiit suuro velari solet, manifeslaiio coelestitim in duobus speculis fidei de-
excepla illa qux a dexlris medix prxdiciarum monstrata, qtioniaim divinitas et hiiinaniias in Filio
trium stans nudo capite canriidos capil|qs habere Dei credenda est; jicr quem virUis illa in boraini-
virieiur; quia eadem prosperitate roboris per super- bus perfecla a forliludiue reciiiudinis sux non mo-
nani Iriniiatem apparentis, nulla sollicitudine liujus vebitur. Sed super jpgas fenestras cervus ad dex-
sxculi gravaia, in candore lantuin ccelestis de.-dde- tram ejusdem imaginis vcrsus ajiparel, quia super
rii quxrii dissolvi et esse cum Cbrisio, propier Jideui hanc quod Filius Dei Deus et hoino creditnr
quod eliam nulla eariim pallio circutnainicta esl; ipse per credulilatem fidelis populi firuiissinic po-
qiiOniam ab oinni ollicio servitulis denudalx suiil, qiiur, cum per cursum vclociiatis sux coeteste de-
per quod ab olficio libertaiis sux semper videlicet sirieriuin designans, ad dextrara constantix verti-
iu coelum aspiccre, et ad Deum anbelare possint " lur; quoiiiain viia xterna in perseveranlia boni
iniperiiri, nibil aliud desirieranles nisi quod a terre- operis rcperitur, ita ul anleriores peries suos super
uis rebus separnliiui esl, prxler mediam ipsarum feneslram dextram, et poslcriores super sinislram
tiiutn qtix albo pallio induitur; per quod in suslen- ponat; quia quod ipse verus Deus sil, nec in Iran-
talione divina pulcbriiiido riiscreti operis beaix qtiillitate firieicontemnendutn, aul quod verus homo
legis insinuatur, ctun quo eatlem virius ila circum- gjt nec in ejusdem fidei impugnatione ab ullo Deum
auiicla oblegitur ul homo pallio suo cifeuindaiur. veraciier diligente; dilBdendiim est. Unde et se
Seri quod tunicis albis onines vesliuulur : hoc est quasi ad currenduni coaplal, quoniam salvalio ani-
quod in candore bonorum operuin absque nigredine muriim in cursu ejus repeiia esi; cuiii ipse iu ma-
pravorum morum conversautur qui in nequiliis et gnis doloribus properans ad passionem crucis, vitanv
viliis ohcxcaix infidelilalis obtenebranlur; excepta in veritate pcrscjreraniibus contulit, ut el vir-
jlla qux in rota apparens, lunicam siibnigrain lia- lus hxc in verbis sux conlessionis supra designut.
bet; quia hxc iu volubilitate divinx clemeniix bis Sed secunda imago qux a dextris ejus est, coc-
actibus circunidala est, qux in districtione sua lesie desideriuui prxfiguial, in coclum sempcr as-
carni difficiles sunt, et prxier hanc qux a sinislris j) pieiens et ad salvalioneni leudens, per quod cou-
medix earunirieni trium assiglens luiiica pallidi stantia prosperitatem cariucorum noft appeteus,
coloris utitur; ipsa in adversilate per muninientum magis felicitatem xternorura desirierat. Quaproptei-
summx m.ijestatis ad defensionem sui circumdata el prxdiclum ceryunv inspicii: quia Filiuiu Dei in
et vallala, lacrymabili mcerore gementis operis, lucidrssimo opere Siioussidiie atiendeus, in dulcis-
in qux flens et ejulans ad Deunv semper suspi- fiiuis aniplexibus illius saiurari nuu poterit, quem-
rat. Unde etiam omnes calceameniis albis indul- ariiiioduiu et superius iu locutioue. desiderii sui
tx sunt; quoniam in inorte Filii mei liicenles afflnnal.
viam pacis in mentibus hominum paraut, qiiateuus Tertia autem imago a siuislris ejus stans, os-
coelestia desiderent, excepta media ipsaruui inum lendil compunctionem cordis aique recordationera
cujus indumenta pedum nigra virientiir ei diverso mentis assidua contrilione exsilium suum gemen-
colore depiela; quoniam hxc sub proteclione Dei lem et ploranlem, cujus beata effusione constaniia
nvanens, sed magna schism; a infitlelium in irri- cplrarietaiem sinislrx parlis qux perdilio aiiiiu*
gione nigredinis a via verit..'is deviantium susli- , est rieclinans, ad vitam rie iuorle fesiins'.. Jurie
if£iis, recto tainen itiuere fidel a«.2orala in inorlifi- etiain ad prxfalas fcnestcllas aspicil ; quouiam iu
705 SCIVIAS. — LIB. 111,YISIO X, 706
cordibus fidelittm omnem tntentionem suam ad X t qnam in longituriine nascentis humani generis lia-
Filium Dei, tam in humanilale quam in divinitate beat; quia finilo mundo ipsa super coeloscoelorum
regnantem inlendens, ejus dulcedine conlinua vi- volans, niagis lunc quain niinc in clariiate sua
sione perfrui delectatur, sicut eiiam in verbis suis apparebit. Ubi nibil lerrenum nibilque caducum
aperta manifesialione demonslrat. quxritur; seri quori coclcste ei xiernum est, dul-
Sed imago qux contra aquilonem in rota appa- cissima amplexione amatur, et ubi omnia clara
rel, perfeciioncm Chrisli el contemptum mundi aique lxta perdujaliunlj abstersa omni nebu'a
prxlendit, quia plenitudo virlutum iu abjeclioue iniquitalis, queiiiadniodum efln^verbis professionis
sxcularium per Filium Dei apeiiissime declnrata virtulis hujus firieliterdenunlialur. ^"v-v.^,.
esl ; qui inier bomines conversatus lerrenis non Quod vero vides pavimenium xdificii totmn ut
inbians, imitatores suos forliler ad ccelesiia lolo album vilrum apparens etex se reddens splendoretn
ardore commonuit anhelare. Qux in dextra manu serenissimum : hoc esl. quod foriiludo verx tidei
virentem ramusculum habel, quoniain in felici- portans el explanans opus et civitalem Dei.lota
tate salvationis animx opus viridissimi et pulcher- in candore el in speculo siinplicilalis purissima et
rinvi gerroinis beatarum virtutum quod inspiralione planissima est, ipsa (ide cuni omnttius oper.bus ad
Spirilus sancti perfusum est, continel. Quapropler B j se pertinentibus in ipsa civitate Dei vigianie et
et ipsa rola assidue circuravolvitur eadem imagine xdificanle, quatenus Deus in inilio bonorum ope-
in ea immobili permanente, quia misericordia Dei runv honiinum per splendorem serenissimx inien1-
pia compussione se ad hoinines flectens, et miseriis tionis langatur; etin fine eorum per salv.itiouem
eorum coiupaiiens, se quxreniihus semper flexibi- animx aperlissime cognoscatur, quia peracta ope-
lis esl, perfectione Chrisli in coutemptu mundi ratioue : firies ipsa ostendit qua devotione quxque
nullain mohilitatem instabilitatis babente, sed anima Deum quxsivil. Unde el splendor lucidi illius
semper ad ea lendente qux sunt sine ulla mulabi- sedentis in throno qui omnia hxc libi demonstrat
lilatis offensione. Quod aulem in circuitu ejusriem per ipsurii pavimenlum usque in abyssum resplen-
rotx scriplum esl: Si quh mxhi minislrat me se- det; quoniuin graiia omnipolentis Dei cuncta re-
qualur. Et ubi sum ego illic et xriinhter meut erit gentis qux in hac visione cognoscis iiljjV.maniie-
(Joan. xu) : hoc est quod ubique flexibilis niiseii- stantis*, per forlitudinem fidei diabolum in pertli-
cordia Dei, boc conliiiet in se, quod quicunque lione moriis ad nihilum redeaitf Quomodo ? Deua
Filio Dei obsequium exhibuerit exemplum ejus serpentcm antiquum et rnprtem xternx perdilioni»
imitando , in ccelesli beaiitudine gaudebil, cum per purissimam fidemr'qux est in regeneralione
ipso consortium sine fine adepturus angelorura.' " spiritus et aqux dejecil in profuudura perpelux
Undeetiam in pectore imaginis sculplum apparet. confusionis, fortiler pcrtransiens tenebras infldc-
Ego sum hostia laudis in provinciis; quia Cbrislus litatis, cum Filius Dei fldeles suos admonuit, ut
sapienter contemptum docens sxcularium, persei" verba doctrinx sux ab ipso accepla in mundum
cretura consilii sui cordibus electorum suoriim emitierent.
insinuat, quod ipsum omnis fidelis anima bosliam Sed quod inter circulnm illum a sedente in
Palris oblalum in Iigno crucis , intiina devotione throno protensum, et inler hoc xdificium lerra
veneratur et adoral: eum etiam in tolo lerrarum tantum apparet, quasi aliquantultira deorsum ver-
orbe gloriam et laudem ejus, vox et lingua ora- gens, ita ut xdificium inde velut super monle po-
nium fidelium propler reinuneralionem viix non situm videatur; hoc esl quod inler forliiudinem
cesset resonare, ut etiam ipsa in locuiioiie sua polesiaiis omnipotenlis Dei et inter elecium opus
aperie propalal. bonitatis ipsius, plurimi bomines sunt qui veraiu
Imago vero qux ante angulum ad auslrum respi- fidem abneganies magis teinporalia quod xterna
cientem apparet: signilicat coucordiam, rabiein seciantur, ul sunl pagani, Judxi ac falsi Christiani
roalignorum spiriluura fugieniem, sed consortium jP, semper de malo in malum descendentes, nec in
beatorura augelorum ampleclentem, cum ipsa ob caducis rebus speculuni calbolicx fldei sutsuui
aniofem Dei scissuras infidelium deviial; et ad aspicientes, sed magis iu voluplaiibus suis pravuin
visionem perpelux pacis anbelat. Unde el tanti opus in profundum peccatorum proirahere laboran-
splendoris in facie est, ul eam perfecle inlueri non tes; ita ut niaximuui et pulcherriinum opus Dei,
possis; quoniam monifero odio et inviclia carens, inter lcnebras hujus infelicitalis omni homini illud
majorem clariiatem in animabus hominum parat, quxremi in altiludine summx bonilatis palam ap-
quam niortalis mens capere valeat fragili corpore pareal; ut Joinnes dilectus evangelista in revela-
gravata. Sed quod ab uiroque latere suo alam albi lioiie divina teslalur, dieens : Et sustulit me in
coloris habel quarum laliludo longiludiiiem ejus- spiritu in montem magnum el altum, et osiendit
dem imaginis superat; boc cst quod ei in prosperis mihi civitatem sanctam Hierusalem descendentemae
et in adversis ad sudorem justi laboris se conjun- ecelohabentem clarilalem Dei (Apoc. xxi). Hoc lale
geniibus, illa virtus proleciionem sux candidissimx est: Spirilus elevat spiritum. Quomodo? In vinute
lionilalis extendens, plus in lalitudine expansionis sua Spirilus sanclus traliit hominis menleni de
sux quam possidet in cburilate siipernorura tenet, ponderc carnis, ut possil volare in visione otuio-
707 S. HILDEGARDIS 7A8
rnm spirilns illius qui interiora viriet non ohscu-.A oriente el a seplenlrionc el ab occidenle ad meri-
rnlus cxcitale carnalium voluptalum. Quiri hoc ? diem ; ubi per filiuni suum in dilectione Ecclesix
Sed Spiritus saiictus siirsum elevat spirimm lio- omne quod ante consliluiionem munrii prxriesiina-
mjnis ari nionlcm coclesiium dcsideriorum : ut inm fuerat, ad effcclum illum perducit qui no-
perspicue considerarc valeat opera qux in spifitu vissimns dies est, sicul etiam boc opus suum
peragenda snnt, qnod est magniittrio operum Dei; per se educens illud cum prxdictis in mystica
cui mille arles diabolici operis subsiralx siijnl, ita designalione Inrribiis et virlntibus confirmatum
quod eis dominatur sic^-moiiTptaluUKlerrx p¥x- el ornatum, alque in summa peffeciione comple-
fenur, et qiujd^fnrnobile fundamentum est sicut tum reducil ad seipsum. Quomorio? Justilia ju-
nions^qtrKae loco snn non fransit, lanlx etiam slx aclionis post casum Adx designata in Noe;
altiludinis existens qnod morlalis homo eairt in ad novissimum diem lendit multis miraculis cir-
sensu suo enarrare non possil; quia omnem hu- cumvallata, qugg Deus in electis suis per diversa
mauam prudentiam superexceMit,qux de terrenis tempora demonslrare non cessavil ut in prxpara-
inenlibus tcrrenarum qualilatum ascendft. Et sic tione in Noe, et in oslensione in Abrahain et in
fldeli el sanclx animx opera spiritus osienduntur : Mose, el in operatione in filio suo. Quomodo?
siciileLiam coclesiisHierusalem sineopere mannuni B Ante lempora in corde ccelestis Palris erat quod
carnis, per opus a Spiritu sancto dalum spiriiuali- Filium suum in fine lemporum pro vera salute et
ter xdilicanda esl, ita niagnitudineetaliiludinesaii- redemptione perditi liomiiiis mittere voluit in
ctoruin operum in spiritu ajiparente, ut eadein mundum; qui nalusex virgine omnia qux antiqni
civitas in operibus bonis qux taclu Spirilus san- sancli Spiriiu sanclo repleti prxdixerant, perfeclo
cti fiunt in hominibus, adornalur; quoniam ipsa operc complevii, veluli bruchiuin liominis se pri-
sic supra moniem posita et innumeris xdificationi- mum fleciil ad optis, el ut deinde manusoperatur.
tms xdifleata, in se nobilissimos lapides qui san- Quid hoc ? Justilia videlicel justo judicio Dei cum
ctx animx in visione pacis sunt, colligil ab omni Adam de terra floridiiatis projeclus est: coepit
pulredinepeccaii purgatos. Unde eiiam cum ipsis primum in Noe moveri ut in prima junclura bti-
preliosis lapidibus ut aurum fulgel quia in bonis nieri, ita tendens ad fortiora in Abraham et in
honimilras-^apientia opus sux clarilatis riemon- Mose quasi ad flexililiora secundum juncluram bra-
strat. Sed operaSJJa in reciiludine juslilixperacta , chii, sic landem perveniens ad perfectum opns in
cum quibus etiam qJsa coeleslis Hiertisalem ador- Filio Dei, per qaem omnia signa el prxconia vele-
nata perficitur, nnde exqrta venernnt ? videlicel Q ris legis aperto opere compleia sunl; et per quera
de allilndine coeli, qtioniam 11(^10*de nubibus de- omnes virtules cum qiiibus coeleslis Hierusalem in
scendil et lerram humore suo perfundit; sic bona filiis suis adornabilur, ceriissima declaralione in
opera a Deo in botnines descendunt, el infusipne regeneratione spirillis el aqux nianifesiatx sunl,
Spiriius sancti riganlur; ila quod fidelis homo ul nianus in digffii suis opus quod operalur ad
liouum el suavem fructum generans , consortium perfectam oslensioniem perducit: hoc modo opus
su|iernx civitaiis adipisciiur. Sic ergo coelestia meum ad gloriam mjeamet ad tuam confusiouem
cpera per donum Spiritus sancli de coelo in homi- perficio, 0 diabole, tibi per foriiiudinem bracbii
nes venientia, habent claritatem in ipso, a quo mei oppositus in aquilone, in septenlrione el in
etiam emanaverunt. Quomodo1 Quia clariias Dei in occiriente, nec non elium secunduui solis cursum
bonis operibus justorum hominum fulgel : ila quod tibi resistens ab oricnle el a meridie, ita te sub-
ipse lanlo ardenlius in terra cognoscilur, adoraiur vertens in occidenie, quaienus in omni parle con-
ei colilur per quas virlules ipsu facta civitas in fusus sis, quia in ecclesia mea qux mons est for-
oriiatnentis suis riecoratur ; quia bomo atljutorio liludinis, ad inlerilttm tuum, o deformissime im-
Dei bona opera faciens, eum in mirabilibus suis poslor, facio #pus jqsiilix ei sanclitaiis; ila ul lu
veneratur. Et sic esl hxc revelatio per oculos spi- D devictus omnino iulereas, qui volebasul plebs mea
ritus visa et cogniia, 111inspiratione Spirilus sancti inleriret. Qui auiem acuias aures -inlerioris inlel-
recta opera in hominibus peracta coram Deo in lectus babel: hic iu ardenle amore speculi mei ad
supernis ajiparent. verba hxc anhelel, etea in conscienlia animi sui
Itaque, ut prxmonstraiiim esl Deus operalur ab conscribat.

VISIO UNDECIMA
fkrahnuuM. — De quinque (erocistxxnhcurtibut lemporalium regnorum. De cane igneo. De fttlvoteone.
De eqvo pallido. De nigro porco. De griteo lupo. De colte quinque apicet habente et de quiuque funibits
bettiarum quid tignificet. VerbaJob ad eamdemrem. QuodEccleiia a perfeclionestta fulget in decorejustitiw
ttsque ad lempusAntichrisli. Quod tunc fidet Ecclesiw quati in dubio est prwier testimonium Enoclt tl
Eiiw. Quod anie finem mundi testimonio eorumdem tponsm Ecclesne canilitthsime futgebit, devictofilio
perditionit et manifettata fide veritalh.Verba Davidad eamiem rem. Quod hcclesia, refrigescentejitttittu,
ntutat et diversat passiones,et perseculioneslamentabiliter suitinebit. Qttod Anticltristuihorribilt ttrroie
709 SCIVIAS. — LIB. Itt, VISIO XI. 710
fidetesdilaniam, felorem suw crudelitaih et insaniam mordacitnth suw hominibus infundil. Quqd Filiu»
perdilionh quot blanditih non potesl, critdelissimis persecutionibux incurvare tentabit. Quod Ecclesia in
eonsummaiione mttndi nobilhsimo sanguine perfundelur, usque ad duos testes vcriltttis. Quod nos in
teplimo miltenario sumits. Qtta de causa Deus nova secrela el mulla mystica haclenus lalenlia per non
toquenlem et indoctum loquilur. Exhorlaiio Dei ad doctores ne hunc sermonem spernant , sed vel
vicloriosistimumvexillumconlra filium iniquilalis elevenl. Verba Spirilus sancli ad Ecclesiam de novissimo
tempore. Evangelittmde eodein. Quod turbalo orbe qualuor elemenla ahluentnr et Ecclesia in filiis suis
implebiiur, ne membra desint capiti. Quod cursus mundi nunc in seplimo nttmero est, el post laborem
« gilla Scriiilurarum aperle el leniter ul in hoc libro proferunlur, et aliut nnmerus non est, quod
snperesl, homini sciendum non est. Quare Deus Filium suum volitit incarnari. De Anlicltristo et malre
ejus. Quod a mntre magich arlibus inslruclus, in diversh creaturis volunlatem sttam permitsione Dei
exercet. De potestate ejus et diversis miraculh quw facere videlur. Verba Moijsi de visione Dei. Quod
quidam a diubolo decepti portenia in creaturh fatlaciler oslendunt; sed eas in aliutn modum transmu-
tare non possunt. Quod diverso xnodo Anticltrhtus suot decipiat el cur hoc illi permhsum sit.
De simulata morle Antichrhti, de scriptura maledklionh; qui huic conlradixeril, occidelur.
Verba Joannis. De Enoch el Elia qnare ad id tempus reservati sxtnl. Verba illorum ad filios Dei.
De veris signis illorum quibus fatsa Antichrisit abjiciantur. Qttod permhsione Dei coitsummali, mercedem
taborum suorum consequentur. Quod omnia membra Ecclesiw ex prwsumptuosa nrroganlia Antichristi,
iremore concuiienlur, putanth se posse penetrare secreta cwlestia. Quod potestas Dei manifesla viriute
fitium perditionh ad modum diaboli in telerna damnatione prosiernit. Quod infernatis felor et nebula
locum elalionis illius reptebit ut decepli redeant. Quod filio perditionh prostraio. sponsa Cltrhti candore
mirw pulchritudinh clarescel errantibus ad viam veritalii redeunlibus. Quod diem judicii netno scire
poteril nhi Deus. Exemplum de Samsone.

Deinde vidi ad aquilonem, et ecce ibi quinque be- A ut omnis muliebris imago in om.ibus membris
stix siabant, quarum una erat ut.canis igneus, suis inde concuteretur. Sed et veltit magna massa
sed non ardens,una ut teo fulvi coloris, aiia ut mullae fxcis ipsi capiti conjuncla esi, uncle illud
cquus pallidus , alia ut niger porcus, alia ul lupus supra quemdam monlem se elevaus altiludinem cce-
griseus, et se ad occidentem vertebant. Et in oc- lorum ascenriere tentavit. Et ecce velut iclus loni-
cidenle coram besliis illis veluti quiriain collis irui repenle veniens, ipsum capul tanla forlituriine
quinque apices babens apparuit; ila ut ab ore cu- repercussit quod el de monte illo cecidil et quod
jusque bestix funis unus ad unumquemque apicem spiritum in morlein emisii. Unde subilo fetens ne-
ipsius collis exlenderetur, omues subnigri coloris, bula monlem ipsum tolum comprehendit, in qua
prxserlim funem illum qui ab ore lupi tendebalur, caput iilud tanla sorrie involulum csl ul astanies
qui ex parle niger et ex parle albus videbatur. Et populi in maximum terrorem convertercntur, ipsa
ecce in orienle, juvenem illum quem prius super quidem nebula circa ipsum iiioqlein aliqiianlulum
angulum conjunctionis lucidi et lapidei muri xdi- diulius iinuiorauie. Quod aslans populus cernens,
ficii purpurea lunic.a induium videram, super ipsum mullo limore concussus ariinvicem dicebat: Heu 1
angulura ilerum vidi, sed nunc ab umbilico deor- Iiett! quid est hoc? quid videtui- nobis hoc esse?
sum mihi apparentem: ita vides ut ab umbilico JJ Ah kos miseros! quis nos adjuvabit ? aut quis nos
usque ad locum illum ubi vir discernilur quasi au- liberabil? Ncseimus enim quomodo decepti sumus.
rora fulgeret.ei ibi erat veluti lyra cum clior- 0 omiiipoiens Deus, miserere nobis! Reveriamur,
dis suis in transversum jacens, el ab hoc loco us- revertamurergo; propererausteslamenlum evangelii
que ad calces pedum , id est ad mensuram duorum Cbristi, quoniani ah, ah, aht amare decepti surous.
digilorum transpositorum superius langenlem ta- El eccc pedes prxdictx muliebris imagiuis candidi
lum umbrosus erat ac ab iila mensura per totos apparuerunt, splendorem super splendorem solis
pedes suos lacie candidior apparebat. Sed et illa reddentes. Audivique vocem de ccelo mihi dicen-
mttliebris iroago quain anlc allare quod esl anle tera : Quamvis omnia qux in lerra sunt ad (inem
oculos Dei prius conspexeram, nunc etiam mihi et suuin tendant, ita quod inuudus in defeclu viriuin
hic iteiuin ostensa est; ita lameu quod eam etiam suarum positus ad exilum suum muliis xrumnis et
ab umbilico ventris deorsum viderem. Nam ab um- ralarailalibus oppressus incurvetur; taraen sponsa
bilico usque ad ilium locum ubi mulier cognoscilur, Filii niei tam a prxnuntiis (ilii perditionis quain
varias et squamosas maculas habebal. In loco au? ab ipso perditore iu filiis suis inullum fatigata ne-
tem muliebris cognitionis monstruosum et niger- quaquam contereretur, quamvis ab eis uiultuin im-
rimuin caput apparuit igneos oculos, et aures g pugnetur. Cum ipsa in line sxculorum robustior et
ui aures asini, el nares et os ut nares et os leo- validior exsurgeus pulchrior et clarior redrielur;
nis habens ac magno hialu frendens, et velut fer- quatenus hoc modo ad aroplexus dilecti sui sua-
reos ac borribiles dentes borribiliter acuens. Sed vius et dulcius proceriat. Quod et hxc visio quam
ab illo capite usque ad genua sua imago illa alba cernis myslice designal. Vides enim ad aquilonem,
et rubca etvelulmulta contrilione conlusa erat. Ab et ecce ibi quinque beslix siant, qux sunt in car-
i|isis aulem genibus usque ad duas zonas qux per nalibus desideriis quibus macula peccati rion deest,
traiisversum superius langentes calcem pedum albx quinque ferocissimi cursus lemporalium regnorum
videbantiir, sanguinea apparebal. Et ecce illud mon- ferociter in sc baccbantes.
struosuui caput se taulo fragore a loco suo cmovit Quarum tina est ul canis igneus sed non araeus;
711 S. HILDECARDIS 712
fltiiacurgus temporum illorum homines sux con- A , est homicidii et fbrnicationis et similinm malorum
stitutionis mordaces habebit, in sua quidem xsii- operum velut ardens scintilla contra illum exciia-
matione velut ignis apparentes, seri injustilia Dei lur.qui semper in operibus suis mentilur. Qtio-
non ardenies. El una ut leo fulvi coloris esl; quo- modo? Quia ille mel nominat; sed venenum devo-
niam cursus ille bellicosos homines sustinebil, rat et amicunr vocai, qnem slcut inimicum suffocat.
multa quidem bella movenles, sed in eis rectitti- Videlicet cum dulcia verba sonant; sed intra se
dinem Dei non inspicientes, quia in fulvo colore malitiam habenl, ei cum amico blande loquitur, sed
regna illa incipieut fatigatiohem debililalis incur- illuin in insidiis occidere nititur. Sed qui babei
rere. Alia aiitem ut equus pullidus; qnia lempora virgam , indigna pecora a se ipso fugans ex recio
illa homines in diluvio peccati lascivos el in velo- ilinere cordis sui, babel etiam clara ilinera corani
cilaie volnplalis sux operatiotiem bonarum virtu- falgenle sole , qubniam ipse clara scintilla et clara
ttim transilieiites produceut, ubi tunc cor regnorum lux in Deo suscilatur quasi fulgens facula; atque
illorutn in pallore ruinx sux confringelur, quoniam ita fortissimis pilrissimisque operibus se circum-
ruborem forlitudinis sux tunc perdel. Sed alia, ut ferens, ipsis appqnit forlem loricam et inciJenteiu
niger porcns; quoniani cursus ille reciores nia- glariiuin, a se etiam vitia expellens et virtutes sibi
gnam nigredinem trislilix in se ipsis facienles ha- B ] concilians.
bet, el se luto imnuinditix involvenies, virieliret Quapropter eliam in orienle juvenem illum quem
divinam legem in multis contrarietalibus fornica- prius super angultim conjunctionis lucidi et lapiriei
lioiium et aliarum similium abominationum post- nuiri ipsius xdifiCii purpurea tunica indutum vi-
ponentes, ac mitlta schismata divinornm prxce- deras, super enmdein angulum ilefum vides, quia
plorum in sanclitale machinantes. oriens justilix Filius hominis, prasidens forlilu-
Alia vero ul lupus griseus; quia illa lempora ha- dini conjiinctionis speculativx scieniix et humauo
bebiinl horaines mullas rapinas lam in poieslalibns operi in bonilate Palris sursum xdificanie, cum
quam in reliquis successibus sibi ipsis congerentes ipse Filius hominis in volunlale Patris sui sangui-
cum in bis rerlaminibus, nec nigros nec albos, nem suum pro salule mundi ludil (ut tibi monslra-
sed velut griseos in versuiiis suis se oslendenles: lumest) ibi ipseetiam modo sedens in eadem alii-
capita regnorum illorum dividenles dejicient, quo- tudinead confirmationeni veritatis tibi rienuo per
niam lunc vpniel tempus irretiiionis animarum mysieria miraeulorum suorura manifestaiur, sic
multarum , ubi error errornnv ab inferno usque ad tamen nt nunc ab umbilico deorsura libi appareat;
cosluraerigeiur; iia quod filii lucis torculari mar- quoniam a forlitudine membrorum suoriiiu qux est
c
lyriorum suorum imponentur, Filium Dei non ne- electorum ejus,- ubi modo ipse Sponsus Ecclesix
gantes, scd liliuni perditionis abjicienles qui diabo- viget usque ad coinplelionem eoruin multa admi-
licis artibus volunlates suas perficcre tenlabit. Et randa et obscura signa vides, ita videlicel ui ab
hx beslix se ad occidentem vertunt, quoniain umbilico usque ajd locnm illura ubi vir discerniiur,
hxc caduca tempora cum occidenle sole caduni; quasi aurora fulgeat; quia a perfeclione illa cum
quia sicut ilie oritur el occidit, ila etiam faciunl ho- jam fidelia tnembra sua perfeclionem fortitudiuis
mines cum hic riascitur el cum ilte morltur. habent usque a<t lempiis filii perditionis, qui se
Unde etiam ibi in occidente coram bestiis illis virum virlutis cjSSesimulabit in rectitudine se de-
velul quidam collis quinque apices babens apparet; vole colenlium fulgorem juslitix demonslrabil.
quia in camalibus concupiscenliis in ipsis excur- Unde et ibi velut lyra cum cbordis suis in Irans-
sibus disposila potestas , quinque alliludinum pro- • versum jacet; quod esi in persecutione illa qua
palata osiendilur, ita ut ab ore cujusque bestix filius iniquitaiis multos cruciatus eleciis inferel,
funis unus ad unumquemque apicem ipsius collis gaudium caniicorum eorum qui jam propter dira
extendalur; quoniam ab inilio illorum lemporum lormenia qux in corporibus suis paliunlur a cor-
tendr prolixilalis ad quarivquealiiiudinem dispositx D ] poralibus nexibus solvunlur, ad requiem iranseuii-
potestaiis protendilur, omnes subnigri colorisprx- les.
ler fuiiem illuro qrii ab ore lupi prolendilur qui ex Sed ab ipso loco usque ad calces pedum, id est
parle niger el ex parle albus videtur, quia istx pro- ad mensuram duoruni digitorum transposilorum
lixitates suiil in varielale conturoacix voluplalis snperius laitgentem taiuin ejus umbrosus est; quo-
hominum. Tenore illo qui in voracitate rapinx niam a persecutioue bac quam ffdelesa filK)diaboli
posilus esl in parle nigredinis, multas iniquitates passuri sunl, usqjue ad doclrinam duorum testiuin,
protendente, ita lamen quod ex ipsa hi in multo scilicet Enocb et lElix terrena despicientiiim, et nd
candore jusliiix procedunt qui terrentibus inira- superna desideria labores suos poneniiuin, firies ec-
culis filio perdilionis ut ipsi resislant occurrent, clesiasticx institulionis vetutin dubio hubenria est:
quemadmodum servus meus Job dejusto virojusti- horoiiiibus multo mcerorediceniibus:Quid est quod
tiam facieniein oslendil dicens: Innocens contra dicilur de Jesu? Verurane est an secus? Sed ab illa
hypocritam suscitabitur , et tenebit justus viam tuam mensura superius tangenle laluni per totos pe.es
et mundit manibut addet (ortitudinem (Job xvu). suos lacte candidior apparet: quod est a testimonio
Hoc lale esl: Qui innc-censesl sanguinei operis, id lesiium iUoruir.a-terna premia cxspectaniiuai uiio
713 SCIVIAS. —U». III. VISIO XI. 7U
lietdliiorifsdevicro, Fitiits aivte fincnvnunidi inrra- A pns itluri ciun cos j<im crurielius inflcclcre etinciir-
Ibolica firiecanriitiissinius ct ptilclicrrimns futgiriiii, vare teniabii, Ecclesiai-n filiis stiis albe iinem verx
ii;v qilod lnttc pnlaiii veii^as per ipstim cognosce- fi(hi', scri in ijjsn aiigiisliam- s.aiiguinei stnporis ae
tur; eiqitO<l;fnlsitasiri filio ihiqiiitatis per oiiuiia niaximas xriimnnsriiversai um passioiiiini suslincbii.
abjleietnr, lit el David sefvus riieus teslnuir, nbi Ab ipsis aulem genibusnsqiie ad duas zonas qnx
dicii : Rex vero Iwtttbitur in Deo, lattdabuntur oinnes per trniisver>iini superius Cangenles ealcenv pediim
quijuraitl in eo; quia obstntclttm esl os loqnenlinm nlbx videnliir, sanguinea apparet; qtiia ctim jam
iniqua (Psul. LXIIVHoc tn!c:esi: Proftiiiria scicntia velul nioiionem oppressionls sux siisiinuerit, usque
qutc esi magnus siatus Lnhominc scilicct piilchrnm ad riuos lesies veriiaiis qui Ecclesiain fortissinie
formnm liiiguarurii lifliiiininn volunlaie el <li posi- coiitinebunl, jatn c.ircaconsiiininationeni iniindi can-
lione Dei langetis, suciiue iymphonizai in altari dorem jjistitiai ei reciitudinis oslenrieiites, scelera-
Dci, quia Dcinn novit et'beali iti lamiibus soiianlium lissimas persecuiiones et crudelissiinas effusione3
mentium currtinl, lorrens iter verboruu iu puris- saiigiiiuis, in iis qui ipsum perriitore.-ricontenipse-
simo fonte foiiissinii dotniiinloris facientes ; ciun rint paiieiur. Quiri boc? Cum fiiius perditionis in
in perdilo lempore (le.siriiilnlur hialus sibilorum contrarin sua rioetiina jain fiduciam el fortitudhiem
(liabolicariitn arliuni, qux mcnlcs bominum lurjii" B fallaciter conforlalus acceperil; lunc ei Ecclesia
ter iiificiniil. Sed ct ill.i niulicbiisimago quam iu cursu fesiinationis sux nobilissimo sangiiine per-
auie altnre quod est ante ocnlos Dei pritis con- fiinrietur, ubi el ipsa ttinc plcne iam cceleslc habi-
spexeras, niiiic etiam tibi cl hic iierunt ostendilur; la.culiiii)coiisli-uetiir. Nani voc, oplalex Hierusalem,
qtiia sponsn Filii Dci purissiiuis oralionibiis sanclo- tiinc in opliiuo auro per sanguiuem sanctorum ful-
. riini inslans, et eas snpernx iiiq.uisitioni sectiiiriuiri gebiiis; quia diabolus luuc exstingnetur, qiioniani
qiiori libi pernions:patuiii cst rievolissime offcrens, memhra superni regfs persecntus est, iln tjtiori ip-e
inoiloeiinin libi iu eisriein sacrameniis pro asser- prx magno lerrore suo nri niliiltini redigetur.
lionejiistiiia; riecluratur; ita tanien quod eara modo Seri o vos homiiies, qui in ipsis babitare desirie-
(iiain ab umbilico veiiLrisucoi-sumvideas; quoniaitt ratis, illtim fiigite.etDeuni qui voscreavil adornie.
ipsa pro crcatione illu qua ntiivc ecclesiasiica rii- Iti sex eniiii dicbits perfecil- Deus opera sua ; ei in
gjiilale proveliitui', iisquc ari {Tlciiitudiiiemfilioiuin septimo requievil ab opere suo. Quid hoc? Sc<cdies
cjtis muJlis miraculorum inysleiiis ad iiiitioiieni sex numeri sxculi sunl ;,sed in sexto nova inirarula
inultorum, tibi manifestatur. Nanv ab umbilico iiiundoxdiia sunt, ut eiiahv in sexio die Deusojiera
tique ad locum illuin uhi mulier cognoscilur, va- r_ sua complevit. Nunc anlem mitndus, in sepiiino iiu-
riascl squamosasiuaculas babet : quori csl a forti- mcro txculi anie novissiiuum diem, est sicul in
luuineilla qua modo in filiis suis digne ei laudabi- die seplimo. Quoinodo? Prophetx voces suas com-
liier vigcl, iisque ad leinpus illuri ubi filius perditiu- pleverunt, Filius etjam meus voluiitaiem meam in
uis artes suas, quas diabolus primx mulieri innnisit, mundo perfecii, et aperte.Eyaiigeliu:ii in toio rauiulo-
perficere coiiabitur, v.irielaiem el duriliain in ob- jirxdicaium esl, scd el hoc per lempus teinportiiii
jeclione mulloi-um vitioium lani in foriiiculoriis pleni niimeri, el per pltis temporuin annoriim ipsius
quam iu uiorliferis et rapncibus uisiis lumcniabili- |ilc»i nunieri, quamvis in inulia diversiiate morum
icr et misernbilitersusiinebil. Qiioniodo? Qtioniani liomiiiuin tamen per iue bene fundaluin persiiiil.
ii qui eam diligcre deberenl, eam acriter perse- Seri nuuc caiboliea liries iii populi; vucillat, cl
quenlur. Evnngeliuuviu lioiiiinibiisclaurixal, foi tis iaia itinui
Unde eiiam in loco niuliebiis cogniiionis nion- volumina qine probaiissiuii tlbctores mufio :.itnlio
slruosum et liigerrimuiii capul apparel; quia cum ciiucleuverunt: turpi ixriio difftiiunl, et cibus viia;
ariibus primx seduciionis in moiisiruosis turpitudi- divinariim Scriptiirarunv jam lepefacliis est. Uude
iiibus, et in nigerrimis iiiiquilatibus, perdiliunis fi- niinc loqnoi-per non loqueniem homiiiein tle Scri-
lius iusaniens veniet, igueos oculo. ei aue; ui nu- D jjturis, nec edoctam a lerreno magislro; scdegoqui
res asini, et narcs etos ui nares et os leonis ba- sum cdisscro per cain nova secrela' et mulia my-
bens : ctim furibititdos acius nequissimi iguis et sticn (Jlix baclcniis in volijiiiinibiis latiiernnl, velut
turpissimos sonitus conlradiclionis, Deum abncgari lionio fiicit qui liniiiin sihi piiinuiu couipouil: ct
faciens boiniiiibiis iminillii, iia pessimum felorein deinde ex <;oqnasquc forraas secunduin voluniatem
senSibus eoriiin iiiliindens, uc crudelissiina rapuci- suain ilisccruil.
laie ecclesiaslica iustilula riilanians, scilicel niaguo Ofrticluoi dociores boni Iticri, aniinas.veslras
liialu frendens ei velul ferreos ac borribiles denles reriimile el hunc seriiionein foiiiierclamntc, nec ad
borribiliter aeueiis; quoiiiain voracissiino rictu vi- ipsiun iucreduli estote; quia si iHiini spernjlis non
tioruiu furliliidiiieni ct iiisaniaro mordacilalis sux, illiuii sedine qui verax suin conleinuiiis. Vos namqiie
sibi conseuiieiitibus pessime iufigil. Ei ab illo ca- populum lueumsuh lege mea nuirire deluiis, haben-
pile usque ad genua illa, alba ei rubea et velut les curam usquead prxfinitum lerivpusillius curatio-
iuulia conlrilione conlUsa est; quoniaui a pessiroa nis, cUm deficiet omnis cura omniura laboruni. Seri
ileceptione qua Glius perdilionis boniines prinuira rie hoc tempore habetis lempora lempdruiii 'prw-
blanrie ei lemler seducere conabitur, usquc ari lcm- fix;e prxdcslinalionis, ad leinpus illiul currentes ih
PAT«OL. CXCVII. 23
713 S. HlLDEGARDi» 71«
quo fllius perdiiionis veniel. Convalescile ergo et A teropus ncc moinenlumvubis de boc scienduni est,
conlortamini, elecli mei, prxcaveules nein I qneiini sicut nec quid posl seplem dies bebdomariis sil,
morlis cadatis; sed victoriosissininm vexilluin bo- scire potestis; sed solus Palcr hoc novii, qni et
riiin scrmonum clevale, el super filium iniquiiaiis hxc in sua poteslate posuit. De diebus enitn heb-
ruite. Plam in errore setnilaruin ill.irum qu:c prx- doniadisaut de lemporibus leniporum sxcult, am-
curriint el sub equuiitur filitim pcrdiiionr, qucm vos plius tibi, o bomo, sciendum non cst.
Anlichrisium noniinalis : vesligia illius iiuilainiiii Sed post quinque uumeros sxculi coelesiia mra-
qui vos viam veriialis edocuit cum iu carue in cula niiinrio eriidi; ucnl ei in qiiinque riiehus alia
niundo cuiii magna humiUtale el non cum superbia creeiura anle boiiiinciiicrcala fuerat, qux hoinini
apparuit. Audite ergo el inielligiie. Spiriius enim snbjecla est. Sic etiam ci pleniludo infirielium el
dicil Ecclesix ile tempore novissimi erroris. Mors Jtirixorum fuerat, cl diversa schisniala divefsorum
irruct in Ecclesiam in ipsa hora cum in fine lempo- nialurum lam genlilis qiiani Juriaici populi efferbue-
rttm malediclus, nialeriictionis filius, veniel; qui runl, et fex ac prophelia jain suilavcranl, nlque
est nialedictio maledictionunv, velut filius meus in omiies popttli lam in malis qiiam in bonis probati
Evangelio de civitate pessiuii errorls leslalur rii- erant, anlcquam unigenitus incus carnein de vir-
cens : El tu Capha-naum, nunquid utqtte in cwlum R giue susciperet. Nam etimmittcnrium decrelum IIOII
exaltqberis ? usque in infernum detcendes (Mallh. fueral uiii prxiuissiS omnibus his, ut oinnis jiistilia
xi). Hoc tale esl : 0 lu aulruin iniqtiilalis, fossa in illo probareiiir, et ut omnis injusiiiia ab illo
absconsionis exislens, el alas siinulalioiii.".bypocri- scandalizarctur. Qnod si Filius inetis priusveiiisset,
tarum habens, quemodo in excelso parietum stare boc quasi iusipienter facium fuisset, velut hoitio
posses, cum oculus luns ncquilias viliorum inspi- ille imprudenter agil qui frugrs suas aiilcquai»
cial.qux ardcns lumen in sordibus ahsconriunl, di- nialiiresrant collgere vult, vel si iiicarnatio ejus in
centes : Quis similis esl parricidx in hypocrisi, ipsum finem niundi dilala essel: lunc rapiim ve-
queni stulli dominalorem iiominant. Nunquid ece- nirel quasi aucejis ille qui aves fraudulenterc:pi', '
lum in miraculis signorum habebis, cum digitum illis nescieiilibiis qiiomorio rete ejus inliaveriul.
tuum baralhro inlinges. Qiioinodo? Opera lua ftin- Sed FiHus meus venit in lemjioi-e illo velut gnm
dum iivferni pelenl, in cujus voraeitaie absorpia jam dies posl noiiani uri ve. perns lei.dil, icilicel
jacebis: iia quod etiam infernus feiorem illumevo- ctHii jam maxima vintiie riiei absccilenle, frigus
met, in quo roundus aniaritudiiiem morlL in perdi- adcssc incijiii: ila posi qiiinqtie nuuieros niiin.li
tore perdiiiomnn videbit. r Filius meiis niundo arifuit cum mundnsjam ad oc-
Sed caput Siue ventre el absque cxlcris menibris casnin ctitiil. Quid ttinc? Ipse eniin veuiens me-
C3e non debet. Capul Ecclesix Filius Dei est, ven- riuJlani legis aperiiil ubi aquain Icgis in vinuin
ter el cxlera membra qux sequtiniur, Ecclesia cum Evangelii conveiiil, ubi cl niaxima flucnla virluliiiii
filiis su's est. Ecclesia auteni nondum i» nieinbrioet e:nanare fecit, quod lain lciiipesiive veniens coin-
in (iliis stfis perfecta e.l,'sed iu novisbinio die ciim plevit; tiI ecclesiaslicx viriutes quas Spirilus san-
numerus cleciorum iniplebitur, tunc et Ecclesia clus iucendit ftrmis rariicibus in homiiiibus coufor-
plena erit. Scd et tunc in ultinio die turbatio orbis (areniur, et ut viigiuiias <|iia:nin se ipso atttitit, iu
terrarum Oet; com ego Deus quatuor elemenia dignissima germhia flerum pnllularei el dilaia-
abluam, cum illo quod moriale in carne liominis relur.
esl, el turic in coiuummatione sxculi plenum gau- Sed insanus homiciria , filius scilicet perditionis
diuni sobolis Ecclesix erii. Uieniin prxriictuin esl, in brevissimo tempore veniet; cum jam dies abscedit,
in sex diebus perfecil Deus opera sua. Quinque dies, solc in occasum lalenle vitlelicet cum novissimuui
quittque numeri sxculi sunl, in sexlonova miracnla lem|uis jam cadit et miindus tenorem suum de^eril;
in lerris propalata sunl velut in sexta tlie primus boc aulem testimouiuin , o firiclesmei, audite, ei
homo formatus est. Sed nimc sextus nomerus fini- j) itlud rievoe ad cau!elam vcsiram inielligite, ne vo-
lus est ei dcveuluin est in sepiimum iiunieriim; in bis ue cienibus crior ipsius periiloris repenie ve-
quonunc cursus iiiundi velulin sepiiina dicrequiei niens, in riiiiiau) infidclita is et perditionis vos prx-
posilus esl, quia labor ille queiu prius forlissimi cipilet. Unde vos urmat • el ad vulidis iinam pugnuni
doctores in profundilateclaiisoruin sigillorum san- l.oc modo fiilelissimis riiiiiiilioiiibuspr.ciuoniti: vos
clarum Scriplurarum habiieruui : modo apcrtus praparate. Cu.u eniin lcuipus illud udveiierii quo
existen aperle proferendus csi, in lcvitale verbo- neqtiissimus ille dcccplor horribiliter apparebit,
ruin velul verba bujus libri stini, quasi in septima iiiuler illa qux istum f.illaceavin mundura parlurict
quieiis die. Sex enim dies operis suni, septima re- a pueriiia sua in ptiellari setale diabolicis arlibus
quiei esl. Numerus dierum ulius non cst, quori su- pleua vi.iis, in deserto abjec.ionis inier nefandissi-
perest libi, o honio, sciendiiin non esi; sed iii se- inos homines cnutrila est, ihi parentibus ejus eam
creto Patris est. Sed vos, o hoaiines, de tempore ncscienubus , nec ilhs cum quibus moralur eam
boc : tempus lenijiorum iu cursu vesiro habelis scientibus,quoiiiamdiaboluseamillucirepersuarie',
anteqnuin homicida ille veniai, qui firiem caiboli- el ibi eani secunduni volunlatein suam dccipienrio
campcivertere cupiel. Qui I aulciit deiiiric liat; ncc coiuponit, quasi angclus sauctus sit. El idco illa
717 SCIVIAS. — LIB. 111,VISIO XI. 718
ab liominibos se srparal, ut anlo facilius celari A missione mea illusiones suns ostendel, cariaver illius
possil; unde etiam aliquihtis sed lamen paucis viris quasivivnl moveri fuciens, quod lamenper brevissi-
nequissimo lalrociiro fornicationis orculle commi- mam lioranieinon per longiiis spntiiim facere in'erdum
sretur, et in lauto studio turpitiidinis cum illis se permT.leliir; ne hnc prsesumptione gloiia Dei deri-
polluil, velul angelus sanclus fervorem pravitalis dealur atque niliilipendalur. Qtiori qtiirinm videnles
illius eam perfj cre jubeal. Et sic in ferventissimu iu eiim coiifirieiit; quiriain autmn ct prorenv fideni
ardore fomicalioiiis illius filiunvperriilionis concijiii, siiam retiuere volentes, eura tainen sibi propilium
nesciens de quo semine virorum i lortim euiiv conce- - semper optabiinl. Quos lanieii durius Ixdeie nolens,
peril. Sed Lucifer serpens , scilicel anii<|iius lurpi- quasdam infiriiiUales ipsisimmiltit. Qui, duiri mcrii-
liiriine ista deteclalus , roagula.ionein hanc jusio cinam el auxilium n cdicortim quxrent nec curari
ineo judirio ariibus suis afflu, et eam omnibus vi- polerunl, ad ipsum rerurrent tenlantes, si eos cu-
ribus suis toiani iu vcuire malris illius possiriel, sic rnre valcal; quos dum atl se venienles videril, debi-
illo perriilore <levenire malris sux pleno diabolico litaleui quam eis iiitulit ipsis aufcrt. Untle valde
spiritu egreriie.iic. Deiuric illam coiisuetam fornica- etiiii amanies in ipsiiin crerienl. Et sic miilli deci-
iknteni rievital: et apciie stulto et insip enli populo pientiir, cum ipsi oculos interioris homiuis obuu-
rikii, quia viriim uon babeat. ncc patrem infaulis B bilant; per qnos in me re picere debueiant, volenlcs
sui scial ; foriiicaiioneni aiitein qtiaiu perpelrnvit, in probatione animi sui velul in qiiariuni novitatc
sanciam riicii. Undeet populus illam snnctara pulat illa scire qux exteriorihus oculis vident, et qux
el noininat, matiibiis palpant, contenineiiles illa invisibilia (|iix
Sic Jilius perditionis riiabolicis nrlibus usqtic ad in me iiiaitciit,elqnx verafiriecompreheiidenria stiut
foriiorein xlaiem enutriiur, scmper noio populo qtiia morlales oculi n<evitlere non possunt, sed mi-
sibi se subtrahens. Serimaler ejus euiii cuin qtiibus- racula mea in obiiinliralioue illis oslendo quibtis
dain magicis artibus interrium ta<n poptilo Dcuui volnern ; meipsuin auieifi nullus viriebit, riuni iu
colenti, quam non colenti oslei.dil; sic eum ab eis mor ali co! jio e ntaiiei, uisi iu uiiibrniloue roysle-
faciens videri el amari. Qui cum ad plenani xtatem riorum mcoiiini ut servo meo Mosi loctilns sum,
pervenerit, iitanifesle coniiariani dociriuam rioce- qtiemadmorium scriptum est: Non enim videbit me
bit; ila iuilii et eleclis meis repugnaiis, tantnmque homo et vivere poterit (Exod. xxxm). Hoc tale est :
fortiluriinem acquirens ut iu rnngua poiestaie sua, Obtutum roorialitatis sux non ponel i:i claiilaleiu
se supra nubesctevarc conetur. Nam ego juslo judi- divinilaiis mex, ille qui niortalis est, ila quod in
cioineo perniiilo eum in diversis crealuris volun- corruptibili ciuere inortalcm vitam pos^il habere.
laient suam exercere; qiiouiain ul diubolus in iuitio ^* dtun in traiiseuniis teniporis nvutalioiie est, scilicet
dixit: Similis ero Allitumo (Isa. xiv) el cecidit.iia quod vitam tinam deserit et ad aliain Iransit; quo-
eliani permittoiitiriemdiabolusiiilemporenovissimo niam omuia vivenlia per me solidata sunt, et quia
cadal cuiu ipse in hoc filio suo dicit: Salvator ntuiidi ego vivo nec ulla inuaiio in me est. Nam ut culev
cgo sum, El ul omne sxculum fitleliuiii coguovit vivere non polesl si se in fliiiiinain ignisiininillil.ila
quod Lucifer inendax fuit, cum se in iuiiio d erum eiiam morialishoiiionon possetsubsislere,sicorusca-
similem Deo esse volttit; sic etiam omiiis lidclis tionem diviniialis mex vidcrei, sed ego inortnlibus
honio videbit quod filius iniquitalis ir.endax est, hominibus quandiu gravamine mortali alis sux gra-
cuni se aute itovissimuin diem Filio Dei similem vati siiht, me ita in obumbra.ione ostendp; velut
facit. pictor ea qux invisitj.l a suut, per imagiues picttirx
Ipse enim est pessima bestia, homines qui ipsura eux hoiiiiuibtis declaral. Quorisi, o homo, me dile-
negunt inierficiens et regibus , ducibus , priucipi- xeris, le amplectar, ei calore sancti Spiritus le ca-
bus, divilibusqiie se adjungeus, humititnleinqtte de- lefaeiatn. Cum cnin bona iuteniione lua me iuspe-
jiriinens, ac superbiam erigeus, orbeinque icrraruiii xeris , iiicque iu lua fide cognovciis , iintc ct e^o
dinbolica arlesibi subjiciens. Poteslas iiainque ejus D lecum rro. Sed qui me coiiteiiinuul, al (li.iboliim
tisque labrum venli proccriit; ila qtiori aeiein vi.le- se convcrtuni, quoniam me scire uoluui. Unde et
tur coininovere, igiiemque rie cocloediicei/e , et fut- ego ijisos abjicio.
gura, tonitrua ac granriines proilucere, niontcs Eosdcm aiueni riiubulus illuriil el rieiipit quonio-
eliaiii everlere, aquas exsiccare , silvis viririiialeiu (locuinjiie sibi ptacuerit: iia quori ipsi putant quoil
fuam aufcrre, eisque ileruuv succuin virotis uii verum sil, quidquid eis ostenrieril. l'°.llianc ipsun
tvddeie. Tales euiiu illnsioiies in diversis crcaluris ar.e.n riccepl onis sux d.abvlns illis iiifuiidii, qui in
osteuriit; vidclicel in humore ,- iu viririitale el in ipsuiii conlidunt: ita quod ipsi in bac atic divcrsa
s ecitule eartim. Sed el in hoiniiiibus riucept oues portenla in creaturis scciindiini voliinlalcm Siiam
suas facere nou rie inu. Qiiomorio? Videbiiur ciiiui Jioiiiiuibiis fallaciler osiendunt. Sed lameii nec elc-
sanis iminittere xgriiuriiueiu, et infirniis saiiilaiem, iiienia, nec alias crcaiuias qux a Deo creatx sunl -
ri.eniones ejicere, ac iuierriuiii mortuos susciture. iu nliuiu niodiKn iransmulare possunl ; nisi quo.l
Quoiuodo? Cum euiui aliqitando quispiam vita eva- soltiui per dccepliones suas, quxdam mouslia velut
nuerit, cujus aiiima iu poiestale ipsius diaboli esl, qiiasdam ncbulas iu cis sibi credenlibus fingtiut.
circa cudaver iilius qui vila discesscril iiiltiduni jier- iNuinet Adaiii cutii plus quxreret quain hubcre de-
710: S, HILDEGARDIS 720
lltjrel, gJp.riampafadisi.pcrd.iriit; sic et ist; vjsuiu et. A,xuLHoc lale est : Egoamator niyslcriorum D.i vidi
ajidjlynvinieriQii.s.liqiiiinisaiqiltiint, qupiiiam Deum f.illaceni ei mnledicuun in ni.uiinis et inniimrr.abi-
rieser.uji)et. riiabolui))coltini. libus iuiqiiiialibtis oiiiiieinsanclinmniaui sanctoriun
Secundiim hunc moduni filins perdilioiiis , <lece- circuniciintein, einuiltiplicibus vitlis cam. fniigan-
pliones:arliuri».siiaruui in eleincnljs opcraiur, osten- tem ; qui aciibuS incndaciorttin suoruni sauguiiiein
riens in ejs pqlchriliiriiiien?,.(Iiilcctliuemet suavila- siiiun in occisione se effundere et iia niori assinii-
l)cni;SCCuiirium volunlulcin bqmiupm quos. riecipit. Inbil, noii in rorporc suo cnriens sed in fallaci um-
Secl,hxc ppleslas e,i ob ho.c prqinissa esi, ul fuleles bra , veiul percussus et moiiens xslimatus. Unde
in.reela fide ccrnanl, quori riiabolns nnllain pote- cliani in errore fallaciuii) vulnerum suqriiin q.insi
statem in bonis habet, sed sqlum in malis xternx mortuus fqeril simulai se quasi a sopore inoiis
tnprlis. Quidqujd enimisie filius iniquitalis opera- revixisse ; et iia adinirabilem ei terribilein slupc-
tnr,- id in potestale, superbia ct, crudelilale facit, rem omnes homines qui in (oia terra sunt, in licr-
misericordiam, humUilalem ei discrelionem non ha- rore linjus malcriicli capient, sicul etiam populus
bens;sed cum imperio el magiio stupqrc homines ad in inagiiiiuriine ct fortiludine Goliaib obsmpiiit,
hos prxcipilat, ul ipsnni seqiianlur, plurimos ciiiui cum etiin arinaltiin in belio advcrsuui se slare vi-
B
popuiossibi acquirit, dicens eis ul voliiniates suas derel. El ila ul vides columnx elcctoium nieoriim,
libere peragant, nc. se niiil.uin in v;giliis aui iu lam de cruciutibus istis qiiam de conirariis et im-
jejttniis consliinganl.proponense.is ul tanium Deiim manibiis ac horribilibus signis, qux filius perrii-
siium diligant qiiem.se esse simulat : quatenus sic tionis emittet inagiio stupore pavoris couiniovcii
ab inferiio libcraii ai vilam perveniunt. Unrie illi videlii;n:ur, gciiiiluiii laiiienlabilis anguslix cuiil-
hoc modo decepii dicunt: 0 vx miseris illisqui anle tcntes.
leinpora isla fuermil, quia diris cruciaiibus vilam Sed tluos teslcs riieos quos ari itl tenipus in sc-
suani aDlixerunt, pictaiem Dei nostri heu ignoranles! creto voluniatis mex reservavi, scilicet Enoch et
Ille enitri tbesauros ct diviiias eis oslendil, ac eos Eliam; tti ipsi rcpugnent el ul erranles ari viam
seciinduni voliintates ipsoriim epulari permitlit, veritnlis reriticaiii eniiiiain. Qui foriissitnas ei ro-
fallacibus signis docirinam suam conllntians ; ila btistissiuias viiiufcs lirielibus oslenilenl; quia cnin
quod ipsi pulaiil quod non ojvorleal eos ullo modo verba lestimoiiil cofuni iu oro ulrinsqiie sibi xqua-
corpora sua conslringere et casligare- Setl et cir- litef consentieiii, firicmaudieiitcs adhibebunt. Mani
cumcisionein ei jutlaismum seciintluiii morcs Judxo- idcirco bi riuo lestes veritalis lanriiu per roe reser-
rum illis observare jubel, foriiora prxcepia legis, ,„ vaii sunt, ui luuc ijisis procerientibtis, sermoeorum
qiix Evaiigcliiim cttin digua pccniteniia in gntliam in corriibus elcclorum meoruin leuealur el solide-
converlit, ipsis juxla voluiitatein eoruni leviora tur, quaienus inric gerineii Ecclesix mex in magna
fnciens. Et dicit qui ari me convertilur, peccaia humilitale subsislai. Et ipsi ari fillos Dei qaoiiun
jllins delcbunitir, vivelque niccunv in aUernum. nomina in libro vitaissunt, riicent: 0 vosrecli corde
Baplismum ctiam cl evangelium Filiiniei abjicil. El ei elecli in gloriosa laurie beaiaruiu gratiarum vilx,
omnia pra^c-plaillaquxEcclesixtradilasunlderide . atidileet intclligiteqtix voliisfi,lucialiierdiSseii:iiiis.
Et iteruiiisibi fainiilanlibiis dialfolica ii-risioneilirii: Hic malediclus a tliabolo iiiissus est, ut aniinas qu.e
vi.lete quis ct qualis iile insamis fuerit, qui hxc se prxceptis illius subjiciunt in eirorem tnittat.
observare per mcndacia sua siniplici pojiulo insti- Nos enim de hoc inunJo reclusi eranuis, rcservati
luit. - • - iu secrelis Deiqux liomiuibusabscoiidita sunt, iia
Ego aulem pro vohis et arigloriam vestram mori, quod in solliciludine eianguslia hnminiitn uon fui-
et a morte resurgerevolo. Etsicpopuliim meum abin- iiius. Nara ad hoc rcservali surous, el ud vosmissi;
femo liberabo; utdeinceps mecutnin rcgnomeoglo- ut erroribus islius perdiloris coii:radicamus. Vidtie
riose vivalis, quod ille fallax prius se fccisse simula- ergo, si vobis aut in corporali statura aut iu xiaie
vil. Et deinilediiectis sttis riicil: ut cuin glariio pcr- D siniiles simiis. El oinues qtii coguosccre et conli-
cutintil, atqiie-in munrinm sinriouem usque ari riiem leri veruni Deum volent: hos diuis senes et veraccs
resurrectionis sux invqlvant, illis iia cleceptis quod leslcs, vexillumj'usiiiixDeiportanlesstibsequeiiii*i-,
piiianl se illuin occidere, el prxcepia ejus boc inorio iniqiiuin erforem deserentes , quoniam ipsi in
perficere, posiea se resmgere siroulans dirx male- inagnis prxconiij cl corani Deo ct coram pojiulo
dictionis scripiurnui velut salvationem animarum fiilgcbuiit; vicos, et plateas, ei rivitaies, atqitu alia
pi-nferl;quam pro signo hominibiis Iradens, jubel ut loca iibiciinque filius pcrdilionis co. trariain doc-
ijisura adorcnl. Quod si quis fitlelis projiteramorem trinam cfiluverit percurreules, ac in cis mulia sigua
nominis niei recusaveril, riirocrnciatu lormenlorum in Spirilu sanclo facienies, ita iu omuis pojuilus
ab illoconsumeiur, untle onincs qui bxc videriul vel qtti eos viderit in niaximam adipiralionem ducatur.
audierint maxiroo admirationis elriubieiatis slujvore Iricirco aulem hxc magna signa sttpra firmampe-
conciiiieiitur.queroadniodnm eiiam Joanncs (lileclus irain soJidata iliis dabunlur, quaicuus illa conlra-
mcus ostcndil, diccns: Etvidiuuumde capitibxisejus riaelfalsa signa abjiciaiiiur. Naiii iu fulgur incenttit
lniiquaitioccisitminmoilem,elplngamorlis ejitseurata cl coroburil, sic et filius perdiiionis pcrversn^
esi. Et admirata est xiniversaterraposl btsitam [Apoc. iiiiquilnie el nequilia sua faciet, populos magicis
721 - SCIVIAS. — LIB. III, VISIO XI. 722
niiibus veliii igue ftilgtiris combiirciis. Scri Enoch. A viialem flhtiim siium in mortem xlemx damnalio-
et:Elias Cmn fccta tioctrina qiiasi cuin iclu tonilrui nis ita consuiriirialus evomit; qiiia sicut tenlaiiones
omuent cotioiieiri illius extefrenlcs dejicienl, lirielcsi Filii riveifinitx stiiil, cum ipse lentalus diaboto di-
iioc moilo siabilicnles. xit: Vade, ^turpissime Satana, ct ille extefritus
Ailamen in pcrmissione vohintatis mex ab illoi fugil; sic etiam et ientaiiories islx quas filius ini-
lanriein-ctfnsuinmali, rtiercedcm laborum suoriim quiiatis Ecclesix ihferi, in hoc zclo meo consum-
in rocleslibiis conseqnantnr. Tunc Hores doctrinx liiationein accipicnt.
'eorum cndentes, qtiia voces ipsortnn jam in mundo Intle strbito felehs nebtilairiontem ipsiim lotuih
.non andieniar, bomlmTrtictuin inelectis ostendenl, comprehendii, in qua capnt ipsiim 'tarita sorde in-
verba et rabiein diabolicx iirtis cotiiemneiuibus, el volvitiir, ui asianies populi iii maxfmura lerrorem
in spe snpernx tixrcdiiaiis bene firmalis, qticmari- miltantur; quia inimundissiiiiua intolerabilisque
niothuii et Salomon de boriioel ieciO honiine osien- el iivfernaiis fetor lOcum elatioiris ffSus loitim re-
dtl, dieeos : Domus jitsti pturima fortitudo, e.l in plebil, in quo ille pessiinus crimhiatOr lanta immuii-
frudtibm ititpii eonitfrbdiio/(Prbv.\y).~l\ocis]e esl: diiia et fetore effcrvebnt, ui jusio Dei juriicio ncc
Acuiuin habilaculum ubi conlrilioct infelicilas non initiiim nec finis ejus amodo iri nienioria*liabeacur;
esl: speciate speculum oculi Dei in fecto hontine ^ qtioiitam populi illi cadaver ipsius sine vocc iiiiefra
esi, rn quo iriem oculus foriimdinein iniiaciiloriim pfostraliini ei mtilia iabe perftisum vidcnies : se
stiorum qtiasi in appelilu percutienlis glariii videt. deeepios esse cognoscent, ips.i nebtfta cifca ifron-
Sed in pTOcedeniihus fneiis, velui in crcscenlibus tetn illuin afiquantulum ditilitis iiivfriqrante; qiio-
fruciibus supeTbi corriis, qnod in jiTopriis volnpta- niam fetor ille dialiolicaiYielaiionem circiiniamplec-
libus suis ruinas xilifieai, trrsiitia illa eiir, quia fens, immundam osteiidil, iu liomiries ab ilto se-
sitperbnin cor in eam spetri non confidit, qux in su- ducii feiorem et-iuiiiuindiiiaiii 'UlaritVidehies, eTfo-
perua satiirilaieflorei. rero Siiuin rieclinenl, et ad vcriiatein redeaiU. Nam
-Seri tu vides quori ipsmn monslruosnni cnpitt se asiaiis popiilus bxc ccrncns, intiho iiinore conculi-
tiinlo ffagore a loco suo etnovii, quod omnis prx- fur ; quia hxc videntes maximits horrof incUlit, ita
dictaiiiuJiebris imago in omnvbns memhris suisitirie til l-.igubresvoces et flebiles qucrclas proferanl, ei
coitcutiiur : hoc cst ctiiii se fithts perditionis ca- se graviler err.issc dicnut.
pul iniqnitalis exislens, nmlta arroganlia superbix Elecce peries prxfatx innliebris 'imjvginis Can-
velut a parvo errore infixx sibi nequilix tollit, ma- dirii apparent, splendorem stiper sjilendOriJtivs^oiis
jorem errOrem arripiens, scilicet supraomnes exal- r reddenfes : hoc esl qood foriiturio ftindahieriii ei
lari volens, id esiciutt decepliones sux finem accrp- susieniatio sponsx filii mei niiilluin candOferii-fidei
Uirx siiHt, omuis Ecclesia in orivnibtis filiis suis tam osicndct, etpntchriiudineih iiiam qrtx oinneiri pttl-
Biajoribus quam niinoiibtfs in niaxiinuni limorem chritudiiiem terrenx ctaritalissuperal dcmorislrabii,
mttlilur, exspectans iusaniiim prxsumptionis Ulitis. • cuivi filio pefditionis uldicium csl prqstraio, multi
El velut magiva massa uiiilix fxcis ipsi capiti con- ex iis qui erraverant ad veritaieriv reverieiifuf. Sed
jungilur, unde Hlud super qnenidam mouiem se posl casum illins iiripii, qtiando riovissiuuisdies in
elevans, altitudinem cceloruni -ascendere leiitat; solmione mundi occurrat triortalis hoiiiorion qiixral;
qUia iriaximx arles diabolicarum iiisiiiiaruin, mul- qttia eum sciie non polerit, quohiam euiii Pnler iti
tam iminiinriiiiam afferenliiiui eidem Jilio iniqui- absconriito secreti sui sefvavit. Ari-jiidiciUiiiergo,
latis aSsisteiiles, ipsi alassuperbix subininisirani, o horoines, Vos pfasparate. Ui aniem pixriicturiv est
ac eum iu tantatn prxsUniplioiiem erigunt, quori lilius pertlitionis curivpaire suo tliabolo et ciim om-
ijiseeliam secfeta coeleslia se putaiposse penetrare. nihus artibus illius iii liovissittio teuipore pef Filium
Qnomorio? Naai cum oinnerii voluiuaieni seriucto- riteum fortissimum prscliatofem cum magna confu-
ris diaboti compleveril, ita quod juslo judicio Dei sione stiperabitur ; sicut et ininvici foiiissimi Saro-
antplius taniam potestatem iniquitatis et crudelita- D ] sonis in prxfigufatiorie ipsius dejecii sunt, veliit in
tts siux liabere omnino nbri perniilletur; omnera sacra Hisloria scriptnra esl : Concuukque forliter
cobortem suam congregabit, et sibi eredetiiibus di- colurnnh , cecidij doniiis super dmnes principes , et
cei quia ari cflelosire velit, Sed siCut diabolns ries- cwlerarn riiuUiludiitemquwibi erat: multoque plures
cLvilFiiittm Dei ad redempiionem ei saluteui ani- inierfecit morieiis qiiam anie vivus occideral (Judic.
iiiarum nasci, ita et iste pessimus cum se in mof- xvi). Hoc lale est: Filio Oei* seilicel forlissinio
lifeftim inaluin omniurii nialofum involvei, fortissi- Samsoni primturi Syiiagoga eonjuncta est; cui ipse
iniiin ictum roamis Dei super se Venire igriofabit. occulta illa qux iri Veteri Testamento abscohrliia
Ei eccevelul ictus lonitrtii repente veniens caput erant, iri mifabili dOeirina sua dislribuit, interioieni
ipsum tanta forliludine percuiit quod el de nionte illo dtilcedinem legis qux forlior leoneerat, ipsi be-
dejicil el quori spirituiu suum in morlem emiltit; nigne apericns. Seri ipsa decepil ettin ; facicns ul
quoniam potestas Dei se manifeslans, eumricm per- secreia ejus illiiderentur, in doctrinam illius respi-
riitionis filiuni iauia virtule zcli sui prosternit, quod cere nolens, sed eam magno fnsiu stiperbix despi-
et de siiperbia illa qua se conlra Deum efexerat, cieiis. Quaprbplef ipse connnotiis regnum Dei ab
magno prxcipiiio prxsumpiionis sux niii, et quod ea auferri et alii genti dari prxdixit; ita in multis
7*3 S. HILDEGARDIS 72*
prodig'is ciinv pturima iiirha ciutalein nierosoly- A vnlcbal i-epcntino niolu Dcum n anriitn vertiomm
inam ascendens, iiifideliiaic illonim qui vesiimenia lanliim colere , ci non in signifiealione Spirilus
sua in via stravermit occisa, ubi quod promiseral sanrti conversari. Seri itn forliinrio ejus eogniia
illis per miracula reritliilii, qtiibus per sponsam non esl. Deinrie
virginitas velut novi fimes qui
suam proriiins fucrai. Ei in illo fervore sponsam iiHiiqiiam in opere fiteruiit, siciil el virginilas anie
si:ani dcscnut, cum doituun ejus deserlaiu derefin- noii cst gloriose babila ; nobililer crecia csl, qn.-e
qui pr.cnunliavli. Sed paler sponsx illius, videlicet Iigalura Filium Dci fortiter qmdem tettgil, sed
diabolica sediiclio; alii viro, id est infirieliiali eain tamen euin plene non ostenriit. Sed Ecclesia se
eotijiinxii, Tunc Filius Dei asliilas vnlpes , sriliccl snrsiim erigens dicebat : 0 vos. amici mei, hx
aposiolos emisit, qni igne sancli Spirilus segeics inaximx virltites sponsi inei sunt. El snbilo in
iiiniicorum suorum combiisserunt, id eslqni lega- m-.igiioslrepiiu miiltus populus super enm ruil,
Ua pra/cepta ad spiritualem intellectum verierunt, dicens : Nos in maximis viribus ejus, ijisum
iia Synagoga eum palre suo coiiibusia, scilicel pcr- cepitnus. Sed nec sic vires ejus manifestalx suni.
vcrsa itilidelilate Synagogx eversa. Deinde magnis Poslea iu sepk-m donis Spiritus sancli vehil in
signis el siupendis iniraculis iucreriulos occiriil; scptera crinibus illins EccleSia soliilala est, ipsrs
iia quod onices mulio sluporc coiUreinucrtint, cum B forli ctave in ftrmameiilo nposioKcortiin prxriica-
dicereul se limere Romanos venirer et locuin et lorum infixis. Unde reli fidei boc morio conlexto,
gcntem ipsorum lollere. Quapropter conciliuiu suum Ecclesia clamabat : O quam foiiis sponsns meiis hi
congregaverunt ut illura perderent, sed ipse abs- scptetn criuibns suis esl. Et onines populi illam
condil se in monle, in oralioue ciim diceret ut, $r auriieiiles, in eum iriiieriinl, puinntes tpswm m.t-
fleri possel, calix ille ab eO Iransirel. Sed Jurias Is- jores vires 11011 habere. Sed ct hoc inodo ROIIesl
cariothes prodidit euin, tradens euni in. inanussx- agnita forliluilo ipsitis. Dehinc innltas Incryinas
vissimas inimicorum sitoruiii. Et ipse vim fortodi- Ecclesia fudit; quia forlilttdinetn snnclx Trinilalis
uis stix ubsccMiriil,quaui iu crinc, id est iu patre ignoruvil, dicens hiimanilalem Filii Dei se quidetn
SIIOhabuit; qux omui pcpulo ignota est, nist quau- vriisse, seri riivinitalem ipsins nonriiim perfccle in-
|niii in fi.decapitur, veluli cl capifli itt rapile Iio- lollexisse. Unde ipse commolus in dileclo suo Joanne
minis videntur. Poslea cuin pali voluil vini fortilu- seeiela sanctx Triuiiatis qiiantum bomini liciluut
iliiiis sux ostendil, videiicel iiiandibulanv asini lol- erat scire : iu honore Pairis el in arriote Spiriius
lens cum filiabus Hierusalem riiceret.ne super eui» 6aiicli mauifestavit. Et ila in greiiiium sponsar
sed super se ipsns ilcrent ; itu illas occiriens, scili- r sux capul siiiiin icclinans : ibi-usqne ad maxima
eci lerrorett! futuroi-uiii iiialorum eis verissime schismala qu;e iu ftlio perdilionis lulitra sunt, re-
prxdicens. El sic incruce faligato cuni sitiret, fous qniescel; ibi Cortiludo ejus abrasis crinitms ipsitts
ver:c firiei de geulili populo einauavil; rie qito ipse .ibscindeiur : cnm homincs in leinpore iilo magis
bibcns non ertibtiil, diceiis etiaui quod sic cousuui- filiuin perditionis, qtiam ipsuni scqui sludehunl di-
inaluni esset. Uude ciiin spirilura eniisil, in gehen- centes : Quid est, o Deus, quod lalia el lanta mi
iiam, vidclicel ad mulicrein iuerelricem postca de- racula videmus ? El ila forliludo ipsius dilinilur .
sceridit, inimicis suis cuiit obsidenlibus, cunr cum j'am vera fides in cxcilaie infirielilatis obnu-
eiislodes ail scpiilcruin ipsius pouerent, scd bihvrividelur. Scd vires ejus rcsurgenl, ciim Enoclv
ipse a morte resurgens, ctiin duabtis portis, iri est et Elias apparueriiti. Qiiapropier superbiam ei prx-
ettni spcciulibus electis suis, et cuut coiiiniutii po- siimpiionem forlilef concutiens, fiLium pcrdiiionis
pnlo quos ex iiiferno liberavii, cocleste regnum pe- cuin omnibus riiabolicis arlibus el cxieris Vitiis ejus-
livit. Scd sie pulclierrima sponsa, scilicet Ecclcsiar dejiciet, niultoque durius diabolica vilia conleiel.
ipsi conjiincla, diligenlissinie ab co qnxsivil quo- ctuii jam Ecclesia cum Chrisiiano noinine de prx-
luodo fortitudinein. ipsius cognosccre possel. Ipse scnti ei teinporuli sxculo ad xterna Iransibil, quain
niiicm vires suas ei, non rcpcnte, sed paulatim ct |D.aniea fecerit cum adhuc divinus cultus iu miiiulo
cuin discrelione apcruil. Qtioniodo. temporaliter vigerel. Quid hoc? Quia ciini jam sx-
Cuin primum caibolicam fldcm pcrcepissent io culinii finem accipiei, tunc et diabolicx persecutie-
veieri lege et in nova, usque ad perfeciam cor- nes el virlulum foriissimx operationes, in hnmi-
reclionem pulabant se quiriara iltqruro debere am- nibiis ciiam icinporaliier cessabunt. Qui aiitem
Lulare, qux ligattira liunienlinni ncrvorum sed acmas aures interioris inlelleclus habet: hic in
noiiriuro perfeclam siccitatem liabentiuni erat. Unrie ardenie amore spcculi mei, ad verba hxc anhelel,
Ecclesia rudis adhuc, inultis ttifbis dicebat : Ilxc ei ea in conscienlia auirai stti conscrib.il.
est foiiiludo sponsi mei. El oopulus hxc audiens,

VISIO DUODECIMA.
SHMMABUIH. — Quod i»iiioujssimotempere mundiis mnlth calamitai.btis ul homo m hora mortis dittolvitur.
Qnod omnet crealurw repente eommoventur et quidqnid in aere vel in aqua vel in terra mortale est
vilam reddil el quod (wdifth esl in eis cvunescel. Qnod corpora mortuorum tibicnnque fueriiil in
"inlegrilale corporh et sexui sui resuigunt. De signatis el non signath reiurgeniium. Qtiod Filius citt
725 SCIVIAS. — LIB. III, VISIO XII. 720
Pater potettatem dedil judiciitm facere, in forma humanilath ad jndicinm veniet. Evangelium de eodem.
Quod signali obviam juslo judici non in difficultate celeriter rapiuntiir ei opera eorum apparebnnt.
Quod omnes floret: patriarchw, prophetw, apostoli, mariyres, confessores, virgines, et monaclii el alii
prwposiii [ulgebunt. Qxtodcwli interim landes suas in silemio coninient cttm Filius senlentiam jttdicialem
proferel conscientia singulorum aperta. De bonis et matis qui judicandi sunl. De infidelibtts qui jam
judicati ad jiidicium non perveninnl. Quod finilo judicio,- maximn quies IranquillUalh exorilur. Quod
eleclos gloria eeteruitatis eum magnis laudibus recipil, sed reprobos infernus magno ululalu absorbet.
Eiangelium de eodexn.Qitomodo elemenia, el sol, et tttnn, et stellw, finilo judicio in melitts mutantur
et nox non erit. Verba Joannis de eodem.

Posl hxc vidi el eccc omnia elemenia et orones A ejns ad loca infernalia cum inagno ululatu lciidcir
crealurx diro motu concussa sunt : ignis, aer, et libus. El sic ccelum cleclos recepit, et infernus re-
aqua eruperunt, et lerram moveri fecerunl, fulgttra probos absorbuii. Sed subilo tanta gaudia et lanix
el tonitrua concrepiierunt, montes et silvx cccirie- lauiles in ccelcsiibus, cl lanla trislitia ac tanli ulu-
runl: ila ut omne quod mortale eral vitam exha- Ialus in ahyssi lacu cxorti sunt, ullra eliam quain
laret. El omnia eletnenla purgala suni, ita uf quid- humanus sensus cffari possil. El mox omnia efe-
quid in eis sordidum fueral, tali modo evanesce- menia in maxima sercnilate resplendueruni, veluti
ret, ul amplius non appareret. Et audivi voceni eis nigerrima cuiis abstracla fuissel; ila quori ncc
inaximo clamore per lotum orhem tcrraruro voci- iguis fervorem, nec aer spissiliidinem, nec aqua
feranlem etdicenlem : 0 vos, filii hominuni, qui in xstura, nec terru fragilitalcm amplius ullam bahc-
terra jacetis, surgiie omnes. Et ecce oinuia ossa rent. Sol quoqiic, luna el stellx, velui pltirimusor-
liominum in quocunque locn tei-rarum erani, velul . nalus in firninineiito , roulio spleudore ct decore
in uno momenlo congregata, et sua came obtecia ruiilabanl : etsine nvolucircuitiunis flxa manebant,
siint, et omnes homines iiitegris inembris et cor- ita quod tilira diem el noclem non discernebanl.
poribus suis in sexu suo surrexcrunl : honi in cla- El ita uox non eral, sed riies. El finituin esl. lte-
rilale fulgenles, el mati in uigreriine apparentcs , T,' riimque audivi vocem de coclo niibi dicentem :
ita ul el opus cujnsque.rn Lpso aperte virierelur. Et Hxc mysleria novissima lempora ostciidiuit : in
quidam ex eis iu firie signati eranl, quidain aiiiem quibus leniporalia lempora, iu xlernilalem corusen-
non, ita ul signaloriim illorum alii anle f.vciem tionis illius qux sine flne est iraiisniutnbuiitui-.
snara velut aureum fulgorem, alii velul umhram Novissinia enim tenipora multis periculis latigti-
haberent quori ipsorum signuin erat. Sed subito bsntur, et occasus niundi variis signis demoustra-
ab oriente maxiroa coruscaiio effulsii : ct ibi in bitur. Nam ul vides, in ipso novissimo die'toius
nube Filium hoiuinis co vultn quo in ii:undo fueral, orbis terrariiin lerroribus cor.culietur, et leinpe-
nudalis et apertis vulneribiis cum angelicis cboris statibiis quassabitur : ila ut quiriquid in eo caducuni
advenientem virii, et supra sedero flanimaiitis sed et mortale csi, his calaniilaiibus flniaiur; quia
uon ardentis ihroni sedentein, et sub sc hanc maxi- tiinc cursu munrii completo, ipse amplius durare
tuam tempestatem purgationis munrii liabenlcm. Et non polcrit, sed secundum divinam dispositioncui
qui signati eranl obviam ei in aere quasi in iur- consiimii.abitur. Sicut euim lioino citni finientlus
biue rapli sunl, ubi el prius splenriorem iiluni qui esi, muliis infirmilatibus prxvenlus dejicitur, tta
secrelum superni Creatoris designat viderara; bonis quod eiiam in ipsa hora uioiiis sux nuilto dolore
scilicel a malis ibi separalis. Seri ipse blauda voce C l utssolvitur; sic eiiain fiiiero rounrii maximx ad-
queniadmodura evaiigelium manifestat, jusios cce- versitates prxcurrenl, et ipsuin in flne suo diversis
lesti regno beatilicavil, ac terribili voce injuslos in- terroribus dissolvent, quoniam eleiiiema lerroies
fernalibus pcenis ut etiam scriptum esi, deputavii; suos tuuc ostendeul; quia eos amplius exercere
nulla lamen alia inquisiiione vel responsioue de non poterunt.
operibus eorum, nisi qiiemndinotluuvevangelica vox Hepeniino et inopinaio molu in hoc fine clemenla
ostendit, ibi facia ; quoniain opus ciijusquc sive relaxanlur, omnes creaturx cominoyenlur, ignis
bonum sive maium esset, in ijso manifesie appa- eruuipil, aersolvitur, aqua eflluit, terra concutitur,
ruil. Qui autein signaii non erant a longe in parle fulgura fervent, tonilrua concrepant, monles scin-
aquilonis cum diabolica turba slabant, nec nri ju- duntur, silvie ruunl, et quiriquid in aere, vel iu
dicitim hoc perveucruut; sed tainen hxc omiiia aqtta, vel in terra morlule est vilam redtlit. Ignis
velul in lurbiiie videntes, liueui judicii exspeein- oninv lotiini aerein movel, et aitia totanv lerrain
banl, et iulra se amaros gemilus edebant. Et sic leptel; et hoc niodo omnia purgantur, ut quidquid
judicio peracto, fulgura, et loniliiia, et venti ac in muiirio fcediiutis esi,'ila evanescat, quasi nou
temjiestales cessabant; et quiriquiri in eleiuenlis fuerit, velut sul riifUuit ctini in aquam iminillilur.
traiisiioriiiii) erat, subito evaniiit ei niaxima iran- ' Sed divino prxcepto , ut libi monslraluin est, ad
quilliias facla est. Tuitc eierli super splendorem resurgendum accepio, iuoriuoriim ossa uhicunque
solis repente splenriirii cflecii : ctim Filio Dei, et fuerinl suo loco velul iu iciu oculi conjungiiniur,
cuin beaiis agminibus angeloruro in gaudio magno el sua carne tcguniur, nec ullo morio retarriantur,
cnelcslia pctcbanl, reprobis cuin diabulo et angelis seri sive ab igne, sive ab aqua, sive ab ave, sive a
727 S. HILDEGARDIS ^28
bestia, rons.umpta jucrinl, cilissime resiitimnlur; ; A apostoli qui cum co.in sxculo conversnli sunt, ac
Jiaqu.ari.ea Iiqcuiqiloicrra redtlil, v.elutsaj.ex aqnai «iftriyfes, conteissarcs, vLrgincs, vidu», qtri otiaies
jsiitliH,quia Acukis tnieus oronia nqvit, uee quW- firieliier illt»m-;*roitaii smii, *l Wi qui Eecfesiaetnex
quatti nvc laiere polerit. Itu omnes homines ini tain in .sxctflaribns ijnanrin spifititalihus prxposiii
a,pi.waet .cqrpqro, sike ulJa co.iUraction,e,et ahsci- fiiftfiiui,, ijee .nan auacbore.t* cl tnonaclia, quj iu
stottfi me*Hb«)H,*'iu snoruni, scd iti Lniegritale ett c:vsiigatione et moflificatione caruis snx prqpter
eorporis et sexus sui, veluj in iciti oculi resurgtiui : noincn Filii nvei st vHos feccrmil, qnod et itt vcs-
elerli fulgorem bonoruni operum suoruiii habenies,, titu suo, cnm mngiia liuniiliialc ei cbariiale angc-
el rcprobi nigredinem infelicittm actuutn siiorunii lictim oriliiieni imiiantes, oslcnileriint. Seri qui tne
4i,or,taiiies,iia quod ipsoruj.iiitoi cpera itqu «ui&cqn- . jileo Lnconlcuiplaiiva vila qusirunl, quia (Ueiiqlfywc
jd^iu,tturr.spdpiahM»ifl ij>sis.ajpparebup,!. ,vv'iagjoriosior esi qmim 'liift,,.Uqc^iiilenvequasi#UiiV
JJt /juidapj ,ex ,eis iii fide sigmi^isu,ni, quiiiaiu! Jtjiq ,qsl; sed ,qui jiive(juXfJitln .t)u«jiUlt>lfip ^ea-nqn-
a.ujenji,nqjpj jla jul fideui iUaheiuiiuu, .conscjemilix . vcrsa.IiojJ.eqtix inspiftalioHe.Spiriyis.saiieli -daiaicsi,
.pcrqpera ^itlei iq ftilgqre sajyentjx fuigeani, jjliflr- .. Iiunc in £cejesli patria i a ptiorUjuslocig lexaJj^ibo,
ruj[n vero in temebrqsiiaie ne^ecitus sui a|jpaj;eanl, DcindecoeH liiuricissu.asiwrJun iji sJLeuiioc«iJj-
ipejrqux aperu; .dtsccrquiitur, quoitbui iili Mm i pB ue,nt,, cuw Filius Dei judicialew seivvutiatn et »4
jji opej-ibtis iinplevcrtiu.i, isji atiienj ejnu iu se.ipsis, justqs et ad iujnstqs profej-l : .auscullanies cuuii
>ej,sjiuxeriint.,Qiii,damauieiq signaiiii fidei .MonJia- reverentia Jionoris, quqnaoido illos dij.iuticet cuni
Jieni; q,uia ,ilh"nec in veicri lege, oec jq »ova graiiai JiliMi.de jnstis sjiperna ga«th'a U'iJjuit»et ctiw iqrri-
rqgnitiqiiiem vivi ei yeri Dci bah.ere voluerunf. EtI biliter injusios. ad infcrnates pocnas injtiii. Seri ibi
Jtuic. i,n ciaritaje fu.c.isxterux, scd iainen in utibe. nec excijsa.iiouesucp iiileirogaijooperajtiouuiu sua-
qua r^pj-obis ecalcstis gloria abscondila esl, filius i fiiin mnjor eiit ; quam quori jbJ cousci^nMx Jioini-
D.ciia fornja jujj#tanita,tis et passipnis ^uac quaqii iuiin ct bononiiii ct uva.lof.uirinu4x ci Jjpcrtac snni.
in volgulalePjilrisprq s.,lule buijia1nilgeiijerispasiMS i Jusli aulein qnj jbi yerba xqj)is>L:nijudicis pej.CJ-
iislf ad judieanduu) ipsuin li^jiiarwtmgeitiis ccelcslii piiuit, pluriuia qui.ritiniopera jtisUiix fccerjjiil; scd
excrcilu cii-c.umriaius advciiiet; quoniau) Pater ,ei! lajiienca in plcuitudinc pciieclioi.ijs jluni in j>xruJq
liqc rieriit, u,l quja Jpse jin «lunrio v)sii*Uiic.rcouver- vivereui uoy babuei|jjqi, uudc et i.uine iuels dijii-
salus /'oefaJ, qux VI>!I)UJU jnupjdi suiiji dijudicet, Jil incanrij s.ii.ui,liijusti yero qui jiidicialeuiseverilatejiii.
e.tia.m ipse in EvaMgeJj,qosjejjtJiJ, «JJcens: Ei po- ibi i.nse sciiiiitni; mala tjMJdeuvfurin perpelrave-
tesfafem tfeflifgi jitdiciifni fucere quia filius homiim, runi, seri ianien ea nou in ignorajj.iia djyjnxuiajes-
esf [Joqii. y). Jlqc l.aje esl ; Paler t,esliitcaliir de: G " t.-uis/iuod esl in iniqiiitaie pru-judicutie daniu^lio-
FiJ.io suo.. Qjiid boc? Pater poicstutem dqdit Filio ; nis iuQri.elilaiiseger|int, £l idco senientiaui jjisius
quojiiaiu ipsc seroper CUBIJ>ai;rein djyJuUaie nm- juJicis ibi iion efliujieni, quonJaiii oujnia xquq pou-
iiejjjs,sed bflpjaijjwtleiinde ;ma*re accipieijs secun- tiei-.eponderauda sunl. UliauiejJi qui in liite signati
dtjpj quuri bqmoesi, aecepit eliani a Paire, quodI iioii suul, quonjflin ipsi iji De.umJWJJcicriirienijii;
OJjjqis crcajiifa ipsuw Dej Filium seulil, sjcul el i/i parlc aquilonis, id cst pertjiiiojiis cui» dubcdica
oqinis cj-falura iq crenliojie fo.rnjassnx a D.eocrenlai Uvrba inlerim lardaju, nec stiiJiocjuriiciuin perve-
snjjsisijt, Ri ideq cijujcia^pcra (Ji?cerflunijir,a Filioi niujit; sed taroen ilLudin obiiinbraiione viclenu s>
in quacjjnque digniiaie vel j^curyalione siiii ; et IJnemque ejus prastqJanies inlf.i se JiitiltHii)go-
8ecnq,d,UB)Jiqc qjipd cqIlocand,a sunt, ea colJqc.at 1 ivstint,- quoiiiaii) ipsj in iiilidcljtaie pcrriHifviaea,
i.it ijjjja ipsv?bomo pajpabilis et yjsibiJ.is iu iiipudoi verura Deum iion cqgnoveruiji, q«ia ipsi nec ai/to '
fuji, .ejianj illa q.ux m mnndo i-isjbijja fueriint se- bjtpijsiiium vivum Deji»« in Veteri T«sJamcnii&co-
ciiiid.u.inquqd justuij) esl disceiuui, vjdelieei in po- lueruni, Jiec sub Evaqgeliq rejnediujii hap-iisiuaiis
teslate judiciali lerribilis injusiis, seri Ijjandus, siisccperuiil; seri jn jualeriiciione casus Arix per-
jusij^ apporens; jpsos ita dijunlicaps, quod eliami p severaverunJ, daitinatjonis pqjiias babentes. Uude
lHi.rgaiioiicmjvuarocjenienla septjanl.. et iu inliriejjiaie scelerui)) suorum jam judicali iu-
Tuncet quisjgpafisiiDt, obyiain justq judjci, noni venjujiiur. Sicque jiiriicio finilo, iqrrqres «fcineiMe-
i.i difficultalcisod in mulia celeritaie rapiuutur, ut; ruin, ct fulglira, tonitrua, ct veuii jn lejnpeslati-
qiioqia.m ip.si fidem in Detinv ciedenips baljueruiu :; bus ccssajil, et ojnne qtiod cariucuoi ciiraiisitorium
etjam opera fjriei in eis roanifesifi apparqant, ubii esi djiubitur, uec amplius apparebit, velulnix esse
e.tscieiitia Dej apjqs eqrum et in bonis et in malisi ricsinii qux a calure splis liquescit, maxima quiete
nqq igqprat, uf tjjjj iiipqstrntum est; ibi enim bouii iiaii<|ujllilatis riivijja riispensatione jia eiorm. Et
ct mali separabuniiir, quia el opera eoiujn dissi- sie electi splcintoreui xteruilatis habeiues, una'
niilio 5unt, Na.in jbi lum jn nialis quam in bonisi ctim capite suo, scilicet Filio meo, et cum glorioso
ccrtissjme appaiet qupmodo vej in njfanfia, v.elini cceJe«|i cxercilu in magna gloiia ccelesiiagaudia
puerilia^ vel in juvfipiute, vel iu seijectuie, vej i»i peluut: et rejvrohi una cum diabolo ei cuni ange-
dccrepiia xtalq Deum quxsieiiul. Ibj eliain fulgeiiti Hsejiis ad xieina sqpplicia in multa contritione
omnes fjqres F|lii niei, viriqlice| palijarehxei prp- lciuliuil nbi uieiiiain inorte;n sibi
pixparalam
piietx qui anic incarnaii.unem ipsitis fueiunl, eti xtcrnaliter virienl; quia in.ngis concupisccnlias
729 SCIVIAS. — LIB. 111, V3SI0 XIII. ,f31l
minsquani prxccpta mea secitli sunl. Et sic coelwn A ircbn, lns omniluis 111mngnam trnnqiutJtlatein ae
elertos jn plnriunt irUMiulatis reeipil, qttoniain ip- ptritliiiiiitlineni translalis. :Seri ol sol ei linia tvc,
si douiinaioreni coeJonuvi<dilexei:uiil,et inCei-nus slojlie, velul piciiosissimLInpittesin anro, itnietinm
reprobos absofbel, qutia diaboluui «o» abjecertuit, .in fii-mainentotmihn cUrilnle et innximo fulgore
ita lOnwiumgaudioruin tanlis landLbns in cuales-ii ruiili4>uiii, nec ullra iiiquictiiriiiicm circtmivolutto-
,(.\am resenaoUhus, ,et oinniiun geniiinmn i.antis ,-iusaii.Tatl diem iliscernEndiunn tioetc liabebnnt,
ukdaiibiis in inferno exoriis, ullra qnain humatius rquia .finilouvuutlo jam uiimmirlabiiiule snai ; ila-
iiilelli:cjjis capere valeal; quotiiam illi vitiim ueter- .qne et uullx lenelkrx noclis iunodo ;nppn*ebtml,
nat.li possideni. et isii moiiaui .xtenintn haheni, .qttoiiiaui lunc riics.Liiilefifiieitsicsl,ut etiani Joannes
qiiciiiariinodinnin Evangelio Filius mens loqnilnr, riiiocms nious teslaltir riiceus;: Et nox uiira xxon
diceus : Et ibuntiii i» supplicium wUrnum, jnstiau- erit,etnon egebunl lumine lucernw, aequetoth:
lem iv vitam wternam. (Mallli. xxv.) Iloc tulc cst: qnoniam Dominus Deusilltmiuabit Wos{Apoc.xxu).
Qui in Jeuociiiio otnniiiiii iiialoruju fclcm, ncc si- JJoc lalc csi : Qui Ibcsaurtiin lialieL,ciini interriiini
tiuu,t quod justu.m est baurirc in snninia boniiale : Mfbtr.ibii, inlcrdiiMieliam ftniuit : sicttl ct uox
|ier ilcr jnGdeliiaiis ct nequLiix sux iu pocnasxier- ™JuMiencelui, el ul dtes tcaebras ftignl, bomini Iti-
na-perdiliotiis diraei-gnniiir, secunduni opera sua men aftercus. Iia non crii in iiumutatione lctnpo-
iufernaJi.'itormenla recipicnies. Jidificalores vero i.um, quia tiinc noclis uinbra CitgaiiiCiir,itaqtre te-
(druscaiionis cuclcsiis Hierusalem qui po.iiis filix nebrx;uoctis amoilo non nppurebnni, quiinetiam ct
Sion fiileliter inslaut, fulgebinit in luce v.iix xtcr- mulaiio ilta, jam noti ege.bit ltiiniue ilto, quod sitii
nae: qttani easlissiina viigo in fccmuJiiaie virgiui- Iiomines incentlunt uniiVrastenebrnriim expellenles.
ia.iis sux crcdciitilHismirabLUterauuliu Nee eiiam unilabililaleiti sol iuac ariqilcclclar, qti-i
El ut vules, cieineutn in niaxiraa clariiale el «vorio conlincl tcnij)ora qux in-iinibni habeulw ;
pnlcliriliiriiiie bis ojunibus paclis fulgebunl : onwi quoniajsi lnnc dies sine irila nMitaliouc eiil, quia
vjdelicet inipediraenlo iiigredinis ei sorriis nblato. tuuc etiam rioiuinntor otnniiim riariiale clivinilalis
Namjgiiis sine fcrvore luuc ul aurora rutiJabii, et sux quam tuilJa niulabilitns ofTuscnl,illum«iat eos
aer njisque spissittidiue purissimus fulgebii, ct qtniinsxcttlo ienebras sua gratta effu«eniiit. Qni
aqn» sine inipelu effusionis ct siibiuersioiiis pers- auieejvaculas aures intcrioris intellettus babet, JiLc
pictia et kuis siabit, ei terra absquc omni fragili- m ardeuic awore speculi mei, ad verba liaecatiiie-
lateei inxqualitate JoriiSMJuaet uljnissiHta appa- lei, ct ea in conscieniia aninii suj conscijtifii.

VISIO TERTIADECIMA.
SuiiU.vixiUH.— Syinphouia de sancla Maria. De novem ordhi.bus sttpernorum spiriluum. De palriarcliit et
proplieth. De aposlolit. De mirtyribxis. i)e confessortbits. De virginibits. Vox Itarmvniw in qncrelis de
rerocatis ad eosdem gradus. In Iwrtalione virltttum et in conlradictione diabolicarum ariiitm. Quod de
inefftibili grniia ma, corde et ore Deus inoessabililer lattdaiidus est. Quod symplwnia in nnanimUale
ei concordia proferenda est.Quod verbum corpus, symphoniii autem spiritum, el Itarmonia divinitaiem,
rerbnm vcrolittmanxlalemFilii designnl. Quod per sympltoiiiamralionalitatit, torpens anima excitatur ail
xtigilandmn.Quod syinphonia dttra corda emollit el humorem cotnpunclionit inducil el Spiriiuin iunclum
adeocat. Quoa fidelh umni devoitoneincessanierjubilare tiebet. Verba David de eadem re.

Deinde vidjlucidissiiuutn acretn. in quo auriivi in C adnioriiiui io prima materia ouines protuJii ci-ea-
ninnibits prxdiclis significaiiouibus inirabili inodo tnras. 0 lu suavissinia virga fronricus de slirpo
diversuoi geuus inusicorum iu lauijibus civium su- Jessc, o ijuum niagna virius est quotl riivinitas in
p.Ti)orum gaudinrnm, in via verimtis foniier pcrse- piikiterriinam liliam aspcxil, sicill aquila in solcm
veraiiiium, ac in querelis revocaiornni ad lauries ociilitm stuiin figit, cum siipcruus Patcr claritaleiu,
eoruiiidemgauiiiorum el in exhortaiioue virlulum virgiuis nttcnriit, quando leibmij sininj jn jpsa iu-
sc cxhortaniiuni ad saluiem populorum, quibtis dia- caroari voluit. Nani in myslico mysierio Dci illits-
bolicx insidix repngnani; sed jpsx virtuieseas OJI- traia incnle virgiuis, mirabUiier clarus fiosex ips;i
primunt, ita lamen quod sic fijeles liomincs lanrieui virgine protiiit. Et iierum dixil: o gloriosissiina lux
apeccatis ad supernaperpcejiiteiiliniiiiranseunt. El viveus, angeli qui infra divinitalem divinos oculos
soiius ille ut vox roullituriinis in lauriibus rie snper- cuin mystica obscuriiate omnis crealurx asptpilis.
nis gradibns in liarnionia syjnphoiiiians, sic dice- in ardentibiis desideriis, unde niinquam potcslis sa-
bal : 0 splcnriidissimageuima, scremim riecus solis tinrj 1 0 qiiuiu gloriosa gaudia ilia vesira halvei for-
libi iiifiisuraest, fonssaliqiis ria corde P.ilris, qui nja, qux iu vobis esi intucta alj onuii jiravo opore,
esl iiiiicum Verbuin cjus pcr quori creavit iniindi quod priiniini orium est in vestro socio perdilo an-
pii.uam inatciiani; quam Eva lurbavii :hocverbiiin " gelo, qui volitre voliiitsiipiaiiUiiiisccns laicns pin-
fabricavit in te homiiiein, ct es illa luciih gcinnia, iiaciiltuil Dci. Linlc ijtse ionuosus riemersus csi in
a qiin ijismn vcrbuiii ciluxil omnes vinules, qttcin- ruinam, scri ipsitts insiriimcuhi casus siiggcstionis
731 8. HILDEGARDIS 733
ejus concilium facturx riigiti Del instiliMt. Nam, o A undnstis abtinde. El iteriim dixil: 0 sticcessores
vos angeli, qui cuslodiiis populos, quorum forma fortissimi leonis , inler icniplum et aliare domiiiuii-
ftilgcl in facie veslra, el o vos archangeli, qui aui- les in ministralione ejus , sicul angeli sonani in
mas juslorum suscipilis, el vos virtutes, potestates, laudibus , el sicul adsunt pnpulis in arijulorio, vos
prineipatus, dnminaliones, el throni, qui esiis com- eslis inter illos qui hxc faciuiil semper in officio
pulati in quintum secreliim mimerum, et o vos Agni curam habentes. 0 vos iroiialorcs excelsx
cherubini et serapbim, sjgillum secrelorum Dei, sit personx in preliosissiina et glOriosissima significa-
laus vohis,-qui loculum anliqiii cordis in fonle a-pi- lione, o quam mngnus esl vester ornaliis, ubi liomo
oilis. Videtis enim inlerioreni vim Patris, qux de procedil solvens et stringens in Oeo pigros el pere-
corde illins spirat qtiasi facies. lleuiqtie dicebat: gfinos, eliam ornans candirioset nigros, et magna
0 spectabilesviri qui pertransisiis occiilla aspicien- onera remiltens. Nam el angclici ordinis ollicia ha-
les per oculos spiritus, et anniiiilianles in lucida hetis :et fortissiinaftindamenia prxscilis uhicunqne
uiubra aculam et viveiuem luccm in virga gemi- consiiluenda sunl, unde maguus esl vestcr honor.
nanieni, qux sola floruil de introitti radicantis lu- liemque dicebal: 0 pulchrx facics Deum aspicien-
niinis, vos anliqtii snucli prxtlixistis salvalioncm les, et in auroraxdificantes. Obeaixvirgines.quain
exsiilum aiiimariim qux immersx fuerant morti, nobiles estis, in quibus rex se consideravit, cum in
qui circuistis ul rolx, mirabiliier loquenies mystica vobis omnia coelcslia ornamenla prxsignavit, ubi
moiiiis qui ccelinn langil periransiens uiigendo etiam suavissimus borlus eslis in omnibus oriia-
iuullas nqu is, cum etiam inler vos surrexit lucida nienlis reriolcntes. 0 nobilissinia viriditas qux ra-
luccrna, qux ipsiim montem prxcurrens illiitniuat. dicas in sole et qux in candida sereuitale luces in
0 vos fcliccs radices, ctiin qiiibnsopusiniraciiloruin roln, quara nulla lcrrena excellenlia coiiiprebeiidit:
el non opus criiuinuin per lorrens iier perspicux lu circumrinta es amplcxibus riivinortiiii myslerio-
unibrx planialum esl! et o lu runiiiiaiis ignea vox rum. Tu rubes ttt aurora, et ardes ul solis flanuua.
prxcurrens limantcra lapitlom subverientem abys- El ilcrtiin souus ille , ut vox muliituriinis in qucre-
siiiii, gauricle in capite veslro. Gaudete in illo, qiiem lis du rcvocandis ad eosdem grarius iu barmonia ,
nou virieruiit in lerris tiiulti, quiipsum ardentervo- sic querebatur, diceus : 0 plangeus vox esl ha-c
caveruiil. Et iteriun riixil,' : 0 cobors mililix fioris inaximi rioloris. Ah! ah ! quxdam inirabilis vicloria
virgx non spinalx, tu sonus orbis tefrx circuiens in niirabili desiderio Dei surrexil ; in qua delccta-
regiones insanorum sensuum, epulaniium ctim por- tio caruis se lalenler abscondil. Heu! heu ! ubi vo-
cis, quos expugnasti per infusuin nrijutorem ponen- luntas criinina nescivil, el ubi desirieriuni honiinis
lisradices iu tabernaciita pleni operis vcrbi Pairis, la civiani fugit, quia tain pauci ad le vcniuni.
tu eiiam nobilis es gcns Salvatoris, iuiraiis viaui Luge, ltigc ergo in his innoceiuia; qux iu puriore
regeneralionis aqnx per agnum, qui te niisil in bono iiitegrilaleni non ainisisli, et qux avarilis.ii.
gladio inler sxvissimos cancs, qui suam gloriam gulluris anliqiii serpenlis ibi non devorasli, quia
destruxcrunt in opcribus riigitorum suorum, sia- lara negligenlcr liomines le altenriunt. 0 vivens
tuentes non manufaclum in suhjcctionem nianHiim fons, qunm mngna cst suavilas lua, qui faciem islo-
Buartim, in qua non invcnerui.leum. Num, o Ittci- rum in le iion amisisti; sed ncule prxviriisti quo-
dissima apostolorum turba, surgens iu vera agni- niorioeos de angelico cusu absiiubeies, qui se ;csti-
tione et aperiens claiisuram magisterii diaboli, mabinlilliid habere, i|uod non licetsie slare. Undc:
abluendo caplivos in fonle vivenlis aqux, tu es Gamle , lilia Sion , quia Deus tibi miiltos reddii,
clarissima lnx in higerrimis tencbris, forlissimum- quos se-rpensde le abscindere voluit, tjui nunc in
que geniis columiiariiiii sponsam Agni stislenlans, majori luce fulgenl qiiam prius illoruin causa fuis-
in omnibus ornameniis ipsius, per cujus gauditiin, sel. Vivens enini lux de his riicii: Torluosum ser-
ipsn maier el vhgo priinaesi vexillifera. Agniiseniui peniem scandnlizavi in suasuggeslione, qux non iin
immaciilalus esl sponsus : et sponsa ejus iinmacu- rj plenn fueral sicul ille cxistimuhnt. Unde juravi
lata. Itemque dicebal: per me ipsum , quoJ in his causis feci ainplius el
0 vicloriosissimi triumphatores, qui in cffusione ampliiis.quam in eis. 0 scrpens tuum gaiidium pro-
snngttinis vestri salulanies xdilicaiionem Ecclesix dercl, quia iu lua suggestione amputavi :quod uun-
iutrastis sanguinem Agni, epulantes ruin viiulo qiiaminvenluincstiiiluasxvitia,o tnrpissinieillusor.
oeciso! 0 qtiain magnam merceriem habetis, qiiia cor- Iieniqtie souus ille, ul vox muliitudinis in exlior-
pora vestra viveules dospexistis, imitanies agmiin lal;one virlutum in arijutorium hominiim, et in
Dei, emantes poennmcjus, in qua vos hitrodnx.il iu coiilrariiclione repugnanlium diabolicariun artitnn,
lestauralioneui bxreditalis. Vos llorcs rosarum qui virltiiibus viiia stiperanlihiis, et bominibus tandein
in effusione sanguinis vestri b a:i estis in maximis divina inspiralione ad poenilcnliam reileuntibiis, in
gauriiis, redolenlibus el sutlanlilnis in enipiione qux liarmonia sic claroabat: Nos virlutes in Deo sutnus,
lliixit de inieriori menle eonsilii, iiiaiieniibus ai.le et in Dco inaneiiins; ltegi reguni inilitamns, et nia-
xvum iu i'lo, iu qno non crat consiituiio, a cnpite IIIIIIa bono separamus. Nam in pviroo ngouc apjia-
sRhonor in consonio vcstro : qui estis instrumcn- riiimus, ubi victrices exslilimus : dum illc coriuii,
tum Ecdesix, et qui in vuln •ribus vestri sangtiiiiis qui supcr se volare voluit. Ergo cl nunc militemus,
755 SCIVIAS. — LIB. III, VISIO XIII. 75*
Mlisqui nos invocanl subvenientes, el diaboticas A IIUMIL.Ego cum mcis sodalilius bcne scio quod
artes cah-aulcs : el eos qui nos iiniliri voluerinl lu es ille aniiquusilraco , qui super summum vo-
ad bcatas mansiones perduccnles. lare voluisii, scd ipse Deus in proftindum le prxci-
QUEnEL.€ANIMARUH IN CARNEPOSITARUM. 0 nOS pitavit abyssi.
peregrinx siiinus. Quid fecinvus, ad peccala dc- VIRT.Nos auieni omnes in excelsis babilamus.
vianics' Filix rcgis esse debuinius, scd in iimliram FID.A. 0 vos regales virtules, qiiam speciosx et
p ccaiorum cecidimns. 0 vivens sol, poria nos in qiiain fulgenics eslis in sunimo sole, et quam dulcis
humeris luis in jusiissiinain hxreriitalein , quam in esl vesira inansio ; et ideo o vx mibi, quia a vobis
Ailam pcrdidimus. 0 Rex regttm, in luo prxlio fugi.
pugnamus. VIRT.0 fugiiiva, venl, vcni ad nos, etDeus susci-
ISVOCATIO FIDF.LIS ANIH^.0 ilnlcis (livinilas, cl o piet le.
snaxis viia , in qtta peifcrain veslem pra-clurnm, FID. A. Ah! ah ! fervens delectatio absorhuit me
illud accipiens qnoil perriirii iu prima apparilione : in peccatis, el ideo ad vos iton ausa suin inlrare.
ari te sttspiro, ei omiies virlules invoco. VIIIT.Noli timere nec fugere, quia pastor boiiiis
KESPONSUM VIRTUTLM0 felix auima el o dulcis qnxril in le perditain ovcm suam.
crealura Dei , qux xriifieaia cs in piofunda altilu- B FID. A. Nunc esl milii necesse ui suscipiatis roe,
d.ne sapienlix Dei, imilltiiii ainas. qiionia n in vulneiibiis feteo, quibus aiiliquus ser-
FIDELISANIMA. 0 libcnier veiiiam ad vos, ut prx- peus me coiilaininavit.
tiealis mihi osculiini cordis. VIRT. Currc ad nos, cl scquere vcstigia illa, in
VIRTCTES. Nosdebeniusmiliiare lecum.o fiiinrcgis. quihus niinquam cades in socielale nostra , cl Deus
Fui. A. 0 gravis labor el o duriim poiiriusqtiod curabit le.
stisiiueo in veUe hujus vitx, quia nimis grave niihi FID. A. Ego peccatrix qux fugi viiam plena ulce-
esl contra carncm pugnare. ribus veiiiam ad vos, ut prxbcalis niibi scutum re-
VIRT.0 aiiima voluntaie Dci constilula, eto felix dcmptionis.
instrumenliim : qttare lam dcbilis cs conira hoc, VIRT.0 auiuia fugiiiva, eslo robusta, el iuriue le
qnod Deus conlrivit in virginea naiura? Tu dcbes arma lucis.
iu nobis superare diabolum. FID. A.0 omnis militia reginx viiitituin, ct o vos
FID. A. Succurriln, me arijiivnndo, ut valcam camJiria lilia ejus cuin rosea piirpuru , iiicliuale vos
cmuisiere. atl inc, qtiia peregrina a vobis exsuluvi, et atljtivaie
SCIENTIA DEI.Vide quiri illud sil quo es iuriuta, P Kie, ul in sangiiiuc Filii Dei possim resurgere. El o
filia snlvalionis, el eslo slabilis et nunqiiam caries. vcra niedicina buinilitas, prxbe niibi auxiliiim;
FID. A. 0 nescio quid faciara , aut nbi fugiani ? qtiia superbia in nuiltis vitiis mullas cicalrices inibi
0 vx iiiilii non possuin perlicere id quo siim iuduia! inipoiieiis vulneravit me. Nuiic fugio ad le.cl idco
Certe illud volo abjicere. suscipe me.
VIRT. 0 infclix conscienlia, o miscra anima; HIIMIL.0 omnes virlulcs, suscipite lugeniem pec-
quare abscondis faciein liiam coram luo Creatore? catriccin in suis cicnlricibus propier vuluera Chii-
SCIENTIA DEI. TU nescis, nec vides, nec sapis il- sti, et pcrdiicite eam ari me.
luiti qui te cousliiiiii. VIRT.Voliimusle reducere, et iiolumus le riese-
FID. A. Deus creavil roundiini, non facio illi inju- rere, el oinnis ccelestis militia gaudcl supcr le :
rium si volo uti illo. ergo decet nos in symphonia souare.
DIABOLUS. Fnlua, fattia, quid prodest tibi laborare? IIUMIL.0 misera filia, volo te amplecti, quia nta-
Hespice niundum ei aniplecletur te magno bouore. gnus medicus dura et ainara vutnera propler le
• YIRT. lleu ! beu ! nos viiiuies
plangamus el lu- passus est.
geamus, quia ovis Domini fugit viiam. DIABOLUS. Qux es, aut unde venis? TII aniplexnia
HCMILITAS. Egn humilitas, regina virlutum, dico : |U es nie, et cgo foras eriuxi te; sed nunc in rever-
Venile ad me, omnes virlules, el eiiiitriaui vos ad sione tua coufundis nie, ego autein pugna mea dc-
re.iuirendam perdilam draclimam el ad eam coro- jiciam te.
iiandam in perseveranlia felicem. FID. A. Ego oinnes vias tnas malas esse cognovi,
VIRT.0 gloriosa rcgina et o suavissima media- et idco fugi a te; inodo aiiteni, o illusor, pugn.i
trix, libenler venienius. conlra te.
IIUHIL.Irieo dilectissimx filix, leneo vos in regali FID. A. Unrie luo rcgina humilitas, luo niedica-
Ihalamo. 0 filix Israel, sub arbore suscilavil vos iiiine arijuva me.
Deus, unde iirhoc lempore recordamini pluntatio- HUMIL.0 victoria qux eumdein in ccelo supcra-
nis ejus. Gaudele ergo, filix Siqn. sli, currc cum sodalibus tuis et oiiines ligate diabo-
DIABOLUS. Qux esi bxc poleslns, quod nullus sit 1tiiti bunc.
prxler Deum ? Ego autem dico : Qui voluerii ine et ' VICTORIA ADVIRTUTES. 0 fortissimx el gloriosis-
voluntalein meam sequi, daho illi omnia; lu vero simx mililes, veuiie eladjuvale me islum fatlacem
cum luis sequacibus niliil habes quod dare possis, vincere.
quia etiain vos onmes nescilis quid silis. VIRT. 0 dulcissima bellalrix iu torrentc /ome
735 S. HILDEGARDIS 7r,r,
qui ahsoibtiii luptitn rapacem, o gloriosa coronniai A plionia yero spii ilam nianifeslal, qiiniiiam el ctclc-
nos libenler liiilitainus tecuni coiiiinilliisoreiii nni- siis harmoniii ilivifjii.iieln deniiriiiai, el verbuin liti-
inarum. nianitatem/Filii Dei propa:lal. El 'urpdteslas Dei
HUISIL.Ligale crgo illum, o virtules prXclarx!- iiJiiqiie -Volansomiiia ciicuil, neCfeiuriufli oijstacu-
TinT. 0 rcg.ina riqStra , triii parebimus , el pr;c-• liiin rc istit.-iia et fatioiiafitasiioniiriis lnagnatn vini
cepla tua in omhibus adimplebimus. liabet i(i vivis vbcfbas sdhafe, et lorpciiies ani-
VICTORIA.'Gaudeie,o socix, quia aritiqnus sc-r- liias ft/l vigflantiaiq :in symphoiiia excflftre. Qiiod et
pens ligaius cst. David in sjrmplioiiiapi-ophetix stix probai, et Jere-
VJRT.Laus iibi, Chrisle, rex angelorum. 0 Deus, HiiasfcmenitftiiHvbcetn pfaticHi sito os^tendit.Ita ct
qiiis es 1Uqu'i in "ie ipso ho'c iiiagiiuni 'consilitini ha- liij, o liomo, qnx cs patiperculn cl fragilis rinttiTH,
buisli, quo ricslruxisli infernnleni huustiim in publi- Sti.lis in syiniihoriia r-intim'dc igheo 'arilore Viryi-
canis ei peccatortbiis; qni nuiic Iticcnt iu superna nalis pfiflofis, in aiiiptexihus verboruin ftofeiiiis
boiiimie ; unrie, o rex, laiis libi sit. 0 f>aicr oimii- virgx, 01 sontfln ilo aciiiiiinc VivtMitiuinInmiiltiiriin
potens exle ifiuil'fonsiiiigiteo afui»re, pcrduc fifios snpcrna civifate Iiicenliuin, el soniini -de pl-ophciiu
inos in rcctum veniuiu velorum aquaram , iia ul ei profnndoriHn sermonuiii, el soiutm de difafatioiic
nos eos boc modo pcrducamuS in coeiestem Ilieru- " aposiolatus mirabiliiini verboruih, «l so:iirrtideeiTu-
saleii). Ut voceS istx craiit ut vox niulliludinis, sione saugiiinis fidelitef se offefentiitni, ct sofium rie
ciim multilurio voces snas in nlmnt cxiollil Ei so- sacefdoiali officio secrelorum, et sOtiimi<fcVi-rginali
ntts earum ita me petiraiisivit quod eas atisqtrc flif- grariu in superna Viredine iHofeiitfsm,qiioiiiaiii sn-
licollale tardiTalis intellexi. ^Andivnrne voceni ex pemo Creatwi firielis cfeatnra Sua in voce •cxstilia-
'
eodem lucirio aere, diceiiicin mibi : Latnlcs snperno iioitis et laeiilix fesirital, et!gr:tt«s freqHefntesci im-
CrcaioTiTiiSccssaJjillfoceenrcfisel oi-is dantlxstufi: peiidit. Seri et setmm aiirtis tit:vqceniwu'ttii«riinis,
rtinvipse itoi) solum stantes 'et crccros, sed ciiam in qitercfis revocatprum ad eosdqm ifPadttSin liur-
cadentcs cl curvalos iu supernis scriibus sua graiia "monia resonafBtem; cfuia syiwplsftnt*non-volrim in
collocai. Uiwlevides, o honio, IiicrdissTiirumaerem : unaijimitaie«X9iiliaiionis, in via teclit*tlinrs foiii-
caudorem gauriii supernoruui livium desiguantefn, ler persisteiitijjin gaodet, sed etiam it\ 'conCoNin
hrqbo andio ih ortifiibiis prxirVciis sigirificafioiii- resuscilalionis rie viu juslitix ta-psofnm, ei tumtem
bns, imirabili niodo diversnm geims musieorum, in ari vemni beatUtKliiieirierectortim exsukat, ijftoni.iin
Jatidibus eiviuuvsuperiioruni gaudioiuui, in via ve- el pastor bonus ovem qux perierat, cinn ^atniio
ritatis foriller perseveraiiiinm, ac in qnerelis re- Q < rejiortavit ad gregem. Iteroque tit audis, SOWHS ille
vocatorum ad laudes eonrmdem gnudiofum; qno- ut vox mlillitodiiiis in cxbortntione vifintiuii in ari-
niam nl aer comprebendii et susiinei cn quoesub julorium lw>hhinuni,e; in •coutfarilctioue fcpiigiian-
coeto stint, Tta Tit audts in onuirbits pfxmtmslraiis I4IIU4 riiabolicafiifn aniunv, Viruuiljtis vilia strpernh-
libi mirabilibns Dei, suavis et- dulcis symptronia so- lihus et hominihus laiidein uivina insjiiiaiioae ad
natinganrik), miracota eleciorum iii superna civi- jioenitentinm fede*uuifetisin hai'nitf:iia clailial, qu<o-
latc existeiilium , et in Deo saavi devotroue pcrsi- iiiarii iftileis cunipleiK) efit iu vifiutibus fideles bomi-
Blenliuin ; ac ii> quereiis incurvaiioneiii itlofiirii nes ad veriiin bealiitudiiieni tinbentibii.s, sed difa
quos ariliqtius sCTpeus perdere leiitat, qims lanieti coacervatio cst in viliis diubolicafuni insidiitrrtin ;
divina virttis ad societnlcm bcainrqm -gninliortiiu noii litttwfi ita Wt viiiutcs viiia iiqii supefetit-; se>l
fortiter perducil: proferens ift cis illa riiysicrla, sic qiiod viiiiues ea oimiino debilitcnl, et sibi con-
qux buinaliis nvenlibus ad lerrain ineliliaiis suiil sefttierites anxifloistipciiii adjiuorii ad xtciitaiii
incognila, elitvexliorlatone virtutmn se exhortan- iciribfliiottem per V»erampuciiitcntiain perdiicaiu,
. tium ad salulem populorum quibiis diuboiicx insi- ut eiiiun ili vqcibriS luifiiioniac oarnnrtibi est de- •
dix repngnaiit, sed ijisx virmtes ens «pprinuint,' iiionslratum.
ft& lamen quod sic iideles honiitnes lanitein a poc- D i iSamelSyniptioiiia» riura tofdi» cuioUii; fet ip*4s
caiis ari supenwi per poeniieuiiain traiiseiuu; qno- hunmttiriH*ompwicHoiiiS induciiraC Spiritiim san-
iiinm ibi vii-iuies in meniibus firielium, ad venteiti- cium admal. Uiide et voces jstx quas audis, sunl
piioireai Ipsormn vitiis resistuni, quibits riiabofico ut vox niultiiudinis, CUiii mulliludo voces suas in .
alfflatqMLganlut; sed eis ftvrtissiriia fortiludme Su- alliim cxiellill qiiiti laiiries jubilatioiium in simpli-
peralis lioinines iu peccatis prolapsi, divino nuiuad citaie unanitniiatis ct cbaritatis prulalx, fideles ad
|)osniteiuiam revertitntur, ctini pcrquiruiii ct rielleut iiiianiiTiiiiiteHiillam ubi nlilJa discordia esl perdti-
anteriora facla, el cum consirierani el cavent po- ctml, cum eos iri tbtris pOSiios, cofde et ol-q ad
Sierlorn. supefnairi reiniiiieraiiutiCiri feHspifare facUiwt. Et
;. Qnapropter et svmiis111«.tit.vox nmUitudinis in sonus enriiro iia peflfiinsU te, q«od eas abstjtm dif-
laudibus de stipernis grariibus iu harmonia sytnpliq- ficrillate tardflnlis intelligis; qiioriiaili ilbi diviila
niiat, quia «ympbon'» in tiiianiminie et in coiicoi- gfwiia opefaia fuerit onineiti lCiietirositaiemtjUuiH'
dia gloriam et bonorem cosle&liumciviuni luttiinui, hrationis nufen, illa pura ei hicida fticfensvqnxeui*«
ila quod el ipsa boc sursuiniollii quori verbuni p;\- iKilibHSsehsibHS in infirmiinte taiiiisobscura shiM,
lam profert. Sic et vcrbuni corpus desigua',.syui- Quapropter quisijnis Dcnm lideliicr iuielligii, luu-
757 SCIVIAS. —. LIB. III, VISIO XIII. ?3Sl
ries iiidcfcssns.ci lidelitcr nflerat. cique fiileli tlevo- A voxriecoelo vocifcralionc maxima clauiabal, dicens :
tione incessantcr jubilei, qucmadniorium cl David Auditeet aiienriiie, omnes qnisiijiernitin remiuiera-
servus mciis spiiiiu proftimliinlis cl aliitutlitiis n me tioiicm el beatiiiiriinciii hubere desiileralis. 0 vos
perfiis-.is, hurintiir, riiccns: Lattd.tie extm in sono hoiniiics qui crcdtila corda babclis, cl supernam
lubw, laudttte ettm. in. pt.alterip, et, cilharq^.Lajidate. rciuiiiicraiioiiem, exspeotaiis; sarinones istos susci-
eumin ttjmpano cl<clwrot, laudttte*eitm in clwrdis.ek piiuj. et eos: iji iriierior» coi'ria»vesira ponite, nec
orgnno. Laudale eum in cymbalis bene sonantibus, arinioniiioueiu islat» in visiialione vestra recusale.'
laudale ettm in cymbalis jubilalionis; ontnis spiritus Nam ergo leslificator veriialis, vivus et verus lo-'
laudet Dominum (Psat. CL). IIOClale esl; Yos-qui? qucns cl iion taeens Deus, dico atque ilerum dico :
Deuni simplici inlenlioiie et purn rievotione scilis, Qnis inilii prxyalere polerii? Qui lioc tenlaverii,
adoralis el diligitis: laudate ettm in snnotubw, id ricjiciani eutn. Unde homo monteiu non apprehrn-
cst in sensu ralionnlitaiis, quia pertlifp angeju.cum riai, qiieiu movere noji, poler.it;.sed.iii.vnllehumili-
sibi conseiiliciiiibus in perdilioneni caricnle, agininn laiis subsistni. Sed quis irnnsilit. vias=sine aqua ?
beaiorum spifiiuum iu vcrilaie raiionubiliter per- Illc qni se in lurbincm venlilut, et qui frttcttis sinc
siiierunt. Dcoque fi.Ieli dilcclione arihxseriint. Lau- refcciione riiviriit. Et quomodo labernactiluni hieum
dateque in ptatterio profunrix devolionis, et in ci- B * ibi erii? Sed taljeriiaculiim metim ibi est, ubi Spi-
ihnra inelliflui cnnoris, qiioiiinin tuba sonauie psal- _ ritus sancttis irrigalioiieui suam perfuitriit. Quid
icrium, el psalterio canente cilhara procedit, sictti hoc?Ego iu tuedio siim. Quomodo?Quicunquedigue
el bealis angelis in ai|iqre.vej-ijali3,perse.v.eran(ibus, me apprehendit,.hic neq in altitudinein, nec in pro-
deiiide bomine cicalO;Rr.opl|eix in iiiirtibilibns-vjxi-. fitiiriitaieni, ccc in, laliliidin-ein.incirict. Quid hoc ?
bus surrexeriint: quos aposloli in dulcissirais ver- Quia ego suin charilas illa, quam nec flagrans su-
bis subsecuii sunl. Et laudate eunt in lympaiio jierbia ilejicii, ncc proliindi casus perfringtiiii, nec
nioriificalionis, cl in choro exsullalionis, qui.t pnst latilurio malorum conlerit. Nunquid non possum
citharam lynipanum, post lytiipanuin chorus exsul- xriificnre in allitiidinc scubelli solis? Poiies qui in
tal, quemadinodiimaposlotis verb.i salulis prxriicau- vullibus fortiliiriincni siinm osienriunl, me contein-
liluis.: inaiiyres iii houore Dei, in corporibiis suis nuni; hebetes, in sonilii lurbinum nic abjiciunl; sa- -
diversa sttpplicia siisiinucriint, ex quibus deiuric sa- pienles, cibum meiini reniiunt, ef quisqiiis tiirrim
ceidoialis ofliciiveraces d.qctore.ssurrexerniil. Lau- secuuriuiii votiiutalem stinuifiibi paiai.Sed egoislos.
datcque.eum in c/icr«';«.hitiitanx i-edempliOnis,eJ<in~ in parvo et: pusillo coiifilml.im, sicul Golialh in
organo divinx prolectionis, quonim. choro exstil- , ptieTo-dcjcci, et sicul Holofernem in. Jiiditb supe-
laute voces choi-dnrum, et organi.se. manifcsiani,. " ravi. Unde el qiiisquis niyslica verba bujiis libri-
sicut ci vcrjs doclorihiis in ollscio bealilmiinis vcri- recusaverit, arctini ineiiiii super euin exlendnin, et
lalcm osteiirieniibus: virgines processerunt, qux sagitiis"pliarctrx nicx eiun iransfigain, el cor.oiiani
Dei Filiuni veriiin lio.niiieiii veiul.in cliqrdis.amave- cjus tiecapile ipsins abjicia.ni atque etiinillissiini-
niiit, el veruin Deum velul.in organo arioraverunl , labo,. qui iu Orcb cccitlerunl, qtinntlo contra me
cmu ipsum vertini bomineiit ct vertim Deuni crerii- nuiruturaverunt. Scd cl quicunqiie maledicta sna
rierunt. Quid hoc? QnLacum Filius Dei pro snluie conira prophciiaiu istam proluletil, nialedictioilla
lioniinuiii carnein assuinpsit, gloi iani diviuitaiis no:i qiiajii Isaac protulil, super euni veniet; et bcnedi^
ninisit. Uude et beaix virgincs ipsiiin sili spqnsuni ('tionecoelesiis roris replebitur, qui eiiivianip.Iextis
cligciiies, veiiim hominem in riesjioiisaiione, cl ve- fiieril. et qui eani iu corde suo lenuerii, alque qui
lum Dcuin in caslilaie, ipsiim fideli dcyqiioiie ap- eani in vias planas protluxcrit. Elqui eam gustave-
prchenrieruiil. Scd ci laudale eum in cymbalis bene rii, et in niemoriam suam posuerit, fiet mojis myr-
scnantibtts, id esl in iis asserlioinbus, qux lioniiin rhx, ct ibiiiis, ct oninium. aroxnaium et dilatalio
soiiiini in vero gautlLofuciunl, ciini homiucs in imis niiiliuiiim bcncdiciionum, de benedictione in bene-
pcccaiorum jaicnles, ail siipernain celsitudinem D.diclioncm J asceiiriei:ssicul Abraham, atqueuova nu-
divina iuspiratione cumpuiicii, se sursum ab imis pta sponsa Agni silii illiim coluninam in consji.ectu.
lollttiit. Laudateque eum in cymbalis jubilatioivs, Dei copulabit; eiutnbra inanus Doraiui illum prole-
virielicelin asscr.iouibtisriivinx.luiidis.ubi poienles get. Sed ti qtiis hxe verha digili Dei leuiereabs-
virtutes vicloiiani foiiissime fncientes, vitia in ho- condeiii, el ea per vosaniam suaiu niinueiit, attt
tninibiis oppiiniiiiit, el eos forii dcsidcrio nd beati- in aliciuini locuin alicujus humani seqsus. causa
ludincm verxreiuun.eralionis in boriis perseveranles, abdiixeril, ci ita derisertt, ille reprobus erit, et dU
perriuctint. Uitde omnis spiritut qui becevolentiaiii gitus Dei conieret illum. Laudalc, laudate ergo
iinbel credcndi iu Deum et bonorandi euin, lajtdtt Deum, beata viscera, in omnibus iis miraculis, qux
Dominum, iri esl illum qui Domjnus oniniuiii cst: Deits constiinit iiimolti forma speciei e-xcclsi,qtiam
quia justiiin, est ut ille qui viiam desideral eiuu ijise prxvidii in prima npparitione coslx viri illiusj
qtii vita esl glorificel: qucrii Ueus de limo creavil. Qtti aulcin actilas aures
El itenuii atidivi vocero ex prxdicio lucido.aerc interioris iulellecius habet, bic in nrrienie aniore
diccntein : 0 rcx allissiuie! laus libi sii, qui insiin- speculi mei, ad verba ha;c- nnhelct; et ea in ccn-
jilrci et in iiuloclo liomine facis bxc. Seri et itcruii) scieniia animi sui coiiscribf.i. Aiiicii.
739 S. HILDECARDIS 740

SANCm HILDEGARDIS

LIBER

Mimm OPERM SIMPLICIS HOMIMS.

(BALUZ.Uhceli. edit. Mansi, l. II, p. 337,)

JOANNES DOMIMCUS MANSI

LECTORIBUS.

Invelittto codice bibliothccx mew eleganti, et aitro ac coloribttt exornatq, twcuti xu, vel tatiem iueunUt
ww.iiiicitismm vnliinienisltid cum intcripto hoc tiiulo : Liber divinorum opernni simplicis bominis; it.x
opcrosa dhquhitione inquirendum mihi fitit de auciore, cttm in ejut leclione offemterim vocemScivias, quam
ptculiarem ette S. Hitdegardit, virginit Germanw, et divinit revelationibut twcuto xn celebrh; ac reipta tub
eo tiltilo «tVea tcriplum indicari a Titiliemio De Scripl. Eccles. comperi.Affert etiam idemTriihemiut tcripti
illiut iniiium, qnod etiam in noslro totidem verbh recurril. Ac de anclore mhil ulna umbigenduintupererat;
ted el erat adhuc, de qtio snspicnrer, ntim scilicet idem fueril opits quod plut vice sitiiplici liicem aspexit ;
contuluiea de re editionem Parisiensem,anno lbl7>,Jacobo Fabro curanie; vulgaiam; factaque coliaiione
agnovi aliud esse itlud ab hoc notlro, cum prwteritm atiut ulrinqueitl tilitlui, aliitd initium libri; ae deni-
que editionet jtun vulgalns ab auclore snq scripta fuhte cum atulem ageret annorum XLIII; ittud vero dediue
te eadem tancthtimu virgo anno wialit titw LXV,tettaiur; illud dtmitm / ertinel ad aniiuin 1141 ; hoc tero ad
annum 1163 ,*dehium oput excinum in librot dittiuguimr tret; qitod vero modo a me.evulgalur unicut eil
quidem liber, nt et Ttilhemius tndicai, ted in ptirtet tret dhtinc.ttt.
Antbiguilaiis lainen aliquid adhuc remaneret, cum in exordio operit Itic erutgati leganlur liwc verba ; Et
faciuin est in sexto aniio poslqtiaui niirabiles verasque visiones, in qiiibus per qiiiii(|tieiintum labornve-
ram vera visio iiideficicniis Itiniinis, clc Qui piiiiius aiiniis exoriliutn pneseiitiiiin
visionuni fuit; hunc vero annum tltigat cum mitlesimo cetuesiino sexagesimo lerito Chrhti, wlttlis cero
sttw XLV.Si priorviiio duravtt qtiinqueintio, et post illain anttquam tecitnda inciperet texennii tpa.ium in-
terjacuit, recte li.nc deduciinits ptiorh vitiotiis exordium collocandum (uitte itnno 1152, wlttl t vero
litldegurdh LV.Quomodo vero itta cohnreaiit cum epocluipriorit visioius excusw, litjnanth exoruium iitiut
m.no 1141 wlalit vero llildegardu XLII.' Anno 114J, wtiiihque XLII, junge undecim, peningei ad ttnnitm
Chrhii 1152, atatii vero LIII. -
Nodut hte vix ac ne vix quidem tolverelur, niti vhiones tret ttatiterimut. Prior, quw excttta ett, ccepit
ttnno 1141; quando aulem detieril ignoramui. Suceemit vero attera, caepia anno Cltrhii 1152, wiath vero
Htldegardh u\\, eademque indicalur in visione'modo typh evutga a. AUera luvc tluiav.t quinqucniiiu,
i.l ett ad tinnum Chrhti 1157, Uitdegurdh LVIU.Ilanc excepil /,ousa unnorum vi, qme not pertluctt
«:.' exordium hujus vhionis, oplime ttiigatum cuin tinito Llt.uli 1163, wtatis vero llildegardii LXX.in-
teptotum.
Itu chronoloijich tricis expediih, puuca nunc de opere ipio dicenda sunt. Mirum quuiiluin abundal phy-
sicit rebut, tive hurum figuris, imugihibus et s.mitUudtne ad expl.can a, lum d.vina fidei ca.ho.icw dogmala,
ei sacrosaucitt mysleria, lian huinunti, quw ad nostros xnores contponendos regendotque tpeclant, vtliorum
Jugt,atque exeicitatioiie iirtiilum otnn.um. Ilic passim Dei yloria etatrratiii, ejutque alttibula ac perfeciw-
tiet celebmulur, bonims, miseiicordta, tnp etiliii, oinnipoleniia, proa denitti, justili/i ui creandis, conservan-
dii, ac ad suuiit tiiiglUit fiiiem dxriyeudis rebus oiuiiibus; in reparulione hUmiiiii yeneris, in sitticlificutione
ac remuneraiioue jutlorum, alt^ue inipioritm pwnis et tn ttlurtt anerita vita pio culpwnm modo lutci-
picndit. f
Hoc oput taiito in pretio semftr hab.tum est, ul wqui rerum wtiima'.oret semper opinati fuerinl in hoe
opere perleyendo medHiinttoquemo.esiiamqutdemcunque t.c tuborent, sitttvtsstmi(rucius nberlate lunta lecari,
ut [ere oiniiino totli uut vix sentiri videulur. Qmd ds S. Hiidegarde ejunjite receituionibus, ac scrtptis noit
decrevii Trevireuse concitium ab Eugenio III. S.pomilice prwscnte hubiittm? Vl enim Triihem.ut w.l tn
Ci.rouico ll.rsiiinjieiibi: Arieiul ibi S. 1'aler Iteruardus, quo uted aute siiiiiinus punlilex tiim caueris mo-
vebulur uiiiuibus ue la.u insigiiem luc.einaiu sileniio tegi palereiur; sed graliaiii taiiiain, quu.n Douiiniis
suo ieinporu inaiiifesiasscl, ipse siia utictoiiiate coiifiriiinrui. Ad lncc saiuius poiililcx beuigno lavo.e con-
>entieus, (ievotam Cluisli vugiiieui luicris salmaioriis visi.avii, iu quibiio ei li.cutuiu aucioroulo aposio-
Aicaprolcrendi cl sciibcndi qnxcunqiic per Sjiiiiiuni sancuiiii tojjuovis^el,glonosc co.iccssii; euinq.ic ui
541 LIBER DIYINOH.OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS I, VISIO 1. 742
Sine timore revelaia sibi conscribercl, animavil. Ejutmodi autem litlerat Eiujenii PP. ad IIild.gnrdem
habcl Severinutlliiiut in concitio Trerirensi, ex quo refert Manriques in Aiinul. Cisierciens , ad aii. Chri-
sli 1148, pag. 101. Eadem fere iegas aintd Baronium Aunnl. eccl., tomo XII, ou, 1148, et Stiriitm in Vita
S. Ilildegardh. Quid plura? El ipse Guillelmus Cave in llistoria litleraria scriploium ecclcsiasiicoriim nd
tm. 1170, pag. 684, de S. llildeyarde lurc dicxt: Rarisuiiimi dntibiis prutli a <i egregia erga Deiiin pielalp,
erga religionem zelo insignis, vi-ionibns diviiiiius eonccssis et propheliis iiniaiescere qu.iriragenaii.t ;aiu
coepit. Ciijus rei fama excilali Eugeiiitis III papa, ac primores. GalliavGciinauiu:i|ue epiacopi ac nhbjles,
el iu his S. lieriiardiis visioties illms proptieticas aniio 1148 acriori exniiiini subjecei-uiii, «t iufiicalus de-
prelieiiih-riiiit. et in concilio Trevircusi coiifiiir.averuiil. Eaniriemque po^len seiitenliani rnlain liabiiciunt
Anastasius IV cl Adriaiius IV poiililiccs, qui datis ad illam lilieiis, et se ipsos el Ecclesiam Roiiianani
piecibus ejus "iiiimendai-uiil. Quidquid igitur Casimirut Oudiuut in Comincnt. de seriploribus eccl..
lom. II, col. 1571 el seq., cl simili.sliiiiini;. hoiniues cffuliaiit, in liicein prodeul opus riigiiissiiiium, qnod
in eruriitoruiii oiiiniiiin inaiius rieriucatur, ab iisque tniidein uliquundo mnjori cuin fruclu perlegulur al-
teniiiis et veritatis amoie.

1NCIPIT

LIBER DIVINORUM OFERUM SIMPLICIS HOMINIS.

Et factum esl in scxlo anno poslquara inirabilcs A vila sum, nec per le invenla, nec per alium homi-
verasqiie visiones, de quibus per quinqueniiium la- iiciiiprxmeriilala.seri per me anlepiiiicipiuiii mundi
boraveram, vera visio indeficieuiis luminis niibi ho- prxordinaia, quoniain ul anle crealuin honiinera
iniiti diversiialem multiplicium inorum quammaxi- ipsum pracscivi, sic eliam illa quae ei neccssaria
nie ignoranti demonstraveral, qui priinus anniis sunl prscviiii. Ego igitur puupercula et imbccillis
exordium praesenliuinvisioniim fuii, cum sexaginia forma, lestilicnnle boinine illo, quein velut in prio-
quinque annoriim.esscm taiiiijnysterii et-forti.iidinis ribus visionibus meis pricfata stim, occulte quaj-
visionem vidi, ui ioia conlrouiiscerem, et pro fra- sicram, et inveneram, lcsiilicante e iain eariem puc!
giliiatc corporis mei inde icgroiare incipercin. Quain la, cujus iu supeiioribus visiouibus iiieiitioneni feci,
visioncin landem per septem aimos scribendo vix quuinpluiiiiiis iiifirmitaiibus contrila, maiius land. m
i oiisuiDinuvi. Itaque in iiiiJIesiiuo centesimo sexa- ad sciibeiidiini ireuiebtiiida coiiverli. Quo.l diiui
getimo terlio DoininicujIncarnationis aiiuo, pressura lacerem sursuui ad veruiii vivensque lu i.en :.spexi
uposlolicx scdis nonduin sopita, sub Friderico Ro- quid scribere debeieni, quoniani oiniiia qttic a
inaiiic dignilalis iuipcralore vox de ccelo facta est principio visionura mearum scripseram, vd quas
ad me, diceiis: 0 paupcrcula forma, qua: es pluri- poslniodiini sciebam,' in cceleslibus niysieiiis vi-
niorum luborum filia, nuiUisqiie el graribus corporis giluus corpure et iiienle, inlei.oiibus oculis spi-
inlirniilutibus excocla, seri taiiien profundiiate my- ritus mei vidi, iiiteiioribusqiie auribus autlivi, ci
sterioriiui Dei peifusu, btcc qiiac iulerioribus oculis iioii in somuis, nec iu exsinsi, queinudiiioriuni
vides, el iuieiioribus uuribus aniuia: percipis, sta- iu prioribus visionibus meis prafaia suui, ucc
bili scriptura: -ad uliliiatetn lioiuiiiuiu coiiniienda, quidquam de bumano sensu verilate lesie pro-
quateuus el bomiues per ea Creatoreni suiini intel- luli, sed ea laiuuui quse in cceleslibus secreiis pcr.
iiguiit, eiiniipie riignolionore veneruri nou refugiaut. cepi. Iterumqiie vocem <le caslo sic me docenteiu
Itaque scribe ista non secunriuiii cor liiuin, sed se- auilivi, et dixit: Scribeergu sectuidum me in mo-
cuiidum icsiiiiioniuiii nieuiii, qui siue inilio el fine dum buiic.

PARS PRIMA.

PRIMA VISIO.

Mirificw visionis, de qua teqiient oput pendet, posi- C ipsam inspicere possem. Cimilus anplus' aurriquc
tio, et in ea divinw cujuntam imiigiitis m homiuit coloris capul ejustlem fnciei circuimierieral. ln co-
(orma apparenlh, el habilus tel circumslantiw ip- rieiu atiiei;i circulo
tiitt tubiilh deicriptio. sitprn itlcm cnpul aliu facies ve-
1. Et vidi velul in mcdio ausiralis acris pul- lut senioris viri upparuit, cujus menlum elbarba'
rhram niirificainque in mysterio Dci imaginem, verlicem capitishujus langebal. Et ex ulfaque paiie
qunsi hominis forinam, riijus facies i:tti!:c pulchri- colli cjusricm formxula u a prxceiicbai, quu; snpra
tutlin s el cluritatis crat, ul fucilius solcin qiiam praifirtuiii circulm» •sccntleiiles se ibi inviceiii.cou-
743 S. HiiiDEGARfilS 744
juogebant. Iu summkale aiucm arcu.ii.T reeujvatio- A raretur, cttiii omne opus ipsius: petfloreal^ qucni
njs bufiisdestewe afce-qitasi cnpnl aqttHu};-qifoiT. ad-inKigine«Tevsiijiiilitudiiiem sinitii fecit, efomnes
igjnqqspciilos liabeUat aspiciebaui, iii qtiibns fntgor cftatUfassc^iiMiijii mensuram. mipso,lioniiiie si-
augeloiiUBiveJtiLin spectiloappiiroliat. bi.sumniiiaio gnavit.. in aUernilale naiiique saniper fuilv quod
vero arcuaioe reciirvntienis sinislra>ala) qaasi faeies Deusopus suuiii, scilicei hoiiiiiietn, fievi-vohiii, er
hbifnriiseral, qurc sicjit' fulgur steMaftHn railiabat; cuni' itlemopus perfecii, onuies creaihrasnt cum
Et.facies ista?ad orientcin versai craui. Sedab ulro- ipsis operareUir ei dedii,. queiuadmoriuuietinm.ipse
•pie-bwnara. imnginis lutius ala uha usqne atJge- Iteus opus siiuin, id cst hoiiiinein, feccrut. Sect cr
nua ipsa cxtendelfaiur. Timica qtioque flilgori solis oatcfalis siim, quoijfara orania vitalia riemcardeiit';
sJiuili inriuebatnr, et in innnibtis stiis agnuin veliit et irqualis viia in :eterniiaie suui.qme nec oria-
Iiiccra diei splendiriiun bahebal. Qtiodriam aiiietii est, nec lliiieiur, eadeniqiie vila se iiiovens et-ope-
monsirum borribilis fornuc venenosi, nigrique colo- rans beus est, et Idmcn ba?cvita una in tribus viri-
ris, ci scrpeiHem qucriiriamsub pedibus suis eoiieul- bus est. iEiernitas iinque Paier, Verbum FUitis;
cabat, qui os sutim dexirae atiri cjusdem monstriiii- spiramen h.cc duo comiectens Spiriius sanclus dici-
fixeral, quippe reli,|iiuni corpus suiim in tratisver- tuf^siciil eiiara Deus in hoiiiine, in <|iiocoipus, nri:-
siitii cnpilis ipsius inciinvaiis, cauilam siiam in siiii- II uia et raliorialilas siuit, signavit. Quod atiiein snper
stro parte illiususque, .uKpedos ojjisoxieiirierai. El pbJcliriltHUnemagrjoruuiflamiuo, hoo tenra esl, qiue
iriiago ha»edicelfatl inaleria illa est ue <|un Dcus lioiniiieii) fccii; et
hoc secundum aiiimam cst;
Verba ejutdem imaginh, per quam charilat intel- quodin aquis lucejo,
" ligitur, igiteam vitam. titbtlitnlim Dei se. nomi- qpia,. siciilaqua lolam lerrani perfHiidii', ila aninta
itnitth, ei mxttlifttrios poteiuiw sitte effectns m totum corpuspertraiisil; quori vero in soteel in luiia
1
tkhersifi areaiuxw mtittris- vel quulitutib-ttvetiur- ardeo, hoc ralion.ililas est;.stcUae.auteiii iniiumcra-
bilih verba rationalitalis stinl. Et quod cuin aereo
•llvEgo-siiinnwct ignea visi quai oumes' vivetitCS' VORIO qiiariam ihviijibilivifa; qiiu» cuucia sustinei,
scintiliss nccendi, otMuilInntOTiniiaefflavij sedi illa viinlitcr omiiia sttscito, lioc esl, qiionihm aere cl
ditHdfcout>smn>iclncumeuntem -cireuliinr ctim su- venlo ea qpai iri iiicfeinento pvocednni, vcgctiiia
pe«oribus;pennisinei»,itiVeat eum sapientia-cifcusi**- suhsisltiiit aiiiliilb ret.oiit iii til quoJ stiuti
votenjvreete ipsom ordinavi. Sedhev ego igwoa-vitw
subttaiitiiBdiviaitBtts. super putehrilndinein agfo- Quottin Itoxnutead imagiminM tmUitudinim sttam-
nMiKfianvnto,et.in aqnis Itioeot aique in soie, Itm*. , fttcto,^omnemaeiiiMiainJUeussigfiuvil,Ai eum post-
otJStbllis'afdcffr ofcum aeree vento quadam iiivisi* r tapsumexsoliibemgitilalis cliamqie perixtcariiatio-
- nemsunnireyalral^Tnfremitud^ prota-
biliivita, qtiai' emietu^siistinei; vitatiterornni«lsust- pnttautgeius tmr<\iUbmi coMoeiti&ijfcfctfuiwhoo-
cilov.Aei ewin4ii vtridileie et-ili-fieribus vivil.acrwe. mytiica.i)rmtriatat,
' msioiiiik4ifiii_Uitgtloitentiiiittre~
tur. ' . • -..•.•';:;:-££-
unulit,.quaeiiviVoiit<;sol,eti!>n)iitlitmiuesire vivii, , . c'. f—
etoumlunatadiJeJectwn.vencrit 1aliimine solisae- 111.Eliteiiim.attdiri vocenvdeiccele^miliiriicen-
ceatiitnt;, «t quasi*denuo viwi? siellao-qiroqire iu. tem : Deus^ qui-OHilH»crcavit, bonfiiiettiiari iwagi-
lu«m»t8wo»;veuit vivendB^oJaresctimi Celununis- nero et simiiitndinem<siiam feeit, etin ipso lam su-
eiia«v.,q»«toiunv orbtouplemwun oontineni'con- periores^quam infeiiores orcaiuras<9igiiavii,eiHhque
siitui; ilcm ventes iltos- qtii- pennus sibi subdlltis; in taiilai, dileciioiie habtiit, ul in locam de qno
sciltoet- Joiiiores vetilos, babcnlv qtii leniiaie^sun, rueiisangetusejeeiuserul,destinaret, eladgJoriam
ipsl8!for4iores««stiiiei>t, ne crnn perieulo se osten- ethononetn, quem ilio in beaiiHidinc peTihderai;
ikuiij qvfemardmodumcorpus- aninram legilet con- oidinarel-; boe visio liaecquam vides riemorislfat.
tlnef, ne exspketi Sictuetiam spiranien aniiiia) cor- Nam quod viries. veliitin medioa«stiiitis! aeris pxri-
pus firmando colligil, ut non deficiat, sio qnoque cbram. liiirilicuiuque in mysterio Dci imagineni
foiiiores veuli sibi subjeclos animaiit, ul ofiicitiiu quasi hominis formain, hoc esl quod iu forliludilic
sium congruenler exerceanl. Ego iiaquc vis ignea indeficienlis divtnitatis, pulchra in eleclione, et
ii hislateo, ipsiqt#de meflagraiil, veliit.spjraiiieu mirifica. in donis secretoruin superni Palris cbari-
assidue hominem movel, el ut in igne venlosa.flan»^ ias*esi,,lioinhieiii ostendens, quia cum Fitius Dei
ma esl. Ha>conutia in cssemia sua vivunl, nec in carncm inriuit, in cbaritalis ofDc'iohominem perdi-
inorte inveiua Suni, quoniam ego vita sunj; Kittiit- lumrerierrrii. Unrie ejus facics taniae pulchriiudinis
nalilas eliam suiii, venlum sonantis verbi habens, et clarilatis cst, ul facilius solem quam ipsatn inspi-
per quOd oriinis creauir.t facia est, et in oinnia haec cere possis, qiionium largitas charilatis in taula
suJUavi.iia ul nuilitui eoriim in genere suo moriale emineniia el «ornscitione donorum suorui» est^ ut
sii,.quia cgp, vuasimi. Iniegra. nautque viin suiti,, omwem•intellecitim |lrtniaTfa»;scIerttlay, q«- ittaiii*
qu*uef;lapidiluis,abscissa non esl, eide.ramis non ma^diversas res iritelligere potest, iia iranscendal
fioftdptf-et,tlp;virili,vi;nun radicaril, sed onuie vi« ut eam niillo inodo ih sensu suo capere valeat. Seri
inle.de^ipe ratlicalum..cst. Rnjiionalkas enim radix. hic in siguiDcaiioncpsteiidiHir ul per ipsam ille in
est, spnaiis vcro verbgm in ipsu floret. Unde cuiu fide cognosculur, qtii visibilibus oculis visibiJiler
Deusralioiialis sit, qiioniorio fioii posset tit no» opc- non vidclitrr '
7tS LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS I, VISIO I. 74«
Quoddevotafidet excellenliamdivinwclmritath com-- A in quo vident quia nulltis ita operatur, nec lanta»
plectalur, tl ptr hanc Dtut in trinilate unut agno- polentiseesi, sictiti Deus, unde et nullus ei similis
tcalttr; quodque ejutdem fidei merilo ipse Deut
homineiprottgtndo ad cwletlia reducat. est, quoniam nec tempus habei.
IV. Et circulus amplus aureique. coloris caputt Quod ab wlerno inlocaliiet in Deo erant univetta
quat ipto creanle numero, et ordine, et loco et
ejusdem faciei circumdat, quia fides calholica pcrr tempore dhtincla processerunt.
totum orbem lerrarum diffusa, in prima aurora exi- VII. Omnia quidem quae Dcns operatus csi, nnte
mii fulgoris surgens, exceltenliam largilatis verae e principium leraporis in pracsentia sua habuil. In
charitatis omni devolione coraplectilur, ubi Deus 3 pura enim et sancta Diviniiale cuncta visibilia el
in humanitate Filii sui hominem redemii, et perr invisibilia
absque momento el absque tempore anle
iufusionem Spiritus sancli illum confirmavit, ilaa a?vuni apparueruiii, queraadmodum arbores vel alia
ut unus Deus in Trinitale cognoscatur, qui sinee creatura aqttis vicina in
ipsis yidentur, quamvis in
tcmpore iniiii anle sevuni Deus iu divinitate fuit. eis corporaliler non sinl, sed tamen onini» for-
Qtiod aittem in eodem circulo supra iriem caput1 niatio earuin in ipsis apparet. Qtiaudo aulem Deus
alia facies veiut senioris viri apparet, hoc est quod' dixil: Fiat, statiui formalione induta
sunt.qua: pr;e-
fidelibtis omnia excellens benignilas Divinitalis,> B scienlia ipsius anie sevum nulla
corpora habeutia
quae sine inilio el firie est, succurrit, ila ut ejus- intuebatur. Sicttt enim in speculo orania qnae co-
dem faciei inentum et barba verticem capitis hujus5 ram ipso sunt radianl, sic in sancta Divinilale
tangal.quoniamDivinilas disponendo et protegendo' «mnia opera ejus sine setale temporum apparue-
•rania celsitudinem summae chariiaiis ohtinet,• ruut. Et quomodo Deus prsescieniiaestix opere va-
nhi Filius Dei in hiimanitale sun perdilos homines' cuus essel, cum oinne opus
ipsius postquam cor-
»d cceleslia reducet. pore induilur, in olJicio quod ei adest plenum sii,
Qttod dilectio Dei et proximi virlttle fidei roborata tt- qtiod ipsa sancla Divinilas sciendo, cognosceiulo,
parari noti posstl. niiiiisiranrio sibi adesse pratscivit. Nam qiicinadnio-
V. Et ex uiraque parte colli ejusdem formae alai dtuu etiam radiuscnjusque luminis quainque formain
una procedii, quae supra prxfalum circulum ascen- creniura' per umbram ostendit, sic pura pracscieli-
rienlcs se ibi invicem conjungunt, quia riileclio Dei lia Dei oinnem formatiouem creaturarum, anic-
et proximi per virlulem charilatis in unitate fideii quam incorporalx essent, intuebatur, quoniam
procerienles, et per suihmum desiderium eamdemi opus quod Deus facliirus eral in pracscieniia ipsius
fidem inlra se comprehendenles ab invicem non sc-• _ antequam idem opus incorporaretur, secundum si-
paraniur , cum sancta Divinilas innumerabilcmi niiliiiidinembanceniiuit, veltit liomosplendorem so-
splendorein glqriae suse honiiniluis obnubilat, quan- lis aspicil, priusquam subslanliam ipsius inlueri
iliu in umbra roorlis, cseleslis vesiinicnti, quod ini possil. Et sictit splendor solis ipsum indicat, ita
Adam perdiderunl, expertes suni. eliam angeli Detiiii lautlando oslendunl; et qiiem-
Quod quilibet Deo humili devolione tubdilut, Spiritn admodum fieri non potest ul sol absque lumine
titnclo juvanle ignitut, el te iptum in eo quod vi- suo sil, sic nec Divinitas sine laudeangelorum esi.
tiotut ett et diabotum tuperet, el qttod angeli de Pra-scientia etenim Dei praccessil, el opus
bonit juslorum extultantet, Dei oinnipolenliam subscciiliini ipsius
cotiaudent. est; et si pracscientia Dei non prxces-
VI. In summitale autem arcualx incurvaiiouis hu- sisselj opus ejus non apparuissel, quemadmoriuiti
si facies homiiiis non aspicittir, corpus ipsius non
jus dexterae alae, quasi caputaquilae, quod igneos : cum aulem facies homiiiis videtur,
oculos habet aspic-is, in quibus multiludo angelo- cognoscitur
laudalnr. Itaque prajscientia Dei etopus
rum velut in specuto apparet, quoniam in celsitu- corpusejus
dine iriumplianlis subjeclion'i3, cum quilibet Deo ejus in ipso siint.
subjeclus se ipsum et diabolum superat, celsus in Quod dinbolus tttent et angeli desertores jusliiiw, ctitn
beatitudine divinae proleclionis efiicitur. El ciim Q I prias magnw poiemiw, propter ingratitudi-
nem vel superbiam sttam ad Itop rtducii sunt, ut
nienlem suam smsum erigil, Spiritu sancio ignims, iu omni creatura nihil possinl uisi qttantum su-
inlentioneinque suain ad Deum figil, in ipsa beati ptrno nutu ptrmittuntur.
spiritus perspicue apparent, ac Deo devolionem VIII. Quajdam aulem innumerabilis mulliliido an-
cordis illius offerunl. Nam in aquila spiriiales ho- gelorum erat qui a se ipsis esse voluerunt, quo-
mines designanlur, qui omni devolione cordis sui niam cum claritaiem suam magnain el gloriosnm
in conteroplatione Deum frequenier velnl angeli in* inniaxima coruscalione viderent, Creaioiem suiun
tuenlur. QuaprOpter beali spirilus Deum assidue in oblivionem duxeruiit. El priusquam etiam euni
inluentes, de bonis opcribus juslorum gaudeni, ea- laudnre inccepissent', in seraelipsis compulabant
que ipsi in semetipsis ostendnnt, ac sic in laude Dei qttod fulgor honoris eorum tantus essei, ul nullus
perseveranles, nunquam extsedianlur, quia eurii ari eis resisiere valerel; qtiapropter et Detim obfu-
finem nunquam perducere poterunt. Iniiumerabilia scafe volebanl. Nam cum viderenl quod eum in
eteniin iiiiracula quae Deus in potenlia sux possibi- miraculis suis nunquam ad, finem perducere pos*
lilaiis facil, quis dinumcrare possel ? Nemo. Aiige- seni, ipsum abhorruerunt, et cuin emn laudnre ric-
lis qnippe fulgorquasi mullorum speculorum adcsi bcrcni, per fallucein opinioncra dicebanl quot iu
rimoL. CXCVU. 24
717 S. HILDEGARDIS U%
iniigiin claritate sua alium deum cligerent. UnrieA humeris illa quaeporlat sustenlat. Nam in sciemia
iu lenebras ceciderunl, ad lantam imposs bilialein cbariiniis homo est anima et corpore ad pleniiudi-
rcilacti, ut in nulla creatura qiiidqunm facere pos- neni inlegrilalis perdticiiis, qiiamvis a slatu rectae
s ni, nisi quaiitiiin eis a Creatore suo permiuitur. stabililatis multoties movealiir. Quem cimi dona
Cum eniii Deus primum angelum, qui Lucifer di- sancii Spirilus desuper in pura ct sancia largilale
cius est, cum omnibus ornamentis creaturarnm perfundunt in coelestibuset in spiritalibus abunrian-
qitae omnibus crealuris riederat, ila ornnsset, ut ler eum doceni. In terrenis quoque ad ulilitalem
cii.itn loluiii agmen ejus indc splendorem huberel, corporalis necessilntis alio modo eum erudiunt, in
ipse in contrariura vadens, borribilior cunciis bor- quibus tainen se debilem et inHrniiiin et lnorlalem
libilibus factus est, qunniam sancta Divinitas in inielligii, quaravis mnltiplicibus rionis istis miiniltis
z io suo illum in locum qui sine luce esl ejecii. sit.
Qnodhomopd imitaiionemCrenlorissui se dirigens, Quod Filius Dei naturam humaniluth abiqne pec-
qnasi ex qtiadam bestiali irrationabiliiate abstra- cati lnbe suscipiens,el in carne apparens,publica-
ctus, fnlgore ralionatis nalurw rattiare incipiat. xioset peccatores ud pwnilenliamvocaverit, et tat
cx fide sita juslificaveril.
IX. Quod vero in summilale arcualai incurvaiio- XII. Qtiod aulem tunica fulgori solis simili in-
riis, siiiistracalaequast facies hominis esi, qn:e sic-
duiitir, hoc esl quod Filius Dei in charilale buma-
ui fulgor stellarum radiai, hoc cst qnod in apice iiuin corpusabsque omni contagione peccali in si-
vinccniis humiliationis, cum homo terrenas catisns, militudine solis induit, quia ul sol
sibi in humilitale pulchriludinis
velut in sinislra adversantes,
Creaioris sui se con- pra? uliis creaiuris in tanta allitudine lucet, ut a
conteril, et ad defensionem neniiiie liominuuitangi possil, iia eliam humanita-
vertil, aspeclum hominis babei, quia non secunilum lem Filii Dci quoniodo sit, nulla humana scienlia
pecus, sed seciinriumquod hiiiuana nalura eum do- uisi eredeado capere valet. Et in mani us suis
cet, in honeslale vivere incipil. Undeetiam in his
agiitim velul lucem diei splendidumhabet, quoniain
juslis operibus bonam inlcnlioncni cordis sui, ut charilas in operibus Filii Dei inansueludinemverae
cximium splenrioremrariiare ostcndil. fidei super orania iucenlem protulit, nbi de publi-
Qnod in verbo Dei dicenlh i Fiat lux, » rntionnlit canis ei peccatoribus niarlyres et confessores alque
lux, id ttt angtli crtaii tunt, et qitod ex hit a bea- poenitenles clegit, et ubi de
titiidine quibusdaut cadentibtts, Dominus aliam impiis justos fec.it,
ralionabilem vitam, quas carne legeretur, id est quemariinodum de Saulo Pauliim, qualenus supcr
hominem.qui locum et gloriam iaptorum obtine- pennas veulorum, hoc esl iu cceleslera liaruiouiam
ret, feceril. Q volniciil. Sic cbaritas opus suum paulatim ci di-
X. Nam quando Deusdixil: Fial lux, raiionalis stinctc perfecii, ila uiiiiilla inibecitlitas, scri oninis
liix exorln est, sciiicel angeli, tam illi qui ctun eo pleuiluilo in eo esset, quori boino non facii, qoia
fci veriiaie perstilerunt quam illi qui in tenehras cum ille modicani possibilitatein aliquid facieudi
exteriores sine omni luce ceciderunt, quoniam ve- babuerit, vix sustinet, quousque illud perficinl,
rum lumen quod aute acviimabsque iniiio in clari- quin ab aliis videalur. Haec bomo inlra se consi-
late erat, Dtum csse ncgnverunt, clquia queinriam deret, quia eliam volaiile de ovo egrediens, ei
fiuod esse non poluil, illi similem facere voluerunt. pennis carens, volare nonrium properal, sed posl-
Tunc Deus aliam viiam, qunin corpore texit, exsur- quain pcnnas accepeiil, volat quo sibi roiigrniiiii
6ere fecit, quoil honio est, cui ei locum ei glotiam viderit.
perdiii augeli dedit, quaientis iste in luutleDei per- Quod imitalio charilnth Fitii Dei crtire sun dinbo-
ticerel quod ille facerc noluii. ln facie aulem isla ho- lum conlerenlhetinm itiincin suis fidelibusdhcor-
minis illi demonslranlur, qui saeculocorporalitcr diam et cwiera vitia, tpsumquehitmatti generisan-
rieriiti, spirilu lamen Deo conlinue scrviunl, nec liquumdetepioremconcutceiel ad niliilum reaigat.
propter hoc quod in saiculo saeculariler deiiuenlur, XIII. Quori vero quodriam monsiriiiii horrihilis
ea quaespirilus sunt-in famulalu Dei obliviscuntur. D : foruiae, ac vcncnosi nigrique coloris, el scrpentem
Et facies istaead orieniem versacsunt, quia el spi- qiiemdumperiibus suis conculc.it, boc est quod vera
rilales et saeculnres, qui Deo famulari animasqiie charilas injiiriam discordiap pluiiuiis viliis <li»lor-
suas invila conservarericsiderani, ari orlum sanclae laui, mullisqueperversitalibus horribilem, ac in <le-
conversalionis el beatitudinis se convcrtere debent. ccptione veuenosam, ct in perdilione iiigraui, anti-
Quod Dttts in foriitudine eharilatis sua prwdtstina- quumquesi-|ieiileiii quihes ,ue fidelibusiusidianteni,
los ad tt coltigens, infusione munerum Spiriiut per vesiigia Filii Dei conicrit, cuni etiam idem Fi-
tuncti eos de quibusqueuecesmriiserudiat. lius Dei illum in crtice ad iiihilutn deduxerit. Qui os
XI. Sed ei ab ulroque humero imaginis liujiis nla siiuin dextiae auii ejusdem monslri infigil, el reli-
usque ad genua ipsius extendilur, qiioniaiii in for- ipium corp.is suum in transversum c.ipiiis ipsius
litudine charitalis Filius Dei juslos ci peccatoies inourvans, caudaiiisuam in sinistra parte illiusus-
ad se collegit, ac eos, et.bumeris, quia jtisle vixe- qtie ad pedes ejus exiendii, quoniam diabolus de-
ranl, et genibus quoniam eos a via injustiliae re- ceplionem suam se bene facere iiiterdum siuiulaus,
vocavcrat, susteniavil, consorlesque siipernoriiin discordia: infigit, loitimqiie ge. us viiioruin hac cl
^ivium fecit, velut etiam homo lam gcnibns quam illac iuiiio illius leviter npponens,iu tine lameii il-
719 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS. — PARS I, VISIO I. 750
lornm perversilatein pessimx consummalionis di- A Quod in prwdicatione incarnali Filii Dei tpirituali
scnrdiae se hnhere ostendit. Serpens enim caeteris populo exoriente eompleta sil promittio Dei dicen-
tit ad Abraham, quia tecundum numerutn tlellaruin
vermibus in dolo callidior exislens, in eadem calli- cceli temen iptiut mulliplicaretur.
ditate omnia quae potest destruit, et in id quod pes- XVI. Et quemadmodum Adam genilor omnis Im-
siiniun est se convertit. Quod eliam varii colores mani
in sunt Sic et Salan fecil, generis esi, ita eliam per Filium Dei, qui in
qiii ipso designant. quo- natura incarnattis est, spiritalis popultis
niam cum pulehriludinem suam Crea- virginea
cognosccret, ita ascendet, ut Deus Abrahae per
lori suosesimilem esse voluii, el hoc eliam liomiui processit, qui
angelum repromisit, scilicet quod semen ejus sicut
per audilum quasi per capul se.rpentis immisii, el slellaecceli
nec hoc usque ad novissimain diem facere desinet, fieret, ul scriptum est: Sutpice cwlum,
in rola et numera ttellas si polet. Et dixil ei: Sic eril temen
qnod velut cauda ipsius esl. Charilas itaque tiium. Credidit Abruham Deo, et reputalum etl illi ad
aelernilaiis sine lempore est, quemadmodiim calor
sic iiilellectui patet. Tu
in igne. Deus enim in jelernitate sna omnes creatu- juttitiam (Gen. v). Quod
bona volunlale Deum adoras et veneraris, in*
ras pracscivil, quas in plenitudine charitatisi:a pro- qui
spice secreta Dei, et discule rcmunerationem meri-
lulii, qualenus homo nulla refeclione vel serviiio in
lorum qurante Deum die ac nocle lucent,
eis carerel, quoniara ipsas ad hominem velut flam- B si hoc illorum, lamen possibile esl homini corporali onere
uias ad igueni conjunxit. Primuiu autem angelura
homo ea qna? carnis sunt
Deus cum plurimis ornanieiiiis, ut eliam praedictum gravato, quia quandiu
sapit, illa quse sunl ad plcnum capere non
est, constituit, sed ubi ille se ipsum conspexit, Do- valel. Et veracispiritus oslensione dicitur ±111
niiniim suum odio habuil, el Doiiiinus esse voluit, qui Dcum in
recto suspirio cordis sui colere laborat. Hoc niorio
scd Detis iu puleiim abyssi illtim projecH. Tunc erit semeu cordis tui multiplicatuin et eluciriuttini,
idem transgressor honiini maliini consilium intulii,
cui lioiuo consensil. quod seminasli in bonum agmm gratia Spiritus
saiicti peiiiisuin, quod Ctiam coram summo Deo in
Quod Adam el Eva tuatione diaboli invidentit eit, bcaiis viruiiibus inuliipliciter exsurget et lucebit,
eonsentiendo gloriam cwtesiis vestimenii,id est im-
mortatilalem, perdiderunt. quemadmodum slellae in firmamenlo clarescunt.
XIV. Nam cuin Deus lioiiiinein crearel, coelesli Quapropter quictinque fideliter credideril divinae
vestimeuto eum induil, ita ut in magna clarilale proinissioni, celsiltidinem verae fidei ad Deunt ba-
ftilininaret. Sed diabottts intilierem inspiciens, ma- bens, ita ul omnia lerrena despiciat, ct ad coele-
trem cujttsdam magni mundi eatn futuram esse co- stia sursum lendal, compulabilur justus inter filios
gnovit, ac in cadem malignitale qua a Deo reeessii, Q Dei, quoniam veritatcm dilexit, et quia dolutn in
effecil ul ipsum in boc opere suo superaret, iia tit corde suo non babuil.
idem opus Dei quod homo esl in socielalem suam Quod Deus degenere Abraham credcntU et obedieni.s
converterei. Tunc mulier in guslii pomi se aliain esse tibi virginem Mariam elegerit, de qtia Clnhliii iw
tlitutor et recior novtllw, id ttt spiritualh genera-
seniicns, pomum viro suo dedit, el sic amho ccele- tionit, corporatiter riasceretur.
sle vesliiiienium perdiderunt. XVII. Nam ct Deus animum Abrahac absque dolo
QittidDeus, eorum miserlus, ad puniendam transgret- serpenlis esse cognovit, quoninm ea quaeoperaba-
sionis cttlpam de paradho eot in exsilium istitd ex- lur ad iiullius laesionemfaciebat; unde et de
pulerit; et quod quhquis matrimonii fidem inler gcnere
itlos u Deointtiiulam violaveril, ultione gravi, nhi ipsius doriiiientem terram Deus elegil, quae ex toto
ptenitenl, pleclendut til. ignara gustus illius iuit in quo idera anliquus ser-
XV. Sed quod Deus deinde dixil: Adam ubi es, pens priuiam mulierem decepit. Terra autem isla,
per hoc piaesignavit quod memor esset quia ipsum per virgam Aaron praesignala, Virgo Maria erat,
ad iniaginem el siniiliiudinem suam feceral, ei quod qtiacclausum cubiculum regis in magna humiliiaie
cuni ad se retrahere vellet. Nuriilaiem quoque ipsitis cxslitil, quia cum ipsa nunlium hoc a throno ac-
de servili iuinisierio suo opcruil, cumqtie in exsi- ciperet, quod summus Rex in clausura ipsius habi-
liiini misit, itn ut pro lucida vcste ovinam pellem tarevellet, lerram, de quacretla fuif, inspexit, et
acciperet, qiiemadmodum paradisum exsilio isto se ancillani Dei esse dixit. Quod prima deceptamu-
pei-mutavii. Deus eienira muliercm viro cum jura- lier non fecit, cum illud habere desirieraret quod
inenlo fidei adjunxii, ita ut fides haec in ipsis nun- habere non debuit. Obedienlia quoque Abrahae, in
iinani deslrualur, sed ut in unum consenlianl, sicut qua Deus lidem illius probavit, cum ei arietem iu
rorpus et anima, quae Deus in unum conjunxit. spinis pendenlem oslendit, obedienliam beatac Vir-
Qiinproplerquicuiique fidembanc deslruxerit, el ila gjnis praesignavit, quae verbo nunlii Dei credens,
iiiipffiiiileiissiiieemendaiioneperduraveril,iiiterram ut sibi secundnm verbum ejusilein nunlii fierel opta-
Babylonis converlelur, videlicet in terram coufu- vit, ideoque el Filius Dei in ipsa carnem induil,
sionis et aridilatis, quae sic absque pulchra viridi- quem aries in vepribus pendens praeliguraveral.
late agri, id est beuediclionis Dei, permanebit, al- Sed et quod Deus secundum stellas cceli genus ejus-
que ultio Dei super illum cadet, usque ad ullimami dem Abrabae niulliplicandum dixit,1n hoc genus
lineain consaiiguinilaiis, quac de ferventi sanguinei illud praevidebai, quod In plenum nuperum cce.'esti«
ipsius pnecessil, qtioniam peccatuin istud homiuem cOnsorlii computandum crat, Et quoirtaju ille Deo
illuui tangii. fidelilcrin omnihus ercdidii, idcirco ciiam pitcr
731 S. HILDEtiARDlS 752
illoruin qni liaeredes regni coelorum erunt appella- A ea et ad salutem corporum ei animaruin bon iuum,
nie qui sum nra>
ms est. Omnis itaque homo qui Deum timet et di- non quidem ab liomine, sed per
ac laia sciat.
ligit, verbis istis devoiionem cordis sui aperiat,

VlSIO SECUNDA

DetcriplTbtpnmrte totiut inviundi cum circutit, ei pla- niibiiim usqiie ad sUiiimitatcm ejdem globi exislit.
iieiii, et veniit tuit tnodum roite in pectore In medio quoque rol% istiiis imago bominis appari-
inuiginit, quce in prima vitione detcripla eti ap- bai, cujus vertex superius et plantae subterius ad
parenlit.
praafatuin circiilum, velut forlis et albi Iticidique
I. Deinde in peclore prafjlse imaginis, quam velut aeris perlingebanl. A dexiro aulem latere suinini-
ih rnedio australis aeris eonspexeram, ul praediclum las digilorum dexlerae manus ejus; a sinistro quo-
esl, roia mirificse visionis apparuil cum suis signis que summitas digilorum sinisirae mauus ad ipsum
liujus fere simililudinis, ot inslrumentum illud, circulum liinc el liinc in rolunditaie designalum
quod anle viginli octo annos, velut in figura ovi porrecta eral, quoniam eadem imago bracliia sua
significalive videram, quomodo in tertia visione li- B sic extenderat. Sed et versus easdem partes qiia-
bri Sciviat ostendilur, iia ut in cjus summa parie luor capita, scilicet quasi caput leopardi et lupi, ac
per circuitum rotundiialis soae circulus in simili- velul caput leonis el ursi apparebanl. Nam supia
liidine lucidi ignis, et sub illo circulus alius sicul verlicem praedlclx imagiuis in signo puri xtheris,
eircutus nigri igiiisdenioiistrarelur, ubi el idem cir- quasi capul leopardi, ex ore suo velul flatiim emit-
culus lucidi ignis eurndem circulum nigri ignis bis tens videbam, qui etiam in dextrali parte ejusdeni
densilale sua superabat. Et bi duo circuli quasi oris se aliquanlum in longum recurvans, in caput
iinus circulus esseiil sibi invicem conjungebantur. cancri ciun dnabus forlicibus, quasi, cum duobus
Sub eodem autem circulo nigri iguis, alius circulus pedibus formabalur; in sinislrali autem parle oris
in simililudine puri aeiberis eral, ubique laniae den- ipsius aliquanlum etiam in longum regirans in ca-
sitatis quanlse circuli duoruin proeTatoruinignium puiccrvi desinebat. Ex oreaulem capitis liujiis can-
apparebanl. Sed sub ipso circulo puri aetlieris alius cri quasi aiius flalus exiens usque ad medietatem
vclut circulus aquosi acris tanl» densitalis in ro- spatii quod inter capila leopardi et prafali leonis
lunditale sua, quanlaeeiiam densiias circuli praedi- C eral procedebat; ex ore vero capitis cervi velm
cli lucidi ignis maiiifestabaiur. El.sub eodem cir- alius flatus vcniens usque ad inedictatem spaiii,
culo aquosi scilicet aeris, alius circulus quasi fortis quod erat inter caput leopardi el ursi leiidehat. Et
el albi lucidique aeris jbujus similiiudinis in rigore flatus qui a dexlera parle oris leopardi usque ad
suo existens, ut nervus iu corpore bominis est, capul cancri procedebal, flaliis etiam qui a sinislra
ostendebalur, ubique in circuilu suo ejusdem densi- parte ipsius oris iisque ad capmcervi exibal, fluius-
talis, cnjus densilas.circuli praefali nigri ignis appa- que qui ex ore capitis cervi usque ad medietaiem
rens. Ili quoque duo circuli sibi iiiviccm ila copu- spatii inler capita leopardi ei leonisexstanlis tende-
labanlur, ul velut unus circulus essent, apparerenl. bat. Flatus quoque qui ex ore capilis cervi usque
Sub hoc autem circulo videlicel forlis et albi, lu- ad medietatem spatii, quod inlercapita Ieopardi et
cidique aeris, quasi alius aer tenuis signatus erai, ursi eratprolongabalur, xqualis longitudinis erani.
qui ut nubes interdum elatas el lucidas,~interdum Omnia qnoque capiia liaec in praefatam rolam el ad
incliualas et umbrosas videbatur superius portare, iinaginem lianc houiinis spirabant. Sub pedibus aii-
et se quusi per totam praefatam rotam diffundere. tem ejusdem imaginis bominis in signo aquosi aeris
Omnes ,vero isti ses circuli absque omni interstitio velul caput lupi quasi flaliim ex ore suo producens
ad invicemconjunctieranl. Supremus vero circulus, " apparebat, qui eliarn a dextra ipsius oris aliquan-
velut igne suo CEteros circulos perfundebat; aquo- tum in longiun erumpens in medio inedielatis spa-
sus auiem alios omnes quasi liumore suo rigabat. El tii, quod inler capitu lupi el ursi erat forniam capi-
quasi a principio orienlaiis parlis ejusdem rolie ve- tis cervi acci|iebal, ex cujus eliam ore velut alius
lul ad linem occidenlalis partis ipsius linea versus flalus veniens in eamdem medietaiem fiuiebatur. A
septeulrionalem ejus partem extendebaiur, quasi sinistra vero oris ejusdem lupini capiiis, flutus qui
seplenlrionalem plagam a cxteris plagis discernens. ab ipso ore procedebal se prolongans in medio etiaui
Sed etiam globus iu medio signi praedicii tenuis ae- medietatis spalii, quod inter capita lupi et leonis
ris signatus erat, qui ubique in circuitu suo sequali erat, in caput caneri cum duabus lorfieibus quasi
spalio a signo forlis et albi lucidique aeris distabat, cum duobus pedibus surgebal, de eujus quoque ore
laniae latitudinis quidem in transversum, quania ipiasi alius fialus exiens in ipsa medielate residebal.
prolundiias spatii a summitate supremi circuli us- Qua aulein spaliorum inensnra capita liarcad invi-
que ad exirumitalem nubiuin, seu ab extremitate cem di >labant, eadeiu mcnsura ct forma Autuseo-
785 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS. I, YISIO II. 7.'»4
rum hinc el hinc in loneiludine exlendebatur, ut et A quod a capite leopardi procedebat radiabat, uiius
de aliis superius dictum est, ipsaque in rotam prse- vero ad dexlrum cornu cervini capilis, quod etiam
monsiratam, ei ad imaginem bominis in ea stantem, ab eodem capite leopardi exibat se tendebat. A me-
spiramina sua miltebant. Sed ad dexleram imagints dio qnoqiiesigni planelae secundi, ul radius quidam
ipsius |in signo lucidi ignis velut capnt leonis aspi- supcr signiiiii solis se declinabat, atque aliusad ca-
ciebam, ex cujus ore quasi flaius egrediens ab ulra- pul agni, qitod a signo capitis leonis veniebal egre-
que parie oris ejusdem aliquautum prolong.ibatur, diebalur, et alius ad praedictam lineam, qtiae a prin-
ac sic etiam in dextra parle in captit serpentis, in cipio orienialis partis prsefataerola^, velul ad fiiieni
sinislra autem in capul agiti formabalnr. El caput occidentalis partis ipsiits, versus sepleiilrionalem
serpentis in medio medietatis spatii, quod inler ca- ejus plagarn extendebatur, capite agni illic superius
pul leonis et lupi eral se osleitdens velut flattim posito, quod a signo capitis ursr exibat dirigeba-
emittebat, qui se ad eamdem medietatem exlende- lur. Signunt eliam lerlii planetae a medio sui quem-
bal, ac flami qni de capite cancri egrediebatur, aiimodum radium uniim ad signum solis extendebat,
quod inler capul lupi et leonis erat se conjungebal. alium aiilem ad capul serpenlis, quod a siguo capi >
Caput autem agni in mcdio ntedielatis spatii, qnod lis leonis procedebat dirigebal; sed aliuin ad pra?-
inter caput leonis et lcopardi existebat apparens B fatam lineam versus capul serpenlis, q,uod a signo
qnasi flaium prnducebat, qui se ad ipsam mediela- capitis ursi egrediebalur prolongaba'. Solis quoqno
tem prolongans, flatui qui de capite cancri, quod siguum quasi quosilam radios dc se cuiiilens, alio
iuler capul leopardi el leoniseral, in conjunclione signtim capilis leopardi, alio sigtiiuu capilis leonis,
occurrebat. Sed secundiim spatia quibus capita Iiaec aiio signttm capitis lupi, non auiem signum capilis
a se separata, eranl, longiludo flatuum eorum pro- ursi tangebal; alitim auiem radiura super signum
cedebat.quemadmodumet de superioribus capitibus Iunae, alium velut super cerebrum, ct usque supcr
flatibusque eorum praemonstratiim est, et in prae- ulrumque cakaneum prxfaUe iinaginis exlendcndo
fatam rolam, el ad prxdictam bumanam imaginem, figebat. Et a medio signi planetse quinti qui proxi-
ipsaflare se.osiendebanL.Ad sinislram vcro ejusdem mus sub sole est, quusi raciius quidam sursum ad
imaginis in signo nigri ignis, quasi caput ursi ap- signuin solis ascendebat, qtiiviam vero ad caput can-
parebat, quod velut flaluni ex ore stto dabai, qtii cri quod a signo capitis Iupi exibal se extendebal;
etiam ad dcxtram et ail sinistrain oris ipsius ali- sed quidam ad sinislriiin cornu sigui Jutiasse diri-
quantum se in longum extendens, ad dextram in gebal. De medio etiam signi planelaa sexti, qni pro-
caput agni desinebal, ad sinislram vero formain ca- xiinus super Iiinam est, vclut radius uuus sursuin ad
pilis serpenlis accipiebal. Ex oreaulem capilisagni signum solis tendebal, et alius ad dexlrttin cornu
hujus quemadmodum aliiis flalus usque ad medie- signi lunte dirigebatur, alius aulem ad capul ccrvi,
lalem spatii, quod inler capiia ursi el leopardi exi- quod a signo capitis lupi procedebal extendebatur.
stebat se prolongabal, sed ex ore capilis s rpeulis A sigrio qupque lunouquasi radius super utrumqtie
istius sicut alius flatus usque ad medietatem spatii supercilium, ac super iiiruinqne lalum praefaja;
quod inter capita ursi et lnpi erai, se extendendo iaiaginis radiabal. Sed et quompdo supra dictum
procedebat. Sed similitudo flulus islius qui a dexira esl, signum solis eodem eliam modo et ordine quo
parle oris ursi usque ad capul agni veniebal, si- supra verticein imaginis litijus radiis sujs ad pr*l'a:a
militudo quoque ejusdem flaius-, qui a sinistra parle loca designalum erat, versus quoque dexlrum latus
ipskis oris usque ad capnl serpenlis procedebat. ejus, ncctton et sub pedibtts ipsius in circulo suo ad
Fiatus eliam qui ex ore capitis agni usque ad de- eadem loca siguatuiii apparebal-. Iii circtiitu quo-
monstralam medielalem spalii, quod inter capita que circuli, in qun siniilitudo lucidi ignis videbalur,
ursi et leopardi videbatur exibal, flatusque qtii cx sedecim etiam principales slelkc apparcbaril, qua-
ore capilis serpenlis usque ad medietatem spalii tuor videlicet imercaput leopardi et leonis, quatuor
inter capita ursi ei lupi exslantis prolongabalur JJ quoque inter capul leonis el lupi, quatuor inter ca-
unius et sequalis Ipngitudiiris eranl. Capila quoque pul lupi el ursi, quattior eiiaiu inier caput ursi et
haec omiiia in supradiclam rotam, atque ad praefa- leopardi. Quaruni octo quac medise sibi ulrimque
tara imaginem hominis fl.itus dabanl. Sed et super asianlium slellarum inter capita liaccerant, scilicet
capul iuiaginis bujus sep'em planelae sursum ab in- dtiae inter duo capiia quasi radios suos in sigiium
vicetn signati eraut, ires in circulo lucidi ignis, tenuis aeris sibi oppositi exlendebanl; reliqiiae au-
unus etiam in subjecto illi circulo nigri ignis, tres lem oclo, quae ex ulraque parte harum mediaruni
aulem in subjecto illi circulo puri aeiheris, iia til praifalis capitibus proximtc videbantur, velut
eliam versus austrum ad lalus ejus, nec non et sub rqdios suos tantum ad nigrum ignem dirigebant.
pedibus ipsius, sol eodem mpdo ac ordine signatus Circulus quoque pnri nBtlteris, circulus qupque for-.
el djsiincltis in circulo stio apparet. El a medio si- tis et albi aeris lucidiqite, qtiasj stellis pleni erani,
gni summi ppimique planelae, qui super caput ejus- quae fulgores suos ad sibi opposilas nubes rnttle-
dcm imaginis signatus erat, velut radii quidam bant. Unde et ille in dexlra parle praefata?imaginis,
exibant, quorum unus ad signum solis descendebat, quemadmodum duas lingtias ab invipem separatjjs
et uuus ad dextruiu pedem capitis praadictt cancri, de se proferenies, ab eis ut quosdam rivulos -in su-
7S5 S. HILDEGARDIS 75«
pradictam rotam, et versus eamdem fmaginem di- A recia mensura eorumdem elementorum tantum os-
rigebanl. Asinislra vero parle illiusa signalis ibidem tenditur, cum neutrum ipsorum similitudinem fi-
nubibus, velut etiam duae linguse a se aliquanium gurse mundi per omnia leneat, quoniam illa undique
separalae, in eamdemroiam, cl adipsam imaginein, integra, rolunda, et volubili existenteglobus aliquis
quasi quibusdam rivulis de se profluenlibns se con- qui integer et volubilis existit, formam ipsius in
vertebant. Hoc modo imago bsrc signis istis implexa omni partc potius iraiutur.
et circumdata eral. Yidi eliam quod ex ore prxdi- De duobus circulit lucidi et nigri ignis, quare alter
ctae imaginis incujus pectore rota apparebat, lux alteri subposilus tit, et quomodo sibi invicemcoo-
perentur, et quid significent.
clarior luce diei, in simililudine filorum exibat, qui- IV. Quod autem in ejus suprema parte per cir-
bus signa circulorum, signaque cxlerarum figura- cuilum rolundilalis suae circulus iu simililudine
rum, quae in eadem rota discrela eranl, singulaque lucidi ignis apparet, hoc esl quod primum elemen-
signa membrorum formse hominis, scilicel ejusdem tumquod ignis est primum exislii, quia levis est,
imaginis, qtiaeetiam in ipsa rota apparebat, recta caeleraqne elementa comprehendit, el illuminal, ac
et distincia mensura meliebatur : qtiemadmodum in omnes creaturas lumi-
pertransit eisque gaudium
prxcedeulibus, et subsequentibus verbis suis mani- nis sui submiuistrat, significans polentiam Dei, qui
festatur. p
super omnes est, et qniomnibus vilam tribuit. Sub
Quia Dirinilat inttar rola iniegrte nec initium, nec quo circulus aliussicut circulus nigri ignis demon- '
finem habent, nec loco vel tempore circumscripta stratur, quia ignis isle sub polestate prioris exi-
omnia in ie comprehendat. stens, judicialis et fere gehennalis esl ad vindiclara
II. Et ilerum audivi vocem de coelomihi dicen- roalorum factus, uec ulli rei parcil super quamju-
tem : Deusqui ad gloriam nominis sui miuidum ele- •to judicio cadit, quoniam in eo ostendilur, quod
mentis compilavil, venlis conflrmavil slellis inne- omnis qui se Deo opponit, in casum nigrcdinis mul-
ctens elucidavit, reliquis quoque creaturis replevit, larumque calamitalum vertelur. Nam in aeslate
hominem in eo otnnibtts his circumdans el muniens, cura sol sursum ascendit, idem ignis vindictam Dei
maxima forlitodir.e ubique perfodil, quatenusei in in combustione fulguris exercel, cum vero iuhieme
omnibiis assisjerent, operibusqtte ipsius interessent, sol deorsum descendit, ille judiciales plagas in gelu
ita ul cum iliis ,operaretur. quia homo absque illis et grandine, ac in frigore ostendit, qtiouiam qiiod-
nec vlvere, nec eliam subsistere potest, quemad- que pcccatum seu igne, seu frigore, seu aliis qui-
raodum in prxsenli visione libi manifestalur. Nam busdam plagis secundum modtimsuum examinaiur.
in pectore prsefatae imaginis rola mirificx viiionis C Et idem circttlns lucidi igniseumdem circulum ni-
apparetcum signis suis hujus fere simililudinis, ut gri ignisbis densilalesua superal, quia niger ignis
inslrumeiitum illud quod anle viginti oclo annos iste laiitaefortiludinis el amariludiuis in nigredine
yelut in figura ovi siguificalive videras quomodo in sua existit, ut superiorem lucidum ignem obumbra-
prioribusvisionibus tuis tibi ostensum est, quoniam ret et dissiparel, si ille hunc densilate sua non su-
absqueoblivionein scieniia versecbaritaiisqua) Deus perarel dignans quod vindicta peccatohini hominum
esl forma mundi exisiil, insolubiliter volubilis, bu- tol pericula poenarum in se habet, ut homo durare
manxque natune mirabilis, ita ut nec ulla vetustate non posset si gralia et clemeiilia Dei illa non prx-
consumatur, ncc ulla noviiate augeatur, sed ul a venirel. Et ii duo circuli quasi unus circulus sint
Deo priniura creata esl, sic itsqite atl flnem sxculi sibi invicem conjunjgunlur, quia in ardore ignis
perdurabil. Divinilas elenim in prxscieniia el in flagrant, et quoniam poteslasetjudiciuin Dei inuna
opere suo yelut lota integra est, et nullo modo di- rectitudine se continenles ab invicem non sepa-
visa, quoniam nec inilium nec finem babet, nec ab raniur.
ulfo comprehendi potest, quia sine tempore esl. Et De circuto puri wlheris, qui lertius esi, ad quid in
consiiiuiione sua valeat, et quid significet,ei quare
sicut circulus ea, quae inlra ipsum latent, compre-
D lunta densitatis tit quanta; duo superiores.
hendit, ita sancta Divinitas inflnite omniacompre- V. Sub eodem auiiem circulo nigri ignis alius cir-
bendil et superexcellit, quia ipsam in poieniia sua ciilus in simililudine.puri seiberis est, ubique lantae
nullus dividere, nec superare, nec ad fitiein perdu- densilalis, quantaecirculi duorura prxfatorum igniuin
cere potuii, apparent, quoniam sub prafalis ignibus lam lucido
Quare in tjbrp Scivias tphatra mundi in ftgura pvi, quain nigro rotundilatesuamundumcomprehendens
et in isto in similituaine rotce ostenta, veldescri- purusaelherestab ipsis procedensvelul fulgora flam-
pla sit. manle igne, quandO iguis flammam suam expandit
JU. Sed quod supradictum instrumentum in prio- demonstrans puram poenilenliam peccalorum, qttae
ribus visiooibus tuis in flgura ovi denotatum esl hoc pergratiam Dei velat a lucido igne, et per timorem
ostendil, quod disfinclio elomentorum in eadem si- ejus qttasi a nigro inbomine excilatur. Et ejusdem
militudine solummodo slgnificalur, quoniam mundo densitatis est, ul duo supradicli ignes sunt, quia
elemenlis distincto discretiva forma ovi similitudini ipse ab hoc utroque igne resplendens, densitaiem
dislinciionig ipgius, qua elementis distincius esi, ali- utriusque in se habei, nec lenior in fulgore lucidi,
qttaniuin ass!milatur; bip autem jn ro(a circuitio et nec severior in repercussione nigri existit, qnam
758
757 LTBERDIVINOR.OPER. SBtPLICIS HOMINIS.— PARS I, YISIOtt.
Dei necdiesnec Ajusta xquitalese invicem continent. Hi quoque <im>
jusinmjudicium dijudical, quoniam mius
nox aliud in se demonstrant, qtiam quod divina vo- circuli sibi invicem ita copulanlur, ut velul
lunlas disponit. Idera quoque selber superiora et circulus sinl appareanl, quia in humore made-
subtcriora retinet, ne terminum suum excedant, scunt, et aliis humorem iufundunt, qtiemadmodum
nec super ullam creaturam jttuiciali judicio cadit, et discretio bona opera in moderatione sua conli-
sedsiibiilitate el xquilate sua multolies illi reslilil, net, nc in ruinanv vadanl.
quemadmoduin poenilenlia vindiclam peccalorum De sexto circulo, qui in simititudinelentiis aeris a
superioribus procedere videiur, quid in tuoAoco;
constringil. QuOdvero densitatem ignium istorum valeat, et quid in myslica ratione per eum figu-
babei, hoc esi quod pcenilens bomo casum prirai retur.
angeli, qui lucidus fuii, in lucido igue attendat, et VIII. Et sub hoc circulo, videlicet forlisel albi
qiiodindensiiatenigri igniscasus bominumin incre- lucidique aeris quasi alius aer tenuis signatus est,
dulilate et lemerilate peccantium consideret, ac sic qui de superioribus circulis scu elcmenlis, velut
poieutiain jusiumqtiejudicium Dci iuspiciens pure sufflatumaerem se procedentem demonslral, qui et
dignequepu3nite.1i. ab ipsis elementis non separalur, quemadmodum
De quarlo circulo, qni in modum aquosi aeris halitus hominis ab ipso egreditur, nec tamen ab e»
videtur , et densilalii et R
' ficet. quanlce sii, quid signi-
separalur. Idem etiam aer ut nubes interdum cla-
VI. Sed el sttb ipso circulo puri xlheris alius tas et lucidas interdum inclinalas el umbrosas vi-
circulus velut circulus aquosi aeris lanlx densilalis delur superius portarc, quas supradiclus aquosus
iu rolunditate sua , qiiamx eliam densitas circuli aer exspuil, el recolligit, sicut follis fabri flalunv
prxdicli lucidi ignis manifestatur, significans quod emittil, el relrabil, iia ut dum quxdam slellx in
sub prxfato xthcre per circuitum firmamenti aqux prxfato elemento ignis positx, in circuilionibns-
illx sunl, qux super firmamentum esse noscunlur suissursutn ascendunt, nubes islassursum Irabanl,.-
ejusdem videlicet dcnsitatis in circuilu suo, ut unde cl lucidx fiunt. Sed cum in circuilionibussiiis
densitas supradicli Iucentis ignis existit. Et aquo- descendunl, illas deorsuin remiltunt, et sic um-
sus aer isle sancla opera in exemplisjustorum os- brosx stint el pluvias seruttt. El prxfatus tenuis aer
tendii, qux velut aqua perlucida sunl, et qux im- videiur se quasi per totam prxdictam rolam dif-
munda operaniundaut, quemadmodumaqua quxqtie fundere, quoniam omuia qitx in mundo suut ab eo
sordida abltiit hujtis capacitatis in perfectione sua vegeiantur et susteiitamur. Sed el sub defensione
exislenlia secundum quod divina gratia in igne discretionis recla desideria fidelium hominum iu
sanrti Spirilus ea accendit. C subtilitate jusiitix degeniia de superioribus viriu-
De circulo forlit albi et lucidi aeris quanta ulitilale tibus el confortationibus per Spirilum saiiclum se
quhilum locuin obtineat, et quanlw densilatistit, processisse demonstrant, cuni se ab illis 11011 aver-
et quid el ipse significet, vel quare superiori, «t tiiiit, scd cum omni devolione ipsis sine iniermis-
velul unus tint, copuletur. sione adhxrenl, firmam mentein in ipsis fidelibus
VII. Sub eodem atiletn circulo, aquosi sciliccl ininc in liducia
clarescentem, nunc in humilitaie
aeris, aliys circtilus forlis, et albi lucidique aeris iremenlem, ad Deumhabenlia
qux de sanctis ope-
hujus similitudinis in ligoresuoexisteiis, ut ncrvus ribus cl exemplisjustorum orilur, ct ad ipsa recol-
iu corpore hominis est, ostenditur, qtii periculis
ligitur, queinadmodumoperarius de ppcre suo re-
superiorum aquarum opposiius, foriitiidine el te- muneratur. Nam dum in hominibus boua scienlia
nacitate sua intimluliones illarum retinet, ne re- Spiritu sancto
ignita in ju-lilkalionibiis suis ad c<x-
peulina et incongrua effusione lerram obruant, leslia se tollit, nienles illoruiu secuiii traliit, easque
signifirans etiam,quod discretio sancta opera in bu- puras ibi f >cil, et dum in eisdem justificaiioiiibus
jusmodi lemperamento conlirniai, 111homo corptis ad.corporales neccssitatesse declinat, mentes eorum
stium ita constringal, ne injuste conslricluiii in ad ipsas
_^ ruiuittil, ita ut inctiris istis quasi lurbidx
ruinam vadal. Qui ubiqtie in circuiiu suo cjusdem sinl
appAreant,imbrem lacrymarum lameii ferentes,
densitaiis, cnjus densilas circuli prxfali nigri quia terreuis se inhiciere
prorsus geiniini, quam-
ignis apparet, quoniam isle ad utiiilalem bominiim vis se lolos diviux polenlix commitiendo iufe-
a-qualiinodo, siuil el ille ad vindictam peccaloi-tim ranl.
eorutn positusest. Sed quolies inferiores aqux ad
Quare isii sex circuli siue intervallit tibi invicem
vindiclam malorum jtislo Dei jtidicio in nimielate juugantur, et quid per lianc connexioneminnuu-
sursum per nul.es trahiinlur, quidatn humor de liir.
aquoso aere per islum forlem el albutn lucidutn- IX. Omiies vero isti sex circuli absque omni in-
que aerem, velul potus bominis in vesicam ipsa terstitio ad invicem conjuncii erant, quia si diviua
integra permanenie transsudat, qui easdem aquas dispositio ista coujunctione eos sic non solidassci,
periculosa iiitindalione desceudere facit. Unde et lirinanienlum diruiiipereiiir, nec consistere possc-t,
discretio opera hoiniiiumad, salutem eorum ubtque osleiidentes quod perfeclx virtules iu fideli boinine
jusia moderaiione disceruit, cuin judicia Dei pec- silii consociaix per iuspirationem Spiritus sancti iu
cata illorum in vin-ficta non transccnduut, sed «im confortaiitur, ut conira vilia diaboli pugnantes, quae-
"* ca justc
dijudicam, quoniam prolcclor et reclor que bona opera unaniniiter perficiant.
759 S. HH.DEGARDIS 7tH)
Quod primiiscirculus igne suo alios inftammel,quar- A i nuis aeris signatus est, qui ubique in circuitti suo
iut eos lnmine,SUQleniperei, et quod hoe ih nobis
. figuratiter ostendai. xquali spatio a gigno forlis el aliii lucidique aeris
X. Siiprcmus verocircuius veltit igne suo ea-tcros distat, terram ostendens qux in medio reliquorum
circulos perfundil, aquostis autem alios oniiics quasi. elemenlorura exislit, quaicnus ab omnibus lempe-
buinore suo rigal, quoniam.siiperiuselemcnlum quodI retur. Unde eiiam Itinc el hinc xquali modo ab illis
ignisesl, cxtcra fortiiudiiie et candore suo roborat, sublata, illisqticconjoncta, viridilatem et forliliidi-
aquosum vero aiiis viridilaietn litimectalione sua im- nem ad sustenlaiionem sui. ab eis assidue recipit.
mittil, quemadmodum et potentia Dei iu mirabilibus Activa.quoque yila velul lerram designans, et «piasi
gralix sux fideles hnmines sanetificat, opera autem in medip rectorum desideriorum cnnversans, et cir-
fiilelitim Creatoris sui pielatem iu vera biimililate cumquaque discurrens, xquo moderamiiie devotio-
sanctilatis magnificai. nis ad vires discrelionis se coiitinet, cum nunc spi-
ritalibus ofliciis, nunc corporalibus necessitatibus
De linea in prarscriplam rolam quasi a primo solis
arlu usque in extremnmejus occasumprolensa ap- per fideles horaines lemperate insistit, quoniapi qui
parente, ei quid lioc idem gerat myttice. discrelionem amant, omnia opera sua ad volunlaiem
XI. Et quasj a principio orienialis partis ejusdem Dei dirigunt. Et lanlae latitudinis quidem in trans-
rotx, velul ad fiuem occidentalis partis ipsius linea B ' versuni est, quanta profundiias spatii a summiiaio
In flrmamenio versus sepientrionalem ejus partem supremi circuli, usque ad exlremitalem nubiiim, scu
cxlenditur quasi sepioiiirionalein plagum a cx- ab extremitate nubium usque ad summiiatem ejus-
leris plagis discernens, quia a primo orlu orientis, dem globiexistit, quoniam a snpremo Crcalore lerra
scilicel ubi sol primum oritur, cum dics prolongari hac mole conglobata et roboruta esl, ne u slrepitu
iucipiunt usque ad ultiraum occasum occidentis, vi- superiorum elementorutn, aui vi venlorum, seu in-
«lelieeiubi sol ulira non procedil, linea, id est via undaiione aquarum dissolvi possit. Nam etia.n qui-
solis septcntrioiialem plagam devitans refleclimr, libel fidelesdilatato corde magnitudinein poientix
qiioiiiam sol eisdcm partibus se non immergit. sed Dei consideranl, alque inslabilitalcm menlis, debi-
eas velul in neglcclu hahel, tihi aniiquus seduclor litalemqtie carnis sux inspieiunt, et sie orania quae
sedem mansiouis sibi elegit, umle et illas Deus ac- agunt teinperanl, ne vel in superioribus vel in infe-
cessu soli.s privavil. Sic - etiam ab initio bonorum rioribus necessariis causis jusiiim niodum exceden-
operum in poteslateDei existenlium usque ad bonam les delicianl, quemadinodum ct- Puulus fidelescx->
consiiinmalioncm eorura fidelis homo recliludinera horlatur, dicens :
justitix. iniquilali opnonit, diaboticas aries a bonis C ( Verba Pauli adeawdemsignificalionemcompelenliaet
cl sahctis operibus secernens, qnia qui Deo lideliter quomodo inleltigenda sinl.
3/Jliaerere vofueril, ea qux animam suam Ixdiint XIV. i Omuia autem facite sine mnriituralioni-
devilare sludebit, ut illud audiat quod scriplum esi. bus el bxsiiaiionibns, ut silis sine querela, et sim-
Tetlimonium de Apocalupsi.el quomodo inlelligi de- plices fllii Dei sine reprehensione, in medio nalionis
beat ad idem exprimendum. pravx et perversx, inier quas lucetis sicui lumina-
XII. Vincenli dubp inanna absconditum, et dabo ria in raundo verbura viix continenles (Philip. u).»
illi calculum candidtim, el i» calculo nomen novuni, Quod sic intellectui palel: Homoquasi in bivio est,
qupd nem.oscit nisi qui accipil (Apoc. n). » Quod ita ui si in luce salulem a Deo quxsierit, illam re-
sic intelleclui palel : Qtiicunqtie sinisiram partem cipiet; si autcm malum elegerit, diabolum ad poe-
ftigil, bic magnum pra-iium conlra lortuosum ser- nam sequetur, et ideo bomo liumanam nalttram ac
pcnlem liabel, qui semper quxrit, ul illum ad sini- omnia opera sua sine inurmiirationibus, id esl sine
stram partein secum trahat. Et si ilie in ptigna isla gibbis peccaloruni, ac sine hxsitationibtis, scilicet
perseverans Salanam fngaverit consiJio illius non fidem perfeclam liabens porlet, ita i.t non dubiiel
conseniieiis, egoqui sum, ei dabo panein vivum qui cuui lioniiinainat et raalum odit, in futuro judicio
dc coelo descendit, qui ab omni bumilitate volun- D I liboruri, el a perdilis separari, qui a bono malura
talis viri, el ab omni dolo anliqui serpenlis abscon- ampleelendo declinanl. Etqtii hxc faciuui, iiulliim
diltts eral, ac eliam dabo ipsis parlicipalionem illius,, Ixdentes, sine clamore coniumacis querimoni»
qui lapis angularis existens in candida claritate erunl, in simplicitale quoque bonorum operuin filii
Deus et homo est, et in ipso nomen novx regenc- Dei existentes, el absque omni dolo deccptionis ir-
ralionis, qtiod Cbrislus esl, a quo et Cbrisiiani stint, _ reprebensibiles coram aesiiiiiaiione illorum manen-
quad neitto dum in caduca ei temporali vila esl adI les qui in pravis et perversis aclibus se fortes esse
perfeclum intcUigil, nisi qui vilam xternx beaiitu- giorianlur. Inler quos in perfeclione verx fidei sie
dinis in remuneralione coelestiumprxmiorum adi- lucent, quemadmodum luminaria, qux in officioSUQ
piscitur, secundum quod Crealor oinuiuni disposuit, inundum
Quod moiet tetra instar globi infra praiaiclos sex; illuminant, cum ipsi doctrina sua qux ad viiain
circufot w.quali distantia a quinque superioribvt1 respicit, quam plurimos ad Detim convertunt, ut
remola,iri viedio sexli, id est lehuis aeris immobi- eliam Filius Dei sine peccaio omnibus in niiindo,
tiier fundata sii, ei quid inde significaiioniscolli-
fuiurf lucebal. Nam el Deus duo luminaria videlicet solein
XJU, Sed eliam globus i|i mcdiosigni prxdicti le- et lunam in flrmamculum posuit, irax scienliaut
7G1 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HGMIMS. — PARS I, VISIO H. 7G4
boni et inali in homine designant, quia sicut firma-, A curarum existens, qtiainplurimis tentationlbtis appe-
menlumsole et luna confirmalur, ita et homo scien- lilur, in quibus etiam quasi in capileleopardi, id est
tia boni el mali hac el illac versaltir. Sed et ul sol cum limore Domini velut in lupo infernaliiiin pce-
cursujn suum perficil, circulum suum non miiiuens, narum recordatur, et quasi in leone judicium
ila et bona scientia cursum suum facit, malum non etiam Dei melitens, cum velut in urso lit corporali
*
dcsiderando, sed malam scientiam deprimendo et tribulalione quampluriinis lempeslalibus angustia-
increpando, eamque corripiendo, quouiam nttlla uti- rum quatitur.
litas in ipsa cst, et eam gehennalein vocando, cnin venlus oriehlalis in modum capiiis
Quare principalis
illa concupisceritias suas compleverit, et ul luna de- leopardi super caput imaginis hominis in circuto
iicit et crescit, sic et mala scientia bonam despicii, puri astheris videatur, cur etiam duo collnterales
ipsamque stullam et quasi nihiltim esse dicil, sed ejin venii alier in specie caj>ilis cancri, aller in-
slar capitit cervi oslendatur.
tamen eam novit, quemadxnodum diabolus Deura
scivit, quamvis se illi opponeret. XVII. Supra verticem vero prxdiclx imaginis in
ex oresuo
De imagine in forma hominis in medio prwcliciccrotce signo puri xlheris, quasi capul leopardi
apparentis vertice pedibus et manibus tlislentis, velut flatiim emillcns yides, qupd principalerii
eirculum forlis albi et lucidi aeris continqetilis, B orientis ventum de pinp xtbere, velut leopardum
ei qnid, et ipsa imago, et liilis posilio ejut de- venieniem
designai, non quod ventus isle in forma
t'gne\ ut leopardus feroci-
XV. Quod aulem in medio rotx isiius iiuago -ho- stia ul leopardus sit, sed quja
ut leopardus
minis apparet, cujug vertex superius, el planlx sub- laleffl leouis absque scientia ltabct, et
terius ad prxfalum circulum velut forlis et albi lu- lcnior el debilior leone est, sic venltis iste in fero-
ciiale limoris exsurgil, ac deiiu'.e.i|i lenitalem vcr-
cidique aeris perlingunt, a dextro aulem latere
summilas digitorum dexlrx manus cjus, a siiiistro sus Ilare cito desistit. Nam de superiot:e uigco igne
summilas siuistrx manus ad ferociiaiem, de piiro aulem xthere in quo est leni-
quoque digitorum tatem habel. Et eiiam in dexlrali parte ejusdeui
ipsum circulum hinc et hinc in rotundiiate desi- oris se in longum recurvans in caput
eadera braeliia aliqiiatiium
gnalum porrecta est, quoriiam iinago . cancri cum duabus forficibus quasi cum duobtis pe-
sua sic extenderal, hoc desigiial, quod in striicttira
dtbus formatur, quia ad parles illas idein veiiins
mundi quasi in medio ejus hoirio esl, quia cxlcris
naitiram cancri sjbi illic assumil; in sini-
crealuris in illa degentibus poieutior existil, sta-v tejidens,
strali auleni parie oiis ipsius aliquatuuin eliam iu
tura quidem pusillits, sed virlute animx magniis,
vero ad ele- lojigum regirans in caput cervi dcsiuit, quouiain in
capul silicet sursum, pedes deorsunt, " pariibus illis cervura qui velox csl imilalur. Ex ore
menla tam superiora quam inferiora movendo, nec-
non a dexlris et a sinistris operibus, qux manibug euiin capiiis liitjus cancri quasi alius flalus exiens
illa in viribus inte- usque atl luedielalcui spalil, quod inler capila leo-
operalur, penetrando, quoniam
rioris hominis poieniiam banc* operandi habet. par^di ei pr,xfaii leoius esl procedil, quia secuudum
naturam cancri coilateralis venlus surgens flatus
Qiiemadmodum enim corpus hominis cor suumina- ut lurbo dissintiliter profer.t, ila ut interdiim
gniludine sua excedit, ita el vires animx corpus sups
bominis virlute sua superant, el ul cor bominis in hac inlerdum illac in inslabilitale. discurrat, sicut
cancer qui nunc procedil, nuuC retrocedit, el sio
corpore ejtts lalet, sic corpus hominis viribus animx
eircuindatum est, cum iilx per lotum orbem ierrx usquead medietatem qux inter orieutemel auslrum
se extendunt. Sed el in scienlia Dei fidelis homo est pervenit. Sed ex ore capilis cervi, velul alius
ac in sxcularibus ne- flatus veniens usque ad medietalem spatii, quod esl
exisiens, el in spirilalibus,
cessariis cansis ad Deum tendit; in prosperitate inter capul leopardi ct ursi tendit, quoniam juxla
nalurara cervi alius collaleralis ventus procedens,
qttoque et adversitate faciorum suorum ad ipsiim
aubelat, cum in illis omnem devolionem suair. ad ia flatu suo foriis el celeres slrepitus emittit, el in
cum incessanter expandit. Nam ut homo corpora- 0 )ioc cito cessat, qtieraadmodum cervos forliler
libus oculis quasque crealuras undique videl, sic pungii, et celeritcr currit, n.ec in boc diu durat,
in fide Dominuin ubique inspicil, ipsumque pcr crea- talique modo usque ad niedietatem, qux est iriter
turas cognoscii, cura euut Creaiorcm illarum esse orJentem et seplentrionem properando se continet.
iutelligit. E( flalus qui a dextra parleoris leopardi usque ad
De quatuor capitibus besliarum in quatuor partibus caput cancri procedit, flatus etiam a sinistra parte
ejusdem rolm apparehlium, et quid lani in mundo ipsius usque ad caput cervi exit; flainsque qui ex
quam in homine signifieenl, ore capitis cancri usqtie ad medietatem spatii in-
XVI. Uedet versus eas.dem pa.rtes qualuor capita ler capila leopardi et leonrs ex tanlis (endil; flatus
scilicet, quasl caput leopardi et lupi, ac velut caput quoque qui ex ore capitis cervi usque ad mediela-
leonis et ursi apparent, quia in qualuor partiltns lein spatii quod inter capita leopardi et iirsi est pro-
mundi quatuor principales venti. sunt, non lainen loligatur, xqualis Ibngiludinis sunt, quia principalis
sic in formis suis existenles, sed in viribus sujs na- ventus orieiitalis ex ulroque latere suo ad collate-
turam denomiiialarum bestiarum imitantes. IIonio rales sibi ventos xquali longitudine extenditur, ipsi-
quoque quemadumilum in quadruvio s.ccularium nui'. cflhtrralp» vcnii I:MI\vorsus austrtim. ouatn
763 S. HILDEGARDIS 76i
versus septenlrionem eadem longitudiue ad fines A licel sanctilas a lide ad pleniiudinem perfectiouis
suos perlingiinl. qux intcr limorciii Doniini et corporalem tribula-
Quare capita ista in rola ad imaginem hominis spi- tionem cst se prolongans, til supra dictum est, lino
renl el moralis descriptio s'gnificai\onis eontm. modo xqualique sitidio exspiralionis virium suariim
XVIII Omniaque capila hxc in prxfalam rotani, hominem ad beaiitudinera provocant, quia quamvis
etad imaginem hanc hominis spirani, qtioniau vcnti diversas operationes babeant, ad unain tamen bea-
isii flalibus suis munditm temperam, boiiiincmquc litudinem lenduni. Nam virtus altera ab altera in
ministerio suo ad saluiem conservani. Nam nec operaiione rectitudinis procedii. Omniaque capita
mttndiis subsisleret, nec bcmo vivcre possel, si fla- hxc,id esl virtules istx in scienlia Dei sunt, scien-
tibus ventorum istorum non vegelarenlur. Sed el tiamque Dei allendtinl, hominique tam in corpo-
cum homo in inlentione animx sux se sursum eri- ralibus, quain in spirilalibus necessariis causis as-
git, ita ut malefaclorum suorum raeminerii et quan- sistuni. Timore enim Domini homincm inspiranic,
do deinde pojnilere disponit, quasi stipra verticem bomo ipse Deiiin vereri incipiens, sapienter incedit
illius cum ead.em intentione in signo pnri xllieris, bona el recta opera perficiendo. Fiducia quoque
iil esl in ipsa poeniientia sicut leopardus timor Do- qua bomo in Deum confidit, cum conslantia ipsum
n.ini exsurgit, qui quasi ex ore suo, id esl de vir- u tangit, quatenus in Deum conslanter confidal, co-
tute sua contritionem educens, cum mentem hominis giiaionesqne ad Deum erigal, quoniam mentes fi-
tangit in prosperitatc eam prolongat usque dum ad dclitim a virtule constamix roborantur. Fides au-
caput cancri seilicet fiduckr, de qua velul dux for- tem cum sanctitale ea qux in infideliiate dijudi-
fices id est duo pedes videlicel spes et dubiiim exien- canda sunl dijudicat, seque velociler dilalans, ere-
diintur perveniat, in adversilaleqiieqiie meniis illius denles cilo iinbuit, cum autKius illorum oiunes tu-
eamdem contritioiiem exlendens incaput cervi quod mulliis perversarum cogitationum deserens, lu-
fldes est perducit. Nam cuin homo pondera pec- bricas etiam voluptales interius evertil. Quod si
caioruin suorum reminiscitiir, pceiiilenliam aggre- homo viriditatem virlulum istarum deserens in
dittir, in qna Deum limere non desistit, qnamvis ariditatem negligentix vertitur, ita ut humore et
prospera mundi quasi altera parle habeat, qitous- viridilate bonorura opcrum careat, vires animx
que fiduciam, de qua sicut duo pedes spes et dti- ipsius deficiunt et arcscunl; si vero luxu voluptatiim
binm oriunlur, apprehendat. De fiducia enim spes quasi incongrua inmidatione nimis perfundiiiir,
surgit, ctti lamen dubietas inlerdum se conjungit, mens ipsius lubrice inccdens liqtiescit. Si aulem
quia dum liomo in Deum conlidit, remissionera pec- Q recto tramile incedil, omnia opera ipsius ad pro-
caiorura stiornm vcltil proccdendo se adipisci spe- sperilatem diriguntur, velul in Cautico canlicorum
rai, dum auiein muliiiiidinem et gravedinem illo- scripium est:
inm consideral, mulloties utrum peccata sua sibi Testimonitimde Canticis canticorutn aa eadem con-
remiiianiur an nori qtiasi retrocedendo dubiiat, veniens, el qnomodo inlelligendumsit.
quamvis in Deoconfidal.Sed dum aliquamlo inter ad- XIX. i Iulrodiixil me rex in cellaria sua. Exsul-
versa quasi in allera parte corporalem conlriiionem tabimus et lxlabiinur in te memores liberum luo-
patilur, ad divilias fidei se convertil, qux in cor- rum super vinum; recti diligunt te (Cant. i). »
nibus verx consolalionis infidelilatem dubielatis in Quod sic inlcllectiii patel: Quia ego aniraa fidelis
illo ad nibilum deducil. Unde velut ex ore cancri, id homiuis, gressn veriiaiisFiliutn Dei.qui per huina-
est de fiducia alius flatus quod constantia est exiens nitalein siiain bominem redemit, secura sum, iutio-
usque ad pleniludinem perfectionis procedii, ibique dtixit me ille, qui cunctorum reclor exislit, in ple-
inter limorem Domini el judiciuin Dei consistit, niludinem donorum suorum, tibi omnem saturilatem
quoniam cum quilibet in Deum confidens iu bnuis virluium inveuio, el ubi de virtute in virlutem fi-
operibus conslans et perfectus est, tiiiorem Do- ducialiler ascendo. Unde el nos omnes qui per san-
mini ad se colligit, ne gravius delinquat, jndicium D guincm ejusdem Fiiii Dei redempli sumus, toto cor-
Dei etiara inspicit, ne peccalis peccala adjicial. Et pore exsuliabimus, loluque anima Ixiabimur iu le,
quasi ex ore cervi, scilicet de fide alius flalus qui o sancta Divinilas, per quam subsistimus, ad me-
sanctitas intelligendus est veniens, tisque ad pleni- moriam rcvocanles dulcedinein supemorum pra.--
tudinem perfectionis qtix inter timorem Domini ei niiorum super omnes passiones et tribulatioues
corporalem tribulalionem est extendiiur, quia fidelis quas ab adversariis veriialis passi sumus, ita ut
homo in sanctilate pollens in perfcctione isla durat, ilias quasi pro niliilo ducamus, dum delicias quas
ita ut veraciter Deum limeat, et ut eliam ob boc nobis in oslensione mandalorum tuorum proponis
corpus suum casiigare non cesset. Ilaque Ilatus, vi- degustamus. El sic qui in operibus sanclitalis recti
delicet contritio in prosperitate a limore DoininiadI sunt diligunt te vera et perfecta dilectione, quoniam
fiduciam procedens, flattis etiam scilicet e.idem con- omnia bona le diligenlibus concedis, et quia eiiam
tritio in adversilale ab eodem timore Domini adI landem vitam xiernam eis tribuis. Sed et sapientia
fidem exiens, flalusque id est constanlh de liduciai cellariis, id est mentibus hominum infundil et ap-
tl plenitudinem perf. c io.iis, qtix inler limorem Do-. ponil jusliliam verx fidci per.quam verus Dcus co-
'uini el judkium Dci csi, leudcns; flatusquc vi.Ic- gnoscitur, ubi eadem lides liieotem ct onmcm hu-
7W LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS. — PARS I, VISIO II. 76«
midilatenf viliorum ila comprtmil, ul nequaquam ul- A ctum est, quia mensura qua venli isti a se sepanti
terius virescere aut crescere possint, el nbi ipsa sunt, illa etiam et spiramina llatmim siinrum emit-
omnes virtirles eliam sibi atlraltil et adjiingil, ul tunl, quouiam venlus ad veriluni flalns suos diri-
vinum vasi infunditur, qnod ad bibendum liomini- gil, ipsique in occursuillo metam stiamiion traiis-
bus dalur. Quapfbpter et (ideles in vera fiducia cendunl, nec ventus venlnm flundo siipergreditur,
xlenii prxmii exsultanles et gaudentes manipulos nisi boc ex judicio Dei flal. Quod si divino examine
bonorum opertim qux operali sunl porlant, jusii- judicante, inlerdum acciderit, lerrores ibi fiunl,
illic insiirgunt.
tiamque Dei sitiunt, et sanciilatem de uberibus ejus pliirimxque adversiiates malorum
nec lioc modo exlxdiari Qnare el hcccsictit superiora eapita adhominis ima-
siigunt, polerunt, quin sua dirigani^ el moralis horum
in Divinitatis delectenlur, ginem spiramina
semper contemplalione inlellecius.
quonium sanclitas omnem bumanum intelleclum XXI. Ipsaque in rolam prxmonstratam, et ad
prxcellil. Cum enim homo rectitudinem recipii, se imagiiiein liominis in ea slantem spiraminasua mil-
ipsum relinquii, virltitesque gustat el bibii, ac per tuni, ita ut iidera venii mtindiiin el boininem om-
illas conforlaiur, sicut venx bibentis yino implen-
niaque qux in mundo sunl viribus et officiis suis
lur, nec in vitiis infidelilatis officialis et immode- n retineant. Itaque cum quilibet fldeles caduca ler-
ratus est, qucmadmodura ebrius a vino exira se renarum cupidilatum justis exemplis quasi sub pe-
est, non attendens quid facial. Sic recti diligunt dibus suis bona operando concnlcant, quasi de
Deiim, quia Ixdium in illo non esi, sed perseveran- aquoso aere ex ipsis sanclis operibus ut lupus iitfer-
tia in beatitttditie. nales poenx denudalx prodeunt, quia cum illi pec-
Qunre principalis venltisoccidenlalis in effigiecapitis carc desislunt, ad viatn recliludinis leiideiitcs, in-
lupi sub ped.bus siiprddictm imaginis in circnto sc perti-
a,juati aeris appareal; cur eliam duo collnterales females pcenas, qux animas devoranl
tenti, alier in cervi, ulier in (orma capilis cancri muisse deinonslrant. Qux ciim quasi fl ilum scilicct
demonttrentur. conlrilionem in corde hominum ex ore suo qtio.l
XX. Quod aulera sub pedilms ejusdem imaginis esl a voracitale sua pcrducunt, quoniam fideles il-
hominis in siguo aqnosi aeris velui captit lupi quasi las abborrent, eadem conlrilio quamvis lioino pro-
flalum ex ore suo produccns apparel, lioc est quod spere in actibus suis incedat, secundum Deum se
sti.bpoteslate illius, qui propter homines hoiiio fa- prolongans, in pleniludine perfeclionis (|iix inler
clus est, in plaga occidcnlis dc aquoso aere quem- infernales pcenas et corporalem tribulationem est,
admodum lupus principalis occidentalis veutus spi- formam capiiis cervi, id est fidei accipit, ex cu-
rans venit in forma lupi, qui in silva latei, el qui C jus eliara ore, id est virtute, alius flatus videlicet
rapax est, eum cibos quxrii, significans quod ven- sanclitas veniens, in eadem perfeciione pernianet.
iu.-iste de laiibulo suo scilicei de aquoso aere exiens, Cuin enim homo infernales pcenas timct, corpus
viridiaiem bcrbaruin nunc edncit, ntinc repente suuin variis tribulalionibus miseriarum lamdiii
arefuciendo opprimit. Qui eiiam a dextra oris ipsius multoties conteril, quousque ad perfectionem il-
aliquanium in loiigum erunipciis in raedio mediela- lam pertingat, in qua lotus in lide ardeal, credens
tis sputii, quod inter capita lupi el lirsi esl, for- quod Detis eum ab infernalibus poenis eripiai, sic-
main rapitis cervi accipit, ex cujtis ctiam ore vefut qite sanctitas in eo surgit, cum sxcularia opera
ailiusn.iius veniens in cadem medietaie flnitur, quo- alij.ciens spiritalibus se lolum immergit. Cum vero
niaiu paries illas ventus isie pelcns, in inedio me- a sinistra adversitate voracilalis prxdiclarum in-
dieuttis, qine inler occidentera et seplenlrionein est, fernalium poenarura homo permissione Dei qtiam-
ad naluram cervi se convertit, ila ut ibi collateralis pliirimis calamitalibus corporaliler casligalur, con-
sibi ventus exiens, quemadraodum cervus forliter triiio qttoque in cor illius ascendil, el cum se ntil-
pungendo, velociterque currendo, flamina sua us- lain prospcritaiein prxsentis vilx hnbere corisiderai,
que ad medielatem ipsani emitlal. A sinislra vero se ab inde cxlcndens, el sic ad pieniludinem pcr-
oris ejusdem lupiui capitis flatus, qui ab ipso ore D feciionis qux inter infernales pcenas el judicium
procedit, se prolongans, in medio eliam uiedielaiis Dei esl pcrlingens, in caput caucri, videlicel fnlu-
spatii quod iuter capita lupi el leonis est, in caput cix, qux nuiic spem nunc dubium habet, surgit,
cancri cum duabus forficibus quasi cuin duabus pe- quia bo.no opera sua in Dcum ponens, modo re-
dibus surgit, de cujus quoque ore quasi alius flatus missionem delictorum suorura se obtinuisse sperat, -
exiens, in ipsa medielate residet, quia in partibus modo dubilal, sed landein de fiducia alius flatus
illis idem ventus oflicia sua exercens, in medio me- qui constantiam designat exiens , illuni ad perfcc-
dielatis, qux inter occidenlem et auslr.um esl, ad lionein banc virlutuni perducit, ut deinceps de bo-
naturam cancri ante el retro incedentis revertilur, niiale Dei nibil bxsiiet. Tenore autera quo asser-
quoniara ibi collateralis ejus ventus procedens, in lioues isix a se discretx sunl illo etiam et clBca-
instabilitate ut cancer nunc liac nunc illac flando cia operntionum ipsarmn protelaltir , quoniara m-
ad prxdictam inedielatem se diffundit. Qua auiem fcrnalcs poeux, quamvis meiiiendx sint, cum liomo
spatiuriim mensura cupiia bxc ab invicem dislanl, propicr tiinorem illarum se in conlritione affligit,
eadein mcnsura et fortna flalus eorum hinc el biuc fUem tameii ctira saiictitale, (iduciara quoque
iu longitudinc cxieudilur, ul et de aliis stipcrius di- cum consiantia iobu.-,iiorcsreddtinl. ila ut cum in-
767 S. 1HLDEGARDIS 768
fernus timetur, bomo in omnibus caulior judicetur.. A (ara ariditalem vertitur, ut nullum fruclura bouo-
El lix oranes visionem Dei, qui ctuicta conipreben- rum pperura prxferal. Sed ul homo a Deo quxrit,
ilit, inspicienles , homincru elinn ut voluntaiein qualeiius borrida polestas sedeiur , et.ea qux sibi
Dei perliciat.virtute viriunt suaruni impellniii. Nara riecessaria sun( concedantur, sic etiam a Deo pos-
infernales poenx, ut Deus liinealur, faciiiul, quia lulet, ut mala scientia iu ipso superelur
ciun liomo poenas veraciier limet, peccare desistit, Quare principatis venttts ausiralis in dextera parie
alque cum bona exeinpla in aliis homiiiibus videl, ejusdem iniaginis velut caput leonis in ciriulo lu-
cidi ignis ostendqtitr; cur etiam duo collaleralet
plurimas indignaliones in semetipso muUoties suf- venii ejus alter in serpentis, alier in figura ca-
fert, ita u( cum iilas palicnler poriat, in omnibus piiis agni conspiciatur.
opcribiis suis sanclital,eni deraonstret. Sed cuin pcr XXIII. Sed ad dexleram prx.diclx imaginis bo-
susieiitationein bonorum operum prospere inccdii, minis, in siguo lucidi ignis, velut caput leoiiis aspi-
ittilla adversa paliens, virtute illorum ad velociia- cis, quod ab australi plaga ad prosperitatem bomi-
lem rectiludinis se conjuugit, ita ut prosperiialem nis directum, de supradicto elemenlo lucidi ignis
temporalium habens, gralix Dei nibil hxsiians, fi- leonem quasi principalem auslralem venlum exeun-
ducialiler se commendel, quatenus etiam caducis tem demonstrat, qiiouiam ul leo forlis cst, et in
rebus velul in ante gradiens sic utatur, ne xleruis ** ' furtitudine sua voluntatem suam
cxercet, ita et
in coeiestibus post se vadens privetur. Qui auiem venlus ausler in igrie et ab igne fortis et
prxceps
viriditate Spiritus sancti carel, in infidelitaie suflb- exislii, aiquecum dics in longiliidine se protrahunt
calur, in pravisque aclibus consumitur, subiner- poteus est, et iu cadem potcntia collisionem el di-
siotiemque lartaream incurrjl, qitoiiiain gralix Dei ruptioiiem nubiuui, ac pericula in repeiilinn emis-
se coraniendare non studuil. De hoc Ipquitur Isaias sione imbrium parat. El cujus ore quasi flalus egrc-
servus meus, dicens : diens ab utraque pane oris ejusdein aliqtianium pro-
Verba Isaim ad idem perlinentia, et qtiomodoaccipi longatiir, qna de plaga bnc australi idem venitis
debeant. procedens se in uiramque partein sui, videlicet liac et
XXII. i Auferam sepem ejus, et eril in direptio- illac exlendii, ei sic eliam in dexiera parle in rapul
nem, diruain niaceriaiti ejus , el eril in conculca- serpenlis, in sinistra autem in capul agni formatur,
tionein, el ponam eam deserlam. Non putabittir, et quoniani in dextrali parte venttis iste naturam ser-
non fodielur, et ascendent super eam vepres et penlis sibi assumens, qui leniler supplicat, acriier
spirix, et niibibus mandabo ne pluant super eam aiilem insidias ponit, quemadmodum serpenles ali-
imbrem (Isa. v). > Quod sic inlellectui paiel:Oin-, Q quandolenesflatusproducil.scd interimeliam fories
pis qui in Deum non confidit, nec altendit quo- punctus et ictus cmitlil; in sinistrali autera in aguum
inodo a Deo creatus sit, sed eura repreheudit tau- qui miiis et Icuis est verlilur, quia in eisdem par-
qttam in peccatis ipsius culpabilis sit, et quasi libus suavem el non periculosum se ostcndil. Et
recta itinera in eo non consiituerit, nec vulf aspi- caput serpcntis in medio medielatis spalii quod in-
cere orittm et occasum solis et lunxacstellarum, ier caput leonis et lupi est se ostendens, velut fla-
qttas Deus in coelum posuil, necvenliini cum aere, tura emillit, qui se ad eamdem medietnlem exieiulii,
nec terram cum aquis, et cxteris creaiuris, qux ac flatui qui de capilc cancri egrediiur, qtiod inter
oninia Dcus propler homineni creavii, qtiaienug caput lupi et leonis est se conjungit, qiioniam juxla
in omnibus his cognosceret ad quanlum bono- naluram serpentis,ul supra deiiionsiraium esl, vcn-
rem creatus esset, me qui sine initio, et sine fine tus iste principali venlo austri collaleralis, in medie
sum contemnit, atque oriinehi crealuram destruit, medietalis longiludinis illius, qux inler aiislruni et
nec illam, nec scipsum perfecte cognoscit. Unde occidentein cxislil emergens, spiramina sua usque
el ego auferam defensionem ejus, quoniam aliura ad eamdem medietalem, qux inlcr aiislrum et occi-
adjutorem non hnbel, et alieni a vita eum diri- denicin esl extendit, nec tcrminum hunc qucinad-
D modtini nec alii nisi ex judicio Dei transgredilur,
pienl, diruam quoque inintilionein ipsius, et a dx-
jrionibus conleretur, el sic n bonis angelis desere- ibique flalum de collaierali venlo surgenteni, qni
tur. Nam oir.nis connexio concupiscentiarum illius inter occidenlem et ausirum est excipit. Nam si
auferelur, ct canibus besiiisque distribuetur, quia longitudo spalii qux inter austrmn et occidentcui
minus quam anin.alia me cognovil, cum illa ut est, in parles quatuor dividittir, lerminus ab ausiru
creata sunl faciant, quapropler etiam ut slercus parlis primx, qui et inilium esl panis >>eciindx,
conculcabitur, alque ab oinni bealitudine desere- mediusesl inler inilium partisprimx, ac lerminiiin
lur. Sed ei in numerum filiorum Dei non ponetur, partis secundx, lerminusque partis secundx, qui et
riecsarculo fidei de peccatis suis everietur, quia inilium esl partis lerliae, medietas longiludinis illius
iJum imitatus esl, qui similiiudiuem Dei habere est, qux inter austrum et occidentem est. Eodera
Voluit, qui a nullo processit, et sine fine est. El quoque modo finis ab occidente e conlra partispri-
ideo quoque pcr superbiam insurgunt in eo dissen- mx, qui el initium est e contra partis secundx, mc-
sipnes et irx, furores, qui eura omniuo ab omni dius esl inter initium ibidem parlis primx, ac finem
gloria i-upernx hxrediiatis scindunt, atque hcc illic parlis secundx, terminusque ibidem parlis sc-
aiodo Spirilus sancti rore ct grnlia carens, in tan- cundx, qui el inilium illic est partis lerliae, medie-
769 LffiER DIVINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS. — PARS I, VISIO II. 770
tas longitudinis bujus est, qux e conira inter occi- A quasdnm subterraneas cavernulas inlrantcs ciini
deiilem el austrum existit, ubi el collalerales veuli exilum non babent terram movent; sed ubi cxitum
sibi occurrunt. Sicque venli isti lam piincipalcs hnbenl, ibi oriri a quibusdara houiiuibus videutur,
quaiu eorum collaierales inier orieniem etatisiruin, cura illic non orianlur, sed in superioribus eleraen-
inler auslrtim et occidentem, intcr occideiitcra el lis, ul prxfalum cst, se lam sub lerra quara super
sepientrionem, ac inter septenlrioiiem et orientem lerram dispergenles.
xuuali modo ad invicem connexi, ab invicemqiie Quod homini diligenter investigandum sit quomodo
discreti suul, ut prxfalum esi. Capul atitem ngni licccomnia ad salutem animw suce, et qd Dei ju-
in inedio medieiutis spaiii quod inter caput leonis dicia peragenda hihil inexiiminatum relinqUenlis
respicianl.
el leopardi exsial appareus, quasi flaluin producil, XXV. QnOniodo aulem omnia haec ad saluiera
qui se ad ipsam mcdieialem prolougans , flaiui qui animx respiciant hoirio
cancri inter el leonis inlelligat, qoia qiiod in si-
decapite qnod caput leopardi IitCidi ignis tiivinam potenliara designanlis,
in secuiidum gno
esl, conjunctione occurrit, quia naiu- veltit
rani agni, ut supra oslensum cst, alitis collaieials caput leonis, id esi jiidicium Dci, quod ter-
boc idco est, quoiiiaih Deus
veulus in partibus. isiis, id esi in raedio hoc spalio ribileesl, aspicilur,
3 Jttsta xquita(e oitiitia dijudicans, hibil ihexamina-
quod inler auslriim el medietalein hanc loiigitudi- tum
inter austrum el orienteiii rerniqiih. ldem ehihi judicitun in virlute stia
nis, qux exisiit, orilur. ad ieclitudinem se iiinc et liinc exiendeiis, hoinint
Is etiarafldtura suumad earadem mcdieiatem dirigit,
fjrospere incedeiiti, caputserpeiitis, quod pruden-
ibique spiramini, quod de vento naltiram cancri fiam
inler orieiilcm el signilical, prbponil, iri adversiWte atitem la-
iraitantis, qui auslrum exsurgit, boranti, capiilagni, sciticet formam palieriiix de-
sirepitu suo obviam venit, itaui ibi niuliolies qiiani- moiistrat. Nam iiecesse csl tit bomo tn
prosperiiate
plurimi terrores et collisioncs ex congrcssu eoriira
fiai:i. Scd et secundum spatia quibus capita bxca fudiciuin Dei priidenier limeat, quatenus dolosila-
ierii astutiamque hiaiorum Tugiens, in varia securi-
se separala sunt, longiludo fluloum eorumprocedit,
late viam Veritatis iiori deserat, el in adversitate
quemadmodum el de superioribus capilibns llati- siib eo judicio palienliam babcal, scieris quod Deus
busque eorum prxmonstralum est, quoniam juxta lorinosilateiii iri operibus liominum dissimulando
longitudinem, qua inilia vetilortini islorum a se dis-
muliolies iolerat. El capul serpenlis, videlicet pru-
creta distant, et spiramiua flatuum suoriiin usque derilia in
adloca illa emittuut, inquiliiis exsui-giini, inquibus ciiiin Deipleniiudlne perfecliohis, qiix. iriter judi-
et infernales pcenas esl appareiis, veliit
eliam spiraraina eorura sibi occurrunt. C flalum, id esl providcriliam, de sc procedere facit,
Quare hcec,.ui et anter.ora capita, in rotdm el in qiiia duni honio pcr fudiciuin Dei exterriliis, pru-
imaginem eamdem flatus suos emitlant. deiiii aiiimo infcruales poerias metuit, ne illas ex
XXIV. Et in prxfatam rotam, et ad prxdiclara irierito palialur, perbona opera siiidiose providet,
humanain inlagiiiem ipsa flare se oslendunt, qnia- se hoc inodo ad perfeclionem rectiludinis ox-
isti qux
venti, (am principales quam qui eis collateralcs lendens, conslanlix, qux de capile cancri, id est
sunl, roundom universum ac hominem, iii quo om- de lorliludine fiducfa>,orilur, qux inler infernales
nes crealurx latent, foriiiiidine sua conservanl, ne
pceiias et jtrdicium Dei esi conjungiliir, quouiaiii
iu defeclum cadant. Collaterales enim venti penn» (idelis ut ad vitam xlernam sibi
quxlibet bona pro-
pvincipalium veiilortim siint, et assidue qnamvis videut, in hoc couslans esse siudet. Capul aulem
leuiter cum aere flare non cessanl; pr.incipales vero
agni, qtiod palicnliam designal, in pleniludine per-
venii in forlissimis viribus nonnisi ex judicio Dei fectioriis, qux iuter jiidiiium Dei et timorem Do-
ud vindiclam circa firiemmnndi provocanlur. Nant inini
esl, apparens, quasi flatum, scilicet mansne
ausler el sepienlrio judicio Dei collaleralibiis veuiis tiidineni
producil, qux eiiam ad rectain perfeclio-
suis secundum qnod voluntas Dei esl iminiltuiii, iiein perveniens, conslnniix qux de vera flducia
auster scilicel magno calore, magiiaque inonda- ^ qux inter limorem Domini el jiidicinm Dei esi se
tione; scpientrio auletn in fulgure, in tonitru,iit associal, quia beatus homo cum palieus ad oppro-
grandine el frigore. Venli namque principales, vi- bria est, el eliam maiisiietum sc in his oslei.dii,
delieet orientalis el occideuialis, collaterales venlos consianliam ut bono line cousiiirimeuir,
aniplecti
siios ad judicia Dei facienda, reinissius ct lardius debet.
provocani; sed tamen cum eos pervoluntaieiii Dei
ad hxe cxcilant, hoc in xslale aul per frigus, aut Qfiia nulli ordo sit,
virlutum.a se vet in, se. discretus
-
' negligeiulus quoniam.virmiis effectusliom
per siccitatem, seu in hieme aut per calorem, aut nem ad justiliam vel teciiludinein epileslium per-
per pluviam, aul per similia mala facinnt, qux ducit.
lerrx et bominibus contraria et nociva suirt. Et XXVI. Sed secundum qiiod ordo earumdem Vir-
sicut venii orbelh terrarutn viribus suis lenent, ita tutum a se et in Se discreTUsesl, ila quod virtog
etiam in oflicjis Suis facitinl bominem scire el in- hxc vfres isias-, illa VifeSillas osrendit, sic et o^>e-
telligere quid operaiuras sit. Cum autem iidem venli nniOnes eorum in homiriibtis sunl, qiiem.tdiTibdiifti
flatns suns super terram emiltunl, eos eliara sub el de cxteris virtutibirs intelligehdtim esl, quoiirhrii
terra dis|ierguul, alque ibidetn iu quibtisdain locis voluiitaleiu boiiam opern bona seqnutitiir, eodein-
771 S. HILDEGARDIS 772
que modo ad scientiam Dei declinantes, quia in A , concupiscentia imililis est, et lucem vcritaiis non in-
scienlia Dci sunt, homiiiem ad qtiamque jusiitiam, spicit, et quod cum incesiis operibus exsultat, posl
el ad rectiludincm ccelestium pariter perducuiil. per tristitiam quasi aquosa submersione siiflbcalur.
Omnes enim virtules atl salvationem hominis festi- Ilaque dextera pars bonx scienlix ad Deiun se le-
nanter ctiiruni, quamvis in uno homine pariter non val, el malam delectalionem conculcat, atque iri-
appareant. Nam judicium Dei hominem exlerrei, stitiam absirahit. Sic ergo dextera Domiui, id est
ipsiimque examinat, nec opus homiuis relinquitiir, foriiludo ejus facit virlutem banc, ut bomines euin
quod judicio Dci non exculiatur, quia jtidiciunt per fltlem cognoscant, et Opera sua in limore ip-
Dei justum omnia jtiste dijudicat. Sed et prudentia sius operenlur, atque eadem dexlcra per poenilen-
vires suas cum provideniia bomini immillil, qua- liam exaltal mc, qui prius'in peccatis sordueram,
tenus luxum sxculi prudenter abjiciens, caslitatem necnon et ipsa facil virtutem post poeiiiientiam pec-
amplectatur; patientia verd cum mansueludine ip- catoriim meorum, ila ut tanto desiderio in amore
sutn tangit, ut tentaliones carnis palienter quoque Dci ardeara, quatenus inde saiurari non pnssim.
sufferat, quoninm in utroque sexu, viri scilicet et Unde eliam in peccatis non moriar, quando per
feminx, ardor carnalis concupiscenlix virlulibns pornilentiam eorbra resurgo, scd per veram el pu-
istis sine txdio negligentix sopiendus est. Quapro- B ram poenilenliam quam ad Detim huneo, in xterni-
pter nulliis lidelium ipsas negligenler habeat, ne late vivam, et sic de morte ercplus, narrabo mlra-
eum in aridilate desiccalum, aut in concupiscentiis bilia Domini in timore el amore ipsius, qnoniani
carnalibus suflbcalum relinquant, sed eas bonis morii nie non Iradidit, sed me de infcrnali perdi-
operibus imiletur, quatenus ipsum iu omni sancii- lione eripuit.
tate conservent. Si aulem bomo Deum negligit, Quare principalis teptentrion-ili* venlus a sinistra
justo judicio ipsius eliam corporales castigationes, purle illius humauaeimaginis q.uas: capul ursi in
circulo nigri ignis appareat; cur etiam duo collu-
ut prxdictum esl, sxpius incurrit, iia ut tam de lerales ejus venfi aller in agni, alter in (orma ca-
superioribus quam de sublerioribus elemenlis, el pitis serpemis videatur.
creaturis, el in calore et frigore, in siccilate et XXVIII. Ad sinistram vero prxfaix imaginis in
humidiiale, ac in aliis mtillimodis pressuris, fla- wgno nigri ignis quasi capul ursi apparet, quod a
gello Dei subjaceat, quia constaniiam virlulum non sepierilrionali plaga mulloties contmriiim. bomiiii
inspiciens, iulelligere noluii quid facere deberet. de nigro igne velul ursura principalem Ventum,
Cuni enim virlutes in spirilualibus causis homines scilicel septentrionalem, in periculis lempestaiiim
imbuuni, in carnalibus quoque prudcnles illos fa- sa'piis prodire ostendit, quoniam ex nigro igne est.
ciunt, ila ut cum nondum in illis palam apparenl, ^ Et kleo eliam queniadmoJuin ursus in ira submur-
ad timorem Domini ipsos silenter multolies concu- n.nrat, et ut ille in nalura sua nequam exisiit, ita
liant. Sed cum se in eis manifestant, ila ul illi vir- et venlus iste quasi siibinurmurando commotiones
lutes apene per charilatem colaut, tmic limorem> et Klrepitus ac pericula in tempestalibus nliquando
Domiiti prius ipsi in temporalibus hnbuisse vide- paral. Sed quod vclul flatum ex ore suo dal, qui
buntur, cum iiunc magis propier desiderium coe- eliam ad dextram el ad sinislrara oris ipsius ali-
lestium qunm propier nielum infernalium poeiiarnmi quantum in longum se extendens, ad dextram in
a camalibus se subtraxerint, el ad spiritualia con- caput agni desinit, ad sinislram vero formam ca-
verterint pcr fortiiudinem beatarum virtutum ro- pilis serpentis accipit, hoc designal quod vcntiis
borali, queraadmodum David testatur, ubi in vo- hic a prxfala septentrionali plaga exiens, el ab
luntale mea dicil: ulraque parie sui in longum procedens, ad dextrara
Tesiimoniumde psalmo cxvu ad hoe consonans, etI iu leuitate nalurx ngni, qui lenis el non periculosus
quomodo inielligendumsil. esi, transit, quoniam in partibus illis venius idein
XXVII. i Dextera Domini fecit virtutem, Uexlerai se iiitertfum niitcm ostendit. Ad sinislram autcin
Domiui exallavit rae, dexiera Domiui fccit virtu-- Q serpentem imitalur, qui leniier quidem primum
tem. Non tnoriar sed vivant, el narrabo opera Do labitur, sed poslmodum prxcipitanter inoveltir, cl
mini. i Quod sic intelleclui patet: Homo primilusi cuni sic uiliil prxvalet, homiuem limens, suppli-
per limorem Dei ei geherihaliura pcenarum a siui- care incipit, quia et venius iste illic quasi dcce-
stra declinal, ac postea per amorem Dei ad dexte- pluose sinc strepilu in pritnordio progreililur, scd
ram, id est ad desideria ccelestium bonoruin ascen- (andeni cum periculo velut dolosum e( knmitem se
dit. Quod dura facere incoeperit, fortissima arma[ demonstral, el ciim boiuines se jam perire puluui,
sibi iuduit, quia bOnam scientiam a mala separavil., ilerum in Ienilaiem revertitur. Ex orc auiem ca-
Unde et buic duplici scienlix oculus coniparatur,, pitig agni bujus, quemadmodum alius Halus, usqtte
qui aquosum circuluin infra albedinem suain siturai ad medietatcm spatii qtiod inter capita ursi et |eo-
babel, queiiiadmodiim et vas speculum in se con- pardi exsial, se prolongat, quoniam ad simil.ludi-
linet, quoniam mala scienlia, qux per sinisirami nera agni veuius iste principali venlo, qui de plaga
inteliigilur, esl velut vas bonx scientix qux perr seplenlrionis procedit rollateralis, usque ad me-
dexteram accipitur. Nam dexter oculug bonx scien- dielatcm'exleiisionis qux intcr septejilriouein et
Ux ubique circumspicit et considerat quod carnalisi o.ientcm est, vircs suas flando emillit, quia iu par-
775 LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS I, VISIO n. 774
libus illis velul agnum se railem ostendil, quamvis A perfectionem qux inlcr corporalem tribulalioiiem
alibi qnasi in ira grasselur. Sed cx ore capitis ser- el limOrem Domini csl, perveniens; sed ex ore ca-
peniis islius, sieut alius flalus, usque ad medieia- pitis serpentis, prudenliam designantis, aliusflatus,
lem spatii, quod inler capita ursi et lupi est, se ex- videlicet providenlia, ad perfeciionem, qux inter
leiidendo procedit, quoniam ul natura serpenlis est, corporalem tribulationem et infernales pcenas exi-
sic venlus iste, venlo seplenliionali in latere vici-. slit, procedens, bominem per vindictara Dei casli-
IIIIS,ad parles illas pervenit ubi medietas lungitu- gaiuni, ul terrena conlemnat, et ul ad coelestia
diiiis iiiius exislil, qtix inter principalem ventumi auhelel, quomodo etiam superius de eis oslensum
scptenirionis ac principalem venlum occidentis ex- esl, commoncnt. Nam et princfpia el fines prxfalo-
tenditur, nunc vires suas blande, nunc velui in, rum mysleriorum in factis el in signilicalionibus suis
dolo prxcipilanles. exercens. Sed simililudo flatus unius et xqualis studii ad erttdiiionem bominig
illius, qui de dexlra parte oris ursi usque ad capu.t exislunl, quamvis diversa opera liabere videantur;
agni venit, shuililudo quoque ejusJem flatus, quii et orauia qux scientia Dei saluii auimx conve-
de siuistra parte ipsius oris usqtie ad caput scr- nientia demonslrat, ad ereplionem illius perducunt,
peniis procedil; flatus eliam qui ex ore capilis; bomineraqite ul corpore el anima Creatori suo II-
agni usque ad deraonslralam uiedielaiem spaiii, deliler adbxreat, viribus suis impellunl. Quapro-
quod inter capita ursi el leopardi videlur exil, fla- B pter homo seipsum ad sanctilalem confortet, ita ut
lusque qui ex ore capitis serpentis usque ad me- carnalia desideria fugiat, el ut luxus fetentium vi-
dielaiem spatii inler capila ursi et lupi exstantis liorum abueget; Deoque, qui contineiitiam et ca-
prolongalur, imius et xqualis longitiidinis sunt, siitatem diligil, sapienter deserviat; nec supra-
quoniam seplenlrionalis ventus, scilicet principnlis, moduin aridtis, nec suprnmoduin humidus in opere
ex utraque parle sui ad venlos qiti sibi in subje- virtutum sil, quoniain qui carnem suam ncc casii-
ctione collalerales sunl, puri exlcnsione prolonga- gare nec conslringere voluerit, in inleritum animx
lur. Venli quoque ipsi collaterales, el ad orieutein ibit. Qui vero seipsum domaudo virlnles amaverit,
et ad occidentem vergetites, eode.m longitudinig et araando reliuuerit, animain suain in viiam xter-
lenore finera accipiunt, quo et principalis ventus, nam collocabit, cum a Domino corripitur et casti-
qui initium eorura exislit, ut supra dictuin esl, fi- galur, sicut et David per ine inspiralus loquitur
nitur. dicens :
Quare etiam ista sicut et superiora capita in rolam Verba David in eodem psalmo cxvn, ad eadem com-
et ud itnaginem eamdem impeius flaiuum suorum j.eienlia, et etplanatio. ipsnrtun.
convertant. • XXX. < Casligans castigavil me Domiiuia, et
XXIX. Capita quoqtie hxc omuia in supradiciam mprli non tradidit me. >Quod sic inleliectiii patel .-
rota.ii atque ad prxfalam imaginem bominis flatus Homo casualis et indisciplioadis miiltoties exisiit,
dant, quia prxdicti venli flatibus virium suariini nec limidus est, nisi omnes venx ipsitis doloribus
circuitum orbis continenl, et hoininem in eo de- infundanlur. Unde et diabolus primum homiiiera
gentem, ne in defectu pereat, ad uiililalem suam decepil, cum magnam vanilatcin iniit, esse cu-
respieere insliganl. Ilaque cuui quilibel vcnliis om- piens quod esse non debuit, et idcirco etiani nia-
niura prxdictarum qualitatum, sive naturaliier sive gna (risiilia cum dolore illi infusa esl. Naiu ex la-
per dispositibnem Dei flalus stios exiulerit, nullo bore liomo limorem habet, ex vaniiale aulem obli-
obstaculo obsislente, corpus hominis penelrnt, vionem, et ex prxvaricalione legis stullam fiduciam.
illumque anima suscipiensad inteiiora.ad quodlibel Sed omnia bxc timor Domini excellil, quia honio
raembrum corporis quod uaturx illius conveiiii, per limorem coram Deo tremiscii, et quod in muliis
naturaliierducit; sicque per flatus venlorum boino aliis nulla ulililas sit veraciter coguoscil. Timor
aol conforlalur, ul supra dictuin est, aut dcsiilui- enim in liomine prxcurrii, ac posiea charilatem
tur. Sed el hoino cum prosperitatem sxculariuni ampleciiiur, ubi homo Deum diligii, considerans
babet, a judiciali igne, qtii vindicla Dei est, quem- 0 quomodo eum placare possil, qualenus iniquitatis
r.dinodnm ursus, corporalis tribulatio egrediens sux non recordetur, Sed cuin homo Deum in au.ore
iiliini consiiingil; nec eum secundum voluplales quxril, Deus illum sxpe cum laboribus casligat,
suas procedere permillit, sed velut flaluni, scilicel ita ut ille fiducialiler dicat .- Flagcllis suis casli-
iniseriam, de lenore suo tam in prosperilate quam gaiis castigavil me peccalorem ille qui Domimis
in adversilale ipsius prolelans, in liitniililale pau- omuium esl; sed (araen in eadem casiigalione, qua
pertatem spirilus eum desiderare et habere facit, nie flagellai, morli infernalium poenariini non tradi-
ila ui ille boc modo jusle incedens, quasi in capile dil me, quia illum ainando quxsivi, et peccaia mea
agni patientiam amplectatur, maia qiinque devi- illi conlessus sum, alque in ipsa paliens el prud ns
lans, velut in capite serpenlis prudenliam imitetur. sum, quando judicia ejus super culpas mcas recta
Nam per corporales tribulationes honio mulioties cognosco, etcum duabus alis, seilicet scientix boni
pervenit ad divitias spiritales, alque per easdem et mali, ad illum volare studeo, ita ul cura dexii a
divilias superna regna adipiscilur. Ex ore autein ala siiiisiram mibi subjiciam, quatenus recto ct
capiiis agni, palieniiam, ut gupra dicluin esl, de- xquali tramiie iiicedam.
r.ionsiraniis, alitis flatus, id esi mausuciuilo, ad
775 S. HILDEGARDIS 77S
De septem planelis in divetsts ctrcults rotce tupra-1.A hujus planetx, qui in oricnle primitus oslendllur»
dictas imaginit disiinclis inlervallit dpparehtibus. qtioniam ibi lux diei proredil, radii forlitudinis pro-
XXXI. Sed et super capul prxdiclx imaginis deaui, quorum unus ad solcm tlirigilur, illi sticcur-
sepiem planeix sursiim ab invicem designati sunl; rens ctirsumqne ipsius lemperans, ne ignes suossn-
tres in circulo uno lucidi ignis, unusetiam :n subje- pramodum excutiat. Sed unns ad dextrum pedem
clo illi circulo nigri ignis, tres autcm in subjeclo 'Capilis cancri quod a capite ieopardi procedit radiat,
illi circulo puri xlheris, quoniam ab orienle initia quia a parte illa cui vcntus isie obviusest idem pla-
sua quilibel eorum sumens, alterque allerum in al- neta surgens, radlum ad robur egressionis illius anie
titudTfaecircuitus sui transcendens, cum cursum et retro incedenlis, et a principali vento orientis,
suum complevcrit, iieruni versus orientem, ul cur- cui collateralis esl, procedeniis mitiit, cum slabili-
rere possil, orliim sutnn repetil. Et tres in prxdi* late sua relinens, ne plus procedat quam sibi a Deo
clo lucido igne, unus etiam in subjeclo illi circulo, permisstim est. Unnsvero ad dextrum cornu cervini
nigri iguis; tres auiem sub ipsis in puro auhere, capilis, quod etiam ab eodem capite leopardi exit,
cursus suos babenl, quoniam hi qui in eodem igne, se extendit, quoniam ab bac parte ejusdem planeix
curruni, ab ipso igne ad ignes suosexcilantur, idem- ", radius alius veniens, fortiiiidini vcnii linjus, qui iilic
que iguis a viribus illorum ad ardor.em suum con- principali veniocgrediturresistit.impulsusilliuscom-
fortatiir, quemadmodum ligna ab igne incenduntur, pescens, quatenus flatus suos ad rectiiiidineui conve-
et tit igrils perligna ad ardorem roboratur. El trcs uienlis neressitalis emitial, quemadmodum virqui
su I, quia si plures essent, eumdem ignem nimis ar- brachia inimici sui retinet, ne aut se atit aliosoccidat;
tlere facerent, eumijue circuitionibus suis confunde- sic creatura per crealuruin continetur el unaqaxque
rent; vel si pauciores forent, ideni ignis, conve- ab alia siigientatur. A medio quoque signi plane-
niente juvamine destilulus, in ardore sno torpescerel. ix secundi, ul radius qtiidam super sigmun solis
Et primus spendore suo splendorem solis illtistr.it, se declinat, quia vires suas planeta iste deinon-
secundus vero ardore suo ardorem soli adminisirat; strans radio suo solem contingit, eum ad lcni-
teriiusautein cursu stio curstim solisad rccliuidinem talem demulcens. Atquealiusad capul agni, quod
reteiitai. Cum his enim sol cifciiiiidaiur, dirigiinr a signo capilis leonis venil, egredilur, quoniam a
et retinetiir, quatenus firmamenlo omnique mundo forii parte ejus claritatis, radius ad initium colla-
rectum temperanienium calore et splendore suo tri- leralis venti mansuetudinem designantis, qui de
buat. Sed tres qui in prxdiclo xtbere, puritatem a majori venlo australis plagx procedit, cxtenditiir,
guperiore igne et a subieriore aqua habente, discnr- Q ^ illum tenens ue lenilalem suara ad ferocitatem im-
sed ul in ea sine petulanlia perseverei. Et
run'., ab eodem ad puritatcin splendoris examinan- mutet,
lur, puritateque sua ipsuni perfunduni. Et non plu- alius ad prxdiclam lineain qux 111firinamenio u
resnec pauciores quam tres suriT,quoniam ad cnn- principio orienlalis partis prxfaix roix, velui ad
fortaiionem puritatis illius uec superabiindanl, nec fincm occidcntalis parlis ipsius, versus seplenlrio-
minus suiBciunt, scd congruenti temperamenlo ei ' nalem ejus plagam extenditur, capite agni illic su-
assistunt, nec superfluitaie ipsum aggravarit, hec,' perius posito, quod a signo capitis ursi exit, dirigi-
teiiuiiaie dcslrituiit. Et qui in eodem netherepiiinus lur, signilicans etiam quod a, robuslo splendoris il-
super ltinain est, illi ad incremenltim succurrit, lius lenore radius veniens, ad excursum alterius
eamque proiegil.ne supramodum accendatur; secun-[ collateralis vemi, qui de supradicto majore venio
dusautem, qiiiproximusipsi existit, eamin delriinentot septenirionalis parlis exit, ducitur, lemperamento
conserval, ne lota dissolvalur. Isti luuam quasi mi- suo illi resislens, qiialenus xquali modo flatus suos
nisleriosuo percurrunt, el subsequuntur, eamquc adI emittat. Signum etiam tertii plauetx a raedio stii,
lolius miindi temperamciitum dislincte et conve- qiiemadmodum radium tinum ad signum solis ex-
nienier exhorlantur. tendit, quia hic planeta ut superiores, robore for-
D liludinis sux et splcndore proprii ardoris soli as^i-
Quomodo iidem a
planela> Deo tntindi condilore in1 slit, eique iu leniperamciito ministrat, velul servug
/irmamehto diipositi sini, et de rutiis ipsorum effi-
cientiis. domino suo deservit, cum ad omnem volunlatomil-
lius celeriter promplus.et paratus esl. Alium autera
XXXII. Versus auslrum autero ad laltis ejusdemi ad
caput serpentis, qtiod a signo capiiis leonis pro-
iinaginis, nec uon et sub pcdibus ipsius, sol ep.lem cedit, dirigit, demonstraiis qtiod a virlule sua ra-
niodo ac ordine signalus et distinclus, in circulo> dius ad
principium collaleralis venli nuuc aslutiam,
suo apparet, quia etad auslrum el ad occidenlein* nunc prudenliaiu ostendeniis.
quia de principali
citrril, non tamen ita ut sub pedibus hominis sit,• vento australi oriiur se extendil,
sed quod in occidenle cum revolutione firmaraentii flatusque illins
comprimendo retinet, ne suprnmodum in motibus
occidua mundi petens, a plaga seplentriunali decli- suis
grassetur. Sed alium nd prxfatam liueam ver-
net, et iteruin in oriente cum codeni firmamento> sus capul serpentis,
quod a sigiro capitis ursi egre-
resurgat. Et a medio suinnii signi primique planeloe,
, ditur; prolongat, significans quod etiara a slrenua
qui supra capul ejusdem imaginis signalus esl, velutt parle ardoris sui in quo ipse vjgei, splendor
radii quidam exeunl, quofum iinus ad signum solis! que ad iniliuni Collateralis quo-
venti, velut vcrsutiam et
a
dcsceodil, significaiis quod forlimiline principalisi acriiatcm in motionc sua sapius excrcentis, qui
777 LU3ERDIYINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS I, VISIO II. 775
etiam de priucipali vento septenlrionalisplagx pro- A oslendens quod etiam a vigore suo radiura ad debi-
cedit, extenditur, forlitudini illius resistens, ne llorem partem lunx miitit, sive in augmento, sive
ampliorem lxsionem et periculum hominibus faciai, in delrimenlo sit; in augmento quidem ipsi subve-
quam judicium divini examinis ipsum permillit, niens, ut tnnto citius et fortitis lumen suum reci-
quemadmodttm el de aliis superitis ostensum est. piat; in detrimenlo vero. ul tanio lenius absque
El prxdicii planctx suffraganei solis sunt, et sine periculo decrescat. De niedio etiam signi planelx
ipsis sol esse non posset, calorcmqite soli addunt, sexti, qui proximus super lunam egl, velui radius
qttemadmodum visus , attditus el odoratus cerebro iinus sursum ad signum solis lendit, quoniam a
calorem el vires subministrant. forti robore ejus coniiguam viciniiatem lunx ha-
Ut autem vides, solis quoque signum quasi quos- benlis, radius ad solem ascendit, ardorera illius
dam radios de se emittens, alio prxdictum signura leniiate subjeclionis sux ne in nimietale erumpai
capitis leopardi, &liosignuin capilis leonis, alio si- retinens. Et alius ad dextrum cornu signi lunx diri-
gnum capilis lupi, non aulem signum capilis ursi gitur, quia fortitudo ejus radium ad forliorem par-
langit, quoniam sol maximus planctarum existens, tem Iunx mittit, ipsam retinendo, quatenus sep-
lotnin firmamentum igne suo calefacil et roborat, tentripnalem plagam devitet, et ordinate in defectu
orbemque lerrarum splendore suo illumiiiat, princi- B suo ad solem accedat, incensaque ab illo distinete
palique venlo orienlali, necuon auslrali ac occi- recedat. Alitis autem ad caput cervi, quod a signo
dentali, viribus fonitudinis sux resisiit, ne lermi- capitis lupi procedit, extenditur, quoniam a robusto
nos ipsis a Deoconstilulos excedant. Ventum autem claritaiis illius sptendore radius ad principiuin col-
seplenlrioiialem non tangil, quoniam ille quasi ini- lateralis venti, qui de principali venlo occidenlis
niic-.is solis existens, oiimem splendorem luminis ebtillit, se protongans, repentinam velociiatem ip-
dcdignatur, quapropter el sol eum velul contem- sius reverberat, ne metam illani quam .divina ordi-
nens iioti radium de se procedentem, sed tantum illi naiio ipsi proposuit transeat, sed in recla exlen-
viam itineris sui opponit, per quam furorem ipsius sione procedal.
reverberat, nec ad parles illas accedil,quia dia- At signo quoque lunx, ut vides, quasi radius
bolus ibideui Deo repugnaudo nequiliam suam de- super utrumque supercilium, ac super ulrumquc
monstrat. Aliuin aulem radium super signum lunx, talum prxfatx imaginis radial, quia Iuna nalurali
quia eam calore suo incendit, quemadmodum sen- virtule sua corpus hominis temperat, ita ul sicul
sualitate et inlclleclu bominis lolum corpus ipsius supercilium oculum ad visum conservat, et ut lalus
tegitttr. Alium velut super cerebrum, et usque su- f, bominem porlai, sic per dispositionem Dei viribus
per utrumque calcaneum prxfalx imaginis ipsttm lunx membra bominis a sursum usque deorsum
extendendo figil, quoniam sola sumino usque.deor- temperaniur, non taraen lauia perfectione, quania
suui omni corpori hominis fortitudinem el tempe- solisforiiiudine, quoniam sol corpus hominis per-
rameniuni immittii, cerebrum prxcipue conforlans, fectius, Ittna vero parcius minislerio suo tangunt.
ila ut intellectu vigens, cuncias vires corporis re- Et luna cursum suum in calore el frigore peragit,
tineat; et ut etiam superior pars hominis exislens, quoniain crescendo calida esl, decrescendo autem
cum sensualitate omnia viscera ipsitts perfundat, ut frigida; sol vero ab orienle usque in auslrum in
sol lerram iLIuminat.Sed cum aliquando elemenla ardore esl, sed postea frigidilalem usque in occi-
sub sole lempeslalibus diffiinduntur, ignis solis ob- deatem sibi altrahit. Luna quoquc prius defectum
nubilatur, veltil eclipsis sil, qux errores signilicans snum lumen de sole accipit, quia sol exsiinctmn
tunc osienditiir, cum corda et mentes bominum in circulum limx cum scintilla quasi cum lampade ex
errorem vertunlur, ila ul recle in lege non ambu- ipso spirata accendit, et tunc illa in alio esl; sed
lent, sed invicem plurima certamina exerceant. Et postquam acceusa fuerit in locum suum descendiu
prxfalus radius caicaneos bominis tangil, quoniam Et ut sol circulutn Iunx accendit et illuminat, sic
ut cerebrum corpus reliquum regit, ita calcaneus ]rj etiam omnia subteriora, tam firmamenti quam eo-
totuin corpus liominis portat, et sic sol viribussuis rum qux sub fimiameiito sunt, firmal, et luna
omnia membra bomiuis temperat, quemadmodum adjulrix illius est, subteriora illuminando, quemad-
ct reliquas crealuras vegetat. El a medio sigui pla- modum el ipse snperiora et inferiora illuminat, Sed
netx quinti, qui proximus sub sole est, quasi ra- et Iuna de aquosa bumiditate, ac de imbe qux sub
dius quidam sursuin ad signum solis ascendit, quia ipsa esl, et de aere qui super terram esl, mulio fri-
fortiludine minisierii sui idein planeta soli sulijec- gidiorsole est; et sol raulta perureret, si Iuna ill'
tus eum delinire coutendit, ne ignes suos supra mo- non resisleret, quoniam ardorem soiis luna frigido
tlum emillat. Qttidam vero ad caput cancri, quod a humore stto temperat.
siguo capitis lupi exit, se extendit, designans qttod Sol ilaque et luna hoc modo divina ordinationo
a robore ejusdem plauetx radius ad iniiium colla- homini serviunl, eiquc aut sanitalein, aut debi-
teralis venti, qui a principali venio occidentalis litatem secundum temperiem aeris et aurx in-
plagx egreditur, se expatidil, instabililatem illius ferunt, quemadmodum ostendilur ubi signum
reiincus, velut etiam de aliis supradictum est. Sed solis velut a cerebro usque ad calcaneum; si-
quidam ad sinislrtim cornu signi lunx se dirigit, gnum autem lunx quasi a supercilio tisque ad ta-
PATROI..CXCVII. 2a
7"9 S. HILDEGARDIS ^:,
lum prxfalx imaginis hominis radios suos mitlunl. A Quid significet qtiod eorumdem planetariim Irerih
Nam cum luna in incremento est, cerebrum et san- circnlo lucidi icjnis, unus in spniio nigri iqnit,
ires ilemin ambitn piiri anheris conspiciahtiiir.J
guis liomiuis in ipso augnientalur ; cum vero luna
in delriinciuo esl, cercbrum et sanguis in bominc XXXIII. Super capul enim imaginis liujus^se*
"
ininuuniur. Si enim cerebrum hominis in uno statu ptem planelx sursum ab invicem signati iuiit, tres
essel, bomo frenesim incttrreret, ita ui eiiam magis iii praefaio circulo lucidi ignis, unus Cliamiri stib-
quam bestia indomiius apparerei; et si sangiiis in jecto illi circulo nigri ignis; ires aulcm in sub-
hoinine secundum modtnn unum foret, ita ul nec jecto illi circulo puri xlheris, significantcs quod
incremerilum nec deirimentum in se seniirel, liomo omnem iniellectiun bominis, sepiem dona Spiritus
citissime scinderetur, nec vivere posset. Et ctim sancli excellentia per tria lempora inundi, videli-
luna plena est, cerebrmn eliam hominis plcnum cet anle Iegem, in lege, et in Evangelio. Sol etiam
esl;' et lunc lioroo seiisaius est; sed cum vacua est, in subjecto illi circulo nigri ignis positus Dcum
ccrebrum quoqtie hOmiuis vacuatur, et lunc etiam omnipotenteln designai, qui solus juslojudiciocou-
homo vacuus sensii aliquanlum est. Cum autem tra inimicos suos pugnavit el eos poienter supera-
luna ignea et sicca est, cerebrum quoriiiiidam bo- vit. Tres auiem in subjecto illi circulo puri xtberis
inirium igneuiri et sicciim est, et idco illi in cerebro " Constituti detnonstfanl quod ires personx Diviuiia-
irifirinanlur, ac minus seiisati sunl, ila ut plenum lis in bono affeclu suljjectionis purx pceniientix
Sensunt ad quxlibel opera tunc non babeanl. Sed bomiiii veraciter colendx sint, ubi homo se lotum
cum illa btimida est, cerebrum eiiam eorumdem Deo subjecit, ita til eliam versus dextrum latus
liominum supramodum humidum fil, et sic ilii in ejus, nec non et sub pedibus ipsius, sol eodem
Cerebro dolent ac scnsu evacuanwr. Cum vero luna inodo ac ordine signatus et distinctus in circulo
lemperala existit, hotno in cerebro et in capite sa- suo ad praedicla loca appareat, quia in judicio Dei,
uitatem habet, et in sensu viget, quia periempe- ac in salttie animarum, et in exemplo bonorum
riem exlerionim elemeniorum liumores qui in ho- operum, eadem dona ipsa exbibitione, ut prxmon-
ininc sunl in quiele subsistuul, et per comniolio- slralum esl, in signilicationibus suis se decla-
ncra ac inquieiudinem illorum bumores botniuis rani, quoniam til Deus limealur pureque colatnr,
roulioties disturbanlur, quoniam absque lempera- jtidicium Dei salusqtie animarum ac exempla justo-
mento ct servitio eorum liotno vivere non posset. rumexborlantnr.
Sed ei, quomodo supradictum esl, signnin soliseo-
Quoisum ires piimi planelarum radios, quiinhac
dem etiam inodo et ordine quo supra verticem ima- C visione ex eis procedere cernuntur, diriganl; et
ginis bujiis railiis suis ad prxfata Joca designattim quid lam per ipsos jAaneias,quam per radios eorum
esl, versus quoqite dexlrum lalus ejus, nec uon et desicjnelur.
sub pcdibus ipsius in prxfuto' circulo suo ad eadeni XXXIV. Quod aulem a medio signi summi primi-
loca sigiialum apparet, qtiia sol codem stalu cl que planetx, qtii super caput ejusdem imaginis
circuitione quemadniodiim in orienlali plaga con- signaius apparet, vclut radii quidam exeunt, quo-
sislit, et Splendores radiorum suorum ad loca qtix rtim unus ad signum solis descendit, hoc esl qtiod
prxmonslrala sunt emiltil, sic eiiam in australi ac ab exoplabiii prxcellenlique dono Spirilus sapien-
in occidentali plaga, in supra demonstratis disliu- lix, tolam alliludinem intellectus bominis Irans-
clionibusetcircuilionibus ad ipsa locafulgetforlilu- gredienlis viriules prodeunl, ex quibus exspifatio
dine circumvoluiionis firmamenli, ab oriente per sancia ad signum solis, id esl ad Spiritum fortitu-
austrum, in obliquo ad occidentem impulsus, quam- dinis descendit, illi se associans , qualenus in Odeli
vis in iiineribus suis contra motionem firniamenti bomine forlitudo sanctilatis sapienter incedal, ne
currere nitatur. Nam prxdicli planetx contra fir- insipieuler prxsutiiai boc facere quod complere riflii
inamenluni ab occidente ab orientem circumferun- possit. Sed unus ad dexlrum pedem capilis cancri,
tur, qtiatetius igne suo igtiem illius relineanl, et ad D quod a capile Ieopardi procedit radial, oslendens
incendium instaurent, quoniam si cum illo ab quod in salute animarum exspiratio Spiriius sa-
orienle in occidenlem volverentur, ignis illius dum pienlix propalaia, ad rectum incessum fiducix, qux
ad anteriora feslinaret, a relro instauratione ca- a timore Doiniui cxsurgii, se dilatal, illain imiiiiens
rens, torpesceret; quapropler contra illud paulalim ita ul cuiii limore Dotuini in Deum confidat, ncc
feruiitur, ul ipso ad anlcriora properante, ignem frivole misericordiam ipsius velut pro nibilo ba-
ejus a lorpore velut in dorso excutiaut. Sed plagam beal. Unus vero ad dextrum cornu cervini capilis,
septenlriorialem devitanl, quia ibidem locus tene- quod etiam ab eodem capite leopardi exil se tendii,
brarum in aquilone est, quouiam lux el lenebrx sibi quia in casligatione exspiratio rectittidinissede-'
iuvicem non concordnnl. Hoc ilaque modo prxfaii iiionstraus, ad fortitudinem fidei, qux etiam a
planeix a Conditore mundi in lirmninenlo disposili limore Domini oriiur, se expandit, iliam ad rectant
stint. viam duccns, quatenus a diabolicis artibus se aver-
Tu autem, o borao qui hxc vides, intellige qtiod tat, cum bomiiiem pro ignoranlia verilalis casti-
ad iuleribra animxista eliam respiciant. gare non cessat. A medio quoque signi planeiavse-
cundi, ut radius quidam super signttin solis se de-
7fl LIBER DIYINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS I, VISIOII. 782
clinat, «ignificaiis quod ex abundanii plenitudine A ursi (angil, hnc esl quod spiritns forliludinis exspi-
spiritus intclleclus effusio inlelligentixad spiritnm rationes «suaseffmideiis, qiiadam limorem Domim,
quoque fortimdinis accedit, in hoc eliam manife- quadam judicium Dei, quadam infernales pcenas
stans, ut quilibel fidelis boino subliliier inlelligat, langil, ostendens ut bomo propier limorein Domini
forti animo se Crcalori suo servire debere, ac dia- peccare metual, el propter tremendum judiciuni
bolo abrenuntiare. Atque alius ad caput agni, quod ejus peccala sua deserat, et propler crudelissima3
a signo capilis leonis venit, egreditur, quoniam ut infernales poenas consuetudinem peccalorum abji-
hnmoad Creatorem smim prospere iucedat, exspi- cial. Non autcm signum capitis ursi langit, quia
raiio de spirilu intelleclus ad palienliam qux ex spiritus forlitudinis corporali tribulationi qtix sim-
judicio Dei procedii, extenditiir, oslendens quoil pliciter propter Deum non fil, se sublrabit (ursus
ciim homo palientiam imilaltir, prosperiialem et enim inierdiim bumanos mores, interdum bestiales
iribulaiionem xquo animo ferrc debeal. Et alius ad in se oslendit); quoniam dum homo corpori suo
prxdictam lineam, qux in firinamciito principio tribiilaiionem sine discretione infert, corpus ipsum,
orientalis parlis prxlaix roix veltit ad linem occi- labore el txdio afleclttm, multoties faligalum, suc-
denlalis partis ipsius, versus scptentrionalem ejus cumbit, et dutn se in his perseverare posse dubilat,
"
plagam exiendilur, capile agni illic superius posilo, quasi in ira velut bestia submurraurat. Unde nec
<juod a signo capiiis ursi exit, dirigitur; quia ut (ribulatio illa qux boniini per semetipsiim siue
qnilibel fidelis contraria animx sux devitel, exspi- reclo nioderamine inferiur, nec illa qux ab aliis
ratio iterum a spirilu iniellectus veniens ad recti- ipsi etiam nolenti infligitur, spirilum forlitudinis
tudinem juslitix qux ab exordio bnnorum factortun advocat, quia xquilale discrelionis carct. Nain quo-
in virtute Dei manentium usque ad finem ipsorum niam instabilis est, ita quod IIIIRCsuisuin, nunc
<liabolicas insidias de justis opcribus segregans, deorsura exira rccttim moditm quasi volamlo inore-
patienlia illi a sursum assistenli, qux de corporali tur, fortitudinem habcre non polest, scilicet ul in
tribulatione producitur, se exiendit, bominem mo- uno stalu permaneat, quoniain forliludo nec hac
fleiis ut cum judicium Dei ipsum castigat, casliga- necillac vacillando foriis seniper pcrsistil. Homo
lionem illam patienter sufferal, ne acrius feriatur. auiem qtti propler limorem scu auiorem.Dei ctini
Signura etiam tertii planetx a medio sui quasi moderamine discreiiouis ct rectiludinis corptis suiim
radium unum ad signtim solis extendit, quod de- affligil, in interiori spiritu qucmadmoduin in epulis
signat spiritum consilii a virlutc sua exspirationem gaudel; quapropler coniritio hxc noti alllictio, setl
ad spiritum fortitudinis dirigere, quia quamvis bxc r. potius quemadmodum benedictio babcnda esl, ct
-doiia Spirilus sancti diversa noniina habeant, uno bic spirilus Ibriiludinis opcralur, qualenus lidelis
tamen sludio el opere hominem ad beatiludinem isle in his operibus rccliiudinis permaneai, quia
perducunt, sicque spiritus consiJii fortitudinem cum Deo suiit. Alium autem radiiim solsupersi-
temperal, ul homo ad Deum bene el ordinate se gniim lunx miitit, quoniam spiriius foriiiudiuis nd
•erigai. Aiium autem ad caput serpenlis, quod a limorem Domini se conjungii, videlicet ut quiiibet
signo capilis lcouis procedil, dirigit, qiioniam in fidelisin limore quo Deum limere dcliet fortis git,
prosperitate verx salulis spirilus consilii exspira- ne per levilatem viclus a loco beatitiidinis dejicia-
tionera suam ad prudentiam, qux ex judicio Dei lur. Alium quoque vclut super cerebrum, et usqne
progredilur, dilatat, inuuens quateiius bomo pru- super utrumque calcaneum prxfatx imaginis ex-
«ieiuer corpus suuin castiget, ne si illtid sine dis- lendendo figit, quia idera spiritus foriitudinis ut
cretioneturbaverit, victus per slullam contrilionem intentioiiem et initiitm boni operis ad rectain con-
in labore succumbal. Sed aliuni ad prxfataui lineam sunimatioiiein bomo perducal, ipsuin i.ispirat, quo-
versus caput serpenlis, quod a signo capitis ursi niam bealus est qni seipsuin ad bonum finem con-
egredilur, prolongal, quia ne homo adversila- slringit.
tem animx incidat, prxdiclus spirims consilii D Quersum tres
infimi rudios suos inlenduul, el quid
exspiratienem suain iterum ad recliiudinem jusli- eliam lcimper ipsos quam pcr radios eorum figu-
tix prudentia superius apparente, qux de corporalii retur.
tribulatione extendilur, se convertit, hominem quii XXXVI. Sicut auicm vides quod a medio signi
juiliciuin Dei metuit, per boc docens ul provideat,i planeix quinli, qui proximus sub sole est, quasi
ne supramodum illud timens, in desperationem ca- radius quidam sursum ad signitm solis asccndit, hoo
dat, sed ut prudenter per consilium bonx inspira- est qtiod a virtule spirittts scienlix, qui per vicini-
lionis illud evadat. laiein. rectx operationis spiritui foniiudinis ndesse
Quare sol medius eorum plures quam cceteri radios, debet, exspiraiio sursum ad eamdem forlitudinem
emiuere vtdeatur, et veiquid ijjse vel radii ejus> lendit, quia scientia ut a foriiludine roboretur, nc
signijicenl. in insipientia vertatur ad ipsam se elevat. Quidam
XXXV. Ut aulcm vides quod solis quoque si- vero ad capul cancri, quod a signo capiiis lupi exii,
gnum, quasi quosdam radios de se emittens, alioi se extendit, quoniam a viriule virium scientix ex-
Mgmim capiiis leopardi, alio signum capitis leonis,, spirntio ad fidnciam qux a corporali iribulalioue
alio signum capitis lupi, non aulem signum capilisi - egredilur se dilatat, quia cum hcino scienter et
785 S. HtLDEGARDIS ;>$& ^
simpliciler nc eum inunimine discreiioni» corpus A . ut In eis exemplum juslilix bona cousummaltOM ]
suum cnstigat, peccala sua pimita et purgala esse cxteris exhibeat exhortantur. Sed lameri exdejn
conlidit. Sed qtiidam ad sinistmm <"ornusigni Iunx virtules quamvis hominem diversis modts inspiri)- '
se dirigii, quoniam cum a lemporalibus scienlia se lionis sux prolegant, lentaiione lainen carnis dia-
«uhtrnhit, expiralionem sunm, tcmporalia postpo- bolicisque artibtis quasi versus aquilonem iUtim
liens, ml timorem Domini diJTundit,eumque ut ter- niullolies lentari permittunl, quaienus per bxc cc-
rorem bominibus fideliter incutiat apprehendit. De gno;cat quomodo se ab bis defendat, ne prxsunj-
niedio etiam signi planelxsex i, qtii proximus super ptione elationis injusuiin modum clatus, poslmoduin
unam est, velut radius unus suisuin ad signum so- in deterius corrual el pereat, queinadmodum e( illi
lis tendii, oslendens quod de munimine spiriius pie- inprxsutiiplione elati perierunl, de quibus inver-
tatis, qni Jsuavilale sua vicinus limori Domini est, bis Isaix proplietx scriptum est.
exspiratio siirsum ad spiriium forliludinis ascendil, Tesiimonium de libro Isaim ad lioic insinuanda ap-
ibiqtie confortatus, ut maiigiiitati resislere possit posilum, et quomodo inielligendum sit.
se munil. Nam qiiicunque pie incedere disponil, for- XXXVIII. t Propterea infernus dilalavit animam
tiliidinein sibi associel, ut iu piclate perseverare va- siiain,et aperuit os suum absque tillo lermino, et
ieat. El alius ad dextrum cornu signi lunx dirigittrr, B descendent fortes ejus, et sublimes ejus",gloriosique
demonsirans quod prospere incedens, spiriius pieia- ejus ad eum, et incurvabilur homo et huiniliabiiur
lis prosperitatem liinoris Domini aggredilur, homi- vir, et oculi subliraium deprimenlur (Isa. v). > Quod
nibuseiiam ut cum pietnie timorem Domini liabeant sic imelleciui palet : Deficienti lunx, qux obscu-
innolescens. Alius autem ad capul cervi, quod a rum circulura babet, cum lola deficit, et reaccen-
signo capiiis lupi procedii, extendilur, signilicans ditur, homo in peccaiis manens assimilatur, quia
quod adversilateni spiriitts pictaiis abjiciens, exspi- cum se tenebrosum videt, per gratiam Dei sxpius
rntionem snam nd fidem qux nb infernalibus pcenis excitatur, ut digne gratiara Dei quxral; et cum
egreditur prodncit, quatentis homo, pietate et' fide digne gratiam Dei invncaverit, Spirilus sanctus ad
niunitiis, ii.fernales pcenas siceffugial, ne supernam iiituendum veruin lumen ipsura accendit, velutluna
feliciinlem pcr impulsum contumacixamiltat. Quod a sole reaccenditur. Sed poslquam bonis operibus
vero vidcs qnaliter a signo lunxquasi radius su- iia conforlatus fuerii, ul illis saturari non possit,
per nlrumqiie superrilium0 ac super uirumque la- omiii studio caveat ne hxc sibirnetipsi ascribat;
lum prxfalx imaginis radiat, boc ostendit qnod a velut a se et non a Deo sint, in hoc etiam quasi
limore Domini exspiratio salulifera veniens, homi- r' Dtum se faciens, et se posse facere qux voluerit
nem ut aciem menlis sux cuslodial, ue cxcilalem computans, sicut et Salan putabat, qui in proprie-
auimx inctirral tnonel, et ut robtir gressuum inle- lule sua tit Deus esse voluil, unde et claritatem
Horis spirilus ad viam rectiludinis sicdirigatexhor- suani in oblivionem duxil. Proplerea quoque infer-
tmur, quntenus in veritale gradiens xlcrnam beati- nus dilatavit aniinam suam, id est poeuag quas in
ludinein adipiscaltir. Nam sicut supercilium ocultnn se babet, et aperuit voracitatem suam indesinenter,
luetur, et sicul lalus corpus hominis poriat, ita li- quoniam absque omni gaudio est, et ideo etiaia in
mor Doraini inieiiorem visum ne Dei obtiviscatur cupiditate absorbitionis sux non saturalur, quia
informat, iiiterioremque fortiludinem, perquam bo- ul iinmunda volatilia auimalium cadavera vorare
iiio ad quxlibel utilia et recia deferlur, con- cupiuiit, ita iiilernus in nequitia sua fortes qui
scrvat. conlra Deum pugnanl, et sublimes qui se injuste
Quod fidelis quilibet quamvis virtutibus emineal, eis- exallanl, atque gloriosos qui gloriara suam el non
dem tamen al quando quasi desttiuius salubruer gloriam Dei quxrum ad se trabit ac devorat. Unde
tentaiionibns pulselur, ne praitumplione elalionis etiani incurvabitur homo qui prxfalis malis consea-
seducius pereut. lit, hicut et supradicii infelices spiritus cura prio-
XXXVU. Sed et, quomodo supra dicltim esl, D cipe suo incurvati sunl; et bumiliabilur ille, qui
signum solis eodem eliam modo et ordiue quo su- virilem forliludiiiem habere deberet, cum de bpnoad
pra verticem imaginis hujus radiis suis ad prxfata ir.alum declinat, aique oculi, id esl scienlia illoruK
loea designatum esl, versus quoque dextruui Iatus qui in sublimitate superbix se sapientes esse pu-
cjtis nec non ei sub pedibus ipsius in circulo suo taut ad nibilum deducetur, quoniam mercedem
ad eadem loca signatum apparel, quia supradictura glorix bumilitatis ainitlunt, quia gloriam a popuhj
spiritus fortitudinis mvsticum donum eodem nio- pro bonis operibtts impceniientes qttxrunl. Nam si
deramine el effusione quemadmodum inlentionem exinde poeniluerint, in sauguine vituli velul pceni-
hominis exspiralionibus suis perfundit, sic el per- tentes suscipientur.
fecia opera ejus exemplaque ipsius, quibus proxi- De sedecim principalibus stetlis, in circuto lucidi
mos suos xdificat, in plenitudine bealiludinis ad ignis ad solidandum firmamenlum et temperandos
desitleralam sanciilatem rectxincceptionis inspirat. ventos in circuiiu ipsius firmamenli aqua dislin-
Cuin enim virtuies fidelem homineni eisque bona ctione ctinstiiuiis.
voluniute consenlieniem, ea qux recla sunt incipe- XXXIX. Ut auiem vides in circuilu quoque cir-
re faciunt, illa eiiam ul adprofectum pcnlucal, et culi, i.n quo simititudo lucidi ignis videlur, sexde-
IS3 LIBER DIYINOR.OPER. SlMPLICiS HOMINIS.— PARS I, VISIO II. TiH
cim ctiara principales stelix apparent, ostcnilcutes ;A purus xlber, et stib eo forlis, et albus lucidusque
quod per circuiuin superioris igui firmarnenli, ma- aer stellis majoribus ct minoribus pleniler perfusi
ximx stellx, nt prxfatum est, positx sunt, quatuor et firmaii sunt, quia in nulla superfluitale existen-
videlicel inter caput leopardi et leonis, quatnor tes, ignibus suis tolum firmanientum calefaciunt, et
quoque inler capul leonis et lupi, quatuor inter . confortant, radiisque suis nitbes sub forii et albo
caput lupi et ursi, qualtior etiam inler Caput ttrsi et liicidoque aere infundentes pertranseunt et lenent,
leopardi; id est quaiuor inter ventum orientalein ne melas a Deo ipsis conslilutas excedanl.
et australero, qualuor quoquc inter ventnm atistra- De quatuor sialibus in modum linguarum Ipropter
lem et occidentalem, quatuor inter ventum oeciden- mobititalem sutim dexlro tcrvoqueimaginis appa-
lalem et septentrionalem, quattior etismi inier ven- renlibus qttid uiilitaiis liabeuttt.
ttira septentrionalein, et orienlateni, viribus suis XLI. Unde et exdem ntibes in dexlra parte prx-
easdem parles lirmainenti confiriiiantes, ipsosque diclx imagints laiiquam duas linguas ab invicem
ventos coniemperanles. Sed si isix in numerosiiaie separatas de se proferentes, ab eis ul quosdam ri-
superabuntlarenl, superfluilaie sua firmamentiim vulos in supradiciara rotam, et versus eamdem ima-
aygravareni, vel si in pauciiaie esscnt, penuria 5*iiemdirigunt, quoniam ad satulem lioininis, velut
paucitatis sux firmamenium consolidare non vale- "• dux munitiones ab iiivicein disjuuctx, sicut et doo
rent, quia unicuique creaturx Deus el siiperfluam principales venti in eisdein partibus a se distanl, du
nimielaiem, indignamque penuriam sublraxil. Et ipsis nubibus qux versus atistralem partem appa-
qualuor inler duos venlos existunt, quoniam xquo renl exeunt, iia ul eliain de ipsis nubibus quxdara
et necessario, el non superfltio numero rectiltidiiiis spiramina in commiinem aerem, per quem diversx
sux easdem parles Urmainenli ubi positx sunt, in- creaturx vegelaiiinr, procedant, ad liomineiiique se
simul viribus suis leiient, quemadmodum clavi pa- dirigant, quia ct ille scilicct Iwino, quemadnioiluin
rietem, cui infixi sunl, nec de locis suss moventur, et alix creaturx, sttperiori adjuiorio ac ministerio
sed cum firmamento circumvolvunlur, illud soli- carere non potest. In sinistra vero parle illius a si-
dantes. Quarum octo, qux medix sibi ulrumque gnaiis ibidem nubibus, vclui eiiam dux lingtix a se
astanlium slellarura inler capita hxc sunl, scilicet aliquanlum separalx, in eanidem rolam el ad ipsam
ilux inler duo capita, quasi radios suos jn sigmun iuagineiii, quasi quibtisdam rivutis de se fluenlibiis
lenuis aeris sibi oppositi extendunl, quia stellx, istx sc converiuni, quoniam ul conlraria quxque ab lio-
qux medix quaiuor slellarum inlerprxfalos venlos mine amoveanlur, sciticet lam de sinislra quam de-
sunt, quoniam quatuor inter duos ventos consi- ,„ dextra illius a nubilms qux versus scptenlrionaleui
stunt, ut prxdiclum est, radios suos in lenuem paneni sunl, eiiam duo releutacula munilionum ab.
aerem prolongant, qtieraadmodum venx a capite invicem separaia procedunl, velnt el principale.-,
hominis usque ad pedes descendtinl. Et ut exdem carunidem pariiiim vemi a se separali suiit, sici/t t-t
veux lotum corpus hominis conforlanl, ita etiam de atiis superius dicium esl, qux illa, qux in mundo
stellx istx lotum lirmameulum vjribus suisconso- subsistunt, videlicel ei bominem et reliquas crea-
lidant, et vemis qui ipsis proxtmi sunt resislunl, ne luras quemadmodtim Deus ipsis dbposuii conser-
lirmamentum extra modum suum comojoveant, vanl. istx autem quatuor lingtix de quatuor prin-
aeremque'ad rectum temperamentum perducunt, si- cipalibus venlis procedunt, quia eas ad relenlatio-
bique xquali modo vicinx sunl, qualeuus allera ab iiem nubium exspirant, qtiouiam ut principales
aliera ad conforlationem ejusdem firmamemi sn- venti totum firmamenium confortant et lenent, iia
stenteiur. Reliqux aulem ocio, qux ex ulraqiie parte el isti status eorum qui ul lingux propler mobilita-
harum mediarum prxfalis capilibus proximx viden- lem suam apparenl, nulies qux sub firmamenio
tur, velut radios stios lantum ad nigrura ignein di- simt conlinent, ne bac aut illac diflluendo, modum
rigunl, quia iste in medio sui aias lenentes, ventis- suum excedant.
que ut supra ostensura est vicinilale assislentes, D Myslica el litculenta ralio de numero ei ordine vel
radios de se procedentes solummodo ad iiigruni posilione sedecim principalium steltaruni.
ignem miltunt illi repugnantes, ne furorem ardoris XLIi. Hoc modo, ut prxfaium est, imago hxc
rui immoderate emitlant. Et slellx isix per circui- signis islis impiexa el circumdata csi, quia homo
tum firmamenti xquali moderamine a se positx, et forliludine elemenlorum ac juvamine cxlerarum
separatx sunt, quatenus idem firmainenlum xquali crealitrarum ita confortalus et munilus existit, ut
modo viribus suis suslineant. nuljo impulsu adversitatis de slalti suo evelli possit,
dum ipsum divina poleslas custodit. Hxc autem
Quod aliarum discreta numerosilas stellarum in duo-
but circulis scilicel puri tvtlierisel albi lucidi aeris omnia et alio modo intelligenda sunt. Nam quod
posilarum firmamenlum ctilefaciat et nubes ne iu circuilu circuli, in quo simililudo lucidi ignis vi-
suos transeanl terminos coerceat. detur, sexdecim eliam principales stellx apparcni,
XL. Quod aulem vides quod circulus puri xihe- hoc est quod in iiilegritate divinx poienlix princi-
ris, circulus quoqne fortis ei albi lucidique aeris, pates doclores suni, qui decem prxcepla legis pcr
quasi slellis pleni sunt, qux velul fulgores suos ad sex aeiales mundi compieri docuerunt et docent,
sibi oppositas nubes mittunt, hoc est quod superior. quatuor videlicet inler caput leopardi et leonis,
787 S. HILDEGARDIS *» ''
.'<?'<f
qnatuor quoque inter capul Ieonis el lupi, quaiuor A j a se ahqiiantum separaix, in eamdem rolam, etad,
inler caput lupi et ursi, qualuor eiiam inter caput ipsam imaginem quasi quibusdam rivulis de. m, .
ursi et Ieopardi, qttoniam iidem doclores per qua- proflueniibus se convertuni, significantes ut cw^.!!
ttiOr parles mundi timorem Doinini, judiciumque bomo per diabolicas tentationes impugnatur, stitl'
ejus et infernales pccnas cum corporali tribulatione menlem suam qiiemadmodum duo testamenla, vi-
quOslibel fideles expavescere hortanlur, quatenus delicet dilcclionem Dei el proximi colligat, qnx a
per (ormidinem islorum, eliamsi dilcclionem Dei se aliquaulum distant, quoniam dilectio ad Demn
postposiierunt, peccare desistant. Quarum ocio qux lendens major dilectione proximi est, ac sic rotam
medix sibi utrinqne ast.intium stellarum inler ca- sxcularium cttrarum, nec non coiicupiscenliain
pita hxc sunt, scilicet dux inter duo capita quasi carnalium impugnaliontim irrigatione juslx admo-
radios suos in signum tennis aeris sibi oppositi ex- uilionis exslinguat.
tendunl, designantes quod octo bealiludines in Quod fidelis
quisque vesiigia Filii Dei devole sequent
perfeciione prxdiclarum virtulum degentes, dile- munimine virtuium inter tenlationes roboraius ad
ctionemque Dei et proximi pronuniiantes, cum gatidia superna perveniat, et verba Isaix ad idem
suriimo sludio exspiralioncs suas desideriis fidelium approbandum congruenter exposita.
hominum infundunt, qualenus ilti qiiamvis sxculo B ' XLV. Et hoc modo, ut prxfatum est, imago hxc
pliirimis modis dediii sint, lemporalibus postposi- signis islis implexa et circumdata est, quoniam
tis, ad coeleslia festinent. Reliqux aulem octo, liomo fidetis, qui vesligia Filii Dei fidetiter subse-
qux' ex utraque parte harum mediarum prxfatis quitur, clarilale beatarum virtulum defensus et
capitibus proxinix videntur, velut radios suos tan- ornatus, hoc modo circnmdainr, quatenus eunt
tum ad nigrum ignem dirigunt, oslrndentes quod diabolicis insidiis ereptum, ad beaiitudincm super-
exdern beatiludines et in prosperilale et in adver- ncrum gaudiprum feliciter perdncant, ubi rn xier-
sitate verx perfeclioni cxlerarum virtutum assi- inim gaudebit, Isaia servo meo atlestanle qui di-
stentes, acumen exspirationura suarum ad judicia- cit: i Isle in excelsis babiiabit, munimenta saxo-
lem ignem iniiiuni, bis qui Deo in spiritu deservire rum sublimitas ejus, panis ei dattis est, aqux ejus
debenl innuentes, quod nulla peccala quamvis levia iideles siinl. Regein in decore suo videbit, oculi ejus
in neglectum ducaniur, quin per judicium et vindi- cernent terram de longe (Isa. xxxm). i Hoc sic
clam Dei examinenlur. inlelleclui patel: Qui de sioistra parle ad dexleram
Jlem mystica raiio de discreia multiplicitale et consti- (teclinat, altendcns quia Deus requiescit stiper liu-
tuiione aliarum communiutn slellarum. („ milem et quielum corde, superbum diabolum su-
XLIII. Quod aulem vides quod circulus puri peral, cuni se ipsum conierit dicens : Deus oculis
xtberis, circulus quoque forlis et albi lucidique duobus me illuminavil, quibus considero qnanlam
aeris, quasi slellis pleni sunt, qttx velut fulgores gloriam tux in lenebris babel, ubi eligere possimt
suos ad sibi oppositas nubes mitiunt, boc estquod qua via inccdam, quoniam aut videns, aul cxcus
integriias verx pcenitentix, integritas quoque dis- cro, cognoscens etuim quein duclorem ad diem vel
crelionis sanclorum operum, in ralionalitatis mul- ad nocleiri invocera. Ego enim in lenebris me abs-
tiplici splendore vigent, quoniam ut slellx diversx condendo) lasciva opera facere possum, quw in
el muliiplices sunt, sic eliam et poenitentia, discre- luce perpetrare non valeo, quia ab omnibus ibi
tioqtie sanctorum operuin quamplurimas vires bea- nsiantibus inspicior; sed lamen in tenebris nulluui
titudiuis in se demonsirant, ac rationabiles splen- prxmium, sed damnabilem poenam consequar, et
doribus suis menles fidelium faciunl, quoniam eis tdeo cordis pressuram, qtia peccatis obleclor vulne-
infundunt, qualenus omnia opera qux agunt, ratio- rabo, vivumque Deum invocabo, qtiatenus in viam
nabilia coram Deo appareanl. lucis me ducat, et ut ulcera mea curet, ne in luce
Item mystica ralio de utililale quatuor flaluum in pro his erubescam. Quod dum fecero, funes captio-
dextra seu lceva parle imaginis instar linguarum nj nis mex rumpenlur, quoniam inimicum nieuin,
se commoventium. cujtis suggesiioui in tenebris consenseram, captum
XLIV. Undc et exdem nubes in dexlra pane hoc modo lenebo, quia in me illusus est. Ille nam-
prxdictx irnaginis, tanquam duas linguas ab iuvi- que qui sic operatur in excelsis coelorum habilabit,
cem separalas de se prxferentes, ab eis ul quosdam alque munimenttitn saxoruni, quod Cbristus esl,
rivulos in supradiclam rotam et versus eamdem sublimilas ejus erit, ubi panis vitx ei dalur, cujus
imaginem dirigunt, quia menies beatorum hominum iimiquam refectionem fasiidire polesi, quoniam in
ad prosperitatem suam duo tesiamenta, atterum dulci gustu verx cbarilatis semper delectatur. Qua-
quidem secimdum carnem, allerum vero secundum propter el sic fluens rivulus de vivenie aqua efTici-
spiritum a se dislanlia, a se directa ostenduni, ita tur, et per donum sancii Spirilus omnia. opera sua
ut tamen illa in iiniim consenliant, velut lingux in sanclitaie ila fltiunt, ul coiumbini oculi Spirilus
isix formam unara habenl, quorum leslificaiionibus sancti illa inspicianl, unde et aqux islx fideleg
orbis terrarum replems, bominem ad Crealorcra sunt, quia uec. evacuabunlur, nec exsiccabiiuiiir,,
suum respicere docenl. In sinistra vero partc illitis liic boino eis saturabiiur, quoniara ab oriente.
a signalis ibidem nubibus, velut e.iiain dux lingux fluunt, nec altiiudinem eoium homo quandin tia..
789 LIBER DIVINOR.OPEK. SIMPLICIS HOMINIS. — PARS I, VISIOIII. 790
corpore maiiei, videbii, nec profuuditaiem ipsarum A sic inlclleclui patet: Qui Deum diliguut, per nitllaiii
inveniet, quia eiiam aqux in quibus homo nd vitam clausuram falsx occasiouis aliiini quam ipsuin
renascitur Spiritu sancio perfiiiidiinlur. Islo quo- qtixruni, ncc ullas susurrationes concupisceniia-
qne modo fidelis homo regem in decore bealitudinis rum camis sux cum alio habere vol.unt; cum ta-
vidcbit, el in scienlia sua cemet terram viventium men homo voluntaies suas multolies perltcial, sicut
cum de percatis corde el corpore longe segregat se, el Adam lentnvit quid facere posset. Homo autera
unde etiam consideret quid eligat. Deoet diabolo simul servire non polest, quoniam
De luce clarissima ex ore imacjinis roiam in peciore quod Deus diligil, diabolus odit, et quod dia-
geslantts in similiiudine filiorum procedenie, qui- bolus diligit, Deus negligit, quemadmodum in ho-
bus signa ipsius imaginis et rotce et circttlorum iu peccalis deleclaiur , et
prceosiensorum dimetiri videtur, et mystica horum mine est , quia caro
ralio. anima justiliam sitil, atque in his diiobus pugna
XLVl. Vides etiam quod ex ore prxdictx imagi- magna est, quoniam pars aliera parti nlteri con-
nis, in cujus pectore prxfata rola apparel, iux cla- traria existit. Sed lamen opus quod hoino incipit,
rior luce diei in similiiudine filorum exit, quoniam lioc modo in magna conlentione perficitur, sicut
ex virlule verx cliariialis, in cujiis. scienlia circuitus ct servus doniino suo servire cogitur, quoniam
mundi esl, eleganlissima ejusordinalio superomnia " caro cum anima sibi subjecia peccatum nggredi-
Iucens, omniaque contiiiens, ct conslringens proce- tur, animaque cura carne illi substrata opus bo-
dil. Quibus filis signa prxdiclorum circulorum, si- nuin operalur. Cum autem hpmo secundum deside-
gnaque cxterarum figurarum, qux in eadein rota ria animx currit, se ipstim propler amorem Dei
discreta sunl, et singula signa mcmbrorum formx rcpudiat , atque peregrinum in coiiciipiscenliis
hominis, scilicet ejusdem iniaginis, qtix etiara in caruis se facit, quod jusii et sancli faciunl, et
ipsa rola apparenl, ul prxfalum est, recta el di- etiam Abel fecit, qui in Deum aspexil; et in cu-
stincta mensura melilur, queiuadmodum in prxce- jus sanguinis effusione lota lerra coulremuit, iia
dentibus el subseqtieniibtis verbis illius mauifesta- ul postmodum vidua nominata sit, scilicet integri-
tur, ubi per eam vires elemetilortim aliorumquc su- late sancliiatis per homicidium Cain privaia, vel-
periortira ornamenlorum, qux ad miinimeiilura e( ut mulier solaiio viri in viduitale destituifur. Nam
ad ornatum mundi spcclanl, omnesque eompagiues et ego Dominus cunctorum scrutor corda contrila,
Dieinbroriim bominis, qui in il!c scilicet mundo qux peccaia negligunt, proboque renes, qui de
doininatur, decenter distinguit, convenienierque gustu concupiscentiarum se continenl, qui reddo
jusix mensnrx coaptal, ttt tibi mollolies propala- « bomini mercedem secundum laborem gressuum
tum est. Sed eliam de vera charilale, qux lota di- viarum suarum, et secundum quod fruclus in de-
vina est, bonum quod omni desiderabili preliosius ltoeratione cogitationum suarum proferl, quia om-
existit, omnes ipsum quxremes ad se colligens et nes fructus bominis curam me scriplos babeo. Ho-
traheus venil, alque cceleslium desideriorum spiri- mo enim qui voltintales suas concupiscentiarum
taliumque gemituum diviuo inslinclu procedeniium, snarum deserit, justusest;qtiivero omnem voluntn-
merita, nec uon el omnia hominis opera, pro Dei lemsuam in concupisccntiis sequitur, justus noiiii-
amore prolata , reclo judicio pcnsat, sictrt et omni- nari non poterit; sed tamen si ad bontim conver-
bus qui Deum perfecle diligunt patet, veltil per Je- sus fuerit, cicalrices ejusin sanguine Agnt abluun-
reuiiam servum meura loquor, dicens : tur, ct tunc etiam cueleslis exercitus illas curatas
Verba Jeremice prophelce ad eamdem ralionem spe- videns in admirabilem taudcm Dei excilalur. Omnis
cianlia, et quomodo inlelligenda sint. itaque homo qui Deum liiiiel et diligit, verbis
XLVII. f Ego Dominus scrtilans cor et probans islis devolionein cordis sui aperiat, eaque et ad sa-
rcnes, qui do unicuique juxtaviam suam, et juxla lutein corporum et animarum bominum.non qui-
fructum adinveiilionum suarura (Jer. xvu). > Quod dem ab bomine, sed per me qui sum prolala scial-

VISIO TERTU.

Simplex collectio quarumdam tisionum physicam D stralis cum coltateralibus suis per flalus fbrlitudi'-
tangentium ile veniis superius et inferius firma- nts sux lirmainentum moventes, illud ab oriente
mentum circumagentibus, de circulo superiore ad
planelas ab occasu in orlum regradandos, et in usque ad occidenlem super lerrara circumvolvi fa-
cursu suo moderandos eniitlentes; de humoribus ciebant, ibique venlus occidentalis , nec non et
hominis qualilales ueris et ventorum invicem con- ventus
currenlium suscipiemibus; de venis et de intesl nis seplenlrionalis et coltaterales ipsorum il-
totius kumani corporis, quomodo sibi in dhersis lud suscipientes, spiramihibusque suis impelientes,
officis cohcereantet cooperenlur, el quibus de cau- ab occidente usque ad orieniem sub lerra reji-
sis ab asqualitale vet temperie sua interdum dis- ciebant. Vidi auoque quod a die quo dies prolon-
tideant.
gari incipiunt, prxfatus australis venlus cum col-
L Vidi ei ecce ventus oiientalis veniusijue au- lateralibus suis. idem firmanientum tn australi pla-
791 S. HILDEGARDIS ISf''
ga sursum versns septentrionem nsqtte in diem A hominem interdum irivadunt; interdum qtioqneiit,
qrro ullra non prolongantur, quasi fulciendo pau- leo forlitudinem snam in illo non cessando de.mon-
Jatim nltollebat, et quod nb eodem die quo dies stranl, atque ul sierpens nune lenilalcm imncacri-
abbrevinri incipiunt, seplentrionalis ventus cum talem in se proferunt, el quemadmodum agmis.se
collaleralibus suis ipsum firmamentum clarilatera miies aliquando simulant, sed etiain ut ursus inter-
solis abhorrens a sepientrione ad auslrum repel- dtim velut in ira submurmurant, interdnm quoqtie
Jendo panlatim deprimebat , usquedum auster il- cum illo qualilatem agni et serpentis , velul supra
lud iierum a longitudine dierum erigere iucipiebat. ostensum est, manifesiant. Nam bnmores in homi-
Sed et vidi quod in siipcriori igne circulus appa- ne hoc modo sxpius immutantur. Qtiapropler ct
rebal, qui lotum firmamentum ab oriente versus multoties ad jecur ipsius sic innmilaii transcuni,
occidentem circumcingebat, de quo venlus ab oc- in quo scientia ejus probaiur, quue dc cerebro per
cidenle ad orieniem contra circunivoluiionem flr- Vires animx lemperala procedit, el quod bumidi-
mamenli ire compellebat, et iste sicut alii prxfati tas cereliri langil, ita ul illud piugue ct forle ac
venii in mundum ftatns suos non emiilebal , sed sanum sit. In dexlera enim parie hominis jecur et
lanltim cursnm planetarum, nt prxdiclum est, lem- niagnus calor corporis est, idcirco et dexlra velox
perabal. Deinde eiiam vidi quia per diversam B ad erigendum se et ad operandum esl, in sinislra
qualiiatem ventorum et aeris cum sibi invicem con- aulem cor et pulmo sunt, qux illa ad onera con-
currunt, humores qtii sunt in bomine commoii et fortant, et catorem de jecore quemadmodiim de
immulati, qualitalem illorum suscipiunt. Unicuique fornace babenl. Sed venx jecoris comnioiis liu-
enim Superiorum elenientorum aerqnalitaii illius moribus islis tacix, venulas audilus hoininis con-
ronveniens, per quem illud scilicet etementum vi cutiunl, auditumque illius aliqiiando conluiidiiiii,
ventornm ad circumvotiiiionem impellalur, inesi, quoniam per audiltim boinini muliolies seu sanilas,
alioquin non moverelur, et de quolibet isiorum cum seu infirmitas inferlur, scilicet cnm de prosperis
ministerio solis, lunx et slellarum , aer qui mun- supramodum iu gaudio couculiiur, sive cum de a<!-
dum temperat exspiratur. Cum autem aliquando aut versis supramodum in tristilia cnnirabiliir. Vidi
per ardorem cursus solis , aut per jtidicium Dei, quoque quod interdum bumores isli ad umbilicum
quodcUnque etementum versus quamiibet plagam hominis tendum, qui quasi capnl viscerum exsians
tniindi langttur, illud ibi cum aere se movenle illa leniter claudit ne dissipeniur, et qui. ilinera
eommolum, ex eodem aere flatiim qui venlus dici- caloremqne eorum et venarum ad recium tempe-
tnr, in subieriorem prxfaium aerem emiitit, qui rameulum conservat, licet multoties suis impulsi-
se mox illi intermiscet, quia eliam ex aliqua parle bus inquieius sit, alioquin homo vivere non pos-
ex ipso est, el aliquanlum ei consimilis existit, set. Sed et lumbos hominis aliquando peluut, qui
siCque bominem langit,unde el humores qui in in viribus suis velut Iudendo deccpluosi et peri-
ipso sunt, secundttm qualitatem ipsins venli et ae- culosi sunl, et qui a nervis et a cxieris venis reti-
lis, cum ejusdem qualilatis sunl, seu ad debilita- lienlnr, in quibus etiam ralionaliias florel, ila tit
tem, seu ad foriiludinem sxpius immiitaniur. bomo sciat quid faciat, vel qui devilet; unde et
Et iterum vidi cum quispiam ventorum omnium delectaiionem ad opera illa babet, ct qux in dexlra
prxdictarum qoaiitalum in qualibel plaga mundi parte corporis de flalii spiraminis hominis, el de
aut diverso cursii solis et lunx ai« judicio Dei, ut jecore ejus calefiunt, et roborantur, unde et sic
prxdiclum est, excitatur, ita ut illic aere commolo, homo discreiionem disciplinamque recipil, quomo-
sibique conlemperato, flalnm suum emittat, qnod do procellas aliorum luiinorum compescat, qua-
idem aer per mundu/n spirans, ei ea qux in mttn- lenus opera sua disciplinale perficiat.
"do snnt (emperando conservans, secundum eum- lidem quoqtie bumores venas renum et aliornm
tlem flatum hominem in humoribus suis aliqttan- inLerdum langunl, qux ad venas splenis, pulmonis
tum mulabilem reddit, quoniam ctim ille scilicet D et cordis lendunt, et bxc omnia cum visceribus in
homo cujus naluralis qtialilas eidem flatui conve- sinislra conculiunttir , cum ilta pulmo calefacit,
nit, aerem hunc sic immutaium in se inducit et dexiram vero partem corporis jecur accendit. Et
'cmitlit, eo quod anima illum suscipiens ad inte- venx cerebri, cordis, pulmouis et jecoris, csterx-
riora corporis transmillat, humores qui in ipso que renibus forlitudinem afferunl, el venx renum
snnt etiam immutaniur, cique aut infirmilaiem .ad suras descendunt, easque confortant, el ila cum
aut sanitalem , ut supra deinonsiralum esl, mul- venis earumdem surarum sursum redeuntes, seque
tolies inductint. Humores enim sicut leopardus in aut in virili fortiludine, seu in muliebri malricc
hominem ferociler interdum insurgunt, sed lamen ad invicem conneclentes, quemadmodum stoma-
deinde leniores fiuiit, et ul cancer nunc procedendo, cbtis cibos comprehendit, locis illis vires ad gig-
nunc retrogradiendo mutalionem sxpius in se os- neudum prolem immiilunt, velut per lapidem fer-
tendunl; atque velut cervus saliendp et pungendo rum acuitur. Laccrii enim musculi bracbiorum,
diversiiatem in se atiquando manifestant, et etiam et surx, tumores quoqtte crurium suut pleni venis
quemadmodum in rapacilate lupi, et cum.ipso vel- et humoribus, quoniam ut venter viscera et cibos
Ut in quatitale cervi el cancri, ut prxdicturn esl, in se retinet, sic. lacerU brachiornm, et surx cru-
703 LH5ER DtVINOR. OPER. SIMPLfdS HOMINIS.— PARS I, VISIO m. 1U
rium venas et humores in se conservant, et forti- A cutiat, quasi caductim morbum in defectti lunx
tudine sua hominem roborant et portarit, quemad- habeat. Superflua eliam inundalione viscera in uin-
raodum venter illum nutrit. Sed cum homo inler- bilico homiuis movenl, atque sic ad cerebrum il-
dum festiiianter currit, seu incedendo iter facit, Iius ascendunt, eumque freneticum miiltoties fa-
nervi qui snb genibus existunt, et vennlx qux in ciunt, venasque in lumbis illius concutiiinl, ine-
genibus sunt «upramodum distenlx, venas iii suris, Iancoliam quoque in ipso languni, ita ul ille hoc
qux ul reie sibi connexx et plurimx sunt, tangunt, modo coniurbeiur, trisiisque sine discrelione eflS-
et sic in faligal-ionead venas j'ecoris redeUntes, il- ciatur. Iiilerdum quoqtie iidem liumores inconve-
tas cerebri venas tangere faciunt, et hoc rcodo nienti humectatione venas renum homlnis tnngunt,
lotum corpus in faiigalionem millunt. Venx autem illxque sic commotx venas surarum illius, et cx-
renum suram sinistram itli subvenientes magis lan- teras venas corporis ipsius superflua inundalione
gnnt quam dextram, quia sura dextra a calore je- inficiunt, et si etiam idem homo superfluis cibis et
coris conforlalur. Ad venas quoque renum atque potibus tunc superabundaverit, pinguem lepram illi
illorum venx surx dextrx ascendunt, illarumque aliquando inferunt, quoniam carnes ejus ingros-
enx jecoris venas langunt, et jectir renes in pin- sescunt. Quod si prxfali Immores nec supramodum
guedine qux ex humoribus est jacenies calefacil liumidi, sed xquali et congruo modo lemperati per
ita ut extendanlur, velociter delectationem inducen- membra hominis diffunduiitur, in cprpore suo ille
tes, et educentes ciloque cessantcs, quia cumfjecur sanus permanet, et in scientia sive ad bonum sive
homini calorem dat, ille joculatur et Ixlus est. Ila- ad maium vigens.
que humores qui in homine sunt in justo modo com- omnes creaturce non minus in anima quam
moti.cum venas jecoris illius aliquando langiml, ut . Quod
in corpore uiiliiati deserviant, et quid significet
supra diclum est, humiditas iltius minuitur, humi- quod venli orientalis eiaustralis cum collateralibus
ditas quoquc pectoris alteniialur, unde etiam bo- suis firntameniumab oriente in occidentemcircum-
minem sic exsiccatum in infirmilatem impellunt, volvere conspicianiur.
flegma eliam in eodem homine aridum et veneno- II. El iterum vocem de ccelo ad me sic dicentem
sum sit, illudque ad cerebrum ejus sic ascendit, audivi: Omnes creaturas qtias Deus inm in supe-
capulque in dolorem ducil, ocnlos quoque dolere rioribus quam in inferioribtts fecil, uiiliiati bomiriis
facit, medutlaque in ossibus illius marcescit, ita adjunxit; quassi illepravisactibus everlil, judicium
ut interdum ille caducum morbum incurrat, cum Dei ipsa cum vindicta super illum inducit. Qti»
luna in defectu est. Humidiias etiam qux in um- r quamvishomini in corporali necessitate assistant,
bilico illius est, per eosdem bumores fugata , in ad salutem quoqtie animx illiusrespicere non minus
8iccitaiem aliquando vertitur et indurescil, unde et inlelligendx sunt. Nam ut vides quod ventus orien -
caro ipsius ulcerosa, et squamosa fit, velut lepro- tatis venlusque austratis cum collaleralibtis suis fla-
sns sit, cum lepram non babeat. Venx eliam lum- (ilius forlitudinis sux firmamentum moventes, illtio
borum ipsius, per itlos injustx lactx cxteras eo- ab oriente usque ad occidcntem super lerram cir-
dera modo commovent, ita ut recta hiimiditas in cumvolvi faciunt, hoc designat quod exspiraiio timo-
ipso exsiccetur; sicque liumore relicto, impeligi- ris Domini exspiraiio quoque judicii Dei, cum cx-
nes in illo exsurgunt. Venx quoque rennm ejus- leris virtulibtis fortiiudinesanctitalis suxinleriorera
dem hominis a prxfatis bumoribus injuste commo- spiriium hominis tangenies, cum velut in oriente
tis inierdum tactx, alias venas qux ipsis in suris, bona incipere, et in bis usque ad bonam consum-
aut in reliquo corpore adtverenl, ut prxdiclum est, mationem, quasi ad occidenlem carnalia convincen-
concutienles, medullas ossium et venas carnis il- tem, conversari et perseverare faciunl, quoniam
lins in siccitate arefaciunt, el sic homo diu languel, cuin homo Deum limet, judicium ejus pro excessi-
in langucre isto vilara diu trabens. Sed aliquando bus suis incurrere pertimescit. Unde cttm sic bona
prxfati bumores in pectore hominis supramodum D incipil ut in illis perseveret, pro xierna remunera-
in humidilale mundant, illiquejecur ejus humidi- tioue sludet. ibique venttis occidenlalis, necnou et
tale isla humectant, unde quamplurimx et varix ventus scptenlrionalis ac collalerales ipsorum illud
cogitationes in eumdem hominein insurgunt, ita ut sttscipienies, spiraminibusqtie suis impeltentes, ab
se nunc nimis stultum esse pulet, et deinde iidem occidente usque ad orientem sub lerra rejiciunl,
humores ad cerebrum ascendentes, illud inficiunt, quoniam exspiralio rectiludinis infernalibus pcenis,
atque ad stomachura descendunt, febresquc in co exspiraiione castigationis corporalibus tribulatkmi-
genefanl, sicque bomo ille diu infirmalur. Venulas bus et cxteris flagellationibus spirilum hominis
quoque aurium cum superfluitale flegmatis inter- exierrentes, terroribusque suis couciitientes, cum
dum angunt, illxque venas puimonis cum eodem jam in txdio lassiiudinis bonaoperari velut ad occi-
flegmate ita inficiunt, ut homo (ussiat, et vix dentem declinans desinit, ad ortum justili.e sub ler-
suspirare possit, et eadem superfluitas flegmatis rcna calainitate reducunt, illum exliortatucs, ne
de venis pulmonis ad venas cordis transiens, illud quasi in fine jusiorum operttm tepida facilitaie
in doloreni ponat, dolorque isle ad latus ejusdem victus succumbai, sed ut slrenue ad inilium san-
liomiuis vadens, pleiirisim excilet, eumque ita con- ctitatis redeat, quia non incipieati et negiigenii,
195 S. HILDEGARDIS 79«
sed incipienti el perlicieuti merces beatiiudinis A cxieri prxfati venli in iniinduin flalus suos non
dabilur. emittii, sed tanluin cursum plaitetarum, ul prxdi-
ctuni est, lemperat, quia prxmoustrata exspiralio
Quid significet quod itidem venius ausiralis, sed et
leplenirionalis diversis anni sohticiis, alter ab au- ex inlegritate sanctilalis procedcns, sicut cxterx
stroin septemrionem aitollai,aUer a septenirione virtutes qux homiuem sxculo deditum a malo ad
in auslrum paulatim deptimal. bonum converlunl, se non mnnifeslat, quoniam cum
III. Videsquoqtie quod a die illp quo dies prolon- homoper donum Dei bona facere incipit, nondunt
gari iitcipiunt, prxfatus australis ventiis cum colla- in ptenitudiue sanclilatis perfeclus exislit; sed lan-
teralibus suis idein firiiiamenlura in australi pl.iga dcm cum ad perfeclionem eorum veraciter perve-
surstim versus septentrioiiem usque in diera qtio nerit, exspiralio sanclitalis in ptenis et perfectis
usqueutlra non prolonganlur, quasi fulciendo pau- sancliSpiritus donis ipsum tenet, nec bac, nec illac
lalira attoltal, quia cum in luce veritalis bona opera eum vacillare permjltit. Nam ul coliimna sancti-
per fidelem bominem exteiiduiitiir, abigne justitix talis inferius supra Cbristum fundata, superius ad
exspiraiio reclitudinis cum aliis virtuiibus veniens, coelestia.erigitur, sic iu Cbristo eum leneute, super
in.leriorem spiritum ipsius in ardente jusliiia, sur- quem septeui bona sancti Spirilus requieveruni,
sum contra concupisceniiam carnis, quampltirimis B 1 lempeslatibusvariarumtcntationura quassalus rueie
tenlationibus attritum et probatum, usque ad bo- non poterit, dicelque quemadmodum, me inspiranie,
nam fidera erigendo, bene et ordinale attollit. Quod perHabacuc scriplura est.
nutem ab eodem die quo dies abreviari incipiunt,
Verba Habaruc prophetce ad eamdem significalio-
septentrionalis veutuscum collateralibtis suis clari- uetn declarandam apposita el exposiiio eortim.
tatem sotis abborrens, ipsum firmamenlum a seplen-
trione ad aiislrum repellendo paulalim deprimit, V. i Dominus Deus forlitudo mea, et ponet pedcs.
usque dum auster illud iterura ad longiuidineui die- meos quasi cervorum, el super excelsa inca deducet
iiim erigere incipiat, boc esl quod cum bominem in nie victor in psalmis canentem (HABAC. m).i Quod
bonis operibus txdiura et tanlitas apprehendendo sic intellectui patet : Deus qui me creavii, et ut
in faligationem duxerunt, tribulalio etiam corpo- Dominus, polestalem super me liabel, foriiludo mea
ralis, qua se idein bomo diabolicx persuasioni re- est, quoniam sine ipso nibil boni facer.e vatco, quia
sislens, multis modis prius afflixerat, ei clarilalein per ipsura vitalem spirilum quo vivo el moveor
eorumdem operum Ixdio affectus neglexeral, spi- habeo, etquo omnia itinera mea coguosco. Uude ei
ritiiin i.Miusconlrariiscogiiationibus ii.lerius tangit, idem Deus et Dominus cum ipse veraciter invoca-
"
ipsique iramiltit, quaienus se in his aflliclionibus vero, ponet gressus meos in velocitatem mandato-
contineat, iigoremque,queni in eis habuil, deponai, rum suorum, quemadmodum cervus properat cum
quoiiiam gratia Dei velut in austro benigne et cle- fontcm desideral, atque hoc modo super altitudi-
inenter ipsi peccala sua indulgeat, sicque illum nem illam, qux in prxceptis ejus mibi osiensa et
paulaiim decipit, quosque ignis donorum Dei hxc injuncta esl.deducet me terrenas concupiscentias
recte dijudicans, spiritum ipsius in carne hoc modo in victoria forlitudiuis raibi siibslcrnens, ita ul
certamen, itefum ad pristinura vigorem virtuium laudes indefessas ipsi referam,cum ad beatiludinem
reducal. coelesiium pervenero. Nam ut sol in firinaniento
coeli posilus terrenx creaturx dominaiur, nec ati-
Quid circulus in superiori igne apparens significet quid eum obruere valet, sic etiam nec
tam totum firmamenium cingens, quam ventum quilibel fi-
superiora iierflantem et ptanetarum cursum regra- delis, cor et animiim suum in Deo figens ab ipso
dendo lemperutuem emtllens. evelli poterit. Et quoniam in ipso fixus est,
IV. Sed el vides quod in superiori igne circulus omnia terrena veraciier despicit, quapropler et
appareat, qui lotum firmamenlum ubique circuin nullus in ipso scandalizalur. In nullo enim slre-
cingit, de quo venius egrediens sepiem planelas ab D ; pilu timore morlis raovetur, nec in ullo tabore tem-
eccidente ad orienteoi contra circumvolulionem fir- pus ipsius lamentabile esse cognoscitur, nec in spe-
inamenti ire compellil, quoniam iu divina potentia luucis lalronum, id est in doloso odio invenilur, iu
iniegrilas sanctitatis esl, quem inleriorein spiritum quo liomo multoties decipitur, iiecetiam in turhinc
lioininis ex oinni parle miiuit, qui se Deo coujungit. instabiliiaiisambula(,secuiidum instabiles mores ho-
Uudeet de ipsa exspiralio veuiens, mystica saucti rainura qui Creatorem suuni uon inspiciunt, opera
Spirilus dona illutu ubi in txdio torpescere incipil, sua secuiiduin liberiatem voluntatis iux perficien-
tangere facit quateuus a torpore se cxculiat, et ad tes. Unde et cancro retro incedenti et lurbini qui
justitiam strenue exsurgai; quod tameu mulioties berbas arefacil assimilalnr.
grave spiritui hominis est, quia corpus, in quo per Quid significet qutid secundum diversam qualita-
diviuam disposilionem positus inanet ut sibi obe- . tem ventorum et aeris invicetn in *e concurreniium
diat, vix iulerduin perducere polest, quouiam illi Itumores qui sum in homine commoti permu-
lentur. \
sxpius: tanquam habilaculo suo in carnalibus desi-
deriis consenlit, sicque exspiralio donorum Dei VI. Quod aulem deinde vides quia per divers.vn
nmltoties voluniati homi iis resisiit. Et isiae sicut qualitalcin ventorum et aeris,cmn sibi iuvicem cou-
?97 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS I, VISIO III. 708
citrrunl, huinores qui gunl in horaine coinraoli el1 A j Testimoniumde proverbiis Satomonisaa hnnc signi-
imintitati qiialitalem itlorum suscipiunt, hoc desi- ficalionem elucidandam insertutn, et quomodo in-
gnat, quod per diversos modos exspirationis virtu- lelligendum sit.
tiini, necnon et per qtialilatem desideriorum homi- VII. ( Domus justi plurima fortiludo, et in fruc-
iiuni rum sibi invicem concordant, atque boriiovult. tibus impii conturbalio (Proi). xv).i Quod sic inlel-
ea qux Dei sunt, cogilaiiones hominum a Deo re- leclui patet: Sicut sol cum in meridie sursum ascen-
motx, et ad bonum conversx dignitati virlutuin et dit, in calore suo maxirae ardel, ita etiam domus,
sanctorum desideriorum se substernunl. Unicuique4' id est mens justi htijus, qui omnia opera sua lioc
enim superiorum elementorum aer qualitaii illius modo operalur, quasi judicio Deiassislat, plurimara
conveniens, per quem itlud scilicet elementura vit forlitudinein in se oslendit,' cum de viriute in vir-
veuiorum ad circiimvolulionem impellalur, inest, tulem ascendendo proficit, nec in hoc minuitiir,
alioquin non moveretur, signilicans quod quibusque, quemadmodura nec sol propter ascensura suum, nec
superioribus virtutibus et confortationibus deside- propter dislribuiionem caloris sui in circulo suo
rium fidelis hominis conveniens, per quod exspira- attenuatur, quoniam beatus bomo quanto plus in
liune virtutum ad eversionem mati conforlatur, bono calescil, lanto plus felici studio inanlescil..
adest; alioquin ad bonum non converteretur, et de[ Ig Nain mansiones istius in supernis locis sunl, in
quolibet istorum cum roinisterio solis, lunx et stel- quibus tota intentione et loto desiderio versatur,
larum, aer, qui raundum tempernt, exspiraltir, ncc eorum dulcedine salurari poterit. Fortiludo
oslendens quod de omnibus superioribus virtutum quoque ejus aliior firinameiitoest, et usque ad pro-
ronfortationibus, de spirilu quoque forliludinis, de( fundum abyssi pertingil, quia homo cum omni
spiritu limoris Domini, cum cxteris bonarum exspi- crealura fortissimusest,et omnis creatura ei deser-
rationum illuminationibus, desideria qux in cordi- vit. Terra etiam de motione Urmamenti aliquando
bus fidelium ad supernam beatitudinem anhelanl coiiculitur et movetur, ac firmamenium terrx deser-
incenduntur. Quidquid enim boni liomo operalur, vit, eam pluvia perfundendo ne ab invicem sepa-
iion de merito ipsius, sed de dono gratix Dei pro- relur, et ut per aerem et rorem fruclus stios lan/la-
cedil. Cuin auleni aliquando aut per ardorem cur- hiliter proferal; bealtis autem homo omnia terrena
sus solis, atit per judiciuin Dei quodcunque ele- sibi abstrahit, nec proplercontritionem, nec propter
nienlura versus quamlibet plagam raundi langitur, metum lerrenarum concupiscenliarum desistit quin
illud ibi cum aerese movenle commotura, ex eodem in supernam alliludinera ascendendo, bona opera
aere flatum qui ventus dicilur, in snbleriorem prx- / xdificel cum gaudio xternx vitx. Sed in fructibus
"
fatum aerem emittit, quoniam cum per spiritum illis quos impius in malis et perversis operibus pro-
fortitudinis et per divinam disposilionem superio- fert, conturbatio esl, quoniam ille in conturbatione
runi virtutum, vires adsaluiera hominum excitan- sxculi inundando tilubat, nec in die ambulat, nec
lur, ubi desideria fidelium hoininum ad Deum ascen- in xterna lucesperat, sed siliquas porcarum come-
iliint, Deumque invocant, illx cum superno desi- dit, in eis viiam non invenieas, quia camalia desi-
derio advocatx, ab ipso exspirationem ad mcnles deria non abjicit
eorum hominura dirigunt, quatenus ad quxlibet Quod ex mullifaria necessiludine venlorum et aeris,
bona convertibiles siul. Nam cuin bomo Deum pure ex diverso cursu solis et lunie, seu judicio Dei
et fideliter invocat, jtislo judicio Deus illuin muni- accedenle, hotno quoque immutiiiioaemsuscipiens
variationes sanilalit et inlirmilatis nonnunquam
inine circumdal, quia malo abjecto ad bonum festi- incurrat, et quid per hoc in spirituti ejus viia
nat properare. Qui se mox illi inlermiscel, quia figurelur.
etiam ex aliqua parte ex ipso est, et aliquaiilum ei VIII. Sed et iterum vides, cum quispiam vento-
consimilis exisiit, significans quod mentes justorum rum omnium prxdiciarum qualitalum in qualibel
exspirationi virlulum concordant, quia dum id quod plaga mundi, aut diverso cttrsu solis et lunx, aut
juslum est araant ex virtuiibus est, quapropler et .1) D judicio Dei, ut prxdiclum esi, excitalur, ita ul illic
se illis similes boc modo faciunt. Sicqtte idem aer aerecommoto, sibique coniemperato.flaium suum
hoininem tangit, unde ct humores qui in ipso sunt emitlal, quod idem aer per mundum spirans, et ea
secundum qualilalcm ipsius venli et aeris cura ejus- qux in mundo sunt temperando conservans, secun-
dem qualitniis sunt, seu ad debilitaiem, seu ad dmn eumdeni flatum bominein in humoribus suis
forliludinein sxpius immulantiir, quoniam exdem aliquanlum mutabilem reddil, significans quia cura
ineutes beaiurura ad justitiara convers.it carnales exspiralio virlutum plurimorum donorum, ubictinque
concupisceniias in iilis domant, cogitationesque Spirilus sanctus eas exspirat, et per inspirationem
ipsorum exspirationi virtutum et devotioni super- spiritus fortiludinis et bumilitatis, spirilusque li-
norum desideriorum infigunt, debilitalem vitiis moris Domini animique conlriti, et per dispositio-
fortiludinemque virtulibus addeules. Cum enim nem divinx consideralionis in Ddetihomine exsur-
houio propler Deum carnem suam ralionabiliter git, ita ut recto desiderio illius quod ipsi cuiicor-
conslringii, spiritum interiorem sursum ad beati- dans eslper elfluentem inspirationera assistal.idem
ludiuem attollil, Sapienlia atlestante quxail : desiderium quxque utilia perscrulans, seqiie ad illa
cuni dcvotione rctiinans, eidera mspiraiioni se co-
799 S. HILDEGARDIS ^ 4.
aptat. Et sic idem qtioque desiderium cor ejusdem A iinn esse demonstrant, iterumque eum in hoc «•'
hominis concutit, quoniam cum itle scilicet homo certum perplurimasvarietates reddunl. Naro''-%yh*
cujus naluralisqualitas eidem flaiui convenit, aerem mores in homine hoc modo sxpius iinmutanlur,
hunc sic iminutatum in se inducit et emittit, eo quia cogilationes liominis hnjtismodi lurbinlbug
quod anima illuni suscipiens, ad inleriora corporis aliisque modis permutaix, illum nunc in justanV
transmittat, humores qui in ipso sunt eliam im- securitnlem, nunc in desperntionem ducunl, inler-
mutaulur, eique aut infirmitatera, aul saiiitalera, ut dum etiam per rectam devolinnem eum sursum at-
supra deinonslralum est, muiloiies indiicunt, cum tollunt. Quapropler et multolies ad jecur ipsiussic
ipse cujus volunlas bona exspiratioui liuic concor- immutali transeunt, in qtio scientia ejus probatur*
dat, desiderium hoc a malo separaium ruminando qux decerebroper vires auimx lemperata proce-
discutil, el quia anima illud per seipsam secretius dit, et quod humiditas cerebri tangil, ita ut illud
cxscribal, procellx cogitalionum qux in ipso inun- pingue el forle ac sanuin sit, significantes quod
dant eiiam immutantur, ita ut ei nunc advcrsitatem, cogitalionesboininissxpiusquasi adjecur ejus.scili-
nunc prosperitatem promittant. cetad fortitudinem jnsiilix, in quo jii-lus per scien-
Qttia humores in homine etiam ser.undum modum tiam operatur, se dirigunt, qtiia scientiain boni et
complexionisquorumdam animalium velbesliarum mali vires animx oslenduut, qux per juslitiam in
nunc acrius, nunc teviunmoveanlur, elqtiod juxia
mutationem vet impulsionem eorumdem humoirum credentibus vilam comprehendit, queinadniodum
affeelus et cogitaiione», in ipso tcilicei homine Filius Dei peccatores cl publicanos ad se collegit,
pequenii alternatione vurientur. quos etiam in.abundauiia Spirilus sancli robustos
IX. Humores enim, sicut leopardus, in homine fe- fecit.
rociter imerdum insurgunt, sed tamen deinde le- Quod homoin dextra suiparte, eo quodjeeur, iu qtu>
niores fiunl, et ut cancer nunc procedendo nunc fons caloris esl, dixtrorsum habeat, ad operandttm
retrogradiendo mulalionera sxpius in se ostenduiu, expedilior sit; in sinistra vero pro corde vel pttl-
mone sinislrorsum in se localis et pulsum reipira-
atque velul cervus saliendo el pungendo, diversi- tionis habentibus ctd onera ferenda habilior ;el qtiid
talem-in se atiquando inanifeslant, qupniam quan- ista spirilualiter in ipso designent.
tumlibet homo limorem Domini habeat, cngitatio- X. In dextra enini parte lioininis jecur el magnus
nes tamen in eo aliquando surgunt, qux deinde tx- calor corporis est, idcirco et dextra velox ad eri-
dio aJfectx ad vanilalem se deponunt, aliquando gendum se et ad operandum esl; in sinisira aulein
velut in caucro per fiduciam bonx consuramationis cor et puluio suiit, qux illam ad onera conforiant;
iUumprocedereexliorlantur; sed deinde illum retror- Q el calorem de jecorequemadmoduiii de foruace ha-
sum trahentes, immiltendo [(. innuendo] sic euin bent, qux designant quod in dextra, id esl in pro-
perseverare non posse, decipiunt, aliquaudo quasi speritate satutis boni et recti homiiiis, justilia cum
in cervo per fidein eura securum faciunl, postmodo Spiritu sancto operattir,ita ut ille prospere a I Deuin
autem in fide vacillanlera punguiit. Etetiam qtiem- se erigens, quxlibet boua perlicial; iu sinislra au-
adraodum in rapacitate lupi, el cum ipso velul in tein ui adversa devitet, Deum reclocorde conliieudo
qualitatecervi et cancri, ut prxdictum est, hominem se confortari per robtir jtistitix exoptal. Scd vt-ux
interdum invadunl, quia aliquaudo queinadnioduni jecoris commolx, bumoribus islis tactx, veuulas
iu lupo iufernates poeuas hpmiui oflerunt, iia ut so- aiidilus hominis conculiiiiil, auditumque illius ali-
lummodo quasi per cervum, id esl per fidem, et ve- quando coiifinidunt, quoiiiam per auditum houiini
lut percancrum.id estperfiduciam.absquealiis justis muitoties seu sanitas seu iulirmitas infenur, scili-
operibus easevadere possit.ipsi fallaciter promittunt, cel cum de prosperis supramodum in gaudio con-
deinde atitem illum niultoties in desperationem cutitur, sivecum de adversis supramodum inurisii-
ducunt. lnlerdumquoque ut leo forlitudinem suam tia conlrahilur, osiendentes quod leuor justilix co-
in illo non cessando demonstranl, atque ul serpens gihttionibus reclis provocattis, lioiuiiiem a malo
nunclenitatem, nuuc acritaiem in se proferunt, et D audilu avertil, et ad bonuni dirigil, qui animx il-
quemadmoduin agnus, se mites aliquando simulanl, lius inlerdum, et ea qux sancta suut, ct ea qux tur-
ubi judicium Dei homini exponunt; sed postmodum pia existuul infert, ila tit homo nec in bonis, uec ifl
ne illud meluat ei persuadenl, quia velul serpeos inalis sibi aliquando modum imponere scire vt-hl.
prudcnler incedens, qualiter illud leni astutia evadat Nam bona scientia sine bono audilu muta est, quia
ipsi deceplUQsesuggerunt, cum etiam quasi agmim quod bona scienlia scit, bontis audilus recipii, ille-
in paticnlia eura uihil liincre exbortanlur, velut que magntim sludiura babel Iractare et dicture, qirod
peccatis obtigatus non sil. Sed etiam ut ursus in- sibi per bonani scientiam ferlur. Qui poslquam oin-
terduin velutin irasubmurraurat,interdum quoque nia bxc congruenter composuerit, aliquauium ab
cum illo qualitaiem agni et serpentis, velut supra ipsis cessando quiescit, velut bomo qui lliesanrum
ostensum est, raanifesiant, quoniam aliquando, in arcam suam ponit, scilicct cuin bonum cl ma-
quemadraodura ursus, corporalem tribulalionem pro lum intelligit, bonum in secreto cordis sui recoa-
Deo hominem sufferre submurmurant, per quam dens, et malum a se prorsus abjiciens, queraadi«0-
veltU in agni patienlia, et quemadmoduni serpentis dum Isaias dicendo exhoiiatur : ^'
prudentia, ipsum casligatum et a peccatis emunda-
SGl LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS. — PARS I, VISIO III. 803
Verba Isaice prophelcead horum aslruendam signi- ^ ra sua disciplinale perficiat, quia lumbos, in qui-
ficalionem congrua, et quo sensu accipienda sint. bus Iiixus est, prxcingit, et hoc ad saluiem animx
XI. ( Solve vincla colli Uti, captiva filia Sion, per virluiem j'ustiiix cnnfbrlaiur discrete et hone-
quia hxc dicil Dominus : Gratis venundali eslis, et ste cnmplel. Ideni quoque humores venas reniiin
siite argemo redimemini (Isa. XLII).» Quod sic in- et iliorum interduin langiinl, qux ad venas splenis,
lellectui patel : Coniere per poeniienliam vincu- pulmoiiis et cordis tendiinl, ct hxc omnia cu n vi-
lum primx capiivitatis el trnnsgressionis, o bomo, sceribus in sinislra conciiliuntiir, cum illa pulmo
(|iii inter filias superux pacis in pandiso compula- culefacit; dexiram vero partem corporis jecur ac-
tus eras, quoniarn illo perdito, inullis malis subju- cendii, quoniain liouio eisdem reciis cogiialionibus
gatus es. Quapropler dicil ilie, qui Dominus cun- renes, qux per injustam concupiscenliam cor suum
clorum esl, vobis qui spontanee peccatis involiili sxpius tangunt, et ad maluin conciiiiunl, fortissime
estis. Tali modo absque prelio venundali esiis, sic- constringit, ctim leviuis carnis Hlos tangit, hocque
ul Deus primx mulieii dolorem promisit, qux pro- per viasjustiiix incedendo facit.
pter prxvaricalionem divini prxcepli paradiso ca- Qitod vence cerebri, cordis et jecorts, renes confor-
ruif, atque nonien quod est filia Sion amisit; sed lundo, vencequoqne renum suras descensu suo ro-
borittiilo, et cum venis ipsarum sttrsum redetindo
sine argenlo terrenx cupidiialis redimemini, ubi in JJ locis
noster et nos opporltinis invicem conjuiicta; ttlrique sexui
virginea.uatura Redemptor surrexit, vires ad gignendum conferunt, el quod lacerli, bra-
per Spiriium et aquam reuasci ad vilam consiiluil, cltia et crura venis ei littmoribusplena sinl, el bie-
ac si iu hxreditarium locum uos reduxil. Qui au- vis /torttm exemplificalio.
tem in nativiiaie ista juste perseveraverit, a celsi- XIII. Ut venx cerebri, cordis, pulmonis ct j'eco-
ludine Sion non movebitur. Fidelis igilur homo ad ris, cxterxque renibtis forlitudiiiein afferunt.et ve-
Deutn se erigal, peccata sua abjiciendo, omninque rix renum ad suras descendunt, easque confortant,
inala relinquendo, aique in dcsiderio suo ad cte- et ita cuin venis earumdcm surarum sursum redeun-
leslia anlielei, auxiliiim bouoriim operum a Deo tes, seque aul in virili fortitiidiue, seu in inuliebri
petens. Qui si in pelitione hac slabilis persevera- malrice ad invicem coimecieiiles, queniadmodum
verit, qiiemadmodum cxcus sedens secus viam fe- sUmacbus cibos compreliendil, locis illis vires ad
cit, mox gratia Dei ad ipsum aspicit, et si ttinc illa gigrieiidum prolem imiititiunt, velut per lapidem
eum lutiien aitendentem, el a tenebris semelipsum ferrum acuitiir ; quia postquam, concupiscentia so-
erigeniem viderit, in omnibus illi aderil, ea qux pita, per pudiciiiain eosdcm renes homo constrin-
justa ct sancta suul ipsi inspirans. Isie namque a P xeiit,|ier bonam quoquc scientiam, qux in ipso est,
malo detlinaiis, in bonis et sanclis operibus dele- illos in castitale mundat, lenoreque jusliiix ei cori-
ctalur, et dulcediiiem eorum guslat, quia a Deo re- tineniix eos circuindal, et sic in his in quibus in-
cedere non vuii, sed a serpeiiliuo dolo se averlil. conliuens prius eral, ad conlineiiliam sc inclinans,
Quid designet in homine quoclhumoresquiineo sunt, ipsam eiiam solidat, ne ad levitatem corrual. Unde
umbiiicum, qui capul viscerum existil, et lumbos, el cura in eadem continentin ad Deura tendit, se et
in quibus nelutanlia esl, conspergenles,eenas quo- in virili el iii muliebri sexu per eam muniens, di-
que rtnum, et iliorum interdum tniigum, el per
has ad venas eiiam splenis, pulmonis et cordis versis virluiibus suffultus prolem sahctitalis pro-
ascendunt. ferl, cum recto tramile discrelionis incedii. La-
XU. Vides quoque quod interduin buinores isti certi enim, musculi brachiorum e( surx, tumores
ad uinbilicura hoininis leudunl, qui quasi caput vi- quoque cruriura siinl pleni venis et Iuimoribus.quQ-
scerum exstans, illa leniter claudil ne dissipentut, niam ut venter viscera et cibos in se retiuet, sic
et qui itinera caloremque eorura et venarum ad re- lacerli bracbiorum, ct surx crurium venas et hu-
ctum lemperamentura conservat, licet mulloties im- niores inse conservant, et fortiludine sua hominem
putsibus suis inquielus sit; alioquin homo vivere roborant et portant, quemadiiiodum venter iltum
non possel : quoniam cura fidelis homo maliim au- D nutrit, quia eliam abstinenlia comprehensio forti-
diium excludit, bonis cogitationibus suis umbilicura tudinis ac stisteniaiionis jiislificaiionum in homine
diversarum concupiscenliarum constringit,qualenus est, circumdata tenore gemituum bonarum cogita-
ad vitam verx beatitudinis perlingere valeal, quia tionum, inieriora quoque animx ad plenitudinem
ille eum sxpius ad iiiquieludinem malorum provo- reiinens, el ad perfectionem salutis conservans, to-
cat. Sed et lumbos hominis aliquaiido petunt, qui lumque hominem corpore, scilicet et aninia, in san-
in viribus suis velut liidendo decepluosi et pericu- ctiiate nuliiens.
losi sunl et qui a uervis, et a cxleris venis reiiuen-
ex nimia nervorum et venarum totius corporis
tur; inquibus etiam rationatitas florel, ita ul bomo Quod dislentione liomini eurrenti faligalio accidal , et
sciat quid faciat, vel quid devilel; unde et dele-
quarum venarum complexione vel impulsione de-
ctatioiiem ad opera illa babet, el qui in dextra parte lectatio ilta momentaneaconcitetur, et moralis uii-
corporis de flatu spiraminis hominis, et de jecore lisque in ipso homine horum assignatio.
cjus caieliunt, et roborantur ; unde et sichomo dis- XIY. Sed cum homo inlerdum festinanter currit,
cretioiieut disciplinamque recipit, quomodo pro- seu incedendo i(er facit, nervi qui sub geriibus
cellas aliorura humorura comjiescat, oualcniis ope- cxislunt.veniibcqiio qux in genibus sunt supramo-,
803 S. HILDEGARDIS Ifcfk,
dum dislentx, venas in suris qux ut re(e sibi con- A deberet, hac tyranniile opprimunl, reljqnasque yir? %.
nexx e( plurimx sunl, langtint, et sic in faiigalione tutes in illo dehilitant et arefaciunl. Scieutiam quo-
nd venns jecoris redeunies, illas cercbri venas tan- que illius principium et intentionem, ac fortiiadi- .
gere faciunt, et boc niodo tolum corpus in fatiga- nem justx operationis, qux prius in ipso vigebant,.::
tionem millunt. Quoniam et cum homo inlerdum velul in caducum morbum in desperationein du-
viam rectiliidinis indiscrele arripit, immoderatio cunt, quoniam lumen veritaiis, quod illi liuebal,'
lenoris bujus iiliim ad quxque inconvenienlia fle- jam atleniiatur. Huiniditas etiam qtix in umbilicO
ctens, abstinenliam quoque i.n ipso in injustummo- illius esl, per eosdem humores fugata, in siccilatem
dtim scieniix ducil, ila ul cum ille a licitis se immo- aliquando vertitur el indurescit,unde et caro ipsius
derale abslinet, in aliis virliitibus txditim incurril; tilcerosa et squamosa fit, velut leprosus sil.cum
et cum se ad justitiam redire, el superabundaniem lepram non liabeat ; venx etiam lumborumipsius
scientiam babere piilat, laqueum faligalionis sibi per illos injuste tnctx, cxteras eodem modo com-
paret, quia per banc iiicongruentem abslineuliam movent, ila ut recta humiditas iu ipso exsiccetur,
audacix el prxsumplionis temeritaiem parvipen- sicque humore relicto impeligines in illo exsurguut,
dens, se lioc modo perseverare posse solumniodo qtiia humiditas coniinentix, qux quasi in uinbilico
dubilal, sicque in laqueum desperationis corruil. cjus conciipiscenliain desiruere deberet, per bas
Veux auiem renum suram sinislram illi subvenien- feroces ac duras illicitasque cogilationes fugata,
les magis tangunt quam dextram, qttia sura dextra rore Spiritus sancti in illo non perfundilur. Unde
a calore jecoris conforlatur, ita videlicet sicut et cum illum deserit, peccala ipsius per malam con-
lenor concupiscenlix per abstineniiam cum incon- suetudinem putrescUnt, ita ut omnibus velut lepra
grua et iiidiscrela est magis augmenlalur, quara fetendo manifesta finnt; lumbique illius castilate
per eam minuatur, quoniam nec secundum Deum, non prxcincti per easdem cogilationes conimovcu-
nec propter Deum est, quia abstinentia qux cum tur, ita ut, germine bonorum fructuum in ipso ex-
discretione opnraiur, virlule jusliiix roboratur. Ad siccalo, quemadmoduin impetigines prava exempla
venas qtioque reiium, atque illorum venx surx dex- in eo atlollantur, sicut etiam Osee per Spiritum
Irx ascendunt, illarumque venx jecoris venas tan- sanctum deinonslrat, dicens :
gunt, et jecur renes in[pinguedine, qux ex bumoribus Verba Osee propheim ad Itcec compelentia, et quo
est, jacentes calefacit, ita ul exiendatur velociter sensti accipienda sint.
detectationem iiiducentes et educenl.es, ckoque ces- XVI. ( In domo Israel vidi bnrrendum, ibi for-
santes, quia cum jecur homini catorem dat, ille C nicatione contaminaius est lsrael (Ose., v). i Quod
joculaiur et lxtus est, quoniam et tenorem concu- sic inlelleclui patel : In taiibiilis illis, in quibus iste,
piscentix abstinenlia qux in Deo vera est, transit, qui Deum ptiro corde inspicere deberet, quasi quie-
illamque ad judicium justilix perlrahit, et ibidem scendo in peccalis jacebai,' ego qui omnia occula
discutit, quatenus omniuo pereai. Sed juslitia ipsam delictorum perscrulor, vidi abominationem nefandis-
qux in pinguedine sordium jacebal ad nihilum du- simain, scilicel quod fornicalione immundissima-
cens, igne Spirilus sancii comburit, ita ul mala qux rum et fetentium prxvaricalionum ille involutus
in ea fueruul, ad conirilionem et ad amariludinem est.se in his polluehs velul porcus Iuio involviiur,
extendaniur, cum prius delectationem quamvisbre- qui munditiam quxrere et intueri alque amplecti
vem in se ostenderent, quia horao peccaior jusli- debuit, cum se in omnibus conlemplibiiem el dis-
ficalus in gaudio raercedem meiet. solutura fecit. Immundiiia enim boininem enerval,
Quibus de causis flegmaieet humoribus inlerdum in eumque quasi a inenie sua eliminat, iia ut nec illa
homine corruptis, ipse homo in corpore vet cadu-
citm morbum vel alias infirmilaies incurrat, el qut- qux ad sxculum, nec ea qux ad Deum respiciunt,
bus tnalis secundum horam significantias in antma cum perfectione honestatis atlendere vateal, quia
plerumque cornpiatur. carnis incendium cum voluntaie ipsius superbiam,
XV. llaque humores qui in homine sunt, injuslo vanamque gloriam, et omne malum quasi insufflali-
raodo commoii, cum venas jecoris illius aliquando do suggerit.
langunt, ul supra dictuin est, humiditas iliius "nii-
ntiitur, humiditas quoque pecioris altenuattir, un- Quod vencerenum liominisab humoribus injuste ali-
de etiam hominem sic exsiccatum in infirmilatem quando commolis nonnunquam lactm alitts vcnus
concutiendo etiant medullas ossium arefaeiunt, el
iuipellunt. Flegma etiam in eodem homine aridum qtice incommoditas per hcec designala interius lw-
et venenosum lit, illudque ad cerebrum ejus sic minem apprehendat.
ascendit, capulque in dolorem ducit, oculos quo- XVII. Venx quoque renum ejusdem hominis a
que dolere facit, medullaque in ossibus illiiis mar- prxfaiis humoribus injuste commolis inlerduin ta-
cescil.jla ut iuierdura illecaducum morbum incur- cix, alias veuas qux ipsis in suris, aut in reliijuo
rat, cum luna in defeclu esl. Cum eriim cogitatio- corporc adhxrent, ul prxdiclum est, concuiienies,
nes hominis ferocitatem et duriliam lyrannidem- medullas ossium et yenas carnis illius in siccHaie
que in se assuniunt, ac sic ad quaraque vanilalem arefaciuni, et sic homo diu languet, in languore fcUf
declinant, jusiiiiam qux rore Spiritus sancti per- vitam diu trahens, qtioniam cuni homo unibilicim
fusa sanctitate bonorura pperum in ipso germinare liimbosque suos conslringere negligit;, iia ul etHtui
805 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS I, VISIO ffl. 80C
cogilaliones suas per tyrannidera et per quxque Acarnis sux perficere non potest, ipsum obfuscat-
inutilia vagari permittat, lenorem virtuluiri qux ab- Interdum quoque iidem bumores. in inconvenienit
stineniix adhxrent, ipsamque abslineniiam, qitac humectatione venas renum hominis taugunt, ilhrque
pro conservanda pudicitia discrele et ordiuale te- sic commolx, venas surarum illius, et caieias ve-
nenda est, conlemnit. Quapropler el reliqua opera nas corporis ipsitts superflua iniindaiione inficiunt,
infusione superni roris carentia, in aridilatem ver- el sic eliam idem homo superfluis cibis, el polibns
tuntur, animainque illius languescere faciunl quous- tunc superabiindaverit, pinguem lepram illi ali-
que ad vigorem virltitum redeal. qtiando inferunt, quoniam carnes ejns ingrosse-
Quid humores in peclore hominis sttperflue abnndan- sctinl. Per quod demonstralur quoniam aliquando
tes, jecur el venas auriuni vel renum moventes, et cogitaiiones immunda ct lubrica voluplale liomi-
ex umbilico ad cerebrum ascendenles, in spirilua- liem (angtint, et nd lurpem molliliem trnhunt, for-
libus ejus designem.
lcmque nbslinentiam, qux carnem illius dnmare
XVIII. Sed aliqnando prxfati humores in peclo- deberel, ab eo depellunl, et in Voracilalem, qux
re bominis supramodum humiditate inundant, il- libidiuis flammas accendit, ipsum molliter indu-
liqne jecur ejus humidilate ista humeclanl, tinde cunl; unde et veltit lepra putredine peccalortim ii-
quatnplurimx et varix cogitaliones in eodem ho- lum inficiiint, qui volupiati corporis sui non resi-
inine insurgunt, ila ut se nunc nimis sapientem , stit. Nam qui carnem siinm per congruenlem ab-
nunc nimis stultum esse puiet; et inde idera liti- slinenliam non maeeral, sed eam ciim vitiis et
mores ad cerebrum ascendentes illtid inficiunt, al- concupisceniiis nulrit, pingtiedinem peccalorura
que ad siomachum descendunt, febresque in eo ge- sibimcl accumulat, et sic coram Deo se in sordibus
nerant, sicque homo ille diu inlirmalur. In his qup- fetere facit.
que ostenditur, quia si diversx cogitaliones liomi-
nis feriialc deposita, iuollitie, el facililale lubrica- Quid eliam profeclus in interioribus cooilationum si-
gnifieenl iidem liumores in corpore hominis cequa-
que vanitute se diffuudum, jtistiiiam in illo leviiate liier ei lemperali, et lestimohium de Caniicis can-
ista sulTocare niiuniur. Uode et cuni in eo sic in- ticurum ad lioc consonans cum expositione sua.
stirgunt, eum nunc velut in sapienlia altollunl.nunc XIX. Quod si prxfati humores nec siipramodum
quasi in siuliiiia deprimunt, scienliamque itlius sicci, nec supramodum humidi, sed xqtiali et con-
confundenles, voracilatem illi iminittunt, ita ut ani- gruo modo lemperaii per membra bominis diffun-
ma illius bis inalis velutdiuturno languore irrelita, duntur, in corpore suo ille sauus perraanel, et ii»
mulloiies periculosam oppressionem paliatur. Ve- C scientia sive ad bonum sive ad malum vigens. Quod
nutas quoque aurium cum superfluilate flegmatis, significatetiam quiasi cogitationes hominis nec ni-
interdum tanguni, illxque venas pulmonis cum eo- rais in feritale durx, nec nimis in facilitate lubricoe
dem lleginale iia inGciunt, ul liomo tussiat, et ;vix sunt, sed quod lam secundum hominem quam se-
suspirare possil, et eadem superfluiias flegmatis de cundum Deum in hoitesiaie morum bene et decenter
venis pubnonis ad venas cordis Iraiisiens, iJlud in composilx existunt, ipsum in corpore per mansue-
dolorem ponat, dolorque iste ad latus ejusdem ho- ludinem quictum, in scientiaqne sublilem reddunt,
minis vadens, pleurisim excitet, eumque ita concu- ita ut nec ad dextram nec ad sinisiram favorem
tiat.quasi caducum morbum in defectu lunx habeal. mundi fugiens declinet, sed quamplurimis virtulibus
Ilxc eiiain designant, qtiod aliquando varix cogi- suffullus, ad coeleslia gaudia ai.belel, ut in Canlico
tationes taniaiu tumultuationem in eodem bomiue canticorum (cap. vn) scriplum est : ( Quam pulchri
faciunl, ut auditum animx ipsius ila confundanl, sunt grcssus tui in calceamentis, filia prineipis. >
quaienus nec bonum intelligere, nec in se coliigere Quod sic intelleclui patel : Tu qui in corde tuo de-
valeat, sed itlud qtiasi lussiendo pro fastidio habeat. leclaris bonis operibus ad Deum nnhelando, per
Cor t-liam ejus per amentiam hoc modo conturbant, quem spem xternx vitx habes, qux til.i in gattdio
atiiullam quielem ad uiilitalem animx sux recipe- " resplendet, velut cum sol exorilur, pulclierrimos
re possit, sed ul hac et illac in rectiiudine lilubans, gressus in itinere Filii Dei cxieris exbibens, cum
quasi moribundus incedal, quia lumen recliludinis morlificationem carnis qttasi in calceamentis libi
illi jam obnubilalur. Superflua etiam iiiundatione imponis, nudiialem videlicet peccatorum luorum
viscera in umbilico liominis movent, atque sic ad tegens, ubi in bona voluntale Deum magis quam le
cerebrum iltius ascendunl, eumque fienelicum mul- diligis. El liinc etiam anima filia principis dicilur,
toiies faciunt.venasque in lumbis illius conculiunl, priucipis scilicel illius qtii Princepspacis vocalitr,
nelancoliam quoque in ipso tangunt, ila ul ille hoc qui etiam antiquum serpentem superans, poptiluui
modo conlurbelur, trislisque sine discrelione cf- suum liberavil, et onnieiii iiiimiciiiaiii, qux inter
liciatur, quoniam immoderala eliam perlurbalione Deum et bominem fuit, in sanguine suo abluit. Pa-
luhricx effusiunis cogilationes in illo concupiscen- cem istam angcli in humanitate Filii Dei boniinibu;
tiain ad libitum suum movent. Scientiam quoque nuntiabant, et de ipsa inultum gaudebant, quoniam
ipsius, ul in pravis actibus sordestat discindunt, Deus lerrx ita se adjuuxerat, ut euin liomine» in
euinque quasi vesanum, et in impudicitia inconli- huraaua forma conspicerent, ct angeli ipsum hoi.ni-
uentem redilunl; irisiitia qiioque, cum volupiatein neni e; Denm pcrfecle vident. Omnis itaque iiomo
«27 S. HILDEGARDIS M-v
qui Deum liinet et diligil, verbis islis devotionem A et aniinarum liominum,non quidem ab liomine,scd
cordis sui aperiat, eaque el ad salutem corporum per iiie qui siim prolala sciat.

VISIO QUARTA.

Visionesdiversm sub uno capitnlo breviter compre- vacuitas aeris sub lerra ad inferiora obslaculacaa-
hensce.De firmamento, quanlm cum universis sibi sisiit, lantaque versus auslrum versusque seplen-
adluvrentibus densiiaiis sii, et de incommodiiati- trionem inter terrain et ibidem
libus aliquorum r.irculorum, quomodo aliorttm opposita obstacula
opposilione repellanlur, vel temperenlur, el de la- firmanienti vacuitas aeris est. Quod designat, quia
clea zona instar arcus incurvali apparenle. interior spirilus hominis vires suas tam in ccelesii-
I. El.yidi Drmanienlum cura omnibus sibi adhx- btis quam in terrenisnta manifestat, prout corpus
reniibus lanlam spissitudinem a suinmo usque ad hominis fortitudinb sua in eisdem modis versari
summtim super terram babere, quamam terra a coiilendit. Ubi eninj anima et corpus in reciitudine
stimmo usque ad sumiuum habebat. Vidi quoque B sibi conscntiuhl, sttperna prxmia in gaudio uno
quod superior ignis firmamenii inlerdum commoius, adipiscunliir.
llem de jirmamenlo a Conditore ad quaslibel habi-
qunsdam squamas velul favillas ex se in terram lilales igne, alhere , aquix , slellis, venlis cohgrue
emittebal, qtix stiginala el ulcera hominibus et ani- ditposilp; el unde"creenlur squamte alucido igne
malibus et fruclibtis terrx inferebanl. Vidi eliam superioris circuli.in modum favillarumdecidentes,
quod dc nigro igne quxdam nebula nliquando ad et lam lerram quam ejus incolas tmdentes, el quid
terras descendens, viridiiatem terrx arefaciebal, et per hoc interioris uliionis demonstrelur.
III. Vides quoque quod superior ignis firmamentl,
hiiniidilatem agroruin exsiccabat; sed purtis xtber
et squaniis islis et nebulx htiie resistebal, ne supra inierdum cominolus, quasdam squamas velul favit-
modum prxdictis creatiuis plagas inferrenl. El etiam las ex se in lerrani emitiit, qux siigmata ct ulcera
vidi quod de fqrti el albo tucidoque aere alia qux- hominibus elanimalibus et fruclibus lerrx inferunl,
dam nebula ad lerras se interdum extendebat, ma- quoniam Deus lirmamenluin igne firmavit, ne dif-
hominibus et pecoribus incu- flueret, xtliere alleviavit, ul inoveri possel, aquis
gnam peslilentiam ne aresceret, slellis illuminavit, ut clare-
iiciis,ila u.texinde mulli diversis iiifinnitaiibiis sub- perfudit,
ventis- quoque sustinet, quatenus cursum
jacerent, quamplurimi.quoque mortem incurrerent, ( scerel,
cui lameii nebtilx aquosus aer se opponebal, eam- suum assidue peragai. In qualnor enim plagis, sci-
licei in oriente, iii austro, in occidenie, et in se-
ilem nebulam lemperans, ne crealuris ullra mo-
dum txsioncm inferret. Vidi quoquequod lentti aere ptentrione firmamenlum ad circumvolutionem per
venios impelliltir. Sed Iucidus ignis ejus, duin ab
bumor super lerram ebulliens, viridilatem terrx su-
humore sublerioris aqux per disposilioneni etju-
scitabat, oinnesqttc frucius gerniinando procedere
dicium Dei superatur, ila ut a reclo modo ardoiis
facicbat, et qui etiain quasdam nubes superius fe-
rebat, qux omnia superiora sustenlabanl, et ab ora- sui cesset, squamas de ardore fervidas, de aqua
nibus superioribus confortabanlur. In eodeni quo- humidas ad ullionem emitlit, ut supra dictum est.
Uoc quod polenlia Dei spirilum boniiiiis
que aere quamdam iittbem candidi coloris videbam, in ostendit,sua
poieslale babens, juslo judicio provocaia,
qux in ulraqtie parle stii ubi finem habebat, binc ullionem
et binc aliis nubibus firmamenti velut jnlixa eral, suam perversis actibus hominum immillit,
el ciijus medietas ut arcus incurvata manens in prx- ila ut illi confundanlur, el dcjiciautur, quia nou
dictum aerem exlendebatur. Iterumque audivi vo- bumanos, sed pectiates mores nulluni fructum bo-
cem de coelodicenlem inibi: liorum operum habenles in se oslendunt.
D Quod niger ignis secundo compreliensuscirculo vel
Quod Deus otnnium Creator rerttm per superiora in-
et ea eliam jttdicio Dei, vel ventoruin collisiont excilatusne-
feriora confirmel, per peccatores pu- bulam viridia lerrm exsiccanlem emillal, el nunc
nienttoe.muudet, ei quid firmamenti spissiludo un- caiore, nunc membrorum inundalione per.iculosus
diquemqualis terrw in honiinedesignet. fiat, el quid ista.significet.
II. Deus, qtii omnia creavit, superiora ila consii- IV. Et de nigro igne quxdam nebula aliquandp
luit ul per illa etiam stibleriora confir.met el. mun- ad lerras descendens, viridiiatem lerrx arefacitet
del, cl ii) forma bominis illa assignata ad salulem humidilatem agrorum exsiccat, quia cum in eodem
quoque animx introducat. Nam vides firmameii- igne ardor el frigtis per volunlalem Dei commoveu-
tum cum oninibus sibi adlixrenlibus tanlam spis- lur, nebula, quemadmodum prxfalum est, dcscen-
situdinem a summo usque ad summum supra ter- dil, qux de periculoso ardore fumosa, e.t de npciyo
rara habere, quaniam lerra a summo usque ad algore humida, ad vindictam peccamium exislit.
summum habet; quia, o homo, quemadmodum libi Niger eiiim ignis iste vento austri excitatus ardei,
ostenditur, et dicitur, firraamenium et terra xqua- de vento aulein aquilonis nimietatem frigoris iii
lis spissitudinis &onl,et quanta vacuitas aeris supra grandine habet, sed uirumque venius orientaJissc-
terram ad superiora obslacula esl, lanta quoque dat; ventus vcro occidentalis in aquoso aere sa-
809 LBER MViNOR. OPER. SlMPLtCB HOMINtS. - PARS I. VISIO IY. «1«
liens, cum niger ignis inlcrdum commovetur, peri- A tra modinn lxsionem inferat, quoniam aqoositai»
culosam inimdationem facit, significans quod etiam sua vires fortitudinis illitts altenuat, qttia sanct»
de judiciali examinatione, aiia vindicta ad carna- opera in exemplis justorum vindictx liuic qux de
les concupiscentias se extendens, eas in ariditalein discretione procedit, demonslranl qttibus mods
contemptus evertit, atque pinguedinem earum om- illa qtix immodcrata sunt feriat.
niuo ronsumit, quia Deus hoc quod se ipsi opponii De humore a tenui aere
emannnie, cujus utilitatis sit,
ad nihiluin dcducit. el qttod guttmpluviarum superiori frigore innivem
veriantur, et quod idem tenuis aer a superioribut
Quoi circu'us puri atheris sttaviiaie sua superiora lerram muniat, eamquefetundet.
et inferiora lemperet, et squnmis prioris et nebulm
secundi eircnli ne terras nimiutn lcfidant resislat, VII. Quod autem de tenui aere humor supra ter-
el quid (ttmus ab aquis superioribus coelesliigne rnm ebttllicns viridilatem lcrrx suscitat, omnesqiie
fervefactis procedens, vel utilitatis vel tignifica- frucliis germinando procedere facit, et qui etiam
tionis kabeat.
V. Sed purus xther et squamis istis et nebutx quasdam nubes superius fert, qux omnia sttperiora
huic resisiil, ne supramodum creaturis pligas in- susieiitant,el ab omnibus superioribus conforianlur,
hoc ideo est, quoniam idem tenuis aer nivem cx
ferant, quia idem xlber imer ignes et aquas mediits B se
et suavitate sua mi- emillit, qux quasi volando in terram slernitiir,
exislens, puriiate superiora cttin per descensum solis in lerra frigus est, quia
lig.il, subleriora quoque lemperat, nec plagas de sc
proilucil, quoniam si singula elementa crcaluras gutix aqux de superiore frigorc in nivem conver-
tuntur. In ardore autem asccnsus solis idem aer ro-
ferireni, uec aliquid illis subvenirei, uec dtirare,
nec subsistere possent. Aqux vero sccundum di- rem supra lerram cadentem in similitudine favimel-
lis exsudat, qui de suavitateorienlalis venli in sua-
yinam dispositionem aliquando per ignem compri-
munliir, ne iiicongrua cffusioiie diflluani. Unde e( vem pluviam iuterdum liquescit. Et aer iste supe-
itlx quemdam fuiuuin emittunt, qui tamen noci- riora pericula comprimil, alque vclut sculum ad de-
vus non est, sicut nec halilus hominis ullum Ix- fensionem lerrx est, quemadmodum scnlum de plu-
dit. Idemque fumus convenienti humore subleriora rimis iclibus vtrum defendit, alque de suavissimo et
lemperal, ne plagas siias plus quam debent exten- lemperaio calnrc solis rorem bcriediclionis quera Ja-
dant, ut et pura poenilentia divinam ultionem et cob fitio «IIOdedit snpra terram emillil. Intcrdum-
vindiclara initigal, Duuinquc creaturx stix placa- que aer iste de ascensione aqux, et de humiditate
bilem facit. roris fumat, quod tamen nocivum non cst, sed
- unamquamque fructuositalem terrx lambit, ipsam a
De nebuta pestiftra a circtilo fortis et albi aeris ad .
terrat se exlendenle, unde creetur, et quod ei den- C squalido felore mnndans, a quo per aliquam tempe-
titat aquosi ueri* ne supramodum noxia sit resi- staiem tacta est.
stat, et quod plagm qumvis nunquam nisi Deiju-
dicio sitper homines inducuntur, et quid hmc omnia Quomodo nubes in eodem aere superno vel igne, vtl
designenl. frigore modificaim, nunc lucidm, nunc umbrosce
VI. Et eliani vides quod de forli et nlbo lucido- appareant, el plitviam quasi a qttibusdam mammis
expressam non repente, sed sensim diffundanl, cs
que aerc alia quxdam nebula ad terras se inlcrdum quid in nobis designenl.
extendil, magnam pestitcnliam bominibus etpeco- VIII. Ipsequoque prxdiclas nubes, qtix inlerdum
ribus incutieus, ita ut exinde mutti diversis infir- lucidx et inlerdum umbrosx sunt, super se portai,
mitatibus sunjaceant, quamplnrimi quoque mortein el suslenlat, qux velut singularcs mammas habent,
incurrnnt, qiiia cum de ipso aere nebula, ul prx- per quas pluvias in lerram mitiiint, qiicmadmodiim
falum est, inlerdum prbcedit, aqux superiores, de mammis lac exlrahiltir; islxquc aliquando a«l
quibus idem aer pro vicinitaiesublus adhxrel, per superiora se exlendunt, el dc singulis vim acci-
voliinlalem Dei a supcriori igne supramoduin com- piunt. Per igneiii enim conforiaiitur, xibere allc-
niovenlur, qux de inquielo ardore nunc fervenl, vianlur, aqttis perfunduntiir ac frigore congtilantur,
et de pessimo frigore. quod in nigro igne esl, nunc ]D ne sparsio pluvix per singulas mammas siipramo-
algenl, et sic ncbula ab ulroque perfusa, in utraque dum grossa super lerrani difhindalur. SeJ e( exdera
paric notiva exislit. Plagx auicm islx non proce- nubes speculosilas illa sunl, quam ho.uiiies coeluin
tliiiit, uisi cum, peccalis liominum provocalx, j'uslo nominant, quoniam localia inslituta solis, lim» et
Dei judicio super ipsos inducuniur, demonsiranies stellarum per eas quasi formx aliqux per speculum
quod de discretione sanciorum operura, vindicla videntur, ita ut homines coiistiluiionem illorum se
ad operationes, qux sine discretione sunl, proce- videre existimenl, quod lamen ila non est, quia
d t, contritioiiem hominibus imraoderalam in pec- ipsxnubesofficia lanium earumdemconslellalionnm,
cato moderationem non habenlibus infligens, ita ut velul in umbraculospeculiostendunt, atquequem-
in ipsis ea qux indiscrela secundum corpus boini- admodum aqua fluuiii, in qua omnia opposila con-
nis sunt, debilitel,et iila quae ad salutem animxdi- spiciunlur, designanles quia de recto desiderio fl-
scretione earenl, omnino mortificet. Discrelio enim delis hominis cogitatio ad fruciiferam uUIIialem
omnia qux tam corpori quam animx ulilia suni, bona opera praferentem exiens, viriditatem illiiis.
ternperai. Cui lamen nebulx aquosus aer se oppo- langit/ quatenus mtilliplices frucius ganetitatiis
nii, eamdem nebulam temperahs, ne crealuris nl— prodiicat, et menles bpmimim ad conlcsiia elereti
PATROI.. CXCVIJ. 26
»H S. HILDEGARDIS m
ita nt ad iHa anhelcnl; et ab ipsis roboreninr, A lur. Thronug etenim DeiaHernilas ipsiusest, in qtra
qiiia dum homo rcrlo desidcrio ad fructum bo- sotus sedet, omnesque viventes scinlillx radii spfen-
uoriim operum tendit, tcrrcna despicil, seque illis doris ejus suut, velut radii sotis ab ipso procerfnm.
(JHXsnrsum in eoelestibus sunt iia infigit, ut se, El quoraodo Deus Viia esse cognoseeretiir, nisi per
velut boino nungit, lotum immulaium ostemlat. vilalia, qua? ipsom glorificarenl, quoniam gloriam
Denube qum laetea vocatur, quod aerem extensione ipsius laudanies ah ipso proce.seruni? Quapropter
velincurvaiione sua tompreliensumrobofet, etquid vivenles et ardentes scinlillas ad clarilatem vulius
perhoc tignificet. suiposuit, quxipsum nec isitium, nec finem habe-
IX. In eodem qnoque aere qnamdam nubem can- re consprciunt, el ideo nultrnn ixd:um
aspicere in
didi coloris vides, qux in utraqiie parle sui ubi fl- eom habentes, sludiose absquc fastidio ipsum in-
ncin habet, liinc el hinc aliis nubibus firmamemi tuentur, nec siudium hoc uiiquam prxteribit. Quo?
velut infixa est, et cujus medietas ut arcus incur- modo auiem coguosceretur quia solus xlernus est,
vata manens, in praedictum aerem exienditur, quo- si ab angelis ila*ncn considerareiur? Quod si scin-
niam in eisdem nubibus, quas aer iste superitts fe- lillas istas non baberet, qnoraodo glorra eju» plena
rendo suslenlat, alia nubes velul lacteum colorem ajipareret ? Et quomodo xternus cssc innotesceret,
liabens dirigitnr, qux eumdem aercm lirmat, sicut ^ si nutla cfarilas ab ipso procederei? Nulla enin»
coluinna domiro siisteiilal,queraadmodum etiu pra<- creatura est, quin aliquem radium habeat, videlicet
fato ordine recti desiderii menlcs quoriimdain lin- aut viriditatem, aul semina, aut flores, aut pulcbri-
minum ila consliluti sunt, ul tam in sxcularihus tudinem, alioquin crealura uon esset. Sed cl si Deus-
qttam in spiritualibus causis merccdem finis operum possibililatem omnia facere non haberet, ubi essel
suorum prxslotentur, quia et terrena el ccelesiia polenlia ipsius?
negolia qtialenus snperno judici placeanl, perficiunt, Quia Deus pulchriluamem
et quamvis perfectio menlium ipsorum aliquando operum suorttm in primcr
angelo signnverit, et quod ad demnnslrandumin
fragililatcm carnis velul incurvala sentiat; in recio qva mundi parte infernus sit, tribtts panibus soli*
lamen desiderio perseveral ut eliam servus meus et lunm pmsenlia illustraiis, quartam partem, id
est septentrionalem vacuam lumine reliquerit, et
Job oslendit diceiis: quodfulgore lucit lenebrmarguaniur, et opposilione
Verba Job ad idem eonsona, el quo tensu accipiendu tenebrarum lux gratior sit.
sint. XII. Omnem qnipjie putchritudinein opertim pos-
X. « Et lenebit juslus viam snam, el mundusma- sibilitatis sux Deus in primoangelosignavit, ipsum-
ntbiis addet fortiludinem (Job xvu). > Quod etiain que siellis et pulchritudine viriditaiis, omnique ge-
sfc intelleciui patel: Homo qui juslitiam diligit, ili- C nere futgenlium lapidum, quasi slellaiura ctelum
nera reclitudinis conatu fortitudinis tencbit, et qui ornavil, et eum Luciferuin nominavit, quoniam ab
a scrdibus mundus exislit, bonis operibus ncquirel ipso.qtti solus xternusest, lucem portavit. Ego enim
sanclilatem, cum se a matis abstinens, ad omne qui sum in tribus parielibus opera raea osieuiii, vi-
quod Peo placel se convertil, quatenus vilam delieet in oriente, in austro et in occidente; quar-
illam qux sine fine esl adipiscalur. Jtistus euim liim autem parietem in seplentrione vacuuin dimi-
sapienCiain capil, et sapientia in ralionalilaie illa si, in quo nec sol nec luna lucet. Quapropler et in
est qux vilale et raortate scit et recta itinera do- illa plaga extra flnnamenlum infernus est, qni nec
cet. Obcxcatio autera cordis, qux ex guslu car- superius tectum, nec inferius fundum habel, ei eiiam
nis cxoriiur, purani scientiam obnubilat, cum sc- ibi tenebrx exisienies, ministerium omniuiii luci-
cundum voluniatem suam quxcunquc vult, se fa- dorum laudis mex sunt, quia quomodo lux cogno-
cerc posse tental. Uude el tandiu cxcaiur quo- sceretur nisi per tenebras?Et quomodo lenebrxfcci-
usque ipsanetvutnera suaseiitiat, ita utsibimetipsi reutur, nisi per radiantem fulgorem ministrurura
displiceat, reputans quomodo atare possit si a Deo meorum? Si boc non esset, polestas mca plc-
recesserit. niludine carerel, ita ul omnia miiacula uiea non
Quia homoinstar firmamtnii ctijusdam in Deo robo- uominarenlur. Sed nunc polestas inea plciia et
rattis, ipsttm el opera ejns sedule semper conside- pcrfet-la cst, nec ullus defestus in miraculis meis
rare debtal, quoniam ad cognoscendumtt.glorifi- est. eiiim lumen absque tenebris est,
eandum *e inter omnia maximerationalem creatu- ideo Quouiam
ram fecil Deu*. iux norainatur. Vivens quippe oculus iux est,
XI. In his cugitaiionibus homo omnipotentem cxcitas autem tenebrx stint. In his eieniin duo-
Deura sicul sigitluni inspiciat, omnia miracula et bus partibus omnia cognoscuntur, sive bona, sive
mala sint; per luccm quidem opera Dei, pcr tene-
signa ipsius affinnando, atque in simililudine fir-
raanienli domum suain boc modo confortando, quo bras vero fuga a Deo qux lucem non tangii, in
illis scilicct confi-
per nullum terrorem seu limoris seu amoris a Deo leri iiolunl. qui per superbam partem ipsum
aveilatur: firnramentum itaque Dens in scabellum
Ibroni sui posuit, illudque circumeuiUem ciiculuni De superbia vel lumore pritni angeli et sequac itm
nec ini- ejtts in Deum, et de prwciiiitaiioneeorumin locuin
habet, ki similitudine potenli» Dei, qux lenebrarum el clumor bealorum angelorutn illos
lium, nec finem habel, quemadmodum- nuJlus in- detestantium.
tueri poiest, ubi circuiens rota incipiat, vel fiuia- Xlil. Itinuinerabili» quidem lurba sciniiltarum.
m LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS I, VlSIO IV. 814
qux primo perdito angelo aderant; in fulgore om- A et nominnt. Deus enim hominem formavii, eumque
niiim ornameniorum ejns resplenduit, ut mundus cum vivenii spiramine, quod anima esl, vivificavit,
per iucem iliuslratiir. At cum ille sensit quia in carne quoque et sangttine- coagulavii, et ossibus
omni ornatu suo Deo servire deberel, ab amore ip- exaggerans firmavit, quemadmodum terra per lapi-
sius secessit, atque in tenebras letendil, et intra des firmata est, quia sicut lerra sine lapidibus non
sedixil: Valdegloriosum mibi cst ut ame ipsoope- est, ita nec bomo sine ossibus esse possel. Firma-
rer, et opera faciam, quemadmodum Deum facere mentum eliara, solem, lunam ct siellis libsque to-
video. Cui omnis comitatus ipsius consensitdicens: corum suorura consiitutionibus, in quibus cursum
Tlironum Domini noslri ad aquilonem conlra Allis- suom peragunt non habei, quoniam constellaiioiies
simum ponemus. Aique inira se delibcrabanl, quod istx sine designatione iocorura suorum nequaquam
(jum mitiislris Dei errorem et schisma semper fa* firmari possent, tiiideoinnia eorum loca recla men-
cere vellenl, quia dominus ipsorum tantx potenlix, guraconstitiita sunt, qualenus circulus rotx firma-
tantxque magnificentix foret, quantx Altissimus il- menti recte circuire valeal, sicut etiam omnia liaec
lorum. Tunc oculi unicx xtcrnilalis inflammali in forma hominis signala suni, quamvis non eo or-
sunt, et ipsa in magno tonitruo insonuit, aique per dine, nec ea perfectione, ut in exsuperioribus exi-
minisleria angelorum primuin trangressorem cuin B stunt; hxc quoque ad animam prospiciunl.
omni exercilu suo dejecit. Et angeli Dei in vocq Quomodo exierior habiludo, vel forma Iteminis anl-
tonitrui clamabanl: < Qux iniqua prxsumpiio Deo mm secundum interiorem profeetum vet defectum
«reatori nostro, qui a se ipso est, xquari potest? assignetur.
Quia anlem lu qni ex prxcepto ipsius es, hanc xsli- XV. Stimmitas namque capitis incoeptioiiem ope-
mationem in le habuisti, ul ei similis esse velles, risanimx cum circumennte rationa-
ad- designat, qux
in ruinam ibis. > Qui slalim cum cxteris gibi Iitate onuie opus hominis disponit et Ordinat, et
hxrenlilius in locum prxdiclarura tenebrariim quasi anima ut verlex existens, ea in corpOre homi-
ipsa
vehemens plunibum relrorsum corruit, quoniam nis
discernit, qux corpus postulal el desiderai, illa-
ctfnira Deuin prxliaior esse voluit, cujus opera in
queoperatur qualuor gradiis ascendendo-et descen-
lenebras lucere non vidil..
dendo, qui sunt visus, audilus, odoralus et gusius,
Quia Densin arcano consilii sui ab mterno habens in qiiibns eliam |crealuras intelligit et seiitit, atque
qttod homo ipse fierel, hominem qui semper diabolo carneum vas ejus ctim ipsa ad creaturas se extcn-
mysleriiimhoc deprehenderenon valenii repugnarel,
el ejus locum obtinerei, ad imaginem et similiiudi- dit, jllassecundum velle suum sibl aitrahens. Cnm
hem suam feceril, in quo eliam anima ossibus et Q omni etiam crescenle creatura, velut aer in nmni-
carne compacto omnes majoris tnundi creaturas bus desideriis corporis ea perficiendo volal, aique
ecapiiulavit. in cognitione nominum Crealurarum secuiidiim
XIV. Quapropler ipse Deus manifestum prxlinm corpus, seti in amorem, seu in odium illorum eleva-
contra illum fecit, ita scilicet ul ad indumentum tur. Nam longitudo slaturx hominis latiludoque
suum, quod in scienlia sna absqtte initio habuerat ipsius, bracliiis et manibus Xqualiler a peclore ex-
respiceret, in quo eum Salan qui ab eo fugerat, tensis, xquales sunt, quemadmodum etiam (irma-
iiimquam perfecte inlueri poteril, doitec omne prx- mentum xjualem longitudinem et latiiudinem ha-
lium suum adversus islum perfeceril.el lunc ipsiim bet, quiaetiam per mensurain
sux cum ab longitudinis et laiitu-
in maximo dotore confusionis videbit, dinis liominis, qux in ipso aiquales suni, scien-
codem juslo judice in fine sxculorum totus confun- lia boni et mali intelligilur, qux in utililate
detur. Et in anliquo consilio suo quod semper cum bonum, in inuiilitate vero malum scit. Per
gustum
ipso fuit ordinavit, quomodo opus illud perficeret, enim carnis el sanguinis cxleroruni membrorum
et de lululenta terra hominem formavit, sicut for- anima irretitur, sicut et per venatorem bestia
mam illius ante xvuin ordinaveral, quemadmodum capitur, ita ut aniroa vix suspirare possit, anie-
cor homiuis rationalitatem in se claudil, et omnia ;D quam corpus concupiscentias suas perficiat, et
gonaniia verba ordinat, qux postmodum emiltil. Sic postmodum corpus mullolies secum suspirare facii.
etiam Deus itt verbo suo fecit, cum omnia crearet,
in Palre Filius est, latuit, Quod in constitulione sua firmamentum et homo
quoniam Verbum, quod mtiliam simililudinem ab opifice suo Deo accepe-
velul cor in homine latet. Et Deus ad imaginem et runt, el quid per hoc in animaipsius hominis de-
similitudinem suam formam hominis fecit, quia monstrelur.
etiam ut forma illius sanciam divinitatem tegerel XVI. Sedet in rotunditate capilis hominis rotun-
voluil; ideoque et omnes creaturas in homine si- ditas flrmamenti oslendilur, et in recta xqualique
gnavit, quemadmodum eliam omnis crealura per inensura cjusdera capitis, recla et xqualis mensura
verbum suum processit. In capite itaque horainis, firniamenii demonslratur, quia idem caput rectatn
videlicet in circumeunle rota, cerebri vertex est, mensuram ubiqne habei, ut eiiam firmamenium
ad quem scala posila est, qux gradus ascensionis xquali mensura constitutum est, quatenus ex omni
habet, scilicet oculis videndo, auribus audiendo, parie rectum circuilura baberc possit.et ne ulla
naribus odorando, ore loquendo, in quibus bomo pars ejus parlem alteram injusto moc!o excedat.
omnes creaturasvidet, cognoscit, discernit, dividil, Detts enim bominem secundum firmamentum pla-
MJj S. HILDEGARDIS 816
tiruvit, et forliiudinem illius cnm virihns elemeuio- A gere aut movere possei, in injusta mensura essci.
rnm conforlavii, viresque ipsoruni interiora hOmi- Alqtte ex°dera vires in anima hoc modo unanimes
nis consolidavil, ita ut horao illas spirando iuducal sunl, ncc alia aliam excedii. Comprehensio eniin
<riemittat, velul sol qui mundum illnniinal radios animx iotum corpus cum omnibus appendiciis suis
-guosde se expandil, iterumque ad sc rctrahii. Sic circuradat, omnLi .scilicet iu ipso recta mensora
etiam rolnndilas ei xqualitas capitis hominis desi- niovens ad illa qux caro scntiendo et gnstamto
gnant quoniam an!ma secnndum voluntaiem carnis concupiscit, velut fabricalor xdificium suum homi-
operatur in peccatis, e( iterum in snspiriis eadem nibus ad babitandum recte melimr, corpusque pcr
anima ad j'ustilinm sc repnrat; unde ct in hoe xqua- animam movelur, nec aniiria omittere poiest, quin
rilascst, quia sicul in delictis delectata esl, ila et corpus ad diversa opcra raoveal, quia inlelligit iila
pro illis dolendo se affligit, et hoc per verectindiam qux caro concupiscii, quoniam et caro per eara vi-
habet. Anima quippe in verecundia slat, nec iiipec- vit. Et auima vita exislcns eiiam vivens ignis in
catis delectatur, sed per guslum camis illa cum corpore est, corpus autem factuin opus, et ideo se
carne operatur, qtria curn bomo in peccalis usque continere non valel, quin in duabus viis operetur,
iidlxdram illorum vixerit, per verecundiam animx videlicet aul secundum gustum carnis, aul secunduin
multoiies superata, ab illis revocalur; qncmadmo- desiderium animx. Bonum aniem opus aniinx quasi
dum etiam anima per nattiram carnis vincitur, et pulcherrimiim xdiflcium coram Deo et angelis esi,
ideo eUam qwandiu corpus et anima simul vivunl, sed malum opus illins velut xdilicium ex luto facium
tandiu fortem conflicliim simul habent, qnoniam et plurimo stercore iufeclum apparet. Quapropler
unde caro in peccatis dcleclalur, inde anima dolet. et anima qux bona opera facil ab angelis Dei lauda-
Et exhoc malignis spiritibus magna confusio est, lur, et qux mala opera secundum guslum carnis
quia ipsi in animabus justorum pcenitcnliam nuu- operalur, a laude repudialur. Sed el in recta xqua-
qnam delere poluerunt, cum ipsi in casu stio pro- lique mensura, qux a summo capitis hominis i»
pler magnura odiuin quod contra Deum habent, ahte usque ad supercilia, el usquc in ulramque
umiquara pocniiendo considerent quid fecerint. In aurem ejus, el retro usque ad initium coHi ipsiiis
his enim modis anima roiundiiaiein et xqualitalem est, xqualis densilas elemenlorum cum sibi adhx-
in se oslendil, quoniara scientia boni scienlix mali rentibus conslitutionibus designalur. Hoc eliam
repugnat, et scientia mali scientix boni resistit. modo pares in anima tres vireg sunl, id est exspi-
Nam alia ab alia probatur. Sed stientia boui ut ratio, scientia el sensus, cuin quibus perflcit opera
plena luna esl, quando bene operando carnem su- Q sua. Per exspirationem enim bxc iucipit qux fa-
perat; cum autem ipsa superalur, turic est ut luna cere potesl, et hoc qtiasi anlerior pars capilis esl,
qux in defectu esi , rujus circulus miihrosus vide- atque per scienliam velut ad utramque aurem se
tur. dilalat, et per senstim quasi retro usque ad iniiium
colli se reflectil. Istx namque vires hoc modo xqua-
Quia in capite hominls per tres mqualium distinclio-
nes mensurarum, scilicel a rerltce usque ad yutlur les sunt, scilicet quoiiiam anima exspirando non
snperioret firmamenii tres circuli cum duobns sibi plus facere incipit quain scientia compreheudere
interpositis depuieuiur, et qualiier eorumtlemcir- aut quam seusu sufferre possit, cl sic uuanimitcr
culorum densitas in circuilu eapitis mquuli divi-
tione assignelur, ei quomodo hmc eliam viribus operanlur quia nulla istarum aliam excedii, quem-
animm per sign ficationem coaptenlur, admoduin et caput rectam mensuram liabet.
XVII. In capiie quoque hominis tria superiora Descriptioquarumdam mensttrarum, qum in labiis,
cleraenta dcsignala sunt;, scilicel a superlicie cal- in aurtbus, i» Itttmeris, m gutlure hominis inve-
niuntur, et qualiter secundttm isla inlerior lidmo
varix usque ad frontein lucidus ignis cum suble- in opere Dei vel pwniteniia se agere debeat; quod-
riori nigro igne; a fronle autem usque ad exlrt-mi- que tnaligni et imp>etiilentessmpevalde confundun-
tatein uasi, purus xther; el de naso usque ad gultur tur, quod pcenitenliamhomini abstrahere non pot-
*unt.
aquosus aer cum sibi subposito forli et albo iucido- D
que aere. Et toca isia xquali mcnsura ab invicem XVIII. Superius quoque ac inferius labium, quae
discrela sunt, quemadtnodum et densitas superioris ulraque pariter flegma capitis el ventris ejiciuni,
ignis cum nigro igne, densilas etiain puri xiberis, iu ore hominis unius raensurx sunt, sicul etiam
necnon densilas aquosi aeris cura forti et aibo luci- niger iguis purgationem in viudicta Dei faciens,
doque aere xqunlis mensurx exislunt. Nam el in fortisque et albus lucidusque aer illa (emperando
anima tres vires-sunt, videlicel comprehcnsio, qua moderans xqualis densitatis sunt. Quod eliam in
in polenlia Dei ccelestia et terrestria comprehen- mensura, qux ab aure hominis ad alleram aurem a
dit; et intetligenlia, qua plurima intelligit, cum retro per obliquum capitis, et a forarainibus aurium
eliam peccata mala esse novil, ubi ea per poeniien- usque ad huraeros, ab bumeris quoque ad fineni
liain uegligit; ac moiio, qua in se ubique movelur, • ^ gulturis xqualiter procedit manifestalur. ln his ergo
; cum sancta
opera in exemplis jusiorum cura habi- osteuditur quod homo et in superioribus, id est in
laculo suo perlicit; compreheiisioque isla et inlelli coelestibus, el iu inferioribus, videlicet in lerreqis,
geritia ad motionera animx sein unum conjungunt, mala tam animx quam corporis de se abjiciens, ore
ita ut »i anliua plus comprehenderet quam intelli- suo Deum xqtiali studio laudare debeat, qnouiaiu
817 LIBER DIVINOR. OPER, SIMPLICIS HOMINTS.— PARS I, VISIO IV. 813
ipseconservaloret animarum etcorporum esl. Quod \ dullam repleat. Et sic corpus ad vigilandura excitat,
eliam ab aure ad atteram aurem, et ab auribus ad et ad laborem recreat, quia diim aliquando earnali-
liumeros, alque ab humeris ad finem gutturis, una bus concupiscentiis insistit, txdium illarura sxpius
mensura, ut prxdjctum esl, existcns, signilicat quod incurrit, sed dum exinde vires suas reparaverit, ad
bomo prxcepla Dei auribus percipiens, humerisque servitium Dei se lotain reflectii.. Cum autem secun-
suis illa lideliler imponens, et quasi gutlure suo ea dum desideria - sua operatur, ad Deum se levang,
in se irabens, in omnibus xqualem et discrelum verba David sequilur, qui me inspirante riicit:
modiim liabere debet, quatenus ad xquilatem illam Verba David et sensus
quo accipi debenl ad diverses
perveniat, ubi nulla forlitudo est. Nam quandiu auimm et corporis exercilationes pertinentia.
corpus peccat, landiu aniina in corpore peccatis de- XX. ( Sub umbra alarum luarura protege raea
dila coniurbatur, ct quanlum corpus per abstinen- facie iinpiorum qui me affiixerunl (Psal. xvi).i Quod
tiam iu poenitenlia affligilur, tanlum anima de prx- sic intelleclui patet: Tu qui defensor oranium flde-
mio xternx glorix gaudet, quoniam sicut homo lium es, sub quiele fortissimariim virium luarum
initium operum suorura inspicit, ila eliara fluem defende me, qui sub polentia lua sum te adorans,
coruin et meriia diligenter consideret. Aniraa ita- le colens, et non ad alieuum e( illusorem deuiii
que adeo in formam hominis miltitur, quatenus B respiciens; et libera me a pessimis et turpissiniis
cadein forma per ipsam vivificetur, et quia aCrea- concupiscenliis malignorum spirilunra, qux in ilele-
tore suo se venisse conseniit, idcirco etiam homo ctatione carnis me affligunt. Unde e( anima in per-
lam in secta aliqua, quam in fide recta positus, feclione liujus viclorix dicil: ( 0 caro, el o mem-
Deum nominat, quoniam hoc ex bonis viribus ani- bra, in qiiibus Iiabito, quampluriinum gaudeo, quo-
mx sibi insiium habet. Quapropter et ipse nomen niam in vos missa sum, quia cum mibi consentilis,
Dei quxrendo in altliudinem aseendit, dique per ad xterna prxmia me mitlilis. i Anima autem qux
quamdam legem disciplinam excribrat, qna illum sentil quod prava opera ipsam tangant, sic dicil
quem nominat venerelur. Sed et anima judicium moerendo : • Ach 1 quia in hujugmodi habitaculura
Dei supra prxvaricalionem legis casurum cognoscit, missa suin, quod in urabram inortis me trahit, quo-
nnde et pro criininibus suis qux thesaurizavit cum niam. delectatio ejus quemadraodura molendinum
dolore, tegmen suura aliquando lacrymas educere mo currere facit, et opera morlis operari.»
faCit, sicui eiiara flegma per labia ejicitur, atque Quod ticul per firmamentum et varias circulorum
eum doiore isto corpus in quo latel ita capit, ut ejus qunlitaies lerrm officia complentur, ita et per
iliud de injustis operibus suis erubescere faciat. capui et sensus qui.in eo maxime vigent loium
Altameh corpus gusium carnis sequitur, animxque C c corptts regaiur; ei quia eliam secundum ista priu-
cipate quiddam,id est ratio.quo coetestia appeiat
inultolies resistit, ne in alliludinem itlam ascendat, et vires ulim quibus corpus administret unimm ut-
in qua Dcum sentii, el eam sic excxcat, sed lamen tributm snni.
iia oppriraere non valel, quin pro peccatis doleat, XXI. Et toium corpus hominis capiti suo adjun-
quamvis homo in ipsis delecietur, el hujusmodi poe- ctura est, sicut el lerra cuin omnibus appendiciis
nitenliam maligni spirilus nunquam habuerunt, suis flrmamento adhxret; atque homo per sensna-
uiide et valde erubescunl quia eain bomini abstra- litatem capitis lotus regitur, quemadmodum e( per
liere non possunt. f firiiianienlum quxqtie ofiicia terrx complenlur. Ita
De duabus viribus animm, quarum altera in his qum etiam eodem modo experieniia ccelesiium et terre-
ad Deum spectant juvaiur, atiera in vivificando slriuin animx adest, el rationalitas, qua ccelcslia ei
vel regendo corpore suo (ungitur. lerreslria sentit, ipsi infixa est. Nam et sicut ver-
XIX. Et aniina duas vires habet, quibus laborem bura Dei omnia perlransivil creando, ita et anima
el quietein siudiorum suorum xquali fortitudine - (otum corpus periransit cum ipso operando. Anima
teraperal, ita ut cum altera in aliiiudinera Deura quoque viriditas camis est, quoniam corpus hoiui-
sentiendo ascendal, el cuin altera toluin corpris in D rj uis per iltam crescit et proficit, quemadmodum terra
quo est possideat iri illo operando, quia in corpore per humiditalem fruclifera est; et eiiam eadem
Ojierari delectatur, quoniam illud a Deo formalum anima humiditas corporis est, quia illud humectat
est, et ipsa opus corporis ad perficiendum velox est. ne arescat, sicnt imber lerrara infundit. Si enini
lpsa eti.im in cerebrum, el in cor, ac in sanguinem, huraidilas imbrium recte et ordinaie el non super-
et in iiiedullam, et in loiuui corpus illud implendo flue descendal, eam gerrainare facil; si auiem inor-
ascendit; nec iltud ultra nec plus quara possibilitas dinale defluat, illam suffocando cum gerraine suo
ipsius corporis valet leval, quia quamvis anima in deslruit. Ab anima quippe vires quxdam corpus
corpere manens plurima bona operari studeat, plus bominis vivificaudo procedunl, quemadmodum hu-
lamen procedere non potesl quain divina gralia ei midilas ab aqua, quapropleret anima cum corpora
concedii. Ipsa quoque multoiies secundum gustum delectatur operari. Quod si homo secundum desi-
caruis (andiu operatur, quousque sanguis per fatiga- derium animx operatur, omnia opera ejus bona
tionem in venis aliquantum exsiccelur, n sudor per fiunt, si vero secundum carnem, mala erunt. Caro
medullam emittalur, el tunc per quieteni se subtra- namque humiditaleraper animam exsudat, quoniaui
liit, usque dum sanguinem carnis calefaciat et me- gpiramen animss carnem movot, geeundum quod
819 S. HILDEGARDIS 820
natura ipsius exposiulat; homoque ex spiramine .'A venerari denet, ita ut in imlio operationis sux
animx desiderium ad quxque habet. Nam anima sapientiam adeat, et in fine ejus limorem habeat,
ad coelestia ascendii, et sentiendo cognosCitqualiier et ul in medio illitis forliliidinem ponat, inlellectii
qnxlibet opera„secund'um merita ipsorum judicet; elconsilio in ccelestibus se muiiieiis, scientia quo-
el iit per sensualilatem corporis totum corpus regi- que el pietate in terrenis se circumdans, qux pari
tur, sic et rationalis anima brania opera meiribrorum devotiorie illi in auxilium sui a;>plectenda sunt.
hominis ad se colligit, considerando quod secun- Proinde curandum illi, id est animx, ut primitus
dum desideria sua operari possint, el boc raodo sapieriter se dilaiei, in ultimo autem timide cum
membra hominis quemadmoduih humidiias lerram verecundia se constringal, et inter hxc foriiiudine
germinare facit, quia per totum corpus bominis, se cum decore intelleclus et consilii exornet, alque
sicut bumiditas per loiam terram diffusa esl. Et ut eiiani scienlia ei pietate, til supra dictum" cst, se
lerra utiiia et inulilia gerniinat, ita et homo suspi- communiat. El unumquodque isiorum alii se con-
rium sursum, et gusium peccali in se liabet. jungit, quodlibet opus bonum in boneslate perfi-
De intervallis el vicaria cooperatione seplem planeta- - ciendo. Spiritus enim sapientix, spirilus quoquc
rum, ei quomodo a summiiate humani cerebri ." foriiludinis, ac spiritus limoris Domini, animam
usque ad imum frontis per septeui loca mquali men- Iiominis hoc modo imbtiunt, ut in vera forlitudine
sura iidem planelm dislerminandi sinl; et qualiter
harc anima se el suum subsi- sapienler incedat, et in illa timorem babeai, et
juxta corpus quinque
slens sensibus secundum septem dona sancti Spi- etiam in aliis ejusmodi quinque donis xquo aiiiino
ritus bonis et a/feciibus et operibus exercere de- ad supernum Creatorem se contitie.it. Molus ciiim
beat. rationatis animx, et opus corporis cum quinque
XXII. A supcriori etiam summitale vasis cerebri sensibus ejus, qubd tolus lioino est, parem modum
usque ad ultimam extremilatem frontis hominis, habent, quoniara anima corpus non plus movet
septem loca xquali mensura a se discernunlur, per quam illud operari potesl, nec corpus plus operatur
qux septem ptarietx xquali spatio a se in lirma- quam per animam moveiur, nec discreli sensus
menlo distantes, signati sunl, ita ut in prxdicla ab inv.cem se separanl; sed in alta forlitudine ad
summitate summiis planela notetur, et in prxdicta invicem se coiuinent, et tolum hoininem, tam in
froulisextremilate luna osiendatur.etin medio spa- superiorihus quatn in inferioi ibus, ad quxlibel bona
tio istorura sol demonstrelitr, reliquis planelis ex elucidanl.
utraque parte loci hujus scilicel duobus superius, Quiacerebrum haminis, trious divisum cellulis, et
duobus quoque inferius in eumdem lucum notatis, r," sensualitaiem toii subminislrans corpori, vicem to-
el a se, ct a termino loci solis et aliorum planeiarum lis oblineat, qui tres mundi partes perlustrans,
omnia qum in terris sunt lemperando vel fovendo
pari mensura a se distanlibus , qnoniain spatia hxc confortat, el etiam igne suo lunam uccendit.
in cnpite hominis xquali mensura a se differunt, XXIII. Cerebrum quoque hominis, in iribus cel-
sicul et planetx isli in firmamento xqua mensura lulis constans, nec plures babens, bumidiiaii ctiam
spatiorum a se distant. Et in summitale capiiis subjacens, omnique corpori sensualitalem virilitu-
summtis planeta signalur, quia ipse al is ampliorem temque prxbens, vires solis demonstrat, qui orien-
circiilum circuitionis habel; fronli aulem luna im- talem et auslralem occidenlalemque plagam perlu-
ponitur, quoniam ul in fronte hominis verecundia slral, septentrionalein atiiem devilat, alque lerrx
nolatur, ita eliam in Ittna, qux in aperto velul frons viridilatem per bonam suavilatem roris, et pluvia-
apparet, lempora et quatiiales temporum discer- rum mulioties immiltit, et creaturas totius orbis
nuiitur. In medio aiitem horum sot locatur, quo- virlule sua temperando confortal, quia etiam cere-
niara ipse quasi princeps aliorum est, snper se pta- brum in forliludine calvarix coniineiur, ut etiam
netaruin duorura defensionem, vetut scuium contra vires solis ardore superioris tucicli ignis roborantur.
superiorem ignem habens; sub se vero aliorum duo- Cum aulera sol cursum suum in longitudine dierum
ruin subsienlationem tam sui quam lunx retinens. " facil, majus periculum ab igne suo in terra esi,
Sed quanlo spatio suramus ptaneia in superiori quara cum se declinai, quasi faciem suam abscon-
gradu suo a sole distat, taato etiam luna in infimo dat. Nam cum se declinat (28), aique cum sideribus
gradu circuiius sui ab ipso differt, aliis xqualia ipsi occurrunt, eumiiuc cum aere suslenlant, scd
spalia, ut supra dictum est, inler se habentibus. ipse hoc modo sub scabellum pedum Domiuidescen-
Superior iiaqueet iiiferiorparsfirmamenli, utcraler dens, ibi in stalu suo peiroanel, et omnia qux sub-
tornalilis rotunda est, in superiorique rolundilale tus lerram sunl regil, quemadmodum gallina puJlos
sol posilus est, qui idem firmamentuni superius in- suos fovet, ac deinde per lxium diera super (erram
fcriusque perlransit, splendoreraque suura emillit, asceudens, cuncla qux super illam sunl confortat,
velut et vinum de cratere funditur. lixc autein de- velut eliatn gallina pultos suos de ovis provocat.
s-gnaiit quoniam antma in humano corpore ab in- El homo in die operalur, et in nocle dormit, ut sot
ceeplione operum suorum usque ad finiiionem eo- prxdictis duobus inodis super terrara el subtus
rum septem dona sancti Spiritus xquati studio> terra operatur, dum in die super lerram lucel, et

(28) Videtur dcesse aliquid.


IV. Sti
m LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICiS HOMINIS,— PARS I, YISIO
iu
In nocie cum descensu illius terra superius obtene- A prop(er anima tnnc eami condescendit, illamque
bratnr. Sed el sicut per vires animx caro hominis aiiquo opere delectari permittH, queinsHinioiUiiu
facil. Atque lioc
in dereclu suo reviviscit, quouiam ipsa caroehi ei maler flentcm infanlem ridere
illius sustinet ne deficiat, ita etiatn dc modo caro cum anima aliqua bona opera, qtiibus-
sanguinem
solis luria acccnditur quolics deficil. dam lamen peccatis intermisla, operatur, quod
igne
'anima lolerat, ne caro obrualur, quouiam sicut
Quod eodemmodo anima viribus suis et corpus suum caro animam vivil, ita etiam anima cum carne
eumdem per
regens, et Deum in Trinilate ttnum colens, vel bona operando reviviscit, quia in oj>cre manuum
planetamquasi imilando quamdam vel diem.
nociem vicissim [icere videittr, dum modo tpiri « Domini collocata es). Sicutenitn sol noctem supe-
- fortiludinis, quem sol significat roborala, et subli- rando usque ad mediam diem ascendil, iia quoqu;
matasanclorum luceoperum refulgel, modo concu- lionio pravanpera vitando sursum incedil; et quem-
piscenliis carnis succumbens operatur. admodiiin sol posl mediam diem inclinatur, sic ct
XXiV. Sic qtioqtie anima scienler iti viribus suis anima carni consenlit; et ul luna per.solem reac-
corpus hominis regit, cum ille in bonitate et per- cendiiur ne dcficiat, ita et viribus animx caro bo-
fectione el sanctiiaie intelligit et senlit, et scil ca minis sustentatur ne in inleritum eat.
qux ad Deura perlineul, vernm Deum in Triniiaie sicut cerebro, Immidiiatem a vitceribnt tra-
colcns, nec alium Deum in fallacia quxrens, sicut nQuod
" itenii, onmes corporis venmcalorem administrant,
etiam exdem vires animx se in uiiuin conjiingiinl ila et soli rorem et pluviam interdum diffundemi
simul operantes. Qux ciim spiritu forliludinis ita superiores circuli ue a caiore deficiahi ignibus
eorum suis assistum, el quod secundum itta concordia;
tangilur, ul initium operum perfectiouemque vel dissonuntim inler aniiuqm et caritem iiiveninii-
cum fnic ipsorum ubique coiitemplelur, ab illis qux lur.
wala sunt declioal, et sic corpori in quo habilat XXV. Et quoniam cerebrum humidura cst et le-
fiuaviialem^iipernoruin donorum inducit, per qux ne, frigus babet, omnes venx cunctaque inembra
oiiinia membra illius ad bonesiatem inducit, quo- eorporis calorem ei submiiiisiranl, sic etiam soli,
iiiam vires ejus per fortiuidiiiem poteslatis Dei iu qui interdum rorera et pluviara ad lerras descen-
itnum coadunaix sunt. Sed cum eadem fortiludo dere facil, omuia superiora in igne luceutia ne iu
anhnam Jioc modo roborat, dominio illius lolum calore dcflcianl ignem subministrando ei assisluiit.
corpus boininis scrvire facit, ila ut illuc lacrymas Sed et quia liuniore bumectaliir, caloreque confor-
(cum gemilibus multoties educat, et lunc ipsum lio- tatur, lotum corpus suslental et regit, queiuadino-
minemin lanta UumHitaleet quiete continet, ut ct dura humorct calor conjuncli omnem lerram ger-
in sxcularibus etin spiritualibus se regere valeai, Q ratnare faciunl. Decorde enim et piilmone, et je-
in omnibus bonis decenler instruclus. Unde etiam core, el de omnibus visceribus heminis, bumiditas
anima ipsius per bonum studium velut in die bona ad cerebrura ascendil, illudque adiinplet; et ccre-
operandoin alluin ascendit; sed dum concupisceu- brohumidilate istorum adimplelo, de eadem kumi-
tix carnis consentiendo superatur, qtiasi in. nocte ditate aliquid ad reliqua interiora descendit, eaquc
sopore deprimitur, nunc quidcin foriiludine se mu- rcplere fesiinat. Similiter scientia auimx humidila-
niens, niinc autem desidiam sibi conjungens. Per tem lacrymarum educil, cum peccata in ipsafri-
bouum naraque studium, velul dies est omnia con- gescunt, et tenor rectitudinis cum cxteris bonis
siderando, per desidiara vero quasi nox nihil prx- operibus calorem supernoruin desideriorum ei in-
videndo ; sed sicul nox per liinam aliquando iilii- fcrl, veiut eliam foriitudini, qux liumectationeiu
juinaiur, eaque sublracla iierum obtenebratur, sic sanctilaiis cuilibet fideli bpmini immiltit, reliqux
opera hominis permisia sunt, iia ut uunc lucida, virlules in adjutorio subveniunt. Et cuni lali modo
iiunc obscura exislaut. Cura enim anima per corptis anima rore el catore saacti Spiritus infundilur,
coacla malumcum ipso operadir, lunc virlus ipsius canlem sibi subjicil, eamque Deo sccuro servire co-
luce verttalis carens obienebratur; sed cum deinde git. De bonis ilaque cogitalionibus el reclis conft-s-
in peccaiis se gravari senserit, conlra voliinlnleiii D siouibusde ulilitatcjustitix, atque pleniiudine inte-
caruis se sursum tollil cariiem allligendo, el qux- riorum desideiiorum vigor sanclitatis ad scientiam
que mala operaipsi improperando. Sicque lux bea- animx lendit, illamque ita conforlat, tit etiani per
titudinis nocte peccatorum superala exorilur, itaui eumdem virorem totus bomo conlra omnia adversa
pcr aiiimam raala seienlia cum carne superetur, et taniis (uitionibus paticntix munialur, quateniis
caro in poeiiiicnlia et eraendalione pravorum ope- deinceps in diversa viiiorpm moveri, noq possii.
rum deinde casligelur. Et cunicaro hoc raodo cou- Sicui enim superiera sidera seli ignem muiistrani,
siringitur, anima quoque iltam secum ccelesiia ap- ila quoque oninia ititeriora lioiiiinis animx vires a.l
pelere facit, quia spirilu fortitiidiiiis tecum robo- offlciasua nffertinl, et dutn illa ad perficiendumjn-
ratam, (imori Domini eliam celeriler illam subjicil. siitiam peccata neglexerit, cum ralionalitaiesursuiu
Aniina quippe carnem adjuvat, et caro animam., asceudit; sed cum deinde corpus io defectu esse
quia per animam et per carnem umimquodque opus senserit, illi cpndescendit ne defttiat. Ipsa namqins
perlicilur, unde eliam aniina ciim carne bona et viveus spiraculum est lotum corpus hominisexci-
Sancta opera faciendo reviviscit Sed caro nmliolies lando, sed taraen detectationi c.arnis coiitra volun-
tadiumpaliiur, quando cum anima bperalur; qua- latem suara iiiulioties subjacet. Et in bono persi-
• !---«?*»*— .'•<'.".-..-.
' " '',
813 S. HILDEGARDIS 824
stere volens, velul sot es(, caro autem in gusiu suo A sudorem enittil; et sic in tpsa detcclaiibexoriiur,
permanons, quasi luna est; unde cum ipsa peccando el deiude liomo per gtisluni iteleclalionis op.erari
deficit, quemadmodura luna detrimenlum sentit, sed incipil. Sed ctini anima in scienlia sua senserit se-
lameu eadera anima coitlra volunlatein carnis quasi ctindum volunlatem el concupisceniiain caruis se
soi sc stirsum sxpius erigit, e( ila honio per quere- opera fecisse, earni mulloties afflictioiiem peccalo-
lam ipsius, iioc modo resurgil, sicui et luua per rum inspirat, quia nialum operala est, el deimle a
solem reaccendilur. Per humiditatem ilaque caro xoncupiscentia camis se subirahit, ne peccalum
in peccatis delectatur, et per calorem pceniteiido sciai, et ila etiam corpus oplal a peccatis abstinere,
iugct, quia humidilas ex carne, et calor ex anima El anima nequaquam omillil quin corpus affligat, et
c»l; atqueper hxc duo omnc opus, scilicet malum asperitalem de faclis peccatis ei inferat, et ideo in
et bcniim, perficitur, quemadmo.lum et per ea for- affticiione homo semper est, ita scilicet ul anima
- titudo terrx omuia iuuiiliaet ulilia
germinal. Con- querelam contra carnen» habeat, el caro delectatio-
«tictuseienim isle in homine est, videlicet quiacaro nem nutriat; quapropter et in opere peccali velul
in peccatis delectalur, et aniraa in ipsis afffigUur, in egeslione malum cognoscitur. Anima quippe
iia iit carne et anima omnia opera bbminis perfi- mulloties in deleciiitione caruis operatur, quam po-
ciniitur, quoniam animxmala displicenl, quxcarni stca repudiat, sicut eliam liumore et calore terra
placenl, quia caro mortalis est, anima vero immor- lacla ihuliles et utiles hcrbas germinat. Ac etiam
talis, aniinaque absque carne vivit, caro autem sine cum peccatorum diuturna consuetudo peccaia ho-
uiiinia vivere non potest. Anima nempe rationale tiiini infesta facit, ttinc anima corpori mulioties
spiramen esl, alque in babilaculo cordis sapientia inspirat, quatenus poaniteiitiam illormn a Deo qux-
ipsius esl. qua omnia couiputat, el disponlt, velut rat, velnl etiam humor et calor sursuin sxpius re-
paterfamilias in domo sua omnes res suas ordinal, trabuntur, et sic in mcdio istorum lionio et malum
atqne inde etiara habet prudenliam, qua vasi suo ct bonum operatur. Aliquando etiam cum caro ho-
cuiicla uiiiia recte constiluit, sicut et cor a pul» Hiinisdeleclationcm stiam inspicit, aniina ad calo-
mone legilur, et ex. hoc quoque discretionem ad se rem rationalitatis seextendit, quamvis per terrenam
coltigil, omnia juste dividendo, ut etiara viseera inhabiiaiionem sxpius iinpediatitr, quoniain cum per
hominis recte et discrete sibi conjuncla sunt. Nam fsrtitudinem corpus coagulaiioiiem conceplionis
aitima ignea est, unde et omnia itinera qu» cordi sux retractat peccando, ttinc rationalis anima re-
depulal catefacil, el in unum coquil, insimul ea re- frigescit carni consentieudo. Sed tamen deinde ea-
tinens, ne alia ab aliis disjunganlur, eaque implens, p dem aniuia ad rationalitntera se surstmi exiendii,
ne ulli eorum qiiidi|uani desil, alque aic eiiam cum cui et prava opera exponens cor honiiiiis eliam lan-
sapienlia in cogiiaiionibus prudenter omnia oflicia git, el illud gentere el lacrymari fatii, el hoc modo
<orporis ordinat: in bona quoque et sancla iuien- carnem superal, ila ul corpus pro viribus animx
libne per fidem ad Deum ascendens, quoniara ab effecium peic lorum non perfiriai, sed desuperiore
ipso semissam cognoscit. Sicul enim humidiias ab rore sancti Spiriius lacium piisiinuni diniiia'ii de-
inferioribus corporis ad cerebrum ascendit, ita el ponal, et peccata sua cousiderans, illa quasi proluio
aniraa cum sanclo desiderio Deum coguoscendo om- compulet.
nia officiacorporis hominis sursum trahit, el ul ite- Quia vas cerebri superiori» iguis solem accendentis
ruin eadem Immidiias descendit, inferiora corporis vicem teneal, et humor aquosi cieris ejnsdem solis
et eulori temperamentttm, et cursui terminum ne
implendo, sic etiam anima rorpori condescendil, ne subjecla concremel prmbettt, et quomodo secundum
offlcia illius in offensione Dei operenlur. hmc anima sitb poiestute Dei et judicio positu, et
rationalitate sibi indita discreie et se et corpttt
Quod sicut cerebrtm et intesiina dum humoribus re- tuum in omnibus regeredebeat.
dundttnt purgatione indigent, ila eiium aer et lerra
tempore autumni, illeper fita longa el coagutala, XXVU. Vns itaquc cerebri, quod cum fronte ad
hac per spumam sordidam quibusdam locis pur- D oculos extenditur, sub quo
videaniur, el quod eodem modo caro veneria superiorem ignem nolai,
gnri
exsudatione exskeari, attima pcenitenlim labore sol ardet, cujus iguis cum leui buraidiiaie aquosi
expiari comprobeiur, aeris permisiusest, idemque liumorpuiicium est so-
XXVI. Cerebrum etiam impleium ex se rheuma lis, per qtiod iile lerminuin loti sui transire 11011
ad
gpumat, visceraque cum impleia fuerint egesiioncm potesl; el humor istc per puritaiem a-theris
faciunt, el ista frequeuler in homine sunt, sieut et solcin nscendens ardorein illjifs miligai, ne ea qux
iiumor et calor super terram desceudunt, eamque in lerra sunl niniio fervore suo consiinial. Sic el
gcrmlnare faciunt, sed posiquam fructus ipsius ma- anima scientiam el rationalitalem cum manifesta
turilatem pleniter acceperint, humoretcalor sursum verecundia et salubri circunispeciione inse habens,
relrabuntur. Quapropter in initio frigoris cum hicms potenliam Dei ostendit, sub qua fortitudo illa est
appropinquare videlur, aersursum tendit, et de ca- qtix felicia suspiria menlibus lidelium bomiiiuin
lore solis aliqua parte coagulatur, qui sicut flla se immillit; eademque suspiria judicium fortitudinis
prolongando volare, ct lunc etiam de superiori bu- Dei retinent, ne in multa severitaie se demoustrei,
miditale terra mollescli, et sordidam spumam evo- alque per veram pceniienliam ejusdem fortiludinis
niii J siniliier cura oflicia camis implenuir. caro examinationem ita deliniunt, ut peccata liomiuis
823 LIBER DIVlNOR. OPER, SIMPLICIS HOMINIS.— PARS I, VISIO IV. 896
qnando iHe poenitetoblivioni tradal. Sed et qiiemad A lenpestatcs, tonilrua et graiidiiiem mtiilolies su-
nio.lum venttis ignem ardere facit, iia et ralionali- perlerram producit. Isto uimloanima cum scientiam
las animam hominis movet et illuiiiinat. Rationali- suam in favore elalionis siirsuni extendit, per illiim
tas enim in anima esl quasi venius, et -quasj lumeii eam qnasi siipcrius denigrai, qiioniam suspiria bo-
iaigne; et aiima spiraculiim esl a Deo in liomiiK minis ibi in elalionem extenla puritate verx lucis
inissuni, quod indeficiens el raiionale est, e( sicui carent. Unde eiiam etipsa liirbulentia supernx for-
iguis sine ardore iguis uon esset, ita et anima sinc litiidim hoc modo repngnai, quod eadem fortiludo
ralionalitaie intelligibilis non esset, cum cxiers ealore toelesiiiiin desideriortnn eamdem scientiam
creatura irrationalis velul venlus perlranseal, quia non exciiat, sicut et vindicin Dei, qux peccata bo*
flammans ignis non e$U Nara raiionalitas aniinani minitm paulaiim exaininai, poieiitiam e}Usraulioiies
cum scieniia ubique ducit, mille modis ea conside* retinel, ne peccantem bominem onmino conierat,
rando: et cognoscendo qux horao facii, unde etiani Et lenebrositas ejusdem scieniix coiiciipisceiitiam
c m ipsa anima boiiuni iu scicniia sua inlelligit, iu et lemeritatem peccatoruin negligeiiii Iioinini sx-
gaudio sicut sol ardel, el cuiestis est. Sed tanien in pius inferl, quia supernum judiciura non inspicit,
boc ardore ccelesiium anima seraper manere non ut eiiani idem judicium in viiulicia diversos exces-
pciesl, quouiam caro bominis deficerel, et ideo B sus delinqtieniium conterii. Anima utiqiie quoniam
anima refrigerium in aliqua re corpori infert.quem- araplexionein dilectionis ad corpus cuin quo opera-
admodum Filius meus in raundo eorpoi aliter ma- tur habet, sxpe illi conscntit, et cum itcruin ni-
«ens modo oravh; modo laboravit, et deinde corpus gredinem consensus isiius in ignca rationalilale
sutim recreafil, et boc absque peecalo fetil, quia agnoverii, carnera per poenitentiam se alfligere fa-
sine peecato conceptus fuit. Quemadmodura etiam cil, ei iieruni illani conforlai, ne homo in sensibus
puncium solem reliiiel, ne uielam suam (rauseat, suis deficiat. ln corpore namque bominis auiina
tiu et anima corpori conseutiendo illud temperal, manel, secundum quod iilutl in liiimoribus suis in-
ne deficial; et Iioc in raagua pucitale faci.l, quale- venit, ut eiiam apis favum cum inelle in vasc suo
iitis corpus honiinis pravis operibus non derideaiur, operatur, nunc scilicet purum, iiunc autem turbi-
et ne etiam pro nimia toalest» inieulione extermi- dum. Qiiando euim anima cum ignea rationalitate
netur, velut humidilas solem temperal ne consuina- sursum hoc modo ascendit, ul corpus ascensum il-
tur. Anima itaque discrclionem in omnibus amat, et lum tolerare non possit, tunc iterum descendit, el
ideo quoties corpus hominis absque discretione aul corpus confortat, quia caro velut lerra fragilis est,
comedit, aul bibit, auialiud quid lale indiscrete.fe- , et sic anima et corpus diversa certaraina inler se
cerit, vires animx scinduntur, quoniam oraniacum habent, quoniam horao lucida e( (enebroga opcra
discretione agenda sunl, quia homo in cccleslibus cum anima el carne operatur.
geinper esse non potesl. Et ut per nimietatem xstus Quod ita cerebro totum corpus hominis quemadma-
splis lerra scindilur, et per iiicongruenieiii pluviam dum sole, qui medius planetarmn est, superiora el
germen ulititer non exsurgit, sed per rectaiu con- inferiora roboreittur, et de eo quod Iribus purtibu*
ct humoris lerra ulilia mundi a sole illustralis, quartam Deus tenebrosam
junclionem caloris quxque et (rigidam reliquerit, et mysliea liornm ratio se-
germinai, ila eliam et per justam xeniperamiani cundum inleriorem hominem. ,
oinnia opera coeleslium et terrestriura discrete el XXIX. Et sicul prafaluin est, per vircs cerehri
keneordinaiituret perficiuutur. Hanc autem discre- lolum corpus hominis rclinelur , quemadraodura et
lioiiem illi cuin quibus coclum illuminatum est di- per sotein superiora el iuferiora roborauUir. Sol
lexerunl, el adbuc diligunt; sed ,d|abolus eani ha- namque in superiora et subteriora lucet, lolumquc
bere uoluit, nec babere vuli, quoniam vel in nimiam lirmamenlum, excepta plaga aquilonis, circuit. Cuiii
aliiludineui, vel in nimiam profundilatem tendit, cuim Deus lotam lerram cum creaturis roboravit,
uude cadens rion resurget. unura IOCHIII vacuum diinisit.qualenuscreatura co-
Quod sicut nigredo cerebri calore el humoie coagulala rj guoscorei qux el quatis ciaritas Dei esset, quoniam
fiegma vel livoretu corpori homihis diffundit, sic et per lenebras lux bonoratur, et lucidae parti tene-
uiger ignis, qui in secundoelcircttlo esl, tempestaies brosa
parsministral, vacuus loeus cxisleus, quia
et [ulgura mundo inducat, in liunc eliam modum
anitna elalione et earo concupiscentiis corrupta, <tt- Lucifer illum elegil quando Domino suo xquari vo»
versa ad invicem.a*liera alteri remtenio cenamina luit. Soi quoquein orienle orilur, et in meridie in
habeanl. ardore suo magis et stagis. (jortior est; sed post
XXVUi. Sed et cerebrum quamdam nigredinera nieridiem in occasum se declinat, el sic cursum
superius babet, quia anhelitus boniiiiis buniidus exi- suum usque in mane perljcit. Et quia in parteui
slens humiditaiem illam sursum mittit, qux in fiue aquilonis non procedit, jdeo iu inane ei circa vespe-
suo ubi ultra non procedit, nigrediuera facit, et ni- ram frigidilas in lcrra est. Ego autcm qui sine ini-
gredo hxc ardori resistit, ne idem cerebrura in tio sum iguis sum, per qirem onuiia luiuinaria ac-
fervorein erumpai, veltitefunmiger ignis lucidum ceiiduniur, lux qux leuebras oblegit,, nec tenebra;
ignem reiinet, ne teiminum suuin transeat; eadem- lucem coiiiprebendere valeiu. Itaque lux leuebris se
que nigredo cerebri flegma ei livorem reliqup cor- non admiscei, uec teuebrx a; lucein transirc pos-
j>ori immitlil, quemadmodum et niger igiiis isto sunii Sicut eiiiui IIODIOiu bona scieiilia,qnx li-
817 S. HILDEGARDIS 828
men verltatis existfl, a Deo cousliiulus est, et ut A opprimilur, qualciius bona negligens id quod malum
in mala scienlia, qux vacuuin locum habet in quo esl facial, seiuelipsam lartareis locis immiliil. Dia-
nulla conslitulio merilorum aut prxmiorum est, bolum quoque repudiat, qui Deo similis csse voluii,
ad malum declinal, sic etiarii in homine ccelum et et per boc a parie aquilonis separatur, qnod sive
lerra, lux et tenebrx signanlur. Per scieniiam uti- boiium sivc malum operelur, Detun se non nominat,
que omnia opera hominis rcguntur, ui etiam per sed a Dco crcaturam per rationalitatein cognoscii.
spiriuim foriilu !inis cxterx virtutes conlinentur, Ipsa quoque lerreniim vas siiiiin mulioiies docct ut
quia idem spiriius el in spirilalibus et in sxculaii- opern qux caiesiia suut facial, iterum couciipis-
bus cnusis vigel, hominemqtie nb insidiis nntiqui cenliis earnis conseiilil, dequibus se iterum extor-
serpentis dcfeudit, qui vncuus ub omni feliciinte, quens, vas siuiin affligit, c.im ad offlcia sua ascen-
claritatem Dei demonsirat, ut per malum id quod dit, omnia mala in eodem vase suo per poenilenliam
lwntim est coguoscaiui', quoniam servusdomino suo excribrans , sicttl hordciim a liiiico cjlcilur. Ilan:
subj>'ctiis esse debet. Fortitudo enim in ineoepiione aniinx opera suiil, quoniam quando illa bouuai ope-
et in actione bonorum operum robusta exisieus, ralur, esi quasi sol cum in meridie ardel; cuin ait-
posl rompletionem eoruni in illo mala devital, cl lera ad malum anhelai, est vclul sol cum adoccasuin
sic ad initiiim suum recurrii, nec malum appelil, R declinal; sed cum deinde per ptenileniiam resurgii,
quia lam in iuilio quain in line perversilatis calor esi ut sol cum a lempeslalibus splendorem sutiin
Spiriius sancli non adest, sed lorpor et negligentia averlit. Sed tamen ciim bomo per vires animx
hOminem ad nociva pertrahens. Sed ille qui siue crescil, veniset medullis suisnondum impleiis vcl
principio esl liimen hoc exisiil, quod omnia ,lucen- roboratis, propler teneriludinem corporis ea qiue
lia incciidit, et omnes advcrsitalcs lenebrarum de- coelesiia sunt nondum coguoscere poiest, necetiam
pellit quoiiiam ab ipsis extermtnari non vaLt. El poenas infemales discernere valet, quia coipus scum
iil lidelis homo a Deo regitur , el sicut perversus ad perfectionem nondum excoclum esl; unde etiam
ab co alienaiur, ila et in homiue quxlibet eleiucnia anima cum vase suo tunc vacat, quoniam idem
ordinaie disiincla sinii. Aniina quoque velul ignis liomo limorem iimc non habei, queniadinoduin et
apparet, sed rationalilas in ipsa quasi Iiunen es(, Iiomines in prima xlate mundi tiinore legis care-
tsi rationalitate qux lucida esi, hoc modo perfun- bant. In plena vero xtate bominis aninia cura cor-
ditur, qiieniadmoiliini mundus sole illuininalur, pore roboratnr, illudque bona opera facere cogit;
quia per raiionalitnieiti omnia opera qux in homine sed corpus a voliuilate ipsius declinat, vires suas
operatur, prxvidel ct cognoscil. Homo quippe gu- secundum concupiscentias caruis exercens, et hoc
sium et desiderium in se habet, alque per hxc duo c quandiu vivit facere satagii, nisi per pceniteniiani
sanguis in venis ipsius ciiui calore iiiedullarum viribus animx rcfreneiur.
movctur; et sic idcm homo operalur, quemadmo-
dum rola cursuni suiiin peragit, cuin ad currendura Quia frons inier cerebrum et ocutos consittens, ita
iiifirmilates qnm de cerebro el stomncho uascunttir
impellilur, qiioiiiaiu corptts gusiura et desideriiim colligit, qnemadrhodumlitna ea quw de snperiori-
liabens aniinam hacet illac impellil, ita ul secun- bttt descendunl el de inferioribus asceniliiiil recipit;
el quodoculi albugine et pupillis in httmore suo pu-
dum eosJem impul.us illa grcssus suos multoiies rum mllierem, slellas el vaporem de siibjticenlibut
dirigal. aquis ascendenteminsinueni. et mnltiplex horum in
qualitatibits animi considcratio.
Quid tignificel in aclibus homihis ortus vel occasus
tolis, et quid nunc nubibus vel nimietae tempesia- XXXI. Ut aiiiem prxdiclum est, a fionie usque
tum occuttalus non apparet, nunc his abstersis lu- ad exlremilatem nasi puro xthere designalo, frons
men tuum lerris reslituit. inler cerebrum el oculos existens consliiutionera
XXX. Sol etiam nigra nube obscuratus, atque cerebri et oculoruin suslinet, et iufirmiiatem qu»
fulgure et tonitru, et nimietate pluviarum obrulus de cerebro el stornacho nasciiur in se continet, vel-
ntiri apparel, sed illis omnibus cessantibus ilerum D ut etiam lunu sub sole slellis circumdata, ea qua^
ltimen suum effundit, in boc aniraain honiinis de- de superioribus descendunt, ct qux de inferioribus
moiislrans, quia cum illa per corpus ila premilur, ascendunt, mulloliesrecipil. Oculi enini, qni plurima
iitsecundum coiicupisceniiani carnis operetur, ra- conspiciunt, siellas firmamenli , qux undiqiie lu-
tionaliiatis lumen in ipsa obnubilalur, quoniam ira cent, ostendunt. Nam albugo eoruin ptiiitatem x-
sicul fulgor, et avaritia velut lonilrus, e( illicila tberis, clarilas quoque ipsorura splendorem iliius,
camis desideria, quemadmodum nimietates ptuvia- pupilla vero slellas, qux in eodem xlbere sunt, de-
rum sunt. Sed cum deinde per prenilenliam ab his signat; hunior vero eorum, humorein quo idem x-
se purgaveril, iterum in claritate veri luminis il- tber a sublerioribus aqttis humeclatur, ne a supe-
lustraiur, sperando quod Iiberari et salvari possit. riori igne Jxdatur, demoustral. Hoc ilaque esi,
Rniionalitatera ilaque aniraa exspirat, velut ignis quod inter scientiam et circuraspeciioHem aniina in
sciitillas emiltil, et per eam coelestia et (erres ria vera poenitentia Joeala, vas smini per gratiam Dci
discernit. Quapropier etiam si corpus per eam ita ail poenitenliam impellit. Verccmidia quoque inler
superatur, ut jusla et bona opera operetur, de x- scientiam el circumspeciionem degens, viamillaiura
t&uu vrta gaudebit; vel si hoc modo pcr corpus notat, quia recie incedit, cum pudicitiam ama!. ai-
8» LIBER DIVLNOR.OPER. SIMPLKIS HOMINIS;— PARS I, VISIOIV. 830
que noxia quxque in se occullando ad nihilum re-. A ventos commomm slrepiiu suo mare aliasque ter-
digit, ne in palam prorumpanl, sicul et timor Do- raruin aquas concutil, illx fumum et bumorem do
niini forliludinecaelesiium virlutuin vallaius, xlcrnai seproducunl. Se.l nubes ipsas, fuinum scilicet et
et cailuca in semelipso bene raoderalur. Circum- hnmorem, excipientes ad lunam «xtendunt, quos
spcctio namque, qua fidelis homb quxlibet bonai illa velut siiiat ebibens, iterum ad nubes remiuii,
sibi prxvidei, ar.lens desi. erium ipsius quod ad| pluviamque congruentem illas proiucere facil,
superua liabel demonsirat. Consideratio enini cir- quoniam hoc modo de subterioribus aquis quas
cuiiispecJionis, qua bomo ea diligenler corisideratt nubes sursum trahunt, iterumque remilttinl, pluvia
qux animx iiix utilia videl, sinceritatem verx pce-- super lerram descendit. Sic eliam cum aninia iu
i.i ent':x appclil; peispicacia autem ejusdem consi- hoinine aliquando, vel ex securilale salvalioiiis sux
il.-iaionis decorem ipsius pa>nitenlix diiigit, curai gaudet, vel quasi de pressura peccatoruin giiorum
homo a pei catis se purgaliim aspicit. Inleulio quo-l moeret, scientia. hominis cuin' conscia corifesgione
i|ue ejus, qux quasi ptipilla oculi est, ardentia etI pcenitentix per timorein movelur, alque cuni bis
lutentia opera qux in illa sunl clarificat, sed iudul- suspirando sursiim crigilur , opeiaque illius cir-
geniia peccatorum, gemiiuset suspiria, quibus poe- cumspicieiido, lacrymas ab ipso edticil, cumque
nileuiia humoie lacrymarum disculilur, ne polen- R plangere facii, quia cum limor Domini liominem
tiali judicio Dei feriaiur, exorual. Aiiiuia eieniini conctiiil, ipsum silibunde in gemitibus flere com-
uudique circunispicil, unumquodque opus incipiens; pcllil. Untte (il utcum homo inlerduui adversilalem
ulopcraiis, quoniani ignea esi, et cum aere spirat, sxcularium reriiin deflet, animuin multolies ad
alque cum scientia el ralioiiaHtaleomnia peragil el appeiiluin ccelesiium, neglectis sxcuiaribus, retor-
discernil. Nam aniina in corpore roboraia forliler queat. Nam cum homo a Deo reccdit, e( euin in
operari incipil, el bocfacere desideral; sed quara- oblivionem ducit, mox aniina ejus contremiscit;
plorirax infirraiUites, carnis videlicei, in mediillis, uhdc et omnia membra liominis , qux virihus illius
in sanguine et in slomacbo ei occurrunt. Ex calore implela sunt, in alienam viam commoveiitur, quasi
namque medultx sanguis hominis xslual, el ex Deus venerandus et limendus non sil; sed illa vasi
pondere ciborum storaacbi sanguis ardei; isixque suo verecundiam et confusionein peccatorum pro-
infirmitales viribus animx quoddam obstaculura ponil, illudqiie suspirare facil, ita ut suspiria hxc
gunl, qnia de ardore carriis inceslus, quein Satan lacrymas educanl. El sic de snspiriis el lacrymis
dolose iexuil, pullulat, alquead animam de terrenis istisviriditas pocnitentix exsurgil. Quaprcpier et
ascendit, illique proponit quiahomo caro siteteum . ipse in operibus bonis denuo siiscilatns, gravaniina
secundum carnein vivere oporleat. Uiide et ipsa peccalorum suorum in laula. diligentia et poeniten-
per corpus quod deorsum esl, mulloties cogitur tia exaininat, ut carites memliroruin suoruni ali-
mala cutn ilto operari. Opera quippe. animx cum quarituluin exsiccenlur, el lanta amariiudo in cor.le
mobili corpore sunl, quemadmoduni luna stellis ipsius crescit, ut intra se-mulloties dicat: Utquid
circumdata est, ipsaque anima per scientiam arli- ad lanta criinina nalus sum ? Cum aiiiuia niea in
ficiosa cum reliqua crealura esl, ita ut opera artis Deura peccavi,et cuin ea poenileiitiam ago ad Deum
ejus, give de superioribus, sive de inferioribus sint, suspirando, qui formani Adx de Virgine dignatus
in vase suo videantur el cognoscantur, velul stellx est suscipere. Unde et ego conlido quod me non
autlucidx aut obscurx in firmamento lucent. Can- despicial, sed a peccalis meis absolval, et etiam
dida eiiam scienlia quasi albugo oculorum in lio- per vulliim sanctx litimanitaiis sux, in vera fide
mine apparet, inlelleclusque velut clarilas eorum me poeniientem susciplat. Tunc auima el corpus
in eo fulget, el rationalitas quemadraodum pupilla in unum se conjiuigunt, el coucordes ad Deum au-
ipsorum in eo tucet. Quapropter etiam homosicad belanl, quoniam aninix peccala nequaqunm pla-
cosiesiia lendere gemendo et flendo cogilur, ubi se cenl, sed tanltiin ex slupore carnalis concupiscen-
indignum prxmio xternx remuneralionis xstimal, 0j lix cami cogiiur cohseniire, quia si delectationem
qiioniam muttis peccatis se oneralum novit, ideoque anima ad peccatum baberet, bomo in luio peccalo-
ut poenas judicii tanlum evadal, contendil. ruin semper sordescerei. Nam in peccaiis anima
noii deleclalur, quamvis illa cum corpore opere-
Quibut ex causit et lacrymm de humoribut corporit
collectmab octtlit, et pluvim ab aquis inferioribus lur, ut eliam elementa qux hominera sustinent,
turtum ircictme nubibut defiuant, et diligens ho- ipsum ad peccatum non coguut, sed tamen euni
rum teeundum affeclionet animm exprettio,
per judicium Dei in pcccatis dijudicanl, in opcribus
XXXII.Et cura homo aut Ixtitia aul irislilia in aulem bonis suavitalera et lenitalem super illiim
corde suo commoveiur, venulx cerehri ejus, pe- ostendunl. Et quoties anima cum corpore mala
clorisqne, et piilinoiiis ipsius etiam concutiuntur, operari cogilur, illud iristitia rcplel, quoniain ea-
unde el venulx pectoris et pulmonis Immoies.sur- dem opera sibimetipsi displiceut, sed ctim id quod
sum ad venulas rerebri miltunt, illxque eos snsci- bonuni est cum corpore perfccerit, idera corpus
pientes oeulis infunduiit. Sicque-hominein ad lacry- gaudere facit. Quapropler etiam homo qui bonum
mas perducunt, quemadmoduin cnra aut in inilio operalur, pcr gratiara Dei/ipso nesciente, ab ho- '
aiigui>3(i scu delriaieuti lunx firmameutum per uiinibus diligiiur; qui aliquando h: lantum pro
«31 S. HILDEGARDIS 852
ficit, litbona inexplebililer operari appetat, quem- A nisierio ausunl, quidam radii aliquando in caiter»
admodum ctiam nngeli vulttim Dci inspiciendo, sidera miltunlur , ita ut alterum lumen ab altero
coiilemplalione ejus exlxdiari non possunt. Aniina. excitetur. Anima quippe, cura prava et turpia
quoque ipsius gaiidium bonx operatiouis babcns opera videl, trislatur, et cum ea per inalum rumo-
corpori coudescendil, illudque a peccatis conculil, rera quasi per odorem imellexerit, suspirat, aique
atque per bninileiii pceiiiientiaiii suspiria el la- cum ea quasi per gusium cum corpore perfecerit,
cryinas ei in.niiuii, qiiatenus ad viriuies virescat, liominem lacrymas effundere fncit, illique poeniien-
veiuteiiaiii nubes aquas sursura trabuntet iierum liam immiitil per scientiam, suspiria per ruraorem
reiniiiunt. l.ieccatorum, tacrymas auiem per effecium coiuni.
Qitia sicut tiulla forma visibilis sine nomine, ita Illuminairix vero animx poenitentia esl, et in ipsa
nee sine mensura sit ; et quid in interiori ho- suspiria el lacrymx sunt, et velociter culpas iu ho-
tnine mqualis exleriorttm mensura oculorum si- mine diluit, in qua snspiria cl lacryrax gcneran-
gnificet. Uir, verx poeniieniix adsunt, qiiemadmodum
XXXIII. Ul anlem nulla forraa visibilis sine cliamqux
per spiriliim foriitiidinis et limoris Dei cx-
nomine est. sic nulla sine mensurn esi. Unde eiiam lerx virtuics excitatx lidelcm lioniinera efficaciter
ambo oculi hominis xqualem mensuram' habent, , illiiininant.
g
atque speculaliva vasa coriim in circuilu suo
xqualia existunt. Deus eniin virtuies a vitiis, san- Quod sicut mento caput et superiora per nubes su-
cia quoqueopera a peccatis separavit, vclu( crea- slentanlur, sicut etiam otsa in hotnine ver ignem
lunis qux homini nolx sunl formis et nominibus dttrunlur, el per frigus medullm cougttlantnr, et
in mundo lerra per mstalem el hiemcni ad fructi-
snis ab invicem discrevii, ila ul etinm homo in ficahdum excolitur, ila et menles fitielinm igne
circnmspeciione qux sibi, quemadmoduro in oculo, Spirittts saneli et rore conrpunclionis ad qumlibet
bona corroboranlur, et ineriia torporis el negli-
quxlibet bona prxvideat, et etiam in considera- gentim debilitaniur.
tione bonx intentionis sux, sinceram xqualem-
XXXVI. Ul omnia qux in capile homiuis sunt
que discretionem habeat, ne si in bono modum ex-
per menliiin condnenlur, lali eliara modo cuncta
eesseril, in profundum corrnat, aut ne si in malo locis suis per nubes susteniau-
nimietatem apprehenderit, in desperalione omnino prxdicta in statuiis
ttir, quod designat ui tnentes lideliuni stabilitatt-m
pereat. bonorum operum iia arripiaut, u( in bonis pcrse-
Quia judicium rationalit animm et bono prmmium verantes ad ccelestia perveniani. ^Eslus eiiam ossa
tt mah patnam debeat consliiuere, el quod ad
eomparationem miernm relributionit nutla poeni- ,„ et fi igus medultam in bomine significani, quoniam
teniia sufficeret, etiamsi arenam omnem et marit auima per ignem ossa coquil, et per frigus quod in
gutlas iranscenderet. vas suum trabil medullara coagulat; sic etiam per
XXXIV. Aiiima quoqne in ralionalitate ostendil xstaiem, et hiemem tola terra probamr, ila ut
qux el qualia peccaia sint, modumque peccandi et fructus ejus per frigus firmameuli sub (erra coa-
pcenilcndi demonsirat. Ex viribus enim anirax guletur, el per calorem illius solvatttr. Calor clc-
horaoad pqenilenliam imbuitur, cum omni studio1 iiim solis et humor de aquis in nubibus ita se con-
peccata sua per poeiiitenliam affligit, velut pluvia juiigunt et adiiiiscenl, ul pcr bxc omuis fruclus
ignem exsiinguit; sed tamen, ad coraparationem iu lerra rcgaiur et firmelur, quia calor solis et
xiernx glorix el ineffabilis retribulionis , vix con- humidilas aquarum lolam leirani quasi colendo ila
siderare poterii quoraodo salvandus sit. Nam si' fructificaul ct pcrficiunt, sicut lurnator vasa sua
poeniientia iiominis supra arenam el supra aquas' ad peifectum perducit., lania quoque firinitate iu
niaris esset, salvationem tamen gaudii sui pro in- nubibus ad invicem copulantur, ut nequaquam
effabili gloria xterux vitx vix considerare posset. ante novissimum diem inlraudo el exeundo, nec
Et o ubi iiivenitur isie qui concupiscentias carnis1 hac nec illac se spargendo dissipeniur atit separen-
stix nori impleat, a peccatis dcclinando? Scientia1 D lur- £t aiiiraa in homiue per ignem sancli Spiri-
namqiie rationalis animx in duobus modis est, > tus ad quxlibel bona roboratur, atque per frigus
quia bonum cognoscit, ct matum sentil, bono lorporis et negtigenlix debilitalur. Iguis quippe
sciticel prxmium , et malo poenam conslituens ; fortitudinis e( compunctio menlis bominis se in
aiq.ne hxc oflicia aninix sunt, quibus corpori adest1 invicem admiscenies, bonum fruclum in homiue
iniilioties operando , secundum quod itlud exposlu- proferunt, liomraemque in omni utilitate ila con-
iat. Uude cl homo ut dies csl in bonis, cl ul nox1 fortanl el-exornant, ul nequaquam a serviiio et
in uia.tis. dileclione Dei separari possil. Nara cum bomo
Quia sicitl liomo oculis et cmleris sensibut conforla-- tuolestiam et ixdium peccalorum incurrerii, per
lur, et cmlum sole, tttna elslellis, vicaria sibi lucee eamdem molestiam peccata in ipso ita consii in-
subvenientibtts, illustratur, ita et anima verm fumum ignis deprimimr,
operibus pmnilenlim iltuminetur, et sutpiriis vel\ guntur velut per densum
lacrymis cito a peccalis dUualur. ne in viribussuis ardeal. Cura enira per viresani-
XXXV. Ilomo quoqueper oculos videt, per na-- mx, voluplas carnis in menle bominis dirumpi-
suro odoral el per os guslal; sicul etiam per vira n tur, mox guspiria ad coelestem palriaui in eo te-
«olis et-lunx a summis itellis, quaj ipsis ctim mi-- xun(ur, quemaduodum p.r apem favus cam meile'
855 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLIC1&HOMINIS. — PARS I, VISIO IV. «5*
in vase ipsius xdificatur, ubi eiiam nova et vetera A & ignes suos stellis non autem soli infundit.quonlain
ejusdem hominis opera simiil admisla, cuin vera ilie velut prinreps exisiens, iri uuo statn seoiper
huinililate regantur, ne per calorem superbix est. Hoc quoque modo anima cpnslantiam et secu-
. cnmbusia arescant, Per ignem iiaque Spirilus san- ritatem in homine ad timorem" Dflinini millit, qux
cli, ei per humidiialem humilitalis fructilerx vir- qoasi via itlius sint, qnia dum homo Deum limel,
lutcs in vase Spirilus sancli, in quo sapientia inlerdum prosperitas, interdum qnpque advefsitas
mansionem sibi xdificat, perficiuiilur , ila ul idem eioccurril, in quibus eum reete incedcre oporiet,
homo viriuies qux serenissimx coraln Dco et an- ita ul nec de prosperitale elevetur, nec de adver-
gelis ej*ussunl, ad se colligat, quasi iii odore om- sitale opprimatur. Unde et cum spiriiu fortitudinis
iiiiiiii aroraatum, ubi deinceps non deliciunl. munilur, se robustum in omnibus ostendit. Viriulcs
Item de utiliiate sensuum in homine et siderum in enim istx proteciionera intenlioni bominig faciuHi,
mundo, el quod dolus diaboli, qup Evam decepii, quemadmoduin limor Duinini fundamenlum el scu-
et originale peccalum toti per eam poslerilali trans • tniii aliarum virlulum est, quoniam cum ipse foi-
fitdit, quasi nebula sit, qum de nocivo aere con- tiludine
snrgens lerrant oblegendo et fructus Imdit, et ne induitur, cxteras virtules ad se colligil,
claritas diei cernatur visum prmpedil. easque el fortitudine et limore munius oslendit,
XXXVII. Sed el per visuui ocuioruin, audilus, B I ubi bominem coelestibus desideriis tam in adversi-
odoralus ralionaliiasque oris et (actus reguntur ct lale quatn in prosperitate inbxrere facit.
cognoscuntur, sic utique ul sciatur vel quid siut, De naso, ore, anribus, quantum in komine valeant,
vel quompdo sim, sicul el per solem ac lunam et et qtiid diversi effectus eorum in exterioris mundi
elemenlis et in interioribus animm significeht,
pcr slellas omnis constiluiio Grmamenii regitur ct et quod in omnibus exempia sanclorum seauenda
illuminatur. Ilomo enim per oculos yidet, qux ctitn sunt.
sapientia coguoscit, eademque per auditum, odo- XXXIX. Sed et a nasn usque ad guttur, aquoso
ralum et per gustum capil. Qux aulem in peclore aere cum sibi supposito forli et aibo lucidoque
sua congregat, ea per scientiam scit, sed ea per aere prxnionslrato, nagus hoininis aerem qui aquas
oculos non videi. Nam et serpenlinus dolus occul- mpvet significat; os vero iu rationalitate huraidi-
lus erai, qui se tiinc manifestavit, cum Evam pri- latem earum demonstrai, aures autem slrepilum et
mo inlerrogavit quod illa nesciebat, eamquedecc--.. sonum ipsarum aquarura manifesianl, qux per
pit, quoniam ipsa sine dolo fuit. Istud inilium in venlum aquosi aeris el per elevationera nubium
primo originali peccalo per dcceptionem diaboli', < corivenieiiier inuiidant. Nam auditu atiris inleriora
exorlum esl, ipsumque est quasi nebula qux dei honiinis concutiuntur, sicut et sono superiorum
nocivo aere surgit, toiam tcrram obtegens, ne pu-. C aquarum elemenla peuetraiitur, et buraore os ra-
rus dies inspici possit, et qux opera sapientix , lionalitaiis perfundilui, velut buiniditateearumdem
quasi designando corrodit. Sic quoque dolus neu aquarum supcriore liumectanlur, ue ariditate con-
joconditalem, nec gaudium babet, nec in ulla( sumantur, aique odore nares repieniur, sicul et
parte in quiete est. Hxc eliam designant, qtiod adl aere exdem nqux couinioventur. Quod aiiteiu naiius
inleiilionem bominis quilibet sensus ipsius decli- sursum ad superiora in longiluJine lendit, hoce l
nat, skutel virtiites ad correclionem ipsius fesli- quotl aer isie qui auuosus est iu piiiitateui superio-
nant, cum hoc a Deo poposceril. Quo enini intetitioi ris xtberis el iu ardorera superioris ignis liuinorcs
hominis euiii ducit, illuc quoque el sensus suos suos transmillil, et ab eis leniperamenluiu fortitu-
dirigit, sed tamen cogitationes cordis ipsius quan- dinis ue diffluendo dissipenlur aul dissolvaniur
diu in occullo nianeni nesciunlur; Sic eliam neC recipil. Per nasum quoque cerebrum et veux pur-
Eva curri a diabolo decepta esl, calliditatem illius ganlur, quia etiam eadein eleraenta interduin com-
novit, quoniam ille se totum ila oblexerat, ut dolus mota, hitmore el fumo in superioribus niuliolies
ipsius a primo parente videri non posset. Unde et expurganlur. Purus eiiim xlher huiiiiditate aquosi
oronem mundum in maloeveriit, quia nihil boni in p. ] aeris, ut prxratum est, perfundilur, queinadmo-
se habuit. dum pceniteiilia operibus et exempJis juslorura il-
Quod supercilia ad munime»lum oculis dala itinera lumiiialur, el ul audilus aurium vcrba scienlix ca-
lunm designeni, menstruis crementis ei delrimenlit pit, in qua verba ejussonant. Flatus qunque odoris
obnoxta, el quod secundum hoc ammw iitler pro- et humiditas rationalitaiis oris in ununi seconjuii-
tpera et adverta in timore Dei constantia et secu-
riias lenendmsint. gunt, inadidumque huinorem babenl; et sicut
XXXVIII. Supercilia vero hominis ilinera lunx etiani aqtta fluit et sonat, et bumiditate sua totam
declaranl, viam scilicel alteram, qua ad restaura- terrain perfuudit, siinililer et aquosus aer superiora
tionem sui sub soleio.vadit, alteram autem, qua a elemeuia humeclat. Spiramen etiara animx recium
sole incensa recedit. Et supercilia defensio el mu- iler per nasum el per os habet, quod exlra lerini-
nimenlum oculorura sunt, velut et luna lutanien num suum nec ascendil nec descendil, sicul et
et initriiiieniuni siellarum est, quia dum a sole in- idem aquosus aer itinera sua ut positttsest (enei.
censa cresccre incipit, iguem tam a slellis quam a Hxc etiara designant, quod anima dono Dei in ho-
sole recipit, in hoc iltis subveniens, nc in nimietaie mine facta, cum discrelivo intelleciu boni odoris
igniura superabuudeut; et dura iu detrimeulo est, inieute gustat exemplajustorum, qux illi verborum
83S S. HILDEGARDIS SOR
viriditate auditus aliornm iufuderal, interna cor-- A , denuo per incteptionem peccandi mala faciat.
dis coneuiit, quatentis gratia Spiritus sancti per- Quid virtttlit vel fortiiudinit per dentet, qui carer-
fusa, odorem .virltiium omni desiderio retineaiil.. . nosi sunl, nec medullam habent, in nobis expri-
tnatur.
Quapropierct lemperanlia odorem beaiitudinis rc- XLl. In demibus autem retenlaculiim earumdem
cipiens, el considerans opera fidelitim, qux tam
bonis insistendo quam a malis per posnitentiamt aquarum monslratur, quod secundum modum den-
desislendo pcrficiunl, pptentix Dei committit, net liuin forte et firmum est, videlicel foriis el albus
per immoderationem dissolvarilur, quia pcr tem- diira lucidusque aer, qui aquas islas continet, ne 1110-
boni odoris scientia hominis sunm excedentes dissolvantur. Per lioc osten-
peraniiam purgata,
dilur inens hominis ciim.gratia Dei per ani-
ipsum in bonis ubique robustum reddii. Poenitcn- mam quod
tia quippe veris gemiiibus niultolies sublevaiur, firmatur, et retinelnr, ne per malas rogita-
ubi verael sancla verba xdificatione fidelium pro- liones nimis diffluat, iia tit eas sibi voluntarie per
feruntur. Virtus enim rectx moderalionis in his illiciia desideria atirahat, qnx -eiiain modo per
esse debet, quaienus omnia opera sua homo bene, opera peccatorum quasi tempestas, modo per poe-
el se ad coelestia ioluitu ila attol- nitentiatn eorum quasi medicina in liomine efficitur.
disponat, juslo
lat, ne modiim suum cxcedal. Et ulin aqnoso( B ' Denles etenim hominis cavernati non suni,nec
acre quidam siifflatus esl, qui cum bumidiiate, molliliem mcdullx babent, quoniam carne induii
rorig super terram descendens, viridilatem ct ari- non sunt, sed per cerebrum atque per omnes con-
ditalem fructuum temperal, in xslale scilicel vi- stiluliones fonnx liominis, qux secuudum firma-
menlum posilx sttnt, coagulantur et obdtiranlur, et
ridilatem, in hieme vero ariditatem; et ut per
sufflatum istum fruclus terrx vires recipiunt, ita per catorem et bumidiiatem capitis in duritiam
et per os hominis tolus homo pascitur; et sicut exsurgiinl. Hxc aulem designnrit quod anima ratio-
nalis in xqualitate infinila vita consistens, nec per
per splendorem solis mundus illustratiir, ila eliam
corporis vegetalionem incrcmentum, uec per ejus
per.eumdem sufflaluni omnia superiora spiramina derectionem accipil deirimeiitnm, quoniam spira-
lemperantur el producuntur. Similiter perexempla ciilum ipsa omnipotentis Dei esi, qui omues creai i-
justorum compnnclio in fideli homine aliquando ras in
prxscienlia sua ordinalas pcr Verbum suum
exorilur, qux illi viridilatem bonorum operum et' mirabililer creavit, Anima
aridilaiem malorum infert, videlicel cum quasi Creatoris sui namque corpus cui per
iii xsiale bona appetit, et cnm velut in liieme sibililer potcniiam invisibiliicr infiindiiur, vi-
movel, acillud vivificando invisibilis iu eo
mala conlemnii. Iloc modo in his j'usiitix fruclibus u(
Dcus oiiincm creaturam,
delectatus ei pastus, ut ccelestibus desidcriis sem- manet, adqiiemadniodum
quam minislerium boiiiinis crcavii, invisibili
per iiuendal.
quadara possibilitalis sux vi ex viriditaie terrx, et
Qupd in lingua hominisinundalio aquarum oslenda- aeris calore, sed el aquarum humiditaiem lirmavit,
lur, el quid per eamdemexterioremfluctuum inun- ct cidem animx
dationetn in iiv.erioribus figureiur. indumculum, scilicet corpus, na-
(urx sux incbgnitum alque alienura prxvidit.
XL. Iii lingua vero elevatio aquarum, qua ad
inundalionem susiolliiiitnr, osiendilur, quia ul per Quare infans, cum ossa habeat, sine dentibus nasca-
verba ita elevationcm ' tttr, el hoinines cum in seniutn declinanl eosdem
linguam formanlur, per ipsx smpe denies amiliant, et quid secundttm ista de-
aqux in undas procreanlur. Per quod dcsignatur nionstrelur.
quod aniina cceleslibus desideriis inesse desiderans, XLII. Nnm iufans cum lencr esl, et foriitudinero
vas suum ad iaudesCrealoris sui impellii, illudque sanguinis nondura habcl, denlibus caret, quia cliara.
assiduas orationes cum devotione mentis proferre frigidus est, sed posiquam sangnis in eo roboraiur,
facit. Et anima de humidilate movetur, el de igneo el calore perfunditur, dentes ejus oriuntur el con-
slrepilii sonat, aique per lioc quod ignea csl Deum fortantur. Cum auiem ad scneciuiera pervenerii,
cognoscit, el per hoc quod spiraculum est, ad Deum, t> I sanguis in co minuitur, et calor in ipso atlenualur,
qui spiritus esl, anlielat. Qux cuni ea qux bona dentesque ej*usilerum pro frigidilalc in detrimen-
sunt perficH, jusluin iter habet, vclut purus aer qui tura et in cOminotionem converluntur. Sic cl cuiu
lenebrosis nubibus caret; cuin autem putredinem aninia primum ex prxcepto omnipotentis Dei in-
pcccatorum operatur, quasi inundatio aquaruiri est, corporatur, corpus sunin, quod ex quatuor eleraen-
qux purum iter aeris evertunt. Sed cum deinde a lis crcalum esl, igne suo landiu calefacit qunusque
pcccalis se amoverit, sicul in Evangelio scriplum per prxceptum oiiinipotemis Dci inde Iranseal.
esi de villico qui, peccata relinquendo et debiia ini- Ipsa etiam anima in infantia hominis, propier in-
nuendo, ad misericordiam se convertil, et cum posl nocenliam ipsius cum adhuc sugendo leneris cibis
peccala gratiam Dei quxril, ut eam velul quatri- pascitur, in ipso mulium gaudel, quia noiidiim jiec
duanum Lazarum exsuscitet, inlima suspiria tra- cata, sicut nec Adam ante prxvaricationem pure et
hens, et corrcclionem sui quasi firraam sepem nec- simpliciier vivcndo gustavit. Sed liomo cum, pei
lens, atque bonis operibus insislens, ne consuetu- incieincittuin lemporis couforiatis ossibus, caruis et
(h'ni peccatorum ilerum appropinquet, poenilen- sangiiinis sui robur acceperit inoocenlia ceisat,
Jian gtabiletn velul firmameniiim operatur, ne quoniam gustus peccatorum iu boniine luuc surgit,
tN LIBER BPTNOR. OPER. SIMPLICISHOMiNIS. - PARS I, VISIO IV. «58
atrima contra. utoram suam operando in ipso de-- A j num sive malum accipil, animo vclul molendinum
pressa, et per corpug in peccatis vivendo superata. per cogilaiiones circumeunle. illum ardentissime
Kt quemadmodum post solis occasum splendor ip- instigat, in modum ignis, qui pcr sufllatus follium
«ins hominibug sublrahilur, sic ipsa post perpelra- inflammalus fortius ardet. Sic anima eiiam in qua-
tionem peccali, de amissione gaudii quod prius ha- luor elemcniis ex quibus homo crealus est, qux-
bucral, gemens el plorans crucialur. Gustusnamque; cunquc vutt homo per capacilatem ralionaliialis
peccatorum corpus el sanguinem el omuia viscerai operalur, pcr desideria cordis sui circumferens,
huminjs per opus pecealorum contaminat; postt sicut molendinum humana arle construclnm per
peracta vero peccata, homo txdio peccatorum suo- aquas vclocissime circumfertur. El quemadmodum
rom in dolorcm cordis per suspiria animx multotiess ad servandam circuitus sui velocilatem per arlein
coactus ducitur. hominis convenienter et sxpe firmalur, sic animx
quandiu manet in homine per graliam Dei in bono
Quomodo vel unde denles in ptteris formeniur, et( subvenilur, tni lamen aiias in malo per suggeslio-
qttare gravi inlerim dolore constringantur, el nem diaboli delcctatio ninla el consensus
horitm in nobit tignifieatio. iugerilur.
Quia per menium gttttur el collum diversa in eor-
XLUI. Cum auiem infans lener csl, liquor de ce- B I pore habentium officia, et varii iu inundo nu-
rebro illius ad gengivas descendit, et cum cxleris ; bium, el multiplicet in anima virlulum effeclut
indiceniur.
quibusdam humoribus cavernulas in illis facii, in
quihus eliam usque ad prxfatam maturilatcm Inlel,t XLV. Per inentum atitem, quod quasi arctis in-
velul flosculi per hicmem in ramis arboris laient. curvatura depemlet, et faciera homiiiis eleval, et
Sed cum deinde foriiiudo sanguinis et calor quasiI per gullur quod omnem fortiiudinem refeclionis
aesias in illo exsurrexeril, idem liquor cum al/is. recipit, cl veniri tcmperaleiininiilil, et per colluia
liumoribiis et calore sanguiuis coagulatus, in den- quod etiam toium caput fortiludino sua suslenlat,
tes erumpit, quemadmodum xum calor xstalis su- diversilas nubium designalur, quarum quxdam
pervenerit, fiosculi in ramis arborum apparere in- pluviis gravalx aliquantulum se deorsum incliiiani,
<ipiunl. lufans -enim priusquani denles in ipso} in screnilale vero velut hilaritatem superioruiii de-
oriantur, gengivis pcr liquorem cerebri cxierosqne, nioiistraiil. Quxdain eiiam cum virtute aeris ler-
humores cavaiis, gravi dolore infirmitalis interim; rain tangenlcs, illam hoc niodo conlemperant, ut
tenetur, qui postca puerili xtate trausacta, in ple- plenitudinein fructuum ad utiliiatem reliquaiinn
niiHdine sanguinis sui constitutus, sanctitaie ani- creaturarum proferat; quxdameiiain.quemadmodum
inx per guslum camis in eo jam deficiente, Iasci- C columna, oinncni volubiliiaiem firiiiamenii ferendo
viam ampleclitur, ideoque Iioino illius xlatis sub, conglutinanl. Ilomo namquc fiducialem spem per
magna cuslodia timoris habendus est. lta et anima animam ad Deum extendens, cum duobus oculis ra-
corpori dominatur, dum liomo adliuc in dubio po- lioualilalis, scilicet scienlia boni et mali, coeles-
siius cogitat quid eligere vel agere velit, vel qtiid tem palriam el poenas inferni cognoscit, quia fai ie
non; qux laraen in corpore sine mora quasi capliva sua, qux per mentum elevntur, qiiamlibel rcm vi-
ducitur el ligatur, el quaudo liouio giislu peccati sibilem conspicit, «l qualis ilta sil per iiitellcctuin
per ferventem sanguiiiem coagulalo malum cora- csnsiderat. Sicut enim homd per animam qtixque
mittit, ipsa quoque cum corpore suo conlraria na- discernit, ita ea disponit, ut cornm Deo el bomini-
turx sux licet inviia operalur. El quemadraoduin bus honesle fiaul; sicut etiam gultiir cibura qnem
calor xstatis gerinina terrx el fructus arborum ad recipit veniri pro confortaiione teraperale iransmii-
maluriiateni perducit, sic homo per fervorem san- lii, quaienus homine per veram el puram fldem hoc
modo tonforiato, ipsa ad regalera sedem veri Sa-
guinis sui illecebris carnis delectatus, quxlibet vi-
tia proul valet perficere non desistit. iomonis, qtii Chiistus est, digne valeai aspicere.
. 1TJ Fides enim cogiiationes omnes qux ex peccato in
Quod dentet, qui cibos quibns homo atitur commi- honiine surgunl dissipat, cogilaliones aulero qux
nuunt el circumferunl, timililudinem motendini ex ipsa in simpiici verilaie procedunt, per suspiris
obtineanl, et quotnodo anima in inlerioribut tuit animx ad verum regem dirigii. Ipsa quoque fbrtis
itta imitetur.
et vcra virlus cxteras virtutes, ut colluiu caput,
XLIV. Denies quoque, qni tinuinquemque cibum suslenlat, el velut nubes volubiliuiem firniameuii
per-cujus vires homo pasciiur cbmminuunl el cir- in modum coluinnx suslinent, sic oninia bona ct
cumferunl, in similiiudinera inolendini positi sunt, sancta opera , qux coelestein Jerusaiem xdilicant,
quod cum aere aquaruin circumferiur, ei ciijus per bonam perseveraniiam in honiiuibus conservau
lapidis circulus cum calore ardet. Sicul cnira boino Jnfideles auiem qui, fide postposiia, oinnia opera
cibum quo reficitur deulibus suis conlerendo tcm- sua per infidelilalem niale operaniur, coram Deo
peral, sic cliam aniina in ipso quidquid ipse secun- indigni, sicut cibus digeslus cum fetore eiuitti-
dum voluniattiiu suara elegcril, ardemi studio ope- (ur, sic poenis infcrnalibus, nec immerito, deputan
ratur. Ipsa quoque aniina, per quam homo sensuin tur.*
ctgustumad pe.liciendum quodlibet opng give bo-
S. HiLDECARDIS -i- 840
859
Quod per crines, qui taput decenirt ornant exte- A cltnn profert, assfmilaninr, qnouiara otmria open
rius.roris vel pluviarum gutne, qu:but terra fe- sua secundum yokntatem desidcrii sui et non se-
rundata graminum vel frucluum dtcore yesiiiur^ ciindnm nnluram ariimx consiiiiiiiiit. Unde etiam
et inlerius innocenlim el castilaiis el humilita-
iis culltit, quo anle Deum (ulget anima, deinon- mtiltiplici vicissiltHline peccnlorum oppressi, niitla
ttreniur. spe beatitudtnis adccelesiia tenduni, nec in lerrenis
XLVI. Sed crines de capite dependenles guttas adjutorio aiicujus uiiliiatis hominibus prode-se cu-
pluviarum bstenitunt, qux per nuhes sirigutarltcr piunt. Isti namqne liomines igne Spiritns sancti
(lescendiinl, et loiam terram rigando per viridila- non calentes, discreiipae qux mater virtulum est,
lem aif frucluosilalem perditcnnl. Simililer anima, carent, ita ul propter incorislantiam morum suo-
qux in moriale ei deficiens corpus inTantis a Deo rum, qnod pritis placnit modo dispticeai, idcoque
niiltiliir, illud viribiis suis viviticando suscitat. ipso stabiliiale sanctanmi virlulun privantur quetuad-
quoque in nalurati simplicitate adbuc persislenie, modum capul crinibus.suis (lcsiilttitur.
anima quasi quadam eleganti vesle imfoccnlix in- Quitl in diversit effeclibus animte designet posilio
duta valde decoralur, quia qtixque vitia, qux ut hominis in (acie orienlem, relrorsBiu occideniem,
dexlrorsum auslrum , et sinislrorsum aquilomm
lenipestales sunl, depellil, friictuosiialem oiiiniiun habentis.
virtuliun producens, in moduni lerrx qux per sua- XLViil. Homo itaque ad orientem versus et ve-
vcm pluviam fructum suum germinando proferl. lul occidens ad 01ienient respiciens, brachiaque sua
iiinocenlia enim regiua est circuinamicla aurea
exlendens, quemadmodum ausier et sepientrio ab
veste, perquam cnsiitas intelligilur, cujus virtulcs invicem separati siint, brailiium suum dextrum ad
sicul pluvia mulliplicaiitiir, et ejusdem castitalis
humililas est. Hx dux virlules sihi in bomi- austrura, sinistrura vero ad seplenlrionem dirigit.
caput Hoc n odo et anima cum viribus suis ei quatuor
ne sociaix ccelum laudibus resonare faciuul, et ter-
elementis per scieqliam boni et mali operando in
ram exemptis sanctarum virlulum replcnl. homine volat, per scientiam boni ad orientem, ct
Vnde fial quod in quorumdam hominum capitibut per scienliam mali ad occidenlemrespiciens; ila m
capilli fvrtiludinem tuam lenentet non eradicen- homo scienlia boni per ignem, qui Deus est, accen-
tur, el in quorumdam capilibus infirmati per cal-
viliem defluant, el qttod stcundum isla tam fer- sus, in perfectione sanctissimoruin operum cura
lilitas quam tletitiiat, el (ructuum in terra auslro volet, in effeclu vero malorum operum io
exterius, et viriutum in anima interius deno-
letux. poenis aquilonis, secundum quod peccaverit, pu-
niatur. Ipsa enim anima, qux corpus sensibile
XLVII. Quod aulem crines in quommdam homi-
hominem in viribus suisfrigidiim autcalidum
nuni capilibus fortiludinem suam superius non f, reddit,
ita ut per ipsam calorem austri, et frigug
evulsi retinent, ita ut non eradicentur, hoc in illis facit,
aquilonis senliat, quod in flatu bominis probnri
est, quorum caro ex humoribus humida exislit,
isti et poiesl, qiiem ipse secundum quod voluerit sive ca-
quoniaro capillos uutriunt, quemadmodum lidum sive frigidum eniiilit. Ilomo eliam in crea-
terra irrigua mullitudinem grarriinis producil. Per visum discernii , secundum
tnra,
hoc oslendilur quod anima pervires suas frucluo- caro quam perbontiin vel mabim cum nnimn quod
sas virlules bonorum operum in illis hominibus desiderat, ope-
devotis mentibus verba Dei libenier ratur, ipsaque anima in liinore el nmore Dei bonuui
operalur, qui in dexlera parle facit. Undeel mala scicmia
saucii quasi
atidientes per igneam inspirationem Spiritus bonam auxilio gratix Dei in homine siiperaiur
bumiditalem lacrymarum in suspiriis el desiderio per sicul etiam sinislra manus per dexleram, qtix mn-
coelcsliuni sxpe producunl. Islorum Sancta intemio foriiludinis est, premilur. Anima enim, qn;e
fruciuosorum joris
quasi in pinguedine bonx tcrrx ope-
spiramen a Deo est, in corpore invisibiliter nia-
rum frticius cum gaudio proferl, ita ut anima, in ncns, illud ad qupdlibet opus movendo, non vi u
bonis operibus corpore sibi consenlienie, in Chriso sed virtule ralioiialilatisagnoscilur; quemadmodum
jam.exsiiltnndo gaudeal, ejusque charitatis dulce- D ct ventus non per visum, sed per sonum et molum
dine veraciter firmala in lienta perseveranlia ila in flalu suo sentilur : sed lanicn quid ista sint,
persistat, ut jain nulia vagalione spiriialium vel humana scienlia nec comprebciidere, nec iiilclli-
carnalium vitiorum deficiendo arescat. In quorum gere valet.
vero capitibus capilli evelluiitur, ila ut calvi efli- Quia, sicut collo hnmeri et brachia cum manibus ,
'riautur, lioc ideo est, quia caro eorum sicca in ca- sic firmamenlo qnatuor prihcipales venli cum col-
lore exisiit.-quoniam calor ad verlicem ipsorum lateralibtis suis inhmreanl; et qnomodo iisdem
ct quatuor ventis quatuor vires itt homines,,scilieet
trausiens, capiltos paulalim singillatim evellit, . cogilatio, loculio, imentio el gemitus assimilenlur;
cmu buinorein non habent, velul etiam lerra lni- et quid significet quvd in dexlra quam in tinitlru
niore carens pro'ariditate sua viriditate graminum vit ntajor sil.
expcrs est. Sic homines ilti qui in lanta duritia obli- XLIX. Ul collo scapulx et humeri cum brachiis
vionis Dei vivunl, ut nec per admonitionem Spirilus et mlnibus adhxrenl, sic et qualuor principales
sancti.ucc per doctrinam, vel consilium fldeliuin venti cum collaleralibus suis firmanienio conjuiicii
doctorum volunlati animx consentianl, aridx terrx suul; et flexurx braehii, humcrus cum scapula ,
qux sine humore cst, et pro ariditaie nullum fru- manus cura digilissubveniunt, sicut cl itdcm piin-
Ril LIBER DIVINOR. OPER. SLMPLICISHOMIMS. — PARS 1, VISIO IV. 842
ripnles venii cnm alis suis, id est ctim collatera- A lateralcs venli orientali venlo quasi dux alx junC.i
lilins ventis, firmanientum sustentant, et manus ad simt, sic animx bonum et malum, boniim in gaudio
manum conjniigiiur, ut et ala ctijiisque ad alam el Ixlitia, per qux tanquam snl in virlule sua co-
ntleriiis exiendilur. Hxc atiiem designnnt quod rain Deo lucet, malum per quod opera bona et
aniina, qux per vitnm, qtix Deus est, vita exislit, sancta nigredine peccatorum, velut claritas solis
el spiraculum de Spiriiu Dei finem vivendi ut liu- leuebrosis nubibus obscuratur. Hoino namque per
mannm corpus non hnbet, corpus viiibus suis vi- bonam intentionem animx sux pcenas quas in
vificat el susienlat, veltit sidera firmainentum cum aquilone esse cognoscit, valde limet, quamvis cor-
ptincio suo, quod lerra est, quam in medio firma- pus delectaiionibus peccatorum assuefactum, ani-
mei-li verbum Dei consiiiuens, immoliilein firma- mam mulloties preinal. Sedet hxc iuleiitio animx
vit et illuminavit. Siqtiidein aniina qux a Deo duas alas liabet, quarum allera limor Dei est, qtii
missa in corpus invisibiliier el occulie descendit, per adinonitionem Spirilus sancti in hnmine accen-
hominem Deura per fidem cognoscere , eoelum ditur, altera vero abrenuntiatio peccaiorum, quse
respicere , et cceleslia operari facit. Et sicut ros posiea, liinore Dei posiposito, bomo sxpissime re-
invisibiliter super gramen cadens, illud fructiferum pelit. Occidcnialis ventus etiam duas alas habet,
reddit, sic Deus hominem qui spem suam in ipso B quaruni altera ad auslrum et altera ad aquilonem
constiiuit, el lerram , videlicet carnis desideria, exlcnditur, qux significanl quod homo boniim
pedibus calcat, tolo corpore ad coeliim erigit, ad seniit et per bonum malum scit. Et dexiera ala
frucius bonorum operum perferendos, occitlta dul-- oslendit quod anima desiderium et suspirium ad
cedinegratix sux misericorditer irrigat, conlrarin boun opera babet, sinislra aulem fatuiiatein homi-
vero opera xtcrnis geheiirix suppliciis damnat. nis, ciiin qua mala perpelral, qux ex debilo origi-
Homo namque omnia operasua bnna vel mala cum nalis peccali conlraxit.
quutuor elementis opcratur, iu modumquaiuor ven- Quia anima per Spirilum Dei in corpus missa viri-
lorum qui in superioribns partibus aeris vires suas bus suis illud lolttm perfundal, quemadnioduin
exercent, et tameu flatus suos inierdum in sordes flalus vemorum muudum omnetn percurrit.
et in immunditias luti deponunt. Qualuor enim L. Sed et anima per toium corpus diffundilur,
principalibus venlis qualuor vires in bomine, sci- sicut el ventositas eorumdem veniorum per tolum
licet cogitaiio, locutio, inlentio et gemitus, assimi- firmamentum discttrrit. Animn enim, qux per Spi-
tanlur. Et sicut unusquisque eorimi flatiis suos dex- ritum Dei in corpns missa esl, viribus suis illnd
trorsum et sinislrorsura mitlendi potestatem babet, lolum perfundit: et quemadmodum flatus venioriim
sic anima bis qualuor stipaia viribus per nalura- C in firmamenlo discurrunt, sic ipsa lioniiiicm Deum
ieni scientiam in quam partem voluerit, sive bonum arilentissime diligere, et sanctissinias viriules mel-
sive maliim eligendo, declinare potest. Australis lifluiim saporem habentes operari facit, quia elo-
enim ventus duos collaterales veutos quasi duas quia Domini supermelel favura ori ejus dutcesctint.
alas habet, quarum altera versus orienlem calida Sicque anima firmamenlum, scilicet corpus suimi,
est, qux bouas et sanclas cogilaliones, qux per iucomparabili ornamento virluium et suavissimo
ignem Spiritus sancti studio pix iuienlionis accen- decore sanclorum opertim diligentissime pcrfundit.
duntur, significal. Altera vero versus occidentem Quia sicut homo bracliiis el cruribus regitur et su-
frigida est, qux pravns ct inutiles cogiiaiiones in sienlatur, ila et venti alii aliis in confortationem
firmamenli subveniunl, et quid vel istd, vel eliam
igue Spirilus sancii non calcntes, sed frigidas et eorumdehi ventorum placidus jlalus, aul lurbu-
opera prava designat. lgnem quoque spiraciilum, lenlus discurstis in anima figurent.
quod aninia ralionalis esi, qux opera carnis el Ll. Nam et liomo cuin bracbiis et cruribus suis
sanguinis, qinbiis lioino deleclatur, sentil, licet ad lotum se regit et susientat, et ventosus est, quem-
coeleslia naiuraliier suspiret, corpori tanien vires admodum quatuor principales venli cum collalera-
et calorem in immiiiidissimo fctore peccaiorum r. libus suis omne firiiiamenium in illtid posili lenent,
eiiam submiiiistrat, quemadmodiim sol feientem et ul tiniisquisque corum ad confortationem firma-
putredinem iiiimiindissimorumvcrmiiim radiis suis menli aliis subvenil. Hac desigminl quod aniuia
calefacit. Sed septenirionalis venlus omnibus crea- qualuor alis, scilicet cum sensualitale, inielleclu ct
turis iiiutilis est, qui etiam duas alas habct, qua- scientia boni el mali, in homine volal. Cum sen-
rura altera ad orieiiiem , aliera ad occidenlem ex- stialitaie namque secuudum gustuin carnisin bo-.
tenditur; qux scientiam boui et mali in hoinine mine operalur, per intellectum vero opera sua
desiguant, per quam ipse quxque utilia el iuuiilia discernit, si Deoaut bominibus placeant. Per duas
jn animo suo veltti in speculo considerat, sicut etiam alas, scienlix videlicet boni et mali, homo
terra per firniamenlum superius et ii.ferius regitur. omne opus in anima perficit, qtiarum diversitate
Orientatis autem venti ala,qux ad austrum lendit, qualis sil innolescii, quia satvalioiiem per animam
demonstrat Iiominem qui per bona opera ad Deum a Deo, per carnein vero honorem ab hominibus
in amplexioue verx charitatis ascendit; ala vero expetil. El sic interdum per scienliam boni in coe-
qux ad aquilonem respicit hominem camis volu- lum ascendit, inlerdum etiam per scientiam mali
ptalibus sordidatum signilicat. El sicut ii duo col- in terram prosteriiilur. Sed cura bomo aliquandu
PATROL.CXCVH. 27
843 S. HILDEGARDIS 844
gralis Spiritus sancti intrinsecus taclus, pondore A centiam, in adolescentia per guslum carnis, quem
peccaloriim suorum iu anima se gravari senserit, peccata criminalia sxpius sequunlur ; in senectute
de pravis operibus pceniieniiam agens , ad Deiim aulem txdiumoperandi habet; quapropler operibus
suspiral; et quemadmodum venti modo in aura stiis, qualiacUnque sinl, finem cilo imponere con-
ptacida, modo in lempeslaie magna in firmamenio tendit. Sicut enim summus nrtifex firmnmenlum
disciirrunt, sic homo vel cum bono vel cum malo cnm parielibus siiis xquali mensura constituit, sic
semper ocrupatus est. anima, qux in corpore operatur, a principio operis
Quomodo in flexuris brachiorum el in junctitrit sui tisque in linem xqualem possibilitatein ope-
scapularnm vel mattuum reflexiones veniorum de- randi ctim scienlia boni el mali habet, qiiarum
• lerminandm sint, el quod sicul dexlera el sinislra neutra sine allera operatur.
firmamentumqne el terra sibi in aliquibus coope-
rantur, sic et homo per scientiam boni et mali Quia sttperior pars terrm tenera, mollis et perfora-
licet contraria omnia opera sua perficiat. bitis; inferior Ve.rolenax, dura et impenelrabilis
sil, et quid secundutn ista in homittis anima in-
Lll. In flexura elenim sinistri bracbii principalis veniatur.
ventiis orienlalis designatur, in flexura auiem, el LIV. Media aulem pars lerrx, id est superior pars
in jtinclura ubi manus eidem bracbio conjmigiiur, B ipsius , tenera, moliis et perforabiiis est; altera
collaterales venti illius ostenduntur, in scapula vero medielas, scilicet inferior pars illius, tenax,
quoqtie et in manu illius flatus eorumdem collate- < dnra et impenetrabilis exisiit, ita ut eiiam durilia
ralium venlorum manifeslanlur. In flexura vero et forlitudo ipsius duriliam et foriiiudinem cbalybls
dextri brachii principalis australis ventns deraon- exsuperet. Hoc mpdo eiiam anima raiionalis quam-
stratur; in humero vero atque in j'unclura, qna dam viriditatem in viribus suis habel, qun niolli-
manus ipsi bracbio coadunatur, collaterales eliam tiem carnis et duriliam ossium omnesque venas
liujus venti declarantur; sed et in scapula et in penelrat, velut arma qux per diiritiam cbalybi&
manu ejusdem bracbii spiramina ipsorum collalera- secandi quaslibet res majorem solidiiatem capimit;
lium ventorum nolantur. Hoc est quod anima in et ut panes igne fornacis coquuntur, iia
opera
raembris hominis simililudinem venti lenens, qiiod- corporis ardenli sludio auimx compleniur. Ipsn
libet illorum flecti et moveri naturaliter facil, ct enim corpus amore, ut dura pars lerrx inollem
bomo etiam secundum guslum carnis cnm ipsa parlem terrx sustenlat, el omnia opera sua cum
operatur. Quapropter ipsa de peccato excusare se ipso inseparabililer operatur, cui eliam ut mulier
IIOII polest, quoniam homo per ardorem libidinis viro suo, a quo separari non potesl, quoniam duo
sicut tac coagulalus el couceptus est, et in dcxtixi C in carne una sunl, adbxrei.
partebohum, in sinistra aulem maliim per aniiuaiu Quid ntensura humerorum, cubilorum, manuum
quo-
operatur; et ut quisque venlus alleri, sic anima el ad
que pedutn, tisque finem majoris tligiti, ven-
corpori adjungitur. Homo quoque in li na scientia tis in aliqua prpportione similis, in inlerioris lio-
ad Deum tendit, iu raata vero scienlia, qux boiaa-, minis qualitatibhs demonstret.
velut ancilla dominx, subdita est, ad malum se in- LV. Sed et ab Utroque humero usqne in flexu-
clinat, et sjcul domina per ancillam sxpius offen- ram ulriusque brachii, el ab eadem ffexura usque
ditur, simitiier et bona scientia a mala interduin ad finem medii digjli utriusque manUsxnualis men-
superalur. Quemadniodum eliara manus ad operan- sura esl. Mantts quoque a jimciiira sua usque ad
diini sibi conjunguntur, et ul firmamentum et siimmilalem finis medii digiii, eamdem mensiiram
terra, licet a se invicem plurimum dislent, aliqua babei, qux a lalo usque ad finein maj'oris articuli
societate concordant, sic bomo per has dissitniles esl, velut etiam quilibet principalis ventus c.um
scienlias quas in se habet quxlibel opera sua pt-r- eollateralibus suis, et flatibus ipsonim in una men-
ficit. snra existit. Homb namque per vim rationalitatis
boiiis et sanclis operibns vana inlentionc inlerdum
el
De iripertitq dimensione humani corporis spissi-
.tudinis spkmrm mundi, et qualiler viia hominis D delecialur, qux diim operari incipit, sanguis ejus,
secundum pueritiam, adolescentiam et seneclutem qai in peecalis concepius est, per laborem coepti
eidem dimensioni conveniat. operis totus in ipso commnveiur, sicque Ixdio ope-
Llll. Et a vertice capiiis bominis usque ad finein randi opus suum iinpcrfcctum rclinquil. Bonuiii
gutturis ejus, el ab eodem fiue gulluris usque ad etiam quod prius, non iu Deo, sed de propria vir-
uiiibilicum ipsius, el ab umbilico -usque ad locum lute confidendo, inclioavernt, impeiTeciuul proptcr
cgestionis, Xqualis raensura est; quemadmodum elationem mentis stix deridel; el quanlum, prius-
etiam a summitale flrmamenti usque ad inferioretn quam Hliid incijieret, in eo deleciabatur, laiiimn
partem nubiuin, el ul ab eadem iuferiori parte nii- posi de inrperfeclione ejus erubcscit, et quia lale
biura usque ad suinmilaiem lerrx, el ul ab eadem quid feceril, dolere et mcerere incipit. Mensura
summitate terrx usque ad infimum Qnem ipsius enim qux ab humeris usque ad flexuram utriusque
xqualis mensura cxislit. Anima namque a primo bracbii esl, opera qux bomo per elationem menlis
dienativitatis usqtte adultimiim diem vitxhominis operalur significat; eimensiira qux a flexura bra-
secundum quod pueritia, adolesceiitia et scnectus chiorum usqite ad liueni medii digiti ulriusque ma-
requiruut, operatur. In pueritia scilicel per inne- nus exteiidilur, demonstrat ijuod hmv.oopera qu.e
855 LIBERDIVINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS I, VISIOIV. 816
|vi elattonem nienlis opcralus esl per poeiiiienliain A . vivens scintilta ct raiionale spiraculuin ex divina
ileleal. Unde etiam anima dum in corpore manct , potemia consistit, tolum corpus vegclando penc-
plenum gaudium nunquam babere valcl, quia cor- (ral, ejusque amore circuit, illttd ai quodlibet
pus et anima sibi invicem adversanlur. Quorum opus movens, ct licet in gusiu peccalorttm cxortum
conflictum homo ferre non valens, pro magniliidine sit, secum operari compcllit. Anima enim ab alti-
trislitix in se ipso deficit, gemensqne ad Deum tudine cceli ad lerrena descendens, hoinincm quem
conirito corde se ipsum per crebra suspiria hiimi- vivilicat, sed a Deo creamm esse inlelligcre facit,
linl, et itn per timorcm Dei humiliatus, ab operibus ipsaque aeri, qui inter cceluin el terram mediiis
malis et animx contrariis declinat, operans bona videtur, assimilalur, quoniamhomoper ipsam in su-
qux per manum signilicanlur, currens etiam vias perioribus bonum etin inliinis nialiini nperalur. Nnin
Dei qux per pedes -ostendiiiilur. Manuum namque aerisie omnia loca terrx lemperando pertransii, ita
molus et pedum siguifical quoniam animx de bnnis ul eam ubi arida est bumidam fatiat, ubi piuguis
operibus gaudendum sii; quod aulera a motu ces- esl, cum calore constringai, ubi nquosa est, exsic-
sant, designal quod eidem aniinx in nialis operi- cet, ubi dura esi, emollial; atque boc usque ad
bus sit trislaudum et dolendum. medietatem profundilatis ipsius facil, ad calorctu
Quid mensura (emorum in attte per laliludinem, el quoque, el ad frigus quasi aratro enm everiit, re-
mensura ab umbilicousque nd loca digeslionisper ctaque lemperie eam frucliferam reddit. Iu himc
lc.ngiludinem,latitudini vel spissitudini terrm pro- quoque modum c.um anima corpus suuin ab omiii
poriionaliter congruens in diversis animm affecti- viriditate virtutum aridum senserit, in mceiorein et
bus ostendot.
luctum convertitur, et corpus suum per scieuliam
LVI. Mensura quoque qux est in ante in trans- rationalitalis et
per spiritum comptiuctionis ad s-'i-
vcrsum a femorc usque ad femur lanlx longiludi-
spiria el lacrymas impellil, quia opera ej'us prava
nis est quania illa existit qux ab umbitico usque esse cognoscit, et iia aridiim corpus suum
per hu-
nd locum egestionis esl, quoniam latitudo terrx lan- morem divinx
graiix rcvirescere facil. Sed si hoino
tx longitudinis in Iransvcrsum exislit, quanla raajora quam perlicere possit„de virilms suis
prx-
spissiiudo profunditalis ipsius est. Homo quippe qui sumendo, operari tentaverit, anima ipsum ad meii-
frequenier peccat, si aliquando animx in bouo suram possibilitaiis sux rursus reirahens, opera
opere conseuserit, Ixtatur, in qua tamen Ixlitia ipsius melius disponil; et siin oblivione Dei quasi
dolorem limoris habel, quia limet quod incceptum in securilale lunc vivit, timore Dei
perlerritum al>
opus forte non possil perficerc, et cum limore isto OblivioneDei evacuat. Cum aiilem homo qui alic-
Q
qucm per vires animx iu se relinel, bouum opus nuin Deiim quxrendo in dttriliarn inlidelitalis du-
tandiu operatur, quousque hominem txdio pcc- cilur, lantis iribulaiionibiis ab anima
pertuj-beiur
candi anima sibi allrahat. Sic igitur omnis homn ul nec spem salutis, nec ullum gaudium baben;
in hac vila posilus modo volunlati animx, aiouo possit, per Jianc trisiitiam ipsa admonitioiie sua
voluptati caruis consenlit; sic quoqne omnes san- eiim ad meliorem parteni trahens ad Deiim veruui
cii et elecli marlyres Dei, dum adauc in sxculo suspirare facit. Sic igitur corpus per aniinam,
qna»
viverent facientes vexillum passionis Cliristi por- vivens scimilla et vita ex Deo esl, ad spcm veniw
tabant. Carne eiiim peccante anima, sicut, homo et quxlibet opera discernenda et sequenda revoca-
jejunans, esuriem habet; el carne esuriente, id esl lur, et relicio errore duplicilatis, in rectuin iter
a peccalis cessante, anima, sicut qui cibis reficilur, bonorum operum diicitur, ul eliam
aqua cursu suo
in bonis operibus gaudet. Mensura etiara qux ab in recio meaiu fluit, et sic posiea bene vivendo iu
umbilico usque ad locum egestionis est, petutan- limore Dei forlis efficilur. Suavissimus quoque ca-.
tiam carnis signilical, cui homo interdum consen- lor cum bni liigor: ipsius humiditalein terrx im-
tit, inlerdum resislii, velut cuique domino obse- miitit, eamque fructiferam in arboribus, in berbis
quium servi sui modo placet, modo displicet, et D et in granis facii, ila ut omnia iixc per eaiudem
sicul terra per spissiltidiuem suaiu susientatur, ita humiditalem virescaul. Siiuiliier anima iu suavis-
et jam in loiigiltidine et latiludine sua ulilia el iu- simo calore fidei, el iu fortissima paiienlia.ad tole-
ulilia procreal. Spissitudo enim terrx, qux servo randas omnes
injurias hoiiiiiieni confortal, et opera
comparatur, desiderium camis dcsiguat; lougiludo qux non beue vivendo prius opcraius esl, et in
niiteni et laliludo ipsius absiinenliam osiendil qnx
quibus enm prxslare non Iicebai, fugienda sibi
pro domina hic compulatur. prnponil. Sic quoque eum in bouis operibus fructi-
Quia per spatiumquod esl a fine gutlitris uscjitead fcriiiu et in sanclis virtutibus virescere facit. Ni-
umbilici.maer desiijiictitr,tpsique ueri omniti vti- VCUIII etiam frigus idem aer aliquando super lerram
cua penelranti, el lerrum ad ferendos fruclus di-
versis motlis temperunii, ttnimu tottim cor;.tis ti- liiitlil, quod ipsam lolaiu oblegit, el per quo.l ad
vificans, el ad operundum movenscomparelur. germinandum calelit, unde ei illa ex su frigus suum
LVII. Sed el in spaiio quod est inter linem gul- educil, quoiisqiie ad frucliferum officiuin suum
turis ct umbiliciiin aer de&igtialur,qtti de nnbibiisi germinando inieiius prxparelur, ac sic deinde vi-
nsque ad lerraui desceudil, el naturali virtiue suai lidiiatem fruclui cunclorum gcrminantium infeil.
crcaluras terraruni lemperal. Aniina iieinjie quxi Aiiima nanique lioiniucin a gnsiu opcruin suorum,
847 S. HILDEGARDIS 848
quibus eum velul molendinum circuire cogit, lera - A omnia germinare facit. Iia cum anima carms de-
perai, quoniam ipsa aer ille est qui sanguinem, per leclalionem superans desideriorum suorum fuuda-
quem homo sensum et intellectum capit, fluere facil. mentura in bomine constiluit, ipsa et corpus opera
Ipsa etiam carnem sudorem emiltere facit, per cu- sua unanimiter perficiunt, unde el in sanctis ope-
jus calorem homo sensum, et per cujus bumorem, ribus gaudens in dulci odore virlutum volat. Et
qui frigidus el humidus est, intetlectum habet, et quemadmodum majora flumina diversos rivulos
ideo omnis fructus operum ejus in scnsualitate et emittunt, qui terrain germinare faciunt, sic anima
in inteltectu constat. corpori dorninans, cbaritaiem, obedienliam el bu-
ex aere et aves ad volandum subvehantur, et mililatem cmn aliis fortissimis virtutibus in eo su-
Qttod
etiam quidampisces in aquit ila-ut aliquandiu sine scitat, quibus hominem in laude Dei per exercitium
paslu vivant nutriantur; el quod in hunc modum bonorum operum introducat. .
homo non carnis, sed animm desideria sequens, et
per coniemplationemvolet, et Scripturarum suavi- Quia sicut terra, calore mstatis el frigore hiemis in
tale pascatur. lutum resoluta ad qumlibel germinanda imprmgna-
tur, ila et homo, anima et carne inter se confligen-
LVIH. Quxdam etiam volalilia, qux magnx for- tibus, nunc virlulum, nunc vitiorum fruclus ai-
litudinis sunl, in xstaie in eumdera aerem votaulia B [eral.
ab ipso confortantur, ipseque aer aliquando in fiu- LX. Terra eniin de calore xslatis et de frigore
inina descendens quosdam magnos pisces conforiat, hiemis semper lutulenta est, et lutum islud ad ger-
ita ut aliquandiu sine paslu esse possint. Simili- ininanduni eara imprxgnat. Hoc modo et corpus
ter cum anima corpusad consensum suum traxerit, aniaix, velut ancilja dominx, subjacere debet, qtix
in allitudinein cceli, velut avis in aerem, volal, el per corpus, sicut domina per ancillaiu, inultoties
sicut avis sine aere volare non valet, sic nec corpus superatur, ipsaque omnia bona in homine opera-.
per se, sed per aniinam moveiur. Sed com homo lur, velul eliam xstivum temptis omnes fruclus ad
desideriis animx aliquando consenserii, in chari- maluritatem perdqcit. Sed cum corpus in puirediie
laie Dei lolus ardet, sicque de die in diem in ju- peccatorum involutum conlrariitm animx existit,
cunditate xternx Ixtiiix volans, in speculativa fide lionio intra se sic dicit. ( Ego in lanta duritia vi-
et in sapienlia sanctarum Scriplurarum delectalur, vere nequeo, ut cami mex qux desiderat prorsus
quarum suavilate invisibiliter pascitur et confor- negare valeam, sed idipsum quod possum facere
tatur, velul piscis qui per aerem et per fluxum mihi sufficU. > lpse vero in puiredine peccatorum
aquarura confortaius, in aquis sine paslu interdum suorura jacens, priorum virlutum quas operatus est
vivit. C interdum rerainiscilur, et de lutulentis peccalis suis
Quod et mare el flumina per aerem, el per venas poenitenliam agens ad jusla opera el sanetas viritt-
sanguine infusas corpus, et per virtules animabono- mo- tes quas prius hahuerat cuin gauclio revertitur. Et
veantur, quibus sicut terra rivulis irrigata quemadmodum lululenla lerra omues fruclus per
rum germina operum proferal.
hiemis lempus iu se servat, quos xslivo lempore
LIX. Iste eliam aer cuiii aquoso aere mare movei, ad homirium proferi, ila homo priores
et gaudium
a quo fltimina divisa flnunt, qux lerram irrigant virtules quasi pretiosis lapidibus exornal et clegan-
confirmant, quod etiam venx sibi connexx totum
tiores reddil.
hominem cum sanguine confortantcs ostendunl. Ani-
sicut pecltis hominis, cor, jecur, pulmonem, sic
ma quoque, qux aerea csi, et per quam omnia Quia et aer calorem, siccilaiem el humidiiatem aurarum
opera hominis quemadmodum per aerem omnes in se comprehendai, et hoc eiiam modo nteinoria,
Iruciiis lerrx perficiunlur, per gratiam Spirilus animm cogitaliones et opera sua disponendo con-
sancti hoinini opcra sua proponit, ul per cogita- tineat.
liones, qux velul mare inundant, tuilia et inutilia LXI. Peclus autem bominis plcniiudiiiem et per-
discernal. ldem eliam liomo naufragium sxpe pa- fectionem ejusdein aeris ostendii, quoniam, ut pe-
titur, cum per bonas cogitationes animx non con- j) clus cor et jecur ac pulmonem, et canera inieriora
sentiens, de peccatis stiis in magnam confusionem ventris in se reiinet, sic et aer iste calorem, sicci-
diinergitur, el sic in gravissimo labore cuin nave lalem el buiiiidilalem aurarum in se comprehendii.
cogitalionum remigal, nisi per iuspiralionem Spi- Tali modo et aniina in peclore hominis cogitatio-
ritus sancli supra petram, qui Chrislus est, eas nes cujuslibel utilis vel inulilis causx considerando
xdificet. Cum enim inens boniinis per varias vir- el vclul scribendo discernit, et qualiter homo ra-
lules dilatata ad laudem Dei erigitur, stabilefunda- tionalis ipsam causam operari debeat disponit. Ipsa
inenlum supra peiram xdificai, quod ventis, id est quoque anima quxlibet opera bominis sive mollia
variis letilatiotiibiis diaboli, moveri non possit, quia sint, eo quod carni placeant, sive dura, quia ei
quemadmodura venx cum nervis liumaiiura corpus conlraria sm.t, congregat, et in se discutienda de-
nedissolvaiurcoufirinaiU, s-icvirlus humilitatis bona monsirat. Per hoc eliam quod ignea est, calorestio
opera ne per elatioucm dissipentiirconneciitet con- illecebras carnis exsiccat; quibus desiccatis gemi-
firmai. Fluiniua namque rivulos educuui, terram lum cum humidilaie lacrymarum in eo suscitat,
viriditate sua adjuvaudo, qux omnia per prxdi- per quas anima omnia bona operando opcra sua
ctum aerem movcnlur, qui calore et liumiditale sua exornnl. Anima enim deleciationcm camis odit, et
849 LIBER DIVINOR.OPER. SIMFLICISHOMINIS.— PARS I, VISIOIV. 850
per lioc quod aerea, est carni sux inala opera ctt A ventri per gtutur imniitlittir, et sicul esca denli-
vulnera tenipestaium diabolicx suggestiouis osten- hus coiiieritur, sic aninia ciiin spiramine suo opera
dens, honiiiiem ad cognoscendum opera sua qualiai hoiuinis discernendo scribit, el hanc scripturam
sint provocat, velul etiain cor cum omnibus appen- per cogilaliones colligil, ut homo opera sua qualia
diciis suis hominem conforl.it, qui anbelilu suo om- sinl cognoscat, qux ipse velul aliquas formas rerum
nia humeclat. in cogitationibus suis in quibus formantur jugiter
Quia sicut cor jecore, pulmone et cmieris cohmrenti- inspiciat. Homo igilur operum suoruin non potest
bus sibi intestinis vegelatur, et sicul lempus dici et oblivisci, quia in cngiiationibus suis sicul viscera
noclis, et aer tranquillilalis el tempestatum vicissi- in venlre clausa serv.inliir, ipseque in omnibus
ludinibus variatur, sic el vita hominis inier carnis
et animie cerlamina modovitiorumturbine qualitur, operibus suis per animam viret, quoniam ipsa aerea
tnodovirlulum clariiale tmtalur. est. Cogilaiiones quoque cum scienlia in pectore
LXII. Nam cor hominis catorera, jecur siccita- hominis qtiasi famulaltis omnium operum illius
sunl, quoniam ea prxveniendo prxparant, sicut
tem, piilmo humiditalera illius demonstrant, quia
ut calor cordis, et siccilas jecoris, et humidilas pul- sinistra dexterx famulalur, quia et hiems xslali
monis hominem vegetant, ita et calor, siccilas hu- ,B servil, quoniam omnia couserval qux xsias pro-
aeris et aurarum ea in mundo sunt fert. Etiam anima servitium cogiiaiiouum est, et
midilasque qux sicul pugillaris in quo scribitur aiiimx
confortant. Pari raiione sicut cor cum omnibus sibi cogilationes
omnia opera bominis cum illis
cobxrentibus vitalibus hominem calefacil et robo- sunl, quoniam ipsa
et quasi scribendo ad id ad quod per corpus
rat, sic anima cum sibi collatis virlutibus a Deo limal,
actus hominis perficit, sancium desiderittm ad bona cogilur prxparat. Cum enim homt>mala opera se-
cundum desiderium carnis operatur, lamen ex
opera ei tribuens. Sed cum hoc opus desiderii ma-
virlute animx inlerdum compunclus lacr.yraas fun-
lum esse cognoverit, molesle ferens quod gessit,
mala opera carnis animx displicenl,
hominem per compunclionem ad lacrymas rursus dit, quia
quamvis in conseiisu eorum carnis subjecia niullo-
impellit, talisque tunc efficilur velut qui in bonis
lies fanuileiur. lpsa quoque mala opera qux homo
operibus deleclattis pro gaudio lacrymalur. Ipsa delectationes carnis commisit, lacrymabili sus-
anima omne opus bominis, sive bonum sive per
qiioque
nialum, quocunque aniroo fial, secundum deside- el pirio quasi scribendo ipsi in raemoriam revocat,
sicut hienis fruclus xstatis in se conservat, sic
rium camis regit, el quemadmodum prxdiclus aer
homini suspiriura quo salveiur
in omnera creatiiram, modo germiuantein et floren- auima delinquenti
teiii, modo arescentem et deficientem, spirat, sic Q t in se diligenter proponit
anima opera carnis modo gaudiis, nunc vero lacry- Quod tumores carnium qui in pectore eminent et
r.is variando commulal. Et sicul sol et luna cur- ubera vocanlur, et exterius aeris ubertatem et
inierius hominis desideria cordi inhmrentia signi-
siini suum sine vicissiludine nubium nunquam per- ficenl; el quia sicul mulier viro comparaln mollis
(iciunt, sic lionio nullum bonum opus quod facere esl el infirma esl, ila et delectatio carnis ad vires
animm nuUam forlitudinem Itabeat.
inclioaverit, in lali ptirilale ut proposuil ad finem
perduccre valet, quin aliqua tempestas euui sxpius LXIV. In peclore auiem , in quo omnia qux lio-
n:o facere vult congregantur, quidara tumores car-
perturbet. lu similitudiue namque diei et noclis,
qux interdum in luce sua clarius lucent, et iiuer- iiium insurgcntes in ubera vertunlur, qux uberta-
dum cx vicissitudine nubium in luce sua deficiunl, iein supra demonstraii aeris designant, quoniam ut
liomo cerlanien corporis et animx habet. Per desi- ubera forlitudinem et plenitudiuem hominis oslen-
deriuraenimcarnis in bonodelicit, sed per desiderium iluut, ila et ejiisdem aeris ubertatem ad ferlilita-
anirax gaudens in ipso prolicit, quia in omnibus lem terix manifeslanl. Sic et anima scil quxeam
sicut aerem sursum volare faciant. quia sicut cordi
operibus suis calore ipsius vegetalur, quemadmo-
dum prxdictus aer cum omnibus crealuris volat. . nientem , sic animx scientiam inesse constai. Qua-
D prnpter omnia opera hominis per ipsara perficiun-
Quod sicut venter viscera et cibos motis denlium
conlritos in se ad ulililalem tolius corporis clau- lur, El sicut hiimaiiuin corpus diversis generibus
dil el relinel, ita el aniina in arcnno memorim iiidumentorum veslilur, sic anima singulis quibus-
cogitalionescorrectionis sum reponere el sollicila que operibus carnis, qualiacunque sint, tanquam
discretione ruminute debeal. vestimentis cooperilur, qux etiam in ipsa jugiler
LXIII. El quemadmodum per guttur cibi venlri apparent, auimabiig tantum et solis spiritibus vi-
immiitunlur, qui per moleudinum dentiuni prius sibilia, quoniam qux bomo seminaverii bxc et
confringuntur, et ul pectus bominis cogitando el meiet, manipulos opcrum suorum in fine reportans.
cognoscendo oiiinia qux bominis sunl temperat, el Desiderium namque hominis cordi ejus velut ubera
sicul venter viscera bominis continet et claudil, peclori adhxrent, in quibus omnis vis pecloris
ita et prxdiclus aer virentes vires in fructus mit- consisiit; ideoque anima per desideriura carni co-
tit, et sic ea qux in mundo eunt, ad salutem ho- operaricogitur, ita ul per ipsam, quia aerea, liumi-
minis conservat. Eodem modo anima oninia opera da et calida est, omnia opera perficianlur, quem-
bominis ruminat et memorix commendat, ita ul admodum uberias tolius lerrx per aerem abun-
nulliun itlorum indiscussum relinqiiat, velut csca danter proferiur. In loco enini illo vir in viribus
S5i S. HILDEGARDIS J>'32
suis potens esl. sed ibi mulier lac infantibus ef- A 1 ribus semper gaudens, el in malis corpus affligens.
fundit, qui cibo refici non possunt. Ita el vires Homp enlin per vires animx ila reviviscil, ut ope-
animx fortissimx sunt, quoniam per ipsas Detim ra qux secunduin desiderium camis operatus est,
scitetseniii.qiiamvisdesideriiscarniseiiamfamule- et quiluis aniniam a vi.ribus gu.tsdenndaverat intel-
lur. Quapropter cum dolenli saspirio corpus mace- ligens , ad lacrymns quibtis anima velul camisia in-
rat, dum contra volimlaiem suain Deoservirecon- diiitiir moveatur.
temnit, velut servus qui a domino suo cum indi- Quorf quisquis per pmnitentiam peccata sua absler-
gnalione recedit. Deleclalio namqne camis vires serlt, ulleritts de ipsis non erubestul; ei quod
animx, cui peccaia displicenl non habet, sed motu qui per jejutiia et oraliones se crucial, quasi pur-
ardenlis sanguinis agftur, ideo corpus per vircs pttrea vesle animqm suam exornel.
LXVI. Qtiapropler qiiicunque per lacrymas verx,
aniinx in tanttim affligiiur, quod gravia peccala sine
pcenitenlia- peccala sua sicul Maria Magdalena, qux
dolpre suspirii cum gandio |ierficere nunquam va- d« ipsisam-
lcl. Ipsa qiioque diieclalio viribus auiinx comparala super pedes Domir.i flevil, abslerserit,
nullam foiiiiudinem ad bene operandum habet, sed plius non erubescei. Sed cum ppst lacrymas jejuniis
el oraiiouibus carnem suam macerat, aiiimam
gnstu carnis pascilur, sictit inf..ns cum lacie malris suam quasi purpurea veste exornal, per qtiam ci-
alitur, quia omnitio debilis est, sjcut mulier,si.for- B ] calrices viilnerum ila obieguniur, ui in ipsa.nuii-
titiidini viri comparetur. Seddesideriumanimx sic-
Auimn eliam pocuiteniiam ab
ut volans sngitia ncutum est, qtix hominem in qiiam appareant.
liomine semper quxrit, qiioniain ipse guslum pec-
qneni millitur vulnernl. Unde delectalio.carnis vi- catorurn habei; ipsaqne per popuitentiam operari.
ribus animx, sivc velit sive nolil, miittoties subdi- ut etiam mulier per subtilem scienliam
tur. Quapropter desiderium animx bomini in delec-. postulat,
operis sui virtim ppcrit, lloino autem qui a peccatis,
laiipiiibus carnis secure vivenli sic imperando Io- quibus per gustum carnis occtipaius est, dccliua-
quitur : < Altende quod op-.is luum quasi felens verit, bona opera omni studio operans., animum
liiluii) esl, ideo in confusioneni converliiur, quia
suam aureis, coronis et omnibus ornanienlis or-
(imnem suavem odorem spiraus a tc tonge faclum nat. Unde etiam
angeli super c.un, qux pcrdita
esl.> ovis erat, gaudium habent, el ipsa cum iilis Ixla-
Qnod mulier propler debiliialem suam ad viri procu- tur. Vitia
ralionem respiciens , ei subdita et ad serviendum namqtie et virlules ut mulier fertiles siini,
parata semper esse debeat', et quid extrinseca quia vitium vitia» et virlus virtuies parit; virque,
communis eorum eonversatio in inlerioribus de- qui secundum Deuni forlis et potens est, oiniiia
signet. P opera sua, scilicet bona et mala, cuni muliere
LXV. Unde et mulier debilis est, et ad viruni casura dedii, et per quam ea-
perficil, qux priiria
cspicil, ut per eum procureiur. qnemadmouuui lu- dem mala in melitis postmodum reparaia sunt.
na. foriitudinem suam a sole recipit, ideoque et vi-
ro subdiia, ei ad serviendum parata semper esse Quia sicut aer per calorem et humiditatem fructus
terrm ad maluriiatem perducit, sic cor, jecur et
debel. Ipsa euim opera sci.enlix sux virum operit, pulmo venlrem cid conficiendos et digerendoscibos
quia et dp carne et de sanguine plasmaia est, confovent, et quod perversas peccalorum consue-
ludines igne zeli sui consumat Deus.
qnod vir non est, quoniam primum litnus fuit, qua-
proplcr eiiam in nudilatesua ad mulierem respicil, LXVH. Sed corventrem etiam calefecit, jecur-
nt al>ipsa operiatur. Hoc est quod delectatio carnis; que eum confirmat, etpulmo humeciai, iia ni ille
nd desiderinm animx cnm magno tremore nspicit, receptionem ciborum usque a'd cgestionem conser-
qiioniam ab ilta sxpe reprehendilur et siiperalur; ; vet, sicut et supra demonstralus aer viriditatem ,
uec tamen a viribus aiiimx snperari potesl, qtiia, calorem et humiditatem oinnium germinanlium
ad maiurilalem ipsorum pcrducil.
qiieiiiadmodura muiier ad virum aspicil, quaienus, frucluum usque
ab e.o procurettir, qiioniam ei ciim limore servit, Sic eliam anima, qux ralionalis el ignea est, ratio-
sic ipsa ad animam semper respicit. Sed cuin ho-, p nalilatem cum vento, sicul et ardens ignis flammam
mo per deleciationem carnis tottis defeceril, per ad- suam stne vento non emitlit. In circumeunie quoque
monitionem desiderii animx ilerum excitatur , cp- circulo scientix boni et maii, cuui rationaIi>.ale,
Deo placeat vel discernit
giiando npud se cum in tanto honore a Deo con- per quam cognOsei(quid
stilutus sit, cur a vitiis non desistat; sicque animaL per quara etiani iuielligil quod Deusmalam consue-
. ludinem peccatortim i.n zelo suo comburit, sicul
corpus suum ad amorem bonorum operum sxpius
relrahil. Istnm ii.iinq.iiediversilalem operandi lioino, sciipttim esi :
in se semper babet, ut etiain angeli ciim Deo ini Verba David ad idem perijnentia, et quod sensu ac-
gaudiosunt, et ul mala opera hominum cuin ira, cipienda sini.
judicio ejus per ipsos judicantiir. Animam eliam ai LXVIII. Descendit fumusiniraejus,etignis afacie
spiritu Dei spiraciilum est, et in corpus hominis> ijusexarsit, carbpnessuccensisuntabeo(fsa/.xvii).
inissa per se ipsam nibit operatur; sed quidquid il- Quod sic iiileliecliii patet : Homo qui peccando in
lud ab ea postulaverit, lioc in naliira sua ciim scien- oblivionem Dei ducilur, super tninc ira vindicix
tia boni, qua Deum scntil, et tum scieniia n>ali,, Deiascendil, el peccala illius coram eo per igncm
qua ipsiiin limet, vclui ignis acccndii in bonis ope- cxaiuinanlur, quiasicut exslincti carboncspcr ignein
853 LIBER DIYINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS I, VISIO IV. 854
succendiiiitiir, sic ipse poenas ad comburcndum pec- A hominis aul prormitim in gleria, aut poenain in ju-
cata parat. Ipse enim per scientiam boni et mali dicio Dei conscquetur. Sed anima qtix in sancli-
pro maiis faetis suis se puniendum , et eliam bona tate gaudet ad Deum dicit: t 0 altissime Deus,
opera in Jaude Dei volantia super cherubin ascen- omnia vota mea tibi ad laudem reddo, quia sine le
tlere cognoscit. Isla vero scieniia fiducialem spcm per me nihil possum, nisi quanlum per gratiam
quam bomo ad Dcum babei ealefacit, ettmque ad Spirilus sancti in me accendks. i
limorem et amorem Dei conforiai. Per has nam- Quia sicut succedente fructtt flores exctiliuntur, ila
q;;e virtuies biimiditas lacrymarum educilur; per el esuries subvenienlesnlurilale depelittltir, et qttod
has eiiam oitinia bona in homine perficienda con- eodemmodotinima peracla pmnilentia de peccatis
in quibus qttasi fame tabescebal, juslitia Dei in
ser/anlur, quemadinodiim venter per cor, per je- exsecutione sanctorum operum saluretur.
cur, ci per pulmonem receptionem ciborum usque LXX. Esuries quoque, qux cibum postutat, flores
ad egeslionem servat. Omnia quoque opera, sive frutliium nianifeslat, sed cum fructibiis venter
bona sive mala , per raiionalitatem aerix et ratio- saturatus fuerit, esuries cessat, velul cum fructus
nalis animx cum viridilale scientix, cum calore procedutit, flores corruunt. Anima similiier, qux
sensualilatis, et ctim bumiditate sapientix ad agni- spiraciilum a Deo esl, et cum scienlia boni et mali
tionem hominum proferuntur, sicut eiiam prxdic- " veritatcm semper quxrendo thesaurus jusliiiiix
lus aer viridiiaiem, calorcm et huniidilaiem om existit, Detun super omnia diligenduni esse in na-
nium germinantiiim fructuum usquead maturitalem tura sua inlelligii, quoniam ab eo sicut scintilla
ipsorum producit. ab igne processit, et etiam opera hominis sic-
Quod teneritudo venlris, coslis et ossibus vallala, ut scintillas fulminarc facii, quia homo per eam
mottiiiemlerrm fructiferm et lapidibus interposilm
designet; el qnid etiutn per hwc in diversa quali- qtiasi per scimiliam illuslratur. Ipsa eliam ho-
tate liumanmvitmexprimaiur, adlubiio in lestimo- minem pro vilissimis operibus suis, qux ciim
ttium versu psalmi xvi ad idein congruente. ipsa contra Deum operalur suspirare facit, eum-
LXIX. Et venter, qui costis et aliis ossibus qux que jusliliam Dei in se esuriendo tandiu affligii,
succum medullx non habcnt , suslentalur, mollem quousque pcccala sua cognoscendo lacrymas ciim
fructiferamque terram, qux lapidibus inierposila est paenitentia pro itlis effundat. Cum igilur homopec-
designat. Hoc exemplo anima gusliim peccata in cata sua hoc modo pcenitendo conculcaveril, anima
iiaiura sua non babet, quamvis peccala cum corpore justitia Dei saluralur; sed cum postea flores virtu-
opereiur, el illud ad opera qux guslus carnis sux (um ciiin bonis operibus ad se collegerit, ipsa bo-
poslulat, in similiiudine aeri venti qui lotam ter- C i nis operibus repleta, stalim non esurit, qnx prius
ram ad gerininandmn movet, accendat. lpsa enim in malis opcribus dolendo famera paliebalur, quo-
corpus in omni opere suo conlinei, ut mollis fru- iiiain fames ista per fruclus bonorum operum velut
ciifera terra interposilione lapidum firmalur,; et cum flores corruunt deficit.
sicui lener infans de pcccatis qux nondum gustavit Quibus congrtientiis slomachus, mundus el anima sibi
loquitur , el velul Adam ante prxvaricationem invicem canfortanitir, et quod Deus hominem sine
prmcepti legenunquam esse velil; et quid ineo et
peccalum scivit, et non guslavit, sic ipsa in cor- mstalis viridiias, et hiemis aridilas, ijsiusque
pore quod peccat peccaium non naturaliter guslat. mundi capacitas ampla designent.
Anima vero qux sancta el bona opera operatur, LXXI. Sed stomachus, cujtts sedes in ventre esl,
promeriiis npenim suorum coram Dco in ccelesli ct cui cibi immiltuniur, el a quo emitluntur, et
rcgno gloriosa esl; sed i>nimx qux mala opera qui ut saccus ligaUisestctim visceribus, capacilaicin
perpetrat magnx pcenx per judicium Dei adsunt. mundi oslcndit, quem, creaiurx germinando et cre-
Bcalus etiam lionio de bonis operibus suis coram scendo replenl. el qtiem deficiendo quasi inancm
Deo el boininibus Iaudalur, quapropter anima ip- reddunt, lioc esl quod homo, qui sicul luna crescit
sius gaudet; sed bomo qui Iubricis peccatis invol- ei deficil, per animam, qux omnibus crealnris re-
viiur, coram Deo et lion.inibus in magnain confu- D pleta esl, pperalur, el sicut sanguis in venis est, sic
sionem ducitur. Unde ipse cum sudore pudoris oiimia opera hominis in anima sunl. Qux cum bo-
bomines propter peccala sua fugiens, ctim se in his nis operibus secundum desiderium stium repleta
culpabilem cognoveril, omni bonore bealiludinis se fuerit, iu xlernam mansionem ubi cibo vitx relicia-
iuorluum et despoliaium plangit dicens : c Susce- tur nscendit, el ciiin malis operibus occupalur, in
ye.runt me sicul leo paratus ad prmdam, el sicut ca- fetenlem pulredinem infcrnalium poenanini peritura
Ittlus leonis habilans in abdilis (Psal. xvi). i Quod descendit. Deus enim, qui prxceptuni Adx dedit,
sic intelleclui palel: Homo cuiii peccaverit onini hoinineni sub pr&cepto esse vult, iu cujus observa-
bealitudinepropier peccala stia denudatur, quandp, lione anima opera salvationis cura gaudio cotligit,
per propriam voluntatem ipsius omnis sanctitas ab qux in exsilium perditionis lacrymabiliter miitilur,
co rapitur, sicul leo qupd devorare vult rapit ; e.l cum boino desideriis camis sux prxceptum relin-
propler miserabilein confusionem peccalorum suo,- quendo consenserit. Sed sicul stomachus, qui ci-
rum, sicut catulus leonis in abdilis, sic ipse de bum recipil el emiltit, cum visceiibus 1 gatur, sic
peccatis suis erubescens, homiuibiis absconditur, ipsa cum oinnibus crealuris vel in ascensione boni,
nc opera ejus cognoscanlur. Sic qtioque. onme opug vel indcsccnsinne mali in Iiomine operaltir. Et sic-
855 S. HILDEGARDIS 856
ut crealurx in xstate florenl et virent, in hieiue A ad niaiuritalem pervenerint ventosa frigiditaie ad
vero arescunt el deficiunt, ita ipsa in bonis operi- aiidilalem inclinat; sed quamvis terram frigidilate
bus gnudendo floret et viret, et in malis operibus hac exterius arefacial, ipsa lamenex hoc inierius
dolendo arescil el deficit. Slomacho elinra non pro- pinguescil quateniis in xstate germinare possit.
dcstutvacuus sit, quemadmodum nec capacilaii Proinde Creator omnium.qui lerram ad ojieran-
miindi ulileesset, si diversis creaiurisevacuaretur. dum firmavil, animam, per quam homo omnia opera
Capacilns quoque ista dispensatrix viriiim frucluo- sua operatur, secundum se ipsum consiiluit, qux
silalis terrx esl, quia eara nec desOlatam, nec va- bomini, qui ipsius Dci opus esl, et tisque ad no-
cuam in ulla re qux necessaria ad officiumfruc- vissiinum diein operabitur, sicul sancla Diviniias
luum cst dimittit, quoniam si mundus arctus et invisibilis existil; sed post novissiinura diem, cum
conslriclus essel, ita ut dilalationc curerei, pleni- liomo totus spiiitalis effeclus fuerii, sanctam Di-
tudinem creaturarum, qtiam nunc habet, ferre non vinitaieni et onuies spiritus et animas perfecte
posset. Sic el bomini non prodesset si lanitim unam intuebitur. Eadem vero anima fruclifera vis esl,
scienliani haberel, quoniain quasi vaciuis tunc es- qux loluin liorainera moveudo secum vivere facit;
set, cnni nullum opus incipere aut perficere, seu et sicul liomo panno ex litis texlo induitur ct ve-
Jiicem diei vti leuebras noctis discernere possci. B stitur, sic ipsa omiiia opera qux cum bomine
Qui modo in duabus scientiis plp.uusest, et per bo- ojieratur, ut veslem induens, cum illis, sive bona
nam scienliam Deuin cuin bonis operibus amat, sive mala sint, siciit corpore in quo habitat oble-
quem eiiam per malain mala opera cognoscendo giiur. Bona quiden) opera, cum de corpore abces-
limet. Anima vero cuin magna solliciludine in cor- seril, sieul vestiiiienluin in fulgore purissimi auri
pore, sicut paterfamilias in doinoBiia, babitat, qui quod onini ornaiiienlo decoratuui est iu ipsa appa-
semper solliciius cst ne in bbnis suis deprxdeiur, rent; sed prava opera utvesiiiiieiiiuin omni immun-
queniam ipsa curam istam ne houio per involulio- diiia polliilum in ipsa feient. Ipsa etiam in simiii-
ncin peccatorura a sanclisdesideriis, qtix per ipsain tiidine aeris cum bomine operutur, qui vires suas
fiuiil, despolieiur semper babet. Ctim autem bomo lerrx immittil, per quas fruclifera esl et fruclus
propter txdium pec^atorum siiorum animx ali- suos perficii, ei qui frigidiiale biemis totam lerram
quando consenseril, ipsa, inde gaudens, bomini arefacit; qux tamen ad fructuositalem lerrx calorem
omnia peccata sua in amaritudine proponil, el coe- in se conserval, qtioniam per viresanimx puerilia,
li-slia desideria super mel el favum ei dulcia fa- adolescenlia, juvenlus el senecttis, fructus bonorum
ciens, ipsum sanctum sxpissime eflicit, el ad coe- r operum operanluret perlicium, qux decrepita xias
lesiin regna perducit. Sicut eniin hoino pcrirel si per defecluro quasi arefacil, sed lainen in vera fide
stomaclius vacuus semper foret, sic aniina sine islis ad prxmia xternx beatiiudinis posl finem hominis
duabus scienliis nequaquara esse possei; et ut conservabuiUur.
iniiiidus aresceret si a bonis et malis fruciibns inn- Quia sicut terra, si bis in anno virescerel ei passim
uis esset, ita anima arida et inanis existerel si ope- gigneret, arescendo in putverem verterelur, sic
ribus qux lionio per has duas scientias operatur ca- el tinima in opere suo deficerel, si omnibus desi-
sideriis snis et voluplttlibus carnis immoderatede-
reret. lpsa nanique omtiia qux hoininis sunt in serviret ; el qtwd instttr lerrm tnwquatiler frucli-
rectum iier dirigendo ciim discrelioue recte dispcn- ficantis, ex tnuaibUiiaie siti et conflictu carnis
sat, el per bonitntem Dei, a quo divina est, per nunc in pro(ectu, nunc in defectu posila, nec fidem
in Evangelio commendalam, nec visionem Dei itt
sancta etiam opera qux cum homineoperatur man- paradiso petditarn in hac yita perfecle oblinere
sionem iu terra vivenliiim se babituram confidit. valeal.
Per scientiara quoque boni, qua maluin cognoscil, LXXIII. Quod si lerra Lis in aimo virescerei et
illud iiijustum esse judicat, quamvis idera tnalum passim gigneret, in aridilaiem verleretur ct sicut
|Hr corpus coacta sxpe operetur; ct si scientiam pulviseflicereiur. Per hoc designatur quia si auinia
istam boni el mali non haberet, sicut (ollis ciim desideriis ac voluntati carnis sux pariter conseu-
qua faber nihil operaiur esse.t. Et sicut mundus liret, nullum opus perficere posset, quoniam ipsa
absque omni plenilndine frucluiim essel, si nou in vivens spiracuium est, quod nobili lactu lolumcor-
viridilate germinarei, sic eliam ipsa sine honore et pus iitud vivificando perlrausil, quemadmoduin
beatitudine bonorum operum esset, si in ralionali- etiamfiatus prxdicti aeris lolam lerram frucliferam
late scientix boni et mali non florcreH. reddit. Ideni vero aer quasi auima lerrx existit,
Quod in simililudinem aeris terfam ad fructifican- ctijus htimidiiaiera flaiu suo langens, eam virescere
dum juvanlis, anima quoque per vires suas corpus facit; el sicut aer iste, cujus viriditas sanguinem
ad qumlibel opera exsequenda moveat, quibus, si el humidilas sudorem in homiue significat, in lerra
recta (iterint, i» mlernum decorata, Deum et an-
gelos el beatas animas perfecte intueatur; si invisibilis et impalpabilis esl, sic aniraa in cor-
vero perversa, velut immunda ab kac visione re- pore impalpabilis sanguinem calefacil, etper ratio-
pellalur. iialilatern, in illo visibiliter operalur. Homo nam-
LXXII. Prxdicta autera mundicapacitas aerem i>i que se Deitm habere peraniinam inlelligit, idecque
td habet, qui viribus suis viriditatem lerrx immil- sive per se ipsttm , sive per alium legem sibi semper
teus, eara frucliferam facit, tructusque ipsos cuui constituit; et hoc ei nalurale esi, quouiam priraus
S57 LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICISHOAILNIS.— PARS I, VISIO IV. 858
homo legem in prxcepio accepil i|iiani per consi- A Sic ilaque stomacbus recle dispeiisator receptionis
liiim serpemis repudiavit. Qui posl prxvaricatio- et emissionis ciborum est. Cum etiain anima igm-a
nem prxcepii Dei in exsilium istud expulsus, para- vi sua hoiiiinem ita superavecit, uta carnalibus de-
disiim inhabilare non potuii, ad quem lanien in siJeriis et a propria voluntate sua abstineudo se nia-
multis suspiriis anbelavit. Ut etiam aiiimn, ciim cerel, tunc per snggestionem dinboli superbia infla-
per corpus superala fuerii, piurima suspirin do- lus, alios spernendo sxpe dicit: < Sanclus sum et
lendo traliit: sed cum illud desideriis nalurxsux ab omnibus laudari et honorari merilo debeo. >
subdiderit, in magno gaudio lxlalur. El sicul lerra Sicque ocutis animx ejus per superbiam obcxcatis,
in frigore et in calore fructus suos nnn xqualiler pro nimia tristitia gaudium et ccelesie desiderium
profert, sic etiam ipsa male et bene opcraudo in- habere non polest, et ideo in ipso homine lurbata
n-qualia opera habet. Exnaiura nauique isln, in qtin dicit: ( Ach, ach, ego per fetenlem superbiamob-
anima percorpus, et corpus perauimam sxpe su- ca;cala cceleslibus desideriis, in quibusDeum vidi et
peratur, bomo illam purani fidem nequaquain ha- iniellexi de.spoliala sum. i Undc eliam hoino, qui
bere polesl jier quam ipse montein elevare et in noii percarnein et sanguiuem, sed per vires animx,
mare miliere possit, ut Dorainus discipulis suis de qua Deum scit et senlit, bona operatttr, elalionem
grano sinapis dicebat, et quara Adam habuitqunn- in bonis operibus diligentissime caveat, ne per il-
do invisibilem clarilatera Dei exterioribus oculis lain prxmia xternx bealiiudinis nmiilal.Sicui enim
suis videbat, in qua quxcunque vellel seposse facere bomo si cibos superflue vel si minus necessario re-
nondubitabal. Sedpost prxvaricalionem, nec Adam ceperit, caro ejus inlirinatur, sic eliam anima per
nec ullus homiuum banc visionera habere potuil. elationem superbix et per nimiam abstinentiam
Unde fidelis liomo cum inieriori visu animx sux qux sine d.scretione est, deficit. Anima vero qux
iu specuto fidei ad Deum respiciat, cl ab eo qui om- corpus vivificat, et qux Deum in Trinitale unilaiis
nia polesl se salvari confidat. lu qua fide multi de- iulelligii, humilis spiritus esl, humilitaiemquesuam
sideria camis sux moriificando plurima signa fe- in pueritia Iiominis ostendil, qui necdumsuperbiam
cerunl. vel odium in gustu peccalorum habei. In quo etinm
Quia sicut venm cordis, jecoris et pulmonis, ad re- tnndiu lxtaiur quousque idem homo per desideria
cepiionemvelemissionemciborum siomucltosubve- carnis ad peccata moveaiur, pro quibus ipsa do-
niunl, et eitlem slomacho continua vel nimia re- lendo semper lamentatur. Neque enim secunduiii
pletio aut exinanitio obessent; ita el anima corpori desiderium nalurx sux in fictili vasc
quideni in quibusqne operibus adesl, sed eam tce- corporis nun-
deret, si corpus ipsum desideria carnis semper Q quani pleniter operari potest, cum caro exsilium et
sequi permillerel. ipsam vilam quxrat, sed corpus, quo peccanle sx-
LXXIV Nam et de corde, et de jecore, et de pe affligitur, immunda illi et fetida peccata cuut
piiliiione, quxdaiu venx quasi fistulx exlenduniur, dolore proponendo affligit, alque eadem peccata in
qiix ad receplionem et ad einissionem cibonnn trislilia cognoscere facit. Siomachus enim qui ci-
stomacbo subvenienlesadsunl. In buncraodum ani- bos recipit, quos ilertim in felore emitlit, homi-
ma, qux magna vi corptts quod dormiens inveuit nem qui in peccatis deleclaiur significat, et postea
exsuscitat, in mullis ilineribus suis Deum sentii. £t per pccuileiiiiain in molcsliam peccaiorum conver-
quemadmodum venx stomaclio adsunt, cuui imple- litur.
tur el evacualtir, sic ipsa in oinni bono et malo Quod sicul umbilicus ontnium inleriorum sibi adhm-
bomini adesi, iia ut houio cogitationes, duritiam renlium foriilndo et ambilus lerrm ctuterarum crea-
•iialitix et mollitiein carnalis desiderii incipiendo lurarttm relenlaculum exislil, sic el universorum
quw per corpus et animam gerunlur , sive bona,
et perficiendo per eam exerceat; elsiculsanguinei sive mala sinl, ud iusam animam respiciunl, ct
rivuli ad stomacbum currunt, sic ipsa viribus suis quia mttgna dislantia sil inler hos qui per elatio-
lotum corpus pertransit. Sicut eliam stomacbo nem el hos qui per necjligentiumdelinquunt
non prodesset, si semper pleuus vel vacuus forel, D LXXVI. Et umbilico omnia interiora ventris ad-
sic eliam animx obesset, si corpus in deliciis desi- lixrent, sicul el ad circuilum lerrx reliqux crei.i-
deriorum carnis semper viveret, quoniam iu viri- turx respiciuni, quia umbilicus fortitudo venlris
bus esuriem desiderioriiin nnturx sux habendo esi, sicut et ambilus terrx receptaculum cxtera-
deficerel, ui eiiam sensu el corpore sxpe deficit, rum creaturaruni exisiit, hoc designat quod anima,
qui in pinguedine carnis sux incessanter peccnl. qux mediatrix omiiium operum hominis est.iu
Quia sicul caro hominis Imdilur st vel superflue vel sauciis et bonis nperibus non in se, sed in Deo
minus necessario ciborum alimenta percipinl, sic et confitendo gattdet, et in peccatis quibtis vns siium
anima si plus vel minus juslo disirictioni vel re- implicitum esse
missioni insistat; et qttod slomachus niundos qtti- cognoscit erubescendo conlrislntur,
dem recipiens, sed felenles cibos rejiciens, liomi- per quam tristitiam idem vas, scilicet corpus, qua-
nem qui in pecculis delectatur, sed poslea per pm- si sliiniilo affligii, per quod boino intra se coaclus
tiilentiam purgalur, significet. dicil: « Quare aiiima mea pro peccalis in quibus
LXXV. Si igitur cibi superflue accipiunlur, caro natiis sum, el a quibus me continere non possum,
bominis ex indigno livore infirmaiur; vel si minus me lanium conlrislai, cum ea ante finem meum
necessario sumuiiiur, caro in defeclu attenualur. einendare conlidam? » Sicquoque boiiio in peaca-
839 S. HILDEGARDIS 866
tis se consolando, in Ipsis quasi in sono epu- A j bilera animam ad sordida opera movetur. Et licet
lanlium gaudel. Unde antma, de cujns nalura ipsa omnia opera bominis, quemadmodum hamus
consolalio isla non procedit, trisiitia replctur, piscem, ad se Irahal, tamen per corptis ila supera-
quoniam ipsa vita et de divina rationalitate tur, ut ei nullo modo resisiere valeat. Pro pecca-
procedens , qux liomineni , qui omnis crcntiira lis quoque qnx per corpus coacta operaiur se pu-
esl, movet. Deus enini, qni de vilissima na- niendam et ad judicialia lormenia adducendam
tura hominis lunicam humanitatis sux ex vir- cognoscit, quoniam omnia in ipsa quasi scripla vi-
ginea carne Marix Virginis sibi lexuit, bumiliia- dentur. Quapropter quandiu ipsa in corpore man-
tem valde diligil, per quam superbiam et maligni- seril, suspiria doloris emiltil, quin ul umbilicus ad
tatem diaboli superavil. Aninu) vero hominem in lunibos extendilur, sic peccata in ipsain exleiidun-
bono el malo ut colurana doiniim siislentat, quia tnr; eletiam ctim ipsa in poenas emitiuniur, sic-
cum ipse per elalionem sanciitalis in Deo fugerii, ut esca Iiominis in lulo eraiiiilur, et ut lerra lu-
pcr cam se Deo et hominibiis odibilem intelligii, tulenus immunditlas emitiit.
et ipsa eiiin boc modo afiligendo gaudium babcre Quia sicut lerra et hcmo, illa per mstatem, hic per
non permittit. Multi enim per elatiouem sanciilatis juvenlulem virent et florescutit, itetnque illa. per
pereunt, el plurimi prxmia laborum suorum amit- g liiemetn, isle per senectutem arent el marcescttnt,
sic et anima manens in corpore, el illud sibi ser-
tlint, ita ul in fine suo ad Deum snspiraiido vix virecompellens, de vinute in virttiiem ascenden-
salvari possiut. Qui autem jier negligentiam sanc- ; do in bonis operibus et exemptis Fitii Dei vire-
tltalis et per carnalia desideria sine superbia pec- scit, et posimodum educla de corpore vetui pre-
tiosis ornata lapidibus, et recepiionem corporis in,
cavcrint, illis Deus plurima peccata, cum pro ipsis quo taborarat inhiunier exspeclans coram Deo re-
in peeniteniia suspiraverini, ignoscit, multiqiie ex quiescil.
his sancti et columna cceleslis Jerusalem poslea LXXVIII. Et liomo in puerili et in juvenili x-.
cfficienlur. Sicul enim umbiiicus forliiudo omnium laleflorendo perficilur, ac postmodum perseneclu-
inleriorum sibi adlixrenlium esi, sic oiimia opera, lem in ariditatem inclinatur, sicut el terra in xsia-
sive bona sive mata sinl, ad animam aspiciunt, leper viridiiatem florendo decoratur, elposimodum
quia ipsa fortiludo illnrum omnium cxistit. in liieme per frigus in pallorem vertitur. Cum enim.
aninia t-orpus suura ita superavit, ul simplici cor-
Qtiod umbilicus eliam terrm lululentas et aquosat de in bona voluutale sibi conseniiat, et bonis operi-
immundilias in paludibus emittenti comparelnr, eo
bus velut dulcissimo cibo delectelur, homo ille in
quod calor, frigus et humidilas cibum el potttm
sub eo discoctum ad inferiora digerendtimurgeant; Q ccelesti desiderio dicil : < Quain dulcia faucibus
et qupd simililer anima voluptatibus carnis supera- meis eloquia justitix tux, qux eliam ori meo multo
ta et in sordidis involuta Oj.eribusad inferiora dulciora melte
el pmnalia loca, nisi suspiriis pcenilentimpurgetur, sunl; > el sic cum puerili simplici-
devolvendasit. late sine gustu carnis in innocenlia vivit. Aiiiina
\ero hominem istum desideriis suis (andiu imbiiit,
LXXVII. Umbiticus quoque cum carnatibus fistu-
quousque de virlule in virtutem ascendendo virescat,
lis cordis, jecoris et putmonis, omniumque viscc- et in bonis operibus et cxemplis qux Fitius Dei lio-
rum, in auxilium relectionis bominis surgit, qux minibus reliquit floreat, quia livore pecc-ilorumim-
omnia spirameii animx movel, qucmadmodum aer pollula in ipso gaudet et decoratur. Et sictit in
cunctas vires lerrx pcrflaiido confortat. Idem frigore biemis viriditas, floridilas el maiuritas om-
Cliain umhilicus usque nd finem fiimborum quasi nium fructuum deficiunl, sic horao per mortcm in
lerra qux semper qunsdam lululentas el aquosas oinnibus bonis et malis operibus dellcit. Homo au-
imrauiidilias in paludibus cinilt.l, et, qnia calor , tem qui in pueritia, in juvcntule el in senectule
frigus, bumidiiasque lioininis , quibus ille regilur, boiia opera feliciter compievit, anima ipsius cum
in umbilico lalent, et cibus ac poius , quibus ho- eisdem operibus lucida, et quasi pretiosis lapidibus
nio in carne etsanguine vegetattir, ibi ad iuferio- ^ ornata coram Deo ascendil, et corpus, quod per
rn riefJueuies,velul luluni cjiciuntiir. Ilomo nain- eam operabalur, ul in jucunda mansione simul ha-
ijiie, qui per vires aniuix cuui oiiini creatura se- bitent vix exspeclal.
cundum Deuin operatur, etiain secundum naiurjra
Quld [orlitudo vel pelutanlia renum, et pingttedo
lerrx, cujus pars ailera mollis, allera dura esl, lerrm, qum moderula ttberes, immoderata inanes
durus et mullis existii, in cujus molliiie per gusluuii [rttctus producit in diversis animm uffectibus si-
carnis anima contrislaliir, cum idem bonio per illa, gnificenl.
superaius, ei non consenserit. Sicut eiiiin aer oin- LXXIX.lu renibiis aulem, in quibus el fortitudo
ues cieaturas ad crescendum confortai, el ut uin- cl lubrica pelulanlia diffundilur, pingitedo lerrx
bilicus cum carnalibus fislulis in auxilium ciborumi noialur, quoniam ut in illis aliquando vires bomi-
surgit, sic anima omnia opera bomiiiis viribus suisi nis, aliquando quoque ea qux incongrua suut ex-
pertransit, conlinet et perficit. Ipsa eiiam operibusi siirguiit, iia eliam moderala pinguedo lerrx ubcr-
rorporis, sicul vermis labernaculo suo quod ex lutoi laiein frucluum, imnioderata vero iuanes frucius,
fni it, lcgitur; cl sicut per vermes, qtii inlerdumi quamvis plurimi apparcanl, iiilerduin producit.
iion videiilur, lulum nioveiur, sic homopcr invisi- Ilomo namque onmia qux sub circtilo solis et hmx
861 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS I, VISIOIV. 802
in temporibus mensium operatur, per vires animx A tura sua quoniam spirilus est deleclatur, Deoque
in sapienlia, in scientia et in discretione perficit'; quemadmodtiin nngeli, qui faciem ejus inspiciunt,
per eam eliam, quia ignea et aerea est, secundum in amore fulei famulalur. Corpus quoque, cui de-
lunam qux crescit et deficit, bonum et malum facit. sideria carnis conlraria snni, ad bona opera el
Per vires quoque ejusdem animx, qux per inlellec- snncta cogit; et cuin illud per fortissima bella bo-
lum boni coeleslis est, homo quxque cogilat et nortim opcrum devicerit, ejusdem bonis opcribus
operalur, lemporaquc lemporum, et elemenla cum velut urbs ctim tnrribus et propugnaculis. ornatur
qiiibns bonum et malum facii, cum dlfferenlia ra- et firniaiiir. Ipsa eiiim humilis est, et per vilissi-
tionalilalis discernit et omnia qux cognoscit nomi- mam naluram carnis qua opprimitur lameniabilem
nat. Et sicul in renibus forlitudo probilatis et infir- vocein babcl, per qiiam lioniinem, qui colluni suura
niilas, prosperilas ei inutilitas latent, et ut terra insuperbiara erigit, niinquaiii plenuin gaudium ha-
per solcm, lunam et aerem, omnia per qux homo bere permittit. Qui eliamex natura ejusdem animx
viviiutilia el inulilia germinat, ila fortiiudo isla in propter molesiiam peccaiorum in pceiiiienlia illo-
anima esl uuaieiius homo per vires ejus bona ct rnin gandere non potesl, et sic anima in vera as-
rnala, iiiilia et intttilia operelur. censione bumilitatis, bominem nc in vanis viis su-
Quod terra in medio aeris consliluta sil, adversus perbix vz^ari possit constringit. Anima quippe
lempeslales tnonlibus et collibus panim calidis vel qnx per scalam biimilitatis ad altum montera, qui
(rigidis, parlim mstu el gelu lemperatis, velul urbs habitatio coelestis Jerusalemcst, nscendil, bominem
lurribus et propugnaculis munita; et qxod hoc
ixodo anima in mulliplici quem contra desideria asuperbiadiscedere, et ad liumilitatem se inclinare,
camis exercet confliciu sanclorum operum pro- ne perdolum anliqui scrpenlis dimergatur sempcr
leclione ornelur el defendalur. nionet, quoniam sicut valles de incongrua pluvia per
LXXX. Terra enim .in medio aeris ut favus in colles, sic homines per humililatem a malis defen-
niedio mellis est. diversis collibus elala, ita ut in duniur. Ei sicut terra per monles et colles, quibus
quadam parle colles nimio xslu, in quadam nimio velul muro defensa et firmata est, a variis tempe-
frigore inbabilabiles habeat, in quadam aulem parte siatibus defenditur,sic anima per sancla opera qux
colles xstu et frigore temperatos. Per colles quippe biimilitale velut muro inuniuntur, ad coeleslem pa-
firmala esl, ut urbs cum (urribus et propugnaculis. triam a confusionediaboli perveniet.
Colles itaque valles obtegunt, et montcs lerram Quia sicttt terra sic pnsila esl, «( undique a sole
contra varias lempestaies defendunl; quapropter e( lemperelur, iia et anima Deo subjecta a luce sa-
ipsa montibus et collibus velut muro circumdata et r pieniim discretionis virtule illuminanda perfunda-
firmata esl. Hoc designat quod anima, qux ex prx- lur.
cepto Dei lota corpori infixa est, in il|o se cum omni LXXXI. Terra enim ad cursum solis sic posita
creatura operaturam coelestia et (errena opera co- esl, ul in omni loco suo per ipsum temperclur. Sic
gnoscit. Inlelligit eliam quia Deus, qui omnia mala el anima, qux ciini sapienlia lemperala est, per
operajudicat in bonis operibus hominis, ab omni- gutlns salientis fonlis, qui Deus est, hominem im-
bus augelis et sanclis suis laudatur, quoniam ipse buit, ul in plateis discrelionis et sanctornm deside-
rex el imperalpr omnium in cceleslibus et liberator rium.Deum cognoscendo, ambuletet propleramo-
in infimis existens, hominem mortalitale carnis rem ipsius gtistttmpeccalorum suortim relinquat. Sed
assumpla liberavit, et quod ipse mirabitis Deus bomo qui secundum desideria animx operatur, per
plurinia miracula in sanctis suis operatur. Cum eam cum sanctis operibus, quemadmodum lerra
enim horao secundum gustum carnis sux peccave- in omnibus officiis suis per solem, illuminnlur.
rit, per aniinam in pcenitenlia sxpe revocatur: scd Quia homo in simililudine lerrm factus ossa sine me-
qui a peccatis nunquara cessando animain supera- dulla lapidum vice, ossa ctim medullis vice arbo-
rum habeai]; et quod secundum qualilatem moruii
verit, in illo anima lacrymabili voce plangit, eo suorum, vel duritiam lapidum, vel ammnilalem
quod esuries nalurx sux nunquam reficiatur, dum " horti floridi seu pomerii fructiferi per significa-
pene nullain spem salvationis ad Deuin habere pos- lionem recipial.
sit. Sed gratia Dei eumdem hominem in ama-a poe- LXXXII. Terra eliam cum lapidibus elarboribus
nitentia peccata sua tandein cognoscere faciens, firmalaest, etsectindum illam bomo facltis est,
eum ad relinquendum sxculum confortal , per quia caro ejus ut lerra est; ossa autem ipsius sine
quod anima mulitim lxiatar ; sicque opera bo- sncco mednllie, ut lapides sunl; ossa vero cum me-
niinis lerrx, quam aer super el subius undique te- dulla velut arbores exislunt. Unde et homo icdifi-
net, assimilanlur, et anima cum corpore u( aer cum cium stium secundum se ex tcrra, ex lapidibus et
terra, ct ut favus in medio mellis est. Sicut enim ex lignis componit. Anima quoque, cui desideria
lerra colles ad habitandum .-cstuet frigore lempe- carnis contraria stint, el qux firmamentum tolius
ralos; et quosdcm intemperalos et iiibabilabiles corporis est, illud viribus suis infiiii.lens , omnia
habei, sic etiam homo bona opera quibus ad coa- opera cum bomine opcratur et perficii, ipseque
lestem patriam, el mala qtiibus ad poenalia loca du- bomo floridus horlus, in quo Dominus oculos suos
ciiur cxerce' Cum aulem ipsa volttnlatem carnis pascit secundum desiderium anima-, opcrando clb-
superando victrix cxstiterit, bonis operibus ex ua- citur; cum aulcm secundiini voluntalem carnis
865 S. HILDEGARDIS 864
operatur, corara oculis Dei sicul sol cuni eclipsimi A . ret, sed ut in vera humilitate ad pedes Domini pro
patitur nou lucet. Horao enim qui bona opera fe- illis se prosternal, docet, quatenus omnipoiens
cerit, pomerio omnium bonorum fructuum replelo> Deus in amara poenitentia ei peccata sua miseri-
assimilatur, sicut lerra qux lapidibus et arboribuss corditer ignoscere dignetur. Cum enim ipsa bomi-
lirmatur et ornatur; cura autem per duritiam pec- nem in bumili uatura sua ita superavii, ut ei in
calorura mala opera perpetraverit, sicut dura terrai omnibus consenliat, ccelum sic dicendo victoriose
quxsine fructuest coram Deoinfruciuosus existit. perlransit. < Concupivi saltilare tuiim, Domine, et
Caro namque hominis bonam scientiam, qux fruc- lex tua medilatio mea est (Psal. cxviu). » Quod sic
tiferara molliliera babet, et ossa malam scientiam,, intellectui patei : Ego in carne raea, qux prxceptis
qux contra Deum se indurat, sigmficant; ossa au- luis per se in bono non consentit, te desideravi et
tem qux sine raedulla in eo sunt, mala opera ipsiusi inlellexi, et per vim salutarislui quasi veloci aqua
designant. Anima vero secundum Deumin bomine; ila infundebat, ut in raedio viriiim mearum ct in
operans est, quoniam, sicut ipse coelum in pleno> medio cordis mei, mandata lua contra voluntaiein
gaudio coelcstibus conslituii, et ut lerram homi- ejiisdem carnis meditarer. El quemadmodum molen-
uibus ad habilandum dedit, sic anima in gaudioi dinum grana adedendum per aquasconlerit, sicego,
cum bomine bona opera, qux coelestia sunt, et ini B ] qux torreus iter aqux in corpore sum, omnia prx-
querela tristilix mala opern qux terrena suut ope- cepta lua ex nalura mea requirendo diligenler ob-
ratur. Scienlia itaque boni et mali viscera animx servo. Sicut enimvesica bominis aquosam buniidita-
sunt, quibus Iiominem bumiliiatein, :jux materiai tera corporis recipit el eraitlit, el ul fluinina cre-
oiunium virlutum esl, docel, et qux hominera ini scendo et decrescendo tolain lerram perfundunt, sic
viribus suis in peccalis ita conslringit, ut illa ini victoriosa anima totum curpus, bonura recipiendo el
gaudio nunquam perllcere possit. Et sicut bomoi maluin emilteudo, prxcepiis Dei regil, ctijus vires
omnia «dificia domus quam xdificare vult secun- in bonis crescunt et in malis decrescunt.
dum voluntatem suam prxvidet, sic ipsa omnia Quod ex locis corporis per qum diqesiio cibornm ei
opera in bomine secundum quod poiest disponit. potnum fit, secreli el sub.erranei meatus flumi-
uum designenlur, et querela unimm lutulemit et
Item quod sicul aer terram in medio sui mquali un- felidis operibus pollutm, et per spem pmnitentiw
dique mensura positam sustentat et continet, ita et passionem Chrisli in Deum respirantis, adducto
corpus et anima a Deo conjuncta, licet nalura in testimonium versu psatmi XLI in hoc conve-
plurimum distent, in faciendis communiler prm- nienti.
ceptis Creatorissui patienler se invicent suslemare
et instruere debeant. LXXXV. In locis aulem ubi digesiio ciborum et
LXXXUl. In medio quoque aeris lerra posita est, C potuum emittitur, secreti et subterranei meatus
ila scilicet ut aer xquali inensura super lerram, praidiclorum fluiniuum designaulur, quia, ut di-
ac sub terra, et in utraque parte lerrx sit. Anima gestio in corpore lioininis permanere nou polesi,
etiam qux vivens spiraculum a Deo in corpus mis- sed ejecta apparet, ita quoque et meatus isti flu-
sa est, hominem ut cum patientia prxceptis Dei in mina ejiciunl, illaque ad aperlam manifestationem
hac laboriosa viia obediat, inslruil; in qua in lanta perducunt. Cum vero anima in lutulentis peccatis
dissocietate quanta coslum et (erra dislanl, inbabi- a luce abscondita est, se abstinere non potest quin
lat manetque, ut qui scieotia sua quid ipse sit ple- lainentabili voce dical: « Ach, ach, ego infelix qux
niter compreliendere non valet, in labore certami- vivens spiraculum adeo sum, tanto felore pecca-
nis sui cum patientia et obedientia ad Crealorem torum involula sura, ut nulla Ixtilia ccelum respi-
suum tendendo respiciat. Sicut enim aer in me- cere valeam. Ach, undeveni, aut quo vadam, et
dio terrx eam sustentando et contincndo est, sic qpid prosunl inihi omnia bona qux Deus creavit,
anima in medio corporis, iltud lotum sustinendo, cum in infernum dimergar?) Sed postea iu se re-
iaabitat, el in illo secundum quod ab eo poslulat versa iierum dicit: « Cnnfidoin Deo meo, quia in
operatur. rj vera pcenitenlia per misericordiam ipsius de infer-
ty
Quod vesica, qumpotut recipit et emitlit, cursus fln- nalibus tormentis qux promerui liberari possim.
minum qam per terram diffttndunlur ostendil; et El sic per graiiam Dei consolata et coufonataiteruin
quod in hunc modum viclrix carnis anima cor- dicit: ( Quare tristis es, anima mea, ei quare con-
pus suum fluentis prwceptorum Dei bona recipten- lurbas me?
do, mala emillendo irrigare debeat, apposilo in Spera in Deo,quouiam adhuc coiifilehorilli
tetlinionium vertu psalmi cxvm ad hoc compe- salutare vultus mei et Deus meus (Psal. XLI).>Quod
tenie. sic intellectui patet : Cum hoiuo peccata sua per
LXXXIV. Sed vesita hominis inundatiniiem flu- naiurani animx coactus emendare cogilaverit, iu
minum qux hac et illac per terram diffunduntur, gaudio quod ex rivulis aqux vivx ei influxil dicil :
oslendil, quoniam ut illa fluenta venlris recipit et • Quare lanium conlristor et perlurbor in aniina
eraiitit, sic etiam et fiumina nunc crescunt, nunc meu, cum per gratiara Dei vulnera peccatorum
vero decrescunt, totamque terrain irrigant. Anima meorum cum suspiriis etlacrymis delere possim ,
itaque, cui natura carnis et sanguinis contraria est, qux per vulnera Domini mei, quiclavos et lau-
hominem ut ab inquietis cogiiationibus se absli- ceam pro peccatis meis susiinuit, me Jiberandaiu
neat, et pro peccatis suis it gralia Dei non despe- conGdo? > Omniavero mala opera in amara poeni-
865 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.- PARS I, VISIO IV. 8CG
temiapostea manifeslat.sicuieliamegesliociborum ^d ribus et variis virtutibus velut bat-cis et inargartis
et poliiiiin emittitur. Sed et sicut de subterraneis eum circumdat. Unde et Joannes dicit:
aquis liimina super terram producunt, sic de bis Verba sancti Joannis apostoli in Apocalypsi sua
decorem sponsm Chrisli, id esl animm sanctte,coii-
rebusopiima fama super lerram volut, quoniam qui
in peccalis exslinclus erai, in bonis operibus reve- templanlis et describentis, el David in Psalmo
excelleniiam hominis prmdicenlis.
l.itur. LXXXVII. ( Vidi Jerusalem descendentem de
Quod per dorsnm el laiera hominis plnnilies lerrm, coelo , ornalam lanquam sponsam viro suo (Apoc.
per femora vero el loca sessionis colles el asperilas xxi). >Quod sic intellectui patet: Sponsa ista san-
ejttsdem terrm inferius durm el impenetrabilis, et clam el orualam nniniam, qux Cliristo in dote san-
superiorem partem , qum mollis est, conslringentis
insinuelur; et quod similiter viribus animm tnolli- guinis sui adjuncta est, et ad eum .qnemadmodiim
ties carnis a viliis restringatur, ul virlutum m/tr- sponsa nd sponsum respicit, designat, quia ipse
garitis decorala angelos sanclos et ad admiralio- Filius Dei in alvum Virginis descendil de ccelo, in
nem sui et ad laudem Dei accendat.
qna novam et sanctam civitalem Jerusalem xdifi-
LXXXVI. Dorsum aiitem et latera liominis pln- cavit. Angeli
nainque, qui faciem Dei semper in-
nitiem terrx demonslrant; anima vero, qux ope- spiciunl, in operibus sauctorum, qux cum innu-
'
rnns spiritus nomiiiatur, sancta opera et claras R iuerabilibiis ornamentis ad faciem Dei lucenl, et ad
viriules, per quas Deus ab angeticis spiritibus lau- ctelestem Jerusalem ascendendo nova labernacula
daiur, cum bomine operatur; ipsaque corpori, quod semper xdificanl, et eliam coram eis ut auren
per omnia regit, invisibilis existil, quemadmodum scriplura fulgent, miranlur. Unde in sono psal-
Deus, qui loiam lerram rreavil, honiini invisibilis lerii, cilharx , et vocis oniuium laudum sonanl.
est. El sicul homo cum dorso et laiere potenter Deus vero bominem ideocreavit, ut lucida opera
operalur, sic etiam anima cuin corpore omnia ope- qux in coelo fulgereni operaretur, qualenus angeli
ra sua perficit. In femoribus quoque el in loco ses- in
operibus ejiisdem bominis, iiteliam in facieDei,
sioms colles el asperilas prxfalx durx el impene- mirarentur. Undeeliani scripiumest: «Minuislieum
irabilis lerrae oslendunlur, quoniam ut femora lum-
paulo minus ab angelis; ei bonore corouasii
bis et ventri adhxrent, et hominem portani, el ut enm, et conslituisti eum glorin
super opera manuum tua-
loctis sessionis hominem relinet, sic eliam hxc in- rum
(Psat. vni). > Quod sic inielleciui pate(: Deus
ferior et impenelrabilis pars terrx, superiori lene-
angelis , qui laus ejus suu(, prxsens sempcr est,
rx et iiiolli parti cjus conjuncla exisiit, illamque ideo ab eis videtnr et
cognosciiur, cum bomo, qui
foriitudine sua quasi chalybs retinet ne dissolvatur. „ opus
' [ejusl cum anima cst, eum in fide ct non in
Sicut enim homo lolam terram artibus suis regit, divinilate videal; quem Deus glorilicat, honornt et
eamque aratro aliquando profundius, aliquando le- multum ornat, quoniam eum ad obedientiam prx-
vius evcrlit, sic anima viribus el virtulibus corpus ceptorum suorum creavit, et
super oiiuira opera
secundiim gustum carnis pertransit et evertil, et qux fecerat etnn consiiluit.
ctim forlissimis viribus ejusdem animx liomo gra-
Itein de comparatione dtirm et moWs vel ealore vel
via et criminalia peccaia perficit, sed leviora, qux algore inhabiiabilis terrm, et unde terrmmotus
per cogitaliones sine opere fiunl, aliis animx lan- conttnganl, et quod eadem terra si sublus quust
tum pcrficiunltir. Diabolus namque propter odium ferrea chnltjbinea non esset, ab ascensu solts ni-
mio mslu, et ab oecasu ejus nimio frigore clis-
quod ad Dominum suum habet, delectatiouem bo- rumperetur , el de multifaria concertatonc carnis
mini suggerit, ex qua ftimus quoties bemo iraseitur el animw secundum siipraposita.
in corpore ejus ascendit, quia bomo nunquam ira- LXXXVHI. Nam tenerx parti lerrx dura et vel-
sceretur si delectalione carnis careret. Anima vero ut ferrea pars allera lerrx, subjunctn esi, qux in
qux immorlalis vila est, in cujus discessu corpus durilia sua, queiuadmodum cbalybinea fit, perdurat,
emoritiir, omnia opera secundum desideria corporis ita ut nec coufringi, nec emolliri ulla inuiidaiione
perficii, quemadmodum aerius ventus totam lerram I* , circa eum concurreniium aquarum possit. Homo
germinare facit, ipsaque in corpore operando, sicut quoque ciim delectationem camis amplcciitur, aui-
torrens aqua fluendo, nunquam cessal. Oinnes ma in spirilali nalura sua dicit: < 0 vx mollitiei
quippe augeli super liomitiem illum qui sanclis ope- giistus camis, qtiani ego aflligo, et a qua affligor! >
ibus velut elegantissima vesie indiiitur, mirautiir, Unde bomo in peccatis suis mox ingemil dicens :
quoniam socieiatem cuinillis Deum laudando eliam i 0 vx mihi, quod ad lanla peccata, qux in rae
habebil; omniaque opera ejus anima suslinel, sicut superare nonpossurn, natus suin{!>Ei mox ul anima
fcmora el locus sessionis lotum hominem suslen- incerorem istum senserit, hominem plus quam prius
tanl. El sicut aspera et acula lerra mollem parlem iu peccatis puniendo ad se trahit, et eum propier
lerrx alque flumiiia porlnl, sic vires uniinx loliim peccala sua tristem reddit, qtioniain vires animx
hotiiineni coniinent, qux ei, quemadmodum fe- in ipso aruerunt. Poslea namqtie liomo secundum
inora cum Iumbis ventri, serviendo adbxrent. Ipsa nalnram animx operando, ipsam in morlificatione
ctiam cum viribus suis opera hominis, quemadmo- carnalium desidcriorum prodit, quatenus eam in
tlnni poslerior pars ipstini suslinet, el euin in bono coelesii desiderio invenial. Sic quoque anima bomi
gaudere cl in malo coiilrislari cogit, bonisque ope- nis in quo obdurationem cordis non invenil, supe-
867 S. HTLDEGARDIS 8G8
rat. quemadmodum dura et quasi ferrea terra A nimio frigore occidenlis non rumpitur signiflcat.
mollem in potesiate su.i susieiital; ipsaque anima Terra enim qnx pro nimio frigore elxsiu inbabi-
foriitudine fidei quasi ch.ilybe eum lirmal, ne jier tabilis est, design.n quod homo, qui propter cxpul-
circunieiinlia mala consuetorum peccaiorum deli- sionem Adx parvMm locum babiiabilis terrx ul
cial. Pars itaque lm>cdurx et velul ferrex lerrx peregrintts inhabitat, inter prxlia el bella peccato-
colles cum rupibus habel.et flumiiia qtix in oriente ruin et poeriitenlix nunquam securilaiem babere
in qualuor partes divisa fltiiinl, cnm scindere non possil, quoniam in lacrymabili exsilio plenum gau-
prxvalent, sed eain inlerdum movent, nee t.imen dium eoeleslis pairix videre non potest, nisi quod
vulneraiU. Motio autem isla ex iiiraio a;slu sotis ab illuc a longe in umbra iidei lendit. Unde ciim nui-
illa parlelirroamenli fit, ubi sol ascendit, et si lerra lam securitatem se habere videt dicit:
snbterius, ut ferrea seu quasi cbalybinea non esset, Verba David in psalmo ci velocilalem dieruht
t-x niinio xslu boc tota scinderelur. Ab allera quo- sttorum el defeclutn suum deploranlis.
que parle firmamenti ubi sol occidil ex nimio eliam LXXX1X. < Dies mei sicut umbra declinavernnt,
frigore rumperelur. Nam et ex iraraoderato fervore eiego sicut fenum arui. > Quod sic intellectui pa-
solis ct ex irainoderato frigore islx paries terrx tet: Homo ex originali peccalo in his qux prxlerita
inhabilabiles sunl. Proinde ct anima, qux humilis g; el ftiiura sunt, cxcus est. Undeea in scienlia sua
naiurx est, contra superbiam hominis semper pu- quasi umbram habet. Qui etiam per boc quod nul-
gnat, eique dicit: « Quare in laniam allitudinem, lam securilatem habet, ut fenum arescit,cum oinnia
quusi te ipsura creaveris, ascendis? Si enim per le opcra sua ei inceria sinl. Omnes enim dies homiiiis
ipsuin esse veloperari dcsideras, utprimus angelus deficiendo in oblivionem ducuiitur, sed xteriia vjia
cadcs. > Ipsa etiain Deum, a quo ipsa spirilalis es- slabilis et nova est, ul eliain xslas oiuni anno no-
seutia facta est, scit, et sentit, et quod ei nullus vos fructus proferl.
similis est intellijrit, ideo superbiam qux sine gau- Qttod terra quidem in omni superficie sua rotunda,
dio esl, el per seipsam esse ct nulli obedire vult, sed non plana , propter tumores coUium el mon-
odil. Unde etiam superbx menli corporis sui dicit: tium quos undique gestat existe/is, inmqualem hu-
manm conversationis propter diversa virlulttm el
< Omiiia qux quxris vana ct fatlacia siint, el qtix vitiorum quw inter animttm el carnem geruntur
tu honorem nominas, hxc blaspbemia sunt; et cum certatnina, tenorem significet.
te nscendere puias sine adjulorioDei el hominum, XC. Terra namque monies et colles poriat, et
cades. > Sed homo ex niceiore aniinx sxpe suspi- inlra rotunditatem suam plana i.on esl; sed tanien
iat, etab oinnibus operibus superbia declinando, aer eam ubique langii, ipsaque supra et sublus rr.on-
iu aliiiudinera sanctorum operum bumililatis ascen-' C les et colles fert, quemadmodum cervus cornua
dit, per quam ipse in medio pecealorum, qiiem- sua. Anima, qux spiraculum a Deo cst, freudeiiti
admodum dura lerra collibus eirupibus teneiur et molestia avariliam, qux colluraluxurkcexislit,odil,
iirmatur. Et tunc bomo bona ct sancla opera cum quoniam homo per hxc duo vitia pacilicos et man-
clemenlis in alio modo quasi reviviscendo operalur, suetos mores nec in se nec ad alios habere polest.
uequasi vtilneribiis niortis condemnatiis.coram Deo lpsa quoque aniraa corpori ideo immissa est, utad
ct hominibus derideatur, sicut etiam eadem lerra confusionemdiaboli contra suggestionem ipsius cum
de qiialuor fluminibus in viribus suis non disrum- bomine pugnet, quia iuxuria jier ipsam suggestio-
pitur. Anima autem, qux venlosa esl, omnera crea- nem Leviatan, qui tolum munduiu deglutire vult,
luram per cor et venas in homine, dum peccata qux in ipso exsurgit, per quam eliam, ul avarus liomo
sibi molesla et conlraria sunt cum eooperatur, nio- peciiiiiam, animas iuquinare et ud se trahere desi-
vet; ipsumque post gaudium peccatorum sxpe plo- derat. Homo nanique qui superbus et avarus existit,
rare facil, el posl securitatem eorum in maguam possibiliiale peccamJi, quemadinodum lerra monli-
confusiouem convertit. Homo eiiam magnam iufir- bus et collibus ponderaia, ncquaquam plana cst,
inilalem multolies incurrit, cum omnia interiora seponderal, t-um relicto limore Dei ac si pcr euiii
viscera suu reclum iier rerficiendo, qux vull non judicandus iiou fit, secundum desideria cordis sui
hnbel; sicque anima quasi teinpeslas in bomine (juxcunque vult opcraair. Et sicut aer lerram uou
cum jieccalis, et eliara cuni pceniienlia ipsiiin alfli- communit, sed secundum qtialiiatem tempeslalis
gendo cst; et quanlum ipsa in peccalis doiuil, tan- laiigit, sic ipse ojiera iniquilaiis excusando secun-
tum eum in poenitentia dolerc fncit. Ipsa quoque dum vanilatem cordis sui injusie operalur. Sed
aniiua tn omni fervore peccandi et pcenitendi lioini- anima ciiam viribus snis hoiiiiuem isium affligeudo
nem , quemadmodum ferrea et chalybinea lerra ad Deum pro pcccalis suis suspirare facil, ac iuon-
inollein.suslentalne deficiat.quiaipsa vitalis virtus lem superbix in ipso prostei nens, euni super terram
corpnris cst, quod nunquam cuni gaudio peccala in humilitaie sancia et bona opera facere cogit, qui
sua operari periiiillil, quodque in peccaiis ita sxjie prius peccala in superbia quasi subterra operuius
aflligit, ut ab iiiis se surgere vix sperct. Anima vero esl. lpsa eliain in poiestate scienlix sux bouura ct
per hoc eum iterum excilal , et ul per gralinm Dei raalura operatur, el ex niagna affiiciioue quaiu in
se liberaudumcoufidat, ne in dispersionem despera- corpore ex superbia babet ditil : « Ach, Ach, unde
lionis decidat consolalur, quod etiam icrra qux ex veni, et quid operor motlo? cuni suspiriis plangeii-
8G9 LD3ERDIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS I, VISIOIV. 870
tem vocem profero, quia scicnliam meam cum pu- A tredo, cur a Deo meo iii te unquam missa sum, qux
tredine peccalorum misceo. >Et ita liigendo Iionii- in lua desideria mc ila invnlvisti, ut diabolica sua-
nem cogit, ul his verbis Dominuin adoret. « Mise- sione crimiralia opera lecum cogat perficere? > Tunc
rere mei, Domine, quoniam animain meam in pec- homo, licet in petulariti convivio peccaiorum vival,
calis pollui, et sana contriliones cicatricuni vulne- propier querelara animx inlra se sxpe dicit : « 0 vx
mm meorum, quia libi soli peceavi. 0 Deus meus, mihi, quare a peccatis me coniinere non possiim!
amptius, amplius doce me sancla et bona operari, qui operamea corain Den et liominibiis poltuta Cb-
quibus anima mea saneiur, qunni mulluin perlur- se cognoseo, ct quare non limeo Deum meum, qui
bavi. > Postra namque liomo se lolum ad Detim omnem iiiaculaiii.jieccaloriiiii sicul maliliam diaboli
inclinat, et esurie aniinx sux deficienle, in con- judicando abjicil! > Post ea bonio in amnra pceui-
vivio paenilcnlix lxlatur. tentin a peccatis ea dinuinerando decliriat, et in
Quod sicitl inferior sttperficies terrm pulsitnles se et eamdem molesliam, in qua' anima ipso peccanle
circumfluenles aquas quasi ferrea repellit, sic et fuit, sic dteendo ducitur : i Acl!,'acli, ego Crealoris
vis animm velut chulybs qtti cmtera acitit [erra- mei oblila siun, quando a desiderio carnis in scien-
menla fallaciam et immissiones diaboli douiaie el lia
a se repellere debeat. rationalitalis mex propter limorem ei amorem
B iion decliuavi !> sicque in vera poenitentia se ad
XCI. Nam sujierficies lerrx sublus quemadrao- ejus
(erram proslernens,ad Deum sicorando clamat : «0
diim supra rolunda existit, ipsaque ad inlranles et
Dcus ct liitiin educ
circumfluenles aquas quusi ferrea est. Anima quo- me mcus, adjuva iue, pcr sanguinem
de profuiidiiaie pecculoriim ineorum, quibus
que qux in corpore lalitat, el in omnes sensus cor-
et se- «juasiin iuferniiiii mersiis sum, et per gratiam luara
poris cogitaudo, loqiiendo oper?ndo volat, Irabe ine ad le, ut ad salvationcin surgere possim. >
cundum isla cum oinni crealura in limiiine opera-
Sicque singula peccaia sua in vcra paeiiitenlia con-
tur, cuin alii spiritus laus Dei tnnttiin sint, nec siderando abluil. Mensura eniin
qux a loco egeslio-
operenlur. Homo eiiim de cujus operibus nugeli nis seu a femore
Deuni laudando rairanlur, ceeleslisel lerrestris est, usqiie ad genu cxisiil, sigiiificat
libidinis iu lumbis viri, et in umbilico niu-
unde in ciblo gloriose laudaiur, et totain lerram ope- quodvis
lieris per primam suggestiouem diaboli excilaiur,
raudo replel, et ila vis animx ipsius roiundiiati
cum per malum ejusdem deceptiouis pari siudio
terrx assimilalur, qux in corpore el in Gimiitrus
desiderando et operamlo peccaia Iiixurix perliciunt.
operibus hominis circuil, et etiam seciindum natii- Sediiomo
ram carnis, e( secundam naturam suani operattir. post ea pcr animani iil dolorem et in mo-
lestiam eorumdem peccaloruni ducitur, quod ctiam
Vis itaque animx uC clialybs esi, per quein omniu '
mensura qux a genibus usque ad laluin esl desi-
ferrnmenla acuuniur et firmaniur, quoniam ipsa
de-ideria carnis qux naluram ipsius intrant pu- gnat. Talus quidem lucuin exsilii in quo Aiiam
ne liomo ne posilus est ostendii, quod hoino in oinnibus operi-
gnando superat, pereat, ipsaquc pon- bus suis bonis et mnlis oblivisci non
dere peccaiormn suffocclur, coulra omiiem falla- poiesl, qui.i in
malis operibus expulsionis Adx recordaiur, et iu
ciam diaboli bellalrix exislil.
bonisoperibus qualiter a Deo crealus sil remiiiisti-
Qnod flexurw, tam mqualesqttam dispares , quw in lur. Deus quippe aninix ralionali habilaculiiin in
liominea (emore per genu cl lalum usque ad fi-
nem majoris arliculi pedis,et a vinctura tnanus lania pleiiiludine creavit, ui in illo oinnes viriu-
usqtte ad exlremnm medii digiti inveniuntitr, in les suas exercere possei, sictil et liomo ilomiini «•-
tnundo oceani el fluminum incurvationes ei re- dificai, qiiaienus in illa omnia vult
flexiones siynificenl, et in kotnine impelits, jt et ut etiam venti a Deo cieati qux ut opcretur;
wsius libidinum, el multtplices cumpnginaliones suut, aliquando
mlurarum, carnis et an:mm oppositiones liesi- in jiiciiiidilaie, alio modo in periculo, qnxque fla-
gnenl. tti suo pcrlraiiseant. El siiul oceanus loctim in qno
XCII. A genibus vero usque ad talum eadem fluit non cxcedit, sic anima uiodum i.stiim non re-
mensura est qux a loco egestionis seu a femore n] liiiquit, i|iiin in liouis operibus gaudcni, el in ma-
usque ad genu existil. £t in mensura membri bu- lis couLrisielur. Cum enim lioiuo seciindiim desi-
jus, scilicet quod a genu usque ad (alum est, ocea- deria carnispeccai coram Deo ui lenebrosa nox esl;
nus, qui totam lerram comprebendit, designatur, cum atileni scciiudiim iialuram animx opcraiui', co-
quoniam, ul crura ad posteriora recurvantur, ita lam Deo et angels ejus sicui lux diei lucei. A
etaqux istx omnem rotunditatem terrxtircuiiiani- lalo aiilem usque ad linem majoris articuli ea men-
plectentes, nielain suam non irauseuni. Aqux etiam sura existit, qua; a jiiuciura mnniis tisque ad sini.-
istx exlra ineatuin suuin non ruunt, quia velul iu mitatem finis digiti qui niedius dicilur, est, ul su-
sulco et quasi in canalibus fluentes, eosdem ter- pr.i demonslralur. Pedes qttoqiie cxtera fliiminudu-
ininos noii excedunt, el aquis qux super firmamen- inousirniil, qux se per toiam terram divideutes, il-
lum sunl in profundilnte sua xquales exislunt. Sic lim ubiqiie irrigani. El sicul iidem pedes cruribus,
et aniina, qux in omnibus raembris hominis tonsti- etut maiius bracbiis adlixreni, sic cl fliimina ista
luta csi, per illum ad omnia desideria caruis fesli- vircs sttas ab oceano sumunt. Deus quippe elemcu.
nat, ut follis flare cogitur, unde et lameiiiando ad lum terrx creavit, qux per vires cxlerorum cle-
cumdem homiiiem dicil : i Acli, acli, cincrosa pu- nieiiioriim gcnninal, ul eiiaiu mulier per vires VJ-
871 S. HILDEGARDIS 872
ri feta existil. IIonio ilnque pcr animnm divinus, cil. Ciun isino acciderii, idem borribilis flatus cum
et per lerram lerrenus, pleniim opus Dei esl; un- * magna ferocitate se aggerat, nubemque per quam
de etiam lerrena sril, et in speculo fidci ccelestia sphxra solis lucet pbtegit, ila ul hominibus sol defc-
cognoscit. Sicnt eniiu a talo usque ad finem 111:1- cisse videatur. Sic quoque idem flatus erroreni sub
joris articuli, el a junctura manus usque ad sumini- nubibus facil, unde et lenebrx in lerra lunc fiiint.
tatem finis medii digili xqualis niensura exisiil, sic Sed istud ab hominibus videri non polest, nisi cum
anima, per quam homo se Deum babere intelligii, magna portenta prxfigiirantur, quoniam per ele-
xquali mensura sine omni defecu corpus possidet, meiiia ista moventur, velut manus pcr bracliium
illudque eam xquali mensura siistinct, ita ul anima flecli, signare omniaque operari potest. Et idem fla-
in illo nulluni defectum in omuibus operibus qux lus propler conlraria opera hominum cum luna
cum corpore operalur, liabeat. Et ut etam terra 11- iiitillnties ita ludil, tit ipsa eis iuterdum coloris ni-
tilia el inulilia germiiinl, sic pedes boiiiinein ad 11- gri, imerdum ferrei et intcrdum coloris varii di-
tilia et inulilia opera portant; et 111ab oceano stincla appare.-U. Quapropter et aspeclus ejns ler-
omnes aqux fiuunt, sic per corpus el animam omnia ribilis liominibus lunc esl. Aquilo namque in omni
opera homiuis peragiintur. parie ad quam se dirigil periculosus est, et onini
liem quod in flexuris humerorum el brachiorutn, _ rci super quam elflat nocens, calidiimqiie flaium,
manuum, lunlborum, poptilum et pedum, in qui- i|iii de sole cum buiiiidilaie roris suaviler volat <;t
bus duodecim majores inflexiones sunl, quatuor omnem viridilalem et Iriicius agrorum in lerra per-
principalittm venlorum et octo collaieralium ipso- ficil, frigidilale el asperilaie sua conturbal,
rttm flaius et spatia qu.bus a sedifferunl, insinuent, pio-peri-
el quod iidem venli culore, frigore, siccilale el liu- laiemque mifiialis devitat. AJios aulem venlos su-
miditate invicem temperenlur. siinet, quemnilmodum bomo, qui ad parietem se
XCIH. Sed in pojilite dextri cruris, ubi crus ho- reclinal, et eis sic ininislrat, omuiaqiie luminaria
minis Incurvaiur, principalis occideutalis veuius de- per lenebras aqnilonis ornaliora et speciosiora in
iiionstralur; in femore aiilem el in talo ejusdem tru- creaiuris videnlur, quia liinien in ipso 11011esi. Et
risspiraminn eorumdem coliaterarnim veniorum de- seciindiim liiine iiioilum sinislruin etiam bracbiiim
signanlur. In poplite quoquc siuistri cruris priucipa- dexirum susleulat, eique minislrat.
lis venlus septenlrionalis nolatur; sed in femore ac Qnomodo universa hmc qtim de mensuris vel infle-
in lalo ipsius collaierales venli ejus osteiiduiilur; xionibits liunianorum arluum seu ventorum duo-
bus stiperioribus capilulis compreliensasuttt, sed
in lumbis quoque et in pede cruris illius flaius colla- el vicissiludo diei el noctis el horarum ad ani-
teralium eorumdem ventorum manifestaniur. Deus mam referenda sunt; et qttod ipsam animam Deus
C qualuor viribus, quas secunclumcoqitts ex elenten-
Miaqiie.ul prxfatmn esl, consiilutionem veniorumin
homine signavil, videlicel in flexurn bracliioruni, lis, scilicel igne, aere, aqua et lerra httbel, et
secundum se ilem qualuor quasi quibusdam atis nd
iu scapulis ac in manibus, in genibus, quoijue in regendum se ipsam et idem corpus suum intiru-
lumbis cl in pedibus, in quibus duodccim majores xe.rit.
inflexiones sunt, quemadinodura etiain duodeciin XCV. Ilxc oinnia ad aiiimam prospiciuni. Qux
vcmi exisiunt. Flexurx eteniin bracbioruin cuin scilicet anima in corpore, in similitudine ventorum
sibi appeudentibus membrisorienlalem et australem qiiorum flauis non videtursed auditur, maneiis, per
venlum cum collateralibus eorum, ut prxdictitm hoc quod aeria est, sulilalum el susjiirium et cogi-
est, designant; genua vero cum appendentibus sibi taliones suns quemadmoduin aer volans dilalat, et
membris occidentalera et sepienli ionalem venluin qux eliam per humidilatein sapienlix rori assimi-
cuin collaleralibus ipsorum deinonslrani ; atqiie latur, per quam bonasintcntiones ad Deum babet.
quemadinodum membra ista omnicorpori adhxrent, Sicut enini spieudor solis totum mundum illiiminat,
ita etiam et venli isti cum roinistris suis firmameiito et tamen in sc non minuitiir sic ipsa in brevi sta-
assisluul. Atter quoque pcr alleruni calore, frigore, tura liomiuis lota est; quamvis per cogitaiiones suas
siccitaie el huinidilale lcmperatur, oiltciaque sua n ubique votel, per sancla quidem opera iu laudc Dei
congriic exerccnt, ul eiiam bomo brachiis et mani- ad sidera ascendens, per mala auiem opera pccca-
bus suis oinnia operatur qux in scieiiiia sua riicial. loruni in tenebras descendens. Quod etiam sol de-
El sicul hxc menibra xquali iiiensura a se diffe- signat, qui viribus suis in die super terram, et in
lunt, ita eiiam venii xquali spatio a se dislant. nocle sub lerra lucel. Ipsa quoqtie bona inienlione
et noxio ascendit, et mala intentione perverse operando de-
Syecialiter de periculosa asperitate flatu
aquilonis, qui in mslate inlerdnm frigido humoie scemlii, sicut eicrura cum popliiibus superiuselin-
ituetus tmdii el arbores are(ucil,solem u([uscut, et ferius in diversis negotiisagitantur. Occidenlalis e-
lunm nilorem per diversos calores immutut. nim ventus, qui aliquantum limendus est, bonain in-
XCIV. Sedinter hos aquilo asperitatem ct bor- lentionein hominis, qux nunqnam sine limore esse
rorcm suura sxpius osiendil, cuni venlosain alain debct, per quem homo dum adhuc in felore pecca-
suam in rotam firmamenti el contra orienlem cx- lorum esl, sicut per poplitem suslinetiir ostendit,
teiulil, ubi et lerribilem et nocivum fumura imil- tiijus lalus el pes voluniaem et desiderium, per
toties movct, frigidamque bumiditatem in xslate e- qux foona iniemio cuin operibus perficiiur, demon-
inillil, qux frucluro tcrix Ixdil arborcsque arcfa- sirant. El sicul venio occidentaii collaterales sui
87& LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS. — PARS I, VISIO IV. 871
iii officio sno assisiunl, sic voluntas el dcs:deriiim Ai ipsiugque opera, qualiacnnque sint, qiix cum bo-
operi adsnnt. Dexier quippe rollaleralis occidentalis niine operatur, sicut friictus arbbris cognosciiniur.
venli designat quod bomo velut in dexlra parte Ijisa namque qiiatuor alas habci, scilicet sensiim
aniinx consentieiido peccala in se ipso deviucil; si- ct sc'e:iliam, voluntalem et inieltectum. Per alam
nisler vero quod peccalis superatus velut in siui- sensus se vulncratam sentit, et qux caro diiigit, dc-
sira parle in oblivione Dei vivit, oslendil. Aqtiiio clinal, quia semper moiiile spirnmen est; peralam
aiilem, qui fialu suo omncm viridiUKem (errx are- quoque scientix corpus desilerium operandi liabet,
facil, ad quod euni collaterales venli sui adjuvant, quia se per animam vivere cognoscit; per alam au-
oslendit homincm secundum volunlatem ct delec- lem volunlatisanima ctnn corpore operari desiderai,
tationera cordis sui desideria carnis perficienlem, quoniam illud factnm videt; sed per alnm inieliecius
l>erqux ab omni felicilate coclestium bonormn de- fruclus cujtisquc operis, sive utile, sive inutiie sii,
siitiiilur. Scd cum idem homo velut homo sinistra qiioninm ipsa in finita vita manel cognoscil. Per islas
parle inaln perpetrando animx nou consentit, vis ilaque qualuor alas, ante et retro cum scientia bom
raiionalilatis ipsius quasi in dextra parie ab hoc et mali oculos habens.per bonam qnidcm scientiam,
euni prohibet, et (ainen omnia opera bona et mala qnasi ante cum bonis operibus; per malam autem
per ipsam perfieiuntur, sicut per xslalem omncs B I quasi rctro malis operibtis-velul avis volat. I
fruclus terrx proferunlur. Deus etiam aiiimam per Item de creatione aquilonit, et quomodo ea qum spe-
cialiter de asperiiale ejus et Imsionibusqumper eiini
quatuor vires qnas de igne, de aere, de aqua et de exterius iu creaturis fittnt, 'de suggestionibttsvitio-
lcrra babcl, sapientem ad regeridum vas suum, sci- rum, quibus anima et corpus a diabolo interius irri-
licel corpus, creavii, cum quibus eliam omnia ofli- tantur, inteUigendatint.
cia ejusdem corporis cum ipso Operando perficit. XCVI. Nam cum aquilo flatum simm horribili-
Ipsa vero antequam in corpus millalur, nihil opc- ter levaverit, orienlalis ventus ei resisiii, et occiden-
raia esl, sicul eliam cum illud exuerit, nihil am- tatis eum prohibet, ne super eum flare possit; sed
plius operabilur. In flexuris namque. membrorum ausler, qui his duobus fonior est, cum iliis eliam ei
hoir.inis Deus quaiuor ventos cum collateralibus repugnai, ne super ipsum flatum suum emittat. Sic
ipsorum signavit, in humeris, in ulnis, in manibus qnoque omnes venti ab orlu sol s usque in occasum
et in lurabis, in gcnibus ac in pedibus, quorum ejus aquiloni, quein lumen snl s nec tangit nec il-
nnus, scilicct orienlalis venlus, forliltidini aurorx luminal, rcs's'.un(. Aqujlo enim aliis ven(is pejor
adjunctus est, qux de frigiditate noctis rorem tia- e:t, qiioniam in casu diaboli quando Deus illum iu
bet, quem super lerrani mitiit. In mane eniui an- lacum extcriorutn lenebrarum projecit, nbi in lene-
rora tucet, in prima sol diem illuminat, in lerra, " biis absque omrti luce manet, tenebrosus factus est.
ardere incipit, e( in sexla pteniludinem ardoris aji- Ex quo ciiim Adam cccidit, mul gni spiriius flalum
preli3ndil. Per quod designatur quod homo per bo- suum de lenebris in qnibus suiU, in io:um mundiun
nam inteiilioneni primum suspiral, postea lacryma- homines in errorem urgendo cmiltunl, et hoc iu
tur, posl lacrymas bona opera incipit, qux posl ca eadem maliiiu qua verx luci coniia lix runi.faciiiiii.
magno studio bonx inlenlionis complei. Iiomo naiu- Deus aulem non permiliil eos liorribili forma ut
que qui in saiicta conversatione bonorum operum siint, liominibus qui sub sote stiui apparere; sel
fortiter ardet, velut austeresl.qui prius per suspiria secundiiiii inientioiiera ct niores eorum in omiii
et bonain intcntionem velul in oricnte sanete vive- forma crealurarum eos decipiendo, ei a bonis opc-
re incepit; sed postea vcltil in otcidenie iiiqtiicta ribus quantiini possunt avertemlo eis apparent. Aqiii-
bella, quibus aniiiia corpus domabal cessant, qucm- lo oniin, qui bomiiies el frucltis lerr.e Ixdit, et qui
admodum xsius soiis, qui in oriente incijiil, el in aiis suis in catore xstatis conlrarium frigus adver-
ausiro pleniler ardet, in occidentc tepcscit. Sicul sus orienlem ct occideniem enitlit, per quod fru.
riiim oriens el auslcr in calore diei se conjunguiit, ctus terrx arcfacit, tenelirositali et ncquitix aeii.-i-
ila anima viiUitem virttiti adjungii, et omiiia boua Q ; rum spirituum simil s est, quia ipsi pe-simi spiritus
opera sicut maniis cura brnchiis pcrficil. Sol aiitem calorcm ignis Spirilus sancti per oblivioncra Dei iu
finilo die in occidentc descendit, sic.ut et gentia lio- hominibus frigidum faciunl. Aniina neinpe, qu.e
minum cum pedibus super terram currunl. Ad ve- confliclu corpoiis ita supernlitr, ul illi consenliendo
sperura etiam jocundilasdiei in txdium ducitur, ncc in desideria caruis, veiut vermis in Iialilticulum suiiin
homo in luce diei iunc gaudel, sed txdium dormien- iiivolwiur, per spumam serpcnlispeccnts inquiuain,
dohabet. Hoc esl quod homo sccundum gusiuini spiraculuin a Dco se essc non recordatur. Ipsa vero
carnis operans, cl carnalibus operibus occupalus, in his noii diu mancns, sed pro amplcxione pecca-
coelesiium bonorum obfivUccns, nocturnnlis effici- torum, quibus quasi mngnis inliiabnt deticiis, siisp!-
lur; cum auieiii pcr aiiiniam in igne Spiritus s.in-. rat et grmil, et peccala sua non in deliciis ut prius,
cti sanclas virluies operalur, iu araore Chrisli ai sed in molestia liabens, el quasi contra se rixando
coucupisccntia carnis refrigescit. Anima quippc ra- postmoduin bonis opcribus insislit. Sed cnm hoino
lienaliscum sono vcrba multiplicando profert, quem- in mala scienlia seipsum vendiderit, ct per fervo-
adraodum arbor ramos miiltiplicat, et ab ea om-- rem libidinis Deum in oblivionein duccrid» ad con-
nes vires hoininis sicul ab arborc rami jirocediinl,, silium serpcnlis aspexcrit, cadcm libido per flaluiu
PATH3L. CXCVII. 28
875 S. HILDEGARDIS 8"C
diabolicx artis ineo fervcntius ardet, cumqiie sic A procedunt, etquxper cum ornatiores et Iueidioics
dicendo decipit: < Quomodo posses te conlinerc, fiunl suslinct, queraadmodum paries homiiiem sus-
quin caro tua per delecialionem conculcreliir, cuin lentat qui se in illum reclinat. Per lenebras quoque
homo sis, et iterum pccnitendo raundus fieri pos- suas omriia lucida qux coelesliharmonix adlixrent,
sis ? >Sic namque bomo iste in simililudine venli et qux Filius hominis in virgiuea nalura scmiua-
qui horrorcm suum sub nubibus facit, per irrisio- vit, cognoscuulur ; el sicul suggesiio diaholi hoini-
nem errantis mpnlis rn scicnlin sua obiiuliilattis, nes seducit, sic eliam flatus aquilonis lioiniiii nc-
in tenebris obtivionis Dei cum crirainalibus pcc- civus est. Cura etiambomo qui iniquilates et pec-
calis dormil. Et ciirn lali modp in peccatis stiis cala quasi in sinistra parte cuiii diabolo susurrau-
Deum obliviscendo dormieril, in scientia horaimim do operalus est, per poeniienliam el coiiversionem
iltorura qni Deum juste vivendo videnl, velut pes- quasi in dcxlera parte eorum reminiscilur, cl per
simi et borribiles vermes quos homines fugiunt ha- recordationem peccaiorum suomm fortior et san-
betur. Unde.el deipso dicunt: ( Qualis esl homu ciior in bonis operibus eflicitur, quemadmodum si-
iste, qui se, in tanla imnuindilia vivendo, hominem nisira dextrx minislrat.
esse non recordatur ? •>sicque eum ul moriiferum Italio quare Deus Adam de terra tuscilant vel eri-
"
signum fugiunl, se ipsos considerantes, omniaque gens ita primo sialuil ul in facie orieniem, de-
xtro uustrum, tmvoqueaquilonem huberel; el quod
opera sua cum timore Dei signando, propter ter- in brevi parvaque statura ejus immensam tolius
rorem illum, quem in homine illo cognoverunt, ne mundi iiislrumenlnm collegerit, et omnes creatu-
ei sitniles efficiantur. Hxc quoque in siraililudine rds dominalioni viribusque sensuum ipsius subje-
illorum signorum qux xrumnas el inuiitia prxfigu- cerit.
rant.faciunt. Etsicut manus per bracbium omnia XCVII. Faciem verojusli gerrainis, sciticct Adx,
signat, e( ulporlenla in molu elemenlorura prxfi- Deus contra orieniem verlit, quaudo eum susciiavii
gurantur, sic homo per animam ulilia et iuutilia e( erexit, ac in dexlra ipsius auslralem partem
in se ipso considerandooperatur.DiversKas namque beatiludinis, el in siuislra ejus exieriores lenebras,
aquilonis instabilitatem menlium hominum illorum qux aquilo nominanlur, siguavit. Ipsi quoque vircs
slgnifical qui quxque secundum voiunlalem suam elementorura caUerarumque creaturarura infixii, m
prxvidendo convenientia xstimant, in se et non cum illis contra aquilonein operarelur, qux liabi-
in Deo confidenles ; per quod et spissx nubi per laculum perditorum augelorum est, qui se ab ipso
quam fulgor solis nunquam perfecte vitietur, simi- separaverunt, quoniam in proprietaie votunialis
les.sunt, cum omnia qux Crealori suo contraria f, sux eum negando, Deum esse nolueruul. Quapro-
stiut cligendo et constituendo thesaurizant. Unde pter etiam Deus vult ul horao aquilonem per sini-
etiam in nigredine malignitatis hominibus molesti slram parlein repudiei, curaqtie relrorsum abjiciai,
sunt. Sicul enim luna vario colore distincta appa- nec ulla imilaiioue ad illum aspicial, sictit neqna-
ret, sic ipsi cum oblivione Dei in ferreara duritiaia quara facie sua dorsum suuiu videre potest, el ut
per duplicilalem doli ila converlunlur, ut se inter- omnibus viribus creaiurx adversus serpenlem iu
dum suaves et utiles sine recla lide hominibus os- prxlio Michaelis pugnet; aquilonemque omnino iu
lendant, ipsique diabolica arte delusi per odiosn et oblivionera sinislrx parlis babcat, quemadmoduni
inalitiosa opcra sua coram Deo el horainibus in con- lenebrx a luce segregaix sunt. Sic Deus liomiueni
fusiouem convertunlur. ideni enim aquilo pericu- cum viribus omniuin creaiurarum firmavit, eum-
losus in parle exislit, et oinni ulililale caret, quia que ipsis velut omni armalura induit, ita ut per
illum maliliosura qui Deo corilradicit, ex judicio visum creaturas coguoscat, per audiiuni iittelligai,
juslissimi judicis suscepil. lpse quoque ardenleni per odoralum discernal, per guslum ab eis pasca-
irarainqua per suggestionem diaboli sanguis bo- lur, el per taclum eis dominctur. Unde et ipse vc-
minis effundilur, el etiam horainem, qui in odio irx rum Deum creatorem omnium crealurarura scire
sux cum nequitia sua illuni quera Spiritus sanctus 9 debet, necadversus euiii prxliari conlcndet, quam-
inspiravit, quantuin in se esl occidil, cuni in dulci vis per consilium aniiqui scrpeutis inultoiies dcci-
sono dileclionis eum nunquam laudare potest, de- piatur, quia Deus supradiciis viribus eum non ad
signat. Idera namque homo in malilia sua aquain boc replevit, ul uliatciius raentein suam in siulli-
inhoneslalis stiper iilura quem sapientia infusuiu liara pravi angeli elevare tentet. Deus enim formam
viderit fundil, et eura ubique conterendo prose- traminis secundum consiiiuiionem firinamenii cx-
quilur; homineinque charitatem habentein.per ver- teraruinque quaruradam creatuiuirum formavil,
ba nieudacii ab onitii bonore, quaiilum potest, dc- quemadmodum fusOr aliquam formaui hubei secuu-
spolial, ct pacem cum verbis asperiiatis et perli- dura qiiam vasa sua facit. Et ut Deus inaguum in-
dix undique iu omnibus quibus polest deslruil. slrumeiiluin (irinaiiienli xquali meiisiira raeiisus
Aquilo cnim, qui a Dco alienaius esl, omnia vitia est, sic etiara xqualiter mensus cst hominem iu
iiominuni suscjpil, ul in ipso torqucantur, quiasic- parva el brevi stalura sua, quemadmodum stipr.i
ut hordeum a tritico exciibraiur4 sic ipse ab omui dictum esl, euraque sic creavit, ut nieiiibrura mem-
ulilitiUe e( bealiludine ac sanclilale separalus, onr- bro conjunclura, reclam mcnsurain suam, rectuin-
Dcs virtutes qux per iiispiraiionem Spiiitus saucti que poudus suiim nuii exccdal, nisi hoc exjudiciu
877 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLIGI5HOMLNIS.— PARS I, VISIO IV. 878
Dei fial, et ut n pluribus partibus corporis sui sc A i pissime ingemit. Sic quoque cum oculo scicniix
flectat, scilicct in collo, in bumeris, in ulnis, in quompdo peccala inceperil, et qualiler sine poeni
manibus, in femoribus, in genibus alque in pedibus tenlia itla perfecerit corisiderando ab omni pollu-
el in cxieris quibusdam menibris. lione mundatus, ca ullcrius vitare siudet.
Itent multifarim raliones, ndjunclis inlerdum con- Per terlitim vero, qui lumulluosus exisiens, lem-
gruis Scriiil irm teslimoniis, qualiter el lempora pestaics porlat, cl pesles iu se rctinet, et divcrsis
et menies tolins nnni jttxla proprielates quali- flaiibus omnia germina terrx
iattim suaritm, et juxta ascensum vel descensum movet, aures intetli-
solis, et incrementa seu dctrimenla lunm, hominis guntur, in quibus sonus cunclorum uiilium el in-
qtialilalibus assigiientur tam secundum distinclio- utilium sonat, pcr qux lolum corpus movetur. Si-
ncs vel niensurastnembrorumet mtatum, vel etittm miliier el aninia in corpore quod per eam movetur
proprietaus humorum corporis, quam secundum ct iniplciur, el velul venis
tOversos el profectus el defeclut affectuum connectiiur, conflic(ura
meniis. contra vires nalnrx sux liabel, cum homo in me-
XCVIII. Scd el sicul crealuras Deus in homine dio juventuiis sux similis esl arbori, quje prius
signuvil, sic ctiam temporn anni in illo ordinavil. grossos et postea frnctus suos cmitlii. Homo eniu»
Nam xstuiera in liomiue vigilanie, biemem in dor- lempeslales inquietorum morura habct, cura inlel-
inicnte ostendit, qiioniara et hiems infra se abs- B ligil quid facere possit, quia medulla ejus jaiu
conriii quod xslas in 'gSudio proferl; ita et dor- pinguis est, et venx ipsius plenx sunl; et lunc
inieiis per somnum confortatur, quaienus vigilans anima in illo plangenlem ct queriilam vocemhabei,
in viribus suis ad quxlibct opera promptus eflicia- eo quod dolor sutig dfi peccalis illiusmagis el ma-
tur. Menses quoque in eo dislinxil, ciiin qualilales gis augcaiur, quoniara ipsa vita illa es( qux orania
et virtuies eorum iu ijiso discrcvit. Nam mensis in homine movct. Ule autem plus jugto appe(eu(ior
primus, in quo sol sursum erjgilur, frigidus el liu- laudis, se sapien(em repuiando magjs dpsipit, cuni
inidus exisiit, el in multa diversilate esl, el aquara per temerilatein e( supcrbjam suam quasi putridum
in candorem convcrsnm exsudnt. Unde et qunliln- vulnus existii, el in mendacium duci(ur, cum in eo
tes ejus cerebro conjunguntur, quoniam illud frigi- fama honesii et boni rumoris qu.am babcre quxrit
(IIImel humiihira cxslaus, vilem huniorem perocw- liunquam apparci. Unde et aoima iri quam omnia
los, el pcr aures, atque per nares ejiciendo emun- bona el mata revertunlur, sicut eliam iii auribus'
dat. Ila et anima in pueritia bominis, qux nec do-. omnia utilia et inutilia sonant, et per cujus vircs
iura, nec caroalein gustum liabel, el eam contra, omnia perficiunlur, tugendo trisialur. Cum aulem,
uaturaui suam operando non conculit, in gatidio, compresso (umore juvenilis men(is, pergraliam Dci
operatur; ipsaque in eadem pueritia, qux juxta, C ad meliorcm partcm peccata sua ememjando con-
desiilerium siiuiu simplex el innocens est, fortis eti vertitiir, anima, qux prius trjstis erai, et in ipso
polens exislit. Poslea vero gaudio pucritis innocen- omnia utilia el inufilia perflal, propter mala et
tix carens, in magnam trisliliam vclut peregrinusi iuulilia opera eura ad pceniloniiani comtnovet, et
qui ex pairia sua pulsus est convei titur, cum cor- propter bona el utilia opera cum sieul in paradisi.i-
porales humor.esin horaine crescunt, ct ipse per• colocogaudcre facil.
gustum carnis maculosus eflectus, lasciviani ainple- Sed etper quar(um, qui viridiset odoriferusesi,
clcndo cum oblivione Dci in convivio peccatorumi ci velut cum limore (ona(, nares designan(ur, in
gaudet et txtaiur. Sicut enim sol in primo niense> quibus spiraraen animx odorera attrahii, eteraiitit
sursum erigilur, sic anima in prima xtate nec. li- omnium qux sibi bomo cum limore eligit. Iiuic
gata uec teuclirosa guslu et effeclu peccalorumi quoque, scilicel mensi, homo qui per spiramen ra-
cst, per qux lionio cum diversis moribus instabili-. tionalitatis in scientia sua viridilatem bonorum
latis in duriliam sordiditatis et vanitalis sanctitate> operum sapienter elegerit, assiiiii|ati|r, in quo om-
1 gilimorum operum carendo cohvertilur. Sed cumi nes fructus vircnt, el qui odoriferus est, quoniani
idera lioino humiditatem lacrymarum per doclri-. D in dutcissimo odore rumor probitatis et utititaiis in
naiu, et adniouitioiiem Spiritus sancti effuderit, ai laude Dci ubique erailtilur. Sed lumultus odiosor.ini
fueditate peccatorum in suavissimo odore boni ru-• et malorum hominum, virtuies et bona opera illius
moris, ignorantiam et txdium bonorum operumi bominis sxpe repudiat, et eum injuslum et malum
devitando mundatur. vocat, quemadmodum Judxi Dominum Jesum Chri-
Secundus aulem in qualitate sua purgatorius est,, sluin injustum el coinquinatum esse mendaciter
et in oculis designatur, quia el oculi aquosi et luiu- dicebant, cum eura in oinnibus operibus suis san-
lenti et pestiferi exisicnles, purgaliouem aliquando> clum ct juslum cognoscerent. Sicut enini mensis
in semetipsis faciunl. IIoc modo aniina in liominc> iste cum periculo et limore souat, el lamen fructus
velul succus iu arbore esi, quia sicut per succunti terrx non arefacil, sic etiam vires et virtutes beaii
oranes fructus arboris crescunt, sicetiani per ani- hominis per prxdicta mala non arescunt, sed .illi
main oinuia opera horainis perficiuntur; et cumi qui dentibus suis super eura frendenl deliciunt,
venavei medulke ipsius implelx fucrint, sccunduirii Et sicul homo in spiramine ralionalilatis per narcs
ilcsideria carnis operari incipil, qnx cum profece- quxque dulcissiraa et nobilissimai ligendo sibi at-
riiii, ex spiiiiali naturn ipsius aniinx coaclus sx- traliit, et felentia ct lutulcuti abjicil. x(erna f,a-
879 8. HILDEGARLIS 880
niia promcrelur, e( ab hominibus cum laude hono- A j composita quxquc secundum honinis iiilentionem
raiur, ubi ejus persecu(or coelestibus prxraiis ca- perfii iuntiir. Anima Inmcn oninia isla bona ei mala,
reus, in terra ab lioininibiis nunqiiam in verilale iuilia et inulilia sustincrecogiiur, qux pcr iniiium
iaudari potesl. Qui euim Dcum timet c( diligit, aitdiliisin suspiriis Iacrymartim, qnia noiidiim bona
inentem suam abomni quodmaliim est se cusiodit, opcra incoepit, plcne gaudere non polest. Iluineri
qiiemadmodum honio iiasura suura de felcnli et quoque,qui humiditalem viscerum et-alioriim inem-
imniunda rc avenit. brorum hominis, sicul totum corpussustincht,etiam
Quinlus autera suaviscl lcnis esl ct gloriosus in iionnullam nuditus, qui iniliumanimx est, simiiilu-
omnibus terrx esl, ul cliani guslus oris dulcis et dincm habent, per qiiem omnia opera perficiuniur,
«Itieclabilis es(, quoniam per ipsum cognosciintur qiieniadmodiiin per humeros. onera cuncla porlnu-
elsciunlur, quibushomo cum gaudio rcficitur. Sic lur. Sicul enira viscera ad invicem cohxrent, sic
ei rationalitas columna ct mediillaquinque sensuum et opera hominis conjuncia sunt; ct pcr bona qui-
exislit, qui pcr cam siisicntantiir, et ad operandum bus mala arguuntur gaudium habet, ct pcr inala
diriguntur, qucmadinoduin lerra, pcr aralrum ever- quibus bona cognoscunlur, trislalur ; ct ila ciim
sa, germinando fructuosa eflicitur. Visus ciiira, jam in gaudio niancl, mox in Irislitinm couvcrtilur.
scilicet sensus oculorum, per quem liomo oninia B Quapropier et requiem qtixril, ut liomo quielcm
videt et cognoscil, inleralios jure principaium te- qtiam haberenon poie l sxpe dcsiderat. UnJe etc?-
nel, quia ut loco sublimior cxlcris esl, ila cl remo- dem anima qux quandiu in corpore manel faii-
tiora magis quam alii.pcrcipit. Undc el idcm visus gatur, inxternis tabernaculis pro bonis rccipitur,
oculorum jucunduset gloriosus cst, quia homocum el pro malis sccundum mcri(a sua in poenis collo-
eo cognoscendo et eligendo utilla ab inuiilibus' di- catur.
sceinil. Sicut ergo quinlus mensis, videliccl Maius, Sepiimus quoquc pcr ardentcm soleni niagnas
suavissimura bdorem florum habet, in quo corda vires habcl, fruclusque lerrx nialuros et aridos
hominum Ixlanlur, co quod tn ipso omnes fructiis facit, alque per leinpestates aridilaiis et pluvix
terrx de quibus homo gaudet procedant; sic clinm torrcus esl, quemadmoduin ct flcxurx bracbioruin
hoino in visu ocutorum omnera usuin nalurartini per scapulas el per mantis forles sunt, quibus honio
riMujaliter cognoscendo, quid° inier illa qux videt omnia ncccssaria colligil. Sic cl bonio pcr oJorem
differat, acuiriine ralionalitalis discernil. Fructuo- naluram cujusque rci sapil discerncndo et coguo-
sitas vero islius mensis gustui oris similis esl, pcr scendo qux ulilis et inutilis sit, el ea qux ad con-
quem homo ea qux ad rclectionem suam ulilia sunl r servaiionem naiurx sux pcrlinenl eligil, et in sinu
cognoscit. suo colligit, quatcnus, malis humoribus arefaciis,
At sextus cum calore siccus exislcns, in processui in saniiate crescal, quibus lemperalur, ne humores
irucluum cum aere illo se clcval, qui maluriiaiem i per corruptum succuni a fortitudine sanguinis dc-
fructibus immillit, el aquas aliquando in nimieiaiei stiluanuir. lp:-e enim, scilicet homo, in scientia sua
cffundil; in quo et humeri homiiiis notantur," qttii omnia ista ad se-lrahens, ea sub polestalc ligal, ut
cum calore siccitalera habcntcs, unumquemque Ia-- livor humorum expellatur, et ipsi in foilitudiiic
borem suslineut, cl omnia opera complenl, totum- sanitatis persistant, ct sic cum discretionc ista
que corpus retinent, et lainen interdum pro laborei fortilcr disponil, ul eliain flexurx bracliiorum j>cr
quielcm quxrunl, velul cum avis pro lassiludine: scapulas cl per inauus fortes suut. In meiiic quoque
alas suas rcmiltit, ct ul radix ramos suos conlinel. sua conscrval qux ad sanitalem suam periiueni, ct
Eodem roodo secundus sensus, sciliccl audilus, adI sic omnia sibi necessaria providct, queniadiiioduin
inlelligenda vcrba qux suscipit, quasi quxdarapen- omnes fructus in mcnse isto maiuri jam colligun-
nula rationalitatis existit. Unde fit ul dum aures1 lur. Aniraa vero qux a Deo spirnnien csi, lorrciis
sonuin cujusque creaturx recipiunl, qualis sit vclI ilerhnbet, ul etiam snpicntialorrcnli iiincre gyrum
ubi sit eadera crealura coguoscat, idcoque luuci D cceli circuivit. Unde cl scptein donis Sjiiritiis san-
liomo mngis ad invcsiigaiidam eam animum inlen- cti cum quinque sensibus liomo pcr cam incipit ct
dit. Vls enim aiiimx, qux pcr aures sentit, sicutt pcrficit omnia opera sua, ul eiiam scptimus raciisis
audiendo non laboral, iia nec cxtxdiala satiaiur,, omnes fructus lcrrx proficil. Qux vidtiicei opcra
scd polius dcsidcrium niulla cognoscendi cl noian- vel ad laudem quast per dexlram, vel ad confus.o-
di habcl, ul etiam sexlus mensis, qui humidus noni nem qu-asiad sinisiraiu, ac si in quadam maturitaic
cst, fructibus quos cum leni catore produxerat,, et ariditale frucfuum perfit-iunlur. Ex rccordalione
inulliplici incremeuto dilalat, ct eis iiiaturitalcnil enim peccalorum in amara poenileiiliasxjic lacrymx
iuunilierc incipii. Et sicut in meuse isto inunda- cffunduniur, vclut in forlissimis viribus leonis, qui
liones aquarum cum periciilosis sonis tonitruuinl alias bestias prxcellii, omnia vilia et peccula ctim
in liraore fuudunliir, sic eiiam inler illa qux dee inagiix inleniionis studio conculcat, et per sapieu-
rebus huraanis placide aiiditus admiiiii, sunt multaa liam qua Deum cogiioscit.prooperibus peccaiorum,
qux cum horrore et 'trislilia recipit. Auditus veroo quibtis a Deo fugeral, luget. Anima namquc cum
iuitium ralionalis aniiux est, quia sicut verba quxe suspiriis suis pcr admbiiiiionera
Spirilus samti
scribiinlur, prius dictantur, sic pcr ipsuui dictaia ei( in multis viribus homiuem movct ci sustiuet, cuiu
881 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS I, VISIOIV. 8it
eiii.n in pueiiilciiliaoinnem viiidilatcm viituliiin adI A Uiidc et in qualilaiibus suis sicut venler hominis
abslcrgenda vulnera pcccaiornm colligere facit, perr est, in quo cx calore jccoris ct aliorum viscerum
quod ipsa gaudium habct, semper desiderando utt quidquid ei immillilur excoquitur; quod etiam
aii xtcrna tabernacula pervcuiat et in ipsis siiicfmee inislum calore el frigorc iu slaluio modo recte eji-
perniancal. citur. Sed istc modus, per infirmitates atiqunndc
OcUvns aulem velut magnus princeps ir. viribus, desiituitur, ut etiam mensis islc pcr percurrentia
suis esl, qui omnia in poleslalc sua per plenitudi- tempora in modo suo inlerdum commovettir. ilomo
ncm habet. Quapropler el lxliliam in se ostendit, quoque pcr sensum laclus qux ad edendum inaiura
atque per fcrvorem solis ardens, rorem eliam de3 sunl cognoscit et comedit, ne de immaturis ejus
qiiadam frigiditale bnbet, horribilisque in lempesta», humoribus lurbalis, infirmilatem incurrat, ut ctiam
libus suis est, quia sol jam ad inferiorn dcclinavit. mensis islc indignum succuni friicluum aiifert. Ipso
Qualilalcs ilaque ipsius in inanibus hoininis osien-. eiiam intendit ut non immodcraie, sed rectc et suf-
duntur, qux plurima opera pcrficiunt, et polcslaiem, licicnler rcficiatiir, ne humores vili sanie moveri
toiius corporis in sc habenl, quoniam orniiia qux, possint, el ctiam qtixque utilia catilp sibi colligii,
possunt sibi atiraliunl, ct ihcsaurizanl, ila ul homo, ul quitibel rem quam diligil diligcnler claudil, no
ojieribus manuiim suartim sxpe laudetur. Similitcr. B sibi aufemtur. Sic ergo homo lacltt suo ventri simi-
cl homo per gustum oris vires itlorum quibus refi- lis esl, qui ea qux recipit calore cl frigorn lempe-
cilur prx cxteris sensibus perfectius cognoscil, ctl raie coaeu emiuii, ut etiam in mense islo onini.i
eas in potestale scicnlix sux liabel, sicul eliani, inatura apparenl, quorum succus postea exsiccaiur.
inensis istc in viribus suis magnus esl. ipse etiam, Aniina vero, qux multis bellis el laboribus tribula-
ixlitiam in se habel, sapienter discernens qux fii- (ionibusqiie lapsum Adx, c( eliam per prxlia carnis
gidx et calidx nalurx ad sanitatcm suara conve- sux lurbatur, in bonis operibus cum gaudio ad
nianl, ul eiiam meusis isle ardbrem solis cl frigi- coelestia ascendii, et in inalis per tristiliam descen-
dilatem roris in se habel. In scientia euim sun ab, dit. Ipsa eiiini foilissimain loricam, qux diligen-
illis qux periculosa et inutilia sunt declinans, bona, lissiine lexla et connexa est, sciliccl patientiam in-
ct ulilia colligit, sieul raauus laudabilia opera for- duit, quam niilla sngitta perforare valet, et iu
liler in probitate perficiunt, ct ul xdificalor in po- ascensione boiiorum operum hominem provebit, ut
tcstate artis sua: orania xdificia domus sux con- iu descensione verx burailitalis quidquid boni fe-
slruit, iu qua omnem subslanliam suam sapienier cerit illi qui suininum bonum est, et per quem illud
conserval.Anima vero prxliatrix exisieris, desideriis, habet, allribuat. Cum vero homo in lanta tristilia
suis illicilas cupidilates hominis superando pene-. esl pro peccalis suis, ul vix salvalionem animx
tral, el torrenli itinere circuluin suiini circum- sux sperei, tiinc ejus itcrura aniina patienter susti-
eundo, in incaeplioneprxlii sui ad allissimum Dcum nens ei proponit quod Deus pro salule hominis hu-
ascendii. Ipsa enim sculo fidei et omiii arraaiura iiiaiiam formain assumpserit, et cum in spe ab ista
urlulum, contra desideria carnis pugnat; el cuni dubiiaiioue surgere facit, sicut scriptum est: < St
illa viceril, velut vir prxlialor qui secundum volun- ascendero in ccelum, lu illic es; si descendero ad in-
lalem el inlenlionera suara inimicos suos superavii, fernum, ades (Psal. uxxxvui). > Quod sic in(ellec(ui
0 Deus, omnis ascensjo sanclorum et coele-
gr.udet, quia iu calore veri solis ardendo, horainem patei. siiura operum eorura quos igne luo accendis, (ua
suspirarc facil, ila ut in frigiditale verx pceniten-
cst, qui liomini in araore luo rorem compuncCionis
tix, qux omuia peccata arefacit, lacrymas effundat. cordis
Honio enim in poenitentia, in qua plurimx contra- iinmiitis, per qtiani cxterx virlutes postea
vircudo Irondeiil. Cum autera in profundilalem
rietates ei occurrunt, cuni buniiliiate se pro luto
peccatorum descendero per oblivionem tui infer-
compuiando descendil, ita ul vix salvationem ani-
nates posnas promerendo, si in vera poenitenlia ad
mx sux speret. Sed anima mox crucem et oranes 'e clamando
'
Q suspiravero, gufis sanguinis (ui me
passioncs Jesu Chritli, pcr quas peccala abluuntur
ei proponit in spem eum elcvando, et ex qtia poeni- ades. ungis et salvas, et sic liberator et salvalor meus
Patientia cum humil.itate in allis est super-
tenlia ipso de viriule in virluiem ascendente floret, biara el eliara in lenebris peccaloruiu
flores bono* superando,
iia ul pro singulis per cam perpelrntis est liominetn monendo, ne pro peccalis suis de mi-
IUIII operuin et sanctarum virlulum quibus nun- sericordia Dei desperet, et sic oninia opcra in recta
qtiam exlxdiari possit operetur. Sic enim per pue- moderatione quasi in maluritale habet, illa qux iu
nitciitiain in maguis viribus quotidie proliciendo sanctilale fiunl a vana
gloria defeudendo, et ea qux
sustollitur, el tliesaurizat bona et sancla opera in putredinc peccaloruiu perliciunlur, a despcra-
de quibus omnis coeleslis turba Deum laudaudo lione liberando salval. Ipsa ciiim patienlia in recto
gatidel. iliuere est, quoniam coelestia non rclinquit neu
Nonus vcro niaturi temporis est, ncc pcr tem- tcrrena despicit, sed omnia incilanienta vitioruui
pesiates seterribilemoslendit, oraueinqtie indiguum fallenlis diaboli in vero lumine. quod Deus esi,
Miccura frucluura qui boni ad edendura sunl au- conciilcat, et in omnibus his nec uiinis ixtalur, nec
fert, quia ipse oninia velut in saccuto sccure tenct. in tristitiam cadil, licet inlerdum ex deceptiona
883 S. IIILDEGARDIS 88i
diaboli co.iiirioveatur, cui ciim scuio fidci fnrtiicr A , facil, et cujus cavernns scu fcncstras Qaixlu jier-
resistii. iransit.Sed ciim Iiomo in tcnebras peccaiorum velnl
Decimus quoque quasi homini sedcnti assimila- vcrmis in foramen luli sc involvit, lunc anima,
lur, quoniam viribus suis in viriditale non volat, qux in venis et in medullis cum omuibus corapagi-
ncc calorem parat, sed ramos arboruin exspoliat, nibus meinbrorum sila esl, quoniam de igne Spiri-
liignsqiie exsndai, quemadmodum el homo dum lus sancli non calel, in viribus suis deficil; cl quia
scdcl se complicat ui fiigus evadat, qoi in codem per carnalem naturani jucunda opem babere ncn
mcnse vesicm sibi attrahit, quia tunc calorem per potest, diitrnum luraen sanctitatis iransiliendo, sera-
vesiiincnlum hnbet. Hoc exemplo ei homo cum pex pcr ingemiscii, et in nalura sua quid sit vei unde
senilem xlalem frigcsccre incipil, lunc sapientior vcneril obiiviscilur. Gemilus vero animx plenns
quam prius effectus pueriles niores in ixdiuurdii- doioribiis existit, cnin gnstus spiritnli» nalnrx sux
cit, et vicissitudincs lascivorum et stullorum mo- nb ea nlienalus fucrii, quia per gratrain Spiritus
riim in ista malura xtate desiccat, et stulioriim sancti non accensa, opera qux corpus abea pusttr-
societalera, ne euni pcr ignorantiain decipiant, de- lal, licel invila, ad opcrandiim ei consentit. Unde
xitat, quoniam inutHcs el varii sui guslus carnis ex contra voliinlalcm suain opcrando magnam Iristi-
frigiditaie xtatis, in ipso jam dcficiunt, ul eliam ^' liam habet, sicut eliam corpus nonnunquain tristi-
nensis iste ex viridilalc jucundus rion esi.jiercujus liam habel cum secundum naluram animx operari
ariditatora cum frigore rami exspolianlur. Anima cogiiur.
quoquc, qux vivens et prudcns spiraeulum a Duodecimus quoque cum mngna potentia frigus
Deo facla est, qni vcra snpieniia cst, hominem habct et terram cum duriiia coagulat, et ipsam
docet ut iirmiter tcncat qux ab ipso Deo siinl, ct cum spunia frigoris lolam obtegit et eain (xdiosam
pcr gratiam Dei cum viribus stiis in bcalo homine et labpriosam facil. Quapropler in qualiiale ejus
velut domina ancillain corpus sibi dominando sub- pedes hominis noiantur, qui pluriina couculcanl ei
Jicii, ct illi in bonis delectaiioncm parit. Si en>m dispcrgunt, et lcrram lemperanl, ne se tcrra iu
nliquandrr caro hominis illius per gnsltrm delecta- alium levare poss-it , sed supcr illam stanl. Ilne
lionismota fucrii, nnima in ipso indignando inira- modo et anima homiiiis illius qui in ira stia snu-
tur, el idem venenum in venis ei in medultis iltius guinem proximi sui effujeril, vel aliam iiijuriani
cxslinguendo cessare facit, el per gratiam Spirilus rixando ei inluleril, graviter commaculatiir, njtiia
sancli cum doclrina Scripturarttm eum consoJando, sicut corpus post discessum aniinx absque omui
de viliis ad virlutes, ne in peccaiis deficiat, colligit r( calore fiigidum manet, sic ipsa sine calore dono-
ei cauie observnt. rum Spiritus saneti per iram indurala, nalurx stix
Scd undecimus se inclinnl ct frigus xdifical, nec obViviscitur, in qua coram Deo sanguinca apparct,
gaudium de xslaie, sed tristitiam de bieme in se qnoniam ipsa, qiremadmoiliimCain in sanguine frn-
osiendit, et frigus de ipso super tcrrnm cadit, eam- tris sui, a Deo abjecla csl. In ira enim bomiiiis san-
que Iutum spumare facil, quod el homo imiiatur, guis iniindat. Unde et ipsc reciis sensibus suis desli-
cum genua sua fleciil, ne frigus per eum transeat. lutus quasi iiisanus eflkitiir; pcr irralionabiles ira-
Unde etiam cum geima sua in irisiiiia fleclit, in rum el blaspliemix moius corde et ore ab omni
corde suo cogilationes doloris cxaggerai, ei se quasii bealiludine fratrem simm invidendo abscidil, et
lutum compulat, nec aspecium ad gaudium habei, qiianlum potcsl cogitando et diccndo, orania bona
quoniam in moerore recordalur quod genun hoiiiinis; illius dispergil, el ideo per malum odii in anima
in primordio suo nntiiraliter ftexa sunt. Non dissi- stta corain Dco homicida est. Ipse enim dentibu«
mililer. ctim homo ad senecttitcm pervenerit, frigi- suis supcr eum frendet, maliiiosa verba qux in
iliiale nttenunliir, el gaudium jtivcniutis non liabens,, co.rde suo ciiin odio diciaverat, ei obftindens, ei
ex dcfcctu aridiiaiis sux, iu qua macie nfficilur etl per duritiam injustorum iiinerum nullam dulcedi-
iudignis htimoribus defluit, irisialur. Quilibel enimi n uem sar.ciilalis in se habere, nec scmen bonoruni
senex propler timorem frigoris ad ignem se calefa- operum seminare polesl, ei pro isla duritia, in qua
cicns membra sua colligit, quoniam iialtiraliter fri- nssidue moratur, ad coeleslin nunquam suspimt.
gidus esl, iit etiam mcnsis iste absque jucundiiaie> Uudc et qui biijiisniodi csl a bouis sancix et purx
xslalis omnes dics suos frigidos liabcns, genibus; scienlix operibus cxcus, sanctitalis gaudia qu.c in
hominis similis csi, qux ipsc in tristitia fleclil, cumi ira sparser.it, niinnuaiii liabcbii, quoniaui ipsevclul
primordii sui reminiscilur, scilicct quando in uterot camelus fcedis peccatorum sarcinis oneralus ct
lnalris sux complicatis genibus quasi cnptus sedc- jiollittus est. IIoc modo qualitates et vinutes men-
bat. Cum "Yero anima viiibus suis hominem itni sium bomini coapiantur. Unde et Psalmisla inspi-
snperavit, ut per cam a peccalis qux operatns estt ralione mea dicit:
nliqiiantutum cesset, et tameu eam proliibcre uoni Verba David in psaltno cnt ad hmc compelentia.
polest quin peccare desideret, tunc in vnse suo,, XCIX. « Fccil lunam in lempora, sol cognovil
quod csl caro qiinm inbabilai, ingemii, quoniain\ oceasnm siiuni. > Quod sic intellcciui paiet: Dens
•psa toium carpus pcrfundit et movet, velut ventuss pomit ltinam csse lcmnoratem, q.ualcnus omnia
i<uiin nliquam domum flnt, cujus parictcs movcrii lcmpora velut matcr infantem nulrircl, primo qui-
8*5 LIBER DiVlNOR. OPER. SIMPLICIS HO.M1SIS.— PARS I, VISIO IV. &8C
dem lsple, posiea cibo. ln defectu enini suo Iuna A diu ponam rebelles, qm inimtci tut. pcr incredull-
«tebilises(, unde et velut lacte tempora lactat; in lalein sunt, scabellum vesligiorum tuorum, quia
augmenio nulem suo quasi solido cibo ilia nulrit. illes in perpeluum libi subjugabo, faciamque tit
Solem vero Deus super lerram lucere, et se siib adorent yesligia pedum tuorum. Nam cum ab infi-
terra abscondere constituit. Quapropter in diesuper delilate sua conversi fuerint, le verum Deum eo-
tcrram lucet, quemadmodum borao in die apertis gnoscent. Sic Dcus per Verbum suum omnes crea-
ocuiis vigil est, el in nocle sub terra est, ul eliam turas produxit, idemque Verbum carnera in homine
lioms in nocle clausis oculis dorrait. Sic homo ter- induit, qui dextra Dei est, quoniam comprehensio
rencs secundum ima in carne esl, et cceleslis se- pot-raiix ipsius existit. Idem quoque Verbum.quod
runduro attiiudinein cceli in anima exislil, et tem- Filius Patris cst, dominando super hominem sedei,
pora temporum novit, quia per hxc omnia vivus donec impleatur numerus fralrum suorura, quoJ
movelur. in novissimo dieerit, et tunc diabplica turba euni
Quod homo ad imagiitem Dei cretttus, et quasi aller sequacibus suis velut scabellum quod etiam post
Dominu* sttper tribunal lerrm sedens, omnique ultimum temptis rnundi est, ei subjicielur, el luuc
creaturm propter se facim imperuns, plenum ipsius videbilur et cognoscelur quis et qualis Dominus
Dei opus sil, et ei valde placeaf; el quod aller B
sexns ad adjttlorium et consolationem alterius fa- ipse es(, quoniam ipse Salanas sicui scabellum lunc
ctus sil, virque diviniiatis, et mulier kumanitalis conculcabilur et oranino dissipabiiur.
Chrisli fqrmam leneau Qttia homo signis omnipolentwi Dei per quinque seit-
C. Cum autcm Deushominem inspexit, valde bene sits insiyniius auclorem suum itt trinitate tinum,
et inunilate trinum cognoscere et venerari debeat,
ei.plncuit, quoninm sccundum lunicnm imaginis a quo ad hoc el condilus el posl lapstim reparnltts
. sux, et secundum siroililudinem suam illuni eiea- esl, ul et dominus mundi etsel, ei decimumin cxtis
veral, qualenus per tubam vocis rationniis omnia ckorumfacerel.
niracula ejus pronunliarct. Homo cnim plennm CII. Domimis eteniin in ccclo in polcnlia sua
npus Dei esi, quia Deus per eum cognosciiur, et poienler regnal, et sidera qux pcr ipsum nccen-
qnoniam Deus omnes creatitras propter iHum crea- dnnliir et rclii|uam crealuram inspicii. Sic et liomo
vit, cique in osculo veri amoris per ralionatilatera super sedem, qux lerra est, sedet, el reliqux crca-
ipsum prxdicare el laudare concessit. Scd ipsi ad- lurx dominalur, quia signis omnipotenlix Dei in-
julorinm similitndinis sux defuil. Unde et Deus ilii signilus est. Signa-vero hxc quinque sensus hoihi-
adjiitorium, quod specutaliva forma rnulieris fuit, nis sunt, perquos ex potentia Dei inlelligil el scn-
in qna omne humanum gcnns laluit, quod in vi r' tilquod trinilalem in unilatc, unilalcm in trinilale
fortitudinis Dci producendnm crat, sicut el pri- in Deo venerari per rectam fideni debel; et vene-
iiium liominem in vi for(i(udin:s sux profeceraf. . ratio ista ornamentum novem ordinum angelorura
Vir itaque el femina sic ad invicem admisii sunt, est, de quibus diabolica turba expulsa corruit. Ho-
irt opus altcrum per allcrum esl, quia vir bine fe- mo autera decimus chorus esl, quem Deus in se-
mina vir non vocarelur, ncc feniina sine virofe- niclipso in prima conslilulione perdiloruni ange-
inina nominarelur. Femina ciiim opus viri est, et lorum reparavil, qiioniara iiomo fieri voluit, in cu-
vir'aspecius consolalionis femijix est, et neriter jus huraanilaie lurris est, in qua illi ambutant qui
eorum absque altero esse posset. Et vir divinilaiem, in decimo choro siint. Ilaqtie, iit supradictum est,
fcmina vero humanitatem Filii Dei significat. Deus in homine lam superiores quam inferiorcs
Homo iiaquc super iribimut lerrx sedet, pmni- crealuras signavil. Qui postquam per spiraculura
que crealurx imperat, illaqne in disciplinatu illiusi vilx, quod esl anima, inspiratus cst, surrexil, oin-
cxistens ci subdita cs:, et ipse siiper omnes crea- nesque creaturas cognpvit, ac iri animo suo forlis-
lurns est, sicul David inspiratione inea toqiiilur di- siraa dilectione illas amplexatus est.
cens: Quod nutura animm ignea et mullipticis efficacim in
Verba David in psalmo cix, et exposiiio eorumdem'. viribus suis sit,.quibus et Deum cognoscit, et se
rerbdrttm qttomodo de Incarnatione et poteslale D ipsam intelligit vel regit, et corpus suum simificat
et ad operandum movet.
Chrisii, et itt stibjeciione inithicorum ejus intelli-
genda sint. CIII. Anima vero honiinis ignea es(, (otumque
Cl. « Dixil Dominus Domino meo : Sede a dex- corpus bominis calefacil ac vivificai; et quoniam
tiis ineis, donec ponam inimicos ttios scabcltuini ignea esl, liomo "sanguineus exislit. Venlosa quo-
pedum luorum. > Quod sic inlelleclui palel : Dicat que ilinera habel, spiraraen inlrorstim in Iiomineiii
ergo liomo : Dixit ille qui Dominus et Paler om- trahendo el einitlendo. Qupd.cum in liominein tra-
(liiini est Fiiio suo incarnato, cui a Palre data est, bit, ille inlus siccatur, idque ei valde ulile esl, quia
onmis poteslas in ccclo et in lerra, ila ut Dominusi caro liominis per siccilalem isiam in sanitatcni crc-
meus sil, qui homo peccator suin : « Dominare: scit; cura autem illud emiuii, ignis inlra hominem
sedens a dcxtris meis, > id est dominare bomini, tabescii, catoremque stium educit. Unde ct cum
r;ui dextra inea csi, quoniam omnes creaturas cii seusualilale tolum corpns xdificalur, ita ut bonio
subjugavi; illumque per fidem libi subjice, ita utt vivere possit, et omnes quinqtie senstiscorpoiis
idola deserat, cl ad Creatorcm suuni, videlicci vc- ctim otBciis suis regat. El si calor iste non t:niile-
rtim Deum, se convcrlat. Hoc autcm facies, quan- retur, ignis aniinx corpus suffocarcl, vclut datn«r
887 S. HILDECARBIS 889
i|ux igne (ota consumilur. Pcr vires quoque ani- A Quia Deuskominem seettuditmopera sua tire ad vitam tive ad
iiix homo carne et sanguiue indiiitur el lotus per- pcenam dijndicet, et qtiod sattcla anima
eliam flalum ventoriim corpore exuta Deum, qtiem nunc impedieule cor-
licitur, quemadmodiira per ritplione carnis npn potest, plene v'deat,dietv.que
omries fructus terrx complentur. Sed et per hoc fudicii atl recipiendam antabilem veslemsttunt, hoc
esl idetn corpus suum, desideranler exspeitet, ul in
qnod anima ignca cst, se Deum habere cognoscit; eo cum angelit conlemplatione el laudibtts Dei sine
ct per hoc quod spirilale spiraculum est, se operari fiite frttalur.
(iim corpore posse inlelligit. Quapropler et prxce- CIV. Quando autem homo recta opera facit, ele-
ptum a Dco liabct ut opera sua recle opeieiur, et meuta rer.la ilinera habent; scd cuni injtista cpera
ue in vacuum locum aquilonis aspicial, ubi primus perlicit, elemenla cuin poenali ^flliciioiie super se
angelus regnnre volebat et periit. Cum enim elatio inducil. Corpus eniin sccundiiiii desiderii sui voluii-
proprielatem voluntaiis sux congregaveril, ex ca latein cum aniiiia opcrnlur, el Deus liomiuem se-
inox superbia votans velociier ud aqtiiloncra tendil ciiuduni opera sua sivc ad vitam sivn ad poeiiam
cum proprielaiem votuntaiis stix pcrficil, quociin- djudicnt. El niiimn in lotiiin corpus cogitando !o-
que inodo volueril. Elatio aiitcm el volans super- qucndo cl suspirnndo defluit, qiicmadmoiliini vcn-
bia aquis similes sunt, qtias navis iieqiiaqtiam per- lus, qui in aliqua dPnio ubiquc flatus suos emillil.
n
transire vnlet, qtiin Deo et hominibus moleslx suiil Sed qtiandiu corjms ciim aiiima in homiiie opera-
ctomnia dcstiiuunt. Unde et opera eariim defliiuni, lur, ille localis el gravis est, ncc a terrn se levare
uec chnritas eas perlransil, qiioniam nec diligere, liotest; cum vero corpus ciini vivente unima rer.^-
nec diligi a fideJibus possunt; sed qux non babent vubiiur, scilicet posl novissimum diem, tuuc levis
caperc volunl, illaque disponendo conslituunl su- ct voialilis eril quasi avis qux pennas habet. lpsa
per qux nitllam poteslatein habenl; quapropler in quoque dum in corpore est Deum senlit, quouiaui
interilum vadiint. Anima itaque magisiradomuscor- ab eo venit, et quandiu in crealuris oliicialis esi,
poris sui esl, in quaDeus oiunia liabitacula qux illa Deum non videt; sed postquam ub ergasiulo cor-
possessura erat, fonnavil; nec eam "ullusvidere po- poris educla ante conspectum Domini vcncrit, tunc
test, sicut nec ipsa Deum videt, quandiu iu corpore tognoscet quid ipsa sit, et quid ci adlixseril iliuu
inanet, nisi quanlum eum in fidevidet et cognoscii, in corpore inaneret. Et quia (tinc gloriam ,unKui
et cum omni creatura qux a Deo processil in ho- lionoris sui sciei, habitaculura suura repcscet qua-
niine operalur, ita scilicet u( sicul apes in vase suo lenus gloiiam suam secum scial. Unde el iiili.anter
favum xJifrcat, sic et horaO opus suuin velut favum novissiraum diem exspcciubil, eo quod amabili
. cum scientia animx, qux quasi liquor est, perficiai. Q veste, scilicel corpore suo, nmialu est, in quo cuui
Et quoniam a Deo raissa esl, in corde cogitalioues nngclis gloriosain faciem Dei pleniter videbil, vide-
fundat et pectore ccngregat, qux deinde in captit licet cum illud receperil. QuoJ postquam evcnerii,
et iu oinnia niembra hominis Iranseunl. Oculos angeli denuo iu laudibus accendunlur, sicul iu pri-
quoque ipsa penelrat, quoniam fenestrx ejus sunt mo die per victoriam prxlii sui accensi sunl. Naui
pcr quas creaturas cognoscit, quia raiiunalilaie post novissimum diem in laudibus Dei perficiculur,
plena in solo verbo vires carura discernit. Hinc eura nova miraciila operis Dei, quod bomo esl, lau-
etiara bomo oninc opus suura secundum volunta- dabunt, el ciira citliaram gloriosx jiictinditaiis
tem cogilalionuiii suarum ad unamqtiaroque necessi- exinde percutient, nec in hoc txdio aflicientur, nec
latem suam perficit, quia cuin ventus scientix ani- deficient, nec liiiieiitur. El sicul in vuliuin Dei sino
nix in ccrebro movelur, a eerebro in cogitationes defeclu semper aspicere desidcrabunl, sic eliain
animi desccndit, et sic opus voluulatis perficilur. nunquam cessabuut quin opera Dei in boinine seui-
Aiiima eniin in scienlia sua seminal, quod opus co- per mirenlur. Ilaque, ul supra dicluiu est, taiis cst
giiationum compleatur, illudque pcr igneiu animx forma lioininis cuin corpore et aninia, opus etiam
coquilur, ct iu gustum convcriilur per quem scien- Dui cura omni crealura existens, queiiiadmodum
ler probatur. ipsa cliam rcfectiouem ciborum el D Joannes spiriiu meo inspiralus scripsit dicens:
poluum inlrorsum in liouiineni ducil, ut caro illius Expositio capilnli primi Evangelii secundum Jocin-
refocilletur. Nam per vires suas quomodo liomo in nem, ab eo loco ubi scripium est: « ln principio
crescat el erat Verbttm,tusque acl id, t plenuthyratit et veri-
oinnibus naluris caruis sux consistat, tatis. > In qua scilicet exposttione traclalur de
disponendo ordiuat, viribusque suis viscera illius miernilale Verbi Dei, de creaturis quotnodo in arte
replet. Ipsa nanque curo et sanguis non esl, sed Crealoris sine comiernitate ipsius erant anlequam
essenl in se ipsis. De crealione ancjelorum et ut-
ista adimplei, ila ut eam secum vivere faciat, quia lione zeli Dei in aposlatas spirilus, de consilio fu-
rationaiis a Deo orta est, qui primo plasmali vitam ciendi hominis ad itnaginem Dei, et quomodo vis
inspiravit. Unde auima et caro in duabus naluris poieniioi, et lux suy.ienliw Conditoris in opifictu
iinuiu opus cxisluut. Sed et acrein cogitando, calo- liumani corporis resplendeul. De Incartiulione Dei
el verbis docirinw, el exemplit justituv, qummundo
re:ii congregando, igiiem suscipiendo, aquam iiu- edidit. hem de reparulione lupsi hontinisel feltci-
luitlendo, ac viriditateni gerininaiido corpori lio- laie ejus posl htinc vilam.
lninis itiducit, quoinodo et a prima constilulioiic CV. « In principio eral Vprbum. > Quod sic inicl-
coufectum est el supra ct sublus, circa et intru lcctui palet: Qui sinc iuitio sum, cl a qtto oinuia
corpus ubique cst. E( boc modo est homo. iniiia procedunt, ct quiAntiquus dieruin sum dica:
88-J LIBER DIVIXOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS i, VISIO IV. 890
Ego pcr memeiipsuni dies siiin qui a solc niinqiiam A detlarat, quia plurima in se oslenduiit, quiu luciifi
proecssi, sed de quo sol accensus esl. Egp eiinm ei uquosi sunt, qiicmadmodum umbra aliarum crca-
ratiosiim qnx afo alio non sonuil, sed ex qua om- ttirarum in aqua npparel. Homo enim iu visti om-
nis rationalilas spiral. Ad iiiluiiuin igitur facici nia cognoscit et discernit, et si visu carerct, in his
mexspecula fcci, in quibtis omiiia niiracula anli- vt-lul mortiitts esset. In auditu eliam ejus omnes
quitalis mex qtix niinquam delicieul considero, sonos laiidum secretorura mysteriorttin el angcli-
ac eadem specula in taiidibus conciiientia paruvi, coriim agminiim, in quibus ipse Deus laudatur,
quia vocein ut lonilriiiim habeo cum qua loluin nperit, quoninm indignum csset si noimisi per so
orbem lerianiui viveniibus sonis omnium crealu- cognoscerctiir, cuin homo ab homine in audilu co-
rartiin movco. Hxc ego Anliqiius dierum facio, guoscaiur, ubi eiiam in semeiipso omnia inielligii,
quoniam pcr Vcrbum meum, qtiod sinc initio sem- et vclut inanis essct, si auriilu carerel. In naribus
pcrin me fuii el csl, qnciiidam magnum Ituidum, nutcm sapieiiliam, qux odorifera ordinatio in oin-
cl cuin eo inniimcrubilcs sciuiillas, scilicet angtios, nilms urlibus est, oslendit, ila ut hoino per odo-
prodire jussi, qui ul in lumii.e suo cvigiluveruul. rem cognoscal qtiid sapienlia ordinet. Odoralus
inei oblhi siint, el sicul ego sum esse volueriinl. Et cnim in omnibus dilatatur illa trabendo quate-
ideo in maguo lonilru ultio zeli mci, in prxsum- B nus scial qux et qualia ea sint. Sed per os hominis
plioue quia niibi conlradixerunl, illos dejccit, quia Deus Verbiini suuin, per quod omnia creavit, desi-
suluminodo uims Deus csl, cl alius csse non polesl. gnat, sicul etiara ore omnia sono ralionalilatis pro-
Uiide parvum opus, quod homo est, in mc dclavi, feruritur, quia bonio plurima profcrl sonando, quein-
11 illud ad imaginem el siiiiililudiueui iiieain feci, admodum Verbum Dei creando in amplexione cba-
iln ut in aliqtio sccuudum me operarctur, qiioniain ritatis feuit, iia utoperi suo nihil necessariuin de-
Filius meus in liomine indumenlo camis operien- sil. Et sicut genx el menlum ori circumposita
dus erat. Illud quoquc de ratioualilale mea ralio- suni, sic eidera Verbo cuni sontiit illud principium
nale insiitui, et in eo possibililatem meam sgnavi, oranis crealurx aflicit, cum omnia creata sunt, et
sicul rationalilas bominis in arle sua per nouiina sic : « In priucipio erat Verbum, et Verbuin erat
ct per numerum omnia cumprchcn.lit, qttia bonio apud Deum, et Deus erat Verbum. > Quod sic intel-
uullam rcni alio niodo nisi per noiniaa disccrnit, lecttii patet : ln principio incuepiipiiis illius, eum
nec multiplicitalcm reruni nisi per numerum co- volunias Dei ad pariendum facturam crcaiiiraruin
guosciL Angelus eliam fortitudinis sum, quoniuin se jam aperuit, qux sine iuitio in ipso fuit, quale*
angelicis agminibiis per micacula me unnuniio, el r nus se uon aperuissel, eral Verbum absque princi-
quia oniiiibus creaturis in lidc me osteudo, ubi mc pio illius iucoeptionis, « et Verbura eral apuri
crcalorera esse cognoscuut, sed laincn a nttllis per- Dettin, > sicut verbtim in raiionatiiate est, quoniara
fecte prouuuiiari possum. Ilomo quippe vesliineu- rationalitas verbum in se hubel, et in rationalilale
lum illud csl, quo Fitius incus circiiiiianiiclus iu re- esl verbum, et hxc a se divisa non siinl. ISam sine
giili potentia, sc Deutn oninis crcaltirx cl viiaui principio ante principium creulurarum, et eiiam
viix ostendil. Sed agmen angelorum qui regali po- in priucipio ipsarum eral Verbiim, el idem Ver-
leulix illius specialiler adsunt, ne.no prxier Deum buiii ante principium, el in ipso principio creatu-
diuumerare potesi, ncc illos qui eum Deuni omnis raruni eral apud Deum, el nullo modo Deo divisum,
trealurx singulariier profileiilur, ullus ad fineni quoniam Deus iuverbo suo voluit ut Verbum suiiui
jiroducere valet, nec cos qui ipsum viiara oinnis oniuia crearel, sicut anle sxcula prxordiiiaveral.
vitx specialiter vociferautur, uila lingtia sulficil de- El quare dicilur Verbum ? Quia cuin sonaule vocc
lerminare. Unde bcati sunt qui cuin illo habitani. omues creaiuras suscitavit, et eas ad se vocavit.
Deus auiem oinne opus suum in forma hominis Nam quod Deus in verbo diclavit, boc Verbum so-
designavit, ut prxdiclum est, sicul ctiam bic per nando jussil, et quod Verbuin jussil, boc Deus in
quxdam exempla in ipso demonsiralur. Nain iu I) verbo dictavil. El.ita Deus eral Verbuin. Verbuni
circulo cerebii hominis domiiiaiioiiem suam os- eniin in Deo fuil, el Dcus in illo oiiiiiem volunla-
lendit, quia cerebruin corpus totum lenct et regit; lcin suam secrelo diclavit, et verbum sonitit, el
ei in erinibus capitis ejus possibiliiaiein suain, qux oranes crealuras produxit ct sic Verbuin el Deus
ornanienlum ipsius est, designal, quemadmodiim ununi sunt. Cum autcin veibuui Dei sonuit, omuem
criues caput oruant. ln superciliis .qiioquc oculo- creaiuram qux ante xvum in Deo prxordinnta et
rum illius forlitudineni suain dcmonslral, quoniam disposita fuil ad se vocavili et per ^ocem ejus om-
supercilia tulanien oculorum lioniiuis sunt, ila ul nia ad vilam suscilula sunt, sicut etiain in homiuc
quxque nociva ab eis avertanl, et decorcm faciei designavit, qui Verbum in, corde suo occulle di-
oslendant el ul pennx venlorum sunl, quibus ilii ctat untequnm illud emiltnt, quod in emissione se-
sublevantur et siislentanliir, velut avis qux pcnuis cum est, et sic dictalus vcrbi in verbo est. Quando
suis interdum volat, intcrdum a volalu cessal, quo- enim verbura Dei sonuit, idem verbura iu oim.i
uiain de forlitudiiie Dei ventus fl.it, el flultis vemi creatura appaiu',t, el idein sonus in oinni crea-
jiennx ipsius siinl. Scd et in oculis boiuinis scieu- tura vi'a fuil. Unde eliam de eode.n verbo rn-
liam siiam, pcr qtianf oir.nia jrxvidet ct pr.tscii, liouaiitas bominis opcra sua opcralur, et de eodcni
80i S. IHUiEGAItMS 8f,5
-mma opera » imnwilB. <%mann> «1 cataiattM A inipso via enit, » quia omnia qux creaia suul, in
prtiTcrt, qura per acumen arlis sux in crcaturis ipsius Crealoris ralione apparuerunt, qiiouiam in
ciiharas, el lympana sonando sonare facit, quo- prxscicnlia ejus fuerunt, non lamcn IIII coxternn,
niam homo secundum Deum per vivenlcm nnimam sed ab ipso prxsciia el prxvisa ac prxordinala.
raiionalis cs', e( anima ej'us cum calore suo car- Deus enim unica vita csl, qux non accepil initiuin
nem ad se traliii, in qua prima figura digili Dei vilx illius, qux initium habct. Quapropter omnu
quam in Adam formaverat apparct, el quam eadem < quod factum esl in ipso vita erat, > quia ab eo
anima vivificando, et pleniludine sua in incremento prxscilum fuit; et Deo vivebat, ita. ut Deus nun-
replendo perlransit. Caro enim siue ralionali ani- quam recordationem illius habere coeperil, qiioniam
ma sc non movet, anima autem carnem movet et illud nunquam oblivioni tradiderat, quia in prx-
vivere facil. Nam caro ralionali animxi adest, qucra- scienlia ejus erat, quamvis in formis suis nondum
admodum omnes creaturx Verbo adsunl. Quapro- lemporatiter fuisset. Nam sicul non esl quin Deus
pterliominem in voluntate Palris creavil. Sed quera- sit, sic non est quin per ipsum opera illa in crcatu-
admodum bomo sine connexionibus venarum homo ris procederent, qux in sapientia ejtis prxscita et
non esset, sic etiam sine creaturis vivere non pos- prxordinata fucrant. El sicut iioc quod in creatione
sct; el quia mortatis est, operi suo vilam non prx- B factum est, in Deo vila sine exslinclione fuit, quia
stat, quoniam ipse incipiens vila a Deo es(; Deus creandum erat, ubi factx crealurx nihit deeral,
autem operi suo viiam dat, quia ipse viia siue in- quin plenitudinem profeclus sui in crcscendo habc-
cocptione vitx est. ret, ila etiam qux bomo operntur, ipsi vita sunt ei
< Hoc eral in principio apud Deum, > scilicel in ad vitaro succurrendo, quia in ipsis subsistit et pcr-
principio illo de quo Moyses servus meus per me ficilur. Sed et quoniani Deus sine initio et sine fiue
inspiralus loquitur dicens : « In principio creavit plena vila esl, idco etiam opus suum in ipso vita
Deus ccelume( terram (Gen. i), > quia Verbum qtiod est, quod in boc ntillo modo illudetur, qiicmaJino-
sonuit fiat, sicut etiam ibidem scriptum cst, <Dixil- dum el Dcus in peciorali loco hominis designnvit,
que Deus : Fial Iux,> erat in eodemin principio cum ubi liomo desidernndo, coniponendo el ascendendo
crcaiura a Creatore initium acciperet npud Dcum, unamqiiamque rcm, scilicel bonam et malam, in co-
id est in una xqualilate divinitatis, quoniam isiud gilationibus suis congregat, considerans quid sibi
Verbum quod apud Deum est, illi xquale in divi- placcal vel displiccat, quia quod sibi placet cum
nitate est, videlicet quia Verbum quod in Deo esi, gaudio conscrvat, quatcnus ei viinm reiineal, ei
a Deo inseparabile est el consubslanlialc illi exi- quod sibi displicel indignando a sc projicit, ne vi-
slit. Sic omnia per ipsum facia sunl, quoniam ctin- tnm ejus Ixdat. Sic oiiine qttod Deus fecit, in ipso
cix crcaturx pcr Verbutn Dei, ul Paler voluit, factx \ita esl, quoiiiani illud a Deo vilalc in natura sua
sunt, quia nuHus Creator estnisi solus Deus. Om- est. Unde cl sicul Verbum Patris carnalem vilam
nia enim ulilia qux res formalx el vilales stint, pcr bominibus de.lit cum cos creavit, i(a eliam cuin
ijisum faclx sunl. Ipse etiam in brachiis hominis el tuuicum suani induit, spiritalem vitam eis ostcndit,
in juncluris illis adhxrentibus fortitudinem firma- qualemis per alienaui vitam, el non seciinduin car-
incnli cum signis suis, qux ipsum firmamentiim nem incedendo -in lurbas spiiilalium se dilaiareni,
siifferiini et regunl, ostendtint, queinadmodum bra- ct ila utrumque populiim in manu sua lenct, quo-
chia cum juncturis ariiculorum suorum domina- niam ipse Filius Dei, Dcus et bomo est. Spiritalem
tionem el operationem lolius corporis inanifcstant. quippe populum in amore complectiiur, quia Filius
Nam elium dexlra ul auster, el sinistra ul nquilo Dci est; sxcularem autem secundum justiliam ha-
sunl, qtii firmamenlum sunt ne procedat ullra quam bet qua dicium cst : < Crescitc cl iuuliiplicaiiihii
positum cst, ut scriptUm cst. Et in liisomnibus in- (Gen. i), >quoniam Filius homiiiis esl.
ter nos et vos cbaos magnum firmameiitiiin est, « Et vita erat iux hominum, > quoniam viia qux
scilicel ne tenebrx lucem exstinguant, el ne lux tc- D creatiiras suscitaverai, vita vitx hominis, quia per
ncbras expellal. « El sine ipso factuni est nihil, > eam vivil, existcns, ralione cl scieulia luccin ho-
quoniam sine Vcrbo Dei facla cst nuila crcaiura, miiiibiis dabai, in qua Dciim fidc aspiccrenl, eum
quia per Verbum Dei omnis crealura, lam visibilis; Crealorcm suiim agnoscentcs, et ipsa luce ila pcr-
quam invisibilis, facia est, qux in illa esscntia, vi- fusi, qucmadniodum lux diei miindum illuminat.
dclicel viveniis Spirilus, aut viriditatisaul virlutis: Ilomo eniin alns scicniix pcr coeliiin iuteiligii,
subsislit; el Sine ipso non factiim est aliqttid, prx- quod solem et litnnm producil, ijuin dics scicntiain
ler mnliira quod a diabolo esl, et ideo ab oculis Dei bonam, nox malam dcmnusirni, velul sol diem, luna
I rojeclum ad niliilum deductum est, qiioniam so- noctem manifcsiat. El ul bomo cum crcaluris siuc
Ijnimodo tinus Dctis est, et alius non esl. Ratioualisi luminibus istis in officiovilx sux velut cxcus essel,
quoque liomo, in quem possibilitas operandi a Dcoi ei ul corpus ej'us sine spirilu vivere non posscl, sie
poiita cst, peccatum feoit, quod in nibilum duci- eliam bomo sinc alis sticntix quid cssel non iniel-
tur, quia a Dco crcatum non esl, ct liuic nihiloi ligerci. Unde « lux in tencbris tttcct, > qtiemadmo-
Deus inexiei-minabiles tcucbrns posuil, qitouinmi duni Iux dici pcr hiiiam in nocle luccl, qualcitus
fugiendo lurticii rcctisavil. Scd ('quod faclum csll homo in bonis opcrilius mala opcra cognoscat, qux
893 LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICISiiOMlNIS. — PARS I, TiSR? TY. 8»
n incc separala sunl, quoniam bona scienlia ratio A nitaie sua porlavil. t Hic venil in testimonium nt
uc suffulta k.ilam repreliendil, ei.cam a se cxptilit. leslimonium perliiberet de lumine, ul omnes cre-
< El tcnebrx eam non comprebenderuiit, > velut derenl-per illiim, >quoniam Joannes in mirabilibus
nnx riiem obnubilare non polesl, quia inaluni boc rebus per consuetudinem carnalis nalivitatis miri-
illud quod bomiin est nec scire ncc inlelligere vult, fice bonio faclus ct mirabilis boino existens, venit
scd illiid fiigit. Hxc Deus in corde hominis dcctaral, divina dispensationc in lcslihionium mysleriorum
quod vila el firinainentum lolius corporis est, ct Dei, ut testiinonium pcr virtutes qux in ipso opc-
tolum corpus susteulat, quia in cor.decogilalio ho- mbanlur perliiberet de lumine, scilicel de Dco, de
iiiiuis ordinalur ct voluntas pascjlur. Unde ct volun- quo omnia lumiiia accendunlur, u( oranes qui per
(as quasi lux hominum est, quoniam sicut lux om- Spiriium sanclum ignei sunl crederent Deo per
nia penetral, sic e( volunlas in eo quod desiderat lestificationes illius, quas mirabililer proferebat.
abundal, alque in eodem desiderio suo, quori pro Venil itaque testando divinitatem, huinana fofma
Iiice sibi computat, in tenebras mnlorum operum indiitain. Et sicul ipsc in arida nalura quanlum ad
qux perficcrc vult sxpc ainbulal. Sed « lenebrx > ipsam sine viridilale natus est, sic Filium meuni
enmdem voliinlalem iia « non comprclieiidiinlr > ex Virgine Maria siue peccalo natum dixit. < Hoc
ut illi scicntiam boni abslrabere possiul, quin bo- ideo voiui, quatenus per miraculum islud quod in
niim sciai, qunmvis hoc non facial. Joanne operatus sum, liomiues miraculis Filii mei
> Fuit homo missus a Dco, > qui gustum humi crederenl. > El sicut in Joanne leslimonium hoe
IIOIIIiabebnl, quia missus a superno Crealore cl apparuit, sic etiam in feraoribus bominis verum
nofi ab bon.ine fuerat, quoniam calor Verbi Dci testimonium dcclaratum cst, qnx testimonium om-
aridilatem rarnis illorum qui eum genuerunt, viri- nium nascenlium suni, et propago totius corporis
dem feccrat, ila ut etiam caro ipsius in pturimis sufquod videt, patpat, cogilal el opiat, el iu scien-
operibus velul aliena consueiudine in peccatis na- tia sua omnia compuiat qux operalitr. Nam homo
scentium csset. Nam qui eum gcnucrunl per gratiain miraculum Dei esl, et irico justum est ut mirabili-
Dei ailacli, ipsura procrearunt, et ila per gratiam btts Dei teslimonium det. < Non erat ilie iux, scd
Dei processit in testiraonium Filii Dei missus. Unde ut tcslimonium perhiberet de lumine, > quin Joan-
ct angelus Joanncm eum nominavii. « Cui nomen ne.s non fuil illn lux qux nunquam dividitur, nee
Joannes erat, > quia opcra qux fecit nomini ipsius mnlatur, videlicel qux Deus cst. Scd venil a Deo
concordabanl, quoniam grntia Dei ipsum prxve- missus, qualenus lestiinonitim daret de illo qui ve-
iiiendo el subsequendo conforlaveral. Gratia enim Q rum tumen exislcns, omnia lumina acccndit, qtio-
Verbi, quod Deus csi, Joanncm misit motione.vi-. niiim Deus absqtte ouini indigentia necessitatis
(issitudinom morura illorum, qui in vicissiludini- ulliiis in se et per sc csl, quia ipse omnia in om-
luis bomiiium in peccatis nascenlium mundavii, cl nibus faclurus eral. Undc et in omrii faclura opc-
nb hoc quanidam staliililalein secundum rectitudi- ris sui est. Hinc eliam Joanrics lcslificalum lesli-
ncin 8jiiriiuum liabnit, qui nec vicissitudinem ino- moniuro de Chrislo nuntiavii, quoniam ut pomum
nim bomiiium habent, nec peccare desiderant. lcsiis est radicis qualis sil, sic ipse in rairahilibiis
Dcus autem, qni mirabilis exislil, ad vcntrem bo- Dei surrexil. Quapropter e( mirabilia ejus (eslifi-
minis miructila qux iu Joannc fecit, conforinal. calus est. Homo aulem designatum opus et luinen
Veuler enim vir.es crcnlurnrutn quas recipil et a Deo est, quod viverc incipil, et in carne quan-
cmiliil poslulai, ut de succo earum sicut Deus coii- doque deficiei, et cxinde Dco tesliraoniuni perhibei,
rtitnit pascatur. Sed tamen in omnibus rreaiuiis, quia Deus sic non est.
scilicet In animalibtis, in repniibiis, in volntilibiis, « Eral lux vera, > qux nnnquam uinbra iilla
ct in piscibus, in herbis el in pomifeiis quxdain oc- obumbrala cst, et cui nunqiiam lempus serviendi
culta mystcria Dei lateut, quoenec hoiuo, nec alia vcl dominandi, minuendi sen augendi dalura est;
ulla creaiura scil atit scntit, uisi quanlum eis a ^ sed qux ordinaiio omnis ordinalionis el lux omnis
Dco datum esi. Joanncs auiem niirabiliier ad ele- Iiimiuis est, et ex se lncens. Detis enim nunquam
n enla ir.issus cst, el mirabiliier ab eis pastus cst, in aliquo mane, in ulla aurora surrexit, sed ante
cl sicutqiiodam modo a consiicludine peccali abs- xvum semper fuit. « Qux illuminat omnem homi-
iraclUs ernl, sic quoque pcr abstiucnliam mirabi- iicm venienlcm in liunc mimdura, > quoniam liac
liter de elcmcniis vixil. Et ipsc purus hpmo digne lux cum spiraculo viix pcrfundil omnem honiinem
et laudabiliter nuntius ante otcullum Filium Dei carnem et ossa babenlem, e(. iri prxsenlcm mun-
fuit, perquem mundtis cum innumerabili iiumcro dum cresceniis et deficientis mutabilitalis per or-
positus esi, et omncs creaturx creatx sunt. Quod iiim incceptionis venieniem, ul qtiando sul cuni
etinin per ventrem dcsignaiur, quia sicut miindus liiininaribus suis eum suscepcrit, creaiuras aspiciat
oronia capit, ita el venler alias crealuras in comc- ct cognoscat. Deug enim per vivenlera sciiilillam
siione in se rccipil. Sed ct qnemadniodum oronis animx primum boniincm suscilavit, quein de limo
creaiura a Dco processil, sic et Adam omncs ho- formavil, ita ut ille per eamdcm animx scinlillara
niines in lorma sun portnvil, quibus Dei Filius dc limo caro et sanguis factus sit. Unde cl iu po-
vera pascua stibmiitislravii, cuin lioiiiincm in Iiiiina- stcris ipsius ciiin sptima per naiurniii hominis muis.v
m S. HILDEGARDIS ' 896
liierrt, per igncam scintiltam aninx caro ct san- A . co quori per lac e( pcr niotlem cibuin alalur; «i
_ guis pleniter cflicitur, quia, si hoc motlo per calo- quoniam sine crtiribus ct sine pedibus per fcniur nc
rciiKiiiimx non suscitarctur, cnro ct fanguis ple- per gcnua adultus homo inccdere non valet, iin
niter non efliccretur, qticm.idmodiini materi.i primi ciim scienlia et sensusincredulorum ab igne sanrli
homiiiis liinus permniisissei si per auimam mtitalus Spirilus vacui eranlt, per quem Dcum agnoscerc de-
riori fuisset. Nam sicut per aquam et ignem paiiis bucranl, in via rcclitndinis ambularc non poicrmit.
cx farina cfliiiiur, sic eiiam pcr ignem animx caro < In propria venit, > quia mumlum crcaverut, ci
cl sanguis fil. Ilomo cniin quasi lux aliarum crea- qiioniam liumaiiam carnern inducrat. Umle elom-
lurarum in terra commordiilium est, qux miiliolics nes crealurx ipsum ostendcrunt, ut iiunimiis do-
ad ipstim currunt, et qui cum miitlp amore Iaiii- miiuim suuni ostendit. Nam Dcus miindum crcavit,
bunf. Undc eliaui et Iiomo a creatiira in cnj'us qucm lioiiiini labernacul-.im prxparare voluit; el
araore ardct, ea vult, diligenter sxpius inquiiit. quia homiiieiri induere voluit, idcirco eiim ad ima-
Crealura aulcin qux iiomiiiem non diligil ipsum gincjn et similittidinem siiam fecil. Quaproplcr
fugit, et omiiia qux ad enm respiciunt conculcat oihnia ipsius propria erant. «Et sui cuni nun re-
cl dissipat, quoniarri limore ejus pertcrriia, ipsum cepcrunl, > scilieet qui sui eranl quoninm eos cren-
esse moleste ferl, et ideo multoties eum invadit R • verat, quia eos spccialiter ad imagincra siiam fece-
quateiuis ei vilara exculiat. < In mundo erat, > rat; sed tainen eum neglexcruut, ubi eum Facio-
cum regaie indumenlum dc carne Virginis induit, rem suura esse non cognoverunt, et ab ipso solo
uiu sancta Divinitas in ulertim tilius sc rcclinavit, sc creatos noh iiilellexcrunt. Incredttli namquc hu-
quia in atienu natura bonio facltis est, et non sictit manilalem illius npu reccpcrunt, ncc proplcr oh-
alius homo, quoniam caro ipsius per sanctam di- cxcntionem incrednlilalis sux Deitm in htimana
vinilatcin iiiflammata csl. Quapropter post novis- forma cognbverunt. Unde el iu cruribus hominis
simum diem, cum quilibct lionio Iransliguratus fue- juvenlus ipsius designalur, qux stulta ct inutilis
ril, aiiimx electorum corpora sua per fideni in coe- cst, ubi viriditatcs el flores el aliam creaturani
lum leVabtmt, qux priiis in mundo eranl. llac attcndit, cl ubi sapiemiorcm se aliis existimat,
Deus per sei.ieiipsum in virluie sua faciet, quaiii quia riiedulla et ossa ejus lunc pleniler (irmala sunt.
nulla creatura exterminare potesi, quia lunc hoi»n, Sic Judxi ct pagaui fecerunt, qui vanitalem sxculi
ul prxdictum est, carne induetur, et ossa ipsius diligenles, se pulalianl scire quod nesciebant, et
iiiedulla implebunlur, sed ampli . si cibi csse quod non erant, cl illum qui eis carnetn et
et potus et viia nbn deficiel, quoiiiani lunc in viri- spiriiuin dederat, per fideui non altenderunt. Quein-
bus diviitilalis sine orani ViCissiludine diversiialis adinodum eniln juventus iu crcaluris rieccpla de-
procedel, quia in bono membrura Chrisli est, qui lcclatur, ila miinrius tiinc iu vauitale conversa-
iu mundo mulias passiones et plurima opprobria baltir; et' ideo nccessarium fuit ut Dcus illis se
sustinuit, quamvis Fitius Dei essel. Quod diabolus ipsniii oslenderel, et eos ad se colligeret, sicut
omriis faitacix inventor scire non potuit, qui ini- ctiitni asinani et piilluni ejus absolvi el sibi adduci
liom habuit, et illum cum omnibus memhris suis, jussil, ubi sc ipsiim cura lcgc veritatis supcr eos
qiix Deum respuunl, negare feslin.ivil; sed tamien pOsuil.
quin hoirio iri iiidclicienteni vitam elevaretur ira- « Quotquot niiteui rcceperunt curo, dedit eis pc-
pedire nori potuit. teslateni lilios Dci fieri, i quoniam omnibiis homi-
< Ei mundus per ipsum factus est, > ita ut mun- nibus utriusque sexus qui eum receperunl crc-
dus ab ipso, noii ipse a mundo cxorlus sil, quo- dendo eum esse Deum et liominem, quia Deus pri-
niain crealura pcr Verbum Dei processil, scilicct mum fide capilur, dcinde quod Dcus homo facius
quidquid creaturarura, lam invisibilium qiiam visi- esl recipitur, dedit potenlia sua poleiilialilcr po-
biliiira, est, quia quxdani sunt qux nec videri ncc tcslalem banc, ul prnpria volunlate sua lilii Pairis
langi possunt, quxdam auicm cl videntur et tan- D ; sui in ccelesti rcgno fiant, id est uupariicipatioiiciu
guntur. Sed boino ulrumque iri se liabet, animani regni sui hxredes hxredilalis ejus 1'aclisccum ba-
scilicet et corpus, quoniam ad iinaginem el simili- bcant, el hoc ea pbtcstate qua filius hxres patris
tudinem Dei fnclus esl. Unrie et vcrbo jubcl, ac sui exislil. Nam quia eiim Deum et Creatorera suum
manibus operatur. Sic Deus hominem secundiim se cognoverunl, ct eura charilaie aroplexi et fide os-
ordinavil, quia Filium suura de homiuc incarnnri cuiati siinl, el oninia sua ab eo diligenter el cauie
votuit. < Et mundus cuni iion cognovil, > quoniara sciscitali sunl, ros Spirilus sancti in eos cecidit,
filii mundi, videlicet qui mundum sequtmlur, pro- ila ul tola Ectiesia' ab cis gcrmiuare et fructum
pier cxcilatcm ignoruntix sux ipsum vcnienlem ne- supernorura gaudioruin proferre incteperil.'Qua-
scicruiil, nec eum operantem cognovcruni, qiicmnd- propterdaluin csl cis ul pcr virtutein vcrx ftdeililii
modum infans scieulix ct operaiionis ncsciiis esi. Dei sinl. « His qui crcduiil iu nomine ejus, > islis
Qiiaproplcr et hic in femore ac in genibus hominis qui fidcni lianc credendo habent, quod in no.nine
Deus ignorantem infaniiain incrediilorum demou- ipsius per baptismtim salvi Uant, parlicipatio coe-
strat, quia sicut infans incedcre non polest, quo- leslis regni daiur, qiioniam omnia opera sua in ?r-
iiiam ct mcdullx el ossa ejus nondum firinala suui, ilculi amore quasi Dciiin vidcaut faciunl, et non in
8C7 LIBER DIYINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS. — PARS I, VISIO IV. 8W
iimbra (idei nnnicn Dci sine operihus colcndo ubii A ignea effusione Spiriius sancti lioc accipinnt qn,,.,
«Jcosnlienos abjiciinil, qui se ipsos faccrc iionpos-- modo ex Dco iiascunlui-, cl bxrcdcs regni ejus efli
siini, ct a se ipsis 11011
sunt, sed qui socii hominumi ciuntur. Deus cnim omnia opcra sua priusqiian
siuii. Noraen auteiii boc, in qtto vera creduliiass formarcntiir, prxviderat, qux postea in crealionc
esi, Inie esi, quod iniiin carcl, el qttoJ per ipsiimi formaix formx in se vacux iioii remanserunt, seJ
oiiiiics crealurx surrexerunl, ct quod vila est, perr vilalia facla siint. Caro eniin sine vita caro non
quain oninis vila spir.ij. Unie et ab omni crcalurni essct, quoniaiii cum vita ab ea recesserit, iri de-
sua adoratur. Secnndum auiem has tres vires (|iire; -fectii delicil. Spiraculiiin auiem quod Deus in Aiiain
iu l.ioc nomiiie snnt, oimiis crcatura qux uoineiii uiisit igneiim et intelligibile ac vila fuit. UnJe el
habel ex tribus viribtis subsislit. Sed et arida ett per caoiein ejus ljmus terrx riibicundiis in san-
putrida crealura noraine cnrci, qnoiiiam vilalis noni gtiine facliis cst El sicul omtiis creatura ili prx-
est. Noniini auleiu vilalis crcaiurx Ircs vircs ad-. scieniia Dei ante xvum fuit, sic etiani et -ailliue
sunt, quaruin altera virieiur ct allera scilur, sedI omncs nascitiiri homiucs in prxscienlia ipsius siint.
lcrtia nnn virielur. Corpus eiiim vilalis rci vdeiur, , SeJ hoino intelligibilis el sensibilis est; inteltigi-
clqund gignit scilur; scd undc vilalis fit, uec co- bilis scilicel quia omnia inlelligil, sensibilis quo-
"
gnoscitur ncc videlur. Sic cl Dcus mngnn liiirabiliai niam ea qux sibi adstinl senlit, quia Deus tolun
per pedes homiiiis manifestavit, quia sicul pcdcsi carnein hominis viia implet, cuui in eam spiracii-
totiim corpus suslcnlaut, ct quo vull illud portarit, lum vilx iniltil. Qunpropter e( prxscienliam boni
sic eiiam fiJcs noiiien Dei cum mirabilibus qux cl et mali eligil quod sibi placel, et reprobat quod
videri el non virieri, et quas cognosci et non co- sibi displicel. Deus aulcm consideral quid sibi homo
guosci possuiii, fortiter suslinel, ac ubiijue iuagui- proponat.. Quod si homo sibi illa proposueril qux
fice fert. Et corpus lioniinis el opera ejus videmur; a Deo non sunt, Deus ab co se sublrahil, et m>x
sed miillo plus in ipso csl id quod nec virictur ncc 1111occurruul qui primuni malum incceperuiil, vi-
cognosciliir. Sed cura tanta obscuritus iu 'liomine delicet qui cceliim deslrucre volueninl, quod Deiun
sil, quomodo manifcstus ille essel qui eura creavii? iion lctigit, quoniam indecens esset, ril Deus se-
Nam bunc nullus hominuin in sxcuio vivens scire ipsuin destrueret. Si autem homo ad nomeri Patris
potesl sicuti est. sui anbelnvurii, et illuiri bono desiJerio vocaverit,
< Qui iioii ex sanguinibus, nequc ex voluniale angetica prxsidia illi aderunl, ne pcr inimicos ini-
carnis, nequc ex volunlaie viri, sed ex Deo nali pediatur, el Deus pcr delectationem desiderii bo-
sunt. > Filius eniin Dei dixit: <Quod natura cst ex P ( ilorum operum quasi lac illi sunviter primura iiu-
carne, caro esl; et quod natura esl ex spiritu, spi- inillit, ac dcinlc plnviani gralix su;e illi iiifuiiilit,
rilus cst (Joan. in), > quonium caro de carue in per quam de viriule in virliitein forliier asctn'ai.
peccaiis coiuepla nata cst; sed quia Deus spirilus Et lioc modo ille in liiijusmodi virliilibus usque a.l
esi, per ipsum bnines spirilus orii sunl, nec s;ii- obitum siiuin scinpcr imvus esl. Scd qui mo icuiii
ritus in caruein, nec caro in spirituin verlilur; sed quiJ et iion niagniiiii faccre polesl, semper inim-
per carnciii el spiritum bouio perliciiur, alioquin pctu Variii, ui idcm quod potesl perlicial; qui vcro
homo nec esscl nec noiuinareiur. Deus qiiij)j;e iiiulia et roagna faccre valel, inolerationem in cis
Adam plasmavit, ut xleriialiier iiniiiutabilis vive- CIIIIIlcinpcramento babct. Diabolus eiiim uniiiii
ret;. sed ille inobedieniia prxvaricaius" cst consi- vult, scilicet, ut auiinas in moriem seducat, ncc
liura serpenlis nudieudo. Quaproptcr ct idem ser- aliud faccie quxrit nec facere poieU, et vix sus-
pcns cuin omniiio peiiluruiii exisliniavit, quod ta- linet donec illttd perlitiat quod facere valet. Dcus
iiieu Dcus noluii, qui muiidi cxs.ilium iili prapa- autcm quia in omnibiis et per omuia poiens est, in
ravii, iu quo filios suos in jieccatis concepit et.ge- cunclis nperibus suis inaderationc u li.ibel, et CUIII
nuit. Sisque cum oinui geuere suo mortalis faclus, lempcramctilo discrutionis iacit (|iiaicnus lioino
per conceplam spumam peccali in pulrcdiiicm ver- 0" fortior el. proiupiior in stabiliiaiu boiiorum fi ii.
titur, usque ad novissiiiuim diein cuni Deus boini- N.iin uiiusi|iiisq'ie qui in impetii vndil, miiltoiiesin
nein renovabit, ita ul postea immulabili viia, ut riiinnm sc puu.il. Scd lioriio sigiiilicatio lolius bo-
Adara creutns fuil, vivat. Ilxc aiitein vila iu filiis noris Dei e t, qiioiiinm bona scicniia (|u.e in ip o
qui iu pcccalis conccpli el nati sunl nequaqtiaiu .- esl angelicn agmina qux Deo l.iud.ibililcr serviunt
cssc potuit; seri in liiimauitaie Filii Dci exorta esi, dciiionstrat; ntala vero scientia qiiam habct, po-
per qiiem stiperiins Paler recordalus csl ut homi- tcslalem Dei nianifcsial, quia Deus illura vicit cuin
nera liberaret qui peiicml. Isii enim qui jier virtu- piiiiium lioiuiiicm dc paradiso expulit. Sic in omiii
lcm bouoriim ojicrum lilii Dci cffitiuntiir, bniic liomine fil, qiioniani in illo qtii per bonam scieu-
pjteslateni ul filii Dei siul uon habenl ex coagula- tiam bonum tiigeudo operalur, bonitas Dei osten-
tioue sauguinis | arenluni, in qua saiiguiiiei sunl, diiur; el in illoqui maliiin nrripiendo illud perficii,
nec ex voliintale iiifirmiuri.scarnis qux ad partum polcstns Dci declaralur, quia Dcus illud quando-
piillulat, nec ex voluntaie forlioris pnrlis illius qux qtie dijudicnl, qiiandoquc rcmiltit. llumo itaquc
ad gigucndiiin robusla esl; scJ cx rcmiineralioiic hoc mudo, ul prxdiclum est, vila est, et omnia qtix
divinx rcvclalionis iu ablulionc bapiismi, ct iu ipsi adhxicnt per ipsuiu vilalia suut, qucaiam
899 S. HILDEGARDIS !JOO
Deus hominem cum omnibus appendiciis suis sul A sine peccalo ut homo liabitat in nobis, buiiianiia-
soie crcavil, quaienus in terra solus non sit, quem- lera nostrara non negligens ubi el nos cum spira-
admodum ipsc Deus iu ccclo solus non est, sed in culo vitx liominis siiiiius ad imaginem et similiiu-
omnibus ccclcstibus hnrmoiiiis glorificatur. Hxc dinera ejus facti. Quapropter el nos in ipso hnlii-
aiitem qux in lerra circa homiiicm suut, cum eo lanuis, quoniain opus ip»ius suinus, cl quia in pi.c-
in terra pcrdurant, quousque numerus ille implea- scieniia sua nos scmper babuit, nec nostri obtitus
tur queni Dcus implcri constiluit. Post futuratn au- esl. < El vidimus gloriam cjus, > quia nos qui ciim
tetii restirrecliiMiciri beatus homo non indiget ul ipso eramus, specialiter vidimus euin in mirabili
crescat nut ab ullo pascatur, quia in claritale illa nntura absque oiniii peccalo vcuicntem. < Et gto-
tuuc erit qux nunquara transibit nec mutabiiur. riam quasi Uuigeniii a Patre, > manifeslante, quia
Hac namque clnritnte per sanclam Trinilaiem bea- mirabitiler ante sajcula a Patre natus Unigenilus,
tus bomo lunc induelur, el iltum inspiciet, qui gloriairi suam mirabiliier a Patre veniens ostendii,
terrainum inilii et finis nunquara habuit; et ob lioc tibi eum Virgo de ardore Spiritus sancli concepit,
senio el txdio nunquam aflicietnr, quia etiain sem- nec operis viri indiguit, cum alius qnilibel homo a
per et nova psaileodo citharizabit. Itaque, ut prx- B viro, scilicclex palre, cum peccalo semineiur. Detts
diclum esi, per vitamcaro vivit, el nisi per viiam eniiii hominem deiiino formavcrat, et in illtira spi-
caro plene non essei; et ita caro cum vita, et vita raculum vitx miseral. Unde et Vcrbum Dei in ho-
cum carne unum sunt. Hxc Deus altendil quando ininc regale veslimentum cum rationali anima as-
in Adam per spiraculum quod in illum misit car- stimpsit, ct illuii totiim ad se traxit el in eo per-
nem et sanguinem roboravil, quoniam carnem illam inansit. Nam el spiraculum quod in liomiue anima
tunc inspexit qua induendus erat, et illani in ar- nomiiiatur carnera perfundil, el illam pro delecta-
denli amore habuit. biti vestimenio el decoro ornamenio habel. Qua-
< El Verbura caro fattum est, et habitavit in propter el erim amal, et ipsi cousentit, nec lamen
nobis. > Yerbura enim quori apud Dcum xterna- in ea videri polest. Ex natura quoque ei ex desi-
liter ante xvum. erat, et quod Deus erat, pcr ardo- derio animx homo veslem viix postulal, el quo-
rem Spirilus sancli carneui de utero Virginis as- niam Deus nullam creaturaiu sine viribus vacuaiu
sumpslt, quem ita induit, quemadmodum venx creavil, ideo horao niirabilia scmpcr opcralur. Et
compago carnis suni, et ut ipsx sanguinem por- idcm Verbuin < plenum gratix el veriinlts > est,
tanl, et tamen sangtiis non sunt. Deus enim homi- quia in plena gratia eral omnia iu riiviniiate crean-
nem ita creaverat, ut omnis creatura ei servirct. ," do, et iii humanitate redimenJo; et in plena veri-
Unde etiam Deum _decuii quaienus indumentum tate exstitil, quoniani niillum mendacium iniqui-
carnis in bomine accijieret. Sic etenim Verbum ialis el peccali ipsum teiigit, nec se ipsi ussocia-
carneui induit, scilicet quod Verbum et caro unum vil, quia Dominus est qui prxlio suo mala vicit,
sunl, non tainen sicut allerum in alterum transmu- quxsine ipso nihil sunt. Nam ipsum Verbum, sci-
laiuiii sit, sed ununi in unitate personx sinl. Sed et licet vertis Dei Filius, plenuin est graiia, dando et
corpus inriuineiuum animx esl, el aiiima cura carne' rentiltcndo secundum suain miscricordiam, qui se
otlicia operandi habet. Corpus aulem sine anima ipsum in divinilale non exinanivit, sed humaiiita-
liihil essel, el anima sine corpore non operarelur, icm induil; ct liumanitas ipsius plena est, quo-
uude unum in iioininc suni, et horao sinit, e( sic niam nulla ruga peccati humaiix naturx eum leii-
opus Dei, videticet homo, ad imaginem et simili- git. Plenus etinm veritatis cst, quia dat, remittil cl
(udinem Dei faclus est. Cum eiiim spiraculum bo- judical ul juslum esl; quod hoino 11011facit, quo-
ininis a Deo milliiur, idem spiraculum et caro unus niam in ruga peccalorum coiiceplus el nalus esi.
bomo eflicitur. Verbum autem Dei ex inarata Sic Deus rotundus, rotx sirailis est, oinnia creandu
carne Virginis ahsque omni calore incendii car- et bona volendo, ac bona perficicndo. Voluntas
nein assumpsit, ita ut Verbum Verbum sit, ct > enim Dei omnia prxparavit qux Verbtim Dei crea-
caro caro, et unum sint, quia Verbum qtiod sine vit. Oranis ilaqne homo qui Deum tiinet el diligit,
et
lempore aule lempora in Palre fuil, senon iinniii- verbis islis devolionem cordis sui aperial, ac ea
tav.il, sed taiiliira ctirneiu induit. ad salulem corporum el aniniariim bominum noa
i El babilavit iu nobis, > quoniam lioiuo factus quidem ab horaiiie, sed per me qui sum prolala sci. t.
m LI8ER DIVINOR. OPER. SIMFLICIS HOMINIS. — PARS II, VISIO V. DG2

PARS SEGUNDA.

VISIO QUINTA.

Visio matjnm admiralionis, in qua et orbis quinqtiei A tem, supra prxfatam lerras rotunditaiem, in quadam
dislinctus partibus, sed et dimensiones el qtialitaies allitttdine videbam
earumdem puriium-lam lucis et ammnitaiis quam glob.um rubeuin circulo sapphi-
pmnarnm et lenebraritm horrore referlm ; duo quo- rini coloris circumdatum, a cujus dextra el sinistra
que globi, alter sapphirino colore circumdatus, parle uirinque dux alx-procedebant, quarura allera
nlter luminosis splendescens radiis cum circutn- earunidem duaruin pnrtium ab u raque
stanliis suis subtili acumine descrtbuntur. parte cjus-
dem circuli sursuni in altum se extendebat.ita ut
I. Deinde vitli rotundilalem lerrx in quinquepar- ambx in summiiate sua se recurvando ad inviceni
tcs distinclam, ita ut pars una ad orientem, altcra rfispicerenl; altera vcro ab eisdcm partibiisdeorsuni
ad occldentem, lerlia ad austrum, quarta ad septcn- usqite ad medietaiem prxdiclx rolunditalis terrx
trionero, quiuta autem in medio islarun) esset. E( descenriebat, ila ui exdem alx eamdera mediai:i
ambituspartisorientalis ambiliisque parlis occiden- rolundilalem exlra firmamentiim circumample-
talis xqualis mensurx erant, formamque extenti ctendo legerent. Et ab eadem medietate rubeus
arcus uierque babebal. Ambilus quoque partis au- circulus in modtim arcus se exlendens, totmi exte-
siralis ambilusque parlis septeiUrionalis unius mcn- riorera partera occidentis, nec non et quasdam
surx exislenles, longitudini el latiiudihi prioruin distinciiones qux exlra rolundilatem illius erant,
duarum partiuin adxquabantur, excepto quod in B cqmprehendebai, scilicel a termiuo prxfalx auslra-
interioribus finibus suis propter arcualos interiores lis alx circa occidenlem, usque ad termiiiiirii.sc-
fincs earumdem priorum duarum parlium quasi ptcnirionalis alx se relorquendo. Ab ipsa autcm
truncati videbanlur, formamque exlenli arcus prx- roiuiiditate versus orientein in(er prxfatas alas
tcr ipsos truncatos inleriores fines suos imitaban- quasi xdificiura sursum usque.ad supradiclum glo -
tur. Nam hx mrxque partes, scilicet pars austrulis, bum ascendens apparebal, e.t ab eodera globo sur-
parsque septenlrionalis in tres paries dislinguebait- sum usque ad medielalem prxdictarum alarum velut
ttir, quarura dux mcdix ipsarum. partium unius platea exlendcbattir, supra qtiam quasi stelti»,can-
fprnix uniusque mensurx erant. Reliqux quatuor dida radiabal.
c iam, qux finetenus erarit, aliam scd tamen pareui Et deinde intcr summitalem earumdem ala-
sibimct formam, paremque distinctionem habcbanl, rum velut globus igneus quosJam radios de se erait-
aique longiludini et taliluriini earuradem duarum tens videbalur, ita u( a summitate prxdiclx ro-
medinrum parlium xquales exislcbnnt, exceplo quod (undjlatis teirx usxnct ad prxfatuin globum Tu-
in inlerioribus fiuibus, suis conslricliores, in ex:e- beum, ut ab ipso globo usque ad prxdictam slell.uii
rloribus vero laliores cx.eris duabus. videbanlur, can lidam, ei ab eadem stella usque ad supradicliim
seciindum q«od supradicia pars orientalis parsque C i globum igiicum, xquatia spatia cssenl. Inler priores
cccideutalis in ulrisque fiuibus suis, ul prxfutum quoque alas ex iitraque parte prxfalx ptalex, a
csi.se incurvnndo, hinc constriclius, binc largius prxdiclo globo circa demonstrai.am stellam usque
-
spalium islis concedebanl. Quinla autcm pars prio- ad prxfatum globuin igneum, quasi qiiidain radii
lum partiiira, qux iu medio oinuiutn islarum erat, stellarinn discreti videbanlur. Sed et versus occi-
jn quadraia forma apparebat, utque alibi. ardore, denlera cxlra prxdiclam lerrx rotunditatem tcne-
alibi frigore, alibi aulem temperamenlo aeris per- brx apparebanl, qux ab ulraque parte ejusdem
fusa erat. El prxdicta purs orientalis inulla clari- roitinriitaiis ad medieia'em ipsius quo et prxfutx
late lucebal; occidentalis aulem quadara lenebro- alx deorsttm desceudebant, in modum arcus se ex-
sitate obiecla tencbrescebai; auslralis vero, qux lendebant. In quibus inler angulum occideiUatem
tribus dislinelionibus distinguebatur, duas distin- e( angulum seplentrionalem alix densioresel acrio-
ciiones,qux fiaelenus erant,pienas quibtisdam posnis res lenebrx velut formam borribilis el devoranlis
habebat. Tertiam au:em, qux medio videbaiur, tion bialus oris babentes eraut, aliis quibusdam densis-
qtiidem ptenis, sed aliis qtiibusdara nionsiruosis simis et pessimis, infiniiisque lenebris qux extra
terroribus borrendam demonstrabal. Quod ct se- n islus erani, quasi os el ricttis earum essent, adbx-
pteutrionalis pars, tres etiam separalioues habens, rentes. llas atiiein infiiiilas tenebras sciebam, seri
iu duabus cxiremis scpara'.iouibus diversis poeuis eas non vidcbam. Ilcrumque audivi vocera de coclo
abuudaiitibus, et in media quamplurimis horroribus niihi diccniem:
sivc poeuis borrcnda osten lcbal. Seri vcrsus oricn-
903 S. HILDEGARDIS 9<H
Quia arlificts Dei sapientia vel potenlia in hoc mira-. A dio aliorurii scnsuum vigens, ab eis roboralur, cnm
btlis eniiescit, quod elemenlttm terrm non angttlo- omnes ipsi vircs iribimnl, et eum ad vcgelationem
stnn, tcd rolittidum, et quinque non amplins vel consolidant, ul eliam in disposilione
miniis distinciuni parlibus certw cnusa ralionis in digiiorum
medio aliorum Irium elemenlorum iminobilem ostcndiliir, quia e( per ipsos opera ad xiernam
sitsjenderil, quodque Itomiiteminslar qttinarlw di- remuneralionem respicientia perficiuntur. Et ut
vxsionislerrm, el in hac viut quinqne sensibus dila- ainbitus parlis orientalis ambitusque par-
verit, et in fulura de pulvere sepulcri in integrum vides,
reslituat. lis occidenlaiis xqualis mensurx sunl; formam-
exlenti arcus ulerque babet, quoniam scl
II. Orbem terrx Deus in mcdio triuni elemeuto- que
oriendo el. occidcndo xquatia spalia terrarum
rum ita suspendit, ut nequaquam labi nec dissolvi
ct mirabitem osten- in circuitu cursus sui occupat. Quod eiiara
possit, in boc se atque polentem oslendit visum per scicntiam boni et mali in hac
dit, cum eliam nec carnera nec ossa honiinis in similitudine
in die ad csse, videlicct quod sicut visus per
pulverem sic redigit, quin ea novissinro
scienliam boni ad hoc quod bonum esl sursum len-
intcgritalem suam reslitual. Aliam quoque lerrx
aliam aliam borrilii- dit, ila. elper scientiam mali ad hoc quod malum
parlem tucidam, lenebrosam, esl dcorstim descendit; per illam quidem se a malo
lem, aliam poenalem, aliam quoque homini nplam, "
aliam vero ineptam fecit, cum et quasdam animas relorquendo.per isiam nutera a bono se recurvando.
Ambiius quoque parlis austratis ambitusque partis
regno suo consociat, qunsdam aiiletn justo judicio
ad tarlara damnat. Vides euim rotundilatem lerrx scptcnlrionalis unius mensurx exislenles, longitu-
dini el latiludiiii priorttm duarum partiuin adxquan-
in quinque parles distinclam, ila ui pars una aj
lur, exceplo quod in interioribus finibus suis pro-
orienleni, altcra ad occidenlem, tertia ad austruin,
ad aulem in medio pter arcuaius inleriores (ines earumdem priorutq
qunrta septenlrionem, qiiinia duartim parlium quasi iruncati videnlur. Formam
islarum sit; et hoc ideo est, quoniam, si terra an-
quoque extenli arcus prjeler jpsos truncalos inte-
gulosa e( non rotunda esset, anguli ipsius defectum
fines suos imitantiir, quia quantuin terraa
et inxqualitntem ponderosilatis ei inferrcni. El si riores
non rccto moricra- auster in calore, laiiluin scpienlrio in frigore occu-
quinque partibus dislingiieretur,
niine non pensaretur, quia quaiuor exleriores par- pnt; in boc elinm longitudinem et laiiiudinem orien-
lis cioccirienlis imiluntes, prxter qtiod fines eorum
tes eam ad reclitiidinem pondcrant, quinta auiem,
raedia est, eam in rectitudine isla solidam ct qui ad quinlam partem prxdictarum partium diri-
qux
siabilcm facil, designans etiam quod liomo, queni gunliir, per exlensionem partis orienlalis nec non
terra demonslrat.quinque sensibus qui in eo vigeni, r occideiitalis aliquantiim conslringiinliir, cum laineu
ad quxque sibi necessaria solidalur, aique ad salu- alibi simililudinem circuli imilentur. Sic et oriorn-
tem animx sux dirigitur. tus perodorem virlulura lcnditad dcxleram, gustiij
vero per snporem viiioruai ad sinistram; in lioc
Item de quinqtte dislinclionibus terrw, quomodo na- obleutu
tivis miituo qnalitatibus temperentur, el quuliler velnt par studium, qiiamvis contrariiim,
quinque sensibus homines cottpleiilur. habcnies, origini sux se assimilanl, ciim ille bono,
llt. Unde et pars una ad orieniero versa mcdix hic malo se coaplat; sed tnndem neuier isloruiu in
parii sticcum bonuin viriJilalemque utilem iribuil, initio incosptionis sux pleiiitudinem conatus sui ba-
quemadmoduin et hominis visus, quasi ad orlum bere potesi, quia dum primilus bomo sivc bonum sive
cl.iritalis direclus, ipsi, qui vclul in inedio elemen- maliiin incipit, scienler in eo lcm faclo se consirin-
toriiin esl, saluleir/ corporis cl aniinx submiiiislrat. gil.quoniamnonduin illisctolum cominiliereaiidi I.
Altcra autein ad occidehiem respiciens, liumidiia- Quod ditarum parlium divisionis lerrm , atislralis
lem inlerdum bonain , iulerduni nocivum eidem scilicet el septenlrionnlis, in tres unaqttmque sitb-
dvisiones dislincla contemplanii ista appareanl, et
parti dat, ut ctinm uudilus loliim corpus homiiiis attomodoktvcsecundum corptts, el animain, et opera
velut ad occidcnlem couculicns et penetmns, nunc homiitis iitieltigenda sint.
D IV. Nani et lix ulra-que partc-i, sciliret pars nu-
prospera, ntinc ndvcrsa, nunc animx saluiem, iiunc
desperaiionem illi denuiitial. Terlia vero ad .111- slralis parsquc scptcutriotialis, in tres paries riisiin-
struih vergens, calorem frigido tlulu veniorum tcm- guiiiUiir, qux liinc pro ardore, liinc pro frigore,
pcralum ijisi parli immiltii, siculet odoraius, quem- liiuc pro scrpciilibus iuliabilubiles hominibtis sunl.
admodiiin vapor Je caloie siirgens, odorem rie culi- Iloc quoque deiiioiislr.il, quod ojoraluscu 11asceu-
dis el frigidis leiiipcrameniis procedcnleiii, odoreni- dit ad odorcra virtuliim , gusliis vero cum detiinat
que rie supernis suspiriis vciiiciitem houiiiii infun- ad saporem viliorum, boniinis corpus aniiiiamque
dit. Sed quarla ad sepleiilrionem tehdens, frigus a cjits ac opcra ipsius divcrso modo tnngunl, ubi et
sepienlrione, el calorem ab orieute venieulem, prx- illiim quusi inbabilabilem ostendunl, si noninltili-
dictx rneriix parti induiil, veliit guslus frigtda re- gii qtiid corpus, quid anima, quid opera in ipsosinl,
Ctpiens, fiigidaque et calida disceriicns, diverso et si ciiam in sc.netipso nec rectum lemperaiiien-
sapore supernnqiie dulcedine liominem concutit. liim discernere novit. Quaruni dux meriix ipsartiin
Qiiinla aiilem in medio islarura exisiens, nb ipsis p.irtiu:i! tinius forinx uniusque meusurx sunl, quo-
iu soliriilnte coiifortaiur diversisquc infusioiiibiis iiiain pars australis cl pars septenlrioualis in recta
vclu- iu uic- ' inciisiiia cxistcntcs. bis ciiam sua rcctiludine >us(a
lciiipcratiir, quemudiuodum cl tacdis,
905 LD3ERDIVINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS II, VISIO V. 906
moderamina coacedunt, alque designant quod A j peramenlo aeris perftisa cst, quia ardor solis eam
auima in odore virtulum et in sapore vitiorum velut bic proptcr vicinitaiem sunm perurens, frigus vero
media inler corpus e( opera ipsius existens, unius propier remolionem ipsius eain iltic coristringens,
moderaminis e( dispositionis est, cum mala me- inhabitabilem bomiuibus reridil. Temperies aulem
tuendo ad Deum suspiral. Sed et reliqux qualuor, caloris el frigoris illam islhic habilabilem conceriii,
qux fmetenus sunt, aliam, sed lamen parem sibimet quemadmorium ct digili a se differenles, maniim
forroam paremque distinclionera habenl, qnia itlx lainen foriitudine sua conlinenles roborant, et m
tam ausirali quam in sepientrionali parle ex utro- quinque scnsus bominis quamvis sibi dissiinilessini,
que latere prxfatarum mediarura parlium dilatalx, velul per ignem el aqiiam tenlalionem transeuntes,
in inlerioribus finibus suis, qui versus prxdictara ndminicttln arijutorii sibi invicem ad virtules exhi-
quinlam parlem respiciunt, aliquantum conslrictx benl. Sed ct hxc eadem toca habilnbilia fideles ho-
sunl. In exterioribus vero finibus suis aliquaiilam mines demonstrant, qui divinam legera semper
lalitudinem babentes, ubi aliam formam quam su- mminantes, el se lotos ad supernam vitam erigen-
pradiclx mcdix partes babcant videntur habere, tes, in. bonis operibus sc habitabiles reddunt; inlia-
sibi atitem invic.emsimiles et in lorma ct in disposi- , bilabilia aulem infideles designant, qui verbis Dci
tioue sua existentes; quod demonsirat quia corpus resislere et repugnare conanles, et fidem abnegare,
bominis opemque ejus, qux velul (erminum illi im- veritatemque et soliditatera ejusdem fidei lacernre
ponunt cum in se defeclum senliunl, aliud ofliciiim et prxrumpere laboranlcs, his perversiiatibus se
habent, in quo lanien pariier sibi conseiitiunt, inhabilabiles f.iciunt, qnia Spirilui sancto babiiacu-
quam anima babeat, cum homini vegetalionem cor- lum in semetipsis non conceJunl.
poris el scnsuum pleniter infert. Nam cum corpus Ilem de
qualitnlibtis ipsarum "qualttor partittm, ct
labitur,opera ipsius atienuantur; cum aulem aniina quibus in locis pmnw purgantlis pmniteniiitm
corpus sustuterit, opera corporis sublevanlur. Atque animabus Itominum collocatm sint, alibi leves,
longiludini ei laiiludini earumdem duarum media- alibi graves,' alibi acerrimm, secundum modos
rum parlium xquales existunt, excepto quod in in- cutparum eorum qui exantinantur differentes;
et quare in mediis earumdem parlium finibus
terioribus finibussuis constrictiores, in exterioribus non pmnw, sed monstruosi quidam horrores htt-
vero iatiores cxteris duabus videutur, secunduin beanlur.
quod supradicta pars orientatis parsque occidenlalis VI. Et prxdicta pars orientalis raulta clnritaic
iu utrisque finibus suis ut prxfatum es( se incur- lucet, qiioniam in ipsa locus voluptalis et delicia-
vando, hinc constriciius, hinc largius spaiium istis „ ruin est, rcfrigerium beatarum animarum in se hn-
coiicediini. Hoc ideo esl quoniam partes istx qux bens, et ut anima inleriorera visum ad aspectum
in utroque latere mediarum sunt, longitudinem ea- veri tuminis ligal monens. Conira viiia autem miil-
rumdem mediarum quidem habent, sed latiiudinem lorum peccatorura, quibus hoinines justitiain prx-
versus prxfaiam quinlam partem eisdem mcdiis varicantiir, poenalia et Iransitoria loca in qtiaiuor
partibus ininorem ; versus aiitem exteriorem lermi- angulis lerrx posiia sunt, quibus animx salvando-
niiiii suuin illis ialiorcm, alibi vero ipsis xqualem, rum, secundum quod culpx eorum exigunt, corpo-
quia ulrique ftnes, scilicel parlis qux nd orienlciii ribus exutx examinanlur. Unde occidenlalis pars
dirigilur, et parlis qux ad occidcntem exlendilur, qtiadam lenebrosilale oblecla tenebrescit, bis tene-
secuudum modumarcus juxla interiores fines supra- bris poe.naslevium minorumque peccaiorum in se
diciarum quatuor similium partium coiilrahunlur. cominens, scilicet hominum illorum qui ignoraniia
Sed et omnia hxc designant quod corpus hominis delinquiint, et in eis audilum hominum a clamore
et opera ejus ila in ipso ad suslciitaiionem sui cx- veritalis aversum ostendens. Australis vero pars,
tenduntur, secundum quod anima in illo nd con- qux in iribus distinclionibus divisa cst, duas distin-
fortalionem exciialur, propter quod idem cnrpus ctiones, qux finetenus sunt, plenas quibusdam poe-
eademque opera bominis in securitate arcliora, in D nis habel, in quibus forlia peccata animarum illa-
dubio autera ampliora mullolies sc rcddunl quam rum piiniuntiir, qux, diim in corporibus suis essent
suspirium animx desideret, quoniam illa modum odorem virtiiium neglexerunt. Nara in dislinciioue
recliludinis appeiit, corpus autem hominis ad im- nnguli hujiis, qui inier orienlem et austrum esi,
moderalionem in operibus suis sxpius currii. ncerrimx poenx ignei et ventosi neris, aliorumque
Quod media quoque omnin.ni quinta pars lerrm qua- criicialutini siiui, in quibus pessima opera homici-
drata apparens, et triplici etiam ipsd dislinciione darum, rapiorum, furum, atque quoriimdam alio-
divisa, hinc calore, hinc (rigore inhabitabilis, Itiitc rii:n hominum
temperata hqbilabilis reddalur; et quid Itic per exquirunlur, quoniam judicia Dei
'imcin hominis conversationesignificetur. semper paraia sunl super impietatem et inlideliia-
V. Quinta vero pars priorum partium, qux in tem, el super peccala et horribiles sensus qui sc D.o
medio omnium istarum est, in quadrata forma ap- opponere iiilunlur. In dislinclione aulem anguli il-
paret, quatenus a cxteris xqualiter contineatur et lius qui inter auslrum el occidentem est, pessimx
perfiindalnr, designans etiam quod tactus perfectio- poenx abundant, ita ut ibiin xslate frigus, in hie-
nem eperum et non leviiatem vitiorum habeat. me vero ardor, alixque poenx existant, per quns
Atque alibi ardnre, alibi frigore, nlibi autera tem- illoriim animx corporibus exulx purganiur, qui ds
PATROL.CXCVII. 29
907 i. HILDEGARDIS • 908
mnttis et magnis peccatis suis vix vet in fine suo A cal, idcirco in prxfatis quinqne parlibus terrx pur-
pcenitentiam habenl; unde el odore virtutum caren- gationem patitur; sed parvas poenas in supradicm
tes vix salvabuntur. Tertia autem, qux media ista- (enebrositale occidenlalis parlis itli susUnenl, qni-
rum esse videtur, non quidem pcenis, sed aliis qui- bus prxsens lerra dum in corporibus suis essent
busdam monslruosis (erroribus demonstrat se hor- qtiasi carcer ob amorem ccetestiumfuit. Qui auiem
rendam, quia si etiam isla quemadmodum et alix volupiali carnis serviunt, in atiis purgaloriis poenis,
dux poenis abundarel, exdem pcenx siiperfluitale qui et in parlibus austri et septentrionis snnt, nt
sua ebullientes, babitationem bominum in terris in- prxdictum est, purgantur, quia quamvis peccave-
habitabileni reddcrenl, cnra nunc pro multis horro- rint, Deum tamen etj'ustam lidem non abjecerunt.
ribus qui in ipsa sunt pestileniiam hominibus el ani- Has etenim supradiclas, orientis et occidenlis scili-
malibus Ixsionemque fruciibus multoties immillat, cet, duas rotundiiatis terrx priircipales partes, ncc-
quoniam homines odorem virtulum animabus suis non et austri et geptentrionis, ut prxfaium est,
non inferunt. Quod el seplentrionalis pars tres ctiam qualuor angutares fines morlalis homo non inha-
scparationes babens, in duabus extremis separatio- bilal, quoniam pro immutabilitate caloris seu frigo-
nibus dirersis poeiiisabundantibus oslendit, in qni- ris, seu pro aliis incommoditatibus illarum in eis
bus animx itlorum purgantur, qui guslum vitae vivere nori posset, quemadmodum etiam si homo
posiponenles, Concupiscentiascarnis sux seculisunt. supra modnm se exallaverit, aut si in riesperatio-
In separatione enim anguli islius, qui inter orien- nem ceciderit, vel si dexirara negtigens ad sini-
leni el seplenirionem est, durissimx poenx frigoris slram declinaverit, Spirilum sanctum in habilacu-
el ventorum aliorumque Crucialuura sunt, in quibus lum cordis sui non recipil. Ilaque Deusjudicia sua
infidelitas quorumdam incredulorum hominum exa- mulloties stiper quatuor angulos terrx exercet, ut
minalur, qui, dum in sxculo manerent, incredulila- Joannes elecius meus in Apocalypsi vidit, quemad-
tem imitanles gustum verx fidei neglexerunl, inho- modum loquilur dicens:
ra lanlum moriis sux per poenilentiam ad fldem
Verba de Apqcalynti Joannit apostoli ad hoc conso-
calholicam redeunles, gustum rectitudinis landem na, in quibut -perquatuor equotalbum, rufum, ni-
receperunt. Et in separalione anguli hujus, qui inier grum et pallidum qualuor lempora et quatiiates
eorum ab exordio usque ad Hnemmundi sianifica-
septenlrionem et occidentem est, immundissirox tmtubtililer destribunlur.
pccnx lutulenUe humiditatis, raortiferique feloris et
furoi, necnon et aiiorum cruciatuum abirndant, in ,VIII. < Et ecce equus albtis et qui sedebat super
quibus opera adullerorum, voracium et ebriosorum r illum habebat arcum, e( dala eslei corona, et ex-
exquiruntur, qui gusliim vitx velut alienum ba- ivit vincens ul viriceret (Apoc. vi). > Hoc conside-
bueruni. Sed media qnamplurimis horroribus sine randum sic es(: Tempns primum quod in Adam in-
poenis horrenda ostenditur, ut prxriictum est, quia ccepit, ut equus atbus fuil, quoniam homo per igno-
ista imittos horrores in se habens si pcenis eiiam rantiani prxvariCatus est, super quod Deus irara
abundaret, flatibus illaruin habitaliohorainum inli- animadversionis sux posuit, qnx et vindictain in se
eerelur, horroribus lantum qui in ea sunt honiini- habuit, cui et Deqs dedit poleslalem victorix, ini-
IHIS,et aliis creaturis pericuta interdnm inferenli- micosque superare, ita ut etiam in prxlio prxlio-
bus, cum homines gaporem vitx in insipienliara dti- rum confra anliquum draconem diraicaret. Et vin-
cunt. Et quemadmodtim in feiorc sordium vermes diclam hanc in defeclu legis quam Adx dederat
ebiilliunt, ila eliam ex felore pcccatorura poenx in posuil, utetiain iu defectu diluvii, arcumiu nubibus
prxfatis angulis ascendunl. Unde et mulloties ex coeli fecil. Tempus autem hoc ab expiilsione Adx
eisdem poenis fumus in terram ttbi homines habitani usque ad diiuvium perduravit, in quo Deusin ira
ge dilatans, magnam oesiileutiam in hominibus, et arcus sui cunclum populumprx(er illos qui ih arca
inanimalibusparat. servali sunt, per concurrenles aqnas, qux u( loni-
trus sonnerunt submersit. El sicul in prirao lempore
Quod judicia Dei qum super lerram vel hominet ve- D
niunt, de pmnalibut locit earumdemparlium effun- Deus irx sux arcum in vindictam ostendil, sic et
danlur, quodquecontra pmnas veltenebrat inferni post diiuvium nubibus coeli arcura in hoc signum
ne mundum occupent, aitissimi quidam el durissi- dedit, ne deinceps
nii moniet oppositi sunl, et in quarum iocis par- per loniinialem sonum aquarum
lium animm pro ,suorum qualitate commistorum totum mundum dimergerct, ubi et per baptismum
examinundmconttilnanlur. fidelcs salvari prxsignavit. Ilerumque subsequitur:
VII. Judicia auiem hxc qux sttper terram et su- < Et exivit alius equus riifus, el qui sedebai super
per homines veniunl, de prxdiciis angulis proce- illum datnm est illi ul sumeret pacem de terra, et
durit, ita ul plurima rcala ab eis effundanlur; sed ul invicem se interlicianl, et datus est itli gladius
tamen conlra horribites tenebras infernaliura poe- magnus (ibid.). > Hoc considerandumsic est.-Equus
narum altissimi durissimique monles, qui per nul- iste tempus illud est, quo posi diluvium per irara
lam lempestalem scindi possunt, positi suni, tene- Dei juslo judicio ablata est pax ab itlis qui se Deo
bris resislentes, terramque defendenies, velul pa- opposuerunt, quoniam pacem ab ipso non quxre-
rieles domum ne labatur continenl. Quia autem bant, nec iltam liominibus dauant, et ideo eiiam
bomo ia quinque sensibus consislens seinper pec- judicium Dei permisit qttod invicem-se.crudeliter
909 LIBER DIYINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS II, VISIO V. 910
tidelilatem al>eo recesserant sicut el anima se ipsam AJ vindicta sua dijnriicabit, eaque omnino coneulca-
occiJit cum Deo adhxrere non quxrit. Deinde ite- bil, quia moriem istis non poenilenlibusinferet eos-
rmn scriplum est. < Et ecce equus niger, et qui se- que ad lariarea loca damnabit. Nam etiam in
debat super eum habebai stateram in manu sua tempore illo per omnes flnes (errx cumgladiiscon-
(ibid.). >Et sufosequitur: < Bilibris tritici denario tentiones in ipsis fieni, et fructus terrx auferentur,
uno el tres bilibres hordei denario uno, et vinum et hominesque repentina morle et morsibus bestiarum
oleum ne Ixseris (ibid.) > Hoc considerandum sic peribunt.
est: Tempus quo post passionem Fiiii Dei perseeu- Quod
antiquut hoilis emlestem gloriam quam amisit
tores in Ecctesia surrexerunl, equtrs iste est niger, komini invidens, de pmnis ejus semper gaudeai, et
videlicel per incredolitatera, ubi increduli firiem propterea in ettm horror odii, homicidti, Sodomi-
tici criminis el cmterorumviliorum contaminetur-
contemnentes, nigredinem infidelilatis sibi allraxe- denter insisiat.
mnt; sed ira Dei recta mensura cruciatus marly-
rum ponderabat, lortoribus quidem rondignam IX. Antiquus itaque serpens de omnibus supradi-
poenam, mariyribus aiuem gloriam sempilernam. ctis poenis, quibus horao seu in anima seu in cor-
Nam vicloria martyrum pinguis radix omnium vir- pore punitur gaudet, ut quia ipse coetestemgtoriam
tutum erat, quxgrossos suos in illis emiserunt.qui- B aroisit, homo etiam ad itlam non perveniat. Nam
tuis convivia proprix voluntatis el lcgis secundura qunndo sensit quod homo consilio suo consenserat,
caraeic. abslulerunt; el in qnibus defeclus volun- ptignam contra Deum facere siudebat dicens:
tatis carnis in amore xiernx vitx factus est, fides < Nunc in homine omnem voluntatem meam com-
gnam in se continet quilibet UJelis, et ista quoque plebo. > Et deinde in odio suo odibilem eonsensum
in healaesiirie facta sunt, qua fideles esuriunl, et inier homines misit, quatenus se invicem in(erflce-
sitiunt juslitiam. Sic et slaiera iilud est, quod qui- rent. Ei dicebat: < Faciam homines mori, eosque
dem homo in spiritali abstinentia fruciibus lerrx magis perdam quam perditus sim, quia, cum ego
pnscitur, et quod in virgine a natura ccelestera pa- sim, ipsi non sunt. > In sufllalu suo qnoque habuii,
triain amat. Quapropter lempus islud mariyrum ut processio filiorum hominum interiret, ubi viri
erat, quod nigredine aquilonis inislum fuit, quando in viros exarserunt turpia operantes. Unde el vatde
martyres ab injirstis, velut agni a lupis, oecisi sunt. gavisus clamabat: < Maxima blasphemia illi est, qui
Idcirco etiam jodicio temporis liujus statera dala hominem formavit, quod bomo in forroa sua eva-
est, qua in bilibre libraret, hxc duo scilicet absti- nescit, naturali usu mulienim abjeclo. > Itaque in
nenliam ei cuelestispatrix dilectioncm, qux marty- (Q suggestione diabolica iufideles et seductores sunt;
rum sunt, irt prxdictum est. Ipsi enim mariyres jn odio autem homicidioque raptores et lairones;
corpus sunm per abslinentiam affligiiiu, et in coe- in contrario vero peccato virorum immundissima
ieste (lesiderium aspiciuni, velut aquila in sole prxvaricaiio omniaque viiia sunt. Et cum peccnta
oculos suos ponit, quod bitibris triiici designat, de- hxc in populis se invicem conjunxerint, (uncconsti-
narium unum vitx comparans. Qui vero secundum (ulio legis Dei dividetur, Ecclesiaque quasi vidua
prxcepia legis per abslinenliam a pcccatis se con- concutietur, et principes, nobiles et diviics per
linenl ei consortium viri aul uxoris sibi abstrahunt, suos minores de locis suis expellentur, et dc civita-
el relictis divitiis suis se pauperes faciunt, qux te in civitatem fugabuntur, nobilitasque generis
nmnia valde dura el aspera sunt, per tres bilibres eorum ad nibilum deduceturj et de divitiis ad pau-
asperitalum islarum, in amore denarii unius, qui neriatem redigeiitur. Ista omnia ttme fiest euun ati-
coelestis patria esi sihi connexi sunl.ei bocsapien- tiquus serpens varietatem morum varieiatemque
tia facil, qex omnia per misericordiam xque pon- veslimentorum in populo sibilabit, quem ipsi imi-
deravit, quia Deas super omnes misericors est. Isio- tabuniur, hxc abjiciendo, hxc alirahendo, cum in
que modo vinum ei oleum non Ixditur, cum per prxdictis operibus se semper novabunl et variabuni.
pcenilentiam el misericordiam homo a peccalis suis D Sed idem anliquus inimicus cxlerlque nequissimi
redimilur. El ilerum stibsequitur: i El ecce equus spiritus pulchritudinera formx sux quidem perdide-
patlidus, et qui sedebal super eum nomen illi mors runt, non autem suffiatum ralionalilatis amiserunt,
et infcrnus sequebaiur eura. Ei data est illi poie- et pro limore Creatoris sui formam perditionis sux
stas super quatuor paries terrx,. inlerficere gladio nulli mortali creaiurx sicuti est ostenJunt; ged
et fatne et morle, ei besiiis terrx (ibid.). > Hoc con- guggeslionibus suis unicuique homini gecundum
siderai dum slcesl: Equus bic deiiotatus, illud (era- mores ipsius iusidiantur, cum et in reliqua creatura
piis est in quo omuia legalia el pleua jiistitia Dei, malilix sux aliquid siraile invenjunt. Deus autera
velut in pallore pro nibilo compuiabunlur, ubi ho- contra impielatem eornm magnum prxtium inslituit,
niines dicent: Nescimus quid facimus, el qui hxc cum rationalilas liominis ratinmalilali illorum resi-
nos facere prxcipiebant, quid dicere uesciebanl, slit, eosque confundii,et prxlium hoc usque ad no-
atque sic absque timore et tremore judicii Dei om- vissimum diem perdurabil, ubi et coufusio eos per
nia bxc conlemnent, et hoc eliatn per diabolicam orania inquinabit, ubi et homo qui eos superavi;,
suasionem facienl. Opera aulem hxc ira Dei in mercedem vitx aecipiet.
occiderunt, el magnis prxliis perierunt quia per in-
fti S. HILDEGARDIS 912
Qnorfper qlobumrubeumel atas eumulrinqtte surstim A Demdificiosupra rolunditatem terrm appareme, de
ei deorsum ambientes in hac risione osienditur plalea et slelta super eani radianle , et de nlio
zelus Dei quo eum charilate peccata ptiniitniw, et globo et radiis slellarum inler eusdem alas micun-
defensionesejut quibus salvandi proteguntur osten- libus, et despaliis quibus hmc omnia dislubant,
danlur. qnomodo ad civilcttem Dei, qnw esl Ecclesia, el
Chrislum, el ad Spirilum sanctum, el munera ejus
X. Sed quod yersus orientem supra prxfaiam et ad angelos, quorum cuslodia sancti muniunlur,
lerrx rolundilalem in quadam ahiludine vides glo- refertmlur.
bum rubeum circulosappliirinicoloriscircumdaium, XII. Et ab codem globo sursum usque ad nvedie-
hoc est quod in plaga orienlis orium juslilix desi- talem prxdictarum alarum velui plaiea exlendilir.-,
gnanlis, humanum intellecdim supergrediens, el in supra quain quasi slella canriida radial, quia n
altitudine coeleslium secrelorum consistens, zelus judiciis polenlix Dei ad |ieifeciionem proieclionum
Dei in potenlia ipsius cum jusliiia charilatis osten- ejus via dirigilur, supra qunm virginilas floret, ubi
ditur.quoniamcum Deuspolens sil judicia sua per- incarnalus Dei Filius de Virginc natus apparet,
ficere, ea tamen per xquitatem charilatis comple(. quem maxima multiludo virgiuitatem diligens, per-
A cujus dextra et sinislra parte ulrinque dux alx feclionemque arripiens, pia devolione potenicr
procedunt, quarum altera earumdem dii3rum par- subsequilur. El deinrie iulcr summiiatem eariim-
timnsc sursum in atlum cxlendii, ila til nmbx in B dem alarnm velut globus igneus quosdam radios de
summilaie sua se recurvando ad invicem respiciant, se emitiens videlur, quoniain in allitudine stiper-
quia et in prosperis e( in adversis scilicet et suavi narum defensionum Spiritus sanctus pturima dona
inspiratione atque aspera correptione divina prote- eleclis suis tribuens se manifesiat. A summilaic
ctio ad lulelam hominis se demonslrans ea qux per vero prxdiclx rolunditaiis lerrx usque*ad prxfa-
ipsum ad superiora lendunt, in celsiludine majesia- lum globum rtibeum, el ab ipso gloho usque ad
tis sux conservando conctudil; aliera vero utrinque prxriictam stellam candidam, el ab eadera stella
ab eisdem partibus deorsttm usque ad medielalem usqtie ad supradicliim globum igncum, xqualia
prxdictx rotunditaiis lerrx descendit, ita ul ex- spalia sunt, quia judicia poientix Dei et virginitalis
dem alx eamdem mediam rotunditalem exlra fir- opera, necnon sancii Spirilus doua sibi non dissen-
mamenlum circuroainpleclendo tegant, quoniain liunl, sed xquo moderamine sibi concordaul, quo-
sicul superna defensio hxc qux in cceleslibus niam quod gratia sancti Spiriius exspiral, lioc opera
siinl defendit, sic et illa qux in inferioribus existunt sauclitalis confirmant, eaque divina judicia juste
protegh, sed ad pleniludinein bonx voluniatis lio - dijudicant. Inter priores qupque alas ex utraque
minum inclinans, illamque in amplexu verx dileclio- r parle prxfalx plalex a supradicio globo tirca de-
nis ponens. monstratam stellam usque ad prxfatum gtobum
radii slellarum discreli ap-
Quod per circulum rubeum in modttm arcus circa igneura, quasi quidam
exteriorem occidenlis partem se extendeniem, ex- parent, significantes quod in prolectione illa qux
lentio vindictm Dei in ebs qui exlrci iulegriiatem sursura in ccelcslibus esl, iiinera virginiialis ubi-
verw fidei et ambitum bonorutn operum sunt cle-
que circumiegiinlur, cum pcr invictam polenliam
tignelur. eadem virginiias, qux in Filio Dei inccepit, el per
XI. Et nb eadem medielate rubeus circulus in fortitudinem sancti
Spirilus niunita eiiain cusio-
-inodiiiii arcus se extendens, lolain exteriorem par- dia augelicorura spiriluum nutlalenus careat, quia
lem occidentis, nec non el quasdam distinctiones virginiias socia
angetorum existens, consortimn
qux cxlra rotunriiialem itlius siinl, coinpreheudil, coriim promerelur. Nam Filius metis per suavitaletn
quia a perfectione illa qua Deus ipsura colenles mi- hiimanitalis sux illos ad se colligii, qui ipsum fideli
sericordiler fovel, ignis zeli sui per vindictam dcvolione caslilatis
imitanlur, et qui judicia Dei
jnslx exlensionis cos qui exlra ambiluin bononini metuemcs , per inspiraiionem saucli Spiritus pas-
operum incedunt, illosque qui extra integriiatem sionem cjtisdem Filii mei corporibus suis inferunt,
verx fidei sunt jiiite dijudicat, atque ad loca pce- D dum concupiscenliis carnis sux resislunt.
nalia damnat, scilicet a lerinino prxfatx austialis De tenebris exlerioribus et
alx circa occidentem usque ad lerminum scptcn- pmnis vel crucialibtis
diversi generis in quibus animm damnalorum
trionalis alx se reiorquendo, cum a prosperitate cum diabolo et ejus sequacibus torquenlur, qui-
bus in partibus habeanlur, et quod dira infemi
prxsentis vilx culpabilia facta prpjiciens, ea in lormenta nullus in corpore vivenscomprehendere
usperitaiem flagelloruni suorum millit, quoniara possil.
veritatem justilix non tenuerinl. Quod aulem nb XIII. Sed et versus occidenlem extra prxdiciam
ipsa rotunditale versus orienlem inlerprxfalus alas lerrx rotuiidilateni, tenebrx apparenl, qux ab
quasi xdificiura sursum usque ad supradiclum glo- ulraque parte ejusdern rolunditalis aJ medieiatciii
bum ascendens apparet, hoc esl quod a terrenis ipsius, quo el prxfaix alx deorsum descendnnt, in
catlsis se avertens per orlum justitix inler prote- modum arcus se exlendunl, qux in plaga illa extra
cliouem Dei civilas vivis ex lapidibus conslructa, niundum exleriores lenebrx sunt; cx allera parle
ad judicium Dei aspectum suum dirigil, ipsum glo- usque ad mediara plagam austri, ex atlera usque ad
rilicans, quia fideles anirax Deura assidue latidaul, mediam plagnm sepienlrionis se prolongnntes, ac
quotiiam omnia recte dispensau sic per neqtiiliain rebellionis conira pleuitudinem
"
915 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICK HOMINIS. — PARS II, VISIO V. 9U
piolecliouis Deise erigentes, ubi anliquus prxlialor, A piilani in puienra inferni projeclus est, ita ut ad
qui in ipsis dominalur super animas oblivioni Ira- ejus casuin exteriores lenebrx et os infernalis pulei
ditas, cruciamenla se habere gaudet. Iu quibus cum ipso puteo parata sunt ; qui ptiteus sine me.n-
inter angulum occidpiiialem el angutura septentrio- sura est, sicut et numerus perditorum angelorum
natem alix densiores et acriores lenebrx vetul for- niimerumnonhabet. Nanicontrasiniilitudincniillam,
raam horribiJis et devoranlis liialus oris babenles qua Deo similis esse voluit, exteriores tenebrx illx
sunt, qux eisdem parlibusexiramundum acerbiiate paralx sunt, et propler ihicilam discordiam, qua
sua os infernatis pulei existentes, animas damnato- inler exercilum Dei et suum esse voluit, ipsi os
rum devorant, dirisque alflictionibus cruciant, quo- infernalis putei faclus est, alque propter invidiam
niam iilx damnationis opera magis facienles quam hanc, qua Deum nullo modb confileri volebat, iili
Dctim diligenlesdiabotum subsequunlur. Prxdictx puleus inferni prxparatusest. Et Deus in forlilu-
autem teiiebrx aliis quibusdam densissimis et pes- dine majeslalis sux beatos spiritus ita circumdedil,
simis infiiiitisque tenebris, qux extra islas suni, ui amplius nullo sttippre antiqui deceploris terrean-
quasi os elrictus earura sint, adbxrent, qux infer- lur, faciesqtie illorum claritaie sua ita repievit, ut
nalia loca suul, in quibus omnia gencra pcenaruni faciem ejus inlueri semper delectenlur, atque po-
"
absque consotaiione abmidani, ab aliis poenis se- lcntiam suam hoc modo super infernum extendit,
parala, quia illis aeriora sunt, et cuncta devorant, quod antiquus deceptor nullo bello nec ulla arte
quae Dcus in oblivionem milli dijudicat, per qux plenum numerum salvandorum deslruere valet,
animx illorum cruciantur, qui per infidelitatera quemadmodum ille se iosum secundnm vipcreosmo-
incredulitatis el per facta exsecraiionis Creatorem res occidit.
siiiini oblivioni tradunt. Quapropler el has infinitas Quiahomini in virtute diviniluminis faclo, sed fraude
leuebras scis; sed eas non vides, quoniam iiiferiium diaboli deceplo, Deus vestem de aere creaverit, in-
cjusque diros crucialus homo per scicntiam ct in- dutumque a paradiso in exiilium htijits mundi ad
luendam inobedienliw culpam expulerit ; el quod
tcllcctum esse quidetn scire ipotesl, sed eos, diim indejectione ejusdem hominis creatura a pristitto
in corpore est, nullo mortalis inluiiu pcrfecte decore obnubilaia sit, et qualiter homo ipse per
videt, nec etiam qux et quanta lorinenia in ipsis elemenla adjuius vivat et operetur.
sint discernere valct, sicut nec animam suam, nec XV. Tunc Deus in lumine virtulis sux homiuem
merita illius, quandiu in sxculo vivit cognoscit. fecit, illumque in inexstinguibilemlmera paradisi
Quia Deus ttnica vita in semelipsosubsislens a nullo posuil, qux imputribiliscum fruclibus siiis manel;
esse acceperit, sed omnibus esse dederil; iiem de Q < seJ liomo inobedienliam arripuit, ac sic nudum se
crealione angelorum el de ruina superborum, et de csse cognovit; quod diabolo muliiim placuit,
confirmatione bealorum spiriluum, et qnod diabo- cum denudaverat, quoniani el qui
Itts, quainvis in koc.semper laborel, numerum sal- ipse pulcliritiidinem
vundorunt deslruere non possit. glonx sux perdirierat. At Deus in pallida nube sic-
XIV. Deus ilaque, qui omnia qux prxdicta sunt ut flamma , quasi illi alienus , apparuit, velut
fecil, unica vila est, ex qua omiiis vila spiral, ut etiam obiecla facie postmodiim Moysi et cxteris
etinm radius a sple esl, et ignis ille esl a quo omnis charis suis se ostendit, eiimque nudum esse noluit,
igiiis, qui ad bealitudinem respicit, accendilur, quiaul filiussuiis veslimenio humatiitalis quandoque
quemadmodum scintillx ab igne procedunt. El indueretur voluit, et ideo etiam vestem de aere
quomodo conveniens essel ul buic viix niliil vitale per quemanimal vivil illi dedit, quoniam ipse Adam
adhxreret, ct ignis iste nullam calefacerel, nec et Eva animal audierant, ubi prxceptum Dei dese-
iilmninaret ? Et quomodo deceret quod a Deitale ruerant. Et sic in miseraiii peregrinationem expulsi
qux, ante xvum vita fuil, nulla vita nec claritas ctiin aliis fructibus. lerrx pulribiles effecii sunt,
ulla procederel ? Et quid prodesset si lumen per aique in casu et egressu eorum omnis crcalura
ignein accensuin nulli luceret, cum neciguis lumen mundi obnubilala est, veliil si radius solis per den-
suum, nec sol radium suum abscondit ? Deus enim D sam nubem fulgeat, qtiemadmodum etiam ingressus
vita illa est per quam mullitudo angelorum arcensa paradisi anliquo deceptori obnubilatus esl, ila ut
est, quemadmodum sciutiltx ab igue procedunt. deinceps illuo non inlroeal. Deinde homocum crea-
Uinle ei indecenscsset ut vita Iixc non clarescerel. lura operari coepit, quia sicul igois alia quxque
Et clariins ista indeficiens est, quoniam niilla mors accendit et perficit, ita el homo cum reliqna crea-
iu ipsa esse polest. Quomodp ? Deus solus et per tura est, atque creatura in igne latet, qui omnia
seiiietipsum el in seuietipso est, nec ab ullo alio perfundit et probat; ipsique aqua adest, qux omnia
esse accepit, sed alia quxlibet creatura ab illo esse mundat; el ignis in lanta vi ardet, ut nulli par-
ccepit. Ipse quosdam spirilus magni honoris crea- ceret nisi per aquam temperaretur. Et ut aqua
vil, quibus magnum principem prxfecil, in quem igni parcendo adest, sicetiam humnnitas divinitaii
on nes aspexeruul, utiucerna inspicilur in qua ar- adjuncia est, ut parcat, quoniam homini non pro-
deus lumen lucel, quia in ipso omnia ornamenla il- desset, quod in tenebris jaceret, nec ullum lumen
loruni quasi lapides preliosi fulgebant. Sed ille in daret. Ipse eiiiin igne coagulalur et aqua perfun-
vacuum locum respexit, ubi et sedem suara ponere di(ur, ut forma esse possit, et propierea etiam om-
voluit. Quapropter cum omni agmine suo sicittsti- nem formam lttieam quam facit, ignc ct aqua per-
913 S. HtLDEGAftDlS 916
ttcit. Deus utique vlvens Iiimen es(, a quo omnia A pens valde exterritus obsliipuil, quoniarii"per luulie-
Itimina clarescunt, unde ei homo per ipsum vitale rem, videlicel Virgiiiem, totus deceplus est. Quapro-
lunien manet, et ipse eiiam ignis est. Quapropier pter in furore suo contra illam exarsit, ut in voluu-
et hoininem igne cdquit el aqua perfundil, ideoque lalemea scriptum esl: <Et misit serpens ex ore
etiamaqua ex iiimio calore in carne hominis rubet suo post mutierem aquam tanquam flumen, ut eam
«t inniiat. Et quomodo conveniens esset ut bomo faceret trabi a ftumine, e( adjuvit lerra roulie-
tenebrosus nianeret, qui de lumine clarescit, el se rera (Ibid.). Hoc coiisiderandum sic est : Misit
iion moveret cum de igne vivat ? Quod si homo antiquus perseculor ex ncquissima voracitate sua
absque opere esset.el si habiiaculura. nou haberet, rectiiudinem muiieris, quxvirum protulerat, incre-
vacutis forel. Nara Deus ignis et lux existens per dutitalein et mfideiiiatem in populos Judeorum et
aiiimain hominem vivifical, et per ralionatiialem paganoruni, hoe intendens ut illara pturirais perse-
eura movet, sic ctiam in sono verbl totum munduin cutionibus altrilara sibi subjhigarei, vel omnino
crcavit, qui habilacuhim hominis est, qui scilicet suffocaret, quemadraodura navis per naufragiura
liomo cum oninibus his operalur, gicut el Deus eom sufiocaiur, qualenus nomeu ipsius tolum de terra
ii) omnibos perfectum fecii. delcretur, sicut et res iHade terra deletur qux in
fluminis projiciiur. Sed adjtuorio lerrx
Quod Itoiitiium a perditione nulltts posset eruere; ne p profunduin
qtte deceplorem efus diaboltim revincere nisi solus mulier erepta est, quiu Filius meus vestem liuma-
Dtus; et verba libri Apocalypsis Joannis apottoli, nitalis sux dc ipsa sumpsit, qui pluriina opprobria
et quo sensn accipienda sint; de odio et pertecu- el
liotte draconis in mulierem el semen ejus, el quo- passiones ad conlusionem ejusdem serpentis in
modoa lerra adjuia sit. «orpore suo perlulit.
XVI. El quis levaret perditum hominem, qtii de- Qttia Deus munclmn consliluens et se ipsum glori-
ficaverit, rutionali creaturm ostendeudo se om-
ceptus Crealoris sui obiiliis est, nisi ille qui nulla nium creutorem et hominem simul ex svbjectione
caligine obumbratus ignoranlix illius cpiidoluil ? eorum qum in muiitlo sttnt magnificaverit ; ei
sed cnm diabolus mulierem veslitam vidrssei, in in- qttomodo secundum litieram intelligendum sil ini-
tium libri Gtnesis ab eo Ipco quo scriptum est :
vida scientia, qua se de coeto projeeium cognovit, < In principio creavit Deus cceiumet lerram, >
inlra sciscitmdo ul quid Deus illi vestiium dedis- usqtte ad id, < factnmque ett vespereet mane dies
set, se ipsum decerpsit, ui in Apocatypsi scriplum nniis. >
est : » Et postquain vidit draco qtiori projeclus est XVII. Itaque, ut suprariictum est, Deus mun-
in terram, persecutus est inutierem qux peperit dum cceto ornavit, terraque ipsum iiriiiavil, ac per
masculuui. Et datxstint inulieri dux alx aquilse euin se ipsum gloriOcavit, atque per illa qux in
^
uiagnx, ul votaret in deserlum tocum suum, ubi mundo sunl bominem sublimavit, cura illi oninia
alitur per lempus ct (erapora, ei diinidiuni tempo- terrena subjecit, velut servus meus, secretoruui
ris a facie serpcnlis (Apoc. xut). > Hoc consideran- meorura couscius, oslendil dicens : < In principio
dumsic est: Antiqitus draco,vidensquia locum itlum creavit Deus ccelum el terram (Gen. t). > Hoc con-
perdidisset in qtiem sedem suam ponere votebat, sidcrandum sic est: In principio, id est in inco:-
qiioniain in tarlarea loca projeclus erat, iram suau piione omnium rerum qux in scienlia Dei erant
in mulierem exacuii, quia illam radicem omnis bu- quatiter fieri deberent, creav t Dcus, hoc esl pcr
mani generis per partum esse cognovit; et in se ipsura procedere fecil, ccehim el terram, scilicet
niaximo odio eam habens, intra se dixil quod nun- materiam omnium crealurarum ceeleslium et ler-
quara cessaret illam persequendo quousque ipsam restrium, ccelum, id est liicidain materiam, el ter-
velul in mari suffocaret, quia eam primum dece- ram, videlicet lurbuleniani materiam. El bx dux
perat. Sed ipsa quasi pariendo angusliata, forlis- materix simul creatx sunt, el in uno circulo appa-
siiuura adjulorium cousolationis laiidem arripuit, ruerunl, qui circulus poteslas Dei esl in ccelo el iu
divinaque proieclione suffulta in omnibus modis terra. De clarilaie illa, qux xiernilas est, prxdicla
diabolo se opposuil. Nam ipsi dala sunt duo mii- Q lucida materia velut spissa lux itilmiiiabat, et hxe
niuienla beatiluJinis, scilicet coelesle desideriura eadem lux super turbuleniam materiam lucebat.
ct salvalio animuruin, ut cum iu his in secreta Ipse quoque nec firinanienium nee terrani slatiii»
cordissui tenderet, ibidem iiulrimenta saluiis acci- illuminavit, quemadmodum nec homo facil, qui
piens, per tempus quod ante diluvium fuil, et tem- quasdam formas parat, quia unamqnanique prius
pora posl diluvium et dimidium temporis quOd in cum circino suosignal, et eam posimodum colo-
circumcisione anle Incarnaiionem Filii niei erat, ct ribus depingit. « Terra aulem eral inanis et vacua ,
perduravit usque ad plenuin tenipus Evangelii; in el tenebrx eranl super facieni abyssi (ibid.),t qno-
quo oninis pleniludo verx et justx constiiutionis, niam lerra fuiiinanis, scilicet forma carens, el in-
adversus aniiquum serpenteni surrexit- Ante dilu- visibiiis, lumen non babens, quia necdum spieudorc
viuin et posl diluvium, necnon e( in circumcisione, lucis, nec cianilate solis , lunx aut stellarum illus-
Deum colentes fueruul, qui redcmpljpnem anima- trubatur, el inculta, quouiam nulla creatura sul-
riim suarura pereffiisum sanguinem Filii mei adepti cabatiir, el vacua, id est incomposita, quia nondum
sunl. Cum autem lempus rutilans aurorx, ij est plena erat, cuin necduni viridilatem , gerinen, aui-
picux jiibtiii* per Filium nieuui vci;it,aiiiiquus ser- floiiditatem herbarum, scu arborum haberet. Quod
917 LffiER DIVINOR.OPER. SLMPLIGISHOMINIS. — PARS II, VISIO V. 01«
autem nou est dicluin quod ctelum inaiie et va- A prmdicatione vet tusceplione.baplismi, el tvange-
ciium essel, lioc ideo est quia nullos fructus parere lii, et in fide Trinitatis reformata est.
debebat. Sed tepebrx, qux necdum per splendo- XVHI. < ln principio creavit Deut ccelum el
rem iuminis evanueranl, quoniam nulla forraa ful- lerram (Gen.i). > Hoc considerandum sic esi: In
minabat, erant super faciem abyssi , videlicet principio incipientis temporis, cum Deus per Ver-
super eamdcm indisiinclam confusionem terrx ; bum suum omnia crearcl, creavit coetura et ter-
quxfacies abyssi est, cum illa videalur, abyssus ram, id est priraam materiam, in qua omnis coe-
vcro occuiletur, quia terrx abyssum, sicul corpus lestis et lerresiris crealura per Verbuin Dei pro-
animam obtegit, ut non videatur. < Et Spiritns Dei cessura latuit. Similiier Deus in crealione Ecclesix
ferebalur super aquas (ibid.). > Nam Spiritus Dei fecit, antequam eam conslruerel. Ipse incospit,
vita esl, et vila hxc aquas ad manandum movit, incipiens in principio, id esl in Filio suo, qiieni
quatenus lerra per illas Itrmaretur, ne per ventum per auream portam virginis, in clausura pudiciiiat
velut ciuis spargerelur , quia ut Spirilus sanctus ejus, in raundum misit. Per ipsum omnia, scilicet
liomiui iiifundilur, sic ct aqux lorrens iter liabenl coelura et terra creata sunt, sieut Joannes evange-
et oriinia immunda lavant, quemadniorium et Spi- lista dilectus Dei dicii, atque eodera modo omnis
ritus sanclus sordes peccalorum. Dixitque Deus : R juslitia coeteslis ct lerreslris ii\ ipso facta cst. Et
< Fia( lux, et facla est lux (ibid). t Dixit Deus , quomodo est ipse principium, qui anle sxcula in
inexstinguibite lumen quod a nullo obscuralur Patre natus est ? Ante sxcula in Patre spirilaliter
exislens, et per Verbum suum velut tonilrus sonuit non carnaliter naius est; ipse autein incarrialus
dicens : Fial lux, et facta esl lux, quia nox indefi- iiiitium omnis jusliiix cxislil, quia quxque juslilia,
ciens, hominibusque invisibilis lux , qux nunquam quam antiqui sancli ante nativilatera ejus habue-
obscurabitur fulrainabal, ciiietiam viventessphxrx runi, in saivalione non vixit, neque bominem in
scilicet angeli adhxrebant, quouiam Dcus vila est, eam reduxit. Illa vero justilia , qux iii eo surrexit,
et verbum suum non dorniit, sed vila apparel. El scilicel baplismus ei Evangelium, el uiiuin Deum
quod iitud protulit, boc Deus ad laudem sibi po- in nomine sanclx Trinitalis credere, ipsa bomiiicni
suit, non autem lux solis, quia sot iiondum erat, et in paradisum reducit. Quapropter ipse printipiura
quoniam splendor sotis super lerram non semper salvalionis in npere suo est, ut Adam inilium per-
apparet, sed mulioties obnubilatur. « Et vidit ditionis in opere suo fuii. Et qucmadmodum ipse
Deus liicem quod esset bona , et Jivisit lucem a Verbum illud esl, quod oinoera crealuram produ-
lenebris, appellavitque lucem diem, el lenebras r xit, quia onniia per ipsuni facta suni, sic eliam
noctem (ibid.). > Nara Deus vidil quod lux esset in iiumanilate sua principiuin oiunis xdilicalionis
liona, qux faciei sux splendorein redderet, el ideo sanctx Ecclesix est. Quoinodo ? Ipse in prxdica-
illara a tenebrosilale eliam segregavit, ne oflicia tione propheiarum, qui eum venlurum esse prx-
sua iu invicem admiscerent, quia ex his duobus dixerunt, quasi umbra erat, velut etiam ab Abel
alteruni-indeficiens est, alterum in defectu cadit. usque ad nativilatem ipsius Fitii Dei , quxque
A Dee namque dics est, quoniam Detts per Verbum justiiia umbra Ecclesix fuit, qux de lalere Cliristi
suUnilumen primum prodire jussit, quod appellavit iu sauguine ejus orta est. Qux per regeneratio-
diem, non diem soiis, sed diem indeficientem, nem-spiritus et aqux, qux nunquam anle fuit nisi
qux iu superioribus nulia lenebrosilateopprimilur. quantum Joannes Baptista in umbra baptismi pro-
Et tenebras, non qux luce solis fugantur, sed qux nunliavit, in forma sua tunc pleniter apparuit,
indeficientem obscuritaiem habeules, nulla clari- quoniara ipse Christus, qui anle nalivitatem suaiu
lale lucis perstringuniur; lenebras quoque qux quasi uinbra a prophelis prxdictus erat, liomo in
erant super faciem abyssi, et quas nonduin illumi- tarne apparuit, ul Psaluiista David in Spirilu meo
naverat, appellavit noctem. Nox quippe careus die dicit :
cxca est, e( dies a nocte segregaia est, et a cxci- D • Verbu David prophetm in psalmo pritno, et quo-
late noctis separata in claritate est. Sic Deus lu- modoinielliganiur, de lncarnatione Filii Dei ei
cem a noclurnatibus lenebris separavit. < Factunt- (ertilitale fructificationis doclrtnoseius ver omncm
mundum.
que est vespereet mane dies unut (ibid.). Nam faclus
esl finis operis hujus, et incoeplio ipsius, clarilas XIX. < Et erit (anquam lignum quod plaiitaluiu
una in perfeclione, quia cum Verbum Dei luceni est secus decursus aquarura, quod fructum suum
fieri jussil, incceptio ipsius velul mane fuil; perfe- dabit in lempore suo. >, Hoc considerandum sic
ctio auicin ipsius quasi vespere, ubi complela ap- csl: Filius Dei, qui per omnia volunlalem Palris
paruit. El alio modo : sui secnlus est, lignura salulis fuit, coiiceplus de
Spiritu sancto, de quo viventes aqux fluunt, raul-
Quia ticut Filiut Dei, intemporaliter ex Patre ua- tum fruclum sanctitalis dans, cum discipulos suos
tus, principium est; in quo condita sur.t universa, ad ecclesiasticam doctrinam pleniter instruxit.
ttc taent xpte ex maire virgine nascens initium sit Nam Fiiius Dei secundum divinilatem
creaiionis, vel mdificationis ecclesim, et auclor iu corde quasi rattix
jusiificalionis plenariw, ad qiiam nulla patrum Palris, et vis divinitalis fuil, et sic iil
juslitia vel legis sacramema suffeceruitt, sed in uterum Yirginis descendens, plcnum fniclum per
819 V,'-*-' S. HILDEGARDIS 920
huiiianitatcm suam prolutit, quin sicut biimor A (elligibile es(, per quod homo Deum majestalis in
aqux in viriditatc ligni est, ila Filius Dei in Patre firie cognoscil, qui propbeliam in hominem mhh;
usqiie ad prxdestinatum lempus humar.itaiis ipsius quam aqua etiam significat, unde et Dominus pro-
semper erat, cum cibus vitx omnibus spiritualibiis phetnrum in vocibus eorum cognoscilur.
faclus est. Coelumetenim Filium Dei tetigii, dum Qttomodo verba Dei dicentis, « Fiat tttx; > et cm-
ipse in ccelo in sinu Patris apparuit; et lerrale- tera usque ad id, < Factnm esl vespere et maite
Jjgil, dum in prxsepi jacuit; et nqua sensit, dum dies unus > in exorlu fidei Christiunw, et prm<
dicatione aposiolorum , et divisione fidelium al
ipse supra marc ambulavil. Et licet illum populi incredulis secundum allegoricum sensttnt contptelt
corporaliter viderent, Deum lainenesse non cogi- sint.
laverunt. XXII. ( Dixiique Deus: Fiat lux, el facta est
Quia id quod scriptum est: « Terrct auiem ernt ina • lux. > Locutusesl Deus per Spiriiura sanctumapo-
nis et vacua,el lenebrwerant super fuciem abyssi,r stolis dicens : < Eslote. ardens luraen , veritatem
cleincredulis a bono opere vacuis , ei infideliime in iioiiiino sanclx Trinilalis dnccntes. > Qui statim
lenebrosis per aUegoriain iiilelligcitur; et illud
quod sequilur : « Spiritns Domini (erebalur super Spirilu saucto accensi, ciausuram in qua inclusi
nc/nas > in aposlolis et popuio credenle per gra- erani aperienlcs, lumen uniim facli sunt, in mun-
liam Spiritiit sancii impleium sii. dura cliin doclriuis suis ita fulgcntes. « El vidit
XX. < Terra autem erat iuanis et vacua , el le- Deus lucein qtiod essei bona, et divisit Iucein a
nebrx eraut super faciem abyssi (Gen. i). Omnis tenebris. Appellaviique lucem diem, et tenebras
populus, scilicet Judaicus et gentilis, qui super noctem, > Vidil Deus quoniara ipsi iiinien ulile
L.ciem abyssi, id est terram babitabat, per irrita- mundo esseut, ct divisit lumen, id est aposlolos, a
lionem spiritus sui inanis fidei, el cxcus ct surdus lenebris, scilicct ab infideliiate incredulorum, el
in agnitione Dei fuil, et vacuus a bonis operibus, appeliavit liimen isiud diem unum, qui per Ver-
quoniara ea secundum doctrinam Aliissimi Fitii uon buui suuro, quod Filius ejus est, eis in carne lo-
operabalur, donec ipse ad Patreni ascendit. Et sic quens, mundo iu prxdicatione eorum lucel; tene-
super lerram, qux.facies abyssi est, lenebrx infi- bras quoque, scilicet infidelitatem infidelium, ap-
dtiitalis eranl, in qua homines Deura non cognos- pellnvil noclem. i Faclumque estvespere et mane
ceutes quasi cxci vivebant. i Et Spirilus Dei fe- dies unus. > Infidelitaie incredulorum quasi ad
lebatur sttper aquas. > Post-ascensionem Domini vesperas se declinare incipienle , factum est hoc
igneus Spiritus sanclus stiper aquas, id esl nposto- vespere cura transitu suo, el mane primx lucis,
los ferebamr, quod cliarilas Filii in volunlale Pa- r, id esl initium fidei (idelium dies unus, quod unica
irisfecil, quia ul in creulione mundi ante alias fides est, per quam unus Deus creditur, quia pri-
crealuras aqux ortstf sunt, sic eiiain aposioli iniis ortus in Abel, bono fine in Chrislo consum-
primi dociores prx aliis docloribus Ecclesix fue- raaiiis est, et ideo vespere Filiuin Dei cum opere
runl. Et ut eliam ab aqtiis illis qux in crealioue salvaliouis sensil et letigil, quod usquc in fiiicm
uiundi orlac sunt, omn s aqux profliiunl , sic ab miindi dies uiitis perseverat, quia Abel quasi raane
apostolis primis docioribus onines doctores Eccle- et Filius Dei quasi vesperum diei fuil. Et ilerum
»ix propagali sunl, ut Psalmista David tesiificaiut' alio modo :
dicens: Qnomodo kmc eadetn qum de creaiione cmli et ter-
rm, vel de opere primi diei in Genesi scripla sunl,
Jtem verba Davitl in psalmo xxvin prophetw, apo- in conrersaiione hominis ex diversis naiuris ani-
slali et doctores consotia voce, el quati:er ctcci- mw ei corports conslantis juxta moralem settsum
pienda sini. nceipienda sunl.
XXI. ( Vox Doiiiiui super aquas, Deus majcst.ilis* XXIII. « ln principio creavit Deuscceluin et ler-
hitonuit, vox Doraini super nquas uuillas. > Hoc ram. > Uoc coiisiderandum sic est : Dtim ego
considerauduui sic est : Vox primuin sonat et vim Deus iioniinem quasi in principio cnjusdam crea-
verbi in se hnbct, ila itl qtixcuiique aniiuiiliut, D lionis in bonis inoribus formo, viveiilem scientiain
scienler imeltigaiiitir. Iia vox illius qui oiunibus boui el mali in illu creo, ita videlicet ut maluin
(lomiiiaiur super aquas, id csl super prophelns tlcviiel, et mc Palrcm suum in bono imilctur, qui
venil, cum eis nuilia secreta tam caelestin quam dibcrciioiieni boni et uiali ad siniililudiiiem roeam
tcrrena denudavil, ct idem Dominus Deus inajesta- ipsi dedi, ad lioc ul cuni scienlia illa omnes crea-
tis exislens, quia super omnia polens est, poienier turas discernat, easqtic cognosceus poleslalem
innoluit, cum Filium suum in mundum inisit. Tiiuc stiper eas post mc habeal. Sed ipse liomo per
quoque ille Dorainus omnium populoruin Spiritum uiaguam vanilalem diabolo suadente me dimillens,
sanctum sriper aposlolos cxterosque credentes, in lacrymabiles laborcs peccaiorura cadii, quia-iu
qui in calholica fide multiplicati eranl, misit, iia fragili natura Adx nalus, txtain scientiain, qux
ul docirina ipsorum loiiiin orbem terrx penelra- eum nuilaienus vulneraret, reliuqiiil. Atiamen in
ret. In bumana namque forma homiues Filium Dei aiiima sua habel quod in reclis suspiriis ad coele-
aspiciebant ; sed quomodo ronceplus et naliis slia desideria frequeiilcr anhelat, quod qtiasi coe-
firsset nesciebant. Sed ct vox nliquanium aliena liiin est, in carne autem habens , quod lerrena de-
esl, nec intelligibilis, verbum aiilem iiottim cl in- sideria scmpcr rcijuiril, qunproptcr de fragilitale
fHl LIBER DIVLXOR.OPER. SIMPLICIS IIOMINIS. — PARS II, VISIO V. 922
qux sibi de Adam oria esl , et rie consilio iiisid.ia-
- A
6 operis cum iuiiio incoeptipuis boiiorum opecinu,
toris diaboli, sine contngioiie peceati iiunquamn quasi in manc tinius virlutis dies unus
fit, quia
esse potest, quod quasi lerra est. « Terra aitlemn relinqiiens malum, bono se
aiijunxit, eo quod coiu-
erat iiianis el vacua, el lenebrx era.nl super faciem
n punclio prima virlus lucis sil.
abyssi. > Homo qui in moribus suis nuiiqnain sta-i--
bitis esse polest, mngna inauilas est, et quasi flu-,. Quomodo ea qum de cohstilulione firiiiamenli el diri-
ciualio maris semper inundal. Scri sicul in crea- sione ttquarttm legttniur ad litlercim inieUigeiula
sinl et verba Dctvid ex psatmo xvm ad idem spe-
lione inundi crcatura post creaiurani de primaa ctanlia..
n.ateria ordinate proccssit, ita liomo deberet perr
bona desideria de virtute in viriiitem ascendere,, XXIV. ( Dixit quoque Deus: Fiai (irmaraentum
ut eum in priina creatione institui. Nunc autem in medioaquarum,etdividalaquasabaqu.ig(Cen. i). >
per consitium diaboli bona dcsideria in uiagnamn Hoc considerandum sic est: Dcus, qiiiinexstingui-
vaniiaiem ut prxdiclum esl subvertit, el iu ipsa<1 bilis lux cst, per ardens verbum suuni firmairienlum
vanitale morum a bonis operibus libenlcr vacai. fieii prxccpii, scilicct hanc volubilitaiera, qux su-
Quapropler lenebrosis factis qux ad pravos moress peiioribus signis ita firmala est, ul labi non posslt,
perlinent circumdalus est, qui stipra corpus ita B ci illain iu medio aquarum posuit, sic separando
dominanlur, ut qui facit peco.aiuni servus sil pec- aquas ab aquis. Aquas eniin, qux in alliludinem
cati. Et corpus quasi facies abyssi, anima autemn sictit mons ascendebanf, ita conlinuit, ut quemad-
yetut abyssus est, quia corpus visibile et palpabilee moriura nec moiis de alliludine sua descendit, sic
sicul facies abyssi, anima vero invisibilis et impal- nec illx quoquam declinent, hisi secundum quod
pabilis sicut abyssus lerrx existil. < Et Spiritus Deil ens posuil, congregans sicul in utrein aquas maris,
ferebalur super aquas. > Dum bonio fidelis in pec- qui iflrmamenlum est; ponens etiam in ihesauris
c.atis implicatur, ad Deum aliquando suspirat, abyssos, qui lerra sunl, qnoriiam lerra thesaurus in
QuomodO? Ex compunctione qux de gratia Spiritus5 ipsa viventium est, sicut et Deus in arca Noe desi-
suncti in ipso surgil, humores Iacrymarum profert, giiavit, quam in medio aquarum sustenlavit, cuni
quia omne bouum opus suspiria prxcedere debeiit. crcaturas clausas teneret. lsto raodo inler segregalas
Ei sicul in prima creatione aqux prx aliis creaiu- aquas Deus firmamenlum posuit, quatenus aquas ab
ris de exspiralionc Spirilus Dei prxlalx sunt, Spi- aquis dividerct.Deus namque banc divisionem ante-
riiui sanclo in significalione spcciuliler adj'uuclx, quam firiiinmenlumilluminassei fecit, iiludquenon-
iia etiam ipse Spirilus sauclus' anle incoeplionem, _ dum ilJuniinnium in loco suoabsqtie circumvolulione
Q
bonorura operum buinorera lacryma.-um de corde3 steiit,exspectansquaiido.iCrealoresuoil!uminarcliir,
honiinis producil. Dixilque Deus: iFiat lux,etfacla i quia onuiis crealura primum radix exisiens, postea
est lux. i Deus in admoniiione Spiritus sancti di- pariemlo multiplicatur, velul et liiems radicem,
cit: Nunc xdificaiio bonorum operum post com- xstas autem floriditalem viridilaiis tenet. Sic Deus
piiiiclionem cordisin hOmine isio fiat, et viriditass trealuras lerrx cum circulo suosignnvil, quas de-
fruclus in eo producalur, unrie lux in anima ipsins; iiide secuiidum iiaturas suas vivilicavil, el soliira
(iat. Tunc boiuo cum trislilia pceniienlix in luce> hominein spimmine suo inspiravit, reliquas vcro
bonorum operum stirgii. Quomodo? De illiciiis de- crealuras aerio flata vivificavit, qui ciim nube per-
sirieriis voluptatum carnis seipsuin resiaurans, iransit. i Et fecit Deus lirinamendiiri, divisiique
malumque sibi abslrahens, incipit in illa novilaie; aqiias qux eraul sub firmauienlo ab hisqux erant
tucis operari, quam prius non agnovit, dum in ille- snpcr firmameiiium. El factum est i(a (ibid.). »
cebrosis desideriis camis dormiret, ct sic in initioi Deus Pmnaiiieiitiiin in divisionein aquarum illaruin
opus ipsius lucidiim sil. « El vidit Deus liiceini qux sufoter et super illud erant posuit, et sic fir-
quod esselbona, et divisit liiccin a lencbris. Ap- iiiameiiluni apparuit. Vocavitque Deus lirinamentum
peliavjlque liicein dicm, et leuebras iioclem. >Cumi j) D coelum, quoniam quxque res qux aliani stistentat,
ergo Deus boinineiii illuin bonuiii oper.ui inci- jusle firmaiiieniuiii illius voCatur. Ideo eliain fir-
pieniem, ei domurii ejus ila fulgentem viderii, niaiiieniiini coelum iioiiiinavit, qiioniain omnia ex-
sciens el videns initiura boni in eo, amando ett cellil, et gloriara ipsius seraper narrat, quia dum
amplectendo eum inspicit. Et in eodem initio illai homo.inspicii, plene cognoscere non polesl quid sit,
lucida opera a conlagione lenebrosorum faclorumi quia ct bomo Deum pcrfecle non cognoscit, quem
qux ad lormenta perllnet separat, el hoc divisioi lamen in fide videt. Ccelumaulem , qiiod babitacu-
illa est, quod Deus bonum in homine illo videns ,( lmii Dei esl, lioino non videbil, nisi prius spiritulis
malum ab eo rcmovet, lucida quoque opera in se> tolus efficiaiur, quoniam sensus el scientiam illius
ipso diem salvalionis noininat, qiiia in ipsis boniss pfxcellit. Quapropter et Proplieia dicit: « Cceli
operibus animas ad se de perditione, qux in Adami enarrani gloriam Dei, ei opera inanuiini ejus an-
fuil revocal, contraria opera noctera perdiiionisi nuiUiat firinamentum (Psal. xviu). >Hoc conside-
vocans, qux se in diabolo palre bomicidii crexit,, ruiidum sic csl: Oriuiia inslrumenta firmamenti jii-
< Faciuniqiiees-l vespere et inane dies urius. > Sic: sle cceli tlicuiilur, quoniain, Deus eapcr sesolumpo-
i» hoiuine illo vcfpeiiina illa consuetud-j uialii suil; nec scicntia illius crcalurx iiuliguil, qnia iml-
935 S. HILDEGARDIS 954
lus est qui sensu suo diffinire ppssil qualiier illa fe-- A idolis et his similibus sub firinameiito fueranl, ab
ceril. Unde el hxcenarrant rairacula Dei, qux per hominibiis illis qui super firraaraentum, id est su-
ipsum in firmuinenio velut in speculo signaia sunt, per Cbristiim erant. Vocavitque Deus firmair.eniuiii
ita ul sol divinitatem, luna vero humanilatem Filii toeium, per quod intelligitur fides, quia ipsa firma
Dei ostendanl, e( slellx reliqua secreia ipsiug de- et magna civitas cum coelesiibus operibus est. Qno-
monstrent; et isto modo Deo, qui Deug et bomo modo? Ipsa civitns oinnis ecclesiastici ordinis est,
est, tam innumerabilis turba fidelium adbxrei, ut et vicloriosissimiim cerlamenconira incredulilatem
eam nemo dinumerare valeal, quoniatn et ipse innu- omnium incredulorum. > Et factum est vespere et
merabilis in gloria sua exislit. Hominem quoque, mane dies secundus {ibid.). > Facla est illa finitio
qui opus manuum Dei esl, in lucido offlcio suo an- inlidelinm cordium cum orlu firmamenli illius diei,
nuniiai Grniamenlum, quia secundum illud xdifica- scilicct reclx fidei, dies secundus, quod quasi in
tus est. Quapropler el hominem manifeslat, nbi si- secunda luce fidei est in Chrislum credere.
gna ipsius in se aperle por(al. El factum est vetpere Quia ticut diet tecmdut tine luminaribut cmli fitit,
et tnane diet secundut, quoniam Deus opus suum ila et fidet abtque lucidis operibus nutliut laudis
in lirniamento eodero sludio finivit quo et incoepit, th, et ideo in opere ejutdemdiei ticut in operibut
R cceierotumnon esl potilum, < vidil Deutquod ettet
quia omnia opera sua in xquiiate disponit. Ilem a bonum. >
aio niodo: XXVI. Quod aulem hic dictum non est, < el vidit
Quod tecundum allegoriam firmamenttim Chrislus, Deus quod esset bonum (ibid.), hoc esl quod hoc
vet fides Christi, divisio ciquarumfirma inlerpositio igiieum opus firiei e( cxterx virtules nonriiini in
ejusdem fidei, qua ab infidelibits fidelesdiritunlur,
vetpere et tnane in casu vitti et virtutis orlti ac- opere surrexerancsed lantum inauditu populorum
cipiatur, illis eas in gustu operis nondum gustanlibus se
XXV. < Dixit quoque Deug: Fiat firmamentuin forniaveriinl. Et sicul boino quis cibus bonus sit
in medio aquarum, et dividal aquas ab aquis (Gen.i). > nisi pcr gtislum nescit.sic homines opera fidei ope-
Iloc considerandum sic est: DixiiDetis:Fial firma- rando noitdum gusiabani; sed quasi in umbra au-
mentuin fldei in raedio infldeliuiu populoruin, qui dilus ca lantiim audiebanl. Iiaque sicul firinamen-
iiilelliganl prxdicationera apostotoriim, et qui etiam lum super orbem terrx sine splendore solis, lunx
ciun illis verba eorum volunlarie percipiant; et di- ac slellarura adhuc erat, sic etiam tunc quasi in
vidal aquas, id est fldeles, ab aqiiis, scilicel incre- secunda Iuce fidei, ipsa fides sine lucido opere jusie
dulis Judxis et paganis, u( Filius nieus ad Judxos coHstitulurum ordinalionura inanebal, ila ut illi ho-
dixil: < Auferelur a vobis regnum Dei, el dabitur Q raines (idem lanium quasi in umbratione percipe-
genli facienti fruclus ejus (Mailh. xxi). i Hoc con- rcnt. El iierum alio modo :
sidcraiidum sic est: Vos qui infideles estis, bxredi- Quod secundutnmoralem sensum firmamentum inlel-
tntem vestram per infideliialem perdidisiis. Qua- ligatur virlus discrelionis , quia fidetis quisque in
aeiiva et contemplaliva vila el corpori necessaria
propter juslo Dei judicio auferetur a vobis regnum a superfluis, ted et aninim salubriu a noxiis secer-
in.quo cum Deo regnare debuislis, el dabitur illis nere novit.
quj, peccaia sua desereutes, proferunt fructus per XXVII. « DixltqiioqueDeus : fiai firmamenlum in
quos regntim Dei glorificalur. Nairi magna duritia medio aquarum, eldividat aquas ab aquis (Gen.i).»
in cordibus infidelium esl, qui non secundum scien- Hoc consideranduui sic est: Deus iu dilaialioue
Uain boni, sed secundiiin illicita desideria cordium cordis liomiui inlerdum toquilur. Quoroodo? In dul-
suorum operanlur. Ralioualitaseuim maleria scien- cedine Spirilus sancli, quia in hoinine ipso iocus
lix boui el mali est, et quasi faber xdificando el domus sux fulgct. Et deinde inslruraenla virtuium
destruendo existit. Nam qui diem firiei diligit, do- ad lulelam operis illius quod iucipiebat in eo facit,
mum suam in coelesli Jerusalem xdificat; qui autem ila ut bomiui illi nulla uecessaria ullius virtulis de-
iltum repudiat, domum suam ab honore et bealitu- sinl, sicul eliam iri coeloet in terra fecit, ubi nuljx
dine supernxhxreditatis destruit; el quoniam idetn D creaitirx homini necessaria desuut. Dicente igittu-
oirinia qux facil in noxiali pomo secunduiu concu- Deo lit Jiriiiaineiiluin, quod discretio est iu diversi-
piscentias suas operatur. opera ejus obscura sunt, laie spirilaliuui et carualiuni homiuum, in eo quod.
quia in tenebris tiunt lucem fiigicndo. Increduli ila- houiocoelesle desideriumet uecessariara curara car-
que verain lucem, id est Filium Dei, reprobaverunl, nis habere debet, seilicel ul in rebus cum discre-
nec eum videre, nec opcra ipsius facere volebani, tioue iia detineaiur, ue exallatio ruinx per boua
et ideo eliam hxredilaiein siiain perdiderunt; illi opera iu illo xdilicetur, et etiam ue de alieua
aulem qui eum bona lide susccperuni, el prxcepta instaniia diversorum moruin corrumpatur; sed in-
ipsius coinpleverunl, dole saiiguinis ejus cceleste terduiu cum suspiriis orel, in atia hora bouis ope-
regnum adepii sunl. < El fecil Deus firmameiitum : ribus occupetur; alia auleui vice necessaria carui
divisitaue aquas qux erant sub lirnianiento ab his ne deliciat provideat. Et quxcunque dona sancli
oiix eranl super lirinainenisin. £• faetum est iia Spirilus habuerit, iila cuin tliscrelione frequenter
(Gett. i). > Deus (irmaineiiiura fidelium auriiiorum rexdificel, el ila semper cverceudis virtulibus pro
in prxdicatione aposlolorum fecit, el divisil aquas, modo earura inslel, ul per lias ferventibus suspiriis
id est uilidclcs populos, qui in lcrrcuis icbus ciun ad cceluui anbtici, et curx tarnis nonnisi ex neces-
S*3 LtBfeR DIVINOR.OPER. SlMPLlCIS HOMINIS.- PARS II, VISIO V. «SKJ
silate deserviat. lu his quoque ratiiieribiisSpiriluss A sura cerlissime dico vobis, qui propter guslum car-
gancii vana gloria, quainDeiis oinnino abjecit, etfu- nis secundum concupiscentias veslras operantes,
getur, quia homo eum pro Deo se ipsuin honoranss ex toto exstincti eslis: « Nescio vos, > quia me co-
babel, et radicem boni unatn post aliam eradical.:. gnoscendo ila nou (angilis, ut virlutes jusloruin ope-
Unde semper instabilis manens, in uuo loco nullo o rura, quas bonx scientix veslrx proposui, faeiaiis,
modo stare valet, et super lalem requiescere gratiaa nec eas a me pelaiis. Animx etiam ve&trx suspiria
Spiritus sancli non potest. < Et fecit Deus firma-. sua probibetis, illam ad hoc cogenles, ut voluntateiii
mentum; divisitque aquas qux erant sub flrraa-. carnis perliciat, et nullum auxilium a rae quxrat.
mento ab his qux erant super firmanienium. Et fa-. Quis eiiim polest illi respondere, cujus vox el verba
ctum eslita (ibid.).t Nunc quoque facil Deus omnia, non audiunlur ? Nullus. Vbs enim nullum clamorera
instrumenta virtutum in homine, cum discredoneB ad me dirigilis. El quod donum illi dabilur, qui nec
quain in exspiradone Spiritus saucli constituil, pro- aliquid qmerit, nec postulat, sed qui muta voce do-
pterea ut ipse homo omnia inslrumeuta hxc, qux num fugil? Vere nullum. llaqtte vos a me nihil po-
Deus utilia esse videl, in se ipso disceruai, iia ue slulatis. Nam illos qui cum suspirio animx non cla-
uUa virtus quam incipil per vagationem menlis di- niaiil ad me, et rae corde el metiie non altendunl,
non dederiin
inergalur. Et sic Deus lerrenas necessitates et coe- B ulpole mei oblitos, quasi scientiara eis
lesles virtules diviriil, quas Spiritus sanctus irrgai, ' nescio, et ob hoc maxiine quin per iuiqua oper?
et qux coeleslibussemper adhxrent, qualenus liomo me irrilanl. Nam propler otiosifutcm faluitatis sux
cum eis ad contemplalivam vitaui seraper aiihelet. ad me non respiciuni, el discrelionem virtuosarura
Has quoque virlutes discrelio continet, quasi ancilia ineutium quxde Spirilu saucto accenduiitur propter
Ciide et ab oculis
qux doininam suam servilio suo obtinet, quia in ainplexionein carnis repudianl.
terrenis rebus qux carni adsunt, et qux discre- meis exclusi sunl. Unuin eiiim eligunl, at aliud ab-
tioni subjacent, ipsa domiua ancilla carere non vult, jiciunt, quia terrara cuni viridilate sua appreheu-
Sic discretio firinaraenlum est, (crrena, id est acli- dunt, et ccelum propier voluptales suas negtiguut,
vam vitaui, sub se; coeiestia autem, id est contem- sola voce pulsant, sine opere ingredi volunt, sed id-
circo poria ejus aperiri 11011 polerit. Omnes nainquc
plalivani vitam, super se habens; quibus ipsa scala
viriutes per ccelesiia cl per terrestria discerni pos-
est, in qua mentes hominum per bona opera ad
coftlumascendunt, e( in qua etiam proptcr nccessi- suut, quia bonio in terra ambulat, el ccelum suspi-
laiein carnis ad terram desceudunt, velut Maria et cil, ac in liis duabus eum eligere oportet, quid se-
Harlba diversa servitia Deo exhibuerunt, cui tuineu cundiim Deum diligat, et quid odio habeat, ila ul in
bono ad cocleslia lendat, et a malo se aver(at. Sic
ulruinque placuit, quia ipse constilutor utriusquei' r(
vitas est. Sicque firmamenlum virlutis inicr ulrara- uliquc dicitur Deo iguolum uniuscujusque horainis
initiiini, cujus etiam iinein ipse non approbat. El ut
que vitaro sit, cum ipse liomo sibimetipsi discretio- in (ine mundi qui multo ulilior initio ipsius est, sal-
nera facit, ita ut coelestia ei terrestria suo slaluio
vatio in Fitio raeo surrexit, quia in ipso inilio per-
modo recte habeat, sicul ea Deus conslituii .< Vo-
ditio, in ipso autero line salvatio processit; ila
cavitque Deus lirmaroenium coelura (ibid.). > Et etiam bonus linis multo utilior
D us per inspirationem Spiritus saucti in houiiiie quam bonum iuitium
modo discrclio secunda lux boni operis, ut
discrelioitem coelutu vocat, quae vere cerlissima si- esi. Tali
dies setundus est.
guificalio coeli est, quia, ul Grinainenluiu oninia 01-
namenla qux inunduui illurainaul et regunl atque Quare etiam juxla moralitatem oput secundi dicl,
contitieiit in se habet, ita discrelio ouinia inslru- cum bonum sil, tattde bonilalit careal.
uieula virtutum qux a Deoprocedunl, quibus corpus XXIX. Quod autem hic dictuin non esl, < et vidit
et anima regitur, oblinel; et sic qux iutriiisecus Deus quod essel bonum (Gen. i), > hoc est quod dis-
lateni non deliciunt, el qux extrinsecus sunt per ja- cretio oflicium aliarura virtutum est, non operando,
ctantiam non obscuranlur. < El faclum est vespere sed cxieris virtutibus ministrando, ut etiam firma-
el maue dies secundus (ibid.). > Sicetiam iu liomine D uientum, quod suslentaculum illormn esl per qux
illo fit, qui ipse in bona cousueludiue vespertiuus volvitur, alias operantes creaturas ipsis obsequium
est, cum omnia opera sua iu discrelione perficit. existendo conlinei, qux propler serviliura hominis
Nara Deus in initio omnium virtuium (inem earuin operarix nomiiiaiilur, quoniam per illud singula
prxvidet, quouiam ipsas se laugentes sentit, etcliam opera sua die ac nocte operantur. Et ut eliam idura
in fineiniiiumearumapprobat, quiabonum initiuin firmamenlum unuraquodque quod ei impositura est
non prodesl nisi etiam bonus finis sequatur, ut Fi- sustentans, illi Iocum dat, ila discretio per opug, nt
lius meus in Evangelio de spouso loquilur, qui ad cxterx virlutes qux ab opere operatrices noini-
fatuas virgines dixit: natx sunt, operatrix non esl, sed lantum aliaruiu
virtuiura sustenlaculum.
Tettimonium Evangelii, in quo Sponsits fatuis virgi-
nibns dicit : < Netcio vos, > el ad quid hic ussum- Quomodoquod scriptum ttt, « Congregentur aquw >
pstiih etquo sensu accipiendum sit. usque ad.id « factum estvetpere et tnaiie dies ter-
tius > seeundum litteram competeuter itilelitgen-
XXVHJ. < Araen , auien dico vobis, Nescio vos dum sil.
(Mtttth. xxv). >Hoc coiisideraiidum sic est : Ego qui XXX. « Dixit vero Dcus : Congregentur a^ux
1}27 S. HILDEGARDIS 92S
qux sub coelo sunt in locuni iinum.ct appareat ari-1A Verba Dei in libro Isaim prophelm dicentis, « Tttcui,
(ia. Faclumque est ila (Gen. i). » Hoc considcrandum semper silui, patiens fui, sicut pariens loquar, >
- ct in psalmo secundo loquentis ttd Filium, « Ego
sic est : Per verbum quod inexstiugiiibiic cst con hodie genni te,t et ad quid hic posita sint, el quo-
fluxerunt aqux qux sub (irmamenlo remanseranl in modo inlelligantur.
locum unum, quaienus lerra appareret, ne eis coo- XXXI.« Tacui, semper silui,pa'iicns fui, sicut pa-'
perla inanisceret, et hoc aiuequam firmaraenlum riens loquar (Isa. XLII). > Hoc considerandum sic
illiiminaretur factum est ila, ut itlud slellis elucida- esl: Ego prophelia prophelarum Spiritu sancto im-
lum, plateis aquarum qux terra sunt ab aquis se- buta, lacui in palienlia, silui in mansuetudine, sicut
gregatis luceret. Et vocavit Deus aridam lerram, pariens post dolorem suum loquar. Nam ante incar-
qux maler omnium germinantium in terra est, quia riationera Filii Dei veltit mula tacui, ila ut secrela
etprimushoinoex ipsa faclusest, congregationesque ipsius in me silenter continerem, nec ea in aperto
aquarum appelbvit maria, ex quibus aqux fluunt, proluti, quemadmodum ignis flammara in se conti-
quasi ab eis generenlur. < Et vidil Deus quod esset neiqux non per se, sed a venio movetur; sed nunc
foonum,et ait : Germinet lerra herfoamvirentem et post dotorem illum quein idem filius Dei secundum
faciciitera semen, el lignum pomiferum faciens fru- carnem in cruce jiassus es(, sicu( pariens dolore ab-
clum juxla genussuum, cujussenien insemelipsosit jeclo loquar, ea scilicet qux prius occultaveram,
super lerram. Elfaclum esl ila (Ibid). > Vidil Deus in gaudio aperle proferens. Prophelx eieniin voccg
quia omne quod fecerat recle et bene ad officimn suas silentcr comprimebanl, quoniam qux scientia
stiiun posilura erat, ac per vivens verbum suum loculionis eoruin ossel, pleniler nesciefoant.Unde et
prxccpit, ut ad gerniinandum florenicm herbam roa- apud semetipsos dicebant *.«0. o. o. pieniter non
lcrria ierra viresceret, facieniein quoque seinen.qua- videmus qux loquimur, sciraus lamen quod Deus illa
leuus in semine suo mulliplicarelur, per quodile- temporibus suis manifestabit? > Et sic palienter
ruin renasceretur, quoniam omne germen scmen in sustinebant, scientix Dei illa comroitlentes. Deus
se habei, ne in natura sua deficiat. Jussil eliam ut autem ad ininisicrium operis sui quori ad imaginem
ger.-ninaret lignum frucliferum faciens fructum ad suam fecerat, illa postmodum illuminavit, velut
vescendum, in nalura sua semen in semetipso ha- mater posl partuin lxtaltir, cum infanlem virierit,
bens quo iierum germinel cum super terram ceci- quem de se genuit, ad ipsuin suspirando riicens :
derit. El sica.iiinplctum est.quemadinodumcumser- « Hic est filius raeus. > Sic eiiaui sumnuis Pater de
vus lxlo animo prxcepta domiui sui perficil, cum Filio suo loquilnr :« Ego hoilie genui te (Psal. n). >
paterfamilias illura vocans ei negoiia sua commiltit, C i Quod hodie xlcrnilas illa est in qua secundiim di-
el quid de unoquoquc facial ipsi indicat, quia et vinilalem Pairi semper xqualis est; post cujns in-
terra cum gaudio ad jussa Domini sui movebaiur, cariiaiionem proplieiia in sanctis aperle flagrabat,
illa in omnibus adimplendo. < Et prolulil lerra her- qui propbeliain propbelarum exponcndo palam lo-
bam virentem el afferenlem semen juxta genus suum, qiiebanliir, sicul et Detis firmamenlum lucenlibus
lignumque faciens fruclum, el habens umimqiiodque luminaribiis illuminavit. Alio morio : < Dixit vero
seinenlem secunilunt speciem siiam (Ibid), > quo- Dcus : >
iiiam ut Deus prxcipiebat protulit materna lcrra Quia id quod Deus vocavit aridam lerram, et con-
viridilntem Iierbarum semen suum in se liabentimn, giegaliohes aquarum appellavil maria, juxla di-
viriditalemque lignoruin congrueniem frttctum pro- versos respectus allegorice de Ecclesia accipialur,
ferenlium el in seiuine suo renascentium, quia dum qttm de pluribus popuiis collecla, et fidei solidiiale
ftttidala, a David terra vhenlium, el a Joannc
seniina isiorum in lerra cadunl, secundum speciem aposlolo in Apocalypsimare vilreum mistum cum
forinalipnis sux ileriira alia resiirgmit. < Et vidit igne nominaiur, et auo sensu Itmc eadem lesiimo-
nia accipi debtant.
Deus quod esset boniiin, > ut omniu bxc qux ho-
inini necessaria erant, quem factunisftieral, ila XXXII. ( Congregentur aqux qux sub coelo sunt,
prxcederent, ne in sequenti necessilale lioininis I) in locuni iinum, et appareat arida. Factumque est
deficerent. < Faclumque cst vcspere et inane dies, ita (Gen. 1). > Hoc consiueranduin sic esl : Deus
tertius (Ibid.), > scilicet firiis et initiuin, quibus; populosChiistianorum congregavitqui inierpaganos
complctur lerlium opus, qitoniam Deus prxfata tria{ (sic) eum plus et doloribus impugnati in diversis
opera cuin circulo scicnl.ix sux profeccrat, qux iocis eranl, et eos iu uiiam Ecclesiam lulit, et sic
nonriiiin Cuincircuilu luminariiim illuslrata fueranl. ipsi terra viveulium appariierunt, sictit Propheta
Nam sicut ignis silel aiitequam (lafu venii excitelur, dicit : < Credo videre bona Doniini in lerra viven-
sed flatu veuti excilalus flagrat, ila opus Dei in prx- 111111) (Psal. xxvi). > lloc consideranduin sic esl :
scienlia ipsius siluit uniequam prodirel, sed viriule. Ego qui Deum scqui sludeo, cum ea qux foona
viveniis verbi excitatum in forma sua apparuil. suut operor, creilo nec dufoilo quin visurus si-in
Uude etiam inspirationc raea scriptum esi - foonailla qtix Doniiuatoris omnitim sunt, iu terra
illa inqua beali vivunl, nulln pericula mortis amodo
- - meluentes. Verbum quoque Dci dormienles men-
—J
tcs bominum excitat, illosquc in vera visione fidei
vidcre facit ila ul qui in"infidclilate in inarala tcrra
92'J LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS IIOMINIS.— PARS II, VISIO V. 950
prius eranl, hos postmodum gratia Spirilus sancli, A undique in laude Dei volabant. El eliani habebant
cum aralro fidei ever-lat. Eos etiam terram viven- laudem illain qux ex prxcepto Dei scripia es(, et
tium parat, qux omni fruclifera viriditale florens, quam Deus per creaturas constiluil, quia sicut coe-
plcnnm trucium profcrt, sicut et propbelx Virginerii lesiis Jerusalem ex impolitis lapiriibus qui in terre-
Filiuin Dei-parituram dicebant, qui (erram dor- nisjacebant primiliis fundala cxistit, ita el vetus lex,
inieniem aralro verx fidei in sanclis suis suscilat, spiritalia in se occulians, tandem spiritatia intelli-
itn ut ipsi fluens aqua de vivenie aqua Spiriius san- gere inccepil per qux muri ejusdem civilatis posiea
cli fltianl. Alque boc i.la in prxcepto Dci faclum xdificabanlur. Caniabant quoquc canlicum Moysi
esl, ut Deus voluil. < E( vocavil Deus nridnm ter- in similitudine cnnioris. qui prxseniia et fultira can-'
ram, congregationesque nqunritm nppellnvit maria lal,qux lamen ei ignota etalienasunt.exccplo quod
lanium ad ipsa suspiral, sicul ei Moyses cuin ve-
(Gen. i). > Itaque Deus Israel Ecclesiam promissara
terram fluenlem lac el niel nominavii, quia. ipsa et lcri lege quasi vox erai, in qua Verbnin, scilicel bu-
dutcedo el candor ccelesiis regni esi, cnm fnle et liianiias Salvaloris laluil, qiti scilicet Moyses oniuia
confessione Dei Patris in Chrisiiano populo effulsit, mirabilia incarnalionis ejusdcmFilii Deisign:fican-
ila. IIt idcm populus Deum in vera Trinitate, qtmm ter scripsil, queinailmodum Deus einn docnil. Ipsi
Judxi percipere iiolueriint, confiterettir. Istn etiam B eiiam canlabaiil canticuiii Agni, quod in ordine vir-
Ecclesia ab aquis, scilicel nposlolis, congregala mare ginum est, qua; Agniim Dei in fide liabent, despon-
noniinaliir, quia inimicilix diabolicx pugnx contra salionem carnis jiostponenles, eumque in dilectione
auimas el lempestates malorum Cbristianoriim et inluentes velut ipsum prxsenlem habeant, qiiem in
paganorum contra corpora in inagnis periculis in carne non videnl. Quapropter ei ipsis valde jucun-
Ecclesiam inundant, eam opprimere volentes, nisi dum esl quod summo Regi desponsatx sunl, et
Dcus eos liberei, qui nauta et remex suoriMwsem- quod ctim jubilaiione lauriis ipsi caniant.quia etiam
per esi, quia nullus Clirislianus ccelestem Jerusalera ad alienam vilam cum suspirio animx semper an-
intrare polesl, nisi lempestates illas.Deo adjuvanie, belant, el omnem solliciiudinem suani Deo cora-
pertransierii. EiEcclesia ciiam hoc. ipsum mare esl, racndanl voce el Opere eum laudantes.
qtiod Jonnnes evangetista, ut vitreum mare mislum Quod ulerus Ecclesim, inslar cujusdani terrm, et
ciini igne vidil, ul in Apocalypsi dicil : < Et vidi herbatn virenlem in simplicilale fidelium parvulo-
tanquaramareviireuin mislum cum igne, et cos qui rum, et ligna pomifera in robusta operatione per-
fectorum tnodo germinet, el juxla semen laus fidci
vicerunl bestiam, et imaginem illius, el numerum in successione credenlium ttsque in finem gerini-
nominis ejus stantes supra mare vilreum, babenles (, et hoc in die tertio, tcilicel in ctarUate
" nativa sit,fidei.
cytharas Dei et cantanles canticum Moysi servi ejusdem
Dei, et canlicum agni (Apoc. xv). > Hoc consirie- XXXIII. « El vidil Deus quod esset bonuin, et
randum sic est: Ego cui secrela Dei deinonstmta aii : Geiniinct terra berbain virentcm ct facicnter.i
sunl, vidi in interioribus ocuiis Ecclesiam quam semen, ct ligiimn pomiferum faciens frucdim juxta
Deus de eommuni populo Judxorum et paganorum genus siuini, cujus semen in semetipso sil super ler-
vocavil, in fide puram, nec non e multis tribulalio- ram. El factum esl iia (Gen.i). > Vivens terra Ec
nibus concussam, ubi fideles per Spirilum sanclura ctesia est, fructum justiiix cum doctrina apostolo-
acccnsi, vivum Deum in vera fide cognoscebant et rtim pariens, sicut ipsi filiis suis in initio prxdicnve-
inspiciebant, qriia fides vcbit umfora Divinitatis est, runt, ul qtvasi berba in viridilnte recde fidei essent,
quam morlalis bomo perfecle viriere non polest. Et quam iu semine vcrborum Dei percepissent, et ut
umfora formam qux non videttir dcmonstrat, sicut etiam frucliferx arbores secundum legem Dei fie-
el circinus formam nondum formaiam signat, quem- renl, ita ul in semine eorum fornicaiiones el adutte-
admodum et Filius Dei Philippo Palrem deside- ria iion perpelrarentur, scd in rccta nativitaie filios
ranli videre dicit, quod iile qui videt eutii videat super tcrrani parerent. « El faclum eslila, >quin in
el Patrem suum (Joan. xiv). Sancia enim divinitas 0 sono aposlolorum fidem stiscepil Ecclesia, cl tina-
iu liumanitate latuit, et per doclrinam qua totum quxque conslilutio popuiorum reclx legi subjecla
munduin illuslraverat, mundo illuxit; sicut ct aq.ua est. « Et prolutit lerra berbam vireniem, et affe-
terram, qux velul corpus ipsius est, lolam perfun- reniem semen juxta genus suum, lignumque fa-
dil, el ad refectionera omnis crealurx fruciiferam ciens fruciiim, el linbens unumquodqiie semeiitem
facil; quia eliam ut Deus a ccelestibps spirilibus seciindum speciem sii.un. > Ecclesin, qux est lerra
videdir, sic quoque voluit, ut a creatura in liumana vivenliiim fruclum bonorum operuin in viriditaie
na.ura conspicerelur. Sed el illos atlcndi qtii su- fidei protulit, et affercniem semen Verbi Dei, et
peraverunt antiqtiura serpentcm, ac membra ipsius fructum ita uteliam filii ejus, sive diviles sivepau-
el numerum angelici exercilus ejus, quoniam locus pereSj sive majores naiu sive ininores, recium coh-
et numerus eorumdem cadentium spiriluum per jugium secunrium formas suas exercenl. < Et vidit
liominem imptebilur, quem diabolus per invidiam Deus quod essct bonum. > Et illud ante Deum bo-
de paradiso seduxeral; atlendi, inquam, slanles in num erat. < Factumque est vespere el mane dies
.tltitiidiiie .Ecclesix, dura carnem siiam niorlifica- terlius, >Tunc divisio sparsionis Clirisliani populi,
rcnt cum sanclis operibus, ct curii signis quibus qux ex prxliis infidelium et doloribus quos ei pro-
951 S. IHLDEGARDIS CS2
pterrectam fldcm inferebanl facla csl, qnasi pcr A j do? Ilomo a docloribus quid boniiin, quirive iiialum
vesperum se dcclinare'coepit ad roane illius diei, sit scrulari debet, et secundum rioclrinam eoriim
scilicet slabilis fidei in qua Cbristiani conslilnlnm facint, ila ut instrumcnta virlutum illarum quasin-
legem acceperunt, per quam scirent quid eis in coepii, hoc semen Verbi Dei in semelipsis habeani,
cadem lege Dei faciendum esset; el hoc factum el illud snper terram, scilicet super hnminem sit;
quasi dies tertius cum tertia Iucc reclx fidei esl. sicque liet ut quod de admonilione Dei ardenler
El iierum alio modo : < Dixit vero Deus : suscepit, ex amore Dei in ipso perficialur. <Et pro-
Item quomodo ea qum eodem terlio die facla nar- (ulit terra herbam virenlem et afferentera semen
rantur, per historiam in moribns filiorunt Ecclesim juxla genus suum, lignumque faciens fructum, et
invenianlur jttxta tropologiam, adjuncto ad Itoc
eompeiemilestimonio Evattgelii, el q*o sensu ae- habens unumqiiodque sementem secundum speciem
cipi debeat. stiam (ibid.). > Homo a Spiritu sanclo interius do-
XXXIV. < Congregentur aqux qux sub ceelosunt ctus, tunc de corde suo viriditalem abstinentix,
in locum uniira, et appareat arida. FaciumqHe est deleclaliones carnis coercendo, el verbum corre-
ita (Gen. i). > Hoc considerandum sic esl: Deus in Ctionis profert, quando in se secundiim magisiralio-
compunctione cordis hominis dicil ulomnes neces- nem qua se ipsum constringit, ad Deum semper
sitates corporis qux discrelioni subjacenl, in ptnci- " anhelat. Nara unaquxqiie virtus arida est, si verbo
diim locum unius usus congregenlur. Quomodo? Ut correctionis inlra hominein non radicat, ul Salva-
bomo in epulis, aul in ebrietale, aut in illecebrosis valor in Evangelio ait: < Aliud cecidit supra ler-
ornamentis restimenlorum, aut in lorluosa menie ram, el nalnm arnit, quia non babebat humorem
superfluus non sit, in omnibus his gloriam sibiraet- (Luc. viu). > Hoc considerandum sic est: Semen
ipsi requirens; sed necessilas corporis ibi lanlum- verborum doctrinx Spiritus sancli in terra semina-
modo appareat. Quomodo? Ul corpus ila modice tur, qiiatcnus bomo per illud in animn pnscnlur.
pascalur, ut eo recte refecto, anima gaudium ha- sed quoniam itlud mullimoda dona Spirilus sancii
bere possii; ct ut justa itinera cum illo habcat, ila sunl, aliud cadit supra dura incredulorum homi-
ut de nimia abslinenlia in prxcipilium non proster- num, ila ui illi hoc inierrium quasi gemenles perci-
nalur, et ne eliam de superlluitale prxdictx immo- pianl, scd lamen fructum pictatis non proferuht,
deralionis premaiur. Et sic in bomiiie omnia bxc quia bumore lenitatis carent, qiiemadmodiim nec
pcr atlmonitionem Spirilus sancti fiuni, quam ipse lerra sine humorc infecunda ad fruclus exislil, fru-
in liilaritaie menlis suscepil. < Et vocnvit Deus clum uliliialis nori afferTTDeiis enim crealiiras ad
aridam lerram, congregationesqueaqnarumappella- Q ( inleileclum boininis creavii, quatenus in illis utilin
vit maria. > El Deus cum eadcm admouitione lio- eligerent et inutilia reprobarent, sicut et terra ubi
mioi illi per sanclam huniililaiem insistit, iia ul se humore perfusa mollis est, fructum facit, ubi vero
ipsum miseram aridamque lerram propier diversag absquc liumore dura el lapidea existit, fructum af-
necessilates corporis su. nominel; unde etiam pro- ferre non ,poiest. Nam liomo in 6cienlia honi lerra
pter sxculares res, qux in ipsis necessilatibus la- bona et delicala nolatur, in scientia autem mali
lent, suspiria habet, se ipsum ut fliictuationem roa- terra dura et lapidea inlelligilur, ita ut ros Spiriius
ris existimans, el ob hoc eiiam in hiimilitaie se snncti super illos qui .cum deleclaiione spiriiulis
deprimens, quasi spiritali gaudio indignus sil. ( Et vitx bona opera operanlur, ad plurimum frucium
vidit Deus quod esset boniim e( ait: Germinet lerra fundaiur, et iili qui per gustiim carnis quxque pcc-
herbam virenlem, et facienlem semen, el lignum cata voluptntis ad se colligunt, per duriliara cordis
pomiferum, faciens fruclum juxia genns siium, cu- u( pctrosa terra infructuosi permaneant, quoniam
]us semen in semetipso sit super terram. Et fac- . succus bonx voluntalis in ipsis exaruii. Ei quomo-
tum est iia (Ibid). > Deus in amptexione dulcis ac do virtus intra hominem verbo correctionis radica-
profundx humililatis vidt-ns quod modo seipsum bit? Ul ipse verbo cordis sui se conslringat, cum
"
propter terrena despicial, qux de fragilitnie sua sine quo conlra vitia piiguare debel. El sic altas virlutes
con(agione esse non pos.unt per admouiiionem quibus se per docirinam majorum instruitproficiet,
Spirilus sancti ail : < Qnia hoino compiincliouem ita sciticet ut inlelligat qualiier cum limorese con-
cordis et discrelionem boni et mali suscepit, et slringere, ela malo per abstinentiam recederede-
seipsum lerram esse cognoscens sanctx humiliiaii beal, quia homo qui in delectalione a pravisoperi-
prostralum subjecit, nunc in viridilale virlutum di- bus se abslinel, mnjoris viriuiis est quam ille qni
ligenier gerrainet, ita ul in cogitationibus et ope- non delectalur, opera carnis sux devital. Et sic
ribus suis carnalibus desidcriis non suecumba'., quia homo per verba dlciorum quxque sapienter perfi->
ipse in corpore suo succuin habel, qui eum ad hoc ciens, in semelipso fruclum secundum exempluin
semper allicil, ul in operibus suis peccare incipiat. quo doclus.esl proferet, et vcrba eorum conira se
• Et hxc bona opera in consuctudinc tiabens, se- cum coireclione verborum suoriim babebit. i Et
men faciat, videlicet ut scciindum verfoa doclorum vidit Detts quod essel bonum (Gen. ). > Prxdictx
se corrigens a prxdictis desideriis, se abslrahat, causx Deum ita (anguiU, u( eas accep(ando sciai et
et deinde ad forliores virtules fruciiis faciemes, se- videat qtiia homo se ipsum reslaurans, de inslnbili-
cundum doclrinam mngislrorum ascendal. Quonio- latc qux sibi in ruina Adx orla est, el qtiam malaiu
953 LIBER DIVINOR. OPEU. SI.VIPLICISHOMINIS. - PARS II, VISIO V. 051
esse novil humiiiter surrexit, ei hoc.valde bonum A j Quapropier el ista in malo deleclattir maliimque
est, quia Deo (tinc reviviscit, dum ad Deum perve- perlicil, cum dclectatio peccntura prxcedit, atque
nire desiderat. ( Faetumque est vespere et mane per has duas scientias, omnis homo mundas et im-
dies tertius (ibid.) > Etila fiet hoc vespere, scilicet inundas res cognoscit. Dies namqtie noclem scit, et
bonus finis, cum initio boniim incipienlis dies ter- ab ea secedii; nox vero diem novit, el ab illa fu-
tius, nt prxdicium est, in hoc quod homo se ipsum git eodemque modo bona scieulia a mala declinat;
a malis operibus constringit, facta tertia virlute mala quoque a bona se separal, quoniam allera al-
boni operis, qux hiimililas cst. teram abhorret. Sic homo coelestis et terrestris esi,
cum coelura in primo casu angeli moium est,
Quomodo adlitterum nccipiendum sit quod scriptum quia
esl : « Dixit Dens : Fianl luntinaria in firma- Deus cum vili nalura lerrx illud reparavii, atque
menlo cmli, > el cmtera usqtte ad id, t et factuin hoc modo terra fiiiidaiiienlum coali est, coelumque
esl vetpere et mane diet quartus. cum majoribus miraculis, quam in priino angelo
XXXV. < Dixil aulem Deus : Fiant luminaria in fuisset, super terram xdificalum esl, quoniam
iirmamenlo cieli, et dividant diera el noctem, et liomo de lerra factus, plenum opus Dei cst. Siellx
siiit in signa ettempora, et dies et annos, et lu- quoque de luna, ui flamma de igne,flagrant, et per
ceanl in firmainenlo coeli, et illuminenl terram. Et B I lotura firmameiiliim liicenli lumine infusx sunl,
faclum est ila (Gen.i). > Hoc Considerandum sic est : veltit si flamina per cribrum luceat, et sic lotam
Per divinara jtissionem illuminatio firmamenti opus terrara iltuminant, alque ut positx sunt, usque ad
Dei pulchrum el gloriosum ostendebal, ul etiam novissimiim diem prxstabunl. Ipsx eliam in defc-
anima corpus pulchrum et gloriosum faciet, quod clu lunx lucidiores, quam in augmento illius viden-
Iicelposl transiium illius propter primain conceplio- lur, quia in augmenlo ejus prx forlitudine sereni-
ncm in puiredine feteat, lamen sicut el superiora talis ipsius perfecte videri non possunt, solique
innnuinbitur, cum ipsejiomo denuo resuscilabiiur. occurrunt diem ostendenles, et lunx subveniunt no-
El officia luiiiinariuin istornm Deus conslituit ei di- ctem illuininanles, et sic dividunt lucem a tenebris,
visit in diem et noclem, quia in his duabus divisio- ubi diem el nociem cuni minislerio suo oslendunt.
nibus, videlicet iu die ac iu nocte, omnis disposiiio Et vidil Deus quod essel bonum, sciiicet approbaus
necessitatis hominis peudet, qualenus ille cutn ra- quod per spiranlem sphxram luminis opus suiiin
lionalitale per signa eorumdem luininariuni, qux pleiium, el ad ministerium paratum et elegans es-
crealura illa et illa sit, et quomodo iempora die- set tenebris fugatis. < Et factum est vespere et
rum, noctiuro et annorum per singuia hxc signa no- mane dies quartus, quia qualuor elementa, videli-
minentur, atque ut ipsa luminaria in firmaraento " eet ignis, aer, aqua et terra, per graliam Dei pa-
elucidata videantur illuminantia lerram, el ea qux rata et occultala in omnibus rebus apparuerunt in
in ipsa sunt. Omniaque hxc ita consliliita sunt, quibus conslilula erant. Kem alio modo :
ut ea Deus apparere jussit. < Fecilque Deus duo Quia seatndum allegoriam firmamenlum firmitas
magna luroinaria, luminare majus, ut prxesset Chrislianm fidei, per duo magna luminaria duae
diei, el luminare minus, ul prxessel noctf; et slet- potestates, spiritttatis in sacerdotibus, et sacularis
in regibus, per stellas minores qui sub illis tunt,
las, et posuii eas in firmaraenlo cceli, ut lucerent prmlati vel judices designantur; 9111omnes positi
super lerram, et prxessenl diei ct nocti, et divide- sunt ut iUuminent terrum, Ecclesiam per diem et
renl lucem et tenebras (ibid.). > Deus per Verbum noctem instruendo, spirilales doctrinm el exemplo-
mm lumine, et coercendo carnales censura jusii-
suum bxc duo raagna luminaria lucide iliuminavit, tim..
inajus sciiicet in die, rainus vero in nocte, quorum, XXXVI. < Dixii atitem Deus : Fianl luminaria in
al(erum in ordine suo slat, nec crescil, nec minui-. firmamento coeji, ut dividant diem et noctem, et
lur, alterum per signa firiiiamenii crescit, el defe- sint in signa, et tempora. et dies, et annos, el lu-
ctum accipit. In his quoque duobus luniinaribiisi ceant in firroamento cceti, et iltuminent (erram. Et
Deus quoniodo opus suura, quod homo est, in dua-. D factum est ila (Gen. 1). > Iloc considerandum sic
busnaturis perficeret prxvidit. Unde el ille in bona1 esl: Deus per Spiriium sanctum iu cordibus disci-
scientia coalesiis, et in mala scieutia lerrentis est. pulortim suoruin dixit: < Fiant sacerdoles, e( do-
Bona enim scientia ex Deo.coelestis est, nec ullusi ciores in Fiiio meo, qui Ecclesiam, qux supra fir-
ralionali animx abslrahere polest, quin per bbnain1 mam pclram, id est Cliristum, xdiflcata est,'illumi-
scientiam reptilia terrx malx scienlix assimilata1 nenl, de quo lapide juslilia verx fidei emanavit. >
prxcellat, qux de terra roborata in nocte super ea1 Ipsi quoque sacerdotes in omnem Ecclesiam mi-
audacius reptanl etin sordibus gaudent. Mata vero) taiKur, eam ita illuminantes, nt populo per verba
scientia cum sordibus peccatorum est, bonx scien- sua diem, id est salutem fidei dividant, et felicila-
tix subjacet; eamque juslam cognoscit, quamvis3 tem illam quam per eamdein fidem
cbnsequantur,
ipsam abliorreal. Sed bona scienlia fortissimum1 si ea observavcrint annunlienl. Et etiam populo
bellatorem malx scientix resisiere facil, illumque,, noctem, scilicel xiema tormenta, qux ad inlinita-
si ceciderit, per poenilenliam erigil, et ne in gu- lera pertinent, insinuenl, et hoc eis
ipsi doctores
sium peccali recurrat prxmunire non desinit, quo- eliam cum variis signis probent, ila ut illa
qux
niam bona scienlia ut dies, mala nulem u( nox esl. ipsis obscrvanda sunl annttulient, scilicel festa quse
955 S. HILDEGAttiiib <1"C
celebranda sun(, et tempora jejiiniorum qux con-- A est : Deus in admonitione Spiritus sancti ilixit:
slricla siinl, e( dies qui in lege Dei remissibiless Fianl ex dono Spiritus s.incti in diacrelione lumina-
sunt, iit anniiin cuni inslitulis prxceptis observent.:. ria, ut hoino Deum et proximum suum sicut sc
Et prxcepta illa per firiem in coelo, id est in Filioo ipsiini diligal. Quomodo faciet Jioc? Tota viriditaie
meo, Iiiceaut, quia laiidem angelorum seqiiuiitur, elil auimx nd Deum firiuiier anbelet, ita ut alicuum
eiiani ecclesiam lerram vivenlium cum laurie Dei il- deum in iiifidelilale quasi extraneus non qua-rat,
liiminent. > Et faclum est ila. Fccil iiaque Deus s sed in virili aninio ad me respicial. Proximiim
duo inagna luminaria, luininare inajus ul' prxessett quoque siuini sicul se ipsum diligal, ila ut qiiaqne
diei, et luminare ininus utprxesi-el nocii. Et stellas. necessaria, qux ad formnm siiam perlinent, illi di-
Et posuil eas in firniameiilo cceli u( Ittcerent supcrr ligenier provideai, qnia ipse forma et fraler ejus se-
lerrain, et prxessent dici et nocti, et dividerent lu- ciindiim biimaiiiiatem est. Et eum indignuni non
cein ac lenebras (ibid.). > Fecit Deus duo niagnai habeat, quo sicut vilis illi creatura siibjectus sit, sed
luminaria, qux Ecclesix necessarta erant; Iuir.i- in sociclale sua voluntarie suscipiat, quia Deus qui
nare inajns ut prxesset diei, videliret principales5 justum, ipse etiam el illum in eadem formn consti-
el spiritaies magisiros, qui prxposili Ecctesix, lu- tuit. Cavent quoque ne in morie nnimx illius ull.im
inen fidetium oculornin cxistunt, ila utreliqui spiri-- B commnnionein peccatis ipsius coiiseuiiendo liabcat,
lales magislri, id eslininorespersoiix.subprxceplo i ita ne aniinara ipsiiis sicut nec suam occidai. El ista
eorum, siculbossub jogo subdiii etligali sinl, ne sinei luminaria in lirniamcnlo coeli, id est in discrctioue
paslore errando ambulantes, ab acri volucre, scili- rationis luceanl, ita nl ipse homo cum discretioi:e
cel diaboto, arripianlur. El cliam luminare minus,, diem recte discernat, scilicet quali honore me
scilicet reges et alias sxculares polestaies, ut terre- omnipoteutem Deuin in desiderio animx sux hu-
nis rebus el, sxculuribus populis tanquam noctii beat, et in geinitibus suis ad me iibenler suspiret.
pixsinl, quicum lenebrositate raullarum illicitarurai Noclein quoque, id est illud obscurum quod in
reruin frequenter obscuranlnr, quia sensibilis vo- corpore latet, el ad terreiiajperlinel, scilicel neces-
luplas carnis, qux in Adam orla est, in illis mul- sitatem sui ipsius et proximi, ita cum eadera di-
toties surgit. Unde in seraeiipsis quid facere pos- screlione illuininet, ut nec propler inferiora a spc
sint computani, el a justo judicio se non recte diju- superiorum avocelur, sed in his eiiam ad coelestia
dicanfes abscondnnl. Fecil etiam st.'llas, videlicet desideria semper suspiret. Ipsa quoque luminaria
eos qui in minori polestale majoribi.s principibus sint ei in interiora signa, quomodo suspirare, orare
«ubjecli sunt, ul viventi lerrx, id.est Ecclesix lu- et flere ad Deura et Spirilura sanctum in adjutorinm
ceanl, ubicunque ipsa in firmamemo petrx, M est' suum advocare debeal; sint ei el in tempora, vide-
in Christo, fuerit, ita ul lucidis, id esi recle viven- licet qualiler in proprio et in proximi siii usu excr-
libus, et iiinbrosis, id esl in malo rixantibus prx- ccaUir; sinl ei eiinra in dics. firiei, ut omnia ojiera
sint, iucidos secundum opera eorum, et matos sc- sua in xdillcationd boni operis in me relticeant. Et
cundum nequitiara ipsorura judicanles. < £l vidil sinl ei in annos, ita ut annuale lempus observet,
Deus quod essel bonuin, > hoc est in beneplacilo bonum in his omnibus per sancta opera cum Deo et
suo disposuil, ul in Ecclesia diversis distincta gra- proximo suo incipiens, et in onini lege Dei bene fi-
dibus, et simplices sapienliim doctrina illiiminaren- niens, ita ut per omne tempus viix sux bona exem-
tur, eidetiiiquenles rectorum disciplina corrigeren- pla proximo suo prsebeat, in omnibus constiiuiis re-
lur. < Et factum est vespere el mane dies quartus btis, qux in duobug prxceptis pendeui. Et hxc lu-
(ibid.). > Ordinante Deo Ecclesiam inslabililas illa, minaria in prxdiclis prxceptis in firmanieniu coeli,
qux in ea erat quando Christiani spiniales paslores id est in discretione menlis luccaut, alque omnia
el sxculares rectores non babebant, quasi qtiarto lumina operis btijus lerram, videlicel hominem, il-
die ab obscuritate confusionis illius se declinare lumineni, ut anie Deum mcnie et corpore relul-
coepit ad orliim stabilis diei, qui in eadem Ecclesia Q , geat. Et hoc in homine ita fiel per compunciio-
refulsit cum in verx fidei ei cxieraruin virtulum nein ardeutis nmoris Dei el jiroximi sui, ut hxc
luce sanctx operulionis studio confirmala esl. El oiniiia iu Deo discernai. < ,Fecilquc Deus duo ma-
iierum alio modo : gua lumjiiaria, Iumiuare majiis til prxesset diei,
Jlem quia secttndum tropologiam per firmtimentum ct liiiniiiare niinus ut prxessel nocii, el slcllas.
discretio rationis, per duo magna luniintiria duo Et posuit eas in firmamenio coeliul lucerent super
prmcepta charitatis, per siellus reclw cogiiutiones tcrram, et prxessent diei ct nocli, et dividerent
intelligantur, ut per ista quisque fidelis iltumina- liicein ac lenebras^idirf.). > Facit Deus in homine
lut tollicite discernal quid houoris el gralim Deo,
quid et sum el proximorum necessilaii secuud..m per inspiralioiiein Spiriius sancti, ul tolis virjbus
salutem animw et ulititulem corpons debeul. ipsum amando inspicial, ul boc Iunien diei, id est
XXXVII. < Dixit autein Deus : Fianl ltirainaria verx fidei, qux ame oculos Dei lucet, prxsinl, quia
in iirmamenlo coeli, et dividanl diera et nocteui, el homo Deum exlerioribus oculis videre non poiest,
sint in signa, el tempora, el dies, et annos, et lu- sed eura per fklem in anima interius langit. Et
ccunt in firmamenlo cceli, et illuniinent terram. Et liirr.iiiare minus, sciticel dileclioneni proximi sui;
facluin est ila (Gen. i). > Hoc coiisiderandum sic qux liiiuor dilectione Dei est, quia homo lolo desi-
957 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS. — PARS II, VISIO V. 931
riorio Deum intra animam sunm aspicit, proximum A lus est. Sed pisces et volucres mundioris geniturx
autem palpando et videndo cuni exterioribus ocu- genitura cxierorum animalium sunl, quia Spirilus
lisfacie ari faciem videt; el ideo ipso nocli prxest, sanctus aquas prx cateris etementis sanctificavit;
quia visio bujiis mundi nocturna est, qtix sine con- et sicul aqua omnia munda e( immunda superat, iia
lagione peccaii esse non polest. Et stellas, id est el anima omnia per.etrat atquc carnem superexcet-
rectas el bonas cogilationes quas Deus in firma- lit. Anima eiiam humana ad imaginem Dei facta est,
meiito, id est in discrelione hominis ponit, ut in e( cum omnibus creadiris in homine operatur; sed
omnibus refousquid bonum el ulile sil deprtiiendal, Dens in omnibus creaturis esl, omnesque creaturas
ne teuebris ignoranlix in scientia sua obscurelur, excedit, qttoniam nec iniiium neclinisineoreperitur.
el ut ipse super infirmilaleni corporis illud regentlo <Creavitque Deus cete grandia, et omnem animam
vigilet, et cogilationibtis suis agenria quxque prx- vivenlem , alque molabilem , quam produxerant
videal; ipsx quoque cogilationes lumiiii jusiilix e( aqux in species suas, et omne volalile secundum
necessilati corporis ita prxsiut, til cas recie dispo- genus siiiini (ibid.). > Deus in aquis genera piscium
nanl, etut lumen justitix Dei n tenebrosa necessi- formavii, ac dc vciiinsn flagranlia viventera ani-
tate sxcub' el corporis illain isii prxpouenrio dis- niam eis induxil. Quapropter et ipsi motabiles vi-
cernaht. < El vidit Deus quod essel bonum, > B vuiil de aquis generali, el inler omnia replilia
approbans scilicet domum siiam in iiomine secun- primi apparucrunl. Et quia vivens spiramen formas
dum justitiara stiam recte dispositam, et gaudens corporura excellit, ideo et aqua priraum viventia
illuin prxcepla sua quibus ei reconciliaius est, produxii, quoniam aqua el sanclilicata el spiritnlis
operibus adimplevisse. < Ei faclum esl vespere et esl. Geuitura quippe in aquis qux lit genidira illa
mane dies quarius (ibid.) > Ipsc Deus in homine qux per primain fraudem anliqui serpenlis decepla
bonum finemcum inilio prxdictx legis facii.quiaom- esl mirabilior exislit, quia in dilectione carnis
nibus virlutibus bonum fineni providel. Quod si finis guslus peccati exoritiir; sed quoniam diafoolus re-
bonus non cst, opernlio inilii etiani obtruncatur, sicut generalionem in aquis destruere non potest, aquaa
iuulilis arbor peribit, cujlis rami virescunt, et odio habcl. Deus autem squamam concepti peccali
florcre incipiunt, sed lamen fructum tion profcriint. in Filio suo per lavacrttm abluit, quo diabolus bo-
Et quemadmodtim arbor illa, si sic perseveravcril, ininem denuaare non poiesl, quoniam nescit unde
abscindetur, ita el homo ille a Deo eradicabilur, virgo hominem illum conceperit, qui omnem gu -
qni foeneoperari incipit, el cceptiiui ad liiieiii non slum peccati *pcr aquara diluit. El qttia diabolo
perducit, quia Deus initium bonorum operura siue partus Virgiuis occulttis est, qux viscera sua non
bono fine non respieil. Et in credentibus populis, vulnerata, sed inlegra esse cognovit, idcirco et ge-
qui quatuor elemenlis iituntur, quasi dies quarlus nituram banc Spiritus et aqux dissipare non valet.
fiet hxc quarla virlus, scilicel dileclio Dei el proxi- Per pisces aulem Deus desiguavit, quodMiomoper
mi, qitx spirilalibus ef sxcularibus ad observan- vivenlem animam mobilis esl, queinadmodum et
dum comiiiiinis est. pisces in aijuis agiles sunl; per volalilia vero
Quomodo ad lilleram inlettigendum sit, et quomodo ostendil quod pcr ralionaliiaiem ubique volat, velut
homini coaptetur quodscriptum esl : t Produ- ct spi-
canl aqum replile animm viventis,elvolalile super eiiam volaiilia in aere feruntur. Quapropter
lerram, > usque ad id: < El (aclum esl vespere ei rilalibus bominibus, qui communem populum fu-
mane dies quinlus. > giunl, spirilales cibi secundum genus suurn conve-
XXXVIII. < Dixil eiiam Dctts : Producaut aqux uienies adbibendi sunt, sicul et pisces et volucres
reptile animx viventis, et volatile super terram sub a cxleris animalibus segregali in aquis et iri aere
Armameiilocoeli (Geit. i). > Hoc considcranduin sic viviinl. ( Et vidil Deus quod esset bonum," bene-
est: Per vivcus Verbum suum imperavit Deus ut dixitque eis dicens : Crescile et multiplicamini, et
producerent aqux replilia. et volaiilia viveutis replete aquas maris, avesqne multiplicenlur super
animx, velut Uores, qui de ramis arborum proce- D terram (ibid.). > Vidit Deus, id esl approbavit, esse
dunt, quia Deus creaturas primilus creavil, deinde bonum, ut prxdicta genera piscium et volalilium
alias ex aliis produxit, quoniain prxvidit, quid aerem in se liaberenl unJe viverent; et benedi-
unicuique constiliilioni in lirinamento et sub iirma- cendo eis nc delicercnt, jussit unamquamque ea-
menio qux per ipsum tangilur adcsset, sicuteliam rum secundum genus siiuiii crescere in formalione,
forma primum copslituilur, et posl ad unumquod- muliiplicari in numero velut germina el fructus
que opus suum movetur. Et processerunt qux in agrorum crescunl et proficiunl, quateniis et pisces
aquis nalani, et qux in aere volanl, ne aqua vacua repterenl aquas, quia in ipsis versanjur, et aves. in
foretbpus illud adimptere, quod per ipsam perfi- multiludinem exsurgerenl, qux propler pascua sibi
cieadum erat, et ne elinm aer corporalibus et vi- convenientia lerrx immorantur. « Et facliim est
veniibus voladiibus careret, qux ex aere replenlur vespere cl mane dies quintus (ibid.), > qui finis et
et vivificaniur. Uude et pisces ex nalatu natabiles ; ortus operis hujus boc idem opus oslendit quod
vplucres veroex volatu volatiles dicuntur; homo Deus ad quiuque sensus hominis posuit, quos
auiem nec naiarcad perfectum, nec volare poiest anima in iiomine pciiustral. Quod enim aiiima
sed pedibus suis super lerram incedil, de qua crea- videl, lioc spirilale est, quoniam ex soirilali spira-
PATROL. CXCVU. 30
95!) S. HILDEGARDIS 91'»
culo visum Iucis liabel, discornens quid visibile et A saturelur , sicut el vir cum uxorcm duxeril, in ava-
quiri invisibile sit, quia et per rationalilatem socie- rosquxslus labitnr. Et poslmodum filii, id esl ra-
tnlem nngclicorum spirituum se habere intelligit. pina el furlum qux avaritiam subsequunlur, queni-
Ipsa qttoque iuvisibilis ut angelus existil, formam- admodum homo (iliis suis divitias congregnre ni-
que corporis sui movet, quod quasi tunica ipsius; lilur; el tandera agri, sciiicct superbia, qux rapir
csi per quam oblcgitur ne videalur, licel omnisi iiain ct ftirtmn defendere conatur, quoniain ciim
creatura eam inlelligat, quia vivens molus esl. Alioi liomo injusle acquisila impune sibi attraxcrit, su-
lnpdo J perbire per jacianliam incipil. Sed cura qnilibct
fidelis ista omuia a se abjeceril, el meliora super-
Quia Deus unicum Filium sttutn mundo deslina-
vertl, cujus ptmdicaiione sublimia cmleslis con- abundanler recipii, ul prxdiclum est;>vitum quo-
versalionis prweepla data sunt , quibtis spiri- que xternam in beatitudine indcficienlem posside-
fales a carnalibus discernerenlur : et verbn Evan- bii, en qnod sc ipstim pro Deo lemporaliter nc-
gelii de>relinquendis omnibus cnm eleganli eXpo-•
silione ad instrttctionem evangelicw disciptium glexerit, el ad ccclestia anheluverit. isle enim qni
perlinenle. seipsum et genussuum ci nalos suos propler Deum
XXXIX. « Dixit Deus : Producanl nqux reptile relinqoit, quemadmodum Abrabam fecit, pro uno-
nnimx vivenlis, el volalile super terram sub firma-. quoque qnod oculis videl cl corde aliendil, prx-
menlo cteli (Gen. i). > Hoc considcranditm sic esl: miiiin centupli accipiel, velut etiam de Muria dici-
Deus per prxdicalioncm discipuloriim siiorum Ec- tur: < Diroissa sunl ei pcccata mutta, quoniara
clcsix dixil: Nunc sttbtiliora prxcepta pcr absli- dilexit miilium (Luc. vi),-> quia ;et illa a veriice
nentiain producamus, qux cum vigiliis, et jejuniis, tisque ad plantam pedis se toiam diinittens, de
ac oralionibtis in Cliristo fidcliter vivcndo terrenis singulis mercede remunerala est. Quapropter et
rebus non adbxreant, et qux sub firmamento eceli, isle cuin omnibus supradictis laboribus decorabilur,
quod ChrislUs esl, cum altioribus pennis virtutum iit etiam faber opus suum cum eleganti decore
quasi Virgincs el vidux in Ecclesia volent el coe- exornat, el ad coeleslia gaudia landem Iransibit.
leslia. sequantur. « Creavilque Deus ce(e grandin, lixc velus lex nesciebat, quoniain humanitas Snt-
et omnem animam vivenlcm ntque molabilem, vatoris illa iiondum letigeral, sed nova hxc in se
quam produxcrunl aqux in species suas, el omne fidelilcr colligebal. Filitts namqiie Dei, qui in igne
volatile secundum genus suum (ibid.). > Ostendit Spirittts sancti a raalre geiiilus esl cui cl hun.ana
scilicel uniciim Filiuin suum in carne in quo or- geniliira oinnino ablala et abslracta csl, reciam
ium est Evangelium, in quo dicilur: < Omnis qui iQ genilurara spiriialis vitx docuii, ila ul bomo se
reliqucril domum vel fratres, aul sorores, nul pa- ipsum conslringal et sanclilicel, et sic vivendoan-
fcin, aut matrcm , aut uxorem, aui filios, aut gelicam conversationem habeal, quia idem Filius
ngros |:ropicr nomeu nieum, cenlupliiin accipiei, Dei liiimanitale sua hominem liberavit, el ad sti-
<:t vilam xicrnam possidefoil (Matlh. xix). > Hoc pcrna gaudia reduxil. Deus etiam omnem vilam
consiricraiidum sic esl: Omnis fidelis qui relique- virtulum creavit, qux in viventibus meniibus lio-
rit doinuin, id cst propriam volunlatem, vel fralres, rainum qui se de terra elcvaiit, maiient, et qui
scilicet carnales concupiscenlias, aul sorores, id etiam in hoc mobiles sunl quod rie malo ad boniiin
csl gustuni pcccatorum, aul patrcm, virieticel ric- se semper cpnverlunt, cl de virlule in virlutem
lectationem carnis, nut mntrcm, id est nmplexioncm proficiuiii. Et has viriutes illx aqux super quas
vitiorum, aui uxorem, scilicei avariliam, aiu filios, Spiriius sanctus venit, iidem npostoli produxeruui,
videlicet rapinam et furtum, aut agros, id csl su- cum in bonis excmplis populuni prxibant, el eiiam
perbiam pro gloria nominis niei, itn mc inspiciens cceleslcm couvcrsalionciii oslcnderunl, quxquasi
qui Filius Dei ct Salvator boniinnm sum, cenlics imbcs volnl, omnin lcrrcnn sccuniltini possibilitalera
tanlum in quiete menlis sux corporaliler accipiet, snam iu genere virtudini transiens, sicut Filius meus
quia omncm sollicitudincm sxculi a se proj'ecit, cl D ' in Eviingtiio dicil!
nie SNbscciitus est. Undc ei et omnia hxc in mi- Jleni verba Evangdii ile wultis mansiottibus qttm
nisterio occurrcul. Nam primitus relinquenda esi in domo Patris sunt, ei de duptici genere filio-
iloinus, videlicct propria volurilns, in qua homo rum Ecclesiw, spiritaiium scilicet el swculoriitm.
pro Iibilu suo rcquicscil, velul ille qui in domo XL. < 1ii domo Patris mei mansioncs inulrx sunl
sna in quiete manet; deinde fratres, id csl carna- (Joun. xiv). > Iloc coiisiderandum sic esl: Filius
Ics concupiscentix , qtix proprix voluntali con- Dei firielibiissuis vitam xteriiam promiltens dixit:
jiinguntur; et posica sororcs, sciticel gnsius pec- In ccelesli babilaciilo quod Palris mei cst, reccp-
latorum qui carnalcs concupisccntias ubique sub- tacula quamplurima seciindum merila homiiium
sequiiur; debiiic nutero paler, per qtiein deleciuio SUIII,ila ut ntiusqnisque mansioiiem sibi illic fa-
cnrnis notaiur, qux in carcsiihus: eonsipiscentiis cial, quemadmodtuh in corporali vita Deura dili-
valde dclcctaiur; et post bxc matcr, id est am- gendo quxrit. Nain in bomine qui se ipsum abne-
plcxio viiiorum, quxdelectalioncmcarnisperomnia gni, quasi boino non sil, et-iamen sensibilem gu-
nuiplcctiiur; et deindc uxor, vidclicci avaritia, qux stum pcccatorum in corporali vase suo per omuia
amplcxioncni viliorum inulalur, ila ut itlis nun desercrc non polesi ; scd hoc modo vieloriani cor-
941 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS. - PARS II, VISIO V. 942
poratium desidcriortim propier amorem Cbrisli, et. A (»*frf.).> llla scilicet importunilas cum Christi.inus
propier spem verx fidei in passione habet, Deus popiitus non bnberet nisi commnncm vilnm, in sa>
valde delectalur, quoniam spiriiui magis quam cularibiis operibus lanium vivens, qnasi pcr vespe-
carni consentit. Hujus quoque tabernaculum ciim rum declinare se coepit ad iiiiiium fortis diei, in
irinumernbililms ornanienlis propler sludium vi- qtta singiil.-irisvita in absiinenlia, in jejtino et in
ctorix qno conira scmeiipsum pugnat ornalur, al- ' cnntcmplu liujtis S.TCIII:pullulavit, qnod ia quinla
que pro singulis hiijusmorii iaboribus singiila prx-' luce verxfidei per Chrislum conflrrandim, adxdi-
mia rccipiet, in quibus etiam vivenlibiis citharis ficalionem Ecclesix cnm benedictijnc Dei tit dies
esi. El ilerum alio modo:
guudebit, quia- Dcus nulloriim fulgentiam laborum qnintus
obliviscitur. Unde el oiniiis harmonia Dcum lau- Qttnliier ea qum opere qttinlidiei et benedictione Dei
dando mimlur, quod lcrreims homo, qni de lerra sttper idem optts sutim data ad intlruclioitem
mortalitalis refe-rri debeant, adhibilo teslimonio
esl, in aliiludinem iilara in qua Deus esi, in firie Isuim propheiw dicentis : t Qui sunt isti qui ttt
aspicial, et eadem laus cum omni genere musico- tiubes volani,et quasi columbx ad feneslras suas,t
ruin supra coelossonat proplcr mirncula qnx Dcus et quomodo hoc qttoque inielligendum til.
in illo operaltir. Ipse euim ex illis esl qui sxculum XLII. < Dixil eiiam Deus : Producanl aqux re-
reliqucrunl, cum rore Spirilus sancii lolum muii- R plile animx vivenlis, et volalile super terram snb
dmn bona opinione rcplentes, et cum gratia ejus- brmamniuo cceli. (Gen, i). > Hoc consi leranriiim
dein Spiritus mulliludinem hominum ad se tra- sic cst: Dcus in ariinonilloiie Spirilus sancti dicii,
lienlcs, ila ul per verba e'l opera eorum quamptu- ti( spirilalia dona in raeiilibus lioniiniini x.Iilt-
rimi in Dco regenerati sint. Istc namqite hoino cemur, et in pradictis causis se conslringcit-
oiunibus jucundus existi; et quemadmorium aqua ics, a sxcutaribus curis removeanlur; e't ut ho-
qux bominibus necessnria esl, omnem necessitatem Hiines isti qui aqux siinl, omnc repiile virluiiiin
eoruin suslentat, sic et per istttm reliquus popu|us producanl, id esl nnimas in conlemplaiiva viia vi-
sustentalur. Scd el sicul lerra germinando fecuuda ventes, et eliam volanies virtules commtine prx-
exisiil, ila eliam Deus homincs altcrum ab altero ceptum sxcularis vijx excellentes, ut proptcramo-
procreari consiiluil. El ulipse Deus in priraa crea- rem Dei supra conslilulam justitiam seminis sui
lioue lerram creavil el aquam produxil, sic.eliam superabundanler ascendanl, sicut bomis. ager qui
homines in duas parles scparari prxvidii, alieram de seniinc quod in sc seminalum est, supcrabun-
scilicei, 111filios procrearent, alleram vero ut in danlem fructum profcrl, nl servus mcits Isaias di-
tunica Filii Dei a procrealione desislercnl. Sxcu- cit: « Qui sunt lii qui ul nubcs volant, et qua-i
lares aulem bomincs.jjui proptcr Deuni magistros C enlumbx ad fcncstras suas (Isa. LX). > Hoc consi-
suos audiunt, qui eos ut angeli hoinincs cusiodiunl derandum sic cst: Qui sunt isti qui tcrrena re-
in coeiesti gaudio Deus secundum merila illorura spucnies, se ipsos abneganl, et mentifous suis ad
eleganler exornat. Quapropler el spirilalcs populi cgeleslia properanl el velut columbina simplicitate
supcr eos mullura gaudent, qucniadmoriura. eiinm semetipsos consideranl, et sic Deum aspiciunl. 0
angeli super ipsos lxluutur, quoniam in socielate quam mngna merces eorum apud Deum est, ctim
eorum sunt. illum rcirorsum non nlijiciunl, sed ipsura omni
devoiionc coltiul? Dcus enim opus suum anle oin-
Qtiod bettediclio piscibus el aribits ad incremenium nein .creatnrara
a Deo dala in spirilali geiieralione baptixato- prxscivcral, cl coDluinci lerram
ruin, ei in (ecunditale virlulum cttjitsquefidelis creavit, alquc inier hxc duo reliquam crealurain
impleatur, el cur isla quinto diei ascribaniur. consliiuit, quemadmodum cidem crcalurx neccssa-
XLI. « Et vidit Deus quori esscl boniim, bene- riuni fuii. Nam in aqua spirilalia , et in terra
dixitque eis dicens: Crescite el multiplicamini et corporalia significavit; omncque quod immundtim
replcte aquas maris, avesque mullipliccntur super cst, in aqua munriatur, sicul eiiam corpus ex ani-
lerram (Gen. i).) > Vidil Deus quod bonum erai ul p ma vivit, ct ul liomo corporalin lnngil, quamvis
justi popuii sibimelipsis et propriis volunlatibus animain (angere non possit, seJ ab ipsa se vivere
renuniiarent, el hoc ciim interiori bcncdiciionc srii, el lamcn qux ci qualis sit ignorai; alque in
cordis in Filio stio, qtii eiiam boc cxempiiira dedii, lioc scienlia ipsius riebilis esl, terraquj cum viri-
bencdixil dicens : Islx virlules in Deo crcscanl, cl ditate sua per aquaui stibsislii, quam e ia n poriat,
in bono muitiplicciittir, ct rcpleant viventes et lor-. et ex ipsa perfunditiir. Et Dcus quasdam crcalu-
rentes nquas, id cst aposiolos, qui rivulos Scrip- rns ad Ibrtiludincm facli opcrls sui, iJ cs( hominis
tnrx Dei per scienliam suam in Ecclesia, qux vi- co:.s:iuiil, quoniain lioiuo (ii.n i.isis op raiur, tt
ireum el igneuni mare cst, perducant, ul recorda- ideo eiiam in crcaluris signavit, seri qiianiain po>-
lio Incarnationis Domini cum coiitemptu hujus: sibilitalem homo riesiriciia aninix operari h.ibeal,
sxculi in hominibiis fiat. Et volatilia spiritalium qux nunquam deficict, et cnjus suspiria per veu-
popiilorum snper lerrain Ecclesix, qux figura coe- lositilein ipsius ad coelunivolat. Quicunque cnim
lestis Jerusalem est, muliiplicenlur, qux replebi- nsccndit, ille qnxrit nd quein ascendat. Sic eli m
lur cuin Ecctesia, dum novissimus dies pcrlransie- nuinia cum dcsiJeriis suis pulsat,
quaieiius ci
<
rit. Et factura est vesoere et mane dies quintus Deiis virtulcm aJ opcrandum dct ; et quia Deus
9« S. HlLDEGARDIS Ui
•am in hoc npprobul, ipsl concedii qv.x ab eo A Dens liouiinem, ui bonum operareltir, creavit,
podulat, seri ctini ipsa descenderit, lunc concu- seri ipsc bonura d.ferens, inaltim operalus est,
piscentias carnis serundum quod guslus illius cu- voluil Deus Verbum suum hominem fieri, qui iu
pil operaiur. Unde el sic duobus modis affligitur, bonitale sua omnem jusliliam quam Adam relique-
iia scilicet ill suppltcia de carue patiatur cuin ad ral plenins proferrel. Et idcirco eiiam populns
Deum ascendit, e'tmullam afiliclioneinpcr scienliam isle cum ipso Filjo Dei excmpla ipsius profert,
roetestis desidcrii habeat, cum concupiscenliam qux sancla diviuiias in eo oslenriit, ideoque vir-
rarnis perfecerit. Quopropter ciiara Deus hoinini . tutes istx benedictx, quia in ipso surrexerunt.
crealuram discernil, atleram , videlicel visibilem, Et liinc virlus Deus dicit : Istx viriutes qux mo
cl alleram invisibilem, quemadmodum cl corpus imitari per me inceperunt, crescant, el genimina
visibile est, el anima invisibilis, ut per lianc bonorum operiun in eis niuliiplicenlur, el homi-
quoque conjunclionem quod bonum esl eligal. Cor- nes qui in instabilitate carnis fluctuant ita re-
pus autem per creaturas pascitur, animaque gus- pteanl, ul in ipsis de vi divinitalis Torliores virlu-
tum carnis ad edendum movel, alque pcr suspiria tes, quam humana fragiliins cnrnis sit, appareani,
sua ad lioc lendit, ne ex superfluilaie cibomm el sic volantes super lerram, id esl bominein, nuil-
corpus ila suffocelur, ul suspirnre non possit. In B liplicentur, ut infirmilas caruis earum foniluriini
lioc nainque coinmis-to opere anima ila operatur, subjiciatur. « Et laclns cst vespere ct rriane dies
nt corpus in spiraniine suo cibis rccto morio pas- quinlus (ibid.). >lia, ut prxdictum'cst, in Deo fiet
calur, quoniam si itlud supramodum pascitur, bonus finis, cum iniiio quintx virtutis, qux con-
vires aniinx dilabunlur; si auiem congiui cibi per templus mundi est ut dies quinlus.
nimiam abstinentiam illi subtraliuniur, superbus Quomodo historia
ita vclul in ccelum as- qum de opere sextidiei in produe-
diabolus bnminem extollit, lione jumentorum el repiilium lerrie el formaiione
censiirussil, qnatenus illum sic per superbiam ruere hominis scripla est, ad liiteram intelligenda tit,
fa«iat. IlaqueDeus boc niorio crapulam odil, al- et quod homo secundum corpus ad imaginem hu-
maniiatis filii Dei, quanxab mierno ex Virgine as-
quc irraiionabilem abslinenliam reprobal, ideoque sumplurum prmsciveral, et secundum animam per
fidelis bomo in ulroque justum modiim sibi impo- scientiam vel imiialionem boni ad similitudinem
nal. Et omnes prxdiclx virlutes sub discrelione diviniiaiis factus tit.
quasi sub firmamento coeli esse debenl, ut ipsa eas XLIII. ( Dixit quoque Deus : Producat lerra ani-
ita regat, ne propier (avorein aut elalionem men- mam vivenlcra in genere suo, jumeniael reptila
lis altiiis asccndant qnam ferre possirit, nec eliam et bcslias lerrx secundum species suas (.Gen.1). >
in iteratione sxcularium rerum profunditis cadanl Hoc considerandum sic est. In inexstinguifoiliVerbo
quam illa conslilutio quam a Deo acceperint ha- suo jiissit Deus ul lerra animalia viventia in gencre
beal. < Creavitque Deus cete grandia, et omnein suo, id est diversa genera animalium, in formis suis
animam viventem atque mo(abilem quam produxe- producerct, scilieet jumenla, qux liomini servirent,
rant aqux in species suas, el omne volatiie secun- reptilia in quibus homo limorem Dei habere disce-
«tum gcnussuum (Gen.t). > Deusmagnas virluies, ret; bestias eiiam, qux illi honorem Dei demons-
scilicei iiitegrilaiem carnis el continentiam in ho- trarent; ununiquodijtie animal speciem generis sui
ininibus per inspiraiionem Spirilus saneii creat, habens Quod el sic impletum est; qualenus homo
ipsis onincm pompam alque deticias carnis cum omnein plenitudincm in eis haberel, ita ut illud eli-
desiderio ardcntis amoris Dei abslrahens, ita ut in geret qnod ad necessitaiem suam sibi prodesset,
deleclatione carnali se ipsos lanquara niorlui sinl illudque negligerei quod sibi eoiUrarium fore(, et
conculcenl» et omnes virtules vivenlis animx, qux hoc modo lionor ejus plenus forei. Jumenia enim
kistabili vita persislunl, ita in eis confirmal, ul de bomini se adjungunl, replilia aulem eum afohor-
humanx naturx conjugiis uon maculenlur. Et hx rent; bestix vero eum fugiunt, ei oinnibus his do-
sunl viventes virluies qux Agnum sequuutur, qui 3 miiiatur. « Et fccit Deus beslias Juxta species suas,
uunquam ulla macuta iuiquitatis maeulalus est, el j'umcnta; el omrie reptiie terrx in generc suo
alque motabiles ad meliora, cum a negotio conju- (ibid.), > vidclicet bestias qux ferocitale sua limo-
gii, cui sxcularis sollkiiudo adest, dcsislunt. Hx rem honiini incutiunl, jumenla qux illi serviuni,
quoque illuslrcs viriutcs in populis islis diversa va- replilia quoque qux se coram eo abscoudunl, ut
rietaie specierura producunlur, quarum altera cas- prxfatum est. < El vidit Deus quod essel boiiuui
titas , allcra contiueutia esi; quibus cxlerx virtu- et ait: Faciamus hominem ad imaginein el siraili-
tes adhxrenl, qux ad superiora quasi palma in ludincm noslram, el prxsit piscibus maris, el vo-
iiiutiiludinc generis sui ascendunl. < Et vidit Deus lalilibuscoeli et bestiis, universxque creaturx, om-
quod csset bonum, beneriixilqtie eis dicens : Cres- iiique reptili quod movetur in tcrra (ibid.). > Vid.t
cile el niuliiplicainini el replote aquas maris, aves- intuilu bonitalis sux quod esset bonum elutite ut
que niullipliceniur super lerram (ibid). t Vidil lotus orbis terraruin ptcniiudiiiem honoris hominis
Deus lias, virlutes valde bonas esse, quia in eis haberet, ct ail quasi homineraad prandiom vocans,
inagua dtilcedine delectatur , cum ipsx virlutes qui una vis uniils subslanlix divinitatis in tribus
Verbuin Dci illtid imitando tnnguni. Quia namque personis sutnus: « Faciamus hominem ad iuiagiticm
945 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICISUQMINIS.- PARS H, VISIO T. 9W
nostram, id csf socunilum lunicam illam qux ini A et in muhiludine proftcerenl, et imperio suo lcr-
uicro Virginis germinabit, quam persona Filii pro ram rcplerent, et eam sibi suhjicerenl, quatenus
saluie hominis indiiens, de utero itlius, ipsa inle- dum ab homine colerelur, in fructus prorumperet;
grapennanente, exibit, et a qua tunica diviuilas cl ul eliain dominareniur in aquis natantibus, et
nunquam recedei, sed huraana anima pro redem- ' in aere volantibus, quia ea cum expansione quinque
plione ejusdem hominis corpus per mortem exuet, sensuum prxcellerent, el omnibus aiiimanlibus
illudque per potenliara Divinilaiis suscitanlem, ite- molionem vilalis aeris super terram habentibus, .
rum resumet. Faciamus quoque eum ad similitu- quoniam illa gloria ralionaliiatis superarenl.. Cunv
dinem nostram, ul scieiiter et sapienler ea intet- enim horao in plenum numerum sicul Deus etim
ligat el discernat, qux in quinque sensibus suis constiluit peificielur, ad terram illain qux ex ler-
operaturus esl, iia ul etiam per raiionaliiatem vi- reuis hominibus lerra vivenlium nominatur pro-
Ixsux, qux inlra ipsum abscondetur, et quam veniel, el deinde societalem cum Agno in ccelis
nulla crealura in corpore manens videre potest, habebil. 0 quain magniim gaudiura esi, qubd Dens
prxesse sciat piscibus qtii in aquis nalaut, et vola- homo fieri dignalus est, cxislens in angelis divi-
tilibus in aere suspensis et bestiis iudoinitis, uni- nus; in liominibiis hiimanus! Quapropter vere Deus
versxque creaturx super terram cpmnioranti, om- u et hoino credendus est. Et ideo eliam Deus homi-
nique reptili se moventi iiTierra, quia ralionalitas nem ad lunicam suam, et ad plenuni numerura qui
iioniinis omnia hxc pracellet. < Et creavit Dcus iiuiiquam ab bomiiie secedit posuit, quia et ilii velut
homiiieni ud iraaginemsuani, ad iinaginem Dei crea- pater filio suo fecit, qui ei hxreditatem qux ail
'
Vii illum, masculuin et leminam creavit eos, be- ipsum respicit, dislribuii, cum ei pisces et volatilia
ncdixitque illis Deus et ait ; Crcscile et multipli- omniaqiie viventia qux sine ralionalilale vivendo
camini et replcte (erram, e( subjicite eam, et du- super lerram movetttur subjecit.
minamini piscibns maris ei volalilibus cceli, et < Dixitque Deus: Ecce dedi vobis omnem her-
universis animaiitihiis qux movenlur super lerram bam afferenteni semen super terram, el universa
(ilid.) > Creavil Deus hoiiiiueiii secundum formam ligna qux liabcnt in semetipsis sementem generis
humaiix carnis, qua lllius ejus sine peccaio in- sui, ut sinl vobis in cscam, et cunclis animanlibus
duendus erat, sicut et liomo (unicam stiam ad si- lerrx, omnique volucri coati el iraiversis qux mo-
-iiiililudiuem sui facil, secunduni forraani utique venlur in lerra, et in quifousest anima vivens, ut,
iltam qunm Dcus nnte sxcula prxsciebat. Creavit liabeant ad vesrendum; et faclum esl ita (ibid.). i
bomiuem, masculum, scilicel majoris forlitudinis, c( In inexstinguibili Verbo suo dixil Deus, quod de- '
ferainam vero mollioris roboris, faciens el in recta deiil homini herbam seniinariam, ligna quoque iu
mensura longitudinem el latitudinem iu omnibus semeiipsis sementein eraiilentia, ut sinl illi in ci-
membris illius ordinans, queniadrapduin eliam al- bum, non quod liomo omnibiis herbis et lignis vc-
titudinem , profundiiaiem et latiiudinejn reliqiue scaiur, sed quod illis animanlibus pascatur qux et
crcaturxin rei lum siatuin posuit, iiealiqua illarum berbis et lignorum fruclibus vescuntnr, et quod
alieram inconvenienler transcendat. Sic et Deus eliam ei concesseril, ut in animantibus terram in-
nmnera creaturam in horaiue signavii, et inira ip- habitautibus, votucribusque et oinnibus qux hac et
siiin similitudinem angelici spiritus, hoc esl auiinain illac in raotibus suis in lerra ferunlur, et in quibus.
«rdiriavit, qux in forma hominis operatur, necab vitalis aer continelur habeal paslum. Omnia eriim
tilla creaiura diini in corpore est vjdetur, sicul nec qux in lerra vivunt viridilate iila qux de terra
diviniias ab ulla mprtali creatura videri potest. prorurapit vesci noscuntur; non ila quod omne
Anima enim de ccelo, corpus aulem de terra animat herbis aut lignormii frngibus ulatur; sed
est, et anima per firiem , corpus vero pcr visum quoil cum alterum alteri escam in semetipso exhi-
cognoscilur. Masculum nempe et feininam Deus bet, prxdiciarum herbularum cl virentium ramu-
creavit; sed roasculum prius, fcminam vero postea D 1 sculorum usu nulrialur. Et prxcepium Dei hoc .
de viro totlens, illaque parit, sicut et masculus per modo ariimplelum esl, quoniani omne quod est vo-
fortitudhiem virium suaruin general, qux in ipso luiitali Dei subjeclum est; cunciaque ordinatio Dei
absconditx sunt. Per bieineni enini et xstatem fru- propter hominem in crealuris pairala est. Nam
ctus crescuul, ei proferunlur, et absque islis nulii homo qui indelieiens in anima est, posi novissimum
perficiuiitur. Pcr raditem quoque nrboris, qux vi- diem Deum, qui nunquara inccpil nec Dncm acci-
riditalem in se coniinel, fljres et poma eniUriunlur p'et, videbit, quia quandiu bonio ut luna crescilet
el ab uno sunt; ila per masculum et fcminam muJii delicit, sciiicel dum mortalis est, Deiirn non virie-
prncreamur, qui lainen ab uno crenlore procedunt. bii, nisi quanium, ipsc in umbra proplietix se bo-
Nam si masculus solus, vel si femina sola esset, minihus ut sibi placel ostendit. Cum enira Deus
iiullushc-mo generaretur. Uode eiiam vir et fe- iniiium bominis fecil, lunc el novissimum tempus
mina unum sunt, quoniam vir est quasi anima, fe- ipsius prxvidit, et eliam lempus hoc qup, ex utero
mina yero vciul corpus. Benedixitque eis ille in matris sux egrediens, per aquam denuo in Sjiiriiu
quem angeli ipsum cognoscendo et laudando aspi- sancto regenerandus esset. < Viditque Deus cuncta
timii, ci prxcepit ut in aiigmeiilaiione creseercnt, qux feteral, et erant valde bona, i quouiani oume»
947 S. HILDEGARDIS 948
creaiuras in plena perfeciiotie absque omni dcfe- A , corde meo natus est, qux etiam in Spirilu sancio
clione creaverat, illudque bonum erat, ut niillum accendilur. El homo in Ecctesia cum scientia stia
defeclum habitura essenl. i Et faclum est vespcre lerrenis rcbtis cum observalionibus Evangelii qnod
et mane dies sextus (ibid.). > Finilo principio illo Deus dedit, et cum virtutibus ad bonura volantibus
quoJ Deus in prxfalis crcatiiris el in homine fece- prxsit; ipse etiam subslantiam et animam suam cum
rat, quein in lociiin perditi angcli prxdesiinave- subj'eclione prxceptorum Dci, el cum omnibus cx-
rat, dies sextus perfecto hoinine fulminabat, qui leris virlutibus coelorum pro Deo pouat, atque in
etiam eumdem bominem pcr scx xiates mundi abstinentia carnalium corptis suum macerci, Ka ut
diversa opera faclurum prxmonsirabat. Alio ipsehomo virlutes islas perficiat. Ipsx quoque vir-
raodo : tutes in observatione omnium prxcepiorum Dei bo-
minem ipsum perflciant, sicut de virtute in virtu-
Quomotlojitxta allegoriam per Verbum Dei toqttenlit tem ascendendo, ipsis nunquain salurari possit; et
per apottolos de lerra Ecclesim in fide caiholica
juntenta', el repiilia, ei besiim, homo quoque qtti semper in boc mobilis sii, u( a mato recedal, et
eunctis prmessedeberei secitndum differentias mia* bonuin faciai.
tum, inlellectuum, vel gratttum in Ecclesia vi- « Et creavit DettsIiominem ad imaginem suam,
ventium, et illa producta, et iste forinatus, el g\
in quo vel ad quid crescere el mulltpiicari iniel-. ad imaginem Dei creavil illum, masculum et femi-
ligatur. nam creavit eos, bcnedixitque illis Deus et ait:
XLIV. < Dixit quoque Deus ; Producal lerra ani- Crescitc e(, multiplicamini et replete terrum et sub-
mam viventem in genere suo, jumenta et reptilia jicile eam, et dominamini piscibus maris el volaliti-
et bestias terrx secunduin species suas. Et faclunt bus coeli, et uuiversis animaniibus qux moventur
est ita (Gen. i). > Hoc considerandum sic esl: super terram. > Deus liominem in Ecclesia a.dagni-
tionem divinilatis sux creavit, ut in aiiima stia cce-
Terra, scilicet Ecclesia nica, omnes viventes vir-
tuies producai, quas per docliinam aposlolorum in leslcs viriutcs operari rum suspiriis animx possit,
orai.ibus generibus virtulum constitui. Conjugati cum quibus Ecclesia gemmis virliilum ornata esi.
iiamque, qui subjugo iegis sunl, recte vivanl; illi Creavil eum etiam ad iinaginem Dei, qux Filius
eliam qui in absliiicnlia carnalium desideiioruiu esl,- ul cum ardcnli amore circumdatus sit, omnia
bftiia incastilate eum excell.eiitioribus virtuiibus
reptant, corpora sua in vigiliis, in jejuniis el in
orationibus macerent. Qui auiem omnem subslan- perficiendo, el ut Ecclesia Dei cuni operibus Dci
tiam. suam Deo offentnt, etiam animas suas pro perficiatur. Sic ergo Deus populos creavil, ut viri-
C
ipso ponant, omnia illicila in operibus sujs sic di- les, qux masculina persona sunt, in ccelestibusvir-
lutibus haberent, e( ut eliam in limore Dei, in an-
mitienles, u( Deo Salvalori per subjeclionem prv-
ceplorum ejus, quxeis conslituta suni, placeant. Et gnsiia animx, in sxcutari vila sub nascenlium cura
sicut bestix lerrx naluraro secundum species suas filiorum vincerent, qux ferainea persona est, ut et
sibi conslitutam non (ranseunt, ita etiam ipsi con- Ecclesia cum ea xdificaretur. Et in his prxdiclis
stitulam sibi formain secundum vires suas obser- causis Dcus ea cum piena benediclione sanctx In-
went; el sic iu virlulibus islis absiinentia sxcula- carnationis benedixit; in boc. scilicel quod Filius
rium reruin perfecla eril. < El fecil Deus bestias Dei humanitale indutus esl, atque ideo omnia ge-
juxta species suas, et jumenta et orane reptile lcrrx nera viriulura in spiriialibus, et in sxcularibus qua?
ju genere suo (ibid.). t De gralia Dei in Spirilu propter amorem Dei proficiuni, furiitcr slillarc dc-
sancto omnes illx magnx virlutes spiritalium in- buerunl, quia Deus, Dcusel homo est, rie quo oin-
siitutioniiin, ct oranes istx ordinationes sxcula- nis viridilas pullulat. El in ajmoiiiiione Spiriius
lium.alque omnes hx vires absiinenlium. in ca- sancti ait, ul populi in Ecclesia i.u aflluenlibus ju-
tholica fide facix sunl. <Et viJit Deus quod essct slis desirieriis crescenlcs, in unaqiiaque vila secuu-
bonum el ait: Faciamtis hominem ad imaginem et 1 dum limorem Dei procederent, ct in his mujiiplica-
simililudinem noslram el prxsit piscibus maris, et rentur, ut iu sludiissuisfrucluosi essent, el virtutos
volaiilibus coeli el besiiis, universxque creaturx, in se ipsis semper innovando, non arescerenl; et
omnique replili quod raoveiur in terra (ibid.). > Et sic, replcrenl illam lerram, scilicet EccJesiain, el
similiter vidit Deus omnes virlulcs istas bonas gubjiccreuteam Christo et dominarentur in ca, iia
esse, et ail in semelipso : < Nunc faciamus hoiui- ui Evangeliumsequerenlur, et cuin volantibus atque
iiera ad imaginem el simililudinem nosiram, ad viventibus virlutibus, qux se a terrenis rebus re-
xditicationem Ecclesix.i Quomodo? Faciamus cuin movem, ct in bono stabiles sunt, se adcccleslia eri-
ad instruClionem Ecclesix, u( ipsa cum homine ad gerenl.
omnem xdificationem ejus erigatur, et ut ipse in « Dinilque Deus : Ecce dedi vobisomnemherbam
forma sua ornatus in rationalitate, id esl ad ima- afferenteni semen super lerram, et univcrsa liena
ginem nostram, et in scieniia ac in sapienlia, id qux habent in semetipsis scmcnlein gcneris sui,
esl ad similitudinem nosirain formetur, ila ul ipse ul sinl vobis in cscnm ct cunctis nnimanlibus ler-
cura divino opere et liumanis juslis operibus Eccte- rx, omnique volucri coali, et univ.ersisqux moven-
»:am xdificet, ul ci lex in Filio moo detur, qui dc tur in tcrra, el in quibus esl aninia vivens, ui hct-
949 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS. - PARS II, VISIO V. 930
Lennl nd vescendum. Et factiun esl iln (ibid.). > & j Dci pcracln sunt, ila ul eis nibil dcesset, unnqun-
Deus in omni consliluiione Ecclcsix dixil : Ecce que virlute solum bonum prius cxislente ; sed bic
jam dedi et misi vobis rectam fidem per Filium pariter omnia bona erant, ctiin omnia pariter appa-
lnetim, quem vos in viririilale inaralx lerrx, ij cst rerenl, ut cnnvivium pleiiHin est cum in onmibus
iu uiero Virginis, super terram nattim vidislis, ut jusiitiis suis perftciiur. i Et factttm esl vespcre et
intncla terra flores germinat. Filius aiitem meus inane dies sexlus. > llla miilalio iitslabililatis qucd
semen Verbi Dei atlulit, ut super promissam ler- in Ecclesia nondiim firmkas constiluioruin prx-
ram, sciljcel sanciam Ecclesiam, qua coelestis Jeru- ceplorum erat, ccepit se detiinarc pro mane fortis
salem construitur, seminaretur, allulitque legera juslitixomnis consiilutx legis, qiiemaritnodum dies
conjugatorum , qui propagationem seminis sui in cum viribus solis conforlalur, dum sol in ordiuesuo
naiionibus habeut, quomodo secundum liinorciii stat, ut hinc fieret dies sexlus, el ul quasi in sexta
prxceptorum meorum vivcre debeant, ita ut riaia luce forlis fidei, populis prxcepta Dei secunJum
lex raea vobis in cibum sil, unuin in construciione voluiitatem ejus, ei secundum doclrinam inagistro-
aiiimx, sicul corpus cum cibis pascitur, pascimini, runi suorum in Ecclesia adimpleret. Et iterum alio
quia Fdius meusdixit: i Meus cibus est ut faciam modo ?
voluntalem Patris mei (Joan. iv). > Iloc conside- ]
randum sic est : Meus cibus qui Filius Dei sum, De dhersilate viclualium homini et jume.nlis iu Ge-
nesi concessorum, qualiter modo spiritualiter in
i"e est, ut passioni me corporaliicr subjiciam , per ecclesia secundiiin dislributioneni vel perceplionem
qunm hominem ad parariisum unde ejeclus fuerat, spiritunlis alimoitia, quod esl verbum Dei, lenea-
devicio diabolo , secundum volunlalem Patris mci tttr; et quomodo apposiium Qltrisii lesiimonium
dicenlis : « Meus cibus est ul (aciam voluntalem
reriucam, quia Pater metis ad lioc me misitin niiin- Palris mei; setl et hoc qttod scripium est : « Et
dum , ut salvura faciam illum. Nain ego a Palre [actum esl vespereei mane dies sexlus, > accipien-
niissus, in raalernis visceribus carncm sine virili dtan sit.
humiriilale suscepi. Cibus ergo ille in quo Patri XLV. « Dixit qtioquc Deus : Producat terra ani-
meo nbsque xtate xqualis sum, mellor cibo illo cst, mam viventem in genere suo, jumcnta et replilia
quo ad boram secundqm cnrnem pascor, ubi ccele- et bcslias terrx sccundura species suas. Et faclum
sl's Pater ine ad lempus in sxculo isto essc, el cum esl iia (Gen. i). >Hoc considerandtim sic esi: Dcus
Iioniinibiis conversari voluil, qtialentis per verba in nriinonitione Spirilus sancti bominibus dicit, qui
mea in salvationem redeant, cum eos inecum ad se omnibus prxriictis causis subdtint, scilicet quo-
(oelestia sur&tim reiraxcro. Sic enim opus meum modo se Deo in desiderio animxsux diljgenter ad--
est, ciim in humanitate mea Iiominem redemi, ut el' ^ junganl. Nunc Iixc tcrra, id esl homo, viventes vir-
illo se undiim me ojiereiur. Vos ergo cum lege mea tules animx producai, ila ul exteripr hoinp nego-
pascamiui, ut aiiiiux vestrxnon deficjanl, quia v«- lium animx lenens, ad Deum semper suspiret, ut
bis (empus escarum in lege Dei cpnstiiui, in qtta aniina et corpus Deo in genere fortissimx viriulis
pascua viix inveniclis, in quibus omnibus non defi- oberiienlix, qux morli vim suam in Deo occutic ab-
cielis, si ea servavcritis, sed in xternum vivelis. stulit, obediani, quemadmoriiim jumenla per sub-
Iloiniiiibus quoqtie per virlules prxceptis Dci vivi jectionem bomini subdila sunt, et ut eliam repiile
subdilis et in coelesli niililia imilatoribus Cliristi in oflicio viliiaiis illi subjacet, el sicut,best|x lerrx
effeclis, qui a terrenis rebus se removentes, omni eiserviunt, el ut bomp jiropter subjectipnem bu-
devotione ad justitiam anbelanl, cl de virlule in militfllis bomini se subdit, quia obedienlia poana
virlutem qux ad baiium mobiles stint, in terra re- supcrbiic est omnino cam confiindens. Et fecil Dcus
promissionis ascendunt, e( illis sinl ciborum diffe- I.eslias juxla spcues.suas, ei[umcnla, et omne rep-
rentix, el tempora lemporum, qnx eis a magislrisi tile terrx in genere suo. .Ab omnipotente Deo in
constiiula sunt. Tempora etiam illa populns cx in- bomjne, qui prius |ier superbiam libere peccaveral,
slituiioiie legis observare debet, iu quibus lestivita- D tiin.or surgit, ila ul ipse liomo Dcum reqiiirere in-
les celebrandx sunl etjejunia pcragenda. De ipsisi cipial, ut prinius liomo prxcejitum obedienlix a
quoque cibis ista dislinclio lenenda esi, v\ non adI Deo suscepil. El sic Deus iiiiioniine lacit, quod
superfluiiaiem, seri sicut opportuniias necessitatisi seipsum sua propria voluntate in subjeclionein bo-
cxegerit assumaulur, ei unicuique secuiiriuin inen- mintini propter amorem Dei prosternit, ut bcslix
siirani ilhiin qtia ipse in Spirilu saucio conforlatus> ab bominibus comprehenduntur, a quibus etiara
el inslrticius esi, lecle dispcnsciilur. lsiuri Cbristia- niilriuntur et inslituunlur, sicul ipsi volunt. Simi-
nits homo, qui xdificalio Ecclesix est, audiat, ut• Iiicr lioinincs it) illam s.ubjeclionem raagislrorum
capiti suo recle consenliai. El hoc ita factum est, secimdum speciem sanclx humiljtaiis coniputantur,
quia verba Dci.et virliiles in Chrisliano populo ci- mancipati obedienlix in forma jumenloriim, ac
bus vitx. in Ecclesia faclx sunl. « Yiditque Deusi eiiam in illa vilitale reptaniis nalurx, ila ul in pror
cuncia qux fecerai., > boc est approbavit omnia pria volunlaie sua secunriura voluntalem mngisiro-
bxc propos ta el prxcepta, et data lempora oiniiiumi rum sttorum conculcentur, sicul vilis natura icpsJi^
prxdiclaruin virlulum; < et eranl valde buna, > in geiicrc suo coiiciilcatur.
(juia in plcniiudinc cxojitabitis gratix omnipotenlis
m %. S. HILDEGARDIS »5i
Rtpetitio ontniumqum ie opere texti diei scripia stinl:<A tis Dei ralinnales crenii cstis, quasi ab ipso nnti si-
in Genesi,quomodosecundummoralitdteni ititeltigi '
vel teheri debeant, el apposilio duorum testimo- ~ (is, et qtioniain oiniiein scienliain qux vobis neces-
niorum Psalmi et Evangelii, et auo tentu ipsa saria estab ipso babeiis: irralionale autem animal
quoque accipienda sinl. nihil aliinl scil nisi quod sensu capit. Iti homine
XLVI. < El vidil Deus quod esset bouum, et ait : quoque, id esl in vivenli scientia hominis,vim et
Faciamus hominem ad imaginera et sirailitudinenii fortiludincm perspicux juslitix creat, ila ut nec in
noslram, ei prxsit piscibus maris, et volaiilibtis s se ipso, ncc in atiis iniquiiati ulla'enusprave cc-
cceli et bestiis terrx, universxqup crealurx, oiiuii- dat, quod quasi virile est. In eo etiam creat, ul per
que replili, quori movetur in terra (Gen. i). > Vidett donum divinx gratix homini in peccatis vulneralo,
Dcus lioc-bonum esse, el mullum cum superiorii cum misericordia parcat, et ut miserias ipsius iia
dulcedine in hoc delcctaiur, quod bomo in primai aritendal, quatenus vinum posnitenlix ei infundat,
justilia quam ipse in liomine consliiuit eum requi- ipsumque oleo misericordix ungat, sic ne ipse ho-
rit, et in scmeiipso dicit : Isle homo cum omni in- mo propter exccdentem mensuram, el in remissi-
creplione justiliae se ipsum iu itlicitis desideriisi bilern pcenitenliam cariat, el ne tepidus in vanilalem
suis superando langil ine , et cnm lucido desiderio) pravorum operum involvalur, quod quasi femineum
primx consiitutionis mex, qunm in primo ortu, dura1 B ' est. Et islud Deus benodicit, quiahumaniialem Filii
liomo mihi debuit obedire,cons(itui, per foonaoperai ejuslangit, ut idem Filius Dei in Evangeiio dicit:
erigit. Nunc nos tres personx, illa vis uuius sub- < Quicunque feceril voliintalera Putris mei qui in
gianlix, qux primum horoinero ad imaginem et si- ceeiis esi, ipse meus fraier, soror, et mater est
niitiludinem suam creando teligit, faciamus ul ho- (Matth. xu). > Hoc considerandum sic est : Oinnis
mini isli magnus honor de sanclitate et cognilionej homogratia Dei sUflultus, qui fecerit bona inten-
divinarum rerum detur, ita utsicul palronus Iiabea-. tione voluntalem Pairis mei, qui per divinitatera
tur, et dilectionem sanctx Incarnationis iu imagine. Palcr meiis esl in ccelis habilans, quia Filius Vir-
Dei ad proximum suum habeat, et in scientia suai ginis sum , ita ul hoc in quo naius est repudians,
bonorem divinitati in similitudine Dei exhibeat, t ad Deu.o cuin inleriori homiiie volet, isle in alia
quatenusper institulionem Evangelii, et per viritiles; natura quam conceplus sit, Deum imitanrio, el in
temporalibus rebtts prxlalus, se ipsum eliara Deo, vcneraiione perfecti tirnoris ipstim semper inspi-
sacrificel, ita scilicel ut corpus suuin per abslinen- ciendo frater raeus est. Deum quoque fideiiier in
tiam afiligat, e( se a (errenis ari cceleslia promovcai, amplexione chnritatis assidue habendo soror mea in
quatenus cura jpsis virtutibus qux in eo irapleix. . hac devotione est, atque in oranibus operihus suis
sunl operelur, el ipsx virtules cum eo, alque iu Iiac. " cura volunlaie peifecdonis ad eumdemPalrem meum
prxlaiione ipse Deum timeat et ditigat. agcendendo; et in corde, el in corpore eum frc-
< Et creavil Deus hominem ari imaginem suam, quenter portando, mater mea existit, quoniam sic
ad imaginem Dei creavit illum , masculuin ei femi- me generat, ubi lolo studio sanclilalis in Patre meo
nam creavit eos, benedixiique ilJisDeus, et ait: per plenitudinem beatorum viriutum floreo. Tunc
Crescite et multiplicamini el replete terraro, et Deus in semetipso dicit : Iste bomo in viribus for-
subjicite eam et dominamini piscibus maris, et tissimarum virlulum crescal, ci miiltiplicalio ea-
volaiilibus coeli, el universis animantibus qux mo- rumdem virlutum in eo colatur, ut illu lerra scilicet
ventur super (errara (ibid.). > Et nunc Deus liomi- cxieri homines preliosa pigmcnia bonorum operum
»em ad honorem sibi creat ita ul ipse omiiino in de eodem nomineaudiemlo et intelligendorepleaiur,
deilate et in humanitate sua in illo cognoscatur. et prxceplis ejus se sitbdant, aique ipse liomo cura
Quomodo? Polenlia Deitalis omnia creantis el re- superafoundanti felicilale desideriis suis domineiur,
gentis in magisiratione boinlnis ad imaginem ejus; in eisdem virlutibus omnern poinpam sxculi, qux
secundum rationem facii, qua cxteris creaturis quasi mare esl sibi abstrahens, et ut in virlutibus
prxest, apparet, miseralio ejus qua mundo ex Iiu- j, j e( in his qux in virifoussuis ad bouum mobilessunt
manitate subvenil, in compassione ipsius hoininis, superno desiderio ad ccelestiacurrat, ita ui hx vir-
qua proximo suo secundum possibitilatem suam lutes bomini illi illicita desideria, qux quasi terra
parcere el misereri debel, agnoscilur ; et hxc bona suut, abslrahanl. < Dixitque Deus: Eccededi vobht
exempla Verbi Dei sunt, ul Psalmista David ait; omnem herbam afferenlem semen super lerram, et
< Ego dixi : Dii estis, et filii Excelsi omncs (Psat, universa tigna qux habenl in semeiipsis semenlem
LXXXI).i Hoc consideran.dum sic est : Ego vobis generis sui, ut sinl vobis in escam et cunclis ani-
hpuiinibus dixi: in hoc Dii eslis, quod homo omni manlibus terr.x, omnique votucri cceli, el universig
creaiurai dominalur, eam ad omf.em necessitatem qux moventur in lerra, et in quibus est anima vi-
suam sicut desiderat sibi suhjiciens , quoniam que* vens, ul babeant ad vescendiim. Et facium esl ita
madmodum omnipotentem Deum in fide el limore (Gen. i). >Et nunc etiam in Spiritu sancto dicit :
et amore hafoet, sic crealura liominem velut Deum Ecce oninia germina virlutiim, qux supra dicta siini,
per magislerium timoris inspicit et diligit, cum ab seraen verbi mei aflerenlia super desideria carnis
ipso pascilur. Sed el filii illius qui in excelsis altus liominis istius, qui se ila constricgil, et omnes for-
*si, vos homines dicimini, quia per graliam viven- tiores virlutes ad mnjom prxceptn nsccndenies po-
055 IIBER DiVINOR. OPER. SIMPLICiS HOMINIS. — PARS Ilf VISIO V. 1)54
sui, ul in gemetipsis recto desiderio bonum semen A filiorum liominiim habel.et ita omneillud peifectum
generis sui in verbo meo habentcs, sint ei in tibura decus coelestium operum iu Ecclcsia consliiuiuni
refectionis animx; ita ut etiam omnes virlutcs per est. < Compleviique Deus riie septiino opus SIUHII
huraililalera Deo subjeclx, et in ccelesli mililia vo- quod fccerat, et requievit dic septimo ab omniopere
lantes, et qux hominem a lerrenis rebus ad ccele- quod patraral (ibid). > Complela esl omnis consli-
slia removent, el in quihus viveules vires de plan- - lutio lixc in omnibus his; et hoc ita scilicet quod
taiione Spirilus sancli sunt, cum eo in anima ipsius cgo in Filio meo die scptimo, id est in plenitudine
pascantur, Ct ipse eiiam cum illis in his omuibus totitis boni, oiniiem operalioneni meam sic deltriivi,
alatur. Et hxc oninia in homine illo ila fiiint, qui ut omnis ecclesiasticus populus videndo, audiendo,
sic in Deo proficit : < Vidiique Deus cuncia qux et perdoclrinam scrutando, bcne noverilquid sibi
fecerat, et crant valde bona (ibid.). >Viriel ei nunc in prxccptis meis faciendum sil. El omnis consli-
Deus quod omnia qux Spirilus sanctus tribuit, tutio mea ita festiva fuit, ut eam in nullo alio nisi
valricbona sunl, qnia in plepitudine omnium virlu- ii: Filio meo a me inisso osienricrem, qui omnes
tum perfecla siiut, cura prius unaquxque virlus in ordiuaiiones uieas per rioctrinam suam, etper apo-
semetipsa lanum untim bonum esset, hic aulem slotos suos cum nianifeslo opcre complevit, quas
omnia pariter bona sunl, quia in homine siiiml B : propbetx prius in umbratione vidcrunt. Tunc etiam
apparendo impteta sunt. < Ei faclum est vespere , et sepliraus dies requiei mcx in Ecdesia refulsit, ita
mane dics sextus (ibid,). >El nunc a Deo in lioinine ut poslea in aperto operc niliil aliud nec in prxdica-
fil, ut bonus linis cum bono initio sexlx virlulis, lione, nec cum signis miraciilorum, nec.cum visione
qux obedientia est, lanquani dics sextus resplen- antiqunriim sanclorum opemrer, nisi ut in Filio
deat. meo opera viix. el quampluriina secreta, tam.fu-
De perfeclione cmli et terrce, et omni ornatu eortim, lura qnam prxterita et prxscniia , manifeslarem;
et completioneoperuni Dei, qum seplimo diei ascri- el elecios meos tam benigne monerem, ul lncarna-
bitur,etde sanctificalione ejusdem diei, et de re- tionem ejusdem FUji mci, qux in primo germine flo-
qttie ipsius Dei quomodo ad liiteram inlelligenda
tint. ruit, imiiareniur. < El bcuedixil diei seplimo, et
> iii ipso cessaverat
XLVII. < Igitur perfecli sunt coeli et terra, et sanclificavit illum (ibid.), quia
omnis ornatus corum (Gen. n). > lloc cousideran- ab omni opere, quod creavit Deus ut faceret. Istum
dicm in salvalione animarum benedixi, et
dum sic est : Superiora el inferiora eleinenla cura seplimum
rium Filium nieum ip ulero Virginis
omnibus sibi arijacentibus viribus tanta plenitudme saneiificavi,
r raisi incarnari. £l hcnedixi ac fanctificavi eum,
et perfeciione perfecla sunt, ut omni penuria ablata,,
in abundantia convenieniis uiilit.itis gaudeant, quia in islo die mco iiiultum rieieclor, scilicet in
flores rosarum et litiorum jugo legis
< Complevilque Deus die septimo opus suiim quod illis qui quasi
emancipaii, laiiluro me inspirante se conslringere
fecerat, et requievit die septirao ab onini opere libere ut etiam Incarnalio Filii mei, quam
> incipiuui,
quod pairarat (ibid,). Complelib scx distinclionunt in
dies prophelia ante promiseram, prxceplo tegis obnoxia
prxfatorum operum sepiimus appeliata est, non est. Cessavique operari lati inodo in Ecclesia,
ciim Deusomnia qtix creare prxordiuaverat ad per-
sanclo sicul nunc lucet, in plena
fectum duxit. Ac sic reqnievil die sepiimo operari qux jamin opere
constilulione perfecla est, quia Filius meus, qui
cessans, quoniam omne opus suum in formis suis raeum septimum opus est, ex utero Virginis per hu-
perfecerai. Ei benedixit diei septimo, et sanctifi- inanitatem procedens, omnia hxc in Spiritu sancto
cavit illum, quia in ipso cessaverat ab omni opeie
mecum perfccit, secundum boc qttod in Evangolio
suo, quod creavit Deus ul faceret. Deus bencdixit dicil : ( Data esi mihi omnis poteslas in ccelo etia
diei septimo cum laude, atquc eum cum bonorifi-
lerra (Malih. XXVIII).> Hoc considerandum sicest:
cenlia solemnitalis sanclifiravil, quoniam omnis
A Deo Palrc riala est mibi, qtii Filius Virginis sum,
creatura in illo pleniler creala exislil, quam Deus omnis bxreditario jure in coelo faccre, ct
D polestas
prxordinaverat fieri, de qua alia genita procedii. in lerra dijudicare qux facienda et dijudicanda
Dnde et omnis angelica lurba, oraniaque occulta
sunl, non lanien, ul volunlalein Palris mei Irans-
inysleria Divinitatis, de perfeclione operis Dei Deo ccndam, sed illam in omnibus inspiciani, quia ego
henedicebani, ipsumque laudabant, quia cum sep- in Palre et ipse in me est. Et ilerum alio modo :
tem donis Spiritus sane.liomnc opus suum perfece-
rat. Item alio morio? Item quomodohmc eadem jttxla tropologiam in pro-
fectu et perfecfioue uniuscujusque fidelis coimim-
Qualiter hac secundum atleqoriam per Incarnalionem • mentur.
Filii Dei et prmdicationem Evangetii et operatio-
nem sancti Spiritus compleantur infiitis Ecclesim, XLIX. « Igilurperfecli suntcoeli el terra, elom-
et tubjeciis fidei Christianm. nis ornatus eorum (Geu. u). > Hoc consideranriiira
XI.VHI. < Igitur perfecti sunl coeti, ct terra, ot sic esl: lllx coelesles et lerren» virlules et omiiis
omnis ornadis eorum (Gen. n). > Hoc considerao- ornalus eorura in juslilia el verilaie cuui bonis ope-
dmn sic est: Perfecta sunt cuncta cceleslia opera , ribus in homine pei ficiuntur. < Compleviique Deus
quxin iransilu lerrenarum rerum ad coeloslendunt, die seplimo opus suuin quodfecerat, el requievit
cuni lerreni» rebus quas ncccssilas iiascculiuut die septii.no ab omui opcre quod palraral (ibid.) i
955 * S. HILDEGARDIS 956
Et Deus per septimum diero, qui Filius ejus cst, in A Scilicet ul iuteriorein bcuedictionem, iJ csl eum-
quoomnis pleiiiludo bani operis oria est, in homine dem Filitim ejus, qui de corrie ipsius exivit, imiic-
bonum opus ciini omuibus perfeclis virtuiibus com- tur, quatenus per exempla ej'us, qui DeoPalri obe-
plei, ut faber pretiosos lapidcs opcri suo quori fac- diens taclusest, ad vilam revertalur. ln ipso quo-
turus esi imponii, quia omnia bona opera in homiiie, que homiiie prxfala ccelestia opcra sanctiflcal, cum
qui per gratiam sancti Spirilus operatur, pleniieror- illi secum gloria.n cl honorem conceJit, ut proximo
nahlur. Tunc etiani Detis iu Filio suo ab omni ojiere suo umimquoitqiie rieljilum, cum volucrit dimiltnt.
. requiescil, scilicetab opere illoin quo honiojam perfe- Atque ab hac Paler operum severiiate jam ccssal,
ctusesl,quiaipsejuxlaoperaiiiFilioDci,quiseptiiiiuiii qua nnte liicarnationein Filii sui nulliim ccelesie
opuserat.inuteroMarix Virginisoperari coepit. ( Et regnum iiitrare permittebal; nunc auiem in eoJem
benedixit diei sepliino et sauctificavil illum, quia in Filio suo introituin supernorum gaudiorum patefa-
. ipso cessaverat ab onn.i opere quod creavit Deus cil, cum uiiiimqiiodqiie riebilum homini quod ex
ut faceiet (ibid.). > Beucdixii Deus septimum corrie confilcttir, per euinricmFiliuiu siiiiinremiltit.
diem in perfeclione bononim operuin, hoc esl.homi- II.ee ergo fi.lelisfiJel ter inlelligat, noc in liis illum
iieni.qiii membrum Filii cjus csiiuipso. Quomorio? qui verax est cQiilemnal.

PARS TERTIA.

VISIO SEXTA,

Mytlica visiode mdificio in modum ciiitnlis oslenso, B feranles : Quid est hoc quod furlis in viribus suis
demonte quoqueet speculoin illo resplendenle, de ceciriit ? Ei sic candiria pars prxfalxnubis clarior
nnbe superius candida, inferius nigra, et cmteris
in eadem visione appareniibttt. effulsil qiiam prius fecisset, nec vento, qui Irilius
1. Et ilerum viJi quasi cujusJam magnx civilatis, moriis vocum siiaruin prxriictx nubis nigrcdii.eiii
inslruinenlurii quadraluni, velut quoJam splendore dejeccrat, ullus amodo resisterc poiuit. lieriiiuqite.
et quibusdam tenebris quasi muro hinc et hinc cir- audivi vocem de ccelo diceniem :
cumdatuin, ac etiam quemadmoduin quibusdam Deabprmscienlia el prmdeslinntioneet ordinaiione Dei
aterno otnnia piwnoscenlis, el in lempore cttn-
inonlibus el imuginibus exornatum. Vidi quoque in cla ereanlis, el opera raliontilh creaturm districto
medio orienlalis plagx ejus, quasi monlem mngnuin judicio examinaniis.
et excelsum, duri albique lapiriis, sicut ejus, de quo II. Dcus in prxscienlia sua omnia novil, quo-
ignis ejicilur, fonnam babeiitein, in cujus summi- niara antequam creaturx in formissuis liereni, cas
tate velut speculum tautx clarilalisel pnrilalis re- prxscivit nec qiiidquam eum latuil, quoJ a princi-
splenduit, ut eliam splendorem solis excellere vide- pio munrii usque ad (inem cjus procedit. Qttod et
reiur, in quo eliam velut culumba expansis alis ap- prxsens visio declarat. Vides enim quasi ciijus-
paruil, quasi ad volandum prxparata. Idcra quoque r dam mngnx civilalis instrumenlum quadralum,
speculum quampluriina occulta miracula in se ba- quoddcsignal divinx prxdestinationis opus stiibile
bens, quemdam sjilendorem magnx latitudinis et et firniuin, velul qiiodam splendore et quibusdam
allitiidinis de se einiltebat, in quo mulla mysleria lenebris, quasi muio liinc el hinc circumdaluni,
et plurimx formx diversarum imaginum appare- qnia lirieles ad gloriam, iufideles autein ad poenas
banl. Nam in eodem splendore ad auslralem pla- justo judiiio ab inyicem scparali depulanlur, ac
gam, quemariinoduinnuiies stiperius candida, suble- eliam quemadmodum quibusdam montibus et ima*
rius aulem nigra apparebal, supra quam velul plu- ginibus exornalum, id esi maguis prodigiis miracu-
liina raultitudo atigclorum fulgcbat, quorum quidara lorum el vii tuiiun munilum et exaltaittm, qtioiiiam
ignei, quiriam ctari, quidam ut slellx vidcbanlur, Deus oiimia opera sua vera et justa faciens, ea
qui etomnes aquodam venlo ul ardenleslamparie. lanla foriitudine torroboravit, ut nullo impulsu
volanlc movebaulur, qui etiam plenus vocum erat, illius defectus extenninari possint. Quod aulem
qux ut sonus inaris sonabanl. Et veulus idem voces velut in medio orientalis plagx vides quasi inon-
6iias in zelo suo exlendebal, alque per ipsum in leiii inaguum el excelsum duri atbique lapidis, sic-
prxfalam nigredinein prxdictx nubis ignem mi- ul ejus de quo iguis ejiciiur, formam habentcm,
sil; unde illa in nigredinera sine fl.imma cxarsii ; D hoc designat quod in forliludine juslilix Deus est,
sed e( mox in illam flavit, earaque ul deiisum fu- nlagnus in poteslate, excelsus in gloria, durus iu
nium evanescereel corruere fecil. Sic quoque illam severitaie, albus in lenilate, quoniam orania judi-
torruentem ab austro supra diclum monlem ad cia sua in ardoie xquiiatis perlicil. Ipse enim
antiilonem in quamdam infinitam profiinditalein juslus est,el injustitiam omnino conleril, quia coe-
projecit, ita ut se deinceps erigere non valeret, lum el terra super eum fundala sunt firmamen-
prxler quod nebulam quamdam aliquando super lumque cum omnibus cicamris susiiticl qucinad-
tcrrain initiit, AuJiviquc quasi dtbas de coelo voci- modum lapis atigtilaris tolum xdillcium conlinel, ln
957 LD3ERDIYINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS III, VISIOVI 058
cujus summitate sicut specutum lantx claritatis el A 4 bealcrum spirituum laudabilis, reproborum vero
puriiatis resplendet, ut etiam splendorera sotis ex- exsecrabilis denudalur. Supra quaro velul pluriraa
ccllere videatur, quia in excelleutb Dei prxscien- muliiiudoangelorum fulgel, quorum quidam ignei,
(ia ipsius tam lucida tamque perspicua existit, ut quidam clari, quidamut stellx videntur, quoniatn
onraem fulgoremcreaturarum excedat. In quo eliam qui ignei apparent, in fortissimts viribus sunt, ita
vclul columba expansis alis apparet, quasi ad vo- ul nullo modo moveri possinl, quia ad facietr. suam
landum prxparala, quoniam in eadem prxscienlia Deuseos fieri voluit, ut ipsam semper inspiciant.
divina ordinatio se expandens, ad manifestalionem Qui autem clari demonstranlur, in ofliciis operum
sui processit. Nam cum Deus voluit, omnem creatu- hominum, qui opus Dei sunt, nunc moventur, quo-
ram prodire fecit. Et utalibi dux alx ad volandum rum opera ouiciorum in couspectu Dei coram eis-
assunt, et ul supra monlem sedens considerat, dem angelis sunl, quoniam illa semper considerant,
quo volarc velit, ita et divina ordina'io duas alas iu eorumque bonum odorem Dei offerunt, ulilia eli-
angeiis et hominibus babens, in possibilitale sua gentes inuliliaque abjicienies ; qui vero ut stellx
vclui in nionte omnia ordinando sedel; queinad- videntur, naturx hominum condotent, eamque ut
modura etiam vir qui silendo onnia qux^vult ordi- scripiuram Deo reprxsenlanl, hominesque comi-
nat, atque in prxsidiis angelorum hominem muniens, B J tanlur, verbisque ralionalitalis quomodo Deus vult
ipsi cuin voluntate et operc quasi alas ad volan- eis loquuntur, alque de bonis operibus illorum
dum dedit, et in veteri lege velul tacens siluit, Deum laudant; a raalis autem se averiunl. .
quoniam lex tota significativa fuit. lpsa enim in De spiritu Dei zelum suum per beatos angelot ad
omnibus prxvideral, quod figura in quo vivens spi- repetlendam el contprimendainprmtumplionemre-
raculum el scientia erai, nossetquid operari riebe- proborum angelorum excitante, el de tymphonia
cum id est seu bonorumangelorutn infatigabili, et ultra hominum
ret, per vivenlera vcnluin, animam, inlellectum inwtlimabili et semper nova admira-
ad dexleram seu ad sinisiram respicerel, et si ad dex- tione Deum laudantium.
teram votaret raerccdem vilx acciperel; si vero ad IV. Qui et omnes a quodain vento, u( ardentes
sinislram lenderet, debilis poenis ibidem subjace- lampades, volante moventur, quiaangelicos spiritus
ret. Ordinalionera ilaque istara Deussub vebimeiilo islos Spirilus Dei vivens et in veritale ardens, ad
alarum suarura babel, iia ul illura qui ad eura vo- zelum suum conlra inimicos suos movet. Qui etiam
lal sic dicendo : « In le exsultabo quoniam fecisti ptenus vocum est, qux ut sonus maris sonant,
me, unde ct aninia mca hxrel posl ie, > ipsius dex- quoniam pleniliiriiiiemel perfectionem omnium lau-
tera protegens suscipiat, pturimaque oruainenta illi _ dum hahet, quibus et angelica el liumana crealura
tribuat; hunc vero qui ei adhxrere recusat, perire ad laudem Dei infiindilur. Et, ut vides, ventus idem
permittat ui prxfaluin esl. Sed et cum Fifius Dci voces suas in zelo suo extendil, quia Spiritus Dei
indumentum carnis assumpsit, quod sanclx divini- voccs rectiliiilinis jiiriiciorum suorum ad vinriiclam
tati adhxsit, per quara ipse opus suum quod non- reproborum converlit. Aique per ipsam in prxfa-
dura perfeclum erat, in humanitale sua proficeret, tam nigredinem prxdictx nubis ignetn misit, unde
moxvirtuose cum horainibus, de quo angeli mira- illa in nigredinera sine flamma exarsit, cum beali
banlur, volavil, quod nullusalius hominum nisi Ver- spirilus incoaplionera perdilorum angeloruin vi-
bum Deiincarnalum facere potuil, illosque per iriein dentes ad honorcra Dei propcrabanl. Ignem qiioque
indumenlum suum sanciificavit, quatenus in eum ullionis stiper pessimam inlirielitalem inieuionis
aspicienies, seipsos abnegirenl, atqtie ut in expan- eorumdera inimicorura suorum ardenler funde-
sis alig suis cum eo ad superna desideria volurciii. bant, illis non ad correctionem, setl ad majorera
Quod scieniia Dei mulla incognila et secrela in se exsecraiionem absque omni luce salutis xstuanti-
habens, os:ensionemmirabilium suorum secundum bus, ncc Creatori stto debitum honorem exhibere
placitum suum producai, et quid sigitificettri- voleniibus. Nam
moda angelorum qualitas i« hac visipne apparen- quia sine fulgore laudis Creatoris
lium. ] sui esse volebant, pro nibilo corapulati sunt, quem-
D
UI. Prxf.ilum quoque speculum , quamplurima admodum pergamenum non scriplum vacuuin est,
occulta miracula in se habens, quemdam splendo- honorem scriplurx non habens. Sed et mox in illam
rem magnx laliiudinis et altiludinis de se emillil, llavit, eamque ul densuin fumuin evanescere et
gignificans quod scienlia Dei, mulla et incoguila corruere fecit, quoniam idem zclus per beatos spi-
secrela in se habens, oslensionem mirabilium suo- ritusconalum reproborum adnihilavit, sursumque
rum «iilatando et elevando, secundum placiium ascendere volentem, allenuavit et depressit. Mul-
suum producil. In quo multa niysteria et plurirax liiudines enim bonorum angetoruin in Deum aspi-
formx diversarum iinaginum apparent, quia cum ciunt, alque cum omni sympbonia lauriuin eurn co-
oslcnsio rairabilium Dei se aperuerit, ea qux prius gnoscunt, el cum mirifica singulari(a(e mysleria
incognita et non visa fuerant, in apertam manife- ipsius, qux semper in eo fiierunt et sunl, laudant,
staiionem procedent. Nam in eodem splendore ad elnequaquam boc omiltere possuiK, quia nullo
auslralem plagam quemadmodum nubes superius terreuocorpore gravaniur. Diviiiiiateniquoque cuiii
candida, sublerius autem nigra apparet, designans vivenlibus sonis excellontiiimvocum enarrant, qux
quori in oslensione ardeniis jusiiiix Dei inleiuio super iiumcrum arenx roaris sunl, supenntu nu,-^
e59 S. HILDEGARDIS »60
merum cuiiclorum fructuum qui in lerra germi-1A eliam anima se a Deo crealam rccordaiur, et in
nanlur, atque super numerum sonorum qui per fide ad illum respicit, sicut el homo faciem suam
omriia animalia proferuntur, elsuper oninem fuigo- in spcculo considerat, quomodo formata sil. Omni-
rem qui per solem et lunam e( steilas in aquis lul- polens enhn Deus opus suuin hoc modo constiluit,
gei, el super omnes sonos xtheris qui per flaius ut cura laudibus ad ipsura respiciat, quoiiiam in
venlorum, quiqualuor elementa elevant el susli- magno honore illud perfecil, disponens etiam quod
rent, fiuiK. Sed in omnibus bis vocibus laudum beali spiritus verx beatiiudini contrarios abjicerent
guarum beaii spirilus diviniiatein nullo line caperc dicentes: « Islos a nobis abjiciamus, qui volunt
possunt. Quapropter et ipsi in vocibus suis novi- terrere nos. > Lnde in voluntate Dei scriptum esl:
latem setnper (aciunt. Prxfalusquoque zelus sic
ex psatmo xcn ad idemspectantia,
illam corruentem ab austro rclro supradictiim Verba Psalmistm et quo teniu intelligenda tint.
in
montem ad aquilonem quamdam inlinitam pro-
funditatem projecii, ita ut se deinceps erigere non VI. < Elevaverunt flumina, Domine, elevaverunl
valeat, prxter quod nebulam quainriani aliquando flumina vocem suam. Elevaverunt flumina fluctus
guper (erram miitit. In quo osteudilur quod ipse suos a vocibus aquarura innltarum (Ptal. xcu). >
' Hujus sentenlix inlelleclus hoc modo accipiendiis
per virlutem sanclilatis angelorum , inientioiiem B
matignorum spiriluum jam vacillaniem , a Ioco csl: In zelo luo erecli suntangelici Spiritus, o Do-
beatiludinis relro aspectu semper vivenlis ad infc- mine omniura creaturarum, extiiierunlque quasi
licilatem perditionis, el indeficienlis calamilatig fluclus viressuas in submersione hoslium tuorum,
repulit, cum illos ad tanlam contritionero redegit, aciterum in allum lelenderuniexercituseorumde-m
ut deinceps rcbellare Deo non posgint, qnamvis spiriluum forlitudinem suam voces sonorum quaro-
pessimis suggeslionibus suis liomines atienlare non pluriinariim laudum Deo offerentes, quia angelica
negligani. aginina quasi fiumina aqux vivx stinl, qux venlus
Spiritus Dei, ari gloriam laudis sux movet, cum
Quod aliqtta part beatorum svirituum arcana in exdem voces contra nigrumdraconem prxliarenlur.
caslo manens, et vulttti tui Creatorit temper atsi- Nara Michael in vocibus lubarum occtilli juriicii
siens, raro ad exleriora miltalur; aliqua veroqum Dei eumdem serpentera percussil, quoniain cla-
angelorum nomine censetur, ad diversa officia rilalem Divinilaiis
temper exiens, eum neceste etl, hotninibut appa- cognoscere voluil, eumque per
reat; et quod omnis rationalit crealura non tuant, virlutem Dei in puleuin inferni projecit, qui absque
ted Creatoris gturiam semper debeatqumrere. obstaculo fundi est, ubi et sequaces cjus qui ipsi
( consenseruni eum velut magislrum babentes, cura
C
V. Est etiam multitudo quxriam angelorum cum ipso ceciderunt. SeJ tamen idcm omiiibus illis plus
Deo arcana in coeto, quam Divinitas luinine suo poRnarum recepit, quia in ulluin alium quara in
peifudit, ct qux humanx crealurx obscura est, seipsum aspicere voluit, cum isti in illum respice-
prxter quori illa per luciria signacognoscilur. Et rent. Post ruiiiain aiiiem Iiujus anliqui hoslis, coe-
inultiludo isia ciiin Deo magis quara cum homiue lestcs chori Deum lainlabant, quod accusator coriim
rationalis e'si, raroque horainibus npparel, cuin an- cecidissel, el quoil locus ejus in ccelo amptius non
geli qui ciim lioniinibiis ofliciules sunt, qtiaurio cssel invenius. Et liinc eiiam majori fulgore mira-
Deo placuerit illis quibusdam signis se oslendunt, bilia Dei. cognoseehant, quam ea prius viriissent,
quoniain Deus quosdam addiversa oflicia coustiiuii, iiiielligeuies quoqiie quod iu ccelo tale prxiium
et cum creaturis eos ofliciales esse fecii. Qui lamcu ainodo non fieret, el quod nullus de coelo ulierius
quamvis diversa officialiafoeant,oiiines unum Dcmn caderet. Sed el in pura divinilate cognoscebant
co.endoetsciendo venerantur. Quod si scieutia cuin nuinerum cadeniium spiriluura fictilibus vasis im-
gono laudis ad illuni de quo est non volarel, sed a pleri. Unde el pro gaudio isto quori numerum illo-
seipsa esse vellet, quomodo slarc posset, ciini per . ruin qui ceciricrani lioc morio reslaurari sciebant,
se ipsam non sit ? Rationalilas enim sonum luudis ctimdem casum iu luijusmodi oblivionem ducebant,
in alium semper prxlendil, indeque jucundntur, quasi non fuissel. Omnipolens quippe Deus cuele-
quoniam si a se ipsa sonare vellel, glorificari non stem mililiam in diversos ordines conslituit, sicut
possel; quod Satan fccit, cum vivere incepil, quia euni decuit, ila ul singuli ordines ollicia sua te-
cum Jaude ad Creatorem suiiui non respexii, sed neanl, et. quisquc ordo speculalivum sigillum alii
per seipsum esse volens corruil, a divinitate afo- ordiui sit, ct in unoquoque $peculo divina mysleria
scissus et couculcatus, queroadmodum stipula a siiul qux iJem ordines nec pieniter viriere, nec
grano abscissa conculcatur. Quapropler quxlibet scire, nec sapere, nec finire possunl. Quapropier
crealura qux vivii, ad Creaiorera suura respiciai, adiniraiiles de laude in laulein, de. gloria iu glo-
nocgloriam a se ipsa habcre quxrat. Plenuin nara- riam ascendunt, el sic novi seinper sunt, quoniam
quc gaudium utililalis ex se ipso horao habere non oinnia hx<:ad finera perducgre non valent. Ipsi
potest, nisi itlud ab al.io percipiat; ei cum jier quoque a Deo spirilus ct vita sunt. TJndeeliam in
alium utilitatis gaudiuni inlellcxerii, exsuttatip- divinrs laudibus nuiiqiiamdeficiunt, igneamquc cla-
iieru inagnam in corde suo exiifda habebit. Hiuc rilatem Dei scmper inspiciunt, atque ex clarilaia
961 LIBER DIYINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS 111,VISIO V II. Hi
riivinilalis velut fl.immacoruscat. Verlta nutem hxc A per illum qui primus et novissimus est, ad uliliia-
fidclcs tlevolo cordis affectu percipiant, quoniam tem credentium cdita suut.

VISIO SEPTIMA.

Visio myslica de lapide mttrmoreo instar mottiit i« Quia Deus omntpotens, nulla sibi mutabilitaie diver"
orienluli parle mdific i prwmoiistratwcivitalis con- sus, juslo jtidicio superbienles angelos damnaverit,
tislente; de innitmeraquoqueinulliludine hominum et piamiseralione decepto homini subveniens, mul-
lam in orienlali, qitam in attstrali plaga ejusdem tis el miris in Veteri Teslamenlo fulurm salutis
wdificii appareiilium ; sed el de (orma el habitu ejus nuntiis prmmissis, in Novo demum Tesia-
mirttbiti duarnmimtiginum juxla ungulum orien- mento per plurima miractda liberationem tjus
tulem constilutarttm. compleverit; el qttod pro,,helia ad instruclionem
_ el correctionem diviniius dala, nulli nunquam
I. Post bxc in angnlo orientali, scilicet ubi " mundi mtali defuerit vtl defulura sil,
oriens incipiet, quasi marmoreum lapidem sicut II. Postquam exercitus perdilorum angelorum
nionlem magnum, et altum, ac inlegrum aspicic- cecidit, Deus iiominem in gloriam illorum quani
bam , in quo Inntum porta vetut magnx civitalis perdideram orriinavit; sed eo etiam corruente,
cxcisa videbalur, quam splendor qiiidam Iucidus ipsum magno prelio beatx ereptionis redcmit,
abortu solis veniens lolam perfunriebat, nec ultra niuliis el admiraudis nuiiiiis quibtis eum ad vilani
se exlendebat. Et ab eodcm Inpide fere usque ad revocaret, in Veieri Testaniciito mulioties pro-
.-ilicnimorientalem fineai qui versus auslriin) eral, mitsis; in Novo quoque Testamenlo quamplurimis
quasi iraagines bomiimm, videlicel puerorum, j'u- per liberationem illius iniraculis perpelralis. Qua-
venum ac senum, quemadmodura stellx per nubem propter in angulo orienlali, scilicet ubi oiiens in-
apparefoant, sonum usque ad occidenlera danles, cipil, quasi mur.iioreum lapidem sicul monlem ma-
velut mare cum inunJando per venlum movetur. jgnuin ct allum ac integrum aspicis, qui designat
Quos eii-im qiiidam sptendor de supernis veniens, quod a principio crealurarum, cuin mundus crealus
omnemque pulcbriludinein humanx xslimationii csl, Deus firmissima pelra polens et excelsus in
excedens, quodam radio suo perfundebat, quem Q integriiate stabilitalis exstiiit niiilam mulabiliiatem
ilcrum deinde ad se retrabebat. Juxta istum auteni in se habens. In quo lantuni poria velut magnx
prxfatiiin orientalem finem, alix dux iinagines sibi civiiatis excisa virieiur, qiiam ab orlu solis lucirius
vicinx stabant, quanim altera, qux prior eral, splcndor quidam veniens, totam perfundit, nec ultra
capui et peclus qiiemadmodum leopardus hahebal; se extendit, quia yoluiilas Dei quemadmoduni
brachia vero ut horao ; sed manus ejus ursi pe- poria ad quxlibet bona palens, purissimx divini-
dibus assiinilabanlur; aliam auiein fonnam in ea latis ordinalione langiiur, qux supra id quod ordi-
non videbam. Tunica autem tupidea induebatur, natuni esl nou procedit, quoniam voliinlas et ordi-
nec hac, nec itlac movebatur, seJ visum suum ari natio Dei hbc modo sibi convenlunt, ul neuira
aquilonem retorquebat. Sed altera imago, qux prx- atiam transcendat. Nam Detts in locura qugra anli-
dicio angulo vicinior erat, faciem inanusque bo- qtius serpens perdidil, pia bonilate volunlatis sux
minis sibi invicem cotiiplicalas habefoal, et pcdes homiiiem ordinavit, ipsumque in perversa vacil-
accipitris in se oslendcbat. El qtiasi lunica lignca laniem, uquis diluvii expiavit, et iiuindiim in Noe
inducbalur, qux a summitate sua usque nd umbili- jtista examinalione renovavit. Unde e( ab eorieni
CIIiiiillius apparebat candida, ab umhilico aulem lapidc fere usque ad allerum orientalem finein qui
nsqiie ad lumbos ejus subrubea, a lumbis vero 0 versus auslrum esl, quasi imagines hominum, vide-
usque ad genua ipsius subgrisea, eta genibus usque licet puerorum, juveiium ac senuin, quematlmodum
ari finem pedum illius lurbida. Gladium quoque slellx pernubem appareni, sonum usque ad occi-
veiul supra lumbos suos in tmnsversum posiiuro denlem danles, velut marc inulidando pcr venium
tenebat, atque imniobilis permanens, aspectum movetur, quoniam a divina forliludine usqne ubi
suum ad occidentem verteral. Deinde auiem quasi velus lex cum severiiale apparens, fii e.n nrdore
alias innumerabiles homiiium imagines per totara justiiix ct veritatis venienle accepii, prophetia iu
australem plagam sicui nnbem in aere fluentes vi- priino opere Dei, videlicet in Adam incepit. Qux
debam, quaruin alii in capitibus suis velul coronas ila a gcneratione in geneialioneni per diver&as
aureas fercbant, alii ut palmas valde ornalas in xlates hominuni, ut lumen per lcnebras, lucebat,
manibus suis lenebant, alii ul fisiulas, alii ul citha- nee a souo suo nsqtie ari lerminnm mundi cessabit,
ras, alii ul organa, sonusque eorumdem instru- voces muliimodarum significatioiiuni jrofeienlo,
memorum, quemadmodura dtilcis sonus niibium ctim inspiraitone Spirilus saiipli, diversis riiysteriis
inionabnt. El ileriim voceni de coelo audivi dicjen- imbiiitur. Prophctia eniin in hoiniue vetut aniiua
tem ad.me : i« corpore esi, quia sicut anima in corpore obnm-
96S S. HILDEGARDIS 96«
brala esi, et ut per cnm corpus rcgimr, ita etJ A Quia prior dtiarttm imaginum in orientali fihe os-
a Dei omni creaturx tensi mdificii consistentium, lota fere ferino Ita-
prophetia Spiritu vcniens, qui bilu apparens, lentpus qttod ante diluvium (uit
prxemincl, invisibile cst, atque per eam qnxqne significel, in quo Uominessine lege et coqniti.ne
declivia coriipiunlur, el nd vinm reclilndinis dc- veri Dei crudeli et mag s bestiali quam humano
vinntes reduciintiir, sicul eiinm insj>iraiione mea rilu vivebanl.
David servus meus loqnilur dicens: IV. Quemadmodum aulem vides, jnxla prxfalnm
orienlalcm finem, alix riux imagines sibi vicinx
Verba David ex primo versu Psnlmi XLIV, id est,
< Eruciavii cor metim verbum bonum > <id idem stant, significanles quod in orlu justiiix qui in Abel
tt ad utramque Cltristi generationem perlinentia, demonslratus est, jam litiifoaiile, duo lempora rii-
et quomodo inleUigenda sinl. versorum morum bominum sibi i:i viciuiiale con-
III. < Eruclavit cor mcum v.erbum bonum, dico juncla, Dcus propalavit, alind quiriem ante riilii-
ego opera mea Rcgi. > Hujiis quoque sentenlix in- vium sine lege, aliud vero post diluvium sub lege.
tellectus hoc inodo accipiendus est. Ego qui Pater Quarum altera qtix prior est capulel peclus qucm-
omuium sum , mnnifeste ostendo quod ante omnem admoduro leopardus habel, brachia vero ut
creaiuram eructavii interior vis mea vcrbum bo- homo, sed manus ejus ursi pedibus assimilantiir;
num, scilicet quoJ genui Filium mcum per quem B aliam auicm formam in ca non vides, quia (empiig
omnia valJe bona facla sunt. Qnapropter cliam illud quod anle diluvium sine lege fuit, in moribus
dico in diversa non muiaiis me, ego qui sum pro- hominiim potestatem ct fortitudinem diversarum
palans opera mea itli, qui per orbem terrarurri bcsliaiiiim naturarum oslenriefoat, quoniam liiuc
regnadirus esi. Omnia euim opera mea qux afo1 homines per primam diabolicam deceptionem oin-
iuilio faria sunt, F.lio meo nola sunt. Prophelja quo- nibus viiiis implicali erant, Deum oblivioni tra-
qtteeruclavilin viriulc sua veibuin bonum,cum idcm dentcs, el secundum gcslum volunialis sux viven-
vcrbiiiu, pcr quori omnia facla siint, cnrne inducnriiiiii1 tes ; iiucrdtun vero quasi in brachiis suis ut homo
dicendo miral ilia opera pronunliavil, ei cum illud re- operanles, inlerdum autem in operibus manuiim
gem rcgum fuiunim demonstravit, alque juslumger- suarum crudeliuin bcstiarum n:\turam et rapin >m
men hoc inlegra terra proferre debcrel, qux peropus• imitaiiles. Quaproplcr cl honesiaieai nioTiimhomi-
viri conlrila non essel. Islud prophetia perinfusio- ' .nes negiigcbani, nec sccuudnm humanani discipli-
nem Spiritus sancli cognovil scilicel in quibusdam1 nain vivere studebant; sed lantum informes sic re-
senibus, in quibusdam quoque juvenibus, atque in1 lnauebanl. Tunica aulem lapiJea inriuilur , nec hac
quifousdam pueris , qui in pturimis signis dc eoriem1 nec iil.ic irovetur, scd visum suum ad aquilonera
germine, quod Verbum Dei est, per inspiraiionem1 relorqnel, quia iidein horaines, qui in prxfato
Spiritus sancti ioquebanlur. Deus namque mascu- terapore fuerunt, duriliam el gravedinem peccaio-
Iiim de lerra creavil, et illum in carnem sangui- rum sibi circuradederaut, nec se a malo ad bonmn
neam mulavit; sed mulier de eodem viro sumpla,> converlebant, in scientia sua quiriem videntes,
caro dc carne in aliud non mutanda permansil. Et1 quod mala e( turpia opera, quibus anliquus ser-
isti in spiritu prnphelix cognnverunl, luulierera1 pcns congaudcl, faciebani, ncc iamen ea rirserero
per inspiralionem Spiriius sancti Filiujm Dei pari- volebant. Cum enim Dcus ccelum et terram crea-
turaro, qiiemadmodum flos dc suavissimo aere' vit, lerram divisil ita , ut quxdam pars lerrx im-
crescil, et ul eliam in virga Aaron prxsignalum esi,i niulabilis, quxriam vero rnulabilis fit, ex qua etiam
qux ab arbore abscissa Mariam Virginem os:enrie- Deus hominem plasmavit. liomo quoque vigilando
bat, dc cujus mente vir ita abscissus esl, ul nun- el donr.icndo mulabilis esi. Quanrio enim vigi-
quam delectalione coptilnlionis alicujus tangerelur,t Ial, secunrium cursum solis lumine oculorum suo-
sed per ardorcm Spiritus sancti virum untim pro- rum liimcn non habet, sic esl quasi ille qui in ani-
crenvit, quem omnibus creaturis circumdedil, quo- ma sua velut in nocle oblenebratur.
niain iltx afoipso procedendo, gusium percepcranl,» D De foniiudine, crudelilate et iin;mris moribtts ho-
quapropter etiam omnes voci ipsus obcdiebant. minum ante diluvium , et quomodo arle diaboli
Propbelx uamque dixerant quod ex opere ctiarila- prmler paiicos a xutlu Dei recesseruut.
lis inulicr parilura proceriere deberet, sicul virgaa V. Et Deus bominem in lcrra vivenlium posuit,
de stirpe Jesse, omnesque virginalem hunc partuini qux per splixraiii solis non illuminalur; scd qux
Regi, scilicel Filio Dei ascripserunt. Cum enimi vivenle luce xteruiiaiis peifunditur ; sed ille divi-
mulier hxc Filium Dei circumdedit, homines quii num prxcepluin transgrcssus, itcruin in tcrram
ipsum in similitudine imaginis sux videbaiKe( au- rautabililaiis missus cst. Ipsc autcm duos filios ge-
dicbant, plus cum diligebant, quam si ipsum noni neravil, qiioruni altcr Dco immolavil, altcr vcro
yidereul, quia quod bomines in umbra vident, ndj fralrera occidens, rcus raorlis factus est, et qui
plenura scire non possunt. Unde el prophelx curaa Dco iiimnlavit, cl voceni Dei audivil, iniereiuplus
in sono umbrx loqucrcnlur, hxc aliquando velutt est. Unde et planclus magnus exorius cst. Nam iu
umbra ipsos pertransierunl; qux tamen omnia ini illa prima creaiione horaincs tantx fortiliidinis,
hominibus postea - formala snnl, quoniam sonuss lantariunqiie virium eranl, ut eiiam Lrtisti.uas
prophetix de occultis mysleriis diviuiiatis procetlit. bcstias superarciu. Unde ul cuin itiis jocubrentt.r
965 LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICIS IIOMINIS, ^- PARS III, VISIO V II. 86G
mullolies deleclaii sunt, ipsxque bestix homines A lanta lirram profunditate ignis consttmpturus sit
timentcs, ferocitalemque suam cobibenles, illis quanta allitudine dquaium ilijusioue pen trttta esi.
siihjiciebaniur; sed lamen ob hoc naluram suam VI. Poslqtiam antem lerra lioc conlrario populo
non mutabani, Homines aulcm ptilcbram formam replela est, ego qui sum, lixc criminalia jec a a
raiionahiaiis sux mutantes, foestiis se admisce- diiilius non sufferens, riccrevi boc, utgenus liuin.i-
bant, el quod sic gencrabatur, si homini magis nuin in aqtiis suflbcarelur, exceplis paucis qui n e
quam brulo animali assimilarelur , illml odio ha- cognoverant. Terra vero nequaquam exsiccaia es-t,
beules negligebant, si vero magis formnm bruli donec delustts poptiltis lottis submersus est. Aqux
animalis qunm formam tiominis liaberet, osculo enim tolam terram iln perfuderunt, ut velul liiium
dilectionis amplectebantur. Mores qnoqne eorura- fierel, et liuic cnriavera homiiium ita immerge-
dein hominum in duobus modis tunc eranl, scilicet baniur, ulpostea invcniri non possent, quibusdam
nunc secundum pecora, quemadmoduin leopardus lamcii cadavcribus pecorum ex levitaie sua in su-
et ursus secunrium mores hominura el bestiarum perficie aquaruin nppnreniibus. Nec.terra etiam
sunt; ideoque eiiam pulcherrimas pennas rationa- exsiccala esl, aniequam sol cum ilineribus liinx ct
litaiis nnn habebanl, quibus ad Deum recia fide stellarum , ct cum omnibiis ofliciis sui prtum ct
et spe anhelnrcnt, qnoniam propler prxriicla pec- occasum complerel, nec anleijuam oinnia lixc
cata exdem pennx iu ipsis defcceranl. Islud anli- aquas iu consiilula loca sua ul primum positx
quus scrpens cis suggessit quaicnus gloria rationa- fuerant ari sc reiralicrcul. Et sic lerra per calorein
lilalis eorum periret, qnam in homine magno odio solis in alium morium cocta esl quam prius appa-
ianiabat. Diabolus enim inlra se diccbat : < Quid ruisset. Sol quippe , e.l luna :ic siellx, cxteraque
est hoe quod Altus fecil ? Illud quippe consilio meo siriera, post casuni Adx anle diluviiim ex niinio et
plus quam suo consentil. Quapropicr iii plasina- vatido calore aliquauium turbiilenta. fucrunl, bo-
tionc ipsius eum superabo. i Sic homines in primo niinesque lunc in corporibus suis lam fortes crant,
sxculo per spumam serpentis polluli seciiiiriuni uleiiinriem talorem lolerare valerenl. Quod etiara
gustum lcrreni vasis stii, el non secunrium spira- nuiiC lervor magni caloris inlerdum osiendit, tuiu
mcn aniinx operabantur, nec qiiiriquam cognos- prxfala sidera ab illo turbiiia aliquando exislunt,
cere volebanl prxier quod formalum vidcbnnl di- quoiiiam post riiluvium aquis ila perfusa sunt, ut
cenles : « Quid prodest rhibi ventus , qui nec for- in rrigorc ct in calore suo lucidiora qiiam anie di-
malusest, nec mibi toquitnr? Quod milii Joquilur, luvitini fuisseni exisiaul, terra vero el liominibus
cl quod niilii accurrit, illtid lencbo! Nnm dinbo- Q in majo i debiliiate el infirmilate posimodiim per-
lica ars quxJam magna animalia insufflavil, atque manentibus quam priiis esseni. Nam aqua in diluvio
pcr illa bominibus dicebal : « Ego siim qui vts loiam leriain usque ad fundiim penetrabilis lerrx
creavi. > El hoc 1110J0suggcssit hominibus ut per perfunricns, in luium muiavil, sicuf etin novissi-
illa polluercnlur, qualenus sonum vocis raiionali- rao dic ad eamdein profuudiiatein ardebil, quoniam
tatis quo Deiun laudare deherent, in eis everlerent, honio ea deinceps nou indigebil. Juditia enim sua
ise Deuni iaudarent, sicut nec ipse voluit, ncc Deus per aquam ei iguem super liominem exercct,
velle quxril. Qtiidam aulcm pauci qui prolopl. slum tit quouiam per hxc hoinincin composuil, per ea-
audieraiit, qui ipsis retuleral quomodo n Deo for- dem etiam homo comprimatur. El sicut Dcus hu-
maiuselqtioinorio in Jocuni voluplalis positus fuis- miriilate aqux tolain icrram perfundit, el calore
scl, et qiinmodo inric exiissel, naiiiram suam hu- igniseani coinpoiiil el Grmat, frn el boininem ba-
niaiiam gusianies, nec se pecoribus coiumiscentcs, midiiale corporis humcctat, alque calore ignis ani-
ul Deus eos constiluit, in cadem nalura sua recte mx eum couforial. llli autem quos Dominus post
el sobrie vivcbanl, aique propler molcsiiani et diluvium ari procieationem novi generis scrvaverat,
gravedinem coiniiiunis plebis, qnx hocmodo, ut terribili judicio Dei quod viderant pt-rlerrili, in li-
prxdictum est, polluebatur, ad allos monies fu- D more Dei ardcbant, aique sacrilitia sua ad lioiiorein
gicbanl, ibique ex spiramine anirax ita couforla- Dei immol.ire coepcriinl.
baniur, ul eos peccare non liberel : sed scmper Quia ex multttione eemenlorum v'res quoque homi-
num posl dilitvium immintitw sim, et cle correc-
suspirabant dicentcs : « Ubi quxremus illura qui lione eorunt ad lemptts lerrore ejusdem jttdicii
nos creavit? > Unde a prxdiclis populis delude- perterritoriim, et de arcu tunc primtim pro foe-
banlur dicer.tibus : « Qtiid esl quod isti colunl, dere vel signum inter kcum et homines posiio.
quod nec oculis suis virienl, necmanibus palpanl? > "VII. Sed deinde genus in gcnus in minoribiis
Sed el xdificiura Nne deludebanl. Ei Deus istis in viribus processit quam lioiuines ante diluvium
mysticis niiraculis suis loquebalur, sicut etiam fuissent, ut praifatum esl, (juoniam cum leira
Abel filio primi hominis loculus cst. immutaia esl, vires etiam hominum immut.iix
Quia Deus iniquilaies el crimina hominum mvi il- dcbiliores facix sunl, quia anli.|U:<m iusldi.ilcrcin
lius nou sufferens, omne genus humanttm el. subsccuti fuerant, qui gloriam suain in serpenlinos
cuncta viventia exceptis his qum arca concluserat niores niulaverat, qtioniam scrpcns aslutus est ud
aquis dilurii exlerminaverii; ei de mulatione solis, el ad fu-
Innw, siderum et terrm ab eis qualitcitibus quas decipiendum illuin quem decipcre vult,
uif.e diluvittni habueraiit; et qttod in fine mtindi gienditm ab illo a quo tugcre qtixiit. Sic el a:.ti-
967 S. HILDEGARDIS 368
quus hostis i"acit, cum iltnm qnem supcral per do- A , nibns usqtie ad fincm perium illitis lurbida est, si-
lum mortiferi veneni infidelilalis riecipit, el ciim gnificans tempus quod a Babylonica iransmigratione
aij illo qno devincittir velociter fugit, qnia per il- usque aJ exterminiura ejusdetn legis se exlendil,
lum conculcatiir, quemarimodiim rie coslo projec- nbi Filius Dei venit, qui ipsara in semeiipso toiain
tus esl. Isiud enim lempus in limorc Domini iia complevit. Quod scilicel lenipus turbidum in ne-
flnrult, quod aniiquo serpenti resliiit, ne per suf- gligenlia el in torpore apparuil, quia eadem lex ,
flalum sunm oblivio Dei sicut anle diiiivium fecerat jam tunc pro deriecore computata , et qtiasi lurbu-
homini infunderelur. Posl diluvium namque Deus lenla aqua pro nihilo habila, ad casum suum car-
novam lerram cum novo pnpulo fecii, arcum pro naliier tendebal, Nam qui eo tempore sub lege esse
signo in nubibus ponens; ne aqux omnem lerram videbaniur, solem justitix orienlem scire nolcbant,
et omnes poputos amplius snflbcarenl; oslendens sed solas lilicras in labulis scriplas se inspicere
eliam quod omnes inimici ejus cognoscerent qnam velle dicebanl, nec -aliud quidquam in eis inielli-
magnam poleslalem in Iremcnrio juriicio suo super gendum esse aflirmabant. Unrieego qui omnia juste
eos haberel. Judicium quipjie Dei magnara forli- dijiidico, judicia mea qux in /Egypto etin atiis to-
ludinem inimicos ejus ad perculiendum habet, cis super eos exienderam, quando in se ipsis coii-
"
qui veritalem divinitatis desirtiere volunl, .alque firiebant, facienrio quod volebant, nunc supereos
cum igne magnisque lempesiatibus post casum filii quosdam populos niisi, qui eos caperent, et in re-
pefdilionis , finem omnium mortalium hominum fa- giones longinquas divirierent. In hac autem duritia
ciel ila ut postmorium nullo modo quidquam roor- infirielitalis lamiiu riurabunl, quousqtie anliqutis
tate appareat. serpens in quodam errantc el perdito homine ocu-
lum stitiin movebit, quem occulta divinitas ita oc-
Quod altera imago lempus illud quod post diluvinm
sub legt (uit designet, et varietales diversi habi- cidel, iil iclum illum nec angelus nec-homo nove-
tus ejus, distinctiones temporum ab ipso diluvio rii, el tunc idcm legalis populus cum mngnis xruin-
usque ad advenlutn Domini, vel finem swculi, el nis nd me
qualitaies morttm hominum qui in eis sunt vel fu- respiciei, lugeiu et plangens quod lan-
turi sunl significent. diu deceptus sit. Sed quandiu homines deinde in
VIII. Sed allera imago, qux prxdiclo angulo irunsitoiio sxculo permausuri sinl, angelo et ho-
vicinior est, facicin raanusque liomiiiis sibi invicem iniiii ignolum est. El prxdicla imago gladium velut
compticatas habel, seri pedes accipitrisin seosten- supra lumbos suos in transversum posilum lenel,
dit, designans tempus illud quod post diluvium qtioniam circumcisione veltil in carnali transilu sa
sub lege in moribus hominum erat, iia usque ad habuisse demonsirat, ubi lamen ab umbitico vita-
terminuro illum procedens, ubi lam austeritas ejus- " lium usque ad turabos hoino per molionem eorum
dem legis claudicabat, in quo inienlio et opera eo- peccal, ctiin mens hominis ea ad pcccandum mo-
rumdem hominuin ad carnalia magis quam ad spi- vel. El eiiam judicia Dei puram jusiitiam haben-
rilalia speclanlium , absque labore vacafoanl, in lia declarat, ita sciticet quod Deus super itlum qui
quoeliam gradiemlo, acerbiialem et non lenitaiem nicmbra hominis dividit, sanguinem ejusdem occi-
sanciebani, quoniain lex nulli pepercil, sed delin- soris funriit, et eliam illuin qui se ab eo in aliis
quentem acriler punivit. El quasi tunica lignea in- malis averlit, juslo examine dijudicalum couterit.
duitur , quia prxfatum lempus veterem legem spiri- Alque immobilis permanens aspeclum suum ad oc-
tales fructus negiigeniem sibi aitruxerut. Qux a cidcnteiri verlil, quoniam homines qui in eodem
summilale sua usque ad umbilicum illius apparel teinpore fuerunt, cum velus lex vigebal, ad spiri-
candida, quoniam leropus quod anle Noe fuit, qui talein inieliigentiam se non movebant, casum qui-
Crealorem suum cognovtt, el se hominein esse dem aniiqui serpqnlis scienies, multaque pericula
scivil, el xdificium sanctitalis primiiiii incepil, el videutes; sed lainen animarum suarum salulem in
oblationes Deo oblulit, quasi caudirium usque ad lorpore et in negligenlia liabenles. Nam igneus
Abraham, qui velul unibilicus fortiiudinis erai, pdraco videns quod Deus quosdam servaverat, quos
surrexit, quia per voraginein aquarum bomines in iiitmriaiio aquarum non devoraverat, magnam iram
lanlum exterrili fuerant, ui deinde jier aliqua tem- per flalum suum emisil, intra se furibunde dicens :
pora liinoreni Dei per reciitiidineni ad se colligerent. < Oinnes arles meas excitabo, illasque sigillalim
Ab umbilico aulem usque ad liimbos ejus-subrubea excribrabo, qiiatenus islos quos diluvium non
esl, siguiGcans lempus quod ab Abrabara usque ad submersil, in aliquibus impedimentis decipiam , ei
Moysen in circuincisione ardens se extendit, quo- sic eos iierum mifii subjugafoo.>
niam ul aurora solein |irxvenil, sic Abrahani per De significaiiouibus hostiarunt el circuntcisionis et
signum circumcisioiiis, in qua iuxuriam coutrivit, tegis quw per prPphelitimin Palribus incarnandum
humanitalem Filii Dei prxcessit. A liimbis vero us- Det Fitittm prwcetserunt.el de prmdicalioue pro-
phelarum, et quod homo salvari non posset nisi
que ad genua ipsius subgrisea esl, oslendens quod Verbum caro fierel, et de suggestionibus diaboli,
lempusillod quod a Moyse legislatore, usque ud quibus Itominesittudendo deciptl, el de modis sub-
venlionumquibut seinper Deus resistit.
Babylonicam tiansmigralionem fuit, in duritia et
asperitaie legis, secundum carneiii processit, quoti IX. llaque leiiipus hoc posl diluviura a Nue usqiio
et ibi ad multas vaiiitalcs incurvari ccepit. Et agc- ad Filitim ineum tucariialum se exlcndil, qui iit se
9C9 LIBLR DIVINOR.OPEfi. SIMPLICIS HOMINIS. — PARS III, VISIO VII. 970
eredanle» ad spirilalem inlellectum convertit, ubi..A ciim eum ad Deum anhelare iniellexerl, i(a ut ip e
el atmd lempus non secundum caruem, sed secun- opera sna in Deo poual, quia per iihiin creatus esi,
riiim spiriium ad vilam processrt. In Nne enim inuiia mox suggestione sua ad ipsinn accedit dicens :
niiraciila ostendi, sicnt etiam in prima npparitio/ic i Cum tu possibililatem faciendi qux volueris ha-
in Adam quaiiiplurima iniracula perfeci, quoniani beas, quare opus tuuni ab alicno quxris? El quid
ut in Adam omnes nasciluros homincs prxvidf, ila uocebit te, quod opcra qux operari poies facis,
eliam in Noe novuin sxculiim resurrectiirum prx- tum ille quem creatorem luum esse dicis, opus
signavi. De germiiie namqiie islo fortissimi el ve- suum ul voltiil, fecit? > Et sic suggerendo eiun de-
locissimi prophetx surrexerunt, qui iingnam Suam cipit. Vcniiis itaque nquilonis suggeslionem et per-
acuenies, ea qux in Spiritu sanclo videbani, fidti- silasioncin istam desigrinl, quia sicut ille domum
cialiter proiulerunt, scilieet qiiia Deus Verbnm loiain destruil et everiii, ila et lixc riiabolica suf-
suum, quod in ipso anle xvum fuil, in mundiim flaiio recios sensus bominis in lianc oblivioncm
iiiissurtis essct. Et hoe sic iiicarnalum est, ut totus ducit, ul inspiratiouis Dei obliviscatur, et ad Deimi
inundus intle mirelur, alque ad hoc miraculiim lin- suspirare non possil. Spiramen quoque animx illius
gux ipsoruui velociter mundinn transibant, cura quod ad Deum arihelare deberct absciriit, alque ad
speeiosum pro filiis bominuin ad lerras venturum B 1 peccaia qux per torpus suiiin perpclr.ire polcst
aflirmarcnl. Sed. et rationaliias diclal, etseciindum ipsum acccudit. Jn siifllitu etcujra hujiis fctidx sug-
dictatum opus exercelur, quia si tliclalus non pro- gcslionis confidil quod animas eiiain raiionaliu:n
cederet, opns non subsequerctor. Miindum enim e( lioinimini ad se (rahcrc possit, queniadmodum et
hominem Deus in Verbo suo diclavil. Nam Ver- vermis in luto jaccus, ex suco immunriitix sux
lium, quoJ sine iniiio est, opus quodriam dictavil, atios vernies procreat. IjVsehamque hoinines in bxc
de quo iminriHiniiidtimeniuin sibi induit, ulquanilo prava el feteniia opi-ra perduxit, quod genua sua
homo ptccassel, si Deum confileretur cum eodem a\l Baal ct ad rcli«|ita idola flexcnuU, ex qtiorum
inriumento eum ad se i etralieret; el ideo si idem ore imuiiindiis spirilus sonuii el Ioquebalur, iucesla
Verbum iiiduincnliim hoc non induissct, boino non opera eos docens. In inilio enim a generaiione in
salvaretur, sicut nec perdiius angclus ;saivab'uur. geuerationeni poptili processerunt, quorum Irorr -
Et iinrieessel hoc qnori Deus non habcret possibili- bKes mentcs proptcr giistum carnis sux a Deo re-
latem iJfumloco sno resliluere qur ab eo recesse- cesserunl. Sed taraen, ul prxdiclum est, perarcaui
rai, curn enm pocniiens conlilerelur? Qucmadmo- Deus justiliam protulil, per circumcisiouein, qm»
dum enim omnipotenli Deo placuil tit bominem velut thaiybs erat, morlem vulneravii, ita lil etiam
^
faceref, ila et.ipsi piacuit ut illum redimeret, qui libido qiiam serpens exsufltaverat, per illara denu-
in eum confidil.* Quapropler propbeliam occulte datn sfl; per tegcm vero, quara digilo suo scrips (,
cxspiravit, et eam obumbratam misil, usque dum illara confudil, hoc revolvens, quod hominem di-
opussu'-'m perficeret; sed nntequani illtiJ ad pro- gilo suo fecerat, ministcrio homiiiis, scilicel crea-
fectum duxisset, per prxcurreniia signa ipsum de- itrra quam Deus illi dedit prius prxcurrenle, ila
iiionslrnvit. Nara No*arcara ostendil, Abrahx cir- q»a liouio munria animalia siimens, hosliam oniiii-
comcisionem dedit, Moysen aiitcni legera docuit, potenli Deo primuin oblulit. Quod uuiem Abel iu-
qiiaiemis molio libidiuis, qux sicut serpenlis lingua coepif, hoc lcx tolum perfecil, siguificans quo.I
movetur, per istos confiinderetur; et ut riiabolus bomo qiii iiostiam de animali de quo alilur ofteri,
per animalfa hoatineiti deceperat, aiilequant San- se tpsuin hosliam Deo offeiat. Et ui sol lunam sii.i
clus sanctorum veniiet, per animalia in cxrernonris siibdiluiit lam crescentem qtiam deficieulcm liabei
Dei idem diabolus couciileareiur. ila ei Filtus Dei verus Sol legein in se habiiil, qiiai.
Et hxc tria sijiia, videlicel hostia, circumcisio in ipso ctevit, cum cam complevii, ct qux in ip>o
et lex, Filiiini Dei prxciirrcbanl, eaque ipse pati et finem accepii, cinn se ipsnni Deo Patri immoluvii.
liairi in se volait secundum verba inspirationis pro-;p Et III per niorlem ejus cclipsis solis facla Csl, qui
phetarwn, qui et do Deo et de omnibus tnalis aqui- iterum per loiiim niumlum cffulsii, sic idem Filius
lonis loquebantur, quia quandiu antiquus serpens Dei voltiit ut boino secuiidum ipsiim luceat, mor-
contra Deum pugnnre vull, sicut ctiam iit toelo leni cjus inspiciendo, et in illa considcrando qui.l
contra eum pugnavit, lioniines invariil, eis suadendo facere debeal. Quemadmodum eiiam arnirum cum
ut et ipsi Deo se opponanl, et illud quod oculis ct jiimt-nlis lerram everlit, in quam semcn magnuiu
manibus palpant pro Deo tolant, quemaduiodom in frucluin faciens scuiinadir rie qiio homines pascun-
Baal et in aliis idoli, eis oslendil. Sed ut Deutn . tur, iia etiam scriplas liltcras in prxceptis Dei h-
neiuo coiiiprekendere valel, uec opus Jpsius quig- galis populus tcnuil, sed fructu illorum saluiatm
i|iiam ad linem perdtieero polest, ita nec diabolus iion est, qnia quod in liileris abscondiium fuit ncii
lioiuinem (rognoseere valet, nisi prius per sugge- cognuscebat. Filios aiuerii Dei per semina verbo-
siiotten» ipsios hoino ad euni anbelei, el tune in rum suorum credeulibus revelavit quod carnc et
nequkia gaa multum gaudet, quod-opus Dei sic de- sanguine ipsius salurati vitam babcant, et hoe
Ir.dendovincat. Nam cum hominem operari posse ideiii in riivinis secretis abscoiidiium per seipsum
sciilil, iiccriiiincoguoscil quid ille opeiari vt-Iit, et mniiift-otaviu ' '
PATKOL.CXCVH. 31
971 S. HILDEGARDIS 972
Deinnumerabili mulliittdine fideliittn diversis tnodis A ciat, et sonus rcsonat , et u( per sonum verbuin
' in hdc vilctlitm in exercitiis qunin in monifieatione
et circunidaliir, quatenus audiri possit. El
viliorum prhhonore Dei el enti salute virititer ob- audilur,
. certantium el divtrsti pro meriiit prwmia munere ul pcr lisliitam vox muliiplicalur , ila in timorc ci
Dei percipienlium. amoro Dei vox docloris in hominibus inulliplicari
X. Quod aulem quusi alias innuinerabiles homi- (leffet, libi fideles congregai, et infideles fugal. Hoc
niiin iiiiagines pcr lolairi auslralem plagaui sjcul moilo et alii exsurgttnt, qui se ipsos contemnunl cl
ifiihem in aere fluentem vides, hoc est quod multi- abjiciunl, in virginiiaiis pudore se consiringenies,
lurio creileiUium qui Filiura Dei iu arilemi justitia voluptalenique sxculi propcena habenlcs, aique in
iraitati sunt et imiianinr, nieiiles suas ad ccelestia angelicis Ijjudibus perseveranl, et sicut aquila in
clevanles, de virlutc in virlulem nscenderenl cl pleno desiderio ordium suorum ari Deum volant.
asceiiduul. Quoriim alii in capitibus suis vciiil co- sirailes aurorx qux solcm prxcedit exisleiltes, et
ronas ferunl, quoniam isli cuni nientes suas sur- cum oculis columbinx simplicitatis Deuni semper
sum erignnt, justis et sanctis desideriis corriium intucntes. Qiiaproplcr'et in ciihnris Denm cui hoc
suorurii animabus suis ornalum supernoriim prx- modo ndjuncti suiit, hujusmbdi laudcs referum,
iiiorum inipoiiunt, quia bona desideria inilium quas liumana scicnlia nequaqiiam explicare po-
bonx inccepiionis sunt, alii uipaluins valde ornalas " tcsi. Seri el alii siinl qui innumcrabiles virtulcs
in manibus snis teuent, qiiouiam vicloriani boni qiiemadmodum manipulos in prxceplis Dei ad se
cerlarainis in operiBiis suis oslenduiK; alii ul fi- colligunl, atque humilitali reginx virlutiim in or-
slulas, id est mercedes, quas rn liinpre et araore ganis militant, cuin se ipsos quasi ad terram pro
Dei pcr doclrinaw suaro promerueriinl; -alii, ul ci- Dei limore el amore prosternunt. Humilitas enira
tharas, videticet prxraia durx et angiislx vix, ipsam imitanlibus coelum aperit, canique negligenli-
qiix ad vilam dueil; alii ul organa, quia mullipli- fousilltid claudit, ita ul, nulta perserutione ininii-
ces virlules, qitai in laudibus ad Dcuin leiiduiil, in corum reserari possil, supcrbiainque in inferiium
cis appareni; soriusque eorumdem iusirumentoruin dejicil, qui hxredilas boiiiinum elalarum meiiliiini
queraadmodum dulcis snuus iuibiitm inloiial, quo- esi. Alque cuin his qui cuin ea militanl in ccelo
niam laudes qiix in prxdictis virlulura dignitati- dominaiur.; quia sicul cnm generibus vocum or-
bus et rerauiicralionibus rcsnnanl, exoptabili mc- gana adsonura laudis convcrtiiniur, ila Deuslauries
riio in virtutibus operaulium, inentesque suas ad liOBiinuniad simililudineni augeloruin consliliiit,
ecelcstia exiollenliuni consonant, quia secunduiu quoniam ul coeleslis cxercitus iu conspeciu Dei
quod boniincs bona in reclitudiue facienles promc- „ superbiam superavil, ita et hom nes qui se a malis
reinur, raercedes eoriiui in remuneraiione erunt. conlinenl, superbiara in seinetipsis seniper-supe-
Mentes ilaque fidelium, nt prxfatura est, velui nu- rani. Ilonio naniqne opqs dexterx omnipoienlis
hes discurrunl, cum in desiderio animx in quo . Dei, quod ipsa operata estexislit, clipriiiiique pe;-
liealus hoino quxrit a Deo opus quod operetur, ditorum angelorum iroplebit, et ideo etiaui in de-
nuiiquam suturatur, sictit nec rivuli de mari fluen- . feusione bonorum angelorura est. Et in bis duobus
les, ab imindalionibus suis desistunl. Et quoniara ordinibus angelorum et bominum Deus valde de-
sancia desideria, qux initiuni omiiiuni bonortim leclalur, videlicet in laudibus angelorum, ac in
exisiunt,' ipsis hoc modo ut prxfalum est infix^ sanctis operibusJipminuin, quia cum bis secundum
sunt, Deus ctim coelesli militia eos coronat, quia voluntateni suam ojiinia perflcil, qux sic in xterni-
ipsi ita udhxrenl, quod nullo raodo ab co separa- tate prxsciia fucrant. Angelus aulem coram Deo
buniur. Ordiuatio enini Dei in creaturis primum slabilis est, bomo yero insiabilis, et ideo conve-
degignavil quod lionio in spiritali vila revivifican nienler opus hoiuiiiis deficil; laudes autem an-
dehuil, qyia ciiin in lcge quxdain pecora ligari, oc- gelorum non deficiunt. Ccelum quoque et lerra
cidi ac comburi, eorunique sanguinem spargi prx- Deura tangunl, qubuiam per ipsuin faca sunl ,
cepit, quosdam homines sicul nubes currenles, cl D ct ad gloriam Dei suiil; sed qiiia bonio morlalis
:id ipsum respicienles, in amore ejus lorqueri, el esl, diviux revelaliones qirx prophelis el sapien-
occirii, aique sic imraolari prxmonstravit. El quo- libus aliquando manifestantur , vclut uinbra mul-
niain isti ubera viriuium sugunt, qiiatenusluxtiriam toiies obnubibuiiur. Cum aulein bomo ex routabi-
aliaqtie Vitia fugiant, vicloriam palinarum feruni, lilate imniutabilis fueril, ttinc clarilaiem Dei co-
cuni eliam sanguincra suum eflunriunt, anlequam guosceiido videbil, el curo Deo periiianebil, qucm-
per opcra infidelilaiis ex reti justitix cadaul; sic admoduni David servus meus iu voliinlalo mea
duobus modis se ciuciantes, videlicet conlra cor- dicil:
pus suum pugnando, atque per ordinalioiiem Dci VerbaDav.d ex psahno LXIIadidem pertinentia, et
banguiuem suuiu efltiudendo. Unde cliam angelis quo tentu accipi debeant.
quiPeo semper assislunl assimilaulur. Qui aulem XI. < Etin velaiiienlo alarum tuarum exsullabo;
pcr docirinaiu oiiipipoteniis Dei ofljcium suuni . adhxsit anima mea post te, me suscepit dexteia
cxprceul, aliogilpceiidp,.flstulis sauclilatis reso- . lua. > Hujus senieiitix intelleclus boc modo, acci-
iiatit.cum per voccm ratioqalj(a(is:jusii(iain iu piendus est: In dcfensioue prolectionum luuruin, o
inentes lionijnuin canunl; sicul eiiani vcrbum di- . Dcus, gaudcbo, cum a gravcdine pcccatorum Iibe-
973 LIBER DIVINOR. QPER. SIMPLICIS IIOMINIS.— PARS III, VISIO VII. 971
ratiis luerb; ct quia desideravit anima mcn iu bo- A homineni quem cre.ivcrat rerieinit; ijuod nullus alius
nis opcribus venire posl te, idcirco me nltn suspiria facere potuil qnam ille qui bomincm (reaveral.
(rahenlem et ad le vociferantem rollegil polentia. , Nam cum Adam simplex el lucirius filitis cssel, vi-
forliludinis lux, quaienus amodo ab inimicis meis gilnns el riorinicns exstiiii, quaicnus per spirilum
saivus sim. Nam ego opus sum quod' operalns Cs, saperei, el persomnum caro iiliiis requicsceret, ct
quoniam anle antiquilatem dierum in ordinatione sic in immulabilem ierram voluptatis ductus est,
lua habuisti, quod irie hoc modo faceres, ulomnis ul per spirilum immortaliiatem cognosceret, cl ne
creatura mibi adesset; et cum nie crearcs, milii per exleriorem visum oculorum invisibilia ncgn-
seciiiidum te operari dedisii, sicut etiani tn rae fe- ret. Immortnlis quidem vita nultam nehulosam lu-
ceras , unde tuus sum, cariiemque immaculatam rem habet, qnemadmodum formalus oculus, qui
sicut te Creatorem decuil induisli, el sic (imforiam permodicum lcmpus videi, quia illi teneLrx iieriim
veslimenli tui dilatasii. Quapropler eliam cum accedunt; et lioc homo patilur, qnoniam ocultis ip-
laudibus coelum n.ovisti, illudque cum varietate sius nebulosa pelle obdiictus est. Et pii| illa oculi
omnisoriiatus in circumcinclione angelorum cir- visum interiorum oculorum qui carni ignolus est
cumdedisti, qui ad plenum mirari noh possunl, oslendit; palpebrn vero viruin carnis qui exterius
cum se velut iu circumcinclione cinguli laudum " funditur demonstrat. ln duobus itaquc moJig scien-
rircumdant, quod hominem sic fecisli, quia cin- lix oiune opus liominis perficilur. Scienlia namqnu
gulo laudis illius qui cceleslem gloriam recusavit, inierioris visiishominem divina riocel, seJ hoc caro
cuin ab ipso evanuit, horoinera circumcinxisti , prohiliei, scientia aulcm obrxcnia nocdirnnlia opc-
ciimque indumenlo lup ita firmasti, ul atnodo in m secunrium visum serpentis operalur, qui lunien
laurie non evanescai. Sed el nngeli mirnnliir , quia non videt. Umle et ab operibus lucis quosciinqiic
de inorlali Adam veslimentum luum lulisti, qnod poiest averlii, sicut et in Adam fecil, cum in ipso
lanien ideo fecist;, ipiaieniis iriem transgrcssor re- lumen vilalis scienlix dislurbavit. Scientia quoqtie
vivisceret, el ut divina claritas, qux ntilla scisci- hi Adam velulprophctia fuit, cl tixc usqus nd Fi-
laiione experimenti finiri poiest, coblesti angelo lium Dci hominem factnm perduravii, ita quori ipse
elaresceret dicens : ( In conspcclu meo setnper es, illam per se illustrqret, qtiemarimodum sol lotaui
et idco revocatione non inriiges, sicul ille qui per terram illtiminal.el quod omnin qux prxditla sunl,
indumenium mcum inveiKus es, quoniam ari ple- scilicet qux anie legem, et sub lege facta dignoscun-
niim tue nen ncgaveral, cum per alitim seriu- liir, .spiritttaliier in se complevit, cuin sc lolum
tius fuer.U. Cum enim siinililudinem nicain qux- r supenio Patri oblutit, ul etiam scriptum est.
sivit mortniis facliis est, unde et per crticia- Verba David ex psalmo cm ad hoc ipsum specianlia,
nienia iudiuneiiti mei revocanrius erat, ne socic- el quomodo inlelligenda sint.
tas fralerniiaiis lux in ipso periret, quia quam- XIII. < Qui ponis nubcm nscensum tuum, qui am-
vis te sine carne, et eum cum carne crcave- bulas super pennns venlorum. > Ilujiis se.ilenlix in-
rim, uirumqiie tamen virum feci. <Tali morio oc- telleclus hoc morio accipiendus cst : Dominc Deu«,
culia Divinitas, qux lotajusla esl, et qux n nullo tu es illeqtii facis justaci recta dcsidcria fideliiim
pcrfecie videtur, nisi quanlum se ipsa rcvelare essc ascensura (uum, ita ut rcgnes in cordibus il-
(ligiinttir, angelo qui in costestibus sine casu pcr- lorum, elqui eliam itiuera tua dirigis super vcrba
manseral se ostendit. lpsa namque in comprehen- ei scripta doclortim, ubi iltos exccllis, qnia sine ma-
sionc dcxtcrx stix-pleniludinem hanc hnbet, ut cuia incedis, nullum detictum in te senliens. Qna-
niillus, qtii cum pupillu oculi firiei ipsam inspicit propter cl nubes ascensus (ui suni, quas velut sca-
pereal, quoniam illi qui eam oculo firiei non in- Iam libi fccisti, cum per inriiimciiliiin (uuin, o Fili
spiciunt, ab aspeclu ipsius evanesciini, sicut ct Dei, cas nscendisti, quod de uiiica ct integerrima
perdilus angtius cl ci conseulientcs perierunt. Virginc, cujiis claiislrum niillus iinquam aperuii,
Cum eniin Dcus omnia creasset, omnia eliam bene D nec tetigil, assumpsisli,quia velul ros in tcrram, ila
ordiiiavit, illis videlicet prxmia meriloruin, qui ad in eam inlrasti, nec dc radice viri, sed dc divini-
eum aspiciuut; illos aulem dijuriicando, qrii in euin taie radicams es, quemadmo iim radius solis terram
respicerc nolunl, ut.prxdicium est. confovet, ut germen suiim proferal. Ex ipsa quoque
Quia per Ver&imtsine iniiio ex Palre orlum omna sicut in ipsam absque oinni corriiplione cl dolorc,
creata,et per idem Verbttmin Virgine carnein fa- quasi in somno exisli, sicut elimn Eva a dormieiue
etum, liomo redemptus sit. viro sumpta esl, quam ideni vir sine vulnere ciim
XII.Et bxc omnia perFiliutn Deiincarnatum revc-' gaudio inspexil, el ila clinin uirca V'rgo Filiiiiii
lata sunt, qula qtii in eum creriunl salvabunlur, qni suuin in sinu sno cum gaitdio nuiplexn esi, El Eva
vero se ab illo averlunl coririemnabunlur, qiioniam non ex semine, sed ex carne viri creala esljquo-
ipse nori de radice terrx, sed de integra virgine niam Deusiilam in eadem vi creavii, qtia et Filium
per voluntalcm Patris processii, anle Incariiationein siiti.min Viigincm misil, nec Evx virgirii elmaitri,
soam ciun Pntre omnia creans, post Incariiaiioiieni nec Marix matri ei''virgiui alix postmodum similes
vcro siiani liomincni quem plasinaverat salvans,' iiiveritx suni. Hoc modo Detis forriia bomiriis se in->
quia forinam homiuis absqtie peccato iiiriuil et per tluit, dcilalcraquc sunni cuni illa obicxit; qux an-
«ns S. HILDEGARDIS S7«
gelis in cuio visibiiis est, qnod liabilaculitin ejus jl A lis facta esl, mau.fesiavit. Sed cnra deinde carnalia
exislit. Unde etinm el bonio, quem in altiliidine et prxcepta, qux pcrj Moysen riaia sunl, in semetipso
latiliidine ac in orofundilate formaverat liabilacti- comples-.el, iigaluram vinculoruin cxteraque op-
lura ejus esi. probria passos, viVaque hosiia in cruCe pro ovibus
snis factus, a sxculo detiinavit, velut dies a nocie
Quia Fitius Dei in kis qttw pet earhtm gtssit vel pet-
lutil, universa tjum el anle lecfemetiti lege de iptP geparadir^ quia postqtiam pluriina signa fecerat, ot
vet tupicisjaetisiignificala, vet mysticii verbis prm- per scineiipsum mulia occulta miracula oslenderai,
nunliaia Hfitl, compleverit; el quod post ascensip- tle terra ablatus est. In passione et in inorte quoque
nem suam 'tntlar duodecim vehlorum seii duodecini' sua iiianifeslavit
tignorum cmli, inisio Sptita dnodecim aposiolot Israet in Babylonicam poteblalem, cum (iiii
roborans, et per prmdicationem eorum mundum, caplivitatom ducti sunl, sicul el ipse gcu-
illuslrans omhia in melius converlii. libus ad.crucifigendiiin traditus est. Et lunc disci-
XIV, lsle F.lius Dei incarnatns omniu prxterita , puli ejus trisles eflecli snnl, sksul el prxfati cdpiivi
miracula, quxeum prxcesscrant, in semeiipso coni- Ixlitinin tlepoiienies, organa sua i.i iugubres voces
plevil, ul supra dictiim est. Nam in infautia sua, mulaverunl. Qui tanieii a morte resurgens, disci-
tum Hcrodes illusus esl a Mngis, qiixrcns eiuh per- putisqiie in quamplurimis argumentis apparens, re-
d*ere,casum anliqui serpentis oslcndit, qui coele^ L^ versionem prxfaloruni capiivorum per hoc nolavit.
stia studebnt periurbare. ln pueritla aulcin sua lem-» , Alquc ufoieosdein discipulos irc iu orbein uuiver-
pus quod ab Ariam usque ad Noe eral demonslra- siiiu jiissit, quatenus credentes baptizarent, et eog
vii, cura conlra ignorantiain Adx magnain sapien- poil ascensioiiem suam infusione Spiritu gancli con-
tiam fn se b.ibiiil, ita ui etun nulln niacula peccaiii fortavit, ne diversis Iribulationibus advers»riorum
langcrel, ubi etiam xsiimatio diaboli, qui hominem, vicli succuiubereiii, sed ul illos gioriosis miraculis
cx totu perditum esse pniabni, per hoc decepta esl^ superarent, veterem legem carualiier fiiiiiam ipsam-
euin nesciret quod Deus~hiimatiii forina indutus, que in spirituatem vitani esse conversara demon-
fiiisset. Omnes enim qui ciiin lunc videbant ct au-. stravil. Eos quoque, quanlum capere poluerun(,do-
dicbant admirabanlur dicenles : < Talia nunqiiamb cebat, quia eum nondiiin ut in divinilate sua esi vi-»
vidirous nec andivimu« qualia in hoc puero sunt, >, dcre valebant, queiiiudmodum houio qni fnrmam
seilicet quod in simplici et in indocla puerilia, ma- alterius iiis|ncit,sed laineii auimam ejus iniueri nou
gnx profunditalis sapientia apparel. Hxc dicentes. prxvalct. Nam cum Pafer eura in cor suum uude
iiesciebaui eum radicem esse scientix angeiorum et, exierat, et ubfnunquam deerat rclraxii, sicul boino
Iiomiuiim, nec illum de quo angeli et homines ra-, r( anhelitum suum in se reducit, omnes exercitus
(lic.ui sunl. Ipse quoque in humanilale sua erexitt angelSrum, omniaque coetestia arcana eum Deuitt
illud quod per Adam riefeceral. videlicei revelaiio- et bomiuem palarn videbanl. Unde el ipse discipu-
nein juslilix, quoniam oinne opus suum palri suot los suos illo igne.taiigefoat, de quo in ventre roa-
ascripsii.et sicul arbor rie viriditate radicis grossos, tris sux concepius est, fortissimamque vim super
suos proferl, ita et ipse in divinilntede quainhumn- vim Ieonis, qui besti.is non liinet, sed rapit, in
niiate radicavit, universa opera sua perfecil, quia, igneis linguis illis inruJit, ne boinines verereiitur,
ab itla venil, ei cum illa alisque onini divisioue est. sed ut.eos capereiit. In aliam enim vitara qtiam
SeJ el in carne sua in meliiis sordida opera hoini- prius non cognoscebaru Spiriius sanctus eas mii-
nuiii reparavit, et rioclriiia sua ctim inspiratioiie, lavit,* spiraiiiinequb suo eos iia suscitavil, quori se
Spirilus sancli, sanctiiaiera eos induil, alque laii[ homines esse uesciebant. Atque iu majore et for-
rnodo vetut qtiodam diluvio dimersos et percatis ; liore parie ipsos visiiavii, quam ulliim antea seu
roorluos, ad vitam juslitix revocavil, quemadmo- postca visitaret, qiipniam prophelx plurima per Spi-
riiini el sub Noe prxsigrialuro fuerat. Idein aiitera, riium saiieium loquebantur, mullique plurima iui-
Fitius Dei in carne juvenis apparens,*lempus a Noe, racula pust eosdem discipulos faciebant ; nullus la-
usque ad Abrahatn cui circumcisio injuncla est iu, D ' raen eorum igueas linguns videbai. Per hoc etiain
se detlaravit, quoniam ipse in aquam se niitlcns,, quod exierioribus pculis igneas linguas videbaul,
illamque iri corpore suo sanctilicans, magnas quo- iiilerius sic confortabaniur, ut oinnis timida molio
que Virlutes fitciens, oslendil, quod liomines postt pcriculoruin eis ita in venis auferrelur, quaienus
diluvium saPclius quam ante diluviuni Viventes,al- in nullo periciilo lerrorcm aul liinorein Iiaberenl;
qile incesta qux prius ditexerant repuriiantes, ab> quam foidludinem divina vis ipsis in igneis linguls
injuslitia oblivionis Dei cessabaut, i!a ni nuditas in- inlixeral. Omiiipotetilem enim Palrem decebul, ut
cesti operis, in confusionem ducereiur. Caslitagi hiinc duodemim numerum quem Filio suo conjun-
quippe iii eodem Filio Dei luxUriara conculcavii, xerat conservaret, quatenus iiriein discipuli alios
aique fune magisierii eam- ligavil; ipsamque perr doCerejii, qux ab eo audieraul. El sic etiam Deus
iil)8l:henliani peccatoruin sibi servire coegit, quiai lirmamentuin constituil, et firinilatem ipsius cuiii
ipse Filius Dei oinneni jusliliain per se osleiidenss flatibus (luorieciiii ventorum, et dnodecini sign.s
ct doceus, eam per abscisionem peccalorum in liu ciirreniiuni mensiuin composuit, el ut idem finna-
inanilaie sua perfec l, quemadmodum etinm cir- iiienliiin oinnia officia sua cuin
igne perflcii, iia el
cumcisio, qux in uno loco ad coiifuslonein scrpcn- isti iu omnibus miraculis igne Spiriuis sancii (ir-
877 LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS III, VISIO VII. 978
inali sunl, quoniam doctrina eorum 111flaius ye.n- A liumero stioad coelos ct ad pnradisiaca iQcaut prx-
lorum in oniuein lerrani exivil, el ul sol illuxit, fuliim csl reporlavil. Siipernain atitcm giansioneui
alque mariyria ipsorura velut cum auslro ardebanl. et paradisiaciim locum Deus boc modo consiiluil,
Meoses enim cursuin suum cum oinuibus illis qux sicut liomo qtii xdificia subdiiis suis xriifical, A(*
firiuaincnlum sustenlant perficiunt, et Deus cur.i que in hxc eadem loca Filius Dei nnimas lideliuin
reridicis bominibiis istis omnia signa sua in catbo- in prxcepto Patrig sui a lartareis locis ereplas se-
lica (ye complevil, ac riecimum numerum, qui lio- cum lulit, tit homo ille facit, qui civilatem suam
mo est, queui dragma illa signilicat, quam sapien- cum pnucis hominibiisprimum comprehendil, qtiam
(ia invenit, per Filium suum ad cceleslia reduxil. - poslea magna muliiluJine implet. Omnipoicns ita-
Sic Unigenitiis Dci et Filius Virginis, cujus noroen que Dcus anle lncarnalioncm Filii sui hxc omnia
est Slella matit, rie quo omuia flumina cxeunt, ct prxsgnnverai, hominique erealiiram ad operan-
ad quod ilerum redeunt, quemadmoduin et de eo- dum concesserat; sed solus Iionio erectus visu suo
dem Unigenito Dei omnes salvaliones animarum ve- siirsiini ad ccelum aspicit, cxtera autem animalia
uienles, iterum in ipso manent, omnia qux prxdi- ad terrnm pronn et homini subdita siiiu ; et sic ho-
cla sunt, qux anie eum in lege, seu anle legcm mo per rationalem spirilum inexslinguibilis est,
fuerunt, per semetipsum perfecit. Omnia qiioquein B per carnem vero cum vermibus pulribilis. Et pro-
ineliorem stalum convertit, ila anihulans super pbelia vcrbis infanlitim similis erat, quorum ver-
pennas ventomm, id esl in prxfalis mirabillbus ex- foa imelligi non possunl, sed posiquam maturiores
celleiis facla palriarcharum ct verba prophetarum', fuerint, limc vcrba ipsoruin intelligimlur, et sic
ad documenta scriplaque omriium doctorura, atque anlc incarnatum Dci Filium prophetia ignota fuil,
in humanitale sua snper omiiein crcaluram qux ncc iiiiciligebaliir, in Christo autem aperiebatur,
homo esl volaus; omnemque creaturam a Paire suo quia ipse rariix ramorum omuium boiiortiin exislit.
in hxredilatem accipieus, ut etiam discijmlls suis Radix eiiim priiiium graincn profcrl, et gramen
loquebalur dicens: germeu, rieiidc gcrmen ramos, raini vero llores et
-
Verba Chrisli in Evangelio de potestate a Paire sibi florcs liucliiai, ct sic etiam et radix Adam oslendit,
tradila Jor/iteiitiiet quomodo intelligenda s nt. gramen patiiarclias, germen prophctas, rarai sa-
XV. < Omnia tradila snnl mihi a Paire nieo pienles, florcs vero legalia prxcepta, fructus au-
(Mtiult. xi). i IIiijus scuientix inlellectus hoc nio- tem Filiuni Dci iucariiaiun, qui pcr aquam fidelcs
do accipienriiis est : Ego qui Verbum et Filius Dei ct eredentes in reraissionem peccatorum reduxit.
sura a Palre nieo exivi, a quo mihi trariila siint Per aqiiam enim omnem blasphemiam peccalorum
omnia qux ipse piaedesiinaverat, proJucens iu for- " mundavit, qux in Ariam surrexil, et quemadmodum
inas, quemarimoriiim verba proferunl cogitaiiones ignis per aquam cxslinguilur, ila et originale cri-
quxin corrie laleni. Ari quem ilcrum vado Incar- meu ac cxtera peccnta iniavacro baplismi abluun-
iiatioiiis niex dispensatioue coinpleia,operc scilicct tur, et (|iioniain Spirilus sancliis in aquam venit,
qtiod mihi commisil in eadem xternilale, qua sein- liomiiiein per ciiciinicisionem peccatorum musda-
per anle xvuin cmn ipso eram inseparahiliier ma- vit. Animam quoque ejus, qnx per deceplioneni
nens, qui roe propter nuraerum supplendtini quem anliqui serpenljs vcueuosa fuit, sanctificavil, ita ut
constiluemt misit. Et sicut in excelsis crcandi po- illaiii cpmmunipne vcrx lidei deinccps tabernacu-
lesuueni. sic etiara '.n iiiferioribus munrii partibus lum ipsius existat. Quaprppier de illo qui in ba-
quod creatum perierat, ab eo reparaudi poteslaiem ptismo remissionis peccatorum non abluitur, David
accepi. 1ii vera uamque Dei pra-scienlia omuia ut inspiralione mea loqiiii-ir dicens :
futura eranl xternaliler latiieruni, qux postea per Vtrba Davitlex psalmo ciu, et de his qui in bap'tsmo
Verbunt suum; scilicct- Filium suum crfiavit; cui per iitfideiiiatem remissionem deiictorum itoft per~
eliain liberandi qux creaverat, ac rcgendi potesla- cipiunl, el de his qui in eo per fideqi tnuiidan-
tem comiqisit, el sic omuia F.lio suo tradita sunt, D ""'•
qni ante xvura in deitalc Palri coxternus erat, el XVII. .i Posuisti ter.ebras,et facta c.st nox, in ipsa
consubstantialis. perlransibiinl ouincs foestix sitvx. > Il.ijus senien-
Quia prophetarum verba aute htcarnalianein Domini tix inlellectiis lipc mprio accipiendus est: 0 Deus
obtcuraet ignota intetligi non poierant; sed Cliri- et reclor, qui omnia jusle dispensas, lu ppsuisii
stus secttndumea vivens in mitntlo, et fiwc adim- rerto judicio tuo lenebras poenarura ad vinriiciam
plens inlelligibilia reddideril, el quod per aquam malpruro, rie
biiptismi et originale et actaulia peccctta in fide quibus eliain erecta cst nox, qnotl
Trinitalis abluanlur. perditio esl reproborum, quia dum ijicreriuli in le-
XVI. Filius nanique Dei ambiil.abpt.siipe.rpennas ncbris infideltialis sunt, lenebras mortis incurriinl.
ventorum, quoniam propheix p.eoiix verborura Et sic deinde xternaliicr in perditionera ruuut, et
Spirilus sancli fuerunl, quia ul Spiritus sanclus eos in ipsa nocie iidei hice carente pertranseunt,omnes
inspiraverat, sic ipsa loqucudo prophetabant. Al- qui feroces siiut in lyranuide, et infrucluosi iu in-
que.iii hoc exeroplum eideni Filio Dei dederanl, credulitale, quoniain dum infidelilatein non depo-
qiioninm secundum quod ipsi de eo prxdixerant, nunt, et ad le Deum per gratiam bapiismi non cur-
iln rt ipse in niunrio niaucns f.ic cfoat, liomiiiemque runt, quasi ti'iuqiiam fuerinl, in oblivioiiein ibiiul.
979 - S. HJLDEGARDJS 980
Sed fidelis ille es( qui, deposita tenebrosilalc incre- A catis mundaretur, quia cum homo seminaiur ex
dulilaiis, el fugata nocle xternx daranationis, per- palre in matreni missus, cl ex ea generatus, in
transii universos mores bestiales, atque infructuo- baplismo inspiratibnem Spiritus sancii recipil, et
sas actiones, se ad vitara convertens, quam ille qui sic eliam parliceps sanclUalis fif; infidetis aiiieiu
vita est allulit, diabolo quoque reuunlians, et in a siinclitale projicilur, et in poenalia Ioca iniititur.
lavacro baplismi.se mundans. Filius eniui Dej. Verba autera hxc fideles devoto cordis affeclu per-
discipulis suis honiinem in aqua regeneranJiim esse cipianl, quoniam per illum qui primus et irtvissi-
cvangelizavil, alioquiu in coelum non levaretur, inus est, ad ulitiiatem creJenlium eJita stmt.
nisi prius per aquara et Spirilura sanctum a pcc-

VISIO OCTAVA.

Visio brevit de tribus imaginibtts, et descriptio ttalus B mea prophelas obumbravit, qui per sanctam inspi-
velhabitus earum, et de ordinibus tanctorum coram ralioncni fulura prxdixerunl, ut in Deo omnia qu»
eis apparentibus.
facere voluit antequam fierenl umbra fuerunl; sed
I. Vidi eliam quasi in medio prxfaix australis rationalilas cuin sono loquiiur, el sonus velut co-
plagx tres imagines, duas videlicet in quodam pu- gitatio esl, el verbum quasi cpus. De umbra "au-
rissimo fonte stantes, circumsepto et ornalo supe- lem liac scriplura Scivias processit per formam
rius rptundo et perforato lapide, vclul in ipso rarii-
mulieris, qnx velut umbra forlitudinis et sanitatis
calx essent, quemadmodum arbores in aqua inter- erat,
qtioniam vires isix in ea non operabanliir.
dum crescere videntur, aiteram quidem purpureo, Vivcns ilaque fons Spirilus Dei esl quera ipse in
altera aulem candido fulgore ita circumriata, uleas omnia opera sua dividit, qux eliam afo ipso viviint
perfecle i.ntueri non possem. Tertia auiem extra vilalera vitam pcr einn babeniiu quemadmoduni
, eumdera (onlem supra prxfatuin lapidem illius sta- umbra omniura in
aqua apparei, ei nihil esl quori
bal, candida vesle induta, ejusque facies lanta cla- manifesie hoC videal unde vivil; scd laniummodo
ritale fulgebat, ut ipsa clariias faciem meam re- itlud sentil movelur. Et ul aqua illuri
per quod
vcrbaret. Et coram eis beati ordines sanctorum
quod in ipsa esl fluere facil, sic et anima viveus
velut nubes apparuerunt, quos diligeiiter intue-
spiraciiluin est, semper iu homine manens, eiimque
bantur.
sciendo, cogilando!, ioquendo et opiranrio quasi
Verba primm imaginis , virtutis seilicet charitalis, n.anare facit. tn umbra quoque bac sapientia
magnificentiam operum tuorum in qngelis et homi- xquali mensura omnia meliebalur, ne aliud pon-
nibus, etin doctrina prophetarum et aposlolorum
enarrantis, et excellentiam virtulum sapientim et dere suo atiud excederel, el ne eiiam uliud afo alio
humilitalis sttinma tSude extolieniis. in conirarium movpri possel, qtioniam ipsa stipe-
II. Priraa aulem imago dicebat i Ego cbarilas ral el constringit, omnem diabolicx arlis malitiam,
viventis Dei claritas sum, et sapientia inecuni opus quia anle initium bmniiim iniiioruni fuit, et post
suum operala est, utque bumilitas qux in vivo finem eonim in forlissima vi sna erii, nec iillus
fbnte radicavit adjutrix raea exsiitit, ipsique PHX resistere valebit. Nani nulliim in auxilium suuui
udhxret. E( per claritaleni qux cgo sum vivt-ns vocavii, ncc itllius eguii, quoniam prima et novis-
lux beatorum angelorum fulrainal, quoniara sicut sima fnii, nec ab nllo respoiisum accepit quia pri-
radius a lumine fulget, ila clarilas hxc beatis ange- ma el ctiiiclartnn rcruiii insiitutionem operata est.
Iis lucet, nec esse debuit quin lucerei, sicut nec lux El in se ipsa, el pcr se ipsara consliluil omnia pie
absque fulgore est. Ego enim hominera scripsi, qui rj et leniier, qux etiani a nullo inimico destrui pote-
in me velul umbra radicatus fuit, quemadmoduin ruiit, qiioniain inceplioiicin et fiiieni operum suorum
umbra cujiisquc rei in aqua coiispicitur. Unde et excellenter vidit, qux omnia pleniler coroposuit,
vivus fons sum, quia oinnia qux facia sunt velut ita ut etiain orania per ipsam reganlur. Ipsa quoque
iimbra inine fuerunt, et secunduui uinbram banc opus suuiii inspexil' quod in unibra aqux vivx in
horao factus cst cum igne et aqua, qiiemadmodura reclam consiilulioiieui ordinavii, cum eiiam pcr
ct ego ignis ct aqua viva s.um. Quapropter cl homo bnnc prxdiciara et indoctam muliebrem fortuam
iu anima sua habel, ut quxque secundura quod quasdam diversarura rerum naturalesvirluie.s,qux-
viilt ordinci. Onuie aulem aniinal umbram liabel, dainquc scripta vitx! mcrilorum nec non el quxdam
et quod in ipso vivit, ut uuihra in co hac et illuc alia profunda mysteria apcruit, qux illa in vera
vadit, ct cogitationes in rationali auimali sunl, in visione videiis valde debiliiata esl. Sed anlc oinnia
brulis autein animalibus non, quoniam itla taniiim hxc sapieiilia verfoa prophelarum, verbaque aliorum
vivunt et sensus habent quibus cognoscunl quid sapientiiim, uec 11011 el Evangeliorum in vivo fente
fugere, vel quid nppetere debeant; sed lanlum ani- liauserant, xqiic discipulis Filii Dci commiscral,
nia a Dco spirata rationalis esi. Claiilas quoqtie quaietnis fluniina vivx aqux per illos in tbtum or-
931 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS IIOMLNiS.— PARS III, VISIO VIII. 982
foem dilfunriereiilur.quibus bomiiies velul in rele 4i. exdem virtules a divinilale separade sunl, sicul
«tucii ad salvalioiiem reducereiitiir. Fons utique nec rariix ab arbore secerniiur, quia Dcus cbariias
saliens viventis Dei puritas est, et in ipsa clariias existeus, tn omnibus operibus et judiciis suis hti-
ejus resplenriet, iu quo splendore Deus ctim magno miliialcin lenel. Charitas enim ct liuinililas ciim
amore oninia complectitur, qiioriiin umbra in sn- eodem Dei Filio ad lerras desceudentcs, euin ad
lienli fonte apparuii, aulequnin Deus ea in fnrmis ccelos redciiiiicm rc.luxcrunt. Aliera quidem pur-
suis prodire jussisset. El in me cbaritaie omuia pureo, altera aulem candido fulgore iia circiini-
resplenduerunt, splendorque meus formationem re- dala, ut eas perfecie inlueri non possis, qiiod de-
rum oslenriii, sjctil umbra foriiam inriicnl, atquc iu signat cliarilalera in coelesli aniore velul piirpurain
humililate qux adjulrix mea est, per jussionem ardere, htimHitatetn vero terrenas sordes incan-
Dei creatura processit, iu eariemque liiiinilituteDeits riore reciitudinis rie se exc.ulere. Quod quainvis
aj me se reclinavil, qualcniis arida folia qux ceci- morlali boiiiini diflicile sit per omnia imiiari quau-
«lcrani, in ea bealiiudinc relevarel, qua omiiin qux diu vivil iu carne, Deum lamen super omnia riili-
vuli facerepotesl.qiioniani illa de terra formaverat, gere, et se iu onniilms btimiliare propler raerce-
iinde et pos( casum ea liberavit. Nam bomo pleni- -dem xiernorum nou ncgiignt. Quod aulem lertia
ter ficlura Dei esl qui coeluin respicil et terrain 'B ' imago extra ciimdem fonlem supra prxfattim lupi-
donviiando conculcal, el oinnibiis ciealuris impe- dem illius stai, hoc est quoJ pax qux incoelesii-
ral, quia per animam altiltidincm cceli aspicit.Qua- bus ntanet eiiam lerrena negolia, qux extm coa-
propter e( per itlam coelesiis cst, sed per vis:bile lestia sunt defenriit, quia ipsam Filius Dei verns
corpus lerreniis existil. Deus itaque bominem in ' angularis lapis exislens altulil, cum lolum miinrium
imis jacentem in bumililaie collegil conlru illiim nativilalc sua illuminavil, el cum ipsum angcli in
qui in confusionc de coalo projeclus esl, q.uoniani laudabili carmine suo Deum et bominem cognove-
cuni antiquus serpens per supcrbiam scinilere vel- riiiit. Ejusqtie facies lanta clarilate fulget, ut ipsa
lcl angelorum roncordiam, Deus ipsam forli poleu- clarilas faciem suam reverberel, quoniain pax, qux -
lia sua tenuil ne per rabiem illius lacerarelur. Sa- per'Fi!iiini Dui stirrexil, non iia ut in superuis esi,
lan cnim in allis gtoriaui niagiiam habcns in se iu lerrenis leueri polcsl, quia cuni cadeslia in sla-
coinptitavii se posse fatere quxcunque vellei, ne bililalc iinanimitaiis seir.per siul, lerrena in liliiba-
ob hoc glnriam sidcruin pcrJere, se.l omiiia habere tione liac et illac projecta mutloliens immiitnnlur.
volcbai, el irieo ciini atl omnia iiibiarei, perriiJil Sed lamcn homo, qtti opus Dei esl, ipsum laudabit.
inttim quoj babebal. „ qiiouiam aiiima hominis in laurie eril, ul angelus
cst, (|iiia dum iiomo in sxculo vivil, lerram colit,
Qitod crua-cunque Dens operatus esl iiieliaritale.hu-
thiliUile et puce perfeceiil, el expositio prtvscri- quomorio vult et quomorio desirierat, Deumque
plm visionh sub imugiuibus Itarum liiiun rirlulwn osiendit, quouiam secundum illum signaliis esl. Et
oslensm. coram eis bcati ordines sanclorum veltit in nube
III. lierumqiie voceni de caio ari me dicenlem apparenl, quos diligenlcr inliienlur, quia per chari-
nnriivi : Omniu qnxcunqiie'Deus opcratus esl, ea taiem e( bnmilitatem ad glorinm.supernx celsitii-
in charitate, in humilj^ale acin pace perfecil, qua- dinis pervenitur, etim meutes firieliutn quasi nttbes
leims eliam homo cbariiatcm dilignt, buiiiililaiein- devirtule in virliitem fluuni, tibi eliam illos cha-
que nppreheiidar, pacem qtioque tuueat, ne cuin illo rilaset bumilitas diligeuli examinaiione ct tiiitione
in iiiterilum vadal, qui vir.uies islas in prinio ortu consideraiUes, ad riesirieria supernorum sireiiue et
stio subsannabal. Nam vides etiam quasi ii) niedio leniter accendunt. Nain cbaritas ornatrix operuin
prxra(x australis plagx tres imagine.s, dttas vidc- Dei est, qneniadmodiim amiulu.s per nobileii) lapi-
licel in qtiodam purissimo fonle slanies, circum- «lein ornalur; humililas auicm iu liumaniiate Filii
septo ct orualo superius roiuudo et perforato la- Dei aperte se manifeslavil., qui de integra stella
pide, velul in ijiso rariicnlx sinl, quen.nrimoriuni D raaris surrex.il. Ei ipse casum primi liominis non
aibores in aqua iulcrriuiu crescere virieiiiur, qux exliinuit, ncc expnlsio primi liominis eum cxier-
iu fortiiudine ardeuiis jiisiilix tres virlules in uo- ruil, qiioniam nullum peccatuin ipsum letigil, quia
riiir.e saitrtx Triuilutis siinl, qunruin primu esl lolus in divinilaie radicalus fuit, sed quidam qni
cliaritas, secund.i humilitas, terlia pax. Cliarilas eiim viriebanl ei cum co ibant exaruerunl, et velut
(|iiidem et humililas iu purissima divinilate, de qua arida foliu ceciderunl. Ipse lamen in locum eorum
lluinina bealiliidinis Quiini exisluul, quia hx dux ulios gcrmiiiare fccit, nec ullius liomiiiis cousilium
virlutes ad liberalionem et ereclionem homiiiis,qu.i babuil, qiiomodo inimicos suos superaret, qui ab
in imis peccaiorumdepressus jacebat, iiiiiciiin Dci co voluntate propria cecidcrant. Sed et otipsus non
Fitiuni per lotum orbein terrx riiffani.tuni deiuon- eral sicul primus homo in casu suo a bonis Operi-
siraut, c.um corjius ejus in cruce perforaium ct bus vacabai, qiioniam in gloriosiorein vitara, qaani
'
sepiiltiiin mirabili poleutia divinitalis stirrcxit, la- prius positus fuissel, houiineiii leuovabat, nec in
pidemque forliuidinis cl honoris se csse oslcudii, sedem sujicrbix se reclinavit, qucniarimodiim dia-
qiioniam omnia miracula qux iriein Filius Dci ini bolus qui homiiieni cum pcslilcntia iiiobcdienlix,
iuniiJo gessit ad gloriani Palris sui rettuxil. jNcc: decepil, limorcmqiiicnon habuii, iiiiomodd^hominctn
9?3 S. HILDEGARDIS 984
Jiii auferrcl, quia ciptil ejug valida foiUludine A in carne pati voltiii. Homo enim opus riexlrx Dei
ionlerendum prxscivii. Prxdiclis quoque virtnlibus *sl, per quem ipse veslitus el vocatns ad regales
Ecclesia exornala et dotata in cubicujum regis nuptiasest, qnas biuniiiias fecil, ctim Deils aliissi-
diicebaiur, nt scriptum est: inus in ima tterraerespexit.et ecdesiam de commnni
Vtrba David etc psalmo xtiv Eccleiiam vario virtu- populo collegit. qiiaienns itle qui cecideral per poe-
tum f.ulludecoralam comntendantia. iiileiuiam resurgeret, seque iu sanctis moribus
IV. < Astilil regina a dextris iuis in veslilu de- renovaret varielate virlulnm quasi viriditate florum
auralo eireumlata varielale. > Hnjus senlentix -adornaius. Stiperbia autem semper cornipta esi,
inleileclus boc iribdoaccipiendus est: 0 Fili Patris, quia uiiamquamque rem comprimil, diviriil et ab-
in despousalione caibolicx fidei astilil Ecclesia Strahit; liumililas vero niilli quidqiiam rapit seu
prosperilati supernorum desideriorum dotala hu- abslraliil, sed omriiain charitate relinet, et in ipsa
mauilaie lun, qux rubore sanguinis tui perfusa esi, Deus ad lerras se reclinavit, atque omnes virtutcs
circiimamicla quoqiie mullipticibus virlutihus, quas per ipsam collegil.Virlutes namqiie ari Filium Dei
de domo palris lui tulii, cum in amplexus dilectio- lendunt, sicnl virgo virnm repuiliando Christum
nis tux se posuit. Ista quippe despoiisaiio per vo- spnnsum suum vocat, ipsxqne liumilitjti nrijiinctx
luntalein omnipolenlis Dei processil, qul illam cum "sunt.cum cas ad nupiias Regis perducit. Veiba
'
fulgenti opere pcrfecit, ufoi a giiramo usque ad hxc fideles devoto cordis affccln percipianl, quo-
imura homincin coltegil, qnem iudumcnto'juslitix niam per illnm qui primtis ct novissimns e.st ad
riecoravii, ciun Filius Dei pi» redempiione hominis uliliiaicm credentiiim eriita sunt.

vmo NONA.

^iiio rie dttabtts imaginibitt mirabili ctaritate fttl- unum in siirainilale riexlrx alx cmJ, in quo srrip-
genlibns, et descti.tio hcibitmeanim ; el de tene- lum viriebatur, Via et veritas, et tinii.M in meriin
bris toiam occidenlalemwdificit plagam ocrupan- in
libus et de igne tttm suiphure el ttliis lenebris ejus se scripium liabens : Ego ostium omiiiiini
utqne ad niedium seplentrionalis plagm se incur- arcanorum Dex sum, uniiraque in fiuc ipsius in quo
vanle. scripdim conlinebalur : Ostsr.vo omnittm bonorum
C
I.Oeindeprope sepleninonalero angulum qui ver- existo, alque in sumniiiale sinislrx atx tiinim erai
sus orientem respiciebat vidi imagineui cujus facies iu sc scrlplum contincns : Sptculum tum in quo
et pedes lanlo futgnre r.iriiabanl, ut idem fulgnr vi- inlentio electorum eonsideratur, ct uniim in finc
snm metim reverberaret. Ves(em auleui quasi ex (•jiisriemalxscriplum liabens: Nunlia nobit tilu et
alboserico indiieral,'et viridis coloris desuper tuni- ipte qui regnalurut et in popttlo Israel. El imago
cam babebal, qux diversis murgariiis ubiqiie or- hxc dorsuni ari aquilonuui verternt. Per lotnm au-
nata apparebat, alqne velulin atiribus, inaures, in lcm occideiilalem plagam velul leterrimas icnebras
peclore monilia, in brachiis vero armilias porlabat, fiimiganles aspicicbam, serifrope aiiguliini ciilcia
quxomnia velui ex purissimo auro erant, preliosis plagx qiii vcrsus septcntrionem eral, iiigerriinus
tapidibus ornata. Sed qunsi in meriio ejusdem sep- ignis cuin sulpbure sl densissimis leiiebris cbul-
tentrionatis*plagx virii aliam imnglnem erectam liens fere usque aJ medietalem septcntrUmalis
slantem, formaraque rairabilem habentem, in cu- parlis se rccurvanrib exteuriebat. Audivique voceiu
jiis summitale ubi locus capitis ejus esse debebat, de crelo niihi dicenleni.
ianta claritas fulgoris radiabal, ut iJeni fulgor vi-
Quia prima dttarum imiigiiiumsapieutiam insinuet,
sum -meum repcrculeret. In medio nutem venlris 0 el mnltifaria pulchriludmo habilus ejut nniverta
ipsiugcapul honiinis capillos canos, barbamque ha- creaturm gettera quam Deut in divertit rerum na-
bcns apparebai, et pedes ejus similitudinem peduin turit el speciebus condidil significel.
leonis imitabatilur. Sed et sex alasliabebal, quarum II. OmnipolciisDeus, qui per snpienliam omnin
diix ab humeris sursum ascendenles, et se> recur- condidit, mirifica opera sua diversis signilicaiioni-
vantes ad invicem se conjungebant, prxdictamque bus aperit, alque in donis suis mirabilis existens,
tlarilatem legebaiii; duabus aulem a prxfatis hii- ea unicuique crealurx secundum quod vult dividit.
ineris usqife ad verlicem supradicli capitis deor- Homiucm quoque ad beaiitudinem supernoruiu re-
sumse exlendentibus ; duabus veroa lurabis ejus- ducere volens, ei in mirafoilibugfiguris lixc qux in
dem imaginis usque ad lalum pedum ipsins desccn- xoeleslibus, et qux in lerreslribus, et qux in infer-
deiilibus, et se aliqitaiilulum quasi ad volandum nalibus mansionibiis sunt, proul vult coogrue de-
cxpanrientibus, reliqno corpore velut piscium et monslrat. Unde prope scplcnlrionnlem nngulum,
non volatilium pennulis per lolum velalo. El in qui versus orientein respicit, vides iinaginem cu-
riuabus nlisqux se ad verticem prxfali capilis ex- jiisfacies.ef peries lajito fulgore radiant, ut iricm
lcnilebanl, quinquc spccula npparcbanl, qiiorum lulgor visum (uura rcverbcrc(, quoniaiu ubi slu.l-
CS5 LIBER DIVLNOR.OPER. SIAIPLIJIS HOMI.NIS.— PARSHI, VISIO IX. 980
liia finitur eljiistitia orilur, sapicntia verx bea.- A liiminut, uulltis dum niortnti corpore gravaliir
tiiudis manifestatur, citjus initiiira el fuiis Jiuma- viderc potest, ciira nec angeli aspcciui ejus sem-
iiuin iutellecluin supcrant, quia eadem luce prx- per assistenies ipsum ad finein perducere vuleant,
scienlixqua prii.ci|iiim operissui inspexit, eadcin eum inspicere assidue desidernnles, quoninin Dcus
el (inera ejus prxvidil. Veslera atilem quasi ex cfuritns illn esl, qux nec csse incccpii nec finielur.
albo scricpinduit, qnoniam bomincra in candore et lu inidio aiitein ventris ipsius capul liominis ca-
suavitatc dileciionis amplectens, etiain Filiuin Dei pillos canos barbamque habens apparel, significaiis
in decore virgiuilalis incarualum ostendil ct quo- quod in perfectione operuin Dei antiqiittni consi-
mirio boc Jierel homini ignolum esl, scd sola riivi- /ium atl salvationein horainis fuil, ntagnara digni-
nilas lioc novit. Et viridis coloris desuper luuicaiii latem rectiiudinis in se ostendens, qtiam nemo rii-
habei, qux diversis margariiis ubique ornata np- iiumerare nec comprchenderc polesl, quemadino-
parel, quia cliain exteriores creaturas, sctticel in dura initium el finis rolx qux xqualem circuliun
aeru volantes, et in terra anibuluutes, seu repian- liabet, ab homine discerni non prxvalel. Nitlltis
tcs, ac in aquis natantes, quorum spirilus cum cnim homo illud fiuire potest, quod angcli coinpre-
carne ricliciiuit, sapicntia non abjicit, seJ eas ve- hcndere nequeunl, quia aelemilas ante ipsns xqua-
getnt et rciiuel, «juoniam scrvitium homini im- R liter volendo et perficicnrio fuit, nec illius rci egtiit
jicnriunt, el ab eis pasciutr, ct eliam ipse velul or- quoiiiam semper plena fuil. Unde el iriem cnput
natus in margariiisejusdemsapiculixexistunt, cum formam humani capitis habel, quia Deus liomi-
naiurani suani non excedunl ul hoinine muholies nem ad imaginem et simililtidiuem suam fecil, el
reclam sibi instituiani viain transgredientc. Aique polesiatein operanrii illi rieriil qualeuus quod bo-
vclut in auribus inaures, iu peciore uionilia, in •numesl operareiur, Creaioremque suum laudarei,
bracliiis vero armillnsportnt, qux omnia velut ex nec illius obliviscerelur. Deo eicnim niilltts similis
purissimoaiiro sunl, preliosis Japidibus ornala, -csl, nec esse potest; sed qui illi assimilari voluil
quoniam omnes creaturx illi obediunt, prxeepto- dcletus es(, quia hoc esse non debuit. Cum nutein
ruinqtie ipsiusrecordantur. Unde eliam opera ejns Deus viiliiiem suam poienter ostendere votuit, in
comprchensione plenUiidinisita rauniiinliir, ul ntit- alvuin Virginis respexil, ct sicul in dic septimo ab
la crealura ita imperfecla sil, quod ei quidquain omni opere suo requievit, liominemque deindc ope-
in naium sua riesit, qnin plcniludinein loiius per- rnri insliluit, ila el Filium siium in ulero Virginis
feclionis el utililalis iu se habeal; et sic oninia requiescere fecit cui et omne opus siiiini coTO'iiisit.
qnx pcr sapienliam processerunt in illa quemad- Nuin Spiritussnnclus
- leni calore suo carnera Vir-
iiHjdumpurissimus et elegnniissinuis decor sunt, f ginis nbsque omni inccndio motiis carnalis viri le-
»pienriiriissimoquoque fulgore essenii.c sux liiccn- ligil, queinadnioilum ros super gramcn leniter ca-
iia. Hoir.oeiiani complens prxcepla mandaloruin dil, ila ut flosscilicei Filius Dei in carnc ejiisricin
Dei, vestis caudidn et suavissapicnlix est, viririe- Virginis formam hoininis nssumeret, qui eliatii
i|tic indumenlum per bonam intcnlalionem et viri- intiltn lolernnlin prnpler liominem criminn cjus
diintemopcrum miillimodis virlulibtis ornatoruni, siistiiitiil. Nam in circiimtisioiie sua per baptis-
auriuinque illius decor, cum se ab audiiu mala- iiiIIm bomiuem purgauriiim designavil, et in pas-
rum siisurralioniim, avei!il, pecloris cjns inuiii- sione nc in morte sua illiim rie criininulibits pecca-
lio, ciim illcita dcsideria negligil, bracliioriini tis rcdimendiim, ac in ascensioue sua ipsum ccelcs-
quoque ipsius lionor firliluriiuis est, cum a peccato ti regno associandiim ricmonstravii, atque his mo-
d, findit, quhi omnia hxc ex puritaie fidei oriun- dis numerum beatorum usque ad Iremeiidum fem-
tur, profiiiidissunis donis sauclis Spirilus, justi- pus judicii complebil. Etpedes prxdiclx imaginis
simisquc scripliuis rioclorum decorata, ubi fide- similitudiiiem pcdiim lcoiiis imimrilur designanies
lis lioiuo bonis operibus illa perfecit. quod Deus diviniiatcm sttam honiinibus qiianriiu
Quod attera imaginum omnipolenlem Deum desi- Q morialcs siint abscoudit, quibus lainen iu lcgaiibus
gnet, et quid claritas in loco capitis, quid homi- prxcepiis, cl in aiiis creatuiis plurinia bonn os-
nis caput in medio ventris ejus apparens, quid
eliam pedes ejus similiiudiiiem pedum leonis ha- tendil. Qux landem oiniiia pcr Filiuin suum vehil
benles exprimanl. curo periibus lcontira ail se lialiet, el cxaniinabii,
Hl. Sed quasi in medio ejusdcm sepieniriona- iiaut tola lerra concuiialiir, et fiiiiiamennini evcr-
lis plagx videsaliam uuagincin, erectam stnnlem, laliir, ct mortalis homo sic finem liahens, rationcin
formamque rairabilem habeuiein, qux contra for- deoperibus suis reridal, ttfoiel Filium Dei iminoi-
litudinem injusiamque xslimationem antiqui ser- lalcm viriebil.
pcnlis, oinBipiiteniem Deuin designal, in majeslnte Quomodosex atis eadem intago circumanikla apptt-
sna invincibilero ct iu virtiilibus suis mirafoilem, rue.rit, el quid fiqurent emdem alm.
quoniam profundiialem niyslcrioruin "ejus nullns IV. Sed cl sex alas babet, qux sex dierum opera
ad fiucin perdueere potesi. in cujus summiiate, iibi siint, in qiiibus iiomo Dettm invocando lauriat, et
locus capitis ejus-cssc debcrel, lanta clarilas ful- seipsum arijutorio Deiprocurat; quanim dux nb
gnris rudial, ut idcm fulgor visum liium rcpercu- huroeris. sursuin asccndentcs, ct se rccurvanlcs a.l
liat, (juia excellenliain diviiiilatis, qux omnia il- itiviccm sc cor.juiigur.t, jinrdirtaiMjuc tiarilalem
987 S. IHLDEGARDIS 9.3
icgunl, qux dilfictionem Dei el proxiini ostencleii- A ninin bonorura operum iu coelum rejiortavit, sicut
U-s, et/e per forliludiuem bonoruiu opertira sur- clin antiqua. lege |>er signa sacrificiorum niiillo-
jsum erige-nles, rigore deppsilo, neccssilali proxi- lies prxsigualuin fueral, et 111pcr ipsum iu virgi-
luorum condescenduiit. Mysleria eliam arcanorum . nea. natura deinde completiini est. Mox eniin ut
Dei comprehenriunt, qtioniam ei exriem alx eliam Adam noxiale pomum comeriil, giisiiini in pcccatis
eoolesiem iuilitiam supernorum spirituunl 'manife- concepit, ita iitpcccnre posset. Quapropler etpara-
s:ant, quos Dens ad viiltuin siiiira posuii, eos spe- disiaca gloria ab ipso recessit, cl in exsilium inis-
cula miraculoruin suorum constiluens, cum vul- sus esl. Statiin quoque diabolus luxuriuni ariver-
liiin ipsius iiispiciiint, quem tanien nulla celebri- sus Deum protulil, ct naliviiatem hominum ctim
laie laudis, nec ullo teruiiio ad finem perducere iinpiiriica coiifusione everlil, alque in dolo suo co-
valenl. Duabus aulem nlis a prxfalis humeris us- gilnbal, quod.homo quiin laiilis sorJidus csset, re-
qucad verlicera suprariicli capilis deorsuin sc ex- gnum ccelorum inlrare 11011 posscl quoniam forni-
lendentibus, velus el novum testamentum significa- -cationis non csset populus Dei, uec ipsc Deiis eo-
tur, qux fortitudinem prxccptorum Dei portant, rum. In spurcitiis nanique motus carnis dialiolus
ct se ad aiitiquuni consiliuin deciinando exlendunt, valde gnudebat, ct inlra se dicebnt : < Ego homi-
cum in veteri testamenio prophetxFilium Dei prx- B nero de glorioso Ibco suo dejcci, eum(|iie in mnxi-
dixeriini, qticm in novo filii Ecclesix per dcvotio- mas sorries raisi, el ideonulln pars DeoJn illo est,
neiii fidei susceperuiK. Ipse eliain potesiaiem Dei quia ipse tolus inunriiis nullam sorriiriilalem vult
declarat, qux possiliilit.item crennrii elfacietidi qui nec recipil. Quapropter ct liomo iu loco inco renia-
viilt hafoet, quemadmorium et avis expansis alis nebit. > Sed Dctts antiquum serpentcm cclavit
suis in aititudinem, in latilinlinem el in profiimli- qiiomoJo lioininem liberarc vellet, el spiirt-ilins
talein volai, qnoniam c( Deus omiiin coeieslia se- qux pcr doliiin illius ebullierant, per Filium siiiiui
creta iu reclo itiuere consiiiuii, iia iiteornm splen- abluit, et vulnera qux liomini luxuria iiiflixernt
ilor nuiii|uain cessel, el in veriiate ipsius iiunqiiam pcr illum delevit. Isttid Deus iii roedio polentix su:c,
Jineni h:ifoeant,sicul nec verilas uniforam falsiiatis in qun ante omnia inilia fult, et in racdio noctis
hafoct. Alis vero dtiabus a iiimbis ejiisdem imagiiiis infernalis putei fecil, sicul et in niedio noctis per
usqno ari taliun pedtim ipsius desceiidenlibiis, ct angeluni percutienlem signaverat, in medio viije-
sealiqunuliilum quasi ad volandura cxpandentibus, licei poienlix sux quoiiiam potcnseral facercqux-
prxseus sxculuin et fuiui 11:11osteiiriitur, ubi in cunqiie voluil; alque in medio noctis, cum anti-
prxsenli gcncratio prxteril et alia succedit, ct ubi r_ quus inimicus superba opinione putabat quod ho-
in futuro stabililas indcficicnlis vilx adveniei, cum mines cepissel sicut vellet, et ita laniam' multiiu-
circa fiiiem mundi idipsura manifeslabilur, tcrrori- dinem liominum possedissct, qunsi cos iu meriio
buset prodigiis qiiampliiriinis cumdcm finem ve- cordis sui hnberel: luncFiliiis Dci, ul prxfnium
lut volanrio prxctirrctilibus. Et itimbis ingluvies est, diabolo nescieiite, occulte veuit, atque huma-
gutluris diabolici gusium peccalorum et carnalium nitatc sua hamum illius quo hoiuiiies capiebal con •
desidcriorum immittit, ubi cifoiriescenduntel eiuil- fregil, queni etiam deviclis hostibus suis pro signo
tiinlur, el ufoi carnis concnpisceiuia in pcccaiis triumpbi invexilluin crucis suspendit, etPairi suo
crescit; sed divina prolectio eos defendil, et ca- cum omui inililia coelcstisexercitin oslendit. Umle
siiialcm tiuii (reciione foonorumoperum ipsis tri- et irieni exercilus caiilicum novx laiidis elev.ibui,
buit. Nam Dcus inccslos acius qui per inoliim lin- gjudens quoJ laai magna muliiiuJo beatnrum
gux serpeniis in primis homiuibus sttrrexcrunt, aiiimariiiii a lam truculenia captivilate liberaia es-
postea per lioniineiii uiiuin couslrinxii, qui polen- sel, quia prxJiclus Dei Filius cas in lociim beuii-
lUius alis virginex iialurx, ofli ium Iuxtirix in lnriinis collocaverat.
inentibus hominum contra carnis jura coulrivit. El qunre oronipoicns Dt-us iiniciim Filiuni
Quid significel qttod kac eadem imago toto corpore Q D suuiii qui nullum debilum iu peccatis habuii, inu-
. pennulis piscium el .11011penitis volncritmvetata las "passiones pati permisii? Iricjrco videlicct, ne
videlur; et quod Dei Filtttt, diubolo nesciente, antiquus dcceptor ullam occasioncm adversus
munduin percarnem intraveril, et atl qnid Paler Deum hubcret, quia homo illi libenler consenseral,
. illum tantas passioncs sustinere vohterit.
et qiioiiium prxcepta illius per oninia secuius
V. Undect reliquo corpore velut piscium et non fueral. Si ciiim bomo peccator pro aliis hominibus
volaiilium peunulis pcr loiuin velalo dcsignatur orciderelur, malignus spirilus dicerei quod ille
quod sicul forraa pisciiiin forinx vnlatilium dissirai- milluin liberare possei, quoniara de propriis pec-
lis exisiii, el ul occulUiiti est quomodo pisces nns- caiis arguciulus essel, in quibus ei consensisset,
cautur, et qualiler crescanl et aqux in quibus vi- quapropter et nu.llam possibililalein haberet, ut ct
vunt fesliiiuin cursuin huhent, et pisces etiam cum sibi et aliis fiiuem captivitatis abstraheret. Unde
ipsis fcstinanler fluuiit, ila qtioquc et Filius Dei lo- . vivcns Deus Filium guum deriil, cujus forma simi-
lus iu sanclilale natus est, el in alieua natiirn, sci- lis.fprrax Adx fuil, qiiaienus per iiidiimcnniin I111-
lit-etab uliis hoimiiibus separatus, in justitia lotus maiiitalis sux homincm rediiuerel.
sanctus fuii, 111qua ct homincra expansis alis 0111-
989 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLlClS HOMl.NlS. - PARS III, VI3IO IX. 990
De qutnque speculis in diversis locis duarum me- A . aquilonis pcr iiiontiferum poraiira riorinieb.ini, in
dittrum alurtim ejusdem imaginis apparentibns, specnlo limoris Dci per poeiiilentiam evigilaverunt,
quid designent, et quomodo scriptura qum in eis scilicet homicidx, adulleri, raplores, mciidaces ac
otlenta est inielligenda sit.
alii quique pcccalores Deuin exoranles, qunlenus
VI. El in duabus alis qux se ad verlicem prxfnii cos afo anlii|iio hoste liberaret. In poenileiUiu nain-
capitis exlenriunl, quinque spccuta ar>pareiil, qtiia que istorum Detis valde l.iuduiur, quoniain oinncs
in Yeleri el Novo Teslamcnlo, qux ad dignilalem orriincs poenitenliiim el firieliuinliominuiii Denni in
anliqui consilii lespiciuiif, quinqueluminaria riivcr- potcstaie sua magntim coguoscunl, qui eos sic li-
soruin teinporuin oslendiintur; primum videlicct in foerat, el peccala eorum delct. Qunpropicr et iii eis
Abel, sccuudum in Noe, lertiura in Abraliam, quar- valde delectalur, qui cum velitt nox in peccatis
luin in Moysc, quinlum in Filio Dei, qux oimiia inorlales fuisseut, quasi purum riieui per pcenilen-
homlnibus aJ viara vcrilatis lucenl; cum eliam ipse (iam illos fecit. Unrie el multo plus eiim ditiguiit,
Filins Dei clausuranPcoeteslium gaiidiormn perpas- a diabolo sic erepli, quam si ereptione per |iccni-
sionem suam aperuit. Quorum iinuin in summiiute tciiiiam non in.Iigiiissenl, iicc rieinceps ab amore
dextrx nlx est, in quo scripluui videlur : Via el ejus lorpescenl. Itaque limor Dei omnibus lam ele-
veritat; quod alla raysieria niiraciilorum Dci dcsi- 1 clis simplicibus et innoceiilibiis qtiam peccaioribus
gual, qux nullus homiriiim per stieniiam stiam plc- neressarius esi, quoiiiam cos oportel limorem Dei
narie comprehendere valet, nisi quantttm in circulo prius Iiabere quam amorcm cjus gustenl, el idco
lidei capil, sicul nec umbra in speculo quLlquam ciiain in prxfato speculo inlentiones ipsorum velul
plus operaiur quara ei per forraain deinonstiatiir, scriptura appareni, quas Deus semper inspic.it. Et
er qux ad salutera pnpulorum viam justitix ac unniii iu fine cjiisdem alx smpliim babeus : Nuntia
veritatem recliludinis oslendunl, qualeniis liomo nobis si lu es ipse qui regnaturus es in populo Israel,
Deum liinens, ad ccelestia perveniat; vetiil rliam quia ubi Velus Testamentum liuiluin est, el noviiiii
opera et finis Abel declarant. El uiiiim in mcdio inccepit, Unigeniius meiis apparuit, qui Samn iii
cjus in se scriptum babet: Ego ostium omnium ar- iuferiorem puleiim inferni velul lapiJem submisit,
canorum Dei sum; quoniam in jierfeclione salu'a- ila quod in nullo venloso flatu voluntalis snx spi-
ris defensionis manifcslatio secretoruin Dei detiara- iare poierii, ut prius fecil, in quo facio iriem Filius
tur, osteiidcus quod omiiijioteus Dcu, in laiiluJitieni ineiis eleciis suis xlerua prxmia demonslravii,
totiuscrealurx rairaculis stiis se expandil; sicul qiiemadmoduui ad Moysenlocutus sum dicens:
ctiam a primo homiue usque nd novissimum inulli- "
C Verba Dei in Exodo toquen:is ad Moysen, « Uslen-
plicia signa miraculoruin pcrficit, videlirel prophc- ' dam libi omne bonum, > el qttomodo de litcurmt-
tundo, nunliundo, et fuciendo, nec in bis cessuliit, tionis Dominica mysterio accipiendu sint.
donec orania qux facturus est comple.it, queinad- VII. < Osieuriam omue boniiiu libi, cl vocabor in
niodum ncc in prima creatioue creaturx requievii, noniine Doinini coram le, el'miserebor cui voluero,
ajilequam ex loto eara comjilerei, sicul cl in Noe ei cleinens ero in quein milii placueril» > Rursum-
variis signis prxfiguruvil. Unumqiie est in fine que ail : « Non potcris videre faciem ineam, non
ipsius, in quo scriplum conlineiur : Ostensio om- eniiii viricbit inc bomo et vivet.. > Et ilerum :
nium bonorum existo,quia iu fiue isto finis diabolicx « Ecce, iuquit, est locus apuri me, slabis super pe-
irrisionis esl prxmoiistralus, ntque ortus cuncto- train. Cuiiique transibit gloria mea ponain te in
ium bonoriim prxfigurams, designaus etiam quod foraniiiie peirx, ct proiegam te riextera mea doncc
Filius Dei formam hominis de simplici virgine esset iranseam, tollamqne iiianiini ineam, et viriebis
assumpiurus, e( omnia bona per se completurus. posleriora mea (Exod. xxxm). > llujus senlcnlix
Quod et litkr vilx denuntiai, qui nunqunra delebi- iniellectus lioc raodo accipienJus esl : Ego qui Do-
tur, iii quo eiiam coeleslis Jcrusalem cuin omnibus iniiius cunctorum sum, qiioniain per mcnieiipsiini
vinuiibus suis descripta eal, quas nullus cnarrare p sura, tibi qui puro corde me_ culis, xtemx vitx'
valet; sicul nec mirabilia Dei quispiam ad fiucm bcatiludiuem qux oiiine boiiuni csl oslenriam. Vo-
'perducit, qux etiain omnia Abraham iu circumci- cnborquc Dominus conim le, qui creator omniunr
bioiie quam prxcepio Dei complevit, fiJeliter prx- crcaiurnrum sum, ciim tu lsrael lunicam Filii mei
' nionslravil.
Alque in summitute sinislrx alx uttuni videris, quam Arix proraisi, qiiando cum iioinine
esl in se scriplum continens : Speculum suin, in suo vocuvi, el quando lenebrosam vesteni illi rierii,
quo intenlio eleciorunt consideraiur, quouiain in iui- quia lenebrosus erat. Ob hoc etiam nullus liominiiin
liojustiiix cum supenia defeusio per virtutem tie- pcccaiis homiuum gravalus vultum meuiri videre
clorum suorum iniquitalem opprimerel, tam siin- polest, qttandiii inoilalis existit, quoniam per stig-
plex el pura devotio illorum appuruil, m diuboticis geslionem diaboli de nigredine aquilonis niger est,
artibus resislerent, et se vivum holocausiuin Dco et sicul quxque lucida afoaquilone aversa sunt, sie
ufferrent. Qunpropler el Salan retrorsum projeclus, clariias verx lucis ab Adam secessit, cum per con-
Deum tan*fortem super inimicos suos coguovit, ut silium anliqiii scrpcntis ad aquilonein respexil.
ctiara in profundo inferui exlernius, eum per om- Proinde quia mortalium neino gloriam mcam per- .
nia conlremisceret. Unde et mulii, qui in parle fcclc inlucri poluil, pcr prophetas meos^loquciido
991 S. HILDEGARDIS 9'JS
iniracula nica oslendi, qui in umbra loqiicbatilur, A Doiniuus est, quoniam nulln Irnnsiuiiia rcs perfecie
qux de Juce formabnlur, qux eiiam pbscurior luce potest ea respicere, qux iiuiiqiiani trausibuiit, quia
sua erat, sicul oinnis iiiubra obscurior suhsCantia illa in deficieiKe|icrfectione siinl. Sed Deus in orna-
sua est de qiia procedil. Sol quoque el luna alque iiieniis et in signis firinamenti hominibus coelesiia
omnia siriera Iioniiui obmibilala eranl, ita ut ntnlain deuionslravit, qiialeims in speculo lidci iiiirucula
clarilatem illorum viriere non possct; atque oiiinia sua per bxc cogiipscant; el si prxdicta ornameiila
ventorum s| iramiua illi ad videnilum obtecia eranl, videre non valcrent, scientia eortiin cxca essel;
ot ideo qiiaisi in unibra dicebalur, ul prxdicium sicut etiam aquilo omni luce privatns, post ruinani
est : « Niinlia noliis si tu es ipse qui regnaturiis es diaboli iuinquain claruil, qui quoniam lioiioreiii Al-
in popnlo Israel. > Nam Spiriius sanctus in popplo lissiini siilisaniiavil, idco el ipse iiiilliinj liinien re-
suo proplietando prolulil, quod pe.r primam voca- liiiuit. Miiabiles qitpqtie elationcs marig sun|, cum
lioncni qi;a Adain vocalus est pr.aeligiiraliiineral, boniiues flui iji iiiiijbiliiale hac el illac inundanl,
quod liberator hominum venturus esset. Tunc Fi- Sjjij-i.tusanclp accensi a lernenis aJ creleslia se
lius Dei humanitate indutus venil, cujus claritalcm ctevaiU; ei sic eiiam Hiirabilig in aliis virditibus
ilivinilalis liomines videre non poteraiii, ciim emn Doininus, cum illo ad qiixqup bonn ila confortai,
qiiiisi aliiiin liominem jnspicerenl; scri lanien ipse B ut sordilius vjiioriim ricincepsse subderc recuseni.
iii alia via quam bomines vivrrent, scilicei sine IJilde eliam Sciiplura liabcl:
gusiu peccali, eis seoslendebnl, sic aiiiem nt come- Ilem verba tjusdem ex eodem psjitmo ttbi tticit:
deret, foiberei, dormiret el se veslirei, iuillam ma- « Eienim firmtivjl orbem ierra. qui noa commo-
cnlaiu delicioriim babens. Judxi vero aliique iiiulli rebihir. >
IX. « Etciiim flrinavit prbem lerrxqui noii coin-
ipsiim videnles, Filium Dei isse dubitabani, aiquc
ili hoc scienliam siiam obmibilabant, nec mirab lia ninvebiiiir. > HiijuSseuteniix inlellccliis hoc morio
ipsius in fide capiebant; seri in riiirilalem saxoriun accipicn.liis es(: Deus cum plenp opere repievii
conversi suiil, quemadiiiorium coluber in cavcrnu •rbem lerrx, el irieo non commpvebitur, quoniaiu
petrx latet. Sed (ainen ipse dextra sua qiiampluri- sicreaturis replclus non essel, qiiadnm iiinnitale
mos Judxorum el paganorum cuin inniimerabili concussus moveretur. Omnis enim creaiura loc:in
exerciiu salvandorum obtinebii, douec oinnia mira- suuin qui jpsam minislrando pnrlal replel; sed
bilia ipsius perlranseanl, el tunc inaninrr inagni Deus niiracula sua in liomine opcraiur, orbemqtip
operis sui levabit, omnibusque amicis suis postc- lerrx illi ad necessitalem corjmris sui commisit.
rinra sua demonsirabii, quatentis omnes cogno- Ipse eiiain liriuavit Ecclesiam lolo orbe lerrai um
scanl qnaliter ctim diabolo diniicaveril. Et tunc, p C riiffiisain, qux niilla tenpcsl:ile adversariorum con-
Israel, in illo fiducialiicr confiiles, ciijus miracula, terelur, quamvis plurimis iributaiionibus nuil-
nI Ariam claritatein xicrnx vitx fugisli in ipsuin lolies fatigeiur. Nam niiracula sua Deus in ilhi
npn credenriii,; jpseque lunc tibi eril sub lingua assidue perficit, nec. in hoc cessabil, qupusque
t.ua, uj. favus ijicllis; et iit cibus lactis in ostensione numerus elecio.rum siiorum cuai cpelcsli harmoiiia
operuui siioruin, qux ad le colliges, et braclrp tuo compleaiur. Vulius aiilem Divinitaiis super liarmo-
ni.im Tstain ,esi, nec ipsa ullo finc lerminari po-
appreliendes qnerula voce dicendo : < Acli, atii,
qiianriiii decepti siiinus! > et sic adimplebiturquod leril, nec quidquaiii per se sed per osteiisionem
ine inspiranie scriplum csl: vuliiis Divinitatis facere valel, sicut nec ninbra in
Item verba David ex psalmo xcn, ubi loquitur : speculo apparens atiqiiid per se facit, sed per for-
« Mirabiles elaiiones marl^, mirabiUs in altit Do- inam suam de qna proc.eilii. El coeli dicunlur qiii
minus >, ei qttoinodo inlelligi debeal. Decm inspiciunt, coelique qui euin prpplielant,
VHI. < Mirafoileselationes marig, mirabilis in altis coeluni quoque fuil, quori Filius Dei in bumanilate
Domintu;. » Hujus seiiiciilix intcllectus boc niodo se ostenriebat. Coeli auieni illi nomiiianlur qui rie
_. vultiis Dei queinndmodiim scintillx ab
actipiendus est. Dcus, qul via el veriias est, sub ; splendore
arcanis rectx consiitiilionis sux omnia ornamenta igne respleiident, el in quibus Deusomnes iniiiijcos
firmamenti cuni raij-abjlifoiisclaliouibus maris po- suos siiperavil. Seri cuni Dens cpeliim et leirain
suil tU cnit) mirafoili elaiione maris oriiamcnta fir- creavit, in mcriio eorum boniiiiem posuit, quaienus
niamenli pcrfuJil, eaque in aliqua parte se.cumlum eis domioando iinpeiaiel, et hoc niedium secundum
coelegtta arcana iu jjjiuiilitudine speculi posuil; sed mediuin lllud esl, quo Filius Dei in medio cordc
sicut uiiibra iu specujo nilul afosque forraa sua Palris est, quia ui consilium a corrie liominis, ita
ct Filius a Palre Deo exivii. Nam cor consilium
pjtesl, sic jjjec joruuinenta .firmnmeiHi quidquum
habet, el consilium in corrie esi, el uiiuin sunt,
per^e nisi per supeju.a.secreia operari prxvalenl.
OriKimefttnquippe Jirjnauienii de supremis arcanis nec ulla divisio ibi esse potest.
rcpleude.-it, quemadmoduui fulgor ab ignejirpcedit, Qma i» ep quodprmtcripla imago aorsum ad aqui-
lonem verlerat hoc detignelnr quod Deus consi-
(|iiia ignis maieria fuJgmis esl, cl fulgur pertransit, lium Incarnalionis Filii sui el tedtmplionis Itn-
igjiis aulem permanei; iia eloniamenia firmamenli m/mai a diabolo et omuibm spiritibu* matignii
liortiauscuot, cffilestis aulem hannaiita maneiido oji.scpndetit.^
perdurat Quppropier ct rairabilis in altis coeloruin X. Et imago haic dorsum ad aquiloncm verterat,
991 LIBER DIVINOR. OPER. SLYlPLIClSIIOMINIS. - PARS III, VISIO JX. 991
quoniam omnipotens Deus cuucios aquilonis ami- ^j fion per niinicriim diernm, sed per vim opcris sui,
cos celavil, quod cuin Filio suo facere voluil, et nc ea in rec(n slnlera hnbel, ila ul pcr nullain illu-
sicut illos retrorstim dejecit, nc ulliim luaien vide- sionem siiperari possit. Nam in bumaiii ale sua
rent, ita in nulla scicntia opus Filii Dei videbant, siiperpenuas venlorum volavit, el sicut aquita in
ct quouiam hxc omnia Deus per anliqiuim consi- solem, sic ipse in faciem Patris aspexit, quia sicul
lium ordinaverat, idcirco illis abscondila eranl. Abraham circmncisioneiii carnis acceperat, per
Pcr vim enim zeii Dci diabolus in abyssum dimer- quam spirilalis vita, qnam aqua significat, intelti-
siis esl, Omnequc tumeii illi ablatura cst, ita ut gilur, ut pisces iu aqua vivuni, ila eiiam aninia
jum niillmn fulgorem beatiludinis virieat, quia Om- hominis per baptismum circiimcidiliri-, atque in
niiio excxcalus esl, quoniani siinililtidineni illius aqtia spiritaliter ad vitam regencrnlur, ii) qun fn
qiii dehullo, Sed qui |)er scmelipsum est fiabere .-ricrnum in sede benlitudinis vivel, qiicmadinodum
voluif, el liceC inuliti limore judicia Dei minc ctiam rie serie lnajestalis Dei dicitiir.
seulil et eis respondet, illa scilicet qux ad ipsum " Verba David ex psalmo ci, ubi scriptum esi: « Do-
penineiK punienJo. Nam in limore jiiJicioruin Dei ' minns in cmlo paravit sedem snam, > el quo sensn
novil, quod DeO nCquaquam resistere potest; sed aciipienda tinl, el brtvis recapilutatio de iucarna-
tione Domini. -
lamen ramPS operis illius absciudit, sicul in primis
liomiiiibtis fecit, illos virieiicei seducenrio qui ei XI. « Douiiniis in coelo paravit sedctn suam, rt
ex tnto corde conseiitiuni. Propter quod etinm in regutiin ipsius omnibiis (lomiiinbilur. > Hnji s scn-
iileni liostis - leiitix inlellettus. Iioc nioilo accipiendus esi: Fil us
|)Crriiiionem vaduni, qua semper rugii
nl aninias devorel, ncc ab boc ftirorc ulto Ixdio Dei, qui Dominus honiiiium, Doininus angelur nn
ccssat. Deusf auleni in imigi.ispr.rconiis et muttis Doniinusque omiiiiim viruitiiiii esl, iu toelo l.e.liiu-
signis occiiltam diviiiiuitem stiain lioininibiis osten- dinis par.ivit sedem siiam, qiieuiadmodiiliicngitaiio
dit, atque per sapientiam iu creutiiris rnulia eis boininis iiisirumeiitum operis sui Sectiiidumriesrde-
ilcmonsiravit, in quibus sccreta divinitatis ipsitij rin.in ipsius unejiiiur; et ui omne opus scciiniliiiii
cognoscant, queinadmoiUimhomo itiulias lormas per voluniulem ejus perncil, nec iu illa re idem FJins
scicuiiam siiam Coloribus dep.ingit. SeJ et sicut a Palre suo recessit nt Ariam fecii, qui in lacuni
antiqiiiis serpetis in casu suo Deo resisterc non po- inorlis cccidit. Uude etiam regmiin ipsms omnil us,
iuit, sic eiiam nec contrariicere valuii, quin Deus videlicel in coeloet in terra, domiiiabilur, ul.l ini-
superiiuin choriim in majore laurie per Filiiim suiim micos suos iil scabellam pedum suonim couculcabil,
cum aniinaniis jiiuorum restiiuerel, rie quo illi quia caro ipsius pcr giisium peccati in teir.i niin-
cecideriinl, qni opus cjusdein Filii Dei.ante novis- C quam lacta est, ac irico i liam nulltis dolor eiiin evi-
siiuuin diem pieniter scire non pPleruitt", et qtti cil; sed per duram el asperam passionein oninia
liinc de coslesli exercilu inagnain confusioncm su- lerrena superavit. Qiiem autem decerel lilieraie
siinebant, quia locus eoium in majore bcnedictione hominem, nisi igneum Filiura Dci, qui de Cdeload
replebiliir, qijam anie fuisset. Filius enini Dei, ut lerras desccndit, et de ipsis ad crtslos asceniit, et
prxdirium est, in aliena via prx aliis formosus . qui rore riiviniiaiis sicut giitiam mellis siipeinani
proccssit, proles virginex naturx exisiens, quoniam gratiara super popultim suum stillat, ila ut firiete>
prima virgo jier serpentiniim cousilitim corrupta nuiiquamab invicem superari possint? Oiniiia eniiii
est; Virgo autem Maria loia sancta fuit, qux de opera bona Paler in Fiiio suo operatus c.sl, quod
Spirilti sancto Filiiim coucepit, et Virgo peperit in nullo alio fieri potuit, quoniam ipsc, ut prxfaiuui
virgoque peruiaiisit. Hxc nativitas per amiqtnim est, a Palre minqiiam rccessil, sicut nec spleudor
consiiium prxdesiiiiata eral, et lota spirilalis in di- solis a sole separatur. lp^e itaque pro liberatione
vtiiitaie occultaia latehat, nec in scicnliam homi- boiiiiiiis ad terras veiiit, liomiiicmijue reriemil,
nuni volavit, eo quod non multiplex, sed tinica qucin nemo alius rciliinere potuil, quia Pater cum
iudivinilaie esset, ubi iriem Dei Filius ante ami- sic venire disposnii, velut propheta David, Spiritu
qiiiiatem dierum ex Patre nalus etstilil, quoniain sancto inspiranle, dicil:
Paier eum hominem fieri in voliiniaic sua semper llem verba ex psalmo LXXIubi tegitttr:
ejusdem
babuit. Qui in aliena natura Iiumaniiniis venicns, < Dthcendit sicut pluvia in vellits, > ei qttod
sinisiram parlem Leviatan evertii, cum mllle viiia{ hoc quoque ad Incarnalionem Domini teferendum
til.
peccaioruni de gutture itlius per opera caslitalis
abstraxit, quia abstinentia et con(ritio peccatortimi XII. < Descendet sicut pluvia in vellus, ei sicut
alx casiitatis sunt, in quibus virgines et pcenileiues stilliciriia stillantia super (erram. >
llujus seiUenii»
propter dimissa peccala carnalinrti desideriorumi intcllecius hoc niodo accipiendus esl: Adara in ton-
ad desponsationem Agni volant, quoniam et Filius> silio diaboii per trnnsgrcssioncm
prxceptorum Dei
Dei, Virgiuis Filrus, virginiiate coronatus, pfleni-- morialis fuii, et ideo Filius Dei descendit, velut
lenies ad ipsum currenles suscepit. Ab initlo enimi ros suavitatis, in nlvum Virginis,
qux suavis, milis
iiiduinenti bumanitatis sux omnia spiritualia ini et liumilis ul ovis in moribus suis erat,
qualenus
lioiniiie operabatur, qux etiam usque ad novissiinumi hominem de morte
suscitarei, sicut et per eversio-
diem perficiei, ei Inw in medio poieniia» sux sunl, neni icrrxper arainiiii frucdis in plttvia suscitatur.
9!!5 S. HILDEGARDIS 906
Aratrum quippc.prxceplum legis cst, quod in bii-. A Quia Dens pmnia per snpieutiam qa coufulundant
manitatc sua idem Filius Dei boniinibiis dedit, ut diaboli malitiant f«ceril, et ut cnm sit tnvisibilis
:ab homine per fidem inleUigerelitr, et per opus
ih cognitione prxcepli htijusad vitam resuscitaren- sttum cognosceieiur: el quid ordiuationem tolius
tur, e: sccundiim exemplum sniim quasi cum ara- operis sui anle wvttrn in se ipso liakueril quod
tro carnalia dcsideria in semelipsis everterent, et temporaliier coiididit, in hoc quoqtte hominem
seciindum se constilnens ttl prius in se cogiiando
eliain sic per exempla sancloriim operum frucluosi dit.oneret, quidquid poslntoduin operando exer-
fiercnl, rie,die in diem perficiendo, quemadmodiim cerel.
ipse eos prxcesserai. Ei boc modo siillicidia super XIV. Deus ilaque per snpienliam firinamenliim
cos.miliebat, agrumque viriiitibus plenum ex fpsis posuit, ei lioc cuin viribus sirierum velut cura cla-
faciebal, quem bencriixit, ei fructibus oinniura bo- vis compilavit, sicut et bomo domuin suam ctim
•norum scilicel caslitale, conlineniia ct palienlia, ct clavis lirmat ne cadal. Sidera eiiam lunx adsunt,
caiteris bcalitiiriinifous rcptevit. i|iix dc solc accenditur, ct in defectu suo lumen si-
Qttia tenebra' ad occidenlttlem plngam .visrn itemque dcribiis stitlal, et qiiam uliquc sapientia in antiqiio
ignis citm sulpkure aliisque densioribtts lenebris ad consilio fecuiidara cum sole boinini fecil, qui oniuis
sepietiirionitlent pnrtcrtpii wdificii pariem osteit- creatura esl, cum illa succura lerrx
stis, ubi iit exleriori mundo pmnalia locasint, in infundil, seri
] sol divinitalem, luna vero iiinuinerabilem niimciiiiu
qttibus pecculoritmanimw crticienlttr, demoiislrent, B
el eliain inler.iorein eorumdem peccatortim cmei- Imaiani geucris riesignii, et hxc omnia ornatus sa-
taiem:, qua per infidelitatem obscuranlur signi-
ficet. pieulix sunl. Firmameiuum quoque sedes oiin.ium
ornamentoru n suoruin est, sicut el homo seJeui
XIII. Per lotam autem occidentalera plagnm ve- habel, qux lerra est, qux illum sustinel; illudque
lul telerrimas leiiebras funiiganles aspicis, quoniain Deus cum ornatu suo ad laudem suara posuii, s c-
ibi poenalia loca sunt, qux divcrsa gencra toruien- iit sapiemia hoc prxordinavcral. Undc etcrealura
loruin in se habcnl, quia ciim homo per declivia ipsi sapienlix quasi vestis fuii, quoniam opus suixn
pcccalorum ari occiriua lendil, cxcitaiem iufiJclita- : tetigil, sicut el homo vestem suam sentil. Si autem
tis pej-r.eqiiiliam iiialum vaporem eiiiiltenlcm sibi bomo sic creatus esset, ut veslibus carere possct,
atirahit; et sic eiiam earumdcin tenebrarum poenas luiic opere non indigerel, nec ullo niinislerio l.o-
incidens, se ipsum Lnconfiisioiiem millil, cnm crea- . nerarelur, nisi quod tantum corpus tegimen nnin.e
lorem siniin uegligil. Sed prope anguiuin ejusdem esget, ct per animaiii inoverelur. Deus qtioque vi-
plagx, qui versus sepienliionem e.sV uigerrrmjis . rieri uon potest, scd per creaturam cognoscitur,
ignis cura sulphure etdensissimis lencbris tbull cns, . qiiemadmodum elinm corpus hoininis prnpter veslcs
fere usquc ad mcdielaiem septeiKrionalis partii se' ^ videri non potest. El sicut inlerior "larilas solis
recurvando exlendU, quiajdera locus csi pcenairs . njtta.cernitiir, ila nec Detts a moriali crealura vide-
profundilas, el lacus perdilionis aniinaruin illorum, ; tur, seJi.|»er (idem inttiligitur, velut etiam exierior
qui Deum conlemnentes eiiin bonis operibiis scire ; circnlus solis vigilanlibus oculis aspiciiur. El oin-
iioluerunt. Quapropter el ibi acer ignis cum amari- : ne opus quod sapipritia inslituil, hoc conira inali-
ludine sulphuris, el inextricabilibus lenebris.cvapo- ! liara diaboli fecil, qjuia ille omne opus ipsius sem-
ral, e( ad deslinata loca se dilatai, ila ul diversita- pcroriio liabuil ctodit, usquein finem pleni nuraeri,
lem earumdem poenaruni liumana scicntia ad perfe- cuiii ipso in tanla forliludine percussus peribit, ut
clum scire non possit, quandiu bomo in inoriali deinceps adversus Deiim prxliari non tentel. Oinuis
sxculo vivil. llomo quoque cura ad occasum inli- quoque ordinaiio sapieniix suavis el lcnis existii,
tlelitalis pervenerit, qux ad perditioiiem respicii, , quoniam ipsa lunicam suam in sanguine Agni qui
iia itl ncc jitsla opera nec Deum ditigat; ignis per- misericors est lavat, cum sordibus aspersa fueril;
versitatis cum acerbilate el cxcilaie morum illi quapropter cl super omuia ornninenla crealuraruui
occurrens, ari pleniludinem infelicitalis el submer- amanda est, omnibusque sanclis aniinaLus amabilis
sipniseuin perducit, ita iilspeui vilx non habentem, 0 videtur, quia in amplexione aspeclus ejus nunquam
perdilio ipsuin per omnia in se trahal. Nam homo . exlxdiari poteruut. Quemadinodum etiam sapien-
qui stultiiiam sequilur, cl sapientiam pcr quani . lia ordinavil, spiritus in horaine vivit el vigilat, nec
Deiis oinnia creavit aboininaiur, se ipsum conricm- ullaletius finielur, sed quandiu boino in corpore
nal, cun. inillaiu inodcrationcm in nialis bnbens, de vivil, Cogitationcsipsius supra iiumerum iu eo iiiiil-
liilura vila nibil cogiial, nec si alia vita sit scire liplicaiilur, gicut etiani sonus laudis iu angelis in-
desidcral, ncc quoiuodo inulafoilis sil perspicaciicr numerabilis est., Cogiiaiio quoque in juvenlute bo-
perpenriit. liifanliani eiiim siiam et pueriiiam, ju- iniuis vivil, et ipse illam verbo rationaliiatis erait-
veriiuteiii et maiuruiii xtaiera liomo cnpere valei, til, ac pereara opus suuni operatur, quod tameii
qiiid vero in decrepita xtale de ipso liai, nequu- in sjs nequaquam vivit, quoriiani illc iuiliura ha-
quam coiiiprcliendere polest, aut quoraodo muian- fouit. Sed xleruitas in semetipsa vivit, nec uiiquam
diis sit. Pcr ratioiialilalein quippe auimx se initium in defectu apparuit, Jjuia ante xvum xlerualiler
habcre'coghoscii; ried quomodo sil quori aiiima vita fuit. Cuni auteiri aiiiraa in iinraorlalilalein mu-
non moriuir, ei qiiod finem non habei, nequaquam talur, postniodujn anima non vocalur, quouiam
scire aui capere potesl. . pcr cogitaliunes cuni hominc lunc iiibil.operatuiv :
997 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINTS'.— PAR.s 111,VISIO X. 998
s>-ddeinccps in lnudibus nngclorum csl qrii spiritus A liam hubet, in qua semper cum voce lau 'is et cum
snnt. Unde cl ipsa et.iam Innc spiritus vocabitur, : dileclione honoris Dei sonnt, nec aliud quain in
quia cuni corpore camis deinceps non laborabit, Deum perspicere et ipsuin lamlare desiderui. Et
Merito auiem bomo vita dicilur, quoniam cuin per Deus anle xvum absque onini cessaiione pperis
spiraculum vivii vita est, sed ct cum pcr mortem quod faclurus eral in se babuil; ei sic lioiuo, qui
carnis in immortalilutem mulutur, tn viia eril; post tlatisura miraculorum ejus esl, ctiin oculo firici
novissimum quoque diera cuin corpore et aniina ipsum cognoscii, cumqiie ciim osculo scientix ara-
in xlernitale viia est, quoniam ciiin Dcus homi- plectilur, queai oculis carnalibus viderc nou polesl,
ncm plasmavit, occulla myslcria sun in ipso clnu- ntque secuniliira ipsuni operalur. Angelus ciiam
sii, quia sciendo, cogiianJo, et operando atl simir clecta opcra cjus Deo ciini oriore bono oflert, qux
litiidiitem Doi factiis esl. Divinilas enini ordinatio- ille ari superua per bonam volunlatcm iniltit,
nem oniuis operis Siii in scmetipsa habiiil, quemad- viliuqiie opera qux in aliam viain raagis qiiani
nioJum illuri fieri deberet, et secundum boc homi- ari Deiiin aspiciuni, eiiara idera justo judici de-
ncni ut cogilarc posset coiisiiluil, iln ul iile omnia nioiislral. Vcrbu nulein hxc lideles devolo cor-dis
opera sun iu cordesuo primilus tliclet, quam facial affeclu percipinnl, quoniam pcr illuin qui primiis
quia clausura mirabilium Dei esl. Deus nnmqiie cl novissimus esl, ad iililUaleni crcricu iiiin eJiia
ordinal, lioino aulcin cogitat, angelus vero scien- Sllllt.

VISIO DECIMA.

Visio extrema, in qua rola ntutlm ampliludinis B capere polesl. Et iina;o hxc pixtliclam labulam in-
estensa, qualis tsset diliyenter describilur; ile- spiciebal. Unde et linea in qun scdt-bal inoveba-
ruttique inttitjo ckurilutis sub alto scliemale con- tur, el mox ubi cadem linea prxrii l.e roix iu sini-
spiciiur.
sira ejus parlc coujuncta videbafur, exlerior pars
I. Dcinde juxta monlem quem velul in medio ipsiiis rolx per. breve spalium aliquantuliim aquusa,
oiiuittalis plagx conspexi, ul prxdiclum esl, quasi ct dcindealiquanluliiiii ultia medieiatcm medietaiis
rotam rairx ampiiiudinis simiiitudiiiem candidx ejusdcm roix, qux sub prxfata linea iu liausversiini
niibis babcntem, et aJorieulem versam viJi, quaui ducebaiur rubiciiiida, et post odiim puri elliiciriu,
in raedio iu transversum, scilicct a sinistro lalere et (aiiriem velut luibida el proccllosa lempestns
usque ad dexlruinlatus siiiiin, liuea obscuri cuioris elTiciebaiur, scilicel prope fineni ejusdem nieriie.ialis,
velut lialilus homiuis est disiingncbat, ila ul eliara ubi prxfata linea cjusdem roix allixa erat. Audivi-
cjusdem rotx medielatem qux super eaindem li- que vocem de coelo niibi dicen;e.n :
neaiii eral, alia linea qiieuiadiiioJiiiii niirora ruti- Quia Deus vere unus dici npn possel si sibi similem
l.uis, a summitaie ipsius roix usque ad medielatem ex naiurahaberet, et quod prwinonslrata rolwqua-
tiias ipsum Deum iniiio et fine carentem ad ontnia
prxlalx linex riesccndens oslenrierel. Superior au- bona ptirulum osleudul, ei quomodo tola ejusdem
tem pars liiedieuuis ejnsdeni rotx a sinistro latere G rottv descriptio ud mterniiulein vet potestaiem Dci
u.sque ad niedieialem stii quasi viridein colorera seu aiiimurum satulem referatur.
emiucbat, el a dcxtro lalere usque ad medielatera 11.0 hoiuo, audi el iniellige. vcrba illius qui cral,
sui velut rubous color fulgebal; ita ut lii duo colo- . e( qui esi absqueollicio inuiabililalis lemporum.quiu
rcs xquali iiiensiira spatioriini iuler se divideren- in ipso hoc aiiliquiim toiisiliuiu fuil, qtiori diversa
tur. Medictasvero ejusdem rolx, qux sub prxdicla , opera facerc voluil; cl hxc quasi radiiim solis anle
linea iii traiisversum ducta eral, colorem pallidum aiiiiqtiitateiii dieruniiiispexil^ijuoniamfulura erant.
quadain nigredine jiiicruiislum demonslrubat. Et Nam Deus tinus csl, el buic uniiali nibil seconlerre
ccce in medio ejusdein rotx in prxfata liuea iterum potest, sed ipse prxscivii, quia quudilum o|iusquod
vidi iinagiiieiii, qux char.las niihi prius denomiiiata fuciuriiscrat, similitudiiiein liiijiisuiilatis sibi usur-
csi sedenleui; alio laineii oruatu eain nunc appa- pare tcntaret. Unrie el illi obsiaculum rcpertus. IO-
renlem, quam prius vidissem. Nain fncics ejus ut uis opposuit, quoiiiam ip^e illa uuilus esl, qux
sol lucebul, tuuica autcin ijisius ul puipura fulgc- , niilliiin sibi simikui liabei, alioqiin uuilas iioiniuaii
foat,et lorqtiem aureain preiiosis lapidibus decora- IIOIIpossel; et ideo eliam il uui a se abjcil, qui si-
IUIIIcirca collum suuin babubal; calceameniU cla- militudinem hanc pervcrse uppelit, et sic quxlibel
rilaleui fulguris ex se reddentibiis iudulu. Sed el D rationalis anima in liomine qux de illo qui veriis
ante facieiuejusde.il iinagiuis quasi labula ut cry- Deus esl existit, ul quud sibi placet cligal, et quod
sialltis perlucida apparebat, iu qua sciipiuin erat: sibi displicel abjicim, quia quid boiium seu qu d
Pulciiram formitm aryeniei coloris matitfes abo, quia nocivuiii sibi sit cognoscit. Seii qttumvis Deiis unus
d.vtniltis qute ittitio curet mtigttam claritatem habet; sil, iii vi taineii coidissui opus quoririain prxscivil,
scd uiiumquodque quod inilium habet ainbigiium in quoil magniftce mulliplicavil; ip-scquo Deus illc
lerroribus esl; ucc ^ecreia Dei in plena sticnlia vivens ignis csl, pcr qucm aniiiix spiranl, cl ante
990 S. illLDEGAnDIS 1.000
irtkiiim fuit, (1 ctfsrn»isiiitim «lempu* lewtporuni:A vieis^tutlo iucreTiipnliseu, rictrimettii Deum laugii,
cxistit. Mxe ftitt4iiaprxse«>s:v&roiftn^festal.. Nan* necnilant tcutpwsieumr unquam divitlit, scd sem-
jiixta rliWieirt,qir(««iveliit m meitoorienialigalagx per absqi» Jiiftioitlaisus, ct itwniulabilis periitaiiet,
conspicis utprartbctuui esi, q«aM rOBimmirM a«> oinaifons OJIIX gnnt vitaat. tribuens, ei se ipsniHptire
pftiudifTissiniiliiHdiiiem eairdidx inJfoisfcabettfeiii, coteutes, ad sniMiuarii tieatitadinem colligens. Ple-
et ad*orieiueiii vcisam vkles, q«x Deam hiitto et niliodo quoqiie potestatis ejus jusla ntodera4ioBe
fine careiHem, sed rtwtero in operihtui suis exisw*- cuncia disponeJis, «tqne in altitudine, et in pisofij*»
lem, el ad omuia boii» pai-aHunrosleiidit. Quaiti in ditate stia iiicognitti hoaMiti existens, xierna el
medio in trawsversum', scilreet a sHttstfO lalere leittporalia qoasiii» eirculo nec iniiium nec IHICIII
iisqne a<(tfcxtrum tatas SIWM,lmea obscuri cotoris bafoentem demousital. llaque et poiesiaiis Dei pe«-
velHt h*titns hominis m dwtingnU, quia perfecte feetk), qux xterni lateni diviux ordina tioois:mani-
per principiu.m cmlnci mmnli, eipet* linein-ejos ad festai, ct provideniia ejus iu liis qux xtcrua snilt
«ternUalera tendenteiM voliintas Dei apparet, cuin JiiJgeus, ab aHeriiilatc ipsiua poieslatis ad ptenitu-
temporalia ab hisqux xterma simt Seqtiestravit; ita iliitetHdiviaxoidiiialioiiis se exlendeim.iii operibus
ut etiam cjnsdern rotx medieiaien* qme snper eam- suis s« ipsat» declairai, aiiiiiKisqiie beadirutn in sii-
dem lineam esl, alia linea qnieinadmodum aurora B per»a glor apermaiisui-as emmiiai. ^temita* qutt-
rniilaris a siimmilate ipsius roix usque ad medie- que perfeetionispotc&tatis Dei in bis dispositionibu»
lalem prafatx lincx riescendal. Per hoc ostendilur qux futttrx eraiit, cuiii pleiiiiudiiie creaiurarum,
quod perfectionis Dei pleniiudinem qux in ccelesti- veiut viriiiitalem venluri ct processori germiuis os-
bus per voliiiiiaiein ipsius lemporalia exccHeiis-exi- tcivtlil, cum coelum et lerra noudum fuisserit, sicut
stit, divina orriinaiio ari quxlihel bona direcia, et cl rioua sancti Spiriluscordi homiiiisviriditatein in-
quasi quodaiii fulgore indellcjenie, anle priricipium feruiil, ut boiiuni fiiictiim affcral. In his vero qux
luundi, el post fiiiem cjus, et in ipsis nruiidr tem- . postttiiem mtindi tic stabiliiaiera iinmutabiliialis
porit«is mirabitiler apparens, ad oiiinctn jn^iltTafir' lierv«»rienl, «rnatsiriitifaniem fii.tgorcm rienion-irat,
parttaft* esse i»anifes(ai. Utide supsitor p.r* me- . quia'liinc oninia peifecia erunl, nec ullum deiuceps
tlrelutis ejusdem roix a sintstro lafere rtsqne ad defecliim sentient, animabus quoque sauciorum nd
mCitictaieiii sui qnasi virkfeni coloTem emittit, siiperna snblatis; iia nl etiam xternilas Dei sicut
i|H0niam DettS qiiando creaturas qtieiiiadiiiotliim atrtc prindpitim mnndi iniiiiim ROHbabuit, sic qmi-
ab ipso prescitx erant in fbtntig stiis ad laboreirt que Jiost RnCnrilliuS ntllld lerniiuo ctaudatur,iibi ct
piodire faceret, qunsi in viririjiirie vohiiitatis goa? turrcb«ati sine flnei in coelesiifonsgaudebunf. Scd
lubefoat. Et a dextro laiere usqm» ad meriieiatem y ctperfecfid potestatis Deisiibxierujtaicoiiifiin tem-
biti velul rubens color fuiget; qnia Deus post Itiiem poralia diversoS ntooos habeniia concludeus, onilia
nruntli ea qu;c a trsnsUoriO sxeittt* ad viinin stfni itt Deo snbjecla esseoitendit; eosquc, qui Deutn nr-
ineliiis comiiiutans ; animahtis quoquefidelium irrer- gltgimi, ad iiifernal|a toea miHi dcprbmit, qnoniaiu
c(«dewfulgeiiiium laborum sirwrumreddens, riirnirm oinn« etamhrabmiiW, qirxDeo r^^^
-
laborem, iiufliimqite defetlum eis iillra domfnari tui^-'.-"-'-*'--"'^ (•- - •-;''
periiiiUit : < iiu iil ii duo colores aquali mensura Qnare virlwt chaHla^ilio in ftac qnamin superiori
v
spaviorum inier se dividaniur, > qnoniam sictit t)hieti#i!itttu\<Ki6MiiM
xteciiitaiis ante priricipium ntutuli inilio caret, sic HJ. Quoif autcm in medio ejiisdem rotse t« prx-
etiam liniio muiiJo firiefr*non habel; ged principium fatalinear iteruiri videg imaginem, quxelrarKasiibi
et terinfiins «hThifi qtrasi mro circtito comprche*- piitJsdetiominaia est sedeiKero, afio tariieii oriiaiii
sionis coitcfuduiitiir. « MedieiaSvero ejusdeih rolx, eam nirnc .ipjiareiUem quam prius vidisses; lioe est
quse stfb prxriicla litiea in traiisversum duciiur, qirod iir perfficliorie ilta qiia potesias Dei oiiinia sibi
(otoftSii! palfidiim quadam nigredinc iiitermistRm suhifeit," voToufafI Dei cbarilas quasi qiiietjcendo-
deinonsirai, quia earittea tempora muTKfialitimrc- D conluiicia est, qttotiiam charitas Ohinem voliinfotem
rum iniiiiim ct finem liabeiuht, qtiibus indcficiens Dei adimplet, irunc isto, niiiic ilto ornatu decorala,
xteritttas huffo flne cbneliisa- dominatur desigitat;; quia viriutes qtrai in Lominibus operantrir, dtiari-
a(qit#^hc jmllofeiii angustiaruni, nune nigredi- taiem velnt qiHrdam Tleeore ornantiii ricinonsiiant,
nSrtr IrHjHlalionnrii, quandiu mmitrus dnrat mulio- cimi oronia boua pef drarilatem flaiu. Nam faties .
liesgravller porliit. Sed el hxe amiiia, qnx prx- cjiiS ut sot tiicet, nibuens ut homo omncm inteniio-
diCla Sirnl, alio inoilo ad salutcm aiiiiiiarum bomi- nem cordis sui iu vbrtiiii solem ligat; liinica aiilem
ntrin respieitint, iia ttl ad sumitiiim foflimriiiiem, ipsins ut ptirpura fiitget, quaiefiushomociim visce-
qux iM pcrfeeiiorfe ftrtgeijtis justitix corrsistit, po- ribusintserlcbriiiiEiiidiiTneiViiiTn
lestoS' Dei COTilimcfff sit, qnoniain polestas et foni- quc petentiqa:iinum potuerit subvenlat. Et lotqiiem
tiido Dei stbi iafrihxrentesstiiit. Potestas quideni Del auream preiitisis lariitlibiis decorjtain cirta collum
roiunda xquatit-aie lemper.iiitix es(, quia Initio suum haiiei, iriuueiis uxbbmo jtiguin stilijecdbnis
tarctet IriJc.etnTiijrfa possibilitale oimlia qilx vtilt sibi imponens, c«jm Ibeail*virtutibtis lllud adornet,
l.icere potest : camlidaqiie in lenitale carlcsiitiiii ita ul iii omrribus lirimfFiatnSDeo se *waC«e>Shli-
jujicioruiii fttlget, qtioniam nulta mtilabllita», nulfa jecterm esse ostcurfal1,qnemadmoJmn et Fifltts Dei
1001 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS III, VISIO X. 1002
Palri suo nsfjue ad morlem carnis per omnia nbedi- A , que aerius est, rcliquasqiie crealuras implet, cum
vit. Calceamcntis quoque clarilalem ftilguris ex se quibus homo operaiur, ita ut etiam homo non esset,
reddentibus imliita est, quatenus omnia itineris ho- si rcliquae creaturae non fuissenl. Et Deus ignis et
minis in lumine veritatis sint, et ut homo vestigia vivens spiritus cst, magnurnque opus fecit, de quo
Chrisli sequens aliis exempla recliludiuis fideliter Filiusejns indumentiimlulii, perquoddeitalem suam
prxbeal. occultans, quamplurima miracula perpetravit, cum
De labula inttar crystalli perlucida ante imaginem quo eliam mundum pertransivil qiionsque decimum
eharitalis apparenle, el quid significet quod, ipsa numerum,
qui perdituserat, sibi ailraxit. Idem etiam
imagine eamdem tabutam inspicicnte , linea ses-
sionit ejus movetur; et brevis repelilio de crea- opus conlra illum qui aqniloiiem concttpivil Deus
tione coeli,terree, angelorum et hominit. constitiiit, eumqiic per illud omnino superavit, in
IV. Sed et aute faciem ejusdem imaginis qnasi maxilla ipsum ita pcrcniiens, iilcapuisiiuni ultcrius
labula ul crystallus pcrlucida apparet, scriptumque levare non possil sicul prius fecil. Divinitas enim
liabens, quod divinitalem quae inilio carel, nihil bonos angelos clariiaie sua veslivit, et apud seor-
inilio subjiicens, adplenum capere possit, quoniam dinavil, ul opus stium quod in se ipsuin aspicerei,
coram Charitaiis intuitu pracscienlia Dei ostcndiltir, , et propriam volunlalem suam sequendo a Creatore
quia Charitas et prsescienlia Dei in nnum consen- suo recederet, zelo suo casligando comprirneret,
liunt. Praescienlia enim absque omni ollensione qtiia ralionalilas cum secundom voluntalem canii»
perlucida, nec initio aut fine conclusa, nec eiiam a operalur, uliionem Dei sibi attrahit; quod autem
mortaii crealura delerminala , oslendit qnod homo ad Creatorcni stium respiceret dicens : « Deusmens
qui Cliaritaii sttbjcctus esse vult, cum ea quae in es iu , i illud igne sancti Spirilus laudes suas ad
Deo sunl diligit, et Deum in puritate fldei inspicil, mulliplicandutn accenderet, quemadmodum sciri-
nec quidquam ipsi quod caducum esl proponil, in tillae ignis niultiplicaniur. Sed et ralionalitas in
superioribus gaudiis sedem sibi ponit, quoniam duabus pariilms eicclionis consislit, etquod eligit
Deus eum illo venturum praevidii. Et imago hsec hoc ad secolligit, et alitid reprobat, quoniam in
praedictam tabulam inspicit, unde et Iinca in qua una electione duo qusesibi disseniiunt haberc non.
sedet nioveiur, quia cum charitas Dei prscscientiam potesl, quia qui aliP ministrat, se ipsum despicit,
ipsius inliiebatur, in qua omnia qtiae in crealuris et qui sibimetipsi operatur , per ea quse facil alii
fulura erant apparueriini, cum creaiurae quae non minislrat, el ideo in uiium hxc non consen-
creand;c eranl nondum fuissent, voluntas Dei ad liunt. Ralionalis enim homo primiim optat et dcsi-
quam Charitas quasi quicscendo conjuncta est, ad tQ deral, et postea in aliquo idem operatur. Irratio-
formalionem creatorarum se inovil, et sic coelum nale vero animal vivil sicul ei constitutum est, nec
el terra, caelerxque crealurae quae in eis stint, per plusvalel, quia oculum scienlinein raiionalilate non
jussionem Dei surrexerunt. Nam cttin angeli prse- habet; sed ad maleriam nalurae suae se vertit;
cesserunt, quidam ex ipsis Creatorem suum negli- homo autem per fldem cum Deo habital.
gentes, irrevocabililer corruerunt, quidam vero in De ultione Dei in tramgretsores naluralis legis per
servilute el dilectione illius persiiierunl. Deus ita- aquam diluvii, et diverso stalu temporum ab ini-
tio usque ad incarnationem Domini.
qtte posl alias creaturas hominem creavit, qtialenus
omnia quibus indigeret sibi praeparata inveniret, V. Quod aulem, ut vides, mox ubi eadem linea
euniqne vivcnti spiramine illuminavit, atque miri- praediclae rouc in sinistra ejus parte conjuncta vi-
lice factum duobus modis rnunivil, scilieet ut ignis deiur, exterior pars ipsius rolaj per breve spalium
ct flamma esset, ignis quidem in anima, et flamma aliquantum aquosa fit, lioc cst quod poslquam vo-
qu;E de ipsa flagrat in rationalilate. Flamma auiem luntas mca poieslati mecead procreationem creaiu-
rationalitalis novil ubi cum osculo eleclionis ope- rarum conjuncla crealuras prodiixerat, judicia
relur, quod scientia boni el mali est, per quam non ejusdcm potestalis mea3ad effusionem aqnarum in
ardet in illo qtiod ad opus stium non eligit, sed JJ ] diluvio apparueruni, quoniam, primo homine filios
cum molestia ab illo fugit, quod operari non vult, generanle, progenies eorum de malo in malum se
nisi faber eam perculiat, quatenus aliquanlulum immersii. Adam namqueet filii ejus propter timo-
ibi ardeal, qno ipse eam vertere voluerit, el Ubi rem meum secundum naturam hominis juste germi-
illa eliam per electionem inlcrdum ardet, ibi eam naverunl; sed posteri eorum conlra naiuram bomi-
faber mulloiies cessare facil. Et has duas vires nis se nequissime violaverunt, quod ego diutius
Deus in ficlili vase posuit, qualenus illud qttod suslinere nolens per diluvium eos suffocavi. Qua-
sibi ulile essel operarelur. Sed el sictu ignis flam- propleretdiabolus exlerritus conlremuit, quia for-
mam iu se conlinet, sic et rationalis homo vires ad liludinem ineam perquambomosicdissipalusestin-
operandum habel, et islse duoe pra?fal:e vires in fi- vincibilem vidit. Gt deinde aliquanlum ullra ine-
ctili vase sunt, ipsumque ficlile vas cum illis exi- dieiatem medietalis ejusdem roiae, qux sub*prxfala
stit. Si autem ignis el flamnia in nulla re arderent, linea intransversumduclaesirubicunda, acposimo-
ardor eorum ubi videri possel? Unde et praediclas dum pura el lucida existit, quoniam a diluvio usqtie
vircsoporiet optis habere, quo Cclilevas est, in quo ad Incarnationem Filii mei, quem Iransacta forli-
aiiiniaetralionaliiasoperasiiaexercent.Ventusquo- ludine lcmporum in fine eorum potenter snli silcnlio
PATROL.CXCVII. 32
1005 S. HILDEGARDIS <00i
voluntalis meae misi, judicia polestalis meaein ru- A Dei Filius carneile liomine sttmpta, qtiam DeoPa-
boremjusiilioctransierunl, quia eiiampostdiluviuni tri prp ipso offerrcl indmus cst. Filitis ilaqitc Dei
pcr diversas aclaies dierum homines in operibus in intnulum veniens, puram ct lucidam doctrinam
suis fulgorem limoris mei arripuerunt. Nam aedifi- Iiominibus proposuit, el omniaquae prrcdicta sunt
oatio juslilise in Noe surrexit, circnmcisio in Abra- perluslrans, ea in alium modiim permuiavil, iia ul
Iiam, legalis proposilio in Moysc, propliciia vero idola in Deum vivum , el prophetia in spiriialem
in • prophetis, islaque omnia idololatriam compres- viam convcrsa sint, quoniam siculverbum hoininig
scrunt, velut dies noctem fugat, in quibus omnia in inspiralione spiritus ejus emitlittir, ila ct Uni-
tcmpora currunt, qucmadmodum opera hominum genilus Pei de Patre in aulam Virginis missus, et
iHlioniinibus apparcnl. Cum auiem omnia liaecad de Spiritti sancio conceplus cst. Aique sic carnc
ocea&umlenderent, velut cum sol occidil, el cum assumpia ex eadem Virgine naltis, omnia praeleriia
sic popuVus generando procederet, pleniludinem et fulura pcr semelipsuin nianifestavit, el qiiaeque
numeri illius inspexi, de quo inspiraiione inea narrata ct autlila hominum gesla in meliora con-
sxriptum €Sl: vcrlit, iiiutilia scilicet delendo, utiliaque conscr-
¥~erba'Panli de plenitudine temporit, in qno misit vando; qtiemadmodum in excrcilubonomm nngc-
Deut Filiwn suum faclum ex muliere , qui el in B loruin fecil, quos post ruinam perdilorum plus
adxenlu tuo mytiica dicla vel facla veteruin im- clarilicavil. Nam ante naiivitaiein
plendo dbsolvit et doclrina sua et prosdicatione in tcnebris cranl, ejusomnia velut
apottoioruni vel mngittrorum Ecclesiai mundum qua; posi assumptam earnein sicut
iUuslrant omnia in melius convertit. sol illuuiiiiavii, quia ipse lex fuit eam complcndo,
VI. i- Ubi venil: pleniludo lemporis niisil Deus ei in id quod melius eral convenendo, pr»; epiisque
Filiumsuum faclum ex niuliere, faclum sub loge, Palris ini obcdiendo, qtiod Adam facere neglexerai.
«l cos qui sub lege erant redimerei, ut adoptioncm In eodein quoqne Filio Dei jusiitia el pax conjunclse
fiiiorum reciperemus'(Galat. iv). > Ilujns senten- sunt; atqiieiii juslilia, de qua mundus cum spuma
tiae inteHeetus boc modo accipiendus est : Deus scrpcnlis in pcccalis obscuraius esl per liumaniia-
Pater, qui caret inilio et fine, in pleniiudine lem- tem illius compressa, csl, quoniam ipse praeliaior
poris ab seterno praeordinali.Filium suum pro re- cum jusiiiia ct pace iujuslitix resistit, juslilia scili-
demptione perdili hominis ad lerras niisil signis et cet quae divinis praecepliscircumdata esl, pace au-
miraculis quamplurimis praefiguratum.Quod bene lein quaj gratia Dei boinini parcenlemuniia exisiit,
per arcam Noe nobis insinuare videUir. Significat alque elecios suos in similitudine illa, qua beali
enim Kcclesiam in praesenii sseculo tentationum Q angeli cum Deo persiiierunt ad se collegii. Qui cura
variarum impulsibus fluciuaiitem, quam Filio suo in co;Ios corporaliier ascenderet, Spiritns sanclus
nunc in restaurationem filiorum ejus per fidei gra- igneis linguis iia accendit, ut in imeriori scientia
tiam conjunxit. Quaeeliam in verlice montium con- sic perluslrarentur, ut etiam alios hoc mqdo sibi
sliluta Dei omnipolenlis aelcriiilalem figurare po- conjiingercnl, qtiatenus ipsi quamplurima miracula
lest, qni omnes creaturas anteqnam fierent lales el signa facereni, calholica fide decoraii, et bonis
longe anle praevidcral, qnales in pracsenli perver- opcribus sanclificati. Sic doclrina Filii Dei multum
buin suum distincte per specics suas apparent. fruclum afferens, ct de virtiite in virtuiem ascen-
CoJlesiis eliam iUa civiias, quse Dei ftliorum habi- dens in puriiatc proccssii; plurin usqtie populus iu
lacultim est, opere itirrim elegantissimo conslru- luce fidei fulgens ei se subdidil, ita ut mulii qul
•clamproferl.percnjiisornatum pulcberrimumAbra- per oblivionem et inGdelitaiem in casu Adaeobnu-
iiae summe fidelisobcdienliasignificaitir, Dci Filium bilati eranl, cum vera (ide et sanciissimis operibtis
nobis, el iiifinila miraculorum ejus insignia reprae- clucidali sinl. Et neccsse fuit ul Filins Dei in fine
setilal. Lex uamquc data per Moysen obedieniiam lcmporum venirel, quia anliquus serpens deceptione
indefessam postulavit, sineqtta nullo modo, sicul cl irrisione ac blasphcmia toium hominem viola-
nec domus absque columnis, quibus suslentelur, D verat. Sed et hoc necesse erat, ut praeseniia Imina-
nec bomo sine corde, quo regatur, valeret subsi- nilatis corporis ejusdcm Unigenili Dei opus suiim
stere. Obedienlia ctenim quidam ignis csl, el lex operareiur, quod operari inccepiiper siimmos re-
splendor ejus est. Et sicul Abraliain ad Domini ciorcs Ecclesiam regenies, ei per alios eidein Ec-
pracccptum domum suam patriamque relinquens, clesiaepraela <,«l dciude ctim sacerdotibuseorum-
primus per cirtuincisionem immuialtis est; sic Dei que subdilis, atquc ctim eremiiis virgineum ordi-
Filius absque omni contagione sanguinis , ex inle- uem habenlibus, el ctim aciespirilaliuin bouiinum,
geriima Virgine sancii Spiritus igne concepius el qui secundum angelicam aciem sunl, el qui etiam
genituslegemperMoysen dalam in meliorem staluni in tuba lauduin secundum angelicam laudem Deum
per semelipsumspiritaliter converlit. Quos enim de colunt, et cum pceniienlibus, qui per imitatores
peccatorum sanguineprocreatos hostiarumlegalium Dci ad ipsum clamant, alqtie ciim bonis conjugatis,
sanguis liberare nequivii, decebat Conditoris sui magislrorum suorum praeceptis obedieniibus, et
clemenliam, ut sui sanguinis inaestimabili pretio cum conlinentibus, qui se ipsos repudianles mun-
solus ipse eos liberaret. Et velut homo de creaiura dnm relinquunl. Sic enim Filius Dei a regalibus
tibi concsssaBeo sacrificiurooffcrre consuevil, sic sedibus operatus esi, ei ut cum praesenliacorporis
lOOS LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICISHOMINIS. — PARS III, VISIO X. 1006
sui ad Patrem suuin rediit se illi ostendcns', ila el A flores floruerunl, poslea viriditas descendit. > Et
recla opera homm omnium colligens, ea Palri suo islud vir praeliator vidil et dixil : < Hoc tcinpus
ostendit. Isti aulem pnedicti ordines qui per tlo- scio. Sed aureus numerus nondiim est plentis. Ttt
ctrinam Filii Dci constituli stint, in magno studio ergo palerniim specultim aspice. ln corpore meo
•de virlute in virlutem ascendendo arseruiil, qtteni- fatigaiionem suslineo; parvuli eliam mci defieiunt.
admodum dies post primam horam per ardorcm Nunc mcmor esto quod pleniitnlo qure in primo
solis usque ad nonam ferveniius ardet. facta est arescere non debuil. El tunc in te lia-
isla a bttisii, quod oculus tuus nunqiinm cederel, usque
Quod tempora pristina apostolica; disciplina; dum
fortitudine quasi.in muliebrem debititatem defi- cnrpus meutn videres plenum gemmaruni.
ciant, el universa tam in elementorum coniur- Nam me faligal, quod omnia membra mea in irri-
balione quam in morum depravalione in deierins sioncm vadiint. Paler, vide : vulnera mea lilii os-
abeant. tendo. Ergo nunc, omnes homincs, gcnua restra ad
VII. Et postmodum per doctrinam aposloloruiii, Patrem vestrum flectite, ul vobis manum suam
el per virlutes caclerorum sanctorum puri et lucidi porrigal. 1 Ilujtis senieniiae inlellectus hoc modo
facli sttnt usque ad dies islos, qui quasi in mulicbri accipiendus esl: In principio, scilicet anle dilu -
debilitale a fonitudine sua desceitdernnl, quia c vium, lanta fnii lerrae viridilas, ut illafruclus suos
tunc in eis omnis bona consucludo, quae per gra- absque labore hominum producerei, el tunc etiam
tiam Spirilns sancti a lemporihus apostolorum in homines nec disciplinam ad saeculum, nec devotio-
hominibus plantala primiius erat, in caliginem ja- hem ad Deum perfecte habentes, terrenis tantum
culorum, quibus anliqiius serpens iniindum dcce- el voluptalibus stiis insudabaut. Posl diluvium au-
perat ducebalur. Apostoli enim doctrinam suam lem, velut in medio temporis, scilicet quod medium
quasi chalybe firmaverant, atque cum clausura inter diluvium el Filium Dei in mundnm venienlem
coeli illara clauserant, et in timore Dei frcna ipsi fuii, flores cum novo sncco etcnm omni germine in
imposuerant, ne in irrisionem duceretur; sed nt in alia vice qtiam prius fecissenl floruerunt, quoniam
quolidiana strenuilnte baberelur, ei quia dociri- terra bumidiiate aqtiarum el sestu solis tunc cocla
nam suam secundum cnrsum solis constilucbani, fuil. Et sicul flores fructuum lunc plus qtiam prius
ipsam per abstineniiam ciborum, et per Jaudein et mulliplicati ascendebant, ita ctiam scienlia liomi-
orationem sanclificabanl. Antiquus atttem serpens num in sapientia per Spiritum sanclum acccnsa
in semeiipso scrutando sciscitabalur quomodo le- proficiebat usquc ad novam slellam, qtiin Itcgcm
gem istam dcslrueret et exsiingueret, quoniam se ex regum oslendebat; iluquc sapienlia de igne Spiri-
tolo deceptum videbat, et quia eliam se bellandi tus sancli ardebal, per quem Yeibiim Dei in uiero
lempus contra filios hontiiiuni per lioc cognovil lia- Virginis incariiaitiin est, quod eiiam praedicla siella
bere, quod concepiioncm hominis in peccatum ver- demonstrabal, in qua Spiritus sanclus boc opus
teral. IJnde et queindam regalis nominis judicem gentibus nianifeslavil, quod in ulero VFrginisper-
aesluanli libidine praevaricalionis iiiflammavil, ila fecerat; clarilasque flamniaeSpirilus sancli sonus
ut plurimas nefandas vaniiales sibi advocarei, quasi Verbi esl, quod omnia creavil. Nam Spiritus san-
eas colerel, qni etiam hoc tandiu fecil, quousqiie ctus ulerum Virginis fecundavit, alqtie in igneis
mantis Domini eum percussil, sicul Neronem nec- linguis super discipulos Filii Dei venil, et posl eas-
non et alios lyrannos in omni honore ipsorum con- dem igneas liugtias eiun eistlem discipulis ei cimi
culcavil. Tunc viridilas virtulum aruit, atque om- ipsorum sequacibus multa miracula operaius esi.
r.is justilia in defectum declinavil, et ideo eliam Quaproplcr et idein lempiis de virlule in virlulem
viridilas lerrae in omni germine suo desccndit, ascendens lempus virile diclum cst, et sic pcr plti-
quoniam supcrior aer in alium modum quam prius rimos annos in forli curalione perduravit. Postmo-
constiiutus fuisset muiatns est, ila ui aeslas conira- dum viriditas a forlitudine sua descendit, cl in mu-
rium frigus, et biems conirarium calorem poslmo- .Q liebrem debililatcm versa esl, omnem jtistiliam
dtiin multoties habuerii, et lanla aridilas, ac tanta postponens, el slultitiac morum hominum' subji-
humidilas ciim aliis qnibiisdam praccurrenlibus si- ciens, quia in diebus istis quisque bominum quod
gnis, qttse Filitis Dei ante diem judicii disciptilis sibi placet facil. Unde el in cis' Ecclesia desolata
suis perquirenlibiis venlura pracdixeral in lerra est, qtiemadmodum vidua quae solalio solliciludinis
nittlioties fucrim, ut mtilli dicerent dicm judicii viri stii carel; qucmadmodum rectum baculum
imminerc. ^, .-. magistraiionis non babet, super quem homines sc
Verba quwdnm arcana Filii ad Patrem inlerpellan- inclinenl. Sed perversi mercenarii propter avari-
lis eum pro vexalione qiiam in corpore suo, quod tiam pecuniae parvulos meos in valles prosteriuini,
esl Ecclesia, a quibutdam membris suit deserenli- cosque ad colles et ad monles ascendere prohibent;
bus justitiam suslinel, et pro compleiione numeri
electorum nb wlerno disposili, el quomodo eadem ipsisque nobilitalem, haereditatem, pracdia el divi-
verba inlelligenda sinl secuhdum diversas qualita- lias abstrahunt; el hoc iit lupi rapaces faciunt,
tes lemporum ab exordio mundi usque in prasens. ovium insidianles, oves quas rapiunt
~ qui vestigiis
VIII. Unde el Filius ad Palrem lequitur dicens: laniant, et quas laniare non possunt fugant; alqite
f In princuio omncs crealurse virucrunl, in medio dolosa deceptione parvulos mens per majores judi-
1007 S> H1LDEGARDI3 1008
ces, et per iniquos lyrannos devorant. Quapropier A ; mores ad usus hotninum habuit, nec levitcr ad
dies isli diabolicae artis carcer sunt, quia diu sus- quamque causam se convenit, nec ulli rei facile
tinni populum mcum per tyrannidem inimicorum consensil; sedquod vidit hoc credidit, el quidquid
derideri, quoniam ipsis funes dimissi smit, quaie- interius invisibile eral, hoc nonnisi per ostensionem
nus diversis poenis homines affligant, velui etiam signorum capiebat. Unde enim est ut signa per
in Veteri Teslamenlo mihi rebelles ssepius casligavi. opera cognoscanlur, qtioniam corporalia corporali-
Ego eliam quosdam aerios spirilus multa lempestale tcr videntur, et spirilalia spiriialiter capiuntur; et
aliquos homines in bis eisdem diebus lerrere per- per sanclilatem operum homo spirilalis esse scitur.
misi, el sic eos percussi, ipsosque plurimis plagis Sic iste pliirimum populum ad Deum convertii,
poenarum ei plurima imbecilliiate ac infirmaie cor- jusliliamquc cum vesle ex viridi serico et prolixa
poris afflixi, quoniain ab inquielis moribus suis super camisiam veslivil; quae ut radius solis fulsit,
uon cessahl. Invidiam quoque et odjum in sinuin ubi cum rectitudine bonae inlcntionis illam omavit,
suum collocant, danma aliorum in semeiipsis com- et per omnia lucere fecit, corda incredulorum ab
putanles, atque pallium bonesiatis el utiliiaiis eis idolis ad Deum converlcns, seque mariyrio suo
auferentes, et omnem nequiliam el sanguinis effu- reciori omniiim offercns. Petrtis autem lunicam ex
sionem super illos inducentes. Sed el per creatu- B ; bysso et purpura rontexuit, cum rectitudinem, le-
ram, quam ad ulililatem hominis feci, mulioiies nilalem et slreniiitatem propalavit, illaque juslitiam
judicanttir, ila ut per ignem et per aquam sttffo- cum ccclcsiasticis ordinibus induit, ubi et se niul-
centur, et per ventum et aerem fruclus lerrae ipsis tis tribulaiionibiis corpore et aniraa subjecil. Mat-
aufcralur, et sol el luna ipsis inconvenienter os- thias vcro, miiis et humilis existens, columbinos-
lendaniur, quia cursus suos ui a Deo consiiiuii que mores liabens, ac diversitatem morum bomi-
sunt non peragunt, sed eos excedunt. Unde eiiam num, invidiamque it odium fugiens, vas Spiritus
terra aliquando movemr, velut currus qut aliquo sancti fuit, qui in illis habital qui mCntes suas in
impulsu dissolvitur. Hoc modo dies isti cursnm plateis discurrere et diversa sciscitare non permit-
suum qui squalidis moribus bominum complebunt, litnl; atqua coram fidelibus et infidelibus mulla
sanguinem effundendo, omnemque bonestam con- signa et mirabilia in humilitaie quasi nesciens fe-
stitutionem Ecclesiae destruendo, atque auream cil, martyriiimqne velut epulas desideravit. Unde
juslitiam cum aere el plumbo iniquitatis contaml- justiliee regalem sedem super quam honesle sederet
nando, et pmnem vohintaiem hominum in diversi- paravit, capita aquilarum et leoniuos pedcs in
late nequiliae librando. Ante finem aulem dierum ' quaiuor columnis suis conlinenlem, quia per qua-
muliebns scilicet debiliiatis, C tuor partes mundi in humilitate volavit, et a nulla
horum, jusiitia, quam
Filitts Dei cum annulo desponsaiionis discipulrs injuria vinci potuit. Praedicaiionem quoque suam
suis in omnem lerram eos mitlendo conimiseral, lale diffundens, et quamplurima opprobria patienter
surgef, vestesque suas, quas ab apostolis suscepe- suslinens, omne opus suum viriliier ad perfectum
rat, per iniquilalem populorum conlaminatas et perduxit. Quapropler et homines euin libenter au-
scissas demonslrabit. dierunt, eumque quampluriinum dilexerunt; justi-
tiamque super sedem quam paraverat per humili-
Myslica descriptio quomodo aposloli justitiam, quam talem suam sedere fecit. Deus namque duodecim
u Domino per mundum prwdicandam susceperant, apostolosin vicissitudine diversorum morum
el secundum diversiiatem naluralium morum tiio- elegii,
rnm, el secundum dimributionem gruliarunt cce- sicut eliam duodecim prophetas elegerat, quoniam
lilus sibi infusarnm muttiplici veslilu gloriai de- mirabilis Deus est.
coruverunl; et de eacellentia doclrina: Pauli apo- Et deinde scinlillam unam invenit, eanique igne
el
stoli, quare subliinitate revelationum elevaius et
suo accendit, scilicet Paulum, in quo etiam mulia
pondere iiifirmilaiit depressus sii.
mirabilia fecit, qiiia el in ferocibns et in slrenuis
IX. Nam Matibactis, milis in moribus suis exi- D signa sua complet, quemadmodum et in mitibus,
stens, nec profundum ingenium babens, blande et ne populus eos abjiciat dicemlo quod lanlum in bo-
leniterhomiues docuil; doctrinamque apostolorum uis miracula sua operetur. Spirilus enim sancius
utique affirmans, eam doctrinae suae quasi magi- omnem doctrinam aposlolorum per Paulum decora-
siram practttlil. Et sic plurimum populuin cttm vit, qui moniem allse mcntis portavit, et ferox tit
praedicalione, quae ui favus mellis dulciter siillavit, leopardus fuil, super omnia frendens, quaesupe-
in vera fide ad Deum convertit, qtioniam proplcr rare voluii, quoniain omnia quae voluisset se pos.se
suavilalem morum ipsius doctrinam cjus populi perficere pulavii; scintillamque fidelilatis Spirilus
lambebant, quemadinodum infans lac sugit; et ideo< sauctus in illo inveuit, qttia pcrsecutionem non pro-
etiani Spiritus sanclus eum tetigil, ila ut dc incar- pter invidiam et odium, sed propler amorem veie-
nalione Filii Dei lideliter scriberet. Ipse uiique ex ris legis agebal. Et Deus beslias prius qttam homi-
serico pise inientionis camisiam, id est bene ordi- nem creaveral, hominemque ad imaginem et simi-
naiam contritionem, ei ut lux diei lucidam paravit,, litudinem suam praecedentibus besliis fecerat. Ve-
illaqtic justiliam induit, ubi pro justilia a marly- terem quoque legem secundum bestias primuni de-
iio non declinavit. Sed Thomas forles strenuosque dit, quam per huinaiiilatem Filii sui in spiritalem
1009 iLIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS III, VISIOX. 1010
intelleetum 8eciindtim..xarcilium lauois angciorum1 A? Rola iiaque currus jus-.iliac Paulus esl, qulu
poslea convcrlil. Nam sicut bominem primuin pla- sicut rola currum, currus vero omne pondus por-
smavit, et ul deinde spiraculum vilaein illum misit,, tat; ita doclriua Pauli legem Christi fert, quoniam
ita et velerem legem prsemisit, qnam poslmodum i nova lex de veieri lege lexia est, in qua Moyses
nova lege in melius commulavit. Sic et PauJum ini circumcisionemet obiationes conclusit, quse omnia
nimio zelo inveniens, in vetere lege ipsum proslra- Spiriius sanclus in novam sanclitatem renovavit,
vii, atque per hoc illi ostendit, quod nomen Filiii et quae Paulus cura novo igne in subscripta cate-
sui in nova lege portaturus esset. Spiritum quoque> nula raonilis justiliae conglutinavit. Quaequeenim
illius in allitudinem elevans demonslravit ei mira- opera in recla honeslate sanciificavit, ita videlicet
bilia quibus contra ipsum pugnavit; sed lamen in-. ut conjugium in limore Dei fieret, et recte vivcntes
tra illum anima ejus latuit, ila ul vix senliret se vi- conlinenles essenl; et ut homo per abslinentiam se
vere, quemadniodum anima in corpore manens co-. non plus affligeret, quam per gratiam Dei sufferre
gitationes suas emittil. Si cnim Deus illi miraculai posset; et ul virginitas cum corona suinmi regis
sua leniter manifeslasset, propier ferocitalem ani-. se omarel, quia a Deo smnpia cst, quoniam sicut
mi sui ad priorem zelum reversus fuisset. Quapro- Deus primum liominetn absque omni succo caruis
pter Deus eum valde conslrinxit, totumque corpus( B ' plasmavit, ita et ipse indumenlum suum sine omni
illius labore perfudil. Infirmitas quippe illius in, sudore peccali a virginilale tulit. In his enira tri-
duobus modis erat, ita ut omnesvcnae corporis ejtis, bus modis scilicet conjugio, continenlia, et virgi-
languore perfunderentur, et ignea jacula diaboli; nitate Paulus nmnes virtules omnemque viiam san-
quadam dulcedine carnis ipsum fatigarent. Sed[ ctorum collegit, alque doclrinam apostolorum ele-
quia mirabilia Dei in spirilu viderat, idcirco eiiam, ganti colore decoravit. Ipse quoque calceamenla
fortis6imam vim in spirim suo habebai, et quoniara, juslitisc ex purpureo serico faciebat, cum saeculum
plurima arcana el occulta mysteria ullra quam bo- per omnia relinqtteret, et cum plus omnibus con-
miiii licilum sit loqui inspexerat, ideo etiam verba disciptilis suis per vias ecclesiarum discurrendo-
et pracdicaiioipsius velut clavi int altura fixi, qui hiborarcl; illaque purissimo auro velut stellis lu-
domum suslinent, fuerunt, quoniatn et Filius Dei, ceniilius exornavil, cum per bona opera quibusqne
quem Maria Virgo genuit, istum de tribu Benjamin credetiiibtis exempla in sanctitate lucenlia propo-
elegil. Unde el cseleris otnnibus qui cum ipso cor- suit, ubi eliam corpus suum ad passionem dare
poraliler manebant, prsedicandoplus laboravit. Mu- festinavit.
lier quoque ad honorem et ad gloriam mariti sui / Jacobus aulem qui frater Domini dictus est sua-
se ornai, et ut ipsi lanlo pulchrior esse videatur. ves morcs babens mitis fuit, doclrioamque suam
£l per hoc bomo cognoscat qualiler animam suam soli Deo intrinsecus oblulit, nec vanam gloriam
.corara summo rege ornare debeat, quia cum homo quaesivit, sed in magno sludio rectas vias currens
chariiatem babuerit, vestem auream sibi induit; lululentas plateas infidelitalis purgavit. Populum
atque cum casiitalem amai faciem suam cum pre- quoque ad veram fidem converlit, atque dulciter
tiosis margaritis ornat, et cum abstinentiam cibo- diciuvii, quomodo doceret Filium Dei de Virgine
cum ad se coliigit, purpura et bysso se veslil. natum, quod eliam dulcibus verbis oslendens, san-
Quapropler cliam homo qui a peccatis se absiinere Per quoque
ciis operibus ac plurimis signis afflrmavit.
suavem itaque auditum verborum suorum in
vull, carnes devitet, quae tamen ob reparalioncm
sanitalis manducentur, quoniam carnes saepe car- aurcs jusiilise paravit. Sinistra eniin anris ex hya-
nem hominis ad peccata trahunl. Paulus autem cintho fuit, coloremque purae nubis habuit, signi-
in non unde et ficans quod Filius Dei absque peccato in mundo
prxceplum virginitatis lege habuit, conversattisesl peccata hominum delenset abluens;
illam bominibus non indixit, sed consilium dedit,
dextera aulem ex rubicundo byacinlho fuil, passio-
quia praeceplunilimorem, consilium vero amorem nem Filii Dei demonslrans, per quem dia-
et ideo limoris exlerius Q
> cjusdem
Iiabet; prjeceplum quod bolus devicius est. Unde et ipse martyrio se sub-
auditur, mulioties pravaricalur; consilium vero didit.
amoris, quod omnes venae hominis in desiderio Simon vero sapiens et slrenuus fuit, atque in-
percipiunt firmiter tenelttr. Sed quoniam primilus numerabilibus peccalis infideliumamara tormenta
per serpeulem consilium dislurbatum est, ex anti- prsedicavit, magnaque signa in firma flde fecit.
quo consilio Deus honio factus est, in quo chariUs Unde el homines eum libenter audierunt, ac tor-
ita ardebat, ul tolum mundum illuminaret. Et rens iler ad lidcmparavit, quia timorera morlis eis
ideo eiiam Paulus ex occulio consilio de virginilate proposuit. Hoc modo per magniun pracconium ex
consilium, et non imperium dedit, quam nemo bo- smaragdo et rubeis lapillis, et ex baeis atque mar-
ininum per imperium conslituere debet, quoniahi garitis monile jusliliae fabricavit, cum per muni-
Deus illatn in semeiipso ad perfectum duxit. Unde menlum slrenuorum-morum monile fecit, cui sma-
et caslilas legalepraeceplumservilii seu limoris non ragdum per viridilatem praedictionis,ac rubeos la-
habens, sola libera in Deo absqttc omni timore pillos cum cseieris bacis et margaritis per limorem
stai. pccnarum imposuil, nec tormenium martvrii mc-
IGlf 5. HILDEGARDIS 1312
luil, scd illud patienler sustinuit. Ctti Paulus suc- A ctiam ab cisdem armillis usque ad prsediclas ulnas
currii, et quamvis calceamenta justiliae fecisset, ad in tribus locis dividendo distinxil; easdemque di-
idem monile eleganlissimam caienulam suspendit visiones cum quibusdam gracilibtis ct aureis cate-
cx purissinio auro factam duodecimque lapidibus nulis connexuii. N.im ipse ex bona volunlale quam
et preliosissimis margarilis sinedefeclu firmissime in fide habtiit, vcrba pracdicalionis suas cum oc-
ornatam. Qtiac usque ad pedes ejusdem juslitiae cultis sccretis niysteriorum Dei, el cum electis vir-
descendens, in fine suo formata duo capila habe- lutibus exlulit, eaque usque ad sanclam operalio-
bal, scilicel ad dexlrain partem suam ex rubicundo nem dilatavit, cum in uno Deo tres personas recto
sardio velul caput capricorni, ad siuislram vero ut distinguens, veram Trinitalem invisibiliter et inef-
ex auro quasi capul leopardi, ila ut etiam caput fabililer sibi counexam Udeliter el decenlissime as-
capricorni rapili leopardi resistere videtur. Nam seruil; sic quoque mentes hominum ad se trahens,
munimenlo doclrinae cscteroruin aposlolorum do- corpusque suum passioni lolum subjiciens, bra-
ctrinam suam adjuiixil, eamque bonis opcribtis, et chiaque jusliliae mirabili ornatu circumponens. An-
tam aposiolicis doctrinis quain cacteris virtulibus dreas quoque annulum ex auro purissimo faciens,
irreprehensibilem adornavit, ila ul ad iinem recti- opiimum lopazium illi inseruil; Filiumque Dei
tudinis perdurans non deficiat, quousque mundus B sponstim justilise esse manifeslavit, quando since-
(iniatur. Ubi etiam circa eumdein fiuein velut in ram fidein per pulchriludinem virtulum in ecclesia
duobus capitibtts duse poleslates apparebunl, al- ornavit; annulumque istum digito jusliiiaeiraposuii,
lera scilicet ad salvalionem in laboriosa conslri- cum in crucem se suspendi permisit. Sed el Thad-
ctione per Enocli el Eliam sursum ascendcns; al- daeus prudens el subtilis fuit, moresque hominum
lera vero ad perditionem in dissitnulatione glorio- investigare studuit, et ideo eliam quamplurimos ad
soruin miraculorum et virtutum pcr Anliclirislum ulilitatem fidei convcrlil, quia ipsum superare non
frendendo properans, sic eliam oslendenies, quod poteranl, dolumque serpenlis vincens per sancta
]ii qui ad ccelesiia lendunl, illos qui ad diabolicam opera coram populo multa iniracula oslendit. Pal-
seduclionem festinanl oppriuiunl. Jacobus aulem lium quoque ex rubicundo serico fccil, illudque
fraler Joannis muliebre velamen ex albo serico et diligenler adornare studuil; ornatumque justiliae
auriphrygio (ncaruationem passioncmqtie Filii Dei circuindedil, quoniam cum chariialis opera in ful-
prsedicando contexuit, dum idola pcr plurima mi- gore caeterarum viriuium composuit, et illa ad ve-
racula deslrueret, qtio capul jusiiiise circumda- rum decorem perduxit, justitiamque cum eis oblexit,
lum ita ornavit, ut omnis Ecclesia Deo laudem P ubi eliatn se passioni corporale subjecil. Pelrus vero
daret, ubi et ipse ad mariyrium capitis se in- eam sic veslilam videns, et quamvis ipsam tunica
clinavii. induissel, coronam tamen ex auro optimo fabrica-
Joannes vero per miracula quaeDeus illi ostendit vit, quani eliam pretiosissiinis lapidibus et gemmis
cingulum ex viridi serico casiiiatem viridi et suavi decoravii, illamque capiti jusiiiiae iinposuil, quia
intenlipne prqducens fecit, cui duodecim lapides per bocquod gloriam Filii Dei infideliler et inire-
prophelicarum virlutum cum plurimis margaritis pide prscdicavil, et omnibus virlutibus et occullis
bonae vojuntalis inseruit. Iu cujus oris viridein co- . mysteriis ornatam demonsiravil, cum corona san-
lorem ramo dc quo ba1s.amumsudat siinilem po- clitatis el honoris juslitiam exomavit; ipsamque in
suit, quia perscveranliae casiiiatis viriditalem et cruce pendens, martyrio suo super capul illius de~
odorem virlutum adjunxit, illoque jusliliam circum- ceuterdedii. Tali modo jusiitia ab apostolis vestila
cinxit, quandp per preces populi < in principio erat erat.
Verbum > edjdit. Sed Philippus milis existens, ac
in doctrina sua humilis apparens, plurimuin popu- Brevit superiorum repetitio; quomodoin diebus islis
virilem fortitudinem non habentibusomnia eccle-
|um sibi aliraxil, Unde etjam hoc modo armillas siasiica inslituta in deterius concidanl, el leslimo-
CXaurp fabricavit, quibus smaragdos rubicundos- D ntiim Ptulmislceubi dicit: i Justus es, Domine, >
et ad quid apposilum et qualiter intelligendum
que byacinthos.ac nobilissimas margaritas imposuit, sit.
iia ut etiam aurttm pro mulliiudine lapidum isto-
riim vix videri posset, quouiam \t\ doclriua, et in, X. Sed ipsa faciem velui solis splendorem ftil-
operibus suis viridilaiein, laborem et innocenliain geniem habens, quoniam semper corara Deo spleu-
virlulum demonslrans bonain vqluntalem suain dida et iiiimiitabilis esl, forli cramore supernum
quanium poiuit inlrinsecus celavil, armillasque judicem invocat, veslesque suas a sceleralis lionii-
istas brachiis justitiae circumdedit, cum marlyriq nibus pollulas csse, ut praefutum est, deinonstrat.
suo bona opera sua complevit. Bariholomaeus au- Nam dies isii muliebris debililatis virilcm fonitu-
tem in magno sludio pracdicalionis nec faligari po- dinem non habent, ita scilicet ul omnia ecclesiastica
tuii, nec etiam ab boc cessare voluit. Quapropter institula, sive saecularia. sive spirilalia siut, in de-
cx auro, el ex alia pulcherrima materia eleelrum lerius descendant, el nunc in alio modo quam apo-
ciim elata caelatura, et cuin preiiosis (apidibus in- sloli seu caeteri anliquj Palres ea consiiluerini,
ttsrmislum fecit, quod de prsefalis armillis usque ad consistant, per quae omnia primitus Ecclesia velul
Uluas brachiorum justitise dilalando exiendil, ct sol lucebat, et justilia coronata cral, qucniadmo-
1013 LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS III, VISIO X. lOi*
dtun propler dominationem regui rex nominalur, A tredine peccalorum se foveut. Hinc elenlm caeci,
et ut propter diadema el regales vcstes suas hono- surdi el muti sunt, oflicium meum non clamanies,
ratur. Juslilia enim Dei per ecclesiasticas disposi- necjudicium meum judicantes; sed avariiiam de-
liones et per omnia ad illas spectantia coronala et gluliunt, et vulnera non sanant, quia vulneribtis
ornata est; ipsaqne maieria est omnium legaliumi pleni sunt, et ad Scriplurain qnae eis loquiltir surdi
,'uslificationuni, quae ab omnipolente Deo constU sunt, eam nec audiendo, nec eam alios docendo.
tutse, et igne Spiritus sancli accensae sunt, quem- Et his modis tsedium in oninibus constilutis ordi-
aJmodum domus per inhabitantes eam snblimalur. nibus ecclesise est, ipsaque velul sine baculo ince-
Cnde scripiiun est : < Juslus es, Domine, el re- dit, quoniam omnes conslittiliones suae jam pene
cium judicium luum [Psal. cxvm). > Hujus sen- defecerunl. Cum eniin sol in nube obnubilalus fue-
lentise inlellectus hoc modo accipiendus est: Juslusi rit, gaudium jucundiiaiis in crealuris non est, nec
es in omiiibus judiciis tuis, o Domine, qui omnibusi etiam in populis, cum sine rege sunl. Consliimiones
dominaris; quoniam tu jiistilia illa es quae nun- namque ccclesiasticorum ordinum obnubilalae sunt,
quam ab ulta iniquitate obnubilatur : sed qiwcopus1 quia consliluliones absque opere nominari solum-
suum ostendit, sicul vexillum consliluliim ducemi inodo volunt, ideoque etiam verum gaudium iti
praecedit. Opus quoque jusliiiae ccelum-et terra cumi B^ ipsis non est, sicul nec in li.le quae sine operibus
reliqua creatura est, et jusiiiia Deus esl, qtii veri- esl. Vere istud sic non perdtirabit, nec permanebii,
tatem ostcudit, cum bonis rumoribus sanctorumi quoniam Jiidiciuni Dei his minalur, qui omnes
opcrum, quae eidem juslilise, velut rami arbori in-. voltintates stias iu proprielate sua quasi absque Deo
fixa sunt. Quaproplcr el reclum in acquilale judi- sint compleni. Ego eniiu quse in anliquo consilio
cium Dei esi, quia nullam obsctiriialem ialsitatis3 Biirrexi ad juilicium Dei clamo.de his querimoniam
habet; quoniam illa vclut immundissimura lutumi faciens, qui pallium meum a me abslraxerunt, e:
conculcai, quod in pulredine felet. Justilia ilaque> qui omnibus ornamenlis meis me destituemnt; ju-
Dei super inonles clamal, et vox ipsius ad ccelura i " dicesque eorum adversum ipsos in adjutorium mihi
sanat, atque conqueriltir, quod primum facla mons3 advoco, in eadem vocalione qua crealor cunclo-
sanctilalis in ecclcsia, modo in iiionle sanclitatisj rum mulierem vocavit, quando illam de viro lulil,
destructa jacei. Nam ego jiislilia Dei lugubri voceB quatenus facerel ei adjulorium Umile sibi. Quem-
dico: admodum cnim mulier viro subdita esl, et ul lilios
producit, sic etiam homines praccepla Dei per me
Querimonia tive clamor justitiw ad Deum judicem debereul
advertus scelerutos el impios, et diversis crimi-'_( audire, eisque obedire. Et quia hoc nou
nibus contaminalos, qu'\ antiquis Patrum intlilu- faciunt, sed ine negligunl; idtirco quolies ab eis
lionibut repndimiies, ornamenlis glorim suas eam>i perculior, tolies judicium Dei ipsos vallai, velut in
despoliundodetliluunt anliquo lempore per diluvium accidit; el ul in veteri
XI. Corona mea scliismate erranliiim menlium„ lege, et in nova lege multoties factum est, sicut et
obnubilata est, quoniam quisque secunduro volun- adhuc sacpius fil. Ego quippe Justilia nominor, ct
lalem suam legem sibi conslituit, et qui uiagistruin„ Ecclesia pcr regenerationem spiritus ct aquae de
deberent habere, ac virgam illius pali, raagislriI rae orla esl, et uniini sumus, sicut eiiam Deus et
esse volunt, atque petulanti conslilutioiie semet- homo unus sunt. Igitur ferocissimis judicibus cla-
ipsos regenies, et uiile diceutes quidquid eliguni; mabo, qui me vindlcabunt.de furiosis morsibus illo-
sicque inQdelcsexisteules, quia in se confidunt, necc ruin, qui nie, ut lupi agnos,.persequuntur. Ipsi quo-
a se ipsis, nec ab aliis hoc modo saluiem vitae con-_ que pcccatores exislentes ctim saginalo vitulo non
sequunlur, quam nemo praHer Deum dare potesl. epulaulur, sed Samaritaiiis siniiles sunt, qui in
Nam per oiiiuia haec corona mea obuubilaia est,( duabus legibus esse volebant. Quapropier et in ir-
qtioiiiam ista facientes in clarilate illa nie non in- risioneui Elise propiielaeconvericntur, qui illis qni
spiciuut, qua a Deo processi. Tunica quoque meaa D 1 Baal colebant, quasi illudendo dicebat, quod cla-
pulvere lerrse aspersa esl, quam illi conlaininant,:, marenl voce majore. Deus enim si essel Baal, et
qui sancta et bona conversalione, sseculo relicto,i, forsitan loqueretur, aul in diversorio esset, anl iit
tunicain Filii Dei induunl, quoniam meretricibiiss itinere, aut cerle dormirel ul excilarcltir. Et ideo
se admisceut, quemadmodum de juniore evangelico o eliaiu decepti sunt, quoniam gratia Dei longe ab
filio sciiptum dignoscitur. Jugo namque Cliristi perr eis esl, quia prxcepla quae suscipiunl non servant,
imitationem circumcisionis et legalis conslilulioniss sed illa relrorsum projiciunt dicenles: i Cum vo-
sacerdolum jugali sunl; sed prsevaricando foroka- liierimus prsecepta Dei nostri observabimtis, quia
tores exislunt, nec cum juuiore lilio ctaiisaur-, quii modicum temptis iu correptioue ipsi placet. >
ad patrem suura recurril dicens : i Pater, pecravij
in cceluinel coram le (Lue. xv), > malumque adul- Quia Deusisla justiiia; detrimenta in indeficienti lu-
mine clarilatis sux consideran», quamvit peccala
terii velut eis consiiiutum sil iu consuetudine ha- hominuin propter poeniientiamdissimulet,oblivioni
beni. Quapropter et tuiiicam meam pulvere pecca- non tradat, el verba ipsius super Itocidem.
toriira maculani, nec ab ea eumdein per poeniien- XII. Et islos incongruentes dies detrimenti tolins
iiani pulvercm cxcuiiuni, scd quasi vermcs in pti-- scquitatis vir ille qtii contra diabolicas a.Qies, el
1015 S. HILDEGARDIS 1016
conlra omnem ncquitiam fortis praelialor exislll, In A £ Item querunonia Filii ad Patrem pro tribulaiwne
intleficieiiti lumine. claritaiis suse videt, nec pbli- quam in corpore suo patilur ab his qui per miil'i-
tiani conlra eum calcilrant, et pm parvulis quiva-
vioni tradit, quamvis dissimulet peccala hominum, nitatem ampleclendoa bono deficiunt; el quod an-
i|ttaienus pcenitenliam agani, et dicit : i Hoc tem- geti licet ex immensa clariiate refutgeant, sancio-
rum lamen opera hominumquasi speculum taudis
ptis quod a bono declinai, et in malum cadit, in oc-
cttltis juditiis meis scio ; quoniam iniquilates lio- approbandoinspicianl.
minum quae per diversa curricula succedentiuin XIV. Tu ergo paternum specttltim, quod clarilas
sibi lemporum discurrunt, ila transiiorie non ne- divinilatis est, in qua excrcitus angelorum fulget,
gligo, quin illas flagellis juslae correclionis exami- qiiemadmodumformse illse qnse in speculo oslen-
neni. Sed aureus numerus, scilicet marlyres illi, dunlur, quia idem speculum ipsis angelis semper
qui in rubore sanguiuis sui velut aurtim fulgentes, resplendet, aspice et oslende quantas injurias pa-
in primiliva Ecclesia propier veram fidem occjsi tior ab liis qui me negligtinl. In corpore meo, sci-
sunt, nondum esl plenus, quia marlyres iflos ex- licet iu membrismeis qnaeconlra me per maliiiam
specisnt, qui ih novissimo tempore perditi erroris calcitranl, cum mihi in rectiludine adbserere debe-
ob confusionein nominis mei corpora sua ad pas- rent, fatigalionem pervcrsilalis suslineo, quoniam
sionem martyrii tradent, qiieuiadmodumJoannes ^ ubi in eis per viridilalem bonorum operuin quie-
dilectus meus lestatur dicens : scere possim non invenio. Parvuli eiiam mei qui in
Testimoniumde ApocatypsiJoannis aposloli ad isla liuniilitaie deberent incedere, el omnem ponipaui
competent,et quo tentu accipiendasint. sseculiabjicere, in eo quod nihil est deficiunt, quia
XIII. i Et diclum esl illis ut requiescereut lem- vanitatem superbise ampleciuniur sanclos se esse
pus adbuc modicum, donec complcantur conservi putantes, operaque sua in laudibus liumana; gloriae
eorum, et fratres eorum, qui inierliciendi sunl porlantes. El qtioniam in hac iransitoria laude a
sicut et illi (Apoc.vn). > Ilujus senteniiseintelleclus ccelesti laude deiiciunl, laudem angelorum non al-
hoc modo accipiendus est. Divina inspiratione tenduht, quia angeli saitciam diviuitaiem frequen-
osiensum est iilis, qui propter amorem Uei lerapo.- ler laudant, in Deo novam laudeni semper inve-
rali raorti se subjeceranl, ut corpora eorum rc- niemes, quoniam illuin ad fincni perducere uon
quiescerent in pulvere resolutionis teinpus adhuc possunt. Ipse eniin clarissimum lumen est, quoJ
modicum, id est ad praedestiuationem illam donec nullo modo exslinguetur, ita ut angelica lurba ab
compleantur in omni perfeciione qui servi Dei ipso clarescat, quia angelus sine opere carnali latis
erunt, videlicet Deo in omni verilate servittiri, sic- P est; lionioautera cum opere carnali laus existit,
ui el ipsi et fralres eorum, quia eliam in corpori- ejusqtie opera angeli lautlant. In laudibus enim
bus suis quemadmodum et ipsi passibiles erm.l, quibus Deum laudant, sancla eliam opera bominum
ita quoque ul proptcr Filium Dei quamplurimis tri- approbaut, illaque quasi speculum lattdis inspi-
bulationibus aitriti, mortem corporalem subeant. ciuiil, quoniaiti Deus bomiiieni mirilicc cx aniiua
Sanguinca etenim vox martyrum, qui nec peccata, et corporc composuii, uec clarilate angelorum ca-
nec quare occiderenlur sciebaiu, ad Deiim ascen- ret, cum in illorum socielaie sil, quia Dcus eiiam
dit; sed spleiutor divinilatis eis resplenilel, iia ul in ordinavit ul divinilas el humanilas in uno Deo glo-
eodem divinilatis spiendore iiinumerabilem niulli- riose laudctur. Ilinc aulein diabolus illudilur, qui
tudinem futuram prsevideat. Nam clariias aelernae angelus existens Deus esse voluii, sed Deus illum
vilse illis dalur, in qua cognoscunt respousura quod quasi dCcepil, ciun de limo lerrae boininein crea-
ipsis ostenditur; clamorque eorum cum squalidis vil, qui auiina el corpus in tino cst, ncc anima sine
operibus peccatorum obnubilatus non est, quoniam corpore, nec corpus sine aniiiia bomo existit;
innocenles fuerunt, et quia sanguis ipsortimpropier animaque cum corpore, el corpus cum aniina ope-
Incarnalionem Filii Dei effusus est, ubi et Agnuin ratur. Corpus naraque clausura est, iu qua aninia
sanguiuem suum effusurum prolestaii sunt. El lio- D j claudilur, el animam mulloties constringit, ila ut
rum conservi dicunlur, qui propter fidem et jusli- ipsa corpori cedat, nec illud cohibere valeat, quin
liam occiduntur; fratres aiilem, qui in novissimo optis suum quod quaerit faciat, quouiatn cum illo
lemporcper Anlichrislum consumeniur, sicut in- occupala est, gustusque cainis ipsi displicct, qui
fanles per Herodem consumpti sunt, qui Filium Dei lamen conlra voluntatem ejus per venas ssepius
negavit, quemadmodum et Antichrislus eum nega- perficitur, in quibus ipsa operatur. Sed cura homo
bil. Nam vox effusi sauguinis borainis per animam alienam vitam desideral, quse contra concupiscen-
ejus sursum ascendit clamando et conquerendo, tiaui carnis est, anima celeri ilinere illam appre-
quod illa de sigillo corporis, in quo eam Deus po- hendil et perficil, quia tolo desiderio illam iti se-
suerat, expulsa sit; ac deinde mercedum operum metipsa gustat.
suorum sive in gloria, sive in pcenis eadem aniina
Prima vox in Abel ad Quod justilia et morum honettas et dignitas viriu-
iccipil. nempe sanguinis
Deum clamare ccepit, quoniam Cain construciio- tum a diebus diluvii usque ad advenlum Domiui
per prophetas roboralce,et deinde per aposloloset
jiein operis Dei praecipitauter el proterve deslrue- doctores in Ecclesia longo tempore refulgenles,
rat. Qtiapropicr Fiiius Dei ilerum dicit: H'd modo dejiratata; postdies isios qui ex injutti-
t017 LIBER DIVINOR.OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS. III, VISIO X. 1018
lia lorpenl, iterum ante finem post multas tribu- A i bimus, qui medici esse deberent et non sunl ? > Sed
laliohes in hominibus reformabuntur. > qtioniam potestalem loquendi, ligandi et solvendi
XV. Dies aulem islos qui injustitia torpent, utt habeiil, idcirco ut ferocissimae bcstiae nos capiunt.
prxfatum est, canis igneus, sed non ardens in libroi Scelera qtioque eoruin super nos cadunt, omnisque
Scivias designat, aliis in fortiiudine fortioribus eosi Ecclesia per eos arescil, qtiia quod justum est non
subsequenlibus, in quibus homines quidam recli- clainani, legemque destrutint, quemadmodum lupi
tudinem inspicientcs supradictamque leviiaiem de- agnos devorant, atque in crapula voraces sunt,
ponentes ad justitiam se convertenl. Jusliiia itaquei adulteriaque quamplurima perpetraut, et propter U,-
ab lncarnatione Filii Dei per plurima curricula die- Iia peccala absque misericordia nos judicant. Ra-
rum ad excelsa sanciitalis velul per quasdam scalas; ptores etiain ecclesiarum sunt, el per avariliam
in fide caiholica ascendit,et quasi purissimo.atiro i quaecunque possunt. degluliunl, atque cum oiiiciis
bonorum operum perfttsa et per lucida in eademi suis nos pauperes el egenos faciunt, ac se ipsps et
fide effulsit, nec ulla indignilale pravorum operunii nos coniaminanl. Quapropter juslo judicio dijudice-
sorduit, sed invincibilis persiilil. Diebus autetn il- mus et dividamus eos quia seduclores magis quara
lis, inquam, plttriina longitudiue usque ad supra- _.B doclores existunl, ... el hoc eliam idcirco faciamus
diclos muliebris levitatis dies transaclis, in eadera, ne pereamus, quoniam si sic perseveraverint, to-
fide per quasdam descensus indignaliones coepit tam regioueiu sibi subjiciendo distnrbabunt. Nunc
inclinari, et quibusdara tenebris injusiilioe obtene- aulem dicamus eis, quod secundum juslani religio-
brari. Nam justilia et honeslas morum, caeteraeque nem habitum et oflicium suum compleant, quem-
dignitates virlutuin a diebus diluvii in bominibus admodum antiqui Patres illa constiluerunt, vel a
paulatim creverunt, el ad fasligia sua paulalim as- nobis recedant, et ea quae habent relinquant. Hsoc
cenderunt usque ad dies propbetarum, qui illas ila el bis siinilia divino judicio excilati illis acriter
corroboravertint, ul niaxiiiiiim splendorem usqtie proponent, atque super eos irruenles dicent: « No-
gd Filium Dei darent. El deimle in apostolis caeie- lumus hos regnare super nos, cum prsediis, elagris,
risque doctoribus per pliirimam longiiudinem die- et reliqnis sxeuJaribus rebus, super quas principes
rum in eadem dignitale et splendore duraverunt conslituli sumus. > Et quomodo decet ut lonsi eiiin
usque fere ad oriuui prsefati ssecularis judicis, moe- slolis et casulis suis plures mililes et plura arma
chiie magis quam limoiis Dei cultoris, flnle cujus quain nos babeant ? Sed et num conveniens est, ut
iiiiliitm paulatim decrescere et ad deteriora incli- clericus miles sii, et iniles clericus ? Unde abslra-
nari rceperunt, sicut eliam a diluvio usqtte ad pro- rQ bamus eis quod non recte sed injusle habenl. Dili-
plictas paulatim sursum ascenderani. A diebusau- genter aulem cousideremus quid cum magna di-
lem ejusdem judicis radix iniquitatis ac oblivio jtis- scrclione pro animabus defunclorum oblatum sit,
liiise et honestalis ortse sunl, qnae ita se dilalando et illud eis relinquamus, quoniam hoc rapina non
et propagando quasi in muiiebri debilitate proces- est. Omnipoteus enim Pater recle divisil otnnia,
serunl usque ad alium rectorem spiritalis nomitiis coelum scilicet cceleslibus, terram vero terreslribus;
geslalorem, qui prudenliam ct malitiam serpenlis atque boc modo justa divisio inler filios hominutu
habuit, qticm judicium Dei occidil. ln ctijus die- sit, videlicet quod spirilales bomines ea habent,
bus prsefata iuiquilas, alque superfluse consuetudi- qusc ad ipsos respiciunt, saeculares aulem illa quae
nes vitiorutn hominum per divinam examiiialiouein eis conveniunl, iia ut neulra pars istorum aiiam
ad purgationem coeperunt incalescere, et fervere, per rapinam opprimat. Deus quidem nou praccepit
atque spumas.ejicere. Unde et tam acriler el acerbe ut lunica el pallium alteri filio daretur, et aller nu-
nunc colantur, el a spumis suis purganlur, ut ho- dus renianerel, sed jussit ut isli pallium, illi tuni-
mines in periculis islis inagno moerore et trislitia ca tribueretur. Pallium itaque saecuiares propter
commoveantur. Sed dies mceroris et tristitiae non- ampliludinis saecularis curae, et propter filios suos
dum adsunt. .,.,>*» I qui semper crescuntet mulliplicanlur habeant; tu-
D
nica vero spiritali populo concedalur, ne in victu
Quia supernus judex querimoniam jnstitia; interim
suspiciens, vindictam suam super pnvvaricalores aut in vestilu deficianl, el ne plus quani necesse sit
aiquilulis, et maxime super iniquos Ecclesim prce- possideant. Quapropter judicainus el eligimus ut.
lalos per multa incommodorum judicia inducet,
donec debita examinatione purgmi per pwnilen- omiiia quse praedicta sunl recte dividantur; alque
liam resipiscanl, et sic ordo quisque in reclilu- ubicunque pallium cum tunica in spiiitalibus inve-
dine restiluius ad honorem dignitatis sum reverte- nilur ibi pallium sublrahatur, et indigentibus detur,
tur. ne per inopiam consumanlur. Et sic landem per
XVI. Justilia enim poslquam ad supernum judi- hanc judicialem sentenliain omnia ista secundum vo-
cem querclam suam ul supra diclum est direxerit, luntaies suas perficere conabuntur. Sed ponlificales
ille voces querimoniae ejus suscipiens, justo judi- dignitates, omnesque in spirilali habilu sub eis de-
cio suo vindictara suam super praevaricatores recti- gentes, illis cum clausura cceli primitus resislere
tudinis atque lyrannidem inimicorum eorum super mullum laborabunl. Sed cum tandem prsesenserint
cos grassari permittel, sic ad invicem dicentium : quod nec poteslatc ligandi, nec solvendi, nec con-
i Quaijdiu rapaccs lupos istos palicnmr et tolcra- firmalionc oblationum suarum, nec strepitu armo-
1019 S. HILDEGARDIS 1030
rum, nec liiandilils, hec minis, ipsis resistcre po- A i per divinum judicium consumel, quonlam Deus
Inerunt, divino judicio territi inanem superbam- crudeliiatem poenarum ad purgaiionem iniquiia-
que fiduciam quam prius in semctipsis scinper lia- liiin inimicis suis tunc concedet, sic etiam a prin-
buerant deponenles el in se redeuntes, coram illis cipio mtindi sempcr fecil. Cunique homines prsedi-
uumiliabtiiilur, alque ululando clamabiiui, ct di- clis affliciionibus purgati fueritit, luetiium praefalo-
cenl: « Quia omnipoleiiiein Deum in ordine oflicii rum praeliorum incurrent, atqtie juslhiam in cun-
nostri abjecimus, idcirco super nos coufusio lia.c ctis ecclcsiasticis consliliilionibus, quae Deo pla-
inducta est, vidclicet ut ab iilis opprimamtir cl citac sunl per limorcm Dci apprehendcnl, iliiqtic
humiliemur, quos oppiimcre et humiliaie debtie- plurima bona superaddeui, et Iroc tam in diebus
ramus. i Naiti illis super quos priucipcs coiisiiltili pacis qiiam belli et ctijusque taboris fiicieni. El
eraniits, ct his qui nobis per digciplinatum subji- Itinc jtistitia rectcsponsa nomittabitiir, quae ru le-
ciebaniur, Deus fur.em subjeciionis abstraxit, no- clum veri regis rulicla roncubina dncciur, cujris
bisque eos dominari pcrinitiit. Quaproptcr consi- ttiidiuiii fnil, ut iiileriliun qtinedjin legalia praecepla
dcreinus qnod justa judicia Dei palimur, qnoiiiam per siuiulatioiiem servaret, cl inlcrdum coiisiiettt-
rcgna niundi nobis stibjugare voluiinus, sicul el nos dinem pravae sodalitalis sibi conjungerel, unde et
"
subjugo Dei esse debebainus, et qflia voluplaiem rex illam abjiciel, quia praedirli dies velut concu-
cujusque carnalis concupiscentiae perfecitnus, ne biua eranl, hominibiis in quibusdam consiilutio-
ob hoc ulltts nos arguere audebat. Deus enim genti nibus ccclesiaslica mandaia observaniibus; in qui-
Jtitkeoxura praecepit ut sacrificia de animalibus busdam vero illa oimiino rcliiiqueniibus. Ouini-
Creatori suo offerrent; sed illi jussa ejus contem- potens namque Deus, qtii vcrus Salomon esl,
nenles, in omnes camales sensus s* converlebaiit. spousam suara videlicetiustiiiam cum omnibus or-
Unde cl gentes alienigenarum snper eos iuducli nameiuis, id esl cum oniiiibus ecclesi isiicis ordi-
sniil: nobis aulem ut vivtim et spiritale sacrificium nibus ornabil, ita ut ornamenta ipsius palam appa-
offerrcmus indixit, sed nos illud pollulis manibus reanl, quae connubiua hoc modo in illa obscuravc-
tractare non pertiiiiuimiis, cl cum diademate rat, ul aliquando videri non possenl. Unde et dies
sceptri sui nos coronarel, super omnia nosexalta- flli deslruciionem inulilium dierum demonstrabuiii,
vimus, aique concupisceuiias carnis nostrse oinni- et consolalio desolationem evacuabil, quemadmo-
bus modis complevimus ; et idco ininiici nostri dum nova lex vetcrem legem immutavit, el ut lem-
supcr nos grassanlur, quemadmodum piioribus pus curaiiouis tempus casus ad meliora perduxit,
pr.rvaticaloribiis inimici eoriim dominaii sunt. El „/ quoniam si praedicta mala in levitate el in scan-
itinc lam inajorcs quam niinores utriusque po- dalo coiisueliidinis suae inconcussa perdurarenl, ve-
puli, clerum ila ordinabunl, el ca quse illi neces- ritas ila obnubilarelur, ul lurres ccelestis Jerusa-
saria stinl hoc modo disponenl, til nec iu viclu lem moverentur, ct omnis ecclesiasiica insiitutio
aut in vestitii defeclum habcant; el a saeculari- coiiiaminarelur velul homiues absque vero Deo es-
bus htijusmodi opprobria tleineps non siisti- sent. Nam pracvaricalores jusliiise in tali opprobrio
neant. Hscc aiilem tam in spiritali t|uam in saecu- tunc eruut, quasi mulier qua1,jtisto coujugio reli-
lari populo quasi in prima Iiora diui incipientur, clo, adulletiiim facil, quia ecclesiaslica praeccpla
et deinde velut iu terlia in plenura opus perdu- praevaricando quasi adullcrium pcrpeirarani, et
centur, el landem quemadinodtim in sexla ex i.leo eiiam atilictionein el despectioncin susiinebuiit,
tolo perficicutur, el omnes gradus hominum quasi[ qucniadiiiodum feinina qusc a viro suo rclicla con-
posl sexiam considerabuntiir, el in aliiiin mo- solatione illius caret. Sed el tam novse et inco-
(Ium qiiam rnodo sint disponenlur, ila scilicet, gnilse ordinaiiones jusliliae et pacis lunc advenienl,
ul qtiisqiie ordo in rccliludine sua consislal, , IIt bomines imlc admirenlur dicentes, quoniam la-
el eliam liberi ad bonorein libertaiis suae, et fa- Ita prius nec audierini, nec cognoveiinl; et quia
iniili ad debilam serviiutem subjeclionis stise re- D ' pax aute diera judicii ipsis data sit, sicut etiaiii par
deant. primiiiiT adventiiin Filii Dei prsccucurrit, pro limore
Quod ultione Dei per correctionem prmvuricatorum lamen supervenliiri judicii plcniter gaudcre non va-
sedata; ordinatio justilim el pacis Iraiiqiiiltitasnnie> leutes, sed oiiinem jusiitiam in catbolica fide ab
smculum sicul el ante priinum Domini advenliimi omnipotente Deo qiia-renies, Judaeisetiam gaudcn-
resptendeanl, Judxorum etiam atiqua parle con- libus, et illum jam adesse diceutibus, quem venisse
versa el gaudenle, et illum advenisse fatente queiu
modo negani. modo neganl. Pax eniui iila quae adveuium Iucaina-
XVII. Sed tanien inter baec oiunia velut leo in, lionis Filii Dci prsecesserat, illis diebus pleuiter
libro Scivias notatus oslendit, dura etiani crudelia- peiiicietur, quoniam fortes viri in magna propheiia
que bella timo.re Dei abjecto niultoties «xsurgenl,, lunc surgeiil, ita ul eliam omne germen justitiae iu
cl plurimi hominuin in occisioue cadenl, plurimae- llliis et in filiabus bominum lunc florebit, velul per
que civiiates per deslrtictioiiem ruenl. Sicul enimi prophelam servum meuin in voluniate mea sic pra>
vir roriiiudinesua fcmineani molliliem vincii, ct utI dicium esi : v In die illa erit gerraen Dotnini in ma-
leo reliquas bestias superat, ita et crudelitas quo- gnificeniia el gloria el fruclus lerrai sublintis, ct
rumdam hominum quielein alioruin in diebus illis; cxsullalio his qtii salvali ftierint de Israel (ha. rf). >
1021 LD3ERDIVINOR.OPER. SIMPLICIS HOMINIS.— PARS III, VISIO X.' 102*
Hujus sentenli* inlelleclus hoc modo accipieudus A Quanli diversis gaudiit in Ecclesia prepter recupera-
esi : lum justilim st/ilum, el lemporatium reritm copia
et tpiritualium bonornm abundantia in diebut
Verba Jsnim proplielm primum Domini advenium peiiullimis per aliquantum lemporis perfruenlur,
letlificantia, qum in smculomaxime complebunlur ea Judmorum el hmreticorum parle qui in maloper-
per illuminalionem Judmorum, qui scandalo Chri- stiterunt de proximo Anticluisti adventu perniciosa
tti obcmcaiiin passione ipsius a viridiiale fideiet prmsumplione exsullanle.
bonorum operum exaruerant.
XVIII. In die liac cum angeli pacem hominibus da- XX. In diebns itaque supradiclis suavissimae nu-
lain canerent, fuit Filius meus de virgine natus, ab bes cum suavissimo aere terram langent, illamqne
eisdem angelis magniflralus, a pasloribus qnoque, viriditalem frucluositatis exsudare facienl, quia ho-
qui eum pia devoiione quaerebanl, glorificatus, et mines ad omnem jusliliam lunc pracparabunl, quein-
fructus lerrae cui pax reddita erat, et cui aer sua- a.linoilum in proefalo tempore femineae debililaiis
vitatem administrabat, superabundans, et gaudiiim frucluosilas lerrae defecit, quoniam elementa pcc •
illis qui de praeteriia Iribulatione maloruin liberati calis hominum violala, in omnibus ofliciis suis de-
eranl in filiis Jacob, qtiia multis Iribulalionibus ju- siituta. tunc fuerunt. Principes quoque cum reliqtio
sto judicio prius conterebantur. Sed et cuin lux populo juslitiam Dei recte ordinabunl, omniaque
verae fidei corda fideliura illusirabil, Filius meus in arma, quse ad necem homiuum parata erant, iuler-
ipsis magnilicabitur, quoniam illum de me exisse diccni, illa lantum ferramenla conservanles quibus
credem, aique glorificabiiiit, ubi eura ad me in glo- lerra colitur, et quae ad necessitatem usus liomi-
ria redisse confitebunlur. Quapropter cl ipsis fru- nuni respictunl; et_si quis lioec transgredielur,
clus boiiorum operum subliinabiiur. vExsu!latio ferro proprio necabilur, atque in deserlura loctini
quoque in cis augebitur, ciim de diabolica potestale abjicietur. El ul nubes suavem el reciam plu-
crepii, et de tartareis pcenis liberati iuier filios Dei viam ad fructum jusii germinis lunc emiltenl, sic
compulabuniur. Floridilas aulem vinese Sabaolli, el Spirilus sanctus rorera gratiae suae ctini pro-
qtise de flore virgae Aaron processit, quse per spu- phelia, sapientia el sanclitale in populum fundct,
niam scrpeiilis nonincaiuil quando Filius nicus in ita ul ille tunc appareat qtiasi in alium modiini
cruce Ipassus esl exaruit, quia oculi Judseorum in bonsccoiiversalionis inulatus sit. Velus namque lcx
umbra morlis gravati fuerunl, ubi veiba proplieliae umbra spiriialis viiae fuil, quoniain illa. lota per
audientes, ea cum vero flore abjecerttni, quem tota creaturam siguata erat, velul in hieme omnis fru-
terra cognovit, cum in crucc exspiravit. Et ideo ctus in lerra abscondilus neqtiaquam cernilur,
etiam seipsos occiderunt, ac sic lam iu Velcri quam 'Q quia nondum formalus esl, nec eadem lex sestateui
in Novo Teslaiuenlo exarucrunl, quoniain Velus habebal, qiioniam Filius Dei noiidum incarnalus
Teslamcnlum est sicul hiems, quae oninem viridita- apparuerat; scd ipso veuienie illa tola in spiri-
tem in se ab*condii; Novura vcro quasi aslas, quae laleni signilicatioiiem mttlata fruclus aclcrnoevllse
gramina et florcs producit. in prscccpiis Evangelii oslendit, quemadmodiim
Verba ejusdem Chrisli Domini, quae, dvm ad mor- etiam aeslas flores et fruclus producil. In diebus
lem ducerelur, de virldi el arido ligno tamenlun- eleniin illis vera seslas per virtulem Dei eril, quia
libus se respondit, et quomodo inteltigi debeaut. tiinc oiiiuia in veritaieconsislenl, sacerdotes scilicct
XIX. Quapropter ipse etiam lamenianlibus se tli- el monaclii, virgincs quoque et coniineiites et reli-
cebal:«Si in viridi ligno hxc faciunt, in arido quitl qui ordiucs in reciiludine sua stabunl, juste et bcne
fiei?> (Luc. xxiu.) lliijus seiiienlise inlellectus hoc viventcs, omiiemqne sublimilatem el superfluita-
inodo accipiendus esl: Ipse viride lignum fuit, quia lem divitiaritm alijicientes, quoniani sicut per tem-
omnem viridlalem virlulura proiulit, sed laraen ab pcriem niibium et aeris necessaria ulililas fru-
incredulis abjecitis est; Aniichrislus autem ariduin ctuuiii tunc producelur, ila el germen spiritalis
lignunresl, quia oinnein viridilatem jusliiiae con- viiae pur gratiam Dei iiiuc propalabilur. Prophelia
culcans ea quse in reciiludine viridia sunl arida fu- D ' quippe, ui praefatum est, tunc aperta erii, sapien-
cil, unde etiain ad iiihiltim deducetur. Viride quo- tiaque jucu"da ct robusta, omnesque fidelesin his
que lignum illi dies fuerunl, iu quibus bomines re- velut in speculo considerabunl se, et lunc eliam
spectum reparationis omnium dolorum habcbant, et veri angeli hominibus familiariler adbacrebunt, no-
in quibus nullum timorem futuri judicii novissimi vam ct sanciain coiivcrsationcin in eis videntes,
lemporis meiuebant; aridum vero liguuin cum ili- cum nunc propier feienlia peccata eorum ah ipsis
scessio, dc qua Paulus electum vas meuin loquitur, sacpius declineul. Sed et ttinc jusli gaudebunl ad
anle filium perdilionis apparebit, ubi eliam omnis lerram repromissionis lendentes, ac spem aelerni
delor superveniens ccelum et terram coinmovebit. praemii exspectaules; et tanien pleniter non laeia-
Coelum quippe et lerra in fuluro judicio movebun- buntnr, quia futurum judicium adesse videbu.nl; ct
lur, qnemadmodum in viri'di ligno prsesignatum hoc in simililudine peregrinoruin facienl, qui ad pa-
cst, cum rota firmamenli, qusc plurima signa in se triam lendunl, plenum gaudium iion Iiabeutiuia
habel, illo occuinbeiiic splendorem lucis subtraxil, cum adhuc in peregrinalione sunl. JudapJautem el
sicut ciiam iu prsedictis verbis >rophelaruiii oslen- hacretici lunc valde la-tabuntur dicenles: < Gloria,
diltir. nostra in proximo csl, illique conculcabuntur, qui
1023 S. HILDEGARQIS 1024
nos fatigaverunl el cxpulerunt. > Altamen quamplu- A dolori, iniqi.itas iniqititaii in eis accumuiabitur,
rimi pagauorum Chrislianis se lunc adjtingenl co- omiiiqiie bora homicidium el injtistiliarn pro niliilo
piam honoris et diviliarum eorum videntes; aique computabiiniiir, et quemadmodumanimalia ad nian-
baptizati cum ipsis Christum prsedicabunt, quemad- ducandiim occidunlur, ita et hon:iiies in furore
modumin tempore aposlolorum factum est; Judseis- aliorum in eistlcm diebus interflcientur. Cum eniin
que el hserelicis dicent: < Quod vos gloriam ve- gentes paganorum Cbrisiianos in pace residere et
strara dicitis, hoc mors aeterua eril, el quem vos in subslaiiiia locuplelos esse viderint, crudelem fi-
priucipem veslrum nominatis, illius finem cum duciam in foriitndine sua habentes dicent: i Chri-
maximo horrore et periculo videbilis, atque lunc slianos armis nostris mvadamus, quoniam sine ar-
ad nos converlimini diem illum inspicientes, quem niisctsine robore stint, eosque velut oves occisio-
nobis stirps aurorae videlicel slellae maris Marioe nis capere el occidere possumus. > Et sic de lon-
ostendit. > Dies uli.que illi fortes el laudabilcs in ginquis regionibus ferocissimani et iramundissimam
pace el slabilitate eiunt, simitesque armalis milili- gentem coiivocabunt, cui et se in fornicatione el in
bus qui in rupe jacentes hoslibus suis insidianlur, iinmunditia alque iu omnl uialo adjungent; popu-
el quos ad inleritecionem persequunlur, adventum- lumque Christianum ubique rapinis et praeliis inva-
que novissimi diei annunliahunt, quia quidquid B dent, el plurimas regioues el civitates destrucm.
prophelse boni seu gratiae praedixerant, in ipsis com- Ecclesiasiicas quoque disciplinas qiiampluriinis va-
plebilur. Sapieniia quoque, religiositas et sanclitas nitalibus et iminundiliis polluent, et omnes quos po-
in eis conlirmabilur, quoniam si Filius Dei a pro- terunt eodem modo conlaminabuni. Unde et dies
phelis prsedictus non fuisset, et velut in ictu oculi illi alios pessimos dies fuluros manifeslabunt, ad-
venisset, cito oblivioni traderelur, sicul et perdilus venlura quoque perdili horainis denudabunl, quo-
homo qtii quasi latenter veniens, cilissime destrue- niani ul iinniundus, qui in immundilia se seniper
tur. polluii, iude noii saturatur, sic et idem dies im-
Quod eamdeinpacis quietem el fructuum redundan- mundiliarum pleni erunt, nec his salurari vale-
tiam liominibussibi el non Deotribuenlibusel circa bunl. Quod et David clara voce dixit :
religionem denuo lorpore incipienlibus iterum praevidens
tantm subsequentur tribululiones quanlm nunquam Yerba Dqvid ex psatmo xxi in pertona Chrkli et Ec-
ante in mundo efferbuerunt. cletim perseculiones iniquorum denunliantis , el
XXI. Attamen in eisdem diebus praefata justiiia quomodoimelligenda sint.
et religio ad fatigatioiiem debililalis in eisdem die- XXII. i Diviserunt sibi vesliinenia mea, et super
bus inlerdum iu liominibus inclinabuntur, sed vires £ veslem meam niiseriiut sortem. > Quod quamvis ob
suascito resument; inlerdura eliam iniquilas sur- certiiudinem futurorum ad lilteram de praeleritis
gut el iterum cadel, interdtim quoque bella, fames, sonet, de fuluris tamen sic accipiendum est. Iticre-
pestileulia el morlalilas grassabuntur, et ilerum duli per mullam stragem infidelilatis divident se-
evancscent, nec omnia isla in uno statu ac tenore cundum voluntaies suas ordinaiiones saeculariuin
diu Itinc stabunl, sed hac et iltac movebuntiir, ita dignilatuin et operalionum qtiibus velut vestimentis
ul nunc appareant, nunc auteui elabantur. Sed et in Ecclesia jndulus fueram; atque super hos qui
in ipsis diebus iuier omnia baec, queraadmodum quasi vcslis mea in spiritali vita mibi viciniorcs
equus in libro Scivias demonslrat, petulantia mo- erant mitteiil quamplurimas vanitates, cum eos a
rum, alque jaclantia animorum, necnon pleniiudo rectitudine yiarum suarum averlerunl, et omnia
voluptatuin et aliarum vanitatuin absque reveren- jura ecclesiarum per desiructionem ad nihilura rc-
tia in hominibus multolies exsurgeut, quia illi in degeruni, atque cum super eos dederinl leges ini-
quiete pacis quiescenles, el abundaniia frugum re- quilatis, ul ipsos omnino conierant. Sed his malis
duiidanles, nullo incursu bellorura lerrebuniur, uec eliani idem David respoudel diceus : < Tu autem,
penuria frugura couslringenlur. Sed bsec sibimet Domine, ne elongaveris auxilium luum, ad defen-
tribuentes, Deo, a quo oinnia bona procedunt, de- D sionemmeam conspice (Psal. xxi). >Hujus senieiiliae
bilum honorem in his non exhibebunt. Quapropler intellecius hoc modo accipiendus est : Ego Eccle-
et tanta pericula praefalamquielem et abundanijam sia, quse sponsa Filii lui.o ccelestis Pater, esse de-
subseqiicntur, quanta prius visa non suul. Nani b.ii, quamvis modo debilitata sim, ad le, o Pater
cum lioinines in hujusmodi quiete, ut praediclum oiiiiiiuin, vociferor pelens ne differas mibi auxi-
esl, residebunl, nulla pericula meiueuies, alii dies liari, quouiam membra mea, quse membra Filii lui
oinniura dolorura advenieiil, in quibus lamenlabilis sunt, in destruciionera el dispersioneui vadunl, ae
vox prophetarum, atque vox Filii Dei adimplebi- ideo quanlocius addefeiidendumet me et illos inclina ,
tur, hoininibus prae liinorc continuarum afflictio- oculos misericordiae luse, ne a le ncglecti omniiio
nu 111morlem desideranlibus el dicenlibus : < Ut conleramur.
quid nali sumus, > et optanlibus ut monles deci- Iiem inlerpellalio Filii ad Patrem pro liberatione
dant super eos. Priores-namque dies dolorum et ca- corporis sui, quod est Ecclesia.
lamitatum aliquam refocillationem el reparationein XXIII. Sed ct Filius eisdem verbis ad Pairem
interdum habebant, isti aulem omnium dolorum el loquitur ; i 0 Paler, ego semper tecum fui, et lu
iniquitalum pleni a nialis non cessabunt, scd dolor me misisti carno veslicns uie, et sic iu tcrra am-
1025 LD3ERDIVINOR.OPER. SIMPLICISHOMINIS.— PARS III, VISIO X., 1026
bulavi, et quidquid mihi jussisti ,hoc perfeci, quiai A Michael arcbangelus ad defensionem Chrisliano-
verilas tua sum, el ideo etiam omnes inimicos rumcontra paganos pugnavit, ita ut fideles filfi
meos sub pedibos meis posuisti, et super ipsos sto, Dei in proteclione ipsius -euntes super. inimicos
quon.iam in sinistra 'parle sunt, et ad le non perii- suos irruant. et victores illorum per virtutem Dei
nenl, quia verum opus tuum ad dextram tuam est. existatit, alios quidem morti tradentes, alios vero
lllud quoque lecum operor quernadmodum ante de finibussnis ejicientes. QuaproptCr quam maxima '
exordium dierum praeordinaveras, alque inimieos; lurba paganorum Christianis in vera lide tunc ad-
meos judico, velul Dominiisscabellum pedum suo- deiur ipsis dicenlibus : i Deus Christianorum Deus
rum comprimil. Itaque adjtitorium tttum ad me verus est, qui talia signa in ipsis fecit. > Sed el
inclina me vindicaiis' de inimicis -mcis, quoniam viciores quos Deos in defensione sua habebit,
ego filins luussuper aspidem et basiliscum ambulo. Deum laudabunl diccntcs : i Laudemus Dominum
Quapropler eliamad protectionem mcam membrO- Deum noslrum ; vere enlm magnificatus esl in no-
rtimque meortim conspice, quia omne opus quod bis, quia in nomine ipsius victores exislimus. Unde
voluisli, et mihi imposuisli ad profccliim duxi, et eiinm et forlitudo nostra laus ipsius est, quoniam
ila ego sum in le, et lu in me, et unum sumus.> per eum tam inimicos ipsius quam noslrossupera-
IlcrumqueidemFilius adPnlrem dicil: iNiincmemorr B vimus.cum in eum fideliler credidimus. >El iteruni
esio quod pleniludo qusein primo facta est arescere dicenl: i Atiendamus quoque Dominica verba in
non debuii, quia in principio mundi finem mundi Evangelio. Exsurget gens paganorum contra gen-
inspexisli, nec oblivioni tradidisii, sicut illorum lem Christianorum, sicul i.n nObis factum esl.
oblivisceris, qui in perdilionem vadunl, cl quod Quapropler adjacenies nobis civitales et villas dc-
plenitudo generationis boininum quae in prinio slruclas reacdificcmus, ac fortiores, et munitiores
lempore el in prirao homine praevisa el facla est, eas faciamus quam prius fuissent, ne amodo per
nondum arescere in defeciione debuit, quoniam in hujusmodi mala conteramur, ut nunc conlrili su-
te non fuit, quod homines anle praeordinalum lem- mus. Et lmc tolis viribus suis, onuiique subsiant a
pus in generalionibus suis omnino delicerent. Et sua forliter el Iargiler complcbunl. >
lunc eliam cura hominem creasti in te scilicet in Quoii in diebusillis liomanis imperatoribus a
pmli-
antiquo consilio babuisit, quod oculus ttitis vidcli- na fortiiudine decidemibus impefium in manibus
cet scientia tua omnia pleniler prscvidens, emnia- eorum pankuim deereseetet deficiet, ei eiiam in-
sula aposlotici honoris dividelnr, el alii aliit ma-
<jue recte disponens nunquam cederet ab illo qnod gitlri vel archiepiscopi iri diversis locis superpo-
in te praeordinatum erat, id est quod liomo propter nenlur.
ullam intemperantiamsuamextotoperiret,autqiiod '-' XXV. In illis aulem diebus imperalores Romanse
mnndus deficerel, usque dum corpus metim in dignilatis a fortitiidine qua prius Romanum im-
membris suis, quia fideles membra mea ordina- perium slreuue lenuerant descendentes, in gloria
lione tua sunt, videres plenum gemmarum, id est sna imbccilles fient, ila ul imperium in manibus
perfectum in oninibus illis, qu: per me in te con- eorum divino judicio paulaiim decrescal el deficiai,
liduni, el le cplunt; quasi geroma in virtutibus corn- qnoniam ipsi squalidi et lepidi "el serviles el lurpes
scatues. > in moribus suis existentes, in omnibus inutiles
Quia lunc temporis Christiano populo in poenitenliam eriiut, eta populo quidein honorari volent; sed pro-
redaclo, et mullit afllict onibus pro peccalis suis sperilatem populi non quserent; el iileo ciiam hono-
maceraio, gratia eis divina per multa miracula, rari el yenerari non poterunt. 'Quaproplcr etiam
ticut el anliqno populo tuo fecil subveniel, el hos-
libus subactis plurimam paganorum muliiliidinem reges et principes mtillorum populorum, qui prius
fidei sum adjiciet. Romano imperio subjecli erant, se ab eo separa-
XXIV. Denique cum incretltilac ct horribiles bunt, ncc ulleriusei subjici patienlur. Et sic Ro-
gei:tes, ul supradiclum esl, facullales ac possessio manum imperium in defectum dispergeiur. Nam
nes ecclesiarmn circumquaque invadenles, nd'[D nnaquseque gens el quisqiiis populus regemsibi tunc
internecionem deiere studuerini, velut vuliitres et constiliiet cui obediat, dicens quod lalitudo im-
accipiires ea quae sub alis el sub ungiiibus suis perii Romani magis sibi oneris prius fueril, quam
liabeiit constringunl, et»cum eis C.hrisliantis popti- . honoris. Sed postquam imperiale sceptrum Iioc
lus oinnibus modis in«pcenilenlia peccaloriim suo- modo divisuin fueril, nec reparari poterii, lunc
rum maceratus, nec morte corporali perlerrilus, eiiain inftila apostoHcihonoris dividelur. Quia enim
resistcre in armis tentaverit, fortissrratis venius ab ncc piincipes nec rcliqui homincs, tam spirilalis
aquilone cum maxima nebula, et ctim densissimo qtiam sxcularis ordinis inapostolico nomine ullain
pulvere veniens, flatus suos divino judicio conlra religionem tnnc invenient, dignilalem rtominis il-
illos emittet, ita ul. guttiira eorum nebtila, eloculi litis tunc imminuenl. Alios quoque inagislros el
ipsorum ptilvere lioc modo impleanliir, quatenus arcliiepiscopos sub alio nomine in diversis regioni-
ferocitalem suam deponeuies in maxiintim slupo- ; bus sibi prseferenl, ila ut eliam apostolicus eo lem-
rem converiantur. Sancta enim Divinitas signa pore dilaialione honoris prislinae dignitalis attenua-
cl miracula in Cbrisliano populo lunc faciel, sicut lus, Romam ct panca illi adjaceniia loca vix cti.un
etiam cum Moyse in coltimna nubis fecil, et sicul ttinc sub infula sni oblincal. II.ec autem ex parie
1027 S. HILDEGARDIS 1028
pcr bellorum incnrsionem evenienl, ex parle quo A judicia potcslaiis Dei lnrbitla cl proccllosa in die-
que per commune consilium el consensum et spiri- iuis illis eruiit, cuin nec puriiaiem ncc quielem ra-
taliumet siucularium populorum perficienliir, illis tliolicoe fidei in cordibus incrediilcrum hominum
hortantibus utquisque ssecularis princeps rcgiium circa finem forliludinis illius in qua miindns mo lo
el populum suum inunrat ei regal, ut quiliUeVarr viget inveniahl, Videlicct ubi volimias Dei polest.i-
c.biepiscopusseu alius spiritalis magistersubditos li^iusjin conjukgiltir, 'qnaieniis in voluntate Bei
suos ad rectitudinem disciplinse cohslringai, ne sil, qtiando mundus.et ea quae in mundo stini per
deinceps malis illis aflligantur, quibus divino nutu poienliam ejus finiantur, quia homines tcmporis il-
prius affliclisunt. lius sinceritatem alque stabilitatem verae fidei fu-
et a vero Deo recedent^irVnliiinYperdiiioitis
Quod iternm lunc- lemporit iniquitate repressa, et gienl,
justilia revalescente, disciplindItonestalis, et anti- se coiivert,enles, qni "omnia ecclesiastica insliinia
quarum jura eonsneludinumrepullulabunt el obser- ,Cdnturbans, maximas procellas adversilatis fidcli-
vabuntur, et prophelmmutti erunl, et occullaScri- bus ipsi resistentibus inducet. Nam ciim
plurarum sapientibus palebunt, plurimis interim tas post mtil-
hmresibuspatsim ebullientibut, qum Anlicltrisiivi- Iribulaiiones, quas hominesin invasionibus alie-
cinum denunlient adventum. narum genlium, et in semetipsis cum divisione im-
XXVI. Et lunc iierum iniquitas aliquanlulum de- B rj perii perpessi erant, jam velul in quiete rcsederint,
bilis jacebit, inierdum quoque surgere altenlabil; iterum repentc muliaehaereses, muliscque coiHrarie-
setl justitia in rcctiludine sua interim stabit, ita ut tales ecclesiaslic» digniiaiis ebullieiii.
homines illorum dicrum ad aniiquas consuetudines De et orln Anlichrisli, el quod «b exordio
eonceptione
el disciplinas anliquorum hominum in honeslale se ^diabolico spiriiu repletus, el in abditis locis
converiant, el eas leneant, ct observcnt, sicut an- "vccutlatus tt nutriius, omnibtts magicis nr.i-
bus usque ad virilemajlalem imbuelur; el quania
liqui illas tenere et ronservare consueverant. Sed in diebus illu rerum vel temporum in munJo,^
el
etiam tunc unusquisqtie rex 'princeps, ac episco- vel in Ecclesia perlurbatio et incerliiudo fuiura
pus ecclesiaslicse dignilatis se ipsum in alio casti sit.
gnbil, cum alium jusliliam observarc et honesle XXVIII. Immutiila quoquc mulier in coilcni ici-
vivere vidcbii, alque unaquseque gens correCiio- pore immundtim filium concipiel, quoniam an.l-
nem abalia stimet, cum illam ad bona proficere el quus serpcus, qui Adam absorbuil, illum lioc moJo
ad recliludinem surgere audiet. Aer quoqite lunc cum omni itirba sua inflabit, ut nec aliquid boni
ilerum suavis erit, el fruciiis lerrae utilis, homi- in ipsum intrel, nec iit eo esse possil. In abtlitis
nesque sani et forles flenl. lu ipsis ctiam diebus enim cl in diversis locis nuirietnr, ne ab hnminibiis
mullaeprophetiae ac plurimi sapjenles erunl, ila ul « cognosraiur, omnibusque diabolicis artbus imbue-
eliam occulta prophelarum el aliarum Scriptura- tur, et usque ad plenos dies aetatis suae occuliabi-
rum sapicnlibus lunc ad plenum pateanl, et filii et tur, nec perversitates, quse in seerunl, manifesta-
f:liseeorum prophelent, velut ante mulla lempora bit, usqucdum se plenuni et superabundaniem in
praedicltim est, el hocin lali puritale veritaiis fiei, cunclis iniqiiilaiibus cognoveril. Ab initio auicm
ul aerei spiritus irrisionem in itlis lunc facere non orlus illins mulia certamina mullaque contraria
possinl. In eodem q.uoqtiespirilu illi prophelabiiul reclarum ordinationum ebullienl, et ardens jusiiiia
qtio prophetse secreta Dei olim anntinliaveruni, et a rectiludine sua obtenebrabiltir, el chariias in ho-
in similitudine doctrinae aposiolorum, quorum do- minibusexstingiielur. ln eis quoque amariiudo et
cirina super omncm humanum inielleclum fuit. In- asperitas orielur, ac lantae haereses ficnt, ut eiinm
lerim etiam lam imiltae hsereses el tam plurimse liserelici.errores suos aperic el indubitanter praedi-
lurpitudines cum aliis malis ebullienl, quse ctiam cont; lanlaque dubielas cl incerlit.udo in catbolica
Antichristum in proximo adessc ostendent, iia ut fide Christianorum erit, ut homines in dubio ha-
hoinines eornmdem dierum dicant quod lania cri- bcant qncni Dcum invocent; alque pltirima sigua
mina el lantac immiindiliae prius non fiicruiit sicut _D in sole, ei luna, ci in stellis, el in at|tiis, el in rae-
in diebus eorum apparuerint. Quod el porcus in leris elemenlis el crualuris apparebtml, ita uteliam
libro Scivias descriplus manifeslat, quia diim ju- vclul in piclura in portentis suis fuliira inala proe-
slilia aliquando regnal, iniquilas illam oppugnat; nuntient. Undc eliam lania.irislitia illo lenipnre
et dum aliquando iniquiias viget, jusiilia illam Iioinines occupabil, ul mori qnasi pro nihilo du-
confundil, quoniam mundiis in unoslatu nuiiquam cant. Qui auiem in calholira (ide tttnc perfecii eruni,
permanet. in magna contritione exspectabunt quid Deus or-
De qualilaie judiciorum divinm poiettatit circa finem dinare velit. Et bae iribulaiiones lioc moJo proce-
mundi manifetlandorum, et quia lunc plurima dent:
pars hominum sinceriialem catholicm fidei dese- usquedum filius perdiliouis os suum ad con-
tent ad fitium perdilionisconverietnr. Irariam. doclrinam aperial. Sed cum ille verba fal-
XXVH. Nunc autem, o bomo, quod vides, quo- silatis, cNMepiiomiin suaruni prot il iii, coelumet
niam praedicla exterior pars supradicioe roiae tan- trrraconlremiscem, catenaque monilis jnsl tiaeipiam
dem velui lurbida el proccllosa tempestas, scilicet Paulus usque ad pedes ejusdem virlutis descenden-
prope fincm ejusdem medietaiis ubi pracfata linea tem fecit, ul supra dictum esi, velul magno flalu
eidem rolse aflixae-t apparcl, hoc dcmonstral quod vemi lacla tuu» primum niovebiiur, quonianiusqne
1029 LIBER DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMIISIS.— PARS III, VISIO X. 1050
ad idem tempus inconcussa et inconvulsa permane- A licam tenel, nunc firma stabililate tcncat illam in-
bil. Paulus quippe doctrinam suam mttllis iniracu- convulsam, donec de mcdio illo quod inter orlum et
lis tam fortiter corroboravit, ac illam profundissi- defcclunt sui est Hal, quoniam circa lempora fllii
mis verbis tam lionestc decoravit, ul etiam usque in perdilionis fides a foriitudine sua declin ns, j.tm in-
finem mundi sic perdurct, quemadmodum et haec curvata debililnbilur. Nam qui ecclesiasiicara in
eadem catena ad pedes ejusdem juslitise quasi ad Deo sublimitalcm et fidem reclam halet aliqtiid
finem mnndi desccndens demnnstrai. Ipse quoque magni tenel, quia per iliam coelesie regnum inira-
per veritatem in clevatione spiriius sui de secuudo bil; qui vero fidem non habet nihil tenet, quoniam
adventti Filii Dei, ac de inorlifcro inctirsn filii per- in perditionem ibit; ct sic cliam liomo in medio
dilionis credenlibus locultis esl diccns : poleslntis Dei exislil, quia anlequam homo forma-
tus fnissct Deus erat, et poslquam hoino corporali-
Tetlimonia Epittotm Pauli ad Thessalonicenses finem ter finicliir Deus in viriute sua
mundi el advenlum el opera et jndicium An- perdtirat.
tichristi denunliantia, et quomodo inlelligi de- Quod nnliquus hostis, qui primum hominem sedu-
beant. cendo devicil, el per hominem Chritlitnl revic-
tus per alium hominem ilernm se putans posse
XXIX. < Neque tcrrenmini, ncque per spiritum vincere Aniichrisium jttsto f)ei permissione tota
lan- R
1
nenue per sermonem, ncquc pcr epislolam maligiiiime sua iufundei, ui ad impugnandam fi-
quam per nos missam, quasi inslel dies Domini. Ne dem catliolkam et docirinam Clnisii destruen-
dam inniiatur.
quis vos seducat ullo modo, quouiam nisi venerit
discessio primum, ct revelalus fueril hnmo pcccati, t*XXX. Antiqutis cnim hosiis, qucm forliludo di-
tilitis perdilionis, qni advcrsatur, ct exiolliltir su- vinitaiis in lacum abyssi projccil, qucmadinodum in
pra omne quod diciiur Deus, aul quod coliiur, vehumenies aqtias plunibum decidii, quoniam iui-
iiaulin templo Dei sedeat, ostendens se lanquam quiialcm consiituere voluit, ctim Duus jusius el ve-
sit Deus (// Thess. u). llujus seiiteniiae intelleclus rax sil, ei nullum sibi similem habe.it, quia pcrse
hoc modo accipiendus esl : Vos qui Dci estis, et ipsiiin ;vteinaliier subsisteus cuncla cx nihilo fecil,
qui verbis ejus creditis, cauli eslote ne in cordibus qiioniam liominem primum supcraveral, pcr aliiim
vestris ullo lerrore quatiamini, neque spirilali sci- homiiiem sc.liccl Anliclirislum aesliinatsc posse per-
licet decepiione, neque verbosa sedticiione, ncque ficere quod olim incoepcrat,cuin atlvrrsus Detini pti-
per scripta vulut ad vos veraciter sint directa, gnare lenlasil. A diabolo quippe Anlichrisiiis infu-
quasi adsit dics ille, quo conditor cuncioruin nbs- sus ctim os sutim ad perversam docirinam ut prac-
condita corditim denudabil. Cavete etinm ne quis diclum est aperuerit, omnia qute Deus in anliqua,
per illusoria et phantaslica factavosinclinct ulla oc- ct in nova lege conslitucrat destruel, incestumqiie
casione in seduclionem, qtioitiam nisi vencril lem- el alia similia non esse peccata aflirraabii. Dicet
pus illud, quo ecclesiaslica sublimitas dissipabilur, eniin quia peccalum non sil, si caro carnem calefa-
ct quo vera fides conculcabitur, quod discessio in- ciat, sicul nec hoc si bomo ab igne calefial, affirmans
telligilur, quae fiel in tempore scelerstti filii cnjus'< etiamquodoinniacasiiiatis pra?ceplaperignorantiam
maler immunda exislil*,nesciens a quo conceperil, facla sihi, quoniam cum homo alier calidus, alter
ei manifeslus fuerii ille qui-homo peccali erii, quia frigidus sii, calore et frigore oporteat cos invicem
per iniliiim suum lolus peccatis iiirundeitir, unde et lemperari. El ilerum ad lideles diccl: i Vestra lex
sic peccator cxistet, omnia peccala rccitando et conlinemise conlra moduin naturse consliluta esl,
rerolligendo, ac lilitis crudelissimce perditiouis quo- sciliccl quod homocalidus essc non debeat, in cujus
niam lottis in pcrdiiione maiiebii; ea qu;c coulraria1 spiramine iguis esi, qui loluni corpus hominis in-
Deo siinl honiincs docens, quem eliam scdtictor hu- cendil. Et quomodo i£le conlrn naluram suam fri-
inani generis ila iiiflammabit, qitemadn odtim ipse! gidus esse possit? Sed qua ralione homo omilteret,
vo- quin carnein aliam calefaceret ? Homo enim
furereprimitus inrcepii, cum Dco sniilis csse ille,
omnibus Deum '
luit; quapropter etiam adversabilur rj quem mngisirum vestrum esse dicitis, legern quse
coleuiibus, et eflerel se ultra omncm creaiuram1 siipra moiltiin est vobis dedil, quia sic videre vos
Dctim se noininans, et ul quasi Detis colatttr prseci- jussit. Ego attlem dico : Vos in bis duobus modis
piens, non credatis, quasi adsil dies Domini, scili- vtdclicei caloris el frigoris usioic, aique in invicem
cet quo judicabii orbein lerrariini rum muiidiis fi- vos fovele, ei praedicium hominem injusta praerepla
neiu accipiet. Ileruinqtie idem Patilus Spiiiiu san- vobis dedisse consideraie, quoniam quamvis jube-
cto infusus dicii : < Nam mysteriiim jam operamrr rel nehomines se muluo foverenl, ipsi tamen na-
iniquilalis, tantiim ul qui lenet nunc leneat, donec- luram suam carnaliicr coluerunt. Videtc ergo ne
de medio flal (ibid.) > Iltijus senleniiae intellecius' injusla doctrina amodo seducamini, quoniam in
hoc modo arcipiendiis esl: Occulta suggestio jam in1 me esl quid facerc possilis vel non, nec magisicr
operibus baereticorum manifeslatur, in quibus per- vester rectas propositiones vobis proposuil, qui vos
suasor iniqtiitatis jacula praemitlit, veritatem verae; esse voluit sicui spiritum qui carne cooperlus non
fldei opprimere volens; idcoqne recla iiitcniione,, esl, et qui non operatur, cum naia caro bomiuum
aclteno coiiamine sludium hoc in fidcli bominei sic creata non sit, quaeper ignem infuiidiinr et for-
tantum sit, ut qui fiilcm aposlolicam et vcre cailio- niattir, quia si DHinou crearenlur, possibili'alei;i
1051 s. HILDEGARDIS 1052
operandi non haberent. Unde et vos quid silis sci- \ quae radix jtistilia; est, in qun palriarchx cl pro-
lote. Nnm ille qui vos primum docuit vos decepit, phetae latebant, cum snrdibus Baal primum violavc-
et in nullo vos ndjuvit: ego aulem vobis infundo, rnnt; sed et illos qui posten in Nnvo Tcstamento
ut vosmelipsos cognoscatis, et ut quid sitis sciatis cum Sadducseis in rcsurrectionem in affliclione jti-
quoniam creavi vos, et lotus in omnibus sum ; ille siilise abnegaverunt quin proedictaeratlicis rami
vero omnia opera su-a alii assignans a se ipso evangelium est, fructusque ramorum Christi tesli-
nihil loquebaiiir, quoniam dc se nihil potuil; scd moniinn cxisiil, qnod idola Baal et Sadducaeosfor-
ego a meipso loquor, alque per me ipstim omnia tiler conlrivil. Sed lamen deinde ab islis haerelici
posstun. > Hic verbis et aliis similibtis iste infclix procedent, qui conditioni primae pulliilalionis con-
filius perditionis homines seducct, docens cos nt se- trndiccnt, errorquc islorum pejor priore erit, quo-
cundtim igneum camis gusttim vivant, cl omnem ninin Deum in crcntione sua, el in viventibus ani-
voluntalem carnis stiae pcrficiant, cum lam vetus nrabusexiolo negabtint. Omnes autem isti infeli-
quam nova lex homines ad castiiatcm inviio t, ita ccm besliam, videlicet perditnm bominem, adora-
scilicel ne caslilas moduin sutim transcendal. Et bunt, fidcmqut; omnipoteniis Dei dcserenies di-
hoc modoLucifcr per illum jtistitiain Dei abncgabit, cenl, qtiod nibil eis obsil, si proeccpia Dei negli-
atque omne quod facere irfrceperit, per ipsum se B ganl.
posse pcrficere pulans, Jordanem in os siiiim fluere De signis vcl porlcnlis et lempeslnlibus qnas pcr
acstimabit ila ut baptismus deinceps non nominetur, magicns arles (nciurus est, et quomodo niori el re-
sed illum rctrorstim abjicial, quemadmodiiin ipsc snrgere se simulans quamdum scripltiram faltacin
diuboli invenla in fronlibus sequeiiliumse describi
per baptismtim abjectus est. Unde sic dominando
faciel, qua dccepli ullerius ab eo direlti el separari
tantum niimcrum populi sibi subjugare putabil, ut non poierunl.
Filius Dei parvttm numerum fidclium ad compara- XXXII. El sic infiilclitns cortimai! praefaltim ao-
lioncm nmneri sui bnbcal. rcttm capttl leopardi in praedicla calena mouilis
Quare Anlichrisltishomo peccati, el filius perdilionis apparcns descendit, quod Aniiclirislnm designat,
ab Apoitolo vocetur, el testimonium ex Apocatypsi qtii se Deum vcltit aurctim capul nontinans, pcr
Joannis ad hoc compelens, et quomodo intelliqen- diabolicas artes et pcr susciialioncm clen.enlorn 'i
dum sit, el quod diaboluset in Veleri el in Novo
Teslamento sectalores hnbuerit, alios per idola, horrenda portenta maximasque (empcslales facie:,
alios per hmreticot decipiens. quod Dcusita fieri perniittel, quateniis omnc ge-
XXXI. Praefatus quoqiie homo pcccati homo di- niis litimaiium casum illius cognosca!. Nam el ideo
citur, quoniam omnia mala pcrficiet, ct quia illa r quasi pro retlemptione populi sui per occisioaem
omnia stiper ipsum fundenlur, filiusque pertlitionis se mori ei per resuscitationcm se resurgeresimulabii,
vccalur, qunniam mors el perditio ipsi dominabun- qiiamdam<|tiescripiuram in fronlilius scqiieiilitim sc
lur, atqtie, ul praetliclnm est, perversis et ncfandis- scribi faciel, perqiiainomnc malum eis immittet, ut
simis modis multitiidinem populorum seduccndo, eliam amiquus serpens bominem decipiens, citni
sibi allrahet, scque ut Dctim adorarc faciet, videli- qtioque in caplione sua poslmodum habens, libidine
celetiam ut Joannes sub imagine bestioe feritatem incendil, atque per eamdem scripluram contra ba-
cjtis describcns per osieiisioncm veritatis dicit : ptismum, el contra Christianum nomen magica aric
< Et adoraveruul eam onincs qui habitant lerram, eos ita infunttet, ut ab illo disccdere non cttpiani,
-
quorum non sunl scripla nomina in libro viisc el ul secundum ipsum qtiemaduiodum Chrisliani
Agni (Apoc. xm). > Ilnjus quoque scnteniiac inlel- secundtiin Christum omnes vocenttir. IJanc scri-
lcctus hoc etiam modo de futuris accipicndus est : plurain Lucifer in se tliti habuit, ncc eam ulli
Proni corpore et mente adorabunt bestiam iniqui- hominum revelavit, excupto luiic soli, (|tieiu in
latis, qui habilationcra cordium suoriim terrenis utero malris suae loium possidebit. Quaproptcr
rcbus inligeiil, quorum non sunt exarala signis etiam omncm voltinlatem suam se confidil per il-
sanclilatis nomina in seteriiitale vilaeillius, in cu- jp luin pnsse perficcre. Sed iilcm perdilus liomo ani-
jns ore dolus invenlus non est. Quapropier in per- maui, el qtiod vivit non a diabolo sed a Deo lia-
dilione crilquicunqne scriptn hujtis pcrditi hominis bcbil, cuin et ipse infelicissimus inquisilor anliqune
ipsum colendo adorabit, et qui scripta Satan in cordc seductionis, qui omiiia bonn odil, vivere suum n
suo gerel, qui a Deo expulsiis est, quoniam a se Deo acceperil. Nam Dettssolus viia est, omnisque
ipso Deus esse voluit. Umleet mors nominatus est, anluiiltis, et omne quod vivit per illum mOveiur,
quia vilam fugit, in qua iiulla mortalilas invenitur, quoniam ipsc solus inilium sine inilio est. Et
sedquae omnia vivificat. Etisiiomnes qui huicper- sictit Lucifer in ccelo coulra Deutn pugnavit, ita
ditionis filioadhserebuni opera illius facientes, in eliam per biinc pcrdiltim lioininem in terra adver-
libro vitae Agni non scribentttr, qtioniam Agnus isle sus liiimanitaiem Filii Dei cerlare lenlabit. Et hoc
Verbum Dei est per cttjus verbi fial omnis creatura per scripturam hanc faciet, qua Deum et Creato-
processit. Diabolus uuiem in Veleri et in Novo Te- rem omniura negabit, se majorem illusiraiionem
siainenlo sequentcs se assiduehabuit; in Veleri qui- donoriim suis conferre conlidens, quam Cliristus
dem per Baal; in Novoautem per Sadducocos,qui Filius Dei in se credcnlibus conluleril. Scriptura
nervi iosius in scbismalc siml, qtti i lcgcm Dci, auicm hsec in nulla lingun prius visa aul invenia
' -
,0-,3 LU3ER. DIVINOR. OPER. SIMPLICIS HOMINIS. PARS lli; VISIO X. 1054
cis filius perdiiioiiis inferel, ciim
csi, quia Lucifer eam in semetipso primum itivenit, ^ martyrium, quod ad convivium ita ut
eo dolo quo homines seducit ne ardenti fide velut properantes,
illamque proferei, nimia muliiiudine oc-
Crealorem suum coguoscanl; atque per ipsain in- etiam occisores ipsprtnn pro
inulliludo sanguinis
fideles hoc modo deludet, ut nequaquam aliud co- cisos dinumerare taedeal, quia
illi videbunl placere, sludcani. eorum sicut rivus aqtiarum effundetur. Sed landein
lere, quam quod veraesanclitaiis vi-
Dicei enim idem filius perdilionis quod sictil li- cum filitis pcrdilionis hos duos
ros nec blanditiis, nec minis pomerit superare,
gnum abscissum deponilur, qtiousque pictor illud
et ornet, ul ab omnibus venerelur, iia nec signa, nec miracula eorum offuscare, jubelJt
componat
eos crudcli mariyrio consummari, memoriamque
quoque homo naius honore careat, qnousquc scri-
ista exlollatur, major salus et virtus ipsorum de terra penitus deleri, qualenus nec ulltis
plura quoniam ei deinceps audcat
in ipsa sit quam in crealione hominis fuerit. Scd hominuin in lota lerra sit, qui
Deus omnes conatus ejusdem scriplurae cttm au- resistere. Tunc, ut supra diclum est, aureus nume-
clore suo destruet; scriplura aulem quam Spirilus rus beatorum mariyrum, qui in prirailiva Ecrlesia
snnctus dedit non perlransibit.Ctiinqtie his falsis si- propter veram lidem occisi sunl, in marlyribus ist s,
in errore novissimi temporis dccidenlur, ad
guis cx omni genere hominum ad se colligere iucce- qui suae perducclur, quoniam
sanrti el in limore mngno conciilicntur. '
B plenitudinem perfeetionis
perit, jasti
tempus boc oninia conculcans omniaque devorans,
Promistio Dei de reslitulione Enoch ei Etia, et qito- lupus, qui in libro Scivias describiiur, designat,
modo interim cum eis agatur, el qualiler cum re-
tliluli fuerint se in adversisinler liomineshabebunl, quia ul lupus in rapacilatc sua qusecunque potest
el qunnla adversus Anticltristtim prmdicalionis et devorat, ita el in tcmpore illo fideles qui iu F lium
miraculorum poteslnle euilescenl, a auo lamen Dei credunt, absorbebumur. Quapropter et idem
marlyrizati cum innumeris aliis e mundo migra- Filius Dei ad Patrcm iicrum dicil ut prscfaluro esl:
bunt, et bealorum numerus martyrum ad denilu-
dinem debiiw perfectionis pcrducetur. Item inlerpellaiio Filii ad Patrem in ostensionevul -
nerum suorum ipsis hominibus ul eis parcat com-
XXXIII. Sed Ego qui sum recordnbor quomodo mendantis, el eosdemhominesui genua sua Palri
primum huminem formnverim, et quali modo ora- fteclanl, quod ipsorum misereatur, exhortamis.
nia opera quibus Lucifer contra me per hominein XXXIV. i Jam mefaligat, quia ordinatione lua
pugnalurus esselprseviderim, atque quomodo san- carne indutus suui, quod membra niea, videlicct
ctas virlules adversus illum pngnando signaverim, illi qui sacramenlo baplismatis mihi adbaeserant,
qtiemadmoduin in Enocb cl Elia feci, quos de ger- nec a me recedunt, el quod in irrisionem diabolicae
tnine hominum, qui tolo desiderio mibi adhaeserant, jC illusionem vadunt, cum fiiium perditionis audicn-
clegi. £t circa novissimuin lempus hominibus os- les colunt, ex quibus lamen lapsos recolligo, re-
tendam quatenus leslimoniuiii istotum duorum belles autem et in malo perseverantes abjicio. Pa-
testium horaines confidenler recipiant. Nam in ter, quoniam ego Filius tuus sum, vide ca chnritatc,
myslerio meo eos doceo, operaque hoininum eis qua me in mundura misisli, et considera vulnera
manifesto, ita ut illa sciaiii, quasi ea corporaliter mea, quibus prsecepto tuo hominem redemi, illaque
viderinl; sapienlioresque scriplis et sermonibus libi oslendo, quatenus ei tu illorum miserearis
sapiehtium sunt. Cum cnini ab hominibus corpora- quos redemi, neque permitlas eos de libro vitae de-
Iiler sublati sunt, omnis timor et tremor eis abla- leri"; sed per saiiguinem vulnerum meorum ipsos
tus cst, ita ut «quanimiter oinnia qtiae circa ipsos ' in posniteniia ad te recollige, ne ille qui et incarna-
sunt sufferant, egoque in secretis locis abiquc omni lionem ac passionem meam illudit, eis in pertli-
laesione corporis eos servo. El cum lilius perditio- lione doniinelur. Ergo niinc, oiiuies homines, qui
nis perversam doclrinam suam evomel, istos ea- antiqutim serpentem deserere, et ad Creaioreiu vc-
dem vis per quam prius de medio bominuni ablali slruih redire desideratis, attendite quodego Filius
fuerant, quasi in vento reducet, et quandiu cum Dei et hominis Patri meo vulnera rnea oslendo pro
Iiominibus in lerra morabuntur, semper posl qua- D vobis. Unde etiam vos genua vestra quae miilloties
draginla dies reficientur, quemadmodum eiiam Fi- ad vanilaiem iniqtioe coniraiietalis inclinastis, ad
lias meus quadraginta diebus transaclis esurivit. Palrem veslrum qtii vos creavii, et qui vobis spi-
Istos aulem fortes el sapienles caput capricorni raculum viiae dedit, in puritale fidei flectite, pcc-
in praefala calena monilis jcstitiae demonstratum si- cata vestra ex cordc pleniter confitentes, ut vobis
gnificat, quoniam sicul capricornis forlis est, et in qui in affliclionc lam eorporis quam animre cslis,
iillumascendii, sic ipsi in poienlia mea fortes erunt, manum suam fortem et invincibilem porrigat,
in alliludinem miraculorum meorum velociier ele- quatenus a diabolo et ab omni malo vos eripial. >
vandi.' Tantam enim vjrtutem in miraculis meis Sic Filius ad Patrem loquilur, "metnbraque sua illi
liabebunt, quod majora signa in firmamenlo et in commendat, ac illa castigat, tit vcro capiti suo ad-
clemenlis, ac in cseleris creaiuris filio perdiiionis baereanl, ne perditio priini et novissimi prodiloris
facient, ita ul fallacia signa iLliusveris signis islo- ea absorbeat. Quoliescunque enim omnipotens Paler
rum deludanlur. Unde ctob nimiam virtutetn mi- pravis operibus ltominumirViialur, Filius ejus ipsi
raculorum eorum cx omiiibus populis homines ad vulnera sua ostcndil, videlicet ut propter illa lio-
jpsos current verbis eorum crcdcnles, atque ad liiinibtis paicai,'quoniam ipsacorpori suo non pe>
PATUOL. CXCVII. ?.3
*035 S. HILDEGARDIS
m9
perctt, qtialenus ovis quat et ablala-fueral, in san- i- A, n). IIujiis seiilenii* iniellcctus hoc modo
acripien-
guine sno retraheretur; ideoque eiiam cadcm vul- I- dus est: Eo (empore denudabilur ille filius
nera ipsius tandiu aperia permanebuni, qunndiii ti lalis, eumque mendacem fuisse omni iniqui-
homo rn miiiiito manens peccat. Qunpropler et populo appa-
it rebit, cum prsestimpiionein ad ccclos
ascendendi
idem Filius Dei ab boininibus rcquirit ut gcnuaa arripueril, quoniam ipsiim in
sna aJ oinnipotcutein Pairem suuin fleclant, quo- |- damnator et salvalcr pnpuloruinpr.-vsiimpiioiicista
qui Filius Dei csl
lies jndicin ejtis promerentur, quatenus propterr occidel, el boc rurliindiiie illa faciet,
qua ipse'Vcr-
vulnern sua quaciu carue passns est, cl qtiocPa-- bum P^lris cxisicns, loium orbcm lerr.iruin
tcr ipsiiisseinper inspicil, eosab omni malo libcrct.. judicio jttdicabit. Cum ciiim isie filius juslo
pcrditionis
Quod Enochel Elia in oculis omniuma morie sus-. diabolica arle se stirstini extiilerit, divina virluie
citnlis el' ad nubes sublalis, el resurrectio nwr-- dejiciemr, alqtie felor sulphuris clpicis euni susci-
tuorum omnimodis confirmabilur , et anliquus* pict, itn ut eliam
serpcns per filium perditionis advertus Deum ei monlium asianles populi ad pr.rsidia
sanctos in maximum (urorem exciiabiiur. ftigianl. Tantus quippe terror hsecviden-
' XXXV.
Postquam aulem Enocb et Elias per fi- les et audientes occnpaoit, ut diabolo lilioque eju*
litim pcrdilionis mortem corporalem siibierini, se- abrenuntianles, ad veram lidcin bapiismi conver-
B
quaccs illius mulium gnudebunt, quoniam cos dc-. tanliir. Quapropier aniiquus serpens attonitus hi
fecisse videbunl; scd deintle cuiu spiritus vitoeeoss semelipsiim frendens dicet : i El nos confusi su-
susciiaverit, nc sursum in nubes susiulcrit, gandium, mus. Amodo homines nobis ita snbjiignre non vale-
illonun in liinorem ct in trisliiiam atque in ma- bimtis, qucmadniodum baclcniis fecimus. >
guam admirationem verteiur. Nam pcr resuscitaiio- Qnin posl ruinam Anlichrisli gtoria Filii Dei um-
ncm ct sublevationem istorum ego omnipotenspro- plificabitnr, et otnnes credenlesin etimhumiti vo-
babo, quod resnrreclio ct vita niorlnoriim nulla re- ce laudabunl eam, el tesiimonium ex Apocalyyti
Joannit ad isia competens, el quo sensu intelti-
pugnatione incredulorum contradici possit, quin eo gendum sit.
die cum clemenla, cum quibus bomo peccaverai,
purgabuntiir, liomo quoque de morte resusciteiur,, XXXVII.Sed ct otnncs in Filium Dei (iJelilcr
alquc in majorem clariiaiem , qnani prius crealusi credenles flebili aique laudabili voce Dcum lauda-
sil, pcr poenilcntiam, quae Deo placei,rcsiilualur; ; bunt, velut per dilecuim el veridicum teslein mcum
quia sicut omnis compago hominis pcr pcetiilcnliami scriplum est : i Nunc facla est salus, et virtus, ct
inovetur, ita ci ipse cum lugubri voce pcenitcnleae : regnum Dei noslri, el polesias Chrisii ejus , qu:a
cccltim movet, ac Deum cura cberubin cx loto lau- r_ projectus est accusalor fratnim nostrorttm, qui ac-
xlat. Ttinc anliquiis se.rpcns propter resuscilatio- cusabatiilos anie conspccttimDeinostri dieac nocl^.
ncm istorurn in maximam iram commovebitur, el El ipsi viceriint illnm propier sangttinem Agni, n
perdilum hominem in aeslimationem illam ducet, proplcr verbum lcs:imoniisiii,ciuon dilexeruntani-
ul ihronum suum de quo expulsus esl, possideal, massuas usqne admortem (Apoc.xn). Iliijiissenlcn-
quatenus ^ier hoc rcsuscitaiio praefatorum virorum liseintelk'ciiishocmodoaccipiendiiscsl:Niincdiabnlo
el mcmoria Filii Dei in hominibus omnino deleatur, devicto, tilioque ejus Anticbrislo prostrato, facta cst
et in semetipso loquctur, dicens : < In hoc filio superna disposilione salus, nulla diabolica peri-
inco majus prselium nunc faciam quam dudum in cula meluens , cl virtus ilia omnino conterens, ei
coelo fecerim , omnemque voluntatem meam per regnum oninibus dominans, qui sub rcgiminc Dei
ipsum complebo, ncc huic voluntati niese Deus aul noslri sunt, el potestas invincibilis Christi scilicet
homo resislcre valebil, scioque el cognosco quod Filii ejus, quein verum Sacerdolcm supcr saltitem
superari non polero. Unde et in omnibus victor animarum constiluit. Nam projcctus esl in acter-
ero. El deinde idein filius perditionis multitudinem nam damnationem accusator perlin3cissimus et
populi convocabit, ut gloriam suaiii manifcsle vi- insidialor inqtiielissimus illorum vidulicet qui filit
deal, cum supra ccelosire tentabil, ita etiam ulsi Q D Dei sicul el nos existenles superuam bsereditatem
quid -calholicaefidei in.Ecclesia inconvulsum re- nobiscitm babebunt, qui accusabal illos diversis
manserit, per ascensionciu ipsitts in lolo labescat. suggestionibus ipsius consenlienles, coram intuilu
Sed cum astanie populo audicnte siipcrioribus summi Creatoris et Judicis, el hoc lam in spiritall
elcmentis pracceperit, tit etim suscipianl ad cceluin quam in sapcularitransgrrssione omni lempore fa-
eiiniem, verba Pauli lidclis mei iniplcbtintur, quac 'ciebal, qnoniam homo semper peccat. Prinium
pirilu veridico rcplclus dicil : > '
enim prselium perdili angeli, quo contra Deain pu-
volens se Deum esse, Dcus vicil, el in illo
Quod ille iniquus in / ra-sumptionestia rcvelatusduin gnavit, '
mulliludine popnli iiilsl-nie el aitdiente superio- 'eiiam, uliimum praeliura, quod ciim illo facturus
ribus elemenlispraceperil, ut eum in cceluineun- < erat, praevidit, cum filium ejus eum dejecit, el cum
lem suscipiant, juxm lestimoniumAposloli,a spi-
rilu oris Doniini Je.suinterficietur, el quod ha'c ipsum per illuin omnino lam confudil. Et ipsi qui
'
ridenles ad verain jidein reliclo errore couverien- veracilcr Deum conlitcnlur viccruirl illum cum ci
lltr, et tie.iota niitbpli elalio subrueinr. i
non consenserunt propter sanguinein Agni, pcr
XXXVI.i Seil limr lev.cl.iliilurillu iuiqiiiis, qu in iqtiem redempii sunt, et pcr qtiem ipsi etjam pluri-
DowiiiisJcsus iiitciticiei SJMIJLU oris sui (// Thcss. masi advcrsiiales iu corporibus suis sustincntes
1037 SOLLTIONES QU.ESTIOtfUM XXXVlfl. 1038
victores cxstilcrunt, elproptcr verbum, nl cst do- A ejusdem hominis iia pertransivii, u( ipsa propter
tlrinam quam testificalus esl in calholica fide, quae eam multa fatigatione saepe commoveatur, aliqno
etiam ab ilio verbo se extendil, per quod onines tamen tempore lcvius, aliquo depressius, in fatiga-
crentura; proresserunl, nec dilexerunt animas suas lipne infirmilatis laborans. Unde etiam mores a
eas in corporibus suis relinenles, sed ad mortem diversis moribus hominum alienos habet, qttemad-
corporum suorum praecedere fecerunt, cum corpora modum infans, ciijus venae nondum ila plenaesum,
siia temporali morti in plnrimis passionibus siibje- qualenus mores bomimrm discernere possit. Ipsa
cerunt, nbi et easdem animas suas omnipotenli Deo enim cum inspirationeSpirilus sancli officialis er.i-
rcddiderunt. Marlyres enim usque ad morlem cu- siit, el conplexionera de aere liabet; ideoque de
rnrrerunt, et priusquani Filium Dei negarent pas- ipso aere, de pluvia, de vento, elde omni tempesta-
sionibus se subjecerunl, el ideo eliam Abel, et te infirmitas ei ila infixa est, ul nequaquam seru-
propheiae, caeterique marlyres qui usque in no- ritaiem carnis in se habere possit, alioquin inspi-
vissiinum diem pro Deo occisi sunt, teslimonium ratio Spiritus sancli in ea habitare non valeret. Sed
Filio Dei perliibenl, quod etiam ipse in voluntale Spirilus Dei magna vi pielatis suae ea interdtim
Palris sanguinem suum pro ipsis fudcrit. Ilaque ab hac infirmilaie qtiasi rore cujusdam refrigeril
**
bcllunt filii perdilionis boc modo linilum est, nec: a morte suscilat, qtiatenus officialis cum inspira-
ipse deinceps in ulla cultura apparebit. Unde gau- lione Spirilus sancii in sxculo viverc possit. Oiiini -
dete, qui in ccelo etin lerra habiiationem babetis. polens aulcm Deus, qui oninem faiigationem pas-
Posl casuni autem Anlichristi gloria Filii Dei am- sionis ejusdem bominis veraciter cognovii, gratiam
plificabiiur. suam in ipsa ila perficere dignetur, ut piulas cj"»
in hpc glorificetur, et illius anima cum de hoc
Epilogut libri ipsins, in quo pro opere suo, scilicet saeculo migraverit ad aciernam
pro reparatione hominis, Ueo laut ccelestivoce ex- gloriam ab eo cle-
tolvitur, et opusculum istud cum auclore suo ei- menter suscipi et corouari g.iudeat. Sed liber viiac,
dem Deoet fitlelibus ejut studiote commendalur. qui scriplura Verbi Dei est, per quod omnis crea •
XXXVIII. Et iterum de coelo vocem verba ista! lura apparuit, et quod omnium vitam sccundum
nie docentem audivi : Nunc laus Deo sit in opere. volunialem aelerni Patris velut in sc prseordinavc-
suo, homine videlicel, pro cujus reparalione maxi- rat, exspiravit, hanc scripturam pcr nullam doclri-
ma praclia in lerra fecit, quemque super ccelos ele- nam humanae scientiac, sed per simpliccm ct in-
vare dignaius esl, ut siraul cuiu angelis faciem ipsiusi doclam femineam formam ul sibi placuit mirabiii-
in uniiale illa qua verus Deus et homo est lau-. 0< 'er edidit. Unde nullus lioniiiuim tam audax sit, ui
det. Sed ipse omnipplens Deus pauperculam fe- verbis hujus scripiurse aliquid augendo apponat,
inineam formam per quain hanc scripturam edidil,, vel minuendo auferat, ne de libro vitae, et de om-
oleo misericordix suse ungere dignelur, quoniarai ni bealiludine quse sub sole est deleatur, nigi pro
ipsa absqueomni securilale vivil, necetiam scien-. pler excribralioncm lillerarum , aul diclionum ,
tiam xedificalionisScripturarum, quas Spirilus san- quse per inspirationem Spiritus sancti simpliciier
cius ad insti uclionem Ecclesiae proposuit, el quae> prolata su:it, fiat. Qui autem alitcr pracsumpserit,
vcltti murus magnse civilatis sunt habet. A die. in Spiriium sanctuin peccat. Uiule nec bic nec in
ciiiin uaiivilaiis suaein doloribus infirmitatum, quasii futuro sacculo illi remittelur. Nunc ilerum laus 6it
rcli illaqueaia esl, iia ut in omnibus venis, medul- omnipolenli Deo in omnibus operibus suis ante
lis el carnibus suis , continuis doloribus vexetur,, sevuin, el in xvuin, quia ipse primus ei novissimus
nec dum tamen eam dissolvi Doraino placuii, quo- esl. Verba aulem bsec fidelus devoto cordis affeciu
niara per cavernam ralionalis auiniae quaedam my- percipianl, qttoniam per illiim, qui priinus el no-
slica Dei spiritaliter videt. Hsec aulem visio vcnas3 vissimus est, ad uiililalem credenliuni edila sunt.

TRIGINTA OCTO QUJISTIONUM

SOLCTIONES
Petcnte Wiberto monacho Gemblacensi per sanctam Hildegardem ad ipsura trans-
missaj.
(Bibliotheca Patrum ed. Lugdun., t. XXUI, p. 583.)

WIBERTCS HONACnUS HILDEGARDI. D ficiscendo, divinilus mihi induitum credideram, ad


Malri sanctissimsc IIILDEGARDI,
WIBERTUS. lempus quidem mibi rnvidia, ut puto, diaboli subla-
Gaudiura quod de visioncet collocuiionc lua, cum tum est. Nam cum Coloniam usque processisseinus,
«bbate noslro tcmpore Quadragcsimali, ad lc pror icr nostritm impcdienie Satana, et per iniquaj car
1039 S. HiLDEGARDIS 10W
nalium propinqiioriim suorum suggcsVionespropo- A siitulus sis, discc lanrrn quouiam longaiiiiniier
silum abbalis ad le proiendendi conlurbante, ulie- cl paiienter omnes nos diviua bonilas (olerat. Fugu
ritis destitirmts. Sed spero quia quod ablaluiii mihi eliam inconslantiam pigri servi, qui hodie uni do-
doleo, opportuniori tempore, remotis omnibus im- mino, cras alieri Servii; el gladioverbi Pei virililer
pedimcnlis, gralia mihi divina reslituet. Interim accingere, exemplo foriissiaiorum milkuin, qui le-
laroen de qiiseslionibus illis, quas per uie fratrrs clum veri Salomoms ambientcs cuslodimit (Cani. in).
Villarcnses ad le solvendas niiltebant, quasque ego Mentis quoque tua; sjnceritaiem cum vigilantibns
revocatus ab itinere, tibi perferendas, dilecto mibi oculis Deo omnipotcnli, ne in dnbio dprmire inci-
Baldo coinmisi, quid aclum sit, vehemeuter scire pias, itcrum alque iteruin commenda. Et cstopro-
rtipio, ulrum videlicct, nccnead le pervcnerint. bus et dilectus miles veri Salomonis, .qiiem. pro vi-
Quod si perveneriuii, obsecraaius omnc*, nostrse par- ctoria quotidianse pugnae diligit et coronat. Spiriius
li.samici lui in spiritti, Ittis affusi pedibus, ul mare sancitis ignesui amoris le accendai, ul in amore
-soltilionis carum liducialiier ingredieus, aurae Spi- servilii sui indeficiens perscvurcs, qualciius vivus
rilus sancli vela committcre non perlimescas, tali lapis ccclestis Jerusalcin quandoque fieri mcrearis..
duce frela sine diflicullale, placido porlui mox ad- fJUi£STIOi.
lapsura. Dc quibus ctiam prccor, m ciim prxscriptis B Qttamodo intelligendum est qnod legilur: i Qni
liileris Villarensium cl nostris solutioiiibiis eaiiiiu vivilin wternum.Ttreaviiomnia simul (Eccli. xvm), >
prscscribas, ut altera ex alteris gratiores fiant, ct (iiiii per sexdies op-era tua Deut ditlribuitse re-
clarius eluccscant. (eraiur? (Cen. i.)
RESrONSUM HlLliEGARDIS. SOLCTIO.
i Charilas, qnae cum abstiiicnlia pcccatorum fidcin Omiiipoicus Deus, qui sine inilio etsine fine vila
Jnstituit el caslitaiem cum patieutia scuJficat, co- csl, ei qtii omnia in scieiuia sua seternaliter habuii,
lumnse qtiscqttaluor parlcs domns suslinet, similis icateriam onmiuni ccclestiiim et lerrcstriuni simul
est. Ipsa eniin charilns ptantaverat horium valde creavil, coshun sriliccl, Incitlam matcriam, el ler-
gloriosum cum preliosissimis aromatibus cl nobi- ram, quae tuibulenia ni.iteria etat. Isla.vero lucida
lissimis floribus, rosis etaliis, qui suavissimumodo- lnuteria, dc claritale quse ocieruiias est, sicul spissa
rem spirabanl, in quibus vccus Salomon oculos suos iux ftilminabal, qtia: etiaiu supcr lurbtilenla matcria
pascere solebat. Horltis iste virttites snnclns dcsi- lucebai, ita qtioiI*eLa.ijtincta crat: et istaeduoema-
giial, quas Dcus, qui vera charitas est, in virga terioe simul crea ocsuni, iituniis CTCUIUSapparue-
Jesse oper:.tus esl, Maria viJelicei, quse in castilaie .rinl. lu primo uamque Fiat, angeli ile praedicta lu-
iluruit, et nobilissimum florem proiulit. De flore cida malerJa cum eoruni habitaculo processcrunt;
isia vox lurluris audiia esl (Cant. n), quse virgina- ct quia Deus, Dutis el hotno est, ad faciem Patris
lcm naturam vocavii, quam lilium significat, quod angelos creavit: ct liontineni, de qup tiinica indticn-
in suo slipite cahdidos flores, cum fragrantia gra- dus erat, ad imagincm cl similiiudiucm suain for-
lissimi odoris emillit. Sicul el ipsa virgitiitas pro- mavit: sic qiioqlle ad iinp rium oniiiippteiitis DuL,
pter dulcissimum odorem bonseinlentionis in mundo cum diccre|: Fial^ qua-Iibcl. creaiura tie liirbulciiia
bonoratur. Eremilse qttoque sive monachi, qui pro- maleria secuiiduin speciem nalurae sttae apparuit.
pter Cbristum sseculorenunliaverunt sine socictate Sex enim dies, sex opur.i sunt; quia inroeptio et
saecularis pompae vivere debent, sicut virgo post complelio singuli cujusque opcris, die, dicilur Posl
volum siiie memoria viri; quia virginesel mouaciii creaiiouem etiam pritnaeniateriae nulla morafuii;
inter angelicos ordines idein sunt; quoniam sicul scd mox quasi iu iciu oculi, S,,irit«s Domini (ereba-
angeli nihil aliud qtiam faciem Dei inspicerc desi- tur super aquas, nec eiiam poslca mora aliqiia cral;
deranl, sic el ipsi otnnibus poinpis sseeularibus ab- sed Deus illico dixit: Fial lux (Ceiui).
jeciis, Agnum Uci, Cliristum scilicet, crucem ejus <}U*.1TI0 .11.
bajuUnles, scqiiunlur, in quibns propter vcruin j) Quid est quod scrijitum esl: i Divisil Deut aquat,
conleiiiptum sseculi rtitilanics florcs passionis Do- qum erantsub firmamento, ab his qum erant super
miiiicac gencrant. Nunc, o fili Dei, in valle vera> firmamenlum? t (Gen.i.) Nunquid credendum esl
bumilitatis posiuis, in quiete ambula sine clationo maierialet aquat super firmamentutn esse?
qusc prsecipiti nionti assimilata, difllcileiii, et vetnt SOLDTIO.
impossibilem ascensum vcl descensum prsebet inni- Deus aquas qtioe super fiiniaiueuiiini erant, ab
tentibus, el in cujus summilaie nullum aedificium his qtioe sub lirmamcnto crant, iileo divisil, tit
paiet. Homo cnim qtii lentat altius ascendere qtiam sicul infcriores aquae terrcnis cotisiituiionibiis ad-
possil pervenire, ille nomen sanclitaiis absquc se- sunt, ita etiam el supeiiores aquse superioribus
curiiale possidet; quia solo nomiiie sine aedificio consiilutionibiisadesscni.In aquisenim superiorilus
bonoruin operum cl quadam inepta laetitia meniis iiihil esl quod crescal aul deficiai, sicui in istis iu-
glorialiir. Tu enim gloriosissimum horium quem ferioribus aquis, in quibus quidquid vivit, hoc qucm-
diaritas plantavil, aspice, cl unamquamque virlu- admodum homo crescit et delicil. Sed illaesupcrio-
tcm in vera humilitate el simplicilate cordis ad te res aquae in priino statu suo sicut Deus eas consii-
collige; el licel inter varias bominum menles con- luil, pcrsistunt, et in circulo suo tluunt, et inate-
IMI SOLUTIONES QUJKSTIONUMXXXVIII. .1012
riales «unl, non lamen til aquneinferiores, quoniam A alienalus, quia boiium quod prlus experimento cp-
inttlto subliliores, et nosiris visibus omnino invisi- gnovii, per consilium scrpcnlis conlempsit, et."pet'
biles existuni, quarum humid late el ignis ibi exslan- gusluin deleclalionis, malura prius- incxpertuiii, ^Ti
tis calore, desuper firmamentiiin solidatur, velut conseniientlo, pcrfecil. Et iterum dlxit : Videle ne
eorpus per animam subsistit, ne dissolvatur. Aquac forte sumal de ligno vilw, et vival in cviernum (ibid.).
vcro inferiores istae de stib iirmamenlo grossiorcs, IIoc Deus ideod!xit, quia in magua misericordia super
speculum sunt coeiestium lumharium, solis scilicet, opns suum, scilicet bominem qui pcccaverat,.move-
liitiaeel slcllarum, quac infiniia iliversarum specie- balur, ne ipse a gloria sic mulalus, miscrabiiiter in
rum animalia conlinenl, quaein cis nascunluretsub- actcr.niim viverel; et eum hoc modo; quemadino-
sislunt; ideoque oflicia superiorum et infcriorum duin patcr filium suum, qui ab eo discedere vult,
aquarum in cunclis dissimilia sunt. ad se misericordiler traxit. Ipse enim hominem,
QU.<SSTIO m. quem indumenlum Verbi sui praescivit, valde dili-
Anlequam primut homo peccaret, videbal ipse cor- gebat; nam eliam omnem crcaluram ad serviiium
poreit oculit Deum, vel visuri sumus nos eum corpo- sutim creavit, et eum in locum, unde ille ltuidtis
reisoculis, cum secundum Aposiolttm(I Cor. xv), cor- vclul cadaver in mortem cecidil, dcpiitabnl.
- B
pora tpiriiatia in resurreclione receverimus ? QC/ESTiovi
SOLCTIO. Qunles oculi pritnis parcnlibvs aperli sunt, cum-
In resurreciione cum homo corpus spiritale re ante peccalum ambo vidercnl. Vnde dicil : i Vidil
ccperit, et cum idem corptis aniinse inseparabilitcr mulier lignum, e'c. > (Gen. m.)
iiniium fuerii, splendidam faciem sanctae Diviuitalis SOLUTIO.
cum angelis sine fine intuebitur. Adam namque, qtii Piiini parcmcs ante originale peccatum (anima
iiasapiens el perfectus a Deo formaius erai, qtiod per iniioceiitiam corpori dominante) spirilalesocu-
scientia et sapientia supcr oinnes homines repletus los habebant. Scd ipsis posl peccatiim spiritali
fuii, Deum in diviniiatc stia, sicnti cst, nunquam visione eorumdem oculorum privatis, atqtie per
videbal; sed quattdo clar.lalcm de vtiltti ejus proce- condilionem peccati inorlalibus effectis, carnalcs
dentem , exterioribus oculis vidii, in qua verum oculi aperti sunl, ita quod perscientiam mali,opc-
Dcum esse veraciter cognovit. Sicut enim anle pec- ra peccalorum videndo et cognoscendo, secundum
catuiii cum adbuc anima ipsitis corpori suo domi- desidcria carnis, diabolo stiadenlc, faciebant. Sic
nareiur, oculis su.s, qui per inuocenliam tunc spi- eliam omnem gloriam quam prius habuera.it, ita
( oblivioni tradiderunt, qtiod vix aliqua eorum reco-
rilales fuerunt, praediciam claritatem inspexit, qupd C
postea facere non potuit, quia visionem istam in lebant, sicut bomo qui rem aliquam de longc con-
paradiso post peccatum statim perdidit, cum oculi spiciens, vix considerare potest quid sit,- et sicul
ejus in prsevaricalionc prsecepti Dei, quod ante co- etiam umbra pcrlrnnsit, quce in spcculo videlur.
gnovit, per carnale desideriuin aperii sunt. QUJESTIO VII.
QCiESTlO iv. Quid est quod Dominus dicit ad Noe, el ad filios
Quo genere loculionit usus ett Deut, et in qua ejtts : i Sanguinem animarum veslrarum requiram de
specie primo homini apparuii, cum prmceptum ei de- manu cunctaruiii besliarum, et de mami hominis? > Et
dit, el in qna. cum posl feccaium in paradiso paulo posl : < Quicunque effuderit humanum san^
deambulavit? (Gen.ii, ni.) guinem,effundetur snnguis ejut?- > Gen. ix.)
SOLUTIO. S0LUT10.
Omnipotens Deus angelicis verbis Adae IOCUIIIS Dcus post novi.ssimumdiem in resurrcctione per
csl, quse ipse bene cognovit el iniellcxii. Per sa- indumentum bominis de manu, id esl de mobiti
picntiam enim stiamquam a Deo accepcrat, ct per natura cunelarum bestiarum sanguinem anima-
spiritum prophetiae omnes linguas, quse per liomi- nini Noe et ftliorum ejus, ac lotitts humaiii generis
nes postmodum invenltc stinl, lunc in scientia sua ;D (qui scdes animso est) requirel; quoniam ipse non
habuil, acnaturas omnium crealurarum ad plenum vult, vt anima alio corpore aul sanguine indualur,
novit. Dominus etiam cum insestimabili claritate nisi illo qnod ipsa calefecit, et qui sedes ipsius fuit.
ipsi apparuilin qua nullius creattirae forma fuit, el Ipse enim in potenti prsescientia sua, qua bominem
ite.rum post peccatum deambulans in paradiso, in de limo terrse, spiraculum vitse, quod anima esi,
flamma ignis apparuit. cum carne el sanguine formandum, ut eum poslea
W^STIO v. formabat, proescivit, in eadem praescientia sua,
Quid est hoc, quod Deus dixit: i Ecce Adamqua- eum etiam rcsurrecturum, requiret. De manu etiam
si nnus ex nobit factui est, sciens bonumjl malum ? > bominis sanguinem animarum reqtiirel; ita scilicet,
(Gen. III.) ut homo ille, qtii proximum suum comprimendo,
SOLUTIO. animam suam emillere facit, per macerationem car-
Hoc taie esl: Adam per scientiam boni el mali nis et sanguinis sui in pcenilenlia, cum mcerorc
aliquid commune nobiscum habuit; sed bonum in plangentis vocis ad Deum crealorem sutim semper
scieuiia boni dcseruit, malum in scientia mali, ciiin clamet; quoniam aniinam iliius quam ipse creavc-
gusiu vclili ligni clegit. El iterum Adam a nobis rat, vulneribus mortis exire coegit. Qtiicunque
iOii S. HiLDEGARDIS 1044
aulem effuderit sangulnem humsnum, hoc quasi A liguraiur; quia sicut anima in corporc, sic nova fex
pro vano ducens, sine labore amissi sudoris, super • in veleri latebat, et in his duabns mors, quae per
hunc jndicium Dei, vel per ferrum, vei pauperla- mulierem subintravil in munduin, septilia est:
tem, vel diviliarum suarum amissionem, et si non sancti vero patriarchse in eadem spelunca sepeliri
6iiper eum, qui reus sanguinis faclusest, super fi- desiderabant; quia spiritu propbeiiaeattacti, sarra-
lios lamen ejus et nepoies judicelur. mentum novae legis in veteri cogiiovernnl, ut etiam
QU^ESTIO VIII.. in virga Aaron, quoefloruit (iVwm.xvir), sacrameu-
Quctlia corpora liabuerunt angeli, qvi apparuerunt tum Filii Dei in redemptione bominis latebat, qno-
Abrahm, quibus similam, vilutum, bultjrum et lac ap- niam in creatora Creaiorem cognovertini, ut etiam
posuit, el comederunt? (Gen. xviu.) in sacrilicio agnorum et arielum Cbrisius passu-
SOLUTIO. rus sio-nificabaiur.
Tres angeli, qui apparuerunt Abraliacsedenti ad" QUJESTIO XI.
ostium labernaculi, in humana forma apparueruiii, Fuitne verus ignis, qui Moysi in rubo apparuit, et
quia sictil ab homine, nullo modo videri posstuil. rubumnon combussil (Exod. m), vel qui %nmonte Si-
Immutabilem quidem Spiritum mulahilis homovi- nai resptenduit (Exod. xix), vel qui in itie Pentecoslet
dere iion potesi, ct hoc esi ex inobedientia Adae,qui B swper discipuloi in linguarum modum cecidil (Acl.
spiriiaiibus oculis in paradiso privatus, in omne n), vel qui super caput Mariini sacrameitia celebranii*
. genus litimanum caecitatem suam transduxit. Omnis apparuil ?
cre.itura (quod bomo est) umbram suam habet, SOLUTIO.
qnae hominem in indeficientem vilam renovandura Igtiis qui Moysi de medio rubi flammanlis, et non
esse significat. Et sicut umbra liominis jniaginera ardentis, visus est, Spirims sancius crcdendus est;
suam ostendit; sic et angeli, qui naturaliler invi- scinlillae vero prosilieutes, diversarum dona virtii-
sibiles sunt, per corpora quse de aere surriunt, eis tum. Varia quidem Inijiis ignis apparilio, neqna-
ad quos inittuntur, in liiimana forma visibiles appa- quam de snperiorum eleiiientoriim coruscaiione des-
rent, moribus illorum se aliquantulum contcmperan- cendit. Sed de igne qui vita est, el qui sibi adhacrenlia
les, hon angelicisloquelis, sed talibtis verbis, quaepos- noii exurendo dissipat, sed vivilicando confirmai.
sunt inielligere, eis loquunlur, ipsique ul homines QU/ESTIO xn.
couiedentes, sed eorum cibusevanesciltanquam ms, Quid est qitod in tibro Regum de arca dicitur
qui sempursupergranum cadens, a calore solis in (III Reg. viii; // Par. v) ; < /« arca non ainul
niomenlo dissolvitur. Maligni vero spirilus, specie esl, nisi tabulw Testamenii; > et in Epistola att
cnjuslibet naturae ad seducendos homines uluniur, " Hebrmot legitur : * Post velnmeniumaliud taber-
ejus creaturae naturam considerantes, qiiae vitio illi naculum, quod dicitur Sancla tanctorum, aureum
comparelur, per quod bominem qucm impugnant, liabens Ihuribulum, et arcam Testamenii circumteclam
superare possint, quemadmodum lenlator cliain per ex omniparte auro, inguauma aureahabens mannn,
serpenteih seduxii. el virga Aaron, quw fronduerat, et tabulm Testa
QVJ/ESTIOIX. menti? > (Num. xvn; Hebr. ix.)
Ciit Abraham et Jacob, ilte tervo, Ule filio, prm- S0LUT1O.
ceperunt, ut juraturi, manus suas sub femoribuieo Qui dixit, non aliud in arca populo Israelitico in
rum vonerent? (Gen. xxiv, XLVHI.) magna veneratione habila contineri, qtiara laliti-
SOLUTIO. las Testamenti; ille nec plus in ea esse cognoscebai,
Abraham, qui ad prsecepium Domirii patriam et nec etiam plus inde scire quaerebat; Paulus vcro,
rognaiionem suam reliquit, per vulnus carnls suse qui ob spirilus sui profundam-scientram, divina gra-
(quod signaculum Odei fuil) lanquam gloriosus si- tia revelaute, plus alris sapiebat, quid amplius ia
guifer, ad praelium conlra vitia pugnaturus proces- arca secreii servarelur, plcniiis edocuil.
sil. fpse enim per gratiam Spirilus sancii vexillum f> QU£STIO XIII.
sanClilalis prse cseleris portabat, el per finem ope- Nunquid vere credendus est Samuei aa tnvocalio-
rum suorum, privilegium summa? sancliialis obli- nem pythonitsw evocatus ?(l_Reg. xxvm.)
niiit. Unde in jnramento stib femore, sanclam bii- SOLUTIO.
manllalein Chrisli prsesignavii, qui antiquo consi- Saul qui propler peccata sua a Deo reprobatns
lio omnipoieniis Dei, de semine ipsius descenderet et derelictus fuit, evenlum fuluri prselii per pytbo-
per humanilatem suam, consilium antiqui serpe»- nissam scire volebat; unde Samuelem a moiltiis
lis, hoininem iiberando deslruxit. sibi avocari prsecepil, qui ei indicaret qtiod qu*re-
QUiESTIO x. bat. Sed boc nullo modo fieri potuil; quia impossi-
Quare in speluttca duplici, quam emit Abraham a bile essei, ut sanctus el justus homo posl mortcm
filiis Heth, saneti patriarchm tanto desiderio sepe- mendacium loquereiur, cum nulla fidelis et infidelis
liri voluerunt ? 'Gen. xxiu.) aninia a corpore soluia, mendacinm loqui possit.
SOLUTIO. Aiiimacnamqtie Samuelis el Saulis sequalemmansio-
Per speluncam duplicem, quam in sepulluram nem habere non possunt, quia Samuel fitlelis ami-
Abrabae sibi pretio cpmpayavit, velus lex ct nova cus Dei fuit, et Saul praiceplonim ejus rebclli
itH5 SOLUTIONESQU45STIONUMXXXYIU. «16
praevaricaior exsiitil. Diabolus etiain lioiiiincm per A mrerore dixil, per ea oslendens, qtiod ex perinis-
inllius hominis animam decip."re poiest, sed per sione Dei in sertimnis et laboribus Tuit, quasl in
lorinain alicujus crealuroe eum decipit. Saul enim periculis lempeslatum et fltictuum maris , quod
regnum cum viia amisil, quia a Deo rccesserat; nunqttam inttndare cessat, esset. Detis etiam vo^.
sicut etiam Adam propter praevaricalionem, a glor a luit, ut per lenebras dccepliouis diaboii fatrgare-
paradisi nudatus, filius mortis effectus est; ideoque lur, el quod magna in qniete infirmilatem teinpe-
quod inquirebat apud Dominum, obliuere nonpo- raretur, qnae tamen ab ipso conforlatus, lideliler
luit. et patienler passus est.
QU-ESTIO XIV. QUJESTIO XVIII.
Quid est quod Paulus dicil: < Si linguis homi- Quid est quod dicit: tEgo minimus apostolorum,»
tuim et angelorum loquar ? > (/ Cor. xiu.) Qum tuut eum plut omnibut laboraverit ? (I Cor. xy.)
UIIQUW anaelorum ? SOLUTIO.
SOLUTIO. Paulus se ininiinum vocai; qtiia c.tim CUrislo,
Angeli qui spririttis sitnl, nisi propter honiinein qui sine peccato in hiimana loriua apparuil, ut
verbis raltonalitaiis non loquunlur; quoniam lin- caeleri discipttli, iion crat; ct quia elianv per Fi-
giiaeeorum sonans laus sunl. Homo enim, qui omnia " lium Dei in spirilali visione, ctim aniina ejus nec
qiiacsonanl, pcr soniim eorum cognoscit, jucundi- plenilcr in corporc, ncc pleniter extra corpus esset,
tatem cordis sui in sono vocis, quam cum spira- ad fiilem, nuam minquam discere ,' nec scire desi-
inine aniinae levat, ostendit. derabal coacius esl.
QU.CSTI0 xv. QU^STIOxix.
Quw est tongitudo el latitudo, et tublimilas, et Quid ett qttod dicil: < Otnnepeccalum, quodcun- .
profunditas, qum Paulus oplal Epltesios (cap. m) que feceril homo, exlra corpus est; qui autem forni-
camprehenderecum omnibus sanctis? catur in corpus situm peecal ?>.(/ Cor. vi.)
SOLUTIO. SOLUTIO.
Per longiltidinem istam, divina essenlia, quse Omne peccatum quod liomo. cum seusualitale
sine fineel iniiio csi, inlelligilur; quoniam ipsa ab per volanleni scientiani suam , diaholo suadente ,
opere suo, quod inilium habet, in nulla ascensione in aliiim boinincm operattir, diabolica arte agilur,
iillius scientioe comprebendi potcsl. Perlatiludinem quae discordiam inter homiiics, eos ad iram et
vero, infinila poleslas Dci siguificatur, qtise a odium incilando seminal; ct ideo illud exlra cor.
ncllo incoepit, ct qtiacproficieudo non augetur, nec r ptisest; qui auiein in calore carnis suae cuiii iiw
drficiendo miuuiiur. Pcr sublimiiatem namque cla- ceslo desiderio iu venis et in medullis molus per
rjtas sanctae diviniiaiis, quae nunqtiain clarescere fornicalionem, se ipsum tanditi inciiat et vulnc-
iuccepit, et cujus fulgor iiuuquam transibil, acci- rat, quousque fessus fuerit, ille in cprpus stiuiii
pienda esl. Per profundum autem dcsignatur, quod peccat.
Deus in bis iribus pradiclis viribtis coutra abyssum QUJESTIO xx.
aquilonis, qui in potestate sua sttnl, et qui nequa- A die resurreclionis usque qd diem ascensionis,
qtiam ei rusistere valcnt, ptignat, in cujus clari- quando Dominus inter diseipulos non erai, ubi
late omnessancti comprelicudiinlur, qui eum amave- fuisse credendus esl ?
r.uiii, et cuin eo in bona perscveraniia roinislerii SOLUTIO.
sui, cum lide el operibtis pcrsliierunl. Deus qui per huinanilalem suara apiul nos visi-
QU.ESTIO xvi. biliter nianendo, toiain lerrain miraculis suis re-
Quid est quod Aposlolus dicit : < In ipso vivimns, plevit, posl resurrectionem suam pcr illos qua-
movemuret sumus? > (Act. xvn.) draginla dies eadem bumanitate sua, quam do
SOLUTIO. Spiriiu sancto conceptam ex Maiia Virgine sibi
In ipso cum elcmcnlis movemur, quibus ita uti- 1D assumpsit, omnia elemenla, quae per prsevaricatio-
mur, quod omnia, quae ad usum nostrum perli- uem primi bominis iininiindiiiani coniraxerani,
uent, ab eis quserimus ; in ipso ejiam illuininati, el mundavit. Animse quoque snnctorum et salvando-
per spiraculum vitac vivificati vivimus , per quod rum, quas inullititdine angeloVum comitalus cum.
eum Detim et Creatorem nostrum esse cognosci- viclorioso vexillo poiestatis stise captivas de in-
iuu.s. In ipso etiam sumus, quia fitiem vitae in fcrno redeinurai , in aere, ubi oinnia sanctificavit,
anima, qualiacunque meriia ipsius sunt nunquam secum maiiebaiil.
habubimus, per quam cum omni sensualilale noslra QU*>T10xxi.
cum elemenlis ct in elementis, sicut venlus vola- Quid esl quod de Domino scriplum esl: i Et ac-
mus et moveinur. cesserunl angeli, el minisirabanl ei ? t (Maltlt. iv.)
QUJESTIO XVII. ln quo ministraverunt, vel quale minhleriunj, exhi-
Quid est, qttod idein dicit: < Nocie et die in vro- buerunt ei ?
fvnJo maris fui? > (/ Cor. xi.) SOLUTIO.
SOLUTIO'. Cum diabolus se a Cliristo ila separatum cogno-
Puulus labores suos attcndcns, veiba isia ia vii, ui nulla suggestione eum langere posset, lunc
' '
mt S, IlfLDEGARDIS ffHR
eum reliquil, cl nb co fugicbai, til .bomo ab ini- A .4 sic F.lius Dci, qui in utero Virginis de Spitftu san-
niico' suo, a quo occidi limet, frigil; el niox an- rto ronceptus, homo faclusesl, in humanilatc sua
geli in laiidihus iuiraculorum sanctsc divinitatis so- nb omni carne videbaiur, et in dcitatc sua invisi-
nabanl, quoniam htnnnniias, qtisc in proloplaslis liilis esi, ct etiam in duabus naturis, scilicel huma-
devicla fueralin paradiso, in Christo bominc, om- nitatis el deitatis SUOP, unus Deus existil.
iiia diaboli tenlamenta victoriosc superavit, ei iia QBJESTIO XXIV.
fpsi unr, quem Deum ei hominem csse sciebanl, Quid esl quod Pautus dicit, se tn pttraditnm, et
minislrabant. nsque in leriinm ceeltimraplitm, nescire siveincor-
QU^STIOxxn. pore, sive extra corpus hoc faclum sit, itlrum e
Citm novmanimw de nihilo noviier creatm, pro- corpore, cuin aniina ejns ad ista raperelur, exivil,
videnlia Crealoris , in uleris matrum corpusculis an in corpore mnnens, el illttd vivificans ad isla
parvulorum infundi credanlur, qua ratione origina- pervenit? (1 Cor. XHI.)
lis peccati maculam contrahunt, et qua juslilia pu- SOEUTIO.
niunlur ? Paulus in exslasi, per ratioualeni animam , qno
SOLUTIO. Cbristus eam vocabat, volabat, ut homo, qui dor-
Sicut vas figuli, quod vciieno perfusum eslrom- B * inil, in miiltis per somnia'circuit; ita
lamen.quoir
nia quae in itlud milluiilur, cum periculo immundi- ipsa inlcrim sanguinem in carne illius caiefecit, nc
liae inficil : sic oninis caro homirium, per carnem per frigus coagulatus exsiccaretur, qucmadinodum
piimi bominis eommaculata el infecta existil, uis-i. sol,qui in altittidme s^at.per vires suascum splen-
per mundam carnem Filii Dei, quam ex Maria"Vir- dore suo a longe lucei el ardet. Ipse miracula.fir-
gine induit, in bnptismo et pccniientia mundetur. mamcnti, ul Dcusillud constiluit, conspxicndo pc-
Anima enirn ex forma, quam Deus in utero matiis nctravil, et ipsecliam nsiiviead lertitiin cccluni, id
ad hoc formai, ut spiraculum vilae ad hoc miilai, csl usque ad claritatem suam illam rnpius cst,
pcrcOnsilium serpenlis, quo primns homodeceptus quaede claritalc (qusesancta divinitas est) fulminai,
est, peccati maculam, pro qua pnuiiur, sibi conira- et in qtta bcalac aiiiniae reqiiicscunt, et ibi laulam
bil, quae per anliquum cOnsilium sanclae divinilatis forliltidinem a Deosusccpil, qua nequaquam nlirr
in Filio Dei per fidcm et baptismum abluittir. Qui dubitare potttit; scd ubi sancta divinitas ardcl, ct
nuiem eum fide et bapusmoearnalra desideria onini nbi angeH, qui ut fulgor solis sunt; et ubi eiiam
sttidio perfcccrit, et ad boc pceuiicntiam uon agit, alii angeli, qui ttt splendor ignis apparent, qtii iin-
iHe cum bis (qui per Christnm rcdempti non sunt) „, mulabilem Divinitaiem, quae sine iniiio et sine fine
iii perdilioue liianebit. est, mtuentur, non vcnit; quoniam ea quemadmo-
QUJESTIO XXIII. di:m aquila snperiorem ignem sulTerreuon possct,
Cum Dominus in Evangelio de seipso dicat: Ipsc eliam in splendore angelorum, qni ctim honii
< Ego ex Deoprocessi ei veni (Joan. vin) ; i et de nihiis oflicia sua facitint, in paradisum venil, ubi
Spiriiu sancto dicatur: i Spiritus, qui a Palre pro- omnia arcana, quac per aiiimam vidii, pleniler co-
cedil (Joan. xv),> inler proccssionemFilii et proces- gnovit, et ea corpore ita sensii, nl scirei in scicnlia
sionem Spirilus sancli, qum differentia est, ut ille sun, illa homini impor:abiIia esse, qui cinisest, et
dieatur Filius, quod d:ci non debel , nec recte dici ideo omnibus propbetis sapieniior exislil, quorum
potesl Spirilus sanctus ? Inler generationcm Filii et proplielia, quam in umbra' videbant, melli apum,
processionem Spiritus sqneti qurn dislinclio, cum qnod ad multas ulilitalcs mulliplicatur, similis ftiit.
utraque ex parle fit ? Omnia namqne quae auiuia vidit, corpore sensit;
SOLUTIO. tmde in dubio dimisit, utruin illa in corpore, an
Pater meu , polcslas est. Et ego sonans Vcrbimi extra corpus vidercl ; et ideo eliam omnia \erba
siniin, ab eo processi, quando omnes creaitiras per illius, profunda cl acuta , et chalybi similia sunt.
nie creavil: el Spiritus sanclus ab ipso, scilicel D I Deus vero, mox ut anima in corpns suum reversa
Patre meo, processii; quoniam ego in ulcrum Vir- resedil, eum valde domabat; quoniam fcroces mo-
ginis, cujtis caro serpentina dcceptione vulneraia res habuil, ue iu proprielale sua discerct, quae ad
non esi, descendebam, el huinaniiatem cx ipsa , de altitudinem sancti non pertinerel.
eodem Spirilu snnclo concepiam, indui. Igneus Qll/ESTIO XXV.
enim Spiritus sanclus, qui ignea vila et vera ac- Gralia Dei el liberum arbilrium quid habent com-
censio etsequalis vita in aelernitale est, et per qticni mune, qttid proprium ?
omnes forraaequse per Filium Dei formatse stint, SOLUTIO.
invisibiliter inoventur; in virginem, quse crealura Liberttm aibitrium in anima esl, quae spiracnlum
csl, a palre processil : ulerumque illius igne suo a Dco existit, el qtiam Deus aid forinam faclurae
ita accendebat, ut ipsaper eum imprsegnata, Verbum sua? creai, et pcr quam bomo se Deum habere sen-
Dei (per quod omnes creaturae faclae sunt) sine tit, sive fidclis, sive infidelis, in quacunque pro-
carnali palre genucrit. Sicut cnim forma Iiominis fcssione vel opinione sil, qtii in scienlia sua inaluni
vidclur, el anima ejus carnalibus oculis videri non cligendo, ad illud se declinat, quciuadmodtimAdani
potcsl, el tamen in duabus naluris uuus homo cst; fecit, qui prseceptuni Dci scivil, ci pcr censilium
10W SOLUTIONES QUJISTIONUM XXXVHI. lOSO
serpenfis ad nialum Jeclinavil (Gen. 111).Gratia Dei A . aeslatis et biemis ci aliarum lempeslalum, qusc in
et liberum arbilrium hoc conimune babent, quod lerra noslra sunt, et quoe instabilibus moribus ho-
homo in scieulia boni el mali, utrumqne et bo- niinum similes sunt, non babet. Sicut enim per
ii um et malum ad operandum eligere polcst; et splemlorem solis luna obtegitur; sic el in spfen-
quod per proprietatem liberi arbitrii secundum dore claritatis hujus immutabilis terrse, sol, lum
^ustum ct desiderium carnis, quae nunquam co- et stellae obnubilantur, in qua nihil est, quod mor-
actus dimillere polest, elegcrit, hoc diabolo ad- lale sil, el quae eliam nihil mortale recipit; el si
juvante pcrficit, el quod secundum vohmlalcm aliqujd in eam venirel, qnod morlale esset, hoc
animaeelegerithocgratia Spiritus sancii adjuvaute per vires velut per aquam mortu snffocareliir. Terr:*
pcrficil. auleni, in qua ardor solis tanlus esl, quotl gulta»
QU.EST10 XXVI. pluviae, siciilmagnus ct fortis iguis gulias aquarum,
Quomodo inielligendum ett quod dicitur : < Om- quae in eum fundiinlnr , calore suo expllcat, per
nia in pondere et mensura et numero conslilttisli ?i aqiiam irrigatur, quae de fonle, qui in paradiso as
(Sap. xi. ceiidebat, fluit, cl qui stabilem ascensionem sancta-
SOLUTIO. rum virlutum, quae per igncm Spirilus sancli acr
Deus omnia tabernacula corporum nostrorum in censac sunt significat.
rccta mensura ita consliluil, ut nullum eorum illus QUfSTIOxxix.
qtti in ipsis habitant, poridere el laliludine exce- Cum Enoch (Gen. v) et Elitis (IV Reg. n) in
dant, ut etiam sol, iuna, ignis, aer, aqua, lerra, in terreno paradiso corporatiter transtali etse credantur,
firmamento aequali pondere, nuiriero et mensura nunquid in loco tanlw felicilatit corporeo ciboel indu-
constiluta sunt, el ul homo , qui omnis creatura mento egere credendi sunt ?
esl, in recta mensura consistk.quia omnia membra SOLUTIO.
ejus per animara ita impleia sunt, quod ipsc , Deus in provideiitia sua de Enocb et Elia ordi-
quandlu aniina in eo esl, nec arescere, nec deficere
Detis nayerat, quod in loco iilo esse deberenl, ubi nec
potest. Supcrbia vero, qusc super omnia, quae cibo, ncc potu, nec ctiam vcstitu indigerent, el sic
et
conslituit, volal, quae Dominura spernit, nec eum
oinnis qui in miraculis Dei raplus fuerit, quan-
cognoscere, nec adorare vult; el qnae de omnibus
diu in illis raoralur, istis quse mortalibus adsunt,
crealuris exsul cailit, mors esl, et nullam reclam
non utitur.
mensuram babet, quoniam oinuia , qusc Deus in
providenlia et sapicntia sua recte disnosuit et con- ,- QUXJTIOxxx.
slituit, dispergit. Quid est quod de Jonuiha dicilur, citm comedistel
Qll.€3TIOxxvii. de melle, illuminali sttnl oculi ejus? (I Reg. xiv.)
Quw, el qualis esl harmonia illa elemenlorunt, de SOLCTIO.
quadicitur:i In te elementa dttm convertuntur, Jonalhas, pingtii ct fructiferae terroe, qtiae per
sicul in organo qnalilatis tonus immulalur, et om- aralrum faciie evertilur, el quse eliain in aratra
nia suum tonum custodiunt ? > (Sap. xix.) Nuri- ssepe uiiles berbas germinal, siinilis erat, quoniam
quid ad lioc periinel, quod Dominus dicit : < Et mitis in moribtts suis fuil, et non in judiciis; quoc
concenlumcwli quit dormire [aciet ? > (Job xxxvm.) vcra et justa erant, siue ira et sine odio libenter
SOLCTIO. aflirmabat. Quicunque enim lales mores babet, illius
De torrente iiim-re superioris selheris , per quem humores per omnes cibos, quibus reficitur, in cc-
firmatrientum evolvilur, sontis elemcntorum jucun- rebro, in venis, el iii niediillis sani el optiini sunt,
dus el gloriosus existil, ut eliam symphonialis vox quoniam in ipso per melancholiam, ira et trislilia
spiritus hominis, tlulcis cstin vita sua ; quia unum- cum vicissiludine diversorum morum non surgiiiit,
quodque elemenlum, secundum quod constiluliim quoniam donum Dei illa adest, et eum qncmadmo-
csl a Deo, sonum habet, qui otnncs sicut sonus D dum ros super quod cadit, germinarc elvircscere
chordarum ct ciiharse in unum conjuncli sonanl. facit. Qui autcm per mclaiicholiam infirmalur, hic
Conceutus vero cccli ad harmoniam elemcnlorum, dursc terra-, quse vix per aratrum cvcrlilur similis
qtise cum horaine commulabuntur, non pertinet; est; quoniam in moribus suis iram, trisiiliam cl
ul etiam sol, qui in firmamento posilus est, mundo conlradiclionem omnis jttslitiac habet, nisi per na-
isti, el non summo cceli lucct. luram animae sibiinetipsi semper rcsistat, ucc
QUJESTIO XXVIH. cliam laeiitiam in operibus habcre potcst. Sed qui
Qttomodoinlelligendttm ett: i Fons ascendebal praedicios mores habet, ille in omnibus operibus
ste lerra, irrigans universam superficiem lerrw ? > suis bencvoltis est, et per cihos caro et sanguis illius
\Gen. XJII.) crcscunl, el ipse per eos confortaiur, et eliam
S0LUTI0. Jonaibas, cujus oculi prae iinbeciliiiale corporis
Ex proeceplo Dei, fons in terra voluptatis ascen- qni prius lurbidi erant, aculum visum receperunt,
dabat, qui eam cum omnibus fructibus suis absque quando per gnslum mellis quod per aerem qui supcr
diversiiale commutationis (ut primum a Crcatore co volavit, niajores vircs alio melle habuit, confor-
constitiita esl) irrignl, quin ipsa vicissiludincm talu* cst.
1031 S. HILDEGARDIS 1055
QU/ESTIO XXM. & animoe dissiinile, cl ul animn rorpori aoqualisnon
Cum ex corde humano cogilaiionesmittmfreqttenler esi, quia ex corpoi-alibus poenis corptis arcscit et
eaeanl (Maltlt. xv), quomodo sciti potett, qum ex morilur, et in spirilali igne giiiennoe spirilus et
corruptione noslrm pravitatis orianlu-r, vel qttm mn- animae torqucnlur, nec tainen in ipsis moriuiiliii-.
Ivrunt angelorum immissione (Psal. LXXVII)mo- Ignis qtioque purgaloritis, in quo salvandaeaniiu.-c
veantur? vivunt etpuniuntur, de ignc gcbeiutaeaccensus non
SOLUTIO. esl; scd per jttdicium Dei, secunduni peccata lio-
Cogilationes, quae ex primo originali peccain minum surgil, dequo mtilti in exslasi facli, vahle
cordibus hominum ita inllxae sunt, qtiod ipsi pcr obstuptieriinti
eas in carne et sanguinc et in veuis suis ad delecla- 8UJR3TI0xxxiv.
liotiem moventur, illoehunianoesunt; sed aercie co- Sancli in ccelo,etimpii in inferno, nitnquid tcittnl
gilationes, quibus homines in cordibus suis haberc en qum aguntur in terrh?
optant, el scire desideranl quse impossibilia sunl, EOLUTIO.
quia fieri uon possimt, illscvanaesuni; qiioniam Sancli qui in coelesti patria sitnl, oinnia qnae in
unilique tit aer iiiuliliier volant. De islis qtioquc terris gerunlur, sritint :' quoniam vel in judirio
cogilalionibus scriptum est: Dominusscil cogiiatio- Dei, vel in sonantibus latid bus aiigeloruni, oitinia
nes hominttm,qitoniam vanw sunl (Psat. xcm). Qtiid qtiaein terris agtinltir, cornttvf)co appnrunl. Impii
dicitiir? Homo, qui per rationalUatem volat, el-qui eiiam qtii a pcccalis suis iitiiiquam ccssabant, ner.
e.t scil, qttae cum expeiimento, videndoet langeiulo ea per pcenitciuiam emeiulabant, cx irrisioue qua
cngnoscit, sempcr illa occulla, quse ad animani scquaces stios deridcnt, ca qn;e mala suni, coguo-
pertiiieni, et quae prne corporali seusibililaie com- sciint; et cx uitilalti, quo stiper beaios, qui cos
prehendere non valct, scriilatur. Mala: atilein co- non sequunlur, ululant, ea, qu;c bona stntt, intelli-
giiationes, qtiae ex diabolicn arte bomini immissoe, , giint.
cx corde et ore ipsius exeunt, csca diaboli sunt, QU.ESTIO XXXV.
t|iioniam ipse per eas auimas (siCut homo in ven- Parabolm, qum in Evangeliis multifarie referun-
treni suiim escam) drglutit, cum eas in deceptione lur, sicut est de eo, qui incidil in lalrones (Luc. x);
sua, per infidelitaiem Deoel praeceptis ejns contra- de rege, qtti (ecit nuplias fitio suo, de decem virgi^
diccre facit el eum si.c de ipsis exspoliat, Hcet nibus (Matth. xxn, xxv), el aliw, nnnquid se-
, multi per sancta opera ct pcr ptiram fiilcin cum cundum rei gesloi verilatem conligerunt, an tantun
Dco persistentes, ipsuin per graiiam Dui fortitcr atl ostendendum aliud sola similitudine propo-
soperent. nunlur?
QUJEiTlO xxxn. SOLUTIO.
Nunquid spiritalibus_oculis eorporalia videntur, Clirisltis paraoolas suas bominibus proposiiit
et e diverso corporalibus octtlis tdiqua sriritaiia co- propter spirilalia vitia, quibus saepe falluntiir, c-t
fnascuntur? (II Cor. iv.) eliain propler virlules, quibus conlra illa victoriose
SOLUTIO. pugnant, (|iialenus per eas cognoscerent, quia ipse
Spiritales oculi, scientia raiionalis aniiiue siinl, pro malis eos judirarel, et pro bonis pncmia do-
qui nequaquam corporalia, ul stint, videre possunl, naret.
sicul eiiam caecus exlerioribus ocnlis non videi, QU^STIOxxxvi.
seJ quod lanluin per audiluiii, qu:c videntur, in- Cwn secundum anintam Abraham et Lazarus in
lelligil et cognoscit. Corporales eliam oculi possi- refriqerio, et divessit in inferno, quid Abralimtinui,
bililalem non liabenl, ul spiritalia perfecie inlueaii- qnid Lazari digitus, et quid lingua divilis credenda
lur. Sed ut fonna hominis iu speculo, in quo nou esl? (Luc. xvi.)
est, vidclur; sic homo ea, qu;e spiriialia sunl, per SOLUTIO.
nuilitnin verborumiu fide videiet cognoscil. Nullus Q Simis Abrahaa obedienliam, qtiain per iancol.i-
cniin spiritus,sicut in naltira sua csl, bomini apgarere lioncm (ilii sui el circtimcisionc Deo exltibuil (Geu.
potesl, quia ipse vivens spiraculuni a Deo es|, ci xxn, xvu), significal qnia obedientia oiunia bona
qui lunicanisuam, scilicet corpus, vivilicatido con- couservai ct siistcnlal, ttl etinni sintis qnacqitccon-
forlat, et cuiu eo operari non ccssai, qui etiam cinn gregata coniinet. Et digitus Lazari, ministeriui.i
ab eo discesserit, vel in Itimine bcaiitudinis, vel in obedientioe (quae niaieria praeceplorum Dei est) in-
lenebris pcenarum erii. telligiiur, quia ipsa onuiia bona docet, ut etiain
QU/ESTIO XXXUI. liomo digilo stto, qtise vtilt, ostendit. Lingua autein
Ignis gehennw corporeus esl, an incorporeus? Si propriam voluiitatem designat, quae convivia car-
aulem (u( sentiunt mulli fidelet) curporeus esl, nun- nalitim desideriorum profert; qtiia ul per guslii:n
quid de materia quarla etemenlorumcredendus est ? lingux otiines cibi, quales sinl, discernuntur, iia
SOLUTIO. et pcr eam volunias homiuis dignosciiur.
Nequaquam, Quia nec illis de bis elcmenlis, ncc QU.ETIOXXXVII.
hic ignis ab illo, et illc iuvisibilis. Corporales et Quid specialit merili, signi;icat, qitod, sicul-
spiritales pocncesequales non suni, ut etiam corpus in libr. Gregorii Turonensh cphcopi iiicenina,
J
1055 EXPLANATIOREGULJE S. BENEDICTI. i»54
tanclut Mnrlinut toties in tpecie ignis ostensus A vigilaniibtts visibiles fittni, in quo vel quali eorpore
sitT venium?
BOLUTIO. SOLUTIO.
Si isla spirilalia visio homii.ibus uon apparen I,
Duus omnipoleiis, qui amor et fortiiudo-exislit,
non inielligereiit, qnid essei, nec eiiam ei
aniinam beali Martini ignca eflusione Spii itus san- eam
in duabus naluris corptis
cti peiTuderai, cl idco propter merita bumilitatis, credcrent, quouiam ipsi
el spiritus sunt. Forma Dei, scilicet bo 10, ciijits
pietatis el misericonliae , qiiibus Deum vivum in altera
contrito corde scmpcr Inspcxit, lotics in tgne appa- pars innlabilis, el.aliera pars iiiiiiiulabilis
ruil. esl, immulabileui spirilmn ntinqttain vidcre posset,
nisi in mutabili forma appareret; qttouiain forma
QU.ESTIO XXXVIII. mulabilis non nisi per spirilum vivificalur; sicut
In qttah corpore B. Nicolaus, vigilantibus nautit eliam cornti pcr sonum,. et non per se, sonal. Iu
et dormienlibus, lam Conslanlino quam prwfecto bona cniiii iutenlione, quam Dctis in sanclis bo-
apparuit, cum id in proprio corpore uon feceril? ininibus islis significaverat, bonse etiam inieniinni
Sed et Petrus et Paulus et cmieri sancti, quorum liominuin islorum respondebal, sicul eiiam homiues
corpora inlerra sepulia sunt, cnm dormientibut vel signa flrmamenli inspiciunt.

REGUL^ S. BENEPICTI EXPLANATIO.

(Bibt. Patr. ed. Lugd t XXIII, 590.)

CONGREGATIOHUNNIENSISCOENOBHHILDEGARDI.
Peiunt interpretatioitem Regulw S. Benedicti.

Tcmplo Spiriius sancti et reverendse ac Deo tli- B iiecessariuin. Dicimur cnim meudaces , pcrjuri,
let tae sponsae Cbrisli HILDEGARDI, el sororibus de prsedidse Rcgulcc Iransgressores, synodaliiimque
S. Reberlo in Pingis magistrae exoplaliss., lola decretorum contemplores. Qtiod.idco maximc eve-
concors coiigregalro Ilunniensis ccenobii, cuni bo- nit, quia qttisquc praelalormn nostrorum pro libitu
iiorum operum humilitale el insianlia, aeterna mentis suse lam instituia canoiium, qiiam Regulu;,
sublimari gloria. despicit, ut dttm ipsi sibi sunt lex, scrumlum
Cratiosoe revelanlia opinionis vcstrse lanquam ejusdeni Regiilac lesiimoniuiii, quod voiiuil, lioc tli-
paradisici narcissi insesiimabili flore respcrsi, ciiiilsanclum ctjiistnin ; et quod noltint, boc puiaul
usque adeo delectamur, ul cum Apostolo dicerc non liccre. Unde fit, quod omni venlo doclrinm
cogamur : Grnlias ei qtti temper triumphal in nobis, circumferamur (Eph.w), et val.lc pra-siin.plionibus
in quibut odorem nolitim sum manifestal in omni bominiiin aggravamiir. Quas et B. Patcr Aitgnsti-
loco (HCor. n). Contemplantes enim lolam compa- nus abhorrens, de cis sic religiottem iiosiram,
gem universi corporisEcdesise, in qua untts Spi- quam pnucissiniis et manifesiissimis celebraiio-
ritut dividit tingulit prout vull (I Cor. I) , ejus num sacramentis, miseiicordia Dei voluit esse li-
exuberantiam in vestrse sanclitatis excellentia oon- bcram, adeo servilibus oueribus prcmiint, nt tole^
gaudemus effluitare. Quia igitur vos posl lempora C ' rabilior sil rontlilio Judaeorum. Quiquamvis veraeli-
aposlolnrum, quasi qiioddam spcculiim divinae pie- bertalis lempus iion cognoverunt, regal.bus lamen
lalis conlemplamur, Ideo in necessiiatis arliculo sacramentis^nonhumauispi-sesumpiionibusstilijiciiiii-
lanquam ad lirmissimura inexpugnabills municipii tur. Preiiosius itaque opibus Croesi, imo iotii:s
asilum confugientes, ronsiiioel orationibHs vestris mundi gazis opus charitis exhibcbiiis si peiitioni
ut nobis succurratis, deprecamur. Ordo quippe noslrse in hoc admodiiin universis clatistris neces-
nosler, licei per omnia simus nobis dissimiles sari:e sategerilis. Si enim loiam S. Scripturam
per vos honoralur et beatificatur. Iiaque relatiim rxponeretis, nihil lam niile, lam charuin nobis
est nobis de opcribus vestris, qtioniam breviter exltibere posseiis. De reliqtto oraie pro nobis, ut
et lucidae Ecclesiae liliis, lanqtiaiii desiderabiles Spirilu S. noslra collecla socielas niilla unqiiam
diviiias conlulistis, ct quia nec hoc dono caretis, hoslilis fraudis macliiiiatrone distuibclui'. Si qui
pedibus sanctiiaiis veslroe rouvoliui, oiiines in roepil in nobis boiium opus, pcrscverare in nobis
coinniune ,peiiiuus pielatis vestrx aluiilalem, ut digneiiir in bcncplacita sibi opcratione. Valeat
aliquid super Rggulaiii B. Beuedicli Patris noslri materna dilectio vestra.
lueinoiiale vcsiruni rsliuqnniis ailinodum nobis
io,s5. a. HrtDEGAHDisr M>SG

REGULA S. BENEDICTIJUXTA S. HILDEGAlRDIM EXPLICATA.

Et ego paupercula feminea forma, el humann A morcm Sileanl; quoniam idem Bencdictus liceniiam
ii aigislerio indocla, ad verum lumen et ad memo- banc, stalula hora in qualibet die non praefixeml,
riam beali Benedicti secundum petitionem vcstram sed eam m poleslate sea, quemndmodtim oporltiit.
prospexi, quatentis ea, quse in dbctrina Regulae babebat. Nam licentiam hanc non dabar, irisi aliqua
ipsius intellcctui hominum difficiliora el obscuriora justa necessitate, seu aliqna pia ulilitatecompul-
sunl, mihi per gratiam Dei manifeslarcnlur. Et sus. Ailamen quia inhumanum esl hominem in
atidivi vocem a vero lumine mihi dicenlem : Luri- taciturnitate semper esse, et non loqui, idem Pater
dfssima et myslica spiramina Spiriius S.inB. Be- in poteslate ct discrelione abbatis diniittii, qucm-
nedielo operaltis est, ita quod mens ipsius irr admodum alia pluritna ei concedit, ut discipulis suis
amore Dei rutilabat, ncc suasioncm diabolicoe artis horam compelenlem.praevide.it, qua ipsi hsec, quae
in operibus suis perfecit. Ipse enim gratia Spiriltts honesta et necessaria sunt, adinvicem loquantur, ct
sancti boc modo perfusus erat, quod Iir nuHo opere ne in indiscreto silenlic taedio afficiantur, quoniam
«110velut in puncto momenti et iclus oculi virtute post hujusmodi ad invicem loqucndi permissionem,
Spirkus sancti carebat. Fons quoque clausus foil, convenienlius et severius ad taciturnilatem silentii
qtti in discretione Dei docttinam suam effudit, cui» admoneri ct coerceri poierttnt. Qirod autem dicit :
aculum clavum doctrinse nee nimis in altum, nec " Hiemis lempore, idesi a Kalendis Novembrisns/jue
niinis in profundum, sed in medium roioe fixil, ila in Pascha, jttxla considerationem ralionis, octava
ui unusquisque, sive foriis, sive imbccillis sit, ex hora noetis surgendum esl, ut modiceamvliut de tne-
ea secundum possibilitatem suam bibefe compe- dia noclepautetur, el jam digesti surgant: hoc idco
tenter possit. Rota autem haec circumiens potestas est, quia qui lertiam pariem horarum noclis in
Dci est, qua Deus in anliquis sanclis usqne ad hieme vigilat, seu qui lerliam parlem horarum
Moysen, qui populo Dei legem dedit, operattis esl; noctis et diei in bieme dormit, nec pro his vigiliis,
et qua etiam in aliis sanctissimis viris operabatur, nec pro hac dornlitione in ccrebro aul in reliquo
quorum clavus laborum in tam allam altitudinem corpore debililatur; quoniam liotno qui aul supra
infixus erat, ul cominunis populus illum capere modum vigilat, aut supra niottum dorinit, dcbilitaicm
NOIIvaleret. Beatus quippe Benediclus doctrinam sensus et corporis inctirrit. Sicque dormienles ad
Bnam.in timore Dei milissime hausit, et in pietate vigilias digestisurgunt, quia cum cibus comeslus ct
pftccepla Dei docuit, et ih charitate murum san- polus sumpius, per lam morosas horas jara in aliud so
clllails Regulae conslituit, el ih castitale omnibus vcriunl, oporlel ut homo Surgal, quoniam el vigilioe
ponipis et deliciis terren! soeculi peregrinus fuit. r islsesaniialem homini iuferuul, cum ille ineriisomno
Ei quoniam ipse in limore et pieiale, in cbariiatc seexcusserii.eicumsepurgaverit; mtoniam si homo
et caslitale doctrinam suam scripsit, ideo nibil supra modum dorraieril, febres facile incurrerei, al-
eidem docirinae addendum vel auferendum est, quia queper inleriorem calorem, commotioncm camisstiae
ei nibil dcest, quoniam in Spiritu S. facta clcom- sentiret. Sedutabiiis se defendal, etutDeofidcIitcr
plela est. Et quia fiiius cnlumboecrat, Aitsculia, fili, serviat, exborlalionem pii P. bono animo adimpleai.
prmcepla patrit tui, dicebal, et eliam idcirco san- Etsubditur: Quod vero rettat post vigilias noctis,
ctiiate praedictarum virlutum plenus eral, quem- a fratribus, qui psulierii vel leclionum aliquid indi-
admodum Moytet vir miiistimus super omnes ho- gent,medilalioni inservialur, monens, neaulsopori,
mines, qui morabanlur iii letra (Num. xn). Quod aut otiositali postea dedili sint; sed cnute ulilitaii
aulem pius iste Paier dicit, nionachi qtiidam in animsc, hoc biemali inlervallo ita disposito, secun-
diversitaie morum dispergunt : consideranlibus dum quod lcmpus tunc permillit, usque duro laus
apenuin est, unde ipsis secundum merita operum inatutinaiis, illucescente jam die, incipiatur. Hic
suorum merces donabitur. Nam ante lempora post vigilias noclis, id est psalmis-noclurnis finilis,
B. Pairis hujus Benedicti, nulla ceria regula mo- intervallum haberiper niedilationem oralionum aul
narbi confirmaii, diversa incertiludine et insta- D Ieclionum designavit. Sed mox de ocstivali inlervallo,'
bilitate bac et Hlac vagabanttir, cerlo magisterio dicil: A Pascha autem usque ad suprcdiclas Kateu -
ci cerla loralione carentes. Quapropter ipse vilia dat Novembrit, ticitemperetur hora vigiliarum agen- .
insiabilitalis mortim illorum describens, ut viia da, ul parvissimo intervatlo, quo fratret ad necesta-
eorum a fidelibus monachis devitetur, monct. ria nalurw exeanl, cuslodito, mox matutini qui inci-
Sed doctrinam ejus vere sequentibiis proplef la- piente luee agendi sttnl, subtequantur. In liis itaque
eilurnitalis gravitalcm rara loquendi concedaltir li- verbis notandum esl, quod tam in apstale, qiiam in
1
centia, scilicet tunc cum aliqua in consiiiis, aliqua hieme, scilicet in; Iribus lcctionibus el eiiam cum
in uegptjis seu, in majoribus necessilatibus agcnda una dicitur, fratres nec post noclurnos, nec post
stint, in invicem, el non singulatim loquendo, dain malutinos, ad lecliim ad pausandura redibanl; sed
.ccnlia, el modice nc breviler quae opus, el deinde ila.posl mediam nociem noclurnas vigilias ulroqiie
signo ficlo, onines •ii silpniipsccundum consuclum tcmpore tcniperabani, quod laudes jam cantaptcs,
W.7 EXPLANATIOREGULiE S. BENEDICTI. 1058
illiicescenlein diem vidcrent. Et pro recto disposilo A recusat, ea aperte inlcrdicil: et qnaefierl exborta
lemperamenlo non gravabaniur, sed gaudebanl, lur, illa apcrlc manifustal. HJUCaiitem de qnibus
quia eliam amplius quam tnedia nocle pausatione lali modo rcticet, arbitrio el discreiioni abbalis et
farta, ei dcimle excussa, lionio postea vigilans, in fratrum dimittit. Unde et in fine noclurnarum, ma-
-viribiis suis pro his vigiliis nor. debililalur, ul prao- lulinnriim, diurnaliumque dlvini servilii horariim,
dictum esl. Quod autem posiea dicit: Quibus di;tis, post Eyrie elcison Domrnicam orationcm dicendani
dicto versu, benedicat abbas, Dominicam orationetn ntanifestat, ubi dicit: Cwteris vero agendit, uliima
ibi prsemitti non demoustrat; sicut nec illic, ubi de partejut orationit dicalur: ut ab omnibut retpondea-
primo nocttirno Dominici diei hoc modo scrrbit: lur; i Sed libera not a malo (Matth.vi): i et ibi
Modulatis, ul supra diximut, tex ptalmit el ver- collectam dicendam esse non oslendit, qnia dicto
su, retidenlibut omnibut dhposite per ordinem m scilicet: Sed libera nos a malo: dicit: Et tic finian-
subselliis, legantur in codice, ul supra diximut, qua- tur vigilimnaclurnm; et iterum: EJ completum est;
luor lectiones; nec etiam, ubi de secundo et lerlio «tilerum: Mistw sunl, nulla collecla designata, qua-
nocturiio loqui.lur, quia finito lertio nociurno dicili lenus fasiidium oraniibus lollatitr, et ne proemissa
Dicto auiem versu, el benedicente abbale, leganlur oratio Dominica in liegleciumducatur, quoniam ora-
\aliw quatuor lecliones, Dominicseorationis nullam B lionem Dominica oratione preliosiorem non invenit,
inemoriam illic faeiens, ne inlcrruplio ibi esse vi- pcr quara divinum scrviiium tcrminelur. Sed et
dcalur. Sed et iiniiis sex psalmis secundi nocturni deinde in fine complelorii subdil: Kyrie eleiton,
privali diei, dicil: Post hos leclio Apotloli tequitur benedictioel missw fianl, illa videlicel benedictio,
ex corde recitanda, et potl ha>cpro iptit tribut le- quse eo lempore hiiciifquc in usu habctur. Et quod
cliohibut una de Veieri Teslumenlo memoriter le- dicil: Semper memoret simus quod ait Prophela :
jgulur; et iterum: Deindeleclio ttna Apostoti memo- i Servile Domino in limore (Psal. n); \ el ilerum :
riier reeiiaia, videlicct sequatur, in hoc oslendeus, < Psallite tapienter (Ptal. XLVI);I in hoc intelligi
-quod cuiii Iralres lcclipnibus el medilationibus in- vult, qiioniam divinum servitiuin abbreviaverat, ut
-scrviuiit, ea quoein divina Scriptura necessaria ha- in gaudio et sine Isedio studiose illud deinde perli-
•benl, memorise suaecomn\endeni, ita ut cum oppor- eiatur; quia breve esse scilnr, ct quia ubi distinctio
iiinuni lemptis institerit, el cum necessitasse emer- longa esi, ad spirilura a psallentibus pariler susii-
serii, absquu materialiler sciipto illa in medium nealur: ubi verobrevis esi, ad spirilum non susti-
proferaiit, qiiemadmodum et praedictas lecliones ex ncndo, procedalur. Garrulilales enim in divinoofli-
-corde cl meinorilcr, itl est siue libro, qtioniam bre- cio coram Dep quasi pro minimo habentur. Quoniaiu
vcs sunl rccilahuiii; ne in brcvilale eorura impedi- dignum est, ut corara rege stans (bealo Benediclo
.iiicniiiin susiineaiil, si aul codicem ad legendum, fatenle) ipsura bonesle alloquatur. Posiea aulem
aul lumeii ad videndum in promptu non babucrint. subinfei t: ln eonvenlulamen omnino brevietur ora-
Sed quod iu diurnis lioris divini operis de his reli- tio, quoiiiain ante singttlas canonicas horas oralio-
cei, bor idco esl, quia in arbiirio ipsorum dimiiiii; neiu dici adtnonebal; quia cum in sequenlibus ju-
quod aul ex corde et uiemoriter, aul iu codice cuni beat, quod hospili pacis osculum non priui offeraiur,
claritate diei capitula, id cst, prsediclas lectioncs niti oralioneprwmitta, mullo magiscum omnipotens
proferaut, quoniam minus impediinenlum propier Deus saluiauilus est, oratip prxmitienda est et bre-
luccntemdiein tunc susiiuchiiiil. vis, ne forie psalmodiae poslea insistentes, minus
In Domiuicis autein diebus el in nliis solemnita- ipsi psalmodiae intendant, cum per, prxmissam et
libus post nocluruos Evniigelium legi praecipiens, prolixam orationem fatigaii fuerint.
inleiligi vull quod oinui tenipoi-e, videlicel tam iu Quod auiem monachi leciitternia pro modoconver-
uocle quam iu die, nunlium Dci audiri ct compleri, tationit secundum dispentationem hbbatit tui aeci-
ei per illud Deo serviri debel; el ut eiiani audito pianl, hoc manifesiat, cum de veslimenlis fratrura
Evangelio, inonaclii illius Evangelii recordenlur: < n loquilur, ubi dicit: Slramenta autem lectorum tuffi-
Eccenos reliquimus omnia et secuti tumut le (Mattlt. ciant, matta, saytm, el twna et capitale. Vestiti dor-
xix); et eliam hoc intendi, ut si quis pro raritale mimti, scilicet simplici el soli veste, quae proxiraa
sacerdolum sou prse occupatioue alicujus inipedi- adcutemboiniuisesl,ncniidijaceaitl;quaelaiieafuit,
mcnli, eo die missam habere, vel missse interesse etnon dtiplici vesle induli, quia hoc palinonpossunt;
non polerii, leclum etaudilum Evangelium sibi sufli- cinclicingulis attl [unibus, nc veslis, qua iuduti doi-
cial. Et quo Evangelio lecio, dic.l: Dala benedi- miunt, ab eis ditflual, el ne ila nudi appareant. Et
ctione, scilicel in consucludiitaria oratione, incipianl eiiam dicil: Si quis frater contumax, aut inobediens,
matutinos: hic intervallum ad meditationem oratio- aut tuperbus, eic. Et moxsubjungit: Si intelligitquatts
num seu leciionum tiou pstendit, uec in his diebus tit pcena, excontmunicaiionisubjaceat, non ilia jure
fratres, finilis matutinis, ad quiescendum ad leqlos sacerdotii sub slola prolata, sed excommuuicaiioni,
redire prpbibet; sed si lempus pcrmi.erit, ila ut qua verbis tanluin simplicibus a consortio fralrum,
roaluriui surrexerinl, quia iu prolixilaie noclurni seu in refuctorio, scu in divino oflicio in choro, seu
et divini servilii faiigali simi, in arbitiiiira eorum, in dormiioiio, scu his similibus scparatur, quoniam
ut ad leclos redcanl. silcnier po:iil. Qnx euim fieri pcena haec intelligcntibus graviorem confosionis ru-
4039 S. HILDEGARDIS 1060
horem infert quam vindicl» corporalis, cum non qtiia.in lempore beati Benedicii ad mensam lectu-
inielligenlibtis corporalis ilisciplina inferenda sii, rns, veltil Deo ad alt.ire scrviret, quoniam satida
ct subdiiur: Sin aulem improbus e<t, vindicim cor- verba proferre debebai, Dominica die commun-ci-
porqii subdalur, id est, aut verheribiis, aul nliis ror- bat; sed deindc pramlelial, ne jejunans, in legemln
poralibus castigationibus casligelur, quia bunc non forle defectiim cordis senlirel, ih qtto etiam pra-fa-
vcrba, sed diri morsus rarnis vix ad corrcptionem tus Pater iutclligi Volebal, quod quisque fidcfis posl
(liictint. Et-de cellario monaslerii sic tlicil: Fratri- percepiam Eucharisliam se cautius el diligeniius
bns constilutam annonam tiue aliquo typo vel mora solilo iu omiiibus pbservarct.
offerat, id eslsine praesignala menstira Jeterminatse Quod aiiiem siibinferl: Dtio pulmentaria cocta
instituiionis , ubi etiam in typo intelligitur ti, [ratribus omnibus sufficiant: pulmenlaria, cibosillos
qnod est libi; et po, quod est polestas, scilicei ne osiemlil, qui atl ignem posili, hnc et illac ligniolo
cellarius intra sedicat: Tibi potestas esl dare et ne- inovenltir, ne comburantur. Et qtiod subscquituf,
gare ubi vis, ila utcni velit, plnres^l meliores ci- dicens: Si ibi fuerini pomit, nul nasceniia legumi-
);os det; scu cui velil, pauciores et dcieriores cibos mm, addatur et tertium. Fabns et pisa el alia liu-
siibministrel, qiiemadmodiitn saecnlares in curiis jtismodi Iegumina demonstrat, quje dc agro receu-
priiicipum aliquando facere solenl, qui anuonam g lia colligunlur, velul poma de arhoribus lolluntnr,
ibi dispensant, et nepotesialem hauc accipial, qitod et illa non cocta, sed a coriice ablaia, pro teriio
non plus indigenli annonaesubminislrei, quando ilK cibario fratribus apponi jubci. Pisces quoque aut
plus dabit, qui indiget, quam illi, qui iniligtis non casei, atit ova in tcrtio cibario intelligenda sunt, el
cst, nec ciiam in daudo, quse danila sunl, moram in gralia existunl: et lioocpius Pater uon nomiiia-
, reiardationis facil. Posiea siibinferiur: Egretsurus vit, quia prasscivit quod monachi ab bis se non
de stptimand, Sabbalo miindilias faciat, scopis sordes absiiiierenl: et idep haec non interdixit, cmn nuc
et pulverem, ubi necesse fueril, extergendo. Et ite- illa nomiiiavil. Postea iterum scribit: Carnium qua-
rum: Pedet vero tam ipte qui egrediiur, quam Ute drupedum omnino ab omnibus abstinealur comesiio,
qui inlrtilttrus ett, omnibus lavenl, videlicel ad man- prmleromnino debileset wgroios, ubi de volalilibus
tlatum. Et lieimle: Anle unam Itoram rtfectionis, ac- relicet, quoniam coniesliouem illorum sanis non in-
cipiat mistum scilicet prandium, id est pancm el tcrdicit. Nam idem Paler, quia tempore stio mona-
potum, panem videlicel pottii inlinclum, quod oflse clioruni conversatio rttilis et adhuc fere insuiiia
suni, quoniam ibi panis poiui commiscetur. Etpost- fuit, esum carnium ipsis per omnia inteidiceie i'e-
ea : Accipiat benediciionemegredient, videlicet ora- vitabat. Unde ul csu volatiliuiu ulercnlur, ci> pur-
lionis : et mox subseqttilur: Et accepta benedictione ^ miltebat, Deinde dicit: Ul videalur ab ipso vel ab
ingrediaiur, id est oralioni convenienti. omnibut, utque dum completo opere Dei, publica sa-
Deinde dicit: Sed et carnium esus infirmis omnino tisfaclione pwniteal, prottralus venium pelendo; cl
debiiibutqtte pro reparalione cohcedatur, carnes lam ilerum: Ita lamen, ui salisfaciat reus per hoc, id
qnadntpeditm quam volalilium inlelligi volens, et esi, super teriam se prosteriiendo. Postea subinfer-
n.illas carncs quas homines comedere solcnt, cxci- tur: llora qua quis desideraverat lioc quodpriut re-
piens. Al ubi meliorati fuerinl, a "carnibtis oinncs cusnvil, aul aliud omnino nihil aceipiat, utque ad
more solito abslineahl, scilicel a cnrnibtis quadru- emendalionem congruam, quoniam propler contem-
petium, qtiia sani illas ct succum carum comedcre ptum, qitmitbetnecessariu res protervo fratri denega-
non' splebanl, sed inlirmi; sani vero carnes volati- biiur, usque dum pwnkendo humiliatus, emenJaiio-
liuin, quoniani mtinilse sitnl, ncc ardenlem libidi- nem ostendat. El iieriim: Deinde omuiitm vestigiis
nem comedentibiis infeniiit, mandiicabunt. Deindc fratrum, ul orenl pro ipso, ridelicet ad Deum, qtient
subjnfert: Et prwveniant horas canonicat, scilicet gravibut culpissuis offendil. Et mox iterum : Et hvc
in alinientis, id csl boras in Regula constiluias, ila perficiant usque dttm benedicat illos, in publico talu-
qnidem ut aniealios el sacpius aliis, sencs ei infau jj tando, el ad Itumililatem provocando, el deinde niti
lcs prandium el suaviores ribos nccipiant. Et ile- per talisfaclionem, id est, in terram per corporit tui
. rum dicit: Et sic ingredianlur tid tegendum, vidi.iicet dejeclionem veniam pelendo, ibi coram omnibut Itu-
benediclione ornlionis. Et mox subsequilur : Nee miliatut fueril, majori vindiclmtubjaceat, scilicet co-
prmtttmat aliquit ibi de ipsa lectione, aut aliunde raiii illis in carnis sum exacerbalione. Scd quod dicit,
quidquam requirere, ne delur oecasio, nisi forle prior ti animw vero peccati cauta fuerit latens, id esl, si
pro wdificatione volueril aliquid breviler tlicere, quia frater in aliquibus causis latenler excessil, vel si
eo lempore, is qui ibi caelcris pirclaius erai, prac- pcccatuin aliquod oCculte permisil, tantum abbati
seniibus de eadem Ieclione nioniu salttiis faciebat, aut senioribus splritalibus palefaciat, cingulum pec-
nnlequam ab invicem disceilerent; quoniam ttinc rnti confitcndo, et sic indulgenliam consequatiir. El
pauci fiicriint, quod poslmoduiii muliiliidinc cre- subinferl: Hoc iptttm tamen qttod unutqtiitque offert,
scente devilabant, ne hnc in occnsione in vcrlia abbaii suo stiggerai, et cum ejus fiat benedictioneel
oliosa prOriiinperenl. Frater auiem.1ector hebdoma- volunlate. Ntillus itaque fratrum regularem aul
dnrius accipiai mitlum, tit supra diclum esl, priut communem cibum el potuin in conventu fralruin
quaminnpiat legcre, proptct communionemsanciam, suorum sili rcgutsritcr et ccintiiuiHer apposilum,
4C6I EXPLANATIO REGUL;E S. BENEDICTI. 1062
ilcviiara debct ex iniegro, nisi abbni-is sui pcrmis- A , que miirimirniionilms sini. Nnm. nbi rrg'o lan.'a>
sionc, nec rtira fralrcs commitnibiisoraiionibus aul frigidilatis csl, quod bomines a cnlidis indtimenlis
operalionibtis insistuni , propria voluntale stia. abi in ncccssilntc sc absiinere non valcnl, qtiia stipcr-
cis declinabil, nisi a spiriiali Patre suo sibi permis- iliiilatem illonnn vitabunl, tain agnina lann piilirii,
Mimfiierit. Scd latnen deqtiolibel rcgnlari ct coin- quam agiiintim filum liinicse pro indumenlo mon;.-
niinii cibo et potu, in convcntu frnlrutn suortuni cborum snperno judici placonl. Mox quoque stib-
sibi regulariter et commnuiler apposilo, corporii seqiiitm-: Nos tamen mediocribuslocis svfficerecre-
suopartem sublrahere liceuier poteril, iia saue nei dimus monacliis per singulos cucullam et lunicam;
clnmor inde rumoris exsurgni, sic commiinem con- cucullam vidclicel ninplam, ct ad talum dcsccnden-
suctiidinein ntonaslcrii rcgulnriter el linmililcr lem, mnnicis brevibtis ct iiinnuin modice praere-
Rine qtterimonia iibiqtie seqneiido. Posiea sic scri- dcntibtis, duobus qnoque gyronibtis in iilroque
bil: iVonprmsumal foris mandttcare, eitam si omninoi Intere siib axella dcorsuin perfluenlibus, qui cnpu-
a quovis rogetur, nisi forte ab abbale sibi pmcipia- tium (lesupcr ndbxrebal, quod singularc signum
tttr. Qnod si aliter fccerit, cxconimunicelur excom- monacbi csl, significans, nc hac vel illac ad sanculuin
miinicaiione, qua conlttmnx et . inobediens frnter a prospicinl, ctiin illtul super caput suum liabel. Tu-
contmtinione el sociclalc fratrum stiorum,nt eliam g nicnm vcro Inneam el aliquanlum cuculla conslri-
siiprndicliim esl, usque nd .snlisfaclionem sepnre- cliorcm, sed circa crtira aliqunnltilum larginrem,
lur. Et dicit: Expleto opere Dei, omnes cum summo, ct adpcdcs tendcniem, bracbialiis iiec nmlium am-
tilenlio exeanl, et agntur reverentia Deo, ut reveren- plis, nec mtillum constriciis ad maiius lendciitibus,
ler exeunles incnrventur et ul reverenliam in aliis imo aiilem gyrone iu iitroque lalere sub ascella
operibtts -suishabeanl, quasi in sertitio Dei sint, nec deorsum descendenlc.qua; dcstiper capulio cnrebal.
ullnm lasciviam,nec tillum excessumarripiant.Deinfe El dcinde : Abbas aulem de mensura prwvideai, ui
iuferl: Ul aitlem ntiiiialus fuerit hospes, occwra- nqn sinl cttrla, vclut quoriinidam laicortim, sed ad
Uir ei a priore vel a frairibus cum otnni officiocha- talum desccndentia, quoniam fcmoraribus in cella
ritalis, el primitus orenl pariier, id esl, oinnes qui- stia non ulebanttir. Quapropler subiufert: Femo-
runqite sint ad ecclesiani ad adomndum iliicnn- ralia lit qtti in via diriguniur, de vestiario aceipiant:
tur, iin quod fr.iires Denm orenl, nc tiim eisdem qui reverlenles, ibidem lota resliiuant: ubi inlciligi
hospitibus ordinem siitim iiifi-iiignnl : illi autein, ttt potesl quod monncbi sub niagislerio ejtisdem Pair s
ronversalioncm islorttui vidcnlCs, meliores fianl. dcgenles, non nisi de cella exeunlcs, femoralib-.is
Et iluruin :Inclinato ecipiie, vel prostralo omni cor- utebanlur. Nam quia muliituilo hominum femora-
pore in tcrra, Ghrislns in eis adorelur, qui cl susci- C f libns co lcmpore non titebatur, idcirco iilen»Patrr
pitttr; qnia cum hospilCs siipeiveniiml, qui -cos propler mores homininn et propler signmn puerilis
liinc sus.ripiiiul, sett rum discedunl, qui eos liinc simplicitatis et hiimilitatis, duin in celln residc-
prosequendo bcriedicuni, ani rornm cis ob reveren- renl, discipulis stiis femoralia non cnncessit, snl
linm Cbrisii, sc inclinabiinl, aul coram eis veniam excunlibus sivc eqiiestribtis, sive peileslribtis, pro-
petent, qtiasi Christus proesenssil. Mox quoque sub- pter exemplum castiiaiis, et proptcr virilem houe-
infert: Et post hwc omnis exlitbealnr ei humanitas, siatem et rcvcrcnliam hominiini, cis indtilsil. Scd
quod esl lam in affabili et sociali sermocinaiio; e nuttc tcmpore islo, quoniam morcs lioniimnn ila
colloculionis qtiam in omni necessaria corporali oslcndunt, Deo non displicel, si monacbi proplcr
nccessitate. Et ilerum : Abbas aquam in manibut blaspbemiatn inccslus, qtinm in niiililate cnrnis
hospilibus det, propler humililatis exhibilionem, cl deguslarc polerunl, fcnioralibits utanltir, ne ntiili
pedet Itospitibusomnibus lam abbas quam congrega- carnc carncm nllingenles, carnalitim pcccatoriiin
tio lavet, scilicei illi, quibus abbas idem opus in- reniiniscanttir. El iieruin : Stramenta autem lecto-
jungil. Nam beatus Paler Benediclns, cum bospiics rum sufficianl matta, sagtim, videliccl niil dc grosso
quos susccperat, comesttiri essent, aquam manibus p| lino, anl dc cnnnbe fnctum, el fere iti n.odiini snrci
eorum porrexit; et-cum a mensa siirrcxissent, pc- fornintum, el nuodam genere slraiueuioriiiii replc-
riVs eofum lavit; ct lioc propter exetrplum Filii lum, ct sic sttper mailntn posiltim, qtiod monacbi
Dii, quod iu ccena discipulis cxbibtiit, fecit; cxce- pro lecli slernio habebani, et lscuascilicct ex lana,
plis mulieribus, qiinruni pedes non letigil, sed con- qtiam in die super lecium propier hoiifstatem cx-
iemplum mundi ci in babilti, cl in sancia conver- pandebant, el qna in nocte, cuin velleui, se lcge-
satioue sua cis ostcndebat. Illo eieiiim temporc, banl. Slaiiinque dicit : Dentur ab ubbale oninia qtt.m
inouachi lumulliim siipcrvcnicnlitnn extrnneoruiii sunt • necessaria; et subinfert: Zona , id esl, qua
nondum senliebnnl; sed qui cos adibnnt, Christuui super iiinicnm cingebantur, ue illa. diflluercl, qnia
cl non aliud ibi quscrebanl, qtiem ciiam in sanciis absque femoralibus dormiebant, et brachiale quod
opcribtis ibi invcniebant. ad ciiiem erat, a quo caligoeligalsc depcndebaiil, cl
Et idemsic procedil: Vesitmenla (ralribits, secttn- niox proscqttilur : Mappula veltit sudariuni ex liuo
dum locorum quuliialem, ubi habiir.nt, vel aerh lem- formala, qua sttdorem a sc profluenlcni, dinn in
ptriem denlur. Ubi ostcndit, fralribus veslimcnla nperc laiiorabani, abslcrgcbanl.
dari sccunJiiin qund p>ii possuut, cl ut eliam abs- Postca aulcm dicit : Et cum oblaitone ipsatn ve-
1063 S. IIILDEGARDIS lOfil
titiorirm el mnnttm pueri involvant in palta atiari», A, vencrit, et si ibidem monasterium conversatiouis
ubi iulclligendum est, quod peihio parenlum pueri, suae viderii, in quo pccniicniia duclus, manere in
pro testimonio et conllrniaiione litteris commemla- stabilitate voluerit, et se suscipi per confirmatio-
batur, ciim illum Deo offefebant, quemadmodum ct nem rogaverit, lunc si dignus est, eiiam quamvis
illius qui siabililalem et conversionem etobedicn- prae longitudine peregrinattonis litteras commen-
liam suam coram Deo et sanctis ejusin consecra- datiliasnon halieai, nec habere possii, melius erit
lione sua promisit ut supra ostendiiur. El deinde : ulsuscipiaiur, quam inlroilus ei denegetur; quia si
Si quis de ordine taeerdoium in monasterio se tutcipi non susciperelur, forsilan aut debililate, aut infir-
rogaverit, non quidem cilius ei consenliatur: qui mitale, atil senectiiie, seu alio quoque gravamine
sacerdos inlelligendus est ille, qui aul proepositurae, oppressus, seu loiigitudine iiiueris ei reversionis ad
aut archipresbyteratui, aut parochiae praeerat, qui inoiiasierium, unde exieral, in desperationem du
ctiam propier eamdem praelalionem, animam suam ctus, ad saeculum redirel, ei in sseculopermaiierel,
vix ad subjeclionem coercere poterit. Non autem et eo modo in anima ct corpore periret.
cpiscoptts, quia indecens esset quod princeps ani- Sed tainen mullo utilius illi est, ut ad monasie-
innrum populi, qui et magister abbalis exstilit, ab- rium suiim, de qiio absque permissione spiriialis
bati subjicurciur. Sed hic, si converti voltierit, so- B
I Patris sui cxivit, si ullo modo potueril, redeat, aul
lus in poentienlia sil absque subjeciione magisterii. remissionem petal, quam in alio pertinaciler ma-
Deinde subihfertur : Et si forte ordinationis aut ali- neat, ita sane si ibi disciplinam monasticse religio-
eujus rei cauta fuerit in monatterio, id esl si aut in nis esse novit. Qiiod idem Paler in sequentibus
obcdienliis el in oflicib magisleriorum, scu in nc- aflirmat: Caveat ttutem abbat, ne atiquando de alio
gotiis exleriorum, aliqua ibi pcr consilia tractaiuln noto monasterio monachttmad habiiandum suseipiai,
Etinl, illttm locum attendat, quando iugressits est in sineconsensu abbatis ejus aut litleris commendaiitiit,
monaslerium, videlicct lociiin, id est, proposilum ubi non vuli, quod monacbi supradicia siahilitate
ronversalionis liumililalis et subjectionis, qu;c bo- el pelilione ouligaii, de loco ad locum sccundum
iiiim et aliiim grndum sihi acquirii, in qtiem locnm liberum stium sine permissione moveantur, sed ut
ipse ideo vcnlurus esi, prac oculis ii) corde suoi votum suum firma lenacilate conservent. Deinde
tuueai, cum in monasterio monachalem habituin prosequitur : Nec occasione sacerdotii, oblivisealur
suscepil, qui contemplum mundi demonslrai, noni Regulwabedienliam ei disciplinam, sed magis ac ma-
illum qui ei pro revereniia tacerdotii concessus esl: gis in Deum proficiat : locum vero itlum tentper al-
sciiicet non altendat, quod prius loctim doctoris\ tendat, quo ingrestus est monasterium,prwter o(fi-
habuit, videlicet, quod prius doclor el magistcr ini eittiif altaris. Quod dicitur : Monachus sacerdos in
populo seu iu clero fuit, nec cogilel nec aestimet se; monasterio suo ordinatus, de sacerdotio suo non su-
prudentioreni el docliorem, seu in loqucndo prom- perbiat, sed pia devotione locnm illum buinilitaiis
piiorem aul cautioretn, aliis fralribus suis in clau- et suhjeciionis prae oculis in eoi de suo leneat, quo
siro nutritis essc, cum ipsc in saeculo convcrsaius; exemplum Ciirisli seqtieus, monachalein habitum
6accularibus adhsesit, et eos omnes perliansivil sedI suscepit, et coiitemptum mundi arripuit, quoniam
inagis pro volttntaria conversione, qtiia se disci| li- ea hora se el Deo el homini ad serviendum subje-
•jaeRegulaespontc subjecit, el pro reverentia saccr- cit, et insiiper in humili mente cogitet, quod se
dolii sui cuni aliis bonum exemplum sanclitaiisi servum ci minislruin Dei fecit.cum se serviluli
dabil, obcdiiionenl et subjeclionem in omuibusi altaris subjugavit. Unde in omuibus bumiliorein se
causis se habere oslendal. Et iilem Patcr deindc> et subjectiorem demonstrabit. Nam non solum ni-
tlicit: Si vero postea volueril stabiittalem suam fir- tendat, quod bumiliter et devote habitum inoiiachi
mare, non renttalur tatis voluntas. Et deinde: Noni suscepit, quapropter se vilem et obedicnlem in om-
totum, si peiierit tuteipiaiur, congregationi toeian- nibus siue simulaiione aestimabil; sed etiam atten-
dut, verutneliam suadeatur ut tlet, ut ejus exemploi Q dal, quod propter boc, quod se Deo in oflicio alla-
alii erudiantur; et quia in omni loco uni Doniinoi ris subjecil, bumilera et mjiein aique ultimum sc
tervitur, uni Regi mililalur. Ilaque qupd pius Palerr deinceps in scslimalione sua compuiabit. £t sub-
isie superius scripsil, suscipiendus novitius in ora- iniert: Ubicunque aulem sibi obviant fratres, junior
torio, coram omnibus promittal de stabililate sua,, a priore benedictionem petal, sciikct velui in salu-
el qupd mox inltilil: De qua promissione sua jaciuli lalione, quia seniori suo se subjecluin csse iu oimii
pelilionem ad nomen sanclorum, quorum reliquiw; bumilitaie demonstrabii.
ibi sunt; cl quod bic dicit: Non renuatur tatis vo- Dcinde eliani dicvt: El semper ad orationem ttlti-
/nn/a*;et postea : Verum ttiam suadeaiur ut ttel; ett mam operis Dei, commemoratioomnium absentium
ileriun; Quia tn omni toco uni Domino tervilur;; fiat, quae oralio ulliini operis Dei, oratio Dominica
»ic inlelligi voluii: Nam si quispiam monaclmss intelligitur, quoniam superius dicii, per eamdem
nionasterium suura, in quo siabilitatem et pelitio- oratiouem divinum opus finiri, quemadmodum ibi
ncm stiani, ut supra scriptum esl, proraiserat, qua- ostendit, videlicet liiania el oralio Doiniiiica, et
Jibei occasiono instabilitalis sttac latenler vel pro- missse fianl; quia disciptili hujus Palris, cum in
tcrvc exici il, ci ila ad longinqtias proviucias pcr- eadciii oralione dicerent: Sed liberu nos a malo: dts
1065 EXPLANATIO SYMBOLIS. ATHANASII. 1066
absentibus addiderunt: Et famulos tuos fratres no- A tatiir, iinde eiiam vires animi ejus exsurgtinl, ila
siros absentes: in boc, eorum commemorantes. Col- quod pueriles correpiiones suscipere et pali, ut
lectas euim oralionura plenarie illo lempore non- prius fecerat, dedignatur. Ad uliimuin vero beaius
dinn habebant: et ideo divinum servitium per Do- Paler omnia luec sic aflirmat: iacienlibus hwc
iiiinicam orationem ssepius terminabant. Posiea au- regna patebunt crtema; qtioniaiu omnia qttoein hac
lem dicil: Infantibus vero usque ad quinlum deci- Rcgula descripta sunl, uec nimis constricla sunl,
mum annum wtatis, disciplinm diligentia sit, et cu- sed ad dexlram el ad sinistram, respiciunt, qua-
slodia adhibeatur ab ornnibus; el hoc ideo dicit, propter ea conservaniem, ad rcelcslia IIIOKprodu-
quoniam cum puer infra quinlum decimum anmim runi. Igimr ego paupcrcula femihea forma, hsecverba
lener in corpore est, tener est et animo: atque in- de sapienlia audivi, .quseme obscura verboruin Ile-
tcrim limorem babet, et ad quseque bona flecli gulse supradicti Patris B. Benedicli docuit, quaic-
potest, nec se corripientibus resisiere proterve au- ntis illa apertc proferrem. Unde mansueii, mileset
det: cum autem ad quinlum decimum annum per- limorati, Iiaec audiant, el pio corde iiitclligant, ct
veneril, jam in juveniute florescil, velut arbor quae buinili devotione suscipiant.
flores producit et raedulla ac sanguis in ea confnr-

SANGTJE HILDEGARDIS

EXPLANATIO

SYMBOLI SANCTI ATHANASII


AD CONGREGATIONEMSORORUMSUARUM.

(Biblioth. Patr., ed. Lugdun., XXIU, 594.)

0 filia;, quae vestigia Christi in amore castitatis B Qnod si aliqui inter vos in iiidignilale sua dixe-
subsecutae eslis, et quae me pauperculam in humi- rint: Allodia earum volumus imininuere: lunc ego,
litate subjectionis propler supernam exaltationem qui sum, dico, quod pessimi raptores sitis. Si autem
vobis in matrem elegistis, non ex me, sed ex di- pastorem spiritalis medicinae ipsis abslrabere ten-
vina oslensione per materna viscera vobis dico: taveritis, lunc iterum dico quod Siiniles silis filiis
Locum islum, videlicet locuni requietionis reli- Belial, el in hoc jusliliam Dei non inspicilis; unde
quiarum beali Roberti confessoris, ad cujus patro- et jusliiia Dei deslruet vos. Et cum ego paupercula
cinium confugistis, inveni in evidenlibus miraculis forma his verbis prsediclam liberlatem loci et allo-
per voluntatein Dei iu sacrificium laudis, el in per- diorum filiarum mearum a praefato abbate et a fra-
missione magistrorum meorum ad ipsuin perveni, tribus ejus peierem, eam cum permissione codicis
et eum mihi et omnibus me subseqtienlibus, cum , onines mihi consiituerunl. Cuncli autem, lain ma-
divino adjulorio libere atlraxi. Postea auiem per jores, quam minores, haec videnles, audientes et
admonilionem Dei, ad mouiem beali Dysibodi, a percipienles, maximam benevoleiiliam ad isla ha-
quo per licentiam secesseram, perrexi : et petitio- bebant, iia ut eiiam ad nuium Dei scripiis firmaia
nera hanc coram omnibus ibidem habitaniibus per- sinl. Unde fidelus hsec discant, aflirment, perli-
feci, scilicel ne locus nosler el prsedia eleemosy- C ciant el defendant, qualenus benediciionem illam
narum Ioci noslri ab illis essenl ligaia, sed soluta, percipianl, quam Deus Jacob et Israel dedit.
quaerens tamen in opportunitate utililatis salvatio- Sed o qtiam magiiinn planctum bae filiaemeae
nem animarum noslrarum, et sollicitudinem regu- post obilum mairis suae habebunl, quoniam verba
laris dislriclionis. Et secundum quod in vera vi- ejusdem malris suae amplius non surg.iii, etsic in
sione percepi ad Patrem, videlicet ad abbalem loci gemiiu el luctu per plurima tempora cuin lacrym s
illius dixi: Serena lux dicit:Tu sis Paler praepo- heu, heu, libenter nialris nostrse uhera siigercnms,
sili el salutis animarum niyslicoe planlalionis filia- si eam modo nobiscuiu proescnteiiiliabereiiius.Qiia-
rum mearum. Eleemosyna earum nec ad te, rtec proptcr, o Filise Dei, admoneo ut chariiate.n habea-
ad fratres tuos perlinet, sed locus vesler refugium tis inter vos sicut ego mater veslra a pueritia mea
earum sit. Si autem in conlrariis sermonibiis ve- vos admotiui, quatenus Charissima lux ciiin angelis
slris perseverare volueritis, conlra nos frendeuies, sitis propter beiievolentiam vestram, el forlissiimu
eritis similes Amalecbilis et Antiocho, de quo iu viribus veslris, sicut Pater vester Bcnedicius
scriptum est quod templum Domini. despoliavit vos docuit. Spiritus sanctus vobis doua suadel, quia
(/ Macch. i). post finera ineum, vocem ineam amodo non audie-
PATROL. CXCVH. 34
i06f . S. HILDEGARDIS j 1068
tis. Sed vox mea nunquam ducaiur inter vos ini A operniur, FCJa seipso esse vult, similis pessimis
oblivionem, quse freqtienter inter vos in charilatez angelis effccius, dje viia, ul Sainnas, cacliiet are-
sotniil. Filine mese ntinc rutilant in cordibus stiis,, scit. Tu niilem, o bomo, Deum in bis culpabilem
proetrislitin, quam habent de matre sua, anhelan- liaberc vis : qnaproplcr iibi respondeliir : Num
les et suspiranies ad coelesiia Postea in lucidissimai teipsum crcasti ? Nnn. Convenieniiiis ergo est, ut
et rutilante luce lucebunt per gratiain Dci, el for-- magis libi servias, quam illi, qui le creavit» Et
lissimoemililes in domo ejus fient. Undesi qtiis ini quam mercedem tibi parare poieris , cum leipsnm
hac turba filiaruin mcarum discordiam et discessio-• non fccisli? Niillam, sed poenam ignis. Sic in dua-
nem hujus habitationis et spirilalis disciplinaefa- bus parlibus islis angeli el homines alque rcliqua»
•cere volueril, donum Spirilus sancti averlat hoc! creaiurae Dei divisae sunl, sicul cliain libi factum
dccorde illius. Quod si Deum contemncns, id la- est, cum Detis boininein in circumcisione signavii.
men fecerit, manus Domini occidal illitm corani Qtioniam primus deccplor prinium homincm f.illa-
omni populo, quia dignus est, ul confundaliir. Qua- citer illitsit, ita qtibd inobedieiis Deo faclus, vcrbis
propler, o lilise, Iocum istum, quem ad militandtim illitis conscnsit el per inobcdicniiam fecil, ut ei
Deo elegislis, omni devolione et slabilitate inhnbi- consiliaius eral. Sed cadcm in obedientia per cir-
late, quaienus in eo superna pracmia adipiscamini. B ] cmncisionem in prxrcpto Dei scissa est, quando
Unde et charitns in Sapientia dicit :Ego ab aniiquo Abraham beuevoltis Deoobedivit, ila faciens, sicut
ordiuata snm, et in formatione primi bomiuis ftii, ci pr*cepil (Gen. xvn). Tunc idem decepior ciun
cum a Deo plasmalus cst, quia crclttm el lerram et dolosiiale in se freimiit, quibtisdam hominibiis
reliquas crcaluras Deus propter hominem sapienler malum hoc immitieiis, quod possibile non essei, ut
creavit, ul nb illis et stisienlarctiir et pasccrclur. illuui Deum conliiercntur, qtiem ncc videre, nec
(Eccli., xxiv.) Unde et sapientia faber recte dici andire, nec palpare possenl. Et sic in populo, qui
poiest, quoniam ccelum el lerram circtiivit, et per obedientiain siguatus crat, baccbaliis esl, atque
a-quali pondcre ponderavit. Caro autem hominis, iiieuiinil, quia priinum hotiiinem tleccperal, ubi
-cunvnnima in venis et medullis pleuiter perfusa dixil : Eritit sicut dii, tcientet bonum et malum
est, ila ul caro per animam scmper suscilelur; ct (Gen. m): ct eis pessiir.um sitfllaliim immisil, di-
<piia eliam homo creaturas per animam cognoscii, cens, quod niillo modo i.isi in aliqua fornicatione
ipsns in jucunditale et gaudio habet. Sic namque Deu;n cognoscere pgsscnt, quia et bomo fbrma essel,
homo in carne el anima velut de misericordia et el si Dcus bomincm creassel, cur sc ita abscnntlc-
charitate amabilis esl, queroadmodum sapienlia el ret, ul homo illttm nec vidcre, nec audire, neccom-
cbarilas unuin sunl. C prchendcre valeret.
Pef has duas virtutes, scilicet sapiemiam et Secl lota vclus lcx el vere signalus populus, an-,
-charitaiem, angeli el bomines Deo in humilitale tiquum hunc deceptorem et erranles honiines isios
obtempcrabunt, quoniam humilitas ad honorem Dei opprimere non poluit, nec adhuc poterit, sed Deus
frequenter se inelinat, et ita omnes viriutes ad se ante iiovissimum diem illos opprimet, et coram
colligil. In his itnque virlutibtts Deus honiiiiem omni populo vincet, lali modo velus lex ctim ora-
plasmavit, ne totus periret, sicut etiam angeli oin- nibus his, vidclicct cum illis, qui circumcisionem
nes non perierunt, quia multi cum Deo persliie- observabant, etiam cum eis, quia in prsedicto er-
runt, ,'alii vero cum antiquo serpente ceciderunt. rore erant, usqne ad naliviialein Cbrisii cucurrit,
Deus cnim boininem in sapientia creavit, in cha- ubi ipse verus Sol jusiitire in veritate apparuit. Et
rilate eum vivificavil, in humiliiate vero et obe- idem Sol magnum splendorem per docliinam suam
uienlia illuin rexit, qtiaienus inlelligeret, quoraodo dedil, in liumanilale sua visus el auditus, qtioniain
vivere deberel : sed primus Angelus haec iuielli- prophelae ipsum prsccucurrerant, quemadmodum
frere noluit, quod esse non potuit, quoniam vita quidam planctoe stipra solem sunl, quod Deus prx-
nnaaseipsa est, a qua orania vitalia sunt;qua-p D viderat, qtiando firmamenlum cum omnibus orna-
propter ille de vila cecidit, et aruit, velul ctiam in inentis suis coitstiluit; soli vcro cum luna el slellis,
crealtnis, videlicet in arboribus, in herbis el in Dens aquani adjuhxit, et nubes cum tempestale
iiliis creaturis quandoque fil, cum aliqua de ipsis posuil, qttas fulgura perforant, el quse per sonitum
«ndendo arescunt, quia succuin non gustaverunt. touilrui inlerdum scinduutur, iia ut moveanlur.
Angclus quippe a Deo vitnlis esl; liomo autem ple- Sicul eniin Deus creaiiiram istam ad servilutem
num opus Dei est, quoniam Deus in ipso semper hominis conslittiit, ita etiam et Filium sunm per
opcralur, qtiod homo in seipso intclligere polest, eam praosignavit,qtiem prophelae praidixeriml, et
quia quandiu in hac vila vivit, cogitare et operari ctijus huiiianitaleni cuui serviiutc prophetfaeletige-
non desiuil aliqua, in quacunque parle sit; cum rnni, velul planclab solcni ipsi serviendo suslen-
aulem in hac vita finitus fuerit, in aiia vila infiiiiie lanl. Propiielra nainipie quae dixit : Ecce Virgo
vivit. Cutn cnim bomo bona operatur, bonis ange- concipiet (Isa. vn) , liuinanilaleni ipsius leligit,
lissiniitis clficilur, cum autem niagnum hoiiorem, quia intcgrilas Vidginis dc calore Spiriius sancti,
quomodo Deus ipsum formavcril, non cognoscii, et non de calore carnis, concepit; quemadmodum
el cum a recla obedieutia fugil, nec iu humililate sol rem aliquam radiis suis ila transfigit, ut.ex
1069 EXPLANATIOSYMBOLIS. ATHANASII. 1070
ardore ipsius tola caleal, nec lamen consuinaltir , Asonarum,
, endem Trinitas in uno Deo , gloriose.
quoniam sol justitiae de illibala Virgine processit, et honoranda sit, sine ulla confusionedivisionis uni-
totiim mundum illuminavit, velul eliam sol per fir- talis, quia unus Deus in una subslantia, divinilalis
rnamentum totum mundum illumiuat, quod lamen inseparabililer esi, Non enim aliud est Pater in
iniegrum permanel, sic Virgo peperil filinm, cujus substantia, nec aliud Filius, nec aliud Spiritus
nomen Emmanuel, quia in iniegritaie ex ipsa pro- sanctus, nec ab invicem in substanlia divinilatis
cessil, ul sol per firmamentum fulminat neutro segregaii sunt; sed in Patre et Filio et Spiritu
diviso; et ideo nobiscum Deus, quoniam in eadem sancto, una divinilas unius substantiae in gloria
incarnalinne, quoe de obumbralione Spiritus sancti majestaiis est. Allamen alia est persona Patris,
in ulero Virginis orla est, sancla diviniias iniegra quae nec Filii, ncc Spiritus sancti esl; alia Filii,
tota fuit, sicut sol in firmamenlo, atque vis divi- qiiac nec Patris, nec Spiritus sancti est; alia Spi-
nitatis, roelos, abyssos, el omnes creaturas tran- rilus sancti, quae uec Pairis, nec Filii est; et per-
scendit; et tamen Filius Dei per sanctam humani- sonarum istarum una diviniias inseparabilis, aequus
tatem suam lunc nobiscum ernt. Sed el per obla- honor et slabiiis, cooclernnpolentia et invincibilis.
tionem corporis sui, et per docirinam suam nunc Nam qualis est Pater in divinitate, et non' in per-
nobiscum est et erit, donec ipsum manifesle vi- B sona, lalis est Filius in divinitate, et non in per-
deamus. Eidem quoque soli jusiiliae cum luna et sona ; lalis qtioque esl Spiritus sanctus in divini-
stellis aquae adsunt, scilicei ut discipulos suos in late, et non in persona ; quoniam alius Palcr, alius
universum orbem mitteret proeilicare Evangelitim Filius , alius Spiiiius sancius in personarum di-
omni crealuroe (Marc. xvi). Nam quae prophelae de stinciione est : non tnmen aliud Paler, aliud Filins*
ipso prseriixeranl, in semelipso complevit, sicut aliud Spirilus sanctus in divinitalis subslanlia ,
etiam in die septima a crealione mundi, Deus ab et qtiomodopersonse istae intelligendae sunl ? Deus
oinni opere suo requievit (Gen. n). El ul Deus utiqiie in veibo suo rationalis est, et vivit. Et Deus
omnem tunc creaturam ad serviendttm boitiiiii sub- creavil mundum, scilicel hoinineiu cum omni gloria
jecil, sic et nunc Filius Dei post ascensionem sua, quod ila debere esse, Deus semper in aeterni-
suatn opera incarnaiionis suse discipulis commisit, tale habuil. Hoc Deus solus'fecit, sine quo ntillus
cum ex praeceploipsius Evangelium omni creaturae est. Elquiseumnon exstanlem fieri facerel? Nullus
praedicabant. Ipsi namqiie hominibus fulera rectam omnino. Deus omnia in verbo suo fecii.uiJoannes,
de Filio Dei ostendebant, quemadinodum cum eo qui supra pectus Cliristi recubuit, allirmat(Joan. ).
manenles miracula ejus videranl et cognoverant, _ Sed Deus ignis esl, et in ignc hoc flannna lalet,
sicul sol in Srmamenlo lucet. et flamma baecin vita mobilis esl. In igne autem
Hanc ilaque fidem innumerabili turba populortim isto nnlla divisio est nisi dislinclio personarnm.
soscipiente, Ecclesia ordinata e$l, ut luna cum Ignis autem malerialis ct visibilis, anrei coloris
siellis in iirmamenio consiituta est. Sed et iiden est, et in igne sno flamma coruscat, quoe in valido
populi inler se diversos magislros ct praelalos, Spi- ventofiagr.il. Iguis quidcm hic nou coruscaret, nisi
riiu sanclo inspirante, constiluebant, vclttt etiam flainiueiis essel, el mobilis non esset, nisi per
flrmamentum cum sole, Iuna et slellis, illuslratum venttiin; unde el tria vocabula in igne isto sunt.
esi, qtii totam Ecclesiam sustenlarent. Deinde Flamma namque de igne est, el igtiis de flamma
tonilrua et fulgura pcr infideles homines et per coruscat, et non nisi per validum ventum niobilis
crudeles tyranuos elevabantttr, qui fideles Domini, est. Ignis quoque cum flamina ardet, et ardor isle
qni in fide ardebant, sicut sol in virlute sua lucet, integer ignem et fiammam sequaliier perfundit et
quisi Itipi invaserunt, et sanguinem ipsorum effu- inflat, et si ardor in igne non essei, ignis non es-
derunt, ita quod etiam non erat, qui eos sepelirel. sel, nec lonitrum flatnma: baberet. Sed et anima
Tonilrus quoque, qui in primo casu Satanse, cum ignis est, et ignis ejus tolum corpns, in quo'est,
ille in infernum (leniersus est, sonuerunt per iui- D perfundit, venas scilicet cmn sanguine, ossa cum
micos Dei, qui in peccatis peccare non cessabant, medullis, et carnem cum livore, et inexsliiiguibilis
surrexerunt, el fulgura in plurimis Christianis, qtii est. Et ignis aniniaeardorein in rationalitale habel,
fidem iu infideliiale dividebant, apparuerunl, et qua vcrbum sonat. Quod si anima ignea non essel,
inultos Catholicos comburebant: sicut per Arium frigidam coagulationetn non perureret, nec san-
facttim est, quem Athanasius omnino conculcavil, guineis venis corpus aedilicaret. Quia amem anima
de Joanne Evangelisla confortatus, qtii de pectore in rationalilale ventnsa esl, per omnia loca cor-
Jesu hoc suxit, quod in allum volavil, cum in poris calorcm suum recle diviilit, ne corpus exu-
inyslico spiramine de divinilate Evangelium edi- rat. Ciiin vero aninia de corpore se cxiorseril .
dit. Quemadmodtim idem Atbanasius poslea de corpus deficit : quemadmodum ligna non ar-
unitate Divinitalis, Ecclesiam muniendo, scripsit, denl, ctitn ardore ignis caruerinl. Homo namque
videlicei ul omnis hoiuo qui voluerit salvari, teneat secundum Deum, rationalis est, et ralionalitas lio-
fidem inicgrani et inviolatam, in Deum perfecte minis cum igne in vento sonat. Ralionalitns enim
credens, ne in gehcnnam demersus, gehentialis fiat. magna vis est, ignea et non divisa : et si nnn essct
Sed fides vera est, ut unus Deus in Trinitate per- ignea, non essel ventosa : et si venlGsa non esset,
1071 . S. HILDEGARDIS 107«
non sonaret. Deus ilaque orania creavil, et praeter A . aeternus Patri in divinitate Filius a creatura indu-
ipsunt solum nullus unquam aliquod vitale fecit, menlum, quod homo est, induii; quod indumcnlum
quamvis homp arte sua quaeque fingat, quse tamen divinilas ita declaravit, velul soli radius suus in-
yivere non facit, quoniara bomo initium habet. Et fixus est. Spl autem lumen stium in terram emittit
qui omnia creavit, creatus non est, quia nullum nec tamen propter hoc augelur aut minuitur; nec
tnitium anie ipsum fuit, sed ipse sine initio est, Filius Dei in mundhm veniens, auctus, neeminutus
et omnin in ipso sunt, quoniam per ipsum omnia in divinitate est, quoniam indumentum suum sic
facla sunt (Joan. i). Per illa autem, quae homo induit, quemadmodhm Deus Adam de fragili crea-
propier limorem fugil, ne eum lsedanl, fiduciam tura vestivil, ne nutlus videretur. Horao quippe
ad Dominum habet, clamando, ut ipsi succurrat, aeternitatein nisi in htimanilate nequaquam videre
et eum in requie pacis conservet. Per haec vero possel, quia diviuitas in humanitate latuit, iia
quse propter hominem sunt, et quae in ipso exi- quod per indumenlum humanitatis Filius cognilus
stnnt, et cuiu quibus ipse operatur, et quae ei ex est, ut eiiam per arma veslilus homo cognospilur,
bis plaoide ac convenienter adsunt, cbarilatem ad quamvis in eis Jatens non videattir.
Deum babere discit. Sed el selernus est Spiritus sanctus Palri et Fi-
Si enim homo nihil sciret, nisi quod sibi leve et lio '
suave esset, nesciret, quid idem esset, et quid vo- et coaeiemus, qui in initio omni creaturae adfuit,
eam inspirando imotabilem fecit. El non tres
caretur : unde de pondere duritise nocivprum sum- SPternitates in Deo
mam scientiam habel, et quid bonura. et malum sunt, sed una aelernitas in ipso
est, et uon tres, velui Arius parliculas in illa fecit,
sil, cognoscit, el ea, ut Adara, nominare scit. Nam meinbra hominis in abscissione
"si unum in rebus tanluin scirel, opus Dei in iilo quemadmodum
iruncantur, sed seternitas una divinilas est quam
perfertum non esset : el rem, quam videret, non ralionalitas bominis,
et et propier fortissinia opera
r.ognosceret, quam audirel, quae qualis esset, illius, nomitie uno nominare non
scire non posset; quapropter vacuus esset el ex- potesi. Sed et
quoniam homo inititim habens, in cinercm verlitur,
stinctus, quemadmodum hoc, quod per ignem com- ideo eliam
bustum in carbonem convertiiur. Haque ut prae- haec, quae anie principium et posi finem
sjnt, enarrare non valet; sed in aniina sua unam
dictum est, increalus Patcr est, Filius etiam iu- fldem de subsianiia Dei, quse spirilalis
sic et lenens,
creatus, Spiritus sanctus increattts; quoniam Anima ouim spiraculum a Deo est,
hse tres personae unus Deus est, et omnes creaturae est, ioquitur.
unde et muka invisibilia capii, et unilatem divini-
per eumdein Deura creatoe sunt; sed sine ipso factum G tatis in recta lide sentit;
est nihil (Joan. i). Iiiitium quippe, quod in initio quia non tres increati
'
creationis factum est, similitudinem illius qui sir.c dii, nec tres itnmeiisi, sed untis Deus est, videlicet
inilio est, habere voluit, qtiod nullo modo fieri de- increalus et immensus, nec in Ires modos, nec in
tres parles divisus. Omnipolens etiam Pater est,
buil, qtiia nibilum fuil, quoniam in Deo vila et
veritas est, in perdito vero angelo et in homine qui per Verbum suum, quod omuipolens Filius ejus
vanilas est, quam superbia inflavil, quoe tanquam est, omnia creavit, iquaeomnipoiens Spirilus san-
venius pertransiit. El quod per Deum et in Deo clus, qtii vita est, ila perlransit, ul eliam calor
factum est, vita in ipso est, et Deus caput illius ignis et fl^mmse ardel; sic tamen non tres omni-
Deus in tribuspersonis unus Deus om-
contrivit, qui praedicla mala primum arripuit, ac polenles.sed
eum quisine vila esi, in infernum projecil. Immen- nipolensesl. El ut inconveniens essel, quod bomo,
fius etiara Pater esl, qui nulla capacilnle conipre- qui cuin rationali anima unus lioino esl in tres di-
hendi nec numero finiri polesl, ut illa possunt, viderelur, quoniam iunc imegra vita non esset,
sed moriale cadaver , qiiomodo posset unica vita,
quse in principio facta stini. Omnia enim Deus in
in qua nulla mortalilias iniiii el inuiationis est, di-
praesentia sua habuit, sed tamen subito illa non
creavil, unde cliam quoddam intervallum in crea- ]n vidi: sed el Deus esl Pnler, qui polens est; Deus
turis est, sicut in homine, qui infans, puer, juve- est Filitts, qui potentia Patrisest; Deusesi Spiriius
nis, senex , ac decrepiius eflicilur, quod quidem sanclus qni viia esl, per quani omnis viia procedit.
comprebendi polest. Sed et in Fiiio et Spiritu sancto Non auiem tres dii sunt, sed absque omni divisione
jntelligendum est, quod immensi nec capaciiate unica deitas esl, cujus fortissima vis singulis no-
riec numero comprehendi possunl. jElernus quoque minibus nominatur. Ita eliam dominando Dominus
Pater esl, in illa scilicel selernilate , quae nunquam esl Pater, operando Dominusest Filius, vivificando
incepit, et in simililudine circumeunlis rolae, in Dominus esl Spiritus sanctus ; et bi suut integra
qua nec principium, nec finis conspicilur. Deus divinilas irium nominum, sicut Deus omiie opus
enim tpirilut est (Joan. iv). Omnisquippe spirilus, suum inuna vi diviiiitalis significavil. Necdomini
iucompreliensibilis et indivisibiljs est. jEterniias sunt singulariter doininanies, sed plena integri-
i>amque sine omni comniutatione bac, quod dici- tate uua divinitas in tribus viribus Irium persona-
lur : Fuit et esi, aelerna manei, ncc in ea ullus rum esi, scilicet dominando, operando, vivificando
Deo assimulalur. Nam aeierniias utiica est, omnes- quoque omnes crealuras, el eas ad oflicium suum
qiie ejus crealurae per ipsam factae sunt. Et r«- moYendo : et sic unus Domiuus cn.
1073 EXPLANATIOSYMBOLIS. ATHANASn. 1074
', Et Dominus iste duo opera fecit, angelum videli- A . unus Deus est. Ei Paler a nullo esl factus, qtioniam
cet et hominem cum omni creaiura. Angelus auiem anteeum nullus apparuit, a quo genilus aut crea-
gpiritus est; homo autein ad imaginem et simili- lus esse possit, sed sine initio aeterniis est. Filius
ludinem Dei faclus csl, ut quinque sensibus corpo- autem absque omni separalione a Patre solo est,
ris sui operetur, per quos etiam divisus non estV non factus inilialis, nec creatus in membris, sed
sed per eos est snpiens et sciens et intelligens opera genilus, ul lumen in sole sine omni separalione
sua adimplere. Has Ires vires Deus in liomine signa- est. Hic carnera de virgine Maria asstimpsil; sed
vit, per hoc scilicet, quod anima hominis rationalis lamen clarilas divinitaiis ab eo non reeessit, quia
est, quae corpus ad operandnm movel, et in qua seternaliter in divinitate cum Patre fttit, quamvis
quinque sensus corporis bominis pleniler perficiun- sub teuipore indumenlum suum, videlicei carnem,
tur. Per visum enim homo creaturas cognoscit; per de matre Virgine indueril. Sed Spiritus sanctus
auditum vero ralionalitas ei narrat, quid hoc sil vita est qtiaeomnia spiramina in creaturis movet :
quod audil;per odoratum autem, quid sibi conve- el bic per nullttm spiramentum vita faclus, nec
niens vet inconveniens ad iilemlum sit, discernit; etiam ab ullo crealus, nec ab aliO tillo genilus est;
per gustum etiam, quibus et qualibus pascatnr, sed Palri et Filio in divinilaie coaeternuset cosequa-
roguoscit, et per tacium bona et mala operatur, et; B lis exislii. Ipseenim in prima crealione mundi ade-
omnia opera sua cum prsedictis quinque sensibus rat, quia Spirilus Dei ferebatur tuper aquat (Gen. i),
regit. Hi quinque sensus in homine, ita in unum circulum totius orbis illustrans, ctiin veiiium Dei
conjunguntur, quod alius alio nequaquam carere dixit : Fiat. El a Patre et Filio Spirilus sanctus in
polest et in uno homine sunt, qui tamen non in veritate prophetiae procedens, prophetas propheiare
duos, nec in tres homiiies dividilur; sed omnia fecii, qui lamen multolies profundiiaiera prophetiac
opera sua cum his quinque sensibus perficil, et occullabant, licei textum scriberent; quoniam ve-
unus homo est. Sed et per hoc quod homo sapiens, lul ln umbra et in visu hoctis, interdum per signi-
sciens el intelligens est, creaturas cognoscii. Ilem- ficationem loquebantur. In igneis quoque linguis
que per crealuras, et per magna opera sua, qttae super aposlolos veniens, eos lotos^replebai, ct eos
etiam quinqtte sensibus stiis vix comprehendit, alios homines fccit quam ante fuissent, ila ul ipsi
Deum cognoscit, quem nisi in (idevidere non valet. easdem Iinguas viderent, el taclum ejusdem Spiri-
Homo itaque per quinque sensus stios in creaturis tus sancli sentirent, qui anle nativiiatcm Chrisli
omnia comprebendit el cognoscit, quia per visum nulli hominuin sic apparuit, nec poslea apparebit;
amat, per gusium sapit, per audiiiim discernit, quouiam Cbrislus unigenilus Dei esl. Quod aulerri
odorando sibi convenicns eligit, el per tactum id 'C in igneis linguis ets apparuil, hoc ideo factum est,
quod sibi placet, operalur; el in hoc Deum, qui quia virgo Maria in igneo calore ipsius, Filium Dei
omnes creaturas creavit, exemplatur. Sic quoque concepit, et sic etiam ipse a Palre ei a Filio pio-
liomo per hoc quod sapiens est quid sibi placilum cedil. Et quoniam aposioli eum in igue videbaiu,
seu nocivum sit, sapit; et per hoc quod sciens esi, cum sapientia el intelligentia manifeslc loqueba-
creniuram jubendo conslringit, quod ei ministrando lur. Sed et quia Filius Dei in Maria virgiue du
subjaceat, et quod vult, sibi altrabil; et quod nou Spiritu sancio conceplus est (Lue. i), Spiriius san-
vull, a se fugat; et per hoc quod inlelligens exisiit, , cius in ipso mansil, et inanct, el semper cum ipso
quid unicuiqtte crealurae in oflicio oonveniai, novit. esl, nec unquam ab ipso invicem separantur, ideo-
Cum his enim tribus viribus et appendiciis earum, que integra et pura fides est, quod Spiritus sancius
homo rationalis in anima est, quae nequaquam di- a Patre ei Filio procedit, ut praedictum est. Hoc
vidilur, ita etiam utsi persuasionem diaboli mem- vero qiiod Filius dixitj: Qtit a Patre procedil (Joan.
brum aliquod hominis abscinditur, rationalis anima xv), ad honorem Palris dicebat, altendens quod
propler boc nullo modo dividilur. Corpus vero, incarnalio sua ex lempore fuit, cum paiernae divi-
SRdiliciomanimae est, quod cum illa secundum sen- Q nilati temptts non adsil.
sibilitaiem suaui operalur,queiuadinodum moiendi- Iiaque uhus Pater esl, et non tres Patres, sed
num aquis circtimferlur. unus Pater; quia si Pater iion esset, f ilium non
Omnes ergo populi chrismate tincii tres personas genuissct: et si Filius genitus non fnisset, mundtts
in unitale esse confileantur; sed quod tres personae, creatus non esset. Untis quoque Filius, non tres
una vera firmaque divinitas sit. Et quoniam tres Filii, sed unus, per quem omnia facla siiiii, Patri
animoenon sunt in una raltonali anima, quae tres consubstaniialis : et iinus Spirilus sanctus, et non
vires habet, sed una anima est; quare illa separa- tres Spirilus sancli, scd unus vivificans omnia, et
bilis divisio in tinitate divinitalis essut, cutn omnia movens. Nam unaquseque radix viriditatem in se
de Deocreala sint ? Nequaquam ergo dicendum est Iiabel, de qua fruclus procedit; islud aulem inse-
tres deos aut tres dominos esse, sed unus Deus qualiter inspicilur, et tamen in uno sunt. Quare
dicitur, qui omnia crcavil, et unus Dominus, quem ergo Creator omnium, in Trinilate personarum non
omues creaturae Dominum invocanl, et cujus oves esset ? Persona enim Palris, per radicem; persona
proprise sunt; el ideo probibendum est, ne uJIa vero Filii, per fruclum; persona auiem Spiritus
siiignlaritas in unilate divinatatis habealur, quia sancti, per viriditatem inteliigenda est; et ab in-
1075 S. HILDEGARDIS 1078
vicein non separnntur, sed unus Deus est. Et in A ut sic anima el caro unus est homo, ita etiam abs-
ista Trinitatis unitaie nihil prius anlecedendo, ni- que omni dubio Dei Filius ante ssecula natus carne
hil poslerius subsequendo, nihil majus in magnili- ex Virgine assumpta pleniler, ut praedictum est,
cenlia, nihil minus in potentia; sed totae hujus Tri- indutus, Deus el liomo existens, unus est Chrislus,
nitatis personse sine ulla vacuitate in unum se con- per unctionem utique gralisc Dei Christus diclus.
jungunl, et in osternitale et in aequalilate coaeternne Qui insancta humanilaic sua, per fixtiram clavorum
sibi et coieqiiales exislunl, ita ut in eisdem personis ct lanceae vulnerattis esl (Joait. xix, Isa. LIII)
nihil sit, de quo secundum divinitatem dici posst: propter unnm vulnus primi hominis, quod cunclo
Est et non fuit, magnum elparviim, quoniam Deus generi suo ille inflixerat, quatenus Iivore sanguinis
initio et fine carens, nullum augnieiitum, nullum sui illud sanaret, el unctione olei graiiae illud per-
deirimeniiim recipil, quia immuiabilis est. Opus funderet, ac per poenitenliam illud ligarel, cum
autem Dei in crealura prius non formntum, modo homo se peccasse doleret. Vulneratus autem de-
lormatiim apparet, et per lempora Iransit, se in ma- scendit spiritualiter in puteum infernalis profundi,
jus dilalando, el in minus se conlrahendo. Trcs er- illicque per plurimos sibi atlraxit, seilicet eidem
go personae in unitale, unusque Deus, in tribus per- _ inferno primum hominem abstulit, et omnes qui
sonis colendus est, quoniam ipse omnia creavii, et Deum in moribus hurnanoe honorificentiae unquam
vita est, per quam omnia vitalia procedunt, qupd teligerant, et eos in locum deliciarum et gaudio-
quilibet fidelis indubilantersic accipial. Fideli etiam rum, quem in prirao parente perdideraut, locavit.
necessarium est, ne a lide catholica se separel; Sed quod die tertia surrexit a morte dormientis
sed incarnationem Filii Dei veram esse credal, et corporis, in hoc tres personas deilatis designavil,
seipsum, quomodo creatus sit, et quomodo operans aique eodem corpore ascendens, ad coelos ivit, ibi-
corpus cum ralionali anima, unum sit, consideret. que dominando sedet ad dextram Patris, quae sal-
Deus enim ante lempora formam bominis, in qua valio credentis populi est, illis vitam tribuens, quos
carnem assumeret, prseviderat; et quicunque in lioc sanguine suo redemit.
dubitat, seipsum abnegat : nec credil, quod in El hi omnes ante lempora omnium principiorum
duabus naluris animae et corporis per tres modos proescili sunt, quoniam Verbum Patris, per quod
unus homo esl; quia si unum de tribus istis, scili- omnia facla sunt (Jonn. i), carnem induit, ul homi-
cel anima, corpore et ralionalilale, de quibus ho- nem quein formaveral, redimeret. Idem attiein Fi-
me conslat, deesset, homo non essel. Nam homoi lius Dei, in fine sseculijuslus judex veniet judicare
raiionalis in anima est, quse in corpore quselibel, Q ( vivos et morluos, vivos scilicet, qui opus fidei ope-
cum sono verborum perficit; quoniam crealurse ranles, in eodem opere bono inventi sunt: mortuo»
homini adsunt, quemadmodum rami arbori, quiai autein, qui opera morlis per infidelilatcm operati
bomo non sine reliqua creatura, sicul nec arbor sunt, cum in voce vocationis canentis tubae, homo
absque ramis creatus est. eidem Filio Dei per judicium ul scabellum subjace-
In veritale ergo recta fides est quod Cbrislus Deii bit, quoniam tunc eum videndo, qui dignu%est,
Filius, anle tempora natus, Deus est, et etiam per cognoscit. Nam in advenlu judicis hujus, per prse-
indumentum carnis verus homo est. Deus ilaque est; falam vocalionem, morlui cum corporibus suis re-
ex substanlia Patris, quoniam illi sine tempore' surgent; quemadmodum eiiam per sonum verbi Dei,
coaeternus et coocqualis est, ante secula genilus,> omnis crealura processil; el omnes de propriis
quia omnia per ipsum [acta sunl (Joan. i); sed per' operibus suis, quae in morituro corpore operahl
humaiiitatein, quse lempus habei, ex subslanliat s»Qt, judici suo respondebtiut, nec ullus se excu-
malris bomo est: ipse eleuim plenus Deus est ini sare poteril, quia unusquisque opera sua, quse
integriiaie sclernitatis pleutisque liomo cum ratio- prius se fecisse lanlum sciebal, tunc cognoscendo
nali anima el carne munda, et absque ulla virilii palam videbit, quoniam ipsis velut in indumento
commislione humanse naturoe, atque coaequalis Pa-• D j esl, unde et illa eum ubique sequenlur. Et qui justa
iri in aeterniiate divinilatis est, minor auiem eo ini ei recla opera feceruut, ibunt in majorem clarita-
humanilale, quse tempus habet. Et ipse Deus et ho- lem vilse, quam mundo huic sol luceat, animabus
mo existeus, non in duos divisus est, sed unus estt eorum gratia illustratis, unde et angeli Deum lau-
Chrislus, nou tamen pcr coinmutaiionem diviniiatis! dant, quia isti tam magna opera operati sunt, quod
in carnem, sed per assumptioncm carnis quam di- eis gloriose circuradanlur, velut homo preiiosa
vinitas sibi adjunxii, et quam claritate' sua sic: veste qua induitur. Inuumerabilem quoquc mulii-
perfundit, ul raditts solis in sole lucet: nec ob hoc; tudinem hominum illorum, qui ante finem suum vel
nlla confusione subslantia divinilalis, scu subslan-- eliam in fine suo pceniienilam perfecie cgerum, ac
lia carnis in invicem confusse sunl; sed in vera» Deum in peccatis suis confessi sunt, Filius bominis
unit&ie personse, unus esi Chrisius, verus Dei Fi-- in sanguine suo ad se elevabii, et unicuiqtie secun-
lius. Sic enim in rationali aniuia nulla commulatioj dui« opera sua mercedem in viia relribuei. Sed mali
per carnem hominis est, quin ipsa ralionalis spira-- de injuslis operibus suis nullam excusationem ha-
lio sil a Deo, quae lolum corpus hominis perfundil,, bcnles el quid dicere possint, nescientes, et qui
et quae cuncla opera operanlis lioniinis movct; ett per artes diaboli simulacra adoraverunt, et cum
1077 EXPLANATIOSYMBOLIS. ATHANASH. 1078
diabolica turba mala opera infinite operati sunt, A magnum piaculuin fuit, quod homo non Creatorl,
confusione opcmm suorum vestientur, el iu puteum sed illi qui eum seduxii, obedivit (Gen. m); quo-
; inferni cum diabolo descendent, quem occupavit, niam juslius esl obedire Domino, qtiara fallaci ser-
: cum Deo similis csse volnit. vo, qui se doiniuo suo assimilavil. Ctim his elenim
In veritate igilur et fiducialiler credcndum est, verbis implete corda illorum in virga ferrea, qua-
quia una Divinilas in tribus personis, ct trcs perso- lenus cognoscant, ne se a Creatore sno averlant,
naein ttna Divinilale, vita una aeternitaiis sunt : et vel si per infidelitatem ab eo declinaverinl, qucd in
qui sic nnn credideril, de dic salvnlionis cradica- sepulcrum inferni cum illo quem imilati sunl, ca-
bitnr. Vos aiilem, o magistri et dociores populi, dant. Nam qui in infidclitaie persevcraveriut, lan-
quare caeciet muli estis in interiori scicntia litte- quam vas figuli, quod figulo indignum incongruum-
rarum, quam Dcus vobis proposuit, qiiemndmodum que videtur, confringenlur; et quia opcra fule non
solem, lunnm el stellas iiistituit, tit ralionalis homo fecerunl, in seternam vilam introire mm polerimt
tempora temporum per eas cognoscat el discernat. sicut nec male factum vas liguli reparatur, scd
Scientia Scriplur.irum vobis proposila est, ut In coiifringitur. Hsec vos qui populum rcgilis, intelli-
illa velut in solari rndio ununiquodqiie periciiltim gite, et ad invisibilem Deum, quem nemo expu-
cognoscatis, et ut pcr doclrinam vcslram iu infide- " gnare, nec carnalibus oculis videre potest, adspi-
iitaiem errantium hominum ul luna in lenebris no- cite, ac quomodo viHicalionem veslram regatis,
ctis luceatis, qui sunt ul Saducaeiet haereiici, et ul qtiara ab illo accepistis, atlendite, quoniam in no-
alii mulii in fule errantes, qtii inter vos inclusi tnine illius magno honore glorificati estis, el sic
tsnnt, et quos etiara mtiiti ex vobis sciunl, prona populum regite, ne in die judicii coram illo de regi-
facie pccoribus el hesiiis siniiles exisienles. Nam mitie veslro erubescatis. Cavete quoque ne per vo-
nec vidcnt, nec scire voltinl, quod per spiraculum lupialem carnis et delicias saeculiita lacdioaflicia-
viiae rationales sunl, ncc capita sua ad illum ele- niini, tit vix oculum unum ad cccleslem doctrinain
vant, qui eos crcavit, et per quinque sensus regit, aperire possilis.
qtios ipsis donavii. Qtiare ergo in ralionali Iwniine Hsccautem dura sunt vobis, quia qul diligeuter
simililudo proni animalis est, qtiod per flatum aeris coelestia atlendit, in his quae regil, tolum corpus
suscilaitir, quem iterum exhalat, ct sic finitur, ct suum vulnerat.quoniam dcsideria carnis sibi abslra-
quod nliam scientiam non tiabet, qiiam quod scniit hit. Igilur propter timorem Dei, qui vila et veritas
et ferienlem limet, et quod per sc niliil operatur, est hominem in fcminea forma haec sciibenleni,
nisi ad hoc itnpcHaliir?Etqtiomodo dccct ut homo r ne despicialis, quaedoctrina liilerarum indocia est,
in societnle pccoris sil; qttod ipsi per ministeiiuin et quse ab infantia sua usque in _x sclatis susean-
subjacei, et per qtiod pascitttr ac cui imperat et nnm imbecillis erat, et qtiac scripttiram hanc oculis
«lominatur, quoniam rationale non est? Untle siim- et nuribus cxlerioris homiuis non vidit ncc audivii,
mus Paier ad Fflium loqtiilur, sicut per Spirilum sed quae tnntum in inleriori scientia aniinse suse
sanclum scriptum esl : Reges eos in virga ferrea, eam vidit et audivit. Nolite ergo meniem vestram
tanquam vat figuli confringes eos (Psal. n). Qnod in allum extollere, eam spernendo, quouiam Detis
dicitur : Qui tibi resisltinl, reges eos in virga ferrea, irmtionale animal loqui fecit, sicut voluit (iVnin.
qtne dura est casligans : et tanquam vas fiyuH,qnod xxn). Visioautem haec,in qua ego paupercula forma
de lulo factuni est, confringes eos, quia et ipsi d* isla vidi, ab infanlia tnea usqtie in prscdictam oeta-
lerra suni. Oslium enim recliludinis per fideni non tcni ab anima mea non recessii; ct haecquse prac-
ingrediuniur, ncc per famam bonoriim operum dicta sunt, in loco isto scripsi, qui a quibnsdam
egreditinlur; quoniam ftiressunt, ci per propriela- lyrannis deslructus, per plurima curricula annorum
lem volunlalis sunc, maclant el perdttni, qttod vo- dcsolatus mansit, in qtto reliquiae S. Roberti re-
lunt; quia hyporrilae siint, legem sibi in perdilio- quicsctinl, qui nobilis sccundum dignilatem proe-
nemevertenies. Vosauiemqui in magislrnlidociriiin Dsentis saeculi fuil, ct quem Deus in vicesimo aetatis
velul Iuna el stcllocnudieniibus cstis, quibus lanien suae anno ad se gloriose collegil, qui locus nunc
magis propter Iionoreai et divilias sscculi, quam tandem posl eosdem desolaliouis amios per gra-
propier Dcum, Scripturam rumiiiaiis, atidite et in- tiam Dei in mirabilibus ipsitis reslauralus exisiit.
lelligile, quod multo pltts necessaritim esset, ttt Dominusenini in hoc sanclo suo verborum illorum
iioclurnas lenebras crraniium etiiifiileliuiii liomintun meinor fuit, quae ad discipulos suos loquens, ail:
scindcrelis, qui ignoranl in qu.i via ambtilent, qua- Vestri capilti eapilis omnes numerali sunt (Maith.
tenus illos per fitleni ad nos traberetis. Nunc ergo x), nec omiilere voluil, quin eum revelarel. De me-
regile eos, per veram admonilionem ipsis oslenden- ritis etenim sanctorum scribendum esl, quatenus
tes, quod Deus in principio propter lioiiiineniccelum bona et recta faina in aures iiileliuin souet, qucm-
et lerram et reliquas rreaturas creavit, et homi- adinodum ctiam creatura Deolaudes sonat, quia ab
nem in volupiuosum locum paradisi posuil, eique ipso creala est. Deus quippe aeiernus esl, et optis
prseceptum qtiod pracvaricatus esl, dedil; quapro- suuin ad laudem nominis ejtts facltim csl, quoniam
pter et in lenebras exsilii hujus expulsus esl. In si auima in corpore bominis non esset, bonio non
cadem vcro praevaricatinnc denionslralum esl, quam viverel, iiecanima sine carne operareiur. Sic ange-
1079 S. HILDEGARDIS 1080
lus in Deo laus est, et homo opus in Deo esl. Itaque A esset (Matth. xxn). Quod cum neglexissent lenue-
laus illi sit in omnibus mirabilibus suis, et in meri- runt servos ejus, et contumeiia affecios occideruni,
tissanctorum.qui vera aeternitas est, orania creando, quoniam anliquos sanclos quos Deus primum misit,
et in novissimo die ccelum el terram renovando, et aposiolos qui poslea missi sunt, Judaei et cacleri
riijus ahiludinem et profunditatem nullus alius leli- inereduli bomines in magna laetitia sacpe couve-
git, et cujos seientiae latitudinem nullus compre- nientes, de terra deieverunt. Deus autem per ar-
hendere poterit. Haec itaque Scriplura a fidelibus cttm in nubibus coeli posittim juramenti sui meinor
andienda el imelligenila est: Oquam gloriosa Divi- fnit (Gen. ix), quando Filium suum, quem idem
nitas est, quaeereando el operando, per crea:uram arcus sigmficat, ex integra virginea natura nasci
snam seipsam ostendit, quemadmodum in tribus vohjit, qui oranes inimicos suos potenter expu-
piieris fecit, quos ila infundit, quod sine omni vi- gnando superavit, quemadmodum etiara per aquam
sione Scripturarum el absque doctrina hominum, diluvii bomines dejeti sunt (Gtn. vn), novo lainen
in camiuo iguis ipsum laudabanl (Dan. in). Sicut sseculobomimim per aquam baplismatis recuperato,
enim felix anima exula carne nihil aliud qiiam in Ecclesia Chrislo regnante, velut arcu in nubibus
Deum«apere el cognoscere desiderat, ita isli beati apparente. Filio quippe Dei Ecclesia juncta est,
Irespueri adhuc in carne viventes, Deutn ardenler B sicul eircumcisio legi, quae serviendo Ecclesiam
desiderando, naturam animse imitati sunt. Deus per significationemprsecucurrit. Sed novum ssecu-
elitwn PaterF iliuro suum per incredulilatem igno- lum, quod per orhamentum Ecclesiae deauraium
rnniiaa nominari voluit in Nabncbodonosor, velut est, nunquam in defeclu ex toto deridebitur. Sicut
etiam malignispiritus ipsum sciunt, nec tamen eum etiam arcus in coelonon deficiet, sed cura timore
confilentiir, quibus omnibtts mirahiKa sua Deus ita comprimelur, ut vix uno oculo videat, iterum
sa>pepsiendit. Omniputentiam quoque suam inSam- in Filio Dei recuperabilur. In variis quoque colori-
snn fortissimo manifestavit, qui forlitudine sua leo- bus prsedicti arcus, vires virtutum millenarii nu-
nes el feroces bestias superans (Judic. xiv), ab meri sanctorum significantur, in igneo scilicet co-
uxore sua, sicut Adam ab Eva, deceptus esl, qui ta- lore castitas et continentia , in purpureo marlyria
inen deinde vires suas recipiens, ipsam mulierem nartyrum, in byacinlhino doctrina majorum, in
et reliquos inimicos suos vicit (Judic. xvi), sicui et viridi auiem virlutes bonorum operum sanclorum
Christus infernum despolians, vim inimicpriim suo- accipiuntur, qusepef Filium Dei exspirataeradiando,
. rum devaslavit. In durissimo autem praelio David ut radii a sole proceduut. Prsefatus autem rex, mi^
conlra Goliaih praefiguravit (/ Reg. xvu), quod per sis exercitibus suis, perdidil homicidas illos, et ci-
humanitateni Filii sui antiquum serpentem ligaiu- vitatem illorum succendit, quia cum dolores, vide-
rns esset. Sed et in mollem muliebrem sensum tan- licet veleres prsecurrendo prseterierant, omuipntens
lain vim misit, ul mulier Holopuernera in nocle in- Detis iratus super inimicos suos quaudo Romani
lerfieiens, Israelilicum populum liberavit {Judil. principes Jerusalem, quae sanguiue veri Agni et
xni), et in hoc genilricem Filii sui prsesiguavit per sanguine aliorum sanclorum perfusa erat, subfo-
quam fldeiis populus liberandus erat. In antiquis diendo totam everterunl, et omuia legilima eorum,
enim sanctis per prophetiam prophelarum et holo- qui in ea babitabani, illos occidendo et videndo,
eauSla arietum el taurorum, pactura fcederis figu- destruxerunl. Tunc Ecciesia iierum reaedificataest,
rare fecil, quia Ecclesiam per copulationem despon- quemadmotlum civitas sancta Jerusalem nova de-
sationis Filio suo adjungendam praenolavit. Per scendit de ccelo(Apoc.xn),aDeo parata sicut sponsa
indumentum enim humanitatjs Filii Dei, Ecclesia ornata viro suo, quoniam Agnus Dei ad se collegil
eidem Filio Dei adhaeret, qui in sanguine suo illam lacientis, puerilis, juvenis, malurse ac decrepitoe
in uaereditaiem sibi dotavit, ita qupd ipsa per ba- aelalis homines, quibus Ecclesiam in novilate bono-
ptismum ad vitam sobolem regenerat, quam Eva ad rum operum et in humilitate descendentium de
moriem geueravit. Naro Chrislus in sanguine suo 1) ccelo virtulum ornavit, velut unusquisque eortim
Ecclesiani sibi desponsavit, sicut per juraraenlum, bona el sancia opera perfecit, a Spiritu sancto pa-
quod servus Abrahae sub feraore Doinini sui spo- rala, quemadmodum sponsa ornatur viro suo, cuin
pondit (Gen. xxiv), praeflguratum est, videlicet Ec- in dileclione ejus ardet, ul etiam Ecclesia Christo
clesiam Christo desponsandam esse. Sed cura Lu- conjuucla est, sic el in electo suo, scilicet B. l>o-
cifer cttm omnibus se comiianlibus sensit, quod herto, Deus fecit, quem in infanlia sua lotttm per-
Deus Pater Filio suo nuptias palam fecit, in se fre- fudit, el quem ad bomim fiuem perduxil qui clarus
muit, et qiiemadmodmn Cain ad sanguineui Ahel genere et divitiis sseculi, per libertaletn benedictio-
roncussil (Gen, iv), sic corda iucreiliiloruiu et lyran- nis Dei charus Deo exstilil. Nam ut in vera visione
iioruin invasil, qiiatenus justos bonos el electos Dei video, bealus paironus nostcr Robertus, palre suo
caperent, viiliierareui et occiderent. Hinc est quod orbalus, cum malre sua vidua in hoc loco vivens,
Chrislus discipulis suis parabolam de homine rege et operibus bonis insudans, ac Deo castilale, hu-
dtrebai, qui servos pro inviialis ad nuptias misii; mililate et sanctilaie serviens, cum caducis et tcm-
>dd illis venire nolentibus, alios servos misit ad illos poralibus selerna prsemia mercatus est. Sicut enim
ui venirenl, quoniam prandium suum paratum vivcns lumen in vera visione inihi oslendit, et mfl
1081 VITA S. RUPERTI. 10»*
docuit, sic de ipso Ioquar. Ubicunque opinio verae A magnum miracultim magnarum visionum trnnstulit,
sanclilatis fuit ibi sanclitas stare et permanere diu ul omnibus cernenlibus aperte apparet. Paler ergo
potuit, ubicunque vera sanctitas non fuit, ibi men- malris beati Roberli de Lolharingia oriundus, etc.
dacium durare diu non poluit, quemadmoduin Di- Quw sequuntur legunlur inilio Vitw S. Roberti, ab
vina majeslas aperte oslendit, cum me et qtiasdam ipta Hitdegarde tcripta.
sorores mecum ad locum reliquiarum ejus per

VITA SANCTI RUPERTI

nCCIS BINfKEm DIOECESIMOGCNTINA

A SANCTA HILDEGARDE ABBATISSA SCRIPTA.

(Acta Sanclorum Boltand., Maii t. III, die 15, p. 503.)

Bingium, seu Bingn, olim etinm Pingia dicta, oppidtim Germnniae ad Rhentim, ubi is Navam fluvium
excipit, qiiatuor leucis infra Moguntiam , cujus urbis metropolitano capitulo a ducenlis propemodum
annisparet. Hujusloca vicina a Nava fluvio Nacbgouve seu pngtis Nnvensis dictns, cum locis subjectis
lnte describilur*u Marquardo Frehero par. n. Originum Palalinarum, cap. 11. Ejus dilionis dux olim
post suos parenies fuil S. Rupertiis, aliquibus Roberlus , seu Ropertus diclus : a qtio, inquit Freherus,
< Rupurli ceu genlililii cujusdam Divi prsenomen mullis palatinorum (decem enim Ruperti in hac familia
iiumeranliir) prae aliis complacuit. > El vivit eiiamitum Ruperitis, fraicr comitis palatini Rlieni. Hujus
Sancii Vilamex vera visione < edocta, uti in Prologo loquitur, descripsit S. Hildegardis abbatissn, quse,
uli scribit Triihemius in Chronico Spanheimensiad nniiuin 1148 : > in monte S. Disibodi consliluta, di-
vinilus admonita, cum decem et oclo sanctis virginibus ad Bingas transivit, et monaslerium in moute
trans Nabam fliivitim, jttxta sepulcrtim S. Ruperii ducis et confessoris, aedificavit, aique ut idem Trithe-
mius in Clironico Hirsaugiensi ad annum 1150, addil, < ccenobiumpro sacris virginibus constrnxil in eo
loco, ubi S. Rupertus dux, cum malre sua, Berlha nomitie, sancia femina, lemporibns Ludovici primi
imperaioris, casicllum et mansionem habitit. > Idem Trithemius, libro De scriptoribus ecctesiasticis,enti-
aaerat opera a S. Hihlegarde conscripla, interque illa VitamS. Ruperii confessoris, hoc exordio, <Natn ut
in vera visione, > sed defiierunt illi tres qtintiiorve lineaepraecedenies.
2. Eara Vitam exMS. codice bibliotbecae MogunlinaeSocietaiis Jesu edidit Joannes Busseus, ejusdem
Societaiis, unn cum epislolis Hincmnri nrrhiepiscopi Remensis et Coiistitutionibus Cnroli Magni, Mogun-
tiaean. 1602. Eamdem Vilam recudil Nicolaus Serrarius, lib. n Rerum Mogunliacarum, cap. 25. Eamdem
noslro more iliustratani hic damus. Colilur S. Hildegardis -7 Seplembris, Marlyrologio Romano in-
scripta : ejus autem Visiones bahemus, qtiales in Bingeusi ejus monaslerio vidiraus ipsimei propria ejus
niauu scripias et tribns libris dislinctas, Parisiis anno 1515 excusas et Coloniaeanno 1628recusas a qui-
bus raerito abest prophelia sub ejus iioniine olim coniicla contra ordines mendicanles Praedicatorum al-
que Minorum, ac Sucielati nostrse calumniosius nuper aptnia, de qua egimus ad Vilam S. Thomae Aqui-
naiis 7 Mariii in notis adcapul 4. Ejusdem S. Rtiperti Viiain, sed conlraciam, invenimusin ms. Ultra-
jeclino EcclesiaeS. Salvaloris, el in ms. ccenobiiRubeae-VallisCanonicorum Regularium prope Bruxellas
quatn el Gerinanice transtulit Jacobus Kobelius, sucretarius urbis Oppenlieinii, eamque, dicatam
Adeiheidseabbatissae < monaslerii in S. Ruperli ii;onle, > edidit Oppenheraii anno 1524 pr:eclaris ima-
ginibus ornatatn.
5. Sacra memoria S. Ruperti confessoris, comitis Palalini, < ad bunc 15 Maii inscripta esl dictis ver-
bis in nis. Florario Sanctorum. Al Roperius < dux Palalious Rlieni et confessor > appellatur a Greveno
Carlhusiauo Colonieiisi in Auclario Usuardi, excuso sub nola anui 1515 et 1521, el a Canisio in Marty-
rologio Germanico, alque a Molano in Addilionibus ad Usuardtiui, a quo nddilur i Apud Bingam. >Fer-
rarius in Catulogo generali, < Bingii, inquit, in Germania superiore S. Roberli comiiis. > Itu eiiam Ro-
bertum appellat Saussajus in Martyiologio Gallicano, qui ex Vita longum encomimn addil. Guleuius in
Faslis Agnppinis inter alia scribil isia : < ln antiquo Bingio... requiescit S. Rupertiis, dux Loiliuringiae
et couies palaiiuus, ex ctijus ruliquiis Coloniatn an. 1632 iianslulis, urtictilus ex liianu, in sacelio S. Mnr-
guritae, beneficia recuperatse sauiiatis febricilaniibus impendit. > Videntur nunc reliquiae S. Hildegardis
aeque ac S. Ruperti oli bclla Suecica Coloniain translatae. Nam anno 1624 solemnis Colouix processio ad
lucrandum Jubilseum in die Penlecostes habita esl, in qua proeter reliquias ecclesiarum Coloniensiuni
circunilata fueruul S. Hildegardis cor adhuc iniegruiii ut lingua, ilem capul S. Rtiperti ilucis, adhuc
carne uudique lere vesutuin, ul lum Aiilverpiam scripsil Franciscus vauder Veken. Nos anno 1660 iui-
iiius iu ipso S. Hildegaruis iiionasleiio, et iuler reliquias ejus cor adliuc inlegrum sumus veuerali.
I»fc4.LauUaius stipra Serrarius cup. 3o asserit, S. ltuperti relii|tiias in eodem adhuc virginum mouaste-
rio visas cum scriberet uuno 1604 ct addit, i coipus quamvis ilissolttluin, pelle lainen adhuc pceneobte-
clurn esl, prseseriiui pedus, quoruin uiium argeulcus coniinet ibidem calceus; alteruin ex allero qui re-
iiiauel calceo aostulisse alioque misisse dicilur curdinulis Albcrtus, > qui iuit arcbiepiscopus Mngunli-
iius ab anno 1514 ad amiuiii 1545. Veium olhn cuin ad illud inonasieiiiiiii S. BernarUiis vonissel, luui,
ut scribit Tritheiuius iu Chronico tlirsuugieitsi ad au. 1148 : Uedit S. Hildegardis vtro Dei poslulanti
particulam reliquiarum S Ruperti Ducis Uingioiium et confessoris : pro quibus et ipse poslea iionnulla
saiiclorum capila ei lemisit. Facia sunt baeciu inonte S. Ruperti in prsesenlia Megiuhurdi comitis de
Spaiilieiin, sub cujus ditione temporali prsefatum coenobiuiucoiistructuin esl.... Auerant ibi cumeo co-
mite praeseutes Cuuo abbas S. Disibodi, el Bernhelinus primus abbas in Spanheiiu, cuiu multis atiis cle-
ricts, iiionacliis ut sccularibus. Ibi imic Beruheliuus abhas prsefatus, per niedium S. Bcrnardi, ad instan-
1083 S. HILDEGARDIS 1084
tiam sui et comitis Meginhardi, dextrnm crus a genn infra usque ad pedem exclnsive de corpore S. Ru-
perli ducis, integrum cum cule ei cnrnibus, a B. Hildegarde et tota ejus congregatione sanciarum virgi-
nitm oblinuil, el cum mngnn rcverenlia et honore ad suinn monaslerium Spanheimense inlrodnxit : quort
us'|tie in hoilierntini diem integruni habemtts. Hsec Trithemius, qui eadem aliquanto contraclius refert in
Chronico Spanheimensi. sed ad aniium 1150.
5. Hiijtts Snncii recitatiir oflicium ecclesiasiicum sub rilu duplici monachii in collegio Socielalis Jesu,
ob sncras ejtisdeii) reliquias, qnse ibidem asservanlur, scilicel spina dorsi sive ejusdem inngua pars un-
rinriim undecim, item alitul os 13 i iincinriim. > Alia ibidem leclio habet: "<De spina dorsi, os ctiin carne
undecim unciaruin. > Ita ad nos scripsil 5 Jiinii anno 1674 Simon Mair, Socielatis Jesu sacerdos el Mo-
nachii liinc prtsfecius Ecclesiae, al postea sticcessor ejus M:\ximtisPonzen ad nos misit tcstiiiioiiiiiui au-
theiitictim de variis hujns Sancli obieniis reliquiis, et aliis S. Bildegahlis, imo et Berihae matris ejus, et
S. Saiyrise virginis et inartyris in Bnvariam translaiis; ex quibus Societati Monachiensi tlaiae fuerunt
ante indicalae reliquiae. Ipsum tesiimonium post ipsam Vilam iiiiegrumdaimis. In liis omnibiis ngnosci-
miis singulare heiieficiiim adnioduin Revcrendi Pairis Christophori Scofrer, qui nos Roniactum Assislens
Germauise et vicarius generalis omni cum liumaniiate fovil, el studia nostra promovit lam ilii quaiii
in Bavaria- el Germauia supcriore, quam et provincialis et visilator rexil, uti et aliquolies collegiuin Mo-
nachieiise.
6 Viiletur hic addenda meraoria Benhae malris S. Rttperli, quod infra in Vita , eodem modo sicut
Robertns nppellatiir Bealus, ita et Beriba seinper vocalur Beata, quae est in filii sui scptilcro deposila el
siiuul i Reliquise ipsius el B. Ruperli requresciinl et infrain insirumenlo oeque Sancim titttlo boiioraiur
alque filius, cl duo ossn de S. Berlba mulre > sunt cum uliorum reliquiis trauslnia : i Sanclam feminam >
appellat Triiliemiiis : et iu Vitu Germanica filii, x-que ac ipse ctiin radiis depicta cst jain ab an. 1524.
Demiiiii Artbufus du Monstier in Gtjnwceosucro hoc eliam die S. Bertham cuin debito encomio cele-
brat.

INCIPIT VITA.

CAPUT PRIMUM. A bus in magnis divitiis ortam, sibi in malrimonium


B. Berlkw ionjugitimel viduitas. S. Ruperti pia pue- conjunxit. Ex qua dtim filiain, malrem scilicet beati
riita : affeclus erga pauperes. Roberti, hnbuissel; ipsam adultam pagano el ly-
1. Beatum Roberltim Deus in infantia tolum sua ranno cuidain, nobili tameu et duci secundum sae-
gratia perfudil, el ad bonum finem perduxit; qut culi dignitatera, Roboldo dicto, ciiin adhtic pagani
clarus genere et tliviiiis saeculi,per liberaliiatem be- et Chrisiiani propler rudimeulum verae fidei simul
nediclionis Dei, carus Deo exstilil (29). Nam, ut iir babilarent, gloria conjugii solemniter associavil; et
vera visione video, beatus palronus noster Rober- praedia sua, quae circa Rhennm in Pingis habebat,
tus, palre suo orbalus, cum matre sua in boc loco eidem filiaesuae in dolem coniulit; quaieuus ob clc-
vivens, el operibus bouis insudans, ac Deo in casii- ganiiam generis siii, etob aiiipliiudinem praediorum
late, litimilitateet sancliiate serviens, cum caducis stiorum, idem Roboldus ad Cltrisiiantim noincn cogi
et lemppralibus aeterna praemia mercatus csl. Sicut posset: quod lamen nihil profuit. Qui dum cum ea
enim vivens lumen in vera visione mihi oslendit el per aliquod lemptis laudabililer vixisset, postea
me docuil, sic de ipso loqtiar. Ubicunque opinio ve- lionesios mores ipsius videns, graviier tulii; ac se
rse sanciitalis fuil, ibi sanclilas stare et permanere alicnis mulieribus conjungens, non illain lameiimore
diu potuil: ubicunque aulem vera sanciilas non " conjugii deseruil, sed lyraiinidcm incredula?uieniis
fuit, ibi mendacitim durare diu non pottiit. ln bealo gerens, bapiismum non amavil. Uude beata mulier
autem Roberto vera sanctiias fuil, quemadmodiiin baecvalde cruciabalur in corde suo, Deo vovens, ul
divina majesias aperte ostcndit, cum me, quasdam si ab illo liberarelur, Ihalanio alterius viri non asso-
sorores mecum, ad lorum reliquiarum ejus per tna- ciarelur : et ob hoc ctiam suspiriis , Iacrymis, ora-
gnum miraculum magnarum visionuin transtulit, ut lionibus ac eleemosynis sacrilicium laudis Deoolie-
omnilius ccrnenlibiis et scire volenlibus apparet. rens dicebal; 0! o! quando liberabor de occttpa-
2. Paler ergo matris B. Roberti de (50) Lolharin- tioite saeculi hujus, quae animse meseet corpori meo
gia oriundus ibidem prinrrps exstitil, et magnam amarus carcer est? De benevolentia atitem bealae
laiilttdinem prsediorum nc diviliaruni, in regione Berthae magis quam de sanctitaie rjits loquamtir,
naliviialis suseel in aliis circiimquaquc positis re- ui gloria in excetsis Deo, el in lerra pax hominibut
gionibus, et circa Iluenla Rhcni in Pingis habeus, bonwvoluntalis sil (Luc. n, 14). Num ipsa landem
inagiuis nc nominatus inler principes saeculi liahe- filium concepit et peperit, el si dicere liceret, pan-
batur. Qui vere Catholicus existens, in lemporibus nis illum, ut beata Dei genitrix Maria filium suum,
imperatoris Magni Caroli claruit; puellamqtie, ma- p. involvit. Cujuspater, plurima gloria saeculi, utprae-
Irem videlicel beatse Berlhae, ex longiiiquis regioni- fatum est, pollens, in monte illo",qui Lubun dici-

(29) Hinc incipit Trilhemiiis Vilam. ejus factaest inlerCaroIum Calvum et Ludovieum
(50) Nomen Loiharingiae poste» naliini, nc initio iegeni palrnos ejus, et huic tuuc accesseiuni Binga
diclniii Regiiiim-Lolharii, vnlgo Lolher-rijck. Post et vicinu locu.
ciijtts Lo.harii regis obiiuui, atmo 870 divi^io regni
1083 VITA S. RUPERTI 1086
tur, castrum valde munitum iiabuit, et per tolami A habent (51) ... . Inplena etenim benediciione fru-
provinciam illam, fere nsque ad Mogunliam civita-• ctuosse terrse, scilicet benevolentioe,Deus Jacob an-
tem, ducatum tenuit. Cumque beatus infans Ro- tequam nasceretur diligebal, et in eadum iuspira-
berlus trium annorum esset, pater ejus in magnisi tione beatum Robertum ininfanlia ipsius visilavit.
praeliisconlra Chrislianos dimicans, occisus corami Deus nanique praevidit, quod sensibifis terra bujus
Deoet hotninibus inieriil, et B. Bertha uxoripsius i pueri ad Deuni anhelare desideraret; et quia hoc,
vidua remansil. lac adlittc sugens, in morihtis suis (ostenderc) inci-
5. Quae se a vinculo mariti et a sollicittidine sae- piebat; omnes qui eum videbant, ipsum valde dili-
culi soltilam videns, praefaltimcastrum deseruit, et gebant; quoniam ubicunque benevotentia in ho-
ad alium Iocum, scilicet sttper Naham situm (in quoi mineest,ad nmorem illitis desideria uominum ac-
nunc rcliqttiaeipsius el beaii Roberli requiescunt) se. cenduntur, vulut ros super granuni ad viridilalem
conlulil, ibique ecclesiam aeilificavii. Pretiosilatem illius cadit. Itaque (52) cum puer Robertus septetn
qtioque et clariialem vcstimenlorum abjecit, nec ul- annorum esset, litteras discere desiderabat, qiiibus
lerius dignilatcm gcneris sni et divitiarum suarum eura niater sua instrui faciebat; scd tamen cleri-
aitendit; sed vili veslitu et grosso velut sncco in- cum esse nolebal, sed in loco pairis sni ducem pro-
dula, ac cingulo cincia, deinceps in cnntinenlin vi- " vincioe suae ac defensorem Ecclesiarum eum esse
duilaiis, III diu oplaveral, Deo devota serviebat. disponebat. Ipse autein gralia Spiriltts sancli mise-
Multos quoque perfectos et alios qitosdam bonos ricors super pauperes eral, quod niinisterium ac su-
homines ad se collegil, ac in proedicioIoco perman- slentalio benevolentioeesl, quemadmodum viscerav
sil; ibique vigiliis et jejuniis se macernns , oratio- homini servientes eum continent. Nam et secundum
nibus eiiam et eleemosynis Deo quoiidie minisirans mores puerorum, ubicitnque pauperes puerulos in-
fllium suiim bono excmplo in sanciilale munivit; venit, eos malri suoeoblulil, dicens: i Mater, ecce
qnoniam limebat, quod per cognalos et amicos SHOS filii tui. > Quod faclum illa benigne suscipiens, ei
ad voltiptatem sseculi nioverelur; et, ne hoc fieret, respondil : i Fili mi, fratres lui suni. > Qui ctim
die nocluque illum Deo commendabat. Sed tamen compeienier et honeste nutrireiur, setate et sapien-
plurimi lyranni, tam Chrisliim colenles quara idolis tia coram Deo el hominibus proficiens.ndjuvenilem
servienies, eam inieriin infeslabani, et lam elegan- aeiatera, in sanctis moribus ac virtutibus educatus,
liam generis et corpoiis ipsius ampleclenles, quam pervenit; unctus oleo sanctilalis, ut David, oleo
diviliis et praediis cjus inhiantes, eam sibi malri- laelitiaeprse consorlibus suis (Psal. xxxxjv, 8), al-
monio conjungi afleciabanl. Ipsa vero omnes uno Q ( que gioriam lolitis inuudi loto nisu mentis susespre-
animo et una voluntatc a se repellebat, et soli Deo vit, quamvis eam corporaliter corain hominibus
placere sludebm, et filiiim suum magis ad gloriam babcre viderelur. In bonis namque moribus sancle
Dei quam ad bonorem sseculi educnre laborabat. In vivebat, et ecclesiam piis orationibus assidue fre-
quo dum bonas virtules bona spe coelestis vilae ex- quenlabat, et quae in sacris voiuminibusdocebatur,
surgere videret, animumque illitis magis ad aeterna bonaememoriaepio sludio commeiidabat.
quam ad cndttca innixum atlenderet; de plurimis 5. Cuinque ad duodecimuin aelalts suaeannum
donis sancli Spiritus gaudebat, quae in ipso vide- pervunisset, mater sua ad ipsum dixil : i Fili mi,
bal. qiioniamplurimasfacullaieset divitias habemus(53),
4. Quoniam idem beatus Robertus, cum infans et oraculum in honorem Dei, et salulem animarum
lac sugens esset, mores maliii.-einfatilis, plorandc noslrarum faciamus. > Cui ille respondil : < Non,
seu irascendo, non baliuit: el a lacie abstracttis in maler mea, sed pritis qtiod Evangelium babet inten-
puerilia sua, in moribus suis, velut homo qui dili- dainus (34); el propheta dicil: Frange esurienli pa-
gentissima intenlione ad Deum anhelarel, fuit : nem luum, et egenosvagosqueinduc in domum tuam
quapropter pater SUHS eum odio hnbens, ipsum slul- (Isa. LVIII,7). Eliterum : Cum videris nudum, operi
tum et faluum ficri mulloties alfiiniaverat, dum vi- D E eum, et carnem luam ne despexeris(ibid.). Quod ma-
vebat. Sed qui Deum bona et rccta fide colebant, ler ipsiiis audiens, qiiampliiriniura gaudebat, quia
pucruin IIIIIICin pueriiia sua tam bcnevoluni exi- filius ejus lam sanum consilium ipsi dederat. Nam
stentera cementcs, valiiearnabanl, et bealum fulu- per Spiritum sancttim bona el sancta dcsideria in
rum, qtiamvisper iguoranliam, veraciler tamen di- auimo illius juvenis, sicttt balsamum, sudabant : et
cebanl. Spiritus sanclus enim , qui Jacob palriar- quomodobaccqnse Ioculus fueral freri possenl, se-
cham in ulero inairis suse grnlia sua perfudurat, cum silenter iractabai, ut sic obdormiebal. Unde
infantem islum cliam inspiravU; quia Deus mira- per admouitioneiu Spirilns sancti qtiemdam senem
cula sua saepiusin iis eiiam facil, qui proe mollitia in sonuiis vidil, qui pnlchrain fur.ieinliahens, quos-
venarum ac iiicdullarum plcnaui scienliam nondum dam puerulos in limpida aqua lavil, quos postea iu

(51) Hic digressio Inngninserln, lnni]iiam miniis (55) Oraculum pro oralorio sumi,soepius adnola-
iieccssnria, a Busaeoomissa est et u Kebelio Gernia- vimus.
liire eilila.- (54) Iia mss. ei perperamapud BesoeumetScrra-
(32)Hinc incipitinl n;ss. compemlia Uhrajectinum ritim legitur: c Dicit eiiim Chrisius; > est aiilem
ct HnbeoeVaibs. h.c lotus IsaioeXVIII.
1087 S. HILDEGARDIS 1088
quoddam pomaritim, omni genere florum et arbo- Abiseum „ quolidie lacerabant, tentantes, si ipsum a
rum amcenissiiniim, etodore cunclorum aromatum bono proposiio et a bona via sua averlere possent.
plenum, inducens, candidissima vesle induil. Al Quod ille cernens, matri suae dicebat: < Ecce per
B. Roberlus, amoeiiilale ejusdem loci allectus, ad suggeslionem diaboli, qui proposilo et vilae meae
senem dixit: < Hic manere volo. > Cui senex re- invidet, irretiius saeculo implicabor, el post vias
spondil: < Hic modo non permanebis, quoniam patris mei quamvis nolens, ibo : nam peregrinatio-
fructuosam scalam in ccelumlibi parabis, ubi so- nem ob hoc desiderabam, ut soli Deo tanto liberius
cius angelorum eris. Quapropter, quod de patiperi- servire possem. > Quo audito maler ipsius, qtiaelo-
bus disposuisti, perficere non negligas, qualenusper lam spem suam in Deum posueral, prae limore an-
viclum et vestilum illorum cibo vilae pascaris; ac gusliala et gravala, metuebat, ne filius suus per no-
veste, qua Adam per inobedienliam exutus est, in- bilitatem generis sui illectus sseculo implicaretur :
duaris; soeculoqueperegrinus mente factus, opii- malensque haerede carere, quam filium suum saecu-
mam parlem tibi eligas. > Sed poslquam beatus laribus iroplicamenlisirrelitum diabolo servire, ipsi,
puer Roberlus evigiiavit, baec quse in somnis vide- quantum prae dolore poluit, aiebal: < Fili, quoni-»m
rat, malri suse narravil. Unde illa multum gavisa, video te, per multa consilia lurbalum, inconvenien-
ad Dominum genua sua fleclens, orabat dicens : 0 ter ad saecultimtrabi; fac quod vis, et peregnna-
Domine Deus meus, desiderium meura in hiio meo lionem, quam diu optasti, aggredere; et ille cui di-
implebis. Et deinde lam mater quam idem filius ctuin est : Tu tolus peregrinut es in Jerusalem
ejus, juxta ripam deflueniium aqtiarum quaedamha- (Luc. xxiv, 18), in ilinere tuo sit, teque incolumem
Liiacula domorura aedificantes, inihi pauperus et mihi ad gloriam nominis sui remittal. > At ille ex
nudos conservabanl: quibus eiiam vicium et vesii- voluntale matris suaeperegrinationem arripuii, at-
tum per dtios fideles el sanctos viros subministra- que ad limina sanclorura apostolorum Petri et
banl; quoruin alter Wigberlus diclus, eis in sacer- Pauli cum qtiibusdam hominibus suis profecius esl.
dolio serviebat; aller vero quidam ministerialiu-n Quem cum homines regionis illius viderent, super
ipsorum existeus, indoclus erai. Ipse quoque B. Ro- eo admirali $unt, ad invicem dicentes : Vere hic
bertus, tenerae aetaiis et nobilitatis suae propler homo nobilis esl : facies enim ejus clara appareus
amorcm Christi oblitus, pedes pauperum mullolies in benevolenlia lucebat, quoniam gratia Spiritus
lavit, cibum el polum ipsis apposuit, ac lcclos sae- sancti ipsum perfuderal: unde el omnes , qui cum
pius eis stravil, eisic usque ad quinium decimurn inluebanlur, in aniplexione charitaiis ipsura dili-
aetatis suaeannum Deo fideliter servivit. I gebanl. Nam, sicut stella absque nube clarescit et
G
clara esl; sic eliam in facie hominis benevolentia
CAPUT II.
conspicilur, quia idem homo in bona consueludine
Peregrinatio Romana. Deliberalio de statu vitw. Spiritus sancli esl, Et cum B. Roberlus se Deo me-
6. Et quoniam in pompasaeculi per multas divi- rilisque sanctorum aposiolorum Pelri et Pauli quo-
lias el familiam pollebat, quibus se ad saeculum lidie commendaret, per aiiquod tempus ibidem mo-
trahi videbat; npud se landetn Iraclare ccepit, quo- ratus est.
inodo B. Alexius patrem et matrem, domum ac di- E.7. Eo aulem ibi moras faciente, a quibusdam re-
vilias saeculi peregrinatus reliquit; et se illum in ligiosis viris ejusdem regionis interrogabatur, cujus
boc imitari omnino elegit, qualenus Deo tanlo libe- conversalionis aul desiderii forel: quibus ipse om-
rius servirc in quiete posset. Quod roater ipsius; nia, quaein corde suo babebat, aperuit. At illi con-
quibusdam indiciis in eo senliens, quamvis eam hoc siliura ei dabanl, ul Evangelium boc allenderet,
celaret, ipsi cum lacryrais dicebal: Fili, doloris ma- ubi scriptum esl: Vade, et vende omnia quw habes,
lemorum viscerum recordare, et gemilus matris> et dapauperibus, et veni, sequereme (Matth.xix, 21);
tiiaeviduaealiende, el familiam tuam in te solumi qttoniam peregrinatio ipsi bona et utilis esset, ne
confideolem aspice, et ne nobis iniolerabilem mise- divitiae nobilitatis eum ad perdiiionem iraherenl.
riam inieras praevide : nam de facultalibus noslris> Qui consilip eorum se subdidit, et se iia faclurum
pauperibus et egenis ac omuibus indigeniibus , se- in animo deliberavit. Ad matrem suam duniqiie re-
cundum quod tibi placuerit, erogare polcris. EtquidI versus, in praediosuo, quod latissimum fuit, viilas
tibi melius et uiilius est, quam Deo sic servire?I el ecclesias , in quibus locis non erant, aedificari
Haecmatre sua mullis lacrymis multisqtie gemitibusi fecit, et bominibus suis ea distribuit; quatenus
loquente, in corde suo bealus bic juvenis valde lur- inibi manenies , et mairi suae, quandiu viverenl,
batus est. Eodem quoque tempore quidam nobiles,. ministrarenl, ac cunctis superveiiienlibus el in ne-
tam de extraneis quam de consanguineis suis, adI cessilale laborantibus in adjutorio snbvenirenL
eutn veniebant, dicenles:< Tu qui lanlum honoremi lpse vero ducatum, matrem, familiam et possessio-
ducalus lanlasque divitias saeculi habes, cur te lami nes suas, ei omnia quse habebat, reiinquere, et pro
contemptibilem facis ? > His aliisque similibus ver-- Christi nomine peregrinus fieri cogiiabat (55). Pos-

(35) Hunc locum totum a se descriplum edidit quod exspeciabamus, ipsa loca et maximefluvii ubi
Frebcrusin Originibus Palatinit par. n, cap. 11, at sint sili, non indicavil.
4R89 VITA S. RUPERTI. 1090
sossio auiem praediorumejus,quam hsereditario jure ^ 10. In qua infirmilate senex, quem dudttm in
tam a patre quam a malre et a eseteris progenitori- somnis viderat, ei apparuit, dicens : i Ego aniiquus
bus suis possederat, a loco iilo, ubi reliquise ipsitis dieruin, qui Danieli in visu noctis apparui, sum ;
condiuesunt; videlicet, ubi.Naha fluvitis Rheno in- et nunc etiam me tibi manifesto, teque ad gloriam
fluit, sursum per ripam Rbeni usque ad (36) Selsam infinitae beatitudinis voco; quoniam per pomerium,
fluvium se extendebat; et deinde ad alia duo flu- quod tibi olim in visu demonstravi, bona et sancta
iniua, quorum primuin Wiza, secundum Apsa dici- opera, quae modo complesti, veraciter praemonslra-
lur, iransibal; et illic ullra Nabam fluviolum Elrami vi. > Qui ul de somno evigilavit, trislilia et limore
dictum, quiibidem medius trium fluviorum ejusdem perlerritus, quia liuenler complcsset quod Dco in
vocabttli est, ascendebat; et abbinc ad (57) Sime- desideriis suis vovcrat, malri suae quae videral in-
rara amnem dirigebalur, el inde per silvam Sane, dicavit. Sed illa protinus maximo mcerore percussa,
ubi amnis, qui Heienbach vocatur, Rheno se infun- qiianlos gemitus quanlosqtie luctus , his audhis,
dil, recurvabatur. ediderit, a quolibet simile passo animadverti po-
8. Habilaiio autem, tam B. Roberli quam malris test. liaque ciim beatus iste per triginta dies in
ipsius, eodem tempore, propter suavitaiem defluen- praefata infirmitate lahorassjl, vicesimo aetaiis snae
tittm aquarum, in ipso loco erat, ubi reliquiaeeorumi g anno Deuseum, in bona confessioue et in Dei li-
riuiic condilae sunl. Civiias vefo ipsorum, ibidcm more, de hac vila tulit: ne si ad perfeciam aetatem
situ el forlissimis scdificiis munita, per totam adja- perveniret, post vias patris sui incederet; quia qui
centem planitiem usqtte ad radicem vicini monlis omnia novit, sic illi expedire praescivil. Deus enim
et usqtie ad ripam Rheni tendebalur. Sed ex altera illum praevenil, cl ipsum in innocentia fulgentem
parte Nabaefluvii vicus erat, in qua habitacula fa- de hac vita subtraxit. In oraiorio autem,quod ipse
mulorum etpiscatorum eorum, et slabula equorum et malcr sua super Naham fluvium in siipradicio
ipsorum, ac borrea, ubi frumenium eorum conde- praedio suo consrruxerant, cum maximo concursu
batur, et torcularia , ubi vinum ipsorum exprime- populorum lotius regionis sepultus esi: aliis qui-
batur, fuerutit. In ipsis quoque loris major cele- dem super eum flcntibus, quoniam immalurus de
briias et major copia divitiarum et oniiiiuin saecu- praesenti viia sublatus esl; aliis vero super eum
larium dignitatum illo lempore pOliebal, quam in, gaudentibus, quia per miracula, quae Deus ibidein
aliis civitatibus cjusdem regionis vigerct; quoniam, per eum fecit, tola regio illa, velut dies per solem,
ibi concursus et transilus multorum hominum di- illuminala est. Per oclo namque annos Deus plu-
versarum provinciarum assidue freqtieniabalur. rima signa et miracula, per merila hujus dilecti
9. Denique cum B. Roberlus jtivenilem aelalem, Q sui, in prsedicto loco in infirmis, in claudis, el in
atligisset, scilicet cuai jam fereviginti annorum es- captivis fecit; iia ut quicunque in tribulalionibus
set, multi propinquorum et ministrorum ejus ip- vexaban tur, ad sepulcrum ejus venienies, per gratiam
sum, quamvis renitenlem, ad voluptalem sseculi[ Dei liberaii sint.
Irabebant. Quos ipse, quia lotus in Dei amore ar- < 11. Beata amem Bertha , vidua Dei elerla , post
debai, a se piis et convenienlibus verbisrepellebat, felicem obilum filii sui, sanciam vilam in magna
quia Deus, qui omnia lam fulura quam praeleriia, contritione cordis sui deinceps duxit; et omuia quse
et pracsenlia novit, aliud in eo praeviderat. Nam, habuit ad sepulcrum filii sui pro servilio Dei obtu-
dum idem bealus, velut arbnr frucluum plena, tam, lil: et cuncta necessaria congregationi fralrum, qui
pinguis et elegantis nalursc esset, ut mens ipsius, ibidem Deo in divinis serviebant, ex bis pleuiter
per generositatem et divilias saeculi in conirarieta- subiniiiistravit. Nam post finem filii sui in omni bo-
lem bonorura facile perverli. et in sanctitnte ares- nilaie jejuniorum, eleemosynarum, et oralionum
cere posset (quemadmodum in quibusdam Iiomini- fere per viginii quinque annos vivens, mullos labo-
bus saepe accidit, qni bona opera incceperunt, ini res pro Dei amore pie el jusle consummavit; et
quibus postmodum ariierunt) Deus ipsiun ad se tu- deinde corporali infirmitate correpta, spirilum,
lit (58). Denique mater bcati juvenis hujus Roberti,, " quem semper in coclestibusdesideriis infixerat, Deo
cum in vidttilatis conlinentia Deo bonis ei sanctis; reddidit, el in pace, in scpulcro filii oui, in prsefulo
operibus devote serviret, somnium divina revela- praediosuo honorifice sepullu est.
lione vidit, costam scilicet de latere suo cecidisse; 12. Qua defuncia prajdictus locus in honore san-
unde tnullum pertcrrila, crebros gemiius et crebra, clilalis, el in pace quietis usque ad lyraunidem
stispiria cordis stti pertlilil, sicuiet postmodum noni Noruiannorum perstilit. Quibusdam eteuim annis
inulto tempore Iransacto paluit. Nam fiiius ejusi post felicem transiium beatae liiijus Berthse trans-
B. Robertus, cum in inlentione devolionisquam Deoi actis, gens Normannorum , a finibus suis egressa,
voverat essel, quatenus eam compleret, magnis fe- plurimas civiiates circa fluenu Rheni divino jtidicio
bribus infirmari ccepit. devastavil (39): Treverim quoque desiruxit, el sic
(56) Habelius in Vila Germanica Sclsam fluvitim aranem Simeram , qui in navim defluil ct hinc ler-
statuii ad Ingelliemiuin oppiiliim, sriliccl Sursum mini ducatus S. Rtiperti videnlur assignandi.
ad Rbenum; nec procul inde fluvioli Wiza et (58) Altera hic inierjecia digressio luerat.
Apsu staiaiintiir, vulgo Selss, Wijss, Apfleldicti.fi (39) Trevirensisurbisexciditim contigilanno882,
(37) Siuiera urbs ducalus litulo rclcbris est ud et sequenli.
1091 S. HILDEGARDIS 109-
grassando ad (40) civiialem Roboldi palris scilicet A celsitudine aedificiorum, ampliiudine diviliarum
B. Roberti, ubi Naha fluvius Rheno commiscelur, pollebat, desolatus est, atque per subsequentia lem-
de quo supra dictum est, perveuiens, hanc eiiam pora ad majorcm desolaiionem perduclus. Undeet
ruina el incendio ad nihilum redegit. Quo facto, omnia praedia, quae B. Roberlus baereditario jure
cum nefarii homines isti tandem repercussi, ferila- possederal, per extraneos et diversos homines in
tem suam deposuissent, et ad lerras suas redireni; conlrarietalem dissipaiionis disiracta siuil, et nibil
incol* praefatiloci, qui supersiites remanserani, et ex iis inconvulsiiin permansit, excepla ecclesia , in
qui per diversa lalibula dispersi fuerant, reverten- qua idem Dei electus, ut supra diclum esl, uns
tcs, elcivitatem suam dirutam cernentes, ex altera cum malre sua requievit, quse et usque ad lempoia
parte Nahaefluvii, propter munimen decurrentium noslra duravit: sic eiiam, quod eam oculis noslris-
flutninum et adjacentium monlium , alia habitacula perspeximus, cum ad eumdem locuin Dei monstra-
sibi acdificabant: et omnia quae in lignis el lapidi- lione perveuissemus: ct exceplis quibusdam paucis
bus, in ejeclis fundamentis atque in aliis tilensilibus, vinelis ad eamdem ecclesiam pertineniibus, quaea
a prsedicio deslructo loco deferre poterant, ad al- domino (41) Hermanno Hildesheimensiepiscopo, el
teram ripam Nabaead illic habitandum deportabant. fratre ipsius nobili viro, Bernardo dicto, per nos
El sic prior locus, qui dudum frequeniia populorura, prelio cowparaviraus.

TESTIMONIUM ACTHENTICUM DE ALIQUIBUS RELIQUIIS TRANSLATB.

Nos Joannes Sutcardus a Cronbeg, insignis me- B cum reverendo et eximio viro ac Domino Quirino
tropolitanae ecclesiac Moguntinaescholasticus, ac Leonino, ejusdem sacrae theologise licentialo, ca-
S. Albani prseposiius,revcrendissimi ac iliuslrissimi Ihedralis EcclesiseRatisponensis canonico, screnis-
in Christo Patris ac domini, D. Wolfgangi sanclae simorum principum theologo el moderatore, ad ec-
sedisMogtmtinsearchiepiscopi, S. R. imperii per clesias et circumjacentia loca sacra amandavimus,
Germaniam archicancellarii, principis elcctoris, iisdemque plenariam potestalem fecimus, sacras
vicarius generalis in spirilualibus, et ad infra eorum reliquias in archiviis et reliquiariis dcbila
scripta ab eodetn specialiter depulatus commissa- cum reverenlia inquirendi, aperiendi, examinandi,
rius, universis el singiilis, ad quos bse nostrsc per- ac de iisdem quantum discrelioni et religioni con-
vencrint, posl debiia nostra promptaque oflicia et gruerel, in timore Domini ad nos referendi. Qui
obsequia, notum facimus el esse cupimus, qualiier commissum sibi munus sedulo exsequentcs, prsevia
reverendissimi ac sereuissimi DominietPrincipes, diligenli inspeciione et informalione; has ad nos ex
D. Philippus D. G. episcopus Ratisponensis et Fer- abbalia virginum montis S. Roberti, vulgariter Ru-
dinandus praeposilusArgenloraiensis, PalaliniRlieiti persberg, ordiuis S. Benedicti, juxla oppidum Bin-
comiles, ac utriusque BavariaeDures, post absolu- gam, reliquias altulerunt, scilicel dnas coslas de
tam in hac nostru Metropolitaua urbe et ecclesia, 'C S. Roperto, filio qtiondain Roboaldi comilis pala-
juxla staluia et coiisueludinem ipsius, non sine tini Rbeni, ex Berta Auslrasia ct Lotharingiaedu-
praeclaro virlutum ei Religionis exemplo, residen- cissa, adhuc carnosas : item alia tria ossa oblonga
linm, cuin binc a nobis ad sacra liniina aposlolorum ejusdem : item de spiua dorsi adhuc carnosn.: iteiti
recedere staluermit, pro ea qua sunt erga Deum dentem ex ejusdem capiie, de mento superiori sub
Deique sanclos, quorum nieinoria in benediciione oculo dexlro: iiem oss.itria de S. llildegarde, ibi-
est, ardenti pietate ct afleclione peiiverint, ul dem quondam abbatissa, Virgine nobilissima el re-
priusquam ab Ecclesia et dioecesi noslra discede- ligiosissima, qtioespiriluproplietico plena, conscrip-
reut, sacra loca et monasieria rcligiosa venera- sil opus epislolarum pulcherriraum de suis visioni-
tione visilare, ac de sacris eorum Reliquiis nomri- bus sive revelationibus, tempore D. Bernardi et
hil secum ferre et asportare gralioso consensu Cel- Eugenii papae terlii, quos libros illitis Eugenius
siludinis suse licerel. Qiiorum laudabili zelo et pie- quartus approbavit et couiirmavit; ejus natalis ce-
lati Celsiludo sua gralificari cupiens, nobis spe- lebralur 17 Septembris. Iiem de eadem costulam
ciali mandato commisit, ul piis voiiseorura sntis- unam ac de spina ejusdem : ilem ossa dno de S.
facientes, pelitionem quam primum eflectui man- . Berlha matre S. Ruperti, Atislrasiaeet Lolharingiae
daremus. Quod pro debilo obedientiae noslrae ob- ducissa : ilem gtiliur cum alia parlicula de S. Sa-
sequio exsequentes, accersitoadnns reverendo viro lyria virgine el marlyre. Quas quidem sacras reli-
Vilo Mileto, sacrse tbeologiaedoclore ad S. Mauri- quias nos debita eis reverentia accipientes et exos-
liuui hoc loco prseposiio, eum cum lilieris el man- culantes, accepto prius a dominis suhcommissariis
dalis vicariatus el cominissarialus uomine, una solcmni juramenlo, quod eas in locis debilis, archi-

<40) Binga hic appellatur civiias Roboldi, patris nb an. 1160 usqne ad an. 1174, quo rednx e Paiae-
b. Rnperli. stina obiit in Italia. At S. Hildegardis vixil usqui
(41) Heniiannus pracfuit EcclesiaeHildesbeiinensi adaunuiu 1177.
1«95 VITA S. DISIBODI. 1094
viis et rcliqniariis, pro veris, cerlis et indubilatis A nonagesimo secundo, die vero 10 mensis Augusti,
sacris reliqniis, ab antiquo et ullra bominum me- pontificatus S. D. N. D.D. Clemenlis oclavi anno
moriam ab omnibus vere Cluisiianis orthodoxe ca- primo, praesentibus ibidem rev. nobilib. magnif. et
lliolicis semper el ubique reverenter habilas et cnl- eximiis viris ac dominis, Dom. Adolpbo Wolflgdicto
tas, ac de iisdem non rnro anle hac ab arcbiepisco- Mellernicli, canonico Spirensi et praposiio Sancti
pis Mongunlinis summis regibus et principibus Andrea,-Wormalioe, diciorum principum aulae prse-
coimiiunicari ac Iraiismilli soliias, bona iide de- feclo; D. ^Eiherio iloflmanl S. tbeolog. doct. colle-
prehcnderini el compererint : ita quod de earum giatartiin ecclesiarum D. Virginis ad Gradtis et
fitle el vcrilale ncmo vcre Chrisiianus ambigere Sancli Pelri extra muros Mogttnlinenses respective
possil aut debeal. Ea qua deccbat rcverentia animi- decanoelcantore.almseUniversilalisMogiinlimepro
qvc demissione, nomine ct ex parle reverendissimi tempore reclore ; I). Ballhasaro Bafer ab Holobus,
et lllustrissimi Domini nostri archicpiscopi el prin- dictorttm principum cubiculario, D. Joan. Hagero
cipis electoris Moguniini, serenissimis principibus, Bavaro, dd. principum capellano, ad prscmissa spe-
sub ipsa sanciae inissae celcbratione, cum mullis cialitcr requisilis et vocatis. Quac omnia ct singuln,
al-iisbuic insirumento non insertis reliquiis, prae- iu jnm dicio loco etdie, circn Iioram sepiimaman-
sentibtts ad lioc spccialiler requisilis notario el le- temeridianam, sacro prius niissse oflicio; ipsis reli-
stikis infra scriptis, in Dei nomiiie, ad ipsins et quiis stiper allare posilis, devole habilo, per lunc
omuium Sanctorum sitorum gloriam iradidimus : ' D. rever. archiepiscopi Moguntini depuiatos com-
DPUIIIPairem Domini nosiri Jesu Cbristi, cum quo missarios supra memoratos, una ibitlera adhuc cx-
oinnessnnclifeliciter vivuiil et regnant, bumiliier sistenles, taciis prinio per ipsos sanctis Dei Evan-
ct ex nnimo precanies, ul lioc qiialccunqiie servitu- gcliis, ad lenorem dalaruni lillerurum, vere et legi-
lis nosirae obsequium illis ad gloriam ei bonorem, liuie dicla, acla, gesta, iradiia fuissc, cgo Georgius
sereniiatibus vero ipsorum nobisque omnibus co- Moliloris, puljlicus notarius , reverendorumquc do-
runi inlerccssiotie ad salulem proficiat selernam. mihoruin capiluli summae sedis sacrae Hoguniinae
Ameii. In qiiortim omniiiin et singulortini fidein pr«- secreiaritis, juratus, tina ciiin leslibus supra scri-
sentes basce lieri, propriaqtie manu subscribere, ac piis, inectim ad boc specialiter de novo rogatis, iu
sigiliis vicariatus noslri cl ips.us abbatissse ct con- vuritatis tesiimonium evidentissimum, hac meaema-
ventus memorali inonasterii cominuniri voluimus. nus stibscriplioiie propria ac signelo notariaius ad
Acta siint hoec in meiropoiilana civitate Mogun- marginem solito apposito, coram universis el sin-
lia, in sacellocuriae serenissimorum principum, sub gulis attestor.
aiino nalivitatis Cbrisli millesimo quingentesimo LOCUSSIGILLORUM.

VITA SANCTI DISIBODI .

EPISCOPI ET CONFESSORIS IN DYSEMBERG,TERRITORII MOGUNTINIIN GERMANIA,

A SANCTA HILDEGARDE SCRIPTA.

(Acta Sanclorum Bolland. Julii tom. II, die 8, p. 581, ex ms. S. Maximi Trevirensis.)

MONITUM

S. Distbodi Vitam scripsii S. Ilildegardis an. 1170, jussu Helingeri, Monlis a Sanclo denominaii,
abbatis quinii. Vila illa S. Disihodi sola ei unira esi, quae a Surio edita, citnri passim solet, eo auclo-
rainenlo donata, nl < divinitus revelaia > censealtir. Sic cerle lesiatur ipsn num. 1 : i Prolnias visiones
libri vilm Meritorum.. . . cx divinae pieiate sapientisc, vocem de rcelo sic dicenlcm audivi. > Et rttrsiis
num. 52 : • Ha;c, quae prolaia sunt, per Spirituin sancium, ad gloriam uominis ipsius ad memoriamque
praefali paironi, alque ad castigationem audieiiliuiii hoiuinum , vcraci rcvelaiione manifeslata sunl. >
Mira sane Hildegardis asserlio, de narratione rouliisa et inlricala, nec ullis vcris liisloricis cbaracteribus
prscdila, qiinuique adco dignniii non ceiisuil Mabilio, quac inier Saiiclortim ordinis sui Acla locum occu-
purel. i Disibodi res geslas, inqtiit, locis fcre commiiuibus amplicavil S. Hildegardis. >
Ltictibrationem bei:e loiigam ssepius et aiienle evolvi, tuin in ms. nosiro ex S. Maximini Treviris
per Rosweydum arccplo, tum in ipsa Surii editione liccntius expoliia, vel ut alii loquunlur, corrupla :
at niisquaiii mibi apparticre vel levia qttideni indicia, unde lali scripiioni ruvelaiionis praerogativa ad-
scribi possil, non iuugis quam quibuslibel aliis id genus saiicioruin Legendis; nisi revelalas dixeris sa-
crartim Lillerarum nonniillas sentemias , quas Sancta auctor singtilari inlerpretaiione exposuit, tota
in explicandis moralibus doctriuis, quas si a reliquo opere avulseris, hisloria „isla qualiscuiique pau-
1095 S. HILDEGARDIS 109«
cissimis verbis circumscribi queal, saltem qua parte Sancti ipsius gesta enarranlur. Excute, obsecro,
diligenter longain istam et satis tetricam orationem; cxpende capila singula, etiam moralia ; fallor si
usquam iuvenias aliquid, cui eonveniat revelalionis appeilatio. Eienim quse ipsa scire potuit ei debuit
de Monlis S. Disibodi, in quo prius hnbilaverat, exisientia, deque variis ejus casibus et vicissiiudi-
nibiis per revelaiionem discenda non fuerunt, S. Uildegardis avo salis nota ea omnia monaehis el per-
vulgata essent.
Vellem equidem, in ea qualicnnque visione, exhibila ipsi fuissent distinctiora singularum persecuiio-
num el calamiialum lempora ; item quae S. Disibodi incunabula, pnfentes, cnihedrain episcopalem. tum
vero ordinalam lolius ejus aelaiis et gestorum seriem nobis expandissent; de quibus minime solliciia
fuisse videlur, ut tola demum revelatio ad ea solum -redeat, quse ipsa ex saepius audiiis pranconce-
perat, quaeque < locis fere communibus amplilicavit. > Ne hic actum agam, aut prideni agitatas con-
troversias denuo suscilem, videal leclor, quae de hujusmodi visionibus el revelalionibus pridem dis-
pulavit Papebrochius, in Responsionibus ad articulum xx Exhibitionis errorum, ipsi perperam im-
paclorum ; nisi quis compendiosiori yia rem tolam expediendam censeat, et meiilo dubitet, utrum ea
rerum congeries, salteni siculi ad nos pervenil, Hildegardis propria el geutiina MI, et non poiius ab
aliquo interpolalore aucta postmodum et amplificala, atque inter alias Sanciae istii s revelationes,
aliunde notas et utcunque approbatas, compulaia , de quibus plura disquirere boc loco non lubet,
neque vero operse pretium videtur.
Praeier banc vulgatissiniam Vilam a S. Hildegarde scriptam, aliam inter schedas nostras reperi,
cujus nemo est qui hactenus umquam meminerit: nam ut notavil laudalus Mabilio, soec. m Benedicl.
parle n, pag. 498 : < Proeler Hildegardem. .. nemo veterum , quos legerira, Disibodi mentionem facit
praeler Rabanum Maurum et Marianum Scolum. > El certe lanti nou est vita isla altera, ex Passio-
nali membraneo csenobii Bodecensisa nostro P. Joannes Gamans iransumpia , ut memorari aut inul-
tum prscdicari mereaiur. Ccntonein appello, ab aliquo forte Montis S. Disibodi monacho exornatuin :
dicair.us potius, ex aliis Sauctorum Actis pulide coinpilatom, exordio ex Aciis S. Kiliani ferme de-
sumpto, aliisque aliunde corrasis. Narrationis lotius pars potissima bxrel in describenda venatione re-
gis Dagoberli, qtii cum suis cervam loto iriduo mire insuquens , < moniem, quem vir Dei incolebat, >
ascenderil, eumdemque ibidera in tugurio stio laiitantem invenerit, ab eoque frugali prandio exceptus
sil, cujus tempore fera , a venatoribus pressa ct fatigaia , ad Sanctum se receperit. Narrat deinde ,
quomodo cervam cicuraverit Disibodus, eamque regi dono dederit, quae ipsum canis iuslar domeslici
qiiaquaverstim sequerelur.
Conlra vero. prodigium admirans rex non ingralus, postulanti Sancto lantum lerrse spalium, < ad
suam posterorumque utilitatem indulsisse dicilur, quanlum ab illucescenie aurora; quoad vespertinalis
advenisset hora, sub vectore asino gyrare posset: > quaeoinnia < perpetuali manu scripta rex confir-
maverit; > iino quae ex aliis Legendis, quas bic enumerare nil opus esl, suffurari voluit scriplor pla-
giarius. Millo csetera veque puerilia. adeo puerililer et verbose coagmenlala , ut seria lcctione digna
non judiceui. Si recte coujecluram facio, collecla baec fuerunt sseculo forlasse XIII aut xiv ab aliquo
vetustiorem S. Hildegardis vitam ignorante, ulpote qui diversissima memoret, et ab hujus auctoris
sensus prorsus alieua. ld utiam colligi posse videlur ex paucis miraculis, a recentiori isto Legendse
suae subuexis, quse cum Saneloe Hildegurdi, alia longe antiquiora recensenli, ignota fuerint, et facla
et scripta oporiet post ejus obitum ; is autem in ann. 1180 incidit; unde, ni lallor, manifestum est, et
Legeudam et mirucula ad saecula nobis viciniora referri oporlere. Sola igitur jaiu dicta miracula inde
desumeuda ceusuitnus, quorum testein se asserit scriptor longis parergis et ainbagibus enarraiis, qu&
cotmnodissime ad pauculas lineas contrahi poterant.

INCIPIT VITA.

CAPUT PRIMUM. A vocem de ccelo,vtgiians corpore et aniino, sic di-


Sancli genut, parentes a tyrannit exptdti, profectus ceiiiem audivi : Electus Dei Disibodus ab infantia
in liiterit, electioin episcopum,abdicatioet recettus sua Spirilu Sancto, ut beatus Nicolaus, el beatus
e palria. Benediclus eorumque consimiles inspiralus,ad omne
lnmystica visione (42), ut Deusvoluit, propter pe- bonum, quod viditet audivit,silibundocordeanhe!a-
lilionem et jussionem pnelaiorum meorum, scilicet bai. Quapropter de ipso dici polest : Ex ore infan-
Hebigeri [Helingeri]abbatis cunctorumque fratrum, tium el lactenlium perfecitti taudem propter inimi-
in Monte beati Disibodi Deo famulaiitium, de viia cot tuot, utdeslruat inimieum etullorem(Ptal.\m).
et meriiis ejusdem beaii Palris aspiciebam, el post 2. Quod sic intelligenduin esl(45). Iubonoafliectu
prolalas visioues libri vitse meritorum, amio Doini- infaniium, loquelam nonduin habentium.ei illorum,
nicaeIncarnalionis millesimo cenlesimo septuagesi- qui magis lac sugere, quam mirabilia fucere debe-
mo, regnanle Frederico Roiuanorum imperatore, rent, lu, qui Dominusomniura es.ad perfectam du-
sub pressura apostolicaesedis, fere per triennium iu xisti nominis tui laudein, cum mirabilia tua in eis
leclP aegritudinisjacens.ex divinaepietate sapientiae, ssepeoperalus es : scilicel cuni eos, nondumplenain
(42) De hac legenda, ex < mystica visione > seu sacrae Scripiurac senlentias, singulari commenia-
revelatione scripla acturo esl in admonitione prse- tione a S. Hildegarde expositas. quas scrtipulosius
via. Menlem suam non salis clare explical auctor, expeudere, fori nostri non esl. An vero isiitisiuodi
sed nihil mutare voluimus : videri poteslediiio Su- iiiierpretaiiones ad veras revelationes periiueani,
rii, magis cxpolita. alioruin csto jiidiciuin.
(i3) Dixiiuus etiam supra, loco ciialo, nonnullas
1097 VITA S. DISIBODI. 1098
medtillam babentes, ita inspirasli, qnod multa in A Deo audire vcldiscere poluil, (oto desiderio prope-
loquendo et operando nescienter proferebant; et rabal, et sic per gradus viriutuin ei per Incrementa
cum alios, conlra carnis jura, ianta forliludine ro- sciatis susc, singulis sacris ordinibus susceptis, ad
borasti, quod loto desiderio ad cceleslia tendentes, gradum presbyleratus, cum triginla esset annorum,
officia carnis peccando non excrcebant. In his au- perlingebat. Quo cum tirapre Domini susceplo, fe-
tem nullus dubielalem apprehendat, quia serpenti- cit ul bonus pigmenlarius, qtii in borlo suo quscque
nus dolus, in beatis illis- bona el sancta haecfacere pigmenin et aromata plantat, semper siudens ut
non valebal; nam hsec fecisti propter inimicos tuos, horltis stius viridis et non aridus sit.
videlicet perditos angelos, quatenus ad confusionem 6. In his namque studiis idem sanclus memor
suam, virlutem luam in puerili ignorantia viderent; fuil verborum Sapienliac, ubi dicit: Messui myrrham.
et ut deslruas inimiciim, quippe illttm, qni in om- meam cum aromatibus meis (Cant. v, 1). Quod sic
nibus bonis le abneget. Et ultorem : videlicet hunc, inlellige;:diim esl (45): Ego qui juslis operibus insu-
qui lapides ei jacula impietatis suae conlra verba et dare debeo, bona inteniione mortificationem carnis
miracula lua, reprehendendo ea , projicit. meoe praebeo Deo, cum propter amorem ipsitis vi-
5. Haecmala in supradictis bealis hominibus piliil liis peregrinus licri, et conimuncm immundiliani
"
praev3iebant, qiioniam ea, quae recta sunl, loque- illorum fugere, nullamque socielalem cuin illis Iia-
banlnr : Deus enim in beaio Disibodo ab infanlia bere desidero; quoniam in aromatibus virtutum,
ejus usque ad decrepilam sctalem ipsiu», in donis ipsum verum Deum amare, el vcnerari feslino; cum
suis operalus esl; ita quod puerilia illius in nequi- amore ccelestis desiderii de corde meo, ipso adju-
tia non ludebat, et quod juvenius ejus in Iascivia vante, non deficiei. In hac recta et sancta voluntnte
non ardebat, et quod maluiilas senectulis ipsius ad saiictus isie, quasi morluus saeculo fuit, ita quod
sinistram non respiciebat. Ipse namque omnem multi boecvidentes, fecerunt qtiasi eum non cogno-
pompam saeculi hujus ila corde el corpore reliquit, scerent, et quod cum eo manere abliorrerent; quia
quod quidam illum siultum, quidam vamim, qui- ipse se tntum spiritui et non carni servire cogebat.
dam erranlem, quidam vero mirabilem in operibus 7. Cumque in Imjusmodi virlutibus Deo lauda-
suis per hoc esse aflirmabant, dicentes : Quid csl biliter serviret, et ob hoc illis, qui Deum diligebant,
hoc quod iste facit ? irreprehensibilis placeret, accidit ut quidam anti-
4. Parentes igilur beati Disibodi, in libertate sae- stes, in ejusdem regionis partibus, de prscsenti
culi pollenles, de excellenti genere Hibernensium vitaad viiamfuluram emigraret: etcumpopulustant
originem duxeraiu, sed lamcn pompam et gloriam (c minorum quam mnjoriini, secundum consuetudi-
mundi supeifluiiate non habebant. Unde quidam nem, convenissel, ut alium sibi in prsesulem elige-
tyrannorum, in superbia tumentes, cum in eadem ret, qtiidam illnrum, qui mores honestalis, et vi-
regione quamplurimos per tyrannidem sibi subju- tam sanclitatis beati Disidodi cognoverunt, eum sibi
gassent, etiam pnrenles beali hujus viri, qni co inantistiiem unanimiier elegerunl (46). Quidam au-
lempore puer erat, opprimere ct ditioni suaesubju- lem, quorum vita et convcrsatio reprehensibiiis
gare uitebantur. Ipsi autem libenatis generis stii erat, hoc fieri prohibebant, dicenles : iQuidprodest
iion immemores, dtiram injustanique subjeclionem hominem tacilum ct non loquenlem, et populum
recusantes ab illis declinabant, el ad remotiora loca nun cpguoscenlem, magistrum fieti ? >
ejusdem regibnis se longe conlulerunt, el jttxta 8.SedDeussuperbeatumbunc respcxii,uiscripltim
quoddam flumen, quod de mari fundiiur (44), una c&liHumUemeipauperemjustificare (Psal. LXXXI,5).
cum filio suobeato Disibodo, omnique facullaie sna, Quod/sic intelligendum est: Juslum, qui se propler
in quodam oppido mansionem acceperunt, ubi et Deumadterramhtiniilial,etquiseegenumetpaupercm
eum lillcris cseierisque liberalibus arlibus irabuen- loto corde conlilelur, in operibus sanctificare; quia
dum. rcligiosis viris commendaverunt. jnstilia, aperlo oculo pietalis, in eura respicit. Hic
5. At ipse per graliam sancii Spirilus ea quac a D etenim bumilis, pauperiatem semper desidcrabat,
doctoribus suis bona audiebat, capaci ingenio bonae et in columbino oculo simplicitalis, in Deum sem-
memoriac commendabal, et ex hoc parentibus suis, per aspexit; qualenus aclernas divitias sibi compa-
in aflliciione exsilii laboranlibus, non parvum gau- raret; iindc et Deus ipsum dilexil. Morlem quoque
dium faciebat. Sic puer iste de die in diem profi- pro morle babuil, et omnia deficientia pro uihilo
cicns, corporeque el sanctitate crescens, de studio computavii, omniaque opera sua in Deum posuit,
in studium bonorum operum, orando et elecmosy- et ideo Detts eum elegit. Supernus namque judex
nas dando asceudebal, ila quod ad omne, quod de virum islum communi populo occullarerat, sed etun
(44) Obscura omnfa sunt, quse hic de sancti ge- (4S) De biset aiiis omnibus sacrarum lltterarum
nere, parentura fuga, etc, niemoranlur : hoc vero moraiibus interpretaiionibus plura non addam.
plane mirum, eos ad fiumen consedisse, < qitod de (40) Divinarunt aliqui, per i istitis regionis pnr-
>
mari funderetur, nisi sinum aliquem, aul iluvii les, >' designari Dublinium, ubi nempe per^a tem-
ostium indicet, in quod inaris oestus, statis lempo- pora cpiscoptts fueril S. Disibodus, idque Wilsonus
ribus undas repelleret. Caeicra, ul semel dicam, el et Sirinus adoptari posse censuerunt. Sed hujus-
bic et in sequeniibus, ad locos communes reducenda modi anacbronisraos supra re>eciinus.
sunl.
PATKOL.CXCVH. 35
1099 S. HILDEGARDIS 1100
se diligentibus manifestaveral; unde, quamvis qni- A set, magna irrisio, magnura schisma lota illa re-
busdam obslupescenlibus, ipsutn magistrum el anti- gione ebullivit, aliis qnidem Veleri et Novo Testa-
sttiem esse voltiit. mento resistenlibus , Christumque abneganlibus,
9. Cumque beatus iste a prudentioribns praefatum aliis hsereses hserelicorum appelentibus; aliis se-
onws suscipere cogerrlur, ipse se itidignum laniae ctam Judaeorum ainprehendenlibus, aliis sectam pa-
• ilignilalis reclamans, vi qua potuit, manus et pedes ganorum diligentibus (47). Aljis non linmane, sed
.' retraxit; sed tamen, illis impellentibus et 'prseva- in confusione pecudum, inrpi studio vivere arden-
lentibus, qni Deum timebant, eliam nolens, divina tibns, allis autem disciplinam propler bumaniiatcm
atitera ordinatione, in sedem episcopatus positus qiiidem babentibus, nulla lamen bona facere slu-
est. In qno cpiscopus ipse felix jusliliam Dei cla- dehtibus. Nis maxiinis erroribus et confusipnibus
mare el docere coepit, et omnes, qoos potuit, suh- beatus Disibodus se virililer et intrepide opponens,
jeeios esse Deo monuit, et quod ab infantia sua multa opprobria, mullasque injurias paiicnter sus-
. per Spiritum sanctum imbtiitis esset, nttnc eru- tinuit, optans pracsentem vitam magis perdere,
diendo manifeslavit, bonaque exenvpla sanclitalum quam tantis et lam inconvenieutibus malis consen-
et viriutura paterno affeciu eis in sc praebuit. Qui- iire.
dam attiem ob merila viriuttiin, qualcs in ipso vi- B 12. Cumqne ista per aliquos annos sine eradica-
ilebant, eum nmabant, ac iiitenia cordis aufe do- lione eorumdem malorum, cum periculo eiiam cor-
:.clrinam ejus cupieban(; quidam vero, qui Deum poris sui, suslinhisset, tsedio landein affectus ad
post tergiiui projeceranl, super hunc snnctum fn- Deum in orationibus suis cum m-agnoplanclu dixit:
. rendo ciamabanl: < Iste vivit quasi homo non sil : < 0 Deus ! et o Judex omnium sanclorum homi-
, unde et nos inhumanc vivere cogit. Et quis poierii num ! quid prodesl mihi cum populo islo laborare,
eum audirc ? > Et mnltis injuriis eum afficiebant. qui jusliliam tuani rabidis morsibus iransfigit ?> Dc-
10. Ipse autem paucos et fldeles homines ad se nlque fautores praefalorum errorum, cum populo,
colligebat, qui ei et consolatjonem, et adjuiorium eisdem erroribus implicaio, viJentes quod beatus
pracbebant., Et cor suum quolidie propter Deum iste erroribus el praviiait eorum non consentiret,
affJixil, dicens: < 0 Domine Deus! ego scrvus lnus, sed quod eos ubiqtie constanler, absque timore mor-
anie pietaletn tiiam prosternor, faciens qusejussi- lis argueret, plurimas insidias ei posuerunt, et
sti. Tu enim scis quod le solura desidero; quapro- landem coadunato agmine incrcdulorum, de sede
pier confido, quod desideriura meum quandoque sua multis contumcliis affecturn expulerunt. Ipse
iniplcbis : quemadmodum scriplum est: Deleclarein _ autem malens Deo in quiete servire, quam sine
„Domino, el dabil libipetitiones cordis lui(Ptal. xxxvi, fruciu utililalis diulius lardare, paucis el religio-
4).» Quod sicintelligendum esi: 01 homo, qui in pec- sis viris ad se colleclis sedem dignitatis suae, quam
calis coitceplusct naluscs, carnis conlra aflectum per decem annos strenue et religiose rexerat; pa-
deiccinre iu prscccptis illius qui le creavil; ad me- triam et omnia quae habebat, pro Christi nomiuo
moriam quoquc reducens, qtiis ille sit, qui tclibera- rcliquit, dicens, nec sibr, nec aliis prodesse tit ibi
vit. Quod cuin feceris, dabil libi quae pelis, quo- manerel. Ubi tam magna incredulilas cum duritia
niam ea, quae peienda sunt, nou petis, sed cordis iniquilalis excreverat, el peregrinationem, qnandiu
tui affliciionem, humiliato spiritu, illi ostendens, et optaverat, pro setejrnavitalaclo animo arripuit (48).
clamando el dolendo, le ipsum ut pecus, ea quae CAPUT II.
recln sunl ad laborandum conslringes. llaque qui in bermaninm, populi ad Rhenutn in-
, pcenitere, el mala stia lipc modo emendare studue- Peregrinalio
tlitutio,'vita toltlaria el auslera in moiile, initia
riiit, prudenliores filiis lticis sunl; quia ipsi boc nec monasterii et miracula. ,
voluerint uec fecerint. Deo namque placei, ul homo 13. Cumqnc Hiberniam exissct, multis regioniluis
durum bclium conlra so ipsuni, ct contra draconem peragratis(49),muliisque locis diligenter perspectis,
liabeat, ul qui hoc habuerit, hujiis et preccs et de- D animacsuae requiem quaerens in Alamanniam (an-
sideria Deus fesiinanler iinplevit, quemadinodtim dem venil, ubi quidcm durura immiicmquepoptilum
et in bealo Disibodo fecit, qui .dura bella habuii, invcnil,ibquc fessus, gressum per aliquod lempus
qttandiu in corpore vixit, sed tamen ea bouo fiue figens, cum eidem populo verba salutis et exempla
felicitcr consuminavii. sanciilalis darel, muTti eum audientes, amabant,
11. Imerim autem, dum sancius isic populo suo raitlti autcm eum nec audire nec ama>-ecurabant.
verbis et exemplis in fide, praefataedignitatis prsces- Cumque in eadem provincia nioras lucefct, secuin

(47) Quid hic inlelligas in tanta rerum confusio- simo sacerdos consecraiur; inde ad episcopaium,
ne ? Ansam inde accepit Sirintts disqniretuli titi-uin nescio queni, evectus, post multas insidias el per-
1'elagiana hscresis eo lempore in Hibernia repiillu- seciitiones ab impiis loleratas, ab iisdem demum
iassei: at si id indicarc voluissei aucior, paulo dis- expulsus est. ; i
tiiu lius locitta ftiisset. (49) En alteruin decennium < regionibus p r-
(48) Vides, tottini hbc caput, lot vrrbis amplifica- agiandis» impensuin; ast quo (errarum perrexeril,
luui, ad Itoecpaucula bisiorica coiitrahi posse: S. ubi moram aliouam iecerit, nusquam declarat Viue
Disiliodus, in 'Hibernia nobili genere ortus, pio auctor.
educalus et Fn litleris ertidilus, anno oelatis trigc-
UOi VITA S DISIBODI. 1102
deliberando, quo decliuarc possct, bonam et dulcem A A transito, montem excelsum et ncmorosum vidit,
faraara de religione beati Benedicli audivit, qui nu- qtiem post decem annos peregrtnaliotiis suae asccn-
perrime migraverat (S0), religionisquesuae quamplu- dit, et ibi fesstis residens el quiescens, nd comiles
rimos amalores rcliqucrat, et ita per admonilionem suos (qui tres erant, quorum primus scilicel senior
Spiritus sancti, desiderium suum nondum imple- Gillilaldus, sectindus Clemens, tertius Salustus vo-
tum esse cognovit, quo dia desideraveral, quod po- cabaiur) gui cnm eo de Hibernia venerant, Spiritu
pulo olira sibi commisso, aliquot verae perfeetae re- sancto laclus, dicebat: i Hic requics mca erit. »
iigionis viros sibi consociaret : ob banc namque 17. Nam cum deinde eumdem monlem circuoi-
causam, iterum de locis ad loca processit, nec in qtiaqne perngrasset, et quaeque latera ejus diligen-
locis, nec moribus populorum quitl anf mse suaepla- ter considerasset, amoenitas iliitis, animac suse ma-
ceret, inveniebat. gis ad inhabilandum complacttit, quia et celsiludo
14. Tunc flere et orare ccepii, dicens : Inclina, illius difficilem accessum advenientibus pracberet,
Domine, aurem luam et exattdi me; quoniam inops et et rivuli ex utraque parte flttenles, inibi maiieii-
pauper sum ego(Psal. LXXXV, 1); quod sic intelligen- libus refocillationem corporis darent ; et oraba',
dumesi: Tribulationibus meiscondescendens, incli- dicens : iDomine, qui super crclos resides, et abys-
na,ti:,Domiuc,qui reclor cuiiclorumes.aurem miseri- l*»sum regis, precor ul amcenitas loci lutjus in amoe-
cordiaj, et exaudi verba oralionis meae,quoniam inops nitalem vertatur animnrtun ; quia decet, ut in loco
in anima, pcr pusillnnimitntem mentis, et paupcr in isto a fidcli populo libi fidelitcr serviatur.> Ethaec
corpore, per conlritionem aflJictionum sum ego, qoi dicens, sibi habilationem in descensu ejusdem mon-
te scqui, te diligere sttper oinnia debtti. Recordare lis, versits orientem, propter compendimn aquae
itaque, quod ab infantia mea libi servire sludui, et designavit, et conversalionem, quam diu desidera-
quod propler amorem tuum, pauperlatem et con- yerat, strenue incipiens, orando, vjgilando et jeju-
temptum mundi semper dilexi. Tunc Deus propier naudo, dure et nsperesolilariam vitara duxit.
viridilatem boni desiderii ipsius, preces bas susci- 18. Socii atilem ejtis, qui cum eo aderani, ne
piens, suavem consolaiionem quietis menti ejus im- iuvicem aiiquod gaudium haberciit, singillalim ha-
misit, velut ros supcr gramen cadit, et etiam in biiacula sun, remotius ab eo construebant. El
visu noclis, quadam ostensione ipsi manifestavit, scicsidum est, quod radicibus berbarum aliquandiu
quod quandoqtie locus vmo suo apttis abeoesset inibi suslenlabaiiliir, cmn nlios cibos non hahercnt.
inveniendus : nam huic bealo viro Deus, ut cacteris Mons autem illc in circiiilu, cutn adjacenlibus sibi
dileciis fecit, qui eum lola dileciione desiderabaw, _ silvis, locis quoque perviis et inviis (non unius ho-
'
cum ipsis ob magnam c( bonam inieniionem, qua minis, sed comprovincialitim, tam minorum quani
fiducialiter in etim omni corde suo inlendebant, prae- majorum) plusqiiam milliareuntiin eo teirpore erat.
sensesse videndo, loquendo, et audiendo videbatur. Unde accidil, quod ciiin bomines eamdem silvam,
{ 15. Omnem quoqite fabulosam famam vnnao glo- seu pro caplione ferarum, seu pro piscntione ad-
riae Spiritus sancltis illi abstrnxit, quae in multis jacenlium fttiminiim, seu pro incidendis Iignis, scu
bominibus cst, qui secundum volunlatem suam in pro aliis necessilalibus suis interdnm intrarent:
simulatione orant el jejunanl, cum aliquid a Deo beatum hunc virum, aut radices "effodientem, aut
injusle quscrunt, ubi, ut siquid eis, ut volunt, acri- alia sibi necessaria circumquaque colligemem, mul-
derit, qnasi pro oslensione a Deo habent. Si qui loiies vitlerent, et ita post aliqnod lempus man;fe-
tales sunt, vclul stipula a vento dispergeniur. Sed siaitis est.
|
cum homo a vanilatibus se mortificat, in ipsis quasi 19. Rumorenim in populum exibat, quod quidam
somnum capil, ei lunc superbia vanaque glorin, ac sanctus, cum quibusdam aliis, in locttm illtim a
acquisitio honoris a popnlis, cseleraque vilia pcr Dco missus venisset; quod pltirimi admirnntes.bono
virtutcm Dei constringiuitur, ne homo ille ab amore desidcrio ad etim veniebant et sibi quseqiic iitilia
complexionis creatoris sui ullo modo per suggestio- D | ctim eo conferebnnt, quibiis ipse verba salnlis ct
nes eortini averlalur. vitse mldebnt; quoninm n temporc exsilii sui usque
16. Beatus aulem Disibodus pro spe boni deside- ad id lcmpns in lingtia corumdem hominum (per-
rii sui gaudens, quia illud per adjtilorium Dei quan- discenda) praecipue labornveral; ttnde et eam pro
doque impleri sciebat, cum bonam famam, de populo modo suo el intelligebat ct proferebat. Ex quo fa-
in parlibus Gallise citra Rhenum manentes, audis- ctum est, ut hi quibtis ipse verba vitac et monila
set, ila scilljet, quod populus illc qtiidem duruses- iudeficientis vil.c dabat, ei etctim ipso manenlibus
sel.sed lamenecclesiasticam religionem devotus vi- quoeque necessaria eorporis saepius afferrent. Ser-
vendo leneret, Uedebat eum irrisionis illudentis po- vus aulem Dei, cuin sibi associalis-viris, pauperes
puli, el vtx exspeclnns, festine ad finem Rheni iter et egenos ad se colligebat : et quidquid prseter
suuni direxit : et iude divenens, ac per avia qtne- quotidianum viclum sibi remansit, per hoc illos pa-
que incedens, ad fluvium Glan pervenit, illoquc scebat. Nam semper memor fuit, qttod Adam cibo

(50) Si tot regiones peragment sancius,'naiio dubium quin et alibi < b. Benedicli famam i f.u-
dire polueril.
4103 S. 1IILDEGARDIS 1104
jcriit; quapropler Antonium et Macharium ac eis A suo servirel. El Sjpirim sancto inspirante, onincm
siiniles, qni herbis et duris cibariis vixeranl, in devotionem cordis sui ad conversipnes et an doctri-
corde suo frequenlcr habebal, qualenus illorum cx- nambeali Bcnedicli posuit, qui jam ad Deum trans-
emplo corpus suum a mollibus et delicaiis cibis icrat, et quosdam beatos viros, sanciae insliiulionis
constringerct ne ab anliquo serpenle deciperetur. suse fideles minisiros, eisdem temporibits adhuc vi-
Et qiianto plus bealus isle carnem suam affligebat, ventes et superslites rcliquerat, atqne ad longin-
lanlo amplius gruliam suam Deus cum illo multi- quas regiones, ubj eadem conversatio religiose et
plicavii; unde infirmi plurimi el debiles ipsi allati sancte vigebai, nhntios humili supplicatione pro
sunt, quos Spiiitus sanctus per merila ejus repente illis misii, qui vineam Domini Sabaolh, secundum
sanavil: quod lamen ipse humililer expavescens, dpctrinatn pracdictii Palris ptantarcnl, qui regulam
laudem bominnm, quanluin potuit, fugiebat. spiriluali popnlo cpnvcnienlem, ex omni vita san-
20. Cumque fama sanclitatis ejns per totam hanc clorum, Spiritu sanclo docente, constituerat.
provinciam, populo prodente, volaret, quidam Dcum 23. Et sic quamplurimos ejusdcm conversationis
timentes ad eum vcnerunt, et parvum oratorium, viros religiosos sibi atlraxit, quibus el oratorium
in descensti pracfali monlis ad orientem, ci sedi- et habilactiln convenientia, in snpercilio ejusdem
ficaverunt, in quo divina cum suis oflicia celebra- montis, propler difllcilcm accessum, versus orien-
rei, qualenus et ipsi et caeteri pro Deo superve- tem sediflcare jussit, videlicet ne amodo a populo
nicntes, verba et pascua vitscab eo inibi perciperent. iufestarentur, et ne forte rigor ac religio eorum,
Alii aulem versus occidcntem, in planitie pedis quotidiana frequentalione supervenientium, in moi-
cjusdem monlis vepres et fruteta succiderunt, bea- liliem et in segniiiem verteretur. Ipse vero, ut ad
toqtie viro borlos et pascua parvaqne luguria ibi omuia occursanlia paraius essct, el ut supervenicn-
paraverunt: unde et propier fruieta, quae ibi excisa tibtis in reddendis rcsponsis, secundum qualitalem
sunt, quaevulgari loculione ttudim (51) dictiniur, lo- eoruni omnibus satisfaceret; in descensu monlis
cus ipse Sludenlteim primitus appellalus e-l. Mulli ipsius ad orientem, in babitnculo et in oratorio,
quoque ex longinquis regionibus atl beatum hunc quod sibi paraverat, ul supradictum est, solilarius
venielant, animasque suas ei bona lide et spe permansil. Congrcgatio autem enrumdem fratrum,
eommendabanl: quod populi in eadem provincia tam secundum Deum quam secundum hominent
babitantes, diviito instinclu exlimuerunt, ac se in augiuentabalur: et quidquid facere vel habere de-
hoc faclo negligenles esse dixerunt, quoniam Deus bebant, jussione vdl permissione htijus sancii viri
ad gloriam cl ad honorem nomlnis sui locum illum C (febat, ac communem vitam, secundum instiiuiio-
per sanctum suum visitasset, quem ipsi juxta se ncin beati Benedicti, exercebant.
habentes visitare el facultatibus suis frequcnlius 24. Studebat etcnim pius Pater Disibodus quod
henorare negligerenl. congregatio ipsius,p|er cousuetudinem sibi instiiulae
21. Unde factum est, quod principcs caeleriqtie legis iia composita et flrma csset, t|iiod diabolus fo-
uobiles et diviles, una cum reliquo populo easdcm vcam vitiorum in ea!parare non posset, ct quodja-
tcrras inhabilantes, montcm ipsum cum omuibus nitis suis eani transfigere et ab invicem scparare non
terminis suis, ullra decurrenles lluvios, scilicet valeret; etquod ipsa terribilis per contiiientiani vi-
Nam [al, NaheJ cl Glan, in longum et latum, ul pr.E- liorum, ac velut ncies ordinata, in concordia virtti-
dictum est, directis, eidem beato viro ac posieris luni diabolort homiiiibusappurerel.Sapien(erquip-
ejus offerunt; quia mirabilia Dei in eo videruni, pe eam conlra hostiles lurmas aeriorum spiriluum.
qualenus eliam sancttc conversationis inibi bonis in bumilitaie pugnare et vaniiaiem superbise ac ar-
hoininibus congregaiis, ncccssaria prorsentis viise rogantiam mentis, in delectatione saeculi bujus vi-
et sine indigenlia suflicerenl; et communi voce et mre docebat, laudemque ac gloriam vicloris, qui
clamore diccbanl : < Lntu tibi, Domine Deus, quia legilime cerlaverit, lei se deinde in cautela rectae
litinc sanclum liium nobis mitterc dignatus es. i D circuiiispectionis beue conservaverit, diligenier pro-
Qua oblaiione suscepla, bealus ille exlimuit, recor- ponebat. Vallo etiam rigoris et districtionis lotius
daius quod in episccpali onere plurima advefsa spirilalis disciplinse eam circumfodil et inunivit, ue
prius susiintieral a gentibus, genibus ad Deumflexis, diabolus lateitlei repenle super eam irruerct, sriens
orabai, ut eadem oblatio ad fruclum et ad vegela- quod ille maxiinuni studium habet, quulenus super
lionem animarum, Spirilu donanle, exsurgerct. spirilalem popiilum irruat: et quod mullo plus gau-
22. Deinde die ac nocle in corde suo sestuando, del, si spiritualem bominem .ecundum volunlalem
cogitabat quemadmodum in desiderio mentis suse pravilatis suae superaverii, quam si mulios ssecula-
per plurimos annos ante trahsactos liabuerat, quo- res vicissct: quoniam illum similem sibi fecisse vi-
modo et ubi religiosos, el asperae vitae viros coili- del, ctitii n coelcsli desiderio cadil, quemadmodum
gerel, quoniam in spiritu inlcllexil quod Deum de- et ipseper stiperbiam de ccelo corruit.
ceret, ut spiritalis congregatio in loco illo Ciealori 25. Hoo modosanclus iste filios suos coadunare

(51) Norunl Gennnni Stauden,forlepro frulelis, undc verum in appendice miraculorum rursus lcgiiur Stu-
fohnnri debuisscl Staudernheim; ineiius nomen dernheim.
loci exprpssii Trilbeinius, ubi scribit Sobernheim :
*10S VITA S. DISLBODI. 1100
et corroborare cospit. Quod ut saeculares homines A autem verilas, quae tunc haec vidil, et fecil ea, hic
viderunt, ex lola provincLi illa accurreruni, el quid- per semeiipsam, nescienlibus in aperium produxit.
quid ipse iu necessitatibus suis operuri el facere iti- CAPUT III.
choabat, hoc ipsi bono aniino siudiose perfeccrunl.
Unde faclum est quod beala congregalio illa ad Subditorum erga sanctum veneratio, cwnobii incre-
menta, valicinium de seculura ejus deslrucitone,
quinquagenarium numerum perfecioruni fralrum obilus, odoris fragrantia, sepultura, et post eam
per duodecim annos mulliplicata est. Ipsis namque curaliones varia'.
lemporibus pauci conversationis l.ujus hoinines in- 29. Plura quoque signa et miracula per eum facta
veniebantur, el nullus viam hanc, nisi probalus ag- sunt in csecis ct claudis et in debilibus , ac in pos-
grcdiebatur. Sed Spirilus sanctus, qui congregatio- sessis a diabolo, el etiam in illis, qui de tempestate
iiem istam plantaverat, eam el rigavit : quemadmo- malorum humorum, sensus suos amiserant, qui et
duin ros cum super pinguem agrum cadil, ita quod de longinquis, ac vicinis parlibus ad ipsum deferc-
in ea sub disciplina iuventus, de virtule in viiiutem baiilur : qtii cl oinnes per eum sanabanliir; quo-
ascendebat, nec ab anliquo insidialore impedimen- niam virtus Dci iu ipso erat. Nam idem scrvus Dei,
tum babebat; quia ubi ipsc Spiritus sanctus in mi- inlersuos ut ci-emiln vixil, quaevila radix vitaeino-
raculis suis est, ibi idem antiquus bosiis pavidus „, nachorum est, quia homines conversationis illitis, a
cril, nec audebit illuc inlrare; sed si quid ibi laten- saeculo pcr omnia abslracli, rum lainle angelorum
tur seminaverit, hoc Spiritus sauctus itemiii, ad in soliludine vivunl, et vita eorum lam laboriosu
confusionem illius, conculcat. Merita auietn et san- csl, quod etiam plurimi prse fragilitale, tam corpo-
ctilatem beali Disibodi signa et miraculu Dci scque- risquamanimi.eainsusiiiiere non possent,siipsam
baniur, quaeeliam sine Isedio sa-pius renovabantur, improvide ac repente aggredurcntur. In bac auiem
quoniain Deus semper nova faciet. districtione bcattis ipse Palcr vivcns, snbdilos suos
26. Quidam eniin vir, cujus lingua prae iiimia in- ad omnc opus bonum, doclrina el exemplo confor-
valiludine corporis sui ita debilitala fuerat, quod lavil, ul lioino qui ignem ardenlem, valde ardere fa-
humana veiba proferre non poteral, ad ipsum ex cit, fecit hoc;{cl] ipsi alium magislrum, eo vivente,
longiuquis partibus vcniens, nuiibus el manuura in- ncc quscrebant nec volebant.prsesertim cum ipsos ex
diciis, proul poluit, flebililer exoravit, ut sibi in- prseeeplo ejus inter se haberenl, qui eos ad rectitu-
coramodoislo apud Deura subvenirct. At pius Puter, dinem conversationis suseabsque offensione ei mur-
super illum oralione facta, gratiam sibi Dei adesse muratione dirigerent.
sentiens, exemplique Domini recordatus, ubi mu- 30. Habilum atilem monasticae religionis, quo
lum loqui fecit, in os islius horainis sufilavit, di- C congregalio ejus ulebatur, nou susceperat (52);
cens : ln noniine illius, qui muto dixit: Effcta, el quoniam lcniorem conversaiioncin secundum Rc-
ille loqui coepil,libi vinculum infirmitatis, quoJ lin- gulam bcati Benedicti, quam ipsc habcrel, subditis
guam horainis hujus dcbililasd', praecipio ut solva- suis indulserat, et hoc ideo fecil, ue, si illis in ba-
ris, et hinc recedas; nec araodo linguam ejus ad lo- bitu similis foret, cum lamen duriiiam rigoris sui
quendum impedias. Statimque vinculum lingusc ejus in vigiliis, in jejuniis, atque in aliis carnis suae con-
solutum est, el humana verba ad reclum protulil, trarielatibus deponere nollel, religioni eorum delra-
graliasque Deo el huic sanclo egit. here el vitam coinmunem eorum deslrttere vidc-
27. Quo facto, eliam quidam hydropicus miro retur. Sed miserrimo viclu, quo corpus suum vix
tumore inflalus, amicorum suorum manibus eidein suslenlabat, et aspero ac duro veslitu, sicut dc terra
sancto oblatus esl, qui mtiltis lacrymis eflusis sa- sua peregrinando exieral, quoad vixit, frequenter
nitaiein corporis ab eo quaesivit. Sed cum ipse ali- usus est, imiians bealiim Paulum, primum ererai-
quantulum haesilassel, ctse indignum tanti facti af- lain, eiqtie consimiles, qui magis in silvis, qtiaui
finnaret, iandem victus prece supplicanlium, om- iu villis csse volebant. Divina quoque iu officio al-
nipoleniem Dominuin pro illo cxoravit, eiiuique taris exeotemporc,quodesedesua exptilsusest,,us-
manibus suis tangens benedixit, sicqtie morbus per que ad finem vitae suae, non secundum ordihem an-
graliara Dei ab illo paulatira d>sparuil. tislitum , sed secundum consuetudinem pauperum
28. Sed et leprosus quidam, horrenda cule distor- presbyterorum celebrabat (53), neu in hoc ullam
tus, ad eiiin veniebat, precibusque priinum pro in- oppressionem menlis, sed laetiliam cordis habebal,
firuiilale sua effusis, etiam verbis comminabatur pussionem Christi iiniiando.
'
se ab eo nunquam discessurum, quin sospilali i e- 31. Spiritalem etiain Patrem, et dcfensorem, ut
sliluereiur. Hominis importunitale beatus ille lan- justum est, congregalioni suoc mullolies praepo-
dem comraolus eum in habitacuium suum duxii, se- nere laborabat, sed oiimes, qui sub ipso erant, boc
cumque per aliquod leinpits relinuit, precesque pro lieri recusabanl; quia non alium, pracler ipsum,
illo saepius fundens, eum sanam pukhrainquc car- palrem et doclorem habere volebant, dicenles, in-
iiem corporissui hnbentein, ad sua redire fecii. Ipsa speclores conveTsalionis suse se quidcm hnbere,

(52) Ex his palel, nec mniiachuni ord. S. Bene- (53) Hinc mirtim videri non dcbet, si Rabantii
dicli, nec abbatem fuissc S. Disibodtiiu, quod su- ignoraverii episcoptini fuisse.
pra etiam non seinel monuiuius.
1107 S. HILDEGARDIS 1108
ipsum autem, ut cis in Domino sublimius lucerel,, A 34. Cumque peririginta annos in proedictomonte
quandiu viveret, nunquam immularent. Quapro- Deo fideliter servisset, et fratribus suis qiiaeqnene-
pter de bono voto, quod in cordibus suis habebant,, cessaria praesentis vitoead plenum subminislrassei,
per plurimas provincias divulgati smit, multique adJ plus labore quatn senio jam fessus, segrolare ccepit
eos venientes, et consilia el auxilia de animabuss quia vires corporis ejus omnino defecerant, et mox,
suis ab eis quaerebanl. Sed el plurimi, qui in pro- convocatis omnibus fralribus, Patrem eis pracno-
vincia hac manebant, et qui in viciniiate prsefati J miuavit, quem eiiam, dum adhuc viveret, tunc pri-
raonlis, cujus circulus longus et lalus est, positii roura ipsis petenlibus, praefecil, cui el omnia, quae
crant, propter sunvissiinum odorem et rumoremi] ad eumdem locum perlinebanl, commisit; quoniam
conversatioiiis eorum, quidquid de prsrdiis ct de fa- iu aute transaclis temporibus, Patrem se prseponi
cultatibus habere poterant, vel sibi superesse spera-_ recusaverat, qtiia eumdem sanctum in omnibus ut
bant, sancto et beato Disibodo absque omni relra- Palrem seraper seculi fuerant. Sed ct locum sepul-
ctione offerebant, atque villulas in prsefala stlva,( lurae suse eis oslendit, et ne in cxcellenti loco, sed
hac et illac ad uiililuieni illoruin aedificabanl. in huinili umbraculo oralorii su , in quo Deo soli-
32. Sanclus aulem Dei, cum jam ibidem diu la- larius servierat, ipjsum sepelirenl (54), effusis ge-
borasset, et cum jam viribus corporis prse nimiis5 gE inilibus el lacryinis rogabat. Quod illi se ita implere
labo-ribus fere defecisset, filiis suis treraendo, ina flendo in magnis doloribus promiiiebanl. Dolentes
spiritu prsedixii, quod in hujusmodi prosperitateS quoque, omnia bopa opera et doctrinam ejus, sin-
ei securitate ut ad tempns sine offensione pervene- gillalim dinuinerabant: ac amare plangendo, cia-
rani, scmper durare non possenl; sed multas ett mabaiit: Heu heu ! quid erit de nobis, cum te de-
magnas pressuras et tribulationes passuri essent,, fensorem ac consolalorem corporum et animarum
quia diabolus, quem in plurimam confusionembenei nostrarum perdemus (55). Et quemadmodum.si-
vivendo ssepius derisissent, in magna irrisione,, tiens cervus foules aquuruin desidcrai, sic elipsi
quam in populo se facere contendebal, eos quoque; eum diulius habere desiderabant, quod prius prae
el posleros ipsorum perturbare maximo studio la- gaudio, quod cum eo frcquenler hubebanl, cordibus
boraret. Atiamen eos pie el abundanler cousola- suis infigere non polciant.
batur, dicens : i Ego in suspiriis et dolore cordis; 35. Deniqueingravescente dolore, iteruin convo-
mei, cum roagno desiderio haclenus laboravi, ne> catis fralribus, suum finem inslare, ul poiuit, eis
tribulalioneni vcstram,quandiu vivo in hoc ssuculo, , innoluil; el post tnulios labores, post mullasque
videain, quod etiam sic fieri in Domino confido. tribulaliones, oclogesimo primo aetalis suse anno,
Vos aulem scilote quod post obilura raeura, quiI C " octavo Idus Julii, lerminum vilse prsesentis accepit.
cilius instabit (quoniam vires corporis meijam ini Dominoque, cui fideliler servierat, spiritum illis ad-
defeclu sunt) et post Iribulationes, quas passurij stanlibus reddidit. Quo migranle, suavissimus odor
estis, novissima temppra vestra prioribus meliora, halsami, et velut odor myrrbse et thuris ac omnium
et prosperiora erunt; ita quod in omnibus necessa- aromalum, staiim subsecutus esi, ac plurima signa
riis animae et corporis, tunc ainplius, quam me vi- ibi facla sunl. Pef totam auiem provinciam illam
vente, vos ct posteri veslri abundabilis. > fama cilissime volabani, beatum Disibodurade hac
33. Quse verba cum illi audisscnt, in magno do- vila migrasse, uude maxima mulliiudo hominum, ad
lore cum lacrymis plangebanl, quoniam finem illiusi exsequias ejus properans, cupiebal el sepulturae
imminere intelligebant. El rumor isle in populumi ejus inleresse, et signa, quse Deus ibi faciebal, vi-
exivil, mullosque ad videndcm eum excitavit, unde. dere.Suavissimus autem oJor, qui, eo raigranie, ap-
ipsum audierunt, et se oralionibus et sanctilati[ parueral, usque ad tricesimum migrationis ejus
ejus conimeiidaverunt; quibus ipse monita salutis; diem, circa sepulCrum ipsius durabal, in quibus
et verba bcnediclionis dans, etiam filiossuos et lo- etiam diebus homines seplem, a malignis spiritibus
cum sibi datum, eis comineudabat, et ut haec at-. -. obscssi,triginta quoque claudi muliique cseciet sur-
lentius cordibus suis infigerenl, finem etiam suumi di, atque alii quampluriini, variis languoribus fa-
adesse, eos non celabat. Tunc illi lerminum vitse. tigati, sepulcrum ejus langentes, per gratiam Dei
ejus adesse audienles, lugubri voce plurimos gemi- veraciler sanati sunl.
lus dederunt, et quoad vixit, eum solito frequenlius 36. Et quoniam baec singula multa erant, et quia
visitabant. Unde autera finem suum sciret, nemini hoinines temporis illius signa pro consueludine ha-
aperuit, exceptis quibusdam paucis et religiosis vi- bebant, cordibus Suis jnsolentius infigebant (56).
ris, qui fere omnia secreta ipsius noveraul, quibus At populus illecerhens, dicebat: i Deus majora si-
et dixerat, quod el angelica osleusioue ei manife- gna et plura miracula post mortem beali hujus,
stalus sit, el boc caeteros celavil, qui cuncta opera quam eo vivente, nobis ostendit; quapropter etiam
sua, ne laude perirent, quantum potuit >bscondil. confidimus, quod per merita ipsius ab omnibus pe-
(54) Horum verborum sensum sic reluliljam di- (56) Vull dicere, opinor, tam frequentia fuisse
cia tabella aeri incisa : i ln Iiumili loco oratorii, miracula, ut iis ihsolenlius exsuliareni homines,
ubi Oeo solilarius servivi, sepelite me. > cariue scnsiin vilipenderent, ut ex sequenlibus saiis
(55) Isla autem sic reddiia sunt : < 0 Pater! eoljigilur.
quid eril, cum te paslorem perdemits ? >
1109 VITA S. DISIBODI. 1110
riculis nosiris eruamur. > SeJ quia dc his siguis, A operaeorumantc tbronumDeidinumeral.cttuncetiam
quae lunc ibi facta sunt, et quae postmodum ibi per facies Dei illa, velut purissimum aurum, et velut
gratiam Dei in omuibus fiebant, mulli plus et ne- pretiosissimos ac nobilissimos lapides.inspicil.Qua-
gligentius,quain debebant, gaudcbanl; idcirco Deus propter omnis ccelestis barmonia canticum novunc
ea ad casiigationcm eortun subtrahebat. Spiritus super illa decantal, el sic Spiritus sanclus in ope-
enim sanctus non vult, ut bomo, in miraculis quae, ribus sanclorum nova semper facit. Sed qui in malo
ab ipso sunl, glorjclur; sed ul tremenda laude, illi perseveraverint, hi perdilos angelos imitantur, qui
soli, qui potestatcm ea faciendi bnbet, gloria al- ob nequiiiam suam a gloria cceli ceciderunt; el sic
Iribuatttr. Deus quippe opera sai.clorum suorum persqualidas vanilales mercedein aeiernsevitseamil-
iia distingtiil, ut eliam creaturas ronstiltiit; sic vi- tunt.
delicel, quod quibusdam bona opera ct sanulilatem 40.Dcus etunimboraini plenam scienliam raiiona-
absque signis concedii, quibusdam auteni bona ope- bililatis, ul praediclun; est, immisit, quoniam prae-
ra, ei etiam magna miracula attribuit, et aliis pcr vidit, et quod horao per illam diabolum superare
gratiam suam dat, ut per bona exempla eorum mtilti possel, quia homo per bonam scieiiliam,{malum, et
ad eum convertanlur : quemaduioduro eliam solem per nialam, bonuin scit; el ideo victoriosissimo
(in diem), et lunain ac sidera in noclem in tempora bello adversus eumdem anliquum bostem praclialur,
discernit. quateuus eumvincat.et utlocum, quem ilie perdidit,
37. Tolum quoqtie circuluin orbis cum volatilibus possidcat; quod nullalenus, nisi plenam scienliam
et rcptilibus, csetefisque animalibus crcscentibus baberel, facere posset; quouiam quod homo cogno-
replevit, iia quod ille nullo modo in ulla necessi- sccndo scil, ab hoc se vix continere potest, quin
tale vacuuse.t, tinde el quaelibelad ofltcia sua mo- per eleclionem se ad illud interdum vertat. Quod si
nei in monasterio illo, qnod ad homincm periinel : obscurae tenebrse in cor homiuis ascenderint, ita
Una enim quseque creatura in gencre suo inulti- quod homo in carne sua sapil, quod peccare potest;
plicatur, sicul Dcus illi in Iprima conslilutione prae- el si tunc peccalum elegcrit, et in iilo impoen.itens
cepit; sed qux irralionabilis est, bomini minislran- perseveraverii, illi assimilabilur, qui a clarilate lu-
do succurrit, quoniam paterfamilias qui homo esl, minis reccssit, quatcnus desideria lencbrosae pro-
domum suam sine adjulorio ct ministerio regere prieiatis suse implerel; propter quod et geheniralcs
non potesl ; Deus autem solura bominem, cx ratie- poenaeexorise sunt.
nnbili et viventc anima vivere fecit, quapropter 41. Bealus aiitem facere desiderat, quod in carne
spiramen ipsius hon de/ecil, sicut nec rami arbo- C stia non sapit, ct adjulorium a Spirilu sanclo po-
ris deficiunt, quia Deus illi scientiam infudit, ita siulat.utin speculum sanciitaiis aspicial. Et ul ho-
quod cogilando, quse vult dictat, et quod in mente mo facicm stiam in saeculo, in quo lauieii non est
habet, quod postea clanianii voce, et rationabili considerat, et quod indignum ibi Viderit, quantum
verbo muliiplicat, ut etiam folia in arbore muJlipIi- polest emendal, sic bealus per lidetn bona opera
cantur. operari hoc modo, ad confusioiiem diabuli, contra
38. Irraiionabilis vero creatura scientiam ralio- carnem suam dcsiderat; et quod caro ei non addi-
nabilitalis non habet, ei ideo venlosa est,|el prseter- cii, operatur; ac ila per durissima el forlissima
it ; homo aulem rationabilis existens per scientiam belia sc ipsum cum voluiitalibus suis exsuperans,
utililalem cognoscit, el illam diligit, ac eam ad se tharilatem, quam perdili angeli habuerant, possi-
irahit, atque in eadem scienlia quid malum, el quid dcbit. Deus namque creaturas ita conslituil, quod
nocivum sit, videl, et illud limel et fugit; ac se ab homo opera sua cura illis coinpleal; unde etiam
illo custodit, et in bis duobus, limore scilicet et quosdam homines hoc modo iinbuil, quod sancia
amore, quos in scienlia boni el mali habet, se ubi- aedificia construant, et quod ad servienduin Deo
que regit, velut etiam avis cum duabus alis vulal. alios colligunt, quos tamen plurimas et varias vi-
Ipse namque solus ad imaginera el siiniliiudinem D cissitudines ipse Deus mullolies, secunduni volu-
Dei formalus esl, quoniara Deus eum, ut secundum plales suas, permittit; quaeomnia lolerat, nec la-
ipsamoperaretur creavil: unde ubi conscienlia sua aJ men slalim illis ullionem suam imrailiil. Ubi autera
bonum se erigit ibi per gratiam sancti (Spiritus) ad- Spirilus sanctus in sedificiiset in hominibus aedifi-
jutorium sibi occurrit. In hac etenim dislinctione, cat, eliamsi illi negligenter iu peccatis vixerint,
ut praedictumesl, Deus omnes creaiuras posuit, el si quis ibi pcr conttmiaciam perversilatis susc dc-
quia hominemad imaginem et simililudinem suam structionem fecerit, ignis Spiritus sancti illum fe-
fecit, ideo plenam scientiam illi prae omni morlali slinanter in zelo, ei in judicio suo exuril (57).
creatura dedit. CAPUT IV.
39. Et quoniam caro ipsius finem ac defeclum Monachorum\dispersio, reditus : sacri corporis per
habet, idcirco anima ejus bonura perficere non nisi S. Bonifacium transtatio; ruina monaslerii ejus-
ab illo, qui sine fine est, habere polest. Qtii aulem que casus et vicissitudines.
persever-.erinl in bono usque in finem, hi in cce- 42. Hoc modo Spiritus sanclus in praefato locc
lum adJDeumascendunt, ibique cherubin omnia bona eliam operatus est, ubi beatus Disibodus in bonis
(57) Quo vergai, aut quo huc adduclum fuerit longum istud parergum, fallpr, si quis satis perspiciat.
"'•! S. HILDEGARDIS 1114
operibus Deo scrvieral; et ubi ipse ex hac viia mi-, A sancli facta suut, pius el ncgligeiUius, quam delie-
grans, fclicem spirituin Domino rcddidcral. Nam rent, gaudebant, unde et amodo tanta frequenia-
post transitum ejus, quibusdam annis iransaclis, lionc non apparebant, ul prius apparere solebant.
inagna pressura bellorum omnem prxdiciam pro- Ubi autem opera Spirilus sancti videntur et cogno-
vinciam occnpavit: ita quod quidam, lyrannica ra- scunitir, sed tamen in ostensionem ducunlur, illic
bie supervenicntes, partes et terras Rheno circum- idem Spiritus sanctus usque ad novissimum qua-
quaque contiguas, cuin eadein provincia devasta- drantem judiciali pcena eamdem offensioiiem exami-
banl; quo borrore et liinore habilanles in eis uavit.
pefteriii, quocunqtie poteranl, fugeriint. Principes 45, Cumque ad sepulcrum beaii hujus Patris si-
autem supradietse provinciae cum reliqtio populo, gna et miracula ficri cessassenl, cum lanien posteri
praelatum moiitem alium et inexpugnabiicm scien- ejus muliis annis transitum ipsius ad Deum religiose
tes, cum multa fesiinaiione, antequam ab hoslibus conservareni, landem illi cuni suspiriis intra se ge-
occuparelttr, nolentibus fralribus ibitlem Deo famu- mentes, divino nulu recordati sunl, quod pcccatis
lamibus, super cum fugerinit, ac firmis eum muris suis exigentibus, Duus manum suam in prodigiis
munientes habiiaeula in eo feccruot, confidentes, niiraculorum ibi subtraxisset, et quod ea non nisi
quod tara per merita beati Disibodi, quam per mu- " interdum, ob iriemoriam ejusdem sancii, ostende-
nimenta ejusdem montis, a pradicta crudeli ty- ret, seque accusautcs, ad iuvicem dixerunl: Quid
rannide eruerentur. facimus in negligentia lorpentes, quod hunc san-
45. Prae multiludine aulem, et inquietudine ho- Ctum Dei non veneramur, cum plurima niiracula et
minum illortim qui ipsum montem occupaverant, bona propter meiita ipsius fereril nobis Deus?
congregatio fratrum inibi Deo famulanlium, in Itaque majorcs uatu ejusdem provinciae et sapicn-
quieie manere, et Deo in rectitudine servire non tes quosque adeuntes, cousilitimqiie ab eis acci-
valebanl, et ideo consilio et rogatu eorumdem pieules, eum consensu et aucioritale Bonifacii, Mo-
principum el boniimim in longinquas regiones iidem giintinsc sedis aniistitis, tempus et diera prsefixe-
fralres se diviserunt (quia promiltebnnl eis, quod runt, quo ossa beali Disibodi elevarent, diemque
posl iribulaliones et labores istos, houorifice eos liuiic per omnera pppulum ejusdem lerrae divulga-
reducereni) exceptis quibusdam paucis et perfeciis rent. Elcum dies praefixusadvcnisset, mullitudoque
viris, qui nd lumbam beati viri, videlicet patroni poptili accurrisset, precsente proefalo anlistite, se-
eui, ul eam in bonore servarenl, se conlulerum, pulcrum saucli viri adeuntes, cum magna vener;'-
qui eiiam 'perfeclionis erant lanlse, quod nec de Q i lione ossa cineresqne .ejns suslulerunl, eaque de
vita sua quidquam curabant. Supradicta veroaffli- umbraculo oratorii, iu quo tumulala fueranl, in
clio (58), non per multa tempora amiorum durabat, monajieriuin, penu verstts occidenlem ejusdeni
sei provincia hsee a lyraiinide iucursanlium inimi- moulis conslrucium, cum hymnorum laudibus ma-
corum per adjutorium Dei liberabalur. Quo fncio, guisque populorum yocibus,posl plurimos migratio-
ii, qui eitmdem monlem occupaveranl, pollicilatio- nis ejus ad Dominitm annos, Iransferebant, et in
nis suac recordantes, timorem qtioque Dei iiiluen- loto ad boc praeparaio bonoriflce condebant.
tes, fratres supradictae congregalionis, ubicunque 46. Sed Deus, qui occulta uovit, iterum merila
polerani, invesligabant, et eos cum magno honore sancti sui inibi manifesiavii, ita quod in eodem die,
reducebanl, atqtie omnia, quce ibi congesserant, et iiiterim dum haec flebant, quidam bydropicus aliique
quae ibi sedifieaverant, cum majoribus facultalibus, infirmi, diversa iufirmilale gravali, curaii sunt :
amplioribusque aliodiis, quam prius illi habuissent, et quod gravius, suavissimus odor, qui in iransitu
eis cpntulerunl. ejus apparuerat, tota die illa ileruru mira fragranlia
44. Undc factura est, quod sccundum verba beati appareret; unde facium est, quod populus ejusdem
Disibodi, qiise vivens praedixerat, novissima tem- ptovincioe, diem anhualem, quo hsec iacta sunt,
pora eoriiin prioribus ineliofa el prosperiora post' D diemque migrationis ejus ad Dominunt ad sepukrum
obitum ipsius, ac post Iribulaliones eorum fierent, ejus venienies, cuni magna veneraiione precum et
quain prius fuissent: ila quod eliam ex longinquis oblationum, deinceps frequentarent (59). Fratres
regionibus quamplurimi, tam spirituales quam sae- ilaque supradiclae congregalionis per plurinios an-
culares, illo veuirent, et consilia ac auxilia, lam nos in pace vivebant, et Deo beatoque Disibodo sine
animarum quam corporuin, ab eis pelerent et ac- offensione in quiele serviebant: ila quod populus
ciperent. Sed Deos bealos homines istos, propter eos vaide amabal, et beatiGcabat, et quod eis cum
negligentias suas tolies purgavil, quotics delinque- adjutorio et rcbus suis ubique aderat; et propler-
lianl; quemadinodum et lunc fecit, quando de si- ea locupletes ac divites in multis facultatibus facii
gnis et miraCulis, quse per merila pnedicti Patris sunt.

(58). De hac prima monachorum c monie suo ut bic fruslra sit plures adnolaliones congerere.
aiigratione hic confuse descripia atque item de se- (59) Expresse hic notai S. Hildegardis duplicem
eutis aliis casibus, in primo Comineiilurii paragra- feslivitalem ; al quod mirerc, ne quidein diem si-
pbo satis dictuui esl. item <Jeelevatione sacri cor- gnal, quo prima ista elevatio iacia, ejusque meino-
jjris per S. Uohifacium, aliisque translationibus, ria celebrala fuerit.
I¥113 VITA S. DISIBODI. 1114
47. Deuique, plurimis curriculis plurimortiin an- A ciiam ad solum diruta sunt, excepto sanclificato
norum etregum iransactis, maxima prsclia cum pro- ioco, in quo ossa praedicli sancti posl translalionom
vincialibus pracfalsc religionis iterum exorta sunt. ipsius huinauala fuerant. Sed lamen ne idero locus
Quapropter majores natu cum principibus ejtisdeni diviuo offlciopenitttsdesolatus remanerel, qui aucto-
terrae imperatorem, scilicel Carolum Magnum, qtii res destructionis hujus fuerant, sacerdotem unum,
eo tempore Romanum imperium susceperat, ad- qui populum in vicino liabilantem regerct, ipsi prav
eunles, dixcrunt, non decere, quod ii, qui spirilui •ecerunt, cui el viclum et vestilum vix sufficienter,
et non carni, Dco et non mundo scrvire deberent, de beueQciis ad eumdem locum perlineniibus, de-
divitias et pompas sscculi in supurfluitaie posside- signabanl; sicque locus isle in bujusmodi desola-
reut, velut illi facerent, qtii in Monle sancti Disi- tione din permansil. Denique posl mulla curricula
bodi essenl, ctim ipsi preeliis el angustiis opprussi, annorum, quidam pritts et nobilis vir comesque prac-
divitias et facultales non baberent, unde regno fatae provincise, Liulhardus nomine, saeculo quidem
servire et sibi prodesse valcrenl. -Quorum verba deditus, plurimis divitiis rircumdatus, praediclum
iinperalor sapienler suscipiebat, sapicnterque dis- moniem alturo et pulchrum desolatumque videns,
simtilubat, dicens quod ipse frulribus illis, nec al- _ per divinam gratiam compunclus, susptravit, et
lodia, nec alins facultates, quas ipsis fideles conlu- propler gloriam sanctae Trinilatis, et ob memoriam
lissent.ulla raiione abstraheret. Quod responso ac- sancti Disibodi, tres sacerdotes ibidetn Deo scrvire
cepto, illi ab incepla inlenlione se continebant. disponens, suflicieniiani necessariorum praeseniis
48. Hoc itaque imperatore defuncto, aliisque vitaeipsis de facultatibus suis iustituit.
quamplurimis lemporibus sibi succedenlibus, ilem 51. Sed et poslea, aliis quibusdam annis revo-
lyraunis crndeliuin bellorum exorlu est, qtise lanta lutis quidam Mogunlinsesedis arcbiepiscopus, pius,
crudeliiate invalescebat, quod etiam qusedain civi- htirailis, conlrituiqtte corde, eumdera monlem
tates Rheno adjacenles, per easdem oppressiones ascendens, genuaque sua ad luinbam beali Disibodi
dirutae sunt. Quapropter nobiliores supradictse pro- suppliciler inclinatts, de possessionibus, eidem san-
vinciae, qui erant de progenie praediclorum princi- clo injuste ablalis, se roagnum divitemque faclum,
pum Moguniiaesedis prxsule sibi conjuncto, impe- vehementer indoluit, votumqtie Deo faciens, ad nu-
ratorem, qui eo tempore imperium tenebat, et ipsi merum duodecim apostolorum canonicos ul ibidem
adierunt, ct supradictam querelaro, acrius claman- Deo, praefaloqne patrono die nocluqtie servircnt,
do, faciebant, dicentes se nullarn copiam faculla- disposuit; quibus etiam de allodiis, ad euindem
lum habere, unde et imperio servire, et viiam suam Q iocum pertinentibus, quantum poluit resignari fe-
defendere possent: quoniam illi, qui in Monle S. cit. Sicque purgatio divina panlalim flagclla sua
Disibodi habilarent, allodia'sua et parentum suo- aliquanlum relraxit; sed lamen boc nondtim ad
rum possiderent; et se ignorare, unde hoc cssel. plenum perfecerat. Itaque cum Spirilui sancto in se-
Quibus idero imperalor auditis, assensum prscbuii, creto suo deinde placuisset, quemdam ad sacculum
caeterisqueprincipibus ac judicibus convocatis, qua- prudenlem viruin, qui eliain Moguntinsesedi prac-
si sub judicio, volens inquisivil, qua traditione et erat, inspiravit, eumque sitire fecii, qualenus locus
confirmatione lam longe et tam late possessiones ssepe prsenominatus, fulgorem, quem in primo ortu
allodioruro fralribus collulaefuissent. suo susceperat, reciperet. Hic namque ul prudcns
49. Sed illi imperalorcm intelligentes, et iuvidia palerfamilias fecil, quifiliis suis cum charilate sub-
nialiiiaque excsecati, multa falsa el injusle compo- stanliam suam divisil; canonicos in supradiclo
sita teslimonia prolulerunt, et praediclos fralres, inonie manentes ad alia loca sibi convenienlia be-
possessiones illas, quas plurimis temporibus sine nigne postiit, atque religiosos viros, qui in raagua
qtterela possideranl , injusle el absqtie imperiali disciplina secundura Regulam beali Benedicti vivc-
senienlia et concessione habere dicebant. Quapro- rent, el in quibus omne bonum, sancie vivendoj
"
pter judicio judicum, injuste judicanlium, imperiali perficerelur, ibidem restiluil.
sententia data, acceptaque ab eodem imperatore li- 52. Quo facto, eos in amplexinne cordis sui iti-
cenlia, supradiclae querelaeproclamatores, una cum spexii, ut et in largitale beutus vir, cleeniosynus
praefato ponlifice, qui praccipuus invasionis hujus de subslanlia et de facultate, quas possidebal, se-
auclor erai, possessiones et [allodia, quae ad Mon- cundum quod poiuit, eis minislravit. Congregaiio
tem beali Disibodi spectabant, ejusderaque roontis itaque et plurima flagella, itinc el poslinodum, illic
lcrminum,divina ultione annuente, crudelissima in- divina permissionepatiebatur; sicut et illi, qui prius
vasione et abslraclione disturbant. Qua persecu- ibidem eranl, mulloties passi sunt, quemadmodum
lione et incoinmodilate frnlres inibi habitanles per- et nunc ibi in flagehV Dei multotics fit, el ul posl-
lurbati et conslernali, ac omnino denudali, bello- modum erit, cum eadem inibi habitanies promc-
rumque instaiilium borrore perlerrili.eumdem mon- ruerint. Plurimse autein slullte fabulationes de om-
lem.planclu magno ejulantes reliquerunt, alque ad nibus prnediclis causis pcr varietnles mullarum vi-
aiiena loca, quocunque poleranl, se contuleriin.1. cissitudinum in populo disciirrunl el narrantur ,
50. Quibus abeuntibus, ne spem redeundi ba- quse Spirilus sanctus non colligil; et ideo velut
bcrenl, per praefalos invasores babilacuia eortim stipula dissipaulur; sed bace, qusc proiatn siint,
1115 S. HrLDEGARDIS 1116
per Spiriium sanctuin, ad gloriam nominis tpsius A dutn homo in perfecta aetate per se ipsum escam
ad memoFiamque praefati palroni, atque ad casti- capit.
gationem audientium hominuro, veraci revelalione 54. Sic Deus et hic fecit, quoniam vacillautem
manifestata sunt: unde nec eis de prioribus opinio- opinionem abstulit, el verilaiem flducialiter ince-
nibus quidquam addendum est; ne verba illius, qui denlem prodire jussit. Idem iiaque Deus istos, qui
Est, in subsannationem ducantur. in praedicto loco manebant et manent, ut praedi-
55. Quapropter eiiam considerandum est, quid ctum est, saepiuspurgavit, sicut et alios quampluri-
Deus a primo homine hucusque in hominibus ope- mos ssepius casligavit, ita tamen quod ex toto non
ratus sit.Cum enimAdam primum lapsus sit depa- deseruit, quemadmodiim israel fecit, qui cum bo-
radiso peregrinatus est; et qtioniam ipse pervilem num incepissent, propler mulias vaniiales, quas
crealtiram cecidil, ideo etiam Deus crealuras sibi deinde perpetrabant, plurimas perseculiones paSsi
oflerre [an nonofferri ?] volebat, quemadmodum in- sunt, et qui eliam in maliiioso tempore requiren-
fans primiim lacie nulritur. Poslquara autem Filius lur, el sic per omiiia non peribunl. Nunc autera
Dei bumanilatem induil, seipsum Patri sacrificium laus Deo sit, qui contra anliquum serpentero sem-
oblulit, et os hominis ad cibum justilise aperuit, R per prseliatur, ita quod omnem rugam peccati us-
sicul etiain puer pascitur. Sed cum idem Filius Dei que ad consummalionem soeculi purgavil, ubi et
coelos ascendil, igne Spirilus sancli boniines reple- omnis constitutio fideliuin suorum pleniter appare-
vil, eosque cum viliis et concupiscenliis pugnare, et bil, in eam primum ordinavit: el lunc. antiquus
sic seipsos Deo sacrificium facere docuit: ila quod hoslis ad plenum confundetur, quia nec sibi, nec
etiam secundum ccelesiem harmoniani vivere ele- aliis prodesse, nec gloriam ulli dare polerit. Verba
gerunt, velut spirilales homines faciunt, qui se itaque bsecvera sapientia prolulit: Ego autem pau-
ipsos et mundum propter amorem Dei reliquerunl; percula, in leclo aegritudinis mese jacendo, bsec
et ut etiain alii boni bomines facere studenl, qui omnia vidi el audivi, et scribere cospl et linivi; sed
in ardenti desiderio secundum donum Spiritus san- Deus potestatem babet, me a leclo erigere, si sibi
Cli, fortem continenliam aggrediunlur; quemadmo- placueril. Amen.
4117 PHYSICA. — PROLEGOMENA. 111»

S. HILDEGARDIS ABBATISS^

SUBTILITATUM

iDIYEBSARVM NATURARUM CREATCRARUM

LIBRI NOVEM
EX AISTIQTJO PARISIENSISCODICEMS. NUNCPRIMUMEXSCRIPTI
IMPERIALIS
BIBLIOTHECJE
ACCUBANTE

D"E G. -DAREMRERG,
BIBL. MAZ. PHJ3F., CtC.
ACCEDUKT

PROLEGOMENA ET ADNOTATIONES

D*,s F. A. REUSS,
PROFESSORIS WIRCERURGENSIS.

Divini numinis gratiosa dos (1), roedicina, sicut antiquissimis temporibus in jEgyplo et
Graecia, tanquam dcorum inventum (2), in templis et a sacerdotibus (3). colebalur, ita
quoque, reMgio postquam Christiana varias Occidentis regiones penetraverat, earumque
agros, pridem desertos, diversis frugum generibus recenter illatis, ferosque incolarum
mores scientiarum artiumque cultura reddere coeperat miliores, omne per iEvummedium
in ccenobiis et a monachis summa cum solertia exerceri consuevit. Quidquid de salubri-
bus rerum naturalium virtutibus, quidquid de opifera, quse manu curat, arle sacra anti-
quitas tradiderat, id priorum coenobitarum, curiose naluram indagantium studiis religiose
servatum et exctritum debemus. Iidem Ecclesiae freti auctoritate, dum sanctos aliquot
mecMcinffl totius ceu lutelares venerarentur, ut Cosmam, Damianumet Pantaleonem (4)
viros, dum viverent, medendi arte clarissimos : complures quoque ccelestes votis
solebant vocare, prjesentia tanquam in certis morborum generibus numina «egrorumque
patronos, Christopliorum scilicet, subitaneae mortis averruncum , cujus imago hinc
inde vetuslis in aedibus picta visitur cum epigraphe :
Chrislophori faciem quacunque in luce videris,
Isto naraque die non morte niaia msrieris;
Si78:
Christophore sancte, virtutes stint tihi tantae,
Qui te mane videt, nocturno lempore ridel.
Patricium contra canis rabidi et viperarum morsus, Liborium contra vesicse calculos
in peste Rochum, in podagra Drbanum, colli in languoribus Biasium, indenlium tormi-
nibus Apolloniam, in syphilide Minum, nec non Crescentiam, quaslibet, si lepram exci-
pias, inGrmilates sanare potentem, aliosque permultos (5) ut taceam innumeras, quaa ad

(1) Ecclesiaslic. xxxvm, 1. Scrihon. Larg.Ifedi- (4) Procop. De wdific. i, 6, 7.


cam. compos.i, .1. (5) Hucce cliam chorea S. Vili elignisS. Anlonii
(2) Plin. Hist.nal. xxv, 1; xxix, 1. Ovid. Me- referenda esse vidcntur. Vide Hxser, Getchichteder
tam. i, 521. Vedicin, § 256
(3) Plin. Hist.nat. xxix, 2.
1119 S. HILDEGARDIS 1130
aras coelestiumque sepulcra ubiquo terrarum contigere, mojrborum curaliones. Herba-
rum quoque varias species, quas vel ex arvis iu ccenobiorum hortos translatas, vel ab ex-
teris exceplas alebant monachi, sanctis, ceu earum tutoribus dicavere, eorumque cogno-
minibus fecere clariores, tam benigne gratiam raemoria referente. Hujusmodi nomina
sunt :
Oculus Clirisli = MyosolitseorpioidesL.
Rosa S. Mariae= Pwonia officinalis L.
Flos S. Mariae= Rellit perennit L.
Carduus S. Mariae= Garduut Marianus L.
Calceus S. Marfae= CypripediumCatceolus L.
Sigillum S. Mariae= Potypodium vulgare L.
Slramenlum S. Mariae= Galiuni Mollugoel veruin L.
Herha S. Barbarae-= .Erysimum Barbarea L.
Herba S. Calharinse = Antirrhinum Unaria L.
Herba S. Murgarette= AnemnneSilvestris L.
Herba S. Cunegundisz= Eupatorium cannabinumL.
Herba S. Clarae= Valeriana offlcinalisL.
Hcrba S. Pauli = Primula verts L.
Herba S. Jacobi = SeneeioJacobwus L.
Herba S. Quiritii = Tussilago Farfara L.
Herba S. Gerhardi _= M \opodium PodagrariaL.
Herba S. Ruperti>= Geranium Robertianum L.
Herba S. Joannis = Hypericum perforatum L.
Herba S. Anloni. = Plumbago vulgaris L.
Herba S. Zachariae_= Centaurea Cyanns L.
Herba S. Crucis = Nicotiana Tabacum L.
Faba S. Ignalii = Sirychnos uux vomica L.
Radix S. Spirilus = AngelicaArchangelica (G)L.
Lancea Clirisli = Ophioghttum vulgatumL.
Herba boni Ilenrici = Chenopodium bonut Henricut L.
Sigillum Salamonis = Convallaria polygonalumL.
Carolo Magno, ut fert fama, ab angelo monstrata est Carlina acauiis L., praastantissimum
in peste remedium (7).
Contrs, veterem humani generis hostem, deemonem, plantarum saiubrium vires perdere
ne opem eegrotis ferre queant, deprehendisse persuasum sibi habebant in herba qua vulg^
Prfflmorsa sive Morsus diaboli appellatur, Scabiosa succisa L., teste Brunfelsio, Herbar. II,
50. « Morsus diaboli dicitur, eo quod preemorsanu inferue radicem gerit, quara a cacodee-
mone fabulantur, extemplo ubi nasci coaperit vel fodi, prajcerpi, ne in usum veniat
vitffl humanffl. » Eumdem vero dfflmonem, domos infestantem, longe pellere credita est
herba perforata sive S. Joannis, inde Fuga daemonum dicta, Eypericum perforatum
L., magnffl in veterum re magica auctoritatis, quasi yurov vnip iixfo«;. Dioscorid. III,
146(8).
Plnrirais quoqueslirpibus .nomina tribuebantur pro singulari earum natura et virtute,
qualia sunt:
Gralia Dei = Geranium Robertianum L.
Gratiosa = Gratiola offlcinalit L.
Centummorbia = Lytimachia nummularia L.
Sanguisorba = Poterium Sanguhorba L.
Ocularia = Euphratia officinatis L.
Urinaria = Ononis tpinota L.
Rheumatica = Geranium pratente L.
Ulceparia = Ballota nigra L.
Hemiaria = Herniaria glabra L.
Cruciala = Gentiana cruciuta L, (Fuscns. Stirp. 158, quod eius radix in modum
crucis transfossa sit.)
Aquilina = Pterit aquilina L.
Herba paralysis = Primula verit L.

Et plures aliffi.
Taraxaci flos Caout sive Corona monachi n.ncupabatar. Ab ordine Carthusiensi na-

(6) Num in honore archaugeli illius, Tob. xu, (8) Hypencum una cum Eryngio campettri L. G. ct
15, ita vocilala? Stachyde recta L. ad phillra adhibebatur. Couf.
(7) Cwsalpin. ptanf. lib. xni, 58. Conf. Joann. a Reiss jucund. Qumsl. Camp. Ehjt. xxix el xcvu;
Racchini, cap. De planlis a divis sanciisaue nomen Sira. Maioli Colloq. u, 215.
trahentibut, in C. Gcsiieri Episiolis.
1121 PHYSICA. — PROLEGOMENA. 1122
raen traxit Dianlhus Carlhusianorum L. Quarum virlutes herbarum versibus memoriali-
bus leoninis prsedicare monachi consueverunt, v. g. :
Dicil Borago gandia semper ago.
Esula lactescit, sine lacle Linaria crescit;
Fcetet Amaristus, redolel similis Chamomilla;
Samhucus est Aciis, sed Ebulns esl Chamceaclis ;
Pimpinella pilos, Saxifraga non gerit uilos ;
lris purpureum ilorem gerit, lreos album,
Ghdiolus croceuin, sed Spathula fostida nullum ;
Non est in mundo oraestanlior herba Tabaco.
Et similia.
JEvo Carolino quanlopere monastica floruerit medicina, testatur lepiatssimum Wala-
fridi Slrabi carmen, quod Hortulus inscribitur, placidam quasi spirans ccenobitarum
vilffl sludiiquo tranquillitatem. Ex eodern S. Benedictiordine claruereConstanlinus Afri-
canus (9) in monle Cassino monachus f 1087,. iEgidius Corboliensis, uroscopiee auctor pe-
ritissimus, Bartholomffius Anglicus, aliique complures. Sfflculari verum clero adscrtpti fue-
runt Marbodus, Ecclesiffl Redonensis praesul, nec non Theobaldus episcopus; S. Domi-
nici Regulam professus esl inclytus ille Albertus Magnus, Aristoteli Plinioque par poly-
histor.
Omnes vero, qufficunque medio fflvo medicinam exercuerunl, scriptisque illustrarunt,
sanctimoniales supereminet S. Uildegardis (10), in qua quidem, Theodorico monacho
teste, curationura tam potens gratia enituit, ut nullus fere «grotus ad eara accesserit,
quin conlinuo sanitatem receperit. Exstat inter iibros virginis fatidicse superslites opus
argumenli partiro physici, parlim medici, De natura hominis, elementorum diversarumque
creaturarum (11), in quo, ut Theodoricus idera fusius exponit, secrela naturee prophetico
spiiitu manifestavit. Huiccine operi, in quo S. virgo, sacris naturffl arcanis omnino ini-
liata, qtifficunque involuta quasi et in lalebris recondita, acutissima contempiatione pe-
nitiorique rerura cognitione perscrutala erat, divinitus admonita enarrat, insignis sera-
per locus debebilur in artis medicffl rerumque naturalium hisloria (12). Constat, permulla
S. Hildegardi nota jam fuisse, quae ceeteri medii ffivi scriptores. nescierunt, qufeque sa-
gaces demum recentiorum lempomm indagatores reperierunt ac tanquam nova vendi-
tarunt. Verum ea non sine multo et assiduo studio perspectaque indole otnnium S Hil-
degardis operum, in quibus sua quadam quasi forma figuraque diceudi., pro more alios
apud auctores insolito (13), universum totius orbis systema invesligare solet, clarius de-
mum perspici possunt in ejusdem libro divinorum Operum simplicis hominis (14), curiosa
multa de totius mundi organismo, hominis natura, morbis, aeris siderumque, influxucon-
tinenle. Libros hosce de natura hominis, elementorum, diversarumque creaturarum, sivo
simplicis et composita medicince inscriplos,'intra annos 1150-1160 exaratos, genuinum

(9) S. Urbani 11 papae [f 1099] aucloris snb misit sibi super pelilione infra scriplos versut:
nomine versus aliquot exslant de viribus Seabiosae Urbanus pro se nescit pretium Scabiotm,
[ Scabiosa arventit et Cotumbaria L. ] condili, Nam purgal pecius, quod comprimit mgraseneclu:,
qui primum legunlur in codice membran. regiiniuis Lenit pulmonem, purgat lalerum regionem,
Salernilani saec. xivexarato el inbiblioiheca Pala- Apostemafrangit, si locum bibita langit,
tina Viudobonensiasservaio: Tribus uncta foris anthracem liberat horis.
Urbanns visw nescit pretium Scabiosm, (10) Yeluslissima s. Hildegardis menlio iil in cnr-
Confortat peelus, qtiod deprimit wgra tenectut, mine theodisco in Collect. von der Hugen, III, 468,
Lenii pulmonem, tollit laterumque dolorem, iiiict. Marner, 118.
Iniut potalur, tic atvusevacuatur, VrouvveHitdegart von Bingen, in der buoche ge-
Emplastrata forit necat anihracem tribus horis, [schriben ist,
Langnorem pecudum lolitt, dirimiique venenum, Allin ir wort han ich mit warheit ganz durchwegen,
Rumpil apostema leviler virlute probata. Der Kunig namen darinne sint, daz buochdir der
Iidem, sed paruni mutati, lypis impressi habenlur [ vergith.
ia MalihaciSilvalici Pandecl. medic. Lugd. 1478, (11) Conf. Renss, De tibris vhysic. S. Hildegardis
fel., cap. 631, in Herbariis Moguntino 1484, 4°, commenl. hisl. medica.
pag. 159, et Patavino 1485, p. 139, in Musae Bra- (12) Choiilanl, Haudbuch d. Hucherkunde fur d.
savoli Exam. simplic. medicam. Lugd. 1537, 8", et ae'.l. Medicin. U. Aufl. 502.
Ren. Moreau edilione Scholw Saternitanw, Paris, (13) Quibusex foniibus hauserit, Hildegardis ob-
1625, 8". iier nieniorat, i, 5.1; vn, 5, ei n, 58.
Dieilur, quod S. Urbanus pontifex maximut, ad (14) Fabric, Bibl. med. et inhm. Lttlinit. m, 264.
petitionemcujutdam tororit suw anhelanlis, snper llaupt, Zeilschrift vi, 521.
hetbwhitjus virtutes, quoniam ipse tHebalttrcontinue,
H-S S. HILDEGARDIS 1124
S. Hildcgardis opus esse, quanquam varii, variis temporibus id negare ausi sint (15),
testalur locus in ejusdem libro vita merilorum, in codice Wiesbad. ivexSixa hisce verbis:
Eadem visio sublilitales diversarum naturarum creaturarum mihi ad explanandum osten-
ierat. Loci quoque paralleli sive communes, concordantes sententiffi, verbaque similia
occurrunt creberrimain librishisce medicis aeque ac in epislolis, aliisque, quaj S. Hil-
degardis nOmine exstant, operibus, cunctorumque unurn eunjidemque esse auctorem in-
dicant. Medicum istud S. Hildegardis opus, cujus codices Bruno, canonicus Argentoraten-
sis, in S. Ruperti monasterio, Albericus vero monachtis Argentorati viderunt, optime
novit permagnique habuit clarissimus J. Trithemius, S. Jacobi Scoior. Herbipolensis
abbas, qui archetypum inS.Ruperti monte asservatum sibi transcribi curavit (16). Argen-
toratensis cOdex typis primura excusus est auctore J. Schotto, Iibrario, Argentorati d.
14 Januar. 1533, in folio, cum titulo : Physica S. Hildegardis. Elementorum, Fluminum
aliquot Germaniai,Metallorum, Leguminum, Fructuum, et Herbarum : Arborum, et Arbu-
storum ; Piscium denique, Volalilium, et Animantium terrm naturas et operationes IV Libris
mirabili experienlia posteritati tradens.
Subjnncta sunt hac in editione Oribasii, Theodori et Esculapii opuscula medica, Latine
versa, proxime insequentia Physicam, quatuor in libros digestam, quorum primus, 22
capilibus distinctus, continet Elementorum, Fluminumque aliquol Germania, Metallorum
item naturas et operationes; secundus 179 capilibus, Leguminum, Fructuum el Herbarum;
tertius 53 capitibus, Arborum et Arbustorum naturas et effectus. Quartus demum, tres in
partes divisus, priori, 25 capita tehente, PisCium; altera 53 capitum, Volatilium ; tertia
denique 44 capilum, Animanlium lerrw hislorinm naturalera viresque medicas prosequi-
lur. Arino deinde 1544 in Experimenlario G. Erautii recusa est integra lieec editio, in
quam quidem e codice autographo vocabula permulta, lectu difficiliora, mendose libra-
rius transcripsisse videtur. Quo vero autographum istud pervenerit, vel ubinam locorum
nunc lateat, id nescire nos valde doleraus. Dtraque 'Physicw editio inter libros nunc
temporis rariores numeratur (17).
Editionis vero nostrce textus ad normam potissimum adornatus est veteris codicis
HIS. chartacei sfficulo XV exarati,foliorum 75 , sub numero 6952 in Bibliolheca Imper.
Parisiensi ndservati, laudatique jam a cl. Hallero in Bibl. bot. I, 218, cujus apographum
•iitioxri auv «x/>tCst«huncce in finem transcriptum^benevolentissjme mecum communicavit
D* C, Daremberg, medicus item ac philologus prffistantissimns, bibliolhecae Mazarineae
prffifeclus. Huic igilur gratiffl.sunt agendae, quod gravissimum S. Hildegardisopus ge-
nuinum atque inlegrum hocce primum volumine typis prodirb queat. Scriptur» codicis
archaismos fere retinendos esse duxi, perpaucis tantummodo exceptis, uti comedere,
eomestus pro commedere, commestus, his pro hiis, vel apertis llibrarii mendis, ut hyeme,
amentia, pro hieme, amendia, etc.

(15) Simleri, Bibl. C. Gesneriin compend. red., (16) Trilhemii Cdialog. viror. illustr., p. 138 i
p.300.Olear,,JSi6/. scriplor.eccles., c.prafat.Bud- J,n tibris medicis mirabilia mulla et secreta naturoi
dei, i, 341. Cave, Scriplor. eccles. hittor.litt.n, 242. tubtili exposilione adtalia myslicum tentttm' refert, ut
Ersch el Grnber, Eneyclopmd.vm, 2,126. Lipcnii, niti a Spiritu sancto femina scire posset. Tri-
jBiW. real. med. p. 180. Manget Bibl. scriplor. ihem., Chronic. Hirsaug., p. 175.
medic. m, 506. Sprengel, Histor. rei herbar. i, 226. (17) Gonf. Meiners, Progr. de S. Hitdegardit vita,
Sprcngel, Versuch ein. pragmat. Getch. d. Arznei- script. et meritis. Dahl, Die heit. Hildegard. Rem-
kunde, u, 487. lheser, Lehrburch d. Gesch. d. Me- ling., Getchichled. Ablcien und Klotter in31.Rhein-
dicin, 184. Clarus, Dat Leben und die Briefe d. bayeru, i, 159. TiraqueU., De nobilii., i, Pas-
heil. Hildegard. n, 35. Schmidl, Jahrbucher d. Me- clial. Galli. Biblioth. medic, 281. Spicileg. Dache-
dicin. xiii, 1, 110. llufeland u. Osann, Journal, rian, m, iv, 15, Chron'c. Senonense.
* Prjelerea diligenter edilionemcum apographocontuti; prtestantisslmam varietatemteclionumexcerpsi; addi-
tamenta ex editiouesumptauncis seclusi; capita in editione a capitibusejusdemargumenti in apographoomninodis-
crepantiaimis paginis rescripsi; textum typis expressum, quatenuspro temporis mihi concessiTirevitate licebal,
perlustravi, vocesdeniqueutTeutonicasin codice manuscriptodenuo relegi. Sed, eheu 1 tot mendorum monstratypo-
thntarumoculosfugerant, timendumsit ne multaminusrecta etiam nunc delitescant. Sane quodper me stabat,
nec plus nec meliusfleri potuit. CAB.DAB.
1125 PHYSICA.— LIB. I, DE PLANTIS. 1126

INGIPIT

LIBER BEATiE HILDEGARDIS

SUBTILITATUM

DIVERSARUM NATURARUM CREATURARUM


ET SIC DE ALIIS QUAMMULTISBONIS.

LIBER PRIMUS

DE PLANTIS.

PRiEFATIO.

In crealione hominis dc lcrra (1) alia lerra siim- A crescunt, et has eliam ad digestioncm hominis
pta est, qu.~ homo est, et omnia elementa ei servie- leves sunt et laelaenaturae, ita quod hominem qui
hant, quia eum vivere senliebant, et obviam omni- eas comederit laetumfaciunt, alque crinibus homi-
bus conversaiionibus ejus cnm illo operabantur, et nis assimilantur, quia scmper ipsa? Icves sunl et
ipse cmn illis. Et tcrra dabat viridilatcm suam (2), aereae. Sed aliae qnaedain lierbse ventosaesunt, ila
seomdiim genus el naluram el mores ct omnem quod de venio crescunt, et etiam siccaesunl et gra-
circumiiionein hominis. Terra enim cum niilibtis ves ad digestionem hominis, ac Iristis nalurae, ita
herbis oslendit circumitionem spiriialiuin morum quod horainem, qui eas mnnducal, tristem faciunt;
honiinis, eos discernendo ; sed inutilibus herbis de- sed sudori hominis comparantur vel assimilanlur.-
monsirat inutiles el diabolicosmores ejus. Quaedam Sticctis autem iniitilium herbarum, qiue comedi non
enim herbae sunt, quae cnm quibusdam cibis deco- possttnt, vencnosus, quia ipsae mortiferae sunt ad
qiiimtur, et haj homincmvelocein adpastumfaciunt, cibum hominis, et egeslioni hominis comparantur.
et Ieves sunl, qnia hominem non multum gravein Et terra habet sudorem (3) alque humorem et suc-
faciunt, el istaecarni hominis assiniilanlur. Et suc- cum. Sudor enim terrae inutiles herbas profert, et
cus pomiferorum arborum incoctus nocivus, et co- humor ejus uliles herbas, quae comedi possunt et
clus levis, el comparaiur sanguiui liominis. Infru- " quae ad alios usus hominis valent. Succus autem
ctifera aiileni lignn quae non generaut, ligna sunlet ejus vindemiam et germinnnles arbores producil.
nnn arbores, sed tanliim folia habenl, quae homini Herbae quae per laborem hominis seminantur, et
ad coiucdendum imitilia siint, iln ut, si quis illa patilatim surgunt et crescunt, velul domesiica ani-
comederil, ei non mullum prosunt, etiamsi eum malia, quae liomo in domo sua cum solliciludine
non multum laedunt, el labi honiinis coinparnnlur. enulrit, per laborera illum, quo ab horaine exaran-
Quod veroin arboribus el lignis est,umle funcs flunt, tur ct seminanlur, acerbitatem et amaritudinem suc-
assimilatur venis hominis. Lapides ctiam lerrai os- corum suorum amiitunt, ita quod humiditas eortnn-
sibus hominis comparaniur, el humiditas lapidum dem succorum qualilaiem succi hominis aliquanlum
medulbe ossium, quia lapis, cum huniidilalem ha- lungil, et quo in modo cibis et potibus ejus bonae
be.it, calorem etiam habet. Sed lapides cum qui- el utiles sunt. Herbaeautem quae, cadente suo se-
bus lecta leguntur, unguibus hominis in inanibus mine, absque labore hominis crescunt, et repente
et in pedibus assimilaulur. Eiauaedam hcrbae aereae ac festinanter ut indomiloehestiae (4) surgiinl, con-

(1) Gen. i, 27 ; Eceti. xvn, 1, llildeg. epist. ad (2) Gen. i, 2. Hildeg. ep. ad Eberard. episc.
abbat. Ebracens. (ep. 30). Ejusdein episl. ad pra?- Bamberg. (ep. 14).
Iatos"Mogunt.((p. 47). Ejusdem Scivias m, 2. Cf. (5) Hildeg. cp. ad eumdem (ep. 40).
cap. DeMundragtra, i, 5o\ (-i)Cf. praef. tib. vu De animalibus.
1127 S. HILDEGARDIS 112»
trariae siinl homini ad coniedendiini, quia homo A omnes frigidaeessent, etnullaecalidae, ilem hominibus
lactando.comedendo et fcrescendol leinperaln lein- inaequalilatem pararent, quia calidaefrigori ei fri-
pore nulritur, quod inherbis pracdiclis non (it. Sed gidaecalori hominis resistunt. Et quoedam herbae
tamen noxios et inflrmos humores in liominibus virlulem forlissiniorum aromalum, aiisteritaieiii
quaedam earum in medicina coinpescunt. amarissimorum arpmatum, in se habent. Unde et
Oinnis autem herba aut calida ant frigida est, et plurima mala compescunt, quoninm maligni spiri-
sic crescit, quia calor herbarum animain significat lus hacc facinnt el in indignalionem habent. Sed et
et frigus corpus : el iu his secundum genus suum quaedam berliae sunt, quaevelut spumam elemento-
vigent, cum aut in calore, aul in frigofe abundent. rum in se habent, in quibus homines decepti for-
Si enim herbae omnes calidoe essent, et nullae fri- luita sua quaerere Conaniur; el has diabolus amat,
gidae coulrarielalcin utentibus facerent. Si autem et se bis adiniscct.

CAPITULA.

Trilicum I Mnndragora LVI Rein.an CXI


Siligo II Winda LVII Doste CXII
Avena III Boberella LVIII Garve CXIH
Ordeum 1111 Binsuga LIX Agrimonia CXIIII
Spelta V Sonwirbel LX Dillampnus CXV
Pisa VI Huppo LXI Melra CXVI
Faba VII Lilim LXII Musore CXVII
Lens VIII Selba LXIII Swerlula CXVHI
Hirse IX Ruta LXIIH Mirredich CXIX
Venicb X Ysopus LXV Adich CXX
Hanff XI Veniculum LXVl Nachtschnde CXXI
Rato XII Dille LXVII Bjngula CXXII
Balgon XIII Petrosilinum LXVHI Wuilena CXXIII
Ciluar XIIH Apium LXIX Gamandria CXXIIII
ingeber XV Kirbela LXX Ceniaurea CXXV
XVI Pungo LXXI Poleya CXXV/
Pyper
Komel XVII Crasso LXXII Bisonia CXXVII
Bertram 4VIH Burncrasse LXXIII Balieuia CXXVIII
XIX Wurizet LXXIHl Sichterwurlz CXXIX
Liquiricium LXXV Bttsilia CXXX
Gynamomum XX Bachminlze
Nux muscata XXI Majormintza LXXVI Bebinella CXXXI
Kosa XXII Minor tnintza LXXVll Alba sichtci wurlz CXXXII
Lilium XXIII Romische mintza LXXVlll Ageleia CXXXIII
Psilium XXIIII Alleum LXXIX Krideles ouga CXXXIIII
Spica XXV Alsla LXXX Springwurlz CXXXV
Cubebo XXVI Porrum LXXXI Berwurl CXXXVI
Gariofiles XXVII Onlauch LXXXIl Sieinbrecha CXXXVU
Grisiiana XXVllI Omnis lauch LXXXIIl U^eia CXXXVHl
LiiuckewurU XXIX Kole LXXXllll Grintwuitz CXXXIX
Uirtzunge XXX Wieszgras LXXXV Llenesiitckul CXL
Euliana XXXI Kur.esza LXXXVI Ebich CXLI
Queiiola XXXII Stutgras LXXXVIl Yliisca CXLIl
Androu XXXill Pedcma LXXXVlll Denemarka CXLIII
liirlzstham XXXlllI Ruha LXXXIX Nabeta CXLIIII
Lavendula XXXV Retich LXXXX Cfauchsnabel CXLV
Fenlgraciim XXXVI Latheca LXXXXl Consolida CXLVl
Sysemera XXXVII Wilde latheca LXXXXII Byerverwurtz CXLVII
Pefferkiui XXXVM Senff LXXXXtll Grensnig CXLVIll
Sclierljng XXXIX Synape LXXXXItll Moicrut CXLIX
Ganfora XL Alahi LXXXXV Geiisccrtit CL
Aitfora XLI Papaver LXXXXVl Liinsano CLI
Uuszwurlz XLIl Babela LXXXXVIl lliinsareiu CLII
Schickwui-lz XLIH Cletta LXXXXVHI JSyesewurtz CLIIl
Wuntwtirtz XLIIII Distel LXXXXIX Gechtc CLllll
Sanictila XLV Urtica ^ isena CLV
lleilheubt XLVI Wegerich Cl Salereya CLVl
*arn XLVII Miima Cll Woulfesglegena CLVII
Haseiwurlz XLVHI Viola Clll Simesz CLVIU
llerba Aaron XLVIIII Melda 01111 Qijnckus CLIX
llitiuela L Ganderebo CV Meglana CLX
VVoolffswurtz Ll Stawurtz CVl Dornella CLXI
Dolo ~ Lll Biboz CVII Scharleya CLXII
Dauwurlz LIII Cle CVlll Storcksnabel CLXIIl
Brnckewurtz Lllil Wermut CIX Benedicla CLXIIH
Funffblai LV Bils CX Kisza CLXV
1129 PHYSICA.— LIB. I, DE PLANTIS. 1130
Museta CLXVI Spica CLXXXHI Ilarlz CXCIX
Bircwnrlz CLXVII De diversilalc fiingoriiin Moyses Sulftir CC
Astreulia CLXVIII CLXXXIV Semperviva CCl
Eripeffir CLXIX Wizwurtz CLXXAV Brionia CCII
Wallpefflr CLXX Aloc CLXXXVI Polipodiiim CCIII
Vickbona CLXXI* Thus CLXXXVII Vehedisiel CCIV
Kichgera CLXXII Mina CLXXXVIH Silaria CCV
Wisela CLXXIII Bulsamum CLXXXIX Weyth CCVI
Wichim CLXXIV Mcl CXC Hyinelsluszel CCVII
Semen lini CLXXV Ezticker CXCI Major hilflralich CCVIIl
Balsamila CLXXVI Lac CXCll Minor hiilllatich CCIX"
Sirilgras CLXXVll Biitirum CXCIII Plionia CCX
Stimir CLXXVIII Sal CXCIV Kasela CCXI
Agreslis lacluca CLXXIX Aceium CXCV Dorth CCXH
Berla CLXXX Merada CXCVl Cardo CCXIII
Pasonala CLXXXI Ova CXCVII
Berich CLXXXII Pix CXCVIil
*
" Capilula CLXX— CCII in lextu sequunlnr infra postcap. CLXXXVIII.
In textu sequiintiir capila CCXIl — CCXXV. Asarum , Hirceswurtz, Scampina, Nymphya, Caczenza-
gel, Zugelnich, Psaffo, Rifelberw, Merlinsen, Dubelkolbe llttrtennuwe, Thimus. Alve.

INCIPIT LIBER PRIMUS

CAP.I. — DE TBITICO(I) [/« edit., II, 1]. A sior est quam alterius animalis; poslea pastam au-
Triticum calidum est, et plenus fruclus, ita quod ferat, el inillefoliuni cum albugtne ovi contundal,
in eo nnllus defectus esl; el ciim recla fnrina de et super eumdem morsuiii per tres aul duos dies
irilico fil, lunc.panis ex eadem farina factus sauis ponat et postea auferat, et deinde unguentis sanet
cl infirmis bomis esl, et rectain carnem el rccttim ut aliud vulnus saiiari solel. Add. ed.]
sanguinem in liontinc parat. Sed qui donsi ttiedul- CAP.11.— DESILIGINE (3) [11,2].
lam, id esl simelam griesz, ab eadem farina excu- Siligo calida est, sed tamen frigidior est trilico,
lit, el~de codem donft panes fac.t, panis ille infir- et multas vires habet. Panis autem ex ea factus,
mior et debilior est quam si ex ipsa de recia fa- sanis hominibus bonus est et eos forles facit; et illis
rina factus csset, quia donft [eadem mcdtilla ed.] «,ui pingues carnes habenl, honus, quoniam carnes
vires sttas nliqiianlum pertlei, et plns de slim [plus eorum miniill, sed tamen eos fortes facit. Sed illis
livoris ed. et sic infra] in bomine paral, quam ipsa qui frigidtim slomachum habenl, et inullum ex
recla farinalrilici Qtii auieiutriliciiiii ahsquc inlegris hoc infirmaniiir, conlraritis esi, quoniam ipsorum
granis coquit, et nou iu molendiuo iriliim, et sic velut tlebilitas illiiin ad digestionem superare non valet,
alitim cihuin comedil, iste nec reclum sangiiinein, et idco plurimam tempeslalem in cis parat, quia
nec rectam carnem in se parat, sed muliuni stim, B eum vix digerere possunl.
ita quod vix digerilur; ei sic inflrmo oinnino non [Qui aulem glandes in corpore suo habet, cujus-
valet, etiamsi sanus hoc comestum superare po- cunque generis sint, siliginettm panem ad ignem
lerit. Sed lamen si quis vacuuin cerebrum habet, calcfactum, vei defornace calidum allatum et rup-
el ob hoc ila in amenlia fatigalur, velttt fieneticus tum super glandes ponal, et calor virium ejus illas
sil, accipe integra grana trilici (2). et ea in aqua consumit ei evanescere facit: et hoc faciat usque
coque, et deinde eistlem granis de aqua ablatis dum evanescant. Et si qttis scnbiera in cnpile
totum capul illius calidis ciccumpone, el pannuin h.ibet, crustatn siliginei panis in pulverem redigat,
desuper liga, et sic cerebruiu illius de succo illo el pulverem ibi immillat, quia hoc malum aufert.
replebilur, et vires suas et sanii.aiem recipiet; El posl tres dies eumdem locum oleo olivaeinungai,
et hoc fac usque dum illead meiilem suam retleat. qtioniam illud calidum esl, el saiiat. Sicautem faciai
Et qui in dorso el in luiubis dolet, grana trilici in usque dtim sanetur. El si cancri, scilicet gracil
aqua coquai, et ita calida super locum illuin ponat limi vcrmiculi, carnem hominis comedunt, calida
ubi dolet, ct calor trilici vires iliius pestis fu- mica panis superponatur; et hoc sacpe faciat, et
gabil. de calore illius peribunt. Add. ed.]
[Si autem canis deniibus hominem mordet, ille C CAP.111.— DEAVENA (&)[II, 5].
pastam iarinae simil;e, cum albugine ovi parntain Avena calida aciui giistus existit et foriis fniiii(S),
accipiat, et snper morsiim canis per tres dies cl cl Ucltts ac sanus «ibus esl sanis bominibtis, et
toiidem noctes ponat, ut eumdein venenosum mor- lctatn menlem ac ptirum et clarum intelleclum cis
suin extrahat; qui morsus de halilu illius vencno- parat, atqtie bonum colorem ac sanani carnem eis
(1) Trtlicum vulgare. (5) Secale cereale.
(_) Quia fructus isle plenus in pinguedine est (A) Avena sativa.
add. ed. (5) Verba acuti — fumi desuut in cd.
P4TBOL. CXCVII. 36
1131 S. IHLDEGAHDIS 1152
facil. El illis qui aliquanlulum cl modice infirman- A Pnlmonem nliqiiantuiirm demphet [tlcprimit ed.].
tur bona est, tam in pane quam in farina ad cn- Setl tamen liomini qui ealidae nalurae csl boua cst
medenduin, cl eos nou laedit. Islis aulem qui mnl- ad comedendum, el ferocem illuni facil. Ille aulem
lIIIII inflrmi el frigidi suiit ad comedendura non qtii frigidae naiurai est, infirntis non valet, quia in
valet, quia avena semper calorein quaerit. El ~i isie comeslione in eo muhlim parai.
aut panera aul farinam avenae comederit, in ventre [ Pisa etiam omilibiis inlirmilatibus nociva esi,
ipsorum se simtil wolleht (congulanlur ed.) el tlim (li- ncc ullas.vires in sie habet ntinfirmitates expellat.
voremfd.) ineispararet, atquevires eisnon darcl, Atlamen qui dc snpcrfltio suo fiegmate in fronle
quoniam frigidaesunt.Sed qiii mgiehligel*sl[para\ysi capiiis dolel, pisain albam dentibus masticando
faiigatur ed.], et inde divisam menlem ac vanas cogi- lerat, el lianc pnrissimo tnelle cnntemperel, et sic
laliones habel, ita quod sic aliquanlulum amens lemporibus apponajt ei lrgamine comprimat; el sic
efficitur, in asso balneo, cum avena in aqua in qna faciat usque dtim njelins habeal. Sed el qui viscera
cocia est, ignitos lapides perfnndal, et hoc saepe interius infirma bnbet, jtis pisac calidum saepewr-
facial, el ad se revcrlelur, ei sanitalem re- beat, el melius habjsbil. Add.ed.]
cipiet. CA*.VII. — DE FABA(4) [II, 7].
CAP. IV. — DE IIORDEO (1) [II, 4]. Faba cali.la esi, et sanis el fortibus hominibns
Hordeum frigidum est, ila quod frigidius et de- bona est ad comeilendum, et esl melior quam pisa.
Itilius esl praefalis frugibus; et si comedatur aul in Nam si iniirmi fabam comedunl, eos non multum
pnne aut in farina, tam sanos quam infirmos laedit, laedit, quia tanliini livorem et slim in eis non parat
quia lantas vires non habel ut cactera genera fru- sicul pisa facit. Fariina enim fabaebona est et utilis
gum. Sed inliriuus qui jam tolo corpore deficit, tam inurino quain sano homini, quia levis est et
hordeum in aqna forliter coquat, et aquam illam facililer digeri poiesl. Sed qui in viscerihus dolei,
in doliura fundat, et in ipsam balneum recipial, et fabam in aqua coqttal, modico sagimine aul olco
hoc saepe faciat dum sanelur, et carnes corporis addito, el separaia faba, soff (jus ed.) ejus cali-
sui recipiet, el ad sanilatem perveniet. El qui dum sorbeat, hacc sape faciai, ct eum interitis
etiam lam valde infirmatur quod panem comedere sanat.
non potesl, hordeum et avenam aequali pondere [Elqul ebullieniem dolorem, el scabiem, ac ul-
recipiat, et modicum fcniculi addal, el simul in cera, cujuscunque naturaisint, incarne sua habci,
aqua coquat, et, poslquam coquitur, succum illuin farinam fabae accipiat, et modicum de pulvere se-
per panniim colat, et ipsum, vekit jus pro come- Q minis feniculi addail, el haec cum minima farinula
slione panis,bibat, el hocfacialdumconvalescat. Sed iritici in aqua conieniperel, ut cohaerere possil; ei
qiii infacie duram el asperara cuteiu habet, et quae sic torlellos, aul ail ignem, aul ad solem paret, el
de veiito facfliler se schebel [in asperiiatera duci- eos desuper saepeponat, el dolorem illius exlrahet
tur e&.\, boTdeum in aqua coquat, et lunc cum et sanabilur. Add. ed.]
aqua illa per pannum colatum et tempcrate calida CAP.VIII. —JDELENTE(5) [II, 8, 9].
in facie leniter se lavet, ctcutls ejus sibi leniset
Lens frigida est, ct comesla nec medullam ho:ni-
suavis erit, et pulchrum cOlorem habehit. Et si ca-
isia nis, nec sangtiinem, nec carnem ejus auget, nec
put"hbminis inQrmum est, aqua ssepe lavelur, viresei tribuil, sed anliim salial venirem, et vaui-
ct sannm erlt. late implel; inftrmoBbumores ad proceilam in bomi«
CAP. V. — DE SPELTA(2)III, 6]. nibus excilat.
Spelta opiimum granum esl, el calida, el pinguis [Si cui maculae scabiei, et immundi crines, qui
cl virtuosa est, et suavior aliis granis esl, et eam radicera ulcerum ini se habent, in capite hominis
comedenti rectam carnem facit, ei recttim sangui- crescunt, lentem super ignilo lapide in pulverem
nem parat, alqne laetam mentem et gaudium in r. lenitcr redigat, et concham lesludinis cum livore,
mente lioniinis facit; el quomodocunque comedanl, quae in ea est, in pulverem rcdigal, et aequo pon^
sive in pane, sive in aliis cibis, bona et suavis esl. dere pulveri lentis ajddat, et super maculas ponat;
Et si qiiis ila inflrmus est quod prae inlirmitate et Iivorem ejusdem doloris abslergel, el sic sanabi-
coinedere non potest, accipe inlegra grana spelta- tur.— Cap. IX.— De Viehbona.—Yichbona frigida
ium, et ea in aqtia coque, sngimine addilo, aut est, Qui in visceribils dolet, ita ul quasi inierius
vitello ovi, ita ut propter meliorem saporem liben- intumescal, vichbonlnm in farinam redigat, el huic
tcr comedi possit, el da hoc inflrmo comedendum, modicum panis in redacti addat, el modi-
ptjlverem
et eum, ul bonum et santim ungiienlum, interius cum seminis fceniciili, seu de succo levislici, ct
sanat. ita cum aqua velut cibum coqnat et aliquantum
CAP.VI. — DEPISA(3) [II, 6]. calidum comedat; el hoecsaepe faciat, el infirma'
Pisa frigida et aliqnanluluin flegmalica existil. viscera sanat. Add. ed.]

(1) Uordeum vulgnre. (4) Vicia faba. Cf. lepid. Waliheri von der Vegel-
(2) Trilicitm tpella. weide poeiisation ; Waz eren hat (ro vone.
(7>)1'isumsalivuni. (5) Ervum lens.
t!53 PHYSICA, — Llli. 1, DE PLANTIS. 1131
• CAP.IX. — DE HIRS(1) [II, CAP.XIII. — DEGALGAN
13]. t
A (5) [II, 17].
Hirs frigidum esl, modicnm calidum est, quiai Galgan [Galanga ed.\ tolum calidum esl, frigitli-
ncc sariigiiinem, nec carncni auget in homine, taicm in se uon habet et virluosiim cst. Ilomo, qui
nec vircs eis iribuit, sed laiitiimmodo vcntrem ejttsi ariletitcm febrem in se habel, galgnn pulveriznliun
iuiplet, et tantum fameni in eo minuil qttia gustuthi «t pulverem islnm in fonle bibnt, et ardenlcm f«-
refc-cillationisnon habet. Sed et cerebrum hominiss bremexstinguel.Et qui in dorso aut in latcrc dc m .-
aqiiosum facil. Et slomachum ejus lepidum nctar- . iis humoribus dolet, galgan in vino welte el calidnm
iltnn parai, et humoribus qui in homine sunt pro- saepe bibat, et dolor cessabit. El qui in cordc do-
cellani incutit, et est iere ul unkrut, ucc sauumi lel, ct ^tii in corde unmecht, illc mox de galgau
liontini ad comedendum. «omedal satis, etmelius habebit.
CAP.X. — DE VENicn(2) [II, 14]. (liomo quoque qui foetenlem haliliim paiilur,
Venich frigidum est, et modicum calorem habel,, «]ni ad pulinonem transil, ila ul eliam aliquaiido
«l parum valct, quia modicam refocillalionem ba-. raticam vocem habeat, g-.langani el fceniciiliini
bet, cl modicas vires comedenli tribuil, sod tameni icniiali pondere accipint, ei bis lantiim de noce mn-
cum non laedii, qiiantiim milium illuni lacderesolel, scala el de pireiro, ut isloriiin diiorum esl, el II.TC
nec etiam malos huinores el pestes in homiiie com-'. B pulverizet, ct simul commisccai, el dc pulvere isio
niovet uin valide, ul niiliuin facil. [Qui auleiii ar- . ad pondus duoriim iiummoriim ctim tenui buccclla
deutes febres habet, venich iu vinocoqual ci viiunni panis quoiidie jejunus comedni; et mox tnodicum
illud caliilum saepebibat, el curabititr. Ad. edd.] calitli vini bibal, et alias nobilcs herbas, quaeboniim
CAP. XI. — DE HANFF(3) [II, 1C). odorem liabenl, lam pranstis qiiani jejunus, fre-
Hanff [Cannabus ed.] calidum existit, et cum aer> qtienter comedat, ut bonus odor earuin fcetenlcm
nec multura calidus i.ec multum frigidusest crescit, Lalitum compescat.
et ita eliam natura ipsius est, et semcn ejus sanita- Qui vero quolibet modo in pmmone dolet, pin-
lern habel, el sanabile esl sanis bominibus ad come- gucs carnes devitel, et a cibo qui mullo sanguinc
dendum, et in slomacho eorum lcve esl el utile, perfusus est el incocto cibo se absiirieat, quia labem
ila quod slim de stomacho ejus aliquanltiliim attferi, circa pulmonem faciunt. Sed et pisam, et lentem,
et faciliterdigcri polest? alqtie malos bumores mi- «ruda poma, cruda olera, nuces et olenm devitei,
nuit, ct humores bonos fortes facit. Sed tamcn qui quoniam Iivorem pulmoni inferunt. Quod si carncs
in capiie inflrmus esl et qui vacuum ccrcbrtim lia- comedere vull, macras comedal; ct si caseum, non
b.i, si hanff comederit, illum facile .iliqiiaiitiilum coclum, nec crudutn, sed aridum comedat, quia
dolere facil in capite. lllum aulein, qui sanuin ea- mali livores iu eo sedali sunt. Et si oleum come-
pul babet et pleuuni ccrcbrum in capite, non liedit. derevult, modice comedat, neinde pulmoni livores
Sed qui valde infirmalur, illum etiani iir slomaclioi «onlrahal. Aquam vero non bibal, quoniam circa
aliqiiantiilum dolcre facit. Eum aulein, qui moderaie pulmonem livorem parat. Sed et novum musliim ,
inflrmus est, crtmestum non laedil. «juod nondum in fervore cbullicndo sordes ejecii,
[Quiaulemfrigiduinstoiiiachumhabct.cannabiiin tion bibat quia nondum purgatum -est. Cervisii
in aqua coqtiat, el expressa aqua, panuiolo invol- auleni etim non inuliuni lacdit, quoniam cocta csl.
val; et ita calidum stoinacho sajpo snperpoitat: ct Viiiuni verobibat, quoniain bono caiore sno pni-
illnm confortal, et loco suo leslituil. El qni eliam monem juvat; etabhumida et a nebulosa aura sc
vacuum cerebrum habct, si cannabum comederit, observel, quia haechumiditate sua pulmonein bedit.
alitpianluin in capile dolere facil; sedsniium caput Si mali humores in visccribus el in splene hominis
et plenum cerebrum non laedit. Pannus ' quoqtie ex .supcraljundaveriiU , cl cordi mullas passiones per
cannabo factus ad ulcera el vulnera iignnda valel, melancholiaminlulerinl, ille galangam et pircirum
quia calor in eo lemperattis esl. Add. ed.\ aequalipondere accipial, el aibum piper ad qnarlam
CAP.XII. — DEKATOE (4) [II, 64f. pi pariein unius istorum; vel si album piper unn ha-
Ratde [Ziznuia ed.] calida et sicca est, et nulli buerit, accipiat pfefferlruch quater tanlum ut atbi
liomini in cibo valel, quia inde doloreu: habe,ret. pipcris esi, et ha;c in pulverem redigat. Deinde fa-
Pecoribtis aiiteiu nec prodest, nec iniilluin obesl. rinain fabae lollat, ct ei praediclum pulveremaddat,
Si quis autem in capiie ulcera habel, ita lainen atque haec oinnia cum succo fcenngreci, absquc
quod scahies non sit, ralden tundal el tunso assiini nqua el vino, alioque liquore commisceal. Qno
lardtini comraisceat, el cum illo ulcera, quae in ca- facto, ex omnibus his lortellos paret, et eos ad ca-
pile sunt, saepe perungat, et ulcera sua einordcl, lorem solis exsiccct; unde in ftslate, dum solcm
ac sanatur. Sed et radten lunde el mcl ei com- habere potest, eos faciat, quatenus in liieme cos
misce*,el ubi multae muscaesunt, in parietem linias, habeat. Deinde eosdem lorlellos lam pransus qtiaiu
id esl striche, ct muscae, quae ex hoc gustaverinl, jejunus comedat. Postea liquiricium lollal, et qnin-
infirmabunlur, el cadenl et deficient. qtiies pltis de foeniculoet zuccaro, ad pondus liqni-
(1) Panicum miliaceum. Cf. inrra cap. 193, De (3) Cnnnabus saliva.
tniiio. (4) Nigella saliva.
>2) Panicum liaitcum. {S) Alpinia Galunga.
1138 S. HILDEGARDIS 1156
ricii, et modicum mellis, et ex his polum faeiat, cll A est, et jam fere deficit, ingcwer pulverizct, ci in
tam pransus quam jejunus contra dolorem cordis suffehpulverem isliim jejunus inodice stmtat, et etiam
dibat. Sed et homo cui flegma fumum in capite cum pane ejus interdum modice comedal, ei melio-
facit, el audilum ejus confundit, galangam accipiat, rabitur. Sed mox, cum melius babuerit, euni amodo
et ad ejus tertiam partein aloe et origani, ltis lan- non comcdnt, ne injdeiaedatur. Et qui ulcerosus, id
lum ut.gatangae, el folia persici.ejusdem ponderis est tnereeht, et tnrbidos oculos habel, ingeber pulveri-
ut origani est; et ex his pulverem faciat et eo lam zel et pulverem islinn in pannum liget, el in vinum
pransus quam jejunits quoiidie utatur. Qui autemi pon.nt, ut vinum inde airum, id est zanger, fiat, et
in pectore, in corde, et in splene dolet, et qui in nocte cum dormilum vadit, circa palpebr.is et
slomachuni deflegmate infrigidaiutn habel, galan- oculos linial de vino islo; et si modicum ex co ocu-
gam accipiat, et bis lantum origani, etsemen apii los inlraverit, non nocebil; ei ita eyiher [ulcerostim
ponderis ul origanum est, et parum albi piperis ; venenum ed.] et ttirbulenciam de oculis anferl.
et hrcc in pulverem redigat, et huic modicum cocii [Qtiia dum homo visum oculornm habet, octilis
mellis addat, et inde electuariumfaciai, ita ut illud sic.stibvenirepolcsl; postquam aulera visum per-
absque repentino fervore leniier coqualur; et idem diderit, oculis hoc modo prodesse non poterit. Et
electnarium saepe comedat; el puro, Ieni el bono B 1 cui oculi calignnt, succtim rulae et hysopi aequ li
vino frequenler ulatur. Sed et qui a paralysi fati- mensura accipiat, cthuicler ian(um de praedicio
galur, gnlangam accipiat, el ad ejus medietalem vino addat, et hoc in aereum vas fundal, ut in illo
nucem muscatam, et spicam ad medielatem nucis; virtutcin suam retineat; el ad noctera , cum dor-
muscatae, el gilherul, et levisticum aeqnalis ponde- initum va lii, oculos ei palpebras exleriuscum illo
ris, sed ulriusqiiesingillalim plus quam spicae; et circunjlinial; el s| oculos inlerius aliquantuluni
his saxifricam et polypodium aequalis ponderis teligerit, non eos nocebit; et boc strpe faciat, ct
addal; sed eorumdem duorum simul tantum erit caligiueui oculorum fugabit. Sed et qui coustipa-
quantum quinque superiorum; et lv<ccinpulverem lionem in sloinaclio el in ventre palittir, zinzibe-
gimul redigal. Et si sanus, pulverem islum in pane rum pulverizet, el jcum modico succo ancusae pul-
coraedat; si autem infirmus, inde eleeluarium verem istum commisceat, et ex eodem pulvere, et
faciat, el comedat. Add. ed.] farina fabx lortellos faciat, el eos in fornace, qui
CAP.XIV.—DE ZITUAR(1) [II, 18]. jam in calore ignis aliquanlum cessavit, coquau
Zituar temperate calidus, et magnam virlutem Et sic tortellos isjos tam pransus quam jejunus
in sehabet. Nam homo, quiin membris suis tremel, saepecoinedat, et fceditatem slomachi minuit, ct
id esl bibet, el in quo virlus deficil, ziiuar in vinum hominem conlbrtalj. Itetn bomo qui in stomacho
incidal et parrim minus galgan addal, et boc cum quemlibet dolorem palitur, zinziber, el bis tanium
modico melle in Vino coquat, el sic calidum, id esl galangae, et zituaris ad mediam partem pulverizet,
melch bibat, et tremor ub eo abscedil, ei virltiiem el post cibum ptilvefem istum in vinum ponat; et
recipit. El qui muliam salivam el multas spumas in sicbibal, eteiiam ad noctem, cum dormitum vadil;
se habet, ziluar pnlvcrizet et pulverein islum in et sic saepe faciat. el in slomacho melius habebit.
panniolum liget, et ita iu vasculum, aqua infusa, Add.ed.] |
ponat,.ut aqua saporem inde habeal, et sic in aqua Et si quis ciierdrote in corpore suo babel, de eo-
per noctem dimittat, ac jejunus in raane sa?pebibat, dem praediclo pulvere lfgalo in panno ia acelo ponat,
el saiiva et spuina cessabit. Sed qui in capile mul- el modicum vini, si babel, addal, ne niuiis
acruin,
tiim dolei, cttm eodem pulvercin panno ligalo clin id est zanger iiat, el cuiem cum pamio illo et pulvete
aqua madefacto frontein et lempora madefaciat, el locum illum ubi citerdrosw sunl in eo liniet, el sana-
melius hahebit. Et cui stomachus malis cibis reple- bitur.
lus eslct multum gravalus esl, ziiuar pttlverizet, et [ Horoo nutem qiieni vich faligat, modicum zin-
cum pulvere islo et modica farina similae el aqua 0I ziberi et plurimum cinnamomi ei hsec pul-
et accipiai
tortellum faciat, eum in sole aut in fornace fere vcrizel. Deinde tollal salviae minus
et qtiam ziiizibi-
frigidala coqunt, tunceumdem lorlelliim in pul- ris et frciiiculi plus quam salviae, et tanaceli
verem redigat, et pulverem istum jejunus in manu quam salviae, et hxc in mortario ad snccum plus
sua saepelingat, id est lecke, ae etiam [cum] ad dor- et per parinum colet, Deinde mel modice in terai, vino
mitum vadit per noctem stomachus cjus mole- coqual, elei paruin albi
piperisaddal; vel si iilud
stet(2). non habuerit, parum de nimmolo, ei praediciiint
CAP.XV. — DE INGEBER (3) [II, 19]. pulverem el praediclum succutn immittai. Poslea
Ingeber |Zinziber ed.] valde calidum esl et diffu- merlinsen siimat, 61 lormeiuilb: bis tanluin, et
sum, id est zufloszlich,et sano et pingui liominico- synape, quod in carapo crescit, tanlum ul tormen-
mestum obe.st, quia euui iuscium el ignarum ac lepi- tillae, sed miiius qtiani merlinsen sit; et bxc i.i
tlum et lascivum fucil. Sed qui in corpore aridus morlario ud succum lerat, et in sacceilum ponat,
(1) Amomttmzedoaria. dit, el gravedinem stomachi auferl.
(2) Ed., recle: el pulverem htttm jejumts in manu (3) Amomum zingiber.
sua swpe lingat, eliam ctun ad nociem dormitum va-
*'s7 PHYSICA. — LIB. I, DE PLANTIS. 1158
ct praifalum mellilum et pulverizatum vinum sn- A. res in eo destiluit, ac malos humores in eo facit.
perfundat, et ex his clarum polum facial. Qut Si quis spleneticus est, et qui cibos in fastidio ha-
auteni praedicium dolorem patilur, polum islum bet, ila quod euni non libet comedere, isle in aliquo
qtiantum uno halitu bibere potest jejunus bibat, et cibo cum pane piper modice comedat, et in splene
simili modo ad noctem cum se in lectttm reponil: melius habebit, et fastidium comedendi ponet (2).
et hoc faciat usque dum sanetur. Sed el homo qui CAP.XVII. — DE KUUEL(3) [II, 20].
potiones facere ct sumere vult, zinziberum el di- Kumel [Cyminum ed.] lemperati caloris cst et
midiam parlem laniunide liqttiiiiio , et tertiam siccum; homini qui danphet bonum et utile et sanum
partem de ziluare quantttm de zinzibero putverizet esl ad comedendum,quocunquc modocoraedatur; sed
et colel ; . el dcinde eumdem pulvcrem simul iilum iaedil qui in corde dolel, si comederit [quia
pensel; postea sumat tantum de zucharo quantum cor perfecte non calefacil, quod semper calidum
ptilvis iste pensat. Omnia haecsiinul penset ad pon- esse dehet add. ed..] Sano autem bonum esl ad
dus triginta nummorum. Deinde accipiat de puris- comedendum, quia bonum ingenium ei parat el tem-
sima farinula similae quanlum dimidia lesta nucis periem ei infert, qui nimis calidus est; sed unum
capii, et tantutn Iactis citocaliae quautum incisa quemque loedil, qui infirmus esl si comederit, quia
penna scripioris in incisione lenere polest, el sic B peslem in eo excitat, praeler illum qui in pulmone
de praedicto pulvere, et de farina, el lacie citocatiae dolel.
teiiuissimam inassam, vel tortellum facial; et hanc [Ilomo qui coclum vel assnm caseuin comedere
massam in qualuor parles dividal, et ad solem in vult, ne inde doleat, ciminum superponat, el sic
mnriio vel in aprili siccet, quoniam iu mensibus comedat. Qui vero nauseam patilur, ciminum acci-
istis radius solis ila temperaius est quod nec nimis piat, et ad ejus tertiam partem piper et bibinellam,
calidus nec nirais frigidus, el ideo sanilatcm prae- velut quartam parlem cimini, et haec pulverizet
cipue aflerl, Quod si in istis inensibtis lac de prae- et purain farinam similae accipial, el pulverein
dicta citocaiia habere non poterit, ita quod eum islum farinaehuic immittat; et sic cum vilellu ovi
oporlel differre ad maium : lunceiiam praufalolor- et modica aqua torlellos, aut incalido fornace, aul
lello in maiofacto, ad solein etiain niaii cxsiccet, sub calidis cineribus facial, el torlellos istoscome-
el sic ad opportitnum lempus observet. El qui tunc dat. Sed et praedictum pulverem super panem po-
polionem sumere voluerit, quarlam parlera de prav siliim maudiicet, etin visceribus calidos el frigidos
dicta massa jejunus suniat. Qtiod si stomachus humores, qtti nauseam homini iuferuni, compe-
illius tam forlis el spissus esl ul lactum potionis scunt. Add. ed.\
liujiis noii senliat, ilerum dimidiaiu partem tertiae CAP.XVIII.—DE BERTRAM (4) [II, 21].
parlis prxfali lortelli accipial, el denuo lolam cum Bertram [Pireirum ed.\ temperali caloris et ali-
lacte citocaiiae illinial; el sic iteruin in sole sicca- quanlum sicci, el eadem lemperies pura est, et bo-
tamjejunus sumat. Sed antequamaliquis potionem nam viri litateni lenet. Nam sano homini bonus est
isiam accipiat, si frigus est, se calefacial, et sic coniestiis, quia labem in eo miuuil ac boiium san-
sumat: et postquam eam sumpscril, in lecto vigi- guinem in eo auget, el purum intellecluni in bo-
lando modicum rcquiescal, et deinde surgcns, hac mine facii. Sed et inlirmum, qui jam fere in corporc
et illac modice deambulcl, ila tamen ne frigus pa- defccit, ad vires reducit.etin boniine nihil indi-
liatur; posl solutionem auletn, triticeum panem, gestum dimitiit; sedbonara digestionem iili parat.
nonsiccum, sedin sorbiciuncula itilinctura comedal, Et homo, qui tnullum flecma in capite habet, si cum
et pullos galiinarum, et porcinas carnes atque alias frequenier comedit, flecma in capileejus miuuil. Sed
suaves carnes edat. Grossum auiem panem, et bo- et sa?pe comesius pleurisim ab homine depellit, et
vinas carnes, el pisces, el alios grossos cibos et puros humores in homine parat, et oculos ejus cla*
assos, exceplis assis pyris, devilel; el a caseo el a rifical. El quocunque niodo comedatur, scilicet
crudisoleribus el pomis se absiineal. Vinumautera, D aul siccus aut in cibo, utilis et bonus esi lam in-
sed tamen modice, bibat et aquaiu diinitlat. Clari- firino qiiam sano homini. Nain si homo eum frequen-
laiem quoque solis fugial el sic per tres dies haec ler comedit, ab eo infirmitalera fugatet eum infir-
obscrvet. Add. ed.] mari prohibet. Quod aulein comeslus in ore htirai-
CAP.XVI. — DEPIPERE(1) [III. 4]. ditatem ct salivam educit, hoc ideo est, quia malos
Pipor valde calidum est et aridum, et quamdam humores extrahit, — ei.sanitatem reddii.
praccipiiaiionem in se habci, et niultum coiuesluin CAP.XIX. DELIQUIRICIO (5) [II, 22].
kdii hoiniiiein, et plcurisim in eo paral, el iiuiuo- Liquiricium tcmperaii caloris est, el hoiniui cla-
(I) Piper longumel nigrum. bet isle piper in aliquo cibo cum pnne modicc co-
{2) Eii.ibe arbore piperis. Arbor in qua pipe.rcre- iuedat, ct in splene iuelitis hubebit.»
scit valde calida esl; piper quoque valde calidum (3) Cumiuuni, Cijniinum.
et aridum e« . Et uiultutii comestuin, hotuineiu laedii, (4) Anthenis pyrethrum.
ei pleiirisim in eo parai, ei bonoshumores desliluit. (5) Glycyrrhiza glubra. Sub nomine Henigwurz
llomo autem qui poma aul pira comedcrit, et inde soepissimeoccurril.Ejusdem culiuram in agro Baiu-
dolet, mox pipcr coiuedut, ct melius habebii. Sedct bergensi inslituit sauclaCunegundis imperalrix. Cf.
qui splcncticus esi, ct oui fastidium coiucdcndiba- VValaliidiSlrabi Honulus ed. lleuss, p. 'j(>.
i 139 S. HIIJJEGARDIS 1iV*
ram vocem parat qiiomodocunqiie eomedntur, ci A C_p. XXIII.f- DELitio (8) [II, 77].
nientem ejus siiavem facit, et oculos ejus clarifical, I.iliiitti plus frigidtim quani calidmn csl. Acciiie
rl stnmaeiiiim ejus ad tligestionem mollifn-al. Sed ei ergo capul r*licis l|IH, el ilfud -cu-mvetcri arviu»
frenetico nnrltum prodest, si illtid saepe comctlal, forliter tnnde, et luric in patella zulasse, et sic in
qtiia ftirorem qui cerebro ejus csl e-xstiiigiiit (I). v.nsculitinpone; et dcimie qui albam leprani, scili-
CAP.XX. — DECTNABOMO (2) [III, 3]. ccl quedick, habet, icum eo freqnenler uuge, prius
Cynainomum eliatri valdecaliduin est et fories vi- calefaclo ungueiito, ei sanabilur, Sed rubea lepra
res tiabet, et etiam modicam humiditatem in sele- de simili curari potesU
net; sed calor ejus tam fortis qtiod huniiditalem il- El qui uztlecht huhel, caprinum lac saepe bibat,
iam deprimit, etqui eum saepc coriiedit, malos hu- ei ttzslechte ab eo
perfecte exeaut; et ttlnc ttam et
morcs iii eo minuit ac bdnos humeres in eo pa- folia iiliorum
aceipiat, et ea lundai, ac sueeuin eo-
rat (3).' rum expritiial, et eim dem siiccum eorum cum farin»
CAP. XXI. — DENUCEMUSCATA (4) [III, 2J insimul knede, et ulii in corpore •dbuztlecht doler,
Nux niuseaia magnura calorem habei et bonum
seinper ungat; sed tamen aiilcquara lioc ungucnio
teiiiperamcntum in viribus suis. Et si homo nncem se tnigal, lac capriiium semper bibai. Odor etiam
muscatain comedit, cor ejus aperilet seiisnm ejtis priniae erupiionis , ilf esl blut, lilioruni, »c etiani-
puriflcat, ac bonum ingenium illi iufert. Accipcquo- odor ftorum eorum cor homiiiis faiiflcat ac reclos
cnnque nucem muscatam et aeqirali poitdere cyua- cogilaius ei parat (9).
momf el modicum garioliles, id est nelcltirr, et haee
CAP.XXIV. — DE PSILUO(.10)[II, 78].
et
ptilveriza, tunccum pulvere islo ac cum simita fari-
nseet niodica aqua torteilos fac, el eos saepecomede, PsiHium frigidac naturae est, etin illa frigidilate
et omnem aroaritudinem cordis et mentrs tuae sedat, tlulce lemperameiiltim habet; et (fiii illud in vioo-
ct cor luum et obtiisos scnsus tnos aperil, ct men- coquii, et vinum ita calidum bibil, fortes febres,
lem inam laelam facii, et scnsus tuos pnriftcar, ac id esl fiber, ab eo cempescil. El oppressam men-
oiiines uocivos humores in le minuit, et hoiium suc- tem liominis per dulce teinperamenlum sutim lani-
cuin sanguini tuo Itiljuit; et fOrlem le facil (S). fieat, ct cerebrum ejtls tam frigore quam lempcra-
CXP.XXII — DEROSA(6) fll, 76]. menlo suo ad sanilalem juvai el conforlat. Sed et
Rosa frigjda est, el idem frfgus utile lempera- qui febres in slomacbo babct, psillium in vino co-
mentum in se babel. In manc aul orto jam dic, fo- qtrat, el vino effuso, psiHium illud in pannum ponat,
litim rosaetolle, illud ocnlis ttiis supefpone, bumo- et ita ealidum snper siomacbum suum liget, et fc-
rem, itf esl trteffen ejus extrabii, ac eos clari- C bres de siomacho suo fugahtt.-
ficat. Sed et qui modica uleera in corpore s.uo CAP.XXV DE SEICA(11) [II, 79].
liabet, eis folfa rosse superponat, et livorem illis Spica calida et sicca, el calor ejtis sanus esl.
extrahit (7). Sed el rosa ad potiones et ad im- El qui spfcani cum vino coquil, vef, si viuum non
gtienla atque ad omnia medicamenta valel, si eis haber, cum melle et aqua coqnal, et ila lepidum
uddalur; et lanto meliora sunt, si eis aliquantum sa?pe bibal, et dolorem jecoris et pulmonis, el dum-
de rosa additum fuerit, qtianivis parutn, hoc esl de phedinem in pcctore ejus miligat, el scienliam pti-
bonis viribus. ilGus, ut praediclum est. ram ac purum ingenium facix.

(1) Quia — exstintjuit in ed. desunt. siinrlae, et modica aqua tortellos faciat, et cos saepe
(2) Laurus Cinnamomum, comedat, ei oinnem aiiiarittidineiii cordis et inenlis
(3) Ed. nDearbore cinnumomi. Arborctijtiscorlex ejus sedat, el obtusos jsensusejus aperii, et menlem
cinitamommn est valde calida est. Unde homo qui a ipsius laetam facit, et omnes nocivos huinores in eo
gulta paralysis faiigalur, et qui quolidianas, lertia- minuit. Sedet quem paralysis in cerebrc faiigal,nti-
nas, etqiiartanus habet, vas dechalybe factumlollai, cein muscalani, cl bis tauluin galangae pulverizel,
cl in illud bonum vimnn fundal^et de ligno el foliis ct ttiaiii de radice gladiolae el plantagihis acquali
praefatajarboris, diiiu surcutu in se habeiit, iniponal, D poudere modice tuudai, safe adtlito; ex ouuiibus iiis
ci ad igncm fervere faciai,. cl calidiiiu sa-pe bibai, sorbiiincutam (tie) faciat el sorbeat, et hoc semci
ct sanabitur. Et lioino cui caput gravaiuiii el obtu- aut bis in die faciat, usque diiin sanetur. i
sinn esl, ila qiied ilalum per naies diflicuUereitiitlil ((!) Rosa eentifolia.
tl iniror uni tr.diit,cinnainoiiiiiiii pulverizei, et eum- (~t) Ed. post extrahit haecaddit: Et qui prweeps
dem puivcrem ctiin buccella panis sajpe comedat, est in ira rosam nccipial et minus de salvia, ei in pul-
aui i:i inanii sua lingat, et tioxioa humores per quos verem ter.al, el in Itora ilia cum ira iu ipso surgil, nu-
tuput oblusuui esl, ilissolvil. » ribiu suis. apponai; uam talvia contolalur, rosa twli-
(4) Myristica muschula. ficttt. Rosa itcctpiatur et ad medtetaiem ipsius salvia,
(5j Ed.: i De urbore nticit mtttcatw. Arbor in qua recenle quoque arvina qum iufjua esl addita; et hwe
nux inuscala crcscil calida c»t. Lignuni aiiiem el iu aqua timul coquanlur ul inde unguenlum fiat; el
folia ejus ine.licinsenou iniilluin conveiikini. Nux ubi hcmo a crampho vel a parulysi (atiyaiur, ipso
quoque inuscata muguum calorein baliel, el bouuin unguento ibidem inungalnr el melius habebil. Qine se-
leinperainenlum iu viribus suis. Et si quis nucem qiiunliir, sed et rosa, elc, oniiliil ed.
muscalarii comedil, cor ejus aperil, et sensus ejus (8) Lilium candidum. Hildeg. ep. ad, Wibertu-i;
purilical, el boniim ingeniuui bono calore ct suavi Scivias, 111,8.
viriule sua illi infcrt. liomo quoque iiuccm musca- (9) Verba odor-r-parat dcsunlid cd.
lani, ct pari poiulerc cimiainoniuin, el uiodicum dc (10) Plantago psillium.
gaii fylo pulvcrizel j et cum pulvere isto, el farina (11) Luvendula tpicnl
1141 PHYSICA. — LIB. I, DE PLANTIS. 1142
CAP.XXVI.— DE CUBEBO (1) [11,23]. j oves eam frequeulcr comcdunl, sancuct piugues
j\
Cubebocalidum est, et calor ille temperamentnm iftinl, nec etiam iacti earum obest.. Et cum pulmo
in se habet, et eliam siccum est. Et si quis cubebu infialus est, si lunckwnrtz in vino cociam s;vpe bi-
comedit, indignus ardor ille, qni iri ipso est, tem- b.t, ul pracfliximus,pulmo ejus ad sanitalcm recu-
pcralur; sed et menlem ejus iaeiam parat ac inge- peralur, quia pulmo naluram ovis fere habet.
niiiin et scientiara illius puram facit, [qtioniam CAP.XXX.—DE HIRTZUNGE (7) [II, 81].
ulilis et temperalus calor ejus indignos ardores Hirtzunge (Scolopendria ed.) caliila existit, el ]e-
libidinis, in quibus foetidiet limosi livores latent, cori ac pulmoni etdolenlibus visceribus valet.Accipc
exstinguit, et mcnlem hominis el ingenium ejus ergo hirlzunge,el eamin vino fortiler coque.et lunc
acceiidendo clarificat. Add. ed.\ ptirum meladde, et ila ilerum iunc facsemelferverc,
CAP.XXVII. — DE GARIOHLES (2) [II, 24]. deinde longum piper el bis lantum cynamomi pulve-
Gariofilet nelchin valde calidum est, el eliam riza, el ila cum praediclo vino fac iterumsemel fcr-
qunmdam humidilalem in se habeiqua se suavitcr vere,etpcrpannumcola,elsic fac luterdranck (8),el
extendit ut ipsa suavis humiditas mellis. Et si quis tarii prnnsus quani jejunus sxpe bibe, el jecori pro-
in capile dolel, ila quod ei capul dumet, velut sur- dcst, et pulmonei- ptirgat, aique doleutia viscera
dus sil, gariofiles saepe comedat, el dume quae in B I sanat.atque interiores puirediiies et slim aufert(9).
capilcesl minuit. Et cuminfirma viscera aliquandoin Et iterum hirizunga in fervcnle sole aul stiper
homine lumescunl, tunc multolies fil quod lumor calidum ralerem suaviler aritlam fac, et ita pulvc-
ille viscerum hydropem morbum in eo crescere fa- riza, el pulverem i&lumjcjiinus el pransus in iiianii
cit. Undejam cum bydropis in bomine crescere in- tua saepelinge, id est lecke, et dolorem capilis ct
cipit, ille gariofiles saepe comedat, et illa viiium pectoris compescil, alque alios dolores qui in cor-
morbi compescunl, quia virlus eorum in viseera pore luo sunt sedai (10). Sed el homo qtti de ali-
hominis iilius transil ac tumorem eorum ininuit, quo dolore valde et rcpeute unmechtig, niox ct
el ydropem morbum sic fugat, nec eum ulterius de eodcm pulvere in calido vino bibat, et melius
crescere permitlit (3). Sed el calor medullaehomi- habebit.
nis multolies- exsudat , podagram in eo parat. CAP.XXXI.—DEGENTIANA (11) [II, 80 bis].
Quae ciintjani in homine crescere incipit, si lunc Gentiaua satiscalida exsistil. Qui aulem dolorem
iile saepe garioflles comedit , virlus eorum in rae- cordis ita patitur velul chordis ejus vix haereat
dullam homiuis illius vadit et prohibet ne podagra [vclul cor ejus vix subsistat ed.], genlianam pulvc-
crescat el ne ulterius in eo procedal, cum jam in rizet, cl ipsum pulverem in suffen comedal, el cor
initio est (4). [El qui singultum patilur garyo- r cjus confortat. Sed elquifiber in slomaclio habel,
fijltim frequen er manducel. Sed et ziluar pransus de e.otlempulvere in calido vino cuin iguito calido
frequentercomedat, e.t ha?c eliam per mensem calibe calefacto saepe bibal, ei slomachus ejus de
unum faciat. Add. ed.] febre ptirgnbittir.
CAP.XXVIII.—DeCRISTIANA (5) [II, 25]. CAP. XXXIL—DEQUENULA (12) [II, 81 bis].
Cristiana, el igneum cajorem et frigiditatem in Quenuln (Serpillum ed.) calida est et temperala.
sc habeuEt homo, iu quo pessinii el mortiferi hu- Elhomo qui infirmas carnes habet corporis, iia
ntorcs erlguntur, iia quod in aliquo mcmbro ejus quod carnejiis velut scabies uszbluet, quenulam
ebulliuiil, sic quod dicunl freiscltlich (freislichaz aul cum carnibus aut in muse coclam saepe comc-
ed.), crislianam semper comedat, et meliorabilur. dat.clcarnes corporis cjus interius sanantur ct
Sed el qui quarlauas habet, eam in ipso accessu purgabuntur. Sed qui iiiiiiutam scabiem, id est
caruin comedql, et melius habebit. El qui de gicht cleynenyriul, habcl, quenulam cum uo.va nrvina
vaide faligatur, in ipsa faligatione comedal, ac lundat, el sic ex ea ungueiiliim faciat, et se ciim
meliorabitur. Etqui ardentes febrcs babel in sto- illo tingai, et sanitaieut lia.bebit. Elcum ccrebruiji
macho, eain in vinum incidat, el vinum boc cale- U j infirmuin ct velut vacuuin est, quenulam pulveri-
faciat, et ita calidum bibal, et curabilur. zel, el pulverem istuni farince simjlae couimisce.it
CAP.XXIX.—*E LUNCEWURCZ (6) [II, 80]. in aqua, et ita tortcllos faciat, et eos saepe ctime-
Lunckwurci frigida esl et modicum arida, ncc dal, et cerebrum ejus raelius hubebit.
inulltim ad uliiitaiem hominis valet. Sed lanien CAP.XXXIII.—DEANDRON.(I3.) [II, 82].
honio cui pulmo inflalus esl, ita qtioii ipse liustet Androii [Marrubium ed.] calida esl, el saiis de
el qttod spiramen vix traliil, tunckwurtz in vino succo habci, et contra diversas infinnilates valct.
coquai el jejunus sacpe bibat, el sanabiliir. Et si Nain qtti surdas aures ]iabcl,aiit/ro»in aqua coquat,
(i) Pipercubeba.. maticisqtie speciebus parata polio. Vidc Barlbol.
(-) Engenia caryophylfata. Anglic. Propr.rer., 1, 19, 5G.
(5) Quia—permittii, in ed. destinl. (9) Aiqtte—au(ertdesunl in ed.
(t) Ei ne—imito est iu ed. desuut. (10) Atqtte—sedatdesunt iu ed.
(5) Hclleborusniyer. (11) Geniiana lulea.
(6) Putmonaria officinalis. (12) Tiiymut serpitlum.
(1) AspleniumScolopendrium. (13) An k-genJum Andorn? \Murrubhim,vutgare.
(8) Lulerdranck, clarcluin, c vino, nicilc nro-
1143 S. HILDEGARDIS 1144
et eam de aqna auferat, et donft [fumum ed.] ejus,, A aut bibit, accipiat sysemerani et rutham atquc ba-
ralidum in aures suas ire permittat, et etiam iia tliemam aequali ppndere, et in inorlario lunsis,
calidam auribus et omni eapili circumponal, el succiim eorum exprimat, ellunc etiam de succo
audilum inelius capiet. El qui in gutlure inflrma- tpringwurlz bis lantum sumat ul unitis islorum est,
tur, andron in aqua coqual, et aquam iilam coctam et praedicto succo addat, el simul comiuisceat, ac
per pannum colet, el his tantum vini addat, el ite- iia per pannuin colcl, et jejunus bibal. Sed cum
rum in palella fervere faciat salis sagiminis addilo, bibil, in calido loco sedeal, ne infrigescat, quia
el ita saepebibat, et in gniiore sanabilur. Sed et si fr gus lunc habyret, periculosum ei esset. Et
<|ui lussiiu habet, feniculum de ditle acqualis pon- postquam biberit1, hunetkwurtz bibat, el vcne-
deris accipiat, et lerthim parlem de andron addat, num per nauseam spumabit, aut per eum in infe-
et ha-c ctim vinocoqual, el lunc per pannum colei, rioribus locis transibit, et sic liberalur. Et qui
ci bibat, et tussis cessabit. El qui infirma el fracia multos pediculos habel, sysemeram eum arvina
viscera habel, cum vino andron, de melle satis ad- tundat, et simvil commisceat, et tunc cum illo
dilo, coquat, et isia cocla iu olta dimiliat, el infri- circa collnin suum et sub assellis stiis se uugat, et
gidalum sacpe bibai, el viscera sauantiir. " pedieuli moricntur, et ille iude non laediiur. Sed
CAP.XXXIV.—DE HIRTZSWAM (i). homo in quo lepra crescere videiur, sysetneram
Hirtztwam frigidus et durus est, ac nocivus est in aqua coquat, et sagiminis addal, el sic mus
liomini ad comedendum et pecori, quod nulla in- paral, et saepe comedat, et lepram ab eo fug„i
firmitas laedit, quoniam has vires in se habet, quod CAP.XXXVUL—DEPEFFERKRUT [II, 2(>].
homiiiem saniim et saiium pecus inltis ulcerat,
ctim nullam infirniitaieni inveuit. Ubi aulem tair. Peffeikrut calida et humida esi, et eadem limni-
ditas temperamenani in se hahel, et sanis el in-
periculosi humores in homine erumpunl, quod homo firmis bona et utilis est ad coinedendum. Et illud
iu niembris suis ita de jiWii.faligatur.quasi membra
si qttod sur, id est amarum, in ea esl, hominem in-
ejus frangi videanlur, el tunc hirizswam comedit, terius non
mordet, sed eum sanal. Et homo qui de-
periculum bumorum illorum fugnl, et uszbieszet bile cor el infirmum slomachum habet, eam cru-
el educil, quoniam natura ejus taiis esl, quod sem-
dam comedat, et illttm coitforiat. Sed el iristem
per frangere solel ubi est, el ila quod rceiidiim esl, inenlein qui habet, isi eam comedit, eum laeiunifa-
i-ffringil, ubi iltud invenit. Sed el pra-gnaniem mu-
liercin etim periculo corporis sui abortire facit, si cit; el etiam comesta oculos hoininis sanat et
clariflcat.
eum comederit. C CAP.XXXIX.—DESCHERLING
CAP.XXXV.— DE LAVENDULA {_) [11,83]. (5) [11,85].
Laveudula calida et arida est, quia modicum Scherling calida esl, ei periculum in se habci,
MICCIliabet, et homini ad comedeudttm non va- ila ul si liomo eam comederet, omnia el beue ei
lel, sod tamen fortem odorem habet; et homo qui recle instiluia in sahguine et iu bunioribtis ejus
inultos habet pediculos, si lavendulam frequenler destruerel, et malas inundaiiones in eo faccrei,
odorat, pediculi in eo morientur. Et odor ejus ocu- quae ad modurii procellaeinquieludines in aquji pa-
tos clarifical, [quia quaradam virtulem feriissi- rant; et postquam haecprocclla ccssarel, pessimos
inorum et etiam utilitalem amarissimorum aroma- UVores ct pessimns infirniilates in boinine relin-
ttiin in se babet, cl ideo etiara pluriraas malas queret. Sed ille, qui coniis et fttslibus valde per-
res consiringii, el ex hoc maligni spirilus cxler- cusstis esl, anl qui de aliqua alliiudine cecidit, ita
renliir add. cd.\. quod caro el niembra ejus contrila sunl, scherling
CAP.XXXVI. — DE FENUGR^CO (3) [II, 84]. in aqua coquai, et expressani aqiiam illam super
Fciiugruicuiu plus frigidum qtiatn calidum; et inembra in qtiibus dolei, ponal, el paiiuum desu-
Iiomo qui quolidianas febrcs habet, quae sudorem per ligai, el sic humores qui illic coHecli sunt,
sacpede eo educunl, et quem cibus nioleslal, id est D dissipabil, quia tchetling quoque dissipare solel. Et
laedit, grainen fenigraeci iri aesiale accipiel, ct se- etiam bomo, qui a tlotze aul icju, aut jaclu iutcr
nien ejus in vino calcfaciat, el illud calidum jejunus culem el carnemjntumei, tcherling in aqua cale-
sacpe bibat, et melius habebit. Sed qtii quartanas facial, et eam stiper tumorem liget, el liiinorem
fc-bres habet, fenigraecum in aqua coqual, et ex- fugabit. Qui anlcni in aliquo menibro de aliqua iu-
pressa aqua, illud ulrisque pedibus in libiis saepe linnilale de se ipso lumei, ad tuniorem iliuin cx-
ad nocicm calidum circumponat, ct-paunum dcsu- pelleudum, scherling non valet, quia si supcr illuin
per ligel, atque feiiigraecum in vino calefacluin, poiierelur, huiuorcs illos, qui per infiriuiiatcm ul-
ul supra dictuni est, ssepe bibat, el sanabilur, cerum procedere et de carne exire deberent , iu-
CAP.XXXVII.—DBSTSEMERA (4). trorsum in boniiuc cum perieulo rcdire compello-
Sysemcra calida exislit. Et qni vencnum comedit iet (6>.

(1) Deesl in cd. (4) Cf. I;b. III, cap. 59. Decsl in ed.
(2) Lavendutu vera. (5) Liculti virosn? Conium muciilattini?
(5) Tiigonellafwnum Grwctnn, (fy) Quia si—compelleretdcsunl in cd.
1145 PHYSICA. — LIB I, DE PLANTIS. 1140
CAP.XL.—DE GANPUORA (1) [III, 9]. A CAP.XLIU. — DE STICHWURTZ (4) [H, 87].
Ganphora, stilicel gunimi, puram frigiditalcm in Stichvturtz [Brionia ed.] calida est et inutilis ad
sc babet, sed arbor, de qtta ganpbora sudal, aciitain usum h/iminis velut unkrut, quod inulile esi. Et
et ntundam ; cl si quis bomo ganphoram simpliccm calorejus periculosus est, nisi in loco illo ubi ve-
comederel el non teutperaiara cum his herbis, lunc neniim paratur. Nam si ibi in igne incenditur, ita
ignis qui in homine est, a frigore illius impedifur. qnod calor el ejus odpr idem venenum langit, vires
Et etiam frigus, quod in homine esl, virlute ejns illius tninuil, sicul etiam vinuin vircs suas amitlit,
irruit, iia qttod homo ille velul lignura , qtiod ote- quod per noctein in scypho dimittitur. Et si in ig-
mechie est, ila quod ncc frigidus nec culidits in neiii miltiiur, et veiul rnpa assetur, et lunc ila
corpore suo. Et ideo nullus honio eam simplicem calida ab igne lollitur, elin frusla inciditur, odo-
cninedat. Accipe autem aloe et mirrham pondere rem emittil; et odor ille si serpenteiii aut rtibetam
pari, el de ganphora modicutn minus qiiain de uno leiigerit, eos ita lacdit, quod serpens spumat, el
istoruin sil, et baec in patella fac simul confluere, qnod rubela inde ila dolel, quod de loco suo fu-
id esl zulatze, et modicum wilde lactuca adde, et git. Sed et si odor ejus hominem tetigeril, eum
lunc de his cum farina similae torlellas fac, aul dolere facil, nisi rutam prius comederil quia tatn
super lapidem ab igne calefactum sicca, aui eas in " indignos et molesios humorcs in se habet, quod
tole sicca, el siccatos ul pulverem lere, ac de pul- tam bomlnetn quam pravos vermes occidil. Quod
rere isto in calida hunigwurtz modicum saepejeju- si pedes liominis per nlcera vulnerali sunt.id est
iitts sume ; et si sanus el fortis es, sanior et foiiior uszgebrochen, stichvurts iu aqna coquat, et aqua
inirabililer eris, ei vires luae isto modo constiltien- effusa stichwurtz ita calida super pedes illius , ubi
tnr; et si iiifirmus es, miro modo te attoilit et fracil suut, poue, et eos cum ca bewe; tunc putre-
couforial, veliil sol turbiduin diein illtiuiinat. diiiein eoruin aufert, et sanabilur
CAP.XLL—DE AMPHORA (2) [II, 27]. CAP.XLIV. — DEWUNTWURTZ [II, 89].
Amphora nec calida nec frigida in recta men- Wuntwurtz [Frasica ed,] plus frigida quamcalida,
sura, unde hoitiniad comedendum nonvalel, qui ct (am periciilosuni succumprae quibusdam aliisher-
conira naturam ejus sollicilus est. El si homo illam bis habei,sicutetiamaliqutsvermis pejorelacerbior
comcdcret, eum tristem faceret, el naluram ejus cstpras aliis. Ubi aulem homo magna et emineniia
iu injuslam niensuram in visceribus ipsius diffun- tilcera habet in se , id esl uszgedrotzenser, wunt-
dercl; sed ad pabuluin pecoribus et bobus ulile wurtz iu aqua coquat, ac ita calidam snper ulccra
est, [quoniam quod in ea debile est ad vires ho- C jlla ponat, el ea ssepe boc modo bewe, el sanabitur.
minis, hoc viribus pecorum ulile est add. ed.\. Si atilem homo ferro vuliieraliis esl, et si tunc
CAP. XLII. — DE HUSZWURTZ (3) [II, 86]. Wuntwurtz vulneri superponit, periculosum est
in superficie cittein exterius repente sa-
Huszwurtz frigida esl, et utilis non esl homini ip,i, quia
nat.etlabem interius dimittil [quia facla ulcera
i
ad omedeitdum, quia pinguis nalurae est; nam si
exierius contrahit, et sic inlerius
riuts boino eam comederel qui sanus in geniiali na- praccipitanler
laedit nisi prius uiiis bonis aromatibus et unguenlis
tura esset, totus in libidine ardcret, quod velul
interius curentur add. ed.] Sed si inler cutem et
aitteiis lierel. Et si quis masculus in setnine suo
carnem hominis uiaculje et pustulae, id est blatern
aiidtis esset, ita quod absque senio seaien in eo
huszwurtz in lac landiu erumpunt, id esl uszbrechent ,.lunc wuntwurtz in
deficit, caprinuin ponnl, et calida siiperponalur el ille sana-
aqua coquaiur
dum lota lacte illq perfundatur, el lunc etim in bilur. El simililer fiat. si bujusniodi ul-
t-odem lacle coqual, aliquibus eliam ovis addiiis , ccra habueriut. pecoribus
iii cibtis esse possit, el sic aut per tres dies , aul
et semen vires ad CAP.XLV. — DESANICULA (5) [II, 90].
pi-r quinque comedat, ejus gi-
gnendiim recipiet et ad prolem fiorebit. Sed cibus D Sanicula calida est, et plus munditiae in se cst,
iste hoc modo paralus contra sierililalem femina? el succus ejus suavis el sanus est, id esl heyltam ,
noii prodesl, sed si feniina comederil euin , ipsam et infirmo slomacho ac iufirinis visceribus valde
ad libidinem provocaret et steriiilatem ilii non au- bona esl. Nam in aestatc, cum viridis est, eam ra-
ferret. El qui surdus in auribus est, ita quod non dicibus eradica, el iu aqua coque , et tuuc aquani
audil, lac femiiue lollat, quae masculum peperit, islam per pannum coia, ct deindc huic aquae mel et
cuin jam decein aut duodeciin septimanac smil quod modicum laqttiricii adde , el sic fac honigwurtz, el
fiiinm geuuit, ef de succo huszwttrtz illi addal, al- pransus saepe bibe; et de stoinacho luo tinn auferl,
que in aurem illius aut tres aui quatuor gultas aique iiilirina viscera sanat. Sedct saniculam pau-
inolliier instillet el hoc saepe faciat, et audilum lalitn in sole sicca , ne vires ejus inintianlur, quod
rccipiel. sol herbarum vires nou auferl, cuiii in eo skcau-

(1) DryobalanopsCantphora. (4) Cr. infra cap. 204.


(_) llumer acelosits. \S) Saniculu Ettirpma.
i3j Sempervivum lectorum. Cf. ir.fra cnp. 203
1147 S. HILDEGARDUS lfiS
tur sed ignis(l), el siccalam modice pnlveriza , ne ,A per otlitim ct per inviiliam pnrntitr, el mnlum malo
per lotumcomminiiatiir, el pulverem istura ad bye- conjungitur. Et diubolicn suggesiio congulaiioncm
mem serva ; et lunc in hyeme vinum cum modico bominis itispicit, el se ad illam conjuiigit, et ita
meile et laquiricio fervere fac, id esl welle, et pul- semper homini inSidiattir, alquc sic maiiiin. malo
verem islum inaquam milte, el ilapransus saepebibe, conjungitur. El sicut bonio bonam et malam scien-
el a slomacbo titm purgat, el dolentia visccra ad sa- . liam habel, ila etiam bonaeel mala: herbae creatie
niiatem reducil. Qui auiem ferro vulneratus est, sunt ad liominein. Succus aulem /nni posilus est ad.
succtim saniculae expriinat, el eum in aqua fundat, sapieiitiam, et in iionestate naturaeesl in signifi-
ct sic pransus bibal; aut si in byemeest, pulve- calionem boni et S nctilalls; ac ideo oruiiia malu
rt-m ejus in aquam millat, et pransus saepebibat, et el magica illa fugiiinl et devilanl. Naiu in quacuti-
vulnera inierius purgat, et paulatim etbene sanal(2). que domo cst,, ibi venennin, id esl virgilnhse , el.
CAP.XLVl. — DE HEYLHEUBT [II, 91]. fantasiaead perfeclum fieri non posstint. Undeciiain
Heylheubl [Herniodaclylus ed.] frigidus est et mulier, cura iufantetit parit, farn IIIi circumpona-
aridus, el iu eo nec salus nec sanitas, el nulli ho- itir, etiam in cttnis infaiilis circa inf.iniem , et dia-
mini ad comedeodum valet, quia si comederel, in bolus tanio mintis , insidialur , quia cuin. diabolus.
eo defecttim bonorum operum faceret alque aridi- B facieni infantis primutn inspexerit, illum valde odit,
latem (3). Et si quis homo eam comederit, ad mo- ac ei insidiatur (5).;Ad has quoqtie medicinas valel:.
dicum el ad brcve lcmpus, caro ejus inde quidem Nam qui virgichliget esl, farn accipiat, cum viri-
[ex erius crcscii, quia visejus imerius deficil, quae disest.el eam in aqua coquat.etin ipsa aqtu
carnem aliquantum cxloliil quasi crescat, et quod saepe.balneet, gichl cessabil (6). El eliain in ttsiaie,
iude etiam suppl. ex ed.] socpe moritur, qnia plus cum viridis est, folia ejus super oculos tuos sjepe.
venenuin quam sanitas esl. Sed si pecus heylheubt pone et dormi, el ocuios tuos purificat et caliginciu
coinederit, non iude quidem morieiur sed lamen ab eis aufert. Sed et qui surdus est, ila quod nou
lardum et pravum erit. audit, semen farn in paniolum liget, et ita in au-
CAP.XLVII. — De FARN(4) [II, 92]. rem saepe ponat cavens ne in caput per aurem in-
Farn (Fiiix ed.) valde calida est et arida , et mo- tret : audttuni recipiel. Et qui virgicluigel itt iiti-
dicam de succo in se habel; sed inultam virtutem gua, iia quod loquj non poiest, semen ejtts supcr
in setenet, ettalem scilicet virtuiem, quod dia- linguam suam ponal, el gieht in lingua cessabit (7).
bolus ipsam fugit [ct eiiam quasdam virtuies tenet el loquilur. Sed etiam , si quis bomo immcuior au
quae virtuti solis assiiniJantur, qtiia ul sol obscura inscius est, seinen fam in inanu sua teucl, ad me-
illnminat, sic ipsa fanlasias fugat, et ideo maligni moriam sui redit, et intelleclum rccipiet; iia iu-
spirilus eam dedignantur add. ed.] Et in loco illo, telligibilis erit, qui unverstentlich est.
ubicrescit, diabolus illusiones suas raro exercet, CAP.XLVIH. —| DE HASELWUBTZ (8) [U- 95]..
et domum et locum, in quo est diabolus, devitat et Haselwurtz valdo calida est, et periculosam viiu
abhorrel, et lulgura, et toniirua ac grando ibi raro iu se habel, et eadsm timenda est, et valde atra.
cadunl, aique in agro ubi crescit, grando raro ca- esl, el inde instabil s nalurae esl, ac sitnilis lempe-
dit. Sed et hominem , qui apud se portal, magica stali, quia calor el periculosilas ejus ad periculiini
el incanlationes daemonuni, atque diabolica vcrba currunl. Et ideo naiuraiu hominis magis desiittiit,
el alia fanlasmata devitaui. El si aliqua imago se- quain ei ad sanilatem prosil. Nam si homiui ad
cundum aiiquem paralur ad laesionem etad mortem . comedendum daretur, qui aul sucht ad viddenhz-
illius, et si tuuc ille farn apud se habet, et nocere bercl, aul vergichiiget essel, majorem dolorem illi.
non valet. Nam bomo inlerdum per imaginem ma- ; inferret; et si praegnans mulier eam comederil, aut
lcdicilur, ita quod iude Iaedituret aniens fit. Cura morielur, aul infanlein-cuin pericuh). corporis sui
enim diabolus hominem in paradiso sibi attraxit, aborliret, aulsi co tempore cum inenslrua non
quoddam signum memuriale in diabolo factttm est, D haberet, plus indoluret (9).
quod in eo usque ad novissimum diem. Et tunc CAP.XLIX. — DE HERBA AARON (10) [II, 96].
ipse per aliqua verba, quae per decepliones ejus Herba Aaron neciepida, nec nimis fortis est, scd
aliquando facla sunt, interdum ab homine advo- aequalemet lemperatum calorem habet, quemadmo-
catus, sigrium quod iii eo remansil tangilur, el ita dtitn sol posl auro'nam suavem calorem tcnct, et.
ille , provocalus et electus , multolies pef verba eliam habet, uiroslra aestate ante diem suavis esi,
illa aul hominem laeditj aul voluntatem ejus implet, el ideo ad quacque Heoti potest, ul suavis vir, qui.
super quem dicuntur. lnterdum etiara bomo per et periculum suffette polesl ct prosperilaicm recie
faclam imaginem benedicilur, ita quod ei ad pros- tenet. Et cum iii aliqno homine tabcs ejus iu ni-
pcrilalem et ad sanilalem prodest. Maluin aiitcin gram puslulain veriitur, in qtia mors boiiiinis est

(1) Qttod sot—siccantur om. ed. (6) .VOIJIqtii—cessitbildesnnl in cd.


(_) Aiti ti in hieme. — Sanai dcs. in ed. (7) IIic tlosinit cajiiluliiiii iu etlil.
(3) Quia ti—ariditatem oni. cd. (8) Asarttm Earopwum.
|4J Aspidium Filix mas cl fciuina. (9) Aut si—indoleret om, cd.
(5) Qtiirt insidiatur om. ed. (10) Aaron n acuiaiuiu.
1149 PHYSICA. — LIB. 1, DE PLANTIS. 1150
qnac dicitur seltega, lunc illiaul folia, aut radicem A perungat, ne inde lasdalur. Et ad istutl iiiigiienium
hcrbx hnuis ad comedendum delur, et nimium ar- ideo modicum dc dolone addat, quia si multuni atl-
doreinelniniiiinifrigus,quae in eadem pusiula sunl, dideril el ita saepe perunxerit, carnem suum illud
mitigal, iia quod suaviter deficit. El si hoino ila comedil et pcrforal.
vergicluigel est, quod omnia membra deficientlo CAP. LIIL —DE DAUWURTZ [II, 99].
cadunl.cl quod lingua ejus in loquendo deficit, folia Dattwurtz calida el arida est, et etiam foi-lesvires
IterbaeAaron mox cum modico sale ei ad come- habei, ac inunda est in naltira. El si
quis eam ul
dendum dentur, el giclu cessabit; vel si adbuc non aliam herbam
saepe comedit, stomachtim cjns piu-
cessat, tunc radix ejus in cocto melle iniinguatiir, gat, et raliginem oculorum ejus aufert.
el illi siaiim ad comedendum detur, et melius ba-
CAP. LIV. — DEBRACHWURTZ [II, 100].
bebii. Sed et bomo qui slimecht fiber in slomacbo
Brachwurz [Esula ed.] cnlida el sicca, et utilis
habel, dequo diversus ridrfocrescil. rndicein herbae
atl multa. Nam qui in corpore suo humorem gtcltt,
Aaroti in puro vino coquat, et tiinc-infrigcscere per-
velut eum in membris suis comedut, et qui impa-
miiiat, el poslca ignilum calihem in idem vinum
tiens id esl vugedultig, inlrinseeus in corpore
inittnt, cl sic denuo calefiai, et ita calidiim bi- sno gicht, ita inde diversn$ ac mullas cogiia-
habet,
bat, et slim qui in stoinacho ejus esl fiber ab eo p tiones hnhel inquod velut scienlia
ut nivem defluere facit. Et bomo in se, ejus in ipso eva-
aufert, igtiis
melancolia ille acrem animum et nescat, iste brachwurtzel cum vino et ctini meilo
quo furil, habct,
tristis cl iste vinum cum radicc Aarou coquat, et per pannum colet, el pransiis cl ad no-
semper est; ctem ita eamdeni braek-
coctum saepe bibat, el melancoliam in eo mitiuit, id wurtz in lepidiun saepe bibal, itlqtie suum calidaui
vino cociam super pectus
cst virswindet, et febrem.
CAP.L.— DE HUMELA ponal, et panno desupcr liget, el huec sacpe facict,
[II, 94J. el melius habebil. Sed el liquiricium et bcouiam
Humela tepidum frigus in se habet el quemdam
luxuriam in homine Ibrioiiiam] acquo pondere pulveriza; accipe de pul-
torporem caloris, qui excitai, vere bracltwitrtz lantum, ul illorum dtiorum e l, et
iia quod hominem infalual. Nam in honiine illo,
simul coimnisce, modico lucido sale aul asso sate
-tii enm comederit, aut in potu sumpserii, IUX.II-
islum hoc modo paraliim lant
riam parat, quemadmodum viniim forie facil si addito, et pulverem
illud hiberit, et eum eliam velut fatuuin facit; ac in jejunus qiiam pransus sacpe comede, ct vocem liiam
el peclus luiira sanat, ac illud, velut
houiine pius labem qtiaiu sangiiinem pnrat, et ideo serenam facit,
luciduni aerem, lucidum parat, aique.pic/ii ila tlc-
peue ad nullani utiliiatein valel,— [quia nec niullas C
vires nec sanitalem per se habei, nisi aliis herbulis primit et mintiit, quod membra ttta per eam non
aul pigmentis addatur. Add. ed.] fraiigiiiitur, et quod inlelligenliam menlis tutc per
CAP.LI. — DE WBLFFESMILCU eam non nmillis.
(1) [II, 98].
Wulffesmilch [Cardtts niger ed.] venenum diciuir, CAP.LV. — DE FUNFFBLAT (2) [II, 101].
el repentinum calorem habei, qui carnein hoiniuis Funffblai [Quinquefolium ed.\ valde calidutn esi,
urit; el etiam iudignam htiinidilatem habel, quia et succtis ejus niodicam huiniditalem habei; et
carnem hominis desliluil.ct nitlta alia ulililas, nisi conlra fortej ft-bres valel. Accipe ergo funffbtat, et
til medicinarum phiiosophi invenerunt, quod inter- foriitcr tundc, et huic farinam siinilae cum aqua
dum conlra induratum sloniacliuiu quibusdain po- commisce, quasi torlellum facere velis, et deimle
lionibus addilur, qualenus per eam interdum utilia modicum baumoleo, vel, si iilud non habe.;, ciiin
medicamenta lemperentur, el ut nialitm, quod in niodico olco papaveris deick, illura liquefac ut iriol-
corpore hominis est, per hoc nialtim fiigeiur. lis iial, et iniic ctitn eo canabineum pannum per-
CAP.Lll. — DE DOLONE [II, 97]. ftintle, id est siriche, et panno illo calefncto toiuin
Dolo [Slignus ed.] frigus in se habel, sed lair.cn ventrem lioniinis qui forles febres habel cum eo
laedium et torporem in eodem frigore lenci, ac in D circumcinge, et dcirnle dimidia die vcl dimidia no-
lerra et in loco, ubi crescii, diabolica suggestio ali- cte iransacta, eumdem pannum aufer, cl iteriim ad
quam partem et communionem artis suap.Iiabet. El ignem calefnc, el venlri illius superpone; et hoc
pcricutosum est liomini ad cornedeudum cl biben- saepe fac, et febres fugabuntur, ac illum eructtiare
ilnm.qiiia spirilum ejus concitlil,qtiasi mortuus sil. facit. Et si quis iu oculis caliginem patitur, acci-
Sed tanien si quis ho-.nomagnis ci peracuiis, id cst piat funffblat, el in purum Vinum ponat, el in illo
durchsoden, ulceribus in cute et in carne sua per- lerat, et sic pcr pannum colet, et iia viiium illttd
fornlus esl, isle accipiat modicum de gensesmalcz a:reo vasculo scrvel; alque cum dormilum vailit,
larvinx- anseris ed.] et de cervino et hirczino scpo de ipso circa oculos suos liniat, ila quod cliam mo-
qtianlnm habere poiesl, ac eis modicum, velul gut- dice in oculos.ejus inlret, el haec saepe faciat, el ca-
lam unam t-umpenna de succo dolini addat el siniul liginem oculorum aufert. Sed el qui gelsueht[regiuin
coiuinisccal, ac hoc modo uiigiieiittim facial, cl inorbum ed.] habet, cum (unffbtat et cum farinn
ciiin eo ilia niagua ulccra sua modcrate et iion saepe siinila; el cum aqtia modicas lorlcllas faciat, cl pcr

(I) Euultorbia esula. (2) PoteiUillaspec.


1151 S. HILDEGARDIS 1152
novem dies ex his jejunus comedat, cl curabilur; A . El si afiquis honio in nalura sua ita dissinnatut
et homini herba haec ad inedrcamenla valet, nisi est quod semper tfistis est et quod in aerurnpnis est
Deus probibeat (1). scmper, ila qttoil defectum et dolorem assidue in
CAP.LVi. — DE MANDRAGORA (2) [II, 102]. corde suo habel, accipiat mandragoram, cum jam
Mandragora calida esl el aliqiiaiitiilum aquosa, de lerra eradicatur, el in queckborn, ut praediclum
cl de lerra illa, de qua Ailam crealus e I, dilalala csl, per diem et per uoctem ponat, el tunc de fonte
esl; homini aliquanlulum assimilatur. Sed lameu ablatum in lectum suum juxta se ponel, ila de su-
herba haec, et propter simililudiiiem hominis (3), dore suo eadem berba incalescat el dicat (8) :
stiggeslio diaboli buic plus quani aliis hetbis adest i Deus, qui bomiilem de limo lerrse absque dolore
et insidiatur. Unde etiam secundum desideria sua fecisli, nunc terram istam, qux nunquam trans-
homo, sive boua, sive mala siul, per eam suscita- gressa esl, juxia me pono, ul eliam terra mea pa-
lur, sicut etiam olim cum idolis fecit (4). Cuin ati- cem illam senlial, sicut eam creasti.i Quod si man-
tem de lerra effoditur, mox in fontem, id eit queck- dragoram non habes, accipe inicium, id esl primmn
bornen, per diem el per noclem unam ponatur, el cespitem de fago [primutn erumpentes grossos de
sic omne malum et contrarius liutnor qtii in ip a fago ed.], quoniam eamdem naturam feliciier iu
tsl ejicilur, id est uszgebhzen, ita quod ampliusad B hoc opere habeni; sed ita eos de ramuscuiis suis
inagica etad fanlastica non valet. Sedcum de lerra abrumpas, ne eos frangas, sed ul integros de ligno
eradicalur, si lunc cum lerra sibi adhserenie depo- auferas, et eos in lectum luum juxta le pone, ut de
nilur, itaquoJ in queckborn non pnrgalur.utdictiim le incalescant, et ut sudorem de corpore tuo acci-
est, tunc ad inullas inuiilitales magioorum et fan- piafit, atque eadem verba qux praedicta suul super
lasmagoriasnociva esl, veltit ctiam uiutta maia ctim eos dic, et laatiiiam recipies, el in corde tno mede-
idolis aliqiiando facta sunt (5). Quod si quis vir lam senlies. Et idein de cedro el aspin facere poits,
aul per magica, aut per ardorem eorporis sui in- ei lejuvabil.
coniinens est, accipial speciem feminae bujus herbae CAP.LVII. DE WINDA(9) [11.103].
qua? in praedicto fonle purgata est, et hoc quod in Winda frigida ejst, fortes vires non habet, el ncc
eadem herba, inier pecius et umbiiicum suiiiii per multum ulilis est. Nam si aliquis homo eam co-
lre3 dies et per ires noctes ligatum habeat, et postea nec inde dolerel, nec ei prodesset. Sed si
eiiindem fruclum in duas partes dividal, alque super mederit,in
lanckttn ungues aliquo bomiqe grindig jam esse incipiuni,
utruinque [ilium ed.] partem unam per tres
dies et per tres nocles ligalum leneat. Sed el sini- C [scabiem jamwindam incipiunt habere ed.] el cum in initio
el lundal, id est slampe, et mo-
stram [dextram ed.] manum ejusdeni imaginis pul- esl.accipiat dicum quecktilber [vivi argenli ed.] addat, el isia
verizet, et huic pulveri modicuin gamphora addat, simul mitche, el tunc super ungues ponat, el panno
et eum ita comedal et curabitur (6). Quod si fc- et pulchri erunt.
inina euradem ardorem in corpore sno patitur, spe- liget,
ciem masculi ejusdem imaginis iuier pecius et CAP.LVIII. — DE BOBERELLA (10).
umbilicuin recipiat, ei, sicut supra diclum est, et Boberella. Et cui oculi caligant, accipiat rubeuin
ipsa cum ea faciat. Sed et dexterain manum ejus pannum de serico, el boberellen desuper tiriche li-
pulverizet et modicum de gamphora addal, et pul- niendo; el cum dormilum vadil, super oculos stios
verem islum, sicut praefatutn est, comedat, et ardor paunumsericum ponal, et hoc siepe faciat, et caligi-
ille in ea exslinguitur. Sed qui iu capile qualicun- nem oculorum fugabil. Sed et cui aures dyszent, ila
que infirmilate dolet, de capiie ejusdem herbse quod inde quasi surdus est, boberellen accipi.it, su-
comedal, qiioraodocunque velil; aut si in colio suo per filtrum eas linjeal, et super lotum collum et su-
dolet, dc collo iliius comedat; vel si in dorso, et de per nack usqiie ad aures eumdem filirum ponat, et
dor.;o illius; vel si in brachio et de brachio illius, ligel, et hoc saepe faciat cuin dormitum vadil, et
vel si in manu et dc manu illius, vel si in geuu el D dizo in auribus cessabit. Boberellam in fumo eliam
de genu illius, vel si in pede cl de pede illius (7) nliquanlulum aridam fac , et comede , el dumphen
comedat; aut in quocunque niembro dolel cl de si- iiliqiianluliiin compescit, quamvis modice. Sed qui
mili membro ejusdcm imaginis manducet, et melius imerius per viscerum ulcera dolel, ftirfures tritici
habebit. Species aulem masculi ejusdem imaginis; accipial, el in palella cum boberella calefacial, et
ad medicamenla plus valet quam species mulieris, snper pannum ponat, et ita calidas omui venlri et
qtiouiam masculus muliere fortior est. unibilito suo saepe circumponal, et curabitiir.

' (1) Eihomini


— proltibeat oin. ed. (5) Sed cnm de terra — facta tunl dcsuiil iu ed.
(2) Airopa Mandragora. (ti) Sed et—curaininr destint in ed.
(3) ilildeg. epist. ad Glodesindam (ep. 42); ejus- (7) Velsi in brachio—*depede illius om. ed.-
dein episl. atl episcop. Hicrosol. (ep. 22) et ad S. (8) Oialiones iiitjusmodi in boc noslro opere
Bernard. (ep. 29). lltriusque geueris icon ligno,. occurrmii II, 14; III, 20, 25; 1Y, 1, 2, 6, 7, 8, 13,
incisa exstal in opere cut lilulus : Horttis sani- 18; VII, 3, 9.
talis. (9) Convolvulusarvensis et sepium.
(i) Unde eiiam —fecitdesuut in ed. (10) Deesl in ed.
1)53 PHYSICA. — LIB. I, DE PLANTIS. HS4
CAP.LIX. — DE BINSUCA (1) [II, 104]. A id est demphe , dum infrigescat, et sic pransus et
Binsuga [Apiago ed.] calida est, et homo qui enm ad nociem saepebibat, et primam humidilaletn in
comederil libeuler ridet, quoniam calor ejns splen co verswiudet, et humores iu ipso purgat, el flec-
tangit el inde cor laelatur. Sed cui whza [albugo ma niinuil, velut vulnus purgalur.
ed.\ in octilo crescit, earri de terra eradicel, et jain CAP.LXIII. — DE SELBA(5) 111,28.]
eradicatam in aqun vivi fonlis ponal per noclem , Selba [Salvia ed.] calidse el siccae naiuraesl, et
et lunc de aqua ablata , in palella sweysze, el ila magis de calorc solis quam de humiditale terne
calidam super oculum illum ponat, el hoc per trcs crescit, et conlra infirtnos humores tuilis esl,
nocles facial, el wisza in ocuio ejus curabitur, et quia sicca est. Nam cruda et cocia bona esl illi ad
evanescet. comedendum quem noxii humores iatiganl, quo-
CAP.LX. — flE SUNNEWIRBEL (2) [II, 105]. niam eos compcscit. Accipe enim salviam et pulve-
Sunnewirbel calida et buinida esl, et in, naltira riza eam, et pulverem islum cum pane comede, ct
sua ad decorem tendil, et lerrigcna esl. Sed tamen siiperfltiiialem malorum hiimorum in le minuil. [Ei
ille qui apud se eam portat, [sicut et iile qui supcr qui ab aliqua sordida re felorem palittir , salviam
alios esse appelit, add. ed.\ ab aliis hominibus odio naribus infigai, el ei prodesl add. ed.\ Sed et si
habeiur. Sedqui circa pecius dolet, ita quod inde B quis in superfluilate flecmntis bahundat, aut si quis
raucam vocem babet, sunnewirbel accipial, et fcelenleni anheliliim habel, salviam iri vino coquat,
aequa.i pondere majorem c/_num(?),ethasinpuro vi- et tuuc per pannum colet, et ila saepe bibat, et
nocoqual ac deinde per pannum colet, el pransus mali humores ac fiecma in ipso allenuantur. Qtiod
ad noctem sa?pebibat, et in peclore et in voce me- si ille qui has infirmilaies habel aliqtianlulum vir-
iius babebil. Et qui reclam digestionem babere giclit est [ per paralysim fatigalur ed.] salviam in
non polesl, sunnewirbel et majorem ciettam acquali aqua coquat et bibat, el humores et flccma in «o
pond.rc accipial, et in sole aul super ignilum la- minuunlur.
lerem exsiccel, el ila in pulverem redigat, el huic [Quod si ille qui has infirmilates habet aliquan-
pulveri secundum lerciam partem unius islorum lu- tura perparalysin fatigatur, salviam in aquacoquat,
cidum aul assum sol addat, et tunc cum nielle, ex ut pracdictum est, et eam bibat, et calor ejus cum
eo, honigwurtz [polum ed.\ faciet, et ita pransus aqua delinilus, paralysin iu homine compescil. Nam
el ad noclcm saepe bibat, et digestionetn ad reclutn si bomini isti ctun vino daretur, vinum paralysiacos
tempus babebil. El hoc modo herba haecad medi- humores in ipso modum suum transilire facerei.
camenla valet, nisi Deus prohibeat (3). _ Qui autem faslidium comedendi habel, salviam ac-
CAP.LXI. — DE HOPPHO (4) [II, 74]. cipiat, el minus de cerefolio, et modicum de allio,
Hoppho [Humtilusei.] calidus et aridus est, el et haec in aceto siinul conlundat, el sic condimeu -
modicam humtditalein habet, aique ad utililatein liini faciat, et cibos quos comedere vult in co in-
hominis non muliuin utilis est, quia melancoliain lingat, el appetilum comedendi habet. Ciim cibus
in homine crescere facit, et mentera hominis tristein qui madidum snccum habet hominem in capite do-
paral, et viscera ejus gravat. Sed tamen in amari- lere facit, salviam, et origanum, et fmniculum
ludiue sua quasdam pulredines de potibus prohibel, sequali pondere accipiat; el marrubii plus quam
ad quos addilur, ila quod lanto diulius durare pos- borum omnium sil, el ad succum contrilum buty-
sunl. ruin sufiicienter addat; vel si illud non habueril,
CAP.LXIl. — DE LIUM[II, 106]. arvina addita, ex his unguenlum facial, et caput
Lilim valde calida est. Et liomo qni de splene, inungat: et melius liabebit. Si etiam malus fttmiis
aut de stomacho, aut de infirmis visceribus demphig de stomacho ad ilia hominis exlemlitiir, et eum ibi
est [spiramen difficulter emitlilaut immitlil ed.]ve- dolcre facit, salviam accipiat et quinquies tanttim
lut circa pectus suum sil virdumet [eontriltis sit ed.\ seuwuriz ui salviaeest, et decies lantum rutae ut
ila tamen quod in puhuone noti dolet, iste lilim ac- D salvise; et berbas islas innova olla cum aqua usqne
cipiat, et eum cum modica cervisia, modico melle ad primam fcrvenlem ebuililionem coquat; el
addito, coquat, et sic per pannum colet, et lunc je- deinde expressa aqua, easdem berbasita coctas ct
junus ac pransus, ac cum dormilum vadit, soepe calidas superlocum itbi dolel ponat, et panno de-
bibat, et levitatem ac bouam eructualionem ei fa- super iiget. Si quis urinam praefrigiditate stoinacbi
cit, ita qnod de pracdiclis infirmilatibus melius ba- retinere non potcst, salviam in aqua coquat, et pcr
bebil. Sed et qui infirmos humores in se habet, iia pannum colel; el eam calidam saepebibat, et cura-
quod de iiis flecma in ipso erescit, tilim in puro bittir. Si eliam mali, el concreli, el venenosi lui-
vino coquat, et tunc poleium in modico aceto stam- mores in homine superabundaverint, el eiim san-
phe [conlundat ed.\, el lunc cum praefato lilim et guinem exscreare et movere per aliqua temporu
vituo in quo coclum esl welle [fervere facial ed.\ fceerint, intcrim nullam medicinam idem liomo
ac pcr pannuin colet, atque in vasculo aliquo tegal, sibi adhibeat, ue sanguis, per medicinam exlerrlus,
(1) Lamiumalbttm. (4) Humultts Lupultis.
(2) Cichoreum Intybus. — Solsequium ed. (5) Salvia o(ficinalis.
(3) El hoc modo — prohibeal desunl in ed.
1155 S. HILDEGARDIS 1156
ipsiim interius exnlcerel, ei pltts solilo effluat; scd \A urina et digesiiofieegcriltrr. Si quis airem lininu
poslquam sangtiis aliqiiantum ccssaveril, salviam in comederit, iinde mox dolel, riiiam ei bis lantiini
leni et suavi vino modica aqua iifixin coquat; itio- de salvia cnm sale lemperatassintini comedat el
dico qtioque oleo olivae atit bitryro addito, etcocto, meljis habebit. Add. ed.\
per parmum colet, et modice, non jejunus, sed CAP. LXVL— DEHTSSOPO (2) [II, 30];
pransus bibal: et eutn conforlat, el interius sanal. Ysophiis siccae haiurae est, et temperaie calidus
Add. ed:\ existit, el lam magnae virlutisesl, quod lapis etiam
CAP.LXIV.— DE RUTHA(1) [II, 29]. ei resistere nori polesl, quin ibi crescat ubi semi-
Ruta de foui el de plena, id esl queckin, viri- nalur. Et saepecomeslus infirmaset fcetidas spunias
ditale leTrse magis quam de Calore crescit; et calo- humorum purgat, id est reyniget, sicul calorin olla
lem temperatum in se habet, sed lamen magis wetlet [spumas ejicit ed.\, et ad omnes cibos uiilis
calorem. Est fortis viribus in humiditate, et bona est. Coctus uliliojr enira est etptilverizalus quam
contra aridas amariludines quae in illo liomine . icrudus. Et comestus jecor querck fncit, el pulmo-
crescunl in quo recfi bumores dcficiunt. Sed et nem aliqnantuluui purgat. Nam el qui hus [tussiiat
inelior et ulilior est cruda quam pulverizala in co- ed.\ et de jecore (Jolet, et qni dumphet de pulmone
mesiione. E.I comesla injusium fervorern sangui- " dolel, cl ulerque istorum yssopum aiit cum carni-
liis in liomine compescit. Nara calor rulae injustutn bus, aut cnm sagimine comedal, el meliorabitur,
c-10T.ni melancoli.e atlenuat.eX injnslum frigus mc- qtiia si quis yssopbm, aul soio vinoaut sola aqua
lancoiiae lemperat; ei ita homo ille, qui melancoli- addita, comederil, plus inde lacditur quam juvetur.
cus est melius hahebil, cmn eam posl alios cibos co- Sed et qui in jecore ant in puimone dolei, laqui-
inetlit. Sed et si quis alium cibum comederit unde ricium accipiai, etcynamomi plus quam laquiricii,
dolel, rulam postea comedal, et minus dolet. etyssopiplus quam istorum duorum, et feniculi
[Iiomo quoqtie qui humenles oculos habet, rutam plus qiiam istorum tfium, el haec in nova olla co-
accipial, el bis tanlum salviae, et cerefolii bis lan- qual, stifficienler jmelle addilo, ila ne amarititdo iit
iiuii u.t sarviae, el lierbas islas in morlario modice eissit, el fortissitne coquat, et lunc ollain islam
ronlundal, ul alitruanxumsucci reddanl; el deiude cum eisdem herbis per novera et totidein noctes,
easdem lierbas ita coniritas claro ovi intingat, et el lunc per pannum colet, et sic bibai. Nam si in
sd nociem, cmn dormilum vadil, illas super fron- jecore aul in pulmone valde dolet, in novem die-
lem usque ad utraque icmpora ponat, et malos hu- bus per singulos dies bibal. Sed anlequam in mane
tnores extrabiint; vel si aliquis de pomo succum | - diei bibat, modictnn comeiiat, et lunc bibat. Sed
sugal. Qui nigros seu liirbulentos oculos babet, ut ad noclem salis cOtnedal, et cum dormitum vadii,
aliqttando nubes esl, el in eis aliquo modo caligat, salis ex eo bibat. Si atitem in pulinone modice et
guccum rulae accipiat, et bis tantum puri liquoris iii jecore dolel, eodem modo Iribus diebus irans-
mellis, et modicum boni et clari vini his commi- aclis bibat, eibocsacpe faciat, et curabilur, nisi
sceat, el micam triiiceipanis bis imponat, et supcr Deus non veTit. !
ociilos suos in nocle cuin panno liget. Qttod si [Sed si jectir de triiiicia liomiiiis infirmatur,
iiomo in renibus et in lumbis inlerdum dolet, hoc antequam infirmitas in co superabtindet, pullos
miillolies de infirmilaXe stomaclii fil: lunc idem gallinarum coquai cum hysopo, et tain bysopnin
bomo rtilham etabsinlliium spquali pondere acci- quani pullos islos seepecomedat. Sed et ci-uduni liy
piat.el plusbis de arvina ursi addat, et haec simul sopum vinoimposiinmfreqitenlermaiiducci, et idem
«onlundai, el cum bisctrca renes et lumbos suos vinumbibat, quia hysopus ei tuilior est ad iniirrai-
ubi dolet se juxta ignem forliler inungat. Si homo lalcm islam qiiam illt qiiiinpulinonedolet. Add. ed.\
aliquando ita in delectalioiie commovetur, quod CAP.LXVI.40E FENICULO (3; [II, 31].
sperma ad articulum emissionis pervenit , sed Feniculum stiavem calorcm babet, nec siccaenec
lamen intrain corpore aliquo modo retenlum fuerit, 'D Irigidaenalurae est. Etcrudum coraestum, hominem
et inde hinrmari cceperit, rulam el modicum minus non laedit. El quocumque modo [comedatiir] hctiiin
de absinlhio accipiai, et succum eorum exprimat, facit hominem, etjsuavem calorem ac bontim su-
et huic succo zuccharum, et pliis de melle, et tan- dorem ei infert, alqiie bonam digestionem facit.
lum vini quantum sticcorum islorum est, addal, et Semen quoque ejujs calidae nalurac esl et utile ad
ignito chalybe in nova olla, aut in patella quinquies sanitalcm hominisj si aliis herbis additur in medi-
calefacial, el postquam modicum comederit, islud camenlis. Nani qui feniculum aul semen ejus jeju-
calidum bibal. Quod si in hyeme iest, quod prae- nus quolidie comedil, tnaluin flecma aut putredines
dictas herbas habere non polest, baccas lattri el in eo ininuit, alqufe fueiorem anhelitus ejus com-
feislantum de dictamno puherizcl, et posl inodi- pescil, et ocnlos ejus clare vidcre facit [bouo
cum cibi, in calido viuo iguilo cbalybe calefaclo ealore, el bonis yiribus suis. Qui aulem aliqua
bibal; et sicnoxius livor qui in eo remansil cum contrarietate occupatus donhire non potest,

(1) Rula graveolens. (3) Anelliiiin Fettjculum.


{%)Hyssopus officintilis.
M57 PHYSICA.— LIB. I, DE PLANTIS. II^
si in teslaie est, focnieulum , et bis tantum millc- A suaves herbulas, ut fceniculiim, et asarum in
aqua
folii modice coqual, el nqua expressa, hcrbas istas coquat, el expressa aqua, ita calide circa feniora
calidas temporibns el fronii et capiti circumponat, el dorsum ejus ponantur, et desuper panno Jtjialo
el desoper panuo liget. Sed et viridem salviam suaviter leneanlur, nl dolor, elclausira illius tanio
accipial, et eam vino modice aspergat, el sic supra suavitis el fncilius solvanlur. Homo qitoque semcn
cor siiiim, etcirca colliim suuin ponat, ct dorini- foeniculi accipiat, et ad mcdietatera ejus
galangam,
tione alleviabiiur. Quod si iu hyente est, semen foe- et adeamdem medietalera diclamnum, el ad medie-
niculi, el radicem miJlefolii in aqua coquat, et ca- talem dictnmni pilosellam, et haecsimul pulverizet,
piti, -ut pracdiclum est, -circumpoitat, et salvinm et per pannitm colet, et post modicam horani
pulverizaiam, et viue modice madefactam super prandii, pnlverem hunc calido vino, el uon fer-
cor ct collum ponat, et inelius habebii. Cum vcro venie iinponai, et bibat. Et pulvis iste honiinem
-nliqiiisgriseos oculos habens, in eis aliquo modo qui sanusesl, sanum relinet, infirmum autem con-
caligai, ei dolet, cum dolor iile adhuc rccens esl, fortat, el tligeslionem homini parat, et vires tri-
foeniculuin vel semen ejus terat, et sic sumat stic- buil, et bonum cl pulchrum colorem facieisuhmi-
cum ejus, et rorein quem super reClo gramine inve- nistrat, ct iinicuique homini, sive sanas, sive in-
tieril, el modicum farinae simiiae, et hoc lortello **finnus sit, post cibum ejus comestus prodest. Quod
eommisceal, et in nocle oculis snis circumponal, si oves infirmnri incipiunt, foeniculum, et plus de
«l panno ligel, -et melius habebit. Sed el si aliquis aneto accipiat, et in aquam ponal, ut aqua sapo-
octtlos sintiles turbidae nubi, quae nec ad plcnum rem ab cis nccipiat, et infirmis ovibus ad polanduro
iguen, nec ad plcnnm turbida, scd aliqiianinra imponnt. Adi. ed.]
glaiic.t, et in eis caliginein et dolorcm siislinet, fce- CAP.LXVII.— DEDILLE(1) [II, 32].
niculumsi iuxslate est, leral, vei si in liyeme esl, Dille [Anetiim«d.]siccae, et calidae, et temperalae
semen ejus trilum claro ovi bene despuniato inipo- naturaeesi. Et quocitnque modo comedatur, tristem
nat, et rtim dormitum se coilocal, oculis supcrpo- fact homincm. El crudum non valet ad comeden-
nat, et caliginem oculorum minuit. Si etiam nimius dum, quia niajorem humiditatem terrae in se habct
dolor prae mullo fluore in naribus hominis excrc- quam feniculum, el aliquaniulura quondam pinguc-
-verit, fcenicuium, et quater plus de aneto accipiat, dinem de lerra sibi altrahii, unde maluin esl homi-
et superlapideam tcgulam tecli, vcl super lenuem ni crudum ad comedendum, sed lamen coctum co-
lalerem igue calefacluni ponat, el hac et illac fccni- mestum gicht compescit, et ita utilis est in come-
culnm illnd et anelttm vcrsel, ul funiigei; et fiimum (- siione.
tsium el odorem ejus naribus el ore iuirorsum in [Cui ergo multus sanguis de naribus fluit, acci-
se irabat, el deinde herbas illas ila calcfacias cum piat anelum, ct bis lanltim inillefolii, et has herbas
pane comedal. Hoc autem perqualuor, aul per virides fronti, temporibus, el peclori suo circum-
.qttiuque dies facial, ut illi cfiluenies humores lanlo ponat. Et hae berbae viritlcsesse dehent, quoninni
snavitis scparcniiir. liomo nulem qtii maltim livo- virius earum in viridiiate praecipue viget. Quod si
rein in infirmo stoinaclio suo hahet, fceuiculiimac- in byeme csl, herbas istas pulverizet, et ipsum ptil-
cipiai, et moilicum plus de urtica , et levislici bis verem modico vinoaspersum in saccelluin ponai,
lantiim ul istornm iluorum est, el ex bis ciim mo- el frnnli, lemporibtis, et pectorisuperponat, ut pr.-c-
dica farina, aul inodico pane cibum faciat, ct saepe diclum est. Igitur ul homodelectationem et.libidi-
comedal,ei iiifirmo stomacbo livorem aufert. Homo nem carnis in seextinguat, accipial in aestnie
etiam quem melaiicholia laedit, fceuictiliim atl suc- ajietum, el bis lantum bachminzae, el brochvurtz
euui contundal, el frouiem, et tempora, et peclus, inoiliciim plus.ei radicem irs Illyricoe,et hoccomnia
et stomachum sacpe perungal, et melancholia in eo in acetiim incidal, el ex cis condinientum faciai,
cessabil. Sed el quis assas carnes, vel assos pisces, et sic frequcnicr cum omnibus cibis suis comedai.
vel aliud qiiicquam asstiin comederil, et inde dolet, 1) In hyeme aulem haacpulverizet, et pulverem ileni
inox fa-iiicubiui vti semen ejtis comedat, et miiius cum escis suis manducet, quia viriditatem earun-
dolebit, dein herbaruin iunc habere non potest. In humida
Si eliam interdum a inalis huinoiibus in virililius enim et leni aura, quia lunc boves facile infiimari
viri iuilalio pessimi tuuioris insiirgil, quas il! ibi incipiuni, anettim, el minus de radice irs lllirica:
dolere fncit, fceiiictiluniaccipiat, et icr lantum fe- pabulo eorum intermisce, elpravos humorcs ineis
nugracCi,el inodicum butyri vaccanim, et haecsimul consumit. Add. ed.\
eonlundat, et dcsuper ponal, el malos humores CAP.LXVIII.— DEPETROSELINO (2) [II, 33].
extrabiinl. Deinde idein vir tortelios ex quibus cer- Peiroseliuum robustae nalurae est, et magis ca-
visia fit accipiat, et cum calida aqna eos modice lorem quam frigus in se babel; et de vento ac hii-
facial, etsic caleraci.it, et super praefaium tumorein midilale crescil. El melior el utilior est homiiii,
ponat. Sed et si praegnans niiilier in parlu mullum crudum quam coclum in comestione. Et comestum
laboral, lunc ciim liinore ct mngno niodcraniine febres qtiae hominem concutiunl, sed lcniter tan-

(I) Aneihumgraveolens. {2) ApitimPetroselinum.


1159 S. HH.DEGARDIS 1160
guttt, atleniiat; sed tamcn in mente nominis gra- A minus quam gariofiles et hatc omnia in pulvc-
vitafem generat. Sed qui in corde, aut in splene, rem redigat, et tam jejnnus qtiam pransus pul-
aut in latere dolet, peiroselimim in vino coquat, verem istum comedat, et yiclu al> eo cessabit,
modico acelo addito et satis de melle, el tunc pcr quia optimum remedium contra giclit est. Sed qui
pantium colet, et ila sacpe bibat, et eum sanat. agichl fatigatur, ieliamsi piilvcrem isltun saepe co-
[Sed et qui infirmum slomacbum babet, petroseli- metleril, gicht ab eo fugat, ne laedatur.
num accipiat, el bis tanlum feniculi, et lanariae CAP.LXX. — DE KIRBELE (2) [II, 55].
lantum ut petroselini, et ex his pulmentum facistt, Kirbele [Cerifoljitimed.] siccaenaturae est, et nec
cui bulyrum aut bovinam arvinam et assuni sel ad- ,de forti aere, nec de forti bumidiiate terrae crcscil,
dat, et sic coclum saepe comedat. Sed et qui al- sed in debili aura, antequam ferlilis calor sestaiis
lium comedit et inde dolct, mox petroseiinum orialur ; sed tamejn magis calida est qnam frigitla,
comedat et mintis dolebit add. ed.\ El qui de cal- el idem calorsanns esl. Et inuliiibus herbis aii-
culo dolet, petroselinum accipial, et adde ei lertiam quantum assimilatttr, quia si crudum comediiur,
parlem steinbrecheni [Saxifricam ed.], el liaecin vino mullum fumum in capite hominis parat. Nam ncc
coquat, ct per pannum colet, et hoc in asso balneo _ coctumnec crudumeorpori hominis ad comeden-
bibal. Et iterum petroselinum, et adile ei tcrtiam dum prodest, nisi quod tanltim ad medicameuta
partem tteinbrechen, in aqua coquat, et ignitos la- valel, et fracta vulnera viscernm sanat. Kirbelam
pides ejusdem baluef assi cum eadem aqua perfun- enim tunde, id esl ttamphe, et succum ejtis expri-
dat, ei boc ssepe faciatet melius habebit. mendo infunde vino, et da ei bibere, qui fracia
[ Item qui a paralysi torqtietnr, petroselinum et vulnera viscerum habel, el hacc saepe faciat, et
foeniculnm teqtto ponderc accipiat, et modicum curabitnr. i
ntinus de salvia ; et herbas has simui in norlario [Cum autem homo anqnando crudum cibum co-
modice terat, el eis rosalum oleum olivae addat, medit, mali humores eorumdem ciborum, quia per
el iii locum ubi patitur ponat, ei desuper cnm panuo nullum condimeittiim lemperati sunt, ad splen
liget. El qui mollem carnem habet, et dc siipcrfluis ascendnnt, et illud uolere facitmt, undeidem bomo
potationibus de gitlta in aiiquo mentbro stio fati- cerifolittm accipiat, et minas de aneto, et c«m tri-
gatnr, petroselinum accipial, etqualer tantum de liceo panf in aceto, veiut offas, et condimenttim
iula, et in patella ctim oleo olivae frixet; vel si faciat, et freqtienter coinedat. Postca etiam scmen
olettm hoc non hnbuerit, cum byrcino sepo infri- iini accipiat, et illud insarlaginecoquat.et expressa
xari faciat, et herbas islas calidas loco ubi dolet - aqua in saccellum fusum loco spienis, quanto cali-
ponat,et pannnm desnper liget, et melius habebit. dius pali potest, cum saccello sr.perponat. Ilon.o
Add. ed.\ quoqtte qui diversa ulcera et scabiem paliur, ceri-
CAP.LXIX — DE APIO (1) [II, 34]. fotium accipiat, et ter plus de polypodio, et enulae
Apium calidmn esl, et plus viridis nalurae qtiam quinquies plus quam cerifolii sil, el baec in aqua
siccas; muittim suecum in se babet, et crudum non coquat; poslea aqua expressa, et per pannum cc-
valet homini ad comedeudum, quoniam ita males laia, eam in sartaginem fundat, et modicuin novi
humores in eo paral. Coctum autem non nocet thuris, el sulphuris addat, el novam nrvinam porci
homini ad comedendum, sed sanos humores ei fa- plus quam aliorura praediciorum sil addat, ut simul
cit. Quocunqtie atitera raodo coraedalur, vagam in sartagine super ignem aliquantulum velut un-
meulein liomini inducil [quia viriditas ejus eum gueiituin inspisselur. Et cum unguento dolens circa
inlerdum lsedit, interdum trislem in inslabilitate ulcera se inungal; haec autem per quinque dies
facit. Et hoino qui humectanles ocnlos habet, faciat, et cutis et. caro ejus per istud transfundaii-
ila quod de superabundantibus humoribus lacry- tur, et poslea idetn dolens balneo se abiuat, quaie-
mas stillando superfuodunt, apium accipiat, et nus livores isti et foetor tle ipso auferanlur. Add. ed.\
et baec ad succum contun- 6 CAP. LXXll — DE PURGO (3) [II, 37J.
parum plus fceniculi,
dat, et in claro ovi absque vilello ejus intingat, Pungo calidse nalurae est; el qui ex eo mut coquit
el cum uoctem dormitum vadit, eas super bu- [ex eo solum cibuin facit ...], sagimine aut oleo
mectantem oculum cum panno liget, et haec sacpe addito, et sic comedit, ventrem ejus velutquaedam
faciat, el cttrabiliir. Add. ed.] Qiii aulem de gicht potio sotvit. Et eiiam comesta giclu cotnpescil.
ila faligaturquod osejus contrabendo lorquetur, et CAP.LXXll.— DECRASSO (4) [II, 38].
quod membra ejus trement, et quod eliam in aliis Cratso [Nasturtiiim ed.] magis culidus quam fri-
inembris suis contraliilur, semen apii pulverizel et gidus est, et eliam humidus existit, el plus de
addat ci tcriiam parlem rulte el etiarn nucis viriditaie lerras qtiini de sole crescit;et comesta
muscaisc mintis quam pulveris rulac sit, et gario- malos buinores in boinine auget, el spicn kedii,
files, rainiis quain nucis muscalse, et steinbrechen [quoniam illud molle esl et fncile laedilur add. ed.\

(I) Apiumgrnveolens. (3) Verontea Beccabunga,


(21 Scandix Cerefolium (4) Levidium Snlivum.
1161 PHYSICA. — LJB. I, DE PLANTIS. 1162
CAP.LXXIH.- DE BURNCRASSE (1) [il, 59]. A carnibus, aut piscibus, au. tpise, aut muse niodc-
Burncratse calidae nalurae est, ct comesla non rale addita, bonuin saporem illi cibo praeslat el bo
multum prodesl homini, nec nmlluin Iacdii. Sed qui num coiidimefllum. £t sic eiiam comesla stoma-
geltuchi [regium morbuin ed.] habet aut fiber, isle chum calefacil el boiiam digeslionem parat.
burnerassein palcila sweysze, et sic calidum saepe CAP.LXXIX.— DEALLIO(7) [II, 46].
comedal, et curabit eum. Et qui comeslos cibos vix Allium recttim calorem babet, et de fortitudinc
digerere potest, burncrasse item in patella sweysze, roris crescit, el queck habet [et vegelalur ed.], id
quia vires ejus de aqua sunt, et sic comedat, el ju- est a priino soiuno noctis usaue jam dum diescere
vabileum. fere Incipit et cum jam matutinum est, Sanis et in-
CAP.LXXIV.—Dn BURTEL (2) [II, 40]. firmis (8) ad coinedenduin sanabilius est quaui por-
Burlel [Porlulaca ed.\ frigidum esl, et comcsuim rum. Et crudum comedi dcbet, quia qui illud co-
livorem et slim in hoinine facil, nec liomini ad co- queret, quasi perdittim vinum lieret, id est seiger,
niedendum prodesl. quia siiccus ejus temperatus esl et rectura calorein
CAP.LXXV,—DEBACHMVNTZA (3) [II, 41]. habet. Nec oculis obest, veruin tamen propter calo-
Bachmyuiza calida est, sed lamen aliquantulum rem ejus sanguiscirca oculos hominis valde erigi-
frigida, et moderale comedi potest, et comesta ncc lur, sedpostea puri fiunt. Sed nioderatecomedatur,
prodest homini, nec multum ei obest. Cum de mtillis ne sanguis injiomine ultra modum incalescat. Cum
cibis et poiibus slomacbus ejus gravaiur ct inde autem allium vetus cst, samis el rectus frucfus ejus
dttmphet.isie bachmyntzam aut -orudam aul coctani evanescet; sed si tunc aliis cibis temperattir, ad vi-
cum carnibus, aut in suffen aul in muse coclam saepe res suas redit.
comedat, el dumpho cessabit, quia pinguia et calitla CAP.LXXX. — DE ALSLAiJCH (9) [H, 47].
viscera et smero ejus aliquanlum infrigidat, et iia Alslauclt [Ascbalonia ed,] frigida et venenesa
dumpho minuelur. Sed qui de intirn.o pulmone cst, et nec sano nec inlirmo ad comedendum valel.
dumpltet, ille flecma excreat, et vix se movendo tus- Sed tamen qui eum comedere vult, prius eum iu vi-
sitat; qui pinguedine et de mullis cibis el polibus num ponat, et in eo beysze[temperet ed.\, e: sic lam
dumphel, ille tantum anhelilum difliciliter trabit, et sanus quam infirmus comedat. Attamen infirnio est
flecma non excreat, et ita discernitur et ista ba- melior crudus modice sumplus quam cocius,
quia
chmyncza ulatur, sicut praediclum esl. si coctum comederet (10); et ideo cum eumcruduui
CAP.LXXVI. — DEMVNTZA MAJORI (4) [II, 42.] coraedere voluerit, eum orius in vino beysze, ut
Alia Mynlza [Menlha ed.\, quaemagna, csl calida Q praefatum est.
magis quam frigida. Isia tundalur, el ubi suern CAP.LXXXI. — DE PORRO (11) [II, 47].
^sotim ed.\ aul snebelcza bomineiu comedendo lae- Porrum quod dicllur Lauch (12)»ct velocemac in-
duut, illud circa desuper liget, el morienlur. utilem calorem in se habet, ut vile lignum, scilicet
CAP.LXXVil. — DEMINORI MVNTZA (5) [II, 43]. spachin [virgultorum sepium ed.\, quod velociter
Minor Myntza [Mentha ed.] quae dicitur, calida accendilur et velociter cadit; et bomini inquieludi-
magis quam frigida est. El illa tundalur, ct oculis nes in libidine facit. Et crudum comestum lam tna-
ubi attgswercsi [qui livorem dolendo patiuntur ed.], Ium elcontrarium est bomini ul venenosa et inutilis
superponatur, et pantio ligelur, el sic augtwer ex- herba, quia sanguinem el tabem et humorcs homi-
trahii. Sed el qui frigidum slomachum habel et ci- nis in contrarium, id est wat pervertit, ita qtiod in
bos digerere non potest, islam minorem mynczam bomine sanguis per cuin [rectej non crescit et quod
aul crudam, aut cum carnibus, aul cum piscibus labes in eo per illuin non minuitur, et quod niali
coclam comedat, et stomachum ejus calefacit, et humores in eo non inundaiiiur. Sed quiporrum [cru-
digeslionem parabit. dum] comedcre vull, in vino, sale addito, aul in
CAF.LXXVIH.— DEROSSEMYNTZA (6) [II, 14]. acelo priino beysze, ita quod in vinoaut in sale taiu
Rossemyntza [Rcemische mentha ed.\ moderali diu jaceat usque dtim in eis sic lemperetur quod
caloris est et acuti, sed lamen aliquantum lemperali malas vires suas in illis perdat; sicque a mane us-
esl. Et qiiem gieht laedit, islam tundat, el succum qne ad mudiam diem, aut a nona usque ad vespe-
ejtis per pannum colet, et modicum vini addat, et ram; et sic lemperatuin bonum est sanis ad come-
ita mane et sero et ad nociem illam bibat, et gicht dendum. Crudum autem melius esl boc modo sanis
cessabil. Et ul saloinnem cibum modcrale addilum quamcoclum.Sed infirmis nec crudura nec coclum
icmperat, quia, si niniinm aut si minus parum ad valet comedcre, quia eorum sanguis rectutn ca'orem
ctbos addilur, maltim est, sic RomischeMyntza, aut non habel, et quia tabes eorum turbida est, el quia

(1) Nasturtiitm aquattcum. (8) Et cum maturumest,saniset infirmis, elc, ed.


(2) Porlulaca Saliva. (9) Atliuin ascalonicum.
(5) Mentlta aquaiica. (10) Add. exedit.: ei in ventre quosdam morsus [a-
(4) Menthatitvetlrit. ceret.
(5) Memhaarvensis. i (H) Atlium porrum.
(6) An Romischemynoza?— Meiilha crispa. (12) Quod— Lauclt om. ed.
(7) Allium tativum.
P_T_OL. CXCVH. 31
,1«3 S. HILDEGARDIS 1164
Iiumores eorum spumosi, id esl [eymechte sunt. Et A CAP.LXXXV.^-r DEWISZCRAS [II, 52J.
ideo si semper infirmus illud comederel, haccomnia Wiszgras [Weggrasz et Suregrasz el Rcerocsgrasz
in eo perverlit (1). Quod si tamen aliqui iufirmi ed.] lemperalae naltirae ac temperate sicci sunt, at-
inagnum appelitum habuerint adcomedendum por- que sanis el inflrmis sunt quasi melda el latiehen
rum, itlum crudum, ut supra dictum est, tempera- [quasi medeh «-.] ati comedendum, et nocivos hu-
ttira modice coraedanl, quia crudura sic melius est mores non generant, el facililcr digeruntur cum
quam coctum. [Et medicamentis non uiullum con- sanltite.
gruit, quia instabili aura crescit, scilicet cum calor CAP.LXXXVt -^ De STUTCHAS (9) [U, 53].
aiirae humiditatem,humidiias calorem in sehabet.
Stutgras, quae mioores sunt, debiles et infirmos
Add. ed\ bumores indebilibus hominibus paranl, atque me-
CAP.LXXXH. — DJSLAUCH (2) [II, 50]. lancoiiam ineisaugent; graviasunt ad digerendom,
Omriis Lauch [Porrom ed.] qui cavus est ut Ao/, et ila contraria homini ad comedendum, ut unkrut
tif turige ct prieslauch et planza et similes, nimis [quoniam viridilas eorura mala esi. Add. ed.]
calidi hon sunt, sed temperali, et aliqtiairtum quasi CAP.LXXXVII. — DE KORBESA (10) [II, 55].
viribsiim succum habent. De vento ac humiditate B Kurbesa
alios Luuch [Cucurbita ed.\ sicca et frigida sunt, at-
im* crescunl, sedpraccipue inter [mi- que de aere crescunt, el lam infirmis
nec in humoribus liomi- quaro sanis ad
nus] nocivUs est, procellas comedendum bonaesdnt (II), ac de humiditate tcrrae
iiis parat, et cito digeri potest. Sanis auiem crudus
crescunt, et amaritucfinem humorum in hominibus
coriiestU8 non nocet; infirmisautem coquatur, ne
raovenl, et infirmis ad manducandum non valent.
bumiilitas ejus ad humidilalem illorum jungatur,
qnoniam infirrai diversos humores in se ha- CAP.LXXXVUI. — DE ROBA(12) [II, 57].
bcnt(3) Ruba [Rapa «_.] niagis calida est quam frigida, et
CAP.LXXXIII.—DE ONLAUCH (4) [II, 49]. gravis in siomacbo | bominis est, sed tamen facile
Unlauch [Cepe ed.] rectum catorem non habet, digeri polest. Et qui crudum comedere vult, exte-
sed acutam hnmfdilatem, el de rore illo queck[ve- riorem corticem toiam auferat, ^uod spissa sii, quia
viriditas illius hominera laedil, et cortice ablala, id
getatur ed.\ qui est circa orlum dici, id est cum
vires rOris jam elabuntur. Et crudus tam nocivus quod interius est comedai. Sed cocla meliorestquam
et inalos huoiores non parai. Quod si ali-
quam venenosus est ad comedendum, ul snccus in- cruda, hutnor in
utiiium berbarum; coctus ad comedendum sanus - quando ulceribus exsurgescit, rubam co-
nociva quae in eo sunt minuuulur i medat, et ulcus cornpescilur. Sed si quis aut in
[qaa per ignem
caa. ed.\. El illis qui vidden, aut fiber, aut gicltt pulmone dumphet, si| rubam coctam aul crudara co-
in pulmone aliquantulum faiigai.
babent, bontts est coclus. Ulis autem qui magensich mederit, eum et
lantas vires nou habetut magnis iufirmilalibus
snnl [qui infirmum el debilem slomachum habent [quia
resistat. Add. ed.\ \
ed.], lam crudus quam coctus dolere facil, quia i
-umidus est (5). CAP.LXXXIX. 4- DE RETICH(13) [II, 58J.
CAP.LXXXIV. — DE KOLE(6) [II, 51]. Retich [Radix ed.\ ]plus calida quam frigida. Sed
IKo/. et Weydenkoteet Kochkole [Caulis, et Wen- poslquam effodilnr, s|ub lerram in humido loco, aut
xiaikcel,et rube« caules ed.\ humidae naturae sunt, per du»s aul per tres dies, fossus ponatur, ut viri-
et kapput aliquanium plus frigidum quaro catidum dilas ejus tempereiur qualenu3 tanto melior sit ad
est, el aliquanium siccae naturae, et de livore roris comedenduro. Et comestus cerebrum purgat, et no-
etaeris crescunt. Et exinde quasi viresetviscera ba- xios humores viscerum minuit. Nam si fortis et
bent, et succus eorum aliquantulum inutilis est, et pinguis homo relkh comedii, eum curat et interius
iiifirmitales in hominibus ab eis generantur, et purgat; iiifirmuiii autem et corpore aridum Ixdit.
debilia viscera vulnerantur. Sed sani homines _ Sed si infirmus eum comedere voluerit, ipsum super
qui fortes venas[habenl], nec multum pingues sunt, ignituin iapidem priiis exsiccet, et in pulverem re-
si haec comederint, ea in viribus suis superare po- digat, alque huic piulveri lucidum vel assum sal
terunt; pinguibus autem bominibus nociva sunt, addat, el Seinen feniculi, et ita cnm pauc coinedat,
quia caro eorum in succo abundat, et comesta el fdediialem ejus inlerius purgal, ac ipsum creffii-
ipsis fereita obest (7) quentadmodum infirmis. Et get [confortal ed \. Sed qui plurimum flecma iu se
in muse et cuiri carnibus cocla nociva siinl, et ma- habet, redich sic pujlverizel, et mel cum viuo co-
los humores augenl magis quam miiuianl (8). quat, et puiverem islum inmittat, el modice infri--
(1) Quia eorum tanguit — ververlit om. ed. (9) Exstat iterum infra, paucis mutatis. Vide
(2) Altium fislulosum. eap. 196.
(3; Ne humiditat— Itabent om. ea. (10) Cucurbila lagenaria.
\4) AUiumcepa. (11) Hic in ed. ponilur cap. De peponibut: Pepo-
(5) Quia — ett om. edi net humidw et [rigidw tunt et de humiditaie — non
(li) Bratsica oleracea. valent.
(7) Quiacaro — obett des.in ed. (12) Brattica rapa,
(8; Ei in muse ~- minuant om. ed. (13) Raphanut taltvut.
1165 PHYSICA. — LIB. I, DE PLANTIS. M0«
gidatum lam pransus quam jejunus bibal, el pulvis A ignilissuperfundat, et eas etiam ita coctas et calidas
tste flecma ab eo purgal (1), et mel facil ne ari- Super umbilicum suum ponat, et hoc saepe faciat,
tlus fiat. Quod autem facere senlilur comestus, lioc et libidinem ab ipsa ftigabit, ita lamcn quod sani-
est qnod malos humores et fetores de homine ex- taieni corporis ejus non minuit. Ssd etiam sive vir,
pellit. Qui autem relick comedit, galgan postea co- sive mulier, qui in libidine incontinens est, wilde
medat, et fetorem anhelilus comprimii, et sic ho- latich in sole exsiccct et ita in manu sua in pulve-
inincm non laediu rem redigat, et pulverem istum in calido vino saepe
CAP.XC. — DE LATICH(2) (II, 60]. bibat, el libidinem in eo exstinguit absque laesioae
' Laitcli [Laclucae ed.\ domesticaequa? comedi pos- corppris sui.
sunt valde frigidae sunt, et sine condimento come- CAP.XCHI. — DE HERBASENFF(4) [II, 64].
suc inulili succo suo cerebrumhominis inane faciunt, Senff [Sinapis ed.\ herba quaein cainpo crescit et
stoiiiachutn infirmilale implent. Unde qui eas come- in vineis, etcomeditur, calidaest, sed tainen ins-
dcre vult, primum aut ditle faneto ed.], aut aceto, tabiiis caloris, et etiam humidaesl, ac in illa humidi-
nut aliio beysze, [condial el teinperet ed.] ita quod tale indignum frigorem [torporem ed.] habet, quia
iiis perfusum sit hievi lempore antequam comeda- de variis turbinibus crescitel de diversaaura. Ncc
t.:r. Et si hoc modo temperatum comederit, cere- H ulilis [et quamvis pauperes eamdem herbam come-
brum confortant el bonam digeslionem parant. [Si dant, inulilis lamen esl, add. ed.\, eslad cotue-
quis doloretn, seu tumorem iu gingivis patitor, la- dendum , quia venenosa est et infirmos humores in
ctucas accipiat; vel si eas non hubuerit, primuin hoiniue paral, et stomachum gravat; sed lamen
nasccntia folia de quercu sumat, et parum pius tle cilo digeri polest. Sanos autcm ct macros non
cerifolio addat, et luec modice terat, el viuum eis laedit, infiriuos vero et pingues.Iaedit; nam infir-
addat, el ori suo imponat, el aiiquandiu in ore te- mos in siomacho gravat, pingues autem demphet
neat, et injusios humores gingivarura expeliunt. [halilum difliculter trahere facii. Ed.\
Add. ei.\. CAP.XCIV. — DE SINAPE(5) [II, 65.]
CAP.XCI. — DE LACTUCA ACRESTI (3) [II, 61]. Synape valde calidaeet aliquunium siccae nalurae
Sed agresles lactucae eamdem fere naturam ha- est, el in temperalo calore el frigore, idesllemperata
beiil. Qui aulem lactucas quae inuliles sunt et quoe aura crescit, elvires arborum seu herbaruir. habet,
mtkrvt dicuntur aul crudas aut coctas coinederel, quia de vento ilio crescil qui poma educit, et quia
atnens, id est unsinnig fieret, et in medulla vacuus eliam de viriditale lerrae crescit, et inde aliquau-
cfliceretur, quia illse nec calidae uec frigidae sunt, tuin succi habet. Et herba ejus nociva est ad co-
rul tantum inutilis ventusqui fructus terrae arefacit, medendum, quia virlus ejus debilis et instabiJis
id est derret, el nullum fruclum affert; et laetucae est; hominem inierius decerperel qui eam co-
illae de spuma terrae sudoris crescunt, et ideo inuti- mederct; sed semen ejtis alios cibos gesmuch
les sunl. [Sed si asinus in ventre dolet, agrestetn habet. lufirmo auiem et debiii et frigido stomacho
laciucam ad furfures in aqua modice calefaclos non valel, quin eum gravat et non purgat. Sed
inscidendo misce, el hoc sxpe fac, el curabilur. Si fortis stomaclius eum superat. Oculos autem co-
quis etiam scrofulas habet, anlequam rumpantur, meslum clarificat, sed fumum in cerebro paral,
accipiat iaciucam, majorem scilicet, quae exierius et quamdam acerbitalein in capite, iia qitod
alba, el inlerius viridis est, etjuxta eamdem abruiu- illa aliuuam humidiiaiein de capite educil. Sed taiuea
pal secundum latitudincm scrofularum, et caetcra majus malum et plus nocivum in capite immiliit,
abjiciat, et super illud quod retinuit mel liniat, et atque bonam et rectam digeslionem non parat, sed
sicpertres dies el nocles super scrofulas ponat; et cum dolore digestiouetn educit, et quasi ftiniuin in
cuni illud exsiccatur, iterura eodem modo super- homiue lacil. Sed quilibet homo moderate co-
ponat, cl minorari incipieut.] medat Hlud, quia infirinos Isedit, quoniam vires
CAP. XCH. DE WILDELATICH [II, 63]. D in se non habenl ul viteiur. Sanos autem non mul-
Wilde Latich [Silveslres Lactucse ed.\ frigidae tum laedere poiest, quia forliludo illorum illos re-
sinil, et libidinein in lioniine exslinguunt. Nam vir paral. Qni autem synape libenler comedit, vinum
qui in lunibis superfluus est wilde latich iu aqua calefacial et ad iliud fundat, et sic circumferat,
coquat, el in asso baluco aqua iila se perfundat, et id est zutribe , cum jam comedere vult, et sic co-
easdem witde lalich ita coclas el calidas circa lum- medat, quoniam hoc modo comestum inlirnios noit
lios suos in balueo ponal, el hoc [saepe] faciat, et laedil, quia inutiiitas ejus per calorem vini ablala
libidiuetn in eo exslingiiit, nec ad sanitalem corporis esl. Quod si vinura non habet, frigidum acetum ei
eiim nocebit. Et si mulier intumescentein matricem iiifuudat, el sic coineslum non iaedit (6) Si ita vino
in lihidine habet, ita quod incoutinens est, et ipsa et aceto uoi: lemperatur, ad comedendum hcmini
cum wile latich assum balneum faciat, et in balnco noii valet, iiifirmo cniui non prodest eliam, si -a-
sedens aquam iilam in qua cocke sunt, lnpidibus nuui lsedaL
(1) Reliqua desunl in ed. ' ' (4) Sinapis arvensis.
(2) Lacluca tativa. . (5) Sinapis alba el nigra.
(3) Lactuca virota. Cf. iufra cap. 193. * $) ttu* jequuiiiur om. ed.
1167 S. HILDEGARDIS 1169
*CAP,XCV. - DE ALANT.(I) [\\f 67]. A, cpnlrarium calorem liabet, ct de succo ac sudore
Atant [Enula ed.\ calidteet siccaj naluraeet ntiles lerrae crescit, el ulilis |elinulilis] est. Nam r.ttlix ejus
vires in se habet. Etper totum annopi, iam arida qua ad nullam uiilitaleni valei, et folia lam cruda qnam
viridis in purumvinum ponalur; Sed postquara in cocla periculosa sunt homini ad comedendum,
vino se contraxerit, vire3 in ea deficiunt, el lunc prseter illum cui calculus in corpore nascilur; et
illa ejiciatur, et nova imponatur. Et qui in pulmone ille foiia herbae hujuk opiimo vino coqual, etvi-
dolet, eam quolidie anie cibum et post cibum mo- num hoc per pannuda colalum tam pransus quam
dice sic bibat, et venenum, id esl eyther, de pul- jejunus bibat calidum, et de forlitudine ejus in ipso
mone ejus aufert, et emigraneam premit, ac ocu- calculus conterilur. Plbres quoque ejus in pulverem
los purificat. Sed si quis eam frequenter sic biberet, redige, et etiam concham, testudine abjecia, et
illum prae fortitudine sua laederet. Quod si vinura pulveres istas comniisce , ita quod plus sit pulve-
non habes ut illi iniponas, fac cum melie et aqua ris de concha. Et si quis grint in capite habet, in
puruin honigwuriz [potum ed.\, etAlanl impone ulcera illa pnlverem istum per novem aut per quin-
el bibe ut praedictum est. Accipe eliam vigim [fruc- decim dies proice, ei in quarla et in quiuta die
lum ficuserf.] et bis lantum Alant.et addegalgan, caput ejus lava cum lixivia ause de fagineo, id est
«l de Jiis fac luterdrang [purum potuni £„.], el bibe, B buchen, venil, et sariabitur.
si in puluione doles et non de aliis infirmitatibus, CAP.XCIX. — DE DISTEL(5) [II, 108].
ei bonum est libi conlra infirmiiaiem pulmonis. Dittel, tam laevis quarii Hechelechier [ Cardus
Quod si ad inlirmiiatem pulmonis alias infirmita- tam lenis quam hirsulus ed. ] velocem calorem
tesbabes, lunc noli sic bibere, quia uimis forte habet, qni lameri cito torpel, quia de terra sudat.
-tibi ad bibendura esset, et indelaedereris. Et sudor iste terrse,}de quo herba haec nascitur,
CAP. XCVI. — DE PAPAVBRE (2). est ttechelecht, et tortuosas herbas facit (6). El ut
Papaver frigiduni est, et modiee huraidum; elgrana sudor de homine exil, cum ille angustialur, ita
ejus comesia somnum afferunt ct pruriginem pro- etiam sudor ierrae lortuosas herbas emillit, quae
bibenl.aceffurientespediculoset lentes compescunt, hominem iacerant. El quidem distel est Iwvit, id est
ct inaqn&gerrellet comediposstinl; sedcrudaad co- ane ttechel, et quidem et homini inutilis est cru-
medendum meliora et utiliora sunl quam cocla.Oleuin dus ad comedendum, quia si quis homo eum cru-
vero quod ex eis exprimilur, horainem non nuirit dum comederet, sanguinem 1 ejus. attenuarct, et la-
nec reficit, nec sanitatem, nec infirniilatem ei ad bem in eo pararel, ac humores iltius in eo zufloisen,
pienum affert; et idem oleum frigidura esl grana C ut de bono vino Virlufsauferlur cum aqua iu ipsum
aulem calida. fundilur, et ob hoc ueret homo inanis sensu et de-
CAP.XCVII. — DE BABELA[II, 107]. siitulus in sanguine et in humoribus. Sed lamen si
J?afc./a|[Malvaed.\ babet in se moderalam frigidi- distel itle coquitur, el coclus coraeditur, luuc sanis
latem, ut ros est, sed tamen plus frigida. Sed nullus hoiniiiibus nec nlultum obest nec prodest, quia nec
homo eam crudam comedai, quia si crudam comede- sanguini pingoe^iiiem.confert, sed tamen esuriem
ret, quasi quoddam venenum esset, quia-siimechtest aufert. Infiriiios iulem tam coclusquam crudus ke-
et quouiam spissos et vcnenosos humores babel, dit, qiiia languores ih eis excitat. Sed vehedhul
el illos in homine parai. lllis aulem qui infirmum frigiditalem inse babketvalde uiiiisest. Si quisatt-
stomachum habent bonum est cocta et nova co- terii tiechen in corde seu alio loco vel aliquo membro-
mesta, scilicet quod jam primo incipit, ita quod rum suorum dolet, vehedhtel accipial, el modicum
inde mut faciat, addito sagimine, et comedat qui minus de orechten talben, el in modica aqua in suc-
digeslionem aliquantum parat. Et pro hac necessi- cum redigat, et slatim in ipsa hora cum a stechen
tale qui infirmus in slomacho esl comedat, sed ta- fatigatur sicbibal etjmeliushabebil.
men muderale4 ne inde laedalur. Sanus autem eam CAP.C. — D_ URTICA(7) [II, 111].
Quiuino devitet (3j. P Urtica valde calida esl in geuere suo. Nuliomodo
CAP.XCVIII. — DECLETTA (4),[U, 109]. valel, ut cruda comedatur, propler asperilaiem
Herba qn&Cletta [Lappa ed.] dicitur, aliquantum suam. Sed [cum noviter de terra procedit add.
• (\) Inula Helenium. (quoniam liaecsuaviai sunl), el rorem quem in nocle
(2) Papavertomniferum. vel in mane invenerii, ciini nox clara et pura ct
(3) In edil. sic iegitur hoc capiluluro : « Malva suavis est, palpcbraset alia oculorum suorum cir-
moderataiu liigidilateiii in se liabet, ul ros, et ul cuinuiigni, elpost liocparumper dormiai. Sed iiullus
aer, in mane teinperaiiis est. Et si <iiversis lioiiioinalvam crudaui coniettal, qnia illi quasi quod-
fehribus melancholia tracta xerebrum hoininis dam vetienum eSsel, quoniain livosa est. Illi atitem
dolere facit, malvatn et bis lanluin salviae in mor- qui inlLrmumstoinacmiui haliel, bona est, cum jam
tario iundat, et ha-c iuodico oleo olivae aspergal, crescere ittcipit, cocta, et sagimiiie addilo, quia
ct hoc a fronte 1 verticem ad
pei usqne occiput stiuin digestionem aliquaiuuiii parat. Et pro bac necessi-
ponat, el patino Jigcl, et hoc per triduum faciat, tate inlinuus iiiahani comedat, sed tameii raode-
•:i iu Iiis iribus diebus circa nocteln, aul oleooJi- faie; sanus aulem ealn omiiiiio deviiei.
vae, aul aceto reuovabil, et iusuper sicfacial usque (4) Baraana Lappa:
diim melius habenl. Ul bomo visum oculorum cla- ($) Carduut benedictut et Eryngium campetlre.
nlicei, supra mulvain rorem quaerat, vcl supra (O)Kcliqua hujus capituli desuul in_sd.
-windain, vel supra lolia piri, vcl qiicrcus, vcl fagi (7) Vrlica diqica et' urent.
1169 PHYSICA. — LIB. I, DE PLANTIS. 1170
Ed. \ cocta utilis ad cibos hominibus est , quia slo- A aliquam fortem polionem accipint, et interius pur-
machum purgat et slim ab eo auferl. Et hoc facit geiur, el poslea levius habebit. [Si autem hoiuini
quodlibel genus urlicae. [ Si de noxiis et malis hu- in aliquo loco os casu frangilur, radices planlagi-
moribus qni in homine venenosi sunt, vermes in nis in mei inscidat, el jejunus qublidie comedat, et
aliquo Iiomine excreverint, iile succuin ardenlis ur- etiam viridia folia malvse, et quinquies plus defoliis
licae, et succum blandoniae, pari pondere, de foliis vel radicibus piantaginis cum aqua in nova olla mo-
nucis vel de corlice ejusdem arboris quantum illo- dice coquat, et ila calidas Ioco illi ubi dolel frequen-
riim duorum.est accipiat, et modicum aceti, et plu- ler superponat, el fractum os sanabitur. Add. ed.\
rimum mellis addat, et iu nova olla fervere faciat, CAP.CII. — DE MENNA [II, 113].
et spumam superitis abjiciat, el postquam efferbue- Menna calida et sicca, el folium ejus stiper fra*
rit, de igne tollat, etper quindecim dies islud mo- ctum ulcus posilum, venenum extrahit et sanai.
dice jejunus bibat, sed post cibum suflicienier, et Sed in muse cocta et sic comesta sauat dolentia et
vermes in eo morientur. El homo qui absque vo- ulcerata viscera
luntate sua obliviosus esl, urenlem urlicam ad
CAP.CIIl. — DEVIOLA(2) [II, 113].
sticcum contundai, etmodicum olei olivaeaddat, et
Viola est inler calidum et frigidum. Sed tamen
cum dorinitum vadil, pectus suum et limpora cum
eo perungat, et hoc saepefaciat, et oblivio in eo mi- frigida est et de aere crescit, scilicet quando post
tiuetur. Et si fervor reumatis de naribus equi fluit, hiemem aer primum incipit incalescere. Et contra
iia quod inde houset, urentem urticam, et plus de caliginem oculorum valet. Accipe ergo bonum
libistico in aqua coque, et fumum islum calidura in oleum, et fac illud aut ad solem aut ad ignem in
nova olla fervere, et cum ita fervet, violas im-
nares et os ejus, fraeno imposito, transire permitte,
et sanabitur. Quod si equus in venlre dolet, uren- mitte, ut illud ab eo inspissetur, el ita in vitreum
vas pone, et sic serva; et ad noctera cum oleo illo
lem urticam et plus de libistico pabulo ejus saepe
ad palpebras et oculos luos circumunge, et tamen
commisce, ut simul comedat, et sanabitur. Add.ed.\ ne oculos interius
langat, et caliginem oculorum fu-
CAP.CI. — DE PLANTACINE (1) [II, 112]. gabil. Et si quis per melancoliam cum moleslia in
Wegerich [Plantago ed.\ calida et sicca est. Ac- mente oppressus esi, et ita pulmonem laedit, hic in.
vino violas coquat, et eas per pannum colet»
cipe ergo Planiaginem et succum ejus exprime, et puro
per pannum coialum aul vino aul melle tempera, et et huic vino galgan addat, ac liquiricium quantum
da illi bibere qui a giclit fatigatur, elgichl cessa- velit, et sic luterdranck faciat, el bibat, et meJanco-
bit. Sed et [qui glandes in se habet] radicem ejus r, liam compescit, et illum laetum facit, ac pulmonem
igne asset, el ila calidam supcr glandes pone, id ejus sanat (3).
est druge, et pannurn desuper liga, et ille melius CAP.CIV. — DEMELDA (4) [II, 115].
habebit. Non autem super oifime pone [non autem Melda [Altriplex ed.] autem frigida est magis
nimium superponat, ed.], quia inde laederetur. Et quam caliila, sed lamen aliquantum temperata, et
qui a stechen fatigatur, folia ejus in aqua coquat, et comesta bonam digestionem facil. El si in aliquo
expressa aqua islacalida, ubi dolet, loco illi super- homine venenosaeglandes, id est orfimae, crescere
ponat, et stechen cessabit. El si aranea vel aliquis incipiunl, cum melda et prieselauch minus quam
alius vermis langit aut figii hominem, mox«ucco melda, et ysopa minus quam prieslauch, mus saepe
plantaginis fixurae illius ungatur, et melius habebii. parat, et comedal, et orfimae siccabuntur. Sed et
Et si eliam vir el femina zauber [maleficium, ed.\ metda in aqua coquatur, et aqua expressa ejusdem
amoris comedit aut bibil, succus wegerich, aul sine orfimw calida superponatur, et homo ille melius ba-
aqua aut cum aqua, ad bibendum delur, et poslea bebit (5)

(1) Plantago major, media el lanceolata. parlem sepi Velerem arvinam; et haec in patella si-
(2) Viota odorata. D mul dissolvat, et sic unguentum faciat, et cum eo
(3) In edit. hoc capitulum sic se habet: < Viola in capite et alias ubi dolet, se perungat, et melius
csl inter calidum et humidum, scd praecipue lem- hnbebit. Et si qtiis in capite dolet, aut cujus car-
perati coloris ; et de suivitaie et lenitate aeris cre- nes cancri comeduni, aut si quaelibct ulcera in cor-
scit. Homoenim oleum olivaead solem aut ad ignerri pore suo habet, succum violseaccipial, et ad ler-
in novaolla fervere faciat, et dum fervet, violas im- liam parlem succi hujus oleum olivae, et ad quanli-
initiat ut ab eis inspissetur, el in vitreum vas po- taicui succi violae hircinuin sepum, et haec siraul
nat, el servet. Kt ad itoctem cum eo oculos cl pal- iu nova olla fervere faciat et ungueatum paret. Et
pebras circuuiungat, iia ne oculos interius tangat, qui in capitedolct, cum hoc ungiiento froniein in
et caliginem eorum fugabit. Et boino qui igneos transvcrsum perungal,et melius habebit. Sed et ubi
oculos babel, et in eis caligat et dolel, succum vio- cancer, et alii vermes liominem comedunt, desuper
lae, et bis lantum succi rosarum, et succi feniculi, tingatur, ct morieulur cum ex eo gustaverinl. El qui
secunduin terliam partem rosaruin, accipiat, et his teriianas febres palilur, violani, el ad ejus teriiam
niodiciiin vini addat, el cum dormitum vadit, colly- pnrleni plaiitagiueiii, et pefierkraut bis lautuui ut
rium hoc circa oculos suos ungat, cavens ne oculos piantagiiiis, accipiat, cl herbulas islas ciini aceio
interius langal. Homo quoque qui gravilatem in ca- aut assato sale frequenter comedat. Sed et si
pite habet aut in renibus, seu alicubi a paralysi fa- quis, > etc.
ligatur, de succo violae per pannuni cxtorqueat, et (4) Atriplex hortensh.
ei de liyrciuo sepo sullicieiifci' addat, cl ad mediaui (o) Sed — habebit des. in ed.
1-7-. S. HELDEGARDIS 1172
CAP.CV.—DE GDNDF.REBE (I). A cjus valde utilis; et sl coquitnr et in muse come-
Gunderebe calida est magis qtiam frigida, el sicca ditur, infirma viscera sanat, ac stomachum frigi-
esl, et qttaedampigmenlorum Iiabet, quia viriditas dum calefacil. Sed et si qtiis comederit ant bibc-
<-jusuiilis esl, ita quod bomo qni languet et eui ra- rit, nnde dolet, tunc aut ex carnibus, aut cum sa-
tio deficit, cum incalefacla aqtt» Iwjlneet, et eam gimine, aut in muic, aut in aliquo alio condimento
in mute aut in tuffen coqual, aut cum carnibus, aijt et teinperamenlo biboz coqtiat et comedat, et pu-
cum eueheln saepecomedat, el juvabil eum; e( si tredinem hanc quairi in prioribus cibis anl potibus
quis cum lixivia capnt suum frequenter cum illo ille slbi attraxit aufert et fugat. [Sed et si troffo,
lavat, multas infirmitaies de capite suo fugat, et et mali humores, rupta cute ahsque venenato ul-
prohfbet ne infirmetur, Sed cui mali bumores ca- cere in aliquo loco corporis humani coadunali ef-
put velnl doum iaiiganl, ita qtiod etiam aures ejus fluunt, homo ille artemisiam aceipiat, et exprimat,
tliczent, gunderebe in calida aqua fervere faciat, et et eidem succo mel jaddat, iia ut succus artemisiac
expressa aqua, ita calidam capiti suo circumponat, mel excedal, et sici locum doloris perungat. Mox
et rtoum, quod in capile suo esl, minuit, et audi- etiani clarum de albugine ovi factum superilliniai,
lum ejus aperil. Et qui in pectore et circa pectus el panno desuper liget. El hoc tam diu faciat dum
tlotel., veltit interius ulcera habeat, in balneo co- P sanetur. Add. ed.\
clam el calidai» pectori soo circumoonal. et melius CAP.CVHI.-t- DECLE(5) [II, 118].
liabebii. Cle [Citliysus ed.\ tam calidum quam frigidtim
CAP.CVl. — DE STAfiwrjRTr (2) [II, 117]. est, et eliam siccum est, el ad pascua pecorum utile
Stagwurtz [Abrotanum ed.\ calida et sicca esl, et est. Sed ad medicinam modicum valet, nisi contra
odor ejus, etiam si quis cum ea ungitur quod inde caliginem oculorum. Nam flores ejus baumoleo im
odorem dat, meiancolicam etiracundiam in homine pone, et illo eos zulribe absque coctione, cl mox
excilat el capul ejus faiigal. Sed ubi grint in capile palpebras et oculos caliganles circumunge. Et so-
bominis nasci incipit, siiccns ejus ulceribus illis lummodo in illa Iiora rum oculi inungentli suut,
infundator, et curabilur. Et uhi buln in corpore flores isli in baumoleum ponanlur, el oculis per-
hominis erigunlur, vel ubi membrorum aliquod in unctis siatim ejicianlur, quia vires non babent, ut
liomine conlrahitur, tlagwurlz ttindatur, etila circa in oleo diu jacere et durare possint. Et si hoc modo
soperponatur, et etiam succo ejus locus perunga- saepe fecerit, caliginem oculorum fugabit.
tur, et melius babebil. [Cum autem scabies el con- CAP.aX DE WERMDDA (6) [II, 119].
tractio membrorum immorantur, abrolanum mox Wermuda [Absinthiura ed.] valde calida est et
auferatur, quia tunc laedit magis quam prosit. add. ^ multum virluosa, ct est principalis magislra ad
td.\ Et si quis de gicht in membris suis faligatur, onines langtiores. Nam de sueco ejus calido vino
accipiat saiis de stagwurlz, et satisv de veleri ar- sufflcienter infunde, '•et caput hominis, cuin dolet,
vina, et modicum baumojeo, haec simul in sartagine loluin madefac usque ad oculos el usquead aures
tweytze, et lunc ista super membruro in quo gicht ei usque ad naek, el hoc facias ad noctem (7), cum
ila furit, ila caiida ponat, et panno per ligaturam donnilum vadis, el laneo pileo caput ejus lotum
constringat, et sic saepe faciat, et gicht ibi ces- lege usque ad mane, et deprimit dolorem tnmenlis
sabit (3). capilis (8) el doloreni qui se in capile erbulset de
CAP.CVII.-DE BIBOZ (4) [II, 71]. gicht, f.l etiam interiorem dolorein capitis fugal.
Biboz [Artemisia ed.\ valde calida est, et succus El etiam de succo ejus in baumoleum infunde, ila
(1) Glechomahederaeeum . — Deesl in ed. nrundinem in aurem, ul praedictum est. Hoc antem
(_) Ariemitia Abrotanum. homo saepe in die faciat, ei liberabilur, aul Deus
(5) Et ti quit — cettabit om. ed. eum liberare non vull. Quod si vermes aurein exie-
(4) Artemttiu vulgarit. rint, oleum olivaein nbvo vase ad ignem fervere, et
(5) Trifolium pratente. fumum islum in aurem, in qua vermes fuerunt,
(6) Attemitid Absintltium. D transire permiltat, uit ulcerata auris ungaiur, et
Utque ad oculot—noclemom. ed.
(7) Ab . deinde cum eodem oleo infrigidato Ipsam aurera in
(8) inde usque ad (ineiii capituli ed. non coq- circurailu interios perungal, el si modicurii ex eo
cordat, quae sic pergii: < Si enim. hnorjen-aures aurem inlraverit, non uocebii. Sed et mettram in |
honiinis intraverint, vel si alii vermes in cis creve- aqua coqual, et fuinum in sanaiu aurem transire
rint, ille absinthiuin accipiat, et secunduni ejus me- pennitlai, el eamdem aurem manu sua compriinat,
diam partem rutam, et secundum mediam parlem ue fumus egrediatur; et sie saepe faciat, et sana-
rulae hysopum, et herbas has in aqua coquat, el bilur. Homo autem qqi de putrido sanguine, et
cuin eas coxerit, caput suum inclinet, et fumuni purgaiione cerebri in (jenlibus dolet, absiuibiuin ct
isiumi qui de herbis istis calidis egrediinr, per ha- verbenam aeqiialipondere in bono vino in nova olla
ruiidinein in aurem illam, in qua non dolei, iutrarc coqual, et viirani iMltidper pannum colet, et bibai,
pemiittal, quatenus idem fuinus ad aliam aurem in modico zuccaro additq. Sed et berbas istas calidas, ct
qna vermes sunt perveniat, et fugiani. Sed et pri- cum doriiiilum vadit, maxillne suoe circumponat, Et
mtim ipsam aurem, in qua vermes sunt, cum mo- panno desuper liget. Et hoc faciat dum sauettir.
dico melle perungal, el etiam ei inodicum de veteri etiam succus absinlhli ad oleum olivae fundatur,
arvina imponat, ut cum praedictum fumum sense- ta ut oleura succum duabus partibus superel, et.iu
i-inl, ad dulcedinem istorum declinent. Sed et spi- vilreo vase.ad solem calefial, et sic per annuin ser-
caiu de hordeo. cmn granis, sive absque granis, ad vetur. El cum quilibet bomo circa pectus dolet, et
igiteiu incendat, ut luiuus ab eis egrediatur pei iude tussital cum illa perungaiur : el si eiiam in
I«S PIIYSICA. - LIB. I, DE PLANTIS. 1174
quod oJeum succum illum duabus partibus superet, A sacpe comedal, et ita ariditas et interiora ulcera
ac in vitreo vase ad solem calcfac, et sic per an- illius husien solvuntur, hoc modo quod liomo illc
num serva; et cum quilibet homo in pectore cl sordes habcns ilins excreando eicit, et melius ba-
circa peclus doiet, ila quod inde huslet, illuni in bebil. Sed el qui in slomacho de diversis malis ci-
pectore cum illo perunge; et qui in latere dolct, bis gravilniem cl ponderositatem habet, accipial
illum ibi inunge, el inlerim ac exlerius eum sanat. toff [jus ed.\ quod absque olcribus et absqtie aliis
Sed wermudam \n mortario ad succum lunde, el herbis coclum est, el in illud Reyfanen ponal, et
unslecht, et sepum cervinum, ac cervinam medul- deuuo coquat, et coclum comedat sacpe, ct stoma-
lam adde, iia ul de succo wermudw bis tanlum sil chum ejus mollilicat, et eum levem facit, et sua-
ut de sepo, et de sepo bis lanlum ut de medulla vem digestionem parat. El quicunque ttrinam emit-
cervi, et sic unguentum fac; et liomo qiii fortis- lere hon potcst, ita quod a calculo constringilur
sima gicht faiigalur, ita eliain qtiod membra [ila lamen quod... non conslr. ed.\, Reynfan tun-
ejus miuanliir frangere, cum eo mox ignem ubi dat, ct succum ejus pcr pannuin colet, et inodiciim
dolet perunge, et curabitur. Et cunl wermunda re- vini addat, et sic saepe bibal, el conslriclionc urinae
cens est, eam tunde, et succum ejus per pannum solvetur, et eam emiitit. —[Mulier ergo quae ob-
exprime, et deinde vinum cum melle modicecoque, B strusa menstrua patilur, et inde doiet, accipiat
el succum istum huic vino infunde, ita ut idera tanacetum, et febrifugam aequali pondere, el vui-
succus vinum el mel sapore superet, et istud a lenam aliquanlum plus quam unius istorum sit, ct
maio usque ad octobrem semper tertia, scilicet die, eas coquat aperlo et fluenle flumine, quod el sole et
jejunus bibe, et lauchtuchl et melancoliam in le aere temperalur; et tunc etiam sumat lateres, et eos
compescil, et ocuios luos clarificat, et cor confor- in ignem ponat, et assum balneum cum pra:dicta
tat, ac pulmonem infirmari non permitlit, et sto- aqua et herbis faciai. Curaque hoc balueum inlra-
machum calefacit, el viscera p.urgat, ac bonam verit, super scabellum herbas calidas ponat, el de*
digeslionem parat. super sedeal. Et si iterum infrigidalae fuerinl, eas
CAP.CX. — DEBILSA(1) [II, 120]. iterum in praedicta aqua calefacial. Et hoc faciat
ul per humores her-
Bilsa frigida est, et mollis absque viribus; et si quandiu in balneo illo sedel,
aut oleum ex come- barum islarum cutis el caro ilius exterius et ma-
qttis eam, granis ejus factum, el ul venas quas
«teret, mortiferum venenum in illo faceret. Sed ttbi trix interius mollificetur,Deinde sumat ejus
turm in homine sunt, ila quod carnem ejus exul- clausx sunt aperianlur, rifelbire, et
~ ud eorum lerliam parlem millefolium, el rutam
ceranl, eodem loco eam cuin succo tere, et turen
quasi tertiam partem millefolii, et tanlum de ari-
moricntur. Oieum ex semine ejus factum non mui-
ut rifelbire et millefolii est, et plu-
tum uiile est; sed ubi in aliqtio loco membrorum stologia longa
de dictamno, el has in mortario tundal, et
iiominis nimius ardor exsurgit, loctis ille oleo isto rimum
et eum alia roedicina cum bono et puro vino in olia coquat,etcoclascum
pertingatur, absque infrigi- vino illo in saccellum
dal. Sed vis ejusdem olei aliis infirmitatibus ulilis fundal, et insuper gariofyli,
non esl. [Ut autem ebrius ad se redeat, jusquia- quantum habere polest, et de albo pipere minus
et satis de novo ct
mum in frigidam aquamponat, et frontem, lempora quam gariofyli, el simui terat,
et guttur suum madefaciat, el melius babebit. recenle inelle, quod absque sorde est, addat, et in
Add. ed.] oplirao vino fervere facial, et ad prscdiclas herbas
in saccellum fuiidat, et ex bis claretum paret, et per
CAP.CXI,— DE REXNFAN (2) [II, 70]. singulos dies, jejuna et pransa, illud bibat; sed non
Reynfan [Tanacetum ed.\ calidus esl et modicum in praefalo balneo, quoniara balneum hominem ali-
bumidus, et contra omnes supcrfluenles et effluenies quanlum conslringit; el sic facial dum saivatur.
liumores valet. Nam qui natenboz [catarrhura ed 1 Sed inlerim dum praefaiam conslriclionem san-
babel et inde hutlet [lussital ed,], reyfanen corae- [) guinis patilur, bovinas carnes, et alios grossos et
dat, aul in suffen [sorbiciuncula ed.\, aut in cu- fortes cibos devitet el suaves cibos comedal et vi-
clten [tortellis ed.\, aut cum carnibus, aut aliqiio num bibat. Sed interim aquam bibilura, aquam.
modo sil. Compescil bumores ne in illo supercre- putei bibal et aquas salienlis et fluenlis fontis de-
scanl, el ita deficiunl. Et qui duram huslen habet, vilet, quoniaui aliis aquis aliquanto asperiorcs sunt,
cum farina semilae et rcnfanen suffen paret, el Add.ed.]

lalere dolet, ibi inungalur, et unctio haec eum in- coquat, et succum illum vino imundai, lla ul asuccus-
lerius et exlerius sanat. Sed el absinlbium in mor- viuiira et rael in sapore stiperet; et islud maio
tario ad succum conlundalur, el scptim cervi ad usque ad ociobretn, non oinni die, sed semper ter-
cervinam medullam addatur, ita ut de succo bis ti» et tcrlia die jejunus frigidum bibal. Dolorem
tantuin sil ut de scpo, et de sepo bis lantiini ut de reiuim et uielancoliam compcscit, oculos clarificat,
cervina medulla, el sic unguenlum pnretur : el qui a cor confortat, piilmoneiii iiifiriiiari non perniiltit,
fortissima pnralisi faligatur, qiiain inembra illius mi- stomacbum calcfacit, viscera purgat, el bonam di-
nantur frangere, euni eo juxla igne.mubi dolei perun- gcstionem parat. i
gatur et curabilur. El cum absiiuliiiim recensest, (1) Hyoscyamus niger.
homo succum cxprimat, eivinum ciinimclle modice (2) Tanacetum vulgare.
.178 S. HDLDEGARDIS ff76*
CAP.CXH.— DE DOST(f) [II, «I]. A CAP. CXIV. — IDEAcRWomA(4) [11,125].
Dost [Origanum ed.\ calida el sicca est, et nul- Agrimonia calida esl. Et in quo scienlia et sensns
lum istorum fortiler in ea vigel. Et si aiiquis homo evacuali sunl, itti cfines capitis abscindanlnr, quo-
cam comcderet aul biberel, aut ullomodo ioter niam capilK horrorem et concussionem tremoris ei
corpus suum sumendo duceret, lepram illi inferret, faciunt ; et agrimonia in aqua coquatuf, et cum
et pulmonem ejtis inflaret; jecorem ejus deficere aqna iila calida ctpul illiuslavelur; et ettam eadem
facit, id esl twinden.&ei qui rubram lepram habet, herba ita calida super cor ejus panno ligetur, pri-
sive recens,sive inveterala sil, accipiatsuccum tiosi, mom vecordis defeclum seniiat, ettnnc super fron-
el parom minus de succo udron, eletiam de oleo bit- tem et super tympora illius calida ponatur, el scien-
ten addal plus quam istorum doorum, sic et mo- liam ac sensusejuspurifical, atque insaniemab eo
dicum vini, et haec simul commisceat, atque in aufert. Sed qui livoirem et multum flecma de infir-
assb balneo, cum jara exire vult, se ipsum cura boc mis visceribos excreat el eicit, eliam frigidum
condimento lrquorum perungai. Et postquam bal- stomacbiim habet, agrimoniam in vino positam tam
neum exierit, eum vatde twiczet, et ideo mox hir- praiisns quam jejunus seroper bibat, et livorem ex-
cino sepo in palella ad ignem resotuto saepedesuper crealionis minuitet purgat, et stomachum calefacit.
ungat, el in leclum se collocet, dum eisiccelur. El B [Item ul de saliva et excreatione et emunciione
postquam exsiccalus fuerit, ilem dost accipiat et homo purgelur, succum agrimoniae, et bis tantum
tundat, atque furfures corlici addat, et baecin ca- succi feniculi accipiat, et his de sttcco storkens-
lida patella commisceat, et post exsiccationem un- chnabel qoanlura oboius ponderat addal: deinde
ctionis, super ulcera leprae calidum ponal, et dc- de galanga lantnm accipial quanlum istorum trium
super ligamine Jiget, el ita post^aliquam horam te- fuit, et sioracis qaanitttm sex nummi ponderanl, el
neat, dum ab ipso incalescat. Et si haec Saepe fece- polypodii ad pensairi duornm nummorum; el iiaec
rit, absque dubro sanabitur, nisi niors illius sit, pulverizel, et pulverem istum cnra praefalo succo
[aul nisi Dominu3 iltum curari nolit. Et qui quoti- compriinat, et exeo pillulas adquanlilatem fubae
dianam febrem palitur, origanum et modicum cam- faciat. Postea de succDchelidoniaemajoris, quantuin
phorse, el dorneltae plus quam islorum duorum sit, quarta pars numroi pensat, suscipiat, et in iilo pil-
pulverizet, et pulverera istum in ipsa accessione lulas intingat, et adlsoiem ponat ul exsiccentur.
febris calido vino iminiltat, et bibat, et in lectum Quod si calorem solis non babttcrii, in lenem ven-
se collocet, et sanabilur add. ed.] tum el ad lenem auram ponal, ui suaviter exsicce-
CAP.CXIII. — DE GARWA (2) [II, 122]. r lur. Cum aulenv homo pillulas bas sumcre voluerit,
Garwa [Millefolium ed.\ aliquantulum calida et stomachum et veutrem suum agninis vei aliis pclli-
sicca est, et (3) discretas ac subiiies vires ad vul- bus circumponal, ut calidus fial, quoniam calor
nera habet. Nam si homo in percussione vulnera- earum saiius esl; ct non niulium ad igfiem acce-
lur, posiquam vulnus vino lavalur, et Garwa mo- dat, sed calore vesiitim niaiur, et eas ante solis
dice in aqua cocta, et modice aqua expressa, ita ortum sumat, quia aurora eo tempore suaviter et
calida desnper pannom illum qtii super vtilnus jacet lenis est. Et vei quinque vel novein pilltilas acci-
leviter ligetur, et sic vulneri putredinem el twern, pial, et unamquamqde singillatim modice iutingat
id est ulcus, aufert, et vulnus sanat. Et sic saepe niolle, et glutial, et cuni eassnmpscril, ntodice in
fiat, quamdiu necesse fuerit; sed potquam vulnus umbroso loco, et non in calore solis, deambulet
aliqnantum astringi et sanari coeperit, tunc panno usquequo solutwnem sential. Circa mediamvcro
abjecto, absque illo, G_rtt>_vulneri superponniur, diem, postqnam solutionem in sesenseril.velsieam
et tanto sanius et perfectius sanalur. Qni auiem obdurato slomacho noridum liabere poterii, primum
inierius in corpore vulnus accepit, iia quod aut sorbiciunculam de farina siiiiilae sorbeat, ut vi-
contis fcasu ed.\ fractus, aul constrietus interius scera per suavitalem sorbiciuncula? sanenlur, vel
fuerit, istam garwam pulverizet, et putverea) Hlum D ut induratus slomacbus hoc modo mollificetur. Si
in calida aqua bibat. El postquam mefias habueril, autemhomo de libidine aul incontineniia leprosus
mnc euradem pulverem in calido vino accipiat, dunt eflicilur, agrimoniam, et secundum ejus lertiani
sanelur. — [Et bomo qtiem lertiana febris fatigai, parlcm bysopum,et aseri bis lanium utislorunt
millefolium et bis lanluro polypodii iri suavi el bono duorum est, io caldario coquat, et ex his balneiim
vino coquat, et per pannura colet.el in ipte acces- faciai} et mensirnum sanguinem, quantum baberc
sione.febris viuum hoc bibat; herbas autem istas poterit, admisceat, et balneo se imponat: sed etiain
in vino per triduutn bibat, el si necesse fnerii, ite- de «rvina anseris accipiat et bis lanlum arvinae
rum sunilibus novis herbis renovet, et febrem islam galltnarum. et modieUm stercoris gallinarum, et
iniligat.el sanabilur. Add. ed.\ inde unguenlum facial; et cum do praedicto balneo
(\f)Ortganumviitgare^ fcre usque ad mediam noctem dimillat, et tunc
(i) Achtltea MiUefotium. auferat: hoc facto, inox oplimo el purissimo viuo
(3) Ed. : < Millefolium calidum et siccuna esl. cilia oculorum modice circumliniat, el sic ocuii
Et homo qui de fleta lacrymarunv in oculis caHsat, sanantur. Millcfoliumquoque discretas, i ctc.
inillefolium modico tundat, et ocubs lid-tmiiem m (4) Agrimonia Eupaloria.
perponat, cavens ne oculos intcrius tangat; etsic
1177 PHYSICA. - LIB. I, DE PLANTIS. 1178
cxieril, eodem unguenlo se perungat, el in lertum A ascendii. In Maio aulem tuccum eoriimdem folio-
se recollocei. Et sic frequeiiler faciat, dum sanettir. rum lolle, el arvinae in patella liquefac, ei succtim
add. ed.] Agrimouiam quoque in mortario tunde, et istum adde, et sic unguenlum para, ita ut viride
ita triiam superoculos illius ad noclem pone, el ila apparcat, et illum qui minutam scabicm habet,
pannum desuper liga cui oculi caliganl; caveas ne hoc cotlem unguenlo saepepertinge, el curabilur.
oculos inlrct; atque caliginein oculorum faligat, et El qni in facie duram cutem habet ut corlex, aut
cos clarifical. qui in ea bulecht esl, aut qui malum colorem habet,
CAP.CXV. — DE DICTAMNO (1) [II, 124j. in eo succum eorumdem foliorum exprimal, et eum
Dictampnus calida et sicca est, et vires ignis »1 in vas ad aquam magnorumfluviorum, ut jam esl dic-
vires lapidis in se habet, quia ul lapis durus est luin; fundni, elsimui modice calefaciat, etita aqua
viribus suis; et ut calorem habel in igne qui de eo illa cum succo hoc moderate calefacta faciem suam
egreditur, ila dictampnus virtuosus est conlra in- lavet, et hoc saepe faciat, et suavem cutem, ac bo-
firmiiales quibus ipse prsevalei. Nam calcuius, id num ac pulchrum colorem facilin facie; sed et ra-
est sieyn, pingui nalura in homine crescit; ila dicem el folia swerteln in aqua coqual, el tunc aqua
cuni jam crescere incipit, ille dictampnum pulve- expressa, caput frenetici, el qui hirnwudig esl, ila
rizet, et cum triliceo pane pulvcrem islum frequen- calida circumpone, panno desuper ligato, ut ita dor-
ter comedat, et tteyn crescere prohibet. Et homo mial, et hoc saepe facias; el tunc eliam radicem
iste in quo steyn crevit, pulvere dictampni in ace- ejusdem swerlela inlerius rotunditates incide, ac eas
lum mellemixlum ponat el jejunus hoe sa-pe bibat, in melle [condicns], el eidcm frenelico, id esl Airn-
el sleyn in eo frangilur. Sed el qui in corde dolei, wutigen da frequenler ad coraedendum, el sanabitur.
pulverem de dictampno faclum comedal, et dolor Et etiam radicem ejus cum bono vino in moriario
cordis cessabit. — [Setl et si quis in aliquo loco tunde, et vinum hoc, panno colalum , calefac, ac
membrorum suorum claudicare incceperil, dictam- ila calidum da illi bibere qui sleyn habel. Et qui
nttm in aqua fortiter coqtiat, et quod in medio velut diflicultate urinae conslringilur , el calculus in eo
cor esl abjiciat, et dura coquiiur bis tantum hus- mollescit, et urinalia loca, quae conslricta erant,
iuuoszes addat, et urenlis urlicae bis tantum ut aperiuntur. Conlra recentem quoque lepram radi-
huszmoszes, et haecsiinul commisceantttr. Et p.st- cem ejusdem swerteln tunde, et sic in lac asinse
qtiam cocta fuerint, aqua modice expressa, calida pone, ul simul gerynn, et mox sagimen porci in
super juncluram membri illius, et super venas ia palcllam funde, el tunsam radicem cum asinae lacle
quibus claudicare incipit ponat; el hoc saepefaciat, ~ ad sagimen illud iu palellam pone, el forliler simul
et curabilur. Add. ed.\ commiscendo coque.jet hoc facto, per pannum cola,
CAP.CXVl. — DE METRA.[II, 125] et in vas liquoreni excipe, ut inde unguenlum ha-
Metra [Febrifuga ed.] calida esl, el suavem succum beas. Deinde fac lixiviam de cineribus elren; et qui
habei, etdolenlibus visceribus ut suave unguenluin Icprosus esse incipit, scilicel cuin lepra adbuc in
esi. Et qui in visceribus dolet, Melram cum aqua et eo recens esl, iixivia ista priinum corpus siium
saginiineant oleo coquat, ei farinam similae addai, lavel, ubi lepram senlit; el deinde praedicto un-
el sic suffen parat, ei illud comedet, et viscera sa- guento se ibi ungat. el hoc saepe fuciat, el sana-
nat. Et cum feminaemenstrua habent, idem suffen, bitur.
m praediclum est, potenl et comcdant, et purgatio- CAP.CXIX--DEMERRICH [II, 59].
nem livorum ac interiorum fcetidorum suaviier et Merrich [Raphanuin ed.\ calida [frigidum ed.\
li vter parat, et menslrua educit. — [Homo autem esl; et cum in Manio omnes berbse virescuul, tuiic
qtti stechedim palilur succum Febrifugae el buty- eliam merrich mollescit, sed tamen per brcve tem-
i-iim vaccarum commisceat, el se ubi dolet per- pus, el luuc comesta sanis et fortibus honiinibus
imgat cl curabitur add. ed.\ bona esl, quoniam viriditalem bonorum humoruin
CAP.CXVII. — DEMUSORE. (2) [II, 126]. r> in eis coufortai. Sed posiquam indurescil et fortis
Mutore [Piloselia ed.] frigida est; el comesla in corlice erit, periculosa esl ad comedendum,
cor conforlal, et malos humores qui in unum lo- quia viriditatem non habet, et lunc hOminem ari-
cura in homine congregati sunt, minuit. Sed homo dum facit qttemadmodum si lignum comederel. Et
qui comedit eam, non solam nec simplicem come- ideo homo illam non comedet, sed tamen sugat si
dat, quia nimis aspera est, el modicum dictampni, succum habuerit et aliud ex ore eiciat. Macer' au-
aut modicum galgan, aul modicum zitwar addat, lem et aridus bomo, si Merredieh comedere vult,
ct cornedat ut praedictum esl [et frigidos huinores modice cornedat ut intle confortetur aliquanturn,
disipal. Add. ed.\. ne si mulium ex eo comederit, inde doleat, quia
CAP. CXVIII. — DE SWERTULA (3) [1, 127]. ipse modicas vires in se babet (4). El cum nier-
Sweriula [Gladiola ed.] calida et sicca est, el rich viridis est, in sole siccelur, et huic pulvis d«
oinnis vis ejus in radice esi, el viridilas ejus in folia galgan acquo pondere addalur; et qui in corde do-

(I) Dictamnut albut. (3) Gladiolut communit.


(2; Hierarium Pilosella. (4) Macer autem — te habet om. ed.
1179 S. HILDEGARDIS 1180
let, pulverem islum pransus et jejunus cum pane \ lario tiiinlai, el ttmc isto caput stium saepe tingat,
cojnedat, el melius habebit. Sed et qui in pulmone et ii«//e» cadcnt, jei capul illius pulchrum erit. Et
dolet eumdcm pulverem aut in caljdo vinoaut in qui grinl in capite babet, accipicl flores et folia
calidn aqua jejunus el pransus bibat, et curabilur. ringeln, et succum de his exprimat, el tunc de
CAP.CXX. — OEHATICH-(I)[II, 128]. succo isto et modica aqua et cura farina timeln,
Halich |Ebulus ed.\ frigida est et humida, et vel cum farina siliginis deyck parel, el cum illo
nalurae hominis contraria, ita ut si aliquis bomo tolum caput suum panno cum pilleo, ligatum relin-
eam comederel, illi periculosum esset. Sed si alicui quat dum iilud iqcalescat et dum deyck scindatur,
homini de malis humoribus capul velul lorrens aqua id est schrinde, atque lunc auferal, et iterum deyck
dhzet, illius capiie ila ftigida circumponalur, et simili modo paret, el capiii suo circumponat, et
melius habebit. El si aliquis homo in digitis aut sic per novem dies facicl; ct quotiens deyckde
in pedibus suis grint [scabiosos ungues ed.\ habet, capite Suo aufert, lotiens de succo ringeln lixivinm
tunc bere atieh ungtiibus illis sacpe superliget, ut paratam habeal, caput suum ea loliens lavet, et
aut ptirgentur aui cadant, el sic alii pnlchri rena- sauabilur. i
scentttr. CAP.CXXUI. j— DE WOLLENA (4) [II, 131].
CAP. CXXI. — DE NACHTSCBADE (2) [II, 129]. B Wultena [Blandonia ed.\ calida et sicca est, ct
Nachttcltade [Solatrum ed.] calida el sicca esl. aliquanlum frfgida; et qui debile ettrisle cor babet,
Et qui in cortle dolet, aut quiin corde unmechtigz, Wullenam aul cutn carnibus, aut cum piscibus,
nachttchade in aqua modice coquat, et aqua ex- aut Kucheln absqlte aliis herbis coqnat et saepe
pressa, eam ita calidam super cor suum ponat, et comedat, et cor ejjnsconfortat et laetifical. Sed ct
meliorabitur. Sed el qui in dentibus dolet, eam in qui in voce et in gutture raucus est , et qui in pc-
aqua calefaciai, et cum ad noctem dormitiim vadit, ctore dolel, Wullenatn et feniciilum aequalipondere
eatn super maxillam et super mandibula tibi dolct in bono vino eoquai, et per pannum colet, el sarpe
calidam ponal, et dolor cessabil. El cum pedcs in- bibat,. et vocem recipiet, et peCtus sanat.
ttimescunt, eam in aqua uiodica calefaclam pedibus CAP. CXXIV. 4- DE GAMANDREA (5) [H, 132].
superponat, el ttimere» cessabunt. Sed et qui in Gamandrea [Alentidium ed.\ calida est el pin-
medulla in cruribus dolet, Nachitchaden in aqua guis, et nec boininibus, nec pecoribns comesta aut
coquat, el calefaclam cruribtis circumponal, el bibita prodest, quia livorem etscabiem fugat et
panno circumliget, et nielius babcbit. devitat, et in sanguinem cadil, ac illum minoretti
CAP.CXXII. — DE RINGULA (3) [H, 130].. facil el atlenuat (6). Nam sangiiinem minuit, et
Ringula [Ringella ed.\ frigida el bumida est, et' ** labem augel cum eam non atifert. Quod si quis
fortcm viriditalem in se habcl, el contra venenum eam aliquo modo purgaioriani sumal, ul livorem
valel. Nam qui venentim comedit, aut el eui vir- et labem qui in eo remanserunl niinual, aliquando
gepen esl, ringulam in aqua coquat, et aqua ex- pestis subsequitur, qtioniam sanguis in eo minuius
pressa, eam super siomacbum suum ita calidam est et labes in eo remansit, «t ideo caro ejos infir-
ponat, el venenum molliflcat et ab ipso excreatur. mabitur. Sed tamen qui miuorem scabiem quae in-
Sed-el idemiiomo mox bonum vintim calcfacint, tercutem etcarnem est, patiiur, gamandream cum
et satis deringula imponai, el cum eaiterum itlcm veteri arvtna tundat, et se cum ea ungal, el caro
vinum calefaciat, et quia venenum sumpsii, ita ejtis sanabilur. Sctl postquam aliquantum sanari
seniicalidum vinum illud bibat, et vcnenum aut per jani eceperit, lunc ainodo se enm illa non ungat,
nasum spumando emittit, aut per spumam, id est qtiia sanguinem suum laedit, si se diulius ibi unxe-
schum, de se eicit. Et si boves aul oves aliquid rit. Contra ciitem non valet, quia grint in carne
niali comederint, uiwle repenle inflaiitur, id est pr^funda est; et si cum ca ungitur, sanguinein
erblewent , ringula lundatur, et succus ejus expri- iniriuet, et tabem inleriusdiraiiteret (7).
inntur, alque modica aqua succusinlilla ora eo- j> j CAP«I5XXV.—4DE CENTAUREA (8) [II, 133].
rum fundatiir ut inde gnstent, et curabunlur. Sed Centattrea calida: et sicca est; ei cui os et beyn in
et Sl bos aut ovis huitet, succum tingulw absque corpore suo alicubi fraclum est, cenuuream vcl
n<|ua naribus eorum infunde, et mox nOxios bumo- radicem ejus aul >ino aut aqua mixiam saepe bi-
rcs excreanl, el meliorabuntur, bat, ot fractum os simul conglutinaiur, id est
Etiiomo cui caput veltecht, abscidal>iilud quod wellet. Sed lunc etiam ccnlauream in aqua ca-
molle in lardo est, abscidat el etiam twarten ejus lcfacial, et aqua cxpressa, eam ita calidam loco
lardi, reiciat et hoe quod juxta eamdem twarten in nbi os'fraclum saepe superponat, et sic ipsum lo-
lardu, durum accipiat, et illud!CUinriuguta in inor- cumcum ea bewe,'ei sanabiiur. Naro qui ila vir-
(1) Sambucut Ebulut. addit: < Si autem sanguis in homine, malis littmo-
(2) Solanum nkirum. ribiis excitaius, per posleriora ejus cum egestioue
(5) Calenduta officinatts. cibonim effluere creperil, enm non resiriogat, quia
(4) Verbascum ihapsus. purgationem ei affert; sed si supra modum per eutn
(b) Teucrium Chamwdris. transit, alenlidium oleribus et aliis bonis herbis

(ti) Quia livorem attenuat om. cd. addat, et cibum faciat, ei eum refocillant. >
(7) Contra cuiem — dimitteret des. in ed., quse (8) Centaurea Ctjdmtt. Cf. Plin. Hist, nat, xxv, 6.
1181 PIIYSICA. — LIB. h, DE PLANTIS. 1182
gichtigit est, quod ei iingua in lnqitendo deficit, et \ fiecma in capite el circa pectus habet, et ideo plu-
quod eiiam in eo aliquod membrum dcstituiiiir, rimum sordes excreal.et quod etiam fcetentcm an-
isle radicem el folia cenlaureae ciim novo scpo hclitum habet, radicem beoniae in modicas rotulas
cervi commisceat, ct ila cuin farina tortcilos, id incidal, et his eiiam de semine ejns addal, et in
est kucheln, facial, el eos sa?pe comednl, et gitch vino fervere facial, et ila moderate sajpe calidum
qui cum foiigal dcprimitiir. Sed et idcm qui vir- bibat, el capul el peclus illius purgat, et anbelilum
g'chiigel esl, ccnlnurenm in vinum islutl ila sa-pe ejns bonum odorem facit habere. El postquam
bibal, el gicht in eo cessabit. hoc vinum ebiberit, aliud vinum usque tercia vice
CAP.CXXVI.— DE POLEYA (1) [II, 68]. cum eadcni beonia calefacere poicsl. — Sed el se-
Poleya suavcm calorcm babet, et lamen humida mcn bconiaeaccipe ei in sanguine yrudinis inlinge,
esl; [el hariim quindecim hcrbariiin aliqua.n vir- el mox in fariua simike ita iuolidum involve; et
mtem in se habel, scilicet zituaris, gariofyli, ga- eum aliquis bomo caduco mofbo cadit, id esl
langaj, zinziberi, basilicae, consolidae majoris, liiu- wallendsucht, in os ejus pone, dum ita jaceal, et
gvuriz, arislologiae, millefolii, abroiani, polypodii, hoc facfes quociens per hunc niorbum cadit, et
agrimoniae, stur, slorckenschnabel, bacluninza:. Et tandem curabiiur. — Et si tineae, id cst milwe,
h;c herbae omnes febribus contrariae suul add. ed.\ B crines hominis comminuunt, cum ratlice, et semcn
el qui in ccrebro dolel, ila quod virteret esl, po- beonix lixiviam faciat, et caput suum strpe lavet,
leyam in vino ponat et coquat, et ita calidam circa et lincae morientur. Sed el radicem et folia ejus
totum capul suum ponat, el desuper panno liget, inter vestes pone, et lineae fugiuut nec iiias lae-
itt ccrebrum calidura sii, et insania in eo depriini- duut.
tur. Et cui oculi caliganl, succum ejus exprimat, CAP.CXXVIII. — DE BATUENIA [II, 135].
el eum circa oculos et circa palpebras iingal, iia Bathenia [Pandonia ed.\ calida est, el signa
lamen ne oculos [interius] langal, et caliginem scientiae honiinis pltis quain aliae herbae in se de-
eorum fugabit. [Si autetn oculos intcritis tetigerit, sigual, quemadmodum domeslica el mtinda animn-
carnem eorum virlule sua exulcerabil add. ed.\ lia plus cum hominc agunt, quam animalia sil-
Sed et de galli felle sumat et bis lanlum de succo vesiria (3); et ideo fallacia.dyalioli umbras sua*
polcyae,et modicum puri vini adde, el sic collyrium interdum super eam parat, eteliam super quasdam
fac, el in vasculum repone, et adolescenli liomini, alins berbas, quia ipse roraiis est, unde etiam om-
cui oculi prae infirmilate caligant, vel eliam seni nes vires qux in berbis sunt novit (4). Qtti stiiltus
qui moderalae aelaiis est, circa oculos et circa pnl- aut fatuus esl, ita quod scienlia in eo deficit, ba-
pebras unge, ita quod eliam inodice ad oculos C theniam lundat quasi ad succuni, et ita super to-
intrel; hoc faciet per duodecim noctcs, cum dor- iuin pectus suuin ad noctem ponal, et pauno liget
miiiiin vadil, et caliginem ab octtlis auferl. Ei po- usque mane, ct hoc ssepe faciai, et ad scienliam
leynm pulveriza, el pulvcretn isiuin in acetum cl redihil. Et qui a falsis sotnpniis faligari solet, ba-
in mel aequalis ponderis poue ,. et jejunus satpe theniam, cuui in nocle dormitum vadit, cl cum
hibe, id eslsuffe, ei siomnchtim tiiiiin purgat, el dormit, apud se habeai, el minus falsa sompnia vi-
oculos tuos clarifical. Sed et qui folia poleyae debit et sentiet. [Mulier quaeinjuslo tempore mtilla
cruda cum sale saepe coraedit, ipsa scilicet sofa menslrtta patitur inortlinaie , pandoiiiam in vi-
carnibus addita, si frigidura slomachum babet, ca- nuui ponat ut inde saporem habeal, et saepebibat
lefacil eum; el si etiam stomacbus ejus veneno, id elcurabilur add. ed.\ Sed si aliquis vir a muliere,
cst eyier, plenus est, eum purgal el sanat. seu aliqua mulier a viro, ulla magica arle illusa
CAP.CXXVII.— DE BEONIA (2) [II, 154]. fueril, seu aliquo praesiigio illius rei lacla fuerii,
Beonia [Daclylosa ed.\ ignea esl, et bonam vir- seu ullis fanlasticis et dyabolicis incantationum
lulem habct, ct conlra lercianas el quartanas fe- conjurata fueril, ita quod vir iu amore mulieris
bres valel. Nam radicem ejus modice tuude, el iia 0 aut quod mulier in amore viri sic incantata in-
in vinum pone, el saepe bibe, et tercianaro et quar- sanil, tum bethoniam quaerat per quam unquam ali-
tanam a le fugat. Et ilerum bconiain pulveriza, et quod inedicainentuin vcl aliqua fantasia prius facta
pulverem isttim in farinam pone , ac sagimen aut sii, quia si tale aliquod per eam ante factum est,
oleum papaveris adde; ila fac quasi liabim, et amodo atl medelain medicinae non valet, quia per
saepe comede, el iierum terciana cl quarlana a te fantasias prius irrelila esl (5). El cum eam invenerit,
cessabit. El si homo mcntem excedit, quasi ni- folia de ea auferal, el foliuiu unum in uirumqtio
chil sciat et qtiasi in exlasi jaceat, semen heoniae foramen narium suarum, folium unum sub lirigna
in melle inlinge el super linguam illius pone, el stta ponat, el in utraque manu sua folium uniiin
sic vires beoniae in ccrebrum illius ascendunt, et lcncat, alque sub ulrumque pedem folium unuiit
cum excitant, ita quod cito ad mentem suam rcdil ponat, ct eliain balheniam oculis suis fortiter
ci quod intelieclum recipiet. Sed et qui multum inspiciat; et hoc landiu faciat, dum eadem folja i||
(I) Menlha Pulegium. (4) Et eiiam — novit des. in ed,
(-2)Pmoitia officiiialit. (5) Quia — est des. in ed.
(3) Quemadmodum— sylvestria des.iu cd.
1183 S. HILDEGARDIS 1184
cqrpore ejuS incalescant, et ssepe faciat, scilicet A homo qui in corde, et in vobin (tic) doiet, cilter-
dum meiius habeat, et sic ab insania amoris illius vurtz album, et ad ejus tertiam partero abro-
solvetur, ita lamen si nullum incifaraeiilum amoris lanum, et minus menus quam abrotani sit, simul
aiit comedendo aut bibendo guslavit nec in corpus lundat, et his buJyrum vaccarum in Maio paratum
suum induxit. Sed et qui per magica verba in addat, el hoc ungiienlum optimutn est; et cum in
araore alterius irrelilus est, sive vir, sive mulier corde dolet, ibi inungal; el si in vobim dolet, circa
sit, bethaniam apud se semper halieat, et melius gnttur se ungat, et boc saepe faciat. et melius faa-
babebit. Quod si in hyeme est, ita quod folia ejus bebii. Add. ed,]
ad praediclum remedium non possunt haberi, radi- CAP.CXXXI. — DE BIBEKELLA (3) [II, 139].
cem ejus accipiat, el ita faciat, nt praedictum est. Bibenetla magis frigida est quam calida , et ad
Et. nullus uilo modo beihaniam comedat, quoniam usus hominum non muitum valet, quia succus ejus
si eam comederii, sensum et intellecluin ejus laedil, acer est (4). Scd tamen eam in collo tuo sempcr
et eum fere amenlem facit. babeas suspensam, et interiro ab invocationibus
CAP. CXXIX. — DE SICHTERWDRTZ NIGRA(1) daemonum, a magicis verbis, nec a zauber, ;quod
[II, 130]. nec comedisli nec bibisti, illudi poleris.
Sichterwitrlz quae nigra dieilur, calida est et fri- B CAP.CXXXII. — DE AGLETA (5) [II, 140].
gida, et in calore suo dura esl et aspera. Si aulem Agleya [Acolcia ed.\ frigida est. Et homo in quo
aliquis homo ulla peste el infirmilale, cl incapite fceitchlicli, quod dicitur telega , nasci incipit ,
fatigalus, sensus suos et iniellectum perdit, ita Agleyam crudam comedat, et freichlich evanescit.
quod amens eflicitur, accipe Siclnerwurtz, et mi- El in quo orfimee[scrofttlaeed.\ crescere incipiunt,
nus de Qiicnula ei adde, et simul lunde, ae in pa- Agleyam crudam saepc comedat, et oriimae de-
tella cum veteri arvina sweytze, et calidam snpcr crescunt. Sed et.qaii muilum flecma eieit Agleyam
totum caput et circa colluni totum illius pone, et in melle beysze [condiat ed.], et saepe comedat, et
pnnnum desuper liga, el lioc per quinque dies fac, flecma mintiit, ac illum sic purgal. Qui attlem fiber
semel in inane, semel ad noclem per singulos dies babet, Agleyam lundat, et succum ejus per pannum
calefaciens, Et post rfuintum diem, lixiviam cuin rolet, et eidem sujcco vinum addal, el ila saepe bi-
cineribus de fago fac, et capul ejus lava, et cura- bal, el melius habebit.
biiur. Quod si tamen mentem suam nondum rece- CAP. CXXXIII. — DE STOINGWDRTZ (6) {&, 141].
perit, iterum per alios dies quinque cum eodem Springwurtz [Citocatia ed.) frigida esl. et modicum
nngiiento capul et collum ejus circumpone, ut prae- _ alque acrem succum in se babet; necmulium per se
dictum est, et iterum post quintnm diem cum prae- solam ulilis est bomini (7). Nain quicunque homo
fala lisivia caput ejus lava, et quamvis pcslis eam solam et simplicemcomederel,illum interius in
amentiae illius forlis sil, ab eo fugabilur, el sensus corpore suo dissiparet, id esl indrede, itaquod cum
suos et intelleclum suum recipiet. periculo ejus ipsum transiret ungetuniliche (8). Sed
GAP.CXXX.— DE SICHTERWDRTZ ALBA [II, 157]. qui parvam et levem purgationem sumere volue-
Alba quoque Sichterwurts eamdem praefaiara na- rit, accipiat cynamomum el liquirici pari pondere,
tiiram nigrae Sichterwurtz habet, exceplo quod ni- et pnlverizet, et pulverem islum cum modica fari-
nula simelacin succo Springwurlz ad modum faba-
gra acerbior esl qnam alba. Et alba Sichterwurtz
Quenulae el feniculo et arvinae, ut praediclum est, rura involvat, et ad solem vel ad fornacem siccet,
commixta, amenliam in homine eliam fugat, sicut et tunc iri niane diei boc sumat, quantum quinquc
praefalum esl, et etiam ad alia pigmenta ac un- liummi, aut novem, aut quindecim ponderant, et
guenta mulium valel, si eis additur (2). Et juven- enm leviter purgalbit; et se postea cibo ct potu
cula, cui nienslrua in reclo tempore desunt, oleum observet, ut justuin est (9).
rosis unposiiis accipiat, et etiain de alba Sichter- CAP.CXXXIV.— DE FRIDELES (10).
nurtz dimidiam lerliae partis earumdem rosarum, D Fridelet auga nec rectum calorem nec reclum
el hoc idem oleo imponat, et tunc juxia inguen, frigus in se babet J nec ullas vires ad usus hominis
circa umbilicurn et super lankm forle et saspe se tenet, sed esl unkrul, nec ad medicinain valet;
ujigal eodem oieo, et membra [mensirua] ejus mo- nnde si aliquis homo eam comederet, illum plus
vebunlur, ct solventur. Sed si aliquibus impedi- laederet quam ei prodesset.
menlis irretita hoc modo menstrua non babuerit, CAP.CXXXV.--PE BEROBTZ(H)[H, 142].
pra-fata lamen unctio menstrua in ipsa ila defundel Berwuriz calida est, et siccam viridiiatem in se
ci minuit, id e&izusluszet, quia minus indedolebil, habet (12). Et botno qui fortes el ardentes febres in
si ei recto tempore non occurrcrint. — [Sed et se babet, berwurtz jpulverizet, et pulverem islum

(1) Rumex acutut, ul cap. seq. modieum — homini om. ed.


(2) Et alba --. additur des. in ed. SEt Id ett — ungetunl. om. ed.
(5i Pimpinelta taxifraga. (9) Et te pottea — juttum -*
esi om. etl.
(i) Quia — etl des. in ed. (10) Myosotis tcorpioidet. Decsl in ed.
(5) Aquilegia vutgarit. (11) Athamanta— Meum.
(6) Euphorbla Lathyrit. (12) Et siccam virid. om. ed.
11(59 PHYSICA.— LIB. 1, DE PLANTIS. 1186
cum pane, jejttnus et pransus, comedat, el inelius A iili majorem infirmiiatem conferrel. Si enim eam
habcbit. Sed et qui gegicht habel eumdem pnlverein aliquis comedit aut bibit, eum interius exulcerat
saepe cometlai, et gicht in eo cessabii. El qui gel- et laedit, el ideo inlerdum et solulionem et dige-
tucht habet, radicem berlwurtz, cum viridis est (1), stionem in homine cum dolore facil et non cum
in aceto londat, et sic comedal; el tunc etiam saniiale. Qui aulem aliquod inmundum comedit,
cum eodem aceto aliquod tuffen paret. et ssepe aul bibit, aut leligit, unde ttlcerosus in corpore
comedat (2), el curabilur. fit, veterem arvinam accipiat, et ei satis de succo
CAP.CXXXVI.— DE STEMBRECIIA (3) [II, 143]. Grintwuriz addat, et cum eo tunde, et sic in pa-
Stembrecha [Saxifrica ed.\ frigida esl, et fortes tclla siinul dissolvai, et lunc cum sepo perungat se,
vires in se babel; et ad usus hominis qui lenerum el sanatur.
corpus babet in comeslionc non valet, quia corpori CAP.CXXXIX. — DE LUBESTOCKEL (7) [II, 56].
illius nimis fortis essel. Sed ubi aut in siomacho, Lubettuckel [Levislicum ed.] temperati calorisest.
act vesica alicubi in corpore hominis tlim coagu- Et si crudum comedit, hominem in nalura sua zuflot-
iatur, et ita induratur velut lapillus, ttinc ille se- ztkh facit [dissolvit ed.], el naturam ejussic destiluit.
men Stembrechein aqua lundal, el ita pransus, et Scd cl si quis cocluni absque aliis condimeniis so-
non jcjunus, saepe bibat, et sic bibilum illud, quod B lum comederit, eum gravem et unluttig [laediosutn
in bomine velut lapillus, duruni el contrariiim est, ed.\ menle el corpore faceret. Si uutem cum aiiis
franpil, el ila hoino ille sauabitiir. El qui gelsucltt condimentis coquitur ct comedalur, tunc come-
habet, idem semen leral in vino, et per modicam dentcm non mullum laedit. Et si aliquis homo
lioram in eodem vino jacere permitlat, et lunc, drute [glandes ed.\ in collo dolet, ita quod venae
pransus, saepe bibat (4), et getsucht in eo exstin- colli ejus inflniaesunl, accipiat Lubestucket, et mo-
guctur, quia ipsa eiiam de superfluiiate fellis in- dicum plus de Gunderebe, et in aqua sitnul coqual;
terduin nascilur, et multocieus quamdam duriciam aqua effusa, collo calidas circiimponat, quia venae
velul lapidem in homine parat. colli ejus supra modum distraclae sunl, et curabilui'.
CAP.CXXXVU.— DB UGERA [II, 144].. [Et si qttis in pectore tussiiat, ila quod ibi pri-
Ugera valde calida est, et quoddatn acumen in se muin dolere incipil, tevisliciiin accipiat el salviain
habet, el idem acumen vaide forle esl, et ideo aequali modo, et fceniculi bis tanuint ul isloruni
magnos et forles ulcus, id esl twern frangil (5). duorura est, et in bonuin ,vinum latn diu siniul
Nam Ugera in morlario lunde, et modicum baumo- ponal, usque dum idem vinuni saporcm ex eis ca-
leuin adde, et ita [frigida ed.] super ulcus pone. pial, el lunc abjeclis herbulis, idem vitium calcfa-
Quod si baumoleuiu non habes, modicum de cor- C ciat, et calidum posl cibum bibat, usque dum sn-
vino sepo adde, et sic in patella sweysze [calefa- nelur. Si autem lussis modica esi, liomo pnedi-
cial ed.], ac infrigidari permitle, et lunc ita fri- ctuin poculum non calefactum bibai, quoniam dolor
giduin super ulcus pone, et forlitudo ejus venenum lenis est. Si vero dolor forlis est, idem vinum cn-
emollescil et extrahit, ac iilud sanat. Sed et si magnaei lefaclum bibat, quatenus lanlo suavius solvatur.
rufae el videlicel gedoszen nlcera in lioinine stint, Quod si reuma de naribus equi fluit, ita quod iude
eamdem ugeram lunde, et ei aul baumoleum, nut tussitat, liomo qni eum liberare vult, levisticuin
c, rvinum sepum, ut supradictum esl, adtle et super accipiat, el modicum minus urentis urticae, eteas in
ulcera illa pone, et venenum, id est eyther, extra- aqua coquat, et deinde de aqua ablalis, fumuinearnm
bil; sed cum eadem uicera jam rubescere incoepe- iia calidum in nares et in os ejus freno imposiio
runt, ugeram abjice, el lunc cum baumoleo aut transire permiltal, et sanabitur.Si autem equus in
cum cerviuo sepo beneduch de canabo para, et su- venlre veiut de morsibus dolet, homo levislicnm
per ulcera illa pone, el snnabunlur, quia venenum accipiat, et modicutn minus de urenie urtica, et
jam tunc cxtractum esl (6). Sed et radicem ugerae pabulo illius sxpe inlermisccal, quatenus ista simul
in aceto beisze, el ita per noctcm eam pone super j) comedal, et curabitur. Add. ed.\
locuni illum ubi in corpore luo warczeu noviier CAP.CXL. — DEEBICH(8) [II, 146].
crescere inceperunt, et pannum .desuper liga, et; Ebich magis frigida qtiam calida, et ad come-
boc saepefac, et warczen evanescunt. dendum homini inulilis est, velut unkrut. Sed bomo
CAP.CXXXVIII.— DEGRINTWUBTZ [II, 145]. qui gelsucht habet, ebich in patella cum cervino
Grtnlwuriz [Chelidonia ed.\ valde calida esl, el. sepo aul veleri arvina tvveytze [calefacial ed.], et
enenosum, id esi tlimech succuni tenet. Nam tam calidum supra slomaphum suum ponat, et geltucht
•truin et acerbum venentim in se habet, quod ipsat iri herbam illam iransil, id est utzflecht, ita quod
lullain sanilatem homini conferre polest, quia si ini eliam cutisilliushominis gelware exteriusapparebil;
tna re bomini sanitatem daret, in alia re interiusi el cum berbas istas supra stomachuin suum posue-

(1) Cum viridit ett om. ed. ulcut frangil.



(2) Et lunc comedat des. iu ed. (6) Quia —•extraclum etl om. ed.
(3) Atplenium Ruta muraria. (7) Liquslicum tevitticum.
(4) Et curabiiur ed.,qux bic capilulum claudit. (8) Hedera helix.
(5) Ed., brevius, Catida ett et tnagnum et forte
1187 S. HILDEGARDIS 1188
rit, ut praedictum est, mox frr«ficru»«ein frigida A CAP. CXLIV, -r DE CRANCHSNABEL (5) [II, 150].
aqua lunde, et per pannum cola, ac ila frigida da Cranchsuabet vaJde calida est, et modicum humi-
iHi <ad bibendum, et geltucht expelliiur et eura- ditatis babet, et etiara fere vires pigmeniorum in
bitnr. '• • -*:..-. se babcl. Accipej ergo kranchmabel, et minus de
[Sed et mulier quae itijusto lempore mulia bertram [Piretro ed.\, quam de kranchsnabel, sic
menslrua iiiordinaie patitur, ebech inaqua coqual, nucis rouscatam, minus quam de bertram,sic el haec
et sibi in fenWribus, et in umbilico calidam cir- in pulverem redigje, elsimul commiscc, el qui in
cirmponal, et frigitliias illius contrario fluxui re- corde dolet pulverem islum aut cum pane comedal,
sistit. Si eliam iri aliquo homine iitferior pellicula, aul absqne pane, et manu sua lingat, (6) el melius
in qua intesiina ciausa stint, aliquo casu scinditur, babebit, quia oplSmus puivis est ad sanitalem cor-
ilie ebecb, et bis lanlum de majoreconsolida in dis. Et qui nazeboz babet, euradera pulverem nari-
bono vino coqual, et postquam eas coxerit herbas, bus suis appouat, et odorem ejus in se intrinsecus
a vitio separet, et illi modicum pulveris de zituare trabat, et nazeboz levius et suavius se solvet, et cito
facto, et lantum zuccari quantum ebech fuil, et evanescit absque periculo bominis illius. Sed et
salis de cocto melle inmittat, et ita rursuin mo- qni huslen [lussiiu ed.\ el gebrech [conslrictionem
dice fervere facial, et deinde per saccellum velut B ed.\ bi pectore habet, cum farina et putvere isto
purum polum faciat, et post cibum el ad noctem kuchelu [tortellos ed.\ in patella ponat, sagimine
bibat, et boc saepe faciat. Sed el lterbas quae in aut bulyro addito, et Jejunus et pransus saepe co-
praefato vino coctae sunt, super locum ubi interior metlal, et huslen el ulcus pectoris leniter el suavi-
pellicula rupia esl, calidas llget el scissuras ejus ler solvit, el fiiiiri facit, et sic bomo melius babe-
colligunt. Radicem quoque majoris consolidae in bit. Et etiam qui in pectore dolel, ita quod euni
xoinuta frusta inscidai, et in vinum ponat, ut inde peclus dempbet, aul qui in gullure dolet, ita quod
saporem capiat, et hoc vinum seuper bibal, usque- vox subirabituf, eumdem pulverem in calido vino
duth sanelur. Add. ed.~\ bibat, et in pectore ac in gutlure melius habebit.
CAP.CXLl. — DE YBISCHA (1) [11,147]. Sed el qtii in capite dolet, ad pulverem istum luci-
Ybischa calida et sicca est, et conlra febres valet. dum sat aut assukn sal addal, et ita aut in panc
Nam homo qui febres babet, qualescunque stini, comedal aut in nianu sua lingat, et ntelius ba-
ybiechen in aceto lundat, et mane jejuiius et ad bebit. I
noclein ita bibat, et fiber, cujuscuir.que natuias sil, CAP.GXLV. --DECoitSOLlDA(7) [II, 151].
cessabit. Sed et qui in capite dolet, Ybischam ac- Consolida frigida est. Et si hoiuo eam absque
cipiat, et modicum minus salviae addai, et bas ratioue comederii, omnes humores, qui in eo recie
sitniil conlundat, ac eis modicutu de baumoleocom- instiluli, desliluit (8). Sed si aliquod membrum iti
misceat, et luric Juxta igneni in manu sua talitura bomiiie deslituiuin ei ulceratum ac vulneratuin est,
calefaciat, et sic fronti suas solumraodo superponai, si tunc eam comederit, livoreni illuin, qui ibi egre-
el panno liget, et ila obdormiat, et melius ha- ditur, repeute sequitur, ei ipsum livorem et ulcera
bebit. stiperius in cute sanai, et iton iulerius in carne :
CAT.CXLII. — DE DENEMARCHA (2) {II, 147]. ac siiuilitudineitt habeat, quando lapides in ma-
Denemarcha calida ei humida esl. Et qui etiam guain fossam projiciuntur, ut aquam elfluere pro-
pleurisim palitur, aut ille qui de giclil dolel, Dene- Mbeaut, veitit in aliquo vacht est, et ita aqua cum
marcham pulverizet, et buic pulveri modicutn mi- eifluere non poiesl, iu profunditate licus conse-
nus de pulvere nebeten addat (3), et lunc cum dit (9); et hoc i_odo vermiculi et quaeque prava
farina el aqtta iorteflas faciat; anl kucheln u\ introrsum iuanebuiil, cum exlra efiluere probibean-
patella eum sngiinine, et has prsedictas pulveres lur. Sic consolida injusie et nou recto modo co-
commisceat, el sic saepe cotnedat, et pleurisis mesta ulccra extflrius sanat, el quajque oulrida
\u eo ila melius ba- iuterius diiniltit. ;
atque giclu cessabunt, quod D
bebit. CAP.CXLVI. — DE BTVERWDRTZ [II, 152].
CAP:CXLUL — DENEBETTA (4) [II, 149]. £rirv«ru)»rl.[Rustica.<f.Jcalidaesteluiodicum fri-
Nebelta [Calamentum ed.\ calida est. Et boino gida. Itadicem ergO et foiia biverwurtz pulverizn, ct
qw orfime [scropbulas ed.\ in collo habet, anlequam quanluin niedielas ejus pensal, taiilum de pnlvere
iiimpeiitur, Nebeliam pulverizet, et pulverem beriram ponderai, laiitum de pulvere cyiiaiiiomi ei
isium aul cum paue, aul in muse, aut iu kuchetn addat, et commisccat; el pulverem istum boc modo
saep. comedat, el orfimw evanescent. QUodsi orfimw coininixlum quotidie aul cum paue, aut com ca-
fraiiguntur, folia ejus ita cruda el recenlia super- lido vino bibe, aut in tuffen comede, et IIUIIJUI
pone, el orflmaesiccabunliir. magnam aul diuturnam infiriniiaiem habebis usque

(1) Alihma offtcinnlit. (6) Et ntanu tua iingat om. ed.ut el infra.
(2) Vateriana ojficinalit. (7) Syntphitum officinttle.
(3) Ethuic—addat. oin. ea. fc*«t — destituit desunt m ed.
(4) Nepeta cataria. 9) AUsimHiiUdhiem— contedit om. ed.
!8)
(51 Erodium cicuiarium.
1189 PHYSICA. — LIB. I, DE PLANTIS. 1190
jad morlem tuam. Et nullus homo piilvercm islum A CAP.CLIII. — DEHERBA GICHT[II, 154].
sic paratum deviiet; quia si sanus esl el pulvercm Ilerba quaediciiur gicht valde calida est, et quarn*
hunc quoiidie comedit infirmus ad longuin lempus dam viriditalem in se habet. El qui in stomach*
in lecto decumbens non erit; et qui infirmus esl, tlolei, eamdem herbam el semen ejus modice con-
,.si etim comederit, sanus erit. Sed pulverem pcr inndal, et in vino el in modico melle coqual, et
pannum servare poleris sanum, cum in novum per pannnm colel, el ila calidum bibat. Qui aulem
liciire vas pone de limo factum et aridum, el ila praecaverevull, niein slomacho iiilirmetur.eumdem
sub terra funde, et clausum tege, atque sic vires polum frigidum saepe bibat, el saniiatem in sto-
tuasobiinebis(l). macho retinebit. Sed qui a gicht saepe faiigamr
CAP.CXLVII. — L-KGRENSING. enmdem herbam cum scmiiie conlundat, el arvi-
Grenting unkrut, nec ad ullam sanilatem homi- nam ursi atldat, et o'ebaumoleo, vclul terciam par-
nis valel. lta si homo iilam comederel, ei nec pro- tem baumolei ad nrvinam ursi, et sic in aqtiam
dcsset nec obesset. coquat, et uiigiicntum faciat, el se ubi dolet iuiiii-
CAP.CXLVIII.— DEMORKROT (2) [II, 66]. gat, et siaiim cutim ejiisdem homiuis ila per-
Morkrut est refeclio hominis, nec ei ad samla • iransit, quod lempcslas pestis illius gicht ab co
tem prodest, neceiobest; sed comesta vcmrein B cessabil.
implet. CAP.CLIV. — DEYSENA(8) [II, 155]
CAP.CXLIX. — DEGENSEKRUT (5). Ytena [Verbena ed.\ frigida est magis quam ca-
Gensekrut Irigida esi et esl unkrui, nec bonilni lida, et ubi aut de
ulceribus, aul de vermibus pii-
ad saniiaiem prodest si comederii, sed eum plus tridie carnes in homine sunt, Ysenam in
aqua co-
laetlil. quat, el tunc lineum pannum supra putrida vulncra
CAP.CL. — DELINSAUO (4) [II, 15J. autsuper putrida loca vermium pone, eide Ysena
Lintamo calidum esl, elc, ut infra eap. 194, de illa modice aqua expressa, eam modice calidam su-
scmine lini, in quo mttlla leguntur quw hic detunt. per Iineum pannum illum quod
super puiridas carnes
CAP.CLI. — DE HINSDARH (5) [II, 175]. has posuisii depone; et postquam illa exsiccalur,
Huntdarm calida est, et est unkrtit. Sed si quis- ilcrum aiiam cociam eodem modo
superpone, ct
piam liomo casu ceciderit, vel si quispiam coniis boc tam diu fac, dunec putredo illa auferatur. Sed
pcrcussus fueril, ila quod culis ejus inde weydden el si alicui in gutlure inlumel, Ytenam in aqua
erit [inde varias maculas habet ed.\, Hunsdarm in modice calcfaciat, el ita modice calidam super gut-
aqua coquat, et aqua expressa, ila calidum super (fj lur suum ponat, el panno liget, el hoc laciat, dutu
locum casusaut percussionis saepeponal, el pannum tumor evanescat
desuper liget, et livores ibi collectos depellit. CAP.CLV. — DE SATEREIA

CAP.CLIl. DENVESEWDRTZ (9) [II, 15G].
(6) [II, 153]. Satereia magis calida esl quam frigidn. Ilomo
Nyesewurlz [Gelisia ed.] calida et sicca est, et
autem qui gicht fatigniur, itn quod menibra ejus
modicum iiumida, sed quamdam viriditatem habet
a semper movenlur, Satureiam pulverizct, ct huic
quae utilis esl (7). Nam qui gicht fatigatur, et
minus de pulvere kumeli quam t.'e pulverc
eliam ille qui getsucht babet, Nyesewurtzcontundat, pulveri
et sticcum ejus per pannum colet, el lunc eundera salviae, sic et pulveres islos in honigwunz simul
succura vino addat, et si gicht habet, jejunus hoc commisceal, et illam pransus saepebibat, et mclius
modo saepe bibat, aut si gelsucht [regium morbum habebit.
ed.\ babet, pransus saepe bibat, et curabitur. Sed CAP.CLVI. — DEWOLFESGELEGENA (10).
el Nyesewnrtzin vino, addiio melle, coquat, et per Wolfesgelegena valde calida est, et vcnenosum
pnnniim colet, et hoc pransus et ad noclem, cum ' calorem in se habet. Et cum masculus aut femina
dormitum vadil, bibat, et hoc saepefacial, et ipsum in libidine ardei, si quis hoino illum vel illam in
curabit, et ipsum in pectore suavem et levem facit, jr. cuti cjus viridi Wolfesgelegcna teligerii, in amore
et stomaclium suum purgal, el quidquid interius in jllius ardebit, et deindeposiqunm herba illa aruerit,
corpore suo sordidum cl fetidum esl miiiuil. mascultis aut feinina, qui cum eadcm herba lactus
(1) Ilujus capiluli lexlum, in co lice niacciim et vas ponatur, el clausuin cum tcrra legatur, ci sic
coiniplum, ex editione sistituus: t Uustica cniida vires suas rctinebii.
in bono leinpei-ainenloest. Homo amem qui stnus (2) Pamassia pntutiris.— Hoc capilulum repelilur
csse vuli, radicem et folia rusticac pulverizet, et iufia cap. 200, sed citui inscripiione : De pusiinttcu,
quantum medietas ejus pensal de pulvere piretri ut inedit.
atldal, el quantura medietas pireiri ponderal tan- (3j Potenlilla anserina. — Hoc capilulum decst'
tum de pulvere cinnamomi commisceat, et pulve- in ed.
rem istum quotidie cum pane, aut in sorbicio, aut (4) Linum ttsitatissimiim.
in calido vino bibat, et nullam magnam vel diulur- (5) Alsine medica.
nara inlirmitatem usque ad morlem suam habebit. (0) llelleborus niger.
El nullus bomo puiverem islum devitet, quia si (7) Et modicum. — Utilit et. om. ea.
sanus homo illum quolidie comederit, infirnius ad 18) Verbena officinalis.
longuin lempus in leclo decumbens non erit: si (9) Sulttreia horiensis.
iiifirmus comederit, sanus eril. Sed ul pulvis iste (10) Arnica tnonlana. — Deesl in ed.
per annum servari possit sanus, in novum liclile
iM S. HILDEGARDIS H9_
est, de nmore illo quo tncensus esl, fere infatua- A aqna illa, in qua avena cocla cst, ignitos lapides
lur, ita quod stultus deinceps eril. perfundat; el. postquam hoc modo sudaverii, in
CAP.CLVII. — DE SVME(1) [11,170]. ipsobalneo praediciam aquam in qua Slorcksnabel
Symet frigida est. Aut si maden aut vermes ho- et Steinbrecia coCtacsunt, calidam bibat, et Sleyn
minem comedanl, Symet ad ignem pulverizel, et in eo suavitcr frajigelur. El qui in corde dolct <t
ipsum pnlverem in loco ulceris Donat, et vermes et semper trislis esl, Storcksnabel accipial, et minus
maden moricntur. poleyae, et ruthae minus quam poleyae, et haec pul-
CAP.CLVIII. — DEJUNCO (2). verizel, et pulverem islum eum pane suo saepe co-
Juncus nec recle calidus, nec recte frigidus, sed medat, el cof ejtis conforlabilur el laeiuserit.
lcpidus est, el itleo atl mcdicamenla non valet. CAP.CLXIII. -J- DEBENEDICTA (10) [II, 162].
CAP.CLIX. — DEMEVGILANA [II, 157). Benedicta calida est; et si eam aliqnis in pctu
Meygelana frigida est, cl frigiditaiem hanc habet suniit, ad amorem! libidinis incendit. Sed si quis
quam terra, cum flores ad frucius producit (3). homo loto corpore in viribus corporis sui deficil,
Et si in quolibel homine orfimw crescunt anl freyt- benedictam in aqua coquat, et aquam illam ita ca-
lich, aut aliquod ulcus, in quo venenum est, ille lidam saepebibal, el vires corporis recipiei, el pcst-
Mcygelanam jejunus saepe coinedal, et evanescenl. B quam corporis melitis habuerit, eam devitel (II).
Sed el qui vallendsucltl [regium morbum ed.\ babet, CAP.CLXIjV.— DE RISZA[II, 163].
Meygelanam saepe comedal, el cum de eodem morbo Risza [Rubea ed.] frigida est et contra fiber valet.
jam super terram cadit, canidcm herbam sub lingua Nam qui fiber babet el faslidium comedendi, Rit-
cjtispone, el tanto cilius surget, el levius dolebit. zam in aqua coqual modice, et ipsam Iterbam in
CAP.CLX< — DEDORNELLA (4) [II, 158]. eadem aqua ila dimiilat.ci eaindem aquam in inane
Doriielta frigida esl, el eadem frigidilas bona ct ei ad noclem ila calidam bibat, aique ipsam her-
sana esl (5), et contra fiber Valel qni de noxiis bam in aqua coctam ita calidam slomacho suo per
cibis oriunlur. Accipe crgo Dornellam el eain in brevcm lioram superponal, et hoc per tres dies fa-
vino coque, modico meilc addilo, el lunc pcr pan- cial, et febres in eo cessabunt. — [Sed et qui
num cola, et sic jejunus ad noclem saipe bibe, et a quarlanas febres patitur, rubeam el herbam veprium
febre sanaberis. sequali pondere, et brachvurlz, ter lanlum ut isto-
CAP.CLXl. - DESCHARLEVA (6) [II, 159]. rum duorum esl, iii vino coquat. Deinde clarum et
Scharteya [Cicula ed.\ calida est, el contra vene- optimum vinuni iiifundat, el ignilum cbalybem im-
num valel (7). Nam si quis veuenum sumpsit, miiiai, et boc decies cum eodem vino el chalybe
Seharleyam, inodice melle addilo, el modicum rulhae ^ faciat; postea stiinal vinum illud quod cum praedic-
addal, elposlquam coxeril, et modicum slramoniae tis herbis coxit, el vino cui chalybem immisit in-
addat, et sic per pannum colel, ct sic posl cibum fundat, et simttl una vice fervere faciat, et in ipsa
ter bibat, el venenum aut per nauseam aut per se- accessione febris illud bibal usque dum sanelur.
cessum per eum liansibit, nisi lale venenum sit, Add. ed.] ,
quod ei mortem iitfcrat. El cui slomachus tam de- CAP.CLXJV.— DEMDSETHA (12).
bilis est, quod de cibis faciie Eylerech sit, Schar- Musetha nugis calida esl quam frigida.et quibus-
leyam accipiat, el lerciam ejus parlem poleyae, et libet unguenlis addila, ea toto meliora et fortiora
feniculi quarta, terlia pars poleyae, el baecsiinul in reddit; sed per &e solam ad medicamentum nou
buno vino coquat, modico nielle addilo, el per pan- tnultum valei.
iiuin colei, el post cibum et ad noclem saepe bibal; CAP.CLXVI. J- DEBIRCKWURTZ [II, 167].
stoinacliits ejus suaviler curabilur, seu purgabitur, Birckwuriz plus frigida quam calida est. Et homo
et appetiium comedendi babebit. Sed et qui in ca- qui superfluos et venenosos, id esl eytherecht, hu-
pite dolel, Scharleyam in aqua coqual, et aqu» mpres in se habet, Birckwurlz quae est blulwurtz
expressa, ita calidam capiii suo circumponat, et D accipial, et bis tanlum de Brachwurtz adbuc ad
panno caput legat ul ita dormial, et melius babebil. succum contundat, et sic in fictile vas pouat, et
CAP. CLXII. — DE STORCKSNABEL (8) [II, 160]. desuper bonum ac clarum vinum fundat, et ila post
Storcksnabel est magis frigida qtiain calida, et cibum, el cum dormiium vadil, per quindecim dies,
conlra calcnlum vaiet (9). Nam qui Sieyn [calculum et ei ad anriuni proderil, ila quodsuperfluos et veue-
ed.\ in corpore suo habet, Siorcktnabet accipiat, et nosos liumores haec potio in ipso immiuuit (13).
ininus de Steynbrecha, el in aqua coquat, el per CAP.CLXVII. 4 0- ASTRENCIA (14) [II, 1611.
pannum colet, et assum balneiim faciat [el illud Atlreneia calida est, el conlra febrcs valel (15).
intret add. ed.\, et avenam in aqua coquat, et cum Nam qui febres babet, cujuscunque generis, siut,
(1) Stellaria media. (9) Et contra — valet om. ed.
(2) Deest u> edil. — (10) Geum urbnnutn.
(3) Et [rigidflalem producit oro. ed. (11) Et postquam — devitel om. ed.
(4) Potentilta —tormentitla. (12) Deest in ed.
(5i Ei eudem est ora. ed. (15) lta quod —limminuii des. in ed.
(6) Salvia Sclarea. (14) Astranlia Ostruthium.
(7) £i conira — valet om. ed. (15) Et coatra -- valel ed. oui.
(8) Geranium pratense.
1193 PIIYSICA. — LHJ. I, DE PLANTIS. jiqi
Aslrenciam accipial, et enm rnodice contundnt, ett A CAP.CLXX. — DE ERPERIS(5),
sic lonsa seu iriia diniidiiim piccarium tisquc adI Ilerba in qua erpere nnsctintui- plus calida en
summitaiemejussuper camdem astrenciam ftindat,i quam frigida. Illa tlini in cometlcnie bomine pa-
et iia cumeotlem vino per nnciem reszuet [reservet t rat, el ad medicinam non valet. Friiclus quoquo
ed.\, et in mane dici ileriiin ei vinuni superaddat, , erperw velut slim in homine, qui euin comedit,
ct sic jejuntrs bibal, ct hoc per tres dies aut per' faciunt, nec sano ncc infirnio homini ad comeden-
qiiinqtie dies fnciat, et cnrabilur. .— [Qui auiemi dum valent, quia jtixla lerram crescunt et quia
I comesium cibuin digerere non polest, succum aris- eliam in putrido aere crescunt.
lolochiae longaeatl pondits iluoruin niimmoriim acci- CAP.CLXXI. — DEWALTBERIS(6) [II, 179].
piat, et siiccum bibineJlaead pontliis unius nummi; Herba in qua walt bere nascunlur, qua; etiam
el succnin citocatiae ad pondns oboli unius, el zin- heydel bere vocanlur, scilicet quae nigrae snnt,
ziber ejusdem ponderis, et farinam similae succis maximum frigus in se habel, scilicet cum frigus
istis adinisceat, et torleilos ad laiiiiidiiiera nurami, aliquanlum catori Jain cedit , ita quod jam rx icrra
seil atiquaiiluiri spissos facial, cl eos ad solem, vel etex lapitlibus hiimor frigoris magis laedit quam
in fornacejam fere infrigidalo coqtial. El homo ille prosit. Ad niedicamenla nou valei, frucius vcro
qui supradicto modo infirmaiur, si inierius calidus B coincdeniein lasilit, ita quotl giclti in eo.excilal.
cst ila quod cibus in eo exuslus est, de liis lortellis CAP. CLXXII. — DE FUNGIS (7).
iinutn in mane diei jejunus sumul; vel si interins Fungi qui stipcr lerram nascuniiir, ciijitscuiique
frigidus est ila quotl cibus in eo prae frigore congc- geneiis sinl, velut spunia et velut suilor lerra»
latus el compressns est, duos aut ires lortellos in stini, et boniincin cometleniem aliqtianiulum la>
mane jejnnus accipial. El cibus qiiem postea pri- dunt, quia slim et schum in eo faciunt. Sed lainen
mum comedii, jus vel sorbiciiincula sit, ei dcimle fimgi, qui iu sicca aura et in sicca lerra nast un-
alios bonos et suaves cibos , el sic inuditi faciat lur magis frigitli quntn caliili sunl, et iiliquanluni
dum se in stomacho liberatum senliai. Add. ed.\ meliorfis illis sunt, qui in humitla aura cl biimidu
CAP.CLXVIIL— DE ERTPEFFEB (l) [II, 168]. tcrra nascuiilur, sed medicinaein eis nou niulium
Erlpeffer frigida esl, et de lucido aere crescil (2). iiiveuitur. El fungi, qui in huinida aura et btimida
Et homo qui fiber babel ertpeffer suflicienler acci- lerra nascuntur, nec caliili nec frigidi ad plcnum
pial, et in bonmn viiium per iiociem unam penal, siinl, sed lepidi, et si bomo eos comeder.t, ma-
et lunc eripeffer abjicial, et itlem viiium ignilo ca- lum liiiiiiorem in ipso excilant; et niedicina in eis
Iybe calefaciat, et in mane jcjiiniis bibnt nique ad C non mulia est. Fungi autem qui in quibusdam ar-
noclem ciun dormitum vatlit, et sic laciat usque boribus, sive slaniibus, sive Jacentibus, nascun-
quod saiiilatem in se seniiat. tur, nd cibum bominis aliquantum bonisunt, ve-
CAP.CLXIX. — DE BREMA(3; [II, 177]. Iul qttaedam lieibulae horlorum, et comedentein mi-
Brema in qua bramber crescunt plus calidaquam nus laedunt, ct etiam interdum ad medicaineiiia
frigida est. [El si qnis in lingua dulet ila quod aul valent. Fungusqui in nuce crescit, nec reitum ca-
intuinescit aut ulccra habct, Iiii6'iuin suam cum lorem , nec rectuin frigus, sed torporem in se ha-
brema, scu cuin modico fleboionio paruniper insci- bel, sed ad coinedenduin non valet, quia in eo ex-
tli facial, ut livor erumpnt. Sed el qui in dentibus citat... Sed si in aliquo hoinine vermis nascilur,
dolet, ident in gingivis faciat, et indius habebil. anlequain vcrm s ille vivat, nccipe swam qui in
Add. ed.\. Et si vermes hoiiiineni conieduiit, idem nuce crcscit, et ciiin novus est, scilicel reoens do
bremam pulveriza, et pulvercm isium super locuin nrbore ablatus, et eum super ferventem aqunui
illuin pone, ubi vcrmes carnciii hominis aut pecoris tene, ul inde calidus el litimidus fiai, et iia tali-
comedunt, el morienitir, et sic ille sanabilur. Sed dum et humidiim super lumorem illuin saepe pone,
el si quis piilmone dolet, el in peclore bustet, ber- et lumor ille, ubi jam vermes crescere incipiunt,
tram accipiat et miitus de eisdem bremen quara de D j evanescet. Si auleiii illc vermis creverit, ita quod
berlranis, sic et hysopi iiiiiius quain barum bremen, vivus cril, euindem swam in calida fornace absquu
et dosl ininus qunui de his, et niel addat, et forli- prunisaridum fac, et eum ila in pulverem retlige,
lcr in bono vino coquai, et tmic per pannuin colet, et pulverem illtim ulceri saepe superpone, et vcr-
ci sic, poslqiiam illud niotliciiin comcdcril bibat, mes illi morientur.
et post plcuiim cibum saiis ex ea bibal, el hoc Fungtis autetn, qui in Tagonasciiur, calidus est,
saepc facial, ct pulmo sanilaleni recipiet, el slim el tam inlirmo quam sano homini in cibo ad come-
de pcclore auferciiir. Fruclus auleiii bramber, scili- dendum bonus est. Et bomoqui nut infrigidiiaiuiu
cct qui in bremen uascilur, ncc sanum nec inlirraum aut liinosum sloinacbum babet, fungtim de fago ac-
Iioiniiiein laedit, et faciliier digeritur; sed mediciua cipial, ciiin rccensest, et eiini in aqua cuni bonis
iu co non inveiiilur (4). herbulis coquat, modico sagimine addito, et tuiic

(1) Polygonum liydropiper. (5) Fragaria vesca. Deest in ed.


(2) Etde litctdo — crescit oni. ed (6) Vacciniuminunillus.
(5) Ihibus cwsius el fritlicosits. (7) Deest in ed
(i) Sed — iuvenitur deesl in cd,
PATUOL.CX.CVU. 38
I?.0B S. fflLDEGARDIS ' HS6
pransus modicum ex eo ita satis el sacpecomedat, A exsiccatur, itcriimi in codem felle intingal, et eo-
et sloinachitm ejns calefacit, el slim ab eo nufert. tlem unguis pulclier ibi crescit. Fungus, qui in aspa
Sed el si mulier pncgnans, cuni fatigatur, iia crescit, calidtis est et limosus, el ad comestionem
quod larda, el gravis, cl oppressa esl in corpore hominum non valet, ei nulia medicina in eo repe-
|:er gravediueui partus, ftingum de fago accipiat et ritur. • I
ciini in aqua tam forliter coqual ul tnius commi- CAP. CLXXIll. — DE WICBWDRTZ (1).
nu-lur, el luuc per panntim colei, et lunc de Wichwurtz plus frigida el humida esl qtiam cali-
succo illo , snflicienier sagimine addiio, tuffen fa- da. Homo aulem nrdcntcs febres habet, id est
qni
ciat, cl aul bis aul semel in die ex eo comedat, brinnende fiber, Wichwurlz aceipial et bis taiiluro
posiquam pransa fuerit, et de dolore partus sui le- de basilica , et hsec in puro vino coquat, et tnnc ia-
vins solvelur. ac per Singulos dies in mnne jc-
frigidari permillat,
JTungus, qtti de holder crescit, frigidtis esl, nec juntis hoc bibal, et ad noctem cum dormitutii va-
ad coinedendum homini valet, ila ut si et-iamali-
dit; ei sic faciat diun sauetur.
quis ex eo comederit, debilitaliir. Nec etiam ad
CAP.CLXXIV. — DEALOE(2) [III, 6].
medicinam mulluin valel. Fungus qui in salice lias-
cittir, calidus esl, el ad comcdeudiiin boutis. Qui B Aloe. Succus herbse hujus calidus est ei mag-
autem in pulmone dolet ei inde peciore demphei, nain viitulem habet. Et si quis bomo fortes quoti-
Junguin in vino coqual, el modicum cimini el mo- dianas febres iu sjlomacho habet, beneduch in ca-
dicuin sagiininis addat, et ita suffen illnd sorbeat, naho cuin aloe facial et slomacho superponat, et
ei eliam ipsum fungum ita comedat. Sed ei idem stiper umbilicum, et febris cessabil. Nam odor ejus
fungus ita comcstus dolorem cordis el dolorem corpus bominis interius confortal, sed [non?]lanieii
splenis mitigal, quia cor inlerdum ex hoc dolel, caput, sed eamdem faiigalionem quaein capite homiuis
qttod stomacbus et pulmo ct splen malis huinori- esl purgat. Et qui tussim, id est huslen, habet, idem
bus illud afliciunt. Sed si purgaloriam polionem beneduch cum aloa paratum super pectus suuia ,
sumere vis, accipe fungum desalice, cum recens ita quod eiiam odojremejus naribus capiat, el lus-
est, el eum aul in sole , aut in calida fornace ex- sis cessabit. Sed et qtti ridden babel, accipial suc-
sicca, et sic pulveriza , et deinde, cum potionem cum de andorn ; vel si in bieme est, acciptal tle
sumere volueris, de slramonia toile, et ei de pul- pulvere ejus et plus de aloe , sed et liquiricii plus
vere istius fungi ad pondus nummi adde, et de quain lorber, el haec iu vino coqual, el sic per pau-
lacte •prinywurtz ad pondus oboli, et simul com- num colet, et honigwunz addal, el cura jam de
el ita illani velut aliam ^ ridden faligatur , et cito curabilur , quicunque
misee, potionem polionem
jejunus sume quam hoinines sumere solent, el pur- ridde sit, praeter quarlanam. El qui geltucht habei,
gabil le. Nam pulvis isle fungi hujus stramoniam et aloe in frigida aqua ponat, ei maue ( ei cum dor-
tpringwurtz temperai, el malos bumores in homine niiluro vadit, illam bibai, et hoc ler vcl quater fa-
velut bona aromaia pcrscruUliir. cial et curabitur (3).
El si qnis wisza in oculo habet, fungitm salicis CAP. CLXX^Y.— DETHORE[III, 8].
ad soiem exsiccel, el postea, quoties wisia ocn- Tbus caliduni cst plus quam frigiduin , el odor
lorum curare voluerit, cum in aqua per brevem ejus absque igue ascendil [ulilis ed.\; quia oculos
boram ponal, et deinde aquam, quam iu se trahit, clarifical etcerebruin purgal. Accipe ergo tbus et
excutiet, et tunc de succo, quem in se habet, cum pulveriza, et huic modicum farinae sirailaeadde , ct
penna ad palpebras striche , ita etiam quod oculo- eiiain albuginem oyi (4), et sic torlcllos iac, et eos
rum inlerius modicum langal, el lioc facial per ad soJem aut^per caiidain laterem (5) sicca , ci
quinquc aul per tres nocles , cuin dormiluni vadit, posiea eos uaribus luis sa-pe appone , et odor eo-
et curabilur. Fungus, qui iu piro nascitur, frigi- rum le couforiai, ct octilos tuos clarificat, ac cc-
dus et huinidus esl, el homini ad comedendum non D rebruin tuum implel. Sed qui in capile dolet, ila
olistat nec prodest. Sed homo , cui capul grindig quod capul suuiu scindi putat, lortellum sic para-
esi, fungum de ,piro accipiat, citni recens esl, et liim ul praeilicluiii cst ad iilrumque tympus ponai,
siiccinu ejus in bauuioleum exprimat, el luuc ab- et patino modice coiistringal, cum dormitum vatlii,
jectoeodein fungo, ctim bauinoleo isto caput siiuni ct dolor capitis ccssabil. Et qui cotiidianas febres
kajpeperung.it, elcurabiiur. El qui scubiosos un- habet, accipiat ibus el Romischmynizam et. simnl
gues habet, de fungo piri accipial ad luliludiiiein coulundal, ct sic super umbilicum suum saepepo-
unguis sui ubi griute est, el in fellc bovis, el non nat el pauno constringai ut incalescat,, et curabi-
vaccae, inlingal, et ila pars illa in felle isio inliii- lur [quia febres slomachuiii et jecur faiigam. Adtt.
cia, quam super unguein suum posuit, interius ed.

(1) Deesl in cd. terlianas , scu qiiarlanas palilur , du liguo hoc iu


(2) Cf. iufra cap. 224. poliiin t>uiinipouai et iiicliorabtintur. »
('i) Capitulum hoc iu ed. brcvissime sic expoui- (4) Et etiam—— oviom. ed.
lur : < Arbor ligni Aloe calida esl. Jloino qui IVbres (5) Aui per laierem om. ed.
i-t stoinaclji» suo liabct, el qui quolidian.is, scu
«97 PHYSICA.— LIB, I, DE PLANTIS. 111)8
C*p. CLXXVI. — DE MYRRHA [III, 7.] A dum ad ullum usum hominis facluin est; tuuc in
Mirrha calida est et arida. Si autem mirrham rcslale in solc, aul in hicmc super ignitiim lapi-
apud le portare volueris , eain primum in sole ca- dem exsiccet, et aridus est, si postca coroedil aut
lefac.aut super laterem igne calefactum, ita mo- bibit eum , refocillat. Et qui in ccrebro aul in pe-
dice defluat (1), id «st zufliesze, et iunc eam juxta clore dolot, ct ita conclusus est, quod se purgare
te habe, ut decarne et de sudore tuo incalescal, non potesl, et excreare non potest, si comedil atit
el fantasmata, et magicaearles, atque invocationes bibit, cerebrum illitis purgal, et pcctori ejus solu-
daemoniorurasuper inala verba el maleficia herba- lionem purgationis facit.
rum a tc fugat, ita quod le rainus Jaedere possunt;, CAP.CLXXX. — DELACTE(7).
ita si magiea nec comedisti nec bibisli. Sed el qui in Lac vaccaniin ct caprarum et ovium , ac omne
iibidine ardet, pectus el ventrem suum cum ea bet- in hicmc sanabilius esl quam in aestale , quia tunc
triche ei superfluilalem iibidinis ab eo fugat. Sed et varietas succorum in hicme fn se non exlrabil, sic-
odor mirrbae libidinem ab homine fugat, sed men- ul iu aestate facil. Qui autem in aeslate lac comc-
tem ejus non laeliJicai, sed opprimit ct gravat, ac dunt, si sani sunt, eos aliquanium laedit; si aiitem
tristem facit. Et ideo qui Mirrham apud se habet, infirmi et debiles sunt, modicum tle lacie conic-
gebranl aurum assum simul porlct, qiioniam bec B dant. Si lainen sani honiincs in liienie lac coint;-
inenlem hominis laelificat. Et cum magnae febrcs dere volunl, accipiant radicem euter neszeln , ct
hominem invaduni,si ei tunc mirrha in caJido vino eam exsiccent et arefaciant, et in lac ponant et co-
ad bibendum datur, febris ab eo cessnt. lta cliam medant, quia mali bumores , qui in lacle suiii,
qtiem libido invadit, si mirrham comedit, libidinem per uriicam compescuntur. Si autem iafinni ei tlc-
in eo exstinguil, sed lamen illum valde aridtim fa- biies in byeme Jac desideranl, illml coqnani, ct
cil, el itleo non vaJet, nec uiilis est ut ullus liomo uriicam arefaclam itiiponaiit. Iu aesialc autcni non
iliam nisi pro magna necessilate comedat. vxtlcttit urtica in lac ponatur , qiioniam ipsa lunc
CAP.CLXXVII.— DEBALSAMONE [111,5.] bumores ei succos ac viriditatem in se babel; cl si
Balsamon regalis nalurae esl, et valde. calidum innc boc inodo iu lac poneretur , lac de uovo succo
et bumiduin est, etin lali temperaraento, ac cura ejus laederetur.
tam mngna caulela ad medicamenta habendum est, CAP.CLXXXl. — DEBUTVRO.
ne forlitudo ejus hominem laedat (2), velut nobilcs Butyrum vaccarttm meliuset sanabiliuscsl quasii
bomines venerari et limeri debeut ne ad iraciui- bulyruin ovitiin aut caprarum. Et homo qui dttn-
diam provoceniur. Et qui magnas febres in stoma- phig, aut qui hustel, aut qui in corpore aridus esi,
cbo babet, modieum balsami accipial el satis de C butyrum coniedat, et eiim interius sanal el rcfo-
baumoleo addat, et plus de medulla cervi, quani cillat, id est label, qui iiilirmus et aridus esl. £t
clei iilius, sic et «x his unguenlum faciat, et circa sano homini aut qui moderalas carnes in corpore
slomachum cum eose ungat, el febres ab ipso au- babet, buiyrum illis bonuin et sanum est ad co-
feret. ScJ et si quis frenelicus esl, idcm ungtienluin medeiidum. Si aulem pingues cames corporis ha-
accipc, et lympora ac nack [occipul ed.] illius uiige, bct, moderate coinedal, ne iiifirmae carnes ejus plus
ita quodnec veriicem nec cerebrum ejus inngai, ue ingrossenliir.
de fortiludine ejus laedanttir (3), et ad niciilein el ad CAP.CLXXXII— DE SALE(8) [I, 5].
sanilalciii redil. Et qui virgichtigetest, modicum bnl- Sal valde calidum csl, et aliquantum humidus,et
sanii vcl ad pauiuni [paulinum ed.] vel ad alia bona ad mullos usus hominis ulile est. Sed si quis homo
elecluaria addat, el eomedat, el gicliiiu eo cessabit cibos absque sale comedil, eum lepidum inierius
(4;. Scdiu balsamon mortua corpora aliquanlulumdiu facit; sed si ettm moderate temperalum cum sale
tciienlur, ne putrescaut, ila eliam bnlsamon forte comedii, ciim conforlat el sanat. Qui autem nimis
et limendum liquamen omnibus naturis, nt recte salsiim cibum cometiii, eum interius aridum facit
cura eo lemperentur; alioquin facileabeodissipaniur. P | et lifdii, cl tunc [sal super puliiionein ut arena ca-
CAP.CLXXVIH. — DE M.LLE^5). dil el piilinonem] siccat, quia pulmo huiiiidilaicin
Mel. Et hoino, qui pinguis esl el crassas carncs qiiaerit, et puliiioueiu laedil el demphet [opprimit
liabet,si mel saepe comederit, labem in eoparal. Qui cd.\; et si lunc ctiam supcr jccor cadit, illud ctiani
autem macer el aridus esl, si coctum, ab eo Laeditur. aliquaiituiii laedil, quamvis jccor lbrie sil ei qiiam-
Quodsi quis favuracum cera manducaverii, melan- vis sal exsupcrei. (Jnde omnis cibus ita suliri dc-
coliam itieoexcilat.el illttm ila laedit, el gravcdinein bcl, ut cibus saporein plus habcat, qiiain sal in ro
in co parat, ei melancoiiam iu ipso crescere facit. sentiatur. Sal auiem supcr ignein assus sauabilior
CAP.CLXXIX.— DEZDCEER est, quam sal crudus, qtiia humidilas quae in cu
(6),
fuit exsiccala csl; et si honio eum in paue aut cum
Zucker, ctnn adhtic cruduin cst, ila quod non-

(1) Attt—— deflttat om. cd. (<j)Dccst iir e.d.


(2) Ne Iwdttt om. cd. (7) l)e lacte ct bulyro in ctliilnne a*giiurin cnpi-
(o) Ne — .tt-danittr oiu. ed. tulo De liove. Vidc inlia cap. li libri vu L)c..ui-
(Dltcliqiia OIII.cd. malibut.
(.">)l»ccsl in cd (8) Cf. infra, cap, 2 libri u
1199 S. HILDEGARDIS 1200
quolibet clbo moderalc comedil, bonum et sanum A CAP.CLXXKIV.— DE MIRANDA (2).
ei cst. Qui merandcn facere vuli.panem teiiuem in scis-
[Sal est quasi sanguis, el quasi flos aquarum est, sura in vintim aut cervisiam,aui in aquam incidat, cl
ct ideo moderate iilenli vires tribiiil, immoderate liqtior ille ipstim paWrn suflicienier perlranseai, et
vcro ntenii velut iuundatio et velul procelia est sic comedal, quia panis, hoc modo mollis effeclus,
add.ed.] lanlo suavior et facilius tligeri poiesl. Nam si quis
Lucidus vcro sai mnjo/em calorem habet quam panem tantum inlingil el mox ila comedii, ante-.
aJiiid sal, et eliam qtiamdam buinidilatero habet, quam humidilale liquorum illoruiri perfundatur,
ct [ulilis est] ad usum hominis et ad omnia medi- eum inlerius graval et conslringit, nec facililer
camenta, ita ut si eis modicum quid ex ipso addi- digeri potest. Sed meranda vini fortis esl, elhomi-
tttr, lanlo mcliora sunl, et ila pretiosior etiam alio nem interius aliqiianlum aridnm facit, nec homini
sale, sicut pigmenta alias berbas praecellunt. Et si miillum prodesl, eiiamsi ei non multum oberit.
homo de sale isto modicum cum aliqiio cibo aut Meranda aulein cerVisiaesalnbrior, qtiam vini, quia
cum pane comedii, et non absque alio condimenlo, succus panis succo iccrvisiaesibi fere cognato con-
tnnc eum coiifoflal et sanat, ac pulmonem ejus jiingitur et hominepi interius aritlurn non facit,
juvat. Si autem immoderatc et sine temperamento etiam sibi non multum prodesl. Sed meranda aquae
eum comedit pulmonem illius in ipso wethet, et salubrior esl quam cervisioe, quia illa in stomacbo
[debilitat ed.\ et laedit. [Nam de fortissima vi hunii- suavis et levis est, el suaviier ei leviier digeri
dilatis aquarum et terrae sudal, ideoque moderaie potest, velut mollis cibus, qui facililcr et absque
tileiill bono calore et bonis viribus suis vires tri- laesioneper hominem transit. Et bomini qui cali-
buit, immoderale auicm utenlem sicul repentinus dum el fortein sloiriacbtim babet frequeris meranda
fluclus evertit. Add. ed.\. Quod anlem homo mullam non prodesi, quia calorem stomachi ejus infiigi-
silim palilur, cum plurimiim sa! comedit, hoc ideo dal et aridum facilt. Sed et bomini qni frigidum
esl, quia sal pulmonem ejus siccat et bonos bumo- stoniacbuin liabet meranda non mullum prodest,
res in eo arefacit, el tunc pulmo et humores liiimi- quia stomachus ejus lanto plus ab illa infrigidalur
ditalem requirunl, et sic homo silit. Quod si homo et aliquanlulum indliraltir. Illis quoque, qui infir-
ille lunc multum de vino bibil, ut sitiin in se exstin- nuin et tennetn slomachuin habent, meranda non
gual, insaniam in se ducil, cum vinum supra mo- niulitim prodest, quia eum aliquantum graval; sed
duro bibit [quemadmodumLot fecit. Aid. ed.] Unde lamen slim ab eo anfert et niinuit.
salubrius et sanabilius homini est, ut aquatn post C CAP.CLX!_XV. — DEOVIS(3).
silim bibat quam vinum, ul silim in se exslinguat. Quaclibel ova magis frigida quani c-alida sunl et
CAP.CLXXXIII. — DE ACETO(1). polenter violare possnni. Ad comedendum nociva
Acetum vini est, et valel ad omnes cibos, ita quod stint, qtiia tenacia suni et limosa, id csl stimechte,
tibis lioc modo addatur, quod eis sapor non aufe- et fere ut venenum.jNec homo ea comedai, quia si
raiur, sed ad modicum aceli in eis intelligalur, et quis ea comederil, wfime et malus vermis, qui ho-
sic acelum cum modico cibo sumptuin foedilatem minem comedit, in eo faciliier crescerent. Sed ovn
in homine purgat, et humores in eo niinuit, et re- gallinarum, quae doitiesiicae sunt, comedi possuni,
clnm iter cibus in eo facit. Si autem lantiim aceii sedtamen inoderatc,qiiiadebilibus visceribus homi-
ad ribum addilur, quod sapor aceti saporem cibi nis ila nociva snnl, velut imemperala farina et non
superat, ila quod cibus ille magis secundum ace- cocta, quia eis ul seick adliserens et stirn ac ptitre-
tIIni quam secundum cibi saporem, tunc sic come- dinem in slomacbo ejus paranl. Sed hoino, qui snna
tlcritem laedil, qui.a calor ejus cibum in homiiie al- viscera habel, ea quideiu superare poleril, si illa
tera vice coqtiit, el ita eum durum (acil, quod di- comederil; sed tanien uioderate comedal, quia ab
geri vix potcrit.Quod si aliquis bomo fractas orfime eisfacile infirmabiiur. El etiam sano hoinini inagis
in corpore suohabet, espgkalp, quod in acetojacel, D mollia ova, quam dura quae eum in stomacho do-
accipiat, et accttim premat, velut caseus premitur, lere faciunt, tnfirmo aulem nec mollia nee dura ad
et ila siccari permittal el in pulverem redigat, et comedendum valenl. Sed qui infirmus est, si ova
in orfime, quse fraciae stiiit, de pulvere islo ponal, comedere voluerit, ajquaeniodictiin devino infundai,
el siccabtintur et sanabuntur. Si aulem orfime diru- el in pateiia fervere faciat, et lunc ova in eadera
plse non fuerinl, tunc idem kalp cuui succo suo aqua confringal, et lesias abjiciat, et sic ea coqunt,
desuper slriche, el illud eliam super eas pone, et et cocta comedat, et eum non laedunl, quia vene-
pannum desuper liga, et virswindet. Acetum auiem num el pulredo quae in eis est per ignem excoqtii-
de ccrvisia faclum tain bonum non esl, velut si a lur. Ovum autem ad ignem assuin cum tesia inclius
viiio factumesset, et etiam lepidum et debile esi, el salubrius est ad comedendum qiiain ovum aqna
et in liomine facile fiber parat, ci sloinaclniin ojus ciim tesla coclum, quia ignis pulredinem quae iu
f.icile iinltirai, el ideo comedeiili pnrmn valet. eis est pcr tcstara extrnhil, aqua vero puireilinem

(1) Deesl in ed. (3) Dccstin cd.


(2) Dcest in ed..
1201 PHYSICA. — LIB. 1, DE PLANTIS. 1202
ab eis non aufert, quia testa desuper est. Et vitcl- A valet, scd pecoribus non multum nocel. Si auietn
lus ovi salubribr esl ad comedentliim, quam albugo caro hominis inter cutem et cnrncm ebullil, velut
ejus, el eliam vitellus, moderate durus, salubrior ibi impeiigo [verruca ed.] nascitur, wichitn accipia-
esl ad cibum quam penitus mollis. Sed si quis ho- tur el in aqua coqualur, et ila calida super eumdem
mo crudum ovum comederit, eum valde laedit, locum ponatur, et exsurgens impetigo evanescit quac
quia putredinem iu eo generat. Ova aulem anseris de pravis humoribus ibi coagulari ccepil.
simplicia ad comedendum nociva sunt, nisi ab ali- CAP.CXCIII. — DEMILIO(8) [II, 13|.
quo quolibet cibo coquantur. Sed et ova anetoead Milium frigidum esl, nec utile ad comedendum,
comedendum mala sunt et hominem laedunt, sed
lamen salubriora et mcliora quam caro ejus, quia quia nec sanguinem, nec carnem in homine augel,
sed luiiiidum venlrem ejus im-
tota felidas quae in anela esl in carne ipsius remn- nec vires ei iribuit,
net, et in ova plene non transit. pletet famem minuit, quia gustum refocillatiouisnon
habet. Scd et cerebrum hominis aquosum facit, e(
CAP.CLXXXVI.— DE PICE(1).
slomachum lepidum parat [et tardum add. ed.], et
Pix valde calida est, et in vasisj in quibus potus
hiiinoribus qui in homine sunt, procellam incutit,
esl, sanabilis est. Si maden hominem comedunt,
Q
** ct fere cst ut inulilis campeslris herba, nec ad co-
super loctim ulceris picein pone, et vermes illes
inedendum homini sana. Sed et qui in pulmone do-
sibi altrahit, ita quod extrahere et abradcre polest;
milium super ignito lapide calefacluin pulvc-
et eis ablatis, iterum picem desuper pone, et hoc let,
tam diu fac, dum omnes auferantur. Setl poslquam rizel, ei htiic bis tantiiin de pulvere scolopeiidriac
caro illa purgala de vcrmibus fuii, ipsum locunt addat, ct eumcum buccelia panis lam jejunus quam
et sanahilur.
baumoleo el aliis bonis unguentis inunge, el sana- pransus ssepe comedai,
bilur. CAP.CXCIV. — DESEMLNE LINI[II, 15].
CAP.CLXXXVIL—DEHARTZ(2). Seinen Lini calidtiiii est, et ad comedcndum non
Harlz est lepidum; et vas in quo posilum est, valet. Sed qui in lalcre dolet, semen lini in aqtta
non est sanum, quia caput fatigat et dum in capite coqual, et lincum pannum in nqua illa calida intin-
parat. gat, el absque seinine iilo eumdem panimm super
CAP.CLXXXVIII.—DE SDLPHDRE (3). latus suum saepe ponat, cl dolor ille aliqiiantum
Sulfur calidum est, et in ustione velut in coctura
[quamvis ed.] gravis modice aitcnuatur el remilli-
malos 'humores sibi atlrahit, et ad medicamenta tur. ltem qui in lalere dolet, semen lini accipiatet
non valet.nisi si alicui virgibnisse aut zauber paran-' _ modicuin minus guinmi de Persico, ila quod semeii
Q
tur, aut si alicui fantasraala sunt, si ibi sulfur in- lini quarta parte excedat gummi, et in sarlagine
cenditur, fumus ejus tam fortis, quod iili omuia' gemeynerglut [ul gltilen ed.] coquat; deinde viscuni
debilitant, ita quod tanlo minus laesiones homini- piri in mortario ad succum lerat, ita ul de succo
bus inferunt, velut obi duo nequam sodales sunt,> islo plus sit quam gummi prsedicti, el succuni isium,
alterallerum dedignando superat. et meiJiiIlauicervi inajoris ponderis quam praefaiuin
CAP.CLXXXIX. — DEVIGBONA (4). guinmi aul quam succus piri sit, in sarlaginem ad
Vigbonafrigida est. Et qui in visceribus dolet, ita1 semen lini et ad gumnii ponal, et ileruin fervcre
ul quasi inlumescat, viybonam in farinam redigat,' facial. Quodsi medutlam cervi non habuerit, sepuiu
et huic modicum panis in pulverem redacti addnt,' juvenis lauri addat eodem modo, ul medulla cervi
et modicum scminis fcniculi, seu modicum de succo* esse deberet. Quo facto. Iisec per pannum sibula
levistici, et ita cum aqua cibum velut coquat, et ubique pcrforaium colel, cl in novum fictile vas ce-
aliquanliilum comedat, et hoc saepe faciat, et infir- ratum fundat, et in latere ubi dolet ad ignein ciiui
tna viscera sanal. illo sacpeperungal. El qui aticubi in corpore suo ab

CAP.CXC. DEKICHER (5) [II, 10]. igne tistus esi, semen lini in aqua fortiter coqual,
Kieher calida et suavis existit, el levis et suavis s ; et lineum pannuin aquae intingal, et caliduni super
D
ad comedendum, nec malos humores comedenti1 locum illum ubi ustus esl ponai, et ustionem ex-
aogel. Qui aulem febres habet, kicher super vivos s irabil.
carbones assct et comedal, et snnabitur.
CAP.CXCV.— DEBALSAMITA (9) [II, 45].
CAP.CXCl. — De WISELA(6)[II, II].
Wisela frigida et etiam sicca, et in comedcndo o Balsamita plus raiida quam frigida est. Si autcm
febres excitat, el slomachum infrigidat, et me- mullis el diversis cogitationibus scienlia et sensus
dicinae non mulium convenit. cujuspiam evacuaultir, ita quod ille in ameniiam
CAP.CXCIl. — DEWICHIM (7)[I, 12]. vcrlitur, baisamiiam accipint, el ter laiilnm fcniculi,
Wichim frigida cst, nec bomini ad comcdendum n et in aqua simul coqual, et abjectis herbulis, camdcui

(1) Dcest in cd. (6) Ervum Ervilia.


(2; Deest in ed. (7) Vtcia sativa.
(3) Deest in cd. — (8) Ptimcum miliaceum.
{i}Lupinus albus. Dccsl in cd. (V) Tanacelum balsamita..
(5) Cicer ariclinum.
t203 . S. HILDEGARDIS 1204
aquani infrigidatam frequenler bitaf. tlomo idem A j CAP. CXCVUL~- DE LACTDCA AGRESTI.
aridos cibos devitet, bouos aufcm et delicatos com- (Vide infra cap. 91, cal. IIC5,
quod, paucis mutatis,
edat, qui ei succum in sanguinein [bonum sangui- idem ett, ubi etiatk inier variat luclucm tpecies
nem ed.\ sobministrant. Sedetpulies simila, aut locum opporluniorem oblinet. Nonnulta quw in
cap. 91 deerant excap. 198supplemut.)
butyro aut sagimine, non autem oleo faclas com-
edat, quiacerebrum replensoleumflecniaaiiraheret; CAP.CXCIX. — DE GERLA(I)[II, 62J.
et vinuin iion bibat, quia dissipalos bumores in eo Gerta caliddet sicca existit, el moderale come-
magis dissiparet; sed nec aquam simplicem bibat, sla, nec mttftum Juvsjt nec lacdit, sed si quis exeai
quia sensus ipsiusin majorem inanitaiem deducerei. uiiiliiim comederet, calor et siccitas ejus febres in
Pcr triduum [praedictumed.\ auleiii pofcimet cervi- ilfo excitarel, et viscera ipsitis Iaederet. El qui in-
siam bibat, caput siium pileo aut viltro [filtro ed.] firmam culem iu facie habei, ita quod facile dcbi-
de pura lana faclo cooperiat, ut cerebrura leniter et scit, gerlam accipiat el in morlario luritlat, el Irilae
paiilalim inenlescal. Et homo q.ui venenum comede- oleum addat; ef sic ad uociem, cum in lcclo se col-
ril aul biberit, mox balsamitam, ruthain et paudo- locat, faciem soam inungai, et hoc faciat dum sa-
niani acquali pondere accipial, et in mortario lun- netur.
sis, suceum eorum exprimat, et deinde de succo B '
CAP.GC. — DEPASTINACA (2) [II, 66].
etiam purgaiorio bis lanlum sumat nec minus isto-
Paslinaca frigida esl, et est refcciio hoinhirs,
rum, et praediclo sticco addat, el simal eonnnisceai, nec ad
el per pannum colet, el jejunus bibat; et cum illud ei sanitaietn mtillinn prodest, nec ei obcst;
sed comesta, ventrcin hoiniuis tantum implet.
bibil, in calitio loco sedeal, ne infrigescat, quia si
lunc frigus babucrit, periculosum ei eril. Et posl- CAP.CCI. — DE BORITH [II, 72].
quam iHud biberit, mox etiam potum ex mclle con- Borith calida ei htimida esU Houio qtii in oculis
fccium bibat, el 'aul venenum' quod sumpsil per caiigat, ritbeum panilum de serico accipial, et bo-
nauseam evomei, am per eum per posieriora trans- rith coufringens, desuper ilfinial, et ad noclem su-
it, et Kberabitur. pcr oculos suos ilfiiiitum ita ponal, et hoc saepe*
Qtii autem multos pediculos habel, balsamilam faciat, et caliginem ociilorum fugabit. Quod si de
cum arvitia lundat, et haec simul commisceai, et eadem unciione ocufos quispiam inlerius leligeril,
dcimle enm illa circa collinn suum el assellis suis non eos nocebit. Si enini albus vcl viridfs cofor in
sc peiungat, et pediculi morientur. Et sicut balsa- eodem serico esSet, fri illo succus boriih accfpia', et
mita veneno resislit, sic etiam pediculis contrarra super viltrum [filirum ed.\ eas fiuial, et totum cof-
^ lum suum, et
esi. super occiput, et usque ad aures suas,
ssed et liomo in quo lepra crescere incipit, bat- non autem super aures, ponal, et liget, et hocsaepe
snmitam iri aqua coquat, et satis sagiminis addat, faciat, et tinnitus ajurium cessabit. Et si quis in
et src ribum parel, et eum saepecomedat, et tepram pectore dumphet, borith in vino aliquanlulum com-
ab eo fagat. Qui aulem tertianam febrem palitur, pescat, quamvis moqice, quia pravos humores qui
balsamitain aceipiat, et majoremhufflaiichen,aequali pqlmonem laedunt, fugat. [Sed et qui inlerius in
pondere, et ter tantum de rapbano ut istorum duo- corpore per uleera viscerum dolet, suppl. ex ed.\
rum est, et linec iu vino coquat, et per pannum co- furfures tritici lollat, et in patella cum borith caln-
let; garlofel sumat bis lanlum ct zinzebri lerliam faciat, et super pannum ponat, el ila calidas omni
pariem nt islorum duorura est, et haee in pulverem ventri et umbilico suo circumponat, ct cun>
redigat, el ex his, cum praedicto viho quod per bilur.
pannum colavil, purum potuin faciat, et illo in ipsa CAP.CClI. — DE SPICA.
acCessione atque seqneniibus novetii diebus utalur, (Vide cao. 25, col. 1140, quod hic verbatim iterum
ul plenius juvetur. poniiur.)
D CAP.CCIII. DE SEMPERVIVA
CAP.CXCVI.— DE STDTGRAslil,53]. fII, 86J.
Semperviva frigida cst, ct non esl utilis homini
Stutgras quae minora sunt frigida in naiura sua ad comedendum, quia pinguis uaiurae esl. Nam si
et debilia sunt, et infirmos humores in debilibus quis surdus in auribus est, ila quod audilu carcl,
ttominibus parant, et melancoiiam augeni, el gravia lac feininae.loHat quae masculum peperit, cum jam
sunt ad digerendum, et contraria hoinini ad com- decem aul duodecim septiinaiiae suni quod filiiim
edendum, quia viriditas eorum mala est. suum genuit, et modicum de succo seinpervivie
CAP.CXCVH.— DESTDR[II, 54] lacti huic addat, et in aiirem stiam aut ires aut
Stur magis frigida quam calitla est, et eamconi- quatuor gullas de eodem modice milti faciat, cl
edenti noii mullum prodest nec mullum obest. Pcr hoc fieri seniper permitlal, et audiluin recipiet.
se aulem nullas vires habet, et quia sic inutilis est, CAP.CCIV.—DE BRIONU.
sliis quibuscunque herbis addita, quosdam inulilcs (Idem esl cum capiluto 43, col. 1146, tub rubriea
huriiorcs expcllere inierdum juvat. D_ ST!C_WDRTZ.'

(i) Sium eitarum. (2) Paslinaca saliva.


1205 PHYSICA.— LIB. I, DE PLANTIS. «06
CAP.CCV. — DE POLVPODIO (1) [II, 93]. A eamdcm berbam accipial, cl in verlicc, criitibiis
Polypodium calidum ei siccum est. Ilomo autcm, abrasis, ponai; ci ligamine ligel, similiter et supcr
qui in visccribus dolet, si macer esl et si nou inul- pectus ponat, nec in triduo cam auferat, el ad seii-
tum infirmaiur, polypodium accipial, et secundum sus suos rediicilur. Qui autem per tolum cofpiis
ejus terliam partent salviam ei addal, et in pulverem suum a paralysi fatigatur, enmdein herbam in po*
redigat, et puiverem isium comedat, et malos liuuio- culum siitim ponal, ut inde saporem babeat, et fre-
res minitit. Quod si idem homo mullum infirmatur, quenler bibat, ct curabilur.
vinum, melle addito, ad ignem coqual, et per pan- CAP.CCX. — DEUUFFLATTA MAJORI (4) [II, 169.]
imm colatum infrigidari sinat et praedicttim pulve- Major hufflaiia frigida el hiimida, et ob hoc
rcm immiitat, et bibat. lioiuo aulem, qui in visce- fortiter crescii. In ipso atitem acumine el in frigi-
ribus sanus est et qui pingues carnes corporis ha- ditalesua pravos liumorcs exlrahit, cuin ulceribu.s
bct, nec pulvcrem isluiii comedal, nec potum superpouiiur. Si quis cliara scrofulas in corpore
bibat, ne sani bumores in co debilitenlur. suo babet, aiilequam ruinpantur, eamdem heibnin
CAP.CCVI. — DE VEHEDISTEL [II, 110]. juxta caudam abrumpal secundum latiludiiiem
Vehedislel frigidilateiii, quae de rore esl, iu se scrofularum, et caclera abjicial,el super pariem
lialiei, et valde utilis csi. Siquis a stechen [stecbedo * illam quam relinuil mel linial, et sic per tres tlios
ed.] in corde, seu in aliquo alio nie ibroriim siiorum et noctes super scrofulas ponal; et postquam
«Jolet, Vehedislelaccipial, el modicum niiiiiis ore- exsiccata fuerit, iierum recentem eodera !iiodo su-
cltier salben, et hoc in modica aqua in succtim re- perponat, el scrofuloe minorari incipient. Quarla
digat, el slaiim in ipsa hora cum a siechen faliga- amem dic Iriliceam farinam cum melle temperet
tur, sic bibat, el melius habebit. et commisceat, et ad latiludinem earumdem scro-
CAP.CCVII.— DEFJCARIA(2) [II, 164]. fularum couficial, el eis ackeleiam primo superpo-
Ficaria frigida esl et bumida. Iloiuo auiem qui nat, cl desuper mellicam[massamfariuae,et sic quoii-
ardemes lebres palilur, (icariam et bis lanlum de die per novem diesfaciat, et ulira, duin evanescanl.
basilisca in puro vino coqu.it, el infrigidari per- CAP.CCXL — DE HDFFLATTA MINORI (5) [II, 170.]
niillat, et per singulos dies Jejunus ex hoc vino bi- Minor hufflalta calida esl. Et si quis homo de
bat, et ad noclem cum se collocal ad leclum, et diversis cibis immoderate sumpserii, et jccor ii-
sic faciat dum sarielur. I.tis lacditur et indurescit, btc eamdem herbam et
CAP.CCVHL— DEWEVT[II, 165]. bis tanltim dc radice planlaginis, et mus quod cst
Weyt frigida esl, el idem frig.ts acuiissiiiitim est. ; circa viscum piri qnanlum minoris hufflatta in
Uomo qui in corpore suo a qualibet paralysi, cujus- modicas incisiones incidat. [Et incisioms istas
t.unque fortiludinis sit, faiigatur, weyt in aqua subuta, ntil alio minulo inslrumeiilo peiforel, et
fortiter coqual, ei per pannura cotet, herba abjecta: in foramina ista praediclum muesz infignl, el in
deinde arvinam vulluris, et secundum medielaiem purum vinum ponat. Sed ad pondus nummi
cjus scpum de cervo in praefalam aquam ponal, et accipiat lumorem qui aut in folio, aul iu ramti-
siuiul coquai, et ex bis unguenlum faciat. etsaepius sculo nucis velut faba, aut vcltit pisa inlumuii,
se inungat, et paralysis cessabit. et haec in praedictum vinum mittat; et lain
CAP.CCIX. — DE HVMELSLOSZEL (3) [II, 166]. pransus quam jcjunus, non coclum, sed tantiini
Hymetslotzel cnlida esl, et omnem viriditatem vino imposilum bibat, et jectir curabitur. Add. ed.)
suam ab acumine solis habet. Nam quaedam |CAP. CCXIl. — DEASARO [II, 1167]
herbae praecipue de sole, quaedam autem de lu- Asarum calidum existil et siccum, ac quasdam
na, quaedam vero dc sole el de luna simul con- vires pigmentorum habet, quia viridilas ejus sua-
fortantur. Sed baec praecipuede virtute solis vi- vis et ulilis est, ita quod homo qui diu languet ct
res suas accipit. Unde et melancoliam in hominc cni caro deficit, cum ea calefactam aquain biberci
compescit. Mclnucoliacnim, cuin in hoinine stirgit, | 1[cuui ca in aqua calefacta balneet, ed.], ct aul iu
euui iristein et jin moribus suis ttirbuleiiitiin fa- pulmcitio, aut cuiii camibus, aul cum torlellis
cit, et verba contra Deum proferre, quod acrei spi- coclum ssepe comedat, et iuulium ei proderit, quia
ritus vidcntes, illi accurrtiut, el stiis stiasionibtis bonus sticcus ejus bominem inieritis sanal (6). Et
in amentiam illuni multolies everluiit. Unde idem si quis lixiviain cum ca facil, el tunccaput ctiui
homo hanc berbam sttper carnein, ct ad cor suitin illa frequenler lavat, infirmitalcs bonis viribus
ponat, qualenus ab illa incalescat, etaerci spirilus, suis de capite illius fugal, el probibet ne infirnic-
qtti eum fatigant, viriutem ejiisilein berbae qtiani a lur. Sed et cui inali bumorcs caput velul fiiinns
soie accipit, dcdignanies, ipsum hominein fatigare fatigant, ita quod eliam aurcs ejus qiicmadmoduin
cessabunt. sonus nquarum tinniunt, Asnrum in calida atjua
Sed el bomo qui matis humoribus in capite ita fervcre faciat, el expressa aqua, ita calidum ca-
opprimiiur quod sensu suo inlerdum vacualur, pilistio circumponat, et eadem herba fumuiii, qti
(1) Polypodinm vulgare. (i) TitssilitgoPeiasites.
(2) F!caria verna. (5) TussiluijoFarftiTti.
(5j Primuia offtcinttth. (ij) Quia — s.inat des. in cd.
I_t07 S. HILDEGARDIS 120S
in rapiie illius est per bonas vircs suas minuit, et A peliit. Si quis autciri simpficenict non lcnipcratam
iiiiilitum iu auribus ejus aperit. - homini, seu atl comedendtim,seu nd bibendumtradi-
llonio quoque qui in pectore et circa pectus dolet, derlt, illitniin visceribtts iuterius scindit, el tam vi-
vel inlerius ulcera liabet, Asaruin coctdm et cali- lares quam mortale. humores ab eo cdttcil, et eum
dum in balneo peclori suo circuniponaf, et suavi in dcsiruclionem corporis mitlit (6).
virttile illius cUm suaviiate aquoe temperala (1) CAP.CCXVl— DE NIMPHIA (7).
melius habebil. Qriod si eliam homo quolibei dolore Nimpliya frigida est, et inculta, ct velut inulilis
in pulmone dolet, scilicet curo primuin in ptilnione berba cst, ncc mtilluro proderit, nec mullum oh-
dolere incipit (2), ita quod etiam idem dolor om- erit.
nem dolorem gutturi cui rauciiaiem vocisaufferl, CAP.CCXVI.— DECATZENZAGEL (8).
siibmiriistral, asarum accipiat, etmodicnm plus de Calzenzagel nec pbrfectitni calorem nec - perfe-
basilia, et eliaifi plus de humeln quam basiliae sit, cluiii frigtts in se habel; in utroque lepida esl, ac
ct berbas illas in olla tertia parte excedal, ct co- tle pravis liumcfribiislerrac nascitur, ct comedenti
clas per pannum colel, deinde nucem muscalam cam homini nullani virtuteni confert. Sed tamen si
nccipiat ad pondus qtiod habere poteril, et gatgan quis illam hoc modo paraveril quod muscae ex ea
ad terliam partem nncis muscaiae, el de visco piri gustent, ipsas ct torpore et pravis humoribus suis
bis lantuin ut nucis inuscatae, et hoc in puiverem niorlificat.
redigal, et pulvereni islnni ctiin optimo vino in CAP.CCXVlI. — l)E ZDGELNICH.
nova olla coqusi, itaquod viniim piilverem istum (er- Zugelnich calida est ei libidinem in liomine exci-
lia parte in olla praecellal. Quod cum fecerit, demio lat. Nam vires ejus el leprae et paralysi aliqtianium
euintlem pulverem cuin eodem vino, modico melle valerent, nisi quod calor ejustiein licrbtilse, qui
addito* facial dentio in olla cffervere, et berbam ciim libidineut homini infert, easdem vires deprimil, ila
praedictis herbulis coctam vino huic addat, ila ut quod contra baecnon multum valet.
bis lantuni vini htijus stt quanlum aquae illius, et CAP.CCXVIIL—DE PSAFFO.
sic istud ante cibum modice bibat, post cibum au- Ptaffo lemperalura frigus habet, el utilis est,
teni quanlum vino addilo bibere voluerit [quanlum
nique in debiti calore ejus crcscit. Quod si succus
unohalitu bibere potesi, etJ<],primnniignilo calybe
ipsius unguenlis aut poliouibus additur, cas utilio-
catefacial et bibal (3): ealor enim asari pulredinem res reddit.
pulmonis auferi, et frigidilas basiliae pulmonem CAP.CCXIX. — DE HERBA IN QUARIFELBEBE CRES-
impinguat, el eum trislem facit; frigidiias quoque C ' CUNT.
humeln pulmonem purgal, et haec in calefacta aqua Herba in qua rifelbere crescunt, nec valentem
temperantur, ul supradiclum est. Sed cl calor nu- calorein nec valens frigus in sc liabel,' sed cl
cis muscatae et calor galgan ctint frigidilaie corpori non multum convenit. Fructus aulem cjus
visci piri lemperantur, el cum aheratp ealore vini frigidus est, sed tamen quamdain cognaiionem san-
el crnn alterato Calore ignili calybis roboranlur, guinis habel, quia de aere illo crescit, qui sangui-
pulmonein retinuit, ne aul in ullum defectutn nec nem nutril, unde et menstrua provocal. Homiui
in ullam pinguedinem evadat, sed ut justam mo- vero, qui eumdem ffucium comedit, ncc multum
derationem in sC reiineat, cum hacc ororiia simul prodest, nec mulluin dbest.
icmperanttir, ut praetlictuin est. CAP.CCXX. — DE MERLINSEN (9).
CAP.CCXIli. — DE HIRCESWURTZ (4). Merlinsen frigida exislit, nec per se valcniesvi-
Hircetwurtz acutum calorem habet, et etiam hu- resbabet, nisi aliis virtuosis addatur; ei si illis ad-
itiidalest,- et ideoacuminesuo.etfrigidilaie, ethumi- datur, inuliles humores in homine minuit.
dilate sua mala quae et ab injustocalore et a frigore, CAP. CCXXL—DE DDDELKOLBE (10)
et ab humidilaie in paralysi surgunt, compescit, Herba, in qua dudkkolbe nasciltir, plus frigida
. CAP.CCXIV.— DE SCAHPINA [II, 172.] D est quam calida, nec mcdiciiue hominis convenit,
Scampina [Scamphonia ed.] aculum el acerbum quia succus ejtis pingnls et liinosiis csl.
et inbtile frigus in se babei, et ad quamlibet de- CAP.CCXXII.J— DE HARTEXAOYVE.
structioncm laborat, cl naturam inutilium berbaruin Harienauwe frigidus esl, ei pecoribus in paslu
habet (5). Nam eum medici potiones, quas darc valet; medicime autcm non imilium convenit, quia
soleut, accelerareel veloces facere volunl, Scampi- inciiila ct neglecta esl herbuln.
nam illis addunt, et inulili fiigore et nalura sua CAP.CGXXIIl.—I)E TIHHO(II) [11,181].
lam sanos quam infirroos humores ab hominc ex- Tliyinus calidus cl sicctis cst.(l-) Et si quis bonas
'(A) Et — temper. desunt in ed« (8) llippurit vttlgaris.

(2) Scilicel incipit des. in ed. (9) Lemnie spcc.
(3) Reliqua desunl in ed. (10) Typhmspec.
(I) Ueest in ed. — (11) Tliymusvulgarit.
(5) Ei naturam habet dcs. in cd. (12) Videiur aliquid decsse. Qiiaesequiinliiriisquo
Ci) F.llam vitalet— mil(t(-des. in ed ad verba putredinem ejusdem leprm minuit oniitlit
(7) Decst iu cil., ul cl ntiiii. 216-222 quae se- cd. In rcliquis cliam iiiuliuui variat.
tliitintur.
1209 PHYSICA. — LIB. II, DE ELEMENTIS 1.10
herbas el condimenta addat, et calore ac forlitiidine A cocliiin, scd cuin vino impositum bibat, et jecor
sua pulredinem ejusdem doloris anferl. Nam si aliis curabitur (3).
hcrbisetcondimcniis non condireiur, eadem ulcera CAP.CCXXV.— DE PLIONIA [11,171].
forliludine sua perforarel, nec ea sanaret, si desuper Plionia frigida est. Homo aulem qui agulta para-
poneretur. Sed et qni lepram in se habet, eamdeni lysis frequenier faligalur, seu concutitur, radiccm
lierbam aliis bouis herbis et pigmenlis condial, et sic plioniae modice lundat el vino imponat, ut inde sa-
lepram inungat, et calore el forliludine sua pulre- porem babeat, et ad noctem, cum se collocat, bibat,
dinem ejusdem leprae minuit, lepra cujuscunqtie ge- et melius habebit.
neris sit. Tisymum cum terra radicum ejus accipiat, CAP.CCXXVI.— DERASELA [II, 174].
el igne fervere faciat, et per lisec assum balneum Rasela repcntinum calorem habet. Et si vermes
sibi paret, et ctiam tliymum cum sibi adhaerenle aul carnem hominis vel pecoris comedunt, succn
lerra in caldario cum aqua coqual, et hoc modo sibi razetx sal immiltat, et loco illi ubi vermes carnes
balncuin fnciat, el hnc ssepeutatur, et calor et sic- laedunt, imponat, et eas omnino morlilicat.
citns ejusdem herbaecum sicca lerra ignila, ul prae- CAP.CCXXVIL— DE DORTH [II, 175].
faiiim esl, pravos Iiumorcs minuit, aut Deo non Donh calida est. Si quis autem profundam et
placebil. Sed si quis a paralysi et a stechedo pravain scabiem in capite habel, dorth in pulverem
fatigatiir, et a pesle illa, quae membra hominis ila redigat, et veleri arvinac commisceat, et scabiem
faiigat, quasi corrodanlur et comedantur, accipiat saepe ungat, et pulredinem illius minuit.
salviam et bis laiitum esulae, et ter tantum ihymi tit CAP.CCXXVHL—DE CARDO [11,176].
esula: est, et in aqua coquat, et liinc eis hirczinum Cardo calida est. Sed homo qui venenura 'com-
scptim addai, et bis lantum veleris arvinae, ct sic elerit aut biberil.caput cardi, et radicem, et folia
ungiientuin faciat,et se juxla ignem cum eo ubi dolel pulverizet, et pulverera istum aut in cibo aut in potu
perungal, et calor salviieet ealor esuluecum lliymi, et sunial, et venenum ab eo expellit. Et si quis uz-
cuiii a suavitale calefactae aquae lemperati addito, slecltt in eorpore suo habet, eumdein pulvcrem re-
eliam calore hircini scpi el calore veleris arvinae centi arvinae commisceat, el cum illo se ungal, et
injuste calidos et injuste frigidos humorum pracdi- sanabilur.
ctorum dolores minuunl. El idem uiigiieuiuiii pedi- CAP.CCXXIX.— DEEBDLO(4).
culosin homine morlificat, cum iI!o si intingittir. (1) Ebulus frigidus et humiiltis est, el nalurae liomi-
Si sanguis et aqua in oculis homiiii, aut proe sene- nis contrarius, ila ut si homo aliquis eum com-
ctule aul prse aliqua iufirmiiale, supra niodtim atle- <C ederit, periculosum esset illi. Sed si alicujus homi-
nuaiilur, vadat ad viride gramen, el illud lam diu nis caput soniini velut torrens aqua reddideril, ca-
iiispiciat.dumoculiejus velul lacrymando madefiant, pil| illius ila frigidum circumponalur, et melius
quia viridiias graminis illius hoc quod in oculis habebit. El si aliquis*bomo in digitis aul in pedibus
illius lurbidum est auferl, et eos puros et lucidos suis scabiosos ungues habet, fruclus qui in ebulo
facil nascunlur frequenler superponat, et liget, et ungues
CAP.CCXXlV.— DEALOE(2) [III, 6J. aut purgabuntur aut eradicabuntur, et sic alii re-
Herba aloen calitla est. Uomo aulem qui gravia nascenlur.
ulcera, idest scabics, iu corpore habet, herbam CAP.CCXXX.—DE BASILISCA (5).
istam accipiat, et ei aliquas incisiones sibula et Basilisca frigida est. Iloino autem qui lingua sua
alio minuto inslrumeiilo perforet, et in foramina paralysim habet, quod loqui non potest, basiliscam
isla praedictum mus iiifig.nl, et in puriim vinum sub linguam suatn ponat, etjverba recipiet. Sed et
ponat; sed el ad pondus numnii accipial tumoreni qui fortes febres, aul tertianas, autquartanas habet,
illnm qni aut in folio, aut in ramusculo nucis, veltit basiliscam in vino coqual, meile addito, et colef,
faba aut veltil pisa inlumct, et hoc in praedictuni ei jejunus ct pransus, et ad noctcm ssepe bibat, et
rnmum mittal, et lam pransus quam jcjunus, non •D febres in eo cessabunt.
(1) Ileliqua desiint in edit. Videsupra cnp. 211, De Hufflata minori.
(_) Videclinin cap. 174, supra. (4) ln etlit. 11, 128. Deesl in cod. ms
(5) lla-c iion concordaut cum initio cnpituli. (5) Ed. II, 128. Deesl in ms.

LIBER SECUNDUS.

DE ELEMENTIS.

CAP.I.--DE AERE[1,7]. nia atl matiirilatem confirmal. Aer autem qui proxi-
Aer sptramcn esl quod in rorc liutiioruin germi- mus dispositioni lunae et stcllariun est, sidera
iK-nlibitsiiisudai, ilaipiod omnia virescunt, ct quod hiiincctat, vclut lerrenus aer lerram et animalia
pcr fl.ttuin florcs cducii, cl quod pcr calorum om- ralionabilia lirralionabilia ed.\ et seusibilia s.cun-
1211 S. IHLDEGARDIS 1212
duiti nntnram ipsorum yivificnt cl movci, et ideo A CAP.II?.—DE MAni[l, 4].
in se minoranliir. Sed cum eadeni animalia mo- Mare fliimina emiilit, quibus terra irrigattir, vc-
riuntttr, idem aer ad pristinnm statum stiuin rever- lnl sauguine vcnnruin corpus liominis. Qu.-cdnm
liiur, nec inde nec in se atigmentalur, sed manet fliimiua in impelii, qtiaedam in lenilate, proccllis
iit prius fuit. Aer autem terrenus qui terram hu- [quaedam in procellis ed.]-.\ mari exeunt; et terra
mectat, arbores et herbas virescere ac inoveri facit, in decursu unitiscrijnsipie Duminis aliquod genus
nec cum in istis est. in se deficit, ncc in ipsis ab- aeramentorum habct, nisiquae aut nimis pinguis, aut
seissis aul evulsis, cum ab eis egredilur, in se pro- nimis arida, atil rugosn [rigosa ed.] est, iia qtiod ex
ficit, sed in stalu suo, ut ante eral permanet (1). illa aeramenla ficri;nequeunt. Sed ab illa, quae in
CAP.II. — DEAQDA his temperata est -urauienta [gramenia ed.] liant.
[1,2].
CAP. IV. —DESEH[1,5].
Aqua de vivenle fonte esl (2), et de ipso eliam de impeiti niaris [orilur], el fumliis et are-
salieules aquaesunt, quae omnes sonles abluunt. Si. ria \Seli]
ejus velut paltis sordidaniur, qtioniam cum pro-
nuiem sanguis et aqtia in oculo homiiiis, aut pr;c se- ccllis intcrdiini surgil, et inlerdum cum eis cndii.
nectule aul praealia infirmitale supra modum atle-
nec cruda in poiu, nec cocta in ciho stun-
nuanlur, ad flumen vadat, aiilnovam aquam inali- _, 1 Aqua ejus
vas fund.it el humorem pla ad digesliOnem aut ad alias sanitatcs sana esl;
quod desuper inclinans, ejus- quia de
dem aquae oculis excipial, el sic humor ille aquani spuma mafis oritur. Sed qui ex illa bnl-
neum facil ct faciem lavat, cutem albam et sanain
oculoruin suoruin quae in ipsis arescil excilat, et
exterius parat, quia salsa esi, sed emn inlerius
eos lucidos reddit. Lineuin quoque pannum acci-
laedit. In idem vero teh diversa animalia pisciuut
piat-, et illum in el
pura frigida aqua intingat, ac euiii
sic lemporibus suis el oculis circumponens ligel, de mari exisltint, quae de salsugine arenosi ftindi
cavens ne oculos langat, ne ab aqua exulcereutur; ejus sana el pinguia efficiunlur.
ideo autem lineopanno quia suavisest, oculosmade- CAP. V^—DE RHEIIO[I,6].
faciet frigida aqua, quateuus aqua ocuiormnper aqnam Bhenus a mari (4) impetu emittitur, ideo lucidns
istam advisum resliluelur. Quia enim octtli ignci suni, et per arenosam lerram decurrit, cujus arena lcvis
de igne pellicula oculorum exspissaiur, et cum aqua, et icmperata est; unde eliam in ea aeramenlum re-
ulpnedictum esl,cadem peilicula langitur, per frigi- perilur; et qnia a mnri impelu egrcdilur, aliqnan-
ditatem et bumiditatem aquae allenuatur. Qui au- liim asper esl ul Iixivia, el cruda sumpta noxins
tem sanoselfirmosdcnles habere vult, in mane diei, et lividos humores in hoinine [consumit; sed si
cum de lecto suo surgat, puram et frigidam aquam, " noxios el lividos bumores in homine] non reperil,
inos suum sumal.et iia per modicum in ore suo le- cruda [ejus aqua] siimpta hominem sanum magis
neat, scilicel ul livor qui circa dentes suos csl raol- exulcerat, quia in eo [non] invenit quod purget.
lcscal, et sic ipsa, quam in ore lenel, denies lavet, Quapropter, [denique ed.] cum cibus cum eo coqui-
ct hoc saepefaciat ct livor clrca denles amplius noni tur, livores ejusdein cibi consumit, el sic ipsum ci-
crescil, scd sani pennanebunl. Quia eniin livor den- bum aliqiiantum saniim '
reddil. Sed lamen si eadein
libus per somnum adhaeret, cum liomode somnosur- aqua in cibis uul in polibus sumitur, aul si caro
gil, frigida aqua purget, quoniam ipsa denlcs mngis; hominis balneo aul lavatione faciei perfundilur,
quain calida aqtia ptirgal, quia calida aqua eos fragi- eam inflai et liimidam facit, el dislortam aul nigram
liores facil,Sed elmulier,quae injuslo lempore niultai fncit, ac eliara carnes cuin ea coclas nigras facil et
raenslrua palitur inordinate, lineum pannum in aquai inflat, quia aspera esl, et carnein hominis citoper-
intingat, el femoribus suis sepe circumponat, uil transit. Pisces vero ejusdera [fluminis] noviter ca-
inlerius infrigescal, qualenus per frigiditatem lincii pii ad comedeiiduin sani; sed invelerali cito putre-
panni et frigidaeaquaeiujustus fiuxus sanguinis rcli- cunt, quia eadem asperilaie conlrili sunl.
nealur. Dcimle venas suas quos in cruribus, et ini r> CAP.VI. — DE MOGO[I,7].
ventre, ac in peclore, ac in brachiis sunl, sursiirai Mogus ab origine maris aliquautum lepide impeU
inanibus suis levilcr comprimendo saepe moveat,, lilur, etquia tardus est, fncililer impeditur el ces-
qtiaieiius coerceanlur ne iiijiisluin iter sangitini fa- snt, et ideo eliam aqua ejusdetn fluminis pinguis
ciat; sed etcaveat ne nimis laborel et ne multuini csl, cl arena ejus limosa. Aqua ejus in cibo el in
in eundo faiigetur, nc idem sanguis movealur; ett potu sumpta, ei caro hominis in balneo perfusa,
eliain cavcat.ne duros ct aiuaros cibos comedai, hee seu facies lota, cutem et carnem lucidam el lae-
ei injiistam digestionem parenl, sed niollia et sua- vem facit, nec hominemtransformat, nec infirmum
via cibaria inlerim sumai, qualenus eam iuteriusi rcddit. Carnes quoqUe cura ca coctas albas reddil
sanenl; et vinum ac cervisiam bibal, qualenus exs. et infial, quoniam in cursu suo aspera non esi, scd
bis ronfortclur, ul sanguineui reiincre possil (3). Icnis. Ei piscescjus noviier capti sani sunt, el diu

(1) Pergil edilio : Cuminvre, cap. 59, lib. m, in quasi flos aquarum, etc, quaesunt capiluli 182 De
cod. ins. sale, snpra, iib. i, De planiis, in ed. cap. 2 libri n
(2) rVnwi.xx, 6;Apoc. xxi, G. De elementis.
(3) Pcrgit ins.,siii(>.dislinciioiic : Qttasi sanguh et (M Eil. oin. a mari, hic cl iufra.
1213 PHYSICA. — LIB. II, DE ELEMENTIS. 1214
durare possunt, quia proptcr levilalem [lenitalem A profcrl. Kt icrra nlba, id csl pallida, ct nigra, mfa
ed.\, ejusdem aquae [11011] faiiganlur, nec inde la- et subviridis esl. Et (erra qttae alba, scilicet qu:e
borant, ideo el caro ejus (sic) durat. pallida esl et arenosa, aliquantum arida esl, ac
CAP.VII. DE DONADWIA[I, 8]. grossam hiimiditatem ct guttas grossns pluviae ha-
Donauwia [Dunowa ed.] dt) impelu niaris oritnr, bet. Et ex humidilale hac grossa viiiiiin et pomi-
et ideo aqua ejus lucida'el aspera esi, el arena ejus fera ligna gignit, el modicum frumenti, quoniam
sana et pulchra est; sed eadem aqua ad cibiim et lerra quae subtilem liumidiiatem (velul minutae
ml potuin non est sana, quoniam viscera bominis giillae sunt) in seretinet, ex ipsa sublili Iiumidilate
nspcrilaie sua lacdil, culein hominis propter aspe- frumenlum gignil et modicum vini, el pauca ligna
rilalem suam nimis nigram facit, sed culem infir- pomifera. Terra nutein quae nigra est in reclo tem-
mam non parat, quia lucida claspera est; etpisces peramcnto frigidam htiinidilatein habet, quae ncc
cjus sani sunt, cl durare possunt, quia cadem aqua nimis mulla, nec nimis parvaexisiii, sed moderata.
aspera esl. Et ex huinidiiale ista non omnes fructus giguit,
CAP.VIII. DE MOSELLA [1, 9]. sed fructum quem gignit pleuilcr affert; et de hu-
Mossela de aquis oriliir quae dc mari fluuut, ct miditaic sua lempestatibtis inlerdtim qtiassnta, in
ideoleviset Iucida; turbulcnlia ejus ad fiiniliiiiii: fructu dcfectum habet. Sed lerra rubea reclum lem-
cadii, unde et arena ejus limosa est. Et ideo etinm peramenlum in humidilate el in ariditale habet;
pisces ejus non sunt sani, necdiudumre posstmi, et ideo plurimos fruclus profcrt, qui prae miiltitu-
quia de foeditate pascunliii. dine iia ad perfectum pervenire non possunt; et
CAP. IX. — DE NA.[I, 10]. quia recium letnperainenlum habel, lempcslaiibus
Na orilur dc sordidis aquis qu:e de mari cfflii:iul, non facile laedilur.
de qtiibus quidnm lucidi rivuli iiitcrdiim fluuui. Et CAP. XII. DE CALAMINO [I, 13].
ideo omnis in cursu suo inslabiliscst, ita quod nli- Terra quscdicitur calaminum nec lemperate cali-
quando in impelu, aliquando inlorporefliiit. Eiquia da, nec lempcrate frigida est, sed lepida ; et frucius
inlerdum velociier ctirrit, cito impeditiir et cito ces- ad perlectum non gignit, sed lamen quosdam fru-
sai, et arcnam el lillus non mullum in profunditate clus [profert], qui ad perfeclum non veniuiit, quia
cdil; el cuicm hominis albara et spissam, sed ru- lepida est ; ct si aliis pigmenlis additur, livores
gosam parat, ct visccra dolere non facil, quia im- quarumilaiu pulredinuiii minuit[livoresquorumdam
peius el lorpor cursus ejusnocivi non sunt, quam- post Iriduuin miiiuil ed.].
vis inslabiles sinl. Pisces ejus piugiics et sani (C CAP. XIII.—DECRIDA[1,14].
sunt, ncc cilo puircscunt. Et eadem aqua inslabi- ' Terra quoe crida [crela ed.] dicilur, frigida est
lis est, ita, quod modo velociler, modo lepide currit, et arida, nec multum fructura gignil, quia frigida
nec arenam fodil ; et ideo pisces etiam in ea slabi- estet aridu; sed a vellcribus putredinem vetat ne
liores sunl, quia piurima pascua in ea inveniuntur. putrescant, cum eis superponilur; et medicinse
CAP.X. — DE GLAN[1,II]. non convenit.
Glan de aliis fluminibus orlum babct, idcirco et CAP.XIV. —I)E TEURASDBVIRIDI (4).
aqua ejus aliquantum aspera et sana est, atque ad Terra quae nec album, nec uigrum, nec riibeum
cibos et ad poltiset ad balnea et ad faciem Invan- colorcm liabet, sed quae subviridisel velut lapidea,
dam valet. Pisces quoque ejus sani sunl, sed diu frigidn esl et arida, el ideo nec vinum uec frumcn-
durare non possiiul, propter asperitalem ejtisdem tum, nec alios fructus fructuose gignit, qiioniam
aquae. Arena quoque cjus pulchra est et sana. — rectum temperaium in ariditale non habet. Sed ri
Sara est el via fluvius (1) iu Busendorff (2j est ut aliquos profcrl, illi cito in defectuin vadunt. Si
Rhenus (5). quis lorpore deficit, velitt halczer habeat, alius bo-
CAP.XI. —DE TERRA[I, 12]. rno de lerra modicuin a dextra el a sinistra parte
Tcrra naliiralilcr esi frigida, el plitriuias vires in D ubi caput illins in lecto est accipial, et simili modo
se habel. Ipsa namquc in aesiale inferius frigida terrn a dcxtro ct a sinistro pede, el cmn eam fo-
est, et supcriiis ardorc soiis calida, qtiin sol per vi- dicndo aufcrt, dicat: < Tu terr.i.in homine islo N...
rcs rndiorum suorum calorem lunc gignit. In hyeme dormis, i et lerra quae ab ulraque parte capitis ejus
auiem imerius [calida esl], alioquin dc frigida ari- ablata est sub cnput cjusdcm bominis ponat, qua-
dilate sciiiderelur, cl superiusfrigida csl,"quoniam lcnus ibi incalescat, et simili modo lerram sub
sol tunc vires suas super lermm subtrabil, el sic pedibtts illius ponat, ut calorem ab eis recipiat, et
terra in calore viridiiatera, in frigidilate aridita- cumeademierrasubcapuiet subpedes ejus ponitur,
tem oslendit. Nam in hyemc sol supcr terram ste- a ponente sic dicatur : <Tu lerra, in homine isto
rilis est, el stipcr terram cnlorcm suuni figit, qua- N..., ul viriditatcm recipiat cresce ac profice, iu
tenus lerra diversa gramina servare possii, et sic noinine Pairis, et Filii, ct Spiritus sancli qui omni-
illa per calorem et frigiditatcm cuncla gramina potens et vivcns Dcus esl; > elsic per triduum.
(1) Forle Seh et Na fluvius, etc. Hax cx mar- (3) Sara — Rlienus dcs. in cd.
gine in texliim irrcpsisse vidcntur. (4) DCCJIiu t;il.
(2) OppidumBossonvillead Niddam.
«iJj S. HILDEGARDIS 121«

LIBER TERTIUS.

DE ARBORIBUS. i

PR-IFATIO.

Omnes arbores attt ca.orein atit frigus in se ha- A ut silvcslres, mngis frigidaequam calidae sunt. Scd
bent, quemadraoditm herbae; sed tanien qtiaedam silvesires arbores quas grandiores et plures fruclus
arbores calidiores aliis sunt, quaedam autem frigi- proferunt quam aliae faciant, calidiores aliis silve-
diores, quia quaedam arbores majoreni calorew stribus arboribus sunt. Quaeautero minuloset pau-
quam aliae calidaein se habcnt, quaedam autem plus cos fructiis proferunt, frigidiores aliis silveslribus
liigoris quam aliae frigidaein se tenent. Nam arbo- arbOribus sunt.
res fertiles sunt, et quae rectos fructus proferunt,

CAPITULA.

Affaldra I Cypressus XX Melbaum XXXIX


Birbntim II Sybenbaiim B XXI Eiiizbaum XXXX
Nttszhaiiin III Btixus XXII Mazeldra XLI
Quiltenalum IV Ahies , XIII Mirtelbaum XLII
PirMchbaiim V Tilia XXIV Wachholderbaum XLill
Cei-asus VI Quercus XXV Ilqlderbaum XLIV
Prunibauin VII Fagus XXVI Gelbaum XLV
Spirbatim VIII Ascha XXVII llairtdrogeln
" XI-VI
Mulbatiin IX Aspa XXVIII Yffa XLVIl
Amigdiilus X Erla XXIX Hauhaum XLVIll
Haielhaiiui XI Ahorn XXX Stulbauin XLIX
Kesienbaum XII Ybenbaum XXXI PrUnia L
Nespelbaiiin XIII Bircka XXXII Hagerrbaum Ll
FVkbauni XIV Fomhaff XXXIII HyBa Lll
Laurus XV Spinelbaum XXXIV Siouio L>ll
Olcyliamn XVI llagebucba XXXV Viifi LIV
Dalilbaiim XVII Wyda XXXVI Gichlbntim (1) LV
Ubntziderbaum XVtll Salewida XXXVII
Cedrus XIX Sulbaum XXXVIII
(1) Seqiiiinlur in lexlu cnpila quinque : C Uiigueiitttm LVIII
Fumut LVI De stjsemeru LIX
DeMose LVU Conlra orfima LX

INCIPIT LIBER TERTIUS.

CAP.1. — DEAFFALDRA (2) [III, 19]. pueilae, anlequam proiem gignanl(4),eleadem folia
Affaldra [Malus ed.\ calida el btiniida esl, el lan- tundat, et succum eorum exprimat,et huic guttas
Uescilicct humiditalis, quod eliam deflueret, si ca- de vite eflluentes aequili mensura addat.et simul in
lore non coiislringerelur (3). Et bomo, sive sencx, vasculum rcponat, et ad noclcm, cum dormitum va-
sive juvenis sit, si caliginem iu oculis quocunque dii, cum eo paipebras et oculos cum penna intincla
modo patilur, accipial in vemo lempore folia ar- D modice ungat velut rfls suoer gramen cadit (5) £ei
boris illius , anlequain fructns ipsius anni profe- ita ne oculos inlrel; ei lunc eiiam prxdicta folia
rat, cum in prima ernptione vcrni lemporis sunt, modice conlusa cum praefatisgutlis de vite fliienli-
quia lunc suavia et salubria sunt, velut juvenes bus modice aspergat, et super oculos suos ponat, et

(1) Pirus malut. (4) Cumin


— prima—gignant om. cd.
(2) Et lantw—constring.oin. ed. (5i Velut cadit onv.ud.
.317 PHYSICA. - LLB. III, DE ARBORIBUS. 121»
panno constringat, et sic dormiat, el hoc sacpe fa- A Si quis ergo peclore ct pulmone dolet, itl cst dum-
cinl,eicaliginemociilorumfiigabil, clclarius videbil. phet, Birbattmet mislel |viscum piri ed.] suinnt et
Sedcum in verno tempore in affaldra primae erupiio- eum pulverizei, et buic pulveri alium pulverem de
nis, id cslceppini [cespites?], procedunt, rarausculum liqiiiricio addal, et ita jejunus ac pransus eum saejie
iimiin absque ferro abscisionis abrumpe , et corri- comedal, et in pectore aul in piilmone melius ha-
ginm cervi in ipsam eruplione arboris el rami bac bebit. Sed qui gicht [paralysim ed.] palilur, eumdem
et illac irahe, til de succo ejns mndida fiat, ct cum mietel pirorum suavem gusliim babentein inscissum
ibi nichil plus maditatis senseris, lunc cullello ipsam per tres dics el noctes olcoolivae imponat, et postca
erupiionetti minimis ictibus incitle, id cst hacke, ut ccrvini sepi bis innium ut olei ad ignem resolval,
plus humoris proflual, et iia corrigiam illain in eo- el spicam nardi bene contriiam etcomminulam ei-
dem loco et in ipso ramo trabendo, succo illo quan- dem scpo per duas dics el noclcs imponal, el tleinde
iiiin poteris perfunde, et lunc in huinidiim lociiin olcuni ctim visco, cui imposilus fuil, forliter con-
eain pone, ul succum illum quem de arbore el ramo liindat, el succum per pannum exprimal, el eiiam
accepil lanlo plus in se sumat (1). El si quis de cervinum sepum cuiii spicn ad ignem inodice denuo
gichl in renibus aul in dincken faligalur, cadem resolvat. [Et ubi pnralysis -in bomine furit, euin per-
corrigia ibi ad nudam carnem se cingat, ut succus B iingal, el fugabilur, nisi fundamenlum inorlis ibi
quem depraedicta affaldra altraxil ad carnem illius sit. Add. ed.].
transeat, et sic meiius habcbit. Et qui aut de infir- Fruclus autem piri gravis esl, el ponderosus et
initate jecoris aulsplenis, aul de malis hunioribtis asper est; et si quis euin crudum superfiue com-
ventris aut stomachi, attt de emigranea in capite edcril, emigraneam in capile ejus paralalque dum-
dolet, primas eruptiones, id csl ceppini de tiffaldra plien [fumum ed.] (4) pectore ejus facit, quoniam ct
accipiat, et eas in baumoleuin poual, et ad solem in pulmone de succo ejus attrahunl, et in se ali-
In vasculo calefacial, el ad noctem, ciim dorniilum quanlum duciinl, ita quod idemsuccuscirca jecoreut
vadil, bibat et hoc saepe f.iciat, et in capile inclius ct circa pulmonem veltti sinder plumbi ul winsien
habebit.—Etin verno temporc, cumjam floresproce- indiirescit, ac ideo in jecore el in pulmone mullo-
diiut, accipe lerram, quae circa praefalaearboris ra- ciens magnae infirmitntes fiunt. Et ut eliam homo
diceni est, el eaui ud igucin calefac, et si quis uut de odore vini interdum pleniiis, ita etiam anlielitiis
in scapulis atit in lenden, nut in vculre tlolet, iia ejus succo piri coimniscelur et asperitalem ipsius
calidtim loco doloris supeipotie, el meliiis babebil. capit. llnde etiam iile, poslquam crudum pirum
Scdpnstquanifrucius cjusdetu arboris jam creverinl, comederit, anhelituin difficulter in setrahil, ila
iia quod grossescere incipiiiiil, tiinc lerra isia con- " quod etiam muliae infirmitates in pectore ejus ex
tra has iufirniiiatcs amplius non valel, quia humor hoc interdum fiunt, quia cum vires roris circa or-
ejusdein lerra: el succus ipsius arboris jara in fru- tum diei dilabuntur, tunc de rore illo pira queckent,
cius ilios ascendit, et ideo lanlo debilior in lerra el ideo eliam noxios bumores i/i lioinine faciunt,
iila et in ramis est. Scd friictus illius arboris levis quoniam in defluente rore crescunl, nisi coquantur.
est cl facile digeri polcsl, el crudus comestus sa- Unde qui pira comedere vull, ea in aqua ponal, vei
nos homines tion laedil, quia ctim ros in forliludine . ad ignem asset; sed lamen cocia meliora suut
sua est, scilicet quod a pritno somiio noctis virius qtiam"assala, quia calida aqua nocivum succum qui
ejus exlcnditur usque fere dura jam diescil, luiic dc in eis esl, paiilatiin excoquit, sed ignis iiimis velox
rorc illo mala crescunt, id esl queckent. Et idco sa- esi, et non toium lutmorem assando in eis expri-
nis hominibus cruda bona siinl ad comedeudiim, mii. El illiim, qui pira cocta comedil, nliqunnlum
quia de forii rorecocta sunt. liifirmos atitcm crudn gravaul, qtiia putredinem in eo minuuiil perqui-
aliquanlum laedunl, quia debiles ipsi sunl. Se.l cocta rendo et frangiint, sed tamen bonam digestionem
autein et assa lam infirmis quam sanis bonn sunt. in ipso faciunt, quoniain pulredinem secuiii edu-
Sed cum senuerint et corlicem coiilraxerint, ul in JJ ciini (5). Poma aiiiem faciliter digeruntur, et ptt-
hyeme esl, tunc inlirrais el sanis cruda ad comeden- tredinein sccum non auferunt. Accipe aiiiein pira,
dum boua sunt. el ea incide, ac nucleos earum abjice, et tunc ea
CAP.II. — DE BIRBADM (2) [III, 20]. forlilerin aqua coque, etconfringequod ftierit sic-
Birbaum [Pirus ed.] plus frigida qiiam cnlidn csl, ut brimiis, el luiic ciiam accipe berwurcz, ot
cl lam gravis cl tam firma est ad similiiiidinciu galgnn uiiiius qiiam berwurcz, ct iiquiricii nii-
affaldre sicut jecor et pulmo. Nam sicul jccor for- iius quain gulgan, alque peferkrut niiniis qiiam
lior et tililior ac etiam magis nocivus cst, quain liquiricii; vel si berwurcz non habes, accipe mdiccs
.nalus. Radices aulem et folia ac succus ejus pro- feniciili, et baec in pulverem redige, aique eosilem
pter duriciam ipsius ad medicanienia non valent, pulveres simul commisce, ct eos in melntodicecalefa-
sed mistel ejus ad medicinam aliquaniuin valel (3), CUimpone,eipracdictajjiraadde.elsimulfoililermo-

(1) Ilaec omnia brevius in cd. cxponiinlur: niulta (4) Quacseqiitiiittir tisque ad unde qui pira com-
eiiam tlcstint. edeie vult, elc., oni. cd.
(2) Pirtts communis. (5) Ueliqua oni. ed.
(b) Nam sicut jecor—valel om. ed..
1219 S. lilLDEGARDIS 1-20
vendo cbmmisce, id cst tutribe, el ipsa in pixidem A dutiitir, sivc stirps sive sudor sil, et in vino ctitn
pone, et cottidie quantUm cocleare iiiiiim parvuin feiiiculo et pauco peferkrut moilice coqnal, el ita |Jcr
capii, jejunus comede, et pranstis qiianttim duo co- pnnnutn eoiet, el calidum saepe bibat, et flecina eji»
clearia, et ad noctem in leclo qunnium tria coelea- cil, et mntidabilur.
ria; el hoc est eiectiiarium optimum el preiiosius Etqiti grtnt [pravam scabicm ed.\ in capile ha-
auro, et utiiius piirissimo auro, quia eniigrnneain het, accipiat exteriorem cuiem nucis, srilicet quae
atiferl, et dumphedinemquem crutla pira in pectore lesia est, et succum ejus super ulcera, itl esl super
bominis pnraut uiinuit, aique oinnes malos humo- grint capiiis sui exprimat, el ctim de amariliidine
res, qui in homine siini, consumil, et hominem ita succi ejus inlumuerit, mox cum batimoleo tingat,
ptirgat, ut vas dc fa:cc piirgalur. et aniarilndo illa comprimaiur, el hncssepe faciat,
CAP.III. — DE NOSZBADM (1). [III, 21.] et grint curabilur. Sed in homine, qui plurimas nu-
Nttszbauin [Nux ed.] calida esi (2), et amariludi- ees comedcrit, sive recentes sive veteres sint, fiber
iicni hnbel, el anlequam fructus proferal, in slipe faciliter excitatur, Sed tamen sani homines eas su-
et iu foliis eju.s amaritudo esl el calor; et haecama- perare possunt, infinni autem ab cis iaedunlur.
riiudo calorem emittit et nuces producil. Et cum Olenm autem ab eis expressnm calidum est, el car-
iiucleiis crescere iucipil, amaritudo deiicit, et dul- B nes comedenlium pingues facit, et menleui ejus
redo surgit. Sed cttm dtilcedo in nueleo creverit, laetam facit; sed ab eo flecma crescit (4), ila quod
Inne dulcedo illaacuraen hnbet, cl slc eadera dul- pcclus bominis livore, itl esl slim, replet, et lamcn
redo et acumen se commiscenl et nucleum produ- lam infirmi quam sani illud comeslum superare et
cunt, et tunc amnriiudo el calor in slipe remanent, lolerare poterunt; infirmum autem pectus iude ali-
et nuceni exterius crescere faciuni. Posl grossitudi- quantum dumphel. \
nem autem ei maiuritalem friictuiim omnium fructi- CAP.IV. — DE QDITTENBAOM (5) [III, 22].
ferarum arborum, foliaearum ad medicinam amplius Quiltenbaum [QuOtanus ed.\ plus frigida esl, et
IIOIIvalent, quia succus earum in fructus Iransil. astutiae assimilatur quae interdum inutilis esl et in-
Utide a prima eruptione foliorum nuszbaumet usque lerdum utilis, sed iignum el folia ejtis tion mtilttira
diiin fructus ejus crescunl, scilicet cum nuces ad- ulilia sunt ad usum hominis (6), et fructus ejus ca-
Iiuc immaiurae sunl, ila quod comedi non possunt, lidus et siccus esi, et bonum lemperamenlum in se
accipe folia ejusdem arboris , cum adhuc recenlia habet, ei cum maturus est, tam infirmum quara sa-
sunl, et succuui contm exprime in locum illum, num hominem crudus comeslus non lredil, scd co-
ubi vcrmes hominem comedunt, aul ubi maden aut clus aut assus inlirmo el sano ad comedendum mul-
alii vermes in eocrescunl, el boc sa*petac, ct mo- C tura valet. Nam qui virgichtiget esi, eum lem frtictum
rientur. Sed et si vermes in stoinacho luo nascun- coclum ei assum frequenter comedat, el gicht in
tur, accipe folia nuszbaum et folia persici aequali eo ita compescil qupd nec sensus iliius oblundit,
pondere , anteqiiam fruclus in eis malurescant, et nec membra ejus frangit nec desiituii. El qui mul-
supercaiidum igniium lapidcm pulveriza, el pulve- lam salivam ejicil ipsum fruciura cocium vel assutii
rem islum aut in ovo, aui in suffen [sorbicio ed.\, saepe comedat, et eiim inlerius siccat, ita quotl sa-
aul inmodica farina cocta saepe«omede, elverroes liva in eo niinuitur. Sed ubi in homine ulcera aut
in slomacho tuo morientur. feliditas esl, eumdcm fruclum coquai vel assei, et
Et in quo jam lepra crescere incipit, succum eo- ita cum aliis condimenlis super ulcera illa pouat, el
rumdem foliorumexprimat, et ei veterero arvinam curabilur.
addat, et src unguentum facial, el tunc cum adhuc CAP.V. — DEPERSICHBADH (7) (III, 23].
lepra nova in eo esl (3), se juxta ignem ungnt; et Persichbaum [Persicus ed.] magis calida est qnam
boc saepefaciat, et sine dubio sanabitur, nisi Deus frigida, sed tanien aliud habet in se, et similiiudi-
nolit. Et qui virgiclttiget [a paralysi fatigatur ed.\ nem invidiaein se habet, el succus ejus ad medica-
est, accipiut lerram quae circa radices eju.dem ar- D menta ulilior est quam fructus ejus. Nam qui in
boris esl, aniequam fnictus ejus maturescat; et diversis infirmilatibus diversns maciilas, velut ttng,
eain in igne ut lapides accendat, el sic cum eis iu corpore suo habet, accipial iiileriorcm coiticbiu
assuin bahieum faciat, el cum in balneo illo sedet ejiisdein arboris, antequam frucluscjus maiurescai,
super eamdem igniiam terram fUndat, ut ab ea ca- et eamdem corticem conlundat, ei succum ejus ex-
lorem et sudorem capiat, el sic se balneet, et gicht, primai, et illi motlicum aceti addat, el tantum cocti
quas iiiembra ejus contrahere voluil ct frangcrc fu- mellis qunntura istorum duorum est, ei sic iu no-
gabitur, etfracta membra ejus curabuntur ita, si vum fictile vas ponat, et ubi malas maculas aul
boc saepe fecerit ctim gicht in eo priroo insanire coe- roteln in corpore suo habet se frequcnler ungnt,
peril. fcl qui mulium flecma in se liabet, accipiat usque ditin minorentur. El cui anbelitus male foeici,
boc quod de nuce sudal, cum ranii ejus abscin- accipiat mala persici anle inaturitatem fructus cjus,

;l) Juglans regia. (») ilic desinil capilulum in ed.


(2) Quae sequuiiiur usque ad ubi vermes homi- (5) iytus Cytlonia.
nem comedunt om. etl. (") Et astuiiw — hominis oni. ctl.
(3) Lt luiic — iit eo est om. etl. (7; Amygdalut Persica.
1221 PHYSICA.— LIB. III, DE ARBORIBUS. J222
et illa contundat, et tnnc eiiam accipiat manum ple-t^ de stomacho tuo aufert, et suaviter aliquanlum le
nain liqiriricii et modicnm piperis et satisdc tnelle, purgat ul suavis polio. Et si necesse habneris, bis
el baec in ptiro vino coquai, elsic luterdranck paret, in mense de eodem sume, et ea die qua sumis, a
et pransus et ad nnciem saepe bibal, el anhelitum forti cibo, et a saligenio pane, et a pisa, et a Iente
ejus bene olentem reddit, et pulredinem a corpore te observa, et molles cibos comede, vinum bibe. I
et pectore auferl Sed et qui in peclore dolel, ila quod gultur ejug
Sed cui vermicuii in slomacho et in venlre cres- aliquanlum conslriclum esl, vei quod in eo aliqnid
cuni, radkem et folia bathemen pulverizel, et htiic mali crescit, vei quod in eo quidam malus vapor,
addat bis lantuni de pulvere foliorum persici, id esl damph est, absque ulcere et absque tumore,
sumpta cum jam flores emitiit, el in nova olla cum accipiat deick de irilico, ct flius de persico desnper
boiio el puro vino coquat, et jejunus et ad noclcm zuflotze ita calidum super gultur stium et parvam
saepe bibat, et vermes in eo morienlur. El fructus horam pouat, el lioc saepefaciat, et melius habebif.
ejusdem arboris nec sano nec infirmo ad comeden- Si aulem in gutlure de ulcere aut de.lumore dolel,
dum valet, quia bonos humores in homirie destitui tunc ei non superponal, quia inde dolerel. Quod si
et slim in stomacho ejus faciet. Sed et qui eumdem eliam bomo in Italsedruszen dolei, ila quod supra
friiclum comedere volueril, exieriorem corlicem B I modiim aul contraclae aul disiinclae suut, eumdem
nbjiciat, et etfam nucleum auferat, et quod reliquum deick, ui praefatum esl paratum eis saepe superpo-
cst in vinnra ponal,|sale et modico plpere addilo, el nat, si ibi ulcus aut tumor esi, et curabilur, quia
eum hoc niodo paralum non miiltura laedii, sed ta- si halsadern cjus aul ulceralae cssent, aul si intu-
men bonum saporem sic non habet. Accipe quoque niesccreni, ei lunc eis istum deick superponeret,
interiores rudes nncleos ejusdem fruclus, el abjecla inde pejus haberet. Sed qui in cajiile dolet, trilicum
cortice eos ad lac contunde et per pannuin exprime deick accipial, /7iuspersici desuper zulasze, ut prae-
ad mensuram quinque coclearium ; el eiiam accipe dicium esl, et ita calidum venici suo, id csl sche-
galqan ad pondus trium nummorum , et Iiquiricitim deln pcr aliquam boram superponai, et melius ha-
duorum nummorum, et euphorbium unius obuli, et bebit. Et cui oculi bumeclaut, guinnii de pcrsico
pulveriza, et praedicto lacli nucleorum illorum adde vel de lesta nucis imprimal, el eam ud igiiiiuni la-
tpringwurtz, et farinula semilae lortellnm para, et pidem motlice calefactam oculis circumponal, duin
ciim nut nd solem, ant cnlefactam fornacem paula- ab illo incalescanl, et hoc scmper quarta die el se-
lim et suaviter sicca, et tunc de eodem torlello pne- mel in die faciat, ne si sibi supra moduni fecerit, eos
faio lacti ad pondus oboli commisce, et sic aule so- . laedat. Nain gunimi tle pcrsico ac de prima virlule
lis orium ad ignem prius modicc calefacio nd pon- " eorum lignortini siiornm in sc Itabet, ct naluralcm
tlus qtiinque nummorum cocleari de ipso stinie, et bumidilaicm iu se irabil (1).
te ad lecium ad parvam horam pone, et gieht in te CAP.VI. — DE CERASO (2) [III, 24J.
compescit, et dttmph pectoris tui auferl, alques/im Cerasus plus calida quain liigida esl, el ad ple-
(1) Edil. : < Persicus calida est. Ilomocui oculi dem frttcitim cometlere vult, coriicem pt nucleum
frequciitcr hiimectanl, gumini dc persico , vel, de aufcrni, ct qupd reliqiiuin est in vinum ponat,salo
pruno tcsiae nucis imprimat, et eam ad ignilum la- et modico pipere addilis, ct boc modo paratiiiu nun
lercm modice calcfaciam oculis circumponat, tlum niiilliim laedit.
ab illo incalescant, et hoc semper qtiarla die, et se- < lluiiio etiam qui sanus essc vuli, interiores,
mcl in die fnciat, ne si supra inodum fererit, eos rcceutcs nucleos persici ad lac conttindat, et per
laetlal. El cui baliltis male felet, folia persit i, antc pniiiuim cxprimat ad mensurain quinque coclenrio-
inaturitatcm fructus ejus, contundat et iiiannm plc- niiii, el eliam galangaead pondus irium niiinmoruni,
nam liquiricii, et modicum pipcris, el satis de ct liquiricium dtiorum iiuiniiioriim, et euftjrbium ail
nielle, el haeciu puro vino coqtint, et posl cibum et poiulus unius oboli pulverizet, et lac i uucleortmi
atl noctcm sa;pe bibat, el haliium illius bene olen- adtlal, el de succo citocatiae, ell.irna situila; tor-
tem reddit. Sed ct cui minuti vermiculi in stonia- lclliim paret, el enm ad solem , vcl ad foruaccm
cbo el in venlre crcscuiil, radicem el folia barheniae v. paulalim siccet et de torlello isto ad pondus oboli
pitlverizci, et buic bis taiitum de pulvere foliortiiii coiumisceal, et sic ante solis ortuni ad igneni piius
pcrsici ailtl.it (idqne fial ciim arbor tlores emiiiii), niodice calefaclo, ad pomlus quinqtic iiunimoruiii
ct iu nova olla cutn bono et pttro vino coquat, et ctitii coclenri ex ipso sumai, et se in lectiiin ail bre-
jtjtiuiis el ad noctem sacpc bibui, el vernns in eo vem borain dcponal, ei velul suavis poiio illumali-
inoricnUir. Hoiito quoque contra dolorem iiiriusquc qiianium purgal. El si idcui hoiiio nccesse b.ibel,
laiens, qiioinodociinqiie ibi tloleal, el conlra dolo- bis iu mense ex eotlem sumai. Et e.i die qua sum.t,
rem pecloris, el paralysim, folia persici, el secun- mollcs cibos comeilal; cl viniini bibal. Sid et qui
diini poiidus eorum balsamitam, el sccumliim tcr- iu gtiiiiirc tlolci, ita qnod uliquaiitum conslricitini
tiaro parlem balsamilaebasilicam, ct sccundum icr- csl, vcl qtiod in eo quidam malus vapor absi|tie ul-
liam pariem basilicae planlaginem in aqua modice cerc et absque luuiore esl, accipiai pa.lam de tri-
coqual, ei deinde fortiier torquendo , per pannuin tico, el guiiimi quoil de persico clfiiiii, desnper dis-
colel; postea lauriiium oleutn, el bis lanlum cer- solv.it, ei calidum super guttur siium ad brevcin
vini, vel hirciui sepi, et seciindiim tcrliam parlcm horam ponnl, et hoc sarpe faciai, ct inclius babebl.
cjus veterem qrvinam, el haec oiiinia cum praeditla Et si quis in halsadrin dolet, ita quod supra inoduin
aqua iu palella modice calefaciat, et sic uugiieiituiii conslrictae aul disteutae suiit, pradatam paslam cis
iint, et deinde cum illo se in iniere dolente perun- sa-pe superponat, et si neculcus, ncc luuior ibiest,
gai, et hoc saepe lnciai, ei nicliiis habebit. El fru- curabitur. >
ctus persici ferc tepidus est, ct ncc sauo, nec in- (2) Prunus ccrasus el avium.
1
lirmo bomiui ad-comedciiduni valcl. Set qui cuni-
<-25 S. IIILDEGAfiDlS i 1224
numel similitudinem joci habet, qui hctitiam osten- n- \ ditieni exlrahil, ej siicbomo sanabilur. Sed et de
dit, et qoi ettam nocivus est. Et succus ejus ac fo- »- cortice ei foliis ejusdem arboris cinercs fac, et
lia hoil multum nd utilitatein medicinae valeni, il, decineribus iilis lixiviam fac, et si caput tuum
quia debililatem in se linbet. El fructus ejus tem- »- aut jinpAe/* est, aut wellchi, cum eadem lixivia
perale calidus existit, ncc muliutu utilis est, nec BC saepeJava, el captit sanahiiur, et pulcbrum erit, e»
nwllum nocivus (1), et sanuin bominem in com- »- mullos ac pulchros crines producit. — Et si aliquis
estione rion laetlil, iiifirinnni autem el qui inalos hu- >" per magica antper maledicta verba amens eflici-
inofes in se habet atiqiutritiimdolcre facit si multum iu tur, accipe terram quaecirca radices illius arboris
tleeo conlederii. Sed ci interiores nncleos ejusdem n est, et eam ad ignem forliter calefac, ui aliquantum
Iritctiis, cniii rudes sunt, accipe, eieos fortitercon-i' ignescat; et cum igrte accensa ftierit, mox salis ru-
liiriite, el iirvinam ursi'in patella zuiatze et siraul |J tbaeef parum mintis de poleya super illam pone, ct
cninmisce, id est kneyt, et sic uiiguentum f.ic, et il-I- suctnm el odorem illorum in seex.ipiat; vel si po-
luni, qui lam mala ulcera in corpore suo habet,, leyam non babueris, viride fenigraectimei superpo-
qiiodctiam fere teprae iissimilanlur, sed lamen le- nas; veisl in hyen.ieest, semina herbarura istarum
pra noti stinl (2), cuin co juxla ignem sasjc unge,, super eamtlem terram poiie moderate calidain, cuni
et suhabilur. I eisdem lierbiscapilijetiiudovenlriacnudislalcribus
B
Etqni in venlre suo bitzende [torliones ed.] ha- hominis illius, posiqiinni pransus fuerit, circuiu-
bet",qubtl tamen vermes non parani, iste equidemn pone, et panno desitper constringe, et eum in lectum
nucleos crudos ssrpe coniedal, el mclitis babebil.. depone el vesiibus lege, ut ita aliquanlum cum terra
Sed et qui in venire suo vermes habet, nucleos s illa sudet; et hoc per tres aut per quinque dies fac,
islos in acelum ponnt, et sic eos jejiintis sacpe com- el ille meiius itabebit. Namcum anliquusserpens
ethit, et vcrmcs in ipso morientiir. Et qtii in ocii- magica (5) et maledicta verba audierit, istasustipit,
lis dolcl, ita quotl prae dolore nibciil etqtiod lilce- et iiii insidias ponitf super quem dicunlur, nisi
rosi stinl, id esl maczerech, inicas sillginei.panis ca- Deus prohibeal euni4
lidsis accipiat, et flius [gtininii ed.] cerasi supereas; Accipe ergo fliut ejusdem arboris, et si alicui
pOnal, ita quod flius illtid ad culem octilorum posi- hontini labia oris ejos lutnent aut se inflaverint,
tuiii sit, et ligamine eonsifingal, et hoc saepefa- id esl erbulteni, aul isi gicltt iu eum saliendo repor-
tiii, el droppen ab oculis ejtis extrahil, et curabi- lat, tunc ad noctem, cum dormiluiu vadit, ideui
tur. Sed el ciii pestis aliqtta el mali huniores in au- fliu» modice caiefacuim stiper labia ubi dolet cum
res cadoht, ita quotl ille velut surdus efucitur et panno liga, el boc socpefac, et dolor ille cessabit.
quod atires ejus diezent, pncfatum fliut accipiat, et C " Sed etcui digiti et mauus ile giclu ireineudo sem-
jn palella ad ignem dissolvat, et micis stliginis ita per movenlur, idem flius super totam luaiiuin ca-
calidum superexlendat, et tqnc ad nociem forami- lidum saepein panno liget, el luinor ille cessabit,
nipns aurium idem fliut cum mlcis siliginis impo- Fruclus aulem hujus arboris Uiin.sauo qtiaiu in-
nat, el eliaut tolas aures suas et tempora cum infirmo homini ad comedendum nocivus et pericu-
ejusderri nii.is praefalo gtimmi illithJcirdUmponat, losus est, quia melancoiiam in homitie excitat
et eliarii lineo pamio desuper cOnsiringat, et boc et amaros bumores in eo augel, atque omnes pestes
saepe faciat, et pcstis el mali humores et dizedo de quaein eo sunt, ebullire facit, et ideo tam pcricu-
auribus ejus fiignbuntur, et curabilur. losus est homini ad coroedenduin velut mkrut,
~" Undequi eum comedere volueril, modice comcdai.
C-r. VII. — DE PBONIBAOM (3). [III, 25.] Nam qui sanus est quidem coiuestum superare po-
Prunibaum (Prunuserf.) niagis calidaquamfrigida lerit„iniirimitn autem kedit.—Sed tamen qui diirren
est, et eiiam sicca est, et tiechetecht ul spina, ct hutten [babet] interiores nucleos ejusdem Iruclus
iram dcsignat (4). El si aliqui vermes carnes ho- accipiat, ei, coriice abjecia, eos iu viniiiii pouai,
iiiiuis comediiiii, .ccipiat superiorem corticem -.etvino « perfundanlur usque dum aliquantuni intu-
cjiisdem arboris usque ad succum, et foiia ejus ad mescant, et ita sae|ie comedal, et lunc etiam ista
solem aul ad igiiem juxta ollam aut in olla quaeab in bono vino tuffen parttt, et illud sorbeudo su-
igiie calida esl arefaciat et ptilverizet, el pulverem mat elcilo curabiiur: Oinne autetn geiitts pruni-
isltim mitlal in Iocum ubi vermes hominem com- baumet, sive sit ro»-prumen,sive garten tlehen, sivo
edunl, et cuin vennes exinde moveri incipiuut, kriechen et silveslre genus, praediclas vires ba-
itaqnod homo boesenlit, accipiat acetum et mo- bel iu corlice ei in foliis suis, et eamdem naturam
dicum mellis, et siraul commisceat, et in eumdem in fiuclu suo babet, ul praedictumest, exccptoquod
locuin vermium fundat, et morientur; Et cum iidem illaearbores quaemajbres bujustnodi fructus pro-
avulneribus morlui ceciderinl, lineuuv paiinum ferunt, forliores eliam bujusmodi vires in se |ia-
vino intingat, et ita super ulcera ponal, etputre- 1bent. |

(1) Et adtamen
plenttm — nocivut om. ed. qiiiintiir nomiulla in edilione desiderantur; plera-
(2) Sfd — SM/Kom. ed. tjue tnineii passim invcnire esl, scd alio oruitie
(5) Pruiius domesticaet iniililia. tlisposiia. <
~A)Et eitam — designat om, ed. Ex liis quacse- (5) Ajioc. xn, 9; xx, 2.
_2_$ PHYSICA. - LI8. IIIj m ARBORIBUS. 1225
CAPSVIII. — DE SPIRBAU» (1) [lllj 26]. J sciviam deslgnai (10); Scd taiuen cbppinos ejiis.id bst
JL
Spirbaum [Esculus ed.\, calid- est ct siCca, sed ttbi fiores pfimo ertnnpere dcbcrrt, accipe er dos In
caler ejus non multum milis est, ct simulationem soJe sicca, et in pulverem redige, et"ubi orflmae irl
in splendore suo designat. Cortex antem et folia ct botniiie suni, pulvcrciri istitm ininiilte,' et curabiliir.
SUGCUS ejusad uiflitalcnt nt.dicinbe non riiultuni [Mascultis quoque qtii diUKrenteirrnaruraln senViifis
valent. Sed lamcn terram; quse sub arbore iSta et sui liabet, iia qtiod atl prolciri nrrril gefntmaij liic
circa radicem ejus esl in hortos proice,etsparge_ubi tJostlemgros*sosCoiyli, et ad eorutri ierti-nt prart.ni
rupen et twyfeldern ©lefa eoniedrint et de*asianl; erdptffeti et quarita quarta pars est erdpeffert, t.itt-
et illae propter molesliam illius abseederit; nec ibi tum de uvinda sutriai, et aliqtiainliim de nsitatb pl-
proficere possunt. Et fructus cjusdeiri arboris verat pere, et Ineb cum jccdre juvenis hircij qur jam tiia-
quodam pontlere inflandb aggravat bominem, et ttirus esl ad gravandum; coquat, addilis etiam ali-
hntnores ejus commovei, sed dirigitur (sit), nec j/ii»r quarituirt crudis et pinguiljus porcihis carnibiis;;. el
in homine parai, et sic sano hoiiiiiil rtec mtilium lierbulis isiis abjectis, idem vir carnes lias comedat,
prodest ncc obest comestus, infifnriis aatem noii ct etianri panem iu aqua in qtfa lnijusnrodl Carnes
vafei (2); cocta» slmt iniingat, et mattducet, Cl s! lioc .ac|>.
C*p. IX — DE MC-.MUI(3) tlllj 27] * fecerii, a.
B
prolem' florebil, si Jnsthrit Def Jadtciuni
MulbaUm [Mulberboiiriried.], frigida est in bohd, boc fieri rion prohibebit add. ed.] FfuCtiU aufera
sed itlcm esl id est queck ? Et qni scabierri babct, fo- ejus, scilicet nuces, saniini bomiricm'ad cdiho-
lia arbOfis hlijtis in Aqtli coqriat, et iii aqtfa itla dendum nbn mullOm Isedunt ncc ei prosvfit, sed ifc-
baJneei, aut in asso b-the. cum eadem aqiia for- firmo noceritj qiria flurniri pectore demphent.
trtef se lafe*, et boc saepe faciat, 6i cutis ejus sa- CAP.XII. — DERESTENBAOM (II) [III, 133.
nabituri Sed et qui venenum atit Cbirledeiido aui Ketlenbaum [Caslaiiea ed.] vaJde cailda csi,
bibendd «urhpsil, eadefri fOfia CbnU-ridatet succuul scd taihen iiiagit.ainvirtutcm habet quae ipsi c.lori
eorun. exprimal; et htfic rnotlicunl rriiritlShiltnm permixta cst, et discfetionem siftiat. Et duod iu
]de succo absinflUi e<f.] -ddai,-et etl-rit Ms tariUtm ca est et etiarii fructus ejus, utilis est conira
boni et pur! vihi (4) admisee-i, et lunti sifiruf coquat omnem iitfirinitalem quse in homine est (ti)i llOino
ul fefveal, et cUm deiilde infrigidatuih fueril, itl. autem qui virgichtigel est [quem paralysis fatigat
rrransu. m6-erate bib-t; scd taineh veiieiram ilttid ed.\ et inde iracuadus exisiit, quia gicht semper
ant per n-useam etS|fii.ti .uip.fe.riJ pef seces- est cufn ira (1:5), folia el hutteh [coriiceih ed.\ et
sntri trarisrbiC Et ubertas in fructti Cjtis .sf, ct C ( frifctns ejtrs iri afqua [coiju.t et cdni] ilfa faefaf! as-
froehts iH. iieCSariosliee feifirinds laeditf sed ho- siiiii lia{ri.um, et nririsaejVeIfaerat; ei gibht fii eo
mincm inafts jQvat qaaih sibi ndeea. (5). ceiSablt, et snavern iiieiitem fiabebii (14). ti si"ichil-
Cii>. X. -^ De AJWottt.o (6) [HI, 28]. nio [pe.lis._.] p.c'ora occitlit (.5), lontxiiiilicbM-
AmygdaJus valde calida est, ei niodicnm bumidp c.ni ejils, ef iil a'rj--'ht ila porie, ut iail.
._(l6re_-
tatis in se fiabet, et co«.x; etfoliit et succus ejus babrial, jfeepe et B pbtii asihis<dt erjuis;' bohai it
ad mediCamenta riori rittillumvatenl, quia oiririisvis ovibuS ac porcis', & omnfb«rscaeiert. fiecofibus, et
ejus in fructu est (3); Et cui cerebrUm fatuum [va^ icUelda ab ei. cd*fiaoii; c( c_rab_ntuf fbiDan^ ei
cuufne-.]estelfacreSirialiCo1oTisi Cl iride inca- peiti. ab eis cessafjfi id.\. Quoif si equtls et bos
pile dolel, rnferiores nUfcleosej-stfcln fructus saipe atit aslrius, Vet aHnd qrtodJlbet pec-s iirfdtiaen Cst
comedat, et cerebrum impiet, et ei rect-tri color*» [de 4vidif_te pbitts 4« cibi abtotenf sib? a'ttra_it«(jf.jv
«Jat {comedat, el rtteJius habebit ed.] Sed Ct qtii ?n da iiti folia id pabiilo ad coniedendiim, si potesf,
pulmone infirmattif et in jeeore defectum llnbeV vel si coniedere rio!u.ril;V ipsa ftrlia pulVeri-a, et
eosdem nucleos, sive crudos, sive cofctos,s&pe CO- piilvcfem'illanf itf aqii.fnf pr6Jice,cfd_ M ssepe iu
inedat, et pnlinoni vires dant el feriiirtj qtiia lio- potu biDere (10), Cl ctiriibitiif.-
minem nullo motlo demvhent, nec euw axiduin. fa- D I Sedliffmo qtfi de iigiro ejus bafciiliirft Jrarrfr, ei
cient, sed -uih foftcm reddnnt (8). illbrri irt manti .ua pbrtnl, ita qriod ifiah-. *i fibc
CAP.XI.— DE HAsEtBAO»(9) [IHY29]- C-Mt, ex iiia caleTaetioife verise et dtnfies' vft-e.
Hatelbaum [Corylus ed.] magis frtgida est qtram tiotpbriS ejfrs Cdiifbrtantur. Et ffdOfeni ejiisdgni
Caiitfa, ei ad nletfrCiftariinori ntultiim vaiet, et la- ligtii s*pc' eape, et cdpitr tdo sariitatefrr c6iif.r(.

(1) Sorfcn*dom«Jlica. . (7) El modicirin—[ructitest om. ed. , .


(2) Ed. : < Esculus calina et sicca est. Homo (8) Ed. Smpe comedat, 'el meiiut habebit, reliqua
enire terrain quae sub arbore bac circa radiceg ouiittensv
ejus est in horlos suos spargat, et virviscellse quao (9) Corylus avellana.
olera corrodunt propier mpjestiam ejus abscedurit, (101 Et ad medicinam—dltigHdt <tm. eos
nec ibi proficerc possunt. Frucins enim ejirs sniio Cattanea tativa.
homini nec multnm.prodest comesltfs, necobesl, 12) Sedtameii—ettaia.
ill) ed.
infirmo autem non valet. —
(13) Et inde cum ira etl. om.
(3) Morut nigra. , Et tuavem — habebil des. in ctl.
(4) Et eCtam — rtni ont, ed. 15) Dc/Csculi hippocasiani friic.ibus endeih feie
(141
(5) Sed hominem— lifri noceutom. ed. praedicat Mnttbiol. Epistol. lil, I.
(6) Amygdatut communis. (16) Vei si— bibere des. in ed.
PATROL. CXCVU. 39
4227 *>•"
HILDECARDIS 1228
Seu et homo, cul cerebrum de aridi ate vncttiim A Aul si in pcctore doles, pcctus nnge; aul si iif len-
csi, et cxinde in capite infirmalur, interiores nu- den [renibus ed.], eos cum itlo unge, et meliusha-
cleos frucius ejusdem arboris in aqua coquat, el bebis. Si aulein lignlim cjus in igne accendiiur et si
riihil aliud addat, et aqua effusa, jejunus et pran- quem fuihusejus teiigeiit.ipstmi aliquaiitum kedit.ita
sns ila sacpe comedai, et cerebrum cjuscrescit et qnodilli wmechtel. Yel si quis baculum ex eodeni
implebitiir, senadern ejus fortes erunt, et ita dolor ligno in manu sua porlal, enm eliain codem modo
in capile cessabit. Et qui in cortle dolet, ita quod in viribussuisdebilem facit,scilicctin unmeehle (10).
cor ejus in foriiludine non proficit, et sic trislis Sed el fructus ejosdem arboris bomini, qui saiius
cfficilur, eosdem.nucleossaepecrudoscomedal, et cor- in corpore esiad (omedemluin non valet, quonianv
tli ejitssiiccitmvelut smn//t(sm(t/x?)in(tindat, et sicin facit eum delecK»iioneinet lumidnm mentem [iiiu-
foi liludinc proficii, et -laelitiamfecipici. Sed et qui labilesmorcsedf] babere, el qiioderil2tyr-.rneijr/<is-
iii jecore tlolet, eosdem nucieos saepe conlUndai, clich, iin quod lionores appclitei quod avariliae in -
ct ita in mcl iinpnnal, el cum eodem melle cos tendil ei quod mulabiles mores liabcbit, ita quod i»
saepe comedal, et jecor cjus sanabiiur, Qui atitem uno slatu meiuis noh perseverat. Sed eiiain corpori
in splcne dolorem paiitur, nueleos istos ad ignem bominis ad comedendiim non valel, quia carues cju»
modice asset, et luiic modice caljdos sacpc comedai, r>zujlositicli parat etquia ouuiibus buiiioiibushoiiiiiiis
et sp.en calidum crif cl ad sanum pcrfecttim tett- resisiit, ila <)_odeos in malum irritat velut eoriuv
dil (I). Sed cl qui in slomaCho dolcl, eosdem nu- inimicus sit (11). Infirmoaulem qui incorporedelicil-
cleos in nqua forliter coquai, el coctos in ipsa aqua botiusesailcomedendiim.quia ineit eel corpotedefe-
commiimal, scilicel ad drab, et luiic farinae modi- cit, el ilie eum cometlal usque dum niclius babeat, et
ciini siinilaginis in scullclla cum aqua tempcrct, posiea eum devilei. Qtiod si sanus ho:i:oeuin come-
ld csl cloppe, et pulvcrcm liquiricii cl parum iiiimis dcre vuli, in vino aul inaceto eum prius beysze(12),
et lunc eum co-
pulveris de radic«Jstemfam [Polypodii ed,\ ipsi farinas ul fragililas illius lempercliir,
addal, el sic cum prafatis nuclcis denuo coqual, et nicdat, sed lamen inodice. Sed nccesse non est ut
idesi beysze.
parel ut mus [pulnieiiiiim ed.\, et deinde comcdal, infirmus homoeum boc modo temp^rel,
et stomacbum ejus purgabil (2), et caliduui et CAP, XV -r DELADRO (13) [111,16].
foirlcm facit. Laurus calida esl^ et modictim sicci habec, ei con-
.siantianifsigiiat (14)f Accipe ergo corticem et folia
CAP. XIII. — DE NESPELBADM (5) [III, 14]. Lauri, et ea contonde, et succuiu eoriim exprime,
Nespelbaum vable calida est, el suaviialem desi- et liiu.ceodem sticcoet cum farinu Ir.lici fac kucheln
gnai (4)«rC.orlexaulem ejtis el folia ad medicamina C [toriellos ed.], et illii lcre et in pulverem rcdige, et
non iiiiilliim vnleul, quia virtus eorum jo:a in fruclit rcndecum uielle el aqua honigwurcz [potum] fac,
ejus est (5). Sed tamen homo, qui tidden patitur et illi de pulvcre istomodicum impone etbibc, aut
[qtiolidianas, scu tertianas, sen quarlanas lialei ed.\, iilium pulvcrero quem in.vino bibis, cl sic quolies
radicem ejus pulverizel et pulvcrem isium in calido voluefis facies, et sjtomacltuiuluuni ab omni sorde
vino jejuntis el prnnsus et ad noctem bibat. et eiiam pui-gabit, nec eum iBuIitnn vulnerat. Sed et radiceiu
in ipsa accessione ejusdem infirmi:alis (6), et hqc et corlicem ac folia iejusdera arboris iu aqua cotjuc.
sapc faciat, el curabilur. Fructus auiem arboris el de.trabe illo et biicinosepo ungiieiiluin fac, et si
istius sanisetinfirmisliomiiiibus uiilis elbonus est, in capite doles, aut in pectore, aut in latere, aut in
quantumcunque ex ea comedant, quia carnes eo- dorso, aut in lendeu [renibus ed.), -ibi ic ciiin c>
rum crescere facit, ct sangiiinem corum purgal (7), uiige et nielius babebis. Et frucius ejusdeui arboris.
CAP.XIV. — DE FICKBAUM (8) [III, 15]. valdecalidus esl el aliquautiuu aridus cl ad medca-
Fickbaum magis calida est quam lrigida,eisetiiper menia utilis est (15). Nani si quis cuin crtuluin fre-
calorem habebit, ct frigtis nou valet, et tiinorem ile- quenler comederii, onines febres abeo compcscit.
signal (9). Accipe autem folia et corticetn ipsius, _ (J'6) Sed qui a gicht et a febribus fatigalur, casdcni
et ea moiiice contunde, et in aqua vable coque, el bacbas in pulvcrem rcdigal et diinidimn lanti de
iuiic eliam arvinam tirsi ct paruin niimis de augs- puivere pomi quod crescit pinapeles addai, vcl si
smerel [buiyro ed.\ et sic fnc ungueutum; el si in pinapel non liabes, ad niedicutein ejus fenigiac.iin
capile tloles, capul tutini cum eo unge; vel si oculi pulverizatuin cominisceai (17), el sic in viuo calefa-
tui swetent, lympora tua cum eo perunge et circa ciat, id est welle, et calidam bibat, et gicht el fih r
oculostuos, ila lamcn ne ociiltim interitts tangal. ab eo cessabit.
'-•?»>'. -.-. -.-,
(1) Sed.et homo cui cerebrttm — perfectum tendit (10) Si autem lignum —unmechte om ed.
om. ed. .(. (U) Et quod erit— inimhus sit des. in ed.
(2) Et — purqabii Om.ed. (12) Condiat ed., reliqua omitlcns.
(3) Metpilus Germunica. /13) Laurut nobilis.
(4) Et suavitatem designal om. ed. (14) Et modicum— signat om.ed.
(5) Quia — esl om. ed. (15) Et fructus—utilit est om. eif.
(6) Et eliam — infirm. om. ed.- (16) ln liis quae sequunlur edil. pluraque passim
(.I) Qitia — purgal oni. ed. rc|iraeseuiat, sed ordiue mulalo.
(8) Ficits carica. I7i Ei tlimidinm tanti—commiseeat des. in eii.

i'J) Et semper designat, om. ed.
12.9 PHYSICA. — LIB. III, DE ARBORIBUS. 1250
Sed el oleum dc eisdem bnchis exprime, et ubi in A . cdcndum non vaiet intillum , quia si comediiur,
rorpore tuo gicht le fatigat, ibi cum illo te unge, ct nnuseam provocal cl a*ios cibos coinedendo inolc
mclitis habebis. Si aulem huic oleo lerliam parlcni stos facit (4). Sed ad plurima tnedicanienla valet.
dc succo sibenbaumaddideris, vel tertiam parlem de Nain cum oleum ejus primum paratur, ad ignem co-
succo buxi, oleum boc tanlo forlius erii, el cutem quatur, et luncrosae et violseei imponanttir, el sic
tuani lanto citius te ad sauandiim pcrlransit, et ita conlra diversas febrcs valet, et qtiia ad igncm ro-
gicht a le ccssabii. Ei si iu capiie doles, easdem ba- ctum est, necesse non esl ul amplius aJ solem po-
chas in mortario, modico viuo infuso, contunde, nalur '(5). Si quispiam a gicht fatigatur, rosas ci-
el sic cum eodera vino verlicem el fronlem ac lym- dem oleo imponat, el ubi euni in corpore gieht mn-
pora capitis lui atquc lolum caput perunge, id est vet, ibi se ungat et melius habcbit. Sed si quis iu
bestriche, et hoc faclo, capul luum tege ut incale- capite aut in lenden dolel, vcl si al cui in corpore
scat, et te in lectum depcnc; quantuinvis forlitcr ejus absque casu aut absque ictu lumor per sc ex-
doleas, dolor ille cessabit. Quod si etiam iiipulmone surgii, lunc violas praJnlo oleo imponat,el ubi dolet
iulirniaris, ita quod etiain pulrescit, easdein bachas se ungat, el si tumor esi, juxta tuiuoreni et nou su-
pniverizn, el pulverera isluin frequcnter ctimpune per lumorem ungat.
coracde, et curaberis. Et si insiomacbo doies, ipsas U CAP.XVII.— DE DATILBAOM (6).
baciias in vino coque, et idciu vinum calidum bibc, Datilbaum calida est, et huiniditatem in se ha-
el slim a stomacbo tuo aufert, el eura purgat, et
etiam fiber ab eo expellit. Sed cl cum eacdem bachae bct, et eadem tenax est ut livor, et beatiludinem si-
El qui pleurisim habet, de coriice et de ligno,
crudae suni, oleum ab eis expriine, et cuui eis ocu- gnal.
aut de spatulis, aut de foliis ejusdem arboris iu
los luos interius tangas, et cnligiiiem ab eis aufert.
et aqua expressa, idem lignum et folia
Aul si in corde doles, ibi te cum illo Jiige, aut si in aqua coque,
ita calida illius circumponc, et boc saepe fac,
laiere, aut si in dorso langues, ibi le cinn illo unge, ' ct sensiis capiti suos recipicl. El ipsa folia, dum viridia
et melius habcbis. Quod si eiiam foeiidura stoma-
ad solem sicca, et tunc contunde, et in pul-
cbum habes, ila tamen quoJ eliam immundam sa- sunl,
verem redige, el huic pulveri modicum lucidi salis
livain eicis, cum eodem oleo et modica farinula tor-
tellas para et eas comede, et stomaclmm purgabunl, adde, et sie etimlcni pulvcrem cuin pane tuo saepe
et prohibebit ne iuteriu > putrescas et ne
ei foetidos liuniores cxsuperani, ac rectos el bouos coraede,
malum nec muitum flecma in te crescat. Sed si quis
iii teparant.
fructum arboris liujus coquil et ita comedit, corpori
CAP.XVL— DB OLEYB-UJI (1) [III, 17]. C suo lanlam vim fere confert qncniadinodum panis,
Oleybaum plus calida quam frigida est, et miseri- sed tamen eum facililer demphel et gravat si de eo
cordiam signat (2). Extcriorem autem corticem et nimis comederit.
foiia arboris bujus in aqua coque, et tunc cuni aqua CA*.XVIII.— DE UoST-lDEttBADU (7) [III, 18].
et veleri arvina unguenlum fac, et si quis jii corde,
aul in dorso, aul in latere, aut in lenden de gicht Bontziderbaum, scilicet in qua magna Bonczidcr
eum boc crescit, plus calida cst quatn frigida, et castilaleni
dolet, ibi ungueuio ungc, el culein ejus ita
veiut smaltz novam ollam si in signat (8). El homo qui cotidianas febres liabel,
pcrlransil ea ad folia ejusdem arboris in vino coqtint, et vinum hor
igneiii poniiur, el melius habebit (3). Et ctti sto-
pcrpaiinum colel, etsaepe bibat.et curabitur. Sed ei
inacbus iufrigidalus est, corlicem et folia ejusdein poma ejusdem arboris coinesla, fiber in homine coin-
arboris in aqua coquat, et aquam illam per pan-
pescunt.
uum colat, el tunc minus de Itartz et etiain de mirra
CAP.XIX. —DE CEDRO(9) [III, 10].
minus quam de hartz, sic in palella atl ignem dis-
solval, id esl zulasze, et praedicto succo addat, et sic Cedrns calida est el aliqiianlulum sicca, et con-
emplastruin faciat, et in ilio paniiuin de canapo in- firmatioiiem signat (1*0).Homo autemqui spleneticus
liiiguat, et illitm super stomachura suum ponat, el D est, de ramisel de ligno ejusdemarborls, dum viride
stomachiis ejus calcfiet, et honam digestionem ei pa- est et dum succum habet, contundat, et ad pulve-
rabit. Oleumautem de fructu arboris liujus ad com- rem comminuat, et sicex eo electuarium (acialcum

(1) Olea Europwa. et in lemporibus suis, quando in capite dolel, cuni


(2) Et—signal om. ed. unguentoseungat, et.ccrato panno circumliget. Si
(3) Unguentum fac, el ubicunque de paralysi do- antein ulcus aliquod seu pusltila hominem acerbe
lel, se inungat — et meliut habebit. ed. dolere fncit, antequam rumpatur, oleo olivae deli-
(i) Et aliot facil om. ed. nialur.Quod si qui.piam a paralysi faligaiur, rosas
(5) El quia—ponainr om. ed.j — llujtis eapituli oleo olivaeimponat, cl se ungat, et ineliiis habebit.
fliiein in ed. aucliorem bic sisiiintis : < Si aliquis in Quod si crampho alicubi hominein in corpore suo
capite dolet, oleum olivae, el minus rosaiae aquaeiu laedit, cum oleo olivaefortiter se peruugal, et inclius
sarlaginc fervere facial, el de fruclii solalri ininus habebii. >
quainolei sil, et de urente uriica plus quam de fru- (6) Phwnix dactylifera. — Deesl in ed.
c-.iisolatri, lerat, el pcr panmuii colel, et siiccum (7) Citrus medica.
isiuiti in sarOginem nd oleuiii fundnt, el denuo fer- (8) Et casl. sign. oin. Cil.
vere facial. Quod cum fcccril, itcriim colel, et in (9) Juniperus Phwnicea et Oxycedrut,.
in,Viiiiificlile vas r.udul. Deindc iu vcrlice, in froute (10) Et cotif. sign. om. cd.
itSl S. HILDEGARDIS #23*
mclle cocto (1), et pransus modice comcdat, ct Apcnnngic» f.itigaltis ani iitetittis cst (8), tt wo-
splen ad sanitatem rcenperabittir. Et dum sanus lhiS linbcbii. Et eliain prr novcm dics ipsa eodem
fuerit, de clecluario isto amplius non coriicdat. modo bencdli aitif.
EtqiiiinteriusiiicorporeiiifirJiiiiscslelquiintciiiis CXP.XXI. — Dlf SVBENBA.1I (9) [III, 50].
in
putrcscit, de codcm viridi figrio prifurii vinutn per Stytertfifism [Stvina ed.] plus callda est qnam fri-
noclem ponat, ut itide saporem babeat, et pfaiis-$ de gi a, et idcm caior tam forti. cst, quod viridilatem
vino iilo modice bibat, et infirmilas ac pulredo qtiae siiam per nnnrim scrvnl. Et aspcfiiatcm signifitat
in corpore cjus interiuS est purgabilur (2) ct saoa- (10;. Et si vermcslioiiiincm aliqticm comedant, Sy-
bitur. Ei posiquam sanitatem intorius seiiserit, am- benbaum contundc cl siicciini cjus cxprime, btiic
pliuS idem vinum non bibal; nam qni sanus est, si succo modiciim nrcti adde, ct ubicumque vermrs
de lioc cleciuario coinederet, vel si de Vino isto bi- lioininem in cofporc suo comcdunl, ipSum succum
beret, in corpore interius velul lignuni dufus et ri- in cndcm ulcera fundc, et vermes morientttr, liec
gidus fieretct \\tbaumechte(?) cl sic perirel, quia vir- vivcrc possuni. Sed et qtii in pulmoue tltlci, ita
ius arboris htijusest tain iftagna qnoil hominem quod pulmoejusvenciriosus csl et putfescil (11), ac-
inlerius lxder.t (3). El qui a gleht faligalur, fru- cipc succum de eadcm Savina ct ad pondus mcdie-
ctus cedri virides comedai, Cl gicht eessabit el per- "
tatis succi de pulvefe liquiricii ipsi succo impone
ibil (4). Vel s| c-inlein fructum per annum servare <i\sic iii viiio coque, modico de sagimine addilo,
non poleris, ipsum frtictum pulveriza, ei de pulvere cl sic saepebibat, ct postqtiam biberit, quia air.n-
illo in aquam inmitte, et Jejunus ssepe btbe, el ruriiest, mcx lionigViur.zdCsupcr hibat,«t a pul-
gifht cessabit. mone venentim et pujtrediiiem aufcrl (12). et sann-
)Hiur. !
GAP.XX. — I)E CIPBESSO (5) [III, 11]. CAP. XXU. — DEBDXO(13) [III, 31].
Cypiessus valde calida eslet secrelum Dei signifi-. Bnxus calida cStr, Cl ila fbflis cst qiiod eliam Vi-
cat (6). Et qui in slomacho dolcl, dc ligno cjus »c- riditatem suam pef nhnum teriet, et calor ejUs ca-
cipiai, sive viride, sive aridum sit, et modice in vi- lorcm Savinac excedil. El etiam sicca csi, et ipsa
iiuin incidal el coqual, et sic jejiinus saepebibat, cl siccitas ImmiditafemS in ea snperat. Et largiiaiem
tnelitis babebit. Sed et qui infirraus est, vel eliam dcsignat (14). Et hoiT.oqui uztlecln sive urttechi, in
qi|i iij,loto corpore deficit, ramos cum foliis in aqua corpore sao babcl, coniccm et Iolia ejus coiitun-
coquat, et in ipsa aqua balncum faciat, et soepeac- dat, el succum eorum exprimat, et buic parum
cipiat, et sanabitur, el vires suas recupmbil. Et minus liquirlcii atklat, et in pnro vino catefaciat,
accipe de ligno quod est in nicdieiate ipsius arb«- ct ita calidum ssepe bibat, et dolorcm et venenitn
ris, qnod cor arboris est, el npud tc semper poria, uitlec/ilo. exlra corfius cxpellil iia ne eorpus iiilrct.
el tlyaliolus tanto plus le devitat, qtiouiam eadea Et mox ad prfcdicfum succum ejiisdem nrboris mo-
nrbor, propter fortem naturam suam, qunmdam dicum plus de bauoMJleo com«uisceal, et is isto
prospcritatem inler caeteraligna arboruni habet.quia pciinain inlingat, ctj cmn illa circo tiisttclile ct
(lyabolus omnia qnas \ii IUOS.I stinl tlcdignandO/ugit, circa ruse ejus se leuitcr ungal, et boc saepe faciat
quia ipse nnllam virlulcni habel (7). et sanabitur. Seti tnfljen anteqnam se boc modo
Sed et si quis homo a dyabolo vel per magica rr- uiigai, sempcr eoilem succo llquiricii addito et in
relllus esl, accipe de eodem ligno quod est in lite- vino, ulpr*futum csi, calclacto prius bibat, ne
dietate ejusdem arboris, el cutn nebegor [lerebroerf.] tinctio isia cxtcrjorem fojdiialem in corpus mittat,
perfora, el tunc cum iictile vnse aquam vivi fontis sed u| potus i*tc ipsam intcriorem foedilatem cx-
tolle, el eam pcr idem forameti funde cl in illud fi- pellal, cl sic hojne ille sanabitur; nam succtis cjus-
ctile vas excipe, el cum eain jam iundis, dic: < Ego dem arboris sanus cl fortiscsl, et idco eliam ligDum
fundo le, aqua, per foramen isiud, et in virtiiosa ejussanum et firmum cst (15). El qui de eodero
virtute illa, quo. Deus, ul ctun foriiludine Ula quse f> ligno cyphum aul pccariura paral, ct illi viuum
tibi adest ifl ualura tua, lu fluas in ho-ainem isttim, infundit, ita til saporem de eodem ligno capiat,
qui in sensu suo irretiuts esl, et ul i_ eo desiruaa clsicKcpc bibat, fiier d« stomacbo aufert» et
oranes contrarietates quie in ipso sunt, et ui eum oculosejus clarificat. | Sed et qui de codem ligno
repoiras ih illant rectiiudinCi», in qua Deuseum po- oculos suos saepe langit, tunc exinde caro ejus ct
suit, in reclo sensti ct in rccta scientia.» Ettttnc caput etoculi ipsius tanto sanibres flunl. [Sedcl
aqu» ista per uo.veindics ilji ad bibendum Jejuno qui eiraii) baculuin inde parat, ct iilum in manu
[(Jetur, quia per dyabolitm ant per phantasmata aut saepeporlat, ct eliam, naribus suis saepeapponit,
fl) Cjim m. c. —om. ed. (0) Jumpertii — Sabina.
(_j tiinfinn. purgdbitur oni. ed. (10) El idem. —tignif. om. ed.
(3) Nam qui sanus — twderet om. ed. Ita quod putretcil otn.,ed.
t4) Reliqua om. ed. 12) £( pottq. bibeiit — auferl om. ed.
(5) Cupressus semper virent. 13) Bttxut tempet — tirent.

(6) Et secr. signif. om. ed. 14) Iia fortit est
ill) desigmt om. ed.
m Quoniam ead. arbor — habetcm. cd. /15» Sed latnen —firmum CSJom. ed.
(8) yttia—irretitus cst oni. ed.
1233 PHYSICA. — LIB. III, DE ARBORIBUS. 1231
aul odorem e4ns capial ct octilos suos cum eo tan- A cl labia nb aliqun infirmilatc liinicnl cl inftantur,
gil, caro, caput ei oculi ejus tanio sauiorcs fieut. semcn vc) fructum abietis supcr latcrem pone ad
Add. ed.] igncra calefaclum, ut ab co calidnm fiat, non au-
CAP.XXIII..— DE ABIETE(1) [111,52]. tem ad putvereni redigal(5), ct Ua calidum ori
Abies plus calida quam frigida cst, et rauilas ttto saepc superpone, et tiimor et iuflaiio cessabuni.
vires in se haliet. Et fortiludiuein significnt (2). (6) Sedabics fortem calorcm habei, elo.lor ejus lin-
Nam in qiiocuiiique loco lignuni abielis csl, aerci mores , qui in hominc siint, cxtorret, ita quod in
spirilus illa raagis odio habciit ct mngis devitant, quamdnm inuiidalionem vadunt. Ei. homo odorem
qtiani alia loca, el zauber [maleficia etf.] et mngica abielis non capiat, nisi aliqua quecdam pigincntaet
ibi minus vigent ei minus ibi praevaleul quam aliis alise quaedam odoriferae licrbte ei addantur, cujus-
locis. Actipe auiem de coriice ct foliis ejusdem ar- cumque generis sint, ne btimorcs t{iii in ipso stitu
boris , et ctiam dc ipso ligno ejus qtiaedamminulis- supra modum suum irrident.-et ila relinonliir
sima frusta incitle, cuni ipsa arbor viret, ita quod et conforiantur, nc vclut in procellam iuundalionis
succum sutim nondum auiisit, ut in Mnrlio et eliara excilenl-jr.
iu Haioett, el ad pondus medictatis istoiuinsalviam CAP.XXIV. — DETILIA(7) [III, 34].

adde, el tunc hacc simtil in aqua forliler coque Tilia magnum calorem habet, elcalor ille totus
dum spissum (iat; et eliam hulyrum, quod in Maio in radice est, et itlud in ramos ct in folia asccndit,
d. bobus paratur, adde, ct tnnc per pannumcola, et fragilitalcm sign.it (8). Ei homo qui in con!«
et sic unguenlum fac. Et si quis in capite dolel ila dolel, inieriorem radicem cl illiul quod iinncdie-
virgichiiget cst vel hirnwudig , vel freneticus, et de tate radicis liliaeest accipiat, el in intivereni redi-
foriiiudine ejns in corde deficiul, lu: c codem un- gnt, et pulvcrcra illum cura pane saepe comcdat,
guenio cor ejcs primtim perunge.ct inox, abrasis et in cordc melius habebii.Scd h\stirpe(!), non au-
eapillis illius, caput ejus eodem unguento perunge, tcm in ramis cjusdcm arboris cortkem aufcr usquo
et hoc aut secunda aut lercia die iterum fac, et adalbitm lignum, cum in a;statc viridis est, el timc
capui ejus sanilatem recipiet, et ad sensus suos (le ligno spechen abscule, et illud in aiireiim au-
redibit. Sed et si quis in slomacho aut in splenc niilum pcrforalum pone, el super tpan [aslulani cd.]
dolet, ifium eodem unguento propler defcctum cor- viride vilrum, et non aliiim Inpidcm, ita tamcn
dis ad cor primo perunge, ct mox super stoma- quod inter span et vitrutn lcbvmaraneac nul baum-
elium,siinsloniacbodolet, nut super splcn, si in eo wulle [bouvel ed.\ ponas, ue vis cjusdcm tpan vi-
dolet, unguentoperunge, etfortiiudincsun totam cu- - trum pertranseat, et annuliiin illum in digito tuo
temsuamperlransibil,qnod cito curabittir. Et qui in sempcr portn, ita quod calor digili lui ad illmii
pcclore demphetel huttet [lussilal ed.\, cl ctiam in tpati asccndnt, ct vis illius span digittim tuuin ct
puhnonedolel, itaquod ci inOalnr, etquod jampulre- vcuas ejus langat, el haecfortissuna virltis coiitra
scercincipil, de ligno abietis.cum recens est et CUK» omnes pcriculosissimas pesles hominis, el eas ab
SHCCtisejusadliucineoesi, in cineres incendai, iu homine prohibet, sicul vach aliquod vetat ne su-
qtiod nullus alius cinis addatur, el his cineribus bis perveniens inundaiio aquarum iujustum cursiim fa-
lautum bibcnellae, ct feniculitantum ut bibencllac, ct ciatit, etiam si ista; pestcs modice in homiiie intin-
bquiricii tantum ut dimidia pars bibenelke, el hoc dentur (9).
siinnl in bono vino coque , modico etiatn inells ad- Et in aeslale, eum doriniluin vadis, rcccniia fo-
ffiio, et sic per saccellum colct, ct tttterdrang lia lilioeoculis luis superpone ct lotani faciem tuant
[porum potum ed.] faciat, el sic saepe bibat, et pe- cum cis lege, el oculos tuos clarificat ac puros
Ctus purgabit, el pulnioneni sanitali rcstituet, el facit. El qui virgichiigil csl, aecipiat dc terra qu.i:
sic ille curabitur. circa radicem tiliae illius jacct, ct cam in igncin
Sed.dum caucii hominem comedunt, ille semen ponas, el ignita, in asso balneo aqtianv desupcr
abietis, quod in summilale crescit, snpcr ignilo D fundal, et sic balncel, cl hoc per novcm dies fa-
laiere in putverem redigai, et super vulnus illud cias, et curabii.ur.
ubicancri hominem comedunt (3) ipsum pulvcrem CAP.XXV — DEQUERCD. (10) [III, 35].
ITojiciat, et cancri moriciitur. Sed el eundem la- Quercut frigida esl, et dura et amara cst, scd
tcrcm, sujier quem semen illud pulveiizatum est, amen modicum in ea ad plcnuin valet. El nequi-
cum alio ignito lapide denuo forlitcf calefaciat, et .iam designat. El ipsa dura ct amara, nec iilla.
eum super vulnus illud, ubi caucri coineduiil iia mollities in ea esse pole i. Et etiain fructus bo-
cilidum ponai, ct ipsi morienlur (4). Et si os lutim mini ad comedeudum non vaJel, ncc ctiam vcrmi-

(1) Pinut abiet. ille stinvius solvelur et cessahit. Cincres quoque ds


Et
<2) foriti. tignif. ed. om. ligno abietis liant, et cum eis lixivia purelur, et
(3) Ubi — comedunt, cd.oiu. lavctur; et cnput surial ct ocuios clarificat i
— caput
(4) Sed el morietttur ed. om. (7) Tilia Europwa.
(5) N-on auiem — redigat ed. om. El culor — signat om. ed.
(8)
(ti) Sed abiet — exciieniur om. ed,, quoriim loco (9) Sicut vach — inttndenlttr om. etl.
iiacc babet : < Si" rcuma stipei fftic a uaribus el- (Itt) Quercus peduitculata.
lluil, fiimus dc ligno abiciis cxefjtialur, ct fltioi-
*K5 S. HILDEGARDIS 12.0
i-tili lignum ejus libcnter comeJunt. Sed si illud A ct sic per singulos iannos facics; ci cum
quispium
coinedunt, cilo desislunl et defUiunt (1). Sed ta- Iiomoin illo anno [reyszchlich, quod csl telega , in
mcii de fructu ejus quaedam lortuosa [virluosa ed.] corpore suo habuerit, tunc de una insci Jone ista-
animalia pascuntur ei pinguia fiunl, velut porci rum liaslaruni modicum abscide et in vasculum
stinl. Ad medicameutum autein nec lignum nec pone, et de pura aqua tpringbornet modiciitn tlcsu-
fnictiis valcnl. per ter funde,. et bx'C verba totiens dic : < Per pri-
CAP. XXVI. — DE FACO(2) [III, 36]. niani osicnsionem. qua Deus in Jordane baplizatis
(3) Fagus m recto tcmperamento et aequalis cst (6), per vcnenum hoc, absque morie bominis
<aloris el frlgidilatis est et utrumque in ea bonuin N. aufer ab co oiniicni iffam iUusionem pestis
est. El disciplinam significat. El cum folia fagi Jam bujii , sicut el Jestis pura vita fuil; » et nquani isiam
procedere incipinnt, sed cum nondum ad jdenuiii per Ires dies da illi jcjuno ad bibeiuluiii, et iu
npparcnt, vade ad ipsam arborem , et ramuui ejus unoqnoqiie die qtio eani bibit, illa eodem tuodo,
sinistra manu apprehende, el scultellam in dextra ut praedicium cst, parabis, el a freiselilich fibcmbi-
leue, (t dic : < Tuam viriditatem ideo abscido tur, nisi Deus prohibeai. Et si quis de foliis fagi,
quod omnes humores hominis qui in alicnam viam cum nova et recentia sunt, mus parat et cometlit,
i-t injusiam gelwe fellis verluntur emendes, per eiini non Ia-dil; vel si quis fructuin ejiis comedft,
|
Q
vivens Verbum , qtied lioininein ahsque contritionc ab illo non heditur, sjedpinguis intfe efficilur.
ejusfeeit; > et manu sinistra ramum tene, dum CAP.XXVII. — DE Ascu (7) [111,57].
omnia verba haec drciit, et lunc eum in fcrro qtiod
calibs esl abscide, et ramum istum id cst usque Atch [Fraxinused.] mngis calula eslquaiii :rigiii-v
anni circulum serva, el sic fac per singnlos aimos; etconsilium signat (8). Etsi quispiaiuaiiiinlaicreaiit
ct si quispiam homo in illo anno gelsitcht liabet, in aliquo alio memblro suo a gicht fatigalur, veltu
ex eodem ramo parva frusia abscide, et ea iu vas- omnia menibra cjus fracla el zustoszen sinl, folia
i-uliiitipone, ac super ea modicum vini ter fiinde Asch in aqua coqrie, et iufirmum nudum el in
et lotiens haecverba dic, el vinum super eudem linlenmen pone, el aqua illa effusa, eum ipsis
frusla ftindis. <Persanclam scincluram (4) sanctae in- foliis ita coctis el calidis ubicnnqtie circumpone, cl
ct
carnaiionis , qua Deus homo faclus , ablrabe ab prjp.cipuein Ioco illo, ubi dolet, el lioc saepe fac
de
bomiue islo N. dolorero gelsuchi, i et tuuc viiiuin melius habebit (9). Quod si etiaiu cerviseam
illud ciim hastulis illis, quas abscidisti in palella avena parare volueris absque hoppen, sed tantum
vcl in crueibulo calcfac, ei illi Jejuno ila calidum cuingt'KS2 et plurimis foliis de Asch addilis coquc,
ad bibendiim per Ires dies da , et curabilur , nisi i„ et cervisea ista slomachum bibcutis purgai, et pe-
Deus nolil. Sed et si qtiis ridden habet, uccipe de ctus ejus leve et suave f.icit. [Et si capnc aliquo
eis supc ud cum-
frtictu fagi, cum priroum procedit, ct etnn in pura modo infiriiiantur, folia fruxini
eJeiidum deitlur, et eurubunltir. Add. ed.]
aqna, scilk-et.piingbornen, commisce; el haecverba
dic : < Per sanctam tcincturam sanctae incarnaMo- CAP.XXVIII.—DE ASPA(10) [III, 58}.
nii qua Deus homo faclus est, lu riddo, vos febres. Aspa [Tremulus ed.\ calida est, et nimietatctn
defice et deficite in frigore et in calore luo inlio- dcsignai (11). Et cuiii aliquis infans in.cunis Jaccus
uiiiie islo N.; i et lunc aquam illam da illi ad bi- multotiens inler cutem cl carnem sanguine perfundi-
bendiim ; per quirique dies eam parabis, el si aut tur el vulneralur, ila quod iude vatde dolet, accipe
cottidianam aul quartanam liabuerit, ab eis cito nova et /ecentia folia Aspen, et ea super simplicem
liberabilur, aul Deus eum tiberare non vult. pnnnuin lineuin poue, et sic cuiidein infautcni ipsis
Scd el radicem fagi adde, cum super terram foliis et cidem paimo involve, ac cum ad dormien-
apparet, ct superiorem conicem ejusdem radicis tltiin coll.ca, et vcslibus tege, ul sudorcm emiitat
aiifvr, et ibi de ea abscide qnantum uua iucisio- it virlus fnliorum istortim exlrahit, el sanakilur.
ne cajicre poieris, eldic : <Per priniam osiensionem Sed et si qu:s virgichiigit esl, aut si quis frigidiim
qna Deus lioiiiinein vidit iu radiie Mambre (5), stomachum habel, corlicem ejusdem arboris, cuui
frange undas veneni honiinis absque morle iilius;t viridis esl accipiat, cl lignuin ejus cxterins usqtie ad
et iieruni quantum cnpere potes secunda imisioue interius cor ejus, et rion ipsum quod dicitur cor ar-
abscide, ei eadein verba dic ; et simili modo ler- boris, el in mintila frttsla inscidat, et in aqua co-
tiain inci.ionem iu eadem radice, et ideo tcr de qual, et tunc eamdem aquam ctiin ipsis liguis iu do-
cadem radiccs abscides, ne tibi per annum dcfi- lium fundat, et in eis balneet, et hoc saepe faciat,
Ciat, et liinc haec frusta per circuluro auni serva , el gicht ab eo cessabit, ct ctiam frigidus slomatlius
(1) Sed lamen modic. —deficiunt om. ed. dieniem in os el in nnres nnni iransirc permitial. >
(2) Fagus titveslris. (4) Sic. Scitturam? Cincluram ?
(5) Edit., brevissme, < Fagus in recto tempe- (5) Gen. xviti, 1.
rainenio caloris e t. El si quis de foliis fagi, cum (o) Marc. i,l.
reccntia sunt, pulmcnlum paral, el comedat, el si (7) Fraxinus excelslor.
cliani de fructu cjus comedil, eum non laedit, sed (8) El cons. sigmtl om. ctl.
pinguis inde tfftcilur. Si autem asinus in c;i|>iie (9) Ei hoc httbebitoni. ed.
dolei, bonio cincres fagi, de quibus lixivia facta esl, (10) Poptdus tremulii.
calidos ante ip um ptmai, et funiuin ab eis cgre- '(ll) Et nim. designai om. ed.
1257 PHYSICA. — LIB. III, DE ARBORIBUS. 123»
cjus calidiis eiil, el sieirterquc mclius habebit (1).."A mum ejusdem ligni in nares ct in os suum excipiat,
In Nlaioqnoqtie accipe coriicem rjusdem nrboris, et el sic illi maJi liumores lenilcr et suaviter solveu-
exlcrius lignum ejus usqtie ad cor, ct hrec in mi- lur, el absque periculo corporisJsuievanescent'(in.
«uta frusta inscide, ct in niortario contunde, et Sed et si quis de eod.m"ligno baculum paraverit et
siiccum abeis expriiue.et ipsuin succum aliistinguen- eum in manibus suis porlal, boiiuin et utile esl illi
lis, qtiaeparas, adde.et lanto plits valentf{2),conlrai ad prosperiiatem ct sankatem corporis sui: •'
omnes pcsies quas homincm faiigant incapiie, el ini CAP.XXXII.— DEBIRCKA (12) jlll, 42].
dorso, et in lenden, instomacho ac incaetcris mem- Bircka [Vibexed.] mngis calida est quain frigidj,
bris rjus, el lanto plus mnlos humores compescunt. ct felicitaiem signat (13). Sed si in corpore alictijus
CAP.XXIX. — DEARLA(3) [III, 39]. hominis culis cjus rubesccre el butechle esse [ vel
Arla [Almis ed.] frigida esl ir.agis qunrii calida. inliimcsccntes pustuias habere ed.\ incepil, undc
Et iiiulilitalem significal, nec ad medicamenta mul- ibi tumor insurgere aul vermes ebullire velinl (14),
tum prodesl (4). Sed si quis in cute stia inodicumi accipial coppini, id est uszproszen, ejusdem arbofis,
tilcerosus csl, nova el recentia folia ejusdem arboris; et eos ad solcm vel ad ignem cnlefacial, el eos ila
ipsis ulccribussuperpoiiai, etinlerimlenius habcbil. calidos loco ubi dolel superponnt, el paiino con-
CAP.XXX. - DEAHORN (5) [III, 40]. slriiigat, et hoc saepe faciat, ct luinor ille cessabif.
Ahorn-.[Platanus ed.] frigida est, et eliam siccs CAP.XXXIII. — DEFORNHAKF (15).
est, et quaeque cxicrrila signat (6). Et qtii collidia- F.rn/i./fplus calida cstqiiam frigitla ct humida,
nas el diuiurnas febrcs babet, ramos arboris hujiis; sic cl mccrorem sig>:at,nec feliciiniem in natura sua
t-iim foliis in aqua coquat, cl ila cuin aqtia iila saepe habet. Scd succus ejus ad uiigueiita ct collyria nnil-
balnect, ei mox cum debaliteo exierii, siibleriorcm tum valet, ita ut si quis tinguenla parat de succo ra-
coriicem cjtis conlundat ct sticcuni expritnai, el iii musculorumejus, ipsisungueiilis ndde, et forliora ct
purum vinuin fundal, et ita frigidnm post praefatum meliora fiunt; vel si qnis coifyria faeit, eis de eo-
balneum bibat, ct boc sxpc faciat, ct diuturnae fe- dcin succo modicum addai, eroculos in lumine ar>
bres in eo cessabunl, atque foeditaies el lempesta- dere facil cl clarius videre; simpliciler atiieui ct
tes ipsarum in eo evanescunl (7). Et si quis (8) in ali- singulariier ad nulla medicamenta pcr se valeJ,
quo membroruin suorum a gicht faligatur, de ligno quia succus cjtis pcr se nimis forlis essct, nisi cum
cjnsdem arboris accipiat et ad igncm valde calefn- aliis condimentis lemperarctur. Sed lamen si pesti-
c-iat,el ita calidnm super Iocum ubi tlolel, ponal, ct lenlia, id cst tchelmo, pecora ve.vat ct occidit, re-
gicht fugabitur. Vei si idem ligntim ibi inlegrum C centes ramos ejusdetn arboris aiite ipsa pecora
-
paii non polerit, tunc de eodem ligno cilefaeto sco- pone, ut odorem eorum capiant; ubi caedernarborcs
bnt, et super locum, ubi dolct, ,'pount, et ligamine nascuntur, illuc ipsa pecora duci facito, ct odor ca-
desuper constringai, ct melius habcbit. Scd el si rtim per nares ipsorum transeat, el abindc incijic-
alicui naressuae aliqua infirmiiate iiiflaiilur, hJ est renl husten et eicere piitrcdines, quae in nafibnsct
erblasenl, illam lerram, quae circa radices bujtis ar- in capiiibus eoruin siinl, elita peslis quae ea vexat
boris est, valde calefacial, ct supcr nnrcs sitas ad evaricscet. Scd tamen caveiidum est ne eadcm pe-
noctem ponat, ct Igamiiic enm ibi constringat, ct cora quidqiiam dc arboribus illiS.gtislcul, nc in;!.
ila per parvam horatn jaceat, el hoc saepe*faciat,ct laedantur et doleaut.
infljtio illa evanesccl, ct melius habebil. CAP.XXXIV.—DESPWELBAUM(I6) [III, 45].

CAISXXXI. DE YBENBAUM (9) [III, 41]. Spinelbaum magis frigitla esi quam calida, et lar-
Ybenbaum[Taxus ed.] plus frigida est qunm cn- gilalem signat, et quamdnm fclicilatem in natur.i
Kda, el cliam sicca esl. Et laetiliam signat (10). Et sua habot(17).'El hoino, qtti bydropicum iiiorbnin
bgnum ejus, cum ad ignem incendiliir, nec damph babet, corliceiii ejusdem nrboris abjiciat ei iigntiui
[liumor erf.], nec fumus, qui ex eo egrediuniur, alf- cjus, quod interius est, in igne iuccndnl, et inde
quem laedunt.Nam si aliqtiis in uaribus suis et iu cineres facinl, iiullis aliis ciueribus addilis, cfeas-
pectore*suo.de malis humoribus gebrecheliabcl, fu- dem ciuci-es in panuum ligatas in purum ct bonum
Et etiam. — habebit om. ed. lcril, ei postea non proderil. Et si qtiis in aliqtio
2) llic desinit cnpitulum in ed.
Sl) loco de |iaralysi fatigaiur, de ligno ejus'valdn citle-
(3) Alnus.glulinosa. fuciat, el caliilum supcr loctnn doloris ponat etme-
(4) El inulilit. — prodest om. cd. lius babebil. Sed et si aticui narcs inflanltir, ille
/5) Acer pseudoplatamts. lerram qu;e circa radicis platani est vnlde calefa-
(6) Ei etiam — signat dcest in ed. ciat, cl super nares suas ad nocteni ponat, ct ita

(7) Aique evanesc. om. ed. ocr parvamhorani jaceat, et uielius habcbi!.
(8) Ueliqua hujiis capituli cum edilione non (9) Tuxns baccata.
roncordaiit quae sic se habet : < Postqunm acuta (10)) Et Imiii. — signai om. ed.
febris homiiiem invasit, hoc rcmedium facial, et (11) Et absque evanescent om. cd.
aliquanlum levius babebil, et ad sudorem suavitis (12) Bclula albn.
perveniei. Ergo de liguo plaiani, et bis lanlum de (15) Et felic. signat om. ed.
su-ca salicc, el iu frigidain aquam modicum abra- (14) —
Unde ibi veitnloin. ed.
dal, cl laiitiim agrimonirc eidem imponal; et eam (15) Deest in ed.
frequenter bibat, el lcvius dolcbit. Quod si reme- (IG) Euontjmut — Europwus.
dinni islud ad qiiiiilam, vcl ad sexlniu diem dislu- (17) Et largit. liubel om. ed.
»*$ S.. HJLDEGARDIS 1340
rWrW JHHM, VfflM 8 319W US^ue ad roediam A sed ad nuUamedicamenla valel, nam fructus et suc-
uiejn, ctsjp |«pq iwm& bibsi, fi\ njo.rb.umilium cty ejns amarns es( si »d u»us buminis nou valei,
W .<»f»fl«W«ffcftus.iiHMif e<j.}.Sed qui w sptene do- quia sl quis eaip comederet, melancoliam in ipso
iPUf& fcttfiH fl.i itt «-ajlemarbftre, cwseit, in pur« c-eiiatel el angeret, et enm aipqrum interius face-
.yt"ft ftW^% f\ fifir R3|ui»m colet. «4 pranswf asene ret, et sanitatem ac Isetitiam in eo piiiiuerot,
— m SALEVI?*(5).
Jbiliat, et {gjte.fi«j«8 -ftJMkitwrt£t qiiera verines in CAB.lavff.
ventrg fpn»f^ni|t,,«(ggi sj^chea ia Y*nlr« patitur, Sa(ewida esl «o eajndemnatiifam habet quam vri-
fuudqui poi^nj gaupgbib^, ei tneJius bnbebjt. da, et ita a<lPronia wH sictit e( wid-i.
C+g. *$£¥, - Pr, lUcu.-wutUA(() flll, 44}. CA».XXXYUI-m to FOLBAUK.
NlM&Hfir» J4»S lrigi«la esl qnam calida, et Felbq.u.muec r«ctflm caJprem nefi rectum (rigus
««•«»&!«», prpsipcviiotemin natuca tjstendit {9). Ac- haltet, et ad nuJJam uifedicioamvalet, uee ad uilam
ctBQ«ulgm r*mH$sitl«$ejus cuin fejtis, cum virides «liHtalem valei, mec fructus ejus; sed est velut
SWJ, ftf «OSiu lapte «accarum atit nvitim, et nnti tn OHoddnm«!»"f»l ahs«qe utilitale.
{ff:|BJt.wwim. co.que, e[ tnnc cjusdcio ranm-eulis CU?, XXXIS. — PR FstRAH-.
<B(Viis «bjeciis, lae itlem cura ftrina MIIcum a.is i eHkjmmplriSfrigida est quam oalida, ucc ad me-
_«1» W *M»»edtpos>U; fit sic imtlisres iUtc, (Hqui- B dicame^Hitnec) |ul uUlitatem hoiuiuis ualel. Et si
bus con$ej||us ptejriresalet, quap.Uatei) steriles non aiiquis ljwn»«i.QIfriciu ejus comederit, etun bedii,
8HHLSftdfecundae, id lac Iioc wodo paxatum sxpe et sanUateineiPSWfimiJ,quia nialos kumores ei fri-
cwnedaut, et eis ad (.ctta-itatcm, et ut «oneeptura gus hi iHoquget, propter insiilitalein quaein ipso est.
ceiine»n£ m.uUum preilest. Sed, et de ramqsculis CAP.Xi. -r- Ds F.RLIZBACII. [111.854
QhHHtelit«tbnris euin fqiiis in aqoa coque, el sic Eil(tbaum [CftHnus;ed.\ calida e&t, et cator ejus
balnewn f», el iUuin qui ajueus, jd psi khumtig, spavis es.t, eVdulcem humidilaleiu in se babel (6).
esj, imfMnja,et abr^sis capi|li&ejus, Itneutn pannum Aecipe ergo ^e coriice et de Hguoac de ttdiis ejus,
iu oadara iiiiingual, et ipao pauno sic uiadefteto el et in aqua coque, et sic cun» eis balneura fac, et ijui
calWa eapul ejua ju «odeuibahieoassidue.cak&c; et m>?ie/i<Ji*i/est, sive infans, si_e juvenis, stve senex
P06tqu%«jhajiieuinexterjt,euiu tiifcclura depoue.,et sit, in e,o sqepe balueel, et eisdcm balnets. se, cir-
SWU-dfi (nictu ejusdem a_h»ris jn aqu» cwiua, et eiimpanat, et hoc ut aestale faciat, cuiu ipsa arbor
«MWH «SFua*, auiide.mfcuclum CQctmu.es cajidttui._u- Viridjs «st, et infti,incmel juveueru oplime ad s-ni-
eer %mk U"*s po^i.e,et paniy*sjnjjji GQ«$lri|kge»J laieu! juvabit, seni auHw saiis proderit, sed tauien
m vkjbwfrh «* Koc saa.pefaci*tt et meiitis ^- uon ia,Rtumquantum [ntauti «t jnvent, el sic melius
Vil»M sejJSWS 8UQ.fecipipt. Et si quis wal« njacu- haltcbunt (7), Et (ructus iusius arboris. eouncsius ho-
-i%iu ojnpor* SHOhabueiit, de ^guMejus, sciUcct niiiieni non lacdit, sed tain bifiruuun quam sauuui
«pq» [basAulamed.}, sub cortice «jtis abscido et ad . stomacbura purgat et confortat, hoiniui ad sauila-
umej» calejtije, e,t eisdem wacults, id es,tj?ie<ie»j HA teui pr.odest (8).
ca^ift sj^rjjpne, «l cvauescem (3). Scd et hor CAP.XLI. — DEUASCEL (»)-
uiifUowu «s« et mUe, uit de liguP ejitsilem arbo- Jlfo«ce/iuiiltlejueliiQcivujiiciloreiuU;ibe!„eietiaiiy
ris apud sp.semfer, habeat. ?jam hagenbuchqel alJH frigus quod babel inutile est, et Wguumet sttccus
ligna, in quibus quacdamprosperil,ales 9S,leijdmLtut, aut. foiia ejus iuutilia sunl a,tlomnes usus hotninis,
ul SUJJI^) sj iii ^uma t^jiuo in ign.e ^^dent, et nociva ad santtateui ejus, ae pericukjsa ad libi-
<JJciu(iJ,,
M *im ms'^m, *hdj^olicap. iHttsiftiftesrfnp«a«met dineiiJ, qtiia libi.tliueui in homiue exciUreiU. Et si
4*H«W»«lrO C«g'wm,ftiii,aibi nliftUjui IWWIP?^^^ houiode frucluejns coiuedecet, inde inlirmareUir.
*tW»¥Jrt?fk ^ Wi*,to>W.». citca nocieiv iri.ijilv^Itfr, Sed et oec ignis oec fumus ejus ad sanilaiem valet
njtcJniet,4#t ». n*eridi« qtniejsceW; vohiwit, sufc/ja;- bowini.
«W<W«*HCASMbiw.l^ra eju» Jaceat, et dpr.uiiau el, CAP.XLU. — DE MIRTELBAUM (10) [III, 46].
waKgni s|t«ilAi»^uta miuus UlustottesS»AS, et b,or- D Minelbaum plus caMda esl quain frigtda. Et si
KUte*eioa» wtui paraluuil. Siede* sub ajMS.arbo.ri- iti liomitie orfimae e.stirgant, aitiequaiii dtruiupan-
Lus in quoruni nalura aliqua prosperilas esse tur, folia ejusjin aqua coque, c.t ila caliila, saupesti-
cpjggfifaXt honm ^cie^e, et quiescere pfltes»,,ad d^- perpoue, etevanesceut. Quo.dsi or[iqiati\Uwn$wc
viuwtlwtfibjaljoticoshornores, pr;ccUme laraen, sjnb voluerinl,.dc ligno ejusdem arboris ad ignem calc-
kageniucha. fac, et ila caliduni in moduni cru.cis eis saepestipcr-
'•'";' tAP.^v^-p^^oMi- Ione, el evauesceiit. Sed si orjimm.di.sr,upia;fuerini,
Wi-o frigida esl, et vilia designai, quja. pulcbra ramusculos et folia ejus pulveriza, et ipsnni pulve-
esse videtur; et hominibus niinus utiiis esl, nisi reui eis saepesuperpone, et e-siccabiintur (11). El si
«juodin quibustdame_ierioribus rebus ci famul^lur, quis cerviseaij», pr%re voluerit, folia et fructus
(1) fJ'rtiM«campetlrit. (6) Bfccnfor — habet om. cd.
(_) El quamdnm — ostendil om. e' (7) Ki mfitntem — habebunt oin. ' ed.
(5) llic di-siuit capilnluHi iri edit. —
(8) Homini ptodest om. cd.
(4) Salicis species. — Dcest iri ed., ut sequcn (9> Becsl in ctl,
tes num. 37-39. (10) M^rfus «owmtinii.
(5) Salix caprea. (11) Quod si —extkcab. deest in ed.
'
iUl PHYSICA. — LIB. 111,D£ ABBORIBUS. 1243
ipsius arljofis c«qi ccrvisca coquai, et sana crit, et X fortatur ncc pascitur. Nee etiam au>uiedicameiita
bibeniein non kjtdii. p»adcst.
C>r. XWH. p_ WACHOWERBAV* (») [W. *8[, CAP. XLVH—DS IFFA.[III, 50].
Yfachaidetbaum ph|S calida est quam frigitla, e* Iffa sc.tivunt caiorenv hnbct, qui^nec inultum
aiiniemiem sign.at. Accipe ergo, frqctum ejus, et in, ealidus, ncc muUum frjgidus est, sed tenipcraius.
^m cpquo, et ipsam aquam pev pannum cola, el (7) Et qui a g'ck( fatigatiiF, cum sok> liguo ejus
uinc «ideiu aqnae inel addo ef. piodicum aceii e| ll- igiicni accendat, et inax ad igneu>illum, se calcfa-
qttiricii, 6}miuqs dc zengebern quam liquiricii, sic, cia.t, cl gicl[t ad hpraii» illam ccssabit. Sed et qui
ct iterum denuo,eoque, et lunc in, sacculum inipoue, virgiclitigelest, qupd Itngua ejtis in tdqiiei.iJptloficit,
ct fac tulerdrqug, et lain ptansus qqam jojuipis scrpe, fplia pju.sd.efliarboris nova el recentia, i|i frigUla
bihe, el dolpreit pectoris aut putuionis et jccoris aqua pone, et illi ad bibenduni da, el gichl in lin-
uuligat ei niieuit. Sed.el ipsos ramuseulos ejus viri- gua cjus cessabit, e,l loquelam recipiet. Ct qtii
des accipe et ,eos iii aqna coquc, et cuui »qti» illa fttischtich in corpore sup babct, itl e$t tetega, oan-
baineum fac, ut assum balneum, et jn eo sxpc bal- dei.u.ftquain cuin eistlein fpliis ila lcniperatain saepe
neare. eCtlivcr-sase| malas fcbres in le rniuuJl (-). biba.t, ct (retjtcltlich c\aiiescct. Sed qui de solo li
CAP.XLIV. — DE IIOLBEOBAUH (3) [111,,$8]. B guo eju.^ igiicni acccndtt el cui.n eo aquam calefa-
llolderbq[ummagts calida csl qiiatn frigida, el ad cit, ct, in. aqu.a i|bi balm?um accipit, iiialignilatem
UstMiihoniinis paruuj valftl, et etia,m fiuclus ejus, ct inalaiu voluntalcin, id esl ubelwiltekeity ab eo
«l$i qupd solqinniodp boujini famuhnui; (4). Sed anfcrl, el bcncvoleniiani ei Iribuit (8), cl inentcni
tainen qu,igeUuchl habel, assum Ijaliicum i.nlrcl, et ejus. lajtam facit (9). Sed ct ipsa arbor qtiaiudani
foiia arbpris hujus super igMJtpslapidcs ponal, et prosperilatcni in natura sua habet, ita quod acrci
aquap desuper fundal, et tunc elinm zecken cjus in spiritus pcr eam faiilasiuala et injurias ef iilusiones
puruin viniim poaat, ut inde snpoxem capiat, ct sic sua.s in iracundia el in muliis ccrtaminibtis profi-
in codeiu balueo niqdice bibat, cl posiqtiam idcm cere iion. poterunl.
balueum exicril^ in lectum se cqllpceJ,u| sudet, ct C>P. XLVIH.—DEIIABBAII»[III, 51],
l*oc srepe f_cia.t, et ^aijabittir. IJarbaum acsiiviim calorein h.abct. tpmperatum
(;*«.,XLV.r-iDaMELTZBO»!.[UI.,49]. iii se, cl audaciam designat,(10). Et hptqp qui nii-
Gelpaum,[Mcll-houm e-.J.ma^is frijrida 6810,11901 nutani atit ii.agnaiu scaljiein babcl, fo|ia. cjiisdeui
cali,da et i-uitana viridilalcui bahct. Et ttgopepi arbori. cura nova po.tc'w%arvyia cpotundjil, ct tunc
s,igp.a^ e| naturre bpminis contraria est, ut sj _ simul iii paieUa tmeltze. [diss,ol,valed.\h ei.cum c.a.
honio au( dc, syccp aul de fructu ejtis aliqiio mpdo. saepe «e pcru.nijat, cl scabies m.iiiUQt.ur,( e,l SOn^bi-
gustaret, piulins conlrqrieiatcs in se facerci, ila, tyr. Sed et si qijbj, ram.nsqu.los,ejus cuin foliis in.
quod etiara calorem s.tpmachi,eju$ evcrtcret^ qu.pd aqua coqii.at, et fut.b.ainatltlnt, el s.n.Iviacplus qtiain
cibos, stios, aut per oauseam exsptieret propier ruiliae, et feniculi plus (|iiam salviae, cl pcr pan-
frigussucci hiijus,c( nec ad iiiilitaieni homiiiis ncc ntim colel, el blbat, saepius febres cl sordium pra-
jacoris valet. Nec niul'U,ui ad uiedicanienia vqlet,, yilal,8Sjn co purgaj, cl saiiuin ptcii,
sed tautumadcombustipnem ignis (5). Sed qvuiorfi- CAE.XLIX—DESCJIU|.BAUM. (II)
mat in corporc sup babel, coppim, id est priraum Schutbaum frigida est, et est velut unkr.ut^ nec
crumpeniem frucluiji dc gelbaum accipiat, et eas in ad medicamenta valet. Sed. su^ccusct fructus ejus
modico vino ronlundat, el tertiam cjus partcm de inuiilis est ad tisjuni hominLs.Nam si homo dc se-
pulvere lalp.c in pulverem rcdactac, el haec oninia minc aut dc fruclu ejus cqinedcrct, quasi veneui|ni
coinnjisceal, et in patella coqitat, el sip unguentum illi esset.
fatlit, el cum eo orfimat sacpe tmgat, ahtetniam CAP.L DE PRUPA[III, 521;
ruiiipaiitur, et eva.nesccnt. Quod si qrfimw diruplae Prunitt [Mirica ed.] vnldccalida es(. Et qui Icpro-
faerint, cqppim gelbaum",pulverizet, et pttlverem, p snsesl Prumam in manibus leral, et succunt exjpri-
isjlujuin fractas prlimas mittat, et sicca.btintur. niat, ct succo illp ubi leprosus esl $xpe liujat, ct
CAP. XLVI. — PE IlAUTBnOGELBAUM (6). lepram rnili^at, P' lcviorero rcddil, itl esl teuffui.
Earibrogelbaum plus frigida est quam calida, et Sed el flores ej.us in bulyro vacca^uni Qoquat, el
brevem arleni designat, et ad ulititatem hominis s c ungueiJliim facial, el sa>pecura illo se ungal, et
t>arumvales, qnia nec horao inde crescit neo con- leora minorabilur. Sed. e.cui ocuJicaHgant et inSr-
(1) JunipiTuscommunis. inscisam imponai, et viniim hoc tam, Jejwiiis quam
(2) Edit. IIOAconcocdat: i Juiuperus caJida C&t. pransus bibal, diim sancttir. »
El homo ratnuseulos ejus virirfes io. aqna, co/jHn.t, (3) Sambiiciis nigr-n.
et ciim ea assum halueum Caciat, et saepe in, euiu U)Ei ad usum —. fanmlntur—om. cd.
balneet, et diversas febres in eo nuijiiuut. HOMIO (5>,Et multatn viridiluiem ignit Otn, cd.
attlean,cujus. ca^ut tara sanuw et forle qsl qood (6) Deesi m ed.
mali hgmores cerebruuiejiislajdQre uon vatcint, Sfd. (1) Qttinec—lemp.om. et\.
lamen pubuoncm ejus sofdeet|abeinficiu/tt, baccas —
(8) Mttlignitatein tribuit oi». ed.
juniperi, cl l>istaiiutio lanarix, e pirelri bis tajj- om. etl.
(!)) Heliqua—
iinj ut lanariae, in, ptiro.el bono, vino coquat, el iu (10) Temp. designat om. cd.
olla di.mitta', ct crudam cnulajm iu roodica frusla. (ll)Dcesi ined.
12*3 S. HILDEGARDIS 1.44
wauliir flores Prynien (tie) tam diu inspiciat. usque A et hoc saepefacial, t;t gichl ab eo cessabil, iln quod
dum ipsi oculi sui madidi fianl. scilicet wetzern, et scnsus suos eiiamrecipict, cl snniialcmmenibronim
lunc eliam ipsos flores super oculos*suos ponat, et recHpeiabit, quia polus isie melior auro est (6). Ei
ita.oblonniat, el hoc saepefaciat, el oculos clarili- fruclum ejus, scilicct tlehen, cum mclle «H/CZ«
cai, «Hsi sani sunt, boiium cl sanum est, vel infir- [tempercl ed.) et ita snepe comcde, el gicht in le
nii snnt, bonum el uiileesi, et sani erunt (1). cessabit. Sed elquiiu stoniaclio infirniatur, ttehen
CAP.LI.—DE AGENBAUM in fknnma ignts assel, id esl brttlwe, aut in aqua cas
(2).
Agetibaiimnec rectum calorem nce reclum frigtts coqtiat, et s>pe comcdnl, ct sordes cl slrm a sto.
liabet, ul uiikrut, ita quod nec '. sticciis ncc fructus macho ejus auferl, ct si nucleos coruui comedii,
ejus ad medicnmctita nec ad aliain utiiitatem ho- iion nocebil ci (7). Et si cancri, et nou alii vermes,
ininis valct. homtnciu in corpofe suo comedunt, inleriores im-
CAP. LII,—DE HVFFA (3). cleos Spinarum acc:piat, et in testa ad ignem c.v-
Htjffti valde calida esi, et affcctionem signat. El siccel, ct deiude in: putverem redigat, et jHihercin
qui in piilinone dolel, liyffen cum foliis conlnndal, illum ir.ittat uhi cancri etitii comcdiint (8), ot non
ct tunc non cocttim mel cis addnt, et-simul coquai, alii vermes, et postea ctiam paucas gullas vini de-
et sumac sajpe nufcrnt, id cst teyme, ct sic per pan- stiper ftindai, ei sic rancri morientur.
iium colct, et luterdrang iuile facial, et saepe bibat, f CAP.HV-TDE VITE(9) [!il, 55]
el pulredinem a piilmone ejus auferl, cl eum pur- Vitis igneum calorem habcl el hiiiniditatem, sed
gat et sanal. Setl ct qui tlc solo ligno cjus ignem ignis ille tain fortis cst, quod sticcum cjus in aliiiin
acceudit et inde cineres facil, el lunc de cineribus modum saporis vertit, quani aliae arbores aul qnaut
illis lixiviam pai-al, el ciini en cnptil suum saepe aliaehcrbnehaheatit. UnJe eiiam ille mngntis ignis li-
lavel, cl lunc sanIIm el firmUin eril de bono ca- giiuiiiejusita aridtiin fncit, quotl aliis lignis ferc dissi-
lorc ipsius sncci. Scd el si quis in corpore sauus niilis est. El vitis est ligiuim de lcrra extorsum, et
est, et Jantiim in siomacho infirmatiir, tle frnclti magis ad similitudinem arborum. El quia lcrra ame
tiibulortiin, scilicct hanetpeffe, coqual, et saepe diluvium fragilis aui melmechte fuil, viutim non
coiiiedat, et stomacliuni ptirgal, ct titm nb eo au- protulit; citni aulcm diluvio perfusa ct conforla:»
fert. Qui auleni folo corpore intirmatur, illi cocliim csl, vinum produxil, quia terra uunc csl ad lerrani
nori Valet ad comedendum, quia eum in stomncho quaeante diluvium efal, uigrietzttein ad terram quae
laederel, quia slomachus cjus in eo quasi welk cst; nunc est. — Sed et cui caro circa dcntcs pulrescit
sed si saepc comedere voluerit crudum ct deyck mo- C cl cui dentcs infiririi sunt, calidas cincres vilis in
dicocomedal, el hoc ei melius estquam coctum aul vinuin ponnt, vcliil lixiviiim facere velit, el tunc
quain duruin el crudum manducel. Qui vero toto ciiin vino illo denlcs cl cnruem, quae circa tlcntes
corpore santis est, illum nec crudum ncc cocium suos sunt, lavel, et boc saepe faciat, cl caro illa sa-
in comineslione laedit; nabiiur, et denlcs firini crtnit, quia si ctiain detiics
CAP.LIII — DE SPINIS.(4) [III, 54]. cjus saui sunl, lolio isla eis prodcrit, et pnlchri
Spinae plus calida? quam frigidae siint, et eliam fiuiit. Et si quis ulcera in corpore stto babuerit
sici-ae snnt, et frebelkeit assimilantur (5). Et homo aut vulnere percttssus fuerit, cum puro ct l.ono
qtii virgichtigel est, ita quod seusus ejus in eo defi- vino terciam pnrlem baumolci addal, ciim uli-us
citint ei intie amens efiicilur, quod vel quia in mcm- aul vulnus jam secunda aut lerlia dic putredinem
bris lamet [claudicare incipil ed.\, virides spiuas aut nigredinem osiendit, tttnc si iilctis attt vulnus
vel veteres nccipinl, el ad ignem ipsas solas incen- magiium fueril, pracdictum olcatum viiitiiu niodite
dii, et lunc cum cincribns eorum de pulvere gario- calefacial, et ei lineum paniuim inliiigal, el sic
Clea?,id est nelcliut, el bis tanlnni de pulvcre cyna- tincto ulctis aul vuliius btwe, tisquc IIHIIIpttlrcilo
momi IIt pulvis gariofilcs esl addat, coclo ct puro illa imminualur. Quod si tilcus aut vuliius pariiui
melle addito, ila cum vino ut cineres isli pulvercm fuerit, tunc pennam praefalo olcato vino ila frigido,
gariofilcs tercia parte excedaiil, et simili modo pul- et non calefaclo, inlingital, ct cum pcnna ilia ulciis
vercm cynaraomi, et sic tuterdranck paret, et je- aul vulnus illud modice purgcl, dum putredo illa
juniismodicebibai, pransus autem sufiicienlcrsuinat, iinminuatur (10).
(1) Et ti sani — erunt om. ed. caligat, gultis quae dc vite cflluunl ctim pnlmcs
(2) Deesl in etl. . nbicinilitur.palpebrassuns liniat, et molice oculos
(3) Deestin ed. """ inlrarc perraittat; ct lioc saepe fncint, et oculos
(4) Prunus tpinosa. procitl dtibio claros facit. Postquam cnim palmcs
(5) Et —
etiam attimil. om. ed. de vite primnm absciudilur, guiuc illae quae ttinc

(6) lla quod auro etl.om. ed. a mane diei ttsqiie ad inediam dicm in inscisione
(7) Ed. brevius, sed et fructut Spinarum nomo illa effJiiniit, bonaeet uliles sunt atl clari atem ocu-
cum melle lemperel, el paratytim, tordes el tivorem lorum. Untlchomo illas lu vasciiluin excipial, e: cis
a stomachoe.jut auferl. olcum olivacaddal, et si in auribus vel in cnpite do-
(8) Fi morienitir cd. rcliqua om. let, cum eo se inungat, et iiiclius habebil. Ei qui
(91 Viiis vinifera. tussilal, et in pectoreet in slomacho dolel, SUIIIIHI-
<I0) Mulluin variat hiijtis cnpituli tcxlus ctlilus : taiem palmilis, cuin Jam florcs piimiiiit crumpuiil,
t Vilis igiieum cnlorcm liabci. Ei si uuis in octtlis CUIIIfohis tibsciiidat, ct forlitcr in aq.uacoqual, cl
*_45 PilYSICA — LIB. III, DE ARBORIBUS. l_iG
CAP.LV. — 1)EGICIITBAUM. (I) A brcviter nrdorem iriuni in se scniiel, sed latiien
Gichtbanm valde calida esl, et viritlitas ac succus ideo dc febre ill.i, scilicct ridden, non curabitiir.
rjus per se non valct, nisi aul aliis herbis aut CAP.LYIII.—DE UNGLENTO HILABII(4).
sliis condimentis adJatur, quia si aliis' Iicrbis
- Ungiieuliini quoJ Hilarius (5) jEgyptius ostentlit
aut aliij condiineiilis addilur, tanlo utiliores sd contra dolorem ulriusqtie lalcris, q-iocuinquc modo
meilicameiita valent ei erunl. Arbores de medulla ibi doleal, et conlra dolorem pecioris , el cpnira
tua virescunl, sicut et homo de medulla sna, et si
gicht. Accipe folia persici, et ad pondus ejus sysc-
Hiedtilla arboris Itcsa fuerit, arbor delriinentura sui mcram, et ad tcrtiam partem sysemerae accipe ba-
senliet. siliam , cl secuiidum pondus basiliae acc.ipe pJanla-

CAP.LVI. DE FUMO(2), ginem, cl hoc in aqua motlice coque, ci iunc eas-
Fumusde lignis esl bumiditas eorum, quin cuin dcm hcrbas cum ipsa aqu.i per paiinum forliicr.
lignaiu igne incenduntur, huraidilas quaein ipsis cst lorquendo cola; postca laiiriiitim olcuin accipe, ct
per fumutnegreditur. El quibusdam fumus lignortun bis tanlum cervini sepi, cl ad ejus lcrtiam parleui
noeivuscsl et hominem Jaedil,el oculosejusincarne veterem arvinain.ei haec onutia cum praedicia aqua
ulccrososfacil, sed lainen caliginem eis muliuiii in- modicum in palclla sweysze ct tunc infrigidari per-
ducii. Namfumus qui de quercu ascendit, pectus ho- uiilte, ct sic iiiiguenliim fac, et tunc cum illo cuni
minis demphel, et eum interius aridura facit; fuinus. qui in quolibel lalere dolei perunge, aul circa pe-
autem de fago hominem non lanium laedit.qtiaiilum clus dolens, aut ubi gicltt in homiue fuerit, ibi
de quercu, quamvis fuinus ille nocivus sil. Fiimus cum illo saepe perunge, et melius habebit.
quoque de etpen camein circa oculos hominis strin- CAP. LIX. — DE SVSEMEBA (6).
git el caput dolcre facit.
De eo quod dicitnr sysemera. Cum sol in vere
CAP.LVII. DE MOSE(3). ad acslalem surgit et cuiu ad bycmera iiiclinntur,
Ciim arborcs soncsciinl, quod iiileriorcin viridi- aer
tcyger est, ut vintim , el quamdaui albtiginein
latem amiticre incipiunt; aut si juvcnes sunl, sed dimiltil. De ill.i
ergo sysemera colligo qunniiiin po-
tameti aliquo forluilo casu interius debililanlur, vi-
tueris, et cui wisza atit herbrado in oculo jnm crc-
riditaiem el sanitaieiu, quam inierius habcre de-
scit, stipcr eiimdem ocultim saepe lign, ci curabitur.
berent, ad corlicem exlerius dimittunl, el ita mose Et ubi vermes carnem hominis coinedunl, vel co-
in corticibus crescunt, quia interiorem viridilalem medere iiicipiunt, ibi de eadem nlbugine acris tle-
non habcnl. El qtiidem mote qtiod in quibusilain
' supcr pone, et vermes tilteiius non procediml, scd
arboribtis crest il, medicinam in se habel, ct quod- " moriuntur.
dam scilicet liiijusmodi quod in puiri is lignis
CAF.LX.—CONTBASCBOPUULAS.
crcscil, fere ntillain vim mcdicinae habei, quia pti-
indo, quae in fcetidis huiuoribus tecioriim ac pu- Coulra orfintas , quoe nondum disruptae sunt, ac-
Iridoruni fignoruin ac lapidum esi, erumpunl et in cipe stcrctts aliquantulum siccum el dtirum , quod
mote crescit, ac ideo fere ulililate caret. Sed et si pcr egcstionein ab bomine cgredilur, qtii snnus ct
quis homo dc gicht in aliquo uieinbro suo fatigalur, foriisest, sive masculus, sive femina sil, cl super
mote quod aul in piro, aut in affaldra, aut in fago liucuiii paniiuin illiijics, ct super orfimas pouas, et
nasciiur, accipiat, et illi sccuiidum tertiam partein tiinc super eumdem paniculuui Uneuni lignmen liir-
cjus interaddat, et simtil in aqua modice coqual, cl cino sepo inuncto liga, el sic per trcs dics aul jier
tauc eadem aquaexpressa,ila calidtim supra mem- duas el lotidem noctes conslriciura habeas, et liinc
brum in quogicftl fuerit ponal, et hoc saepefaciat, ct ilerum humano slercore renova, et sic srcpe fac, ci
gicht in eo cessabit. Sed eliam cum aliquis ardorein or/jm<. cvanescenl. Scd cl siccum sangiiitiem liy-
de ridden patitur, si mote tecloruin aut pulridorum rutidiiiis vei siccum jccor vulturis super orfimas
IKnjrumsuper se ponil, interim aliquantum patilur, sxpe pone, et evane^ceiil.

per pannmn colet, el illam jejunus cl pransus saepe madefaciat, cavens nc oculos intcrius. tangat, ct
Li. al, et ueliiis habebil. Ul auiem ebrius homo ad dormciilium adhaerei et eos
pittredinem, quaj oculisCiim
se redeal, si in auiumno est, de viritli vite palmi- calignre facit, anfert. autem alitjnis- lionio in
t m iiiin recculibiis foliis frouii, iim|)oribus, et gul- iram aul in trisliliain provocaltir, inox viiiiim atl
luri suo circiimpotint, el refrigerabitur. Sed el cui igneni calcfaciat, et irigidaurinani
aqua coiiimisceal, e.l
caro tirca denies puires;il, ei cui denl.s infirmi levius habebit. Si aliquis prae fiigitlilale
Winl, calidos cineres vitis in vinimi pouat, et ciim sloinachi retincre noit jiotcsl, vinuni igne calefaciiim
illo ilcntes et cainem quae circa illas esl lavet;et stcpe hibat, el onines cibos suos aceto comtliisce.ti,
hocsa-pe laciat, et snnabitur. Viiium auiem quod et aceluin, qiiomodocunqtio potcrii, sajpe bibnt. >
de vile iiascilur, si puriiiii fue.it, b.bcnli saiiguinetn (I) Deestiu etl.
noiiiim el sanum, turbiduiii vero iiialum et veiul (_) Deest in cd.
cne. i u>aspersitm facit. Fr.incnniciiui e. fortc vi- ,(5) Decst in ed.
IIIIIIIvcl.il jruCclias iu ta gu.ne parat; et tdco qui 1.(4)Deest in cd.
cuin lioere volucr.i, aqua le.nperet. Sed nccesse (5) An lcgendum Uitarion, cujus Viiam S. lliero-
iion e.l iilHiinonicuiii at|iia puriiiisccalur, ijuoiiiam nyinus enarrai iu Opp. I. IV 1
itliid naluraliter atpiosuui cst. Et homo, cum in (C) Cf. supra I, 37. Est pnrs sc-umtn capiluli De
lcctmu sedeponii, puro Frauconii-o vino pnlpehras aere in edit.
1_47 S. HILDEGARDH 1248
CAP.LXl. — DE PALHA ilj. Acora vexalet occidii, recentes ranii ante ipsa po-
Palma calida esl ct htimida. IIonio autem qtti nanliu-, til odoreut eorum capiant, vel pecora suli
plcurisim babet, de corlice,;el de iijjno, el dc foliis casdcin arbores ducanltir, ei incipieitt lussitare cl
ejusdem arboris contundat.et siiccum cxprimat, cjicere- putredioes. Sed lauien cavenduni est ne
et in calido vino ssepc bibat et curabitur. Sed et quicqtiaiii de arbore ista gusienl, ne inde lqcdao-
fructum ejusdem.arboris saepe coinetfat, et pteuri- tur.
sim in ipso compescil. CAP.LXtil. — DBTRIROLO (3).
Qni autem frenctlcus est, de ligno et foliis ejus Tribulus valdc calidus est, El qui de solis cme-
in aqua coqtial, et ita calida capiti stio circumpo- ribus ligniejus lixivani parat, el cum illa caput
nat, cl lioc saepe faciat, et sensus $uos recipiet. sutiin lavet; si sanura est, sankis el ftrmius erit.
Sed si quis friiclum arboris hujiis coqnii, el ila Et qui in corpore samis esl, el lantuni in slomacbo
comedtt, corpori suo fere lanlain vim confert queni- jnfirmalur, de fructji tribulorum coquat, el saepe
admodum pani. ; scd eum in pectore facile gravat, comedal, el stomachiim illius purgabit. Qui autem
CAP.LXH. — DE PICEA(2). toto coroore infinnatur, fcuctus isle ad couicticu-
Picea calida est, el liuniitta. Et si pestiteniia pe- B duin iiou vnlct.
EXPLICIT LHJErVIIIDE ARBQRIBUS
(|) Etl. III, 13. Deest in cod. ms, ut qnaescqHiin- (.) Etl. III, 33.
W ciipp, De,picea ct Dt t,ribnlo. (3) Ed. Hl, 33.
>ii i i, i i ^

INCIPIt TERTIUS (QUARTlfS] UBER.

m LAPIDIBUS »4>

PRJBFATIO.

Qawk. <aP'signem et liumidilalom iq se liabet. U t quae in diversis locis moiilibus illis adhaeserunt, ar-
Scd dyabolus pretiosos lapides abhorrel et odit et dore solis, secundum diversas horas tlici el sccun-
tledigriatur, quia retwiiLscUur, qupd decpr eoruiii dum temperiem earumdem liorarura, exsiccauiur:
iu ipsis apparuil, anlequam dc gloria sibi a Deo undc etiain sccundtira tcmperiem eariim boraruts
data corruerei, etquiaetiamquitlaiii preliosi lapides diei, colores suos et vircs. suas accipiuni, et ex sic-
ab igne gignuiiliir, in quo ipse poeuas suas babet. citate in preliosos lapidcs indurali, de locis suis
Nam per voliuitalem Dci per ignein viclus esl et plurimis(6) velul squamaesoJvuntjuret in arenam ca-
in ignein corruit (5), sicut eliam per ignem Spi- dunl. Sed cum deinde iterujir inundat.io fluviormn
ritus sancti vincilur, cum homines per printam iu- illorum excreverii, fliimina illa mtdtos de lapitlilms
spiraiionem saucii Spirilus de faucibus ejus eruun- iilis exiollunl et ad alins proviucias duciuit, tibi
tur. III parie auteiu Oricnlis et in parlibus illis, postmoditm ab boiniriibus reperiuutnr. Pixefali au-
ubi nimrus ardor sotis esl, preliosi Inpides cl gcm- tem montes lot ct latilis gciumis sjjbi boc niotlo in-
118 oriuntur. Nain monles, qu.i in plagis illis sunl, natis, velul quaedam lux diei ilij cjiicent. EUsic pre-
nb ardore solis iiiagnuiii ardorem habenl vetut ignis; liosi lapides ab igne et ab. aqua pgniuittir; iindu
sed et ikiniina quae in eisdem parlibus Duunl niraio eliam ignem el humiditalcm iu se babenl, etetiam
artlorc solis seraper fervent; unde cum inlerdum 0 multas vires et inultos effeclus opcrum leneul, i:a
inundalio Quviorum iilorum eruperit ct ad eosdcm quod plurimaeoperationcs cttnicis ficri possunt, ista
ardente. nujntes crcsceiitro asceuderh, cuui ipsi tanien opera qua?bona c| boiuesia, et uiilta lioiuiui
moptes »b ardoce solis, ajcdcijte^, a flumJLuibi|sillis, sunl, uoii aulem opera sedueii«ijuin, fornicaiio-
iHCli,in aliqiubus: locis, ubi aqu* rgneiB tangil, nuMk,adHkeriornmv,fMmi.<ti»min, homicidiorum ,
aut qttam spumam emiltunt, id e$t singelent,, velirt. el siinitium, quse ad vilia tcnduni et qu.-choniiui
ignitum ferrjj.msfm,jguitus lapia faxit, si, aqua su- Coutrarja sunt, quouiaiii natjira eorumdem prelio-
per eum fuiulatuc, et i|a.inlecft iUoea»le,p. -ptum. sorum lapidtim qtwequc honesla et utilia qtixril,
veln; o/i'H0itbaerel, et aut per tves ant porqvatuor et prava et mala hominum respuft, queinadmoduni
tlies in lapidem durescil. Scd cum inde inuodarjo virtutes vitia abjiciuiil, el ulvitia cum virtuiibus
aquariini illarum cessavcrit, ila quod atjua; iWx operari noo possunt. Alii atii-ni lapidcs sund, tpii
ilerum ad alvcum suiim reverlunmr, spmnie iHae, de eisdeui montibirs ct ile eadeni praedicln rialura

<(4)Dcest in cdir. (0) An JJ/»MS?


(5) Slntth. III, ...
1249 PHYSICA. — LIB. IV, DE LAPIDIBUS. (250
non nascuiilnr, sed de aliis quibusdnm et inniilibus A dum (1) qui in ipso cfal in Dco fuhj.bal, piiinns
rebus oritiiitur, ct per quos bona ci mnla ex na- qrtoil ipsc ajqualia cl pltira Deo possei, cl tttco
inra comin, permissionc Dei, fieri possnnl. Nam splendor ejtis exiinctus est. Sed sirul Dens Adam iu
Dcus primuin angelum quasi prcliosis tnpidibus tlc- mcliorcm parlctn recupcravil, sk Dcus nec dcco-
roravcral, quos idem Lucifer in speculo Divinilalis rcm nec virtnlem preiiosorum lapidum huofum
splcndcre vitlens, et imle seieniiam accepit, ei in pcrii-e dimisit, sed voluit ut i» tcrra cssent «i he-
eis cognovit quotl Devs mnlta mirabtlia fncerc vo- norc et bencdictione, et ad inedicinam.
luit tunc mens cjus clevaia cst, qttia decor lapi-

CAPITULA.

Smaragdus I Prasius XI Margarite XXI


Jacinctus H Calcedouius XII Berlen XXH
Onicliiuus III Crisopassus XIII Cornelion XXIII
Perillus IIII Carbunctilus XHIl Alabastrum XX1111
Cirdouix (sic) V Ametisttis XV Cnlx XXV
Saphiriis VI Achates XVI De creteris lapidibus, ut marmor,
Sardius VII Adamas XVII gryeszslein, catgslein, duckslein,
Topazius VIII Hngnes XVIII '. wacken, ct de Similibus XXVI.
Crisolitus IX Ligurius XIX
Jaspis X Crislallus XX

INCIPIT LIBER OUARTUS.

CAP.I.—DE SMARAGDO. B eiiain pernovem scqtietlies dies in fnane diei fa-



SmaragditS in mane diei cfescit et in orlu so- riat, et cnrabilitf. Sed el ettindem lapidem seiupcr
lis, cum sol in crculo suopotcnterposiius cst (.) apnd se babent, ct euni collidie in mane diei inspi-
ad peragendum ilef suuin, el lunc viridilas terrae ciat, et intcrhn, dnm enm inspicil, praedicia verba
et gramina maxime vigenl, quia acr luiic atlbirc drcal, et sansbilur. Et qni in capite valde dolet,
frigidus csletsoJjam calidus; et Ittnc lierbae viridi- etim ad os suum teneat et splramme suo calefaciat,
tnietn lam fortilersugtmt, utagntt. qui lac sugit, ita U- de eodem spiramine madidus fia(, et sic nr_-
iia qtrad oesius diei vix ad hoc sufticil ut viridilalcBr dMo lyntpora et froiiieirt s__im Jiniat, et derndeiB
tliei iltius coquat et nutriat quatentis fertiles lial os suitHiponal, et ita eum pcr brCVcm borarii in
ad producendunt fruclus. Ei ideo stnaragdus for- ore teneai el mclius habcbit. El qui etiam pltiri-
its est conlra onines debiiitates et tnfirmiuvtes innm flecmn cl fiWirirh.m Snlivatn iri _c habet, bo-
bouiinis, quia sol cum parat ct qoia oinnis mnteria num vtnuni calelacint, et lenc Ihventai panntim
ejus de viriditate acfis esl. Unde qui in corde, airt supcf vas-culnin altquod ponat, ei SDper pnnnitm
in stomaclto, ant in tatere dolel, sranragdmn aptrd illum smaragtltini, et viiiiim ita calidura Siiperenit-
se habeat, ut caro corporis sui ab illo inc.ilesc.it, demlapidem fuiidai, ut ipstmv VMinm per p„„_uf»
et melius habeliil. Sed si pestes iltoe in eo iia inun- <C iranseat, ethoc ileriimet ileruiiifaeiai.VeltttiHeqtii
deul qttod a procella stia se conlincre non possiint, lixiviani parat, et lurrc cum illo vino et CUIIJfarini
tunc faomoille sinaragduin niox in os suiim potiat, fabarum, ct eam ssepe comedat, atqne itfefrivimiro
ui de saliva ejus madidus iiat et ita, ut ipsain sali- sie praratum ssepe bibot. et CerebrumJllitfs pufgat,
vam de lapide illo calefaclam, ct corpus suum saepa ct flecma el salivam in eo miirait. Et si queiri ver-
indticnl et entiltat, et repenlime innndaliones pe- mes comedtml, snpcr tilcus lineutn patiiiurii pouat,
stium iliarum absque dnbioccssnbnul. El si quis de ctdesupei- sniaragtlnm et super alios painiicttlos
caduoo morbo fatigatu» cadil, eum ita prostratns lrgct-, veliit ille qiti eocluram operal i Ct Iipfcpro-
aceai, sinaragdum in es ejus pone, et spirilus ejus pterca fatiat, ut idem lapis kii inesrlcscaf, el sic
-eviviscit; et postqoam ilie swrrexeril et postquam per tfes dies facf*l, et vermes riioriiefttin*.
ttimdem Inpidem ex oresuo abslulerit, eum attent. CA*.H. — DE *ACIS.TO.
Lspiciat et dieal:« Sicul spiriius Domini repievii JaCitrctts in pfhria hora diei ali igne orftiif, ciftri
.rbem lerratfuni, sic domum corporis m.i sua gra- aer mites illos caiffres liabcl; et plus ncrct* est
tia replcnt ne ea onquani nioveri possil; » etsic onain. ignittts, et idcc eliawt aeroi» scn.i( ei ealo«
(1) Isa. xiv, l_.
(_i Similiii nafrarit PIHJ. Hist. «_f. xtxvii, 5, cf Mftfbo'i. Lnpid. 134.
fSSf S. HILDEGARDIS !252
rein sunm aliquando sccitnduin aerem habet; el. A cl onycbiniim super fumigans vinum illud teneat,
tamen etiani igneus est, qnia ab igne gignilnr. El ut^udor de eo egieiliens vino illi commiscealur. et
homo qni caliginem in octilis patitur, anl cui oculi dcmde eum in idem vinum calidum ponat, et
turbidi sunt ant twereni, jacliant ail solcm teneal, Ulud mox ita biliat, et calor cordis et lateris ces-
et ille statim reminiscilur quia de igne genitus est, sabit.
et cito incalescit, et mox in «nliva eura {wram per- Et qui in slomacbo dolet vinum cnm onycbino,
made, et i!a.oeulisdtissime»pi»onat, iit inde cale- ut prajdklum esi, paret, et tunc cum eodem vino et
fia1, el sic saepc faciat, et oculi clariQcabuntur et cum ovis gallinarum et farinula su/feu faciat, et hoc
sani erunt. Et si quis per fantasmata anl per ma- srcpe faciat ct comedat, et stomaclium ejns purga-
gica verba besauberl est, ila quod aincns cfficiur , bil, cl sanal. Sed et qui in splcne dolei. hirrinas
accipc siligineum panem calidum, et cuin in supc- vel jiivenes ovinas carues coqual, ei coclas in vino
riori crusta in modum crucis scinde , non tameii ct cnm onychino, ul supradictum est, paraio iutin-
einn per tolum frangens, et lapidem is um per ctas romedat, veliti aliquis cibus in aceto iulingi
scissuram islam deorsum tralie et dic : i Dcus, solet, et bacc srcpc facial, ct splcn sanabitur , el
qui omnem pretiosilatem lapidum de dyabolo ab- ampliiis intiimescel. Et qui fortes fiber babet, ony-
" cliinum perquinquc dies in acetuin ponat, e tunc
jccit, cum prrcceptum ejus transgressns est, ile te,
N., omnia fantasmala ct omnia inagica verba abji- ablato cum codeiu aceio omnes cibos suos lempcrct
ciat,et dc le dolorem auienlia» liujns absolvat. > ct comlial, et eos ita comedal, el fiber ressabil cl
Etiterum eiimdcm lapidem percaliduin panem illuni leviler cvanescct, quia bonus calor onycbini.calori
Iransversum Irahens, dic : < Sicut splcndor qiiem aceti coininisttis, noxios bumorcs de quibus febrcs
dyaliolus in se liabnit propter (raiisgressiouem suam oriuiilur fugat. Sed el si trislilia oppressus cs,
ali eo ablaius est, sic etiain hoec anienlia quse N. eum attenie iiispice, cl eum etiam mox in os tuuin
per diversas fantasias et per diversa magica fati- pone, el oppressio mcnlis 111%cessabit. Quod si
gat, a teaufcrattir et a ledeficiat; i et eumdem pa- ctiam sclielmoboves iufeslal el occidil, aquam ad
neni circa scissuram illani, per quamjacbaiil tra- ignein in vasc calefac, cl deigne ablata, onychiimm
xisti, illi qni dolet ad comedendum dabis. Quod si super eamdem fuinigatam aquain tcnc, ul sudor de
illc siligiiieum panem per debilitatem corpoiis eo cxiens illi commisceatur, et liinc eum in
comedere 11011poterit, tunc azymum panem caii- aquam illam per trcs dies ponc, el ileinde «iblatn,
dujn, id esi der brot cmn jacincto et praefatis verbis camdem aquam bobus ad polaiidum sa>petribue, ct
bcneilices, ut pra?d'c uiii cst, et ipsi ad comeden- j-i pabiiliiiii eoruin cuin ipsa aqua asperge, atque fur-
duni tribues. Sed ctiam eumdem ad modiim crucls fures cum cadem aqua commisce, et eis ad co-
per onines calidos cibos quos ille comcsturus esl tra- medendum propone, el bcc sscpe fac, el uielius ha-
hes, scilicet per carnes, per warmuse, el per reli- bebunt. ,
quos cibos ejus, et ipsos, curn cruces in eis facis, CAP.IV.— CE BEEVLLO.
cuin jMacfatisverbis benedices, et hoc saepefacies, Beryllus calidus esl, et per singulos dies inler
et curabitiir. Sed el qui iu corde dolet, cum jaciu- lerliam boram diei et inler niediam diem crescit
ctp sigmini crucis super cor suiiiii faciat, el praidi- de spuma aqurc, ciun sol ipsam foniicr inceudil ;
cta verba dica|, et inelius liabebit. et vis ejus magis de aere et de aqua esl quam de
CAP. III.—DE ONVCHINO. igne, sed tamen aliquanlulum igncus. Et si quis
Onycbinus calidus est, et circa tertiam lioram diei homo venenum jam comedit aul bibit, mox de be-
in spissa mibe crescit, cum sol valde ardet, el cum ryllo in queckbronen aut ih aliam aquam inodice
lanien diversaenubessupersoleni aseendaiil, itaquod tchtbe, ct slatim bibal, et sic per quinque dies fa-
sol per inundationem aquarum per eas apparcre ciat, semel in die jejunus bibens, et veiieiiiun aut
nou potest; nec ipse magiiuin ardorcm ignis babet, per nauseam spumabit, aul per eum in posleriori-
sed calorem aeris tenet et radice solls oritur, atque D bus transibit. El qui eum apud se seinper habci, et
de diversis nubibus conglutinalur. ldeo niaguam s«epe in maiiu sua teuet, el srcpe iuspicit, cum aliis
virlutem conl,ra infirniila es liabet quae de acre hominibus faciliter non certat, nec ttridig est, sed
oriuutur. Et cni otuli calijjant, vei aliquo modo, tranqiiillus manet.
scilicet de ougswern, inlirmantur, in vas usneuiuvci Cxr. V.—DE SARDONICE.
cupreiim vel in calibineum puruni et bonum vinuin Sardonix calidus est, etper singnlos dies crescii,
pjnat, onycliiiiuni, in illud vinum ponat, el in co cum sexta bora jam defecit, elciim linea una nonce
aut per qiiindecim aut per trigin^a. die^ beytze, et lioraediei transiil; el lunc de puro sole fovetur,
tunc lapidem isliim aufcrat, et idem vinum in vase cum sol in purilate sua Iucet, quia aer lunc iufri-
illo relinquat, el per singulas noctes codem vino gescere incipit, et ideo magis de igne quam de
oeulos suos n.oclice tangal, et clarificabuntur, ct aereaut qtiam de aqna est; el validas vires in na-
saiti erunt. Sed et qui in corde dolet aut iu latcrc, lura sua habet, ct quinque sensibus hominis ali>
onycliinuin in mauibus suis vel ad cutem corporis quam vir uiem tribuil, et eis est quoddam remc-
sui calefaciat, et etiam vinuin itcrum ad ignem va- • dium, quia in purilate solis nascitur, cum nulla
sculo calefaciat, et lunc idem vas de igne auferat, fcetidilas in claritate solis apparct. Nam cum honio
r?<a PlrtSlCA. — ' IB. IV. DE LAPIDIBUS. 1254
ciim apud se ad nndam culeni suam ponal, eteliam A \ se ad eam extcndit, istc lingnam sappniro je-
ori suo s;epe imponal, ita quod spiramen ejt:s illiim "yiiiiis srcpe ungal, quod calor et virtus ciini t:i-
langat, ciim ipsum extra etnitk.it se , cl luue ciiiu ii.la hiimiditate salivrc noxios humores qui intelle-
in se tollit, et tunc cx boc inlclleclus, et scienlia, cluin liominisoppriiHiint fiigant,el sic bomo bonuni
et omnes sensus corporis sui couforlantur, et ita ab intcUcctum capil. El qiii iu ira valtle nioveiur, sap-
eodem homiue magna iia, et stultilia, et indiscipli- pbirum in os suuni mox pnuat, el ila cxsiingiietur,
naiio auferunlur, el dyabolus ptoptcr munditiam et ab eo cessabil. Quod si lapisiste in purissimum,
hanc odit et fugit. El si vir aut mulicr <le natura sciiicet gebrant ijoti, annulum, absque blechmut po-
iu gestu carnis foriiler ardcl, Uinc sardoniccm ad silus esl, et si etiam sub codem lapide niliil aliud
lunchen suos ponat, fenina aniem super uiiibiliciim est, qtiam aurum, tunc homo cumdem absque blech-
sutim, et de libidine iila remedium Iiabcbunl. Sed mal, in quem lapis iste positus esi, in os suum pro
t:t cuin quilibel lionio acutam suclil babcl, ct posl- medicina poiiat, et ei non obcrit; si aulem quid-
i|iiam dc ea siidaverit tnelius se habendo, mox cum- qiiam aliudibi esl quam aurum, tunc non valet, eiei.m
dem lapidem in annulo imponat digito suo, ct de- in os suum nonponat, quia diversitas ibi inannuloesi.
niio in sucht non cadit. Et si aliqtiis bomo iu maligno spiritu possessus
CAP.VI. — DE SAPrnmo. " esl, alius homo faciat sappbirum iu tcrram poui,
B
Sappbirus calidus esl; scciindiiiu icinpus meridia- cl terrain illam in corio sue, et ila ad collum illius
nmn crescit(l), cum sol in ardoresuo t.un fortiter suspcmie el dic:« 0 lu, lurpissime splrilus, ab
ardetquod aeraliquaiiluiu dcardorccjtisobstruatnr, hoc bomine feslinanter recede, sicut in primo casH
et mnc spleiidor solis de nimio ardoie, quem lunc; luo gloria splendoris lui a te cilissime cecidit; t
Jiabel, aercni ita irnnsveibprai.qmid idem spkndbr el malignus ipse spiritus mulluin torquebitur, et
imic lam plcniler non apparct ut tuuc facit cum ab eodem liomine recedei, nisi accrrimus et ne-
3eraliqiiaiUumtcmperalusesi;etideo ctiam turbidus qiiissimus spirilus sit: et mclius habebit. Quod si
esi, el eliam magis-ignens, qtiam aercus out quam eliam tlyabolus viruin aliquem ad amorem alicujus
aquosus; et plcnam chariialem sapienlirc designal.El frniinrc insligaverit, ita quod, absquc magicis ei
bomo qui vell in oculo liabcl, sappbirum in manu absque iuvocatiouibus drciiiomim, in amorem iilius
sua tcneat, et cimi in ipsa sivc igue ralef»ciat, ct insanire iuccperii, el si mulieri hoc tnolesluai fue-
vell in octilo suo ctiui lapide madido tangai, ct sic; rit, ipsa modicum vini super sappliirum ter fundat,
pcr tres dics in niane ct in noctc facial, ct vell! et loticnsdical: < Ego vinuin hoc in ardcnlibiis
ininorabilur, et cvauescel. Et si alicui octili prrc• ( viribus super le fundo, sicut Deus splendorem luiini,
dolore rubenl et serecjenl, aut cui caligani, sapplii- prrcvaricante angelo, abstraxii, ul ita amorem libi-
rum jejunus in os siium ponat, ct de saliva orisi dinis ardentis viri biijiis de me abstrahas. > Quod
sui madidus fiat, et tunc de cadcm saliva qua idcmi si femina illa boc facere noluerit, alius lioino, cui
lapis madefactus csl digilo accipial, ct oculos suos: amor ille niolestus cst, pio ipsa idein faciai, etviro
circnmliniat, ita quod etiam oculos inlcrius langal, illo, jejuno aut pranso, et aul scienti aut ignoranti,
et sanabuntur, el clari enini. Sed el bomo quii pcr tres dies aut plures, ad bibendum ilel. Scd si
totus tirgichiiget est, ita quod in capilc cl in reli- cliam feinina in amore alicujus viri ardet, et viro
quo corpore suo per nimiam oppressionem patien- hoc molestum est, ipse eredem feniinrc cum viuo ci
tiam babere non potesl, eumdem lapidcm in osj sappbiro faciat, ul prrediclum est, incensus amor
smiin ponat, et giclu in eo ccssabil. ille cessabit. -
Homo quoque qui bonnin inlcllcciiim et bonami CAP.VII. — DJSSARDIO.
scientiani habere desiderat, sappbirum in manei Sardius post nieridiem crescit inundatione
diei.cottidie cum de lecto surgil, jejuiius in ossuumi pluviarum, cum folia Iaubrorum arborum iu
pouai, et eum ita per brevem liorani, scilicel l.imi aulumpnali tcmpore deslruuntur, scilicel dtim
diu in ore teneat duin dc salira qua ille matlcfaciusi DI sol valde calidus csl el aer frigidus, et sol illum
est snfficienter in se trabal, ac eum dcinde de orc> in rubedinc sua fovet.El ideo ipse de aere et
sco tollal, et modicum vini teneat ad ignem et ini de aqua purus esi, et in bona leinpcrie caloris
vasculo calcfaciat, alque ipsum in fiimuin ejiistlcini bene temperaltis, el virtute sua adversitaies pc-
vini teueat, ut inde sudando madcfiat, et sic linguai slilenlire avertil. Quod si homo de pliiribus
sua de huiiiiditate illius lingii.it, ac etiam de eodemi pesiibus el infirmiialibus in capilc dolel, i:a
vino salivam, dc qua idem lapis incaliiit, in ven-- quod intle velul amcns efiicitur, sardium ant in
trcm illius hominis ducit, el sic ille puriim intelle- pilleo, aut in panno, aui in corio super verticcm
clum el ptiram scientiam babebil, ct eiiam sloma-- ejus liget, el dicat: c Sicut Detis primum angclum
chus ejus cx lioc sauus eril. Sed ct qui sltil- in abissum dejecit. ita insaniain lianc de le N , ab-
tus esi, ila quod omnis scienlia in - eo deficit,, scidal ct bonam scienliam milii reddat, » el cura-
sed lanieii prudeiis csse vcllcl el prudens esse3 bitur. Et cui audilus atiqua iufirmitalc obdnialns
uon pntesl, nec post nialiciam rcspicit, nccc cst, ipsum lapidcm puro viuo inlingat, el madHitiu»

(I) Marbod. Lnpid. iili.


ft5l S. HJLDEGARDlS *256
gracitl Hnro panno imponat, ct surdac nuri infigat,. A me abjiciat; > et ita ilie srcpe faciat, et sanabitur.
et gracilliriium teerck exterius stiper panno illo im- Et qui Icprosus est, laterem valde cSlefatiat, ei
ponal, et calbf ejus in ipsafti atifetri intrei, ci hoc paleas, id esl ipru aVenre dcstiper ponat itt furiti-
srcpe fat iat, ci atiditnm rccipict. gcnti id est dentphe, et topatinm stfper flimtim
Scd cl qui gehtichl babcl, slmili ritodo ln iioftte Hlunij id Cst damph, lencat, ht Slidet, et Shdbrem
ciim , urlna ct safdio, ut prrcfaiiim est, faclat, et Hldrii supfer lodrim leprge itriche; et CdiriIibCfeco-
prrcdieta verba dieat, et Iioc per tfes hottes fdclat, fit; batimoietirii Sccipial, ct ci terliam parteiri de
et cnrabltnr. Ei si aliqua mulicr prfcgnails crim do- suecb Vioirccotnhtisteat, et toCrintlcprre qui sudorC
tore oppressa notl po:er!t, sardlunt circd ambas IrtpiEii linclus (fst cntri cbderii rileo migat, et sawb
lenden Cjti» sttithe Ct dic i Sictit tu , laph, jns- faciat, et lcpra ilta Tuhipctur, et htfirio iite melliis
sione Dcl in priliiO airgelo lulstsii, sie trt, infans, habebit, hisi niors cjus sit. Et qui in splenCdolet,
proccde fiilgeris hotnd et maitens m Dco, > el sta- ant qui putredme1»laterius babei, qiiasi in corpore
litri etiindem lapidctn nd exitum iufaniis tcnc, scili- suolnierfiispiitrescal.fotpaiiiim inrcctum tnorachtf)
Cet ad mnliebrc nieiiibrum, et dte:i Aperite vos, per quinque dies ponat, et deiude tnpJziuiri auferat,
viaeet poria, in appariliohe ilfa qua Chrtstus Dens cl viniim illud fervere faciat, nt fumiget, et Ipsuui
et hdmo apparuil ct Claflstra irtfefhi apernil, fu ct , tt topazium saper niiriuin ifftitn tcrieat ut sudet, ita
tu IhrariS ad poMaib istarn exeiis absqiie morte tui quod sudor ejtis viiio illi Cbmmlsceatirr, e( Itinc
ct absqlle rilorie ntatffs Ifl*. i fil luitc eliahl Cnm- etiam fpsrimlapidem in idem catefacttun viiiiim pcr
<!em lapldciri iii cfugwfiaa figVi,t'i Ipso clligillo et brevctri horairi poiiat, et eom tunc auferat, atquo
oodem Lvpidceaiii ita cifcitmcinge, et corabimr. frtm virio lllb «M «MJfrtStil jtmal «bsqne SagiMine
CAP.Vtll. - Di WI-MIO. ptirCl, el illnd srcriefaciat, 6f Sorbeat, el spleri ejus
Tdlfozins clrca nonaiti horruri diei cfescil irt ar- saniibitur, ct putredo ejus intcrrof iniiiuettir. Sed
dorc sofis, eum jam fcre* aittc ribriam hofam est, et per singirids dies ?n riiane diet, tbpnzinm super
quia sol de caldre diei ct diverso aefc' tune piiris- eor ttiirrii porie', et dre: < Detis, qiii supef diririia et
simus est ct catfdets, atque motffcuhvaefis et aqtlal tn dmuibtls magrtifitiatnsest, in honorc siio me ridn
in se habet, et ckirus est. et iflrt clafitudo assimi- abjiciat, scd in benedicticnc ttt6 cVmsefvCt,cbriflt-
t$tor axpix, atque cdlor ejhs auro simflior est ritctei consiituat; > et quaridiu boc fcceris, rtialuin
q&kAYgefo,calori ct VeneriO,i'd 6s( virgibuiske aC abhofrel te. Nam a Deo forlissiiiius lapis (opaxitis
sekhmiue rtfsistit, ncc ea putltur, sicul ncc mafd virmtem hanc haflet quod iu dccfiii.ilione solis
ncc ullas pfavitates ih se pali potesl. Nairi si in „ crcscit, qttod corttuniciias ab hofiiirie tleclin:(fe
C
pane aut in carrie, aul ih pisce, aut iu aliquo cilw, facH.
?.ut in aqiia, aut in vino, seii in aliquo polu vene- C*K IX. -^ 1)ECH»TSOtiT«0 (1).
hiinl esl, et si lopaziiis ibi prope et prrescns est, Sta- Chrysolithtis de artlore solis et dc liilliildtlate
tiin sicadet, vctul mare tthumei, cum focditas iti acffs post morWfeiii*d nbnam hofarii dfei tif&cii,
ipso esl. Et ideo cum bomo Comedit ct bibit, tdpa- et fefe quitsr4v^alem Virlfilerii iri se liabel, fta tii si
ftimn irt digtyo jiixfa cibum ct pttium teileal, el eiinl jacefet circa putfiirtr ovfs aiil bestirC,CtiYiijaifi na-
sa^peinspicia^eiii iffi in cibb aut In potu vciienum seituf, de vtrmte cjws iia coiifofiatirr, qtmd jatri
csi, statiiri sutial. arite fcmprts sunm abire iricfperet. Et homt) qtii
Scd el qui iii,ociiliscaligat, tbpazium pertres dicS fiber habel, viuum caiefhciai, et cltrysoIftliUrilstipcf
ct noctes in purum viniim ponal, ei tuue ad rio- fumiim cjusdein vini hAbCrit,et siidof ejiis vino ill!
riem, cum dormlium vadit, cttm iopazio ita madWb cotnmisccalur, ut Viriiim ilfud ita csfidum bibat,
oculbs suos bestvche, sic quod Cliaih fiqnof ilfc atqne ehiridem fapidem pef modicani nofam tn os
oculos intcrius mo,dice tangat, et ipso lapide abla- sntfm poriaf, et sic i^ptJ fedat, ct1 melhB baf>e1til.
to, vinum ilfucfpen quinque dies servare potest, et Ei qni in cordc tlbfet, ipsmh lapldeiri baumoleo
quolies deinde atl noclem oculis suis betlrichen 0 intiiigat, et Ittric itrt oteo fnriiictuin sUpcf Ibcum
vutf, cumdeni fepideni iri pHefalo virio inlfrigal', et ufii drildl strtche, et mctiiis li.ibeblt. Et idetu lapls
i(a madido oerifos, ul prrefafbni est, cTrturhliniat; SCiefiliamiti Hamlrtc"fifrirai, qiti cum aprid se ha-
cl hoc srepe faciat, semper vinunr per quitique diei beal, ita Utqui bbnriih sciCrttiam et bbridiriaftem
cum lopazio reridvandd, et oculbs vefut OptimUni habct, ipsririr fapidcm stiper cbf sittiiri ponat, e't
collyrium cfarificat. El sf aliquls libmo febres, iit es.t qtiatitfiti ibi jacet} seientia et bona afs III eo ncri
iber, ftabet, cum topazib inojie motli parie tresiricf- diJficil'.Naiu Chfysolftbiis de scpleiri hOris dici quas-
dicas fossas faciat, et purtim Vihuift it» ittas fditdat. dairi finufes hsbef, ut etiaiii iii eisdem. Sed et
rt si viriiiiri iflutt evririescif, aliud Viiitiiride riovo aefei spifilus e~ifmdemlapidein aliquaritrifum aih-
infiiridat, el faciem suari»iri eocfemvilio quod fossls hofferit.
iltis iufttdit, vetut in speculo considcret ct dicat: fJiP. tJ— DEJASPIDE (2).
f Ego inspicio mc, quasi in specurb ilto cfiembiri •aspis cresclt, ciim soi post nonam horam diei
ctserapliin Deutn aspiciunt, itri quod has febres de Jam ad occasum iiiclinaiur, ct de igrie solis fbvelur;
(1) Marbod. Lapid. 195. (2) Marbod. Lapid. IQf.
1257 PHYSICA. — I.IB. IV, DE LAPIDtBUS. lir*
sed tamen magis de aere qiiam de aqua vel de A. tinn calidus cst. El itleo ipse plus de aere quam ne
igne, et ideo eliam diversura calorem habet, qitta sole calorem irahit, et bonas vires habel. Et si lapis
cuiii sol posl nouani horam ad occasum inclinaiur, iste ab aliqno homine portattir, sic eum apud se
calor solis jam nube srnpe varius apparel. Homo habeat, ut cuiem ejus taugat, ita quod eiiam stiper
aulem qui iu aure snrdus est, jaspidem ad os por- aliquam venam corporis ejus positus sil, el vcna
rig.it, et calido spiramine suo in eum exspiret, qua- illa et sanguis qui calorem el virlutem ejus rcci-
lenus ex hoc calidus et humidus fial; el mox ila piunt, vires illas cxteris vcnis et reliquo saiigttiiii
in aurem proponM, el gracile werck snper lapidem deferunl. Et sic lapis ille inlirmitaies ab homiiie
ilium ponal, et ita atiretn concludal, qualenus calor avertit, el forlissimam inenlein conlra iracundiam
ejusden lapidis in aure illa transeat; el quomodo ei tribuit, ita quod lam mansuctus in nioribus erit
lapis isle de viridi aere crescit, eliam varias infir- quod fere utillus homo invcnire poterit untle jusle
mitates bumorum solvil, et ita ille auditum reci- in ira provocatus ipsum per iiijtistiiiam Ircdere va-
piet. Et qui nesebost valde habet, jaspidem ad os lcal. Et qui conslanlem modtim ad loqucnduiu
ponat, et calido spiramine suo eum inspirel, el ca- habere volueril, et sapienler ea proferre qure lo-
iidiis et humidus liat, el ita eum in foramina na- qtiitur, calcedonium in manu sua leneal, cl eiini
rium figat, et nares inaiiu comprimal, 111calor ejus * spiramine suo calefaciat, ut etiam madidus inde fiat,
in caput intret, et httniores capitis tanto citius el et tunc cum lingua sua lintrat, et conslantius ho-
ieniits solvuntur, ct melius habebit. minibtis loqtti poterit.
El cui in corde aut in lenden, nul in alio quo- CAP.XIII. — DE CHRVSOPRASO.
ciinque meinbro hominis lempestaies humorum, id Crisopassus (sic) illa hora crcscit, cum sol se jam
est gicht, iiisurgnnt, jaspidem super locuin illuin totum sublrabit, el tunc aer el aqua magis turbi-
ponal et premat usque diini ibi incalescat, et gicht dum el gruufar colorem habet. El ideo lapis iste
cessabit, quoniam bonus calor et bona virlus in- nocturnam vim habet, cum luna de sole forlissima
jtiste calidos frigidos humores illos sanat et sedal. esl, scilicet cum media esi, el nondum plena est;
Etcum fulgura et lonilrua apparent in somnis, bo- et etiam magnas vires in temperato et requali ca-
num cst ul homo jaspidem apud se habeat, quia lore est, ita quod nimis calidus non est, sed tem-
fanlasire eigedrognuze eumtunc fugitiuletdimiitiint. peralus. Et in qnocunque membro hominem gicht
El cum inuier infaiitemparii, ab illa hora cuineumjam fatigat, ille super nudam cutem suam crisopassum
giguil, per oranes dies ejusdemknicbekekindbelte ? pouat, el gicht cessabit. Et si quis homo valde ira-
jaspidem in manu sua babeal, ul (ei) maligni aerei £ scilur, idem lapis ad gutlur illius lam diu pouaiiir
spiritus tanlo minus eam el infanlem interim nocerc dum incalescai, et illa verba irrc proferrc non pote-
poterunl, quia iingua antiqui serpentis exlendil se ril usque diim ira ejus quiescal. Sed in qttocunqiie
ad sudorem iufautis tle vulva matris egredienlis; el loco idem lapis esl, ubi mortiferum venenum esi,
ideo tara iufanii quaui nialri eo lempore insidialur. vires suas amillit, ita quod absque viribus veltit
Sed el si serpens iti aliquo loco flalum suum emil- aqua debile fil, id esl unkrefftig, et quod calorcm
l';l, ibi jaspidem pone, et flalus illius ita dehilila- suum in debilitatem mittal, et ita minus nocivum
tir quod minus nocivus eril. el quod ibidem flare erit. Homo autem caducum morbum habens criso-
s:rpens desistit. passum apud se semper habeat, el nocturna pestis.
CAP.XI. — DEPRASIO. scilicetcaducns morbus, eum miuuslredel,quia aerci
Prasius crescil, ctun sol radios suos circa vespe- spirilus circa euin irrisioncm lianc interim parare
ras a superioribus lerrrc subtrahil el cum ros jara nou poterunt, quin ex ore suo spumam dolens ei-
appropinquat, et qttod sol paulalim super lapidein ciat. Et si aliquis homo a dyabulo possessus est,
prrcfati monlis cadil el eum foriiler incendit, el modicum aqure super eum funde, el dic: i Ego, o
ita de ardore solis el de biimiditate aeris et aqure aqua, super istum lapidem in virtule illa te fundo,
ac de viridilale roris prasius ibi nascilur. Qui ar- D qtia Deus solem cum currentc luna fecit; > et aquam
dentem fiber habet, prasium in modico siligineo istam illi posscsso ad bibendum dabis qiiocmiquu
pane deicht involvat, et ila iuvoliiluni iu paniio modo poleris, quoniam invitus eam bibit; el tota
liget, et sic per tres dies el noctes, super umbili- die illa dyabulus in eo torquebitur, ct debilior iu
cum suum eum ligalum babeat, el fiber ab eo ces- eo eril, nec vires suas lunc in eo ostendit, ut priuj
sahit. Sed et qui in casu aut iclu alicubi in corporc fecil; et sic per quinque dies fac; in qtiinta autem
stio conlriliis, velerem arvinam accipiat, el ei sal- die, cum eadem aqua super ipstim modictim tortcl-
viam et regnefanemrequali pondere commisceal, et lum para, velut der broit, et quociinque modo potcris
his prasium imprimat, el lunc ad solem atit ad illi ad comedendum dabis; el si accr drcinon non
ignem ila calefaciat, et sic omnia hrec cum eodem t-sl, ab liomine illo reccdct. Et hoc modo cognoscen-
lapide commixta ita calida sttper locum ubi dolct dum est, utritm aerctis, tenis an atnarus dremon
ponat, et melius habebit. sil. Nam si homo lihenter ridet, ct si homines be-
CAP.XII. — DE CALCEDONIO. ncvole, id est holtselich, videt, et si inlerdum dcn-
Calcedonius cum sol posl vesperas jam pene sub- tibus frendil, id est gritzgramet, ibi aereus spiritns
tractus est, crescit, cum etiam acr ailhiic aliquan- lenis est. Si autem homo ille invitus loquitur et si
PATROL.CXCVH. iO
123» S. HILDEGARDIS 12G0
libenter obmutescit, et si non libenter ridet, el si A ideo multi sunt. Et calidtis el igneus est, el aliqiian-
manibus fortiler krymet, et spumas ex ore eicit, ille lumaereus est, quia tempore illo cum sol circulum
amarus et acer dxmon est, ct ad amarum dremonem simm ostendit, ut praefatum est, aer aliqnantum te-
illum expellendum lapis iste non mullum prodest, pidus est. Homo autem qui maculas in facie sua
quia dremon ille amarus et acer, sed lamen eum babet, ametbyslumsaliva suamadidum faciat, et iia
ih homine illo torquet, et eum debilem reddit. Et madido maculas bettriche; et etiam ad ignem aqnam
iste alio modo eipellendus erit, cum Deus voluerit. calefaciat, et eumdcm lapidem super ipsam aquant
CAP.XIV. — DE CAEBCHCUI.0. teneat, et sudor de eo egrediens aqua illi commi-
Carbunculus iri eclipsi tunrc crescit. Nam cum scealur, et lunc eum etiam in ipsam aquam ponat,
jam in trcdio est, velut deticere velit, quiainterdum atque cum eadem aqua faciem suam lavet, et hoc
se deflcere ostendit, cum divina jussione aut fa- srepe faciat, et lenera cutem ac. pulchrum colorem
merii, aut pestilentiam, aut mulationes regnorum iu facie habebit. Sed si homo receute lumore alicubi
fieri ostendat, et tunc soi omnes vires suas in flr- in corpore suo inlumuil, eumdem lapidem saliva
mamentiim mergit, et lunam calore suo fovet et sua madidum faciat, et ita madido loco tnmoris
eatn igne suo suscital et ertgit, et eam iterum ubique tangat,et lumorille minorabitur etevanescet.
splendere facit, qoae linguam suam in os atterius B Et ubiaranea hominem in corpore suo (ixerit, ipsmn
ponit, utillam a morte exsuscilel quoejam mortua lapidera super fixuram ttriche, el curabitur. Sed ct
esl; et tunc in ilia hora carbunculus nascilur; et serpens et vipera, id csl nater, eumdern lapidcm
ideo de igne solis in incremento lunre, splendorem fugtunt, et locuin devitant, ubi eum esse sciunt.
habet, ita qiiodmagis in noctequam in die lucet,et CAP.XVI. — DEACRATE.
iia crescit usque dum calor solis eum eicit. Et quia Achates de quadam arena aqure nascitur, ab
eclipsis lunseraro est, lapis iste eliam rarus est, et oriente usque ad meridiem extenditur, et calidus
virlus ejus rara est, et limenda ita, quod mufto ti- et igneus est. Sed tamen majorem vim de aere et
nore elsolticitudine exercenda est. Namsi tuehl, aut de aqua babet quam de igne. Nam;cumaqna illa mi-
rirfrfo,qure fiber, aut gicht, aut alia quretibet infir- norabitur ubi ita arena sine aqua apparet, ttsac
mitas Iiominem invaserit, in mulatione humorum quredam pars ejusdem arenre de ardore sotis el de
ejus, carbunculum circa mediam noctem, quia vir- pnritate aeris perfundilur, ita quod in tapidem ful-
tus cjus lunc prrccipue viget,' super umbilicum gescit. Sed cum deinde inundatio aquarum excre-
dotentis pone, ut non diulius super umbilicum ejus vcrit, ipsum lapidem de arena tollitet ad alias lerras
dimillas quam honio iUe aliquanlulum ab eo cale- g ducit. Et si aranea aut alius vermls venenum sinim
factum senserit, el eum mox auferas, quoniam vir- super hominem fudit, ita tamen, quod in corpits
tus ejus tunc bominem ittum et omnia viscera ejus illius non intrat, achatem ad solem aut super igni-
periransivit plus quam ulla medicina ullorum un- tumlalerem fortiler calefaciat,'et ita calidum super
guentorum facere posset. Nam statim ut homo ille iocum doloris pona^, et ipse lapis venenum illud
vel modicam motionem in corpore sno senserit, aufert; et deinde iiefum de eodem modo calefaciat,
carbunculum ab ep auferes, quia si eum supef alque eum stiper fumtim calidre aqure teneat, ut
umbilicum ejus lunc diulius jacere permiseris, vir- sudor ejus aquse illi commiscealur, et tunc eum in
lus ejus totum corpus illius perlransit, ita quod aquam illam per brjevem horam ponat, et (unc li-
arescet. El sic lapis isie quaslibet pestes ab hoinine neum pannum ipsi aqure inlingat, atque Iocumcor-
depellit et compescit. Et si quis in capile dolet, poris sui ubi fixura ftranere est aut ubi aliud vene-
carbunculum supcr verticem suum per brevein ho- num desupcr fusum esl, cum .eodem panno berre,
rain ppnat, scilicet tam diu quod earo ejus ab illo el curabitur.
ibi incalescat, et statim auferat, quoniam virlus Et si quis homo lapidem istum secum portat, eum
ejusdem lapidis caput illius citius ct plus pertrans- ad nudam cntem suam ponat ul ita incalescal, et
ivit, quam pretiosissimum ungiienlum, vel quam D nalura ejus hominem illuni idoneum facit et sensa-
balsamum faciat, et sic in capite melius habebit. tum, atqtie prudentem iu sermone, quia de igne et
Sed et si eumdem lapidem ad vestes seu ad alias de aere atque de aqua nasciltir. Nam sicul aiiqtta
quaslibet res ponis, diu durare possunt, et difucili- mala herba quie ad cutem hominis ponilur ibi in-
ter putrescunt. Et in quocunque loco carbuncultis lerdum pustulam aul ukus exsurgere lacil, sic etiam
est, ibi aeri spiritus fantasmata sua ad plenum per- quidam preliosi lapides, ad cutem hominis positi,
ficere non possunt, quia eum fugiunt et ab eo decli- eum sanum et sensalum sua virlute faciunt. Et
nant. homo qui caducum inorbiiin habel et qui lunaticus
CAP.XV. — DEAMETHVSTO (I). est, achatem ad cutem suam positum semper ha-
Amethyslus crescit cum sol circulum suum oslen- beat, et deiude meliiis habebit. Nam liomines cum
ditquasi coronatus sii, et'hoc facit cum aliquam infirmitalibus istis roullolies nascumur, eliam de
inu alionem in vcstimenlo Domini, scilicet in Ec- superfluiiate malorum humorum el pestium eas sibi
clesia, fieri prresignat. El cum crescit ut flius, et altrahuut. Et qui caJucum morbuui habet, ach lcut
<\) Marbod. Latrid. 2&3, C ejusil. mystica applic. p. 141.
{2Ci PHYSICA. — LIB. IV, DE LAFIDIBUS. 1202
per tres dies in aqua ponat, ctim jam luna plena A . liendit, ita quod se movcre non potest, .idatnaniem
est, et in qnaria die eum auferat, et aqtiam illam per tolam diem unam in vlnum aut in aquam po-
modice coquat, ita ul non ferveat, et eam sic servet nat, et desuper bibat, et gicht ab eo cessabil, etiam
atque cum ea coquat omnes cibos quos interim si tam valida est ita quod membra illius dirumpcre
cotnedit, dum iuna tota decrescal; ac quidquam in- minantur, et eliam apoptexia minuetur. Sed et
terim biberit, sive vinum, sive aquam, sic achatem qui gelsucht habet, eumdem Inpidem in vinum aut
imponat ei, et sic bihat, et sic per decem menses in aquam ponat, et desuper bibat, et curabitur. SeJ
faciat, et curabitur, nisi Dens non velit. Sed et qui adamas tantre duritiae est quod nutla duritia eum
lunaticus es1, ante triduutn cum tempus insanire vincere potest, et ideo ipse ferruin impctit et fodit;
sure instare cognoverit, eumdem tapidem per tres unde cum nec ferrum nec calybs duriliam ejus in-
dies in aqtia ponal, et in quarla die eum auferat, cidere polerunt, calybem ita corroborat quod ncc
et tttnc aquain iflam modice cafefaciat, aique omnes cedit nec frangitur antequam illiun incidal. Et dya-
cihos, quos interiin comedit, dum in amentia est, butus eidem tapillo inimicatur, quia fortitudini resi-
cum ea coquat, ac eum in omnem potum suum stit, idco tam in nocte quam in die dyalulus eim:
inlerim ponat, et desuper bibat, et sic per quinque dedignatur.
B CAP.XVIII. — DE MACXETE.
meuses facial, et sensum suum et sanitalem reci-
piet, nisi Deus pronibeat. Nain cum per virtutein Magnes calidus esl el de spuma quorumriam ve-
ejusdem lapidis modicecalefacla aqua suscitaltis(l), nenosorum vermium nasciturqui inqnadam arena
ne per fervorem illius infirmeltir, cibi ejusdem ho- et in qnadam aqua liabitanl, scd tamen magis in
ninis cum ipsa aqua condiantur, et potus illius arena quam in aqua. Nam quidam veueiiosusver-
eodem modo, ut prxfaium est, el ita per virtulem mis est, vdul tnecko, circa qnamdam aquam, et
eorumdem temperamentorum, el iri virlule Dei, in aqua manens, qui aliquando spumam stiam in
humores, qiii insaniam illi inferttnt, sedantur. Sed qitemdam locum cttjusilam lerrre emittit, et qu.t
et per singutas noctes, antequam homo in lectnm ferrum conflari solet. Quod dum alius quidam ve-
suum se collocet, achatem in aperlo per longiludi- nenosus vermis viderit, qui eliam circa aquam ip-
nem domus surc ferat et deinde per Iatiiudincm sam et in ipsa aqua manet, et qui de lerra ill»
ejusdem domus, in modum crucis, et fures per pasritur de qua ferrum paralur, ad spumam ill n
vrolnnlates suas cxcrcere et proficere minus prre- ardenler curril, et venenum suum, scilicet nigrum
valebnnt, et in Ttirandominus habebunt. ad eamdem spumam fundit, el vencnum hoc spumam
CAP.XVII. — DEADAMANTE (2). iC iliam lortitudine sua perlransit, ila quod in lapi-
Adamas calidtis est, de quibusdam monlibus me- dem dureseit, et idco magnes ferruginenmcoloreiu
ridianre plagre nascilur qtii sunt quasi legechte[ley- habet, et ferrttm naturaliter post se trahit, quia de
iiiechle?]etvclulqiiredamcristallusjrfn«ecA(e, et ex veneno illo coagulatur, quod de lerra illa nutritur
eadem leym quoddam gedoszequasi cor aliquando de qua ferrum paratur. Sed aqua ilfa juxta quaui
oritur magnrefortiludinis. El quia forte et durum est, idcm tapis jacet, frequenti inundationesua desuper
anlequam magnum fiat, ipsa leym ejusdem montis inundans, maximum venenum quod in eo est attenuat
circa poslum scinditur, et ita vetut in aquam cadit et minuit. El si homo furit, aut si aliquo modo
in modum et ad magniludinem fcrisoto,sed postea in fanlasire virgogelechtesl, magnelem saliva sua bct-
eodein loco ejusdem leym debilior priori est. Et triche, et verticem fureniis ipso fapide ila madido
cum deinde afiqua inundatio fluviortim excreverit, bettriche, aique fronlem ejus in Iransversum, ct
illum lapidem ad alias provincias educit. Et qtiidam dic : « Tu furens malum cede in virlute illa qtia
homines sunt, qui ex natttra sua et per diaboticam Deus virtuiem de coelo rnenlis dyabuli in bonitate
malitiosi sunt, el ob hoc libenter tacent, sed cnra hominis mutavit; >et ille sensus snos recipiet. Nam
loqmmlur, et acrem visum hahent, ac inierdum utilis et inntilis ignis ejusdeui lapidis, quia ignis,
inentem suam fere exceduut, velui insania dtican- D quem de ferrugiiiea lerra habet, utilis esl; ignis au-
tur, et iterum cito ad se redeunt; isli srepe vcl sem- lem quem de veneno vermium habel, inuiilis est.
per adamantem in os suum ponant, et virtus cjtis Cum salubri et calida humidilate sativa? hoiiiinis
talis et tam fortis est, ut malignitatem et malum suscitatur, noxios humores qui intelleclum homjnis
hoc quod in eis est exstingual. Sed et qui freneticus evertunt (3).
est, el mendax, el iracundus, et ipsum lapidem in CAP.XIX. — DELICURIO (4).
ore suo semper teneat, et vi ejus Iiacc mata ab Ligurius calidus est. De quadam urina et non de
ipso avertunlur. Et qui jejimare uon potest, eum- omni urina lincis nascitur. Nam linx non est las-
dem lapidem in os suum ponat, et esuriem ei mi- civum nec libidinosum, nec immundumanimal, sed
nuit, ita qnod tanto diutius jejunare potcrit. uiio modo lemperatum. Et virius ejtis lam fortis
Et qui virgichtiget est, vel apoplexiam habet, id est, quod eliain lapides penelrat, uude etiam acu-
cst hanc pestem, quae medietalem corooris appre- titm visum habet, ncc facile in oculif
caligat. Et
(1) Locus corruptus. (3) Deeslaliquid.
(2) Plin. Uitl. nat. 4
xxxvu, ; Marbod. Lapid. 28 (4) Ci. inlra vu, 27; Marbod. Lapid. 358.
12fi3 S. HILDEGARDIS 12H4
de urina ejus lapis iste non scmper nascilur, sed A bibal, el etiaro crislalhim ad so.em caletactam ad
tunc cum sol valde ardet el cum aura levis est el gitltur super hubin calidum srepeponat, et minora-
blanda et bene lemperata. Nam animal lioc lunc bitur. Sed et qui in cprde, anl in stomacho, aut in
aliquando prbpter calorem et purilatem solis et venlre dotet, cristalltun ad solem calefacial, el ita
propter suavitatem pulclirre aurre lretatur, el lunc calidre aquam desuper fundat, el lunc etiam per
cum urinam emittere vuit, pede in terram fodit, et brevem boram in ipsam aqtiam eamdem cristallum
in fossam illani urinam emittit, et sic de ardore ponat et deinde auferat, el ita aquam illatn ssepe
solis ligurius coagufatur e( crescit. De puritate enim bibal, et in corde, aul in stomacho, aul in venlre
sulis et blanda aura qurc animal istud langendoper- melius habebit. Et qui a nesteden faligatur, cumdem
fulsit et de lrelflia animi ejus, et de magna vi quam iapidem adsoleincalefacial el ila calidum superlocum
habet urina in eo calet, et cum ila emittitur, in la- illum ubi dolet ponai, et nessia fiigabilur.
pidem istum coagulalur, ita qriod coagnlatio ista CAP.XXI.— DEMAKGARITIS.
pulchri lapidis in terra fit qui esl lenerior lapidi- Quredamaqure sunl fluminum, qure salsre sunt, de
bus aliisl Et homo qui in stomacho valde dolet, li- quibus margaritre nascunlur. Nam pinguedo eorum-
gHrium aut in vinum, aut in cerviseam, aul in " dem fluviorum cum salsugine sua ad harenam ca-
aquam per brevem horam ponat et lunc auferat, et dil, ita quod superior aqtia purificatur, el pinguedo
liquor ille viribus lapidis hujus perfunditur, ita quod hrcc cumsaisugine sua in margarilas coagulatttr, et
inde vires accipit; ctsic per quindecim dies faciat, hre margaritre mundrc sunt. Accipe ergo marga-
et da illi modice ad bibendum parum pranso, cl ritas islas, et eas in aquam pone, et tolus livor et
non jejuno, et nulla febris nec pestis tam fortis in tlim qure in eadem aqua est circa easdem marga-
stomacho illius esl absque morle, quin slomachus ritas congregalur, ct superior aqua purificalur et
ejus purgetur et purifivetur et salvetur prreter in- emundatur. Et homo qui fiber habel, eamdem supe-
stantem morlem. Nullus aulem alius homo pro ulla riorem aquam srepe bibat. et melius habebit.
causaistud condimentum bibal,nisi contra dolorem Sed et qui in capite dolet, margarilas ad solem ca-
slomacjii: vivere non posset, quia fortitudo ejus lefaciat, el ila calidas tymporibus suis circumpou U
tanta est quod cor illius virseriget el quod capul et panno desuper conslringal, et curabilur.
ejus scindendo divideret. Sed quein difficultas urinre CAP.XXII. — DEBERLIN.
conslringil, ita qurid urinam facere non potest, li- Berlin de quibusdam conchis animalibus nas-
gurium in lacvaccarum aulovium, nonautem in lac cuntur, scilicet quse in concbis jacent, et qure iu
caprarum, per diem unum ponat, et secunda die C marielinquibusdammagnisfluminibusmanenl. Nam
auferat, et lac illud calefaciat, id esl tvelle, el ita quredam istorum conchatorum animalium circa fun-
sorbeat, et sic per quinque dies faciat, el urinam in dum fluviorom islorum versanlur, et ibi pascua sua
eo solvit. qurerunt, ei aliquantulum venenosa, et de sordibus
CAP.XX. — DE CBVSTALLO. quas in fundo illo in se trabunt, et de veneno suo,
Crystallus de quibusdam frigidis aquis nascitur, cum hoc exspuunl, quredam berlir coagulantur et
quresubnigri coloris(l),ex aereveniens aquam illam iia nascuntur; qtire aliquando turbidae sunt, quia
letigerit, ipsa aqua iu aliquo loco, veiut quredam ipsa animalia circa fiindum earumdem aquarum
inassa, per frigus coagulatur, el quasi cor aqure in versanlur, et fere nulla utilitas in eis est. Sed de
forliludinem coagulatur, et cum deinde calor aerfs eisdcm conchalis animalibus quredam in medietate
aut solis eamdem teligerit, eidem massre spissam eorumdem fluviorum versare sotent, ubi ipsre aqure
albedinem quam tunc habet, ardore suo aufert, ita purre sunt, et ibi eadem aiiimalia minus sordium in
quod aliquautum pura fit, sed lamen per calorem se trahunt, et ideo etiam modicum veneni in se ha-
itlum dissotvi non poterit; sed deinde frigus ilerum benl. Unde eliam berlin illre qure iiascunlur de
sitperveniens eamdeinmassam magisetmagis coagu- D eisdem aquis quas ipsa animalia in se trahunt, el
lare facit, el purius; el illud tanlse fortiludinis est de veneno hocquod illa exspuunt, ibi lucidrc fiunt,
quod per calorem ipsum non polest solvi, quamvis quoniam ibi in mediis fluminibus qurcdam puritas
tota circuttiposiia glacies dissolvatur, el sic cristal- aquarum est.Sed lamen fere nulla utilitas medicinre
lus exsurgit, et cristallus est. Et cui oculi caligant, in ipsis est, nisi qtiod lanlnm alii Iucidiores sunl, et
crislallum ad soiem calefaciat, el ita calidam oculis quod minus quam alia? venenum in se habent. Qurc-
suis srepe superponat; etquia de aqurc nattira est, dam aulem eorumdem concbalorum animalium in
inalos humores ab oculis exlrahit, et sic ille melius summilate ipsorum flumintim versantur, ubi spumre
videbit. El si drutce aut orfimce in collo bominis et multre sorles earumdem aquarum flutini, et de
nascunlur, eumdem lapidem ad solern calcfaciat, et ipsis spumis et de superioribus sordibus illis cum
ita calidum super druse aut super orfimat pei.diem veneno ipsorura animalium quredamberlin eoagttlan-
aulper noclem ligando conslringat, elsic srcpefa- lur, qure eliam aHquanlum turbidre sunt, quia de
cial.ct evanescent. Sed et cui hubo in gulture cre- spumis. de colleclionibus sordium illarum nas-
scit seu intumescit, cristallum adsolem caleraciat,. cuntur, nec ad nilain ulititatem medicinre valeut,
et iia calida vinum desuper fundat, el de illo.sxne quia plus infirmiiatem quam sanitaiem bouiinibus
(1) Dccst aliquid.
I2S5 PHYSICA. — LfB. V, DE PISCIBUS. 12GI5
iiifernnt. Nam si quis homo in os suum ponerct, A tem , quem vcrmis in aliquo loco suo comcdeiit,
inde lalem infirmitatem sibi fere attrahercl et ita crelam accipiat,'etbis tanliim de criden,t\ ex his cum
lulirmaretur velut aliquotl venenum sumpsisset; et acelo seu vino vclul leiiue crcmcntum faciat, aique
si eas eliam ad cutem suam poncrct, ita qttod caro islud loco. ubi vertnem palilur, cura penna emittai,'
ejus ab ipsis incatesceret, veiienum ex eis in se tra- et hoc per siiigulos dies u: que ad quintam diem fa-
beret, et boc modo infirmus eflicerelur et doleret. ciai: poslea sumat aloe, el secundum ejus lerliam
CAP.XXHI. — DE CORNELIONE. partem myrram, et simul terat, atque ex liis cum
Cornelion plusde calido aere quam de frigido est, recenti cera eyn plaster paret, et canabiueo pauiic
el in arena reperitur. Et si alictii sanguis de nari- superponat, ct ila super locum doloris per duoilc-
bus flttii, vinum calefac, el calefacto cornelion :m- cim dies liget.Namcretaralida cst el crida frigida,
poue, el sic illi adbibendutn da, elsangtiis effluere et siccaiorcretre cum frigidilalecridreet cumcalorc
ccssabit. et acumine viiti tcmperalus vcrmes commortifical.
CAP.XXIV. — DE ALABASTRO. Sedcaloraloemyrrhre augmentat, pniredineseorum-
Alabastrttm nec rccium calorem, nec rectum dem ulcerum exlrahit, et euunJein locum sanat.
fiigus in se habet, sed in utroqtie qttasi tepidt»fl'i CAP.XXVI. — DE C/ETEIUS LAPIDIBUS.
est, ita quod etiam medicina in co fere non repe- Crcleri lapiries qui in divcrsa lerra et diversis re-
ritur. gionibus orti stint, et diversas naltiras alque diver-
CAP.XXV. — DECALCE. sos colores de terris in qttibus nati sunt, sibi con-
Calx calidus est, de quo crela fit, cum incensus trahtinl, ad medicamcnla non mtillum valenl, ttt
fueril, unde elj creta calida. Nam cum calx per inarmor, grieszstein, calckslein, ducksteyn, wacken,
iguem in puiverem redigitur, magis roboralur, et et similcs, quia nimia humidilas aut nimia sicciias
«.erramacarenam ignesuo conglutinat. Sed si homo in eis est, qttrc recta siccitale non temperatur, atit
aut pecus de calce comederit, fortiludo crdoris illius in qtiibusnimia siccitaseslqure recla humiditatenoii
comedentein destruit el infiriiiari f.icit. Homo au- humectatur.
EXPLICIT LIBER TERTIUS (QUARTUS) DE LAPIDIBUS.

INCIPIT LIBER QUARTUS (QUINTUS).


DE PISCIBUS.

PRJEFATIO.

Quidam pisces sunt, qui denatura sua circa tun- C dum plus confortentur, et lunc iterum teychetu, ila
dum maris el Uuminum versantur, et ibi pascua sua qtiod saltim a Martio usque ad aulumnum rogim
qurerunt, et funrinm ila sulcanl, velul porci terram, suum efTiiiitliint.
et ibi quasdam radices in quibusdam herbis com- Sed alii pisces stint, qui in medietate et in pu-
e.iunl, quibus diu vivunt, et alia qurecunque pastui ritate maris et aliorum fluviorum prrecipue ver-
suo conveniunl, ibi semper qiirerunt (1), et etiam sanluret ibi pascua stta qiircrunt, et ibi etiam quas-
inlerdum fere ad medielatem ipsorum [aquarum dam herbas in proeminentibiis scopulis valtle sanas
e,7.] ascendunt, el interduin ad fundum descendunt, inveniunt, de quibus pasciintur, scilicet qurc tan-
et ibi prrecipue manent. Et caro istorum aliquan- tam sanilatera in se habenl, ut si homo eas haurire
luiii mollis el infirma est; nec ad comedendum sani posset, omnem inlirmiiatein per ipsas a se depelle-
sunt, qtiia circa fundum aquarum semper versan- ret. Et pisces isti ad comedendum sani sunt, ct
ttir. Et quidam ex islis dietn el solis splendorem caro illorum aliquantum fortis cst, quia in purilaic
plus diligunt quain noctem aut lunre splendorem. aquarum prrecipue sunt. Sed laiiien interdum ad
Qnidatn vcro noclem el lunre splendorem magis di- funduin descendunt et inlerdtim ascendunt; prrcci-
iigunl, quain diem et solis spleudorem. Quidam pue autem in medieiale ipsorum lluviorum sunt (2).
autem ex istis lolum rognn stium post ordinem ef- D Et etiam minores illis piscibus exislttnt, qure circa
fiindunt, id est leychent, antequam ab hac effusione fundum libenler versantur; et qtiidam ex eis magis
desistant, ila ul poslquam geleyche efiundunt, et diem et solem diligunl, quain nociem aut quam ltt-
ita dum pcr omnia a rogim et a milche evacuanlur, inam; quidam aulem magis lunam et noctem, qiiam
et ideo eiiam altquantum debilitantur, qui in bac ' diem aul solem. Sed et quidam ex ipsis lotum
effusionehoc roodo festinant. Quidam autem ex eis rogim suum anlequam cessent eflundunt ct inile
iu liac efftisione intervalltim habent, ct cxspcctant allquanlum debilitantur. Quidam autcra in hac
(\)Et alia—qumrunt om. ed. (2) Quia in puritale—sttnt om. eti.
1267 S. HILDEGARDIS 1268
eifusione intervaila habent, quatenus ad id opus A suum fundere desistit^ et sic evacuati el fatigati,
inieriui couforteulur, ul de prioribus Drefjium aliquantum dcbiles efliciunlur, et juxta cumdem
csi (1). locum quietem sibi qurerunl, dum vires suas reci-
Et alii pisces stint qni circa summilalem maris piant, ei herbulis circuinpositis interim pascunlur.
ei aliorum ftuminum versari solent, el ibi in spomis (I) A tempore autem illo. quo semen suum effun-
et in superioribus multis sordibus pascua sua qure- dunt, usque ad id, quo piseiculi vivere incipiunt,
runt, et a calore solis magis quam alii perfundun- multre ac diversse et repenlinre qualitaies ct pas-
tur, et eiiam interdum in quibusdam cavernulis se siones aeris interdom superveniunt. Sed cum istre
abscondunt, in quibus foetida aqtia est qure efiluere effusiones piscium, id cst geleyche, antequam pisci-
non potesl, et idco caro eoruin inurma $1 mollis culi vivere incipiant, multotiens ab inundalione
est, ncc ad comedendum sarii sunt. Et isli etiam ymbrium ei leinpestatum alque a naviganlibus
aliquando modice in aquis descenduut, et circa iit- ruinpanlur, et ila pereunt, nec ad effectuin perve-
tara versari solenl, ct quidam ex eis plus diem el niiinl. El si quis homo islam effusionem, id esl ge-
solem diligtinl quam noctem el lunam, quidam au- leyche, piscium comerierit, illi fere ut venenura es-
teiii plus noctem et lunam. Et etiam quidam ex eis, set, et ideo mullo studio relia lavanda snnt ne eis
cum leyehent, totum rogim suum effundunl, anle- adhaereal, et ne ita in captura piscium extrahatur.
quam ab hae efiusioiie quiescanl, et inde aliquan- Sed postquam pisces semina sua, id est geleyche,
tum debiles etficiuntur, quidam vero intervallum in cffuderint, debiles efliciuntur, quia inuilum fatigali
hoc opere babent ct vires suas iulerdum recipiun', siuii, itl supra dictum esi, et tunc tam sanas carnes
ul de caeteris dictum est(2), ad cibuin honiiiiis non habent, ut alio lempore, et
El omnes pisces, secundum genus suum, herbas pisciculi illi qui simul effundunlur, id est geleichel
sibi convenientes per hiemem et etiam interdum werden et simui versaiitur, et poslquam creverint,
per aestalem coineduiil; unde milche [lac ed.] et similiter sbmina sua effundunt. Et si afiqui eorum
rogitn [granula seminis ed.] in eis crescunt, ei de capiuntur, illi qui remanent alios sibi relalis sure
liis suaviter edunt, ita si eliam faomo, scilicet mu- qurerunt similes iierum. Et quidam pisces, ut pra>
lier qure infecunda esf, ex efs comederet, fecunda falum esl, de claritate diei et de splendore solia
fieret et concrperet. Et nullo alio coitti ad conci- delectanlur et in eo pascua quxrunt, quidam vero
piendum sibi commiscentur, et rogim aul milcher de necte et de splendore liinre et stellarum, et tunc
in ei» nascitur [quemadmodum alia animalia s«bi eUam pascua sua qurerunt, quia meliorem lempe-
cnmmisceri solent add.ed], sed soltiinmodo ad Q riem in aqua aliquando in noctibus' quam in die
«ffusionem eorum, id est leychent, tam magnnm habent. El sicul liomo naturam suam destituit, pe-
desiderium habent, ul animalia alia ad coitum. Et ceribus se commiscens, ita etiam et pecora in aliud
unusquisqne parem et convenientem sibi qurerit; et genus suum se aliquando in commixtione ducunt.
cum tempus effusionis eorum inslat, locum circa El sic eliam pisces a genere suo in aliud genus in-
littus qttrerunl, ubi nec venli, nec procellre eos lse- terdum in effusione sefniuis sui deciinant, el aliud
dere possunl, sed ubi quies bona el tranquilla lenv genns exlraneum generi suo producunt, ut in
periesaqnanim sit (3), et ubi berbulre, quibus inte- anguilla et in aliis quibusdam piscibus nolsri
rim pascanlur, circum nairesunt, et lunc piscis ille, potest. j
qnre femina est, ad rectiiudinem, sciticet in modtim Deus autem in qujbusdam piscibus quamdatr.
liuete, proeedit usquedum secundtim naturam suam scientiam, secundum naturam suam el secundum
ab hac effusione desista^; et ubi finem hujus effu- gcnus suum, dedit, ita qnod quasdam hcrbas et
sionis faeit, ibi alium ptscera, sciUcel masculum, radices in aquis cognoscunl, quibus interdum ve-
advenire prrestolaiur. Et mox mascnlus, scilicet sciintur, cum aiios cibps non habenl, quartnn for-
milcher, subsequitur, et lac suum in ordine el titudo et nattira, cum eas semel cognoscmit seu gtt-
inensura super rogim fundit, et quod piscis, scilicet D staveriut, quod aul per dimidium animm aut per
fcroina, piTEGessit;ei cuni adJUum perveuerit, lac quatuor menses nulloj paslu indigenl, et tamen

(f) tU quidam—prwfatum ett om. ed. Deus aulem quibusriara piscibus quamtiam scien-
(2) Et itti etidm—dictumest om. ed. liam secundum naluram et genus suum dedit, quod
13) Sed ubi—tii om. ed. quasdam herbas et raidices in aquis cognoscunt,
non
(4) Ab iade texlus edilus in multis variat qtisc quibus inlerdum vescrintnr, cum laliscibos cum
aiios
adnotare longnm essel. Sic se habet: i A lempore. habent; quarum forlitiido et nalura dimidiumest,
an-
autein ilfo quo simul effunduntur, se cognoscunt el eas semel gustaverint, quod aut per
siiutit versanlur; et postquain creverinl, semina niini, aut per qualuor menses ntillo paslu indigent.
sua simul effundunt; el si aliqui eorum oapitinlur, Quod autem pisces qlamosas voces non habent
illi qui remanent alios sibi aetale similes iteriim qiiemadmodum cretera anirralia concipiunlur : et
qicrriuit. Ei sicut homo naluraih suam destituil, eiiam pro ctamore vocts, qtiain ipsi in alvo non ha-
pecbribus se commtscens, ita etiam et pecora extra in cursu
benl, aqua in qua conversantur sonuni inlerduin
genus suuiii aliqnaudo in commixlione ducuniur, suo tenent. Reptanlia aulem, et illa qure
ci sic etiam pisces a gcnere suo in aliud genus in- in aqua, interdum super terram sunt, vel quamdam
terdum in eOfusioiieseininis sui tleclinaiil, el aliud cognalionem cum animatibus habent, et ideo linguas
gemis exiraneum generi suo producunl, ui in an- ad sibilos et ad sonos vocuin habent. >
guilla cl in aliis qtiibusdam piscibus nolari polest.
12C9 PIIYSICA. — LIB. V, DE PISCIBUS. 1270
cames eorum ob Iioc non deficiunl nec minuuntur. A est, eas cognovil ac eas in aqttis qurcsWil, et in-
Et cum postea esuriunt, si alios cibos non babent, lerdum comedit cum alios cibos non habuit, sed
iterum eisdem herbis et radicibus per longtim postquam deinde alios cibos habere potuit, eas de-
tempus sustentantur, poslquam eas semel cogno- vitabal. Nam eredem herbre faciliter nec crescunt
verint. Qtiod si eliam homo herbas el radices istas nec pereunt, et ideo cum aut pisces aul bestire ino-
scirel el eognosceret, et si eas habere posset, et si dicum de eis guslavcrint, diu in ventre eorum in-
inlerdum comederel, aut per qttatuor aut per quin- digestre jacent, quia dilficililer digerunlur; cl id-
que inenses absque aliis cibis esse posset, poslqtiam circo animalia qure eas comedunt per longum tem-
eas semet giislasset; sed caro ejus exinde indu- pus esurire non paliunlur, sed cum aliis cibis quos
resceret et tortuosa tieret, nec tam lenis esset ut postea comedunl digerunlur.
nunc est. Adam enim, cum dc paradiso exptilsus

LAPITULA.

Cete I Bersich XIV Minewa XXVI


lluso H Concha quoddam gcmis pis- Meichefisch XXVII
Salmo III cis est XV Rotega XXVIlt
Lasz IV Asch XVI Carosso XXIX
Merswin V Allec XVII Blicka XXX
Sloro VI Hasela -VIII Slyo XXXt
Welca VII Pafeniluno XIX Stechela XXXII
Coppera VIII Grundela XX Kullienbccho XXXIH
Hechi IX Steynbisza XXI Auguilla XXXIV
B^irbo X Cancer XXII Alruppa XXXV
Carpo XI Barbo XXIII Lampreda XXXV
Elsua XII Breseno XXIV Punbelen AXXVll
Sorhel XIII Kolbo XXV

LIBER QUINTUS.

CAP.I. — DECETE(f) [IV, 21. II ei tunc occurrit furendo devastat aut devorat. Sed
Cete igneum catorem et aquosum aerem habet in lamen bomines eum per insidias eo tempore ssepis-
se, et naturam piscium et etiam quamdam cogna- sime capiunt. Et ctim hrec allevialus fuerit, ut prrc-
tiouem de natura besliarum, scilicet leonis et dictum esl, herbas et radices illas qureril, quibus
ursi (2). Et de natura piscium in aquis versalur, el peraliquod lempusabsqiie aliis cibis durare potest;
de natura besliarum crescit in magniludinem. Nec el cum sol sursum ascendil, ita quod dies prolon-
hominem fugit quoniam si beslirc in aquis vivere gantur, tunc pisces, scilicet masculus et fcmina,
possent, supra riiodum in magniludinem crescereni, terram hanc qurerunt, qttre de lerra illa succum
ita quod tunc prre horrore eorum homoin aquis con- habet et qure fortior reliqure terrre esl, el ros de
vcrsari non posset. Et diem et noctem, ct fuiidum aere super herbas illas tiinc cadil qure in eadem lerra
ac summitalem maris qureril. Sed ct cibis piscium nascunlur. lidem aulem pisces super lerram illam
•t cibis bestiarum vescitur, et etiam pisces com- se ambo erigtinlet prredicto rore perfunduntur,
edit, quia si pisces in mari comedendoel dcvorando atque herbis illis geleycheeorum in eis crescere in-
non minuerenlur, a multitudine piscium mare per- cipit, et ita de loco iilo abscedunt; sed cum postea
vium non esset. Et cum mutla voraverit, tunc in- geteich suum emittent, de succo prredictre lerrre
crassaiur et impinguatur, ita quod se vix de loco ad 'C perfusam qureruut, atque feinina tibi altitudo ejus-
locum movere polesl. El tunc aliquantum se sur- dem lerrrc est grana emittit, id est leichet, et ea
sum erigit, el ex ore suo spumam emiltit, et ali- pennis suis super lerrain illam ponit, et mascuius
quantum ea qure devoravit exspuit, et hoc mode seqtiiiur, atque lac suum desuper fundit, el interim
se alleviat. Sed cum se lunc movere senseril, pau- qnietem ibi qiucrunt, dum vitalem aerem accipiant;
lalim se de loco ad Iocum movet, et ita crassitudi- el boc semelinanno faciunt; elpiscis untis de gra-
nem et pinguedinera suam aliquantum amiltit et nis illis, et lanta vis terrre illius est quod cito vivcre
levior fil, ac tunc gaudet, quod moveri potest, et incipit; postquam autem vivere inccperint, rcce-
ita in ferocitale se hac et illac movct, el quidquid dunl. Quibus lanta forlitudo incarnibus, quod cotti-

(1) Balana mysiicelut.


(2) Qiiif sequunlur usqtic ad el caro piscis hujus om. ed.
1271 S. HILDEGARDIS) 1?«
esia nmnibits pravis et debitibus humoribus re- A . jecor ejus requali pondere pulverizet, et laiitmu de
sisinn. Nam Dcus in omiiium creatura aiiimalitini andron [marrtibio eii.] addal ut pulveris islius est,
quasdam formas fecit, in quibus fortitudinem suam atque modicum melilrsaddat, el cum puro el bono
ostendii, vetuietiam in hoc pisce facft, etideepiscis vino coqual, et sic calidum, id esl welch jejunus in
isie iteqtiitias dyabuli interdnm senlil, e».ideo etiam marie diei ante dienijbis aut ler bibat, et venenuin
ftatns siios contra eum emitiit. Et caro piscis hu- quod sumpsil aut pernauseam spuinai, aut per se-
jiis sana est, et sanis ac infirmis hominibus ad com- cessumper eum transibil (4). El qui vesicam ejus
edendiim bona est, el aerei spiriius fortitudinem per annuin servat, elsi... ulcus aut «/jer|frangelur et
ejns dedignando fngiunt, qnia ubi circa se quidqtiam curabilur, sed post fractionem ejusdem ulceris,
(lyabuficum senserit, cutem suam contrabit, et lior- vesicam auferas. El si orfime in corpore luo habtie-
ribitem se oslendit, el adversum fanlasma illud ris, eam ileruuj in aqua mollein facias et destw
borribiles flalus emiltit (1). per pones, et evanescent.
Honio aulem, qui freneticns et untinnig est, rie Quod si etiam alicui in corpore suo drutzewac-
rarnibus ejus, pane lantuin addito, srcpe et suflicien- xent, eamdem vesicam cum saliva lua mollem fuc,
ter comedat, et sensus suos recipiet. Et qui virgich' el desuper pone, cl evanescent. Et qui in jecore
"
tiget est de eisdem carnibus srepe comedai, et gicht dolet aut in pulmone infirmalur, minora viscera
iu eo cessabit. Cerebrum autem ejus ad comeden- cjusdem piscis cum ysopo in aqua coquat, el ex eis
duirt non valet, ut ullum cerebrtim aut piscis, ani- tulczen faciat, et srcpe comedat, et dolor in jecore
iiiatis aut avis, quia cerebrum animatis hominem qui cessabit, et pulmo sanilatem recipiet. Et qui a
comederit debilem facit, id est unmechtiget, et mo- gicht fatigalur, de paipebris ejusdem piscis per no-
tcsiat. Sed cerebrum piscis istius in nova olla cum ctem aut per dient iu viniim ponal, et tunc ideni
aqua forliler coque el cocleari forliter move, id esl vinum ad ignem calefaciat, el ita srcpe bibat, et
ttttribe, et lunc in aliud vas fundas el forliter con- gichl abeo cessabit. Sed ctqui in lingua sua vir-
itiride, et faerbam quae dicitur gicltt adrie et satis de gichtigel est, qttod loqui non potest, rie eisdem
liaumoleo, et denuo iu priori nova oila coque, et palpebris in aquam tchabe, et iili ad bibendum da,
iierum in ea fortiter commove, et sic unguenlutn el statim loquituf, et fortitudinem recipiel lingua
lac, et qui a vaiida gicht faligalur, fcl qui ridden ejus, qui frigidis huinoribus paralysis ad ioquendum
aut alia ulcera habet, cum eo se ungat, et sana- srepius impedilur, sed igneo calore palpebrarum
bitur. curatur. Sed et manubrium cultelli de osse ejus-
Et qui in corde repente unmechlet [defeclum set- dem piscis fac, et inanubrium illud in manu tua
tit ed.], cor ejus pulverizet et in aqtia bibat, et me- " tene, ita ut iu ea incalescat, el iinllus dolor in manu
Jins habebil. Sed et qui de viclu delel, eumdem pul- tua aut in brachio tuo est, quin cessabit. Sed et si
verem in vino et in aqua saepebibat, et vicht in eo boves el oves ac porci de pestilentia moriuntur, de
cessahit. El si quis de jecore (2) ipsius comederit, ejusdem piscis ossibus pulveriza , et pulverem
stitmachum suurii inlerius purgal, et omnia inte- istum in aquam proice, el illisin potu ad bibendum
riora sordida ipsius aufert velul optima polio. Sed srcpe da, et scbelmq ab eis cessabit. Ex cute ejus
in qiiacunque domo aut locoaerei spirilus irrisio- calceos fac ct eos ihdue, et sanos pedes el sana
nes parare solent, ibi de jecore piscis hujus super crura babebis. Sed el de cule ejus cingulum facias,
vivos carbones incende, et reeedunt, nec ibi, pro- el te ad nudam cuteni ciun eo cingas, et diversas
pter fortiludinem odoris, remanere poterunt. Et inflrmitales a le fugabit, et te fortem faciel.
qui nocturnas febres aul diuturnas, aut mutabiles CAP.11,— \^n HUSOKE (5) [tV, 4].
febres, qnre seeundum temperiem aeris se immutaiii, Uuto [Echinus ed.\ de calido magis quara de fri-
habent, pulmonem ejusin aqua coquat etsrcpe com- gido aere est (6), el noclurnum splendorera lunre
edat, et febres in eo cessabunt. Sed quia pulmo et steUarum diligit, et plus noctem quain diein, et
per annumservari non poterit, eumdero pitlmonera D in die quiescit, et in strenuis velociter currentibus
inoderate pulverizet, el pulverem islunt aut in aqua aquis profeclum habel, el eas diligil, ac in eis na-
aut in.vino srepe bibat, et febres, qurecunque sint, tando ita laborat quod caro ejus de labore illo
vel si eliam riddo fuerint, in illo cessabunt (.3). Et mollis eflicilur. Ac in medietale aquarum nalat, ct
qui venenum comederit aut bibit, pulmonem et funduin earum raro qurerit; et mundis pascuis
(1) Et aerei — emittit des. in ed. tur, et desuper ponalur, et ille cnrabitur. Sed et
(2) Tob. VI, 8. Cf. infra cap.—20.. eamdem vesicam super scrofulas ponat, et evanes-
(5) Sed et qui de wicht dolet cettabnnl om. ed. cenl. Et homo manubrium cultelli de osse ejtisdem
(4) Exbis qure sequuntur multa omittit ed., alia piscis in manu sua teijeat, ul incalescat, et feie nul-
atiter disponit : i Sed et qtii albugiuem, aut mel, Itis dolor in eo est, qttin a furore suo cesset. Sed
aiit lapillum in oculo suo habei, aut qui caligiiiem et homo de cute ceti citigulum faciat, et se ail nu-
in oculis paiitur, decrudo felle Cete ad oculos suos dam cutem cttm eo ciiigat, et omties infirmitates ...i
leneat, et etiam palpebras suas cum penna liniat, eo fugabit; et de cutejejus homo calceos habeat, et
ut oculos modice inlerius tangaS et claros oculos sanos pedes et sana crura habebit. »
ad videnriuirihabebit. Et etiam vesica ceti per an- (b) Acipenser Uuto.
nuni servetur, ut si ulciis aut fiier in corpore alicn- (6) Qttrcscqiiunlur om. ed. usque ad llomo a«-
jus liominis cievcrit, ipsu vesica iu aqua mollifice- tem.
1273 PHYSICA. — LIB. V, DE PISCIBUS. &~l
vescitur, et ideo caro ejus sams homiiiibus ad coin- A tunc qtiasdam herbas similes cle tam mascultis
edendum bona est, inlirtnos autem Iredit aliqnan- quain femina comedil, et fecunditatem accipit. Sed
tum. Et ipse leychet ut alii pisces. Hoino auiem in ciitn tempus instat ul leyche, quamdam nigram ter-
quo ydropis morbus crescere incepit, vesicam pis- ram qurerit, et ibi qurcdam grana emiilii, super
cis litijus in aquam ponat, ut aqua ista inde sapo- qtire mascultis nichil fundit, ila quod hrec grana
rem habeal, el eam srepe bibal, et ydropis in eo piscis unus fuerit; et iterum jtixta semen illtid
meliorabitur et evanescet (1). Nam vesica piscis quiescuut ibi, dum vilalem aerem accipiat. Et
hiijus aquosa cl aspera est, et aliquaiilum amara, postquam vixerit, iterum procedunt, et cum aliis
et idcirco cum suavitale aqure temperatur, morbum granis leychent, el ita per ordinem, dum omnem
minuil. geleyche suum einiltunt.
CAP.III. — DE MERSwiif(2) [IV, 3]. Homo aulem quem vicht fatigal, de jecore hujus
Mertwin plus de calido aere est quam tle frigi- piscis sufiicienter et srcpe comedal, et vicht in eo
do (3), el naluram piscium el fere porcorum babet, cessabit. El cui.caro circa octilos emergit, id est
atqne nocteni plus quam dicm diligit, alque liben- uszwelczci, vel cui oculi caligant, de felle ejus acci-
ler in cavernis aquarum moralur, et eliam ali- piul, el requali pondcre de succo rulbre, ct mintis
qnaiido super aquas ascendit, atque inmundis cibis B de camillen, et hoc simul commisceal, aique iu
imerdum vescitur atque htimanis carnibus, scili- cuprinuin vasculum mitlat, el cum eo circa uoc-
cel cum homines in aquis submerganlur, alqtie de tem oculos suos superius srrpeungat, ila quod octi-
inmundis spuinis, qtircsuper aquam natartt; el ideo ios modice inlerius langat, et-in oculis sanabitur,
caro ejus non est sana bomini ad comedendum; et ei clare videbit caligine fugata. Sed et si de
lam masculus quam femina quasdam herbas com- ossibus ejus in aliqtia domo incendunltir, aerci spi-
edunt, tte quibus swanger fiunt. Et cum ipsis jan» ritus eam interim devitant, nec ibi illusiones suas
inslat quod geleych suum emiltanl, tunc mascnltis itiicrim faciunt, sed velut homo fcetentem odorem
el femina colla sua invicem conjuiigunt, et strkhet, fugit, sic mali spirittis lunc eam fugiunl, quia inun-
et ita ambo incalcscunt. et deinde femina semeu dum animal non diligunt.
i.uum emitlit, el masculus, hoc videns, illud devo- CAP. V. — DESALMONE (6) [IV, 5].
rat, et femiua ex hoc indignatur, et iterum aliud Salmo magis de frigido quam calido acre est,
semen eniiitit, et desuper incumbit et ruwet, el ct magis in nocte quam in die versatur, atque plus
mox masculus veniens, super iilud ex ore suo milch Iiiiiain quam solein diligit. Et cum lnna apparet, in
einittil simul cum illo qtiod devoraverat, et ita am- Q splendore ejus summe natat, velut in solis splen-
lio iriem geleycheaflluunl, el sic ibi manent tlimi vi- dore, el ideo caro Jejus aliquanlum lunrc assi-
vere inceperint, el sic piscis unus eril. Et postquam milatur, et moliis ac infirma est, nec tilli homini
ilfe vilalem aerem accepil, iteruni procedunl el si- ad comedendum bona est, quia omncs malos liu-
miii modo faciunt, quia una vicc tolum geleyche mores qui in homine sunt excital. Et fund.umaqna-
suum emittunt. Homo autem qui virgichligel cst, ruin qurerit, et eliam radices et herbulas illas in-
ds jecore el pulmone ejos rcquo pondere pulverizet, lerdum comedil, quibus diti absque aliis pascuis
ct pttlverem istum in aqua ponat et ssepe bibal, el sustentari polest. Sed el de gramine illo comedit,
gicht in eo cessabit. Reliqua autem qure in eo sunt, qttod de frumento nascitur, quod in aquas cadii,
noii mutlum valenl ad meriicamenla. ct ab illo fecundilalem capil, el cum leycltet, ley-
CAP. IV. — DE STORO(4) [IV, 4]. mecht, terram qureril, et ibi rogim suum emiilil,
Storo [Rombus ed.] plus de frigido est quam de et masculus supcr illum mi/c/igfundit, et de grauis
c&lido(5),! et magis iu die quam in nocle versa- pisciculus unus fit, etila iterum procedunl, usque
lur, et etiam in fundo aquarum radices et herbas dum a geleyche suo evacuenlur, scilicet locis va-
illas qurerit, quibus diu absque alio pastu vivere riis uno tempore geleyche suum effundenles, et ibi
potesl, et in aquis bac et iilac libenter movetur. " qtiiescunt usque dum ex aere vitam accipiant.
Sanas carnes habet, qure etiam sanis hominibus ad (7) Homo autem cui dentigo putrescit et cui dentes
comedendum non obsunl, infirmos autem dolere infirmantur et fragiles sunt, de ossibus piscis hujus
aliquantum facit, quia nimis fortis ei cst. Et cum in pulverem redigat, et modicum assi salis addat,
geleyclte in eo crescere debet, ipse super aquas se et ad noctem pulverem istum dentibus srepe cir-
erigit, et ros de aere super eum cadit, et etiam cumponat, et salivam, scilicet gengivas eifluere per-
(1) Hoc usque edit. de calimino commisceat, et in cuprintim vasculttm
(2) Puocre spccies. miilal, et cum eo oculos suos superius srcpe ungai,
(3) Et naturam piscittm elc. om. ed. Pergil: et ciare videbit. Si atitem homini in aliquo loco
Uomo autem; desinil, el gichl in eo cetsabil. corporis sui aliquo casu os fraugitur, os slrutioiiis
(4) AcipenserSturio. pulverizet, et pulverem istiun in piiram aqtiam tle
(5) Ed., intermedia omittens : t Homo autem puteo non salso extractam mittat, el jejunus bibat;
qtiem vich faligat, de jecore piscis hujus sufiicieiiter et hoc faciat dum sanetur, sed tamcn modice. >
et srepe comedat, et vicli in eo cessabit. Et cujus (6) Salmo Salar.
caro circa oculos suos evolvitur, vel cui oculi cali- (7) llic imipii tcxtus editus, superiora omillcns.
gant, de felle piscis liiijus, de succo rntaj, ct inimis
1275 S. HILDEGARDIS (276
tuittat, et carnem circa denles ejus mundat et sa- A grana emiltit, de qiuibus unus piscis erit, el mascu-
nit. Et cretera qure in eo sunt ad atia medicamenta lus lac suum desnper fundai, et juxta iliud moran-
iion valent. tur, dura ex aere vitam capiant; el iterum prote-
CAP.VI. — DE WELCA (1) [IV, 6]. dtint, el simili modo leyrhent, ut prredictum est, ct
Welca ptos de calido aere quam de frigido est, sic ambo faciunl dum peromnia evacuantur. Si au-
et magis diem quam noclem diligit, et frumenlo lem qnilibet homoj virdroszkeyt, id est leyltam ani-
qnod in aquas cadit, et de bonis aliis herbis pa- inam habel, ocultim piscis illitis aut iu auree, ant
scilur (2). Et sanas carnes habet, et tam infirmis inargenieoannulo betmyde, ita ut oculus cutem di-
qnam sanis hominibus ad comedendum bonre sunl, gili tangat, quatenus culis de oculo illo incalescat,
et leychent ut alii pisces (3). Et homo cui ociiti el eiiam eum srepe ad os suum ponat, et intellec us
catigant, fel ejus accipiat, et ei de succo feniculi ejus evigilat, id est wacker erit. Quod si oculus is'e
addat et paucas gnltas vini, et tunc sic commixto hoc modo diu durafe in anulo non potest, novmu
circa patpebras et circa oculos suos ex eo modlce oculum ejusdem piscis ei iterum impone.
ungat, sed pracaveat ne-ocutos inlerius tangat, et CAP.IX. -i- DEHECHT (9) [IV, 9].
caliginem octilorum fugabit. Et si quis de jecore Becht [Lucius ed.] plus de calido aere esl quam
cjus cocto comedit, omnem livorem, id esl slim, et B defrigido(10),aiqueinpurilateacin medieiateaqua-
omnevenenum, id est eylher, qui in stomacbo illius ruro libenter versalur; el diein diligit, et acer est,
esi, circa se coiligit et ad se trahii, el ita secum el grim, velul aliqtta bestia in silva; atque ubicun-
per secessum abjicit, et sic ille in slomacbo sanus que moratur, pisces consumil, et aquas ilias de aliis
erit. Cor autem ejus nec ad comedendum, nec ad piscibus evacual. Nara munda pascua qurerii, cl du-
mcdicamenta valet, et hominem tredil qui illud co- ras ac sanas carnesjhabet. Tam infirmis quam sanij
medit. Scd cretera qure in eo sunt ad medicamenla hominibus bonre su|iit ad comedendum. lpse eniin
noii valent (4). mediuro lemperatnra calorem habel, et ideo carnes
CAP.VII. — DELASZ[IV, 81. ejus sanae sunt. Elj quasdam herbulas mascutus el
Lasz [Esox ed.] de calido aere magis quam de femina comedunt, de quibus geleychein eo cres<U,
frigido, et diem diligit, et fundum aquarum non etillud velut creleri pisces eniiltil. Et si quis homo
qwerit, sed in medielate aquaruin pascua sua qure- jecor ejus saepecomedit, bonam etsuavem digestio-
rit, atque in quibusdam leym ubi herbube nascun- nem paral. El si vermis homiuem aut pecus coin-
lur, et illas comedit (5); et carnes ejus saniores edit, ossa piscis hiijus pulveriza, et puiverem istusn
carnibus salmonis sunt, atque sanis hominibus ad super loca ista pone, el vermes moriunlur.
C CAP.X. 4- DEBARBO
comedendnm bona existunt, inflrmos autem ali- [IV, 101-
quantum fatigant; qnia eniin piscis iste de calido Barbo [Silurus «d^Jde calido aere est magisquam
aere est, carnes ejus sanis hombiibus qui calidi defrigido, el diem diligit, et caloiem libenter ha-
sunt bonae sunt, infirmis autem qui frigidi sunt bct;el cum aliquod frigus senserit, tuin quasdam
illis non valent; et leychet ut creteri pisces (6). cavernuias inlral, ut in eis calorem liabeat; et in
Sed jecor ejus mollis est, et hominera Iredit. Et sole libenler est, elj in eo summe vacltet, et ideo
cretera quae in eo sunt non multum prosunt (7). caroejus mollisest Ct zufloszlich. Sed in medietate
CAP.VIII. — DECOPPREA (8). aquarum versatur, ejt munda pascua qurerit, el ut
Copprea plus de frigido quam dc calido aere est, alii pisces semen suum exponit quod de quibusdam
el diem diligit, et semper in novis et frigidis aquis herbulis leycltet, ac plurimum in hoc opere studiose
ctjuxta fundum aquarum versatur, atque interdum laborai, ila quod eiiam leycltenestudet. In plurimis
in puris aquis delectatur, ethis sed benachtet, et locis uno tempore leychet anlequam cesset. Sed si
saiios cibos qnrerit. Et carnes ejus comestre sanos sanus homo eum frequenter comedil, ei nec sanam
homines non Iredunl. Infirmi autem eas moderatei caniein nec saiium sanguinem parat.Et si quiscapul
comedant, quia de frigido aere sunt. Jecor auiem 0 ejus frequenter comedil, dolorem in capile ejus pa-
ejtts nullus comedal, nisi cum dille aul feniculo ge- rat el excilat, atque alias febres in ipso facil. Sed
tult'.e,el sic comedalur, sed rogim et milch ejtts nullus homo grumunf ejus comedat, quia si eum
cometli polerunt. Et herbulrc de quibus fcecundita- coroederit, inde dolebil. Nam quia caput piscis hu-
lem ttcetpii, eatzenzagel aliquanlum assimilantttr. jus aerea viridilate icaret, limosum venenum in-
Et cum lempus suum inslat, leym qurerit, el ibi trorsum trahit de quo cerebrum et fauces ejus infr
(1) Silurut Glanit. el in quinta, el in septima idem faciat, non autem
(2) Kt — —
magit pasctlur om. ed. in secunda, nec in quarta, nec in sexta. Et si de
(3) Et pin. ed.
pitcet — alia peste bomocaliginemsenserit, istud rcinediuin
(i) Et ti quis non valent om. ed., quorum ei non proderit. > .
locohrec habet: « Quod si homo de superfluitate (5) Etdiem ——cotnedUora. ed.
l.bidinis iu ocuiis caligat, sive masculus, sive fceiui- (6) Quia enim piseot om. ed.
na sit, cuticulam fellis piscis bujiis, felle effuso, ad (7) Et ccetera— protunt om. ed.
soleiri exsiccet, et purissimo et optimo vino intin- (8) Deest in ed. j
gat, et ad noclem, cum se in lectuin ponil, eam su- (9) Esox Luciut.
per oculos suos panno liget, et circa mediam noc- (10) Ed.: Lueiut de calido aere etl. Et ti qui$
tcut auleiai, ncocnlos trausvcrbcrci. In terlia nocie, homo jecor ejus, etc, ul infia.
1277 KiYSICA. — LfB. V, DE PISCIBUS. 1278
ciuntur, et sic comedeudo laedit, ac rogum cjusquasi. A clem diligil, ac infundiiin aquanim et in stcrcoream
venenum est, qiioniam grana ipsius a sc difiicilitcr terratn quasdamherbulas c.omedil,et indc impingua-
separari poterunt, et magis gebrechensiiiit, quam tur, et munda pascua qurcril. Et postquam de ster-
cibos sanitaiis (I). core faligatiir. ad puritaletn aqure ascendit, ct in ca
CAP.XI. — DECARPOHE (2) [IV, 11]. se lavat. Et comeslus, nec sanum, nec infirmum
(3) Carpo plus calidus esl quam frigirius, et diem homlnem multiim Ircdit. El juxla liltus rubeam ct
magis riiligit quaro noclem. et calorem paludttm in ttechelechtIierbam comedit de qua twanger fii. Sed
se habel, atque de paludibus molles et infirmas cum leychenvult, cavernulas qnrerit, el in eis leychet,
carues tenet. El in eis pascua qureril, ac iu spiuua et de cavernula in aquam leychet, seeum trabit, el
aquarum libenter versatur. El caro ejus sano homi- aliam cavernulam intral, el eliam in illa leychei, ct
ni in comeslione non nocei, intirmiim autem ali- sic de cavcrnula iransil dum omne geleych siuini
qiiantum Iredit. Et qui sanus est, milich et rogum emiltit, ac masculus desuper fundit, el sic semina
cjns comedere polest, infirmus autcm non comedat. sua vitalem aerem recipiunl. Sed qtiod isle piscis
Sed idem piscis inlerdum in puram aquam nal et aliquando in aquis morilur, boc ideo esl quia cuni
in ea se bachelt, et lunc etiara in ea pascuis mundis magnus calor rcslalis esl, de tempestatibus et de
vescilur, el ibi eliam de succo cnjusdam lerrrc tra- '" magnis venlis el de maguis iuundalionibus aquarum
hil, et quasdam herbulas ibi comedil, de quibus qure lunc fiunl valde timct et angusliatur, quia
fecunditatem accipit. Et cum tempus instat quod mollescarnes habet, ita quod etiam, cum tonitrua
leychent, gollendesteynqurcril, et ibi uno tempore audii, cavernulis ita se infigit, quod se ab eis extra-
leychet, masculosuo subsequenle, et ibi ad vjtalem bere non potest, el hoc modo srepe morilur. Sed si
aerem, nisi abigantur, quiescunt, quemadmodum quis jecor suum srepe comederit, in corde suo con-
vclut alii pisces faciunt. El bomo qui fiber habet, forlalur et in stomacho suosanus eril. Caeleraau-
iia quod trcdium comedendi habet, el quod cibus lem, qure in eo sunl, ad medicamcnia non valeut.
ei in fastidio est, piscera iilum coqnat, et tunc
CAP.XIV. — DEKOLBO [IV, 15].
caput cjus auferat, et per medium dividal, et in
vcru ad ignem roste, el sic in vinum ponat, et huic Kolbo[Scollus ed.] calidns esl (7), ct noctem di-
tertiam panem aceli adriat, et modicum mellis in figit, et circa fiindiimaquarum versatur, el in qui-
his perfundal, et sic paralum srepe comedat, et busdam immundis pascuis vescitur, el nec sanis nec
fiber in eo cessabit, ac faslidium comedendi depo- infirmis hominibus mulium valet ad comedendum,
nel. Cretera autem qure in eo sunl ad niedicamenia , qtiia sticcus ejiis iufirmus esl. El cum leychetgrana
r'
,non multumvalent. sna et itermn in alio folliculo, dum geleychesuum
CAP.XII. — DE BRESHA (i) [IV. 12]. totum einiilil, el slalim masculus adesl, et ex oie
(5) Bresmacalidaesl magisquam frigida, et snccum suo spiiiiianidesuper emittit, el his granis adhreret,
terrre in se habet, el circa fundtim aquarumlibcnter usque dum vilalis aer ea movet. Et qiioniam pisces
versalur, et terram inlerdum comedit, et nociem isli spuma masculi coagulantur, ut prrediclum esl,
diligit, ac in splendore lunre se bechelt, et ideo nec infirmas carnes habcnt, nec comedenlembominem
sanis r.cc infirmis ad comedendum mullum vaiei, ad suflicieniiam recreant. Quod autem ex altera
sed tamen eum superare possunt. Sed et circa ler- parte corporis sui carnes fere non habent, cutem
ra;n quredainfolia herbarum qurerit, qtire simililndi- taniiim super spinam exlcnsam, hoc ideo est, quia
nem bremiumbabent, et illa comedit, et nb eis fce- si ibi carnes baberent, carnes illrevenenosreessent
cundalur, et cum lemptis suum adveneril, in quam- ad comedendttm, vefut venenum Irederetil, Et etiain
dam terram leychet, et lempore suo masculiis lac iu capite venenum geslant, et ideo hominem Iredit
suum desuper fundit, et illud ita custodiunt, dum ex qiiicunque illud comederet. Idem autem piscis ad
aere vilam accipiat. Et homo, qui magensiechesl, iiieriicinamnon muitum valet.
eumdcm.piscem in aqua coquat, et sicin accto cy- Q CAP.XV. — DE FORNHA (8) [IV, 16].
mino addito condiat, et tulze, el comedat, aique
slomaciiiisejus a slim el febre ptirgatur. Fornha magis de calido quam de frigido aere
CAP.XIII.—DE ELSUA[IV, 13]. est, el noctem diligit, et circa fundum in bruch-
Elsua [Elna ed.\ de frigido aere esl (G), el no- waszern versalur; sed lamen non multum immunde

(1) Ed. brevissime: < Silnrus de calido aere est. (4) Sparus pagrus.
Si quis aulem caput ejus frequenler comedit, dolo- (5) Ed. : < Bresma calitla est, et nec sanis, nec
rcm in capite ejus excilat, et alias febres in illo intirmis ad comedendumsalis valel. Et qui in sto-
facit. El ntillus cerebrum, nec fattces cjtts, nec lac, macbo dolet, hunc piscem in aqtia coquat, et, ci-
ncc granula qure in eo suol comedat, quia ei quasi mino et aceto addito, comedat, et stomachum a li-
venenum sunt. > vore el a febre purgat. i
(2) Cyprinut carpio. (6) Ed. De frig. aere esl — ted ti quit jecor ejut
(3) Ed.: Carpo calidus ett, et caro et lac el grannla — non vatent, reliqua omittens.
tanum hominemin comestionenon necant; infirmum (7) E-l., nec sanis nec infirmis homin. valel o>f
«uiemaliquaniumlcedunt.Uomoaulem, etc, ul iufra, comerienrltim.Quod aitlem. elc. llt iil cod.
inienuedia oniillcns. (8) .SVlll" trilHll.
1279 S. HILDEGARDIS 1280
pascilur (1). Et infirmis hominibus non multum A j lur, atque interdum in medietale aquarum se lavai,
vatet ad comedendum, sanos autem non lredit, ad et mot in scoptiliS crescil el herbulas ibi crcscenies
inedicamenta vero non multum valet. comedil, et etian» de his qtire in spumis aquarttm
CAP.XVI. — DE MONDWA [IV, 17]. fltiuni pascitnr, et sanis et infirmis hominibus ari
Monuwa magis de fi igido quarn de calido aere comedendurii
bonjis est, et leychet ut alii pisces qui
est (2), et diem diligit, ac in cavernulis atque in nec nimis riiagni necnimis parvi sunt.
spuma aquarum libenler moratur, et immundis ver- CAP.XXII. — DE ALLEC(6) [IV, 20].
miculis aliquando pascitur, et ideo cafo ejus sana
Allec de frigido aere est, sed instabilem el frigi-
non est, nec etiam sanis el infifmis hominibus in ci-
dam naluram haliet, et diera diligit, ac in fundoac
bo mulium prodest, eliamsi eos npn mullum lreda(.
in summitate aquarum versatur, et munda pascua
Etsemen siium de herbulis accipit et in lempore suo
emiltil. Sed medicamenta in eo non sunt. quserit (7). Et cum capitur ita quod recens csl,
homini ita ad conjedendum non valet, quia.eum fa-
CAP.XVII. — DE BERSKIH (3). ciliter intumescerje facit, el inlerius in corpore suo
Bersich magis de calido qiiam de frigido aere est,
ct diemdiligit, atque in splendore"sblis fiberiter est, yderecht, et ideo tam sanis quam infirmis, cum re-
_" cens est, ad comedendum nocivus est. Sed cum po-
eteliam in puritate aquarum libenter versalur, et
stea plurimo sale perftindiiur, teieritas, id est ey-
ibi munda pascua qurcrit. Et eliam in scoputis el iri
ther, qui in eo sunt, per salem minuuntur, ita quod
iapidibiis et iri cavernulis aliquando intrat, et iri eis tanto minus coinedenlem Ircdit. Nam homo qui santts
quasdam bonas et saluhres herbas qurcrit qttibus est hoc modo
comeslum superare potest; qui autein
pasciltir, e( ideo caro ejus sana est, atquC lam in-
fiiriiis quam sanis Iiomiiiibus ad coniedendum bona iuiinnusesi.simulttim comederit,ipstim nocebit (8).
est. El leychel ut alii pisces. Et iufirmo aut sjano melius et salubrius esl allec
assum quam coclum ad comedendum, et milchet
CAP.XVIII. — DE MEYSISCH [IV, 14] ut est comedi polerunt. Si autem
Meysisch de frigido aere esl, et fiumiriiis magis, rogim, prredictum
cl comestus nec sanos nec infirmos mullum lredil, allec receus est, et cum coquitur, et cum adhuc de
sed srepius comestus, livorem in stomacho hominis coctione illa calirium est, viniiui acelo mistum de-
aliquantuni parat. super funde, et sic per brevem horara beytte, et
CAP. XIX. — DE PISCECONCHAS tanlo uiinus comeqenlera Iredit. Homo autem qui io
HABENTE [IV, ull.]. suo grint habel, aut in corpore suo rainutam
Qiioddam genus piscis est quod conchas super se eapite
hatsef. Sanis el inflrmis ad comedendum non valet. . scabiem, aullepram, accipiat allec quodlongo lem-
C sale purfusum est, et illud in aqua purget, ct
[Nam si boves aut de noxio sanguine, aut de forti pore
labore inflrmanliir, homo conchas istas pulverizet, dcinde "eadem aqjua aut caput, aut scabiem. aut
cl cum vetonica in aquam miltat, et bobus tribua- locum leprre lavel: et post modicam horam alia ca-
mr, el sanaburilur add. ed.]. Noclem diligil, et cirea lida aqua se ibidem lavet, et deiude secunda die
furidum aquarum versalur, et quibusdam iumuudis calbaz [aspwam lixiviam ed.] de cineribus fagi fa-
pascuis vescitur. ciat, et cum eo aui in capite, aul in scabie, aul in
CAP.XX. -- DE ASCHA lepra ilerum se lajvabit, el posiea in tertio die in
(*).
Atcna magis de frigido quam de calitlo aere est, eisdein locis bircino sepo se peruugai, et sic per
ct dietn diligit, atque in meilietate aqmmim liben- ordinem srepe facipt, ut praediclum est, et a grint,
ler versalur, et etiam supra lapides el leym libenter el a minuta scabiej, aui a lepra melius habebit.
quiescil, et gramine et herbulis pascitur de quibus . CAP.XXHL — DECRASSO [IV, 21].
etiam etcarnes ejus sanresunt etbonrc tam inflrmis Crasso magis de calido aere est quam'de frigido,
quam sanis hominibus. El nt alii pisces leychet. Et el diem diligit, etubi springen aqtiarum sunt liben-
homoqui witza inoculo habel, felejusaccipi.it, etei ter ibi morantur, atque in parvulis ripis srepe ver-
gnltaiii pnri vini addal, et cum illo liniat, ita qtiod D 1 shntur. Et qure munda sunt, comedit, et sanis el
e iam oculum interiiis modice langat, et lioc srepe infirmis bominibus ad comedenduin bonus est. Ut
faciat, et curabitur. Sed cretera iu co ad roedica- alii pisculi leyehent (9).
iKciiia non valenl. CAP.XXIV. — DE HASELA (10).
CAP.XXI. — DE ROTEGA(S). Hasela plus de calitlo quam de frigido aere est, ct
Rotega plus de calido quam de frigido aere est, diem et calorera diligit, ac in summilate aquarum
et diem diligit, et sursum in spuma aquaruiu vCrsa- versalur, atqtte munda pascua qurerit, et .sanis et

(1) Et noctem — patcilur ora. ed„ ut irifra el ad (8) Quia eum facil. — nocebit. om. ed.
medic— talel. (9) Eri. : < Crassus rie calido aere esl et sanis et
(2) Est, et caro ejut valet ed,, alia oraitlens. infirmis ad comeiiendum bomis est. Homo autem
(3) Perca? spec. — Deest in ed. qui furenlem paralysin in se habet, pisciculos istos
(4j Salmo Thymallut. — Deest in ed. C/. supra in patella motlice coquat, et postea super ignitum
cap. 1. lapidem puiverizet, et mndicum de pulvere gith,
(5) Deest in ed. velut poleii addat, et modicum assi salis, et inde
(C; Clupea Harengus. jejunus et pransus srepe comedat, et sanabiiur. >
(i) Sed iitstabilem —quwrit om. Cd. (10) Deesl in edJ, ut seqitentes niim. 25 29.
«81 KIYSICA. — LIB. V, DE PISCIBUS. 1282
inlirmis liominibus ad comedendum bonus est, ctl 1A CAP. XXIX. — DE STECHELA.
ul alii pisces leychet. Stechela plus de calido aere esl quam de frigido,
CAP.XXV.—DEBLICKA. et dicm diligit, et quibusdam herbis pascilur, et
Blicka plus de calido aere est quam de frigido, sanam carncm habel, atque tam infirmos quam
el diem ac caiorem diligit, et in spuma ac in sum- sanos homincs coniesla non Iredit. Et de naiura
milaie aqtiarum libenler versaltir, et munda pascua, hechlet et birsches est. Nam ciim iiiierdum bersich
comedit, el sanis hominilius ad comedenrium bonus. rogum suum emitlit, hecltt hoc videus niasculum
esl. Seri qtii sunt infirmi nioriicum de ea comedant, porche, qui fac stiper cadem grana funriere tlehe-
quia inolles carnes habel. Ut atii pisciculi ley- ret depellit, et ipse mikh suum desuper fundit, ct
chent. ila effuso , deinrie viialcm aerem ut pisciculi alii
CAP.XXVI. — DE PAFENDDNO. recipiant. Sed postquam birsich illa vivcre inspexe-
Pafenduno magis de calido quam de frigido aeres rit et sui generis non esse, ab eo recedil.
esl, eldiem accalorem diligil, et circa littus in spu- CAP. XXX. — DE STEYNBISZA [IV, 22].
ma aquarum versatur, el vermiculos cl herbulas'
Sieynbisza plus de frigido aere esl quam de ca-
comedit, et sanis hominibus ad comcdendum boims' rB lido et de liiimidilale, et in fundo fluminiiro vcr-
est, infirmis aulem non mtiltum valet. El ut aliii salur, el noctem diligil, et qure immunda sunt co-
pisces leychet, sed medicina in eo non est. mcdit, et homini ad comedendum sana non esl, sed
CAP.XXVII.—DESLVA. cst fere ut madum, et de piscibus nascilur. Nain
Slya dc calore paludum est, ct noclem diligit, et, diversi pisces in uno loco el congregati jacenl si-
circa fundum el liltiis versatur, et magis inmundis mul, et ibi quasdam spumas ct egesliones faciunt,
qiiam mundis pascuis vescitur, et nec sanis nec in- el hoc idem sibi cohreret et coagulatur , tandem
firmis bomiuibus ad comedendum valel. Etcum ley- vitalem aerem accipit, velul vermiculi de fimo equi
aul bovis nascuntur, el sic steynbisza nascilitr. Et
chet, masculus el femina, nios quod in scopuliscre- -
scil, ad foramen modicre cavernulre trabunt, et ibi homini ad comedendum non vaiel(l).
in eadem cavernula retro prrcfatum mos uterque, CAP. XXXI. — I)E RCLHECRT (2).
eorum ex ore suo spumam emitlit, et juxla illtidI Rulhetibt magis de frigido quam de calido aere
nioranlur, et ad illuri os et spiramen suum movent, est, ct riiem diligil, el in medietate et in summi-
usque dum coagtiiatum vitalem aerem accipiat, et tate aquarum versalur, et rnundis ac immundis
tunc recedunt, et lioc modo tlyen nascunlur. Et me- pascuis vescitur, et quidquid in pascuis cjus in-
dicinse noti couveniunl. ^ muiidum est, in caput illius ascendit, et in cere-
C
brum crescit, et ideo caput ejus nocivum est et
CAP.XXVIII. — I)E GERUNOVLA.
Grundula magis de humido aere est quam de immundum cum slomacbo ipsius, et reliquum in
de mundo cibo crescit et comedi
sicco, et noctem diligil, ac in funrio ac in summitaie corpore cjus
El cum leychel, in cavernulam transit, et
aquaruin versalur, et eliam in caverniilis petrarnm poest.
libenler moratur, et herbulis quibusdam el aliis ibi <-ogimhac et illac emitlil, et masculus quam-
dam humidilatem, et non lac, desuper funriit, ct
pascuis vesciiur; sed caro ejns sana non est ad humiditas illa lam forlis esl
quod grana illa per
comedendum, sed homines qui sani stint, eliamsi
eam coagulantur. El poslauam hrcc semina sua cf-
comederinl, superare quidcm poterunl, inlirmos
aulem el prrecipue gichtige valde lredil, el omnes fuderint, statini receduni.
infirmiiates in liomine facilitcr excitat. El pisci- CAP.XXXII. — DE CANCRO (3) [IV, 23].
culus istc magis feminei generis est quam inascii • Cancer magis calidus esl quam frigidus, et ca o-
lini. Et se ad saxa et ad arenam afiYeiant, et inde rem plus rie lerra habcl quam rie aerc, et diem ac
rogim inflalur, et eum accipil, ct sic foeta lit. El noctem diligit, quia ante faciem suam secundum
cum teychet in spuma aqure el a tlim absque lacte D ^ sblem el retro seciindtim lunam incedit (4). Et
masculi coaguletur et hoc in locis facil, et lunc sanas carnes habet, cl tam inlirmus quam sanus
grana, de quibus pisciculus unus fit, in uiiuni du- Iioino eum comedere polest, exceplo illo cui sto-
cil el in alium, el ita separalim grana in unum- maclius frigidus et bestoppel; qui comestos cibos
quemque, et ila in aliis, dum vitalem aerem acci- vix digcrere potest, illi cancer ad esum nimis
pianl aqure vel coagulata. Sed postquam pisciculus fortis cst ita quod eum difficile digeri potesl, et
isle eadem grana sua in plurimas suffusas diviseril, ideo illi ad comedendum non valet. In capile autem
ut pracfatum est, jtixla ea non quiescit, sed rece- ejus quoddam viride est, quod diciltir crebeszmar
dit anlequam Jvivant. El ad medicamenla parum [crebezes malz ed.] : boc accipe, el huic buiyruai
valet. majoris ponderis adde, et hrecsimul knyt, el qui in
(I) Ed. aliter : < Sleinbiza rie frigido aere esl, per quinriecim vel per plures dies, in fiigida aqua
el liomini ad comedcndtim sana non est, sed fere moriice bibai, el coiiiinenliam habebit. >
nl vcrmis. Si quis autem incontinens in libidine (2) Decst in eri.
cst, s:einbizim et brunecrassim aiquo pondere pnl- (3) Astacut fluviatilit.
vn-izei, ct buic leriiam parlem camphora: addat, et (i) l'.t caiorem—incedil om. ed.
f2E3 S. HILDEGARDIS 1-2S4
frcieet circa nares est quedelechle [minulissimaj A velul caro pnrcofum, sed tamen sanos honiines
pustufre ed.], velul dolor et utcera ibi ebuliire non multum lrcdit, infirmos aulem in omnilms
velint, ille ad noctem se ibi srcpe ungat, et cum fcbribus et malis lfumoribus, ac in cunclis infirmi-
mane de leclo surgit, unctionem islam in facie vino talibus eorum concuiit, et comedentes amaros
abluet, el pulchram cutem habebil ita etiam ouod animo et astutoS atque argehse facit. — Sed
ulcera ihi non surgunt. et fel ejus pingue est, et qui contra caliginem
CAP.XXXIII. — DE ANGBILLA (1) III, 24]. oculormn cum eo oculos suos inungeret, exinde
Unde anguilla fit? In postero aulem lempore, per modicum tempus clari eflicerentur, sed postea
ut nunc est, anguilla quodam alio modo flt. Nam ileruin tanto plus exinde infirmarentur (2).
cuni hyems supervenerit, aquatilis anguis, qui fe- CAP. XXX|lV. — DE ALROPPA (3).
inina esl, separal se a masculo, et aut super la- Unde Alroppa fit. Anguilla femina interdura
pides, aul super harenam se coulricat, el ita culem quamdain coagnlationem ex ore suo stiper quem-
6uam amittit, et sic per liyemem in fossa quiescii. dam lapidem emittit, et non grana velut alii pisces
Sed cum deinde tempus aeslalis institerit, quem- faciunt; el masctilus, videlicet alia anguilla, hoc
dam lapidem quterit, et super illum flatos suos ex videns, feminam depellit, et super hoc se com-
ore suo emittit, et tunc eliam super eumdera lapi- B plicat, et cauda sta tam diu fovet, dum vitalem
dem quredam grana ex ore suo scilicet ad ma- aereni accipiat, et sic alroppen nascunlur. Alroppa
gniludinem fabarum exspuit, et magnuin deside- autem plus de frigido quam de calirio aere est, et
rium el sludium ad hoc opus habet, quia lunc diem ditigit, ac in medietate aquarum versatur,
mundus est, quia veterem culem suam, in qua ve- sed immunda pascua qurcrit magis quam munda^et
nenum fuerat, jam perdidit. Et anguilla qtti ma- nec sanis nec infirmis bominibus ad comedendmn
sculus est, hoc videns, jam itluc properal, et illa valet, prrcter jecor, quod tam inlirmi quam sani
anguis fugil eum, et a granis illis, qure exspuil, ad esum sumere possiint. nec non utile et bonuui
reredil, el mox anguilla super eadem grana ex ore est (4). ;
suo velul lac emiltil, id est kuwel, el ea cauda CAP. XXXV. —DE PUNBELEN (5).
sua tegit, et super illa se exlendendo contorquet, Unde punbelen |sunt? Alroppen, tam masculus
quod prsefala aquatilis anguis videns, dedignalur , quam femina, uterque quamdam coagulalionem ex
el appropians sub caudain anguillre, scilicet multos ore suo, velut sordem, insimul emittunt, et ciun
flalusinterim emitlit, et sic ambo ibi jacenl ; illam emiserint, discedunt; nec morantur, sed illa
anguilla scilicet cauda sua grana illa legendo el _ a se ipsa velut mado vitalem aerem accipit, et >un-
anguis sub cauda illius efflando usque dum vitalem belim nascuntur, scilicet illa qurc quasi kulheuvtchen
aerem acceperint. Sed postquam vivere incipiunl in paiudibus et in pulveri natura esse solet; non
et anguilla hoc senserit, inox lam ipsa quam earietn medicinceconvenit.
anguis prre horrore fugiunl, quia naturam suam CAP. XXXVI. — DE LAMPREDA (6).
excesserunl. Et sic anguillrc fiunt, et muitre cx une Unde Lumpreda sil. Quidam serpens qui, cum
prtediclo grano erunt. Unde ubi germinare ince- ova aqtiatilis anguSs viderit, mox anguem illam de-
pcrunt, multitttdo eorum cito exsurgit. pellit, et se super eadem ova complicat, et ea fo-
Anguilla autem magis de calido aere esl quam de vet, et sic ex ovis illis murenre nascunlur. La:n-
frigido.etnoclem diligit atque naluram quorumdam preda autem plus de calido aere quam de frigido
vermium habet, qiti in cavernulis libeuter, qui est, el iNr-edm/ugenaturam piscium habet, et etiam
etiam immundi non sunt, el etiam naluram pi- naturam serpenlujn tenet, quia venenosa est, ct
scium habet, et non multum iramunda pascua qurc- in cauda sua aliquod veneni est; et duos tantuiu
rit. Sed tamen caro ejus aliquantuluin inmunda oculos habet, quia foramina qure quasi oculi in
est, ricc in sano homine ad comedendura valet, ea videntur, oculi non sunt, sed laulum crcca fora-
D J islum in
' (1) Murarna Anguilta. eboris, el piifverem prredictum acetum
(2) Textiim ediiiim sislimus quod etincaro multis ponat, et denuo Bimul fervere faciat. Quod cum
varial : < Anguilta de ralido aere esl, ejus feceril, hoc in sacellum ponat, et vinum iufundat,
atiqitatiium inmunda est, nec sana liomini ad come- ut per illum velut biirus potus transeat, et in novo
ttertdmn velut porcorum; sed lainen sanos non mul- iictili vase recipiat. Et lioino quem pediculi interius
liuii Itedil, infirmos aulem in omnibus malis humo- tredunt, polum huiic jejunus quotidie bibal, el ad
rihus el inftrmiuiibus eorum conctitit, et come- nociem pediculi djeficienl el niorienlur, el arviua
dentes amaros aiiimo, et astulos, et suspiciosos iu ipso renovabituf. >
faciu Sed felejus pingue esl, etqui contra caligi- (3) Gadut Lota. — Deesl in ed.
nem cum eo octtlos suos iuungeret, per modicum (4) Ed. : i Alropa de frigido aere esl, et nec
clari efficerenlur, sed posiea lanlo ptus inlirma- sanis nec infirmisjad comedendum valet, prrcter
Tentur. Si autem queinpiani hominetn pediculi in- jecur quod sanis et iiifirmis utile et bonum est.
terius lredunl el non egrediuutur, fel anguillre, et Quod si scrofulrc in homiiie rumpuniur, capui
ter minus de acerrimo aceto, et tantuin mcllis ut airopre pulverizetur, el super ulcera ponatur, et
islorum duoruin est, in patella fortiler coquat. exsiccabuulur. > '
Poslea ziuziberum, el bis lantum longi piperis, et (5)' Deest in cd.
lantuin basilire, iusuper ebur ad teriiaiu pariem '6> Pe.romyzon spec. — Deestiu ed.
basiliae, el de rostro vulniris ad lerliain pariem
12SS PIIYSICA. — LIB. VI, DE AVIBUS. 1286
inina. Et noclem diligit, el in cavernulis et in pa- A stionem in stomaclio liominis parat, atque in omni-
ludibus aquarum libenler moratur, et immundis bus venis tempestatcs excitat. Nee ulla utilitas
pascuis iititur. El tam sanis quam infirmis homi- medicinrein ea est.
nibus ad comedendum mala est, et malam dige-
EXPLtCIT QUARTUS (QUINTUS) LIBER DE PISCIBUS.

INCIPIT LIBER QUINTUS (SEXTUS).


DE AVIBUS.

1)
PR JIFATIO(

Cum anima in corpore hominis aerea est, quan- B tionibus suis elevatur et ubique se dilatat. Et in
diu in corpore nianet, ila qtiod aere altollitur et humiditate terrre perfectio illa ostenditur, quod
stistentatur , alioquin in corpore suffocaretur : et liomo in formationc sua perfectus est atque in
in htimano corpore cum sensibili intelligibilitata corporabilitate discernitur , quod homo se corpo-
et stabilitale versatur, et ari hrec volatilia creala ralem esse in arboribus cognoscit; et his duobus,
sunt el posita, cum quihus ipsa sentire et scire scilicet in bumiditate, in corporabililate intelligere
debet, qurc sibi scienria sunt, quoniam volatilia in debet, quod accrescere non poterit, quaridiu anima
aere pennis suis attollunlur et ubique in aerc ver- in ipso csi.
santur; el sic anima, dum in corpore est, cogita-

GAPITULA..
r—1
Griflb l Nebelkra XXIV Nachtegalla XLVII
Strusz II Muser XXV Stara XLVIII
Pavo III Ordume. XXVI Fincko XLIX
Grus IV Merla XXfll Dislelfincke L
Cingnus V Columba XXVIII Imera LI
Reyger |VI Tttriiir XXIX Grasemncka LII
Wulmr VII Psittacus XXX Warckengel Lllf
Aquila VIII Pica XXXI Merla LIV
Ulhobere IX Heera XXXII Wassersteltza LV
Auser X Ule XXXIII Beynstertz LVI
Hagelgans XI Htiwo XXXIV Hyrundo LVII
Aneta XII Sisogomi XXXV Cimgel LVIII
Gallus XIII Ciiculiis XXXVI Vespertilio LIX
Urhun XIV Snepha XXXVII Wichewala LX
Kepphun XV Specbt XXXVIII Apis LXI
Birckliun XVI Passer XXXIX Musca LXII
Falko XVII Mersa XL Cicata LXIII
Habich XVIII Amsela XLI Locusta LXIV
Sperwer XIX Drusela XLII Miigga LXV
Milvus XX Lercba XLlll Humbelim LXVl
Weho, XXI Ysenbrado XLIV Glimo LXVII
Corvus XXII Widehoppo XLV Me«elana LXVIII
Kraha XXlll Qualela XLVI

(1) Ed.: < Cap. 1. — Volatilium naluraet va- C vivnnt, in aliquo casu de quo aer tangitur, motuni
rietdt. Volatiiia frigidiora sunt animalibus qure in aliquando natiiraliter seiiliunt; et quia etiam aen a
tcrra versanlur, quoniam lanlo calore libidinis sunt, niutaiioneni aeris multotiens in se sentiuin,
non generantur; eteiiam mundiores carnes lerre- et secundum eamdem voccs suas srepissime pro-
riis animalibus habenl, quia non nuda de matre ducunt, quemadmodum gallus horas diei el noctis
procedunt, sed tesla cooperta. Quredam etiam ab vocibus suis distinguil, et ut etiam aliquando can-
igneo aere vivunt, et ideo vetut ignis sursum len- tare incipii, cum aura seipsam in alium modum
dunt. Sed illa qttrc alliiudinem in volalu suo pe- mutare videtur. Volatilia quoque virtutem hanc
tiiui plus de igneo aere in se habenl quam illa qure designant qua homo cogitando diclat, et qua in se-
circa lerram versantur. Hree autem qure, et in metipso prrcmedilando miilta depuiat, antequam in
aquis, el in terra, el in aere versanlur, erectam fulgcns opus procedant. Et ul.volalilia in aereui
altitudinem aeris non pelunt, sed quo aer terrre et penuis attolluntiir, et ubique in aere versaniur,
aer aqure se extendit. Ilfa quoque qurc plurimis sic eliam aiiiina , dum in corpore liominis est,
pcmiis abundant, caiidiora illis sunt qure penuriam cogitationibus suis clevatur , et ubiquc se di-
p ntiarum paiiunlur. Et qiioniam volalilia rie aere latat. >
m- & HILDEGARDI3 '**»

LIBER SEXTUS.

CAP. I. DE GRIFFONE [IV, n, 2]. A menrcm ipsius alleviando suavem facit et Oianaam.
Griffo valde calidus esl, et quiddam de na'.ura [ Ova ejtts ad comedendum non valenl, quia vene-
volucrum et quiddam de natura besUamm babet. nosa sunt. Sed si quis hydropicus esl, lestas eorum-
deirtovorum de quibus pullt egrediuntur, pulverizet,
Nam de naltira volucrum ita velpx est ut eutn moles
et in aquam ponat, et eam lam prarisus quam je-
sttper corpore suo non gravaret; de natura atttem
bestiarum, homines comedit. Et cum volat in aere, juoussrepe bibat, et curabitur add. ed.]. Cor auletn
in calorcm ardenlem non volat, seri tamen ei ali- slruthionis et pulmo el qure in en suut admedica-
mentanon valent, qttia nec virlutem volucrum nec
quantuittm appropinquat (1). Et caro ejus ad esitm
hominis non valet, quia si homo tte carnibus itlius bestiarum perfecle ibabet.
comederet, niultum inde 'laederetur (2), quoniam CAP.III. — DE PAVONE (t>)[IV, ii, 4].
illic pleniter naliiram bestiarum in se tenet. Sed Pavo calidus et Iiumidus est, atque de natura [vo-
in utraque nalura defectum habet. Sed cum tempus lucrum el] bestiaruin in sebabet. Etvoxejussecun-
instat quod ova sua ponat, speluncam qiircril, in- dum volucres et secundum beslias permixta est et
terius quidem amplam, seri exterius in orefora- sonat. (7) Nam antequam pavo esset, quredara be-
minis ita acutam et constriclam ita quod vix in- Sliolaelibitusuoquibusdam voliicribus sc commiscuc-
trare potest, et in illa, propter timorem qucm de runt in coitn; inde pavones.nati suiit. El pavo aceret
leoiie habet, ova sua sollicite observat, quoniam astutus esl.et aliitudinem aeris nonmultumquaiiit in
Ieo a longe illa odorat, et si ad ea pervenire pole- yolaiu. Etpavo qui masculus est tortuosos e incestos
"rit, ipsa conculcat et confringit, quia grifib ei mores habet, et minutis auimalibus et bestiofissc in-
semper insidiatur, nec eum juxta se patitur mancre, tcrduin in coitu commiscel,qurecum putlos gencrant,
Virtutem ejus dedignans. Tamen ursum juxla sei secundum malreni et non secundura patrem formas
patitur, quia ille debilior leone sit. Et ova suai liabent, sed tamen aliqui eorum secundnm colorem
boc modo ponit quod ea nec splendor solis nec: pennarum patris etin crinibus suis interdura colo-
Uatusventi possit tangere. Sed nee caro, nec ovai rati sunl. Et ipse pavo, cum bestiolas illas currere
ejus, nec cretera qure in eo sunt ad roedicamentai videt, eas de senatas cognoscit et diligit. Sed pavo,
ttiultum vatent, quia in dnobiis naturis defectumi scilicel femina, cum ova sua ponit, ea abscontlil ue
iriagis quam perfectionem habet. masculus suus illa videal, quasi eam pudeat ova
pertulisse et non nuda carne pullum generarc, sed
CAP.II. — DE STRDSZ(3) [IV, n, 3]. lesta ovi opertum, et ideo ova odit et ea cou-
Strusz [Struthio ed.] valde calidus est, cl dena- r, fringit si illa invenerit. Et sic femina ova sua abs-
tura hesliarum in se habet. Nam volucrum peunas,, condit, ne mascilus illa "videal, usque dum
sed cum eis non volat, quia velut beslia velocileri' pulli de ovis egred anlur. Sed adhuc pullos suos
currit, atque circa terram versatur, et pascuis ve- tam diu celat, dum plus crescant et dum currere
scitur. Et tanli caloris°esl, quod ova ejus combu- possunt. Postquam aulem ila confortantur quod ire
rerentur et quod foetus non proferrel si illa ipsefo- possunt, tunccum illis ad masculum sutiin proce-
veret; et ideo illa in sabulo abscondit, ubi et hu- dit. El ille, eos ire videns, pullos suos esse inlelli-
niore et calore et ipso fovenlur. Sed postquami git, et cum pennis suis illis apptaudit, et gaudium
pulli de ovis illis exierint, post matrem et cumi se habereoslendit. Sed tamen femina eosdem pullos
nialre currunt, velut alii pulli faciunt (4). Homoi adliuc ab eo segreeat et ab eo movct usque diim
auteni qui vallenttuchl [caducum morbum ed.]] plus conforlenlur, quia limet quod ille pedibus stiis
Iiabet, de carnibus strulhionis ssepe comedat, et cii concitlcel. Sed et iflem masculus quaindam allitu-
vires Iribuunt, atque insaniara caduci morbi ei au- dinein qureril in qua aerem illttm flare inleliigil ile
ferunt. Sed et piuguibus el fortibus hominibus caro9 quo pennre ejus iu multitiidinein et in longitudinem
ejus ad comedendum sana est, quia superfluas car- cilo educentur. Qtiod ctim viderit, de eis gattdet
nes eorurn minuilet eos fortes facit; macris auiemi D vclut bestire de saliu suo, sed et alius acr poslca
et infirmis non valet, quia eis ad esum niinis fortiss easdem pennas afltafls eas einollit et educit, et inde
esset(5).Et qui melancolicus est, ita quod gravc- tristantur dum ilerum crescuni, Femina aiitem
dinemet lorporem mentishabet, de jecore ejttss aerem illum ut pennrc ei crescant uon qureril, scd
saepe comedat, et melancoUam in eo minuit, atquee velul in constriclione circa inferiora versatur.

(1) Et quiddam — dppropinqual om. ed. (4) Nam volucrumpennas — faciunl om. eil.
(2) Lwderelur; et nec cara, nec ova ejut, nec
c (&) Quia— esset,om. ed.
teeiera quce in eo tunt meiicinm convenimt, ed.,,, (6) ravo eritlatus.
reliqtia omiltens. (7) Qure sequuntur iisqne ad Caro autem patonit
(3) Job xxxix, 16 , Siruthto Camettts. ad comedendnm, etc. om. ed.
im PHYSICA. — LIB. VI, DE AVIBUS. {aag
(1) Caro antem pavonis ad cometlendum nec! A Et homo, qui dumphet, jccor ejus coquat, et srepe
sanis nec infirmis liomiiirbus valet. Sed qui sanusi comedat, el pulredinem a pulmone illius aufert, et
est eam quidem superare polest. Omnes aulein no- ille curabitur. Sed ct qui in splene dolet, pulmoneni
xios bnmores qui in infirmo sunt commovct et ex- cygni coquat et svpe comedat, ei splen ejus saua-
citat. Sed vesicam pavonis sicca eteam serva, et si bitur. Et qui urtlechl in corpore suo habet, cingnum
ulcus aut ttyr in aliquo homine ehullit, eam ilcsuper pinguem faci.it, et eo occiso, tmalcze accipial, et
liga, et suaviter rumpetur. Et postquam rumpitur, in patella primtim dissolval, id est zulasz, et
item desuper pone, et pulredines illas exlrabil, et lunc biboz el sepo (6) corticem quercus reqtiali
tanto citius sanabitur. pondere adrial, ita tit bis lantum de sagimiue
CAP.IV. — DEGRUK(2) [IV, u, 5]. sit, et sic tlenuo in patella simul coqual, et inde
Grus calida est, et mundam naturam habet et unguenlum faciat, et srepe cum eo se
peruiigat. -
possibilitatem volandi et in lerra eundi lenet. Et Sed culisejiis, ubi se primiim ungit, bulechte [pu-
cum multiiudine lihentcr volat, el tanto facilius slulosa ed.] fil, et postea cilo sanabitur. Et reliqua
insidias effugat. El magiiam virtutem in coilo habet, qure in eo sunl ad medicainenla- non inultum va-
et simplex est et provida , et vigilem sensum habcl ieiil (7).
et artem hanc ul prrecaveat quod nec avis nec be- B CAP.VI.— DE REYGER (8) [IV, n, 7].
stfa eam faciliter Iredere poleril (3). Caro aiitcm Reyger [Ardea ed.] calidtis et siccus est, el non
ejus lam iufirmis qnam sanis ad estim bona est, nisi dus donne (sic) aquarum descendit. El ideo
sed ova ejus ad comedendum non valenl. — Ilomo etiam circa aquas iiiterdum versatur (9). El caro
autem qui a gicht faligatur, de carnihus ejns fre- cjus lam infirmis quam sanis hominibus ad conie-
quenler comedat, et gicbt in eo cessabit. Et qui denrium bona est, quia in slomacho ejus slim non
viehl habet, de jecore ejns srepe coinerial. El si paral. Homo autem, qui tristem mentem habet, cor
tchelmo porcos fatigat et occidil, rostrum gruis ejus srepe comeriat, el mentem ejus laelam facit.
pulveriza, elipsum pulverem aul in muz qttod co- Et cui oculi caligant aul sergent(l) caput reygert
niedtint aul in aquatn quam bibunt, et illis ad co- in aqua coquat, et poslquam coquitur, oculos
ejus
medendum etbibenduin da, et mclius habebiint, et accipiat, et eos in sole exsiccet, et tunc eos in fri-
schelmo in eis cessabit. El de sanguine gruis sicca giilam aquam pcrmodicam horam ponat, ul tu ea
et serva, ct dextrum pedem ejus sicca et serva, et mollescant, et iteritm ad solera exsiccet, el sic lcr
si tunc interdum ulla femina in difficultate parttis faciat, et poslquam hoc fecerit, eosdem oculos ad
laborat, de sanguine isto in modica aqua commi- c pulverem comminual, el tunc lantumctim in ociitis
nuat, et cum illo superos vulva?, scilicet superius, caligat aut dolet, pulverein istum in purum et bo-
iounge, et in eadem aqua, sanguine isto permixta, num vinum ponat, el sic ei pcnnam intinguat, ac
facipsam feminam qtiasi in specuto se conspicere, ctim ea [palpebras el cilia oculorum suorum cir-
alque dextrum pedem gruis super umbilicum ejus cumliniat, et si] oculos inierius modice leligerit,
liga, et lanta vis in islis existit quod ctausa vi- non oberit. El hoc ad noctem , cum dormitum
scera el clausre lenden [ clausa viscera ed. ] lanto vadit, saepe faciat, et caliginem ac dolorcm oculo-
citius ad parlum aperiuntur. Cretera autera qure in rttiKaufert. Setl cui slomaclius induratus cst, iia
ea sunt ad medicamenla non valcnt. quod getwang habei, de jecorc ejtis sajpecomc-
CAP.V. — DECVGNO (4) [IV, u, 6]. dat, el siomachiim ejus mollificat. Ei qui in spleue
Cyngnut (sic) frigidus est el huinidus, et aliquid dolet, de ossibus ejns in aqua sufilcicnler tcliabe, ct
de nalura anseris habet et nalura anelre. El in ila jejunus el ad nociem srepe bibat, el melius ha-
aqua se libenter lavat, atque aquam et terrain bebit.
magis qHam voialUm diligil, ac in aquis quredam CAP.VII.— DE VCLTORE (10) [IV, n, 17].
ioimunda interdum foral (5). Et caro ejus sanis ad Vulttir frigidre nalurre est, et artes volucrum ct
comedendum bona est, inlirmis autera non valel. D ] besliarum novit, et inler alias volucres velut pro-
(l)Etl. sie Jpergil mtilta addens : «Carnes ejus nec petur, et poslqunm ruinpiiur, iterum desuper ponai,
sanis, nec inurmis ad comedendum valenl, quia et putredines exlrahil, et lanlo citius saiiabitiir!
emnes noxios humores qui in homine sunl comino- Qtiod si homo cocluram habet, vesicam pavbnis
vent et excitanl. Homo aulem qui hydropicum mor- super corticem cotisuai et lanto minns fceiebit, et
bum habet, pavonem, scilicet masculum, iu aqtia soluinmodo sordes exlrahit, et nou sanitaiein. Scri
pulei, non autem in aqua salientis foutis cuin by- cl de niiiiiiiissiinis pennis ejus liomo globmn par-
sopo coquat, el carnes illas comedat; postea cor, ct vum faciat, et cocturrc sure impouai, et illre quod
os quod in geuu illius volvitur, el ungues ipsius nocivum est, cKirahuiii, et miiiiis fcetere faciunl.
pulverizet, ita quod pulvis de osse geiiuum bis lan- Ova ejus ad comedendum non valeiil. »
tus sil qtiantus pttivii ungiiium, el quod pulvis . (2) Ardea Grttt.
cordis ejus tribus partibus pulverem ossium et ge- (5) Et possibililalem volaudi — poleril oni. ed.
iiuum excedat. Deinde paiuloniain etlerlanlum de (4) Anas olor.
levislico, et modicum de sanguine anguillae invino {§) Et atiquid—interdum [orat om. ed.
coquat, el per pannum colet, el huic vino prrediclum (b) Superscript. cineres i
pulverem immiliat, et ita bibat; ct hoc per decem (7) Et reliqua — vatenl om. ed.
et oclo dies faciat. Et bomo vesicam pavonis ex- (8) Ardem Spec.—
siccel el eam servet, cl si ulcus aut slier in aliquo (9) Et non nisi v«rsa.'ur om. ed.
homine ehwllit, eam tlestiper liget,cl suaviter ruiu- (1U) Faleonii spccics.
PATIIOL.CXCVH. 41
1291 S. IIILDEGARDIS 1292
pheta est, et in lanla altiiudine volat, quanta humor A calescit, ipsa pericufa veneni decfinare facii, quo-
terrre sursum ascenriil, scilicet usque ad calorem niam aer, qtii circa hominem esl, advenientem no-
aefi$; el nulTuiiivotucrem Ircdil, et prrecavet etiam xitira aefem et perjinsidias emissum per virtu-
hVab aiiis Ircdatur, aiqne cadaveribus pascitur, et lem ejusdem cordis et cervius corrigire, quia et
etiarii de terra ilta interdiim foral, qiire sanguine idem aer circa illa versatur depetlit. Nam cum idera
animalitim perfuiidiiur, scilicet ubi aninialia occi- aer venenum adesse senserit, propter virtulem
diinlttr"(1). Ciro aulem ejus comedi nbri debel, prredicli cordis et corrigia?, hominem ad trepiria-
quia frigidilas qurc in eo est (2) bomini In cibo tionem commovet, ut cttm de bonis operibus ioca
iTiortifera esset. Sed cerebrum vulluris hanc nattt- et bomines iri sanctiucationera et in prosperitatcm
rfini habet, dum ipse vullur vivit, utsihomo illud ducuntur, et ul de nialis operibus in scandala et
iiicorruplum habere possel, omnem infirmitatem in Iresionera sic eliam vertuniur. Sed cum vultur
prreter mortem a se depeUefet. Sed hoiftd illttd in- coqiiitur, oculum ejus in anulo betmede, el si illutu
corrupiiim babere non pOtest, qtiia cum mors (3) in digito portaveris, paralisim et gicht a te com-
vorucrem illum aliquo modo invadit, ila quod vitalis pescit. Pulmo et pennrc ad meriicamenta non va-
aer ab eo egreditur, ipso monenle pellicuta cerebri leiit. ", |
frangitur, et mox cerebrum dissipatur, ila quod B CAP.VIII.—Hk AOUILA (6) [IV, n, 18].
viriutem suam amiilit. Sed cttm vulturcm occidis, Aquila valde calida est, veltil ignea sit (7), et
cum'adfiuc cafidtis esl, perinas ejris aufer, et corpus1 octili ejus magis ignei stint quam aqnosi, el idco
ejus iricide, et lantum viscera in quibus stereora etiam solem fortiter inspicit. Et quoniara fere ignea
sorit abjiee, et tolum aliud corpus, sciticcl curo esi, el calorem etfrigus patipoiesi, etailevolat
ihtcgro capite et cum corde, jecore et pulmone (4) quia calorem bene sjifferl (8). Sed et caro ejus ho-
ih aqua et in riova olla fortiler r.oque, et tunc mini ad comedenduih mortifera esset (9) si eam
tmaltz, modicum baumolei adde, et minus bitteii comederet, quia riintis fortis ei esset propter ni-
blei quam baumotei sil, et sic unguentum fac, et miumcalorem qui iri ea est. El quoniam calore solis
illufb qui unsinnig [freneticus ed.] est per totum perfusa est, el qttia eliam eum forliter inspicit,
capttt suttm sepo illo unge; et itlum qui vlrgichitgit indegriin est, et inde etiam muliam sensibilitatem
cst el quem gieht fatigat, cum eo iibique in corpore in corde habet. Et plurima rapit ct transvebit,
Stio penirtge. El Ctiam qui in dorso aUt in tenden, qure abjicit et non cbmedit, sed ea lantum comedit
aut in corpore suo ntlam infirmitatem habet, cum qurc sana et cafida Siint. Et cum ova ponit, calidis-
eo ibi inunge, et curabitur, autDeus «um.curare _ siinum tocum aulsolis aut aeris qurerit, ut calore
non vutl, quia lioc unguenlum pretiosissimo un- illo fortiter perfundanlur et confortentur; et si
guento preliosior est, quia cutem infirmantis ho- casu evenerit, utalijqiuodex his vacaveril, iia quod
ininis cito pertransit et eum sanai. (S) Etsi ita cum calore perfupdi non possit, puUus qui ex eoegre-
prrcdicto sinalcz caput vulluris, ut prredictum esl, ditur debilis et inflrhaus eril et non lam fortis ut
coquilur, de succo cerebri ejus iiaberi poterit, et Vivere deberel; et tam mirabilis natura in corrie
iion alio inbdo. El cor ejtts in medium divide, ut ejusel ita apudjsehal *^ret(10), et tanta scientia super
larito melius siccari possit, ad ignem suaviier sicca, omnem modicumin eodarescefet, quodcor homi-
ita ne assetur, ei deinde etiara ad solera sicca, et nis eam sufferre non posset. Nam in ipsa hora qua
tunc illud in cervinara corrigiam consue, cum illa aquila occidilur vel per se moritur, lota vis in corde
(e cinge, ct si quis te vcneno occidere vult, duiri ejus est, ita qtioriipsum cor flt velul unmeehtig eit,
cum cadem corrigia cum corde illo accinclus es, ita quori etiarti debilius erit qnam alia corda volu-
niox tolo corpore tremis et surias, et sic intelligere crum aul animaliuu|. El irieonullus liomo cor illud
poteris venerium tibi propeesse, et hoc modo illud lam forte babere polesl ut in ipso est quando vivit.
devitare poteris, Nam quia vultur Veoenum lcedit, Sic et tcotbaro el gensaro ac hatenaro eamdem na-
iilleo etiam oninis laesib ab eo fugit; vultur enim [) turam babeiil qitamet iste de quo, nisi quod alius
naturaliter lempora aurarum et auras temporum acrior, alius ienior est, et quod alius vclocius, alius
iiovil, et etiam volentem se occidere dectinat. Unde lardius volat, sicut «t bomines in moribus suis di-
cor ejus, ad ignem positum, ut quod livoris in eo versi sunt, sed tamen unam naturara humanilatis
Cst exsiccelur, et etiam ad solem, ul ftrmitudo ejus habent. Et ad itla opera valent, sicut eliam prrefa-
ris calore solis roboretur, et ita in cervinain corri- tum esu
giam positum, quia cervus velocior et sensibilior CAP.IX.— DE ODERERO [IV, n, 19].
aliis animafibus est, et ila bomini circumcinclum, Odebero [Ciconia, ed. ] calida est atque naluram
ut pracdiclum est, dum corpus hominis ab illo in- slultorum animalium habet, et in medio aeris volai,
(1) Et in lanta altHudine — occidunttir om. ed. (8) Et ideo ttiam — tufferl om. ed.
(2) Quia (rigid.— ett om. ed. (9) Ed., mortifera ett. Sed aquilar, quamvit di-
(5j Sed cum mort elc. etl. verta nomina habeant, omnet lamen eamdem na-
(4) Scilicet cumintegro —pulmone om. ed. turam habent niti quod alia acrior, alia teviur esi,
(5) Ueliqua desunt in eri. et quod alia velociut, alia tardiut volat, quibus vci-
(6) Falco Aquila. Cf. Job. xxxix, 30. bis capilulum claudit, alia oiniliciis.

(7) Velut sil oin. ed. (10) Locus corrupius.
1293 PHYSICA. — LlB. VI, DE AVIBUS. 129*
— DE HALECANS
quia volucres qureiit medielate aeris versanlur ler- A CAP.XI. [IV, n, 9!.
ram sentiunt, et tempora temporum magis intelli- Halegant IGrandula ed.] valde caliria cst et velox
gunt (1) quam illi qui in alliludine el in aito aere in voialu, el volando laborat (9), et ideo tam infir-
volant, quia isti qui in alto suul in calore versantur, inis quam sanis ad comedendum bona cst; et in
de ardore illo srepedecipiunlur, ila quod hyemset calore aeris volat, quia in frigore periret. Et cum
alia quredam lempora eis srepe supervenerint, an- mulliluiline volat ut lanlo minus ab ullo Iredatur;
'
teqnam ea senliani (i). Et caro ejus non valel ad ac in die non limet, et ideo in nocte aliquaiituiu
esum hominis, qtiia eum Irederet. Accipe ergo ode- vigil est. In nocte aulem timet, et immundis pas-
berum el caput eJHS, et ingeweide abice, atque cuis vescitur (10). Homo autem, cui ocuii caligant
omnes pe.nnas ejus aufer, el reiiquum cadaver iu aul serigenl, fel ejus accipiat, et ei bis tantuin puri
nova olla modico foramine perforata absque aqua vini addai, et in cuprimiro vascuium ponat, et <x
od iguem iucende, el sub ollam istam aliam novam eo ad nociem cum penna circa ocutos liniat, ila ut
ollani pone, et tmaltz {sagimen ed.] etUuentem ac- eliam oculos iuterius langat, et brec srepe faciat,
ctpe, el lunc ad lertiam parlem ejus arvinam urs' et ciari et sani fiunt, nec wisza, nec pellicula, vcl
ipsi adde, alque lantum debuiyro, veiut tertia pars apostema iu eis faciliter crescil. Et qui de vicltt
est arvinre ursi, el herbam qure gicht dicilur, el dolet, jecor ejtts coquat et srepe comedat, et
krancktnabei requo pondere conlunde, el cum illis melius habebit. Et qui husten habet, de pulmone.
in nova olla coque, et deinde per panniim cola, et ejus cocto ssepecomedat, el buslo cessabit. Sed et
sic fac unguentiiin; el qui frcneiicus est, aut qui pa- qui iu stomacho dofel, hagelgans accipiut, capite
ralisi faligatur, aut qui in aliquo membro corporis ac visceribus abjectis, reliquum corpus in aqua
sui agieht fatigatur, unguento islo se perungat, et forliter coquat, et lunc de aqua auferat, aique de
uielius habebil. Crelera aulem qure in eo sunt ari carnibus iflis omnia ossa separet, et easdem carnes
uiedicamenta non mullum valent (3). in mortario conlundat, atque succum qui in eis est

CAP.X. DEANSERE (4) [IV, u, 8]. per pannum extorqueat, et cum eodem succo et
Anscr, scilicel gant, calidus est, cl eliam de aere modica farinula suflen paret, et jejunus sorbeat, et
ilio, de quo bestire vivunl, el etiam de aquoso aere, slim ac malos humores de stomacho ejus, ipso
qui ei pennas cducit; sed allevolare nou polest, ignorante, leniler auferet. Crelera autcm qure iu co
quia de aere bestiariim habet, sed de aquoso aere sunt, ad medicamenta non valent.
iu aqua libenter versatur, et mundiset immuiidis
pascuis vescilur. Et propter banc duplicein natu- G CAP. XII. — DE A.NETADOMESTICA (11)
ram caro ejus infirinis ad comedendum non valet, [IV, n.lO].
quia in homine multocieiis iivorem et ulcera parat, Anela, qttre doinestica, gravem calorem lialiet,
velut scabieui el velut ulcera leprre similia quia el aliquantuiii de aere besiiarum, sed tamen plus
ininundis interduin vescitur (5), sed bomiiies qui de aquoso aere naluraliter habet, el immundis
sani sunt, carues ejus comestas aliquo modo supe- pascitur, sed immunda, qure devoral, per aquairt,
rare possunt. Si quis autem anserem ceinedere in qua srcpe natal, in ea purganlur et per eam
vult, eam aul per tres aut per duas dies valde esu- transeuitl (12). El qui sani sunt, carnes ejus come-
rire pcrmillat, ul mali humoresqui in ea sunt eva- slas superare possunt, infirmis aulem non valeut.
nescant (6), et tunc frumenlo nutriatur; el deinde Cretcra oinnia non valenl. [Sed qui anelam come-
occisa ad ignem assa , et cmn assatnr , telba et dere vofuerit, in aqtia coctam non comedat, sed,
bonre alirc herbulre ei impouantur, et succus caruin ut de Anserc prrediclum est, eam ad ignem asset.
ipsam pertranscal, et etiam vino et aceto ciiin fla- Ova. autem venenum et ul fixura aranere homini
betlo semper aspergatur, ul sanguis de ea eflluat, sunl. Add. ed.]
quia sagimen ejus comedi non debet, quoniam ho- CAP.XIII. — DEANETASllVESTRl(13) [IV, 11, 11].
minem infirmari facit, quia de malis humoribus
inpingualur (7). Et qui sanus esl, eam hoc modo Silvestris autem anela eamdem naturam habet,
assatara modice exea comedat. Cocla autem in aqua quam et domestica; sed silvcstris salubrior est ad
adesum hominis niala est, quia mali humores qui esum hominis, quam domestica, quia in aquis
in ea suntper aquam ita ipsi uon auferuntur sicut semper vcrsatur. Silvestrem autem anetam in
ad ignem assala (8). Ova autem ejus, quocunque nova olla ad pulverem combure, capite et vi-
modo parantur, ad esum hominis mala suul, [quia sceribus atque pennis abjcctis, et pulverem istum
scropbulas et alias mullas inflrmitales in houiine in fractas orfimas srepe mitte, el sanabuntur.
parant add. ed.] Pennre autem aneiarum aliquaiiium ad lectos et ad

' (1) Cf. infra cap. 32. (8) Quta muli — atsata om. eri
(2) Atque naturam —senlian om. cri. (9) Et velox— laboral, om. eri. ,
(5) Cattera — taient om. ed. (10) Et incalore aeris—vescitur, om. ed. Rcli-
<4) Anas Anser. qua habet, sed aliter disposita. '
|3) Sed alte volare— vescilurom. eri. (11) Anat domtttica.
(6) Ut ntali — evanetcant, om. ed. (12) Et aliq. de aere-— Iranseunt, om. ed.
(7; Qttia sagimen — impinguatur om. ed. (13) Anas boschas.
1295 S. HILDEGARDIS 129«-
ccrvicalia plus valent, quam pcnnrc gallinarum (1). A teslrc ovi capiuni, et modicum de pulvere ciuna-
CAP.XIV. — DEGALLO ET GALLINA (2) [IV, n, 12.] inomi, et minus dej pulvere ziluaris immiiiat, et
Gallus et Gallina uterque frigidam et siccam sorbicium aliquantum spissum iude paret, et mo-
naluratn habenl et non atte volanl, quia prrecipue dice calidura tam jejunus quam pransus sorbeal,
de aere terrestrium animatium (3); et canies eo- et melhis babebit. Add. ed.]
rum sanis hominibus bonre sunt, seri comestre eos CAP. XV. — DB«RHCN(7) [IV, n, 13].
pingiies non faciunl, inlirmos antem aliquantum Urltun calidum et aliquanlulom numidum, e( ideo
refocillanl. Quod si aliquis valde infirmatur, et lam iufirmis quam sanis in comeslione bonum est.
carnes islas frequenter comedit, in stomacbo ejus Et si marfcn [larmus ed.J aulalii vermes hominem
slim paral, et ipsum Stomacbum ita infirmari fa- comedunl, vesicam Vrhunet pulveriza, et pulverem
cil, qnod comestos cibos vix digerere poterft, isuim in locum ulcerum illorum pone, el cum de
quia ercdcm carnes frigid* sunt (4). Sed si isle pulvere isto gustavefint, moriuniiir.
qui valde infirmaiur, carnes gallinarnm come- CAP.XVI. — D^ REPHON (8) [IV, n, 14].'
dcre voluerit, eas cum atiis quibuslibel carni- Rephun [Perdix ed.\ frigida est, sed lamen do-
bus coqui facial ut succo iliarum temperentur, mestica gallina (9) perdice frigidior est, et inper-
quia siccx sunt, et sic comedat, assas autem devi- B fectionem in se babet, ac etiam perdix instabilior
tcl, quia eas vix digerere poterit. Et gallina ad quam domesiica gallina, quoniam caro ejus in-
esum infirmis melior estquam Gallus, quia carnes flima non esl, sed fragilis, quia nec pleniier dc
Gallinrc teneriores sunt quam carnes Galli (S). Sed lerra esl; et comesta sanos nou multum Itedit, in-
qui sanus est iu corpore, de utrisque comedere flrmis autem non valet, quia tlim in stomaclio eo-
potcrit. Sed et sano homini cappo ad comedendum rum parat. Accipe autem fei ejus , el veteri arvinre
bonus est, inttrmo autem non multum valet, quia commisce, el ia cujus cutem pediculi exterius de
cappo non satis laborat, sed semper in quiete est, sudore carnis crescjunt, ille cum eo srepe se per-
unde etiam et carnes ejus lanto forlioressunt (6), et ungat, el cutem ejus pertransit, et sudorem puri-
jecor tam gallinre quam galli, srcpe comestum, con- ficat, ita quod pediculi amplius non crescuni. [Quod
tra infirmitates vaiet, qure hominem interius ke- si inlerius ex arvina ejus crescunt, unclio ista non
dunt. Jecor enim galli et gallinre durum non est et proderit. Add. ed.]
infirmum, et pennre gallinarum ad cervicalia inalre CAP.XVII. — DE|BIRCKON (10) [IV, n, 15].
stint, quia gicht in homine illo excitant, qui de- Birckhun eandera fere naturam babet quaro Re-
snpcr incumbit. Cretera auiem qure in eis sunt phun prreter quod caro Birckbunes tam inGrmis
ad medicamcnta non valent. C quam sanis mefior et sanior est ad comedendum
[Qutclibel ova volatilium|magis frigidre quam ca- quam caro rephunes. Si aulem cancer hominem
1'nlsenaturre sunl, et ari coinedendum nociva sunl, cbmedit, vesicam ejus ad solem aut ad ignem
sed ova gallinarum qure domesticre sunt, comedi sicca, et deinde eam roodico vinn parumper bumi-
poterunt, sed tamen moderate. Sed qui infirmus dam fae, et sic eamj super iocuin nlcerum extende,
est, si ova comedere voluerit, aquain et vinum com- et desuper comprime, et ita diu jacere permitte, et
misceat, et in patclla fervere faciat, et ova hoc eancri morientur.
modo testa abjecta coqtiat, et eum non Iredent. CAP.XVIII. — Dp FALCONE. (11) [IV, n, 20].
Homo autem qui dysentieriain (tic) babet, vitella Falco [Herodius ed.] calidus esl, 11 aliquantum
ovorum in scutella terendo' pulset, et ciminura, et Siccus , et magnam vim cordis habet, et volalu
inodicum piperis addat, et iteruin in testas ovorum velox est, etalle sursum, etad inferius deorsum, et
rcponat, et ad ignera assel, et dolenii, poslquam in medietale aeris vblal (12). Nec caro ejus comedi-
modicum comederit, ad manducandum tribuat. tur. Et si orGma»in homine sunt, sive integrre
Qurecunque autem idem infirmus inlcriin comedit, siveruptre sinl,«m(i/tj [sagimen ed.] ejus desuper
calida sint et mollia, scilicet pullos gallinarum, el j, unge, el siccabuntor. Sed Falco lantam acerbita-
creteras molles carnes, et pisces; sed allec, et sal- tem in se habet quoriad medicamenta non valel(13).
inonem devitet, et bovinas carnes, et caseum.ct Sed alii falken, de quacumqite lerra sunt, eandem
cruda et grossa olera, et porrum , et siligineum naiunun habent siOulet isle, et eliam ad eandeiu
ct ordeaceum panein, et quidquid assum esl, prreler medicinam valenl, nisi quod inierdum socundum
assum pirum, non comedat, et vinum bibal. Sed si regiones in quibus nutriunlur, alius alio fortior ct
quis fluxum sanguinis habet, duo vilella ovorum velocior cxislil.
distemperet, el sttccum metridati, quantum medie- CAP. XIX.— DE HABICU [IV, II, 21].
tas uuius vilelli est, addat, el aceli quantum durc Ilabicli [Accipiler cd.) calitlus est et humidus
(i) Pennw autem — gallinartim, om. ctl. (7) Telrao tirogr.llus.
(2) Phustanus Gallut. (8) Telrao Perdix.
<3) lit nvn alte — animalium om. eri. (9) Sed lamen — gallina, om. eri.
(4) Quod— si aliquis— [rigidai suni om. cd. (10) Tetrao telrix.
(5) Qtiia Gallr oin. cd. (11) Falconis species, ul capp., 19-22.
(O) Sed el sano homini cnpvo — fortiores sunl (12) Et volatu — volat om. cd.
om. ed. (13) Sed lalco — vulel om. ed.
1297 PHYSICA. - LIB. VI, DE AVIBUS. 1298
[nec caro ejus propter ferocitatem comcdittir add. A j rapit. Sed lamen non multum acer esl (5). Sed
ed.\ atque alios volttcres novit, el nainrain eorum caro ejus ad come.dendumcontraria est, quia omnes
senlit, et secitnditm quod In eis novil eis insidialur aves.qui (sic)unguibus kryment[rapaces ed,]ad cbme-
et rapit. Et alte volat, ac in medietate aeris ver- dendum homini contrarire sunt. Homo autem qi>i
satur (1). Homo autein qui in jecore aut in dextro orfimes in corpore suo habet, Milvum accipiet, ei
latere dolet, pulmonem Habichs in aqua coqttat, eo occiso, pennas auferat, et tunc, visceribus, iu ,
et ei tcherling [ciculam ed.] addat, et consolidre quibus stercora sunl, abjeclis , cretera omnia cuiii
plus quam tcherlingt, el de bulyro vaccarum in capite el unguibus in nova olla modico foramiin
Maio parato plus quam islorum trium sit, et simul perforala absque aqua (8) ad ignem accendat, e
coquat, et per pannum colet, et sic unguenlura super olla ista aliam ollam ponat (7), el smalcz ejus
faciat, et circa jecor soum ac in dextro latere cum ita accipiat; quod cum fecerit, carnes illas qure in
eose inungat, el melius habebit. Et qui leprosus illa olla remanserunt, in ipsa ad pulverem combu-
est, fel ejus accipiat, et ei bis ta.ntura vini addal, rat, et cum prredictotmalcz, orfime, si inlegrre suut,
ct ubi in corpore suo lepra esl, ibi se perungat, et srepe inunge', et evanescent. Si aulem ruptre sunt,
mox tmalts ejusdem ancipilris ipsum locum in- ' de ipso pulvere in eadem ulcera pone, et cxsicca-
"
ungal; et hoc srepe facial, et lepra sauabitur (2). bunlur.
Pennre autera ejus nec ad lectos, nec ad cussinos CAP. XXII. — DEWEHO(8).
valenl, quia si quis desuper recumberet, cum difli- Weho frigidus est, ac furtivos mores Iiabet, ct
cuftate graviter dormirel. non alte volat, alque inmundis pascuis vescilur,
CAP.XX. DE SPERWERE [IV, u , 22.] et eliam inlerdum his qure venenosa sunt. El ideo
Sperwere [Nisus ed.] calidus, et lrelus, et velox ad medicamenta non valet, sed hominem inagis
est in volatu , et alte et in sideribus et in medie- Irederet.
late aeris vofat (3). Quod si vir aul femina in libi- CAP.XXIII. — DE CORVO (9).
dine ardent, accipient Sperwere, et eo occiso, pen- Corvus plus calidus quam frigidtis est, el quasi
nas auferant, et tunc capite et visceribus abjeclis, in medio aeris volat. Et astulus est, audax, el non
reliquum corpus iu novam ollam modico foramine timet, atque bominem non multum fugit nec ti-
pcrforata, absque aqua ad ignem incendat, el sub itet, ita quod etiam faciliter cum eo loquerelur, et
olla isla aliam novain ollam ponat, el smalcz eflluen- scientiam fere ad lioc haberet, nisi quod irralio-
lem ita excipiat, el tunc de calandria, qurere quod nale animal est. Et quia hominem cognoscit, idco
sit (an sttflicil?), et minus dcgamphora contundai, et etiam multociens ea rapit qure bomo apud se ha-
Q
ciiin prrefaio tmalcz commisceat, et denuo ad ignem bet. Et caro ejus liomini ad comedendum contraria
tnoriice calefacial, et sic unguenlum faciat; et vir est, quia naluram lalronum et furum habet. Et
verendum suum et gelancken cum eo per quinque crctera qure in eo sunt ad medicamenta nou va-
dics itngal, et per mensem unum ardor libidinis in lent.
eo cessabit, absque perieulo corporis stti. Mulicr CAP.XXIV. — DEKREWA'ET KRAHA(IO).
aulem circa umbilicum et in ipso foramine umbi- Krewa et Kraha sunt frigidre naturre, et in qua-
Iici cum eo se ungat, et ardor ille in ipsa per men- dam medietate aeris volant, atqtte voces hominis
sem cessabit; el mense peracto, tam vir quam imitantur, ac de genere corvi sunt. Nam in prinio,
lnnlicr, se inttngat, et ita remedium de tibidine anlequam cornix et monedula essent, pica videns
habebunt. Quod si calandriam et gamphoram ba- ova corvi, ea furala esl, el super ea se posuit et
here non poterunt, accipiant minulissimam pennara fovit, et ila primum cornices et monedulre proccs-
Nisi, sufiicienter de eis per quinque dies in bau- serunt, scd deinrie inter se, ut nunc est, ova po-
meoluin ponat, ut in illo ad solem incalescal, et suerunt, scilicet cornix cum cornice, monedula
sic'ferveat, atque in prrediclis locis corporis sui, cum monedufa, el ita nunc mulliplicatre sunt. El
lara vir quam inulier, cum eo se ungat, et ardor D ad medicamenta non valent, quia volatile aut aliuri
libidinis in eis evanescel. Crclera aulem, qurein eo auimal quod cum bomine per aslutiam esl, ei ad
sunt, ad comedcridum nec ad medicamenla non medelam non mullum prodest, sed in eo uterelur
valent (4). ut malus nequam in moribus suis , et ury indc
CAP.XXI. — DE MILVO [IV, ii, 23 j. fierel.
Milvus calidus est, et calorem diligii, et cum sol CAP.XXV. — DE NEBELKRAHA (11).
spleudet, in calorc libcntcr voiat, et etiam in ca- Nebelkraha calida est, ac mores jaclanlire habet
fida umbra libenler manet. Sed ardorem aeris de- Et aerem ac tempora cognoscit; et varios cveniiis
vilal, nec allitiidinem ipsius, seri niediocrilatem, cl vix cxspectat, alque uhi tristiiiam ftiturain novit..
inlerius eum volal, alquc minutas avicnlas libenler illuc properal, et mundis ac iuinunriis utitur. Sec'.
(1) Alque alios volucres— tersatur, om. ed. (7) Et super — ponat oin. ed.
(2) Huc usque ed. (8) Deesl in ed.
(5) Et alte — volal om. ed. (9) Corvus corax.— Dcesl in ed.
(4) Quod si calandriam — non valent om. cd. (10) Decsl in cd. ..<£
(5) Et catorem diligit — acer esl om. ed. (11) Docsl in cd.
(6) Absqueaqua om. cd.
**>9 S. HILDEGARDI& 1309
caro ejns ad medicamenta BOIImnllHm predest. A qttanlnm acriores et marores niis stinl et quod de
CAP. XXVI— DKMOSAK (1)11V. «, 24J. pascuis silvarum pascuntur. Sed nec istre ncc illre
Musar [Larus ed.] de catido aere solis procedit, ad medicamentn valent (7)
et cum jovenis esi, calidus esl et fortis, et foriiores CAP. XXXI. — DE TDRTORE (8).
paslos comedit; sed cum in retale procedit, frigidus Tnrlur calida et sicca esi, el virilis forliludh-
erit el debilis, et tune debiles pastus qurerit. Cum nis esl, nec pavida efsf, et qnasi servum scmpcr
auiem ad senectulem pervenerit, ad primum calo- babet. Et quoniam huraiditaiem non habct, nec vi-
rem el ad primara fortiludinem reditum habet, at- veresuum ad diversa ponit, fel in ea crescere non
que ut prius fortiora pascua qureril (2). Et caro ejui polest, ^iremadmodnm in- bomine est: qni bonam
sanis et infirmis hominibus ad comedendum hona voluntaiem habet, fel in eo crescere non poiesr, sed
esl. Homo auiem qui virgibniste [venenum ed.] ali- in eo decrescil; et cum scelestam mentem fiabuerit,
qno modo sumpsii, cor ejus el jecorem ae pulmo- in eo fel augetur. Et caro turturis ad cemedendmn
nem ac viscera purgala coquat in aqtia. el lunc cum non valel, quia gicht in homine cxcihil. Cseteranon
vino el albo pipere aeparuin minus de komeltultzen valent.
parat; vef si afbum piper non liabet, modicum de CAP.XXXII.•—DE PSITTACO (9).
aloe, sciltcel minus quam komel sit addat, et hiis " Psitacus valrie calidus cst, et etiam humidus, ac
carnes illas imponat, ut eis perfuiidanlur, el jejunus quiildam et aliquod de volatu grifonis et aliquod de
srepe comedat, el si venenum quod comedit aut bi- virtute leonis habet. Sed nec in volatu nec in vir-
bil, etiam in stomactio ejtis iitduramra est, illud lute quidquam audellilposset (?).Etetiamtempora
auferet etpurgabil,et sicbomoille sanabitur. lemporum novit, et secundum eventus illos se habet
CAP. XXVH.— DEORDUMEI. (5). et cantus suos exprimil, ac etiam secundum ignem
Ordumel pravum calprem in se babet, elad co- fel (tic) aliquos colores in pennis suis habet. Sed ad
medetidum non valet, quia tolum qued in eo est medicinam non valet, qni nuitam- virtuiem ad ple-
hontinr contrarium est. Nec etiam ad medicaincnta num in selenet, sed ih defeclu, quia diversa naiura
valel. est.
. CAP.XXVIII.— DEALKRETA. CAP.XXXIII. — DE PICA(10) [IV, n, 23].
Alkregaplus frigida est quam calida, el mundis et Pica gravem calorem in se Babet, et arg- est, ac
quibusdam venenosis pascuis vescitur, et interdum de aere et de terra dtversas pennas habet et quasi
etiam infirmos pisces comedil. El caro ejus nec sa- jactantiam nalurafitef sequitur, ila ut cunt alie-
nis nec infirmi* horainihiis ad comedendiim valel, Q nos homines vcnlre viderit, vocem in advenlu eo-
sedqui sani siinf, snperare possunl, infirmis aulem rum emittit. Et pascua qurcrit, qure venenosa et
obest. Et medicina in ea non cst. nociva- sunt, sive herbulre, sive cadavera sint (11),
CAP. XXIX. — DE MEWA (4>. et ideo caro ejus ad cbmedendum homini ut vene-
Mewacalida est et in recto lemperamento de aene nirm eontraria est. Ei ctrca hominem veltit dyabu-
et.de aqua esi, ac lempcrate humida est. Et non liis versari sofet (12). El 8i quis homo grinttlecken
alte volat, et saniset inflrmis hominibus ad come- [profundain scabiem ed-] in capite suo babet, tmalcs
dendum bona est. ejus accipiat, el cum eo caput suum ungat, el sa-
CAP. XXX. — DE COLUHBA [IV, n, 16]. nabitiir. Cretera autem qure in eo swtl ad- meriioi-
Cofumba frigida est plus quam calida, et mane nam non valent (13).
diei, id est primum orlum ejus, quod temperale ge- CAP. XXXIV. — DB HERA(14) [IV, n, 26].
liduui est,'plii8diligit qusm calorem.Ei simptex est et U-eracalida est et aliqnantulum sicca, et in varia
limida, et ideo cum murtiiudine volal ut lanto minus aura el in lempestatibus volare bene potest. Sed
ab aliis volucrihus Iredatur, Et quia frigida est, aite non volat, el caninos mores habet, et in se ipsa
facile esurit, et cibus in ea ita non incalescit ul in immunda est, et pasluffl qni hominibus nocivus est,
aiio alite, e( idcfrco cilo esuril, et plus quatn aiius D comedil, et qnidqtiid videt in faclo suo quantnm
ales suae magnitudinis comedit (5). Et caro ejns polest imitatur, et unumquemque hominem qtiem
non est firma, sed aliquantuiri arida, nec multum care videl voce salutat (15). Caro autem ejus quasi
succum homiiw rrtbuit (6), et sano homini ad cibum venenum homini essel, qui eam comederet, quia
non multum prodest, etiamsi ei non obest. Inflr- lempestalibus perfimditur et quoniam diversam na-
inum qui in corpore deficit, comesta Ireriit. Sed ct turam morum habet. Aecipe aulem heram, elcaput
holtzduba et ringetdttba eamdem nattiram habenl, ejus et viscera abjicel atque pennas ejus aufer, et
excepto quod istre in sUvis moranlur ei inde aii- reliquum corpus disciririe, ei discissum in novam
(1) Corvut Cornix. — (9) Psitlaci tpec.
'(2) Et cum juvenit pateua qitwrit om. eri. (10) Corvus Pica.
(3) Deest in eri., ut qui sequuiilur n. 28,29. (11) Et arg. ...ett— lint om. ed.
(4) Columba tpeciota. (12) Et eirea—— tolet oiu. ed.
(5) Et mane diei ——comeditom. eri. (13) Cmtera valent, om. eri.
(tt) Sed aliq. arida tribuil om. ed. (14) Corvut Caryocatactes.
(7) Et quod de patcuit — valent om. ed. (15) Et ttt varia aura — vocesalutat om. ed.
(8) Columba turlur. — Deest in ed.
1301 PHYSICA.— LIB. VI, DE AVIBUS. 1303
oll.mi pone, et ei fenigrecum et minus de babelhim A quid facial. Et cum ptillos suos rie ovis primo egre-
adde, et (unc eliam hirctmarck, et ininus hunre- di virierit, putat sibi alienos esse el eos occi-
smalcz et de bulyro vaccarum in Maio paralo eis dit; et cum videril illos non moveri, tristalur, et
lantum adde, quanlum istorum duorum est, et om- se iacerat, ita quod sanguine suo suscilauiiir, et
nia simul in aqua coque et sic de raum qui desu- tunceos valde diligit, quia sciteos de se suscitatos
per natat ungtientum fac, el hoc eptimuin est con- esse. Sed et lreta et tristia tempora hominis sentit
tra dolorem capilis, etscapularum, aut lenden [re- ac intelligit, quia si lrela sunt, ei canlaiido congau-
num ed.j.aut glancken[iliorum ed.], site ibi cum eo det; vel si tristia, lacendo se trislcra oslendit. Et
srepe unxeris, atque gicht ibi cessabil, quamvis cum interdum in aere pendet in dorso ac lerrani
forlis sit, ei homn ille melius habebil. [El si boves, verso, in aere aspicit et considerat, quando lempora
»ut porci, aul ovcs aliquo modo infirmanlnr, avis gaudii ei Iretitire aut tempora trisliiire futura sunt.
lirec in aqua coqiiattir et illis ad comeriemlum deiur. El si liomines ibi morituros prrevidel, hoc paucis
et sanabuutur, a quacunqtie peste leneantur. Add. vocibus oslendil, et siiet.
ed.\ CAP. XXXVIII.— DE CUCULO (5) [IV, n, 30].
CAP. XXXV. — DE ULULA(I) [IV, ir, 27]. Cnculus calidus est, et de rooribus volucrum et
Ulula caliria est, et mores furls habet, quia diem B bestiarum in se habet. et audientes homines voce
scil, seri eum fugil el noclem diligil; et alios vo- sivltttat,et in blind aura versalur. Sed nec magnum
iiicresodii,qtiia naturam eorum non amal. El mor- ealorem nec magnum frigus pati polest. Et cum ma-
lem hominis scil. El ubi moeror ct planctiis fulurus giius calor in rcstate est, umbras silvarum qurcrit,
esi, odorem illum per aerem scnlit, ul avis eadaver, et magntis caior in reslalo pennas commovet, ita
et mox ad Hlud properat, et priusqitam planctus quori cadunl in hyeme. El cum senseril, quod pen-
supervenerii, iude fugit. Et bis pascitnr qure naturre nrc ejus morientur, pascua ejusin nidum suuincon-
hominis conlraria sunl (2). Et si homo carues ejus gregat et studet, quod pennulas suas in ipso nido di-
comederet, ei qtiasi vencnum esset, propter malain initiai, et in eis per liyemem jacet, ut calorem ab
jiaturam, quam in sehabei.Caputaiiiemejiis ctvis- eis habeat, et iterum circa initium reslalis pennre
cera ejus abjice, et pennas ejus aufef, et reliquum ejus renascuntur, et tunc nidum suum a pennis illis
corpus ad ignem assa, et tntalez ipsius excipe, el dein- purgat.et ita procedit(6). Sedcaro ejus adcomeden-
de bitch [ibiscum ed.] et bis lanliim de reynfano dum homini non valet, quia scabiem liabet, et quo-
[lanacelo ed.\ in aqua coque, et postquam coxeris niain ul venenum ibi est.qui eam comederet (7), Et
tmultz ululre adde ct infunde, et deimo welle [ad homo, qui urtlechle [tizslechle ?]-in corporesuo ha-
c
ignem ponalur ed.], ct eliain banmolei tanium adde bet ifa quod etiam cutis ejus scindiiur, et si atiquod
velut quarta pars ejtis tmaltzes est, et sic omnibus gicht in membrissuis fatigatur, caput et viscera et
- his per pannum expressis fac unguentum, et bomo pennas cuculi abjiciat, et reliquo corpori biboz et
qui poralisim liabet aul virgichtigit est, cuin eo salviam requali pondere addal, et ntodicum plus de
s*pe ungatnr, et curabitur. dictampno et partim arvinre ursi, et hrcc omnia iu
XXXVI. — DE HUWONE [IV, n, 28]. nova olla el in aqua coquat, et ranm qui desuper na<
Hnwo [Rubo ed.] calidus est, el eamdem fere na- lat accipiat, el ex eo unguenlum faciat, et cum eo
ttiram habel quam el ttlula, nisi quod huwo in ne- srepe se perungat, et urttechte sanabuntur, et gicht
quilia fortior et robustior ultila est; et mores furis qui cum in membris suis faligat cessabit.
habei, et tliera scit, sed eum fugil, et noclem dili- CAP. XXXIX DE SNEPUA (8) [IV, n, 31].
gil, alquealias avesodil, qurc in die volant (3). Et Snepha calidus esl, et de allo aere esl, et caro
caro ejus visui bominis conlraria esl. Et smalcz ejus ejus sanis et iulirmis ad coraedendum bona esl (9).
accipe et in patella zulatze, el qui orfimat habet, El cui oculi caligant, fct ejus accipiai, et ei modi-
sive integrre, sive ruptre sim, cum eo se ungal, et cum vini adriat, scilicet minus quam fellis (10), et
exsiccabunlur. Crelera autem qure in eo siint ad Q | in cuprinum vasculum ponal vel fundat, et ad no-
medicaroenla non valent. ctem, CIIIIIse in lectum collocat, ex eo circa ocutos
CAP. XXXVU. — DE SISEGONINO (4). suos liniat, et si oculos interius modicum leiigerit,
Sitegonino calidus est, et noclcm ac splendorem non nocebit, el sic srcpe Taciat, et caliginem ocu-
lunrediligit, plus quam diem aut quam solis splendo- lurum minuit. Cretera quae in eo suril, ad medica-
rem, sed tamen diein pltts amat quam ulula. El ideo mcnta non multum valenl (11).
in nocle versalur, qtiia alias volucres abhorret nec CAP. XL. — DE SPECRT (12) [IV, H, 32].
videri miillum vult. Et aliquantiim mores furenlis, Specfttcalidus est ac rie puro aere esi, el in qtia-
quasi inierdtim wudich sit, velul ille, qui non curat dam metlietale aeris volat; el velox esl, el calorem
(1) S'rigit tpe.c. ' (7) Quia scabiem— comederetom. ed.
(2) F.i moret (urit—conlraria tunl om. Ctl., ut (8) Scolopac. tpec. —•
mox propter — habel. (9) Et de alto aere bona ett om. ed.
(3) Et eitmdem fere naturam — volanl om. ed. —
(10) Scil. —fellis oiu. ed.
(4) Deest in ed. (11) CaHera valent oin. ed.
(.">)Cuculttscanorut. (1-2) Pici spcc.
(>) Et de moribut volucntm— procedil des. in cd.
1505 S. IIILDEGARDIS 1304
et rcstatem difigit, el -pastus ejus venenosus non .A apud te semper porta, et dyabulus in grutale uec in
est. Seri specht, qui viridem colorem babet, meiior getrugnitze iitterim te fatigat, quia illara odit pro-
et robustior est, quam aiius sit. Ille aulem afius pter munditiam sriaml(8).
satis valel, sed non tantum qiianluin ille, qui viri- CAP. XLIV. — DE DROSELA.
dis esl (1). Homo autem, qui leprosus est, viridera Drosela calida eslj et moribus suis mansuela.
Specltt ad ignem asset et ita srepe comedat, el le- Sed homo qui interius in gulture aliquo modo dolet
pram consuinit, id est twendel. Sed et viridem aut qui raucus in voce est, eam in aqua coquat, et
Speeht accipe, et capite ejus et visceribus abjectis, in aqua ilfa lineum pannum inlingat, et cum panrio
ac pennis ablatis, reiiquum corptis ad ignem assa et illomadido tolum gultor suum usque ad orclatum (?)
superior ronst, qui fn cute ejus ad ignem succensus belbe[usqite ari aures soaviter conslringat ed.\ et de
est, aulcr et serva, et deinde aliud corptis ita assa- residuo ejusdem aqtirfe suffen paret et comedal, et
tuin mortario modice conlunde et in aqua forliter hoc ssepe faciat, et raelius habebit (9) in gutture
coqtie, iia quod per omnia minuatur addreb;el post- ct in voce. Et qui injjecore aut in pulmone dolct,
quam coxeris, de aqua aufer, et ossa de carne sepa- drotelam accipiat, et eam in aqua coclam sreoe
rala et ilia abjice, atque easdem carnes super igni- comedat, et sanabilui*.
ttim lapidem ad pulverem istum, et superiorem B CAP. XLV. — Di LERCHA (10) |IV, n, 37].
cutemi-onse ejus, etsatis de rulha in aquam illam Lereha [laudula ed.] valde calida est el aridse na-
pone in qua Specht prius coxisti, el ei salis de ar- turre, et rcstatem diiigit, ac in splendore solis li-
vina vulltiris et parum de srcpe hirci adde, et lirec beitter volai, el in calore viget, sed in frigorefaci-
simul fortiter coqtie, et de raum qui desttper natat, liler perit, etwuntami est et asttita, ac munda pa-
nnguentum fac, aliis reliquis abjectis, et cutn un- scua qureril, et nec sanis nec inlirmis hominibus
guenlo illo lepram hominis srepe unge, et quamvis ad comedendura valet (11). Sed si alicui homini
lepra forlis sit, ille sanabittir, nisi judicium Dei non gtiltur tumet, id est swillet, accipe Lercham, et ca-
permittat, aulnisi mOrs illius in leprasit (2). Sed pile ac visceribus et pennis abjectis, reliqnum cor-
cor ejus sicca, et in auro ct in argenlo velul in pus super ealidum laterem paulatim sicca, sic m-
anulo virwircke; qtiandin apud te portas, gicht a te nien nec comhuras, e( de pulvere milwat [tilire ed.]
cessabil. Nam natura ejusdem avis hujus munda, el ad pondus trium nummorum adde, et iia in pannum
cor ejus simplex esi; nec malam artem habel, et liga, ac in panno super guttur illius conslringe, et
iduovinus cordis ejus puro reramento diversitales tumor ille fugabilur. El si magnum swern [ulcus ed.\
hiimorum, qui gultcs paralisis producunt, seriat (3). r alicubi in corpore luo habes.eumdcm pulverem de-
Beliqaa qure in eo sunt, meriicinre non coiiveniunt. super liga, et propter eamdem naturam el virtuteni
CAP.XLI DEPASSEHE (4). suam, ut prrefatum est, idem ulcus molle erit et
Passer plus frigidtis est et nmltas varietates in rtimpetur. Quod si ettam drutze [glandes ed.] ha-
moribus suis [habel] propter astutiam el versutiam bes, eas saliva lua prius madcfac, et pulverem prre-
suam, et cum mullitudine libenter volat, ne a ma- fatum inpanno desuper liga, et evanescent. Et si
joribus avibus Ircdatur. Et in aere ille saepius ver- canis furit, caput ludulm abscide, et idem capiit fu-
satur qui spissus est, et ideo infirmam carnem ha- renti cani ad comedendum da, et fnrorem diinittit,
bet, qurc sanis nec infirmis ad comedendum valet. et mansuelus fiet.
Nec etiam ad medicamenta prodest. CAP. XLVI. — DE ISENBRADO (12) [IV, II, 38].
CAP.XLH. — DE MEYSA (5). Itenbrado calidus est, et iri eodem calore lem-
Meyta calida est, et sicca et roansuela, et in puro peratus est, et aliquajntttm humidus, el puriiatent
aere libentcr volat. Et sanas carnes habet, atque aeris semper qurcrit. In quo etiam prosperitas est,
sanis et infirinis hominibus bona est ad comeden- et eiiam interdum aqnas illas qureril qure a sordc
dum. El homo qui virgichtigil eei, meysam iu aqua ptirre £t clarce sunl. Et si quis homo in aere illo atit
coquat, el cum butiro Justat de eo faciat, et hoc D juxia aquam illam, uhi nidificat, esse el manere
srepe comedal et curabitur. posset, nulla infirtnitas ci ibidem occurrerel, quia
CAP.XLllI. — DE AUSLA(6). aerem illum semper qurcrit, tibi nullre sordes sunt,
Amsla calida est el sicca, et inansuela, et in puro et miindispascitur (13). Capul autem ejus el viscera
aere libenler volat, et eliam de puro aere crescit, et pennas abjice, et reliquuin corpus foliis de
et sanis hominibus ad comedendum bona est, sed qitercu involve et super carbones poue, ita dum
infirmos lrcdit quia sicca est (7). Jecor auiem ejus eadem folia ab igne consumantur, et lerlia vice
sicca, el in aliquo esse quo voiueris, bewircke, el simili modo, dum ipsa incendaiur (H), el deinde
*
Ac de puro aere — viridis est om. ed. (9) Hucusqueed.
il)2) Niti — «itom. ed (101 Ataudw spec.Cf. Hugonis de Trimberg, car-
(3) Nam natura — tedal—pm. eri. men der Renner, vers. 19527.
1(4) Fringilla domettica. Deest in cri. (11) Et aridm ttalurw — valet om. ed.
(5) Parut tpec. — Deest in ed. (12) Akedo hispida,
(6) Turdut Merula. (13) Et ineodem calore lemperalut est —patci-
-—sicea est ed. om. lur om. ed.
(7) Et mantuela—
(8) Quia illam suam cd. om. \(U) Et lerlia — iH««da(itroin. cd.
1505 PHYSICA. - LIB. VI, DE AVIBUS. 1300
avicnlam in novam ollam atl igncm sine aqua pone, A . volat, el amiciliain atl geuus suum habel, et creiera
et in ea modice combure, ul pulverizare possis, et volalilia non odit, ac aliquanlum alte volal. Et ca-
ita paulatim in pulverem redige, et buic pulveri put et viscera ac pennas aufer, et reliquum corpus
modicum niiiius quam nux niuscatre sit, et si quis in riova olla ad pulverem comburendo redige, et
apoplexiam habuerit, iri est qui in uno lalere jam pulverem istum in rupta orfime pone, et exsicca-,
moveri nusquam poterit, illi de pulvere isto jejuno bunlur. Accipe inlegrum ttaram, el morluum super
rollidie in modica aqua ria hihere, et eamdem infir- illud lene quod venenum esse suspicaris, et si ve-
milalem curabit si juvenis homo est, nisi tunc ea- nenum est, pennre illius disjiingmitur et ab inbi-
dem infirmitas longo tempore in eo invelerala sit. cem enlwichenl se, et moventur, seri tamen exeunt, .
Sed et si qttis homo ila virgichligit est qttod se to- quia si viverct, iiute doleret et fugeret. Si atitem
liim dilacerare qurcrit, eliani eo tempore cum ma- venenum non est, pennre sure non disjungunlur nec
lnm hoc patitur, de eodera pulvere in aqua bibat, moventur.
ct mclius habebit propter bonam virlutem eorum CAP.LI. — DEVVNCO (9) [IV, n, 421.
qure prrcdicla sttnl (1). Vynco [Frigcltus ed.\ calirius esl, el de viriditate
CAP.XLVH. — DE VEDEHOPPO (2) [IV, n, 39]. tcrrre herbarum pascua qurcrit, et panis ad conie-
Wedehoppo[Upupa ed.\ calida est et liuiuida, [et B ' denditm non mullum obest, infirmos autem Iredil.
cibo homiuis non conv. add. etl.] et circa quant- Qu.i siccre naturre est et alla iu aere non pe-
dam medieiateiu aeris volat, et diem diligil, el im- lit (10). Accipc aulem Vincken, et capite ct visce-
mundam naluram babet, el ideo semper in sordi- ribtis ei pennis ejus abjectis, eitm sttper vivos car-
bus ac circa sordcs versatur, et in eis proficit, et bones pone.etmodice assa itatillanlum incalescat,
itleo qua-rit sordes, qure fortissimrc stint, el in eis el ubi infans in cule sua uszgestagen esl et ulcero-
iuansionem suam parat (3). Caput aolem ejns et vi- sus.ita calidum superpone, et iterum calelac el
scera ahjice, el pennas exlrabe, ct reliquum corpus alib loco superpone, et sic srepe fac ubiqite in corpore
in nova olla ad pulverem redige, et si orfimm in iiifanlis, et immundos ac malos bumores de cute
alii[iio homine ruptx sunt, aul si vermis aliquem illius extrabil, et mox hircino sepo desuper unge,
boniinem comedil, in ipsa vulnera de pulvere islo el ulcera illa sanabunlur. Crctera qitrc iu eo suiil
pone, el si orfitne sunt, exsiccabuntur, aul si ver- parum prosunt (11).
ines suni, inorieiitur. CAP.Lll. — DE DISTELWINCKE (12) [IV, n, 43].
CAP.XLVIII. — DE WACHTELA (4). Distelwinckecalidus, el etiain de aere illo est qui
Wachtela c.iliila esl et liumida, et munda pascua r cruinpeiiies flores primo educit, el ideo pulcbriim
quxrii, el sanis hominibus ari comedendum bona coforem liabel. El bomo qui brustswern interius in
cst, inlinnis aulem qui malis bumoribiis iniin- corpore liabel, aut qtti in slomacho aut in lenden
daiiliir iion valet, quia bumoreseoriimin ipsis com- dolet, attl inlirmilatem iu cerpore babet, accipial
inovct, qiioiiiam larda btimiditas in ea esi. dislelwincken, ct capiie et pennis abjeclis purget,
CAP.XLIX. — DE NACHTGALLA (5) [IV, n, 40]. et sic cum jecorc ct pulmone carnem ejus moilice
Nachigaila [Ltiscinia ed.\ calidaest, eialiquanlum asset, ct postqitam assaverit, cames istas distrabit,
sicca, el de noclurno aere vitam habel, et munria id est zuzeyte, et ossa ejus comminuat, ct
esl. El quin de nocturno aere esl, in nocte magis tunc farinam similre recipiat, et ei modicum sa-
qitain in die Ircialtir el canlat, quia sol ei in die ni- giminis addai, el carnes prrefalas illas imponat, cl
iiiium splendorem dat, el hoc abhorrel (6). Et cui dcnuo in palella coquat, el sic pulmentum paret,
oculi caliganl, nachlgallam jam anle ortum dici ca- et ila srcpe comedal; elsijuvenis esl, eum interius
piai, et fel ejus accipiat, et illud eflundai, ct bitic sanat; aut si scnex, dolores islas (sic) in co miuuii,
giittam unam roris quam super mundiim gramen qnia csl quasi optimum unguenlum quod liominem
iiivenerit addal, el lunc palpebras et cilia oculo- iiiterius sauat.
riim de boc circa oculos suos, cutn dorniitum vadit, D CAI>.Llil. — DE AMERA (13).
srepe liniat, el si etiam oculos interius modice leti- Amera calidtis cst, et in puro aere libentef volat,
gcril, iion nocet, et ab oculis mirifice caliginem au- el nec sanis nec iiifirniis hominibus ad comeden-
fert, velul si spttma, itl esl schum, per fervorem dum valet, qttia pastus ejus mundus ac immuiidus,
ignis ab restate purgalur ct abiciatur (7). ac amarus cst.
CAP.L. — DESTARA(8) [IV, n, 4f]. CAP.LtV. — DEGRASEMUCKA (14).
Stara calida ct limida, el ideo cum miiliitudine Grutemucka frigida est el de aere spuinaiiiium
*.
(t) Sed et ti quit homo — sunl om. ed , qum (6) Et de nocturno — abhorret om. cd.
ndri. Et homo qui dormire non potest, de ossibut (7) Velut —abicialur om. ed.
avictttm hujut tub caput tuum ponal, el dormiet, (8) Turnus vulgaris.
et horroret eum interim non lcedenl. (9) Fringilla cmlebs. ,
(2) Upupa Epopt. (10) Et de viriditale — non petit om. ed.
(3) Et circa quamdam — mantionem sttam parat (11) Et mox — prosunl om. ed.
om.eri. (12) Fringilla carduelis.
H) Tetrao Colurnix. '
(13) Emberizte spec.
(5) Motacilla Lutcinia. (14) Uoiacitta; spcc.
1307 s. HILDEGARDIS nm
aquarum esl, et pastus ejtts mundtis et immundus A remqurerit elnbi nidificat.caJiiitimriabet, etaliquan-
est. Et ad medicamenta non nMiltumvalet. tum acer est, id est grim, ei inde vclociter volai,
CAP.LV.— 0E WARCkRENCEL(l). el mtillum inmtinriis pascu:s vescitur (7); ari co-
medcndum hominii conlraria est. Uhi autem orfime
Wargkrengel frigida est, ac etiam de aere Hroubi in bomine
meridiana dremonia sunt (8), nec ullam laHiliam sunt, sive ruptre, sive integrre sint, cuni
liabet antequam iristitiam tn aliis anitnalibus vi- smakz liyrundinis inunge el sanabnninr. Et si ho-
d >alvEt etiam ova sua interdum frangit, ac pullis mo morklaqdrm dolet, ova hiruiidiiiis ita iniegra
cum tesla combure et in pulverein retlige, et huic
suis inimicilior el durior aliis volatitibus est. Sed
lamen htijusinodi vires in se non habet, ut vel ma- pulveri modicum plus de hanentmalcz adde, et &i-
nu:l lincli, el orclackdrim inunge, et melius habe-
luin vel bOnum cum eo in medicanienlis perfici
bis. [Si quis autemj de gitlosiiaie el ebrietale Iepro
possit. sus efliciiur, slercus birundinum et quater tantum
CAP LVI. — DE MERLA, de berba qurc lappa dicitur, rubeos flores habens,
Merla frigida est, et pastus cjtis inmnndiis ac et ex his pulverem faciat; arvinam quoqtie ciconire,
riocivus, et iiec sanis nec infirmis hominibiis ad co- et modicuni plus arvinic vulluris in.sartagine fri-
medendum valel nec etiam aliqua medicamenta in Bxel, et prrediclum
pulverem, el modicum sulpliuris
eo sunt. huic arvinre inlemiisceal, et unguculnin facial, el
CAP. LVn. — DE WASZERSCELTZA (3) [IV, II, 29]. in asso balneo se perungi jubeat, el se in lectiini
Waszerstelsa [watzerslellza?] temperatum calorem collpcei. El sic usque ad quiniuin, vel ad pfures
in se habel, el etiam de turbinibus est, el ideo dies facial. Add. «d.].
caudam sempcr inpvet, ac lurbines ei tempestates CtK IIX. DE CUN6ELM.
pati polesl, quod de ipsis est, et juxta aquas liben- Cttnae/mcatidus est, et de aere splendoris soKs
ter manet quod de liirhinibus est; el pascua prse- est. El
caroejusipsi comedenli non obest. Etper se
cipue in aqua qurcrit. Molles carncs habel, et sano singulariier ad medicinam non valet, quia modicus
et infirma ad comedendum bona esl, quia infirmum csl. Sed cura in niaio
unguenla paranttir, caput ejus
refocillat. Et gulliir ejus sicca el serva, el cum ali- aufer et viscera
abjice, et quod reliquum est de
quis in a
corde doiet, aul ctim aliquis gicht fatiga-
corpore ejns in nova olla ad pulverein redige, et
tur, idern gultur per modicariihoram in aqua pone, pulverem istom aliis bonis herbis tle quibus quaeli-
ct lunc elcval,etipsam aqiiamin gtitiur illud funde, bcl
unguenla fiant atlde, et nulla iierba conlra in-
elilliad bibendum da, et in corde meliiis hahebii, „ firmitatej ibi pretidsior est.
ac gicht ab «o cessabit. Sed et cor ejus sicca, et'
CAP.LXi. — DE VESPERTILIONE [IV, n, 47].
apud te semper babeas, et cnm gicht te fatigat,
idem cor per modicam boram in aquam pone, et VesperliRo plus calida esl quam frigida, et calo-
rem et diuni abliorret, el irt tempore illo volat, cum
aquam Illa.ni bibe, et vicht in le ccssabit. Et vesi- aerei spiritus propler qtiietem hbminis
cam ejits siccalam lecuttt liabes, etsi freischlich \n praecipue
homine cum saliva tua iflam mo- discurrunl, Sciiicetjchiri liomo quiescil et varias vi-
aliquo insnrgit, cissiwdines iii Se liabel (8). Sed si quis liomo gct-
dice humidam facies, et illam juxta et non stiper tuchl'
ittnd id est habef, eiarii riiodice percule, ita scilicel ile
fteitchlich pone,-et- dissipat, swendet. et liinc eaiii super glaucken illius liga,
Sed et snper ziierdrutze, eamdem vesicam saliva mofiaiur, dOrso vesperlilionis atl dorsiun hominis verso, et
lua parum madefactam pones, et evanescent (4).
pbst pusiiluni aufer, et lunc super slomacliuiii illius
CAP.LVin. — DE BEVNSTERCZA (5). liga, el ibi eam dinjille duni nioriaiur.
Beynttercza caflda et bumida est, et de turbini- CAP. LXII. —DE WIDDERWALONE (9) [IV, II, 62].
bus est, el ideo Caudam movet, et aliquanlum vene- Widdercalo calirius est ac iuslabilis, et trisiera
riosa et nociva pascua qurerit. Et si uuis carries naltiram habet. Et lionio qui geltuchl babel, avicu-
ejus cornedit, gic/it in eo excital. !D lam istam inortuam ctim pennis iltitis super sto-
CAP.LIX. — DE IIIRDNDINE (6) [IV, n, 46]. machum suuiri liget, et geltucht in ipsam transibit,
Hyrundo calida est, et calorem ac blandum ae- et ille curabllur. Vel boino qui geltucht babeteam-

(1) Deestiti eri., ut infra capp. 56 el 60. corpore bominis 'irisjrirtfl, vesica cnm saliva hitmi-
(2) PsaL xc, 6. nis, seu modica aqjia liumida fi.il, et desuper po-
(5) Molacilla alba. naltr, ct luumr ille suaviter frangctur. Quod si
(4) Ed. : < Pellicanus calidus est. Homo qui eliam alicitiiis hominis os frangilur, aut aliquod
freneticiis esl, el qui obtiviosus esl in scienlia sna, niembrnm de loco suo exilii, inteslintim avis hujtis
cnr peilicani ad solem exsiccel, el snper verticem piirgattim ad solem Cxsiccetur, el postquam fraclum
illius liget, ul caro ipsius ab Ulo incale.scal, et ad os compositum fuerit, iiiteslinum oleo olivre modicc
inielleclum scientire redibil. Et si quis iu capite illiniatur, el super fiacluram os ligetur, et os eon-
dolel, quod etiani fervere videtur, jecur pcllicani glulinat. »
pnlverizet, el modicum plus de semine foeniculi, et (5) Molacilla fiava.
parum niinus de semine feringreci addat, ct super (6) Hirund. spec.' — vescitur om. ed.
iiannum ponat, et super frontem et ad tempora sua (7) Et calorem ac blandum
iiget, et melius habebit. Sed el vesica ejusdem avis (8) Et caUiremet diem — in te habel om. ed.
cxsiccetur, el ubi slier, aut alius tumor alicubi in (9) Plin. Hist. nat., xxx,28.
1500 PHYSICA— LIB, VI, DE AVIBUS. 1310
dem avem in putverem rcdigat, et pulverem istutn A i Deinde folium veltendittetet sttper eamdem pustit-
in baumoleo ntodice intingual, ei sic eum per tresi lam ponat, et deinde de pura farina similie lortel-
aut per dnos dies super stomaehum suum liget, et lnm faciens, eum super idem foliumet super loinni
curabitur. El qui in aure stta stirdus est, corejusin lumorem illttm cum panno desuper liget, qitatenus
ipsam aurem ponat, tit eadem auris de corde illoi mollificetur, ut per se rumpaiur. Quod si per se
inlerius incalescat, et auditum recipict. Sed el qui rupta non fuerit, ctrm aridi et lignea spina seu alia
nazeboz habel, jeeor ejus pulverizet, et ipsum pul- ariria aslula dirumpalur, non aulem nllo ignilo vcl
verem narihus suis apponat, et odorem ejus per frigido ferroaul acn. Sett interim dum liomo ptistu-
narcssuas iiitrorsum trahal, et mali hnmorcs ca- lam hanc paiitur, ab igne, a frigore, a venlo et ab
piiis sui snavius solvenlur et levius effluent, ct ille; humido aere se nniniat, et ab omni calido asso et
lanto citius curabitur. grosso cibo, et a vino seabslineat, et cruda olera
CAP LXUL—DE API(I) [IV, H, 48]. et crtiila poma devitel. Add. ed.]
Apis tle calore solis esl, et resiatem riiligit, seri et• CAP.LXV. — DECICADA (4) [IV, n, 51].
velocem calorem habet, ita quotl frigus paii nou1 Cicada plus frigida est quam calitla, el magis
potest. Et si alicui uberbeyn crescit, atit si aliquod' j. hominem tredit, quam ei prosit, cmn vivii vel ctim
inembruin de locosuo motum esl, aut si aliqua1 morlificalnr, qnia a pravis livor in ea est. Quam
membra conlrila stint, apes qtire in vasculo suo' si homo letigerit, inde dolel (5). Sed si cicada
per
niorture sunt, et non vivas, accipiar, et sufflcienter se inortua fuerit, tunc hoino ille qtieni diruplrc or-
cxeisin lineum pannura ponal et consuat, etpan- ' fime Ircdiinl, ita morltiam accipiat, el
super ignt-
niim istum apibus interius consulum in baumoleo> tnm lapidem in pulverem redigat, el eumdem pul-
tveytze, et eumdem pannura dolenti membro super-' verem super loeum ubi orfime sunl srepe iminillat,
ponai, et boc saepe faciat, et melius habebit. Et si et siccabunlnr.
vermis carnem alicujus hominis eomedit, ille apes1 CAP.LXVI.— DE LOCUSTA
in vasculo suo morluas accipial, el pulverem is- (6).
lum loco ulceris srepe mittat, et vermis morietur. Locusta tit ros frigiria, elnec multum utilis esi,
autem valde calidum est. nec mullum periculosa. Sed ubi aura et terra fri-
[Mel quod apes parant
Sed bomo qui est pinguis, si srepe mel comederit, gida est.ibi in regionibus illis caro locustre aliquan-
livorem et labem in eo paral; sed aridus et rnacer[ tum venenosa el ad comerienritim periculosa. Seri
si cocttim mel romedil, non niultum ab eo Irede- ubi aura et terra calida est, illic in regionibus illis
tur. Coclumautem mel, et oplime desptimalum, /£ niiiius periculosa est, el ibi fere ul canccr comedi
Nam de frigore lerrre venenitm in se colli-
pingui et macro, sano et infirmo non multuin obe- potest. sed in caliria terra, propter bonum calorem
rit; sed si quis favum cum cera mamlucavcrit, gil,
xcelancholiamin eo excitat. Add. ed.] ejus, veneno caret. Et mediciua in ea iton est.
CAP. LXIV. — DE MUSCA (2t [IV, n, 49]. CAP.LXVH. — DE MUGCA [IV. «, 50].
Mutca frigida est. Et cum rcslas est, si liinc ho- Mugga calida csl.Et si quis profundam scabiem in
me aliquo minulo vermiculo [sicut aranea esl add. capite suo habel, muggam in aliquod vasctiliiin col-
ed.\ figiiur vel Iredilur, muscara desuper contrilam, ligai, et cttm stramine superius incendat, et in pnr-
liget, et calor ille, quem musca de restate lunc ha- galum locum super vivos carbones ponat, ut simul
bel (3), venenum illud aliquanlum debililal. In, ciim carbonibus in cineres verlalur; deimleex eis-
kyeme autem musca omnino venenosa est, et ho- dem cineribus lixiviam paret, et capul suiini nbi
uiini periculosa, nisi qtiem Deus cuslodil. Quod sii scabies vel pravre maculae iu corpore sunt cum illa
atiquis bomo muscam comederil aut biberil, mux; Iavet ct srepe hoc faciat, el sanabilur.
tchnrleyam conlundat, et de succo illo bono vino» CAP.LXVIII.— DE HUHBELEN (7 ) [IV, u, 52].
immittai, ut idem vinum succum illum excedal, ett Hunbeten frigidre sunt. Homo autem cui oculi
'
ad ignem calefaciat, el sic bibal qualenus, si quodI caliganl vesiculam qitre inter caput el ventrero in
veneni musca in eo remanserit, per nausearoi liunbelen esl tollat, el liquorem qui in eo est ocu-
emittat. lrs suis, cum dormilum se ponit, modice immitlal.
[Si pustula quse freistichaz dicilur in homine: Sed mox oleo olivse palpehras et cilia oculorum
se inflaverit, niuscas, capitibus earum abjectis,, linial, et sic aut semel aut bis in mense facial, ct
conleral, et circa tumorem illum circulum cum eis5 clarius videbit. Qui vero immundos ungues habei,
exterius faciat, el veneno resistitneullra procedat. eumdem liquorem qui in vesicula humbelen est
Deinde rubeam testudinem, qure absque concbai super eos liniat et ligamine conslringat, et sic fa-
est, teral, et cum ipsa circulum quem cum muscai cial dum pulchri liant. Et-si quis profundam sca-
fecitfaciat; et postea succo lilii culem qure circa» biem in capilesuo habet, prredictum liquorem su-
cireulum est quem cum tesludine fecit, perungat.. percaput suum srepc linial, et curaltitur.

Api»mellifica. (5) F.l magit homtnemlaidit — inde dolel oui. od.


2) Mtisca domeslica.
!1) (6) Dcest iu etl.
(3) Calor itle — habet oiu. ed. (7) Apis terrestris.
(4) Gryll. spec.
1311 S. HILDEGARWS 1312
CAP. LXIX. — DEWBSPA[IV, n, 53]. A niine snnt, ille vermiculum bunctollal, et venenum
Wespa calida esl et munda. Homo enim berwurez quod in eo est expi imat, el buic minusde puivere
pulverizet, el bis tantum de pulvere vcspce addat, Mcygelanre addat, el aut in vino aut in aqua illud
ct pulveres istos super calidtim fumum tencal, ut fflodice bibat, et sEsttim velul sagitla piilredinem
paulatimet leniler incalescant, el sic calidos sttpef scroltilarum invadh et e.is consumit.
cibum quod comedere vult teneat, el sic venenum ita
inllrmabitur quod eum trcdere non valet. CAP. LXXII. — DE PARICE (3).
CAP. LXX.. — DE GLIMO(1) [IV, n, S4]. Panx calidns esl, et caro ejus sanis et infirmis
Glimo plus frigidum est qnam caliduin. Quod si ad comedendum bdna est. Itonio aulem qui a para-
qu s caducum morbum palitur, cum jam cadit, vi- lisi faligatur, aveiii hanc in aqua coqual, et sagi-
ventes glimen, quanlum hahere poterit, in pannum nien, acetum el mlodictimvini aririat, et lioc srepe
1 gentur, et super umbilicum illius ponantur, et sta- comedaf, et curabilor. Sed et qui rcgium morbum
lim vires recipict. babet, eamdem aviculam, pennis ablatis, inlegrum
CAP. LXXf. —DE MEKGELANA (2) [IV, n, 55]. snper stomachum Suum ligel, el gelsuochl iu avicu-
Meygelaua frigida est. Si auteui scrofulae in ho- litm transit, ita qubd gelfarb erit.
EXPLICIT LIBER SEXTUS DE AVffiUSl
(1) Lampyris nociiluca. (3) Ed. IV, ii, 54. Dcest in cod. ms.
(2) Cf. stiiira i, 159.

INCIPIT LIBEBL
SEFT|MUS.
DE ANIMALIBUSr \

PRiEFATIOw. !

Volatilia qure in aere versanlur designant vir- B babet ulilia el iniiiilia opera perficere demonslranl.
tutem hanc quam homo cogilando dictat et qttae »n Sed mansuela aninialia qure super lerram gradiun-
Betnctipso prremeditando depiilat tiiul:a, antequam lur oslendunl mansucludinem hominis quam per
in ftilgens opus procedant (3). Aninialia aulem reclas vias habel, et irieo rationalitas hominis in-
qitre in terra discurrunt et in lerra habitant, cogi- venit qtipd ad uniiniquemqiie liominem dicil: Tu
tationes et prremeditationes, quas homo opere per- es animal illud vel jtlud, qiioniani aniinaliaquredam
flcil, designanl. Et sicul opera cogilationes subsc- naturre hominis similia in se habent. Sedanimalia
quunlur, sic eiiani cum bona voluntas et recta de- qitre alia devorant et quae pravis cibis uuiriunlur el
sideria ac pia stispiria procediml, ea fabricator generaiido felus niultiplicaiil, ul lupus, canis et
mundi in coelestibus perficit, nec ibi perficiuntur, porcus, ul inutiles jierbre ad conicdentlum, nalurre
anlequam hic in mundis cogitationibus spiriluali bominis contraria sunt, quia liomo sic non facit.
desiricrio prrecesserunt. Sedleoelsibi similes vo- Pecora autein qure mundis escis, ut fceno et siroili
lunlatem hominis qurcjam opera proferre vult os- pastu nulriuntur. cjt fcelus generantlo non mullipli-
lendunt; sed pantbera et sihi similes ardens desi- canl, houiini ad coimedendumbona, ul boureet uli-
derium quorijam in incipiente opere est designant. les herbaj. ln his et in iUis qurcdain medicamenta
Creterrcautem silveslres hestirc designant plenitu- inveniunlur. I
dincin euluentire et auod homo in possibilitaie sua

CAPlTliJtiA, ;
i
Elepbans , I Equus Ytft - <rris XV
Camelus II Asinus. ,;>., 13! Hiccus XVI
Leo 111 CervuS .%,.; Poicus XVII
Ursus 1111 Rech Xl Lepus XVifl
l3nicornus V Steeiboch Xlt Li|tpius XIX
Tigris VI Wisant Xifl Canis XX
Paiilhera VH Bos Xlilt Viilpis XXI

(4j Etl. : Cap.l. Animalium lerm ad hominem (5) Volatilia — procedant om. ed. ,_
comparaiio.
1513 PHYSICA — LIB. VII, DE ANIMALIBUS. 1514
' XXX Mustela 'XVIII
Biber XXH Ericius
UUber XXIII Eychorn XXXI Mus. XXXIX
Syinea XXIIII Hamstra XXXII Lyra Xi.
Merkalza XXV Marlb XXXIII Spitzmus XLl
Caltus XXVI Waszermarlh XXXIIII Pulex XLII
Loschs XXVII Zobei XXXV Formica XLIII
Daschs XXVlll Harmo XXXVI
Illodiso XXIX Taloa XXXVII

LIBER SEPTIMUS.

CAP.L— DE ELEPHANTE—(1) [IV, m, 2]. Aquijuxta cotlum ejtis est, de fortitudine pardileo-
Elephans calorem solis el non carnis habet, ei nis habet; elgibbus quiproximus est de fortitudine
etiam magnum sudorem tenet; qui eliam tam forlic pardi; ac gibbus qui deinde est et de forlituJine
est, quod ossaejus ita excoquit, utignis cihuni;undt equi, et de his naluris in magnitudinem crescil et
eiiani eadem ossa pnlchra sunt, (2) el sudor ille sut in altitudinem, et ab eis tanlre forliludinis est, ut
cuteejus valde spissus esl ac cxteriorem culein ic si masuetus non essel, leonem et creleras bestias
foriitudine sua relinet; et magis ossa quam carneni virlutejsua superaret (5). Homo autem qui in cor-
lenet ne in diversitale morum transeal, quia caro in de dolel de osse gibbi quem de fortiludine leonis
diversos mores semper mutatur; et fortes venas habet, in aquam tchabe, el ita srepe bibat, et dolor
babel.quoniam mulla carne caret. El umbilicus ejus cordisejus cessabit. Etqui in splene dolet, de osse
cslvelut caput viscerum ipsius, el viscera ejus val- gibbi, quem de fortitudine pardi in se babei, in
de calida sunt; atque ad honorem hominis est, ut aquam abrariel, id est tchabe, el srepe bibal. et splen
princepsad honorem sureurbis facit; el dolosttsnon ejussanabiliir. Qui aulem scabietn et diversas fiber
esl nec malus in recliludine; acer esl inlerdutn , va- in sehabet, el qui malttm sudorem libenter emillil,
dit et qurerit terram qure succum de paradiso ha- de osse gibbi, quem de fortituriine equi in se habet,
bet, et illam lam riiu pede fodit, dum suceum terrre B in aquam tchabe et srepe bibal, et sanabitur. Et
paradisi naribus odorat;etdeodoreillius in coitu com- ungitem ct gesvvelped s ejus sicca, et in domo vel
mislus qurcril. Etpostquam femina conceperil, calu- in quocuuque loco volueris serva, et ibi aerei spiri-
luin quem iu se habel, diu portal.qui cilo crescere non tus nec irrisiones suas faciunt, nec multa certa-
polest, quia magis de ossibus qtiam de carnibus est. mina ibi parant, quia propter virtutem ct fortitu-
Et poslquam peperit, amplius commisceri non qure- dinem cameli dyabulus hrec ftigit. Crelera atitem,
tit, usque dum catulum suum tantrc fortitudinis vi- qure iu eo sunt, ad medicamenta non multurn va-
tleal sictil el ipsa csl. lenl_(6).
(5) Sed et quiin putmonc dolet, itaquod dumphet CAP.III. —DE LEONE(7)[IV, in, 4].
et huttet, idem os ad solem calefacial, et pulverem Leo valdecalidus est. Si eum [etde vi hominis in
de eo tchabe et in vinum ponat, el in patella coquat, sc habetet naturam bestiarum, et tantre forlitiidi-
et deinde per pannum colet, et sic putverem islum nis esl ul si eum etc. add. ed.] bestialis natura non
adjicial, el vinum illud srepe bibat, et curabitur. demorarel, lapides penetrare posset. (8) Et homi-
Cor autem elephantis et jecor et pulmo et crctera nem noscit; et si in furore suo hominem lreseril,
qure in eostint, ad medicamenta non valent. ., posl factam Ircsionem dolet. Et cum leo lercna?
CAP.II DE CAMELO (4) [IV, m, 3]. in coitu commiscetur, virtulis sure et bestialis na-
Camelut prrecipitem Calorem in se habet, sed la- lurre obliviscitur, ila quod ei honesle coiniiiisceiur.
ineu aliquanlum tepidum ; inde tepidus en, et etia it Sed lerena cum catulos in se vivere non senlit, tris-
est in vicissitudine inslabilium morum, el in gib- lis elficitur, ac leoni inimicatur, quia nescil se con-
bis suis fortiludinem leonis et pardi ac eqtii habet, cepisse; el postqttam cattilos peperit et eos morluos
ac in reliquo corpore naluram asini. Nam ffibbus viderit, ab eis recedil; sed leo, cam lunc videns,

(1) Elephas maximut. morbiim babet, nticem muscatam, et liquiricium


(2) Qure sequuntur omitlit ed. usque ad : Sed et requali pontlerepulverizet, et rie osseelephaulis sco-
qui in pulmone dolet, bet, et bis tantum de pnlvere isto prrcfato pulveri
(3) Deest hic aliquid quod ex editione snpple- commisceat, el satis de melle atldat, et elecltiaritim
mus : < Homo autem cujus cerebrum infrigidalum facial, el e\ boc jejuuus et pransus srepe comcrial,
et evacuatum est, os qttod in fronte elephanlis est ct iiieliorabilur. Sed el qui in pulmone ilolet,» etc.
velut pileura incavaluin parel, et ad solem calefa- (4) Cameli species.
ciat, et melius habebil. Sed el qui nasebor et mitl- (5) Nam gibbus qui juxta — tuperarel om. ed.
lum flegnia iu capite babel, os quod in naribus (15)Qnia propier vinuiem —valenl om. ed.
clephaniis est, ad solem calefaciat, et super nares •> (7) Felii leo.
sttas srepe ponai, usque duin ab eo incalescat, et (8) Qnre scqtiunHir edil. omitiit usque ad : Quod
sauabi.ur. Et homo qui in pectore, attl in cordc, si eiiiim aliqitis Itomo sunlus est.
atit in splcne, aul iu siomacbo dolct, aut qui rcgium
1315 S. HILDEGARDISr | 1316
iiitettigit cam calttlos pepcrisse, et eos staiim odo- A Nain jeo toidtruum cum audit, raox rugitus emitlere
ratur, et ad eos rugienrio currit, et vires suas recol- soIeL I
ligit, quas iu coiumisiione lereitre amisit, el lam [Sedel jecur ejti? exsiccelur, el si quis comesios
vatidos rugilusemittit, quol calulideaisexsuscitati cibps di^erere non polest, idera jecur per brevem
eruiil. Et postquam suscilati fuerint iidem catuli, horam in atjuajn pqnat, ipsarnque bibet, et slaiim
iam alios rugilus emittunl, quod lerenaeos audit, ct cil»osquos coiHcder^tdigeret. Homoqitoque caput
mox freta accurrit, ac leonem ab eis depellit, et caudre leonis exsiccet, et apud se semper ha-
eos fovei, et surgere facit, aique leonetn ad cos beat;elinterim per sibilos aereoruin spiriiiium, et
amplius accedere non permitlil, usque dum cres- a ntagicis faeUeIredinon poterit. Et cura comederit
cant. Et Atlam et Eva non vociferabaiitiir in plan- aut biberit, idera caput juxta cibum el potumsuum
elii, antequam iillns homo nasceretur; sed post- leneat, etsi venenumin eis est, in vase in quo sunt
quampri musiiifans natusest.ille slalim usque ad mul- moventur, et eliam vas in quo veuenum est sndat,
lornm alliludinein eleinentorum vociferando plan- et hoc modo notari potesi. Quod si bomo vc-
giuit [ulanxit?], quain vocem velut incogniiam au- nenum comederil aut biherit, idem caput catt-
diens Adara accurril eleadem voce planctus htijus dre teonis in caliduin vinuin per brevem horam po-
audita, el ipse simili niodo tinic priinum vociferaba- B nat, et vimim iliuc calidum brbal, ct stalim vene-
lur, et Eva simul cum eo, sicul el leo et lerena et niirtiquori siimpsitciim digestioneperenni transibit.
calultis, simul rugiunl cum exsuscitantur. Et pet- Et honao chalyben m saugiiine leonis intingat, et
lem leonis a collo per caput et verticem ejus abstra- forlis ad fcrrnin, et ad alia quxlibel in scieutia
be, et eam serva, el tunc si aliquis homo ab aliqna eril. Add. ed.] j
iiifirmitale in capite vironsinnigt est, ipsam pellicu- Cretcra quae in eo sunl, medicinre non conve-
lam supercapul illius, de pelle illa incalescat, et niunt (2).
ille seusus recipiet. Et qui de ulla alia infirmitate in CAP.IV. -DE Unso (3) [IV, m, 6].
capite dolet, eaindem pelliculam capitis leonis capiti Ursus calorera fcre habet ul hoino, ila quod in-
suo superponat duni caput snum ab eo incalescat, terdum frigirius. (4) Etiam cutn calidus est, altam
el mox aufer.it, nec eam desuper diulius jacere per- vocem habet et hlaridus est. Sed ctim frigidus est,
niitlal ne inde Iredalur, quia forlis est, et melius suppressam voceni lenet, et iracundus est, quia iu
liabebit, De reliqua autem cute ejus nec cinguluin libidiue blanrios moijes liabet nec faciliter irascitur;
nec cyrotecas facias, nec sotulares, nec apuri te qui autem a Iibiriine conlinenles exislunt, iracundi
desuper porles, quia fortitudo ejus magis . Irederet sunu Nam cura Deus beininera crearet, eum fecit
" in
quam juvaret. compaginibus et |n divisionibus et in cursU ve-
anima in cor-
Quod si etiam aliquis homo surdus est, dexterara narum ac in omuibtts itineribus, qure
aurem leonisabscide, et alius homo eara in aur&m pore habet. Sed prius volucres et pisces et anima-
illius surdi hominis lam diu ponat, dum aurisillias lia fecerat, qure omnia nichil operata sunt antequani
ab aure leonis interius incalescat, et non diutius , homo operarelur. Sed exspectabant, quod opus bomo
et dic: < Audi adimacus per viventem Deum el acu- primttm inciperet, EJtpostquam homo pomura come-
men virlulis audittis leonis; » et hoc srepe fac (1), dit, et in angij|iia s^idavii, sanguis ejusin naluram
et ille auditum recipiet. Et qui slultti.s est, iri est hominis ut nunc es|t varsus est atque orania crcte-
wanwiczigest, idem cor leonis exsiccalura ad prae- ra animalia in naiuras suas versa sunt. El ideo
cordium per brevem horara ponat, scilicet usqtte ursus dilectionem ad lihidinem cum dileclione (5).
dtiin ab eo ibi lantttm incalescat, quia si diutiiis ibi Cum aulem homo in libiriine aut in iascivia esl,
jacere permiserit, de fortitudiiie illitis velul unsin- quemarimodum non est, ursus eura fere per diini-
ning efflcietur, et sic per longaui lioram pfiidens diura niilrare odoralur, et ad eum curreret si pos-
eril. Et niulier, qurc in diflicultate parlusest, ita set, ursus scilicet ad mulierem et ursa ad virum,
quod parere noii polesl, cor leonis super uinbilicum n et cum iliis in coitu, coinmiscerentur. Quod si ho-
suttiii per brevem horam el non per longam ponat, mo lunc ad rationabilitatem tenderet, et sl non sc-
etinfaiisse in ipsa solvet et cilo procedet. Sed ct cundum irralionabile pecus faceret, ursiis aut ursa
jecor ejus sicca et serva, et si quis comestos cibos. ipsum bominem dilacerarent.
digerere non potest, idem jecor per brevem liornm Sed cum ursa concipil, ila impatiens in parlum
in aqtiam pone, et non diu, ne aqua illa de virtute est, quod etlam per tinpatientiam abortit, antequam
ejusdem jeeoris nimis fortis elficialur, el lunc ipsam catuli in ipsa ad maturitatem perveniant. Sed tameti
aquain illi qui digererenon polest, ad bibendum da, vitalero aerein in matre accipiunt, sed se in ipsa
el slaiim cibos, qnos comedil, digerit. Etcorleonis non movent. Et cum parit (6), illud quod eflunriit
in domo lua vel in quocunque loco volueris ibi se- velulcaro estnec movetur, quamvis vitalem aerem
peli, elqtiain riiu ibi septilium jacuerii, ftilgura, in- in se haneat, sed tamen omnia liniamenta formre
cendia ibi non facient, nec lonilrua ibi percutient. sux habel. Et maler, boc videns, inrie dolet, el illud
(1) E( dic—tmpe fac om. ed. comedendumdesunt in ed.
(2) JV«mLeo—non conveniunl om. eri. (5) Deesl aliquid.
(5) Ursut itrctot. (6) Cf. Plin. ttitl. uat. vm, S4.
(i) Quse sequuntur usqtie ad Et caro Ursi ad
1317 PHYSICA — LIB. VII, DE ANIMALIBUS. 1318
latnbit, ac omnia liniamenla illa lingua sua fttnriit, Alticqiiadam
. die venalum ivil ut prius facere sole-
dum omnia membra a sc dividuntur, el super illttd bat, et viri el feminre ac puellre eum comitaban-
se extendil et fovet, et de calore ejus infra sex aul tur. Puellre atitem separatre ab aliis hominibus
qninque dies in tam magnum calulum crescit qtiod ibanl, el iiiierim floribus ludebant. Unicornug vero,
surgere potest; et iterum ab eis non recedit vel ptiellis visis, saltus suos contraxit, et paulatim ivit,
si inlerim a venaloribus agitalur , unguibtis suis il- ac deinde super posteriores pedes suos a longe ab eis
lud deponat, el Iribns pedibus currit antequam ibi* sedil elipsas diligenler inspexit. El philosophus, hoc
dimiltii, dum adhtic immalura sunl. videns, cum otnni diligentia hoc consideravit, el in-
Et caro ursi ad comerienduin bomini bona non telles.it qttod unicornus per puellas capi posset, el a
est, quia si comedilur, lioniinem ita ad libidinem tergoad illud acCedens, et ipsum per eastlem puellas
incendit, velut aqua homini silim e contrario ex- cepit. Nam unicornus, a longe visa puella, miialur
stinguit. Quod etiara et porcina caro el aliorura quod barbam non habeat, sed tameu formam bo-
qtiorutndam aniinalium simili modo facil, sed non minis; el si diire aut tres puellre simul fueriut, tan-
lanium, quanltim caro ursi, el liomincm in libidi- 10 plus miratur et citius capitur cum oculos suos
nera velut rolam Volvi faciiint, sed eum alio modo ineas ligit. Puellre aulem istre per quas capitur
immuiiduin reddunt. Sed pecora, qure ruminant in B nobiles esse debent et non rusticre, nec otnniiio
libidine cilo non qiiiescuut (I). adulta?, nec omnino parvulte, sed moderatre adole-
[Cuin adolescenli homrni primum crines cadere sCenlirc, et has diligit qtiia eas biandas et suaves
incipiuni, de arviua ursi, et moriicum favillarum esse cognoscil. Et semper in anno semel vadit
de triticeo aut siligineo stramine factarum com- ad terram illam qure succum paradisi habet, et
ntisceai, el cum ista lolum capiit suiiin intingat, et ibi optimas herbas qurerii, et illas pede fodit ac eas
ibi praecipue ubi crines cffliiere incipiunl. Poslea comedit, el de hiis mtillas vires habet.et ideo etiam
diu se abslineal ne caput sinim ab ista unciione ia- Creleraanimalia fugit. Sub corriu autera suo a>s[os ?]
vel. Et sie ssepe faciat, et crines ejus qui nonduin babet quod velut vitrum perspicuuin esl, ila quod
ceciderunt, per istain unctioiiem ita hiimeclanlur homo in illo faciem sttain velut in speculo consi-
et confortamur quod pcr longa tempora non cadent derare polest, sed tamen non valde pretiosum esl.
add. ed.\ Jecor autem unicorui piilveriza et pulverem istum
Si aulem quilibel liomo tiinidus et pavidus est sagiinini, id esl smalcz de vitello ovorum parato ira-
el treinebundus el arixius, ila qttod semper in pa- mitte, el sic unguentum fac, et riulla iepra est, cu-
voreest, pellicuiam illam qure inter aures ursiest f, juscumque generis sit, qure, si eam srepe cum illo
accipfat, et eatn modice gerwe, et tur.c illam in- unguenlo unxeris non, curelur, nisi mors illiussit,
siiper prrccordium et super cor stium tam diu po- qui eatn liabet, aut Deus eaincurare non vuli. Jecor
nat cum ab ea incalescat el stalim baleh erit, et enim animalis hujus bonum calorem habel et mun-
pavor el Iremor et anxietas ab eo recedunl (2_K diciatm, etsagimen vilellorum preliosissimum est,
Ideo aulem pellicuiaui istam velut aliam cutem ger- quod in ovo est, et velut unguenlum esl. Setl lepia
wen facias ut sudor ejus auferatur, quia si boino srepius de nigra colera est el de nigro superhabuii-
de cute tirsi, qurecaro nouest, incalesc.it, ita quod datile sanguine (4). Et ideo de cute ejus cingutum
sttdor qui in ipsa est, nudam carnem hominis uon para, et cum eo ad cutem luam te cinge, et nttlla
tetigeril, tunc eum libidine noit oberit. Et smero forlis peslis aut febris te inlerius Iredet. Sed el
ursi quibusdam unguentis et medicaineniis addi- calcios de petle ejus para et eos indue, et semper
lur, lanto pretiosiora medicamenla ilia erunt. Per sanos pedes et sana crura aut sanos gelancken in-
se sola ad medicamenla non vatet, quoniam ursus terius habebis, nec peslis inlerim le in eis Ircdit.
iuslabiles mores habet. [Homo qui limet veueno se occitli, unguem unicor-
CAP.V. — DE UNICORNI [IV, ui, 7J. ni sub scutellam in qua cibus est, aut sub scyphum
Ui.icornus plus calidus est quam frigidus (3); sed D in quo potus est ponal, el si calidi sunt, et vene-
fcrlitudo ejus major est quam calor ipsius, et mun- nuin in eis est, eosin vase fervere facil; si autem
das herbas comedit, ac in eundo quasi saltus ha- frigidi sunt, eos ftimigare facit, el ila venenum ap-
bet, el hominem ut cretera animalia fiigil, prrcter posilum esse scire potcrit add. ed.] Cretera qure iu
ea qure generis sui sunt, et ideo capi non potest. eosiiiil, medicinre nou coiiveniunl.
Et virum valde timel et ab eo declinat; velut ser- — DE TIGRIDE
et mulierem CAP. VI. (5) [IV, ni, 8.]
pens iu primo casu a viro declinavil
inspexit, sic et animal islud a viro declinal et post Tigris calidus cst, el cursum in monlibus et in
Hiuliercmvadil. Quidara enim pbilosopbus erat, qui vallibus habel, el naturre Stembockes [Ibicis ed.]
italtiras aniiiialium perscrulaverat, el ille animat is- aliquanltiin liabet. Et de mullo cursu suo pustttbe
tttd nulta arte caperepoterat, unde vatde mirabatur. ex eo ut fliut procedunt, et illas de se absterget,

(I) Et hominem in libidinem —non quiescunt comi pulveriza, elc, omillil eri.
oii). edit. (4) Jecor eiam animalit— sanguine om. ed.
(2; Iliic usqtttt ed. (5) Felis ligris.
(3) Qusc seqtitiniur usqtie ad : Jecor aulem Uni-
'
1519 S. HILDEGARDI3 1320
effiHJe stiaveiri odorem habcnti ntqtic nri' itiofliCa-\_. lepratn cnntrattil, vadat ubi sanguis motlicns eqtto-
inenla valent (1). Sed caro cjtis stimechle Uivosa fum in terraiB riefltiit.cum sanguis eorum in vena
ed.] est, et propler foriilndinem et velocilatem (2) minuitur, et ubi munda aiiinialia occidunlur; et
ejlis liotnini ad coniedefidum non- valet. El si ali- ipstrm sangoinem cum lerra infecia lollal, et in
quis lionio recenlcm et non veterem lcpram babel, ealtlario cuintaqua fervere faciat, c.-.vens ne lanta
accipiat cor tigfidis, cutn jain occidimr, el itarc- sil aqua qnod sartguini vires auferal. Postea in
eens et ealidnm super locum leprte ponat, et lepra balneo islo usque ad gulltir sinim sedeal, el de eo-
in coriilud transit, et sanabitur. Si aulem, lepra dem sanguine et lefra modico saccello immittat,
inveterata est, tunc non proderit, si cor illnd ei qiiem in faciem suara ponat, si ibi dolel. Qui cum
superposueris, qttia si cor reeenset calidum aut de balnco exierit, in lectum se reclinel, et saccel-
vetuslum aut fiigidum leprre illi, sive recens sive kwn oum sangnine et terra super cor suiim ponai,
vetitsta sit, superponitur, lepra in cor illuri non nedebililetur. Et sfc qualer, vel qtiinquies velad
iransit, sed in carnem bominis, et ita eum Iredit, ainplius faciat. Md. ed.\ Crclera qurc iueo suntud
qtiod etiam cor ejusdem hominis facile dimmpere- medicamenla non Vatenl.
tur(5). CAP.JX.-+- DE ASINO(8) [IV, ni.ll].
'
B Asitnis plus caljt|us esl qtiam frigidus, ct stultus,
CAP.VII. — DEPANTHERA (4) [IV, nr, 5.]
ct fere crecus de superfliiiiate naitirre.quam in libi-
Panttiera yatde cafida est in nafura sua, vetnt
diae Ir.ibel, etsgrimkeh non lenet nec subjeclionem,
vanam gforiam qurcrit, ita quod omnia aninialia in
et liominei» non fugii, sed cumhomine fibenterest,
factis suis fibenter imitareiur, et crclera animalia, in aliqua parte natiinK sure naluram bominis
seri boc quia
propter amorem eorum non diligit, propter tangit (9). Sed cafo ejus ad comedendum homini
quod secundum naluram suam opera eontm libentef non valet, qtiia ffiKlidaest dc stultilia illa quain in
faceret; nec etiam per oinnia miindis pascuis uti-
se babet. Et si qqis homo a paralysi fatigatur ei
tiir, Uitdeet anhelitus ejus non est mundus, setl ali-
fias mutabilcS pestes in se habel, qure secumtum
qitantum venenosus, quamvis interdum bene olere
luttam in eo crescunl el decrescunt, tit in lunaticis,
. videatur. Et ea qurc in ipsa sunt, admedicamenla et lunc considera locum, ubi asinus occidilttr vel
non multum valent (5). per se morilur, vel ubi se in terra vofvat, id est
CAP.VltL— DE EQUO(6) [IV,.iii, 10], Walgerl, et mox hominem illum ibi, aut super gra-
Equtis plus calidus quam frigidus est, et bonam men, aut sitper tefram, panno superposilo, vel si
naturam in se babet, et tam magnam foriitudincm valrieinfirmaiur, lenui bubicio, elper brevem lioram
IJIse babet quori eam nescit babere, et semper de-' ^ euiii jacere permilte el dormire.si dormire polest,
siderium habet in ame procedere, et munda co- ct posteadextram manum ejttsapprcbende,etdic:
medit. Et caro ejus tenaxest.et gravis «st ad i Lazartis dormivit (10), et requievit, et surrexil, et
comedcndtim, et homini contraria, ita quod prre sieut eum Cbristusidefcetenti foeditaie eicitavi(,sic
forliludine sua vix digeri polest, qttia carnesani- etcnm periculoaa peste hac et de mulabilibus mori-
malium qure ruminani ita temperanltir velut in bus febriutn surge). in conjtinctione illa qua ipse
torculari positre sunt, scilicet quod facilius cdi et ebristus ad hujusmodi desuper sedendo islnd se
digeri possunl; sed carnes iUorum qus non ruint- conjunxil, prresignansquodbominem depeccatis suis
nani graviores et lam facile non digernntur (7). redimerei, eteum erigeret. >Deinde post modicnm
Sed el homo qui scahiem, quamvis forletn, habeat, horam in eodem loco ter fac una die, et secunda
accipiat Iiircinum sepum, id est untlei, et de aure aut lertia die simllitcr in eodem ioco ler fac, iina
eqtii sanguineni emittat, et sepo illo sanguinem secunda et tertia die iterum ter fac, el curahilur (11).
commisceat, el ille ad ignem se saspe cum eo perttn- CAP.X. DEICERVO (12) [IV, m, 12].
gal, et sanabilur. [Seri et bonioquide iracundia Cervus repcntinum calorem babei inse, el mi-
(1) Et de mulio cursu — valent om. e'd. ^ Sed el bomo iingtilam cum pelle pedis ejus apuri se
D
(2| Sropter — veloc.oni.ed. liaheai, et ubr fuerjfritliiagica, ibi ad pleiiitm ficri
. (5) Si autem lepra— disrumperetur om. cd., sed non pnssmit. >
h:ec habet: < sed et qui comeslos cibos digerere (0) Equus caballus. Job xxxix, 22.
non. potest, curii tigris occiditur, jecur ejus cali- (7) Ita quodprce (ortiludine — digerunlur om.
diim stoniacho sub per breveitl lioratn superponat, 'ed. ''!
scilicei dum calorem amiltat, et staiiin [siomaclius 48) Equus atinus^—
cjus sblvetur, el digerit. Et si ulcus, aut slier in (9) El Itomtmm langit om. ed.
corpore hbminis esl, ita tamen quod non sit quod (10) Joan. xt, 431
fi-Cislichrw dicitur,- tunc pusiulrc qure iri iigride (11) Et si quis ttomoa paralyti— et curabitur om.
suni iistlem ulceribus superponanlur, ei ruinpen- eri. qnorum loco hrec habel: < Lacautem de asino
lur, et ille sanabiluf. » procedens leproso bomiiii prodest, si illud frequen-
. (4) Fetit pardus. ler bibil. Sed et qdi scrofnlas in corpore suo habet,
(5) Ed.:— De pardo, < Pardus caltdus est, et si idein fac srcpius brhil, eas plus exurgere prohi-
jocuntlus, el velox, et forlis. Homo autein qui de- bet, qnia quod imiiiuiidum esl immundiim cxpel-
bilis in pectore, et iu storaacho e«t, et defectum in lit. Si vcrmis carnem hominis comedit, de ossibtts
corde srepius sentit, cor pardi ad solem siccet, et asini piilverizel, et super locum illuni ponat, et
pulverizei; et ctitn defectuiii senlit, ipsum pulve- vcrmis moricttir. >.
rmu loco iibi dolel suucruoual. et uielius habcbit. ; (12) Certus elaohui.
l3'i PHYSICA. — LIB. Vlt, DE ANIMALIBUS. 1322
ntis frigescit, sed plus calidus est ct mansuetits, A i illis herbas qitrcrit, qtire de eodem aere cresrinii,
atque munda pabula comedil. Caro ejtts sariis ct ct ilias comedit (3), et slc bonis et sanis pascuis
infirmis ad comedendtim bona est (1). Ciiin au- tililtir. Et caro ejus sanis el infirmis hominibus
tem senscrit, quod rami in cornibiis ejus jam ultra bona esl. Ilomo autem qni de wicht fatigatur, de je-
noii procedunt, tuncscit quod jam in se arescere core ejus srepe comedat, elwicht in eo compescii.
incipil el tardus fieri, et tunc quodilam flumeii in- Sed et si quis rie carnibus ejus srcpe coroedit, slim
tral, et damph de flumine ascenrieiitein in se traliii, el foetitlaab illo ptirgant. Et qtii inter scapulas tle
et lunc de ipso flumine egrediens, ibi in littore gicltl fatigaur, cor ejus exsiccet et servet, el cum
herbulas sibi convenienles comedit, et deinde qure- intcr scapttlas dolet, idem cor in baumoleo intingc,
rit locum, ubi wicfcinvenial; qnod ctim invenerit, et ita snper Iocum doloris illius liga, et melius ha-
valde luet, ita quod de hoc huiick ille valrie fatiga- bcbit. Sed et qui in slomacho dolel, ila quod sto-
lur, quod eiiant contra ipsttm cervum flaltis stios machus ejus vireytergit est, vel frigidus esl, vel in-
cmiltit. Sed cervus magis acmagisvocemstiam exal- duraiuscst, ita quod comestos cibos digerere non
lal, /«eietore&t/a(; attande-n uncftillequasi prrelra potest, uitslet ejus accipial, et ari tertiam par:em
in fntigatione se in os illius torqttel, et ventrem ejtis oteum de fruclu hagenbucha, vel de fago adric, ct
intrat, quod cervus senliens, mox properat queck- B hrcc simul commisceat, et sic pcr canabincum pan-
bronnen, quem hujiis nalnrrc scit, quod omnia pu- num ttriche, et pannum islum supcr s'.omacbum
wiria el venena auferl, el ex illa supramodum bi- suum ponal, el sic poriet, et quamvis tlolor in slo-
bil, ita qtiod etiam itlem unck de aqua iila in eo macho ejus forlis sit, melius habebit. Quod SJneu-
sitbmergilur, id est erdrinckel. Quo facto herbulas trum olctim babere polerit, sepum de rech supcr
qurcrit, qore purgationem faciunt, el illas comedit, prrcfaltim pannum ponal, ul prredictum esl, et sio-
et itaserpentem per posteriora, vclut cum potione macho suo eircumponat, sed ad hoc eynplasler fa-
emillit, quiu si iriein serpens per eum uon trans- ciendiiin, oleiim tle hagenbucha melius est qttam
iret, deveneno .iliius moreretur. Et lunc inlirmari «Icum de rutba (4).
iucipil; deirideaulem vallem qureril, ubi oplimre CAP.XII. — DESTEYNBOCE (S) [IV, m, 14].
herbulrc crescunt, qurc sanilatem conferunt, et Sleynbock plus frigidus esl qtiam calidus, ct lor-
eas ibi comettit, el ila ibi fcre per mensem in tttosus in moribus sttis, et in montibus ac in ne-
quicie jacel, et ibi eliam coruua et crines ejus ab bula el in doffte et in dauwe libenter versatur, at-
eo cadunt, et lunc aliquanlum meliorari incipit. Et que forliludo ejus tam repenlina esl, qtiod srcpc
postea et denun ad prredictum queckbronnenvadil, _ ita iaboral (6); sed caro ejus tlimecltte [livosa«/.]
ei tunc modicum ex eo bibit, ul si quid fcetidumin esl el infirma, et nec sano ncc infirmo homini ad
co remanseril, iterum leviter purgetur, ac deinde comedcndiim valct. Sed lamcn homo qui sanus est
prrcfatas herbulas iterum comedil, et ila sanari eura comesium supcrarc polest. De pelle aulemejus
inripit, et cornua in co crescunt, cl iterum cingulum et solulares fac ct eos imlue, et saniiaiein
crines ejus proceduut, et poslea caro ejus et corpori luo conservant. Et caudam ejus cum pclle
omnia qtire in co stinl, saniora suttt, quam prius et cum carnibus ipsius caudrc exsiccn, el in mauu
lucrtint. Si qnis aulem homo carnes ccrvi aliquan- lua ipsum porta, ct nec per zauber [magica cd.] ex-
tnm calidas et non fervenles comedit, slomachum tra voluntatcm tunm inlcrim duci poleris. Et si ve-
ejus piirgat et levem illum facil. Ei de cornu ejjus iienum aut in cibo aul in potti sumpseris, tuncsta-
tchabe, et hoc quotl inric schabest, tbtis adde, el ari tim eaindem caudam aut in vinuin aul in alium
ignem simul incende, ct orior ejus dc fortitudine, quemlibet potum per horain unam pone, el sic bibe,
qttam cadem cornua in se babent, acreos spiritus el venenuni illtid aut pcr nauseam aut per secessum
ftigat, ct magica compeseit, et zauber el malas vcr- pcr te transibit, el sic curaberis. Sed et dc coruii
nies ftigat. Sed et qui jecor ejus comedit, gicht ab cjus manubrium cultelli fac, et illud aul in manu
eo cnnipescil, etslomachuin ejus purgat, ct levc.m D lua aul alias apud te semper habeas, et sanilatem
illtim facit. tibi confert. Crctera qure in eo stiril, ari medicinam
CAP.XI. — DERECH(2) [IV, lii, 15]. non valent (7).
Rech lcmperalus [frigida ed.\ est, el mansueliis, . CAP.Xlll. — DE WISANT[tV, m, 15]
el nutndam naturam habcl, et montes libenter as- Witant calidus esl, el fere mores cervi habct, sed
cendit, et aerem qurerit, nec nimis calidus nec ni- velocior et modicnm sanior cervo csl. Etcaroejtts
mis frigidus est. sed temperatus, et in inonihiis sana est ad comedenrium et homini bona esl. Si
(1) Qure sequuntur usque ad si qttitorn.aulem homo (3) El aerem — comedit om. cd.
carnet eervi atiquantum calidat, clc, cd., qnre (4) Quod si neutrum — de rutlta om. ed. qure
Itrecinterscrit: < Et si quisqttam homo in aliquo hrec habet in fine capituli : < Sed et homo de pelle
membro a paralisi faligatur, cervinum sepiim ini ejus cingulttm, et chirothecas, et et etiain velul ca-
iiihsiamde pelle ejtts faciat, illain ad cutem,
patella dissolvat, el ad lnedietalem ejus de hircino
sepo, el modicum de pulverizata mirrba addat, el voltit sttpcr lineam camisiam iiuluat, et fortis pcs-
caiiabineum pannum intingal, et calidutn super tis interiiii cum non Iredct.
inembrum inqiioparalisis fnerii coiislritigal; ct sic (5) Capra lbex. — laborat om. ed. ,
srepe faciat, et paralisis ccssabil. > (0) Et in montibus
(2) Cervnt capreolus. '7'i Ca'wrn — valent om. ed.
P*TROL. CXC.VII. 4i
S2H S. HfLDEGARDfS ,3.4
iiuiem tchelmo [pestilenlia ed.\ equos aut asinos, A riitmnon miillum valent. El in vacca camdi-m natit-
boves ct ovcs, capras ct porcos, et atia qurecumque ram scnties. Crclera aulem qurc in eo sunt, ad
aniraalia faiigat, de cornibus wisant in aquam scha- medicamenta non inultum prosunl (4).
be, el per itovem dics illis ari bibenrium da, el tchel- CAP.XV. — DE OVE(5) [IV, HI, 17].
M0<ab eis ccssabil. Crelera qurc in eo sunl, medi- Ovis, sive aries, sive agna sit, frigida esl.sed ta-
cinre nd pcrfcclum non conveniunl (1). men bove calidior,| ct etiam humida cl simplex
CAP.XIV— DEBOVE(2) [IV, .m, 16]. cst, et amariludinem ct accrbitalem non habel. Et
Bos frigidus est in tcmperameiilo et siccus esl, caro ejus sanis el infirniis hominibus ad comc
sed cum aereis spiritibiis hommi non inimicalur, deudiim bona cst. Sed ille, qui lolo corpore deficii
nec ipsi niullas iHusioncsin ioco illo facere pos- ct cujus vense virwolket [dcbitilatx el lepidaj ed.\
sunl, ubi bos cst, quia bos mundtis est, el ideo sunt, de succo carnium ovis et de tuffen, [jure
ctia» in bolocauslum Deo srrpe aniiquitus offere- ed.] in quo coquitur, si vult srcpe sorbeat, et mo-
Jjaltif (3). Caro aulem cjus propter frigus quod in dicum de carnibus earum comedai, el cum conva-
sc liabei frigitlo homini ad comcdendumnon valel; luerit, sufftcienler de ipsis comedat si volnciit. Et
ealirio aiilcni qui ex natura sua calidus esl, pro- exdem carnes in rcstatead comedendumbonrcsuni,
pler frlgus quori in ipsa carne esl ad comedendum " quia rcstus eas caiefacit, hi hycmc autem, qnia fri-
bona cst. El si aliquis tchenden pestem in mcmbris gidre sunt, ad comedendum non valenl, quia fiyeins
suis cl in jiincliiris membrorum stiorum babel, ct eliam frigida est. (6) Sed et pelles ovium ad in-
si cliam in slomacho suo dolet, pedes, id esl geswil dumenta hominis bpnrc sunt, quia nec sitperbiam,
ct unslet pcduni bovis coquat, cl de cis suflicienler nec libidinem, ncc peslem homini iHfeniBt sicut
comedat, et figcntem pestcm in juncluris mcmbro- alire pelles quarumdam besliarum faciunl; unde et
rum cl dolorcra in slomaeho compescit. Sed qui Deus Adrc induroentum de pellibus ovium de-
jecor bovis saepecomcdil, illwm couforlat propler dit (1). Et si aliquiB dc coltidianis, scu lerlknis,
bonam naturam ; cor atilem cl piilnio ad conieden- scu quartanis febrihus fatigalur, cujuscumque ge-
(1) Cmtera— conieniunt ota. ed. cnmedat, ne pfus ibgrosscscat. Ilaqne lac, et bu-
(2| Bos Taurus iVFtnni ct caseos qui ex lacte vaccarum suul, in-
(3) Sed cum aereit tpiritibut — qfferebatur ora. lirn.us cl sauus, frigidus el calidus inoderale co-
ed. incdere possuut. Caseus aulem qtii de quolibet lacte
(l)Eri. in imillis variat: < Bos frigidus in tem- lti diversain naluram, secundum nataram eorum-
peraiiiento esl« et siccus; cl caro ejus frigido ho- dem animaiiutn de qiiorum lacte paralur, in se lia-
tniui ad coiueriendum non valet; sed illi qui ex |p bel, et sic coinedenli adbreret. Nam hominem qni
uattiia sua calkltis e»l non niulliim obesl. Si quis sanam, el duram, el aiiriam carnem in corpore suo
albtigineitt in ocufis patitttr, cuin atlhqc recens csl, luihet, rinnis ei aridus caseus comestus non niultum
reeens fel bovi.soculis suis in nocte superpouat, ct IreriiljUlom atttem qui nolles, pingues, ei humidas
carues babet, nioUis.el rccens caseus non Ixdii.
tigel ne labatur. Et sic per iridtiuiu facial, scd ta- Ctini
IIICIIuiodici;. 1'ost triduuiii auicm , fcnum grrccum vitleris boves, aut de uoxio sauguiiie, aut de
rosalo olco immittal, cl oculis stipCrpouai. Seri ct fbfti labore iiiffrhiaH, accijie de concliis arenrtrtim '
qui c.ilciiluin in te habet, reccns fcl juvenis tauri, quaain littore jacenl, el eas in pulverem redige, ei
etJtis taniuro de sanguitie ejns cxsiccet, et de pul- piilvereui istiim ctiiri balheinia in aqttain initte, ita
vere saxilricre taiilum quaulum feMisest adtiat, el quod rie pulvere i -1pplus quam bathemiresit, elda
in sublilem paiinum siuiiil Igei.et in forle, bonum, cis in poluin. Nam qiiia boves aliquantum aquatiles
etpuiuin vinuiiiponai, et jcjtiuuscl pransus Inde sunt, ctiiit concha arenarum qurc de aquoso aere
bibal; nou auiem infra cibum. est, cl qute eliam sicca ct calida cxistit, ballicmire
< El si aliquis piingenleui pcstcm in membris suis qtirc calida est, et qurc ctirim multipliccs vircs ba-
babet, iudiiratas pluntas pcdum bovis coquat, et bet, in stiavilaie aqurc coutemperaniur, el inllrmi-
srepc et stifiicieiilcr ex cis comcdat, et cui ahitur. lalem boum minuuiit. Pulvis euim coiicuarqni pra-
Et in vacca caiidem naturam bonib senlial. Et si vos htimoies iu eisininuit, bathemia eosperomnia
quispiam homo scrophulas in corpore suo habct, consuinil; et aridum fciiuin iiiteriin ad comedcu-
iiiatriceiii juvenciilre vaccre quce iiciidtim geuuii, dum dabis, ne dc viridi bcrba pravi humorcs in
el adqua.iu noiiduni laurus iu coitu accesstt, supcr jp. ipsis aiigiiicnteiiiur. >
igiiiluiu laptdem exsicccl, ct pulvcrizcl, et putvc- (5) Cupra ovit.
reiii jccoris lalpre addat, eftle pulvcre hoc iu sor- (ti) l'Aewdemcuriies — est om. ed., qure addit:
bicio trflicea farina paiato, et per iiovcm dies, vel < Lt lio.no dejecore ejus sa-pe et sullicieuler come-
per plurcs sorheal, ct ;cio[»hula; in co deficieut. da.i, ei flcgma in co ininuit, et Icetidasiomacbi
Lac auteiti vaccaium (n) et aliorum aiiimaliuin, sci- ipsius purgat. Scd el qui in pectore iussilat, et spi-
licel oviiini, el capraiuin,el omuc lac iu liyeine sa- lanien absqtte doloie puliuoiiis dilliculler iiiiinitril
nabilius cst quaui in restate. Sed qui iu rcstate lae cl cmiltit, tlo puliiioiie cjus srcpe comedat, et in
con.odunt, ncc saui sunl, eos aliquauluui la>dit; scd pectore inelius habehit. Mulier aiiiem cujiis-matrix
si iiifiriiii cl debiies suitt, modicuui de eo comeriant. interius iiigida, el tennis cst ad coucipiciiduiiipio-
Dutyrum aulctu quod de laclc expriuiilur suavem leiii, nialriceiii agnrc aul vacca;, cuin adhuc muiitlrc
calorem babel, sed buiyrum vaccarum melius el sunl ila quotl uullofuui gravatit! lucruut, nec siint,
srmabilius esl quani ovium aul caprre. El liomo cum lartlo, et aiiis piiigoibiis canuhus coquat, cum
<{iiiptisicus est, et in corpore stto aridus, quodlibet in coiijunclioue inariu esse debct, et laijnsiiKX.fi
butyrum comudat, cl eum inlciius sauat, ei refo- caruibus liequentcr utatur; cl si Deusniullolienj voluerit, tan-
cillat. Sed ct sano bomiiii qti) modcratas carnes to facilius concepil, quia judicio Dei fil
liabet, butyrum boiiuin et saitum esl ad comedeii- quod virtus getieraiidi houiiiiihusaufertur. >
Uum; si auiciii pingtics cunies bahet, moderate (7j Ceii.iit.il.
(«) De lacle et but. ro in cod uis. seorsimagitur supracapp. 180et 181iibrii.
PHYSIC* - LIB. VII, DE ANIMALIBUS. 452«
,523
IICM sinl, accipetclteper [v.llus «L]'arieluni abs- A k mal est (5), unde caro cjus non esl sana, sed tor-
el de ariele tantuin loiisuni ; et in illa tuosa, cl nec sauis nec infirrais hominibus ad
que pelle, nec flecmanec alias in-
comeriendum bona est,
parie, ubi ad culem arietis fnii, cnm sepo ovis ad firmilates minuit in quia sed
bomiiie, atiget, quoniam
ignem calefacto idem tcheper modicc asperge, ci iia '
siinul ari ignem caiefac rienuo, el cuiti riddo homi- calor ejus calori hominis se atljuiigit, Ct lempesta-
nem illum jam in frigore faiigat, mox ipsum sche- lcs in moribus et in operibus qure mala siint in hc-
raine excitant(4). Seri hoino qui valtle infirmatur,
per super slomaclmm et sitper pecltis ejtis et circa suo deiicit el aridtis est, ille
scapulas ipsius poue, ul Ua iiicalescat et ul sic dor- ita qttod in corpore"
niial, el hoc quociens vichoeuin faligal fac, el cilo de juvenibus porcellis, intcrim dum infirmus cst,
curabilur. motlice comerial ul de calore illorum calorem ac-
CAP.XVI. — DE HIRCO(1) [IV, ni, 18]. quirat, et postqitam convaiueril, ampiitis ex eis non
llircus valde repenliiuim caloreut habetetin- comeilat, quia denuo infirmiiates iu eo augeret(5).
Sed el homo, qui in corporc jain fefe deficil, de
stabiles mores, et caro ejus sanis et infirmis ho-
cacto jecore porci srcpe comeriat, et eura refocil-
iniiiibus ad comeilendum bona est, el si srepe eo-
. lal, id est labet el confortat, El sifvester porcus
meditur, fracta elconrila viscera sanat, et stoma-
C naluram habel, exccpld quod silvester
thiim contedenlis sanat et eonfortat. Et capra, si eaihdem
forlis est, usque ad Auguslum comedi potest, hir- mundior domeslico est. Cretera quee in eo sunt ad
cus autem in Augusto ad comedendum bonus est. medicamcnta non muilum valentt
CAP.XVIlt. — DE LEPORE.(6) [IV, 111,20].
Sed hredi, sive birci, sive capra sinl, usquead au<
Lepus magis cafidus esl quara frigidus, et man-
ttunpiium homini ad comedendum valent. El bomo suetudinem
qni in slomacho dotet, jecor hirci assel, et ila ejns ct saltus Rech liabet. Scd quod ali-
usque ad medium Augusti srepe comeriat, et sloma- tus quaiido sexum mtttare videtur, boc esl,quod mascu-
clutra ejus purgalel sanalj velul bona potio. [Sepum aliquantlo virilia sua inlrorsum trahit, ita quod
sic feniina est, interdum non, et quod fe-
quoque hirci bonura et salubre cst, el pluriuiis me- minaquasi umhiJiciun suum
dicinis coaplatur. El capra camdem naturam habct jtixta quasi quoddam os cl
hircus fortior vclut darm emiitii, ita qubd ob boc quasi masculus
quara et hircus, exceplo quod capra esse
esl. El si quis in pulmoue dolei, lac caprarum fre- putatur, sed tamen masculus nequaquam est.
Nam nec mascufus femina erit, nec femina mascu-
quenter bibal, el curabitur. Add. ed.\ Creteia qure
in eis sunl, ad mcdicameula non valent. lus, iia quod masculus non parit et quod femina
'_ maiculinum semenrion habcbil (7), El simplex fel ie-
CAP.XVII. — DEPORCO (2) [IV, m, 19]. poris super lepram hominis funde, et etiam cum co
Porcus calidus est, et ardentem naluram in se
srepias inunge, et ruse ejusdem teprrc cadcnl, et
babet, el liinosns [livosus ed.\ est, quoniam nullum ille sanabitur, qiiia fcl leporis salis ad boc prodest.
frigus ipsura purgat; el aliquautum eyierecht est, Cxtera vero qtite in eo sunt, ad mcdicamenta non
ac semper avidus est ad comedendum, el ideo non niiiltuni prOsunt (8).
ciirat quid comedaL>et etiam interdum iumunda »> CAP.XIX. ~ DE LOPO(9) [IV, m,
ii).
comedil-.elin aviditate sua lupinos mores habct, Lupus valile calirius esl et aiiquantum de mori-
quoniam crelera aniraalia discindit; et caninos nio- bus uercorumspirituumet de mbribus leonis liabet.
res habel in eo, quod cum noininibus queinadino- Et aerei spiiitus in iiatufa illius srcpe cum iifo de-
tlum canis libenler moralur; sed inmundura aui- lectanlur et cuiri comitaniur, el lupus homini sem-

(1) Capra Uircut. vorum, ei ter tdriium de sepo cervoriim; cl hrec


(2) Sut et
icrofa Aper otniiia in prrcdicta aqua coqitanlur. Quo facto, piu-
fci uliquanlum eytetecht— animal est om. ed giiedo qiire riesuper nalat reserveltir. Leprosus au-
4) Quonium
!3) calor. — exciianl oni. ed;
< lem; qualicuinque lepra infeclus sit, prrcfata aqtta
(5) Ed. mulla addil: Qui autem leprosus esl, ' in loco lcprrc fortiler lavetur, el deinde ungiiento
pbrcinas carnes devitel, q:iia lepram in eo augent. D hoc perungaitir, et boc cum eadera aqua non effusa,
Et bomo qui per guliaui paralisis fatigatur, iardum et ciun eodem ungiiento tamdiu (ial dura sanelur.
per diem el noclem in viiium ponat, ul molle effi- Leitis enim lepra tali modo cito fugabitur; forlis
ciatitr, el in vino conleralur , ul succtim redriat; auteui per aliquoil tempus dural, sed lamen eimni-
Postea aserura terat, et siiccuin islum succo larrii dabitur, aut Deus fieri hoc non vult, aut mors cjtis
addat, ita ut succus aseri scxies minor sit quam succedet. Ileiti si quis leprosus est, sicca culis porci
lardi, el modicum de favillis ex slramine avenre in qua parlccarues ftierunt, supra lepram pona-
factis in prrcfatuin succuin mitial, et simul fervere liir, quatenus incalescat, el sudet, et lepra in ctt-
faciat, postea per pannuirt colet, et unguentiim fa- lem hanc trausit. Et post sudorcin cutis auferalur,
ciat; el quando de prredicla peste dolel, se tingat, et mox infirmus cum hircino sepo inungaiur. Dein-
et nielius babebit. llonio auteiu qui quafibet lepra, de idem leprosuscum alia porciua cute simiii molo
cujuscumque generis sit, leprosus esl porcinas cames circutndelur, et hirciiio sepo ung.itiir et sic terlia
pingues, et jam occisas, lemperalre retalis, in sola , vire fiat, el ctiaiu insuper, tisqtie dum sanelur. El
aqua, absque ulio alio coiidimeiiio lam fortiter co- silvestcr porcus, > elc, ul in curi. ms.
quai ut aqua illa sagiinine lola perfundatur, sed ta- (6) Lepus timitlus. . . •
liien ita coquantur ut deinde edi possint. Quibus (7) Et mvnsuetwliiientejus — non.kabebiloui. cd.
coctis.de aqua lollaiiliir, et mox in eamdem aquam (8) Cmtera—prosunt utn. «SL^
stercus galliiiarum ad sufficientiam ponatur, insu- (9) Canis tupus.
pcr et arvina ct
cornicnni, bislaujnm de arvina cor-
15» S. MLUIiUAtUH» ' ! ljyzS.
pcr msidiaUrr, et eum tibenler dilacerarel si pos- A , de:n canem diligal, quia hoc in honiine scntit ci
set, quamvis eliam esuriem non palialur; sed se- intelligit. Qtiod si etiam fur in domo est, vel aliquis
cundum leonis naluram hominero scit et inlelligit, homo qui voluntatetn fdrandi habet, in eum sub-
et euro a longe odoratur. Et cum lupus hominem imirmurat el grimet, et alios nutus [motus ed.\ atl
primo vidit, aerei spiritus qtii illura comitaniur ipsum habet quam ad alium hominem, et posi illuin
hominem in viribus suis dcbiiilanl, quia homotuiic vadtt, naribus ejus odorem temptat, et pbsl illom
tiescit qtiod lupus eum videl. Sed cum horao lupora tlancket, et hoc modo fur nolari potest. Sed et actus
prius videt, Deum in corde suo lenel, el intenlione el evenlus lrelitirc sive Irislitire qui homini fit-
itla et aereos spiriliis et lupum cum eis fugat (1). lurisunt et jam instant, aliquando prresentit, se-
Homo attlcmqui de gicltt valde fatigatur, accipiat cundum inlellectum et secundum hos vocein cniii-
foiia gichtbaumes et scalwurcz aequalipondere, et in lil, et eos ostcndit; qnando ea futura sunt qurek'rcta
mortario tcumpe, et lunc eisplus de sagimine [san- sunt..., caudam suamlselus movel, acsiibi trisiitia
guine ed.\ hipi addal et simul commisceat, et sic futura esl, tristis uhtlat (6).
unguenluiu faciat, et cuni eo.se perungat ttbi dolet, Et calor qui in lingua est, vulneribus et iilceri-
et poslea, secunda aut tertia die, assum balnetim bus sanitatem conferl, si ea calore lingurc sure le-
intret, et gicbt cum eodem unguenlb ex eo sudabit; B ligerit (7). Si autem de pells ejus calcii fiunl, pedes
ct se in cbdem balneo fortiter ablualj.et hoc uu- dolere facil infirmos ab immunditia quam in se
gueutum incute sua non dimillat quin abluat, qtiia babet quod iiiimundo sudore carnis sure srepe trans-
tain lorte esl quod gicht nullo modo in illo loco fusa est. Sed caro icjus ad nullura usura hominis
pefmancre polerii quo ungitur. Et si quis prrc iu- valet, et jecor et viicera ejus fere venenosa sunt,
firniilate peslium in capile furil et fretielicus esl, el ideo anliefiius cjus nocivus esi. Et si canis in
crines tle capite abrade, el Iupum in aqua coque, aliquem pancm aiu in alium eibum mordet, vci si
pe.IIoelvisceribus abjectis, et capul furcntis in broch deafiqtiO potu bibit, quod de his remanet homo
ejusdem aqure lava, oculis et auribus ac ore illius ncc cometlat nec bibat, qnia canis inlerdum 'aliqua
cum panno ligalis, ne in ocutos atit iu atircs aut in hora deeibo auldejpolu guslare poterit quod ve-
os illius inlret, quia si de brocbo iilo corpus ejus nenum in reliquiis illis emittii, et ideo si homo
.ulraverit, thagis furit, qtiia ei velul veiieniiin postea de his comederil aul biberil, vencnuin in se
esset;' et sfc fac per tres dies , et quamvjs furor smuit. Et canis molfe et non forte cerebrum liabet,
fotiis slt, illo sensus suos recipiet. Qtiod si ille et illuri interdum de malis nebulis tangitur. El ipse
IIOIIpatittir, ut ei oculos et aures et nares panno c canis eiiam quemdam aquosum el pulridura fumum
constringas, tuuc lineum pannum in eodem broche aeris aliquandiu odoralur iu quo aerei spiritus ii-
tntinge, cl ipso panno ita calido caput illius ma- risiones suas et quosdam malos sibilos facittnt, et
defac, atque per brevetn horam super capul ejus inde ipse inlerdum furit. Cretera qure in eo stmt,
acefe permilie (2), et bocper tresdies facias,etille ad medicinam non mullum vafent.
*d sensus suos redibil. El cum melius habucrit, ca- CAP. VDLPE(8) [tV, iii, 23].
XXI.?-DJB
_>utejus calido vino lava, ut pinguedo de capite ejns Vulpis valde calida est, et afiquid de moribui
taveltir el auferatur. Et in quacumque domo pelfis panlheri habet, el abquid de scientia leonis habet,
autcrlnisaut ossa lupi sunl, in illa homines li- ita quod de natura scienlia? ieonis multa novit ct
tienter rixantur ei cerlamina faciunl, et aerei spi- quod de naturapaiitheiidiversJlatcm morum habet,
rittts propter pessiniam naturani ipsius ibi libenter el homrnera aliquaiilum novit. Et inlerdum im-
Jiscurrunt (3). mundis pascuis vescilur. Et propter diversilaleiit
CAP.XX.—DE CANE(4) [tV, ni, 22]. qure in ca esl (9), caro ejus bomini ad comeden
Canis valde calidus esl, et aliquod comn.uiie ct dum non valet, Sed pellis ejus sana est, et calor
nalttralib sibi iri inpribus hominis habct, et ideo ho- cjusdcui pellis ad vestes bonus esl. Ilomo autem
ininem sentil et iriielligil, et eum amal, etlibenter Q qui erfinias itt corpofe suo habet, tmalcz vulpis ac-
cum eo inoratur, et fidus esi, et ideo dyabolus ca- cipiat, et liuic tmalcz minus de sagimine addai, vi-
tiem odii et abhorret propter fidem quaro ad homi- lellorum ovorum.et cum his orfimas srepe inungat,
ncm habet (5). El canis odiura el iram et perfi- et deinde metram in eisdcm sagiminibus, et com-
dianrin liomilie cogiiCscit, et ipsum sacpe freinit,; mixtis in palellam calefacial, itl est tweysze et luiic
?l si in domo odium et iram esse novit, in ipsa cl: ipsam metram supcr orfime cum pauno liga, el
IU semetipso siltmter submurmural et frendit, .id postquam eadem metra cxsiccatur, alia eodem
ist grimet. Et si etiam afiquis bomo tradilionem modo ileruin sweysze el desuper pone, et sic fac
[cousitla perfidire ed.] in se babet, canis in euro cuni inelra per tres dies et per trcs noctes, et dein-
ienlibus frendil, zanckelt, quamvis homo ille eum- ceps cuiri prcefatis sagiminibus simul cnmmixiif
i (1) De maribut Leonis habet — fugatom. ed. (6) Sed el acius—it/«/at om. ed.
' (2) Qttod ti ille — perntiiie om. eil. Huc usque ed.
(7)
(3) Et certamina. — discurrunt om. ed. (8) Canis vulpet.
(4) Canis famiiiarit. (9) El aliquidjie ntoribut Pantheri — ea ett om.
ib) Et idea kominem— habel om. ed. ed.
1529 PHYSfCA. — LIB. YH, DE ANIMALIBUS.. 135<F,
easdem orflmas inunge, metra abjecta, el ipsrc eva- ^ quia illud malum essc novit, velut stcrcus quori tla °i
nescenl. eo egrcdilur abscondit, quia si quis bonio illttd
CAP.XXII.—DEBIBERE (1) [IV, m, 24]. tangerct quori mercakza boc inodo exspuit, ul ve-
Biber valde calidus est, el etiam aerem aqure in nenum esset, ita quod eliam ex co quidam ser-
se habet, et naluram de terra habet el de aqua, pentes cl quidam mali vermes mullocieits nas- '
ita quodabsque aqua semper in lerra vivcre non cuntur.
possel, et quod eliam absque terra in aqua manere CAP.XXVI.—DECATTO.(7).
semper non valet. Etquoniam, dum in corpore suo Cattus plus frigidus cst quam calidus , ct malcs
arcscit, ad aquam currit, el inde sticcum accipit, humorcs sibi atlraliit, et aereos spiritus non ab-
ct sic coiiforlalur, el de aqua crines ejus crescunt, horrct, ncc ipsi cam, atquc aliquam natiiralem
cl pcllis ejus spissa (2). Sed caro ejiis sanis et in- conjunctionem cum bufone el serpente habet. Nam
firmis hominibus ad csum bona esl. Homo autcin in fortibus et in rcstivis mensibus , cum plurimus
qui in splcnc tlolet, linguam bibres coclam srcpe co- rcstns csl, catttis siccus et frigiritis est, tunc silit
medat, et iu splene curabilur ; vel eandem linguam nl aul creden aulserpentes leckei,quatenus de succo
in pulverem redige, cl de pulvere isto in mel ponc, illorum succiunsuiiin confortet, ul inde labezocht(?)
et sic cum ipso melle comede, el in splene meliits B habeat, alioquin vivere non posset, sed periret,
habebit (3). El qui fiber habet, jecor ejtts exsiccet quemadmoilum homo salem libenter gttstat, ut
et in pulvcrem redigat, et modicuiricx co in cali- inde bonum saporem habeat. Et de succo illo,
dum vinum ponat cl srcpc bibai, el melius babcbit. quem de his accipit, fere ul vencnuro inlsrius est,
[Sed ct lesliculi ejus eodemmorio in calitlovino bi- ita qtiod cercbrum et tola caro ejus venenosa esl.
Liti febrem ab honiine conipescunt ndd. ed.\ Nec cum liomine libcnter est, nisi cum illo qtii
„ CAP.XXUI.—DE OTTHER (4). euni nutrit. Et eo tempore quo creden et serpentem
Otther caliriusest, el mundam naluram hahel, et lingit, cafor bomini nocivus esl el venenosus. Et
imindis ac immundis pascuis ulilur. Et caput et cIImeliam calulos in se portat, calorejus hominem
cauda el caro ejus quasi venenum homini essent ad libidinem cxcilat; alio aulem tcinporecalor ejus
qui ex eis comederet. Calor aulem pellis cjus ho- sauo homini non oherit.
mini sanus esl. Crctera, qure in co sunt, ad medici- CAP.XXVIL—DELccns (8) [IV, m, 25].
iiam non valent. Luchs calidus est, et voluntatem suam scquitur,
CAP.XXIV. — DE SIMEA(5). hoc faciens quod vnll, ct ptilchra et splendida aura
Symea calida esl, ei quia homini aliquantum as- f, el de sole in restate lrctatur, et eliam de ptil—
similalttr, hominem semper inspicit, ul faciat sc- cbra aura et rie nive in hyeme lrotalur ; sed fere
cundum quod homo facit. Et etiam mores beslia- nullam stabilitatem habet, nisi quod secunduia
rum babet, scd in ainbobus nafuris suts deficit, ita temperiem aurrc facit. Et quoniam volunlatcm suam
quod nec sccundum hominem nec secundum bes- seqiiitur el ideo oculi cjus luccnt velut stella irt
lias a<fperfectum facere potest , et frieo instahifis noclc. Et si schelmoequos aut asinns, boves ct por-
csl. El cum avem interdum volare videt, se elevat cus devastat et occidit, de sangitine lincis aqure
et sallat, el volare lemptat, et cum perficere non eommisce, el per tres dies semel in die eis bibcn-
polest ea qtire vult, stalim irascitur. Sed et qnia dtim riabis si eos infirmari viricris , el stalim con-
hoiniiii aliquanlum assimilalur , secundum lunam vatescent. Si atiiem prrcfata aniinalia non iufirman-
mcnslrualia tempora habet, ctquia in utraque na- lur, eis sanguis istc, ul prrcfalum est, temperatus
tura instabilis e. infirma esl, ad mcdicamenta non ad potandum non dabilur, ne inde lredanlur, cuni
valel. * peslis ibi non invenit in quibus virtulem suain os-
CAP.XXV.—DE MEREACZA (6). tcndat. Sed ovibus el capris ad potandum non da-
Merkaczaplus frigitla quam caliria, et rie aere et bis, eiionisi iniiimanlur, quia nimis fortis esset
de aquaest, ila quori etiam interrium in aqua ver- D illis propler debililatem eorum, quia debilia pecora
sari potest, et etiam aliqtiantum de naittra Iupi el sunt.Cretera quaj in eo sunt, excepto ligurio, ad
dc natura calti habct. Scd lerram et serpentcm medicinam non multum valeul (9).
non lingil. Merkacza quoddam veneuum habel in CAP.XXVIII.—DE DASCH (10) [IV, m, 26].
se, ex quo tunc infirmatur, et illud etiam lunc ex- Datch calidus cst, et tacitos niores babet, seri la-
spuit, ari dedis>nandumillud sub lerra abscondit, men arg esl et non frevele,et £ere tam fortcs vircs
(1) Catior fiber. sua forlfs est; ideo oculi ejiis fucenl velu'. slella
(2) F.l etiam aerem aqum—sptssa om. Ctl. qure noctera illuminal. Quori si pestilenlia equos et
(3) Veleandem—habebit om, ed. asinos, boves et porcos devastat et. occidii, de san-
(4) Lutrmspec.— Ueest in ed. uine lincis aqure commisceattir, et per ires dics
(5) Simimspec.—Deest in ed. emcl in die eis atl bibcndum detur, el slattui con-
(6) Sitnicespec.—-Deesl in ed. vale.scent. Sed et ovibus et capris ad potandum dc-
(7) Felis Callus. Dcest in ed. lur, si infirnianiur. De uritia atMcmanimalis ™hujas
(8) Felis Lynx. Cf. supra iv, 19 ligiirius nasci-.ur. t
(9) Eri.: <Liuxcalidus est:et gloricsus apparere [ (10) Ursus meles.
isyderat, et voluntatcra suam scquitur, ct nalura
1531 S. HILDEGARDIS 1332
in se habct ul .eo, seo virtufcm qtiam in se habet 4 coclo et de ofla "ablato, vimiro boc in pulveribns
pro nibilo repntal, nisi.quod eain inierdum repente islis dcsnper fundat, ut piper super carnes funilt
osienriit el iterum cito cessat, qnohiara si eam splet, et sic comedal, ct emn non Iretlii, sed euin
seinper osentlcret, virrbttsleoiits fere compararetur. lunc fortem facit, et sanitalem ejus in ipso re-
Sed cum tseriet vires suas bstendere, riisi qtiod in- tinei. !
terdtim eas prre Irctitia et exullalione ostendil. Ac- (6) Erichis, sciticct qtii canem imitatur, hic egel
cine aulem corcjus et tara fortiterad trab(1) in aqua frigidus esi, et quiddam de natura canis in se ha-
•toque, el lunc ei de arvina cjusdem bestire adde, bcl, et torrara interdum coinedit, et munda et ini-
et eliam de gichlbaum, et minus de ttalwurts quam mtinda qttrc in eo sunl in spinas ejus aseendnnl.
gichtbaumet sil, el hrcc simul in prrcdicta aqua co- Caro autem ejus Iiomini ad comedendum non valei,
que, el sic fac unguenlum qubd optimum esl coritra quemadmodum nec canis. El si in aliquo liomine
gicht,et contra dissoluta membra in nodis membro- orftmmdirttptrc surjt, viscera liujus ericii abjiciat, el
rum el conlra conlrita membra de gicht. El homo lotam reliqtiam cafnem in pulverem redigal, et pul-
qui brec palilur, ibi cum eose perungal ubi dolct verem istnm in diruptas orfimai srcpemiltat, et ex-
in inembris, et sanabilur. Sed et qui in capite do- siccabuntur. Sed cretera qure in.eo sunt ad medi-
itt, cum eodera unguento se inungal nacke, et in U camenta non valent.
ccrvicc colli sui et in temporibus suis el in fronle CAP.XXXI. 4 DE EICHORN (7) [IV, m, 29].
sna. Aut qui in Iatere aut in dorso doiel, se ibi cum Eychorn [Spiriotus ed.\ calidtis est, el de nalura
eo perungal, et prredicta virtute illius melius lia- besliarum et voluerum in se babet, et de volucribus
bebit. Et etiam qui infirmas et nigras mactilosas ventosus est (8), et peltis ejus ad veftes homlnis
carnes in corpore suo habet, ibi cum eodcm un- bona est. Et si in juncturis membrorum liominis
guento se inuitgal, el caro ejus pura erit, quia oiu- borribilis gicht jaoel, iia quod membra bominis
ites inlirmitaies in bomine compescit. Sed et magua conlrahi el dissolvi videnlur, eichorn accipial, et
vis in pelle ejus esl, nam ex eadem cingulum fac, capite et visceribtis abjectis, et pelle abstracta, re-
et curo eo ad nudam cutem luam te cinge, et omnis liquum corpug ad ignem assct, et cntn ad igneni
peslis in te cessabit, velut cura magna procclla in assetur, cum arvijna ursi superius modice ungaiur
bona temperie et in iranquillo aere compescilur, et ut tmalcz ab cofliiat, et sagimen ab eo Ouat, el sa-
periculosa pestis inlerim te non occupabit. Sed et gimen iilud accipiat postquam assaveril, in pantiiint
calcios et calfgas ex eadem pelle fac et eas indue, ponat, el omnem succum et orane sagimen quod in
et sanus in pedlbus et in cruribqs eris (1), __eo est per pannum illuro exlorqueat, et de prre-
CAP.XXIX..— DEILLEDJSO (%). J dicto
sagimine addal, et roembra sua in qtiibu."
Illediso frigidds est ac fetidus, et de moribus fu- de gicttt dolet cum co srcpc pcrungat_,et curabi
ris et de natura lupi babet, e| quae imraunda suni (ur. - • i -
srepe comedit. El pellis ejus ad vestes,Iio.miii|Ssanrt CAP.XXXII.rrDe HAWSTRA (9) [IV,in,30].
lion est, quia frigtis liomini infert. Sed e( cre- Ha,mstn\ frigida et acris est, el aliquanlum ursr
tera qure in eo sunt ad mcdicainenla non conve- assimila.lur,el aliquanium mundre naiurreesl, atque
tllm". ',' p.cllis ejns ad vesles bona esl (10). Et liomo,qui
C*P. XXX. — DEERICIO (3) [IV, m, 27, 28]. orp.meet druse in corporc su,ohabet, jecor Hamzirct
Ericius, scilicetsttiiH«_jc/,frigidus est, et ininiundre pulyerizet, el pulverein isturo aul cum pane come-
naturre, et sUvestria poqia et hecbere comedit (4), dal aulin stiCfenbibal, cl orfimeauldrose irttlepliif
el porco aliquaiituro assimilalur, sed immunditia evanesccnl quatn de caruc lalpre. Sed el si aliqui
qure in carne ejus es.sedeberet jn spinas ejus ascen- homo ittler scapulas suas de giclu fatigatur, dexlram
dit, et ideo porco mundior est (5). Nam sicul spinre scapulam hamster,cum dextro perie ejus exsiccet,
nianus bominis Ireduut, ita et caro porci hominis et hrcc inler scapulas stias liget, el ii|de melius ba-
munditiam et sanjtatcm minuil. Sed homp, qui sa- ,x bebit.
nus iri corpore egt, si iwinegel comedere vult, euni CAP.XXXIII. -j- DE MART?.(H) [IV, ni, 51].
velut leporem in aqua coquat, et cynamoinum et Marlh [Marlarus ed.] silveslris calidus esi, e'
berlram et bibenellam rcquali pondere pulverizet, niansuetos mores hitbet, et ideo ptttrinii simtil ha-
el pulveres istas in vi"P simul calefaciat, et erfclo bitant, vclul comiuuiiem vitam habeam. Sed maluir

(1) E». < Heius caliriiis est, el lacitam naturam et ei sanum est.»
habet, sed tamen aiiquantum neqnam est. Iloino (2) Mtutela Putorius. — Dcest iu ed. -
.aulem jecur ejus in aquam tain forliler coquat (3) Erinaceut Europxut.
nsque dum per omnia coniminualur, el poslca de (4) Silv. pama—comeditom. ed.
arvina ejusdem animalis ei addatur, el etiain de (5) Reliqua usque ad Ericius scil. camt om. eri
gitbboum, ei ininus rie abrotano, et siniul in prru- (6) Hic in etl. incipil capituliun alterum cum ru
dicta aqua coqttanlur, et sic ungueiilum fiat;et brica : De Ericio canis.
boe oplimum est contra paraiisiro, el dissolula mem- (7) Sciurus vulgarit.
bra in nodis meinbrorum. Qui etiam intirmas, t-t (8) Et de natura—ventotut ett om. ed,
nigras, et maculosas carnes liabet, cmn hoc un- (9) Marmota Cricetus.
eiienlo se inungat, et caro ejus pura eril. Sed et (10) Et acris csl—bonaesl om. ed.
JKII>'0caligas ex uclle dacbsis faciat, et eas indual. (11) Muttela Martes.
1333 PHISICA — LIB. VII, DE ANIMALIBUS. 1534
sudorem m carne sua habet qui carnem ejus ho- A j quomodocumque possil comet.al, el intcrius in cor-
mini ad comedendum conlrariam facit, el idem pore suo sanus erit, el orfime, si nondum ruptre
sudor in carne remanet ct pellem ejus non per- sunl, qttia sicut talpa pravatn lerram eicit, cl ita
transit (1), el ideo pellis Slla bona et sana est ari interiorem putredinem qurc in corpbre bo>niniscst
vcstes homini. El si quispiam homo orfime in cor- emiltit. Et cliam idem hoino jecor talpa; cum re-
pore suo liabet, silvcstrcm marlb excoriet et sagi- liquo corpore edat, quia putreriincm a corpore ejus
men, quod in eo est, in patella dissolvat, et capiie aufert, seri cor ct pulmonemejtls non comeriat.
ct visceribus ejus aljeclis, reliquum corpus in mo- [Qui autem a cariuco morbo fatigalur, sangtiineni
dicaaqna coqnat,et sagimen,quod luncah illohaberi talpse, et rosirum anetre, scilicet fcemiure,et unguCs
potest, priori sagimini adrial, etciiam sagimen de anseris, eliam foeminre, pulvcrizet, ita ut pulvis
vilellis ovorum minori pondere huic sagimini ad- roslri anetrebis lanltis sit ttl pulvis unguis auscris,
dat, et commisceat, ct sic ungitentum faciat, et et sangttis talprc bis excerial pulvereiTi dc rostro
orfime, anlequam rumpanUir, cuin eo pcrungat, cl anelre; el lirec simul in pannum ligala, in loco ubi
evanesccnt, vef si ruplrc fucriiit, in circuilu eas taipa terram noviler ejecit, per triduum ponal.
perungat, et sanabunlur (2). Poslea inde ablala ubi glacies est ponat, ul conge-
CAP.XXXtV. — DEWASSER MARTII [IV, m, 32]. B lelur. Et iterttm indc ablata in sole siccari faciat.
Watser marth frigidus cst et juxla aquas in ca- Deinde sumat partem jecorum cujusque anhnaiis
vcnuilis moraltrr, et acrior cst quam silvestris el volucris qure comedunlur, quantum de his ba-
marik, sed pcllis silveslri= mefior islius (5). El de bere potcrit, ct ex ipsis cum parva farina sirailrc
sagirnine islius et de sagimiue vilellorum ovorum lortellos paret, et de prrcdiciopulvere minus addat,
ungueulum fac ttt de silveslre marth prrediclum el modicum cimini, et sic comedat. Qni autcm prre-
est, et si quis de giclit faligatur, cum eo illuni fatuin morbum patilur, per quinquc dies prredictos
perunges, ct gicht compescit, quia frigidrc naturre lortellos comedal; ct si nonrium convaluerit, per
csl. alios quinque dies eis ulalur; et si nonrium pro-
CAP.XXXV. — DE ZOBEL(4). derit, ita scpties eodem numcro quinque dierum
Zobel calidus est, et aliquanlum naturre eychorns facial. Panem autein, et carnes brcdi interim conie,-
assimilalur, sed tamen mundior et suavior esl quam dat.cum apio elpetroselinococlas, et criain agninas
cycborn; sic ct pellisejus ad vesle; homini bona edere potest; sed porcinas el bovinas carnes, ct
uon esl, quia si in homine incalescit, malum surio- anguillam,et caseos, et ova, elcruda poma,el cruda
rem iri eo excilat. Et ea qure in eo suut ari me- olera interim devitet. Vinum aulcra suave, et aqua
"
dicamenla nou valent, quia debilis esl. permixtum, et cervisiam bibat. Add. ed.\
CAP.XXXVL — DEHARMINI (5). CAP.XXXVIII.— DEYVISELA (0) [IV, m, 34J.
Hatmini frigidum, aliquantum nalurce catti assi- Witela[Mttstela ed.\ calida est(10), el in velocitate
milatur, et muudas carnes non habel, quia spu- sua aliquiri de virlute grifonis habel, cuin pennas
mechle et lividre velul venenum sunt. El quando suas erigit, et ptitredinem in ineciisibilem naltiram
spumam eicil, srcpe ila etiara breves crines emittit. babet, ita quod quandam herbulam novit, in qiia
Et peliisejus ad vestes homini bona non est, quia sanitas vitrc est,' ita ul si catulos suos vel aliaui
frigida esl. El ea, qure in eo sunl, medicairiciilis mustelam dolere viderit, hanc lierhulaai, qu» par-
non mullum conveuiunt, quia caro ejus aliquaulum vula el gracilis est, cito qurerit, el posl eajn in tcr-
venenosa est. ram fodit, etcum eam invcnerii, in ipsam spira-
CAP.XXXVH.— DETALPA(6) [IV, m, 33]. niiiie suo flat, el desttper niyngit, et sic virtutem
Talpa frigida est, et in pingui el in limosa terrai suain virtuli illius admiscel, et ila per brevem ho-
libenler manet, et macram lcrram devitat, alquei ram exspeclat dum eadem lierbula urina sua hene
terram qurc mala et prava cl inutilis est eicit (7),, el pleniterperfundalur, et (unc eam ore suo rapit,
cl in illa manel qure bona el sana est, et non viriet,, ac eam illi miistolrc,cui jam vilalis aer in gutlure
quia in acrenon versalur, sed magnam scientiami esl, moriturre in os suum ponit, el ita illa sana
inlcrius habet, et odoralur et intclligit quo ire de-• erii, etsurgit el recedil. Et hcrbula isla hoinini et
beat, et terram comedit. El caro ejus ad comeden- aliis animalibus ignola est, quia si eliam lionio aut
dumhomini non vatet, quia de bumiditate nulrilur,, animalia cam scirent, tunc nec spiramcn nec urina
nec aliquis pro medicina comedal (8). Nam liomo,, corum ad perfundendtim cam valeret, quoniam Iier-
qui interiusin corpore putrescil aul orfime in cor- bula ista ad sanitaiem vitre perse non babel, nisi
pore suo babet, ille lalpain cum aqua coquat ett quori ipsa hujusinorii vires de spiramine et de urina
comedat, aut eam pulverizet, et pulverem istumt mustelre accipiat. Seri et uuistcla tam bonasetfor-
(1) El ideo plurimi—perlransit om. ed. (7) Et in pingui —

eicit om. ed.
(2) Vtl —si sanabunlur om. ed. (8/ El non vutel comedal om. ed.
(3) Et juxta aquas — isti om. ed. (9) Muttela vulgarit. Cf. 1'Iin. Hitt. nat. VIII^40.
(4) Muslela zibellina. — Deesl in ed. (10) Qurc sequunlur usque ad sed et cor ojus.
(5) Muttela herminea. — Deest in ed. sicca om. ed.
(6) Talpa Europwa.
IjwiS S. HILDEGARDIS r.3S
tes lierbas semper comedil qnod ei vix ulia iufir- \ dorsum ejusdera muris inlcr scapulas hominis illius
mitas accedere potcst. Caro atitem ejtis ad comedcn- liga, ctun riddo jam ieum fatigat el ubi inter scaptilas
iliim lioniini liou valet, quia inslomacho ejusminus illius morialur, et homo ilie ctirabilur, nec amplius
fortis esset. Pelliculam autem mustelre abslrahe et eum invadit.
eam sicca, et tuncsuper balsamum tene, ila lamen CAP.XL. — DELIRA(5).
iie de balsamo madida fiat, sed ut odorem de eo Itia ctiam calida est et candem naluram ul aiius
accipiat; vel si balsamtim non babes, ad mitscum mus, excepto quod imagis indomilus esl et fortior
pone ul odorera de illo habeat, el lunc eandera quam mnres. Et ari eadem pcricula valet sicut et
pelliculam ad oculos tuos et ad nares tuas srepe alitis mus, ut prrefatum est.
pone, elsanitaiem in eis relinebil. CAP.XLl. — DESpiczuof4).
Sed el cor ejus sicca, el.in lenui cera bewircke, eandem fere naluram hahet quam et
ei cnni in capiie doles, eandem ceram cum corde Spiczmut
lalpa lenet, nisi quod tpiczmus magis sub tcira
iilo in aurein luam per brevem horam pone, ut sci-
et magis in aere majnere potesl quam talpa, et ideo
licel calor de illo caput luuin inlrel, et in capite
nec pleniter sublus terram*manet. Et quae in ea
melitishabebis. Vel si in qualibel aurc surriescis,
stint medicinrc non convciinmt.
eandcm ceram cum eodem corde in aurcm illam U
CAP!XLII. — DEPUUCE(5) [IV, in, 37].
pone ut calorcjus ipsain atirem interius langai.ct Pulex calidus el de pulvere lerrre crescil, el in
audilum recipies. Et capul ejus abscide, et Fciiquum
hyeme cum lerra liinnida esl.et calida inlerius es(,
corpus in tluo frusia aut adsolem aut ad igncm in lerra jacenl el in ea se abscondunt. Cum
pnlices
sicca, et liinc ea in ciiigulcm de quolibet corio slo- aulem in tcslate pef calorem terra superius cxsic-
inacbo separalim consue, ita fruslum iitiutn ad
calur, el de lerra procedunl cl hominem invarimit
umbilicuin tuum positum sit el ad ulrumque lalus
ac eimi inquietant. lAccipe ergo <felerra el non de
tutim frustutn uiium, ei sic cumillo cingulo ari in tesla liguli valde calefac
pufvere terrse (6) ctjeam
nudam ctttem tuaro seinper le ciuge, el le confor-
nt exsiccelur, ita qjtiod nulla humiditas in ea re-
tat el incolumem ac robuslum reddit ila quod maneal, ct terram iiilamin leclum luura disscmin»,
etiam gicht interiin le non ratigct. et cum pulices ariflilatem ejus senserint, eam pati
CAP.XXXIX. — DEMURE(1) [IV, m, 33]. non possunt et fugiunt ct pereunt, cl sic lioino.
Mus calidus esl, cl insidianies mores [et diaboiicas quieiem ab eis polest habere.
arles ddd. ed.\ babct, quia seinper fiigil, et ideo CAP.XLHI. — I)E FORMICA (7) [IV, m, 36].
etiam caro ejus homini contraria cst, et lamcn nos ] Formica calida e$t et de humore illo cre;cit qtti
rnullum ad medicamenta valel (2). Sed tamen si aramata educit, et etiam vclul volatiiia ova in na-
aliquis homocariucum morbura habet et super lcrram tura sua producil (8). Homo aulem, qui in capite
cariil, ct postquam deinrie surgit, murem in vasctilo suo el in pectore ac io stomacho multum flecnia
pone etipsam aquam homini ad bibendum da, alque habet, cumulum, id esl huffen formicarum, scilicel
frontemet pedesejus ipsa aqiia lava, ethocliatquo- cum ipsis formicis, accipial el iri aqua coquat, el
cienscumque cadil cl curabitur. Nam quia mus aquam illam super ignilutn tapidem fundal, dantpli
oinnia fugil, ideo etiam el ipsura caducum morbura illtim naribtis el ore in se decies ant qtiinquics
fugat. Et cum mus parere debet, angustiatur et riif- trabat, et flecma iu eo minuclur. Sed el qui supcr-
ficullalem pariendi habet, et tunc ui doloread ripam fluitatem malortiin lluinonim, id esl gicht in se hahct,
aqurc vatlit, el ibi minutissimos lapillos qureiit, et eumtilum formicarum cum ipsis formicis accipiat,
eos voral quolqiiol in gulliire relinere potesl, ct ari et in aqua coqual, et sic balneum paret, et ipsum
aiilrumsuum cnrril,ct eosibi exspuil, aceos afllat, balncuni intrel, et lotiim corptis in ipso balneo
et super eos se.deponil, ac cos calefacil, et sic sta- teneat, capite tanlum exposilo, et panniolo cooperlo
tim paril; et poslqttam peperit, illos oriit, ct eos in cadem aqua madefacto, qtiia si capul iu baineo
pedibus abjicit, idest usztehirrit, et lunc super pul- se letigeril et babefet de forlitudine aqure illins, fa-
Ios suos decumbit el eos fovel. Et si quis lapillos ciliter dolerel, el boc srepe faciat, el gicht ab eo
istos infra eundem mcnsem invenire posset post- cessabit. Et qui fepram in se babet, cujuscumque
quam eos abjeccril, et eos super umbilicum mulieris generis sit, lerram illam accipial, ubi cumulus for-
prrcgiianlis liget, qurejam in parlu lahoral.ita quod micarura est, ita ut nolari polest qtianlum ipsa
parere nou polest, mox pireret, e( posiquam.pe- lerra madefacta estlde ipsis formicis, ci eam inlcr
pcrisset, eos slaiim auferre deberct. Sed el si quis nrdeules favillas de fago ponat, ul de ipsis favillis
horao ridden Iiabet, accipe murera et eum modice iuardescal, quod ita cadem lerra qitantitatein earuin-
percuto, ne effugere possit, et Milequam morialur, dero favillarum excedat, el calidam aqttam noviej

,1) Muris spec. cxponit: Hamo testam figuli valde calefaciat el in


(2) Quia semper — valel om. ed. leclum suum disseminet, et cum pulicet aridilalem
(5; Deesl in ed. ejttt senterint, fugiunt.
(4) Sorex araneut. — Dccsl in ed. (7) Formicai sped.
(5) Pulex irritant. . . . '8N Et de liumore illo — proditcit om. ed.
(6) Et in hieme — terrm om. etl. Reliqua sic
15S7 PHYSICA. — LIB. VIII, DE REPTILIBUS. 1538
: per ipiam calidam lerram velul lixiviam Iransire . in qttnjaccnt, et hasc in lincum pannum liget, ct
'
pormiitat, et inde hircimim sepum, modictmi pftis posica, ciini gravaium se in mente sua senseril,
de arvina veteris porci, cl hrcc simul commisceai, ipsum pannum in quo.ereriem fprmicre suul solvat,
et in prreriictamaquam lixivirc ponai, ac pnstquam ct cas stiper cor suiiin lamdiu ponat usqiie dum ab
in illocoi)gliiiiiialiir,ab'eadeiii a iti;«a .fcrat; deinde cis sudorem capiat, cl suavem menlcm habcbit, el
huic sepo aririal de pulvere habichswamp [haber- lreltis crit, atque bonum iulellectum in causis illis
snain ed.\ sic cldcpufvere nic/crniiiius qiiam violrc, capict, in qnibns lunc occupatus csl.
ct sic unguentuin faciat, ct se in loco leprrc cttm CAP.XLIV. — DE HELIM (2).
eo lcm ungiiento pcr novem mcnses vcl per plures Helim calirius cst et magnrc foriitttriinis, alqtte
juxla igncm inungal, et sanabititr ita si ipsa iepra aud,ixesl;el caro ejus prre forlituriine sua ciho
mors illius non est, aul Deus euni curari non vull. honiinis inutilis est. Jecttr ejus pulverizctur, el huic
Et cunt hoc unguenlo inungitur, caveal ne alieno pulveri arvina nrsi, vel bulyrum vac carum commi-
homini aul alictti porco appropinqtiet, ne fortis va- scealur, et ille qui freneiicnsesl, vcl quem paralisis
pnr lcprrp, qui de e6 egredilur, illos inliciat, qtiia in capite Ircdil, cum eo srcpius inungatiir, et mclins
ttmc faciliter-lcpram de ipsoconscqiierenlur (I). habebit.
Homo aulem qui glandes el orfimas habct, nva B '. CAP.XLV. — DEDBOMEDA (3).
forniirarum super viritlc foliuin qucrcus lineeiatqtie Dromeda ardorem ignis, el temperainentum aqure
s:ercus gallinarum supcr ipsum foliumad eariemova in se habet, et fortiiutlinem leonis, el vclocitaicm
liiicct, ct sic calitlum super gl.in.les aul superprae- volatus fortium et magnorum volticrtim rctinel. Et
fatas scrofulas orfime sxpe ponat, cl cvanesccnt. si homo, atit aliud animal de carnibus cjus come-
Sed el si quis honio iratus est aul oppressus esl in dcret, fortiliitlo ignis, el forliturio velocilalis qnae
inenle ant trislis , juvciics formicas, curaariliiicova in co est, omnes vires comerientis dcslrueret. Sed
fpsis adhrcreant, accipiat cum modicobache[buthe?] si quis de pelie, aut de ungtilis pedtim ejus habet,
[cum ipsis niriulis ed ] carum , id esl cum buccllo, magic.aet faniasinala eum fugiunt.
EXPLICIT SEXTUS (SEPTIMUS)LfBElt.

INCIPIT LIBER SEPTIMUS (OCTAVUS). ,

PR^EFATIO"'.

Dens ab inilio omnem crealiiram bonam crea- C vcnenosi ac mortiferi vcrmes ex lerra nascendc
vil (5). Sed posiqnam diabohis hominem per ser- mtiliotiens ehiiUiernnt, quaicnus carnes hominis
pentem deccpil, ita quod ille rie paradiso ejecttis ab cis piinirenliir quia honio carnem lioniinis ne-
est, creaturjc quemadmodum spectant divinam vc- caveral. El cum poslca divina ultionc in dilu-
hintatem, ari ultlonem ciini homine in delcrius mu- : vio (7) aquarum homines tleleti sunl, tunc ctiam
latre sunt. llnde et grana crudelium et venenosorum iitlem vermes, qtti in aqua vivcrc non polerant, in
vermium ad iiltionem hanc insiirrexerunl ut et aqua suffocati siinl; sed cum cariavera eoriim inun-
pcenas iufernales esse mortifera crtidelilale sua os- datione aqttarum per tolam lcrram dispersa siint,
lenderent, ac ul homini limorein infernalem incu- el dcinde, cum diluvium ccssasset (8) ct cadavera
tienles eumdivina permissione veneno suo uecarcnt, eorumdem vermittm vcneno plena computruisseni,
cum anle casnm hominis nibil mortiferum sed suc- cx ipsa ptttredine alii vermcs ejusdem generis exorti,
cnin rieleclabilem in se habuissenl. Sed et cum sunt, et ita per totam tcrram disscminali sun:.
terra in effusione sanguinis Abel (6) corrupla est, Quidam autem vermes venenis suis ct homines ct
mox novns ignis, per quem homiciriium puniretur, auimalia necant, quidam aulem lanlum hoiiiines,
in inferno exarsit, et mox etiam per divinam vo- quia vermcs, qui in nalura sna diabolicis arlibus
luntalem qurcdam nebula, ex inferno ebulliendo, D aliqiiantum assimilanlur, lam cretera auimalia quaiu
6uper terram se exlendil el quodam pessimo .liii- hoinincs venenis suis occitlunt; illi autem, qui
more terram infudit, ita quod quidam pessimi et dabolicas arles non imitanlur, ita quod etiam

(1) El cum hoc unguenfo — contequerenturom. (4) Deesl in ed.


Cd. (5) Marc. x, 6.
(2) Ed. IV, m, 9. Deest in cod. ms., ul qtiod (6) Gen. iv, 2.
scquiiur cap. De Dromeda. (7) Luc. xvn, 27.
(5) E I. IV, iii, 9 bis. (8) Ovid., Metam. i, 416.
1*559 S. HILDEGARDIS 1340
arquanlimi debilia venena in sc habenl, homi- Alortim inferunt, sed crelcra anima.;a occidere non
nibtis quibusdam venenis suis intcrdum multas in- possunt.
flrmitates et multa pericula etiara ctmi mortc il-

CAPITULA-

Draco . I Aranea &


Serpens II Vipeta XI
Blinlsleich III Basiliscus XII
Credda IV Scorpio XIII
Ffrosch V Daranl XIV
Laubfroscb Vf • Ulworm XV
llanimna VII Testiludo XVI
Holte VIII Cyriaca XVH
Laceria IX Schertzfcder XVIU

LIBER OCTAVUS.

CAP.I. — DE DIUCONE [IV, in, 5?]. B liominem babet. Nam istud genus serpentis homini
Draco (I) qnemriam siccum ct alientim calorem iniuiicatiir, et flalus stios contra hominem emittii,
et qiiamriam igneam inlemperaniiam in se hahct, ct plciitim esi inortifero veneno ; unde etiara de
cl caro ejus intcrios ignea non cst. Setl flatus ejiis veneno quori in se habet cutis cjus exspissatur, ila
tam forlis el acer est, ul cum eniltii, slaiim ignc- qttod in rugas contrahiiur el quod eliam de ardore
scat, velnt ignis, cum ex lapide elicitur ; et hoini- soliscadem exlerior culis scintlitur; clcsiin liocideni
nem forlissime odit,alque velut quamdam nalu- senseril velul inde de Ulceribus gravaltir, et lunc
ram et diabolicas arles in se habet; unde cum anguslum foramen pctrre qurerit, et in illud se taia
interduni flatuin suum emillit, acrei spirilus de diu fricat dum spuinas illas abjicil.el lunc ali-
emissione flatus illitis aerem inte.rdum commovent. quantum minu3 asper est quam lunc fuisset, eum
El quidquid in carne ac in ossibus ejus est, con- spumis illis premebatur. El cum easdem spumas
trarinni ad medicamenta hominis existit, excepto jam abjeceril, cutis ejus subtilis ct lucida velut re-
sagiraine ejus, quia cum draco ftalum suum emiltit, cens cflicitur, et hoc idetn serpens muitum gauriet,
sanguis exsiccalur nec fluidus est; cum vero fla- et lunc etiam in venerio suo ct insidiis suis ali-
tura suura introrsum habct, sangtiis ejus bumidus quantum mimis asper est. Sed homo, qui eum lunc
est et fluit, undc etiam in sanguine ipsius racdicina " inveneril occidai, et cor cjus caute loilat el nd so-
non invenilur (2). lem exsiccet, et in aliquo tenoi servando melallo
Nam homo, qui catrulura in sc habet, de san- obfirmet, el curn deinde aliqua inagna trislitia et
guine dracbnis accipiat cl eum in humidiim locum mofestia npprimitur, illilid iu manu dexlra leneat,
ponat ut riiodice bumescat; et tunc ipsum sangtti- el*lacluseflicictur, el quamdiu etiam in maou teiiue-
neni in puram et modicam aquam per brcvem ho- rit, nullo veneno interius lredi polerit, quia si ali-
ram ponat, scilicet dum eadem aliquiri caforis inrie quod venenum iiiterim i ccmederil seu biherit, aut
capiat.et sic sanguine codem ablato, de aqua illa per sudorem, aul per niauseam, aut per secessum
jejunus modice bibat, et mox aliquem cibum co- per eum transibil. Jecof aulem ejus, el qttre in eo-
medat, el ita cum sangtiine el aqua per novem riies dem serpenie sunt, mortifera existunt, nec uili re-
uioderale faciat, el de forliiudine sanguiuis illitts medio lioininis conveuiuiil. Aliud aulem genus scr-
calculus in eo frangitur, et sic homo ille liberabi- pentisest, quod etiatn calidum est, quod tantuin in
tur. Nullus autem homo de puro ct simplice san- terra et non in aqua mbrattir, cujus venenum lio-
guine ejus comedat ct bibat, quia si quis homo fa- minem aliqttantum levios Ireditsi' homo islud teti-
ceret, statim moreretur (3). • gerit seu gustaverit, quia aliquanltim riebile est. Et
CAP.H. — DE QUODAM SERPENTE (4). islud genu3 serpenlis cttm homine inierduni mora-
Quoddam genus serpenlis esl, quod valtle cali- lur, et in domibus homiuis aut in siccis locis, et
dum est et quod in terra et in aqtta morari potest, minus homini insidias ponit. Sed ciiin viderit, ciim
ct quod etiam diabolicas artes insidiis suis ad homo ipsum ferire vult, lingnain exeril et euin ad

(1) De medii rcviriraconibus cons. Jules de Saint- ablalo, palpebras ei Cilia oculorum ad noctcm mo-
Genois, in Messager belge, 1840, 88; dice inungal, cavens ne oculos interiiis tangat, cl
(2) et quamdam igneam intemperantiam—non sic lantura tcr in mensc; faciat, et caligincm ah eis
invenitur om. ed., qure addil : < Nam homo cujus fugabil. i
oculi caligaul, de sanguine dracouis per brcvem (3) nullus—morerctur om. eri.
fioram in aauam ponat, et tlc ca.lem aqua, sanguiue (4) Dccsl in cd.
134i PHYSICA - LIB. VIII, DE REPTILtBUS. 1342
siipplicatidiim movel, quia dc genere isto esi, qiiori A quo gicht furil, ponat, et frosch Jan morienteiii
Ariam seriuxit, et idco eiiam habilactila hominis sttpcr etimdein pannum per modicam horam po-
srepequxril. nat, el gicht in loco illo per annum iintini atit per
CAP.III.—DE BLINTSLEICH (1) nnnum riimitlium cessabit. fc ,
Blinttleich frigidus est, el diim vivil, hnmincm CAP.VI. — DF LAUBFROSCH (7).
iion lred.t, sed ad nullam utilitalein nec ad medi- Laubfrotch pltis calidus' quam frigidus est, et rie
cinam valct, sed poslqttam morttins fuerii, vencno aere illo crescil, pcr qtiem arborcs viririitales et
ejus hoinines Ireduntur, si iilud tctigeriiit aut gusla- florcs sttos producunt. El cum viridilates el florcs
veriiit. suos producuni, eo tempore aerci spiritits bomi-
CAP.IV.— DECREDDA Sibus magis quam in alio lempore insiriianlitr, qui.-i
(2) [IV, m, 39].
Credda [Rubcta ed.] ex parle magnum calorem tunc etiam menles homini magis in vanitalem lu-
habel cl ex parte magnam acerbilalem in se habet, dendi et ridendi exsurgunt, vclnt etiam ttinc viri-
vclul periculosa aura ctim fulgura el tonilrua ac dilas arborum crescit, et lunc ellam homines ido-
lolalriatn et multas vanitalcs cum eodem verme per
grando procedunt, alque quasi diabolicatn artcm in
virtriiiate sua habet, el mansioncm in terra el sub ", diabolicas anes faciunt. Sed si quis irrelire vult,
icrra qurerit, et ideo aliquam societatem cum lio- ne diabolicrc arles per eum fianl, ipsum in ununi
minc lenet, et intcrdtim, pcriculo hominis, cum eo queckbronen projiciat ut madiiltts liat, deinceps
esl (3). Ilomo aulem qni orfimas in se habet, jecor nullus cum eo quidquam diabolice perficcre poterit.
bufonis [ltubetrc ed.] accipiat, et illuri in htimida Ad metlicamcnta vcro non valet.
terra involvat, el tunc cum eadem humiria lerra CAP.VII. — DE HARUIINA.
in alfa qualihei lerra per novcm dies scpcliat, et Harumna frigida est, et calores, quos In se ha-
decima die ipsum jecor abjicial, et illairi humidain bet livor ct vencnum sunt. Sed idem vencnum lam
tcrram, in qua itlcm jccor involtilum fuit tollat, et forie non est, quod homo mullum inde Iredalur. Et
eara in tesla calefaciai, el sic super orfime, qure niedicina in eo non est.
CAP.VIII. — DE MOLL(8).
dirupue non sunt, per Ires dles ponai, et siue dulrio
Moll pltts calidus esl quam Irigidus, sed cator
evanescent, nisi aul niors honinis illius sil, ant nisi
Deus nolit (4). Quod si orfime diruplrc suni, lunc ejus cito infrigidalur, cl venenum ejus mortife-
eamdein tcrrani, quani supradiximus, ad ignem ca- rum. Sed ipse moll hominem per se non niulium
dum vivit, seri vcneno ejus homines occi-
lefaciai, et in vetus lineum paiinum ponat qui ali- Iredit, si illuri
quando suriorem hominis in sc recipit, sed telam rC dunlur, gustaverint. Crelera qure in co sunt,
aranere prius super eadcm ulccra ponat, ct iiinc ari meriicinam — non vaient.
euradem panntim, ipsa calida terra in ilio consuta, CAP.IX. DELACERTA (9)[IV, m, 40].
Laceria crriitla cl sicca est, sed vcnenum ejus
desuper ponat; cum calorem perditlcrit, iteruin
cafefaciai et desuper ponai.et hoc bis vel ler in aliquanlum dehile cst, et homini non mtillum no-
die per tres noctes faciat, el orfime exsiccabtin* civum. Sed ipsa laccrta aspcra ct acer in nattira
tur (3). Eadcin quippe. lerra in liueum paniitiin sua. Qurc aulem in ea sunl ad medicameiita non
propler niunditiain lini ponatur, quia linuin livorem valent (10).
sibi allrahil, quod lina (sic) non faeil; et in velerera CAP.X. •- DEARANEA [IV, III, 41].
Aranea plus calida esl, quam frigitla, el est m
pannum, quoniam ille sudorem hominis esse debet
niagis perfusus quam novus; in quo sudor lio- periculo veneni sui fere ut scorpio, excepio quod
minis esse debet ut pulredines sudorcm illum, qui scorpio grossum et pingue cor liabct, aranea aulem
dtiam foetidus est, fugiant, quia quod malum est, moriicumel riebilccor tcncl (II). El veiienum ara-
iiiullotiens malum depcllit. nerc si carnem liomiuis cxterius lelgerit, liomini
CAP.V. — DE FROSCH (6). periculostim est. Si vcro vencnum ejus bomo co-
Frotch frigidus esl el aliquaulum aquosus, cl nj mcdcrit el biberit, morictur. aut morlem vix eva-
ideo tam malas vires in se non habct quemadmo- det.
dum bufo. Si quis a gicht alicubi in corpore suo, CAP.XI. — DEYITERA.
exceplo capiie, faligatur, frosch accipiat, el eum Vipcra vclul ignis calida est, ct lotum quod in ca
super herbulam aul sub alia qiiadam berba suf- existit morliferum est, nec aliqucm juxta se vivere
focct, el mox calidum paiinum super membrum, in peniiillit qttod superare potest, alque tantje malilire
(r) Anguisfragilit. — Deest in ed, ulein qui in capite su» immunriam scabiem habel,
(2) Rana bufo. .acertam ad pulverem coinburai, el pulvercm istniu
velut periculosa aura—cumeo esl om. ed. in ptirnm et boiium vinum ponat,et huie viuo y«-
4) nisi—nolit om. ed.
15) lerein lardum intingat, et cura co scabiera capitis
Huc usqueed.
(5) Rana perungat ct sanabitur. i
(6) kseulenta.—lieest. iuedd., utseo.n. Vl- (11) Excepio—lenet, om. ed., qurcsic pergit: <El
VIII. interim dnm in cavermtla sna jacet, ferox in insi-
(7) Rani arborea. diis tam homini <|tiam aliis animalibus exislil. lpsa
(8) Molc, Molch?Lacetlcc species. vero tela aranerc uiililali non miiltum convenit, nia^
(9) Lacertm species. quod supcr qttiedam ukera bomiiium vclut suavis
flij) Ed. : < Laaerla calida ef sicca csl. Iiomo sit swntimr.
15.53 S. HILDEGARMS 1314
cst quod eliam vipera dc alia vipera ftigil usque atl A CAP.Xlll. —{DESCORPIONE (3).
lempus illud quo naltira ejus cst ttl concipial. In Scorpio ardentem calorcm el ardorem in se lta-
regione aulem, in qua vipcra habitat, si qnis horao bet, ncc non quamdam acerbilatcm iufernaliuiu
mortuam viperam reperierit, quia viventem habcre pcenarum, ct quidquam in co est, lotum mortiferum
non polest, magnum igncm in secreio loco, ubi ho- venenura est, el mors homiuis el aliquando anima-
mines non simt, de forti ligno acccnrial, et ita mor- lium; ila ul si quis hominum venenifica cum illo
tuam in igiiem illum (1) proiciat, et ttinc propcrc parare vult, el ille qui parat alicui ad guslan-
ab coderii loco reccdat, ne vencnum illius aut malus dmn vel ad langenditm daret, morti subjaceret,
vapor ipsum langat; et postquam in cinercs redacla, Et nulla medicameiila in eo sunt, nisi cerlissima
si quid de ea residuum est, homo ille relinquat, et mors.
cincres ejus et cineres carbomim illorum per quos CAP.XIV. — DEDARANT.
incensa est accipiat, et in liueo panno reservet. Daranl valde cafidus est et vcnenosus, et omne
Deinde si quisquam homo in corpore suo iiitumc- venenum suum caudre inraittit, ita quod cauda
scit, eumdem pannum cum ipsis cinerihus super cjus veneno sempcr plena csl velut ubera pecorum
lumorem illum ponat, et statim tumor isle cc.ssa- lacte, et veneno caudrc sure mortem homini et.ani-
bit. 6 malibus infert, et nulla utililas nec aliqua medi-
CAP.XII. — DE BASILISCO. camenia in eo sunt.
Basiliscus de quibiisdain vermibus nascilur, qui CAP.XV. — DE TTRIACA.
aliquid do riyabolicis artibus in se habent, scilicet Tyriaca vermis valde calidus est, et in natura
quod rubeta. Nam cuin aliqnando rubeta gravida sicctim aerem qurcrit; qni ctiamsanam humidita-
est, et ctim iinprregnata est, quod pullos suos gi- lera habel, quia nec nimis calidus nec nimis frigi-
gnat, si lunc ovum serpeniis aut gallinre videril, dus cst, sed sanus, et irt eodem tempore ab omnibus
illud amal, et super se exlendit et fovet, usque duro noxiis humorihus suis se
purgat. Alioquin valde
f«t;s suos quos na.uraliter conceperat, gignit;
periculosus homini essel. Et duro inflrmus acr aut
quos pov.quam produxerit, slatim moriuntur, el aura insliterit, quasdam arenosas cavernulas qnrc-
mbrtuos videns, denuo super idem ovum se ponitct rit et in illis inierim se abscondii, et lunc etiam
illud lovet, usque dum lcetus in eodem ovo vivere ibi herbiilas comedit qurc ad sanitatem
qtiasdam
inceperitit. Et mox de dyabolica arte antiqtii ser- respiciunt, et ex bis sanus lunc perdurat. Sed in eo>
penlis (2) quredam vis illam tangit qui etiam in An- uiulta pretiosa unguenta noii sunt, sed velul quem-
lectirislo requiescit, ita ut sicut ille omnibus.coe.le- C dam lerrorem facil cuni atiquo modo giistalus ab-
stihus resistit, sic etiam illutl animal oronibus mor- homine sudorem educit, interiores autem inlirmi-
talibtts repugnat eos occidendo. Seri postquam ru- tates bominis non raultum expellit.
beta illud in ovo vivere senserit, slatim de injusla
consuetudine obstupescit et fugit, et istud lcstam CAP.XVL—DE SCBERZBEORA.
ovi sui ruropit et cgreditur, atqtie -in natura sua Scherezbedra(i)calidti est.eietiam humiriiiaiem in
forlissimum flatum emitlil, qttj in se acerrimum el se babet. Sed homo isle qtti venenum comedit aut
fortissiraum ignem qui ctiam absqtie tartareis tor- bibil, tcherczbedern totam in pulverem redigat, et
mentis esse poterit, similem fulguri et tonitrui. modicum farinre similrd adrial.ila ut pulvis isle
farinam cxcetlat, el cliam aquam com-
Postquam autem de oyo suo egreditur, mox cum qninqiiieset sic torlellas
fortitudine llittis sui terrara scindi facil usque ferc misceat, faciat, el eas ad solem aut
co-
ad profunditatem quinque ctibitorum, ct lunc ibi in in cnlidum fornacem aliqtianlum infrigiditatum
in pulverem
liumida terra jacet; usque dum ad maturitatem qtiat, el tunc ipsas tortellas denuo
isto ipse suraat, et ve-
suam creverit. Deinde ad terram stirsum ascendit, redigal, et in ovo de pttlvere
attl pcr secessutn ab eo
et flatu suo omnia necal qure in vila reperit, iiain iicimni aul per nauseam
nWiilvivens pali vult ncc potest.Cum auiem aliquid 0 purgat. i
vidcrit quod vivit, slalim indignando prreniittit CAP.XVII. — DE ULWDRti (4) [IV, ni, 42].
Irigus ct deinde flatus sui, et sic creaturam illam Ulwurm valtle calidus est, el in viriditate illa
nccat qnam afilal, ila quod statim cadil velut ful- cieseit, qua gramina germinare incipiunt, el in
gore e( tonitruo percussa sil. Si auiem basiliscus iu slrepitu ejusdcm viriditalis crescil, et propter raun-
quolibel agro el vinea raorluus fuerilet ibi cadaver riam naluram suam nulla ossa habet, alque velut
suum computruerii, iocus ille infcccundiis et ste- alire uliles, velut cynambmiim, bonus et utilis est.
rilis efltcitur; vel si in aliqua turre vcl in aliqua Terra enim quamdam humiditatein in sc habet, per
domo moritur, el ibi computruerit, homines ibi quam yelut per venas, continetur, ne diffltiat, et
morantes semper inftrmi sunl, et animalia qurc ibi cura pluvia de aere dcscensura, eadem huinidilas
stint pestilentia, id est tchelmo frequentcr occtipat, lerrrc pluviam venluram sentit, de qua venaj terrrc
!ta quod eiiam inde srcpius mbriunlur. iinpleaiitur, et boc ulwurm pcrnaiuram suara inlcl-

(\)Acl. xxvni, 5. (3) Dcest in ed, ut qui scq. cap. xiv-xvi.


(2) ABOC.XII, 9. (4) Liimbricus lenettrit.
AUi PUVSICA. •-• LIB. IX, DE METALLIS. 1343
ligcnles procedunt propler replelibnem venarum A Quorisi titwurmin lempore illo babcrc non potes in
terrxe(l). quo eos libenter haberes, et si non pluit, ila quod
Homo autem, qui orfimas habet, illa hora cum ipsi rie terra non cgrediuntiir, tune in liutniilo loco
ad descensionem pluvire Ulwurm procedtint, snffi- lerrain forie, et eos qurere, et prrcriicias medicinas
cienter rie eis accipiat, et in testam aut in ollam cum eis fac; seri lamen ari prxf.nas meriicinas mullo
ptmal, atque eos cum hordeaceis straminibus modice utili.ores sunt cum descensu pluvire per sc proce-
subfumiget, ut moriantur, et tunc eis farinam rie diml (2).
tritico adriat, et ctim ligno de quercti simul forti- CAP.XVIIL— DETESTUDINF.(3)[IV, III, 43, 44].
ter comnvisceat, et lunc cliam modicum vini et Tcslurio qtite in lesla est stiper lcrram incedit;
aceli requali mensura addat, et sic iterum commi- frigirire naturre esl. Scri testurio qure non in lesta
sceat, et lunc etiara modicum vini el aceti requaii esl noii multum ad medicinam valet. Atiamen si
mensura addal, et sic iterum commisceat, quasi vermes aliquem bominem comeduni, teslam liiijus
paslam, id est deick faciendo; el deinde de islo lcstudinis accipiat, ct cam in pulverem redigat, et
deick super orfimas, anlequam riiinpantur, per tres pulverem isium super locuin projiciat uhi vermcs
dies ponat et munriitia istorum muiiriorum ver- eiun comeduiil, et vermes morientur, et bomo illo
roium iramunditiam carniS illius minuit, nec ibi sanabitur. Testudo autcm, qurc absque lesta est.
diutius durare poterit. Quod si scrofulre et orfimrc frigida fere ad eaJeni medicamenta valel, si eam
ruptre sunt, prrefatam paslam, id est deick, eodetri ita paraveris quemarimodum de ulwurm diclum esl,
inodo paralam ttt pradictum est insuper in renie excepto quod medicamenlum de ulwurm facltwn
eminentiam acerbre lixivire [in supereraineniia nnilto melius et forlius est qtiam medicamentuin de
acerbre lixivirc ed.\ iniinge.et ita fractre oifimre tcsliidinc isla factum. Nam cum ulwitmi habere neu
impone, et piitredinem illarum aufert et sanat. El poteris, tunc medicamenta, quru de eo prredicia
qui in stomaclio dolel, idcm stercus ulwurmes in sunt, cum testudine isla, quae absque tesla est,
lesteo vase, ut prrediximtis calefacto stiper bros-' para, quamvis debiliora sint illis, qtire dc uluiurm
eleffel, ct sttper slomachum sutim ponat el hoc srepe paranlur. Et sic homo ille curabilur, qui de eis
f tciat, el slomaclius ejus purgabitur el levis erit. utittir nl prrcfalum est (4).
(1) Elin viridilale lerrm—venarum lerrm om. ed. medicamenla valet, si eam homo ita paraverit, quem-
(2) Quod ti — procedunl om. ed. arimodiim de ulvurme suprariicltim est, excepto
(3) Helix et Limax. quod medicamentiim de ulvurme intillo melior el
(4) Ed.: < Testudo qurc absque tesla est, ad eadem fortior esi. >

LIBER NONUS.

PR^FATIO.
DE GENERE METALLORUAI.

De genere metallorum. Cum initio spirilus Domini C se perfusa facta est. SeJ ubi fliictuatio aqure a
ferebatur super aquas (S), et cum aqua mundum ventis commota terram pcrtransivit, ibi eariem
iuundarel, et cum sine fluctualione intindationis fltictuatio in rcramenlum calibis el ferri cum ipsa
manerenl spiriius, ex spiratione sua eas fluere terraquain transfudil versa est, ct ideo eliani calihs
fecit, ei sic eliam ercdem aqurc lerram transfude- et ferrum crcleris reramenlis fortiora, sicut etiaiit
runl et eam coufirmaverunt ne dissiparetur. Et curri fluclualio aqtire a vcnlis commola forlior quieiu-
ibi ignea vis quse in aqua fluit terram pertrans- dine atirarum est, el ut spiritus Domini aquas pri-
ivit, ubi iguis ejtisdem aqurc in rcramenlum auri mo inuntlarc fecit, ita et etiam hominera vivificat,
ipsamterramtransfudit. Uhiautempuritas inuiidalio- alque herbis et arboribus et lapidihus viriditalem
nis aqure terram perlransivit, ibi ipsa purilas inun- dedit.
dationisiri xramenlum argenti aumcadem lerra de

CAPITULA.

Aurum I. Cuprum V.
Argenlum II. Messing Y|.
Plumbura III. Ferriun Vil.
Stagnum IV. Calibs VHI.

(5) Gen. t, 2.
1347 S. IllLOEGAKDiS 1348
LIBER NONUS.
|
DE METALLIS.

'
CAP I. — DE Auuo [i, 13]. -iA et frigidos.acliuiiiitfos bumores, acuniine soo, cijr:'i
a--dore ignis, el cui! calore alter.ui vini minuii, 11
diiruin calitlum est, et quamdam naltiram velnl
cl de aere est. Homo atileni pra-fatum est. Si atiteni ihargenleo vase cibum, se i
soi, quasi qui virgich-
aurum et illud ita poinm rtccipit, nec ipsi miilluin prodest, nec ipsi
liget csl, accipiat coqual, qttod ad sanitalcm corpons obest add. ed.]
nihil sortlis in eo sit, et ul ei nichil abege, et sic in
el mo- Si autem atiqttis argentum in piiiverem redaclnm
pulverem redigal, id esl male, lunc accipiat himis fri^idum ct iiiinis gravis in sto-
dicum farinre similrc ad qiianlilatem meriietalis comedcrcl,
eam cum deicfc.de inacho ejus essei, el cliain indc postea taederetur,
palmre et aqua knede, ei-huic
etiaro si lUnc eum Conlra aiiquam infirmilatcm ju-
puivere illo auri ad pondus unius obuli adtlat, et vafet.
cum in mane. diei jejuniis comedal, et iterum se-
cunda dic eodem modo cum farina el cuui eoile.n CAP.Itf. -f DEPLUMBO [I,-17],
pondere auri lortellum faciat, et eum ipso die jeju- . Plumburo frigidum esl, et hnminem licrieret, si
nus comedat, et tortellus iste hoc motlo paratus et iltud aliquoniodo in corpus siium diicercl, [et boc
comestus ab illo gicht per anntim compcscit. Et quidem faceret proptcr frigus quod in se babei, et
auiuni islud in stomacho illins per tluos menses g] qula etiam aliqnando crutlosum est el quasi despu-
jacet, et ipsum slomachum non exacerbat, nec iiiatio el purgaroenlilffl aliorum reramentomm atld.
exulceral, sed si frigidus est el stimechie, euro abs- ed.] Sed si mortuus Iiomo intnmescit, ci si ei plum-
que periculo ejusdein hominis calefacil et pqrgat. biim siipponilur^ lumorem illuin aliquanliim re-
Sed si sanus homo islud facit, ei sanitatero reti- stringit [quoniam ille vilalem haliliim uon bahet
nebit, el si infirmus esl, sanus erit. Et iterum pu- add. ed.]. Si aulem super vivum hominem ponerc-
rinn atirum accipe, et illuri in olla aul in lcsta tur qtii intumescefct, totus scinderetur nec vivere
ghiwe(gluwe?), -etita ignilum in purum vinum pone possct[quoniam fri(idi!as ejus pertransit illumet
nt ab eo incalcscal, el ita caiirium bibe.ct boc srepe scinderct quia felut dcspumaiio alioruin xrainen-
fac, et gicht a tc cessabit. Sed el qui fiber in sto- loriini esl. Sed nec cibus nec polus in plumbeo vase
inacho habet, ita citm ignilo auro puruin vintim valet propter frigiditalem qaam in se babet. Add.
calefaciat et sic bibat, et fiber eum derclinquel. Et ed.].
si alicubi in corpore luo lumor exsttrgil, atirum ari CAP.IV. — DE STACJIO [I, 20].
solem calefaciat et iia circa getwolst ejusdem tu- Slangnum plus frigidum est quara calidum. Et si
moris beslriche, et lumor ille evanescet. El qui aliquis homo stangniiin super cutcm suam
' ponit,
surdas aures habel cum gemalem auro et farina ita quod cotis et carb ejus inde incalescat, infirmi-
similre deick paret ut supra dicium est, el niodicir.-.i tatem corpori suo
aijferl propter frigiditatent suam.
de eo in aures suas figat, quatcnus ca!6r ejus in Vel si qttis borao inj stagneo vase comedit aul bi-
anrem transeat, et hoc srepe faciet, cl audilum rc- bit, infii mi:a'eii> intle conlrahi!, ita quod fere velu*
cipiet(f). venenum ei est. Sed cui caro circa oc.ilos utzurik-
CAP.II. — DE ARGENTC zet, stannuin in cineres redigat et illos in purum
[I, 16]. vinum ponat, et ad noctem, cum dormitum vadit,
Argenlum frigidum est [quia frigidurn vcnltim ciun vino isto augledfr qui se uszwelczentcircumli-
illimi habet, quieliam terram frigidam facit ail.ed.].
neat, et augleder sani el ptilchri ficot, nam frigiditas
llorao auiem qui stipeifluiiaiem hiimorum iti -se stanni cum calore vini
carnem quam ca-
liahet et illos [per excrealionem add. ed.] srepe lidi humores excutiunl lemperala et emiltunt sanat et coiiipo-
ejicil, argentum valde purttm factum in igne gluwe,' nit. Sed
ct ita calirium iu bonum viniim ponat, et hoc ter caliginem oculorum non fugat.
aul qitater facial ul vinum illud ab eo incalcscat, el_ CAP.V. — DECUPRO [1,18].
sic jejunus et ad noclem srcpe bibat, el superfluosi Cupmm caiidum dxis:it, el cito infrigcscit. el esi
btimores in eo minuit, id est swendet. veiut faviilre aitri, scificel ut favillrc qure de arden-
. [Fortis enim nalura frigidilatis argenli, cauoos libus prunis cadunt. Et qui quaslibet fclres habet,

(I) Eri.: < Auriim calidum csl, et quamdam nalii- • cho hominis plus cOnsumit quam aqua. Quod si
rain vclul sol habet, et quasi de aerc, et ruborein alicubi in cnrpore hoininis ttiinor exsurgit, auruni
*cx igne habel: ct eiam de huiiiirio aere cst. Sed in sole calefaciat, ct illud ila circiun iiifialionein
qui lcbrcm in sioniacho babel, cuni ignito auro purtim ejusdem lumoris, quasi liniendo ducat: el idem
ct boiium vinuin cilefaciat, ei sic bibat, ct fehris tunior evanescet. Qjioniam bona virlus auri, cum
cuin reliuquel, quoniam bona virlus cjtisdem auri, ad ignem solis exdlatur, mox idem aurum, quod
cum alterato calore, vi ignis, ul prrediclum cst, ab igne sil, quasi per calorem solis reviviscil, aique
pravos huraorcs slomachi aufert. Vino autem, et iusurgcntes huinores fortiiudine sua fugat. >
non aqure imponatur,quia vitmin livoicm n sioma-
1349 PHYSICA. — LIB. IX, DE METALLIS. 1350
tt fcbres illas qure in stomacbo nascunlur , cl nou A faclus est niiles. ideo ari medicamenta non valei,
,'otlitlianas, aut lerlianas, aut quartanas, ridilo, seri hominem magis lrcdit quam ei prosit, ita ui
itl cst quori homo oscilal et qui tardus est el fa- si bomo vclut in digito aiuiulum gestaverit, aul si
>:idiumciborum bahet, purum cupruni ari pontlus alia caro corporis ejus incaluerit ex boc, magis in-
quinqiie nunimorum accipiat ct in vinum franconi- firmitalcm quam sanilalem sibi altrabit [quia idei-.i
ctim ponat, quair.um picarium capil, ct ita vinum melallum per se millam virlulem babct udd. ed.\
illutl fortiter coqital, scilicet usqtte dtim minorari
CAP. VII. — t)E fERRO[I, 21]
incipiat, et sic de igne aufcrat, ct postea pcr novem
dies jejtinus modice bibal, et febres illre cessabiint. Ferrtun valile calidtim in sua ualura est, et idco
Sed et si quis virgichtiget est, ita.quod se totum con- forte cst. Fortiludo ejus ad plurima utilis est. Etsi
trahit, idem crtjinphel, accipe purum ciipriim et in quis fcrriim juxta se babcl, quod caro ejtts in illo
ignem proicc usque dum igtiescal, ct denuo in ignem incalcscit, niinus ab eo Ircdiltir quam cle stanno
proice IIt iterum incalcsc.al, et itertim ab igrieaufer [quia fcrritm caliriuin ct rccii temperamenli estcum
ctrienuofrigescat, et terlia vicein ignem proice, el calor ejusad igneni excitatur, el sloniacho bominis
ciiin liinc igncscat, ita iguilum n bonum vinmn superponitur, frigidos liumorcs, rie quibus stoma-
pone, et vasculum supcrius tege , ne calor aut va- clms dolet fngat, ut prrcdicttim est add. ed.\. Cci
por ejus egrediatur, ctluiic illi qui virgicbligit esl aulem stomacbtis infrigidalus est ila quod inde do<
ila modice calidum ari bibenriiim da, et gicltt in co let, blech [laiiiinam ed.] tenuem de ferro accipat,
cessahit. Sed et si equi, atit asini, aul boves, aut et illnd ari ignem ralclaciat, ',et ila calidum supcr
caprre, aut oves, aul porci, aul alia qurclibet ani- stomacbtim suum ponat, cl iterum auferat, ac tle-
inalia strengel anl heuptsichlum habcnt, magnum nuo calefaciat ct stomacbo suo ileium calidum su-
frustum cupri in caldariuin seu in ollam seu in perpon.it, et boc srcpe faciat, et melius habebit.
paiinam ponat, cl aquam desuper fundat, el lunc [Quoniam idem ferrum calorem in se babel et quo-
ipsam aquam ad ignem cum eodem cupro calefac ut niam reclum rcramenlum csl add. ed.]
ferveat, acsiccum ipsa calida aqua pahulum jumcn-
torum illorum, sivo avena, sive fenum sit.scine'. CAP.VIII. — DECALVBE [I, 22]
vel bis asperge, ut ita aspersum comedant, et jie-
stis ab eis cessabil (I). Calybs valde cafidtis esl, el quod forlissimum est
in rcramenlo ferri. Et fere quasi divinilalem Deisi-
CAP.VI. — DEMESSING [I, 19]. gnifical, iiiitle el riyabulus eum fugit et devital. El
si vencnum aut in cibo aul in potu esse suspicaris,
I___
Messing [Aitricalcum ed.\ calidum est, et de alio aut si cibus biimirius cst velul warmume aul vclut
factum velul kalg de lapidc, et quia ex naliira stia suffen, clam ignitum calibem ei iinpone, et si vene-
messing non est, sed ex alio metallo factum (2), nuni in cocsl, illud debilitanrioaitemiat, vel si ci-
velut miles, qui de gcnere suo miles non esl, ted bus siccus est, velul carnes aul pisccs aut ova, igni-

(1) Edit. in multis variat : < Cnprum calidum bibat, ct paralisis in eo cessabit. Tertio aulem cci-
existit, et cito frigescil, et estvelut favillre auri.sci- prtim boc in ignem ponitur, ul qtiitl fceriilatis el
licet ut favillre qure de ardentibtts prtinis cadunl. corruptionis in eo sit, per iguem cxamineliir el ita
Homo autem qui quaslibel febres babel, et. eliam vinum per illuri calefaclum bibiltim, bono calore ei
febres illas qure in stomacbo nascunliir, ita lainen virttile sua, et bono caforc vini, novios buuiores de
quod nec quolidianrc , ncc teiiianrc, nec qiiarlanre qtiibus paralisis nasciiur, fugel.
sunt; sed qttod idetn hoino oscital, ct quod brachia <Et si quisvencntim comedit, ant bibit, bonum vi-
ac lotum corpus suum sa'pius cxlenriit, et quod tar- num accipiat, et qtianla lerlia pars cjus est aceti
tlus esl, ac quotl fastitlium cihorum habet, purum addat; et tunc velul medietas islorura duorum esi,
cuprum ari ponrius quinque numniorum accipial, et de succo rutae commisceat, et sic velut quadrantcm
in vinum franconicum et piirum ac bonum ponal puri cupri in ignem ponal; sicque ignitum, vino illi
quanlum picarium capil; et ita vinttm illud forlilcr 'D imponat, ul ita incalescal; et deiude sic caliduui
coqual, scilicel usque dum minorari incipiat; et sic pcr ires riies jejunus bibal, el tum aut pef iiauseam,
dc igne auferat, et postea per novem dies idem vi- aut per seccssum abeovenenum receriit. Sed el si
num jcjunus modice bihat, et febres in eo cessahunt. equi, asini, atit boves, aut oves, aui caprre, aut
Cuprum cnim calorem de rcpcntino et furente igne porci, aul alia qurclibcl auimaiia coiisiriclioncm
habel, qtti quadam flagraniia dc reclo igtie est : cl gutturis, seu dolorem capilis habent, liomo magnitm
istud in vinum ponalur, ac forliter coqual, qtialc- frustiim cupri in caldarium , scu in ollam , seu in
nus virltis cupri virtuti vini pleuilcr couimiscealur, paiinam ppnat, el aquam desuper fundat; et tleintle
et ila pravos lmmorcs, elcoagiilaiioiiem eorum exa. aquaii! cum eodem ctipro ari ignem fervere faciat,
uimcl. Sed ct si quis per gultam paralysis dehilita- ac sic cum eariem aqua caliria pabulum cortindem
lusest, ilaquoilse loium conlrabil, purum cttprum jtimeiitoriim, sive avena, sive feiiuin sit, semcl aut
accipiat, et illud in igncin projiciat, usqud dum bis aspcrgat, ul ita aspersum comeriaiit, el prreriicta
ignescal : el sic ab eo atiferat, ul iufrigcscal: el pestis ab eis cessauil. Ciim cnini prrcfatus calor, 11
ileutioiii igncm projiciul, ulilerum incalescat:ei ite- virtus cupri in nqua ad igncm excilalur, el cum sic
riini ab igne auferat, ut inliigescal denuo ; et lertia iii pahiih), aul in potu dolenlihus pecorihus dalur,
vit-e in igueit) ponat, et cum ttinc iguescit, iia pravus liuinorcs qui ea Uctluiu, el tpii in capiti-
igiiiium in boiiuui viuum ponal,cl vasculum iu quo lius coniin de corruplo acre contracli suut, nii-
iiiein viiiuin esl superttis legal, nc calor, aul vapor niiii. > t
cjus cgiediatiir; et sic inodice caliriuin idcm viiiuni (2) Velul — fucinm dcsunl in eri.
1351 ORDOREROSi. l6W
tum calibem vino impone, el vinum istitd stiper euri- A jusmbdl cibi sttnl:, berfundalnr, «t si vjfeenum in
dem cibnin funde, et si venenum in illo est, sicciiiri illocst, tunc foftilutfb ejtisdcm veneni constringitur
ciburrt vino ignito calibe calefacto impone; et si ve- ei debililatur, qttia Unla vis calihis est quod vene-
iienum in eo fueril, in ipso deprimitur, ila quod ho- num iffuri hoc modo arescere facit, quia conte-
minem istud comedenlem minus trcdit. Et eliarri denlem et bibentem Ininus Irederc potesl, ita tit ei
igriitum calibem potui impone, sive yino, sive cer- aliquis bomo idem veiienum sic guslaveril, eum
visia, sive aqqa, siye alio quolibclpotu, et si vene- minime ad mortem perducere poterit, eiiamsi ille
num in eo est, staiim debilrlatur. Nam si calibs ad intuuiescat aul aliqiiaiitum diti inlirmatur, taiuen
ignem ignituS iia in cibum aut in potum positus fue- niorleiti evadere poest, si venenum iiltid cum
rit, vel si vinum cuin ignito calibe calefactura super ignito calibe debiliilatuin fuerit, ut prretlicium
cibum, sive panis, sive caro, sive piscis aut alii bu- est (1).

Expticit liber bealm llildegardit subtilitalum divertarum^naturarum.


(1) Eri.: — < Cap. XII. — De rkalybe. Chalybs ramentorum esf, et taritam fortittidinem in se habet
valde calidus est, el quod fortissimum csl, in rera- ut cnm calor ejus ad ignem excitalur, quodetabsquo
mento ferri esi; el divinitatem Dei forliludine sna calore vini, el cum cjalore vini venena debilitat, et
sigitfllcal; unde et diabolus eum fugit et devitat. Si ea bono calore el bona fortiiudine sua ad nihiltim
atiieni hoirio venenutri, aut in cibo, aut in potu esse dticil. Nam si chalyb^ad ignem ignilus ita in cibum,
suspicatur, lunc si cibus fiumidtis est, velut sorbi- autfn polum posilusfuerii, vel si vinum cum igtiiit
cinncula, aut cibus ex olerjbus factus, ignitum clia- cbalybe cafefactum stiper cibum, sive panis, sive
Jybom ei imponat, et si venenum in eo est, illudde- caro, sive piscis, sive alii Iiujusmodi cibi sint, su-
bilitando aitentiat. Vel si cibus siccus est, ut car- perfundilur, si venenum in illis est, itinc fortiludo
Hes.aut pisces, aut ova, ignitum chalybem vino ejusdem constringilur ei debililatur, quia maxima
imponat, el vinura illud super eundem cibum fun- vis chalyhis eit, quod veneimm boc modo arescere
dat; et si venenum m illo est, ipsum debilitat. Vcl facit, quod comerie:i_lein,vel hibcnteiri minus lre-
si panis cst, ipsum panem, vel similem siccum ci- dere poterit; etiaift si ille inlttmescat, vet ctiam si
huin vino ignilo cbalybe calefacio imponat; et si afiquan.dtiiinfirtrieiufy lamen ccrto morlem evadere
verieuum in eo fueril, in ipso deprimilur, ita quod poterit : ut si cliam atiquis horoo iriem veneoum
•hoininem illud comedenteiu mimis I*dit. Nam for- gtistaverit, eum mmiine ad inortem perducere pote-
titudo chalybis forlissima fortitiido est, ad quam rit_,si venenum illuri cum ignilo chalybe debililaium
roajpr fortitudo rcrainentortim procedere non po- fuerit, ut prredfctum est. >
tesl: et fundaraentum oninium iiisciaenlium fer-

ORDO RERUM

OUiE IN HOC TOMO COjmilfeNTUIi.


'
!'
SMCtA «ILDEGARDISABBATISSA. S. Gerlaco: alt®epistolj» serias ad sanclam dabe cum
SASCfiE HILDEGARDISNATALUS,, RKSGESM , responsis ejnsdem. j K8
§ XI. — SanclamonaSterium suum omni onere liberat:
SCRIPTAlex Bolland.)
energumenaibi liberata; ob sepoituram cujusdamblim
§ I. — ActaexS.ms:
Hildegardis jam ed.ta, et illius auctores: excominuiiieatisanc_t__e eeciesiainlerdicto subjecla.', 61
alla qujedam edenda: Vila suppiendain hoc com- § XII. — VariaS. Hilttegardisiuhera, et loca uhi fuit
uienluriomaximeex sanct» Scriptis. . *> Fundat ee^ob|9n>Eibingense. 67
§ II. — Natales,pueritia, vit* mouastica itv monte S. exposita.
Bisibodi: visionibusa puentia illuslratur, easquedenutm § XIH.-11Seripta S, Hildegardiismullorum elogiis ce-
lebrata: scriptorum eiameralio, aliqua eidem afilcta.
scribere cogitur : quomodoopera sua scrip^erit. 12 ! 73
§ 111.— Aucto monialiumntimero. S. Hl degardisfun- —
§ XIV. Mprs«anctaV(lgenda anno :
1179 sepultora ;
dai ccenobiumin monteS. Ruperii; non vidit ibi S. Ber- reliqutx, destructo coenbbioS. Ruperti, ad Eiblngensa
iiardutn,nec regulamCislerciensem amplexaest: scripta translatse: miracula: tehlata canonizatio,sed non perfe-
^ancl» ab Eugenlo 111prohata: linilum opus Scivtat. cta; nomen martyrologiisascriptum,et cultus. Ht
20
multum inclarcscit; ad ipsaut Vif A SANCT*HH.OEGARDISAUCTORIBl'SGAU-
§1V.—Fama sanct»Conradu8 Romanorumrex, multi DEFRIDOET 1'HEODORICO MONACHIS.
scribtiBtS Bemardus,.
episcopi, quibus illa liberrime respondel. IV et VS PrsefaltoTheodoriciin Vitamlolam. 01
IV. — Ad sanclamscribttntAnastasius Adrianus LIBEH —
pstinis. D'egestis sanclie.
1V>.Romanl ponlllices, Fredericus lmperator, episcopi, CAP. —-Sanctonatales,pueritia visionibusilluslrata;
I.
aliique mulll quibus respondet. -31 vha monasticasub jDttaipagislra. 91

§ VI. Sancta a multis personis consulla de occullis —
CAF.II. Fundatcccttobiuminmonte S. Rnperli prope
et arcSilisquresiuerevelalionediviBa scire non poterat. Bingium,illudqtiecum sororibus suis inhabital: pergit
''• KJ. perpetuis vistenibus Ulujs;,rari. 'J.'i
^—
§ VII. Sancta a multis congregalionibus eonsultade LIBER SECDNDOS. — De visionibussancta).
iis qua emendari possenl, aut etiamde arcanisaliis, et Prologus. 99
icvitala ad monitaconscribenda. 45 —
CAt.1. Sancta, Latinisermonisignara, libros tameu

§ Vlll. Sarictaetiam consultade quaestionibustheo- Latiriescribit: vlsionibbsa pueritia gandet; eas eogitur
logicfs,scripturis"cis aliisauead fidemvel ad moresspe- scrfbere : multdsconsilio iuvatet monilis,et suas recie
ctaulibus. i8 dirigit. — 101

§ IX. Mnltiad sanctamscribunt, ut preces, coosola- CAP.II. Sancta in visioue discit locum ad fundan-
tionem,-monitaaliaque similiaobtineant: ouibusilla re- dura monasterium,eaquieoccaslonemultapatitur : Deum
scribit. 50 tamen in omuibus adjiitorem habet et consolatorem-
§ X. — S.
Epislolsequxdam HildegardisadThilippum 105
abbateinParcensem,et ejus ad ips«mex ms. : gesta cum —
CAP.III. Morbiniifabilessauct», tnstructlo mo3ia
*
1355 QU-« IN HOC TOMOCONTINENTIR.
lium,conveigk)malesuspieanlis philosopbi,visionesva- Responsum Hildcgardis.— Prophelice et liorttitorie
riae. 10 scribit. 167
LIBEB TKRTICS. — De miraculiset morte Beatae. EPIST. XIV. — Eberhardi Bambergensisepiscopi ad
117 —
Hildegardem. Quaestionemsubtilem admodumpropo-
Prologus.
C»P.I. — Sancta variospatrocittio suo sanat aegrolos, nit : «In Palre manet, aeternitas, in Filio aequalitns,in
etiani aliquosabsentes: exponit litteras divinitusprodtt- Spiritu sancto ieteniitalisa?qualitalisque

conuexio. > 167
ctas : adit multa loca pro populisaltite. 117 Responsum Hildegardis Post hrevem horlationem,

CAP.II. Diuturnus S. Hildegardis morbus ; mulier ao
qua gregem suum diligenterpascendumexcital Eber-
nobilis,quaea daemoneobsessa,et frusira ad varia Ioca ad
hardum, qusstionem progredilur. 168
fuerat ducta, in ejus monasterioliberatur. 122 —
EPIST.XV. EpiscopiSpirensisad Hildegardem. 171
CAP.III.—Gravis morbus sanctae,qnsein vtsionesa- Responsum Hildegardis. — Muitisad emeiidationem
natur; beneficiavariis praestita: mors et sepultura mira- vitaeGuuterumhortatur. -172
culishonestala. 127 EPIST. XVI.—Episcopi Wormaliensis a d Hildegardem.
Acta inquisitionisde virtutibus et miraculis saticUe — Sanclamencomiisexornat et responsumilagitat. 173
Hildegardis ResponsumHildegardis. — illum laudatethortatur. 173
NOTITIAde vitaet scriptisS. Hildegardis. 139 —
EPIST.XVII. Episcopi Constantiensisad Hildegar-
EPISTOLJES.HILDEGARDIS. dem. — Sanclaepreces et litleras petit. 175

EPIST.I. EugeniiponliBcisad Hildegardem. — Au- RespunsumHildegardis.—Inanem in
gloriam ipso red-
ctorilateapostolica concedit ei licenliam proferendi et arguit. 17i
scribendiquaecunqueper Spiritum sanclum cognovisset, —
EPIST.XVIII. Episcopi Virdunensis ad Hildegar-
eamque ut sine timore revelala sibi conscriberet,animat. dem. — Sanctam horlatur ad humilitalem, ac preccs
145 ejus flagitat ac litteras. 174

ResponsumHildegardis. Pontificem de arcanis quae Responsum Hildegardis. — Illum hortatur ad curam
habebatin cordesuo admonctet divinamcirca haecvolun- pastoralera. — 174
tatem et beneplacitumindicat. 115 EPIST.XHC. EpiscopiLeodiensis ad Hildegardem.

EPIST.II. Anastasiipapae ad Hildegardem. — Ejus — Se in maximamentis et corporisflucluatione consti-
scripta approbat.Rogat ut pro ipso preces ad Deum fun- tulum ait, quod, ut fatetur, innumerismalisDeum oflten-
dat. 150 derat. Pelit preces et rescripta S. Hitdegardis. 173
ResponsumHildegardis. — PonliDcem Dei nomine —
Responsum Hildegardis. Illum hortatur ad vitam
hortatur ul malafortiler eradicet. Deinde varia propheti- bonamet ad curam animarum. 173
ca praedicitet de suisvisionibusaliquasubjungit. Iterum —
EPIST.XX. EpiscopiTrajectensiumad Hildegardem.
Anastasiumbortatur ad subditoscorrigeudos. — 131 — Suum erga sanctamalTectumdechirat. 176

EPIST.III. Adrianipapaead Ilildegafdem. Illam ResponsumHildegardis. — Illum hortatur ad perseve-
adperseverantiam hortatur 153 rantiam in bouo. 176

ResponsumHildegardis. Gravia pontiflcicerlamiua —
EPIST.XXI. EpiscopiPragensiutnad Hildegardem.
praedicithortaturque ad fortiludinem. 151 — Postulat ut oralionibussuissubveuiatet bona consiiia
EPIST.IV. — —
Hildegardis ad Alexandrum papam. S. porrigat. 177
QuodabbasS. Disibodiprivilegiis'parlhenonis montis ResponsumHildegardis. — Illumad majorem in virtule
Ruperti contradicat. , 154 constanliam hortatur, tumin prosperis,tum.inadversis.177
ResponsioAlexandripapaead Wezelinumpraeposilum, EPIST.XXII. — EpiscopiHierosolymitanorumad Hil-

—De praeposiloparthenonimontisS. Ruperli praeficiendo, degardem. Ipsius ac sororum ejus precibus se com-
non obstanteabbalis S. Disibodi conlradictione. 153 mendat. In laudcs Sanctaeexcurrit. 178
EPIST.V. — Henrici archiepiscopiMogunlinensis ad ResponsumHildegardis.—Palriarcham consolalur 179
Hildegardem. — Ut monialem quamdam abbatissam EPIST. X XIII. — Episcopi de Bevez ad Hildegardem.
electam permittat abire cum illis qui veniebant ipsam — Ejuspreces etlitteras expostulat. — 180
abducturi. 156 ResponsumHildegardis. Pu^chra utitur parabola

Responsum Hildegardis. Exemplo Nabuchodonosor quaipsumadveramsapientiamet charitatemhorlatur. 180
pracdicitHenricumdtgnitate sua privandum,et non 156 diu —
EPIST.XXIV. EpiscopiTrevirorumad Hildegardem.
admodumvicturum,prout revera factumesl. — Suuw erga sanctamHildegardem alTectum graliose
EPIST.VI. Arnoldi archiepiscopiMoguntinensisad declarat, leslalurque ad episcopatumse promolumesse

Hildegardem.— Preces sanr.lae — flagilat. 157 contravoluntalemsuam.
— Post salutaria
181
ResponsumHildegardis. Arnoldum forliter increpat ResponsumHildegardis. documenta,
et illi inleritum praedicit. 157 serio illum monet ut caveat a superbia, a vanitate, et ut

EPIST.Vn. ChristianiarchiepiscopiMoguntinensisad virtules amplectalur slatui suo congruas. 182
Hildegardem.—Ejus orationibusse commitlit. 158 EPIST. X XV. — Episcopi Coloniensis a d Hildegardem.

ResponsumHildegardis. Egregie illum adbortatur — Sanctam laudat; pelit ut ex occulto Dei iuquirat,
ad curarapasioralem. 158 sibiquecommonitoriaverba,proutDeus donaverit,trans-

EPIST.VIII. Hildegardis ad ChristianumMogunli- mittat. 183

nensemarchiepiscopum. Quod juvene quodam olim —
ResponsumHildegardis. Quaein visioneaudierit ct
excommmiicalo,sed dudumabsoiuto,in cosmeterio mon- viderit notificat;praeclaramadhortationemsubjungit. 183
tis S. Ruperti sepulto, mandatum a praelatisMoguntinis —EPIST.XXVI Conradtimperatoris ad Hildegardem.
acceperit ut corpusjuberet exhumari,vel abstinereta di- commendat. Favores suos addicit, et flliumsuum sanctaeprecibus
vinisin ecclesiasua celebrandispontilicisopemimplorat. 185
159 ResponsumHildegardis. —Non obscurepraedicitschis-
EPIST.IX. — Christiani archiepiscopi Moguntinensis mataaliaqueEcclesiaemalaquaenata.suntsubFriderico1,
ad Hildegardem.—-Ejus afllictioni compatilur; mandat Conradisuccessore. Addilmulta eodem spiritu prophe-
se EcclesiaeMoguntinae signiflcassei ut si bouorum viro- tico de variisEcclesiaetemporibuset vicissitudinibus.185
rnm veraciasserlioitede absoltilionepraefati defunctiei EPIST.XXVII.— Frederici imperatoris ad Hildegar-
ostensumhierit, divinasororibus montis S. Ruperti ofli- dem. — Quaedama sancta in colloquio apud Ingelheim
cia celebrentur. > 160 prasdictaimplela esse iiunliat. 1'reces ejus petit. Solius
EPIST.X. — Hertnvigi BremensisarchiepiscopiadHil- aequitatisrespectu in conlroversiaquaequasdaminler et
degardem.— Obilum sororis suae, Richardis aDbalissae, S. Hildegardemin ipsius curia dirimendaerat, se judi-
nuntiat. 161 caturum promiltit. 186

RespoDsumHildegardis. Herluvigumet Richardem —
ResponsumHildegardis. Frederici molitionesvarias
laudat. Praenlaramouitasttggerit. 162 improbat. Ejus regnum satis longum, sed turbulenlum
EPIST. —
XI. Arnoldi Coloniensisarchiepiscopi ad Hil- fore praedicit. 186
dcgardem.— Libmm ipsiuspetit. 163 —
EPIST.XXVIII. Philippi comitisFlandrissad Hilde-

ResponsumHildegardis. Mystice et ntcunqite 161 ob- gardem. — Preces S. Hildegardispostulat, consiliumque
scure loquitur; clarioratamen de librosuo subjungit. ntrum manere potius debeat in terra sancla, an post
EPIST.XII.—Eberhardi archiepiscopiJnvaveiHs ad expedilionemsusceptamreverti ad suos. 187

Hildegardem. Sanctaeprecibus se commendat et ejus Responsum Hildegardis. — Instructionem mittit qua
HtteraspeliL 164 ipsum maxime horlattirad justitiam. 188

ResponsioHildegardis. Eberhardum passim laudat. —
EPIST.XXIX. Bernardi Claraevallisabbatisad Hil -
Pulchre docet labores externos, ex charitate et obedien- degardem. — Merita ejus et sanctitalemextollit. '189
tia susceptos,minimeobesseviro Deum amanti. 165 ResponsuraHildegardis.—Eummagnislaudibusexor-
EPIST. —xni. HilliniTrevirorumarchiepiscopi a d Hil- nat. 189

degardem. Rogat ut de cella regis vinaria gultas ali- EPIST. X XX.—Adami abbatisde Ebra ad Hildegardem.
qttasad ipsum stillare scriptodignetur. 166 Precibus saiictaese commendat et ejus rcscriptapetit ad
PATHOI.. CXCVII. 4S
1353 OHOO RERUM 1556
dubitationemsuam quaevidetur fuisse de retinendo aut ut qnaevivavoceillis priusdixeral, litteris commendetet
deponendo abbatis munere, ut colligitur ex .responso ipsis transmitlat. ! >. * 243
S. Hildegardis 190 —
ResponsumHildegardis. Gravissiraisverhis et Dei
RespunsumHildegardis.— De oflicionon deponendo nominenegligentiamclericorum in cura aiiimarumalia-
ipsum inonentes inducit varias virtutes, et nominatim quevltia reprehendit; moaila dat plunma multasqtie
cbaritatem et humilitatem. 191 eliam praedictionesmiscet. 2H

EPIST.XXXI. Abbaiisde Eberbachad Hildegardem EPIST.XLIX. — Praepositi S. Petri toUusque cleri
—Preces sanctaeflagitat et sua eidemservitia oflert. 194 Trevirorumad Hildegardem.— Orant ul quaeipsisnuper
RespoasumHildegardis.— Egregia monita reponit et in diebus Pentecostes praedixerat,scriptis commendetet
iii flne optimapraedicit. 195 transmittat. j 253
X XXII.— Abbatis S. Anastasii ad —
—EptST. Hildegardem.
Anmumisabbatisretinere vel deponere debeat, ut pastorum ResponsumHildegardis. Postquam npgligenliam
et praelatoriimmultis redarguit, pergit ad prae-
conlemplationivacet. — Ut oflicioadhaereat. 196
196 dictionesbonorumet malorumfuturorum. 254
ResponsumHitdegardis. EPIST.L. — DecaUiSS.AposlOloromin Colonia,primi
EPIST.XXXIII.— Abbatisde Keisheymad Hildegar- magislrischolarum,ad Hildegardem.— De mulieredae-
dem. — Similemdubitationcmsanctaeproponit. 197 moniacaab Hildegardeliberala. 258
Respottsum Hildegardis. — Crirnina subditorutn ejus —
ResponsumHildegiirdis. Humillime mul-
non dissimulat,sed nec ipsum videtur Conradumexcu- torum simul bonis operibus ejectiouemrespondet daemonisattri-
sare, sed ad T)oenitentiamhortatur. Addittamen restri- buens. Deum varia variorum bona opera ad unum flnera
ctionem verbis obscuris,quibus insinuat ipsi relinquen- dirigere. 258
diimofficiumubi nibil boni praestareapud suosposset.197 —
EPIST.LI. MeflVfdi priofis in Eberbachad
EPIST.XXXIV.— Abbatisde Hirsaugiaad Hildegar- dem. — Preces sanctae flagitant, et epistolamHildegar- quam de
dem. — Sanctammagnislaudibusexoniat. 199 saecularibusad spiritaiemconversationemconversis,qtios
ResponsumHildegardis. — Varia praedicit. 199 nos conversos dicimtis, illam scripsisse audierant. 259

EPIST.XXXV. Provisoris Sancti Emjperamni ad ResponsuraHildegardis.—Ordinem Cisterciensemlau-
Hildegardem.—Proquodam desalute sua desperanti. 199 dat, sedarguit illos qiios ipsi conversosvocant, quorum

ResponsumHildegardis. Abbalem gravibus verbis plurimise ad Deumia moribussuis non eonverttmt; alia
Uortaturad curam gregis sni. 200 documentaaddit. 260

EPIST.XXXVI. Abbatis Naenburgensiumad Hilde- EPIST.LII. -r-rWefneri de Kircheim, cum caslerisso-
«rardem.—Belli timore impedilurase fuisse quominus cielalis suae fratribusad Hildegardem.— Preces sanctae
ad ipsamaccederet. Preces ipsius studioseflagitat. 200 enixe postulant; rerba ipsiusscripto commeodalababere
ResponsumHildegardis.— Illum hortatur ad fortltu- volmit. 268
dinemiocura pastor?li; non abjicienda belli tempore —
ResponsioHildegardis. Ecclesiaeimaginem inducit
militi arma ob difficultatesexortas. 201 cpnlrapeccatasacerdolumfuntientis.
EPIST.XXXVII.— AbbatisS. Msriaead Hildegardem. fuerelasgravissimas
aria praedicitquaeseculoxvi omninoimpleta sunt. 269
— Post multa in laudem sanctaeprolata, an ofliciumre- EPIST.LIII. — FrallrumHagenhensium ad Hildegar-
tinere vel dimittere debeat,— petit. 201 dem. —Ut discordiamapudipsos ortamsedare et exstir-
Responsum Hildegardis. lllum nimis anxium; ei pare non omittat, precantur. —
271
poUuscogitandum de se et subdilis corrigendis,quam de _Responsum Hildegafdis. Praeclarammiliit de multis
offlciodimittendo. M vitiis et virtutibusins|ruclionemadmoirilionemqueelad-
. EPIST.XXXVIII.— Abbatis S. Disibodiad Hildegar- hortationemad studium virtutum. 272
dem.—Petit ut.si qua de S. DisibodoDeus sanctaereve- EPIST.LIV. — Guiberti Gemblacensis monachiad
laveril, ipsi aperiat. Precibus ejus enixese committit.
2 03 —
Hildegardem. Triginta octo quaeslionumsolutionem
ResponsumHildegardis. — Post quaedamgeneratim petit. 275
dfiS. Desibodo,Cunonemlibere reprehendit de nimiain EPIST.LV. — Sororum parthenonis Hunniensis ad
subdilosseverilate.eiqtieinstantemmortempraedicit.203 Hildegardem. — RegulamBenedictinamsibi explanari
EPIST.XXXIX.—' Helengeri abbatis S. Disibodi ad petunt. | 275

Hildegardem. Seipsumaccusatet conqueriturde male EPIST.LVI. — Hildegardis ad Phitippum Parcensem
observatain suo raonasteriodisciplinaregulari. 204 abbatem. — Miltitad rpsum mulierein quamdampoeni-
ResponsumHildegardis.— lllura hortaturad emenda- tenteqi quae non fuerat recte coufessa,et cui peccalum
lionem vitae. 205 exponendumindicavefat,ut ex responsoPhilippipatebit.

EI'IST.XL. AbbatisCampidonensis ad Hildegardem. \f\ 273
— Ejusprecibus se commeudat. 206 —
EPIST.LVII. Philippi Parceosisabbatisad Hildegar-
ResponsumHildegardis. Praeclaramexbortationem dem. — Superiori

— re-^pondet. 276
mittit. 206 EPIST. L VIll. HUdegardisadPhilippum Parcensem
EPIST.XLt. — AbbatisS. Martini in Coloniaad Hil- abbatem. — Praeclaramonita suggerit. 277
degardem. — Ejus se precibus commendat. 207 EPIST.LIX. — —
Ejusdem ad eumdem. Rescripta
ResponsumHildegardis. — Pulchram instructionem est ad interrajgationemPhilippi timentisob signumquod
et magnam cum adbertatione perpetua consolationem ei in celebrationedivinerumaccideratet de quo multum
suggerit. 208 sollicituserat. Ejustiuorem solvit Hildegardis. 278
EPIST.XLII. — AbbalissaB S. Glodesindisad Hildegar- EPIST.LX. — G. abbalis et fratrum Branwillaren-
dem. — Anxietates et-dtibilationessuas exponit, dum siom ad Hildegardem.— De muliere daemoniaca 278
multorumanimasregere cogitur. 210 ResponsumHildegardis. — De muliere liberaodacon-
ResponsumHildegardis. — Varia dat monita ad recte siliumdat. — ] 279
regendum, et praefecturamnon deponendam satis clare EPIST. L XI. G. abbatis et ifatrum Brunwitlaren-
iiisinuat. 210 sinm ad Hildegardem. — Mnlierem eamdem iterum a

EPIST.XLIII. Sacerdotiscujusdamad Hildegardem. daemonevexari. 280
— De corpore et sanguine Christi edoceri pelit. 212 MOHITUM INEPISTOLAS SEQCENTES. 281

Responsum Hildegardis. De corpore et sanguine EPIST.LXII. — A. abbatis Elevaceusis ad Hildegar-
Chrisli. 212 dem. — Orat ut divinum de suis inimiciscoosulat ora-
EPIST.XLIV.— Abbatissaein Elostat ad Hildegardem. culum, et rescribat quid sibi de Dei misericordiaex-
— Quodin regimine abbatialimultnmanxietur. 214 speetandumsit. 281

ResponsumHildegardis. Abbatissam amicehortatnr —
BesponsumHildegardis. Afflictumconsolatur, tor-
»d laborem pro suis continuandum. Prudentia lamen pentem hnrtatnr, et ad pugnandumviriliter excitat. 282
opusesse in Dei—servitio. 214 EPIST.LXIII. — H. abbatisMtilebrunuensisad Hilde-
EPIST.XLV. Elisabeth magistraein Schonaugiaad gardem. —Anxius deiregimine animarum ejus exposcit
Hildegardem.— Preces flagital —
et consolatoriaverba.214 oralionumsullragia.

283
ResponsumHildegardis. Disserit de homiue et de ResponsumHildegardis. Hortaturad bona opera et
inspiralione Dei qua homines aliquos prae caeteris illu- ad frenandasin se saeculariumrerum curas. 283
strare dignetur. 216 EPIST.LXIV.— B. abbatisS. MichaelisRambergeosis
EPIST.XLVI. — Praepositiin Franckenfort ad Hilde- ad Hildegardem.— Ut divinamimploret misericordiam,
gardem. — Precibus ejtis se —
commendat. 218 quatenusflagellumquoaftligituf,temperet.et ul proxime
ResponsumHildegardis. Ulum hortatur ad mores dehoc saeculomigratufamanimam 6 habeat commendatam.
corrigendos. 218 284
EPIST.XLVII.—AdpraelatosMoguntinenses.—Propler ResponsomPildegatdis. — Ut strenue vigilet et vir-
divina per illos interdicia. 218 gam patris honeste ferat sibi profuturam. 284
EPIST.XLVIII.— Philippidecattiel clericorumColo- EPIST.LXV. — Bertholdi abbatis Zwnieldensisad
niensium ad Hildegardem.—Ejusprecesflagitant.Rogant Hildegardera.— Persecutionespatiensquaaritab ea ali-
1357 QUJ£ IN HOC TOMO CONTiNENTUR. 1558
quod eonsotationispraesidinm. — 284 stet el vagalionemfuglat.

303
ResponsumHildegardis. Declaratfilitimhaereditalis EPIST.I.XXXII. B. Hamelenensismonasleriiprovi-
virga vulneratumpropter ioquietudinemmorummcntis sorisad Hildegardem.— Gravipressus infirmitateoptat
su*. 285 resrire an laborumiinissit —
proximus. 305
EPIST.
— Abbas L.XVL— G. abbatis Salemcnsisad Hildegardem. ResponsumHildegardis. Hortatur ut ad Deumre-
Rettinhasiliselectusin abbatem Salcmettsem, currat. 304
cupiensntrique praefecturae renuotiare, qttaeritab ea Dei —
EPIST.LXXXIIf. H. abbatis in Wadegoad Hildegar-
invesligarevoluntatem. — 285 dem. — Orat ut si corpore uon possit, saltem litteris se
ResponsumHildegardis. Eum qui proptrr fidem visitet. 304
susceperit ovile regendum, curam pastoralemdimittere Rescriptum —
Hildegardis. Ut caveat ab inimicis et
nondeber<;;eum veroessepraevaricatoremqui ovilerelin- pcenilenliamagat. 305
qoit ut aliud suscipiat. 286 EPIST.LXXXIV.—N. in
praeposili UnderestlorfadHilde-
EPIST.l.XVH.— B. abbatis S. Eucharii ad Hildegar- gardem.— Ut consolalionisauxiliumsibi impendat. 503
dem. — Dona Dei in ipsa laudat, ejusque precibusse ResponsumHildegardis. — Sub flgura hortaiur ad
commendat. 286 timorem et fortitudinem. 503
RespoDsum —
Hildegardis. Pia ei dat monita,praeser- F.PIST. —
LXXXV. Frederici praepositi VallisDei ad
tim, ut in subditos mansuetudinemexerceat. 287 Hildegardem.— Ipsius orationibusse commendat. 306

EPIST.LXVIII. L. abbalisS. Euchariiad Hildegar- ResponsumHildegardis. — Sub ligura dehorlatur

dem. Suamerga eam testalur revereuliara, oratque eum ne suos deserat, sed eos poliusadjuvet el ptrni-
ut de sibi commissonegotiorescribat. 237 tentiam agal. 306

ResponsumHildegardis. Docetquomodosuoserga EPIST.LXXXVI. — N. abbatis in Rappenbcrh Hil-ad
subditosse gerere debeat. 288 degardem. — Ab ea consilium petil de praesentisiaiu

EPIST.LXIX. W. abbatis BosouisVillas ad Hilde- Ecclesiae. 507

gardem. Persecutioneset calumoiaspassus, ab ipsa —
ResponsumHildegardis. Hortatur ne lormenta ti-
orationeset consolatoriaslitteras petit. 289 meat, sed confugienies ad se oves recipiat. 507
ResponsumHildegardis. — Monasteriumipsius Dei EPIST. L XXXVII. — G. praepositi S. Viclorisad Hilde-
auxiliosuslentari docet, monetque ut quaedamvitanda gardem.— Mullisobvolutus peccalis quaeril utrumsibi
fugiat. 289 supersit spes salutis. 308

EPIST.LXX. R. abbatis Zwetellensis ad Hildegar- ResponsumHildegardis.—Adsurgendumanimat, hor-
dem. — Consiliumpetit an curam pasloralemdimittere taturque ut declinet a maloet faciatbouum. 509
debeat. 290 EPIST. LXXXVIII. — S. praeposili in Confluenlia ad
ResponsnmHildegardis. — Pia et salutariaad suorum Hildegardem. — Cum omnia de
quae seipso praedixerat
regfmen ei dafmonita. 290 S. Hildegardis impleta,quaerit consolationemsuper
sint
EPIST.LXXI. — Nicolai abbalis Halesbrunensisad his quae foriset intus eum premebant. 509

Hildegardem. Consolatorias ab ea pelit litteras. 291 ResponsumHildegardis. — Occulta esse Dei judicia,

ResponsumHildegardis. Bonaraipsiusad Deuroin- qui parentum etiam peccalain quartageneratione punit;
tentionem laudat,hortaturquead laborem. 291 caeterum speret io—Domino. 309

EPIST.LXXII. Abbatem Bellaevallis,G. Carl Loci, EPIST.LXXXIX. A. S. Andreaein Coloniapraepositi
A. ClariFontis, Charitatls,et G. Relhaniae,ad Hilde- ad Hildegardem.— Tentaturinterius etexterius ad lpsam
R.
gardem. — Divinain ea dona laudant, mittuulqueipsi recurrit sciturus quid sibi — faciendumincumbat. 310
sterilem nobilem feminam,ut, suffragantibusad Deum Responsum Hlldegardis. Hortatur ad bona opera
illius meritiset precibus,parere possit. 292 facienda. 310
— —
ResponsumHildegardis. Post varia eis data pia —EPIST.XC. A. Erpbordiaepraepositiad Hildegardem,
roonila,aitin Dei voluntateesse fecundarevel non ma- Commendatilli latorem praesentium. 311
tronam, interimoraturamse ea
pro pollicetur. 293 ResponsumHildegardis. — Ut purum habeat cordis
EPIST.LXXHI.— N. abbatisEberburdaead Hildegar- oculumet declinet a peccatts. 311
dem. — Gratiasimmensasagit Deo pro collatis Hilde- —
EPIST.XCI. H. de Domo in Moguntiapraepositiad
ab
gardi donis, pelitque ea orationissuifragium. 295 Hildegardem.— Cupitab ipsa rescire quid in se displi-
ResponsumHildegardis.—Hortaturut gregemslrenue ceat Deo et quid emendandum. 311
doceat, elin seipsum oculos deflectat. 295 Responsura Hildegardis. U t bonis operihusdignumse

EPIST.LXXIV. Richardiabbalis Sprinchersbatad reddat Dei protectione. 312
Hildegardem. — Pastoralis cura pertaesus consullal EPIST. XCII. — Helderici praeposilt S. Simeonis
Hildegardem, e aman retinere aut abjicere debeat. 296 Trevireosis ad Hildegardem. — Laudat mira Dei in
RespoosumHildegardis. — Hortatur ad portandum ipsa dona, et precibusipsius se commendat, 312
slrenue onus sihi a Deo impositum.
— 296 ResponsumHildegardis.— Ut bonis operibus mortem
EPIST.LXXV. Cuiusdamabbalisad 313
De collatisHildegardidouis, quorumipseHfldegardem.^- praeveniat.

lestis fuit, Deo EPIST. XCIII.H. praeposiliin Knethstehtdead Hilde-
gratiasagit, ac.fluctuanli petitconsolatoria

verba dari.297 gardem.— QuaeritquomodoDeumpro peccatis suis pla-
ResponsumHildegardis. Sub quibusdamfiguriseum care possit. 313
ad bene operandumhortatur. 297 —
ResponsumHildegardis. Ut ad Deum suspiret, ac
EPIST. LXXVl. — H. de
praepositi Flanheim ad Hil- cum fiduciaad—eum recurrat. 514
degardem. — Precibus ipsius se commendat. 298 EPIST.XCIV. H. in
praepositi Bttnnaad Hildegar-
ResponsumHildegardis. — Ul ovile suum corripiat, dem. — Cum indesinenler pro ea oret, ipsius vicissim
etDeum in purissimofonte inspiciat. 29i orationcspostulat. 315

EPIST.LXXVII. W. ahbatis Hegennehe ad Hilde- —
ResponsumHildegardis. Arguit eum quod saeculum
gardem.—Animae soaedefectus111*aperit, et corporisin- diligat, hortaturque ut desideriasua cum timoreDei
tirmilatem,pelitqueutrisquesuisprecibusmedeatur. 298 in bono opere puriflcet. 315
ResponsumHildegardis.— Ut praelalionemfugiat, si —
EPIST.XCV. H. abbatisad Hildegardem. Ecclesia—
sois sit inutilis. 299 schisroateIaborante,quaeritquidsibi sit faciendum. 316
EPIST.LXXVIII.—AbbatisdeVesceraad Hildegardem. ResponsumHildegardis.—Obediendummagistrisquan-
-"•Dubiusan debeat praelationemretinere, attxiliumet diu calholicaefidei non resistunt, alque ad Deumcon-
consiliumquaeritxncuramanimarumsil dimissurus.300 fugiendum, qui Ecclesiamsuam non derelinquet. 316
RespousumHildegardis.— Fluctuanlem erigit, cer- EPIST.XCVI—Hadelheidis

abbatissaeGauderheimnensis
lumquefacilde gratia Dei. 300 ad Hildegardem AbHildegardeeducatapetil ipsius ct

EPIST.LXXIX. N. abbatisin Elvestat ad Hildegar- sororum sutfragia et mutuam inter utrasque parttie-
dem. — Causaturquodsaepiusscribentinon rescripserit, nonis sorores societatem. 517
oratque ul angustiiscircumdatum relevare dignetur. 301 —
ResponsumHildegardis. Ut pura fide bona opera

ResponsumHildegardis. Yideiur illum hortari ad in die prosperitatissuaeexerceat. et det Deo quodsuiim
celebrandumsaepius. 301 cst. 318
EPIST. LXXX. — H. abbalis in Selhothad Hildegar- EPIST.XCVH. — N. abbatissaea d —
Hildegardem. Ip-
dem.— Ut pro calamitatibuset miseriissuisDeumorare sius preces pro se suaque congregaliouedeprecalur
non dedignetur. 301 518

RespousnmHildegardis. Fluctuantem hortatur ad —
ResponsumHildegardis. Ne sit instabilis,neve vana
humilitatem. 302 scrntetur. 319
Ewsr. LXXXI.— H. praepositiin Herde ad Hildegar- —
EPIST.XCVIII. M.abbalissaein Wetherswtekeleai|
dem. — Gralias agit quod etiara iiifirmamonasierium Hildegardem.— Ut se suasquein flliarum numeroad-
uomvisitaveritet preobus ipsius se commendal. 302 mittere vclit, ac precibus adiuvare. . 319
RespoosumHildegardis.— Hortatur ut in loco suo Responsur»Hildegardis.— In abslinentia servandani
1359 ORDO RLRUM 1560
csse discretionem. 319 nendasesse nobilesabignobilibus.neseodiohabeant. 357
EPIST.XCIX.—H.abbatissaedeAlthenaad Hildegardem. EPIST.CXVII.— A. abbatissaede Crouchdalad Hilde-
— Congratulatur de Dei donis, optatqueeam videre. 320 gardem. — Ut Deum exoret, qualenus pro exeessibusiu

ResponsumHildegardis. Sub figurishortatur admi- offlciosuo commississatisfacerepossit. 338
lilandum Deo. 321 ResponsumHildegardig — Commendat illicharitatem,
EPIST.C. — S. abbatissaeio Allurichad Hildegardem. obedientiamet prepriae voluntatis abnegationem. 539
— Cupienti curaeregimiuisrenuntiare, et cella siugulari —
EPBTCXVIII. G. sanctimonialisad Hildegardem.—
includi, orat Dei beneplacitum per Hildegardemsigni- QuamgraveipSiusferatabsentiam. 3il
licari. 5M —
ResponsumHildegardis. Gratulatur illi quod viam
Kesponsum Hildegardis. — Ipsi non esse ulile onus angustamsit amplexa. j 342
regiminis abjicere. 322 EPIST. CXIX. — B. sa^erdolis ad —
Hildegardem. Mgre
EMST.CI. — Sopitiaeabbatissaein KisingunadHildegar- ferl quodpropositumdeserendi saeculi differalur, ipshis
dem.— Quaeritarionusquod portat deserere deheat. 322 preces exposcit,et librnmejus ad transcribendum. 313
ResponsumHildegardis.— Onus quod portat, cumsit BesponsumHildegardis.—Animateuin ad proposilum
Deo acceptum, non esse deserendum. 323 suum prosequendum. 345
EPIST.CII. — R. abbalissaeS. MariaeRatisponensisad EPIST.CXX.— V. ad ^_ Hildegardem. — Excusatse quod
Hildegardem.Ipsius se precibus comraendat, quibus a eamnec corpore, nec scriptis visitaverit. 344
niortis faucibusse ereplam declarat. 323 —
Responsum Hildegardis. Hortatur ad contemplum
Responsum Hildegardis.— Ut a quibusdampravis con- mundi. 344
suetudinibus se emendet et ad Deum aspieiat. 324 EPIST. CXXI. — T. monachiS. Benedictiad Hildegar-
EPIST.CIII. — N. abbatissaein Koufungimad Hildegar- dem. — Optat ejus prtescntia perfrui aut saltem ipsius
dem. — Hortatnr ul principes Ecclesiasexcitet. 324 litteris in Deo corroborari. 344
ResponsumHildegardis. — Dies sibi paucossuperesse, —
ResponsumHildegardis. Ejns desideria esse bona,
et ut mortern bonis operibus pfaevemat. 324 et ut fortissit in praelio. 545

EPIST.CIV. N. abbatissaein Gerbeslethdead Hilde- EPIST.CXXII. — B. ad Hildegardem.— Peccalisgrava->
gardero. — Ejus petit orationibusadjuvari,suasquevieis- tus ipsiuspetit orationes. 346
sim ilii promitlit. 525 —
ResponsumHildegardfs. Hortalur ad poemtentiam
ResponsumHildegardis.—De casu primorum parentum cuiusvariosgradus refeft- 346
et eonim per Christum suscitatione. 323 EPIST. —
CXXIII. H. ihagistri de Trajectoad Hildegar-
EPIST.CV.— N. abbalissseMontis S. Cyriaeiad Hil- dem. — Incamino Iribulalionis excoctus,ipsius scriptis
degardem. — Se sibique commissasipsios commendat cupitrefrigerari, et an sit in nuraerosalvandorumrescire.
precibus. , 326 ]• — 3i6
ResponsumHildegardis — Hortatur ne raente sit in- ResponsumHildegardts. Ut declineta maloet faciat
quiela, et ne in abstinentia excedat. 327 bODum. i 347

EPIST.CVI. N.abbatissaein Lubboldesbergead Hil- EPIST. CXXIV. — C. Bl sacerdotumin Ruthdelingunad
degardem. — Cnnsolatorias ab ea exposcit litteras. 327 Hitdegardem.— Ejns preeibus se commendant. 548
ResponsumHildegardis. — ADeo eamvalde diligi. 328 —
ResponsumHildegardis. Ut currant adDeumet pro-
EPIST.CVII.— N. abbalissaead Hildegardem Ten- eura forliter pugnent. 348
talionibus impugnata ipsius consiliumauxiliumquepre- pter — :
EPIST.CXXV. B. saterdotisTrevirensisad Hildegar-
com postulat. 328 dem. — Ut sibi consolaloriaverba rescribat, et qnomodo

ResponsumHildegardis. Propriamdimiltendamesse his praeessepossit,quos sub regimine sacerdolii regere
voluritatemac canialia desideria, ut Deo obediatur. 528 debet. 349
EPIST.CVIII. — N. abbatissaeapud Wideigoldesdorf —
BesponsumHildegardis. Docet qualiter se gerare
ad S. Hildegafdem.— Optansdigmlati renuntiare, petit debeat erga peccatores. 350
ab ea quid sibi sit agendiim. 329 —
EPIST.CXXVI. Fratris S. ad Hildegardem. Pecca- —
ResponsumHildegardis.— Ut constanler sustineat im- tis gravatusipsius se commendatprecibus. 350
positum sibi — onus et in Deum confidat. 329 —
ResponsumHildegardjs. Ut ad Deum suspiret per
EPIST.CIX. H. abbatissaede Croucbdalad Hildegar- I 331
dem. — Ut quid in se correctionedignumsit indicet. 329 pcenitenliam.
EPIST.CXXYII.V. Parisiensis magistritheologiadHil-
Responsum Hildegardis. — Eam dijudicare alios in degardem. — Quaerit ai S. Hildegarde an diei possit,
quibus dijudicari nollet. 330 quodpateroitas et divinitasDeusnonsit. 351

EPIST.CX. L. abbatissaein Baberaberchad Hilde- Responsuin —
Hildegardis. Respoodilinvisionesibide-

gardem. Petit ab ea et ejus conventu mutuumfra- monstralumessequod palernitas eldivinitas Deussit.352
ternitatis consortium. 350 EPIST.CXXVIII. Frilris 0. ad Hildegardem.— De-

Responsum Hildegardis.— Hortatur ad laborem,et ad plorat Ecclesiaeper schismascissuram, oratque ut pro ea
filiassub disciplina constringendas. 331 suas preces interponat, pro se etiam qui a daemonibus

EPIST.CXI. N. abbatissaeVeteris MonasteriiMogun- vexabator. : 355

tiae ad Hildegardem. Ut pro peccatis suis Deumpla- ResponsumHildegardis.:—De variis daemoniorum ge
care studeat. 551 neribuset quomodopossit eos soperare. 334
Responsum Hildegardis. — Ut pondus suum devotis- EPIST. CXXIX, — N. decani S. Martini Moguntiniad
sime portet, el in Dei servitute perseveret. 531 Hildeg;rdcm. Oplat eam videre, seque ejus comraeadat

EPIST.CXII. E. abbatissaesuperioris monasteriiRa- oralionibus 353

tisbonensis ad Hildegardem. An creditam sibi curam RetponsumHildegardis.—Hortaturad pcenitentiam. 356
dimtttere possit, et de his quae jam inquisierat, an —
EPIST.CXXX. N. ad Hildegardem. Fidei ipsius —
sibi forinidaudumsit aliquid. 332 animamsuam,corpusquesuum, totamquecongregationem
Responsum Hildegardis. — Non inquirenda quaeDeus suamilli commendat. . — 356
nescin vult, nec dimillendam ipsi impositamcuram.335 ResponsnmHildegardis. Ut intelligat quaesint utilia

EPIST.CXIII. N. abbatissaeNussimensis monasterii et quaenociva. 357

ad Hildegardem. Oralionum ejus suffragia exposcit —
EPIST.CXXXI H. mpoachi MulenbrunDuosis ad Hil-
super fluctuanti statu sui monasterii. 353 degardem.—Utaliquid de toelestiadmonitione sibi trans-

ResponsumHildegardis. Horlatur ad pcenitenliamet mittat. 557
ona opera facienda. 333 —
RespousumHildegardis. Sub paraboladocetin boc

EPIST.CXIV. N. abbatissaeColoniensisad Hildegar- s<eculolaborandumesse. 558
dem. — Eam cupiens habere in matrem, petit conso- —
EPIST.CXXXll. N. monachi d e Ebra Cisterciensisor-
latorias lilteras. 334 dinis ad Hildegardem.-4 lpsios se commendatoralioni-
ResponsumHildegardis.— Ut onus suumfirmiter por- bus, verbaque consolatoria— ab ea exposcit. 559
tet, el oves suas—
coerceat. 334 ResponsuraHildegardiS. Promittitilli futuras conso-
EPICT.CXV. N. abbatissaede Didenkirkiraad Hilde- lationes, utpote qui Deo placeat. 360

gardem. Petit ab ea commonitoriaverba quaeaoiinam —
EPIST.CXXXIII. V. WessionieDsisad Hildegardem.
snam aedificent. 534 Peccatisoppressusquaeritaiidebeatadhuc a Deo sperare
ResponsomHildegardis.— Hortatur ut cordis sui ter- veniam. —
360
ram colat, ut suis sit utilis. 355 ResponsumHildegardis. Ut mentemad bonarestau-

EPIST.CXVI. T. abbatissaeAnturnacensis ad Hilde- ret, et justitiam esuriat. : 561

gardem. Certa fieri cupit de quibusdammonasterii —
EPIST.CXXXIV. H. TrajectensiscanoDicead Hilde-
ejus consuetudinibns,praeserliman sblas nobiles virgines gardem.— Ut arcanadivinaerevelationisde suo slatusibi
admittat. 336 revelet. 561
ResponsumHildegardis. — Mulieres non debere quaB- ResponsumHildegardis.— Utivelociter surgat et362 a
rere ornatum, virgines decere vestes candidas; discer- diabolofugiat.
1361 QUiE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1563
EPIST.CXXX».— d. monacbi et presbyteri ad Hilde- Visioundecima. 707
gurdem.— Ipsiussororumquepreces petit suas vicissint 362
Visioduodecima.
Visiodecimatertia.
723
729
eis promittens. —
RespoosuraHildegardis. Sub quadam parabola hor- LIBER DIVINORUM OPERUM SIMPLICISHOMINIS.
latur ad charitatem, fugam saeculi,el amorem verae sa- Monitura ad lectorem. 759
pientiae. 363 PARSPRIMA
EPIST.CXXXVI. — N. sacerdotiset magistri pauperum PRIUA VISIO.

in Lutherumad Hildegardem. Exoptat ab ea salutaria —
I. Miriflcae visionis,de qua sequeos opuspendet, po-
audire documenta,parattisiis obedire. 365 silio, el in ea divinaecujusdam imaginisin hominisfbrma
RespoDSnm Hildegardis.— Ut Christi imitetur exem- apparentis, et habitus vel circumstautiaeipsius sublilis
plom, qui ut verus Samaritanushominem qui in latrones descriptio.

741
inciderat.curavitperseei stabularios,id eslaposlolos.564 II. Verbaejusdemimaginis,per qoamcharilasintel-

EPIST.CXXXVII. MonachorumSigebergensium ad ligitur, igneam vitam substantiaeDei se nominantis, et
Hildegardem.— Causauturquodipsis non rescribat,pe- multifariospotentiaesuaoeffectusin diversiscreaturaena-
tnnlque ut de statu mooasteriiSigebergensisaliquidape- turis vel qualitatibus eoarrantis. 743
riat, ac verbacommonitoria transmiltat. 066 III. — Quod in hominead imaginem et similitudinem

RespousumHildegardis. Q.uosdamipsorum ut stel- suam facto, omnemcreaturamDeus signavit, et eum post
las lucere, quosdamvero in obscuritate faligationis la- lapsumex sola benignitatis charitate per incarnationem
cescere, et de casu primi angeli per superbiam. 566 suam reparatumin beatitudiue, quam prolapsus angelus
EPIST.CXXXVIIL—MonachorumHirsaugensium.—Cau- perdiderat, collocaverit,et quia hoc mystica praescriptae
santur de abbate, qui non laesusipsos opprobriiset ca- visionissignificationemonstrelur. 744
iumniis onerare non-cessabat occasionediscordiaequae —
IV. Quoddevolafidesexcellentiam divinaecharitalis
ipsumiater et prtorera intercesserat. 367 complectatur,et per hanc Deusin irinitale unus agnosca-

RespoDsumHildegardis. Deumeorum non oblivisci, tut; quodque ejusdemfldeimerito ipse Deus homlnes
tantummodovitia conculcent poeniteutiamagant. 568 protegendoad coelestiareducat.
et 745.
EPIST. CXXXIX.— MonachorumEberbaceDsiumad Hil- V. — Quoddilectio Deiet proximivirtute fideirobora-
degardem.— Ut quaein eis corrigendasint noncelet. 369 ta separari non possit. 745

ResponsumHildegardis.—Ut caveantne felicitatemquaB VI. Quodquilibet Deo bumili devotione subditus,
in Deipraedestioatione i nipsis esse videtur abjiciant. 369 Spiritu sanctojuvante ignitus, et se ipsum in eo qtiod vi-
EPIST.CXL.— N. priorisde Zwifeldaad Hildegardem. tiosus est et diabolumsuperet, et quodangeli de honis
— Quomodocollapsam in suo mouasteriodisciplinamva- justorum exsultantes, Dei omnipotentiamcollaudent. 745
leat reparare. 570 VII. — Quodab aeternoillocaliter iu Deoerant univer-
BespoosumHildegardis.— Arguit eorumnegligentiam, sa quaeipso creantenumeroet ordine, et loco, et tempo-
hortaturqtteul resipiscant. 370 ra distincta processerunt. 746
EPIST. —
CXLI. MonialiumZwifeldensiumad Hildegar- —
VIII. Quod diaboluset angeli desertores justiliae,

dem. Ut osleodatquomodoa via negligentiaead viam cum priusraagnaeessent potenliae,propteringratiludinem
correctionisdebeantredire. 571 vel superbiamsuamad hoc redacti sunt, ut in omnicrea-
ResponsumHildegardis. — Ut superbiam vitent, nec tura nihil possint nisi quantumsuperno nutu permiltun-
sinl saltatrices,oec extra monasleritimpjodeaut, et ad tur. 746
primamdesponsalionem redeant. 371 —
IX Quodhomoad imitationem Crealorissui se diri-
EPIST. —
CXLlf. A. prioris et conventusde Monte S. ex quadambesliali irratioDabilitateabslracttts,
Disibodiad Hildegardem. — Conquerunturquod apud gens.quasi fulgore rationalisnaturaeradiare incipiat. 747
ipsos educata ipsis non rescribat, nec commoniloria v erba —
X. Quod in verbo Dei dicenlis< Fiat lux, i rationa-
transmittat 375 lis lux, id est angeli creati suot, et quod ex his a beali-
RespoosumHildegardis. —Ut ad Deumredeant. 574 tudine quibusdamcadentibus, Dominusaliam rationabi-

EPIST.CXLIH. MonacborumS. Eucbarii.Trevirensis lem vitam,quaecarne legeretur, id est hominem,qui lo-
ad Hildegardem.Admonitiouisipsiusstimulisexcitari de cum etgloriam lapsoromobtineret, fecerit. 747
siderant. 376 XI. — QuodDeusin forlitudiDecharitalissuaepraedesti-
Sesponsum Hildegardis.—Eoromsanctamlaudatcon- oatosad se colligens,infusionemunerum Spirilus sancli
^ersalionem. 576 eos de quibusquenecessariiserudiat. 747
EPIST. —
CXLIV. N. prioris et monachorumCistellen- —
XII. QuodFilius Dei naturara humanitatis absque
«liumad Hildegardem.— Ab ea rescire desideraut quid peccali labe suscipiens, et in carneapparens,publicanos
in ordinedispliceatDeo. 580 et peceatores ad poeniteutiamvocaverit, et eos ex fide
ResponsumHildegardis. 380 sua justificaverit. 748
EPIST. —
CXLV. Henriciabbatiset conveulusMontisS. —
XIII. QuodimitatiocharitatisFilii Dei crucesua dia-
Disibodiad Hildegardem.—Ab ipsa rescribi desiderant bolumconterentis etiamnuncih suisfidelibusdiscordiam
quid in seipsisDeo displiceat,orantque ut vitamS. Disi- et caeteravilia, ipsumquehtimani generis anliquum de-
bodiscriptiscommendet. 381 ceptorem conculcetet ad nihilumredigat. 748
ResponsumHildegardis. 382 —
XIV. QuodAdamel Evasuasionediaboli invidenlis
SCIVIAS SIVE LIBRITRESVISIONUMACREVELA- eis, conseotiendo,gloriamcoelcslisvestimenti, id est im-
TIONUM. mortalitatem, perdiderunt. 749
LIBERPRIMUS. XV.— Quod Deus, eorum misertus, ad punieudam
Praefalio. [383 transgressionisculpam de paradisoeos io exsiliumistud
Visio prima. 385 expulerit; et quodquisquis matrimoniifideminter illos
Visiosecunda- 387 Deoinslitutam violaverit,ultione gravi, nisi prenileat,
Visiotertia. 403 plectendussit. 749
Visioquarta. 413 XVI.— Quod io praedicatioDe incarnatiFilii Dei spiri-
VisioquiDta- 433 tuali populoexoriente completasit promissio Dei dicen-
Visiosexta. 437 lis ad Abraham,quia secundumnumerum slellarumcaeli
LIBERSECUNDUS semen ipsius multiplicaretur. 750
Visioprima. 441 XVII. — QuodDeusde genere Abrabam credenlis et
Visiosecunda. 449 obedientissibi virginemMariamelegerit, de qua Chrislus
Visioterlia. 485 institutor et rector novellae,id est spiritualis generatio-
Visioquarla. 467 nis, corporaliter oasceretur. 750
Visioquiota. 475 VISIO SECUNDA.
Visiosexta. 503 I. — Descriptio sphaeraetotius mundi cum circuliset
Visioseptima. 555 planetis, et ventissuis in modum rotaein pectore imagi-
LIBERTERTIUS. nis, quae in prima visione descriptaest, appareotis. 751
Visioprima. 565 II. — QuiaDivinitasinstar rotaeiotegrae nec initiutn,
Visiosecuoda. 577 nec finemhabens,necloco veltemporecircumscriptaom-
Visiotenia. 589 nia io se comprehendat. 755
Visioquarta. 599 III —IQuarein libro Sciviasspbaeramundiin Dguraovi,
Visioquinta. 611 et ioislo in similitudiiierot.-Eostensa,vel descriptasit. 755
Visiosexta. 625 IV. — Deduobuscirculislucidi et nigri igois, quare
Visiosepliroa. 641 alter alteri subposilussit, et quomodosibiinvicemcoope
Visiooctava. 651 renlur, et quidsignificeiJ;. 756
Visianona. 673 —
V. De circulopuri aetheris,qui terlius est, ad quid
Visiodecima 691 in consUtutionesua valeat, et quid sigiiilicct, et quare
(353 ORDORERIM 1564
taulaedensitatissit qtiaotaeduo superiores. 756 quid tam per ipsosplanetas,quam per radioseorumdesi-
Vf. — De quarto circulo. qui in modum aquosi aeris gnetur. , 780
et et
ridetur,— quantaedeusitalissit, quid significet. 757 XXXV. — Quare sol mediuseorum plures quam caeteri
Vil. De circulofortis albi et lucidiaerls quanta uti- radiosemittere videator,et vel quid ipse vel radii ejus
litate quintumlocumobtiaeat, et quaotaedensiiatissit, et signifieent 781
el vel
quid ipse signiflcet, quare superioii, velut unus ut —
XXXVI. Qtiorsumtres infimiradiossuos intendant,
sint, copulelur. 757 etquid etiarotamper ipsosquaraper radioseorum figu-

VIII. De sexlo circulo, qui in similitudiue tenuis retur. j 782
aeris a superioribusprocedere videtur, quid insuo loco, XXXVII.— Quod fidelis quilibet quamvis virlulibus
va.eat,—et quid in myslicaratione per eum Dguretur. 758 emineal.eisdemtamen aliquaodoqtiasidestituitur salubri-
IX Quare Isti sex circulisine intervallissibi invicera ter tentalionibuspulsetur, ne praesumptioneelationisse-
jungantur, et quid per hanc conneiiouem innuatur. 758 duetuspereat. 733
X.— Quodprimus circulus igne suo alios inflammet, XXXVIII.— Testimoniumde libro Isaiaead haec iusi-
qnartus eos lumine suo temperet, et quod boc in nobls nuandaappositum, —
et qnomodointelligeDdumsit. 784
iigttraliter ostendat. 759 XXXIX. De sedecimprincipalibusstellis, in circuio
XI.—De linea in praescriptamrotam quasi a primo Iucidiignis ad solidandumtirmamentnmet temperandos
solis orlu usque in extremum ejus occasum protensaap- ventosin circuilu ipsiiis firmamenti aequa distinctione
parente, et quid hociderogerat mystice. 759 constitutis. 784

XII. Teslimoniumde Apucalypsi, et quomodointel- XL. — Quod aliarumjdiscreta numerositas slellarum
ligi debeat ad idem exprimendum. 759 in duobuscireulisscilicetpuri aetheriset albi lucidiaeris
XIII. — Quodmoles terrae iustar globi infra praedictos positarumfirmamentumcalefaciatet uubesue suostrans-
sex circulosaequali distanliaa quinque superioribusre- eant terminoscoerceat.; 785
mota,in mediosexli, id est tenuis aeris immobililerfuu- XLI. — De quatuor statibusin modumlinguarum pro-
data sit, et quid inde signiiicationiscolligatur. 759 pter mobilitatemsuam dextro
XIV.— VerbaPauliad eamdemsignificationemcompe tibusquid utilitatishabeant. laevoqueimaginisapparen- 786
tentia et quomodoinlelligeoda sint. 760 XLII.— Mysticaetiuculenta ratio denumeroet ordine
XV.— De imagineio formahominisin mediopraediclae vel positionesedecimpnncipaliumslellarum. 786
rotaeapparentis vertice pedibus et manibusdisteotis, cir- —
XLlIL ltem mysticaratio de discreta multiplicitale
culum fortisalbi et lucldiaeris contingentis, et quid, et et constitulionealiarum|communiumslellarum. 787
ipsa imago, et talis .positioejus destgnet. 761 XLIV, — Item mystic^ ratio de utilitate quatuorsta-
XVI.— De quatuorcapitibusbestiarumio quatuorpar- tuumin dextra seu laevaparle imaginisinslar linguarum
tibus ejusdemrotaeapparentium, et quid lam in mundo se commoventium. 787
quamin homine signilicent. 761 —
XLV. QuodDdeltequSsquevestigia Filii Dei devote
XVII. — Quare principalisverttusorientalisin modum sequens muniminevirtuUimioler tcntationes roboratur
capitis leopardi super caputimaginis hominisin circulo ad gaudiasupernaperveniat, et verba Isaiaead idem ap-
purl aetheris videatur, cur etiain duo collaterales ejus probandumcongruenterexposita.
— 788
in
venti aller specie capilis cancri, alter instar capitis XLVI. De luce clarissimaex ore imagiais rotam in
cervi osleudatur. 762 pectore gestantis in similitudine filiorum procedente,

XVIII. Quare capitai&tain rota ad imaginemhomi- quibussignaipsius imaginisel rolaeet eirculorum prae-
nis spirent et raoralisdeseriptiosignificationiseorum.763 ostensorumdim%tiiividetur, ' et mysticahorunaratio. 789

XIX. Testimouiumde Cantictscanlicorumad eadem VISIO TERTU.
conveniens, et quomodointelligendum sit. 764 I. — Simplexcollectioquarumdamvisionumphysicam

XX. Quare priutfpalis ventusoccidentalis in effigie tangentiumde ventis superius et inferius firmamerituni
capitislupi subpedibus supradictaeimaginis in circulo eircumagentibus,de circulosuperiore ad pianetasab oc-
aqtiosiaeris appareat; cur etiam duo collateralesvent.i, casuin ortum regradandps,et in cursu suo moderandos
aller in cervi, alter in formacapitiscancridemonstrentur. emittentes; de humoribushominisqualitatesaerisetven-
765 toruminvicemconcurrentiumsuscipientibus;de veniset

XXI. Quare et haecsicul superioracapilaad hominis de intestinis totius humanicorporis,quoraodosibi in di-
imaginemspiraminasua dirigant, et morallshorumintel- ab versisofficiiscohaereant et enoperentur.et quibusdecausis
lectus. 766 aequalitate vel temperie sua interdura dissideant.789

XXII. VerbaIsaiaead idem perlinentia, et quomodo —
II. Quodomnescreaturaenon minus in anima quam
accipidebeant. 767 iu corpore utilitati deseWiant, et quid signiiicet quod

XXIII. Quareprincipalisventusaustralis in dextera veutiorientalis et austrauscum collateralibussuis firma-
parte ejusderaimaginis velut capul leonisia circuloluci- mentumab orieute in ocqidenlemcircumvolvere conspi-
di ignis ostendatur; cur etiam duocollateralesvenli ejus eianlur. 794
alter in serpenlis, alter in figuracapitisagniconspicialur, —
III. QtiidsignUlcetquod ilidem ventus australis,se<l
76$ et septenlrioiialisdiversisaiiiiisolsticiis,aller ab austro
XXIV.— yuare haec,ut et anteriora capila, in rotara in septentriooem attollat, alter a septeBlcionein au-
et in imagineraeamdemstatus suosemittant. 769 strum paulatimdeprimat. 795-
XXV. — Quod homini diligenler invesligandum sit —
IV. Qnidcirculusin; snperiori IgneapparenssigniQ-
quomodo haecomniaad salutem et
auiniaesuae, ad Deiju- cet tara totum flrmameutiimciugeus,quam ventumsupe-
dicia peragenda nihil inexaminatum relinquentis respi- riora perflantemet planetarumcursum regradando lem-
claot. 770 perantem emittens. 795

XXVI. Quia nulli ordovfrlutuma se vel hi se discre- —
V. VerbaHabacucprophetaead eamderasignificatio-
tus ueglfgendussit, quoniam virlutis effectushominem nemdeclarandamappositaet expositioeorum. 796
ad juslitiam vel rectitudinem coelestiumperducit. 770 —
VI. Quidsignificet secundumdiversam qnali-
XXVII.— Teslimoniumde psalmocxvu ad hoc conso- tatem ventorumet aerisqjuod invicerain se concurrentiumho-
nans, et quomodo intelligendum. 771 mores qui sunt in homitie;commotipermulentur. 796

XXVIII. Quare priucipalis septentrionalis ventusa —
VII. Testimoniumde proverbiisSalomonisad hanc
sinistra parte illius humaaaeimaginis quasi caput ursi in signiflcationemelucidandaminsertum, el quomodointel-
circulo nigri ignis appareal; cur etiam duo collaterales ligendumsit. 798
ejus venti alter ia agni, alter in forma capitis serpentis VIII. — Quodex multifariaoecessitudineventorumet
videatnr. 772 aeris, ex diverso cursu-soliset luuae, seu judicio Dei
XXIX.— Quafeetiamistasicutet stiperioracapita in accedente, homoquoqueimmutationemsuscipiensvaria-
rotam et ad imaginemeamdemimpetus statuum suoruro tiones sanitatis et infirmitatis nonnunquam Incurrat, et
convertant. 775 quid per hocin spiritualiejus vita flguretur. 798
XXX.— VerbaDavidin eodempsalmocxvu, ad eadem IX. —Quia humoresin homine etiamsecuudummodum
compelentia, et explanatioipsorum. 774 comp'exionisquorumdamauimaliumvel bestiarum nunc

XXXI. De septem planetis in diversiscirculis rotae acrius,uunc leviusmoveaulur,et quodjuxta mutationem
supradictae imaginisdisttnctisintervallisapparentibus.775 vel impulsionemeorumdemhumorumaffectuset cogita-
XXXII.—Quomodoiidemplanetaea Deomundicondi- liones, in ipso scilicethomine frequenti aiternatione va-
tore in firmamenlodispositisint, etde variis ipsorumef- rientur. 799
Ccienliis. 775 —
X. Quodhomoin dexlra sui parte, eo quodjecur,
XXXIII.—.Qufdsigniflcetquod eorumdemplanetarum in quo fonsealoris est, dexlrorsumhabeat, ad operandum
tres in circulo lucidi ignis, unus in spalio nigri ignis, expeditiorsit; in sinistravero pro corde vel pulmone si-
tres item.in ambitupuri aelberis conspiciantur. 780 nistrorsumin selocatis etpulsumrespiratiODishabentibus

XXXIV. Quorsumtres primi plauetarumradios, qui ad onera ferenda habilior; et quid ista spiritualiter in
ln hac visioneex eis prucedere cernuntur, dirigant; et ipso designent. 800
»3G3 QUifi IN HOCTOMOCONTLNEiNTuK. 15GC
XI. —VerbaIsaiaepropheUead horum astruendamsi- ialer omnia —
maximeralionalemereaturamfecitDeus.811
giiilicallonem coogrua, et quo sensuaccipiendasiut. 801 XII. QuiaDeuspulehritudiuemoperum suorura in
XII.— Quiddesignetiahomine quod humoresqui in primoangelosignaveril,et quod ad demoDstrandumin
eo sunt, umbilicum,qirtcaput viscerumexistit, et lum- qua mundiparle infernussit, tribusparlibussoliset lunae
bos,in quibuspetulaotiaesl, coiispergentes,veuas quo- praesentiaillustratis,quartam partem, id est septenlrio-
que renum, et il.orum interdtim langunt, et per has nalemvaeuam lumine el
reliquent, quod fulgoreluciste-
ad venasetiam splenis,pulmonis et cordisascendunt.801 nebraearguaulur, el oppositione teuebrarumlux gralior
XIII.— Quodvcasecerebri, cordis et jecoris, renes sit. —
812
coofortaDdo, venaequoque renumsurasdescensusuo ro- XIII. De superbia vel tumore primiangeli et sequa-
borando,et cumvenis ipsarum sursum redeundo locis ciumejus etDeum, iu ct de praecipitatione eorumin locum
opportunisiovicemcoojunctae ulrique sexui viresadgi- tenebrarum clamorbeatorumangelorumiilosdetestau-
gnendumconferunt,elquod lacerli, brachia etcrura ve- Uum. —
812
nis et humoribuspleoasiot, el brevis horum exemplifi- XIV. QuiaDeuslu arcauoconsiliisui ab aeternoha-
calio. 802 bens quodhomoipse Deret,hominemquisemperdiabolo
XIV.— Quodex nimia nervornm et venarum totius mysteriumhoc deprehenderenon valenli repugnaret,et
eorporisdlstensionehomioicurrenti faligalioaccidat, et ejus locum obtineret,ad imaginemet similitudiuemsuam
quarum venarunicomplexionevel impulsionedelectatio omnes fecerit, in quo etiara anima ossibus et carne compacto
illa momeDtanea coociletur,et raoralisutilisque in ipso majoris mundicrealurasrecapitulavit. 813
hominehorumassignatio. 802 XV. — Quomodo exterior habiludo, vel forma hominis
— de et
XV. Quibus causis flegraate humoribusinter- animae s ecundum interiorem profectum veldefectum assi-
dtimin hominecorruptis,ipse bomoin corporevel cadu- gnefur. 814
cummnrbumvelaliasinfirmilatesincurrat,et quibusma- XVI.—Quodin constitulione sua firmamentumel homo
lissecundumhorum signilicantiasin aniina plerumque mullam similitudinem ab opifice Deo acceperunt,et
suo
corripialur. 803 quidper hocin animaipsiushominisdemonslretur. 814

XVI. VerbaOseepropbetaead baeccompetentia, et XVII.—Quiain capilehominisper tres aequaliumdi-
qno sensu accipiendasint. 804 tincliones mensurarum,sciliceta verliceusque ad gnt-

XVII. Quodveoaerenum hominisab humoribusiu- tur superioresfirmamentitres circuli cum duobus sibi
jaste aliquandocommolisnonnunquamtacl» alias venas inlerposilis deputentur,et qualitereorumdeincirculoruin
coDCuliendo eliam medullas ossiumarefaciunt, et quae densilasin circuitucapitisaequalidivisioneassignelur,et
incommoditas per haecdesignalaintcriushomiuemappre- quomodohaeceliam viribus aoimaeper siguilicalionem
hendat 804 coaptenlur. 813
XVIII.— Quidhumoresin pectore hominissuperfiue —
XVIII Descriplioquarumdammensurarum,quae in
abundantes,jecur et venasauriumvel renum movenles, labiis,in auribus,in humeris, in gutture hominisinvc
et ex umbilicoad cerebrumascendentes,io spirituaiibus Dinntur,et qualitersecundumista interiorhomoin opere
ejns designent. 805 Dei vel pueiiiteutiase ageredebeat; quodquemaligni et
XIX.—Quid eliam profectusin inierioribuscogitalio- impccnilentessaepevalde confunduutur,quod poeniten-
num signiOcentiidembumoresin corporehominisaequa- tiamhominiabslraherenon possunt. 816
liter el temperali, el teslimouiumde Canticiscantico- —
XIX. Deduabusvh ibus animae,quarumalterain his
rumad hocconsonaiiscumexpositiouesua. 806 quae ad Deum speclant,juvatur, altera in vivilicandovel
VlSIO QUARTA. regendocorpore suofungitur. 817

T. Visionesdivcrsa?sub unocapitulo breviter com- —
XX. VerbaDavidet sensus quo accipidebent ad di-
prehensae.De Grmamento,quantae cum universis sibi versasanimae —
et corporisexercitalionesperlinentia. 818
adhaerenlihus densitatissit,et de incommoditalibusaliquo- XXI. Quodsicut per firmamentumet varias circulo-
nim circulorum,quomodoalioruraoppositionerepellan- rum ejusquaftales terraeofficiacomplentur,ita el pcr
tur, vel tempereotur,et de Iactea zonaiuslar arcus in- caputet sensusqui in eo maximevigenltotumcorpusre-
curvatiapparente. 807 gaturjel quia eliamsecundumisla principale quiddam,

II. QuodDetisomniumcreatorrerum per superiora id est ralio, quu ccclesliaappellat el vires aliae quibus
inferiora conlirmet,et per ea etiam peccatorespuniendo corpusadminislretaniiu'E atlribut* stiut. 818
cmundet, etquid tirraaraeulispissiludouudiqueaequalis XXII. — Deiulervallis et vicaria cooperatibneseptem
terraeIn hominedesignet. 807 plauetarum, et quomodoa summitalehumani cerebri
III. — llem de firmamentoa Conditoread quaslibej usque ad imumfronlisper septem loca aequalimeusura
lubililales igne, aelhere,aquis,stellis, ventiscongrnedi- iidemplanelaedisterminandisint : et qualiter juxla haec
sposilo,et undecreentur squamaea lucitloigue superio- animase et corpussuumquinquesubsistenssensihusse-
ns circuliinmodumfavillarumdecideules, el tam terram cunflumseplem donasancliSpirilus bonis et affectibus
quamejus iucolastaedentes,et quid per hoc interioris et operibus —
exerceredebeat. 819
ultiouisdemonstretur. 808 XXIII. Quia cerebrum hominis, tribusdivisumcel-
IV. —Quodaigeriguis secundocomprehensuscirc.ulo Iulis,et seasualitalerototi submioistranscorpori, vicem
veljudicioDei, vel teulorumcollisioneexcilatus nebu- soiisobtioeat,qui tres mundiparles perlustrans, omnia
lam viridialerraeexsiccantememiltal, et aunc calore, qiiajio terris suut temperandovel fovendoconfortat,et
nunc membrorumiuundatione periculosusflal, et quid etiamigne suo lunamaccendit. 820
ista signiflcet. 808 —
XXIV. Quodeodemmodoaniraaviribussuiset cor-
V. — Quodcirculuspuri aelherissuavitale sua supe- pus suum regens, et Deura in Trinitate unum coiens,
riora et inferioratemperet, et squamisprioriset nebulae eumdemplanetamquasiimil-ando quamdamvef diem, vel
secundicirculine terr.isnimiumlaedantresislat, et quid noctemvicissimfacerevidetur, duramodospirilu fortitu-
sumusab aquissuperioribuscoelestiigne fervefactispro- dinis quem sol signiflcatroborataet sublimata,sanclo-
cedens, vel utililatisvelsignificaliouis habeat. 809 rum luce operumrefulget, modo concupiscentiiscarnis

VI. Denebula pestifera a circulo fortisetalbi ae- succumbensoperatur. 821
ris ad terras se extendcnle, uude creetur, et quod ei —
XXV- Quodsicut cerebro, bumiditatema visceribus
densitas aquosiaeris oe supramodumnoxiasit resistat. trahenli, omnescorporisvenaecalorera administrant,ita
elquod plagaequaevisuunquamnisiDeijudiciosupef ho- et soli roremet pluviaminterdumdiffundentisuperiores
miuesinducuDlur,et quidhaecomniades:gnenl. 809 circuline a calore deficiantignibus suis assistunt, et
VII.De humorea tenuiaere emanante,cu.jusutilitatis quodsecundumista coocordiaeveldissonantiae iuter ani-
et
sit, quodgultaepluviarumsuperiorifrigor.ein nivem maroet caroeminveniantur. 822
versantur,etquod ldemienuisaer a superioribusterram XXVI.—Quodsicutcerebrumetintestina dumhumo-
muaiat,eamque fecundet. 810 ribus redundant purgatipneindigent.ita etiam aer et

VIII. Quomodoauhesin eodem aere superno vel terra temporeaulumni,illeper iila longa et coagulata,
igne, vel frigoremodi.icalaa, nunc lucidae,nunc umbrosae haec per spumamsordidamquibusdamlocis purgarivi-
el
appareant, pluviamquasiaquibusdammammisexpres- deautur, ct quod eodemmodocaro veaeriaexsudatione
sam uou repeule, s,edseusimdifluodant,et quidiu nobis cxsiccari, auiraa pwnitentiaelabore expiari compro-
designent. 810 betur. 825
IX. —De nubequaelacteavocatur,quodaeremextea- —
XXVII. Quia vas cerebrisuperiorisignissolemac-
sione vel incurvationesua compreheusumroboret, et cendentisvicemleneat. et humor aquosi aeris ejusdem
quid — per hoc signilicet. 811 soliset calorislemperamenlum, et cursui lermiuumne
X. Verba.JobadidemcoDSona, et quod scnsu acci- subjecta concremetpraebeat,etquoraodosecundumhaic
pienda— sint. 811 animasuh poteslaleDeiet judicioposita,et rationalilatc
XI. Qiiiahoraoinslar firmamenlicujusdamin Deo sibiinditadiscrete et se et corpussuumiuomnibusregere
roboralus,ipsumetopera ejus sedule semperconsiderare debeat. 8H
dcbeat, quouiamad cognosccndumet gloriflcandumse XXVIIL— Quodsicut nigredocerebricaloreet humope
1567 ORDO RERUM 1368
coagulataflegmavel livorem corporl hominis diflundit, XLVII-— Undeliat quod in qnorumdamhominumca-
sic et niger ignis, qui in secundocirculoest, tempeslates pitibuscapillifortitudineTB suam tenentes ooo eradicen-
et fulgura mundo lnducat,et io bunc etiam modumaril- tnr, et in quorumdamcapitibusinflrmati per calvitiem
ma elationeet caro concupiscentiiscorrupta, diversa ad defluant,et quod secundumista lam fertilitas quamste-
iovicemaltera alteri resistendocertaminahabeabt. 825 rililas, et fructuumio terra exterius,et virtutuminanima
XXIX.—Quod ita cerebro totum corpusbominisqaem- interius denotetnr. 859
admodumsole, qui mediusplanetarumest, superioraet —
XLVIII. Qiiodin diversisefTectihusanimaedesignet
inferioraroboreutur,etde eo quod tribuspartibusmundl positiohominisin facieorientera, relrorsum occidenlem,
a sole illuslratis,quartamDeus tenebrosam et frigidara dextrorsumaustrum,et sinistrorsumaquilonem habenlis.
reliquerit, et myslica horumratio secundum intenorem ! 840
horainem. 826 —
XLIX. Qnia, sicul collohumeriet brachiacum ma-
•XXX.— Quid signiflcet in actibus bominisortus vel nibus, sic firmamentoquatuor principalesventi cumcol-
occasussolis, el quid nuuc nubibusvel nimielate tem- laleralibussuis inhaereant; et quomodoiisdemquatuor
pestatum ocuultatusnon apparet, nunc bis abstersit lu- veutis quatuor vires iri homines,scilicet cogitatio,locu-
men suumterris restituit. 827 tio, inlentio et gemitus assimilentur; et quid signi-

XXXI. Quia frons inter cerebrum et oculos consi- Gcet quod in dextra quam in sinistra vis maior sit.
stens, ita inflrmitatesquaede cerebro et stomachona- 840
scuntur colligit,quemadmodumlunaea quaede superio- L. — Quiaanhnapef Spirltnm Dei in corpusmissavi-
ribus descenuuntet de inferioribu»ascenduntrecipit; et ribus suisillud totum!perfundal, quemadmodumstatus
quod oculi albugine et pupillis in huroore suo purum veiitomm muudumoianempercurrit. 843
setherem, stellas et vaporem de subjacentibus aquis LI. — Qula sicul hotnobrachiiset cruribns regitur et
ascendenleminsinueot, el mulliplex horumin qualitatf- sustentatur, jta et veniialii aliisin coufortationem firma-
bus animi cousideralio. 828 menti subvenunt,et qjuidve) isia, vel etiameorumdem

XXXII. Quibus ex causiset d e
lacrymae humoribus ventorum placidus-flatjus,aut turbulentus discursusin
corporis collectaeab et
oculis, pluviaeab aquis iuferiori- animafigurent. i 842
bus sursum traetaee nubibusdefluant,et diligeus horum —
141. Quomodoin flexurisbracbiorumet in jtincluris
secundnmaffectionesanimaeexpressio. 829 seapularumvel manuunireflexiones veutorum determt-
XXXIII.—Quia sicut nulla forma vlsibilissine nomlne, nandaesint, et quod sicut dextera el sinislrafirmamen-
ila nec sioe mensura sit; et quid in interiori horoine tumqueet terra sibi in itliquibusconperantur,sicet homo
aequaiisexleriorummeusuraoculorum
— sigoiflcet. 831 perscientiam boni el•malilicet coutraria omuia opera
XXXIV. Quia judicium rationalis aninueet bono sua"perficiat. 843
praemiumet malopceoamdebeat coaslituere, et quodad —
LIII. De tripertili dimensionehumani corporis et
comparalioiiem aeternaeretributionis nulla pceniteatia spissitudinissphaeraemundi, et qualiter vita hemuii*se-
sufliceret, etiamsiarenamomnemel maris gutlas traos- cuudurapueriliam, adolescentiamet
' senectutem eklem
cerideret. 831 dimensionieonvebiat. 843
XXXV.—Quiasicut homooculis et caeterissensibus LIV.—Quiasuperiorpars terraelenera, mollis et per-
eoufbrmatur.,et coelumsole, luna et stellis, vicariasibi forabilis;inferior vero lenax dura et impenelrabilissit,
lace subveiiteDtibus,illustratur, ita et animaveraeoperi- et quid secundumista!in homiuis aoima inveuiantur.
bus pcenitenliaeilluminetur,et suspirii vel lacrymis cito 844
a peccalisdiluatur. 831 —
LV. Quidmensurahumerorum,eubRorum,manuum

XXXVI. Quod sicut mento capul et snperioraper quoqueet pedum,usquead finemmajorisdigiti,ventisia
nubes susteutantur,sicut etiamossain homineper ignera aiiquaproporlionesimilis,in interiorishommis qualita-
durantur,et per frigusmedullaecoagulantur,el in roumlo tibus demoustret.

i 844
terra per aestatemet hiememad fructificandum excolitur, LVI. Quid mensurafemorumio aote per latitudi-
ita el meates fideliumigne Spiritussanctiet rore com- nem, et meusuraab umbiliceusque ad loca digestionis
punclionisadquaelibetbonacorroboranlur,etinertia tor- per longitudinem,lalitudini vel spissitudini terrae pro-
poris et negiigentiae

debilitantur. 832 portionaliter congruens in diversis animaa affeclibus
XXXVH. Item de utilitate sensuumin homineet ostendat. 845 .
siderumin mundo,et quoddolusdiaboli, quo Evamde- —
LVII. Quiaper spalium quod est a fine gotturis
cepit, et originale peccatum toti per eam posteritali usque ad urabilicumaer designetur, ipsique aen omnia
transiudit,quasi nebula sit, quaede nocivoaere consur- vacuapenelranti,et terfam ad ferendos Iructusdiversis
gens terram obtegeodoet fructuslaedlt,et ne clarilasdiei modislemperanti,aubna tolumcorpus vivificaos,et 845. ad
cernaturvisumpraepedit. 833 operandummovenscomparetur.
XXXVIII.—Quodsupereiliaad muninientnmoculis LVIII.— Qubdex aere et ares ad volandnmsubvehau-
data ilinera lunaedesignent, menstruis crementiset de- tur,et etiam quidampiscesin aquis ita utaliqnandiusine
Irimentisobnoxia, et quod secundumhoc animaetoter pastn vivant nulriantur; el quod in htmc roodumhomo
prosperaet adversaht timoreDei coostautiaet securitas non caruis,sed animaedt^sideriasequeus,et per contcm-
teneodaasint. 833 platiooemvolet, et Scripturarumsuavitalepascatur.84?
XXXIX. — De naso, ore, auribus, quantum in homiue LIX. —Quodet mare et flumina peraerem, et per
v&leant, et quid diversi effectus eorum in exterioris venassanguiuetnfusascorpus, et per virtutesanimamo-
mundi elementis et hi interioribusanimaesignificent, veanlur, quibussicut terra rivulis irrigata bcnorumger-
etquodui omoibusexempiasanctorumsequendasunt.831 minaoperumproferat. 847;
XL. — Quod in lingua bominis inundatio aquarum —
LX. Quiasicut terra, calore aestaliset frigore bie-
ostendatur, et quid per eamdem exteriorem fluctuum mis m lutumresoluta ad quaelibetgerminanda hnprae-
iiiiindalioHem iu tnlerioribusfiguretor. 835 gnatur, ita et hemn, animaet carne inter se confligen-
XLl. — Quidvirlutis vel fortitudinisper dentes, qui tibus, nunc virtutem, nuncviliorum fructus afferat.848-
caveruosisunt, nec meduilamhabeot, ia nobisexprima- LXI.— Quiasicut pectus hominis, cor,jeeur, pulmo-
tur. 836 nem, sic et aer calorem,siccilatemet bumidilatemaura-
XLII.— Quareinfans, cumossa habeat, sine dentibus. rumin re comprehendat,et lioc eliam modo memoria,
nascatur,et horaines cumin seuium declinant eosdem animaecogitaliones et operasua disponendoconliueat8i&
saepedeules amittant,et quid secundumista demorislre- LXH. — Quia siculcor jecore, pulmooe et caeleris
tur." 836 cohaerentibussibi uilestiuis vegelatur, et sicut tempus
XLIII.— Quomodovel unde dentes in pueris formeu- diei et noctis,el aer Iranqtiillitatiset lempestatum vi-
tur, et quare gravi interim dolore constringantur,et ho- cissitiidinibusvariatur>sfc el vitahominisiuler carniset
rum in nobissigniucatio. 837 animaecertaminaroodovfliorumturbiue quatilur, modo

XLIV. Quoddcntes,qui cibos quibus homoalilur virlutumclaritate laetattnj. 819
comminuuntet circumferunt, similitudinemmolendini LXIII.—Quodsicut vehter visceraet cibosraolisdeo-
obtineaut, et quomodoanimain interioribussuisista imi- tiumcontritosin se ad utiiitaletolotius corporis claudit
tetur. 837 et relinet, ila et anima in arcanomemoiiaecogitatioaes
XLV. Quiaper mentum,gutlur et collum diversa correctionissuaereponere et sollicitadiscretiouerumi-

in corpore habentiumofflcia, et varii in mundo nu- nare debeat. 819
bium, et multiplicesin aniraavirtutum effectus indicen- LXIV — Quotlttimofescarniuroqui ip pectore emi-
tur. 838 neut et ubera voeantur, etexlerius aeris ubertatem et

XLVI. Quodper crines,qui caput decenter ornant inlerius hominisdesideriacordiiohaereotiasignilicent; et
exterius, roris rel pluviarum gutUe,quibus terra fecuD- quia sicut mulier viro oomparatamollisest et infirma
data graminumvel ffuctuumdecore vestitur, et interius est, ita et delectatio carnisad vires animaenullamforti-
iuuocenliaeet castitatis et humilitatiscultus, quo aute ludinemhabeat. 850
Deumfulgetanimademonstrentur. 839 LXV.—Quodmulier pfppter debilitatemsuamad viri
1369 QUiE IN HOC TOMOCONTINENTUR 1370
procurationemrespiciens, ei subdita et ad serviendtim mullipliciqueracontra desideriacaruis exercet conflklu
ornetur etdefendatur. 86t
parala semper esseindebeat, et quid extrinseca commuDis sanelorumoperumprotectione
eortimcouversatio interioribusdesigaet. 851 —
LXXXI. Quiasicul terra sic posita est, ut undique a
LXVI.— Quodquisquis per poeiiitentiampeccata sua sole lemperetur, ita et animaDeo subjectaa luce sapien-
absterserit, ulterius de ipsis non erubescat; et quodqui tiaediscrelionisvirlule illuminandaperfundatur. 8G2
perjejunia et oratiouesse cruciat, qua^i purpurea vesle sitieLXXXH.— Quiahomoin similitudinelerraefactusossa
aoimamsuam exoruet. 852 medullalapidumvice, ossa cum medullisvice arbo-
LXVIL— Quiasicut aer per caloremet bumiditalem rum babeat.etquod secuodum qualitatem morum suo-
fructuslerraead maturilatemperducit, sic cor, iecur et rum, vel duriliam lapidum, vel amceoitatemhorti floridi
pulmoventremad conliciendoset digereodos ciboscon- seu pomerii fructiferi— per signiflcalionemrecipiat. 862
foveot, el quodperver-saspeccalorumconsuetudinesigne LXXXIII. ltem quod sicut aer terram in medio sui
zeli sui cousumatDeus. 852 aequaliuudique mensura posilam susteotat et conlinet,

LXYIII. Verba Darid ad idem pertineotia, et quo ita corpus et animaa Deoconjuncla, licet uatura plurl-
sensu accipiendasint. 852 mumdistenl, iu faciendiscommuoiterpraeceptisCreatoris
LXIX. — Quodteueritudo ventris, costis et ossibus sui patieuter se invicemsustentare et instruere debeant.
vallata, mollitiemterraefructiferaeet lapidibusinterpo- —
865
sitaedesignet; et quid etiam per haecio diversaqualilate et
LXXXlV. Quodvesica, quaepotus recipit emittit,
humaoaevitaeexprimatur, adhibiloin testimooiumversu cursusfluminumquaeper terram dilfuuduntur ostendit;
psalmi xviad idem cougruente. 853 et quodin hunc modumvictrixcarnisanima corpus suum
LXX.—Quia sicul succedeutefructu flnres excutiun- flueolis praeceptorumDeibonareeipiendo,malaemittendo
tur, ita et esuries subveniente saturitate depellatur, et irrigare debeat, apposito in testimooium versu psalmi
quod eodemmodoanima, peracta paniitentia de peccalis CXVIII ad hoc competente.

865
io quibusquasi fametabescebat, justitia Dei in exsecu- LXXXY. Quodex locis corporis per quse digestio
tione saoctorumoperumsaluretur. 854 ciborumet potuumfit, secreti elsublerranei mealus flu-
LXXL—! Quibuscongruenliisstomachus,mundus et minumdesignentur,el querela auimaelutulenlis et fetidis
animasibi invicemcoiiforlaittur,et quod Deus homiuem operibus poliutae,et per spempoeniteotiaeet passionem
sine praeceptilege ounquamesse velit; et quid in eo et Cnristiin.Deumrespirantis,adductoin testimoniumversu
aestalisviritlitas,el hiemis ariditas, ipsiusquemundi ca- psalmiXLIinhoc convenieoli. 864
pacilasampladesignent. 851 —
LXXXVI. Quod per dorsumet latera hominis plani-

LXXII. Quodia similitudinemaeris terramad ffu- ties lerrae,per femora vero et loca sessionis colles et
ctificaudumjuvantis, animaquoqueper vires suascorpus asperitasejusdem terrae inferius duraeet impenetrabilis,
ad quaelibetopera exsequenda raoveat,quibus, si recta et superiorempartem, quaemollis esl, constrmgentis in-
fuerint, in aaternum decorala,Deum et angelos et bea- siuuelur; et quod similiter viribusanimaemollities car-
tas animas perfecte iotueatur; si vero .perversa, velut nisa vitiis restringatur, ut virtutum margaritis decorata
immuDdaab hacvisiooerepellatur. 853 aogelos sanctoset ad admiratiooemsui at ad laudemDei
LXXIII.— Quiasicut lerra, si bis in anno viiesceret accendat. 868
et passimgigoeret, arescendo in pulverem verteretur, —
LXXXVII. Verba sanctiJoannis apostoli in Apoca-
sic et animaiu opere suo deficerel, si omnibus deside- lypsisua decorem sponsaeChrisli,id esl animae sanctae,
riissuis et voluptatibuacaroisimmoderatedeserviret; el cootemplantiset describeolis,et Davidio Psalmo excel-
quod iostar terrae iaaequaliterfructiflcaotis,ex mutabili- lentiam bominis praedicentis. 866
tale sui et coaflictucarnisnunc in proiectu, nunc iu de- LXXXVIII.— Item de comparatiooeduraeet mollisvel
fectu posita, nec lidem in Evaogelio commendatam,nec calore vel algore inhabitabilisterrae,et unde terraemo-
visioncmDei in paradisoperdilam in hac vita perfecte tus contingant, et quod eademterrasi subtusquasiferrea
obtinere valeat. 856 chalybiueanou esset, ab ascensusolisnimio aestu, et ab
LXXiV.—Quia sicut venaecordis,jecoris pulmouis, occasuejus nimio frigoredisrumperelur, el de mullifaria
et
ad receptiODemvel emissionemciborumslomachosubve- concertalionecartiiset animtesecundumsupraposita. 866
niunt, et eidem stomachoconlinua vel niuiia repletio LXXXIX.— VerbaDavidiu psalmoci velocitatemdie-
aut exinanitioobesseot; ita et auima corpori quidem in rura suorumet defectumsuumdeploraotis. 868
quibusque operibusadesl, sed eam taederet, si corpus —
XC. Quod terra quidem ia omni superficie sua ro-
ipsumdesideria carnissemper sequi permilteret. 857 tunda, sed non plana, propter tumorescolliumet mon-
LXXV.— Quia siculcaro bominislaeditursi vel super- tium quos uodique geslal exisleas, inaequalem humaoac
flue vel minusuecessariociboruraalimenlapercipiat, sic coaversationispropter dlversa virtutumel vitiorum qua»
et animasi plus vel miuusjusto districtiooi vei remis- inter ani.namet caruemgeruutur certaraina, teuorem si-
sioni insistat; et quod stomachusmundos quidem reci- gnificet. 868
piens, sed fetentes cibos rejicieos, bomioem qui in pec- —
XCI. Quod sicut inferior superficiesterraepulsautes
catis delectatur, sed postea per pueuileutiam purgatur, se et circumflueotesaquas quasi ferrea repellit, sic el
siguificet. — 857 vis auimaevelut chalybsqui caeteraacuit ferramenta fal-
LXXVI. Quodsicut umbilicus omoium iuleriorum laciamet immissionesdiabolidomareet a se rcpellere
sibi adhaerenliumfortitudoet ambitus terrae caelerarum debeat. 869
creaturaromreteotaculumexistit, sicet uuiversorumquae XCII.— Quodflexurae, tam aequalesquam dispares,
per corpas et aniraam gerunlur, sive bona, sivemala quaein horuinea femoreper genu et lalum usque ad fi-
sint, ad ipsamanimamrespiciuDt,et quia magtiadistantia uem majorisarticuli pedis, et a viucturamanus usque ad
sit inler hos qui per elaliouemet hos qui per negligen- extremum mediidigiti inveuiuntur, in muntlooceani et
tiam delinquunt. 838 flumitiumincurvationesel reflexiones sigiiificeot,et in

LXXVII. Quodumbilicuseliam terrae lutulentas et bomineimpetus,et aesluslibidinum, et muitiplices com-
aquosas immunditiasin paludibus emitlenli comparelur, paginationes naturarum, caruis et animae opposiliones
eoquodcalor, frigus et humiditascibumet potumsub eo designeut. 869
discoctumad iuterioradigerendumurgeant; et quod si- XLIII.—Item quod in flexurishumerorumet brachio-
mililer auimavoiuplatibuscarois superata et in sordidis rum, manuum,lumborum, poplitum et pedum, iu quibus
iuvolutaoperibusad inferioraei poenalialoca, nisi suspi- duodecimmajoresinflexiones sunt, quatuorprincipalium
riis pumiientiaepurgelur, devolveodasit. 859 ventorumet oclo collateraliumipsorum flatus et spalia
LX.WllI. — Quia sicut terra et homo, illa per aesla- quihus a se differuut, fnsiuuent,el quod iidem venti ca-
tem, hic perjnvenlulera virent et florescunt,ilemque illa lore, frigore, siccitateet htimiditale invicem tempereu-
per hiemem,iste per senectutemarent et marcescunt,sic tur. 871
et animamanensin corpore, et illudsibiservire compel- XCIV.Specialiler de periculosa asperitate et noxio
lens, de virtutein virtuleraascendendoin bonis operibus flalu aquiloois, qui io aestateinterdum tfigido humore
et exemplisFilii Dei virescit, et postmodumeducla de fruclus laeditetarbores arefacit,solem offuscat,et luuae
corpore velut preliosisornata lapidibus, et receptionem nilorem per diversoscalores immutat. 871
in
corporis quo laboraratiubiaoler exspectanscoramDeo —
XCV. Quomodouniversa haecquaede meosuris vel
requiescit.— 860 inflexionibushumanorumartuum seu ventorum duobus
LXXIX. Quidforliludovel pelulantiarenuui, et piu- superioribuscapituliscomprehensa sunt, sed et vicissi-
guedo terrae,quaemoderata uberes, immoderala inaiies tuilo dieiet uoctiset horarumadanimamreferenda sunl;
tnicitis producitiu diversis aoimaeaffeclibus signiliceiit. el quodipsam animamDeus quatuor viribus, quas secun-
860 dum ex elementis, sci.icet igne, aere, aqua et
LXXX.—Quod terra m medio aeris conslitutasit, ad- terracorpus habet, et secundumse ilem qualuor quasi quibus-
vcrsus tempestatesmontibuset coliibuspartim calidisvel dam alis ad regendum se ipsam et idem corpus suunt
frigidis,partim aestuet gelu temperatis, velut urbs turri- jiislruxerit. 872
bus et propugnaculismunila; et quod hoc modoanima in XCVI.— Itemde creatione aqniloiiis,et qttomodoea
1571 ORUO RERUM 1372
qtiaespecislilerde asperitate ejus et laeslottibusqnae per vlsa,hinc calore, bioc frigore iohabitabilis,binc trmpe-
eum exterius in creaturis uuut, de suggestiooibus rata habitabilisreddalur; el quidhic per haeciu honiinis
viliorum,quibusauimaet corpusa diabolo interius irri- conversatiooesigiiiflceuir. 9u5
tantur, inlelligei.dasiut. 874 VI.—ltem de qualilalibusipsarumquatuorpartium, et
XCVIL—Ratioquare Deus Adaro de terra suscllans in locis paenaepurgandispoenitentiumanimabus
vel erigensita primoslatuil ttt in faeieorieuiem, dexlro quibus
buminumcollocataesinU.alibi leves, alibi graves, alibi
austrum, ltevoqueaquilonemhaberet; et quoil iu brevi acerrimae,secundummpdosculparumeorumqui exami-
parvaqueslaturaejus imroensnmtotiusmuadiinstnimen- uantur differentes;et quare in mediisearumdempartium
lum collegerit, el omnescrealuras dooiioalioniviribus- fiuibusnonpoenae,sedlmooslruosi quidam horroresha-
que sensuum ipsiussubjecerit. 876 beantur. ! 906
X' VIII.— llem mullifariaeratiooes, adjunclis inter- —
VII. QuodjudiciaDei quaesuper terramvelhomioes
dumco::gruisScripluraeteslimoniis,qualiler et lempora veuliint,de poenalibusfocisearumdem partiumefluodan-
ct mensestotius aunijuxta proprietatesqualilatum sua- tur, quodqueconlra poinasvel tencbrasinferoi ne mun-
el
nim, juxta asceosum vel desceosum solis, et incre- dumoccupent,altissimiquidamet durissimimontes op-
mcntaseu detrimenta lunae, hominis qualitalibus assi- positisunt, et ln quaruirilocispartiumanimaepru suorum
tam secuudumdislioctionesvel meosurasmera- qualitate commissorumexaminandae consliluantur. 907
fuentur
rqrura et aelalum,vel eliam proprietatesbumorumcor- VIII. —Yerba de ApocalypsiJoannisaposloli ad hoc
poris,quamsecundumdiversos et profeclusel defectus copsona,io quibusper qualuorequosalbum, rufum, oi-
affectutimmenlis. 877 grumel pallidnmquatiiortemporaet qualitaleseorumab
XCIX-— Verba Davldio psalmocm ad haeccompeten- exordiousque ad flnenimundi sfgnificataesubliliter de-
tia. 884 scrihuntur. ! 908
C. — Quodhomoad imaginemDei creatus, et quasi IX. Quodantiquushostis coelestemgloriamqnamamisit
alter Dominus super tribunal lerrae sedens, ommqiie hominiinvidens, de pceniscjus semper gaudeal, et pro-
crealuraepropter se faclaeimperans, pleuum ipsius Dei pterea in eum horrorbdii, homicidiiSodomiticicrimiois
opus sit, et ei valde placeal; el quod alter sexus ad ad- et caeterorum vitiorumiContaminetardenlerinsistat.910
julorium et consolationemalterius faclus sit, virque —
X. Quodper g obijimrubeum et alas eum utrinque
dfviuitalis, e t mulierhumanitalisChrisli formamteueat.885 stirsum et deorsum ambienlesin hac visione oslenditur
Cl— VerbaDavidin psalmociv, et expositio eorum- zelusDei quo cum charitatepeccala puniuntiir,eldelen-
dem verborum quomodode incarnalione et polestate sionesejus quibussalvaodiprolegunlurostendaulur. 911
Christi, et in subieclioneiiiimleo:um ejus iulelligenda XI. — Quodper circnlumrubeuminmodumarcus circa
sint. 883 exterioremoccidentls se extendeotem,extensio
£11 — Quiahomosignisomnipotenti.eDei per quin vindiclaeDei in eosquipartem extra inlegrilatem verae fidei et
que sensus iosignitusaucloremsuum in trinitale uuum, ambitumbonoruraopefumsunt designetur. 911
et in unitale trinumcognoscereet veiieiarldebeat, a quo —
XII. De aedillctojsitpra rotundilatem terrae appa-
ad hocet condii.uset post lapsumreparatusest, ut et rcote, de platea et stella super eam radiante,et de alio
dominusmuudi esset, et decimurain ctclis chorumface- globo et radiisstellarum ioler easdemalas micantibus,
ret. 886 el de spaliisquibiishaec omniadistabaat,quomodoad ci-

CIII. Quod naturaanlmaeignea et multipliciseffica- vilatemDei, quae est Ecclesia,et Christum,et ad Spiri-
citein viribussuissit, quibuset Deuro cognoscit, et se lum sanctum,el muneraejus et ad angelos,quorum cu-
ipsamintelligit vel regit, et corpussuumsensilicat et ad stodiasancti muniuntur, refcrantur. 912
operandum —
movet. 886 XIII. — De tenebris exlerioribus el poenisvel crucia-
CIV. QuiaDeus secuiidiimopera sua sive ad vitam tibusdiversigeneris in quibus animaedamnalorumcum
sive ad poenambomiuemdijudicet, et qu<idsanctaanima diaboloet ejussequacibustorqueotur,quibusio partibus
corporeexutaDeum,quemnunc impedieiifecorruptione habeantur,et quod difa inlerni loimenta nullus in cor-
carnisnon potest, plene videat, diemquejudiciiad reci- pore vivenscompreheriderepossit. 912
piendamamahilenivestem suam, hoc est idem corpus —
XIV. QuiaDeusunicavitain semetipso subsistens
sutim,desideranter exspectct, ut in eo cumangelis con- a oulloesse acceperit, sed omnibusesse dederit; itemde
templatinne et laudibusDei sine line frualur. 888 creationeaoge orumet de ruinasuperborum,ei de con-
CV.— Exposilio capituli primi Evangelii secuodum firmalione.beatorumsbirituum,el qnoddiabolus,quamvis
Joannem,ab eo loco ubi scriptumest: • In priucipioerat in hocsemper laboret,"uumerumsalvandorurodeslruere
Verbum.t usquead id i pleoum gratiaeel veritalis.» In non possit. 913
qua scilicet expositione tractalur de oeteniilate Verbi —
XV. Quiahominiin virtute divinilumioisfaclo,sed
de
Dei, crealuns quomodoin arle Creatorissiue coaeter- fraudediabolidec.plol Deus vestemde aere creaverit,
nilateipsius erant antequamessentin se ipsis. De crea- iudulumquea paradisojin exsiliumhnjus muodiad lueu-
lione augelorumet ulliouezeli Dei in apostatasspiritus, dam inobedientiaecupamexpulerit;etquodindejectione
de consiliofaciendihomiuisatl iniagiiiem Dei, et quo- ejusdemhominis creaturaa prisliuo decore obuubilata
modn7is potenliae,el lux sapientiae,Couditorisiu opilicio sil, et qualiter homoipse per elemeota adjutusvivat et
humanicorporisrespleodeat.D«sincaroatiooeDei et ver- operetur. i 914
bis doclriuae,et exemplis justiliae, quae inuodo edfdit. XVI. — Quod hominem a perdiliooe nullus posset
Item de reparatiooelapsihominiset leliciuite ejus post eruere; neque deceptorem ejus diabolumrcviocere nisi
hanc vitam. 888 solus Deus; et verbalibri ApocalypsisJnannis aposloli,
PAKS SECUNDA. -
et qno sensu accipienda sint; de odio el perseculione
VlSIOQUINTA. draconisin roulieremelsemen ejts, et quomodoa terra
I. — Visiomagnaeadmiralionis,in qua et orbisquioque adjutasit. —
915
distinctuspartibus,sed et dimensioueset qualiutes ea- XVII. QuiaDeus mundumconstituens seipsum et
rumdemparlium tam lucis et amoaniUtfsquampocnarum glorificaverit,rationalicrealurasoslendendose omnium
et tenebrarumhorrore refertae;duo quoqueglobi, alter creatoremel homiuemsimul ex subjeclioneeorum quae
sapphirinocolore circumdatus,aller luminosisspleode- in mtindo sunt magniflcaverit; et quomodosecundum
scensradiiscumcircumslanliissuls subtili acummede- litleram inlelligendumsit iuiliumlibri Genesisab eo loco
scribunlur. 901 quo scriptumest: i In priucipiocreavitDeuscoelumet
II. — Quia artiflcis Dei sapientia vel poteotia io hoc terram, >usque ad id: « factumqueeslvespere el maoe
mirabilis enitescit,quod elemeotttm lerrae non angulo- diesuDos. » 916

sum, sed rotundum,et quinque nooamplius vel miiuts ireXVIII. Quiasicut Filius Dei, inlemporalilcrex Pa-
disliuctumpartibuscertaecausar.ilionisin medioaliorum natus, principiumesl, in quo con ita sunt uoiversa,
trium elementorumimmobilemsuspenderil,quodqueho- sic idem ipse ex matre virgiue nascensiniliumsil crea-
minem iostar quinariae divisioois terrae,et in hac vita tiouis, vclaedilicalioni» Ecclesiae,el auclor juslilicalioois
quinquesensibusditaverit, et in futurade pulveresepul- plenariae, ad quamnulla partum justilia vel legis sacra-
:riirt integrum restituaL 903 menla sulfeceruut,sed in praedicalionevel susCeplione
III. — Item de quinquedistinctiouibusterrae,qtiomodo baplismi,el Evangeiii,et in fideTriuilatisreforraataesl.
nallvismutuoqualifatibusteoipereutur, et qualiler quin-
que seusibushomines coaptentur.' 903 XIX. — VerbaDavidprophetaeio psalmo primo, et
IV.— Quodduarumpartiumdivisionislerrae,auslralis quomodointelligantur, de IncarnatioueEiiii Dei el fer-
scilicetet septentrioitalis,in tres.uuaquaequesubdivisio- UlitatelfucliQcalionis'doctriuaeewusper omuem muii-
nes distiucla conlemplanliista appareanl, el quomodo dum. 91*
h:ccsecundumcorpus,et auimam,et opera hominisiolel- XX.— Qulaid qttodscriptum esl: » Terra autemerat
ligenda sint. 9U4 inauisel.vacua,ettenebrae eraut super faciemabyssi, »
V. — Quodmediaquoque omnium qiiinla pars lerrae de iDcredullsa LODO opere vacuis.etinfidelitatetenebro-
qttadrataappareos, et triplicietiam ipsa distiuctiouedi- sis per allegoiiamintelligatur; et illud quod sequituc:
1373 QVJE IN HOC TOJIO CONTINENTUR. 137*
< SpiritusDomiiiiferebatursuper aquas > iu aposloiiset ram, > usque ad id: < Et factura est vesperttet mane
populocredente per gratiam Spirilus saiicti impletum dies quintus. > 937
siu 919 XXXIX.— Quia Deus unicum Filium suum mundo
XXI.—Item verbaDavidin psalmo xxvm prophetae, destioaverit,cujuspraedicationesublimiacceleslisconver-
apostoliet doctorescousoaavote, el qualiier actipieuda satiooispraecepladala sunt, quibusspiritalesa carnalibus
sinL 919 discernerentur: et verbaEvaogeliide relioquendisomni-

XXII. QuomodoverbaDei dicentis, <Fial lux ; »et bus cum eleganliexpositionead iuslruclionemevangeli-
caeterausque ad id, < Factumest vespere et mane dies caedisciplioaeperliueole. 939
unus i in exorlu fideiChristiauae,et praedicaione aposto- XL.llem verba Evangeliide rrmltis mausionihusquae
lorum, et divisione Udeliuraab incredulis secuudumalle- in domoPatris sunt, et de duplicigenere ' filior*mEccle-
gocicumsensum completasiut. 920 siae,spirilaliumscilicetet saecularium. 940

XXIII. Quomodohaeceademqnaede crealione coeli —
XLl. Quodbenedictiopiscibuset avibus ad iucre-
et terrae,vel de opere primidiei in Genesiscripta sunt, menluma Deodatain spiritaligeneralionebaplizatorum,
in conversationehominis ex diversis naturis aolmae et el in fecunditatevirtutumcujusquefldeiisimpleatur, et
corporis consLautisjuxta rooralem sensum accipienda cur ista — quiutodiei ascribanlur. 941
sunt 920 XLII. Qualiler ea quaeoperequinti diei et beuedi-
XXIV.—Quomodoea quaede conslitulionefirraamenti ctkrae Dei super idem opus suum dataad ioslructiooem
et divisione aquarum leguntur ad litleram iutelligeoda mortalilatis referri debeant, adhibilo lestimonioIsaiae
giul et verbaDavid ex psalmo xvtti ad idem spectantia. prophetaedicentis: < Quisunt isti qui ut nubes volant
922 et quasi columbaead fenestras suas, > et quomodohoc

XXV. Quod secundum allegoriam firmamenlum quoqueintelligendumsit. 942
Christus,velfidesChristi,divisioaquarum flrmainterpo- —
XLHI. Quomodohistoria de opere sexti diei
sitioejusdemfidei,qua ab infidelibusfideles diruuntur, iu productionejtimentorumet quae reptiliumterraeet forroa-
vespereet roaneiu casuvitiielvirlutisortu accipialur.923 tiooe homioisscriptaest, ad lilteram inlelligenda sit, et

XXVI. Quia sicut dies secundus sine luminaribus quod bomosecundum corpus ad imagiuem humanitatis
coeli fuit, ita et fides absque lucidis operibus imllius Filii Dei, quam ab aeternoex Yirgineassumplurumprae-
laudis sit, et ideo in opere ejusdemdiei sicutin operibus sciverat, et secundumauimam per scienliam vel imita-
caeterorumnonest positum, < viditDeus quod essetbo- tionem boniad similitudinemdivioitatisfactussit. 914
nmxi. 924 XLIV.— Quomodojuxta allegoriamper VerburoDei
XXVII.— Quodsecuodummoralerasensumfirmamen- loqueotisper apostolosde terra Ecciesiaein fidecatholica
tum intelligatur virtus discretioois,quia fidelisquisque jumeota, et reptilia, et bestiae,homoquoque qui cunctis
ia activaet contemplativavita et corpori necessaria a praeessedeberet secundumdifferenliasaetatum,iate.le-
superfluis,sed et animaesalubriaa uoxiissecernere no- ctuum, vel graduum in Ecclesiaviveulium, et illa pro-
Tit- 924 ducta. et isle formatus,et in quo velad quid crescere et

XXVIII. Teslimonium Evangelii, iu quo Sponsus multiplicariinlelligatur. 947

fatuis virgioibusdicil: < Nesciovos, i et ad quid hic as- . XLV. De diversitate victualiumhominiet jumentis
sumptum et quo seusu accipieodumsit. 925 in Genesiconcessorum,qualiler modospintualiter iu Ec-
XXIX.—Quarnetiamjuxta moralitatemopus secundi clesia secuodumdistributioaemvel perceptioaem spiri-
diei, cum—
bonumsit, laudebonitatiscareat. 926 tualis alimoniae,quod estverbum Dei, teneatur; et quo»
XXX. Quomodoquod scriptum est, < coogregeofur modo appositum Christi teslimooiumdicentis : < Heos
aquae> usquead id < faclum est vespere et mane dies cibus est ut faciamvoluntatemPatris mei; >sedet hoc
lertius >secuadumlitleram compeleuler intelligendum quodscriptumest: < Et facluraest vespere et manedies
sit. 926 sextus, > accipiendumsit. 950

XXXI. VerbaDei ia libro Isaiaeprophetaedicentis, XLVI.— Kepetitioomniumquas de opere sexti diei
< Tacui,semoer silui, paliensfui, sicut pariensloquar, > scripta sunt in C.enesi,quomodosecundummoralitalem
et iu psalmosecuhdoloqueiitisad Filium, < Ego hodie intelligi vel teneri debeant, et appositioduorumteslimo-
geuui te,t et ad quidhic posita sint, et quomodoiotelli- niorum Psalmi et Evaogelii, el quo seosu ipsa quoque
gaurur — 928 accipiendasint. 951
XXXII. Quiaid quodDeusvocavitaridamterram,et —
XLVII. De perfectiooecceliet terrae,et omoiornatu
coogregationesaquarumappellavitmaria,juxta diversos eorum, el completioneoperum Dei, quae septimo diei
respectusallegoricede Ecclesiaaccipialur,quae de plu- ascribitur,et de sanctificalioneejusdemdiei, et de re-
ribuspopuliscollecta, et lideisoliditatefundata,a David quie ipsius Dei quomodoad litteram inlelligenda sint.
terra viveatium,et a Joanneapostoloio Apocalypsimare UDd
vitreum mistumcumigne nominatur et quo sensu haec —
XLVIII. Qualiterhaecsecundumallegopiamper iu-
eademtestimoniaaccipidebeant. 928 caroatiooemFilii Dei et praedicationem Evangelii et ope-

XXXIII. Quodulerus Ecclesiae,instar cujusdamter- rationemsancli Spirituscompleanturin filiis Ecclesiae,
rae, el herbamvirentemiu siroplicitatefldeliumparvulo- et subjectisfideiChristianae. 953
et
rum, lignapomiferaia robusta operatioae perfrcto- —
XLIX. Item quomodohaec eadem juxta tropolo-
rummodogermiaet, et juxta semeolaus fidei m succes- giamin profeCtuet perfectioneuniuscujusquefideliscon-
sione credeuliumusquein finemgermiualivasit, et faoc summentur. 954
in die tertio, scilicetin clarilate ejusdemfidei. 930 PARS TERTIA.

XXXIV. Item quomodoea quaeeodem tertio die VlSIOSEXTA.
fectanarrantur,per historiam in moribusfiliorum Eccle- I. — Mystica visio de aedificioin modum civitatis
siaeinveuianturjuxta tropologiam,adjuDctoad hoc com- ostenso,de monte quoqueetspeculoin illoresplendente,
petenti testimonioEvangelii,et quo sensuaccipidebeat. de nube superiitscandidi, inferius nigra, et caeteris in
931 eadem visione apparentibus. 953

XXXV. Quomodoad litteram acdpiendum sit quod —
II. De praescienliaet praedestinatione el ordinatione
scriptum est: <Dixit Deus: in
Fiant lumioaria firma- Dei ab aeternoomnia praeuosceulis, et in tempore cuncla
menlocoeli,>—et caeterausquead id: <et factumest ve- creantis, et opera rationalls crealuraedistriclo judicio
spere et rnauedies
— quarlus.> 933 examinanlis. 956
XXXVI. Quid secundum allegoriam firmamentum —
III. QuodscienliaDei mttltaincognitaet secreta in
firmitasChristianaefldei,per duo magna luminaria duae se babens,oslensionemmirahiliuin suorumsecundumpla-
potestales,spiritualisiu sacerdotibus,et saecularisio re- cilum suumproducat,et quid signiticeltrimoda angelo-
gibus, per stellasmiuoresqui sub illis sunt, praelativel rum qualitasiu hac visioneappareulium. 9u7
judicesdesignantur;qui omnespositi suut ut illumioeot —
IV. De spiritu Dei zelumsuum per bealos aogclos
terram, Ecclesiam per diemet uocteminstruendo,spiri- ad repelleodamet eomprhiiendam pra-sumptionemrepro-
tales doctrioaeet exemplorum lumine, et coerceudocar- borum aogelorum excitanle, et de symphonia bonorum
nales censurajustitiae. 934 angeloruminfatigabi.i,et uitra hominumintellectum hi-

XXXVII. Item-quiasecundumtropologiamper fir- aestimabilietsemper uovaadinirationeDeumlaudanlium.
mameotumdiscretio ratiouis, per duo magna luminaria 938
duo praeceptacharitalis, per stellas rectae cogitatiooes V. — Quodaliquapars beatorumspiriluum arcana in
lutelligantur,ut per ista quisquefidelisilluminatussolli- ccelomanens, el vullui sui Creatoris semper assistens,
cite discernatquid hononset gratiaeDeo, quid et suaeet raro ad exteriora mittalur,aliqua vero quae aogelorum
proximorumoecessitaliet secundumsajutem ammaeet nomioeceoselur, ad diversaofliciasemper exiens, cum
utilitatemcorporisdebeat. 933 necesse est, homiuibusappareal; et quod omnisralioua-

XXXVIII. Quomodoad litteram incelligendumsit, lis creatura non suam, sed Crealoris gloriamseraper de-
et quomodohomioicoapteturquodscriptum est: < Pro- beat quaerere. 939
ducautaquaereptile anima»vivenlis,et Yolalilesuper ler- VI.—Vcrba Psalmistaecx psalmo xcuad idem spe-
1575 ORDO RERUM 1576
ctaulia, etquo sensu inteUlgendasint. 960 II. — Verbaprimaejimagmis, virtutis scificel charita-
VlSIOSErTIMA. tis, magnificentram operumsuorumin angeliset homini-

I. Visiomystica de lapide marmoreo instar monlis bus, et in doetrioaprophetarum et apostolorumenarran-
in orientali parte aedificiipraemoostrat» civitatis consi- tis, et excellentiam yirtulum sapientiaeet humilitaiis
stente; de innumera quoque multitudinehominum larii summalaude extollenfis. 979
iil orieotali,quam in auslrali plaga ejusdem aedificiiap- III. — QuodquaecunqueDeus operatusest in chariia-
parentium; sed et de formaet habitu mirabili duarum te, bumilitateet pacejperfecerit, et expositio pra?scri-
imaginumjuxta aogulumorientalem,constilutarum.961 piaevisionissub imagiiubusharum trium viilutumosteu-
II.— QuiaDeus omnipotens,nullasibimutabilitatedi- sae. ! 981
versus,justojudiciosuperbieutesangelosdamnaverit, et IV. — Verba David ,ex psalmo XLIVE cclesiam vario vir-
pia miseratione decepto homioi subveniens, multis et tulum cultudecoratamcommeodaotia. 985
nririsio Veleri Testamento futuraesalutis ejus nuoliis VistoNONA.
praemissis, i n NovodemumTestameoto per plurimu mi- L — Visiode duabus imaginibusmirabiliclaritate fiil-
racula llberationemejttscompleverit;et quod prophetia genlibus,el descriptiohabilusearum; et de tenebris to-
ad instructionemet correclionem cuvinitusdata, nulli tamoccidentalemaedillciiplagamoccupaotibuset de igne
uiinquam mundiaetatidefueritvel defulurasit. 962 cum sulphureetaliis lenebris usque ad mediumsepteu-
III. — Verba David ex primo versu psalroiXLIV,id trionalispiagaese incurvaiite. 983
est, tEructavit cor meum verbum bouum,> ad idem etad II. — Quiaprima duarum imaginura sapieotiam iusi-
utramque Christi generatiouempertinentia, et quomodo nuet, et multifaria
pulchriludohabitusejus univt-rsacrea-
inlelilgenda sint. 963 turaegeneraquamDetis in diversisrerum naturisel spe-
IV. — Quiaprior duarum imaginumin orieolali fine ciebuscoodiditsignificet. 984
osteosiaediliciiconsisleoiium,tota fere ferittohabilu ap- III. — Quodallera imaginumomnipotenlemDeumde-
parens, tempusquod ante diluviumfuit significel,1nquo signet, et quid claritas iu loco capitis,quid hominis ca-
homhiessine lege et cognitioneveriDeicrudeliet magis pul in medio ventris jejus apparens, quid eliaro petles
beslialiquamhumanoritu vivcbant. 964 ejus similitudiDem pediimleoiii.shabentesexprimant. 983
V. — De forlitudine, crudelitate et impuris moribus —
IV. Quomodo sex alis eaedem iroago circumamicta
hominumanle diluvium,et quomodo - arte diabolf preeter apparuerit, et quidfigprent eaedem alae. 9S6
paucos— a cultu Dei reccsseiunt. 961 V. — Quid significqtquod haeceadem imago toto cor-
VI. Quia Deus iniquitat;s et crimioahomiuumaevi porepeonulispisciumet non peonis volucrumvelata vi-
illitisDOD sufferens,omne genus huraanum et cunclavi- delur; et quod Dei Filius, diabolo nesciente, mundum
ventiaexcerplis his quaein arcacoucluserataquis dilnvii per caroemiatraverit, et ad quid Pater 11.umtaotaspas-
exlerminaverit; el de mutalionesolis, mnae,sideruraet sionessustinerevoluerlt.

987
terraeab eis quaiitatibitsquas aote diluvium habuerant; VI. De quinque speculisin diversis locis duarum
etquod in fioemuoditauta terram profunditateigniscoo> mediarumalarum ejusaem imaginis apparentibus,quid
sumpturussit quaota altitudine aquarumiufusiooepene- designent,et quomodoscripturaquae iii eis osleosa est
IraUcst. 965 intelligendasit. 989

VII. Quia ex mutationeelementorum vires quoque VII. — Verba Dei in Exodo loquentis ad Moysen;
faomibumposl diluviumimmiuutaesiat, et de correclione t Ostendamtibiomnebonum,>et quomodode iocaroa-
corumad tempusterrore ejusdemjudicii perterrilorum, tionisDominicae mysterioaccipiendasmt. 990
et de.afculunc primumpro faedererel siguuminter Deum VIII - Ilem verbaDavidex psalmoxcu, ubi loquitur :
et hominesposito. 966 < Mirabileselationes m.iris, mirabilisin altis Doniinus,>

VIII. Quodallera imagotempus illud quodpost di- et quomodointelligi debeat. 991
luytumsub lege fuit designet, et varietatesdiversi habi- —
IX. item verba ejjusdem ex eodem psalmo ubi di-
lus ejus, dislinctionesteraporum ab ipso diluvio usque cil: < Elenimfirmavilorbemterraequi noncommovebi-
ad ad»eutumDomini,vel finem saeculi,el qualitatesmo- tur. > 992
rum bominumqui in eis suut vel futuri sunl sigmficent. X — Quiain eo quod prsescriptaimago dorsum ad
967 aquilonemverterat hoc designelur quod Deuscoustiiura
IX. — De signiGcationibus hosliarumet circumcisionis IncarnationisFilii sui et redemptionishumaoaea diabolo
et lfegisquaeper prophetiam in Patribus iucarnandum et omnibusspiritibusmalignisabsconderit. 992
Dei Filiurupraecessefunl,et de praedicationepropbeta- —
XI. VerbaDavidex psalmo ci, ubi scriptum esl:
fum, et quod homosalvariuon posset nisi Verbumcaro < Uominusin cceloparavit sedem suam,> et quo sensu
fleret, et de suggesliouibusdiaboli, quibushominesillu- accipiendasint, etbrevis recapitulaliode locarnalione.
dendo decipit, et de modissubveiitionumquibussemper 994
Deus resistit. 968 —
XII. Item verba ejusdemex psalmoLXXI ubi legilur:
— in
X. De iimumerabili multiludine fldelium diversis <Descenditsicut pluvia vellus, etquodhoc quoqtie1
modisio hacvita tam in exercitiis quamio mortifleatione ad IncarnationemDontini refcrendumsit. 991
vitiorumpro honoreDei et sua salute virililerobcertan- —
XIII Quia teoehrae ad occidentalemplagam visae
tium et diversapro meritis praemiamunere Dei perci- ilemque igniscumsulphureaiiisquedensioribusteoebris
pientiam. 971 ad septentriooaleropnaescripliaedificiipartem ostensus,
XI. — VerbaDavidex psalmoLXU ad idem perlineulia, ubi in exteriori mundopirnalia loca siot, io quibuspec-
et quo sensuaccipitdebeant. 972 calorumanimaecrucientur, demonstrent, el etiam iote-

XII. Quiaper Verbum sioe ioitioex Patre ortum riorem eorumdempeccatorumcaecitatem,qua per iufide-
omniacreata, et per idem Verbumin Virgiuecaruem fa- litatemobscurantttrsignilicet. 995
clum, homo redfemplus sit. 973 XIV.— QuiaDeus omniaper sapientiamad confutan-
XIII — VerbaDavidex psalmocm ad hoc ipsumspe- dam diabolimalitiamfecerit, et ut cum sil invisibilisab
Ctaulia,etquomodoiotelligeoda sint. 974 homineper fidemintelligeretur, ef per opus suum co-

XIV. QuiaFilius Deim his quaeper caroem gessit gnosceretur; et quid ordinalionemtotiusoperis suiaote
vel pertulit, universaquaeet anle legem et in lege de aevumin se ipso babueril quodlemporaliler condidil,io
verbis prae- hoc quoquehomiuemsecuadumse consliluensut prius
tpso vel typiclsfactissigniflcala,vel mysticisascensiouem
nuDtialasunt, compleverit; et quod post iu se cogiundodispdneret,quidquidpostmodumoperao-
suaminstarduodecimventorumseu duodecim siguorum doexerceret. 996
coeli,missoSpiritu duodecim apostolosroborans,et per VisioDEUIMA.
praedicalioaemeorummuadumi.lustraasomuiain raefius I Visio extrema, in qua rota miiltaeamplitudints
converlit. 973 ostensa,qualisesset diligeoter descrlbitur; iterumque
XV.— VerbaChristiin Evangeliode polestate a Patre imagocharitatissub alio schemaleconspicitur. 997
slbi tradita loqueotis et quomodoinlelligendasint. 977 II. Quia Dens vere unusdici nonposset si sibi sirai•

XVT.— Quiapropnetarum verba ante Iucarnationem lem ex natura haberet, et quod praemoustratarolaequa-
Dominiobscuraet ignolaiotelligi noopoterant; sed Chrt- lilas ipsumDeuminitloel fine careulemad omoiabona
slus secundumea vlveosin muodo,et haecadimpleusio- paratumostendat,el quomodotota ejusdemrotaedescri-
teliigibiiia reddiderit, et quodper aquambaptismiet oii- plio ad aeternitatemvel polestatemDei seu animarum998 sa-
ginale et— actualiapeccatain fideTrinitalisabluantur 977 lulemreferatur.
., XVIL VerbaDavidex psalmocui, ettle hisqui iu IIL — Quare virtuscharitatisalioin hac quarain supe»
haplismo per fidelilalemremissionemdelictorum n»n riori visionecultu adprnatacoospicialur. 1000
percipiunt,et de his qui in eo per fidem mundanlur.978 —
IV. De tabulainslar crystalli perlucida aote imagi-
VistoOCTAVA. nem charitatis apparente, et quid significetquod, ipsa
I. Visiobrevis de trmus lmaginibus,et descriptio imagineearaderotabulaminspiciente,lineasessiooisejus

.stattisvelhabitusearum, et de grdimbus sanctorum co- movetur; et brevis rtepetitiode crealioue coeli, terrse.
rameis apparentibus. •979 angeiorumet hOminis. 1001
1377 QU.E IN HOC TOMOCONTINENTUR. 157»
V. — De ultiooeDei in transgressoresnaturalis legis taesibsequeotur tribulationes quanlaenunquam ante in
oer aquam diluvii, et diversostatu temporumab inilio mundo eiferbuerunt. 1023
osque— ad incaruationemDoroioi. 1002 XXII.—VerbaDavidex psalmo xxi in personaChrisli
VI. VerbaPauli de plenitudiuetemporisiu quo mi- et Ecclesiaepersecutiones iuiquorum denuntiaut.s, et
sit DeusFiliumsuumfaclumex muliere,qui et in adven- quomodointelligend.i

sint. 1024
tu suo mysticadictavel facta veterum impleodoabsolvit XXIU. Item ioterpeliatio Fiiii ad Patrem pro libe-
et vel
et doclrinasua praedicationeapostoloram magistro- ratiooe corporis sui, quod est Ecclesla. 1024
rum Ecclesiaemundumillustransomoiain meliuscoover- —
XXIV. Quia tuuc temporisChristianopopuloin poa-
til. 1003 nileutiam redacto, et multis affliclionibuspro peccalis

VII. Quodtemporaista a pristiua apostolicaedisci- suis macerato,gratia eis divioapermulta miracu.a,sicut
plioae fortitudine quasi in muliebrem debilitatemdefi- et antiquopopulosuofecit subveniet,ethoslibussubactis
ciant, et uoiversa tam in elementorum conlurbatioae plurimampaganorummultitudiDemfideisuae
— adjiciet.1025
quamin— raorumdepravationeiu deterius obeant. 1005 XXV. Quodin diebusillis Komanisimperaloribusa
VUI. VerbaquaedamarcanaFiliiad Patrem interpel- prislina fortitudtne decidenlibujimperium ln manibus
laotiseum pro vexationequam iu corpore sno, quod est eorum paulalimdecrescet et deficiet, cl eliam insula
kcclesia, a quibusdammembrissuis desereotibus justi- apostolicihooorisdividelur,et alii aliis magislri vel ar-
tiam sDslinet,el pro completionenumeri e.ectorum ab chiepiscopi in diversislocis superponentur. 1026
aeternodispositi, et quomodoeadem verba intelligenda —
XXVI. Quod iteTumtuoc temporis iuiquitate re-
siDtsecuudumdiversasqualitates temporum ab exordio pressa, et juslilia revalesceute,disciplinahoneslalis,et
mundi usqueiu praeseus. 1005 autiquarum jura consuetudinumrepnllulabuntet obser-

IX. Mystieadescriplio qnomodoapostoli justitiam, vabuotur, et propbetaemulti eruut, et occulta Scriptu-
quama Domiuoper mundumpraedicandamsusceperant, rarum sapieutibuspatebunt, plurimis interim haeresibus
et secundumdiversitatemnaturaliummorumsuorum, et passim ebullientibus, quae Antichristi vicinumdcnun-
secuodumdistributionemgratiarum ccelitus sibi infusa- tient adventum. 1027
rum mulliplicivestitu gloriaedecoraverunt; et de excel- —
XXVII. De qualitatejudiciorum divinaepotestalis
ientiadoclriuaePauli aposloli,et quare sublimitale re- circa finemmundimanifestaudorura,et quia tunc plurima
velationumelevatusest pondereinfirmitatisdepressussit. pars homiuumsinceritatem calholicaeiidei deserens ad
1007 tiliumperdilioois convertetur. 1027

X. Brevissuperiorumrepetitio; quomodo diebus io XXV UI. • -De conceptione et ortu et
Antichristi, quod
tstis virilemfortiludioemnonnabeutibusomniaecclesia- ab exordio diabolico spirilureplelus, et io abditis locis
stica instiluta in deterius concidaut, et testimonium occultatusel nutrilus, omnibusmagicis artibus usque ad
Psalmistaeubi dicit: < Justus es, Domine, >et ad quid virilemaetatemimbuetur; et quantain diebusillis rerum
appositum et qualiter iiitelligeudumsit. 1012 vel temporum in muudo,vel ia Ecclesiaperturbalioet

XI. Querimooiasiveciamor juslitiae ad Deumjudi- incertitudofuturasit. 1028
cemadversussceieratoset impios,et diversiscriminibus —
XXIX. TestimoniaEpistolaePauli ad Thessalonicen-
cootamioatos,qui antiquisPalrum inslitutioiiibus repu- ses finemmundi et adventumet opera et judiciumAu-
diantes, •rnameolis gloriaesuae eam despoliandodesti- tithristi denuntiantia,

et quomodointelligidebeaot. 1029
tuuot. — 1013 XXX. Quodaotiquus hostis, qui priroumhomiuem
XII. QuiaDeus ista juslitiae delrimenta in indeli- seducendo devicit, el per homiaem Christumrevictus'
cieoti Inmineclaritatissuaeconsideraos,quamvispeccata per alium hominemiterumse pulaosposseviocere An-
hominumpropter pcenileiiliamdissimulet, obliviouinon tichristumjustaDeipermissionetotammalignitatemsuam
tradat, et verbaipsiussuper hocidem. 1014 fimdet, ut ad impugnandamfidem catholicamet doc-
XIII.Testimoniumde ApocalypsiJoannisapostoli ad triiiam Otristi deslruendaminnitatur. 1C30
isla eompeteus,et quo sensuaccipieodasint. 1013 XXXI. — Quare Aotichristushomopeccati et filius

XIV. Item querimouiaFilii ad Patrem pro tribula- perditioaisab Apostolo vocetur,et testiraoniumex Apo-
tioue quamin corpore suo palilur ab his qui per mali- calypsi Joannis ad hoc competeas, et quomodoinlelli-
liam contra eum calcitrant, et pro parvulisqui vanitatem gendum sit, et quod diabolus et in Veteri et io Novo
amplectendoa bonodeficiuot;et quodaugeli licet ex im- Teslamentosectaloreshabuerit,alios per idola, aliosper
uiensa claritate refulgeant, sanctorum lamen opera haereticosdecipiens. 1031
hominumquasi speculum laudis approbaodoinspiciaht. XXXII.—Designisvel portentis et tempestatibusquas
1016 per magicas artes facturuses;, et quomodomori et re-

XV. Qnodjustitia et morum hooestas et dlguitas surgere se simulansquamdamscripturamfallaciadiaboli
virtuluma diebusdiluviiusque ad adveolum Domiuiper inventain froutibus sequeotium se describi faciet, qua
prophetas roboratae,et deinde per apostoloset doctores decepti ulterius ab eo divelliet separari non polerunt.
in Ecclesialougotempore refulgentes, sed mododepra- 1032
vataepost diesistos ex
qui injuslitiatorpeot, iterum aote XXXIII. — PromissioDei de restilulioue Enoch et
ttnempost multastribulationesiu hominibusreformabun- Eliae,et quomodoinlerim cum eis agalur, et qualitcr
tur. 1016 cumrestituti fuerintse in adversisinter homioeshalie-

XVI. Quiasupernusjudex querimooiamjustitiaeiu- bunt, et quanla adversus Autfchristumpraedicationiset
terim suspiciens, vindictamsuam super praevaricatores miraculorum potestate enitesceut, a quo tamea mar-
aequitalis,et maximesuperiniquosEcclesiaepraelatosper tyrizaticum innumerisaliise mundomigrabuot,et bealo-
multaiocommodorumjudiciaioducet, donecdebita exa- rum numerus martyrum ad plcnitudinem dehilaeperfe-
minationepurgatiper pcenilentiamresipiscanl,et sic or- ctionisperducetur. 1033
do quisquein rectiludiue restitutus ad honoremdignita- XXXIV. — ltem interpellalio Filii ad Patrera in os-
tis suaerevertetur. 1017 lentione vulnerumsuorum ipsis homioibusut eis parcat

XVII. QuodullioneDei per correctiouempraevarica- commeodanlis,et eosdem hominesut geiuia sua patri
torumsedata,ordiuatiojustiliaeet pacistranquillitasaote flectaiit,quodipsorummiserealur exhortaolis. 1034
saeeulumsicut-etanle primuraDomiuiadveotumresplen- —
XXXV. QuodEnochet Eliain oculisomniuma morte
deant, Judaeorum etiam aliquaparte conversaet gauden- suscitatis et ad nubessublatiset resurrectiomortuorum
te, et illumadvenissefatente
— quemmodonegant. 1019 omnimodiscoulirmabilur,et anliquusserpensper fiiium
iVHl. Verba Isaiae prophetaeprimum Dominiad- perdilionisadversusDeumet sanclos iu maximumfuro-
venlumtestificantia,quaein saeculo.maximecomplebun- rem excitabitur. , 1035
lur per iiluminalioaemJudaeorum,qui scandaloChrisfi —
XXXVI. Quod illo iniquus in praesumptionesua
obcaecatiin passioneipsiusa viridilatefidei et bonorum revelatus dummultitudine populi adstante et audieote
operum— exaruerant. 1021 superioribus elementis praeceperit, ut eum in coelum
XIX. Verbaejusdem ChristiDomini, quae, dumad euutem suspiciaotjuxta testimoniumApostoli a spiritu
mortemducereltir,de viridiet arido iigno lamentautibus oris Domini Jesu interficietur, et quod haec videntes
se respondit,el quomodointelligi debeant. 1021 ad veramlidem relicto errore converlenlur, et sic tota
XX.— Quantidiversisgaudiis in Ecclesia propter re- diabolielatio subruelur. 1033
et
cuperatumjustiliaestatum, temporalium rerum copia XXXVII. — Quia post ruinara Anlichristi gloria Filii
et spiritualiumbonorumabundaatiain diebus penullimis Dei amplificabitur,et omnes credentes in eum humili
aliquanlumtemporis perfrueutur, ea Judaeorumet vocelaudabunteam, et lestimoniumex ApocalypsiJoan-
Eer
aereticorumparte qui in mao perstiteruut de proximo nis ad ista competens,etquosensuititelligendumsit.1036
Antichristiadveutu perniciosapraesumptioneexultante. XXXVIII.— Epilogus libri ipsius, iu quo pro cpere
1022 suo, scilicet pro reparatione homiuisDeo laus ccelesti

XXI. Quodeamdempacis quietem et fructuumre- voce exsolvitur, pt opusculum istud cum auclore suo
dundantiamhominibussibiet ooo Deo tribueolibuset eidemDeoet (idelibusejus studiosecommendatur.1037
rirca religiouemdeuuo torpore iaciuieotibusiterumtau- SOLUTIONES TRIGINTAOCTOQIJ/ESTIONIJM,, pe-
1379 ORDORERUM 1380
tente Wiberto mooachoGemblacensiper S. Hildegar- Lyill. De BoberellaJ 1132.— LIX.De Binsuga.Lamiun.
dem ad Ipsum transmissae. 1037 album, 1153- — LX.|De Sunnewirbel.Cichoreumliily
EXPLANATIOREGUL/E S. BENEDICTL but, 1153.— LXI. I)e Hoppho. Httmulut lupulus, 1153.
Congregatio Hunniensis ccenobii Hifdegafdi petunt ~ LXIIDe Lilim, 11153.— LXIII. De Selba.Salvia offi-
taterpretatiouem regulae S. Benedicti. 1053 cinalis 1134.—LXIV.De Rutha.Rutliagraveolens,1153.
Resrula
8 S. Beoedicti luxta S. Hifdegardemexplicata. — LXY. De Hyssqpo. Hystopus offictnalit, 1156. —
1033 LXVI De Fenicuio. AnethumFemculum, 1156.. -I
EXPLANATIO SYMBOLIS. ATHANASIIjuxta S. LXVII.De Dille.Anethumgraveolenn1158.— —
LXVIILDe
Hildegardemad congrCgationemsororumsuarum. 1065 Pelroseliuo. Apium Petroselinum, 1158. LXIX. De
VITA SANCTIRUPERTI. 1081 Apio Apiton graveolens, 1159. — LXX. De Kirbele.
Monitum. Scandix Cerefolium, 1160,— LXXI.De Pungo. Teroniea
:. locipit vita. 1160. — LXXII. De Crasso.LepidumSali-
Baccabunga,—
CACf. — B. Berthaeconjugiumet vidcitas.S. Ruperli vum, 1160. LXXIlt.De Burncrasse.Hasturtiumaquati-
pia pueritia : aflTectuserga pauperes. 1083 cum, 1161.—LXXIV.De Burtel. Portulaca sativa, 1161.
CAP.II. — Peregrinalio Romana. Deliberatiode statti — LXXV. De Bachmyocza.Mentha aauatica, 1161. —
filae . 1087 LXXVI De Mynczamajori. Menlha suveslris, 1161, —
Testimoniumaulhenticumde aliquibusreliquiis trans- LXXYIt. De Myncza\mioori. Menthaarvensis, 1161.—
latis 1091 LXXVIII.De Rossemyncza.Mentha crispa , 1161. —
VITASANCITDISIBODI. LXXIX-De Allio. Mum tathmm, 1162. — LXXX.De
Mouitum. 1093 Alslanch.Alliumatcalonicum, 1162.—LXXXI.I)e Porro.
Incipitvita. —
Allium porrum, 1163. LXXXII.DeLauch AUhimfistu-
CUP.I. — Sanctl genus, parenles a tyrannis expulsi, — losum,1165.— LXXXIII.De Unlauch.Alliumcepa.1165.
profectus in litteris, electio in episcopum, abdicatio et LXXXIV. De Kole. Brastica oleracea, 1163. —
recessus e palria. 1095 LXXXV.De Wiszgrjis,1164. — LXXXVI.De Stutgras,
Ci». II. — Peregrinatioin Germaniam,populi ad Rhe- 1164.— — LXXXYII.:De Kurbesa. Cucurbilalagenaria,
num inslitutio, vita solitaria el atistera in monte, initia 1164. LXXXYIII.De Ruba. Bratsica rapa, —1164. —
rnonasteriietmiracula. 1100 LXXXIX.De Retich.Saphanus salivus, 1164. XC. De

Cw. III. Subditorumerga Sanctom veoeratio, cce- Laticb. Ldcluca 1165. —
satha, — XCL De Lactucaagresti.
nobii incrementa,vaticiniumde secutura ejus destruclio- — Lactuca virota, 1165.1 XCII. De Wilde Latich, 1165.
ne, obitos, odorisfragrantia,sepultura, et post eamcura- XCIV. XCIII. De HerbaiSenfl. Sinupis arventit, 1166. —
tiones variae. 1106 De Sinape.Soiaptsalbaet nigra, 1166.— XCV.De
C*p.IV. — Monacborumdispersio, reditus: sacricor- Alant. Imda Helenium,1167. — XCVI.De Papavere.
poris per S.Bonifaciumiranslatio; ruinamonasterii ejus- — Papater somniferuml1167. — XCVII.De Babela. —
1167.
detnque casuset vicissitudines. 1110 XCVIII.De Qlefta.\Bardanalappa, 1167. XCIX.De
Distel. Carduus beneitictusel Eryngiumcampestre,1168.
PHYStCA, SIVE SUBTILITATUMDIVERSARUM — C. De Urtica. Vriica dioicael urens, 1168. — CI. De
NATDRARUM CREATURARUM LIBRINOVEM. Plantagine. Planlago major, media et tanceolata,1169.
— CII. DeMenna, 1170. — Clli. DeVioIa. Viola odo-
Prolegomenaet adnotationesdoctorisF. A.Reuss.1117 rata, 1170. — CIV.De Melda.Atriplex horlensis, 1170.
LIBERPRIMUS.— De plantfe. — CV. De Gunderebe.Glechomaliederaceum,1171. —
Prefatio. 1123 CVL De Slagwurlz. Arlemitia Abrolanum,1171. —
Capitula libri primi. 1127 CVII. DeBiboz. Arlemuia vulgaris, 1171. — CVIII.De
C*f. I De Tritico. Triticumvulgare, 1129.— II. De Cle. Trifoliumpralense.1172.— CIX.De Wermuda. Ar-
Sillgine. Secalecereate. —
1130. III. De Avena. Avena temisiaAbsinihvum,1172. — CX. De Bilsa. Hyoscyanus

tativa. 1130. IV. De Hordeo.Bordeum 1131. niger, 1173.—CXI De Reynlan.Tanacelumvulaare,1174.
— V. De Spelta. Triticumspelta, 1131. —wlgare VI. De Pisa. — CXH.De Dost. Origanumvulgare,1175.—' CXIII.De
Pisttm salivum,1131.— VII. De Faba. ticiafaba, 1131. Garwa.AchilleaMUlelfolium,1175.— CXIV. De Agri-
— VIII. De Leote. Ervumlens, 1132.— IX. DeHirs.Pa- monia.AgrimoniaEupatoria, 1176.— CXV.De Diclamuo.
nicummiliaceum.1133.— X. De Venich.Panicum Itali- Dktamnus albus, 1IJ77.— CXVI. De Metra, 1177. —
cum, 1153.— XI. De Hanst. Cannabui sativa, 1133.— CXVII.De Musore.Hierarium Pilosella,1177.— CXVIII.
XII. De Ratde. Niqellasaliva, 1133.— XUI. De Galgan. De Swerlula. Gtadiolus comnnmis,1177. — CAP.CXIX.
AlpiniaGalania,1134.— XIV. DeZiluar. Amomumze- De Merredich, —
1178.—CXX.De Hatich.SambucusKbulut,
doaria, D e
1133.—XV. Ingeber. Amomum zingiber,1135, 1179. CXXI.De Nachtschade.Solanum nigrum, 1179.
— XVI.De Pipere. Piper longum et nigrum, 1137. — — CXxn. De Ringttla. Catendula officinala, 1179. —
XVII. De Kumel. Cumihum vel Cyminum, 1138. — CXXIII. De Wulleaa. Verbatcum thaptut, 1180. —
XVIII.De Bertram Authemispyretlirum,1138.—XIX.De CXXIV.De Gamandfea.TeucriumChammdrtt,1180.—
Liquificib.Glycyrrhizaglabra, 1158. — XX.De Cynamo- CXXV. De Centaurea. Centaurea Cuaims, 1180. —

mo. taurti» einnamomum,1159. XXI.De Nuce mu- CXXVLDePoleya.M«tfAaPtdejium,118t.—CXXVII.De
scsta, Myristica moschaa, 1139.—XXII. De Bosa.Rosa Beoaia. Pasoniaofficinalis,1181. — CXXVIII.De Bathe-
centifolia, 1139,—XXIII.DeLilio. Lilimncartdidum. 1140. nia, 1182.— CXXIX.De Sichterwurtz nigra. Rumexacu-
— XXIV.De Pslllio. Plantagopsitlium,1140.- XXV De tus, 1183. — CXXX.De SichterwurU alba, 1183. —
Spica. Lavendula— spica, 1140.— XXVI.De Cubebo,Piper CXXXI.De Bibenella. Pimpinetla saxifraga, 1184. — —
eubeba,1141. —XXVII.De Garioflles.Eugenia caryo- CXXXII. De Agleya. Aqutligia vulgaris, 1184. —
pkiUata. 1141. XXVIII. De Christiaoa. Helleborus CXXXIII.De SprfngWurlz.EuphorbiaLatliyris,1184.
mger, 1141. — XXIX. De Lunckuurcz.Putmonaria of- CXXXIV.De Frideles. Myosolis scorpioiaea, 1184.—
ficmalis, 1141. — — XXX. De HirUunge. Asplenium CXXXV.De Berlburez. Atliamanta Meum, 1184, —
tcolopendrium,1142 XXXI. De Gentiana. Gentiana CXXXVI. De Stembrecha.AspleniumRutamararia, 1185.
lutea. 1142.— XXXII.De Quenula. Tltymut serpitlum, — CXXXVII. De Ugepa,1185.—CXXXVIH. De Griotwutz,
1143,—XXXIII. De Andron. Marrubhtm vulgare,1142. 1185. — CXXXIX. De,Lubestuckel.Ligusticumlev'.sticum.
— XXXIV.De Hlrtzwam,1143.— XXXV.De Lavendula. 1186. — CXL. De Ebich. Hedera helix. 1186. —
Lavendulavera, 1143.—XXXVI. De Fenugraeco.Trigo- CXLI. De Ybischa Altltmaofficinalis.1187.— CXLII.De
nella famwnGrmcum,l'.i3.—XXXVII. De Sysemera,114o. Denemarcha.Valeriana offictnalis,1187. — CXLin. De
— XXXVIII.De Pesffrkrul, 1144.— XXXIXDe Scher- Nebetta. Nepetacataria, 1187. — CXLIV.De Crauchsna-
ling. Cicuta virosa, vel Coniummaculatum,1145. 1144. — bel. Erudium cicutatium, 1188. — CXLV.De Couso-
XL. Dc Gaophora. Dryobatanopscamphora, — lida. Simphilum officinale,1188 — CXLVI. De By-
XLI.— De Amphora.Rumer acetotus, 1145.— XLII. De verwurlz, 1188. — CXLVIl. De Greusiug, 1189. —
Hnszwurlz. Sempervivumtectorum.1445.— XLIII. De CXLVIII.De Morkrot. Parnassia palustrts, 1189. —
Stichwurtz, 1146. — XLIV. De Wunlwurlz, 1146.— CXLIX.De Gensekrut. Polentilla amerinu, 1189. —

XLV.De Sanicula.Sanictda Europwa. 1146. XLVI.De CL. Liosamo. Z.tRumasitatissimum,1189. — CLI. De
De Hyelbeubt, 1147.— XLVII.De Faru. AtpidiumFi- Htrnsdarm.Alsinemedica, 1189.— CLII De Nyesewurlz.
lix, 1147. ——XLVIII.De Haselwurtz. Asarum Euro- Betleborut niger, 1190. — CLIII. DeHerba Gicht, 1190.
vmum,1148.— XLIX. De Herba Aaron. Aaron macu- — CLIV.De Yseoa. Iferbenaofficinalis,1190.—CLV De
latum, 1148. L. De Humela, 1149. — LI. De Wulfes- Satereia. Satureia horfentis, 1190.—CLVI.De Wolfesge-

railch Euphorbiaetula, 1149. LII. De Dolone. 1149. legeua.Armcamonlanit,1190. —•CLVII.De Syme. Stel-
— LIII. — De Dauwurtz,1150 — LIV. De Bracwurtz, laria media, 119t. —jCLVIII.De Junco, 1191.— CLIX.
1150.— LV. De Funst blat. PotentUla spec, 1150. — De Meygilaua,1191. f- CLX.DeDornelia.Polenlillator-
LVI. De Matidragora. Alropa Mandragora, 1151.— menliUa,1191. — CI.XLDe Scharleya. Safnia Sctarea,
liVII. De Winda.Cbniio/witiM arventtset sepium,1152. — 1191, — CLXII. DeiStorksnabel. Geranium pratense
1381 OJJJE IN HOG TOMO CONTINENTUR. 1582
1191,— CLXin. De Beoedicla. Geumurbanum,1192.— Erlizbaum,1240.— XLI.De Mascel,1240.— Xl.il. De
CLXIV.De Risza, 1192. — CLXV. De Muselha,1192. Mirtelbaum.Myrtus communis,1240.— XLIH.De Wa-

— CLXVI.De Birckwurtz,1192 CLXVII.DeAstren- cholderbaum. Juniperus communis,1241. — XLIV.IJe,
cia. Aslrantia Oslruthium,1192. — CLXVIII.De Ert- Holderbaum.Sambucusnigra, 1241. — XLV. De Me,i/.-
pelfer. Polygonum hydropiper, 1193. ——CLXIX. De boum, 1241 — XLVI. —
De Hartbroge.baum, 1241.—
Brema. Rubuscmtiusel fruclicotus, 1193. CLXX.De XLVfl.Delffa, 1242. XI.VIII.De Harbaum,1212.—
Erperis. Fragaria Vesca, 1191 — -
CLXXI.De Walt XLIX. De Schulbaum,1242.— !.. De Pruma, 1242. —
Beris. VaccillumMyrlillus, 1194. CLXXII.De Fun- .1.1.De Ageobaum,1243.— LII. De Hiffa,1243 — LIII.
gis, 1191. — CLXXIH. he Wichwurtz, 1196. — De Spiuis. Prunus tpinosa, 1243 — LIV.De vite. Vuis
CLXXIVDe Aloe, 1196.— CLXXV.De Thure, 1196.— vinifera, 1244 — LV. De fiiihtbaum, 1245 — LVI. De
CLXXVIDeMyrrha, 1197. — CLXXVII.De Balsamone, Fumo, 1215. — LVII. De Mose, 1245 — LVIII.De
1197. — CLXXVIII-De Melle, 1197. — CLXXIX.De uogueoloHilarii, 1246.— LIX De Sysemera, 1216. —
Zucker, 1197. — CLXXX. De Lacte, 1198.— (XXXXL LX.(onlraScrophulas, 1246.— LXI. De 1'alma,1247.—
De Butyro, 1198. — CLXXXII.De Sale, 1198. — LXII.De Picea, 1247.— I.XIII.De Tribu.o, 12.8.
CLXXXIII.De Aceto, 1199. — CLXXXIV.De Meranda, LIBGR QUARTUS.— De lapidibus.
1200. — CLXXXV.De Ovis, 1200. — CLXXXVI.De Praefatio. 1218

Pice, 1201. CLXXXVI! De Hartz, 1201 —CLXXXVIN. Capitula libri quarti. 12+9
De Sulphure, 1201. — De
CLXXXIX. Vigbona. Lupi- — CAP. I . De Smaragdo, — 1249.— II. De Jacincto,1250.
nusalbut, 1201. — CXC. De Kicher. Cicer arielinum, IIIl. De Onychino. — 1251 IV. De Beryllo, 1252.—
1201. — CXCI.De Wisela. Ervum Ervitia , 1201. — V. De Sardonice, 1232 VI. De Sapphiro, 1253.— VII

CXCII.De Wichim. Vicia tativa, 1201. CXCHI.De De Sardio, 1234. —' - VIII. De Topazio,1255.— IX.De
Milio.Panicum miliaceum,1202. — CXCIV.De semine Chrysolitho, 1256. X. De Jaspide, 1256. — XI. De

Liui, 1202 — CXCV.De Balsamita.TanacetumBalsa- Prasio, 1257.—XII.— De Calcedomo,1257, — XIII. De

mita, 1202. —CXCVI.De Stutgras, 1203. CXCVII. De Chrysopraso, 1258. XIV. De Carbunciilo,1239. —
Stur, 1205. CXCVIII.De I.actuca agresli, 1204. — XV. De Amelb.yslo,1259. — XVI. De Achate, 1260—
CXCiX.De Gerla.Siumsisurum. 1204 — CC.De Pasli- XVII. DeAdamante, 1261.— —XVIII. De Magnete,1262.
naca, Pastinaca 1201.
sdtiva, — — CCI. De Borith, 1201. — XIX.De Ligurio, 1262. XX.De Chrysiailo,1263.—
— CCII.De —
1204. CCIII.De Semperviva,1204. XXI.De Margaritis, 1264. XXII.De Berlin, ibid. —
— CCIV.De Spica,
Brionia,1201. — CCV.De Polypodio.Poly XXIII.De Cornelione,1263.—XXIVDe Alabastro,1268.
podiumvulgare,m5. — CCVl.De Vehedislel, 1205.— — XXV.De Calce,1265 - XXVI.De caeteris lapidibus, r '
CCVII. DeFicaria. Picariaverna, 1205.— CCVlll.De 1266.
Weyt, 1205. — CCIX.De Hymelsloszel.Primula offi- LIBERQUINTUS.— De piscibus.
cinalit, 1295. ——CCX. De Huffialta majori. Tussilago Praefatio. 1266
Petatites, 1206. CCXI. D e Hufflattaminori. Tussilago Capitula Ilbri quiuli. litii)

Farfara, 1206. CCXII. —
De Asaro, 1206. CCXIII.De CAP. I De Cete. Balmna myslicetus,1269. II. De —
Hirceswurtz,1207. — CCXIV. De Scampina,1207. — Husone. Ascipenser— Huso, 1272. — III. De Mebswin.
CCXV.De Nimphia,1208. — CCXVI. De Caczenzazel. Pltocmspecies,1273. IV. De Storo. Ascipensersturio,
Hippuris —
vulgaris, 1208. CCXVII. De Zugelnich,1208. 1273._v De Salmooe. Satnto Salar, 1274.—VI. De
— CCXVIIIDe —
Psalfo,1208. CCXIX.De herba in Welca. Silurus Glanis, — 1275 — VII. De Lasz, 1273.—
qua Rifelberae crescunt, 1208. -C< XX. De Merlinseo, VIII. De Copprea,1273. IX.De Hecht. Esox Lucius.
1208.— CCXXI.De Dubelkolbe, 1208. — CCXXIl.De 1276.— X. De Barbo, 1276.—XI.De Carpoue Cyprinus
Harteoanlbe,— 1208. — CCXXIII.De Thymo.Thtmtusvul- carpio, 1277.— Xil. De Bresma. Sparus pagrus, 1277.
garis, 1208. —CCXXIV. —
De Aloe, 1209. CCXXV.De — XIII.De Elsua, 1277.— XIV. De Kolbo, 1278.— XV
Piionia, 1210. CCXXVI. De Rasela, 1210.— CCXXVII. DeForuha. Salmotrutta, 1278.— XVI.Dc Moouwa,1279.
De Dorth, 1210. — CCXXVHi.De Cardo, 1210. — — XVII.De Bersich,1279.— XVIII.De Meysisch,1279.
CCXXIXDe Ebulo,1210. — CCXXXDe Basilisca.1210. — XIX DePisceconchashabente, 1279.—XX.De Ascha.
LIBER SECUNDUS.— De elemeutis Salmo Thymallus, 1279. —XXI. DeRotega, 1279 —
— —
CAP.I. De Aere. 1210. II. I)e Aqua,12li. III. De XXII. De Allec. ClupeaHarengus, 1280.— XXIII.De
Mari, 1212. — IV. De Seh, 1212.— V. DeRheno,1212. Crasso, 1280. — XXIV. De Hasela, 1280.—XXV. De
— VI. DeMogo, 1212. —VII. De Douaowia,1213. — Bliuka, 1281.— XXVI.De Paeoduno, 1281.— XXVII.
— —
VIII.De Mosella,1213. IX. De Na, 1213.— X. Glao, De Slya, 1281. XXVIIIDe Gerundula, 1281. —XXIX.
1213.— XI. De Terra, 1213.— XII. Calamino, 1214.— DeStcchela. 1282.—XXX.De Steynbiza,1282. — XXXI.
XIII. DeCrida, 1214.— XIV.DeTerra subviridi, 1214. DeRulheult, 1282.—XXXII.De Caocro. Astacusfluvia-
I.IBERTERTIUS.— De arboribus. 1282. — XXXIII. De Anguiila. MurmnaAnquilla.
tilis, —
Prafatio. 1215 1283. XXXIV.De Alroppa.GodwsLola,1284.—XXXV.
Capitulalibri terlii. 1215 De Punbeleu. 1284.— XXXVI.De Lampreda, 1284.
CAP.I. DeAITaldra.Pirtts malus,1215. — II. De Bir- LIBERSEXTUS.- Deavibus.
baum.Pirus communis,1217.— III. De Nuszbaum.Ju- Praefatio. 12?>S
glansregia, 1219.— IV. De Quitlenbaum. P irus Cudonia. Capitula libri sexti. • 1285
1220. V. De Persichbaum. AmygdalusPersica, 1220. CAP.I. — De Grillone,1287.— If. De Strusz.Slrulhio.
— VI. De Ceraso.Prunus cerasus et avium, 1222. — Camelus,1287. — III. De Pavone.Puvo cristatus, 1288.
VII.De Pruoibaum. Prunus dontetlicaet insttilia, 1223. — IV. DeGrue. ArdeaGrus, 1289. - V. De Cigno.Anas
— VIII.De Spirbaum.Sorbusdonmlka, 1225.—IX.De olor, 1289.— VI.De Reyger, 1290.— VII. De Vulture,
Mulbaum.Morusnfgra,l223 — X. De Amygdalo.Amug- 1290.— VIII.De Aqnila, 1292,—IX. De Odebero,1292.
dalus comnmnis,122;. — XI. De Haselbaum.Corylus — X. De Ansere.AnasAnser,1293.— XI. De Halegans,
avellana,1225.— XII. De Kestenbaum.Castanea saliva, 1294.— XII. De Aneta domestica, 1294. — XIII. De
1226.—XIII De Nespelbaum.MespilusGermanica,1227. Aueta silvestri, 1294.— XIV.De Galloet Gallioa, 1295.
— XIV. De Fickbaum. Ficws carica, 1227. — XV.De — XV.DeUrhun.retraoMi-ogaf/MS, 1296.— XVI.DeRe-

Lauro. Laurus nobilis, 1228. XVIDe Oleybaum.Olea phun. Teirao Perdix, 1296 — XVII. De Birgkuo. Te-
Europm. 1229. — XVII.De Datilbaum.Pltcenixdaclyii- trao tetrix, 1296.— XVIII.De Falcone. 1296.—XIX.De
fera, 1230. — XVIII. De Boncziderbaum.Cilrus tnedica, Habich,1296.—XX. De Sperwere, 1297. — XXI. De
1230.— XIX. De Cedro. Juniperus Phamicea et Oxg- Milvo,1297,—XXII.De Weho,1298.— XXIII.De f.orvo,
cedrus, 1230.—— XX. De Cvpresso. Cupressussemper 1298. — XXIV. De —
Krewaet Craha, 1298.— XXV.De
viretts,1231 XXI. De Sybenbaum.Juniperus Sanbta. Nebelkraka,1298. XXVI.De Musar.Corvus,Cornix,
1231 — XXII.De Buxo. Buxus sempervitens,1232.— 1299. — XXVII.De Ordttmel, 1299. — XXVIII.De
XXIII.De Abiete.Pinus abies, 1232.— XXIV.De Tilia. Alkreya, 1299. — XXIX.De Mewa. Columbaspeciosa,
Tilia Europma, 1234.— XXV.De Quercu. Quercuspe- 1299.—XXX.DeColumba,1299.—XXXI.De Turlure,
dunculnta.1234:— XXVI.De Fago, Fagussilvestris. 1235. 1300. —XXXII. —
— XXVII,DeAsch.Fraxiuus excelsior,1236.—XXVIII. XXXIII.De l'ica,DePsittaco.Psi«acessueci'osMs,1300.
1300. — XXXIV.De Hera, 1300.—
De Aspa. PoputUs tremula, 1256 — —
XXIX.De Arla. XXXV.De Ulula, 1301. XXXVI.De Huwone, 1501.—
Alnusglutbwsa,1237.— XXX.De Aboro.Acer pseudo- XXXVII.De Sisegonioo,1301.—XXXVIII.DeCuculo,
platamts, 1237.— XXXI.DeYbeobaum.— Taxus baccata, 1302.— XXXIX.De Soepha,1302. — XL. De Ppecho,
1237.— XXXII.De Bircka.Belulaalba, 1238.— XXXIII. 1302.— XLI.De passere, 1503.—XI.II. De Mevsa,1503.
De Forahaff,1258. — XXXIV.De Spyoelbaum.Evony- — XLIII.De Amsla. Turdus Merula, 1303.— XLIV.De
mos EUropma,1238.— XXXV. De Hageobucha.Ulmus Drosela, 1304.— XLV. De Lercha,1304. — XLVI. De
campestris,1259.—XXXVI.De Wida.1239. —XXXVII. Isenbrado.Alcedohispida, 1304.—XLVII. De Vedehop-

De Salewida.Sattx eaprea, 1240. XXXVIII.De Fol- po. Vpapa Epopt, 1505. — XLVIII. De Wacbtela.
baum, 1240.— XXXIX.De Felbaum 1210. — XL.De Tetrao Coturnix,1303.— XLIX.De Nacbtgalla.Matacilla
1383 ORDO RERUM QVM IN HOG TOMO CONTINENTUR. 1584
Lutcinia, 1305.— iL. De Slara. Turnut vntgarit,1305. Dasch. Vrtut melet,1350.— XXIX.De Illediso. Mtistcll"
— LI. De Vynco. Frmgiltacmlebs,1306.—LII.De Distel Putoriui, 1331.— XXX.De Ericio. ErinaceusEuropmut,
wincke. Fringilla carduelis, 1306. — LIII. De Amera, 1531. — XXXI.De Eichorn.Sciurut vutgurii, 1352 —
1506.— LIV.. De Grasemucka,1306. — LV.De War- XXXII.DeHamslra.AfarmotaCricelus, 1532. — XXXIH.
gkrengel, 1307. — LVI.De Merla,— 1507.—LVH. De DetMarlh.MustellaMartes,1332. -XXXIV. De Wasser
Waszersceltza.MontaciUa alba, 1307. LVIII.De Beyn- — Marth, 1333.—XXXV. DeiZobel.Muttella.zibeliina,
1335.
stercza.Montacillaftava,1507.—I.IX.De Hirundine,1307. XXXVI.De Harmini Mmlella herminea.1333. —
— LX. De Cungelra,1308 — —
LXI. De Vespertilione, XXXVU.De Talpa, 1333 XXXVIU.De Wisela.Jfu-
1308. — LXII. De Wldderwalooe, 1308. — LXIII.De stella vulgarit, 1334. — XXXIX.De Mure, 1335.— XL.
Api. Api» mellifica, 1309. — LXIV.De MuscaMutca De Llra, 1336 — XLI. De Spiczmo.Sorex araneut, 1336.
domettica,1309. — LXY. DeCicada,1310.LXVI.— De — XLII.De PuUce, 1356— XLIII.De Formica,1336. —
Locusta,1510.— LXVII.De Mugga,— 1310.— LXYIIL.De XLlViDe Helim, 1538.— XLV.De Dromeda,1338.
Hnihbelea. Apis terrettrit, 1310. LXIX.De Wespa, LIBEROCTAVUS.— De animalibus.
1311. — LXX.De Glimo. Lampyrit noctiluca, 1311.— Praefatio. 1338

LXXI.De Meygelatia,1311. LXXII.De Parice, 1311. Capitulalibri octavl. 1339
LIBERSEPTIMUS. De — aoimalibus. CAP. I De Drarone, 1339. — II. De quodamserpente,
Praefctio. 1311 1339.— III. De Blintsleict).Anguitfragilit, 1541.—IV.
Capitulalibri septimi. 1311 De CreIda. Ranabujfo,1341.— V. De Frosch.Ranaescu-
CAP,I. De Elephaole, 1313.— II. De Camelo,1313.— lenta, 1341.— VI.De Laubfrosch.Renaarborea, 1342—
IH. De Leone, 1314.— IV.De Urso, 1316.—V.De Uoi- VII. DeHarmioia,1542.—IVIIl.De Moll, 1342.—IX.De
coroi, 1317. — VI. De TJgride, 1518.—VII. DePan- Lacerta, 1542.— X. De Araoea,134?.— XI De Vipera,
thera,—1519. — VUI. De Equo, 1319.- IX.De Asloo, 1342.— xn. De Basilisco,1545.— XIII. De Scorpione,
1320 X. De Cervo,1320. — XI.De Rech.Cervutca- 1344.— XIV.De Darant, 1514.—XV.De Tyriaca,1544.
preotus, 1321.— XII.De Steyobock.Capra Ibex, 1322. — XVI. De Scherzbedra, 1544. - XVfl. De Ulwurm.
— XIII.De Wisant, 1322.— XIV De Bove,1323,—XY. Lumbricuslerreslru,\3U.—XVIII.De TesUtudine,1346.
De Ove, 1524. — XVI. De Hirco, 1325. — XVII.De LIBERNONUS.— De inetallU.
Porco, 13te.— — XVIII. De Lepore, 1526. — XIX.De Praefalio. 1345
Lupo,— 1526. XX. De Caoe, 1327.—XXI. De Vulpe, Capitulalibri noni. — 1545
1328. XXII De Bibere. Castor fiber, 1329.—XXIII. OLP.I. De Auro, 1347. II. De Argento, 1347.—III.
De Qther, 1329.— XXIV.De Simea, 1329. — XXV.De De Plumbo, 1548. — IV. De Stagno, 1548.— V. De
Merckacza.Felis Catlut, 1329 — XXVI.De Catto, 1330. Cnpro, 1348 — VI. De Messing,1349.— VII. De Ferro,
—XXVH.De Lusch.Felit Lynx, 1350. — XXVIII.De 1549— VIII. De Caljbe,1350.

FINIS TOMl CENTESIMINONAGESIMISEPTIMI.

V.xtypis L. MIGNE,ao Petit-Montrougc.

S-ar putea să vă placă și