Pierre le Chantre (112.?-1197). Petri Cantoris Verbum abbreviatum, e tenebris primum eruit R. P. D. Georgius Galopinus,... Accedunt Mauriciide Sulliaco.

Garnerii Lingonensis
episcoporum... Matthaei Vindocinensis scripta quae supersunt, accurante J.-P. Mi.... 1855.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHEGA DNIVEHSALIS, 1NTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OEGONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOGTOBUM SGRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM

QUI
AB iEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERCNT;
RECDSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQUiE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC^ETRADITIONISPER DUODECIMPRIOIU
ECCLESI45 SJECULA,
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIUAS,INTERSE CUMQUB NONNUI.L1S CODICIUUS HANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
DISSERTVTIONIBUS,COMMENTARUSLIXTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTiNENTEn ILLIISTRATA;
OMNIUUS OPEIUBUS POSTAHPLISSIMAS EDITIONES QU.ETHIBUS NOVISSIHIS SAXULISDEBENTUH AHSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
INUICIBUSPARTICULAIIIBUSANALYTIClS,SINGULOS SIVE TOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMKNTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ; ^ GY/J^
"
tAPlTULISINTRA IPSIIM
TEXTUM RJTEDISPOSIITS, NECNON ETTITULIS SINGULARUM PAGINAIIUMMARGINEM SUI'
DISTINGUENTIIIUS
SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA J • ^ $r¥~3''^
OPEIIIUUSCUHDUBIIS TliMAPQCKTPIIIS,ALIQUA VERO AUCTORITATE INORDINE ADTHADITIONEM! }.::, 1
ECCLESIASTICAH POLLENTIBUS, AMPLIFICATA; ^\t.^.f
1'UOI'US
INIMCIBUS CENERALIBUS LOCUrLETATA : ALTERO S CILICET KERUM, QUOCONSUI.TO, QUIDQUI %£-.-- <
UNUSQUISQUE PATHUM IN QUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT UNO1NTUITU CONSPICIATUR ; ALTEHO *£<§ ^
SCHIPTDUvKSACItiE, EX QUOLECTORI COUPERIRE SIT ODVIIIU QUINAM PATRES
ET IN QUIBUS OPERUU SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORIIM LIBHOHUM
SCRIPTURJE TEXTUS COMUENTATI SINT.
EDrTlOACCUHATISSIHA, CJiTERlSQUEOUNIBUS FACILEANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR : CIURACTERUM
CUART£QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM IIECUSORUM TUMVA
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAH COMMODA SIBIQUE 1NTOTOOPERIS DECURSU CONSTAN'
PRETIlEXIGUITAS,
SIUILIS, PR&SEHTIHQUE 1STA COLLECTIO, UNA, METUODICA ETCIIRONOLOGICA
SEXCENTORUM FRAGUENTORUM OPUSCULORUMQUE UACTENUS IIIC ILLICSPARSORUM ,
PRIHUU AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTUECA, EX OPERIBUS AD OMNES£TATES,
LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.
SERIES SECUNDA,
IH CUA PRODEUNTPATRES. DOCTOHHS SCRIPTOHESUimECCLESIyE LATINvE
A GREGORIOMAGNOAD INNOCENTIUM III.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIB&IOTHBCS CLEBI OHIVBRIS,
siv«
CURSUUUCOMPLBTOUUM
IX SINGOLOSSCIENTI4S ECCLESIAST
IG« RAUUSEDITORK.

PATROLOGIABINA EDITIONETYPISMANDATAEST,ALIANEMPELATINA,AI.IAGUiECO-LATIN
A.—VENBUNT
MILI.EET TRECENTIS1'UANCIS
SEXAGINTAET DUCENTAVOLUMINA EDITIONISLATINiE;OCTINGENTIS
ET UILLETRECENTA GU^iCO-LATINjE.—MERELATINAUNIVEltSOSAUCTORESTUMOCCIDENTALES,
TIU OIUENTALES EQUIDEMAMPLECTITCR; HL AUTEM,IN EA, SOLAVEUSIONELATINADONANTUU.

PATROLQGIiE TOMUS CGV.

PETRUS CANTOR. MAURICIUS DE SULLIACO PARIS., GARNERIUS LINGON., GERALDUS
CADURC, ODO TULL., EPISCOPI. ALEXANDER GEMMETICENSISABBAS. GAUFIUDUS SUB-
PRIOR CAN. REGUL. MATTH^EUS VINDOCINENSIS.

EXGUDEBATUll ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIADIGTAVAMJSOISK, PROPE PORTAMLUTETI^ PARISIORUMVULGOVEiNFliR N0MWATAM,
SEU BETIT-MONTUOUGK.
1853
 S.ECULUM XII.

PETRI CANTORIS

VERBUM ABBREVIATUM.

E TENEBRIS PRLMUS ERUIT

R. P. D- GEORGIUS GALOPINUS

MONASTERIIS. GISLENI 0RDINI9 S. BENEDICTl, PROVLNCI<E HANNONL£, RELIGIOSUS ET

BIBLIOTHECARIUS

ACCEDUNT

MAURICII DE SULLIACO PARISIENSIS, GARNERII LINGONENSIS, GERALDI CA-

DURCENSIS, ODONIS TULLENSIS, EPISCOPORUM, ALEXANDRI GEMMETJjfiJtfffl»
ABBATIS, GAUFRIDI SUBPRIORIS CANONICORUM REGULARIUM, M/jS^EI
VINDOCINENSIS, prv .1
P' '

SCRIPTA QVM SUPERSULNT. %s,s3

ACCURANTEJ.-P. MIGJNE,
CLEBl
BIBLIOTHECJG UNIVEBSlB
SIVE
IIAUOS EDITOHB.
CUR8UUMCOMPLETORUUIS SINGULOSSCIENTMi ECCLESIASTICJS

TOMUS UNICUS.

VEMT 7 FRANCISGALLICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

1N .YIADICTA0'AMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUMVCLGO0'ENFER NOMINATAM
SEC PETIT-MONTROUGK.
1858!
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CCV CONTINENTUR.

PETRUS CANTOR:

Verbum abbreviatum. Col. 21

Epistola Willelmi Remensis archiepiscopi ad Petrum Cantorem.* 535

GARNERIUS LINGONENSIS EPISCOPUS.

Sermones. 559

GAUFRIDUS SUBPRIOR CANONICORUM REGULARIUM.

Epistplffl. 827

MAURICIUS DE SULLIACO PARISIENSIS EPISCOPUS.

'
Epistolse. [., , 897
Diplomata. 897
ODO TULLENSIS EPISCOPUS,

Statula synodalia. 9U
ALEXANDER GEMMETICENSIS ABBAS.

Epistola de Filio hominis. 917-

GERALDUS CADURCENSIS EPISCQPUS.

Epistola ad Fridericum imperatorem. 923

MATTHiEUS VINDOCINENSIS.

Paraphrasis metrica in Hbrum Tobiee. 927

Carmina varia. 980

Ex TypisL. MIC.M;,
au Pelit-Monlrouge-
 AN^O DOMlNt MCXCVII

PETRUS CANTOR

NOTITIA

(Gallia Cliris'iana,uox. cilii., t. VII, col\T8.)

Post decessum Mauritii eptseopi, si Radulfo ab- A infirmltale decumbens, liabitum sanrlae rcligionis
bati Coggeshalensis monasierii in Chronico Angli- suscepit, vitamque bealo line conipltvit, cnjns cor-
cano lides {Ampliss.collect. tom.|V, pag. 846), ab puselocoin quo sepulinm fnerai, ad siruciiirani
tiiijverso clero et poptilo, rege annuenie, episcopus sedificiornmmoium, suavissimumexhalavit odirem.
clecius esi Pcirus, canlor Ecclesioe Parisiens's, qui Legilurejusepilaphiuminclauilromonasierii Longi-
pnntiflcaitis lionorem, ne ab altiori gradu gravior Ponlis, in quo mors cjus ad xiv Kalend. Jnnii, annrv
licret casus, recusavit. I» autem omnium fere scri- 1180, consignatur ; sed recentiiis esl epilapliiun>.
piortim illius aelalis litleris commcndalus, natus csl MeliiisilaqueGuillelmusNaiigius.VincenliiisBellov.i-
l'aiisiis, vel Remis ex Radulfo. Ad liueras epbebus censis, Albericus el monaclms S. Mariaui nucior bo-
inentem appulit, quas faclus supra selalem docius in rtiince temporum ad anutim|tl97 de Peri obiinb-
Academia Parisiensi cum magna laude palam ]irofes- quuntur, seu etiam Radnlfus ipsius morlem anno 1158
sus est; sed quod eximium ejusanimi ornamentum assignai, ntpole cujns adlnsc menlio est in cbaria
fuit, anliquorum vindc.x morum, severiorisque di- Odouis anno 1197. ln NeeroIogioParisiensi de eo L-gi
scipljnx diligenlissimus fuit exaclor, quibus cum lur: vn Kal. Oclobris obiil Pelrus proecenlor et diaco-
viriulibiis praefulgerel, facile Parisiensis Ecclesix tius, qui deditnobisquadraginia librasad emendos re-
prxcentoris honoriflceniissimum hac in Ecclesia mu- oilus. Varia composuit opera, quaeindiversis biblio-
IIIS consccutus esl. Ad Tornacensem calbedram tbccis adbuc mss. asservaniur. Sola ejns Suinma,
aliquando evocatus bumililer vocationem declinavil quse dicilur Verbum abbrevialum, Moniibus imprcssa
{Gall. Clnisl. loin. III, col. 214). Deniqueposi recu- fuil anno 1659. Quibusdam naevis aspcrsam cjus
satum quoque Parisiensem episcopatum, auctore B doclrinam fuisse volunl. Narral Caesarius Petrum
Radulfo, cum a Willelmo Remensi archiepiscopo cle- ejusquediscipulos bunc in crroreni impegisse, ul crc-
roquc el civibus rogalus, ut decaniam illius Eccle- dereiil panem in eucbarislia coiisecraiiiin non
siae susciperet, Parisios ul banc a capitulo licentiam csse, nisi ciiam vini accederet consccralio, el vice
impetrarel proliciscereiur, ad Longum-Poniem or- vers.i.
dinis Cisterciensis monasterium appuiil, ubi gravi

NOTITU HISTORICO LITT ERAMA.

Script. eccl. II, 1661 )

(OUDIN,,

Pctns Bcata; Mari» Parisiensis canonicus et can- C nominis. Abaelardns aiilem Nanneiensfs eral, etnn-
tor, tbeologicaescholae per annos plures reclor, ma- lione Armoricus. Nostrum aiiieinPelnimCanioreui
gnain sibi docirinae famam per liocctempora in Gal- neuliquam liic substiluisset jEgidius mendacii facile
liisconiparavil.cui Crtnioiis cognomen vulgo adliicsit conviucendus, nisi vere oriu Parisiensis ftiisscl. In-
in mss. codicibus, ex ea dignilate quam primaria quit autem illic Pelrumin divinis intepuisse ^Egidius,
bac in Ecclesia babiiil. Illius porro verum cogno- forsilan quod Iheologiac altercalrici loium se do-
men nescimiis, scd lanlum fuisse natione Galliim, nans, minus vel niillalenus praedicaiioni divini verbi
patria Parisiensem, cujus meminit jEgidius Pariseiu- inciimberet. Joannes atitem Trithemius in opere
sis iu suo Carolino bis verbis : suo.De scripioribusecclesiasticis huncailfiiisseviriini
El quem intepu isse dolemus, in*divinisScripluris eruditissimum, et in sniciilari
Pelrum in divinis, verboienut alia sequenlem philosopbia nobiliter docfum, iheologicaeque schola?
Parisiensi muliis annis gloriose prailuisse, el disci-
Fallitur enim Gabriel Naudxus in additione ad Hi- pulos mullos egregie erudivisse. Cum ita in Galliis
storiam Ludovici XI dicens bic intelligendum esse floreret, anno 1191 Tomacensis ecclesiae episcopus
Pelrum Abxlardum: JSgidius quippe coinmemorat electus est, cujuseleciione in controversiam vocata,
sslummodo professores Parisinos, ad amovendum Stepbanus, SaiictseGenovofarParisieusisabbas.Guil-
opprobriuin, quod vulgojaclilabaiii alii, raros esse lebnum Reinensem archiepiscopum, tiinc siipremiim
professores cx Parisiensi tnbe ordiundos, alicujus regni adiiiinislruni,per,|ilicras oravit m clecto fava
PATBOL.CCY. t
-** PETRUS CANTOR! f2
ret. Vcrba dcscribam illins, qnibus eximia Pctri A ix, 28), solam ex omnibus Pelri Cantoris operrbns
Canloris mcrila commendanltir; sic itaque epistoia impressam Montibns Hannonioc, anno 1639, in 4«,
173:« DoiiiinoRcmensi pro Pctro cantore Parisiensi aptid Franciscum Vandreum, ctim notisGeorgii Ga-
in Tornaccnscm episcopum cleclo. Commune rcfu- •lopini, monacbi Sancti Gisleni, ordinis divi Benc-
gium patens omnibus manstietudo vestra, sic ex- dicti. Qux exslat eiiam ms. in bibliolheca Sancli?
tcndatur ad singulos, ut colligat univcrsos. Veniunl Genovefae Parisiensis, et Cantabrigise in collegio
ab Oricnte ei Occidenie, et recumbunt in sinum Sancti Benedicli, cod. 223,et in ccenobio Longipon-
veslrum. Nec facile semcl admissus emitiitur, nisi lis ordinis Cislerciensis, in dioeeesi Suessionensi.
coniigcrit ali co commilii, qnod non mcreatur re- Summa dicta Verbtnn abbreviatum, Bunderio leste
niilti. Haecsttntquse mihi pluribusque aliis flduciam in Catalogo inss. Belgicoriim.vocaiurin multis mss.
praestanl, ut pro devolo (iliovestro niagistro Pelro codicibus Summa de sugillatione viiiorumet commen-
cantore Parisiensi pandatur nobis adiius suppli- daiione,virtutum. Iloc auiem in genere animadver-
candi. Nevobis procuret indignationem, qui sibi non lendumeslnibilcsse fiequeiitiiisin bibliolhecisquam
advocat dignilatem ; ne cui merilum sufflcit pro- ut unum idemque opus Petri Cantoris variis ac pa-
prium, factum offlciat alienum. Vir est, cnjus per riini conrormibusgaudeat timlis.unde incauli facil-
omnes Ecclesias famoe suavis diffunditur opinio, qui lime opinentur lot hujus scriptoris esse diversa
gcmina scienlia efflcacissimc clarcns, et doclrinam opera quol diversos litulos in manuscripiis invene-
nioniiis ornat, ei moribus disciplinain. Origeni pa- rint. Poiro ul ceria operum distinciio agnoscatur,
rem in aliquo, sic eum docere credinms, ut vivere; cx iniiiis seu primis operum periodis judicandtiiii
sic vivere, nt docere. Tales in candelabro vestro Q esl, ncutiquam ex variis inscriptionibus, ul staiim
luccrnas, tales in diademale capitis Aaron lapidcs, dicemus. Islud aulem Verbum abbreviatum est
lales in sancta Rernensi Ecclesia suffraganeos esse maximeobvium iu mss. l)il>liotliecis,acscio me illud
decet ut vicinx provincioc saneta xmulatione mo- vidisse lcr in bibliotheca Sancli Victoris ad Mtiros
veantur ad promotionem consimilium : et sollicitudo Parisienses, litleris MM.13, PP. 6, QQ. 17. Scd in
vobis commissa, facilius el fiequentius juveliir per biblioihecaColbcriina.codicibtis 1345, 1414,201)9,
religioncm et prudenliam ipsorum. Si ifuid niinus 3609, 4448, in regia cod. 4827, et alibi.
ordinaie in cIectione[i|)sius a Tornacensibns cleiicis Idem scripsit Siimmam quaj dicitur Abel, co quod
factiim csl, nec abscniis ignoranliam langcrc, ncc procedcns per ordinem alphabciicuin, a nominc
innocentiam jtisii Ixdere debel, cuun facilliuie si Abel iucipial, f|uain vidi mss,.incceitobioLongiponlis
v-oiiis placet, possit eniendari, si quid pcrpcram cilato, et in bililioibeca Brancnsi ordinis Piaimon-
factum est, conunissa vobis a Deoet pntesiate cor- slraiensis, quod utiumque in cpiseopalu Suessio-
rigendi errores, el scientia corrigendi. Ui enim iicnsi est el ms. Cantabrigiae in collcgio domus
satva gratia vcstra sine picejudicio sequar, concui- Saucli Pelri, cod. 97. Hoc idem opus sxpe in mss.
riml in cleclione illa quatuor quaj a Leone primo codicibus biblioihecariim inscribiiur sbnplicilcr :
dicla stinl : Vola civium, leslimonia poputorum, ho- Distincliones Gantoris Parisiensis. Abel dicitur prin-
noratorum arbitrium, eleclioclericorum. His accedit cipium Ecclesice,eic. Vel ctiam, Distinclionestecun-
integrilas pcrsome, bilarilas fama?,necessitas simul dum ordinemalphabeti, M. Petri Canloris Parisiensis.
et utiliias Ecclesi;c viduaLe. Sed et hoc Ireqiienter Ilabciur manuscripiiun ita inscripimn in iunliis
etsolemniter dicitur, quia dominus rex, queni Deus Anglisp biblioihecis,et in Belgio biblioihecis Duncnst
servel ac nobis reslituat, personam istani noiniiia- C et Alnensi, qiuc ambic ordiuis Cisterciensis suni.
lim exprcssit, nominatini pro ea rogavii, noniina- Inscribilur tamen freqttenter, Summa quce dicitur
Um EcclesioeTornacensi proeesse voluit et iuicndii. Abet, ut distinguattir ab aliis sumniis alio modo in-
Si alitcr ,actuni fuerit", veicndum est et forte ve- cipienlibus, quas idem Pelrus Cantor composuit.
rum, ne indignationem el iram, el immissioues pur Eajdcm hx Distinclioiies cantoris Parisieusis mss.
angelos malos concipiat, el adversus eos qui pro- Cantabrigia; in collcgio Sancli Benedicli, cod. 219
motionem tantae persouie impedicrint, regaleiii el etcod. 371, et in collegio jdomus Sancii Pelri, cudJ.
juveiiilem iracundiam accendat. In bis omnibus, 72 et 78; Oxonii in*bibliotheca collegii Merlonensis,
Pater sancle, providete lionori vestro, consulite coil. 164; in bibliolheca Conchensi, ordiuis divi Be-
sano opinionis vcstrae lestimonio, deferte regio ncdicli, in Normannia, littcra T. 2.
manJato,'el correclo prius sicut decuit errore eli- Idem scripsil Magnam Summam de sacramentis,
gentium, conhrniata eleciione, palcrno sinu susci- qua? iucipit : Quaritur de legalibus qucedalhelniiil in
pite clcclum el dilecium vcslrum. > signum perfectorum, et jugum superborum, peda-
Omnium scriptoruni quiPctri Cauloris rilemine- gogum infirmorum, ete., partim desuinptaiii ex san-
runl, elogia transcendit J.icobus de Vitiiaco in /ii- ctis Patribtis, quamvidi ms. inccenobi.sLongipouliS.
tioria occidentali, qui eum apprime noscere poiuil, dioucesis Suessionensis, Vallis clanc Laudiineiisis,
el co adbuc vivente et docente Parisiis studebat. clClarxvaliis Lingonensis, omnibus cjiisdein ordinis
Tali Pelrum Canlorein ornal elogio : Velut, inquit, Cisiercicnsis. Islud opus De sacramemis, aliquainlo
iilium inter tpinas, el rosa inler urlicas, quasi ange- inscriliilur Summa de sacramentis et unima:coiaitiix;
tits Pergami ubi sedes esl Saianie, qnasi thus redo- D imo nonnunqiiam mendose sub noinine Pctti IU-
tens in diebus aslatis, quasi vas auri solidum ornalum mensis, ut in ms. Victorino liltera CG. 13, fol. U9,
omni lapide prelioso, quasi oliva puthdans et cypres- Summa magislri Pelri Remensis, de sacrameniis et
sus in altitudinem se exlollens, quasi cwlestis tuba ct animai consitiis. lnitium : Qua;ritur de sucrameutis
Domini cithurista, erat lunc lemporis magister Petrus, legalibus, qucedata sunt in signum perfeciorum, et
venerabilis cantor Parisiensis, vir polens opere el jugurn superborum, et pedagogum in/irmorum, etc.
sermone, aurum suum ei argenium simititer conflans, Ei hoc ipstim opus cui cx ms. codice lucem promil-
et verbis suis naleram faciens, morum honestute pon- tcbat Pbilippus Labbeus. In bibliolbeca Dunensi in-
dus el gravitatem'eonferenssuce doctrince. Ccepilenim scribitur Liber sententiarum. Quasrilur de sacra-
facere et docere, velul lucerna urdens et lucens, et meulis legatibus, elc. Al certum rllain Summain
civitas supra montemposita,el candelabrum aureum periincie ad Peirum Cantorem Parisiensem, non
in domo llomini : de cujus fonte limpidissimo beaiis- Remcnsem, ctim Ptirus Cantor Reinensis cogno-
simus vir Fnlco perpotabat. Plura;possent colligi in mcnlo de liiga, ullra arlem poeticani in scribeado
iaudem Petri Cantoris ex variis selaiis ejusdem scri- processerii. Carolus Viscbius in Biblioiheca scripto-
ploribus, qtiaj compendii causa omilluuiur, ut ad rum ordinis Cislerciensis, pag. 263, aliriliuil uicto
scripta lam edila quam inss. veniamus. Petro tCaulori Paiisicnsi De sacramenlis librostres,
Scripsit ilaque Summam quce dicitur Ver6ttm niss., iuquil, apud Villariiiiu el Aliiam, ambas ab-
abireviatum,co quodab his verbis incipial: Verbum balias celcberrinias ordinis Cisteiciensis in Belgio,
ubbreviaitim faciel Dominussuper lerram. etc. {Hom. quorum inilium : Circuibat populus, elc, (lcquiuus
 «3 NOTITIA. ii
idicendiimcgo nibil babeo, ctim non vidcrim. Vix APetri Cantoris, minc Pelri Comesioris inMriptio-
lamen inibi pcrsuadere possum semel atque ilerum ncm. Exstanl Petri Cantorit Commentarii in Gcve-
Petrum Cantorcm de eodem argumento scripsisse. tim,Exodum, Levilicum, Numeros el Deiticronomium
Habenliir inccleberrima bibliolheca Parisiensi Col- mss. in bibliotbcca Aiuea: Vallis ordiuis ejusde n
bcriina codices dun manuscripti, numeris 2208 et Cistercien is, codicibus 9 et 10, quos leniiiinus.
1419, suh lilulo Consiliarium magistri Petri Canto- Ejitsdem 6'omfflen/ariiin libros Numerorum, Deute.
ris, vel Summa de sacramentis et animce,consiliis; ronomii, Josue, Judicum, liuth, Oxonii mss. in bi-
sed ex ipsa operis quantacunqiie leclione, ubi auctor bliotbcca l!;illiolana, cod. 22. Iicm in Psalmos iiii-
in nonnullis capitibuscital et confutalPeiruin ipsum dem cod. 30. Petri Cantvris Commentaritts in Psal-
Canlorcm, conslat illam ad Pelrum Caniorem non terium, ms. in bibliolbcca Sancli Micharlis in pcri-
spectarc, comperique postea Summam illam cerlis- cuio maris, littera E. 28. Incip't: Flebat Joanims
simepertinere ad Roberlum de Chorseone, doclissi- quia nemo erat qui aperirct librum, etc, el in p-?al-
mum theologum, ipso Petro de" quo Ioqiiimur ali- intim primiim in-ip t: Erdras reporlator bibliothcccr
quanlo posteriorcm. Iloc idem opus falso sub no- i.i Babijl nica caplivitale, elc. Vidi cgo idem opim
inine Pctri Canloris babcliir ms. in biblioibeca ins. iu'clur ssima biblioibeca Samti Yictoris Pari-
Longipontis ordinis Cisterciensis liltera D. 6, cttm siensisCaiionicoru.ilPitiiRegul irinm , littera D. 2, in
PvenitentialibusBariholomcei Oxoniensis el lloberii fcriptum : Nolidct! Remensi*sitper PsaHeriutn,
de Flamesburia. Deniquein bibliollieca Vallis Luccn- quomodo pleraqae Petri Canicris Parhiensis sub
sisejusdem ordinis,.pulpito 16, litlera E. Vix igituc iioinine Petri liemensis, supra jam dixiinus, in bi-
opus aliquod Pctrj Canloris maniiscripium inbildio- B bliolhecis r^pcri-niliir. Ejusdem Ctossn iu Evangella,
thecisqtiod non habealplures titulosel iiiscriptiones. ms. Oxonii in bi.liotbeca cofegii Me toncnsi » cod.
Idem De conlrarietatibus theotogice opusctilum, 144, itemque iu bibliolhcCi Cluniaiensi, Petnis
quod incipit : Videmus nunc per speculum el in Canior in quatuor Enangelin, litlera G. 2. Ejii-dem
xenigmale, elc, ms. in bibliolheca Navarrica Pari- Glossa in Novitm Tesiameniitm, ms. Cantabngia: in
siensi codice in 4, el Cantabiigioe in collegio Sancii aula Peaibrochiana, cod. 179, sed paulo latius biijus
Benedicti cod. 371, sed anonymumetinsc:p:uiit:7Yrt- scriptoris speciales in Scripiuraui sacram labores
elatusde contrarielate Scriplurce. ldein in ms. co- explicemiis.
dice Yillaris ordiuis Cisterciensis in Brabamia in- Sixtus Senensis ordinis Fratrtim Praedicatorum
scriptum : De contrarielalibus thcologicis, eo'quod in Bibliollieca sancta lestatur. se vidisse seque. lia
sub opcris initium de apparenlibns sacra? Sccipiune in bibliotheca Fiatruin Prajdicatonnn Lugduuen-
Conlrarielalibtis loqualur, unde scribae loli operi sium :
nomen indiderunt, pro more scribarum veieriun, In Ptallerium librum ttnum, cujiis initium : Flebat
nomina libris ex argumento primis capilibus con- Joannes, et non eral qui librum aperirel, etc.
tento, imponenlium. Idem in multis aliis bibliotlic- In Proverbia lib. 1, ciijus initiuiii : Pnrikoicc
cis inscripliim : Grammatica iheologorum: Videmus Salomonis secuhdum Ilebraicam veritatem, clc '
nunc per specnlum et th cenigmate,etc, til in bihlio- I'n Ecclesiasten lib. 1 : Bealus vir cujus auxiliuih
thecis Afllighemii et Niiiov* abbatiarum in Flan- abs le, etc.
dria. De hoc operc ita Ioquititr lienricus Ganda- ln Sapientiam lib. 1 : Summi Rcgis palatium, etc.
vensis in libro suo De scriptoribus eeclesiasticis, Q ln Ezecliielemlib.2: Et factumesiin lertio anno, eic-.
cap. 15 :Scripsil el alium librum quem vocavit Grain- InActusapostolornmlib. 1: Liquefactaest lerra,eic.:.
maticam theologoruin,'ad sacrce Scripiurw intelle- In Epistotas canonicas lib. 1 : Us meum loqneutr '
ctum, in multis locis salis utilem. Idem opus in- sapienlium, elc
scriptum Magis ri Petri Camoris ltemensis, De iropis In Ajiocalypsimlib. 1 : llcec sola inler libros Novi
ioquendi ms. in celebri biblioibeca Sancti Victoris Testamenti vocattir propheiia, etc.
ad muros Parisienses, lillera GG. 13, fol. 270 : Joannes Bunderiiis in lm ice librornm rnanuscri-
Videmus per speculum el in cer.igmate, etc, post ptorum Belgii, recensens Opera Imjus Peiri,quein
Suinmarn ipsius Canloris De sacramentis el animce vocat Petritm Remensem, Canlarem Parisienstm,
cvnsiliis, ibidcin fol. 149, de qua supra cgtmus: quomodo cliam in Clironico Lougipontaiio vocalur :
ldern opus in eadem bibliolheca, litlera B. 6, fol. quiccuuque in divcrsis camoui;s repcrit, alia plura
162, inscriptnin : Tractatus M. Petri Ciinloris De hoc tenore prorerl, prajlcr ea qtiajjani snpra reccn-
tropit loquendi, lilleris rubris cujus initium : Vide- suimus ac distinxiuitis.
tnus nunc per speculum etin ccnigmate,elc. Iu eodcm Annolalioneset brevia Commenlatia in totitm Vetut
aulcm codice^ ejusdem Opuscutum De monucltopro- el Novum Tesiamentum, apuil Domiuicanos Valen-
prietario, fol. 189, quod incipit, Judns qtiia furerat cencnses.
et loculos habens, ea quce in communibus loculis po- Comme.ntaria in Genesim qnsc taliler incipiuni :
nebaniur, asporlabal, elc Denique idem opus eliam Principiuta verborum primum wlerniiatis operum, etc.
Decontrarietutum solutionibut inscribitur, aliquando Snper Exotlum : Fecit Moyses primam operimen-
De tropis iheologicis, aliquando Tropi et phrases jj tum, ctc.
sacrceScripiurce, ul quotmamiscripti codices, lot fere Super Leviticum Ezecliiel: Parielem perfodit, etc.
lituli el varia: inscripiiones legantur in bibliotbecis. Sitper Pbalierium : Flebat Joannes, et non erat
VidimuseliamParisiis in mauibus Jacobi tlomiuey qtti hbritm aperiret, elc., apud Clarum Mariscuin ,
Augusliniani eiemiloe, Altegorias Petri Canloris in Uaudelum, et in S. Marlino Lovanii.
Scripluras, seu sacros librus Veleris el Novi Testa- Super Epislolas Pault: Ab increpaiione tua fitgient,
menii, iiiutuatas ab ipso ex bibliolbeca Parisiensi ctc. In Claro Marisco, apud Sanclitm Martiuuin Lo-
Navarrica , quartim hoc est initium : in principio vanii, apud Minores Brugis et Valenceuis.
creavit Deusccelumet terrctm, elc , quoeeliam niss. llcec Joaunes Bunderius loco (italo.
Caniabrigia: in bibliolbeca aula: Pembrochiause lnfulas episcopales dedinasse virum probum, c(
cod. 76 cum scrmonibus Pe|/i Comestoris, cui per- nionachum indiiisse in monasterio Longipontis or-
peram attribuloesunt. Soepiuseniiu Opera Petri Can- dinis Cislerciensis, ubi sanciitatem vilas sancto line
toris ct Peiri Comestoris in mss. codd. coirfusa sunl, complevil, NecrologiumEccIesiaBTornacensis lesia-
raiionesoliusprimx littera? scilicet initialis scriptoe: lur. Obiit x Kalcndas Octobris, anno 1197, uicjtis-
quoecum in mss. legalnr melioris notae, alii recen-. dem'abbatia:, in qua obiit, Necrologiun: coiiinic-
tiores pro libilu vel conjeclura addideriuit, nuuc morat.
15 PETRUS CANTOR. 1S

DE PETRO CANTORE

ELOGIA.

\Verb. abbrev. edit. Georgii Galop. 4*.)

Jacobus a Vitriaco S. Rom. Ecc. cardinalis Bistoriai A Idem lib. vm, cap. 69.
suce Occident. cap. 8. Quidam dixerunt (sanetum Thomam Cantuar.)
Pauros Dominus sibi reliquerat viros honestos ct damnatum ut regni prodilorem ; alii martyrem, uii
linmraios, qui in via peccatorum non steterunt, et Ecclcsioedefensorem. Eadem quastio Parisiis inter
incaihcdra peslilentiae non sederunt. Quorum iinus, magislros venlilaia est. Nam magister Rogems
vciul lilium inler spinas, elc. Vide supra in Noli- jnrayit illum dignum fuisse niorle, etsi non lali,
lia liist. lilt. beali viri- constantiam judicans contumaciam. E
Thomas Canlipratanus libro H Apum, cap. 1 , conira magister Pelrus Canior jtiravit esse marty-
num. 9. rem Dco dignum, ulpole pro libcr|ale Ecclesi»
De hccbono viro {Joannecanonico regulari in Cunli- irucidaliim. Quoruin (|ua?stionem Christus solvit,
pralo) miiri sni concanohici referebant qno.d cum cum multis et magnis illiiin signis glorificavit.
cssel Parisiis el audilor beali et magni viri, magi- Idem lib, xn , cap. 48.
stri Petri Cantoris Parisiensis, quibusdam dubila- Magisier Petius Canlor Parisiensis verbo , vita ,
tionibus el lenlationibus fluctuabat, clc. et exemplo plures aidificaveral. Ilic in Ponlenella
ldem libro I, cap. 19, mim. 8. domo ordinis nostii factus est novitius, et infra
Quod mortale el damnabile est, dum tamen'umim annum prolialionis dcfuncnis esl, et in capilulo
competcns sit, 1'eneficia plura retinere. Hoc idem sepultus. Ciitiique poslea neCessitale aedificiorum
niagister Petrus Cantor S. Marioe Parisiensis, et corpus ejtis esset transferendum , aperto sepnlcro,
dixit et scripsit. (Verbi abb. c. 31 et 32.) tam magniis el tam suavissiiniis ex illo odor effer-
ldem, lib. n, cap. 50 (al. c. 29), secundum exem- B buit, ut nares oniiiium illius fragrantia reficeren-
plnr ms. Sancti Sepulcii Camerac. in notis Geor- lur. Odor ille signum erat eximiae ejus doctrin.c,
gii CoUenerii S. T. doctvris et cancellarii Duacen- cujus mercedem receperal in_ ccelo. Quanium vcro
sis, elc gratia:, quanlunive gloriae, doctores, sive prxdica-
Beatacmemoriac magister Peirus, quondam Can- tores, post hanc vilam mereanlur, subsequens
lor Parisicnsis, cuidam niibi nolo narravil, etc. sermo declarat.
Vincenlitts Bellovacensis in Speculo historiali, lib. Chronicon Marchianense in Paralipomenis Sgnopseos
xxix vei. editionis, cap. 59. Francc-MerOringiccefinnoHH, fol. 9b7, tic liabei:
Eodem anno (1197) Petrus Canlor Parisiensis Peiius Canlor Parisieilsis, eximius doclor, qui
lam vila quam dnctrina coiispiciius obiil : amalor scripsil Verbuin brevialum , in magna devotione el
pielalis alqne jnsliliae, apud ccenobium Longi-Pon- confessione sancla migrat a corpore in monasierio,
lis in magua devotione sanctaqne confessione mi- quod diciiur Longiis-Pons non longe a Suessione.
gravil a corpore. Henricus de Gandavo in libro De dlustrib. Ecctesice
S. Anioninus in Chron. parte n, tit. 17, cap. 9, 65, scripl., cap. 15.
29 {cadem babsl quae Vinc. Bellovaccnsis). Pelrus Canlor Parisiensis, et ipse eliam theolo-
Ccesarius Heisterbachensis ord. Cisterc. lib. il Histo- gicae schahe recior, scripsil librum qui a sui prin-
riarum memorabilittm , cap. 31. cipio Verbuin abbrevialum nomiiiatur magna utili-
Tcmporibus Philippi rcgis Francorum , qfii hodie tate pleniim. Scripsit eliam alitim libruni, qtieui
rcgnal, erat iu civitate Parisiensi usurarius qui- vocavi Grammaticam theologorum, ad iiiiellcctum
ilam diiissimus, Tbeobaldus noiuine. llic cum ba- C S. Scriplurse, in multis locis satis uiilem.
bercl possessiones plurimas, inuuiiasqiie pecunias Joannes Trilhemius libro De script. ecclcsiasiicis
cx usuris congregatas, divinitus coiiipunclus, ad circa annum 1200.
iiiagisirum Maurilium ejusdem civilalis episcopum Petrus Cantor Parisiensis, et postea, tit ferttir,
venil, ejusque consilio se commisit. Hle vero, cum episcopus, vir in divinis Scripturis crudilissiinus,
in uidificalione ecclesioo B/Marise nimis ferveret, et in sseculari Iphilosophia nobililer docius, ibeolo-
consuluil ei quatemis. pecunias suas ad structuram gica: schola: Parisiis inullis annis gloriose piaeliiit,
inchoali opeiis conlraderet. Qui hujusniodi consilio et discipulos multos egrcgioserudivil. Scripsit etiam
aliqiianlulum sibi suspecto, adit magistrum Petrum qusedam praeclara opuscula, de quibus pauca ad
Cantorem, verba episcopi ei insiuuaiis. Cui ille inantis noslras memini pervenisse. Voluinen prae-
respondil: « Non dedit libi bonum consilium voce hac nolalum :
vice : sed vade, el fac clamari per plateassub Verbum abbreviatum liber. Verbum abbreviatum.
,
praeconis quia paralus sis restituere omnibus a
est Distinctionum aliud... lib. 1... Abel aicitur princi-
quibtts aliquid supra sorlem cepisti.i Factumque pium.
ita. Deinde rediens ad magistrum , ait : « Omnibtis Grammalica theologomm... lib. i.
ad me venieniibus, tesle conscienlia, omnia resli- Sermones varios... lib. 1.
ttii ablaia, ct adhuc supersttnt plurima. > Tunc De quibusdam miraculis... lib. 1.
ille : « Modo, inuuii, poteris eleemosynam dare De sacramentis quoque... lib. 5. Circuibat populus.
sccurs. » Uctulit mihi dominus DanielabbasScona- Claruil lemporibus Henrici VI, anno Domini 1200.
vi;e, quod ad coiisilittm ejusdem Cantoris, per pla- Sixlus Senensis libro lvBibliolhecoc sancLe.
teas civitalis ntidus in suis femoralibus incesserit, Petius Canlor Parisiensis , et poslea ejusdem nr-
sc
servo cuni virga impellente, ac dicente : < Ecce. bis cpiscopus , inler alia praeclara opera a se edita ,
iste est illc, quem pro suis pecuniis principatus scholasiicam Glossam in universa sacro-
honorabat, qui lilios nobiliuiu obsides lenebat, > eic. scripsil
 17 ELOGIA. 1R
sancta Biblia, ex qiia* ipse in bibtiotheca Lugdu- A Insuper videlur Petrus Cttnlor scripsisse in Mat-
nensi ord. Praedicatorum vidi infra scriplos libros : Ihwum ex Litdolfo Saxone in vila Chrisli, parte i,
In Psalterium... Flebal Joannes quia non erat qui cap. 17, 58 et 42. Quibus tocis citatnr, el in postrema
aperiret. editione subnotatur in margiue : « In Matt. >
In Proverbia... Parabolce Salomonis tecundum He- Idem Ludolfus ibidem, cap. 68,sic de eo loquilnr:
braicam veritalem. « Hoc idem {scilicet mortale et damnabile esse) Pc-
In Ecclesiastem... Bealut vir, cujus auxilium abs trus Canlor Parisiensis el tlixit el scripsit. >
te, etc Georgius Colvenerius S. T. doclor el professor,
In Sapienliam... Summi Begis palaiium. atque cancellarius Duacensis, in nolis ad cap. 19.
In Ezechielem... Et factumest in trigesimo anno, elc. lib. i, Boni universalis, seu Aptim, ThomceCanti
In Act. apost. . . Liquefacta ett terra, etc pralani, ad illa verba: «Hoc idem magister Pelrus,
ln canonicas epist. . . Os meum loquetur tapien-, cantorS. Marice Parisiensis, et dixit, el scripsit,* sie
tiam, elc. » inquil : « Hcec est leclio ms. B. et teriii impressi,
In Apocal.. . Hcec sola inter libios Novi Tesltim. quibus accedunl alia duo mss. quce habent : iMa
Prbphetia vocalur. < gislerPelrus S. mcmoriceCanlor Parisiensis. >Sed
His ex Sixto Senensi repetitis addit Antonius Posse- in Ms. P. sttperlineas, rfic/ioni Petrus adjectits est,
vinus Soc. Jesu in Apparatu sacro, t. \II, lil- Comestor : forte^ ex anliquioribtis impressis , qita-
tera P. ambo legunl, sedperperam : i lloc idem magister Pe-
Scripsisse item atqtte adeo in Germania exsti- trits Comeslor S. Marice Cantor Parisiensis dixitel
tisse nostro lempore in xn propbetas aliqui teslan- scripsil. > Cerle qiti uddunl Comcslor, duos diversos
auctores conflant in unum. Neqtte enim apparet Pe-'
lur, sed el scripsil tres libros.de sacrameniis. Aliiim trum
quem praenolavii Verbum abbrev. eiGrammaiicam "n Contestorem, qui, teste Tritltcmio, presbyter
llieologoriim, alittm de miraculis quibusdam , ser- S. fail Ecclesiai Trecensis, cantorcm fuisse Ecclesice
mones plures. Atqui ejusdeni Pelri Cantoris exslal Marice Parisiensis.
ms. opus morale sive de casibus conse. lum Lo- Est eliam, eodem Trilhemio auctore, Pelrus Cait-
vanii iiim Biirdigaloe in collcgiis nostris. Quod tor posterior Comesiore annis fefe quadraginla. Flo-
opus Marlinus Delrius noster in vetuslissinio Sylvae ruil enim Comeslor anno 1100, Cautor obiil, lesle
Majoris inonaslerio, in iractu Burdigalensi niler Vincentio in Speculo elAntonino in Chronicis, anno
alios, qni sub impluvio conipiitrueraiit, obtinuit. 1197.
Sic ille. Quod dicil in Germania exlilisse ejutdem « Eadem, ittquil ille, leclionis varielas esl tib. n,
commentarittm in xn propltetas, id credo ettm lia- cap. l,p. 9, itbi duo impressa uddunl nomen Co-
bere ex epitome bibliolheca: Gesneriance in qua sic mestoris. Verum non recte id fieri, et ex eq probatur,
legiltiriPelri Canlorisexposilio\super xn prophetas.t quia Canlipralanus vix videlur poluisse videre disci-
Item : « Discursits secundum ordinem alphnbeli de pulttm Pelri Comestoris-; et quod omnia mss. cum
omni materia llteologka. M. Dresserus, ia esl Mal- tertio imp. ibidem nuttum habeant hitjtts lectionis
thanis Dresserus. > vesligium. "t
Prater ea quce habet Sixlus Sen. et Possevinus, Capite vero 30, part. xn, sine ulla diversilate leguM
liujus Pelrus Crespe.lius, citat sermon. 2 de B. Vir- omnia : Peirus Caiiior Parisiensis.
gine qui habelur sub finem Verbi abb. ad itlud Isaice JoannesCognalits lib. wHist. Tornacensis, cap. 1,
40. Ecce genles quasi sitlla siiulce,clc, in triumpho ex libro Obituario ejusdem Ecclesiw.
B. Marice die 2. Decimo Kalendas Oclobris obiit egregius doctor
ldem die 23 cital ejusdem sennonem l de Annun- Petrtis Cantor Parisiensis, qui in episcopum Eccle-
tittlione. siifi hujus aliquando eleclus, vacalioiicm humililer
dedinavit: ct postquam audiloribus suac scientioe
Georgius Cassander in pne Ordinis Romam de officio et niorum horma non modico tempore exstiiit, as-
misscelicechabet: sumplo Cisterciensi babitu, in monasierio Longi-
Ante pauca quoque ssecula, in Galliis mullnm Pontis sanctitatem vilae beato fine complevit.
visitatae fueruni missae, vulgo ilicloebifaciaiae, tri- Thomas James in catalogo suo mss. tibrorum qui
iacialae, quadrifaciatae, videlicei cum plures niissos adhuc in Angliwreservunlur, excuso Londini anno
diversi argumenli usque ad offerlorium sxpius t lbOO.
ileratae laiidcm uno canonc coiicludebantur : ad- Petrus Cantor scripsit super librum Ntim., Deu-
versus quas sludiose scribil Pctrus Cantor in Verbo teron., Josue, Judicum et Rutb. Exemplar 1, Oxo-
abbreviato. Eas oinniiio obsolelas existimo, etc. niae in bibliotb. Ball. vol. 22. ln Psalmos cxempl.
In Catalogo mss. librorum bibtioihecce Cambero- unum ibideni vol. 30. Yerbum abbreviatum excinpl.
nensis a Bosquiero Minorila, pice memorice, edito, 1, Cant. in bibliolh. Ben. vol. 223. Glossam iu
haic habentur-.i Exposiliones Magislri Petri Cantoris Evang. exemplo 1, Oxoniae in bibliotb. Col. Mes.
in unum ex quatuor. Ilem liber mag. P. Cantoris vol. 144. Disiiiictiones exempl. 1. Canl. in bibliotb.
qui dicitur Verbum abbreviatum. Item expositio in Ben. vol. 219.
Job. >
19 PETRI CANTORIS 20

NOMINA AUCTORUM

O-uorum opera ususest Auclor. ia hoc libro Terbum abbrevialum dieto.

A • Historia tripartita.
Alanuspoeta, Iloratius.
A bericus Remensis. I
Agellius, seu Aulus Gellius. InnocenliusII. '
Alexander111papa. lsidorus.
Ambrosius. Ivo Carnotensis.
Anselmus.
-Ippendix ConcLateran. m. J
AquitaScripturajinterpres, Josephus Anliq. Judaic.
Aralor poela. Jus canonicumet civile.
Aristippus. Juvenahs.
Aristoleles,
Alhanasius. L
Angustinus. Legenda sanctorum.
Ausoniuspoeta. Leo I papa.
B Lucanus.
Basilius. M
Beda. Macrobius.
fienedictusin Regnla. Magislerde Sentent. seu Pelrus Lorabardus.
Bernardns. Martialis.
Biblia sacra et secundumLXXet Vulgatsecdiliom MiloTervannensis.
Boetius. 0
C Origenes.
Carthusiensiuminstituta. Oviuius.
Cassiodorus. P
CAtO. Pelrus Dialecticus, *eu MagislcrAbaelardus.
Cicero. Plato.
Cistorciensiumconstllutiones, Porphyrius.
Claudianus. Porretanus, seu Gilbcrlcs Pictavicnsi3.
CollalionesPatrum. Propertius.
ConciliumLateran. sub Alexardro III. Prosper De vita contemplaliva.
ConciliumRemensesnb Eugenio III. Prudentius.
ConciliumTuronense. Pulanus.
ConstitutionesGregoriiYJI papae.
Q
P Quinlilianus.
Damasus papa. Quintus Curtius.
Demosthenes. R
Diogencs,
DionysiusAreopagita. Rabanus.
E Remigius.
Robertus de Cameraco.
Epicurus. S
Eugenius papalll.
Eusebius Caesariensis. SamsonRem. archiep.
F Sallustius.
Falco Remensis. Seneca uterque.
Sidonius IX.
G Staiius poela.
Gallus.poeta. Strabus Suelonius.
Gelasiuspapa. Symmachus.
Gefla philosophorumper Laertium, T
Gilbertus episcop.Peetavieusis.
Glossa.interlinealis. Teiesphoruspapa.
Glossaordinaria. Terentius.
Gratianus. ThomasCantuar.
GregoriusMagnus. Theophylaclus.
GregoriusSeplimus. V
II ValeriusMaxiinus.
Hieronymus. Virgilius.
liilarius. yilse sanctorum, ut: Vita S. Fursffii,VilaS. l.auuomari,
Hildcbertus Cenomauensiscpiscopus. Vilaseu Legcnda sancti Sebastiani.
21 VERBUMABBREVIATUM 2i

YENERABILIS PETRI

CANTORIS ECCLESLE BEATJE MARLE PARISIENSIS AC S. TIIEOLOGI^ DOCTORIS ET PRO-

FESSORIS,

VERBUM ABBREVIATUM,

OPUS MORALE

Omnibus theologis, pastoribus , confessariis, cOncionatoribus, jurisconsullis el cujus-

cnnque conditionis hominibus utilissimum.
E tenebris nunc primum erutum el notis illustratum studio el opera R. P. D. GEORGIIGALOFINI, mona-
tierii S. Gisleni, oidinis S. Benedicti, provincice Hannoniw, reliqiosi el bibliothecarii.

(Montibus, ex lypographia Francisci Waudraei, eub Bibliis, 1639 4«.)

VERBO DEO,,VERBO 1NCARNATO, VERBO ABBREVIATO

DOMINO NOSTROlJESU CHRISTO

Omne studium meum illuslrationthtijus Verbi abbreviali, a venerabili PelroGanlore con-
scripti, impensum, tibi, Jesu bone, ollero ac consecro : mei, et omnium qui hoc oous
frucluose legerint, ajternum, precor, miserere.

LECTORI CHRISTIANO S.

Verbum abbrevialum, diu mulmmque desideralitm, Leclor Chrisiiane, tandem in luccm prodit, at
rion nisi niultis prius insumplis sudoribus. Cum enim plerumque chirograpba, et squalore obsita, et ah
edaci vetustate corrupla videamus , haud dubium quin lectorem diligenlem, et, ut sic Ioquar, in-.
defcssum rcquirani, qui priusquam ea prelo commitlat, ilerum iiertimque examinet num verba et-
sententia1, amanuensium incuria et scribendi prsecipilatione, dcpravala suhl. Idcoque, quantum lieri
potest, non unico. exemplari, sed altero el altcro utendum est, ut unius mendum aliud ementlei
iinitis mutilum aliud suppleat, sicque leclio sanior et intellectu facilior emerga-l. Hie me id fecisse
oporluit. Ubi ex uno ad me misso exemplari ccepissem apographiini formare, lanlani in eo vidi clia-
racternm triluram, -lamquc obscuras et inusilatas verborum abbrevialiones, ul slalim judicarim plu-
ribus mihi opus esse, si leclionem genuinam vellem colligere.
Tria ilaque milii in hunc flnem comparavi chirographa e tribus. Belgii noslri! monasteriis virlute
el doctrina lloreniissimis, nimirum Vedaslino, Marchianensi cl Camberonensi. Quarlum apud nos
sa?piusqusesivi, sed rcperire non potui, eo quod avolasset. Aliero praelerea codice Camberonensi ustts
sum quo, inler opera Anselmi Caniuariensis, aliquot Verbi noslri abbreviali capilula conlinebantur.
Ilujus codicis, dum in nolis menlionem feci.Hragmenliun Camberonense nuncupavi : caelera vero
exemplaria, nempe Vedaslinum, littera V, Marcbiatieuse M, Camberonense C, brevilalis causa si-
gnovi.
Horum tritim margines et orse nolis nonnullis onerali sunt, non tamen a Venerabili Petro auclore,
sed a sludiosis illustraiionis ergo superadditis. Id aperle colligitur ex Vedastino margine cilato in notis
ad c. 97. lbi enim legitur : Totum ergo membrum hoe distinctionis abolendum est, nec credendum Pe-
trum Cantorem Parisienssm vitium hoc, el ccetera quce inveniuntur in hoc libro, posuisse,sed tchotastici.
illum transcribentes, et notulat suas ad libilum addenles, lotum corruperunt.
Marcbianense cum Camberonensi, quoad lextum et notas. collalerales, ulciinque convenicbat; at
a capite 66 itsque ad 80 et a Vedastino el a Camberonensi fere coniinua leeiionis varielale recedebai.-
 23 PETRI CA.NTORIS 24
Ojiapropler verbotcnus descrlbendum censui, et descriplum in calce operis, hoc cst posl omnes nolas,
rcponi. *
Illa vcro, de qtia dixi, varielas, non modo in verbis consislebal, verum etiam In
cxemplis, qua»,quo
plura el ampliora sunl, eo, pra: aliis, ad propositi argiimenti pleniprem inlelleciiim el probationein ma-
gis coniliicunl. Haje aulem parlim audoris sunt, parlim alicujus scholiastse, qui, capile 80 verba Pelri
Canloris cilans {infine posl omnes notas), ipsuin Magislrum nunciipal, quod auclorem de
scipso dixissa
liiinimeputandumest.
Vedastinum eleganti slylo scriplum esl, sed dolendum multis in lextu superabundare, multis
qiioque
carere. Abundat, dum ea quaj marginis suiil, videlicel notas, in texiti recipit. Heficit, nec raro, diim
parles veri lextus omittil. Id mecum vlsusest inlerdum advertisse quidani ejusdem monasterii, ut reor>
religiosus, qui hos defectus notans plumbeo stylo, in lateralibus oris scripsit: Deficit hic.
Nunc, quod ad nolas-attiriet, scias velim, Leclor, me fideliter eas subnotasse qtiae utrius exempla.
ris eranl; at ubi res exposcebal (quod non raro conlingii) pro ingenii et judicii copia, nieas inlerduui
adjecisse, quibus obscura vocabula explicarem, sententiarum cilaiiones depravaias reslituerem ac illu-
strarem ; ea tanien brevilale hsec perslrinxi, qua polui, ne pro Verbo abbreviato, Verbum prolongatum
redderem, Si quid autcm in illis a me minus reele dictuni esl, opio illani B. Auguslini senlentiani
inilii aptari {De Trinil. 1. i, cap. 3. et 2) : Nec pigebit me, sicubi hwsito, qutrrere : nec pudebil, sicubi
erro, discere. Proinde.quisquis hmc legit, ubi pariler certus est, pergat mecum ; ubi pariler hcesitat, me-
citm quceral; ubi errorem suum cogiioscil, redeat ad me; ubi meum, revocet me. lta ingrediamur simul
charitatis viam, etc.
Hoc , tu, Lector, uiere Verbo abbreviato, et polliceor uberem referes fructnm. Lectio enim salula-
ris et frucluosa est ad peccali cujuscunque ftigam et cautelam, ad mores informandos, capescendas
virtijtes, ad amorem Dei, mundique contemplum insiillandum animo; e(, ul verbis cujusdam sapientis
concludam {in textu Marchianensi, cap. 80, posl omnes nolas) : Verbum abbrevialum planum esl ad /5-
dem el morum scientiam habendam. Vale in Domino, el si qtiis stimtilus virlulis ex Iiac leclione aiiimo
tuo altius solilo insederit, pro nostri suscepti laboris mercede, me luis apud Deum precibus juva.

PETRICANTORIS

VERBUM ABBREVIATUM.

. Sed modo,"inquis, hunc Iibrtim evolvcre volo, modo

1 CAPUT PRIMUM.
illum. Fastidienlis storoachi est multa degustare :
Conlra superfluitatem et protixitatem 'glostarum qita?, ubi varia sunt et diversa, inquinant, non
et inutilium qucestionum.
alunt. Probalos itaque semper lege libros; et si
t Verbum abbreviatum fecit Dominus super ter- quandoad alios divertere libucril, ad priores redi,
ram (Rom. IX).I Si enim Verbtim de sinu Patris ad aliqua libi comparans in auxilium adversus omnia
JJOSmissiiai, imo si Filius Dei incircumscriplibilis, - viliaetomnem pestem; et cum mulla percurreris,
tquem tolus non capit orbis,> brevitate titeri vir- unum excerpe quod illo die decoquas. Hoc quoquo
ginalis voluit circumscribi, quanto magis Verbum , ipse facio. Ex pluribus qua?legi aliquid apprehendo et
sacne paginx (quod nobis tribuit, et quod nobjs in excerpo. Iiem (epist. 48,16,45): Etsi multum super-
arrham el pignus suae dilectionis reliquit) voluit esset selatis, parce dispensandum esset ut sufliceret
abbreviari: in quovias cl semitas ejus deprchcnde- necessariis. Magna eiiim dementia est siiperfluilaii
remus, in quo cursus nostri viam' breviter et suc- intendere in tauta temporis egcslatc. Non est opus
cincle ad auernam bealitudinem legeremus expres- verbis, sed rebus. Ilaec est scicnlia rerum, qua3ma-
sam? Superfluitas verborum, imo et inflnitas esl in gis informat animiim , vitam disponil, aclioncs
uliis scripluris respeclo sacrse Scripturoe, quam rj regit, ngenda et omiltend-i demonslrat, sed el al
respuit illa. Hanc prolixitalem et superfluitalem amplusire, el per ancipilia ilucluanlium dirigil
verborum philosoplius viluperans, et resecandam cursum. Nemo securus sine ea.
oslcndens, ail (SGNECA,epist. 2) : Dislrabit nos v 2 (Epist. 19.) llaque cum breve sil tempus, cmn
librorum multiludo. Ilaque, cum legcre non possis piinctum et etiam minus punclo sit, quo vivimus.
quaiitum habucrrs, sats cst babcre quanttim legas. cttm rciroacla lcmpora mors jam leneat, Doinino
 25 VERBUM ABBREVIATUM. 26
per horam saiiem serviamus, breviialemque imi- A sasus legem superflua expositione onerans? Ilem.:
tantes, colligamus uliliora capitula, sumpta lum >x; Hieronymus lextum per textum Cxponit, aliam glos-
corpore sacrx Scriplurac, lura cx bene diclis aliarurai sam snpervacaneam judicans; ideoque nobis difli-
srriplurarttm. cilior est ad intelligendum. Ilem : Sictit Hierony-
Quidquid enim ubicunque bene dictum est, mus el Origenes asleriscos el obelos illuminandis,
mcum est, inquit Theologus (epist. 16), ad vitiorumi el confodiendis, et delendis pra^posuerunt; ita et
singulorum redargutionem,et ad virtutum et morum nunc magis videiur esse opus, ut haec praponere-
commendationem, et operr.m noslrorum direclio- mus ad explanationem diflicilium, el jugulalionem
nem, negotiorumque in Ecclesia emergenlium de- deletionemque prolixilatis, et superfluitalis glossa-
cisionem. rum. rtem»: Sicut in templo era infusoria, in can-
In tribus igiiur consistit exercitium sacra Scri- delabro exslincioria et emunctoria (Exod. xxv), sic
pttirae: circa leclionem, dispulaiionem et praedi- in sacra Scriplura infusores fuerunt, ut, qui eam
cationem. Cuilibet istorum mater oblivionis et no- exposuerunl, Ilieronymuset Gregorius;exslinctores:,
verca memoriae estnimia prolixitas. Lectio autem qtii lia^reses exstinxerunt, scilicet validi mallei hae-
esiquasi ftindamenlum, et substratorium sequen- reticorum, Auguslinus etllilarius; emttnctores, qtii
tiiim ; quia per eam caHerse uiilitales comparantur. B superflua exstirpaverunt, ut Hieronymus et Orige-
Dispulatio qttasi paries est in hoc exercilio etsedi- nns; quortmi cxemplo et nns aliqtia de stiperfluis
flcio; quia nifiil plcne inlelligitur, fideliterve prav emtingamus el reseccmus a lectione ejus.
dicatur, nisi prius dente dispulaiionis frangatur. Item : Ptidorem tnaximum nobis inculere deberet,
Prsedicatio vero, cui subserviunt priora, quasi te- qnod Ilieronymus sola biblioiheca adjulus, vocatus
cttim est tegens /ideles ab a?stu, el a lurbine vitio- a Damaso papa et consullus, ad omnes consullatio-
rum. Post lectionem igiltir sacras Scriplurse, et du- nes et questiones'. Ecclesiae suflicienter responderit.
bitabilium, per dispiitationem, inquisitionem, et non ltem: Idcm in anni unius spalio, tolam bibliotbc-
prins, praedicandum est; ut sic corttna cortinam cain historice, altcgnrice, tropologice el anagogice
trahal, et caelera. Paukc et Euslocliio exposuit. liem Angusiinus (hb.
CAPUT II. III conlra Maximum, c. |11, el in Psal.- LVII) :
De brevilate lectionis. Noli credere meis verbis, nisi id quod dixero, per
Gregorius brevitalem lectionis commendans, ab Vetus vel Novum Testamemum probavero. Ilem ait
eaque prolixitalem et superfluam exposilionem Aposlolus : « Si quis loquilur, quasi sermones Dei
resecans, ait (hom. 15, in Luc. vm) : Lecii* ista C (/ Petr. iv). i Glossa : Non conlra volunlatem Dei,
(scilicel: lExiitqui seininatseminare semen siiiim,> juxta auctoriialein sacri eloquii, et ad iuilitatem
et eaetera) non i.idiget expcsitione, sed adinoni- proximi. Item: Armali lanlum extrinsecus, et non in-
tione. Admonitoria igilur, quia per se patent, trinsecus, inermes sumus^conlra Juda?um, hserelicum>
scorsum in Ioco privato legantur; expositoria vero lum in opponendo, lum-in rcspondendo. Itein: Sacra
cl difficilia in scholis audiantur. Ad hoc, inquit Sci iplura est navis nostra, qua transire debemus c hoc
mare magnum el spatiosum (Psal. cm), > el csetera ,
Hieronymus (in c. i 'Isaice), lcrenda sunt magi-
strorum limina. Itetti idem (in c-xvi Etech.) : quae non esl oneranda saburra, et superfiuis exposi-
Cum Domintts ante offensam idololatria? illi popu-lo tionibus.sedsuflicienlibusetnecessariis tantum. Item
laiiiuni Decalogum commisisset suflicientem ad sa- (SEVER.SDLP.,dial. i, c. 12): Scepe utilia et neces-
saria praetermillenila siint, ne mullitudine ulilium
luiem, posl illam mulliplices conttilit caeremonias, ltem in Legenda sancti Martini: Cui
quibus, meritis eortim exigentibus, onerati sunt et prsegravemur.
afllicli. Eorum exemplo nos vereri debemus, quod, patica non sulficiunt, nec plura proderunt. Item Sa-
cum Dominus tantummodo lextum Evangelii Mal- lomon : i In paucis sinl actus tui (Eccli. xi). i Ergo
tba;i Ecclesiaj primil.ivsecommisisset omnia neces- si in rebus paucitas, potius in verbis esse debet.
saria saluii coniinentem, meritis nostris exigentibus, _i Item : lloc est pretiosum gummi, quod ex oculis
Domir.i liquilur, cui nihil superfluum, nibil adulle-
pnia vanis exercitationibus, et inquisitionibus su- nil contrarium adiniscendum esl. Ileni: Os
perfluis, et peccatis aliis, glossarum multitudinC, rinum,
lcciionum siiperfluitateel prolixitate onerati sumus, putei Abrahae, a quo Isaac amovil lapidem, ilerum
cum Philistseis obslruiiuus (Gen. xxvi).Item : Cum
in quibus esl lanliim < iabor el afllictio spiritus
modica farinula el siiuila lautum , prseceplum est
(Eccle. i);>puta in glossis illis, quse noninira, sed filiis Israel ul
circa texlum loquuutur. Jtem Isaias : i Quare ap- migrarent de jEgypto (Exod. xn).
Item:
penditis argeniiim vesiruin, non in panibns (Isa. .". ... Gemmis"auroqueleguniur
LV),I id esl in ipsa rcfectione, 3 scilicet spiritua- Omnia : pars minima est ipsa puella sui.
lium cloquiorum saturantiiim el necessariorum:<et (OVID.De remedio amoris, 1. I«)
laborem vestrum.i scilicet studium, c non in saluri- 4 Gregorius : Sicut oliosi vel vitiosi lectoris esl
late.i sed in foliisverborum, etin multiludine, quae manifesle dicla exponcre, ila prudenlis est obscure
aurem pra^tervolant, et animum non saiianl. licm dicla paucis declarare. Ilem : < Hoc est lignum
idein : « Ubi est Iittcratiis, uhi cst verba legis pon- quod plautatum esl t (et cauera, usque faciet, id est
dcrans (/««. xxxm/, i scilicet Scriba et Pbari- /accre docebit) i cujus folium non deflucl (Psal. i), »
 VI PETRl CANTORIS 58
<piia est verbum vita>,,sed • folia decidenl, > quibus 4A templi etiam imaginarii. Non ideo dala est nobi*
fructum arboris obiimbramus, neappareat. Si poma saera Scriplura, ul in ea vana et superflua quasrc-
Iiujus arboris, nisi quantum sutTicit, colligere pro- remus, sed fidem et doctrinam morum, ct consilia et
hibemnr, mullo magis folia inulilia. Ilcin : Sicut responsiones ad infiiiita negotia in Ecclesia emer-
texlus est umhra vita; aHernse, ita glossa, qua: ei genlia.
applicatur, sit, et esse debet verlmm vitie aelcrna?. CAPUT III.
liem : In Deiiteronomio, cap. xvi : i Non plantabis De brevitate el commodilate quwslionum.
nemus, vel omncm arborcm juxta allare Domiui Post ha?c de breviiate qiiaesiioniim, vel dispula-
Dei lui. > Haccest arbor non frondosa, haec est vitis lionis agendum est, et qua;, cujusmodi traclari de-
non pampinosa, sed fruclifera, quae plures" habet beaut, ostendendum. Ad hoc Epislola ad Ephesios
fruclus quam folia, et folia qnidem habet quibus cap. iv : < Omnis sermo malus ex ore veslro non
legunlur promissa el comminationes. Ilem : Solulus procedat: sed si quis bonus est, ad sedificalionem
est liber septem signaculis signatus per Clirislum lidei, ul det gloriam audieutibus. > Item I ad Ti-
clavem David, pro quibus, ut solverentur, flevit molheum cap\ i : < Rogavi te, ut denuniiares qui-
Joanncs (Apoc. v). Ne cogamus eum ilerum flere, busdam fralribus, nealiter docerent, ncque iuten-
per superfluas expositiones et inutiles glossas, ob- derent fabulis el gcnealogiisinlerniinaiis; qtuc qua>
scura, et Uediosa,el onerosa reddendo ad legen- stiones prxstant ruinam magis quam sedificaiionem
dum. Item : Tenebrosa aqua nubium facta est pola- Dei, quoecst in fide. > Ilem in eadem, cap. vi: <Si
bilis, quodpatetper eunuchum (Act. VIII), qui Phi- qtiis aliler docet, et non acquiescit sanis sermoui-
lippo monstrante ei locum Isaiae de passione Do- bus Domini nostri Jesu Chrisli, et ei quse secundum
mini scriptum : i Sicut ovis ad occisionem dticetur pielatemesl doctrinse : superbus esi, etnihilsciens,
(Isa. iin)., i et caetera, stalim intcllexit. Item : sed languens circa quasstionesetpugnas verboruin,
< Pctrae scissx sunt, et monumenla aperta sunt ex quibusoriunlur invidijc, conteuliones, blaspbe-
(Matth, XXVII) > in passione Domini; quia scripta mise, i etc. Item iu eadem, cap. iv : i Ineplas et
prophetarum dura ad inlelligendum , aperta et ma- aniles fabulas devita. Polius exerce te ad pieta-
nifesta facta suntper impletionem, qnaa multitudine tem, > quae est in fide ct bonis moribus. Item in
glossarum obscura reddimus. Item : Resarcire vide- eadem, cap. vi : i Profanas vocum novilates, et
mur velum lempliquod scissum est, et caeremonias oppositiones falsi nominis scienliae, devita; quam
revocarc : cum tamenChristussit finis promissorum, quidam promillentes circa fidemexciderunl. i Yera
quiconsummalomnia. Item : Videmur siniilcs esse („ scicnlia esl, quoe tantum consislit in doclrina fidei
palpanlibus ad ostium Loth,etnon ititranlibus(6'en. el morum. Ilom II Epist. ad Timolheum, cap. i:
xix); similes ^Egyptiis palpanlibus in n\cr\\iie.(Exod. i Formam habe sanorum verborum, quaj a me au-
x), unde in libro Sapientia: capite nltiino (Sap. xix). disii, in fide cl diicctione in Christo Jcsu. i In
Iterri : Videmur velare faciem Moysi (Exod. x), eadein, cap. n : i Noli verbis conlendere. Nihil
. scilicet sacram Seripluram, ut nobis, sicut Juda:is, enim utile est, nisi ad subversionem audienlium. >
cornulus apparcat (Exod. xxiv), ciim Deus eam de- Itcm in cadem, cap. n : < Exhihe te iiicoiifusibilem,
lexerit el rcvelaveril. Ilein : Videmur velare faciem recle iraclanlem verbuin verilalis : profana atitein
Christi el dicere : i Propheliza nobis, Chrisle, quis et vaniloquia dcvila. Mullum enim proficiunl ad
est qui le percussit (Matih. xxvi), > vcl inlelligit. impietalcm, in quibus nullus esl fructus. i ltem iu
Iieni Leviiici xxvi: i Veliistissinia velerum, > ut eadcm,.cap. n : < Stullas et sine disciplina qua:-
inodum legendi aiiliqtioriun, < comedetis, > in usu, stiones dcvita, sciens quod generanl lites : servuui
id est imitabimini; < ct vetcra, > id cst modi m le- autem Domini non oporlet liligare. > Et nola diffe-
gendi inodernorum, qui lamen jam senuerunt, et rentiam inler slultas qusestiones et lemerarias. llx
ideo veteres i novis,» iJ cst vetuslissimis veterum enim vance sunl el inutiles, illui periculosae el ani-
innovatis, et lunc in usum i supervenienlibus, pro- n mum subvertentes, crroremque suumcilogencrant.
jicietis. »Ilem Isaias (cap. t) : i Caupones tui admi- Item cap. m : < Tu vero permane in his quajdidi-
scent aquam vino. > Non admiscemus aquam ct cisti, el credita sunl tibi, sciens a quo didiceris, et
facccm vino, amurcam oleo, pale.am' grano. Itein : quia ab infantia sacras litteras nosli, quaa le pos-
Maxime deberet niovere nos, ad brevitalem asse- sunt inslruere ad salulem per fidem, quae est in
qiiendam, damnum in scribendo lot et lanla volu- Chrislo Jcsu. Omnis enim scriplura diviuitus inspi-
mina,propter sumpttis nimios; damnum in legendo, rata, utilis esl ad doccndum, ad arguendum, ad
propter minorem profeclum, el dilalionem ad caelera corrigendnm, ad erudiendum iu juslitia, ulperfe-
utiliora; puta damnum in emendando, proptcr ctus sil homo, ad omne opus bonum inslruclus. >
jacluram lempoiis, et ixdium ct laborem corporis; Item in psalmo LVIII: < Os meum loquettir sapicn-
damnum iu ferendo, propter pondcrositatem libro- liam; > Glossa De fide ei ccelestibus: < et medilatio
rum et impediiuentum. Item : Consumimur in le- cordis mei prudentiam; >6 Glossa: De bonis mori-
gendo superflua, ut situs locorum, numeros anno- bus. Item in psal. LXVII: < Verumiamen confrin-
rum ct temporum, genealogias, disposiliones mecha- gctDominus, > humiliando vcl puniendo, < capiia
nicas 5 i;l ajdificiis, ul in disposilione labernaculi, inimicorum suorum, > id est superbiani, < cl ver-
 29 VERBUM ABBREVIATUM. 38
tieem capilli, > id est versulias inanium quacstio- A . cursu proposilaedispulaiibnis, et disputare coepii de
num. Sunt enim qui tales calu-mniarum el quaeslio- frugaliiale el bonis moribus, virtutes singulas com-
niiiii minutias quaerunt, ul 81 ipsos capillos scrutari mendans, eisque vitia opposila redarguens etvitu-
videantnr. ltem Levitici cap. i: < Offerens turtu- perans. Tandem Polemon valde commolus suram de
rem velcolumbamprojiciet vesiculam,>idestomnem sura deposuil, omniaque insignia luxurise et lcno-
tumorem (lumor infusa repellit : ob hoc sit allare cinii, focalia, et reticula et coronulas, et hujus-
tuum concavum) i et plumas, > id est stiperfluas et modi,rejecit: sicque unaet acutissimadisputatione
inuliles projice quaestiones. gravissimus pbilosophus evasit, qui leno lurpissi-
Item in eodem, cap. xxvi : < Si mandala mea mus intravit (VALER.MAXIU.,1. vi, c. 11). Item Se-
custodieritis, dabo vobis pluviam lcmporibus suis : neca : Quid mihi verba captiosa componis? Cur
si non, dabo vobis dcsuper coslum ferreunn (id est iulerroganti vincula, disputalionis scilicet, nectis?
scripturaro, quse non pluet vobis doclrinam), < et Magnis telis magna porlenta, id est vilia, feriunlur
terrara ameam, > idest divinam|Scripluramvobis in- (ep. 82). Item : Pudet descendere in aciem
fructuosam. < Consumelur incassum labor vester. i pro diis el hominibus susceptain, subula armatum.
Glossa : Quem divinis Scripturis impenditis, quia Pro diis, id est fide ; pro. hominibus, id esl bonis
"
prave inlelligitis et superfluis vacalis. Item Deule- moribus: conlra vitia susceplam, armalum subula,
ronomii cap. xxvm : < Del Deus imbrem, i id est id est levi et frivola ratiOne, vel disputatione (ibid.).
doctrinam, quse non excilet germina virtulum, sed Item : Multa invenissemus necessaria, nisi quaj-
tetcrntim pronunliet inleritum ; < el descendat de sissemus superflua. Mullum nobis lemporis verbo-
coslo super te cinis, > id est doctrina urens, subli- rura caviilatio eripuit,capti0sa3 etiam disputationes,
lis, ct eonfusa; < donec.conteraris. » Glossa : ceterna qua3 acumen irrilum exerceht. Nectimus nodos, et
ponna. Simiie autem confuso est, quod in cinerem ambiguam verborum significationem , quasi nobis
et pttlverem redigitur. Nibil sublilius arista, nihil vacei, quasi jam vivere, quasi jam mori sciamus
adeo obest tililitati, sicul nimia sublililas. Pulverem (ep. 45). Et infra : Cavendum est magis, ne
ne moveas et dispergas, ne eo molo involvatur et res nos, non verba decipiant. Quid mihi vocum
'
obscurelur, imo excaecclur oculus raeniis luce. liem dissimilitudihes diflinit quis, quibusnemo jWUIWftv
Scneca (ep. 20) : Aliud est proposilum decla- nisi dum disputat, captus esl? Res fallimj^MSo^Tlas^
manlibus ct assensum coronae capiznlibus. Aliud discerne. Item ; Ille cui probas bab«i^/cjfrTi«a.j
his qui otiosorum aures dispulatione varia aut vo- non lam slultus est, ut frontem suam IfiTlct el tan-
lubili delinent. Facere docet cccleslis pbilosophia, Q gat. Sic isla sine noxa decipiunt, quon^p. proesii-
non garrire, non linguose loqui. In rebusenim est, gialorum acelabula, et calculi Pygmaeorum^^wi^V-
non in verbi-. Non est populare artilicium, li- bus ipsa fallacia deleclat. Sed non vaco atftwstis
cct nunc vilio noslro, glorise et quxstui et litigio islas ineptias. Ingens negotium in manibus meis
dala. Ne acquiescas in gyris maeandriuis et anfra- est. Nunc morlifera mecum sunt, mors me sequi-
ctibus verborum et caviliarum acdibus labyrinlhi; tur, vita fugil; adversus liaec rae doce (ep. 52).
sed fuge (ep. 16). Ilem : Quid niihi vcrba dis- llcm : Nil lurpius ccelesti pliilosopbia captanlecla-
lorques et syllabas digeris? Scilicet non potero a naores. Sid aliquidinter clamorem tbeatri et scholae.
fngiendis petenda secernere, nisi qusesliones vafer- Dispulationes praeparata; el effusaeauribus populi,
rimas construxero, el conclusione falsa a vero na- plus babent strepilus, minus utililalis. Nemo con-
scens mendacium aslruxero. Pudeat quod in retam silium clare dat. Submissa verba facilius intrant
seria senes ludimus. 0 pueriles ineptise I In hoc et haarent : nec inultis opus esl, sed eflicacibus
barbam demisimus? IIoc est quoti tristes docemus (ep.58).
ct pallidi? Coelcstis philosophia aliquid promillit, Non ergo clamandum in disputalionibus tbeolo-
scilicet, ut me Deo aliquid parere faciat. Non est gi;c; iion disputandum de frivoiis, sed, ut ail Se-
locus jocandi : ad miseros advocatus es. Opem te & neca (ep. 49), de justilia, de pietate, de frugali-
lalurum naufragis, capiis, oegris, egenlibus, inlenlae tale de ulraque pudicitia, scilicet mentis et corpo-
securi praslantibus caput pollicitus es (ep. 48). ris, mihi disputa. Tragicus etiam ait : Yerilatis
Adversus vitia est nobis pugna, adversus pesles simplex esl oralio, ideo illam implicari non opor-
erebi, adversus monstrum bujus raaris. Quid ergo tet. 'Nec enim quidquam minus convenit quam
adversus mortera lu lam minuta jacula jacularis? subdbla isla callidilas' animi, magna conanlibus
Subula leonem excipis? Acula sunt isla qnae dicis. (EURIPIDES in Phcenissis).
Nil aculius arista : sed ipsa sublilitas quacdam inu- Deponaraus igitur hujtis declamalionis aculse con-
lilia el inefficacia reddit (ep. 82). Yalet ad hoc cinnationes, quaesliunculas inuliles, ne diutius cum
exemplum de Poiemone, qui quidem, cum esset Judaeisvideamur monlem Seir muiliplici et vano cir
vitac perditissimae, serlis roseis redimiltis, unguen- cuilu circuire (Deut.n); et tam diu in Ramesse per-
lis delibulus, nebulonum el ienonum lurba consii- vagando ad lerram promissionis, id est ad veritatem
patus, scholas Xenocratis iulravit. Proinde omnes theologiae, nequeunles pervenire (Exod. xn ; Num.
discipuii indignali *J sunt vchementer : solus ma- xxxin). Ad majorem igitur nalus, rebus studeas,
gistcr, illius miserhe compatiens, digressus esla non verbis; ut qtiidquid legeris, qtiidquid dispula-
 » PETRl CANTORIS 32
verls, quidquid pradicaveris, ad mores in le, et in X , suparare, vel ei acquales esse meritis, ut simililer
3liis, exemplo lui, $ informandos referas. Pula, in nobis Dominus ista revelet ? Talcs dedignanlur di-
te marceniia excita, iumida doma, fluida coerce, cere : <Mirabilis facta esl scienlia tua, et non po-
solula constringe, cupidilales luas vexa el exstir- tero ad eam (Psal. cxxxvm), i imo poiius possunt.
pa, ignorantiam luam illumina (SENEC., ep 89). Item : Nec hoc dicere dignatur ; < Defecerunl oculi
Pro dispulationis utililate, et eontra ejusdem inuli- mci in eloquium luuui (Psal. cxvin), > Ilieronymus
lilatem monemur cxemploantiqtiorum. Patriarchae; (epist. 104, 8) : Non sum lam ineptus, ut credani
enim opere et exemplo contra idololatriam ptigna- me posse carperc ad plenuni fructus illius arboris,
verunt. Prophetae verbo et exemplo /ilios Israel 1 cujiis radices fixaesunt in coelo. Item :Tales < mam-
contra inobedientiam corripuerunt. Apostoli verbo, mas sic slringunt, quod pro lacte sanguinem eli-
et exemplo, eteliam morleconlrainfidelilatemprae- ciunt (Prov. xxx), i vel fundunt. Item : Aquas
dicaverunt. Doctores vero Ecclesice conlra hrereses; < unius moris > quibus < ambulare debenius in domo
in defensionem Evangelii et fidei disputaverunt. ctim coiisensu, > faciunl < aquas conlradicliqnis
Nos \ero slerilcs in Ecclesia, nullumque fruclum (Psal. LXVII),> quibtis contradicunt, el sibi invi-
ferenles in eo, in sttperfluis et vanis quaeslionibus cem, et ipsi Domino, ipsisque aquis. Jeremias cap.
B xxxni : < Contriium est, inqiiit, cor meum in melio
languentes deficimus.
CAPUT IV. mei, conlremtieriinl ossa mea; faclus stun quasi vir
De temerilate quceslionum, et temerariis dispu- ebrius, el quasi homo madidus vino a facie Do-
taiionibus. mini, a facie sanctorum verborum ejus ; > et ideo:
< Simul insipiens et siullus'* peribunl ( Psal. i Quia adulleris replcla est lerra, quia a facic ma-
XLVIII).> De stultis disputalionibus dictum esl; lediclionis luxit lcrra (ibid.). > Si ergo i a facie
quac licet sinl inutiles, quia tamen vidcnlur habere Duiniui > primaria, quse est divina esscntia, ad eant
nliquid snblililalis, alliciunt et decipiunt. Licet ati- intelligcndamclcognosccndam i factussum quasi vir
tem stulti pereanl, magis lamen insipientes, qtii ebrius, > ctc., ila et i afacie ejus > secundaria, scili-
de coelestibus supra vires et supra ea qtise suflicitint cet i verborum ejus, > qu;e estde illa, et qiiam docct
ad salutem, inquirunt; qui vespis et pugionibus agnoscere. Item : Considerate et discrele praecepluiii
Dominum Jesum exagitare videntur. Aposloius cslllebra3is,nealiqui iufra triginla annos eonsiiluii,
conlra tales invehilur, dicens: < Non plus sapcre legerenl principium Geneseos, el finem Ezechielis,
quam oporlet, sed, > etc. (Rom. xn.) Item Jercmiae elCautica eanlicorum:ergopercIasscs et ad mensu-
cap. xv : < Yaemihi, mater mea; quare me gcnuisti i„ ram, el a fideli, el a prudente dispensatore dispen-
virum rixae1, > vel judicii ? _Alia litlera: i Virom santla essel esca sacrae Scripturae. Item : i Domine
discordiae, > vel qui jtidicer i in universa terra? Dominus noster, quara admirabile est nomen luum
Non feneravi, nec fencravit mibi quisqiiam, et in universa lcrra: quoniam elevata est magnificentia
omnes malcdicunt mihi: > contradicendo mibi ct tuasuper ccelos (Psal. vm), >sacrse Scripturx: et ait
ego eis. Ita et nos verbis maledieimtis, ct conlradi- < non possumus ad eam (Psal. cxxxvm): >et ila no-
cimus invicem, fere in nullo consentientes-. Ilem men ejus inexplicabile et admirabile; similiter ma-
Job cap.xix : i Nempe etsi ignoravi, mecum erii, > gniludo ejus, cujus non estfinis. Item : Tegenda est
de non necessariis, < ignoranlia mea : » ita et arca ad reverentiam, licet detecta sitquoad caere-
scienlia, non 'conlra ut scientia, quje evanescere monias(Levit. xvi). llem:Fuinusaromotum lcmpe-
facil et Jsuperbire. Item Ecclesiasticus cap. xvi: rabat visum sacerdolis, ne ingrediens lemplum
< Non exoraverunt pro peccatis suis antiqui gigan- nuda videret < Sancla sanclorum (ibid.) : > ita ct
tes, > quibus comparantur et assimilanlur curiosi. nunc temperare debemus visum noslrum. Angelus
Et ibidem : < Qui minoralur, > id est qui dislri- Tobiaecap. xu : <jBenedicite Deum coeli, clc. Et-
buitur per mulla < corde, cogitat inania. > Item enim sacramenlum regis abscondere bonum esl:
psalmo LXIII: < Scrutati sunt iniquitales, > ctc; p] opera atitem cjus revelare el confiteri honorifictim
et Lucas cap. n : < Ecce hic posilus esl in ruinam, est;> Glossa:Mysteria Domini tegenda sunt, opera
et in resurreclionem mullorum in Isracl, et in vero praedicanda. Unde super illum locum Psalmi:
signura cui contradicelur. i Eo enim nalo', stalim < Mirabilis facla esl scientia lua ex mc (Psat.
coritradictum est ei ab Herode de regno (Mailh. cxxxvm),» etc. Glossa, etiam textusaIibi:<Mirabi-
n);passo, a Scribis et Pharisaeis de inscriplionis lia operatua,etanima mea cognoscetnimis(i6iW.);»
titulo (Joan. xix)'; et modo de humanilate ejus ergooperaDominiinquirasde ipsis, elde pceniten-
contradicilur, et de aliis sacramenlis, cum di- tia, dandisque consiliis in Ecclesia t ractes. Ilem :
versi diversa ct adversa supcr his sentiunt. Ilem <Osliioncomminuclis ex eo(Exod. xn; Joan.xix); >
psalmo L : < lncerla el occulta sapienliae tuae mani- et: < Ossa regis ldumaei ne redigatis in ciuerem
festasli mihi. > Incerla sunt, quae patenl aliquibus (Amos II, 1). > Claudatur puleus, ne bos vel asinus
indiciis, de quibus lamen plura ignoramus quam cadalin eum (Exod. xxi).Item :iJuxtaeloquium tuum
sciamus. Occuita sunt, quae omnino lateni, dequi- da mibi intellectum, (Psal. cxvm). >M.Noninfra,
bus nulla habemus indicia, et lixc el illa Dominus non contra, non supra: non audeo eliam dicerc,
9 David revelaral. Sed nunquid prassumimus David ., quod cum tloquio, sed juxta, ne libi de pari con-
35 -VERBUM ABBREVIATUM. 51
tenderevidear. Ideoque:<Adhaesitcstimoniis luis, Do- \ et superfluam inquisitionem. Tangentes enim mnn-
mine (Psal. cxvm): > Non supra, siculilli, qui assi- tem bestialiter, lapidabantur. ltem Parabolarum
milanlur Simoni Mago, qui volavil, sed non < stipra cap. xxv : < Fili, invenisti mel, > scilicet doclrinac :
pennasventoruni (Pso/.xvn), > quod solus Chrislus, < Comede qtiod suflicil tibi, neforlesaiialiisevomas
< Qui posnit tenebras latibulum suum, i quoadus- illud (Prov. xxv): > Glossa : Scilicetullra viresquac-
quc < videamus eum > in futuro j< facie ad facrem rendo, perdas inlellecta. llcm ; Tanlum summi-
(I Cor. xm). > Itcm : Supra volantes, i Posuerunt in tatem virgae cum Jonatba, meile intinge, et exbi-
ccelum os suum, et lingna eorum transivil in terra larabuntur oculi luiui|illius(/ Reg. xiv): et bcne pro-
(Psal. LXXII),> id cst de coeleslibus btimano more sequeris hostes luos, ut ille : quia < Declaratio ser-
tractantet lOdispulant, qui i statuunl oculos suos monum tuorum, Domine, illuminal (Psal. cxviu). >
declinarein lerram (Psai. xvi),»quilms necesse esset Non oblenebrat, non involvit, nl curiosa inquisilio.
cum Martino potius ccelum respiccre, quam i iu Item Ecclesiastici capite lerlio : i Fiii, altiora le no
ccelum os ponerc. Converlit Domintis flumina > ta- quaesieris, et- forliora tc ne scintalus fueris; seil
lium « in sanguincm, > id cst in carnalem sensum qtiaepraecepil DIMIS,cogita illa semper, et in pluri-
et exposilionem : < et imbres eorum ne bibercnt htis operibus cjus non eris curiosus. Non cniin libi
(Psal. LXXVII).>Ilem : Horrendum est de coeleslibus, necessariiim csl, ea qtiae abscondila sunt, videre
el suinino bono omnium aticlore, pulverem et quis- oculis tuis: i mtillo magis in pcrsciutanda maje-
quilias ei sarmenta vilia cqlliger&.Unde philosophus state illius. I;em ibidem : i In supervacuis rebus
(Episl. ad Eustoch. de cuslodia virgin.): Qui in ma- 11 noli scrutari multipliciter, et in pluribiis operi-
ximis el rebus dubiis limidus erit, nauci non cst. bus ejus non eris curiosus. Plurima enirn superscn-
Ei Hieronymus: Stiiltum est sollicitari de eo quod sum hominum oslensa Isiinl libi . multos enim stip-
sino periculo nescitur. Ilem : <Senlite de Domino plantavit suspicio eorurn (Eccli. v). > Iicm Ecclo-
in boirlaie, et in simplicilate cordis quxrite illtim siastes, c. vn : < Quid neccsse est homiui majora se
(Sap. i). >—<Qui cnim ambulal simpliciter, ambulat quaerere, cum ignoret quid conducatsibi in vita sua?>
conlidenter (Prov. x). > Non dice simplicilale simu- ltem ibidem : < Dixi: Sapicns efliciar, et ipsa Ion-
lata el haeretica, vel simplicitale slulliliae cognata, gius recessil a me. Multo magis qnam erat : el alia
sed simplicitale existenle sine plica erroris, et sine profunditas , Quis invcniet eam ? > Item ibidcm,
plica curiositaiis, et lemerae inquisilionis. ltem.: Et cap. VIII.< Quis lalis, ut sapiens est, el quis novit
< Quasi modo genili infantcs, ralionabiles > tamen, solutionem verbi divini? > Itein ibidem : i Intellexi
<lac concupiscentes >doclrinae (I Petr. n;: quasi Q quod omnium operum Domini nullam possit hoino
scilicct sufficientia ct minora quae capere polesiis. invenire rationem e.orum qine sunt sub sole, ct
Stolida ergo monemur non inquirere, mullo magis quanlo plus laboraverit ad quaerendtim, lanlo mi-
et curiosa, imo prohibemiir. < Noliie extollere in nus inveniet. > llem : < Fili pauci sint sennoncs
illum cornii veslrum : nolile loqui adversus Deum Kii (Eccli. v), > de Dco, de quo etiam varia pericu-
iniquilatem (Psal. LXXIV) : >vel pcr haeresim blas- losedicuniur.IlemEcclesiasiico: i Qui.quaeritlegem,
pbemando, vel in moribus male docendo; vel per replebilur ab ea1, el qui > curiose e.t < insidiose
superbiam et curiosam dispulalionem nimis invesli- agii, scandalizabilur ab ea (Eccli. xxxn): > el non
gando; vel praecepta Domini generalia, particularia, inveniet eam. Item Aristotcles: Nunquam decelnos
et localia, et lemporalia esse asserendo : arcumque esse verecundiores, et magis sobrios, quam cum de
sacraj Scriplune carnali expositione levigando. diis loquimur. M. Multo magis cum de uno et vero
< Nolue' loqni sublimia > et temeraria i glorianles: Deo loquimur.
sed recedant vetera deore veslro (/ Reg. n); > scili- CAPUT V.
cel superilusc et lemerariae inquisiliones, et prava Demodo disputandi, qui est ul sine conlentione
dogmata philosophorum. Itein : < Dix.it Manue ad dispulelur.
angelum qui ei apparuit: Quod est libi nomen?Re- D Sequitur de modo disputandi, qui exigit ut sine
spondil [angelus: Cur quseris nomen meum, quod lite el contentione fiat. Unde Isaias : < Aquse Siloe
est mirabile (Judic. xiu), > et inexplicabile? M. Si fluunt cum silenlio (Isa. viu), >non cum litigio.non
ergo de nomine Dcitaiisprohibemurquaerere, multo cum impetu, el tragico bialu. Ilem in Deuteroi.o ; i >
magis de re nominis curiose et superbe. Omiie in cantico Moysi : < fluat ut ros^eloquium nicum
nomen Dei esl ineflabile. Suflicial ergo quod ipse (Dcul. xxxn) : > slillando, el sine slrepilu eleffu-
< admirabilis, forlis, potens (Isa. ix), > etc, quod sione nimia. Item libro II Regum, cap. xxn : < Po-
scilicet haec sunl nomina ejus. Ilem Ilieronymus : suil lenebras latibulum suum, in circuilu suo cri-
Non minori scclere dicilur Deus non esse quodest, brans aquas, > sacrae scilicet Scripturae, < de nubi-
quam negatur esse quod est. Moyses posuit lermi- bus coelorum. > Cribrando ergo eas, et non cum
nos circa montem, ne bestia, quaelangcret, lapida- impetu fundendo, iractandtim est de illis, ul de-
rctur (Exod. xix): sic et Christus, et Patres nostri siendant de nubibus sacrac Scripturae. Item II ad
< lerminum pos.uerunt in inonte > el circa montein Tim. n : <*Nonoportet servum Dei liligare, >ut ob-
sacrae Scripturae, < quem non debemus transgredi slrepat sludio alteicandi, erroremque suum tragico
(Psal. CIII; Hebr. xn) >per inulilem, et temerariam, defendal bialu; « sed maiisuetun 1 esse ad omncs,
 33 PETRI CANT0RI5 SC
cum modestia corripientem > et dispntanlem. ltcm : A induciarum protelatione et exspectationc, in accu-
« Non incontenlione(Rom^xin). > Glossa : Alterca- salorum purilate, demum in sentcntiae latione,
tio enim non decet sanctos, sed collatio. In coiuen- multo magis in his ubi agilur de ccelestibus, <!e
tione enim roinor invidet majori, ct se illi prxferre sacramenlis Ecclesiae, de his etiam (scilicet eon-
contendit. Ilem II ad Timotbeum u : < Noli verbis silis dandis, vel non dandis) in quibus venitur
conlendere, nihil enim utile est, nisi ad subversio- periculum animarum. Exemplo quoque Aristolelis,
nem audienlium. > Glossa : Contenlio nihil potcst ad nullam, eliam facilem, quaestionem sibi proposi-
nisi subverlere, dum verbosus par, vel superior vi- lam, respondentis , nisi datis induciis. ^Unde, et
detur Calholico humililer loquente ;in qua non po- cum ei proponerelur quaeslio diflicilis, Theophra-
test non fieri, quin excitet aliquid quod contra con- stus, jiiveiiili calore adhuc imbutus, qusestionem
scicntiam dicalur. illam se soluturum promisit. In cujus so'u.ione cum
Pronunlialio ordinata debet esse ut vita : ordi- deficeret el mtiltum erubesceret, ait ei Aristoleles :
natum autcm non" est* quod praecipiiatur el pro- < Opus est libi frxno. > Alii vcro discipulo, scilicet
peral. Celeritas etiam dicendi nec in sua pote- Eudemo (qui cum nimis morose, et non nisi cum
slaie esl nec salis philosophiae amica est, quse induciis diutinis sibi proposita solvebat), ait Aristo-
verba debel ponere, non projicere, et 12 pro- g teles : Tihi opus esl calcaribus. Vcnam tamen inge-
cedere pedeientim (SENEC, ep. 40). Item pbi- nii habebal divilem. '
losophus : Ad summam lotius summae, lardilo- 13 CAPUT VI.
quiim, rariloquum, submissa voce loquentem te De prwdicalione quam debet prwcedere sanctitas vilw.
esse jubeo. Captil enim movere, brachia intor- Sequiliir de leclo excrcilii sacrae Scriplura?, hoc
quere, digilos extcndere, pedes supplodere, toliim- esldepraedicalione, ciijus, nl duorum praecedentiuiTi
que corpus concutere, q.uid aliud esl nisi quaedam (snpra,cap. 1), fiindameiilum csl sanctitas vilafeet
similitudo iiisaniae, el te similem pugili oslcriderc? conversalionis bonac, per-quam veiiilur ad illa.
(lbid.) ltem Isaias : < Cum desieris digittnn cxtcn- Unde in Psalmo : < Mihi adhcerere Deo, per fidem
dere, et loqui id quod non prodest, lunc placeliis el bonam viiam , ct operationem fidei, boiitim est
animac meae (/sd; LVIII).> Ilem : Sicul uirpc Cst iu- (Pstil. LXXII); > deinde : < Ponere in Domiuo Dco
lerrogantem hislrioni in dispulatione assimilari, si spem meam, ul sic aniiuiHiem oinnes laudationes , »
gesliculaiido proposuerit: ita et solvenlem iiimis vel prtcdicaliones, < luns in poriis lil'ae Sion(Psal.
esse prseproperum turpe esi et periculosum, ma- »x). > Est enim multiplex praedicatio, scilicet :
xime in quaslionibiis solvcndis, ubi vcrtiltir peri- eruditionis, correclionis , exhortalionis, excilatio-
culum animarum (Hebr. x). Undc in Ecclesiastico C nis, consolaiionis, et sustenlalionis beneficii. fct
(cap. xxxn) : < Fili, sine consilio nihil facias, et quia tribus praedictis subservil vox quasi eis neccs-
post factiiiii non pcenilebis.» Itcm: < Qui interroga- sariaeteortim pracambula, scicndumesl multiplicem
lioncm, > solvcndo scilicet, < manifeslat, parabit es5evocein. Esleiiim vox fleliis. Unde : < Exaudivit
verbum (Eccli. xxxui). > Glossa : Orando, medi- Dominus vocem fletus mci (Psal. v) ; > el est vox
tando, bene operaiido : < El sic deprecattts, exau- confessionis ; deinde vox exstiltationis sercnatai
dietur, et eonservabit disciplinam, el tunc respon- conscientiae, quam sequilur vox praedicationis. Unda
debit: < proccordia fatui quasi rota carri, > ctc. in Psalmo : < In voce exsuUalionis el confessionis
Item iu eodein, cap. xxxn : < Vir consilii non dis- sontis epulanlis (Psal. XLI). > El in alio : < Confi-
perdel inlelligentiam : alienus et superbus non tebimurtibiDeus >,peccala,etproamovendismalis:
pcrlimescet limorem, etiam poslquam fecit cum < Confitebimur libi, > laudcs, et pro conferendis
eo sine consilio, et suis inscclationibus arguetur.j bonis : Et, ttinc, bcne vivenles cl operantes, < in-
Item cap. xxxvu : < Fili, in oninibus cor boni con- vocabimus nomen lnuiii, > nl aliis bene cl utilia
silii stalue lecum : nori est enim libi aliud plus praedicemirs. Unde scquilur : < Narrabimus mirabi-
illo. > llem cap. xxxvn : Anle omnia opera verbum lia lua (Psal. LXXIV),» opera creationis et recrca-
verax prsecedal le, et anle omnem actum consTum tionis ad excilandunl populum. Hic ordo etiam
blabile. Itcm : < Labia imprtidentium stulta el incon- attenditur in ordinc medendi. Prius enim amovenda
siderata narrabunt', verba aulem prudeniium sia- suiil nociva ct caetera. Item Dominus ad idem
lera ponderabunlur. In orc fatuorum cor illorum, ct loquens praedhsatoribus ail : i Vos, > condili sapien-
in corde sapientum os illortim (liccli. xxi). > llem, lia, i eslis sal terrac, > vila; i vos eslis lux mundi, >
exemplo sanclorum primilivae Ecclcsiae, nccnon doctrina (Matth. v). Vila enim bona, scienliam.non
el juslorum cos praccedentium, ctiam et aliorum dico verborum, sed rcrum, praccedit. Unde per vi-
seniorttm prsediclos seqtientitnn, qtii nihil solve- tain, et non aiiier, peivenies ad scicnliam, scilicct
bant, ad nulla respondcbant, nisi- deliberatione cl operum. Hoecest scientia rerum : qui autem diligit,
consilio praehabilo et praecedcnte. liem a siniili: illa non caret. Itcm Salomon : i Fili, cohcupisccns
Cuin enim in quxslione mota supcr aliqua terrula sapientiam, serva mandata ejus, et Dominus dabit
vel recula alia terrena , coram judice; 'si tanla tibi iUam (Eccli. x). > llcm : i A mandatis luis in-
adhiheatur solemnilas judicii, lum in lestium ap- tellexi (Psal. cxvni); >scilicet, impletioneeorum per
probatione, lura in advocalorum productione, jn opera, intellectum hafaui in doctrina. El dicil Glossa
57 VERBUMABBREVIATUM. 58
snper illum locum : Pcr ctisTodiam mandalorum IA saicularibus quibusdam arcesserunt ad Feliccm
pervenitur ad secrela mysterionim. Ilem : < Inlel- abbatem, petenies ab co scrmonem fieri; qui nihil
leclus bonus omnibus facicntibus etim (Psal. cx), > respondil illis. Illi iterum ptilsaverunt„ et iterum
primo; item : < Bonilatcm et disciplinam, et scien- oblicuit. Terlio pulsaverunt , et respondit : Quia
liam doce me (Psa!. cxvm). > Prinio disciplinam , non esl sertno hodie. Sermo euim non est, nisi ei
postea scienliam. llein : < Bcati inimaculali in via, respondeant vita loquenlis, et merittim audientis.
qui ambulanl in lege Domiui : Beali qui scrtitanlur Ad minus enim exigit vilse sanclilalcm loqucritis,
lcslimonia ejus (ibid). > Quasi : Primo habeas ut scilicet pracedat quasi fundamentum. Hem :
fundamenlum vitae (scilicet innocentiam < ambu- Tractantes (legendo vel disptitando, vcl praedicando)
lans in lege Domini : > bene operando), (andem verbum Dei-sine fundamenlo sarictilaiis et vitae;
scrutare ejus lestimonia, til majorcm lifai compares similes sunl Sodomilis pulsanlibus ad osium Lotli,
scienliam. Item Apostolus : < Allende tibi, et do- et intrare volentibus ul turpia agcrent, sed percussi
clrinae (/ Tiin. IV). >El idem, in rcgula aposlolica , aorasia ostium,invenire non vahierunt (fien. xix).
pracmittit ea qtiae ad vitam mundain sunt, ul : Sic el qiiaerentes gloriam, quaestum, et htijusmodt
< Oportet cpiscopum esse sobrium, castum\(Tt/. j); > in sacra Scriptura , cx ea populare artificium fa-
el hujusmodi; ullimo id quod ad doctrinam, in- B J cicndo, caecaticuriosilate et peccatis alirs, non per-
quicns : In doctorc, bona vita pracedat docirinam mitluntur inlrare. Item : Si Matiae Magdatenaefer-
ct praedicaiionem (GREC, Iiomil. 2 in Evang.). 14 venti in dilectione prohibilum est a Domino ne
Restal enim, utejus praedicatio contemnalur, cujus langeret pedes ejus, tpiia nondum ascenderat ad
vita dcspicilur. Item . Exemplo Domini, < qui ccepit Patrem rn corde suo (Joflii. xx) , quanto magis pro-
facere et docere (Act. i).i Iiem : Sacerdos legalis hiberi deberemus a tactu horum pedum, scflicet
pVimoindticbattir superbumerali, deinde rationali. sacrae Scriplurae , qui miiuis tiiligimus, quorum
Onera enim propria et proximorum ferenda sunt, et eliam vila criminibus delurpala . Doinino felet!
opera legis implenda; primo scilicet, anlequam Ilem Job (cap vm) : < Spes liypocrii.se peribit,
accedas ad ratiocinationem et doctrinam, quasi 15 el non placebit ei vecordia sua. » Gregorins
prius babeas vitara mundam. Item : In figura horum super liuiic locum ait de Origene : Quia hicest qui
< Armus separationis, et pectusculum elevalionis facit quod loquilur, et quod loqtiitnr facil. Hypo-
(Exod. xxix, xxxix) i coniingebal sacerdotibus. crita enim est qni aliud loquiiur, aliud facit. Hy-
Prius enim laborandum et operandum est, tit sepa- pocrilae quidem proferunt verbum, sednonaccen-
reris a malo antequam eleveris ad scientiam et dunt audilores ad supernum desiderium.
coiiiemplationem menlis. Ilem : In tunica sacerdo- CAPUT VII.
tis erant, < mala punica (per quae fervor charitatts, De eommendaiionesacri eloquii.
«ruaepracedit, denotatur) et linlinnabula, (Exod. Verbum quod de frig:do peciore erutnpit non
xxxix), > per quae sonoritas doctrinae et praedica- inflammat, quia, qni non ardel non acccndil.
lionis, quac sequitur. Obmutescit enim lacundia , Item : < Ignitum eloquium tttum veliementer^Psa/.
ubi aegra subest consciemia. Item ex virlutibus : vi); » igne scilicel charilalis conditum, el ex cba-
< In virtule nnilta, Dominus verbum dabil evange- ritate
prolalum, ut ignis ignein loquatur. Ilem : Ad
lizanubus virmte mulla (Psal. LXVII). > Ad ulriim- hoc in missione Spiritus sancli, idem super capila
que cnim refcrendum csl qnod dicitur, < in virlute ai:ostolorum in igneis linguis apparuit (A<t.xxv),
mulla >. Item : In sacra Scriptura res polius quam tit igniti ferventiorc dilectionc, ignita eloquia et om-
verha loquuulur, < Res «ge, luius eris (OVID. De nibtis linguis proferrent. Itcm : < lgnetn veni mit-
rem amoris. > In ea potius res persuadent quam lerein terram, etquid volonisi ut ardeal^ i(Lue.\u).
verba. Qtiod conjicilurexemplo Bernardi praedican- Item: Basilio niagno pncdicante videbalur atidien-
tis mpnialibus, el ki principio sermonisobmutescen- tibus quod lingua ignea egrederctur ab ore -ejus ;
lis propter peccala illarum (Vid. cjns Vitam, 1. m, D ex igne enim charitalis loquebaitir. Item : Praedi-
c. 3). Quibus poenilcnttbus et confilenlibus, plu;t cantc Sebasliano, Zoe uxor Nicostrali ad iiluth ait :
Cisiinbrem de ccclosacrac Scriptura?. llein : Exemplo <Vidco ante te angelum Domini tenenlem libi librum
ejusdempracdicaniisIaicislculoiiicis,elcpminoveutis apcrtuni, de quo procedit universa tua prcedicalio. >
eos ad fletum, quem tamen non intelligebant. Ctijus Itein Apostolus : i Os meum patct ad vos, o Corin-
sermonem relexuit post eum quidam monachiis thii, quia dilalaltim csl > charitate i cor iceum
optimus interpres, quo loquentc nihil moti sunt. (HCor. vi). > Aliter non palet in praedicatione, scd
Qui enim non ardet non accendit. Sacpe eniin Dcus ca babila ait Dominus : < Dilala os tuiiiii, et cgo
claudit ora prophctarum propler pcccala populi. adimplcbo illud (Psal. LXXX).> Item David : i Di-
Item philosophus : Magnificenlior est sermo in hilatuin cst cor nieum, et exsultavit lingua mca, >
tenui panno et grabato ciim pallida facie faclc* elc. (Psdt. xv.) Item Ezcchieli, ail Dominus :< Fili
(SENEC, episl. 20). Nos autem tunientibiis et hominis, comcde volumen istud.(Eiech. iu),t >n quo
rubeulibus buccis prajdicamus vcrbum Dei, el id- erat scriptum Lamentatio, Carmen el Vse.Carmen
circo coiitemnitur. Jtcm : Legiuir in vitis Palrum juslificatorum ,' Lamentatio impoenitenliiim , Vce
(hb. v, libello}, III, ,n. 18): ErcinitJDqitidam cum danmatoritin sive reproborum. De praniio cnitn
 S9 PETRICANTORIS «
patriae, pcenlleniia el poena gebcnmc debet esse tan- A exires de vulva sanctiflcavi le, et propbotam in
tum proedicatio. < Et comedi illud : et faclum est genlibus dedi te. Et dixit Jeremias : A, a, a, Do-
in ore meo quasi mel dulce (Ezech. III). > Dulciler et mine Detis, ecce nescio loqui, quia puer ego sum ; >
suavissime verbum Dei ore praedicat, qui eum in i j esl. A. b. c. darius, in vita scilicct, in scieniia,
corde suavissime diligit; inuliliter autem et acerbe in facundia. Item II ad Timotheum n : <Tu ergo, fili,
eum praedicat lingua cu> obviat et coutradicil con- qu:e a me audisli, et per multos teslcs, haec com-
scientia. Item : < Peccatori dixil Deus: Quare lu menda fidclibus horainibus; qui idonei erunt ct
enarras justitias meas? > (Psal. XLIX.)Cum tuopere alios docere. > Idonei, vita, scientia, facundia. lloc
non impleas, quare sermone communi aliquid de eoim terlio opus est (facundia scilicet) ul duobus
majestate mea, ad populura, scilicet profers ? < El primis ; alioqtiin quanlum quis prodest exemplo,
quare assumis lestamentum meum (ibid.), > id esi, lantum nocet silentin. Item in eadem : < Sollicite
cum sis indevolus praesumis iliud < per os liiuin auiem cura teipsum probabilem exhibere ; > primo
(ibid.)t (privata enirn lectio hou prohibetur) pol- < operarium inconfusibilem., i.etpost, < recte tra-
lutum aliis praedicare ? Quasi, nec sancia vcrba os clantem verbum veritatis (// Tim. n). > Item Do-
tuum praesumat docere. Et dicil Cassiodorus super n minusin Evangelio : < Qtiis putas esl fidelis servus
hunc locum : Prohibet Deus ne lingua praesumat et prudens, queirc consliluit Dominus super fami-
pracdicare pubiice cui obviat conscieniia prava ; Iam suam.ut det illi in tempore trilici mensuram? >
non lamen inlerdicilur Iaus conversis ad pocniten- (Luc. xu.) Inde sciens quae , quibus, qualia et
liam ; sed vide ne canlcs bene et vivas male. Item qtiando sunl apponenda. Item philosophus (SEN.,
Aposlolus : < Castigo ccrpus meum et in scrvilutem ypisl. 24) : Nihil adeo nos pbilosophos infestat,
rcdigo, ne forte, cum aliis praedicaverim, ipso re- quam qupd nobis objicilur, nos verba, non opera
probas efficiar.(/ Cor. IX). > Non ait: Ne cum aliis lraclare, vocamurque a movenlibtis facetias : Ani-
lcgerim,privale scilicel.Non igilurlQimmisceanlse malia glebce [f. gloriw~\. lle^ra : Sanclus Gedeou
sceleraii divinis sermonibus. Item : Ad hoc in Veteri pugnaturus contra Madianilas, fraclis lagunculis et
Teslamento erat labium seneum in inlroiiu taber- accensis luminibtis sivc iucernis, insonuit tubis, et
naculi, ubi sacerdolcs Iavabant maniis ingresstiri terrili sunt Madianilseel confecti (Judic. vn). Item :
labernaculum et egressuri (Exod. xxx). Unde : Prajcepttim est a Domino Isaiae (cap. xxxn) ei Jerc-
< Mundamini qui fertis vasa Domini (Isa. LII). » miae (cap. I), quod non nisi prius succincli lum-
Item : ln eodem labio cranl specula, in quibus in- bos et renes praedicareni. Ilcm : Filii lsracl
gressuri et egressuri tabernaculum, viderenl si quid (C obsideiites Jericho (Josue vi), septies 17eam cir-
maculae in se esset ad purgandum. M. Ad hoc so- cuierunt, et in septimo circuitu lubis insonuerunt,
lummodo. etforruerunl muri Jericho. Jericho defectus inter-
Nola quod est pracdicalio quacstuosa (B. GREGOR. pretatur. Praedicaiurus itaque primo omnes defe-
bom. 12 in Evang.), alia vana et superba gloriam ctus suos cum mundo, qui in defeelu-esl, circumeat,
quacrens, alia curiosa el stulla, alia subdola et hae- et in seplimo circuitu, id esl cum plene et perfecte,
retlca, alia contumeliosa et scandalis plena, cum is in periecta circuiiione scilicet, corruent vitia niun-
scilicel praidicat, cujtis vila despicitur, el istae duae dialium hominum quibus praedicabit. Item : < Cir-
nequaquam loleranlur. Alia ofliciosa, ut cum quis cuivi el immolavi in tabernaculo ejus hosliam voci*
dc officio prafdicat; alia charitativa, ut cum qtiis, feralionis, > etc. (Psal. xxvi.)
privaius scilicet, ex charitate et non de oflicio prac- CAPUT VIII.
dicat. Peccator aulem occulttis, el non prnehuus, De curiosa prwdicatione, elconlrd eam.
bene praedicare potest; pratlatus autem peccatior, / Philosopus (SENECepist. 71.ei 108): 0 lu lector,
etiam occultus criminaliter peccabit, si prasdicave-, disputalor, similiier el pracdicator, qui bonnm et
ril: quod probat Hieronymus (episl. 1 ad Helioro- honeslalem vitae quaeris, ne exspectes maguificas
rum) his verbis lalem alloqtiens sic : Nonomnes 1D voces ab istis circulatoribus ct venaloribus verlio-
episcopi siint episcopi. Qui eniin in oflicio male rum, qui flosculis eicoloribusadulierautibus verbtim
vivis, utquid locum et terram alteritts occupas? Dei, furtivisque Iranslalionibus el simililudinibus,
Cave ne praedicatio et debita populo oratio, ei pro improbisque orationibus potius deleClabilibus, et
peccalo tuo siiblrahas, et tu cum plebe aclernaliier pruritum auribus generantibus, quam utilibiis iitun-
puniaris. Qui eiiirn suis premilur, aliena non diluit. tur. Talis pracdicator, nonne me magis juvare po-
< Talisenim communeopus impedit, et ideo morla- terit, quam nauseabundus navis gubernalor, qui v':x
liler pcccat (Matlh. xv). > Sed nec de oflicio debct stare polesl altoniliis et vomitans non sc, nec alios
praedicare impoeiiitcns el existens in proposilo regere valens? Non minori cura debct regi vila hu-
pcccandi, quia contra officium venit, ct illud ex- niana in hoc mundo, quam navis in mari,
seqticndo morlalitcr pcccal : quanlo magis ctijus Sed, inqtiies, haecscqnl et altendenda esse dicit
vita Cst scandalis plcna ? Item : Nisi fiieiis imilator Arisloteles, Socrates, Plato, Philo, et alii. Nc curcs
Samsonis, non cxlrahes favum de orc leonis (Juilic. dediclis eorum iu lalibus, sed potius, ut bene vivas,
xiv). Item, Jeremiae (cap. i) inquil Deus : < Prius- fac qux loqucris. llein : Exemplo abbatis Willchni
quam te formsrem in tilero, novi te, et anlcquam Clarsvalleiis;s, qui sermoncm noluil (exere, sed po-
41 VERBUM.ABUREVIATUM. 1%
lios de ncgotiis cl gerendis i» mcnastcrio iraclare, X , temporalibns et m temporalilms aflcmis coiisolat <"
inquieus hiijusmodi «ermoiieni laiilum pruriluin au- nem, i Extemporalis est cpistola absqueordiiic icn-
rium generare, licel imiUtim rogalus cl in pluribus SUIIIII,sine lenocinio et composilione verboruin, ut
capitulis, ul praedicaret. ltem : Qui haec praecipit: per lottim, in illa, nil deoratore iuvenias vel repcr
« Nolilcsollicitiessede craslino (Malih. vi);> simili- rias, sed in procinctu efiiisani ptites, ct abirc ciipieali
liler ct lioc: < Nolile cogiiare qualiter, vcl quid lo- ingcsium viaticuin. Loquilur divina Scriplura viva
qttamiiii (Luc. xn; Mattlt. K). » Qui ergo cogjiat voce simplicia el tililia : <Musica in liiclu iiiienipe*-
cjualUer vel quiil loqualiir,' obviut el evacuat praece- stiva narratio (Eccli. xxn). > Unde nosleporein ailh
pium Doiiiiui, quia furiose slu.dens, phiieuiii casdit, rheloricie.conieninentcs, et puerilis alqiieplausibilis
et scrino biijns demorsos sapit iiugues. Cujus si viia eloquii veuiislalein, ad sanclaruni ScripUirariiiii
praedicaret, et lingna sine labore el sennoiie prae- graviialem confiigiiniis, ubi vtilnerum vera medicina
niediiaio. Tali e.iiini < dahiinr ih illa hora quid est, iihi doloruin certa rcinedia; in quibus rccipiL
ioquaiiir {ibid.). » In Aclibus aposlolorum (cap. iiniciiiu fi/iijiu inatcr in lerctro, ubi turbse dicilur
xvn) Lucas, redarguens curiosos praedicatores ei au- ciivuinsianii : < Non esl moiliia puclja, sed dormit
tlilorcs, ail: i Aihenienses omnes advcme ct hospites {Luc. VIII); > ubi iriduaiius moituiis el fcieus ad
ad nihil alind vacabanl, nisi aut djcerc, aul audire B \ voccnr inclamaniis Domiiii, ligalus adhuc iustitis
aJiquid noyi; > non tit credcrcnl vel facercnl iliud, egredilur cj criinipii (Joan- xj). M,.Talis erg.o debet
6cd ul adniirarciilur. Jiieni Aposlolus; i Non veni ad cssC praedicaljo, quia lalis esl Scriptura, ut pracdicti
v<osiii sapicntia veiiii, non iji xloclis liiiniaiiaes'a- iiioriui in pcccatis ad ipsam el per ipsain SUSUT
pientiac verbis (/ Cor. ji, 15), » sed in siinpliciiaic teiUur, el ul jpsa virlutgs opereliir, el curel iufiir
ermoais, < ne evacuciur cnix Chruli.(/ Cor. i, 17);» mos potius qiiam deleCteicuriosos. Itera ideni: Piac»
<it cum veritas pateat, uon rcquiritur ornatus ver- djcalor sapieiis lestiiiionio sapientis omnes su.as el
borum, ul verbispolius liallj.ies.quam veritaie pas- omnium auditorum imposturas e.t circiiinslaniias
sionis, quae, ut gesta csl, el ita simplici sermone debejt altendere, ne in uno seriiione.decurrai, scj
uarranda est, ne quod credimus aiuibualiir hu- imilliplici etiani, tit pro adverieniibus mutel e.t for-
maiia? sapientiae potius vcrbis quam veritali et met scrmonem, .subtralialet aildai, si ii.er.essefueii!,
gratiaj, cit ila < cvacuetur crux Chrisl', > Veritas secuodum coiiiiicleiitiam siiigulorum. Utens enim
aiitem aiigulos non quaerit, quia sibi stiflicjl. Non jinico et firinato scriuoue ad oiuhia vjli.a curaiidi»
iia esl dc cailesti phiiosophia ul de Iiiiiiiana, IJj siiujlij est inedico dariti unam pillulam ad omnciu
qii.-cmeretrix improba sibi noa siifficii, nisi colori- morbuin. Similis est etiam oraioii scicnti iiniciiin
lius adnJteriiiis et slibio Jezabel coloretur et depin- genus causqeel quaedam communia ad perorandum,
gatur ( / V Reg. ix), scilicei flosculis et pbaleris quibus ulilur in omni causa el in oiniii negolio.
vcrborum, ut potius appareat quam existat sapicu- Item : Sjmilis esl istc palrifamilias 19 dpnius bfi-
lia. Itcm IJieroiiynius (loin, I, epist. ad Gallum).: spijti suo apponenti frigidos ct iastiililos et pntridos
t Amicus amkiim noa debet inescare, sed apponere cibos, quibus noii uiilriitir, cni receutia dcbeut a|w
potius quod prosii, quam qtiod dcleclel. > Iteiii.pbi- poni, Item : lliijiisniodi proedicaloribusqui benoin-
losopiius (SENECepisl. li5):Jubeo le non esse an- choant, quia a bono principio, el inale niediant ct
xiiim circa coiiiposiiionein el curaiu sermonis; a terminant sernionenij sua et ornata scqiien^es veruu
lali cniin non exspeclcs solidtrm el iniegruin ver- a principio remoia. Talibus potesl objici illud poe-
iiiiiii. Cujtiscunque eniiij videris orationem curatam, ticum:
coiicinnani, polilam, e.l circumlonsam et similiter ..... Amphora ccepil
cadcnleni; scilo quod is auimiis pusillis deditus est Instilui, currenle fo,la cururceus exif?
cl fiaclus. Aniniiis vero Hiagntis retnissiiis qiiideni (JlbiUT. Dfiane poel.)
Ei iterum ;
loquiiur, uiens scilicel propr.ijs yerbis, sedsincf.riiis
el sccuritis. Vidcs hos juveiies capite compiutos, P .,.....>. Fqrlasse cupressum
Scit simulare.
barba nilidos, et de capsula lotos?lli ofjeiidentcs in (io. ibid.)
syllaba, saepe caxliini.a lota oratione, ut alieiia ino- EJ. ij.em :
v.enles risuin ciiin cornicula ablatis ei pennis iiiuluar Purpureus Idfe qui ipiendeal unut et alter
lis a siiigtilis avibjis. Talcs verbiim Domini soliduni Aisuitfir ptthnus.
(Ip. ibjd.)
perduni, in arca habctiles panem firmaium non iu Kl item : v
eorde; paaem pciiliunn laciurtliel coiificiiiiil variis
,...,.,.. 4' ilH dextrq jacebat
inodis, ul non prnpriuin saporem, sed alieiium ef Beliuq. '
adiillerinum sapiat. (JUVE.I.sal. iv,).
Item, llieroiiyiiius, ostciideiis qualiler dcbeat lidcr Iiicipiunl eniin jsti pnedicatores sic : < In prin
lis etpnidens pr;cdicator prtedicare, ail iu epislola cipio eral Verbum (Jonn. i). > Deinde djctiul: Vcrlio
ad Julianr.ui umsolaioria super tiiorlc filiarum ejus; quol accidunl? El Icclos et camipqs praedicant et
< liaqueiioiiscribeiiiisdiligentia, sed dictantis leme- allegori/anl. Jtepi : Atlicnicnses Apostolp loqucnli
ritatc loiigiim ad lc sileiiiium riiinpo, olTercns libi seria ajunl: < Fralcr, si qua halics verba exhor-
nudaiii ollicii voluiiiaicm ct tcmporalcm ; cl proi lationjs, dicas noWs lAct,'%m),> Qui etiiim conie-
P*T«oi- CCV, 8
 <S PETRI CANTORIS ii
xens sermonem in Ephcso (Acl. xvinj. in reicssu A Telephus et Peleus cum panpcr et exsui
uterque,
suo, paticis vcrbis lociilus csl. Sic ct Aihenis, in el
Prvjicil ampullas sesqiiipedulia verba.
«jiiibus lainen omiiia ncccssaria ani.macChrisliame (HORAT.Dt arte poel.)
ieperiunliir, lum pradaioruni ad pnclaiioneni et ltcm : Noir assiniilemur ei, qtti se tragico dcfendil
rcgimen, itinT-siihjecloriiiii ad bumjlitalcm consc- hialii.
qrendam. liem Hicroivymus in supradicla epislola : Iiem :
Vivil Domitius, vivil serino cjtis, vivida sunl verba Quid ferel hic diynum tanlopromissor hiatu ?
Lii ridenlibus ariident, %taflenlibut adsunt
ejus, qiiibus resliluettir tibi lilius, eo alleslante qtii llaiuanivuttus, Si vis me flere, dolendum esl
ait : i Qui eredit iu me, cliainsi morluus fueril, Primum ipsi libi, lunc lua me infortunia lcvdent,
vivet (Joan.' xi).> An contristaris el ignoras de (ID. ibid.)
dormientibiis, < sicut et caeteri qui spem non ha- el movebtnil. Ilem : Ne desperes, qnia :
bciii? » 11Tltess. iv,) Absit! Quia, < si credis qiiod Sitnl verba el vocesqnibits liltnc lenire dolorem
Jcstis muriiiusestei rcsurrexit, ita crediinus, > etc. Possis, et in parie lunium deponere morbum.
Sic inquit philosophus amico desolaio. Eiiam tti
(Ibid.) Ad hatic et per hanc vocem, morlem, qtiam dicas :
pro morte ct dolore filii conlraxeras a torde luo _ praedicaior Sttnt verba et voces quibus httnc lenire dolorem
cxpellain, nunc reviviscas et coiisolaiioncin rCci- Possis, el ex lolo tantnm deponere moibum.
pias. Iteni: < Vivus cst sermo Dei et cflicax, et (la. epist. 1, fih. i.)
penelrabilior omni glailio ancipiti, pertiiigens ei pe- Item : Haec sunl. verba infantilia desigtiata per
neirans usquc ad divisionem animae ct spiriius, salivas (lcfliienles per barb»m David (/ Reg. xxi),
compagum qtioqtie ac incduliariim, ncc non ei cor- cl itlco virilia, quia: < Quod stultuin esl Dei, sa-
.tlis cogitationum discrelor (Hebr. iv). > pieiiiius est omuibiis lioininibus (/ Cor. i).> Item
CAPUT IX.' Cregoritis : De frabrica sernio verilalis non exii,
De humilitate prwdicaiionis. sed de nalnra. Ei Hieronymus : Qui ad inscrutabilia
"Plillosophus (SENEC ep. 114) : Talis debel esse et sccreta Dci noii peueirat, et quod patet, et qued
«oratio sapienlis, qtialis el vita ejus, non polita, iion non patct, in elorjuio diviiii sermonis Iiiimili el re-
fticala, iion plausibilis movens hoinincs ad risiin-, cie viventi patcni.
et-ad hiijiisniodi, sed lanliim scnsus sine 01nnlil ns 21 iluciis(|uc excrcitii leclionis, disputationis, et
verboriim explicans simplici sermoiic. 20 'lei" praedicaiionls semiiia et fiindameuta jecimus, quihiis
ildem, cp. 75) : Cur cor liiilni in verbo curato et cuiicia qu;c viilerit ad caindeni iriateriam peitiiientia
itnn vero capit obleclaiiicnlum? Cur aiiris pruii- diligens leiior potcrit adjicere. Iloc uiium lanien
iiim? Urendus es, secandus es. Urenduii es in nioneo, iit utilia lanium cl siiflicieuiia .•ippon.il.
corde, secandus in aure, ut lalia a ie seccs et au- Alioquin, siiut Saloinon teslatur : < Facicndormn
feras, nc talia volulet cor tiinm el aiisc.ultel auiis libroruui noti erit niinienis(Ecde. xu). > Et Joanne.i
lua. Pericutosa eniin sunl, elsi delcctabilia. Ileni in Apocalypsi (cap. xxn): <Ad hoc, inquil, itihll
idein : Arsdc tceleslibus pure tradittir, aliae vcro adjicies. > El iu Legenda beati Mariini legilur, quod
artes ad ingenii exercititun sunt; haec aulem in cui ad infoiiiiatioiiciii vitae pauca sanclornm excmpla
iiegotium animaruni. Non quaerit aegrotus eloqucn- non siifflciuiit, niiilia non proderunt.
Aem liiedicnni et forinosuin, (ohipositiim ; sed prii- CAPUT X.
rtleiitem, ciirare scientem, benevolum et cnmposi- De suggillalione superbice.
'
liiin in scrnioue humili, ei habitii inediocri, et Sta- Omnia praedicla ad duo facium, scilicei, nl scin-
inra brevi, nc in inagna praesiimai. S:c el.n-avis non mus i.decljiiarc a malo, et fafere bonum (Psal.
foiiiiosuin gubernatorcm. sed regCre scicntein quae- xxxvi). > Ei., qtiia non polest vilari malum nisi co-
ril. Ileiii, llieronynius ad htiiiiiliialem saiiie Scri- gniiiun prins, a suggiJlaiione superbiie (quae aite-
pini;e invitaus, ait: Hic est ille ruslicantis vomer, slaulc beatn Au^ristino (Expos. _ iu Psal. xvm),
ijuo occidil Saingar sexcenios Philisllncos (Juxlic. p-est j causa ct prin''ipium omn-iuiiimaloruin el jiccca-
ui); ct iu lol vilia et daemoues, si iusticano et loinin) iiiciioaiiiliini esl. Hac quicunque carei,iiiuii-
hiimili sermoue praedices, occides. IIoc cniiii gla- dus est, quia hoc peccalum est ultimum rcileiinlibiis
dio inierficiunlur polius quam ghidio Ciceronis ad Deuni, qtiod recedentibus priinum fuil. De qua
llicc est iKandibula asini super quam sedil Do- Hieronyniiis ail : Superbia ratione coelcsiis, coclestes
tiiiiiiis, qua Samson intcrfecil inille Pbilisthaeos appetit menles, el.ad proprio» revolans.ortiis, appo-
\Judic. xv). Hoc esl receplorium laciis, a quo Da- nit gloriam el puritalcm homintim irr.umpere, qu:e
\id liinpidissimos quinque lapides clicuil, qiiibus (lc gloi.ia el purilate angeloruin erupit; ut ((iios
purcussil el prostravii Goliam (/ Reg. xvii). Claros iuveuit parlicipes naliMu:, facial coiisorles ruina-.
dico lapideset natiiiales, non fucaios, non siibor- Consiruclo eniii) S|iiii(ualiaedilkio jusii, el ritc oin-
naios. Siibornalus cnim senno stispecius est, sicui liiluis jierfeclis, iiinascilur ei ct subrepit sacpe sn
et judcx subornaius, vel lestis vel advocutus. El.nos pciiiia, |i'ro exccllen.lia opcrum el virlutiim ijiias
crgo declinanlesampullosa verba, et.potius oflic.iosa hal.cl. Unde cflicilnr lahs, ut jam ciiiu Pharisico lo-
qnaiii utilia, ul pauperes el exsules, humilia sectc- qiiatur allullei;tc otulos iu cuhui), ct diccule :• Non
uiur, pocta nosad hoc invi('antc, qni ait: sum sicui caacii lioiuiiium, jcjiino bis in Sabbaio,
 45 VERBUMABBREVIATUM. ||J
iLuc. xviu), etc, » cnm Publicanus et htimilis>A ......... Frangil Detts otnne sttperbum.
cconlra Maliieiil derlinare oculos in lerram pcr- (PRUDENT. Psijchom. 4.)
cuiiens pcclus siiiim, el dicens : < Deus, .piopi- Non dicilnrlibidinosis, gastriinargisresisterc, qiia
lius csloniilii peccaioni (ibid-.). t Ilem Ilicro- tameriiviliaaboniinatiir, sed non adeo, ut supcrbiam.
ivnuis (Epitt. ad Auiouium de modeslia, lom. 1) :i Item idem : Saperbia cornula deplngittir. Dnoer.im
H;cccst i]ii;c aiigclum de sublimi ordine el gloriai habct corniia : niniiricoinia dilcciioiKMii Dei.alierttm
aiigelorum dcjccit iu aerem caligiiios.ini)depiilaUtmi conlra diJeciionetnproximi. Coiura cornua, huiuili-
ei iu carccrcii) usque in ilieiu judicii. Huecesl qtiae• latis, sciliccl dilectionis Dei el dileclionis proximi.
prHiniiii hmniiKMiide paradiso coelesii dejecil ini UtideprxcipiiehocviiiiimDetimiuipugiial. Dchiscor-
wuuiiniii, < e.t iu 1ICIIIIIniiscri;c, et*in luluin faecisi nibusait David : <Exaltabuutiir coitiua jusli, el om-
(Psal. xxxix). > ll.ec esl qua> populo Judaico elalo, nia corniia peccaloriim toiifriiigam (Ptttl. LXXIV). >
i Iicni Hieroiiynius (Epist. ad Abigdum, 1. 1) ; Nibil
qiiia i iioii feWt taliler omni tiationi (/'««/. C.XLVII),»
pnpiilum gentium prius non rcpulaltim stillam, esl quod nb iiiciinle aelale horruerini, si.ctit mon-
silulae(Isa. XL), > pratulil, sicque < captit versum strum superbiac, sicul cerviccin erectam, sicut ocn-
est iu raudam, ct cauda iu caput (Deui. xxvm). > los sublimes, sicut supercilium gravc, sicut con-
he/n David: < Pncvaricantcs rcpulavi nmnes pec- D liMtieliosainbumilitaleiii. Item Davi.l : < Domine
eaiores terrae (Psal. cxviti). > Sunt enim peccalores Dciis tiieus, si feci isliid (Psat. vn); » quasi pecca-
ereli, ct peecaiorcs tcrrae. Peccalores vero cceli, siint liim supcrbiac igtiontiniosiini, qnod noininare eiiam
sicui ill qui dix:l:« Ponam in ccelo solium ineurn, hoireiidiiiii esl, cuni Doniino maxime adversctur.
ei ero siinilis Aitissimo {Isa. xiv); > et sicul iile qui Item Eeclesiaslicus(eap.x):« Odibilis eslcoram Deo
dixii : < Pcccavi iu cccluin ct coiain te (Luc. xv.); > el hominihiis superbia, et exsecrabilis omiiis ini-
cl hi, de quibiis dicilur : i Positerunl in coeliun os qnitas genlium. i Item :«Arrogans el siiperbMSodi-
siinni (Psal. i.xxn); > elquicunque cceliincolaereiin- bilis est in civitate. i Snper omnia vitia deiesla-
qtiuiil raslum : quales sutit, qui gratiam, quaiii in- lur superbiam saera -Scripiura. Umlc et Psalmista
frindeulc Spiritu sanclo accepcrant, minutiiil. fere iu omni psahno conqiieritur de iila, utibi :
Peccalnres aulein terras diciintiir, qui terrcnis < Mulliplicala est super me inii|iiilas siipcrboriiin
itivolvuiitiir deliclis, iil libido, 22 gastritnargia, (Psttl. cxvni). i Et ibi : < Superbi inipic agebant
et hnjiisir.odi: llcin D.ivid: < Doniinus jiistus con- tisi|iiequaqiie, i vel, < iisque valde (ibid.), i qiihi
«Hiletcervices pcccatorum (Psal. cxxvm), > id est abos peccantes peccando exccdunt. Vel, < usque»
eervicosos- el superbos peccaiorcs conlerct. Non n( quaqiict usqiiead peccati consuminaiioiiem. Omnis
;iil : Pe em vagmii ad mala, nnn liianuni noxiam, ciiim peccati coiisiiininaiio est superbia. Utide.non
non ociiliim l.iscivuni, vel qiiaeciinqucmcnibra, qui- restat gravius ejullerins peccare quant per supet>
IHISihir ad inaluin , sed cerviccm ; quia nibii adeo biam. liem : < Coagnlatuni est sicul hic cor coruii)
Dco displicel sicut ccrvix erecta post peccaium. (ibid.), > id est supcrboruni. Sicut enim lac coagulo
Iiem idcin : < Si mei non ruerinl doiniriali, tunc et fermento coiistriugitur 23 cl inditrescit, sic et
iniiiiacnlatiis ero, el emiindabor a delicto maximo fermeiiio superbiae lac superboriiin constringitur,
[Psiil. xvm); i id esl siipcrbia. Nihil eniin gravius ne dileclio coruin exlcndatur usque ad proxiniuin
est qiiam < aposl.itare aDeo (Eccle. x), i qund facil el inimictim, ad quem debcrel cxteudi, ergo nec ad
siipeiiiia. Item idem : < Non veuiat mihi pes super- Dcum. Iiem Gregorius (lib. VIIL,Morul. c. 50 et lib.
bix>, ct maniis peccaioris non moveat me (Psat. XNViv,cap.18): Sicul bumililasouiiiia viliaeuervat,
xxxv). > Pes svpeibice, id est siipcrba affeclio; ct ita omnes quoque virlates colligit et roborat, sic ei
manuspeccatoris, cnjusque scilicel suggereiilis mihi 6<iperfaiaoimies virliitcs dcstruit ct dissipat, om-
nlppcceni, non memovere polerit. Reclus ordo. Ra- niaque vilia coacervat el consoJidat. liem : In porta
dix cniin peccali superbia, per quatu ad alia pec- religionis Christianae sub atiesiatioiie profiteiur ca-
cata proccditur. Hoc csl(|iiod dicitur in alio psalmo: " lechizandiis quoA-abrenuntiai diabolo, ul principi et
i Ah occuJlis meis niiinda me, el ab alienis parce auclori oiiiiiium nialoruii), el omnibitsoperibus ejits,
cervotuo; si mei non fuerint doiiiinali, tuuc iiniiia- et prtcciptie pontpis ejus, qii:c diflicilius cavenlur,
ctilalus ero (Ptal. xvm). i lteni Hieronymus : Su- el nomiisi cum maxima cautela. Opcra cnim ejus,
perbia spulo comparatur. Non enim sufficit superbis qu;c consistunt in illicitis, inaiiifcs.iiis patent, ct
qund Detmi oflendiiiit, nisi et in faciem ejus con- iireo facilius Cavenlur. Poinpae vero in licitis, et in
spuanl. Eriguiiliir eniin et impingunl sc in ipstnn, IISIIlicilornni, qnac accedenle superbia fiunt illicilii;
qiii.i ciiin aliis viiiis recedunt a Deo. ,Unde : < Ma- iit in siiperfluitaie etapparalu vesiium prclioso, iti
ledicli qui fornicaiilur abs le (Psal. Lxxn); i isli sellis deauraiis, et in calcaribus, el frcnis, ubi ina-
jiiciirrtint el iugrassantiir in etini. Iiem : Superbia gis rclucel c.t nilcl auriiin, quam in allaribus. Sed
incoepil ab injinia Dei, ideoque Deus boc viliu.ni iioiiue in IISIIteiiiporaliuiii dislincta est mela, cer-
supcr itninia vitia dciesians, ail: Mibi rcservelur tttsqiie modiis ct liiniles, quos non licct cxcedcre
hic hoslis incus, cum eo mihi cst congrcssio. Unde siue pccc.ilo? Nnniie nalura haecdistiuxit? Nouue
dkilur: i Snpcrbis Dats rcsistii (/ Pel. v), » etc. : et sancii, ut Apostolus ; < Habenlcs vcstimenla el
« PETBICA.YIOIUS 48
alimcnta his contenli siinl? i (/ Tim. vi.) Nunquid A Fastus tnesl putclms, tequiturque tuperbia formam.
aliquis sic se pascendo el vestiendo, sicul hodie (JOVEN.,sai. 8 )
lil, iti primiliva-Ecclesia peccarel mortaliier? Nuu- Qnandoqite a dono gratiac orilur. Unde Ilieioi.ynius
quid non-corriperclur siiper hujiisinodi ? et si tunc (S. HIERON. l. 11,episl. 93 : Subrutere e'. rilicio, snh
fueril pcccalum morlale, qnomodo desiil esse pec- jcjunio in tuiiica ct manica folliculala, sacpc latet
caluni? .
Sed ohjicies : Qnia vivendnm esl cuilibel. pro magna superbia ; quia :
Citm bene pugnaris, cum cttncta subacta putaris,
modttlo snae personae, el seciindiim mores bonos, Qumplusinfestal, vincenda snperbia reslal.
et consueliidines illoriim, inler quos vivitur, ita ut (OVID.lih. n FasforniH.) -
his occasione moventte concupiscentiae uon sttt- liem :'< Mnlliplicata estsupcr me iniquitas superbo-
deant, nec in se, nec aliis; scd quousque protcn- rum (Psal. cwni). » Quihus non profuil quod I;i-
delur harc consueludo? Nunqtiid non polenl osquc mana natiira, post delicium primi hoininis, liiiini-
ad superfluitatem porrigi? Sed quis sciolus esl con- liaia est et quod passa,ct i;uod mtiltiplicitcr afflcl;t
stietudinis illius honestae licilae, et liniitaiae, de qua (Cbristtis scilicet in ea), erjjo supeibis nec inors
dicitur el inlclligenda est aucloritas, ciim singulis Christi, nec crux, nec lancca, nec clavi, nec hujus-
Nebiis consiieludiiiibus prislinis aliqnid adjicialur, modi prosunt, ciim liamililali obvicnl, iino deslnicre
tuin scilicet consuetudini vcsliendi sc, timi aliis? nitaniur, vciiniquc eani iion essc, et ita Clirisium
Item : Quanlum sil monstrum supcrbiae ostendit nec Dcuin, ncc liominem csse. Iiein : Quia a bonis
orlus ejus. Orilur eniin quandoque a dono foi-liiiiae, ct donis foiioiiae, ut a diviliis, orilur
superbia, pr;c-
et boc mulliplici: ut a diviliis, quia i Abundaniia cipit Aposlolus, in I ad Tiin. cap. vi: < Divitibus
panis, el superbia vitac causa fuit pcccati Sodomo- lnijiis saeculi non subliine sapere, nec sperare iu in-
TUIII.> Item : i Adipcin suum concliiseruni, os eo- cerlo diviiiarum, > quac modo adveniiint, modo re-
runi loculiim cst superbiam (Ezech. xvi). > Itein: ceduiit. llein, a polentalibiis et dignilalihtis, vel
Vide quid facial olium cieibns alienus: i In labore babiiis, vcl conctipilis, ut in illis quis superbial,
hOmiiitiranoii siinl,> clc. (Psal. xvi.) i Prodiil quasi oriiur supcrbia. Unde beala Virgo: < Deposuil po-
cx adipe iniquilas eoruni (Psul. LXXII).> teutes de sede, > id esl snperbos; < ei exaitavil hu-
Ab liahiiu eiiani exieriori el inlerioii procedit niilcs (Lnc. i). »,— < Potentes potenter loiincnta
-qiiamloque superbia, ut est vestiius, vicius, equo- paiieiitnr (Sap. vi). >— < Relribuel enira Dominsi
Tiiin, faniiliae, el hujusinoili. Uiulc Sehastiaims: abuiidanler facieutibus superbiam (Psal. xxx). >
Nunquam hic Cbrisliamis liiil, quia saporuni lati- C Item : Non expavit Aposlolus divitias (pro se, sed
litiam dilcxit. Ita el philosophiis (SENECA,ep. 87) pro aliis, qui ail : < Scio abundare, et penuriam
vecttis iii vebiculo confracto; ita debilibus asinis pali [Phil. iv]), >sed morbuin eartnn, id est super-
el macris trabentibus illtid, solo molu vitam te- biam vel ctipidHatein, quse <luovilia sempcr adjun-
-lanlibus, mulioneque discalceatO ei fere nudo, iliis, cta sunt, sicui testatur Beda super Ecclesiasticum.
«juos obviam liabtiil, qiiaerentihus, si ejus esset ve- iiein, sic erat Sapieutia '. < Divilias et paiipertates,
hiculum, respondil: NOn, sed alienum sibi coin- Domine,nedederismihi,» paiiperlalein, <ne> aliena
modattim. Rediens aulem ad humilitatem el cor < fiirer >ex inopia; divitias, < nedicam, Quis Domi-
smim, ait: Quid feci niodicilatem meam ncgans, nus est? >(Prov. xxx.) Item Hieronymus : < Suavis
quasi superbe et male excusans? 24 Q11'Cl,lmsur~ Dominus iiniversis (Psal. CXLIV),> taineii monstrnm
dido erubescit, honnunquam prelioso gloriabilur. ct slcrcus superbiae sordibus et aliis nialis, scd
Quandoqite a dono nalurae orilur superbia, ul scicn- veiiialibus, curat et expellil. Haec < Slercora sunt
liae, ingenii, memoriae, induslriae, vocis deleclabilis, boum lapidaiilia (Eccli. xxn), > caeleris vitiis non
raiionis ei btijiismodi. Umlc Benediclus (B. GREGOR. ita vilia apponunltir cmplastra. .Unde Deuler. 25
In II Dialog. lib.) Romae tiniens moiisirum siiperbiae cap. vn : i Dcvorabisseplerupopiilos el consumes, >
cum ingenio et scieiilia supenire se vidcret cooc- P qui siinl in lerra ad qiiam ibis, sed i paulatim et
taneos suos adolescenles, < rccessil a siudio pru- per paries, quia non poteris eos dclere simul, ne
denter nescius, ei sapienier indoctns. > Aposuilus foiie iniiltiplicenliir conira le bestiae lerrae. Vide
etiam ait: < Scientia inflat, charilas aedificat(ICor. rie de bcsliis oiianliir ursi el leones, et devorent
vni).» El Auguslinus llieronymo scribens : Malo ut te. Sunt cniin vitia qiucdam nobis tribularia, -
qui-
cesset scienlia isla, qtiae inflat, quam pcreal qtiae bus majora cavenuir; de quibus dici potc.st
«•dificat, scilicet charilas. A gcncris eliaai nobililale Aliquisque malo fuit usus in illo.
oritur stiperbia. Sed tolle Ann balcin tuiiin, prccoi; Sic ct Pauliis ciiralus esl a superbia malo scilicet
iniseruii) cnin) csl aliornni incninbere fama>. Quis Iribulario. Unde : i Nc. magnitudo revclaliomin)
fruclus generis, si coram lepirlis male vivitur? exlollat.me, datus est mlhi stimulus rarnis mcai
Nobililas animi sola esl atqtie unica virlus. angelus Saianae, • etc. (// Cor. xn.) Si subiilius
Dit mihi, Teucromm proles, aiiimalin mula, eiiani consideres, animadvertes vitium superbix;
..Quis generosa pntcl itisi fortia? Sed lu sordidissimum sordidissiino, el mortale nioriaii
IStlnisi Cecropide.iirnncvqite siinillimus llermar. -
cmplastro s.rpe cnrari. Unde : i Miiliiplicai*,sma
A piilchriludinc ctiam oritur siiperbia. Unde: infiimitaics coruni, posiea acceleravcrinii, > c:c.
40 VEUBUMABBREVIATUM. *&
(/'«_/. xv.) Iiem : < Satanas Sntanam expeliil, A disciiirentes.iiares minaces et injurias spirantcs,
elc. » (Malth. xn.) Item : < Venies in Babylo- huineri jactanies, schcmata ridenlia. » Est etiam
riem, el ibi curaberis (Mich. iv). > Item : <Prius- os linguoe sttperbaei Undje : < Dispcrdal Dominus
quain liiuniliarer ego deliqui (Psfl/. CXMII);> nniversa labia dolosa ,s et Iinguani niagniloquam
Sa-pe eliam hoc monstrum qiiadam bona siinu- (Psal. xi). i lleni': < Posueruiit in cccluni os suiitu
laiione et conteniptii curalur. Unde Gregnrius de el lingiia eorum iraiisivit inTerra (Psal. LXXII)»
quodam eremila rogato a quodam cive, cui opu- Lingua etiam superba t|uandoqiie viudical sibi
scula sua vendcbat, ul domtini ejus inirarci lilio- oninia inciiibra, quasi.ca cogal loqui etsibi ser-
que ejus aegrolanli nianus imponeret. Qui ctim virc. Unde :
accederet ad civitatem, vidcns eivos ct ponipam Citm pes, cumque manus, cum cwtera membra lo-
veniresibi obvios; horripiliones et qitaedamprae- [quanlur,
guttur qua ralione tacet ?
ambuta, et.praeludia siiperbiae in se sensit pro ho- EstInferius
nore sibi exhibilo ; qui et ne snperbia orireliir, etiam superbla toiius corporis (solis pudendis
in quibtis verecundamur , unde etiam am-
exspoliavit se, et projecit in flumen : qiiem cives, excepiis honore ea leginius). Quidam |enim staturam
quau furiosum conte-iupserunl. Ille vcro rclictis pliori
semicinciiis suis, iiudiis, in cellulain siiain rediil. rj pcdibus adjiivant, et surain super, suram ponunt,
Sic se magister Lanlfraucus (I. i, in Enirop.) cu- ventrdse inCeduut, mole corpuris et gastrimargia
ravil a superbia, breviando stilicel prodticenilas, cos non cogente ad hoc. Qiiidam vero |)Cclorose
el produceiido corripiendas syllabas. Qui lainen quasi arcuali:
ita subtiliter et acute postea in Turonensi concilio Et mullum referunt de Meccenalenipino,-
conlra Berengarianam haresiiii dispiitavil. Deta- (JlJVENALlS,Sal. I.)
libus dici poiesl : Ouidani manibtts in omnem parlem se exlendiinl;
Est ubiconlemptus nimius juvat. Unde:
Sntililiam simulare loco pntdeutin summn etl. \enlilal wstivum digitis sudanlibus aurttm.
(CATOin Disiicltis.) (1D.ibid.)
Item , Ilieronvmus : < Superbia est mons posiltis Quidam ereclo et extenio collo, et qtiasi aflixo palo
inlcr nos et solem, qui non pcrmiiiit nos vidcre inccduni. Unde Isaias : < Elevalae siinl liliaeIsrael,
solem jusiiiiac. > llein : < H;ee est sartago posita et ambulavcrtint collo extent(r(/s(i. m). >De snpcr--
inter nos et Jerusalem, ne ipsam videanius (Esech. bia opcrisj ait David : < Non habilabit in medio
iv). > Uacc est nubes inlerposita de qua diciitir : domus meae,qui facil superbiain (Psal. c.) > ltein :
< Opposuisli niibcin ne lr.iiiseatoi;uio( Thren. 111).> ^1 < Relribuel Domiiiiis abundanter facientibus supcr-
liem : < Domine, noii esl cxaliatiiin cor meiim biam (Psal. xxx). >Item : <Non ambulavi in magnis
(Ptal. cxxx). > Estenim snpeibia cordis.oris, totius neqiic in niirabilibus super me, » etc. (Psal. cxxx.)
corporis et operis. Superbia sibi omnia membra Singula vilia, singula membra possident, in qiiibus
corporis vindicat, sibique servire cogit, el tunc domicilia habenl ; sed boc vitium in omni fete
prinio sibi ipsi consonat et coucordal. De superbia membro dominatur. Propi.erhas piuresspecies su-
cordis quae inloxicat et pullulare facit, ul radix, perbite, aitPropheta pluraliler : < Leva liianus luat
alias species superbiae, ait David : < Donviiie,noit in superbias eorum, qui maligna loquiiniur super
est exaltaium cor meum. > Os auiem hominis du- mc (Psal. LXXIII).>Hoc etiani viiinm adeo peslifc-
plex est, scilicetosfaciei, ct vulius. riim est et dominans quod dominiiim el rcgniim al-
Os homini sublime dedit. terius vilii sibi vindicat. Unde philosopbus (SENF.C.
(OVID.i Me.lamorphoseos.) ,- ep. 60) : Video, inquil, uliicam silvam pluribns ele-
El frons doniicilium est, el sigmini verccmid* liu- phantis sufficcre, lauros torosos, et unico'agro
militatis, vcl impudentis elatiouis. De hoc orc ait contentos esse. Quid est igilnr quod liomo, niiuor
poeia : D his, pascilur terra, coelo el inari ? niiui propler fa-
Qttas gerit ore minas, quanlo prentil omnia fastu? mis quanliiatem, qua cxtera animalia vyncai, vel
(STATIUSThcebaidos1.) ob ingluviem exsaturandam? Minime. Non enini
In hoc ore muliiplex siipcrbia : ut superbia elatae IISIISvenlris esl in prctio, sed arribilio. Iiem in IV
uaris. Unde lsaias: < Atlende 26 ''u' aD homine, Reg. Vcrumlameii excelsa non abstiilit. >lieiii: i Su-
qui spiritum habel in narihus (ha. n). > Superbia pcibis Dettsresistil (/ Peir. v).> < Frangit Deusomne
etiam oculorum. Unde : < Oculos stiblimes (Pro». superbiiin (PRUD.in Psychom. iv). > De lalibus etiiiu
vi), > et Propheia : < Neque elati sunt oculi mei cilo ulciscilur , alios exspectat magis ad po3nilcn-
(Psal. c\xx). > El Job yei Sapienlia : < Exlolleiiliam tiam. Itein, hoc vitium redarguens Apostolus ait:
ociilonim meortim ne dcderis niihi (Eccli. xxin). > i Non inconiposilos (Rom. i); > ncc in ince.ssu,
Etcervix eliam erecta. Unde: < Dominus concidet nec in habiiu exleriori scilicel, vel iiiteriOii:
cervices peccaloriim (Psat. cxxvm). i Unde etiam quia incompositio corporis signum csl interioris
Cassiodorus senalor loquens de adolescente Juliano incomposilionis. Itera , ECcIesiasl. xxxv. Ileni
Aposiaia : i Non esl sperandum de eo cui in ju- Joh. xv.: i Tetendilenim niantini siiam contra 27
ventute sunt haec: Cervix iuflexibilis, ocnli vagi cl Dcum, > cic. Item, ei sicut gigariks stcterunt
 5* PETRI CAMTORIS 52
rontra me superbi. ,tem : < Hi siir.l gigantes »difi- A invidi permaneant. Sic ergo, cum invrdia regnalura
cantes turriin Babel contra Dominum, ut asccndanl sil post morlem, non est vcrum quod dieitur a
ineoelitm (Gen. i). » IfCm: <Isti tuiii diabolo dicunl: pneta:
Asrcndam in eceluin, efc. > (Isa. xiv.) Iiem, Job Pascitur in tivis livor, post falaqitiescil.
xvin: « Devoret pulchriiiidinem et brachia ejus
(OVID.ElegiaK, I. i.l
priinogeniia niors, > id esl snperfaia, quae inler vi-
lia priusiii ccelestibus nala.piimam creatiiram Dei, Ignoro lamen si boniincs posl motiem invidebimt.
Ilem: Tanta est invidiac malilia, quod eiiam ipssl
id estangelum occidit. llem.Cassioilorus (iu Psal.
Non est tertia Spirilum sancltim persequilitr. Quid ciiim in lioiin
xviu): origo peccati praeler occultum,
cecidit proximi aliud persequor quam doutim Spirilus sa:i-
qno et
diabolus, alicntim, quo homo sedir- cti?
cttis cst, et constieludo fecit siium. Uode diclitni Itaqtie ipsnm dalorem in dono pcrsequor, ct
cnnor. liem : Diminuere vel iiicrusiare
esl in Psalmo : « El cmundabor a delicto maximo exsiinguerc
bonum prnximi quid aliud esl qiiam illud Bectzebub
(Psal. xvin); > id esl a dcliclo supcrbiac, quod vere (hemonium ascribere ? Et iia Dmnintiin
eslmaximum. Non enim est inajus pcccatum quam principi dalorem boni essc rioliiinus, ciim illud in proximo
t aposialare a Deo, > qnod cst viliuni superbiae ho-
ininis et angeli. « Supcrbia vcro est initiitni > el perveiTiimis, quasi diabolo illud ascrihcnics. llern:
Sicut iuvidia aggressa cst primiim Adam {Gen. m),
causa «oinnis peccati (Eccli. x), > id est omnis gene-
perquam < intravii mors in mundiim (Rom. v),i iia
rispeccati, qua, qui caret, ille veroest immunis ab et aggressa est secundiim Adain. Per invidiam enim
oinni peccato. Unde dicitur in codein psalnio : < El criicifixus csi Christus a Scribis et Pharisseis. Ilice
ernnt ut complaceanl elnquia oris mei,> etc. (Psal. esl < fera bestiaqtiae devoravii Josepli(Gen. xxxvul, >
xvin.) Eloquia cnim oris mei erujit lalia, < ut (eo quod a patre cunctis fratribus plus amareliir),
complaceant in conspectu tuo semper (ibid.), > non el illiun actualem, el Joseph spirilttalein, Chrislum
liominum. Si aulem non mundiis a superhia fnero, scilicei. llic csl cetus,
qui ahsorbiiil Jonain (Jon.
eloquia mea non complacebunt in conspecln ttio.
n). In duobiis aulcin consislil iuvidia, scilicct in
. Si vcro muiidiis fue.ro, non soliiin eloquia, sed, et et dolore. Unde poeta :
• nieditatio cordis niei. (tbid.) > eril talis, uon ut gatidio Insullare malis, rebusiquewgrescere lcelit.
placeal hominihiis, sed tibi, qui iutus vides, et
(STATIUSII Thwbaidot.)
(Onscieiiliam hominum inspicis.
Ibi antem a poela non nnlatur nisi uua causa, ubi
CAPUT XI.
.-ilier pocla ait:
Conira invidiam.
C Invidus alterius rebus macrescit qpimis.
Invidia; mater cst superbia : et uiinam bene stiflo-
rata malre et conlrita, siiflbcarettir cl contereretur 'IlORAT.,1. I, Cp. _.)
liiia! Per superbiam cecidit primus angelus, de El alia ubi ail:
angelofaclusSalan,quamreiinuitineflecluiii,eiforie Semper abest risus nisi quem feeere aolorei.
in afleclinn, invidiam aiiteni etiain in effeciuni, ct (0viD. 11,Melamor.)
in aflectum. IIujiis invidia mors intravil in muiiduiii Ulraque in hoc : 0 dulces visure polos, sed ilcrnm
{Sap. ii). Quia enim diabolus invidit in hoiuine intrature tenchras. Ilem Job (cap. v) : < Siultuin
qnod perdiderat, nistis est itl suggesiioiie sua a inlerlicil superbla, parvuliim itividia. > Iteui Salo-
l-oiio illo caderet el homo, inqiiicns inserpenie: moii in Parabolis (Prov. xiv) : Miiiulitia vcl < Vila
« Quacunque die comederitis, eiilis sictit dii (Gen. coiili^estsanilascariiiiini : pulredo ossiiiin invidia.i
iii). > Qnain magntim autem sil hoc vitium, patct Iiem Isaias (cap. xxxiu): • Concipielisignem ardoris,
per radicem ejus, scilicet superbiain, cl per efle- ei paiictis stipulam et spirilus vester consu.iiicl, et
(liui); parit cnim fraiernuin odium ; quod sciliccl devorabit vos. i Unde pocla:
odinm qiiantum sit, et quam grave, patei ex aucto- Justitts invidia nihil est,
lilalibus sanctoriim, qui diciinl propicr illud omnia Dqnae proxiiniim suum protintis consumil. auclorem.
peccaia sunt reddila, ctiam dimissa redire el repeti Iicm : Sicut signa sua baliet superbia, ul non lateat
nsque ad novissimuin qiiadraiilein; qtiod maxinte (tit oculos subliines) alia eiiamin aliis meinbris, ita
cst irreiuediabile, quando habel invidiam radicem. et invidia signa sua habet. Haccesl enim :
Nascitur eniin quandoqtte cx conlumclia, vel inju- Perpelua anxielas, nec menscelemporecessal,
ria. Ex coniiimelia dnplicitcr; ex roniiiinclia verbi Ftntcibus nl morbo siccis, el pallciitibus, inierqne
sciiicet occulti, ul detractorii; vcl verbi mauifesli [inotaret
et conlumeliosi. Ex injui ia diipliciier; ex injuria Difftcilicrescenle cibo
Deprendas animi toriiienla latemis in wgro
damni, vel ex injuTia illata corpuri; cl lunc hoc Corpore: depwtdus el gauaia, sumit uliumque
viiiura, scilicet fraterntim odiuin, remcdiabile esl, Inde hiibiutm fucies. .
'JUVENAL., satvr. 14 clI5.)
quia causam habet 28 impnlsivam. llem : Si pro
qualitatc nierilorum boni inserenlur ordinibns an- Ilaec eliam:
gcloriiin; ergo pro qualitate mcrilorum mali inse- 29/n'er finitimos rctitt atqtie aniiqtta sivittlitis.
rentur ordinibiis daenioiium: ul sicut illi daeiriones immonale odium, ei nunquam sqnttbile vulnii*,
in aelcniuin invidebunt, sic «l ipsi mali in seternum (b. ibid.)
55 VERBUMABBREVIATUM. 51
llem : Haec, nala a superbia, mater est prodi- A K conlemnuntur boni ab invidis dicentibus, quia boni
lionis, Iinmiciiiii et fratricidii. Hac enini exagitains sunt, sed imperiti 'et illiterali.) Vel est sancta imi-
f-iin, fia ri ail i» doio : « Eamus in caiiipiiin. > latio : disce sanclam superbiara, siniiliter sanctam '
Ufaii cum respiceret Deus_ad Ahel et ad intincra invidiam. Unde : ,
rjiis, ad Cain aulein noii respexit, ncc a I muiiera ....... El tanlis wmulus aclis.
eju^, > Cain magis invidcns fratri, eiimoccidit, sig- Et Jostte aeiiinliisMoysi fuil. Coram quo, cum dlce-
iiii.nipiRinvidix suae et sceleris acccpil a Domino, relur quod qtiidam (uescio qni siul) pioplielanl liie,
tiiuorem scilicel inentis, et iremorcm.capiiis. Qui ait Moyses : « Utinam omnes prophetarent sicut et
ii IICIISne ob scelus siium inlerriccrcliir a Domiuo, -. nos (.Viim.vi)! i lleni Aposlolus : < Qtiod si invicem
ilixit ei Domimis: < Nonmorieris modo, sed irenmlus mordelis el comeditis, videte ne ab invicem consu-
et vagus cris super lerram (Gen. IV).> in pcenam mamini (Gal. v). > Iteni : Per invidiain veritas He-
pcccaii. liein : Hac exagilattts Joab Amasam sica braica seciindiiin inlcrpretalionem llieroiiyini, nobis
iiiterfccil (// Reg. xx), nec non et Abncr, invidens sublata cst, quae inierpretalioni ejus invidit.
el limeiis (eo quod famiiiares essent David) qund CAPUT XII.
principalus mililiae ei auferretur a David, tit.eorum Conlra delraclionem.
allcruler ei succederet (// lieg. 111).ltetn ': Hic est' Sicul iuvidia filia est superbiae, ita et invidia.
spiritits tnalus, IJIIOpermissus Saul exagitari a Do- filia cl < dcns pessimus (Prov. xxv) > cst delraclio;
niino invideus David, eo quod prospere ei succede- qiiam posl superbiam ct invidiam rcdarguens Apo-
rel; eo qnod eliam audissel imilierculas iii laudcm slolus in Epistola ad Roir.anos cap. i, ail : < Pro-
David decantare : < Saul percussit mille, cl.David
plerea tradidil eos Deus in passiones ignomini»
decem millia, >coram propsallenie ei ciibaiizante rcpletos onini iniquitale, contenlioiic, superbos,
Davidal lyrani, in pristinum slaium ineniis perdtictus cIalos,susurroiies, dctraclores, Deoodibiles. > Quod -
esl. Sed itcrum spirilus maliis, permissus a Dninino
diligenter nntandum est. Cum eiiim omiies malos
ciim exagitare ccrpit contra David (I Reg. xvm et Dcus odio hahcat, de isiis lauicii dicilur,« Deo odr->
xu), qiiia, clsi ad lemptis cessel vencnum invidiae,- bilcs, > quasi in boc, eis eorum epilheton nttribuens. .
v!x exstii-gni polcst, qtiin ilernm pullulel. Item Epistola ad Gal. v : < Qnod si iuvicem ino.rdclis.
Ilein : Invidia fllia, et maler superbia in uniim con- et co.meditis, vidctc ne ab iirvicem cOnsumamini; »
spir.ivere ad riiinam lolius mundi. Sicut enim illa a scissa scilicel unitate fidet, quod fit per invidiam
bonis, prospcris cl melioribus orilur, ita et h,i c a ci deiractionem. Iiem inPsal. c :< Non adlnrsit mihi
l.ouis liaturalilius, et S bonis proximi, el allcrius et C cor > id est detrahens, c stipcrbo oculo cl
pravum,
inelioi ilnis. Umle : insatialiili corde. >llem Parabolariim cap. iv : «*Re*-
Aurttm, et opes, et rura frequens donabil amicut, movc a te os pravum, et deirahentia labia sint
Qui telit ingenio cedere, rarut erit.
(MART.VIII,epigram. 15.) procnl a le. > Itein cap. xxiv : i Cogitalio stulti
Itcin : II:ec est mater delraclionis. Velenimabrngat peccilum esl, el abominatio liominum, detractor-, >
in lOto bona homiiiis, vel deroga.l in parte eis incni- Item Lcvitici xix : t Non malcdices surdo, > id est
absenti non detralies. Slultus eivim esi; sed magis -
slamlo si ex loto delere non polest; el si non alicui
nocuisset; exsfinCla fuisset. Item ln Parabolis Sab)- excusabilis, qui praesenii contiinieliain infert; pro-
niim deteslaus invidiam, ail : < Ne roiucdas cum ditor autem et dolosus magisque nccusabilis, qtii
hoinine jnvido, el ne desideres cibos ejns, > il est abseiilem Ixdit et rodit. Iiem Ecclesiastes x : < Si
in sileniio, niliil eo minus habct
inorsiis, delraiciiohcs, corrisionos cjns : < Qiioniaiii mordcat serpens
iu similiiiiiliticmarioli et conjcctoris xslimal quod qui occulte dctrabit. > Ergo delraclor serpcns osl
ignor.it. Comede el bibe, diceuibi, el mcns ejus non scrpentinum bahens morsum, el linguam venenosam.
esl teciim. Cibos, quos comederas, evotnes, >per pce- Itcni Salomon : < Qni detrahil proximo, > Dco el
iiiiehiiam, < ei perdes pulchros sermonestuos (Prov. U homini < se bbligat (Prov. xm). > Vel in poslenim
xxiii), i qtubus, ul corrigereiur, euin corripuisli el se Deo obligat, ut per conlriiionem cordis ei satis-
iiioniiisii. Ilein ; Eo amplius detestabilisest invidia, faciat, cl ita remitlatiirei peccatum ; sed et homini,
quod oritiir a bonis naiurce, sicul et fortunae, coulra- ul corporaliter ei sjitisfaciat, si damnum corporale
dicit cniin invidia scienlix, si quis earh naliirali ei iniiilil; quia i non diniillitiir peccalum nisi resli-
iugeuio et exercitio sibi comparaveril; quia : tuatur ablatum. > Sed, si spirilualc vulnus ei infli-
Qui velit ingenio cedere, rarus erit, etc. xeril, pula odium per detractionem, vel ul ainorem
Tiidc HieroiiyinusiiiPrologo Isaiae(ln 1. xi, Comment. illicilum appetal per ejus suggestionerii, ct hujiis-
in Isaiam ad Euslochiutn) : Non ignoro nos qiioque modi : niinquid cOrporaliter ci salisfaciel,'ut sci-
paiereiuorsibusplurimorum, qui siimulanie invidia, liret corporaliler eum visilare leiiealuriibiciinqne
. quod consequi tion yale.il, despicimit, el conlem- fueril, et spiriluale vnlnus quod ei iiilulii, auferrc,
nunl, el iiiciusiaiii; sed legant prius. et postea,. dicendo hiimiliter : Remilte mihi, quia per detra-
despieianl, ne vilcantur, non ex judicio, sed ex clionem vei alio modo, sic laesi te, vel ne amoie
odii pr.Fstiinptioue, ignorala tlamnare. 30 'le'" : Imjus inardescas, quia.etini libi peisuailCns, 31 "e-
Si oritur invidia a douis grarhc, coiilemptus cs'. (qnia ccjii lc ? Yidctur quidcm cx Evaugelio sic cssc satis.
9& PfMli CAiNTOfiiS 55
laciemltim laJiter Ixsis. Ail enim Domimis : < Si A Scd : Nuuqiiid raiims detrahit loqu^ndoveriini dc
«iTersiminus tiiurii ad altare, et habet aliquid frater aliqiio?R. Quia, elsi 32 verumdetractor de eo ilieat,
iuus adversttm te; dimitte ibi muinfs ttium, el vade tamen quoad eum mendacium est et falsum, quia
prius reconciliari fratri luo, et sic venfens offeres contr» menlem dicil illuil. Manifesta ergo deira-
lnunus luiifil (Uaith. t). » Veniens, nqn tantiim Clio esl ex cerla verilate, vel virlule, et falsilate,
passibus fidei interioribus et devotionis, sed corpo* eliamsi deiile inordaci el lingua malivola dicalur
leis, ut inniiil exclusiva dictio. Veruin de aliquo, uf scilicet eiim indiicat in oditim
Nuiiquid si laesi famain alicujus apud praelatum, el rojilcnipltnn, vel tit in aliquo minual famam, vel
quo minus detur ei praebenda, alias autem danda qiiodrunqiie bomiin ejns. Si aiitem compaliens, et
ieneor ei confiieri, quia sic eiim laesi, et praeben- condolcns, et in detestalioncm vitii, non ut ducas
dam ei deiraheiufo, abstttli? Detrahere enim est de in odiuin de quo verinn locutus-fueris pHblicum
nliquo, de plenituiliiie alieujils aliqniJ tolfere. Nun- ejfis pcccatum coram ipsis, qni liovcrniii, retelaiis
quid leneor ei prachendam coiiferre lalcm, qualem serreiitm <inter le et ipsnmsolum (Mallh. xtiti), >
iibslnli delractione? Quaesiioest. Iicm in Psalmo : vel illiis qui aequenoverint ul lu, ul sic sallcm illis
« Et dedit aerugini fiiiclns eoruni (Psal. LXXVII). > condolcntibiis et corripienlibiis corrigatur, non cris
R deiracior. Volunlas enini et - -
/Ertigo vitium esl quod in frnclibus atira noxia proposilum distingnit
lalenter operalui'. Hae.cest intidia, qu;i' faona alle- inaleficiiim. Iteni in Psalmo : « Filii hominum iieu-
iis sertiginal, aduril, cousiiinil. H;cc est iociista. tes eorum arma el sagituc, > etc. (Psxi. LVI.) Den-
Locttsia enim ore lacdens, el frucius comeilens ct les, id est corrisiones" delractorum, arina siinl
arbores, csl malitia, quae lcstiinoniuin boni, deira- et sagittx, clc. Item : < Sepulcrum palens est gut-
clione coriodil. Haecestctiam cynomyia.id esl iuusca tur eoriuii (Psal. xm); > quia foetida sunl verba
tanina qtiae acule pungit. Ilein : Ad bujus pestis adulalorum el corrunipentia. < Liuguis stiis dolose
stiggilalioncm exeniplum Angastiii mitissiini el agebant, veueiium aspidum et insatiabile sub labiis
modesti suflicere deberet. Qui ciun plura epigram- eorum. Quorum os ' maledictmne et amaritiidiiie
maia super mensam suam posset inscripsisse (puta
pleiutmest(/ Cor. xi). > IlemVerbum cujusdam sa-
contra edacilalem ct loquacilatem, quae saepe ad-
pienlis; Vide et considera conformitatem oinniiiiit
MIIIInieii.sis; haec scilicel: < Ne graventur corda Biembrorum corporiilium, qtiomodo compaliantin'
vesirainerapuia ctebrietaie (Luc. xxiv).» El illtiri .' omnia tini cominembro hcso, quomodo stipportcnl
Sic sumenda stinl alimenia quasi medicaineiita. El illudet foveant, iiolinlqne inacnlam rjus vel viiitim
illud ; < Memenloquod recepisli bona in vita tua, et - delegi, sicu. r.ec proprium ; quanto magis hacccou-
Lazarus similiter mala (LHC*X\:). > Et illud - llaec formitas observanda csset a membris spiritiialibu%
domus non cst mea, sedChristi pauperumi inaxime fidelibus scilicet, qu: suni memfara corporis Cbri-
hoc elegit appouere epigramma suum et meiriciiin, sti, cnjns ipse est capui, ut scilicel invicem sese
qiioddetractionenirenioverel a nicnsa sua iuquieiis: supportarent, condolercnl, ncc iinum membriim
Si quis amat dictis absentum rodere vitam, liirpitiiilineiii comiiieiubri sui infiriiii delegerei, sed
lianc mensam indignam noverit essesibt.
IV.< Nolitc polius tegeiet exemploApostoli adCorinthios, dicen-
Ilem Jacobus incpistola Canonica, cap. lis: i Et quaepulaimisignobiliora membra corporis,
detrahere alterutrum, fratres. Qui delrahit lialii, his abiiiidantiorein boi.orein circumdamus (/ Cot.
aul judirat fralrem suum, delrabil legi ei jndicat > Exemplo etiain inalris, filium infirmiorem el
xn).
legem ; si auleni judical legem, non esl legis factor, juiiiorem ainplius foventis, eique blandientis : Exem-
sed judex. Unus est eniii) legislator et judex qui
Tu plo etiam palrisfamilias filiiiiti prodigum ad inen-
polest pcrdere et liherare. auiem quis es, qui sam propriam revocanlis (Luc. xv). Iteni (sicut
jndicas proximum ttium? > Delrahit legi, el judi- conjicilur ex illo versu psalmi xiv : < Nec fecit
cal legem omnis detractor, quia quod lege prohibc- suo malum, ei opprobrium non accepit ad-
proxlmo
tur, scilicet rion delrahere, operalur. Vel lcgi de- 0 versus proximos suos), > tria genera suni dclra-
irabil, et eam judicat, qui officiosiioeam privat, ut cioruiu. Quidam enim invenit et concipil detraclio-
qni peccatuin occultum publice arguil, vel ciim li- ncni, hafaensmateriam detrahendi et occasionem,
voie vel libidine vindictae et sine praemonitione, vcl, iion liabens, mendaciter fingit aliquid iu pro-
Vel aliqtlid de contingenlibtis oniiltii. Ait enim Do- xinitiiii, crudelius esl. Unde poeta :
luus quod
ininus ; < Si peccaverit in te fraler increpa
illum, et si pccnitentiam egerit, dimitte illi (Luc. Quwlibel iii quemvisopprobria fingere scevtts.
(HORAT. lib. i, cp. 15.)
Xvn). > Item Parabolarum xxiv >< Ne insidicris, el
refen detra-
quaeras impielatem in domo jusli, i id est ne quae- Qnidam andit el refert; teriius tamen
ras occasionem per quam deroges, et delrahas bo» ctionem, Prinius maleriam invenit, seciiiidus eahi
raini juslo. llein Salomon in eodem deiractorem augetet inultiplical, lertius aucioritalem deiraliemfl
dctesians, vocat gladium, et jaculum et sagittam praestal, itaque eam corroborat. Si enim dees-
nciitam, omhem loquentem conlra proxirnum (Prvv. set auditor, deesset et deiractor. Unde Psalmista :
kxv), scilicet falsutn tesiimonium quod facii de- • Et opprobriorh non accepit adversus proxiinos
iruciori 6«os (Psal. xiv) f» non inven», non finxii. t Non
 ll VERBUM ABBftEYfATUM. •>$
accepit, > id est non acceptiim babuit, ul oppro- A de qua legiiur in dislin. 1C, eaptltilo ,Cleriatt.
hriuirt et detractionem referret, « non accepit > Pcena etiam oeculli jndieii Dei, quam oCulaia fidflr
etiam ut audiret. Unde Salomon in Parabolis :« Ti- quolidifr Videmus el legimus; privalionein scilicct
nie Deum, fili mi, el cum detractoribus non com- oflicii linguae; el hoc in haereticis, in blasphemis, iii
misrearis (Prov, xxiv), » participium habendo, vel Vehalibus in lingua, In lingua vauiloqua eliam glo-
refcrendo, vel audiendo : < Quoniam repente con- riosis(qui« ossuum pontir.l in ccehim [Ptal.LXXII]>)
sutgel perditio eoruin, et ruinam ulriusqtie quii in incredulis (inide et ZachariaS pcrdidil nd horaiii
novit?»(lbid.) Detrahenlis scilicel, et ei favenlis, < promptoe modulos loquel» [Ltic. 1] 1) in dctra-
lioc est audientis. 33 ^rgo nC participium ha- ctoribus et susiirronibus Deo odifailibus. Pmna
beas cum dctractoribus, < scpi aures spinis (EceH. eiiam fittiiri et manifesti judicii. Unde Salcmon iit
xxvm), >ne detractioneni aiidiant, os eliain aperi ad Parabolis : i Non conimiscearis cum detractoribus,
nbjiirgandiim detrahentcm. qtioniarii reperite Consurgel perditio eortim. ct riii-
Unde Saloinoii : < Ventns aqtrilo dissipal pluvias, nam ulriHsque qtiis novii ? > (Prov. xxiv.) 34'lem
cl frcies irislis linguani delrahenlem (Prov. xxv).i in Ecctesiastrco : «Audisti verbuni adversus proxi-
Ttem Ilieronyiiius (in episola ad Nepolianum) : Fili, mtiin ttiUrn?commoriatur in te, fidens quontam nou
cave nc habeas lingiiain detrahenlem, et atircs pru- lC diriiriipCt (Eeeli. xix). »
fienles. Nulla est enini excusatio, qnam prxlendhv CAPUT XIII.
scilicct, quod non potes hnmiiiihiis violentiam in- De kumilitate.
fErre, ora eoruiri obstruere, aores sepire. Nullienim Sicut diximus, superbiae filia est invidia, neptis
Inviio loqtieris. Norf in petra figittir sagitta, sed est detractio; et sicul per Superbiam primo 1 mors
rcsiliens saepe miltitiir in dirigeniem. Siciit ergn iniravit in miiniliim (Rem. v), * ila, per humililatem
lurrifaostuos castos, ita os, OCulos, aures castissiuie Christi, vitn primo ihtravit in mundiim. t Per aliam
serva. Item ps. XLIH: < Postiisti iios opprobrium enim viam reversi sunt magi in regionem suairi
vicinis nostris, subsannaiionem rt derisum, > (vel (Mutth. 11).> Sicul enini per snperbiani primo re-
« contcnipiuiii, > alia liUera) < liis qni in circuiiii cediinus :T Deo, iia per litniiiliiatcni primo accedi-
nOslro sunt. > ilein, In boinilia 24, stiper Cantica, mus ad ipsnm. Et ciim Domiuus Jesus Chrislus iii
Uernardiis: In detrnctoribus, inqiiii, iinpleiinn est omnibus viriuiibus polleat el commeiidettir, ina-
quod lcgitur in EvaHgclk): « Iu illa die facti sunt xiine in hnmilitaie rommendatnr, adeo quod de ea
amiei Herodes et Pilalns (Luc. xxm). > Tales enim praecipue, prae cacteris virlntibiis, scbolas coelesles
teorsum ambulanl, paiiter sedenl, sibi concordant r rexerit [f. erexerii], inquiens : 1 Discite a me quia
<t Conveniunt, ut susnrria el detracliones proferani, milis suni et huinilis corde (Malih. xi). > Iteni Ati-
tit in noc sese discorditer concordes, et concordiler gustintis hanc comniendaiiS ait: Haec est aqua qiiae
disconles inveniaiitur. Ihrc auiem, sciiicel pestis hon legitiir in libris aJienigenarum, philosophorum
clciraclionis, acrius charitatem impngnal el laedit, scilicei. Rhiiiocerotes enim indignabunili cx sol»
quam caslera vitia. Delraclor eniin in se charilatem indignalione seipsos occidebanl. kem Hieronymus
cxstinguit, vel perimii,si eam prius liabnit; si iton, ad Atiionium monacbum noleniem ei rescribere:
sc vacuum ab ea ostendii.ln audilore etiain, quan- Domiuus nosier humililatis inagister disceplantibus
ttim in se est, charitatem exstinguit, et proximiiin de digniiale diseipiilis, statuit parvulnm in medio
ciant in odimn el cOntempiinn, non lantum prae- eorutn dicens : < Nisi qnte hiiiniliaverit se sicul par-
SL-ntiuiii,sed el abseiititim, et ad qtioscunque volat vtilus iste, 11011potest iutrare in regnum ccelorum
illml venenosuin et irrcvocabile verbtim, trahit. (Mutth. xvi»). >
Duo autern sunt gcnera detractoriim, inaiiifcstiirii Quod ne lantiim < docere el > non < facere > vi-
scilicel et occultum. Primiim sinc fronte, sine ore derelur lAct. 1), implevit exemplo, qnod docuit
verecundo, ct irreverenter quidquid veiienosi virns veibo, dum piscatorum pedes lavit (/0011, xln), diiirr
in buccam venerit, denle murdaci, et lingna inale- D tradiiorem in osculo excipit, dum loquitur cmrr
dica cinil.il. Secuudtim vero simulaiae fiiCo vere- Samaritana, dum ciim Maria poccatrice, ad pedes
cundiae et qundam colore detraclionem adumbrat sedente, de cceloruin dispulal regno (Luc. kxn)r
el palliat, eam proferens verbis quibusdam flebili- dum ab inferis insurgens primuin mulieiCIIIJCeident
bus et plangentibus voce remissa, el vultu dcmisso, apparuil (Joan. xx). Satanas autem ex archangelico
oculis in terra defixis, dicens sic : Per me istud fastigio, non aliam ob causain, nisi ob conlrariam
lion innotcscerel de eo, nisi alii illud propalasseiit: Iiutniliiali shperbiam riiil. Judaicus etiam populus-
in omnibns etnn laudo, verum in Iroc noii laudo, primo praelalus stillae situlae (Ita. XL), per hanc
in qtio dqleo : melius eniin egisse polerat et btijus- 1 primas sibi calbedras et saliitaiiones in foro vin-
modi. Et hoc geuus crudelius esl priore, qttia dicans :(Matth. xxm), > genlili populo succedente,
liujusmodi detraclio eo ipso persliasibilior est, quod deletus esi. Et ita versa est cauda in capnt
proccdere videtur ex afTectu compassioiiis, et ita (Deut. xxviti), et e contrario. Contra sophistas
crudelior inauifesla deiractioue, quac toltim virus qnnqne saeculi et sapientes mnndi, Petru» et. Jaco-
suuni sine palliatione effiulil. Triplex atttem legitur faus piscatores mitltinliir, cujus rei causa Scrtpitirii
»tena deirartoriim, Preiia ccclcsiastici jiidicii Dci, ait: 1 Deus supcrbis resislii, bumilibus dal g:atiai_
89 PETRl CANTORIS 60
(/ Petr. v). > Vide, fraler, qtiale el qtiantum malum A coelorum (Malth. v). » Item, David inlucns lnnnili-
superhiasil, scilicet. quod adversarium habet Deuin: laiis iitililaleii), eatn coinincndans qb hoc, ail in
oh quod in Evangelio el Pharisasiis arrogans sper- psalmo xvii: < Qiioniani popiilinii liiiniilem salvuui
niiiir, ct Immilis Piiblicaims aitdiliir (Luc. xviu). facies,eloculos supcrborum liuiniliabis. illeni: < Kgo
Dercni jain, ni fallor, epistolas plenas tam oflicii dixi iu excessu metilis iiieae : Projccitis stnii a f.icic
ijiiaui prcciim tihi misi, cmn lu c coulra ohsurde- oculoriiin tiiorum, > qtiia huiniliatus facttis snui ni-
scas, ncc iiuliiiii facere dignaiis, ct Domiuo lo- inis ct abjectns, lona aliject onc ; i ideo exaiidisti
qinnlc CIIIIIservis, fraler cinn fratre no:i loqueris. vocem oialionis incic. > Itein in eodein : < Quoniam
Qiiod si raro, ideo itinc, iiiquam, niniis eonlunie- respexisii faiiiuiliialeni iiieam, salvasli de necessia-
liose. Crede mihi nisi siyli verecundia prohiberet, tifaus aiiiiiiani meain {Psai. xxx). > Item in psalmo
linla hesus iiigcrerem, ut inciperes milii rescribeie ci : iRespexil in oratioiiem lniiiiiliuin-> llein in
vel iralus. Sed, qiioniam et irasci honiiiiis esl, et psal uo xxiv : < Vide liuiuililalcm iiicain et lafaorem
injiiri.nii IIOIIfacere Cln isliani, ad antiqiiiim moreiii aiieiim, el dimitle miiyersa dtiicta mea. » Pr;cccdil
revericns, niisinn precor, 35 llt el diligentem le eiiiin humilitas lahorcm pocuiientiae ad ho', ul di-
diligas, el conservo seriiionein impertias conservus. miliniitur peccnla. Iieiniu Evangclio : < Qui se exal-
Item Doininiis alitid dogma de litimililate propo- lat,» hiimiliabiiur, (Luc. xiv);> quod esl: < Qui se
nens, ait: < Super queni requiesccl Spiriius niciis, exallat » exaltalione snperbae, i htimiliabittir de-
nisi super hiimilcm, el qniettim, et tremeniem ser- pressione poeiuc, ct, i qui se hiiiuiliat > viilut*,
inones meos? > (Isa. LXVI.)ACsi dicat: Sola liumili- ><exaltahilur, >in pra-senti elin fuluro. ln piacsenti,
las facit mihi doimiiii quietam et treineiilem ser- aiigmcnlo virtutiitu ct honoruin 36 «perum, in
iiioncs ineos. Ilem pialnio xv : i Nntas iuibi ferisli fiiliiro, nUmx collatione.
vias vil;c. t id est lnmiililalis. Etsi enini celerae vir- lieni Saiiniel ad Saul I Regum xv : < Noiute, ciini
lulcssint viac viiae, taincii nomen generale oinniiim, esscs parvuhis in octilis, capiileircx in Israel facltts
liiitniliiali allribuitiir el approprialur, quae cst cae- es? Nitnc nulCni (|uia laclus es inagniis ih orulis
inenltimomiiium aliarum viiiiitiini, sicut supcrbiae ttiis, et ahjccisti scrmones Doinini, > scrvando Agag
generale iiomeiivilioriim altrifauitur, ut ifai: <Enitin- regem Ainalcc ei qua^uae pingiiia de grege, i abje-
dabor a dcliclo maxiino (Psal. xvui). > Geucrali- cil ie Douiiiiiis, ne sis rex super Isracl.; > sed suc-
lerque dciinnsiralur ibi : < Domine Dens meiis, si cedct lilii aMiiiilus liius. El Grcgoritis snper liitnc
fcci islttii (Psal. vu), > id csl opus supcrbiae, qu;e loeiim, ait (lil). xvni Moral. cap. 20 el 1. xxvi c. 19,
csl fons el origo aliorum viiioruin. Iteni beaia Virgo r L xxxiv cap. 17): Ctnn parvus csscs in oculis tuis,
iinilatrix filiisui, in canlico suo prae celeris oni- niihi niugiius fuisti; -ctini te niagiium conspicis, a
tiibiis virtiilibiis, quis liabuit, Inimililatem pncponit, me parviiliis cxi.siiiuaris. E conlra David ciun regui
inqtiiens: < Itespexil Doininiis liiiniililaleiu aucillae sui polciiliani coram arca Doiuiiii sallando despice-
sti:e; ecce enim ex hoc bealain me diccnt onincs rct, ilixii : « Ltidain coram Domi, o et vilior fiam,
gencrationes. Deposuit poleiites descde, el exaltavit et ero htiniilis inoculis incis (// Reg. vi),
linmilcs (Luc. 1). > Iteiti David in psalmo cxxx: <Do- ltem II Iteg. vi : Micbol uxor cjus irridcns euui
ntiiie, .noii cst exaltatiiin cor nieum, ticque elali saliantem, Cl iripudiauiem, et se rotanleni, brachia-
stiiit oculi mei; neqne ambnlavi in magnis, neqiic quc iiiii)i'(|tieiilen), rt psallciileni coiain arca, ait:
in mirabilibiis super ine. > In hac praecipue viriiite < Quaiii glo.riosHS,fuil hodie.et JierLrex Israel, ilis-
coinnieiidatiir David. Item : Legimus qiiemdani eie- coopeiiens se anli; aticiiJas scrvorum siioriiin, et
mitain in visione vidisse in aere miui-iim, plenum iiiidatus est quasi [faa;;irs Scriptufw ."rjuasi iiudeiur]
laqueis, etqiia?sisse sic ab angelo sibi lamiliari: vid"»rclur unus cx scur.ris. Cui David : Ludain ante
Qiiis-evai!et oiiines laqueos istos ? Cui respondil.an- Dominuiii iiieum, qui clcgit nie. Ludani, el vilior
gelus : Sola prudens liumilitas. Est eniin incauta fiam plnsqiiaui siiui facltis, et ero huinilis in oculis
-huiiiililas, qnae esl cognala slnllitise. Rcm : Notan- D meis, et cum ancillis, de.quibus locnia es, glorio-
dhm qtiod tres.siiut gradus acquireiidae el conser- sior apparcbo. > Super hunc locuni inquU Grego-
vand;e hiimililatis. Priuitis est peiisare, quid non ritis (lib. xxvii, Moral, c. 27) : Libel iiiiueriqiianla
liabeas; secundus, quod nil a: te haheas; terliiis, virliilum muiiera David pcrccperat, et iu his om-
cogitare le.posse ainjttere quod liahes.ln primo inve- nibus qiiain fiiiicm sc htiiuiliiate scrvabat. Quem
nis lc iiiipeifecltDii, tiiin in naturalibiishoiiis, liiinin eiiini non exlollcriT ora lcouis liangere, ursorum
giatnilis. In secuudo, le nihil propriinn habcre <Quid bracbia dissipare, audire ab omnifaiis Imc : < Saul
eniinbalics.oliomo.qiiodiion jccepisli? > (ICor.iv.) peicussit inillc, et Daviddecem millia (/ Reg.xvm): >
«Elde plchiiudine cjus, nos accepimus onines (Jonn. ilespectis piioiilius fralribiis < de posl fcelanles
l). > ln lertit): Timcas ruinani et Iapstnn, scilicel, eIigi(P*o/.LXxvn),> reprobalorege, ad regni gul.er-
ne uifeialur a te qitod videlwris habere. Itcni: nacula iiiiingi, liiiieinliiiii ciniclis, David urio lapide
Doinimis iti.priiicipio sermonis sui coniiiiendans hu- Goliam stravisse, a rege proposila, exstinclis allo-
niilitaiem, qiijsi pricciptiam ad fidei Cliristianse re- phylis numcrosa prxpuiia reportasse, piomissum
lfgionem,.iipiid MalthaBiini,ait: < Bcati panpercsspi- landemrcgniimperccpisse, uuiversiiinlsraeisiiieciin*
rilu, » '.&csthun.ilcs, iqtioi.ir.ni ip-oruiii csl rcguiiin tradictione posscdisse?(/ Reij.\ui.)Ei lamcn.tiiiu
 01 VERBU.MABBREVIATUM. 62
Hicain Dei in Jerusalem revocat, qttasi oblilusprae- A sacra Scriptiira respersa sii, ut ex illis pattca, quasi
laium sc oinnibus, adniistiis populis anle arcamsal- seminariiui), colligamns. Vides itaquc Jacob malri
tal, et quasi in Iripndio per saltuin se rotal : prae- suae obtemperaniem, el ciim ea doini iiiaiicntem n
ialusqtie ruticlis, sese sub Doinino iiiinimis exae- Domirio eleciuin : Esau vero vcnaiitcin ct grainlia
qiiainln, ct abjecta exhibendo contemnil (// Reg. appcleiitcin reproliaiuni (Gen. xxv).> Saul par-
vi). Non poicstas regni ad iiienioriam redticitur, viilum de posl asiuas in re^em assiiiiiplnni, ci IMIIII-
noii stihjecioriiiii oculis, saliando vilescere meiiiil, dem faclinn iniprobum, siiperbiim, pnstea drjeciuui
non sc honore prndalum caeteris antc ejus arcam, (/ Reg. xvi). Vides David parviilum, posiposili»
qui houorem dederal, recognoscil. Coram Dco egit fratribus majcribus , « de post fu'lanlcs (Psat.
debilia, ct cxtreina vilia, ut illa ex humililaie soli- LXXVII) > elcctiim. Doiiiinus etiaui piscalorum dc
darel, quaecoram hominibus gesserat fortia. Plus post rciia iu aposioltim clegil (Maith. iv). « Iiifirmsi
stupeo Davidsaliantein, quam pugnaniem. Pugnan- nnnidi elegil, ul confuiidat qu:equa; foilia (/ Cor. i).>
do hostein subdidit, sallando rorain Domino se- Piscalnres elegit, non philosnphos. Ciiin Uoma:
meiipsum vicii, quem Michol ex ttimore regii ge- quemdain 38 uohilem quidam velleul cligcre in
ncris insana huinililatem despcxil. aposlolictim, quidam dixtl: < Fabri filio (Matth.
^ xni), > piscatori Pciro successorein qiiaerimus, nou
37 CAPUT XIV. Augusto:
De duobus generibus littniilitatis malce.
Nam regil Itic animas , corpora Cwtar habel.
Noiandum dvjocsse gcnera humiliiatis maloe, quae
a se removcl David. Quidam enim in siiblimiiate Ob hoc ctiam pracreptiim cst in lege altare holo<
constitiiti confiieinur se esse cinermt el faviMain, causii fieri roncavum (quia liinior infusa repcilil)
sed vilitaleiti ab hominibus lion sustinent. Alii in cl qnadraiigiiliim, propler qnadialiiiani qualuor
subliniilalc consiiluii, et favillam el cinerem se esse carilinaliuni viiliiliim (Exod. xxvn). Dominusetiain
riiiu csset in una cl eadcin majesiate Deus ruiii
faienliir, etviles se esse ab hominibus susiinent,
sed iniiis ob iioc intuniescuin. ldeo contra hos duos Palrc, < inclinavii ccelos ctdcsccndil (Psal. xvn), •
liimoies superbae humiliiatis ail David: < Ludam forniain servi accepit (PhUip. n), pauperem labriim
ci vilior fiain in ronspeclu Domini in ocnlis meis pairem pu!ativuni elegit, de utero virginis pau-
(II Reg. vi); > scilicel, el ul vilein nie esse ah ho- percukc cl qiucsluariae, el in Uivcrsnrio natus, pan-
ininiliits siisiiiieam, el propter faanc vilitalem, in- nis involiiliis, in modico pracsepio coHocalus :
lns cliani, id cst in oculis cordis, non intiiiiicscain. pastorifaus (pernoctaiilibus supcr grcgem sutmi
Iieni iioiandiiin quod qnadrtiplex est liumilitas. Est C el 1 lilibus primo nianifeslatiis, quasi jam lunc
cnim humililas naliira?, et hilniililas graliae, et Im- dicens : Ahscondo |ia>c sccrcla nativitaiis '
ineae
militas culpac, ei hninililas pcena».Primaedtiae con- sapiciilibus, el rcvelo ea parvtilis (Mailh. \i).
Iu lemplo eiiam cum hostia paiiperinn obla-
junclic siinl cl aflincs, sibique consiniiles, sed la-
incn nna eartim nieriioiia cst. De liiimilitate na- iits, parvo lacte, per qiieni nec alcs esurit (Luc.
liiraedicilur : < Nisi qnis hiimiliaverit se sicut par- u), laclatus est et alilus, qui hiimilia, el hiimilibus
vuliisiste, iinn inlrafait in regmim ccelorum (Mailli. verbis pra:dicavit, in vili palilmlo passus, in sepul-
xviu).» De humiliiaie gralise dicitur : <Sinite par- cro alicno positus (Mqllh. xxvu),
vnlos vcnire :id me, laliuin esl cnini rcgmiin ccclo- Tn crgo quiciiiique es, excinplo Domini, «quanto
riini (Matth. xix) ; > qui scilicct boc h bentper yra- major es, biimilia te in omnibiis (Eccli. in),> non
li.iin quod illi per iialuram. El itcrum : < Coufiiebor taiiium in verbis, scd eliam in opcrifaus, el in omni
iihi, 1'alcrcceli et terrae, qui abseoudisli haec a sa- iucnibro luo : in gestu, in bnbilii; ut iihiciinqiic
piciilibus, et prudentibtis s;cculi, et revelasli ea superhia polcsl liabcre (loiniciliuin, opponas liu-
parvulis (Matih. xi).> De liuinililale ctilpae (est enim inilitalis rcpoiisoriiun, dicens ciim Prophcta ;
dtiplcx htiiuiiiiasciilpa!) nrocedeutis ex simiilatione, « Aspcrges me, Douiine, byssopo (Psa!, |.)«»etc.
diciliir : i Atieinliie a falsis propheiis, qiri vcniiint Ob hoc ctiam monemur,-iii psalmo taiiqnain pncii
ad vos in veslittenlis oviuiii, intrinscciis aulein laudare Dominuin ; ibi scilicet: « Laudalc, pticri,
sunt lupi rapaces (J/n/l/i. vn).» De huiiiililaie vero Doniiiiiiin
(Psal. cxu),> id cst humiles. Sola euiai
«ulpae proveiiicuiis ex servili limore, dicil pocta : < lmmilia respicit Deus (Psal. cxxxvn),> el ab illis
Asperius niltil est Itumili cum surgil in allum : solis digue jatidatur, quia, < Non esl speciosa htns
Citncia feril, ditm cttnctn Itmet, descevilin omnet. in ore peccaloris (Eccli. xv)> et superbi, quia,
(CLAUDIAN. lib. n, in Eulr.) < Dominus alta a longe cognoscil (Psal. cxxxvn) >
Dc himiililate paenac dicilur : i Qui se exaltat, Ad inforinandiim etiaiii liuinilitaiein, Deusa puer s
biiiiiilialiitur (Luc. xiv),> coiifttsione scilicel el ab- Ilebraeoruni, non a Scribis et Pliarisais, rex apjni
icciione, et pcna gchcunali. El ileriim Parabola- lari et lautlari voluil(A/al//i. xxi). Quibtis ei obviam
IIIIII,xxix : i Superbiim sequitur liiimiliias,> poena procedentibits, super asinam, scilicel aninial lm-
scihcel gehennae, ct Coufiisio, el ahjeciio : < Iliimi- inilc et niaiisueium, sedit, ut oinnia hiimililalciii
icm spiritu siiscipiel gloria (Prov. xxix). > llem : resonarciit.'laudatorcs, quia, < ex ore iiifaiitium
Libci intucri quot et qtiantis exemplis liuinililatis et lactcmium perfccisti laudem tuain (Psal. vm) :>
 6$ PETRl CANTORIS Cl
laiidams, quia in se, et in jumcnto, cui insedit, A.tiuin charitatis, si qua socielas spirilns,> etc Item
hilmiliavit se (Matth. xxi). Ob hoC etiam a pueris, JI Corinlh., iv: < Ilabemus lliesaiirum istum iu
galtem aeiate, in Ecclesia ilecanlalur : Benedicamus vasis liclilibtis, ul siiblimilas sii virtutis Dei, el non
Domiiio, tit ostendantttr omriia opera nostra in ex nofais: > qiiia vas ficlile es, et corrupiihile,
liiimilitaie conipleri, eaque tlebere condiri, alio- saccus stercoruni et cibtis vertnium. Humiliare,
quin infnicttiosa et rnsipida ea repulari. ltem : quia thesaiiriiin habcs in faoc vase, animam scilicet,
Jaeobus in episiola canouica, iv: < Ilumiliamini in Itimine vuluis tui Dei iiisignitam. 0 honio! agnosce
conspeclu Dei, et ipse exaltabit vos. > EtApostolus dignitatcm tuain in qiia <rondilus es ad imagiiiem
ait: t Non alia sapienles, sed humilibus consen- Dei (Gen. l),> sicqne disce sanctam siiperbiam.
tienles (/?om. xn). » Item ideiri : « Noli alinin sa- Quam'gloriosiis eniiii ardor martyi ii ineral Tliebivae
pere.sed > tnagis<lime (Rom. n), » i>lest htnuiliare. legroni! Iteni : Ecclesiasticus humilitaiem abje-
Ubi eiiim snperbia, ibi ruina , ubi vero hnmilitas, ctionisel pusillanimitatis redargiicns, ait cap. xm :
ibi modestia.Superbiani sequilur riiina el dejectio: < Altende, ne seduciiis hi stultiiia hniiiilicris. Noli
liumililatem, gloria et cxaliatio. « Melitisest lnirr.i- esse liumilis in sapieniia lua, ne lmmiliatus in
liari CIIIIIhninilibiis, quam dividere spolia ciim su- „ stiiltitiain sedticaris.t liein de eadcm Apnslolus ad
fierbis (Prov. xvi). > llem : < Melius est modicuin Titiim II : < Nemo le contcninai, sed argue cuin
justo supcr iliviiias peccatorum multas (Psdt. omni imperio.i Snper qitem Joctim ait llierony-
xxxvi).» Iiem Gregorius : Qui humilitaiem non lia- niiis : Niliil est quod adco dcsiriial et corrumpat
bei, hypocriia est (si de liuinilitate viriutc, non Ecclcsiam, sicul qootl dicittir laicos esse meliores
•olilica, qnod qnidem verum est, hoc intelligilur); clericis, Item : Ecclesiasliciis bumililalem simnla-
ergo omnis peccalor uon habens charitatem hypo- tioiiis «t Aclionis coi ripiens cap. xix, ail: i Est qui
criia esl. Quod videltir maxime ob 39 hoc, cum neqniicr humilial se, el intcriora cjus siiitl plena
quilibet appetat vidcri qiiod non est, cl celari in se tloto. > Timeas crgo quod dicitiir iii psalmo xciu :
quod esl. Talem i ponel Deus paileni cuni hypo- i Deus nliionum OomTniis, Deus uliioniim liliere
criiis,» qui in plerisque locis saCrae Scripliirae, egii. Exaltare, qui judicas terrain, redde reiribu-
liiaxime in Evangelio, snggillantur. De qiiibiis cliain tionem sttperhis. Usquequo pcccatores, Domine,
Job ait: i Iloc scio, quod laus iinpioruin brevis est, lisqueqtiepeccaiores gloriabunlur, eflabuntiir et lo-
cl gaiidiiim bypocritas ad iristar puncli. Si asceii- quentiiT iniquitaiem, loqueniur omnes qui 40 °Pe-
derit usque ad coelutii superbia ejus, el capul ejus raniur iiijiisiiliam? » Timcas et videas illud qtiod
Diihes tctigerit, quasi slerqiiiliniuiii in fine perdetur C dicittir in psalmo LXXXVIH : < Ta humiliasli sicut
(Job xx). » Hic liypocrita sterquilinio comparaltir, vitlneraltun superbttm, in brachio virlulis luae
qui est paries deaibatus, de qiio dicilur : i Piger dispersisli iniinicos tnos.t Amplectere quod diciiur
lapidabitur slercoribus suis ^Eccli. xxii).» Tales in alio psalmo : < Pauper sum ego, et in laboribus
enim cum slejrcoribus tuii, id esl teniporalibiis, a javeiilnte mea : exaltattis autem hiiiniliaJiis siini
privantur, torquerilur, el angtistianlur pro amissis el conlurbatiis (Psal. LXXXVII) : > ideo, < Exatidisti
illis; sicqiiequa? fueruril illis obleclamenla, vertun- vocem orationis nie.T, dilm claniarem ad te (Psal.
iur eis in lormenia. Iterii :. Hieronymus super xxx).> Iteiii : Allendas et illud llteronyjni dicen-
Epistolam ad Galatas (aii cap. v, 26) castigans tis : Qui virtules sine biimilitale congregai et coa-
sttpcrbam humililaiein scholarium, ait: Qttid est cervat, itidein facit ac si piilvisciiluii) in siipcrciiium
atiud Dci bptis, qiiarri Scripturas legere, inEcclesia monlis portet, ad levis aurae flainm dispergendum.
pr*dicare, sacerdolinm cupere, anlealtare Domini Item : Doininiis, colleciis dis'ipulis sermonem fa-
ininistrare ? Sed et baec, nisi qiiis < onini diligenlia ciens in iiionle, iri eoquc sedens seplenaiu scalatn
ctistodieril cor stmin (Prov. rv), t de Ciipiditaie Jacofa contexcns, iiumililatenii quasi fundamentum
lamis orittniur. Videas plerosque (quod etiam sanctilaiis, in prinio gradu locavit, aperiensqtie oi
Tullius ait) libros suos de coiilemnenda gloria hi- ^-sulim dixil : < Beaii pauperes spirilu (Mattli. v).t
scribere, el proptcr gloriam nominis sui tiiulos prae- Paupcrlas spiritus esl hBmililas.
noiarc-, et quasi de huiniliiate loqttenlcs el inscii- CAPUT XV.
bentes supei biunt, maleriamque el sermonem hu- De tnnnsiteiudine.
luililalis iii gloriam convertunt. Interpretaniur Contra pessinntm temariiim, superbix scilicct,
Scripluras, sa>peverlimns stylum, qiioedigiia siinl invidiic, detraciionis dispuiaviiniis, aniidotum hu-
lectione scribiinus, et nisi Christi catisa liani, scd tniliialis opponenles, circa quod bonum esl iiiimo-
memoriae in posieros, el faniae in populos, totiis rari V« Boimm esl enhn nos hic essc (Mattli. xvn),>
labor irritus liel, < et erinnis quasi iyiiipanum so- id est in ea ; el de collaclanea ipsius, virtule scili-
nans el cynvfaalumconcrepans (/ Cor. xiii).» Videas cel niansiKTiidine, aliquoia siini colligenda : quia
plcrosqtie de Scripltiris inter se conlendere, et lion est miiis qui iion esl biitiiilis, et e convcrso.
aihleticum scomma Dei facere sermonem, invicem Unde humililati, quasi virttiiein collacianeam, con-
provocant, el sf vicli fuerint, invident, Inanis terminam, cl viciiiam, adjungit Doiniiitis in scala-
qdippe gloriaecnpidi snnt, Itein ad Pliilippenses u. Jacob mansuetudinem statim post, dicens : <Beati
< Si qua Crgo cohsolatio in Christo, si qiiotl sola- mitcs, qiioniam ipsi possidebunl icrram (Maiih
 •5 VERBUM ABBREVIATUM. «6
v),i scilicet viventium. E.t alibi : < Discite a me A ait cuidam adolescenti divili : < Si vis peifecius
quia miiissum et humilis corde (Malth. xi).t Haec esse, vade et vende omnia qtiaepossides, et da pau
coinmemlaliir ab origiue vocabuli. Dicilur enim peribus, el sequere rae (Mailh. vm); t quud nou
maiisueius, quasi manusuctus, bomo scilicet asso- possunt divites implere, ut lestatur llicroiiyuiiis
ciabilis , tractabilis et benignus in adversis, el (epist. 150, ad Hebidiqm). Hi enini holociiiisttimof-
conlra injnrias etiam proprias. Iiem, ab exemplo ferre non possunt, intellige de facili. Unde alibi
Christi, qui mitissimus apparuit: < Suavis Domi- Dominus : < Facilins est cameluin inlrare per fora-
niis et miiis, » etc. (Psal. xxxv.) Ilem : H:ec com- raen acus, qiiaindiviteui in regnuni ccp.lorutii(Mauli,
inendatur in Moyse{Num. xn), qui niitissimus ho- xix). i Utrtim lamen verfaumpossibllitatis, ciiin ne-
iiiinum fuil, intelligc pracier Christum. Item gativa parlicula possibilitalcm neget, vel f.iciliiatein
exemplo Andrese aposloli, qui miii«sim>'s sancto- qiiacstio cst. Hue auteiii coustat, ait Hieronyinus
ntm fuisse legitur. Iiem aucioriiaie Scriplurac: (to.c.cit.), Iulius esse divitias ncc hahere, nec ainare,
« Mansneti harrediiabunt lerrain, el deleclabiiiittir in quia vix haberi possiinl,et non ainari. Ilem : Ad
imdliludiiie pacis (Psal. xxxvi).— Suscipiens inau-. deiestationem divitiariiin, eaedem divitiae iioinine
suetos Domimis, hnmilians aiitein peccatores usque ciijusdam daemonis censentiir; unde : «, Facite
»d icrraiu (Psal. CXLM).»El: c Diriget iiraitsnetos vo!>'rsamicos ile mainmona iniquiiatis (Luc. xvi) >
in judicio, docebit milcs vias suas (Psal. xxiv).» Manmion aulcin vcl manimona, quod est noincn
Ilem auctoritale poetae: (lanionis, dlvitiae inierprelanlur, vel quia viiiose
Non cadii in mores ferilat inanutbilis itlos. arqiiiruniiir, vel pcssime dislribuiiiitur, vel dislri-
Nec ntinus a tludiit dittidel itta suit. biieiidarjnon distribuuntur, vel distribuenteiii su-
(Ovip. i, DePonto.) Ad
a studiis pcrbir.efaciunt.liem Hieronymiis (ubi tupra).
Maxime ergo dissidere debel Cbrisiiani, coiiiiiicndaiidain paiiperlatem, ad cjusque elcetio-
si ila a sludiis gentilis :
Adde qttod ingenuat didicisse fideliler artet nem, libcl iuiucri illos versus Lucani:
Emollil moret, nec sinit ette ferot. 0 vilte lula faciiltas
(io. ii, De Poitlo.) Exigui parviqne lares, o munera nondum
42 Imeltecia deitin, qitibus lk)c coniingere miirit
Iiem Jacobus in Episl. cap. i : « Suseipite in Aut templis poluit, nutlo trepidanie luiutdiu
niansiieiiniine iiisiiiiin veibuin, quod 41 polest Caitarwa pulsanie manu.
salvarc animns vcstras.i llein I Paral. cap. xvin ; Prwdam civilibtts armis
-« Porro filii David erant primi ad manuiii regis.t Scit tion esse casat.
De belto Phari., v)
CAPUT XVI. " Ilem in eodem:
De paup'rtate. Fecunda virorum
Regimen ccelesiis <
docirinx-, quod potest salvare Pauperlat fugiiur, loloque accertilur orbe
animas vestras (Jac. i), > de humililate et inaiisiie- Quu gent quwque peril. - (Ibid., lih. i.).
ludiiie fuisse diciiur : < Discite a mc, quia niitis
sum el huniilis corde (Mullh. xi); >adjungit lerliiim, Divitiae autem eflieminatos ntilriimt cUnolles, uon
tion virluiem, sed aiiginenium virliitum in scala viros. Itein llieroiiymus : seeuiidum Qiiiiiiilia;;um,
Jacob, scilicel paupertatem, de qna verbo el exem- oratores ad pnirituiii et delectationem aiiriiiin non-
plo rexit scholas, praeciptie qiiia iiutrix esl cuslodia nuiiqiiani versibus poetarum vel poeiiiatiini iituiiiur.
virttitiim, dicens: < Beali pauperes, quia veslrum Hoc autcm non decet Cbristiauiim, cui lanien de
esl regnum Dei (Lttc. vi). > Pauperlatem autem lo- elhnicis scripturis (spoliatis iEgypliis, Hefarajisque
qtior visibiiem, qua, sicul el spiriluali, respersa est diialis) licet indiiccre, reseclis iinguibtis, el lonsis
lota sacra Scripiura, quam maxime redolent fere crinibns puellre, ut veritas coiiimendanda! virtiiiis,
singuli psalmi: quam Doiiiinus, non tanuim verbo, vei yitii stilTocandi, aniplius conimendeitir et eon-
.sed cxemplo, ul iinitareiur et peteretur ad virluium firmetur lestimonio advcrsariorum.
ctistodiam, coinmendavil, sibique etiin , et domui 1D Juvenalis (sat. x):
suae commcndavit, vel dedicavit, dicens in Evange- Canlabil vacuus corqm latrOne vialor.
Jio : < Vulpesfoveas habenl et volucres coeli nidos; Claudianus (lib. i in Ruffiitttm):
Filins autem hoininis non habet ubi capul suuni re- Vivilur exiguo melius, fortttna beatos
' Omnibui esse dedil, >i quis rognoverit utl.
clinel (Matth. vm), > nisi viie pricscpiolum pauper- _
culaeet qi:a>siuari<evirginis ulerum, crucis paiifau- Cato:
him, scpiilcrum, sed el huc alieiium. lnde est eliaiu Pauperiatitontitpdtienterferrememctitb:
qnod Dominus maiisuetos el patiperes piscatorcs Non esl ontis nisi iii palientibus. Itciri : SJneca'
elegil, in quibns fundaret Ecclesiam siiain (Matih. ad commeiidaiioriem paiipcriatis, iino ad roinmen-
iv). Imlc csl eliam quod lurbis volentibus cuin dalionein amissionis diviliaruin, ail (cp. 42): Hoc
rapere in regem, aufugil (Joan. vi). Indc esl etiain ilaque inTiiS quae alfeclainus, ad qu:e inagno labore
qttod ler rogatns noluit intrare domum rcgnli, ne coiitcndimiis, inspicere debcmiis, aut nihil iii iis
ilivitias hoimrare vidcretur, ciiui ad domum de- coiumodi esse, sul plus incommodi. Qmcdaiu supcr-
srcnderit ccniurioois (Joan. iv); qnia polius honof vacanca siuil, quaedaii) tanti non siuil, Scd b;cc
randa sit paupcrtas ct antanda. Indc est ctiam qiiod non providcmus,. el. gratuita nobis videutiir qua
67 PETRI CANTORIS ' 68
carissime conslant. Ex eo licet sttipor noster ap- A Itein Gregorius : Qtios morum et diviiiarum in-
pareat, quod ea sola putamus emi, pro q-nibus pecu- firmitas vulnerat, paupertatis medica curat. iieiti
niam solviinns; ea gratuita vocamus, pro quibtis llicronymus : Ob boc amanda esl paupertas, quod
iio; ipsos impendimifs, quae emere nollemus, si do- a quibus ameris oslendit. Itcni idem : Iloc iinmn
nius nohis nostra esset pro illis danda, si amtennm deesl omnia habenii, quod non esl qtti ei vcrm.i
aliquod friictuosiiiiiqiie praedimn, ad ea paralissimi dical, vel in corripicndo, vel in consiilendo, vel po>
suiiius pervenire cum solliciludine, cum periculo, nitentiain injiiiigemln. Sed et propter divitcs sumus
ciim jactura piuloris, liberialis et lemporis. Adeo hiijus pr.cccpli pricvaricatorcs: i Si peccaverit iu
niJiil est cuique se vilius. Idcnl i aque in ooinibu.s le frater luus, increpa illuni; cl si poeiiilentiam
consiliis rebusqiie faciaams, quod solemus facere egeril, dimille illi (Lue. xvn); >qiiosbeiiecoiifileri,
qiioiies ad inslilorem alicujiis mercis accesseri- vi'l < dignos frticttisi poeniteritiaufacere (Malth. m),»
IIIIIS.Videamus boc quod concupis imils quani de- diflicile esl. 44 Item: Exemplo Xerxis regis Pcr-
fcraiitr pretii. Saepe imximi pretii esl, pro quo iiul- sariiiii ciiin inniiiiierahii exerciiu in expeditionein
IIIiii daiur. Multa iilii possiim ostendere, qtiae contra Lacedaemoncs proficisceniis, ranoc et pal-
'
acqtiisila acceptaque libertale nohis extorserunt. pones de penctralibus domus ejus euni per adula-
Nostri essemus, si ista noslra non essenl. Quid ' liones excaecavertint, dicenles nec ipstim aerem suf-
smliiiis qiiain per alioru-.ii perictila 43 '" Sllllm licere capacilati grandinis lclormii, et similia i:i
rnerc; iion eogiiariv qiiatn oncrosa sinl qinu peti- liiinc modum. Tandem vocaius Domnraltis exsul et
nnis, etiainsi superfliia nou essenl ? pauper, eliain Lacediernoniiis, ail regi : < Menliun-
Ilem, iixnr Tobi.t:: < Niinqiiaiii cssel pecunia ista, tur libi, qui te viclorem promiilunt ob muliitudi-
proqua inisiuuis te pcregriuari, fili, liiinen nostro- nem exercilus. Sed non ila eveniet. Ipsa euim mo-
rimi, liaciiluin senectiilis IIOSUIK.Sufliciebal eniin les exercilus lui opprimel le, et a teipso vinceris; >
nobis paupenas nostra, ut divilias coinpulareaius ct ila contigit. lle.m : Quod ii <qui reliquerunt oin-
lioc, qiiod videbanius filinm noslrum (Tob.x).t nia sedebunt judices (Malih. xix), > ideo esl, quia
Iicni llienmyiiiiis super illum locnm:« Parasti in paiipertas voluntaria saepius iniirix est, el signum
dulcedine lua pauperi, Deus (Psal. LXVII),> ait quod majoris charilalis : licet lamen inter divitias csse
liujtis vcrsns explanalin niinqiiam nuTiiis clucesci paiiperein. llem: Ad signiflcanditni divilias csso
quitm in illo apologo Flacci lloralii diceutis : contemnendas, <adolescens relicta sindone aufugit
Cervtts eqiium pngna melior communibus herbis ntidits (Mnrc. xiv). > liein : Ad iilem figiirandum,
Petteba), donec minOrin cerliimine longo, vJoseph pallium reliquil mereirici ^Egyptiacae (Gen.
Imploravil opes liominis, [renitnique recepit. xxxix). Nisi cnini miilta etiam de necessariis re-
Sed poslquam victor vinlens discessit ab hos e,
Non eqiiiiem ilorso, non frenum depulil ore. linquaiiiiis voluplati merclficum, ipsa involvelnos
Sic qtti pniiperiem verilus, poliore melallis ct obrttei. Unde Aposlolus : < Oinnis qui in agone
Liberlnie carel, dominttm rehil improbus, a qite coiiiendil, ab omuibus se abstinet (/ Cor. i\), >etiain
Serviel tviermtm, qui parvo nesciet uli.
(HORAT.,1. i, cp. '0.) a liciiis. llcm Jeremias : < Nabuzardan, > rex Cnco-
liem juxia vcrhiini Sapientis : Sacpiu.s,sincmius et riini, < viniiorcs > paupercs < et agi icolas rcliquil >
vcrins ridel patipcr, quain dives quiescil el dormit. in lerra propria, diviies vco et pntenles rapuil et
Unde Jiivcnalis, sat. 1: Iransttilil in exsili.uin (Jer. LII; IV Reg. xxv). Item
........Rt nos David : < Parcct pauperi et inopi, et auimas paupo
Consilimn dedimns Sgllw, privatits ui alluttt rum salvas faciel (Psal. LXXI).> Item in Evangelio
Dormiret. noinine Dcus vocavit: < Erat atiiem nien-
paupereni
Item tlieroiiyinus (ep. ad Exsuperantium horiatoria): dicus riomine Lazarus; > nomen divilis lanquain
Ob hoc arapliori voto amplectenda esl paupertas, et ignomiiiiosi non ponit, dicens : « Erat
indigni
qund ii qui oiimia rcliqueruiit, pro Christo, et iiudi quidam tlives, elc. > (Lttc. xvi). Ilein sanctus Ber-
iiudiiii) seqiiuntur, cxcelleutiore quadam dignitaie
) nar.lus quicrens a quodam abbate religioso qiiomo !o
vciiienl cuiu illo judices. Unde : « Vos, qui reliquistis ei el coiivcnltii csset, respondit: « Bene, quia adhuc
omnia cl secuti estis me, sedebilis super sedes duo- relicti sumiis
pauprres. >Item : < Exaudivit paiipir:s
decim, judicanles duodecim tribus Israel (Matth. Doininiis,et eleciossuos non despexit(/'s«/. LXMII).>
xix). > Itein : Exemplo apostolornm qui naves.et re- llcm Hieronyums : In hoc iuultum laudanda esl
tia, cl eliam voiuntalem habendi reliquerunt pro paupenas, quia i vinclos ejns uxaudit > cl solvii.
Christi noniine (Matth. iv). Ilein : Per contraritim Stini aolein compedes naturse, compedes roriuiix;
ejtis scilicel copiam, elucel et verilas et utilitas
panperlas scilicet, el.illi adbaereniia. Simi et com-
ipsius. Peccatum Sodomorum fuil < ahundantia pa- pedcs culpae, et rompedes graliae el pcrlfictionis. I)e
nis, el superbia > vilac (Eiech. xvi), qtiae cx abun- quibus Aiiguslinus : Has niinis oneral, qui sii)ira
dantia lemporaliuin boiioriim processit; qnia neressaria accumtilal. Item philosophus : Meuriiii
LuxHitnJiIflmi)ii rebus plerumque secundis. Attalitm ciiin magna admiraiiune oniiiiiim haec di-
(OVID.,Deitrte amand., lib. ii.)
xissc : < Diu, inqiiil, mihi imposuere divitiae. SIII-
Iteni ppcta :
Prwsiabal catlas lnumitis fortuna Lalinas. pebaui ubi aliquid cx illis alio at.jiie alio loco ful-
f (JCVENALIS,sat. 6.) srrat. Exislimaliam similia esse quac latcbaut, his
 69" VERBUMABBREVIATUM. 70
qu;e oslenderentur, sed in quodam apparalu vidi A lum. Sed iiunc ad supervacua sudatnr. Illa sunt quae
totas Urhis npes caelatas, ci in argonto et in atiro, togam ronlt-rniii, qu;e nos scnescere sub teutorio
et in his qtise preiiuiii auri et argemi vincimt, seili- cogunl, quoe in aliena liitora iinplngiiiit. Ad iiianuni
cet exquisilos colorcs, lapides, et vesti-S. illlia, non esl quod sal est. Iiein idem (epist. _)': llouesla,in-
laiiliiiu nosiriiin, se.l ulira finem liosiimn advecias. quil, res esi laela panpertas. Illa vcro non esl pau-
Ilinc piiernrum perspicuos culliia qne forma greges; prrlas si l.rla est, quia cui bene ciim paiipertale
liinc fcniiiiaiiiiu rl alia. qtia; tcs suas rcc.-gnosiens coiivcnit, divesesl. Non qui paruai hahc, sed qtii
siiiiiin: impcrii forltiiia prnlulcrat. Quid hnc cst, plus cupit pauper est. Quid cnim icfrt qiiaiituin
inquani, aliud qii.im irriiare r.upiililaics hoiiiiiiiiin illi in arca, quaiiliim in hnrreis jaceal, quaniiini
per se iir ila!as?Q iid sihi vult isi» peciinia: poinpa? pascai vel fereret, si alieno imuiiiiel; si 11011 acqtii-
Ad discenilain avariliam roiivciiiiniis. Al, me ber- siia, sed acqiiirenila compiilet? Quis sit diviiiariun
cle, iniuus rupidilalis islli nc e.flern([iiam aliiilerain. mndiis, quaeris? Prinins ; hahere quoij necesse esl.
Coiilcnipsi divilias, nou ipiia suiil supervarua 1, sed Secundus : quod sat est, vel quod saiis esl, possi-
ijuia ab eflVclu pusilhc suiil. Vidisliiic qiiam inlra dcrc. Is saiielaicm habet, qui qnanliiliimciinqiie
paucas horas iile uiviiiaiiiin ordo lcnie dispositus ni"diciim, scilicet necessilatem, etiam necessilaie,
transieril? hoc lotain vitain noslrain 45 occupabil, R possidcl. Naiura enim contenia est nccessilate, 46
quod toKim diem occtipare non poiinl? > Acccssil ctiam r.um leniperata et inodica fame e( siti; bis
quoque illnd dictiim cjtis , qund < lam supervacuae aiitem quae siipersunt, suprafamemetsilim satiatur.
mihi visaesmil lialeiiiilius, quaiu fiierini speclanli-
CAPUT XVII.
biis (SENEC,ep. 110).» lloc iiaqiu; ipse mihi diro,
quotics lale aliquid persiriiixerit oculos iifos, quo- Conlra quaritanies el detinentes suptrftua.
lies occurril don.ns splcudida, culla cohois servo- Sed hnic olijicit Angiisiiniis, inquiens < : Non lan-
riiin, leciica formosis impusiia colnnibus. Qui.l liini si siipcrflua, sed etiam si necessaria paupcri-
uiiraris? Quid sltipes? pompa cst. Osleiidutitur istat hiis 11011 erogemits, raplores sumus .> Ilem Hierony-
res, nou pnssideiilur; el diim placeul trairseuiil. Ad nuis « : Alieua rapeic convincilur, qui ullra neces-
veras polius le loaverte divitias, di.scc parvn esse saria sibireiinereprobaiiir. > Quasi dicercl: Neees-
conleniiis. Sed el illam vocem, inagiiiis alque aui- siialcm reliuere potes, duin de hac prn tempore,
mosus, ext lanui: < Hnlicaiiiusaquaiii, haheamiis po- et loco, el iutipia poslulantis eroges. Aiigusliiius
lentain. t Turpe est beatain vitam in amo ei ar- cliainsalietalcni conrcdit divitibus dicens <: Divitcs
ganlo repoucre; aeqnc lurpe iti aqua ut poleuta. _ iil.ntiir supeifliiis, diiin cx eis paupeiib.iis neccssa-
Quid ergo faciain, si isla non fueriin?Qiia.'ris qiind ria rrngent. > Conlra veio boiiiiin paupcrtalis videiur
sit reiiiudiiiiii inophe? faincin faines li.il Alio ,11111 Saloiuon dicere, ciim oravil, dicctrs : 1 Divjtias el
quid interest, magna siiilau exigua, qu;c s-ervire ic paiiperlaiem ne dederis milii (Prov. xxx). > Respoti-
cogant? Q1111I lereilqtiaiiliiluiiiciiiiqiie sil, quod tibi dctnr quia paiipeitalein non afahorrnil, sed oc-
negare possit forliuia? lla;o ipsa eiiam aqua ei po- casioneui i-jus, scilicet ne occasione rjus fnriuni
lcnla iu alienum cadit .irbitriiim. Liber est aiilein, perpetrarel. Se.l nec divjiias expavit, sed morbuni
nou in qiiem panim licel foriuna', sed in ^-.leiii eariuii, scilicet superbiain. Sed, si paupertaiem pa>
nihil. lla csl, si nihil boriini oesideres. Natura Ijenter ferre 11011 potes, eligas mediocrilatem jtixta
dixit omnibiis: haecsi voles frcqiienier cogilarc, id poetain, qui ait
agU, ut sis felix, non 111videaris, el ul lihi videaris,
et 11011 aliis. licm ad idein poeta: Aitream qunquis mediocrilalem
Ddigit ittlni, carei obsoleti
Sordibus lecti, carel invidenda
i Tolte querclas. Sobrius aula.
Pauper enim non est cui rerum suppelit usus. (HORAT.,lib. u,od. 10.)
Si reiilri bene, si laleri pedibiisque luis, nil
Diviiicepoterunt regales nddere nuijtts. 1D CAPUT xviii.
(HORAT.,1.1, cp. 12.) De mediocritate.
Iiem: Dives qui necessariisnon est conlentus, lupus David auream mediocriiatein commendans, ait:
est, qui plures oviculas sirangulat, cum vix tinam < Melius esl iiiodicuiii justo super divilias peccato-
vorare el comedere queai. Iicni Seneca (episl. 4 rum multas (Psitl. xxxvi); >. quia, ulait Augusli-
in line) : Iloc ex alieuis horittlis sumpliim est : nus, qui dives esl, inultis indigel; et ubi stinl-
niagnae sunt divitiae, Irge haiurae composita pau- uiullfc divitise, et ibi iiiiilloruin indigentia; divi-
pertas. Lex auleni illa naturae, scis ipios uobis lcr- liasqite, quas diviies injuste coiigcsscianl, adsiinl
minos ponal vel stalual? Non csurire, 11011sitirc, qui in piinclo Iior;ceas devorenl. Ilcin de hac me-
iion algerc. L't famem silimqite repellas, non est ne- diocritate ail Sapieus quidain : < Melior est buc-
cesse superbis assidere limiiiibits, uec superciliiim cella panis cum gaudio (Pr'it»ii;;xvin), > quam-di-
grave, et coniiimcliosani eliam hiimanitalem pati; vitiae, ct aflliienliae, ct epul.c reguin el principum.
nec est neccsse inaria lentare, ncc sequi castra. iicin hanc coiiiinendans Seneca, ait (ep. 95, 98,
Paca'.;ile esl quod naiura desiderat, el cst apposi- 104) : Cives Romani simul cacnaturi in honoreiu
71 PETRl CANTORIS 72-
Jovis in loro publico, cum alii vasa aurea, alii A frugaliias. Hic nvodusinilii placel; scilicct, tcmpe-
gemmea, alii argcntea, et lapetia, vestesque sericas relur vita inter bonos niores et publicos, suscipiant
arlificiosissime contextas aflerrenl, et in publicum omnes vilam nostram, sed non agnoscanl. Quid
8ternerent, libet inter hos inlueri concordam et ergo? Eadem faciemus quae cxieri? Nihil inter nos
siniililudiiiem alteriusCatonis domi forisqne egregia el illos intererii? Plurinium quidem. Dissimiles nos
facta ; Tuberonis, qui ligneos leclulos, cuiii alii ar- esse vulgo sciat, qui nos inspexcrit propius, qui
genteos, 47 '" publicuni stravit, baedinasquepro- domumnoslrain intraverii, nospolius mirettirquam,
stragulis et tapetiis pelles, el anle ipsius Jovis supellectilem 48 ll0Slrai"- Magnus quideni est ille,
cellam apposita convivis vasa ficiilia. Quid aliud qui ficlilibus sic uliliir quemadmodiim argento :
praeier pauperiaiem in Capitoiio possel consccrare? necille minorest, qui sicargento iitiiur.quemadiiio-
Ul iiullum facliim cjns habeam, quo illuni Catoni- dum fictilibus. Infirini aniini csl paii IIOIIposse di-
bus inseram, hoc parum credimus? Censura fuit vilias. Nunquid igilur appetcndae sunt? Non : sed
potius illa collatio coenae, non coena ; quasi potius nec conlemnendae juxta vcrbuin Aliali inagni philo-
fuil scliola et doctrina ad appeiendum mediocrita-, sophi.quidivilias non coiitempsit.sed aliis habeudas
'
tem, quain ccena ad expleiidum el saturandum permisit (SEN,,ep. 110),
ventrem. 0 qtiam ignoraiil homines cupidi gloriae, 'B CAPUT XIX.
qtiid illa sit, aut quemadmodiim appetenda! IIIodie Conlra vermemet malum dhitiarunf.
popiiliisRomaiius miiltorum supelleciilein spectavii, Sicul spiriinalis pauperlaiis, hoc est hinnilitatis,
iiniiis laniiim iniiatiis est. Omnium aliorum auruni nulrix esi el fonienlum isla sensibilis pauperias. iia
argcnliinique fr.icium est, et niilties conflaiuni et scilicet diviliae, nutriunt eiparitmt
nilliuc coiiflaudiim, per manus sordidas transitii- opposilum ejus, ait in Episi. I,
ctipid'naiem,Aposioloaltestante, qui
IIIIII, coiilreciaitini, et conlrectandum, al omnibhs ad Tim. M, loquens conlra laboranles in
sir-culisTiibe.roiiisficiilia durabiinl. Ilem idem ain- lione dlviiiariini : < Esl autein acqnisi-
quaestus magniis
plius ileierniiiiaus et circiimcidens mediocritatem, cum sullicicntia, > scilicct, ul habeat liomo,
pietas
etiaiu i|tiam Aiigustiiiiis (in cujus deierininaiione
qiiauium necessc esl vitae siisteniamlae, et quaiiiiui)
aliquid furli videlur lalere, ciiin ait : Pro moduJo corigruii personae suae, ul cis conveniai, cinn quifaiis
persouae luoe, el facullate, pro coustieludine Ec- hOnesle vivendiini esl. Et addit (ibid.): t Nihil euini
clesi.x*, el patrioe in quaiibi viveiidtim est) ait: inlulimus in htinc tr.undum, haud dubium quia nec
IIIixl ie adinoneo ne eorum more, qni non profi- auferrc
quid possumus. liabenles alimenta, > siin-
cerc, sed conspici cupiunt, facias aliqua, qtiae in s, plicia, noii delectamenta, non gulae iriitanienta,
babilu luo, aul generc vitae notabilia sunt. Aspe- ' i et vcstcs, > non orneinur ct
quibus tcgamur,
rum ciiitum, et Tntonsum capul, et negligeniiorem lnxuricmur, < his conlenti simus. Nam
faaiba:n, el intliiTiim argenloodium, et cubile liuini divitcs qui volunl
fieri; > non ait i sunt, > sed i voluntdivi-
posiluni, et qtiidquid aliud ambitioneni pervorsa lcs fieri; > ultra scilicel
evita. Satis proposilum, el lines, et
sequitur via, ipsum nomcn philosophiie lerniinos posilos a natiira, < inciditiit ic tentationes
eiiam coelesiis, eliamsi modesie tractettir, invidio- iriultas et
laqueum diaboli, et iu dcsideria lmilta
sum esl. Qtiid si nos liominum consuetiidini eoepe- iimiilia el
nociva, qttaeinerguni homines in inteii-
riniiis exccrpere? Intus omnia dissimilla sint; frons luin el
nostra conveniat. Non iiec perditionem. >
populo splerideal toga,
sordeat quidem. .Non habeamus argenluni in quo '_ .'. . _;CAPUT XX: .
Bolidi auri caelatura descenderit, sed iioii putemus Contra cupiditaiem et avariliqm.
frugalitaiis indicium auro argeiUoqtte caruisse. Id i Radix omnium malorum est cupidilas (/Tiut.
ngaiiiiis, ul meliorem vilam sequamurquam vulgus, vi), > quae esl plus habeudi quidlibel quaui satis
noii lit conlrariain. Alioquiri quos emcndari volu- est; quod Graece dicilur tr>cov«?i«.Ilac enim cc-
iiius, fugamtis a nobis, ct averiimus. lllud quoque jvCidit diabolus, qui non pecuniam, sed propriam
r.UTiiinis, ul nihil imitari velint noslri dum limenl poiestalem amavii, et pritui homines qui volurrimt
ne imiianda siut oninia. HoC primum philosophia esse sicul dii. Ergo cupiditas, secundum hoc, con-
(limtiiii, sensum coinmuniorem, Inimaniiaiem con- linere videtur quasdain species viliorum, scilicet
Kiineliosam seciindum mores hominum minus ho- superbiant, elationem , gasirimargjam el qiiasdain
nesiati congriios, et congregaiionein pecunias, sci- alias. Ad qtiam quaeslionein, ct argumeiituiii ad
licet, a qua professione ilissimililudo nos separabit. ipsam facit, quod supponit Augiistiiius (lib. m , De
Neinpe proposilum nostrum est secunddin naturam tib. arbiir. eap. 17, et in Ps. CXVIII). < Qtiidani
vivere.Conlra naturamest lorqiierecorpiisnostrum, libri habent, « Radix oinniiini malorum est avari-
ct faciles ottisse mundilias, el squalorem nppctere, lia, > qine specialiler intclligiiiir an;or pccunia*.
et cibis noiri iantiim vilibus uli, sed coneretis ct Uude in Gixco dicilur ftlupyxtpia; scd hic spe-
|iorriilis,Queiiiadmoiliim aulem dcsiderare delicatas cies poiiiliir pro genere. Avarilia eniin esl spccics
res iiixurije est, ila usilatas, et non inagiio para- cupiditalis : Gregorius (homil. xvi in Ecang.)ecoi>-
fak-s fttgere, dementiae. Frugalitatcin exigit philoso- tra , iuicr ba c non distinguit, diceus : < Tiibus
phia, noii pcenam. Potest aulem csse non incompta ir.odis lcntavii diabotus priinuni l)0)uincin. >
73 VERBUM ABBREVIATUM. 7i
Primo gula, in pcrsnasione cibi, cum dixil : < In _„ et detestatur Ecclesiasticus c. x : < Avaro aulem
quacunque die comederitis (Gen. ui), > Secundo, nihil est scelestius. > Et quia pro avaritia et pecu-
inani gloria, in prorpissione "deitalis, cum ait: nia cupide congregata socpestiperl.ii avariis, addil:
t Erilis sicul dii (ibid.). » Terlio, 49 avaritia , in < Quid superbis, lerra et cinis? > Deinde proponit
promissione scientiae, cum dixit: < Scienles bonum dje avaritia : < Nihil esl enim iniquius quam amare
et malum. > Gula est immoderata cibi aviditas. pecunias. Hic enim et animain suam, non tanluiii
Vana gloria, amor propriaj excellenliae. Avaritia linguam, voialem habet, quia in vita sua projecit
immoderata eslhabendi cupiditas, quae non lantum inlima sua, > scipsum eviscerans (sicut aranea quas
est peciiniae, scd et altitudinis et scienliae, cum supra texit inulilcs lelas) solliciliidine acquircndi et con-
modum sublimilas ambilur, imo etiam quaecunqiie servandi peciiniam. Unde David : Et.t labescerefc-
res, cum snpra quam satis esl, appelittir, secundum cisti > invidia [f. avarilia, aul soliieiludine], < sic-
Augusliniim. item ad idem pbilosophus (SE^EC. ut araneam animam ejus (Psal. xxxvm), > quia
ep. 16): Etqiiemadmodtim aliarum rerum, ila etin* Impiger extremos curril mercator ad Indos.
temperanlia litterarum laboramus. Non eniin riisci- (HORAT.I. i, ep. I.)
mus vilae, sed scholae. Item pbilosophus : Non csl Ilem
Hieronymus (epist. ad Pauliit. ex c. xvn
quod mireris animum meum; adhuc de alierio libe-1B Prov. juxla LXX post vers. 6) in fine galeati priri-
ralis sum. Quare autem alienum dixi ? Quidquid
cipii : < Credenti tolus mundus divitiaruin est; in-
bene diclum est ab ullo, meura est, sicut id quod fidelis aulem etiam obolo
indiget, > et-magis eo
ab Epicuro dictum est: i Si ad naluram vivas, nun- non babet quam eo qtiod habel. Item epitlie-
quod
quam eris pauper; si ad opinionem, nunquam eris ton esf avariiiae, "avarum vel facere superbttm, ur-
dives. Exiguum natura desiderat, immensum opi- banum, el aiiquaniulum lautiorem, vel eo niliil esse
nio. > Congeralur in te, quidqiiid locupletes multi sordidius. Unde Juvenalis : i usque ad laliiin sor-
possederunt: ullra privalum pecuniae modum for- didus. > Hoc epitbeton jugulare sufliciat -illud
luna te provebat, attro tegat, purpura veslial, el ad Horalii: (lib. i Sal.f:
hoc modus deliciarum opnmque perducat ut lerram Tantalus a labris silieus fngienlia caplal
marmoribus abscondas, non tantum habere libi \V> Flumina. Quid rides ? Mulato nomine, de te
ceat, sed calcare divitias. Accedanl statiue ct piclu- Fabula narratur, congeslis nndique saxis
rae.et quidqnid ars ullra Iuxuriae elaboravit, et ab lndormis inhians, et lanquam parcere saeris
his majora cupere disccs.Naturalia desideria finita Cogeris, aui pictit tanquam gaudere labellis.
sunt : ex falsa cnim opinione nascentia, ubi desi- Item : Ad hoc facit verbum cujusdain paiipcris
C clerici et honesti, dicentis: piyitjas illius divitis
nani, non habcnl, nnllus enim terminus falso esl:
via eunti aiiquid cxlremum est: error immensus centucuplalas, cliam millecuplalas projcercm, antc-
est. Retruhe ergo la a vanis, et cum vis scire qnod quam tantam solliciludinem acqiiirendi conscrvan-
pelis, ulrum naturalem habeat aut caieam cupidila- dique,.et adspiciendi eas haberem. Sine solliciludine
enim cas habeo et conspicio. Ingredior cnini mona-
tem, considera si non possit alicubi consistere. Si
longe progresso semper aliquid longius reslat, slerium, cujus aurtim et argentum in vasis templi^
scito id naltirale non esse>';quia, adspicio, pasco oculos : quod mibi conservatnr sine
Crescit amor nummi, quantum ipsapeeunm cresctt. sollicitudine apposilionis cuslodum, ut ilermn cum
(JUVES.sal. xiv, 1S.) libuerif, eo viso pascam octilos. Hieronyinus (epist.'
Si divitias non haberemiis, avari et cupidi non ctd Nepoiianum de vita clericorum): Clericus di-
essemus. Ilem Salomon Parabolarum cap. xxx : ves debet esse in conscientia, patipcr in pecunia :
< Sanguistigae duae filiaesunl > diaboli incessanlcr est enim in partem vel sortem Doniini assumpiits,
< clamantes : Afler, afler. > Libido incessanter, et imo pars Domini. Nos enini sumus de quibus ait:
incessantiiis cupiditas. Illi cnim aetate vel medica- < Funes ceciderunt mihi in praeciaris (Psal. xv): >
menlo occurritur aliquo, isti nullo. Itera cupiditas ;r> qui oculos ante el relro habere debcmus, nobis sci-
comparatur hydropisi, qtiia licet ct aliis providentes. Item Sefaaslianus in Le-
Qao pJus sunl potw, plus siiiunlur aquw. genda sua : Si ofajicis cur Deus dedil divitias, si
(OVID.Fasl.) cas liafaere non possiinus nec defaemus? Ad opus,
Itcm : Et fabulaeNarcissi comparatur, quia • inquit, lifaeralilatis libi collaUe suiil. Si vis foanc-
Dumf^ silim sedare cupil, sitis altera crevit. rare el eas multiplicare, potius fcenerare cas fralri
(Idem, iii Melam. fab. 6.) Cbrislo. Poneeas in manus pauperis Chrisli. i Cen-
ltem: Juxta verburn cujusdam sapientis : Nos se- tuplum accipies et vitam 51 setcrnam. possidebis
nes, cum ad omnia alia reclius caeteris sapiamus, (Matth. xix). > Nonne libi gratiosus essel, qui libi
ad solam avaritiam desipiiuusct deficimus : el quo transituro ad nundinas per locum periculosum, la-
minus restat viae, lanto amplius viatici qiiaeritiir-. trunculis obsilum, pecuniara luam ad locum luti»-
50 CAPUT XXI. . rem deferret, utsalvam illam reciperes? Ita quidem.
De avariiia. ' Pone igitur eam in inanus paiipermn, i a quibus iri
Avariliam speciem cupidilalis, licel Gregorius inter ccelestes ihcsauros depvjrletur, ubi fures non furau-
speciei]ietgenusnondistingua't(/7«m.r';i/?i'.),sugillat lur, nec eflbditinl (ibid.), >
PATROL. CCV". 3
H PETRI CANTORIS 73
Quas dederis solas temper habebis opes. A vitias et glot-iarh mundi appetil, cadit et adoral dia-
MARTIAL., lib. v, epigram. 45.) faolum. Avaritia enim r^speclu aliorum vitiormn
ltetn Ecclesiaslicus, avaritiae vitium suggillans, ait niajorem dperatur casum, qnae Deo servitutcm et
cap. xiv : i Viro cupido et lenaci, sine ralione est adoralionein sibi debitam aufert. Item Apostolus I
subst.inlia. > Per fas eniiri ct nefas acquiritur, et ad Cor. v : < Si quis frater nominatur inler vos
ila sine ratione. fornicator, aut avarus, aut idulis servieus , aut ma-
Si poterit recte, « non, quocuiique odo rem. ledicus,aut cbriosus, aut rapax, cum hujusmbdi
(IIORAT.I.l. ep. 1.) i;on licct cibum sumere. > Ergo vitandi stint avari,
Idem cOiiseqiienter: i Et homiiii livido ad quid ati- maxime fceneratores a communlone sacramentoruin
rum? » Yidetur ergo quod omnis avarus intidus, Ecclesiae separandi, nisi resipiscanl ct ablata resli-
lnvidet enim alienis divitiis, ut habeat eas. < Qui luanl. Apud sanctura Dionysium quidam lalis inor*
accrvat ex animo suo injuste, aliis congregat, et in tuus in sterquilinium projectus esi. Tandem proco-
bonis illiusalius lnxiiriabitur. Qui sibi est nequam,cui rante avaritia cujusdam monasterii iu sepultura
aliibonus eril? Eliion, > ideo « jucundabitur in bo- Ecclesisecst sepultus. Et reclaraanlibus boneslis vi-
iiis suis.»El David: < Thesaurizal.etignoialcui con- ris, rie iri exemplo trahereiur, projeclum est cada-
gregabil ea (Psal. XXXVIII , XLVIII).>Et: «Relinqiient B ver ejus eflbssuin in sterquiliniiim. Objeclio de mili-
alicnis divilias suas (Eccli. xiv). Qui sibi invidet, libus detinenlib-s decimas. ltera Dominus in Evan-
nihil esl eo nequius, et haec reddilio est malitiar ip- gelio : < Cavete vobis abomni avaritia. Non enim
sius, ct si bene fecerit, ignoranler, et non volens iifabundantia, cujnsquam vita ejus est, ex bis quae
facil, el in iiovissimo maliliam suara manrfesut, possidet (Luc. xn). > Possessio enim ejus gratiae et
Insaliabilis est oculus cupidi in parlem iniquilalis ; gloric esl amissio. Item Parabolarum cap. xv :
uori satiabilur donec consumat ijustitiam, < ani- < Conturbat domum suam qui seclatur avaritiam :
inam snam arefaciens. Oculus raalus ad mala, el qni autem odil mutiera, vivet. Qui vero libenler
noa saliabilur pane indigcns;. hl Irislitia > avarus accipiunt munera, ignis devorabit tabernacula eo-
< eiilsupermensamsuam.(Eccti. xiv). >Item, juxta rum. > Item xxvm: < Qui odit avaritiam, longi fient
quemtlam sapieniem : <Nihil gravius imprecari po- dies ejus. Vir aulem qui festinat ditari, el aliis in-
test cuivis quam avarilia, qua in prrjesenli vexante videt, ignorat quod egestas superveniet ei. > Ilem
corcjus, dira lornienla patilur elin fuluro*aeterna Ecclesiaste v : < Avarus non implebilur pecunia, et
supplicia sic promcrctur. i Item Apostolus ad Epbe- qui amat divitias, fructus non capiet. ex eis. Ubi
sios v : < Scilote quod -oinnis fornicaior, aul im- multae divitiae, et niulti qui comedunt eas. Et quiJ
inundtis, aut avArus (qttod est idolorum servitus) c prodesl possessori, nisi qtiod cernit eas? » Ilein in
non habel baeredSlalem in Chrisli rcgno, et Dei. > codem c. 6 : <VircuideailDeusdiviiias,etsubstan-
Sicut eniin idoiolatra lairiani elservitutem.quae Deo liam , et honorem, et nihil deest animae suse ex
debe.ur, exhibet idolo; ita. avarus, sCrviens polius omnifaus qusedesiderat; nee tribuit ei potestaleni
pecuniac quam Deo,cultum Dco dcbilum exhibet Deus, utcomedat exeo, sed homo extraneus vora-
pccuuiic ct iiumnio. Itcm Apostoliisad Coloss. in : bil illud; hoc vaiiitas el miseria niagna est. > Item.
< Morlificate mcmbra vestra, quae suut super ter- Iloraiius (lib. i, ep. 16) :
rain, > fiigienles< foriiicationcm, lifaidinem , concu- Quo melior servo, vel tiberior sit avarus
pisceiitiam malam, et avaritiam,quse est simulacro- Nonvideo. Nam qui cupiel meluei quoque: porro
iiini servitus. > Augustimiseliam avaritiam idolola- Qui meluens vivil Ttber.mihinon erit unquam.
iria? recte comparat, quia non dispar malilia, e'l uno Quia:
pleue opcre completur. Utraque enini nititur auferre Perdidit arma, tocum virlulis deseruit, qui
Deo quod simm esl. Ilacc scilicel gloriam deilatis, Semper in augenda festinut, et obruitur re.
ne solus hahcat eain, et illa res Dei, ul sola habeal Item Hieronymus (iri commeut. iu cap. xxx Proverb.):
quse Dominus omnibus fecit. llern ilieronymus ad D < Avaritia esl sicut infernus, el os vulvaemereiricts.
Heliodorura monachum : < jEslimaio male poudere Insatiabilis eniin est; et quo magis rapil et devorat,
pcccalorum, Ievius peccare videtur alicui avarus, eo amplius rapere sitil, quaeperdat. > Unde poeta :
quam idololalra; sed non mcdiocritei" erral. Non ..... Opibus donalur avaris
cnini gruvius peccat, qui Juo grana tbiiris projicit Quidquid in orbe peril. _
super altare Mercurii, quam qui avare, cupide, ct liem idem : .
iiiutililer pecuniam congregai el coacervat. > Itcm avarus etiam dives eget.
Semper
Dorainus in Evangelio : < Nemo polcsi duobus do-
minis servire, Deo et mamraonae (Matth. vi, 24), > Dives vero est, qui pauper est cum Christo. Iieni
id est avarhhe, qiiae uoinine deliciarum vcl divi- idem : Cum duae surit fllioc sanguisugae, scilicet li-
luritn), quae eam pariunt et fovent, irao potius np- bidd et avaritia; pejor filia et deleslabilior est ava-
miiie ilaemduis, qui praeest divitiis raale acquisilis, riiia. Illi enira sucCurrilur beneficio aetalis, pro-
imncupatuT, llem diabolus a_. Dominum de avaritia gressu temporis, liuic vero iiullo medelur quis anli-
tculans eurii ait: < H;ec omiiia libi dabo , si proci- doto; sed quanto minus restat viae, lanto iriagis
dcns adoravois me (Malth.ix, 9).« Ergo qui 52 ui- cresCii in acqairendo. 53 Unde.Claudianus :
71 VERBUMABBREVIATUM. 78
Quitl nervos secnissejttvai ? Vis nulla cruentam A £ divitias habeat: cui tamen res 54suaD servivit; non
Caslrat avariliam, parvis exercita fitrlis, ille rebus, qui.de se ail:
Sed pejtts in aurttm Et mihi res, non me rebus supponere conor.
jEttual; hoc uno fruitur succisa libido.
(HORAT. lib. i, ep. 1.)
(Lib. i in Enlropium.) Item ad idem valel exemplum Joseph, qui non
Ilem: Dominus injudicio super omnia monslra , lanttim pallium, sed et lasciviam «jus reliquit me*
solum monstrum avaritiae detestabitur; titpote cau- rclrici jEgyptiacae. Hoc est non .tantum cupiditatem,
sam damnationis noslrae; ejusque contraritim , sci- scd et omnem occasionem ejus ct circumslaniiam
licet misericordem largilalem vel liberalitatem supcr relinqttere debemus mundanae voliiplaii. itemad
omnia opera nostra, quasi causam salulis gostrae idem valet exemplum « adolesceniis, qui,relicta
approbabit, cum dicct: < Esurivi el non dedislis sindone, nudtis profugit ab eis (Marc. xiv),> scili-
mihi manducare, siiivi el non dedistis nuhi bibere cet Judaeis. llein ad hoc valel exemplum de vitulo
(Matih. xxv), > et ita de caitcris. Et quae est causa conflatiii, quem Moyses praecepit redigi in minutis-
quare non dederitis ? Avaritia. Quac, quare dederi- simum pulverem. Non eniin tantum ipsam avari-
tis? Liberalilas. Facilius esl laiiien dare (qtiia hoc^ liam, et subslantiam peccati debemus condemnare,
est se exonerare) quam opera caeterarum virtuturii B j per pccniteniiani abolere, sed etiam omnes cir-
implere. Unde et modicum est pdeniienti injungere, cumslanlias ejus, et occasiones minutissimas peni-
de subslantia sua pauperibqs erogare, nisi avaritia lus absumere, et fimo immundissimorum slerco-
laboraverit, ul sic curelur ab ea. ltem Hieronymus : rum condemnare cum Aposlolo, qui ail: « Omnia
< Eo dclestabilior est avarilia quod ipsa vilium haec
reputavi ulstcrcora.utChristura lucrifacerem.>
cojiirariuin sibi nutrit et fovet: prodigaliratem enim
Clau- (Philip. III, 12, q. _, Gloria). Iteni Hieronymus(Ex
scmper fere comitalur avaritia.> Unde poeta ad Paulinum de institut. monnchi): Crates The-
epist.
dianus:
banus, homo quondam ditissimus, proficisceus ad
Qiiodcunqueprofunda philosophandum Atbcnas, inagiium auri pondus se-
Traxit avaritia, luxtt pejore refundit. cum detulil. Qui iu via secum deliberans, et consi-
(De bello Cildonko.) derans se non posse simul virtutes et divitias pos-
Quomodoergo sunl contr.iria sidere, ciim ad dediscenilam avariliam iret, divi-
Item Gencsis xxxi Rachcl fugiens cum Jacob tiasque fomeiitum et niiirtmenliim esse avaritiae
a facie patris sui Laban fiirata esl idola ejus, conspiceret, projecil a se aurtim, inquiens : 0 divi-
quas abscoudit subler stramcnta cameli et sgdit . tiac, abite, procul silis a nobis. Nunc verosarciiiali
snper. QuaeLaban quxrenli ea, cl non invenienti auro et argento Christum pauperem sequimur, et
in tcntorio ejus, aii : < Nc irascatur dominus meus, sub praetexlu cleemosynoe.prisliiiis opibus incuban-
quod coram le nequeo assurgere, quia juxta con- les, quomodo possiimusaliena (ideliter disiribuere,
siictudinem feminaruin nunc accidil. uilii. > Jacob qtii nostra timide rcservamus? Ilem ad idem valet
aulem poslea comperiens dcos alicnos csse in domo cxcmpium Cynici. et philosopbi illius, scilicet Dio-
sna, scilicet idola Laban , licel aurea el argentea gcnis, in dolio degentis, qui vncutis spci et timoris
cttni iiiauribus et ornamcniis et phylactcriis suis cxpers, locuplelem transegit pauperlatem.
infodit suR tcrebintbo. Per Jacob Cbristus et per- Ad qnem Arislippus quidam aulictis, cum mun-
fecle poenitciisintiTligilur, qui oiuneni cttpidilatem darel et lavarcl olera sna, accedens ait: Tti cum
miiiidanam, antiqiiairi, el philosopbi >m ejus, id est sapicns et philosophiis sis, si regibus servire vo-
omncs occasiones et circtimstaniias avariliae infodit luisses, olera lua non lavares. Cui respondens, ait:
sub cruce Christi; nudus nudum scquens Cruci/i- Si paiipeiiate mediocri scires uti, non oporteret te
xum, cujus patipertas maximc in cruce apparuit. regilms mendicando adiilatione mentiri. Unde llo-
Pcndens ciiiin in ea lantui» cinclorium, vetamen ratiiis (lib. i, cp. 17):
scilicet pudeiidorum , liabuil. Qtiis cum Cbrislo D , Si pranderet ofus palicnler, regibus uti
dicere potest: < Venil enim princeps bujus niiindi Nollet Arisiippus: si sciret regibus uti,
cl in me non habelquidqiiam? (Joun. xiv.) >et cum Faslidiret otus, qtti me notat.
Apostolo : < Mundus inilii crucifixus est, et ego CAPUT XXII.
mundo? (Gn/. vi.) i Per Rachcl, quae interprelatiir
Conlra acceptores mtinerum.
ovis, molliter poenilens et imperfectc signilicaiur.
Cui juxta coiisucludinem fcminarum accidit, ciini Non lanlum exemplis eibnicorum deleslamur
immumJiliam avariliae seculus, quasi Inuliebrla el jugiilamus avaritiam , et omnem accCplionem
patiltir. Dc bac tamcn poenilendo abscondit idola, inuiieriim, sed et e*etnplis plurimis sacne Scriptu-
hoc est avariliam, el sublcr slramenla cameli, sci- rac. Primo exemplo Abrahae, cui revcrtentL a caede
liret sub fimo, et sub siratorio cameli, hoc csl hu- qualuor regum , cuni Loth et substanliam ejus
militate pcenilenliae, omiieiii lumorem, et sublimi- reduccrei, rex Sodomorum dixit: <Da mihi animas,
talem, el avaritiam, quae est ex divitiis, legens; ita caetera lolletibi.Qui respondilei: Levo manummeam
quod scdit super fimum in quo abscondita erant ad Dorainum Deum 55 excelsum, possessorem cceli
idola, quia Deum pra-pouit oiiiiiibus, et si juxla se ellerrae, quod a filo sublcgmiuis usque ad corrigiant
79 PETRICANTORIS 80
caligae non accipiam ex oninibiis, qii.Tlus sunt.ne di- A diierunt ad Balaam : Sic «iix.itBalac, filius Scplior,
las: Egoditavi AbraIiam;exceplishisqiiaecomederunt rex Moabitarum : Ne cimcteris venire ad me para •
jiivenes, et partibus virorum, qui mccum vencriint. lum honorare le, et qiihlqtiid volueris dare tibi,
Lti enim accipient. parles suas (Gen. xiv). > Itein Veni et maledic populo isli. Respondil Balaam : Si
Genesis xxin, Abrabam.mortua uxore Sara, dixil-ad dederit56 '"''" Balacplenamdomumargenli velauri
filios Heth : < Advena SIIIDel peregrinus apud vos, nonpotcro im.nulareverbuin Dcimei, utvel minus vel
date mihi jus sepulcri vobiscum, ul sepeliam mor- plusloquar. >Item : Balac praebens el olfercns ci mu-
iuummeum. Responderuntque filii Heth : Princeps nera, ail ( Num. xxm, xxiv) : <Maledic Jacob. de-
1).i es apud nos : inelectis sepulchris iioslris sepeli lestarc israel. Qui respondil : Quomodo maledicair.
inoriuum tuum. Surrexil Abraham, > gratias cgit, cui neri inaledixit Deus? Qua ratione detcster quera
< it adoravit eos, etdixit :Si placeat vobis, ut sepe- Dominus non detestatur?Nunquid aliud loqui possuin
liaili morluiim meum, intercedile apud Epliron fi- quam quod jussit mibi Deus? Qui benedixeril Jacob,
liuiii Seor, ulpropecuiiia digna det raibi spcluncam erit et ipse benedictus, et qui maledixerit, in ma-
tluplicein quam babcl in exlrema parte agri sui, in [edic|ionem deputabitur. Verumtamen pergens ad
pnssessioncm sepulcri. Respondil Ephron ciinclis populum meum, dabo lilji consilium, quid.popalus
audientibtis : Nequaqiiam ila fiel; sed gratis trado B tuus huic populp facial. > Quod et implevit, sicut
tibi agrum cl spchincam qnae in eo est. Respondit Joannes in Apocalypsi (- n ) teslalur dicens : Ba-
Abraliain : >Non gratis accipiain, scd t dafaopecu- laam , accepto pietio ^livinaiionis, licet coaclus :
iiiam pro agro. Suscipe eam, el sic sepeliam mor- i doccfaatBalac mittere scandalam tiliis Israel, >sci-
tutim ineum in eo. El appendit pccuniam Abraham, licet <edere > de sacrificiis idolorum <et fornicari. >
qnam Ephron poslulavit, | scilicel quadringentos HemlReg. xn: i Dixit Samuel aduniversum Israel.
siclos argenti probalac monetae el publicae. > Iiem Audivi vocem veslram juxta omnia, quac locuii
Gcncsis xxxm, exeinplo Esau, qni Jacob fralrc suo eslis ad me; et constitui sppcr vos rcgem, qui
offcrcnte ei raunera in bobus, asinis, servis et an- graditur ante vos, et iiunc senui conversatus co-
cillis, ait: « Quamam sunt isUe turmae quasobviam ram vofais ab adolescentia mca usquc in dicm lianc.
babtii ? Respondil Jacob : Ut iiivenircm gratiam co- EccC praesto sum. Loquimiui de me corara Doniino
ram doiuino meo. Et ille : llabeo, inqitit, plurima, el cor.un Cbrisio ejus, >scilicet Saule. < Ulrum bo-
fraicr nii, sint lua libi. Dixitque Jacob : Noii ita, vem cujtisquam tuleriin, an asinum. Si queinpiam
obscrro; sed, si inveni gratiam in oculis tuis, accipe c.ilumniauu stim, si oppressi aliquein, si de manu
mtiiiusciiluiii de manibus ineis : sic cuiin vidi fa- ctijusquam munus accepi, et coiitemiiam illud ho-
eicn: tuam, quasi viderem vulmm Dei : sis mihi die vobisque restituam, > llein exemplo David II
propitius; et suscipe hencdictionem quam atluii Reg. ultiiuo : < Nequaquam fiet ul vis , sed emam
tibi. Vix fralre compellente suscepit. > lsta laincn prelio a te aream, ubi rjcdiflcctur Domiuo lemplum
sttsceptio, licet coacla, iu eo, et in siiriilibus ejus, et non offeram Doraino meo holocausta gratuiia. >
sigriuraCsl divinaereprobalionis; Quidam cnim sunt Item exemplo AdJo. prophelae III Reg. xm : < Lo-
qui volunl cogi accipere, et lamen accipiunl: i Gra- cutus esl rex ad virum Dei : Vcni mecuin domum
ta esl vis ista sibi, cogiquc merelitr. > Itcin Exodi ut prandeas, ct dabo tibi munera. Respondil vir
capitibus xxxiv cl xxxv. Pro construendo eniin la- Dei regi : Si dederis inihi mediani paAem domus
bcrnactilo omnes viri ct mulieres nienle devola luae, non veniam lecuin, nec comedam panem, ne-
obtiilcruut donaria, ut lierent opera que jusserat que bibam aquam inloco isto. iliem II Esdncquinlo:
Domiuus per manum Moysi, cur.ctiiiuc filii lsracl < Egoetfraircsmei,cipuerimei commodavimus plu-
volunlaria Domino dedicaveriint: i Cnm atitein ar- rimis pecuniam et frumentuin ; non repetamus in
lificcs inslarciii operi, dixerunt Moysi : Plus offert commune istud, acs alienum concedamus quod de-
pnpulus quam itecessaiium est. Jussit ergo Moyses faetur nobis, » elc. Item Acluuui aposlolorum cap.
piaeconis voce caniari : Nec vir, nec inulier quid- P xx : < Vos scitis a priina die qua iugrcsstts sum in
(juamiiltra offerat in opere sanctttarii, sioque ces- Asiam, qualiier vobiscuni peromnc tempus fuerim
satuin est a muncribus oflerendis, eo quod oblata conversalus, serviens Domino in humiliiate et la-
sul-cerent, cl siiperabundarent. > Item Numeri crymis. »El lexcns sermonem moralissimuni, ultimo
cap. xvi, increpante Moyse Dalban el Abiron mur- anneClit de oflicio praelatorum, doceus cos cavere
iiiiirantes coutra Aaron, rcspouderiinl ei dicentes : avaritiam exeinplo sui, cuni ait: < Argenlum, et
i Nuiiquidparumest tibi quod deduxisti nos de ter- aurum, aul vcstem non concupivi. Ipsi sriiis quo-
ra, lacte el inelle manaiiie, ul occideres nos in de- niam ad ca qu;e opiis mibi erant, et his qui me-
serto, nisi et domiiiaius fueris nostri? An et oculos ciimsunl, niinislraverunt uianiis meac.»Item epitlola
noslros vis eruere? Iralus(|ue Moyses valde ait ad Juda: (c. v, 8, 9) : < Vae illis qui in via Cain abie-
Doininum : Ne aspicias, Domine, sacrificia eorum : rtini, et errore Balaam mercede cffusi sunt, et in
tu scis quod nec asellum quidem unquam acceperiin contradictione Core perierunt. > Itetn U ad Co-
aheis, necahTixerimqncmpiam coruin. > ltemNume- rintli. xi ; < Gratis evangclizavi vobis, el cuin es-
ri cap. XXII: i Seniores Moab ct majores nilu baben- sem apud vos ct egerem, niilli oncrosus fui, sed in
tes prclium diviiialionis iu iii.i:iibiis, missi a Balac, omiiibus sinc oiicru mc vobis seryavi, et scrvabo.
81 VERBUMABBREVIATUM. 82
Est veritas Christi in me, quouiam haec gloriatio A Dioclelianum, ul ad preces ejus Cyriacus venirci,
non accipiendi non infringetur in me, in regionibus et sanaret filiam suam. Requisitus Cyriaeus exau-
Achaiae, quod facio el faciam, ut amputem occasio- divit eum : ct ctim ei praepararcnlur currus et
nera i praedicandi eis, qui propter quaeslum prae- equi, super quos veniret, ait : Non decet Christia-
dicant. Itein Ezeehielis cap. xxn ': < Munera, num ita porapose incedere, sed praecedite, et ego
usuram et superabundantiam accepisti, et avare scqtior. Qui cum curassel ftliam Saporis, ipsumque
proximos luos calumuiabaris, meique oblila es, et domum ejus lotam baplizassct, oblulit ei rex
ait Dominus. Ecce, compiosi manus mcas super munera. Qui respondens, ait: Nonaccipiam, inquit,
avariliam luam quain fecisti. > Item Aposlo- haec munera, absit enim ul gratia Cbrisli sit, vcl
lus in Actuum aposlolorum xx : < Oinnia os- oeslimelur venalis. lieni Hieronymus : Sicut nec
tcndi vobis, quoniam s'c laboranles oportet malrona casta est, quae muncra accipjt maxime ab
57 suscipere infirmos, et meminisse verbi Domini amatore et sponso sno (q:::e signa stint levilalis
Jesu (quod ipse dixit, > cl frequenlcr in ore ha- ejus, etfuturi incaeslus), ita nec judex a confratre
buil). < Beatius cst, > inquit, < magis dareiiuam ac- m iinuscula a«cipiens, quae signa stint cor.ruptionis
eipere. > Item : exemplo beati Thomae, qui caucel- ejus, cl judicii ab eo faciendi. Itcm Jcrcmiae cap. vi:
larium suum instiluens, sacramcnlo jurisjuraiidi R 58 * A minore quippc usqne ad majorem, omncs
eum astrinxerat, ne unquam aliquid, iisque ad ca- avaritiae studcnt; et a pf^pheta Bsque.ad saccrdo-
nipulum, in adminislraiione cancellariae acciperel. tcm cuncli faciunt dolum, cl curabant coiilrilionem
Item Ecclesiaslici xx : « Exenia el dona excaecant filiaepopuli mei cuin ignoniinia, dicentes : Pax, pax,
oculos judicura, et quasrmulus in ore avcrtit cor- et non crat pax. > ltcm Exodi xxm : Nec accipias
roptiones eorum. > Corrupti munere, obmutescunt muncra, quaeexcaecanl etiam prudcntes, et subver-
eessando a correplione. Item Isaias (cap. xxxm) : lunt verba jusloriim. » Item : Quiutilianus de quo-
< Quis ambttlat in justitiis el loquitur vcritatem, dam oratore Allicnis criidito, cl faclo diserto im-
qtii projicil avaritiam ex calumnia, etexculit manus pcnsis cujusdam divitis, qui postea pro republica
suas ab omni niiincrc ? Iste in excelsis faafaitafait.> rogaius loqui, stctit in catisa contra patronum
Nota verbum exciissionis. Per laxationem inanuum sutim, conlra divilem illuin; inqua oblinuil divcs.
de facili iabuntur iu terram inagna miiucra, sed Undcct oratorem illiint in jus vocavit, accusans
iiiinima nisi per excussionem, scd adhaerenl ma- ciim supcr iiigratiiiidine. Qui ctiin accusareiiir, ait
nibtis, ut pulvis. ltem Strabus super Exodiim : Cu- diviti illi: Domine mi, lu scis, quia nibil crudcle in
piditas est ramtinciihts projectus in os canis, qui _ lc intorsi, nihil causa odii, scd pro libertale rci-
facit ciini obmuiesrcre. Item : Cupidus esl similis publicas, et boncstalc personac mca?, imo eliam et
illifaluo pastori Virgiliano, ile quo : lnac, steli. Nunc vero hoc vidco, quia nibil cst pe-
.... Lupi Mcerimvidere priores (VIRGIL.ecloga 9). riculosius acceplis muniiribiis, si ad omneni nos
De quibus dicilur, quod si prius viderint bomines, obligant servilutem. llein : llieronymus scribens
'aciunt eos obmutescere. Item Job xv : < Iu fine cuidam divili malronse sciensque per hoc cancs
ignis devorabit tabernacula eorum, qui libcnler suos delrahendo dicere illum familiaritatem prin-
accipiunl munera. > Iteni IV Reg. v, Naaman Sy- cipuin affeclarc, respondit cis : Absil ul isla qu;c-
rus curalus a lepra per Elisacum, ait ci: < Obsecro, ram! Cui cuim satis est viie oliisculuin, el panis
domine mi, ui accipias benediclionem a servo luo. cribrarius, talia non quacrilal. Quin fidele testimo-
At ille respondit: Vivit Dominus ante qtiem slo, iiinm est (contoinpttis miinerum ct opum) quod DOII
quia non accipiam. > Aquo cum accepissel munera habet causas menlietidi, adtilandi, meinlicandi, fa-
Giezi, abscnle drjmino suoElisaco, dixitci Elisaetis miliarilatem polentum acquircndi.
iu reditu : < Nunc igitur accepisti argenlum et CAPUT XXIII.
vesles, IIt emas olivela, vineas, oves et boves, et Contra acceplores munerum pro justitia fuela, vel
servos et ancillas ; sed etiam lepra Naaman adhae- j. facienda, acceleranda, vel omittenda.
rcbil tibi, el semini tuo usque in sempiiernum Acceptio munerum mulliplex est. Prima simplex
(IV Reg. v). i llem Demosthenes rogatus ul pro li- est, et liciioriim munerum pro nulla causa injnsta
lertate reipublicae liienda aperiret os suum, invol- acceplorum, periculosa lamen, quia ea vendimii3
vit caput lana simulans se aegrotare, et ail: Nan libertatem noslrain, dc qua supra disputavimiis iu
possum, synanchenetenim, frater, palior. El re- fine capituli deavaritia(cap. 21). Seciindaeslpro ju-
spondit ei: Non synanchen, inquam, sed argyran- slilia facla, quod Giezilicum, vcl facicnda.qnod Si-
chen. Ilem : < Munera excaerant 'oculos sapienlum m«niacum : omissa vel omittcnda , accclerata vel
(Deut. xvi), i el vim aiicloritalis inclinanl. Item, acceleranda, quod iniquum, pro injuslilia eliam fa-
exemplq Cyriaci diaconi Marcelli papae,qui.polesla- cienda, quod est diafaolicum. Tcrtia cst de rapina
tem habens imperandi dacmonibus, curavit filiam occulta vel manifesta : Pula, rapina violenta.usura,
Diocletiani Augusii arreptam a daemonio; de qua furto, exactionibus, extoriionibus pecuniae, talliis
egrcsstis insilivit in filiain Saporis regjs Persarum. citraslipendium praescriptumacceptis.et hujiisuiodi.
Qui audito quod Cyriacus curasset liliam Diocle- Quarta est pro spiritualibtis, ut OEdinibus, sacra-
tiani, misil Irgioncm magivm cum muncribus ad mcnljs, beneficiis cccj_siasticis, officiis. ct illisan,-
 «5 PETRI CANTORIS 8*
nexis conferendis vel coltatis, vel non dandis (ciiin A habenlem messem hordei, iussit comburi), qui
aliquis digno proposuerit dare beneliciitm eccle- quod per se facere erubescunt, per officialcs sub-
siasticum) etiaie (quod magis crudelitas est) contu- •tonsores suos, ienones et bajulos tonsurae scrutalo-
melia, eliam illata Spiritui sanclo, et impedimcntum resque et indagatores rapinae suae adimplent. Quibus
quo minus currat graiia ejus. Quinta esl cuin quis consoilius esset mulierculas venales lenocinio cir-
accipit per dolos, curiositates, et arlem mimicam cumducere, quam rapinae el parlicipio peccati ma-
et histrionicam, vel cum abundel nec egeat. Unde jorum studere, cum tamen de raptis nibil possint
Ilieronymus (Ad Pautinum) : O monache, si eges et restiluerc. Item : Sirailes sunt tales Judae (Gen.
accipis, das polius qttain aechpis ; 59 s' accipias, xxxvm), qui, uxore mortua, ascendil ad tonsores
et non egcs, rapis. Sexta est de illicite acquisitis oviuni suarum. Quo ascendente ad tondendas oves,
nitinera acotpei e, etsi in pias causas expendantur; Thamar nurus 'ejtis, mutato babitti viduitatis, in
puta, ut ex illis construantur grangiae el officinae bivio itineris sedit. Quara videns Judas, suspicalus
monasteriorum et iiujusmodi. , estesse meretricem, 60 cum qua.Tocomeretrjcis,
Contra sectindum tilulum hscc coXigtiiitur. Ac- datis ci muneribus, coiit. Itcm psalmo XIH: < Nonne
ccplores munerum pro jusliiia facla, facienda, ac- cognoscent, > in ftituro, « omnes qui operanlur ini-
celcranda etomillenda, vel pro injustitia facienda, quitatem, > multiplicem ? Et qui sunl illi, el ob
si sunt paslores r*t praelan Ecclesi;c, similes sunt quam causam < operantur iniquilalem? >li scilicct
Nafial slulto, qui londens ovcs, non respexil David, f qui, > et quia < devorant plebem meam, » quo-
nec est misertus super contritione Joseph. Hi non (idiana rapina et mulliplici, < sicut escam panis, >
sunt paslores ovium, sed tonsores, excoriatores, - id est, qui ministerio suo utuntur propler capien.la
depilatores, lupi el cmunctores pccuniarum, lac et munera ab liominibus, non ad salutem hominum,
lanam in ovibus quaercnttjs, lucro inhianlcspotitis vel ad gloriam Dei. Panis enim quotidianus cibus
qiiam saluti aniinarum intendenles. Legitur enim esl el suavis : similiter et ipsi delectantur cnm quo-
in primo libro Regura cap. xxv, quod < cum David lidiaua rapina, ul simplices Chrislianos absorbeant.
audisset in dcscrlo, qued londcrel Nabal oves, vc) Qui, ul tales sint, inde provcuit, quia i Dominum
gregem suum, misit deceni juvenes ad eum dicen- non invocaverunt,t sedtemporalia. Iteni psalmo xxv:
lcs : Quodcunquc invenerit manus ttia, da servis iDextera eortim repleta estmuneribus, >cum pro J'H-
luis, etfilio luo David. Qui respondit, diccns : Qnis stitin,preliuin pecuniae, laudis, limoris, injustae mise-
csl David ? El quis est filitis Isai ? Hodic ihcrcvcrunt ricordiaequacrilur.IlempsalmocxLiii: iQuorumoslo-
scrvi t super terram < qui fngiunt dominos suos. t |_ cutumeslvanitatem,etdextera eorum,dexterainiqui-
Hoc audiens David, iraius cst valdc, jubelqiie servos tatis,> quae potius sinislra dicesulaest quam dcxtera,
suos accingi gladio , quasi viiidicaliirus in ciim. qttia pro his qux siinl dextcrae temporalia quaerunt,
Quod audiens Abigail uxor ejus prudens el sapiens, mutantque dexleram in sinislram, cxistentes non
ncscio viro cum panibus et vino el arietibus coctis ambidextri cum Aod, sed arabisinislri; ideoque ucc
occurritDavid, et descendens de asino, procidil ad rcgem Eglon pinguissimiim "confodere possunt (Ju-
pedes ejus et ail: < In me sit, domine mi, haeciui- dic. iu). item lales, hoc mandatum prac avaritia nc-
quitas, rogo ulsuscipias henedictionein hanc, quam qtieunt implere: iNcsciat sinistra qtiid facial dextra
attulit ancilla tua libi domino meo: maiilia non (Maith. vi), > ctim ea, quae sunl dexlerae, pro si-
inveniatur in te. Non venial lioc tifaiin singtillum nisiraet lemporalibusfaciunl. Item necboc : i-Laeva
cordisel scrupulum, quod effuderis sanguinerit viii ejusstib capitc raeo, et dextera illius amplcxabilur
ipci', cum consliluerit te Dominus duceni supcr me (Cant. n) : > sed, < Lreva manus ejus sub capitc
Isracl. > Suscepit ergo David quae oblulit, et ait: mco,> el Isevaejtis amplexabilur me, qni non babcni,
< Vade pacifice in domum luam. > Domintis lamcn nisi laevam, pro laevatantum opcrantes. ltem : Tales
post dccem, dies ulciscens David, percussit Nalial in judicio cum hcedis fetidis collocabunlur a si-
tonsoreai, et morluiis esl (ibid.). llcm:TaIes similes '^ nistris , non cum agnis a dextris (Mattli. xxv) sua-
sunl Laban (Genes. xxix), qui circumvenit Jacob v.iter redolenlibus, qui hic iioiiiiisi sinislram qnm-
sibi servicntem, dccemque vicibus mutavil mercc- sierunl. Ilem Zachariijev: « El dixit angeltis ad mc :
dem cjus, qui Dlias vendidit, et reputavil quasi Vide q.uid esl hoc quod egr.editur. Et ilixi : Quidnam
alienas, comeditque pretium earum. Obquam cau- esl ? Et ait : ILcc cst amphora egrediens. Et dixi:
sam, cum ierat londendas oves, Racbcl furata est Hic esl ocuuis oi)>i)iiiinin terra, ct ecce lalcuium
idola patris sui, quae inler omnia chariora habe- plumbi portabalur, cl ecce mulier sedens in meilio
bat,et fugit (Genes. xxxi). Item : Maximi tonsorcs amphorae. Et dixit : llaec cst impietas. Et projccil
ovium usque ad carnes, imo lonsores usque ad eam in medio amphorae, et misi massam phimbeam
sanguinem, quod si nequiverinl, depilatorcs .siinl in os ejus. i Hicronymus (Couimcnl. iu Zachariani
usquead pellem, id est, in rninoribus donis : exle- cl Nah.) : Olim sedit iniquilas stiper talenliiui
rius visi pulchri, sed in operibus el interius lupi plumbi, modo vcro super lalonlum auri. Nunc iin-
rapaces. Hi similes sunl Afasalon (// Reg. xiv), (qui pleium est poetae illud:
quanto magis londedat capillos, lanlo amplius sur- Aurea nunc vere sitntjwcula, plurimus auro
gebant; qu? agriiin Joab, ad sc vcnirc rccusantis, Venil honos.
 85 VERBUMABBREVIATUM. 85
Auro perficUnr, quilquid eaptalnr iniqtie, A Exodi cap. xvm : < Jclhro Moysi : Quid cst boe
Nemoquepnrtenso munerevanarognt. quod facis in plebe? Cur soltis scdcs, > &d judican-
1.
(PROPERT. III, clcgial-l.)
Ilei_ Aralor (/« Acia apost. 1. i) : dtim, < ctomnis populus praestolatur de mane usque
' Hwc lecum mente sagaci ad vcspcrain? Non bonam rem, inqnit, facis : slulio.
Volve, quid esse putes, rulili qttod massa melalli labore consumcris tti et populus luus lecum ; ullra
Ponitur ttnle pedes, sacris non iradita dexiris,
Contemni [ed. destitui] debere probaut quod lan- vires, mas esl negotium , non polcris solus 'susli-
\gere vilant, nere. Sed audi verba mea alque consilia et Do-
€alcandumquedocenl,quodsubdanl gressibusaurtini, minus eril lecum, > sciliccl, si a lc 62, removcr:s
De quo terrenw veniuni ad peclora,curw, mulliludiiicm ncgotioriim, ne pncgraveris, Potissi-
ConsimilijactitturhumO,quosistat, avnre,
61 Mens lua, disre loco quod lu tuslodis anlielns, mum esl, si lales elcgcris imiiccs, viros nobiles,
Qtiod stalione premis, quod cerneie sw,:itts ardes, pojenlcs qui tiincantiir. Qui si Inimiles fuerinl, in
Ejus in amplexusper sumnia ciincla recurris , hoc jusiiiiac ct Ecciesix1 nielius provideiur, si aulem
liotrescu.nl traciaie pii, itec lunc quoqite gesltint
Cttm bona [aclaparanl,qnanlum speciiluntur in illo superbi cl mali, olcum additur camino.
Slare nejas, et dona gerens contetnnilur aurttm. < Sapientes et limenlcs Denm in quibus sii veri-
Ilcm Clandianus(l. i in Eutropium) : tas, et qni oderinl avaritiain. Conslitue cx cis tri-
Propriw solalia sorli bunos, ccnliiriones ct dccanos qtii judirenl populinn
-Coiniiiutiesvull esse noias, el vendilus ipse omni lempore (Exod. xviii)» Prxcipiasquu cis, di-
Vendere cuncla cupit, cum lantutu swpe duorum
Divertum suspendil onus, cum ponderejudex cens: i Auditeillos, et quodjustuin'esl judicalc, sive
Vergit et in geminas nittal provintia lances. civis sil ille, sivc peregrinus. Nulla erit distanlia
Unde Hieronymtis : Judcx non debet essc sicnt sta- personarum, ita parvum audietis sicut maguuin,
tcra, quse moiico oboli pondere iiiclinaliir in aiiam nec accipielis pcrsonam cujusquam, quia jtulicium
partem, el ita injusla est; sic ei judex, qui respicii Dei.esl. Quod si dillicilius vobis visuni.fticri.tuli-
munus vel personam, vel aliquid prarcr judicium quid, in causa scilicet, refertc ad me (Deut. 1). >.
Domini, propter qtiod inclinalus in aliam parlein, sicque dimittelis popultim in pacc. ltem Deulcroiio-
minus juste cxauirnai. Unde Salomon : i Pnndtis mii cap. xvi: < Judices et magislros constilucs >
et slalera judicia Domini sunt (Prov. xvi). i Qui immobiles < ht omnibus portis luis, quas Deus dc-
aiitera propter inuuus vel aliud hiijusinodi decliual dcril tibi per singulas tribus tuas, ul judicent po-
justum judicium, scu in circumslantiis ejus et :ip- pulum juslo jiulicio, nec in alieram partem c!e-
pendiciis, scu in substanlia sentenliae, T pundiis ct clinent. Nec accipias personam v.I munera, qoia
- pondus babet in dnmo
(Deut. xxv). > Unde. Salo- C raunera cxcaecanl oculos sapicnttim , et miilaut
mon : i Abomiiialro esl apud Deiiin, pnndus el verba jusiorum > coram bominiliiis. < Justc, quod
pondus; slatera dolosa abominabilis est Domino. jiistnm est, exsequeris, qt vivas in reternum.) Iiein
Pondus xquum voluntas ejus (Prov. xx). > Ilem in SallustioCtcsar: 0 vos omneshomines, qui justum
Dcuteronomii, cap. xxv : i Non habebis in sacculo judiciiim judicarc debclis, nccesse cst vos ab amoie
diversa pondera, majus el minus non erit in (ioaio privato, vel odio, limorc, vel cupiditate, ve! gr.iiia
tua. Abominatur enim Dominuseum qui facil bxc> singulari esse destilulos, alioquin rcclum judiciu._
Ilcm : < Bealus qui excuiii mauus suas ab omni de facili declinafaitis. Itcin Tullius De Officiis(l\b. ni
muiiere (Isai. xxxni}.» Atigusiinus dicit: Pecuniae, anle fned.): Maxime perlurbantur offlciain amicitiis,
laudis, limoris, graiiae privatae, injiislac misericor- quibus et non tribuere quod recte possit, et tri-
di.T. Unde Dominus in Levitico (cap. 19) : < Na buere quod non sit aequum, conlra oflicium cst.
consideres pcrsonam paupcris, > Aiiguslinus addit: Sed hujusmodi generis lotius (scilicet quac sunt
lu judicio; quia , qui parcil saccello pauperis, mi- lribuenda'1 breve et non difficile prcccplum cst.
seiius cjus in causa ir.jusla, percutit cor ejus. Item, Qnae enirn videnlur ulilia, honores, divitiic, vo-?
Exodi eap,- xxm : < Non declinabis in judicium lnplales, et hujusmodi hoec amicitiae, nunqiiam an-
pauperis. > Sed hodie non oportct hoc praccipi: teponeiida sunt. At neque conira rempiiblicam, nc-
Contemnuntur enim modo paupcres in judicio, imo que contra jusjurandum, justiliam ac fidem, aniici
ctiam a fralribus. Unde Salomon : < Fratres homi- causa, vir bonus aliquid faciet, nec si judex quidcm
nis pauperis oderuul eum (Prov. xix).> Item Jere- eril de ipsoamico. Deponit enim personam amici cuni
miae, (cap. XLVIII): < Maiediclus omnis qui facit personain induit judicis. Tantumdabil amicltiac, ut
opus Dei fratidulenter. > Gregorius pro corporalis verain amici causam esse n:alit,et utexorandae litis
rei praemio, vcl pro laudis vcrbo, vel pro humaiii iemptis,qiioadperIegemliceat,accommodet,'nibilqi!o
judicii gralia. Item ilicronymus : Sicut vinuoi abun- prorsus oi tribuat, nisi quod salva fide implcri
dantius sumpttini, eliam subtile, Iiel.cl.it ingeniiim ; polest. ln danda senlentia solum Dcum in incnie
ila et munusculuni judicis judicium, nc possit cer- habeal, non amicum. Nam, si omnia facienda sunt
nere venmi. Itens • Sicul malrona quac accepit quoe amici velint, non amicilise lales, sed conjura-
miinuscuhim aliunde missum, corruptionis suac cst liones dicendae siinl. Ergo is sil judex el lalis, qui
signum, sic a judicc qui accipit, munusciiluin sci- i dical patri, > et cuivis homini: i Nescio vos
licet, non nisi r.orruptum emanabit judicium. Itcm (Deni. xxxm). > Item Amos, (cap. v) : i Qi;rjcrii§
 87 PETRl CANTORIS - 88
Doniiiium cl vivetis, ne forle coniburaiur nt ignis .A scivitis in slralis veslris, comedentes agnum de
ilomus Joseph. Yos qui convertilis in absynthium grege, et vitulos de medio armenti; qui canitis ad
judiciUra vestrum, el juslitiam in terra, > et pro vocein psallerii: sicut David pulaverunt se hahere
terra , lerrenis scilicet < relinquitis. Facicnteni, > vasa cantici, bibentes in phialis vinum, et optimo
Deum scilicet, « Arcturum. et Orionem : qtii subri- ungucnto delibuti, et niliil compaliebanliir super
del vastitaieni super robustum, > sciiicel, forlem conlritionem Joseph (Tmosvi).i lkccdicil Doniinus:
et niagnum deprimenlem populum et depoptilan- < Quin in capile transmigrantium migrabitis (Joel.
lem, « vel depopulationeni super polenlem afferl. > m). > Ilem Joel cap. n>: <Disceplabo cum eis in ju-
Unde : < Potenles potenler tormenla patienlur dicio, qui posuerunt puerum in prostibulo, et puellam
(Sap. vi). > i Odio habuerunl in porla corripienlem, vendiderunt pro vino, ut biberent, > demotlientes
et loqtientem perfecte abominati sunt. Idcirco, pro scilicet et corrumpentes pro munere animas effe-
eo quod diripicbalispauperem, et prxdam eleclam minalas, leneras et pueriles, quas vendunt in ser-
tollebatisab eo, domos quadro lapide redificabilis, vitutem diaboli. Ilem Osere (cap. iv):<Non est veritas
et non habitabitis in eis. Vineas amantissimas in terra, non misericordia, non scientia, sed ma-
63 plantabitis, et non bibetis vinum earum ; quia lcdictum, mcndacium, furtum et homicitlium inun-
cognovimulla scelerave'stra,etforliapeccalaveslra, B daverunt, oblita legis Domini Dei sui; et ego obli-
Iiostes justi,) et injusti judicii, < accipienles munus. viscareorum, et filiorum eorum : Gloriara eorura in
Ideo prudens in lempor» illo tacebit, qtiia tempus ignominiam commulabo. Peccata populi mei come-
est malum (Amosv),> quando quis non recipit cor- dereiit,» non dico coinedentcs tanlura oblata pro
replionem, pro quo prudens tacet, i ne sanctum det peccatis, vel ea absorbentes et destruentes per
canibus (Mattlt. vn). Quaerite bonum el non malum, orationem, doclrinam et confessionem 64 (<lu°ti
ct Dominus erit vofaisctim: Odite malum et diligite bonum essel), scd jusiificantcs impium pro mune-
bonum el constiluite in porta judicium, si forle mi- ribus, el pium condemnanles. Item idem (cap. v).
screatur Dominus reliquiis Joseph (Amos v).> ltein < Audite hoc, sacerdotcs, ctaltendite, domus lsracl,
Amos:«Vidi Doroinum stantem snper allare, etdixil: cl domus regis auscultate, quia vobiscum judicium
Percule cardinem et commoreantur superliminaria. est, quoniain laqueus facti estis speculaiionielretc
Avarilia enim in capile omnium, et novissimum eo- expansum super Thabor,> ad capiendas aves, cl
rtim in gladio inlerficiam. Non eril fuga eis; fugiet utinam aviculas tantum. Ilem Amos (cap. vi) : <Vae
etnon salvabitur ex eis, qtii fugeril. Si descendcrint vobis, qui convertitis iu amaritudinem judicium cl
usque ad inTernum, inde manus mea educet eos ; r fruclum justilirje in absynlhium ; qui laelamini in
cl si ascenderint usqiie in cceluin, inde detraham niliilo.) Nihilum est acceplio personarurri, timor,
eos.i llem idem cap. 11: <ITaecdicit Do:ninus: Super remissa misericordia, corruplio per muiitts, sac-
trifaus sceleiibus Israel, el super qualiror iion con- cellum pauperlatis, cl hujusmodi. < Qui dicilis :
- vertani eum proeo quod veiididerilargentojustum, Nunquid non in forliludine noslra assumpsimus
et paupercm, pro eakcamentis quae conterunlsuper nobis cornua (Michw vi),> proclationis et domina-
pulverem terrae capita pauperum, el viam htimilium tionis? < Sed nemo sibi assumit bonorem,» elc.
declinanl, ct super vestimenlis pignoratis acoiibue- (Hebr. v.) llem Qseae (cap. iv) : < Si fomicaris lu,
runt, ct vinum damnalorum biberunl.» Ilcm idcm lsrael, non delinques sallem Jtida ; et nolite in-
cap. iii : « Nunquid iiigiet leo iu sallu nisi habuerit gredi iu Galgala,» scilicet volutabrum viliorum, < et
pracdam? Nunquid dabil catulus leonis voccm de ne ascenderitis. in Betbaven (ibid.),> scilicet in
cubili suo nisi aliquid apprcbenderil? Nunquid monlem superbiae, <posl Ephraim.i Quoniam, <ca-
cadct avis iu laqticum lerra absque aucupe? Nun- lumiiiani patiens Ephraim, fraclus judicio, coepit
quid auferetur laqueusde terra, anlequam ceperil?» abire posl sordes.i Ilem Malacbiar;(cap, i) : <0 sa-
llem idem cap. tv : lAudite verbum hoc, vaccae cerdotes, qui despicilis nomen meum, qui offerlis
pingues, quac estis in monie Samariae, qucc caliiin- D super altare meum panem pollulum, et dicilis:
niam fccisiis egenis, ct confringilis pauperes, quae Mensa Domiiii despecia esl: Si offeratis caecumvel
dicilis ofQcialibus vestris : Afferle, afferte et bibe- claudum, nonne mahim illud esl? Offer illud duci, si
mus. Juravit Dominus, quia vos, et reliquiae vestrae piacuerit ei.> Et infra : < Qttis est in vobis, qui
in ollis fervenlibus projiciemini in Arnion.» Item claudat ostia, et incendat altare racum gratuilo ?
idem caj). vi : < Vaequi opulenli estis in Sion, el Non est mihi voluntas in his, ideo nec munus susci-
confiditis in raonle Samariac; optimates capita po- piam de manu veslra. Noraen meum polluislis, men-
pulorum. Transite in Chalane : descendite in Gcih, sam meam conlarainaslis, dicentes: Ecce de Ja-
et videle, si latior lerminus eorum terraino vestro bore; et iululistis de rapjnis claudum el languidum,
est.> Quasi dicerel : Non lol facinorosa apud ido- et iiitulislis iiiunus (ibid.), > sed ego exsufflavi illud
lolairasvidebilis, quot apud vosiingredientes pom- el contempsi. ltem idem cap. u: « 0 sacerdotes, si
patice donmmlsrael.» Verbunn terribiie. < Qui sepa- non apponatis cor, ul delis gloriam nomini meo,
rali eslis in diem inaluni, qui appropinquatis solioi miltam in vos egesta.tem, e.t maledicam benedictio-
iniquitalis, qui dormitis in Jeetis eburneis , el la- nifaus vestris; projiciam vobis brachia > cl arminn.
g9 VEBBUMABBREVIATUM. 90
dexlrum, < el dispergam super vultum veslrum A J Malachias cap. u; Epislola ad Laodiccnscs, cap. i.
stercus solemnitatum vestrarura. Pacitim meiimfuit CAPUT XXIV.
cuii! Levi, cl illud servavit, i et ita primiliva Ec- Conlra clericos superfluis tttenlet et se excusanlet
clesia, proeceplumet Evangclium Domini, et caetera per hoc, qttodpsallant in ecclesia.
quaescquunlur induci possuut ad commendationem De corruptionc et avarilia jiidicuni hticusque.
Eccle&ireprimitivac,et blaspbemiam modernae. < Et Hinc proseqiiamur, verum utinam persequaninr
operiebatis i ita < altare Domini lacrymis et fletu ; praplalorum fiiscinulas, ostia, et mille alia frandis
non accipiam placabile quid de manu vestra (ibid.).> commenla; quihus loculos pauperum exhauriiint,
Iiem Midiaeae(cap. n): < Vacqui cogilatis inulile, facti piscalores pccuniarum, non animarum. De
ct cperamiui inaluni in cubilibus vestris; in lucc fuscinulis his ct tridcnlibus, legitur I Reg., cap. n,
matuiina faciunl illuil, quoniam contra Deum est de filiis Ileli qui fuscinulas et uncinos mitlebanl in
manuseoriiin. Concupierunt agros, et violenler tu- lcbetes, caldaria, el cacabum; ct omne quoil le-
ieruiit, et doinos rapiierunl, ct calumniabaniiir vi- vabat fuscinula, tollebat sacerdos sibi ; ctijus puer
rum et domum ejus, virum et haercdilaicm ejus. > dicebat immolanti: < Da mihi carneai , nt cpquam
Iicm idcm : « Nonne verba mca bona sunt ctim eo sacerdoti. Cui immolans ait, Iiicciidatur priiuiiin
qui rectc graditur? e contrario, populus meus in B ' juxta morem hodie adeps, et deinde tollc tibi qnan-
adversarium consurrexil, ct destiper lunicam, patt- lumcunqiie dcsiderat anima tua. Qui responderis
pernni pallium suslulisiis, eos qui transibant sim- aicbat ei, Nequaquam, niinc enim dabis, alioquin
plvcilercoiiveriisiis in bellum. Mulieres populi mei tollam vi.i ln quo percutiuntur praclatiqui, slipen-
cjecistis de domo deliciarum stianim, a parvulis diis suis non contcnti, pcr fiiscinulas ct officiales
carum tulislis laudem meam in perpetuum.> Item suos, reiiasua in capluram pccuniarum laxant, mit-
(cap. 111): i Audite, principes Jacob, el duces do- lenies rele in altum (Luc. x), id esl in profunduin
miis Israel. Nun juidnon vestrum esl scirejudiciuni, pecuniae,dicentes fuscinulis : <"Exinanile, exina-
qui oilio hahclis boniim el diligitis malum, qufa nile usque ad fiindamciitiim loculorum (Psal.
violenter lolliiispellescoiuin (lesupurcos.elcariiem cxxxvi). > Ilornm autem oflicialinm tria sunt ge-
eoriiin desupcr ossibus eoriim, qui come lunl dicm nera. Confessor, cui episcopus vices suas in spiri-
popu'i mei,et pellem eorum dcsupcr excoriaverunl, tmililius, 66 '" aiidicndis coufessiouibiis et rti-
et ossa eorum confregerunt, el conciderunl sicut randis animabus committit. Quaeslor palatii sui,
in lebete, quasi carnem in mcdio ollae, nequiler decanus, archipresbyler, el hujiismodi, qui iucrc-
ngentes iu a'lii)ventionibus 65 su's- » 'lem >l'e,n : i mentis et profectibus causarura et negotiorum cpi-
« Haecdicit Dominus: Super prophelas qui scducunt scopi per fas et nefas invigilant. Praeposilus ru-
populum iiieuni, qui mordent denlibus suis, cl prae- ralis primus, licel Deo dignior, episcopo tarneu cst
dicant pacem; et si qnis non dederil in orc eorum vilior. Cum isto ei est rarus scrmo, rara ronsul-
quidpiam, .sauctificant super eum pradiuin, quibus tatio super rcddenda ralione villicatiouis suoe,super
eril nox pro visione, et tenebrac pro divinatione, rcgimiiie nnimarum, iu quo palel quantum amabat
quia non est responsum Dei in illis (Mich. m). > eas, el Redemptorem et summiim pasiorem carum.
ltcm idem : i Audite hoc, principes domus Jacob, ct , Cum lortore aulein el praeposito frequens ei esl
judices domus Israel, qni aboininamini jitdicium, el sermo, raliocinalio ct consiillatio. In quo palct
omnia recta perverlilis : Quia acdificatis Sion in quantiim dilexcril pecuniam. Sed et, quod dctcsla-
sanguinibus, ct Jerusalem in iniquitatc. Principes hilius est, primum mitlit ad oflicii sui exscctitio-
ejiis in muneribus judicabanl, et saccrdotes ejus in nem, sine magna fideiilatis ejus examinatione prae-
mercede docebant, el propheiae ejus in pecunia di- habita, sine sacramento jurisjurandi -de fidelitate
vinabant, el super Dominum requiescebant, di- ei servanda in rcgimine animnruin inlerposito. Se-
centes : Nunquid non Dominus in nicdio noslrum ? cundum autem el tertium disculil usque ad un-
N«n venienl snper uos mala (ibid.).> Itcm cap. vi: D ] guem : si bene noverint bursas paiiperum emun-
« Audile, Iribus: Et quis approbabil illud? > Quasi: gere, et cum asportato lucro ad dominos suos re-
Quis erit anclor horuin verborum? supple Deus. dire, quibiis lutclam pecuniic sine juramenlo in-
<Adhuc ignis in domo impii, et ihesauri iniquitatis lerposito non committit, ut discaut ei esse fideles
el mensura minor irae plena. Nunquid justificabo instiidioellucro,pccunirjc,rapinac,cl, quodmirabilius
stateram impiam;et saccelli pondera dolosa, in csl et exsecrabilius, i'llis quaesturam, torturain, et
quibus diviles ejus repleti sunt iriiquilate, et ha.ii- exactionem, el praelaluram vcndil, ad prelium cer-
tantes inealoquebanlnr mendacium et Iingua eorum lum cominiltit. Qui ne damnuiii el delriiiiciiium
fraudulenta in ore eorum? > item c. vn : < Periit propriae pecuiiiaeincurrant, per omtienefas exaciio-
sanctus de terra, et rectus cum hominibus non est. num,"calumniarum, rapinarum, < laxanl retia sua
Oranes in sanguine insidianlur, vir fratrem siium - in captnram (Luc. v)> pectiniarum, praedoneseffecti
venatur ad monem. Malum manuura suarum dicunt poliusquamofliciales. Horum aulcm duorum.scilicet
bonum; princeps poslulat, el judex in reddendo quesloris et praepositi,violentior est quacstor. Prae-
est, et magnus locutus est desidcrium animaesuae.> positusenim saepius poena cerla et definita reum
ltem Epistola ad Hebraeos,cap. x; Araos cap. vm, puuit: quaestorvero, inccrla cl volunlaria, pro mo~
91 PETRI CANTORIS &_
dica culpa raaximam poenam infligens. Cujus judi- jA anle hostes suos, scd fugict cos, doncc dclealtir ex
cium et laquei solo aiiditu timenlur : quippe immi- tc, qui conlaminalus esl hoc scetere (ibid.), tlnvcn-
sericors apparel in onmibus viis suis. Et quia licet lus est autem Acban reiis pro paiiculis quibusdam
nobisundecuiiqueproficereeldoceri,talessugillamus rcbus asporialis : < Ad vocem Josuc lapidatus esl
boc exemplo. Quidam clericus, cum ad aleam omnia ab omwi poptilo, cuuctaque qure illius eranl cuni
quaehabuit,praeter quinque solidos, amisisset, ccept anathemate consumpta surit (ibid.). >Item et qtiod
se devolare, Deumque blaspheinare, et promittere exsecrabilius est, hoclie excommunicalus nou ab-
hos quinque solidos homini, qui eum doceret, quo- solvilur, nisi prius praestito sacramento, quod ad
modo magisDeum offenderet. Aderat -qui hoc do- jiidiciuin praelali stabit salisfacluriis decontumacia
ceret, sub lestimonio oranium ej'us doctrinam con- et traosgressione. Qui absolutus statim condemna-
firmantc el approbante, dicens : Si Deum snpcr lur in poenam pecuniariam ad usus proprios; cuni
omnem peccatorem- volueris offendere, fias ofli- pactio pecuniac, sivc in absolulione, sive ariie, vcl
cialis, vel quaestor palalii episcopi. Item : Ministri pro absolutione facta, pariat Simoiiiam. Absolulio
el ohTciales praelatorum ostioia sunt absconilita, enin) est spiritualc perlinens ad potestatem clavium.
sub mensa Belis, subterranea per qttae furtim in- bi aulein ei adj'udicarel, ut anatliema suum paupc-
grediebanlur sacerdoles PJ'US,ut nsporlarcnl el de- ]n ribus erogaret, hoc quidem lolerabile et bonura cs-
vorarenl posita a rege super mensairi : < Quosoc- set. Si objiciant non csse Simoniam , guia sic pu-
cidit rex Cyrus eorum fraudem compcricus, tra- nirc excoinmui.iicaiosa saectilari potcstate eis dalum
didilque Bel in poleslateni Danielis, qui staiim est; boc quidem verum est quoad pcenae illalio-
subvertit eum, el templum ejus (Dan. xiv).>lsla nem, non autcni quoad afasolutionem.Ula enim a
ostiola abscondiia, jam versa sunl iu jauuas el forcs Deo est. Sed nec infertur poena a principe lali,
patentes. Cum ciiini ttinc bona paiiperuin el divi- nisi separato ab Ecclesia perannum cl diem.Quar.c
111111 clanculo siibrijferentur, nunc publicc, ct coram ergo cl ipsi hoc spatium aniicipanl; imo eiiam
omnibus rapiuntur per commenta iiilinita, fraudcs suspcnsionem modicam in pcenam pecmiiariani con-
ct novitates coruni cxtorquendi pecuniam inveutas, verlunt? Item : Cum praesidi provinciae aecundura
locoque juris et consucludinis.jam habitas. Propter leges inhibealur, practer procuralionem necessa-
h;cc osliola, ofliciales, scilicet praelatorum el mi- riam, a comprovincialibus, cxcnia el munusciila,
nistros principum, ail Doininus pcr Joaniiem Ba- qnaeusque ad qnaniilatem mun«ris excrescunt, ac-
plislara 67 niilitibus el ministris piiiicipum : cipere; qiianlo magis boc inliibenduin esset mini-
« Neminem concusserilis (Luc. m). i Atigustinus slris Ecclesi;c? sed et aliquis praefectus communioe
(serm. 19 , De verbis Domini) : Crimeu concussio- C alicui flnita adminislratione ejus, noiiiie cogilur ad
nis esl, cura per meturn aut violeiiliam ab ollieia- rcsiitiilionem illius, quod male iu administratione
lifatts exigitur et extorquetur pcctinia a subditis. accepil sccnndum leges srcculares? Quan(o magLs
Hujus criminis poena, secundum jus statuta est in administralioiie ecclesiaslica hoc est observan-
in quadruplum, quae itlinam hodie in diiplum sla- dum, 68fll,sei|0uievenalisproponiiiir,eiinrapiiiaui
lueretur. Uem Hieronymus : 01) hoc niiliiibus et commtitalur ? Ilem : Cum in crimine iujuriaruiri.
minislris staluta sunt ceriastipendia.ne dum sum- transaclio partium et indulgentia a parte adversa
ptus quaeritur, praedograssetur. Item : Propler hoc concessa, apud forensem judicem, etlitcm sopiant,
ail Dominus apostolis etminislris Ecclesiae :< Elegi et omneni pecuniam lollanl ; quomo !o immitius
vos, ut ealis, > sine mora, et non ut edatis, sed agilur apud ecclesiaslicum; sed cl solus metus ar-
< fruclum afferatis (Joan. xv), > non rapinam, non cbidiavoni hodie exsnfllal ab Ecclesia transaclio-
lucrum tenrporale, sed pacatissimum. Undcsequi- ncm, nisiprxuncla manu, el etiam indulgentiam ct
tur : < Et fructus vesler maneat (ibid.). > Sed non- remissionem injuriarum, adquain tcneiriur ex prse-
ne < dignus estopcrarius mercedesua ? > (Luc. x.) ceplo Domini dicenlis: < Dimitte, et dimittetur vo-
lta quidem; sed eo lantum quem defitiit Doniimts : bis (Luc. vi). > Item : Ut exsecrabile exemplum.de
< Edenles et bibentes quae apud illos sunl (ibid.), > hujusmodi osliolis ponamus Quidain pro causa pc-
non qiiaeapud iltos non suiit. Non uf in deliciis ct cuniaria subire debuil judicium arjiiae.Aqua bene-
fcrculis exquisilis, cum singulis per singulos dics dicta, eoque spolialo, ligalo et sedente super labii-
pe.r vicarium suum suniant. Iteni:Ciun anatlieinaia lam cuppa-, ut demitlerctiir in aquam, cum remiu
Veleris Teslamenti exsecrarentiir, et ab oranibus leret ei adversarius omn.eiii iiijuriam et querelam,
usibus separarenitir, ut anaihema Jerichontinum de adfuil quaestor palatii poslulans ab eo (nec com-
quo legiuir in Josuc vi capitc; analbemata Novi nioto [f. commonilo], nec confesso) noveni libras et
Tcstamenli bodie consccrantur et laxantur in ca- dimidiain ad jus principis pertinentes. Quas dare re-
pturam pecuniaejsed et hodie excoiiimuiiicaiur ut nuens, diu litigatum esl inler eos.destimina pecunire
pccunia extorqucalur. Quod Dominus detestans, , uiajore solvenda vel minore. Advertens autem sc
ait ad Josue proptcr Acban : Pollulus est populusi non libere abire possC,ait: Pecuniam libi nec modi-
anathcmale. < Tulcrunt enim de analhemate, et; cam dabo.sed judicium experiar, etjustus invenius,
furati smilatqiLCmcntiti.ctabsconderuni intervasa i dabo pauperibus qiiinquaginla solidos inpaslum.Qui
stia (Jotue vn). > Undc < nec polerit Israci stare: subiit ilaque judicium , el mundus iuventus esti
 93 VERBUMABBREVIATUM. U
A quo , cum a sacerdole quinque solidi pro) A et bajuli alieiue pecunise et aliis abigenles fecas et
benediclione aquae exigerentur, irrisus esl ab om- pecora in relia aiiorum. Item : Hi sunt canes im-
nibus, simulque quaestor palatii.Item Hieronymus: : niiindi, de quibus David ait in psal. LVIII: < Ipsi di-
Adeo iuvasit pestis avaritiaj ECclesiam, quod ti- spergunlur ad manducandum , > et devoraudura :
mendum est nc de ea possil dici : < A planta pedis3 < si vero non fuerint saturati el murmurabunt,. >
usque ad verlicem (Isa. i) > capilis, hoc est a mi- accusabunl, extorquebunt el rapient. Item : Qnam
ninio usque ad maximum, a cupiditale, < non cstt delestabile esi, quod sputa, flagella , lanceam, et
in ea sanitas. > Dem : Quod supra scelus sacerdo- clavos , et crucem Christi converlimus, conflamus
tum Baal est (/// Reg. xvm), hodie eliam a minori- in fornace avariliae, in laqueos et retia pecuniae!
lms sacerdolibus juratur prselato, quod omnes cau- Iteii): < Si seminaverimus vobis spiritualia;- ma-
sas, ex quibus polest extorqueri pecunia, referent' gnum esl si carnalia vestra metamus? > (/ Cor. IX)
ad ipsum, et quod nullaiii subtieehunt, etiam cum qnasi lioec seminalio illam messionem exigil sifai
possent per se pacem de faeili hiter partes compo- defaitam. Quod si non seminaveris et acceperis de-
nere. Sicqne citati aliqui (infra cap. 52), si su- bituni, etiam illud jam non accipis, sed rapis, et in
pcrsederint citalioni, ut. contumaces excommuni- sacrilegium dcbitum convertis. Si enira non semi-
canlur, si adfuerint se piirgaluri, incurrunt per- naveris , quomodo accipies ? < In ratione dati et
jurium. Sed eslne'lale juramenlum sacerdotum acceplj (Phil. IV) > consislit pax Ecclesiae. Das sp;t-
licilum et discretum? Videtur, cum hoc Ecclesia riuialia, et accipis lcmporalia. Ab boc debilo etiara
pro majori parte sustineat, et cum administratio i Aposlolus, cum-possel accepisse, abslinuit, propler
eorum pendeat de superiore praelato, et ita Iiujus- pscudo repellendos , propter curiosos amdvendos,
modi causae ad illum potius videntur spcctare. Papa propter avaritiam subdilorum, ne ab avaris et in-
lamen Alexander in decrelali quadain scripsil tale correclis, vel incorrigibilibus aliquid acciperet, et
jiiramentum esse indiscretiim et illicilum. Item : ne impiinilalem pccc.andi, si acciperet, sibi emplam
Ad haec ostiola occasionaliler perlinent canones putarent.
quidam prohibentes aliquos in secundo vel in ler- Sed quare hodie nonnisi ab incorreptis et ma-(
tio genere atfinilatis conjungi, conjunctos laiiicn lis accipitur , a bonis nil nisi per caluinnifjni?
non separari concedunl. Quilms abutentes, quasi Ilem : < Dignus est operarius mercede sua (Luc.
fuscinulis ct iridenle in capluram pecuniae, pro x), > quod si < non operatur nec laborat, nec eliam
libito noslro, quos volumus conjungimus, etquaudo inandue.el (/7 Thess. ni); > si vero operatur i di-
volumus eos separamus. Quod si in melis et lcrmi- C ( gnus est cibo suo (Matth. x). > id est sibi debito
nis posilis a Domino siibsisteremus, non sic conlra el necessario, non superfluo et lautitia et multi-
sacramenlum malrimonii ad voluntatem nostram tudine fcrculorum. Suo etiam, id esl suae personae
dispensaremus. Itera : Ad boc facit illud decrefum et familia: sibi necessarire pro modulo personae et
biceps, ex ulraque parte sccans, quod est hujusmo- adminislralionis sibi dcbilac', non sequelae garcio-
di: Ne quis ducat uxorem sui compatris, vel com- ii(im, in quibus imminel calamitas et destruclio,
inalris suae, nec prohibeo , nec concedo. lietu : tiim pauperis ccenobii, tum pauperis sacerdotis.
Haec ostiola siint merguli, quos beatus Marlinus Itein : Ad hoc valet exemphim, quod aposloli, cum
circa (inem vitxsuae videns in flumine assiduis ca- pracdicarerit, videntcs aliquos spiritualia et corre-
pturis piscium 69 inlendentes', et inhiantes ail :' ptioncm nolle accipere, • excutiebant pulverem de
Forma, inquit, haec drjemonumest. Quibns prsece- pedibus suis, in testimonum illis (Marc. vi). >Quasi
pit, ut avolarenl a ilumine. ilera : Hi sunt < muscrje diccrenl : Excussimus inanus noslras,el pulverem
perdentes suavilalem oralionis (Eccle. x) > et pedtini a manibus vestris, quasi nec eliam modicum
pacis ecclesiaslicrc, quas utinam Abraham al>egis- aliquid et comparabile pulviculo, a vobis inconri-
set flabello a sacrificiis (Genes. xv); sed liunc cre- gibilifaus accipiemus. Item : < Non alligabis, > vel
verunt usqtie ad corvos, elallccti cadaveribus non fj J infrenabis, i os bovi Irituranli (/ Cor. ix), > praedi-
redennl ad arcam(G>««, vm). Itcm : Hi sunt accipi- catori scilicel, lerram Ecclesia: vomere praedica-
tres et quaecunque aves rapaces , quarutn omnium tionis excolenti, legom Dei ruminanli, in arca 70
caro prohibetur in lege (Lev. xi). Accipiter enim Ecclesiae, separalione palearum a granis, triluran-
dicilur ab accipiendo, id est rapiendo. Sic eniin ti;quia tali debetur pafatilum. Sed ulitiam Deus
verbum accipitur ibi : < Non accipies in piguus infrenaret ora praedicatorum modernorum ,non di«-
aliam molam, ncc vesliinentum viduae (Deut.wtx), >- co ul non comcderent, sed ut non rapcrent el de-
id est iion rapies Et in Aposlolo : < Sustinetis, si vorarent. Ilem praedicaturo Evangelium, cum sup-
quisdevorat, si quis accipit (// Cor. xi), » id est ponitur Evangelio pulviiiar, quasi dicerel: i La-va
rapit. Itera : Adeo viri ecclesiastici hodie student ejus sub capiie meo, etc. (Cant. u), > praidicanti
avaritiae, quod non est Domini de illis dicere: hxc omnia adjicientur. Quare ergo pulvinar sup-
< Funes ceciderunl mihi in pracclaris (Psal. xv),> ponitur Evangelio? quare haec accipis, imo rapis,
sed in rapinis, fuscinulis el funibus peccatorum; cum non anniinlies ? Item : Ofliciales prsclatorum
qui pejores sunt furibus. Fures enim rapiuiit et non solum snnl sanguisugae illorum, qui intume-
durantur sibi; isli vero, nwi sibi, sed lenones sunl scunl ut dciiiincscaiit, sctl ct colaloria illis lac ra~
 PETRl CANTORIS »6
95
terram (Coloet. m), > ncc
pinac colantes, sibique sordes peccali retinentes. A quaerite, non quae super
Iteiri : Ad hoc valet illud exemplura praelali, qui prolerrenis. Item Dominus : < Primum > et potis-
< quaerite regnum Dei, el Iiaec omnia adji-
per ora omnium subministrorum suorum confessus sime,
est. Singulis enim singulas ealumnias, rapinas, et cientur yobis (Matih. vi). i Non ait: Qnrjtxitebaec,
alia peccata confitentibus, inquil: Omnium isTo- et quaerile illa, sed hoc praecipue, < el flla adji-
rem reus sum. Ergo tales longa et multa manu cienlur vobis. > Ilem : < Laeva ejus sub capile ineft, >
peccant. non super, < el dcxtera illius amplexabitur me (Cant.
An nescis longas regibus essemanus? n). > Dextera est beatitudo aeterna, et omnia qnac
(OVID.xvi Heroidum.) viam et iter prxparant ad ipsam, qtiasi, lseva pro
Reges dico Ecclesiae praelalos. Unde : < Et nunc, dextera fiat, non dextera pro Iseva.Unde : < Nesciat
reges, intelligite (Ptal. n). > Item psalmoLxi: <No- sinistra lua quid faciat dexlera (ua (Matth. vi). >
lile sperare in iniquitate, el rapinas nolite concu- .Inde est etiam quod diffcrentia constiluiliir inler
piscere ; divitiae sfaflliiaiil, noiile cor apponerc. > Velus el Novum Teslamentum , quia hoc seterna;
Itera Augustinus : ldem accidil in mure, elin la- illud, lemporalia promisit. Hiijus etiam leclio iu
trone, el in raptore. Pracdaris ? et pracda efficieris. Tme, in stgniiin hiijus rci, acuiiur, illius vcro lc-
Tcnes? el leneberis. Rapis?et rapieris in muscipu- " cliodepriinitiir. Itcm : Ob b.ic sandalia apostolo-
la. Sicut mus ad escam coucupiscil rapinam, qui rum et episcoporum, inferius soleas habent, stipe-
eam a raptoribus accipit, Item Job cap. xxxi: < Si riiis aperluras : quasi dicalur : Pracdicatin, el quod-
adversiim me lerra mea clamat, > etc. cunqiic spjrituale ei annexum, nunquam tangal ct
respiciat lerrcniim emolumentum, nec absconda-
CAPUT XXV. lur sub lerra in vasc mtindani liraoris, sed soliini
Conlra Simoniam existentem circa exercitium eccle-
staslicorum offic.iorum,seu quorumlibet spirilua- ccelesiia considerct libere, ct sine spccujuscunqiie
lium , quw ne pro temporaltbus fianl, prohi- terreni commodi. llein : Ob hoc thtiribuluiii in
belur. fundo soJiditatein habet, in superiori vero parte
Jusliiia et adminislralio reipnblica: iion tantum foramina ct aperltiras, scjiiccl, irt fuums oratiotiis
injiiffinitione causarum cousistit, vcriiin eliani in sscendat, non descendat re ;piciens aliquod tcrrc-
celebratione cl collatione sacramenlorum cwexer- num commodum. Quod si respexeril, inverlimtiir
citio ecclesiasticorura officiorum , seu quorumlibel sandalia el thuribulum. El nota quod triplici cx
spiritualium. Quae ne pro letnporalibus fiant, pro- causa liunt spiritualia. Causa propler quam , quac
toibet sacra Scripiura, avaritiam sic illicile acci- debel esse solus Deus , et causa sine qua non pos-
Tentium, juslitiamque el Deum.cum Juda, venden- C sent lieri, et causa sine qua non fierenl. Si spiti-
tium, in pluribus locis suggillans. Primo in Evan- tuale fit ob temporale tantum, el non proptcr
gelio sic : < Spirilus est Deus, et cos qui adorant Deum, istud exsecrabile esl ct diabolicum. Si vero
eum in spirilu el verilale (Joan. iv), > id esl pro causaDei.el causa tcrreni emoltimenti, sine qtia
spiritualibus et veris bonis oportel adorare, ut ad- non fierenl, cum possinl, j'am causa sine qna vcr-
oiatio spiritualium omniiim exseCutionem comple- litur in causam proplcr quam. < Palliitni enim
ctatur. Non aii : Pro. temporalihus, sed pro aeler- meuni breve est, ctc. (lsai. xxvm.) > — < Et stra-
nis. Alioquin, nisi, < oculus luus fueril simplex , tum meum angustum est, etc. (Ibid.) > — <Non
lotum corpus tuuni lencbrosum erit (Luc. xi). > 'polestis Deo servire et niammonaj (Matih. vi). >
Itein Tullius in Officiis (lib.u posl ineditim) : Nullam — < Quousque claudicaiis in duas parles? (/// Reg.
vitium lelrius est avaritia in principibus cl rempu- xviu.) > Non polestis i ingrcdi terram duabus viis
blicam guberuanlibus. Habere enim quaestui icin- (Eccti. n). > Tertiara vero causam ncccssitas Iiuma-
ptiblicam, non modo turpeest, sed sceleratum, nc- riae fragilitalis excusat. < Digmis esi enim operarius
farium, et sacrilegiim. Itaque quod Apollo Pytbius cibo sao (Matth. x). > ltem Aposlolus Epistola II ad
oraculiim edidil, Sparlain , nulla re alia, 7J nisi _ Corinlh. lv : i Non adulierantes verbum Dei. >
avariiia, esse peritnram; id videtur non solum Augustinus : Pro quacstu, ut pseudo vel vana gloria
Lacedwmoniis', sed etiam omnbus opulentis po- praedicantes, i sed ex simplicitate el ex Deo, >
pulis prrcdixisse. Nulla eiiim re facilius conci- causa Dei'lantum, « et corara Deo loquiinur (//
liare bencvolenliam liiullitudinis possunt ii qui Cor. n) > el operamur, ul in verho, quodlitiet opus
reipuhlicic prrrsunl, qiiam abstinenlia et conti- boniim et spiriluale inielligaiur. llem : Duo fines
nenlia. sunt, interquos debet concludi oinne opus, liinor
Qui vero populares esse voliinl, et adminislra- pcenae(Nec omnino linis indebitus, quia a peccain
lionem reipubiicae atlenlanl, ul quaestui ct gloriae excusat el elongat; nec omnino debitus, 72 4"ia
studeant, fundamenla reipublicae lafaefaclant. Iiem non immerilo consummal) et amor Dei, scilicet
idem : Ex eodem utero naturae nali sunt conlinen- ociilus dexler. Siuister ad supplicium, oculus dextei
lia , et abslineniia, ct caro. (Gato) : Quanto magis ad diligendum Deum. Ubi esl ergo terlius ad dilr*
ex eodeni titero grathc el evangelicae docti inaenasci gendum nummum , ctijus causa opcraris? Item, ki
deberent contiuentia et abslinenlia, et populus sunt fines, duac molae, de quibus Dominus in Deu-
Chrislianiis? Ilem Aposlolus: i Quce siirsum suiit leronomio cap. xxiv : i Non accipics loco pignoris t
 97 VERBUMABBREVIATUM. 98
alierutiam inolam, scilicel molam limoris, sed A secundum horum opinioncm, snnguinem Christi
maxime molamamoris Dei a quocunque opere tuo (Jerenu xu, xxiv). ItemPsalmo cxxiv: <Confitemini
non auferas. Cum ergo prima non sit meritoria Domino quoniam bonus > : Auguslinus : Haecest
sine secunda , imo sine ea qgodammodo esse pro- primaria causa confessionis. < Quoniam in sxcuhun
hibelur, multo magis prohibita esl tcrlia mola con- misericordia ejus, > haecest secundaria. Mercena-
cupiscentiae,vel quarla variae gloriaeab omni opere, rius enim est, qui Deum ob aliud quam propter
ut nec lertia alterulri duarum admisceatur. Quem- seipsum laudat. Item : <Confitebitur tibi cum bene-
admodum enim mens divisa non impetrat; ila riec feceris er (Psal. XLVIII).> Grcgorius: Apud Deum
opussic divisum , in quo non esl divisio sub Deo, despecta esl hostia confessionis, quam facit pro-
uec propler Deura, sed conlra Deum; ita ut jam speritas temporalis... Hieronymus: Sic confitens
non sil divisio et participatio, sed toticipalio illius ore, cordis manducat iniquilatem, quam in suppli-
operis a diabolo. Sed cum ppus dexleraeoperatum ciis inferni digeret. llem Dominus in Evangelio :
causa vel amore pecuniae acquirendac', vel novae • Quaerilis me.non propter me, sed quia saturavi
recipiendae, pariat Simoniam : nunquid clsi causa vos panibus (Joan. vi). t Itcm : < Reges gentium
et limore •habitae jam perdendae , vel recipiendae dominantur eorum , el qui potestalem habenl super
fial, erit Simoniacura? Constat quod mintis ma- vosbcnefici vocantur (Luc. xxn), i proplerbeneficia
lum. Item : legitur (Exod. n) quod Amram vir de ab eis sibi collala. < Vos autem non sic. Hoc enim
domo Levi genuii filium Moysen de uxore sua , et faciunt el ellinici et publicani (Matlh. x). > Item :
videns eum elegantem abscondit tribus mensibus. Ad hoc delcstandum valet exemplum clericorum in
El tu ergo absconde opera tua a cupiditate ct vana alea ludenlium , ad vcspcras cotifugieniiura inordi-
gloria, ne rapiantur ab yEgypliis et-subinergantur, natc cl indecenler, cum audircnt nummos vesper-
el ne, facla muliebria admislione sinistrac, re- tinos vesperis decanlandis adfore, et prius in ec-
s.crventur ad opus diaboli. Item : < Intra cubicu- clcsia eos distribuendos csse. Item : Exemplum prae-
lum tuum, el clauso oslio, >a cupiditate et vana 1'ali petenlis in ecclesia a choro feslum S. Stephaiii
gloria, < ora, > bene opcrando, < Patrem luum dcplsx fieri in sericis.et canlicis ecclesiasticis, sed
(Malth. vi). > ltem : Cum duplex legatur invilato- non impetrantis, nisi cum paslum et rcfectioneni
rium , Psalmus el classicum , tertiuni in Ecclcsia aanuam clericis promitteret, insuper nummos ma-
cfficaciuscaTeris inveniiur douariuin. Item : Domi- tulinales illius noctis duplicandos ; ut sic celebra-
nuspra-cipii pascha cclebrari <in azyrais sinceritatis rent potius feslum nummi duplicali, quam festuin
ct veriiatis (/ Cor. v).> Auguslinus : Sine omni cor- Q S. Stephani. Ilem : Excmplum ploralorura et plo-
ruptione vitiorum, in veritate bonorum operum, ralricum Longobardorum, in exsequiis mortuorura
quaesiint dexlrae. Cui si admiscealur siuislra , jam ad flendiim et plangendura solo pretio conduclo-
iu fermeulo veleri celebratur pascha. Pascha cele- rum. Quibus sunt similes quidam in ecclesia psal-
brat sacerdos, quoties ad altare acccdit, ut Agnum lenlcs el pro pretio canlautes, quorum quivis :
pascbalem iinmolet. Item : i Ideo dilexi mandata 0 nummi, nummi, vobishunc prwstat Itonorem.
tua super aurum el lopa.ion (Psal. cxviu). > Au- (JUVEN.,sat. 5.)
gUbtinus(in bunc psiil., .vcrs 1): Non propter atiruin Fratrcs, imo quibus pecunia disciplina est, nummus
cl lopazion , vel aliquod lemporale , ul Judacus al- decanus, et eliam deus. Qui idololalrae sunt, nura-
liciendus teinporalibus : qtto uiinor csl Chrisisiia- mum potius adorantes quam Deum : uon alias Deo
ntis , si spirilualia egeril pro temporalibus, qui su- cantaturi nisi propter nummuii). Ilcm Apostolus I
per ea, non propler ea tcnetur diligere mandata Episl. ad Thess. cap. v : < Omnia probate, qtiod
Dci. Cujus vita debel esse crux el martyriura, ut bpnum csl tencte : ab omni spccie mala abslinete
illud hic allendal: < Plorabilis et flebitis'vos (Joan. vos : > Augoslinus : Non tantum illicitoruni in se,
xvi), > non consoiationem lerrenam, utcxspectet scd eliam, si quae illorum , quae iiret fieri el non
in futnro sibi conferendam beatitudinem asiernam. R lieri, minus inielligentibus mala vidcntur, ah his
Item Augiisiiuus (Enchiridii c. OUet 1. n De peccat. quoque abstinete vos < providentes faona, non lan-
meril. el remiss. c. 34) : Idco noluit Dominus pcr tiiin coram Dco, sed eliam coram hominibus (Rom.
baplisniuin amoveri pceiiam sicut el culpam, nc xu). i Turpis autem spccics esl Ct mala, quia scan-
delicale in Deum crcdcrelur, potius, scilicel, in- ' dalizal proximum per sinistrain, alliciens 74
tuiiu amotionis poence, quara amore fidei el ju- quempiam per dexleram. Si objicis quod bona
stitiae. species est ideo, quod plures et frequenles sic
73 CAPUT XXVI. psallunt et canant, Deoqne serviunl in ecclesia ,
Conlra quwrilantes temporale commodum in spiri- audi Augustinum hoc iiiiprobaiuem, ciim ait: Me-
tuatibus. lius est pcnilus spirilualia omilti, quam impurc et
A simili diro temporalia non esse poncnda allc- non sincere lieri, tractari, vel langi. In ecclesia-
clnria in spirilualibus ut vel fiant, vel promptiuset slicis ofliciis agcndis, Dorainus non freqiienliani
ciiius fianl, ne amore pecuniae potius quam zelo mullorum probat, sed devolionem animorum. Item :
jusliliic, curralur ad ca ; et ad vocem jucundam Pulsante ultima campana horae nummariae in
promitlenlenl tcmporalia, melius quam loqucnlcai', quadam ccclesia, repagttloque posito in portula
99 . PETRl CANTORIS 100
chori paranda, cucurrerunl clerici lanquam ad so- JA de quo legitur : < Zclusdomus tiir_comedil me
lemnilatem, el lanquain velulaead unctum : qui- (Psal. LXVHI),> dicit eis: < Domus mea, domus
dam se incurvanles, quidara super repagulum sal- oralionis vocabilur, vos autem fecisiis illam spclun-
tantes, utinlrarent : quidam aulem per inajorem cam laironum (Matth..xxij. > In spelunca et ra-
portam inlranles inordinate, cum per eam non pilur, et dividitur praedarapta. Latro aulem cst, qui
liceret ingredi nisi personis Ecclesiae. Ob hanc pro spii ilualibus Ecclesiaeseclalur lucra tetnporalia,
eliam turpitudinem vilis quaestus, diclum est a qui et non dantes, nibilque offerentes prosequitur'
quodam laico, et supplicalum cuidam clerico, ne. corporalitcr, tenlans* quomodo ab eis munera acci-
propter dedecus horae illi interesset. Sed quid age- pial et rapiat. Dantesque necat spiritualiter, qui dum
ret? Si chorum intraret, cupiditaie langi uotaretur laesionemclrapinam bonorum proximi cogitat, quasi
a laicis; si noii, superbia a clericis. Item : Quidam lalro sedet in spelunca. Item Augustinus (tract. 10
praebendarins 1n dnabus ecclesiis vicinis, noclur- in Joami.): Domus nego.liationisfaciuut Ecclesiam,
nis horis adfuil in una, diurnis in alia , el ita Oli- < omnes qui qiiacrunt.in ea, quae sua sunt, et non
verio currente, el sibi ulrinque respondenle, fcsti- quae Jcsu Chrisli (Pliil. n). > De qua eiiam Au-
nanter ditabatur. Iiem : Quidam consliiulus certus gustiniis ail: Nemo in oratorio aliquid*agal, nisi
'
B
pensionarius super hujuscemodi mercimonium dis- id ad quod faclum est, unde et nomen habet. Iterii:
tribuendum, cum videret mullitudinem ciericorum Hoc eodemzelo domiis Domini accensus Petrus, ut
horis interesse, muriniiravit el doluit, clericosque imitarelur magistrum in punilione rabiei el haeresis
increpare ccepit, eo quod assidui interessent horis Simoiiiacae,ailSimoni Magoreslimanti graliam Spi-
et iHiiIti. Itein ; Quid vilius quam doas horas in rilus sancti csse venalem: < Pecunia lua tecuin sil
ecclesia quadam (quia ad illas decantandas non est in perdiiioneiii (Act.yui). > Oplavive dijil hoc, ra-
constituta certa pecunia) a laicis dici horas Do- ptus in sublime Deijudicium, praeviJcns in co pe- -
mini, caeteras denarii, imo diaboli ? inio, ad has slem Ecclesiaefulurara. Eodemzelo pcrcussil Ana«
horas decantandas , et horas etiam beatae Yirginis nianiclSaphiram.ial ut efferrenlur morttii corameo,
non odsuni clerici, sed prxsentes in aliis, ab his dicens adhuc vivenlibus : < Quomodo ausi estis
fugiuiit, ut nullum opus sibi vindket in Ecclcsia menliri Spiritui sancto ? > Item: Notabiliicr notan-
Spiritns sanctus, cum nihil gralis in ea fiat, scd dum est qnod Dominusadhuc adolescens, nec ha-
omne sibi vindicel nuinmus. Et in summa : Sicut bens potestatem publicaeadministrationis, sed salis
ante hoc miserum mercimonium conslitulum, de- abjeclus et vilis inter eos, < .Yendeniesel emenles
ctis ei laudabile fuit cborum inlrare, ecclesiastica ejecit (Joan. n),'> elc.-ln hoc dans oinnibus for-
c
officia celebrare, in bis assiduurii esse : ila ntinc mam ct exemplum accusandi, increpandi.et eji-
dedecus et illaudabile, cum in istorum assiduitate ciendi quoad possumus quanicunque specieni et
reputemur Cssecupidi"magis quam devoli : et ita. pestem Simoniac,maxime vcnaliiatem eucharisliae.
nunc r - , ltem : Bis legitur ejecisse vendenles el ementes in
Nobilit Ecclesiw quondam venerabile nomen, lemplo, dans nobis formam el exemplum quod non
Proslat, et in quwstu pro meretrice sedel. semcl, sed semperquotiescunqiie columbam vendere
CAPUT XXYH. . viderimus, corripere et arguere debemus venden-
Conlra Simoniam. exislentem in tubstantiis sacra- lemelcmenlem, nt baec peslisejiciatur de Ecclesia
meniorum, prwcipue eucharistiw. (Joan. n, et Matth. xxf). ltein: Si Dominus. ila
Si vcnaiitas , lepraque Giezi et simonia Simonis figuram venalitalis c.olumbaccorporaliter punivit,
ndeo lurpis est et damnabilis in appendiciis sacra- quanto magis ipsam verilalem et lepram Simouias
ineulorum, ut supra innoluit, qtiante magis et puniet incomparabiliter magis ? llera : i Si lunc
in ipsis subslantiis sacramenlorum , praecipue in cum flagellofacto de funiculis (Joax. n) i punlta est
ciicharistia?Totus enim 75 Ch.iislus ibi stimitur, fonsi venalitas columbae, quanto magis nunc puniri dc-
et origo omnium gratiarum , cum aliis sacranicutisi beret, non tantum cum flageilo, sed etiara cum cla-
j,
gralire dislribuantur. vis, gladiis, et eliam caeteris armis, totisque viri-
Pro nulla lurpiludineelenormilaie peccati Domi- bus impugnari? Hera : Quanla sit enormilas hujus
rius legilur ita iratus esse et inarsisse, sicut pro ve- sceleris, palet ex eo quod cnm Dominusaliis crimi-.
nalilale columbae, maxime eucbaristioe. Ob lianc; * nibus hominesirretitosexspeciaretadpaenitenliam,
enim peslera purgandara, el ejicicudam de Ecclesia, ut Judam proditorem, 76 nos inslruens, ut sine
lcgitur Dominus ardore Spirilus concilatus, ad ho- ordine judiciario peccata proximorum alia non ac-
ram innalam sibi el ineffabilem mansueludinem eli ciisomus, non propalemus, sed leganiiis cl snstinea-
patieniiam ( quam lamen exuere non potiiit, < qu;ai mus, ut ipse pioditionem Judae ; hoc solum flagi-
multum misericors esl [Joel. u], > etc.) quasi depo- tiuin npn poluii suslinere, quin illud sialim et cor-
nens, < cum flagello facto de funiciilis, vendentes etI poraliter punirel, cum caciera verbo corripuerit et
ementes oves et columbas in templo, ejecisse de co, puniverit. Item: In hoc quod vendeuics coliimbas
et mensas nummularioruin everlisse (Joan. n; ; ejecit et mensas nuniinularioriim
evertit, qnos ibi
Matlh. xxi), > Altaria Dei sic vocat propler avari- avaritia sacerdolum ut muttio dareiit non
ppsuerat,
liain sacerdotum. Ilem : Zelo domus Dei accensus, babe'nlibushostias, ut eas sic
paraliorcs invenirent.
1C1 VERBUM ABBREVIATUM. 102
Ostendit. ctiam omnes occasiones Slmonirc, omnem- A enim qucm purum lioiiHiieui credebat, cuni familia
que facilitatein accipiendi, etiam vilia munuscula eliain ejus indigercl, vendidit : nos vero quem sci-
pro spiiilualibus-, in Ecclesia eradicandam esse et mus verum Dcum et hominem vendimus. Illc pro
cxslirpandam. Item : Quid perieulosius.quaiu quasi triginta argenteis, nos pro denario et pretio vilissi-
caRciipsiim Deum paii, lurpius vendi quam a Juda mo. Item : Hle pceniiens licet non vcre, relulit ct
venditus fuerit, in aliis sacramentis veoalitatem rejecit < triginla argenleos : > In Ecclcsia autcin
aperte cerneriies, in hoc vero non ? Ul cum quidam inter nos non est, qui lurpiter acquisita rejiciat.
niissam in die integre duplifaciant et dupliccnt, alii Iiem: Triginta argenlei i cum prelium sanguinis
vero proepudore et timore non audentes duas inte- essent» iion sunt missi in corbonam (Malth. xxvn), >
grare, unamdiiplifaciant, trifacianl, el mullifaciant, nunc ex lurpius oblatis et acquisitis eriguntur al-
id est, mullarum facierum celehrent. Item: Quid taria, conslruiintur 'ecclesiae et hujiismodi. Ileni :
turpius quam, si ad primam faciem el primum in- Cum omnia "caeteravitia trepident et exsulent a lo-
troitgm non offertur, aliam assumcre faciem, imo cis sacraiis Simonia ipsa altaria invasit.
tertiam et quarlam, til offeratur ?. Hi similes sunt CAPUT XXVIII..
canlantibus fabulas et gesta. Qui videntes cantilc- Contra venalitalem el pluralitatem missarum.
nam de Landrico rron plaCere auditoribus, slatim B Ad eradicandam venalitatem et pluralitalem mis-
incipiunt de Narciso canlare, quod si nec piacuerit, sarum quam peperit venalitas altarium, et cupidilas
cantanl de alio. Qurc aulem sit causa quare caelera minislrorum : Si Chrislus tanlum semel immolalos
officia ecclesiasiica in sua simpliciiate, pitrilale et est pro nobis; et semel tanlum ab unico ejiis vica-
instilutione maneanl, et non duplicentur, et istud rio indie reprxscnlelur immolalus (Hebr. JX).
solum conlra instilulionem suam duplicetur, constat Item : Si Cbristus, semel oblatus, sufliciens fuit-
quod oblalio, rjurje ad hoc offerlur etnon de illa. hoslia el redemptio gcneris htimani, sufficit unico
Ilera : Ul adhuc insislamus radici, id ess, cupidilali sacerdoti semcl passum', semel in die repraesenlare
Simoniacae exstirpandae, < Sic bcnedicam lc in vita immolatum. « Qttod amplius esi, a malo est (Mfitth.
mea, scilicet in nomine luo,' > non nummi, non cu- x). > Iiem : Bis in die conficientes, < rursum sunt
piditatis, < levabolnanus meas (PsaJ. LXII); > quas crticifigentes in sibimetipsis Filium Dei, et osientui
in honore el gloria Domini levat, qui bonis insislcns, habentes illebr. vi). >Item Auguslinus : Eucharisti.-e
non suam, vel mundi, sed Domini gloriam quaerit. quolidie commiinionem sumere, nec laudo, nec vi-
Quasi diceret : A me incipio, < quia me cum viliis ttipero; verumlamen hoc uniuscirjusque conscientiae
et concupiscentiis crucifigo (Gal. x), > crucifixum _ relinquo, ut si nullius sibi conscius fuerit, si
pracdico, crucilixum adoro, et, quod plus esl, cruci- spiritus conlribulati, si cordis contrili (lib. De
fixum sinccre conficio, sunio, atiis manducandum ecdes. dogmalibus, c. 55). Si ergo Auguslinus uni-
distribuo. Quoniodo ergo manus muudo crucilixas, cam sumptioncm in die vix concedit, sic bumiliato,
le, Christe, conficientes, levabo ad alium quam ad et corde conlrito, et devoto : hunquid inlerrogatiis
le pretium mundi ? Quomodo ad quaesiiim, maximc concessisset alicui bis in die conficere? Absit I scd
ad peccalum ? Item Simon Magus, qui Cbristianus lotis viribus lalein repulisset, cl forle anathemale
csse, et miracula facere voluil propter quaestum, percussisset. Item : Sumere eucharistiam est om-
rcpulsam passus est a Simone Petro : Ob quam nium Chrislianorum, conficerc paucorum; ergo
ulciscendam quasi dixitei: Tu repellis me, et ego majus esl conficere, quam sumere; sed dcleslafaile
triumphabo de le, imo de loto corpore Ecclesiae (Act. . cst et inordinalum nimis in dic ilcrare, ul scilicct
VIII).In ipsis etiam allaribus < ponamsolium,cubiIe, amplius corpus Domini in die detur alicui quam se-
cl Ihronum (lsa. xiv), > el dominium meum ; ut mel; ergo inordinalum et periciilosuin est, id quod
etiam prasentibus angelis, el quasi coadunaiis in majus est in die ilerare, fais scilicet conlicere, pnc-
iino angulo altaris conficere corpus Domiiii, ego in serlim cum necessilas non cogit. Item : Sicut in
alio cuin niinistro altaris, imo cum meo polius, D Exodo, praeceptum csl filiis Israel, ut per singula
iiltid pro prelio conficiam. Cupiditas" dominatur in capjla lanlum colligcretur uiium goiuor de nianna
lioc sacrameuto, quod-lamen impreliabile esl.llem: quotidie, prselerquatn in die sexlo : < Tunc eiiim
Si ego ab altari repellflr, non ideo minus sed ma- colligereril cifaos duplices, id esl duo gomor pcr
gis Sinioniaca cupiditas fiiia mea, filia suinmi sa- singulos homines (Exod. xvi), > ut sufliceret go-
cerdotis irrurapel in Sancta sanctorum, omnia in raor, in parasceve colleclum, 78 'n Sabbato, in
aharibus proponens venalia. El quod nefarium est, quo non licebat eis .colligere, vei aliquid operari.
ex oblatis illis*erigttntur 77 altaria, ornanlur san- Qui vcro amplius quam gomor, et ultra quod sufli-
cia, el construunlur monasleria religiosorum, sic ciefaat advescendum, collegeral, compulruit el ver-
abuteutium boc aposiolico proeceplo : < Nibil inler- mescebat colleclum : ila timendum est ne sacra-
rogantes propler conscientiam (/ Cor. x), > cum menliim alt.iris bis in die ab unico coufeclum pu-
Aposlolus loquerclur ad illos tantum, qui curii ido- trescal, non dico in sacramento, sed in canscientia
lolatris quandoque manducabant, ut illis ppaedica- conficientis propter peccala et scelera sua, iliud sic
rent. Item : Turpius Chrislum vendimus, quam Ju- duplicaniis. In nalali autem Domiui propter solem-
das, eo quod deteriores sumns (Matth. xxvi). llle nilatem et quasi Sabbatum, tum propter myslcriuin,
I03 - PETRICANTORIS' 10.
concessum esl rurali sacerdoti tcr conficere. Major A pretationcm. Unde Maliboeus intcrprelatus cst sic :
autem praelatus in quadam ecclesia. illa diesemel < Paneiri noslrum supersubslantialem (Malih. v); i
conficil, in "quadam bis; sed nunc mulliplicarido Lucas, < quotidianum; > Marcus. < peculiarem, t
missas quelidie celebrainiis nalale Domini. Item : quem non < supersubstanlialem, et peculiarem, et
Si pr*dic'atio assidua non frnclificat, sed vilescit, quotidiariiim faciunl, >sed vilem qnantuni in seest,
qiianio magis et hoc sacrameiilum iteratuin in die el venalem, faiduanum, et tridiianum.
vilescit, et verlilur in taedium devolionisque detri- .'; CAPUT XXIX.
menlum? ltem : ln i.llo tempore erat sermo Domini Conlra missat multarum facierum
Omnis falsitas angulos qurCril, elc.: >
preliosus quia, rarus, ita et corifectio eucha-
risiire quia rara : sed nunc vilis, quia lolies Dum vitanl stulli vilium, in conlraria Currunt.
iterata. ltem : Si in figura unicus Agnus immolatiis (HORAT. lib. i, sat. _0.)
in unica domo, unica vice in pascha Domino offere- Sic dura quidam vitant pluralitatem missarum,
balur, immolabalur, lolus comedebatur, el fesli- refugium cupidilali suae cl' velamen quaerilaptes,
nanter (Exod. xn); tu peccator, quoinodo audes ir- non in vilium ta.ntum, sed in monstrum iiicidunt,
reverenter et assidtie ipsam veritatem figurae du- monstruose missas bifacientes.trifacienles. Et, cum
sub nola et * apud Aposlolum
B
plicare, tripli.care, multiplicare specie legalur Ecclesia constare ex per-
vcnalitatis, < cum de hoc altari non habeant edcre, sonis mullarum facierum, nusquam Iegitur missa
qui labernaculo, > corporis, < deserviunl? (Hebr. duartim, vcl iriuni facicrum (HCor. i). ltern.: Apud
XIII.) > ltent: Si legalis sacerdos semel in anno cuiii poetas legimus Janum biclpilem, liydram septicipi-
sanguine inlrafaat in Sancla sanctorum, semel qno- lem, Briareum ceniimanum, Geryonem bicorporcm,
Tidie cum inccnso in sancta (Exod. xxx; Hebr.ix): alium tricorporem, nusquam Iegimus missain bici-
quomodo, lu, peccator, sacerdosevangelicus.quoti- piiem,bifaciatain,muliifaciatam. Monstruosius enim
die.et, quod abominabile esl, bis in die iuirare atides o;nni monstro esl missas bifaciare, trifaciare, el iiu-
insanclissima sanclorum.omnium sanctortim sancla jusmodi, Item : Tales obviant mysterio missae quia:
ct coelesiia pignora, sic irrcvercnler et minus Exprirhit offtcium, suspiria, gloria, laudes,
limorale, quia assidue, el forsan sme sanguiue el Kyrie eleison ter IriplicatTi, preces.
incenso? < Cum sanguine, i id est, ciim (ide pas- Sed nunc in missa sepiies vel pliiries triplicainr,
sionis et dolore cordis.ab eo, qnasi quodam san- niysteriumque et ordo missas coiifundiiur. ltem :
• Missa bifaciata utri inlroituum applicabitur, et ab
gUinc pcr oculos emariaiiie, < el cum lactucis agre
stibtts (Exod. xn), > ctim incenso oratioriis accedi- .Q titro illorum dcnomiiiabitur ? Si a secundo, qui est
lur ad haec sancta. Htinc enlm calicem Iacrymae pro fldelibus, ergo in ea non debet dari osculum
faciunt ditlciorem. Item : Si sanclus ordo Chartu- pacis,"vel si delur, obviabilur genei ali iiistiiuliorii, ct
sicnsium i:i holocausium, hic eliam oblalorum Deo, consHeludini Ecclesiae.Si a primo, qui esl in mC-
a--labe mundi pcr abslineniiam et macerationem moriam missionis Spiritus sancli, ergo sic ceiebrans
carnis purgatorum, < et jam volaiilium super pcnnas non celebrat iuissam pro fidelibus, sicque rion ab-
ventorum (Psal. xvu), > non riisi in feslis et pro- solvilur ab anniversario, vel tricenall celebraiido ;
feslis, spiriluali officio inlilulatis, audet conlicere, el si hoc confiteatur, dicens :'Quia sub uno canone
quomodo, lu peccator sacerdos.inirepidus audestam i duas missas celebrat; sed cuj'iismodi?Nurii missam
sap.cta irreverenter (quia bis in die) tractare? Item : catechumenorutn tantura ? videlur ; quia nonduin
Quidam jtistus adveriens el considcrans quod Do- hostia -esse missa repraesentatur. Sic ergo potius
iiiinus in sexla feria posilus fuit in monumentoi dicendum csset, sub duobus canonibus unain mis-
npvo, et sindone munda (Matlh. xxvn), nec mu- sam, qttia hosliae missae unam repraesentationem,
lavit sepiilcrum, sed quievit in illo per Sabfaaluin> celebrari, quatn duasmissas sUb uriocaiione.Itein:
toliim in Dominica el lerlia die surrcxit, proposu.it,, Tales obvianl instilutioni synodi vel concilii, pro-
quod lanuim in tertio die conficeret, uno die, quasii D vinciali lamen, sed aucloritale legati Romanaesedis
requiei, inlerposito, in quo mundaret sindonemi celebratae, in qua praeceptum fuit, qiiod nullus, nisi
suam, id est, conscientiam, lacrymis el pcenitentia;; in maxima necessilate, fais in die conficeret, ut si
tit foriius et devoiius resurgerel in lertia die adI corpus praesens adforel, vel 60 conjugaia purifi-
cOrporis Domini confectionem. llem : Si in jejunio) cauda, vel alius casus necessifatis emergerett Om-
scmCl tantum in die acceditur ad mensani corpora- niuo aHtcm inhibitura fuit, ne, aliqua necessitate
lem, quanio magis ad mensam spiritualem ? Si lunc; urgente, ita bifaciarentur missae, sed dcposiia ca-
unica esca, spirilualis imnc spirilualiler multiplica- sula post hosliam missam, inlroitus*missaecaiechu-
tur per quaedam exlrinseca condimenta 79 .inlro- menorum inchoareiur, unus et alius pro libito sa-
itiis, tisque ad iiausernn, usque ad ebrielatem. Item:: cerdolis. Item: (ibviatur mysterio missre ab Ecclesia
Quidam inale inlerpretaiilur illum locum Dominicrc t mililer approbalo. Sacerdos enim siaris primoin
oraiionis: <Panem noslrutn quolidianum da nobiss missa ad dexlrum cornu altaris, significat adventum
lioJic (Luc. xi): > non ait bis < bodie. t ltem : He- Chrisli ad populum Judaieum (lextrum et sibi pecu-
br;cus loco < qtiplidianum, t habet < sogolla, t quod1 liarem. Primo redilus ejus, a dexlro cornu ad si-
iiiler[;reiaiur ijriovo-iov, Iiabelque duplicem inter- nislrum, adventum Cbrisli ad gentes idolojalras in
105 VERBUMABBREVIATUM. 10<>
a pnrga.lorio anima
qnarum colleclione adhuc immoralur. Reditus ejus A inissa sic inserla libcrarctur
a sinistro cornu ad dexlrum significat colleciionem jusli de Aquis-granis, roganiisutproca ajuslo missa
reliquiarum ad fidem, qure erit tempore Eliae el celobrarelur, sicque liberalioncm coiisequerelur ?
lieiioch, quam anlicipat et malurat, imo faclam cse llCm : Exemplum magislri Fulconis decani Remeii-
figiirat, sic rediens lrequenter a cornu ad cornu, sis, nolenlis, ut anniversariiim patris annivcrsario
lamen nondtim significat vel repraesenlal hosiiam cpiscopi aggregarctur. Item : Exeinplum maironae
esse missam. llem : Per mlssam passio Domini, recusantis oblalas missas a sacerdole in quadrage-
< qui de sinu Palris (Joan. i), > quasi, de dextro sima dccanlandas pro fidelibiis, qtias, licct sibi in
cornu allaris, < venit in mundiim sinistrum el ma- poeniicntiaminjunctas, noluil tamen eas a sacerdo.e
ligntim (I Joan.x).> Qui < cum ejns hora veiiircl.ut quadragcsimali servitio obligato decautari.
dc hoc raur.do > perpassionem < transirel ad Patrem Scd quid facict sacerdos rogatus al) ilto ct ab illo
(Jorni. XIII),) misstis esl hoslia pro nobis in caTiim, tr.eeiinilia facere, si non suffeceril ad specialia Iri-
< ascendensque Chrislus in altuin capiivam duxil cennalia peragenda? Dicat roganlibus : Ergo memor-
caplivitalem (Ephes. IX).> Hanc liguram missrjeprre- charoruin vestroruin in lol missis. Non dicat : Pro
cipuain tales destruunl, vel falsam el inanem essc iis faciam triccnnalc, nisi spcciale intenderit. Per-
, ostendunt, cum a comu ad cornu redeant, ad sini- B agenseniin gcneralia non esl absohiliisaspeeiaIibu«>
slram a dextra, el ad dexlram a sinistra noiidiim quaesupplicans sibi intcllexit promilti. Item • Si li-
missa celebrata. Item : Yisitaliones vcl inserliones Cila est hujtismodi insertio missarum cl plir.ditas,
ii)issariim,non'aucloritas Ecclesiae,sed cupiditas in. tenetiir saccrdoscuilibet roganli missasqiiolaslibei,
stituit. Cujus rei est argumentum, quod missaefa- casillidecaiiianias conccdere, cumpeiitiim, per hu-
vorabiliores inseruntur, non aliae, ul missa de beato jusmodi insilionem, de facili possit implere. Itein :
Lino, vcl dc Sebasliano, el hujusmodi. Ilem : Cum Missa sicca, quae esl sine gratia ethumore confe-
caetera oflicia ecclesiaslica non inscranlur, cnrofli- clionis cucliaristirje, non celebralur pro fidelibus.
cium missaeinseriiur pro cupiditate ? mulliplicatio Si ergo duo inlroitus prrcmiiliiiitur bostiae, alter
enim orationum non csl insertio ofliciorum, quas in erit missa siccaelila rcque juvabit post missam;
quibuslibet boris, non idco insitis.Iicet rauliiplicari. sicutet prrcmissa bostirc. Quare igitur prrcmitiitur
llem:Missa sicinserla, similiscsl idolo Nabuchodo- hostiacin mis.sa inserla? Propter cupiditalem ct in
nosor, de quo apud Daniclem prima visione (Dan. n). frandem aiiimarum? Itcm: Prrelcr duplicitatein et
Cnjtis caput eral ex auro, pectus et brachia de ar- insenionem missarum, invenit cnpidilas novilatem
gento, vetiter el femora exaere, quaedainpar» pedtiin P missarum, sicut uiiicatn niissain de omiiibus apo-
fcrrea, quaedam ficlilis. lleni : A bouis sumenda stolis decantandam. Iiein • Missam Epiphaair», vcl
suut exempla. Scimiis quia Ecclesiae conveuiiialcs alterius solemnitaiis omni die, ctiam die Paschau
non habent hanc consueludinem insercndi niissas. dccantandam (cuin
ltein : Exemplo de obvenlione primre missac debiia Singuta qttwquetocum teneanl soriita clecenier.)
q_ibusdam'monachis, sccundae sacerdotibus; ergo . Ul tempore paschali missreet laudes ad aliud perti-
lalem sacerdolem conflcere bis in dic compulit cu- nenles decanteiitiir, ila in aiiis temporibus, ut varic-
pidilas lnonachorum ? Item : Exeniplum dc malrona lasoflkiorum devotioneni augcal miiiislroium ec
purificanda, quae ad secundum offerlorium missae identilatis lollat faslidium. Devotionein autcni la-
pro fidelibus obtulit inslinclu sacerdotis, non ad lium, ul etiam die Paschae, si de angelis eelebretur,
ptimum, cum lamen sederel monachus in insidiis DOiivitupcro, nisi propler scandalum. Item : Qui-
exspeclans oblationes primi introitus, sicque deltt- dam eiiam vivi anniversaria pro se faciunicelebrari
sus recessil. Item : Exemplum mililum paulatim ad quifaus obviaitt suffragia et orationes pro defunciis
singulos iniroitus offerreresislentium; quorum uutis inslituta. Ilem (quod flens dico): Hoc lantiiui sa-
saccrdoii sic missam insercnti, ait : El si sic tisque cramenluni quidam in arlem magicam verlerunl,
ad vesperam singulas missas inchoaveris, non desi- D cclebrando missassuper imaginescereas ad impre-
stam ab ofalatione,donec sanctam cucharistiam con- cauduni alicui, etiain alicui imprecantes, missini
feceris. ltcm : Exemplum de sacerdotc, qui non- fidelium decics vel pluries decantai.l, utaute.deci-
dum casula indutus, ccepil iutroilus mulliplicare, mum diem vel post in brevi lnorialur, el cum mor-
nc populus congregalus reccderet. Item : Sic inju- luis scpeliatur. Ilem : Jam qtiidam niissam pro
riatur animabus.Fraudanlur eniiii debilo promisso, sirnge iiiierfeclorum, quasi novorum mariyriini
61 ciim habeat auctoritas, quia, quanlo saepiuscl <incircuitit Jerusalcm (Psal. LXXVIII) >proslraloriun,
specialius pro cis offcrtur sacramenlum allaris, 82 iuveiiiunl, pulanics eam e.sse eflicax allecto-
tanlo amplius refrigcrium percipiunt. Item : Cuiii rium ad oblationcs prppter favorem occisorum. Ad
constel Eeelesire, quod speciales orationes invcnit bunc morbtim inullipliccm ab Ecclesia expellen-
supcr gencrales, ergo si tricennale unius vel anni- dum, uuicum hoc credo esse remedium, videlicet,
versariura, tricennali alterius adnumereiur ct aggre- si essel paucitas ecclesiarum, paucilas in eisdcrn al-
gctur, injuriabiiur alteri, imo iilrique, cum non tarium, paucitas et dclectusordinandorum, delectus
lanttim gencrali oralione, sed et speciali titritisque etiara ordinatorum et adiiiitlendorum; insuper dele-
anima ex prnmisso exspeciei jtivari ?ltem : Nunquid cliis maxime pracposilortim minortim sacerdotum :
PATriOL CCV. k
 *«7 ETRI CANTORIS 108
et summum remedium a Giegoiio Vitl deliberatum A rent, nunc autem, > elc. (Joan. xv). Hi vero per
essetamotio olilaiionum, practerquam ler in anno,, ignoraniiam Dominumcrucifixerunt: Unde el pro
die, scilicet Natalis, Pascbsc, Peniecostes, et in diei eis oravit : < Pater, ignosce iliis, nesciunt eniin
solemnilatis patroni Ecclesire, cl praesente cadavere quid faciunl (Luc. xxm). i Iteni : Si a pueritia in
deftincli, el in dieanniversarii cujuscunque. Videini eremo Joannes conversatus, in utero matris sancli-
toto Israel non fuisse lemplum nisi unicum, unicum ficalus(_uc. i)„ i eliam a Domino inviialus, non
labernaciilum, unicum etiam in atrio lcmpli suhdivo ausus cst illum tremendum angelis ct revercndum
altare oblatorium (/// Reg. xi). In sanctis quidem veriicem Doinini t-angere (Marc. l) : quomodo tu
eral allarc incensi, sed in illo rion offerebatur nisi peccalor et pollulus, non dico venicem, sed lotum
inodicura inccnsum (Exod. xxvn). lianc pluralita- Clirislum Deum et homiuem, non lantiim lan&ere,
teuTaltarium dcleslans Osee, ait (cap. vm) : < Quia sed in ergastulo corporis polluli, quasi includere et
innlliplicavit > populus mcus «altaria ad peccan- incarcerare praesumis? Yel si iste limuit Christum
dum, factaesunt arae ei in delictum. Offerunlhoslias, baplizare, a quo dcbuit baptizari, quomodo pecca-
Dominusnon suscipiet eas. > Exemplo ergo unici trix anima, a quo lota debes inhabilari, illum totuin
templi, in singulis civilalibus unica dcberet esseec- in vili hospiliolo corporis tui non vcreris inclu-
clesia, vel, si populosa esscl civitas, paucae, ita la- R dere? Item : Si Mariae in tanto fervore Dominum
men quod sub una majori ecclesia. Pluralilas enim diligcnli, eique lam devole vivo et morluo obse-
capellarum peperit rainisieria illegitima, ct plura quenli dictuin esl : « Noli me langere, nondum
alia monslra el extraordinaria enim ascendi ad Palrcm mcum (Joan. xx), i iu
CAPUT XXX. corde luo. Si, inquam, nonest ei permissum tangere
Conlra conficientet,vel tumentes corpus Christi in- < scabcllum pedum ejus (Psal. cix) > exieriorum,
digne. quia non crediditeum aequalemessePatri, quod i a
Quia supradicta pluralilas, mullipiicalio, el novi- summo coeloegressio ejus (Psal. xvm) : > quomodo
tas missarum, procedit ex cupiditate et indcvotione libi peccatori licitum esse credis et permissum,
con-cienllum, restat dicendura de indigne conli- loiiini Deum, non tanlum langere, sed in toto cor-
oienlibus, el sumentibus corpus Cbrisli. Contra igi- pore luo iminundo ponere ? Time ne non lantum
tur indignam con.fectionem, nccnon cl indignam dicatur libi :<Noli mc langere, ised cliam :<Amicc,
suniptionem scribens Aposlolus in Epislola primaad quomodo lmc, i scilicet ad ccelcste convivium,
Corinth. n, ait: <Probel autcm seipsum homo.ctsic < inlroisli, non babens vestem nuptialem (Matih.
dc patie illo cdat, et dc calice bibat. Qui enim man- P xxn), ihoc est chariiatem ? Item: II Reg. vi :>SiOza,
dncat elfaifaitindignc, >elc. Aiigustimis: Sine devo- quia maiium exlendit ad arcam figuralem, ne decli-
lionc, vel .aliler quam A Domino, vel ab Ecclesia narel bobus recalcitrantibtis, a Domino ad morlem
mysterium hos traditum est, cclebrando, vel in vo- percussus cst, qtianlo magis percuti debeat a Do-
Juntale peccamli mancndo (AUG.De Eccles. dogm. mino, qui indigne veram arcam, scilicet corpus Do-
c. 55). <Judicium sibi manducat et bibil, non diju- mini, couficit vel sumil? IHe lamen ex debito officio,
xlicanscorpus Domini.t hocest debita veneralione, qtiia dc Lcvi, scilicet genere eral el sacerdos, ac-
a cibis aliis non discerncns, e.\ consuctiidine confi- cessit ad sublevandam arcam, sed indignc. Tra-
ciendi vel stimendicorpus Chrisli. Ilem : Grcgnrius duut euiin Hebraci, qttia nocic praecedenti conctt-
de quolibet indiguc conficieulevel suniente corpus bucrat cum uxore. Qttanlo magis aiilein puiiientur
Christi, sicutelde Juda dicil Domiiuis: < Vcrum- accedcnles ad corpus Christi, inasciilorum, concu-
tanien ecce manus tradenlis me mecum cst iiunensa binaruin vcl mcreiricutn concubilores? Itcm , II Pa-
fLuc. xxn). i Exemplo enim Juilcc <filium hominis ral. xxvi : Ozias qui praesumpsil offcrre incensum
tradit, t qui illud inviolabilc Dominici corporis sa- Doitiino contra oliiciiini sacerdotum, a Domino
crameiituni violare prresumit. Non secundum rituni lepra pcrcussus csl; quanlo magis lepra, imo morte
Ecclesiacconficicudo, vel sumcndo indignc, lalis cst jD selerna, peiculietiir a Domino, qui indigne hostium
proditor. ccelestem Domiuo pracsumpserit immolare? Item :
63 Vendil qui, cjus limore et amorc neglecto, Ex inslilutione priniitivx Ecclcsiaeleclo Evangclio
caduca amare conviiicitur et criminosa. item Au- diccbalur cateciiumenis: Exile, exite. Si ergo mem-
guslinus : Magispeccaut qui tradunt Cbrislum pcc- bris Chvisti, li_bcnti!)iis scilicct cbaritatcm, non
catoribus membris, quam qui illnm tradidit cruci- licuil inleresse confectioni corporis Domini,maxime
fixoribiis Judreis.ltcni idcm super psalmumLXVIII : timcudum est 64 memhris diaboli, el non haben-
< Et dederunt in escam meam fel, et in sili mea po- tibus cliarilateiii lanlum sacramentum conlicere
taverunt me accto i > quibus sunl similes indigne vel sumere. Indtibitaiiler autem dico minislros al-
conlieientes et sumenics. Gravins cnim pcccant taris sic conficienles, vel suincntes, mortaliier pec-
Christum contemnentes in ccelis regnantem, quam care, veLeliam circa hoc in altari ministrantes.
qtii illum crucifixerunt in lerris ambulanlem. 1111 Scriplum esl: <Muiidamini qui fertis vasa Domini
ciiim jam verilale posita in meridie et manifesto (Isa. LII). > Utrurn vero peccenl mortaliier, qui
iiiexcusabiles sunt. < Si non venissem, ct locutus sunt in suburbio el choro ecclesise,qui lanien cum
eis nou fuissCm, peccalura infidelitatis non faabc- ministris altaris per devotionem et consen.um de-
109 VERBUMABBREVIATU.M. 110
benl corpus Christi eonficere, et spirilualiler, etsi A . suminse crucifigentes Domlnum, et osteiitui, >et in
non sacramentaliler, surnere, non difhnio. Multum derisum t habenies(//«(>r. vi). > iiem : Marcus ab-
tamen eis liniendum esl, cum adhuc sint membra scidit sibi pollicem, ut reprobus cssct sacerdotio, ii-
diaboli, quod intersunt confeclioni corporis Domini, mens ne raperetur in sacerdolem : adeo cnim revo-
cum catecliumenis, eliam sanclificatis, non liceret rebatur corpus Chrisli conficerc, quod saepins la-
inleressc. Itcm : « Consliluile diem solemnem in men sacramcnlaliicr sumpserat.
condensis usque ad cornu allaris (Psal. cxvn). > Nunc aulem ordinandi non aiiferunl sibi nalura-
Nola lirmitatem el slabililalem animi in bono. lia, sed licita ct illicila afferunl, ut ordinuntur, et
« Dicm >virlutiim, ut dicalis : <Haecesl dios quain potius causa quaeslus quain dcvolionis et obsequii
fecitDominus(Pt_/.Lxxv).i—«Etsolemnem,iul«re- divini. Item in Yitas Patruin : Quidam senior inler
liquiae cogilationis diem festum agerent Domino, > eremitns, cuin ab illis eligerelur in sacerdotem, et
idest, in serenilate conscientiae, el hoc < in con- vi qiiai)am oiilinatus ab episcopo jEgypli, ait :
densisi omnium articulorum fidei, virlutum, bono- Ego, lieel saccrdos sim, non conficiam in vita mca,
rumoperum, lacrymarum, quae liunc potum faciunt iiidignum se reputans conficere corpus Clnisti, etsi
dulciorem, abstinentiarum poenilenlialiiim, qui ac- illud, non conficiens, ab alio sumcret. Ntinc auieni
cedcre cnpitis < usque ad cornu allaris (Psal. B quidam nimis freqiieiilerquasi epiiliim quotidiaiium
cxvn), > id est ad corpus Christi conficiendum , corpus Cliristi conficiunt propler cupiditaicm, qui-
vel sumendum. Iteni Exodi cap. xu. Si Dominus dam nimis raro propler acediam. Item in Psalmo :
praecipil agnum paschalem el figiualem comcdi < Emitte lucein tuam et veritatem luam, ipsa me
« assum igni, el cum lactucis agreslibus, > et hoc a deduxerunt ct adduxerunt in labernacula lua >prius;
«succinclis renes, lenentibus baculos in manibus; > el ita, < iutroibo ad altare Dei, > corpus Christi
quanto magis praecipil re ad esuni vcri Agni pa- conficicndo vcl sumendo , < ad Deuni qi. hetificat
schalis quis accedal, nisi cum amariludinc cordis, juvcntulein meam (Psal. XLH),Iid est.laetam juven-
pcenilenliae, decoclus etiam in clibano Spiritus tam, scilicet graiiae, mihi Iribuit in re, juventain
sancti,- caslus, sibi nihil conscius, fortis, totus vir- etiam gloriac in spe. Juvenlus eliam naturae atten-
tutibus indulus, ul nec in pedihus sit discalceatus denda est in ordinando, nisi gravitas morum, ct
(iindc : < Calceati pedes in praeparalionem Evangclii vit:c sanclae supplevcril aetatem. Conficiens aulem
pacis [Eph, vi]), i sed in fide, virtiiiibus, affeciibus, el assistens altari, dum conficil velut in paradiso
operibus bonis solidus. ltem : Ad lerrorem incu- est, posterioriim omnium oiilitus. Item : < Lavabo
tiendum accedenlibus ad eucharisiiam valet excm- iuter iniioceiiics maiius meas, >ct sic innocens cl
plum illius sanctae peccatricis yEgyptiacrje,qtire in ^ mundus, cxemplo el imitatione corum quasi angc-
deserlo poenitentiam agens, semel in hoc sacramenlo lus, < ciicumdabo allare luuin, Domine (Psal. xxv),>
per quadraginta annos visitata esl a Domino, per ul coiificiam corpus tuum. Item : Cum irel Jos;:e
Zozymam abbalem eremitarura iliius deserti (Vila in agro Jerichonlino quidpiam raeditans, < vidit
est in Sur. tom. II). Cui primo confessa esl; se- angeluni cuni evaginato gladio, > cui ait:Quises?
cundo accedens ad eam, ul ei daret eucbaristiain, « Nosler es, an adversariorum? > <Qtiircspondens
iii adventu Dorainici corporis lola est effusa in ail: « Princeps sum exercilus cusli. Tolle calcea-
lacrymas. Licet eniin singulis diebus lacrymata menta de pedibus tuis : Locus enim in quo stas
fucrit, tunc amplius et fcre usque ad effusionem terra sancta esl (Jos. v). > Cogilcs crgo qui acccdis
octilorum. ad altare coiifeclurus el sumpturus eucbarisliain,
Unde quia « locus iu quo stas, lerra sancla e^t; locns
llii, ea, palralis venit ad culieem pielatis. teriibilis, domus Dei, et porla coeli (Gen. xxvm). >
Se iolam mactat lacrymis , caliciqtte coaplat. Timeas « augelos ascendentes el descendenles ilii
(HILDEBERTOS Ccnoman. cpisc.) per scalam > gladio evagiuato, ne demetant posie-
Itcm : De indigne accedentibus ad hocaIiare,ron- p riora ttia (/// Reg. xxi) : timeas ne « securis ad
qucritur Dominus dicens : < Et dederunt in cscam radiccm arboris jani posila sit (Matih. m), ex eo
meam fel (Psal. LXVIII),I amariludinem peccati sui, quod indigne accedis. Timeas cborum angelorum
< elinsili mea, i qua seosiiivi ul bibcrem, eosque assislenliuin conlra le ferentium testimoiiium in-
mihi, ut iucorporarem, < potaverunl rac aceto, t juriamque suam, et iram Domini vindicare parato-
acredine pravitalis suae. Sed intuendirm quod Domi- rum, si indigne accesseris; vel sacrificium laudis
nus,< cum gustasset acetum noluit hibere (Matih. el orationum tuaruin ante conspectum Dei in su-
xvn),i ila nec tales sibi incorporal, etsi sacrameuta- blime deferenliuin, si digne obtuleris. Unde :
litcr eucharisliam sumant, qui de Ecclesia sunt no- Tempore qtto supplr.x assistit presbyler arit,
mine, sed non nuniine. 65 ltem Augustinus : Qui Mactaturque Puiri Filiut ipse manens.
nonprius cum Christocrucifixus fucrilcarni.mundo Q/QjEthra patent,coelestis adesl chorus, ima supernis
cl concupiscenliis (Gal.x) ejus antequam accedalad Junguntur, liunt actor el actus itlem.
corpusChristiconflciendum,velpercipiendum,quan- (HILDEBERTUS Cenoinan., De myster. missce.)
tum in se esl, rursus cruciligit Christum, illisque SiniilelegituriiiExodoessedictiiiiiMo.vsi .'«Cumenim
adiiumerandus esl, de quibus ait Apostolus :<.Rur- minasset Moyses ovcs Jcthro ad inleriora dcserti,
 111 PETRI CANTORIS ll_
el vcnisset ad montcm Dei Oreb [Horeb] , apparuiti A in relribulionem, et in scandalum (Psal. rxvm).
ci Dominus in flaiinna ignis de medio rubi, ct vide- Judicium sibi manducant et bibunt (/ Cor. xi), bo-
b.it quod rubus arderet, el rion combureretur noque odore moriunlur. Item Epislola 67 ad "c-
(Exod. m): >Gui eunti ad cernendum visionem illami braeos : < Ilabcmus altare, de quo non habent
inagnam', ait Domiuus : < Non appropics, inquit, edere.qui tabernaculo < corporis > deservinnt (Hebr.
huc, sed solve calceameiilum de pedibus luis, locus; m), i ut qui non maceranl et < crucifigunl carnem
cnim in quo slas, terra sancla est (Exod. xn). Sii suam cum vitii» et concupiscentiis (Gal. v); qui
ergo Moysi probibilum est accedere ad rubum ar- inaims non aperiunt inopi, t elc. (Prov. xxxi.)
dentem el figuralem, quanto magis el tibi ad verumi Iiem : Qui, el quam digne et limorate accedcre de-
corpus Chrisli, nisi prius abjeceris omnia morliiai bcant ad ebcliarisiiani conficiendam, vel si/mcn-
el carnalia opera a te, et affeclibus luis? Iiem : dam, Aposlolus in I ad Cor. xi declaral, dicens :
Cum Dorainus probibuerit ne advena, peregrinus; < Convenienlibiis vobis in unum, jani iion est (id
vel immundus comederel de agno paschali, qiianloi est, non convcniij Dominicain coenam mariducare, >
magis ne peccator, nondum civis et domesticus Dci nisi probatis priinum el praeparatis, ut ibhJem infra
factiis de vero Agno, maculalus de immaculato? ostenditur. Ilcm : Si cum oramns, < cliam praece-
Itcm David : < Quis ascendet in montem Domini, aut B ptis salutaribus nioniti, vix audemus dicere :Pater
quis slabit in loco sancto cjus? Innoccns maiiihiis nosler (Mailh. vi), i nisi filii ej'us simus per ado-
ct niundo corde, > etc. (Psal. xxin.) Ilem : Si non- ptionem, et nisi petiliones onmes, qtiae scqutinttir
dum rigasti lacrymis poeniteniiac ct fovisli pedes impleverimiis; quanlo difficilius audemus ipsum
Christi cum Magdalcna (Luc. vu) ; si nondum se- totum conficere et sumere, quia hic major devoiio
disli < manducare panem doloris (Psal. cxxvi) ; si el puriias conscienliacexigitur? Undc el haecoratio
iiondnm te hitniiliasli ad osculandum pcdes Domiui; praemiititur suinptioni eucharistiae sanctre. Itcm :
si nondum surrcxisli ad foriia opera, qtiasi ad Oicu- Vidc ne supra unum gomor, scilicet sobrielalis,
lam mantium Domini ; quomodo pracsumis accedere hoc ccelesle manna colligas et sumas, ne verme-
ad osculum capitis ejus, ;imo ad confcctionem, scerefacial conscientiam luam peccalis (Exod. xvi).
sumptionci)), el osculum totitis Christi? < Per nu- Vide ut < in sindone munda , el nova (Matth.
meros veiiiunl isla, gradusquc suos, sicut cl ordi- xxvn), i et pura conscienlia involvas corpus Domi-
nes. In quo sacramento, aliquo gradu omisso, ani- nicum.Yidc < ut illud rcponas in sepulcro, in quo
plius peccatur quam in omissionc gradus ordinis ad nondumquisquampositus fueril (Joan. xix): > velsi
©rdinem. Item Salomon : < Sedisti ad mensam diabolus ibi collocatus fuit, non nisi, eo dejeclo,
'
divitis, scito quia talia le oporlet apponere, qtiaiia C sepelias Dominum in mundo sepulcro tuo. Vide
libi apposita sunl (Prov. xxni juxta LXX).> Iiiiiu- < ne ponas vinum novum in utres veteres (Matth.
mera apposuit Dominus fercula et dona, qtiae la- ix) > peccatis. Vide ul super novum plauslrum
men omnia sub his tribus coniprehendurilur. Ap- portes arcam Domini coeleslein (/ Reg. vi). Cui, si
posuil se ipsuin pro nobis pretiuin in cruce : Via- adjunxeris vaccas, lales adj'ungas, le scilicet elalios,
licum in altari ; Futurus praemiuni inccclo. Priraum qui iion noveruiit retio flectcre colla posl vitulos
ei apponimus, i si carnem nostram cruciftxerimus (/ Reg. vn), id esl affectus, videlicet posl desideria
cum vitiis et concupiscentiis suis; si crucifixi fue- carnalia, sed dirccio itinere procedentes, licel niu-
rimus inundp, et mundus nobis (Gal. v, vi); si gientcs, arcam Domini dcferant in terram proniis-
abncgavcrimus iiosmetipsos, et quolidie lulerimtis sionis, in domum Amiiiadab ccelestem. Ilem Psal.
crucem Chrisli el seculi fucrimus eum (Luc. ix); si cxvn : < Constiluil diem solcmiieiu in condensis
stigmataDoniini Jesu poriaverimus in corporenostro usquc ad cornti allaris. >
(Gal. xi) > cum Aposlolo; si carnem nostram pro CAPUT XXXI.
Christo niaceraverimus, si mori proeodatum ftterit Conlra Geryones betluas bicorpores, bicipitet in plu-
dcsuper; si compassifiierinmsproxinio; si vixerimus rj ] ribus ecclesiis.
secuiidura Evangeliurii.sccuiidum ferculum ei appo- Pluralitali el bifacialitati el trifacialilali missa-
ninitis; si ipsum capul iioslrum, non in se, sed in rum non absimilis, non absona est pluralitas perso-
mcmbris ejus paveriinus pauperi erogando quam- naluum , dignilatum , olliciorum circa eamdem
«inqne eleemosynam, sive corporalem, sive spiri- personam, sive in unica Ecclesia, sive in diversis.
lualem. < Quod enim uni ex miiiimis ejus feceri- Sunt cnim quidam, qui velut Geryones, Briarei, bi-
mus, hoc illi (Matih. xxv). Tertium 11011 possumus corpores, tricorporcs, belluac multorunt capiium
ei apponere, < quia bonoritm noslrorum non eget mnnstruosae, conlendunt Deo (rino in personis, et
(Psal. xv), > sed ipse koc apponet nobis in fuluro : uni iu siibslanlia, assimilari. Horum enim quilibet,
veruintamen haeredilas ejus sumus, pro qua liaere- CIIIIIsit unus' in substantia et in persona, lamen
ditate sanclificavii, se ipsum.de qua Pater ad Fi- appetit plures esse personae iri personaiibus et di-'
lium : < Postuia a me, et dabo libi gentes baeredila- giiilalibus Ecclesiae.Hoc genus hnminum monstruo-
icm iuam (Psal. n). > Qui autem aliterad mensani soruni, cl cupidilatis monslrum, redarguit Dominus
Glsristi accedunt. nisi duobtispraedictis forculisappo- iii Jege et in Numeris cap. iv, distinguens et divi-
sitis, <fiet meusa eorum coram ipsis, in laqueuin,ct dens oflicia ininislrorum (abcrnaculi, alii oflicio
 U5 VERBUMABBREVIATUM. H*
deputans Mcraritas, alii Caaithas, alii Gersonilas, A judicare. Sicque vidclur non esse appcll-ndum pro
alii Levitas ct Aaronilas. Qnod si iq Synagoga el in ininimis causis. Nunc atttei» in. miniriiis causis
figura nulla poluil 88 Meri officiorum.permulalio, facla appellalio eliam injusla teriet. Sed, inquiunt,
nulla ordinis, vel vicissiludinis oburabralio, quanto non laboramus, non onerati suniiis sicut Moyses,
magisin Ecclesia, ubi est veritas, haec permtitatio elsi plurifaus dignitalibus cl officiis addicti. Ea
el indislinclio officiorum, personaluum, dignitatum enim per vicarios, per merccnarios, per concubir
esset probibenda et ab ea eliminanda, quam adeo narios exsequiiriur. 69 U",le "on oportcl ca dis-
deturpavit el confudit, ut ignoretur quomodo, vel tribui, in iilis enim quiesciraus.
sub quo litulo hujusmodi bclluis sit scribcndum. Quibus concludelidiini esset : Ergo, qma non la-
Ilcm : Si distincia essenl oflicia, dignitates et per- boralis, ncc maitducetis (// Thess. m). Quorum uui
sonatus, t vere lerribilis essel locus (Gen. xxvm) lalium ail quidam populus episcopo : Ne consliltias
Ecdesia, el ul castrorum acics ordinala (Cant. vi), super iios sacerdolem concubinariiim, m tu vageris
adversus quam non prxvalerent poriae inferi et circumferaris per patriara dcdiius otio. ltem : Si
(Mutlh. xvi). > Si autcra in acie cl bello materiali Jethro, consulcndo, ait Moysi : < Partirc onus l.uuni
non concedilur quud idem sil primipilus, et armi- in plurcs, i etc. (Exod. xvm.) Hodic dicitur in Ec-
ger, el conslabularius, et princeps miliiire sene- clesia : Congrega onera, el plura oflicia in unum,
scallus, quod ideni sit cuslos dextri cornu bellici elDominusreccdcl a te. Iicm iiiNumeris : Accesse-
el sinistri, ideni aquilonaris el auslralis, quanlo rtiiit principes familiaruin Galaad de tribu filiorum
magis in Ecclesia et bello spirituali, ubi pugnan- Joscph ad Moysen, dicentes: < Doiiiintis pracccpit
dum cst, iion conlra hosles visibiJes lanlum, scd libi ut terram dividercs filiis lsrael, et ut Uliabus
invisibiles, scilicet daemones et vitia, non debenl Salphaad fratris noslri dares possessionem debilam
permisceri officia? Ob hane iudivisionem persona- palri, quas alterius tribus homiucs ducere prohibuit
tuum et ofliciorum de facili triumphatur Ecclesia a iu uxores, ne confundatur soriium dislribulin, et
dia'iolo, mundo, et vitiis, uljam dicat; <Si consi- aliorum possessio ad alios transeat. i Quibus Moy-
slant adversum me castra, non limebit cor nieiim ses : i Nubaut, inquit, tantum suae tribus homiiii-
(Psal. xxv),>propierineiiibraineaconfusa,indislincla bus, ne commisceaiur possessio earum de trifau in
et inordinala. Iiem Auguslinus : < Si suspeclus ha- tribum ; qux jta maneant, ut a Domino sep.iratae
beatur secuudiim leges saeculares, qui duas tutelas, sunt (Num. XXVII, xxxvi). > Quanlo magis aulciii
vel plures, sibi pelerel, unde el ab omni repelleha- lilii Ecclesiaedeberent dicere Praclato : Da Ecclcsiac
lur : quanto magis, qui in Ecclesia plura officia Q nostr.-cvirum de tribu stia, et Ecclesia nostra, ne
appetit et ustirpat, repeJIi el suspeclus haberi de- raiiiisler unius transferalur ad uiinisleriuii) alterius ;
beret, ne dum duorum officiorum, ulrumque altcn- ul decanus in tina ad archidiaconatum iu alia, et
tat, neutrum bene peragal. Item : Jethro, etiam deinceps : sicque confur.datur distribulio officiorum
genlilis, legilurin Exodo.et inDeuleronomio dixisse el pcrsonatuum, et qui ulilis eral uni Ecclesiae,
Moysi inter causam et cauSum a mane usque ad ulriqtie fial inulilis. Item : Yide quod Cbristtis non
vesperam dijudicanti, ab omnibus ila babito, quod habuit ubi caput reclinaret (Luc. ix): Et lu diversa
se ipsum non habuit. < Stulto, inquil, labore con- reclinaloria, personalus scilicel, in quibus caput
sumeris (Deul. i); >parlire onus liiura in plures, elc, reclines, in quibus quicscas requiris ? II;ec recliua-
Ubi ait Augustinus: < Yidetur quidera mihi animuin toria potitis libi sunt ad poenam aeteniam, qiiam
pbiribus aclionibus humnnis niiuis intenluin D.e.o ad quietein. ltein in Psalmo (Psat, LXVII): < Rex
quodammodo vacuari, quo (anlo fil plenior, quanlo virtulum dilecti, dilccli. i Dilecti dico, hoc est < ad
in superna et rcterna liberius extendilur, quanlo dividendum spolia : spcciei domus, i id.estad fa-
magis ergo Deo vacualur, qui pluribus ofliciis e_l cicndain speciosam doicuin. Unde ; < Domine, di-
intentus? Quia lexi decorem domus lua: (Psal. xxv). > Hanc etiam
Plutibus inlenlus minor esl ad singuta sensus. divisionem spolionim spcciei domus, docet Aposto-
Ob hoc ait Salomon : Fili, ne iu inullis sint actus lus in Epislola ad Ephesios cap. iv : < Et ipse Do-
lv.i(Eccli. xi). ininus dedil quidem quosdam npostolos esse, quos-
Imponii finem sapiens el rebus honeslis, dam autem prophetas, alios vero evangelistas, alios
(JUVEN , sat. vi.) autem paslorcs et doctores, > etc. Item Lucas in
Moyses ergo ad consilium Jelbro alios constiluil Evangclio cap. n : < Cum forlis armatus custodit
decanos, alios quinquagenarios, alios centuriones, atrium suum, in pace snnt omiiia quae possidet. Si
millenarios alios, penleconiarcos, alios chiliarchos aulein fortior illo siiperveniens vijeril eum.universa
et omnes impermislos (Exod. xvm). Quare ergo in arraa ejus auleret, in quibus conftdebal, et spolia
Ecclesia idem decani et arcbidiaconi, idein duo ar- ejus dislribuel. >.Spolia isla, sunt animae fideles,
cliidiaconi, el Inijusmodi?Solaeaulem majores causae dignilates ecclesiasticae, ct oflicia.item Isaias: <Lre-
ad Moysen rcferebanlur, de minimis aulcm non labunlur coram le, sicut qui laetanlur in messe,
judicabat, nisi Suspeclum haberel decaniur., vel sicul exsultant victores capla praeda, quandO divi-
alium officialem, qui baberet dc his cx officio suo dtml. ?poli« (Isa. ix). >Ilcm dc Paulo legitur : < Bea-
 1, 5 PETRI CANTORIS ll6
jamin lupus rapax mane colligens praedam, et ve- A esset : nolens Patrum revelare
spere dividens spolia (Genes. XLIX). > Ipse enim vam adinveniens consilium, no-
stropliam, respondit malri suaa,
quosdam ordinavit et secundum distinclos gradus audisse, quod de caetero
hominum diversa eis officia assignavit in Ecclesia, viri. plures uxores erunt unius
nl Timotheo, Tito et aliis. Hanc j'ucundam varie- Qtio audito, mater, convocatis malronis ad
ostium Capitolii, clamavit : Non duae uni, scd una
latem etspeciosara domum Domini attendens David,
duobus (Macrobius, 1. i Sat.). Sed non duae uni,
ail: i Astilit regina a dextris tuis in vesli(u deau-
sed duo uiii : imo hodie plures qtiam duo, ut,
rato circumdala varietate, et ita in fimbriis aureis in
ecclesia S. Medcrici, et mullis aliis. Ilera no-
rircuinamicla varietatibus (Ptal. XLIV).> Sed hu-
tandum, quod srecularibus jurisdirlionibus non
jus vaiiclatem commendabilem facil variclas can-
potest unus miles duobus dominis duas legiones fa-
luiuri, leciionum, responsoriorum, antiphonarum, ccre nisi salva prioris legione, et sic allerins juris-
ornaiiuim. Maxime jucundam et speciosam efficit
diclio diminuitur: qtianto miiiUs potcst aliquis se
varielas consonantiiim personatuum et ofliciorum,
ad qiiorum varietatem debct -consliliii varietas mi- dividere, ut in pluribus erclesiis Deo servial, ciim
sc lotum et scmper debeat exhibere, ut in singulis
tiistrorum. 90 Qiiibus observatis inEcclesia, recte _ ? etiam improperavit alii, quod plu-
vere dici poterit de ea. i Pulchra es et decora, filia scrviat Qtiidam
rium populorum tutelas suscepcrit, quam ipseha-
Jerusalcm, ut caslrorum acies ordinata (Cant. vi).> :
Item in Epistola Jacobi cap. ni : i Nolile plures fieri buit in sua parochia personas Audivi, inquil, quod,
ciiin quidarii decanus vehemenler arguerct subdi-
magistri, fratrcs mci : > dicit inleiiinealis, id est ttim simm
super marramiis 91 quas faciebat siiigu-
plurinm Ecclesiarum ministri, < scientes quoniam lis diurniset noclurnis : ille contra respondii:
sumitis. > horis,
niajus jiidiciiini Piomiscuis enirtv aclibus me arguilis, qui in lol ecclesiis, in quibus ha-
oflicia ecclesiarunr peiTurbanlur. Ilcm (in appen- Quid
betis dignitales, el a quibus rcddittis et obvenliones
dice concil. Lateran. m, stib Alcx. 111): Si pro- tot defeclus ct marrantiasahseniia
hlbilum est ne una ecclesia, tina pracfaeuda,unus quotidic recipitis,
vcstrifacilis? Sicdccanus illeobmutuii, ncceum,vel
rpiscopatus in plures dividatur; asimili per contra- alium, super tali dcfeclti el marranlia poslea aiistis
rium, non plures uni personae assignentur,nisi forte est
propter penuriam miiiislrorurn, et- miillitudineiii rcprehendere, majorem in seipso causam redar-
cuin duo
causarum : et lioc propler lurpes el ignuminiosas, gutioiiis praesenliens. Audivi etiani, quod
essenl canonici duarum ecclesiaruin, et unes essct
quae inde proveniuni, enormilates: imo una unius
decauus in una, et alter in alia, qiufsiluni est uter
sil, non plures unius. Si pater liius fueril contentus
iiua uxore, quare non conlcntus es un.i Ecclesia? C pater essel spiritualis alterius, uler essct obedien-
Altende quid Aposlolus dicat: < Qui altario servit, tiarius altcrius. Responsum cst quod quandiu sunt
de allario et vival (/ Cor. i\).> Non ait: Qui allari- in aliqua illarutn ecclesiarum, ille qui esl decanus
busservit, de altaribus.vival; nec dicit: Qui alla- in ecclesia in qua sunt, cst paler spiritualis alteriu.,
rifaus scrvit, de aliario vivat; nec.ail : Qui non ser- et alter obedientiarius ejus.
vji altaijo vel altaiibus, de altario vel altaribus vi- Qui si non fuerint in una ecclesiarum illarum,
val. A!t enim : < Qui non laboral, non nianducel sed forte in alia, vel aliis,uicr esset paler, uter fi-
(// Tltess. iu) : >sic ergo ubi non laborat, vel quamlo lius spiritualis? Contra naturam et monstruosa est
non laboral, nec manducel. Si quis objiciat quoJ lalis paternitas et lalis filialio, lnfamis etiam habe-
in pluribus servit ecclcsiis, respondeo, qupniam relur (alis medicus, qui curam ceutum vel (riginla
iino el eodem tcmpore pluribus Ecclesiis non poicst jcgrolorum in eadem villa, ne dum in diversis villis
aiiima-
servire, et ita pro rata temporis, saltem a singnlis susciperct, multo magis ille, qui curas lot
una
ccclesiis, in quibus servit, et proul seivty, beneficium. rum, non in una villa, sed in diversis, non in
nola de-
recipial. Consulal unusquisquc conscieiitiain siram, regione, sed in diversis suscepil, infamiae
jutellecla forina verborum dantis et accipienlis lie- D bet percelli. Ilem Joannes in Evangelio suo :« Bonus
iicficium ecclesiasticum, qualiter debcat se habcre Paslor dal animam suam pro oribus suis; merce-
in ecclesia, Traditur enim ei liber, et dicilur : Do harius, et qui non esl paslor, cujus non sunt oves
jibi hanc ecclesiam, vel prrebendam, ad bonorein proprire, yitlet lupum venienieni, ei dimitlit oves,
Dci et obseqnium Itujtis ccclesire. Qnasi diccret: el fugil, >etc. (Joan. x.) Si videi lupum venientem,
AssiJuus sis ccclesise liiijus oflicio. ln quibusdam ergo praescns esl. Herii: Si fugit, ergo praesens est.
aulem Ecclesjis expressjus haec forma suppletur. Do Saepe etiam nou fuglt", sed abducit oves et reducit
tibi hanc ecclesiam, vel prxbendam ad honorem ad caulas, praedicat qtiandoqiie; ergo.mercenarius
cum
Dei, el serviiiurn huj'us ecplesiae, ut residens sis et minus peccai, quam ille cujus est ecclesia,
noniine censebilur ipse
mansipnarius in hac ecclesia. Iiem : Tales male vi- semper sil absens. Sed quo
deniur jiiterprelari : < Apprehejident seplem mulie- qui semper est absens? Non est paslor, quia non
res viruiu unuin (Jsa. iv). > Videant nc incurrant pascit oves; non mercenarius, qwia mercenarius
ilhid jucundum figmentum adolescentis, qui cuin sernper est praesens, isle vero non. Novo itaque
diu mpraius fuissel cum palribus conscriplis in Ca- monstro eupidilas monstruosa novuiri fingat voca-
sufficit
pilolio, et ab eo qurereret nialcr quid diffuiiiuiii bulum. Ad hoc monslrum siigillandum,
117 f ^ VERBUMABBREYIATUM. 118
quod diversilalem donorum gratiac Spirilus sancli, A dignitalis est praepor.cndumlantum : quid si plurcs
distribuil Dominus in spirituali corpore, quod docet habuit pares dignilales? Si dicatur quod appro-
Aposlolusin Epistola I ad Corinlbios, cap. xn : < Di- priari ei dcbel nomen dignilatis illius Eccletiae,
visiones gratiarum sunt, idem autem Doininus, t quam polius frequcntat: Sed qtiid si nune liuc, niinc
elc. Et statim subjungit : < Alii quidem per Spiri- illuc discurral?
tura datur sermo scieutiae, et alii sermo sapientiae, i Quo teneam nodo mulantem Protea vultum ?
elc. Nori omnia contulil uni, ul singula membra (HOIUT,,lib. i.epist. 1.)
sibi invicetn subservianl. Simililer diversa officia Qnaeratur ab eo quis vocetur, vel quo nomine velil
assignat singulrs membris Apostolus in humano sibi scribi, ipse etiam ignorabil. Qtiidam, cum tali
corpore. Ila in eodcm : < Si toium corpus est ocu- bellurc miiliorum capilmn scriberet, et nomina di-
lus, ubi audittis? Si lolum auditus, ubi odoratus? t gnilaliim et praebendarum oiniiiiim in salutalione
ctc. Et stalim subdil: < Non potest dicere oculus praemisissel, audivil a quodam : Adhuc addenduin
manui: Opera lua non indigeo; aut iterum caput est islud : Servus et rusticns de Sancero. lfanc
pedihus : Non eslis mibi necessarii. i Sic quoqtie eliam personam multarum facierum oportefait ha-
in domo palris familias diversa sunt oflicia humanae bere multiplicemhabilum, mullos breviarins propler
neccssitatis. Alium enim constiluil subulcum, alium B diversos usus ecclesiarum, quibtis prrcest. Scd quid
bubulcum, alium aurigam, alium veredarium, et ci agenditm, cum excommunicati sinl in hac cccle-
caclera, juxta propriam facullalem, ne aliquod in- sia, omnes habentes talcs vcl t.iles pannos? Quid si
currat damnum rerum suarum : quanlo tnagis di- cxcommunicatiis esl omnis, qui in ecclesia illa habet
stinciioofficiorum, digniialtim, in spiriiuali corpore nisi \estes quas alia reprohat? Iste etiam esl ido-
(id cst in Ecclesia) est facienda, ul cbarilas omuia lum Iloratii multiforme, cujus exemplar iri rebut
tonjungat, ct diffusius dilaletur? Undc ille cgrcgius naturalibiis non potcst inveniri. Unde :
versiflcalor: llumano capiii cervicempictnr equinam,
Jungere si velit, et tarias indncere plumas.
92 Excubiat capilis oculos, modutctminisauret, De arte poel.)
(IIOR.VT.,
Ducloretquepedes, omnificasque manus. ldcm alibi:
CAPUT XXXII. ... .Moveulcorntcutaristttu
Contra bigamoset lamechilas in pluribus ecclesiis. Furiivis nttdala co!o:ibus.
(Lib. i, ep. 3.)
Pudeat quod-quidam episcopi mutuanliir ab aliis Furtum eteniin cst, vel rapina, quod tol bona pau-
episcopis oculos. Et cum sint qttatuor episcopi, qtii P perum sibi toticipat el usurpal. Contra (ales loi|u!-
non babent nisi dtios oculos, sic non solum crcci tur Dominus in Evangelio Lucre: «In qiiamcunque
vei lusci, sed etiam monslruose oculis orbi sunt civitatem intraveritis, eligitc quis in ea sit dignus,
facti, cum debeanl csse auimalia plena oculis antc ct in domo illius manete, et nolite transire de domo
ct retro, ut legilur in Ezechicle (c. i). Quisque et- ad domum (LKC. X). > Si ergo liospes unius no-
enim deberel esse Argus, ut spiritualiter viderel, et ctis, ila eligendus cst dignus , et si non Iranseun-
videre faceret. Quia juxta poctam: dum esl <de domo ad domuiii; > quanto magis qui
Centumluminibut einclum eapul Argut habebat. mansionarius el m.inister debel esse pcrpcliius in
(OVID.,i Metam., fab. 10.) una et eadera ecclesia?
Tales pejoreg sunt Julio Crcsare. CujTiscum singula CAPUT XXXHl.
vitia enumerassel Lucanus, in flne dixit de eodem : De sancta unieitate.
Omnia Cwtar erat. Hanc ctiam monslruosam pluralit.V.em digoitn-
(Lib. lii belli Pliart.) tiim el iiujiisniodi in eadem vel diversis ecclesiis
Quasi omnes dignitates Romaesibi usurpavil. Erat circa eamdem personain, redarguit triplex ct sancia
enim consul, quaestor, elc, el boc in eadem civi- unicilas, nc lalis ctim David diccre possil : <Rc-
taie. Pejor ergo ille, qui iu diversis omncs vult ha- D spice. .III .
me et miserere nici, qma iinicus el pau-
bere honores, Bellua miilloruin capilum, similis illi per sum ego
(Psal. xxiv). > Si ergo, a simili,
monstro, de qtio disceptani theoiogi, quod ab iimbi- opponas divilias ; rcspondebo : Qnia licet inter di-
lico inferius videtur uuiforme, supra vero niiilli- vitias essc
paupcrem. Non expavil Aposlolus divi-
forme. El sic menliuntur qui dicunl quod sola Gal- lias, sed mores carum. Prima unicitas est fidei,
lia caret raonsiris. Nola quod nihil magis delurpat sacramentoriun ct morurii,
qua caret dislractus
corpus vel caput quam oculi absentes, nullrc partes per hacresesct schismala : < Una enim fides, unuiu
corpori inagis sunt necessariae. Dhbium etiamesl, unus Dominus,> etc. (Ephes. IV.) i Unam
an istc qui esl persona multarum facierum, defacat baptisina,
peiii a Domino, > etc. (Psal. xxvi.) < Una esl co-
habcre similiter sigillum plurium, vel diversa si- lumba mea > ln uno cubilo esl con-
(Cant. ii).
gilla. An, qualiier scribat, vel qualiter ei scriben- summata arca. Secunda unicitas est acluuin.
dum, an cum dignitalis nomine : an omnia dignitatis Unde Salomon : <Fili, ne in mullis siul aclus lui
Dominasiut apponenda, an unum : an noinen pro-
ita (Eccli. xi). i
priiim, quod non noraina dignitaluin, in quo , Imponit finem saviens." et' rebus honitlu,
forsan offenderetur. Si dicalur quod nomeii majoris Ft iiihi •,
 119 PETRl CANTORIS 1_0
Pluribtts inteiitus minor est ad singuta sensus. \ uni talium duberet committi, et plures viro
(JUVEN.sal. VI.) prudenli pro inopia bonorum, possent tradi. Sed
< P. rlire onus tuum in plurcs, >etc. A simili: Ergo nec uni medico
plures inQrmi, nec uni lulori
et ab Itac elicilur icrtia ttniciias, dignitatnm scili-
plurcs tutclac committuntnr cura diflicultalc et
cct, ofliciorum, rcddituum. Si eniin negatur con^ pericUlo, niullo ininus plures ecclesiae uni de-
scqucns, ct antecedens. Si riegatitr et proliibctur berent coriimilti, ubi vertitur periculuin aniina-
pluralitas acluuin, ergo et piuralilas digniiatum, ct rum : ibi corporum cl possessionum. kem : In lales
htijtismodi. Plures cnim dignilates vel rcddilus cadit malediciio Dei, de qua legilur in Dcuterono-
liabere, esl antecedens ad plures aclus in illis exer- mio cap. xxvin: <Uxoremaccipias, et alius doriniat, i
ccrc. < Qui Cnim non laboral, nec mandiicct (// canlet et ministrel in ecclesia. Quod
quiescal, 95
Thess. m). > Sed et apud sxcularem jttdicem ofli-
sequitUr, illis uon convenit, sedcontrariumest eis :
cium duarum tulclarum petens, suspecttisliafaciur, < Plantcs vineain, et non vindemies eam, seras
* ne dum ulrnmqiie atlcniat, lvcutruin benc peragat. et non mctas fruclus ejus (Deut. xxvm).i
agrum
Si ergo prohibitum 94 esl: * ^c '" multis sint Isli aulcm ecoulrario non planiant, non
paslinanl,
actus tui, > fortius prohibetur aiitecedens, scilicet non vineam, nec laatamen apponunt, el
< ne in pluribus > ecclesiis, redditibus, dignitatibus " tamenpaxillanl
vindemiant eam, el de vino ejus bibunl:
< sinl actus lui. > Vide ne ab omnibus, nc a pluri- non serunt et colligunt fructns ejus, ul ei
agrum,
lius ecclesiis, reddilibus, et hujusmndi ila habealis.,
assimilentur, de quo Dominus in Evangelio ait:
ijtiod teipsum non habeas. < Auslerus horao es, metis ubi non seminasli, et
CAPUT XXXIV. colligis ubi non sparsisti (Mullh. xxv). > Item : Si
De ttnicitale malii. offensa generalur in ccclesia, pro marranlia et
Lsl ct qu.irla unicilas, scilicet maja, qua quis afascnlia alicujus per diem, qui legere vel cairtarc
siiigulariiatcm appeiit inler alios, staiucns sibi debel in ea; quanto major siabsensquis fueritpor
jnslitiam, < repuluns se aliquid essc, cum nil.il aniium, imo per decennium, vel majus spalium ab
sii (Gat. vi) supra modttm, vcl quod non babct sibi ccclesia, in qtia ministrare debcl? Sed maxima
arrogans, siiigularis, ferus, tinicornis, stiperbus. offensaet marranlia, esi, quod unus bis legil, vel
Dc quo dicilur : i V;c soii, qtiia si ceciderit, > per canlat in una nocte in aliqua .ccclesia ; quanlo ma-
supcrbiam cadens , i no;i hahct sufalevantem se jor essedeberet, quod unus duabus depularetur
(Ecdi. IV). >Iteni •• Omnia omnesque quaestiones, ecclesiis, cum in eis una die vel nocte legere, cuu-
qnae de dnplii i niatrimonio uxorura Jacob, ct i!e r lare, et miuistrare non possit? Sed in quadam no-
siibintroductis ei ancillis induci possunt, ct de iis bili ecclesia, quod turpius est, quinque vel plures
(Genes. xxix), cl conlra tales : Jacob tamen excu- dignitates sunt ditissimae in obvenlionibus el red-
salur, eo qnod tluas duxcril ad procurandum sobo- ditibus, pro quibus perceptis inea , nec per vica-
lem ad ciilttini Dei, ad miihiplicandum popuhtm rium, nec per aliuni servitur. Non dico, non canta-
imius fidci. Viilerinl ipsi, si plures ecclesias, digni- tur, non legilur tantum, sed nec etiam consiliis
laies suscepcrini, ob fccunditalem et utililatem ejus assisiitur. Qnippe nulla personarum quinque,
Ecclesix spirititalem, potius qitam obventionem et semel in anno prrcsens in ea invenilur. Ilem: Tales
friictum tcmporalem. Si hacc susceperint ad iiiulli- dctestabiliores sunt Lamcch,'qui primus bigamiam
plicandum poptilum in ciiltu Dci, ad multipiican- iutroduxit (Gen. iv). lstienim, non tantum bigami,
(luni filios el fructum bonorum operum in ca. Non sed ettriganii.et tetragami, pentagami inveniuntur,
videtur quidem vcrisimile, eo quod Rachcl, Eccie- et deinceps. Sed et lalis quam ecclesiarum suarum
sia aliqua scilicet, fecundior in obvenlionibus et reliuqiiit haeredem onuiium congregatorum in tina
lcmporalibus fruclibus, praeponatur Lice, fecundioTi earum, diflicile erit dislribuere, et relinquere singu-
lamen in fructu spiriluaii. Iiaec enini contemnitiir, lisquacsua sunlccclesiis. Item Isaias cap. v: iVaequi
illa prreelegitur. Sed et Rachel Liacait : Da inihi D conjungitis domum ad domum, > ecclesiam ecclesiae
partem de mandragoris filii lui Rubeu. Quae rc- copulando, < elagrum agro tisque ad lenninum loci»
spondit: Parumne libi videtur quod prrcripueris majoris scilicel: < Nunquid ,habitabilis vos soli in
maritum meum mihi, nisi etiam mandragoras filii medio lerrae? > Quasi dicerel : Nunquid vos soli
mci tuleris? Ail Rachel: Dormiat tecum el quiescat sapienles estis, vel soli canere novislis iu ecclesia
hac nocte, pro mandragoris filii tui (Genes. xxx). > propler quod plures ustirpatis?
Nitnc aulem atiilulali duabus ecclesiis, cum una CAPUT XXXV.
ct ia una e.irum, nec una nocie < pro pluribus mau- Contra exleriorem Simoniam, tcilicet in_ officiit, et
dragpris et obveniionibus ejus, quas prrecipitinl, dignitatibus, et reddilibut Ecctetiw.
donnire, quiescerc, legere, ct cantare curant. Sed Peslem et lepram Simoniae, qiiae vertitur circa
ct fecundior essct Ecclcsia,, si singulis ecclesiis sacramenla interiora, etiam < usque ad cornu, >
singuli minislri assignarentur. Si oljicias paucila- et sacramenlum < altaris(Psal. xvn) > supra suggil-
tein clericoruin et minislrorum; al hodic pluribus Iavimus:speciein aulem ejus, quac consistil circa
cl indoctis, plures commiltuntur ecclesirc, et doclis exleriora : puta oflicia ecclesiastica, ecclesias, di-
Tiris et prudeDt!??!ispluribus nulla, cuni nec itna gnitates, rcddiius, persouai;is,e( qu.-ecunqueannexa
121 VERBUMABBREVIATUM. 12.
spiritualibus, sic suggillat Dorainus iri Evangelio, A excmplo, • de iEgypto (Exod. xni), > de peccaior
Joannis e. x : < Qui non iutrat per ostium, > Cfari- < El aute cas vadit > perfeclionis consilio, et vilas
stum; humilis scilicet, ne erectus offendat in liu- mcrito et exemplo. < El ovesillum sequuntur (Joan.
milem januam, scilicel Chrislum, alioquin casurus x) > usque in rcgnufli Dei, obedicndo el perseve-
eritex alto. < Et qui non intral > (vocalus etiam a rando usqne in finem, quia sciiinl ,vocem ejus
Deo canonica . 96 elcctione, altoquin aiidituriis: < qiiociin que ieril (Apoc. xiv). Alienum niitem, >
Amioe, < quomodo huc venisti, non hahens veslem (inquo nonscilicetnon esl vox Chrisii, sed iucri lem-
nupiialem?) in ovileovium (Matih. xxn), > id esl, poralis,etiariisi boniisaliasvideatur)< nonseqiiuiilur,
in catbolicam Ecclesiam, et in consortium fidelium, sed fugiuni ab eo, quia non noveruni vocemalienoruni
quodcunque videlicet collegium sanctorum : <sed (ibid.). > Sicut autem Christus csl < ostium > in-
ascendit aliunde, > quoquo modo prrcler Chrislum, trandi in Ecclesiamet militanlem, ct triumphantem,
vcl non bene de eo sentiendo, ul hxreticus, vei ila el < via. Ego siim via > in excmplo, < verilas >
« qure sua in Ecclesia non quae Jesu Cliristi sunl in promisso, et < vila > iri praemio (Joan. xiv), et
qurerendo (Philip. n), > ul pscudo, el mercenarius, pons 07 "obis pouiem faciens , et viam iutrandi in
vel Simoniacus, et : Ecclesiam pracsentem et futuram, Unde Epistola
Venditus ipse R ad Hebr. IX: < Cbristus assistens pontifex futttro-
Venderecuncta cupil. rum bonorum, per amplius et manifeslitis labeina-
(Vix enim bono medio exercentur, bonove fme ctiluin nos manu faclum, > id esl < non hujus crea-
concluduntur, quae malo sttiit inchoaia principio) lionis, > etc. Est aulem quadruplex pons, via, vel
< ille fur est (Joan. x), i.quiaquod alienumest, sutim modus intrandi in Ecclcsiam, in caTtim sanctorum
dicit, id est oves Dej suas dicit, si rcgimcii aninia- pcr Christiini. Piimus fiiil incendiuin aemiilorum
rum ei commissum est; si non : quod noi suuni est, Aaron, floritio, et fruciificalio virgae ipsius, quihtis
ut patrimonium crucilixi, ct bona pauperum, sicul ostendebatur vocari a Domiuo. De cujus vocatione
rap'.or absconditus , sibi usurpat, < hic esl cl la- kgiiur iii Numeris, eap. xvn et xvm, et Epistola ad
tro (ibid.), > quia furatus esi, scilicet oves Dci. Si llcbr. v : < Ncc quisqiiam sibi sumit bonoren), sed
Tegiinen aniinariira babet, occidil seipsum, eliamsi qui vocatus fueril a Deo lanquam Aaron. > Non
non, et se occidit, et bona pauperum violenter ra- dico miraculos a vocatioue, sed signis opcrum,
pit el detinet. < Qui atilem iiilrat per oslium (Joan. scientix et virtutum, quibus Deo placere oslcuda-
x), > id esl Christum, sincere, < non sua, scd quae lur. Secundus pons fuil vox de coelo lapsa, qua
JesuChrisli qurcrendo(Philipp. 11),paslor est oviu.n. clarificalus est Filiusa Palre:« IIic esi Filitismcus
iluic osliarius, > id esl sacra Scriplura, quae ducit diiectus in quo' milii complacui (Matth. m). > El
ad Christum, el ab bealiludinera ejus aelernam: per Prophetam:« Tu es saeerdos in aelernum (Psal.
vel Spiritus sanctus, < qtti docel oinnem veriiatem cix). >
(Joan. xiv), aperit > ampliorem viam a I beatitudi- Hacvocationevocattisesl Nicolaus, Tertius pons
nem, abscondita scriplurarum, qiiaestionum, con- fuit jactus sortium, quo < Malihias accepit locum
fessisnum et consiliorum. < Qui enim sequitur me, ministcrii et aposlolatus, de quo prrevaricalus est
non ambulal iu lenehris (Joan, vm). > ignoranliae Jttdas, ut abirel, in locuni suura (Act. i). > Et nota-
vel peccati : «Eloves, i id esl, pranlestinali ad biliter nolauduin quoJ apostoli de discipulis Chrisli
vitam, subjecti ejus, humiliter el devole aiitliunl, duos tanluin elegerunt in aposlolalus oflicio, quos
ubedicndo voci ejus, quia Christum praidieat, el magis idoueos esse cognoverunt.ncc de his alterum
qtiaerit non aliud. Ei hic < propriasovcsvocal (Joan, aposloluni uominare pracsumpserunl, sed graiire
x), > provocat, el exaltal in Ecclesire ofliciis el di- divinae hoc reliquerunl. Sed et Siraon Pelrus, si
gnitatihus, noiuinalim ex suo noinine, ex nomine septem diaconos in dispensalores rerum pauperum
scilicel merili, praedeslinalioiiis, vel gialiat- spiri- (Act. vi), privato amore, et carnis affeclu, ciegissel,
ttialis (Philipp. iv). > De cujusmodi noniinibiis dici- r> ut aposloli liberius vacarent orationi, procul dubio
tur : < Gaudele, quia nomina vestra scripta sunl in discipuli sic electos, qttippe sibi inuiilcs, repnlis-
libro vitas (Num. iv). >Itera : Vocavil Moyses unum- scnl. Nunc autem ablalae sunl sortes de medio pro-
quemque, scilicet ex nomine suo, non ex nomine pter vicinitates sortilegii, quibus successitcanonica
vulgi, non cx nomine pccunire numeratrc, non electio, quae nisi pura et sincera, et sancta fueril,
carnalis affcctus, non cujiiscunqiie condilionis pri- praeter Chrislum erit d sacrilega. Sed cum modo
valae, ut generis, et hiijusmodi. < Omnis eniin qui- iion credalur sorlibus, el crecojTidicioad eligenduiu
cunque feceril volunlalem Palris mei, qui in ccelis aliquem in archidiaconuro, et liiijiismoJi ofiicia mo-
est, >sive Graccus, sive Scytha, vcl quicimque dica in Ecclesia ne indignus eligalur, quoinodo cis
barbarus, < bic aptus est regno Dei (Matth. vn). > creditur ad homicidiuinperpelrjndumper pcregrina
Et poeta: et caeca judicia?
Lectosex omnibus oris CAPUT XXXVI.
Etehis, el moret non quat cunabula quceris. De impedientibustinceriialem canonicw electionis.
(CLACDIANUS, fib. n, De laudibus Stiiliconis.) Sincerilalem el puritalcm canonicas electioni»
Hic i ovcs cdiicit (Joan. \) > ct emiliit verbo et inipcdHiul e: desiruuni, lepra Giczi (IV Reg. v),
1-3 PETRICANTORIS 124
cupiditas Simonis (Act. vin), violentia oritarum et A rum. Proplerhanccausam peccavitdomusJeroboam,
majorum (Num. xvi), alixque pluros causae, de et eversa esi, et delela de superficie terrae (/// Reg.
quibus prosequemur, quarum aliquas langilllierc- xiu). > Sed nunquid hoc fuit Simoniacum? Con-
nymus in cpistola sua, causa scilicet octava, qurest. stal quod vendere sacerdotium legale, Simonia fuit.
i, iia inqiiiens: Moyses amicus Dei, < cui facie ad Si sacerdolium idolorum, quicslio est. Nisi forte ob
1'aciem Ioculus esl Dominus (Exod. xxxm), potuit boc dicamus ibi inesse siniam, quod etiam < sacer-
ulique successores principatus filios suos facere, et dotes excelsorum, > propter sacerdotii dignitatem,
posteris propriam rclinqtiere dignitalem, sed ex- necesse habebant dc ofllcio prrcdicare, et moiuin
traneus de alia trifau eligilur Josue ut sciremus hoiieslalein habere, sicut et veri sacerdotes.
principatum in ,>opulos, non sanguini deferendum ltem Dominusin Luca, cap. xn : < Quis putas est
C;Se, scd vilae mcrilo (Nnm. xxvu). Al nunc cerni- fidelis servus, > scu < dispensator et prudcns?
mus plurimos banc 96 re,n bcneficium facere, sci- (LHC.xn) fidelis, > quaead salutcm sunl necessaria
licet, ut non quseraul illos in Ecclesia coiuranas implens : Unde Apostolus : < Haec commcnda fi.leli-
erigere, quos p'us cognovcrunt Ecclesiae prodesse, bus hominibus, qui idonei erunt et alios docerc
sed quos, vel ipsi ainant privato amorc, vel quo- ™(// Tim. n). ldonei > vila, et scieniia ct facundia.
rum obsequiis sunt deliniti, vel pro quibus majorum < El prudens,> ne del < Sanclum canibus (Matth.
quispiam rogaveiil, et, ul dcteriora taceam, qui ul vii) : Qucm constituit Deus , > auclorilale sua ct
clerici fierent iiiinicribus iinpetraverunt. mihisterio eligentium, canonica scilicet elrctionc.
Addendum ctiam quod nusquam icgilur Dominus Alioquin non miltilur a Domino, de qtio, ct consi-
sic infreiiduisse, incaluisse pro aliquo criraine, si- milibusdicitur: <Quolquot vcncrunt, i scilicel nou
cut pro monsiro Simoniara. Contra hoc cnira mon- missi a Deo, < fures sunt et lalroncs (Joan. x). Se-
strum pugnatiirus, u( illnd dc Ecclcsia ejicerct,«fla- quitur: < Super familiam suam, > nt sicul praeest
gello fac.lo de funitulis (Joan. n), > armalus, ua- diguiiate, ita praesil morum honeslale. tUt det illis,>
livanique mansueliidiiiem, quasi ad lioram, sccun- non ut accipiatabeis lac el lauam, oleurael ainur-
dum liumanilalein, cxuens, < vendcntes columbas cam, constituitur supcr eos; sed potius, < ut det
in templo ejecit.et mensas iiummularioruin subver- illini) lrilici,> divini verbi <mensuram, > secunduna
lil (Joan. x). > Quasi diceret : Per me inlrandum est capacilatem audilorum, elhoc « in tempore. Omnia
in domum meam. <Ego> enim <sum ostiuin (ibid.),> eiiim tcmpus habent. Esl lempus lacendi, et lempus
iion per vos acceditis ad EcClesias, vel spiritualia, loquendi (Eccle. m). > Pracdicalio vero si assidua
vci aniiexa spiritualibus. Sic enini <domuin meam, _ fucrit, vilcscit. Aliter autem consiituti super fami-
doiiuim orationis, speluncam latronum, el domum liara Domini, similes sunt sacerdolibus Belis (Dan.
iiegoliationis facitis (Malth. xxi). > Si ergo iia in- xiv), quifraclo vero ostio (Cliiislo, i quantuminse
canduit ct infrenduit Dominus contra figuram , cst, per ftirliva osliola (u( sordida munera, pecuniain
quanto magis conlra veriiaiem el inonsirum Simo- numeratam, carnis affcclura el hiijusmodi) inlrant
ni.r, quod ul bodie cum monslris, qnae pepcrit, ad allarc, in Sancia sauctorum, comedemes, et de-
ejicerelurde Ecdesia, opus csset, non tantuiu fu- vorantes, et asportaules obiata priucipum el popu-
uiculis, sed gladiis, conlis el fulrainibus dc ccelo lorum.
cadeniibus? Canonicain autem eleciionem pracdi- Talibus etiam objici polest quod dicilur in Deute-
clorura Irium modorum eligcndi, imilalricemquippe ronomio, cap. xx : < Quis est homo qui acdificavil
ci* succedenieni exprimens in Evangelio Dominus, domum novam, et non dedicavit eam? Vadat ei
ait: < Veuite post me, > etr. (Luc. ix.) < Prrecepla > revertatur in domum suam, ne forle moriatur iti
sine quibus iion esl salus, < iinpleudo, carncm ve- bello, et alius dedicet eam. Quis est qui planiavii
stratii cura vitiis ct concupisccntiis crucifigendo vineam, el necduin fecit eam esse conimunem, de
(Gal. v). > Qttia, « Si quis vult venire post mc, > qtia vesci oicnibiis liceat t Vadat et revertatur. in
pjcesse est <ut abneget semetipsum, el lollatcruccm 0 domum stiam, ne furte niorialur in bello, el alius
suam, ct sequalur mc (Luc. xvi).> De crucilixis ergo fungatur officio ejus. Vel quis esl homo qui despoi:-
eligendus est praclatus Ecclesiac. Et quia praedicia dil uxorein, el non accepit eam ? Yadat et rever-
communia omnibiis non sufliciunl eligendis, subdil: tatur in doinuin suam, ne fone moriatur in bello,
< Faciam vo3, > per auctoritatem, eldonorum, et el alius accipial cain. > Isti autem ecclesias ct ec-
virluluui iiifiisionem , ul qui prreest dignilalc, pnc- clesiaslica beneficia suscipiuiil, ct non dedicanl eas
sil morum honeslate, cl scientia polleat. El sic , aliquo opcre, aliquo servitio, et ita moriunlur i.i
praediclis implelis ct collalis, < faciam vos lieri > bello. Saepe eliain in se plantaiil bonam convcrsa-
pcr minisleriuin, el canonicam electionem eligen- lionem el doctrinam, sed necdura fecerunl eara com-
tium, < piscalorcs homiimm (Matih. iv), > anima- iniineni aliis cxemplo, et vcrbo prrcdicalionis, et
rum, non pecuniarum. Aliter elecli, vei spiritnale idco reverlaniur in domum, ct ecclesiam suam, si
beneficium adepli, similes sunl sacerdotibus Jero- haec non egerunt, aniequam ad aliam eliganiur.
boam, qni de novissimis el cxtremis pnpuli fecit Nunc autem eliguntur qui patdagogis indigenl; ct
saccrdotes idolorum : < Qtiicunquc enim vojebal, cum deberent alios doccre, indigcnt potius ab iilis
implebat manuni suam, ct ftebat saccrdos excels.o- doceri: <Quasi raodo genili infantes, > qui dcspon-
 125 VERRUMABBREYIATUM. i 1-6
dent sH>iecclesias, et alii cognoscunl eas, et miui-- A CAPUT XXXVII. ''
strando, el praedicando in illis. Ilem : Quanta eliami De qualuor generibti»tpiritUatium.
debeal esse purilas et sinceritas canonica»elcclionis,, Sunl aulcm qualiior genera spiritualium. 1* Sunt
patet ex verbis cl figuris Verilatis ipsius. Vide quami enim spiritualia per qure habetur vel habere praesu-
pure et sincere electus sit Josue, quam pure et sin- mitur Spiritus sanctus, ut virtuies et miracula.
cere alii jtidices (/ Reg. x) :' Saul, etiam reprobus,, _• Sunl eliam spiritualia, per quae confertur, vel
in regem, sed datus in ira Dei populo, eliam quia, collata augelur Spirilus saucli gratia in aliquo, ut
rogatus ab eo(// Reg. v). Vide David sanctissimura, ecclesiastica sacramenta (vide notas) praeter inatri-
sincerissime<de postfetanteseleclum (Psa/. LXXVII), > monium, ordincs, oflicia etiam ecclesiastica. 3° Spi-
et cornu olei in regem inunctum. Yide Gedeon gastri- ritualia sunt annexa spiritualibus, puia adjuncia
margos bovino more bibcnles, et voluptuosos abji- personis ecclesiaslicis vel ecclesiis, ut dignilates,
cere; pancos vero et sobrios (qui in virttile proce- deciiiirr, primitiacagri, redditus ecclesiae. .* Spi»i-
derent ad bellum contra Aiualecitas, ct lingenles; lualia dicuntur vasa, et vestes ecclesiaeconsecrata.
tcrram) eligere (Judic. vn). Yide in Numeiis viros, Prima impetrabiiia sunt, et de jure, et de faclo.
a viginli anuiset supra in viriute coiitra Madianitas Sectinda, de jure, licet non de facto. Yendunliir
pugnaiuros fuisse electos (Num. i) : quanlo magis," enim, sed Simoniain pariunl. Tertia, impetrabilu
praelali viriles rctatc, animo et uiorum gravitaie, stinl de jnre, nisi in casifaus, de quibus alias dicetur.
qui in virtiite procederent ad bellum conlra hostes Qiiarla, si conflari possunt, conilata omnibus vendi
iuvisihiles, in Ecclcsia esseul eligendi? Item ex possiint; sin autein tanlum personis 101 ecclesia-
verbo eligendi. Eligere enim est dc inler bona, me- sticis, non viris laicis. Prohibemur euiin in conse-
'
liora legerc. Aliter eligens potius 100 uegligil, vcl rratione distinctione quinta, Seo semel dicata, eliam
deiigit, et dejieit quam eligat. Ul auiem Simonia ligna ct lapides ecclesiae consecrata in comniune»
apcrtius suggillari doceatur, qualemcunqne assigna- usus rcdigcre.
lioncm, qua radices ejus notificari valenl, .suppo- Quod tcmporalia pro spirilualibus offerri possunt,
namus (alem. Siuionia esl quoliescunqiie ab homiue videtur cx Numeris cap. xxxi in fine : Accedentes
flt aliquid quo non gralis yel minus graiis dctur filii Isracl ad Moysen dixerunt: < Ob hanc causain
spiriluale heneficium. < Fit i dico, non < est. > Cou- offerimus iu donariis Doniiui, singuli quod in praeda
sauguiuitas enim a natura, a Deo esl, non fit ab auri potiiimus invcnire periscrelides, armillas, an-
liomiue. Cum aulem nalurae datur spiriuiale beuc- imlos, dcxlralia, murenulas, ut depreceris pro no-
ficium, non gratirc, < caro ct sanguis hoc revelat , bis Duminum. i Ergo pro tricenariis, anniversariis,
(Matih. xvi) t sic danti, non spiritus: nec est hrcc eihujusmodi, licet exigere, et dare pecuniam ? Non
Simonia, sed peccatuin allerius generis et morlale. est ita. Iliijusmodi soiutio snmilur ex hoc quod se-
LTrum autem, qui sic accipit spiriluale beneficium, quittir : < Susceperunl Moyses el Eleazar sacerdos
praeposilus magis digno, in ecciesia, (enealur illud omne aiiritm ofalatum, et susceplum inttilerunt in
rcsignare, non diffinio. Maxima cuim strages ori- tabernaculum testimonii, in monumcntum filiorum
retur iu ecclesia, hoc dicto. Fit dico aliquid inde- Isracl coram Domino. > Ex quo palet quia polesl
bitum, puta munus, vel obsequium sordidum prae- pecunia dari ccclesiae in memoriale et excilamen-
stitura, vel praestandum. Debiluin obsequiuin.cxclu- lum ejus, iu signura devolionis petentis suffragia
dilur, ut, cum quis vocaius in parlem sollicitudinis Ecclesiae, et in exemplum aliorum; nec dalur pro
ad suniptus episcopi mililal Ecclesiae, ul sic constel spiritualibus. lla enim ct Petrus in ccelo orat pro
episcopo de digiiitate, scieutia, virtulibus el bonis aliqoo, videns illum devotione et opere vicinari
moribus ejus, quibus pracdilo confert ecclesiaslicuni Deo, sicut Ecclesia, pro signo devolionis el operis
beneficium, nec ideo minus gralis. Per adverbium sic petcntis orationes, el suffragia ejus. Ergo ea
autem excludiiur ejus exspeclatio muneris, vel ob- ralione iicet mihi dare Ecclesiie, ut in ea inlilulcr,
sequii, vcl beneficii spiriiualis conferendi vel col- D * praebendas etredditus accipiam? Non est ita. Alia
lali, sive inlervenerit pactio, sive non. < Deus eiiim enim raiio hinc inde reformal paclum. Snffragia
videt in corde (/ Reg. xvi); > paclio aulcin et causa enim et orationes Ecclesire neccssaria sunt ad salu-
sinequa non posset officium sacerdotale exerceri in tem; cilra autem ecclesiasticos reddilus cst salus;
ecclesia, non cxcluditur. Paciscitur enim episropus aeque aulem aggregandus cst suffragiis Ecclesiae,
vel saccrdos cura patrono de necessariis naturae qui minus vel nihil dat, sicut et qui plus dederil,
inveniendis minislris aliaris ante dcdicalionem ec- cum devole et ex affeclu ea petieril, alioquin turpis
clesirc. Compleclitur autem liaec descriptio pestcm quaestus el venaiilas vidcbiltir in ea. Secundo, da-
Simoniacara et lepram Gieziiicam, non autem Cori- lur pecunia ecclesire in necessitatem, et sustenia-
licam violentiam., quae frangil oslium ecclesiae. mentum naturre miiiistrorum et iiiventionem lmni-
Pejor est duabus primis peslibus. Mallera esse fur naiium ecclesiac, et liujusmodi, sine quibus offlciini)
quam latro, Simoniacus quam Corita per preces c( divinum in ea rite non celebrabilur. Tertio, quan-
extorsiones principuua. doque dalur in ecclesia pecunia (quae tunc espen-
denda est in pias causas, alioquin enpidilas eam
exigit uon justitia), non pro spiritualibus et absst-
127 PETRI CANTORIS 128
lutione conferenda, sed pro pcena peccati in stippli- A pecunia aeque compelal laico, sicut el clerico. Ets
cium. In primo casu excluditur omnis pactio et enim pecuma ecclesiae a sacerdole detur alicui,
conditio. In secundo admillitur pactio, ut scilicel quandiu viverel habet quasi in annuam pensionem,
sacerdos paciscalur cum patrono de necessariis ille tamen non idcirco alligatur divino, vel ecclesia-
vitae inveniendis. Sic etiam sacerdos carens bene- stico officio exsequendo.
ficio ecclesiastico, pacisci potest cum alio, ut mini- CAPUT XXXVIII.
sliet in ecclesia ejus, duin moram feceril in scholis Quol modis commiltitur Simonia f
super necessariorum inventione suflicieniium lali Committilur aiitem Simonia fraclura oslii, qnod
officio cxsequendo; ul scilicet habcal non lanium esl Chrisuis, tripliciler : Munere a rnaim, a lin-
iiude vivai, sed unde pauperes pascat, utquod prae- gua, ab obsequio. Quae dislinctio ex Moralibus
dicat ore, confirmet opere. Simililer in tertio casu Gregorii (lib. ix, cap. 17) super illnm locum Jere-
admillitur pactio, qtiae tainen cum s\l [forle fit] sivc miae (cap. XLVHI)hafaeri potest: < Malediclits omnis
iii secundo casu, sive in lerlio, sic lieri debet, ne qtii facil opiis Dei fraudulenler, i scilicel, pro rei
proptcr eam infirmi scandalizeiilur. Turpis pactio, corporalis praemio, vel pro laudis verfao, vel hu-
inhonesla et cupida semper excludilur. Cum auiem. mani judicii gratia^ Est eniin nummus vanae gloriae,
oflicia ecclesiastica sint de genere spiritnalium, sicut est nummiis elationis, est nummus cupidilatis, est
saccrdos vendens officium suum, puta Iocan;!o se, nummtis sordidae ofasecutionis. Sed de boc ullimo
el operas suas, ct opera sua, el inslrumenla ecclc- quaeritur.si sinecxprcssa pactione pariat Siraoniam?
sire, etiam benedictione nupliali commitiii, Simo- Ita quidem. 103 Seu nunquid impensa obsequii
niam. Sic qui digtiitalem pauperem, personae stisp boncsti? Videtur: quidem velle hoc philosopbus,
iiisuflicienlem, pro emolumenlo lemporali illi ad-s . dicens (SENEC,epist. 42) : Hoc itaque in bis qiiae
neclendo, in ecclesia suscipit, alias 102 non SUD*>\affectaiiuis, ad qtiae labore magno conlendimus in-
niissurus coltum jugo, oneri et officio dignilnlis spicere dcbemiis, aut niliil_ii)illis commodi esse, aut
illius exsequendo, nisi propter augmenlum reddi- plus incoinmodi.
luum extrinsece addilum, vel addendum, nolam. Q.iaeiamsupervacua sunl, quaedam tanli non sunl.
el indicam, non lantum venalilatis officii, sed per- Sed h;cc non providemus, et graluita nobis viden-
sonae suae ad hoc exsequenduin. Turpius aiilcm cst tur, quae charissime constant. Ex eo licet slupor
sc ipsum venderc, onam aliquod extrinsecum. Ilem noster appareat, quod ea sola pulamus emi, pro-
ad idein, causa I, q. 2: < Quam pio inentis affe- quibus pecuniam solvimus; ea graluita vocamus
ctu, > elc. Ulrutn atilem sic habitam dignilatem, Q pro quibus nos ipsos impendimus, qure emere nole-
vel ecclesiasticum beneficium teneatur resignare, IIIIIS,si domus nobis nostra pro illis esset danda, si
qr.restio est. Sicul autem pactio vocalis iii spiritua- amcenum frucluosumque praedium. Ad ea paratis-
libus indica csl venalitalis et effecliva Siraoniae co- simi sutmis pervenire rum sollicitudine, cum pcri-
ram hominibus, ita et pactio mentalis coramDeo culo, cum jaclura pudoris, liberalis et lemporis.
et angelis, qui nonnisi mentaliler loquuniur. Sic Adeo nibil est cuique se vilius. Idem itaque in
ergo consistil Simonia in exspectatione immeris omnibus consiliis rcfausqne faciamus, quod solemus
accipiendi, et in couceptione ejusdem dandi, et in quoties ad instiiorem alicujus mcrcis accessiir.us.
spe utriusque parlis, dantis scilicet ecciesiasticiim Videamus hoc quod concupisciriius, quanti defcra-
beneficium, et sperantis retributionem, cl accipien- tur. S;epc maximiim esl prctium, pro quo nullum
tis, vel in spe accepluri beneficium ecclesiaslicum. dalur. Multa tibi possum ostendere, quae acqiiisita
Dare autein, est quandoque ita et accipere. Utrura acceptaque liberlatem nobis exlorserunt. Nostri
aulem sic adeptus beneficium ecclesiasticum lenea- esscmus, si isia nostra non cssenl. Atvideturloqui
tur illud -esignare.quaerilur. Sed cum exspectatio et de labore consequenle collatum beneficium, non
conceptio rounerura parianlSimoniam, qua; erit diffe- anlecedentc. ltem : Numnius ctipiditatis cum ex-
rentia inler Simoniam el lepram Giczilicam in boc D pressa pactione, et sine expressa paclione, cum
casu? Simonia quidem commitiitur in voluniate, lum prava spe cxspeclationis et conceptionis danlis et,
concipieiilisdare, lum exspeclaliouis accipercs lcpra accipicniis parit Simoniam. Usuram ergo et num-
vero Gieziiica in opere lanlum, scilicetcum datur, vcl mus obsccutionis citra paciionem? Ita qitidem , si
ctim accipitur, Itein : Si exspeclalio lantum interve- impensa obsequii sordida fueril. Si honesla, pula,
nerit dum accipicns ecclcsiasticum beneficium, a tali si dans bcneficium ecclesiasticum in accipicnte
scivcrit pcr conjecluras eum exspeclare reiribuiio- respicil gratiaifl, scienliam, probitatem, Christum
nein, licet iion conceperit ille dare, lurpis est in- sciliccl potius quam lemporalem utilitatem sibi
jjicssuscjtis in illudbeiielicium.quia nongratisestsibi praestitam per ©bsequium impensum, non eril
collalum. Scd nunquid lenelur ilJud resignare? Si Siraonia ; sed nec ipse hoc inluilu, ut temporale
autem nesciveril quod niunus exspeclet, si indigue- praemiura recipiat, ei obsequalur. Item : Quacritur,
rit praelatus, polerit et debel ei dare, el subvenire. si paclio mentalis, cum spe utriusque partis dantis
Sed nunquid parlicula, vel frustulum reddituura el accipientis scilicet, indebila saltem apud Deum,
ecclesiasticorum colJalum a sacerdote alicui, si ille faciat in fraudem Simoniae, pariaique ingressun».
:,iud veudiderit, Simoniacus erit? Non; cum talis vitiosum in snirit.uale beneficitini; verbi causa.;
 129 VERBUMABBREVIATUM. t30
Si patruus senex ncppti suo probo, eiiam boneslo, A serviens altari, non vivit de altari, el seminans spi-
dederil ecclcsiam suam, alias non dalurus nisi sttb ritualia, 11011metit carnalia? Credo atitem quod
spe percipiendi obventiones et fructus illius eccle- sic coram jiisto judicc ventilaretur haec causa; tali,
sia; quandiu vixerit, nec ille alias acceplurus spiri- saltem portionem redditniim, unde vivcre posset,
ttialcm, nisi dederil fructus illi anncxos, danli (ct assignaret. Injustum enim est inlegriiatem spi-
si sic habens ecclesiasticttm beneficium) tenealur rilualium aliquein habere ut cantandi in cho-
iilud resignare. Conslat lamen quod juramenlo in- ro, intrandi capittilum, ministrandi ad allare,
terposito, vel inleipoiiendo supcr concessionem et non integrilatem annexorumeis.Talia enim nee,
perceptionis fructuum, et ila vocali pactione me- etiara in pias caiisas, licct expendere. De communi
dianle ingressus talis sit vitiosus. Sed nunquid aulem porlione ecclesire, posset quidem elcemosyna
clectio alicujus,' si juraverit, vel se jTiraturum pro- iiujusmodi nnniia monasteriis, ve! aliis locis reii-
miserit, quod consuetudines illius ecclesiae scrva- giosis assignari; de ponione aiilem spirituai, ct
bit, el hujusmodi? < Beatus autem qtii fucrit pavi- singulari alicujus de ecclesia, non posset.
dus in talibus (Prdv. xxvm). > Item : Quid si ali- Cum nulem pactio mentalis ex parle utriusque
qnis adminislralionem dignitatis ecclcsiaslicrc ali- proveniens, facial viliosum ingrcssum, magis facit
cui conttileril, alias non collaturus, nec ille acccp- vitiosuin ex parte danlis ecclesiasticum bcnoficium.
turus, nisi redditus illius ei conccsserit usqne ad In manu enim ejus et voluulate est darc illud vel
Ires annos ad maritandum sororem accipicmis non. llle est ostium per quod intratur bene vel
bcneficium illad, ut et sic accipiatur spirituale, et male, videat necorriinipaiur, quo minus gralisd. tur.
deiur lcmporale? Itcm : Quid i'e resignante eccle- Si autcm accipiens bafauit voluntalera dandi miintis
siam vcl pracbcndam, ut cam conferal nepoii suo, l>er sc vel per alium, dum non dcderit, eique prae-
quempraelalus eogiljiirare, quod patruutniioii offcn- latus contulerit henelicium ecclesiasticum sincere et
dcl, 104 set' e' necessaiia vitae ex obvrntionibus sine spe aliqua muncris, accipitet illud pceaiteniiain
miuistrabii; qjiod muhi approbanl, cumque itigra- agcns super prava voluutalc sua, nec erit vitiosus
lum repulant, qui patruo aporiato neccssaria nii- ejus ingressus, cum sinccritas ostii maneat. 105
nisirare rcnuii ; quasi ea speet eo iutitilii illehoc Gratis euini accepil, cl ille graiis dedit. Et si enim
benelicium recepisset, et alius eodcm inluiu ri pravam et Sim; n a am, quo ad Deum, babiiit volun-
contulisset? liem : Si praelatus non alias datiirus tatem, posnilendo de illa, cum eam ad effeclum non
nepotibus suis minorihus beneficia ecclesiasiica, et perduxeiit, nihil Simoniace acquirit vel possidet.
si ad hoc idem ei parumper cogai caro, nisi obven- (£ Quemadmodum si in voluntate haberem quod
liones el friictns percipiat? In his omnibus casibus emerem a te filiam tuam mihi in uxorem; lu autem
"juaerilur si vitiosus fucrit ingressin, et° Simonia- graiis eam mihi dares, gratis et sine emptione eam
cus ? Item : Qui untim diiorum spiritualis sciJicet haberem uxorem. Ilem : Si furturn ecclesiae esset
heneficii, el ei annexi vendil, iietitruin invcndimni occultum judicio ejus secrelo, judicio videlicel con-
derelinquit, et qui unum emit, iieulrum incmptum fessionis, simplicilcr furlumest, sicque ablalum a
relinquit; ergo qui unum dederit et reliquum, et confcssore praecipitur reslitui; crgo Simonia occulla
qui iiiiuin accepcril ct rcliquuni. Sed pradalus ali- menlalis, scilicelj judicio ccclesiae inleiiori, non
quis alicui confert dignitalem ccclesiaslieam, alias exlcriori, Simonia est; ct adcplum sic beneficium,
non collalttriis, nisi frucltts ejus impignoraverit ad furiive scilicct et occuite resignandum. Confessor
cmendum, vel redimcndum agros, vel redditus ec- enim judex interior judicare dcbet restiluendum ,
clesiae, vel in fabricam, vel sumplus ejus concesse- cum Simonia|, quo ad Deum, commissa sit; jTidex
rit ad tcmpus ; ergo alierum recipit, el noit rcli- verocausnrum et exleriorum nonjudicabil hoc es,e
quum, quia non slaitm. Eadem est objeetio de anna- Simoniam, nisi reus publice hoc confessus fuerit,
libus, biennalihus, tricnnalibus, el liujusinodi, qux vel stiper hoc convictus. Ilem : Sit, quod aliquis
omnia vidcnlur facere in fraudem Simoniae. Hic P I accedens ad ecclesiam vel monasterium , dicat:
distingunnt quidam dicenles seqiieslralionent rc- Oflerome et mca huic ecclesiie, vel monasterio ad
riim ecclesiasticarum faclain communi auctoriiale scrviendum iri eo perpetuo, si sine ilislincTone rcci-
Ecclcsiac, cl ob ulililalem ejus, licitam esse; pro- pitttr, santis erit ingressus ejus. Si autem plura
venienlem aulem ex propria ulilitale, et ciipiditale quani oblata ab eo exigantur, vel si distinguatur
episcopi Simoniacam. iieriv: Hac eadem regula : inlcr sua et illum, ul sua scilicel sint causa cur
< Qui unum vendil, > elc, convincilur alios perci- recipiatur, viiiosus erit ingressus. Si. auiem ioter
pere Simoniace, et ad minus injustefructuspracben- sua el illum distingualur, ul scilicel ille sit causa,
dae alicujus per annum, el aliud spiriluale, cui an- cur sua cum ipso recipiantur , sanus el licitus er't
nexi sunl fruclus, sive in illo anno servicrit in ec- ' ingressus. Si autem monaslerium eguerit, ita quod
cjesia canonicus institulus, sive non. Si non servie- oflerentem se.illi, sine pecunia recipere nonpossit
rit, ergo percipientes fruclus sic, sublrahent ee- vcl susteritare, spiritualem fraternitatem ei conce-
clcsire illi perannum, et servitorcm, el servitium? dat, non corporalem; vcl.in exceptioncm paupcrta-
Si servierit, ergo suhtrahunt annexum spirituali, lissuae, cl siistenlalioneni vitae illtus exigeic pctesl
et i alliganl os bovi triluranti (/ Cor. ix), > sicque ab eo, ut e"umrc.cipial, cl lcmporalcs reddilus, qni-
151 PETRI CANTORIS 132
bus tanlum sustenlelur dum vixerit. Quod si per- ^ nimus. Itent : Si abbatem emere niitram, eraan-
petuos exegeril, jam manifesta cupiditas viliosum cipaliones, ct hujusmodi, „e episcopo sulijiciatur,
facil ingressum. Ex his aulem liquet non debere Simonlacum sil. Videtnr quidem, qtiia isia annexa
construi, vel fundari aliquod monasterium , sine sunt spirilualibus, quod quidem cst. Cuilibet au-
certo numero agrorum, pecorum et personarum. lem etiam in spirilualibus licel rcdimere jus suum.
Cum cnim isla augraentumsusceperinl, nonnisi dif- Unde projice pecuniam, ul emas tibi paradisum.
ficile laqueos et cupidilates Simoniae vitare polcrit, Item ; Quacrilur si Siraonia esl dare procuralio-
Qtiid si familiaribus episcopi niibi non benevolis nem, vel reddilus collegio, ul celebrel festum san-
dedero, ne famam meara apud eum Ixdant, sed si- cli alicujus in duplicibus, quod prius noniiisi
leant, nec juvent ut mihi conferatur beneficium simpliciler celebrabat, vel etiam pro decanlando
ecclesiasticum ? Signum taciltirnilatis cum babcant hynino novo, insuelo, et hujusmodi. Nec hic omni-
consulere episcopo vitiosura facit ingressum. Quid moda purilas est. Beatus Thomas Canluariensis, ut
si iion sinl familiares episcopi, el tamen eis dedero, Simoniam a domo sua penilus amovcret, insiiluens
ne famam ineam incruslenl ? Non propter hoc erit magislrum Arnulphum cancellarium, cum jur:i-
vitiosus ingressus. Sed nunquid si dedero ostiario mcnto astrinxil, quod nec cum paclione, nec sine
episcopi, ul ingrediar in capellam ejus, ubi ordiner? B paclione, usque ad canipulum pro oflicio cancella-
ISon, cuin ordo jam mihi debeatur examinalione , riae adminisliando acciperet.
meique susceptione in mati icula qure praecessil, CAPUT XXXIX.
eliamsi non praccesserit examinalio , vel susceplio , De pcena Simoniacorum.
et tamen hnjus causa spe ordinandi si ingressus Sequittir de poena Simoniacoruin. Giezi pro im-
fuero, quia dignus sum ordinari, non erit vitiosus manilate criminis percussus est lepra (IV Reg. v).
ingrcssus, si propter hoc ei dedero , quia nulla Simon damnatus in gehenna. In praesenli damn.i-
penes cum est cura de ordinibus. Exlcndit autem tionis ejus data est senlentia . < Pecunia tua tecuin
Simonia ramos suos ab altaribus in quibus radicata sil in perditionem (Act. vui). > Quidam etiam pro
sedet, el nidifical usque ad fores cl inlroiiiim ordi- libertate Ecclesiae rcdimenda vendens principibus
num conferendorum. Assistit enim capellanusordi- jura, et beneficia ecdesiastica, 107 consueta pri-
naloris, 106 ul> ordine collato, statim rapial for- vatus est praedicandi gratia. Alius dum confenel
cipes, et manutcrgium de manibus ejus, cur acci- ordines, diccns : < In nomine Patris etFilii, >defccit
pial consuctudinem allegans ; couquereus etiam in tcrlio signo. Obmuluit enim cum debuil invocare
quod non a singulis ordinalis singula manntergia « Spiriium sanclum. > Quasi diceret ei : < Gratis
accipiat; el saepe quod muttio acccpit vidua, rapil accepistis, gralis date (Matth. x). > Aicessoiiuin
nianiis ejus sacrilega. Archigalhis etiam causa prac- eiiam sicul ct principale. Uude Cyi iacus diaconus
scnlandi ordinandum in subdiaconum tres solidos, oblatis ei muneribus, ut veniret curare filiam Sapo-
in diaconum quinque vel quatuor, in sacerdotem ris regis, ail : Absil mihi Chrisli gratiam per nie
septem in pastum exigit. Sicut autem emere vel csse venalem! Prrcccdite, inquit nuntiis, non ascen-
vendere principale est Simonia, ita el aceessorium, dam cquum, sicul nec Cbrislus, sed pedcs sequar
etomnia ei adjuncta ex oflicio ecclesiaslico dcbita vos. Quxdam eliam mulier religiosa fere pcniliis
ci, cuiconfertur principale. Ergo vendere sigillum nihil manducans, et in exstasim, el visionem ange-
canipulum, juslitiam, ceram, ct htijusmodi, nisi lieam saeperapta, dttm sub obtentu aedificandreca-
paitpertas excusct, Simonia est. Unde Gregorius pellae, el agrorum emeudorum ad opus monaslerii
(homii. 39)superLucam (cap. xix) ibi:« Et ingres- illms, dona ab offerentibus susciperet, gratiam pri-
sus in templum ccepit cjTcerevendentes el ementes stinam, et spiritum propheticum, et alloculionem
in illo.> Mitlti, dum pro religionis habilu, sacro- amisit angelorura. El alii aliis modis plurimis a Deo
runi ordiiium locum percipiunl, religionis offieium graviter puniti sunt.
in meicimonium lerrenae negotiationis converlunl. D *"
CAPUT XL
«In teinplo columbam vendit (Joan. ii),>-qui hoc De eommulatione spiritualium.
quod quibusdam jure competit ad praemium lar- Sequilur de commulatione spirilualiura, quae
gitnr.«Juslitiam vcndit, > qui hanc pro praemii ac- emptionis et vendilionis contractui vicinalur. Unde
ceplione servat. « Emil in templo , > qui cnm hoc, et notam Simoniaefacere vidctur. Commtitalio etiam
quod proximo j'ure debet, negal, dato patronis pras- mercium in quibusdam provinciis, ubi copia monrta!
mio ut injuslam causam foveant, emit peccatum. non cst, locuii) tenet contracius cmpiionis et ven-
Qitibus dicilur : « Fecistis domum meara speluncam ditionis, ut pro mcrce merx, pro animali aniinal
latronum (Matth. xxi; Lue. XIX).I Per maliiiam accipiatur. Sic el commuiatio in spiriluul.biis, emp-
enim el cupidilalem occidunt ubi vivificare debe- tioni el vendilioni non mullum videlur absimilis,
renl. ltem : Quaeritur, siemere fralernitaiem islam et quod facial Simoniam. Hac ratione, commercio,
vulgarem a qiia quis expellitur non soluto pro- pactio couimiilatioiiis (propter quam resignatur be-
misso, Simoiria sit? Videtur quidem cuiii spiritua- neficium ecclesiasticum, prop.er quam etiam, rt
libus annexa sil, ut missarum solemniis, et suffra- per quam aperilur ingressus in aliud) Siinomam
giis, et orationifaus fidelium; hoc tamen non difli- facit, inter episcopum dantcm, consciuni latnen
 135 VERBUMABBREVIATUM. m
hujus commulationis, et inter resignantem benefl- A inttr lalern et vicarium teraporalem non facit Simo-
cium, quod episcopus proprio nepoti confert. Ergo niam, quia necessitate excusatur.
et inter resignanles, eliam cilra conscienliam danlis CAPUT XLI.
episcopi, in quo casu (scilicet episcopo inscio pa- De Coritis,
clionis hujiis commulalionis) heneficium illud non Sequilur de Corilis. Ciqusmodi sunt qm per pre-
Simoniace dabil nepoti suo, ille tamen Sitnoniace ces et violcntiam saecularium principum, sive ec-
illud aequiret. Ilera : Per bujusmodicommutationem, clesiaslicorum in Ecclesiam intriidunlur : el hoc,
prarcipue decimarum redcmptarum a manu laicali, vel quia damnum rerum temporalium limelur, vel
et reddiluumex loculis provenienlium, quodcunque damnum corporis, vel serviliter limenlur principes.
ecclcsiaslicum beneficium haberi polesl, et ita om- Sic auteni intrusi majus peccalum habenl, qtiam
nes prrebendreecclesirealicujus per commutalionem Simoniaci. Sicut enim latro pejor est fure, quia bic
lalium , non .Simoniace comparari possunt, quod occidi, ille fustigari praecipilur, sic ct Corita Simo-
lamen falsum esl. Item : Deuieronomii cap. xxu, niaco; quia hic in pace, scilicet dala pecunia , in-
< Si quis babueril uxorem, et quaesierit occasionem trat ecclesiam ; Corita vero per violenliam , fran-
dimittendi eam, postquam seniores civitatis hoc gendo ostium. Si ergo, ubi non delinquiraus pares
cognoverint, > sectindum legem eum punient, ct " sumus, si jubelur nobis non dominari in clero, sed
adjudicabunl illam ei in uxorem, < ila ut nou possil dicitur nobis : i Et dominamini piscibus maris ct
eam dimitlere omni tempore vitae suae. > A siinili bcstiis lerise (Gen. t), > id est beslialitcr viventifus
crgo : Si isle legilime sorlitus esl ecclesiam, et lantum, non illis qui recte vivunt, qui non commi-
quairil occasionem ut eam dimitlat, quia alia pin- serunt aliquid super quo corripi debenl; curn eiiam
guior est el uberior, secundum poenam consiitulam major dominus fcuda minoris domini non possit
in canonibus piiniri debcret, et in ca manere omni dare, vel ei praecipere ul dei, ncc major praelatus
lempore vi:aj'siiac. minori, ut det ecclesiaslicum beneficium. Sed nec
108 Nota lamcn quod commutaiio et perso- dare, cum illius sit iilud dare, nisi in casu , scilicet
narum el beneficiorum, auctoritale Ecclesiae facla, 109 in poena male dantis ecclcsiasticum benefi-
el ob utilitalem ejus, admittitur : quae vero lit ciuin, luncci praecipere posscl, ita ut meliori darc-
propler lemporale commodum, ubi aitendiiur sci- tur.Alilerpraecipientcset hujusinodi emancipatioues
licct magis propria utililas quam Ecclesiac, nrcvum et exceptioncs ab obedieutia minoris praelali procu-
babere videtur. Nolo tamen < os mcum in coeluin ranles, sanctitatem vel siiiceritatem oslii, non vi-
poncre (Psal. LXXII),> ut asseram boc esse Simo- denlur servare, sed particularia scliismata inducc-
niacum, cum sumraus pontifex Alexander II hujus- re, ex quibus coiiflabiiur illud iiniversale schisma ,
modi commutationem fieri ex dispensatione con- et separatio a Romana Ecck-sia. De qua Aposlulus:
cesseril, nescio sivc in scripto, sive sine scripto. « Nisi veneril discessio primum, el revelalus fuerit
Itcm Doniinus : < Gralis accepistis, gratis date homo peccali, filiiis perditionis, qni adversalur et
(Malih. \). > Et ilem idem alibi : < Si invilatus extollilur super omne quod dicitur Deus, aut qtiod
fueris ad ccenam, recumbas in novissimo loco, ex- colitui',*ita iit in templo Dei scdeat, oslcndens
speclans quousque dicatttr tibi : Arhice, ascendc se lanquam sit Deus (// Tltess. n). i Hoc aulem
superius (Luc. xiv), t Et Aposlolus. < Nemo sibi dico potius linicndoet dubitando, qn.im asscrendo,
stimal honorem,! elc. (Hebr.x.) Ex his tribus colli- < ne ponam os meuni in ccelum (Psal, LXXII), >
gitur, < quod gralia, nisi dalur gratis, non est maxime cum omnes rcs Ecclesirc sinl in poicslate
gralia (Rom. xi). i Sed eritne medium inter : < A majoris praclali, tunc lainen cttm iuinor praclalus
Deo vocari, etsuraere sibi honorem ? > (Hebr. x.) delinquit.
Absil! Non eniin a Deo vocaris, nisi per eum ascen- GAPUT XLH.
das, nisi gratis accipias, scilicet ut nihii tuum in- De poenaCorilarum.
terpretans, libi sumis honoreni. < Aliuude intrans .j. Sequilur de pcena Corilarum.Corc, igne dc roelo
quam pcr oslium (Joan. x), > aliunde ascendens, misso coinbustus est in signum acierni ignis lempo-
ab alio quam a Deo vocaris. Sed qtiid si fractiira rale sccuturi (Num. xvi), eo qnod violenler sibi
ostii lanliim sit in voluntate, et non in opere?. usurpavit oflicinni sacerdolale. Ozias eliam, quia in^
Poeniteas de volunlate et beneficiura acceptum, licet debite lctigil ibiiribuhim lanquam si sacerdos esset,
cum voluniate mala, relineas, gralis lamen daium. lepra percussus est (// Paral. xxvi): ila et Oza
Non mintis cnim accipiam codicem tuum, si giatis arcam (// Reg. vi), et Maria soror Aaron ob solam
illum mihi dederis, licet proposneriin illum emerc. delraclionem (Num. xn).
Coustat ergo ex his quod paclio sttper augenda pen- CAPUT XLIII.
sione (maxime hahiia inter clauslrales, cum curam De sanguinitis, qui wdificant Sion in sanguinibus.
animarum non habeant, et vicarium perpeluum in- » Sicut autcm lepra Giezi (/ VReg. v), sincerilaiem
stiuuuin, vel inslituendum) Simoniara facit; si ostii per quod intratur in Ecclesiam, et spirituale
iuter clericum saecularem el vicarium perpeluum beiieliciumcorrumpit, sic carni caro el sanguis.Ciim
qtirestio est. Tulius enim esset quod assignatse et enim datur el sanguini, non graliae dalur, sed na-
cerue pensiones esscnt utriusque. Paclio aulcm lurae. < Gratia enini. nisi gratis detur, noiiestsra-
135 PETRl CANTORIS 136
lia (Rom. xi). > Sicut ergo impedimentum esl lepra vos (Maith. xxv), > iiisiniians nobis se esse imiian-
Giezi, quo iiiiiius dalur gratis ecclesiaslicum bene- dum maxiuie in spiritualibus conferendis. Ob boc
flcium, ita et hic caro cl sanguis videiur impedi-*' eliam Pelrum el de alia tribu genitum Joanni pra>
mento esse. Ilaccaulem polius objicifendoet opinando fecit (Joan. xxi). Ilem Hieronymus : Moyses ami-
indtiro qiiani asserendo. Sic daniibus objici potest cus Dei, etc.,*supra in hoc eodem titulo fere in
quod similes sinl Judae, qui locnlos babuil dupliccs, principio. lteni: Si unus ex septem diaconibus, in
Domini sciliccl, in qtiibus erant res pauperuin, el septimana vicis suae non dislribuissel pauperibus,
proprios in quibus millebal qure asporlabat uxori et « proul unicuiqne opus erat, > quorum < eranl om-
bbcris. Qui si propter furlum, quasi unius diei com- nia commitnia (Act. iv), > sed reservaret ea vel
misit sacrilcgium, cujus merito meruit suspendi la- partem illorum, quo minus pascerentur paupercs,
•
queo (Joan. xn), quanto magis furlum el sacrile- uxori el liberis : Quis adeo mentis expers esl, nt
gium commillit, qui patriinoniuui crucifixi, paupe- non credal iiliim slatim essc percussum a Pclro,
ribus erogandum, non dico ad horam, dal carni et eodem fulmine el terrore, quo Ananias et Saphira,
sangtiini, sed officium dispensandi rcs pauperum, eadem etiam roalediclione, qua Simon Magus per-
dum vixerit, nepoli comniitlit; qucin eiiam imle cussus csl? (Acl. v.) Ncpotem ergo luum in cohini-
HOsumplus facluiumesse novit, non in usus pau- B ] nam Ecclesiae non erigas, lamen ecclesiasiicum be-
perum, sed in aiiibitioneni, vanilatem, el saeculi neficium, unde suslenteiur, ei assignare potcs. Sed
ltixtis, sicque fraudaturum, elspoliaturum pauperes, quid si aeqtte honeslus est, et dignus, ut extrancus?
imo Christum rebus, et bonis suis? Itcm : Cum de Sed et hoc periculosum esl, nisi probilas ejus exigai,
iiilrantibus iu Ecclesiam per oslium dicatur : < Qui el cxcludal omnem infamiam, scandalum el malum
non ex sanguinibiis, neqtte ex voluntate carnis, sed exemplum, quod de facili non sil. 111 Non eiiim
ex Deo nati sunt (Joan. i): > de intranlibus per exemplum a bene geslis noslris sumitur, sed a eor-
carnem el sanguinem dici potest: Qui ex sanguiui- tice, specie et superlicie illorum, non a vcriiate. Si
bus, et ex voluntate carnis, non cx Dco, nati sunt, eiiim dadi nepoti meo propter gratiam, alii meo
in ordinum et beneficiorum ecclesiaslicorum perce- utciuur exemplo, ut denl snis propter naiuiani ma-
ptione. Plures aulein sunl nativitates noslrae. Sicut gis, quam propter gratiam, dicentes : Nonne meis,
enim nascimur in baplismo Deo, ita el in sacra- sicul et ille suis dabo? ego gratia?, illedel naturae.
menloruin aliorura perceptione. Tales neqtieunt di- Ex praemissispatet, quantuui recesserimus a cuna-
cere : < ln manibus luis sorles meae(Psal. xxxi. i faiilispriiniiiva; Ecclesirc in conferendo adminislra-
Non eniii) cc_sideralur voluntas el bencplacituin lionem, et dispensatiottem rcruin pauperuin, con-
Dominicum, sors el haeredilas Christi eis confcrlur. *^ snetudinem polius quam anliquos saeclos sequcn-
ltem : A lalibus non jacitur sors super lunicam Do- les, qt!_si praescriplione nos luenles. Sed sic adeptus
mini inconsutileii), ul sortianlur cujus sit, sed scin- ecclesiasiicum bencficium, poteritne securc mori in
dunt eam, ncc sorlem requirunl (Joan. xix). Non eo, scilicel sine resignaiione ejus? Non esl meuni
cuim jacitur sOrs ctini relinquitur haerediias ceiia hoc dclinire, ne < in coelis ponamos meuin. >
sucressoii, et ii sanguine, et quasi jure hacrediiario, CAPUT XLIV.
iion sorle Domini succedunl in palriiiionium cruci- Conlra eosaui exuunt se g jurisdiciione tttorur.t
prw-
fixi. ltcni : li quasi crucifigcnlcs Doiiiinum iiiembris luoirum.
cjus pauca vcl nulla erogaudo, ulinam dividerent Corilis similes sunt ii, qui quasi per quamdam
vcsiiineiila sua, mittcnles soriera super eis quis violenliam eximunl, et subtrahunt se a jurisdictioue
quid lollerel. De talibus ail Michaeas: Vaeillis < qui el obedienlia minoris prrclali, auctoriiatc majoris
sedificanl Sion, > scilicel Ecclesi.im, < in sanguini- (Psal. LXXII).Quibus qnasi schismaticis obviarevi-
bus (Mich. III), > in peccalis : in carnalibus eliatn detur illud Apostoli in prima Epislola ad Coriiithios
iffeciibus danles carui cl sangiiini, putius ad de- cap. xu, de iinitale, el mutua el debita oflicii ex-
slruciioiieni Ecclesiae, quam ad aedificatiohem. Hi r> hibilione membrorum humani corporis sibi invicem
sunl velut upupae, quae nidificant in stercoribus subiiiinistraniiuin. Cum euitn plura membra sint in
suis. Sic danti ecclcsiasticiim faeneliciiim potest bumano corpore sibi necessaria et subservienlia,
objici: Quia < caro et sanguis revclal ei > sic darc, ne pereat corpus, qtiod fierel si omnia membra
noii < Pater meus qui in ccelis cst (Maiih. xvi). > essent unum mcrabruin, < non potest dicere oculus
ltein : <Qui non odii patreni et matrem propter me, > manui: Opera tua iton indigeo; aul caput pedifaus:
idesl, non postposuerit camales affecius, qudd noni Non esiis milii necessarii,i nec excelleutius mein-
illi in dando spiriluale naturae, el ideo. < non suntt brum inferiori potest prrecipere, ne sil aliis neccs-
digni Deo (Luc. xiv). >lteni Domiiius : < Qui suntt sariiim, ne serviat et obediat mediis : ergo niiilio
pater, et maier raea, et fraires niei? Etexieiidens i magis in meiubris Ecclesix spirilualibus debel haec
nianum in discipulos, ait: Hi sunt matcr, el soror,i unitas observari, ne fiat excmplio cl sttblraclio ofli-
el fratres niei (Matth. x). Omnis enim qui facit vo- Cii, vel obedienti* alicujus membri a jiirisdictione,
liintatein Patris inei, ipse est, el fraler, el soror, >i et servitute, et regimine minoris auctoritale et iu
etc. (Mutth. xn.) Quasi dicerct : Yir spirilualh > utiliiatc maj'orIs. Rem : Sanelus Bernardus in lilielib
carnaies uescit. Ac si diceret palri cl malri:« Nescio) auihentko et utili.ntii inscribitur De consideratione
 I3T VERBUMABBREYTATUM. 15g
("ib. Hi, in Gn.): Si Seraphim prrecipere vellet lliro->A uisi cognita causa, et iste oblignlur obcdicnlia mi-
niseldomin.tionihus neessenl iuferiores cherubim, nori praelalo super eum ordinato, etsi major eum
nec illi ordini, ut superiori, subjecli, sed qiiasii absolveril favore personae, vel bujiismodi alia de
prima frontcsibi responderent : Nunqiiid hocsusti- causa. Ileih: Non polest major praelatus privare Ec-
ncrel ille monachus, qui eos sic ordinavit, scilicet,, clesiam in aeteruum officio , sacramcntorum coila-
ut unusordo alio esset inferior? Absit! sed gravius,, lione, ut dicat: Nolo ut hoc, yel hoc sacramen-
sicut credo, vindicareiin illum,quaui vindicatiimsit . tiun alicui conferas lii aelemum : ergo ne: jurisdi-
in Luciferum, dominatioiieni et excinplionein ajuris- ctione, collalione ordinis, ct maxime nobili membro
dictlone Domini appelenlem (Isa. xiv). Qui cum pri- ipsius Ecclesise.
musesset(indeliciisparadisi(K-^/t.xxriii),i ob hoci Item : Cum excoiiiniuuicatus jtisle a minore li^-
dejectiisinanelnovissimusinsiippliciisiriferuii llem : tiir, ila ut non possil absolvi a majore, nbn quoad
Refcrlnr Cl legitur iiiem Bernardtis in zclum liujus Deum, n;c quoad Ecclesiam, nisi cum causxcogni-
ejionnliatis el exemptionis ab Erclesia cradicaridae lione, et digna satisfactionc, el consensu minoris
muliuin affectasse sedere in se.fe pap Tus per trien- pr.elati, qui eum ligavit; ergo jusle subditus alicui
iiiiini propter tria maxime : seilicei proptcr revo- Ecclesiao ordinatione, non polcsl
eniancipari et
candos'episcopos ad metropolitanum siiuin ut ei eximi a jurisdictione et polestate minoris, auctc-
112 subjiccrcntur et obedirenl, et abfaates ex- ritate majoris. tisi cum consensu minoris, eteliam
empios ad episcopum sutim, ul sufa cjus jiirisdictione Ecclesiae ejus, cl cerla cx causa, ut ob utilitateni
niililareiit. Secundum eral, ne aliquis in Ecclesia '
ulriusqne. 113 'lem Sapieritiae, cap. i : < Diligite
duas habcrel dignilates. Tertium, ne monachus in jttstitiam, qui judicatis lerram, > id esl, (errenita-
cella, velaJibi exlra convcntum drgcrel. Ilem: Moyses tem, in qua praeposili eslis judices et majores stiper
coiisilio Jethro constiluit decanos, centuriones, deliriqucmes, subditos el inferiores.
quinqiiagenarids, millenarios supcr populum (Exod. Quod enim cceleste et sanctum csl, nec habelis,
xvin): oninia autem hiec in figiira Ecclesiae facta nec poteslis judicare, in quo pares eslis minoribus
sunt. Nunqiiid Moysessi lurbasset oflicia et jurisdi- jtislis; quia ubi non deliiiquimiis pares suraus;
ctiones singulorum, non peccassel? Scd nec eliam, crgo nec major habel aliquid ordinare in dicecesi
ul ab uno appellaretur ad alium , pati voluit, ne minoris, vel aliquem emancipare a jurisdictione
fraudargiiiur vcl privarenlur olliciis sibi injunclis, ejus, nisi per desidianr, vel alio modp gravi deli-
nisi cum aliquid quaestionis naltim fucril, lunc qui- querit. Sed ncc etiain tunc delictum personac re-
dem illud praccepit referri ad se vel ad Hur, veiad ,Q duudal in damiitun Ecclesirc. Hanc etiam paritatem
Aaroii. Ergo multo magis debet in Ecclesia hxccx- minoris ad mnjorem , nisi ubi deliqucril, minor
cmptio a jurisdictione praclati ordinarii vilari, ne oslendit nomen fralernitalis. Scrihit enini major
lurbatio cl scissio olflciorum pcr hujusmodi exem- lninori sicul confralri. Item (// Cor. xm): < Non
piiones paruiU scliismata, et unilalis ecclesiaslicae possumus nos mnjores aliquid adversus verilalem,
scissiones. ltera adRom. xm: « Omnis anima po- scd pro verilatc.i Sed verilas liabet Ecclesiam hanc
testatibus sublimioribus"subdila sit. i Non uit po- illi fuisse vel esse subjectam, ergo contra hanc
testati, sed < potestalibus ordiriatis a Deo > in Ec- vcrilatem nihil potesl major prrcialus. Item Judi-
clesia, quibus i qui resislit, ordinalioni Dei resistil.i cuni VIII : Privatum Ephod quqd fecit Gedeon de
Item ad Hebr. xin : < Obedite praepositis vestris, inaiirifaiis el praeda flliorum Israel, quam lulerant
ct subjacete eis, > 1ninoribu*s vtl inajoribus. Que- de Istnaeliiis ct Ammonitis, verstun cst Gedeoni et
modb igilur major >>raEiatusaliquem emancipal a loti familiae ejus in rtiinam. Hoc Ephod privatum,
jur-j-ictione, e.t poteslate minoris, ne ejus sit obe^ esl annulus privatus, mitra privata, niitra abbalia-
diemiarius? itcsn : Si bujusmodi exemplio el eman- lis, ct [bujitsmodi spectantia ad privatas exemptio-
cipalio non licet sxculari potestati, multo magis nes.Ttcm Josue cap. xxu : Dominus prrccepit filiis
nec ecciesiasiicae, cum spiritualia majorem debeant ^ Israel ut unicum allare sibi erigerent in terra pro-
habere acqiianiiniiatein, quam saecularia. Verbi missionis; Rubenitae vero erexerunt aliud ullra
causa : Non potest niajor princeps emancipare ali- Jordanem. Unde offensusIsrael,drrexit acieni eon-
quem a jurisdictione, poteslale, fcudo el hominio tra fratressuosRubenitas, dicenseis persacerdoles
minoris domini, nisi cum causoe cognitione , ut si nunlibs: Cur erexislis altare sacrilegum conlra a>-
crimen dignum vel suspendio vcl exsilio commiserit. tare Domini ? Ob hoc pugnabimus contra vos, et
Sed uec Ecclesta persona est ut personaliler pu- allare sacrileguin dejiciemus. Qui responderunt:
niatur, et si praelalus "cjiisdcliquerit, etiamsi ipsa Altare memoriale Domini ereximus, non ul super
lota, non debei peccatuin praelati, vci eliara prre- illiid immolaremus Domino, sed in teslimoiiium
seutis Ecclesiae reduiularc in damntim Ecclesiae fu- quod Dominus sil nobiscum, et ul ibi invocareiims
turaevel praelalorum ejus futiironim, ciun et ipsi boni nomen ejus, quia laediosum est nobis ire tolies in
possint esse. Ergo ncc licita est hnjusmodi eman- Silo, in Galgalis, ubi cst illud altare modicum im-
cipalio in spiiilualibus, ctiamsi praelalus deliquerit. molatilium compositum a Moyse, ad quod tamen
Ergo cura ille obligetur hominio sap.culari doraino accedebanl cum imraolare volebant. Nunc aittem,
et minori, a quo non polesl absolvi per majorera non tanlum unictim altare erigiiur contra majus
PATROL. CCV. 5
 1*> PETRI CANTORtS 140
aitareel cpiscopaie, scd tria «el qiiinquc, uipcreat A facil, sicul Samson se cum hostibns occidit (Ju-
jtistilia, pereat et obcdienlia. Item : Ciim qnaiibel dic. xvi), scd sic sublaii sunt consules el pro-
provincia suum liabeat metropolitanum , quaelibet consules de medio, itl pauca vel nulla imperent,
(licecesissuurri episcopum, absurdum el enorme vi- et omnia Cacsar sil, qui omnia sicul omnibus Tm-
detur Ecclcsiam vel abbatem esse in episcopatu peret.
illius, et de cpiscopntu illius, et non sub episcopo CAPUT XLV.
illius dicecesis, non ei subjectus, licel sil deepi- Cohtra adulatores.
scopalu, et in episcopalu ipsius. Item secundtimor- Attestante Gregorio (lib. xn Morah c, 25), sictrt
dmem cl naturam rerum, non potesl genus gene- nummiis muneris et pecnniae effectus est simouirr,
ralissimum imperare specfei specialissimx, quod ita et nummus obsccutionis vel cxseculionis sordi-
non subjieialur generi siibaltcrno. Item de signifi- d;c, puta adulalionis. Miinus eniro gralis collaiuni
catione inystica miirrc abfaatialis qnrerilur : Si csi, sed nec donum graliae csl, quod confertur tain
cnim cornua inilraoin capite afafaatissigiiificant Yc« culpae qnam pecuniae, vel nalurae. Pestem itaquc
tus et Novnni Tesiamenlnm, ergo < si quid naium adtilationis Propheta sugillans, ait psal. cviu: < Et
fuerit quaeslionis (Exod. xxiv), t ad illum, ul ad induit maJedictionem sicut vesiimeniui», ei inlra-
cpiscopum est referendum ? Sic etiam dux gregis' B vil sicut aqua in inleriora ejus, ct sicut oleuiri in
videlur esse qui ventilel inimicos cornibtis Yetcris ossihus ejtisr.>Adulatio,inquit Aiigiistiilus,etoleum,
el Novi Teslamenli; si nihil significant; ergo milra et malediciio csl, quiael deieciat, et tormenia pa-
abbalis inanis esl.et superfliia, et puerilis, sicut rat. Et psal. CXL: < Corripiel me juslus in misc- ~
mitra pueri in recitaiione niiracuii facta ex sclie- ricordiact increpabil me, oleum autem peccaioris
dula ?Si annulus 114 CJUSeamdem signiQcalioitem 115 uon impiiiguel caput meum. > Auguslinus :
liabct, quam et aninilus episcopi, ergo sponsus et Oleum atitein csl falsa laus adulatoris, etsimulaia
paranymphus esl Ecclesiac?De lingulis eliam mi- dileciio, qurc mentes a rigore vcritatis emollit. Ili
irae, ei sandaliis ejus, quacrilur quam h.tbeaiitsi- siinl vciulitores olei, qui verfaa cadenlia tollunu
giiificalioncm.-necnen eldebenedictione ejus, qua, Sencca (epist. 20) : Oqnando eril iila djcs, quan-
" > do nemo meniietur in hoiiorem liii?Ob hoc auleui
henedicitur in abbatein, qualis sit, el si rcpcti po-';
'
tc.t. ji nmanda est p.iupertas qurc non invenil adulationci»,
De hac ail magister Gilbertus episcopiis Picla- quarii fovenl diviliac.Unde David psal. ctv : <Edidil
viensis, quia simplex est, sicut benedictio super terra eoruit) ranasin penelralibusregum ipsorum.i
cibuiri facia; lion enini confertur cuin impositione - Ranae sunl adulaiores garruli et Ibquaces; quo-
rrianus, uride et rrpeli poiesl; vel scmel benedictus runi garrituin et adulationem cxsccrans poeta,
et deposilus abbns, sine iteraticne benediclionis ail :
exerceat ofliciuniabbalis. Sed quomodo manus ira- Turba salutanlum (atas tibi perttrepil wdes,
, Jlic avitim cantits labttniis murmura rivi.
ponit aliis, usque ad diaconaluui? Fere videlur a
s'e ordiiialos mitlcre in vincam Domini (Matth. (CLAIIDIANUS lib. I, in Ruffihum.)
xx), sicut et episcopus. -Quomodo eiiam babel Ili sunt scinipbes: Unde sequiiur: < Dixit el veiiit
poleslatem stiper convocanda et celebranda synodo cccnoii)yi.ict scinipbes, i quae occulie pungiinl, ct
sacerdotum vel capilnlo, sicul asserebat sancttis lamen inagis noccitt qiiam ccenomyia";simililcr cl
Bernardus, et alii viri religiosi ? Yercndum cst ne adulatio magis quam detraclio : Unde Ps. LXIX:
hrc exeinptiones, et divisiones particularcr,, uni- <Aveitantiir slaliin el crabescaut qui dicunl niilii:
versalem faciant divisionem a Roinano rrgno spiri- Euge, cuge: > Augusiintis : Duo sunl genera peise-
luali, qure facta est jam ex parte a Romatto regno ciiloruin, scilicet viluperaiitiiim et adiiianliiini: scd
maleriali, de qua Apostolus! < Nisi venerlt disces- plus perseqiiilur lingua adulaloris, quam maniis iu-
sio primum, et revelalus ftierit homo peccali, filius teffecloris. Uirumqiie, id est vituperalio sive detra-
perditionis.qui adversatur etextbllilur snper omne D ] clio el laus, ignis est, qttovir, sictit aurtiin, prnba-
quod dicitur Deus, > etc (// Thess. n.) Hujiismodi tur in fornace, qui viluperio vcl laude tentatur. Exit
abbales excmptos Magistcr Gilbertus scbisinaticos integcr qui neulro rapilur. El Psal. xxxix: < Feraut
esse dicebat. Scd diceiur mihi : < Os tiiiiui pqnis in confrslim coiifiisioiiemsuam,qui dicuiit inihi: Eugc,
ccclum (Psal. LXXH). > Respondeo : Non. Iloc auleui eugc : t Qtii adulatorie de bono nieo inihi applau-
nori asserendo, sed o|iponendo induco. Non enim (liint. Iiem in Thrcnis primo Alcph, Hc : < Facti
licet mihi dicere doininopaprc, Cur ita facis ? Sa- sunt hostes ejus in capite, i quia adulatores, prin-
el Ecclesiae excaccant.,et:
crilegium eniin est opera ejns redarguere el vilu- cipes capita
perare. Yerumiainb.i horum solulioiiein, vcl qua Ciii caput est wgrum, cwtera tnembra dolent.
ratioue eis obvieliir, noh video. Scio aulcm quia Error eniiu principis trahitur in exemplum. Itein :
auctoritate canoiiis veteris vel novi non sit hujus- Quod magis noceat niel et levitas adulationis, qiiam
rhodi divisio, et exemptio in Ecclesia, sed speciall amaritudo detractionis, coustat, quia nullus adro
aucioritaie sedis aposlolicae , qriam *>honpatitur, sever.usesl el rigidus et sccurus, qtii hac peslc quaii-
Doniirius errare. Forte enim insflnctu et faniiliart doque non capiatur, in qua delectari videtur, cum
consillo Spiritus sancti Iegeqiie privala ducia hoc statiin eam a se non repellat. Ad lioc arguraentari
 Ul VERBLM ABBREVTATUM. U*
eliam poieris ex Ps. cxix : < Domine, libera animam A / (Deconsolat. I. i, prosri IJabegil, multo magis ro>
meam a labiis iniquis : > qtire detrahunt, et prohi- lestis. De his ail Salomon : i Mcl et lac sufa lingiia
bcnda delerrent, < ct a lingua dolosa , > quac lau- meretricis (Prov. v;, iu ore aulein sanctorum gla-
dando plus premil ct nocet, palliato IIne consilii, dius ct mors. El Boeiius (De cons. Phit.): Nulla
qit", cades cum adscendere cceperis. Unde et Pro- pestis eflicacior ad nocendum, quam farailiaris ini-
pin-ia contra eani qu.vreiis reiiiediiiin suhdit, vel micus. Talcsenim snnt et omnes amici, el oinnes
Doniiiius ei dicit: < Quid delur (ibi, aul quid nppo- iuimici.ilnimici enim hominis domeslicifl-af/A.x),!
naitir tibi ad lingiiam dolosam, > adulaloriam ? adulatores < ejus. > Dequifaus Dominus: < Populus
< Sagillae poleniis actttae cum caiTionihus desolato- liio labiis me honorat, cor auterii eerum longecst
riis. > lloc est remedium. llcm Ps. xxxm : i Pro- a me (Matth. xv). > EliJavid : < Dilexerunleum in
hibe linguam tuam a raalo, > delractionis, < et ore suo,ellingua sua mcnliti sunt ei (Psa/. LXXVU).I
labia lua ne loquaiiliir dolum , > adulationis; quo Et ileriim : i Quoniam laudalur peccator in deside-
ilolo recidit primiis homo, cujus radix in postcrilate riis animae suae, > ab adulatore, < et iniquus bene-
ejus inanet, er> qtiod adtilanli diabolo consciiscrit, dicitur, > etc. (Psal. ix, v. 24.) Et-ilerum: < In-
ciim ait ei stib palliato liue consiiii : < Quacuiique surrexeriint in me tcstes iniqui (Psal. xxvi), >
die comederiiis ex eo, eritis sicul dii (Gen. m). > adulatores, pejores calumnialoribiis, delractoribus
lioc dolo extolliiur diafaolica superbia in homine, el maledicis : < Et nientita esl iniquilas sibi. > Item
iit pracsiuncmlode se, dicat : < Ascendam in ccelum, Poeta Juvenalis de crcco adulatore, qui alios excae-
pouamqiie se.lem iiicain ad .iqiiiloneui, el ero simi- cavit:
lis Altissimo (Isa. xiv). > Unde Nemo migis Rhombumstupuit. Nam pturima dixit
Et ttia tervalum consume in scecula rhombum. ln Uvvum; conversus at itli dexlra jacebul
(JUVEMALIS Sat. IV). Belltta.
Poeta: (Satyra iv.)
Unde llieronyiims: Omuis adulator menle caecus~esl,
Isie cnpi voluit; qunl aperiius? El lamen illi
terrcno , favOre, et gloria , suaui et
116 Sitrgobant c.risl;e, nibil est quod credere de se qui pro quaestu
Nou possii, ciim laudalur dis requa poteslas. alterius animam interficit.; Hi sunt similes Joab,
lii sunl Comuidi, de quibus idem ait: 117 qui tenens menlum Amasoe, quasi siniulans
amicitias in osculo pacis, gladio mirabiliter fabrc-
Na.io comwda esl. Rides? Majore cacliinno facto et occullo percussit eum in inguinc, ct effudit
Concnlilur; flet, si tacrymas conspexit amici,
JVer dolel, igniculnm brnmw si tempore poscas, interiora ejus (// Reg. xx), Adulatio enim venenuni
AccipilEndromiden, si dixeris, CEsttio, sudat. et glalius cst occultus : Multum enim lacdit, el non
Non sumus ergo pares, melior qui scmper, et omnl' timetiir. Item Jerem. xxxvm : < 0 Sedecia! seduxe-
Nocle diei;ttepolesl alienuin sitmere vttltitm
A facie jaetare mttnttm, ttttidare pttrnlus, rtinl ct pracvaluerunl adversus le viri t prophetre
Si bene ructavil dominus. < pacifici tui, i adulatores, < dicenles : Fial pax in
. (Idem Sal. m.) diefausnosiris. Demcrserunt in cceno cl lubrico pe-
SeT el alios adulari docentes, dicnnl : des luos, et recesscrttat a le. > Quia :
Eisi nullut erit pulvis, lamen excuie ntillum. Cuni fueris felix, multos nunterabis amicos,
(OVIDIUS.) Tempora cum fuerint nubita, solus eris.
Et pbilosophus (SENECA,1. vi. De benefic. c. 50)! "-.. (OVI'D.lib. i Trist., elegia 8.)
-ail: Ob hoc uiium timendae smit divitire, quia easi Item in Proverbiis (cap.-i) : < Fili mi, si te laciave-
comiialtir adulatio, nec invenit divcs, qui ci verumi rint peccntores, > hoc cst, adulaiores, « ne acquie-
dir.it. Oh hoc mnxime ainanda est paupertas, quia[ sraseis. >liein: SiculJoabdolo occidit Amasam, iiaet
a quo amcris ostendil (ldem, epist. 20). Quippe non, Afaner filium Ner, quasi deosculaltirus eun (// Reg.
lialiet adiil.ilioucm comilem sibi parci ntein foriiinami xx). Huiic (quasi secretius eum alloculurus) voca-
hominis, et non persouam amantem. (Idetn, 1. vi 'D lum seorsum ali exercitu David, inlcrfe.it invidens
De beneftc. c.51): Sed nec in tanto Xerxis exerciiu i ei, co qtiod consiituissel David priucipem militiae
invenius est, qui ei veruin diccret, practer iinuin. super exercilum Siium. Cui silnilis cst adulntor.
Alii enirii maria non sullicerc classi ejus capiendae. Oinnis eniin adulator proditor esl, et Judas el Joab
iiileiideliant; alii non acra telorum grandini, et hu- (// Reg. in): In osculo prodilor, ndulatorin verbo.
jiisniodi. Snlus Demaraius philosophus accessil, quii < Meliora enim siinl i srcva < vuluera amici, quami
verilalem ci dixil, in hunc modiim : Victus eris et; adulatoris < oscula (Matlh. xxvi). i Itetn : QuoJ de-
a le ipso, nec seniies. Quippe isla tua nioles oppri- lestabilis sit adulatio, paiei cx eo quod ipsa esi fu-
niet le. Iiifmita enim vix regi possunl. ili sunl mes et nnlrix superbia?, quae esl maximum perca-
Sireiies usqtie in exitium dulces (Psal. LVIIJ. De. lum (Prov. xxvn). Unde Davi.l: < Et emundabor a
quibus llieronymus: Ad palriam tendentes, debe- deliclo maximo (Psal. L). llem : Ex eo quod fomes
mus morliferos Sirenarum cantus surda aure Irans- est, cl nutrix ignorantia:, qtiae esi periculosissimuin
ire, < obiurando aurcs sicul aspis,> eas pice linien- peccaium. Morbtis.enim qui non detegilur, non sa-
do cum Ulysse et sociis ejus. ili sunl scciiicre me- natur. Item : Adeo irrupil el proccssit pestis adnla-
reiricula?, quas htimana philosopbia a se, in Boetio,, tionis, quod etiam vt-rba et artem diclandi corruni.
US PETRI CANTOMS 1H
:
pit, iropos, solecismos, el qnosdam metnplasmos A rion posse. Item Deuteronomii xiv i.Non coques
ronlra regiilas conjTuigendi diclioiies et liaturain keduni iii lacte matris suae. i Et Exodi xxm, itenili
loqiiendi iiilroducens : utens plurali pro siugulari, Reg.xx,€antico amoriscap. i: i0,piilchia,si ignoras
cl ctim Deo loqtiainiir singulariler, homini loqui- lc, i hoc estquia ignoras te, in mendacio, adulaiione
niiir pliiraliter. Menilmur enin) dominis adco, ul eis deleclala, < egredere > a cousortio meo, < el abi
adtilando, auclorilates sacrae Scriplurae inscribendo pbst vestigia gregnm ttiornm, et pasce hcedos ttios. >
corrumpanius. Eo etiam tisquc invaluit peslis Iraec, ltem Isaias m: < Popule meus, qiii te faeatuin, etc.
qfiod" corrumpil argnmenlum cfficacissimum, quo CAPUT XLVL
prqbatur Trinitas persoiiaruiii : < Faciamus > scili- De itcceptoribus munerum illicite acqttisitorum.
cet < homincm ad ii'nagiii_m-el simililudinem no- Dicluin esl (cap. 21 et 22) de principalifaus el
siram(GeTi.i:,2;i),>Ctim ait, <faci.imns7>pluralitalem primariis acceptorilinsmuneruin illicitorum, etetiam
personartun requirit, cuin < imaginem, > unilatem Iicilorum, quibus libertas vendi videtur, rcslal di-
cssentiae. Nanc atitcm ponimus boc verbum < facia- cendtim de secundariis, iis scilicel, qui a primis
mus > m plurali nunicro, et similiter alia vcrfaa, ttbi aliquid accipiunt. Ul aulem proponenda melius pa-
nulla est pluralitas, vcl dislinciio peisoiiaiiim; scd _ lcant, disiiiigiiendum esl inter illicite acquisila.
-uec conccpiio, nisi conccpiionein adulatiouis, vel Qureilam enini illicite acquiruntur, el injTisle deti-
plniiiiiii dignitaium,-vel excellentiae, velis eam no- iicnliir, qnae ncc eliam in pias catisas expendi pos-
minare. Sicqiic hic melnplasmtis pcssimus inolevit, siinl. Iii quifatis cnim aliquod non hafaemiis jns do-
iil jam probari non po sil phiralilas pcrsonaruni, minii, in alios iransferre iiequinnis. Quas enim te-
«.uni dicitur i faciainus, t ctim ima persoun, ct ad ncniiir rcstitnere, tpiomodo aliis conferemus? Non
unam naturam tttainiir plurali, sicul )ilures, ei ad dimiltiliir pcccatuiii, nisi festitiialur afalatum ;iiee
plures indiffcraiter. Ilinc eliain in concilio Cnrlha- agilur pcenitenlia dnra isla delinenlur, sed fingilur
gii:ensi qunrlo dist. 5(3, lcgitur: Clericus qui adula- (AUG.ep. 54, ad Macfidon. et habetur 14, q^ 6 : Si
lionibus, vel prodiijoni vacare deprehcnilitiir, ab of- resalienn). Talia sunl.per simoniain, ftirtum, usu-
ticio degradcltir. El Ilieronymus in Epistola qnae ram, rapinam acquisila. De quibus prinia caiisa,
sie incipit: i Audi, lilia, et vide, > etc (Psat. XLIV), quaistioiie 1 <Non rsi putanda.iEl causa 14, quaeslio-
ait : Ne deciines aurwn tuani in vcrfaa nialitiac iie5,capilul.l,2,5,4. Quaedamamem injusteacqiir-
(Epist. ad Eustocbiiira De custodia virginitalis). runlur.et non iujusledeiinenltir purgato vitio, scilicel
Saepe eniin indeccns aliquid loquens tentat mcntis cum pcenitel qiiis super co quod male acquisiyil. Cum
arbilrium, si libcnter audias hoc, scilicet quod C 119 ergo res viiiosa non sit, quia Domino volun-
virgo ct liitjusmodi dieeris, si ad verbum ridiculuin tario ei scienle acquiritur, purgato nialoTnodo ac-
castt quandoque lafaaris. Quidquid Hgdixcris lau- qnirendi, sicquc cessante eausa, cessabit effectti;,
danl, quidqttid dencgaveris negani, lacilani vocant, quo niinus scilicet expendalur in pias causas. Ubi
el sanctam, et in qtta uulliis dolus esl: Ecce vcre eniii) Itirpiludo cst ex ulraque parte, danlis scilicet
anciila Dei, dicenles, ecce lola siiiiplicilas, non ul et occipienlis, poiior est pars possidentis, quia nec
illa horriiln, lurpis, liislica, tcrribilis; et quae ideo danli compelil -repetitio, uec aecipienli restiiutio.
forsau marilum non babuil, quia invenire non po- St-d eiiam sectindttra btimanas leges : si quis paci-
tuil. Naluraji ducimurmalo cum adulatoribus no- scitur cinn merelricc, vel advocato et hujiismodi,
slris libcnter faveinus, etqiianquani nosrespondea- dare ei detem solidos, a judice civiltcogilur ei sol-
mus indignos in iis iu qiiibus nos kiudant, et cali- vere. Quae crgo acquisila suniab hislrione, mimo,
du.s rubor ora nostra perfiindat, audito mendacio meretrice, advocato, medico ei milite, conditionc
in laude nostra, attameii ad laudem suaiu iiitriiiscciis ludi vcl iuiliiire seciiiidum artcm; et. sine fraude
laclatur anima. lteiu Ecclesiasiici cap. xin : « Diviti sequeutc, rxpeudi possuni in pias causas. Scd si ac-
deccpto, multi sunt rccuperaloies : loculus esl su- j. ceperit quis' dcccm, ut aliqueii) inlerfickil-gladio,
- perba, etjuslificaveriiiililluin. Humilis vel ei venciium prnpiiiet, licet milii dc sic acccpto
dccepliisesl,>
vel cecidii, i iusuper et arguilur : locutus est sen- muiicre accipere? Videtur per illam regulam i ln
«ate, et non cst daius ei locus. Dives loculiis esl, pari liirpitudinepotior est pars p.ossidenlis,inaxiine
el omnes (acucrunl, cl vcrbum iJlius usque ad nu- pnrgato vitio. Sed et sic videtur posse accipi a si-
bes perducunt. Paupcr locuius esl, et dicunl, Qnis moniaco. Non cst ita ; sed nec siiuiliter in homici-
est hic ? el si oJfendcrit, subvei lent illiim. > liein dio, vel propinatione vencni, et hujusmodi atrocis-
Vs. LIV: « Mollili suiil sermones cjus super oleum, simis seeleribus. Ncraini aulem licere accipere a se-
el ipsi sunl jacula. > Cassiodorus : Adiilato- cunilariis acceptoribus muncrnm illicitorum, quo-
res ab ira vullus Doiuini in futuro dividentiir, rmiv reslilulio praecipilur, sic constabit. Primo
quando in ullinia ventilatione paieas agranis sepa- exemple Stephani abbaiis secundi in ordine Cisier-
rabii. Et cur? quia < mollierunt > adulatione < ser- liensi. Qui cum fratres susleiitaiionera una die non
mones suos supcr oleurii, > ut sicul oleo niliil levius, baoereut, cnm uno converso perrexit ad villam vi-
taineii adulationis niollilies dicilur superare : ita cinani, in qria illis divisira meiitlicanlifans, cibuin-
iu coulrario iuiclligalur tanlo scclcri par iiiveniri qua fratribus qiiicriJantibus, quidam placenias eou-
U5 VERBUMABBREVIATUM. liG
verso, quidam cascos, qttidam cadnni vini dabant. A sit, sed redde cum dominis (Tob. n). i Non ait:
Qure abhas ab eo accipieus, ct supcr asiriiim, cui Vide ne eiim furata fucris, sed i ne furlivus, >furto
hisiilebat, imponens, cinn cssenl in redittt, inlcr scilicet per te,vcl quemciiiiquealiiim prtmosubiatiis.
psallenduni et orandutn diligcnter quacsivit a con- iFilii eniin sanctonini sunius.iiec licet nobisaliqtiid"
versOa quibuscleemosynnm accepissel, qui mullos de funo cdere, conicdere, vel contiiigerc (ibid.). >
cnnmerans, dixit sn a sacerdotc iliius villaecleemo- Exemplo ciiairi beali Fursci, qni tunicam funebreiii
synam accepissc. Quod audiens abfaas, pastoribus accepc, at a quodam. Scd nunquid non accipiam
et pnttperibus sibi factis obviis, slalim ca oiniiia slipendia a Domino mco, vel solutionem debiti de
dislrifauit. Cui conversus : Afasil!mi afafaas,ut lianc pecunia mista, viiiosa scilicet et non vitiosa mistim?
rcm facins. Fratresenim domi nioriuntur fame. Cui Videtur quod non.exeiiiplo beati Launomari, iinde
abbas : Saccrdos iilc Simoniacus est, ncc dcbemiis suprain primo lilulo de avarilia. Item Ilieronyinus :-
quidquam accipere a lalibus exempio Tobirc, qui in Nihil accipiendum ab iis quos scimus de lacrymis
cxtrema eiiam pauperlale audiens vocem hoediba- paiipcrutn yivere, ne dicatur libi : < Si videbas fu-
lantis, qneni uxor ejus domuin altulerat, ul inde ei rem, currebas cum eo(Psa/. XLIX).> Et illud Isairc:
ptilnieiilaiiiim facerei, dixil: i Vide ne furtivussil, «Vaegcntipcccatric', populogravi iniquiiale, scmiiii
scd redde eum dominis, (ilii enira sanctoriim su- y iiequam, filiis sceleratis ; dercliquerunl Dominum^
iniis, nec licet nobis aliquid de furio edere, vel con- falnspheniavciiinl Saiictum Israel, abalienati sitni re-
li.igcre (Tob. n). i Nunc aulem moderni religiosi trorsum (/50. i). > Excludit itaque Hicronymus cum
pussim a quovis niunera ublala recipiunt, afaulcntes ail : « Quos, > non < quae > scinins cssc dc lacrymis
illa aucioriialeaposlolica ; i Nifailinlerroganies pro- paupcriim, sed < quos, > etc. Immeiisiim vitiosuin
pter conscientiam (/ Cor. x). i Ut autcm mclius sug- dalorem, qui nisi in inodicn ofalalione cxcluditur;
gillelur hrec species avaritiae, inspicienda cst radix quandoque eliain afacucharistia ct privata coniniu-
cjus, quae in arquisilionc rei primovitiosc acquisilae nionc iuler alios non repellitur, uisi inslilcrii. Si
vel detenlaeconsistil. Cujusmodi primarios acceplo- vero itec pecuniam magnam esset ohlaturus, exclu-
res t)ominiis in Luca per Joamiem Baplistam re- derctttr, sicut el infamis el iioiiiinafailis, per quem,
darguens, ait publicanis venientibus ad ctim, ut si (|uid acccplum fueril, scandalmn oriretur. Ilein :
baplizarentur abeo. Quidixerunl adillum : < Magi- Excmplomagislri Petri Abailardi, qui acomile Tlieo-
ster, qnid faciemus, ne excidamur el in igncm mil- balde aliqua sociis distribuenda, nisi cx redditibus
tainur? Nihil amplius quam quod conslituiuiii cst meris siiinpla essent, noluit accipere; sed dixit se
vobis, iaciatis (Luc. m). i Ambrosius elBeda aliam r illa alias provenienlia datnrum canibus, faesliis, et
lcgnnl translalionem, scilicct hanc : « Niliil tiltra avifaiis roeli. Itcni Ecclcsiaslici cap. xxxiv: <Immo-
praesciiptum exigatis, i sive pecunia', sive angariae, laniis e.\ iniqiio Iticro oblalio esl maculata, ctnoii
vclperangariam. 120 Sed quomodo ullra prasscri- siint beneplaciia} Deo siibsannaiioiies injustoriim, >
ptnm vel conslitutuni ? An praescripluhi conslitutum id est ofalationespro qujfauseossubsannat Dominus,
icgis divinaevel humanac inlelligis ? Si divinre, ut quia, i dona iniquorum non probat Altissiinus, nec
ibi, « Utfaciant judtciumcoiiscriptiim (Psat. CXLIX), rcspicit in oblationes iniquorum. 121 Quia qui of-
oiiines possessores domoriim, et villaiiun, et agro- ferl sacriliciiiii) ex subslanlia pauperum, quasi qui
ruiii transgressores constilucs. Si humanre, quae fit viciimal lilium in conspeclu patris sui. t Glossa :
aucloritate principis cum assensu popnli, inetam Qnaui (ielcslabilc esl sacrificiuin, quod orbali dolori
et terminum in bujusmodi jure non invenies sed patris comparaliir!
avariiiam uostrametpravasconsiietttdines, laqueos- Item Hieronymus (epist. ad Nepotianum De viia
qtte et relia avariliae in jus convertes. Quod etiaiu cleric. cap. 11): Qui a raptoribtis simoniacis, fcene-
JiodieJactum est. Iuterrogaliaut autem. cl mili.ics, raloribus, munera accipiunt, similes sunt iis qui,
dicentes : < Quid f.icienius el nos ? >El aii illis : riiinorcs pisccs devoralos a magnis devoranl et eo-
i Nemincm conciiliatis (qui hoc po:e-,lis, <;uodnon. D inedunl. Sicul enim sic devorati nulli usui sunt apti,
lurba), nequecalumniam faciatis. et coiiicn.li eslote ita nec oblatio talium ulli usui, nllive religioni apta
slipendiis vcsiris (Luc. 111),t consliliilis inililiae. Ne c&t. Iiem : Tales similes siint Achan et sociis cjus,
praedam per calt.mniam vcl exaciiouem quaeratis, qui conlra pneceptum Domini furati siinl regiilam
<sed estote conienti stipendiis vestiis. > Turbis au- aurean) de analhemate Jcricbonlino (jostte vn).
tem dixil: < Qui hahel duas titnicns, det unam non QimTenim injuste acquisitum est, non est offeren-
habenli (ibid.).> Quasi diceret: Ntillum oflicium, se; diim, sed annlbeinalizaiiiliim, id est suspendendum,
xus, condilio, vel aetas ab agenda misericordia ex- et ab usu humano removendum, qnia resliiuendum.
cludilur. Omiiibns.enini hoc prxcipilur. H;cc ergo Usus eniiii bonus non jTistificat male acquisha.
eril tibi forma cl regula discemendi a. quibus liceat Hieronymus '(<!• 5. Neque enim) : DiligenlCr discu-
aceipere, vel iion. Nihil ab aliquo accipias quoil tiendum esl el cavenduin, ne' qtris afiquid lulerit de
sopra praescripium euin accepisse coguoveris Sed aliquo anathemale, nc propter i"ud niulti perdan-
oec ab atiquo eiiam a inanu ceulesima trans;'saim, tur. Ilem : Tales sub pra-textu religionis vel paupcr
ihjm viltosnm fueritel restiicendiim; qnod verbo lalis a lalibus munera accipienies, similes suiit
Tohirr proiiari vidclur, ubi ait: i Vide nc furSivus Gcdeoiii, qni acccpit a popitlo iuaures, ei quaccuu-
 147 PETRL CANTORIS 148
qiic aurea de prreda Madiauitarum, ul inde facerelI A Propheta de Chrislo : i Dispersit, dedil paiiperibtis,
Epliol et Theraphim, < et factum est boc Gedeonii jnstiiia ej'us manet iri saecuhimsaeculi(Psal. txi). >
ct omni domui ejus in ruinam (Judrc. vm). > ltem : Et beata Virgo in canlico sno ait: <Esurictitcs inv-
Similcs sunt- illi Sauli, quem * projecit Dominus at ptevit bonis, et dtvites dimisil inanes (L«c. i)'. >
facie sua, ne esset rex in Isracl (I Reg. xv), > Ilem exemplo-Elisaei,qui vasa vacua implevit, qno-
co qiiod eonrlra prrecepium ejus reservasset Agag usque stetit oleum, quousqiie suflicienler scilicet
regcm pingiissimiim, cl qurcquepotiora de praeda viduae exhibuissel lniseiicordiaui (/ VReg. iv). Nunc
Amalecitarmn, trt immoloret ea Do-nino. Item auieuv vasa repieta Hnplcmus,non ul olcum slct,
Isaias (cap. i): <. Qno milii.muhitudinetn viciima- sed ut elDuat et emanei, conferentes eis misericor-
rum vestrarurrv dicil Dominns? Plenns sum. Holo- diara qui non indigenl, sed abundant iri lemporali-
catista vestra npliiL i Hieronymiis (in c. t Isaiw) bus, quod est addere ligna silvis el aquas mari.
hunc locum duoiius inodis exponcus,. ail: Polesi et Ilem Dominus in Luca cnp. xiv : « Cum facis pran-
lioc de illis accipi, qui rapinam vel avaritiam in dmm aut cceiiara, noli vocaic amicos luos, neque
altaribus offerunt, vd pmiperibus Tribiuint Item : fratres lnos, rtcquc cognatos, neque vicinos diyites,
« Honora Domimim de tola sjjbstanlia lua (Prov. nc forte et ipsi le reiiivitenl, el fial tibi relribuiio.
m), i id est Hcite acqitisiia. Tua eniin non esl illi—Q Sed cuin facis convi.vium,voca. [»aiipcres,de))ilcs>
cite acqutsila, quia restiliienda. Sed nec licite ae- clamlos, crccos, et bealus eris, quia non babeut
quisiin tua est, cum tihi alias non sil salvum, quod retribuere > libi. Itera in eodem cap. xiv : « Exi
r)ro afalaus restituas. II enimlantutn in bonis ali- cito iu plateas, et vicos civitatis, et pauperes, debi-
ciijus coiiiptitatiir, qtiod deducto aere alieno, resi- Ies, caecos el claudos inlroduc iiuc, et compclle
duum e.ster. Esl ergo regtila, qnia ininqunm iilicite intrare. > Divites ad nuplias Domini intrare volunt,
acqiiisHum est accipiendum ab aliqtio, nisi causa sed iion per angustam portam. Quidam enim se
pr.cdicationis, qua converlalur, vel nisi in extrema excusat, dicens: < Yillam emi, et neeesse haheo
nccessitate ; sed ncc licile acquisilum, nisi salvuin exire et videre illam; rogo te, babe me excttsa-
ei residuumsH ei, unde ablata resliiuat, vcl dcbita lum, t etc. < Uxorem duxi, t clc. Iteni Joannes iu
persolvat. Coulra hanc enim regnlam accepla, canonica epislola tertia: < Charissime, fideliier f&cis
credo, ab eo qtri accipit, esse resliluenda. Si auteni quidquid operaris in fralres, et hoc >maxime t in
objicianl aucloritalem ApostoK, sciJicet: <Nihil in- peregrinos > el pauperes, a quibus nullam exspect-S-
lerrogantes propler conscientiam (/ Cor. x), t dici- reniuneraiionetn, < qtii lesliraoniura reddent chari-
mus, quia de idoiothytis inlelligenda est. Sed et bi lati luaein conspcclu Ecclesiae.t liera exemplo mo-
similes sunt sedentibus et manducantibus in idolo, C nachi ditissimi ccenobii consulentis cuidam volenii
qtiia, cum scandalo fratriim, rapiuas el hujusmodi claustrum stiuni inlrare cum multa pec.unia, qiio^
illicile acquisita ab offerenlibns accipiunt, cum po- intrarel cJaustrum pauperis monasterii, ut hafaercnl
tius essent resjituenda. Item : Agentes et consen- pauperes Cbristi, ibi degentes, quibus pascerenlur.
lieutes pariier pcccant, parique pcena puriiendi sunt Ob quod consilium datuni correptus a fratribus,
conseniientes, qiri a talihtis incorreptis accipiunt. veniam accepit a Deo. Nerao est hodie qiii offerenii
Item ad Epbes. iv : < Qui furabatiir, jam non fure- niunera dicat: Da indigenti, non mihi. Non euim
tur; magis autem raboret operando manibus suis, indigeo, quia sufliciiinl mihi mca. Item Isaias c. i:
quod bonum est, ut habeat undc tribuat necessila- 123 '. Subvenitc oppresso, > eum suslentando cifao,
tein patienli. > ab oppressione sua eripicndo. < Judicate pupillo,
122 CAPUT XLYII. defendile viduam, et venile, ct arguiie me, di-
Conlri eos qui dani non indigenlibiis. cit Dominus. > Nunc auiem divitibus daut iim-
Quod non licet accipere illicite acquisita sub nera, sequunliir relribuliones, vel vicissiludines in
prrctexlii religionis vet paupertatis, disputatum est. remuncrando et ulciscendo, « pupilio > el egcno
Nuuc aulem quod non indigenti acciperc eiiara li-, I» <non jndieaiH, i scd divHi. «.Causa viduao vcl mi-
citc acquisila, vel tali dare non liceat, ostendetur. serabilis personae < non ingrcditur ad eos (Ibid.), >
Quaeduo, quoniam adjuncta sunl, primo monstra- ut causam ejus foveam, jtivenl patrocinio, el ilU
biinus non esse danduni non indigentibiis. Untle quodjtisiiim csi, ndjudicent vel indigenteat pascani.
Prosper in libro De contemplalivavita (lib. n, c. 10): ltem David:i Edenl pauperes et saturabuntur (Ptal.
Paslor Ecclesiae istis, qiiibus sua snflrcitint, no-u xxi). > El ahfai: < Viduain cjiis Iienedicens benedi-
debel aliquid erogarc, qiiandoquidein dare habenli- «IIII, pauperes ejus saturabo panibus(Psal. cxx.xi),>
bus, nihil aliud esl quain perdere. Item Hierony- non ructantes. Iteni Aposlolus I Tiin. v: « Viduas
inus (epist. ad Pammacliium Sanato vulneri).: Sa- (qnae vcre viduae sunl, >id esl sicnl a viris, ita el a
crilegium esl res paupertim dare non paupcrihtis. cnris et auxilio iinindicxutrc el desiilatae)< boriora, >
El iiem (epist. ad Nepotidnum in fine): Paupeiibiis necessaria prrebendo, el solatiis fovendo. < Si qua
daiidum est, non ruclanlibus, nori phasinnas aves aulem vidua filios aul nepotes habct, discal pri-
lentis vaporibus coquenlihus, non gnalhouihus, non nium domum suam rcgere. > Quasi, si aJicui ittilis
permenonibus, non in otio, el cibo alieno vivcnlibiis. csl, vel si babet undc siisienlciur, sive de proprits,
Cibus alienus est, qui uon cst proprii Iaboris. Itera sivc de bonis parcntum, noii pascatur rebus Ec-
U9 VERBUM ABBREVIATUM. *S>
clcsiae. tSi aiUcm vere vidua esl et desohtta, > tunc A Quod non considerans Aiexander, rcprchensibilis
rebus Ecciesiacalattir, ita qtiod nionasieritim non fuit. Ctim eiiim ad eum acccderet miles scnex et
inlret, nisi aeias ejus ad boc competat sexaginta an- slipendiarius, cl cmerilits, rogans Mipeiidia militire
iiorum. i Si quis aiilem fidelis habet viduas > aliquas surc, eo quod diu cunt eo militassct, ct glo-
iibi coiisanguiiiiiae perlinentes, vel jnniores, i sub- riam triiimphi sxpius ejus auxilio a_ hosiibus
ministret illis, ne gravetur Ecclesia, ul iis qure vcre obtinuisset, ail illi (lib. n, c. 16): Do lifai
«idnae sttnl, suflicinl. i Ecce quod Apostolns gratis, civitalem illam. Qui respondit : Non sum dignus
el sine oinniinoda recompensalione lemporalium lanlo-miinerc. Cui Alexander : Non quidle accipere
admiltit vidiias in consortium Ecclesiac, < quae verc convenint, sed potius quod nie darc deccat, atlemlo.
viduae sunt, i el aelalis compeleniis, aliis veris vi- s{ Scneca (in libris De beneficiis): 0 animal tumidissi-
duis, cilra aetalem, non concedil ingressum, sed iiium, animal gloriso, qui le totiim- couimetiri de-
prxcipiieis de lionis EcTesiao alimoniam exhiberi. bueras pcrsoicc el modicitali acc.rpieulis, ut le mii-
Ilem psalmo cn :'< Faciens misericordias Dominus, niisque tuuni pro compelcntia iilius tcmpcrasscs.
et jiniiciiim omnihus iujiiriam patieulibus. > Inter- Item (ibid.): Quidain accedens ad aliuin pctiit rau-
linealis: MiscricorJia ergo in omnes est facienda. mis modicuni ab eo. Q li rcspoudil: Majori dignus
Unde alibi: < Oiiini petenli tetribue, et orani pelenli U es, nec me lam iiiodicunt dare decci. Qui cuni pe»
da (Luc. vi). > El item : < Si esurieril inimicus liisset raajus. respondil : Nou tantum meruisli,
tutis, ciba illuin (Prov. xxv)..i Sed objicit sibi Au- ideo nec taiiltim libi dabo. 0 animal avarum, qui
gtisiinus (lil). iit De doclrina Cltrist. cap. 16) iiliul et minus et majiis muniis captiose sublrahis (ibid.,
Ecclesiastici c. xn : <Da bono, et ne receperis pec- c. 17). Cui etiani des, considerandum, juxla illud
calorem; benefac humili, et non dederis impio. > poctac :
Sed in hoc verboriini conflictu, duo, iino tria atlen- Videlo cui des.
dcs : naturam el gratiam, qttse naturam vitiatara Et iternm : Desudet eleemosyna in manii tun, ctc.
reparat et vilium, Da nalurae, quia homo, si indi- (Eccli, xxix.) Et iterttm : Nou magis turpc esl lurpifaiis.
gel scilicet. Naluram aulera quandoque carnalita- dare, qtiam ob lurpia dare. Malum est iiidignis d«
tetn et sanguinem vocamus; et cousanguineis dabis patrimoiiio Cliristi dare, periculosum esl, de illis
de proprio, de patrimonio luo, non Cliristi sanguine dispensatores rcrum pauperum consliluerc. Per hos
acquisito, cujtis dispensatio credita est viris eccle- enim, cunt non possint amoveri, diu defraudaltir
siasticis, ut illud paupcribus dislribuanl. Ob hoc Clirislus, per illos ad lempus. Qtiarc, ctiam consi-
enira praecepit Doniinus in lege, ul talis eligerelur deraadum. Hrcc esl enitn Christiana consideralio in
sacerdos el Levita, qui dicerent patri et nialii: Non C oinni munere conferendo, quo anlmo scilicet del,
novi vos (Deut. XXXIII).Sed nunquid consangiiineo siiiiplici scilicet, ut lanlum propter Detun, qui iion
i;:co bono et probo, non dabo de palriiuonio cru- quaiitum, sed ex quo animo deiur, aitendil. Dcs
cifixi? Nori, ut erigas eiini coluimiaiii in Ecclesia, ergo, quia propheta, qnia bonus, qiiia.eiinm liomo,
propter perniciem exempJt. Non enim consideratur elindiget, litinqiiam quia peccalor et histrio. Qua-
quod bono dcderis, scd qtiol coiisangiiiuco, ut tra- liior.sine mtirmtiratione, sine jaclantia, sine ex-
banl in exemplum. Gratire daet praecipue de palri- probralione. « Flual ul ros i munuset < eloquiiiin
monio-crucifixi. Gratis eniin conferlur. Unde et liium (Deut. xxxu). i Cilo etiatn, quin non lulit
potitis grati;c, imo soli gratiae debel conferrt, non hoc gralis qtii cum rogaret, accepit. Et iieruin : Bis
nalurae, id esl carnalitaii. Unde in Viiis Palrum dat, qui cito dal. Item : <Non cst hnnum sumere
(lib. v, f bello 10, iiiini. 101): Mi abJia, dabone elee- panem filiorum, et initicre cauibus (Mttlth. xv) t ad
mosynam parenti, fllio vel consanguineo? Respondit inanducanduni. ltem : Aiiclum nn augcas, et divi-
abbas:. Nou. Cur, rai abba? Quia modiciim sanguinls ~tem ne dites. Formaiu autein in collocanilis, vcl
te trabit. dandis beneficiis ecclesiaslicis, praescripsil nobis
124 Vitio nunquam dederis, qtiia paria sunl, et rj Ilieronyriius in illa epistola : < Moyses amiciis Dei,
dare peccaloribus, et immolare daemonibus. Sic etc> Forma vcro distribucndi ofavenlioiiesspiriliia-
enim rJiligendi sunt peccalores, ut non diligantur, lium, ulpote panem el vinura quolidi.inum, crit
vel foveanlur eorum errores. Item : Si dispensato- exemplum illius bealae communionis, in qna ila
res rcriiin multitiidinis, cujus < erat cor iinuiii et his quaeponebanlur ante pedes apostoloruin, < da-,
auiiua una (Act. i.v),> lauiius qiiibusdani, quia cou- balur prout unicuique opus eral (Act. n), t.et
sanguineis, dislrifauissenl, credo quod eodetn ful- nos de his 125 eisdem dando, sive propinqno,
mine percussi esscnl a Pelro, quo Annnias et Saphira sive extraneo, vel cuicunque, iiecessiiaiein respi- '
'
(Acl. x). Item : Si, scciimhim pbilosophos (SENECA, ciamus, ul nihil supra conferaniiis. Scd prrcpn-
De benef. 1. iv, c. 10), iu saecularibus beneficiis con- iianine hic prnpinquum exlraneo? Non, si uler-
ferendis, videndum est quid des, el cui, quare, et que aeque indigel propter perniciem exempli :
qualilcr, multo magis in ecclesiaslicis beneficiis, Sicut ncc scptein diaconi ad boc consanguineos
et obvenlionibiis eorum. Quid? In quo intelligas, cl suos aliis pncposiiisseni. Si objicis, quia modo-
quantiim, altendendum esl quia dandiim el secun- aliud lempus esl: quhlem est: Sed nos lameri s;c*
dum illud, qiiod < unictiique optis est (Act. n). > ul illi, eorum quae projiciunlur ante pcies apoe
 m PETRICANTORIS 152
stolorum (Act. vi) dispensatores sumus, non do- A pinquis dislnbuunl et [aliorum pauperuiu scilicct
mini. Necessiiati ergo des, non sanguini. Sedquid ipopiam, suas vel suorum divili,as faciunt. Propler-
de iis qui de lemporalibus et srecularibus spirituar ea ait el Apostplus : < Si seminavirous vobis spi-
lium parenles diianl, eliam condilionem eorum ritualia, magnum est, si carnalia vcslra metamus
nuitanl? qnod sic mortaliter peccent, asserere non (/ Cor. IX).> Quasi dicerel: Si non seminas, non
praesumo. Yerum lutius esset eis sequi formam et meias. El itcui : < Facite vobis amicos de mam-
exemplum Joseph in talibus. Qui dominus faclus mona iniquilalis, 111citin defecerilis, recipianl vos
.lEgypii, cum Pharao exallare vellet fratres ejuset in acterna labcrnacula (Luc. xvi).i llem Hierony-
diiare, inquitint ei ex consilio Joseph : Absit! do- mus (In ep. ad Nepotianum.in fine) : Maximum pe*
mine, ul sic extollamur- Viri enim pastorcs su^ riculum est, de palriraonio crucifixi pauperibus non
iiius, el siifliciuiit nofais agri pascuales ad alenda dare.
CAPUT XLVIH.
pecora. Qui dedit cis lerram Gesscn pascuosam,
separatam eliam ab jEgypliis,' quac cliain aliqua De accipienlibus munera, cum non indigeant.
plagarum jEgypli nou esl percussa (Gen. XLVI,XLVU ; Contra accipienles, cum non indigeant, sic scribit
Exod. vin.ix). Ad lioc eliam placel nobis exemplum D Hieronynius (I, 4,2 Clericas aulem, et 16, q. 1) ad
magistri Ariselmi. Cujus nepotes cum vellel Stepha- Damasum papam ; Clerici qui ex bonis et opibus
rius Senesealchus Franciae promovere, cl milites parentum sustentari possunt, si quod pauperum
facere, nobilibusque puellis in matrimonium copu- est, accipiuut, sacrilegium profecto commitlunt, et
Jare, ail: Absil! domine, ul Iianc rem facias. Po- per abiisionein laliuin, < Judicitim sibi manducant
lius maneant in eadem coiiditione el.vocatione, in ct bifaunl (/ CoT. xi),~> Itcm Prosper in libro De
qua vocavil eos Doininiis , ne extollanlur in super- vila conleiiipiiiliva (cap. Quoniam iu fiiie):Haben-
faiam. De pauperibus et ruslicanis viris hati stiiil. lcs unde sustentenlur, iion sine grandi peccalo suo,
- Tales ergo rogo pcrmaneant. Mnllem enim me Unde pauper victuius eral, accipiunl. Item idem
nunqnarn sacram Scripluram iegisse, quam cos, (lib. n, c. 10): De clcricis quidem dicil Spiritus
$ic proriioloa, humilitatem reliquisse, llcni (Ar- sanclUs : < Peccaia populi comedunt (Ose. iv), t
chiep. Canluar.): Quaedam sunl in se liciia nec sed sicut niliil proprium babentes, non pec-
viliosa , licile eliaui acquisila, tamen male ser- cala, sed alimenta quibus indigere vldeniur, acci-
vala; ul ad lauliitam uleniiu.ni, non necessita- piunt: ita possessores non alimeuta, quibus abun-
lem. Vel etiam indebite distributa, ut consangui- dai)t,sed aliena peccata suscipiuiu. Item Hierony-
neis, cum sinl res pauperum, consiiluunl dispen- C mus in quadam epistola ; 0 monache, si indiges et
salores eorum exactores sacrilegos, et raplores. accipis, polius das, (]Ham accipis : si non indiges
Unde Hieronymus super illum iocum Isaiaecap. m : et accipis, rapis, quia dislribuenda pauperibus libi
«Populum meum exactores sui spoliaverunt: > ait, usurpas. Item idetn : Multi menlientes faciunt quod
Exaclores, non doclares, Scrifarescilicei el Phari- non veris pauperibus credilur, dum sub oblenlu
fcaei,exigentes priraitias suas, et deciraas, qui do- pauperlatis vel religloriis muricra accipiunl. Scd
cere debuerant, et non docenl; quasi dicerel: nolandum qnod triplcx est genus hominum sub
Quia < melunt carnalia.i vel exigunt a subdiiis, et obtenlu paupenatis niunera accipieniiiim. Quidant
< non seminanl eis; > e contra ispirilualia (/ Cor. enim sunt, qui lempore lamis, cum babcanl unde
ix),> exactores sunt. '< ln ratione cniin dali el ac- sustentari possunl, habita absconduni: clamilant
cepti (Philip. iv)> consislil pax Ecclesiae: alioquiu per plateas sub specie pauperum, qui deprebensi
non est pax. El iiero super illum locum .*< Vos enim esse lates puniunlur, quia abscofidita eis aufe-
depasti estis vineam mcai»,> violemer exigendo runtur.
decimas, el bujusmodi, et ila < rapina pauperis est Sed quaero cur haec diligenlia nou adhibetur ht
*
in domo vestra (Isa. m) : > Pauperis sensu vel -. clcricis, ut, deprehensi supra nccessitatem acci-
spiritu, qui solvere non poterat, nec defendere quin pcre, similitcr punirenlur? Major hinc videlur csse
dare deberet. Ergo si n subdito paupere ei obligat» ratio el causa punkionis. Hem : Smil alii omui
aere alieno, qui non hahel unde debitum. solval, lempbre calamitosi et inimici irivialiier se hiflan-
exigis insnper decimas, el hujusmodi : raptor es, les, tremulosi, et varias figuras scgrolaniium in-
< et in doino lua est rapina pauperis.> llem idem . duentcs, vullum sicul Protea mutantes. Horum
super iUumlocum: tQuare atterilis populum nieum, quidam sunl abscoiidili, quia nolunl ab hominibus
et facies pauperum conunolitis (ibid.) ? > ait: Noslri deprehendi, Alii sunlqui acceplis muneribus statim
qnoqiie principes, cutn pauperes delinqueulcs pu- exhibect se tales quales fuerunl, pristinum el ira-
blice arguant el confundant, divitibus pejora pec- livum sunientes vultum, deridenles etiam sibi dan«
cantibus, nee muluum faciunt, « in quaruin domi- tes, el ii excusafailiores sunl, el minus mali absconr
bus esf rapina pauperum, > dutn Ecclesir» opes ditis, ineo quod turpitudinem suam et irutanniam
sibi tliesauriiant, et in deliciis abutuntur, quae ad dctegunt.
sustenlaiiouem et necessitalem pauperum dantur, 127 Terlium genus homiiitim est pseudoprre-
129el *«I-uperfluos usus sibi reservant, vel pro- dicalorum, et hoc dttplex. Quidam enim surit mcr-
 153 VERBUM ABBREVIATUM. 154
cenarii quaeritantes munera per mendacia, per fal- _A.dinale,> contra id quod exigit ordo naturae, vel
sas reliquias, sigilla ct litteras; per falsa eliam gralirc, i et non secundum tradilionem quam acce-
miracula alii fingunt se esse Nicolaos, vel quosciin- perunl a nobis. Ipsi eniin scilis quemndmodiim
qne sanctos a Dco missos, ut deluda.nl homines, et oporteat vos imilari nos > scilicet, « quoniam non
eis sic sna furentur. Tales omnes duo mala faciiint inquieii,! ut qui aliena negotia curant, vagantes
in Ecclesia, quod scilicet res pauperum furlim sur- bac illac, « ftiimus inter vos, neqtte graiis.t sine
ripiunt, saepe etiam a pauperibus, et quod veris labore scilicet, i panem mandiicavimus > suinpliim
panp ribus non creditur. « ab aliqtio, sed in labore el faligalione nocte et die
De his quaerilur ulritni sic accepla leneanlur rer operantes, ne qtiem veslrum gravaremus.Non quasi
^ stituere. Primi deprehensi puniuntur : quod si de- non habuerimus potestalem.t accipiendi a vobis
prehensi non fuerint, laudo quod restituant, vel necessaria vilre, ula subdilis, < sed ui iiosinclipsos
paupcribus distribuant. Idcm consulo, et abscondi- formam daremus vobis ad imilandtim nos. > Contra
lis mirais, et quasi joculatoribus : Defriuidani cnim curiosos non laborantes, Angustinus (lib. De opere
pauperes veros. Hoc.idem dico de iis quae meudaciis Monachorum cap. 2) : Ynll scrvos Chrisli, Aposlo-
OIInt acquisita. Ius, corporalia opera operari, ut non compellantur
Nunquid igilur ccclesia conslructa mendaciis B * cgestate ab aliquo necessaria pelere. Nec est contra
destruetur? Non; quia lapides, el hujitsmodi mi- illud Dominictim pricceplum : < Nolite sollicili cssc
uoris sunt pretii, nec possunt fieri communia, Dco quid mandueeiis , > clc. (Matilt. vi.) Palct enim cx
semel dicaia. De cappis et aliis, quae pretiabilia contineiitibus hoc ideodicluiu essc, nc propler hoc
snnt sic acquisilis, laudo qiiod vendauiur, el resti- evangelizarcut, non ul ista, qiiantum nccessitali sat
tuantur accepta, si mcmoriae occurriint, quae, el a ^est, non procurent; quasi,: Operabar apud vos, ad
quibus accepta fuerinl. Quod aulem ita- sit facicn- exemplum veslrum, sic enim faciendum docebam.
dnm, videtur ex hac regula (Reg. 66, insextg) : < Nam et cum essemus aptid vos haecdcnunliaba-
Ubi lurpiiudo csl ex utraque partc, potior pafs.est IIMISvobis, quoniam si quis non vull operari i cor-
possidentis, quia nori competil tibi repetilio, si .- poraliter, el propriis mariibus, < nec mainlucet (//
bistrioni, vel meretrici dederis, cum sciens et Thess. ni).i Ideo aulem boc praecipio : < Audivi-
prudens dcderis, quia lurpius agis dando, quam illi nitis enim qiiosdam inler vos ambulare inquiete, i
accipieudo. A. siinili : U. i itirpitudo est lanium ex scilicct, < niliil operanles, sed curiose agenlcs,i .
altera parte, poiior esl pars reliquae parlis. Si de alienis laboribiis in otio viclilantes. disaiilein
ignorans dedi sic mendicanii, recipiens eum in no- ( qui cjusmodi sunl denuntiamus _el obsecramus in
mine prophetae, ergo turpiludo versalur tanlunt ex Domino Jesu Christo, ut cura silentio [Glossa :
parle, ergo sic acceplum tenelur restiluere. Hic non rumorosi, non ridiculosi, non murmuriosi.
enim turpitudo cst lanium ex parte accipientis. noncaiiiilenosi] < opcranlcs, panem suum,t proprii
Item : Neniini debet dolus suus, vel inendacitim, vel laboris, maiidticeut (ibid.). > Et ne hac occa-
fraus patrocinari ; ergo sic accepta terielur resli- sione cessarenl .minisirare pattperibus , addidil :
luere, sallem in manus episcopi, ul consilio ejus < Yosaulem, fralrcs, nolile deficere, benefacientes i
erogentur pauperibus. pauperibus. <Quod si qtiis noriobedieril noslro ver-
CAPUT XLIX. bo,t huic scilicetquopraecipimus, ut operetur, etc,
Conlra dantes liistrionibus. < hii.nc per epistolam t veslrara niilii significale, ut
Ilis addendum est de hisirionibus, merelricibus, ego eum exconiratinicem.vel per <epistolam>meam,
mimis, joculatoribus, mngicis, alcatoribus, lyroci- hanc scilicet, < notale [Glossa : corripite, vcl no-
naloribus. De corripiendis hislrionibus et curiosis tatuni sententia denuntiate]. Et ne commiscea-
rogat Apostolus ita prima ad Tliessalon. cap. v: mini cum illo > in conviclti, < ul confundatui,i
« Rogamus, fralres, corripile inquielos,t id esl cu- erufaescat afajcctus, <et tamen uolite quasi iniuii-
- riosos, a quo, qui cessat ne
perdat, quod illi dare nr ciim exisiimarc, sed corripite ul fralrem.i ex dile-
solebant, mercenarius est. llem II ad Thessal. m, clione scilicel. Nota quia quinque ex causis absti-
de excommunicandis et vitandis eisdem iu coniiiiu- nuil Aposlolus, ne quid a subdilis acciperel, scili-
aione : iConfidimus autem de vobis, fratres, in Do- cet, ne aliquem illorura gravaret, uiide supra; tum
inino, quoniam ea quae praecipimus vobis.i de cu- propter avaritiam eorum, lum propter pseudo re-
riosis el magtcis vitaiidis, « el facitis, el facietis.i pellendos, lum propter inipiinitalem peccandi, ne
quod si quis nolueritobedire vobis, excommuni- dando sibi praedicaiionem emplam sperarenl, lum
cetur. Et ad ullimiun canonem latrc, vel ad minus propter curiosos amovendos ab otio: ut sic, exem-
dandae senientiae contra eos scribit, dicens eadein plo ejus, cifaumlabore manum suarum quaerilareiil.
128 epistola cap. ui : « Dcnunliamus autem vobis, ltem 1 Thessal. IV : < Rogamus autein vos, fralres,
fratres,>decuriosis i in noraine Domini nostri Jesu ut afaundetis magis et oparam detis, ul quieli sitis
£hrisli,> per Jesum Chrislum Filium Dei praecipi- [Glossa : a curiositate], el ut veslrum iicgotiuin
mus, cui honor est, si morbida ovis, excludilur agatis,t dimissis alienis, scilicel < ut opcremini ina-
« ut subtrahatis vos,> non communicetis eis. iSub- nibus vestris, sicul prrccipimus vobis,t ne otio
trab.atis t scilicel < ab omni fralre ambulanle inor- torpcatis. ex qtio maxime curiosilas venit, < el aul-
135 PETRt CANTOIVIS 150
liits aliqtiid desitferclis. > Iteni E clesiastici cap. A ejtis laudaiido sic, el non corripiendo 'epm, sed a
xii : <Si bene feceris, scito cui feceris, el erit tibi pcenitentia arcendo. Itcin alius receptus in domo
gralia 129 multa. Da bono, et ne rcceperis pec- pauperis, rOgavit eum, tit necessaria 130 ccenae ei
ratorem. Bene fac humiJi, cl ne dederis iuvpio, eineretetpraepararet, qui necessaria:i),- non super-
prohibe panes illi dari.> Ilem Tofairc cap. iv : <-Pa- lhtain comparavit. Yidens hoc victitans de coristanto
nem luum et viniim luiim supcr sepulttiram justi niliii saHur bislrio, scilicel de alienO, ak : Ncscis
consliiue,» ul sepelialur jusliis, < el noli ex eo quos iu hospttiiim receperis. Lautiores el superfluos
manducare el bibere cum peccatoribus el liistrioni- cibos quserimiis, supra id quod sat est nobis, el fa^
l.us, > id est prn eo quod peccatores sunt noli coin- miliae ttiae, compar.i nofais. Qui respondit : Iti hoc
niniiicare cis, sicul ii qui liiitriunt hisiriones el de- cognovi. quod ganeo et leccalor es. Etexpitlit eum,
sides, cuin esuriant Christi pauperes. Item Seueca, super humeros ej'us earnes emptas jaclans. Qui re-
epislola 29 : < Aule, iiiquit, circumspiciendiim cedens bencdixit ei, dicens, se noiinisi UHHIIIhospi-
est cum quibiis.edasel bibas, quam quid edas el lcin virum invonissc, exeinpJum cujiis, si alii hni-
bifaas. Nrim siiie ainico visceratio leonis ac lupi tali esscnl, jaii) pridetn ab arte ludibriosa recessis-
vila est. IIoc aulem non cominget libi, nisi seces- set, el pceaituissei. Itein alius accipieas a polento
seris; alioquin hahebis convivas, quos ex lurba B qiiindcciin libras, miks vero ab eodem sexaginla
salutanlium nonienclator digesscrit. Errat auiem solidos vilissimre monetac, probalo lamen primo,
qui amicum in alrio qua'rii, in convivio probat. quod miles, ci quod caplivalus esset, inquil: Milii
Niillum habet mnjus maluiri occupatus homo, et ludibrioso, el sine contradiclione, et probalione de-
bonis suis obsessus, quam quod amicos sibi putat, disti lantani summam, viro_autem higeuuo ejusdem
qiiibtis ipse non ejst ; quod beneficia Sua efficacia conditionis, cujus el lu, strenuiori le et utiliori forlc
iudical ad conciliaridos nmicos, cum quidam, quo ReipubJicrjesi in apice regimiuis esset constitutus,
plusdcbent, magis oderint. Leve ansalienum debi- dedisti lam inodicam suramam cuin indigeat, r.ec
torem faeit; grave, iniinicuni. Quid ergo? Benelt- siuc profaalione ? indignalusque dedit niilili quinde-
ria non paranl amicilias? paraiil si accepluros cim libras quas acceperat. Item natura apum, qu;e
l.cuil eligere. Si collata, i:on sparsa sunt. Itaque explodit burdones, monslral lales a douiibiis esse
diini sanae meniis es, hoc consilio sapientium utere, arceinlos. Unde Virgilius:
ut magis ad rem exisiimes perlincre quis, quam Ignavum fucos-pecus a prwsepibus arcent.
quid acceperit. Hcin Hieioiiyuius : Paria stint (L. IVGeorg. 107.)
hislrionibus dare, et daemonibtis iniinolare, si quia CAPUT L. .
" Conira feneratores.
liislriqnes suni' dederis, non quia horiiines. Ilem
versificalor quidam :. Post praedicias spccies cupiditatis pessimum ge-
Ante Jovisstaiuam crepnit satur hislrio pcenam; nus ejus, hoc esl usuram, iu praescnii litulo sugilla-
Juppiier insliluit vivere de proprio. biniiis. Unde David : < Ex usuris el iniquiiate rc-
Item ex propria ratiocinatione. NuHum genus homi- demisti aniinas eonim (Psal. LXXI).> Taleiiltim lia-
nuni csl, in quo non invcnintur aliquis ulilis iisus lurae, el.lalentum graliae praecipit Dominus niuliipl.i-
cnnira iiecessitates liiiinanas (de quo non possil care, dando illud ad ustirain (Matth. xxv), cl ideo,
dici : < Alhfuisqiie inalo fuitusus iniilo i) praeter boc ul cenlupliim accipiamus, el vilam acteriiam possi-
dearous (Malllt. xix). Unde Atiguslinus (In psal.
gcntis bominum, ipiod est monstrum, nnlla virlule
I cJeinptiiii) a vitiis, necessitatis humanae nulli usui Xxxvi, concione 3, ad ver. 26): Miser horao, cur to-
nptiim. ncraris liomini? Fencrare Deo cl ccntuplura acci-
Si diras quod aplum csl ad laudcm alicui compar pies, el vilam aclernam pnssidebis. Ne sis servus
randam, absil hoc; quia non minus lurpc cst lau- itequam abscoudens tnlenlum, Domini tui, sicut
dari a turpibiis, quani ob liirpia landari. Item : Hoc advocatus linguam, vel scienliain suam vendens,
genus homiiuim indixil naiiira? beiltiin et muiido, D qtiod pejus est, quam absconderc. Si en.im servus
cui nibil satis est, qiiod omnia devorat, sibi el alii incr. patur a Domino sicul nequam, qui abscondit
ininiicttm, et ideo inaxlme repcllendum. Itcm Hie- lalenttitn Domini stti (Matlh. xxv), multo m.ajori
ronymus non solum lales, venim faulores eorum increpatiene digmis esl, et ncquior, quia male ero-
promoveri prohibet, inqniens : Ileri in foro, hodie gat veiidcndo illud. Taleiitinn verb fortun.e vel pe-
in choro; heri laitior IiistrioiiHin, liodie consecra- cuniae, sicul et talentum culpae, probibcl Dominns
lor virginum. Imo hodie, et omni die vita?, simul dari ad ustiram, necnpn et talentum pcenrc. Augiis-
fatilor liisirionuin et consecralor virginum. Item : tinus (in psal. Liv ad ver. 12): Usura enim csi
lli nurralione stia qtiasi propriis jaculis confodiun- cum plus exigilur in poena, quam commissum sit in
lur. Ail ciiiin qiiidam cx eis : Jaclantur illum divi- culpa. Ex nsuris autem poenaeet cu.lpae< redimei
tem singulis anuis sibi servire iri tauta suraina num- Dominus animas corum (Psal. LXXI), > q^ui rede-
morum, quasi pro rcilditibtis, sibi debiiorurii, merinl animas suas per abslinentiam ab usuris pc-
illum alium, el tertium in lania; deinde omiii- cuniae, et pocnaesnpra quantitatem culpae illalae : a
biis, maxime clcricis diviiibus, imprecalus est, eo quibus qiiinon abstinuerint, diabolo assimilaniiir.
quod pessimis niorifaus cjus favisseul, sumptus eis Sicut enim diabolus homini imituo dal peccatum, ut
le-
sttperfluos exhibendo, rbythmos, fabulas, et gesiua ab eo aliud rccipiat, qnia t sanguis sanguinem
 »51 VERBUMABREMATUM.V 138
ligil (Ose. iv), > ct pcccalum quod statim non di- A.et ille quidem occullus, irfccfenerabaturiijsi pau-
luilttr per poenitentiam, 131 suo pondere ad aliud: perifaus, nec lunc nisi clam, et dala fide quod non
Irahit; sic hoino feneralor talentum pecuniae dat ad publicareiit. De quo si forte oriebalur prava stispi-
nsnram (Psal. xiv), ul aliml recipiat. cio, dicefaalur domus illius domiis diaboli, yiuca,
El sicut diaholus lalcniuin peccati non vull sibi puteus, ager diaboli, el deinceps osciilum pacis
reddi (quia quanto diulius detinetur, tanto amplius' non dafaatur ei in missa.. Ignis a vicinis in domo,
multiplicatur), sic nec feneralor lalentiim pecuniae ejus non sumebalur, sed nec 132 eum eo aliquis
crediium proximo, qui etiam dando ad usuram aliquod part.icipium habebat. Pueri eliam ad ejus
prjor esl exactorc diabolo, quia dinbohis nuclor occursum expavescebant, ct alteruter eum digito
omnis maliiiae talenlum suiim, non alienum, mu- monstrabat. Adco cnim dctcslafaile tmn lcniporis
iiium dat; fenerator vero dando liiiiiiiun» talentum fuit vitiiiin usiirrt. Nunc aulcm faece lemporuui
pccuniae, non siium, sed Dei, cl quo proximus gra- noslroriim:
lis essel juvandus, ct ob hoc sibi collaliim ncquiter Fittnl jam isfu palam, cupiunl el in acta referri,
dat ad usuram, qui eliam temptis vcndii, ut propter (JUVEN.,sat. II.)
dilationem lemporis majorein, plus lucri recipiat. Proh dolor! Homines lam delestabiles, nunc fiunt
De i|Uo eliam David: < MutuabTiir peccator, i a R ' cubicularii principum, el praeiatorum ; quoruin
Dco,lalcnlumnaturac, gratiae; lalentum culpaea dia- fiiios, pecunia fenebri interveniente, in principes
bolo, <et nonsolvet. Justusautem miserelur et relri- el praiatos Ecclesiae promovcrunl, i nt sedcaul
huet(Psat. xxxxi); >quia« juciindiishomoqui miserc- cum principibus, et calhedram, et solium gloriaa
lur, elcommodal (Psal. c.vi), i gratis disponil, etc. leneant (/ Reg. n). t Ili sunt etiam loculi el san-
<Egenus> autera a feneraiore < niutuabitur, > ta- guisugae principum, quia cum omnia suxcrint, evo-
lenium pecuniae, < et non solrcl, > quia non babel munt in fisciim, ul possit dicere princeps ad san-
uude, nec creditor vult, ul solval, putans quod guisugam talein :"
amplius recipiet. El cuni pejus non possit impre- Macra cavum rep&lesarcltim, quem macra subisii,
cari alicui, quam ul iucidal in inanus diaboli, PrO- (HORAT.,lib. l, cp. 7.)
lsti etiam nomen Judrcoriim adcpti sunt. Prini ipcs
pheta majorem exisliriians impreeaiionem, qua im-
eniin eos tuenles, non pcrmiiiunt eos super aliquo
prccatur alicui, ut incidat in manus el lnqueos fe-
neratoris, ait: < Scrutetur fenerator omnem sub- crimine accusari, dicenles: Isti nostri Judaci sunt,
stanliam ejus, et diripianl alieni laborcs ejus (Psal. imo pejores Judreis stint, quia Judacus, ex prae-
cvin). > Undc Isaias (cap. v) : i Alicni comedent (_' scripto legis : • Non feneralur fralri (Deut. xxuij, >
lahores eorum. > Alienus est, qui gratis non dat scd tanluni alicuo ex promissione ; isle aulcm ct
multium proximo. Cum ilaque summe accrescit prbximo cl alieno conlra pracceplum Domini fene-
ali |uid ex dilatione lemporis, vel ciini poanaeadji- ratur. Tales ctiam in delestationcm ciiininis, si
citur supra culpam, usura. commiliilur, quac ser- clerici fueriut, non potest clericale piiviiegium
pcnii et cancro comparalur, quia scrpit, ct pau- adversus principes lueri. Confiscantur eniin omnia
lalim crescit, ut tolum corpus occupel. Unde bona eorum cum decedunl, ut in eis uullam pole-
poeta: staiem babeat episcopus, vel ipsi, cliamsi testari
volusrinl ex eis. Excmplum atitein de monachis
Hint usura vorax avidumque in temporefenus.
(LUCANUS, lib. i.) cadaver fcneraloris ad sepulturam deferentibus,
Comparalur etiam igni sacro, boc est exsccrabili niilite quodam domino fencratoris ei obvio, palet
et inexstinguibili, necnon. et morfao qui dicitur : supra in liiulo : i De accipieniibus munera illicite
<Noli me langere. i Habel autcm usura mulla acquisita (Vide notas in cap. 46). > Tales maledi-
uinbracula, et palliola quibus tcgatur, el quasi ctionem lianc incurrunt: i Vaequi deprxdaris, quia
cxcuselur. lnter quae hoc maximum cst, quod cre- ei ipse deprtedaberis (Isa. xxxin). t Sed et maximc
diiur alicui vile pro caro; puta paiinus fucalus, D I pudcat piaelatos nostri temporis, qui dato decreto
vel aliud merQimonium, vile pro cara specie. Sic ab Alcxaudro III in Lateranensi concilio (in,""anno
aulcm vendens, reique vcndiiaeel crcditae pretiura 1180), de hac peste penitus per sentenliam anathe-
augens ex dilatione temporis, plus peccat co, qui matis eradieanda, adhuc lamen* pestiferos illos
mulual ad usuram caram spcciem pro cara. Ille palpant et in suis viliis fovent. Unde, cum a qui-
cnim rem vilem pro carasub pallio et specie mer- busdam pracsenlibus in concilio quaereretur, qtir et
eaiurx, non dico vendidil, sicut asserit, sed ad quales seiitentia data percelterenlur; responsuni
usurain dedit, ul cum augmeiito recipiat. Item : est a quodam praclalo quod notorii tanluni..El cum
Fenerator plus peccal quam fur, qui tanliim de processum esset in qttaestionem qui essenl nolorii,
liocte, vel clain bominem Suis bonis spolial, vcl diclnm est : Qui publice falerentur se esse usura-
latro, qui de die el manifesle. Hic cnini continual rios, vel aliquo signo nolo hociiidicanl, ulscilicet qui
inaleUciiiin el artein rapicndi bona proxiraorum; capislrum venale in suminilate virgae fenerandam
iili vcro non. ltem : Morbus islc, proccssu lempo- pecuniam circuuiferant. Sicque est exsufllatiiin
ris, cancrosus et pcslifer invaluit. Antiquiius cniin dccretum illud. Itero : ln hos iiilorqueri potcst per
ui lota civitate vix unus fcncrator invcniebatur, conlraruim sensuni,. quod dictum est Ad;c a Do-
i$9 PETRl CANTORIS 160
niino: < In lafaore et siidore veseeris panc tuo A aui tcstis yerum icstimoiiitim, qma auvqcatus ven-
(Gen. xxsi). > Tali vero dicitur : tn labore et su- dil justiim patrociiiiiim, et jurisperiliis verum con-
dore vullus alienivesceris pane alieno. Et Isaias: siliinn. Si judex es, vide ut habeas tinde vivas.
«Rcgioncm veslram corain vobis alieni devorant Veiidere enini judicium, cliamsi indigeas, ctim ju-
(Ita.i). > Et Jeremiae cap. xvn : < Clamai perdix, -diciuin adjiiiiclum sit ollick> judicis el jnstitiae,
fovit, qtiod uori peperil; fecil divitias, el non in Sliiioniaciim esl..Si patronus es, el saJarium bafaes
judicio, in rriedio dierum suoriim dcrelinquel eas, ab ecclcsia, ecclcsire sliperidiis miiiies; vel si nrtn
el in novissimo suo eril insipiens. > Perdix avis esl egcs, noti licet libi vendrre patrocinium, quod gra-
immunda, per quain sicul breretlcus, ita fencraior tis lunc est confereiiddii).
accipi polesl, qui congregat divitias alienas. El non Si eges, i dignits estopcrarius mercede sua (Lttc.
in judicio, quia injuste, el si noii juste, tairien quo- x), i moderala lanien, non superllua. Prosequor
cunque modo rem (HORAT.,1.1, ep.), sed iu novis- ergo viiium quod circa oflicium advocalionis excr-
simis suis reperiettir insipiens. Haecest enim prima ceiur, noii ipsum ollicium, non arlem quia:
poena, quac manct lales. Vix 133 haeredilas lalium 134 ^' m,'l" s"" 1ficina bonis errore sub ipso,
transil in tcrlium hasredeni, sicut plurima exempla Pro vilio virtus crimina swpelttlit. '
docuerunt. Et quia n (OVID.,lib. i De remedio amor.)
Non res in viiitim, sed malefacla cadtait.
Non habel evenius tbrdida prwda bonot, (Gallus poela, elegia i.)
(Ovmius, elegia i.) Hoc genus homiuum non solum pro cupidilale
el qure ntale parla sunt, male dilabuntur. sui, verum etiara pro viliiate oflicii sui antiquilas
Secunda pcena eorum esl, quod vix poterunt-
reJarguil. Sicut enim pugiles, cursores, prsecones
afalala restituere. Adco eiiim hoc peccatuin supcr clliujiismodi alii ofllcialesviles er.int et
abjecti, ita
onitiia alia viliosuin est ct tennx, vel si habeiil unde el advocali; nec flefaat aliqliis advocatus, nisi iti
restituere possint, doualores nialunl esse quam
paupcrlalis suae rciiicdiuin, ut ofiicio cibutii quacri-
ablatorura resiittitores. larcl. Hodie autcm boc gcnus hoiniiiiim, maxirae
Terlia pceiia erit cis in gehenna : quod aurum reprchendendum est.^dc cupiditate et iiegligeiitia
bullieus super ipsos cutcs cum Nerone efTundetur sui. Omissis enini_.ni'tibiislilicralibus, coelestibasqiie
abundanler, el'ex oinni parle. disciplinis, omiies codicem legunt, el forjn ia quasr
Quarla poena (Vide infra c. 5-2). quod paler, qui riinl ul foris et in cxleriotibus appareant, sicque
male fcneraius esl pro filio, el filius, qui in rapi-
gl iriam e( lucriim meiidiceut. Hos Aposlolus dc
nam ejns co niortuo introiit, sibi iu dialogo iinpro- vilitate oflicii
r redargiicus, in. prima Epislola ad Co-
perabunt, impreeabiintur, se inviceiii lacerabnnt, rinthios* cap. vi, ail: < SaeCularia igilur" judicia M
et uterque,in allerum iiivolabil. Crudcle ctiam est habiicritis, coniemptiliiles, i et viles, « qui snut
el periculosuni a lencraiore fenebreui pecuniaiit in ecclcsia, illos coiisliinite ad jndicaiidnra; t pru-
accipcre, vel quainciiiiqiic aliaiii, dum eiim talem deutior.es vero et subtijis ven;c ingei.ii, prx-dica-
esse cognoveriiiius exeiuplo beali Tobiae, qur ait lioni, lectioni, coiiteinplatioiii et ofalfoni vaCont.
(cap. vm): i Filii sancioiuin siinuis, ct non possu- Iteniadhaecpoeia;
mus ita coiijiingi, siciitgentesqii;eigiioratit Deiim.i
Si volel fiet [Excusa, fies\ de rhetore consul.
El aucloritato B. Ilieronymi dicentis : Caveinluni Si forluna votet ttwc eatlem, fiet (ibid.) de constde rltetor,
cst nobis niaxiiiie, ne ab i.llis accipiamus munera, (J,UVEN_LIS, sat. vu.)
qnos noviiniis vivere de.Iacrymis pauperum, ne dir \ilis, paitper el abjeetus. llem ; Vidi morbutn ic-
catur nobis : < Si videfaas furem, currebas cum eo ciirabiiem, a_ qiiein curaiiduni norr invenichatur
(Psal. XLXI).i Exemplo etiam B. Fursei (t. 1 Surii, medicus, quia de salute aegroiantis desperabatur;
dielfiJan.) niacula leprae, \el morpUerc percussi, sed nunquam vidi causam adeo perdiiam vef in-
eoquodaleneiriioreacceperal tuiiicam, qtiera lameii juslam, pro qtia tuenda IIQDinvcniretiir advoca-r
taletn essc ignorabal, sictit in legenda ejus legi- D lus.
lur. ilem: lnTripartita historia Icgitur (lib. x, e. 3.),
CAPUT LI. qtiod Joannes Chrysosiomtis vocatus fuit ab amicis.
Contra advocalos. suis ad oflicitim advocalionis, forte propter Iiicriim,
Supradicto gencri lioiiiiiiuiii.scilicel feiieialoruin, et quia ad oflicium idonetis fuit, i_ est natura, fa-
similecst aliud gcnus bominum iu cupiditaie, hoc cundin, scientia, quod oflicium , ceu pestem e£ in-
est advocatoniii). Sicul euira miiltiplcx lalealiim jusl.um, vitjeque conlrariiim, slatimre.spuebal.Item
I multialtir peccalor, clnon solvet (P*al. xxxvi), i Sidonius : Hi suul qiri liment eliain qui limenlur;
sic advocatus gralis laleiilitm natura?, lalentuui lii sunt, qui soliti sunt inferrc caJuninias, aiferre
scienliic ei graliae' a Dco acciplt, el nullura gratis minas, auferre subslamias. Hi sunt, qni causas.
s ilvit, sed liiigiiara venaleiu facil, licet sil modicuin morantur adrhissi, impedimtl praelermissi, fasli-
nierabrum in udo «MIIIIU,el de facili lafaile. Quod diunt admonili, obliviscuntiir potali, dedignaiiltir
lanien oiicium siium vendere possil advocalus tc- Iocuplelati. Hi sunl qui emunt lites , vendmrlin-
slatur Augusiiiius,dicens (episl.54 ad Macedonium): lercessiones judicanda dictant, dictata convellunt,
Kon debjt jTidex idco veudere jiislum jtidiciuni, attrahtinl liligaluios, pcrtrabuiit audiendos, trahuut
 IGl -VERBUMABBREVTATUM. I6_
add:ctos, rctmhunt Iransigenles, l-etractanl trans- A advocat inluitu Dei, vel gratia amici, vd caiisa
actitmes. Hi sinit qui invident rcvcrentiam clericis, lucri, sed qui iiiiuitti Dei bodie rarus inveiiitur; ob
originem nobilibus, concessum prioribus, congres- quam causam, si advocarel, licile et merilorie boc
sum aequaiiluis, cinclis jura, discinclis privilegia, posset facere. Unde Dominus : i Caiisa vidure intret
scliolas iiistimendis, hoiioraiitim instittientibus, ad le (Deut. x; Isa. i), • judiccm; audienda vel
honorem iiisliiuiis. Hi sunt in exaciiOiiibus har- leiiniiiaiula : « Ad lc, > advocatum defendcnda.
p.yire,in collationibus statuae, in quaestiohibus bc- Job eiiam liiit advocaius pauperitm in causis. Unde .
sliac; ad intelligendumsapei, ad judicandiim lignei, « Fui pes claudo, oculns cacco. Pater eram paupe-
ad succeiidendtim flammei, ad ignoscenduni ferrci, rum, et causnm, qunm ncsciebnm, diligenter inve-
ad fallendura vulpes, ad irascendiini tigres, ad sae- sligabam. Cotiierebanr molas iuiqui, et de denlibus
viendum lauri, ad consumendum minolaiiri. Quo- illius aufcrebani praedam (Job xxix). t Similis ei
rum si nares afllaverit uspiam rubiginosi aura mar- qui ail : < Eripiens inopcm et egenum de mnnu forj
supii, quod si dolosi specics refulgeal mimmi, mox lioruin ejus,-i etc. (Psul. xxxtv.)
videbis*el oculos Argi, ct Sphinguiii iiugucs, ct 136 Hodie cum pauca?,.vel nullae miserabilcS
Briarii manus, et perjuria Lnomedonlis, ct 135 personae veuiant in quaestioneni litigii, sed divites
Ulyssis argulias, et Sinonis fallacias, et fidcm Po- B quaestinnem super praediis et iuulilibus agitantes,
lymnestoris, et pietalem Pygmalionis, ct Achito- cum etiam advocare iri causa intuitu Dei periculo-
pbel consilia (// Reg. xvn), et Absalonis osrula suin sil? qtiippc gloria et ambitio fori saepe excre-
(// Reg, xv). cant nhs. Adco timemos cadere a causa etiani in-
CAPUT LII. justa, ne videamur inscii, penilus desislendum
Legibut divinit, in catibus tuit, poiius esse judican - essei a patrocinio causarum, cum lionesliorlbus cl
dum quam luimanis. utilioribiissludiisvacarepossimiis, nisi causa vidure,
Parabolarum cap. xxui: iVerilatem eme, et noli vel alicujus miserabilis" personre (qiiain Domiiius
vendere sapientiam, et doctrinam, el inicljigen- praecipil tueri) intraret ad le judicem, vel advoca-
tiam; t sed i gratis date, quia gratis accepisiis lum. Gratin auiem amici advocare, periculosius est*
(Matth. x; Rom. 111).t Ne dicaiis sicul superba Licet cniiii grntiam amici libi sic compares, umlc
fides : Si justificalionem habeo ex fide, quomOdo forte ad lempiis tibi concilias; ex parle aulcm ad-
graiis? < . vcrsarii, cuin mulios sollicites, plurimum odii ct
Ilem : Sicul legilur in trngcedia quadam Scnecae: perpetui colligis. Si dixeris Tueor causam amici, ut
Yisum esl cuidam quod videret Neronetn apud in- ciim et ailversnrium moneam ad pacem. Sed quid
feros balneantem, minislrosque circa eiim anrrtiu ^ crit, si causam ejus injiislam cognoveris? Tunc tuo-
fervens infundere, dicentemqtie, cuni vidcrct cbo- nebo ad parein. Per transaclionem ergo mones eura,
rum advocatorum ad se venientem : lluc, iuquit, ut paciscatur de alieno, ut alienum recipiat, et ita
venale geniis hominum. 0 advocali amici mei acce- ut rapiat, el ciiin aliena jaclura dicelur; tuque si
dite, ut mecum in hoc vase balnectis : ndhuc eiiim conductiiius fucris, salarium et sfipendium tuiim
supercst loctts iu eo, qucm vobis rcservavi. liein : accipics cx rapina, cum de sic exlorto el aCquisitO
Ex eo quod tttrpe cl ignominiostnn est alicurexpro- aliquid Sumpseris. Sed el vir quidam jiisius et pru-
brari ejus linguam esse venalem, vel quodcuiique dens, el comperiens causam amici sui, injustam
tnembruin. Merelricum euim esi venalilaii memfara quam prius foverat, rcliquil, transferens se ad par-
sua exponere, membra habere vehalia. Item : Ex lem adversarii tueridam, non lamen sicul proditor.
verbo sapientis traclantis causas,.scd impediti vi- Si aulem causa lucri advocas, si indigcs, in c\ce-
dere verum propter lurbam ndvocalorum garrieli- ptionem el remedtum paupertalis tuaeiicet tibi, dum
tium. Bene, inquit, principibus sic qui ccrcbelios tamen secundiun proporiionem justi pretii rccipias,
amoverunt ab ecclesia, qui si eam a coterellis ad- ne plus media parle jitsti pretii, nc pro modico la-
vocalis miindasscnt, opus meliiis el utilius percgis- _ bore, pluriniuii) slipendii exigas. Si vero non in-
senl. Ilein : Hi in novissimis suis maxime inve- diges ei accipis, mortaiitcr peccas; quia juslilia
niuntur insipienies, turpique morte decedentcs. esl, qurc uniciiique gratis trihuil quod suum est.
Quidam cnim quia linguain vcnalem habiieniiil, Si consilium huic dcbitum vendideris ei, pracscr-
muii et ejingucs mortem aiilecesseruni. Cuidam liin cuni non occuperis bonestiori vel uliliori stu-
eiiam moriemi visa est lingua celerius aura moveri, dio, ergojus suum, rem sihi defaitain vendis. Sic
quasi diceret : Gravitcr cl dc faci.Ji, sicut aruiido igitur furlum velrapiiiaiiicommillis, cura iion gratis
vento agitalur, peccavi in lingua. Cuidam visuin est conferas, quod graiis trifauere dcfaueras; sicullegi-
iuferius labiuin moveri ciiiu» lafaio crocodili. Qui- tur Parabolarumcap. xxm: < Veritatem emc, elnoli
dam etiam ciim ofierrelur cucliarislia in exlremis, vendere sapieiitiam, cl doctrinam, et intelligen-
ail : Judicelitr prius iitruui reclum sil quod acci- tiara. t Ule aulem non pecrat, quia redirait quod
piara. Cui astantes : Nos qiiidem et reciiim ct ju- suura est.
stum judicamus. Quibus ille : Non esl, inquam, re- CAPUT LIH.
elum judicium. Non eiiim, ciun non silis mihi pares, Quod solidilatis nihil habet positiva juslitia.
babctis me jnstt: jiidic.irc. ltcin : Advocalus, vel Ad pcriculun) hiijus officii accedit, quod advocati
 TETRl CANTORIS • |<J4
163
polliis positivae justitttc hominum (quse tiihil babc A habumus omnia praccepla observare etjudici.i; uon
soli litatis) inniiunlur quam divinae, ciini David, ir solum aiilem Judacis, sedomnibus geiitibus hxc ofa-
sanclun servanda sunl, si Deo militare voliiut. - ••
persona cujuslibet fnlelis, per Spirilum
dixerit: « Juravi et sialui custodire judicia jusliiia . Qtiod aulera nihil solidum habeat posilivaTitsiitia,
lurc (Psat. cxvin). lEtilem: < A jtidiciis tuis nor liqiiel ex eo, quod DoniHius certas leges de^»airi-
dcdinavi (ibid.). > Item Doininus Moysi Deuteron monio dedcrit el iuviolahiles, duodecim lanlum per-
cap. xvt : < Jtidices el magistros corisiitucs pet sonas excludens a matrimonio (Lc»i/. xx) : quifaus
137 singulas .tribtis, ul judicent populum jtistt addimus in exceptionem quiotum, sextum el scpti-
jndicid.t legis scilicei divinae,;non Jusiiniatia?..Uejrr mum gradum (Vide 315,q. 5, Gontradkimj. In eis
Dominus in Exodo cap. xx, et Levilico cap. xvni, tamen ad libilum nostrum conjungenlcs quosdam
dedit le_.es Moysi per quas sufficienter judicarei cl conjnnclos separaiitrs; sed in sexto gradu lcgi-
inter proximum et proximum in casibus suis. Nor lime sunt coHJiiucti, ergo non sunt scparandi nisi
cigo ab eis recedcndum in casibus maxime spiritua- causa fornicationis. Si vero matrimoniiiin non est
lifaus earum, cum non'sint de casremOniaiibus, sec inter eos, et 138 scienter loleramus aliquos sic
ad litleram observanda, sicUt inanifcsle probalur es corijuhgi, auctores sumus fornicalionis eorum, cum
"
glossa super illum locum Numeri cap. xxvn : < Dalis eos possiimus separare. Item (Supra cap. 25): II s
eis possessionem inter cognalos palris sui, ct ei addimus secundum ettertium genus afliiiitatis, qni-
in lisereditatem succedanl. > Origcnes (tnifio. hom, bus plures laquei et doli dantur pluribus ad cou-
22, in Num.): Hxc secundum hisloriam, palani esi jungendum, vel separandum captiose, quos volue-
omnibus, quid vigoris faabeant, qui sciunt lcges rint. Item (50, q. 3. lllud etiam): Ad hoc valet il-
istas, rion solura apud filios Israel cuslodiri, sed lud decrelum captiosum, hoc scilicct: Quod aliquis
apud onlnes hOmines, qui lamen lcgibus vivunl. ducat filiam compatris sui, nec lando, nec vilupero,
Unde apparei, qtiod liberiasliliarum Salphaad, non nec proliibeo, nec praecipio, sed si eam duxerit con-
solum eis hrereditalcm conliilii, sed perpctua vi- junclos non separabo. Iiem : Quia periculusum est
vendi jura saeeulo dedit. Vides quanta sit hisloriae gencraliiali, et (liffiniliohibus jiidiciorum aslriugi.
ntilitas. Quis igitur" polesl legrs istas dissolverc, Frequens eirim esi aliquid exlra regulam etgencra-
quibus universus mundus ulitur? . lilateni inveniri. Item : Palel decrcta esse mobilia
Ilcm in Numeris cap. xvm : < Ecce dedi libi cu- ex eo quod in corde domini papx sinl, ut scilicet ca
slodiain primitiarum mearum, omnia quae sancti- inlerpfetetur ad libilum suiim. Quod si secundum
Ocanliir a filiis Israel tradidi tibi, et (iliis tuis pro n ea judicaverit, jusie jtidicabil; si conlra ea, simili-
ollicio sacerdotali, legitiina sempiterna. > Horum, ler juste juilicasse dicctur. In ejus enim potestate
qu:e ad lilterain in Iiis observanda sint, el quae non, est condendi, interpreiandi, et abrogandi canones.
auctoritale Scripturarum prof.:remus. (Omc, bom, Item : Asseritur Alcxandrum. (III) papam dixisse se
11, in Nam.): Scriptum esl enimj < Lex Domini (si paribus ralionibus et xquis probabililalibus mo-
iiumaculaia,! irreprehensihilis, < convcrtcns animas, veretur) paratum esse judirare pro negaiiva, quoties
icstimonium Domini fidele, sapieniiam prrcstans jtidicatum est ab eo pro aflirmaliva. Ergo positiva
parvulis (Psal. xvm);i non est, iPraeceplum Domini justitia tota pendel de voluniaie judicis, dum lamen
liicidum illiiminaiis octilos : Timor castus Domiiii pic et ralionabililer judicaverit. Ob quain causam,
sanctus permanet iii saeculum sreculi: Justitiae Do- quia adeo mobilis est posiliva justitia, el in singulis
niini rectac laelificantcs corda : Judicia Domini vera, casibus alia et alia ralio reformat pactum, quod in
justificala in semetipsa. i Nisi essent. haec singitla ea plcne, instrui non poleris. Ex indignatione raagi-
iliversa, nonproprias diflcreiilias Scriptura uiiicui- sler Ivo Carrioiensis librum decrelorum ad pedes
i|ue dcdisset. Aliud ergo cst lex, aliud prreceptum, snos projecit, quasi vilem et inutilem. Item Agel-
aliud lestimonium, aliud juslilicatio, alud judicium. lius : Lrges urbium tunt telx aranearum, qux Tor-
Unde alibi: < Hrcc i est lex, < et niatidala, ctjusli- ) tiora aniinalia transinitlunl, minus' fortia ct debiliora
ficaiioncs; t el praecepla, et testimonia, < et judi- retinent. -
cia, quae prxcepil Domiiius Moysi (Num. xxxvi). t Dal veniam corvis, vexat censura colttmbas.
Oimiia autem quae stib lcgis titulo scribuntur, ut : (JGVEN.,sai. n.)
llcc esl lex paschae, lcx circiimcisionis, lex leprac, Item ex verbo sapientis : Positiva jusiitia maxime
ct deinceps, < umbra suiit futurorum (Hebr. x), > mobilis esl, ideo quod ex quibusdam probabilitati-
uec ad lilterara servanda. < Chrislus aulein uos rc- bus el similitiidiiiibus remotis in ea nllegalur. Sed
demit deuialedicto legis (Gal. tn), t nori de male- prudens judex niniquam uisi in cxpresso canone,
dicio niandati, vel lcsiimonii, vel judicii, volens nos, vel lege, vel mahifesta ralione judirat. Scd uec ex-
non legi, sed umbraiilibus judiciis el mandalis ejus pressus canon,vellex coram siimnio judice sxculari
esse subditos. liem Levit. c. xxm : < Postquam au- vel ecclesiaslico aliquid habet vigoris,quia ex eorum
lem mcssueriiis segelem, clc. > Glossa : Qurc pielate pendet inslitulione et voltinlate. Ergo seeundum
plena sunl ad liticram cuslodiri prxcipiuritur. Itcni lsaiam(/»«'; \in) recurreiidum cstad leslimoniUn) el
cap. XVIII: < Cuslodile leaes meas, etc. i Glossa : legem divinam, iil ex ea allegcs : el ex exeniplii
Non suflicil parlem legis custodire. Necesse cnim saiictorum, vel ex xquitatc raanifcsia, vel vivu ra-
 t<5« VERBUM ABBREVIATUM. 160
lione, quibtis nullius unqtiam atictoritas potest re- A slolus I Tiiuoth. v : i Ncniini cito manum iinponas,
fragaii, Iteni (dist. 4, c. Slatuimus) : Ex solemnita- neque comniuiiicaveris pcccaiis. alicnis. t Glnssa :
libus ordinis judiciarii (puta induciarum, producen- Omnibiis, quxciinqiie faciet poslea ordinatus a te
dortini lestium, cilationum et hujiismodi) qure mu- citra diligenlein, discrctam et diutinam cx mina-
lanlur et varianlur prout viderit judex expedire, lionem. Siifgilhilur eliam viliuni anibiliouis iit ca-
quasetiam jam ex media parle Bonoiiienses refcctas piic libri :« Bealus vir qui non abiil in consilio im-
abjcccrunt, stattienles, ul quxlibet civilis causn a pioritm, ct in via pcccalorum non slelii, ei in ca-
consulibiis, jiirainonlo ad hoc astriclis, infra spa- thedra pcstileiilix non sedil (Psal. i): t nec appetiit
tinm viginli dierum lerminetur. Item (Conc. Latcr. sive sxcularem, sive ccclesiaslicam dignitatera el
iii, sub Alex. III, lit. T, c. 3) : Canoni derogatur lemporalem, vel docirinam in calbedra, qux sicut
canone contrario, lacilo consensu Romanx Ecdc- pestilentia ct morbus serpens omnes et tolum gre-
siae, el usti uteiiiiiim in coiilrariura. Qui si suflicil gcm iuvasit, pcr quam, el sc et alios irrident, ct
ad abrogandum canonem quemcunque (ut canon est fallunl. Unde llebraica veritas babct : < Bealus 'qui
Thelesphori de inchoando jejuniq a sepluagcsima ; non scdil in calhedra derisorum, > quibus-eril vx.
canon est Latcrancnsis concilii (lit. 1, c. 13 el 14, Quoniam enim et sc cl alios (leridenl, 140 ' n0"
el in appendice, parte xxx), de non promillendo ali- B per ostiiim (Joan. x) > inlranlcs in sanctuarium Pci,
ctti ecclesiastico bcnclicio non vacante; canoii cst < sed aliunde, > deridebuutiir. < Vx qui deprxdnris,
etiam ulilissimus, de non conferendis pluribus di- quoniam deprxdabcris(/sa. xxxiu). >Ilem cpiscopiis
gnitatibus, vel, Ecclesiis 139 alicui intilulatis; . Cenomanensis :
canon cst eliam de domo episcopi (disl. 41, Episco- Plunma cttm soleanl hominum corrumpcre mofes,
ForAut evertunt feinitia, census, honos. '
pns) conslrtieiida huinili juxta Ecclesiam, in qua (HlLDKBERTUS.)
paseat se et pauperes, et cxleros hujusmodi, mn- Liixuria scilicet, seu camalis delcctatio, ainor pe-
xime itlos in quibus non csl dispensalum, sed tole-
ciinix, <•vel auri sacra fames (VIRG.III Mneidos), >
ral Ecclesia Romaua eis obviari, usu iiienlium in et nmfaiiiolionoris. Sed hxc
quanto superel cxicras
conlrarium, lacito consensti, quia nec corripil, ncc pesirs, ampliusque veneno malilix sux noceal.idem
improbal, ncc dispensal, sicul dispensaret de bi- episropus scrifail :
garao ordinando, qui sine licentia cjns non possel lufelix, quem res, nec femina vincere possunt,
promoveri), ergo canones et jura humana i:il ha- Subjugal ambitio.
bcnl vigoris, nihil flrmilatis, sed abroganda et de- (HlLDEBERTUS.)
- lenda pro volunlale utenlium in conlrariuui. Quod Iicm 1 Joannis n : < Omne quoil est in mundo, vcl
si non suflicit (quod videtur, quia clericus inscius C esl eoncUpiscentia camis, vel concupiscentia oculo-
canonnm de incuria el negligenlia, arguendus cst; rum, vel superbia vita», i cujus filia esl < concnpi-
scicntiam vero habens illorum, *et eos non obser- scenlia oculorum, > id esl nmfailio, quam cum ma-
vans^de inobedientia), ergo usus ulentium in con- tre redargnens Propbcta, ail: < Non sic iinpii non
Irarinm, et sine dispensaiione, quoscunque ulenlcs sic, sed lanqiiam pulvis qticm projicit venlus n facic
conlra qttcmcnnqiie caiionem, in quo non esl dis- lerrx (Psal. l). > llem philosophus Seneca (epist.
pcnsaliim, nec conirario capilulo ei derogaltun, 75): Iloc maximum maltim vel vitiiim liabet nm-
transgrcssorcs constiiiiit el inobedienles. bilio, qnod non respicit vel Deum, vel se, vel alios,
CAPUT LIV. sed per fas et nefas, cl < per mille pericula mnrtis
Conlra ambitiosos. (VIRG.II JEneidos), >tum aiiin):c, lum corporis aspi-
Succisis dictis speciebtis cnpidilalis, nune ma- ral et laborat, ul acquiratur dignitas qux appcti-
ximo et prxcipuo ejus ramo succidcndo, lioc esl am- tur. Itcml Corinlh. cap. m: < Charitas non esl aui-
> id cst non vull nlii prxponi : i Non quxi it
faiiioni, securim apponamus. De qua suggillanda Ec- biliOsa,
clesiasticus cap. vu ait: i Noli quxrere afa homine qurc sua sunt,>Glossa: sed qux allerius. Elita ali-
(Iiicatum, neque a regc cathedram honoris, el penes quando vult prxponi.non propter se et deleciationcm
sed propter communem omniiim utTi-
regeni noli velle videri sapiens. Noli quxrere fleri D lemporalem,
tatem.ltem(PossiDioNuain Vita S.Aug.c.b): Augusti-
judcx, nisi vaieas viriute libi data et sapientia,
ab omni civilate qux rion habebal epi-
irriimpere iniquilatcs populi; ne*forle extimescas nus fugiefaat
fariem potenlis, et ponas scaitdalum in agililate scopum, ne in episcopuin capcretur. IteTnidein:lii
tua > et oflicio. i Non pecces in mulliiudine civita- nullo, inqiiit, senlioDeum ita iratum mibi, quani
lis, nec le innnillas in populuin; nec alliges > etcol- quum indignus esscm porii ad remum, pbsitus suin
ad ampluslre regiminis Ecclesis, scilicct apiccin."
ligas i libi duplicia peccala, ita quod nec in unocris
immunis. Primum quod in populo non invenitur Uerii poeta Ovidius, ni Tristium (elegia i):
aliquod pcccatum unum a quo sis immunis, sed por- Crede mihi, bene qui latuit bene vixit, el infra
tabis iniquiiales omniiim, qui cum dcberes esse hir- Foriunam.debeiquisquemaneresuam.
Vive tibi, qiuinlunquepotest prwlusiriu vila.
cus emissarins ad ferenda singiilorum peccataextra Quia quanto gradus allior, lanto casus gravior cst.
civiialem, singuloruin singula fers in xivitaiem, aii- Est ubi contemptut nimius juvat.
quo (de conlingentibus ofliciiiin luuni, per incuriam, (CLAUDUN. I in Euirop.)
vel ignorantiani) omisso, quia prO singulis iniquita- Ilein : Mortuo Si.vlo papa, iliu vacavit pnpaliis, nec
tibus subditorum punieris (Levit, xvi), Unde Apo- inventus esl qui onus illud subirei, quando.non ba-
167 PETRl CANTORIS 168
buil divitias et pompam sxcularem adjunctam. His A nisi ea habueritis ? Item : Muhi promoti, in cx-
auiem adjnnclis lempore Silveslri, illito ambitio tremis cum lacrymis pceniluerunt de susceplis lio-
nascebatttr, lateque pervagabatuf amor domiiiandi, noribus, quia, cum maximo periculo acquiruiitiir,
cum is < qui prseesl, et in solliciludiiie (Rom. xu), i cum majori possidenlur el regiuiUir, dicentes se
potius subsit , poiitis sit servus quarridominus. malle vixisse omnibns diefaus vitx stix simpliciter
Unde Dominus Luc. xxn : <Facta est auteiii con- sine apice dignilatis; Ilerii : Galfridus Peroiiensis
tentio inier eos, quis eorum videretur esse inajor. prior Clarevallcnsis, eleclus jn Tornacenscm epi-
Dixil auiera eis: iRegesgentiiirii dominantur eorum, copum, cum a papa Eugenio, ei abbate siio sanclo
vosaulcm rion sic. Sed qni niajor esl in vobis, fiat Bernardo cogerellir oniis episcopa.tus subire, prb-
sicut iiiinor, et qui prxcessOr > dignilalis gradu, slratus in modilni crticis ad pedes abbatis, cl c!eri->
«sicul miiiisier. >Nam < quis major Cst > secundum corum eum eligentinm, ait : Monachus fiigiiivus ,
judicium sxeuli scilicet, i qui recumbit, an qui mi- si me ejicitis, esse potero, cpiscopus vero nunquam
nistral? Noiine qui recumfait ? Ego autem in mcdio ero. Cui laboraiili in exlremis assidensquidarii mo-
veslriim sura sicutqnl miiiistrat. > Qtii ergo prxesl nacbiis, cjus aihicissimus, fact.us cUstos xgrotanli,
polius subcsse debel, nisi quoad quamdam dighila- ail : Chare fni fratcr, quia nunc corpore separabi-
tem, obedientiam scilicct et reverenliam 141 ei " mur, oro te^ul in pace et salva voluntate Dei, si
exhibendam. llcm Gregorius in Pastorali (pait. i, esse potcril, statnm tiium post mortem riiihi reve-
cap. 9); Pollens viiTittibus, invitus ct coaclus ac- les. Cui oranli posl niorlem 142 cjus in oraculo
cedat ad regiinen aniiriaruin, non pollens virluijbus secretb coram altari, apparui.l ei iti visione aniina
uoii accedal. Sed an pollens moilo, qui scilicet moiloi Galfridi diccns : Ecce , inqiiil, adsttm Galfri.Ius
potest poller-e si pceniluerit, sed, infirmitas el fra- ' frater iuiis. "Cui ille : Ml chare, quomodo esi tibi ?
gilitas modica obsistit, in omnibus aliis pollcns Qui ait : Bcne. Sed revelalum esl mibi a sancta
scienliam el famam et Imjusniodi'liabet; an qiii, Tririilate, qiiod si promotus fiiissein in cpisco-
pollebat prius, sed quid pollere potest, setf modica puin , procul dufaio fuissem de ntimcro repiobo-
fragililas resislit, iln quod non cum serenitale co_- rriin.,
Scientix accedCret. Quid faciel? Nunqnid bonoreiii CAPUT LV.
coatra conscienliam invilits, el coactus accipiet, vcl[ • Contra promotionem indignorum.
oblalum ex loto spernet pro conscientra mala lole- Maluiii ambitionis sequitur slultornm , impcrilo-
rabitque sc senlentia analhematis perculi, eoquod [ ruin, iiiuliliiim, et ul uno verbo dican),4::dignqnim
curairi proximorum neglexerii? llem . Gregorius : ,r promolio. Conlra quam scribens liicrouymus ait:
Considcrare ct perpendere debet quisqtie quantita- Non prxcedit arineiiluhi degeiier lauriis, sed qui
tem virium suarom, et pro viiifaus suis suscipere magniludine el loris alios superai. Elcpliai.toriim
curam aiiiinarun), ne, dum gloriatur, in loco glorix i gregem elephas ducil excellentissimus. Adeo aulem
sit aliis caiusa ruinx. Unde nCc velil esse judex alio- huraana naliira desipuif, qiiod verleris lergum sutim
rum, qui niordetur conscienlia facinoruui suorutn. ad sblera jiistitix, i. deciinahs judiciiim, staluens
ldem confirnial poeta dicens : declinare oculos suos in lerram (Psai. cxvm), »
Sitmite inateriam vestris qui seribilis wquam hon observatpro salule xterna animaruiii in eligen-
Viribus, el versdle diu quid ferre recusent,'. do diicem et rectorem earum, quod fit in brulis
Quid bateanl liumeri. pro sajule corporali naiura duce. liem Salomon :
(HORAT.de Arle poet. inilio.) < Sicut qui mitiii lapidem in acervtim Mercurii,
Qux autem considerare debel aspirans ad dignita-' sic qtii dat horiorem insipienti (Prpn.- xxvi). > Itero:
tem ecclesiasticain, Auguslinus super illum locumi Dcbet Ecdesia eisei sicui castrorum acies ordinala
Aposloli describit : i Uxc cominenda fidelifaus ho- (Cani. vi);> ut foriissimi scilicet ejus, et discreiio-
ininibus qui idonei suiit hxc docerc (// Tini. u), i• res ponantuf in rronte, el iii extremitate ctinei, im-
yita, scientia, facundia. Item poela: D belles in iriedib. Alioquin ncc lerribilis erit, ncc
Nec quemquam jam ferre potest Cwsarve priorem ordinata.scd portx inferi prxvalebuiit advcrsus
Pompeiusque parem, eam (Matth. xvi). Itcm Leviiici cap. xxi: « Homo
...
' . Jurisque secundi de semine Aaroii, qui habuil maculam, non offerai
Ambitus imvatiens.
(LncAK.1. ide bello Pharsalico,)- panes, vel hostias Dco suo, nec accedat ad mlni-
slerium ejus; si cwcus fuerii, vel claudus, si pSrvo
. Ambitione [dcstrucla est respublica , interfectus3 vel grandi vel lorlo naso, si fracio pede, vel rnatiu,
senatus. Hxc^maxime cavenda csl iri ecclesiasticis,, si gibbus, vcl lippus, > etc. Si ergo in levila orili-
et ne prxrupte ad honorem Ccclesiaslicum ascen- nando ad ministerium-in lege sine dispcnsaliqne
datitrl Unde Dominus apostolis : «Accipiie Spiri--
prohibebaturet Cavebatur macula cOrporalis, quarito
lum sanciui)), quorum remiseriiis peccata, remissai
magis ct macula spiritualis probibita est a Domino
sunl; et qnoruiri deiiriueritis, delenta sunt (Joan. in ministerio evangelicb? Item : H.eronyrous (lib.
xx). i Quasi dicerel : Qnomodo sacramenta Spiri-- Apol. adversus Ruffinum, c. 4) inlroduccris ycr-
ttissancii aliis ministrabilis, iiisi ipsiim prius re-- sus Iloratii in derisiohem
promoloruni iudignorum
cepcriiis ?'Vel : Quomodb dona ejus aiiis confereiiss ail :
160 VERBUMABBREVIATUM. l/o
Luderequi nescit campestribus absiinet armis. A el revelareeamper sacramentorum Ecciesix dignain
(HORAT.,Dearte poet.) administralionera. Unde caveant sibi ne mures ex-
.... Abroionnm wgro lales eorum corrodant similique pcena PhiJisihaeo-
Non audel, nisi qui didicil, dare. Quod medico-
rum percutiantur promoyentes indignos, sicque
[rum esl,
Promillunt medici, traclant fabrilia fabn. promoti timeant ne corruanl sicut Dagon capite
Scribimus indocli, doclique poemala passim. iruncato, elabscissis summilalibus manuum et pe-
I.
(HORAT., II, ep.l ad Aug.) dum ipsorum/ut omnino sint inuliles. Ilem : Ti-
Sic el modo currimus docti, indoclique ad regi- mendiimesl hodie ne
accidat.quod tempore judicum
raen animarum, dicentes: accidit. Si eniiii lunc proctiraveriint Philistbxi ne
Occupel exlremum scabies; mihi turpe relinqui essel faber ferrarius in Israel, qui fabricare sciret
[est,
Et, quod non didici, sane nescire fateri. lanceam vcl gladitim usque ad aculeumbovis (I Reg.
(HOIUT.,De arle poet.) , xiu), qui eliam nunc deest, qttia non esi qui excitet
Ilem Hieronymus ad Pammachium monachum . vel stiniulcl proximum, sed et [f. sibilus stimultis]
Hodie clarus bonor vilescit in turba, et apud bonos (non tantum lancea el gla'dius doctrinx) deest hodic
viros fil indigna dignilas , quam mtilti raali possi- faobiisEcclesix, et qux, si aliqui habuerint, timent
denl. B eis uti, facli <niuti canes non audenles lalrare (/sa.
143 Hujus aulem mdignx promotionis iudigno- LVI)i vel mutire coram principibus, ne sarcinas
rum qualuor sunt causx : amor carnis, stemma ge- inutiles amittant.
neris, favor adulationis aures principiim demul- Sed objicies : Sunt equidem in Ecclesia multi
cenlis, avarilia, quaeesl causa prxdictarum causa- ferraiii.scilicelpersonxprivatx, 144 ul P°te scho-
rum, quia <radix oraniiim malorum (/ Tim. vi). > lares, ei magistri scbolarum. Sed quorsum hxc ob-
Pone enini amoveri ab Ecclesia regalia regum, et jicio? Tales modo lanquam viles et inutiles non eli-
priucipum beneficia magna illi collata, non invenie- guntur in fabros Ecclesix, et ideo vel modicum, vel
tur qui accedat ad ej'us labores el opera. Quare ? nulhim hahent locum in ca, ul ei prodesse possint.
quiaomnes qui in diguitatc ecclesiastica suni, ho- llem Ecclesiastes (cap. x) : < Est maltim quod vidi
norcin non onus, delicias non opus, lac el ianam, sub sole, quasi pererrorcm egrediens a facie prin-
iion curam aniraarum quxrunl. liem idem Hierony- cipis : posilum slulliim in digniiate siUilimi, et sa-
inus: Joseph nonnisi probata sapientia ejus, factus pientes sederedeorsum. iltem : Quomododicipotest
esl domintis iKgypli (Gen. XLI),Ps. civ: <Eloquium de prxlatis Ecclesix : < Ubi est videns? ubi est do-
Domini inflammavit etini, i el ideo < misit rex, i IMUSDomini videntis? > (/ Reg. ix.) Timendum est
Pbarao,<etsolvit,princepspopuloriimetdimisiteum. C ne peccatis noslris exigenlil^is privemur videntibus,
Coustiluit eum dominuni doiiius sure, et principem sicut Jtulxi propbetis. Itein : Si Biltassar (quia
omnis possessionis sux.iEt ad quid ? Non ad neccs- abusus est vasis flguralibus apporlatis a templo Do-
sitales regias prxparandas, non ad movendum ar- mini a Nabuchodonosor palre suoponens ea in tem-
ina, non ad vivendum el equiiandum in pompatico plo idoli sui, in eis etiam ipse lemulenlus, et opti-
apparatu vel habitu, non ad otiandum, et delician- mutes cl concubinx ejus diebus convivii bibentca
duin, sed < ut erudiret principes ejus sicut semet- viuum) punitus esl in destructione civilalis sux, et
ipsum, et senes ejus prudenliani doceret, i nedum amissione regni (Dan. x); quanto magis punieiitur
juvenes. Quantam ergo maiuritatem et prudentiam qui vivis vasis Domini abuiunlur, committeiites
oportet esse in rectore? Si ergo Joseph, non nisi auiinas sanctas regendas, ecclesiaslicaque sacra-
probata sapienlia ejus prxficilur regimini ^Egypti inenla adniinislranda indignis ? ltein Mailhxi, cap.
temporali, quanlo nngis non nisi probalx sapicnlix xxiv : < Cum videritis abominationem desolationis >
et vitx, dominio et spiriiuali regimini Ecclesix ? (idolum scilit.et surdum et muliim, quod est catisa
Ilein: Non nisi post trinam confessionem dilectio- cl signum deslructionis Jerusalem, et sancix Ec-
nis Doniini, Pelro commissus est principattts apo- - clesix, maxime ejus, qui prxsidei,) « staritem in
siolattis. Quasi diceret ei Domiutis, et in ipso aliis loco sanclo i (Marcus [xni| : In ieraplo Dei ,
prxliciendis Ecclesix regimini : < Quia diligis me « ubi non debel), > lunc : « Vx prxgnanlibus et nu-
plus his. t Diligis rae scilicet plus quain ttios, di- trientifaus.Eril eniii) lunc trifaulalio magna, qualis
ligis etiam me plus quara lua : diligis etiam me non fuil afa initio mundi (Matth. xxiv), > procedens
plus quara le : < Pasce oves meas, pasce agnos ex ambilione dignilatum el honorutn quaj inchoala
meos, pasce hxdos meos (Joan. xxi): t ideo < Dabo esl lerapore legis; quando Judxi a principibus Ro-
libiclaves regni coelorum (Mallh. xvt),> id est, con- iiianis anibieriiiii summurn sacerdotiura. Sed nec in
stiluam teprincipem popnli. Ilem:Philistbxi Dagon i.lla fxce leraporum, lempore scilicet perversx me-
(quod pretiosura habebanl) posiierunl juxla arcam dietntis, < sedcrunt > passim, non quilibet < super
Domini (/ Reg. x): promoventes aulem indignos, et cathedram Moysi, > scd tanlum < Scribx, > doclo-
econtrario similes, imo pejores Philislhxis, ponunt res legis < et Pharisxi, > divisi ab aliis, signum
arcam Domini juxta Dagon, Ecclesiam commilten- religionis sallem exlerius habentes, maturi xtate.
tes idolo surdo, et muto, et debili, cum comniillenda Unde Dominus : < Super catliedram Moysisederunt
essetarca his, qui eam poriare essenl idonei, regere Scribx ct Pharisxi: Oinnia rux dicunt facite, qu_i
PiTBOL. CCV. 6
 171 PETRI CANTORIS ,72
aulem faciunl, facere nolile (Matlh. xxm). > Nunc A dam, intueri libel oflicium prxlaloium (quo nomrne
auti.ni in catbedra Moysi sedent jTiveneset fatui, ut ruralis sacerdos eliam comprehendatur). Quod a.-
qtix dicunt faciatis, ncc qux faciunt velilis facere. tentare cum timeanl viriles et perfecti, desinant
,_Si peritus, licel ambitiosus, vel alias malus, pro- ad id exsequenduin inlrudi, vel etinm cnnoriice
movetur, spes tamen de ipso habetur, quia, < quis eligi, indigni prxsumptuosi. De lioc ait Moyses,
scit si convertatur (Joel. n) ? > et pceiiilcat, fialque Numer. cap. xxvn: <Provideat Dominus Deus spiri-
benus hodie, qui heri raalus, sed de faluo et inscio luiim omnis carnis, virum qui sit stiper mulliludi-
promoto, nulla spes esl. Raro enim Dominus de in- nem hanc, et .possil exire, el inlrare ante eos. >
sipienle el iuscio suscitat et facil snpientem, sicul Exire, ul paslor, pro ipsis conlra hostes visibiles
de peccalore peenilentem. IlenVLevit., cap. iv :• Si et invisibiles; intrare, labernacuhim et ecclc-
peccaverit > Synagoga i per ignoraniiani, > vel po- siam, ul pro eis oret. < El ducere illos, > ad bellum
puhis, velpiinccps, vel privalapersona, > hxcelhxe < conlra spirilales nequilias (Eph. vi), > verbo cl
faciel, i et roganle pro cis saccrdote propilius erit exemplo, sicul dux eoruin; < et inlroducere cos, >
ci Dominus. >Hinc, inquilAuguslinus,paietdifTeren- landem in Jcrusalem supcrnam : < ne sil popiilus
•tia inier peccalum sacerdotis ei peccatum populi, Domini, sicul oves sine pastore. > ltem, ifaidem :
B
quia scilicet sacerdos non dieitur peccare per igno- < Tolle Josue filitim Nun , virum in quo est
rantiam.Noneniinlicetei ignorare mandata Domini, Spirittts Dei, et ponc manum luam super eum,
quia non legilurquisorarepro sacerdole,quia, sicut qui det prxcepta vitx filiis Israel; quo consu-
ail Salomon : < Si percussus fueril incanlator a ser- Icnte Dominnm, ad verbum ejus egredieiur ad bel-
pcnle; quis medebilurei ? >(Eccti. xn.) Ilem Dominus luin, et ingredietur tabernaculum, ipse primo, et
proPetro etsuccessoribiis ejus, inqiiit:«Duc in alium omnes fllii ejus cura eo, et cxtera multittido. >Item
rete (Luc. v), > id est iu profundum disputalionis Genesis cap. XLVI: <Dixil Joseph fralribus suis :
sacrx Scripturx intellectum et inquisilionem, si Cum vocaverit vos Pbarao el dixerii : 146 Quod
145 dubii casus emcrserinl, ut sic videas quid esl opus vestrum ? respondebitis : Yiri pastores
agenduni sit, quid nou. llem: Idem aposlolis: <Col- svmus ab infaniia. Ad peregrinandum in terram
ligite fragmenla ne percanl (Joan. vi), > id est mi- luam venimus (Gen. XLVII).> Ecce quia ubique vi-
nutias fragmentorum, id est sublilium sentenliarum rililas prxcedit gradum prxlalionis. Maxiina enim
et secrela mysteria, qux rudes capere ncqueunl, ct pars religiunis animo constat; animositas enim
cliam qux subtcrfiigiunt manus prandentimn , valde necessaria esl prxlalo, qui si limel, aclum esl
boc cst intelleclum et inquisitionem dispiilaniium, C de eo. Horalius :
invesiigate el memorfcer tenete, sicul cophini et Si fractus illabalur orbis,
perfecti pleni edtilio verbi Dei, ul pro lempore et Impavidum ferient ruince.
loco ea pauperibus, ctiam insciis, erogetis. ltcm : (Lib. iii. 0_c5.)
Dominus dislinguens ministros Ecciesix in <aposto- Iiem : Jeremias, licet sanciiflcalus ex utero, cl Do-
los, evangelistas, clc, pastores el doctores (Ephes. niino etiam jubenie, ofliciuin et onus pastorale vc-
IV) > conjungii. Ob hoc eiiam Aposlolus describens rittis esl subire ( < Tenibilis esl enim lorus islo
< pastorem > Ecclesix, in fine descriptionis cjus [Gen. xxin ]>), dicens : < A,a,a, Domine Deus; ecce
(quasi vilalem et substanlialem differenliam) ponit nescio loqtti, quia pucr ego sum (Jer. i), > et ele-
< doctorem, > qui sciat scilicet contradicenli sanx mentarius vila. Cujus auleiii vila despicitur, restal
fidei rcsistere, et paratus sit < omni poscenti red- ut prxdicaiio contemnaiiir. Elemcniarius etiam
dere rationem, de Gdeel spc (I\Petr. m), >et bouis scientia; oportet autem prxlatum esse doctorem.
moribus Ecclesix. Elcmentarius eliam facundia, ineloquens autein
Item : Hieronymus de Helvidio (epist. De perpelua quanlum prodest exemplo, tantum nocel silcnlio.
virginilate R. Marice), qui unicum el horrendum Nam latratu canis, baculoque pasloris luporuiii
monstrum in Gallia, solus in universo mundo sn- D rabies arccnda est : < El dixil Dominus ad mc :
cerdos laicus fuil, qui lamen quoad ordinationcm Noli dicere quia puer egosum, quoniam ad pmnia
dictionum congrue, quoad iutellecium vero impie qux miltam te ibis, et unirersa quxcttnque manda-
scripsit quxdam de beata Virgine Maria : Item : Si vero libi loqueris. Ne timeas a facie eoriim, quia
ex prxcepto Domini, hospes unius noctis cura lan- ego tecum sum. Ecce dedi vcrba mea iu ore iuo,
ta diligenlia esl eligendus, nc faina prxdicalionis ecce constiluile super gentes et regna.iitevellas, >
maeulelur infamia hospilis, quanlo diligeniius el: - arguendo vitia, < el destruas, > auctori.talibus im-
gendus est sacerdos, noii hospes, sed reclor Eccle- profaando; < el disperdas, > iis, et mundo abrenun-
six fulurus, per plura tempora? Qui cum (anla ma- liari faciendo, < et xdiflccs, .> prxdicando, con-
turilate et solliciiudine est ordinandus, cum quanta solando, fovendo, < el plantes (ibid.), > confessio-
ettdeponendus? nes audiendo, salisfaciionem injiiiigciido.
CAPUT LVl. Itcm psal. cu : < Bencdicite Domino, omnes an-
De officioprwlatorum. geli ejus, > niinistri ei prxlati Ecclesix i polemes
Ad indignam atitem promotionem indignorum, \irtute, facienles, > non lanlum prxdicantes, < ver-
imo verius intrusioiiem repellendam et confulan- bum illius. > Ad quid ? < ad audiendam vocemser-
 173 VERBUMABBREVIATUM. Ht
monum cjus. iHocesl, ulvita bona veslra, prxcepla A _ tiorcm me, Aaron. Augtisiinus (Iib. n, q.tii Etod.):
illius audjbilia facialis. Defacili enim audilur pr.cdi- Secundum llebrxos gracilem et lenuem vocem hafauit
cator, qui facil el vivit ita ut prxdical; qni aliier vivit Moyses, et necesse erat, clamosa voce uli, quia
et aliler prxdicat facil ut verbum Dei non audiatur, proptcr rcgium fasluin prope.accedere non permiltc-
vcl ei eredatur. Jerem. c. i : « Tu ergo accingc batur; et esl summa, quia nec lardus iingua erat,
himbos luos, el surge, ct loqucre nd eos omnia qux nec se ineloquenlein profitebatur, cui Dominus
prxcipio tibi. Ne formides a facie eornm, necenim < dedit verba sua in os ejus. > Erat autem, quanttrm
timere te facinm vullum eorum, > sed sicul E_e- ad jEgypiios, sonorx vocis et eloquenlix incompa-
chieli cap. 111: « Dedi libi fronlem i xneani, i du- rabilis, sed se repulabat ad hoc oflicium insuflicien-
riorem froiitifauseoriuii, ul adainaiiiem et siliccm: i tem. Qui autem credit se esse sufficieiitem, insufli-
faciemquc i dedi lifai valentiorem faciebus eoriim. i ciens esl; et qui pttlat et credil se esse insuflicien-
Et Jeremias (cap. i) : « Ego quippe dedi te hodie in tem, sufliciens est, et benepaliens, et humiiis, ut
civiialera munilam, et in columnani ferream, cl in annuniiel : i Quod enim sapienlius et fortius est
murumxreum super omnera lerram Juda. >Nota- hoiniiiihiis, i stultum esl Deo; < et quod slultum est
biliternotandura quod Job, Elias, Jeremias, Joannes, Deo, sapieniiiis et forlius quolibet homine (/6'or.
nonnisi accinclis lumbis, quidam lunicis pelliceis, r> ] i). > Itcin : II Tiin. n : i Sollicite autem cura leipsiun
quidam corrigiis, quidam asperitate vilx el mace- probabilem exhibere Deo operarium, > id esl me-
ralione carnis missi sunl ad prxdicandum. Hoc rilo Vitx le talem apud Deum cxhibeas, ut libi po-
idem prxceptum dedit Dominus apostolis, dicens : pulus obcdial. i Iiiconfusibilen),> ut diclis opera
« Sinl lumbi vestri prxcincti, > el post, « lucerrix coiisoneul; nec erubescas, vel limeas evangelizare.
ardenles (Luc. xn). > Ituro cnim ab bellum, primo Idem in prima ad eumdem : < Attende libi > primo,
est infrenandum j*umenlum corporis, crucifixione < el doclrinx > post. Quo nomine oflicium lotum
illius « cum viliis ct concnpiscentiis (Galat. v), > prxlali intellige. Et in Act. aposl. cap. xx : < At-
absiiiientia et continenlia, ne faonioruat in prxci- lendiie vobis el universo gregi, in quo posuit vcs
piiiiiiu, ei ul composito gradu vehat lanlum inses- Spiritus sanctus epjscopos, regere Ecclesiam Dei.
sorem, id esl Spiritum sanclum. Ad quod rigida et Recte traciantes verilalis verbum, > recte docentes
auslera vita dccet prxdicatorcm , non mollis el proximum, verbo, et exemplo scilicet, et pro com-
cnervis. Prxlatus autem civitas esl mtinila virtuli- petentia singulorum, ut ita baculus pasioralis con-
bus, columna 147 suslenlans Ecclesiam; murus, vertatur in se, < el os lurturis retorquealur usque
eam luendo, ad qticm, sictil ad civitatem refugii, ad asccllas (Levit. i). > Unde Dominus in Evangclio
coiifiigiendiim subditis, quia: i Gloriosa dicta sunt' G (Luc. xu):«Quis putas esl lidelis servus et prudens,
de te, civitas Dei (Psal. LXXXVI). I HXCest civitas, quem constituit Dorainus super familiam suam, >
scilicel prxlalus, qux non expugnatur. et nihil privati amoris, scilicet limoris, vel lucri
Itera : Accedens ad oflicium pastorale attendat, « super familiam suam, ut illis in (empore > 148
quod intcr judices uullus judicare voluit populum, (quia prxdicatio, si assidua sit, vilescit) < tritici
nisi prius suscitato spirilu ejus a Domino ad hoc det mensuram, > secundurn capacitatem auditorum
exsequendum. Unde suscitavit Dominus spiritum, vel singulorum. < Beatus ille servus, > elc
Olhonielis (Judic.i), spiritum eliam Deborx prophe- Augustinus(In expositione inchoala Episl. ad Ram.
lissx, antequam judicarel popnlum (Judic. IX). Spi- anle medium) : Quld sibi vult quod Apostolus in
ritum cliam Gedconis, qui nisi dalo sibi signo vel- salulatione prxlali Iria ponit, scilicet « Miseri-
leris compluli et arex aridx, deindc econlrario, cordiam, > id est peccalorura remissioncm, c et
arex complutx et velleris siccati voluit judicare, pacem, > id esl tranquiiliialem mentis, et quasi
populum (Judic. vi). Nec lu ad hocoflicium accedas, quamdam prxlibalionem pacisxlernx;i elgratiam.t
nisi prius dalis libi, non dico signis miraculorum,, In salutalione autem (ul in utraquc Epist. ad Tim.)
sed signis virtutum el bonoruin operum.Tlem, Exo-. personarum privatarum, duo prima tantum; ideo,
di in, ail Dominus Moysi: «Veni, mittam te ad Pba- inquani, quia prxter illa, gralia ad robur et forii-
raoucm, ut ediicas populum meum de .iEgyplo. > Cuii tudinem prxh:o est necessaria. Cui sicut Josuc
Moyses: • Quis ego sum , > scilicet insufficiens, ett successori Moysis ter dicitur: i Conforlare et esto
nibil, <ut vadam ad Pbaraonem, ct educam filiosi robttstus (Josue t). > Ilem-. Ctira Ecclesia traditur
Israel de ^Egypto?) Cui Dominus : < Signum hafae- indigno, polesl Heli cum filiis Israel conqueri et di-
fais quod miscro te, > scilicel mutatiouem virgx ini cere : i Heu ! translala est gloria Domini de Israel,
colubrum, el vice vcrsa cnliibri in virgain : signumi quia capta est arca Doiuini.Philislhiim enim asporta-
etiam manus in sinum et factx leprosx, exlractx etl verunt eam a lapide adjulorii in Azoium (/ Reg.
mundatx : signum etiam ihulalionis aqux in san-. iv),> id est ignis patris mei, in ignem coucupjsccn-
guinera. Cui Moyses : < Obsecro, Domine, ncn stimi lix.ieiiniuleriuiieaminiemplum Dagoni(//?e_;.v),
cloquens ab beri el nudiuslertius, et ex quo locutus. piscis tristitix, in Ecclesia negotia el lucra sxcularia
es ad servum tuum impedilioris et lardioris lingux; qiixritanies. Tunc Jacob defleat Joseph vendittim
sum. > Obsecro, iuquit, < Domine, mitle quem mis- et vinctum in carcerem Puliphari eunucho, (Gen,
surus es (Exod. IV),> scilicel digniorem el eloquen- xxxix), cum Eccicsia et sacramenla ecclcsiastica eu-
 m PETRl CANTORIS 176,'
nuchis mollibus, sterilibus ct indoclis dispensanda A fueril in lupum et merceiiarium, nou Iegitnr.
committunlur. Hoc idem deflel Jeremias in Threnis, sed sine cuslode , sub prxlextu oflicii frivolis qni-
dicens (cap. x): i Egressus est a filia Sion omiiis busdam rationibus se tuens, desxvit in sufaditos,
decor ejus. Facti sunt omnes principes vclul arietes qiti tamen successit in locuni et minisleiium ElixJ
non invenientes pascua, el abierunt absque forlitu- Cui cum igrico curru insistente quatuor roiis rape-;
dine, > pastoris scilicet, < anie faciem subseqiien- relur in cteluni, ail Eliseus : t Paler mi, paler mi,
tis, > diaboli fuganlis eos. Unde, quia « facti suntho- currus Israel et auriga ej'us (IV Reg. n). Geminatio
stes ejtis itt capite, parvuli ejus ducti sunt in capli- dictionis notat paternum affectttm , et oflicium pa-
vitatcm anle faciem Iribulanlis. i Percusso paslore, ternum exhibemlum filiis. Debel enim prxlatus in-
dispergensur oves gregis (Matih. xxvi). llem idcm: nili cl subvebi quatuor rotis, id est, quauior car-
« Manumsuam misil hoslis ad omnia desiderabilia dinalibus virltitibtis. Oportet enini prxlalum esse
cjus, quia' vidil genles, >id esl gentiliter viventes, justiiin , fortem , lemperatum , prudentem , qui cst
< ingressas sanctuariuin sunm, > id est promotos in currus Dei et Ecclesix, non Pbaraonis.
Ecctesia, <de quibus prxceperal Deus ne intrarent Habel enim eam regere, portare et snstentare
in Ecclesiam luam. > ln qua, < qtroniam ereclus esl excmplo sanclx conversationis, verbo prxdicalio-
iniinicus.deposiia est vehementer, non habens con- R nis , beneficio tcmporalis consoiaiionis, suffragio
solationem vcl consolaiorem (Thren. 1), > adeo obsequii et devolx orationis; qui, ut auriga Ecclesix,
ut jam cum Propheta pro indignorum promolione sibilum, et canlum, ct alia lenimcnla liabere dcbel,
dicat lugendo : « Deus, venerunt gentes in hxredila- quibus demulceat el consoletur eam. Unicum etiam
lem tuam, polluerunt lcmplum sanctum tuum, po- aculeum in munu, ul boves (id esl caro) cum re-
suerunt Jerusalem, > sanctam Ecclesiam, i in pomo- calcitranl, slimulet el flagellet; ul coinposiio gradu
rum cus'odiam (Psal. LXXVIII). > Imo, ut minor sit vehat sessorem suum, id esl spiritum suum, quoil
cura hodic dc adhibcndis custodibus animarum re- etin baculo ponlificali nolalur. Nunc autem bubulci
gendarum, quam de adhihendis custodibus pomo- nostri plures habent stimulos el causas pungendi,
rum vilitim (de quibus boc hodie porcis comcden- et nullun) lenimen. Unde quidam :
dum relinquitur) non eorum de qnibus in Canticis Pastor, oves cura, sicut docet ista figura,
(cap. vn) : i Omnia poma nova el vctera reservavi Altrahe per primum, medio rege, punge per imum.
Altrahe, sustenla, slimula, vaga, morbida, lenla.
tibi, dilecte mi, i tit ininor sil sollicitudo de clavi- llem
bus Petri, quam de clavibus cellarii. Item ad Rom. 1: Ezechielcap. III : i Fili bominis, spcculalorem
i Desidero videre vos, tit aliquid vofais impertiar dedi te domui lsrael, i elc.; el cap. xni : i Fili
Cliominis, vaiicinare ad prophetas, i elc; el cap,
gratix spirilualis. i Prxlati enim potius inleresi xxu : < Fili
dare sufadilisquam acciperc afaeis, in quibus lamen, hominis, versa est mihi domtis Israti
in scoriam, > elc; et cap. XLIV: < El populum
si bene militaverit, pro se aureara, pro illis custo-
meum docebunt, quidsit inter saneium et pollu-
ditis aureolam accipiet. De qua gratia subdit: < Ye- inter mundum el immundum ostendeiit eis; i
niam ad vos,i scilicel ad confirniandos vos in fide, ttim; et
et ibid. : < Fili hominis, pone cor tuum, el
id esl simul consolari in vobis per eam qux invicem
cst fldem veslram atque meam. Itcm in eadem, vide oculis tuis, el auribus luis audi omnia, qux
ad te, > etc,
c. 1: ( Proposui venire ad vos, ut aliquem fructum ego loquor
habeam in vobis, sicut et in cxteris genlifaus, t po- 150 CAPUT LVII.
lius dando vofaisquam accipiendo. Quod confirmans 'Conlra negligeniiamprcelatorum.
Dominus in Evangelio, ait: < Non vos me elegistis, Aposlolus scribens contra negligentiam prxla-
sed cgo elegi vos, ut eatis, et fructum afferatis, et lorum I Tim. iv ait : < Attende, > pastor, < le-
fruclus vesler maneal (Joan. xv). i Quasi 149 di- ctioni, > etpost, < exhorlalioni > jani volenliiini
ceret: Frticlum quxrile vobis, iu subditis, xternum < ct doctrinx > nescienlium : ct < noli negligerc
el permanenlem, non lemporalem, qui non perma- D graliam > oflicii tui, < qurc in le esl, quxdaia esl
net. Item in eadem : < Grxcis JC hurbaris debitor tibi per propheliam, > id est sanctorum canonicain
sum sapienlibus et insipicntibus; :ia, quod in me eleciionem, in qua ex prxteritis videntur dicere
prompttim est et vobis, qui Romx eslis, evan- qualis futurus sis. Et in eatlem Epist. cap. i : < Ei
gelizare. i Apostolus promptus ,fuit evangelizare, hocprxcepliim, > deinformanda et regenda Ecclesia
antequam ad hoc oflicium accederel. Non accessit Christi, vigilanler, sollicite et strenue, i tibi com-
ad hoc ut poslea promptus (ieret ad illttd, sicul ii mendo, fili, o Timolhee , secundurn prxcedenles ir
qui applicandi sunt doctrinx, cum deberent docere. le prophelias, >id esl. scrundum quod te novi lia-
ltcm IV Reg. xi : < Pepigit igiltrr Joiada pontifex bere ante hanc scientiain sacrarum lilterarum, qurc
foedus inter Dominum et regem, inter Denm el po- dicunlur prophelix, vel secundum quod Spiritui
ptilutn; inier regem el populum, ul esset populus sanctus oslendil mibi de te per inspiralionem ve'
Domini, t obediens Deoct regi. Prxlatus enim rae- gratiam exponendi eas, quam novi lebabere, quo-
diator esl inler Deura el prxdictos, qni pacisci niani ab infantia sacras lilteras nosti, et secinidiine
habel, et componere pacem inter Dorainum et sub < etiam prxcedentem vitam luam , qux debuil essc
ditos. Sed auis sit mcdiator «jus, si conversus qtiasi prophctia, qtialis fulurus esses, si postmo-
 177 •**"* VERBUMABBREVIATUM. 178
dum promotns esses : < ut militcs, > actu, < inil- A luam, sed exemplum eslo fidelium in verbo, > et
lis bOH.immilitiam, habens fidem, > sanam doctri- prxdicatione,«et conversaiione, >ut videntes luam,
nam, < el bonam conscientiam. > Ilem I Machab. cliam a licitis pluribus, conlinenliam, ipsi sancti
c. v : < Si Judas Machabxus, > poteslas sxcu- comparatione tui indignos se esse jTtdicent. Nihil
laris, < erat congregans extremos exercitus , hor- enim est, quo magis lxdatur Ecclesia, quam quod
tatusque populum per tolam viain, donec veniretit laicos videt esse meliores clericis. llem Isaias,
in terram Juda , et asrenderent in montem Sion c. XXVIII : « Audite verbnm Domini, viri illusores,
cum gaudio et Ixtilia , el offerrent holocausta, co qui dolninamini super popultim ineiim. Dixislis
quod nemo ex eis cecidisscl, donec reverierelur in eiiiin i (opere, si non verbo) : < Percussimus foedus
pace in Jerusalem; > quanlo magis prxlatus ec- cum morte, i (undeSalomon : « Sponsiones fece-
clesiasticus debet ex ollicio congregare debiles et riinl usque ad rnortem [Sap. i], i) «et cuni inferno
iiifiruios de Ecclcsia,'et bortari pcr toiam viamhu- fecimus pactum. Flagellum inundans ciim transierit
jus vilx, vigilanlerque et slrenue eos custodire et iioii veniet super i cos, vei «nos.t Isaias hoc de iis
regere, quousque ascenilant in monteni Domini dicit : <Quia posuimus mendacium spem nostram,
ccelesiem Jeriisalein, laiidcniqiie sponsura in sxcula et mendacio prolecli suraus : sed vx vobis, qui
sxculoruni in paj__.,.(___t.qtiodnemo ex eis cecidisset, prx ebrietate, > indiscretione ct negligenlia <erra-
ctini cecidissent a latere ejtis per custooiiam pasio- >lsli&.Sacerdos et propheta nescierunt, prx ebrie-
ris luto iiinere minanlis eos per desertum in ler- late absorpti sunru yi_o, > luxuria et jucunditatc,
ramJuda? IV Reg. xxu et xxni : Si Josias rex et delectalione temporalium. <Effaxerunt in ebric-
Juda adbuc puer, auditis verbis legis Domini, per- tate, > indiscretione ct superfluilate, aliosqire cr-
lecto coram eo Deuleronomio, perterritum habuil rare feceriini. i Nescierunt videnlein, ignorave-
cor, i scindens vcsiimenta sua, t bumilialus se- runl jtidicitim. Onines enim mensx replelx sunt
dens el flens coram Domino, eo quod prxcepla ejus vomilii sordibusque, ita ut non esset ultra locus. >
non observasset, i pcrcussit fcedus coram Domino, Usqueenim ad os repleta csl Ecclesia in prxlalis
ul ambularet post eum t in omnibus prxceplis slercorifaus temporalium, desidia, avaritia, adeo
ejus, in loto cordc et in tota anima, < suscilarel- ut laicis locuin in liis non relinquanl, sed cns su-
que verba fcederis el legis lcctx • coram eo, perenl. Proplerea : i Vx vobis deserloribus populi
prxcipiens etiam oniuia iinmunda vasa ejici a tem- mei, qui fecistis consiliuni, el uou ex ine,; et ordire-
plo, seminifluos el iinmundos a civi'ale , altaria et mini telam, et non per Spiriltim nicuin; qui additis
lueos deslrui, rilumque legisin oninifausobservari: p peccalum super peccatum, qui ambulalis,> pompa-
quanto sollicitius el vigilnntius spiritualis prxlatus tice,> III descendalis in jEgypium, et os meuin nou
(ad cujus pertinet oflicium) in prxdicla Ecclesia interrogastis, speraules auxilium in fortiiudine
Dei curarc dcbel, el 11011ncgligere, vcl quasi Pliaraonis, habenles (iduciam in umbra ,/Egypti
surda aure transire, ad lonitrua ct vcrba Domiiii (Isal xxx): >Divitiiset pompa sxculari. Uitde Amos,
non evigilans? Item Jeremias comminans prxlaiis cap. vi: i Vx qtii opulenti eslis in Sion, opliraa-
propter socordiam, lorporcm et negligeutiam ip- les capiia populorum , ingredientes pompatice do-
soritm cap. L, ail: i Grex perdilus factus esi po- mnm Isracl. >Proplcr quod emiitara faincra in ter-
pulus meus : pastores eoriim seduxerunt eos, fe- ram, non faraem panis, neque sitim aqux, sed au-
cerunlque vagari in monlibtts i 151 superbix, diendi verbum Dci. >Quia parvuli petierunl panem,
i de moiite in colleni, t de peccato in peccalum, ct non eral qui frangeret eis (Thren. iv). > Imo
i transierunt. Oblili sunl cuuilis sui, > a quo tria adest qui paneui spiritualem verbo ct cxemplo,
lioiiiineni expcllunt, fumus, stillicidium et lili- corporalcm etiam rapina auferat. Uude et ps. civ:
giosa uxor. i Omnes qui invenerunl, comcderuiil • Et vocavit fainem supcr lerram, elomne flrma-
eos, et bostes corum dixerunt: Non peccavimus, ir.enlum pauis contrivil. Misit ame eos viruiu, in
pro eo quod peccaverunl Dominodecori jiistiiix. i D servum venundalus csv Josepli. Iltiiniliaverunl in
ltem : Domiuus tolam Galilxam circuibat prxdi compedibus pedes ejus, ferrum pertrausiit auimaiii
cans, el curans languores populorum , docens _in ejus, donec veniret verbum ejus.> Ecce, qux 152
hoc olliciuni prxlati, in quo cxercendo debel esse prxlatus pati debet pro populo, ut ei vcuial, el an-
vigilans, utilis, sollicilus, impiger el strenutis lequam ei venial, vcrbum quod prxdicel eis. i Elor
(Matth. iv). llcm lsaias, cap. i.u : i Ablalus esl po- quiiini Dominiinflammaviteum (Psal. civ), >quia qtir
pnlus raeus graiis , > per incuriam paslorum : nonardet, non incendit: i Ignilum eloquiiim (Psal.
< Dominalores cjns inique aguni, dicit Domimis, et cxvin) i non capilfrigidum pectus. Spiritus sanclusiri
jugiter lola die nomen meum blasphematur. i igneislinguis descendit super apostolosantequam prx-
j Unde Ezech. cap. xxxvi: « Propter vos jugiler dicarent (Ac/.n). Basilio eliam prxdicanle, visa cst
nomen meum blasphematur inler genles, i quia lingua ignea egredi dc ore ejus \ et Sebastiano prxdi-
popiilus liodic, non sicut, iino plusijuam sacerdos, cante angelus videbalur ei teaere librum, de quo
et sacerdos minus, non sicul populus. Conlra cu- universa ejus prxdicatio procedebat. Post boc au.
jtismodi sacerdoles Aposlolus scribens I ad Tim. tem : < Misii rex, el solvil cum princeps poputo-
cap. iv, ait : « Nemo conleninat adolescenliara rum, el dimisil cum. Coustiluit eum domiuum do
179 PETRI CANTORIS 180
mus sux, et principem omnis possessionis sux, ut A slos (alioqtiin vox sanguinis fralris ctainabil ad
jrudiret principes ejus sicut semetipsum, et scnes Dominum de terra [Gen. iv]), mullo magis el prx-
5,jus prudentiam doceret, etc. Posl quem : < Misit latus cuslos aniuiarum esse tenetur, pro quibus
jloysen servtim suum, Aaron quem elegit ipsitm spopondit, quod oves infirnias.etiam super bumeros
[Psal. ctv). i Nemo assumit sifai bonorem, sed qui portans iulrodiicet in ovile cceleste, oiiinia prxpo-
^ocatus esl a Deo lanquam Aaron (Hebr. x). Qui nens, imo propriuni corpus exponens itiorli propter
enim gladium acceperit, gladioperibit(~fa((/i.xxvi). illas.
< Posuit in eis verba signorum suorum et prodi- De eodem Jerem. cap. XLVIII: < Maledictus qtii
giorum in terra Cham (Psal. civ). > prohibet gladium stium a sauguine, > a peccali ma-
Nola in his omnibtis ordinem, gradus el oflicium ctatione. Gregorius (part. in Curcepasloral. Admonit.
prxlati, qui ulJosepli in ^Egypto pascere defaet 26): Potesi hxc inaledictio el omnibus convenire,
populum Dei (Gen. XLI), et ut Moyses ab ^Egyplo quanlo magis prxlalis? Gladium a sanguine
educere (Exod. xn). IleniLucas iusermone Aposloli prohibere , est prxdicalionis vcrbiim, a carnalis
habito ad episeopos et sacsrdoles in Asia convoca- vilx interfeclione relinere. .Itetn III Rcg. cap. xx:
los Mileluin (qui scribilur in Aciis apostolorum < Hxc dicit Doiuinus : Quia dimisisti virum dignum
cap. xx) breviler comprehendente curam omnera, B morle de manu tua, eril aniina tua pro auima
ei pastorale olYiciumhabeiidum circa subdiios, ait illitis, et populus luus pro populo illitts. > Sequilur:
Aposlolus, < Ne mora fieret sibi in Asia. Festinafaat, i Atlendite vobis el universo gregi, in quo vos
si possibile esset, ut diem Pentecostes faceret Je- Spiritiis sanctus posuit episcopos regere Ecclesiam
rosolymis.i Ergo prxlalus in majoribus solemnita- Dei, quam acquisivit sanguine stio. Ego scio quo-
tifatts non debet abesse ecclesix sux. < A Mileto niam inlrabuni post discessionem meam Iupi rapa-
autem miitens Ephesum, vocavit majores nalu, > ces in vos, non parcenies gregi. Et ex vobis ipsis
senes, <Ecclesix. Qui cum venissenl, et simul es- exsurgenl viri loqttenles perversa, ut abducanl
sent, dixit eis : Vos scilis a prima die qua ingres- discipulos posl se. Propler quod vigilate, memoriter
sus sum in Asiam, qualiler per omne tempus vo- relinentes, qtioniam pcr triennitiin nocle et die
biscum fuerim, serviens Domino in omni humili- iion cessavi ctim lacrymis monens unumquemque
tale, et lacrymis, et lenlalionifaus qux acciderunt vestrum. Et nunc commendo vos Deo, et verbo
niibi) ex Jtidxis : tquomodo nihil subtraxerim uti- gratix ejus (Aci. xx), > Verfao incarnalo, qui vobis
lium, quominus annunliarem vobis> incognita sa- prxdicavit, vel verbo quod ipse, et ego per eum
lutis, <cl docerem vos publice, > in Ecclesia, < et _ vobis prxdicavi, nl sil custos veslri. Unde, 11Peiri
per domos teslificans Jtidxis et gentibus pceniten- cap. 1: i Habemus propbeiicum serraonera firmio-
tiam et fidem,> el alios mores <in Dominum Jesiim rem, cui bene facitis atiendenles, qttasi lucernx
Cbristum. El nunc alligatus a Spiritu vado in Jeru- lucenti in caliginoso loco, donec dies elucescat,
salem, qux in ea ventura sunl milii ignorans, nisi et Lucifer orialur in cordibus vestris. Argenlum
quod Spirilus sanctus per omnes civitales protesta- et aurum, aut veslem ntillius concupivi (Act. xx). >
tttr niilii, diceus : Quoniam vincula el tiibulalioues Glossa. In hoc agnoscunlur el dignoscunlur lupi,
nie manerit. Sed nihil horuin vereor, nec facio quod hujusmodi concupiscunt et exigunl, quod non
auimami vel vilam meam tpreliosiorem quam me:> vcri prxlali. < Vos ipsi scitis, quoniam ad ea qux
Mullo minus sua, qui nulla habtiit, >dumoiodo con- mihi opus erant, et iis qui mecuin sunt, ministra-
siinimem cursum meum et ministeriuin quod ac- verunt manus istx > Exemplum operandi, signuni
cepi a Domino Jesu, lestificari Evangelium gratix est episcopis, quo discernunltir a lupis. < Omuia
Dci. > De quo minislerio Apostolus 11 ad.Tim. c. IV ostendi vobis, quoniam sic lafaoranies oporlelsus-
ail: i Tu vero vigila, et in omnibus labora, > tam cipere infirmos ac meminisse verfai Domini Jesu
<
perversos qiiam bonos recie docendo, opus fac (quoniam ipse dixit): Bealius est magis dare, quam
evangclislx, > confirma opere, quod prxdicas ore, D accipere. Et cum bxc dixisset, genibus positis oia-
«ininisieriiim tuum, imple > sic : «sobrius eslo,> vit cum oranibus illis. > commendans illos Deo.
discretus in omni opere luo, carcns omni super- < Magnus autem fletus factus esl oiiinium, el pro-
iluitatc, eiiam licita abjicicndo. «Omnisenim qui in cumbenles supra collum Pauli oscubibantur eiun,
agonecoiiteiidii,abomnibus se abstinet (/ Cor. ix).> dolentes maxime in verbo quod dixerat, qiioniaiii
Sequitur :"<Et nunc scio quia amplius non videbitis amplius faciem ejus non essent visuri, el reduce-
iaciem ineam vos omnes, pcr quos transivi, prx- bant eum ad navem (Aci. xx). > Bonus princeps
dicans regnum Dei. Quapropier conlestor vos ho- et reclor est, in cujus discessti subdili dolenl et
dierua die, quia mundtis suin a sangiiine om- flcnl, maxime non visuri ciiin amplius.
iiium vcslrum. Non 153 enim subterfugi, > id 154 CAPUT LVHI.
esl dimisi, < quo minus annuiiliarem vobis omne De spirilttali patienlia prwlatorum.
consilium Dei . > Atiquem sermonem doelrinx nc- Prxiipua viiius el ornamentum prxlali esl pa-
cessarium ad s.alulem. Ergo si quo minus annun- lientia, quam commeiidans Aposiolus sicul valde
tiassel eis reus esset aniniarum ipsorum. Si enim necessariam prxlatis inll Epist. ad Cor.c. xti., ail:
fraler fratris, proximus proximi, tenetur esse cu- < El si nifail sum,inler vos, signa tainen apostolatus
181 VERBUM ABBREVIATUM. 182
mei facta sunt super vos in omni patientia. > Nola, A preliosiora, quam < qux apud illos sunt,> quxran-
«Omni.i Item Dominus : < Ecce ego mitto vos sicut lur, subinferl: < Qux apponenlur vobis.> Si ergo
oves in medio luporum, eslote ergo prudentes sicut cibum quxris, necesse est ut modiciialera aposlo-
serpentes, et simplices sicut columbx. t Et iteriim: licx prxdicalionis amplectaris, ut observes priiici-
< Qui percusserit te in una maxilla, prxbe ei et pium mandali, scilicet: < Ne possideas aurum vel
aliam; el qtii abslulerit tibi tunicam, prxbe ei et argenlum (Malth. x).> Si tibi, ut successori apo-
pallium (Mallh. x); > el ablalo equo, cuni eremila stolorum, expetis a subditis, quibus operaris, cibum
dicas : Qtiin etiam et sculicam lene. Item IV Reg. erogari, quomodo finis mandati observabitur (iino
II, Eliseus ad Eliam : <Pnler mi, currus Israel et inultis etiam canonibus observatur vel confirmatur)
auriga ejTis, > id est sustenlaior et reclor. Super sine principio ejusdem ? Incivile est parlem legis
hoc Greg. lib. Morat. xx el in lioni. 21, lib. n (in aperire, el observandam esse asserere, partem
dial. ver. 12, lib. xx, c. 28), super Ezech. ait: vero abscondere, vel de ea, quasi non observanda,
Araica poteslali pene semper esi impalientia, eique disputare. Vel qua auclorilate derogabilur primx
riiale subjectx imperat, quia quoil ipsa sentit, po- parii prxcepti? si dixeris consuetudine et usu
testas facile exsequitur. Sed sancti prxlati plus utemium in contrarium, localia, et lemppralia, et
se inlerius patientix jugo subjiciunt, quam foris B personalia esse asserens prxcepla ecclesiastira,
liominibus prxsunt. Et ideo plus aliquoriim sedi- nibil soliditalis babebit Evangelium , cui obvial Do-
tiosorum lumultus lolerant, _quo se de eis ulcisci iniinis, dicens : i Quod uni dico, omnibus, 'dico
amplius possunt, et ne unquam ad illicita trans- (Marc. xm).> Si dixeris quia hoc non possideas,
cant, plerumque eliam nolunt pro se exsequi quod sed ad ustis pauperum r.eserves, ita et laicus. Ni-
licet, subjectorumque strepilus sufferunl, per amo- hil ampli.us ergo tibi in hoc prxcipit, qtiani laico.
rera increpam, quos per mansuetudinem portant, Itein Domkius: i Quam difficile, qui pecuniam ha-
etiam docere non cessant; scienles scriptum esse: bent, iulrabunl in regnum ccelorum (Luc. xviu) :
< Doclrina viri per palienliam dignoscilur (Prov. Facilius est canieluni intrare per foramen acus,
xix). quarii divitem intrare in regnum. ccelorura (Matth.
Si ilaque doclrina in palientia cst, tanto quisque \n).> Mirantibus aulem et obsliipesceniifaus disci-
doctus ostenditur, qitanto amplius patiens fuerit. pulis in verbis ejus, dixit ei Simon Petrus : < Ecce
Hinc est quod bonus discipuhis, magistrum in aere nos reliquimus omnia ; >etiam volunlalem habendi.
tolli videns, clamat: < Pater mi, pater mi, currus In iiumero enim divitum computatur, qui divitias
Israel, et auriga ej'us (IV Reg. n.) Quid est quod „ concupiscit, elsi easnon habcat. Sequjlur: i El se-
ctirrus el auriga dicitur, nisi quod auriga agitat, cuti sumus le. Quid crgo erit nobis?> Responclit:
currus porlai? Doctor ergo qui mores populi per i In regeneralione, cum sederil Filius horainis iu
patieniiam suslinei, el sacri eloquii verbis docet, sede majestatis sux, sedebitis el vos super sedes
el <currus> dicituret < auriga.i (Ciirrus, > quia mala duodecim judicanles duodecim tribus Israel (ibid.).>
lolerando porlal; <auriga,i quia exborlando agitat Pro quo prxmio Joanncs, relicta sindone, profugit
et excrtat. < Currus,i quia mala suslinel; <aurigai abeis; Joseph, reliclopallio (Goi.xxxix); Matthxus
quia populum bonis admohitionibus exercet. etiam reticto telonio, et ratiociniis vecligalium
reliclis eliam cum periculo, secutus est Doini-
CAPUT LIX. num. Ille eliam vir evangelicus volens sepelire
De solliciludine el humililale prwlatorum. palrera, prxcipitur a Doraino relinquere sepulluram
De solliciludine et Iiumilitale pastorali, quarum patris sui, et sequi eum (Matth. vui). Ergo miilto
nutrix est pauperlas, qux conlempta mulium magis prxlalo prxcipilur relinquere slrepilus
obest, observata vero maxime prodest. Unde Domi- faelli, et onus, et curam temporalium. Sed quo-
DUS prxcipicns apostotos et eorum successorcs modo prxlati (successores aposlolorum) liujus tem-
exoneratos esse a curis sxculi, et divitiis tempora- D poris dicunt: <Ecce nosreliquimus omnia, et secuti
libus, ait: < Nolilc possidere auritm vel argenlum, sumus le,'> cum temporalibus afanndent eiiam supra
neque 155 pecuniara in vasis vestris (Mallh. x). > laicos, cum < omnia ea inquiranl, qux gentes (Mattli.
Prxdica.iori enim, qui ad conlemplum divitiarum vi, > cum thesaurizenl sic conlra prxceptum Do-
horlnri debet, ampuiatio prope necessaria est, ne mini multiplicanles aurum el argenlum, equt*s et
portans opera sxculf, et onus sxcularium negotio- phaleras, et pompam sxculi quod etiam regibus
rmn minus vacel oflicio suo. Tanta enim fiducia Israel prohibilum erat, ne reduceionlur in /Egy-
debet illi esse in Deo, ul prxseniis vilx sumptus, ptum? (Deut. xvn). Si dixcrint quia <otnnia reli-
elsi non prxvideat, tamen sibi non defuturos cer- querinl,) eo quod palrimonium et propria 156
tissime sciat. Quare autem bxc eis prxcipiai, sub- non habeant, sed tantum dispensaiionem rerum
dii (quia omnia necessaria eis debeniur, ab iis qui- pauperum sibi creditam , sic reliquerunt oinnia
bus prxdicanl) : < Dignus est operarius cibo suo imperalores mulii el reges , ut illi qui ex cle-
(ibid). > Nota, '>suo. Et cujusmodi suo? Audi ctione succedunt in regnum , non ex ; hxredi-
Lticam hoc delertiiinantem. < Edentes et bibentes, • tate. Si dixerint: i Ecce nos reliquimus omnia, >
qux apud illos sunt (Luc. \).i El ne lauliora el qiiia Dco omnia poslponimus; similitcr ad bpc ta-
 *8.J PETRICANT0RI9 1S4
nenlur ei conjugati. Ycl quomodo prxdicabuni sub-- A Sanctum et honcstum prxeipit Aposlolus eligi in
ditis dispergerc, el erogare bona stta pauperibus,, sacerdotem el levitain. El Ilieronymus (ep. 12S, ad
qui dispersa non cessanl congregare et reponere ?. Fabiolam, qux iitcipit : Vsque hodie) : Non nisi
Tulius esset, nec babere unde aliis crogarcnl. YelI perfectus scieutia et raoribus in sacerdotem et le-
si non reliquerunl omnia, quomodo cum Doraino> vitam est eligcndus. El Dominus Moysi (Num. ni):
judices venient? Item in Evangclio Joannis : < Re- Demum is eligatur sacerdos et ievita, qui dicat pa-
liquit mulicr Samaritana bydriatn suam , elabiit ini tri: Non novi vos. Levilx euini vigiies et excublrn
civitalem, annunlians omnia, qux dixit illi Jesusi sunt templi, et porlitores vasorum ejus. llaque
(Joan. iv).i Discanl hinc evangelizaturi, prius hy- < Mundamini, qui ferlis vasa Domini (Isa. LII).I
driam, id est cnpidilatem relinquere, el onus el. Item Apostolus l ad Tim. cap. v ; < Manus nemini,>
ctiraln sxculi deponere, aniequam curenl evange- eisi sapiens el religiosus videatur, <cito,> sine prx-
lizare. ltcm in Evangelio Luc. cap. xxn : < Facla judicio, et examinationeprxvia,< imposueris.iPrima
est conlentio inlcr discipulos, quis eorum viderelur autem manus imposilio dcbetur, diaconibus ordi-
esse major.i Quihns Dominus: « Reges geniium nandis. De novo enim institutura est subdiacona-
dominantur eortim, et qui pctesiaiem,» largicmli, tum esse sacrnm ordinem. Cur aulem nemini cito
« habent super eos, benefici vocantur. Vos auteni' B imponenda sil maniis, subdit, < Neque communi-
noii sic.i Quia ctiam eoriira, qux dislribuitis, non caveris peccalis alienis ; > consensu, omnibus qux-
auctorcs, non domini, sed dispensatores estis. Si cunque faciet nisi semcl et iterum probaveris. Cuni
crgo prxlalus ccclesiasticiim nlicui conferl faenefi- lanta cnim malurilale csl ordinandus ciim quanla
cium, el digno et gratis, potius accipit, quam dal: est depuiiendus, imo majori. Quia ;
si autem indignovel non iiidigenli, furalur res pau- Turpiut ejicitur quain non admiltitur hotpes.
perum, defraudal, et ille eas rapil. Quomodo igilur (Ovin. 1. v. Trisl. elegia 6.)
prxlali eos quos promoverunt sibi obligalos esse Quoinodojigitur cilra cxaminationem ordinanlur
puiant ad obsequendum in omnibus, et sc eis fuisse clauslrales, etiara clerici alterius dioecesis per di-
beneficos lurpiter improperanl? Si digne danl, id missorias, et cliam pueri habenles titulos contra
esl assignant beiieficiiim ecclesiasticum, potius ac- prxcepla apostolica, qux, quia evangelica sunt,
cipiunt quam aliqnid dent. Vel, quomodo principes non recipjunt dispensationem, sed ei pueri cum
sxcularcs amplius dominanlur, quam Ecclesiarum prxbendantur in ecclesiis? Ob hoc videtur quod
jprxlaii ? Si dixeris, quia dominabilcs sunt, et non - eorum inslilulio nulla sit, yel condiiionalis sit, el
tdominantur : Nunquid, el servos, el ancillas, et ( lota pendeat de fuluro, ul scilicet, cum pervenerint
ifeuda, et onera, et nomina digniialum non habent ad amios discretionis, probenlur, si idonei fuerint
in actu, sicul et diviles sxcnli? Nonne militanl Cx- ordinari amplius, et ita minisirenl: sin vero cedant,
sari, sicut el Deo? Imo magis quam Deo. Sed et de et alii in ioco eoruin sufasliluantur. Jtem Laurentius
Jiis hodie vcrius dicilurper infaiidaiii subtraclionem ad Sixlum (ex Vila apud Sur, l. IV, el Amfar. I. i
negativx particulx: < Reges gentium, vos autem Offic.c. 41): Quo progrederis sine filio, Paier; quo
pltis qtiam sic.i quia el in sxciilaTibus el in spiri- sacerdos sancic, sine diacono properas? Paraius
iualibiis, accincti siinl gladio materiali, sicut spiri- enim defactesse diaconus progredi cuiu sacerdole ad
tuali. sacrificiuui allaris, ad raarlyrium, ad evangelizan-
CAPUT LX. duni. Experire cerle utrum idoneum ministrum ele-
De statu clericorum el inferiorunt ordinum. geris, cui commisisti Dominici corporis el san-
Post graditm sacerdotalem pauca perstringenda guinis consecralionem; non ad conficiendum, sed
sunt-dc dignitate diacohornm el gradu. Ad quos ad assislenduni. Qui, sicut secretarius allaris, parli-
(quales esse debeant ostendens Apostolus) Iransit a ceps est confeclionis eucharistix cura sacerdote;
gradu episcoporum, nomine episcoporum reliquos iion quia suraal vel conficist, nec quod hoc sine eo
sacerdotes dans intelligi. Scribcns iiaqne de diaco- D non possil fieri, sed quia celebrius, el in majOrire-
nibus in I Episl. ad Timoih. cap. m, aii: iDiar.onos> verenlia conlicitur corpus Domini, cum prxsentia,
semper oporiel esse conlinentia corporis et menlis minislerio el lestimonio illius. Quod.observari de-
i pudicos,> ul episcopos, < non bi)ingues,non mtillo bet, raaxime in raajoribus ecclesiis , etiam in rura-
vino dedilos,» non ebriosos, < non turpe liicrum libus, qux sufliciunl duobus ministris lemporalia
seclantes.i non 157 ementes, ut carius vendanl : rainistrare. Quod autem ofBcium sit diaconi prxdi-
< habentes myslerium fidei in conscientia pura,> care ex auctorilale, non elicies, nisi forsan exem-
sane credentes, et opera fidei habentes. De quibus plo beali Viucentii (qui loco episcopi sui prxdica-
Vepelipossunl, qux prxdicta sunt de episcopis, cum vit. Cui bcatus Valerjus : i Jam libi, fili charissime,
eiseadem conveniant. <El bi : > non ait simpliciier divini veii.i, ctc. >); et ex ordinatione etiam. Coin-
«Ili.jsed: <Ethi,>sciliretdiacones, siculetepiscopi, millitiir enim ei Evangelium, quasi dicerelur 158
<probenturprimum> antequam ordinentur : etordi- ei : Tu autem vade, et annunlia regnum Dei (Luc.
nati in vila, scieniia et lacundia, < et sic > pro- ix). Illud etiam Apostoli ad boc posset relorqueri:
bati, et ordinati < minislrent,i)ullura crimen liaben- < Hoc commenda fidelifaus hominibus, qui idonei
les. > Unde Ambrosius (libro l Officiorum,c. 50): sunt (// Tim.ii) > vila, scientia, facuridia, hxc do-
 185 VERBUMABBREYIATUM. 186
eere. E contra illi seplem primitivi diacones insli- A . omne robur panis spirilualis el robur aqiix, t do-
luii sunt ad erogandum et distribuendum cibos pau- ctrinx , i et foriem, et virum bellatorem, el jndi-
peribus.ulaposioli liberins vacarent contemplalioni, cem, et prophetam, et senem; principem, lic-
oraiioni, el prxdicationi. Sed nonne Stephanus norabilcm vullu, consiliarium, sapientem el pruden-
prxdicavil? nonne Philippus? (Act. vi. ) lla quidem lem eloquii mystici. El dafao pueros principcs eo-
xque, u( aposloli, ila et alii maxime dispersi siint. rum, et cffeminati i (id esl, lascivi, fluxi el imbe-
De statu clericorum suflicienter scribit Hieroiiymus ciHes), < dominabunlur eis : et corruet [Vulg. irruet]
ad Nepotianum (ep. 12). populus, vir ad virum, et unusquisque ad proxi-
CAPUT LXL mum suum. Tumultuabitur enim puer contra se-
Contra prwlatos pueros, vet novitios. nem, tidest, sine ralionc disceptabit, c ei igno-
Ad revereniiam sacerdolalem maxime necessa- failis conlra nobilem. Apprehendel vir fralrem
ria esi xtas', et quasi de substantia gradus sacerdo- suum, domesticum palris sui, et dicel: Vestimen-
laiis. Unde Cenoraanensis episcopus cleclo cuidam tum libi est, t id esi, omnia necessaria, tprinceps
scribil : Est xlas, quam rigor eanonicus, quia in estonoster, ruina bac, >scilicet generis nostri, <sub
consecratis metuit, a consecrandis excludit. Hxc manuluaesl, i ideslsubluadefensione fial quasi, si
si ita se babent, inflniltis labor tibi incumbil, nec "- vis ascendere, poteris genus nosirttm relevare. < Re»
facile bonos exitus invenient, qux malo inchoala spondebii, t non sufliciens ad onus.Jsese excusans:
sunl principio. In summis enim sacerdoiibus xtas Qui inihi iioii sutlicio, quomodo aliissufliciam?]< Non
inlegra postulatur; nnde nec periculum religio me- sum mcdicus, et in domo mea non est panis, ne-
tuat, nec reverenliam dignilas sacerdotalis amittnt. que vestimentum; nolite me conslituere principein
Inde esl quod Ezechieli in trigesimo anno ceeli ape- populi. i.
riunlur, et videl visiones Dei, el propheial; prius Ita excusat se Jeremias c. l; Moyses Exodi c. iv.
xtas prophela. describitur, ul quibus annis prxdi- Ideo Aposlolus prxccpit eiigi, < non neophytum, ne
catio commilti debeat ostendalur (Ezech. l). Chri- electus exiollalur in superbiam (/ Tim, m). i Unde
sttis quoque Joannem supra Petrum dilexit : Pelro Ecclesiasles c. n : i Auferiram et malitiam dccorde.
tamen, non Joanni licet virgini et forle lilleratiori, Adolescenlia enim el voluptas vnna sunt. i Et qnid
concessa est polestas ligandi atque solvendi (Joan. aliud adoIescenlibus]coramiliere regimenanimaruin,
xxi). Qui enim per Isaiam (cap. LVII)dixit: < Au- nisi Joseph, id est Chrislum, vendere et tradere
ferte offendicula de via populi mei: > coram disci- eunuchis sterilibus, mollibus et effeminntis?(Ge*tt.
pulis offendiculum ponere noluii, nec majoribus an- .Q xxvn.) Arcam eliam Doinini relinquere Philisihais
•teponere juvenem, quamvis eum prxrogativa casli- idololalris, ullocelur juxta Dagon?(/7/ Reg.x.) Sed
tatis sibi prx cxleris fecerit familiarem. Detulit el vasa Doniini tradere concubinis, et pueris Bal-
igilur xtati, non meritis, nec prxtulil coujugalum. tassar, ul in illis bibant? (Dan. v.) Ob quam rem
virgini, sed provecliorem juniori. Denique Luca do- inlerfectiisestrex, etdcslruclaestBabyloii. Roboaui,
cente didicimus, quod beaia Virgo Christum inve- dereliclo consilio senuin, acquievit juvenibus, ideo
nerit in templo sedentem in medio doclorum, au- aniisilrcgnuni (////Ie_/. xn). Unde Ecciesiastes, c. x :
dienlem illos, et inlerroganterii (Luc. n). <Vx libi, terra, cujus rex puer esi.et ciijusprinceps
Donec igilnr annorum defuil integritas, doctor mane comedit. t Item in I libro Regum, dicil Do-
omnium, fines discipuli non excessil. Ubi vero pleni niimis ad lieli : « Loquens locutus sum, ut domus
dies accesserunt, facttts est magister pro debito, qui lua et domus palris lui ministret mihi in xternum.
fiteral discipnlus pro exemplo. His omuibus expressa Nunc autem dicil Dominus : Absit hoc a nie I scd
Ecclesix forma, quam sequatur, certusqne limes quicunque glorificaveril me, glorificabo enin; qui
apponilur xtatis, infra quem fleri non licet episco- autem conlemniirit me, erunl ignobiles. Ecce dies
pum : faclo, cedil ad judicium. veniuni, et prxcidam bracliium luitm, et brnchium
Sed objiciturde Salomone, qui duodennis inun- D j domus palris lui, ut non sil senex in domo tua. lloc
clusest in regem (/ Par. xxix) :sed de Jeremia (Jer. aulem erit libi signum : Duo filii tui in una die
i), Daniele (Dan.sm), Timolheo (// Tim. iv), qui moiientiir ambo, el suscilabo mihi sacerdoicm fide-
pueri ei citra xiaicm virilem facli sunl prophelx et lem, qui juxta cor meura et animain meam facial
doctores Ecclesix, nulla est objeclio. Ob boc enim et (/ Reg. n). i Item Isaias (cap. xxn): «Ingredere,
Salomon 159forle in regno bonos non habuitexi- ail Dominus, ad eum qui habitat in tabernaculo, ad
lus.. De aliis dicimus quod privilegia paucorum non Sobnam prxposiltim lempli, et dices ad eum : Quid
faciunl lcgem rommunem, unde nec trahi deberel in tu bic? aul quasi quis hic ? Quia cxcidisti lilii hic
consequenliam, vel si trahere hocvoluerisin conse- sepulcrtim t (xstimabat enimse usque in locoperse-
quenliam, trahantur, et eiigantur similes prxdictis. veraturum). < Ecce Dorninus, inqtiil, asporlari te
ItemTsa. cap.n,iu: <Quiescileab homine, cujus spi- faciel, sicul asportatur gallus gallinaceus. i Gallus
ritus est in naribus, quia excelsusreputalus est ipse. i esl, qui bene prxest templo, alios cxcitans a somno.
Si surrexerit, percutere terram pro peccaio Eccle- 160 'sle quasi gallinaceus mulicfaria sectatus,
six. < Ecce enim doniinator Doininus cxcrcituiim voluptatum magis amator, quam Dei. < Et quasi
aufcret a Jcrusalem et a Juda validum el forlcm, aiuictum sublevabit tc : qtiasi pilam mitlet le in
isn PRTRICANTORIS 188
terram laiam el spatiosam. t — < Lala est via A licent, omnia possunt? Item : Minor aniiorum vi-
et porla, qux ducit ad mortem (Malth. vn). > Ileni ginti qiiinque lege humana excusabat sc, ne tutelain
Hieronymusin cap. m Isa.: Elfeminatos et adolescen- alierius susciperet; hodie eadem lege, lalis.ad
tes, Septuaginla vocanl illusores.quales scilicel iltu- 161 lulelam non lantum non admittitur, sed arce-
serunt concubinx levilx in Gabaa (Judic. xix), sci- tur, ne (quibus opus csl lutore ct defensore) liant
licet effeminati, deliciosi, fracli in feminam. Ma- adminisiratores et custodes rerum alienarum; ne
gisiri quoqiic populorum illusores sunt, qui < devo- turpiter objiciatur illud comicum talem inslituen-
rant plebem Dei sicul escain panis (Psal. xm), > tibus : Cui opus est patrono, mihi paranl defenso-
nescientes Scripturas, vel eas perverse interpre- rein; et cui opus pxdagogo, mihi iiistiluuiit docto-
tantes. Sequiiur in Isaia (cap. m). i Et ignofailis rem. Et quid indecentius et indiscrelius, quam
genere vel vita, lumultuabitur contra nobiiem. aliipiem citra maturam xlaiem adniilti iii rectorem
Apprchendct enim virfralrem suum ei domesticum et custodem animarura, ciiin Aposlolus nonnisi sa-
patris. > Alii alios non eligent communiter, sed xagenariam admittal in adininislralionein rerum
apprehendent ex carnali affectione charos suos in- lemporalium cl cusiodiam virginum ? (/ Tim. x.)
trudentes, el dicenl : t Yeslimenluin libi est, ideO Quomodo, qui opus habet fractione panis, aliis
princeps nosler esto. Ruina aulem bxc sub manu gB paiiem franget? (HIER.in fine epist. ad Oceanumqux
tua. > Item Hieroiiymus (ubi supra) : Non stalim . incipit: Nunquam, fili Oceane): Quomodo lactantes
judicio multitudinis nos eligenlis acquiescamus , el indigenies lacte, fiunl factanlcs, aliis lac prx-
sed electi ad principalum mensuram virium nostra- benles ? Quomodo fiunl magistri, qui non noveriMit
rum noverimus, quia, i Deus superbis resistil, hu- esse discipuli ? Quarn turpiter objicitur Ecclesix,
niilibus dat graiiam (/ Petr. x). > MuJii esurientes , qux lalem admiltit, qui lieri in tlieatro, hodie in
el nudi, cum non spirilales cibos, riec Chrisli luni- cboro; heri in circo, hodie in allari; heri faulor
cam (id est virlutes) babeaut, aliis vestimenta pro- histrionum, hodie consecrator virginum.
iiiiilunt, et alimoniain, et ulcerosi medicos se ja- Timeant tales factum Marci.qui sibi abscidit polli-
ctant, ncc limcntes quod dicilur in Ecclesiastico, cera, ut reprobus esset sacerdotio, Itein : Prxcipit
(cap. VII): < Ne quxras judex fteri, ne forle non, Dominus in legc (Deul. xx) ne miuor vigirili annor
possis auferre iniquitatera populi. i Sed cum epi- rum, ne pusillanimus, ne uxorius , neqtii xdifica-
scopalus onus eral el labor ; Rcspondebal eleclus . veral domtim, el noiidura eam dedicaverat, nec qui
< Non sum mediciis, > qui sufliciam raederi mise- viueam plantaverat, et nondum ex ea biberat, pro-
riis vcstris, < et in domo mea non est panis, neque2 cederet ad bellum corporale. Quanlo magis bxc
vestimentum; nolile me cousliluere principem po-. C cavenda el inhifaenda esscnl procedentibus ad bel-
puJi. > Simili Jegitur i quxslion. i. Sed horum% lum spiriluale, pugnaturis < conlra spiriluales ne-
exempla elecli moderni nori imitantur. . quitias in coeleslifaus (Ephes. vi). > Lufaricum enim
llem . <Juvenes et virgines, senes cuin junioribusg minoris xtatis reverentiam frangit,ct deslruil ordi-
laudenlnomen Domini (Psal. CXLVHI).> Omniunicona- ,. nis sacerdotalis.
mune cst, laudare corde.oreet opere.'. Laudaree Itetn : Moyses et Aaron nonnisi octoginta an-
vero in cathedra et in regimine, tantum senum esl. norum missi sunt a Doinino loqui ad Pharaonem
Unde:<Exaltent eumin ecclesia plebis, clin cathedraa (Exod. vn). llem : Si xlas personarum attendittir
senioruui Iaudent eura (Psal. cvi). t Qui autem < inn in representatione miraculoruin quasijocosa, lamen
cathedra iseniorum laudaverit, carens seneciiile xta- movente hominum affectus; si in comeediis, et si in
tis, prxsumptuose iiinuit se habere senectulem. tragcediis,[cur non in,seriiset in exhibitioiie verita-
morum, et gravilatis. Quasi diceret: Ego sum allerr lis, in vcris scilicel Ecclesix pasloribus eligendis ?
Daniel, altcr Timolheus : lalis, cui defaeat propierr llcin .Isaias (cap. i) : < Quiescile agere perverse ,
vitam et merita spirituale jus concedi, et generalee discite bene facere. > Hieronymus: Ad boc, inquit,
jus canonum confringi. llcm Domiuus ad Heli .: j. ] terenda sunt magistrorum limina. Qui vero magi-
< Quia remissus ftiisli in correctione filiorum, prx-^ sirorum limina non frequentavit, et oflicium prx-
cidam brachitim luum el brachium domus palris lui, ; dicationis assumit, quodammodo dicil : < Non ab
ut non sit senexin domo lua omnibus diebus tuis.j_ bomine, sed a Spirilu sanclo > cum Paulo < edo-
Veruratamen non auferam virum penitus ab altarirj ctus sinn Evangelittm (Galat. l); > credile ergo mi-
meo, et videbisxmulum luum, < idest juvenem, >inn hi, quia sum aller Paulus. Itera : Si apud Hebrxos
lemplo in universis prosperis Israel (/ Reg. u). ,i prohibila esl lectio principii Genesebs, finis Eze-
ltera I ad Tim. c. v : Si Aposlolus prxcipit < ado- j. cbielis, et Cantica amoris, minoribus triginta an-
lescenliores viduasi (quia in eis fervet sanguis, cl Bl norum, quanlo magis apud Ecclesiam viva leclio
cito luxurianlurpastxcifaoalieno)< vilari, > ueadniit-t. lolius sacrx Scripturx, qux videlicel polius consi-
lantur ad alimoiiiam Ecclesix, utde rebus Ecclesix a_ stit in operequam sermone, titinoribus xtale esset
pascantur, quanlo magis juvenes el adolescentes pS inliibenda ? < Barbalo crede magislro. i Hxc eliam
prohibet non admilti in rcgimen Ecclesix, ul pa- !_ intorqiieri possunt in ambitionem magistrorum col-
scant alios, prxsertini cura proniores- sint luxu- _. ligenlem lurbam, senes, mililes ogeriligneos, ad
riari in rebus Ecclesix, eo quod divilibus omnia ia llieatrum et speclaculum suum, qui).adhuc pue-
 189 VERBUMABBREVIATUM. 190
ri, senes docere prxsumunt. Item 1 Reg. cap. i: A quia mundus sum a sanguine omnium. Non enim
Samuel nonnisi ablactatus adductus esl a niatre, siiblerfugi, quo mintis annuiitiarem omne consilium
ut apparerel in conspeclu Domini, manens el ser- Dei vobis. > Item psal. xxxix : < Annuntiavi et lo-
viens jugiler in leinplo. Unde Glossa : Non vult ctilus sum , el multiplicati snnt super ntiiiierum.
Anna ducere pueruin ad domum Dei antequam Annunliavi juslitiam luam in Ecclesia magna, ecce
abiactelur, quia Ecclesia nulliim ad sacerdolium labia raea non prohibebo, Domine, lu scisli. Justi-
provchil.dum < lactis > infantix parliceps est <non tiam luam non abscondi in corde meo; veriiatem
solidi cibi, > scilicel inlelligenlix spiritualis. Quasi luam; et salutare tuiim dixi. Non abscondi miseri-
diceret: Nonnisi ablaclalum a lacle pueritix, a la- cordiam luani et veritalem tuam a consilio mullo.t
cte adolescentix , et a iacte tenerioris doctrinx. Item : < Pone, Domine, cusiodiam ori meo, et
ltem Job, c. xxxn de Eliu. ostium , > non clauslrum , < circumsiantix labiis
meis (Psal. CXL).>Item Proverb., cap. i: < Sapien-
162 CAPUT LXH. lia foris prxdical, in plateis dat 163 vocem suam,
Conlra malam laciturnitatem maxime prwla- et in capile turbarum, > id est in prxlatis, < cla-
torum. niiial; in foribus porlarum urbis profert verba
Oflicium prxlalorum maxime roborat, sicut de " soa, > dicens : < Usqtiequo parvuli, > sensu, < di-
subslantia ejiis,!airalus eoruni, quo arceanlur Inpi ligilis infanliara, el slulti ea, qux sunl noxia cu-
a grege, ne sinl < canes muti, non valentes lairare, pient, el imprudentes odibunt sapientiam ? >Item
(Isa, LVI),non opponentes se murum pro domo Jerem., cap. xxvi : < Sla in atrio dbmus Domin:,
Israel (Ezeclt. xm). > Contra quorum pessimam la- et loqueris ad universas civitales Juda universos
citurnitalem clamans Isaias, cap. LXII,ail: < Pro- sermones, quos ego mandavi libi, ut loquaris ad
pier Sion, > idest regesei.principes, < non lacebo; eos. Noli sublrabere verbiim, si forte audiant, et
propter Jerusalem, > levitas et sacerdotcs, < non poeniieaiit, et convertantur a via sua mala. > Et
quiescam, donec egredialur, ut splendor juslus cap. in: < Yade elclama sermoncs islos. Reveriere,
ejus. > Et iteriim : < Super muros tuos, Jerusalem, adversalrix Israel, dicit Dominus, et non averlam
constilui custodes , tola die > prosperitatis, < el faciemmeam a vobis, nec irascar tibi in perpetuum.
nocte > adversitatis, perpetuo < non taccbuni. Qtii Sciio iniquilatem luam, quia prxvaiicata es, et
reminiscimini Domini, netaceatis, etnedetis silen- cenvertimini lilii reverlentes ad me, quia ego vir
tium ei t Dotnino, < donec stabiliat el donec ponat vester, el assuniam vos. > Apost. item Art., cap.
Jerusalem, i id esl Ecclesiam, < laudemin terra, i (r>xx.• < Vos scilis a prima die. qua ingressum liafaiii
qnalem et quanlam in sacra Scriptura (nondom enim ad vos, quomodo nihil utilium subtraieiiiii vobis,
siafailita videtur Ecclesia, quia fere nusquam inve- quo minus annuntiarcm vobis, el docerem vos pu-
nitiir, sed talis est vel esse debet, qtialis, non vi- blice, cl per domos, teslificans Judxis et genlibus
detur, sed qualis senlitur) depingi video, non sentio in Deum pcenitentiara, el fidein in Doniinum Jesum
in opere. Et iterum, cap. XL: < Vox Domini dicen- Christum. >
lis : Clama, ne cesses. Super nionlera excelsum Item : Joannes etinm in carcere, ncc habens spem
ascende lu, qui evangelizas Sion ; exalla iu foriitu- de correctione Herodis vel Herodiadis, invehens
dine vocem luam, qui evangelizasJerusalem; exalta, potius in crimen, quam in hominem, in exeinphini
noli limere. > Et ilerum : < Quam pulchri super posteris (ncminus detestarenlur crimen adullerii
nioiites pedes annuntianiis et prxdicantis pacem.an- vel inceslus, si.tacuissei) clamavil sxpe; < Non li-
iiunliaulis bona, prxdicantis saluteni! i Item idem, cet tibi babere uxorein fralris (Marc. vi), > qui si
cap. vi: < Vx mibi, quia lacui ! Vx mihi, quia vir cessassct, ci caput ampuialum non esset. Clamavit
pollulus labiis ego sum, el in mcdio populi pollula malens periclitari aptid regetn, quam immempresse
labia babentis ego habito ! iPolluius non mendaciis, divini prrccepli, < qtii missus fuit in virtute Elix
.nonscurrilibus, uoii coniumeliis, sed laciturnilate. U D (Luc. l), i conlra Herodem et Herodiadem, sicut
In cujus peccati poenam : i Yolavit ad me unus de Elias contra Achab el Jeznbel (/// Reg. xvinj. Itein
serapbim, el in manu ejtts ignitus calculus, quem legiitirin ecclesiastica Historia, quod exsiilanleAlba-
forcipe lulerat de allari, et leligil os metim, i et nasio papa pro fide calholica, a principihus faven-
combussit raihi labium, < et dixit: Ecce tetigi hoc libus Ario et Arianis, ait qtiidam eremita inlra se
labia tua, et auferetur iuiqiiitas lua, et peccatnm et sibi (lib. x) : < Vx inihi, quia tacco (Ita. vi). — Ut
tuum i ex laciturnitaie < mundabilur. i ltem Jere- quHpanem-oliosuscomedo? > (Prov.xxx.) Cur non
mias alphabeto secundo lod (cap. n): Heu, heu, magis exsulo cum Aihanasio juslo, vago et sanclo?
< sederunt in terra , i principes, in lerrenitale ad Ctirnon contra principes pro illoproclamo? Etegre-
vineam colendam,ad regalia et stercora defendenda diens eremum et speluncam suain, injungens sibi
et possidenda, < et conticuerunt scnes filix Sion, hoc in pcenitenliam, clamavit per civitates, castra
consperserunl cinere capita sua, accincti sunl cili- elvicoset plaleas : Justus catholicus etsanctiis est
ciis, afajeceruni in lerram capita virgines Jerusa- Alhanasius ; verilalem docet, quam constanicr
lem,quia defecit parvulus laclens inplateis. t Item assero el aflirmo. Itejm David : i Credidi propter
apostolorum Actus. cao. xx: < Conlestor vos hodie, quod loculus sum (Psal. cxv). > El Dominus in
1'9J P2TR1 CANTORIS 192
Evangelio : < Qui me confessus fuerit coram lio->A t Tacetur eliam male ad consuJendtim proximo,
minibus, confuefaor et ego eum coram Paire mco ciini indigel. Unde Job : < Oculus fui cxco, et pcs
(Malth. x). i El Aposlolus: < Corde creditur ad tiaudo (Job xxix). i Ilein : < Aller altcrius onera
justiliam, ore autem confessio flt ad salulem (Rom. porlate (Galal. vi). i
x), > lempore et loco. Unde iu Socralico decreto: Sed tacelurne male adadvocandum?Ita, incausa
Non minor est impietas lacere verilaiem tempore vidtix, pnpilli et orphani. Unde prophela : < Causa
et loco, quam dicere falsiialem. Qui autem eara vidux intret ad le. Pupillo non judicanl, el causa
tacueril, similis est calaro, < qui loquitur verila- vidux non ingreditur ad illos. Quxrile judicium,
tem in r.orde suo (Psat. xiv), i dicens : « Jura, per- subvenite oppresso, judicale pupillo, defendite vi-
jura, secretum pandcre noli, i cum necesse et duain (Isa? i). > Male autem advocatur ex cupidi-
ulile sit proximo ea revelari el non abscondi. Ilcm late. Tunc melius lacerelur. Ad dispulandum, ad
Jeremias clamat : i Fugile de medio Babylonis, et litigandum faene lacetur. Sed objicitur : Nihil ad
salvelunusquisqueaiiiniamsuam.Nolile taceresuper plenum intelligitur, nisi dente disputationis fran-
iiiiquitalemejus.quoniam tempus uliionis est Domi- galur ? Sed disputationcm vocal collationem, qualis
no (Jer. LI). Cum auiem complessel loquens omnia, n decet sanctos.
D Siint auteiii
qux prxceperal ei Dominus, apprebenderunt eum quinque causx pessimx lacilurnita-
sacerdoles, dicentes : Morle morialur bomo isle, tis : Timor humanus vel miindanus, quo Pelrus
qtiia prophelavit coutra civilatem. Et ait Jcremias pressus negavit (Matili. xxvi). < Noliie limere eos
ad oiuiies principes, ct ad populum : Misit me Do- qui occidunt corpus (Matth. x). > Episcoptts si li-
niinus dicens : Bonas facile vias vestras ct studia muerit, aclum est de eo.
vestra, et audite vocem Domini Dei vestri, el poeni- B. CVPRIANUS. Secunda causa cst cupidiias, qiix
tebi.t eum raali quod locutus esl adversum vos. comitatur limorem. Nihil enira limel, nisi quicou-
164 Ecce ego in uianibus vestris -: facile mihi cupiscit. CupidilAsest ranunculus, qui projeclus in
quod bonum et reclura est in oculis vestris. Ve- os canis facit cum obmulescere. Hic projeclus inos
iiimiaineii scitote el cognoscite quod si occidcrilis Deinostbenis, qtii erat viva vox j'uris, eum muliiin
me, sanguincm iiinocenlcm tradelis contra vosmet- fecil cum orare el advoc3re dcbuit cum Romauis
ipsos, et contra civilatera istam, el babilaiores pro rcpubiica, cum Atliciiiensibuscontra Philippum
cjus. In veritate enim misit rae Dominus ad vos, ut rcgein Macedonum pairem 165Alexandri. Unde et
loquerer in auribus vestris orania verba hxc (Jer. quidatn senalorum illi, eiiin sileret a bonis, iinpro-
xxvi). > Item Gregorius super illum locum : rQ perans, ait: Demosilienes non squinancem, sed ar-
< EratJesus ejiciens dxmonium, et illud erai mu- giiiancera paliiur. llie ranunciilus projeclus in ora
lum (Luc. xi) >ab effectu : Prxsident enira quidam jiidicis, iu ora eliam magislrorum a pueris, facit
dxmones quibusdam, ut facianl eos obmutescere remiili puenas, el lerrores, et mina.s propter liunc,
qiiaudo opus esset loqui. Unde et dxmonia mula quia munera excxcant oculos, et vim auctoritalis
dici possiini.Quidamjsimililerdxmonesprxsunl gar- iuclinant. Paulus absiinuil eiiam a subditis, ne ab
rulitati, facieules garrulosde quibus philosophus: eis suinplus et uecessaria accipcret, manibus vi-
Quid refert.an superius, an inferius inlonent? Qui- clum quxritans (/ Cor. IX)
dam etiam silcnles cum toto miindo fabulantur. Tertia causa est pigritia vel negligentia. i Circu-
Et Susaniia (Dan. xm) laccns clamavit, etAiuia, ibal Jesus civilates, prxdicans, el curans omnes lan-
ct Moyses (/ lieg. i). guores in eis (Matth. IX). ldeo prxlalus impiger et
Tacetur autem male in qualuor. Ad confitendum slrenuiis cssc debet.
peccata et laudes: < Quia a moiiuo, velut ab eo Quarla causa esl simplicilas, et quxdara quasi
qui non esl, perit confessio (Eccti.xxn). Non me naturalis verccundia, qua Jeremias se excusans ail
demergat icmpeslas aqux, neiiue absorbeat me (cap. i)|: i A,a,a, DoinincDeus: Abecedarius sum et
profundum (Psul. LXVIII).Conlileniini uJieriitruui r_> £ nescio loqui. >
peccala vestra (Jac. x) : In bymnis confilcmini Scd nulius prxlalorum hodie hoc dicil, quasi in
illi. (Psal. xcix). eis prudeuiia suppleat xialem, quod falsum est; sed
Tacelur eliam male ad increpandum proximum, potius favor huinanus, vel generis nobilitas. Hoc
si videris iniquitatem proximi, et eum non argue- autem vilium est in prxdicatore ct oratore. Uude
ris : < Sanguineinejusde manu luarequiram (Ezech. Qiiintilianus (Libro Iiislilutionum oraloriarum) :
m). Si pcccaverit in te frater luus, corripe eum Vcrecnndia ainica virtulis, in oratore vilium est,
(Matth.xxm), etc. i Augiisiinus (ep. 19, c. 4.): licel pro lempore amabile.
Correptio fralris prxcipilur a pari in parem, a mi- Qiiinta causa esl et pcssima, ignorantia. Unde
nori in mnjorem, a raajore in miuorem, cuilibel in Hieronymus (in ep. conira Helvidium) : Prxdica^
quemlibel. tionis nescius, quam dnfait vocem prxco mulus ? 0
Tacelur eliam male ad prxdicandura. Unde Do- pastor idolum surduin et muiunr, idolum desolatio-
minus: < Quod in aure auditis, prxdicate stiper nis Ecclesix, stans iu loco sanclo Sion, quod non
lecta (Mailh. x). > El Aposto.lus: < Insla et prxdi- valens loqui, quasi per dxraones cl porccllos con-
ca, opportunc, imporliinc (// Tim. iv). , duclos, dat populis responsa. Quod comparabile-
W3 VERBUM ABBREVIATUM. 194
Callicano riionstro Helvidio ; qui in Gallia, qux ca- A CAPUT LXIH.
ruit moiislris, solus inventus sacerdos cst el laicus, De bona taciiurnilate.
non quia Iitleras raultas non scirel, sed troposlo- Sugillato vilio malx laciiiirnilatis, commendemus
quendi ignoravil. Unde ignorans diversas acceplio- bonam laciturnilaiem. Aperiat os prxlatus ad Deum
nes hujus nominis, < primogenitus, t circa beaiam laudandum, adorandum, confltendum, consulendiim,
Virginem erravit. Esl ergo vox poenitenlix. Unde : consolandum, prxdicandumjdocendum. Esf enim
iDiscedite a me, omnes qiti operamini iniquitatem, < tempus lacendi, et lempus loquendi (Eccle. m). i
quoniam exaudivil Dominus vocem flelus mei (Psal. Unde: < In corde nieo abscondi eloquia lua.ut non
vi). i pcccem libi (Psal. cxvm). i Augustinus: Fundamen-
...Et lacrymw pondera vocis habent. tiim retigionis eslbona laCiturnitas. Scio enim le prx-
(OVID.,De Ponto, eleg. i.) cepisse Sanctum Dei non esse dandum canibus, nec
Est et vox confessionis : < ln voce exsuliationis et margaritas spargendas esse anle porcos (Matth. vn),
confessionis sonus epulanlis (Psal. XLI). > Ilas se- ne secrela Dei indignis oslendantur, ne Babyloniis
ibesauri domns Dei revelentur (Jer.xxvi), qux ta-
qtiiiur vox orationis : < Inlende voci oralionis mex,
rex inetis, et Deus meus (Psal. v). i Post, laudis et men quis divulgal, ul ei, cui loquitur, placeai per adii-
serenatx conscienlix : <Vox exsullalionis lationem, vel proplercupidilaiem, vel propter vannm
graiixet
el salutis in tabernaculis justorum (Psal. cxvn).i Iu gloriam, vel curiosam loquacilalem. Assumenda esl
his oinnibus periculose lacetur. Post hancsequilur ilaque disciplina sileniii, tit prius taceal quis quam
recto ordine, t Yox prxdicatiouis, i qux est vox loqualur, juxta illud : < Sit omnis honio velox ad
ad loqueiidum (Jac. i). t Sunt
salutis, ne dicatur prxdicanli adhuc involuto pec- audiendum, tardus
caii satisfaciione : < Peccatori dixilDeus : Quare tu aulem bonx taciturnitatis quatuor causx, penes
enarras jiisiitias meas, et assumis lestamentum, auditores scilicet, quia canes sunt detractores, ob-
meum per os luum (Psal. XLIX)?> elc. Unde B. Ber- stinati ei infideles, vel quiaporci sunt fastidiii verbo
nardus ad Brunonem Coloniensem electum : Etsi Dei, et iminundi.
Jiiteratus sis el canonice electus, quia lamen, ut as- Malus detraclionis prolalor, pcjor relalor, pessi-
seris, non flevisli, poenilenliam non peregisli, el mus auditor. Uude Ezecbielis, cap. 111: < Fiii ho-
iia neophylus es in vila, etsi non in flde. Quod sus- rainis, Jinguam luam adhxrere faciam palato luo,
cipias lantum onus, nec laudo, nec penitus improho et eris iiiulus, nec quasi vir objurgaris, quia domus
propter neccssitatem et fragiliialem lemporis in- exasperans Cst. Tcrlia causa est assiduitas. Prx-
stantis-; verum si susceperis, orabo pro le. Ilem : Q dicatio enim, si assidua est, vilescit.
< Exislimabam ul cognoscerem hoc, labor est aqle Imponit finem sapiens el rebus honestis.
me donec inlrem in sanctuarium Domini, et intel- (JUVEN.,sal. vi, 411.)
1'gam in novissimis eorum (Psal. LXXII).> Et: < De Qiiarla causa, mcapacilas audiloriim. Unde Apo-
mandatis tuis inteljexi (Psal. cxvui). > slolus : < Non potui vobis quasi 167 spiritualibus
166 Prima voce : Sedes cum Maria ad pcdes loqui; Iac vobis polum dedi, non escam (/ Cor. i|i).>
Domini (Luc. x). Similiter dux causic altenduntur circa prxdicato-
Secunda : Surgis ad bscnlum manuum.y rem peccati srilicet conscientia, unde: <Peccalori
Tertia : Ad osculum capitis. dixit Deus : Quare tu enarras jusiitias meas, et
Quarla : Ad lotum Christum inungendum. Cuj'us assumis lestamcnluni meum per os luum? tu vero
quinque sunt species : < Correclionis. > Hxc sclio- odisli disciplinam (Psal. XLIX).> El muta facundia,
lariura in malis moribus, et niodis vivendi sacrx cui xgra siibesl conscientia. < Medice, cura te-
Scripturx contrariis. < Eruditionis, > prxlalorum, ipsum (Luc. iv). >Rebus loquarispriusquam verbis,
el sanclorum < exhortaiionis, excitationiset conso- et incapaciiate divini eloquii, vei verecundia bona.
laiionis. > Yocem vocationis ad fidem habuerunl Unde : < A, a, a, Doniiue Deus, ecce nescio loqui
apostoli et apostolici viri in Ecclesia primiiiva. De (Jer. i). > Si erj.0 ulile et necesse fueril loqui; vide
his vocibus Davidait: < Mibi aulem adhxrere Dco qux, quoi, quanla, qualia, quando loquaris.cui vel
bonum est, ponere in Domino Deo spem ineam, ul quibus, ubi et qualiter. Yide eliam, si libi opus
annuntiem omnes prxdicationes luas in poriis filix fuerit titi communi prxdicatione, vel privata, qux
Sion (Psal. LXXII).> Sunlenim plures niodiprxdi- fil ad privatam personam, et in Ioco secrelo. Ubi
candi, quos diximus, in quibus male tacetur, ma- quandoque cessandum esl a correclione. Unde
xime a prxlato. Si quis auiem modus alitis a prx- Aposlolus : < Hxreticum bominem post trinam ad-
dictis superadditur, a malo curiositatis, ostentatio- monitionem devita (Til, m), > ita el incorrigibilem
nis el delectationis est. Unde Aposiolus : < Omnis hominem et incorrigibilem princlpem. Unde Hiero-
sermo malus non procedat de ore veslro, et.si quis nymus in prologo super Esdram (epittola ad Dom-
bonus, nonnisi ad eruditioncm (Ephes. IVJ.> El Da- nionem et Rogalianum) : Fruslra quidem niii, et
vid : < Os meura loquetur sapientiam, > de iide, nil aliud, nisi fatigando vel corripiendo odium in-
<ei meditatio cordis mei prudeiiliam (Psat. x_vui),i currere,extremx demeutix est. Unde etiam Paulus,
de bonis moribus. ne provocaret iram Cxsaris, ila caule, et sub in-
«9S PETRI CANTORIS I9C
volucro prxdixij; deslrtictioiicm Romani imperii, A tura snperbiret, semper lacuit, quousque pervenlum
quod non prxdixit; ita edidit, quod non edidit: esl usque ad periculum fidci.
< Ut qtii nunc lenet, leneat, donec de medio fiat Quidam eliam Patrum ne peccarel in lingua, fere
(// Thess. ii).t Itaetiam Jeremiascap. xxv, cauteet semper quasi frenum, calculum in ore dciulit.
prndenter prxdixit, el comminatus esl deslructio- Item : Sicul tulius cst peccare in remissione raise-
nem Babylonis, ut ait Hieronymus, ne regem Ba- ricordix, qnain in rigore juslilix, sic el in taci-
bylonis provocaret in iram hoc nomen t Sesach t turnitate magis quam in loquacitale. Iiem : < Quis
posuil pro hoc noniine < Babylon, i qux destruenda est homo qui*vull vitam, et diligil dies videre bo-
erat. De quo etiam idetn Hieronymtts ait (in com- nos? Prohibe linguam luam a malo, et labia lua ne
mentar. illius loci) : Principibus el psetidopropbelis, loquanlur doltim (Psal. xxxm). > Quia : < Vir lin-
ct sacerdolibus accusanlibus, et crimeii morlis in gttosus, > qui prxler necessitatem eiiam vera lo-
eum inlendentibus loqiiilur a,l populum, quera illi quitiir, < non dirigeliir in lerra (Psal. cxxxix). >
concitaverant adversus illum, prudenter, humilitcr Nam, sicut ex frequcnti juratione sxpe labimur in
el conslanter. Prudenler, provocans eos ad pceni- perjurium ; ila et ex frequenti verbo otioso in ver-
lcnliam, ul Dominus nuitct sententiam suam de bum malum. < In niulliloquioenim non deeritpec-
destructione civiialis. Huiiiiliter, dicens : < Servus R" caliim ; qni autem moderalur Jabia sua prudenlis-
vester eliam in manibus vcslris sum. i Conslanter, simus est (Proti. x). >Nam : < Siullus cxditurlabiis
dicens : <ln veritate misit me Dominus ad vos, et suis (ibid.). Labor labiorum ipsorum operiel Cos
hxc evenient, nisi pocnileiitiamegerilis (Jer.Jxxvi).• (P«fl/cxxxix).> Quiverum dicit non laborat. < Ami-
In communi aulem prxdicatione nequaquam ia- cus autein sponsi, ciun gaudio siat, el audit vocem
ccndiim est. Unde Jeremias cap. xxvi; < Sta in sponsi (Joan. m). > Augiistinus (In Psat. L, ad illud :
alrio donius Domini, el loqueris ad omnes civilales Autliiui meo dabis) : Sit ergo tibi in necessilatc do-
Juda, t etc. Sed nec in privata, si maium exem- cere, loqui. et prxdicare; in volunlate autem au-
plum limetur. Unde nec Joannes eliam iu carcere dire, tacere cl discere. Tulius nuditur verum quam
tacuit (Mqrc. vi). dicatur. Qui eiiiin exterius lumel, glorians pro-
CAPUT LXIV. rumpere in vocem, dicetur ei: < Ligate ei manus
fie viiio linguw. et pedes, et millile eum in lenebras exteriores
Malx atilem loquacilaiis, vel garrulilaiis, qua- (Mattli. xxu). « In juslo igitur, cor loqnitur, os me-
luor sunt causx,: adulatio , jactantia, cupidilas, dilatur , manus vcl opus inleltigil. Unde : < Os
iucauta loquacilas. Loquaciias itaque contraria ; Q r jusli niedilabiliir jnstiliaiii, et lingua cjus loquelur
est bonx laciliirnitaii, contra quain clamal Pro- judiciiim(Psn/. xxxvi). i Nesic< velul xssonans et
pbela dicens : <Pone, Domine, custodiam ori meo, cymbaluin linniens (/ Cor. xm), > ut voces ejus ba-
et oslium circiiinslaulix labiis meis. Non declines beanl fuiidamenliim, non de summiiale labiormn
cor meum in verba malitix (Psal. CXL),> cujiismodi. procedant. De ciijnsmodi dicilur : < Et in inlellecli-
suul et otiosa. Unde abfaas Serapion in Vilas . bus inanuiim suarum deduxil eos (Psal. LXXVII).>
168 ,
Patrum: Non csl memfarum in corpore mco, quod Operare enim et intelJiges. Ut autem distingualur
ila liineam sicut linguam. < Si quis putal se esse_ inter ulentes malo, vel bono verbo, vide quod du-
religiosum, non refrehahs linguam suam, > a malo, plices etdolosi, « In corde el corde loquunlur (Rsat.
i sed seducens cor suum, bujus vana esl > in ore ei ore; detractores el contu-
religio xi); garruli,
(Jac. i). > Item idem : Diu flevi, multos labores meliosi, in deute et denle; contemplativi in corde
sustinui, el diu in eremo vixi, nunquam tamen ad. laniuin ; activi, in corde el ore ad proximum. Ut
mensuram humiliialis et tacilurnitalis, quam ha- autem vilium lingiix viictur, nota quod tripliciter
btiit filius ineus Zacharias, polui pervenire. Item( iilitiir qnis 169 verbo malo scilicel. Vel conlra se
abbas pastor : Nunquain prxsente sene emisi ver- per arrogaiitem jaclantiam : < Fili, ne le laudcnl
buiiij sed quod dicebal laudabam. Ilein idein cui-_ U I labia detractoris (Proti. iv). > Vel conlra proximum
dam quxrenti : Quomodo quielus babilabo in loco ct hoc tripliciler ; vel verbo malitix et conluiueliie
in quo habilo ? Respondil : Inler quos vivis, vive manifestx; vel verbodetraclionis occullx; vel verbo
sicut advena, non dominus, el iiunquam potesta- adtilationis licix. Coiilra Dominum, verbo inlide-
lem liabeal verbum luum coram te. Item idem : Si. litatis, verbo blasphemix, verbo pravitatis hxre-
vis araari et quietus vivere, uiultum lace. i In inul- licx, verbo inqiiisiiionis slultx, verbo curiositatis
tiluquio euiin non deerit peccatutn (Prov. -X)i > vagx. < De omni otioso verbo reddiluri sunt lionii-
Ideo et poeu (CATO)proclaraat: nes lalionem in die judicii (Matth. xn). > Oiiosmn
verbum est, quidquid dicitur prxter ulilitatcm di-
Virtulem primam esseputa compescere linguam.
Num nunquam,lacuiste nocet, ttocel esse locutum. centis, vel audientis : < Terribilis est in civilate sua
'• vir
Rara fides ideo est, quia mutti mutla loquuutur. linguosus,;et temerarius in verbosuo odibilis erit
(Eccli. ix). — Qui vtilt vitam, diligil et videre die»
El Ecclesiasticus ait (cap. ix): < Abominabilis etit b'onos, prohibeat
linguam suam a malo (Psal.
odibilis est in civilale homo linguosus, et qui sxpee XXXIII),etc. > Non
dicii, a verbo otioso, sed maJo;
labilur in liugua. > Lanlfrancus ne pro stia lillera-;- ouia lingua in udo
est, el facilelabimrin oiiosum.
197 VERBUM ABBREVlATUM. 198
avaritiam, < superbiam, viam pravam, et os bilin- A i randum, <salivx.iid cst salivariael infantilia verfaa,
gue delestnr (Prov. vm). Sapiens corde prxcepla < defluxerunt per faarbam David (/ Reg. xxi). >Prx-
suscipiet (Prov. x), > propter imperitos loqui ali- latus enim infanlilia verba'minoribus, et virilia
quando necesse est. Qui semper desiderat docere, verba majoribus habere dcbet. Item signifieatum
semper vult imperitos habere. Veritas non quxrit, est in Jacob vidente angelos ascendentes et descen-
an cor, os, manus concordenl: < Intellectus bontts dentes per scalam \(Gen. xxvui). Summitas ejus
omnibus facicntibus cam (Psal. cx). A mandatis ccelum langebat, pedes lerram. Idem etiam Domi-
tuis inteilexi (Psal. cxvm). > In Ecclesiastico, cap. nus prxfiguravit, cum.ait : < Amodo videbilis ange-
xxviri. < Susurro, > etc. Fere totum conlra vitium los ascendenles et descendenles super Filium bomi-
lingux, el finis Episl. Jacobi, c. 111:< Nolite plures nis (Joan. i). > Unile etiam Auguslinus super Illum
magistri fieri, > etc. locnm, <In principio eratVerbnm, > etc, ait: Prx-
CAPUT LXV. lattis debel esse sicul gnllina , qnx crocilat, rau-
cescit et macrescit snper pullos suos, alis cos
Qualis esse debeat prwdicatio pro modo auditorum,
et contra malam loquacilalem prcedicanlium. legendo et fovendo. Debet etiam esse sicnt ora-
Ul officium prxlali prosequainur, pleniusque ejus lor, ut Tullius, Ilorleiisius, ul in concione, el in
incaulam loquacilatem persequamur, credimus ad- R ' capiiolio robiislo eloquio, et lubalilcr inlonel. Cuin
jungendiim esse prxmissis, < De temperantia et vero ventum esl domum inter parvulos, incipiat
modcslia prxdicalionis : > qux quidem lemperanda balbutire, el verba frangere, pucrilia verfaa habens,
est secundnm qualilalem et quaniitatem dicendo- iil illis conformatus inlelligatiir. Itcm Dominus:
)tim, sectindiini qtialilalcm etiam et capacilatem < Quis ptitas fidclis est servus, quem constiluil Do-
audiloriim. Unde David : i Dies diei eruclnt ver- minus super fainiliam suam, nt det illis in lempore
bum ; > id esl spinluale spirituaii , ut maj*or Tritici mensuram (Matth. xxiv)? > qux in niiniero-
niajori : < Verbum, t quod est < in principio siiate, el qualitate, el qitanlilate dicciidorura at-
apud Deum (Joan. I),I quod semel locuttts est Deus: Tendilur. Stipcr hunc locuin ait Gregorius in Pasto-
« Et nox nocli indicat scientiam (Psal. xvm), i in- rali (part. ni adm-. 56, cap. 5 et 6): Rarns cst fide-
hrmus, iraperfectus, imperfecto apcrte demonslrat lis servus; rarior prtidens, qui non adulterina opi-
minorem scientiam. Angiislinus : Ut hislorialia de nione aliquid divinis eloqtiiis admisceat; rarissimi,
Cbrislo. Non enim omnia omnibus, scd discrele qui noverunt familirc sux dispensare tritici mcn-
spirilualia spirilualibus, sapicnliam sapicntifaus. suram secundum capacitatem aiiditorum, et quali-
Carnalibus vero minora, ttt hislorialin, debet prx- ,„ tatcm dicendorum. Qui non dispensatores, sed ex-
dicator annuntiare. Item : < Ascendunt montes stirpatores suni divini eloquii, qui abscondenda
(Psql. cin),i apostolici viri : < In principioerat Ver- irreverenter revelant, secreta ccelestia passim om-
bumfJoan. i); i—< descendunl campi, tminoresmi- nibus profundunl; qui inebriant vino eos, quibus
iioiibns, < Verbum caro factum esl. i Item Aposlo- opns est lactc, quxrentes potius suum ostentare
lus 1 ad Cor., cap. n: < Non veni ad vos pcr su- ingenium. quam proximis prodesse. Ilem idem
blimitatem serraonis vel sapienlix. Non enim judi- (Exod. xxv) : ln templo Domini ernnt aceinbuln,
cavi me scire aliquid inler vos, nisi Chrislura pbialx, et cyathi (lib. xx Moral., cap 2); sic in
Jesum el hiinccrucifixum.Sapienliam aulem loqui- Ecclesia mordax inlerpreiatio, larga prxdicatio,
mur inler perfectos et spirituales, in qnibus chari- et minor, et suavis. Non enim oniniluis omnia in-
tas orania credit in doclrina Spiritus, spiritualibus differenter proponere debemus, sed quasi ad quam-
spiritualia comparantes. Ideni, cap. ni : i Vobis dam prxguslalionem majora majoribus, el minora
autem non polui loqui quasi 170 spiritualibus, minoribus offerre. Prxdicalor iste el medicus, pu-
sed quasi camaiibus tanqiiam parvulis iri Cliri- falicusest servus, jumentum (super quod Samarila-
slo lac vobis poluiii dedi non escam. Si quis nus imposuil vulncratum (Luc. x), de quo etiani di-
videlur esse sapiensinter vos in boc sxculo, slultus D I citur :< Producat terra herbam jtimentis (Psal.
fial, ut sit sapiens. > ltem, cap. IX: Inlirmus infir- cm),> a juvando diclis) cophinus et vasstercorarium;
mis factus sum, ut infirmos lucrifacerem. Et quid stabulum est Ecclesia. Cnjtis ofliciiim describens
plura? Omnibus oainia facltis sum, ut omnes salvos Jeremias, cap. i, ail: < Consliiiii te super gen-
facerem. > Unde ad Rom., cap. i : i Debilor sum les , ut evellas et destruas, disperdas, 171
sapier.libus et insipieniibns. I ad Cor., cap. ix: dissipes, xdifices el plautes. > Quainor verba ponit
« Omnium ine servum feci. > Idem, II ad Cor. v: pertinenlia ad ejiciendum peccata (qtiod fit per
< Sive enim rnente excedimus > (conlemplando ea viliorum increpationem, per judicii commtnatio-
qux non licel homini loqni, et sapientiam quam nero , per confessionis auditioncm et satisfaciio-
loquimur inler perfeclos) Deo > est. iSive sobrii, > nis iinposilionem); duo lantum ponitad insereiidtun
vel temperantes, <sumus > (inter incapaces, < nihil virlutes, qttod fit per prxdicaiionetn et exempluin.
scirevos vidi, nisi Jestim Christuin el hunc cruci- Sunl ergo prxlati copliini, quibus exlra portar.i de-
fixtim,) > hoc < vobis, > id est ad ulilitalem vestram benl peccata, non inferri, tit colligant quisquilias,
esl. < Charitas enim urgel nos (// Cor. x),> ut mi- paleas et stercora ailcoiificieiiduinlateres Pliaraoni,
nus capacibus condescendamus. Ob hocetiam figu- quos lavantcs el conficieules amplius coinquinan-
 109 PETRI CANTORIS 200
lur. Habeat autem confessor vinum et oleuin Sa- A ut contrarii uiiius suo contrario comparetur do-
maritani : vinum ut per iiicrepaiioneiii mordacem clrina et nolilia. Esl aulem honorilicenlia, reveren-
confitens a limore Domiui concipiat et pariat Spi- lia exhibenda alicui ex causa debila; puta propter
ritum salulis; oletim, per consolationem, ut non religionem et honestaiem vitx, xlalem. (Unde: <co-
absorbeatur a tristitia, sed i tristilia ejiis verlatur ram canocapite [Levit. xix], elc.) scieiuiam, digni-
in gaudiiim (Joan. xvi). > Exliilicat se conlilenti tatem, prxlalionem, principalum , pra>posituram,
milem, suavem et dulcem, et quasi in amplexibus officium necessarium Ecclesix generis nobililaleui,
suis etim foventem, dicensei : Soli Deo confileris, ut quia filius regis, obligaironemhoiiestam. Abusus
cujus ego siim vicarius, ut nec verbo, nulu, vel si- auiem liujus reverenlix esl acceptio personarum.
gno ei revelala possimdeiegere. Qui mihi confiteris, lsta non est apud Deum. Noiandum itaque quod
tibi obligorin paternitate spirituali, ut peccata tua, circa hujusmodi bonorificenliaraquxdam sunlcausx.
sicul et filii supportem, pro illis doleam, et lccum Pritna causa debita est et booesta, alix subhonesix,
pro illis satisfaciam. Confide ergo, et age pcenilen- ' et quasi appendices botieslati. Sed qtiis habens
liam, quod si consilium meura egeris, promiltoque unara islaruin prxponendus sit alii habenii aliam
me super boc fidejussorem, dabo, quod ex lolo earuradem, quxslioest. Acceplio vero personx, est
liberabcris. B quxdam fatun reverenlia exbibita alicui ex causa
Nunquam atilcm confitenlem supportct in cupidi- non defaila et illicita; pula propter timorem, cupi-
tale sua, in detenlione rei alienx; sed si obtulerit dilatem, divitias, vel quamcunque lurpitudinem, ut
secrcto oblalionem, rejicial; minqtintn personam <_nia concubina, et hujusmodi. Quandoque auleni
confiieniis accipiat, vel ei adulelur : sed jusle juili- uou exhibeiur alicui revcrenliaex. causa debita cur.i
cel, ul sanet. De bis cophinis dicilur : < Manus ejus esset exhibenda, el boc est abjectio personx.
in cophino servierunt (Psal. LXXX).> Hi sunt co- Sunlautem quxdam medix, personx acceplionis
pbini, quos jussil Dominus impleri fragmeniis, qux causx, qtiia nec prorsus debilx nec omnino illicilx,
superaverant coraedentibus, qux subterfugiunt ma- ut carnalis affectus. Quxdam autera in discreta
nus praiidentium (Joan. vi). In confessione aulem beuevolenlia, qua ditiorera prxpono pauperi, in
tria prxcipua maxime necessaria debel confessor colligendo eum, et bujusniodi. Ad liiijus viiii ob-
injiingere pccnitenii, ul pro posse vitet occasionem jtirgationem recole excuiplum de raagistroGarnerio
pcccali, ut fugial dilalioiiera confitendi, si recidivum gramraatico; exenipluui de M. Petro Abxlardo;
passtis fiierit, et til negligentiam pro peccatis sa- exemplum etiam de prxlalo infulalo colligente fe-
tisfaciendi non incurrat; utoccasionem peccati fu- ueraiorem dilissimura; exempluin etiam lenonis
giat, quia sola Tnca nocent, el occasio quandoque irrideniis quosdam potenles, etdetegemisnatescon-
dal maleiiam peccandi; ut dilationem confitendi tra illos, quia assttrgerent el venerarenlur biirgcn-
expellat, quia dilatio est magna ruina. Unde posl- sem [id esl civem] quemdam divitcm. ltem Jacobus,
quara coimnissiim est peccaium, statim currendum cap. u.« Nolitc, inquil, fralres inei, in personnrum
est ad confessorem. Unde Auguslinus : Cur dubium acceplione habere fldem Domini noslri Jesu Cbri-
exspectal cras, hodierna sulus ? Ubi negligenlia sti glorix. Etenim si introieril in conspectu ve-
satisfactionis incurritur, quia i malediclus qui facit sirum vir annulum aureum liabens in vesle candida
opus Dei negligenter (Jer. LXVIII).> Nec hoc esl et pauper in sordido habitu, el intendeutes in euin,
prxtermilteiidum quod quidara, nescio quo animo, qui esl indulus veste prxclara dixerilisci: Sede bic
dixil Alexandro terlio : Domine, bonus papa es. bcne; pauperi aulem dicatis : Tu sta illic, aut sede
Qttidqiiid facis papale est. Ei respondit Alexander super scabellum peduni iiieorum, nonne judicatis
in vulgari suo dicens : Si scirem, .<Bien jujnr, et apud vosmelipsos, et facti eslis judices iniquarum
bicn predicar, el penitense donar, j'e seroie boeue cogitalioiium? Nonne Deus elegil pauperes in hoc
pape. > El ita his tribus expressil loluiu ofliciura muiitlo, 173 hxredes regni? Vos aulem paupereni
• prxlati. I) inhonoraiis. Peccatum operamini transgredieutes
172 CAPUT LXVI. iegcm Domini. > Augusliniis (super hunc locum) :
De officioprcelati tripartiio, et conlra acceplionem Si lianc disiantiam sedendi ad honores ecclesia-
personarum. slicos referimus , non esl pulandum leve peccatuni
Triparlilum oflicium prxlati, scilicel judicare, esse i in personarum acceplione habere fidem Do-
posnitenliam dare, prxdicare, maxime impedii ac- iiiini glorix (Jac. u). i Quis enim feral eligi divitem
ceptio personx. Quara redarguens Apostolus ad ad sedem honoris Ecclesix, conlemplo paupere iu-
Rora. II, ait: < Gratia et pax omni operanli bonum> strucliore et scientiore? (Glossa ex Beda , qui sua
in Deum, < Judxo primum el Grxco. Non est eiiim desumpsil ex Aiigiislin. I-n Jac. u). Si autem de
personarum acceptio apud Deum. > Atiguslinus : quolidianis consessibus loquilur, quis hic non pec-
Non eniin propter raerita patrum, Judxos male cal?Non tamen hic peccat, nisi cum apud semet-
operantes recipit, nec propter peccata pareuiuin ipsum intus ila judicat, ut dives paupere tanto sit
gentes conversas respuit. nielior quanto est ditior, quod siguilicare videtur
Ut autem liqueat quid sit acceptio personx, vi- eum prxponendo. Sed in quotidianis consessibus,
dendum quid sil lionorificentia,quampraxipit Deus, crediinus .esse acceptionera personx; prxjer.iui
m YERBUMABBREVIATUM. _ _i'«
ciim cxliibelur alicui IIOUOT ex certa deliberatione, X saoerdoli pauperi scdenti a latere ejiis, non principi
non perignorantiam, non per obreplionein, sed per sedenli ex aliaparle. Item, I Reg., cap. xiv : Jona-
conscientiam, et laniiim proplcr divitias, non ob llias contra decretum palris et popuii ititinx.itsuta-
-iiquam causam debitatn, qux in eo sit; cui imo mitatcm virgx in tavum meliis el comedU; slatim-
polius divitiis ejus, potesl dici : que iUumiuali sunt oculi ejus el «xhilarali. < Cui, •
O nummi, nummi, vobithunc prwslal honorem, per soriem deprehenso et capto, < ait Saul: Ilxc
Vot estit fratres. faeiat mihi Deus.et _xc addat, qaia raorte morieris,
(tovEK., sat. v, 156.) ionatha. Cui popuhis : Ergone Jonathas morielur,
Item alia ratione : "Sisecunduin Augusliii_m, quis qui fecit hanc salulem magnam in Israel? Hoc nefa?
arxtd se judicat qtiod dives lanlo sit nielior qiianlo est. Vivit Dominus, si cecideril capillus de capitc
ditior, et ideo lionorandus. Hoc polius est error el ejns in terram, quia cum Deo operatus est bodie.
iguorantia, quam acceptio personx. ltem : Huoe Liberavitque popuitis, etexcussit de manibus palris
prxpouendo alii propter divitias, videris dicere Jonatbam ne morerelur. » Ecce quaiitoiu vitaverit
quia inelior est illo. Itcm : Quod hoc geueraliter de Saul accepiioncm personae, ut nec eliam filio, sictit
^jootidiariis, «l de ecclcsiasticis consessibus, imo iiec alii prxvaricanli, parceret, Item, Exodi cap.
potius de quoltdianis, debeat inteHigi., videtur. B xxxit super iHud verbum :< Si qttis est Domini,
Teinpore eniin sancli Jacobi non eraut dignilates et jungatur mihi : ponat vir gladium stiper fcmur
lionoresin Ecdesia -dislributi, ut modo. Item, Deu- suum, ct transeat per incdiuiii casliorum, » ait
teron., cap. i, Dcus per Moysen : < Quod justitni Gregnrius (part. nt Patlor^ admon. 26). Per me-
est judicate, sive civis sit, sive peregrinus. Nulla ditim castrorum tratistre , est tanta xquilalc intia
eril distaniia personarom; ila parvttni audietts, ut Ecclesiaui vivere, scilicet judicare, arguere et prx-
inagnum; nec accipielis personam ciijusquam, quia dicare, ut qui deiiaquentium calpas redarguit, in
Deijudieiuui esl. « Sed uec in consessu quotidiano ouilius resideat favore; sed occidat vir fratrem
-iccipieuda esi, nisi pro «ausa debita, sicut nec in suum, ainicum et Jroximum. Quos interOcit, qai,
jndicio. iiem, Job xxsw : « Non accipiam personam cum punieuda iiivenit, hiciepatioiiis gladio ferit;
viri, ct Deum lioinuii non swjuabo. t El in Ecclesia- uec cis, ques per dilectioneni caruis difigit, parcit.
slico dioilur^cap. xxxv) : < Nou accipiel Dotiiiuus Siei^o iJle vir Dei laiiium dicitu", qui ad ferieuda
pcrsonaiu in pauperem, el deprecatio.iciii lxsi cx- vitia zelo divi«t amoris excitatiir, profcclo sc esse
audiel. t Itciu in Epist. Jud» caiionica diciiur : Dei itegat, qui quaiituiu suSEcii, vilani carealiuin
« Hi sunt mtiririuraloies el garruli, ambulaiiles se- iucrepare recusat.
cmidum desideria sua, loqueiites -superbiani,-et nii- ^ Item (Glossa in liunc Ipctitn): Aman, eui rex As-
raotes persoaas'liomintini qmestus causa, * Ergoiu suerus pra^cipit houorcnt cl revciciiliam extiiberi a
aliis allenditur acceptio personx, sicul ct iu judicii poptdo, naji.sieiisquadaiu die Ixtusex alacer coraui
perversione. Mardocbxo sedenle anle fores palatii, Mardocbxtts
llem per exempia. Phinees zelo Dei armatus Ma- einec assurrexit, nec moius est deloco scssionis
diaiiilideiu, Jicct filiaui principis, coeuuiem ctm suse (Estker vL Iiera Joannis, cap. iv : < Qiiidaiu rc-
llebrxo nobiii de lribu Simeoii, transfixit (JVuot. gulns rogavit Domiiiuui ul desceaderet, ct sanaret
xxv). Moyseseiiam pro vilulo conflalo dixit: < QHI fdium «jtts. » Ad iilium reguli nou vadit Domiiius,
vir Dciesl, jiiugatur milii, accingatur inecuui gladio, etiain rogatus, nc divitias honorare videatur.
«t trauseat unusquisque per iiiedium casiroium, iu- CAPUT LXVII.
terfaeiens gJndio onuies qui adoravcruol viliiltim, ila De mediocritate in omnibttt tenenda.
tit nec parcat octilus ejus palri, filio, fratri ve) Sxpc <hiinijuis vital accejitor fieri pcrsonaruin,
amico (Exod. xxxu). » Hoe peraclo < ait » eis « fitcanis rabidus, lorvusque frocrustes, » etaln
Mojrses < : Hodie, » ioquain, « consecrastis manus L jector earum, incurretis itigratitudiueui, vitansque
vestras Deo. » Iiein Douiinus Moysi : « Suspende cujusdam urbanx societatis sobrielatem, eJTeclus
omnes principes in patibulo, el neiiiini parcas, tit cfarius potius quam sobrius, quia :
iia avertalur furor meus a populo (Num. xxv). i - Ditmvitaut tlulti vilia in eontraria currunl. 175
Quod etiam factum cst. Boamuudus eliam consli- Est iuler Tanaim quiddam, socemmque Viselli.
tutus judex in expediiioMe quando primo liberata Medid lutissimus ibis.
Viittts estmedium viiiorum ulriuque redaetum.
esl. lerra promissionis ab bseresi Maliometica, eo Est modus iu rebus, sttnl certi deniquefines
quod ooines Saocti _Egidii.spoIiav«rat174 uierca- Litra quot utlraque uequit coatistere recium.
lores quosdam iranscunies, nec ad citaliouem ojus (1IOB_T.Sat., I. i, sat. n, _4; Ovio. n Met.,
trinam vellet restiluere abJala, ait ei : < Qui vir 15(i,lloa\r. i Epitt., ep. xviu, &; Stu.
Dei est, acciiigalur mecum giadio. i Et vcniens co- l.i, sat. i, 106, 107.)
ram comite, ait exserlo gladio : < Vel ablaia resti- Siiiiutitiitijus, summa injtislitia est(CiCEno, i OJfic).
tues, vel huic gladio cerviccnt subjicies amputan- « Noli iiiiiiiun) esse justus, quia est ju&lus,qui perit
dam. Tibi cnim, sicol nec ignobili de jdebe par- in jttstitia sua (Eccle. vn). » Medium lenuere beati.
cam. * Cui ait comes ..: < Rccte judicasti. • Et , Idco : « Noli (lecliiiare ad dexteram, nec ad sini-
resliluil ablala. liem ( SEVERUS SULPITIIIS,in Vila stram (Deut. xvu). • Tutius esl cnim in reniissio«_
: Bentus Martinus peccare, quani iu tigore. Scveri cniru ct uimis ii-
ipsius, cnp. 25) poculum porrcxit
PATROL.CCV. 7
 205 PETRI CANTORIS 20*
gidi, similes sunlScribis ct Pharisaiis, qui humeris; A estis corde, ul a Domino et proximo abscondatis
aliorum «imponuntonera imporlabilia, digiloaulcmi consilium; > et Ecclesiaslici xm : < Ne credas ver-
suo ea movere uolebanl (Matth. xxin). > Patere lc-• bis illius.qui subridensinterrogabittede abscondilis
gem quam luleris. Lucx, cap. v: « Nemo mittii; tuis, cujus animus immitis non parcet de malitia. >
vinum novum in utres veteres, sed vinum novum CAPUTLXYHI.
in titres novos, ne vinum effundalur, et ulres per- De mata singuiaritate.
eant: Et nemo vestimentum nbvum assuit veleri, Huic meditationi bonorum morum et operum, vi-
vel vcterem pannum novo, ne scissura major fiat. > vendique modis obviat mala singularitas ; ideo eam
« Qui nimis mammas stringuni, sanguineraprb lacte exslirpemus, ut bonx singularitaiis ampuiato con-
fundiint : et qui nimis emungit, elicit sanguinem Irario, virlus, id esl bona singularilas eiucescat.
(Prov. xxx). > In omni ergo operebono servandus Singularilas, ul habel B. Bernardi aucioritas, parit
esl modus et modeslia. Culpa enim est lolain per- nolam et admirationem, et ex superbia oriunlur
sequi culpam, el gloriosum est principi cilra meri- adinventiones novx. Itein Hicronymus (Epist. ad
lura punire. Interrogalus legatus cujusdam princi- Eusloch. De custod. virginil, c. 2, posl Senecam):
pis prudentis a principe prudenti (qui legalum in- Nec affectal* sordes, nec acquisilx delicix, vel iu
venil ilJitteratum, reputans eum fatuum) quid babe- B cibo, velin vesle convemiiHlClirislinno. liem Augu-
relnr in regno ilbus principis pro maxima sapien- slinus : Quisquis rebtis prxtereuniiLus resirictius
tia ct prudenlia. Respoudil, inducias respondendi iilitur quani sese habent mores eorum cnm quibus
datas refutans : Meiisura, modus in omni opere vivilur, aul inlemperans, aul suspiciosus esl; quis-
BKiximeprincipis; sicque, quem prius xslimabat quis vero eis sic ulitur, ut nietas consuetudinisbo-
falmim, repulavit fprudentissiintim, ejus verfaum norum, inler quos conversatur, excedat, aut aliquid
memoriter recolens in omni opere suo; quia : sigiiiDcel, aul flagitiosus est. lu onmibus enim lali-
< Honorregis judieium diligit (Psat. xcvm).i bus non usus rerum, sed .lifaidocupidinis in culpa
Etiam in risu modus servandus est. Unde Eccle- esl. Iiem idem : Non interest qnid cibi vel vestis,
siastici, cap. xxi : < Faluus in risu exaltat vo.cem quantum, vel quale sunias, salva lamen houestate
suam, vir aulem sapiens vix tacite ridebit. > Et Pa- vilx, et dummodohis (cuiu quibus est vivcuduin io
rabolaruir, cap.. xv : < Cor > sanclorum « gaudens generibus alimenioruni vef vesiiiim pro modo per-
exhilarat faciem; os vero stullorum pascilur inipe- sonx lux, el valetudinis tux) necessiiate congruas,
ritia. > Sanclus Dernardus de S. Malachia archi- ut dicere possis cum Apostolo : « Scio abundare
episcopo («'«serm. de festo ipsius): Yultum ejus non ' (Philip. iv), i etc. Sic enim : « Jusiificala est sa~
fuscavil meeror, neclevigavii risus..Deabbate Ignia- C pienlia a fiJiis suis (Matth. xi). > Non esl ergo a
censi, ait (inserm. in obilu Humberii monuchi):ln communi vila, ul ait Hieronymus, recetieiidum, ne
ore ejus risus nunquain apparuit, qui assislenlium « singularis ferus (Psal. LXXIX) > faclus, si egressus
gratia quaridoque faciem serenavit; sed, si berie itieris in publicura, semines muriiiur in populo, et
rccolilis, ristim integrum aoa admisit. Et Dominus speclanlibus parias admirationeni, niercarisquc
ter ffevisse legitur, sed nuiiquani risisse, qui ail: « diceri : Hic est. > ltenl : « Vx soli, > siugulari vi-
< Vx vobis, qui hic ridetis, quoniam lugebilis delicet, adinveidioues, et novos usits, el modos vi-
(Luc. vi). > vendi ex superbia, vel supersliiiosa prxsuinpiioiie
Sectemur ergo raenlis hilaritatem, siciil non co- iiivcnienli, < quia, si ceeiderit, non habei suble-
niitelur lascivia: « Jucundemur secundum faciein vantem (Eccle. iv). > llem : Exemplo Apostoli,qut
sanctorum, habentes faeiem eunliiim (Judiih. xvi) > ( omnia onmibus factus est, ul omnes Chrislo liicri-
iu Jerusafem. Sednunquid poluit Deus bene risisse? facerei (/ Cor. ix); > abslinensa lieitis, circumci-
Yidetur qnidem quod babita causa inleriore lxlilia dens Timotbeiim (Act. xvi), olferens in Ceuchris
faona, quod eam exlerius iriopere ridendi monslrare (Act. XVIII),absliiiens eliam a qiiadamperfeclione,
possit, maxime ctnn omnes defeclus nostros prxter- T Q ut perfeciior essci. Item : Exemplo t mediatoris
quam culpx assuiripseril; eliani cum risibile, vel Dei et hominumGliristiJesu(J Tim.it), >prxterctil-
risibilitas proprium sil hominis a natura dalum. pam, tlefectus nostros assuinentis, ct in conversa~
Quomodoergo eouti non potuil? Forte poluit, sed lione et modo vivendi discipulos inbrmos supper-
iioii legitur eo usus fuisse. ltem quxritur : Si liomo tantisjiigumque Jeveetporlabile, rcgukmqNe vivco-
176 dicitur risibilis, vel a proprietate el a natiira di verbo 177 ct exemplo eis tradenlis. HemSenec:*
animx, vel a proprielate aliqua corporis, vela epistoja ad Lticilium qtiinla. Illud aulem leadmo-
coraposilo ex ulroque; elsi hoc primum risibile neo, ne eoruin inore, qui non proficere, sed conspici
qualitas sit, an actio, vel passio? Risus auiem mo- cupiunl, facias aliqna, qux in liafaitutuo, aul ge-
deratus, sicontinuns fueril, suspectus lifaihabealur. nere vitx noiabitia sint. Asperum cultum, el inlon-
Potitis eniiii hujusniodi risus proditiouis est quani SIIIIIraput, el ncgligcntiorem barbam, et indicium
cxsullationis. De sic ridenle dicilur : < Maledi- argento oditim, et cubile hiinir positum, et quidquid
ctus IIOIDOabsconditus in civilate (Jer. xxxvm), > aliud ambilionera perversa via sequitur, evita.
paratus semper blando fraudem coniexererisn. De Satis noraen ipsum pbilosopliix, eliamsi modeste
quo eliam Isaias (cap. xxix) : < Yx qui profundi tractetur, invidiosum esl. Quid si nos Iiominmu
 _0'S VERBUM ABBREY1ATUM, _8fr
consuetudini coeperimus excerpere? Inius oriinia A « Sedebam solii-riiig et tacebam. > Et phiio oplms
dissimilia sint, frons noslra populo conveiiiat. Non (SF.NF.Crpist. ?).: Fuge lurbatn.Nondum cnim illi
splendeal toga, nec sordeal quidem. Non habeamus luto coinmiseris. Egoquidem confueor imbeciililn-
argenlum in quo solidi auri cxlatura descenderil; tem meam, scilicet nunquam morcs quos extnli
sed non putcmus frugalilaiis indicium auro argen- in turbara, refero. Semper aliquid ex eo quod com-
leque caruisse. 1d agamus, ut meliorem vitani se- posui, turbatur; aliquid ex iis qux fugavi, red i.
•quamur quam vulgus, non ul contrariam. Alioqtiin Quod xgris everiit, quos longa imbecillitas iisquc
qtios emendari volumus fugamus a nobis, et aver- adeo affecil, ul nunqtiam sine offensa pnrfcranlur,
timus.IUud quoque eQicimus, ut nihil iinilari velint hoc accidil nofais, quorum nnimi ex longo movfao
tiostri, dtim limeni, rie imilanda sint orania. Hoc reliciuntur; quia inimicaesl muJtoitiiii couversaii».
priinum philosophia promittit, scilicet sensum com- Ne.no non aliquod nobis vilium, nirt comnicndat,
iniinem, humanilatem, socialitalem et congregatio- aul imprimil, aul nescientibus atlinii. Utiqne qim
nem, a qua professione dissimilitudo nos separabil. major esl populus, cui commiscemur, boc pericttlt
Videamus neisla, per qux adrairalioneni parare plus esl. Nihil enirn lam damnosum bonis moribus,
volumus, ridicula et odiosa sinl. Nempe proposi- qtiara in aliquo speclaculo residere. Tuncenim per
tum noslrum esl secundum naluram vivere. Hoc R volupialem facilius crimina subrepunl.Quid meexi-
conlra naturam esl, torquere corpus stram, et faci- stimasdicere?Avariorredeo,arabitiosior,luxnrioiior?
les odisse mundilias, el squalorem appelere, et ci- inio vero-crudelioretinhumanior, quia iuier lioniiues
bis non tanlum vilibus uti, sed lelris el liorridis. fttC Subdticeiidus ilaque est populo teuer animus,
el parum tenax recti, facile transitur ad pttires.
Queniadmodumdesiderare resdelicalas luxurixesl,
ita usilaias, el non magno artificio parabiies fu- Socrati, «l Caloni, et Lxlio excutere mentem snam
dissfmilis mulliludo potuisset. Adeo nemo nostruui
gere, dementix est.f rugalitaleiiiexigiiphilosopbia,
uon pcenara. ' cst, qui ctini maxime concinnamus higenium, fcrre
-Potest aulem esse non iiicompta frugalttas. Ilic iuipeimn viiioruin tam magno «omilatn vcnientiiim
mibi raodus plac.et. Temperetur vita inter bonos potesl. Uimm exemplum luxurix, vel avarilke, rutil-
mores ei publicos. Suspiciant omnes vilam noslram, tum mali facit. Conviclor delicatus paulatim cncr-
sed iion agnoscant. Quid ergo? Eadem faciemus, vat el emollii. Vicinus dives cnpidilatem irritat;
caildidoel simplici animo,
qux cxieri? Nihil inier nos et illos intererit? Plu- malignus comes, quamvis
rimum. Dissimiles esse nos vulgo, sciat qui pro- rubiginem suam affricuit. Quid lu accidere liis ino-
ribus credis in quos publice factus est impetus ?
pius inspeseril; qui domum nostram intraverit, nos <„ Necesse
4>oiius mireiur quara supellectilem nostram. Ma- esl, atit imiteris, aut oderis. Utrumque au-
tem evitandum est, ne vel -similis malis fias,
gnus ille est, qtii ficlilibussic utilur, quemadiiioduin
si te eis coivformes. quia miKii stinl; neve iniinictis
argerito; nec illeminor est, qtii sic argenlo utilur,
quemadmodum ficlilibus. Infirmi antera auimi esl, mullis, si.eos oderis, quia dissimiles sunt. Recc;.'e
non posse pati divitias. in teiptura, qnanium potes; cum his conversaits,
Jlem S. Bcrnardussedens in capitulo Pontiniacensi qiii le iueliorem facluri sunt. Illos admitte, qtios t»
melieres facere potes. Mutuo ista liunt, ct hdmincs
pro tribunali,' cum quxstio ei proponeretur a fra- dum
tribus de singularitale cujusdam ntonaclii, ait ei : docent, disciint.
Item Hieronymus : Rarus in publico, honestus in
« Crederesae verbo Bomiiii, vel verbc angeiico oon
domo. <_)uoticsenim inler homines.fui, niinus homo
«enlrario verbis Domini? > Et ilie : <Crederem qui- redii. Est autem
triplex soliludo : Loci, qux for-
«Jem. > Tunc abbas : < El cgo dico lifai in verbo lium
est; pectoris, qux cujtislibei esse debet; ei
Dominij licet peccator, ut singularitalcin luam de- estin oinnibus.prxser-
in ea videaris soliltidoeperis, quxcavenda
ponas, quamvis quosdam sarictos tkn cuin parit scandalum. Item Jerem.
cap. xv ;
iinkari, magisque mereberis communi modo viven- D < Non sedi cum consilio
di fralrum. t Qui statim acquiescens abbali, exuit liidenlium, et gtoriaius
sum a facie manus tux; solus sedebam quoniam
singularilalem omnem, vixitque sicut ovicuia com- amaritiidine
muniler in grege. Summopere ergo cavenda est replcsli me. t
shigularilas in congregatione. Ibi enim peccatur 179 CAPUT LXX.
magis, qnam in privato loco, maxime iila quxscan- De bona socielale habenda, et mala fugienda.
dalumparitinfirmis. Botia solitttdo maxime pendet ex bonorum socie-
178 CAPUT. LXIX*. tate. Unde Cato: (lib. i) Ambula cum bonis, quia
De bona singularilate. a convictu mores formanlur. Et Aposlolus dicit :
Bona singularitas, qux familiarins dicitur bona
«Corrumpiint bonos mores colloquia mala (/ Cor.
soliludo, commendatur in pluribus sacrx Scripturx xv):> Qui tangitpicem coinquinabittir abea (Eccti.
iocis. Unde Sara filia Raguelis, cap. inTobix :
xtu). El psalm. c. < Perambulabam in innocenti.i
« Tu scis, domine, quod nunquam cum ludeiuifaus cordis
mei, in medio domus mex. • Et quomodo ?
me misCui, neque cum his, qui in leviiale ambulant" < Non
apponebam ante oculos meos rem injustai»,
participem me prxbei. > Et Jeremias (Thren. iu): facientes prxvaricationes odivi. Non adhxsit miiii
 »07 PETRl CANTORIS .08
cor pravnm, tleclinantem a me maligniim, non co- A j El Caiotle.Fompcto ail :
gnoscebam, detraheiitem secreto proximo suo bunc Casta domus, luxuque carens, corrtiptaque nunquam
Fortuna Deum.
persequebar. Sup.erbo oculo ct insatiabili corde,
eum boc. iioii edebam.i Qualis ergo tibi familia ? El Parabol.iriiin cnp. xm : < Qui cum sapientibus
audi: « Oculi mei ad fideles terrx ut sedeant rae- t_;radilur,sapicns eril; amicus slultoriim similis eis
cum.t in judicio, in convivio: < Ambulans in via eflicilur.i Et illud. Ignis in sinu, serpcns in gremio,
immaculata, liic niihi ministrabat, i in altari, iri mus in pera, pemiciosi sunt vicini. In Psalmis
mensa, in domo, in qualibel administratione mea quamplurimis arguiliir societas malorum, com-
el prxfeciione. <Noii habilnbilinmediodomus mere, mendalursocielas bonorum. < Bcaius enim vir qui
qui facil superhiam ; qui loquitur iniqua, non dircxit non nbiit in concilio impiormn, etc. (Psal. i.) —
in conspectu oculorum ineorum. t Et psal. xxv: Domine, quis hahilabil in labcrnaculo luo,aut
< Non sedi cum concilio vanitalis, cl cum iniqua quis requiescel in monte sancto tuo? Qui ingredi-
gerentibus non introibo. Odivi ccclesiam iiialignan- tttr sine macula el operalur justiliam, i etc. (Psal.
tiiiin el cuin impiis non sedebo. Lavabo inler inno- xtv). < Confitebor libi in ecclesia roagna, hi poptilo
rcntes iiianus meas , el circumdabo allare tuum • gravi laudaho te (Psal. XXXIV),I —< timenies autem
Doniinc. t Ecclesiasticus, cap. ix : < Yiri justi sint B Dominum gtorificat (Psat. xiv). i — < Congregate
tifai convjvx. t El Philosophits (SENECA, ep. 19) : illi sancios ejus qui ordinant testameutum ejus (Psal.
Auie, inquit, circumspiciendum est, cum quifaus XLIX).IAlioquin pro congregatione ct societate ma-
edas e.t.bibas, quam quid edas et bibas. Et Augu- lorum dicetur libi: < Si videbas furem currcbas
stiiius : Decel, inquit, prxlatum lales habere cubi- cum eo, etc. (ibid.).> Et in domo iua implebitur hor,
eularios quos liraeal, ne, si malos, eorum videatur scilicet: < Vidi iniquitatem , et coiilradictioneni iu
civitate. Die ac nocle circumdabit eam. Super mu-
approbarc vitara, quorum liabet conversaiionem.
Undc Apostolus. < Domui sux bene prxposilum ros ejus iriiquitas, et labor in medio ejus et injusii-
tia (Psal. hix).t Pro quo etiam Prophetam imprc-
(/ Tim. ni),t non ut opes augeat, sed ul filios,
domum el familiam in omni caslitaie et sobrietate catur lahbus, diceus : i Venial mors super illos, et
sibi subditos habeat. Sed dicet aliquis quasi seexcu- descend.nl iu infernum viventes. Quoniam nequi-
tix in hafaitaculis eorum, in medio eorum. Non
sando, habens tamen familiam malam : Mihi qui-
dem natura esl cum bonis, scd vila cum malis. Sed enim esl illis commutatio, et non timuerunt Deum,
eo ipso malus est, quod malos in douio fovet, et etc. (ibid.). i Et Augustinus : In ltoc qnilibet fidelis
viia el natura ejus cum malis. Qualis enim judex, C , imitari Deum debet, nc malos secum socios babeat,
vel reclor populi, iales et minislri ej'us, et econtra: nisi causa et spe correclionis, scilicel quos si in-
El qualis sit dominus donius, familia ejus probat, et corrigibiles videril, eos saitem in privala coraiiiu-
nione posl multam admonilioiiein devitct, et a sc,
inonstral. Uude Ecclesiaslicus, cap. xm : < Oinne
aiiimal diligit simile sibi, sic et oiiinis homo diligit si potcst, expellat. £ed dicel aliqnis : Boni q-ideni
similem. Ouiiiis caro ad similem sibi conjuiigetiir, multi sunt in se , sed laiera niala liabent. Absit 1
et omnis homo simili sui sociabitur. Si communi- Morum cnim similitudo ,'juxla verbum cujusdani
rabit lupus agno -liquando, sic peccator justo. Qux sapienlis, societaiem parit, el cognata sludia facile
cummuiiicalio sancli liomiiiis nd cancni ? > Et cum connectuntur. Et illud : Principesque bonos baben-
Doiuiniis hospitcm unius noclis prxcipialeligi, tum tes mala lateia Scriptura Scyllx el Harpjriis com-
, propler infamiam, tum propter corriipiiouem et parat, Describitur Sc.yllahumanam quidem habere
sed cincla eaninis capil.ibus; llarpyix virgi-
perniciem exempti; quanio magis ct ille eifgendiis faciem,
esl, cum quo libi diu vivciiduni csi ? Maximeitaque neam faciem, sed tingues rapacissinios. El ii, ut
cavenda est malorum convcrsalio. Yix enim in plures supcrficietcnus liuiiiaui humines. el mansiieti
sieco slainus, nedum in liibricoourramus. Abraham videmur , sed stipali iateribus et niinislris pravis,
(Genes xvn) etiara, audilo maudato Domini, omnes ] odoralu prxdx Scyllx, rapacitaie vero unguium ,
vernaculos et mares domus sux slalim circumcidil. Harpyis similes. Ob boc ergo conMat, quod res di-
vitum cl poteiitiiii)'in ioco periculoso posila esi.
180Nola» <Juiaiiou effeniinatos babuit in domo ,
sed mares, quos etiaiu circumcidit. Et tu cxemplo Qnia, ranx;< in pcnclraiifausregum (Psal. civ),t Viri
Abrahx familiam domus lux in omnibus h.ibcas scelerati et socii furum maxime in domifauspoten-
circunicisaiii. Quem etiam comineuilans Otigeiies tum iuveniunlur, qui peccatores (iunl propler divi-
{liomil. i in Genesim), de eo ait r Vide diligentiaiii les 181 iilos decipienles, a quifaus decipiuntur,
Abrahx angelos ad convivium invilaniis. Abraham, cum nec repelluniur, qui < laqtieos paraverunt pe-
> <
inquam , senex cursiial, Sara uxor ejus accelerat, dibus poteiiluni, et foderunt anle faciem t ip-
sorum < foveam, el incideriini in eam (psal. _vi).>
puer festinat. ln domo snpienlis, nullus piger est.
Item juxta verbum beali Thomx Caiiluarieusis, quo Hxc via illorum scaudaluin ipsis , el lamen postea
utebatur ex poela: <in ore suo complacebunt (Psal. XLVIU). > El Jose-
phus ait: Ob hoc maxime status polcnluin meiicu-
Principis est virtus maxima, nosse suos. losus et pericuJosus est, quod eos moles rertim
(MARTUL. I, viii.epigr. 13.) niediocriler maios esse non sinit, qui non simplici
20!) VERBUMABBREYIATUM. 210
et proprio ore, sed alicno ct mulliplici, quia longa __ A libus ctiam in vctori lege (Num. xix) prohibitiim
inanu peccaverunt, habent peccala sua confiteri; erat ihtercsse funeribus mortuorum , eliam paren-
ncqueunles , ul pauper , dicere: < Domine, tibi lum ; ul in boc instrueremur carnalcs affecms csstf
soli.t et in rae solo, < peccavi (Psal. L),I sed tibi et poslponendos, maxime cum simus et debenmus
multis proximis in me , et mtillis salellitibiis meis. esse sacerdoles « secundum ordinem Melcbisedecb
Omncm igilur inalorum socielaten), omne impedi- (Psal. cix). t De cujtis patre et malre Scriptura sub-
menlum, quo ininus in via Dei proccdas, fugias. ticet in liguram sacerdolum Evangclii, ul in spiri-
Unde Doiiiiiius: i Qui non oderit patrem et matrem lualibus cdicanl patri ctmatri : Nescio vos (Deut.
non potesl meus esse discipulus (Luc. xiv). t — iEt xxxin). t Alienum eniin esl palrimonium illiscom-
si oculus luus scandalizat le, projice eum a le, etc. missum, Chrisli scilicet et pauperum , non ilioriim.
(Marc. ix).> El Hieronymus (ep. ad Heliodorum De vei parentum eorum. Joseph etiam (ad cujus nutiim
laude vilw solilariw). Per calcatum perge patrem, oinnia fieliantin jCgypto) vix passusesl, ut suis dare-
per calcatam perge matrcm , ubera etiam qux lur lerra Gesscn (Gen. xi.vn); quos eliam noluit
suxisli.i Palri clmatri dic: Nesciovos (Deul.xxxni) t sublimari, sed in ollicio consnelo el paslorali per-
Juxta eliam consilium Domini, cum Abraham < exi niancre. Ne tamen caninos babenmus mores,odiemio
de lerra, et de cognatione tua (Gen. xn);i antequam I parcntcs, ita docet eos Gregorius (bom. 57 iii Evan-
subverlaris dicas cum Prophcfa. < Ecce elongavi cjel.) moderari dcfaere. Arca Domini capla a Phili-
fugiens , et mansi in soliludiiic. i llcm psalm. cv. sLcis super plausiruin novum imposila est, vaccis
< Et commisti suiit intergenles, et didiceruntopura fetis trnhentibus el ducentibus illam in Belhsamis,
eorum, i elc. El psalm. vt.ii. i Judica me, Deus, et non refleclenlibus qiiidem colla in via, sed miigien-
discerne causani incam a gcnte non sancla, ab bo- libus post vilulos (/ Reg. vi). Debemus enim cama-
mine iniquo el doloso erue iiic.t llem : (/ Reg xiv.) leui affectum habere in menle, non in opere, prx-
i Nam quemcunque vidcrat, Saul virum fortem, et sertim in spirilualibus. Qui cnim post vitulos, car-
aptum ad prxlium, ctc. > Et (/ Reg. xix.) < Nun- nali affccluducti, colla rcflcciunt, similes siinl uxori
lialum esi Saul a diceiilibus, i etc. Lot, qux respexit ct inutata cst in statuam salis
Item : < ConuTebor libi, Domine, in lolo corde (Gen.xix). Similes snnl niiilcnii manum ad aratrum,
meo, in concilio jiislortini et congregatione (Psal. et respicienti retro (Litc. ix). Similes snnl eliam
cx), i eorum, non injustorum. Hebrxis respicientilitis in yEgyptiim ad ollas car-
CAPUT LXXI. niiiin, et pcpones, ct alin Pbaraonis (Nitm. xi). Vi-
De sttggestionecarnalis affeclus. -
| deanl hi, ne pcena simili ptrna; Judx pnnianlur ,
(_
Sirut mala societas, ita et carnalis affectus bonam qui ca, qux miliebauiiir in loculus Domini etpau-
impedit solitudinem, ob quam snggillandam et amo- peruin, asportabat, dans ca uxori el liberis, carnali
vendam ab utilioribtis opcrifaus, Domiuiis prxdica- affectu duelus, ob qiiam ineruil tradere el crucifi-
tioni vacans, n_iinl;ofralruin cl matris quxrenlium gere Dominum , sibique sitspendium el xlernuni
eum foris, nit : < Qni sitnt fralres, maler Netso- supplicium (Matili. xxvn). Lcvit. xxi : i Sacerdos
ror; cl extendens raanuni in discipulos dixil, elc. sinnmus nd omnem moruitini non ingrcdiluromnino,
(Mallh. xn). > super pairc suo ei matrc nou conlaminabitiir, nec
liem dispulans in synagoga relictus a palre ct egredietur de sanctis. > Hicronymus super bunc lo-
matre, eisdem eum quxreniibus ait: < Nesciebalis, cum ait (Epist. ad Fabiolam De vestiiu sncerdotum):
_quia in his qux Palris mei sunt oporlet me esse? > Quamvis sil potensci dives, el luuliiliidinem offcrat
(Luc. n.) Docens opera ex carnali affeclu proce- viclimarum ; si mnrtuus.est, non tangitur a ponti-
dentia , sicut rainns ulilia, esse poslponeuda spiri- fice, nec videlur; si aulem reviviscit, et ad vocem
lualibus el utilioribus. Salvatoris de sepulcro egreditur (Joan. xi), el fasciis
Iletri, malri in nuptiis, vino deficienle, ait:< Quid pcccatorum solutus incedil, intral ad eiim pontifex,
mihi ct libi, mulier ?(Joan. n) > quasi, nibil ex te D cum eo manet ct prandet. Multa nos facere cogit
habeo in spirilualibus operibus. Idem : < Qui non affectus carnnlis ; ct dum corporum propinquilates
oderit patrem et mairera (Luc. xiv), i id esl qui respicimus, corporis el animx Crcatoreni offendi-
spiriluales aflectus non prxposuerit caniaiibus. mus. < Qui autem amat patrem et iiiaircin super
Idem : « Cum facis prandium, noli vocare divites, me, non est me dignus (Muult., x). t
sed pauperes, debiles et claudos (ibid.) >,in quibus Mulii monacboriim , dum parenlibus miscrenlur,
non habeas carnis affecluni, sed divini amoris in- animas perdunt. Illum allendanius Palrein , qui
ceudium. Hieronymus : Ob amorem 132 Christi nunqtiam moritu.r, aut qui pro nobis moritur, qui
omittenda esl sepullura palris, pro ciijus amore Dco vivens morluus est-, ul nos mortuos vivificaret
nullus relinquendus esl iiihumaius. Et Moyses, non (Rom. xi). Si quid habuimusde iEgyplp, quod prin-
dc tribu sua, sed de alia tribu elegit Josue in rec- cepsTinindi siiuiii possilagnoscere, tenenti meretrici
lorcni populi (Num. xi, xm). Idem : Sacerdos et iEgyptix cum pallio rclinquamus (Gen. xxxix). Sin-
leviia iiiinqiiam exeanl de Sanctis, sed habeal sa- doneopertus adolescens vinctuni Dominum sequeba-
ccrdos capui vclatum cidari (Levit. xvi), « qui dicat tur (Marc. xiv); incurrisscl in laqueos, liisi oxpe-
palri el matri: Nescio\os (Deut. xxxin).i Sacerdo- dilus et nuilus persequcnlium 183 impclus dcclinas-
 511 PETRI GANT0RIS. 812
set. Reddamiis parcnlibus qirxparenliim sunl, si A slo in baplisniate consepullus, in sacramcnti verba
tamcn Deo vivuul (/ Tim. x). jurasti, pro nomine ejus parcilurum non essc patri,
Sed boc de summo pontificc, minoribns aiiqukl nec malri. Lieei parvulus ex, collo pendeat nepes,
indulgelur. Ad leneriludincin camis etiam eradi- licet sparso crine et scissis veslibus ubera, quibus
candain dictum est Abrahx : < Exi de terra et de te nutrierat, mater ostendat; 184 n-cel in timiue
cognaiione lua (Gen. xu.) > Exi, ineme, hoc quo pater j'aceat, per calcalum perge palrem, siccis ocu-
ad necessilatein prxcepti; exi, corpore, boc quo lis ad vexillum crucis avola. Solum pielalis genus
ad cautelam consilii. Dum enini inter propinquos esi, in hac re esse crudelem. Veniel, veniet dies
tcnemnr corpore, ssepe tenemur el mente. Ob hoc postea, quo viclor revertaris in patriain, quo Hiero-
Denedicltis, ^Egidius et quamplures sancti natale solymam coeleslem vir fortis coronalus incedas.
solum reliquerunt, ct sancta agmina pallidorum Nescio ctir dkas nunc compcde prxpediri. Non est
ercmum ingressi sunt. In libro etinm Numerorum nobis ferreum peclus, nec dura prxcordia. Non e-x
(cnp. 25) prxcirJiiur Levilis occidere omnes propin- silice natos Hyrcanx iiuiricre ligrides : el nos per
ijuos suos iniliaios. Beelphegor, sicut et iuilialos ista trausiviraus. Nunc libi blandis vidua soror bxret
vitulo. Minislrum enim altaiiset viventemde patri- lacertis; nuuc illicum quibus adolevisti vernulse
nionio Crucifixi, nihil camale, nnllus affeclus car- aiunl : Cui nos servituros reliuquis? El gerula
nalis tangere debel, quominus • lestamenliim sibi quondam, jarc anus, el nutritius secundus post
credilinii, secumlum vobiulatera leslatoris bene- naluralem pietalem Pater, clamitat : Moriluros
|;laccntcm el pcrfeclani, dispensel. Ilein Judicum ix. exspecla patilisper et sepeli Forsitan et maler
Contra consiliuni Joalhx (proponeiilis Sichimitis laxis uberum pellibus, arata rtigis fronte antiquum
p.irabolas de olivis, licubus, et vite, el rliamno) referens mammx lallare congeminel. Dicant si v»
(onlribules el fratres Abimelec ipsiim Abiraelec, iunl et grammatici:
eligunl in rcgem sibiquc prxfecerunt, propinqui- In te omnis domus inclinala recumbit.
tate cainis ducti. Qui proraolus, sicut ignis de VlRGIL.
rbamno cgressus, urbem Sichem combussil, et sep- Facile rumpil lixc vincula amor Christv, et limor
tuaginta fratres, mullosque de Sichimitis qui illum gebentix. At contra Scriptura prxcipit obsequeu-
proirioverant, inlerfecit. Item Doiuinus Mallttxi dum parentibus (Exod. xx); sed quicunque eos
rap. xvn : < Ut non scnndalizemus > exigentes tri- supra Chrislum amat, perdit animam suam. Gla-
1utiim : i OPclre, vade ad mare, el mittehamum, dium lenel bosiis ut me perimat, et ego de matris
et ettm piscem, qui prius ascendet lolle, et aperto C lacrymis cogiiabo ? Propter patrem miiitiam Christi
ore ejus, invenies statcrem. Ulum stimens da eis descram? cui sepulturam Christi catisa non debeo,
pro me et pro te, t etsi sim filius regni. Ubi ail Au- quam etiam omnibus cjus causa debeo? Domino pas-
ijiisiinus : Miro modo.in. hoc instcuimur et xdilica- suro liinidecoiisulens Pelrus scandalum iah(Matth.
mur, dum Doniinus lanlx paupcrlalis fuit, ut unde xvi). Paulus retinentibus se fralribus ne Hieroso-
daret tributa non haberet. Judas quidem habebat lymam pergerel, respoodit : < Quid facitis ploran-
commuiiia in. loculis, sed Dominus res pauperum tes, et conturbantes cor meum? Egoenira uon so-
in suos commutare usus, vel convertere n.efas duxit; lum iigari, scd mori in Jerusalera paralus sum pro
id ipsuni dans exempluin nobis , maxiine iis qui de nomine Domini Jesu Chrisli (Act. xxi). > Aries isle
patrinionio ejTis vivunl. Si ergo Dominus in suos pietatis, quo Udes qualilur, Evangelii relundendits
nsus necessarios dtixil nefas res pauperura conver- esl mucrone : < Maler mea, > inquit, < et fratres
tere, qiiaulo magis illa3 in superiluis expendere? mei hi sunt quicunque faciunl voiunlatera Palris
Ex hoceli aiirconclude debita illicila, licelj'uramenlo mei, qui in coelis est (Malth. xn). > Si credunl in
cenfirmata, dc palrimonio Crucifixi non esse sol- CliristunVfave.ini mihi pro nomine ejus pugnaluro;
venda, sed polius, ut in tnrpi causa, rescindalur n si non credunt, morlui sepeliant mortuos suos
juramenlum. lleni : Bruta fetus suos imbecilles et (Matih. VIII).
ailhuc parvos nulriunt, omnique cura fbventet am- Moyses etiam ad consiliuin Jethro (Exod. xvm),
I lexanitir, factos auie.m grandiusculos et adultos, non cognatos elegit judices et reclores, sed viros
eossibi relinquunt. Nos aulem, etsi homines, non gnaros, sapientissiirios et prudentissimos odienles
laiitiimiii pupillari, sed in oinni xtate , nec Lanlum omnem avaritiam. In illa etiam sancta commuiiione
icms nostros, sed a lalere descendenles fovemus, non est diclum dispensaioribus, ut meliora et lau-
imo illos stipcrfluis oneramus supra necessilaierii, tiora darent propinquis, sed,< unicuique proin
conferenles eis pliirima, etjuxta verbum Alexandri opus eral (Act. n). t Item : Si res teslamenli ali-
[111]papx : i Deus absmlit nobis lilios, eldiabalus cujus privati propler suspicionem parenlelx non
iledif nobis nepolcs. > Item Hieronyimis ad Helio- commiltitur alicm' parenloso, quanto magis nec
dorniii monacbiim (epist. De laude 'vilw solilariw): lestamenliim Christi lalibus debel committi ? -
Audi ediclum Regis mi : < Qui non est mecum, Itcra exemplo Templariorum deberent prxlali
adversum rneest; ct qui non colligitinecum, spargit insirui, nehaberenl amicos SHOSsibi collateralcs.
(Luc. xi). > Recordare tirocinii lui diem, quo Cbri- Ipsi enini Templarii nunquam babenl consangiit-
 515 VERBUMABBREYIATUM. 214
neiiiii sibi scrvicir.em, nc commuuia bona fralrum A dignx, inqiiit, passiones hnjus lemporis ad futu-
ei distribuant. Ad hoc etiam valet cxeniplura epi- ram gloriam qux revelabilur in.nobis (Rom. vm). >
scopi consanguineos et riepotes suos tantum in ec- Delicalus es miles, charissime, si hic vis gaudere
tiesiam suam vocantis , ut ex eis prxlalus ei suc- in sxCuIo, et postea regnare cmn Chrislo.
ressarus quasi jure hxredilario eligeretur et insti- Item ad Ruulnum (Epist. De laude Bonosi, inci-
iuereuir; quod et factum est, cum controversia pit: Plus Deum timere) : Indicabimus tibi quiddam,
lamen m.gna el sumptibus non modicis et grava- ut si nescis, discas; si autem cognovisti, parilcr
miiie xris alieui. Cttm aulem eleclus successor ve- gaudeas. Bonosus tuus, imo. meus, et ul veritis
lciani xgrotarcl, aiunt ci sui sufa' dialogo : Unde dicam, quia Chrisli, nosier : < scalam Jacob (Ge—
pccunia ista solvetur, quani, ut promovereris, nes. xxvni) i jam scandit, portat crucem (Matth.
(ypendimus? Inlerfecisli nos per qiiem sperabamus ' xvi), non posl tergum respicil (Luc. ix); < scminat
185 ll0S vivere el exallari. Qtiibus ille : < Vx in lacrymis, ut in gaudio meiaiJ(P«„L cxxv); T et
vofais, quia me occidistis, quando me in apicem sacramento Moysi 180 serpentem in eremo sus-
promovistis. > Item IV Reg. iv : < Mitte in omnia pendit (Num. xxi). Cedant huic verilali lam Grxco
va»a bxc, > etc. El Habacuc n; Vx qui xdificant ijuam Romano slylo, mendaciis ficta miracula.
Sion in Sam. Ilem David (Psal. XLIV):t Audi, filia, Eecc puer honeslis sxeuli nobiscum artibus insii-
ri vide, et inciina aurem tuani; ct ofalivisccre popu- lutus, cui opes affalim, dignilas apprime intcr
lum tuum, «l domum palris lui. > xquales crat, contcmptn matre, sororibus et cha-
CAPUT LXXII. rissimo sibi germano, insulam pelago circumso-
Cbmmendaiiosoliludinis loci. nante nanfragam, cui asperx cautes el riuda saxa,
Post solitudinem pectoris, et soliliidincra operis, et solilinlo terrori cst, qtiasi quidam novus para-
sequitur solitttdo Ioci, qux nutrix esl, et sxpe disi colonus insedit. Nullus ibi agricolarum, nullus
maler solitudinis. Ouo quippe sunt gencra vitx ibi monnchorum (nc parvulus qtiidem, qtiem nosii,
solilarix, ccenobilarum et anachoretarum. Prima Onesimus, quo vehtt fratre in osculo fruebatur) in
sectirior, propler infirmilatis nostrx imperfeclio- lanta vaslitate adbxret lateri comes. Solus ibi,
nein. Secunda excclsior vel excellentior, propter imo, Christo comilanle, non solus, vidil gloriain
chariialis perfectionem. Ad quam (sictit ad altio- Dei, quam etiam aposloli, nisi in deserlo, viderant.
rcm secuodtun Regtilam beati Renedicti) transitur Non quidem conspicit lurritas urbes, sed in novx
a prima, cum iransiens plene roboralus, et <indu- rivitatis censu factus est tribularius , ejusque
tus est virtule ex alto (Luc. xxiv). > llorum solitu- iC civis dedil noriien suum. Horrenl sacco membra
dinem loci commendans David, ait : < Factus sum deformi? sed sic melius t obviam Christo rapietur
sicut passcr solilarius in teclo (Psal. ci). > El in nubibus (/ Thess. iv), t Nullo Euriporum auslro
Saloiuon : < Regem locuslx non habent (Prvv. perfruilur? Sed de lalere Domini aquam vitx bibit.
xxx). >Et Hieronymus a scholis liberalium arliutn, Nullo terra gramine viret, nullus vernans campus
eonvolans ad eremum, sic scribil ctiidam conscho- dcnsatur umbraculis. Abruplx rttpes, quasi quein-
lari suo, eum ad eremum et miindi contemplum dam horroris carcerem claudunt. Ille securus, in-
invitans (Epist. ad Heliod. De laude vitw solilariw). trepidtis, et tolus de apostolo armalus (Ephes. xi);
0 deserlum Christi floribus vernans! 0 solitudo, nunc Deum audit, dum divina relegit; nunc Deo
in qita nascunlur illi lapides, de quibus in Apoca- loquilur, aut Deum rogat. Et fortasse ad exemplum
typsi civilas magni regis exstruilur? 0 eremus Joannis, qui in deserlo Apocalypsin vidil, aliqnid
fainiliariiis Deo gaudens, quid agis, frater, in sx- Dei videt, dum in insula moratUr.
cnlo, qui major es mtindo? Quandiii tectorum um- ldem (Epist. ad Marcellam, incipit: Ambrosius) :
brx tepremuni? Quandiu fumosarum urbium car- Intremus, inquit, soliludinem, quasi quxdam se-
cer includii? Crede mihi, in eremo nescio quid creta rnris, ibi "cibarios panes, el olus manibtis
plus lucis aspicio. Libet, sarcina carnis abjecln, ad '" noslris irrigattim, lac delicix rusiicaiirc, viles qui-
pnrum xlberis volare fulgorem. Paupertatem limcs? deni, sed innocenles cibos prxbeni. Ita viventes,
Sed beatos paupercs Christits appellat (Matth. x). non ab oratione sommis, nec saturiias a lectione
Labore terreris? Nemo atbleia sine sudoribus co- revocabil. Si xstus est, secretum nrboris umbratu
ronatur. De cibo cogitas? Sed ftdes famem non prxfaebit. Si aiiliimnus, ipsa aeris lemperies, ct
liinel. Supra nudam meluis liunium exesa jejTmiis sirata subter folia, locum quietis ostendit. Vcre
niemhra collidcre? Sed jacet Dominus tecum. ager fl-oribus depingilur, el intcr qiierulas" aves
Squalidi capitis faorrct inculta cxsaries ? Sed psalmi dulcius cantabunlur. Si frigus fuerit ei bru-
caput luum Chrislus est. Infiiiila eremi vastitas males nives, ligna noil emam, calidus vigilabo, vcl
lerret? Sed tu paradisum menle deambula. Quo- dormiam certe, quod sciam utilius, non algebo.
tiescunque iiluc cogitatione transcenderis, lolies in Habeat sibi Roma suos tumulius , arena sxviat,
eremo non eris. Scabra sine balneis atlrafaitur circus insaniat,ihenlra luxtirient, riimoiifaus vacet,
cutis? Sed qui in Christo semel lotus est, non ba- salulalionifaiis gatHlent: < Nobis adbxrere Deo bo-
let necesse iteruni lavari. Et breviier ad cuncta nuiii esl,. et poiiere in Domino Deo spem nostram ;
audias Aposlolnin respondenteiii : < Non suiil con- (Psai, LXXII)> ut ciini patipertatcin istam ccelortrm
 , 8" PETRI CANTORIS 216
rcgna iiiutavcrint, erumpamus in voccm : « Qtiid A j_ ccrti boni nomcn esl; non invenio tamen ctini quo
euim mihi esl i» ccelo, et a le qtrid volui super te malim csse quam tecum.
lerram? (Ptat. LXXIT.)» Itein Seneca (epist. 11): Aliquis vir bontts eligett-
Ilem Maximimts episcopus : Sic et anacboreta- dus est, ac semper ante oculos habcndiis, tit sie
rum skigulare proposittim, vel certamen mariyrio tanquam illo spectanle vivamns, et nnnia, lanquam
nnn privatur, sicut nec liac solemnitate, qui per HIo vidente, faciamus. Nec immerito. Magna pars
singula eremi loca in spehmcis et exigttis cellarum quippe peccalorum tollilur, si peccatori testis assi-
iuguriis modieo contenli pabulo demorabanliir. stil. Aliquem liafaeat animns qnem vereatur, cujus
Alii bestris sociali, alii avibns subministrati, cibo- auctorilate ctiam sccretuin suiim secretius faciat.
rum spernentes delicias, luxus sxculi caJcantes, Ofelicem ilfum, qui nnn aspectus tantum sed ctiain
laudem temporalcm non amahtes, visum bominum cogitatus emendat! 0 fclicem, qui sic aliquem vcreri
fugientes, angelorum assueti loquclis, pliirimis poiest, ut ad memoriam quoque se componal atque-
virtutum effulsere signis « circuierunt in melolis, ordincl! Qui sic aliquem vereri poiest, cilo eril ve-
>n pellibtis eaprinis, egentcs-angiisliali, affiicli, qni- rendus. Elige itaque CatonemfOCIiristiane Paiilum).
lins dignns non erat mtindtis : In soTiludinibiis er- Si btc lifai nimis rigidus vidctur in religione, elige
rantes, in moniibus ci spcluncis, el in cavernis " remissioris animi et vilx virtrm sanctmn alium,
lerrx (Hebr. xi), >etc. Ilem Hieronymus (Episl. ad itijus vila, mores et oralio placeant. IHum semper
Eutloclt. De custod. tirginitatis) : 0 quolies in tibi oslende vel custodera, vel exempltim. Opusesi,
rremoconstitiilus, 187 seilicet in liorrido mona- inqnam, aiiquo, vel ad queni mores nostri pravi
chormn hn_Haeulor ptnavi me Romanis interesse eriganlur. Nisi eniin ad regulam, prava 188 "ec
deliciis, < sedebam soI'nsr quia amaritudine reple- corriges, vcl torta non diriges.
tns cram (ler. xv). t Horrebatil sacco membra, Sunt autem Iria genera monacborum, et ducert-
-elormis et squaiida cmis, sicut jElbiopiex- carrris-, lium viiam solitariam. Primum est eremitamm,
obdnxerat;. qootidie lacrymx, qnotidie gemilus; anachoretarum, vcl reclusorum. Hanc vitam dedi-
et si quando repugnantem- somn_s imminens o{>- cavil Dorainns, quando lentanduin a Salana, spiri-
pressisset, nuda hiimo vix (ossa hxrenlia collide- lus expulit in desertum, eralque cuin bestiis : « Et
bam. Sic ob gehennx metnm lali me carcere ipse accesserunl angeli et minislrabant ei (Matth. tx). >
•famnnvernTii, etsoeius faelus scorpionum el fera- socio struihtonum, serpentum, et ferarum. Hanc
rum, sxpe choris imereram puellarum. Pallebant sanctificavil el Joaunes Baptista, de quo (In humno
ora jejuniis, et mcns.desideriis xstnabat. Ad iJesut Pauli diaconi) :
C Anlra deserli teneris tub annis,
petles jacebam. rigabam lacrymis, crine lergebam, Civium lurmas fuyient petitti,
$1 repugnaiitem carnem vigiliis el jejuniis cibo Ne levi tattem maeulare vitam
crudo utens et aqua frigida, cum in coclo aliquid Famine potset.
sit luxtirix, nrihi siibjugabam. in deserto poeniuiit iGgypliaca; in desertum fit-
_ . (SENECA, ep. 7). Si igitur imperfeclus es, fiige tur- git Elias a facie Jezabel (III Reg. xix); in de-
bam, quia non lulo iIII commilteris; si perfectus cs, serto latuit Jeremias. inquicns : < Sedebam soli-
pro nccessitale fratruni redire pbtes ad turbam. laritis et lacebam (Tkren. m). t Idem : < Sur-
Unde Stilpon : (Idem, ep. 9,10) : Sic est scilicet gite, fugilc, salvale aniraas veslras, cl erilis iu
(|iioif omnis slullitia lnboral fastidio sui. Non muto deserto sicul humiles inyricx (Jer. XLVIII). >
senientiam. Fuge muhitudinem, fuge paucitatem, Itein c. XLIX.< Surgite, ascendile, fugile, abite ve-
fuge etiam untim. Non habeo cum quo le commu- bemenlcr in voraginibus > (id esl in cavernis et
nicatum velira; et vide quo judicium meum abeal; spcluncis) < sedele, qui habitaiis Asor, dicit Domi-
' audeo te tibr credere.
Hujus Slilponis discipulus niis. i Martinus adhuc duodennls mox eremtim con-
Cralesreum vidisset ndolescentuhim secrelo anibu- cupivil, salisque fecissel volo, nisi xtalis iiifirmilas
lantem, interrogavit: Quid illic solus facerct? < Me- D E ofastitissel. Qtii, faciits reclustts, duorttm lnorinoruni
c.iim, inquit, loquor. > Cui Crales ; < Cave, inquil, exslilil suscilator ningnificus, pluriumque miracu-
rogo, et diligenter attende, ne cum homine mal» lorum effeclor, quam episcopus cffectus. Qui tamen
loquaris. > Liigcniem limentemque, iraliim ei fttri- in episcopalu dcgeus, cell-im privalam habuit, in
bunduui, cusiodire solemus , ne soliludine male qua sxpius orabal, et soliiarie vivebal, loquens
Kiatur. Nemo est ex imprudenlibus, qui relinqui cuni Deo el angelis, nisi cum necessilas subdito-
sifai debeat. Tune enim niala eonsilia agilani, lunc rum el ecclcsix eum exire cogebat. Simili vero
aut aliis, anl ipsis fulura pericula stmunt, tunccu- modo viclitabal B. Germanus Antisiodorensis epi-
piditates improbas ordinant, lunc quidquhl, aul scopus. Remigius Remensis de cellula, in qua se
pudore mit melu animuscelabai, exponil; lunc a-u- recluserat, raptus est in episcopum. Secundum
daciam acuil, libklinera irrital, iracundiam instigat. genus monachoruin esl, ubi tres vel quatuor, vei
Denique, quod unura soliludo habel eommodum, paur.o plures in comimini, et de communi vivuiit, nt
scilicei nihil ulli commiltere, non judicem limere, Garthusienses. El hic ordo originem liabuit a
pcrit stulto. Ipse enim se prodit. Yide ergo quid de Joanne Baptista, qui cum discipulis in dcscrto
tc sperem, imo quid spondeam niihi. Spcs enim in- mansit. Alii dicunt , qtiia ortutn ha.uit a fiJiis-
2'" VEKBUMABBREVIATU.M. 218
Jonadab; alii, quia a Rccbafaiiis, qui sic vivebant. A m). >Abhas hoc prxcipit, vel convenlus hoc f.icit;
(De his Jer.m. xxxv : < Erat autem Jouadab filins imde nec conlradico,
Recbal>.>)Terlium genus esl coenobitarum. Quod Eisi mille sumant, deperit inde nihil.
genus vivendi securius est propler personas multa- OVID.
riim facierum, inlirmorum scilicet ct fortioruin. De Unde qnidnm inlrans claiislrum, cum occurrcrct
quo David : < Ecce quam boniim et quara jucun- -' ei peccatum in miilliliidine, quod vilaveral in sin-
duui liafailarefralres in unura (Psal. cxxxn). i gulaiilate (scilicct pluriias ecclesiarum, institulio
Primum gcnus perfeclum esl; scciiniiitn lenipe- in ecclesiis inercenarioriim, signum tanltim, non
rantius extremis, el. appelibiiius. Excludit enini pcr cnrnin rcgendi aiiimns, hnbenliiim ; messis ubi non
societatem adjunclnm, periciilum primi, quod csl scmiiiavit; percepiio friiciiium et nsus, ubi nonla--
in singularitale : < Vx soli, qnia, si cccidcrit, non boravit [Ltic. xix]; loci melioris prxlati occupalio,
habet sublevanlem sc (Eccl. IV). > Paucitas cnim cifai nnimaritm defraudatio , officii ecclesia;, et per-
secura est; quia venlrcs" henc inslrncti ei pauci, so- x, vcl ministri ejus sufaJractio) liinuit sibi, cre-
inodico conlenli snnl. Excludil et periculum tertii, deus hoc non minus pcccatum csse pcr niiiliiiinli-
iu nuinero personarum el cerlo agrornm, in pon- nem, licct quidemex hoc non babeant cauleriaias
dere el mcnsnra opcrum omnium distincta. In om- B conscicnlias, ciijusmodi haberent , si in singulari-
nifaiisrircumcisi paucilate et paitperlale, excludil latc constiluli hoc facerent. Qui etiam pro univer-
iiiigiiim, quia t non oporlel scrvum Dci liligare si ate se immunes a peccaio esse xsiimanl, cuiti
(// Tim. n). i Excludit ct invidinm, el rnpinam iiuiversilas, vel prxlafus ecclesix sinit, vel aucto-
poientiim el divitiim. Non enim invidetur nihil ha- rilntem el consensum prxliet, indebita fieri, vel
bcntibiis; non eis liles snsciiantiir cnliimniosx : exigi ab Ecclesia, qtialia sunl lalliariim exaclio, de-
Canlabal vacuus coram lalrone viator. ciinarum exsecrabiiium solulio, et lmjiisniodi. Iieni
(JUVEK.sal. x, 22.) Gregorius super II librum Regum, c. xxiv : < Quia
Exchidilel peccntum quod vix evilatur in ccenofaio, David numeravil populum , immisil Deus peslilen-
scilicet, cum iinus 189 peritiillitur discurrere el liam in Israel, el mortui 190 sunl sepiuaginta
cvagnri in necessilales doiniis, in quifaussxpc offcn- millia virouiin, t ail : Contingit pro malo grcgis,
dil ct offenditur; ctijus per.cnlum rediindat in sin- ut srrpe vere faoni delinquat vita pastoris, el se-'
gulos. ciindum meriiiiin plebium dispoiiaiitur corda rccto-
CAPUT LXXIII. rttm. David cutn peccalo populum nuineravit, ct
Peccalum unius swpe redttndat in universilatem. popultis pnenam susccpit. Iiem in eodem lifaro, cap.
Aclian pcccanie pollutus est popiilus annlhemate v
" xxi ; < Facla esl quoqiic famcs in diebus David,
(Josue vu). Gaditis et Hufaenilis, el dimidrx irifaui etc. t Item Joscpbus (lib. v Anliq. Judaic, c. lo.
Manasse xdificanlibus altarc in lerra Chanaan, di- 16) supcr priitium Rcg. cap. n : <Heli aulem senex,
cinm est : Quia conlra prxceplum Dei erexistis et audivil, ctc, >ait: lleli pro iniquitale lilionur.
allareTiiagnuin et sncrilcgum, cras ira Dei desxvict damnatus cst, quia cos minus severa animadver-
in populuin (Josue x.\n). Plebccula etiam Judaica sione plectebal, el quideni coercuit et corripuii,
iion cripiculc Chrisltim i inopeni el cgeniim de sed levilale pnlris, non severitnte ct auctoriiale
nianu fortiorum cjus (Psal. xxxiv), i mortis Donii- ponlificis. Discanl ergo saccrdotes quia proptcr
nicx rea facla est. El Moyscs ail : < Non scqucris scetera populi punienltir, cl subditorum culpa iltijs
turbani ad faciendum maliim, nec injudieio acquie- inipnlabitur. Item primo Reg. cap. xxvm : < Id-
sies senlenlix pliirimorum, ne a vero devies (Exod. circo quod pateris fecit tibi Dominus. >Item Nnm.
xxui). i ElApostolus: < Expurgate velus fcrmen- c. xxxn : < Filii aulcm Ruben, ifai: t Qui si nolue-
tum, > cl ejicitc, < quia modicum fermentum lolam rilis scquieum, > etc.
inassam corrumpit (/ Cor. x). > Non minus peccas, CAPUT LXXIV.
quia riiin niultis, sed magis peccas, nec minus ar- 0j De constiluenio se reo exemplo sancti viri pro niodica
debis quia cum pluribus. Unde et illud generale occusionepeccnti.
proverbiitm sane iiitelligendum esl : < Quod pecca- <Ne sequaris turfaam ad facienilum malum (Exod,
tur a multis inultum est, i quodesl ab homine, sed xxin). > Vir eniin sanctus el timens Deum prc
non a Deo. Et iiem : Qui non corripit, cum pos- quanlulacunqiie occasione prxstita , se reum pec-
sit argucre et impedire, consenlil. Qui autem per cali conslituil, quod lamen inaiiii vel verfao ex-
imiltiludinem, vel prxlalum excusari a peccalo cre- presse non implevit. Unde David, interfectis sacer-
diinl, similes siint Pilato lavanti aqtia manus suas, dotibus domini ocloginla quinqiie, el viris Nobe ;t
el dicenli : < Mnndus suiu a sanguine hiijus, vos Saule, eo quod Acbimelec sacerdos sumiiius pa.ues
viderilis (Mallh. xxvn); > non Danieli, qui ail : propositionis, et jladium Golix dederit sibi fame-
«.Saiiguinem innocenteni condemnastis; viri Juda, Tico ct fugitivo, ait : < Reus ego sum omiiium ista-
redite ad judiciiiin (Dan. xm). Qui ctiam assimilan- ruin animarum (/ Resf. xxn). i Idcm 11 Rej...xxm,
lur priinis parrntibtis, cu'pain in Deuiii refiinJenti- cum slalio el castra Philislhinoruin esscnl in Belb-
bus, quain el isti in miillitudincm ct abbalein. quia lchem, sitibuiidusailM 0, si qtiis mihidarcipoium
«.miilicr, ivcl srrpcns,« iledit iuihi et comedi (Gen. nqux decislcma, qu-x cst in Befhlrbeni juxla por-
 219 PETRf CANTORIS 2--"
tam! irruperiMt ergo tres forles castra Pbilisthino- A non esl. Non. solum autem levis occasio peccaHcti
rum, et hauserunl de aqua illa, ct altuleriint ad consutuit peccatorem, sed et Ievis occasio delin-
David; at ille noluit bibere, sed libavit cam Domi- qtiendi, ievis occasio omissionis, elc. Unde in Nu-
iio, dicens : Num sanguinem istorum hominum, qui meris cap. xxxn : Filiis Rttben et Gad petentVbus
profecli sunt, el animarum periculum bibam?i sibi dari lerram ullra - Jordariem ad alcndn pecorn,,
Giegorius (iib. ix Registri, cp. 39, et Glossa Ord. el domos u^onbus et parvulis suis confcrcndas,
ad c. 23 11 Reg.) : Qui atienain uxorem concu- rcspoiidil : i Nunqttid fralres vestri Iransihunt
piscere non limuit, post flagellum erudilus, quia Jordanem, ifauntqiie ad pugnam, el vos liic sedcbi-
aquam concupiit, expavit, reprehendens se super lis?Si nolueritis sequi eos, derelinquet Domintis
pcriculo mililum. Et Apostolus in Act. apost. cap. populum in solitudine, el vos erilis causa necis
xx, ait: i Quapropler contestor vos hodie, quia omnium. i Itcm Exodi xxi : i Si bos cornupeta fue-
miindiis sum a sauguine omniiim i vcslrum. < Non ril ab beri et niidiustertius, et contestati sunl do-
eniin subterfugi,quo minus annunliarem omne con- minum i vicini ejiis, < nec recluseril etun, occi-
silium Dei vobis. >Si ergo aliquid de conlingenlibus derilque virum , aut mulicrem, bos lapidibus ob-
omisissel, se reum aiiiuiartim ommum illorum con- riielur. el doinrntim tllitis occidcnt. t Timeanl ergo
sliluissel. B qui dentntas el feroccs niilriunt bestias, maximc
Dominus per Moy.cn in Deuter. cap. xix, a t : prxlati Ecclcsix, qtiifaus leviori faellua censu con-
< Separabis tibi tres civiiales in lerra pioniissionis, slat, quam venler paiiperis ct inopis. Exctisanies
cllres ultra Jordanera in medioterrx, ut siul xqua- antcm se ab occnsione peccnli prxstitn, nisi mariu
lis spalii inler se; ad quas diligcnter slernes vias, peccaverinl, se reos non pulanles, similes sunt pri-
ul e vicino, et sine difficultate, et impedimento niis parenlibus; similes Judxis dicenl>bus (Judx
vix, qui propter hoinicidium profugus esl, habeat lioc dicenti: ( Peccavi tradens sanguiuem justum)
"
quo possit evadcre el confngcre. Has civilales re- qnid ad nos? Tu videris (Matth. xxvn). i Pcr di-
fugiisic divides, et prxparabis, ne sis reus saugui- scipnlum Iraditus est, a prxside judicattis, a_Roma-
nis alicujus, scilicet, qui ad aliqtiam harum noti nis mililibus crucilixus. Qui omnia fecerunlsic ut
iiihil facere viderenlur, et hoc hodie quxrimus,
potuit confugere propler longitudinem , vel impedi-
menliim vix. i 191 Ergo, o prxlale, nisi oniiiem scilicet non ut peccenms, sed ne peccare videaniur.
amoveris difficuliatem, nisi oouiem adbibueris faci- 11iautem similessuiil Pharisxis dicenlibus in Actis
lilatem, nisi omnem Ecclesix servaveris inunilio- apost. prxdicanliliiis Chrislum : Nuuquid i et san-
nem,ul confugiens ad eam liberetur, reus eris san- C gninem istitis vultis in caput iioslrum rcfundere? >
esl super eos, et,
guinis illius si effusus fuerit. Ilem cap. xxn : < Cum (Act. x) sed adhuc sanguis ejus
xdificaveris domum novam, facies, > ruticulas el super filios eoriini. 192 Hanc occasioneiu levem
npodialiones , < murum lecli, > elsi planum sil, quidam limens, ciiin longa manu pcccasset, per ora
< per circuitum, ne effundatur sanguis in domo omuium oflicialiiim suorum, sicut ct per os pro-
lua, et sis reus labenle alio el in prxceps rucnle. > prium, confessus est peccata sua. Ob lianc eliam
Ulud eliam fnbulosum, damnabilem esse modicani Roberlus Ambianensis cpiscopus.qui dixcrat jTnli-
occasionem mali, oslendit, ubi dicilur: cibus sxcularibus de suspendendo : i Facile optis-
Ego te miseranda peremi quod habetis " facere, >omnibits dicbus viix sux do-
Qui in loca plena melu jussi le nocte venire. . Juit. .
OVID.iv Metain. fab. i. Sanctus eliam Mauiilius Andegavensis cpiscopus
S'c et advocatus, vel alius quilibet (qui, maxime -vocatus ad bnpliznndum piieruni(qiiiobiiinutcquaiii
pro injusla causa, nliquem miltit Roniain ) dicere ad euni forte accedere poluisse.l) se ab. oflicio sits-
potest: Ego le miserande peremi, qui in loca plc- pendit, el fugitin Angliam,. clavibus ecclesix pro-
nn metu, pej"Alpos, per Apeiinirium, et mille peri- jeclis in mare, Deo vovens se amplius oflicium sa-
cula nioiiis, jussi le, etc. llem Job cap. ix :< Vere- cerdolis non fore exsecultirum, anleqtiam per sigiut
£)
baromnia opera mea. Elsi enim lolus fuero, quasi viderit
quod ei remissum fUerit peccatum, quo sc
aquis nivis, et fulserint velut iiiuiidissiiiix manus ligatum putabat ex facili occasione. Cui, faclo hor-
niex, lamen sordibus intinges me, et abom.nabtiu- tulano in Ariglia, claves invenlx in ventre piscis
tur me veslimenla mea. > Quasi: Etsi opera mea
empli, oblatxsunt; qui lamen non slalim, sed per-
in sc bona videanlur, vereor lamen ne indiscrete acta prenitcntia rcdiii, reversusque puerum resus-
facla, vel eo ordine, vel modo', vel lempore, quo cilavit el baplizavil.
non habent fieri, immunda sint; quia commulaiio CAPUT LXXV.
ordinis meritorum mutat formara, ita etiam in ob- Conlra suspiciosos,etex conjecturis in temeraria.
servanlia nliartim circiimslanliarum; et, ut ait judicia prorttmpentes.
Gregorius (ep. ad Aug. Anglor. episc. c. 10) : Bona Jiislus noii soiiim perpetrandi mali a se ampulat
noslra non sunt pura bona; sed mala, neque snnt levem occasionem, sed el radicem lemerarii judicii,
pura mala, < et jTistitix vestrx, quasi pannus men- bocest suspicionem. Unde, ut faciat quod perelo-
struatx (Isa. LXIV),I in conspeclu Domini; et I)Oi quia Dci doccalur, orans ail:< Amptita opprobrium
narum menlJum esl, culpam agnoscere, ubi culjia nieuiii quod suspicatus sum (fW.cxnu). > Augu-
 2-1 VERBUMABBREVIATUM. ?22
siittus (in eitma. psal. concione 12), id esl fac , ue _A.portemus (Gal. vi), t dimiltentes debita iu invicem,.
de bonis, vel malis aliorum, makin ve) falsam ba- malis proximorum compalientes, ne, si non compa-
beam opinionem, qnx cst ( opprobrium meum; » tiaris, lua (iant.< Si quis autem existimal se aliqtiid
quia sxpe aliler quain res sit esse ptito, et iia cul- esse (ibid), > arrogantix vanitate, slulta suspicion<v
pam, quam in aliis suspicor, meam esseoslendo. et spirilualium comparatione,: ctim nihil sil (ibid),*
Cujus enim oculus de facili _\idel vanilplem, os lo- fingensse nabere quod non liabei, alio temerarie ju-
quitur, inanusve operaiur, quod in se agitur, hoc dicansnon baberequxhabent,<ipse seseducil.Optis
de alio stispicatur, ul etiam propter quod bona fa- autem suum probet (ibid), i poliusjet jiidicet < uiiiis-
cit, propter boc credat et alterum facere, bona alio- quisque in se ipso, elnon in aitero (ibid), i id est,
rum pura, ex animo suo solo xslimans superficia- non ex malorum, vel minus perfeclorum suam m.e-
lia suisque similia. Item Augustinus snpcr eiim- lienslaudem, sic se vane commendans, et alios
dera locura. Sciendunr quod quia occulta hominum slulle judicans. llem Epist. i ad Corinthios cap. iv:
non videntur, datus est suspicionibus locus, quas < Nolile anlc teinpus judicare, quoadusque venial
Dcminus in Evangelio (Maiih. vi), cu.ra de fiue Dominus ct illuminabit abscondita tenebrarum, >
operum prxcepisset, ne scilicet justiliani suam fa- id est nola faciat peccata damnatorum, t et mani-
cerent, vel propter laudes hominum, vel propter R I feslabitconsiliacordium, ettunceril laus unicuiqiie
pecuniam, vel etiam victum vel vesiiium, quia a Deo. > Augustinus (Tract. 90 in Joan.): Perni-
poleramus e?m suspicari propter hoc factaui, pro- ciose erratur in rebus, ut qui malurii putat boniim,
hibuit dicens : < Nolite judicare > alios, ex stispi- el bonum malum, qui virtutes non approbal et vitia
ciouibus, < el non judicabiraini (Luc. vi), > non nondeieslalur.Profeciosialiquasuspicioneerraltirin
coudemnabimini, nec ab aliis suspicione judicabi- liominibus, venialis est et humana lentatio, de qui-
niini, Judicia euira nostra de occuliis tenieraria btis sxpe nostra credulitas fallilur. Nec mirum,
sunt; de quibus suum tantum esljudicare, cujus quia et de eisdem nonnunqiiam htsloria, et multo
judicia vera et occulta. Judicium aiitera reruin magis fama mentiiur.. Quod si de his lenlemur, ju-
manifestarum cuilibet concedilur: judicium vero dicia sallem, el delinilivassentenlias contineamus.
personarunT soli judici, et nonnisi conviclarum Idem ad Romanps xiv : i Tu quis es, qni judicas
in jTidicio, vcl confessarum. servum alienum? suo Domiiio slal, aul cadil. Non
Ad hxc sic oLjicittir: Duliia in meliorem partem crgo amplius nos. invicem judicemus, sed hocjudi-
interprelanda smit. Iniquum euim et diabolicuin cst cate magis, ne ponatis offeiidiculuiii fralri vel scan-
iu aliam partem declinare, et magis prnnuin esse t dalum. * Aiiguslinus De civitate : Quod ad nos noit
ad mala quam ad bona. Uude Apostolus ad 193 pertinet, nobis non usurpemtis. Non reprehendamus
Rom. xiv : < Infirmum, t caute < in fiile assu- ea qux, quo animo fiant, nescimus; vel si eliam
inile, nou in disceplationibus, i et siispicionibus, aperta sint mala, de sanitate uon desperemus. Qui
( cogiiatiomiii). i Glossa : De operibus enini ejus, enim hodie malus, cras bonus. In his ergo duobns
qux faonoel malo animo fieri possunt, cum ignore- lemerarium judicium est, quod ex vilio superbixvei
lurquo animo fiant, judicare probibentur. Quod si invidix illorum esl, qui magis anianl vilupernre
erraverit, et scienter etiani malo animo fieri ab eo, 194 4uam emendare. Quibus dicitur : < Nolite ju-
palienter feras, errorem oralione, vel quovis alio dicare, ut non judicemini (Matth. vn). i Item II
inodo cures. Ujide ad Galalas, cap. vi. i Fralres , Corinth. l : < Gloria nostra lircc est lestimonium cou-
si prxoccupaliis fuerit homo aliquo delicto, vos, scientix noslrx. t Augiislinus : Non consideres glo-
qui spirituales eslis, instruite, t vel perficite, < hu- riam isiam ex aliquorum comparatioiie, quia nou
jusmodi lioiiiinein, i cui non desunt iiniversa, sed aitApostoIus : < Gloria noslra esl lestiinonium, >
aliqua; non utique proterve exagitando, vel peccnn- alienx vel raalilix, vel minoris graiix, sed ait :
tcni irridendo, vel bona.qiix habet, perleinerarium <Testimonium conscienlix nostrx; > qux, qiioniam
cl suspiciosum judicium incrustando, vel stiperbe ID esl occulla, non est ipsa quoque alieno subjecla jn-
lanquam insanabilem deteslando, < sed in spirilu dicio, et ideo nullus prxstimat contra eam, vel
Icnitatis, i debonis, qux habet, gratias Deo agendo, proferre, vel cogitare senlenliam dicens : Quis
de malis veniam et salutem a Chrislo promiltendo, serval caslilatem, vel illud, vel quodlibet aliud
<cnnsiderans leipsum nc et lu tenteris. i Augustiiius mandalum ? Si cnim pulat quod nemo, ipse sil
(lib. ii De baptismo contra Donatist, c. 5) : Si aliter nemo.
de re sapias quam se liabet, humana tenlalio est. llem : hujusmodi suspiciosi et lemerarii judices
Nimis auiem amare propriam sententiam, el in ju- de occaltis cordiuiri judicantes (cum soltts i Deus
diciiim lemerarium prorumpere, et melioribns Sciat cogitaliones lioininiim, quoniam vanx siitit
usquc ad prxscindendx communionis, et condendi [Psal. xcinl; t solus scrutetiir renes et cordn [Psal.
schismnlis sacrilegium invidere, diabolica prxsum- VII], solus judicabit, et nou secundiim auditum au-
ptio est. In nullo aulem aliler sapere, quam res se rium, nequc secimdura visum oculorum arguel [/««.
habet, angelica perfectio esl: quandiu igitur non xi]) divinum ofliciuur sibi prxsumunt el usurpani,
babemiis perfeclionem angeJi, non habeamus prx- volentcs parificari Deo, cura de eo, qui ait :
suiiipiioi;cii) diaboli , potius < aller alterius onera « Ascendam in coelum,ei ero simiJis Altissiino. (Isa.
223 PETRI CANTORfS 221
xiv). t Qttasi diccrel: Prorundum est cor heminis, jA sileniio, i id cst sine querefaet rumiisciilis < opc-
inscriilahile : et quis novil illud? Nos consiliarii, rantes, panem suiim manducent. » Et Cato ait (in
scrtilatores cordium. Ei iiem: < judicia Dei abyssus Distychis, lib. i):
inulia (Psal. xxxV).t Quis novil ilIa?Nos consiliarii Rumores fuge~,tie incipias novtts ancior haberi;
Dei. ii etiam usurpant sibi spiritum propheticum Rara fides ideo ett, quia mulii inulta loquuniur.
Elisxi, dicentes cum eo ad Giezi puerum illius : ElHoral (lib. i, ep. 18):
«Nonne cornoslrumin prxsenti erai, quandoaccc- Percunctalorem fugilo , nam garrutui hic est.
pisti argentum et vesles a Naaman libi occurrente? > El Quinlus Curtius ail: Prxierea rumor otiosi mi-
(IV Reg. v.) Similes sunletiara Judxis clamanti- lilis est vilium.
buset incrustanlibus opera Domini: «In Beelzebub Fama malum , quo non aliitd velociusullum,
Mobilitale viget, viresque acquiril eundo,
principe demoniorum ejicis dxmonia (Luc. xi). > (VIRGIL., lv Mneidos, 13_.)
Quod dicunl, qui opus dexlerx inverlunt, dicentes Et qui audiens et proferens illoto ct lurpi iitilur
id ficri causa sinisirx, pula Iaudis, favorishumani,
sermone ej'us vita esl inhonesiior. Talcs bibtilns
vel.quxstus el bujiismodi. babent aures , linguasque prurienlcs, el sermoni-
Hoc esl < Spiritum Dei exslinguere (I Thes. v), > bus mores similcs, rumorosi, rumuscu-
'p. cognatis
ct in Spirilum sanclum peccare; opusscilicet, quod losi et
nugigeruli, qui, quod nesciunt, proferunt,
bcnignitati cjus deberet atlribui, diaboto ascribere cum viri seutenlia debeat esse certa animi ct indu-
(Matth. xn). Solus Dominus vero potuit uti hoc bilata responsio. Dubitis teslis non remanet impuni-
nomine, hypocrita. Quis enini novit de alio, quod tus , nec crgo dubius asscrlor alicujiis rei. Mngis
s<l aurum vel aureus inlerius, vel deauralus, hypo- periculosum est
prxcipitarc senienliam, per quam
crisique bractealus, nisi Dominus?TaIesetiamquasi Jxdiiur fama alicujus ct iucriistaliir, quam illam
quadam perplexitate vexaul justos revclantes et per quam minuilur, vel dcperit recula ipsius. So-
niaiiifestanles illis secreta domus sux, et modum craies prxcepit dari inducias ad solvendum
quas-
vivendi ad exemplum.Qui si viderint signa arctioris cunque qtixstiones. Et Ecclcsiaslicus, cap. xxxu.
vitx in modo cjus, ul lcctiim de cineribus, stralum < Fili, sine consilio » (libc esl lima discretionis) < nil
ei saccum, et hujusmodi, statiin clamilant eosesse
facias, >nil dicas; <ct posl facluin non poenilebis. >
bypocritas; si autem hxc eis cclaverint et loculos
Prxcipilem enim diciiotiem cl aclionem sxpe se-
suos clatiserinl, dicunt: Quia in occullo vorator
quiliir pcenitcntia. Et Salomon : < Fili, anie omiva
carriium, polator vini fueril et in plumis :aceal Sar- habeas consiliumstabilc (Eccli. xxxvn), i ut nil siue
danapali. Hi: .Cjudicio, id esl prxjudicio, boc esl discretione et
Poslpositis propriis aliena negolia curant. dcliberatione prxcedentc, facias et loquaris, Iiem
IIORAT. Ecclesiastici xxxm : i Qui interrogalionem manife-
habenles os palulum, afalaia ostii circuinstanlia, et verfaum, > i disponilsermonessuos in
slal.parafait
linguas pruricntcs. Conira quos ail Dominus: < Qui judicio (Psal. cxi), > < et sic deprecalus Dominura,
sine peccato est vesirum , primus in illam lapidcm exaudietur, et conservabit
disciplinam, et luuc res-
niiUat(Joan.viii).i Quasi dicerel: Ciini non cdgaris, pondebit (Eccli. xxxm), > liem Ecclesiastici xxix :
curjudicas fralrcm iitum? El philosophtis (SENECA) : < Confinna verbum el fideliter age cum illo, et in
In dufaiisnoii cilodilliuias, sed siispcnsani diu leneas omni tempore invenies qnod libi necessarium est. >
senteniiam.qux sicnl cum morositate ct discreiione El Salomon in Parab., cap. iv : < Palpebrx tux
esl excoqnenda ct coucipiendn, ita ct ctim gravitale
prxcedant gressus luos, > id est opera tua , ul nihil
mullaesiprofereiida.Eillicroiiyii)iis(in 1. Dequaiuor sine providenlia loquaris, vcl agas.
Virtut. qui esi Marlini episcopi Dumieusis): Si vide-
196 Ne his assimiieris dc quifatisdicilur : < Cor
ris uncliim Domini demtilccntem caput mulieris, ne stuliortim in ore eorum (Eccli. xxi). > Et item :
staiim inde malum suspiceris, sed dicas, quia 195 < Cor stiitiorum dissimilc crii. (Pron. xv). > Et
causa benedicendi hoc fecit. lieni Jacobi cap. IV: ilem : < Narralio falni quasi sarcina in via, lafaia
< Qtti delrahit fralri, vel judical fralrem siiiim, de-
impriideutiim stulla narrabuin, ct insensali verfaa
trahillegi, el judical iegem. Siaulemjudical legem, inenarrafaiiia; verfaa inenarrafailia; verba aulein
non esl faclor legis, sed judex. Tu aulem quis es, slatera pondernbuiiiiir (Eccli. xxi). >
priidenlum
quijudicas proxinium? > lleii), Ecelesiasliciis, cap. Summa ergo suinmaruui hxc erll, scilicet tardi-
xi : < Priusquain inlerroges, ne vituperes quem- le csse jubeo. Et pbilosophus (SISNEC,ep.
loquum
qiiam, et cum interrogaveris, corripe jusle.i liem : 40 iu fin.) : Qui inilubiis liniidus eril, natici non
< Aniputa opprobriuni meiini quod suspicalus sum, crit. El
poela (STATIUS,1. xi Thebaidos ) :
quia judicia lua jiicunda (Psal. cxviu).» Da spaiittmteiiuemquemoram,midecunctaministrat
CAPUT LXXVl.
ln.peliis.
Conlra rumorosos, Ilic miseris fttror est instare periclo.
Qnia suspiciosi consueverunl esse rumorosi, hu- Nec l.brare melu , el lula odisse.
jusmodi homines objurgat Aposlolus in II ad Tlies- Impcrator Aiigustiis in omnibiis agendis moresus
sal. iii : < Hisqui ejusmodi sunl, dcnunliamus, et fuit, nil sine judicio cgil. Unde el dicebat Suelo-
ubjccramiis in Domino , > id cst Chrislo, i tit cum riius : S.tlis ccleriicr fit, quidquid fit salis bene.
2S3 YERBUM ABBREVIATUM. 226
CAPUT LXXVII. A CAPIT LXXVHI.
Contra peregrinn jndicia ferri candeitlis, el aqua
Contra inconstantes. friijidw, vel bullientis.
iloc vitium rumorosorum comitalur inconstnniin. Sicut dubia, ita peregriua judicia, imo diatiolica
tentaraenta, qiiibus Do;iiiiitis tentalur, ab eodera
Sxpe enim esse consueverunt inconstantes, et, ita sunl Uude Deut. xviii: < Cave ne inve-
nugigeruli. Inconstanles autem redarguens Eccle- nialurprohibita. in te, qui ariolos sciscitctur, obscrvelsomnia
siaslicus, c. xxxnr, ail: < Prrucordia fatui, quasi
rota carri, el quasi axis versatilis cogitalus illius. > vel auguria, nec malefirus, nec incantalor, ncc py-
thones consulai, nec divinos, et quxral a mortuis
Conveniel nulli, qui seeum dissidet ipse. veritaiem. tErgosi lifaiprohibitiiin eslpergladiiun,
(CATO,in Dist., lib. i.) vel prxlium, divinorum officiorum [f. jiidicioiiiin]
Primum argumentum mentis bene composiixest qnxrere veriiatem el per ignem, vei aquam, vel
posse morari et secum consistere. Et Apostolus I ad aerem, nec ollicio incantatoris, vel incarminatoris
Corinllu, ultinio capite : < Vigilaie, slate in fide, probes alicujus innocentiain. Eadem etiam aiiclori-
virililer agite, » quia mulierum esl iiiconstaniia. late canonica, et apostolica, qua illa et ista probi-
Variuni ct mulabile semper femiiia (SENEC, ep. 2). r, bila suut. Item cap. eodem : « Prophela qui volue-
< Constanies eslote.elvideliitis auxiliiim Domini su- rit loqui, qnx ego non prxcepi, interficietur. Sed
per vos (II Parat. xx). » Alioqttin nequaqtiara , sed qtiomodo iniclltg.im prr. illiini non esse loculum Do-
inconslantcs effecti, maledictionem et poenam filio- minum? Hoc habebis signum, si quod propheta i!le
rum Judx incurrelis. Unde Ps. cvm : < Nulanles, > prxdixerit, et noii evenerit, hoc Dominus locutus
iriconstanles el dubii, < transrerantur fiiii ejTis non est, sed per lumorem animi sui propheta cun-
ct mendicent, et ejiciantur de habitationibus suis, finxil, et ideo non timebis euin. > Sed peregrina ju-
scruietur feneralor subsianliam ejus, > etc. Tales dicia et incarminatioues, vel exsecrationes aqux,
eni))i cum suspiciosis incurrunt maledictionein vel ferri candentis, sxpe fallunt, nec effecluni con-
Caiii, liJbenlcs trcmulum capul et tremulum cor seqiiuntur. Islisenim sxpe damnalur innocens. Ergo
cl inconstans, el tremulam liiiguam, t vagi el pro^ si non eveneril quod pollicetur miraculator iste,
fugi cttm Cain supcr lerrain (Gen. IV). > Omnis ncc tale jtidicium lociilus est Deus.
stullitia laboral fasiidio sui inconstanles sibi, ipsis Si autem evenerit, et Deus liujusmodi judiciiiin
verluutur in txdium, quia < stultus ut luna muta- non prxcepit in lege loqui vel Evangelio, ergo in-
lur (Eccli. xxvn). > Horum opera non hnbent cau- lerfici debet, conira Deum sicloquens el incanians.
dam vel caput, < landsnt diversa sequenles. Ellsa. C Item, Deuteron., cap. xvn : < lu ore duoruin aut
ili ; < Mulieres dominalx suut populi raei. i El Pa- Iriiim lestium peribil qui inlcificieliir. > Glossa :
racol., cap. iv : < Dirige seiiiilam pedibus luis, i Nonnisi secundum verfaura, quod locutus sum, >
et omues vix lux slabilieiitur. Firmameiiliim cst atlestaiiones scilicel legis et Evangelii, jTidex judi-
Dominus timentibus eum (Psal. xxiv). t Et Pelro cabileum. Et Aposiolus ad Hcfarxos vi, ait: lOm-
(iiciuui est: < Coufirma fralrcs luos (Luc. xxn). i nis controversix finis est jiiramenluii).> Et epistola
liiconstantes enim aruudiui onini vento agitalx com- III ad Corinth.i: < Non quia doiiiiiiatnur fidei vestrx,
parantur (Maiih. xi). Et David ait : i Lxleturcor sed adjulores sumusgaudii veslri. iCuin igitur non
quxrentium Doniimini, et confirmamiui (Psal. possit cogi quis credere , quomodo ininiis credens
civ), i elc. ltem : < Perfice gressus meos in semi- coniburitur, cura liomo ejusmodi lidei non possit
lis luis, iit non moveanlur vestigia inea (Psal. dominari?El David : < Non egredicris, Deus, in virtu-
xvi). t El iiem < Conlirma hoc, Dcus, quod operatus libiis nostris (Psal. XLIII), > sicul olim in miraculis
es in nobls (Psal. LXV).I < Dominus autem firma- antiquoriim palruin. Item Domiiius Maitbxo (cap.
*il 197 faciem suam, ut iret in Jernsalem (Luc. ix).t IV) : 198 < R|C ul lapides isti panes fiant. >
In cujtis ore < non fuit esl el non. i A quo vitio j. Qui respondens dixit: < Scriplui» esl : Non in solo
Apostolus II Corintli. i se excusans, ail :- < Nun- panc vivit homo, sed in omui verbo quod procedit
quid levitate usus sum, ut sit apud me, esl et non? i deore Dei:'» Non utitur potestnte, sed Scripturariim
Idcm : < Stabiles eslole et immobiles, abundanles i aucloritale, docens nos magis doctrina pugnare
in opere Doniini semper (// Cor. xv). i Incoiistan- quani miraculis. In eodem : < Noii lentabis Domi-
tem Salomon aposlalx xquiparat Parabol. vi, di- num Deum tuum (ibid.). t Glossa : Suggerebat dia-
cens : < Homo apostata > et levis, < vir inutilis bolus ut aliquo signo exploraret quantum apuil
gradiliir oreperverso, annuit oculis, leril pede, > elc. Deum posset. Sed nemo debet lentare Deum,quando
Glossa : Exleriorum mobilitate indicat, quod nulla, habet ex humana rationequid faciat. Unde quamvis
radice inlerins subsislal; qtiia inobililas vel incon- omnin possit, ait suis : < Si vos persecuti fuerintin
slaulia meiilis mcmbra prxbet inquiela. Item : una civilate, fngile in aliam (Matth. x).> Et ipse
< In circuilu iinpii ambiilant (Psal. xi). > Ilem : idcm fugil, qui etpoiuit aliterde templo descendere
< Oinnem escam abominata esl anima eorum quam per jactantiam se prxcipilarc (Joan. vi).
(Psal.
cvi), > etc. Postquam autem deficil Iuimana ralio, commendet
se bomo Deo, non tentando, sed devote confitendo.
Reisergo ad probalionem aquaiii zcloiypix (iY«m. v)
 227 PETRl CANTORIS 228
el maledictionis (eo qiio.l de ea Scripiura memoret) X alicujus. Unde ccncludo, In utroque elemeniorniin
dare consulerera, ntinquam auiem corpus Domiui liorum debere observari naluram ejus, et oflicium
propter nimiani TcurWv_.tv, id esl humilialionem in manifeslatione innocentixalicujiis, ubi mir.iculose
Innli sacramcnli. Ego eliam licel sacerdos et jussns tilrumquesua natura privari iu manileslalioitealicu-
ab universali Ecclesia, peregrinum judicium non . jus realus, vel proplerconlrarietalein-jndicii irtrum-
exercerein. ltem : Qnxriam approbala quondam a que, scilicet judicium aqux, et judicium ignis,esse
Domirio, et ad tempus indiilia, ul jacitim sortium in refellendum et repellendtim.
multitudine de Saui (/ Reg. x), vel in pattcitate et Ilem : Si miracula promissa a Domino in Evan-
duobus, de Mallhia el Barnnba (Acl. i), hodie non gelio juslis, quandoque fallunt, nec sunl in necessi-
recipit Ecclesia; propler, tiini viciniam sortilegib- tale, til semper cffecluin suuni consequaiiiur (Marc.
rtim, et quia mala sitnl viciua bonis (HORATIUS), xvi); ol scilicct curentur xgri per mai.uura imposi-
tum propter incertitudinem sorlitim (26, q. 5, c. tionem , el hujusmodi, sicut lesianlur sancli, quo-
Sortes), quibus servalis et jactis, maxime in multi- modo hxc miracula peregrini judicii semper in ne-
tudine, malus el itidignus prxponeretur digno in ccssilale sunt, ul fiant vel effectum suura conse-
regimine ejus. Maluii ergo Ecclesia clectionem prx- quanlur? si fallunl , ergo spernenda siini. Quoil
lalicomraiilihtimanx ralionietdiscretioniquam sor- B autem furlira sint niiracula hujusmodi percgrina
tium iiicerlitudini. Iiinc concludo, quod si prbpter judicia, ex eo probalur quod elementis naiura sua
diclas causas non recipil judicium soiTiuin peregri- per incantationem aufertnr. Sed el miracula facere
num et incertum, eliam in casu, ufai nou timelur concessum esl etiam malis a Deo, el pro riialis.
effusio sanguinis; multo minus propler easdem Unde : < Nonne in nomine tuo dxmonia ejicimus ?
causas, et in casu ubi est eiTusio sangtiinis, recipere (Muitlt. vn) > etc. Ego tamcn elsi per me, vel pro
debet peregrina judicia, ad probandum innocentiam, me niiracula non lianl, non ideo credani me esse
vel malitiam alicujus. Restat ergo ea esse tollenda niiiius fidelem el innoceiitem. Modo eniin Ecclesia
de medio Ecclesix, sicut el jaclum soriium,prxser- mngis iiinitilur bonis operifaus quam miraculis.
lim cum nec auctoritate ejus sini instiluta vel re- lleni Dominus : < Quxcunque pelieritis Patrem in
cepta, sed furtive et cupide subinlroducia. Itein : nomine meo (Joan. xiv), i pie scilicet el perseve-
Ilodie non creditnr verilati sortium in eo quod ma- ranter; el ea qux sur.t ad salutera, id est, < sine
jus est, ut in eligendo prxlato ecclesix, ex cujus quifaus non esl salus, ei pro vobis fient. > Vobis,
eleciione maxirae pendct saltis ejus si bonus, vel non dico his pro quibus, vel contra quos petitur.
inimiuei periculura aiiimx si nialus eligitur. Igitur Quomodo igittir sacerdos magus ct incanlator prx-
'
nec in eo, quod minus est, debel credi veritnti pe- "*sumiise exaudiri pro omnibus,pro quibus, vei con-
regrini judicii; vel si credilur, in eo quod minus esl, tra quos invocat? Item: Petrus in Diulogo(Ub.i, c. 2)
elin eo quod majus et utilius esl, multo magis slan- quxrens a Gregorio, quomodo caligx impositione
dum veritalihtijusjudicii. Iiem: Privilegia paucorum super morluum resuscitatussit, scilicel, vel propter
iion sunt trahenda ad consequenliam, el in legem mcritum invocantis, vel meritum matris pro filio
coinmunem. Legimus Moysen transiisse mare Ru- roganlis, vel meriium suscitandi, vcl sanclorum ad
brum sicco vesligio (Exod. xiv); Danielem de lacu quos preres diriguntur. Ctii Gregorius : Modo pro
leonum illxsum exlractuin (Dan. xi); tres pueros de hac causa, modo pro illa, modo omnibus his con-
cainino ignis liberatos (Dan. m); Rrixium in sui pur- currenlibus (iiinl miracula; sed pro quo islorum
gnlionem in byrrho suo prunas detulisse ardemes flunl hxc ab hujusmodi sacerdote? ltem : Necexor-
(GitEo. Turon. u lib. /Ttii.Frane.,c.l, el Vita ejus- " cismi inventi a Salomone, sed nec exorcismi iu-
dem, t. Yl Surii); Acliaz ad vocem lsaix sigiiitm a venli ab Ecclesia, ad effugandos dxmones, curandos
Doniino peliisse (Isa. vn), nunc autem a fideprxdi- energumenos, morbos sanandos, de necessilate
cata et suscepta, sicul nonnulla proclamat auctori- sempersunt efficaces lalium, sed sxpe fallunt. Quo-
tas, non lempus est faciendi miracula, sed fidei et jt> modo crgo exorcismi, imo maledicliones aqux vel
mandaioruni polius iinplendi el imilandi opera. Vel ignis, de quoruin origine et aucloritate penitus ig-
si vis iit lianl iniracula, trade nobis similem alicui noralur, in necessilate sunl, ulsemper suosconse-
prxdiclorum, 199 et Per eum uanl, el pro rc nimis quantur clfectus? Nunquid esl hoc ex vi exorcismo-
utili Ecclesix. liem : In judicio aqtix elcmenium rum, vel auctoritatis eoriim, vel ex vi ordinis? Ita
exercet naluram, el judicium suuin, el manifestalio- dico, si alicui ordini suiii addicti, sed 200auclor
neui, el profaalionem innoceiilix alicujus, cujus ele- ignoraiur. Reslat igilur, ut cx vi eis collala hoc ha-
nieiiiiiiatura esl, corpus ponderosuin iulra se reci- faeanl. Sed a quo? Sic crgo, cx vi ordinis. Nunquid
pere, nisi, quasi in pilam, vei in naviciilam corpus ergo hoc aliquis potest semper, quia sacerdos est,
humanUmconvertalur etconlraliatur, sicque in boc vel quia exorcista ? Item Psal. LVIII: < Intende ani-
judicio gralia juvalur naliira. Econtra in judicio ferri mx mex, cl libera cara, propler inimicos meos >
candentis in probaiionem innoccnlix alicujus atifcr- confundendos, vel converiendos mea liberatione
tttr elemento natura sua eloflicium, qnod esl lenc- < eripe nie. > Sed mirum videlur quod in hoc peti-
ram carn<tmcomburere. Simililer econtrario in his lionis sux causnm cousliluit, ac si non esset iibe-
judicalur circa manifestaiioncm reatus, vtil malitix randus, si neutrum eorum conliugeret. Sed alten-
259 VERRUM ABBHEVIATUM. _>30
dendum quod dux suul liberationes : una occulla, A Qui etiam archiepiscopus judlcium iguis in dioe-
qnx fii propler ipsos sanclos, qualiler liberali sunt cesi stia exerceri omniiio prohibuit; jTidicium vero
Machabxi seplein igne consumpti cnm malre ipsa aqux suslinuit quoquo modo, non conccdens tamen
eosdem borlanle, ul eligerent potitis mori pro legi- nlicui sacerdoti suo beiiedictioncm aqux celebrare,
btis Dei, quam vivere contra easTJ/ Machab. vu). nisi prius prxslita caiilione saccrdoli benedicluro
Est et alia aperta, qnx fil propler inimicos punien- aquam a principibus de non riiutilando membro, ct
dos, vel convertendos ; qualiier tres pueri de igne, de, sanguine non ,efiundendo. Sed el infideles oliin
etiara corpore liberati stint ; propler quod ipse Cbristiano non conviclo vel ronfesso, dabant indu-
NabuchodOnosor conversus Deum ipsorum, qtiem cias triginta dierum, ul secum delifaerarei, an ido-
contempserat, prxdicavit (Dan. 111).Si igilur petis Iis sacrificarc vellet. Aconvicto autem aut-coiifesso,
aperlam alicujus liherationem, nrcpropter conver- et nomen Chrisli negante, nihil amplius, qiiam ut
sionem frairum, vel fidci asserlionem, Dcumqiie sacrilicarel idolis, exigebalur.-Non enim, si sic sen-
lentando, provocas ad eam, et ad niirncula facienda; tirel in corde, probabaiur. Quomodn igitur Eccle-
tempora et slalum graiix conaris reduccre ad tem- sia corda hominum judicio peregrino exaniinare
pora el stalum veleris inslrumenli, ctim Dominus " prxsUmit? Yel qiiomodo inducix legiiimx Caiharis
tcmpore gratix sanctis suis occulla tantum promi- delibernndi non dantur, sed statim conibuiiiniiir ?
serit, daluros illis inanifesla tempore stio, non sicut Iino eliam qtixdam inaironx honestx noleiiles con-
antiquis, qui tanquam mammotrecti alliciendi erant senlire libidini sacerdolum < de semine Chanaaii
iuiraculis el temporalibus ad amorem coelestium. (Dan. ni) t genitorum ab eis, inlibro mortis scri-
Dominus eiiam justis sub Novo Testamento per ptx sunt et accttsatx ut Catharx, el damnatx eiiam
Isaiam xi.m aii: < Ne meminerilis priorum, el an- a quodain petenle et stullo zelalore fidei Chrislianx,
liqua ne inlueamini. Ecce ego facio nova, et nunc loculis divilum Calharorum emunclis el abire per-
orientur, ulique cognoscetis ea. i Item in psalmo raissorum. Unicus, quia pauper et pallidus fidem
cvn : < ln Deo laciemus virlulem, > non in gladio, Cliristi fideliler in omnibtis confilcns, et in spem
«loii in miraculis, sed in Deo, scilice.t in; fide ejus prxlendens, combustus cst, eo quod episcopis con-
el bonis operibiisvincendo diabolum. Item : Forma gregatis diceret, quod neqtiaqiiam judicium ferri
baptismalis a Chrislo invenla, non semper conse- candentis subirel, nisi ei prius per eos conslaret,
qiiitttr effeciuni suuu), impedienle macula etiam quod sine peccalo morlali, et tenlaiione Domini hoc
unius ctiminalis. Quomodo igilur forma exsecra- fieri posset. Qui audientes hoc verbum una omnrs
bilis incarminatiouis ferri, nescio a quo inventa, ex ,Q eum reliquerunt, dicerites regi, non licel sibi inte-
necessilate sempcr hnbebil efficaciam? Item: Si resse judicio sanguinis. Ilem Hebr.cap.xi : <Sancli
ccciesia iniidelitiui promitterel Ecclesix fidrlium per fidem vicerunt regna : i Respondel Augnslinus :
se susccptiiram fidem Christi, si eara verara esse Quandoque occulta vicloria-et liberalione, quando-
probaverilct exaniinaverit judicio ferri candentis, que manifesta. < Operaii srinl jusiitiam.i hoc sem-
ltuitquid Ecclesia calbolica propter tol lucrandos per. < Adepli sunl repromissiones in Christo.» IIa:c
stibiret in unica persona liujusmodi judicium ? Ab- prxcedentia semper per fidem, si justus es, adipi-
sit eam fi.lem Cbristi incerto commiltere judicio, scere. Non enim in necessilale lidei esl, ut semper
ne aslutia el maligniiaie diaboli, ct cx permissione adipiscaris sequentia in niiraciilorum supeiiicie,
Dei periclitarelur. 01) quam catisam nec passi sunt < ul obturaverunt ora leonum, > etc. Sanclilale.n
Judxi rolultim suum deferre cirea civilatem Re- ergosimilem sanctilali islorum prxsuinil se hnbeie,
nieiisem tempore siccilatis, denegala pluvia Eccle- imo majorem, qui ex necessilate, el ita quod non
six ad preces et ad processiones ejusdem. Item : fallanl, miracula .'opernri nttenint.; Item : non esse
Peregrina judicia approbantes, cclebrantes, vel innitendum falsitali el incertitudiiii peregrini judicii
subeuntes, videnttir se parificare Joanni, « qui in mtilla cxempla probanl, ut illud dexdiluo Aurelia-
ferveniis olei dolium missus, illxsus, t el menteel D i nensi suspenso pro reliquiis ccclesix sancli Snmso-
corpore, « exivit. t Similes etiam videri volunt nis furtim sublalis.
bealo Marcello Parisiensi. Qui, cum super nianus Qux alius, postea deprchensus, confessus csl se
ejus faber massaiu ferri ignitam ponerel, et eo pru- suslulisse. El illud dc rechisoCoinpeiidieiisi, qui pro
nas in thuribulo poui rogante, ait: De calore ignis consimili furto nimis nudax,quia nihil conscius,
cnlel, et novem pondera habel. Manus autem tui tulit ferrum candens el combustus est. Et ilttid de
peccatoris, nunquam fiat statera ponderis ferri can- reclusa familiari Catharis. Unde el viluit nomcn
dentis. Item, ut exemplis utamur: In Remensi con- ejus in populo, adeo ut nec esset qui eam fatne'
cilio (anno 1148), prxsidenle papa 201 Eugenio, morientem pasceret. Qux ad consiiium cujusdanj^
quidam Manichxus cotivictus, el confessus bxresim decani religiosi confessa 202 ei prius,- quod omni-**
suam de communi dccreto concilii incarceratus est, no immuiiis esset a pravilate hxrelica Calharoruui,
non inierfectus, nou memfaro mulilalus, sed ne alios in purgalionem sui lulil ferrum.el bis combusia
corrumperet, et s'i forte pcenileret in carcere Saiii- est. Et illud de peregrino Anglico, cui siue cmnite
sonis ejusdem civilatis archiepiscbpi positus, aqua siio redeunti de partibus Jerosolymitaiiis, socio ejus
cl tcnui dixta allus est donec ofaiict. divcrtcnle ad S Jacofaum, impositiim cst (a parcn-
251 PETRl •C.ATNTORIS 232
libus socii ejus per caJuniniam), quod etini in via A . finnl divisinues grairarum ? Vel ciim sint omnia
accidissel. Unde et judicium aqux subiens, periit; unum merabruin, ubi corpus ? Itcin : Hoc confertur
revertente socio ejus in Angliatii in brevi post sus- eis ex dono Spiritus sancli taniuin, vel ex vi ordi-
pensionem ejus. In duhiis ergo tenenda.est senlen- nis. Si ex dono Spiritus sancli, igilur aliquis potest
lia, potissime in cattsa sanguinis, ubi non conjeclu- carere boc dojio propter inaculam aliquam. El quia
raiiler vel probabiliter tanttim esl procedendum, sed < divisiones gratiaruii) sunt, > quomodo igilur oiu-
limpidissimis el luce clarioribiisraiionibiis judican- nes prrcsiiniunt lianc poleslateni excrccie ? Quod
diiin, ne aliler judicans reus sit mortis condemnaU. hoc ex vi ordinis fiat laiiluiii, videiur ex eo quod
Sed nec convicli ab hujusmodi judicio tradendi cssenl htijtisinodi judicium contra iiislilulionem el prohi-
morli, quia boc jitdicium qiiodammodo eslccclesia- bitioiiein ecclesiaslicam exercelur. Iiem :' Caluui-
sticum, quia non exercelursiiieprxseniia sacerdotis, nia in hoc judicio manel impunita.
per quod, ciim Iradilur niorli, a sacerdote traditur; Unde et pnssim, et temerarie prosilitur in accu-
quia iilttd ab eo fit, ctijus auclorilale lit. Sed et 6. sationem cujusqiie : crgo hoc judicium inxquale et
Thomas Cantiiariensis. Clericura degradatum noluit iiijusniin est, cum secundum legem, calitmiiiantcs
pro eodem criinine alias puiiiri,quia < non punitDeus in viiidiclain simililiido cxposcat supplicii. Itcni
bis in idipsum (Ntihum i juxta LXX, el citatur 13, B Isaias, cap. XLIV: < Ergo Deus faciens omiiia ex-
q. 2, c. Quwsiium esl).> Quod ante Calhari convicli tendens ccelos solus, stabiliens terram,.et ntillus
velconfessi non siul occidendi, nisi credideril ma- iuecum. Irrila faciens signa diviuorum, et ariolos
nualiler Ecclesia, quod sibi possint resistere, vide- in furorem vericns; converlens sapienles retrorsum,
lnr. Ait enini Apostolus : < Hxreticum bominem el scicntiam eorum stullara faciens. > Item : Prx-
post trinam aduionitionein, devTta (Tit. ni). > Non bcre nlicui opportunitatem, vcl occasioiiem. fonti-
ail, occide. llcin David : < lncrepa feras arundinis, cnndi, cuin pqssis iuipedire, peccalum iuortalc csi.
el dissipa, ne sil congregalio laurorum in vaccis Ergo el prxbere opporlunitatem, vel occasioncm
poputorum (Psat. LXVII).> Recludendi eirgo sunl, elTuiideiidisaiigiiiiiein alicujus cum possis irapedire,
non occidendi. Unde super illum locuin II Reg. xvi: vel non cousentire, magis morlale est, cum el hoe,
« lngredere ad concubitias pairis luis, > etc. ail illo sil peccalum majus. Sic el sacerdos incarnu-
lsidorus : Per concubinas David ab Absalon corru- nans elemeiHuin ct reus subiens tale judicium, nior-
pias, hxrelicos et apostalas accepiraus. Ad has Da- taliter peccant. Sed dices : Nunquam miillitudo
vid ultra non iiigreditur, nec bi siuiililcr regimini cst in causa, ideoque non posse resisti. Sed^iun-
Ecclesia; prxponunlur. His tameii jTibel David in quid multitudo possel facere sirapliceio fornicatio-
cuslodia positis aliinenia miuislrari, a consorlio au- nem non esse peccatum inortale, vei magis tolera-
tem bonoruru alienari debent. Noii autem pastum bile, si omnes fornicarenlur? Absil! Juxla illud :
talibus renuil, sed prxbere jubet, ut convertanlur « Multiludo non parit peccanli patrocinium, i Ergo
beneficiofum. occasione. heni 111Reg. u : «.Hodic le nec in lioc majori. Ego igitur reus, juramento ine
iion iulerOciani, quia portasli arcaui Domini,» etc. purgarem, ncc ultra procederem. Sacerdos simili-
Apostolo eliam, eo quod oninia contemnerel, et ter, non benediccrem aquara vel ferrum, nec reli-
frequenles tribulationes susiiuerel, impositmri est quias et sancta prxbcrem, ut super ea juraret
a pseudo quod non saue credcret, nec vir Dei esset. commissurus monomachiam, ne per auclorilalem
Unde II, ad Corinih.c. iv, « Ergo raors iu nobis et occasioncm essein reus sanguinis effusionis.
operalur, eo quod noii credilis sicut asseritis,< vita Item : Veritas hujus judicii, vel consistit in oflicio
autera operatur iu vobis, > eo qtiod credilis. Suc- sacerdolis lantum, vel in volunlate rei judicium
cedunt enim vobis bona ad nuiuui, nofais aulem subire volculis, vel in ulroque; sed non in ot-cio
semper mala et mors imminenl. David autem ait: sacerdotis tanliim, quia pro hoc solo non iieret;
Quia : < Memoriam fecit inirabiliuiii suorurn mise- nec in voluiitate rei, quia invitus subil. Vel si vo-
ricors et iniseralor Doniinus (Psal. cx). i Non ergo D luiilarius : Au ideo erit boc judicium jusliiiii? Si
cxpectes, ut semper prc te isla facial,qux aliquando lioc: Ergo injiistuni erit in eo quod iiivitus subierii ?
fecil, ut memoriam eorum haberes. llein : Aposlolus, Vel si coaclus, et si per violeniiam in cupam im-
1 ad Corintli., cap. xn, osiendit diversitaiem per- iuitlilur, eritne staiidura judicio aqux? Quid igitur,
sonarum secundum ofiicia in Ecclesia, cl divisio- si iion habescx liuraaiia ratione quid facias? dicas:
nera gratiaruin in Ca; quia : < Alii datur per spiri- < lu manus luas, Domine, coiumeiido spirituiu
tum sermo sapientix; alii sertno scientix stcun- ineuni (Psal. xxx). t Terra vero corporis mei, ut
duni eumdem Spiritum ; alleri fides in eodem Spi- vidcris expedire, vel detur in inanus impii, vel, si
ritu; alii gralia sanilaluin in uno Spiritu; alii opera- placeal, liberclur. Item : Palel htijusmodi judiciuin
tio virtutum, t iniraculorum, etc. Si igilur omnihus injtisium esse, ex dolo et caulela, qux in eo exer-
confertur operatio virtuium, maxime in peregrino celur, ut in ligando corpus humaiium in naviciilam,
judicio, quomodo < divisiones graliartiin sunl ? > vesiculam vei pilam in demittendo, in spiriliim
Vcl: Quomodo alii a sacerdolibus ad exsecrandum retinendo, quo retenlo corpus suiierenalat. Sic ergo
aquam non admilluniur ? Si solis sacerdotibus 203 incerliludiiii et caulelx demittentis, vel. limoris
cl omnifaus confeiTur bxc potestas, qiiomodo tot iinniissi ob qtiem spirilum riTioct, commiuetur
«35 VERBUM ABBiiEYUTUM. -51
sanguuounianui elTundendin, i pro quo sanguinem _V A Esl eniin contemplaliva excelleris, qita quis
suitm eiTudilDominusJesus Chrisliis(Jfa(f/i. xxvi).> mcnte inbxrel contrmplntioni Triuilaiis et COBIC-
Iicm : Pugil 204 commissurus monomachiam, vcl stiiim spiriliium. Est el contemplativa indignior, ut
confidil in viriule et robore stio magis, vel in excr- lectio, scripiilatio, ct hujusmodi, qux ct contem-
citio nrlis, vcl in omnimoda innocenlia sua, vel in plntivx partes siint rcspectu aclivx inferioris, qtiaj
miraculo Dei fnciendo. Si in virlnte stia vel in artis et conjtigatis cst in remedium. Est etiam acliva
peritia, ergo inxquale csl judicium. Si in omni- prxlati dignior iti meriliim. Ad mcdium crgo rcd-
moda itinocentia, prxsumptio cst, et anticipatio eat fasliditus in exccllentiore.conicmplaiiva. llem :
divini jiidicii, in quo solo < manifesiabunlur nlis- Traditio de proprielate fugienda, et de non ero-
condiia cordis noslri (/ Cor. iv). t Si in miraculo, gando pauperilius, de non subveniendo tribulatis,
diafaolica lcntatio est, cum dictum sit: < Non ten- nisi per eiim , cui dispen-alio credita est, obviare
labis Dominiim Deum tuum (Malth. iv), >duni liabes vidctur his prxceplis : ( Esto consentiens adv.ersa-
quid agas secundum humanam rationem. Item : rio ttio (Matth. x), t Evangelio scilicet, quod csl
Patet liiijusmodijudicium esse iiijTistum,ex co quod tilii nbfaas el adversarius in via, quod clamat:
diversi diversa dc ipso sentiant. Quidam immissum t Frangc esuricnli panem (Isa. tvm), > eic. El iiem :
in aquam, si fundum non tcligcrit, damnant; alii B ( Omni petcnti te trifaue (Luc. vi). > El ittm : < Sl
Hluin justificanl et salvnnt, si aqua tolttm eum re- esurierit inimicus lutis, cifaa illum (Rom. xn), • etc.
ceperil, et concluserii, et opcruerit cum capillis; Itera : < Religio niunda et immaculala hxc cst :
alii (etsi soli capilli enatcn.l, ctim sinl excrementa Visilare pupillos et viduas in tribulalione eorum,
corporis, non desubslantia ejus) lalem juslum pro- ct immaculatum se custodire ab hoc sxculo (Jac.
nuntiant. Ilem : Ferruni si a trifausdeferaliir, n.inus, i). > Item : < Qui habet riuns tunicas, det unarii
igniluin et calidum est delntum ab ultimo. Unde et non babcnti, et escas similiier (Luc. m). > Marti-
manus lerlii inventa est non combusta, cum a tri-' nus supererogavit, qui pallium pauperi dimidiavit.'
bus dcferretur, manusque aliorum combustx esscm. ltem : < Qtii viderit fratrem suum necessitatem ha-
Item: Callosa est manus, vel non. Exemplum de. beniem , et clauserit viscera sua ab eo, quomodo
eo, qui prxparans unum de filiis suis ad judiciurai cbaritas Dei est in co? > (/ Joan. m.) Ail cnim :
aqux, sex supernatantibus, septimum aqux impo- < Quod tini ex minimis meis fecislis, mibi fecistis
suit, qui statim fundum petiit. Iste, inquit, nixltii (Matih. xxv). > Credo Martinum in necessilate, qux
necessarius est, el posl per illiim evicil. legem non habet, si supersles esset^potius velle
CAPUT LXXIX. _ abfaali evangelico, ut mnjori adver-
( oblemperare
Contra tradilionum onerositatem et mullitudinem. sario , qtiam abbati miliianti in claustro.
Prxier supradiclas Iradiliones et adinvcntioiiesi Sic et rr.onaclius quidam religiosus , Deo poliuj
diabolicas de peregrinis jndiciis omnino illicilas, qttam hominibus obtemperans, abbatis lios|iis
sunl quxdam tradiliones licitx et utlles. Sxpc> cappam furaiusest, dnns eam pauperi nudo; fra-
tamen, et in casu divinis prxcrptis evangelicis et_ trem etiam compedilum imtocte Dominicx Nativi-
apostolicis, ticut videlur, obicem elcontrarictntem i latis solvil et permisit abirc, quia nocte illa < mel-
prxhcntes. Sunt et alix licilx, nuUumqne offendi- liflui facti sunt coeli (Luc.u), > etpax, et liber-
culum mandatis divinis paricnlcs, et lanien prx_ tas rcddita esl hominibus. Item : traditio de ja-
niuliiludinc sua gravant constiluenles, ct inobe- cendo in euculla crucis formam habente, eo quod
dienles iliis transgressores, nisi in parcitate ct in! xlixeril B. Benediclus (in Regula, c. 22) : Monachi
paucitate, et nonnisi pro manifestissima causa ett semper vestiti et prxcincti jaceant, ut prompiiorcs
tuili iusliluendx essent. Obicem videntur prxbere_. et magis parati sinl occurrere Domino, contradiccre
divinis prxcepjis. Hx evacuant evangelicam libcr- virielur huic mandato : < Ralionabile sil obsequium
taiem corripiendi fratrem, sciliccl sileiitium, tran- veslrum (Rom. xn). > El item : Exemplum Petri
quillitas et religio claustri, nisi in venialibus ett rv.in carcere,dorinienlis (Act. xix). Sed cuin paratio-
miiius atrocibtis criminibus, el ita in atrocioribtiss res essent si calcesli jacerent (cum majoti enim
dormil et exspirat forle apud claustrales hoc man- inora calreantur quam vestiunliir), cur ot boc cis
cjaium : < Si peccaverit in le frater tuus, corripee ob eamdem causam non est prxccptum ? Sed iitin-
cum (Jf-i(A.xvui), t cic.,~secundiim formara eccle- quid monacbo jacere nudura licet? Nec cler.cum
siasticam el ordinem "udiciarium. Item : Tradiiio) decet, ciijus caro nuda nunquam dcbet apparcrc.
de non recedendo a conlemplaliva ad aclivam, nisii Ulrum autem monachus submersus (eo quod in fln •
pro uiiliiaie Ecclesix, his obviat maridalis : Domi- clibus et periculo lunica noliicrit exui. magis in-
IIIISsuis dedit poiestalem cujusque operis (Malih. nilens tradilioni quam prxceplo Dei, scilicet: <Ncn
x). Et iiem : < Si dextera lna scnndnlizal te, abjicee teplabis Dominum Dcimi iiium (Matih. iv). lia-
cam, ct projice nbs lc (Mtittlt. x), t id cst si con- bens quid faccrel de hnmana ralioue) defaeat dam-
lcmplntiva oDeiidiculiim cl txdium tibi peperil,t nari vel Chrisliana fepultura sepeliri, non est menni
redi ad activam. Non 205 drco ad quamlibet, sedd judicare. Forte enim se ttinica non cxuit per in-
»d cam, qux cl conlemplativa esl rcspcclu activxj> ternam inspiratiorieni, poiins qunm ob zelum sau-
infcrioris. ctx traditionis, vcl sccunduiti scicnliam commo-
PATnOL. CCV. 8
 235 PETRI CANTORIS 236
nem. Itcm : traditio de non cooperiendo capite toto .A trndilionesdc tertio genere ailinil-tis, el quasdaifi
in monasterio, supradiclo mandato obviat: < Ra- nlias modo irritum ct ratum, modo firmiim fiat
tionabile sit obsequinm veslrum (Rom. xn). > Qui- garr.ulilaie advocalorum , reticulis traditionum in-
dam autem conversus, cnm ei veniret in dubium, niler.tiiim, quibus loculos proprios irapleant, et
utruin magis parendum essel humanis traditioni- alios emungant, adeo ut sacramentum -matrimonii
faus, an divinis , elegil prxponere, 206 '" »eces- in derisum laicis vertatur.Vide ciiam qnot transgrcs-
silale, opera pielalis mandaiis honiinis; el. forte sores constilunnt, si obscrvandx fuerinl traditio-
Spiritus sanctiis, qui ennt fecerat dtifaitare, quid nes oiimes traditx de solemnitatlfaus ordinis judr-
esset agendum in dtifaio, revelavit, ne posiponens ciarii, qnem prolraherites advocati, dum molitinlur,
opera misericordix repreheiisibiits videretnr cum dnm cnmunliir, annus est. Apostolus lamen asserir,
Pharisxis, quibus ail Dcus : < Yos autera dicitis, qma< Omniseontroversix finisesijiiramentum(//efir.
si dixeril homo Pairi v_l mniri-corban '(qiiod'est vi); >et Moyscs: <In ore dnorUrriaut iritim lestium
doniim) quodcunque ex nie, tibi profiierit. El ulir.i stat omhe vcrbitm (Deut. xvii). i"Etc"omesTlreobal-
non diniitlitis euin qitidquam facere palri vel r.ia- dus slanspede inuno 207 mnlias liles dirimebal.
lii : rescindentes verfauin Dei per tratlilioncin ve- Ul autem planior el certior docirina super TiCilis
sirara (Mare. vn). i Iu implelione igitur mandalo- B vel illicitis'lradilionibus habealur, disliiiguenduiii
riim Dei potitts debcmus exerceri euni David , qtii esi, quoniam quxdain traditiories recla frouie coir-
ail: < El in adinveniionibus tnis exercefaor(Psal. trarixsunl mandatis diviuis, ullradilio de Corbaii,
l.xxvi). i Nunc lamei) muliiludine novarum tradi- huic : « Honora paircm et matrem (Mdre. vti). >
lionuin revocare vidcmur jngum * et onus impor- Quxdam eis obicetn el Tmpcdiineiitufn, qfio ininirs
tafajje, quod ncque nos, neque patres noslri pu- iuipleanitir, faciunt,- ul illa traditio canonicx regu-
luerunl ponare (Act. xv), t qux sxpe danl male- laris de no» confitcndo capeilano suo in quibus--
- riam el occasionem delinquendi. Vide Aposiolum dam criminibus a conveTsissuis, sed priori, sic in-
non nisi paucas tradiiiones honestas et mysiicas slituta ofaavariliam. Sicut etiam illa tradilio Grandi-
insliluisse, ut de yclando capite mulieiis t in ora- Moiitensiiini. de tton confnendo fiirtum, vel lapsiiui
l:one propter angelos (/ 6'or. xr), > ct Imjtismodi. carnis, et quxdam alia crimiua, nisi priori Grandi-
Anloii.ius eiiam eremila qiiibusdam religiosis qux- Montensi, peccanie usque ad eum per celhilas suas
renlibus ab eo regulam ei lormaiii religiose vivendi, a Barbato misso, qui ne peccatt.m suum sic omiii-
tradidit eis codicem Evaogelii. ln Laleranensi eliam bus manifestaretur, illud sxpe et sacerdoti et om-
concilio sedeniibus Palribus ad condenda nova nibus aiiis oslendil. Qtixdam etiam tradiix cilra ea,
decreta ait Joannes Carnolensis(l-2); Absil, inquil, in quibus non pericliiatur verilas, ul deobservando
nova condi, vel plurima veteruni reiniingi et inno- silentio, et hujusmodi, pnriunl serupulositatem in
vari I Multiludine etiam inventorum prxgravamur, conscienliis plurimornm, si scilicel non observaix
cum dicat auclorilas , quia etiam dc ulilibus aliqua constiiuaiii iraiisgrcssorem el iirrnus oliedienieiii,
postponenda sunt, ne multiludine iitilium grave- vel non, cuin cilra illas possit essc salus. Quxdaii»
mur. Imo ideo pofius prxcipiendum el laborandum eliam prx multiiudinc, gonerant, eas implere vo-
csset, ut Evangelium observaretur, cui nunc pauei lentibtis, faslidUim et accdiam, cum scriptum sii,
obediunt. Timeamus ne «dical nobis Dominiis : quia t.Maledictus omiiis (|iii facit opus Dei neglrgen-
Bene irritum facitisprxceplum Dei, ut tradilionem ter (Jeretn. XLVHI).> Et liieronymus : Mclhis est
veslram servelis. Tales in vanum coluiil me, diciu unum psalimiin cum hilarilate mciitis dccantare,
Dominus (JMorc. vn). Vide etiain HJIIOI-transgres- quam centuin iu trislilia ct acedia, ijuia liifariter
«ores conslitual decretum Gregorii iiltimi (Greg, psallenleni ctorantem diligit Deus, non cx iristitia,
VII) de jejunando in quarla feria et sexla usque vel necessilate. Absit igilur ex prxccpto muliipli-
"jd quinque annos in consolationem et visitaiionem care-Matutinas, psalmos vel preces, nisi adfuerit
Ecclesiai Jerosolymitanx; de je.juiiando etiam ad- D devolio!ltera,quxdam schislna et divisiouem quam-
ventum Domini, quod quidam interpretanlur esse dain unilalis consiituuut, ut tradiliones iraditx su-
cxhorlationen), alii consiliura, alii diciinl cicsse per diversis modis caiitandi./psallendi, et Jegendi in
derogalum inore ulenlium in contrariniii. Vide diversis monasteriis, el cJericorum ccclesiis, cuiii
etiam quod Iransgressores consliluunt tleciela La- uiiitns in omnibus, quanluin possuimis, servanda
teranensis concilii (lit. i, cap. 8), ul illud dc sit, qiix cst vinculuin pacis eccJesiaslicx. item :
' revocandis decimis a manibus laicorum sub inler- Qiixdam tradiliones implelx, titdecaiilaiidrs-voca-
minalione arialbeiiiatis; et illud dc beneficio cc- libus horis, nimiain pariunl securiiatem, quasi eas
clesiaslico non promittcndo antcqiiam vacarel, iu iinplens, ininimc vel minus teneaiur ad realium im-
quifaus hodie dispensalur niilla lialita niemorja pleiioncm, qux sunt scplem opera misericordix,
prxcedenlium canoiiuni,(3o, q. 3, Porro duorum). cum scriplum sil, quia : < Hxc oportuil facere, et
Yjile [mt. vidi] eiinm quomodo illud snnclissimiini illa non omittere (Maltli.xxiu; Luc. xi.)iQuod si hxc,
sacrauienlum Ecclesix, scilicet malriinonium , pcr vci illa nccesse est omiltcre, pojiusbxc oniitianiur.

(\-%) Sub AlcxanuVo III, conc. in cecumeiiicum.

S37 VERBUMABBREVIATUM.' V&
Pro illis enim omissis exprobrafaiturnobis in judicio, A pidum: quod eiiam abominatus esl stimmusponlifex.
et < malcdictiisomnis, qui non impleverit omnia scri- Ilem, in alin, juratiir ne quis admitlal dipensalio-
pla in libro hoc (Gal. 111;Apoc.1), >evangelico. Sed in nem, vel relaxationcm, vel aiigmcnlum foraneitatis
tdecacliordopsallerio(PsaJ.xci),» in cantico Psalmi sux etiam cum prxceplo domini papx, et volunlaie
etpsalmoCaniici.prxcipimurlaudarc Dominum, non cnpiluli, votentiUm augerc pensionem cjus, el iln
semper in cantico Cantici, vel psalmo Psalmi. Al- abjuratin se fieri opera pietalis in ccclesia iila. Et
leruandaenim sutil hxc et pro necessitate frntrum, ut finem tradilionibus, imo incrcpalionibus eariiin
ct pro fastidio lollendo. < Psallas > igitur < spiritu, imponamus, fere communis csl iraditio in ecclesia,
psallas et inente (/ Cor. xiv),> IIOIKcolans culicem, mullisque periculosa, quod cum insiiiuilur et inve-
gluticns camclum m(Mattli.xxm); > non rclinquas stitur sacerdos dc cura animarum, jumlur ab eo sc
Spirilum lillerx vivificanlem proptcr tradilionem , ofaservaturum omnia jura ei prxccpta majorum
determinaiionem vcl remolam alicujus cxposiiio- prxlatorum, et quod nec supprimct vel celafait, si
nem, sedcum Nicolaoeide propeadhxreas, qui anle videril aliquos sibi subdilos delinqiicnles, litigantcs,
oculos mentis scmper habebnt hoc cvangelicum : rixanles, seque propulsantes in cxmcterio, vel die
< Nisi quis renuntiaverit omnibus] qux possidet, fcslo, el hujTismodi(ex qnibiis potius possit bursn
non, i elc. (Luc. xiv.) Prxtcrea nolandum quasdam B cmtingi, quam anima salvari); sed referel ca ad no-
iradilionesel consuetudines periculosas essc super liliam majorum prxlatoruin : quod j'uramcnliim
sacramenlisprxslandisacanonizandis, et instiiuen- pluribus scrtipulum pepcrit. Videtur mim licitnm
dis 208 i'1 ecclesiis, Verfai causa, in quadnm ec- ex eo, quod sic jurans curam animarum, qiiam
clesia juratur a canonizando, quod pro possc suo , habel, non babet nisi a supcriore prxlalo pcndcn-
el sccundum gradum cl ordinem siium in ccclesia tem. 209 Ergo et jTidicio cjus cl tradilionibus sta-
cxsequetur justiliam et vindietam prodamnis ct in- tntis ab eo deipsis regendis, videturesse slanduin
juriis sihi et ecclesix.vel horhinihus ejus illalis, et acquiescendum; sic minori, econtra, sic jTirans
quodsacramenlumprxccps est, sicut summus ponli- hoc mandatum Domini prxterit:« Si peccavit in te
fex super hoc consullus lcslaliis est. Quis cnim fraler luus, vade et corripe eum inicr le et ipsum
ctiam de obscquendo propossc suo Deo, sinc prx- solum; si te audicril, lucratus cris fralrem liiinn
cipilio jurarel?Estlamenquodilam pro possc neces- (Matlh. xvm). i Hic autem stalira cogitur dicere
sitatis, ad quod lenemur. Undc fruslra manus ad ccclcsix. Ilem, sic referens lites cl delicta ad qux-
Dcum erigii, qtti eas pro posse ad paupercs non ex- stores pnlalii, cmunclores et depilatores, seminator
lendit. Itcm, in alin juratiir dc ccrla summa non re- crit discordix, perdelque animas subdilortim.eorum
laxauda in ablatis ecclcsix vel hominum illius, ul' C odium incurrens. Item, Moyses inslituens decanos,
de cenlum libris,centum solidos tanliim csse remit- centuriones, et quinquagenarios (Exod. XVIII;
lendns spoliatori, de ccninm solidis, quinque snlidi, Deut. i), non eos astrinxit juramento, sed eis sim-
qiiodsacramentumconiincl iniquitatem. Piival enim pliciter prxcepit, ul mnj'ores quxsliones, ct quas
jiirantem a libcrlate ct pielale evangclica : i Dimil- solvere non sufficerent, referrent ad ipsum. Iiem,
lite el dtmitletur vobis (Luc. vi) ; t et a consilio secundum ieges nullus lenelur accusare. Ilem, alia
Apostoli implendo, sciliccl: < Non oportct scrvum ratione videlitrhoc sacramenttim illicilum, coquod
Dei litigare (// Tim. n). > Quarc, elc, si licitum scilicet plane obviet huic mandalo Domini : < Si
est jtirelur (/ Cor. vi), lamen aslringerc se jura- rccordalus fueris quia frater tuus aliquid habet
mento, periculosum est pro casibus emergendis; ut adversum le (Matth. v), > el mandato Apostoli, qui
pro portione mihi debila, nunquam me sic obliga- ait: « Pacem habetole inter vos (/ thess. v). < Qux
rem. Itera, in alia juralur de hominibus ecclesix, pax hodie lurbahir et rumpitur cupidilate prxlalo-
iucendiarium, furem, Iiomicidam, convielum vcl rum non palientitim aliquos, prius inimicanlcs, sibi
confeslura exlorrem fieri, exhxredari vel eliam ex- reconciliari gratis, nisi prius"scilicet lacryinenlur
lerminari afinibus illius Ecclesix, suspcctum debere ,Q rei pro bursa sua emuncla qiiara pro deliclo. Qnod
purgari judicio ignis vel aqux; et hoc sacramen- patet per cxemplum puerorum, quorum unus, lu-
tum diabolicam continet prxstimplionem, sicut in dendo, alium sagitta vulneravit nsqtie ad mortem.
Decretali testalus est papa Alexander (forte Alex. Quorum Patres (cum unus eornm, scilicet, Paier in-
III). Item, in alia ecciesia juratur de ingcnuitatc, lerfecloris dives csset) non permissi siint sifairecon-
et servo iion rccipiendo in ca; cl hoc propler servos ciliari gralis. Juramentum aiitem Iiriium vidcretur,
ct familiam principis amovendos, pro quibus susce- quod minor juraret se exseciilnriim viccs majoris
plis, remissius agerelur contra principem nialeli- proposse suo, el quod nec cetabil jura ejus pro pro-
eum ; sed hxc ecclesia modo scrvos illins principis prio lucro captando in minoribus, et qtiod enormia
recipit, el alienos ejusdcm condilionis magis pro- dclicln, ad qux curanda cxigilur major medicus,
bos, jurat.se non rcccpturam. Ecce quam tlilficile refcrel ad mnjorem. Aposlolus eiiam oinnes tradi-
abolclur viscosa et inveterata consuetudo. Ilcm, in tiones prxterneccssarias saluti, evacuare videiur in
alia ecclesia juratur dc non siiscipicndo piguorc, Ilad Cor. cap. vm :'« Non quasi iinperansdico ficri
uisi aureo vel argenlco, pro rcbus vcl damnis eccle- a vobis gratiam cl commiinicationem ministerii iu
six ijlatift, ct hoc vantim esl, vel frivolum, vcl cu- sanclos, ne forlc inobcdicndo transgrediamini; seii
_59 PETRI CANTORIS 210
per aliorum solliciiudinem, cl veslrx charilaiis A videntur, qni juxta mores et voluntntemsuam.illoiii
ingcnium comprobans. i Item, Dominus miitens di- leviganiesexponunl.f Jiistus autem, etex fide viveiu
scipulos prxdicare ait iliis : < Infirmos curale, rtr. (llebr. x), t nit : < Adhxsi de prope leslimoniis
Gralis aceepislis, gratis datc. Niliii luleritis vobis- luis, Domine (Psal. cxvni), t non inlerponens sn-
rtim', cdcnles el bibentes, qux apttd illossunt; ct perfiuam, vel pravam exposiiionem el volunlariam,
tum dignoin civitatc manete (Matth. x).i Nonnclinic quasi repaguluin inler me el illa, qno minus per ea
doclrinx videnlnr conlraire inslitntiones dalx dc ,« currerem viam mandalorum liiorum (ibid.), i.quo
rccipienilis legaiis ciini tot vel tot cquis, ciini tnnta minus ipsa mihi lucerenl. Nam : <°Lucerna pedibus
faniilin, de cxaclionc pnstus plurium fcrcttlorum ? meis verbum liium, et lumen semilis meis.iW-.). t
Eorum etiam, qux non « suiil in domo» mnximo EtTIieronymus ail: Nuiliiis unqiiam aucioriinte, vel
cttm ifainon prxdicent ncc opcrcultir ; Apostoius exemplo perierrilus, alicni perversitati, vel Scri-
Corinlhiis eliam prrr.dicans.ct nihil ab eis accipiens, pturx sncrx prnvx exposilioni consensi. Et philo-
dicil se spoliassc nlias ecclesias, qux ei irtlcrim sophus (Sencca): Sunima malorum esl, quod ad cx-
sumpltis olilalos ministravere. Nota quod spnliato- cmpla inaloniiii vivimus. Quid igiltir? Seinper priits
rctn appellal cliam sumpius modicos, el sine qui- lcgcm consideres anicquain cxeinplnm ciijiiscunqiie
faiisnon poierat vivcre, Aposiolus ergo in neces- scquaris, nc olTendas. < In mnllis enim ofleniiintus
sariisiexspoliavil crclcsias (// Cor. xi),» isti in su- omnes (Jac. iii),»eiiaiu prxlali, quortim vita deberet
pcifluis cas cxcoriant. esse lectio 211 suhdiiorum.et inrerprctalio sacrx
210 CAPUT LXXX. "Scriplurx (GnEC, Moral., 1. xxx). Et Deusin psahno
Con(ra moliientes arcum sacrw Scripiurw. xxi : < Faclum csl corinetim, > secrclnm Scriptur»,
Sicul per novarum tradilionum adinventioncm in qua est voluntasmca, i sicul cera liqiiescens in
ntandata Dei omillunlur, sic et per moliientes et medio ventris mci, > id esl, molJifaiiscl cfieminatis
laxantes rigorem saerx Scripturx. Dominus enim liqucscit el evanescil.
< tetendil arcum suum et paravit illum, el in eo pa- Quia juxta voiiintalcm suam vivere ciipicnlcs,
Tavil vasa morlis (Psal. vn). > Levigantes auiem et eam prava el molli exposilione aduihilani, ct eva-
remiltenles Imnc arcum, quid aliud saiagunt, nisi ncsccre facitmt, cum < veltim lempli scissum sit
ul lex divina de sua pendeal interprelatione, vohxi- (Marc. xv), » ul etiam infirmis Sancta appnreant,
late, moribus ct consiieludine, cum potins.hxc si dilexcrinl, si oculos in coclum levaverini; non
omnia deilla pendere debcrent? Unde Dominus via- < slaluentcs dcclinnre oculos suos in lerrnm (Psal.
j.ori prxcipit, ul sit « consenliens adversario suo C xvi); >ct Isaix p.< Cnupones tui miseent aqtiain
(Matth, v), i non innilalnr, vel seqnaliir volnnta- vino. > Hieronymus: Qni prxcepta sacrx Scripturx,
tem stiam, sed advcrsarium. Contra Imjiismodi ho- quibus dcbel aiidilorcs corrigerc, ad coriim volun-
mines solntium stuliiiix sux quxrcntes, ait Augu- lalcm emollit, suo scnsti iinmisto, vinum corrum-
stinus (inptal. GXVHI,165,concioneol)super iliiiin pit. Unde idem : i Viiiiim suum, t id est pura ct
htcum : « Pax mnlta diligentibus legem tuam, cl sincera vcritas in sncra Scriptura contenla, i misium
non cst illisscandalum ;> nec ipsi scandalizant, ncc est aqua, > prava cxposilione corrumpenle et mol-
srandalizantur, vcl ipsa lex nonest illis scandalum, liente rigorem sacrx Scripturx insipidiiate sua.
quia qui legem diligil, si qnid in ea intelligit, hono- « Argciilum, i cloquii lui, i versum est in scoriam;
rat.et quod absUrdesonare videtur, judicat magmim mutatUs est color ejus oplimus (Thren. tv)» proptcr
ct se nescire. Legem engo sequitur potius qnain cu- vos piclores cl argenlarios, qui cum lucidi et ar-
jiiscnnque magni viri exemplum, ne videns emn gentei esse debercnt, versi sunl in luteos et sordi-
sramtalo offendi, scandalizeliir et ipse, quod non dOset ficl03, voluntatcm suam in mero sacrx Scri-
«venil seqnenli lcgcm. In casibus, et humanis nc- plurx sequcnlcs, non Dei. Martinus videns ovem
gotiis sequenda sunl exempla prudentum ; in via n lonsam : Hxc, itiqiiii, imptevit prxceptnm evange-
vero Bdei, vitx et morura imilanda, et attendenda licum : < Qui habel duas turiicas, det tinam non
csl polius regula et forma vivendi el credendi suffi- liabenli (Luc. m). i Cui supererogans dimidiavitet
cieutcr prxscripta a Domino; qui < verba ejus spi- chlamydem. Quomodo aulcm < consentit adversario
rittis et vila sunl (Joan. vi); sermo ejus vivus est sno, i id csl sacrx Scripiurx, qux adversatur carni
et efficax (Hebr. i\); prxceplum ejus lucidum itlu- el sensualitati hominis, docens eum < viam man-
tninans eculos (Psat. xvm); lidelia omiiia mandala dalorum Dtei (Malllt. x), > el in illis ambularc, qui
ejus (Psal. cx), t nullo mcndacio, vel prava expnsi- <mandata ipsn, confirmnln in sxcuhtm sxculi (Psal
lioneVariala:iCoiifirmata in sxculuni sxcultftou/.), cx), > (licit esse lcmporalia, localin, personalia.; fcl
tion incassum missa, ul verba humana, qnx nd prxcepta et.consilra addcns el stibtrahens, inlerpre-
libilum nostrum mnlari, vel inierpretnri posstmt. lans el cxponens ad voliintatcm et libitum siiuiii.
i, Qni autem lirod Domimim, in lunndaiis ejus volcl Tales, inquam, graviter peccant, qttia « os Domini
iiin)is(Ps_J. cxi); < ut magis eis innitatur qiiam vo- non, > sane el sinccre, « inicrrognnt (Jos. tx). >
lunlali snx ; non jndicans ea difii. ilia impleri, sicul Qui ob boc solum quotl mnndatn Dei nolunl implcre
Mj|iomt:tus,qtii arcinn Douiini relaxavit. Ctti similcs opcrc, laboranl jiimis in cxpositmne corttu). -Ha?re-
 .11 VERBUMABBREVIATUM. J48
ticiini atitera est dicere, ea ierribilius dici quam A j_ perfectioue moraiium, ut imperfecta perflcianiiir.
verius, quia verlus dicia sunt, quam terribilius. < Qui crgo solverit, sciiicet, non impleveril < uiium
Sanciis quippe majoris curx est integritas et veri- ex niandaiis istis minimis, et docueril sic homines, t
lassensiitiiii, quair. inlegritas et composilio verbo- scilicet solvercexemplo, vel verbo, el exposiiione
riiui. Econlra phitosopho. maxime aulem nobis ob- arcum Doiuini remiltente el moliiente, « minimus
jici polest, cum dicauitis oinnia csse in lucc, et vocabilur in regno ccelorum (ibid.), dcspectissimus
aperla iu dociiiiia Cbrisli, cur sic a Spirilu vivili- et stulius, inio iiiillus est in Ecclesia sanctorum.
cante, el liltera evaugciica plana recesserimus, rx- Pro nnllo rcputaiur, in Ecclesia triumphanli, vel
poiiendo el allcgorizando magis qiiam Judxi a lii- miliianli. < Qui atitem feceril ct docuerit, > scilicet
lera occidenle? (// Cor. 111.)In sexto lifaro ecrlc- impiere legem, maxinie in mandatis minimis, <hic
sinslicx Hislorix cnp. 3 ( EUSEBIICxsariensis), magniis, > inio maximus < vocabilur in regno coe-
Ifgilur de Origene quia peifcctain docirinau) ei loruiti, > liccl in prxsenti abjectus el vilis. Parvus
consummalam hahuit vilain, adco ut dc co possct ergoest, qui solvit el hoc docet solvere; miaiiiius
vere dici: Hic est, qui sicut vivit loquitur, et tit qiii solvil et hoc docet; magnus qtti non solvit, et
lequilur vivit. El quate cst verbum cjns, talis cst , si Iioc non docuerii; raaximiis, non solvit, etdoeel
vila; el qualis viin, tale verbuiii; qui voces el maii- IB.non solvere. Timeiis igitur Deuin omnia prxcepia
data Saivaloris ad lilteram el sincere, sicut tradita usque ad apiceni implel, cliam consilia, si in ne-
sunt, asscrii esse ohscrvanda, prxcipuc illa duo cessitate voli fuerinl, sciens se reddituruiri ratiouem
maudaia : ( Qui hafaet duas lunicas, dct unam non de soluiione eorum usque ad verbum otiosum. Quod
hafaenti (Luc. m). > Et: « Nibil sollicili sitis de si de verbo otioso reddiluri sumus ralionem, quanlo
craslino (Maiih. vi). > Hujiis eiiam discipuliis Basi- magis de olioso el siiperfluo vestitu, de oliosa dn-
lides, sicut ibi legitur, ciiin trabereliir in caiisam,. cliina, et hujusiiiodi? Addit etiam Dominus : < Dico
et ab eo expelereiur juraiiientnm, ail (cap. 5,jttx:a aiilcni vobis, quod uisi abuiidaveril juslitia vesira
dist. Rufini) : Cbristianus sum. Absit ul j'ureni! plusqiiam Scrifaaruni et Pbnrisxoruin > (non dico
Cbrisliano eniiit nou licel omniiio jurare, nisL pro dc.pulaliva eovuin jusiitia, vel eliam figurata, sed
his qux ad salulem perlinent; ul cuin pigri suut morali ei spiriluali eos jiistificante, ut etiam addita
auditores et 212 infirmi, minusque volunt acquie- ., in Evangelio, ad perfectionem inipleatis), < non in-
scere his qux dicuntur spectanlibusoud salulem. lrabitis in rcgnuin coelorom (Matih. v). i Verbi
Sic el Paulus juravii, non pro, re vili et terrena.. . gratia : < Audislis quia dictum est atiliquis : Non
Eliam sic encrvantes arcum Domini, cogunl eum P occides; qui auiem occidcril., reus erit judicio.
quasi nieiiilacein esse, cum dixeril : «lntrale per Ego atitem dico vobis, > plus imponendo, scilicet
angiislait)porlam, quia arcia via est, qux ducit ad noii irasci; 213(l"ia cmuis qui irascilur fratri suo,
viiam (Matili. vn). > Hanc igitnr portam non inve- reus erit jttdicio (ibid.). >Si ergo lrasceris peccat»
liiinus, vel si inveniinus eam, superflua expositione ejus, vel ipsi per primos motus, caveas ne judicium
potius quam amore adeo dilalavimus, quod jara amplius irascendo, quara decet, incurras. Addit
anguslias iion habeat, ul sic intremus per latam; etiam quod i qui dixerit fratri suo, raca, i inler-
porinm, non per angustam. Maximum aulem hujus- jectionem, indignalionem mentis expriraenlem ad-
ceinodi liomuiibus, iino oinnibus nobis, debel in- versus eura protuleril, et nulii, vel signo, vel ver-
cutere liinoreiii verbujn Doniini apud Mattlixiuii,, faulo lxserit el moverit, < reus erit concilio. >
cap. v: < Nolile, inquii, pulnre quod veni solvere.t Quanto magis qui majora prxcepta enervando docet
id est non implere, < legem, aul propbetas. Noni solvere? < Qui auiem dixerit fralri, falue, >Glossa:
veni solvere, sed adimplere, t et quoad vcrilalemi Usque ad convicia, opprobria, verba coniumeliosa,
prxdictorum de me, a lege et a prophelis.et quoadI specialia et alia determinala processerit usque ad
signiccalionem figurarum cl cxrcinanialium, ett furorem,menlis, non lantum signum, < reus crit
quoad impletionem mandalorum. Nec dico implere) Ii getiennx, >quasi jam judicatus est. Ilem in Joanne,
lantum, sed <adimplere t perfecte, scilicet implere3 cap. v: t Si litleris Moysi non credilis, quomodo
iu me, et in membris : « Anicn quippe dico vofais : vcrfaismeis credelis? > Qunsi diceret: Si qnx legis
donec Iranseat ccelum cl terra (ibid.), anlcquam,, sunl non implelis spiritualiier, quomodo ea, qux
de hac mulafailiforma, imitenliir in immuiabililu- evangclica sunt prxccpta, implefailis? Unde Angn-
teni, i iota untim i miiiimum inandalum, ut de noni sliniis super illtim locum : Ex hoc colligitur quod
irascendo fratri, de ncn dicettdo ei, i raca, > vel1 qui legis .prxccpla, qtix cxleriora sunf, inipleru
< falue, >de sufavenieudoei, etiam in asino ejus sub-- negligit, evangclica, qux perfecliora sunt el subli-
levando; de non vestiendo mollifaiis",ile non domi- liora, multo iniiuis implere valebil. Itcm : « Os
nando proximis, el hujusmodi. < Aut unus apex ; i> meiim loquetur sapienliam, >de fide, < el riieditatio
uiiniuiulum mandatum, sive miiiima alictijus prx- cordis inei prudenlian) (Psal. XLVIII) , > de bonis
ccpli particula, <non prxteribit a lege, donec omnian moribus.
fiant; i non remanebit, qiiiri impleantur in me ca- Dtto eiiim sunt necessaria ad salutem : Via fidei
pile, vel in corpore; in exhibitione verilalis figu- et lux morum. Si ergo parum deviantem a fide vo-
rarum, in spirituali implctione inandalorum, et ini camus hxrclicuni, et incrcpamus, diccntes euii)non
 213 PETRI CANTORIS 2M
csse iu via, sed cxlrn; quarc et similitcr rccedentem A ptam (Deul.nix). Rapina eniin est quxcunque •in-
in raodico a luce moraliiiin prxceploriim non nrgni- jiuta detentio rei alienx. Unde Tobias (cap. n) iUtmi
IIIIIS,ofajicienles ei, quod jam non sii iu luce, scd locum exponens : < Filii sanclorum sim:it<i; non
lenebris; non sobrius, sed ebrius, sobrielatem vitx iicet nobis edere, vel langere de ftirio. > Quomodo
excedens ? Cum eliam fides ex qiiibusdam cellulis, igitur tallias et exaciiones fticimus? Vclsi rotcmus
parvis locis, scilicet sacrx Scripiurx, ct sufaobscu- prxbere alieui occasionem, vel opporiunitatcm for-
ris sil elicita, in qnaruni cellularinn exposi-liou» nicandi, etir nen magis horresciuiHS KOIIlanium
deviarclurde factli, si uliter addcndo, vel nitnuendo, occasionem rapieitdi, ime minisleituin tiostriim
vel remiltendb, quam uobis statulum est el exposi- prxbere alicui ? Non sunt a nobis facienda minora
tum a sanctis cxponerentur et iuterpreiarenlur, cur mala, ne alii faciant majora. liem Apostolus li1Cer.
inluce morum similiter nceessaria saluii nobisquc x: t ln facie, » dum prrcsens sum, « videor vobis
iradila in luce et iiianifesiaiioue verborum, licet liumilis, > non aspere corripieudo : < Absens aulcm
nobis siuc errore nolabili aflerrc nostram exposi- confido in vobis, > ul dicitis, confidenter et aspere
lioncni, qualiierrunque eam rcmillentem et obscu- vos per epistolas redargnens, quasi spe qnxstiis
rantcm, tenoreque suo privanlcm? Verbi causa: allectus, vel thnore coaclus, effeniinem el moliiain
< Ego et Pater unum suinus (J.oan. x). » Augusti- j arcura Doiniiii prxsens, sed non csl ita. Skut CHHII
IIIIS(ir. 6, in Joannem): Vide ex citjusmodi favo absens, ila el prxseiis eorripio. Itein : Gonlra hos
nicl fidei sit expressum, et quibus motibiis doctrina. cimuclios ei effeniinalos, euntichiznnies qtiod virile
In hoc quod ail:. < Ego et Pater uuura sumus, » con- et rebtisluin est in arcu Doinini, invehii Isaias, cap.
fiinditur Sabellius : in hoc quod uittini, Arius, ulita iii., dicens: < Auferara a vobis viiiiin fortem ct
vilemiis et Scyllam Safaellii, cl Charybdim Arii. Si prudcnlcm mystici eloquii, ct dabo vofais pueros
autem jii.vtabiijusmodi loci expositioncm, exponeres. principes, et effeminati doniiiiamiiitur vobis. > Qui,
illum locum : i Rogo, Paler, ul sint unuin, sicul et uiLnamsaccx Scriplurx non doininarenlur, sed per-
iios luiuni suiiius (Joiiu. xvu), > tiniiate scibcci, mittcrent eam libere currere, in gravilate et matu-
ciim, illi unione jam bxresim «lainnalaniinciirrcres : ritate sua.
quod ne liat, a slrata et auliqua exposilione nou Itempropl.ela :«,Vx illis qui afferuiilslaterasdofc)-
recedas. I.lera: Ex bac cellula vcrborura : « Uoc cst sas(il/ic_. iv). >llem Salomon Parafaolarumcap. xx :
corpus raeuin (Mallh. xxvi), > elicUur fidcs.de cor- « Slaleraet s»lera,ponJiis et pondus, utrnmque esl
pore Christi lwbila, si hoc, t:t Manichxus cxponciis, aboiuiiialio apud-Dcum. t Staicram injustam habent
si Uicet < hoc cst ccr.uis mcum, > id esl quxdam pessirai ponderalorcs et existimatores jicccatomm.
rrprxjentalio c( rpor s mci.ct oonaliud; vclin liiinc iC Quod sutit lalesexco accidii, quod iguoreiil sacram
modum aliler exponendo, qunm leneat fidcs rallio- Scripturam, vel ejus rigorcm leniunt, habcates sta*
llca, stnlim deviares. Ila vUelur esse in maudalis teram et siateram, ciim quibusdain erimina exag-
luorum, quae quidem faciiia suiii, el nulla evposi- gerent et aggravcnt, aliis levigeiil el deinulceant.
lione iiidigcnl, si iiiiplerenlur in operc, qux ctiam Statciain dolosam habenl ninxime adulatores aulici,
impleri debere, quasi de arlicuiis. fidej est. Fides qui sicnt.
cnim esl, quia fii quod dicitur. 214 ^1 Aiiguslinus Romulidw saturi divina poemata narranl.
supcr illuin locum : < Crcdidi, propler quod loculiis (PERSIUS, sat. 1.)
siim.(Psirf cxv),.i ait (ep. 19, c.._,ct lib, De menda- El principes et majores infatoant, dicentes eos uon
cio): Eidelis servus est, qui quod acccpil, impen- teneri ad omnia prxccpla Doniini, setl posse dispeu-
(li.lel bicialur,. qui sciliccl loquilur etopcratur vc- sari cum eis propter gencris wii iiobiiilalem, digui-
ritalem, quam credil^ ut Lste, qui ail : < Credidi latem,fainam popularem,ne decrcscal.el lMijusinodi.
propterquod locutussim. >Qui non lantum credidil El 215 ut hujusinodi bomincs magis ridicuios per
cxtera qux fides cxigil arliculo. (idci, sed el simul excmpla ostendam, audi verbiiin ciijiisdam gercntis
ctun illis credidil, quod prxniiumdcberet exsjjcclare n peisonam mnltaruii) faciermu. Pulabani, inqiiit,
vcl sperare, loqiiendn, operando, et qiiam poenam qtiod ctim periculose in infirmilale laliorarem, quod
tacendo, vel mandala oinitlendo. Ileni (cap. %t)in lanlus prxlalus el lilleratus, audicns coiifussioneui
Psal. cxv) : Vidc quanto diTcelu ct solliciiiidinc nieani, inibi injungcrel reiumtiare oinnibus digtiila-
populus ille impleverit figuralia, ul Danicl abslinens. libus meis, prxtcrqiiam iini, < cum meterem, ubi
a cibis geniiliuin (Dan. i), Machabxi a suilla usque non seminavi, et colligereni, ubi nou sparsi, > ncc
ad effusionemsauguinis (// Machctb.vn). Quanlo igi- ininistravi. Ipse veroTioc sub silcnlio prxlericns,
tur maj'ori cura spirilualia suiil inipleiida, si tantum pro deliclis tanliim jii.venliitis mex, et quifaustjam
habuil Judxus deleclum et solliciludinem in litlera minorifaus criiriinibus me corripuit, cl satisfactio-
occidente implcnda? Quanlo majorem op.ortet te nem, si liberarer, esse agcudam in_unx.it.
babere i.n Spiriiu , vivificaute? Si ergo audis Judxo Alius eiiam [ms. vero); non virgo, asserebat se
porcinani prohiberi, iniellige et libi gasirimargiam, malle centies peccassc in Spiiilnm sanctutn, duni
omnemque imiiiunditiain et ebrictatem inhiberi. Si tameit pceniltiisset, qiiam scmel incidisse m kibri-
illi accipitrem, milvum, et Imjusmodi rapacia ani- cum carnis. AliTisse maUe habcre quatuor concu-
lualia, iutellige et tibi rapinara oinncm csse adem- binns, qanm q.Rluor arcbidinco:iatus. Alius ecou-
215 VERBUMABRREVIATUM. -16
irario. Ilem alius, non virgo, se malle cenlies a lu- ,K vel minus bonum majus faoinini,raajore bono, uti-
brico carnis alistinnisse ex vana gloria, et sic cen- liora poslpouentes iniiius utilifans, cum dical Hie-
lies peccasse mertaliler, quam semel incidisse in ronymus : Quia non modicus error est prxponere
illud, sicque : minus bonum majori bono, et digniori vel utiliori.
Dum viiant stulti vilia, in contraria currunt, Mutalio enim ordinis merilorum irritat formam et
(HOIUTICS.) muial. Similiter : < Yx illis, > qui dicunt raajus
Licet virginitas maxime commendabilissit, similiter malumminus malitm minori malo, vel minus ma-
et contineiilia. Viigines enim angelicx conversa- lum majus malum, non dico simpliciler, sed com-
tioni vicinanlur, sicque ex mollitie hujus arcus, et paralione et respeclu majoris mali. Sxpe enim
ignoranlia, provenil iiulislinclio boni ad majus peccala aggravamus, ul honio ea magis caveat,
bonum, mali ad majTis,quod nou est mediocriier vel si ea perpetraverit, magis in se punial. llera
errare. Licet auiem peccata non sint leviganda, ni- psalmus CXVIII,sub liltera Job : <Da inibi iiilelle-
hilominus lanien poenitetiiix arbilrarix siint. Sic cium, ut discam mandata ttia.i Glossa : Quam alle
autem ea levigantes, sxpe criiiiina niinora, quia sci- sitil intelligenda mandala. llciii Apocalypsisullimo :
licet visibilia, ut lubricuni camis, el bujtismodi < Si quis apposuerit ad hxc, i tradiiiones inuliles
prxferunt majoribus, qiiia invisibilia et ideo peri- vel pravas, el molles expositiones addendo, t ap-
culosiora. Alii econtrario rectius iiituentes pro hnc ponet Deussuper eum plagns scriplas iu libro hoc.
iudisrreiione criiniiiumct mollitie. Quidam de laico El si quis diminucril t sttbtrahendo, vel rigorern
raplore et semiclerico fecil archi.diaconum, dicens arcus bujus levigando, <atiferel Deus parlem ejus
quod faclus archidiaconus non raperet, sed jusle de libro vttx (Apoc.xxn).t liem Deut., c. xxxi; et
viveret; tamen quod vispillo facil, feceral el me- c. iv et XII; Act. apost, c. 111;item Ezech., c. xxxm;
dicus. Et bic quod vispillo et raptor fecil, facit ar- Parab., c. xxx; Epist. ad Gal. i: <Si Angelus aliud,»
rhidincouus, de vispilloue factus major vispillo. etc. Ecclesiasles, c. xn.
Item contra hujusmodi pessimos inlerpretes ail CAPUT LXXXI.
Isaias, cap. v : < Vxqtii dicilis mahim bonum, et Contra pigros. .
bonum nialuin,! per scientiam el ignoraiiliam cras- Enervanlibus arcum sacrx. Sc.ripturx, peccato-
sam, qux xquipollct errori, i.ponenlcs tenebras rumqtie pessimis ponderatoribus, adjuncta esl et
tucem, ct lueeiu Tenebras, ponentes amarum in collaclanea pigrilia, ob quam nec lectitanl, liec
diilce, cl dulce in amaruiu. i Hieronymits super perscrulanlur sacrain Scripturam. Pigriiia maxi-
bunc locum : Oimiis vcritas dulcis est in se, et C , rauin cst peccalum^ Qupd accusans Saloraon in
bonis, etsi non malis; quibtis, < veriias odium Proverbiis, eap. vi,ait: < Usquequo, piger, dorinis?
paril (TEIIE.NT. in Andria), qui bono odore moriun- Quando consurges ex $omno-.luo? » Cnp. i : i Ma-
inr, falsitas autem amara. Cavendum igilur nobis nus in liiaiiii non est. innocens.i Idem, cap. xu :
esl summopere, nc pro veritate sequamur menda- i Qui operatur lerrain suam, salurabitur panibus »
ciuin, pro lucc lenebras, pro dtilci amaruin. <Vi- multiplicibus: i qui aulem seclalur otium, stullis->
deiitu'r>eniin «quxdam vix rccle et >justissimx, simus esi.illem.cap. xu : Manus remissa, tributis»
<novissimatamen earura tlucunl in infernum (Prov. pcccati <serviel. > ltetn, cap. xm : < Piger vult et
xvi). Est enim justus qui peril in juslilia stia. non.viill > operari.et hujusmodi,quia inconslaiisest
Noli nimis esse jusius (Eccle. vii). i Ul ergo hoc. iu omnibus viis suis. Ilem, cap. xv : < Iter pigro-
nialcdicliim non incurraimis, < nec ad dexlram, rum, quasi sepes spinarum,! quia claudunt el se-
nec ad sinistram declinemus (Deut.x).t Aquila piunl eunt, ct pungiuii nc bene operelur. ldem,
aulem significantius iransiulit: <Vx ill.is quL di- cap. xviii: <Pigrum dejicil timor > a bono opere :
ciinl )iia!o, bonus es; vcl faono, inalus es (HIE- < animx autcm effeminalorum esurient. Qui mollis
KO.NVUUS).) ct dissoluluseslin omni opere suo, similis esl opera
Scienler intellige. lgnnrantia euim, hafaila circa D sua dissipanli.i Unde in sequcnli capilulo : <Pi-
pclsoiiain vcT factuin, excjusat, non aulem circa gredo immillit soporem, et anima dissohua csuriel»
jus. JIIScnim divinuiii dcfael esse in plano el in voluptales. Item, cap. xx : iPiger propter frigus.
lucc sciemix. Quid igitur vel qtiomodo judicandum arare noluit, i id est Deo servire, mendicabii crga
dc suhlilibus retibus Simonix, morosx eliam de- xstate,i scilicet in die judicii, et <non dabilttrei >
lcctalionis ? Nuuquideril vx tilli, qui i in his idicit requies. ltem, cap. xxi: i Desideria occidunt 217
lionuinnialum (Isu. v), t 216 "'" biHicilediscer- pigrum : Noltieruntenim quidpiam manus ejus opc-
nitur inier bomimel malum? Hieronymus : Difficile rari.> Unde : < Omnisotiosus».'vivit in desideriis
cavenius malediciura, eo quod de facili raalis adu- niiimx sux (Prov. xui, 4, juxta LXX). Unde c<
Ictnur propter eoritni poteniiain, et bonos conlein- poela:
iiamus propler eoruui inopinm. QuwriturJEgyslhusquare sil ftctus adtdttr,
llem : Procedendum ex hac auclorilate : Yx i ln pwtnptu causa est, desidtosusero.!.
illis, qui dicunt bonura iiialum,» etc. Similiier vx (OVID.,l De remed.)
illis, qui dicunt, per sciealiam vel crassam igno- Et itcm :
raiiliaiu, majus bonuiiiniinus bontim, minore bono; Qlia «i tollas, periere cupidinisarcus.
S47 «PETBi CANTQljUS 248
Omnis scilicet cuplditatis. A diligere, vigllare. Yigiiantibus enim prodita suiit
luius erit. jura : pasloribus vigilaiilibus supra grcgeiu suuin,
Gedi.t atnor rebus; re* «_-, < aiiiiuiiiulum est gaudiHin magnuni IJIIOIIest oiiiui
(OVID., i De remed.)
popuio, qiiianalus esl Salvalor (Luc. n). > hleoque:
Item : Salomon, Parab. c. xxiv : < Exerce agr-um i Exsurge qttt dormis, el illuminabit te Chrislus
ttttim ne dicalur tibi: Per agrum hominis pigri, > (Ephes. v). » Et spoitsa ait in Gnnlico ; i Ego dor-
vel temulenli, i transivi, et per vincam viri sjulti, inio, et cor meum vigilat (Cani. v). » Sic caro.upstra
cteccelOlum repleverant urticx el spinx. > Idem, dorniial, ul mens in Christo vigilet. Et Pelrus iit I
cap. xxvi : < Sicut ostium vertitur in cardinesuo, episl. (cap. v)ait iu fine : < Sobrij estoleet vigilate,
ita piger iri lecio suo. Abscmidil piger nianiis sub quia advcrsarius vcsler diabolus,Tanq.iiani leo. ru-r
asccllas siias, el laborat si ad o.suum eas conver- giens, circuit quxrens quem devoret, Dotninus »
terit: > ln Ecclesiaste, cap. iv : < Stultus t ct piger etiam < promisit coronam vigilantibiis. > Qui etiam
< complical manus suas, et comcdil carnes suas, > apud Lucain (cap. xn) dislinguens tres vigilias, ait;
invidens: hoc fayperfaolicedictum est, quasi tanta i Et si venerit in secunda vigilia , et si in terlia
inopia sxpe preinitur piger, quod si fieri posset, vigitia venerit, et ila invenerii, faeati siint servi
coiiiederel carnes suas. Vel pigritia ejus causa est B £ illi. > Ter etiam dieit in illo cvangelista: « Yigilale,
cur comedantiir et devorenlur jgne xtcrno carnes vigilale, vigilale, > tres vigilias siguiOcans. Sedcur
ejus, qux ei fomentum et maieriam prxbebunt. vigiliam primam sublicet, curiuso relinquo solven-
Item Ecclesiastictis, cap. xxn. < In lapide luteo duin. Tres aulem vigilias ponil conlra irijilicem
lapidabitur piger, cl onnics loqucntur siipcr asper- torporem. Prima scificel, qux est in his qure suul
nationem illius. De stercore bnum lapidandus est ad Deum ; secunda in his qux ad le ipsuin;
piger, » id est dura iiicrepatiorie peccati sui: « et lertia iu his qux ad proximum. Vigila ergo iit
omnisqui tetigeriteum, cxcutiet manus. >lteni idem '• his qux surit ad Deum , vigila in his quna ad te
<>Servo maleyolo torlura et compedes debentur; tpsum, vigila in bis qux ad proximum. Vel tros
milte ergo illum in operationes, nevacet. Mtiilam, vigilias distingurt propler triplicem liostem, scilicet
enim maliliam docuil otiositas. Laxa manus illi, et diabolum, muiidum, el corpus proprium. Fremit
ijuxrit libertatera ; > ideo i consliiiie eum in assi- inundus, premit corptis,. el insidiattir diabohis.
duo opere, cujus colluni curvenl jugum et lorum. Apud Marcura (rap. xv) vero qiiatuor vigilix di.siin-
Sic enim condecel illuin, > Filitis autera quxcunque guuntur, ubi ail : < Nescitis qua hora Doniiiiii*
potest ex amore operafaitur. llein coinicus : Vide veniurus sit, sero, an media nocte, an gnlli cantu ,
quid faciat otium , et cibus alicnus. Ilieronymus au mane, > qux a philosopbo sic ceusentur : coiili-
{in cap. xvi Ezecli.) : Abundanlia panis, superbia cinium, intctnpestiim, gallicantus, ante l.tieauuiii.
vilx, et otiositas origo fuitpeccali Sodomorum. liem, Quatuor auiem dislingiiuniur propter quatuor car-
Douiinusin Evangelio corripiens oiiosos, ait: < Quid dinalcs virtiilcs:. ul vigiles sic ut prudenler ei dis-
hic slatis tola dieotiosi? Ite etvosin vineara nieain crete elignsin nccessariis, electa fortiter conscrves,
(Maiih. xx.) >Circa quara fodiendam, stercorandam, in advcrsis lcniperaiiter, in prosperis juste vigiliain
piiinndam, paslinandani, cum major debeal esse tttam cuslodias ne somnus culpx obrepat. EsT au-
cura spiritus- quam corporis, amplior solliciuuio tciu (piadrupJcx somnus : naturx, ad necessitaleai;
adliibenda est, niaxime cum providentia Chrisiia.na> qui si superfluus fueril, malusest. Unde :
semper vigilel, ut homo semper < sobrie, pie et
Plus. vigila semper, nec somno deditus e.sto:
juste vivat (Tii. u). > Item : Doniiuus iri judiciu, Nutn diitlurua riliis. alimenta m.nistrat '
omissa exprobravit non commissa, pro quibus cer- quies
(CfJr., lib. i, in Distichit.)
tuin est transgressores esse dainnandos, dicens :
<-Esurivi, et non dedisiis mibi manducare (Maiih. Culpx: iQuidormiunt,nocle dormiuni(/77igsi.\);>
xxvi). > Elnomine esuriei omiiem defectum, Jfuemi I) gratix : < Ego dormio et cor meiim vigilat (Caul.
tu ipse, vel proximus patitur, in quo Cbristus est, , v); i glorix : < Et cuni boc dixisset, obdorraivit in
intellige : nomine cibi erogaiidi, omne talenlum tibii Domino (Act. vu). i Primus, esl in mundo, et a<l
coramissuin, quo juvare potes proximum. Nec suffi- mundUm, quoad necessiiatem; secundus, in raundo
c'rt, si aliquando esurieiili dederis manducare , quiai el ad culpara ; tertius, in mundo, sed a muudo el a
et hoc sxpe maltis facil; nisi scilicet, quantum) culpa alienus ; qiiarlns, el a mtindo, et a cufapa, et
potes, et quantum debes, et quoties dederis. "Exces- omni pcena. Uude : i In pacein idipsum dormiam
sus nimius, in non erogando, le consliluet delin- ct requiescam (Psat. iv). > Somnus etiam cuJpaeiri-
quentem, non autem modicus. Sed quomodo pos- - plex. Primo dormiunt quidam in culpa, non resui-.
sunthxc discerni? Item Dominus in Evangelio, non1 gentes; secundo dormitant, modo de peccato pceni-
tanlum facientem mala.sed et servum torpentem at lentes, modo in illud relabentes; teriio obdorniiunl
iono damnat, dicens : < Omnis arbor, qux no_i unaliler in peccalo suo decedentes. Contra queni
iecerit fructum bonuiii , excidelur, 218 et inl soiiinuin Propheta orans , ail : < lilumina oculo%
ignein milieiur (Mauh. 111).> Servorum itaque estt meos,,ne unquam obdormiam in mone(P.sal. xn). >
«tormtrc, pigritari, et torpcrc; filiorum vero estt Qui eliam comminans .pigris .psalmotxxii: adneclit:.
fcifl VERBUM ABBftEYIATUM 2S0
< iii labore honiinum non sunt, rt ciuii iilis non A vi), > secundum sollieiliidinem viiiosam, non neces-
flagellabunlur; ideo teuuil eos supcrbia, operti sunt sariam providentiani. Lafaor gralix est ad gratiam,
iniquiiale el impielate sua. Prodiit quasi ex adipe ct propter graliam. Qui dtiplex est, corporalis sci-.
intqiiii-seorum, transieruntin aflecttim cordis.rogi- licctet spiritualis; et ulerqtte triplex. Est enim la-
tavertmt et locuti sunt nequiliam, etc. > IIi ctiatn bor poenitenlinlis, ut « Laboravi ii) getniiu nico;
obnituniur sacrx Sciiplurx, et Domino homini pro lavabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis.
pcccato coiiiminnnti in Gencsi ; < lu dolore et mcis straiura iiieuut rigabo (Psai. vi). » Et lafaor
xrumna>, iixjuit 219 Evx, <paries filios.iAdx : < In maccratiouis proprixcarnis: < Casligo eorpusmeum,
labore et sudore vultus lui, i non alicni, < vesceris et iu servitutem redigo (/ Cor. ix). > Dtias-autem.
pane ttio. t Raptores enim sunt, qui ea conditione hahetmaiiuspcenitenlia: laboremscilicetpoeniieiilia-
inetuiit a subditis carnalia, ul seiiiiiienl eis spiri- lem, ad deleuda prxlcrila peccata; castigationem-
tualia, ncc seminanl (/ Cor. ix). > carnis ad vilanda futtira. Pro bis laborihus dicilur
Imopejores fencratorifaus; puta nullam utililatem nohis: < Quia Deus bonorura noslrorum non egot
eis, a quibus nieiunt, couferentes, sed nocumentiim (Psal. xv); >horum enim debitorcssiinius, ul saiutciu
prrcbeiiles, si pro eis oraverinl. Quia ciini is djspli- amissam 220 rectiperemus. Terlius labor gralix-
cct, qui ad iiilerccdendum miltiliir, irali animus ad n consistitcirca provisioncm proximi, iileum iuslruas
deteiiora provocalur. Quomodo in dolore et xrutnna iu vin Doniini, onine lalcntum libi commissum pro
filios spiriluales parturiunt, qui in otio et pompa loco el tempore ei croges, cum Paulo qni ail t Plus
sxculari degunt et deliciis mundi aJlIiiiint? Vel quo- omuthus laboravi (/ Cor. xv). Nam iiislantia mca
modo < in sudore vuJliis sui vescuntur panc suo quoiidiana est solliciludo 'omnitim ecclesiarum. Quis
(bealus GKEG.in Pastor.), i qui torpeiil in oiio, el ciiiminlirmatur, el ego non infirmor? i (// Cor. xi.)
bominibus, et pedibus mundi uluntur veliu juuicnio, El iteruni : < Excrcitatio coiporalis ad modicuin
quorum et ipsi deberent esse jumenta cl servi ? utilis rst; pictas airem a'd omnia se habet, vel pic-
Arsenitts, primo comes Palatinus, postea eremitn las promissionem hafael vilx, qux nuncesl, cl fu-
iuaximus (videatur ejus Yita apud Surium t. IV), luix (/ Tini. iv). > El liic lafaor dtiplicem lnfaorera
qtixremibiis ab eo, in quo confideret, respondit: gratix prxinissuii) faafaetsequi, non prxcedcre, sed
In eo quod homines fugi, aliquandiu laeui, flevi; ucc quodaminodo coiuitari, ne prius sil homo car-
potissimum in eo gaudco, quod manibus l.ibo- nalis quam conchn, id esl nlii refliiens, qiinra sibi
ravi. El quidam sapieus cuidnm ait: Qiiein, inqiiaui, retinens.Pro lioc Inbore dicitur : i Quia Deus bono-
xstimas sapientem ? Cui ille : illum, demonstraus rumnostrorum t quodaimnodo i cget. >Labor ctilpx
litieralum, legisperitum et divitem. Non, inquit, C esl, quiest ad culpnin; et multiplex jTixla diversila-
sed iste snpietis esl, demonstrans agricnlam. Vidna lcm viiioriiin. Vide qiinnium qiiis laboret propter
cliain nioriens sepeliri recusabat in camisia silii inanem gloriam, nlius propter luxiiiiaiii, alius pro-
daln, diccns : Sepeliar quideni in camisia ma- pier gulani, cl ita de cxteris, i ul lola die sil super
tiibus mris clalioraia, non alicnis. ttem Isaias, cap. niiiros Babylonis iniquitas, el labor in mcdio ejus
LVI.< Speculatores ejus creci sunt, ctc. i Prnpter ctinjnstitia (Psal. uv). >Quoddani ctiam laborare,
lioc ergo opcrare,quia : i Labores maiiuum tuaruin, iit iuvidere, uon taiiliini ad culpain esl, scd el ipsuni
quia manducafais, beutits es, et bene libi erit (Psat. culpa esl. Ycriinilamen laborcni natitrx, boni, ul
cxxvn). > Si aulein non laboraveris, et henediclioiie sxpe, convertitnt in laborem gralix; sxpe autem,
bac privaberis. < Uxor lua sicut vilis abiindaus in ut in agricolis, indiiTcrens esl; mali vcro, et ilJiim
laleribns domus tux (ibid.). > Et cum in omni fere converlunt in laborem culpx. Verbi gralia : Ul la-
gencre humano, pigritia redargui possit et inveniri, borem cibi acquirendi ct necessarii lum gula, liim
inaxiinje in clero reperitur, quia magna oiia clerico- vana gloria miiUtvit in culpam, ita el laborem ve-
rumsuni. Non est quid agaiur apud eos, ciim tamen siium, lahorem xdificiorum, in laborcm culpx con-
dical Aposiolus : < His dciiiiulia, ut pnnem siiiim, > veiiimus. ,
scilicel proprii laboris, <nianduccnl (II Thess. m).> CAPUT LXXXII.
<
El Satomon in Ecclesiasle ait (cap. vi): Omnis la-
bor liominis in ore ejus. > Sic el iilud exponitur : Conlra superfluilaiem et curiosilatem vestium, cibo-
< In labote et sudore vullus lui vesceris pane luo rum et wdificiorum
(Gen. 111); > per panem, omne necessariura corpori Et quomodo? Prius de labore cifaivideamus. Ait
inteitigiiur. A parte, lotuni scilicet corpus inlellige. Aposlolus: i Habenles alimenta, > non ofalecta-
Labor enini hominis consislit, non tanlum in acqui- menta; < et vesles, i non oriiamenta, < his contenii
rendo cibum, sed in vestiendo, in xdificium, in quo siuius (7 7 i»i. vi). > Et < qui altario servii, de nlla-
habilet, prxparando. Esl autem labor inultiplex: na- rio vivnt (/ Cor. IX), > iton lasciviat. Et alia aucto-
turx, gratix cl cul[ix. Labor naturx duplex, cor- rilas habet: «Hisqui enuntiant Evangelium, ne-
poralis scilicet et spirilualis : spiritualis in cogila- cesseesl deEvangelio vivere (ibid.), >id est susten-
lione, corporalis multiplex. Nec prohibel Domiuus tari. Et Dominus : « Qui habet duas trtnicas, dcl
laborem nattirx, qui est scilicet ad necessitatem, unam i:on Iiabcnli (Luc. m). t Quomodo auteiii
ubi ait : < Nolile solliciti esse de crastino (Mattk. conlra hxc ucccssita.s cibicouversa «itmodo in gu-
 2r>l PETRl CANTORIS 2S2
lain, moilo in vnnani gtoiia<:n,modo in aliam quam- A A per Doininus, pauperlatem el siuiplicilalein 222
ninqiie cirfpaiiv vidc, luni ex superiliii.iate fercu- in ecclesia sua dedicavit. Ergo dicite, Pontifices, in
lorum, IIIIIIcs siimpiuosilale eoniin, tum exlaulitia, lemplis quid facit aurum?- Quid sericumf Helius
lum ex vaiiclalc, pluralitatc et decore ministrorum, isla exponunlur ad usuram, quam pauper ad im-
tum cliain cx varielale ct multiludine insirumenlo- brem. Qtiod si liaec judaizando revocas in templum,
rum, qnibus cibi ciiiiis ct laulius prtcparenlur. Sed rcvoca cruorem immolatitium. Sed ntinam modo
quomodo sic lahoraules arguat pliiiosoplius (SENEC. nostra redirenl ir» mores tempora priscos, ad exem-
, ep. 60), audi : Unica- quideiu silva pluribus ele- piunisanctoruin PaHidorum.qui recolentessimpliciia-
plianlis suQicil, lauriis paucorum jugerum pascua tein vcstis priorum parenluin; alii mattulis lcgebani
quxril; liomo vero lerris el inari pascilury et bis erubescibilem lurpiludincm, alii corticibus, alii
variis modis. Quid igitur? An nalura nobis ventrcm saceo, alfi cilicio. iEgypliaca (Maria .dSgyplica cujiis
insaiiabilein dedil, ut cuni nobis modica corpora Vita cxstal in Surio, t. II), supererogavit, quae
dedisset, edaciiatem vaslissimorttm animalium su- uuda in neiiiore laluit, fugiens liominum aspecius,
peremus? Miniine. Non enitn fames veirtris maguo qui ntitlaj erubescentiam inducerent. Porro quidain
nobis conslat, sed ainbilio. Vide 221 primos pa- niinis grammatici liunc locum ; i In sudore vullus
renles simplici victn, non sumptuosOj non vario, non liii, eic. (Gen. m), prave etperverse esponunt sic :
superfluo, non corrupto artiflcio usos fuisse. Uiule i. ln labore ei sudore vullus lur, > ut sil transilio
Boclius (inelro v, I. u De consol. pliAlos<,,ty,:- iuler lioc nomen viilius, el hoc pronomen tui, lui
Pelix nimium prior wtas.. scilicet coloni.junienti, servi. Et ulrum[f.cxlerum].
Gnntenla fidelibns anis, « In labore el sudore > hortiin, non iu curiosiiaie,
Nffcinerli perdilu litxu; non in suinpiuosilale, superfluitale et varietate re-
Farili seru sotebal,
• - Jejuniaquw solvere.glande. darguitur Tubaleain, a Hieron. super Genesim, eo
Non Daccliica mutiera noral quod diversis ictibus malleorum invenirel vanam
Uquido eoiifnmleremelle, et.variam consonanliam musicorum : quanto inagis
Nec lucida vellera Serum. iuventor superfluorum niagis nocivorum^ Uiule
Tyrio miscere veneno.
Somnosdabat lierba salubris. Boclius (lib. u De consotah philos., metro v) :
Potum quoque lubric-usamuis, Heu, quis primus ille fuil,
Umbrtis althsima piinif. Auri qui pondera teeti,
Sic.ergo : « ln laboru ei. sudore vesceris pane luoi Gimmasquelalere volenteis,
(Gen. 111),».id esl cibo luo, ita el laboie el sudore 1'retiosa pericula fodit ?
vullus tni, vesiieiis vcsie iua, lcgcris culmiiiu iuo.„^G Ei llieronymus : Periculose, inquit, exerceiur illius
CAPUT LXXXIIl. . aitis olliciuin, quod luxuria adinvenii ad abusum.
De superfluitale veslium et pretiositate.. Peccatur eniin iu composilioue vesiium inaximc.
Verum quanlum rcccsserit gbnia ct limnia vestra., Cuiii enim nalura liominein a brulo, insigni et ho-
ab i'su vcsticndi prjmorum, luin in malcria, tuni iu^ nestocbaraclere distinxeiit, quod nalura bomini
colore, forma elcompositipne vcsiiuin, aniniadvcr,- ncgavit, scilicet caudam, ipse per ariiflcimu illutt
Ute. Porro piiiris parcntibus ad tegendam erube-* iii vcste caudata sibi usu.rpat babens et ineiiteiu
scibilem nudilatem ct nirpitudinem, Doiniuus lu- caudalam. Quia :
nicas pclliccas fecit (Gen.. m), scd quomodo para- Deprendas.animi tormenta latenlis itumgro
las,. nescio. Ecce rudiset simglex. malcria veslis,.% v Corpore. (JUVEN.,sal. 9.)
qua ventum cst ad corium aiiimaniiiim, ad lanam. x Ilnjusniotli homincs. redarguit Aposlolus (Rom. l),
ovium, ad linuru agrorura et Iiaccquidem a naturaA ul « incompnsilos. > Alii in vesle sua liabenl syr-
surji el ideo lolcrabilia. Sed nec bic subsislerc vo* mata el longas revoIutiones.veslium sese, posl sc,
luiiiius, sed processimus. usque ad plumas aviuin, in longa vestc trabenies, qui me.iidacio slaturam
ad slcrcora vermiiim, etiain. us(;ue ad aurjfrigiuni, n adjuvant; cnin hospoela.gentilis.redarguai,.dicens :
ncndo liluin cx auro. A simplici etiam el naluralili Este procul vittw lenues insigne pudatis,
colore ventuni esl nd colorem pullum, sed rcligioni^ Quwquetegitmedios, inslila iongapedes
. congruum; rubeum, subrubeum, croceum, viola- (OVID.1.1, De arte.)
ccum, iiiisliimelionfusuiii.utsub coloievcstium pcr- Maxime autem .vesiis syrmalica el lon^a iion decet
siringatnusoculosnosiniuenliuni, eosque in admira-,. Clirisliamun, quaj pQSlse pulyerem trabit, vel susci-
lionein rapianius, cum naiura siugujis rebus ct,i lat, atl exca-caudum oculoj»sequentium, similes Da»
maxime florihus, innalum adeo pulclirum colorcmn riis el Bjjrbiis. Unde Milo Terwanensis episcppusin
dedcrit, quali nec poieral< operiri Salomon in omni ,i seniione suo.: Non decet, inquil.matronaschrislia-
gloria sua (ilutdi. vi). > Sed objicis, vesles vaiiiii nas, vestes habere sublalares et posl se trahenles,
se quibus verrant sordes pavimenli el viarum. Scitote,
coloris, ei pelles rubricatas et liyacinlhiiias fuisse
in tabernaculo (Exod. xxv); respondelur, Quia : inquit, domiua! dilectse, quod si hiijiisinodi veslij
Signa recesserunt; significata manent. vobis essel necessaria, naliira vobis in reniediimi
Ilieronyimis etiaui lianc objcclionem solvejis, ait: : ejus aliqiiid dedisscl, quo terram legere possiiis.
Olim quidcm isla probabanlur, quando sanguis pe- B. Sed modocum vestis 223 excetlat quanlilaiem
cuduin icinissio fuit peccalorum. Nunc autcm pau- x- corporis,cur non et calccus, ut calceos homoposi.
255 VEROUMARBttEVIATUM. 254
se traheret? At eeoutrarto, in quanliim possnmus A bravium? sic currite, > scrlicel absque etFendiciilo
catccos strieios, pedtque bxreutes habemus : ctouere, < ui coinprehcndalis. Oinnis enim, qtii in
Nec vagus in laxa pes libi pette mitet. agone t-onlcndir, ab oinnibiis, > quus- prseinimn
(OVID.) agonis possunl impetliie, eliainn licitis, «'abstinet. >
Quidam etiaiu, cum uon possiut inferius caudari in Nos nuteiu, si iiumcrosilale et snperfliiitate vestium,
vcslc, faciunt consui eatidas aiiiiiiantiuni, ne pror- qiicinatliiiodiim et aliarim» reriiiu, onerali el inipe-
sus sinl cxpenes cautlariim. Alii stellali, iino stcl- diii, cas, non tantiiin porlamus, sed' et Irahimus
Itonaii, veslibus iilunlur perforalis. post nos, faeti, non taiiium portilores earum, sctt
CAPUT LXXXIV. ei vcredarii, quadrigarii et siiiumarii; cum tani cx,-
Contra variotartiftces istarum vanitalmn. ccllens prxuiiuin nos mancal, si coinprehciiderir
Ad has vanilatesel superflnilales fingciidas, cu- IIIIIS; et evanescal, si iii etirsn hoc periculoso dcfe-
riosilas Christiana varios habct aniliees, qnihiis ceiiiuus. In quo, ul ad inelain allingaiiiiis,. procin-
forle carel idololairia. Incredihile euiin esl Sci- cti debcmus esse, ilnri in hoc stadio ncr prudeu-
pioues, Caiones, Laelios, si tales opiflces vldisseut, liam, qua eligamus quid f icieniliiin, quid credeu-
eos slalim non repulisse. Videndiim ergo, qui opi- duiii, quo-nioiloin viis Oei anibulamluni ei in quo
fices nccessarii cssenl Ecclesire ct qui non ; qui lo- statu, qui necessaiiuscsl ati bcnc vivendum.Debe-
lcrandi in ca cl qni uon.Necessarii siinl agricohe, nius clinin cssc siiccincli, ciiism i.per lcmperaliliam.
sicul pes niunili. Viitiiorcs autem proptcr iiiflrnii- conlra fluenlcs sinus cupitliintis :
t 'lem nostr.iui, licet Noe (Geu. ix) primam vincam Male cuncta ministrat-
plantassel, et priinovino, < inquoest luxuria (E\:lies. Jmpetus,
(STATICS, I. u Thcbaidos.)-
v), > inebriatus sit; poslea et Lol (Gen. xix) coin- Ne quid iiimis.
millens incestum merito ebrielaiis. Simililer polli- (TEIIENTIIJS.)'
parii sutores, lannarii, carpentarii siinplices ; non Prnecincli, ininislrnluri per jusliliam qiue uuicuiqiic
dgedalini, non sumpluosi fabri, lcxtores simplici.tcr rcddit quod siiuin cst. Tibi, si liabeas Iunibos prac
l.n materia operanlcs; tiuctores cliam, ttuni non ciuclos ad cnrrcndum, ui composito gradu veliaj
nimis excetlaui in sumptibus et proplcr iiiysleiiiiin, Spiritum sanctuni proxiino, ul ei facias, quod tihi
quod geritur in Ecclcsia forle; pictores, hislorias, vis ticri (Tob. iv). Etiain accincli esse debeinus pu-
oou vana, dcpingciitcs; artiflces etiam inslrumen- gnntnri per forliliidineni contra triplicem hostem,
lorum miisicorum, ut cis Irislilia el laedium amo- quia : < Militia est vita hominis supcr lerrain
vcaiur, devotio non lascivia exi iicliir. A lascivis C (Job vn). > In procinctu ergo et in expedito debet
cuini haec periculose aiidiuniur. Aurifahri vero esse iier noslrum, quod juvari debct curru, cursu,
innxime qtii sellas el calcaria dcaiirant, vel cajlera, sakii. Quia non laiiliini vi.-.torcsesse dcbemus, sed
sine.qiiibus possel esscChrisiiana religio; incisorcs. eursores llebrai, Iransilores Dothaiii vel ldilbun
perforatorcs vesiiuin, cotnpositores detiorum, ma- (Gen. xxxvti), el traiisilientcs, sicut cervus, qui saliu
xime phimbnloruin, alearum, non dico scbaccorum, cursiun adjuvat et quxquc hianlia ct obstanlia transi-
qtiia bis ad rccreanduin, quis ludere potest. Hi, in- lil.Nunc autcm econtrario. Slrictam viam superflui-
quamk iion nccessarii sunl, quibus nisi pritis arti taie vcsiium el rerum. alianim ohstruinius, ne
siiai abreiiuntiassent, poeniteniiuni nou iiijungcrcm. < viam rnantlnlorum > inveniainiis, vel inventain
Joculatnri ruidnm papa Alexautler (Alcx. Ul), ncc eam,« curramus (Psal. cxvm). >
concessil vivere de oflicio suo, nec ei peuitiis inler- CAPUT LXXXV.
dixil. Et cum juJici necessarius sit glatlius, licct Contra molliliem testium.
glmlios fabrefieri. Proplcr quein obicem a viis noslris amoveiitlinn,
Nunquid idco el sicas el pila duplicalam lorirnm Doniinus in luxu ct supcrfluilnle vestis duo repse-
perforatilia Mla. Stcut cniin primo pruilentia ho- hentlil In Evangelio, scilicel inotlitiem et super-
uiinis bene contm mnlitiam hostiuin simplices gla- hinui, diccns : < Quid existis in descrliim vidcre ?
dios iiivenil, ila ct indiisiria ejus coulra 'crebrc- Aniinlinein vcnlo agilatam?Prophelam? Eiiam dic»
scentem et duplicaiam uialitiam gladios arcipitc-, vobis, pliisquam prophetam. > Sed < quid exisiis
ct alia arma excdgitare ct cninpouere poiesl. Sed videre? Ilomincm niotlibiis vesliluni? Ecccqui mol-
quid eiit de arlifice loxici? Tolcrari polest, duin lihus vesiiunliir, in dumibusieguni smit (Matth.xi). >
caiiiicinem prirslileril Ecclesi;c se non csse no- Mollitiem igitur vesliuin viiium constat esse, sicut
cilnrum per loxiciiin. Scd ti.-ec in c-onsueludi- aiiGrcgorius (hom. 6 in Evang.), ciim illud ad-
nem deducta, leprehendi et vitupernri vilipeiuli- jiingal Dominus yitio inconslanliic, cuiadjuncta est
lur, ciim Ecclesia cis primo cnicrgcnl biis, dcbe- siiperhia. Cnm cnim corpus de natura, hac molli-
rct reslitis?e, ei lales opiflces amovissc, ne pul- liu non cgeat, quid in vesle molli quniliir, nisi
bilarent. Siipcrfluiiaiein 224 vcr" vcsiinm et spiriiualis nequilia, scilicet superbia et deleclalio
aJtnriun rcrinn rcdargueus Apostolus in I Episi. ad supcrbiain, non ad necessitatem? In usn cilm-
a-l Cor. c i.\, ail: « Nescitis quod lii qui iu slatlio runi unica nianu perculit nos diabolus, scilicet pcr
currunl, onioc.s quitlcm curruut, setl u.iius accipit inoUiliciij; iu usuvestium duabus ct per inolhtii u
 «55 PETRl CANTORIS 8S6
el per superbiani. Veruiiilamen 225 oin"' c'uo« A cessa est, qui elia-m in principio mundi fucruui
pro lempore ci loco, omni religiosp vesci conces- nimis remoti a fine ejus, lalia non curarcrunl, cre-
siim esl, si neccssilas exegerit; pro nulla autcin denics, quia < lnovebunliir i in fine miindi « fnntla-
necessilaie, vel aliquando eoncessiini est religiosis, menta ierra3 (Psal. iixxxi), > usque ad peniijina ejns,
nii splendidis vel superfluis vestibus. Nunc aiilem quantum scilicel descenderiiiit opera peccatorum;
in domibus episcoporum et clericorum snnt qui purgabitur et aer qunnlum asceiuleruut opera eo-
inollibus vesliuntur. Si dicant, quia et ipsi reges runi. Unde quidam ttemensis clericus : Si crede-
sunt, sic quidcm et apnstoli, qui omnia haec < re- reni, inqiiit, %dificatores isti mundum esse finem
pulaverunt, ul ste.rcora, ul CUrislum lucrifacerent habiltirum, non tain aila moles usque in coelum
(Philipp. m). > Mollitiei aiilem et superbite veslium erigereliir, non fundamenta usque ad tantam abys-
potest atldi lertium reprebensibile in eisK scilicet- suin jacereutur. Iu quo assimilantur giganiibus
sumpttiositas. Unde Bcrnardus : tnrrini Bnbel sedificantibus, contra Duiniuum eui-
Chisimus ascendii, et vestitura potenlis. tentibus. Uude etiam limeant, ne cum ipsis <dis-
Xartrix et spolw non leviqre bever.
Et buisw praldo Sabelus. pergantiv a facie terraj (Gen. xt), > id esl Ecclesiae,
His peliiDus, et aliis animnniium, nobis barbns arli- 15et deinde < confundanlur > in gehennae igne. Sed
ctiam propter hanc superfluitatem et sumpluosita-
fieiales, ut larvati inccilainus,. comparamiis, abrasis
lem domorum,. murorum, minor est hodie pietas el
nalunilibiis, propier molliiiem, eflcminalioneni, ct
in paupefes. Minus cnini siiflicinitis aliino-
luxurinm, cuiii merelriciiis nitor, habilus bisirio- erogatio
nicus vel regius appnratus, uon deceal humililntcin, niai eorum, et bujusmodi sumplibus supcrfluis. Ilem
non congruatChristiano. El philosophus ait : Placel' Isaiir, cap. LXVI: < Ccelum sedes mea, tcrra antem
scahellum pedum mcoriun. Qux esl ista doinns
quidem niibi, quod hanc ambitiosam supcllectilem
iuexorabili odio persequeris. quam aidificabMisinihi ? Et quis est isie locus quie-
tis inese. > Itcm Ilieronymus (ep. 11 ad Ageruchiam):
CAPUT LXXXVI.
Conlra superfluitatem cedificiorum. Scio, inquit, populos esse, scilicet Megarenses, qui
sic :edificant vclutsemper victuri; sic auiem com-
Sicut in vestium el ctbariorum superfluiiale et
cduni et bibunt, velut cras moriluri, diccntes:
ctiriositalc, labor tiniura?in ctilpnm vertilur, et re* <
Comedamus et bibamus, cras enim moriemur
in viiium cadii, si carol arte: sicet in superfluilale,
curiosilale el sumpluosilalc sedificiorum. Inluere (Isa. xxn). >Itetn : Paulusprimus eremila in crypla,
sive in hypogeo et subierraneo habitabat, pastus ab
cnim quantum rccessiim sil a simplicitale anliquo-
riini in construeiitlis doinibus. Legilur enim quod Q angelo quotidie dimidio pane. De cujus sanclilale
Abraham prima credendi via in casulis tanlura ba- audiens Anlonius pater ercinitarum et archinian-
bitavit, non habens eiiam pnssum pedis supcr ler- drita, eum visitavit pulsaiis ad ostiuin ejus, il!e
rain. Qui tenieria sua fixil inler Betiiel ct Hai, sictit veroferam vel lupum puiabnt csse. Tundcm.per
. divinam inspirationem revelntum cst ei quod Anlo-
pcregrinus viator et non mansor, 11011civis, qui in
culmine lccli sui, hoc est in casula tccia culmo re- nius csset, cujus nomen prins ignorabal, cl ail:
Bene veniat dominus ltieus Antouius; et osculaii
cepit angelos hospiles (Gen. xii). Similiier Loi et
Noe in lentoriis habitabant (Gtn- xwu). Quidani suiit ad invicem. Quibus simiil comcsturis, angeliis
ctiani aniiqiioruni, in cavernis peirarum, alii iii iiitegrum panem aliulit. .Quo an-epto e regione,
corlicibus et concavilatibus arborum, a quibtis visi scilicel pcr frusla el parlss opposilas, ul sic amhn
de eo comederuiu, prajhnhita
egredi, a quibusdam orti esse ab his fnbulose pula- frangereiil; postea
bantur. Eliseus, non proprium, sed niiemini habtiil sancia conlentioiie de divisione ejus ei beuediclione,
a qua utcrque reliqiium vc'.uit sicutmajorem pncpo-
hospiliolum, quia vidua quatlain sibi commoJa-
aulem plurimas qnsesliones proposuit
lum, in. qtio habebat connaculuni, et in illo me.-su- nerc. Pnulus
ct hnnc inseruil quaerens, an
lam, leclulum et canilelabrum (IV Reg. iv). Hoc " Autonio, inter quas
etiam uon commulabal divertcns atl aliud bospitiiiin, ndhuc cessaret idolulatria, obstinatio Judaeorum, ci
an Cbrisliana religio, rilus gentiiim in xdiliciis
jam memor ei cuslos illius proecepti evangelici : < lu
imiiareiur, tlicens : Surgunlne atlhuc
quamcunqne civilatein introieritis, quxrite quis in sumpiuosis
ca dignus.sil, et apud illuin manelc, nec inde cxea- turres, et propugnacula, et palatia, et lain alia cl
tis (Hutth x}.> llem : Cum sumptiiosa asdificia Roniae?Qui ait : Ila. lile vero
Terra malos homines nunc educet, atque pusillos, flcns amplius linnc superfliiitntem deplnnxit, con-
(JUVEN.,sal. 15.) questus homines lantae vanitali deditos, cum Chri-
Et non tantum slaiura, sed et ditituruitale vitaenobis stianorum deberet esse ad iuvicem coboi tatio di-
abbrevialae superfluiiate multiplici, et pro pcccatis centium : « Non babemus bic cerlam mansionem,
noslns, cuin 226 el'am 'nes s.-eculorum, et con- sed futuram inquirimus (Hetr. xm). > Item : Impera-
summatio in nos devencrinl, qunuta dcmenlia, tor quidam cuidam eremitae : Cur, inquit, sic coan-
quantusqueexcesstis cst, nos ita esse solliciloscirca guslalum et commensuratum esl bospiliolum luum
molein, et curiosilaiem.clsuiupluosilatem domorum corptisculo tuo, ut illud nec in iola uno superel nec
a?(lificandarum; sic, quasi ntinqua-mperilurarum, el excndal? Cui ille : Suflicil 227 "«c homini niori-
maxiroe cum aniiqui, quibus diuturnior vita con- turo, ut semDer memor sit saniei btisti sui, ut ex
 257 VERBUM ABBREVIATUM. 2KS
enilem necessitate se credat jnm quasi cssc mor-- A caplivonim. Iicin : E.iam in eeclesi"» eonstrucndi»
liium, qua scit se essc niorilurum ; sic prarvenii peccalur. Ciim eniin -cnpita earum humiliora ess
sepiilcium ineum, ct quasi me prxsepelivi; ct ad- debercnt corpnrihus ipsarum pro mysterio (quio
jiiuxil: Melius cl tutius prosililur in coelnm tlc lu- < capnl nostrum, Chrfclus (Ephes. IV), > scilicet bii-
gnrio qiiam de palalio. llcm Dominiis in Evanpjelio:; milior esl Ecclesia stia), nlliorn iiunc erigiintur.
i Vulpes fovcas habcnt, cl volucres cooli niilos, Fi- Hanc. cliarn liipliccni siiperfluiialcin 228 gentilis
litis nulein homiuis non liabcl uiii cnpul suum recli- pbilosopbus rcprehcndens, nit:
nel (Malih. vui). > Ecce quia modicilns et humiiilasi Huic eptita! vicisse famem snmmique penatet
Chrisli docet nos tlebere esse conlentos lmmilibus Submovisse hiemem tecto, preliosaque veslis,
llirtam membra super, Romani more Quirilis,'
habitnculis, qui < non babiiil ubi eapnt rcclinnret' Indnxisse togam. - I. ll.)
(LUCANUS,
(Luc. ix), > nec ergo ubi deanibulnret, ubi glorinin1 Ilein Psalmisla : < El rcliiiquenl aiienis divilias
suam el se dilalnret. Et nos crgo ne simus vulpibus' suas, el septilcra eoruni, domus illorum in aclernum
/olosis ct futidis simiies, ne diaholo viciniores ei1 (Psal X-LVIH), > boe est diu videlicet, usque ad rfi-
inferis, ne signum absorptionis noslrac cum Daihnn1 siirreclioiiem. Cum ergo diutius sit tihi habitandiim
el Ahiron oslcndamus (Num. xvi); neqnnqunm aedi-' _ cuin vcrniibus iu sepnlcro, quam cum hominibiis
ficemtis in visccrilws lerroc usqtie ad pcnitimn ejus, in terrcna domo, si allerum
magis ordinandtim,
scd nec in aere, depulato (lannouibiis in carccrem 1
eiigendumetsunipltioscconstruendiim relinquo; illtid
iisque ad jiiilicium; nec illis, per snpcrhiam '
seJifl- qiiitlem magis videlur, in quo libi diulius esl mo-
cantcs, vicini et < socii siniusi dacniomim < cl stru- landuin, de quo constat, duia vitium est illud su-
Ihionum (Job \\x),t sed snpcr terrani lerreslres, '
pcrflue conslrui et ornari. Unde poela:
scicntus qnia de lerra tr.insiiuri surnsis, fuluri c02- Ccelolegitur qui non habel urnam:
lestes ct secundiun corpus, et seciiuduiii nnimam; (LUCAN.,lib. vn.j
cl mnxime ob lioc quod scriptum cst: < Coelum coeli Facilis jaclura sepulcri.
Domino, lerram aiilcm dedil filiis homimini (Psal. (VIRGIL.,JZncid. ii, 616.)
cxiu). > Sepelil natura relictos.
licin : Pnr.hiius pralato : Quid sibi yult isla alii- (MOECENAS, lib. xv.)
lndo domormn veslraruin ? Quid lurres?. Qtiid pro- Et Gregorius (Morat. c. 57): Siunpiuosa et ornala
morluis siinl poiius in aiigmentuni sup-
pngiinciila in eis? Non mngisin his eonlra tlinbolum scpulcra
nilus eris, sed vitinior. Ilem : Hanc Iibidinem plicii quam in reniedium. Est autem hominis pri*
a-tlificandi deteslanlur palalia principum constructa ,C mum scpulcrum, corpus proprium. Unde : < Dor-
ex laciymis el rapinis pauperum. Monaslica aulem niicntes iir scpulcris (Psal. LXXXVII). > Secundum:
vel ecclesiastica sedificia erecla ex fcnoribus ct Terrennm habilactiluin snper lerram vel in lerra.
usuris avarorum, mendaciis deceptionum el de- Tertium erit ignis purgslorius. Quartum paradisus
ccplionibiis meudacioriim, prsedicaloruin, merce- vel infernus. Ne sis aulem magis scllicitus circa
nariorum, quae ex male part.is conslrucla saipe sirncliiram et ornalum terrenao domusquam corpo-
dilabuntur, quia : ris proprii, qnod modico lcgttur in quo eliam re-
Non habet evenlus sordida prmda bonos. surges, <cum hoc mortale induerit iinmorlalitalera
(OVID.,eleg. 1.) (l Cor. xv). > Non assimileris arie Daetlaloin a?di-
Item : Exemplum sancti Bernardi flenlis eo qtied vi- licanda donio, non giganlibus altitudinc (Gen. x\),
deret luguriola pastorum tecta culmo, similia casuiis non Salomoni sumptuosiiale (/// Reg. vi). Sed cur
prislinis Cisterciensium tunc babitare incipienlium non Salomoni sapienli? Quia non modo sicut olini
in palaiiis slellalis ct muratis. Sed et pro hoc talia npprobantnr, quando scilicet sanguis pecudum
morbo sedificandi soepe ipsi religicsi, sictii ct alii, " erat redcmptio pcccatorum. Ilem psalmo LXXIII:
inslrumenio suae ofTcnsionis puniuntur. Constructio < Rcspice in testamenlum ttinm, quia replcti suni,
enim pulchrarum ei amplarum domorum, invitalio D ] qui obscurati snnt lerrse domibus iniqiiitatum, >'cl
esl siiperborum hospitiim. Etiam grangise" eorum rapinfs , mendaciis, et furlis, orogandisquc panpe-
pro munimine sui saepe ineaslellanlur, quas eliam ribus conslritctis. Ilcm Ilieronymus de exitu sanctai
nc amillnnt, saepe veritalem celant, et justitiam Paula? (epist. ad Eustor.hium, De obilu Paulae) : No-
Dei omillunt, non audenlcs mutire contra principes, lcbai, inqiiit, in his Inpidibus pccuniam effundere,
eo quod lihertalem suam, de qua dicilur: qui ctim terra et saccnlo transiluri sunl, scd in vivis
Cantabit vaeuus coram latrone viator, lapidibus, qui Voi.vtintur super lcrram. De quibus
(JUVEN.,sal. 10.) in Apocalypsi, ex quibus magni regis evsliiiilur
amisernnt, pro diviliis granginrum et agrorum suo- civilas. Ilem idcm epist, 30 (cnp. 21) : Qua voce libi
rum, penniltentes sibi acdiflcari dormitoria et re- expbnam Salvatoris spelimcani, et illud pncsepc, in
fectoria, a raptoribus et feneratoribus, in signum quo iiiraiitulus vagiit? Silenlio magis qnam infimo
et memoriale selernum avariti.ne ipsorum. Sed nec scrmone honoranda sunt. Verumiameii ubi circa
id fleri pati debercnt ex pecunia propria virorum b;ec sunt l.Uaeporlicus? Ubi 'aiiratn laqucarin? Ubi
konorum, setl adhortari cos ul polius ista conver- domus niiserortim pce.nis, et ilamnatornm labow
irrcni in aljmaniam paupcrum, ct redcmplionenr vestiuc? Ubi ad instar palatii , privalorujDB 8K-
859 PETRl CANT0RIS 860
struclae ,basilie:c ul vile corpusculum liominis A slrandis avarissimi, lefhargici, ct somnolenli, ef
prciiosius inainbuld, ct quasi iniindo quidqiiain pigri. Dc cujusniotli poeta ait:
possit esse ornaiius, lecta sun magis velit aspi- Servorum venlret medio castigat iniquo,
t-ere quain cosluin? Bethlehem (Matth. n), in Ipst quoqne esnriens, neque enim omnia siislinet un-
parvo foramine ternc naius est Conditor ccelo- carrutei
[quam,
riiin. Ilic visus a pasloribus, bic tlenioiislialiis a Mucida panis coutumne frntta,
(JUVEN.,sai. U.)
slella, hic a magis adoratus (Luc. u). Iicm Jere- Qui de Inna• capriua ct pro nihilo, litigando ohjur-
inias, cap. xxn : « Vas qni auliflcnl doiiium suain gnt servos
229 'n injusiilia, el coenacula sua no.n in judicio. Nec puupertaiem levei altoilatve propinquum.
'
Amicum suum opprimct frnslra, el mcrcedcm cjus (CATO.,15.)
non redtlel ei. Qui dicit : ./Etlifieabo mihi domuni Vitium nulem prodigalilatis sugillat Dominus in
lalam cl coenacula spaliosa, qui aperit sihi feneslras, Ltica, indueens parabolam de lilio prodigo, qiii
el facit laquearia cedriua pingilque synopide. Cu- vivendo luxuiiose consumpsil bona pntris, quibus
jus oculi et cor nii avaritiam et ad calumniani cl ad consumplis in regionc longinquapavilporcos.pasliis
consiimniatioiiem mali operis. > llem philosophus, et ipse de siliquis porcorum. Repreheiiditur antem
locutus tle dilalantibus fundos cl agros, adjungil: " iu eo prodigalitas ternporalis pecuniac, quam con-
Nunc vobis loquor, quorum anque spaliose luxuria, sumpsit pro temporali concupiscentia sua, slcut
quain illorum nvarilia diffundilur. Vbbis dico hoc : Esau vendens primogenita sua, et bencdiclioncm
Qiiousque nulluserii lacus.ctii non villarum vestra- pnlrispro lenlicula rufa (Gen. xxv). -Sicut eliamnli-
rum fasligi» iminiiieani? Niillum flumen, cujiis non quis fidelis dans pretium inaestimabile, scilicel
ripas ludificia nosira praelexani? Ubictinque scaie- Chrisli, el ihesauriim niirabilem absconditum «in
liunl aquarum caleniiiim venae, ibi nova diversoria vasis fictiliiius (// Cor. IV), > scilicei animam. fa-
luxuriae excilabuniur. Ubicuuqiie in aliquem sinum. ctam < ad imaginem Dei (Gen. i), > proftimo, somnb
litius curvabittir, vos protinus fundamenta jacilis, el timbra. Reprehenditur etiam in co prodigalitas
non conienli solo, nisi quod nianu feceriiis. Cum nalurae, et prodigaliias gratise. Descciulit enim ab
multa actlificnverilis, cum ingentia, lanien et siugiila Jerusalem in Jerlcho, el incidil in lalrones, qui
corpora estis ei parvula. Quid prosunt multa cuhi- corruperuni ineoiiatoralia, spoliando cum graluiiis
lla? in uuo jaceiis. Non esl veslrum ubiciinque non (Luc. x). Ilujiismodi eiiani homines designati sunt
cslis. Hein poela : per hacmorroissam, quae cxpendendo fcrc omnia bo-
Nidlus in orbe locus Baiis prwlucet amisnis. Q na sua in medicos, non poterai curari antequam
Si dixildives lacus et mare senlit ainorem veniret ad verum nietliciini (Matih. ix). Fiunt autcni
Feilinantis heri, cui si ritiosa libido prodigi ex causis pluritius. Quidain ob libidinem
Feeerit hospitium, cras jerramenta Theatium a?dificandi, etaliassupcrfluiinles el ebrielalcs. Alii
Tollelis rubri.
' (HORATIUS, lib. i, epist. i.) oblibidinem coeundi, <el bona lola feruniuradCya-
ncm, > quae lacrymula una nbsorbcl luxuriosum,
Iteni Juveiialis (sal. H):
faslidicns apud eum cibos delicatos; cmn domi ni-
jEdificator erat Centroniits; imminuit rem.
Vregil opes,nec parva lamen mensttra retictm grumetmucidum panem,cnm beslerno jure ligniial.
Partit eral, toiiim hunc turbavii /ilius ameus Et Juvenalis :
Dum metiore novas attollit marmore villas.
Qua; bona donavit prar,epibus, et caret omni
ltem llieronyinus (epist. ad Ilclicdorum De laude Majorum censu.
vitte solitariw): Decet, inqtiil, poenilentein el ma- Alii ob gulani. Untle Horatius (lib. I, ep. 15):
xime clauslralem morari, non dicn in domibus,.im- Vt rebus maternis atque paternit
plis, sed in tloniiciliis, id esl in ciliciissive parieti- Fortiter atsumplis Vrbanus ca.'pithabtri,
domus non sed simililudineni el Scurra vagns, uon qiti ctrtum i ra-sepe ttntret,
nis, qnae sunt, ye- Imprantut, non qui civem dignoscertt hotte.
sligium doinorum habcuiia.ul coauguslatiissoipsum i 1* Quaiibet in qutmris onprobria fingere twvus,
recolligat, ncc ad illicita extendat, memor uteri 231 Ptmiciet et tempestat baratlirumque macelli.
virginalis, in quo clausus et «oangiistatus fuit Do- Alii ob ainbilionem digr.ilalis vcl fainx :
niiiius, tandem in pracsepiolo posiius, in palibulo, Tanto majqr famce sitis etl qttam
deinde in sepulcro. Unde Daviil: < Siniilis faclus Vfrlutis. Qtiis enim virlutem amplectitur ipsam
Prwmia si loltut 7 palriam lamen obtuit olim
sinn pelicano solitiidinis, factus sicui nycticorai in Gloria paucorum, et laudis litiilique cupido.
domicilio (Psal. ci), > sivelnparielinis. llem Isaias,> Exitus ergo quis cst famae?
cap. v; Levii. xxvi; Habactic, u; Ilein Isains, xxvi,i Vl puerit placeat et declamatio ftas.
et Daniel, cap. vm. Alii ob exciisaiionem miseria» ct peccati sui
230 CAPUT LXXXVIl. histrionibus el intlignis ctiam danles, ut dicatur dc
Contra prodigos, qiti male acquirunt, et pejus ex- eis : Nibil negaiil quod rxigatur ab eis, scd nihit
pendunt. danl nisi exigatur. Ergo nihil dant viro beno el
Plurimi, sicut in icdificando, cl expensis supcr- honcslo. De quihiis eiiam dicilur : Aiiruni csl ubi,
fltiis sunt prodigi, vigilantissiini, et cbrii : sic el ini el a quibtis accipianl qu.-c expenthinl, ctiin verius
piiscausis et neccssitatibus .quoiidianis- snbmini- diccrelur: Mirum esl ubi, et in quse expcndani,
Iiji VERBUM ABBREVIATUM. 202
«jeia;accipiunt, et a lot rnpiuiil. Male enim acci- A } flagilia, iterque suum non dirigenles ad Dcum. U
piunl et pejus expcndunl, quac mcliusca servnrcnl, orbe circulari movcntnr, de vnnimie in vaniiniem,
nt essenl solvendu his n quihus rapucriint. solliciii circa superflua eliion itcccssnria, non con-
Alii ob negligenliam vel inscicnliam, qui profu- lenii friiibus nalurac vel graiia», ct itlco non perve.
sores siioruni fiiuii, peiiiorcs alienorum. Gencra- niuut ad oclavanrbealilniiinis. De bis sic loquilin
liler enim prodignlilalem comitnnlur cupitlitns, S.ilomon Parabolannn, cap. xx (juxla LXX): « Veti-
iivaritia et rnpina. Undc.poeta : lilalor inipiorum rcx sapiens, immitlit eis rolam
Qumcunqtieprofunda nialoriiin.i qui < semper sunt discenlcs, d nunquam
Traxit avarilia, luxu pejore refundit. ad perfcclioncm scienliue pcrveuienles (// Tim.
(CLAUDIANUS, De'bello Gildonico.) HI) ; > semper lahoranlcs et inaniier opcranles, et
CAPUT LXXXVIII.
nunqiiam quicsccntes, quia : < Pur semitam vi;,i;
De sancla prodigalitate. non amhiilanl, sed vagi grcssus eorum, et invcsti-
Esl lamen qii;cilaiii sancta prodigaliias, qua quis
nnimam datpro Chrislo. Unde : Aniniaeque magnae gabiles (Prov. v).> llem Isaias, cap. xix : < Iin-
misciiit Doniinus,> id csl permisil, < in mcdio
prodigum Paulum. Tu ergo, non siciit prodigus des
cl cupias quodconqiie necesse esl pro virihus luis, I iEgypti spirituni verliginis, ct crrare feccrurl
./Egyptum in fimni opere suo, sicnt crrat ehrius et
nihil autem supra vires. Unde Tobias (cap. iv) : vomcns. El non erit
Motlicum habcns, niodicum tribue. ^Egypio opus, quod facint caput
clcnudam incurvantem et rerrcnanlcm.>liein ideni,
Keliri se quemque suo moditlo, ac pede verum est.
cap. Ltii : J lmpii autem qunsi mnre fervens, tpiod
(HORAT.lib. i, cp. 7.) quiescere non potest, > elc. Iicm David (Ptal.
Ruccw : < Et percussil eos in posteriora, oppro-
Noscenda esl mensnra suw, speclandaque rebus LXXVII)
In sttmmis, minimisqne; eliamcnm piscis emeltir, brium sempiternum tledit illis,> ut Philisthajis (/
Nec ctipias mutlum cum sit libi gobio iiinlum Reg. v). Dum cnim < amplexantur slercora pro
In loculis. croceis (Thren. iv): > et arcam, id csl lidem el Ec-
(JUVEN., snl. II.)
Nc fins ctim his colalotium laclis libi rclineus clesiani Chrisli poslponunl lcmpornlibus, umbrali-
taulum sordes peccntorum, ul pecunin nd alios liter tanlum scrvicntes, el diligentes mures cbul-
lientes de lerra, id est curae et solliciludines tem-
devolvalur. Nc r.ipias, ul muitos venires pascas,
cum unicura haheas venlrein, cl sccundiim nam- poralium, corrodunt exlales eorum ; quia viscera
ci bona inlcriora corum vel currumpiint, vel con-
ram modiro conienlum.
„ siimunl. Ili aulem tcslamenlum Dei babenl, non ut
232 UAPUT LXXXIX. <
Conlra se immergenles in lemporalibns avide. juxla illutl vivant, sed ut illo curiosc vanitates
- Prodigos etiam, sive in. xdificiis, sive in vcsic, 233 S1ias prxtcxant. Quod statuenics juxla Da-
sive in cibariis vcl qiiibuseunque supcrlluis cxpcn- gon (illm! tanltmiiimbratililer, el pro lemporalibus,
sicut et aeternis observanles) corrmiiil ciim Dagon
sis, et in curiosa, vana et non neccssaria doclrinn,
mnxime sesc immergenles in lempornlibus rcdnr- (/ Reg. v), cum idolis et vnriis vanitatibus suis,
amputalis sibi capitibus. < Verbum auteni Domiiii
guens Prophctn, nit: <tn circuilu impii ambulanl;
secundum altitudinem luam muliiplicasli fllios ho- manet in seternnm (Psal. xxxn).i Ilos turpcs
niinum (Psal. xi),> non dxmonum. Et ilcrum cis Moyses turpibus comparal, qui tcmporalia isln,
velut stercora in auro viiuli conflaiilis redacio in
imprecans, addit: < Deu» mcus, pone illos nt ro-
tam, el sicut siipulani antc faciem venli (Psal. ptiiverem (Exod. xxxn), daloque illud silienlihus el
ndoranlibus in potum, immundissimo flmo sierco-
LXXXII) ; > ut sint leves ct inconslantes, sicul
arundo agilalaomni vento doclrinoe. Hi similcs suut ruiii, el fumo urinae, condemnavit.
filiis Isracl oflendenlibus Deum, el obhoc consuni- Qunsi diceret eis : Stercora silistis, stercora bi-
pserunt quadraginla dies <in ilinere irium dierum, " betis ; aurum silistis, aurum bibetis. Ili eiiam si-
circa montcm Seir {Exod. m), > nec intrnverunl milcs sunt < uxorj Lot egressse de Sodoniis (Gen.
terram promissionis, scd filii eorum (Deut. n). Sic xix),> el dc flagranli cupiditaie lerrenorum; deinde
etisti ocstro temporalium agilati, non quiescunt, < respicienti retro,> per mundannm cupidiiaiem,
sed verliginosi ct epileptici, < cum impiis in circuiltt < et versa est in statuam salis.» Assimilanlur ctiam
ambiilant (Psal. x\),t a vanitate in vanitalcm, non < mittcnti manum ad aratrum, scd rcspicienies re-
attendentcs quod < una lantum a Domino pclenda tro, iion siint apl-i regno Dei (Luc. ix).> lli similes
(Psal. xxvi)> silet requirenda, quod < non sil qui sunt comprchendeniibus Doininiun et neqneunlibus
faciat"bonum,>quousque vcninlur < ad unum (Psal. mnjeslatcm ejns suslinere, corruiinl rctro in fa-
XIII),> quod viam eunti nliquid sil extrcmum, crror cies suas, qui impraegnali el impinguati stercori-
aulcm iiiimensus. li etinm similcs sunt dinbolo, bus lcmporalium, noluiitca cgercre iu nsus neces-
« qui circnil qtiareus quem dcvoret (/ Petr. n).> sarios. quibus lerra fecundctur, sicul nec Jiidsei in
Ili sunt lunalici el lymphntici oblnli nd ciirandiim Sabbato, nisi cooperianl ; < scd piilriierniil velut
Drtmino (Matth. xvu), qui modo cadunt in aquain jumciita iu stcrcorc suo (Joet. l). Dispcricrunl in
luxurix, modo in ignem ira?, cupiditatis, cl alia Endor.i id cst in fonle propngalionis : < facti sunl
 365 PETRI CANTORIS lc'4
ut sicreus terr» (Psal. LXXXII),»qni sicut upnpae A ln corda ipsorum, et arctis eorum confringatnr
iitdiircant in stercoribus suis, et ideo « stercorlbus (Psal. xxxvi).> Unde Augusttnus : Qtii vult noeere
bouni lapidandi (Eccli. xxn),> in qnibus stercora proximo, similis est ci, qui atlenlal alium percu-
lemporalium generant stercora peccatorum, sierco- lere gladio, quo prius se ipsum transverberal. Ilem
rlbus pccnitenlialium satisfaciionum nmovendorum. Parab. c. xxvi : < Qui fodil foveam, incidet in i*amt
Item David : « Et labescerc fecisti sicut aranenm el qni volvit lapiiiem revcrtetur ad eum.i Unde
aniniam ejus, >eic. (Psal. xxxvm.) Aviditas tempo- Eccli. c. xxvu : < Qui in allum mittii lapidem, su-
raiium liomines facit nraneas. Aranea vermis cst per cnpul ejus cadet, et plaga dolosa, dolosi dividet
pulridas et vcnenosus, qui devorat muscas, til vulnera; et qui.fodil foveam, incidet in eam ; et
texai inntiles telas, quns texendo sese eviscerat. qui statuei lapidem proximo, offendel in eo; etqui
Sie ol quidam araneac sunt, « devorando, tit escam laqueum ponit alii, pcribil in illo; facienii nequis-
panis (Psal. xui),> siibsiantiolam pauperum, qui simtim consilium, super ipsum devolvetur, et non
sunt pes mundi, el tantum niuscae, vcl fenerato- agnoscet unde adveniel illi.> Item juxla verjmm
rnm, vel polenlium ; qui etiam sunl muscae princi- Sopieutis : Omnis fraus in se conversa collidilur.
-
pnlitim et mnjorum aranearum : Illi gnrcionum suo- Item Doniiims: < Quse seminavit homo, hxc et
riiiu, vcl hostium, vel adulnlorum aulicorum, ul metet (Gal. vi); et juxla quam mensuram mensi
uunialitur iuslrumenlo suae oflensionis, qoia : fueritis, remetietur vobis {Luc vi).> I.tem cap. xm
Lucoe: < Viri aedificantesturrim in Siloe, ab eadera
Lex non aquior ulta est
Qnam necit arlifices arte perire sua. oppressi. sitnt. > El Atigiistinus (S. Severiaiuis in
(OVID.lib. i, De arle.) scrm. delnnocentibus): Nc rapias bona proximi lui,
quia capiiur esca, et perditur anima. Itcm pcr
« Vae qui prxdaris, quia depradaberis (Jsa.
exempla. Golias gladio, quo pulavil David interfi-
xxxni): >Vaequi eniungis, quia emungeris,et saepe cere, inierfcctiis est (/ Rtg. xvn). Aman in pati-
stipra quod ab aliis emunxisti. bulo, quod paraverat Mardochaco suspensus cst;
Ili sunt equi Pbaraonis, qui ctim sessore suo cui in
pleniludihem poteslatis, et divitiarum pos-
stibmerguntur in mari (Exod. xtv). Talibus dicit sessionem Mardochaeussuccessil (Etther vu). Saul
dialmlus et mundus, < incurvarc ut transcamus (Isa. gladio, quo pepercit Amalecitis conlra praeceplum
LI).> His offeclum esl, ul rarus sit hodie, qui non Domini, interfectus csl, docens regcm ^Egypli pro
meiidicet, nisi fenerator, vel qui certis stipendiis irrigalione terrae, quncsiccilale aruorat.peregrinum
ct redditibus stislentelur. Tntcs similes sunl Atna- „ immolarc pro peregrino, primo immolatus esl (/
lec, hoc est, lingenlibns lerram, qui non tantum Reg. xxxi). Qiiitlam etiam aulicus novum genus
lcrrena Iingunl et comedunt, scd, sicnl bos, ablin- tormenti, quo torquereniiir rci, docens regcm Si-
gunt radicitus, subslanliolns pnnpcrum devoranles cilitt, primo invenli sui poenas suslinuil (Peril-
et rapicntcs ; ob quam rem prohati a Gedeone lus). Unde:
(Jiidic. vn) cxcluduniur a consorlio suo, nc sinl in
prxlio cnm ipso pugnaturo conira Madianilas et Rex Phalaris tauroimbuit tiolenli mentbra Perilli
auctor opus.
dxmones. Torruil, inftlix
Juslus uterque fuit, neqite enim lex wquior ulla ett
CAPUT XC, Quam necit arlifices, arte perire sua.
234 (OVID.Di-arte, lib. i.)
t)e his qui puniunlur instrnmenlo tuas offensionii. 235 ,lem J"xta philosophum (SEN. ep. 83) : Om-
Frequcns est easus malos piiniri inslrumento sux n«s voluplates bominis in singula ejus tormenla
- oflensionis.ul inqiioinjusle proximumsuumpiiniunt, converluutiir. Ebrietas hominem facil stupidum,
punianlur ; in quo eliam Deum oflendunt, oflendan- insanum; gaslrimargia, tibidinosum , pigrum. Et
tur. Uude Psalinus : <Lacmn eperuit ct eflbdit quid plura? Singula fercula, singulos peperere mor-
euni, el incidil in foveam qtiamfccil; convertelur Q bos. Unde hodie nullo genere morboriim scgroia-
tlolor ejus in caput ejus, el in vcrlicem ipsius ini- mns, quia nulto genere vivendi recle vivimus. Tot
quilas ejus dcscendet (Ptal. vn).> Unde Augustinus enim nunc numerabis cibos, quot cocos. Sic cir-
(in hunc locum Psalmi): Fraudator prior et pejus Cumeuntes similes sunt ei, qui ait: « Circuivi lerram
Idctlitnr tlamno innoccnliae, quam proximus pccu- et perambulavr eam [Job i). >Sunt < sicut volu-
niii!. Iiem psalm. IX: < In laqueo isto, quem nbscon- cres cceli et pisces maris, qui peranibnlant semitas
derunt, comprehensus est pes eorum; cognoscetur maris (Psat. vm). > Huic circuilui malo, conirarins
Doniiiius judicia facicns ; in opcrihus maniium sua- est circuitus jusius, de quo dicitur : r Circuivi et
rum comprehcnsiis cst peccator.i Unde Augusli- immolavi in tabernaculo ejus (Psal. xxvi). > Hic
nus : Unicuique sua iniquilns est poena el patibu- esl recius ordo, ut non nisi posl mulliplicem cir-
lum. Iteni psalmus LVI: <Fotlerunt antc faciem cuitum bonum, quis immolet liostiam, vel immola-
nicam foveam, el incidertinl in eam.> Et ilem : tam sumat. Circurnire igitur debemus omnia creala,
« Venial illi laqucus qtiem ignotnl, el caplio np- quin omnia clamani : < Deus nos fecit, ul in iilis
prehendai enm, el iu hiqiieum cadnt in id ipsum laudetur. > Undc et ad laudem ejus, fere in synaxi
(Psal. xxxiv).i Et ilcm : < Gladius coruni inlret Matulinali, id est in fine Matutinoruni et Psalmo
 £65 VERBUM Aj>BBEVIAtU.M. 'W*
illo « Bcnedlciie, > etc. invilantur. Circuire eliarri A casliiate, quoad opera exlciiora. Unde et Ecclesia
dcbemus bcneficia crealionis nostrac, quia « ad constal ex personis mullarum facierum < circumdaia
imaginem el simitiludinem Dei creati siimus (Gen. varietale (Psal. XLIV).> Hi dicere posstmt: < Signa-
i). »' Bjneficia eiiam recreationis, bcneiicia sacra- luiii est super nos Itimen vulttis lui, Domine, dedisli
mentorum ecclesiasiicorom, mandata neeessitalis: Iaelitiam in corde itieo,[Psal. iv). > Consisiil. ettaih
_« Quia tunc noii confundar, cum perspekero in om- haec facies in ojieribus et impletione niandalorum
nibtis nrandalis luis (Pstil. cxvm). > Consilia etlaih fejtts. Cujus haec stinl signa : « Qiii est CR Deo,
persecutiouis : hoc verbuin etiam Apostoli, quasi verba Dei audit (Joan. vm); si quis diligit mc,
tripiiccm funicoliim : « Sobrie, jusle, ct pe (Tit. mandata mea cuslodit (Joan. xiv), > quia : Proba-
ii). > Exempla sanciorum, prxmia seternaereiniuic- lio dileclionis exhibitio est operis. < A fruclibus
ralioiiis, supplicia aetcrnoe damnalionis. Singula enim eorum cognoscelis eos (GREG.hom. 30, in
etiam genera peccalorum et singuhi generum ; siri- Evattg. Matth. vn). > Et Apostolus ail: « Qui au-
gulorum etiam peccalorum circumstantias illa ng- tem sunt Chrisli carneih sttam crticifixerunt cuni
gravantes; omnia etiam tempora ct status vitae vitiis et conctipisccntiis (Gal. v). > Cpnsistit etiani
lioslra». Unde: « Recogilabo omnes annos meos, liaec facies ih cousiliis, quse adimplent viri compe-
in amaritudine animse meoe(Isa. xxxvmj. > B diti et clauslrales; sed clerici habitu miiiieSi scr-
CAPUT XCI. mone bistriones, opere el geslu merelrices, occu-
De multiplici facic hominis. palione curarum temporalium sasculares , in qua
Hnjtismodi circuiliis maxime beneficiornm crea- harum facierum Deum sequunlur, vel in qtio habiiii
iiouis et recrealionis nosirae, nos invitanl ad dile- resurgcht, qui in nullo vivunl t Tonsuram quidem
ciioiieni DeK scrvant, scd ob gloriam, vel vcnaliiatem, et alii
Sicut cnim leslatur Leo pnpa (serm. 2, De resur- quidem aliis latiorcm, qui saepe hanc libertaiem
reciione) : Magnus fuissel homo, si permansissel m clericalem siimunt ct scrv.tnt in munitioncm ct
CO',in quo feciteum Doininus ; major esl si perma- conservationcm tcmpbraiium. Cohlra quos Aposlo-
net in co, ih qiio refccit eum. Fecil eniin euin ad ius Ioqiiens, ail: < Tahluih ne dedefitis liber.ialem
imrginem in facle nalurae el simililiidiiiem suam ih vestram in occasioncm cai-nis (ibid.). >
facie graiiac. Est aulein multiplex facies homihis: Est et hiuitiplex facies culpae; verumiamen
scilicet facicS naturae exterioris, qtia eiiam quodam- < imngincm ipsorum Deus ad nihilum rediget (l'sal.
modo homo assimilalur Deo. Un.le : LXXII).> Est ei facies glori:tt qtiae dabilur nohis»
Pronnqne cum spectenl animalia cwlera lerram, Q quando < Hoc mortale indberit immortalilalem, et
Ot liomini tublime tledit, coelumquevidere hoc corrupiibile ihducrit incorruptionem (/ Cor.
iuttil, et erectot ad sidera lollere vultus.
i xv), quando renovabitur ut aquilae juvenlus lu.-i
;
(OVID Metamorphot.) >
Uude et B. Martinus oculis ac mahibus scmpor iii (Psal. cn). Sed fafcies culpoe, faciem naturx cor-
ctelmn inteiiiusj clc. (S).PauIus primus treniila (4) rumpit, faciehi graiise perimit, iacicm vero gloriai
ab Amonio invenlus esi ereclus, el quasi orans subtrahit. CAPUT XCII.
^-
£?$
ntoriuus. Viuceniius in lormeniOj 'semper ercctis De commendatione fideh
luminibus aspiciebat in ccelum. Ilanc 236 faciem /^*v /$
Faclem gratiae et virtuium incbdal fides.^Crt!«
el erectionem nalurae, maxiiiic deturpal fotnicalio. Prudenlius:
« Qui enim fornicalur, in corpus suum peccat V^A'
Prima pelit campum dubia siib iorte dttelh&tfc
(/ Cor. vi); > quia illud commaculat, quia animam, Pugnatura fides.- ^5i£
niicillaiii corporjs facit, ut non liceal ei in opere 237 Siciit enim aliquis slrenuus miles intcr ca>-'
iilo aliud cogitare el aliud senlire. Ila absorbelur, leros, primos facit insultus in hostes consertos, sic
ut facies hoiniiiis quasi in faciem quadrupediim fides, prima cupit expugnare castrum vitiorum Ipsrt
couvertatur. Unde et libidi;.osus, sui vel porcb enim propter tria praecipue, primatum el ducatum
n
comparalur, vcl < qui fornicatur in corpus suum habet inter caeteras virlutes, tum quia mater est na-
peccat, > quia contra venustatem et erectionem turae cl gcniiurae omnium aliarum. « Abraham enini
corporis sui* incurvans illud ad lutum. Facie eti.im genuit Isaac, Isaac Jacob (¥atth. i), > id esl litles
nalurse inlerioris hoino assimilatur Deo, ut dile- speih, ei spescbariiatem. Etsi omnessimul confun-
clione nalurali, mansueludine, benignitafe, socia- dantur et habeanlur iii habilu niolus; motus tanieii
litate, el hujusmodi. Est eiiam facies gralix, qua fldei, molus aliarum prxcedit.
prtecipue quis DCo assimilatur habens faciem Quiaenim credo, spero, cliligo, pniiorpro Cliristd,
Chrisli eunlis in Jerusalem. Haecconsistil in virtu- compatior proximoj el bnjusmodi; Charitas eiiain
libus, quae omnes sunl una facies in radice cbari- dicitur mater virlulum, sed nulriturae et informalio-
tatis, eiplurcs in exhibitione et habililale quadam nis. Prima igilur maler earum et origo esl UJcs;
operum. Eininuit eniin Job in patienlia, David in seciinda maier et velut nutrix est charitas. Tiim
liuuiilitaie, Moyses in mansuetudine, Josepli in etiam principalurn habct, quia quadam pia caecitat*
(5) In cjns Vita per Sever. Siilpitiuni.
(4) S. Ilieron. in Vita ejusdeni Pauli. S. Aug. de eodem in sermone.
PATBOL..CCV. 9
 267 PETRI CANTORIS S6»
Cl lcmciitalc fidcs audax ct improba pcnelral, qiia*A Joannis I, cSp v: < Oinne qiroil natoin csl cx Deo
non nllingil jnteilectiis. Credit cnim Deum trinum vincil liiiimlum, ct haec est vicloria, quae vincit
et iinnm, penctrnl ccclos, credil Dominum Jesnm mundum, fides nostra. > liem Aposiolus: « Sine
sub nubilo panis stimi et manducari; quse non in- fide impossihile esl placcre Deo (Uebr. x\). %Et Luc*
telligii, sed eredil tanlum, exuens hic omnem hn- in Act. apost. (cap.xv): « Fide purilicans corda eo-
iiinnam rationem, qua; esl ex causis. Fides enim mm. > Et Dominus in Evangclio : « Omnia possi-
iiou liabet meriliim, cui hiimarca ratio prabct cxpc- bilia sunl creilenti (Marc. ix). > Idcm i « Si habiie-
rimentuin (GREC.hom. 26, in Evangelia).- In qui- riiis tanlam fidcm, ut granum sinapis, dicelis raoro
husdam tamen Ct Credit, et nliqiintenus intelligit; iransplantare, el transplniiiabilnr; dicetis moni»
in oiiiuibus arliculis rcquirens potius fidelia et saua transferre in mare, et iransferelur (Matth. xvu)..»
vcrbn, quam curialia et placeniia,vct philosopbica. Idem duobus cxcis ait Chrislus: « Secundum fidcnt
Unde et Aiigustinns: Malo, inquit, csse inurbanus vestram iial vobis, et statim aperli sunl oculi eo-
qiinm incredulus; malo polius esse agresiis Catho- rum (Matth. rx). > El cenlurioni ait : « Vade, et
tiotis cum Hieronymo, quam curialis hscrclicus cum sicut credidisti, fiat tibi. Et sanatus esl puer ejus
, Sabellio. Ilrcc nullum habet subslramentum, nullam in illa Itora (Matlh. vm). > Augustinus (scrm. "i
iialiiram, a qua babeat originem, praeierquam a sola 8 De tempore): Qnanla cst fidcs propria, si lanla cst
-graiia. Ex solo enim Deo est; caeterscvirtutcs quo- alicna, adeo ut salutem corporis cl priniam gratiam
dammodo a-natura habenl originem. Praecediienim alii mereattir ? El Elizabelh bealae Virgini, ait :
ilileetio iiaturalis dilectionem graluilam, et ila de < Beala quae credidisti, quoniam perficientur in le,
ciCteris ; sic<j.tieiiabcul subslraloriiim quod non fi- oinnia qtiaedicta sunl libi a Domino (Luc. i). > Fi-
iles, et ideo prima est inler eas ; lum etiam, quia des enim peperil Salvatorem. Quia Zacharias uou
cilra alias virlules, miracula etiam rudis operatur. credidit angelo, « perdidil proniptae modulos io-
Unde : « Nonne in noniine mo curavimus infirmos, quelae, etc. > Item Aposlolns ad llebra?os cap. xi:
«t ejecimus daimonia ? > (Mutth. vn.) El i.n Dialogo i Frdcs esl substantia rcruni sperandarmn, argu-
Grcgorius (lib. m, c. 7): < Inveni vas vacuum, > inentiim non apparenliuni. > Ipsa enim est ijyposta-
G. aliis virlutibiis,« sed benesignnlum, > quia cha- sis ct basis oinninm virlulum, omnium bouorum ;
ractere lenuis fidei. Et in Apostolo, prima ad Cor. omnia ctiam contenta in boe capilulo fidem conv-
cap. ini: « Etsi liabuero omnem fidem, ita ul nron- mendanl. Exemplum Ereniilx, qui adtToin prxdi-
les iraiisfcrsm, charitatem aulem non habeam, niliil calione cominendaveral abslincnliam, quod ad bi-
suni. > II.-BCenim ssepe mali eperantur. Propter (-• tluana jejunia et iriduana bomines invilavil, et ob
iinnc priinatum et dignitatem fidei Apostolus, ut hoc fratres rcficientes, eum non invilaverunt. Qui-
snpicns arclfuecius locans eamin fuiidainento spi- bus ille : Quare vobiscum non refectus stim? cnm
ritiialis aedilicii, ad coinmeiidationem ejus ait pri- jcjiinassel nsque ad vesperam. Ctii illi: Ne alind fa-
nia nd Corintb. cap. in :'•«Euiulanientuiu neino po- ccres, et aliud praedicarcs. Quibus ille : Ut siullus et
tcst alind poncre prailcr id quod posilum est, quod indiscrelus praedlcavi. Cui illi : Tcmpera igitur ver-
est Christus Jcsus, > id est fides dc Chrislo Jcsu. bum, ut tu et alii illud ferre possiiis. Quidam uiii
Item ad Rom.cap. iu : <Jtisiiliaautem Deiestper ail: Similis es venienli de inferno. Cut ille : Et lu
lidem Jesu Chrisii, in nmnes et super omncs, qui eunli in infernum, quod pejus esl.
credimt in eum. >El cap. m : < Credidit Abraljam CAPUT XCIII.
Deo, et repulalum est ei ad jusliliam. > Ileni ad De defectu fidei.
Ephes. vi: t State succincli lumbos vestros in veri- Nullius virlulis bodie lantus esl defectus, quanlus
mie, iiiduli ioricam jusliliae, > in omnibus Dgendis fidei. Unde el psalmo ix : « Propter quid irritavit
« sumentes scuium fidei, in quo possitis omnia lela impius Deum ? Dixit enim in corde suo, non rcqui-
ncquissimi ignea exstinguere. > Unde etiam capiti ret Deus, > ut puniat. Etin eotlem: < Dixit cnim in
serpcnlis fides comparalur, quaccaput suum abscon- D corde suo, oblilus esl Dcus: avcrtit faciem suam
dit cl protegit, reliquo corpore exposito vulneribus. ne vidcat in finem. > Cui econlra respondct Domi-
Capile enim illaesonon mortilicatur : sic nec aliquis nus : < Exislimas iniqiie, quod cro lui similis (Psal.
lidcm servans. Elsi enim in aliis cccideril, 238 XLIX),> putando mihi placere mala.quem non cre-
iide tamen firmiter servata reviviscet. Unde Domi- dis ullorem, dum speras, lihique promillis inipuni-
nus: < Estoleprudenlessicut serpenles(Ma»/i.x).> lalcm? Non est ila. Quia 239'" f»l"ro « arguam
EtApostoIusEpistola ad Colossenses:« Nuncautem lc, ».quihticusque lacui, te exspectans ad preniicii-
reconciliavit vos Christus in corpore carnis ejus per liam, el arguendo « slaluam teconlrafacicmtuam, >
inortem : exbibcte vos sanctos ct immaculatos, et id est ostendam lc libi in libro conscientix, et dis-
irrcprehcnsibilcs coram Deo, si tamen permaneatis plicebis mihi et libi, quia modo non vis displicere
in fidc fuudati firmi, el slnbiles, et imraobiles a libi, ul placeas mibi. Hem Hieron. in Orig.: Si pu-
spe Evangelii (Coloss.i).> ltem Uabacuc u : < Justus tares tibi imminere damnum rerum lemporaliiuii,
mcus ex fide vivet. > Et Petrus 1 Episl. c. v: vel corporis supplicium corara judice, quania sollfc
< Diabolus lanquam leo rugieiis circuit, quaerens ciludine et vigilantia circuires advocalos, placares
et
qncin dcvorcl, cui rcsislile fortcs in lidc. » Iteni judiceni, capiando ejus hencvolentiam obscauiis
269 VERRUM ABBREViATUM. 270
rcuncribus, rcdJendo chm lihi propiiium in causa A fundi cstis corde, ut a Domino abscondatis consi-
temporali ? nunc autem in causn nnimx-agenda tor- lium, quorum sunt in tenebris opera, el dieunt :
pes, > reddilurus rationcm eliam de verbo otioso « Quis videt nos, et quis novil nos ? etc. > Item cap.
(Matth. xn), > ante oculosjudicis cuncla cemeniis. xxiv : < Secrelum nieum, > de gloria xterna et
Quare boc? Audi.Quiahoc tiincs ct crcdis, judicium inxstimabili pracmio, <niibi est, >semper anle ocu-
vero summi judicis non limes, nec credis. Vel si los. < Secretum meum, > de igne geheniix et poena
laborares xgriludine corporis, quanla cura advoca- interminabili, < mihi esl, > quod non ntiis nisi
res medicos? Nunc aulem cum laboras morbo ani- pancis. Unde : « Vx mihi, > quia alii hoc secre-
tnx-, cur nonlanla solliciludine curris ad confcsso- tum fidei non habent, < sed prxvaricanlcs praeva-
rem, ad medicos animae? Cur fidem adhibcs diciis ricali stinl, et prxvaricatione transgressorum pr.-c-
medici, et non dictis Christi ? Audi. Quia mendaci varicali sunt. > Ilcm psal. xcm : < El dixeriun:
scdulo ct inutili credis, Cliristo nutem veraci et Non videbil Dominus, nec intelligel Deus Jacob. >
ulili non credis; qui lihi minalur, si ci non obcdicris Quos redargttens Spiritus sanclus per Proplietam,
non tantum amissionem glorix, sed flammam ge- slatim subdit : « Inlelligiie insipicnlcs in populo, et
liennx. Et ille: slulti aliquando sapite. Qui plantavit aurem non
"
Ha I quam sollicilo quisque labore ntidict, etc. > Item psal. xxm . « Quis ascendet in
Octursat medico carnis amore, monlem Domini, aut quis stabil in loco sancto
Dum morbut animw hulla qntrela,
Egressam sequitur larda medela. cjus? Innoccns manibus, ct mundo corde, qui non
(HiLDEBEitT.CcnOman. In incendio.) ncccpil in vano animam suam, >non credendo justis
El liieronyimis (Ep. ad Heliodorum De laude vitat csse prxpnratam gtorinm inxstimabilem, iinpiis
solitariw) : Filles famcm non timel : < Primum prjenaminlcrminabilem. llem, haturale estfiliis Adx
quxrite regnum Dei, et bxc omnia adjicicntur vobis quxrere commoda appctcndo cl viiarc incommodn;
(Matth. vi). > El Ilabacuc c. n : < Ecce qui incre- adeo ul pro ccniori cl majori commo.k>appetcndo,
dulus est, non eril recta anima ejus in semelipso pro ccrtiori cl majori incommodo riiando, sim
(Prov. xx). > El lsaias Cap. xxi: «Qui incredulus prudentiores ct sollicitiorcs; sed niliil cst cerlius
est, infideliler agit. > Et Saiomon : « Viri miscH- lide.necmagis commodum gloria xtcrna, vel majus
rordes mulli inveniunltir, scd virum fidelem quis incommoduni suppticio xlerno. Ergo, qui pro minoi i
invchicl? > El Ecclesiaslicus cnp. n: < Vx dissolit- rommodo, ul pro temporaii conscquendo, vel in-
iis cofde, qui non credttnt Dco, ct idco non proic- commodo tcmporali vilando, est pruJcnlior et vigi-
rfinlur ab co. Qui timenl Dominurn non crunt in- 'C lantior, ci nliquitl cst cerlius fide; ei factum esi,
tredibiles verbb illius. > Ilctn Jacobus cap. n : qi;oI nihil sil ccrlius fide, cum pro certiori el ma-
< Quid proderit, fralrcs mci, si fldcm quis dical se jori, sccundum opinionem suam, niagis sil.sireniius
imbcre, elopcra non habel? >ctc. Nec tantum dcfeclus cl ntlcntus. Ui similes sunt dxmoiilbus, quoriim
litlei timendus, scd et modicilas cjus. Unde Dominns nulla esl fides; cl si fidcs, morlua, habentes fitleni
Petro: <Modicx fidei.qiiare dubitasti?> (Matth. xiv.) in comprehensione, ul tlsemones, qui credunt ct
Et Aposlotus dlcentibus : < Cur nos non possumus conlremiscunt, non auiem jn ricvolionc; et idco
cum ejicere, ait : Propter incrednlitatcm veslram. fides eorum mortun, non esi fidcs, scd simulatift,
Amcn dico vobis, si liabuerilis fidem, sicut granum somnitim, nntrilura, el consiieludo. Tnles < prn
sinapis, diceiis btiic monli transi, el transibit, ct nihilo habuerunt lcrrnni desiderabilem (Psai. cv). >
nihil impossibile erit vobis (Matth. xvu). > Item Iicm, discipuli ad Dominum de modiciinte fidei :
(AUG.De mendacio, cap. 20): Fidescst, quia fll quod < Adauge in nobis fidem (Luc. xvn). Iicm Aposto-
dicitiir, ergo ubi non fil quod dicitur, non est lus: < Qui confitcntur se nosse Deum verhis, fnclis
fidcs. Scd qnare? « Quia non proponit Deum antc aulem ncgant (Til. i), > blasphcmar.lj ct « vcritas
conspeclum suum (Psal. uil); < Non esl limor Dei . Dei in eis non esl (/ Joan. vln). > Plus cnim pcc-
anle octitos ejus (Psal. xni). > Similcs enim Anli- tant, qui neganl opere, quain qui corde vel orc,
chrislo, rum co dicunl iii cordc suo : < Ohliltis sicut magis pcccatur opcre, quam cogilationc, vcl
cst Detis; averlit /aciem suam ne videal in ftnem tocutione. < Nosse atitem, vcl scirc tc, sensus csi
(Psal. ix). Similes aulem Epicuro, ctim co dicunl: consummalus (Sap. xv^>t vi). > jQuanto magis nu-
Ne curarr. 'Deum quanquam mortalia crcdas. tem Deum nosse sensus est consummaius, Innto
Similes etiam sunt Judxis incredulis verbis Doininl, magis ct Deum negare insipicntia est consumraaia ; ,
el dicenlihus in Isaia c. xxn. < Comedamus el biba- sicul: < Dixit insipiens in corde suo, >orc et opcrc,
mus ; cras enim moriemur. > Quibus Deus : t Qula < non est Dctis; > el ideo liujiismorli, > corrupti
rongregaslis aquas piscinx inferioris, el domos Jc- sunt, cl abominabiles facti sunl in sludiis suis, etc.
rnsalem numerastis et desiruxistis ad mtiniendiim Dominus aulcm prospexil super fllios homiuuin de
240 miirnm, ncc su«pexistis ad etim, qui fecil ccelo,ut vidcat si est inlelligens aul rcqu-irens Deum.
aquam piscinx, ct operalorem ejus de JongC non Conlrilio et infelicitas in viis eorum, > cl ideo,
vidislis, si dimitietur lixc iniqniias voliis, morie- quia, < viampacisnopcognoverunl (Psat. LII,XIIIJ. >
inini, dicil Dominus >Ilcm c. xxix. < Vacqui pro- Item I Joannis cap. n : < Qui dicil se nosse Deiinif
 *'« TETni CANTORIS «7*
et mandata ejus iion euslodit, mendax esl. > liem A Dcum Patrem per Dominum nostrum Jcsum Chri-
tertia Epistola: « Qui bene facil, ex Deo est; qui stum, per qncm et accessum habemus per fidem iu
nulem male lacit, non videl Deum. > Iiem Dominus gratiam isiam, in qua stamus et gloriamur in spe
i«i Evangelio Joannis cap. v : « Quomodo polesiis glorix. filiorum Dei; nec solum gloriamur > de spe
vos credere, qui gtoriam ab 241 invicem acce- gtorix, < sed de tribiilationibns, scienlesquod trl-
pislis; el gloriam, qux a solo Deo est non quxri- bulatio palicntiam operatur, palienlia probalionciii,
lis? > Aitgustinus: Quia supcrbia eos excxcai, et prohalio vero spem; spes autem nbn conftindit,
ambitio laudis, qux appelit de sc xstimari, quod quoniam charitas Dci diflusa est in cordibus no-
in so non habet, et super alios se eflerre. Huraili- slris; > sed magis corrobornt el confirmat, sicnt
tas, hxc sola odit, solius Dei quxrit gloriam, qux anchora fidei. Esl nulem 242 sPes certiiudo quae-
ei soli placere appelit. ttein in eodem : < Qui credit dnm procedens cx gralia el meritis ciijuscunqnc.
in me, opera qux ego facio, et ipse faciet; <opera, Igitur in malis non est spes virtus, qui lamcn nnn
scilicet misericordix. sunt filii diilidcnliacvcl desperalionis, quia de nuilo
Unde in canonica Epislola : < Qui credil in Dcum, despernndum est in via, sed nec multum de lalibus
debet sicut ille ambuiavit, ambulare (/ Joan. u); > sperandum. Nuc sunl filii spei, sed medinm qtiem-
qui ail : « Discite a me, quia milis sum et bumilis B dam statum tenenl, dura a piis lacrymis non recc-
cnrde, > eic.« elmajora liorum fnciet (Matth. xi), > dunl, cnles in proposito non peccandi. Unde David :.
miracnla, cum necesse fuerii, el Dominus viderit < Sacrificate sacrilicium jusiiiiop(Psal. IV) > triplcx
expedire. Idem in Luca, cap vm ': < Quod autem < sobric > sciiicct ct < jusle et pie vivcndo ex-
supra petram , hi sunt qui, cum audierinl, cum fpcclr.ntcs bcatnin spcin, el atlveulum glonx nia-
gaudio suscipiunt verbum, ct hi radices non habenl gni Dci (Tit. n), > etc, ct itn < spcraic in Domino,»
diarilnlis ; quia ad lenipus credunt, et in iempore aiioquin prxsumilis. El iterum : « Spera in Domin»
lenialionis recedunl, > a fide. ln eodem cap. : et fac iionitatem (Psat. xxxvi). > Ex spe autcm ct
Facta leiiipestaie in niari el dormienle Domino, fide oriiinltir, vcl idcm stint cum spe, quactlam
> accedenles discipuli suscilavcruni eum diccn:es : sancta cxspcctatio in adversis, et fiducia in agendis
Prxceptor, perimus. Quibus i.le ; Ubi est fides qux siinl consolationes non modicx in omni Iribu-
vesira? > El Jacobi primo : < Si quis indiget sapien- latione. Unde David : « Exspectans exspcctavi Do-
tia, poslulet in-fidenihit hxsilans. Qui aulem hxsi- ininuin (Psal. xxxix), > pro duplici stola conse-
lal, similis esl fluctui maris, qui a venlo movetur qiicnda. Isaias (cap. xxvm): « Exspecia, reexspe-
et circumferlur. Nec hic accipiet aliquid a Domino. > p cin. > El iterum Davitl: « Exspcclahun eum, qni
Talis enim curn philosopho dicil: salvmn me fccit a pusillanimilatc spirilus el lein-
Primus in orbe deos fccil timor. pestale (Psal. LIV): > qnia:
(PETR.in fragm. el STAT.TH. III, 361.) Spts facil ul mcdiis naufragut exslel aqait.
Ei itcm : ' El David : <El nunc qux cst exspeciatio mcn 5
Virtus mihi numen el ensit. nonne Dominus? > (Psal. xxxvm) elc. El ileriiui:
(IDEH.) < Quare liislis es, anima mca, et quare coniurbar
Item ad Romanos, cap. IV: « ln promissione etiam nie? Spera in Domino, quoniam adhuc confilebor itll
Dei non lixsitavit tliffidenlia, etc. > lneadem, cap. (Psn/.XLI),I etc. Elilem : < Fiducialiler agam in c<i
xvi : « Tu (idem habes penes le ipsum, habe ct co- ct non timebo (Psal. xi).>—<Bomim est ciimsileuiio
ram Deo, > etc. Est autcra fides magna in tribus. In prxsiolari salutnre Dei (Thren. m). > Et Apostolu»
comprehensione titteratoria el sublili, qux sxpe ad Romanos, cnp. vm : « Exspectntio creaturx,
sediucat, et sxpe inflal; in certilutline, quia nihil revelationem filiorum Dei exspeclat, quin et ipsa
certiusflde; et in devolionc, quX est condimenlum liberabitur a serviiule corruptionis, in*liberiatem
rbarilalis. Fidcs enim cerla et devota, esl in omni glorix filiorum Dei. Scimns enim quod omnis crcn-
qui timet Deum. 11ttira ingemiscit, et parluiil usque adhuc. Non solum
CAPUT XCIV. autem illa > adhuc infideiis, < scd et nos ipsi t
Dt spt. apostoli « primitias Spirilus habentcs, el ipsi inira
Posito spiritualis xdificii fundumenlo, scilicel nos gemimus adoplioucm filiorum Dei, exspectanle*
lide, sequitur <Je ereclione ejus, hoc est de spe. redemptioncm corporis nosiri. Spe enim sahi facti
Erigilur enim per spem, perficiiur et consummatur sumus; spes autem, rci qux videtur, non esi spes.
per chnrilatei», ei cxleras virtules. Et congruc. Nam quod videt quis, quid sperat? Si aulem qnotl
Spes enim, sicut el alix viriutes» filia est fidei. non videmus speramus, pcr patientiam, > adversa-
Quod enim credimus speramus; el quia speramus iii sciiicet, < cxspeciamus, > quam speramus. Et
«tiligimus,el qnanlum, el quemamodum, diligendo iiem atibi : < Filioli mei, vila xlerna spe jatn in \o~
meremur. Unde David : <Fial raisericordia lua, bis esl (/ Joan m). > ltein Job, c. xix : «Scio quod
Domine, super nos, quemadmodum speravinms in Redeinplor meus vivit, el in novissirao die de terra
le (Ptai. xxxn). > El Aposlolus spem cum fide ct siirrccttirus stim, et rursum circumdaborpelle niea,
charitate cemraendans, ail ad Romanos, cap. v: el in carne mca vidcl» Deuin Salvalorem meiiin,
« Juslificafi igilur cx fldc, pacera babeamus ad qucni visurus sum cgo ipse, el oculi mei circuui-
ft73 VERBUM ABBREVIATUM. *'*

•pecluri sunl el non alius; reposita est bxc spes. A suo,sed pronobis omnibus tradiditiHum(Runii vm).>
mea in sinu meo. > El Apostolus: < Scio enim cui EtApostolus primaad Timotheuni, cap. l, ait:« Fi-
credidi, et certus sum quia potens est depositum nisautem prxcepli|esicharilas de cordepuroet con-
meum servare in itlum diem (// Tinr. r). > Defe- scienlia bona, et fide non ficta. > Unde Aiigustinus
i-tus autem spei siinilis esl dcreclui fidei. Qui eniin (serm. 59, De tempore) : Cui non vacat divinorum
iioii credil, non sperat, cl econtrario. sermonum involucra revolvere, aut eorura secreta
CAPUT XCV. omnia penelrare; leneat charitatem, in qua ctincla
De charital-e. lex pendet et prophelx. Habe cbaritatemv el fac
Parvului si nascilur, et non alitur, deficil et mo- qnidquid vis, omnia imptesli. El iterum (Item in
rilur. Sic fides et spcs, nec non et cxlerx virtutes, tract. Delaude charitat., lom. IX): Hxc est fons, cui
«lisicharilale nulrianturetconsummentur, deliciunt. non comraunicat aiienus, finaliter el perseveranter
Unde Aposioluscommendaiionem et signa cbarilaiis reprobus. Hxc si desit, frustra habentur caetera;
ponens in 243 ' ;"l Corinthios, cap. xn, ait:« Ad- qux si adsit, babeiilur omnia. Ilanc qui tenet in
littc excellcntiorem viam vobis deinoiislro, > id est moribus, scienliam habei, el eorura qux palenl,
charilalem, qtix est majus donuin oinnibus, in via, et eorum qux non patent in Scripluris. Hxc esi
doois. Quia < si linguis hoininum toquar el angelo- B < laluin mandatum nimis (Psal. cxvm), > qux ex-
riun, charitaieiu atilem non habeam, factus sum ( lendittir usqiie ad inimicos. Charitas nunquam est
velul xs sonans aul cymbalum linnieus. El si ha- solitaria, sed inodo esl in coelo, modo in proxiino;
lmerim propheliam, et noverim omiiia mystcria, et nunquam esl otiosa, sed in cotumune bona loliu*
oiiitiem scientiam; et si hahuero omnem fidcm, iia . hiimani generis pxdagoga, nihil humanum a se pu-
nt montes transferani, cbaritatem aulem non ha- lans alienum. Lata ut 244 Oceanus, qux sinc er-
tieam, niliil sum. Et si dislribuero in cibos paupc- rorc omnia prxcepta coinprehendit, et sine lahor^
rum omnes faculiates meas et si tradidero corpus cusiodit.
ineiim, iia ut ardeat.cliariialem autemnonbabeam, Et Jcremias in (Thren. t), Aleph sub litlera Mem
nibil mihi prodest (/ Cor. xui). > Cujus, quam mui- ail: < De exceiso misit ignem in ossibus meis, ct
lus tl magnus sil ustis, ostendit adneciens : < Cba- erudivit me. > Item (cap. 20): < Ignis flammigerens
rilas paliens est, > iu injuriis, < beuigna cst, >larga in ossibus meis. > Et sponsus in Canlico, spoiisa:
rgenis; « Charitas non xmuhttir, > non invidct, ail, cap. iv : < Vulncrasti cor mcuni soror niea,
sed bonum alterius ut suum diligil« non iuflatur, > sponsa mcn, vulncrasli cor meuin, > non tantum
«le sua lelicilate; < non agil pcrperain, > neque _ tetigisti, sedust|ueadpcnitimacordismeipenetrasii.
eniin eam mala conscieniia pungil; < non esl ain- < In uno oculormn luorum, > scilicel in una et
biiiosa • non vultaliis prxponi; < iion quxrit qtix prxcipua virtutum, hoc esl in charilaie. Aliis enim
sua sunt, i sed polius qux alterius et qux Christi, virlutibus me langis, hac sola cor meum vulneras.
ncc ablala rcpetil; < non irritatur, > non provoca- El item : < Filix Jerusalem nunliate dileclo, quia
tur adiram; iiion cogitat malum,> ul malum relri- amore langueo (ibid.). > llein Oclonario xni, sub
Lual delibcrando; < non gaudcl super iniquitate > littera Mem, qux inlerprelalur viscera, xelex iflsis,
alterius, « congaudet aulem veritati > el justilix. vel ex intimis, vel ignis ex intimit. Charitas eiiim
« Omiiia sufleri, > in actu pro verilale; « omnia non ex summitate labiorum, non ex simiilaiionu'
credit > de promissis probato spiritu; < omnia spe- diligit, scd quasi ex viscerihus, et ex ipsis inlimis,
rai, > qux veritas promisit; < omnia susiinel, > et penilimis cordis. Pluralitereliam dicilur viscera,
promissa in advcrsis paticnter exspeclat; <charitas quia charilas non uni opcri esl addicla. Dedil enim
nunquam excidil, > quia qux hjc esl ad bene me- Deus diligentibus poleslalem cujusque operis. Cha-
rcudum, in fuluro erit prxmium noslrum, cxlera ritas princeps est omnium virluium. Sed Adam in
vero nobis dala non erunt. Unde scquilur ;«Nunc prirao slatu prxditus omnihus tlonis naturalibus,
anlera manent fides, spes, charitas tria hxc; major D 1 quomodo charilaleni non habuil meiitoriam? luno-
autem herum esl charitas, > quia « nunquam cxci- cens adhuc simplex dilectionein nalurnlem Itabuit,
dit, nunquamevacuahitur,) ut illa. llxcest eniin de sed non saporem, el flammnm charilalis, quaia
qua Propheta ait: <Omnis consummalionis, scili- non novit quis nisi per expcricntiam. Si igilur
cet el operis consummati, virtulum, et sacramcn- Adam lanlus charilatem non habiiil, nec praesuinas
torum noslrx redemptionis, < vidi finem (Psal. dicere, quod eam habeas, nisi a fruclu operum
C.XVIII), > et consuminationcm, scilicct charitaiem; illam habere cognoscaris. Item : < Deus charitas
Pur chariiaiem enim Chrisius in cruce pendens ait: est, et qui manet in charilate in Deo manet, et.
« Consummatum est (Joan. xix), > scilicel chariias Deus in eo (/ Joan. IV). > Magna est charilas^
quam habuil' erga nos, omnia dicta de eo implevit magna est promissio ejus. Chariias magna est, qjiia
usque ad moriis passioncm. < Majorem auieui r.ha- ipsa est Deus, < et magnitudinis ejus non esl finis.
rilatem nemo habet qii.im ut animam suain ponal (Psal. CXLIV). » Ipse est < quem lotus non capii
quisproamicis suis (Joan. xv). > Consummalissiina orbis. > lneiTabilis igitur et incircuiiiscriptibilis e»t
fuit dilectio Palris qua < dilcxit nos ante inundi chariias. Et cum nominibus paucarura. "virliuum
ejiiislituiionein (F.pket. i),> qua « nec pcpercitFil o nominetur Detis, nullitu nomine ila vere et jnopiia
273 PETRl CANTORIS. Mb
censetur, sicul iioinine charitalis. < Deus eniiii A ainicuiii perdimus vivuni quam mortuum. Sunt ei
charitas est. > Quod autem dicitur : < tu es paiien- kcrymx cupidilatis. Undc :
lia mea (Job xvn), > tropice diclum est, ul lesta- Ploratu/ lacrymis amitsa pecunid verit.
lur Augustinus (iib. xv De Trinitale, c. 17), id est Et lam hap,qitain illx lacrymx detestabiles sunt, et
tu es ipse, a quo est mihi patientia. Non dicilur prohibilx. Sunt eliam lacryinx naluraliset bumanae
Deus sobrietas mea, vel caslitas mca, et hujusmodi, affeclionis ; et hx lolerabiles sunt, dum iion'nimis
sicut fortiludo, etc. Et licei Deus dicalur charitas, exccdunt. Nou possumus enim non dolere, nou la-
hoc r.onicn lamen appropriatur et specificatur vo- crymari mortuo amieo. Christus enimj
lacrymalus
caliter (eisi realiter toli Trinitati conveniat) circa est (Joan. xi), > morluo Lazaro, sed hx lacrymx
Spiriium sanctum , qui est amor Patris et Filii, et polius charitalis erant. Unde : < Ecce quomodo
signum, ct probalio inliuii amoris Palris adFilium, ainabal eum (// Reg. x). > David etiain deflevit
sicul proles parentum. Spiralur cnira ab utroque. Saul hostem, et Absaloii filium (II.Reg. xvmj. Sunt
Unde et opera Trinilalis de redemptione nosira at- et lacrymx pietatis et compassk>nis, ct ranltiplices
iribuuiitur el approprianlur Spirilui sanclo. <Chri- secunduin diversas causas earum. Sunt etiam la-
slus enim conceptus est de Spiritu saitcto, > et crymx cjrporiselcordis pro peccatis puoprris poj-
Iitijusmodi. Hinc emersii quorumdam opinio non nitenliales. » Frimo enim :• < Mjserere ajiimx tux
approbanda, qui dicunt charitalem nitil aiiud esse placer.s Deo (EccH.xxx,) > et a te ipso incipe. < Qui
quaiu Deum, a quo solo est motus, tjuo eum diligi- enim sibi nequam esl, cui bontis eril?> (Eccli. xiv.)
inus. Sed, nisi esset charitas crcata, male dicere- De his lacrymis dicilur : < Lavabo per singuhts ncr
tur : < Fides, spes, charitas, tria hxc : major au- cles lectuin mcum, lacrymis meis stratum meum
tem eorum est charilas. (/ Cor. XIII), > a qua surgit rigabo (Psal. vi). > Sunt ctiain lacryrax pro. pecca-
motus, qui etiam a Deo est, quo ipsum diligimus. lis alicnis. Undc: < Quis iufiriiiaiur, et ego non
Magna est promissio charitatis, quia, « qui inanct iufirmor? Quis scandalizatur, et ego non uror? >
in charilaic, in Deo manei, > per gratiam; roan- (// Cor. xi.) Peccata proximorurn frix, etc. in
surus landeiii per gloi inui. « Et Deus in eo, > qui lejilalio.iiibus el profluvio lacryuiarum fuit Aposio-
ait : < Si quis diligit me, serinones meos servabit, tus pro peccaiis proximorum. Sunt eiiam lacrynue
cl Pater me.us diligel 245 euin (* '<"»"• iv)",> etc. pro irriguo inferioii, et pro irriguo superiori, sive
Et ilem : t Noluni feci eis nomcn tuum , et nctuni pro hoc inisero incolatu el desitierio patrix. Uude :
fnciain ul dileclio, quia dilexisti mc, in ipsis sit, < lleu 11)9, quia incolatus meus protongatus 246
ct ego in ipsis (ibid.). > Sunimopere igilurmundan- C cst! > (Psal. cxix.) elc. Et item : <Quis meliberahit
dtim est, et omni uislodia cuslodieiiduin corno- de corpore moriis bujtis ? > (Rom. vu.) Et iteui:
sirum, ut tricJiniuni el hospitiuin toiius Trimlalis. < Fuerunt mihi iacrymx mex panes die ac nocie, >
ctc. De his iacrymis dicilur : < Qui seminant in
CAPUT XCVI.
lacrymis, iu exstiitaliouc melcnt, eunles ibani et
De tuclu bono el muto. flebant millentes seuiin.a sua. Venicntes auteiu vu-
Chatitatis filix sunt fercomues virlutes, dopa e| nient cuin cxsuttatioiie portanles manipulos suus
> scilicel et prxniioruni.
hona opcra. Primo autcm proscqnendum est de II- (Psal. cxxv), merilorum
Lt itcin : <Buali qiii lugent, quoniaui ipsi consola-
1ahus ejus, septeui scilicel bcatitudinibus, ct cctava
bunlur (Matth, v). >
qux redil ad caput, et p.urgat, et probat alias. Has
cniiii virtulcs, sivc dona duccntia ad bealitudiueni, Arsenius ( Vita apu:l Sur., die 19 Jul.) decurio cl
Dominus conimcndaiis iu serinpne babito in montc nobilis ad eremum coufiigit, ubi adeo pro his qua-
uit: <Bcali pauperes spirilu, quoniain yestrum est luor causis flcvii, quod tersoriujn sumper secimi
dctulit, tergeret. Diogenes eiiani. sed
regnum ccelorum (Matth. v). > Yeruni, quia supra nalurali quo lacrymas
disseruiuius t!e paupcriaie, luin iuteriore, lum ex- compassione pro stultilia hoininum, assi-
ncc non et de niansueiudine, de due flevit. Sed miranditm, undc ille suffecerit hu-
leriore, sequitur : <Terram aren-
: < Beali iuor. Axa inquit palri suo Caleph
lurlia bealitudiiie qui lugenl, qiioiiiani ipsi
eoiisolahuntur (ibid.).t Luctus uoii veri noininis est leni dedisti mihi, uunc da mibi superius irriguuui,
et irriguum inferius (Josue xv).
virltis, sed magis rivulus quidamdc fonte piulatisel
niisericordix procudcus. Sunt aulem multiplices la- CAPUTXCVII.
cryinx, ui lacrymxdesperalionis, unde : « Nylumus De bona esurie et siti.
vosignorare de dorniienlibus, qui spein uon hnbeni (B. GitEG.,hoin. 30 i;i Evung.)[Beali qui esu-
(/ Thess. IV), > t-tc, Et philosonhus (SENECA, episi. liunietsitiunt justiiiain, quoniam insi saturabuntur
sitis. Gratix
U5) : Laciyiiianduin est amisso aniico, non ploran- (Matili. v). > Multiplexcst esuriessive
iliiin; houeiiini mulicbre est. Et ob liocnon ploran- scilicei, vcljustitix: ad Deuin, ad le, et ad proxi-
duni, quia ralio id siaiim deberel eflicere, polius muiii, ui desideres,;< pie, sobrie, el jusie vivere (Til.
quani txdiuin et ohlivio lemporis diuluruitnie; et : ii). > Uanc siliiii commeiidans Isaias, cap. LV, ait:
iSihil clliusnrescit laciyma. Eliluni : < Noli plorare <Ouiues siiientes vcnilc ad a'quas; cl qui noii ha-
piortuum tuuii) (Jer. xxii), quia quiuscit; plus clituu belis argeuimn propcrale, emiie, ei eomcdite^eic.
-m VERBUMABBREVIATUM. 278
<Et David psahno XLI: < Qucmadmodum dcsiderat A J Est enim frivolum et slultum, ul desideiium rcriim
cervtis ad fontes aquaruin, iia dcsidcratanima mea tempornliuinei gnutlii.Unde : <Desideriumcordis eo-
ad teDeus: Silivit anima mca ad Detnn,foilein, vi- rum audivil auristua (Psal.x).t—<Sed ne limueris,
vum, etCi > cum divcs faclus fuerit liomo, et cum multiplicaia
Et psahno LXUI: < Siiivit in le anima mea,quam fuerit gloria doinns ejus, quoniam, cum interierit
multipticiler tibi caro mca. > Quia miillipliciier non siimet omnia, neque desccndet cuni co gloria
lianc silim minisierio corporis oslemlit, ut per fre- ejus (Psal. XLVin).i>Arcentur etiam quandoque, et
quentes genuflexiones, per freqnenles et assiduas iinpediuntur quidam a desiderio sanctorum; tor-
oraliones, per frequeiuia jejunia, vigilias el elec- pore el inviscata consuetudine. Unde : < Esurienles
mosynas. Probatio eniin dilectionis, exhihitio esl et silientes, anima eorura in ipsis defecit (Psal.
operis. Est ctiam sitisglorix nobis ineflabilis. Unde: cvi). > Et hoc esl desiderium torpentiuin, scd inti-
< ln quem desiderant angeli prospicere (/ Petr. i).> lile. Est eliam desitlerium inchoanlium, scd non
Et item (B. GREG, lib. xvm Moral.., cap. 28): omnino assurgenlium, et hoc bonura est. Unih::
Fruunlur nec fasiidiunt, quo frui magis sitiunt < Parvuli petierunl pancm et non eral qui frnngc-
noii in angusiia appelenles quod non habcanl, sed ret eis (Thren. iv). > Est et desiilerium perfecto-
conlinuaiionera refeclionis et jiicuiidiiatisjam ha- " rum, et pervenientium. Unde : < Bcali qui esuiiiini
liiix dcsiderantes. De qtia refeclione dicilur : < Sa- ct siiiunt jiisliliahi, quoiiiain ipsi saturabiiniur
tiabor cum apparuerit gloria tua(Psal.xvi).> — <Beati (Matth. v). > Hxc esl quxdain rcforcillatio et prx-
qiii csuriunt el siliuni justiliam, quoniam ipsi satu- libatio glorix pcr justiliam, in palria erit pleniltido
rabuntur (Matth.\).i—< Quxriteergo regnum Dei.ct in bonis glorix ipsius, el satielas per corqnx culla-
jiisliliain ejus (Malth. vi). > Non enim suflicit unuin tionem.
sitircsinereliquii. Uude Augustinus (Lib. I, Deserm. CAPUT XCVltl.
Domini in monie, ser. 92, De tempore et de uli- De misericordia gcnerali.
titate jejunii,c. I) : Si mihi virltilem concesseris, (GnEC, hom. 30 in Evttng.) < Beati niiscrieortles,
«it uiliil supra quxram, jamipsam virtutera rejiciam. quoniani misericordinm consequeiilur (Mutth. v). >
Ilabeas ergo sitiin justitix, habeas ct sitira glorix; Specialis filia , et potissimum sigmim clr.uitatis et
illam ul meritum, ct qux impetrat; isiam ut prx- expressius, est misericonlia; adeo ui du ca pra;
mium, qux remuneral et coronat. Propler banc cxteris virtulibus dici possii. Probnlio dilectiouis,
mtiltiplicem sitim Danicl diclus est: < Vir deside- exhibitio est operis. llxc maxiinc roinmciidnhi-
riorum (Dan. IX), > jusiilix scilicet, ct glorix. Non ,Q lis est, tuni in capitc Christo, lnm in nicmbris
cuim unum dcsideriuin lantum suflicit. Hxc silis, ejus, cujus vesligia imilari hnbenl in opciibus mi-
esl sanctum desiderium justorura de quo in psalmo scricordix. In Chrislo commendatur, < quia niise-
tliciiur: <Desiderium pauperura exaudivil Doniinus rationcs ejus supcr oninia opera ejus (Psal. cxi.iv);
ul aemper nianeat (Psal. xvn), desiderium vero quia inisericordia Doniini 248 1'lcna cst terra
peccalorum peribit (Ptal. cxu). > Est aulem desi- (Psat. xxxii).i Qui, eisi jiisius sit, tamen: < Misc-
deriura sive sitis cuipx mulliplex, juxta diversas ricordia ejus supci'exnltat judicium (Jnc. n); >
voluptates , verum circa 247 duas maxime re- quia < muluis esl ad ignosccndiiin (Isa. i.v), cnjus
slringitur, scilicel avariliamel libidiuem. IIx sunt proprium est miscrcri scmper ct pnrccrc, qui non
dux sanguisugx, qux incessaiiter clamanl: < Affer, vult morlem peccatoris, sed ut mngis convertatin-
affer (Prov. xxx).« De sitiavari et hydropieilegiiur : Cl vival (Ezech. xvin). > Propter queni, utvivcrci in
Tanlalus a labris titiens (ugientia captat xlernum cum ipso miscribordiler, <ctun in forma
Flumina. Dei essct, se exinanivit formani scrvi accipiens
(HOIUT.,iib. i, sal. l.)i (Philipp. n), > in qua cl verbo, cl cxcinplo atl mise-
Et: ricurdix opera prxcipue nos invilavit, cujtis omiiis
Quo plus sunt potw, phis sitiunlur aqtta:. 1 actio nostra esl leciio. < Qui vidcns civitnicm, >
D
(Ovin., i Fast.) misericordia molus, < flevit super illam, dicens :.
Et:
sitim tedare sitis allera Qttia, si cognovisscs, Ct tu (Luc. xix). > IIxc com-
Dumque cupit, crevit. mendatur iu membris Christi, quia sine hac nue
(OVID., Metam. m, fab. G.)
El: cum imilanlur. Si ergo imiiatorcs Christi, necessu
cst, < ul mullus sis ad igiioscenduin; ut misericor-
Congestis undique saxis
Indormit inhiant. dia in oinni opore tuo superexaltelur (Jac. n) > ct
(HORAT.,)ib. i,Ser., sat. I.) cnatcl, el prxponatur omui severitati et rigori, ut
(QUINT., lib. vu.) Avarilia enim seinper pandit lotura le exinanias, el exhaurias in opcrihus misc-
alios hiatus, et plus egel eo, quod non habet, quam ricordix. Primo a teipso incipicns; sccundo caui
co, quod hahet. Sitis vcro iibidinis amplius ctcscil in proximo pcrliciens, cl omnia opcra nd Dcum
ct provocatur, quo mngis libido exercelur. Est referens. Ilxc iierum cointneiidalur a Do.u.im),quia
eiiam sitis nalurx, qtix sensibilis occulata fidc opera misericordix prx operibus caHeraruin virtu-
paiet. Est eliam sitis, sive desiderium, quod non tum pollicclur su in j.udicio forc remiuicralurum :
cst naturx, nec culpx, nec gratix, scd vauiiaiis < Esurivi, ct dt-dislis inihi manditcare; silivi, ct
 *?» PETRl CANTORIS 230
dedistis miht biber» (Matth. xxv), > etc. Opera A.quc a tlebito liberavil. Qui rcdiens nnrravil fratri-
vero immisericordix, ut ita dicam, commissa vel pa- bus omiiia qux gesla craut. Al iili maxime in boc
irata, comroinalur se prx cxleris delictis condem- facio commcndabanl. Item, Nolanus cpiscopus, iH
iiaturum ct punilurum: «Esurivi.einon dedislismihi teslattir Gregorius in Dialogo (lib. m, c. 1), exliau-
niariducare, > elc. Iiem Domintis in Luca, cap. III : sius iu operibus misericordix, se iu servitiiieni
< Venerunt publicani ail Joannem, dicentes : Quid vendidil, licel addiclus curx pastorali, pro cnptivo
faciemus, ul non excidamur, et in i°nem oeternum quodam rediinendo, et Dominus, qui mi-eretur
mittamur? At ille. Nihit amptius qunm quod consii- omnibus miserenlihus aliis, eum in pleniiudinem
tutum est faciatis, nihil ulira prxscriplum exigalis. dignitalis oflicii episcopnlis rcsliluil. Jtem, Jonnnes
lnterrogabant cum ct milites, dicentes • Quid fa- Alexaudrinus quasi liicm et condictum liabuit cuin
ciemus etnosJEtait iltis: Neminein concutiatis, Doiuino, ui quidqujd i.llc dacet, liic patiperibus. l.Q--
neque caliimniam faciaiis, et contcnii esiote sti- tuin erogarei, dicens : lta, Domine, damlo, cgoero-
pendiis vestris :. >Beda (in cnp. 111Lucx): Joannes gamlu; vidcbiliius rero quis viucat. Item, episco-
iinumquemque iu s.io gradu, ct oflicio, ab agemla pus Tarentinus, solemuiier poeniientem et ligatum
injuria cocrccl, til durn priino ab alienorum se a sumino pontifice, exoneravit quadam lunica.
tcmperant appeiitu, tantlem ad propria, euiii pro- B pluwbca. Qui interrogalus, qua aiiclorilnle> lioc
ximis, communicanda perikigerenl. Justo igilur facerei; respontlit : Auctoritate hac el illius, qui
inoderamine eos prxmonet, ne ab cis qalumniando. ail: « Beali iuisericordes.,. quoniam ipsi misericor-.
prxdam requirant, quibus militando prodesse de- diam consequentur (Matth. v). > ldem adeo se rotirta
huerant, docens ideo stipendia constituia mililix, effudil in operibus misericordix, ul abundaiiiihus
ne dum sumptus quxrilur, prxdo grassetur. < Et subiiperei clanculo, qux potuil in piirpura v.elar-^
interrogabflntiurbx, tlicentes: Quid ergo facieniits?» genlo, ut ea erogarel pauperihus. Qui cum, quasi
Quibus ille : Qui habct duas tunicns, det unam nou dc furto, supeV hoc argueretur, respondil: Lex ju-
liabenli, el qui escas habet similiter faciat. > Beda : sto non cst posita; omnia etiam debent esse com-
De duabus lunicis et escis tlivitlendis dalur prx- lnunia; nec sic alicnum sublra.lio, sed is.li, quoji
cepluift. Ad dignuni cnim pcenilcniix fructum pcr- suuin cst sihique debelur, reddo. Sed ncc legi-
tinct, ut non exteriora et minus necessaria, sed lur (TEREN.T,.,Adclj.h. v, 3; vir quivis iniseri-.
eliam ipsa vnidc ncccssaria cum proximis dividn- cors diem exlremiim conclusisse, nisi bono fi.-tc.
iuus, ul cscain q-ua vivimus, et lunicam qua vesti- El Dominus pcr prophctam nit: < Misericoriiiani
nmr. Ecce quatUum valcnt opcra misericordix, r. volo, et non sacrificiuin (&se. vi); qui cr.cxil cornti.
qux ad dignos, fructus pcciientix prx cxieris prx- salulis nost.rx, ad faciemlam miscriconliain ciim
<ipiunlur. Liide : < Date eleemosynam , et omnia palribus nbstris; ad dandam scientiam saltitis plcbi
inunda stint vobis (Luc. xi). > llcm Ambrosius su- ejus in remissionem peccatorum eorum; per viscera
per eunidem locum : Nullum cflicium, nullum ge- miscricortlix Dei noslri, in quibus visilavit nos,
nus, nulla xlas, ab ngenda misericordia excluditur. Oriens ex alto, >ctc. (Luc. I.) Item Jacobus cap. n:
Oinnus euim in cominiini nionenlur a. Joaiine, ul < Jutlicium sine misericonlia crit illi, qui non facit
conferant non habenli. Miscricordia eniin pl.eni- iniscricordiam ; > sine miscriconlia, dico,liberanle,
iiulo yirtutum esl. Ikcc cnim lauia est, ut sxps ex non parcente. Seinper enim parcil Dominus., quia,
iiuprobiiate quadam sancia cl confidcniia in Deo, misericors, sed nou semper liberat omnino a pcena,
Cl viticulo dilecuonis diyinx (ciijus ipsa est signum quia juslus, vel sine miscricordia, scilicel, pro sine
et vin) niiatiir cqntrairc obedicnlix, el 249 iniscricordia. Si ergo imiiatoi; es Chrisli, seiimet:
aliis viriuiibus. Unde cpnversus Cartbtisicnsis, cuiii leaeris parcerc injiiriam'lihi inferenti. Noji modica
quadraginlu libris proficiscens ad numiinas, ut eas eniin culpa est, loiani persequi culpam.
cxpenderct in neccssitates cellx sux, comitcm ba- 250 CAPUT XCIX.
buit iu via mililcm veleranum, debilem, et paupe- D., De niisericordia ignosccnle.
rem. Cui ille : Quo vadis? Al ilte rcspondil: Gra- Stinl aulem dux species misericordix. Una COB-
vatus xre alieito, vado peiitum inducias a quodam sistil in ignoscciido, reliqna insubveniendoproximo.
credilore. Cui ille ail: Ibo lecum. Vrima egregia est, et major secunda. Major enim
Respondit grayatus xre alicno : Bene liabeas. esl, qni vincit iram, quam qui capit civitatem; et
Qui ingressi doinum debjlpris, cum peteret indu- iiiajus est injuriam tacendo fugere, quam r,espoiir
t-ias, denegavil eas creditor, adjungens quod et fl- «lendo.superare. Et ilem : < Cum ir.-ilusfneris, ini-
lium cj-iis vincl.um in carccre poiierel; el nisi in sericordix recordaberis (Hqbac. III). > De prima ail
ea die universum debiiuni ei rcddcret, qttod ei, in Dnminus: tDimUlUe el diniiiletur vobis (Luc. vi).>
die coijstiiuia, tpia lucrediias ejus. appropriarctur. El in Dominica oratione pctiinus: < Diiniite nobis.
Pro quo cum iniercederet conversus, plurima con- debiia nosira, sicut, et nos dimittiinus debilorihtis
vicia el contumelias illi inlulit. Ad qtiem conversus : lioslris (Matth. vi). > NoU condilionemt.Diinilliiiius.
liotlie < liberabilur justus iste de carcere mortis omne debitum ex corde, scilicet, omiiem rancoreni,;
hiijus (Rom. vn); > el projicicns anle eum quadra- injuriam et coutumeliam, rem eiiam, si non sunt
t^iijjiaHbras redeniit lilium mililis a carccre, ipsum- solveudo. Unde Apostolus priraa ad Cprinlbiqs,
 ttl VERBUMABBREVIATUM. S83
cap. vi: < Quare non magis frainlem paiimini, A aveiiaris (Maith. v). >Et Aposlolus ad Romanos (cap.
Quare non magis injuriam aecipitis? > Et Dominus; xu): < Si esuricril ininiicus luus ciba illum; si sitit,
rn Evangelio : < Si percusserit le in uua maxiila,, poium da iiii: hoc aiitem faciens carhones ignis con-
prxbe et aliam. Et, qui vull lecum in jutlicioi geres supcr caput ejus. >Item Jacobus cap. i: <Reli-
comendere, et tiiuicain luani tollere, rejice ei et gio iimuda et iinniaculaU apud Deiim el Pntrem,
palliiini (Malth. y). > El ilem : < Esto conseniiens hxc esl: Visilare pnpillos cl vitluas in Iribulaliono
adversario tnp ci-'o, dum es in via ciiin eo, ne forte enrnni, et iiiiiii.iculnliiiii se custodire ab hoc sx-
Iradit le ndversarius ju lici, el judex iniiiislro, ciilo. > liem ad Ephcsios, ca|>, iv : < Omnis aniari-
el in carccrem miitaris. Amcn ilico lihi, non exies ludo ct irn, et iiidignntio, et clamor, et hlasjiheinia
inde, ilouec reddns novissiniinn qttadranlem (ibid.).t tolbitur nvobis, ciiiu cniui malitia. Estule invicein
Et ilem : < Qiiicunqiie ang:>iiaverit le ttiille passus, benigni, conipaiientes, misericortles; ilonantes iu-
vaile oiini illo el alia duo (ibid.). t Et item : < Audi- vicem, sicut et Deus donavit vohis iu Chrisio. >
siis, quia iMcluinest nniiqiiis : Diliges proximura llem primo Canlicorum : < Meliora sunl iibera lua
liiiim cl odio hahebis iiiimicum tiiuin. Ego aulem vino, fragraniia unguentis optimis. > Disiingiiiinlur
dico voliis : Diligiie inimicos vesiros, hehefacite amem tria unguenta ah uberibiis sponsx profluen-
his qui oilenint vos, el orate prn pcrsequerilibus, H ' lia. Unguenlura conlritionis, ungiientum devolio-
et caliimnianlibus vos • ut silis filii Palris veslri, nis, uugiieniiim miscricordix vel pietalis. Primtim
qui in ccelis est. Qui solem sutim oriri facit super ditlcc ci jiicunduin, licet in moiiariolo conscienlix
lirtnos ci malos, el pluit super jnslos et injuslos cx amnrissimis speciebus contritiim et confeiiiim,
(ibid.). t Item Domimis in Mnlihxo cnp. xvm i Undc dicilur : < Recogitabo onines annos nicos in
< Serve nequam, omne debilum dimisi libi, qno- uinnriiiidine auiinx nvcx IJsa. xxxviu). > Iiem:
iiam rognsli me , nonne oportuil et te misereri < Cor conliiluin et biimilialnm, Dcus, non despicies
tonservi mi, sicut et ego tui miserlus sum? Et ira- (Psal. L), > Sccundiim d.ulcius, quia miiigatum,
lus Dominus ejus Iradidit eiim lorioiibus, quoad- quando peracla pcenitentia, a rigaiione pcdiim Do-
usque redderel universuin dcbitum. Sic el Pater inini lacrymis facta, surgil puenitcns cum Maria in
nii-nsccelestis faciet vobis, si non reiniseritis iinus- screnitate conscicntix ad osculum capilis Deitaiis
quisque fralri suo de cprdihus vestiis.i Adeo enini (Luc. vn), gratias agens super peccalo sibi dimisso,
punit Dominus imuiisericordinm, quod pro ea retlire dicens etinm cum Apostolo; < Nibil inihi conscius
periuitial omnia peecala, novissiiiiiim eliam qua- suin, sed non in hoc justificatus sum (/ Cor. IV). >
dranteiu, id esl originnle peccaliim prius dimissum, P ( Et iiem : <Gioria noslra hxc csl, lestimonium con-
punial liomiiiem, scilicel inimisericorde n, pro illo. scieniix nnslrx (// Cor. i). > De hoc dicitur : < Sa-
llem ad Romanos, <ap. xn : < Benedicile perse- crificium laudis bonorificavil me (Psal. XLIX).>
quenies vos; beuedicite e( nolitp maledicere; uulli Tcrtimr. esloplimum et consnnimainm, quo ungitur
maliim pro malo redtlentes. M bi viudictam, et ego toltisJesusChristus.el speciale esl pra-laloruni, sicut
reliiliuani, dicit Dominus. Noli vinci a mnlo, sed illiiis, qui ait: < Inslanlia ineaqiifltidiana.solliciiiida
viniein houo iiialuin. > llcm, exemplo Cbristi, qui cst oinnium Ecclesiaruiu (HCor. xi). > Et ilem:
oravii pro cru<ifixoribus suis (Lnc. xxm). Excmplo « Quis inflrmatur, et ego non infirmor? Qnis sean-<
eti.im Stephn-.i, qui pro, persecutoribus suis cxora- dalizaiur et egonon uror? > (Ibid.) Et ilem : « Qutv.,
vil (Acl. vn). Sed ctinm exemplp cujusdam, qui ne- litliomorior, fmlres, propler gloriam yestram (/ Cor.
cem filii rcmisil interfectori provolulo ad pedes xv). > Priinum et secunduni ad te ipsuin, lurtium.
ejus in lerram iu inoluin crucis, cum eum conse- esi ad te el ad proximum.
cutus esset cum armis et armatis viris. Ei eniiri, Exemplum eliam ignoscendi proximo com«iissa
snpplicans aii: Doniine mi, subsisle parum et re- cgregiissimtira est, sivnciusJoseph (Gen. L) (cl niulii,
trahe gladiiim, ut duo tantummodo verha dicam. alii) qui sibi reconciliavit frntres, ita ut pia jocos.\
Me qiiideni 251 jusla mors manet, sed pnrurrper D I quxdaui ludiflcatio, pieiatis cis exhibilx esse^
eam differ, ut confnear, vel si misericordius mecum c.\ag.geratio.
vis ngere, ne venint libi in siiigiiltiini inors mca. CAPUT c.
252
Pro eo qui te misericordiier in crncc redeinil, oro De clementia judicis, vel de misericordia relaxante^
ut reiniilas eam mihi, ut haheas quod ei exprobres, Prxter banc communem speciem miseiicorilia;,
et ppponas in judicio, si tecuin districte vclil ngere; esl qii.-cdani specius clemenlix speckiiis judicis ct
egoqne, quaiidiu vixero, pro anima filii lui a pflenis ininus clucel in privata pcrsona, ma-
poieniis, qux
liberanda, peregrinabor. Qui statim emn liberiim nb.- xime aulem in
ire permisit et sociosne ei malum facerenl, coercuit. judice, qui sjbi el aliis hahci par-
ul de pcena tlebila sempcr aliquid remiitat.
De secuiida verospeciemisericordixait Dominus in cere,
Crudele enini esl Uabcre coinmercium cum belluis,
Evangelio : < Venite, benedicti Palris mei, percipile
pcenis tlelectari, nihilque de pcena relaxarc. De hac
regnum, quod vobis paralum esi ab origine mundi. clemcnlia jujicis qualis esse deheat oslendens pocia,
Esurivi enim, et dedistis mihi manducare, siiivi et
aii sic:
dedistis mibi bibcre, > etc. (Matth-. xxv.) Et item :
Est piger ad poinamprinceps, ad prwmia velox,
« Qui petit a te, da ei; ei yot^enti,niutgari a te, ue Quique dolet.quoJiescogitur cste ferox.
 283 PETRI CANTORIS 2St
iVoiicaitit i« mores.^rilns iH«m«bi/isistos : .
A CAPUT Cl.
Nec minus a ttudiis dissidet illa luis. De misericordia corripiente.
Adde, qnod ingenuas didicisse fideliler arles Sequitur de misericordia corripienle, qux major
Emottit mores, nec sinit esse feros. esi omni manuali ct corporali. Hanc Dominusorx-
De i
(OVID., ponto eleg.) cipieus exhiberiproximis, ait: <Si peccavent in tc
Item, episcopus Cenomanensis (Hildehertus, ep. 25) frater tuus, vade etcorripeeum, > elc. (i/aii/i.xvm.)
comitissam reprimens : dum in poteslate servas Oinnia prosequere sccundura prxceptum Domini,
clemenliam, illa tihi virum conciliat, hxc populuiii; quod omnibus prxcipitur custodienilum, et in om-
inde nomen acquiris, hinc favorem. Mitis principa- nes, et in omni crimine, prxter quam in propria
lus regnum scrvat incolume. Hujus virlulis locus injiiria et in cnusasanguiiiis; et hoc tolum ob mise-
cst apud potentcs, qui in justitia, vel electionis ricordix ciislodiam. ltem epist. ad Romanos cap. i
heneficio cxteris principantur. Apud populum vero in fine : <Qui cuni juslitiain Dei cognovissent, non
non ila, cui nulla esl poteslas puniendi. Deus auiem inlellcxerunt, quia qui lalia agunt dignisuntmorte;
ex allo crutlelitateni detcslalur, adorual clenienliam; non solura qui ea faciunl, scd ctiam qui conscn-
i|iiarum alterara feris, alteram vero hominibus tiunt facienlibus. > Et II ad Cor. cap. n : <Si quis
natura docuit assiguandam. Ea sanxit oportere autera contristaverit me, non me conlrisiavit, sed
liomines mansuescere ciemenlia, feras timeri cru- R " ex parte, ul rion onerem omnes vos. SuflicU
illi.qui
dutitale. Igitur crudelem esse, cum feris est habere cjusmodi est, objurgatio hxc qux fit a pluribus ;
connnercium, el lioinnem diflileri. Rntioni quiippc ita ul econtrario magis donetis et consolemini, ne
niilliiin pcuitiis est cuin cruduiiiale consortiuni. llla forle abundanliori tristitia absorbealur, qui ejus-
enim cum Deo el cum sapienlibus Doniini pepigil modi est. > Et in eadem, cap. vi : <Propler quod
mansionem; hxc, et ad iinmansueta, et sanguine exile de medio coruin, et separamini ab eis, dicit
gaudentia demigravit. Qtix igilur socielas bomiiiis Dominus, et iminundum ne tetigeritis, et ego reci-
:id crudelitatcm, ciijus lares ralio tam superne dc- pinm vos. > Ileral Corintb. cap. v: <Expurgale ve-
spicit, tam louge relinquit, lam coiis'.aiiler abjurat, lus fermentum, ul sitis nova conspersio, sicut estis
lam penitus ignorat? Sicut aulera clemcnlia huina- azymi. > Ilem ad Galatas cap. vi: <Fratres, si prxoc-
nitali nihil esl afiinius; ita nihil gloriosius in priu- cupalus fuerit aliquis homo in aliquo delicto, vos,
cipe, cujus arbitrio severas polestales cmolliat, qui spiriluales cslis, hujusmodi inslruite in spiritu
mitiores animos advocet, reis parcat. Cleineutix leniiaiis, considerans te ipsum, ne et tu tenteris. >
cst semper aliquid ulirici sententix vel poenx de- El ileni ad Ephesios cap. iv : iPropler quod depo-
irahere. Quisquis nihil rcaius iinpunitum relinquit, _ ucutes meudacium, toquiinini veritatein unusquis-
dulinquil; culpa csl lolam perscqui culpara. Immi- quc cuui proximo suo, quoninm sumus invicem
sericordem se proficetur, cui quidquid licet libet. meuibru. > Item Act. cap. xx : < Contestor vos ho-
Gtoriosa auium virlus esl in principe cilra puuire dierna die, quia mundus sum a sanguine oiniiiuiu.
quam liccat. Viitus esl ad vindiclani ncccssilate Non eniin stiblerfugi, quo minus annuniiarem omuo
Irahi, non voluntate venire. Magnuni quid, et di- cousiliuin Dei vobis. > Item Job cap. xxix : < Con-
vinuni sapil offensus, clemens. Bonus princeps tercbam molas leonum, 254 et ^e denlibus illins
neiniuein sine poena punil, numincin sine dolorc aufercham prxdam. > Item Parahot. cap. xxiv :
pioscribit. Bonus princeps 253 ,la crimen insc- < Erue eos qui ducuntur ad morlcin; cl quitraduii-
quitur, ut, quem puuii, homiuem retniniscatur. Bo- tur ad inlcrilum, liberare ne ccsscs. > El Jeruiii.
niis princeps sibi dominatur, populo servil, nullius cap. XLVIII: <MaIediclusquiproliibelglauium suuni
sanguinem coiilemnii. Inimici cst, sed ejus qui ami- a sanguine. > El Genes. cap. iv : < Uhi est Abei
cus ficri polest; nocciilis est, sed hominis, cujtis- fraler tuus? Qui respondit: Nescio. Nunquid custos
cunquc s-it, sanguis; quia non puiuil dare, ciimen fratris mei sum ego? > Et Deuter. c. xxn : < Nonvi-
putat auferre. Ideo, quolies fundiiur, coufunditur. debis bovcm frairis lui, vel oveni erraniem, et prx-
Sufliciuut animo docili et amanli discipliuam, ex Qte.ribis;
] sed reduces fratri tuo. > Iiem, de asino
quibus diligenliores faoile percipient, quantum vel proximi sublevando. Item Ezecbielis c. m. llcin ad
crudeliias obsil vel prosil clcraentia polestali. Ephesios cap. v: < Magis auiem rcdarguite. Qux
0e hac etiam Seneca ad Neronein (iib, u, c. 5 et cnim in occullo fiunl ab ipsis, lurpe cst el dicere. >
4). Quid plura? Singulsc syllabx sacrx Scriplurx Item'Eccli. c. xix, et c. xxel xxi. Ei ilem, incompa-
resonant et redolenl misericordiam. Sola ea habes, rabiliter plus teneor diligereaniinamproximi, quam
qux misericorditer proximoimpenderis, Augustinus: corpus proprium. Item, quodprobatiocompassionis,
Sola autem misericordia comes est dcfunclorum. exhibitio est correptionis, sicut dileciionis, exhi-
< Opera unim illorum sequunlur illos (Apoc. xiv). > hilio est operis. Itcm, quia sanclior est copula vel
Opera, scilicet misericordix, sive ignoscenlis, sive cura ani-.narum, quam corporum. Iiem, veri imila-
peenam relaxantis, si-ve fratrem corripienlis, sivc lor sis Samaritani, qui vulnerali misertus esl, nec
euiii corporaliter suslenlaniis et fovcntis, sive pro ctira prxteriit, sicut sacerdos et levita, sed curam
co intercedentis : ejus cgit (Luc. x). Ilem, exemplo Domini, qui, reli-
Quus dcderi solus semper liabebis opes. clis nonaginia novem ovibus in deseiio, ivit qtix-
(MAMIALIS lib.v, enigr. 53.) rere ovem ceiilesiinaiii, qux pcricrai (Lnc. xv).
 S85 YERBUM ABBREVIATUM. 280
Ilcni, pasce, non tantum corporali, sed etiam spi- A cuiuni meum mansit peregrinus; ti ostium meum
rituali cibo, fame verbi Dei inorientes, etc. Ilera vialori non paiuii. > Aposiopesis est,-i|uasi, si hxc,
Ephesiorum cap. v : <Estole imitatores Dcisicul filii . el hxc non fcci omnium misertus , nec misereatur
charissiml, cl ambuiate in dileclione, sicul et Chri- raei Ueus. Item psal. xxxiv: « Domine, quis similis
stusdilexit nos, ul scilicct pro fralribus noslris ani- lui, eripiens inopem de rannu fortiorum ejus', ege-
mas noslras ponamus. > Nam et in hoc maxime num et panperein a diripienlibus eum ? >Miseri-
cbaritaleui ejus cegnoscimus. Si ergo quilibel pro cordia sxpe adeo flagr.il, ut, per piura et sanclum
loco et pro terapore tenelur < pro proximo animam irapelum, cxteris virtutibus et maxime ohedientix
ponere (Joan. xv), > quodquidera vertim esi, iniillo (de qua legitur :. < Quia melior esl obedientia quam
magis debeteum eorripere,quemvideril delinquere. victimx , et peccatum ariolandi est, uotle obedire
Item IV Reg. cap. xv de Ozia. Item, omnia qux con- (/ Reg. xv) > non parcal, ut patel exemplo cujusdain
tra pessimara lacituruitatem inducia suni, luc in- conversi, qui prohJbilus ab nbbate, dala occasione
duci possunl, ul ea, qux maxime obviant huicprx- et opportiinilate temporis , iijdigenlibus erogavit.
ccplo Douiinico de corripicndo fralre. Item Ecclesiaslici cap. x.xix : < Propler mandatiim
CAPUT CII. assume pauperem, et propter inopiaiu cjus ne di-
De misjricordia inlercedenle pro inimicit. inittas eum vacuiim. > Item Ecclesiasiici eodem ca-
Sequitur de misericordia intercedenle eliain pro pile : « Qui facit inisericordiam feneratur proximo
Jnimicis (Luc. XXIII),cujus, prxler dominum et pro- suo, el <|ui prxvnlet inanu mandata servat.i
tuiivartyrem Slephanum (Act. vui), egregium Cst 256 CAPUT CIY.
exemplum Samuel intercedens pro Saule, qui vo- I)e elcemosytta,
tuit eum occidere. Ob quam causara racruilSainuel, Misericordix auteni filia est elcemosyna. Circa
< quod omnes a Dau usque Bersabee cognoverunt, quam videnduui est, quis sil ejus effecius, quid
quia Samuel esset (i.lelis propheia Domiui (/ Re.j. dandum, et quomodo, et quoordine, quanlum, qua-
111).> liiijus elinm inirabile excmpluiii cxslitilMoy- liter et de quo, quibus, quot, et qualibus. De effeclu
ses, quiorans pro populo exasperante, euuiquegra- ejus ail Spiritus sanctus in Ecclesiastico cap. xxix.
viter inolestaute, lenuit Dominum furenlem, dicens: < Absconde eleeinosynam in sinu pauperis, et ipsa
« Atil dimitte eis, aut dele me de librc vitx (Exod. orabit pro le ad Dominum, ut libereris ab omiii
xxxu). > ltem psalmus cv : « Et dixit Dominus, ul malo. > Esl enim eleemosyna una alarum orationis,
disperderet eos, si nou Moyscs, cicctus ejus, stotis- el jejuniuin allera. Et item : < Sicut aqua exstinguit
sei in confractioue in eoiispectu ejus, ut averteret C igneni, iln eleeuiosyna exsliiiguil peccalum (Eccli.
iram ejus, ne disperderel eos. > Noluil enini Moy- \\\).t El itetn : < Eleemosyna viri, quasi sncculus
ses solus sine eis terram promissionis inirare. Undc cum ipso et graliam homiuis, quasi pupillam > con-
a sauctis comparatur 255 uiulri, qux invilaln ad tra hostes, < conservnbit (Eccli. xvn).> Et Doininus
spleinnes epulas, ptiero exposilo, pula clamoso, sor- in Luca cap. xi: • Yeruinianieii, quod superest, date
dido et txdioso, sine eo non vult intrare , eligens eleemosynam; et ecce omnia niuiidn sunl vobis. >
magis cum fiiio foris jejunare. Et ilem : Fncite vohis amicos de maiiimona iniqui-
CAPUT CIII. • (alis, ul cuni defccerilis recipiant vos in xlema ta-
De visibili et corporali el manunti misericordia, stve bernacula (Luc, xyi). > Et pavid psalmo cxi: < Di-
subveniente. spersit, dedit pauperibus, justitia ejus inanet in sx-
Sequiiur de visihili el corporaii et manuali misc- culum £xculi. >.Et Laureutius (5): Na.ui facultaies
ricordia. Hujus excellentissimuiii exemplura fuit Job, Ecclesix, quas requiris iu ccelestes lliesauros inu-
qui cap. xxix et xxxi, ait: « Auris audiens beatifi- iius pauperura deportarunt. Quod tiic dalur pauperi
cabat me,eloculusvidens leslimoniuin reddebatmilii, Cl egeno, a Christo recipilur in ccelo. Unde et ipsu
eo quod liberassem pauperem vociferanlem, ct pu- ait : < Quod uni ex iniuiinis ineis fccistis, mihi fe-
pillum cui non erat adjulor. Renediclio periluri su- _p, cistis (Matlh, .xxv), > El itein : < Qui vos recipit,
per me veniebat, el cor vidux consolatus suni, ju- ine recipil (Muitli. x). > Et ilein, Martinus adhuc
stitia indutus sum, et veslivi nie, sicut veslinicnio cathecumenus, hac me veste conlexit (6).
ci diademate, judicio meo. Fui oculus cxco, el pes Quid aulera sit dandum, et quo ordiue oslenditur
claudo, pater eram pauperum ; conlerebam niuias in Luca cap. vi, ubi ail Dominus : < Oinni petenii
iuiqiii et dedentibus illius aufurehain prxdani,Mce- le tribue; > rem, quam petit, si poles ; si non poles,
rcntium erara consplator. Si, qtiod volebant, negaii da caticeui aqux calidx; i|uani si non babes, da ra-
pauperibus, si oculos vidux exspectaTe feci; sico- iicein aqux frigidx. Quod si ncc frigidam, si malus
uiedi buccellam ineam solus, et non comttdil pupil- est, da ei correpiioiiem, si honus, oralionem. Nun-
lus ex ea, quia ab infaniia niea crevit inecum mise- quam euiui deest justo. quid del, qui iu Domiiio
ruiio, el dc utcro mairis mcx egressa cst niecum. oinnium omnia possidel.
Si despexi prxiereuniem, eo quod npn baberet in- Quantum vero danduni sil Dominus per organiim
clumeuium, el absque opeiiinento paupcrcin ; si non Joannis in Luca cap. iiiosteiideus, ait : < Qui hahet
bciicdixeruiii inilii iatera ejus, cl de ycUerib.usoviuni duas lunicas, det uunni non babcnti, et qtii babci
iiicaruin calufactus csl; si foris, el exlra laborna- escas similiter faciat. > De dunhus tuuicis cl escis
(5) CQ::SU!C Yilam apud Stir.^dic 10 Aug. (G) Yita apud Sur., die 11 Novemb.
287 PETRl CANTORI& »88
siiniliier dividentils congrue ei •ignnnter datur prx- A. Sequitur quibus el quol, et qualibus el qualiter
ceptum (Matth. x); quia si una<dividalur, nemo ea danduiiLsit. Quibus ergo? Omnibus si poles, sed
vcslilur. In dimidia enim tunica, el nudus remanet tmaxime domesticis fldei (ibid.), > el inler hos
qui accipil et qui dedii. Necessaria ergo reline libi magis indigentibus, el interhos magis jusiis; < Quia
et fainilix lux, qux vero supersunt pauperibus di- oculi Domini super justos (Ptal. xxxm). Dispersil
slribue, eliain ex necessitnte, pro loco et pro lem- dedit pauperibus (Ptal. exi), > non ruclantibus. Cx-
pore, alioquiii raptor eris. Hanc etiairi nictliationem leras vero auctorilates ad hoc, supra iuvenies in
bonorum dislribiientlbrum patiperibus Apostolus iw tiluto, qui scribitur (supra c. 47) : iContra eos
secuuda epislola ad Gorintliios (cap. vni) oslendit, qui danl non indigentibus.> Ecce quibus, quol, qua-
dicens: « Non dico vobis, ut gratia vesira ei volun- lihus, el qualiler dandum.
las damli eleemosyiiam aliis sit remissio, vobis atr> Circa vero qualitatem et caulelam dantlx elce-
n-m Iribulatio ; sed'u.1 ex xqualilale, vestra abun- mosynx, hxc altendenda suni. Disiribuiio, ne uui
danlia illornm inopiam suppieal; ut illorutn abtin- Oniiiiadenlur. <Dispersildedilpauperibus (Pial. cxj).
dantia, in spiriiualibus, vestrx sil supplemeiitum Volo isti, sicul el tihi benefacere.) Necessitas, iit
inopix, ul fiat xqualiias; > de qua scriptum est in necessaria denlur, non superflua; non lauta ciba-
Exodo (c.ip. xvi) de manna. < Qui niultum liabuit ria, nisi in necessitale xgritudinis. Hilaritas- sine
non ahundavit, et qui niodicum habuit, 257 "on coactione. Undc H Cor., cap. ix : < Unusquisque
niiiioravit, > sed suflicienter habuit. In ralione cnim proul destinnvit in corde suo, non ex iristiiia, aut
dali et accepti consislit pax JerusaLem,ut abtindan. ex necessitate. Ililarem enim datorem diligil Deus.»
les in lcmporalibus ea disiribtianl pauperibus se Coacta enim servitia Deo non placent, sed volun-
lnagis abundantitis in spiritualihus, ul sic commu- laria. Unde : <Voluntarie sacrificabo lihi (Ptat.
nicantes lemporalia et spiriiualia xqualiter, qui LIII). >Qui dat ob vereciindiam, vel improbitatcm
iiiiiliuin habet iri lemporalibus non abundel, quia inlerpellantis vitandam, el rem el merilum perdit.
super neressaria hil sibi retinet, sed xqualitcr pau- 258 ^olo enim intuitu Dei, non alicujus rei
peribus distribuil : et < qui raodicuin habet > iri cxirinsecx, ut prelium ct liuuismodi, danda est
lemporalibiis, lion < minorayil > in eisdem, quia elccniosyna.
siiflicienier ea ab alio recipit. Pietas autem danlis condit eleemosyoam, non
Siciit de spirilualibus. Hanc xqualitatem bono- quanlitas dati. Item Exodi, cap. xxxv : < Omnis
rinn supererogando excessit Mariinus (viile ejus volunlarius et prompto animo, offurat primitias
\iiam loco supra indicalo), cum chlamydis sux C Domino.i Item : Filii Israel menle devota, volun-
inedietaieni pauperibus dedit. Quem faciura defor- taria, donaria obtulerunt Domino in fahricam ta-
mein pro irunCalo habiiu, alii ccepertint deridere, bernaculi. Cum autem arlifices instarcnt operi,
alii altitis gemere, eo qund nihil simile unquani eis dixemnl Moysi : <Plus offerl populus qtiam necesse
conligissct. Seil et unicam tunicam totam, qiiam in sii (Exod. xxxvi).> Qui jussit prxconis voce ne
ovictilacominendavit, pauperi dedit, cui archidia- quidquam uliraoflerreiii in operc sanciunrii. Item i
conns alium, et slragtilalarii pro quinque dena- Esdrx priuio; idcm, cap. n el vu. Iloc exactoribus
fiis emil. Bene autera ci pie legcnda tam beati objicieiulum el consulibus, magislris, didascalis fi-
Martini qqam beali Nicolai (S, Nicolai Yila est cientibus ad opus, ctim eleemosyna, secuudum
apud Sur., die 6 Decemb.) ab operibus miseri- prcces ct verectindiam cxliortaia, non sil approbanda,
cordix, in quibus, sicul viri mrsericordix excel- quia noii est sincera.
l<?harit, cohtexitur in initio sui; ut in hoc osten- Aposlolus nd Philippenses (cap. iv): < Nulta
<jatur exstitisse. fundamcnium totitis religioiiis Ecclesia mihi communicavit in raiione dati ct ac-
ipsorum. Uierqneenim super alflictos pia gestabat cepii, nisi vos soli. Qui el Thessnlonicam semel et
\iscera. Unde el Nicolaus tres virgines, ne pro ine- n bis in ustim mihi misistis. Et quia non quxro da-
dia liipaiiari niacularenlur infamia, nuptui dedil. luiii, sud requiro fructum abundantem in ralione
Eral enim in ejus anitno pietas eximia, el oppres- veslra, > id esl bonam et refclnm voluntaiem, qua
sis impendebat mulla beneftcia, Nolanus episcopus inierior hoino fccundatur.- Unde Dominus in Ev-an-,
superadiiidit (Lib.iu Dialog. beaii Grcg., cap. i),qui gclio, non dicit singularitcr : <Qui recipit juslum,»
r.on tanlum sua, setl seipsum.veudidii in servitulcm sed addit: <In nomine jtisti. Recipere justum, da-
prft liherando filio vidux a carcere, et captivilate. lum esl; in noinine jusii, fruclus (MaUh. x).> He-
Nos vero, nec hanc xqualitaiem Aposloli distri- liam pavissclegiturcorvus et vidua (/// Reg. xvi).
buendariini rernm pauperibus, nec dimidialionem, Scd corvus, qui nonin iioHiine justi, pavit <d;uo; >
Vcl tolaliialcm Martini sequi et probare voltnnus, vidua, qux in nomine justi, pavil <frticiu. Hunc
per opera scilicet, nec per vcrba, imo dispuiando igilur fiucttini magis quam dalum requiro (Phil.
contradicimus, intendentes nos omnia posse possi- IV). > Qui cniin danl, el non debita causa, el uon
defe, et nulla superflue. Sed < Dominus npn irride- debito fine; vcl inviii, vel juslum poslponentes, si-
lur (Galat. vi), >•«jai omnia creavit ad usum. ora- miies suni corvo; ministri sunt, non babenl fro-
nium, ncn unius tamum, clum oleemosyna", sed ministerium lanium.
 889 YERBUMABBREVIATUM. SOO
CAPUT CV. A oratione pro fpso, in compassione, In consilii san-
De'quo tit danda eleemosyna. cii daiione, in cujuslibct talenli comraissi, sive cor-
Sequilur, de quo sil danda eleemosjna. De tuo poralis, sive spiriiuaiis erogalione. Sed exhibitio
scilicet, non de alieno. Unde : «Honora Dominuro corporalis, eleemosynx nomen gcnerale, ex usu
tle tua substanlia (Prov. in),> non de aliena. Et quidem proprium sihi vindicavit. In hac auiem
Denleronomii, cap. xm : < Non adhxrcbit quid- specie, scilicet corporali eleeinosyna , quidam ordo
quam de anaihemale, > quocunque, scilicet, quod alienditur.
separari debel a lc, vcl quod juslum est ut separes Prima cnim, et sincera, el pura elcemosyna est,
nte, «inmanu lua, ut misereatur lui Dominus.> de labore proprio. Unde. < In labore el sudore vul-
Item, cap. vn : «Non concupisces argentum et au- tus tni.i non alieni, < vesccris pane iuo (Gen. ui),>
rum, de quibus facta sunt; nec assumes ex eis libi et aliis ad vescendum dabis. El iteni. « Labores
quidquam, ne oflendas, proplerea, quia abominatio manuum tuarum, quia manducabis, et hene libi
csl DominiDei lui.» Itcm (cap. xir) ; «Agnus sine crit (Psal. cxxvn). > Exemplo eliam Aposioli, qui
iuacuta, > corporis, non velleris, prxcipiebatur of- cibum manibus quxriiabal. Qui eiiam ait ad Epbe»
fcrri Domino.Reliquas auctoritates et concordantias sios, cap. iv. « Qui furabatur, jam non furelur,
ail hoc, stipra in tilulo. < De acceptione inunerum " magis aulem laborel, operando manibus suis quod
illiciie acqiiisiiorum. > Iicm: Excmplo Mariini pre- boiiumest, ut habeal unde iribual necessitatem
shyleri cardinalispaupcris, quia munera spcrncntis, patienli.» Exemplo etiam vidux recusanlis sepeliri
ctii, sicul et cxteris cardinalibus, cuin dominus in camisia alia quam in llla , quam nevit et texuii.
canceliarius misissel Romnnx curix eulogiain ct Secuhdus gradus elecmosynx corporatis, est de
beneiliciiorrem, scilicct viginli libras in Natali Do- patrimonio proprio de quo polest fieri eleemosyna -
inini ad solcmnizandum, respuit eas, quia dc ra- ci si non adeo pura , ut priina, quam tamen colis
pina cl Simoniace acquisitx eranl. Qui etiam cum sudore alieno, et homine uteris pro juinenlo. Ter-
sibi 259 commodatus essel equus, deficienle pro- lius gradus est de palrimonio crucifixi, 2€>0 cujus
•prio a quodam episcopo, cum legatione fungerelur, dispensaiorcs, et quasi tesinmcntarii stiinus, non
noiuil juvare prxdictum cpiscopum in sua causn, Doifiini. Unde et ininus proprie dicilur eleemosyna.
nisi reddilo sibi equo, et cognila causa ejus prius In omnibus tamen his par charilas , par prxniium
justa. Item exemplo Siephani abbatis Cislerciensis comnicndat, vcl comparai et conimelilur. In hoc
secundi, qui datos panes et caseos a sacerdote aiilem uliiino, nisi dispensalio justa fiat, fures eri-
ronverso suo, distribuit eos pauperibus et pueris, /Q raus et raplores. Et sxpe coiitiugil res pauperum
judicans monachos suos non debcrc eis, tanquam dari abundantibus et nepotibiis saccrdotum, ucc
furiivis el raptis vesci, cum <dextcra > sacerdotum abiindaiit sed aporiali sunl, quia
pliirimorum et archidiaconoruin < rcplcla sit > Non habet evenliis sordida prwda bonos (7).
Iioilie et lunc ctiani, « muncribiis (Psal. xxv).> Et
(OVID.,lib. i Amori» eteg., iO.y
«. Dexiera eoruiii dextera iniqiiitaiis (Psal. CXLIH);>
El malc parla male dilabunttir.
qui in dexlera, cl pro his,qux snnt tlextrx, rapiunt
el accipiunl, cntes pejores laicis feneratoribus, qui CAPUTCVII.
m siiiistra, et pro bis, qux sunt sinislrx rapiunt. De eautela dandw eleemostjnm.
CAPUTCYI. Addendum prxdictis, quod etiain ad csrttelarri
De ordine dandw eleemotynw. dandx eleemosynx pertinet, scilicet, ut propria
Notandus est cliam quidam ordo in dalicnc elee- voluntate et prompla , libero arbilrio el propria
mosynx. Sed ulallius ordiamur, distinguendx sunt manu, si potes, eleemosynam distribuns, exeinplo
spccies eleemosynx. Prima igitur est Dei, consi- Chrisli el sanclorum multorum miiisirantiiim in
sicns in crealiouc el recreatione nostrn , in conso- medio subditoriim ; exemplo eiiam comilis Theo-
lalione nobis exhihita per beneficia, in instructione *^ baldi, bonx meinorix, qui subtelares ciim iintio,
per prxcepta, in cinendaiionc nostra per flagella, propria manu dedit paiiperibus, bac de causa, ul ei
heindc in collalione prxmiorum in gloria. Secunda in eo lacrymx comptiiiclionis, el major devotio ct
'
spccies cst Chrisli hominis, qui in cruce seipsum humilitas crcscerent, ct ut paupcres affecluosiu»
eblulil Deo Patri hostiam vivam pro nobis adbuc pro eo orarent, comparata sihi magis eorura grati.i
inimicis suis. < Majorem charitalem nemo habct, per humilitatis snx obsequium.
ul aniinam suam ponat quis pro amicis suis (Joan. Dum vivis, etiam pro te eroges, dum lcmpus csl
xv).> Seipsum eliam quotidic cum insigniis miiilix seminandi; quia mortuus rariiin invenit amicum.
suae reprxsental Palri, pro nobis orans el interpel- Nihil enim ciiius frigescil in eorde, quain amieilia
lans, ut advocatus ei fraler noster in co-lis. TerliSr mortui post mortem. Prxparemus igitur nos ad in-
est hominis ad seipsum, « misercre atiimx lux, gressum regni, quia nonnisi prxparati ingrediemur.
primo placens (Eccli xxx) > Deo. Quarta esl homi- < Prxoccupemus faciem > judicis < in confessione,
nis ad proximum, el mnliiptcx. In corrcpiione fra- et in psalmis; i hoc est in bonis operibus el laudi-
tris, ul corrigai; in dimissione proprix iujurix, in bus, <jiibilenms ei (Psal. xciv), > antequam veniat j
(7) id Fcslus Pompcius ct Ncvio cilat.
591 TETRfCANTORlS S92
retninisreiilcs quia«nnumqiiodque qiiatiior anima- A i custodiendis illis relribuiio niulta (Psal. xvm, >
lium corain facie siia amtonlabat ^Eiech. i),» doccn- qnia serenitas conscientix cl "aiigmenium virtuium.
tium, Jmilalores Evangelii src" ambularc; exemptb «Gloria enim nostra hxcesl leslimonium conscien-
ctiam Aposloli, qui in anicriora se extendcbat tix nostrx (II Cor. i).» Habet etiam « promissio-
(Phil. tti); et excmplo eliam animx simplicissimx, nem vitx > gloriae, id esl vitx gloriosx, qux in
diccnlis; quia eleemosyna vivi,'esl sicul lucerna fulnro erit, sicut ctprxscntis; qtria < vitam aeter-
lata coram bomine; illuminal etim, ostendcns ei riam possidcbit (Malth. xix),> qui in prxsenli
quo vadat. Eleemosyna vero morlui, est lanquam opera misericordix halrait. Et ilem : <Lxfa cjus
luccrna lata posl tcrgum homtnis tion illuriiinans ei, sub capile meo, et dextera illiusampiexahitur mo
quo riiinus cadat in prsecipilium. (Caht. Ii). > El item : < Qui mihi ministrat me se-
EsVfluiem hxc diflerenlia, et inter opera ptetatis qnaiur, et nbi cgo sum, illic cl minister meus eril
sublege facta, et opera piclatis facta sub EVange- (Joan. n).> Et ilem : <Esurivi, el dedislis niibi
lio» Lex nanique ait: < Frange panem esuricnti; > mantluCare (Matth. xxv). VenUe ergo, benedicti
eic. (Tsa. ivin.) Unde apud quosdam hic mos lau- Patris mci, ut edatis et bibaiis in regno ejus (I.uc.
dabills inotevit, ul de singulis pauibus aliquid fran- xxii). El iransiehs minisirabil illis (Luc. xn).>
'
B
gatur pauperihus. 262 CAPUT CIX.
Tobias ctiam ail (cap. tv): Modicum hahes, mo- De mundilia cordis.
dicum dabis. Deus vcro in Evangelio perfccliorcm f Beati miirido corde, qnoniam jpsi Deum vide-
pietnlem prxcipiens, ait : « Vade , et vende omnia bunt (Matthiv).t Munditia cordis, ceti virlus gene-
qux babes, ei da pauperibus (il/a/i*. xix),> non lan- raliSjOmnes virlules, omnia bona opera, el cogiia-
turn indrgenli, sed et rapienti. « Uride, si quis tiones comptcctitur. Quxcunqne eniin fidei el aliis
abstuleril libi tunicam, dtfei el pallium (Mattli. v).> viritilibos attrihuunlur, in mundilia cordis conclu-
Unde cremila inqiiisitus quis illum spoliassel, ferc duntut-, uta qua ortum habent. Hxc cuilibel fideli
iitidus 261 'n semicinciiis suis ambuians , ait: necessaria est, sine qua non esl salus. Unde Salo-
Coilcx est isleprxdo ceelestis , docens omnia darc mon : «Omni custodia cuslodi cor luuni (Prov iv)>
pauperibus. Cui ille: Quomodo omnia dedisti, qui mundum) quud quidem diflicilius eslj quam corpus
ilhim atlhiic habes?El statim dedit. Item Aposto- munilum cusiodire; quia corrupta mente corrum-
lus II ad Cor. cap. vtii: < Notam vojbis facio gra- pilur corpus; et non econlrario, ut in fatuis virgi-
tiam Dei, qnx est in ccclesiis, Macedonix scilicet: nibus (Mallh. xxv). Magis igilur est neccssaria
quod allissima eorum paupertas abundavit in divi- Q ( munditia menlis quam cdrporis. <El qnis gloriatur
tias simplicitatis eorum, quia secundura veritatem se muiidum babere cor ? (Provi xxt) Etiam in an-
lesiimcnium illis reddo, quod supra vlrlutem primo gelis aliquid > immundilix, vel <pravilalis > in con*
volunlarii fuerint.cum multa cxhortntioiie bbse- spectu Domini <inventum esl (Job iv). > El in Eze-
cranles nos graliam el communionem ministerii, chicie, cap. m, ait Doininus : <Qui audit >corpord
quod silin sanclos.i <audiat> menie, <et qui quiescil > in corporc,
CAPUT cvnr. «quiscat> in mcntc. Gregorius (bom< 12, in
De eommendatione eletmosynw. Eiech.): Qui enim sabbatizat in corppre, et non
Sed qux esl cnusa tanlx commendaiionis elee- in mcnie, ei potesl adaptari quoddicilur a Jeremia:
mosynx iii sacra Scripinra? Audi Aposloluml ad < Videruut eam liostcs, ct deriserunl Sabbata ejus
Timoih., cap. iv : < Quia exercitatio corporalis ad (Thren. i).> Exterius enim <hypocrita el sepulcrum
lnodicnm est; pielas aulem ad omiiia utilis esi, ba- dealbatum (Malth. Xxm),> interius aulem liernio-
bens promissioncm vilx qtix nunc est, et futurx.i sus, el plenus spurcitiis. Summopere igitur et omni
Non maceratio carnis, habitus incullus, crebrx vi- vigilantia cuslotlienduin esl cor. <Non enira quoil
gilix, jejunia assidua el arcla, ausleriias viix, el iniral in os hominis coinquinat hominem, scd qnod
horror in facie le exhibenl veruin philosophum et I" de corde cxit (Maith. xxm), > ut furta, adulleria,
Cbrislianuni; sed hxc sunt signa cleeinosynx : si homicidia, et omnia mala, similiier et oronia bon».
visceribus pietatis affluas, si nihii concupiscas, si Unde : <Si oculusjuus fueril simplex, lolum cor-
nihil pertimescas, sciens, quia « quxsius magnus pus lunm lucidum erit (Luc. xi),»sed nonnisi prius
pietas ctim sulBcientia (/ Tim. vi).> Ad inanum corde mundalo per fidem. Unde Petrus; <Fide mun-
autcm esiquod sat est. Habet autem pietas promis- dans corda eorum (Act. v).> Mundittamigitur cordis
sionem vitx qux nunc cst, et fuiurx. Uniie : «Pri- fidcs inchoat, spcs et chariins eam consummaut.
inum qnxrile regnum Dei.et hxc omnia adjicientur El aitDavid : < Cor mundum crca in me Deus.i
vobis (Matth. vi).> El item : « Non vidi juslum de- Primo enhn in eo creaium pcr vulneratiohdnr na-
relictum, nec semen ejus qu<erens pnnem (Psdl. turalium, et spoliationem gratuiloriira, quasi de-
xxxvi).> Et item : < Centuplura aecipienl in hocsx- sierat esse. Unde, quia sine corde cst, qui cor habct
culo (Matih. xxi),> id esl « cenlies tantum, > id est immundum, orans aii: <Cor mundum crea in inc
mulliplicaiionem omnium qux in mundo sunt divi- Detis, ct spiritum recium, > quo cogitaiipnes ntl le,
liarum. Hx cnim n.ulli desunt, qui eas nonamaveril. el sccunduiii beneplncilum tuum dirignm, <innova
Habeletiam promissionem vitx gralix. Unde : <In in visccribus mcis (Psal. L).> El Auoslolus ait:
 •93 VERBUM ABBREVIATUM. 294
«Rcnovamini spiriln mentis vestrae (Ephes. iv).> A turbatur. Frcmil cnim mundus, prcmit corpus,
Mundilia aulem cordis maxime cst necessaria'scho- insidiatnr diabolus.
laribus accedentibus ad sacrx paginx leciionem. Ob hoc etiam ait vertis Pacificns : « In mnndo
Unde Augiislimis : In lam cxcellenti luce oculus pressuras, in me antcm pacem habebilis (Joan.
ralionis non figilur, nisi per mundiiiam fidci prius xvi). > El Dominus eliam, tii pacem memibus fidc-
purgeltir. «Animalis enim liomo non percipit ea lium firmiter insereret post rcsurrectionem, disci-
qnxDeisunl (/ Cor. n).> Oh hoc donum Spiriliis pulis « januis clausis (Joan. xx), > enm ceu sum-
sancti, quod est intelleclus, buic bcaliliitlini, scilicet mam. virtiiium annunliavil, diccns: « Pax vobis
jiiiniditix cordis, adaplalur, ut ostendatur ista de- (ibid). t Ideo eliam vicarius ejus spiriluatis, scilicet
bcre conjungi, et se comitari; quia < a mandalis episcopus, convcrlens se ad poputum in missa, eam
tuis intellexi (Psal. cxvni). > Sed de hoc ramnsculo iIII annunliat. Idep eliam nnlo Domino itlcm fecit
nmndilix inf rincipioprxdicationis nostrx diffusius pasloribus, et simplicibus annunliari per angelum,
disputavimus. Hxc etiam virtus potissime ne- primum et prxcipuum gaiidium, nuntium pacis di-
rcssaria es.l sacerdoti. Undc Moyscs : «Mundamini, ccntem : < Gloria in excclsis Deo, ct in tcrrn pax
qui feriis vasa Domini (Isa. LII).>Sicut enim Abrahx " Iioininibus bonx voluniniis (Luc. u). > I.lco eliani
s.icrificanti immundisTOlucribusdescendentibus su- in prxcipuo sacramcnlo Ecclcsix, sciliccl in sacra-
pcr sacrillcia iicccssarrum fuit flabellum (Gen. xv), mcnto allaris, confecla Eucbarisla sncerdos 264
263 Q"° cas abegii, sic el sacerdoli venlilabrum cum Ecclesia dicit: < Agntis Dei, qui lollis peccatn
fidei et mur.dilix cordis, maxime euro sacriflcio al- mundi, misercrc (Joan i.) >—<miscrcre, > cl, ul per-
iaris assislit; quando imporlunius insurgunlel in- fectemiserealur, uno verbo concludens omncs miso-
•festanl t mtiscx morienlcs, perdere volentcs suavi- rnliones ejus, et summam, el cffeclum oinnium vir-
intcm unguenli (Eccle. x, !),> ul hoc flabello eas luluiTi, annectit : < Dona nobis pacem (ibid.). > Du
«ibigat, fidelemquc ancillam cuslodix ostii deputet, qtia Aposlolus loqucns nit: < Ipse esl pax nostr.i
ne lalrunciili iiiterficiant Isbosetli ( // Reg. iv). qtii fecit utraqtie iinuni (Eplies. u), ima sunimis, ci
Sicque et < ostio clauso inlrabit cubiculum suum terrena cceleslibes rcconciiinns, pacem intcr Dcuni
ornns ad Palrem (Jtfad/i. vi).> eihomiucm relormans. Omncs cnim erainus iuiniici
€APUT CX. Dei, cique inimicabamiir, qui lameii semper dilcxit
De pace. nos. Inler homincm el hoininein, Judxum scilicut
« Bcnli pncifici, quoniani lilii Dci vocabunttir el Gentilem, medialor pacis fuit (/ Tim. n). Iloini-
(Matth. v). > Pax sicut consummatio omnium vir- nis etinm ad sc ipsum, qui a se dissidebat non cxi-
ttiiiira, merito in cataiogo bentitiidinum seplima ct slens ih uno, in uniiale fiJei et morum, cujus « ar-
«iltima ponilur, cui sacra Scripiura mnjora vidclur ca > non « erat consummatn in uno cubito (Gen.
allrihncl-e, quam cxteris virtulibus; quod per ma- vi). > Homiiiis elinm ad angclum, ctijus ruina pcr
jorem expressior.cm prxmii ejus, quani aiiarum peccalum hominis dilata est reparari (Isa. xiv);
virtulum oslendilttr; quia < pacillci, Dlii Dci voca- qui cliam angeli non ita obscquubantur hominibus
buntur > cxteri < possidebimt regnum (ibid.);t ante adventum Cbrisli, sicul post; quasi offunsi
scd filii in universum jus patris succedunt jure lix- illis, eo quod Dominum suura oiTenderinl. Solus
leditario. Est autcm triplex pax : Temporis, pecto- diabolus non esl reconcilialus, scd exclusus cst nb
ris, xiernitaiis. De prima ad prxseits nibil, qux hnc pace, quia prinius discordiam intcr Crcatoreni
tnmen pluribus obcst sa-pe, quia propter eam resol- cl creaturam seminavii, in quo apparcnl etiam filii
vuntur; muhis eliam prodest, ut infirmis. Secunda et imitalores ejus, qui pacem non habenl cum pro-
virtus esl el meritum, terlia secundx est prxmium. ximo, ct iia nec cura Deo, ncc cura se ipsis. Econ •
Ut atitem oslendal Dominus quam ncccssaria sit tra fiiii et imitatores Christi sunt omnes pncifici.
snluti noslrx lixc virtus, cl quantum appetenda a Ob hoc Apostolus ad Romanos cap. v, nit : < Justi-
Christinnn religione, ail discipuiis, el nobis in cis : D ficali igitur cx fnle paccin habcamus ad Dcum ct
< Pacem rclinquo vohis, pacem meam do vobis nd proxiniuui, pcr Domiuum nosrum Jcsum Clni-
(Joan. xiv). > Quasi diceret : < Pacem relinquo vc • lum. >
bis, > id csl quasdam reliquins pncis, qula imper- Ilxc est virlus, qux sola exccllit in consorlio ei
fcclam, non permansiiram pacem. Uude nec adtlil: collegio sancloruin, faciens paeificos, amabilcs, so-
< Meam pacem, > sed pectoris, in prxsenti < relin- ciabiles et trnclabiles; ndco ut
proplcr eam magis
quo vobis, > posl quam, < pacem meam, > consum- quam propler cxicras virtutcs, qui pacificus csi,
matam scilicet, et permansuram do, id est in fuluro omnibus prxficiaiur el prxponatur. Propter hanc
dabo vubis, < pacem, > scilicet xternitalis, quia niinis sibi utilera sponsa in Canticis orans, ait :
non dabit Deus pacem, nisi super pacem. Ideo eliam < Osculetur me osculo oris sui (Cant.
i). > Os oscu-
per Prophelam ail in persona jtisti : < In pace > lans est Verbum assumens, os osculatum bumana
semiplena < dormiam, > dchinc in pace perfecla, natura assumpla, ex quibus cst elcctrum effectivum
quse esl < in idipsura > invariahilis ct perferta, < re- pacis inier Deum et hominem, homo Clnislus Jesus,
quiescam (Pial. IV),> perfecle quiescam. Pax enim Dcus et liomo. Ecce quania pax debet esse homiuis
pcctoris in prxsenti imperfccta esl, quia sxpe cum Dco, cui unilus cst per naturam hominis cum
203 PETRI CAKfORIS 296
proxirao; propter quam> naluram humanam, in A nimis dedili simus. Unde fefhro ad Moysen in Exodo
uniinie siimmx pncis sibi univit. ProplCr hanc cliam cap. xViii: < Stulto, inquit, hbore consumeris. Par-
ail Deus per Prnphctam : < Inquire pacem el per- tire igitur onus tunm in ptures, ct Dnniimis erit
sequere eam (Psal. xxxni), > ue a te elongelur. Et leciini, clc. > Siiper hunc Incum ail Aiigiistiuus (lil.
qtiouiodo persequnliir oslendens Augusiinus, ait : 2 : Q. super Exodum, q. ti8): <Manilesniin est ani-
Projice pecuuiaiii, ul emas lihi paccni, et cor iran- mum iiiinis humanis nciinnibus iiiteiiiuni Domino
qiiilliim. Ei Dominns ': « Si absiulerit libi tunicani, vacuari, quo fit tanto pleuior, quanlo in Superua et
da ei et pallium (Matlh. v). >Et : « Esto conscn- ad xlerna liberius exieiiditur. Et Satnmoii ait:
tiens ndversnrio tuo in via (ibid.). > Et Apostolus , i Fili, ne in miiltis sint aclus tui (Ecci. xi),> etiam
< Kedimenics leiiipus > et pacem pectoris, < quo- honestis, qtiia
niani dies mali sunt (Ephes. v), > propter maliliam, Impohit fintm sapitns tt rebtts honestii:
qux in cis excrcrtur. Et item : « Quare nou magis (JUVEN , Slll. vi.)
itijiiriam accipiiis? Quare nori magis fraudem pali- Vide, ne ab ouiniluis ila habcnris, quod te ipsum
mini? Setl vos injiiriani facitis et fraudalis; et hpc non liabeas. Yide, ue ita prosis pruXimn, quod le
fratiibus (/ Cor. vi). > Item Prophela invitans nos ipsum despicias : < Qui sibi iiequam csl, cui erit
:ul paceni, nil : < Qui postiit fmes lnos pacem, et B bonns? > (Ecclii xiv.)— < Quid prodcst homini, si
jubpe fruineiiii (Psul. CXLVII).> Jerusalcm coelestis, universiim mundiiin lucretur, anima; vero sux de-
iu cujtis finibus non crit nisi pax, et « dohius iinius trimcn luin palialllr? (Matth: xvi.)
moiis (Psal. LXVII);> in finibns vero geliennx, do- Pluribus inttutus minor tsl ad siiigilia leiisiiS.
lor'et tliscordia. UniJe pro hac qunsi suflicienti ad SicUt iiimis comedere, ita nimis operari pro terfe-
saltitcm, iirem Propheta orans adjungit: « Roga:e nis vitium est. Astringas ergo, et rCiligas le nd
quX ad paccni suul Jcrusalem, et abtlndanlia dili- . uniiatem iu qiianliim poies, qubi < non esl qui fa-
gentibiis le. Fiat pax in viriute lua, el abundanlia cial bonum, non est usque ai iiniiin (Psal. xutji >
iu tiirribus luis. Prnpicr fratrcs meos, el proximos — < Iu iitio cubilD consiiinn ala cst arca [Grn.
uieos loquebar paccm 265 (,e le< ProPtcr dpmum vi). > — < Unam peiii a Domino hniic rcquiraiii
Doiniui Dei nostri, quxsivi bona tibi (Psul cxxi). > (Psal. Xxvi). > *— < Uniim esl tibi necessaiiuni
liem : < Da pacem susliuentibus tc, ut propheix tui (Luc. x). > — < Unus lantum Sanabatur iu piscina
fitleles invcniaiiiiir (Ecdi. xxxvi). > Item Apostolus (Joan. v); > Hoc modo paceiu habebis a muudo
ad Pliifippenses cap. iv. < El pax Dci, qux exsu- cuin Aposiolo, qui aii ? <Mibi muiulus criicifixus
perni oiuucm sensuni, cusloriinl corda veslra ct " est, et ego miindo (Galat. \i). > Et non latitiim a
intelligeiitias Vestras. > lilein eiiam ostendens quain mundo, sed eliam nb omiii boste, si pi';ecepta Dei
nccessaria sit pax saluii, omnibus, quibus scrihit, dilexcris el custodieris. 266 ^"('e •' ' Pax niulla
sub hac forma scribit t < Gralia sit vobis, el pax a diligeiuibus legem luam, et non est illis scaudalum
Domino Jcsu Christo (Rom. i), > id esl tranquillitas (Ptal. cxvill); > quia non scandaluin patiunlur
incutis, sine qua non videlur Dcus, quia : < in nec faciiint, qui secundum legem Dei Vivhnti expo*
hac pace faclus est locus ejus (Psal. LXXV);> unde nenies eain, non secundum consuciiidiiiem homi-
i nec requiescct, nisi super pacificum et quielum num, scd secundum sinceritaienn ei sine nubilo
(Ita. LXVI). > ltem David : < Custodi innocentiam allegorix, simpliciter el nude; ut ab ore Salvnioris
ct vide xquitaiem, quoniam sunt reliquix honiini emanavit. De cujusmodi iulerpielibus tiiciiur:
paciflco (Ptal. xxxvi). < Non ait, innocenti et justo, «Adlixsit lingiia niea faucibus meis (Psn/. xxi). >
quod possel dixisse; sed < pacifico, > ostcndens liem ad llebrxos cap. xu : iPacem scquimini cum
conclusionein et summara aliarum virtutum esse in omnibus, el sanciimoniain, sine qua nenio videbit
pacc, sicul iu doniina, ad quam atix suut appendi- Deum. >
cix et lendenlcs, sicut asseclx ct pedissequx. Undc, CAPUT CXll.
noii ipsis, sed dominx reliquias prxmiorum der D De effecltt pacis.
quibiis dii-it : < Reliquix cogiiaiionum diCmfestum SeqtiilUr de clTeclu pacis. Ipsa cst, qux soi.i
iigenl libi (Psal. LXXV),> attribuit. xdiflcal domum Domino. Unde David, < quia vir
CAPUT CXI. sanguinum crat, prohibitus Csl xtlilicare dotriuni
A qaibiis pacem habere debeamus. Domino (/ Par. xxn). > Saloraon vcro (/// Reg:
Diclum est cum quibus dcbemus hnbere pacem v), elsi flagiliosus, lamen quia sinc betlo fuit in
scilicet cum Deo, cum proximo, etc. Nunc dicen- pace pacilicus, jtissus esl xdilicare domura Do-
dum a qtiibus, sciliccl, a carne propria, ut dometur miuo. Ecce quain abominabile hellum Domino eum
Dalila (Judic. xvi), cxemplo Apostoli, qni ail: domesticis fidei. Si igilur a prxdictis pacem babes
« Casligo corpus metim ct in servilulem rcdigo pacificus es el xdiflcas tcmplum Domino'; sin au-
(/ Cor. ix). > El Dominus: « Sint Innibi vestri lciii bcllicosus el contra DomiiiUm tleslriieils tcm-
prxcincii, et luccrnx ardenles (Luc. xn). > A dia- plum ejus. Sed et niullum virtutis et auctoritaiis
bulo, ut « spirituales nequitins (Ephes. vi), > vitc- supra cxleras virtutes coniulit Dominicus serma
uitis in quanluni possumus. A mundo, ne « secula- paci, direclus ad discipulos : < In quamcunque, in-
ribus, negoliis (// Tinu u), > et mundanis aclibus quii, domum inlraverilis, dicite : Pax buic domui
 VERBUM ABBREVIATUM. 53S
S97
{Lttc n).t Non ail ciiaritas, vul fides, mansuetudu, j\ .... Superi, procut hunt avertite pacem.
Liberlas £iim pace peril.
et hujtisinodi, sil huic doinui, sed « pax >; quasi (LUC.VN. I. m Relli Pharsat, ct loquiutr
concliidcns oinnes atias viiiutes in fasciculo pacis. de Julio Cwsar.)
Item David : « Dominus diluvium inhabitare facit, Et Cato vidcnsquia, < omnia Cxsar eral, > elsta-
« sedebil Dominusrex in xternum; » quia conlra tutn reipuhlicx perire, ail : Si audelis, o superi.
hoc diluvium « Dominusvirlulem dabit; benedicet > suslinere rempubticam et liberiatcm Romanortn»
posiea <pnpulo sno in pace (PsaL xxvwi). i Et san- deperire, stistinebo quidem et ego, verum pro ea
«lus Zacliarias plenus Spiritu sancto prophelavit, quidquid potero experiar , honestius judicans liber-
et dixit : <El tu, puer, prophela Allissimi vocabe- laiemtraliendam esse in serviliilera, qiiam iluiam.
ris, eic, » quia kxc et hxc facies <ad dirigentlos E contra rex Ezechias moilissiiutim verbum, pes-
4>e(leslrastros in viam pacis (Luc. i), > qunsi in hoc simum prolulit cnp, xxxix apud Isaiam, non prx-
opere pacis omnia opern ejus concludens. cavens liherlati posierttruin periturx : < Fiat, in-
CAPUT CXIII. quit, (anliini, pax el vcritas iii diebus meis (IV
De duplici paoe, Reg. \K). »
Est autem pax Dei, et pax mundi : prima du- p. CAPUT CXIV.
plex, qtua pecloris. Unde : « Pacem relinquo vobis De palientia.
(Jonit. xiv). > Et pax xternitalis; unde Apostolus: < Beati qni pcrsecuiionem patiuntur propter ju-
< Pax Dei, quse exsuperat omnem seiistim (Phit. stiliani, qiioiiiam mercos eorum copiosa cst ia
iv). >Secunda similiter dnplex csl. Est enim pax caelo (Matth. v).> Septem tanluni stinlbcaiitudines
iniindi ficia. Sed hxc piodiioruni ct atltitaioruin perfeclx consiimmantes scalam Jacob (Gen. xivij;),
est, de qua dicilur : < llomo pacis mcx, qui edebat de quibus jain diximus ; veruni prxterhas res'.st
panes mcos, niagnificavit super ine supplanialio- natientia, qux oclava redit ad caput circumeuiido,
tiein (Psal. VL).> Et Jcremias c. xxxvm : < 9 Se- puiificaudo, probandoet maiiifestaiidooinnes virtu-
decia! viri pacifici tui seduxerunl te, et praeva- lcs. Sicut cnim aiiruni in fornace, iia ei bacom-
iuerunt adversum te, demerserunt in ccsno et lu- nis viiins probatur. Ut atileai ad lianc recorramtis
lirico pedes tuos. > Et item : < Pax, pax,» a Ty- qtioiics ea opus esl, nicmercs essc 268 debemus
rannis, hxreticis, < el non erat 267 Pax iitr. v])' Dci patientix, quara coniinenttnns propheta, «t i«
41 faisis fralribus. El item : • Non vcni pacem ea eiiiu imitarcmur, ait psalmo cxnv : < Miseralor
iniltcre in lerram, > quia boc peccatum mortale et misericors Dominus, patiens, loiiganiiiiis, -"j*
est, <sed gladium (Maltk. x), > quia in ore san- C mulliiiii misericers. » Et Aposlolus ad Homanos.
ciorum giadius el mors, in orc autem meretricis cap. n : «O homo, qui talia agis, an tlivitias boni-
mel el Jac (Prov. v). Et est pax uiuntli, seilicct taiis Dei, et patienlix, et longanimilalis contein-
jirosperilas in prxscnti siue perlurbaltone. Un;le: iiis ? Ignoras «juoniafli fcenignitas ct patiemia Dsi
* Mciatitem pene nioli sunt pedes, pone effii-sisunt te ad poeniteniiam adducil? Secundum autem du-
gressus raei, quia idavi super iniqtios, pacem pec- riiiani ttiam, et impccnitcns cor, thesaurizas libi
«atoruni viduns (Psal. LXXII).> iram in die irx, et rcvelalionis jtisti judicii Dei;
llxc quittem a Deocst, sed sxpa pcr occasionem qui reddet uuicnique juxla opera sua. lis quidem,
«wcci.quia parit couiemptum, resoluiioneni el igua- qui secuiidum patientiam boni opcris perstilcruui,
viam. Unde : < In paee, ecce antariludo uiea, ama- gloriam, et lionoreni, et iiicorruptiouem, quxreu-
lissima (Isa. xxxvm). • El poelu : libns viiam xlernain. • Et lsnix eap. XLIII: < O
lVinicpattnutr longwpacit mala, tavior armis Jacob, formavi lc mihi iti popuiuni, in laudem; noti
Lttxurui iiwabuit, victumaueuiciscilur orbem. me invocasli, Jacob, nec laborasii in me, lsrael.Se I
Servire uie fucisli peccaiis tuis, prxbuisti iriiiii
Quia : ". laborem de iiiiqttitatibus Itiis. Ego stnn, cgo snni
Luxuriant animi rebus plerumqtte secundis.
tlcleo iniqtiilates ttias propwr mc, et peccato-
{Ovio., 1. ii De ane amandi.) i|ui
Et cxtera •. ruiii Htoruni <io«»rejcortlalior. > ltera cap. XLVI:
« Auilitc me, donius Jacob ct domus Isracl, qui
{j}uwrilurjEgislhus quare tit faclns adutler :
ht promptu cautaesl, desidhsus erat. poiiainini a nieo ulero, qui gestaniini a mea valva.
(LD.,1.I De Remed.) Usque atl senectam ego ipse, et usque adcanos egn
Pro iiac pace etiam liabentla sxpe pcrit libortas ct, porlabo; cgo feci.cicgo fcram; ego portabo et
coiiculcaiitur viriutes; undenec pax«st, ubi perit, ego salvabo. • Eccc quanta pntienita Dei in iiis
virlus. Unde Jacobi, c. m : < Qux desuisuni ,est emiiibiis verbis redolet. Unde ct ipse per Isaiam
saptenlia, primum quitleni,» per quain «ec alia vir- ait: < Vinea mca, quitl uitra libi tlebui facere, et
His perit, < pudica est; deinde paciiica, modesla,» non feci? > (Isa. v.) Jutlicium est milii tectiin,
suadibilis < bouis consentiens, plcna misericordiai quia in omni paUeutia niea et bonitate raea, oblita
et fruciibus honis, non judicans, sine siinuiaiione. es inei.
Fiuctus autem jusiiiix in paccscminaitir, facicnli- Et ul viemiits contemplemnr capitis et Salvalo-
bus"pnreni. > El poct.i ait : ris noslri palicntiam, aniuiadvcrtnmus, quia pro-
PJUILOI. CCW td
299 PETUI CANTORIS S09
pier nos, et ut ipsius mcreamur palientix habere A dislif. > Non ail, fineni Job, quod possel, ne cunm-
tlociimentiini el exemplum, factus est patiens usque latain prosperiiatero post adversa in prxsenti cun»
ad flagella, verbera, sputa, opprobria, et mortem Job exspeclareinus. De fine igiiur Chrisii, unde :
tolerandaiu. (Collecla Ecclesix, Domiuicx pal- < Domini Domini, exitus morlis (Psal. LXVH),»
niarum.) Unde Isaias c. L^: < Ego non conlra- addidii: qui usque ad morlem, a nalivilate, adversa
dixi, retrorsuin non nbii. Corpus nieum dedi per- et persecutiones sustinuil. Id ipsum eliam de fine
cutienlihus, et genas meas vcllentibus, fnciera consuinmationis inlelligitur. Christus enira per ti-
ineam non averti ab increpanlibus et conspueiiti- nera moriis, ad finem consummaiionis pervenii.
bus in me. Ideo posui faciera meam ut petram Unde : « 0 stulii et tardi corde ad credendum l
dtirissimam, et scio quoniam non confundar. >El nonne oportebat Christum pati ct ita intrare iB glo-
cap. LHI: <Non est ei species neque decor,» etc. riam suam ? > (Luc. xxiv.) Et le, si vis inlrare iii
I/xc omnia palienler suslinuil Dominus, ul el nos gloriam, per patienliam el passionem, oporlet in-
<
patienliam doceret. Cujus effeclum nobis comriien-_ gredi in eara. Christus enim passus est pro nobis,
tlans, et quam sil necessaria ^Christiano ostendens, vobis relinquens exemplum, ul sequamini vesligia
ait : < tn palienlia vestra possidebilis animas ve- ejus, etc. (/ Petr. n). > Et Hieronymus ail (ep. atl
siras (Luc. xxi). > In aliis viriuiibus animas babe- Eustoch., De custodia virginitatis): Non nisi per pa-
iutis> in liac eas ftrmius relinemus. El Parabolarum tientiam implelur quod Scriptura dieil: < Regnum
cap. xvi : < Melior csi, inquil, patiens viro for- ccelorumviin paliiur, el violcnli rapiunl illud (Matth.
ti, et qqi doininaliir auiino suo, expugnalore ur- xi). > El ilem : Quis saniiorum sine palieulia coro-
bitiin. nalus est? A cnnabulis Eccfesix non defuil in en iui-
quitas premens, el juslilia paliens. Et alia Scripiura,
4nimum rege, aui nisi parel, tmperat. dicit (GIIEG.,lib. i, Dial., c. 5): Quanli merili apud
(IIOHAT.)
Deum quisque cxislat, illala contumelia probat.
Apostolus atitera « excelleniiorem viam, > scilicel Ilem liieron. ad Ettsloch. (in epitaphio Paulw ma-
< chai-itaiem, > ostendcns^ in fronte diffiuitioiiis. trisEustoc.) : Ut libi compaies palienliam, egredere
(/ Cor. xn) ejus, prx cxteris diflerenlirs patieuliam paulisper de boc carcere, id esl corpore mortali,
quasi substantialeni et consummalurttni differen- el depinge tibi ar.le.oculos mercedem xternx relri-
liam el proprielatem ejus posuil, dicens: <Cba- bulionis, qtiani t necociilus vidil, necnuris audivil,
riias pniiens est, etc. (/ Cor. xm). > ldem ciiam II nec in cor honvinis ascendil (/ Co.r.n), > el durior
ad Corinlliios, c. xn, ail: <Elsi mhil sim apiid vos, <Q eris saxo el adamaule, nisi paiicntiam habueris,
signa tamen apostolatus mei facia stinl sttper vos; > omnes pcenas < nil repulans, ut Chrislum lucrila-
non tlico in mulliliitline clieulelx, equoruni, exa- cias
(Pliit. m); > quia : < Non suivt condignx pas-
ctionum, el ponipa sxculi, < sed inonini patientin, siones lnijjis lemporis ad futtiram gloriam, qux re-
in signts, prodigiisct niiraculis, el virlulibus. > Sic velnbilur in nobis (Rom. vm); hoc lamen niomen-
sigiium expressius apostolaius sui, et quo scmper taneum passionis, raaximiim pondus glorix operalur
eral ei opus, ul magis necessarium prxposuii.ltcm in nobis (// Cvr. iv). > Unde Apostolus ad Roma-
in eadem cap. vi : < lu oinnibus exhibeamus nos
nos, cap. III : < Gloriamur autem in iribulalionibiis;
sicul Dei minislros, in niulla patientia, in tribula- scienics quoniam Iribulatio paiieivtiain operatu.r,
tionibus, in necessitatibus, in vigiliis, jejuniis, palientia probaiionem, probatio vero spem, » eic.
ctc. > Et hic patienlinin prxposuil. Et Dominus El
cap. vin : < Si autem quod non videmus spera-
in Luca faciens sermonem desemine seniinalo, 269 mus, per patientiam > adversorum illud < exspecla-
ail cap. vin : < Quod autem in terram bonam ce- mus. > Idem : < Palienles eslote ad omnes, mnxime
cidit, bi stinl qui in corde bono et optimo audien- autem ad doineslicos fidei (Galat. vi). > llcin Psal-
les verbum relinenl, el fructum afferunt in patien- mista David : < P.ro lorculnribus (Psal. vm), i irt
lia. > Et poeta : 1 esl ccetesiis,
qux in prxsenti sunt in torcularibus
Maxima virlutum patientia , pugnal inermis, el pressuris, sicut una, ui landem defxcatx per lor-
Armalosque sotet vincere swpe viros. cnlaria el purgatx reponantur, sicut viiium opii-
(PRCDEKT.) mum, in cellnrio Domini, el ne Dominus objiciai :
Et iiem: < Torcular calcavi solus, et de gentibus non est vir
Serpens sitis srdor arenat niecuin (/so. LXiu).>270Uem: <Noncst occullatuiu
Dulcia virtutt gaudet patientia cluris, os nieuin a te, quod fecisti in occulto, et substaniia
Dulcius esl quoties magno sibi constal honeslum. mea in inferioribus terrx (Psal. cxxxvm). > llem :
(LUCAN., De Catone,-1. x.)
< Custodil Dominus omnia ossa eorum, unum ex his
Iiem Jacobus, cap. v : < Exemplum accipite, non conlerelur (Psal. xxxm). > Hxc virlus prx C.T-
fratres, exitus mali > poenalis, < longanimilatis, la- teris arrepliliura curavjt, arreplitio triumphavii.
boris el patientix, prophelas, qui loculi sunt in no- Eremiia cum venisset ad civitatem.ui venderiii
iniiic Doinini. Ecce beatificamus eos qui suslinue- opuscula sua, prxbente ei aliam maxillam percit-
runi. SulTcrenliamJob audistis el fincm Chrisli vi- tiendain cum iinain prxbuissel, a quo dxmon cs-iens,
 504 VERBUM ABBREVIATUM. ztii
liujusniodi vocem .eiiijsit : In sola palicnlia viclus A secundo Simon Cyrenxus in angaria (Malth. xxvn).
stun, hac sola amisi vas, quod firiniier possedi, et forte proaeceleranda passionc Domini. Tertio.dut»
hxe est exanien virtutum ,"et boni viri, quod npn latroues pro peccatis suis; sed unus eorum pcenam
alia virtus. culpx comniutavit in patienliam mcriloriara vitx.
Qui enim ad injuriam illatam , vel contumeliara Circa quem quinque notanda sunt. Primum quod
«nodicam, vel magnam, incandet, intumescit el cre- se ipsum accusavit, dicens : < Nos quidem digna fa-
pat, bujus virlutis expers est; similis scorpioni,qui ctis recipimus (Luc. xxm). >—< Sapiens in principio
calcaius acuteos suos vomit, arctiatoqtie vutnere sermonis est accusator- sui (Prov. xvm). • Secun-
ptingit; non calcatus, niinime venenosus est,vel dum, quod corripuit proximum, qui justum blaspbe-
timendus transeunlibus. Eosenim libere abireper- mavit. Tertium, quod juslum cominendavit, dicens :
niitlil. < Hic autem quid mali fecil? » (Luc. xxm.) Quar-
Itcm psalm. XXXVH : < Ego autem (anqnam sur- lum, quod veiiiam imploravit.- < Memenio niei, dum
dus non audiebam, et sicul mulus non aperiens os veneris in regnuni tuum (ibid.). » Quintum, qnotl
stium; et faciiis sum sicut homo non audiens,et exaudilus est in remissione peccatorurii sibi facta
nou habens in ore suo redargutiones. » Verba stint etde beatitudine in proxiino cooferenda : < Hodie, »
Salvaloris, simililer ciijiislibel poenilenlis, ut sciat " inquil, < mecum eris in paradiso (ibid.). > Ilic au-
se non esse poaniteatem, nisi qui se seniil patientem lem lypiim geril cnjuslibefprjeniteiuis, qui in prse-
triplici funicnlo patientix, ut scilicet habeal palien- dictis debet illuin imilari. Quarto vicinius sibi tulit
tiam conlra coniumeliam oris, eonlra daramim rei Dominus crucem, quia carni suae confixam, et davis
familiaris, cottra etiam injuriam proprii corporis. consukiin pro jaslilia consummanda. Unde : < Et
INonenim suflkit quod contra unum istornm liabeas factus est principatus super liunieruni ejus (lsa.
patienliam, nisi ei habeas conlra quodlibel, sictit et ix). > Dno extremi modi boni, qoia pro jusiitia.
Clrrislus, « qui cum maledi.ceretur, non maledicebat Primusesi pcenilentium, per compassionemproximi,
(I Pelr. u). >Cuin vestibus spoliarelur, cum piagis per carnis niaceralionem, per adversorum paiien-
cxderetur, cum crucifigerelur (Mattlt. xxvn), « fa- tiam, tit dical pcenilens : < Stigmata Doinini Jesu
ctus esi skut agnus, qai coram tondente se obmu- Chrisli in corpore meo porlo (Gat. vi). > Quolidic
Uiit, et non aperuit os suum (ha. LIII). > De hac enira tollo crucem meam et sequor Chrislum. Ilune
paiieniia dicilur : < Patientia pauperum non peribit iHoduui, ut liabeat Ecclesia orat, dicens { Col-
HI fiuem (Psal. ix). > Nescilur enim quis esse Chri- lecta Eccles. feria vi infra hebdom. Pastsionis) :
stianus , anteqiiani hoc iriplici funiculo patientix gPrxsta, Domine, ui voluntaria casiigatlone pec-
itccingatur, el probetur. Unde Satan ad Dominum cala cobibenles, tempornlibus poenis mncereniur
ait,Joh, cap. n : jt Pellem pro pellc, et cuncta qux polius, quam xternis suppliciis depulemur. Hie ure,
habet liomo, dabit pro anima sua; scd miile manum hic seca. Primus igitur est imperfectorum; eorum
(uam et (ange os ejus et carnem , ct timc videbis scilicet, qui sunt atomus lesiimoniorum Chrisli. Ex-
quod in faciem benedicat libi. > Sed etsi Job nec (remus est perfeclorum, scilicet mnrtyrum, qui
sic probatus esset per injiiriam corporis, paratus sunl < acervus tustimonii (Gen. xxxi). > Duo medii
tamcn essct animo eain palienler ferre. Nunquam niotli portantli mali sunl, iiisi quis poanam culpx
etipse dicendus est habuisse palientiam co:itra in- convcrtat in testimonium patienlix. ln nngaria au-
jnriam corporis, quani non sustinuit; scil etsi anie lem portatur crux triplici de causa. Yel pro servili
ncluni decessisset, nunquid lanquam impatiens <u- limore, ul servus; vel pro verecundia, ut iniilit
dicaretur ? Mutli animo patientes sunt, qui deficiuut clauslrales, qtii verenltir egrcdi clauslrum propicr
lanien in ipso aclu injuriarum, videiitiirque prins verba hominuiii; pro laude etiam huniaua , ul hy-
caniisse patienlia. Unde: pocrita.
Sicut igitur diximus, conlra triplicem persccti-
Qui cecidil, stabili non eral ipse gradu. O lionem triplex csl objicicnda palientia. Qui eniiu .
(BOET.,De coiis., lib. i, metr. 1.) verba convicii non sustinet, qiiomodo dainna rci
« El ilomus ista qux cecidit, non erat fundata sti- familiaris sustinebil? Qui nec dninna, quonioilo
pra firmam pelrani (Luc. vi). > Sanctus eliam Ber- tnortcm el lormeiila? Ad palieiiliam vcrboruni
nardus dicebat, quod si immiiieret gladius capiii eliam pbilosopluis (SESECA,libro De conslanlia) atl-
suo, crcderet se deficere in marlyrio; animuiu la- iiorlatur, dicens : Mquo aiiimosustinenda sunt im-
nien patiendi hnbtiit. Nunquid auiem tates impa- peiitorum convitia, cl ad honesta vadenli, conicni-
tientes judicabuiilur? Absit! Sxpe enim palienlia pius eoruni conteniiiendus est, < ubi conieiiiptus
lacessila injnriis perit; el sxpe, non liabila prius, juvat. >El ilem: Quid referl an garcipues (Vide notas)
inter pressuras datur, et crescit : < Occulla eniin isti superius au inferius inloiieut? sicul in posteriori
sunl judicin Dei (Rom. n). > Patiens igilur est, qui parie, sic feienl el in ore. Ideoquc el rerba eorum,
« semetipsum abnegat, et quotidie lollil crueem ut stereora coutcmnenda per patienliam. Nsc cures
snam , et sequilur 271 Clirislum (Luc. ix). > Crux sia.talibus coiitemuaris, quia spernere uiunduni,
quntuor modis lolliiur. Ilanc tuiit Ctiristus primo spernere nullum, spernere sese, spernere se sperui,
super bitmeros, quasi vestem, ad tocuin passionis ; -quattiorhxc bona sunt, sed uliii-:mramajus. De s«-
505 PETRI CANTORIS 501
cunda ct lertia palientia ait Aposlolus ad Hebrxos A A qui nec ante rcmovilnudis ossibtisfluentem inantim, .
eap. x : « Spectaculum opprobriisel tributationibns quam illi ignis ah hosle suhductus est. Facere ali- .
-
facii, rapinam bonprum vcslrorum siiscepislis cum quid in illis castris felicius poluit, nihil forlius.
Yide quanlo acrior sil ad occttpanda pericula vir-
gaudio, cognoscentes 272 vos habere meliorem,
el maneniem subsianliam. Nolito ilaqiie antillere tus, quam crudelilas ad irroganda. Facilius Porsena
confidentiam vestram, qux magnam habel remune- Muiio ignovit quod voluerat occidere, quam sibi
rationem. Patientia enim vobis necessaria csl, ui Mutitis, quotl non occiderit.
voluntalein Dei facienies, reportelis promissionem. > Simile verbum invenilur in Legenda B. Vincentii,
Et cap. xn, subjungil: < Tantam igilur Iiabenles qtii ait: PIus ingenio rae posse paii diim torqueor,
nos imposilam nubem leslium, deponentes omne qiiam possis inferre ipse qui lorques. 273
et circumslans nos peccalum, per palien- (SENEC.V, ep. i): Difficile est, inquit, animum per- :
pondus,
liam cnrramus ad propositnm nobis «ertamen, aspi- ducere ad conlemptum animx : quod absilmaxin«
cientes in auctorem fidei el consummaiorem Jesum, pro honeslale I Nonne vides quam ex frivolis causis
conlemnalur? Alius ante fores amicx laqueo se
qui proposilo sibi gaudio suslinuit crucem, confu-
sione contempt». Recogilate ergo eum, qui talem suspendit; alius seprxcipiiavit e tecto, ne dominum
*
B
sustinuil a peccatoribus adversus semelipsum con- stomacbanlem diulitis audirel; aliusne reducereHtr
a fuga, ferrura adegit in viscera.
iradiclioneni, ut non faiigernini, animis veslris de-
ficientes. Nondum enim usque ad saiiguinem resii- Efnotandum quod est palicniia naturx, el pa-
listis adversus peccatum repugnantes. > Nondura lienlia graiix, ut dixinius, et palienlia culpx, qtias
cum Chrislo dicere polestjs : < Calicem salularis potius remissio dicilur. Hxc est asinina patienlin,
ferre scilicelnon sustiiienda, cui opponitur sancia
accipiam (Psal. cxv), > cum tamen sola sit digna :
retribulio, uhi sanguis sanguine recompensa- et bona iinpaiienlia de qua Jereraias inflalus, aii,
iur. cap. xx : < Et iactus est sermo Domini in corde
meo, quasi ignis xstuans, claususque in ossibss
Tria autem juvant patienliam gratix, scilicct pa- meis, eldefeci, ferre non sustinens conlumelias et
lieutia naluralis, qttx esl ex strenuitate quadam lerrorem multorum. >Dehac dicitlsaias, cap. LXIII:
na.iurali, consuetudo et promissio prxmiorura. Pa- < Etipsaindignatio auxiliala esl mihi. >Hac Pbiuees
lienlia naluraii, palientem Iaborura invenit Alexan- percussit pugione coeuntes[(iVum. xxv); bac Moyses
tlcr exercitum suum (legendus Quintus Curtius, et armatus interfccil idololatras < a porta in porlam
alii qui gesla Alexandri Magni conscripserunt), pergens (Exod. xxxn), > ne lotus populus periret;
<
^
cum eum probaret, ducensillum sub torrida zonn hac SamUel interfecit Amalec, reservatum a Saule
per dixtam sine potu, usque ad fluvium quem- conlra prxceptum Domini (/ Reg. xv). Hoc zelo
dam. De hac eliam ait quidara justus : Homo est Petius morle percussit Ananiam et Sapphiram
animal palicnlissirauin laborurii, quod plus ferre (Aet. v); Simoni eliam Mago maledixil : « Pccunia
polesi quam pulet; sed facilium txdium no- luatectimsit in perditionem (Act. vm). HacDomi-
bis oninia fecil difficilia; qux quia non sint diifi- nus cjecit vendenles et ementes de lemplo (Matth.
ciiia , ea liinemus, sed quia ea limeraus, ideo' xxi). Legiiur enini : < Zelus doinus lux comedit
siint difficilia. Consuetudo eliam raaxime jtivat. me.elc. (Psal. LXVIII).>De hoc legitur : « Defeciio
Uude : Quod male fers, assuesce, el leviter feres. lenuit nie, pro peccaloribus derelinquenlibus Iegein
Et Tullius in Ofliciis ait: Eligenda est unicuiquei luam (Psal. cxviu). > El: « Tabescere mefecitze-
ratio vitx, banc consuetudo faciet dulciorem et ma- lus meus (ibid.). t El ilem : « Quis inlirmalur, et
gis lolerabilein. Sed uosiusos, deliciis enervavimus> cgo non uror ? > etc. (// Cor. xi.) El itcm : < Parati
el resolutos fecimus, ut nec ciiam Christianos la- revincere onniem inobedieiiliam eiconiradiclionem
bores et agones lolerare possimus. Maxime auieitii (// Cor. x). > Ei ki Ezechiele (cap. xi) : < Spiriius
uobis objici potest, quod palieiitia graluila, et pro) p Doniini irruil in me. > Et in Ecclesiaslico, cap. n :
lanto prxmio, non possimus ferre ea quxperpessi i <Omne quod tibi applicilum fecerit, >elc. llcm ibi-
sunl elbnici palientia nalurali, el sxpe pro catisai dem : < Vx his qui perdiderunt sustiiienliam, >
inhonesia. Unile philosophus (SENECA , ep. 24): Ex- etc. Et Ecclesiaste, cap. vn : < Ne sis velox nd
silium Melellus fortiter lulil, Rutilius etiatn liben- irasceudum ; > et: < Melior esl paliensarrogante. >
ler. Aiter ut rediret Reipuhlicx prxslitil, alter.re-- Parabolarum, cap. xiv :- < Qni patiens esl, multa
ditum suum Sullx negavit, cui nihil tunc negabatttr. gubernatur prudentia. > lbidem, cap. xvi: < Melior
In carccre Socrates dispulavit, el exire (cum essenll est patiens viro forii, et qui dominalur aiiimo suo
qui proiniiterenl fugam) noluit; remahsitque ull expugnatore urbium. > El : « Melius esl humiliari
duarum gravissimarura rcrum homiuihus metumi cum milibus, qunin tlivitlere spolia cum superbis. >
demeret, morlis et carceris. Mutius ignibus nianumi ltem Parabotarum, cap. xix : « Doclrina viri per
. apposuit [»». imposuit}, Acerbum esl ttri; qtianto» palienliam noscilur. > Ibidem : « Qui iinpatiens esl,
acerbius, si id le faciente paliaris? Vides honiiiieini sustinebit daranuin. > Jacobi, cap. i : < Beatus vir
iion eruditum , nec ullis prxceptis contra mortem» qui sufferl icntalioncm, > etc. Ideifi, cap. v :«Ecce
aut dolorem suhornatum , militari lantum roborcc bealificamuseosqiii sustinuerunl, > eic. II Begum,
iiisiritciuni, pccnas a se irriti cdnaius exigenieni, , cap. xv: « David uudis pcdibus fugit a facic Ahsa-
 305 VEUBUM ABBREYIATUM. 500
lom > llemcap. xvr, in quo < Seni:i maledicil Da-- A j symbolo viiiiiium paritoriam suam apposuisset so-
vid, elDavid non palitur se vindicari. > brietatcm, afins jejiiniuni el abstinentiam, alius vi-
CAPUT CXV. gilias crebras, ct hujusmodi Antonius, priuccps
De quatuor virlulibus cardinalibus [principalibus]. cremilarurh, discrelionein, qua onines alix condi,-
Sicut seplenarius seplem beatitiidinum (Malth. v) renttir apposuil.
est numerus, el quindenarius quindccim gra-
275 ^APUT CXVII.
duum; sic qualernarius perfecius et solidus De fortitudine.L
qualuor cardinalium virlutum est numenis, sci-
licet prudentiw, fortitudinis, lemperantiw, 274 Scimus antem plerosque virlutem professos, et
el juslitice. Est aulem prudenlia prtidens et disposi- qui per prudetiiiam eligenduin elegeranl, adversita-
tissima eleclio, qua transiloriis celerna, vitiisvirtu- lum defecissejncursu : verbi gralia, filii Israel pru-
tes.exsiliopatrinm, serviluli libertatem prxferimus. denler elegerunt exire dc ^gyplo, quia juxta con-
De qua eleciionc Augustinus ad Maccdouium ait siliuni Domiiii, ejusque prxceptis obedire prudenlcr
(epist. 52): Virlus, inquil, nihilatiudeslquam dili- proposuerunt, sed in deserto sitis moleslias impa-
gere id quod diligendumesl. Itlatitem eligere, quod lienler" susliiiuerunt (Exod. xvi). Qui etiani intei-
ciigendum est,prudeniia est; nullis inde averti mole- U 1 hosiiiiii) incursus, ititerinjiirias itineris ollas cnrniuiii
stiis, fortiludoest; nullis illiccbris indc averti , (em- desideraverunt, ad pepones et allia jEgypti rever-
pcrantiaesi, nulla superbia inde averli; juslilia est. lenies (Num. xi), cum posleriorum deberenl obli-
Porro his paucis oslensa est vitx pei fectio Chri- visci, et in anteriora^se exlendere (P/ii/ip. m). Sic
stianx. Hxc ea quadriga esl, quam nnn habenlcs hic. plcrosque claustrales frnngit adversilas, el sicut
inaneniem civitatem fnturarii inquirunt (Hebr. xm). scriptum invenies, nisi ad nutiim ciincla suppelant,
Bentus quidem currus, quo Theshilcs Elias miniinis quibusque proslernuniur. Quds dum pau-
evectus in ccelmn, morleni distulil, scd non evasit pertas urit, tliim contempius excruciat, tltim snblimea
ilY Reg. n). Hic est aulem niulto lieatior, qiiam et splendidos aspiciunl, quos, aut eleclione fece-
quisuuis ascenderit, < moiiem non gusiabit in x- runi hxredes, aul luge, ad fasliditas revolanl tlivi
terniim (Joan. vm). > lllumquoque figiiralcm igiscmi lias, ndemplam sibi gloriam coivquxruiilur, suis
nisi priusbunc ascenderet prophcta, non invcnircl.. invident : et quod magnuin susceptx religionis cst
CAPUT CXVI. dispendium, dum ail moilica suspirant, qua- reiique-
De prudenlia. runt, quanta pro relictis exspeciant, non altendunt.
Tales profccto bona, qux diligoiida sunl, inutililcr
Hujus sahuaris vehiculi prinia rola et pus, cst ^
prudentia, qua diligeuda a non diligcntlis, et a^ eliguiit, iluin prxdiclis exierriti procellis, ad non
uoxiis uiilia, separamus. Scife aulem disiinguere diligenda inentem reducuut.
inter prudentiam, discrelionem el scienliam, inler Adhibenda esl igitur prutlenlix forlitudo, ut ad
septem dona Spirilus saucti, inler opera virtutum, tcnenduin, quod prudenter eligiinus, insiirgenlibus
virtules et radices earuni difliciliimuni esl. Omnes, niolesiiis foriissinie rcluclciniir. Ilac virtute Paulus
siiinulo carnis et nngelo Satanx resislebat. Hac iu
enimparitermellificantmelcoeleste; prudeotiaaulem
onuii virtuli et bono operi se ndmiscel; omncm cir- carceribus, hac in omnibus angusliis, quas a.l
cuit, i.noJeratur, modificat, consunimal et pcrfi- Corinlhios enumernt, nrmnbniur, cuni dicehnt:
cit. Hanc commendans Doininus, ait : < Eslole pru- < Quando enim infirmor, lunc fortior suni (// Cor.
dcntes sicui serpenles, el simplices sicut columbx xn), > et polens. Qu;e igitur crit diffurcnlin inter
(Matth. x). Fidelis servus el prudens quem consliiuit paticnliam el fortitudinem ? Palientia consistit i:i
Dominus super familiam suam (Luc. xu). Prudcntes, tolcrando. adversn, fortiludo in resislendo e( agendo
virgines acceperunt oleum in vnsis suis cuui lauipa- contra mala. Hac virtute David in adversis inno-'
dibus(Mali/i.xxv); >falux non, quiaimprudentes. El cenlinm servavit, eadem persequenti se Snuli pe-
Doininusin Levitico, cap. n, ait : < Quidquid obtu- , ». i pcrcil (/ Reg. xxiv); endem, audila niorie filii sui
teris sale condies -.iu onini oblatione offeres salem. quem geuuit de Belhsahee, consolatus est, el come-
Honor regis judiciura diligit (Psal. xcvm). > El dit (// Reg. xn). Ail hanc quoque necesse est nos
Pulrus priina Epistola.cap. IV, ail: < Estole ilaquo. ronfngere, cuni diversis leneamur. Adversis enim
prudentes, el vigilate in oratiouibus. > El Ecclc- usqtie ad vicloriam dilficile resistilur, nisi pmden-
siasticus, cap. xx : < Uomo prudens placebit ina- tix foiiiludo uopiilelur. Ilanc Deus comniendans,
gnatibus. > El Aposlolus : < Rationabile sil obse- ait : < Eslote fortesin bello. Cum forlis armaius
qiiium vestrum (Rom. xu), > iic.qnid nimis vel pa- cuslodit airiuui suum, in pace suiil omnia qux pos-
rum. Unde Ecclesiaste, cap. vu : < Noli esse justus sidel (Luc. xi). > Sed < raulierem fortcm quis in-
inultum; quia est jtistus, qui perit in juslilia sua. > . vcniel? Procul et de ullimis linibus preiium ejus
El Parabolarmn, cap-. xvin : < Cor prndens possi- (Prov. xxxi). — Fortis autem ttt mors dilectio
debil sapientiam. > Ei cap. xvi : < Qui sapicns (Canl. vni). > Ell. Petri, cap. v : i Adversarius
corde est, nppellabilur prudens? > El cap. IX : vesier diabolus circuit, quxrens quem devoret :.ctii
< Scientia sanctornm csl prudeutia. > In concilio rcsislile fortes in fide. > Et Parabolarum, cap. x :
eliam saiicloruni Pallidorum, cuin Machnrius iu < Subslantia divitis, tirbs roboris cjus; ct quasi
 PETRl CANTORIS -
307" 30S
iniirus valitlus circumtlans eum. > El cap. xu : A quamcunque felicitatem temporalem, qux lempe-
• Muntis forlium dominabilur qux nntem remissa rantia castiganlur et coercentur, cum incipit 277
csi, tribulis serviei. > Et c. x : « M-.uvusfonium pa- homopropier prxdicla extolli, sed hoc otflcium est
ratdivitias. » Et Eccli., c. xxx : < Melior est pau- jnslilix, scilicel cohibere superbiam. Dislai lamen
per sanus, et fortis viribus, quam ttives imbeciltis inter ofikium justitix, el ofliciutr. leniperantix, ob
el flagetlattis m&liiia. » quam eliam homo sxpe superbit, quairi shpcrbiam
refrenat justitia. Ulecebris igitur per temperanliam
276 CAPUT cxvm.
De lemperanlia. simililer licitis, ne in his modum excetlanius, in-
His invicem conjuuelis temperautin necessario ulililer aliquid agendo resisliinus. IIxc a quibusdam
dicilur sobrietns, ab Apostolo dicitur modeslia :
supponltur, yirtutem servalura in prosperis, qux
ex foiiitudine servata est in adversis". Virluli niliil < Modeslia vestra nota sit omnibus hominibus
aeque noxium est, quam voluptalis admistio in con- (Pliil. iv). > A quodam sapiente nioius, sicut for-
cessis. Negligenier cavetnr' hostis, cujus ingressu^ titudo a philosopho mngnanimitas.
paciflcus exspectalur. Sic pJerumque boniim cor- CAPUT CXIX.
rrtit proposilum, cum mens minus illecebris adver- De justitia.
satur, et refugit, cum prosperitate resolvilur, cura B Aclum forle puias, et pteiiani Jaciis victonam, si
invpensara reverentiam diligil, cnm iusolitis insole- nulla molesta, uulla ttcla propositum libi retigionis
seil. Hoc Inxu el lapsu inieniperantrx recessit a exlorserini. Sed male le decipis, cl inanein soinnins
Deo dileclus Dei, de quo dicittir : < Incrassatus est valetudinem, si nondum superbix iuniores, juslilise,
tlilectus et recessit, el recal-citravit inipingiiatus, id est humilitatis (qux unicuique reddil quod suum
dilaiatus, dereliquit Deum factorem suum, et re- est) de se non prxsuhiens, nihil babere proprium,
eessit a Dep salutari suo (Deut. xxxn). > Tempe- nihil perfectniii, el quod habet aniiltere posse reco-
raniia etfam Dorainus, ad iiistruendum nos, dccli-. giians, cataplasmate supersedernnl. Superhia loiuin
uavil turbas volentes etira rapere, el statuere eum virtutis corpus inficitur, vitale coluineii emarcescit,
sibi in regem, recusaos oblatx dignitatis fastigia formosa quxque deformantur (Vide supra c. X),
(Joaii: vi). Ne qtia igilur obleetamenta frucltim tibi Superbia uaiione ccelestis, subliines appclil meules,
retigionis extorqueant, temperantiae (ines, lum in et velul ad proprios orltis revolans in gloriam el
illecebris, tum fn prosperitatc (putn fama, faciintlia puritatem homimim irrumpil, qux n gloria el puri-
genere, dignilate, opibus, et Iiiijusinoili), tiim in'vir- tnle prorupil angelorum. Ea prius iit ccelis, debiuc
mte et bonis operibus excedcre foraiida. Temperan- in terris Iriumphans; sicut angelis lota innata csl,
tia siquidem plerumque infra licittim et bonurn ut ab eis non recederet, sic homines infecit, ui a
quiescit, ullra nunquam progredilur : ea sl desit, Deo separaret; et quxdejecit angelumel honiincm,
cxterx virtutes, vei deciduiit a summo, vel ad siim- Deinn tentare adjicit, ut quem vidubat similis con-
mum nen ascCndunt, sedsxpesuntinvitio.Sinehac sortein naturx, consoriem facerel el ruinx. Priuia
cnim ususcnjuslibel virlulis impctus est, nonratio : hxc el uJiima pernicies anle omnia vilia supcravii,
. . . . Male cuncla minislrat ct post omnia superattir. Nam poslquam fidelis ani-
Impettis. ma de abysso vitiorum eniergehs, salulare viriutum
(STATHJS, 1. n Thebaidos.)
Tempcrantia metiiur vires, et a medio non rece- culmen uscendil, velut ex insidiis prosilit et occur-
tlil. Unde el iiunc remissa intendit, nunc ardua mo- sal elalio, lotum domus Domini xdificium concus-
tleralur; sic ipsa virtutes perennal, perficil, et ad sura ad ruinam, quod surrexerat ad consummatio-
prxmium usque perducit. Perbanc uem. Quid enini perniciosius justo, quam quod justus
Imponit finem sapiens et rebus honesiis, videri desiderat, et quod ad satutalionesin foro
(JUVEN.sai. VI.) hitarescil ct exsullal, quod adulaiorio favore deiiuii-
finem scilieet castigalionis. Hxc estenim freniiraet celur, quod pene diffitens houiinein, xt|tialein se
fascia matronalis, qtia constringuntur et reprimun- Q superis meiiiurel mentilur; qui dum male gloriatur
lur ubera lacte nimis abundantia. Ilxc in prxfaio et prxsumit quod non est, in confusionem prosler-
curru lertium sibi locum defendil, prxparata ad- nilur el amillit quod esl; tanloque fil a Deo per
versus luxus, omnesuperiluum, ei lalrociniis occnr- parietem superbix remotior, quanto sibi videbaiur
sura voluplalum. per virtutura celsitudinem propinquior. Uhde:
Hac tibi paulalira suecidenda esl deliciarum con- < Cadent a latere luo mille, et decem millia a dextris
sueiudo, rejicienda obsequiorura^sedulilas festivi tuis (Psal. xc). > Vides igilur qiianla morum dita-
ciiltus el odores peregrini penilus dediscentli. Qui pidalio sii superhia, el qunni necessariu in hene
dum tibi apud alios, vel ab nliis apud le niale pla- gcstis bumilitas. Sine humililate per prudenliam
cerent, iniegritatem vulneral animorum. Usus xgrc cligere quod diligenduiiiest, erroncu discrelio esl;
dedisciiur, ab eo autem prxcipue tlillicillinnini esl ndversn per fortitudinein superare, jaclans victoria;
revelli, qui mulio nos lenuit tempore, inulla placuit illccebris' per temperaniiam •resislere, temulenta
voluptate, ex quo grnvior hoslis nos exspectat. sobrieias. Unde iis necesse csl quartam rotaui con-
llosleni nppello, frequeniatas a cunis delicias, gra- jugari, 278 Quam velui omiiiuni comptetioiiem
tura m»iili, sobolis, obsequiorura diligcnliain , el clausulaniqne viiiulum Auguslinus (episl. LII) ju-
tm VEUBUMABBREVIATUM. 510
siiliam nftniinavil, qua currus Domini, quo ascen- A cinm, 279 0(' 10 habens scelurosos, qui ail: « liu-
diiur in coelum, perficilur, quo perdita ovis ad gre- quos odio habui (Psal. cxvm). > Pro verilatis de-
gem refcrtur, quo granuin in horreum Domini du- feclu conquerens David, ait : < Salviim me fac,
ciitir vcl infertur. Hxc sunt flumina paradisi qua- Domine, quoniam defecit sanctus, quoniain dimi-
tuor (Gen. 11), quibus lerra cordium nostrorum de- nulx sunt verilates.a filiis hominum , > el.c. (Psal.
lniata et rigata, < fructum affert in patienlia (Luc. -iu). llem : « Omnis bomo mendax ( Psal. cxv). >
VJII). > Hi stint quatunr anguli doinus Job (Job i), Ad hanc virluiem invitans Ecclesiasticus, ail cap.
iu quam ventus irruens seplein convivantes filios xxxvu. i Anima viri saiicti enmilial aliquando ve-
oj-.pressit. Sic el doraus couscienlix el bonx volun- ra quam seplem circunispectoressedentesiiiexcelso
talis, fulta qualuor virtutibus, inundante lentalione ad speculandum. In omnibus tieprecare akissiniiiiii,
et irruente in eam, sxpe 'domum evertil, enecaus ut dirigat in veritate viam luain. > liein : « Aulu
ct suffocaiis septem dona Spirilus sancti, qux in ea omnia opera verbum verax prxcedat te, et consi-
iiuiriebanlur. In nullo igitiirprxsumas, sed et fun- liuni slabile (ibid.). t Uude de S. Sebasliano (Vitle
daln domo lua supra firniain pelram (Matth. vu), Vilam apud Sur. rdie20 Januarii);lusermone verax,
pavidus clama cum Pelro : < Domine, salvum me in consilio prudens, in commissis .fidelis, in onini
fac (Matth. xiv). > Et contra omnein tenlalionem ^" honestaie niorum prxclarus. liem Ecclesiastici,
huic funiculo triplici adhxreas, scilicet ut nihil tle cap. xxv : « Tres spccies odivit. aniina niea:pau-
te prxsumas, sed < jacta cogiialum toiim in Domi- pereui superbum, divitem inendacem, et seneni fa-
liiini (Psal. LIV). > Nihil de Deo diflidas, sed con- tuuin el insensatum. Beatus qui invenit amiciim
lirma cor liium in snluiari luo (Psal. xu); niliil in siiuni vcrum.) Iiem in eodemcap. XLI: < Erubusciie
te, sed iu Deo, glorieris etexstiltes. « Qui gloriatur, a patre et malre de fornicalione ; et a pracsiilcntc,
in Doniino glorielur (I Cor. i). Absit milii gloriari, et a potente dc mendacio ; a principe el a ju.dice de
nisi in cruce Domiui nostri Jesu Clnfsii! > (Galat. tlelicio, > ctc. Maxime enira dedecel potentem uien-
vi.) De boc funicnlo flagellum iiieniineiis facien- dacium. In eodem, cap. xm : < Omnis homo diligit
dum, quo ejiciatur de templo (Malik. xxi, pectoris siinileiii sibi, sicutonuie aniinal stmile sibi; > meii-
tui sxcularium slrepilus, et lurba volupiaftini, dax iiicinlaceiiijVerax veracem. Item cap. xv: « IIo-
per quod deliciarum prurigo diffugial, lnollities coir- miiies.aulem sLulli el mendaces non apprehendcnt
temnalur, varielas ferculorum despiciatur, gemniit- sapientiam, nec eriint memores illius; viri aulem
iiiin fulgor el operosa \asa conculcentur, faslus vcraces iiivenieiilur iu illa, et successuin Iiabebuni
tlecidat generis et poiestatis; reges palatio, cilicium f usque ad iiispectionem Dei. > Item Parabolarum
lino, favori c-onleniptus, obsequiis injurtx prxfe- cap. xvi : < Favus mellis verba composita; > ve-
raniur. Talibus obleelalus studiis eril tibi fructus ritas aulem angulos non quxrit; simplicia decent
laboris Dcus, in quo omnia bona consequeris, qui bonitau-ni. Iteui, cap. xxix : < Princeps qui libenter
pascct et saliabit le in xtcrna glurin sua. atitlit vcrba mendacii, omnes niinistros habet iin-
CAPUT CXX. pios > et mentlaces; quia qunlis reclor civitatis, la-
De verilale. lis et miiiisier. Ilem : Post juramenuim maxime, uia-
Diximus supra de facie nalurx, de facie etiaui jor cst verilas quani religio. Item juxla verbuin
grniix, ad quam peiiinel Veritas, quam necasse sapieulis : Mendaciuiii sicul gula vilium est visco-
cst liahere eum, qui Chrislum aucloreni veriiatis stiin ct bxrens. Cxleris eniin vitiis sxpe maluriot'
imilari voluerit. Hxc commeuthuur in Cluisto ca- xlas finem imponil, nientlacio vero nequaqiiaii), si-
piie, qui de se ait:. « Ego sum via, verilas el vila - cut nec gulae. Quoiidie euim cometlinius., quolidie
(Joan. xiv). > Via in exemplo, veriias in promisso, loquimur, el ita facilius qtiis in hxc vitia labitur ct
vila in prxiuio; vel via conversationis sanctae, veri- difficilius ea dediscit
tas cceleslis el spiritualis doclrinx, vila hcatiludi- Est auteui duplex verilas, tltcli scilicel, qux est
nis xternx. Dc eo eliam dicilur : Quia < Yerilas de U \ in eompositione prxdicati ad subjecitun, tit sic in
lerra orla est, et justilia de ccelo prospexit (Psal. re sicut dicitur, et hxc est philosophi (AUIST.lib.
LXXXIV). > Et: « Misericordiu - el verilas obviave- De interpretat., c. S): Et est verilas dicentis, qux-
runt sibi (ibid.). Propier veritiiiem prxcedenieiii el est in proposilo diceulis, sive lalsum dixerit, sive
iiiansueltidinem el jusliiiaiu (Psal. XLIV).Princi- veruin. Snpiens enim pro ntilioribus iiiulat sxpe
piuni verborum tiioruiu veritas,> etc. (Psal. cxvni). consiliuin, ut Aposlolus : et lixcest theologi. Secun-
< Sermo luusveritas est (Joan. xvn).> YeraxestPa- dum l:anc dicilur: Yerba sacerdotis, aut vcra sunt
ler, verax est Filius, verax est Spirilus sancius. aut sacrilega; vera, veracitate potitisquaviii veritate
< Omnia maudala -tua veritas (Psal. cxvm); > et : qux esl prxdicali ad subjeciuni. Sxpe atitem ali-
« Veritas lua in circuitu tuo (Psat. LXXXVIII). > Qui quis est verus, et non verax, et ideo niemlax. Si
aulem mendax est, filius est diaboli auctoris inon- utrumque polest esse, bene ; si non, semper esto
dacii; sed, o Chrisle, <perdcs omnes qui loquunlur verax. Itera II ad Corinthios cap. i: t Cum voluis-
niendaciiim (Psal. v). > Hieronymus (in comment. sem > venire ad vos et .non veni, ijnunquid l'evi-
ejusdem psal.) : Novam rem audio , scilicei quodI tale usus sum? > Absit! Sapienlis enim esl mu-
Do.:!ii;iusoBiniapei'ilet,omnes qui Ioquuiitiirmeiida- tare consilium, etiam quod rationabililer proposuii,
51! PETRl" CANTORIS 313
pro tstiliori ct fioticstiori. Non cst in me « est, cl A comedet prxdam, et vesperf dividei spolia. > Diver-
»011,> quin « fidelis est Deus, » cujus ego imilalor sos ministros in Ecclesia, in diversis gradibus et
(/ Cor. xi), < etnpn cst in illo, est et noni; qui el ofliciis inslituendo. llem (Psal. txvn) : < Rex vir-'
signavit nos > verilale, quasi hpc charactere suo tutum, dilecii, dilecli el speciei domus dividere
nos dislinguens ab alits. ttem pliilosopbus : Yeri- spolia. > Ilcm Ntimeri, cap. xxiii: < Eece populus >
i.is liberum distinguit, et discernit a servo. Servo- hic < ul lexna, quasi leoerigetur. Non accubabit,
rum enim menliri esl, non filiorum. Sed nonneora- donec > calulus leonis « devoret pradam, ct
nis hoino mentlax est ? iia lamen a menda. Quia « si occisortim saiiguinem bibat, > incorporando eos
dixerimus miod 280 peccaium non habemus, nos Christo et Ecclesix cum Pclro, cui dictum est:
ipsos sediieimusret veritasin nobisnon esi (/ Joan. < Sfncta in mandatis el maiiduca (Act.i) -.> man-
i), > Omnis eiiam bomo in se mendax est, sed in dala trajiciendo in corpiis Ecclesix. Occide 281
Deo vernx. et viviflca, vel donec sanguinem occisorum bi-
Est autem iriplex veritas considerala circa rem bal, id esl peccaia inlerfeciorum a diabolo de-
incomplexam. Esl entm veritas iucommutabilitas cti ttat. Quod cnim bibitur, coiisuinitur, el a stato
divinx essentix, « apud quam non esl transmntatio, r. suo prlore recedit. In hoc eliam verbo, nota quanta
iieque vicissiludinls obiiinhraiio (Jac. l); » et est debel essc sitis et avidilas deprxdandi diabotum et
xcriias vclnalurx, ila quod non gralix, ul pudicr- eripiendi le, elproximum a faucibus ejus, maxiine
liii, et hiijiismodi virloles. si prxlalus es, si litteratus et instructus. Sed ei
Viriiis pliifosoptri, vera est in verilate naiurx, quilibet hanc siiim habere debet. In boc autem no-
non graiix. Sacramenla ciiam hxreticoruin collata niine, < lexna, > feminini generis, nola malernum
in forma Ecclesix vera sunt sacrameiilali veriiate, afleclum; in hoc nomine, < leo, > verbera palris.
iion eflectiv.1; sed sacrilegum, ab effectu, panein Calulus leonis ex rugitu palris excitatur. Sed el Do-
eoinedunl, et liiihjsmodi. Est ei veritns gratix con- minus modo prosperis nos deniutcel, modo adver-
dita charilales. Et hxc duplex verilas, si potest, ad sis, et rugitu, cl lonilruo comminationum gebeuiix
primnm semper referri debet. Cum igitur veritas nosdelerret, etexcitata torpore, ctijus singula vcrba
pofissimum si-gnumsil Chrisliaiix religionis, summo- sunt super singula lonitrua.
pere cavendum est et auendeiidum, ne vel in no- Uenv Isaias, cap.ix : < Quia omnis violenta prx-
bis, vcl in aliis exstingiintiir. < Spiritum nolile ex- datio cuni tumnllu, et veslimeiiluin mistura saiigut-
slingucre (/ Tliess. v)~.> QuiaelianiSocralico decreio ne, eril in combusiionem, el cibus ignis. > Saiicta
noii niiniis peccaliiui est lacere verilatcni, qtiain C aiitem vioienlia lilia esl fortiindinis, unde et aplius
loqui falsitatem, sed sxpeinajus pro loco et temporc, ei haberet*subjungi, ul qua vincimus mundum, sci-
ui in correptione proximi, in teslimonio ferendo; licet occtipationes sxcuti, prospera et adversa; dia-
quod non adverttint advocati prohibenles clientes bolum eiiam, scilicel < spiriluales nequilias (Ephes.
suos in iiarratioue sua simplicem et nudam ve- vi), > invidiam, elc, carnem quoque, scilicet illece-
riiaiein pronuiuiare, eam in parte subticcre do- brns carnis, < crucifigeules eara ciim vitiis ei con-
ccntes, partem colorantes. Itcm, III Epist. Joan.; cupisccmiis suis (Galat. v). Et sligmatn DominiJesti
ilcm, primn, cap. iu; iiera Eccli., cap. xxiv ci porlantes in corporibus nostris (Galat. vi), > vio-
XXVII. lenliainviolenlix opponentes. Undein Psal. cxxxvi:
CAPUT CXXI. < Filia Babylonis misera, > sed < beatus > poenilens.
De sancla el bona violentia. < qui relribuet libi retributionem, > el vicissiludi-
iiem, « luam, quam retribuisti nobis! > conlraria
Verilali adjungendaest sancta violenlia, qua nos, conlrariis curans, risum flelu, gulain ahstinentia, el
etproximos, sicut veritatem loquendo, * faucibus sic deinceps' relribuens carni dura conlra suavia.
iniqui hostis eripimus, iniindiini ci carnem, in qux appetii.
eo qui vicit niiindum (Joan. xvi), vincimns. Hanc < Bealus eiiim qui lenehil el allidet, >nesilvc-
ul valde necessariara omni fideli, lum proplcr se, scantel grandescanl.tparviilossuos, >primariosnio-
tura propter proximwn commendaus Domiiuis tust ad Cbiisluni (/Cor. x); nevulpespar-
petranii
in Evangelio, ait: < Regnum eceloiuni vim pati- vx demoliantur vineam Domini Sabaolh (Cant. n).
tur, el violenti rapiunt illnd (Malth. xi). » Hiero- Et confringes capita draconis in aquis (Psal. LXXIII),
iiynius (In idcin caput secundum sensiiin et tola cl conteres capul scrpeniis insidiantis calcaneo ttii)
ep. 2i, falso ei aseripla ) : Qux major violeniia, (Gen. m), ut sit < castigatio lua in niatuliiiis
quaiii, quod caro vull esse quod spiritus; horao (Psul. LXXII),> quia :
Deus, et caro fragilis in loco, a quo decidit :an-
gelica haiiira et cceleslis? Ideni : EstP igilur ..... Sero medieina paratur
coelorum non anima- Dum mala per longas invalnere moras.
prxdo rcgui , pauperum (OVID.,I. I. Be remedioamoris.)
rura, non pecuniarum et muscarum. Ilem Do-
iiiinus : < Cuin forlis armatus custodil atrium (GBEG.1. lr Dial. c. 2.> Hac saucta violcnlia nsus
suiiin in pacesunt ea qux possidel (Luc. xi). t Iieni est beaius Benediclus projiciens se in urlicas.ut
usus
Genesis, cap. XLIX: < Benjamiii lupus rapax nv.ue dolorem dolore coimpesceret ei superarct. Ilac
S13 VERBUM ABBUEVIATUM. 51}
cst mariyr ille qui si'0'1abscidil lingunin, ut sangui- A ) non utroque pede, < ut virgiues seq.iiuntur' Agnuiu
nolentain projicerel in os mcrctricis, et sic libidi- (Apoc. xiv) : > quia non illa cxcellenlissimn integri.
neni vinceret. De hac niulia alia poteris colligerc tate corpons, quam* habent virgines, elsi inte-
sanciorum exempla. gritate mentis. Est et claudicalio virlulis el grati-e,
(HIER. in Vifa Pattli eremitw.) Hxc eliam sancta qua < claudicavit Jacob (Gen. xxxn), > et illi q.ii
violenlia extendilur usque ad ipsum Deum, ul cum lemporalibus uiuniur solum pro natura, ct a rcti-
eo liomo, sed pie, audeal congredi. Unde ct J.icob quis se suspendunl pro corona.
luctaiiieii ciim angelo iniisse memoratur, sed Jacob CAPUT CXXII.
vicit, unde et hoc iiomen < israel > ei tlaliim est 1 De obedienlia.
(Gen. xxxu). Et angelus succubuit, quasi ne tiinens Multiplex cst« facies euntis in Jerusalem (Luc.
Esau fratrem liium.qiii Deum vincis iu certamine. ix), > et una, sicut ct una conslnt Ecclesia ex per-
Nos autem in bis qux de Deo mente comprehcndi- sonis inullarum facierum, multiplex iu pluralitale
nius, quodnm iuodo-supcramus; in Ihs vcro qux cffeciuum et opcrum viiiiiluni, una auiem in radice
comprehendcre nonpossumus, indubilanler subjace- earura. Habita enim una, habentiir ct oranes. Non
mus.Ut ergo verbis B. Gregorii ular (lib. 11in Ezecli., .., cniin in cilhnrn spirituali, sicut nec in maleriali,
liom. 14) : Jacob luclalur, et vincitur angelus, 1111:1 chordn concorditer sine nliis resonal. Iiiter bas
qiinndo inlelleclu intiino apprebenililur Dcus; lu- facies cxccllcns esi obedicutia, siue qua 11011 ilur in
ctatur et succumbil, quia lumen incircumscri- Jerusalem. Est auiein obedicntla justx rei obtempe-
plum, dura coniprehendere nilitur, deficit. Ei rntio, 283 vel obedienlia est aniini deliberanlis,
282 notandum quod Jucoh -iicel in lucia supe- honeste, justx jussionis effectus, vel exsccutio jus-
rante, tamen nervum femoris ejus angelus langil cl sionis < Dei > persncram Seripluram : < hominis,>
arescit, quia, dum meus in conteinplaiione diviuas per prxlalionein et dignilnlcm, < imposili super
.ipprehendit delicins ex earura desiderio carnis af- cnpiia nostrn (Psal. LXV).> llujns virtuiis exemplutui
fectus emarcescit. Guslalo eniiii spiritu, onvuiscaro et imitationcm babeniiis in Christo capile, dc cu-
«lestpil; arefaclo atilem uno ucrvo, pes uuiis iitco- jus obedieniia Apostoltts scribens I ad Corintbios,
luinis manel, aller lauguet, quia morlilicata in no- cap. xv, ail: 1 Sicul portavinius iinaginem tcrrcni»
bis camis concupiscentia convalescil pes dexier, hoitiinis, Adx, < porleniusci imaginein, et sligmaia
quo nd Deum dirigiiuur, infimalur sinister, quo a < ccelestis > per obedieiiliam. De qua ad Philip-
Deo declinamus. In quo etiam notandum pulo quod penscs,cap. 11, nil iilem Apostolus : < Iloc senliie
percussus infemore Jacobsauo petli firmiu; inniiiiui-, < Q in vobis, quod ul in Chrislo Jesu, qui ctiin in forma
inlirmus autem nec lotus adhxret lerrx, nec a lcrra Dei esset, 11011 rapinnm arbilralus csl esse se xqun-
totus elevalur, quia Jacob eo paruin susleiilalur, lem Deo, scd senuiipsiini exinanivii Jormam servi
quia parum a lerrajangilur, et paruni suspendilur. accipicns, in similitiidinem hominum faclus, ct ha-
Langiiesceute eniui in nobis rerum dileciione, vel bitu inveulus ut homo. > Nola humilitatein, qux
deleciaiione sxcularitim, parli earum innitiniur pro est malerobcdientii! ipsam concipiens el generans.
nalura, suspen-.liniur u reliquis pro corona. In illu Uiidesequilur : «Humiliavit semelipsum factns obe-
necessilalis cst quod nppciiuius, in bis consilii quod tliensusque ad raorteiri, niorlem autcm crucis.i Nola
vilainus. < Vanitati eniin crcaturasubjecla cst non paticuiiam, qux niiirix est obedienlix ipsam fovcns,
volens, sed proptercum, qui subjc.cil caiii in spo bnjujans et supportans. Et cuin convenicnlius tlici
(Rom. vui). > Et: <Oiuiiis qui iu agone conlendii,ab vitleretur : < ldseniiie iii vobis quod cl in Cbrislo
cmiiihus se nbsiinet (// Cor. ix). > ln fuiuro aulein Jesu, » 11011 lantum relalive sud tlemonstralive hoc
exsiccalis nostrx raortalilatis illccelnis. totus homo dixil ut essel demonslratio ad oculum, quia Chrislus
crecius, divino amori incumbet cl ndbxrebil, sctl < inter bomines visus esl, el ciim boiniiiihus co:v-
liullus, uisi qui prius hic claudicaveril boua elaudi- versatus est (Daruch 111),> cl uliam ad inlellecluni
catione,ihi sic erigeliir. P propter rei abseiuiain.
Est aulem triplex ctaudicalio morlalis culpx. Sic Item : Cuni inulla sint, qux possumus 1 sentire
claudical qui recipit uiiuin lesluuieiiium siife rcliquu, iu Chrislo Jesu, > sictu iu eo, « in quo sunlomnes
111Ebionilx novuni sine velcri, vul qtii Deiim colit thesauri sapienlix ei scienlix abscondili (Coloss.
pro lemporalibus et xternis. Unde : < Qiiousquu U), 1 siiigulariler tamen ait, < hoc > 11011 «hxc, >
ciaiidicalis in tluas paries? Si Deus csl Baal, udoreiis singularitaiem hanc refcrens ad inodicilatem 110-
eiun, > elc. (/// Reg. xviu.) Non potestis duobus stram. Quasi dicerul : Si non potestis habere tan-
dominis servire (Luc. xvi). Non potestis inlrareter- tani humilitalem, obedieiiliaui, paiientiam, quan-
ram duabus viis (Eccli. 11).Palliutn breve esl, iiiruui- lani Christus habtiit, saliem 1 IIoc seniiie iu
que" operire non potesl (Isa. xxvm). Propter hu- vobis > ,quod et illo, scilicet, ul hoc inodicuin
jusmodi chiuilicaiioiiein vilandam, uil Aposlolus : huinilitaiis.obedieiilixct palienlix habeatis, sicquo
«Erigilegenua tlissoluta el manus vcslras remissas) illiini timcalis, illiqueobediaiis. Unde Ecclesiaslicns
a.l Deum, < ne quis claudicans erret, niagis aulcm (cap. vn) : « Qui Dcuni limcl, nihil negligit,> nihil
sauetiir (Uebr. xit). > Est el clautlicatio infirniiin- conlcinnit, scd Deoin omnibus obedit. Itum, ISeg.,
lis huiiiaux et liciia. Itac claudicaiil conjugati,qui cap. xv ; Saniucl ad Sauleni ; < Nunqiiid vult Du-
315 PETRJ CANTOBIS 516
liiiniis holocaustn el viclimns, el non poiius, ui obc- A chi el conversi ,'magis suis ubbulibus, p:opler ma-
diatur voci Doraini'? Melior esl, inquit, obedienlia jorem eorum perfcclionem, qux magis eos obligat
quam viclimx, et nuscullare mngis qu-ain offerre obedieutix, et in pluribus, quani nos obedienlix
ndipem arieium. Qiioniam quasi peccalum ariolandi prxlalortim. Item : Gregorius respondel Moralinm
est repugnare, et quasi scelus idololalrix nolle ac~ lib. xxxv, cap. 10 : Sciendnui nunquani per obe-
quiescere. > Esi aiitem tripiex obedientia, necessa- dientiam lieri maltira, aliqunndo auiem dehet pcr
rin, abundans et perniciosa. Necessaria, in hisqtix obedientiam bonum, quod agiiur , intermitii. Item,
ad salutem , ut in prxceplione divinorum man- Deut., cnp. xtii; itein , Ecclesiastx, cap, iv : < Cu-
daiorum, et in injunclione pcenitentix salularis. slodi pedem (uum ingredicns doiniim Dei, ci ap- ,
Utrum nutem in prxceptione alicujus ad iiiilitateni propinqua ut audias. Mullo enini melior est obe-
publicam speclantis, puta itineris arripiendi Ro- dienlia, quani slultorum victinix, qtii nesciniil quitl
mnm pro Ecclesin, suscipiendi ordinis, et hujusmoili faciunl raali. > Ilera Beda super Ecclesiastem, cap.
teneamur obedire majori, cura dicat Grogorius (in ix : < Qtiodcunque boni poiest manus lua faceru,
Pastorali part. i, c. Gel 7) : Pollens virlutibus, instanler operare. > Ohedicnlia cnim est sine riiora.
nounisi coactus promovealur vel ordinetur; non ltem, Acl., c. ix : < Ecce ego, Domiuo Obedieutia
B morani nescit. Item B. Peirus 1 Epist , cap. i.
pnllcus, nec coactus. Et David : « Voluntarie sacri-
ficabo libi (Psal. i.m). > Et spnnsa in Cnnlicis : CAPUT CXXHI.
< Lavi pedes metis, quouiodo inquinabo eos?> (Cant. De magnanimilaie.
v.) Nec aflirnio uec nego. Verumlamen si iii bu- . Atl hnnc faciem perlinet etinm iiiaguanimilas,
jusmodi contigerit libi aliquid prxcipi, salage, et qux esl in resisiendo adversariis Ecclesix foiiiludo
clabora liberari ;ih obnoxielale prxcepii implemli, in tolerando patientcr diversa. Hxc inaximc prx-
r,e scrupulus tihi gcncretiir in conscienlia. Abtin- latornm est, qui niagnaninii dicuut: < Non possu-
dans est, cum obcdimus in his qtix non leneliir mus non eloqui, qux audivimus 285 Glscimtis
major prxcipere. Raro aiilcm aliquid prxcipere (Acl. iv)-.i De his igitur : < Spiriiualis iiomoomnia
dchemus, ne transgrcssores mtillos consiiluamus. " dijudicat, et a nemine judicalur (/ Cor. n)';»' quia
Uiruiu aulem in temporalibus 284 dandis lenea- < ubi spiritus Domini, ibi libcrlas(//Cor. in). > tlos
Diir obedire majori, quxstio est, cum dicat DOHI;- mngnificat Deus in conspeclu regum. Ilis dicilur a
IIIIS: <Qux dicuni, > pertinciilia ad cathcdram, Doniino in Josue (cap. i) : » Conforlare, et esto ro-
« facite (Mallh. xxni). > Ttuiiis tnmcn est in bis bustus vnble, ut ciistbdias el facias ouineui legetn,
ohedirc, sicut et ecclesiasticuin beneficium relin- qimin prxcepil libi Moyses servus meus ; nec tlecli-
i|iiere, quam cum scrupulo conscienlix possidere. nes ab ea ad dextram vcl ad sinislram. > Nolahililer
Maxime ad hoc quod S. Hugo abbas Cluniaeensis a eiiam noiandiim, quott cura tlicitur ei (confnrlare, >
cotislruclione monnsterii imperfccti in Hispaniis, etc, ut magnaniinitnlem hnheni in animo, in veibo,
recessil propler obcdiculiam exhibilam fratribus in opere. Hanc.cominendans philosophus, ait (apud
cum revocantibus. Propier qiiam semper habitara Sen. Wh.De iv virtutibus, c. 2): Cogita nihil esselau-
anie oeulos, pliuima bona iutcrmisit, omnibus prao- dabile prxler animum, cui mngiio nihil est ma -
ferens boiiiiin obeilientix. Idem fecil ct monoculus gnum. Item Hieronynitis siip*crEzechielem(loni.V):
ille abbas Clarevallensis [al. Cislerciensis], et alii Magna fides, grnndis proplietarum audacia, quin ,
plures sancti servantes obcdientiam, eliani in liis magnns esl Daniel, qni ad prcsbyierum, jungenieni
qux vicinahanlur peccato. Perniciosa consislit, et adulterio homicidium, ausus est tliccre : < Senien
in manifeslc matis, ctobviantibus prxeeplis divinis Chanaan ct non Juda,» cum ntihnc puer essel (rap.
velin liis qux non siinl mala, ex his lamen de facili xm). Et Isaias qui claniat (cap. i) : < Audite vcr-
sequitnr ruina. Untle ncc in liis obeilientluni, qiiein- biiin Domini, principes Sodoniorum, percipite auribus
ndmodura nee ea, qux fnciimt nd vcritatem, eam lcgem Dei nostri, popuiusGomoriiiae. > Magnus.qno
juvando et fovcndo, liccl npn sint veritas, relin- r. qticEzcchielqui loianv urbeni'Jerusalem ignobililaiis
quenda sunl pro scandalo, sicul nec plana verilas : arguit, dicens (cnp. xvi): < Radix lun, et generaiio
< Qui enini miniiiia speniit oaulatim decidet-(£c- tua de tcrra Chanann : patcr tuus Amorrlixus et
cli. xix). > mnter tua Celhxa. » Quani eiiani meretrici et adul-
Sed quxritur si in prxccptione implendprum terx comparal. Ilaiiceliam grninmaliciquidaininter-
consiliorum teneauuir ohedire majori ? Non. Nec pretnli stint in B. Thoma (scil. Cantuariensi) fuisse
ipse hoc potest prxciperc alicui (nisi ohligalo voio lempestalem. Hanc auiem virlutem circumstant et
vel sacramenlo) hocimplere ; in quo casu tcnelur perimiint pusillaiiimilns el lempestas. A quibus libe-
prxcipere ei, ut votiim implcat. Ilem quxriliir, si rari orans Prophela, ait : < Libera me a pusillani-
iuinisterium meum, cgo cpiscopus, decamis et lm- mitate spirilus ei lenipestate (Psa/.Liv).»Pusillani-
jusmodi, teneor exbiiicre tlomiuo pnp-c prxcipienti, mitas mcrccnarioriim esl, qui sunl < cancs rauli,
utindignus ali<|iiis oroinciur a me, prxbendelur, noii valcntes Intrarei/sa. i.vi), > qui se non opponunt
ct hiijusmodi ? lieni : Ulriim clerici teneanlur esse niuruiii pro domo Doi, qui non slanl ex adverso fn
nagis ohnoxii ct ubcdientcs suis prxlatis, an con- dic praiii (Ezech. xiu): sicul filii Ephrem iniende:;-
\ersi, ct monacbi suis abbalibus? Dico quod inona- lcs ei n;i;ten!cs arcum, sed coiiversi sunt in ilie bulli
 3!7 VEIIBUMABBREVIATUM. 31*
Psul LXXVII),quia non qnaeruiil nisi tnc el laiiain A projecit auimum projeclus ; qui qnolies cccitlil,
(Prov. xxxi), qux noluiit amittere; < qiiorunt non conlumncior resurrexil, cum mngna spe desccndit
suni oves proprix, et iileo fugiuut vitleutes liipum ad piignnm. Mulliim cniin ailjicit sibi virtus probala,
venienteni, > elc. (Joan. x.) Pusillaniiniias ergo duraque expeiia el injnriis lacessila.
consistit in non resistendo, in non nrgiieiido ciim CAPUT CXXIV.
necesse esl. Tempeslas vero fnluorum esl, qux et De oralione.
iinpeluosilns auimi dici poiesl, et consisiil in re- Inter opera virlutum iiiaxiimim est orare; et po-
dargueiido, nulla observala circimslanlia icmpnris, lissinium signuui < faciei eiinlis in Jerusalem (Luc.
personx, qualilalis diceiulorum el hujusmoili. Ma- IX), » est frequenlem et assiduum esse in oratione ;
gnaiiimilas maier esl forliltidinis, qux palicnlhc, vagx vero meiilis et inslabilis in ea non posse diu-
qux imirix est et prohatio omnium viriuliim. llxc, lius iinmorari. Ulaulem teslatur Auguslinus (Auc,
nttcstnnle B. Hieronymo (In fine epilnphii Paiilx in Psal. LXXXV) hoc idem probans ex intimis sacrae
mairis ad Eustochium lolalii liist. Alhanasius de- Scriplnrx locis, duo suni. opera excellentissima et
scrihit), puperit rosas iuartyruiii, el victoriosas specinlia viri religiose vivenlis et niaxime in clau-
coronas coiifessoriim. Ilac snncli rcsistere hx- siro vivenlis, scilicet : orarc el legere. Quorum
reticis,' coulradixere lyrannis. Ilac Aihniiasius B iurumque boniim esl si poicst (ieri; si non, melius
iu persecutione hxrelicoruin et principtim non' el uiilius est orare. Qui oral loquitur cum Deo de
defecit. Hac creuiila egrediens e cellula Athanu- salute; qui legit, Deus cum eo loquilur. Doniinus
sium sanctum, innoceiiteni et juslum publicc pro- autem commeiidans in Evangelio orationem, ail:
clamavit. Hac Romanus ad nianyrium cucurrit < Hoc genus dxmonii non polestexire, nisi in ora-
cinmans : Cliristianiis ego sum. Hac Anlonius lione cl jejunio (Marc. ix);> hoc est in nbslineiilia
inacilentiim loiigumque colluni extendit, gladio- a malo, et devolione orationis qux niilriiura esl ani-"
que suhmitiere voluil. Ilnc Urbnnus bis fnclus est nii in bouo. Et licet dicatur esseoraiio, onnie opus
confessor. Hac ille pablagogus satrapx Juliani qux- boniim, secundum illutl non desinit urare, qui iion
renli quid agerel pannosus ejus Galilxus, an scilicet cessat bene agerc ; hic lainen specificaiur el rcfriu-
ilormiret, stertcrel, vigilarut, vel comeduret, respon- gitur nomen, ut dicatur oraliopius nninii affuctus, vel
dit : Locuium parai, fovcanique foilil luo apostalx motus ad Deum, qui-ne pigritclur, quaiuioque pro-
Juliano, in quu sepeliaiur in infcruo. Ilac Nicolaus ruiiipii.in vocem. Qiiani etiani couimentlnns David
tres pneros morti adiiclos eripuit eorumque inno- ail :< Pro eo ui me diligereul, dulrahebant niihi, ego
ceniianii probavii. Hac Ambrosius Tbeodosiuni nutemornbam (Psal. cvui);i quasi in onini tribula-
iib' ecdesia abjecit, et cxcomimuiicavit, eo quod lione287lllea confugi ud orationein. Et item Psal-
plurimos 286 justos involverai ejus edictum cum iuus xxxiv: <Surgentes lcstcs iniqui, qux ignornbam
impiis, Thessalonicx. Hac Phinees percussit coeun- inte.rrogahanl me. Relrihuebant niihi mala pro bonis,
les (iVain. xxv) <et cessavit quassatio (Psal. cvj. > sterililaleiri aiiimx mex. Ego atiieni cum mihi|inolesii
Propter hanc ait Cyprianus : Episcoptis si limet, essenl, iniluebar cilicio, humiliabum in jejuuio ani-
acium est de eo. Hanc exercilium, labor el perpessio mam nicaiu, ct oralio mea in sinu meo converietur. >
atIveVsiiaiumjuvant,confovent, roborant. Hxc enini Qua nrmalus quis, potens cst resislere onuii lentatio-
ingenuos animos el magnos faciunl otium el quies, ni ctatlversitali. Hac nrmalus Maiiinus omnem pe-
pusillos et rcniissos.OCIIIIIScniin degens sub umbra, siem el omne uocivum fugahat. Atl hanc ut ad solila
cilo caligat sub sole. Uude Dionysius non eslveritus arma confugit, cuin tloiuus, cum etiam leclus ejus
expeiere ferilalem incredulc gentis, quia viiiutein moilior el suavior solito acceudereiur. Qua novis-
siiam prxterilarum pc&narum recordalio robora- sinie, ciini non patcretei exiius, ad lerrani gcnibus
bai. Et pliilosophus ait (SE.NEC. epist. 13) (RUFFIN. provolulus iguem exslinxil: Hic iu oralionis opere,
Hist. eccl. lib. x, c. 15, 16, 17 ; EUSEB.lib. vni, adeo se loium exbibuii, quod oculis ac inanibus
Ilist. eccl.,\c. 12):Mulliim libi aniini esse scio. |D semper iu ccelum inientus, etiam moriens, spiritum
Nam ciiam anlequam instriieres te prxceplis sa- ah oralione invictuni non relnxabat. Patilus primus
lularibus, et dura vincentibus, satis adversus for- ereinita (vide Yilain ejns qtiam S. Ilieronyinus scri-
tunam placebns tibi, nmllo mngis poslqunm cum psil) mortuus orabat, quia signum oranlis ore ac
illa manum conseniisti, viresque expeiius es manibus ad coelum erectis hahuit, cuni inveni-
tuas, qux nunquam darc cerlam fidiiciani sui retur sanctum cadaver ejus appodiatum, et innixum
possunt, nisi cum multx diflicuitates hinc et illinc arbori a sanclo Antonio, de quo ait : Palet qiiam
apparuerint, nliqnnndo vero et propitis accesse- assidue, quaiitumqiie oraret Detini vivus, qui euir
rint. Sic verus ille maguus animiis, el in alicnum non desinil orare morluus.
non venlurus nrbilriuni, probalur. Ilxc cjiisobrussa CAPUT CXXV.
est, quasi iiislruiiiciiluin probatorium. Non poiest De effectu orationis.
nlhleta inagnos spiriius ad cerlanien aflerre, qni Quaiitus autcm sil orationis cffectus, vide el per-
niinquam sugillatus est. Ille qui sanguinem siium pentie in sccretioribus Dci, qux sola orntione nobis
vidit, cujus denles crepuerunt sub pugno ; illc qui niaiiifeslanuir cl apcriuntur. Oratione chim fncla iu
suppl.intaius adversariimi lolo lulil cornorc, ncc coanaculo.cum essel Pctnis in Jnppcn, vitfil tliscttm
 51 <> PETRI CANTORIS 520
appensum quatuor initiis, de coslu, pleiuim rcplili-- A . opcris, prxmiile Domiiiicam Orationem et sigiium
libus, dicluniqiie esl ei : « Macla et maiiduca (Act. crucis in fronte. Item Aiiguslinus super illuir. loctim
x). t OraiioneCorneliiis iluctus est ad Pelrtim cumi Actuuiii aposlolorum cap. xi:« Eram, inqiiit Pe-
apparuil ei angeltis, dicens : < Corneli, exnudilx i irus, in Joppe orans. > in qua hora et opcre Deus
suntoraiiones tux, el eleemosynse tux acceptx sunt; non sinercl me falli. Ergo nec alium oranlem de-
ante Deum. Mitle el aceersi Simonem, etc. (ibid.)t vote. Oralione igilurmelius solvunlur et aperiunliir
Item Ecclesiasticus cap. xxxv : < Oratio liumilianiis; dubin, quam inquisilione alia. Iteni cap. xn : < Pe-
se nubes penetrabit, el doiiec appropinquel noni trus servabalurin carcere, oralio anlem fiebat sine
constilabilur, et non discedei, donec aspiciat Aliis- iiiterniissione ab Ecclesia ad Deum pro eo, > Patet
simus. > Itein idera cap. xvm : < Non impediarisi quaulus sit effeclus orationis, qui educit Pelrum de
orare semper. » Unde-Aposiolus : <Sine iniermis- carcere; Danielem de lacu ieoiiuin (Dan. vi), Cor-
sione oratc (/ Tliest. v).> Itein Lucx cap. m :< Jesui neliiun de inlidelitate (Aci.x),qiianip!ures dcinorle
baplizato et orahte, aperlum esi ccelum ; » oranfe. (Jac. v). Hxc crelos claudit el aperil. Item c. ix :
etiam Mnrlino.Ccelum sacrx Scriplurx apertum cst Ananin, surgens vade iu vicum qui vocalur Recliis,
llilario dispulaiui de Trinitate el confulantiiixreti- ct quxre in domo Judx Pauluin nomine, Tnrsen-
cos. tteni Lucx cap. ix: <Assumpsit Jesus Petrum, el. B 1 scm, ecce enim orat,J> etc. Domimis etiam nulli
Jacobum, et Joannein, ct asccinlit in montem lit ora- operi ita frequenter et jugiter instabat, sicul oralio-
rttt, elfacta esl.dum oraret, facicsejtis atlern.et vesti- ni.adeoutsxpe perrioctarel in oralione (Luc. vi).
tus cjusalbus et refnlgens.i Idem, rap. xi: <Amice,p Qui eliam instanlepassione < factusin agonia.pro-
tommoda milii tres paues, quoniam amiciis meusi lixins Orabnt (Luc. xxn). >Et discipulis ail : « Vigi-
de via ad me venit, et non habeo quod ponam aute• lale el orate, > quasi vigilanler orale, « ne iutrctis
illuin. Et ille deinlus respondens, dicat: Noti mihii in lentalionein. Spiritus eniin promptus est, c.tro
moleslus esse, jam ostiura clausum est, et pueri meii anteui infirma (Matth. xxvi). > Et io Marco (cap.
mecum sunt in cubili. El ille, si perscveraverit pul- xtv) aii: < Videle >per spem,« vigilate > pcr fideni,
sans : dico vobis, et si non dabit iili, > tamen sia- « et*orate » per charitalem. Et lu efgo exemplo,
lim < surgens eo quod amicus ejus sil; propter im- exhorlalione, el prxcepto Doinini admonitus pro
probilalem lameii ejus surgel, cl dabit illi qiioiquotl nullo alio opere impediaris orare ; nec ila ab nliis
habel necessarios. Et ego dico vobis, pelite cl da- operibus habearis, quod orationem uon habeas.Iiem
bittir vobis, 288 quxrite et invenietis, pulsate ctl Jacobi cap. i : « Si quis veslruin iudigel sapicnli:v
aperielur vobis. Omnis enim qui pelit accipit, etl poslulel a Deo, qui dat onmibus affltienler, el min
qui quxrit invenit, el pulsanli aperietur. > Ambro-. « iniproperal, et dnbilur ei; poslnlel ,-uitemin fide,
sius (in c. xi Lucw) : Nemo liineat ne excilet dor- nihil hxsitans. > llem cap. v : < Orale pro iuvicem,
inieniein, quein scit semper orare vigilantem. Eli tit salvemini. Mullum eniin' valut tleprecntio jusli >
Beija ait (lib. iv in Lucam, c. xxvn) : Si amicusi npud Deum < assidua. Oratione ciiim oravit Elias,
bomo surgit, et dat, non nmiciiin, sed ixdio com- ul non plueret super lerram ; el iion pluit 239-
"pulsus, quanto inagis dat Deus, qui sine txdio lar- nnnos ires, et menses sex.Et rtirsnm oravii, et cce-
gissirae donat quod petitur ? Iiera Dominus disci- Iiim detlit pluviam, cl lcrra dedit fructuni suiim. »
jralis in Luc. c. xvni : < Dico quoniam oporlett < lleinlPeirus I episl. c. t:i: < lu finc aurem oimies
seraper orare, et non tlelicere. > Et proposuit eis5 iiiianimes >inoratione eslote. liem cap. iv: < Estote
parabolam de judice iniquo, et vidua improha pe- itaque prudentes el vigilale in orationihus, > etc.
lenle improbe vel importune ab eo vindicari de ad- Iiem David : < Benediclus Dominus, qui non amo-
versariosuo.quametexaudivil. Unde Dominus sub- vit orationem ineaiu, et niisericordiam suam a me
jungit : < Audite quid judex iniquiiaiis dicil > ell (Psal. LXV)!> qux non prius ainovebitur, nisi prius
facil : < Deus-anlem non faciet vindiclam eleclorumi amola oralione.
suorum clamaniium ad se die ac nocle, el puiien-. j) Iteni IV Reg. cap. iv : < Cumque orassel Eliseus,
linm habehil in illis. Dico aiitein vobis quia citoi apcruit Doiniiius oculos pueri . > etc. Iiem super
faciet vindiclani illorum > eleclorum. Pcr liiinc ju- Num. c. xxvu: Oraiiiibus qiiandoque successores
dicem iniquum (elsi personam Dei null.ilenus gerat)) pcr Deum revelanlur, ul Moysi diclura est : « As-
poiesl conjici, qunntum Deus juslus et bonus curett sumc ad lemelipsiim Jesum Dlium Nave; > et B.
dcprecanies se, cum nec hoino injiislus, eos qui il- Manino tle B. Brictio.
luin assiduis precibus quxruiit, vel proplur txdiiim, CAPUT CXXVI.
dcvitanduin, potest conlemnere. liem, Apostoluss De impedientibus orationem.
semper erat memor subdiiorum, eiiam in cun- Graiiam autcm el assidiiilateiii orandi impediunt
clis orationrbus pro eis ornns (Phiiip. i). Idem,, ignavia et accidia. Unde Hieroiiynius (in c. v Ep.
oralione subditorum se creilebat esse redduiidumi ad Ephes): Malo, iiiquil, iinum psalmiiin cum hila-
illis absenlibus (Philem. 22). Idein (Epltes. vi)) ritale meiilis decnnlare, quam toium Psallerium
cii.-nn petit oratione niinoriim juvari in apertioues cura lorpore, faslidio el accidia. (GREC.in Diatog.
oris, nd annuiuiaiidum populo verbuni Dei. Ilenv l I. II, c. &,) Bonediclns atttem videns queaidain inona»
liicruuyiniis Paulx : In piincipio, inquit, cujuslibe chum stium ab assiduitalc crandi defieere, ora-vil
 321 VERBUMABBBEVIATUM. . 522
ul causa propter quam inipcdiebatur, ei monstra- A CAPUT CXXVII.
rciur. Orante itnque bealo Benediclo , vidil diabo- De vitando juramento.
luni in specie nigri ptieri per captititim relrahere Non habet < facieni eunlis in Jerusalein (Lnc.
uionacliiiin orare volentem. Propter igiturorationis ix)> assuefactus jurare. Sicut enim < in mulliloquio
faslidium periculosx sunl tradiliones datx de multi- non deerit peccalum (Prov. x),t sic nec in mulii-
tudine liorarum et psalmorunr decanlantloruni. Ail jurio perjurium. Quod autem omnino sit nobis
pro-
enim Jeremias cap. XLVIII: < Malediclus omnis qui hibilum jurare videtur ex verbis Domini in Malih.
facil opus Dei desidiase , > qui indevole orat, judi- cap. v : < Audistisquia diclum est
nntiquis (Exod,
cium sibi postulut. Iteni: < Muscx,» id esl vanae et xx) : Non reddes autem Domino jura-
pejerabisj;
phantasticx cogitaliones , < morientes, > cum alii menta U»a, > per illum, non per idola, non per
vet alix succcdunl conlintie, < perdunt sunvitateni creattiras
jurandp: < Ego aulem dico vobis non
unguenli (Eccle. x).> Evagrius eremita lestaius esi, jurare omnino, > elc. ltem Jacobus cap. v: < Anle
quia ditticile est sine impedimenlo orare , et diffici- omiiia, fratres mei, nolite jurare, neque per ccelum,
lins sine impcdimento psallere. Ergo ad auferenda neque per lcrram, > elc. Item,
exemplo tliscipuli (Is
impediineiita "erationis, abigas aves et importunita- fuil Basilides, dc quo Eusebius Ilist. eccl. I. vi, c. i;
lem inuscarum exemplo Abrahx (Genes. xv) a sacri- " Ruffin.,
cnp. 5)0rigenis implicali ratiociniiscurix. A
ficiis Domini < cum flagello faclo de funiculis quo cum exigerelur
juraracntum de fideliiate villica-
>
(Joan. u) viiiutum. Excute et lunde mulclrale (ionis, respontlil: Mutatiis sum in virum alium; Cbri-
pectoris lui, ut exeanl niuscx : < Intra cubiculum stianus siim, nec licet niihi omninu jurnre : quod si
tuiun , et clnuso bstio, ora Palrem tiitini (Mattli. modo
licei, quxre quid addilum sit perfeclioni le-
>
vi). Pone ancillamf ostiariam ad ostium donuis gis. Si dixeris quod Evangelium falsum jurare pro-
lux, prudenleni, non simileni illi, qu;c permisit oc- hibeat, et boc idein lex prohibet ibi : < Non
cidi Isbbseth. (// Reg. iv) < Averle eiiam ociilos menlieris, non fulsum leslimoniiim dices. t Si
luos ne videanl vaiiilatem (Psal. cxvm), > quia non proliibet jurarc, non nisi ex necessitale, et ita fre-
debcmus inlucri, quod non licet concupisci. qucntiam jurandi; et hoc idem lex ibi : < Non assu-
Ul vidi, ul perii, ul me malus abslulil error ! raes nomen Dei lui in vanum; » imo econtra
(VutG,Egl. vin.) ad imperfectioneui nostram, sub Evangelio inulto
Mprs inlravil per fencsliam (Jer. ix); Eva pluries, et frequeniius, el in minoribus cansis
vidil pomum pulchrum visu, cic. (Gen. m). < Ocu- juralur quam' sub lege. Si fpropler utilitatem
lus ineusdeprxdaiiisesl animam meam (Thren. m).> audienlis jurnndiim est, eoquod habeat aucloritas,
Proplerea csto similis Job (cap. xxxi), qui ait: cum pigri sint hoiuir.es credere, licet juramenio
< Pepigi fccdus cum oculis meis, > et lu cum onuii- astrucre, id quod utiliter persuadelur; sed de uii-
bus mcmhris fcedus ineas, < crucifixus cuiu vitiis litate rei cujusmodi? Non temporalis , sed fidei et
et concupiscentiis (Gal. v), > el contumetiis. Ncc spiritualis. In hoc casu licet jurare cxemplo Apo-
ores nisi in cruce posilus, exeraplo Domini, qui iu stoli (/ Cor. xv), non anlem pro re lemporali et
crucc confixus oravit ad Pairem. Esto imitniorJa- caduca. Ita dico, si aliquid addilum est perfeciioni
•.;obisanctificali 290 ex uler 0 > Qu' ex assiduiiate evangelicx. Qttod nuicm inducit Apostolus : <,0m-
el frequenlia orandi, babuit genua callosa , con- nis conlroversix 291 finem esse juramentuin
iraxit in eis diiriiiain cainelorura. Bartholomxus • (Hebv. vi), > non sub persona sua, sed aliorum,
cenlies in die el cenlies in nocle flexit genua ad hoc ponit. Dominus etiam ait: t Sil sermo vester :
Deum. < Omne genus dxmonii iHaxime in orationc Esl, est; Non, non; quod amplius es.t, a malo cst
eljejunio ejicilur (Matlh. xvn).> Si moleslaveril te (Mallh. v),> jurare facienlis, non juranlis. Ergo a
libido, vel aliud vitium , cerlura numerum genu- nialo esl canonis, qui cogit jurare, quia et lestimo-
flexionum cum lilania liti conslilue, el evades nium ferre; nec est testis nisi juratus, crgo a mnlo
oinncni lenlnlionem. ID cujuscunqiie prxtati jurnre cogentis, et ila cogi
Itein, nolnndum quod sxpe id quod pelilur, qtiia videmur iransgredi prxceptum Domini.
noii est ad salulem , impcdit oralionis effeclum ; Ilem, si omnes nlias perfecliones evangelicas cx
sxpe ii, pro quibus petinius, quia indigni sunl.Unde voto possum suscipere et implere; quare el non
srper Lucam, c. xi, et Jerem. c. vn: « Tu crgo noli similitcr lioc consiliura perfeclionis? Vel, cur bofc
orare pro populo boc, nec assumas pro eis iaudem observantem statim proclamamus Calharum? Ju-
et oralionem. > ldem cap. xi et xiv; itcm Jtidith ramenium aulem quoddam fit ex obrcpllone, quod-
cap. IV.Beda super illuin lociim, Apostolo petenii dam ex deliberalione. Primum dicunt esse verbuni
< stimulum carnis > amoveri dictum esl ei a Do- jocosum, cum tamcn videalnr essecrimen. Simplex
mino : < Paule, sullicit libi gratia raea(/Cor. xn).» cnim verbum per se prolaluiii, jocosnm esl : ergo
Iiem psal. cvm, super illiini versum : < Et ornlio juramenlum ei addilum, facit hiud esse plus quam
cjus liat in peccatum. > Gregor. (bom. xxvu t« jocosum. Item, juramenlum ires habet comites:
Evang.). ln domo enim Jesu, Jcsum non quxrilis, si veritatem, judicium et justiliam; sed hoc, hos non
iu auerniialis lemplo importune pro lemnoralibus liabet comites, ergo perjurium esi.Sed el in cnriis
oraiis. qiiorunidam principura inhibitum csl sub pretio
52-> PETRICANTORIS , . .324
« ct limens Deum (Job l), » ut hic dicalnr simpli-
quinque solidorum in jinenam consliiuio, ne quis A
membra Domini. Quidam lamen, quasi ciias quxdam modestia menlis, qiix in vultu etiiim
juret per
charactere et juramenlo proprio, et exsecrabili ab refulget, minorque in rehus discretio; ibi dicatur
aliis dislingnunlur. Clericus etiiim ludens cum Ju- simplicitas pro prudenlia et omnlmoda discretione
.dxo ex comlicto pro pecunia, nc eam raperet in omnibus. Bonn tnmeii notiiia mali, nec polesl,
Judxus, absiinuit a jurameiilo; dicens ei : Absii- nec debel deesse.
nendo a juramenlo, quasi coacius, majores blas- Simplicilas atitem maxinve decet thcologum, quia
est siniplicilati. Aperla et
phemias loculus sum de Deo in corde quam in ore, sacra Scriptura amica
si jurare me permisisses. A quo Judxus, lanquam siraplicia decent bonilalem. < Eslote parvuli mali-
a blasphemo stalim recessit. ltem Ecclesiasticus tia, non sensu (/ Cor. xiv); — quasi modo geniii
infantes lac concupiscile, ralionabiles lamen (/
siigillans assuefaclionem jurandi, ait cap. XXIII:
« Jurationi non assuescat os tuum : Multi enim Pelr. n). > Qui < ambulat simpliciler, ambulat con-
casus >et ruinx < in illa. Nominaiio vero Dei non fidenter (Prov. x). > Et Sapienlix cap. i: <Senlite
sit assidua in ore luo, et nominibus sanclorum non de Domino in bonitale, et in simplicilate cordis
admiscearis, quoniam non eris immunis ab eis. " quxrite illum; » non scrupulosi circa quxsliones,
Sicui enim servus interrogatus assidue a livore scd magis circa peccala, ct eorum circumslanlias
non miiuiilur, sic omnis jurans el nominans, > no- sollicili. El Parab. c. n : < Dominus proteget gra-
meii Dei, < in loto a peccalo non purgabilur. Vir dienles simpliciler. > Et in eodera : < Qui recti sunl,
inultum jurans implebitur iniquitate, et non dis- habitabunl in lerra, et simpliccs permancbunl in
cedet a domo illius plaga; et si fruslraverit fra- en. >llein c. u : < Simplicitasjiistorum diriget eos.>
trem, deliclnm illius super ipsum erit, el si dissi- Item Ambrosius (lih. De Incarnalionis Dominiew
raulaveril, delinquet dupliciter; et si in vacuurtn sacramentol c. 9) . Major est omnibus ambitiosis
j-iraveril, non justifieabiiur.» In eodem, cap. xxnij: memlaciis eloquenlia, et flosculis philosjophorum
.< Loquela multuin jurans borripilatioiiera capiti asttuia, el versutiis hxrelicorum siniplex lides ve-
staluet, et irrevercnlia ipsius obluratio auriuni. > ritatis.
Item Sapieutix cap. xiv : < lmusie juranles con- De siniplicitnle faiuitatis dicilur : Nimia simpli-
lemnuiit jiistitiam. Non enim juranlium est viiius, cilas cognaia est fntuitati. Hein, Augiistinus supcr
sed peccantium pcena perambulat semper injusto- illuin locum: < Oportel episcopum esse prudenteiu
ruin pixvaricalioneiii. > (/ Tim. m); > ne iia sil simplex quod stultus.
C De simplicilale simulationis dicilur : < Attenditc
CAPUT CXXMII. a falsis prophetis (Matth. vn), > elc. El item :
De bona simplicitale. Ikmissos animo el lacilos vitare memenl:
Sancla simplicitas < facies esl > qtixdam < euii- (CATO,J. IV, Dist.)
tis in Jer.usalem (Luc. IX). > Est autem simplicilas Et ilcin de bona siniplicitale II ad Corinthios cap.
virlutis, simplicitas fnluilatis, simplicilas sinuila- IX: « Qui nutein adminislrat semcn seminanli, et
lionis et hypocrisis. De prima ail Dominus : < Eslole panem ad manducandum prxstabit, ct mnlliplica.bit
prudenles sicut scrpentes, et simplices sicul co- semen veslrum, et augubit incrementa frugum ju-
luuibx (Matth. x). > 292 Hauc simplicilale.K co- stitix vestrx, ui in omnibus locupletati, abundetis
milalur prudenlia; uuile super illum locum Apo-,. in omiicni simpticitalem, qux opcratur per nos
sloli 1Timotb. cnp. ui : < Oporlet episcopum irre- gratiarmii actionem Deo. >
prelieiisibilcm esse, > ctc, ait Hieronymus : Pru-
deniem contra eos, qui sub nomine pix simplicilatis 293 CAPUT CXXIX.
exercent stultitiam sacerdolis. Sed de hac qnxri- De hospitalitate sectanda.
lur, an sil eadein cum illa qux prxdicatur in hnc : Hospilalitas « facies csteunlis in Jerusalem (Luc.
< Si oculus imis fueril simplex (Matth. vi), > sine ix); pula una fitiarum misericordix, et inler vir-
plica sciliccl erroris, el plica pravx dileclionis. Si lulesgraiia exiraia, quam non habentihus dicet Do-
hoc : igiiur oninis simplex oinniuin virlulum pollet niinus in jndicio : < Ilospes eram, el non collegisiis
operibus, quia prudens, et discrelus in omnihus me (Matlh. xxv).> Quam eliam commendans Aposio-
agendis el omilleudis, quanlo simplicior, tnnto di- lus ait ad Hebrxos, cap. xiu : < Hospitalitatem no-
scretiOr. Econlra videtur quod quanio simplicior, lite oblivisci. Per hanc enim placuernnt, quidani >
lanto a discrelione remotior et fuluitali vicinior. Deo < angelis hospiiio recepiis, > ut Lot, nesciens
Unde patet quam inagnx simplicitatis exstilit Ya- eos esse angelos (Gen. xix). Et Abraham : < Tres
j erius episcPpus, qii.i semcn verbi divini, posuil in vidit et iinum adoravit. > Unde Genesis cnp.
ore Vinceiitii (in Viia S. Yincentii, qux exsial apud xvin : < Sedenti -Abrahx in convalle Mambre, in
Surium die 22 Januar.). Alia ilaque videtur hujus- oslio tabernaculi sui, in ipso fervore diei, apparuit
motii simpliciias columbinu a prxdicia, et alia ab ea ei Dominus. Cumque elevasset ocutos, apparucrunt
de qua legitur: < Erat vir nomine Job, simplex et ei tres viri; quos vidcns cucurrit in occiirsuih, et
reelus, > et discretus in omnibus viis Domiiii, adoravit in terra, el dixil : Domine, si inveni gr;i
 323 VERBUMABBREVIATUM. 526
liam in oculis tuis, ne imiscas servum lutini, sed A xxxi): < Si despexi prxtereunlem, eo quod non ha-
aflerani pauxillum aqux, et lavenlur pedes vesiri, berctintliimciiliim, el absque operimcntopauperem;
el requiescile sub arbore, ponnmque buccellain si non bencdixerinl mibi latera ejus , et-de velleri-
panis, et coiifortelur cor veslruin, posieS transibi- bus ovium mearum calefaclus esl. > Itein Dominus:
lis. < Iiem cap. xix : < Venerunt duo angeli So- <Qui habet duas lunicas, del unam non babenli, ct
domam vespere, sedcnie Lot in foribus civilalis; qui habet escas, similiier faciat (Luc. in).» Mariinus
qui, cuni vidisset eos, surrexit et ivit obviam eis, supererogando pallium cuiii paupere dimidiavit,
el adoravil pronus in lerram, el dixit: Obsecro, imo, quod plus est, unicnm tunicarn, et totam pau-
doniini, declinaie in domum pueri vestri, el manele peri (iedil (Ulrumque fecit, ul est in Yila ejus per
ibi; lavale pedes vestros ct mane proficiscemini. Sulpitium Severum). Iiem Actuum nposlolorum
Qui dixertinl: Minime; sed in platea manebimus. cap. IX : <Advenienle Peiro, circumsleierunt illum
Qui compiilit eos oppido, ut diverlerenl ad eum ; mullx vidux ficntes, > ctc.
ingressique dornum illius, fecil cis convivium. > CAPUT CXXXI.
liem Aposiolus ad Romanos cap. xir: < Hospilali- De visitatione infirmorum el incarceralorum.
tatein scctanies. > Nola frequeiuiam per verbuni. o Sequitur : ilnfirinus ernm, > vel < in carcere, et
Ucm Pelrus I episl. cjp. jv: « Estoie hospitales vi itastis nie (Matlh. xxv).> ^Non tanlum visitatione
invicem sinc niurimiraliqne; unusquisque sicut ac- impendcnd.r necessilalis, ul adhibendx consolalio-
cepit graiiam, illam in ulterutruin adininislrantcs, n's, sed etiani visilalione liberationis, qux cxcellun-
sicul houi dispcnsatorcs iiiulliformis grali:u Dui. > lior esl prima. De qua Dominus per David ait:
Non eniin uni operi nddicti esse dcbenius. Iteni < Domine, quis similis tui, cripiens iiiopem, et
cpisi. III Joannis : < Cbarissime, fidcliier fncis egenum de maiiu forlioruin ejus (Psal. xxxiv) ? >
quidquid operaris in fralres, el hoc in peregrinos.> llac gralia pollens Job, ait c. xxix •: < Pater erani
Jlem : Aposiolus enumerans quaci substauliales pauperuiii. Conterebain enim molas iniqui, et de
difterenlias episcopi, ponil banc : < Opoiiel episco- dentibiis illius- nufercbam prxdnm. > Et David :
puiiiessehospitnleiii (Tit. u).> Sed hxc gratia louge < Pupillo el orphaiio, > id cst cuilihcl miserabili
ab episcopis ct clcricis recessil; a laicis etiam, ut
personx, < lu eris adjtr.or (Psal. ix). > Ilnc digniori
jam iion nisi cuni preiio liospilenuir. Iiem, merilo specie visilationis(Vide cap. CXXHI), Nicolaus tres
hospiialilaiis nperli siinl oculi duorum discipultirum pueros morti addictos liberavit; Daniel (cap. XIII),
euniium in Emaus, qui prius tenebanlur aorisia, Susannam, pluresque sancti alios iiinocenles incar-
< et coguovcrunl Doiiiiuum in fraclione p.inis. Qui (C ceratos.
ciim.finxisscl se longiiis irc , coegerunl .illum , di- 295 CAPUT CXXXII.
cenles : Mane nobiseum, Domine, quoniam ailvc- De sepeliendismorluis.
sperasci!, cl inclinaia est jam dies. Et iivlravit cum
illis (Luc. xxiv).i Beda (in c. xxiv Lucw) cam qui- Seplimum opus misericordix legitur apud To-
tola die jejunus et faiuelicus,
l>usVeiitas gradiebaiur; et ad hospilium vocanl , biara (cap. ii); qui
imo cogunl. Quo exemplo colligilur, quia percgrini curn scderet ad mensam in vespera, ct audiret
atl bospitiiim non solum stint vocandi, sed eliain quemdam contribuJem snum insepullum, surrexit
irahendi. ltem , sicul in homilia super hunc locuiii ciio, et sub discriminc capitis sui, scpclivit cttiU-
vcr ejus, tolus huic operi deditus. Hac graiia An-
legilur (sanct. Greg. Iiom. 59 in Evag. de Martyrio
lonius (non habens ferramentum, famulanlibus et
Mou.). Quidaui paterfumilias leprosum reccpit
a coadjuvanlibus sibi duobus leonibus) sepelivil Pau-
liospilem , queni in teclo suo posuit, audivilqiie
luni ( S. Hier. in Vila Pauli primi eremilw) inhu-
Douiino, sc Domiiium in leproso recepisse. Item oranlis
Josue cap. vi : < Ir.grcdimini domum mulieris me- inaiuni etnppodinluni adarborem, iiiniodum
inveniens. Hac Zozimas unico leone obsequenie
reiricis, cl producile eam, cl omnia qux illius sunl,
sicut illi juramenio firmaslis , 294 elc- "em Hl *D sepelivil cadaver illius sanclx pcenilenlis Mai-ix,
xvii: < vade iii Sidonio- sciliccl jEgypliacx. Untle versificalor ille :
Regiiin Surge, Sarcptam Ad lumulum vehitur, famulanle fera sepelilur
ruiii, eto llem IV Regum JV:< Facla esl autem (IIILDEB.Ccenoman. episc.j
quxdam dies et transihai Eliseus per Sunara, >elc. IIoc opus raisericordix pluriuii sanclorum injun-
Ilem Judicuin cap. iv. xere sibi pro pcenileiilia. <Melius est enim ire nd
CAPUTCXXX. domumluctus,qtiam ad doniumconvivii(£cc/e.vii).»
De vesliendis nudis. Sed hxc gratia non lantiim sepeliendi, sed et comi-
Sequitur in operibus inisericordjx , de facic nu- landi funera morluorum usque ad lociim sepulcri,
ditatis proximi tegentlx. Unde Dominus : < Nudus hodie fere peniius rcfrixit, adeo, quod nullus vult
eram.et coopcruislis nie (Malth. xxv),> non lantum mcmorari novissima sua, ut in xternum non pcc-_
hospitio, sed cl vesliiuenlo, ne illam prohibilioiiein cet (Eccli. vii.).
meain incurrereiis : < Cuni videris nuduni operi Sed cum lerra ad lerram reverialurJGcn. iu),
euni, et carnem liiam nc tlespcxeris (lsa. LVUI),> videiur non esse ciirandum de scpultura niortuo-
nou opcricudo. llanc graiiani habcns Job, ail (cap. runij quod absil! Hoc eiiim overe iniilii Dco pla-
 527 PLTRI CANTORIS S23
cueriinl. Et poijus nos juvamus sepeliendo moriuos, A i moriuo, ct iierum tangit cum, quid prodest lax-atio
quam ipsos, ut non sit sumpliiosa sepultura. Ea illius? Sic homo qui jejunal in peccalis suis, et ile-
enlm, ut lestanlur sancti polius est ad. aggravanda rum eadem faciens, quid proficit humiliando se?
peccala defuncii, quaiii in remedia. Melius enini Oralionem illius quis exaudiel?» lfem Zacbarias,
esl ul vendaiitiir el denliir pauperibus, quia : cap. vii: f. Cum jejunarelis et plangeretis iu quinto
Ccelo tegitur qui non liabel urnam. el septiirio per bos sepluaginta annos. Nunquid
(LticAN.1. VIIsnb finem.) jejunium jejunastis mihi? > etc. ltem Jonx, cap. iu:
Facitis jactura stpuleru\ (VIRGIL.) < El crediderunt jNinivilx in Doininum, et prxdi-
Sepelit nalura relklos. (MOECF.NAS.) caverunt jejuniiim, el veslili suiit saccis a majorc
Item II Regum in fine fere.
tisque ad minorem, >elc.
CAPUT CXXXIII. HxC fuit via sanctorum pallidorum et exsanguium
De jejunio. tentleiUiuiii ad palriain. Ulenim teslalur Hierony-
Jejuiiium polissiraa pars est < faciei euniis in Jc- mus (in Vila tancti' Pauli), Paulus primus ere-
rusalem ILvc. IX). > Jejunio generali abstinelur ab liiita semper jejuiiavit, quousqiie de coelis sibt
omni peccalo morlali; jejunio specialj, de quo hic,
panis millcretur. Qui duplicaltis est, cuin ad euin
a ciho et potu. Hoc consecrnvii Dominus < jeju- R venirel Anlonius. Cul ille : Eia, frater, comedaihus,
nans in deser.to quatlraginta diebus et qtiadragim.i
dupiicaia est nobis aiinona. Et, quod incredrbilu
noclibus (Matth. iv), > Quod prxfigurnttir per jeju- nobis videiur, sanctus Hil.irion
(Ideui in Vila S. //<-
niiiivvMoysi(Exod. xxiv), eljejiinium Elix (/// Reg.
tarionis) quiiique caricis in die per quindecim :ui-
xix). De hoc ailProplicia in personn Doniini: <Ilu- nos conteiitus ftiil. Sed tunc senex et iinbecillis
mili.abam in jejunio animani meara (Psal. xxxiy). > frusio pniiis liordeacei refectus est. Sahcla ^Egy-
El Dorainus in Evangelio : < Hoc gemis dxmonii aunis vixit de duobus panibus,
pliaca quadragiula
iion potest cjici, nisi in oratione 296 et jejunio el ratlicibtis. H ad Marcellam, qux
eronynnis (in ep.
(Marc. xn). > Et Aposlolus: < Exliibeamus nos sicut : Ambrosius) conteiiius fuit vili olusculo,
Dei minislros, i-n iniilia paliemia, in jejuniis, in incipit
cribrario et aqua. Sed boc arclissinium jcjn-
cbaiitale non ficlu (/ Cor. vi). > Et Dominus in pane
niuni pro ignavia et corruplione nostra altitigero
Mallh. c. vi:.< Cuni auteni jejunatis, noiitcfieri sicut Sit ergo nobis jejunium arctuni t!e
non possumus.
liypocritx tristes. Exterininanl enim facies suas, ut et aqua, iia eliam, ut rationabile sil obse-
pane
appareant hominibus jejunantes. Tu aiiieui, cum je-
qtiium :noslruin (Rom. xu). Nolumus enim exspo-
junas, unge capul tuiim, et fnciem tuain lava, ne Tria enim debenlur asino:
videaris boniinibiis jejunans, sed Patri ,tuo,relc, 'C liari, sed supervesliri.
Est autem jejiiniuni avari deieslabile, el esl jeju- pabulum,-ut susientelur; virga, nerecalciirei^oiius,
nium medici indifferens, et est jejuiiium hypocriix, iiltililis sitdominb. Delprimo dicitur: <Nemocarnciit
Deoeiiitn crenla
el superbi exseerabile, de quo supra. Hoc jejuuio stiaiiv297odi° habuit (Ephes, v).> A
ait: < Sah- est, iiou a diabolo, ut dicil Manichxus. El Aposto-
jcjunavit Phaiisxiis, qui Jejnno bis.iu
batb, > elc. (Luc. xvm.) Et est jejuuium Chrisiiani, lus : < Carnis curam feceriiis, > ita lariien quoil
> ait
in niitceralione Carnis, siccum et sobrium. Qund < non in desideriis (Rom. xni). De secundo
describens idein Aposiohis: < Castigo corpus meum, et in ser-
quasi Ilierbnymus (iii op. ad Euslochiuin
De cuttodia virginilalis), ait: Biduanis cl triduanis vituiein redigo, etc. »(7 Cor. ix.) De lerlio idem :
< Alter alierius ouera portate (Gal. y\).,t In primo
prxfcrtur jejuniis venter semper esuriens et so-
brins. Jbel auiein ad hoc jejunium utile nos invi- invenitur nattirx sustentalio, in secundo gratix ct
in tertio legis implelio et constuu-
lans, ail, cap. n : < Converliinini ad me ih loto cordu legis incboatib, ia
veslro, in jejunio, et flelu et planctu; et scindite inatio. In primo natura, in secundo disciplina,
corda vestra, et non vestimenta vestra.» Ellsaias, tertio charitas ad proximuin. Sed sobrietas Mabo-
hodie superal sobrieintem Christiaiio-
cnp. LVIII: < Quare jejunavimus et non aspexisii, " nieticoium
litiiiiilinviinus uhimas nostras, et nescisli? > Respon- riiin. Unde ebrum principes Saladinus, audiens
dii: '< Ecce iu die jejnnii vesiri invenitur voluntas Chrislianos usos esse Iribus ferrulis, vel quatuor,
lerra dignos.
vcslra.ct omnes debiiores vcslros repetilis. Eece nit, talcs non csse
ad lites et conientiones jcjiinaiis, et perctitiiis pu- CAPUT CXXXIV.
. guo impie. Nolile jejuriare sicut usque ad hanc De suggiltalione gastrimargiw.
tliera, ut audiatur in excelso clamor vester. Nun- Sobrietaicm omnino perimit gaslrlniargia. Pro-
quid tnle est jejuiiiiini quod elegi, per diem nf- pler quam pestem, ul avertalur a popuio Dei orans
fligere boniinem, animam suam ? Nunquid coiilor- Propheta, ail: < In camo cl freno, » minore et
quere quasi circulum capnt suum, et saccttm, niajore coiislriclione et refrenaiione, < maxillas
et cinerem sternere? Nonne hoc est magis jc- eortim conslringe, » parcius dando eis viciualia;
jiiniuiu, quod elegi? dissolve colligatioues impiela- < qui, >in abundantia,*propler giilam, < non approxi-
lis, solve»fascicnlos deprimentes, dimille eos qui manl ad te (Psal. xxxi), > sed elongantur. Unde eJ
confracli sunl Mberos, el omne onus disrumpe,» e;c. Apostolus ad Romanos cap. xn : < Ofasecro vos,
liem Ecciesinslicus, cap. xxxiv: <-Qni bnptizalur a frntrcs, pcr inisericordiam Dci, ut cxbibcaJis ccr-
529 VERBUM ABBREYIATUM. 550
pora vestra hosliam vivenlcra, sanctam, Dco pla- A Sttnt quibus tn solo vivendicausa palalo ett,
ce.ntem, rntionahile obsequium vestrum, ct nolite qui vivunt ui comcdant, nec comedunt ul vivant.
confnrmari liuic sxculo nequam, sed reformamini CAPUT CXXXV.
in noviiate sensus vestri. > Et alibi: < Nescitis, - Conlra gulam el ebrietatem. -
'
quia corpora veslra tenipluni sunt Spirilus snncii? Gulam ct cbrictaiem coujunginiiis; quia, sicut
Tollens autera mcmbrum Dei, faciam mcrabrum gula, iia ei cbrielas venlrem distendit, carnein ac-
merctricis? (/ Cor. vi.) » Vicina cnim :suni vcnler cendit, liJbiilincmfovet et nulrit. Undo Lol, qucni
el genilalia. Et item : < Qui Chrisli siinl, carncra non vicit Sodoma, vicerunt vina, m comraiiterct
suam cruciflxerunl cum viliis el conciipiscemiis, iiiceslum cum filia (Gen. xix). Noe, ctiam rcctori
sligmala DominiJesu porlantes in corpore suo (Gal. arcx et prxfeclo generationibus suis, cbrietas nu-
v,vi),» perabstinenliain, et arraa pcenitentium. Sed davil femora (Gen. ix). Habet atitera gula qtialnor
«elmorlis responsum acccperunt(//Cor.i), ijugiier satelliles : Qtiid, quaiiliim, quale,' quando. Quid
mortis memoriam habentcs, vel morlificationcm consistit et altenditur in genere edulii; quanium,
carnis sibi contra viiia respondentcm, juxta illud: in quaiitita'c; qnale, in condimcnlo cibi, vel salsa-
« Proptcr le mortilicamur tota dic, estimati siiniu.s raeiili veletiam utililate; qnando in teniporis »ia-
"
sjcul oves occisionis (Psal. XLHI). » Unde David tiiritale et frequenlia, Unde: < Vx tnrrx cujtfs rcx
psalmo xxxu : < Confilcmiui Doiniiio in cilhnrn, in puer csi. et principes niane coniedunt (Eccle. s). >
psattcrio deccm chordarnm psallile illi; » hoc est Exsul ab octava Marius bibil, el fruitur diis
in carnis morlificalione a qua incipiendum. lratis
Primo itnquc domandum csl jumenlum el infre- (JUVEN.sat. I.)
nandum, ut composilo gradti vehat Spiritum san- Ilis saiellitibus ad majorem irriiationem gulx adtli-
ctum. Unde Gregorius: Ure igne trihulationis pce- lur prcliimi, quia magis illa juvanl, qux pluris
nileiilix, priuio renes nostros, Dalilam coinpriinen- emiiiitur. Sed :
do, dehinc urc cor nostrura igne Spirilus sancli el Nec cttpias mullum cum sil libi gobio tanlum
In loculis. ^
lui araoris. Ob hoc ctiam Dominus discipulis nil :
« Sint lumbi veslri prxcincli » primo, « cl» post ' (Idem, sni. II.)
Undc Poela : ,
< lucernxardentes in manibus vestris (Luc. xu). »
Non nisi iunibis prxcinclis Joanncs, Jereraias, el Venere prolcrvi
Lasciviquesenes, quibus est insignis edentti
alii prxdicavcrunl.« Nubuzardamenim princepsco- Gloria, corruplasque dapes variasse decorum.
quorum, id esl vcuter ferciilorum, primo « destruxil jc Oni ventrem invilant prelio, tradunlque palato
niuros Jerusalem (Jerem. LU), >et omnia munimeula 299 Sidereas Junonis aves, et si qita loquendi
Gnara coloralis viridis deferlur ab Indis.
animx Ghristianx religipnis. Ei cum niillo prxdictoruin irriielur palerfamilias,
Primo igilur infrencs equum, nc sit tibi < fallax
sxpc lainen mensx ejus adcsl quintus satelles, or-
< > <
ad satuleni (Psal. xxxu), > ne equum, cl as- tum habensex
superbia ct vitiis ejus, scilicctam-
scensorem 298 Dominus projiciat in mare (Exod. billo. Unde philosophus (SENEC.cp.
< auiem servum delicatc inve- C0): Tauri
xv).» Qui paverit, paucorum jugerum pascuis alunlur, unica silva
niel eum conlumacem (Prov. xxix). > Poiius doma
pluribus elepbanlis sufficil, bomo vero pasciiur
corpus luiim, ut habeas servum obedicntem cum lerra el mari. Cur hoc? Nunquid (licet naliira
illo, qui ait: < Casligo corpus mcum, cl in servitu- modica dcderii nobis cprpora vel corpuscula) quia
tera redigo, ne aliis prxdicans ipse reprobus inve- vaslorum animalium edacilalem
supercmus? Mini-
niar,(/ Cor. ix). > Et cum Propheta orante sic: me. Non enini famcs vcntris nobis magno constai,
< Confige timure tuo cnrncs meas, clc. (Psal. xvm).» sed ambitio.
Unde Ilicronymus super Marcuin (in Comment.in ltein philosophus (idein, episl. 89) : Ad vos
c. i): Andreas, id est virilis est, qui viriliter facit , transeo, quorum
'
D profunda et insaliabilis csl gula.
vim perditioni mortis sux, id esl corpori, quod sx- Pernicies, et lcmpcstas barathrumque macelli,
pe per fomiiem est causa mortis, nisi refrenetur. Quidquid quwsieral ventri donarat avaro.
Vim facit dico, adeo ul: < responsum mortis in se (HORAT. ep. IS, lib. i.)
habeal (// Cor. i), > et < animara semper in mani- Hinc niaria scrutalur, hinc tcrram; alia haniis,
bus suis portel (Psal. cxvm). > Ilem Exodi cap. atia Iaqueis, alia retium variis generibus, cum ma-
xxxu: < Sedit populus manducare et bibere, et gno labure prosequitur. Nullis animalibus, nisi ex
surrexerunl ludere, > hoc est idololatrare, quia : fastidio, pax est. Quanlulum est quod ex islis epu-
< feccrunl viluluni in Oreb et adoraverunl sculptile lis, qnx per lol comparatis manus, fesso volupta-
(Psat. cv). > Vide ergo quid facialotium, el cibus tibus ore libatis ? quantulum ex isla fera pericu-
alienus, el superfluus: peperit idololatriara, omnem losc capta dorainus crudus ac nauseans gtistat?
oliosilatem, el omnem superbiam, et pranem super- quanlulum ex lol conchyliis tam longe adveclis per
slilionem. Unde Dominus : < Cavele ne gravcnlur istum slomachum inexplcbilem labitur? Dico vos
corda vestra crapula et cbrieiale (Luc. xxi); > ne infelices esse, quod non inielligiiis, mnjorem vos
sitis his similes: « Quorum Deus vcnter est (Pliil. famem habere quam ventrem.
ui); I el illis : Item Hicronymus (Ad Furiam De viduilate scr-
JPATROL,CCV. 11
 331 PETRI CANTORIS 332
vanila) : Quidam impinguati et dilatati de patrimo-1 A Patet ergo ex sanctorum ahcloritatibus abstinen-
iijo Crucifixi, dapibus ct vino ventrem confiihdunl tiam el sohrietalem collactaneas et nutrices esse
"Cldislendunt, ventris oflicio dissuelum, conversum continentix, gulam vero luxurix.Venter eniin mero
in saccum; marcidos cibos elputridos ingerunt et xstuans de facili Iabilur in libidinem. Cavc libi, ne
egerurit, stomachumque xstuarilem potione sedant, proslernaris in convivio inter epulas cum filiabus
cl relevant, ut Saul aquas bibens singulis noctibus Job (Job i). Gregorius (lib. H Moral. cap. 9): In
inebrietalus, vide in lib. I Regum.cap. xxvi. Quibus, majoris fralrisconvivio filios JobSalan obruit, non
quia hec frugalitas, nec castiias inest, sed paliuntur quod illi venlri vacabant, sed mmcn quia inler
darana, servorum murmura et dissensiones eorum, conviviaintentio raentis bona miiuis fervel et minus
qui non ex quanto, sed quantum consumanlel de- providet. Samson inter epulas Phitisihxos prostra-
vorent altendunt. Quod si Apostolus, o filia, < ca- vit (Jtidic. xvi). Nabuchodonosor abutens epulis.et
stigat corpus stium , et in serviluleih redigit, ne vasis Domini audivil liaiic vocem lcrribilem : Ma-
[ aliis prxdicans ipse reprobus efficeretnr (I Cor. ne, techel,phares (Dan. v), quam secula esldestru-
ix); » quomedo lu juvencula adhuc in fervore ju- clio domus ejus. llolopherne ebrieialenimia sopito,
venluiis posila, dnpibtis etvino plena, de castitate _ Judilb abscidit capul (Judith xxui). Ebrielas boini-
eris secura? Quod si Vesuvius ardens, si Olympiis ' nem sui, et Dci imraemorera facit, infinitamoiistra
ignivomus, si ^Cllina vaporibus plcna caloribus ar- pnril, consilia delegit, non compatitur super con-
del; quanto magis ju\eniles medullx vino et dapi- tritione. Undc Saul aquas bibens singulis noctibus
bus plenx el iiiflammatx? Unde poela : inebrialus, ut priino Reguni, cap. xxvi. Quia quid
.--.Vina paranl animos facitinlque caloribus aptos. non ebrietasdesignal?
Cura fugit mullo diluiturque mero. .
Tunc veniunt risus, tunc pauper cornua sumit, Inguinis et capilis quw sit dislanlia nescit.
Tune dolor et curw, rugaque fronlis abii : (JUVEN.sat. 6.)
Cum Venus in vinis, ignis in igne fuit. DiabolUsgula priinos parentcs tentavil: < Quacun-
(OVID.lib. i De Arte amandi.) quc die coraederitis, eritis sicut dii (Gen. III). >
Itefti Deuleronomii cap. xxxu : < Incrassatus cst Dcinde Dorainum Jesum : < Dic ullapides isli panes
dildclus, et reculcilravil: incrassatus, inipinguatiis, finnl (Matth. iv). > Gula, coucupiscenlia carnis el
ililalalusdereliqiiit Deum factorem suuin, et reces- libido, sunl vitia adjuncta. Summopere igilur ca-
sil a Deo salutari 300 suo> el oblilus cst Domini venda cst gula propter adjuncla, niaxime propter
Crealoris sui. > Ilem in eodem (cap. vm): < Cum Iibitlineni, quia vitium insilum nobis et nalurale
comcderis et saturalus fueris, cave diligentcr ne r( videtur esse. Unde Hieronyinus (8) : Avaritia cal-
obliviscaris Domini. > Item Jeremias cap. v: < Sa- catur a philosophis, et cuni marsupio deponittir.
luravi eos, el mxcliati siint, in tlomo meretricis Maledicara linguam, indiclum silenlium cmeudat,
luxuriabantur. Equi araalores in /eminns, el emis- culliis corporis el hahitus vestium unius horx spa-
snrii facti sunl: unusquisque ad uxorem proximi tio coinmutantur; omnia alia peccata foris sunt, cl
sui hinnichal. > item Osee cap. xm: < Juxla pa- quod foris esl facile ahjiciiur. Sola libido 301
scua sua ndimpleli sunt, et saturali, et elevave- iusita a Deo ob liberorum crealionera si fines suos
ruiilcor suum, cl obliti sunt niei > < vaccxpingues egrcssa fuerit, redundal in vilium, clquadam lege
Samarix (AtnosIV). > nalurx in coitum gestit erumpere.
Priino igitur premit corpus, hinc fremil miindus, lteni Josue, cap. xi: < Equos eorum subnerva-
deinde insidiatur diabolus. Ejiciunt eiiam hominem vit, > etc. Gastrimargi sunt similes Esau , qui
de domo hxciria.Primo, liligiosa uxor (Prov. xxi; < vendidit priinogenila sua propier lcniiculara
xix), id esl carnis lentalio; binc fumiis, peccalum riifam, et amisit benedictionem palemara (Gen.
ignoranlix ; ileindeslillieitlium, aliena elquxcunquc xxv). »
extrinseca. Priino autem tcniat hominem CAPUT CXXXYI.
suggestio , De simplici (ornicatione.
< concupisceniia carnis, hiiic concupisceniia oculo- D'
rum (/ Joan. n), > landera < superbia vilx (ibid.), t Ex gulositale nascunlur fornicaiio simplex, adul-
liera ilieronymiis ad Furiam : Magnx el sollicilx terium, inccslus, et ignominiosa libido, vel lurpi-
virttitis esl superare quod nata sis in carne, vivere ludo Sodomorum. Simplex fornicatio est coitus
iu carne et non secundum carnem, sed supra car- illicitus soluli cnm soluta, vel econtrario. Quod
nem lecum piignare quoiidie,aniraamque luam mun- crimcn maxinie detestandum, quia ut ait Aposlo-
dain el irappllutam quasi centum oeulis Argi custo- lus: « Fornicatores et adulteros judicabil Deus
fornicatores neque adulleri intra-
dire(Ovii). in Metam.), inclusumque hostem supe- ' (Heb. xin.) Ncque
rare. Eliam poela mores informans, ait: bunt in regnum Dei (Eph. v).» Hoc vilio, homo
dignitatem suara el imaginera Dei amillit, adeo ut
Sine Cerere et Buccho friget Venus. totus absorbealur, lerraque efliciatur el de ratio-
in
(TERENT. Eunucho.) nali mutetur in reptile et jumenium. De hujusmodi
El abundantia pauis causa fuil peccati Sodomo- Joel ait : < Pulruerunt ut jumenla in sicrcore suo
rum (Ezech. xvi). (Joel. i).> < Qui enira fornicalur in corpus suum

(8) Habciur in Regula titulo de abstinentia philosophorura desumpium, ex ep. ad Furiara.

333 VERBUMABBREVIATUM. 334
peccat (/ Cor. vi).> Appclilus fornicalionis anxiclas A/ rais. Descendam el videbo', utrum clamorcm, qui
est, satietas poenitentia. Unde qui abscidil sibi litt- venit ad nic, opere iinpleverant. > jlossa. Novitns
guam ne fornicarelur , ail. Absii ut lanii eroain , lantx el inauditx liirpitudinis, quasi adinirationciu
imde pceuiieam. Hanc sicut in opere, ita el in vo- et dubilaiionem parit in audiente. Unde Dominus
luntaie Dominus eam prohibet: < Qui videril mu- quasi admirans, el dubitans snper tanto scelere,
lierem ad concupisceudain eam, jam nicechatiis est iniroducilur sic loquens: < Dcscendam et vidcbo
in cordc suo (Matth. v).t Unde Daniel propheta iilrum,» e(c. Incredibile enim niihi videlur homines
(cap. x) vidit virum sticciuclum ltimbos zona au- tantum llngilium perpelrnsse. Gregorius (lib. xix
rea. < Joannes vidil virum succinclum inamillas Mor. c. 14). Pcccnium est in voce, quando est iu
laniina aurea (Apoc.i), > quasi, < ure renes meos actione ciim leiiui nota.
el cur mcum (Psal. xxv).> Ob hoc raaxiinc fugienda - ln clamore est, qiiando cst in liberlaie cum raa-
esl fornicaiio, quia viscosa est, et quod, ciuii cxte- nifesta sceleris palralione. De lanlum duobus ergo
ris vitiis possumus luclari, de ca aulem dicitur: pcccatis tanquam niaxiiuis el paribus, homicidio
< Fugitc fornicalioncm (/ Cor. vi).> scilicet ct vitio sodomitico, iegilur clamor ascen-
disse ad Dominum i!e terra. Lcgitur Domiilus con-
CAPUT CXXXVII. 1 queri, idco scilicel, quoJ < niasculuin el feininani
B
De adulterio. creavit ad niultiplicandos liomines (Gen. i); > lio-
Adultcrium quodJam est simplex , scilicet so- micidx autein et sodomitx hos dcstruunt ct pcri-
iuti cum coiijiigata vel econtrario ; quoddam du- niunl ul hosles, cl prxcipui advcrsarii Dei et gcne-
plex el majus, scilicel conjugali, cuiii conjugaia , ris humani, quasi: Tu hotnines crcasli, ul iuulli-
vcl econvcrso. Adulieritira horaicidio videiur esse plicarenlur, nos vero dahiraus operam, ul opus
parcrinien. Undc Dominus adultera^i, in lcge, sinc liiuin minuaiiir et dcstrualur. Ilem, cum Dominus
remedio prxcepit lapidari (Dettl. xvu, xxv). Juxta pcenara pro aliis peccalis infligcndam differat, pro
enim quantitateiiipcccaioruinlex stalui' qunntitalem hoc palienliam el bonilalem sibi innalam videtur
ptenarum. Umle maxinie limendum est, nc Ecclesia exuisse, non exspectans sodomiias ad pcenitentiam,
erret, cum hxc iuslitiita a Dominc non obscrvci. sed eos m.igis puniens lemporaliier igne ccelitus
llem Auguslimis (9) : Adulteri secundum locum misso (Gen. xix), eonsuraraaturus landcra pcenam
lenent apud inferos, priiiitim inceslucsi, et ne- illoriuh per ignem gehemix. Ilem, Domiiius virutn
ganles Deum. Adulleiiiiiii tamen crcdo inajus cssc plasmavit de limo lerrx iri agro Damasceno, for-
crimen 302 quam iiiceslura commissuni in quaiio £j maturus mulierem de cosia ejus in paradiso. Unde
genere consaiiguinitaiis ne crederet quis eos fore androgynos prxoccupans
formatioiiem niulieris, ait: < Masculum 303 etfe-
Deliciasvidttwtantum aspernatur adulter.
minain creavil eos (Gen. i), > quasi : Non eril con-
I:em Salomon :« Adullerorum filii non prospera- sorliuni viri ad virum, vel mulieris ad mulierein,
buiuur(Sap.iu).» IlemParabolurumcap. vu.« Verii, sed lantum viri ad inulierem, el econlrario. Unde
incbriemiir, el fruainur cupitis amplexibus, > ctc. Ecclesia bomini androgyno, id esl habenli inslrii-
Item;in LegeniaS.Marcclli(tO) legilur quod mulier mcnlum ulriusque sexus, aplum scilicet ad agen-
quxdam, quia nobilis , sprsvit viruni, et adlixsil dum elpatiendum, inslrumenlo,quo mogis calescit,
«trni alteri, nioriua landein est. Soiemniter et cum
quove magis esl iufirnius, permittit uti.
poinpa ad lumulum deducla, honorifice sepulla, ct Si magis calescit, ut.vir, permiuunl eum ducere;
ipso dic a serpente ignivoino esl eflbssa , qui vas- si vero magis mollcscat, et mulier permittnnt ci
culo, scilicet membro, quod viro abslulit, incubuit nubere. Si autam in illo iiistrumentodefeceril.iiun-
elcorrosil; sicque ci diabolus absfjlil sepulcrum quam couccderctur ei usus rcliqui instrumenii, scd
et humanitatis obsequium, indigne ferens quodI perpctuo continebit, propter
vestigia allernilalis vi-
corpus ejus in lerra quiesceret, eo quod vas viri, D lii sodotniiici, quod a Deo deteslalur. Itera ad Ro-
quod sibi * in sanctificationem observasse (/ Thes. manos, cnp. I : < Prnpter quod tradidit illos Deus in
tv) > debuil, absiulissct. dcsideria cordis eorum, in iinmundiiiain, ut conlu«
CAPUT CXXXVIIl. nicliis afficianl corpora sua in semetipsis, in passio •
nes ignominix. Nara feminx eorum immutaveruiit
De vitio sodomitico.
nuluralem usum, in eum usutn, qui cst conlra na-
Vilium Sodomorum fuil labundanlia panis etI luram. Simililer el masculi, relicto naturali usu
superbia vitx, ei superflnilas vini (Ezech. xvi). >1 feininx, exarserunt in desideriis suis, invicem ma-
Hoc vitium redarguens Dominus, Genes. cap. xix,, sculi in jmasculos lurpiiudinein opgranles, traditi in
ait: < Homines aulcm Sodomiix pessimi erant, ett
reprobumsensuni,ulfacianteaquxnonconvcniuiil.)
peccatorcs corara Dominonimis.» ltera cap. XVIII: liem epist. Judx (vers. 7): < Sodoma, et Gomoriiia
« Clamor Sodomorum, el Gomorrheorum multipli- el finilimx civitales, quia exfornicaix suiil, elabie.-
catus est, et peccaluin eorum aggravalum esl ni-- runt posl carnem allerain, > masculi cura uiasculis
(9) Videantur serm. Ui, 245, ei 247
(10) Parisiengi» episcop. ordine IX, per Forlunalum, apud Surium die 1 Novembris.
335 PZTRl CANTORIS 33'6
lurpitudinem agciiles, muliercs cunvmulieiibus. Viri A . culpx, redurguens.ailiii Maithalo, cap. xvm: < SerVe
enim el uxoris esl una caro: < factaesunlexcniplum nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniani rogasti
igais xlerni poenam siislineritcs (Gen. n), > in prx- me : Nonne opdrluit el le misercri conservi tui, si-
scnli. Ilem Levil. cap. xvm : < Non commisceberis ciUelegolui misertus sum?El iralus dominusejus,
cum masculo coilu femineo, quia abominatio, > et tradidit eum torloribus, quousque redderet univer-
ignominia et ineffabilecst. Coilum etiammasculi cum sum debilum, elianrusque ad uluinum quadrantem.i
masculo pari pocna punit, ut coitum liominis cum Hieronymus, Augnstinus cl Amhrosius (II) : Tanla
bruto, scilicet morte. Unde Levit. cap. xx : < Qui esl pestis ingraliludinis, quod si nondimiscriinuscx
dormieril cum masculo coitu femineo, ulerque ope- corde, quod in iios dclinquitur, et hoc omne quod
ratus csl ncfas, raorle moriantur. > Sed nunc quo- per poonitcntianv[M. misericordiara] dimissumerai,
iuodo abierunt hxc in desueludinem, ul qux gra- a nobis cxigiuir ctrevocatur; eti.niv secunduhi le-
viler puiiit Doniinus, intacla relinquat Ecclesia; ct gcs manumissus cl liber pro ingraiitudine revoca-
quse leviter punit, ipsa gravissiine punjal? Timen- batur in servilutem. Alhenienses (YALER.MAX.lib.
dum ne hoc ex avaritia procednt, illud vero cx re- v, cap. 3) etiam ncquissima iiabuerunt ingenia, et
frigerio charilalis otnittnt. Hi dcslructorcs horainis lamcn xquissima jura, quia ingralos, ut alios cri-
similes sunt Onan, qui effudil semen in torram, ct B : minosos punientia. Gratissimi teneinur csse Deo,
liolens suscitare semen fratri, percussus est a Do- quia creavil nos, et maxime quia recreavit, quia :
mino {Gen.xxxvm). Hi, ut Isaias ait (cnp. 1), sunt < Qnid relribuani Domino pro omnibus qtix retri-
quasi Sodoma, et Gomurrha, id est muti a laudeDci buit raihi ? Calicem salutaris accipiam (Psal. cxv).»
el a«peri enormitate peccatoriim. Item I episl. ad Sola digna retributio esl mortem morte recompcn-
Tim. i.item ad Coloss. 111: < Moiiificateergomem- snri : < sed noiiiliim resiiiimus usque ad sanguincm
bra vestra qux suiii supcr terrain, > etc. Ilein Jo- (Uebr. xn). > Si igilur de condigno, lam graius le-
suc, cnp. vi : < Mnlcdictus Vir, qui susuilnverit et neris esse Deo, ul niorlem morte recompenscs;~
xdiiicaveril Jericho, in primogenilo suo fundanicnla quam ingratus es ei, si peccando, eum ad iram pro-
illius jaciat, el in novissinio libcrorura ponatportas vocasl < Nabat vir Slulius (/ Reg. xxv) > pro ingra-
ejtts. > Multomagis mnledictus est suscitans pecca* tiludine inlerfcetus esta Doraino. David enimegenti
tum Sodomorum, perdens sic primogenUum el no- cl algenll cum commilitonibus suis exsulibus in
vissimum liliortim, fidem scilicet cum hunsililate, solitudine, arccntique sxpe lupos ab ovibus ejus,
ctiam pro enormilate. El in deteslationem hujus ncgavit benedictionem ens in tpnsura oviutn, insu-
Criminis DeusoffensusestterrX illi, coiivertensPen* per et ei convitia et conturaelias intnlit, dicens:
lapoliin in mare Morluura, ul non vival piscisineo, *c < Quis cst David, et quis est filius Isai ? Ilodie incre-
ncc enaiet navis in qua fuerit liomo. ln qua lerra verunt servi super terram, qui fugerunt dominos
sunt arbores ferentes poma*qux ad (actum evane- suos (ibid.). t Quam gratus autem fuerit David be-
6Cuiil,emitteiUiapnlveremet favillam(Sap. x). Etiam ncvplis suis patet ex II Reg. (cap. xvi). Qui etiam
pro solo respeclu ad Sodomam, uxorLoth convcrsri Setnei sibi exprobranli, malediccnli et improperanli
est in terram et slatuom salis (Gen. xix), quasi dicc- reraisit omnein injuriam et cum Siba et Mipliibo-
ret Dominus : Nolo ut hujus criininis aliqua sit me- scth divisil hxredilatera pnternam; qui eliam liliuni
ihoria, aliqiiisrespeclus, aliquod 304 vesligium pfo Derzcllai jam senis,qui eum benigne susceperat in
cnorniilale illius. Ilujusriiodi bPmiiics spastici eiier- 305 adversilate cum urgerelur inopia, sublimavit
vati srint feminx reservalx a Pliafaone ad delicias (// Reg. xix). Ezechias, quia Doraino gratias non
suas, qui se masculos epnverlunt in feriiiiias, ahu- egit super incredibili vicloria habita de Sennachc-
tentes cPilu feminino. Hi surit imilatores Safdana- rib, xgrolavit usque ad morlem; qui pcenilens sa-
pali, qui vir corfuplior friit omni muliere. Jeremias nalus est a Doraiiio (/ V Reg. xx). Cum taudein
cliam in fiheTlireriorum, super omnem plancium et gralias agens, prorupit in hoc Canlicum, dicens :
dolorcm urbis ruinx et captivilatis, adjicitplanctuni .D < Ego dixi : In dimidio dierura meorum vadam ad
et gemilum super vitio sodomitico liabiiiinl, dicens: portas inferi, > elc. (Isai. xxxvm.)
< Adoleaccntibus impudice abusi sunl, et pueri in Item Dominus in Evangelio Lucx, cap. xvn, de
ligno corruerunt (Thren. vi). » Hi non lanlum muli; decem Icprosis mundalis, ail: < Nonne deceni mun-
sed etiain cxci effit-iiiniurpefcussi aofasia palpanies dati sunt, ct novem ubi sunl? Non est inventus qui
iid osiirim Loth iri Aieridie (Gen. xix), ut videiilcs rediret, el daret gloriam Dco, > ei agendo gratias
lion videant. lletn Isaias, cap. LXVI: < Qui sanciiii- super collata sanitate, < nisi hic aiienigena. > Do-
cabantur, et mundos se putabanl in hortis post ja- meslici auiem el cognali solent esse maxime in-
nuam vel post ostium intrinsecus, clc. » Item Joel grati. Item in Deuteronomio Dominus volens nos
III : «Posuerunt pueruiri, > etc. Ilera : Ubi virnubit esse gratos, etiam inimicis pro modico bencficio,
in feminatti, armenlur legfts, exseraniur jura. ailcap. xxui: < Non abominaberis ldumxum, quia
CAPUT CXXXIX. frater tuus est; nec iEgyptium, quia advena fuisti
De ingralitudine. ih terra ejus et pavit te. Qui nali fucriiit cx eis in
Dorainus ingraiiludinem ceu pcssiraam faciem lcrlia generatione, intfabunl Ecclesiara Dei.i Item,
(H)Loca vlde in Nolis.
 537 . VERBUMABBREVIATUM. S38
II fiegum, cap. ix, ail Davia ad Mipbiboselfa: « Nc ^ convenientiatn cum bomine in corpore, sicut ex
liraeas quia faciens faciam inle misericordiam propter analomia et divisione ejus patel: insuper et in spi-
Jonathan palrem luum, et reslituam libi omnes ritu, spiritu hominis ralionalis quasi suflbcato, et
agros Saul palris lui, et lu comedes panesin mensa in spiritum bruti per iraraundiliam couverso. Unde
mea semper. >Itera Valerius Blaxiraus (lib. v, c. 3): et filius prodigus pavit porcos in regione longinqua,
Popilius Lxnas a Cicerone, pro eo peroranlein causa pastus de siliquis porcorum (Luc. xv). Propier hoc
capitalis criminis, liberatus est: quem posleaa se- Dorainus etiam super omne edulium, sub figura la-
nalu et Antonio proscriplum persecutus est, caput- men, prohibuil carnem suillara (Levit. i).
queampulavi.t (qnod pro capite ejus peroraverat) Notabiliicr etiani uotanduin quod iiullum aniinal
ferens illutl ad senatura, quasi optima spolia. In- ila recessil a Deo el a statu naturali, sicut bomo
felix, sceleralissimus et ingratissimus omnium ho- transiens ad ulterani carncin, vel nalurali utens
minum, qui a patre proprio boraicidiura inchoans, coitu sine certo ct statuto lempore, superfluus in
palrem palrix occidit. Invalidx autein ad hoc moii- veste, cibo, et aliis necessariis. De hac imagine
struni sugillandum sunt litterx. Tam miserabilem mulliplici dicilur in psalmo : < Yerumiamen imngi-
enim Ciceronis casum non est qui digue lleat, qnia •iiem eorunl ad nihiluin rediges (Psal. LXXII).>Hic-
'Jatn alterCiceronon exstat. Popilius ueiiiiiiein odit, g ronymus eliam baiic mulliplicem facicin culpx,
riisi quis plurimura dcbet. Periculosum esl ergo quasi sub epilogo comprchendens, ail in epist. 18
inultabeneficia iii aliquem conferre, quiacura lurpc (ad Marcellam). Nunc ira personam leonis nobig
esl non reddere, vult nnn cssc, cui -reddal. ltem inducit; niinc ctira superflua, in annos plurimos du-
Seneca (epist. 19): Lcve xs amicuin facit, grave ralura prxcogitnl, nec recordamur Evangelii dicen-
iuimicum.- iis: < Sltilic, hac nocte auferenl animairi luani a te:
CAPUT CXL. quxaiiiem parasli, cujus eninl ?> (it«c. xu.) Vestes
Epilogus facierum culpw. iionadusus laniiim, sed ad dclicias conquirunlur,
Cum mulliplex sit facies culpx eiintis in gchen- uiiicunque compenJium cst, vclocior pcs, cittis ser-
nam, generaliter quot vitia induiinus, lot facies, mo, auris attcnlior. Si damnuni (utsxpe ficri solet
vullus, et imagines brulorum animalium nobis su- in refamili:vvi)fucril nmitiaium, vultus mosrore de-
perinducimus. Uiule Doiiiiiiusin lsaia,cop. L:«Veni, primilur : Ixiaraur ad nummuni, nmisso obolo con-
et non eral vir : vocavi, et non erut qui audiret. > irislamiir. Unde, cum in uno hoinine aniinalium
El in eodcm :« Torcular calcavi solus, et de genti- tara diversa sit facies, Prophcta Dominiim depreca-
busnon^erat virmecum (Isai. LXIII); > quia < sin- lur sic, diccns : < Domine, in civitate tua iniagi-
gulariler sum donec traitseam (Psal. CXL).>Iliero- C nem eorum dissipa (Psa!. LXXII). > Cum enim ad
nymus (ep. 18, ad Marcellam, incip. Ambrosius) : imnginem et similUuditiem Dei condiii simus, ex
Vir nec homo esl, qui per crudelitatem imagincm vitio nostro personas nobis plurimas superinduci-
leonis surait.,Unde Apostolus : iDominus criptiilmc mus. Et quomodo in tlieatralibus sccnis, unus atque
de ore leonis (// Tim. iv).> Et:«Ite, dicile vulpi illi idem bistrio, ntinc Herculcm rohusium oslendit,
(Luc. xvu), > Herodi, propter dolositatem. Libidiiiosis iiunc mollis in Yenerein frangilur, nunc Ireiiuilus in
dicilur : < Erai insanieiues in feminas (Jer. v). > Cybelein, ita nos (qui, si de niuiido non esscraus,
Volupluosis et iramuiidis :<Nolite spargere margari- odiremur a muiido), lol babemus pei'souarura sirai-
las anle porcos (Matth. vn). > Delracloribus et ma- liludiues quol peccntn.
ledicis : <Nolite Sanctum 308 &e' dare cahibus 307 CAPUT CXLI.
(ibid). > Superbis : < Volucres. cccli, qui ponunfos De pcenitentia.
suum in ccelum (Psal. LXXII).> Curiosis et avaris : Ad stigillaiida vitia Comincndandasque viiiutes
«Pices maris, rrai peramhulaiil semilas niaris (Psal. pleraque in seininariura prxdicalionis, de -horliilis
viu). > Rapacibus : < Scio quoniani iulrabunt iu sacrx Scripturx collegiraus, el exccrpsimus : pltira
vos posl discessionem meam lupi rapaces, non par- n et majora de auclorilalibus ejusdem ad prxdicla ,
ceiiles gregi (Act. xx).» Malignis et venenosis:< Ge- induslrix lectoris diligenlis relinquentes, vel in cnlce
nimina viperarum (Luc. m). > Et generaliter quo- dispulalionis noslrx t!e pcenilentia adjUngenlcs (su-
cunque vel quibuscunque vitiis irretilis dicittir : pra, cap. 9), qux destructiva est vitiorum et con-
< Nolite lieri sicui equus et mulus, quibus non est slructiva, et ilichoativa virtulum : puta, ul qux est
inlellecius (Ptal. xxxi); > quia, < Dominus de coelo secuuda tabula post naufragium, et contra bmnia
prospexit super filios liominum (Psal. xm), > etc. peccata el venena diaboli rcmedium et anlidotum
Gl : < Homo, cuni in Iionore esset non iniellexit (HIER.ep. 8, qux est ad Demetriadcm de Virgiiii-
(Psal. LVIII).> Et ilem : < Pulruerunt jumenta in taie tetvunda, c. 5). Ab hac, uipole saluberrima,
siercore suo (Joel. i).> Et Isaias : « Ouus jumento- Joannes BaptistaPrxcursor Domini,<Yox claraanlis
ruin austri, velvisio quadrupedum in deserlo (Isat in deserlo, > prxdicationeni suam inchoavit, dicens
xxx).> Cum autem lol aninialium vultus indLamiis, Matihxi cap. m :« Pceriiteniiam agite, appropin-
diabolus autcm Iribus aniraalibus, sicut vasis et quavit enini regnura cceloriim,» quasi: In proximo
oTgnnis stiis ustis est, serpente, porco el homihe, aperiauu- janua, quia Chrislus venit. Et item (ibid):
quos Icgimr inirassc Porcus atiiem multam habet < Progetiies viperarum, quis deraonslfavil vobis.
359 PETUI CANTORIS 540
ftigere a ventura ira? fucite dignos iructus pc?ni A operis est ei qui nihil vel parum peccavit, sicut ei
lenlix. » Salvatoricliam, posiquam jejunaverat ii qui raaliira vcl plus peccavit.
deserto, et tenialus fueral a diabolo, cccpit prxdi CAPCT CXLII. .;
care et diccre npud Mallhxiim, cap. iv: « Poeniten Qttanla debeat esse contrilio.
tiam agile,appropinquavii eiiinv regntim coioriim. Quanta autem debeat esse conlriiio el amariludo
Petrus eliani Judxis crucifixoribus Domini venien- cordis pro peccato ostendit Auguslinus super cap.
tibusad oum.ct quxreniibus, quomodosalvi fierent xi primx Epistolx ad Corinthios: < Quod si nosme-
nit: « Poenilentiara agilc, et baplizelur unusquis- tipsos dijudicaremus >tribunal noslrx menlis ascen-
que vestrum (Act, u).» dentes, ratione pro judice prxsitlente.el cogitatione
Ad pceniieniix suflicientiam, perfectionein et in accusante, et conscientia leslificante, limore lan-
lcgrilaiera, qualuor sunt necessaria, scilicet gratia quam carnifice nos lorquente, ut quidam, quasi per
infusio, cordis contrilio, oris confessio, operisdign: lacrymas animx, dolor et sanguis proflueret pocni-
salisfactio. Tria sine prirao insufficientia siint. Iiiu- tentix severitale, < non utique judicaremur, > id
tiliter enim conierimur, confilcmur, satisfacinius. est, damnaremur a Domino. Dum autem bic judica-
el tabore pcenx affiigimur, sinc infusione gratix. mur, temporalibus pccnis a Domino corripimur, ut
sine fidp operante per dileclionem. Crcdas igilur, ^ non cum hoc mundo damnemur. Advocatum autein
speres, el diligns, ut uiiliter conleraris, confitearis, in hoc judiciopcanilenlix, vcl in fuiuro, legirausso-
opereris. Hunc quaternarium oslendit et docei Pro- lum Deum in Cantico Ezechix. Isaix cap. xxxvm,
pbeta quaiuor verbulis psalini illius pceniteniialis quasi dicerct pcenitcns : < Domine, vim palior, >
(Psal.i) : « Misererc raei, Deus, > per gratix infu- pressus consueludine peccandi, limens ue limor,
sionem; « Dele iniquitaiem meam, >. per cordls carnifex et liclor, me inducal in despcralionem :
conlriliopeni; « Amplius Iava me, >per peccati con- quod ne flat < Responde pro me, > fragililalcm
fessionem,« amplius > quain pelcre sciam, vel sur- meam juvando, peccata ignoscendo , quia, < quitl
iiciam. Vel « amplius,» ul nullum vesiigiuni pec- dicam, autquid respondebo tibi cuin ipse fecerim?>
cali in rae remanent, quo de facili reciiHvum pati- Iloc quidem dicam: <Recogitabo omnes annos meos
jnur in peccalura. Vel«amplius,» quoad augmeiiUini in amariludine animx mex, > et poenitenlix mex.
gratix, non ad causam,vel quoadordinem pceniten- Itcm Joannes Baptista, Matlbxi cap. iu : < Qui post
tialis satisfactionis. Unde dicitur : < Muuda me, > ine venlurus est, ipse baptizabit vos in Spirilu
per operis saiisfaciionem. sanclo, > suavilate baplismi, et ffacto pacto ejtis.
llic ctianv quaternarius insinuatur in Cantico < Bapliznbit vos in igne, > id esl in pccna pceniten-
J tiali, etinleriore, et exlcriore, excrucianle vos a:l
amoris in hoc verbo, «Revertere, > quater repeiito:
|< Revertere, reveriere Sunamitis, revertere, rever- modum ignis. Item psal, XLVII: < Ibi, Hioc cst in
lere, ut intueamur le (Cant. xxi). > Post condi- pcenilentia, < dolpres, ut parturienlis, > quia uon
gnani enim poeiiitentix saiisfactionem etsi prius nisi < in spiritu vehenienti conlerel naves Tharsis.
lunc raaxime, o Sponsa, < Uex coneupiscit decorein Parturientis, > id est, parere conanlis, cujus dotor
tuura (Psal. xLiv),»quia luncitola pulchra es an:i a non slalim finitur. Non nit, pnrientis, qtix cum pa-
mea (Cant, 'iv),>etc. In psalmo eliam hic idem qua- rit, a dolore cripitur. Quanlus autem fruclus dolo-
lernarius exprimitur, ubi dicilur : < Psallite 308 rem 309 pnrlurientis, sequattir, adverte ul pceni-
Deo nostro, psallite ; psallite Regi nostro, psallite leas, < Mulicr enim, cum paril, tristiliani habet;
sapienler (Psal, XLVI).>Quud adverbiura uliimo po- cum autem peperit lilium, jnm non meminit pres-
situm, sicul el verbum, qiiater cura eo repcieiiduni surx proptcr gnudiura,quia nalusesl bonio in niun-
cst; quasi: < Psallite > pcr graiix infusipnem , cl dum (Joan. ), > hoc esl in coeluni. ltem : < Eunles
iia < sapientcr, > sicque conlerimini t sapicntcr, > ibnnl et flebant millenles semina sua, venieules
ppst confiiemini < sapienler, » ileiiide salisfacite de autcin venient cum exsiiltalioue porlantes manipu-
, cotnmissis < sapienter. > Et notandtim quod qua- ) los SIIOS(Psal, cxxv). i Et ilem :< Bcali qui lupenl,
druplex est lavacrum hominis a peccato. Primuiii qiioniam ipsi consolabunlur (Matth. v). >Et ilem :
CStbaplismi ab originali peccalo, in pueris; secun- < A limore luo, Domirie, concepiinus et peperitnus
dum, fidei eliam ab acluali in adultis : < Fide mun- spirilum salulis (lsai. xxvi), > et pcenitentix.
dans corda eorum (Act. xv). > Terliuni cffusionis Ilem Glossa: Quanta debcal esse contritio cordis
sanguinis pcr martyrium.quod paucorum est; nnde: pro peccato, animatlverie in quatuor, qux gessit
« Qui laverunl slolassuas in sanguine Agni (Apoc. Dominus in suscitatione Lazari; < Turbavit semet-
xxu). > Qtiarlum, post pacluiq baplismi fractum, ipsum, infremuit spirilu, lacrymatus est, et clama-
pcenitentix quoiiescunqiie iteratx,qux oranium est. vit: Lazare, veni foras (Joan. xi). > Si hxc egit Do-
Unde Isaias : < Lavamini, mundi estote, auferle minus pro qualriduano suscilando, qtiauto mngis
maliim cogitalionum vestrarura (Isai. i). > Debcnt libi lacrymandum, clamandum, qui lapidc consue-
Utiiem fructus pcenitentix digni esse, quod erit, si ludinis premeris, qui non lanium per quatuor dies,
pcena injuncla responderit culpx. UndeGregorius : imo per multorum anriorum curricula, felidus coin-
« Facjle dignos fruclus poenilentix (liom. 20 in pulruisli in stercorc tuo? Ergo, ul de abysso lkio-
Evang.) » Non enini pcenitenlix vel fructus boni ruin susciicris, turba leipsuni per dolorem, infreme
341 VERBUM ABBREMATUM. 312
per gehennx liorrorem, lacrymare per pietalem,, A cala, <leclum, >conscientixmex. < Lacrymismeis,»
• Miserere animx lux placens Deo (Eccli. xxx): > 'inlcrioribus vel exterioribus, < stralum meum, >
clama perconfessionem, orationem el sanctam ope- cuni Arsenio, < rigabo: > quia, < peccatura meum
rationem, dicendo .animx tux: < 0 Lazare, > vel conlra,> vel coram, <me esl semper (Psal. L). >Ilem
tibi Lazaro, < veni foras, > de abysso vitiorum. titulo psalmi ci: < Oralio pauperis cum anxiaretur
Item, ut in te excitetur contrilio, audi Hierony- in cbnspeciu Domihi. > Item Eremita pro lapsu iu
mum ad Heliodoruin (Delaude vilw tolitariw): lubricum carnis, ait : < Doleo usque ad mortem, et
Quid facis frater, in sxculo, qui major es mundo? nisi scandalum iimerem , nomenque monachorum
Ecce luba canit: < Surgile mortui; > quia jam ju- vilipendi facerem, oinnibus publire peecatum lioc
dex < crapulalus a vino (Psal. LXXVII), > judicatu- confilerer (12). >Itein Deui. c. iv: <Cum quxsieris
rus orbem in nubibus coeli, ad judicium procedit. Deum invenies eum, si taraen toto corde quxsieris,
Jara < gladius bis aculus, > quxque obslanlia de- cl lola liibulalione aniinx lux. >
metens, ex ore ejus exit. Surge; quousquepigri- CAPUT CXLHI.
laris? circnmda tibi vallum, cinge te fossa, prx- De confessione oris.
para le ad jutlicium Salvatoris, quia < qua hora " Post confcssionera cordis, sequitur de confessione
non pulas, Filius hominis veniet (Luc. xu; Apoc. oris.Eslenimlriplexconiessio:«cordis,>utaUDavid:
i; Matth. xxiv). > Ut eliam conlcraris, dicas cum <Dixi conlitebor, et lu remisisti (Psal. xxxi), > oris,
Propbcta: < Circumdederunt oie gemitus morlis, cl operis.Confessioautem oris, alia eslad fidem, alia
dolores inferi circumdeilerunt me (Psal. xvn). >Nec ad pceniteniiam. Item confcssio ad fldem triplexesl:
iinmerilo. < Quis enim durare poterit cum ardori- cordis, de credendis,< Curdecreditur ad justitiam; >
bus sempiternis (Isai. xxxui). > Ergo : < Domine, oris, < Ore confessio fil ad salulera. > Et, < Qui nie
ne in furore tuo, > id cst igne gehennx, < arguas confessus fuerit corani hominibus, coiifilebor et cgo
me ; neque in ira lua, > ct igne purgalorio, < corri- eum coram Patre mco (Luc. xu). > Hxc sunl « cyni-
pias mc (Psat. xxxvn); > sed < raiserere mei. > llic bala bene sonantia (Psal. CL), > quorum neutrum
ure, hic seca, ut veraciter cum Propheta diccre sine reliquo resonnl in casu et necessilate. Unde et
queam: «Conlurbata sunt omnia ossa mea, el anima hiijiismodi confessio dicitur.-quasi simul fassio, et
mea lurbala est valde, Turbaius est a furore oculus magis proprie professio. Professio autem esl singu-
meus. > Unde : < Rugiebam a gemilu cordis mci lare sludiitni, vel olficiura, in quo quis raerilo suo
(ibid.).» Ilem Jerem. (cap. iv) : < Venlrera meum et aliorum jmlicio excellit. Esl etiam confessio opc-
doleo, > pro spirilualibus nequitiis :« Venlrem meuni P ris ad fiilem: quia, < Probalio dilcclionis exhibilio
doleo, > pro carnalibus desideriis; < Sensus raei tur- est operis. Majorem cliarilalem nemo.habel ul ani-
bali sunl in me. Non taccbo, quoniam vocem lubx mam snam ponat quis pro amicis suis (B. GREC.
audivit anima me.i, clamoreni prxlii; contiilio su- hora. 30 in Evang. Joan. x\). > Ab hac sola anliqui-.
per contritioneni vocala est, et vastala est omnis tus confessores deuominabanlur aliqni. Non enim.
terra. > Idem, cap. vi, < Luttiim unigcniti fac libi confessnr aiiliquiius et in primiiiva Ecclcsia dice-
planclura amarum, quia repente veniet diabolus va- balur atiquis, nisi martyr, vel traclusct paralusad
stalor super nos, >nisi nohis prxcavcrimus. Idem, expcrimeiilum gladii et marlyrii. Unde Urbanus so-
c.ip. vu. < Tonde capillura tuum, el projice, el sume litus quiescere inler sepulcra marlyrum, bisfaclus
indirecluin (scilicet pro spirilualibuset xtemis bo- est confcssor, duclus ad cxpprimenium gladii pro
nis) planctum quia projecil Dominus et reliquit gc- confcssionc nominis Cliristj, sed pareitura est ei.
nerationem veslram in ira furoris sui. > Idem, cap. Nunc autcm dilatalum esi hoc nonicn confessor us-
viu, ix: <Dulormeus super dolorero, in me cor meum que ad confessionem poenitenlke, uldicatiirconfcs-
moerens,super eonlrilione lilisepopuli mei, coiilrilus sor quitibet vcre poanitens. Esl aulem confessio ail
strni et contristalus, stupor obtinuit me. Quis igilur pcenitenliam triplex: Cordis, qux Deo fil; oris, qux
dabit capili raeo aquam, el oc.ulismeis fonlein lacry- D vicario Chrisli imperantis : < Ite, ostendile vps
marura, ct plorabo die ac nocle interfeclos filix! sacerdolibus (Luc. xvu); > et operis. Confessio au-
populi iiiei.iltem 310 J°b caP- VI>V,I: ' Elinami tcm oris ad pceniicntiam triplici ex causa indicia
appenderentur peccala niea, quibus irara merui, et; et introducia est in Ecclesiam : ut superbo 311
calamilnsquam patior in stntcra. Quasi arcna maris: prius ct cervicoso incutialur, humilitas, et verc-
hxc gravior .appareret. Unde el verba mea dolorei cundia, el crubescenlia.
sunt plena, quia sagiltx Doraini in me stint, quarum Graviter enim sumitur edulium, quod necessario
indignaiio ebibit spirituni meum, ct terrores Do- sequi babet anlidolum per increpalionem et corre-
mini militant contra me. Unde et nocles laboriosas; plionem confessoris, ne recidivum patiatur pecca-
enuineravi mibi. Si dormiero, dico: »Quando con- tor; tum eliam, quia ipsa oris confessio, maxima
surgam ? < Et rursum exspeclabo vesperam, et re- est pars satisfactionis. (Unde, sicut aucioritas
plebor doloribus usque ad tenebras. > ltem : < La-• habel : Quanto pluribus sacerdolibus confiteberis
vabo per singulas nocles, > hoc est, per singula pec-• sub spe venix, lanlo celerioreifl coiisequeris ahso-
12) Vila estapud Surium, die 19 Julii.
 313 ^
PETRI CANTORIS 544
luiionem culpa-) tum ellampropier peccati, ei leprx A cxxxiv). > El rursjjm : < lutroite portas ejus, > kl
cognilionem. Sxpe cnim quis ante coiifessionera est sanclx Ecclesix, < in confessione atria ejus >
criminale peccalum pulabat veniale, elcrimen ma- prlmo; deinde, < in hymnis confitemiiii illi (Psal.
jus, minus; de quo errore curatur a confessore xcix). > Quoniam, sicut < lorques in naribus suis
per doctrinam. YJndein figura hujusmodi cognitio- (Prov. xi); > ita i laus Dei in ore peccatoris (Eccli.
nis et dislinctionis leprarum, Moyses suspecios de xv). > Itcra Judicum: « Quis prxcedet nos ad prx-
lepra recludebat per septem dics.et item per alios lium (Judic. I), > conlra inunduin, contra diabo-
scptem, uisi prius, vel niundus, vel vere leprosus lum, conlra corpus proprium» < Judas, i id est
apparerel (Levil. xm). Posl decimum quartura vero confessio: qui excmplura dedit primo intrandi
diera cum inventum sanura, coramuniorii bominum mare rubrum, desertum, patiendi adversa, ul in-
«ssociavit, leprosum extra castra cjecil. Si Moyses traret terram promissionis, quara priiEO intravit.
Innlam curam et diligeniiam adhibuil figurx, sxpe Hxc est enim confessio qux pcenitenlem monet
cl itcrura inspiciendo macula iiifecium, si leprosus quxque adversa patienler lolerare, u£ merealur
cssel, quanto major adhibeiida essel veritali a ingredi lerram viventium, regiumque noraeti sor-
saoerdotibus Evangelii? Ulinam el tanta ! Ad oris liri, el inter reges ascribi:« Vos genns eleclum,
eliam confessionem, nee non et cordis exprimen- B regale sacerdolium (/ Pelr. n). Juda, te laudabunt
dara, tundiiiius pectora, n simili mulieris turidenlis fratres lui (Gen. XLIX).>
ollam el excutientis riiuscas, sxpeque el iieruin CAPUT CXLIV.
inspiciciitis, Si aliqua in fiindo retnanseril; ita et De confessore.
cor (quod esl receplacnlum malarum cogitationum, Ut aulem confiteamur, necessarins est nobis
jri quo orania peccala coiicipiuniitr, prxter igno- confessor, qui circa pcenitentcs. ita debet gerere
lantianv) exculiendum est, tundenduin et perscru- officium patris el malris, ut pungal et ungat. Ver-
inirduin, ut nec vesligium peccati jn ep ronta- bera palris, cl ubera matris habeat, oleuraque et
neut . riuum Sainariiaiii, quo curel vulnera sauciati (Luc.
QtiomodP etiam ore sit confiicndura, Psalnvista x), non ob aliud inslilutus in Ecclesia, nisi, ut me-
aperit, ubi ait: < Confitebor Doniino nirais in Ore dicus, curet a?grotos; qui ad se accedenli, ut con-
rvieo(Psai. cviu).» Et item : < Confiiebor Domino fileatur, dicat: Fili, non uvihi sed Deo scilo te con-
secundum jiistitiaraejus(Psa/. vu), > <Secundum > fileri; me lamen in tcslera lux confessionis vocans,
scilicet qued ipse est juslus, irao < secundum > peccata tua facis inea, qux, et tecum porlare, mc-
quod ipse est justitia; non lanlum «seciindum > Q que pro eis salisfacere, et, ut jara lccta, et velut
qiiod ipse est purus, sed « secundum > quod ipsa propria celare promitto.
r.st puritns. Excorja te, scilicet, ul nulla circum- Sit ergo confcssor prudens el discrelus, mitis,
stamia peccai laieat, nulla palliaiione coloretur suavis, dulcis ot benignus, miseiicors et affabilis.
]:8cca(iim, sed siciil facj,um est inaiiifesletur con- Qiiandoque eliara, ut pater, mordacem haheal iu-
fcssori. crcpationem, ut illc, qui nolenti restiluere ablala,
Dc confcssioiie operis ila dicctur. Il.t.c auieni quam ob rem nec ci salisfaclionein injunxit. Qui
tiiplex confessio dicetur in liac suraraula veibo- cum super allare Domini obtulit, ail sacerdos:
iiini: < In cxilii lsrael de jEgypto, domus Jacob Absil me capi esca tua posita in muscipula; eum-
tlc populo barbarb (Psal. cxm); > per cordis con- que seqiiens, cuin spulo projccit posl eura num-
fcsMonem. < Facta est Judxa sanctificaiio ejus, > inuin, iiiquiens : <Pecunia tua lecum sil in perdi-
per oris confessionem; dcintic, < Isracl poleslas liouein (Act. viii). >, Qui, sicul Cain yagus et pro-
cjus, > per confessionem operis. Peracta enim fugus (Gen. iv), sic irreverenter et profugus recedit
pccnitenlia homo potestatem suani ex magna parle a facie Doinini. Qui confusus el compiinclus in
consecuius esi. Tunc enim primo pplens csi sui. crastiup rediil ad eura cum afiluentia tacrymnrum,
Priiua enim confessio inchpal, spcuiida provehji, 0 promittens se satisfacturnm depeccalo ad judicium
tcrtia consunimat. Ilxp etiam triplex confessio 110- ejus. Nec superbiant confessores, quasi prxlati.
lalur in illo breviloquio : < Nolus in Judxa Deus, Sunt enim cpphini Ecclesix slercorarii, non dico
in Israel magniim nomen ejns : et factus esl in pace stercora, yel sua,*vel aliorum in se portantes (si-
jpciis ejus (Psal. LXXV).>Priraa sedemus cum Ma- ctit jumenta pulrescenlia in stercorihus suis [Joel.
ria ad psculuui pedura Donvini, qux lacrymis riga- i], et upiipa, qux njdificat in slercoribus suis), scd
Vit pcties ejus, et chpillis tersit, et unxil ungoentp cophini, sua el aliorum peccata < exlra caslra >
> quasi expor-
(Luc. vii): JEttu unguciito coinpassionis, et pperibus Ecclesix < pnrlantes {Hebr. xui),
jniscricprdix ungas pedes ejus in lerra, cnpillisque tautes, npn porlanles; digni sic repleri fragmenlis,
lergas, Id esi siiperflag abjiciendo pauperibus ero- qux superabnndaverunt his (Joan. vt), qui come-
ges, si vere poeniiere desideras. Secunda, surgimus derint cum Domino, ne pereaut. De laiibus etiain
cum ea ad osculum maivuum. Tertia, stamus ad ait David : < Diverlit ab oneribus dorsum ejus,
osciilum 312 capitis. Item Payid : < Prxcinite mapus ejus in cophino servierunt (Psal. LXXX).>
Domino.et iii confessione ejus (Psql. CXLVI) iprimp: Iltijus judicia multa sunt el magna, et diffieilia,
posi, < psallile tionuni ejus, quoniam suave (Psal. quia circa periculttm 313 el salutera anim», vi-
515 VERBUM ABBUEVIATUM. 546
nex Donitni Sabaolh, vertuntur, qui ne rainus di- A Alii eiiam usqtic ad omnem circtimslanliam pec-
screte judicet, non babeai nimiam mulliludinem catum suum coufilcniur, 314 ut 'no"e niagis hu-
conliienliura. Sibi aulem cenfessos sxpe visitel, miles confessori appareant. Hxc aulem confessio
et secreto alloquatur, inquirens de statu eorum, et noxfa et vana ex eo est quod non humiles sumus,
si egerint poenilenliam sine recidivo. Sapiens' au- tales tamen videri appetimus; appetere autein de
lem confessor tria setnper et sufficienlia ad pceni- bumilitaie laudem, humililatis non esl virtus, sed
leniiam, raaxime sapienli confiteuti injungil, scili- subversio. Verus bumilis, vilis vult reputari, non
cet, ut pro posse suo caveat et vitet omnem occa- bumilis prxdicari. Gnudet conlemptu sui, hoc solo
sioiiem peccati, et maxime iri liis, qux de facili sane superbit quod laudcs contemnit. Quid pervcr-
auiraum ad consensum irahurit. Secitndum, ut sius, quidvc indignius, ut bumililalis custos con-
fugiat dilatioiiem confitendi. Tertium, negligenliam fessio, superbix militet, et indc velis videri melior,
satisfaciendi. Frequenler etiam confitendum cst unde videris delcrior? Mirabile jnctanlix genus, ut
exemplo illius sanctissimi abbatis de Longo-Ponte non possis pulari sauclus, si non appareas scele-
cui dictum est, ob exactissimam el frcquenlissi- raius. Al lalis confcssio speciem liabens bumilitalis,
niam confessionem quam fucicbat: Quid sibi vnlt, non virlutein; non soluni veniam non raerelur, scd
mi abba, qnod ila frequenter confilcmini ? Cui ille: B et prpvocal iram
Adeo vitletur mihi siugulis diebus ine prius non Opoiiet etiam confessionem esse simplicem, Unde
fuisse confessum, el quia aliquid de oblitis revoco, _ David : < Ne declines cor meum in verba malilix,
purius etiara el sincerius in aliquo ccnfileor, et atl cxcusundas excusationes i# peccalis ( Psal.
sxpe in majori hiiraililnte qiintn prius. CXL).>Ne refuntlns cnlpam in aliura, nisi parlicipem
Quaulus auteni sil effeclus confessionis, paiet, sceleris, et tunc etiara tc polius accuses quani il-
quia per eam < tecta sunl pcccala (Psal. xxxi) v in lum: dc illo dolens, non excuscs le per consuelu-
judicio, eiiam in prxscnti miraculose, s'cut legilur dinem, pcr nobilitntein gcncris, per nalurani, pcr
de dxinoniaco cxprobranii cuidam peccata sua; societalem, constellationem vel futum. Hoc est
qui erubescens stalira ciicurril ad confessioncm, eiiiin refundere culpam in Crealorem, cjusque bo-
ilemqne redeunli dxmoniacus ait: Scio quid ege- nilali detrahere, eamque attenuare et dirainuere.
ris : Pcccata tun quidem sub linguu mea habeo, Sit etiam fidelis confessio, ul confUeaiis sub spe
sed ea publicare 11011 valeo. Quidam ctiam in mari, vcnix, de indulgenlia penilus uon diffidens, sed
cum periclilareiur navis, coratn omnibus publice confidens, ne luo le ore, uoti tam justiiiccs, quam
confessi sunl; liberati nulem a tempeslate, nullam - coudeinnes. Judas traditor Domini el Cain fralricida
pcccali confessi inemoriam habuere. deterius confessi suut et tliffisisuut. Alter inquit:
Item, quania ei qualis debeat esse confessio, Job < Paccavi tradeus sanguiucni jusluin (Malth.
cap. vn ostendens, ait: < Non parcara ori meo, lo- xxvu). >
quar in tribulalione spiritus mei, confabulabor cuin Aller ail : < Major esl iniquilas men, quam ut
amariludine animx mex. > Ut .iiitcm vera sil con- veniara merear
(Gen. IV). » Tota ulriusque confes-
fessio, necesse est, ut sil humilis, simplex, purn el sio infidelis fuil. Tu vero habeas funiciiliim hunc
fidelis. < Sunt qui gloriantur cum mnlefccerint et
triplicem confessiouis, qui < cito non runipitur
exsullant in rebus pessimis (Prov. n), > qui peccala > ut < itinerc iriiim dierura vadas ct
(Eccle. iv),
sua etiani < prxdicant, velul Sodoma (lsa. m), > sacrifices Doniino Deo luo in soliludine
(Exod. v).>
qui religiose vesliti et religioncm professi, sxpe CAPUT CXLV.
impudenlissime jactnnl mala sua prxlerila; qux De satisfaclione pro peccalo, et perseverantia, el
verbi gratia aliquando vel fortiter glndiatorio vel qualitale ejits.
argulc lilleralorio gessere confliclii, seu aliud quid In conlcrendo, confitendo el satisfaciendo, ne-
secundum miindi vanitalem favorabile, secunduin cessaria est frcqtienlia et perseveranlia. Unde Au-
vero animx salutem nocivtnn, perniciosuro et dara- D guslinus (lib. De vera et falsa pw.nit. qui falso ci
nosiim. Sxcularis adhuc animi indiciura est hoc, et jscribilur, c. 8): Pcenitentia esl quxdam dolentis
humilis habilus, qui gestalur a lalibus, non sanclx vindicla, pttnicns in sc semper quod dolet admi-
novilaiisesi meritum, scd priscx vetuslalis Ppercu- sisse.
lura. Vetercra hominein non exuunt, sed novo se El item (ld. ibid., c.19) :Conliiiue dolendum est
pallianl; commissa non diluunt, sed se ipsos non de peccalo, quod declarat ipsa dictionis virtus.Pce-
humiliter confilendo illudunt. < Deus autem non nilenlia eniin est pcenam teriere, ut semper puniat,
irridetur (Gal. vi). > Pudel aulem feminisci quo- in se iilciscendo, quod commisit peccando. Ille
rumdara lantam proterviam, ul non pudeateos cura pcenam tiiret, qui semper vindical, quod commi-
exsultatione lugenda jaclare, quod et post susce- sisse dolet. Pcenitentia igitur est vindicla semper
ptum sanctum habitum callide quempinm supplari- puniens in se quod commisisse dolet,
taverint et circnmvenerint in negotio fratrem, aut Quid restat nobis nisi dolere in vila? Ubi cnira
quod talionem pro convitio vel malediclo, id est dolor finitur, deficit ct pcenitenlia. 315 Si vero
<malum pro malo, aut malediclum pro malediclo > pceiiilcnlia (initur, quid relinquilur de venia ? Tatn
audactcr < reddiderint (/ Petr. w). > ^||akflg^l el spcrct tlc gralin, quandiu snsten^
517 PETRI CANTORIS 348
tatnr a pcenilenlia. Dicit Dominus : < Vade, jam A esl fossorio, igne el ferro vel ventilabro, prxcipue
amplius noli peccare (Joan. yui). > Non dixit: Non quantuin ad vnnam gloriam. Area ergo aiiimx prius
pecces, sed nec peccandi volunlas in te orialur. trituranda esl flagellis, poslpiirgandascopa, deinile
Quod quomodo servabitur nisi dolor in poenitenlia mundanda fossorio, deinde, ne palea, velaliquod pec-
continue cuslodiatur? Hinc semper doleat, el de cali vesligium remaneat, depuranda est316 ven-
dolore gaudcat; el non sit satis. quotl doleat, sed litabro ante adventum judicis, < cujus vcnlilabrura
ex fide doleat ct non semper se doluisse dolcal. in manu ejus (Matth. m). > His quasi quatuor vir-
Item in psalmo : < Ego aulem in flagella paratus gis, ex quibus esl (lagelbim poenileiilix , Jercmias
sum, et dolor ineus in conspeclu meo semper, elc. quatiior verha rcddit : < Ecce constitui le super
(Psat. xxxvu). > Si non quolidie conlitemur, sallem regna,ulevellas,> prima virga, « deslruas> secunda,
in fasciculo peccala collecta serael in die ad mc- « disperdns > terlin, « dissipes > quarla, et ila < xdi-
moriam in aniaiittidine cordis revocemus. In boc fices et plnutes (Jerem. l). > Dilo posuit lantum
triplici funiculo necessaria est quxdam sancta verba ad salulera rcstUuendam, planlandam et con-
violeulia , quam sibi inrerat poenitens nc recidivet. firniandam, qualuor ad ipsam acquirendam, quia
Unde : < Regiium coelorura vim patitur, el violenti hoc diflicilius. Oportel eliam pcenitentiam esse
rnpiunt illud (Matth. xi). > Sed mollis animi el B fructuosam. Unde : « Geniinina viperarum, qnis
efferainali esl indicium non posse nspera posnilentix docuit vos fugere a venlura ira? Facile fruclus
stibire propler salulem aiiimx. Si autem : dignos pcenilenlix (Luc. m), > ut scilicet qualitaii
Vl corput redimas ferrum patieris el ignes. el quanlitati culpx rcspondeatqualilas et qiianlilas
(OvtD. De remedio' amoris, lib. i.) pcenx. Item ad Romanos cap. vi: < Sicul exhibuislis
ul lc ipsum et animam serves, iionne expergisceris? niciubra veslra servire immundilke et iniquilali ad
coulra mullo magis debes expergisci, quia iniquilalera, ila nunc exhibete membra veslra ser-
lloc opus, hic labor est. (VIRGIL.) vire jusiiiix in sanclificationem. > Augusliuus (De
De hac sancta violentia sibi infercnda legitur in verbis apostolis serm. 17, c. 5, 6): Tantum non
psalmo ix : « Periil memoria eoruni cum sonitti. > dico spalio temporis, sed supplcraento purx confes-
Augustinus : Non venilad sunimam pacem meniis, sionis cl frucluosx sniisfaciionis, plus lamen de-
ivisi quimagnoslrepilii, et totis viribus collectis pu- belur justitix quam peccalo, < sed huraanura dico
gnavcril cuni viliis. Hinc sanctus Ilieronynius ait: propter inlirniilalem carnis vcslrx (Rom. \i). > Ilein
Solve funiculum consueludinis cl inviscali peccati, Auguslimis : Plus debel amari nunc jusiilia mise-
quo ligatus es. Si non poles solvere, rumpe; quod ricnrdix, quani lunc iniquilas , qux amala est, ut
si nec rumperc, incide. Et ilem : Ejice qtix lacerant ^ pro justitia loleret el dolores, el contcmnat oninia,
cor tuum, qux si aliler non possunt avelli, etiam ctiam mortcm. Si auicin plus araari nonpotest nunc
ipsiim cor cum cis avellenduni cst. Hinc ille mar- juslitia , quara lunc amala est iniquitas, sallein
lyr (13), quem non vicerunt tormenta, cum eum tanluin ametur niinc, quantum iniquilas tiinc.
cccpisset mollire femina, linguam propriam niomor- Ambrosius (ad illud c. vi ad. Rom. : Sicut enim
dit, ut sanguinolentam in os merelricis exspuil, ut exhibuistis membra veslra): Humane dixilsicul, et non
voluptatem dolore lemperaret. Hinc S. Benedictus magis, quod debuisset dicere, scd non dixit, ne lunc
(GREC, lib. II Dialog. cap. 2) projecil se iu vcpres iidcs quasi aspera el imporlabilis fugcretur. Ut ergo
Ct spinas senliens pri.mos nioius libidinis, ut calores fructuosam agas pcenitentiam, arripe labores ejus,
rjus, dolore corporis, compesceret. Hinc Eremiia ut cum Prnphela contriius et auTiclusdicas : < Do-
sc in fluvium projecil. Alitis per geslus et modum niine, vidc Iiiunililaiem mcam, in ronterendoetcon-
edcndi se stullum siinulavil (U), ul veram insa- fitendo, et laborem mcum, > in salisfaciendo, < el
niam superbix per falsas insanias efftigerct. Sic et dimiite universa delicta mca (Psal. xxiv). > Et itera :
David. Item psaliii. LXXVI :« Renuit consolaiianiina < propter vcrba lubiorum luorum ego custodivi vias
men, memor fuiDeict delectaiussum, etexsurrexi, n duras (Psal. xvi). > < Confice etiam libi (ut <omui
eldefecitspiritus meus :AnlicipaverunlvigiIiasoctili lempore vestimenta tua sint candida [Eccli. ix] >)
mei, lurbalus sum el non sum loctitus. > Ecce lixivium, quo abluanlur ex aqua lacrymarum pca-
quanla et quam conlinua anguslia pceniicntis , de niicntix el igne Spiritus sancii excitante in le fu-
qua etiara sequitur : < Et meditatus sum nocte uiuiii boiiorum operum et lacrymas, el cinere mor-
cuin corde nieo, et exercitabar. > Eccc frequeniia tificatione carnis.quia cinis el ciliciurn arraa sunt
laboris pcenitentiaiis. « El scopeham spirilura pceniieulix. Maxirac enim in cibo el vesle consistil
meum, t scopa pceiiilenlix mundabam vel scabe- tabor pceniteniix et abslinenlix. Unde locustx et
bam, scobes et sortles ejiciendo, per poenitentiam ciliciuin sunt Joannis Baptis,tx (Matth. ui) : saccus,
purgabam, vel fodiebam spirilura meum fossorio et panis cribrarius Hiefonyini, tunica et vepres
poenitenlix, quod figiturln allum, ut ejiciantur no- Benedicti. sudarium et lacrymx Arsenii, matula et
civa, quia et ingenuum qui volct sercre agrum, quinque caricx Eulalii, nuditas, radices et berbx
liberel eum prius fruticibus. peccntricis iEgyptiacx, columna et vermes Simco-
Ubi autem peccata sunt inplila et iiiviscata, opus iiis.Daviileliain, cum sibiannunlialum esscipeccalum
(13) De quo Ilier. in Vila S. Pauli prhM^^^c.
(I i) S. Simcon Salus, dc quo Rom. M(tH|^|HHrJuIii.
 519 VERBU.MABBREVIATUM. 330
suura, descendit desolio, sedens in cinere et cilicio, A I chcle idola Lnban sub fimo, peccala sub slercori-
non judicans, vel aliqnod opus regium exercens bus pcenilenlix (Gen. xxxi). Etnon tantiim pcccala,
tlonec audiret a Domino perNatban : < Translulit a sed etiam ctun Jacob omnia pbylacteiia itlolornm
teDominus peccatum tuura (// Reg. xvi). > Poslea fraclorura sub Iherebinlo confodias (Gen. xxxv) ;
taiuen a filio suo prPpler reliquias peccati non dico lioc esl omnera circuinstaiiliara el occasionein pec-
culpx, sed pcenx, punilus est, et perseculionera cati, per mcnioriani crucis Dominicx, te ipsmn
passus, etiam a quodam (scil. Semei), sibi imprope- niaclando sepelias ; nec occasiuncula aliqua reci-
ranle(// Reg. xvi). Timeas ergo tibi, el ad consilium divum paliaris. Propier lioc eliam abscoudas et
Hieronymi (ln ep. ad Rusiicum. Quod ignota) dor- sepelias ^gyptium subs.abiilo cum Moyse. Yittilum
mias in sacco, ut prxlerilas deliciasausleritale vitx ctiam cpiiflalilem in minuiissiraum pulvercm redi-
coiiipcnscs. NiiiivitxadprxdicationemJonv(cap.iu). gas (Exed. n), ne meraoria ejus refricelur. Nihil
sederunl in cinere el cilicio, a maximousquead mi- eiinm tle nnalhemale Jericho (Jos. vn), sicul infelix
nimuin. Sed nec differas pocnitcntiam. 317 Sicul Acban tollas, sed lolum roncreraes, concineres,
euim lestalur AuguStiiius (I. Devera et falSa pwnit. 318 et Uinc securus dicas : < Ramisisli, Domine,
el serra. 57 et 58 De tempore, et tr. 5U iu Joan.), peccata plebis lux, > sic pcenitcntis: < operuisti
Expectans pcenitere usque ad diem moriis, raro vere B ' omnia ppccnla corum, et projecisli posltergumom-
poanitet. Tuuc enim potius peccuia eum diniittunt, nia peccata mea (Psat. LXXXIV). >
qiiam ipse peccata. Exemplo eiiain iaironis, pceni- Hxcanlem cautela pceniientixcomitem habctfor-
lenlia si est vera , non est sera. Age ergo pceuiten- tiiudinem adjunclam, de qua supra (cap. llj).
tiam, dum vivis, condignam et frucluosam, quod Unde eiiam dicitur: < Qiiieducil vinclos in fortilu-
erit, si totius illecebrosx volupiatis blandiincnia dine (Psal. LXVII),> tum educentis, tum educli vel
conlempseris . si te vcbementius per pceniientiam educendi; quara, utlibi inferas, animadverte faclum
excrnciavcris, si uberius fleveris, si largius paupe- Aqd, qui inlixit sicam in venlrem Eglon regis pin-
res susteniaveris, si charilate ardenlius flagraverig, guissimi tam vnlide, ut capulus ferrura scqueretur
si < pie, sobrie etjusle >, vixeris. Tunc quidam (Jndic. ui). Nec eduxit gladiuni, sed ita, ut percus-
prxsumas de venia, quia < mulius est Dominus ad serat, reliquil in corpore, siaiimque per secrcta
ignoscendum (Tii. n), > et quia Crentorem offen- nuturx alvi illius slercora proruperunl. Hoc autem
disti ingralus ei peecando, dicas : < Quitl relribuam fecit clansis diligentissime osliis ccenaculi et oblir-
-Dominoproomiiibiisquxrclribuitiiiilii?) (Psul. cxv.) liialis sera. Infigas ergq poenilentix ferro adipein
lino, primo reconciliare ei, et te ipsiiin nblalum peccatorum, el perseveranter, nsque scilicet ad ca-
rcsiituc, posi, reconcilialione ct rcstilutione facta, C ' pulum el finem poenilentix, (olo scilicel tempore
dicas : < Quid relribuam Domino pro omnibus qux vitx; ncc dcsistas, qiiousque sordes et circumstan-
relribuit nvihi?CalicemsaIutarisaccipiam, et nomen lix peccalorum proruperini; et hoc facias clausis
Domini invocabo (ibid.).t Sola enira digna recom- osiiis menlis,et oraniura semilarum et operum tuo-
pensatio esl ab eo etiam qni nibil pcccavit, cura rum, ne per occasionein peccati relabaris. Hoc
sanguis sanguine recoinpensatur, cui dcbemus eliam facias excmplo cnjiisdam, qui ( quasi quodani
omne, quod < vivimus, movemur et suinus (Act. gladio) volo inlrandi claustruin, cum primo in in-
xvn). » —< Txecdum taraen usque ad sanguinera firmitatem carnis solilam laberelur, se confodit, sic
restilimus (Ileb. xit), > scd nec modicam egimus absiinens a consueto ct inviscalo peccalo. Et le
pcenilenliam, qux, qnanla ut sit vera debeat esse , < gladio Domini dcvoranle (Jer. xu) > carnes con-
Ambrosius (lib. n De unica pwnit, cap. 10)oslendens fodies, si secunduin Evangelium vixeris, quod libi
ait : Plures inveni servasse baptismalcm iiuioceu- erit crux et mariyrium.
tinm, quam veram egisse pcenitenliam. Iiem decautcla pcenilentix, Gen. cap. xix : < Noli
CAPUT CXLVI. respicere posttergura luum, nec sles in omni circa
De cauteta pwnitenliw Ir. rcgione, > quacunque sciiicet circurastanlia, vel
Quam ut agas inaxiina cautela adhibenda est, occasione peccati, < sed in raonle salvum te -fac. >
scilicel, ut circumcisus et purgalus pcr confessio- Itein, dc quanlilatc et acerbitate poenitenlix,- qiix
nem de peccato, secundura Josue (cap. v) prxcc- xquipollere debct igni purgatorio; aut enim Deus
ptura, inaneasin eodem loco castrorum, donecper- punit, aut horao. Si Deus, in igne purgalorio, cujiis,
fecle saneris; quod fiel, si panem doloris et pceni- levissiraa poena gravior ct acerbior esl, quam om-
ientix, cum silentio, extra strepitum lurbx, mandu- niura inanyrum exquisitissima tormenta. Si homo,
caveris, subirahendo te a speclaculis, consortiis, tcnvporali pcena, qux xquipollere debet purgatorio ,
pcrsonis et omni occasione peccandi. Unde Hiero- pro posse hominis; quod fiet, si ignem tribulationis.
nyuius : Professis poenitenliam, periculosa est prx- et acerbitalis poenitentix pro viribus suis accende-
terilarum voluptatum recordalio. Caro enim loner- ril, alioquin insullicienier se ptinire, nec vere poe-
rirae ad prxterjtas illecebras aspirat, spirilumque nitere videbilur. Ergo rari vere pcenitent.
educium de Sodomis, respicere in jEgyptum ad ltem, quanta debet csse pcenitenlia,. patet ex eo
allia ct pcpones Pharaonis rcdire, hortarido com- quod major et acerbior crucialus, etiam in parl
pellii (Num. xi). Quod nc fial, abscondas cttm Ra- charitaie, cclcriorcra conferl absolutioncm in p.m-.
551 PETRICANTORIS 532
et ipsam,
gatorio; ergo et in pcDtiitenlia, quxei xquipollere A qnoqiie; quod tciietur, pcr manns oxil;
debet. Ergo niinus pcenitct, qui mintis criiciatur, qunm preiniimis, bornm casus incidit. Ergo, sic sem-
licet parera habeat chariutein. Qui vero magis cru- per forineiiiusaninium lanquara ad extremum vcn-
ciatur celerius liberatur a poena peccali, el ila in tura sil. Iteni Ilicronymus : Quid est vila prxsens?
iioc casu, scilicet pceniientix, Deus delectalur in puncius. Et jucundilas lemporalis ? somnus, timbra,
cruciatibus hominum, qtii tamen niajori crucialir spuina, fumus. Pliilnsoplius: Brevis et non vcra vo-
11011 inerenlur majus prxmium.sed celeriorem libc- luplas. Sommis: quia, < Doriiiicrunl somnum suum,
laiionem. < Fodias ergo circa arborera litatn et niit- ct nibil iiivenerunt oiimesviri divitiaruin in mani-
las stercora, » et sordes peenileiuise, ne < secnri bus suis (Psai. LXXV).> Spunia, quia ignicnlo tri-
apposita jam ad radicem^excidalnT (Luc. xiu).» duati;e febris dispergitiiretdissolvilur. Yita huraaua
Contra niollitiem et delicias carnis prxieritas, labidior esl aranea; unde ct: * Tabescere fecisti
dorniiasin sacco; somnos nimios vigiliis muliiscu- sicul araneam aniinain meani (Pstil. xxxvui). >Um-
res; gastriraargiain jejunio releves, cbrictatem siti bra, quia, « Dies ejus sicut umbra prxteriit (Psal.
arefacias, sicqoe contrariis conlraria cures, et di- cxLin). » Et pocla :
cas: < Sicut incensa igni, >araore 319-ma^e a*- 320 ^0* 'eB'* umbra sumus, nos acttts ttirbine
" [lumus; •
cendente ; < el suffossa, > timore male hurailiantc,
« ab increpatione vtiltus lui peribunt (Psal. LXXIX).» Nos agri fenum, primum caro, posiea cwnttm.
Sic ec«nlrario; « Incensa igni, > noii taniuni chari- Fumus, quia < vapPrad modicum parens, > sicut
laiis, sed tribulationis pccnitcniialis benc accen- ait Jacobus (cap. iv). Et David : < Recordatus esi,
dentis, < et suflbssa »limore divino bene liuniilianie, quia pulvis suinus, homo sicul feuum, dicscjuslan-
< a misericordin lua > salvabuntur et < exsultabunt quam flos agri, sic efflorebil (Psal. cu). > Et iteiu:
(Psal.xxx). t Sicut eiiira ferrum igiieelnialleopur- «Tanqtiam fenumvclociler arescenl, et, queiiiadino-
gatur, sic induratura el inolilum pcccalum trihula- dum olera herbarum cilo decident (Psal. xxxvi); »
tione et ilugellis. De sic atilem purgnto cl poenitcnti, quia, < sicut mane transeat, vespere tlecidal, iudu-
ail David : < Respondit ei, > id est Doiuino, t in rel et arescat (Pso/. LXXXIX). » llem poeta Ovidius
via virlulissux (Psat. ci), > pro posse suo prenain (JJteremed. amor.) :
temporalcm xquiparans igni purgaiorio, ct idco, Shigiila de nobis anni prwilantur euntes,
quia in corde suo habebat jugiter niemoiiam itior- Qui non esl hodie, crat minus aptus erit.
tis, ct paucilatern dierum et breTitatem vitx, qux, Iieni, ex Apologico licet instrui. Duo in araicilia
ut in corde jug-iler flgalur, oraus subilit: < Pancita- Q confnederali coniraxerant, quod prior ex illis dila-
tem dieruni racorum niinlia mihi (ibid.), > id cst tus el pronvolus, rcliquura slatira sublimaret. Pro-
f;tc iit sempcr brevitatem vitx mcx hubeain in inotus est unuseorum.Stalim accessit alieradeum,
iiiente. petens ul ditaretur el exallaretur. Qui, dum para-
CAPUT CXLVII. retur coena, spalialiim etinles, altcr alterius arte
De brevitate temporisvitw humanw semper habenda magica octilos persiriuxil, adeo ut jam videretur
in corde. sibi, qtiod in melropolitaiiuin el palriarcbam elige-
De liiijus autcin breVUate vilx semper bahenda rclur, et Iraherctur cum pompa multa, cl musicis
in memoria, ut peeniteas, ail David psalmo xxxviu : inslrumeiilis intbronizafclur. Postca* socius cjus
« Noturafacmihi, Domine, finem raeuin, >scilicet, illi apcruil oculos, sublralicndo artem magicam, iiv-
ut illtim sempcr habeani iii corde ; < et numerum viiaviique eum ad coeuam lantain jam paralam.
dierum raeorura, quis est, ut sciain quid desil nuhi. Cui ait: Quare mc a lanlo gaudiu subtrnxisii ? Si
Ecce mensurabiles posuisti dies meos, et substan- veruni exstilissel gntidium, ncc omnibtis divitiis
lia raea lanquam uihilum antc te, > respeciu xierni- Croesi compararem illutl. Cni alter: Sed el iilud^
tntis tux. < Verurataraen uriiversa vanitns omnis magis quani vcrum, debes eligere. Illud euiiu licel
bomo vivens, verumtaincn in imngine pertrnusii imnginarium, verius est gaudio et felicilale prx-
homo; et ntmc qux cst exspcctalio niea ? Noniie seiui. Utrumque enim cuducum el transitoriura.
Doniinus? etsiibstaulia mca, > non eaduca, sed per- Illiid, sicut hoc, orilla amnritudine respersum est:
majiens in sxculum, t apud tc est (Psal. xxx\iii).> liiillum peccaium, vel non tantum suhrepit. Magis
• Iiem philosophus : Onmw tlics, oninis hpra
quain ergo eligi debet quairi hoc. Sicque utrique persuasus
nihil sumus oslendit, et aliquo argumenlo receuii esl cotiteniptus niundi, adcout siaiuu ad cremuin
adiaonet fragilitatis nostrx oblitos, tamen xlerna vel clauslruin convolarent. Itera : Pro lauta ccena
meditantes, respicere cogit ad inorlem. Quam slul- onius noctis nullum dispendium famx, nullum dedc-
tum csl, xlalcm disponcre, nec crasliimni quidcm cus, nulluni periculum vel injuriam corporis palc-
diem cum oec crastini sis dominws. 0 quanta dc- reris ; scd tota ccena prxsentis vitx, respeclu fulu-
Bientia ^spes longas inchoaritiuin, dicentiunique: rx nulla est; et ccena vnius noctis aliquid est re-
Emam, xdiflcabo, credam, exigam, hoiiores geram, spectu ccenx prxsenlis vit.e. Ergo, ne amiitas futu-
lum dcmum lassara et plenam seneclutem in oliuin ranv, pro viribus vitare dcbes omuia per qux amit-
referam. Otnnia nvihi crede felicibus dubia sunt; lilur. Solliciie ergopcr pceniientiatn et contcinptum
niliil sibi quisquam dcbct de fuluro promitlerc ; id. mundt sludeas conservarc fhesaurum tantura laten-.
 553 VERBUM ABBREYIATUM. 351
tem « in vasis fietilibus (// Cor. iv), > quem ad tan-- A lescentia, recessit juvenlus, jam scnectusiecniciat.
tam bealUudinem et ccenam creavit Dominus. Iteml Senitim imminct, ut exstinguat et sepelial. Scilo
Osee (Cap. xm): «Idcirco erunt homines qtiasi nu- quod clepsydra non tantum ultimum slillicidium
hes malulina etsiculros matutinus pertransiens ;; exhaurii, sed et omne quoJ ante cflluxerat, sic
sicul pulvis lurbine raptus ex area, et sicut fumus> ncc morlem ullima lantiim vitxhora claudit, sed
ex furaario. »Item lsa. c. xxix : < Et cril quasii perflcit et consummat. Elcnim hunc ipsura dieni,
pulvis lenuis mullitutlo venlilanlium le, et sicul fa- qua vivimus, cura morle dividimus. Iteni Ilicro-
villa pertransiens, etsiciitsoniniuin visionis noctur- nymus : In hoc maxime deprehenditur fatuitas no-
nx. > Unde David :« Yidi impiuni siiperexaltatum ;; stra, quod cuin damnum lemporalium rerura stalira
iransivi, et ecce nonerat; qiixsivi, ct non esl in- seiiliainus; tlamnum el defeclum corporis el mera-
ventus locus ejus (Psal. xxxvi);> sed, elsi siagula brorura non sentiiniis, ui pulrcfactionera, cotiimo-
niillenia leraporis singulis arenis maris compares; lionera el casum (lentium.
el contiiuics, adhuc lenipus finein consequetiir, Vigiles sumus in damno anuonxjseiiliendo, le-
quia cerlus esf liumcrus arenartuin tbargici ct slupidi in periciilo animx considcrando
Conslal ilaque omne lempus qitod excogilari po- ct vitando, imparati, ncc sollicili, veuienlcs ad niin-
lest punctum borx et brcvissimura esse respectui B dinas regis ccelestis; accedere limentes ; ad lempo-
xtcrnitalis. Quomodo igitur in lanta lemporis 321 rnles nundiuas non nisi prxparaii et sollicitc prx-
brevitate animam, qtiasi stib jaclu alex ponis, uon inuniti nccessariis, quibus caduca mercemur. Servi
agens pcenitentiam? Sed nec audcmus, nec possu- ergo pigri ct pessimi inercalorcs, cum fclici com-
nius causani noslrara induciare, sine proprio ar- mercio pro.-lerrenis coeleslia 322 coiumulare de-
bilrio jndicis. Quomodo aulem rcddituri causam et beamus : quomodo pnlrifnmilias diccmus : < Do-
ralionem de oranibus opcribus noslris xterno judici mine, duo, vcl quinque tnlenta iradidisii. mibi,
differimus, et procrasiinamus pcenitere, el bene ccce nlia duo: vci quinque, superlucralus sum, »
agere, maxime cum comniiiiclur nobis, quia, « sicut non danlcs < pccuniam Doniini nd usuram (Maltli.
fnr in nottc veniet (/ Thes. v); > cum exhorlando xxv), » antcqiiam reddiluri simus de ca rationcm?
dicat: « Ambulate dum dies esl ne vos teuebrx Item, cum conductus sis in vincani Doinini exco-
compreliendaiit? (Joan. xu.) > lendnra sanguine Agni iinmaculali, quomodo in uu-
llera Hieronymus (In cap. xxv Ezech.) : Mundtis tlecima hot-a slas oliosus? Saltem cl in novissima
et omnis flos ejus, et de!estatio, «tuasi < lcuiicula hora operare, sciens, quia primara, lertiam el scx-
nrfa est (Gen. xxv)v » Respice ergo, fili. Noli ven- Q ( lam oliosus el sine fruclu trausieris (Matth. xxi»
dere jus et dignilatem primogeniturx , bcucdiciio- In qua hora le csse crctlis ? Cur raodicuraexspeclas?
neinque paiernam pro lenlicula rufa. Item Crego- Jara tibi forie prxsens esl liora novissiraa, ut jain
rius (lib. xiY,Mor. cap. iv): Transitoiia el hrevis vcnial Doniinus et pulset ad osiium tuum, dicens :
est voluptas fomicalionis, sed pcrpctua est pocna Apcri, apeii. Pro breviiate igitur vitaj bumanx
fomicaloris. llisomnibus inculi poicst uobis liraor, pcenilens jugiter timendo cura Ezechia diral: <Ego
quoamplius festiucmus agere pcenitentiam. dixi : In dimidio dieruni meoruni vadam ad porins
Itcra, David deplangens brevitatem viix buraanx infer.i. Quxsivi residuura annorum mcorum : dixi,
psalmo LXXII,ait: < Quoinodo facti sunt in desola- noii videbo Dominum Deura in (erra vivenliura.
lionem, subilo defeccrunt, perierunt propier ini- Non aspiciam hominera ullra, el habitalorera quie-
qiiiiatem*suam. Velut somnium snrgeiuium, Domine, lis. Generatio mea nhlatacsi, et convolula cstaine,
in civitate tua imaginem ipsorura ad iiihiltun re- quasi labernaculura pastorum. Prxcisa est vclut a
dlgcs. » Ob hoc dives quidam ut voluptales suas (exenle vita mea, dtim adhuc oidirer succidit mc,
aiivaricarct, quasi eis frenum imponcndo, tlutn de raane usque ad vesperam fiuies mc. Sperabam
pranderel habuil famulum qtii ei diccret: < Mo- usque ad mane, quasi leo, sic conlrivit ossa men.
rieris, morieris. > Optinia cnim philosophix tliffi- j) rj De mane usquc ad vcspcram finies ine, sicut pullus
nitio esl, assidua moriis meditalio. Et philosophus hirundinis sic clamabo, raedilabor ut coluinba, ctc.
(SENKCA ep. 24 el 54), ait: Qliern mihi dabis qui (ha, xxxvm). > Dical etiam, quia : < Viri sangui-
aliquod pretiuin terapori ponat, qui diern xstimet, num non diinidiabunt dies suos (Psal. LIV). > In
qui intelligat se quotidie mori ? In lioc enim fnlli- cboatio tamcn verx pcenilenlix, quasi dimidialio
mtir, quod mortera non prospicimus. Mngna eiiira dierum est, quia: < Mulior est dies unain atriis
pars ejusjaro prxieriit. Quidquid xlalis relro esi, luis, > cl pccnitentis, «super niillia (Psat. LXXXIII),»
mors tenet. existentis in peccato. QXiidamlamen ad litierani
Omnes ergo horas complectere ; sic fiel, ut mi- hic inchoanl dies suos, quidain diraidiant Deo,
nus ex craslino pemleas, si hodierno manum in- quidam lerminant, quidam perficiunt el consum-
jeceris. Quomodo ergo miser omni hora doraui tux raanl. Item Job cap. vu : < Miliiia esl vila hominis
non disponis? Quoinodo infelix jugiter mortera ocu- super terram. > Item cap. xiv: < Ilomo natus dc
lis tuis non anleponis ? Cogita jani esse mortuuin, muliere, brevi vivcns lcmpore, repletur multis mi-
quera de nceessilatc scis csse morittirum. Scd et scriis. > L!em cap. xx : < Hoc scio quod laus im-
ptteritia lua jara in ic periit, morlua csl in lc ado - piorura brcvis sit, ct gauilium hypocritx ad instar
355 PETRI CANTORIS 35«
puncli, qui quasi slerquiliniuin in fine perdelur. > A cum Lazaro, < sedeiquc in tenebris el umbra nior-
Et infra : c Sublimaii et conforiati siint divitiis, et lis (Joan. xi), vinctus in mendicilate et ferro (Ptal.
lusibus, quoriim parvuli tenenl lympanum et ci- cvi), > id est ferrea, dura cl vix dissolubili cou-
tharam, et gaudenl ad sonitum organi. In bonisdu- sueludine. Hieronymus : Vix potuil (populus Israel)
ctiui dies suos, et in puncto horx descendunl ad in deserlo oblivisci lautioris mensx, et iEgypliacx,
novissima inferni. » pcponum, voluptatum scilicel, et mille lurpitudinum
CAPUT CXLVIII. perpelraiarum. Viscosa enim eslinolita consuetudo,
De acceleranda potnitentia. ct prava. Unde Jercm., cap. xiu : < Si mulare po-
< Faciem habet eunlis in Jerusalem (Luc. ix), > tesl jEtbiops pellcm suairi, aui panlus varieiates
qui jugiler habet ih corde brevilatem lHinianx suas, el vos potcriti» benefacere cum didiceriiis
vitse, memor illius verbi Dominici : < Oratc ne fial nvaliim, > sludio et consueiudine. Idem, cap. xviu :
fuga vestra hieme, vel Sabbato (Matth. xxiv), > t Dicil Dominus : Nullus csl qui agal poenitenliam
hoc esl tempore seneclnlis frigescentis, vel scro, super peccato suo, dicens : Quid feci ? Sed Omnes
vel tempore quielis, quando quiescendum est, post tonversi sunt adcursura siium, quasiequusininipeiu
judicium scilicel, sed magis : < dum lucem habetis vadens ad praiium. > Idem, cap. IX : < Docuerunt
credite in lucera; ul filii fucis siiis (Joan. xn). > B 1 linguam suani loqni mcndacium, ut inique ngcrent
— < Poenilemini (Act. m), > el salisfacite pro pec- 324 laboraverunt. > Item Basilius Magnus (lib.
calotemporeseminandi.dura <vitalescarpitisaurns.> Regttl. dispul. resp. 6) : Sicut non polest homo de-
— < Etinles ibant el flchant millenles scraina sua discere maternam linguam, sic nec vix longain pcc-
(Ptal. cxxv). » — < Teraporc enini suo meteiis cati consueludinein. < Bealus ergo qui poriaverit
(Gal. vi). > jugum > Domini < ab adolescenlia sua, et levaverit
Verum : < Qui parce seminat, parceet metel, et sc stipra se (Thren. m), > quia art fit, ubi, id est
qui serainal in benediclitfnibus > et laboribus 323 poslquam, a tenerit crimen diditcitur annis. (OvtD.,
poenitenlialibus , < de benedictionibus el nielel ep. 4 Her.)
(// Cor. IX)> vitam xlernam. Acceleranda est igi- Secundn causa esl ruina de peccato in peccatura.
tur pceniteiilia, eltolo tempore vilx agendn, prx- Peccalum cnim quod slalim non diluitur per pceni-
serlim exeinplo Noe, qui centum annis fabricavit tentiara, suo pondere ad aliiid trahit (BASIL.,in c. i
arcam (Gen. vi), in qua se a inorlc tcraporali, ct lsaix.) < Sanguis sanguinem teligit (Osee iv), ut
ad horam salvaret. Quanto magis arcain, id esl ani- impleant peccala sua semper(/ Tltess. u). Nondura
inamtuam, pro qua mortuus esl Chrislus, toto tem- impleta sunt peccaln Amorrhxorum (Gen. xv). > Vx
el sollici- C illis qni trahuiil longam restem
pore vilx debes prxparare, cum majori peccatortim. Hic
tudine inlus in corde (ad te, Cl Deum) el extra in est < funicuhis cum quo ligati projicienlur in tene-
opere (ad te, et proximum) bitumine charitalis in- bras exleriores (Malth. xxii). > Pulruerunt et cor-
dissolubili linire debespropierxlernaiii moriem vi- ruptx sunt cicatrices mex a facie insipientix mex.
tandara? Sed nec cessandum est a linitione ejus Miser factus sum, et curvatus sum usque ad fineni
propter opprobria, et conlumelias vicinorum et (Ptal. xxxvii), > elc. < Et peccalor cum venerit in
parenlura, quemadraoduin nec Noe cessavit a fa- profundum malorum', conteranit (Pro». xvni). >
bricatione arcx. <Sicul enim exhibuistis nienibra Manens in mortali,< tbesaurizat sibi irain in die irx
vestra, et quanio tempore, servire iramunditix et justi judicii Dei, secundum cor suum inipoenitens
iniquitati, ad iniquitatem (Rom. vi); > sic el lan- (Rom. n). > « Abyssus > clenim < abyssura invocat
to, elc. (Psal. XLI).»Timeas ergo manerein peccaio prop:er
CAPUT CXLIX. sequelam ejus. Tatibus enim imprecans Propheta,
De teptem causis accelerandw poznitenliw. ail: < Fial via illorum tenebrx el Iubricum, et an-
Suut autem septem causx, propter quas prxci- gelus Domini persequens eos (Psat. xxxiv). > Et :
pue acceleranda est pcenileniia. Prima est con- j) I < Obscurenlur ocnli eorum ne videanl, et dorsum
suctudo peccandi, a qua quis difficile avelli polest, eorum semper incurva, >elc. (Psal. LXVIII).< Pro-
cujus usus dediscilur xgre; quia consuetudo inaxi- pter hoc tradidit eos Deus in reprobum sensum, in
miim vinculum importat, quasi altera nalura -:Et passiones ignominix, ul faciant ea, qux non con-
(HORAT., lib. i, episl. 2.) : veniunl (Rom. i). > Ilem ad Hebrxos, cap. xit:
' < Videlc nequid desit gralix Dei, > etc. Noli ergo
Quo semel est imbuta recens servabit odorem
Testa diu. mulunre tatentum ab exactore diabolo, quia cum
Nullusqiie est reraedio locus, ubi qux fuereviiia multo fenore reddes illud. < Scrutabilur cnim fene-
inores sunt. Facile est aulera ad consueta reverti,. rator omnem subslanliain tuara. el diripicnt aiieni
et difiicile avelli polest.a consuetudine, cujus usus labores luos (Psal. cvin). >
mullo detinuil lempore, etmagna placuil vbluplale Terlia cnusa et periculum est mors subilanea,
(HoRiT., lib. u, serm. 5): ihlempesia, ct incerla. Licet enim nil certius sit
Ul canis a corio non exlerrebitur unclo. morle, lameii nil incerlins hora mortis, qua ne
Sic nec assuetus peccare a peccato. Qui enim premitur « prxoccupalus fueris (Sap. IV), > pceniientia eara
lapide consueluclinis peccaii, qualriduanus fetet prxvenire debes. Unde Dominus in Erangelio: «Yi«
357 • VERBUMABBREVIATUM. 358
deie, vigilale, et Orale (Marc. xiv) : Nescilis ehim A . licet sera, quod non prxcavinius igncm purgnio-
qua bora Dominus venturus est. Beatus iile servus rium, quem prxcavisse debueramus, qui gravior est
quem, cum venerit Dominus, invenerit vigilantem. exquisilissimis marlyrum tormeniis, scienles quod,
Si sciret paterfamilias, qua hora ftir veniret, vigi- aul Deus punit, aul hoino, et quod < horrendum
laret utique, el non sineret perfodi domum suam sitincidere in manus Dei vivcntis (Heb. x). >Ergo :
(Matth. xxiv). El vos estolc parali, quia, qua bora < Erubescanl el conturbcniur veliemenler onines
non putalis, Filius hominis veniet (Luc. xu). > Ilem: iiiimici mei, converiantur ct erubcscanl valdc velo-
< Slulte, hac nocle repetent (ibid.),» etc. < Juslus, citer (Psat. vi). >
si morle prxoccupatus fuerit, in rcfrigerio erit Sextum est difficultas vere poenitendi. Unde Am-
(Sap. IV), > injustus vero, si mofte prxoccupalus brosius (lib. n De uni. paenit. c. 10) : Plurcs iiiveni
fuerii, in xtcrno supplicio erit. < Mors peccatorum baptismalem iiiiiocentiam servasse, quain verani
pessima (Psal. xxxm); virura injuslum mala ca- pcciiiteniiain cgisse. Facilius esl sanitalera habilara
pient in interiiu (Psal. cxxxix). Non mortui lauda- conservare, quain ainissani reslituere. Hoc ciiim
bunt te, Domine (Psal. cxiu). Vivens, vivens ipse non nisi per amaras poliones, igneni, flaramam et
confitebitur libi (Isa. xxxvm). > In inferno nulla ferrum perficiiur.
est redempiio, nulla csl confessio; quia:«li; inferno B Scplimum est amariiudo el erubcsccniia confl-
quis coufitebilur tihi ? > (Psal. vi.) Hieroiiymus : leudi pcccnluin cxcoriate cum omnibus circuni-
Collige ergo in sexla xlatc gomor unura cceleslis sianliis suis coram sacerdote. UndeAposlolus: « Et
mannx, quod tibi sufficiat in scplinia quiescentium. nunc qiiera fiuctum habuislis, in quibus nunc eru-
Quia : < Amodo jara dicit Spirilus ut rcquiescanl a bescilis? > (Rom. vi.) Sic, sic per amarum pocu-
laboribus suis (Apoc. xiv). > Dicas etiain cura Pro- liiin confeclionis pervenilur ad gaudium salutis"
pheta : <Si dedero somnum oculis meis, el palpe- (GREG.hoin. 27 i« Evang.). Sed ubi esl, qui sibi
hris meis dorraitaiionem, > ctc. (Psal. cxxxi). Sic- pcrizomata non facial cum Adam (Gen. m), excu-
que dorini laiiquaui non amplius cvigilalurus : sic snns peccalum suum, vel in subslantia ejus, vel iu
vigila, quasi non amplius dornvilurus : alia circumsianiia quara erubescil confiteri? Ubi
Omnem crede diem tibi diluxisse supremtim. cst? « El laudabimus eum (Eccli. xxxi). > Propler
(IIoitAT., lib. i, ep. 4.) hxc et niulia alia absiinendum essel a peccato
« Nescis quidparial vcnturadies (Prov. xxvn)» : pro viribus nostris.
nimius csi thesaurus quem lanlo peririilo 325
326 CAPUT CL.
subjiviiiuis. lnsidix enim nobis sunt undique, ct a
„ De poma wlema.
muliiplici huste. Prxier prxtlicia ad accelerandam pcenitentiam,
Qnarlumpericulum est : quod, el»i tibi diu xgro-
lanti deturspaiium deliberandi et pcenitcndi.iaincn necessaria est pcenx xiernx, simul el bealiludinis
xiernx vel vitx, jugis medilaiio. luler has molas
absorptus a morbo, prx acuininc cjus, loiu.s morbo
servis el intendis, non pceuitcntix; adcoque omuis scinpcr dchel moli anima Chrisliana ul fiat panis
suavissimus Domino. Poenani xlernara Propheta
in hoc es, quod^prius exigis et vocas medicum cor-
ante oculos poncus, slatumquc fuluri judicii, ad
poralem quam spiritualcni; plus gaudes, deadventu inculicndura nobis horrorera el tiraorem, ul acce-
ir.ediei quam confessoris. Unde UILDEBERTUS Ceu., lercinus
in incendio) •: pcenilcniiam , breviicr describens, ail:
< Pones eos, Domine, ul clibanum ignis (Psai. x\),t
Ila ! qu/tm sollicito quisqtte labore,
Occttrsai medico carnis amore. ut non haheant quo exeani vel ubi quiescanl, vel
Dtmorbis animw nvlla querela, respireni super singulis peccaiis suis, niordente ct
Egressam seqititur larda tneAela. urente cos igne et vcrme conscicntix, sicut in cli-
Hieronymus : Age crgo pceiiitenliam dum sanus es, bano, < in lempore vultus, > hoc esl vultuosiiatisct
dum pecc.irc potes, ut ex amore, el iion timore, irx lux, quando < potens sicul
crapulatus a vino
videaris pcenitere, el peccata relinquerc, non ipsa D (Psal. LXXVII),» veniensad jiidicium, clangcnte tuba
lc. Si xgrolas, quomodo scis quod vere pceniteas ? per angcluni: < Surgile mortui.surgiie, qui durmiiis
Hicroiiynius: Vix aliud potes cogitare quam senlias. in sepiilcris. >
llluc enini loln mentis rapitur iqlentio, ubi est vis Hinc : < Dominus in ira sua conturbabil eos
doloris. Delicata atilem res est pceniteniia, et quieti (Psat.xx),i discepians cum eis. lEsurivi, einon de-
aiiimi, el tranquilli: non vult aliis occupan et impe- dislis inihi manilucarc (Malth. xxv); >de quocun-
diruNec mirum. Quippe negotiola nosira, ut bene que pane el lalento volns commisso ad erogandum.
peragantur, temporis diuturnitalem el opportunita- Silivi et non detlistis tnihi biberc (ibid.), t eiila de
lem exiguut, ainolis obslaculis et aliis curis. Et cxteiis operibus niiserieordix, addilo seplimo, sci-
cuin omnem vilam debuerimus Deo, quomodo licet sepuliura morluorum, opere sancli Tobix. Et
lantum una hora victuri totum solvemus ? Non erit ilcm : < Serve nequam et piger abscondens lalen-
inanis actio judicis contra nos, nec eam polest lum domini lui, scicbas. quia homo austerus sum,
inopia debitoris excludere, cum lolo lenipore vitx meto ubi noa semino, et congrego ubi non sparsi:
fueritsolvendo. Nonneoportuil te comir.iitcre pecuniam ineara nttm-
QuinUunpericulum est, existenle vcra pcenltenlia mulariis, et cgo veiiiens recepissein uiique quod
 559 PETRI CANTORIS 360
meuni est cum usura?» Ultimo liac voce, velut gladio A . raaledicli (Matth, xxv). > El post: < Conlritio raagna
traiisligenlur : « Non novi vbs; i etliac :«Ite, ma- a collibus (Soph.i). > Quia enira non liabuerunt
ledicli, in ignem xlernum. > El hac : « Miitile eos visum et audilum, «fenestras > ad pcccandum,
in tenebras exteriores, illic cril flelus et slridor striclius et rainus peccanles, sed « porlas, > dila-
derilium (ibid.). » Tunc devorabit cos ignis (Psal. tando hos sensus ad peccandum; iion liabebunt
xx) » gebeiuix xternus, excitans in eis fumum et [scilicet sensus] illos <fenestras > in pcena, ut
lacryraas xternas. Quibus « eril stridor denlium, > anguslas et modicas patiantur poenas, sed < por-
[propter gelu xlerni supplicii, quia « Iransibunl ab tas, > ut lale ei ample lorqucantur. ltem : «lgnjs»
aquis nivium, ad calorem niraiuin (Job xxiv);' > gehennx « siiccensus est in furore meo, el ardebit
sicque in triplici inferno punienlur. usque ad inferni novissima (Deut. xxxu). > Itero :
Primo, audito « verbo aspero (Psal. xc), Sur- < Pluet super peccalores Iaqueos (Psal. x). > ignis
gile mortui, > cum excitabunlur, et evigilabiini a in -prxsenli peccaia, quibus vclut iunibus ligati,
somno mortis, stalim torquente et damnanlc eos < raillenlur in lcncbras exieriores (Malth. xxv). >
coiiscienlia. El < ignis > gcheiinx < et siilphur, > id cst fetor
Secnndo, audito verbo asperiori in exprobratione peccaiorum, el pcenarmii infernalium erit <pars
peccalortiin, et « lalenti > non erogati, scd < ab- " cnlicis > id csl, poenx <eorum (Psal. x); > quia
scondiii (Mallh. xxv). > in his parlialiler piiiiieniur, quorum quanliias
Teriio, audito verbo asperrimo : quando ruenl et ct qualitas non possiint explicari nisi parlialiter,
dcseendent in abysstim inferni: « Ite, maledicti,in vel punientur parlialiler, quia minus quara me-
ignera xiernum (ibid.). > llanc niiseriam damnan- riieruni.
darnni alibi exprimens Prophela, ait: < Tunc lo- Ilem Poraholarum, cap. xix : < Par.ila sunl dc-
quctiir ad eos in ira sua, ct in furore suo conturba- risoribus, > id cst conieninenlibus divina mandata,
hil eos (Psal. u). > Item Isaias ullirao capilulo : < jutlicia > tlamnaiioiiis, el < mallei perculientcs
< Egredienlur, > electi, non deleclalione peciix illo- slrjliorum corporibus; > quia, ut ferrum cnndcns,
ruin, scd de manifcsla visioue, < et vidcbuntcnda- itn et in incudc malleis vcrberabuntur ct percu-
vcra virorum, qui prxvaricati sunl in me. Vermis tientur. Nunquid ergo deficienl in pcena? Absit!
eorum non morielur, et igais coruin iion cxsringue-r quia < sictil ovcs in inferno po.sili sunt, > quibus,
lur; el crunt tisque ad satietaiem visionis oniui lana allonsa, alia succrescit. « Mors depascel cos
carni: > qnia < Lxlahilur jusluscum viderit vindi- (Psat. XLVIU).> Crescenl cnira nd pcenas, sicul
ciam (P*fl/. LVII). » 327 Itera Joannes Baptista, P ( suramilas virgx, vel herbx «b ovc depasia nibilo-
Mntlh. cnp. III : < Progenies viperarum, quis docuil minus crdscil. Itera ad Hebrxos, cap. x : < Terri-
vos fugere a venlura ira? Facile fruclus dignos pce- biiis aulem quxdani exspectatio judicii, ct iguis
niteiitix. Ei ne velitis dieerc intia vos: Palrein gebennx xmulatio, qux consuinptura esi adver-
liabemus Abraham, > de cornii altaiis suinus : lcm- sarios Dei..> Itein Job, cap. x : < Quare de vulva
plnin Doniini el sacra Scriptura iuter nos : < Dico eduxisii me? Qui utinam consumptus esscm, ne
eniin vohis, quoniani polcns est Deus de lapidibus oculitsmc vidercl. Fuissem qunsi rion csscnt, de
istis susciiare filios Abrahx. Jam sccuris ad radi- ulero translalus ad lumulum. Nunquid non pauci-
cera arboris posila est. Onuiis arbor, qux non fece- tas dierum raeorura finietur brevi 1 Dimiile ergo
ril fruclmvvhonuni excidclur, cl iu igneminittclur. > mc, ut plangara paululum dolorem mcum, ante-
< Sedebit vetusius dierum ctiin senatoribus terrx quara vadam, et non revcrtar ad lerram lcncbro-
(Prov. xxxi), > <cujus ventilabrum in mnnu sua, ct sam, et operlom morlis caligine, 328 terram,
permundabil arenm sunni, cl congrcgnbil liiticum miserix et lenebraruin, ubi uuibra raorlis, et nul-
siiiini in liorreum siiuni; paleas autcm, ct zizania lus ordo, sed scmpilcrnus horror inhabilal. >
coniburet igni inexsliiiguihili (Mutth. m; Luc. ui). > Ilem : Si reuni regix inajcslalis, qnamvis bu-
Iteni Habacuc, cap. ui: < ln fremiiu conculcabis D manis legibus plecti capite snncilura esl, quis finis
terrain, in furore obslupefacics gentes; > quia quis eril coiitcmiici.tium divinnni oinirpoleniiani? <Tau-
mensus est, < vel quis potesl iram tuara diuuine- git montes el funiigani (Psal. cm); >ct tam linien-
rare? » (Psal. LXXXIX.) Vel: < quis potest durare dam majestatem audet irriiare vilis pulviculus,
cumardoribusscmpiteriiis?» (/sa. xxxui.) Quisnovil nuo levi flalti dispergendus, niiniincque reconci-
polesialeni irx tnx? (Ptal. LXXXIX.)Pro hoc fu- liandus vel recolligendus? llle, ille liniendus est,
rore et ira amovendis orans Prophela, uit: < Do- < Qui postquara occideril corpus, poieslatcra habct
minc, ne iu furore luo, » xlerni suppjicii, < arguasi miitere in gehennam (Luc. xu). > Paveo gehen-
nve, > puniendo; < neque in ira tua, > ignis purga- nam, paveo judicis vultum ipsis quoque tremen-
torii, < corripias me (Psal. vi), > quod minus eiiami duin angelicis poteslatibus. Conlremisco < ab ira
esl purgando. Scd hic ure, bic seca. potcnlis (Jtr. iv), a facie furoris cjus (Jer. xxx), a
Item Sopbonias, cap. i: .<Vox clamoris > a priraa fragore ruenlis mundi, a conflagratione elemenlo-
< porla, > hoc est, a visu conscicniix jara damnanlisi rura (// Pelr. m), a lempestale valida (Psat. x),
eos, <el ululalus >a secuuda, hoc cst, a porla audi- a voce archaiigeii (/ Thess. IV), et verbo aspero
lus, audientibus illis hanc voccm lerribileni : <lte, (Psal. xc). >
301 YERBUM ABBREYIATUM. 302
Conlremisco a dcntibus beslix inferualis, a ven- \j\ sileret, viia loqueretur. Narrabal autem sic quoJ
Ire inferni, < a rugienlibus prxparalis ad escam vitlerat:
(Eccli. LI). »Horreovermem rodentein el ignem tor- Lucidus, inquiens, aspcctu, el clarus erat iniiu-
rentem, fumum, el ardorem el torporem, < sulphur, nienio, qui me ducebat. Cum aulera tacite incedc-
et spiriluin procellarura (Psal. x). » Horreo < tene- reraus, devenimus att vallem latam, longam el pro-
bras exieiiores(lf aM/i.xxv).— Quis d:\bitcapiti meo fuiidara, habenlem in una parte ignes fervenlissi-
a<;uain, et oculis meis fontem lacrymarum (Jer. mos, el stridnlos; in allera omne geuus frigoris ni-
ix) ? » ul prxveniam flelibus flelum et stridorein viura, grandinis et pruinarum. Tunc ccepi cogitare
dentium, et manuura pedumque dura vincUla, et .qnod inferiius esset. Cui cogilationi raex dux raeus
pondus catennrum prementium, slringenliunijiiiren- respondens : Non esl, inquit, hic locus inferni, ut
lium, ncc consuinenliuni. Heu ! nie, mater mea, ut tu pulas, sed locr.s purgalorius, in quo animx pur-
qnid nvegeiiuisli(/er. xv), filium doloris, filium araa- gandx, fatigalx igne, prosiliunt in uiedium infesli
riiudinis, et imlignalionis , el plorationis xlernx? irigoris, ct vice versa. Cum auleni paululum mc in
< Cur exceplus in geuibus, cur lnctnlus uberibus inleriora duceret, vidi ante rae loca lenebrosa, et
(Job. 111),natus < in combustionem el cibum ignis? qunsi lenebras.palpnbiles. Ubi, qunsi de quibusdam
(Isa.ix.)» Qui sic afficitiir, sensum proculdubio re- B I puieis, vidi globos favillarum cuni fiimo ascendcre,
cupemvit, tijnidusque el verecundus currit ad con- elfcibreubulliente, elemisso: ilem globos iliosrelabi
fessionem, qua omnium peccatorum raaculx de- in profundura vicissim. Cumque pnvidus paulisper
Icniur. ibi consislerein, incerlus quid agerera, vel quo me
Sed .dices : Non possum ila jejunarc, flcre, si- verlerem, audio post tergum sonitum iininnnissimi
lerc, coutinere, el hujusmodi. Cui respontlelur: flcttis et ejulaltis, siratil el cacliinnum crepilantera,
Debes iamen velis .nolis, et de necessitale in in- quasi vnlgi indocli caplis hoslibus insultanlis. Con-
ferno ab his abstinebis. Hxc ergo prxvcni, ut man- sitleroque turbain raalignoruin spirituum cachinnis
duces panem in regno Dei. Iteni: Ex pieiuris, in insnllantium, animasque trcs ad infernum trahen-
quibus animadvertere poles.peccatis similibus de- liuin : e quibus, ut dignoscere potui, quidani erat
bcri consimiles pcenas, bpminesque in membris aUonsus ut cleiicus, quidara laicus, el quxdani fe-
puniri in quihus peccaverunt: alium, in geniialiblis iiiiiia.Sicque curaeisdescenderuiilin putcos.Iuierea
uri, aliuin in lingua, alium in palato; alii oculos spiritus quidani nscenderunt dc abysso flammi-
erui, alii pedes truncari, et vinciri, el hujusmoili. voma, liabenles oculos flammanles, de ore cl nnri-
Palrem cliam in lilios involare, eisque exprobrare bus igncra putriduin efflanles, qui forcipibus igneis
se causa eorum peccaiorem el fcneratorem exsti- iiitebanltir me couiprebendcre, sed non prxvalue-
tisse, ct ideo in eos insurgere, vuliusJiue corum runt. Apparuit enim niihi dux meus cum fulgore,
deiuibus et unguibus lacerare. Et econtrario filios quasi slellx niicanlis, seniperque crescentis inler
insurgere in patrera, eique sub dialogo exprobrare tencbras. Eductusqiie in lucera apertani, vidi ante
illuin materiam dedisse sibi rapinx, et detenliotiis nos rfiiurum permaximum, altuiu et Iongum sine
rei alienx. tenuino, non habcutem jnnuam, vel fenestram, vcl
ltem Beda (In Hist. genlis Anglorum, lib. y, cap. ascensura : in cujus summilale, nescio quo ordine,
13) de quodam patrefaniilias religiosam vitam stalim fuimus.
cuin domo sua in Britannia minore ducente: Qui Et ecce ibi campus latissiinus plenus fragran-
iiifirrniiate corporis laclus, demum primo nociis lia vernaiiiiuni flosculorum , el splendore lucis
lempore defunclus est, sed diluculo reviviscens, inenarrabilis, in quo erant innumera hominunt
ac repente residens, omnes, qui corpori flenles albatorum conveniicula, sedesquc plurimx, el Ix-
nssederant tiraorc percussos in fugara convertit laniium aginina. Tunc ccepi cogilare quod regnuiu
prxler uxorem, qux cum plus cxteris dilexit. ccelorum esset, de quo sxpc audieram. Cui cogita-
Quam pavidara consolans, ait: Noli liniere, quia D ; lioni mex respondens dux meus : Non est hoc, in-
jani vere surrcxi a morle, qua lenebar inter ho- quit, regnura cceloruni, ut autuinas, sed regio spi-
inines, ilem vivere permissus, ila lanien, non ul riiuum sanctorura; nondum laineii tanlx perfe-
anie, sed multuin dissimiliter vivain. Is staliui ctionis, ul in rcgnum coelorum statim mereantur
329 oralorium pelens, et ab oratione dejnde re- introduci. Puleus autem flammivomus, quem vi-
diens in doinura, omitem subslunliam in tres divi- disii, os ipsum esl gehennx; in quera qui semet
sil porliones, e-quibus iinam conjugi, allerara filiis ceciderit, nunquara inde exibit. Tu autera quia330
iradidil, lerliam sihi reservans slatiin pauperibus nunc ad horaines reverteris, sludeas raagis in sim-
distribuit. Nec mtilto posl sxculi curis ab6olutus, plicitate el recliludine vivere, ul inler bxc, qux
ad monaslerium juxla flumen silum pervenil, ac- cernis agmina lxla in xlernum vivas. Delectalus
ceplaque lonsura loctim secretx ra.insionis, quam autem suavitale etloci decore, consortioque san-
ei prxviderut . abbas, intravil. Ibique usque nd ctorum, nniliuni delestalus siira reverli ad corpus,
diem mortis in lanla menlis el corporis contrilione nec lamem duclorem aliquid rogare audebam. Sed
duravil, ut niulla illuro, qux nlios lutcrenl, vel1 inter hxc, nescio quo ortline, rcpente me intcr ho-
horrendti, vel desideranda vidisse, etianisi lingua mines vivcre ccrno.
PATROL. CCV. 12
5*03 PETRl.CANTOKIS 364
Narrabal aiilera visiones suas non curiosis et A t Annn cum viduis. Erunt in divcrsis grcgibus carnis
indoctis, scd religiosis, eliam regi Wilfrido [forte ct spiritus, malrcs lux. Lxtabitur illa quod genuil,
Alfrido] viro religioso, victitans usque ad diem cxsullubil illn quod docuil. Tunc, vere Dominus
morlis in pane cribrario, tenuique dixla, intrans super asinam ascendel, el ccclestem ingredieiur
flumeii quotidie, sxpc ctiam congelatum ob carnis Jerusalcm (Maith. xxi), lunc parvuli (de quibus ii»
casligalionem, in quo preces et oraiiones fudil Do- Isaia Salvator effatur : < Ecce cgo, el pueri mei,
raino. Cui citmobjicereutr quare tot se miseriis et quos inihi dcdit Deus (Isa. vm), > palmas viclorix
frigotibus atlligerei, respondit : Ul caveam majora stiblcvantes, consano ore cantabunl: < Hosanna in
qnx vidi.Sicque exemplo sauctx conversalionis su» excclsis I Bencdiclus qui venit in nomine Doniinil
iuultos provocavit ad pcenilentiam. llem llierony- Hosaiuia in excelsis. i(Matth. xxi.)
mus ad Heliodoruni: Veniet, veniet dies illa, in Tunc < centum quadraginla qualuor millia in
qua < corruptibile hoc induet incorruplionem, el conspeclu throni et seniorum lenehuiit cilharas, ei
ii:ortale hoc iramortalilaieni (/ Cor. xv); — bealus cantabtuil canlicum novura. Et nemo polerii diccre
servus, quem Dominus tnvenerii vigilanteni (Luc. canlicum illud ( Apoc. xiv), >nisi iiumcrus difliinius.
xu).» Tunc ad vocem lubx pavebii lerra ctini po- "' <Hi sunt, qui cum mulieribus non sunt coinquinati:
jvuliS, lii gautlebis. Judicaturo Doinino, lugiibre virgines enim permanserunt. Hi sunl, qui sequuulur
niuniius imintigiet, iribus ad iribum pectora ferieul, Agnum quocunque vadit (ibid.). > Quoliescunque te
poteiitissimi quondara reges nudo latere palpita- vana sxculi arobitio deleclaverit, quoties in luundo
bunt. Exbibebittir cum prole sua vere tiinc ignitus vidcris aliquid gloriosum, ad paradisum ineiilc
Jnpiter, adducetur et cum suis stultus Plato disci- transcende: Hic esse incipe quod futura es, et au-
pulis; Aristotelis argumenta ncn prodcrunl. Tuuc dies a Sponso tuo: < Pone rae sicul > uinbraeuluin
rusticanus ct pauper exsultabis, ritlebis, el diees : a in corde tuo, sicui signaculiiin in brachio iuo
Ecce cruciflxus Deus meus. Ecce judex, qui obvo- (Cant. viu), > et opere puriier, cl incnle ivvuniia,
luliis pamiis in prxsepio vagiit. Hic est ille opera- cluroabis et dices: < Aqux miilla non polcrunl ex-
rii, ct quxstiiarix filius; bic, qui matris gestatus stinguere cliai ilatein, et flumina non cooperienl eam
sinti, hoiniiiem Deusfugit in ^Egyptum; hic vestiius (ibid.). t licm Hicrohyinus in fine epislolx nd De-
coccino, sentibuscoroiiatus. Hic raagus, dxraonium inetriadera ^l. Jl incipit:« Si suranvo ingenio,» sed
liabens, el Samarites appcllatus a blnspherois. non est llieron] : Considera, quxso, tnagiiiiudinem
Cerne mnnus, Judxe, quas fixeras; cerne latus, Ro- prxinii lui, si laiiien considerari potesl quidquid
uiane, quod foderas. Videte corpus, an idcm sit Q | iinroensura esl. Post abscessum aninix, post iuieri-
qnod dicehulis rlani nocle sustulisse discipulos. Ul ium carnis, posl favillas el cinerem, in meliorcm
hscc libi, fralcr, dicerem, lua mc compulil tlileciro, Slatuin virgo reparanda es. Maiidalura cor,.us
et ut le gaudiis bis inleresse conliiigat, laborcra, tcrrx, in ceeluui elevanduin csl; inortale tuum im-
qui ntiiic durus esl, aggredere. raortaiitalis honore niulandiim est. Pcsl lixc, an-
gelorum donanda es consuiiio, reguum acceplura
CAPUT CLI.
coelorum, el in perpeluum niansura cum Chrisio.
De gaudio, et prwmio beatiluatms wternw. Quid igitur reiribues Domiuo pro omnibus qux
Hieronymus in fine episiolx ad Euslochium de- reiribuit libi? (Psal. cxv.) Quid remuneratorc
tcribens gaudia el prxnvia beatiludinis xternx, ail tanio digtium facies, aut quem laborem putabis
(De virginit. servandu) : Egredere paulisper, quxso, durum, cujus tanta sunl prxmia ? Untle Apostolus :
de carcere, el prxsentis laboris ante oculos luos < Nullx sunt condignx passiones hujus leinporis ad
pinge niercedera, qiiain < nec ocultis vidil, nec futurain gloriain, qux revelabilur in nobis (Rtnn.
uuris audivit, nccin cor hoininis atcendii (/ Cor. VIII). > El item : < Hoc niomenlaneura passionis,
u). > Qualis erit illa dics, cum tibi Mnria maier xlernum glorix pondus operatur in nobis (// Cor.
Donuni choris occurret comitala virgineis, cum D 1 iv). >Tuergo, cui advenlus Chrisii dierum noctiiiin-
post Rubrum mare, submerso cum suo exercilu que medilalio esl, cui pro conscientix purilate,
Pbaraone, lympanum lenens, prxcinel responsuris : Dominiesloptanda prxsentia; qux consuranialionem
< Caiitenius Domino, gloriose eiiim lioiiorilicatus sxculi.quasiceiiumprxraii itiiteinpnsexspecias.ex-
cstiequumet ascensorem 331 projecil in mare! > sullalionein de illodie cnpies, noii tiinorem. Ttinc
(Exod. xv;) Tunc Thecla in luos Ixta volabil am- enim lu sanclorum mista choriset snnctiscomilaia.
plexus; lunc el ipse Sponsus occurrel, dicens : virginihus, in amplexus Sponsi nbviara subvolabis,
< Surge, veni, proxinia mea, sponsa mea, columba ei dices : < lnveni quem quxsivit anima mca (Cant.
tnea (Canl. u); > quia, <ecce liicms transiii, imber lii). >Nec ullius lemporisjam separaiioneui limebis,
'abiit, el recessil (ibid.) > sibi. Tuncelangeli roira- qux semel immorlalilalis gloria et incorrupiionis
biiulur, el dicenl : < Qux esl ista prospicicus, quusi splendore donata cs, cuni Christo semper reg..a-
iuiluculo, pulclira ul luna, clecla ut sol? Vidcbunt lura, Aposlolo dicenle: 332 Quoniam et < ipse
ie lilix, el reginx laudahunt, et concubinx prxdi- Dominus.in jussu, et in voce archangeli, et in luua
cabuni (Cant. vi). > liinc et alius casiilalis cborus Dei descendet de ccelo, et niortui, qui in Cliristo
incurret. Sara cura nupiis vcniet, filia Phanuelis sunt, resurgent prirai: deintle nos qui vivimus, qut
 365 YERBUM ABBREVIATUM. 566
residui sunuis, rapiemur cuui illis i:i uubibus ob- A } ficientes ei,invalidi sunuis, a longc specu.antes snn-
viuin Chrislo in acra, el sic semper cum Doniino ctam nialrem 333 noslram Jcrusalem ccelesiem,
erimus (7 Thess. iv) — : hxretles quitleniDei, cohx- ut liiainmolrecii: et balbulientes cum sancio Isaia
redes aulem Christi (Rom. vui). » IIxc sil igilur dicamus: <3ecrelum ineuin, > tle pcena xterna, quia
lua cura semper, hoc sludium ; hxc jugiler in corde rarus est qui eara tretlai vel quia inexplicabilis esi,
virginis volvanlur; iu his lolius diei verselur lubor, < milii (Jsa. xxiv). > Et queinadiuodum oralor
in his eliam somnus noctis reponalur; in hxc ani- depingens doloreni. parcnltini filii palrisfaniilias
ma rursus evigilet. Nullus labor durus.inilluni tem- nioiiui, cuni venluin esset ad dolorcni pnlris cx-
pus longiira videri debet, quo gloria xteniiiaiis ac- piinieiiduiii pro filio, defecil uon habens plures,
qiiiritur. vel niajores doleulium affeclus prxdiclis dcpiiigerc ,
CAPUT CLII. quod potuii fccit, depingens paircm panno involu-
De jucunditate wlerna. tiim liabcntem capul, ul lioc essct signuin immcnsi
Consistit jucunditas xlerna in duobus:ln cogni- ct incxplicabilis doloris : sic verbis nostris dc gau -
tione Dei, et, gaudio sancloruin in palria. De cogni- dio pairix finein iinponinius, insiiitianles per hoc
lione legimtis in Evangelio: < Hxc est aiilein vila iB illud esse inimensum el inexplicabile.
aiterna, tit cognoscant le veruin Dcura, et quem
CAPUT CLIII.
misisli Jesum Christum (Joan. xvu). > Quid majus,
quam videre Deuin facie ad faciem, cumque co- De proprielale monacborum.
gnosccre, sicut el coguili siinius? (1 Cor. xm.)
Degaudio legiraus: < Quia gaudebit cor vcslrum, Judas < iiir ct loculos habcns (Joan. xu; > aspo.--
et gaudiura vestrura neroo tollet a vobis (Joan. tabat res paiiperum; qui merilo furti et sucrilegii,
x\i). » proditor Christi, snique hoinicidn effectus cst. Sie
lioc gaudium de visione et socielale Dei ranghum Ananias et Sapphira (qui tamen non leguntur ita ex-
vatde, admirans Propheia, exclaraando ail: < Quid presse renuniiasse omiiibus, uliiiouachi): qui cinn
eiiim roihi est in coelo, el a le quitl volui super ler- illis, nisi lotum quod voverunl rcddant, iiieiiliuii-
rani? > (Pso/. Lxxii.)Totusmundus< lemicula rufa > lur Spiritui sancto, incurrentes maledictiiin Pe-
est (Geu. xxv), habita coinparatione ad magniiudi- tri (Act. v). Qui cmn nec de crepida possrm dic.e-
nem gloria; lux, cujus parlicipes erimus. Tunc im- cere, raea : quomodo debursa, Iilteris, voce sonora,
plebiliirquod ulibi ail: < Sicul audiviraus, sic vidi- pecuniaetbujusinotli? Hoc possunt, qui non unicani
uiiis iu civitnte Domini virlulum, in civilale Dei C ( habcnt, scilicet aiiiinani suani. Uude el monachus
noslii, in montesancto ejus. Detis fundavil eam in dicittir cuslos uniiis , scilicet aniinao sux. Sic ct
xlcrnuiii (Psal. XLVII).>Et alibi :< Exsuilabiinl san- Saul, quia coiitraprxceptiiiiilioniiiii reservavii Agag
<ii in gloria, Ixlabunlur in cubilibus suis (Psal. regcin pingricm, ct pinguiora, nec inlerfecit Ama-
CXLIX), hoc esl, iu coiiscieniiis, vcl liiansionibus suis. lec, perdidit rcgnuni (/ Reg. xv). Sic et monachi,
Hoc gaudiumprxguslans Psalmisla, in alio loco aii: quibus omuia muRilana, sunl anatlieniaia, et quo-
< llxc rccordnlus sura, et effutli in me spiriluni ad posscssioncm , cl quoud commuiiem viiam,
ineuin; quoiiiam iransibo in locuiii labcrnaculi ad- nisi occiderinl in se carueni, el niundiim, el omnia
mirabilis iisqtie ad domuni Dei. In voce cxsultalio- qtix ejus sunt, quibus abrenuiiliaveriinl, amitlcni
liis et confessionis sonus cpulantis (Psql. XLI). > ccelesle regnum.
Ubi inlroducti ad nuplias sponsi el sponsx, Agno Ilera : Hi cuin Aclian (quia furanlur de anathc-
vescemuriiiiuiaculalo, cum sponsus transiens niini- male Jericliontino, id esl niundiali aliquo nbeis sns-
slrabit singtilis nobis. Quaruin nuptiarum et tbalami penso, ne utnnlur) inlerficiunlur a vero Josue (Jos.
ingressum prxvidens Proplieta, ail: < Lxtatussura vu). Hi, non dico simites, sed deteriores sunt saccr-
in bisqux dicta sunt niihi : In domum Domini ibi- _, dotibus Belishabentibus fnlsa ostiula (Dan. xiv), re-
IIIIIS (Psal. cxxi). > Uhi, < sicul Ixlanlium om- ligionem suam converienles in laqueos et relia pc.
niuin habitaiioesl in ie(Psn/. LXXXVI).)> Tunc imple- cunix. Ili etiani similes sunl Opliiu ctPhinees,
bilur quod legitur in Canlicis : <Columba mea in fo- filiis lleli, qui eiiain pro frustis carnium occisi sunt
raminibus petra-, in cavernis raacerix (Cant. ii).» (/ Reg, u). Pro quorura peccalo, et pater piuiittis
Stipplebit eniiii et restituei Ecclesia cavemara ei 2Sl, et arca Dei capla (/ Reg. IV). Yide quanium
ruinam angelorum. Nunc dicitur : < Plorabilis el csl pcccaium talium. Yix invenies, quod pro pec-
flebitis vos (Joan. xvu). Et: < Etintes ibant et fle- calis aliqqihus punita fuerit niullitudo, nisi pro
bant (Psal. cxxv). » Tunc aulcm dicetur:< Tri- peccalo sacrilego bujusmodi.
slitia vestra converietur in gaudium, et gauilebil Peccanle Achan pollutus esl populus analhemale
cor veslrum (Joan. xvii). — Yenientes auleni [Josue vn). Et itera : Erexisli altare sacriieguni,
venienl cutn exsultalione portantes raanipulos suos e.t cras ira Dci desxviet in populum, hoc est Ephod
(Psal. cxxv).» Getleonis (Judic. viu).
Et qtiia ad hnjus gaudii, quoil, < nec oculus vidit, Item, alii fures furanlur ex raacie, isli ex adipe
nec auris audivit (/ Cor. u), » explicationem insuf- ctitn tola Ecclesia minislret eis necessaria.Isli eiiam
 f>C; PBIRI CANTOiUS 568
similcs suni Moncdutx, qux ubscoiulit quod «ibi da- A i igno constinipli snnt, quia alie~ium igncm Dco ob-
iur, 334 cl"" M0" Sl1 e' necessarium. Ilirjiismotli lulerUnt (Levit. \), quid dj monnchoy qui alieuam
inonachos cum pecunia districie prxcepitUcnetli- rem diabolo offefi, diun sibi furiive npprobat [f.
cius scpeliri exira ccclesiain., Iteni llierori. (De approprinl] et pcjor atio raplore non sncrilego, .qui
virg. servanda, c. 14) in episl. ad Eusloch.de ere- privato aufert (isle eniin pluribus, scilicel loti con-
niita, qui inventtis esl in raorle babens cenlum so- veiiiui, et oraui pauperi res -sUas auferl) et ideo
iidos, qui judicio aliorum cremiiarum ltgati sunt inagis peccai: < Nec dimiititur peccalum, nisi re-
ad collum ejus, et sepulti cum eo.etin b*C verba : sliiualur ablalum (Retj. * jur. in- 6, ex Aug.) »
« Pccunia lua ipciini.sit in perdiiione (Aef: viu). > Item, prior qiiidam frairi cuidara volenli facero
Sic et de moiiacbo Gregorii (in Vita S. tireg.), qtti biblioihecara , prohibuit, dicens : Non fiel hoc,
iiivcnluscsluniiin aureum habens, factum est. Item ne sil itlolum tuura in quo 335 aliquam pro
in Matth. (cap. xxiv) : <Tunc hi qui in Judxa sunt, prielatem vijidicares et invideres , si alius ac-
fiigienl atl motites, > itl csl qui suni in-confessione cipcrel. Modo suslincnlur monachi manifesle ha-
fidei-: < Et qui in lecto esl, >.id"Csl'qui exCedil bcntes proprictalem , el eliam rapientes el coni-
t-.nr.uem aninio, « non dcsccndai lollere quid tfe . iiiunicanles, cum prxposilis comiiis, lucra. Iiem,
"
iloino, > id est qui omnia reliquerunt et culinen oninibus quoduiumodo proprielas prohibila est. Un-
viiiutum nliius descenderunt.non redeant ad ali- de : < Chariias non quxrit qux sua sunt, sed qux
quos < aiiinialiis > pristinx conversaiionis. Mona- Jesu Cluisli (I Cor. XIII),;> el niaxime cliaritas ta-
chus < qui est super tectum > el habct propria, liuni, qui de communi habent orania necessaria et
< non desceudal aliquid lollere dc tlomo sua^ >vel sine labore, < habentes promissionem vitx (/ Tim.
iilictijus privati quod csset lolerabilius, sed de tlo- iv), > qux nunc est, el futurx; qui omnia habent
mo aliena Christi et pauperum. Et cum sacrilegus contemnendo; unde : < Centuplum accipient, et vi-
sit, etiam Iaicus, qui lollil rem Sacrani, et in pro- tnm xiernara possidebunl (Matth. xix). — Cre-
fessione henediclam, lollii de sacro, etcontunielianii denti enitn iiihil deesl; avarus etiam obolo indigel
facit Spiriiui s.ancto expellens ipsum de domp lua, (Prbv. xvu, sec. LXX). > Ilem, eremitam de oblaiis
qui membra Cbrisli membra facit pecunix, et<tem- culligentem oecuiiiam invasilj lupus , vcl sacer
plura Dei speluncam ialronis (Matth. xxi),iet bcu- i gnis, elc.
lumnurami: Monacba ctiam in exlremis laborans, cum pau-
0 nummi, nummi, [quis] vobishunc prwstat ho- culos nummos, quos habebal in arca, exlrahi fecis-
\norem'! ( sel el reddi, non . potuil aniniam exhalare, quous-
C
sai.
(JUVEN. v.)
que obolus, qui in fundo arcxlaienier remauscrni,
Vos cslis dii. 0 necunia niilii es [al. esl] disci- essel. Qno ejeclo, in pace migravit ad Do-
ejectus
plina ! niinura.
Ilcm II Mnch. xn : < Vir fortissiivnis Jutlas, colla- Item Ilieronymus : Sicul non invcni meliores
ilone facia, duodecim millia drnchmas argenti mi-
quam in clnuslro bene conversanies; ita nec dete-
sil Jerosolymam, > elc. Quid tibi de monnchn, qui riores
quam in clauslro male viventes, quia vel
i:i cuculla, vel ciiam in arcn babel aureos sicul idola ? suiiK ficus
bonx, bene valde;vel ficus malx, male
Irtle liabent pitantias proprias in refeclorio (Reg. S. vahle. > Unde
psal. xxx : < Supcr omnes inimicos
Ben.c. 51). Scd quomodo, cuni nec, sine speciali li-
raeos faclus sum opprobrium vicinis raeis valde, et
ccntia, litlcras habercpossini? Tulius essel eis, quod limor notis meis. > tanta in Marlino adhuc ca-
nisi mauuiti llem,
uiliil acciperent, per prxposiii. Scd de tecliumeuo frugaliias fuil, ut
inlcrfectis sub Juda (// Mach. viu), quid miruro, si potius videretur mo-
jiachus quani miles,
nliqua sibi relinueruut, unde vivcrent, cura profu-
Item (in ep. ad Helioaorum monachum): Proprie-
gi et quotidie in bello, el fame, et morle affecti
essent? Nos auiem in pace et sine necessilale qnac- D tas raounchi non esl anathema Jericho, sed Jeru-
rimus superfiua. saleni. Eliam singularilas in his,qux ad religionein
siint, sine conscienlia abbatis, prohibelur ul sacri-
hein, si Tobias exsul inler gentes (qualibus .ex per- ut ail sanclus Benedic.iis: Quod fil abs-
miltit fencrari),et[qui]propriahabere poterat, dixit lcga, quiu,
conscientia abbatis, vanilati tlcputabilur, non
de agno, quem attulii ei uxor sua : < Yide ne furti- que
mercedi. Fortius quod esl cupidum. Jiem Hierony-
vus sil (Tob. u): >quid de monacho dicciidum ?Yide
mus : Erral qui dicit idololatram ponciileni duo
ne fur sit, ne sacrilegus sit. Ubi est abbas Tobix
clc.
etian; cxco similis, qui audiat pecuniaro sub cu- grana,
culla non balanlem, sed IreroeiUem, ei dical :Vide Nola ctiam quod quxdam siint, in quibtis cliam
ncftirtiva sitpecunia?Ilem, quidara religiosi siniu- sxculares nuliam habenl proprietalein, nec meuin
lanlsub ohtenlu fratrura vel amicorum, quorura, nee luura dcbet dici. Unde:
IIt aiunt, sunt depositarii, et quasi procuralores, Nec proprium solem nalura, nec aera fecit,
ct negolialoribus tradunt, cura nonnisi ccclesiastica Nec tenues undas.
miuistcria lieeat eis exercere. Item, si Nadab et Abiu Iiem, in consilio dxmonuni magis probalus esl, qni
 S69 VERBUM ABBREYIATUM.- NOT^. 579
iconachum subvertit et decipit: Unde, liinc palet. \ Dominum secutuSi argu.'lBr, etc. Uem, cellx sole-
quantus sil ordo raonachorum. Item Lucas IX) : bant dici abedientiw, quia nonnisi coacli per obe-
« Nerao mittens manum ad aratrum, >clc. Glos- dientiara ad eas clauslrales accedebant. Modo au-
sa Ambrosii super litinc locum : Si discipulus teni suntvinditixet emplitix. .

ssewii IN VERBUM ABBREVIATUM

AUCTORE R. P. D, GEORGIO GALOPINO

& •' • .-."'
MOJNASTERIISANCTl GISLENl 1N HANNONIARELIGIOSO.

Verburn abbrevintum.] Orditnr atklor ab lioc loco B I Illo die; ittfcnqtias.]'' Noster texlus Senecw m. s.
Apostoli ad Rom. ix, secundttm litleram sumplo, quem concoqhas."Equidem bene, ut hwreat in re cibi, eit
in seque.nlibus ad mystUum sensnm iropotogicum, Lipsius.'"""
teit moralem transfeO-i ila ul Verhuni alibrevialum, Aliqttid' apprebendo.J Probe Laert. in Arist. Bt
tit excessuum et vitiormu resecatio,\ac sttbinde vir- non ii qrii pluiimum comedunt el exercentur, me-
tnlum introdtictio. ElJigc esl ex mente B. Aiigusfini. Iins valenl r% qui modice; itn, non qui plurima,
J* enim uno loco ait: \erhnm consumiiians ci bre- sed qul'h'tili'Ssiraa .iegerint docti cenSendi et stu-
vijiislaciet Dominns svper terram; id est, ul com> diosi. •*'*
pendio fidei per gratijnn salvos faciat crcdeiues, Super ossel setatis.] Saha Senecwlectio tpist. 18,
iion per innumerabiles. observaliune.% quibus illu C. miiitiim *"|s^t xlatis.
niiiliiluilo filiorum Israel serviliier onerala. pr'enie-« ,. Tempor]s.^egestaie.] V. Temporis wrumna, sed
batur. To .1 V,Lib.\, quwsl-.2 ad Simplicianum. ] vitiose jZteneedmvide.
Altero : Hoc est Vjrlium quod brcviavit Deus su- Scieniia Kerum.] Stoici retinebanl dogma, esse vi-
per lerram, inqtiii, obseivalio diioi'uin,prxceploruni tia ignortntiaWHlarum rerum, quartim scientiee vir-
«iiaritalis. Nam in liis tola lex pendet eipr.opli.eiic. tutes sirit. Mpsium vide u Maitadact, disserl. i.
To. II, epist. 205 ad Bonifncittm ptiulo post hiilium. Sedot ad ampliistre C. Sed adamplusire. V. sed
Incirconiscriptilis.] Ul Deus. et aplitewBr»?irumqtte verbutn plucet. Feslus : Aplu-
Voluit circumscribi.] Verbiim jam cnro factum. stria, jl^ftjriiavium ornamenla, qux, quia erant
Joan u amplius*^uam essenl necessaria usui, eliam am-
Qnod nobis (ribuil.J tloc, amanuensis incurirt, ,(j C plusiria dicebantur. Juvenalis:
videtur omissum in M. Quoniodo, inquilD. Hieroit, Ampjustre e( summo trislis captivus iri arcu.
nrrhnbo, qui nobis Iribuilur etc. In cap. i.aa Dirigit crksiim.] V. eursiis. G. gressuin. Virgit.
Ephesios. : De certam.';Navali,
" lib.V,
In arrham ei pignus,] Neq.uaqiiam in.nrcnm, ut ... • •
Muc^irige cursum
ff. Hic atutio R. Aiignstinttm de Clirhto sponso di- tilt.us ama. .;
ceittem: Ad hoc arrharii det sponsus, ut in arrha Cura puiiciuin el m\rih$.]Mendose V. Cum puc-
sna ipse ametur. Ergo ajna, etc, lo. }X,tract. 2 in cto, etc. ; 'fc^wi-
Episl. Joannis post medium. In qtto ariiia 338 el Ubicunque benediclifiii est;] Genuina tectio, mea
pignus difftrant edocet R. Hieron. toco supra cttato. sententia. Ex quibuslibefonim, etsi profanis auclori-
Deprelieiidereinus.J C. conipreheiideremus. \ bits, licel excerpere quoltHtile esl et boiium, Aposto-
Breviter et suiccincte.] Putent hwc.'Lfilerea M„ lus Aralo poela tisus est^ "Vtct,xvu, 28, Mehahdro,.
Breviter el secnrius. ' I -Cojr. xv, 55; Epimenide^it. i, 12.
-^ <;
lniinilas esl.] NHmelius. Eteniminfinilas (ul Atisi. ' iPrwter.ea id edocent licite fieri R, Auguslinus,.
I, De cwlo)tripliciler attenttitur : Quoad magttilu'4i- StephanusCantuariensis, el infiiiili simlles, ita lamen,
nem, numeruin et duralionem. Itic a'd numerum. ut reseclis unguibiiSj inquit B. ilieronymus epist.
Ergo perperam M. et C. legttnl: Inlirniilas esl. 146, ad Damasumi; lo, III, et ad Romanum oratorem
Distraliii nos.] Ex Seneca ad Lucilium epist 2 i/i," qnw incipil: Sebesium nosirum.B. ^»3-339 Hb. n
medio. V. et M. distinguit. Non damno, pro dividit De doct. Chrisl. capl i inilio. Stephanus Cant. capite
et separat. At Senecwtexius biblioth. noslraJTh mem- ullimo De Virl. el vitits.
nu • Meiiin cst, inqtHt ilieologus, elc.] Aplitm nempe
brana cum Justo Lipsio: dislringit. ^.-••_ D
Librorum muliiiudo.] CLegerat Verborura nuil-^• - milti ac projicunm. V. autem legit: Necessariiim est,
titudo, sed correxit. inquit tlieologus,.:Utique placet, si alibi- Senecam
Satis est habere.] Senecit, epist. 2; ideth i De^ audierim. Nam<ipi.st. 45. Quod boniim est, uliipie
*'
tranq.-, cap. ix. Qtio mibi innumernbiles libros ei bi-" neceSsarinm esi. Prwfero tamen dictum ejiist. 16.
bliolbecas, quaruin Dominus vix tota vita sha iudi- Quidquid hene dicliim est ab ullo, iiicuni est.
ces perlegit? Ouerat disceiilem lurba, non instruii. ln Ecclesia.J Stipple Militante. M. omitlit ly Ec-
Et infra: Paretur itaquo libroi um qnaiilum stuis clesia.
sii, uil iri apparatum, etc. Niraia prolixilas.] Orrfo prwposterus in V. Cuilibet
• istorum
Inquinant, non alunl.] Ita ceitset /Eschylus: est iiiimicaprolixit.is niater oblivionis et
O jip-hatfi etSw? ouxo TTOJW novferca memorlx.4"-Jl/. -autem : Cuilibet isioruni
siSuf, o-opof inimica et notyerea esl prolixitas, malcr oblivionis
Qui frucluosa, non qui ihulia scil, sapit. etuiemorix. (Foiilearfrf.jeiliostisiiieiiioris.) Ergom
 371 PETBI CANTORIS 37-2
maler memoriw? Nequaqnam. Sicnt eitim stomachus A absimitia habentur lib. De unita Ecelesiai cao. 3, 6,
tiimia riborttm copin graralits, non satte digerit; ila 10etl6.
memoria prolixitate onerata, non nutritur, sed con- Verhis meis.] M. et V. Lillcris rneis.
ftindilttr. Et Veins Tesiameniuni.] M. Et veiercm cbara-
Ki xiificio.] Recte V. Duo mendose, xdificnlio, clerem. V. Vel velerem canonem. Idem aliquando
ol>antipathiam casus. legi in Eitsebio Eccles. hisl. lib. vi, cap. 18 post Ori-
VM\subst-rviuiiipriora.] Nempeleciio et dispulatio. genem : Non est ignorandtim, inquit, viginti ei duos
V. pro priora, habet piiina. esse libros iu canone Yeleris Tcsianicnii.
Et dubitabilium.] M.et C. src: Posl lectionem Ilera ait Apostoius.] Inter theologospuro Apostoli
igiiur, el dispiitationem sacrx Scriplurx dubitabilia nomine, B. Paulus inletligilur. Uic autem, hocvelan-
inquirantiir, et non prius prxdicanduin. I«i»iloco, sanctum Pelrum inlellige. I. Epist. cap. 4.
Corlina coiiinain.] Ordinate el vicissim, teu, ut Saburra.] Inahi et inutili sarcina. Sabttrra navet
fidelis infideltm trahal, ul Itabet Glossa in cap. Ciim onerantur, ul stabiliores sint coutra proceltam. Unde
venissel, extra de tacra unctione (Decretal. Gregor. Virg. i Georg.
I.b. i, loin. XV). Ul rymbx instabiles fluctu jaclanle saburram
CAPUT. II. Tollunt.
Ilcra idem.] Hierouymus in cnp. xvi Ezechietis ad In Legenda S. Marlini.] Per .Severum Sulp. con-
itlud : Vestivi le discoloribus (pro quoLXX hubent: tcripta. Dial. i, cap. 12.
Indiii le variis) addil: Legis cxremoniis, qiiarum B Potius in vcrbis.] 0 quam belte B. Benedictm
occiipala sluilio idola derelinquercs. cap. vn Regulw : Panca el raiionabilin verbn loqun-
Item Isaias.] V. addit: Cap. ci.xm. C. et M. in tur monachus. B. Gregoriui Moral. xxx, cap. 1.
mtirgine; CLXIV.Magna suppvtuli numeri varieias. Hecie scil d^icere,qui novit ordinale lacere. FASe-
In liibliis nostris ms. in maximo folio, lanum iiu- neca epist. 75: N<»ndeleclent verha noslra, sed
meravi Isitia: capitula CLVIII,versus autem (quos in prosint.
culce vidi suppululos) 1580. Divisio autem capitum, 341 E" oculis Oomini liquilur.J"IIoc senstt, non
ifuwmtnc esl in Ribliis noslris, fucla est ab annit beneTiqualur, ut V.
400, ad quam fac.w suitt Riblioriim concordaitliw ab A quo Isaac ainovii.J Dito perperam legnnt J.icob,
Uugone eardiiiali el Conrado Albersladio monncho, Nam de Isaac Itoc legitur Gen.xxvi. Bursuin (Isaac)
sii/jragantibits quingentis diversofum cosnobiorutn fodil alios pitteos, quos fodcranl servi patris sui
motuichis, ul habel Sixltis Senensis tn Bibliotheca Abrnbam, el quos illo niortuo olim ohstruxernnt
Saiicta. I. iii, Melhodo 3. Sed redeamus.Wtc locus Philisihiiin. M. benetacuil Jacoh, sed adltuc metins,
Isaia: incipit: Quare appendiiis , V. vero : Quare si Isaac atljecisset sicut ex textu Scripturw correxi-
iion appcmlimns. 3/. Quare nnn appendiiis. mus.
Argciiluni vestruin.l V. consequenter: Argentum Sicutotiosi.] Iloc otiosi, abest in M.
noslriiin. Usque faciei.J Vsque ad illa verba , quw in eodem
Non in pnnibiis.j M. el V. quia negationem inilio psalmo sequuntur : El omiiin quxiriinque faciet.
prwposuerunl, jum demttnl. Quia est verbum vil.e.] V. et C. Qnod est verbum
Scrihn et Pliarisxus.] Belte,estque glossn inter- ,_ vitae. Matui conjunctionemcausalem. In Scriplurn,
linealit in ea,>. xxxw Isaiw vers. 18, V. male C ail Glossa moral. per foiia significaniiir aliquando
omitiil Scribu. verba, qux in Chrislo fneiunl, non (lciluentia, sed
Asieriscos ei obelos.] Origenes, et post eum B. stabilia. Unde Matlh. xxiv. Verba auteni niea non
Hieronymus his nsi sunt. De Oriyene lestaiur idem Iransibunl.
R. Ilier. Apologiaadversus Ruffinum lib. II, cap. 8. Sed folia decidenl.J C occidenl.
De R. Hieronymo scribit S. Auguslinus epist. 88 ad Texlus est iimbi-a.] Si legero verba pro umbra, ul
eumdem. Quid aulem aslerisci quid obeli 340 s""> C. et V. Quis scnsits ? Glossa intert. sttper itlud
quwris1Audi R. Hieronymum to. II, epist. Sd ad B. psal. xvu : Tenebrosa aqua, ait : Obscura doclriii-
Aitgusl. cap. 6. Ubicunque virgulx, inquit, id esi, est in prophetis el oinnibus prxdicntorihus.
obeli siiiii, eic. Ubi asterisci, id esl slellulx prxlu- Verbum xlernx viix.] ttecle. Velus, umbra; No-
ccntes, etc. vttm Teslamentum, veritas.
llluiuinandis et confodiendis.] Uluminantur ge- Deut. c. xix. Tria cap. LXXV.JWtrorlanlum ntt-
nttinw et sanw lectiones; eonfodiunlur superfiuw, atti merum capitum Deuteron. citm in Bibliis nestris
quw non sunt recevtw oj3slojGrxce, sagitta Latiue. ms. solummodo novemdecimviderim, versus aulem
Prxposueruni.] iVonproposuerunl, ut C. quia in- 2600.
fra diciittr. Ut hxc prxpoiieremus. Arbor non frondosa.] De qtta III Reg. xiv, vers.
A Dutunsopapa.J Hujut epistola cum quwstionibus 23. C. legil fructuosa, scd viliose; nam feret conlra-
ad B. Hieron. et vice versd, esl 124, altera 125. dictio cum sequentibus.
Toiara bibliolbecani.] lnsignis monaclii labor. n Non pampinosa.] Ut eloqnenlix torcularia, noi>.
Scribantur libri, inquit ille ad Rusticium, ul et ina- verborum panipmis, sed sejistium, quasi uvaruin
niis operetur cihuni, et meiis leclione saturetur. expressionibtis, redundarenl. B. Hier. ad Rustieum,
Item ibidem ;Ama scientiara Scripturaruui, ct car- quw incipit: Nihil Christiano. eap. 2.
nis viiia ntHi amabis. Solulus esl liber.J Non improbo M. et V. Solulis
llistorlce, allego.] Paucis excipe . sepleni signaculis libri per Cbristum clavem David,
Litiera gesta docet, quid creilas allegoria : pro quibus, ut solverenturllevit Joannes. Ne coga-
Aluralis <|tiiilagas, quo teiulns auagogia. niiis, clc. Fere similia habet B. llieron. Epist. ad
Cupit plura? Consute B. Augusiin. libro De ttlitiiate Paulinum.quw incipit : Frater Arobr. ante me-
credendi contra Manichwoscup. 3. dium.
llein Augusl. Noli.] M. in margine, ail: forle Gre- Pro quibus ut.] Ex M. el V. adjeci: Pro qnibus, (
gorius. Is in Pastorali non absimilia legit. Qui ad quod ad signacula referlur. C. pro qno.
verx prxdicationis verba se prxparat, nccesse est Aqna nubium.JKa; ps. xvu. Per Itwe, attetor intel-
ut causarum origines e Sacris paginis sumat, ul ligit proplietarum dieta, qttw ex se obscura tunt,
oinne quod loquilur, ad divnix auctoritatis funda- aique iia interprele tiidigeanl.
mV.ninmrevocet, alque in eo xdilicium sux loeulio- Cuin lanien Chrisius.J M. Cum tnnttim Chri-
nis linnel. II. Hierouymus ad Ntpotianum tpisiota, stus.
quw iucipit : Pelis a roe; sermo .presbyteri, inqttit, Lib. Snp. cnp. ullimo'.] Ilodie 19, olim iS,vtl, ul
lcctiune Seriptururum condiaiur. Ldcustst R.Augu- alius codex, 41.
siini S.contraMaxim. cap. 14 et inpsal.tsit. Nec. Vcl iulclligii.] V. id omittit.
 373 YERBUM ABBREVIATUM.— NOT/E. 3?»
Levit. cap. xxvi.] C. in margine cup. LVXXVII. A S. Ilieron. in cap. i Osctr; S. Ang. ep. 130,
Hwc, tisque Caupones desunt i'i V. Vitx perditissim.T.] itf.-vitx probaiissiinx. Ira-
Veliilissima veierum.] Nota dittrimtn. C. Ve- nice, bene. Nam ille tnxttriw muxime dvditus eral:
lustissiina velcrum, ul magisier Aiiselmus, et Gil- Insignia luxurix.] Receusel ea Isttius c. ili, 19.
Jicrlus, comedelis (deest in usn) itl esl imilabiinini; Verba captiosa.] Ita et Seneca episl. 82. C. Verba
el veiera, id esl modum. legeiuli niodernoruni. qui, cnptinnis.
p|e. M'. in mnrgine, nomina Anselmi, Albrici Rein. Coiilra viiia susceplam.] Aciem nempe. Non pe-
Itoberti, Pulani et Gieberii videtur velle revocari, nittts rejicio. 0. Contra vitia suscepta nrmiiur su-
tuperpositis 342 tribtts punclis, ad illud : Mo- bula levi, etc. M. in margine :contra vitia suscipiunt-
diiim legendi modernoru n. Nomett vero Siinonis, armaliir.iui subula, id esl levi, elc.
quod etiam in margine habeiur, rejicit ad illa : lationcs Cnvillatio eripuil.] Non concavillalio, itt C. Cavil-
Modiim li-gemlianliquorum. arguliw sunt el dicterin.
Iniiiabiniiiii.J Non iiumiilabimini, ut C. Verboruin sigiiificaiioncm.] A Seneca defteclil V.
Cniipmies tui.] Versio sepluaginla Imerpretum scribens :nobis Veibortim designationein.
ca >.i Isaiiv: Caupones tui misceiil vinniii aqun.. Quasi vncet.] Seneca cpist. 45. Tautirn no-
bis vacal? jam vivere, jam mori sciinus?' Ilis rf«-
Amiuvam.iJ Fwcem elei.
Ad t-selera iitiliora.] V. ad cxtera opera. Sed rfi- mnatur C. Quasi verbis vacet.
xrrn : Ad cwleru ulitibra opera. Et infra.] Epist. 45 an(« uierfiuin.
El iuipeiliiiienliim.J Id ex solo V. Nec abs re Vocum dissimililudines.J Seneca ; Yocum simili-
esl, eo~qttod hi libri magnitm eapiant locum vixqtte JJ tiidincs disliiigiiis.
uniut fortissimi viri viribus admotis, ad alium Ut frontem suam tenlcl.] Id fecit Diogenes Cyni-
Iransfcrri valent. cns, ait Lipsius in Senecam.
Ut silus locorum.J Hwc ad geotirapltiam. Sicista sine noxa.] M. mate: Sic ista sine no-
Nuineros niinoritni.j A / chronologiam. xin.
acetnbiila.J Nequaquant acceptacula, de- nl
Cenealogias.J Inleriniuatas, de quibus Apostotus C. Prxslig. Httiic tudum, etiam Itodie non infrequenlem,
I Tim. i, i.
Respoiisiones.] C. rationes. scribil Lipsius in Sen. epist. 4">.
Pignixorum.] Hoc non habelur in Seneea. Siinquw-
CAPUT III. ris Pigmwos,invenies apud B. Ilieronijmutn cap..
Ephesios cap. iv.] Tria 19. . xxvn Ezechielis, et S. Aitq. I. xvi De civit. Posiremo
Prxsiant ruinam.J Ruinam omittunt V. et M. audias facetositm Jttvenalem. sat. 13 :
In eoilem vi capite.] Tria vui. Ad subitasThraciiiii volucres nubemque soiiorant,
Verunitanien.] C. vcrsutum : Si bene; profrcto Pigmxus pnrvis currit bellalor in armis.
talem disperdet Deus, qttia Vir versuius odiosus esl. Mox inipar hosli, raptusque per aera, curvis
Prov. xvii. Sed plane repugnat texlui psalmi. Unguibiis a sxva ferlur grue. Sj vidons hoc
Siniieniin qui tales.] Glossa Cassiojfiri. Genlihus in noslris, risu qualieris; el illic
Sit altare concavum.] Jussum est Exod. xxvil. Quanqunm eadem assidue specleiilur prxlia, ridet
Videalur' Glossa. Nemo, ubiiota cobors pede non esl altior uno.
Coelum ferreuin.] Auclor hicimitaturLXX, Inter- lC 344 Uwc txmts. nostro Juvenali desumpsi. ln im-
pretes, alioquin versio S. Hieronytni, Sicul fer- pressis versus qitinlus sic legebat: Risu quatiere, sed
runi. illic.
In eodera cnp. xxvi.] Tria 87. Fallacia delcclal.J Sic Seneca. Ergo non, Fabula
Id est (livinam Scriplurnin.J C. divinam non leqit. deieciat, ui C.
Glossa in hunc locum per terrnm xuenm, non Non vaco adversus islas.J M. et C. Non vaco atl
Si-ripturam, sed terram siccam el inliucluosam isias. Poiesi tolerari, pro non ex professo agita,
inlelligit, qui esl sensus lilleralis. Consiliuin clnrednt.] C. consiliuni clnre dnnt.
lmbrem, id est Doct.] Ila B. llieron. in cap. Non ergo clamaiidiun.] Aitdile, llteologi; quidni et
i* Isaiw. vos,philosophi? Audile virum (heu! non Christianumy
Germiun virluliim ] Non genimina itt C. Senecam epist. 52. Quid liirpius philosophia ca-
Nihil siihlilius.) Hoc Seuecam redolet epist. 82. piame clnmores? Item idem episl. 75. Etiamsi dispu-
Ibrenim: Niliil esl aculius urisla, cic. tnrcm, inqitit, ncc supploderem pedeni, nec nianuin
Obesl uiilitnti.J Jlf. et C. siibiiliiati. jactnrem, nuc atlollereiii voccm, etc.
Non garrire.] Seneca non dicre. De utraque piidicitia.] M. de ulraque-prudeniiai
Ncn linguose loqui.] Omillil V. Callidilas animi.] Varietas Idc est.C. calliiliias
Non est populare.J Seneca epist. 16. V. veto : auimi c.onatibiis. M. et V. callidilas aniini, ningua
No:i :n pnpulare. couantibus. Prwluli Senecam, etsi talis sil tolerabitit;
In ?yris Mxandrinis.] Idem Seneca epist. IQ4, Calliditas, attimis magna conanlibui.
al. iOa.ante medium. C. In Vigiliis Mxandrinis. • Declaniatiunis acutx.] V. Deiirationis; M.paalo
[
0
Ei cavillnruni xdibus.] Ex solo V. adjeci. melitts : delibcrationis.
343 Quid inihi verba.J Seneca episl. 48. Tu milii Et vnno.] Seu cl inani, ul V. et M.
vcrbn, etc. Stndeas non verbis.] Id edocet Seneca epist. 45
Ynferiiinas.J Sicduoexemp. cumSeneca. V. male, .1115.
ferruginens. In le et in aliis.] Ila M. al C. Atl mores viiaj in
Scijes lutlimus.J Fateor me ex Seneca in textu re- alios exemplo lui reforinandos referns. V. auleia :
posuisse Senes-.alioqiiin C.SCrie. M. el V. Scries. Ad mores in tc cl in atioS exemplo lui formandos,
Ex notariorum abitsu. sed recenti manu.prwfixumesl in, ut legalur inforroan-
Advocalus es.J Ex Seneca epist. 48. C. Vocalns es. dos. Annon luculente Senecd epist. 52? Eos, inquit,
V. Advocaiidiis. qui vita docenl eligamus, elc. B. Ang. Mulli qui-
Inlenix securi.] Novellus super inleiitx, iii C. scri- dem, ait, muliis prosunl dicendo qux non laciunl,
psil; sublatx. sed longe pluribus prodessenl facieudo qux dicunl.
Pesles Erebi.J Cacodwmones. Lib. iv De doct. Christ. c. 27, el plura videbunlur,
Advcrsus nioriein lutam.] Resliltii Senene verbti c. 29.
exepist. 82, alias 83, in fine. Nqm C. Tanla.n inor- Puia in te.J C. vitiose : Puia vilx, prout liquet ex
teui minuta. V. et M. Tolam morteni niiiiiila. Seneca episl. 89, paulo ante finein.
Tain ininuta jacuia.] C. Diminutive : Jacdla, Tuas vexa.] C. necte, pro vexa.
De Pnlcinonc.] C. De Polenione, vel Pbileinone. Idololatriam.] Tria, sicut in omuibus mss. nidi,
Uisloriam videlo apttd Val. Max, tib. YI, cap. 11, et idololatriam.
«75 PETRI CANTORIS 57(J
Superfiuisel vanis.] C. omisso, in, supeifluis tan- A , plica. Ens pro exislcns, familiare esl auclori inltoe
fitm aliud abest. opere.
Curiositntis el.J K.euriosxet famosx inquisilio-
CAPUT IV. nis. iW. curiosx ct famx innuisilionis.
Geniti infantcs.J M. omitlebat in textn infantes,
et
Yespis pugion.] Margines M. elC. Itwc habent: at in marg. recnperat: Parvuli sciiicet.
Dominus dilaceratn lacie cuidam religioso (M.addit Hwc esl communis leetio, sed in
Domintis lepro- Ralionabiles.]
nbbati) apparuil. Legitur apparuisse editione Romana Sixlum V et Ctementem VIII,
stts martyrio monacho, honi. 40, B. Gregorii in correcta, ut jam per legalur rationabile, quod cohwret
Evangelia. cum dictione lac : Et sic liabent Grwca, Syriaca, Bi-
Jeremix cap. xv.J JVia LXI. blia regia, heda et 4. ms. Lovanienshtm.
Aiin liltera.] Non nlia lielern, sed Glossa ipsa esl Non inaleilicemlo, ttt C
interlin. quw sic : Yel C. Maledocctido.]
qui jndicor. appropinquat: Vel per superbam.J Emendavi ex V. Nam. C. Yel
Yel qni judicem. el curiosam. M. vel per superbiam.
Job cap. xix. | Tria ttttn in textu cum margine le- superbam El inexplicabile.J Seu inefiabile. ut V. Ideo an-
quni, cnp. xiv : Nec «niruni. Liber enim Jobi, olim tem
tnnium dividebatur ih xxxvi capita, liodie vero daica,inexplicabile, quia, ul hubet paraphrasii Chal-
arcanum est.
in XLII. M. Si ergo.J 7n margine M. Magister Anselmus.
Eeclesiastictis cnp. xvi.J Tria SI.IV.
Non ni C. llieronyiuus : Non.j Aitdi M. in ora laterali. QuiJ
345 Assimilanlur] assimulanltir, „"I igilur de relntionihus, qux nsstimuniur esse pcr-
LibroEccli., c. xvi.JC. et V. Libro Sap.. cap. soiw, quod non?
XLV.Jtf. Paulo quidem melius, sed adhuc indcfinite : Sic el Christus.] Discerue. V. Sic ct Clirislus
Li.bro Salomonis, xtv. Pntres posuit lerminos in monie et circa moiitcui
Miuoraliir.] C. imniorntur. S. Scripturx, quos non dcbemus transgredi, clc.
Itl est, dist. pcr raulta.j Hwc desumpsi ex textu V. M. autem, Terminos posuei unt in niontero, Cwtera
et marg. C. ut in texlu.
Mndo tle homanilate.J An fueril verus homo. M. El superfluam.] Id omittit V.
mendose : de tiumifitale. Parab. c. xxv.j C. XLIII,Jtf. XLVIH.
UtsiniiliiernC nisi similiter. Ultra vires quxreudo.J Seu intiiiiremto, ut C. In
Vel funduiil.1 Hoc caret C. V. hwc ubsunl, qux et Glossw intert.et. ipsius B.
Unius moris.J Unanimes untim senlientcs, inqnit Hier. siint.
JJ. Aug. in hune loeum. Melle intinge.] Male a Bibliis sacris defleclit C.
Jeiem, c. xxui.] Tna txxxv. Melle inunge.
Vir ebrius.J Margines duo: ld est, non inlelli- Et exbilarab. oculi.] Exbilarabunliir oculj mei,
gens. inquil C. ei bene persequeris bosles (inler lineas, ut
Madidus vino.J Digere unum quo mades. / Reg. ille) tuos, quia dcclaralio seriiionum tuorum illu-
t. C. madidus in vino, Jere. hoc loco : Madidus a miiiat me, etc.
Vino. Ut curiosa inquisilio.] C. Non involvit curicsa,
Elideoquia.J M. omillebat Et iileo, sed aliena „ inquisiiioiie.
manu resarcitum esl inter lineas. (
*-• Non eris curiosiis.J C. Ne fueris curiosns, ul est
Si ergo n 1'acie.] jtf. ante Si^ergo, prtriKiilll M. in Bibliis.
fluerf est, Magister,itt colligo ex sequenlibus. Ecolesiasles.J C. m latere. c. xiv. Nostra ms.
Et 'liscrcie.J Fallitur C. ei disciie. C. XV.
- lnfra iifron.
liigiiita annos.] Iltijus, te&lisesl B. Qux suntsub Sole.] Absit ul liicaudiam V? Qux
Prwfaiione iu Ezech. ad Eustocltium. C. et M. lufra siini, inquii, supra solem, Sttper omnia : Qux litint
vjginii annos. Viiio.se. sub sole, itii Eccle. VIII.
Ei iia iion possumus.] M. et Y. Et non possumus, Et qtii curiose.J Sic M. et V. al CEl qui iuen-
vtnisso ita. riose : Sttper et, vtdeo M. quod est Magister, ul in
Os non comminuelis.] Ad Itwc margines C. el M. margine expoititur.
Non b:c ex Iioc esse medullam exlraliemus, quan- Cuinde diis loquimur.] Ex fatslolele, SenecaI. vn.
lumliliei elahoraveriinus ad hoc. Natur., q. c. 30, initio.
M. iion infra.J Per M. Magistrum inteltige. Sic M. Multo magis.J lierum M pro magislro, ititer li-
eiiim infra per M. Magister Ansclinus, Magisler Scn- neas M. et C. in lextu.
tenl. etc.
Supra volanie;.] V. et C. Sie volnntes. 347 CAPUT V.
Cuni Martino.] Hic : Oculis ac mnnibus in ccelum Eloquium meumj C el M. tuum pro meum.
seinper intenlu.s, invictuui nb oratione spiritum non II. Reg., c. xxn.f V. et C. xciv. M. xciu.
relaxabnl. Ex Vita ejttsdem per Severum Sulp., lo. II. Tim. u.j V. II. Tim. IV.
VI. Sttrii. 1 Ut obstrepat.| In M. el C. additur Glossa. Forte
D
liem : Horrendum.] M. super Horrendum legit M. auctoris noslri, aul allerius anliqttioris eo, cttjtts etiam
Eorte Magister. post eos meminit Nicotaus de bira in Itunc locum,
Philosophus : Qui.J Ha'C in Seneca (qui nomine Defendat hialu.J Clamose el cavitosesedefendere.
pliilosoplti itilelligitur)nondttm vidi, atbenein Plaitto Itedolent Itwc poetam Horatittm de Arte poelicu.
Mosteil. actu V, scena j,initio. 11Tim. ii | Tria // Tim. iv.
Nauci noii est.J itf. in latere, id est, insipiens et Contentio niliil potcst.J Glossa Aiigiisliui, aiunt
iiuililis. mnrgines duo. Ipsa inlertinealis esl liodie.
Quod sine periculo.J C. Quod non sine periculo Pronunliatioortlinala.J Verba Senecw etsi nonn':-
srilur. Ex B. Hier. epist, ad Eustoch. De custodia htl levigata epist. 40. A verbo pronuntialio, usque
virginilatis. ad : ltem : Pliilosoplius, deftciuni V. et M.
• Ad summam.] Ex Seneca in fine episl. 40, ^Ham
Qui ambulat simpliciler.] Hoc est, non duabus
Viis, uti Eccli. u. legisse juvai. C. nd sunimam totius pltilosophix.
Siiillilix cognata.J Prudentia absque simplicilale At Seneca : Summa suminarum est.
malitia est et siinplicitas absque ralione siultitia Cnput enim movere.J Id abhorrel Seneca ep. 75.
noininatur. B. Hier. in cap. vn Osee. At B. August. ltem Isaias.] V. addit c. LXXIII.C in marg. LXIII.
in ittud I. Tim. ui Oportet episcopum esse pru- Ilem : Sicul turpe.J V. hoc prwfert.: Ileni Parab.,
denlem, ait, ne ita sit simplex qnod stultus. ca. xvi. Sicut lurpe, efc. Ne qttidem in loia S. Scri-
346 Existente sine plica.] V. et M. Enlc sine plura hwc puicin posse iuvenirl.
 37*» YERBUMABBREVIATUM.- NOT;E. 378
Turpe esl el peric.] El Cttrpiut multo, aliquem ad A , melius proficiant, inquit B. Benedieltts in Regula,
palinodiw cantttm cogi, super protalis vel evolatis, excitationis pigrorum, consolalionispusillanimoriim.
prw nimia prwcipitalione, sermonibus. suslenlalionis, aut (ut C.) consusienlalioiiis rfe/i-
Qui interrogniioneni.] C et M. in latere subau- cientitim.'
diunt: Respondens scilicet. Tribus prxdielis.] Nempe, lectioni, dupulalioni
Solvendo scilicel.J V. solum in lexlu, duo alibi. el prwdicationi de quibuscap. I.
Parabit vcrbum.J M. Parahil illuni. 349 Serenatx conscientix.] Unde Salomon,
El sic deprecatus.J C et si sic deprccatur et Prov. xv. Secura niens quasi juge convivium.
exaudietur. Talis.
In eodem, c. xxxu.]Tna,LXXxiv. Intcgcr vitx scelcrisque purus.
Non disperdet.] Jtf. non disperget. V, non pcr- (HORAT.,lib. i. Ode 22-.)
dei. Non male C. Yox exsiillalionis serenilas conscieu-
Iiem, c. xxxvn. | V. xcvm. jtf. et C. xcvn. Hoc ; lix.
Fili in omnibus, abesl in M. incipitque.Corboni, etc. Ei pro amovendis.J Qtiidam punclo posilo sttb cl,
Tibi aliudplus.] Tibi, in solo; V. est Eccli. xxxvn. iltud voluilin V. expungere, similiter insequenl. El
Aliud pluris illo. pro conferendis, cum tamen non sit superfluum. Ita
Cap. xxxvn. Anie.J 7'na, xcix. scilicet: Confitebimur libi, Deus, peccnla, commissa
Consilinm stabile. | C consllium stalue. Post sla- ut indulgeas, el pro amovendis malis, hoc sensu, et
hile, marginei C. et M. hwc volunt legi: Item, Job ne nos inducas in tenlationem, sed, elc.
cap. xxvi (Iwdie xxxui). Yerumlainen iniraculum gJ Opera creationis.J CCrealoris, nec addit, recrea-
non le terreat, eic. lionis.
Ilem : Labia.J V. c. LX.Locum notavi in margine Nociva.J Peccanles humores, ut loquunlur medici.
texlits. Dominusad idcra loquens.J M. DorainiisaddU lo-
-Nisi deliberatione.] C etiam sapit : Nisi cum quens.
deliberatione. Vita enim bonn.] GlossaMoral. seu ordin. in cap.
Cum cnim in quxstione.] C cum quxstio move- v Matth., vers. 13 et 14, quw tic habet : Prius sal
1ur snper, eic. quam Iux, quia prius vita quam doctrina. Viia du-
Terrula vel fecula.] Prius a terra, posterius a re cit ad scientiam veriiatis. Qui Deum limet scientia
diminutivum esl. non carel. Scienlia rerum. Senecam audi : Quid
348 S' lanla.J In tolo C. vidi, Si. ergo lioiniui est? ltcrum scienlia. Quiil raalum? re>
Denium in seiitentiae.J Seu ileinde, «I M.etC. rum imperitia. Et infra: Iluc et illud accedat ut
Etiam facilem.J Ly etiain, tiini habet. Ergo perpe- perfecta virtus sil xqualilas ac tenor. vitx, per
ram omittnnt C. et M. omnia consoiinns sibi: qiind non polest cssc, nisi
Nisi datis induciis.J iWosinolevil (traditione) nun- rerum scientia contingat, el ars per quam divina
quam responderi ad propositasn magistro quasliones, el humaiin noscnntiir. Sic ille, epist. 51, in medio.
rel ad soluliones ab argtimen'ante exadas, cum in Qui nutcni diligit.J Ex, V. collegi hwc : alioqitin
theologicistttm pltilosophicis,ni prius dala respon- C. Hxc est eiiiin scientia rerum , qunm qui niitc,
denli mora in repelendo el medilando. Non cnim diligit illa non earet. M. vero llxcesl euiiu siien-
prxcipilanduni est: aii Seneca, epist. 40. rj lia, qui anle diligil ill.i non carel. Omnia suo seitsu
In cujus solulione.J Hwc absunt a C quorum loco taleralnlin. Poslremo addam exGlossa in c. \ Mat-
habet: Victus cum deficeret. thwi: Vos cstis sal terrx : Qui Deuin titiiet, -sciemia
Ait ci Aristotelcs.J Apud auctores probalos magna non caret.
liujiis liisloriw varietas invenilitr. Volalerrauus An- Item Saionion : fili, C Fili, concnpisce. V. Fili
tropologiwl. xx, post Suitlam, sic inquit : Theo- concupisti sapieniiam? se.rva, clc. qttoniodo legit
pompns Cliins, et Ephorus hislorici, discipuli lso- . j\ug. I. xxu conlra Faustum, cap. 53. Locus est
cratis, aller frcuo, aller calcaribus iiuligeb.1l.Laer- Eccli. c. i. CWJMS libri auclo.rest Jestis filius Siiarli.
lius non Theopompo,neve Aristoleli, sed Pialoni in Sed a Patribus nomine Salomonis cilari solet, quia
tchola discipitlosdocenli hwc altribuit, e qttortim ttu- multas coniiuel senlentiasSalomonis.
mero eranl Aristoleles el Xenocrales. Itaque Plato "El dicit Glossa.J Hic deficiuni M.et V.usqtte:
Aristo:eli prwcipitanti : Opus esl lihi freno; Xeno- Inlellecius bonus. Sic attiem habet Glossa, quw est
crati iiuteinmoroso nimium : Calcari. B. Attgtistini. Quia nisi per ohedienliam niandalo-
Inierea scio Tlieophrastum(rfeqtto liic Auctor nn- rum iion pervenilur ad sapieuiiani occulioruin.
tter) Aristotelis disciputttm fuisse et scltow sitcces- Nec damnes, lector, me loco ininisteriorum resti-
sorem, teste Seneea Natural. qttwst. I. vi, ca. 15, et tuisse mysierioruin. Ex prwfala enim Glossa, ita iit-
Volalerrano loco cilato, Eudemum tiulem nomlum notescit.
legi ejus discipttlum. Facient. Eum primo.J V. tnale omitlit primo.
Eiidemo.J V. Eudemio. M. Eudonio. Forte Eu- Priino disciplinam.J llis quoque duobus verbis, et
doxo Aristoleliscondiscipulosub Platone, ciijus me- ",p. seqnenlibus duobtts caret.V.
iiitiiil liberlui Frotnondus (quondatn in Falcone no- Testimonia cjus.J ttf. posl ejus addil inler lineas
siro Lovaniiphilosophiwprofessor el meprwsentetiim po.sten. Qtiasi rficerel: Primo ; Beali iininnculaii in
S. T. lauream adeplus, Itodie ttt atiitio, doctor et li- via, qui arabulant in lege Doyiini;' posten ; Beati
brorum ibidem censor) in notis ad Senecam Nulttr. qtii serulanlur lestimonia ejus, quw ad scientiam
q. I. VII,c. 3. Vel forte Eudemus, sen ttt Pluiarcjius, pertinent. Plura videanlurupud B: Amb.in ps.exvui,
Eodemus orator. Vide eum lom. I. De viris illttsi. vers. 2.
in Pliilopwmwne. Altende tibi et docl.] Clarius exponit M.inmar-
Qui cum nimis morose.] M. Qui nimis morose. ginc, hoc modo : Aitcnde libi, priitio; et doclrinx
C. Eudenio morose et non nisi, etc. Iloc : Qui cuin postea. Hoc est: Altende libi, qualiter vivas; et do-
iiiinis, ibidemdeest. clrinx, qualiter doceas. Ccepii enim Jesus facere et
Venam tamcn ingenii.J Illi venam divitein ha- docere post. Act. i. # ..
benl, (/«' ab arlis tuw fonte (sive Aristolele el Pla- In doclore vita.J Apostolus, enumeralis iis, quw
tone pltilosophiw,sive tlomero poeseos) ampliorem tul ejjitcopi et doctoris rectam 350 vivendi normam
scientiam imbiberunl, vel uno nomincyqai sunl in- couiiucunt, ullimo monet: Ut potens sit exhorlari in
geniosi. doctrina sana, ctc. M. et V. sic habent: Ultimo itl
CAPUT VI. quotl ad doctrinnni, inquiens doclorem quasi vita
Oniiies lantlationes.l C omnes anditinnes. honn prxcedni, elc. Diser/e B.Greg. Hom.iiin
Scilieet eriidiiionis.j Doclorum, corrcctionis ma- Ezeclt. Ilte loqui vcraciler novit, qui prius benc fa-
lorar.:, ul resipiscant; exuortalionis bonorum, ut in cere didicit.
 379 PETRl CANTORJS 380
V. rt M. Yil;i vHipendilur. A Tnhernaciiiiim.J C Itic et paulo aitte, pro labcr-
Superhmnerali J De indumenlis saeerdolum lega- nnculura/iadel lenipliiui.
tinm ftne traclai. R. Greg. I. i, ep. 24 ; ex qua ap- Taheriiaciilutn vidercul.j Recte nt patet ex Glossa
parel noslrum aiiciorem sua desumpsisse. tttm ordinaria cttm morali in c. xxxvin, Exotl. v. 8.
Deiioiniur.J V. inielligiiur. M. et V. Et egressuri taberiinculuni, inuiidnbnnt ct
El tinlinnabiiln.J C Et cui liiitinnabula. abstergebnnt iacrymas. si quns in se esse vide.rint.
Obniulescil cnim.J Ubi, inquit R.Greg. conscien- M. Ad lioc.J Forte Magister Petrus Canlor mtctor
tiam mortlel reatus criminis, lingiiani Iig.il limnr nosler V. non legit M. sicqtte: Ad hxc noia, quia est
i onliisionis. Rursus, idem vn Moral: Ille bene lo-. prxdic, elc. Ad hoc solummodo, hoc esl. uon ad
qiii-ntli facundiam percipil, qui sinum corJis per curiositatem, aul speciei vultus complacentiam, vel
rccle vivendi siuiiia cxtcndit; nec loquentem con- induslriosam illius compositionem, quibus ad tibidi-
scientia prxpedit, ciim viia linguam anlecedit. nem provocel circumstantes.
Item ex virluiibus.J V. et M.sic legunt.- Evaugeli- Gloriani quxrens.J Exsolo V.addidi.
znnlibus viiiute niultn dabit Douiinus vcrbiim in Privatus scilicet.J V. Privutus de chafilate et
virlule mulla. Atl ulriiinque enim, etc. Verborum no.-i,etc.
transposilio esl. Per illud, ln virtute multa, inlellige Hieronymus.] Episl. 1 arf Helioitorum De laude
sanctitatem vitw, et opera mcritoria, ul suggerunt vilx solitarix, citanturverba ejusdem 11, q. 7 : Nun
margines C. el M. omnes.
. Non accendil.J 0 tjnam bclle B. Leo, serm. De Talis enim commune.] Restitui ex marginibits M.
S. Laurentio martyre: Sit eloquenlia facilis ad ex- j> el C moinins lame» textit V. C. enim liortim loco It-
liorlandum, sil ratio efficax ad persuadendum; va- gebal: Et si cxcus cxciim ducat, ambo in foveaui
lidiora lamen sunt exempla quain verba, et plus esl cndimt. Matlh. xv.
opere docere quam voce. Ex seqnendo morl. peccat. ] Quomotlo peccat
Sxpe enim Deus V.deficit, usque .-Item philoso- morlaliter, cum prwdicare non sit secundum se actus
phus. alicujtts sacramenti ? Fateor inlerim prwdiralionem
M. Nos aulem.J Per M. Magisler intelligilur. a Chrislo inslitutam hoc facto inhonorari, el quasi
Verbuni Dei.J V. verbum tidei. vilipendi, quia non lantum verbo, sed el exemplo
Aorasia.J Tna aurishi, serf incorrecte. Sie enim prwdicandum est.
Geneieos, cap. xix, inu-za^v h Kopuaia, «iro piv.pov ... Favuni de ore leonis.J Glossa moralis hic, per
Ita; ft£y«),ou. favum mellifluam doctrinam B. Pauli iiitelligil. Sed
Osiitim invenire.J V. et M, sic: Sed percussi au- M. et C. in marginibus per faviim, doclrinam; ;ier
risia intrare non polueriinl. os lconis, Scripluram interprelantur.
Qui iniiins diligimus.J C Quo ininus, elc. Abcdarius in viia.J Fiisius explicant M. el V.
Vecordin.J Nequaqitam vcrecundin, ul C Ahcdnrius vila (hoc eil wtate) Abcdarius scientia,
De Origene.J Vidi hwc de Origene apttd Eusebium Abcdarins facundia, seu eloquenlia, Glossa esl inler-
eccl. llisl. I. vi, c. 3; sed nondum apud B. Grego- tinealis in 11Tim. c. 11, v. 2.
rium. 352 Probabilein exhibere.J C. probahilem sci-
CAPUT VII. licet exbibe, prirao, etc. V.omittit prinio, conse-
Sola V. et M. capnt novum inchoanl, et hoc cum f, qtienter posl.
lnde sciens C uiiieum Itabet inde.
atiqtto discrimine. M. enim httnc prwfert tituium: A inoveniibus fnceiias.J J9«O margines variant
De hypocrilis; inripilque caput: Ilypocritx profe- lexttts ordiuem. C. n iiiovenlibus (i« marg. Iiistrio-
rimt quidem verbum, etc. V. ut in textit. nihus) facetias (tii marg. Clieres) aiiiiualia glehx.
Basilio magno pficd.] Apud Stirium to. 1. lnlcrca M. pro chercs, habel in marg. chieres..
illo legente sncros, cotlices, vidit sauctus Ephrcin, Fractis lagunculis.J Glossam hic ittier lineas M.
liiiguam igiieam loqiienicm per os ejus. tiilem vidi : Fractis laguuculis, id est primo doniila
Os ineuni patet.J Tria sic habent; al II Cor. vi: cervice : el ad lucernas accensas, superaddit: ope-
Os nosirum, etc. ribus. Ilwc obscura sunl, sed illustrat. B. Gregorittt,
Cliariiaifi cor meum.J Iterttm II Cor. vi, cor no- hom. 15 in Evang. Lucernas quippe ardehtes iu
Mrinii. 7'n'a, nienm. Hoc verbum 351 chariinie, inniiibus tenemtis, cum per boua opera pruximis no-
omiserat M. cum C. sed munu recenti reposuit inter slris iucis excinpla nionslramus.
lineas. Muri Jericlio.] Exponil M.in ora /aiera/i.-Muiidus
Aliier non patcl.J Super aliter, vidi M. in M. quod et omiiis coucupiscentia ejus.
est magisler. Prxdic. iiaqne primo.J F.populn pro primo. Eaui-
Dilaiatum esl.| Ita tria. In ps. xv: Lxtalum est. dem seusus bonusest, sed a proposito alienus.
Lniucntaiio.J Seu, Laraentuin, ut duo. CAPUT VIII.
Carincn jusiificaloruin.J ln M. et V. varielas est.
Sic enim: Carmeii, Lnmeuium, et Vx, impocnilen- C. Prwcedens capul conlinuat.
tiiiin ex proposilo el reproboruni. Saniut censui " Dispulalor.J Hoc viliose omiserat C. ut palel e.v
qttod in texlu reposui, id milii suggerente B. Hiero- cap. 1.
iiymo, epist. ad Rusticum, qnw incipit : Nihil Cbri- Magnificas voces.J Sic Seneca epist. 108. C raa-
siiano, ant* medium : et B. Greg. Iiom. in Eze- gicas voces, sed forle per abbrevialionem.
cltielem. -", Circiilaioribus.| J01ulatorihus, ait C. in margine.
Pueuilcnlia.] Perperam hoc omiterat C. Nam ma- Vcrhuiu Dci.j Sotum C. Dei.
gnus ille prwco, Vox clamantis : uil: Pceiiiientiam Qui vix siarc.J C Qui allouilus, elc, inlerposita
ngiie, etc. Matth. 111. non hiibet.
Dulciter et sunvissime.J Plus proficil, inquil B. Uegere valens.J Valel C
Gregorius, ad prxdicandiun sancli amoris conscien- Setl inquics.J Duo inquicns prwter V.
lia, qtiain sermouis cxcrcitaia scientin. Pliilo el alii.J Alios enunierat Seneca in fine epist.
Cnm tu opere.J Ex Cassiodoro. V. his omissis, 108. V. pro Phito, legit philosophi ct alii.
ait: Qunre lu ennrrns jtistitias nieas sermone com- Fac quod loqueris. )Multis locis itl incitlcai Seneca..
niuiii. de inajeslale loqiicndo, el assuniis, elc. Sic attlem episl.i'). Maximum tioc esl oiliciiiin sn-
Prxdicare publiee.J V. utrumque verbum omiltil, pientix et indicium, nt verbis opers coiicordenl, ele.
el eorum loco, tnudare. M. simililer, set!in margine IHura vide episl. 24 el 75, inilto. Titllitts : Cajiut nr-
subitolavil quw in textu si.int. tis cst doccre quotl facis.
Lege.riin private ] Restitui private ex marg. M. Pluleuni cxilit.J Ilic ftuioso. poiius assimilalur
et C. qiiam viro bouo. Ita M. in margine.
 381 YERUUMABBREVIATUM.— NOT,E. 582
Nisi aul dicere.J Acl. xvu. Ergo male C. Nisi A , Ne talia volulel.J V. ne laliaos volniel, vel auris
ad-liscere cl aiidire. ausciiltei.
Non ut crederent.] Glossa interlinealis in hune Cor tiiiim.J Hujttt non meminit M.
locum. Periculosa cnim.J QuirfHi^cam V. elM. Perni-
Fial fiiles.| Hwc lectio mihi visa est sincera, ut ex ciosa enim, eic. ?
Glossa tliilici, etiamsi C Fiinl fideles, dixerit. Item idein.J Senecw episl. 75.
Vcrilns autem angulos.J Verba B. Hieron. epist. Et formbsum.] Deest in V.
ad Rusticum monacltum, quw fncipit: Nihil Chri- Coiiipositum.J Cttr incomposiium V.eiM.f
sliano; sub finem. Et composilum iu sermone.] Atlende varielatem.
353 Et siibio Jezabel.J Visus esl amannensis igno- V. prinio sic : Et tomposiluui in sermone, liiimi-
rame liunc loctim Scripiurw. Nnm^C.sludio Jcznhcl. lem habilii, mediocrem in sintnrn brevi, ne, ctc.
M. cnm V. proninquius collimavit: Tibio Jezahel. C El composiluni in sermnnc cl linhitu timnili, sta-
luescare.J Sic Tertnlittt Adtlph.actu u, scena n : tura, mediocri, ne, cic. M. in margine hwc legil:
Abi, inqnit, nescis inescare hoinines, hoc est, atli- Sicul ncc navis formosum guberMalorem, s<d re-
cere. Ergo non audienda duo scilicet M. et C. Iuvi- gere scientem.
scare. Samgar sexcenlos.] Restilui ex Judic. iu. Tria :
Pusillis deditus.J Non pusillus, ut C. Seneca ea- Quingenlos Philisibxos eadem, cum olim impressit,
dem epist. Nun est ornamenlum virile, concin- non Saingar sed Sangar habent.
nilas. Occides.] ex V. solo adieci.
Capite romplulos.J Tria sic, pro, onuslos pfomissa g] Quam glndio Ciceronis.] Hoc est : Citius sermone
rwsarie. lnterea Seneca aliier : Nosti coniplures simplici vitia deslrues, virlutesque vlantabis, quam
juvenes harba et cnma nitidos, elc. Ad sensum Ciceronis eloquenlia.
textus nostri cecinit Tibullus, l. ui, elegia IV. Vel teslis.J /d iiourirfi in V.
Inlnnsi crines longa cervice (Iiiebanl. Humilia sectemur.J Sen lliimiles, ul V.
Cnpsula lotns.J Id est, ornatos vestibus recenter Scsquipeilalia. J Ex Iloratio rfe Arte poel. Hoe
tductis ex arcnla suavt olenli. es\ verbitaffeclata et toiigiusculeprotracla.
A lola oraiione.J C. a lota roriice. Defendit hiatu.J etiam hwc Uorutium redolent
Cuin cnrniciila. j De qita Horatiut, l. i, ep. 3. de Arie poetica.
Moveat corniciil.i risuro. Philosnpbus amico.J Versus suiit Horalii, l. i,
Fuiiiris nudnia colorihus. ep, 1 ; sed nonniliil immutitli. Sic enim ille pr»
Filiaiiim ejus.J Tria filiorum, ted jiticse, ut ex versu 2.
tpistnla B. Hieronymi innotescit. et mngnnm morbi deponere partem.
Oflicir vnluntatem.J V. Officii vocem. Perbarbam David.J Glossa hoc loco addit : Quo-
Exlcinporalis esl epist.J Ilic non declinavi a lextu modo enini in salivis iufirmitas, sic viiius osicmlt-
B. Hieronymi, quanqtiam tria velint lemporulis, quw ttirin barba. In I Reg. xxi, 13.
inter se toto coelodi/jferunt. llem Gregorius.] Jtf. sententiam hanc omisit, tto-
De oralore.] JVondeoralione, ul V. miue quoqne sttppresso Grcgorii.
Et abire cupienti J Ilerum defleclunt tria a sanb El quod palei.J M. El quod patet in eloqnio di-
lea;ittB. Hieronymi. C. Hahere cupienli. M. llahere '„ viiii sermoiiis, reliqtia absunl.
•ctmcipieiiti. V. Habere cupienti, quod ego ingero 355 Prxdicniionis.J Male deeral in C.
ingressum, pro ingeslum, etc. Nun sulliciunt. ] V. suppelunt.
Tngesluin vialicum.J Quasi, aiuiit margines, ego
ingero vinnti vialicuni, non prurienti obiectainen- CAPUT X.
itim.
"Vivavoce.J C adimit viva. Et quia non polest.J C. Sed quod non.
M. Talisergo.J PerM.magisiruminteUige,utsitpra Nisicognilum prius.J Solum 'C. omittil nisi, el
dixi. solttm recipit prius. "-
Adveiilantibiis.J C.legeral audicnlibus, serfsesein A sugillntione.J Tria a jugulniionc snperbix, at
marg. correxit. margo C. corrigit, sugillaliune.
Quihus iion nulrilur.J C Qiiibus non uluntur. Omnium malorum.J V. et M. omnis mali et pec-
Ilieroiiymus in supradicla.J/Von legiin sttpradicta, cali. Scio-id haberi Eccli.x, sed cum auctor ulatur
quw consolaloria est ad Julianiim super filiarum hie S. Augitstino, ejus quoque servavi in verba psut.
tuorte: Neque ea qnw adduntur illi epistolw in edi- xvui, lo. VIII.
tione anni 1508. Videantur scholia Erasmi. Recedenlibus primum.J Ita B. August. in psal.
Itesiii. libi lilins ] Si ex prwfata epist. hwc de- xviii, 14.
siimpta sttnt, profecto non filius, sed lilia legenduin Ui quos invcnli.] V. et M; Et qnosinvcnit.
est. Jusli el rite.] M. el C. Jnslc ei rile.
Expellam nunc.J V. A corde luo repellns, ut re Non fecit laliler.] Hwc omillil V. -.. . -.
vivisras cl consolationem recipias. M. in ora infe- D Prius non reputaliiin.J Iterumque omisit prius.
riori hujut paginw ea habet, quw alio referenda, ut Coeliincolx.J Ex Glossa B. Amb.sicut ex M. et V.
patebit. Hwc titnt anlem : Alexander papa, cuin colligo : Cceliiucola relinquit.
;i quodani commenilnretiir, ait: Bunus essem papa Ul libitlo Gaslrim.j tlucusque Glossa B. Amb. in
si scirera pcenilentiam 354 dme, jutlicare, prx- psal. cxviu : Tria cum omnibus, mss. legunt caslri-
dicnre^ei si prius fouteni, scilicet charilateni, innrgia. - . •
hnherem.ex quibus (forte, ex quo) isia proce- Id est cervicosos.J Glossa ordi>i.,qumetB. Attg.
dunl. Cervix erecta.J Sicul in malis cervix superbiam,
CAPUT IX. iln in bonis libeiialis ereclionem signal, B. Greg.,
iVequidem Ir.e capui dividit C. Moral. xin, cap. 6.
Talis dehet esse-oratio.] Seneca, epist. 114, iiii- Id esl superbia.J B. Aug. in psal xvm.
tio, post Solonem et Plaionem. Lipsiits hoc loco in Superbn aDeciio.J tdem inpsai. xxxv. Ergo nan
itotis videalur. bene V. Superbix affeclio.
JVonpolita.j C. non pnlluta. IinDingiiiit se in.J M. omiltit se. Similiter C. sed
Sed lanlum sensus.] M. lantos sensus. C tolos pro impingunl habel compinguut.
scnsus. Foriiicaniur abs te.J Id esl, qui fornicanlur recc-
Simpliei sermone.l Consule episl. 40 Senecw. diinl ahs te. Ita C. in margine.
Iiem : Cur cor.l Ilwc qttoquc Sencciitu. retlolent Ingrassantur.J C. cursanlur.
episi. 75. Fraiigil Deus omiic supefbum.'] HemislichiuKt
 S83 PETRICAflTORiS 384
Prudentii rsychomachia iv, qttam juvabit legitse. A J ul sciltcel, non studcant oceasione, elc.
Sxpe enim Dominus, ait idem margo, fulminat su- De qua dicilur V. De qua intelligenda csl aucto-
perbos, quasi per sc puniens sine niinislerio ange- rilas. M. de qua et cujtisniodi inlelligenda cst au-
.lonini vel hominum. Cloritas. Sumitur aucloritas ex illo toco Aposl.
Viiia aboininalur.J Supple Deus.C. Vitiaabomi- I Tim. u, vers. 9. Similiier el mulieres in habitu
nantiir a Deo. ornato. Item ibidem ;Oriianics se. Sed qtti lale pr.v-
Ilem itlem : Superbia. | F. B. Hieronymus, ul in- ducunl argumenltim, quwso, attendanl sotutionem
fra ex nolis colligo. B. Atitj. lom., X. De verbis apost. serm. 18, in fine.
Jlein Hieronymus-.] Epist. ad Abigaum to.X.M. Et tib. 111.De docl. Cltrisl., cap. 10. ltem, dislinct.
Ilem idem : Ergo immediule supra eliam R. tliero- 41 : Quisquis. ,
mjmus. Coiisiietudini restiendi se.J V. potest lolerari :
Contumel. humilitaleni.] M. et C. humaniiaicui, Tttra scilicel consiietudine sc vestiendi, Itac aut itla
vi.iose. innovula et inlroducla.
Advcrselur.J Subiiotnnt duo margines : Supcrbus _ Orlus ejus.J Seu 01igo, »1 V. Orlus sttperbiw mul-
Dciim et proximum otlit. tiplex esl. Quandoque enim orilur a dono (orluinr,
Eccli., cap. x.]C. et M. xxxm. ab Itabitu interiori, et diviliis exleriori; a dono na-
Et exsecrabilis.J J.l/. male audil : Inexsecra- lurw; a generis nobiiilttte;a pulchiilttdine; a dono grtt-
bilis, tiw; a poteslalibus cupitis; a dignitalibus Itabiiis'.lttt
Uiide non rcsl.it.] Esl supcrhin, inquiunl V. et M. margines.
til non reslct gravius el- ulierius peccare, scilicet JJ I Abuiidantia panis.J Vel juxta LXX Inlerp. deli-
quam per supciiiiam. ciarniii luxurixque opulentia. Exech. xvi,
356 Ergo ncc a<l Dcum.J V. Usque ad proxi- Iniquilas eoruni.J Variant hic exemplaria. C Iui-
nitiiii el iiiimicum, ergo nec ad Dcuni, ad qiiem quilns corum, el cum habilu eliam exteriori, etc.
deberet extendi. (forle legendum interiori). Ab hahilu eliam exleriori
Itera Grcg.J Moral. vm, c. 30. Distinctius tamen. procedit tpiandoque supcrbin, ut est vestitns, clc.
I. xxxiv, c. 18. lbi enim : Ira pniientiam, gasiri- M. Ab habilu exierioriet exieriorum; non improbo
inargiaabstinenliam, iibitlo conlinentinm expugnat; hoc sensu. Ab liabilu exleriori, in se nempe, ul, in
at superbia, quam radiccra vitiorum dixiiiius, nc- veslitu corporis. Et exleriorum, ad se periinentium,
quaquam unins virtutis exsiinctione conlenta, con- V.g. in equis, mulis-et reliqua sttpelleclili.
tracuncta animx inenibra se erigit, elc. Ila et pbilosophus.J Seneca, ep.Sl.
ln porla religionis.J In baptismo. Solo niolii.J V. Solo inotui. Non sapit.
Renunlial diaholo.j M. nbreuuntiabit. IIwc ti- Ad huniiliialera et cor.J C ad cor snum, reliqua
deitlur desttmpta ex episl. R. Hier. acl Demetrta- excludil.
dem, quw incipit : Iuter omnes ninierias. Ad illttd Modicitatcm mcnm.J V. omiuil mcam negans.
diabolo, ait Jtf. in marg. Ul principio ct aiiclori Excusans.J Ly abest a C.
rnalorum. Sortlido erubescit.J Suiaudi vehiculo. Vide Sene-
Pompis ejus.J Pompx diaboli mcndncia sunt, ct cam, epist. 87.
temporalia quibus tiliiiiur, Margines dito. Nonnunquain.] V. nunqiiam.
Manifestius paicut.J Sic puto legeiidum.
' Atias ma- (. Unde Benedicltis Ronix.J C Unile Beiietiiclus ra-
nifestis. * tionc. Nil audio.
C
Et appnrnlu vcsliuni.] V. et J/,tjpjietitu veslium. Tiineus moiislruin.J V. Yilaus monstrum.
Serfaudiamus liic Senectim De tranq., cap. 9. As- A genciis ctiam nobil.J Conira li. Hieron. Nuili
suescamus n nobis reniovere poaipaiu, ei usu rertiiu le unqiiainde gencris nobilitate prxponas, epist. ad
ornamenia,meiiri, etc. Celautiam.
Et limiies qiios.] Horatium redolent: Jn publicis conrentibtts vidi ego Itumiliores veros
Esl modus in reb.tis, siint certi deuique fines, ttobiles, quam falsos. Hos dico (ulsb$,.qui se inter
Quos ultra citraque ncquil consistefe recium. nobites genere, volttnt dici nobiles, cinn litmen ep-
Vaiianl exemplaria. C. cerlusque niodus, qutis et pensi in statera genealogiw, aul palernw extractionis,
limiles non licet excedere. M. certusque niodus, inveniantur tntiuts habentes. Diserle de.vera nobililale
tjiios ct lirailes, eic. BoeiittsDe consol.philosoph.,tib.\\\, prosaet meiro8.
Ut Apqsiolus.J C Utaposloli. Tolle liannibalem.J ExJuvenali, sat. 6.
Sicut hodie fit.J Unicum C. id legit. .Si lua cetaie, Incunibere famx.J Ex eadem, sat. 8. ^.
etiam hac nostra, Petre Canlor, luxtts vestittm ma- Noliililas animi.J lix eadetn sttt.
xime reprehensibilis est. Taiila enim in eorum pretio- 358 Simillimus lierinx.] id est Mercurii, aty C.
sitate el varielale citriosilas esl, ut non modo itjno- in lextu, M. in marg.
bilem a nobili,.te4 neqtic aut vix saltem ab udotescen- Faslus inesi.J Otirf. Fast. I. 11. , ».
lula adolescentemdistinguere valettmus. Ortlo perver- Sub cinere ,ct cilicio.] Multo deformior cst illa
tus est, - superbia, qux sub qtubiisdaui btimilitatis siguis
D
'
-lgnobiles el plebeii ornatu corporis exquisitp, nobi- lalet; et infra : Quid prodest lcnuari absliiieniia
lilaiem geiieris induisse videmur, econtra nobilessim- corpus , si aninuis inliiinescat superbia? Ita B.
plici indumento, Itotiestvlame.it, contenti sunt. Cur Hieronymus, vel (ut quidam volunl) Paulinus ad Ce-
ita ? dicam. Eis-virtus et morum probitas inest. Nam, tantiam..
ut Juveiuttit, sal. 8 : "•"..' Subacla pularis.J C peracta pularis. In ora mar-
Nobiliias nnimi sola est atque unica virlus. ginali addit : Sic peccavil Zozimas. Ejus vita liabe-
Vel: Suraraa apud Deuraest uobililns, clarum esse tur apud Sur., to. II.
virluJbus. SicB. Ilieron. ad Celantiam malronam. Qux plus infeslat. ] V. qux magis.
Boelium qttoque videloDe consol. philos., /16.111, Quibus 11011 profuil.] V. ln qtiihus non, etc. Vide
prosa et metro 6. expos. B. Attgust. inpsal. cxvut, vert.,69.
Desiil esse peccaluin?] A'on tamen morlale, nisi Ctim liumiliinli obvieul. | Cuin bumiliiali, adtlil
in quibusdamcasibus, videticel ad concilandam libi- M. inier lineas : Christo sciticet iii e.a.
dinosam eoncupiseentiam,-vel alium ftnemmortatem; A poienlai. et dignit.J Quw modo acheniunt, modo
lic docet S. Thomas 2-2, q. 109, aii. 2, arf 2 et 5 ; recedunl. Ab iiis odiostim oriri superbiam cbmpertes,
Cujeianus in suinnntla verbo ornatus et in spnclum si attente Boelium legeris initio prosw <i, lib%llt. De
Tltomamloco cil.; Graffiis,p. 1, /. 11,c. 77 ; Lessius, cons. philos. Sed cum po(entesquandoqtte degradari
l. lv, Dejustiiia. c. 4, dub. 14, et sexcenti similes. coniingat, ideoque. modico contcnlos esse magis de-
lla iil his.J Nempe, consuetudinibus el modis vi- ceat, tibet Senecw versus recitare :
vendi, vetticndive. C nec male: fta 357 ul '' Felix alius rnngiiusque vold,
zm YERBUMABBREYIATUM.- NOLE. 3S6
Me r.nlla vncel lurba polentem. /A Gaslrimargia.J Tria citm omnivus fcre maituxeri-
Siringal teniiis liltora puppis, ptit ut dixi supra ad c. 10, tegitnt castriinargia, serf
iNecmagnn meos aura phasclos tiliose.
Jnlieal iiietlium scindere ponluni. Quasi arcitali.J venlris sitperficie ante convexa,
(HERC.JETEUS.) retro concava; ijuibits qttandoque'360 tliam accc-
Ailjuncta snnl.J Prwter Vener. Bedam leslalut riit incessus testudineus cttm gravitale corporis adeo
ttittm B. Bernardns. serm. 57* ad sororem. afjectata, ul si prwconem tuba sonanteih talibas prw-
Ei siercus sup.j V. omittit et siercus. miseris , slatim compositam prwfecturum incedere
Bi)iimlapidantia.J Hujus senlenliw non meminilC, putes.
Deul. c. VII.] Tna xxxv. Aflixo palo.J V. affixo lalo, no» sapil. Describit
Sepiem populos.] ld csl capitnlia crimina seplem. hwc Prudenlius poela Psychomachia 4.
lln murgiimsdtio, Si ptura cttpias videto Glossam de Dominum et regnum.J V. et M-. Domicilium el re-
Ltjrainliunc locutn. gnum.
Emplaslro sa-pc curi.i.] Ut avariliam deprehema Alierius vilii.] Nempe Gaslrimargix, utsubnotant
Sinionia, siiperbiam libidine propalala, Aliquando, C.etM.
Dei ptrmisstt, riil aliquis in luxuriam, ut fial alienus Num propter.] C«r tWanon? Videalur Seneca l. e.
a snperbia. Idedocet B. Aug. De civil l. xiv, B. Tho- Qua cxtera aninialia.] V. Qnx cxicra, elc. hon
nuis'i-%q. 162,a 6 arf 3. plucet.
Jbi curaberis.j ibi, omilitl V. Videntur Itwc dicla Iiigluviem exsainrandara?] V. ingl. exstinguen-
per anliphrasim ex itlo Jere. 51. Curaviiiius Baby- g] dam ? Hoc est, complendam ?.
loiicm, el noii cst sauala. vers. 9. Frangit Deus omiie.J Hemistichium Prudentii
Umle Gregorius.J V. Undelegiiurin VitasPalrum Psychom. 4.
de qiiodniii : Necin inccssn.] Glossa interlinealis etl.
Viileus-cives.J C. vidil cives. lncoaiposiiio corporis.J Recie. Male ergo M.
Hnrripiliones.J Horripilo, qunsi horridiore pilo et' V. incompositio mcntis.
(rmico: Ulisttnt liorripiliones, qui eo magis intume- Joii. xviu.J Tria, Job. xiv. Olhn minor capitum
saiitt, quo pltts lionorunliir, Nomen horripilationis numerus eral qtiam hodie, ul supra itolavi.
legiittr in Ecclesiastici xxvi:, vers. 15. Priiuogeiiita niors.J V. priiuocrenln mors. Polesl
359 Stiperbia oiireiur.J C oreretur, Male, nisi loleruri.
fone urerelur, quia post,refrigerii causa,in flnmen Qtix inlef vitia pritis.J V. qux hiter vitia prjma
rttil. (liic deficit) primam crealttram.
Quasi furiosum.J V.etM. quasi fatuum. De hoc Ilom Cassiodorus.] Uic lacuna esl in M. usqite ad
eremita legitntur lnvc in marg. C. Egn siiin Dens, ei fiitem capitis. -
noii imimiior, civilalera non ingredior, ita ive.cere- Modilniio cordis.J C cogitatio.
itiitn voluit. - Qiu inliisj. C qui justus vides.
Semicinciiis. Qttw medium homincm cingunt. - CAPUT XI.
Lanlfraiicus.] Ilic fuil archiepiscoptis Cantttarien-
sit, vir sanctus et doctus. In concilio Bomano sub SuiTocntn malre.J Ex B. Aug. De Verbis Domini
Nicolao II ponlijice, anno 1059, dispulavit cum Be- super Matlltteiim,
rengarto hwresiurcha, eumque ita eonvicit, ttl Beren- '-' Quani reliniiil.J Htcc, itsqtte : Hujus invidi.i,
garinslibrttm stivm Vulcano dederit devorandtim. Eo oiuitiii V.
aulem ad vomiiitm recleunle,prwfalns Lanlfranciis In,effectuni et forte.J C. in affectum et in efiecium
scripsit de verilate corporis et sanguinit Domini in inviiiiam scilicet. llic suuitolabo ea, quw ex qnodam
Eucharislia, lo. III Conc. p. 5; Bellurm., De Scripl. codice ms. monaslerii Camberonensis cotlegi, in quo,
Eccl. ad annum supra notatum ; Buron., t. XI, anno inter opera Slephani Canluariensis, Itabentnr aiiqitot
1088, liber ejttsdem De sacramento allaris exstal ca,,itu!a de Verbo abbreviato Petri Cantoris. Inviiiia
lo. VI Biblibtlteew Patrum,%edilionis. piiinum peccniuiii fuil post superbiam, elpercaui
N
Sublililer.J Non sublimiler, trt C el M. de nngclo fnctus estSalan; cam ntilem amisit iii
liiTuroiiensiconc.] Jussu Victoris papa II parlega- effcciu, nescio tilrum in affectu; iuvidiam auteui
tionem missam conlra Berengttrium liabito. Itlius me- reiinei in cfieclu et alfeclu. Itividet ciiim wobis quud
tninit Lanlfrancus in libro tno contra ettmdem-; aniisil : unde primos parcntcS nostros, eis invi-
Raron., lo. XI ad antiuin 1055. tlentlo, deccpit; et nescio, iiirum damnaii et reprobi
Ninvitis juvat.J Noh ininus, iii C qttia viliose, et purificeniiir dxmonibus in invidia, ut post inoitein
conlra origimilem lextttm Clnttdiani. invitlcani bouis, et ita sil falsum quod diciiur .
Opposuisti iiiihem. j V. opposila esl nubes, sed Pascitur in vivis livor, post fata quiescit,
conlra textum Scriplurw sacrtv. (OviD. lib. irEleg. 15.)
Superbia cordis.J. C esl cnimsiiperbia cordis, Nisus esl ut.J Consule B. Aug. to. VIII, in psqt.
oris, cordis, loiius corporis et operis. C«r bis repeiil LVIII,Conc. u, in medio. Item inpsal. cxxxix, tjiiiio.
cordis? Superbias mulliplices aitdi: Superbia cordis, D Fralcrnum odiuni.J C paril eniui semper odium.
oris, oculorum, frontis, manuum, peditm. Ita marg. /)e Itis S. Tlto. 2-2, q. 54, a 6, in cOrp. -
Et froiis doiuicilium.J C non male"expiical : et Qui dicuut.J V. qux dicunl, etiam bene, facta
super os donviciliiim est frons sciticet. relalione ad auctoritates.
Signiini verecuiidx.J Hoc modo dislintjnil M. Et Sunt reddita etinra.J Ex solo C. tria hwc verba
sigiium vcrccundix, iiuniiliintis, vcl linpudentis cotlegi. ' Quod
ei.iiioiiis. maxime.] Vi el JnVquod eiiara tunc.
Et Jub vcl Sap.J C simpliciler : El sapientia, per 361 Ei lunc hoc vitium.J M. el circa lioc \i-
quam accipe Ecclesiasticum c. xxiu; Job fere eadem lium , scilicet odiuui fraiernuin.
habet, c. vn el xxxi. Causam habel inip.] M. curam habet iinpulsi-
Extolleiitiaro.J Excellentiam M. el C. vitiose. vam, etc.
Nares uiinaces.J V. et M. Nares minas ct injurias Regnatura sil posl.J Quod non aliud peccatum, ait
spirantes. inargo M. el C.
lluaiciijactantes.J Veljactahiles, inquiunt M.et V. Aliud persequor.] V. aliud pcrsequitur, ik quo-
Scheraai.i ridenlia.J V. pro explicaiione el nola que in immediate sequentibus.
(ttlilit : Verba fornialu el gcstusiioinir.es moventia lpsuindalorem.] V. ipsum Spiritum sancttun.
:ul risum (M. acidit in margin.) sunl foiie. Exstingiiere conor.J Dicendo (aiunt margines duo)
Membra loquanlur.J C nienibra niovcntur. propter hypocrisiin facit, et hujusmodi.
Qua ralione lacel.J M. ei K. cuin ralione tacet. ln gaudio el dolore.j ln gnudto, attia male acci*
587 PETRI CANTORIS 388
dit proximo. In dolore , qiiia prospere. j accipi wmitlatioiiem , pro laude el vilio docet Cicero
A
Insiiliarc malis.J Slntius poela^ Thebaidos. in Rlietor.
Mucrescil J C et.M. M.ircescil. Vide Ilorat. i, Prophctanl liic.J llli eranl Medad tt Eldad. Num.
ep. 2. ln invidum hoc epigramma jaclat Waudrwut xi, 26 et 27.
nostras., iit wde S. Germaui Montibus canonicus. ^ Qux inicrprclationi.J C quiinlerpretaiioni.
Invide, quis credai? rebus macrescis opiniis, CAPUT XII.
Alque saginalas fit niacer inter oves.
Invidia tanlum possis cuin vivere, reSlat, In lilulo fallitur. C. contra tradilioneni, pro de-
llla qua tu vis vivere, parte mofi. traciimiera.
(Lib.i,. epigr) Dens pessimus.J Aliter M. El Deo pessima est de-
Seroper abesl risus.J Oviditts u Meiumorp. str : Iraclio, lloc est Deo odibitis esl ipsa detraclio. Cas-
llisus abest, nisi qtiem visi fecere dolores. siodorus in ps. ui sic ait : Dcntes tlicli sunt a tle-
0 dulces visure.J Invidus pro prosperis inimici do- nientlo. Et iden pulclne nimis lingux detrahentiiim
let. Sequitur : lntralure lenebras, Iwiutur pro ad- deliles viicauinr; quia sicul illi ciburum paries de-
versis. niiint, ila e( isti opinioncs
' bominuin adhibila de-
Interficilsuperbia.J Corfexbiblicus.: Interficit ira- liaclione corrodunl.
cundia. Roihauos cnp. i.J Tria v.
Mundilia vel vila.J C Vel vila, omilltt. Conlenlione.] De hac abunde dictum est tupra
Sanitascarnium.J Carnaliuin concupiseeiiliarum, cap. v.
oi/ margo C
' Puiredo ]
jj Qnasi in bnc eis J Deficit V. usque, item epislola.
ossium.J Hwc explicanl duo margines : Ad Galaias v.J 7'ria n.
Viiiuiuin omniuin , quas facil, putrescere. Talis est lnvicein mordeijs.J Derogando in parle, innuiuni
eliam Glossa Lirani. margiues duo.
Ignem ardoris.J luvidix, inquit Glossa interli- 363 Consumamini.J Ahrogando in loto. Iiclem
nealis. ntarg. C. et M.
Purielis stipulani.j Vanilaieni, seu opera inania. Scissa scilicel.J M. consnmamini scilicet unitale
Glossu eadem. fiilei. C coiisiitnantini «chismn scilicet unilale fidei.
Jiislius invidia.J Sic B. Ilier. in c. v ad Galalas : Hoc (orle volunt qttod habet Glossa. ord. in hunc
Pulchre , ait, quidain tle.Neoteiicis Grxcum versum (flcum. Nempe : Consuraainini : Per schisma Chri-
irnnsferens, elcgiaco meiro de invidia lusit, diccns : slinnx religionis.
Juslius iuvidia nihil est, qux prolinus ipsuni' ln ps. c.J V et M. in ps. xcix. 3/o/e.
Auclorem rodit, excruciatque aniiiiiim : Id esl delrahens.J V. et M. sic habent : Non ad-
Sed subdamus quw ix margine M. vidimus : Quasi hxsil milii cor pravura , etc. Delrnheiuem proximo
per illum. Lindc': suo, clc. Superbo oculo, etc, Oninia ex eod, ps.
lnlelix priniiis imbiiit auclor opus. Stipcrbo oculo.J Pro invidia, aiunl margines C.
Perpelua anxieias.J Hic versus et sequentes sunt el M. Sed clarius Fragmentum Camberon. Superbo
Juvenalis sal. 14 el 15. oculo, superbia. Insitiabili corde, invidia. Dclra-
Suinit ulrumque.J Idem sat. 9. lienleni, ctc. delraclio.
Et ireiiioreni cnpitis.J V. Et tremorcm corporis. f Parnb. c. iv.] Tria xiv Biblia noslra olim c. xu.
Dicunt quidam Deum late dedisse cornu in nare^ ^ Item c. xxiv.J Tria \LV. Prwfata Biblia XLIV.
Cain, et oculos iia scinlitlanies, ut visu, lerribilior Cogitalio stulti.J M. cogilaiio stulla. Super hwc
apparerel qitam uniconiis. Lib. \\\, hom. 6, c. 2. inler lineas, id-ltgi : et lota viia ejus.
Viduw Sareptanw , quam stiperloribus annis in lu- ld est, absenli non.J Hoc Levil. xix. Non male-
cem emisimus. dices siirtlo, Exponit eodem modo el sensu B. Gre-
liic csi spirilus.J Etiam tolero V. Hxc esl (seili- gorius Pastoral. p. 3. Admonit. ?i6.
cet invidia) spi., etc. Qui delrahil proximo.] Arfrfii.C. Dco el proxinio
362.ifo quod etiani audissei.J V. vidissct. et hoiuiiii.
Corani propsallenle.] V. et M. corara quo (scilicet V. el M. non re;t!unt : Et prnxiiuo, quia salis
Saule) psallenle. Sapit uliqtie. patet , eo se illi obsiringi quo delrahit.
Atl lyraiii.j Cur V. et M. ad lillerain? Sed et liomiiii.J Ly sed solsm C. habel. Interim
Iiivnlia lilia.J C. lnvidia filius. posset abesse , eliitm non muiato sensu.
A bunis prosperis.J C a bonis propriis liominis Diceudo humililcr.J M. dicendo huinilialus. I'.
oritur, ila hxc a bonis proxiini et al.erius et ine- lluiniliaius dicens.
iiorihus. Veniens, non lanliim.] Utinam pro vcniens lege-
Si ex lolo.J C Setl ex loto delcre non polcsl. relur, Yudeprius, eic. Abuttde enim, tum ex Glossa
Si non alicui.J V. el M. Si non nliqua noctiissel. ordinaria, cum ex illa Lirunt , colligitur sic legi
Nc comedas.J Cibos spirilunles vel materiutes, oportere. Ibi bifariam exponiltir Vade. Pr.mo ped,-
ait (rittjmentuin Ctimberoitense, de quo dtxi supra in btts corporis; 2 mentis. Meitlis dico, tibi Itubet pro-
ttoiis ad hoc capul. ' posilum satisfaciendt loco el fem; ore compeleitti.
D
Et perdes pulchros.] Itetn idem. Quasi dicerel : Prius enim tujnriw sutisfiiciendiim, subinde Deo
Nuilo modo iiivitluin placatc polcris. immorlali sacrijicanditm, ipsumque sic, placalo uniea
Qtifltl orilur a bouis.j .1/. qux orilur, vitiost. tralre, placandttm scins.
lii Prologo lsaix. | Ego niagis specificabo loctim. Delrahere eniin est.J Attdi vurietatein. C. detra-
In prologo B. Hieronijmt in librum xi Commenturio- here eniui, est tle aliquo, ct de plcniiiidiiie nlicu-
rum in isuium ad.Eustocltium. jus aliquid lollere. M. deirahere euini, esl de ali-
Despiciunl ei.JQuious quadral hic versus ex marg. quo pleniludiiiem alicujus aliquid lollere. Sed M.
C. et M. coltectus : sic uon sapil. Frugm. Camberon. ilu definii : De-
Canuina qtixnescil, dicit spernendn caletes. iractio, est dc aliquo traclio.
M. vro carmina legit oninia. C pro caletes, hubet Quxslio est.j llwc verba yoterant subandiri ex
zeloles. inlerroga.ione factu , al cttm V. haberel in lextu ,
iiem , si oriltir.] ilf. Soiiitur invidia. Abitsus est. neqttaquam a lexlu excludere poluimus. Inlerea,
Sancia iinilalio. ] C S-aucta inviialio. V. Sanclu mulioram doctrina monitus, dictrem tgo lalem dt
superbia. Quidni sanc.u xinulutio ? ^iuulor cniiu tractortm debere, et prwbendam restitttere, et fainam
vus Dei a-niulalione, inquit Apest. 11 Cor. xi. Dixi upud pralatum laceratam reiarcire. Ipsi autetn prw-
s.uiiia, alioquin perversam adverto wmutalionem luti favetites delatoribus, (ncile crede.ntesaccusaiori-
Prov. xxiv : Ne a-uiulcris viros inalos. BtUiriain btts , ac deiracloribus arreclam aurem commodaiites,
u peccato nitiitme exciuunfur. Ntiiu IS. Auuttslin.
 389 VERBUM ABBREVIATUM.— NOT,£., 390
lom. Vill in.psalm. r.vm, vers. 4, inquil : Si hilarii A Conteniptuni alia nllern.J Tria hic non audiunt.
vultu detraciorem nudieris, dns illi fomiiein delra- Non enim alia lillera, sed Glossa, qttw esl Cassio-
bendi, 364 e(c- Ptura vide 6 q. 1. Ex merjio ell doriin hunc tocitm. Nam ille ibi derisum a con-
14 q. 3. Nou solum. ttmplu dislinguit. Conteinpliis, inquil, est iibjecta
Sunienda sunl alimenta.J Hwc legi aliquando aputtI viliias.
eitmdem B. Attg. I. 10 Conjess. c. 31. Exsiinguit vel perimil.J Ly, Vel perimii, omiiiit
Indignam noverii. J M. Iiidignam judicel esse sibi. C. M. autem : exsiinguit vel piinil. Non placti. B.
Ilabetur hoc epigramma lo. X, Serm. 26 ad Fratres i Berhardns eadem homilia : Necnl funiliius ci ex-
in eremo. singuil. Illam legisse plurimumproderil.
Episl. eaiionica c. 4.J Tria c. 9. Apud antiquot Duo auleni sunl geiiern.J Fuse edisserit idem ibi-
auctores, non canonicn, sed Calholica vocatur. Ori- rfem.
genes apitd Ettsebium Ecclet. hist. I. vi, c. 19. Dio- Dicens sic : Pcr roe.J Fereeadem B. Ilieronymtis
nijsius Alex. ibid. I. vu , c. 10. B. Uicr. rfe Script. ad Rttsticiim epistota. Niiiil.Chrisiiniio. Sed tlio-s,
Eccles. in Jacobo. ldeo aulem Cnlbolica dicla est, 11171111, ipse 11011 dciraho; aliis loqiientibiis, qnitl fa-
cnm epistolis B. Petri el aliorum, mtia non ad unam cere possuin? Ad excusnndas exciisationcs in pcc-
(ttiquam civiiatem, ut Epistola ad Romanos, non ad catis isla prxteiidimus, etc.
nnam privatam personam, ni ejttsdem ad Timotheum; Capitulo tierictis.J Ita ibi : Cl rici:smaie(liCus ad
sed geiieralim drf fideles dispersos missa sil, ut ex posiulaiidani veniam cogntur, et si miucrit depo-
cap. i, putet. Dicitur quoqtte canoniea eo guod ca- natiir, et non nisi cum raaxiina salisiaciioue revo-
nones et prwcepta instiliiendw vilw Christianw conti- g cetur ad oflicium siium.
iieat, tett quia, wque ul Puuliitw, ad canonemti- Ocnlata lide.J Manifesla el aperla. M. el C. male,
brorum pertineai. oceulla fide.
Qui pcccalum occuUiim.] M. nil. determinat, Quolidie viilemus.J Palet, inquit Fragm. Cambe-
eoque male legit : Qui peccaiorein puhlice, elc. ron. qnia inulti detructores el causidici- oflicio lin-
Publice peccanles, pnblice pro exemplo corrigendi gux privali siint.
sunt. Sic. Ven. Beda in c, viu Lucw : Publica noxa, In veunlibus in lingua.j Per veuales in lingua
publico eget remedio. (lollalur.) intellige illos advocatos, cuusidicos, el similes ejus-
Parab. xxiv.] exemp. XLVI. dem praxis, qtti in du/.licatis aitt triplicatis respon-
Sed inmquiil niiiius.] C allucinatur: Setl nun- sionibits, lum in testes, cum in adversam partem
quitl falsura lesiimoniuni minus delrahil dicendo convilia jaclant, calumnias nequaquam ad proposi-
veriiiu dxnioniuin de aliquid. lum facientes, ,ex malignitate tl vindicla animi in-
Vel virtute.J Solum C. terserunt. P10I1pudor! Consiliarios iu lalet detrac-
Yerba ndulnlorum.J Ncquaquam, Verba dciracto- tores el facto, et verbo, et scriplo notos el deprelten-
rIIni, iu C. Patel enim ex Glossa interl: quw et B. sos, non animadvertere, non via facti in eos senteii-
AUgusl. est. tiatn \erre, attl amolione ab officio per annum, aut
Ciijusdam Sapientis.] Gtossam vide. inhabilitate conlinna ad illud obcuitdum ferieitdo,
Uni commenibro txso.J V. coropat. omnia uno damnundo. V^elM. In venalibus iu lingua n.agni-
inemhro lxso. loqua. C. in vcnalibus in liiigua ct vaiiitoqua. Aurfi
Ohservanda.J C conservanda. hic Lucanum l. x Pharsalici belli :
Ignobiliora nienibra.J Fragm. Camberon. Inho- *" Nulla lides pielasque viris, qui castra se-
ncsla menibra. [quuiilur,
Excmpio eliam malris.J Ilic, usque, exemplo Yciialesque manus, ibi [al. uln| las, ubi
eliam Pulrisfamilias, elc, deficit V. [mnxiiua raerccs.
Juuiorein.] C minorcni. Sapii ulique, si wlatis Po3iia eliam fuluri.J Vide U, q. 1. Deleriores. De
tiiinoritatem inlelligas , non molis tanluin. Sic legit Pwnil , disl. 1. lloinicidium vcro.
\rctgm. Camberon. Debilioreni iiliuin niajori dili-
geuiia fovei. 366 GAPUT XIII.
Filium prodigum.J Post exemplttm,filii prodigi, Yita priino.J C. Vila post intravit. Illo sensu, de
recte subdil Fragm. Camberon. Quin, qui bodie cst qtio hic, non potesl tolerari.
mnlus, cras bonus cril: el ideo nulli esl detra- Primt) accediiuus.J Ilerumque C. Post atcedimus.
hendum. Ly posl per lalem abbreviationem scribitur, qua fere
Qiiiilam enini invenil.J Tria conveniunt,at Fragm. inducar legere prius, sicque non damnarem leclioriem
Camb. clarius efferi sic : Quidam enini invenit de- hnnc neve priorem.
li-aciionem sine nliqua inalcria vel ctim aliqua, Adeo quod de ea.J Apparel auctorem Itax desutti-
quia /leino est cujus pes non Itibrieet aliquando, psisse ex R. Aug. I. X, serm. 2, iu Vigi ia Peule-
de quo polest dici illiid poelicuiii : cosles, C. itlttd adverbium ndeo, in 1I110 verba n Deo
Quxlibet in quemvi» opprobria fingere sxvus. distinguit, secl male.
Qiiidam audit, ut referat, et de illo dici potesi : .n Iliiiniliaveril sc.J Per naiurnm. Aiunt margines
Quxlibei in qnemvis opprobrin dicere sxvus. DC. el M.
Margines C et M. Rarus eniin est cujus p«s quanJo- Sicul parvulus isie.J Per gratiam. lidem.
quc iiou lnbaiur. (addit) C. ul lubricet. Mulierculx citleni.J Priin.uiii niulierciilis npparuil,
365 Fingere sxvus.J Horatii versus i, epist. 15, inquit B. llier. C. omisso niulieiculx, solum leyit
C. dtcere sxvus. cidem. V. et M. econtra.
Dissipnl pluvins.J Adulalionis et delraciionis, in- Ex textu infertur Mqriatn Magdalenam (ctti Sal-
' " vator resurgens primo apparttil) esse eamtlem cum
qttiiint margines prwfati.
Fncies irisiis.J Scilicel inCrepans, ait M. inler Muria peccalrice. Contruriw opinionis est Guillelmus
lineas. Vel indicuns se lunquam felorem pulriduni Eslius Orutionum theologicurum 14, et in nolit in
horrert detraclionetn idque naribus contraclis, itul liutic locum.
rtigala fronte, aul mpercilio adiittcto. Piinio prxlntus stillx.] V. dmittit piin:o. Ad itliid
. Ad Nepotianum.J To. 1 De vita clericorum circa siillx, aittiil murgines post B. Hieronymum, id esl
finem. lncipil epis.ola : Pelis a me. Nec absimilia genlili populo, vili el idololatrx.
leguntw in epist. ad Rttsticum eodem lomo, quw in- Primas sibi enlbeilras.J JVonpe simas, ul C. Vide
cipit: Nihil Clirisiiano, post metlittm. epist. B. Ilieron, ad Anlotiium monaclium.
Non in pelra.] Mctliemipse in petrara, ab impelu; Qunm precuiii.J lteruni male idetn .-.quara pretii.
idque ex llieronyinictno texiit. Ait enim : Sngiita in Ncc iiiiium facere.J V. nec iniiiuin facere. M. 11111-
lapidcm nuiiquam tigiliir. V. In'cvariat'sic : Nulli lunvque te facere cogas, et Domino, etc. C. Muluui
ciiim invilo loqucris, ul in pclra figatur sagilta, scd le facere cog^s. Restilui iiiituin ex B. Hieron.
resilieus, elc. Nisi siyli verecundia.J Marghtes C. ei M. Verbtua
'.91 PETRl CANTORIS 552
prolaluui aviilai, sctiptmn permanci. Unde ct stylo A i vocat B. llier. in ftne eptst. ad Heliodorum.- Quanto
scribendi mnxima debetur reverenlia, ne quid nisi amore.
honesiiinret utile scribatur. V. hwc haberin texlu 368 Pernoclantihus. J Addit margo C. Unde pa-
post illa verba. Rescribere vel iralus. Sed judicavi sloribus apparenl visiones, el simplicitale purvulo-
recentiores illa subnolasse (ut annuit V. in notis ad riim, cflectuni habenl incanlaliones, gladii et bu-
c. 97), ideoqttea leatu exptingi. jusmodi.
Vitlisse in aere muiidiim.J C. Vidisse aerem ple- Seorcla naiivilaiis.J V. SeCreta sacramenta nati-
nnm, eic. Sed 11. Vidisse miindura (supra autem vilatis. Ademi sacrnineiita, eo quod superflitumjudi-
acldit, lcge nerem) plenuiii laqueis, clc. Dicta sttnl carim. Nam hic idem eslquod secreltimet myslerium.
Itwcde S. Antonio, ui legitur in Vita ejusdem per S. Ut Tobiw xn. Sacrumeiuum regis abscoudcre, bo-
Allianiisiuin comcriplti. num est.
Incauln liumiliias.J Fragm. Camber. tegit hwc : Parvo lacte.J Ex hymno Nalivitatis Domini. .
Quia niniia huniilitas tognala est stullitix. Recte: Hiimiliael bum.J C Quia humilia iMiuiilibusprx-
Nam hitmililas absque ralione stttltiiia creditttr. dicavil.
Cognata stulliiix.J M. cognala justiiix. Insipide. In seputcro alieno.] Quod.erat Josephi ab Artjma-
El consei'vaiid.r:'] V. et observandx. ihia. Mutth. xxvu.
Tinieas riiiuaui.J Jttxia iLud 1 Cor. x: Qui slat, Huinilituiis responsorium.J Hoc est scutum et an-
videal ne cadai. lidoittm.
lieni ps. ci.J C el M. deficiunt una linea, usqtte: Hyssopo.J Fragm. Camberon. liyssopo, id cst
Item idem. Q liumiliiaie
' per toltini corpus.
Exaltalione superbix.J M. elatione superhix. Moneniurin psnlmo.J V. 01)Jioc eliam monenlur
Glurix collaiione.J Seu ul C. collalione prxniio- pueri in psalmis lauJare : Laudate pueri, M. mo-
riim. veniiir pro nioncniur. JVonsapit.
3S7 Prinio Reg. c. xv.] V. el M. determinant Aiiimal humiJe. ]-B.Joan. Chrysosl.in cap. xxi,
Cliptllxxvi. Matlh. Esl enini aiiiinal boc iramuiidtim, et cxteris
II Ueg. cap, vi.] Tiia LXV. penejiimeuiis irrationahile, el.slullum, et iiifirinuiii,"
Hodiuei heri.j Solum C.hubet. Et heri, nec esl in et ignobile, et onerilerum raagis.
trxtu Scripltirw. Opera jiostrn.J C lempora nostra.
De post feinntes.J Ihec non vidi in texlu B. Grego- Episl. Canoiiica cap. iv.J Tria cap. vni. Cur ca-
rii, neque in V. nonicn, diximits in notis ad c. xu.
Miuimis exti-qunndo.JC Minimus exsequendo. V. Scd mngis lime.J C omitiil liiagis, viiiose.
Miuus cxseqiicmlo. M. Mininusex^equeiido. In textu Superbiu ibi ruina.] Sic comminalur Jeremias cap.
vtservavi lextum B. Gregorii. L. Cadcl superbus et corruet, et non erit qui susci-
Uebilia et e.urenw.J B. Gregorius : Egil vilia et tct ciim. Fragm. Camberon, Ubi superbia ibi con-
exlremn.iii illa, eic. C egil debiliaei exlmna valde. lumelia.
Ilis significatur Davidis profunda liumililas et di- llumiliari cum hunvil.J VersioS. Hieronymi :IIu-
gnalio. niiliari cum milibus : at LXX lnlerpr. Melior maii-
Huiniliaiura dcsucxil.J llucusque B. Gregorius. sueluscorde ctim humilita>e. Cltaldaicmparaphrasit
CAPUT XIV. (Q iranslalio sic: Melior esl humilis spiritii el iuansue-
lus, elc. Ni tria convenissentin lectione, observassem
Cinerem ei favillnin.J lloc est, ul inquiunt margi- S. llieronymi versionem. Postremo.Fragm. Camber.
r.es M. et C. Se esse viles. Videatur hic B- Gregorius legebat: Meliusest huroiliari cum divilibus, sedmale.
Morat. xxvu, cap. 27. liem Gregorius.J Hwc duo verba omillil C. Multit
Se esse faleiilur.J Fallitur C. Secssenonfalcnlur. ttntem tvcis de hypocritis traciat iile, prwsertiin 18.
ln oculis cortlis. j V. in oenlis iiieis. Moral. cap, vuci xv,e. 2. 5. 4.
Esl eniin duplex liuniililas culpx.J Fateor me hwc Qui humililateiu noii.JComtarfieil M.hoc modo :
rerba qualuor in contexium reposuisse,quai so'tv mur- Q i liumilitnlein non habet, hypocrita non est.
gines C. et M. legebant. 1'ossetlole\arilioc sensti :Qui humiiilatcui uon hahct,
Ex scrvili tiniore.J Aii Fragm.fiamberon.: Et hu- liocest, tjiti uoii novitexlerius simulare humilitalem;
iuiliiuli rogiinln esl bumililns servilis tinioris ; qnia non polesl dici simulator virtulis, aut liypocriia.
quidam solo limorc sc hiimiliant, cuni non audeanl Jub ait.J 7'n'<iluni in texlu cum in murgine, c:ip.
dcsxvire in alios, quod lanien appctunt. xv. Oiiiit cr«n( pauciora capila numero, in Jobo,
Dicil poela.J Claudiunus n in Eulropium. ijuitm hodie.
Ilumiliabilur, coiifusione.J l's. cxvui. Coiifundan- Si ascendeiii in cceliim.] Subduui margines duo :
ti.r siiperbi,*etc."C pro confusioue mule lcgit con-' Tu iiic es. ex psul. cxxxviu.
fVssione. Sucerdoliuui cupere.J C. capere.
Parab. c. xxix.J 7ii« LIVin line. De ciipitl. lautlis.J Subnolant murgines C. el M.
Esiui vero veiianteni.J 6'en. xxv.K. el Jl/. Vena-;D ex Pltilip. III. Oiuiiia isla reputavi, ut «leitoia, ut
liirein. . Clirisluiu luciilaccrem.
De post asinas.J C. asinos. Scriptura sacraliubei Et quasi tle.J Hwc sniit ab auctore superadclitalex-
asiiios. lui B. Uier. usque, iiiterprelnmui'.
ln Aposlolmiv.JSeu ul V. et C. in discipuluin. 369 '" gloriam couveiiuni.J Marginesprwfalw :
lnfirma iiiuiitli.J lloc esl humilia. Unde M: et V. Glonuui retlnrguentes. Quum betie Seneca, ep. 115 in
liilima iiiundi, fia. Qui viiiutem siiani puhlicari vull, non vuiuli
Qtixque confuiitlal.] V. quxque confringerel. laborul, setl gloriiC. llaquequi libellos stto sludio tt
Ctiui Roinx.J llwc, usque Fabri lili.o, resiilni in ntdustria (acittnt pubticvs, Dei honorem el proximi
texitt, ex marg. C. el (ragm. Camberoneiisilunlum. tttiliialem speclent, non uurw popuiaris favorem. Di-
Successorehi.J V. Successores. cant cum Domino: Gloriatu nieaiii non quxru (Isa.
Propier quadraluram.J De his virtutibus, coruibus vui), elc. St sitpeninl oblreclutores appellus ipsorum
quatuor allttris, dicilur Sap. vm. Sobiiel.item etpru- despicienles et deprimentes, liumititer et benigne re-
dentiaiii docelet justiiinm et viriutein, quibus uti- spotideaiii : Dexiermn lii.uii sic noiaui fnc, ct eru-
hiis nihil csi iu viia homiiiis. Plura cupii? percurre diios corde in sapieniia IPsul. LXXXIX).
Glvssam in c. xxvu Exotl. ver. 1. Et famaein populos.] Margines dtto : Fama ad pro-
Quxsiuarix.J Uii Prov. xxxi. Quxsivit lanam et ximum utilis csl. lta est. Nam : Fama bona impiti-
linum, cic. Absilergo, ul Deiparam dicus quxslioiia- gual ossa (Prov. xv).
iiatii ut C. Puto inlerim nolurii errore hoc subrepsis- Cymbatuui concicpans.J Verba sttni B. Hier.; I
se. Num in(ra c. xvi. habet qiixstuariam. Sic eam Cor. xm, liniiiens.
 383 YEUBUMABBREYTATUM.— NOT^. 59',
Alhlelicum scoiimn.J Sic rcstittti, alioquin Tria ; A lutem sed cniiscrvantiam et augmenlum viriutiim,
Albalanlicum sraninin ,t\01nrir.riaccit,itur pro arte panpt rtnlem. Do quo verbo et exemplo regil scholas,
eerlantti. Vnde ifihnri;, atlileta, litclator ar.S>u.u.xvero ' quin, elc. M. sic incliont capttt : Reginiiui coeleslis
est cav'llum,calnmniu, <rapurp.«, captehdttta. Tales cn-' docirinx siix de hiimililale, elc.
villanlur el jnclanl couvitia fucala tt aditmbrata )le- Quod polesl salvnre.J Hanc tententiam omisit M.
nociniis. Et iii margine C. ad hwc lego : Ad cacliin- Fuisse dicilur.] Hwc insoloC. leguntur,
nnm, Dei sermone, invicem provncani. Reati paupercs.J Secundum Lttcam Hon additur,
Glorix ciipidi.J Aii uoii juste et vere idem margo •Spirilu.-
clamnt; - Se.l exeinplo.J V. Sed etiam commeiidftvii exem-
IJnde snpcrbit homo, cnjus conceplio culpa, plo, ut atl appeiitum cjtis inviiarel populuin, sibique
Nasci p«>na, Inhor vila eccsse inori ? eam eic.
Plriiip. ii ] Tria, 111. Pauperciilx cl qnxsliiarix.J Ly paupercnlx, es
II Cor IV.JTiin, xi. V. adjeci. B. Hieronymits in fine epis!. ad Ueliodo-
Ul sublimitas ] C Ut subtilitas snblimilas sit. rtim : Qunnlo amore : Virginem Deiparam vocat
El corrnplibile.J C conjnngil eum immediale se- qiixstuariam.
quenli: Et corrnplibilis^nccus slercoriiin. Prxscpioium.] Non prxsnpilium ul M.
A^iiosce iligiiiintem.JLHfu/eiilerC.in talerali6ra: 371 Cuidani ndolcsccnli.J Sana Udio est. C. et
Magmis el felix fuisscl homo, si permansissct in eo M. Cuiilnm possidenli divilins.
quod creatus est ; sed major ct felicior, si in eo Utrum laraen.J Ulriim antem V.
perniansisscl, quo creattis cst. lieriimque subdit: tt, B Verbum possibiliiatis.J C. Vcrbis possibililalis.
« Clirisliane, in qno resiauraius es. Cinn ncgativa. J C Ciitn non negaiiva parlicul.i.
Qiiaiii- gloriosus enini.J C. qtiam gloriosa cnim Vct faciliialeni.] V. ;«l M. Yel faciillateiii.
arbor mnrtyrii, incrnl, eic. De Mattritio et Thebwis Vcl quia vitiose.J Hrrc^ usqtte, llcm Hier., sotum
agil Sigeberhts Gemblac.Devirisillust. c. 159; Mar- V. Itabet in textu; duo antem in margine. Ubi le
botltis epiic. Redonensitpassionem Thebworiimmelri- gendum videltir iia pro itcrum, lametst B. Iliero-
cecohscripsii. Videaiur prttterea Sttr. loiii. V. nymits nonnisi primam. ratiottem udditcat cur divilite
JRcilnrgueiisnii. c. xui.J Tria, XL. vocenlur niainmona iniqnitatis.
Ad TUiim ll.] Tria, iv. Snpeihire faciuiii.] Post hwc sttbditnt marginet
AilHieronymiis ]Sicreslilui,y.roulcita.urvm,q. 1. C. ei M. Non cxpavil Aposlolus diccns scilicct niors
. Qunlis oiiim.J Tria : Ait Aiiguslinus. ex.
..Corripieus c. xix ] Tria, uv. Exigui parviquc lares.J Lticaitus impretsus:
JllildGregorii.J In explqHiitione5 psalmi petHtt.nd Panperis angnsliquc larcs.
itlud : Non est snnitns iu carne niea. Tria : Iiltid 0 uuinera.J V. ct M. 0 iiiiininn.
llieronymi Iuleilecla Deiim.J C. iutellecla Doo.
Scptennm scalam.J C. Seplena oracuia, hoc esi Iloc coiilingcre muris.] Jmpressa:
beatilttdines. ... iloc contiiigere teniplis
Humililaiem quasi fundamenliim.J IIwc invenfcsiu Aiit muris potuiu
Glossa ad illud Muuli. v ; Beali paupercs spiritu. Prxdnm civibus.J Hoc hemisiichitimcttm sequenti
f,
< excodem Lttcano desuinptum esi, el snperiora imnte-
370 CAPUT XV. diate prwcedit Itoc modo :
Circa quod bomim esl.J V. circa quam , scilicet Seciirns belli pr;vd:uii civilibns armis
liumilitatem, iolero. Scit iion csse cnsns. 0 vitx luln f-icultas, elc.
Coiiteiminam et vicinnm.J V. cominuam, vel con- Ilem in eotlem.J Lucano nempe, non te.menqttinto
tigttam, ct vicinnm. ted primo libro De bello Plwsulico.
Mnnsuelus.J V. m.inui assnetu*. Non viros.J Hoc omisit V. Snbjkio vertits Juve-
Injurias ctinm proprias.J Post hwc legendttm esl nalis, sat. vi, in ora laterali C. sttjlo teuttissinu)ex-
exemplumquod ex solo murgitje C. collegi. Tale est: pressos :
Unde quxreuli de qiiodain ruligiuso, qui nniltas ha- Prinia peregrinos obsecna peciinia mofes
ijehat graiias, quaru nou promoveretiir; respoiisuni lntulil, et iurpi fregerunt sxcula luxti.
cst a niouachi*. Quia in grntiis non est gratiosus. Item Hieronyraiis secuiidum.J Percttrie episl.
Non enini est inansuctus, non «sl saiis traciabilis. liii acl Damasum : Bealiluilinis lux, tt aiteram aa
... Excmplo Andrex.J D< quo src in Ecctesia caniiitr : Demetriadeni.
Vir iste in pnpulo suo uiitissimus apparuit, ctc. Versibus peetarnm. ] M. Versibus poeinainm
Mites vias suas.J Subdit V. El psal. IAXV,5, 9 lanlum. V. Poelaruin lanlum.ln nolis ad c. 1 plura
(lio.lie 10). Cum cxsurgerel Deus in judicium, ut de hac re comperies.
snlvosfacerel oiiincsjnaiisueius lerrx. Ei Aposiolus: Spolialis .-Egypiiis Hebfxisque ditntis.] Ilwc
Argue coni uiausticludiiie. Et paulo post : Psalinisla verha forte erant a lexlu expungenda lanqudm nvtw
(cap. xi.iv) : Propler veriiaiein cl mansiietiilincm, addilw, eo qttod solitm C legat in margirie, et V. in
elc-. Qiioniam supervenil mansuetudo et corripie- D contextu, judicel leclor ex iis quw Itabentur iu notit
iiiuf (Psal. LXXXIX). Poela eliam bauc apprubat: ad c. 97 dtstimpla sunt auiem hmc, tx beneaictione
Nun cadil, etc. Perficio . cerei paschalis.
Non cndit in mo.res feritns inamabilis islos, Crinibus puellx.J Allusio est ad mttlierem in ntt-
JNecir.inus a sludiis dissitlei istn suis. mero captivorum visam, de qtta Deut. KXI.
(OVIB.,i De Poiito.) Juven. Cantnbii.j Sau x. llic, usaue : Itcni Hic-
Verba aposleli: Argue.clc, colligttulitr ex 1 Cor. iv, ronymus, deficiunl M. et C.
vet I Tim. vi. C. super liwc, elittm addil in lalerali Ctaudianus.J In Ruffinum lib. i. Primut versui
margine: Et exallavit inansuetos in saluiein {Psal. .varial cum impresst Claudiani, Siceittm ;
CXLIX). . 372 — Nattira beatis
A stii.diis.genlilis.] V. Sija nntura dissidet gentilis. Omnibus esse dedit, elc.
1 Paral., c.ip. XVIII] M. liem Pnral. HVJ, in line. €alo : PaupeitJ Quidni ejusdem versum prwce-
V. In Paral., lib. u, cap. xvi, in fine. denieni recensuit? Facii a.l propotitum, ergo repe-
CAPUT XVI tendtts :
Iiifanlem niidum cura le natura creavil,
Regiinen coetesiis.] Hoc capite multum dissenth ab Pauperlatis, etc.
aliti V.sicque primum erditur : Kegimini cceleslis Iteiu Seneca ad comniend.J Seirecnm rettitui, &t
doctriux sux in scaJa Jacoh posl liumilitateni et tpistola 42, flitam quoane niarao C citabat. /n l«l«
Hiansueiudiiiem adjunxit Dominus lcrtiuin, non vit- tria tegebant llieronynius pro Seueca.
PATBOL. CCV. l£.
 3BS PETRI CANT0KI9 ?9S
Hoe iuquej V. Hoc iiliqne. \ parie IIICurw pattor., aJmoii 29, Ins verbii : < Quia
Ad qux mngno labore] V. ac magno iabore. gtitw deditot luxuria tiquitur, propheta tetlalur, qul
liitermitlit alia. dttm aperta narrat, occulia denttntiai, dicent :Prin-
Mngnolabore.J Scilicct divilins el rcddilus, uiunt ceps coqiioriini dcstruxit niiirns Jeriisalem: Prin-
dtiw marginalet ortt. cept namque toqicortiin vtner esl cui matjna cura
Inspicere debcnius.J Cuui nobis ofieruntur. lla obseqttiuma coqttis impendi.ur, ul ipse deleclubiiiter
twdetn cum V. cibit implealur. Mttri aulem Jeritiaitm virluttt tunt
IVonprovitlemus.J Genuina Senecw leclio, tpitt. animw, ad desiderium tupernw pacis elevalcc,Cvquo-
-4-3. I'. lamen cnm M. Nnn perviiiumus. rum itjitur priiuept muros Jetutulem dtjicit, quia
Graluiia vocamns.J V. Grniuiia puiamiis. dttm venler iugluvit extendi.ur, virltilei attiiuw per
Qunnii deferalur.J V. differaiur. Qttod lequilur, luxuriam tletlruttntur. > Sie ille.
prelii tiiniuii. Hieroiiyinus : In lioc.J Videatur Gloua in hitnc
~Sa*pemaximi pretii. J Jtf. et C. hic observavi: locnm Ptatmi.
qnanquam V. cum impresso Seneca legat: Sxpe ma- Elecios suos.J Tna sic habent. Ptal. LXVIII.Vir>-
ximum pretium csl. ctos suos, clc.
Liptius enim leciionemtexlus noslri auclorit, as- Compedcs nalurx.J Quibiiscliam, aiunt murginet
ttril a quibusdam juisse receplam. C. tt A/., vinciuiiliir diviies veliiu noliul, ut siii.s,
Quid siuliins.J llwc, usqtte, Iiem : Uxor Tobix esuries ei huju&iuodi.Plura videto apud B. Aug.
dtto legunl in margine lattrali; V. vero in textu hot in ptal LXVIII posl medium, lom. vm.
modo: Hieronymus. Quid stuttius, etc. ,, Compedes gratix.J C. in lutere. Sed hx duplices.
u
Jiein Hieroiiyinus.] In breviario suo super psal- Qiixdam prxcepli. Unde . Fili, injice pcdem liiiim in
mos, tiiijmini/ dito marginet cum V. Virum in eom- compedcs ejus (Eccli. vi). Vmctos lus compedibus
mentario, qui ejus nomine existil, non habentur. exaudit Doiuinus (Psal. LXVHI).
Juxla verbum Sap.J Similia vidi Eccte. v tt H:Isnirais Oneral.J M. Has niinis honoral.
Job xx. Ilem philosoplms. Meiiiiui.j Seneca epitt. 110,
Sxpius sinccFius.J V. Sxpius securius. Placet tub finem. Num detcribam ex V. (ut tupta diii)
utiqut. ab illoloto, quo dettiti tubnoiart. llic ett ex Jun-
Ul alUun iloriiiirel.J-Jfarfliiies rftio«tro Y. seeure. nati. Alluiii ilormirel. i*os»hwe verbatequitur in V. :
Hoc est: el profuntlo somiio donuirel el non labo- 374 Al1 uoc va'et • 1U0(I Dumiuus voluniarios
rioso. pnuperes scciim scssuros in judicio, dk-it : Vos qni
Hie monenduset, leclor, V'.multum a duobut aliit reliquistis ouuii.i, et secuti eslis nic, sedebiiis
exemplaribus differrc, non lantum ordne vtrborum (Matth. xix), etc. Ibi enini eruul opprcssuri suos
transposito, sed et topia. Quare eontulto dttxi ver- oppressores , et eos cum Domiuojudicabuiii. Do-
boltnut dttcribere ab hoc loco : iteni llicroiiymus : ininus eiiim paupertatem in domo sua dedicavil.
Ob hoc ampliori, etc, utqut ad Seuecwvt>ba : Me- Non ncgaiulum lameii, quin diviles, id est iulcr
mini Allaium, 4U., ted prius nolahda esl varielat divitias pauperes sinl.
C. el M. usque ad prwdicta Senecwverba. Ad itleiu facit quod piscaiores, rcliclis retibus et
INudinuduni.J Vide D. Hiernnym. in fine epistol. navi ci voluniale omnia possidcndj, nudi niidiim
ad Rusticum : Nihil Clu-istiano. _ seculi siinl criicilixuiu (Maiih. lv). Ad hoc facit,
^*
Ahundaniia panis.J Margines C et M. Per panem quotl at'oIescens rclicla sindone ntidus aulugit
quxtibel necessaria bona accipiuiilur. B. Hier. in (Jl/nrc. xiv). Hoc est tjuod Joseph i£gypiiacx inc-
t. xvi Euteb. Ahundaiitiain pnuis, inquit, verte- retrici (Genet. xxxix), itl est luxurix niundaiix pnt-
ruiilLxx delicinruui et Itixurix opulenliam. Recte lium, quo uh ea'traliebalur, cvatlcns reliquil. lluc
per panem deliciw ititeUigttniur; nam ad omne ob- est quod Aposloltis dicil in I Epist. ad Cor., c. ix.
sonium semper aptus est panis et proficiius. [al. cap. x.J Sic currile, ul coinprehen.lalis. Oiiini*
373.Uem Ilieroiiyuius.J Post Senecam, epist. cnini «iiiiin agone coiilendil, ab omiubus se absti-
20 iii medio. net, olleiidiculiset sarcinulis. Pcr suum eouiranttiu
llcra idem. Hocunum.J Tom. IV in c. xxxiv Extch. coiiiiiiendauda est paupeiias. Viliiun eiiim Sodoiiio-
iuitio; tt ilerum posl Senecam vi, De BeneAciis, ruin adinveiiit abuiidaiitin panis (Ettch. xxvi), id
e.ao. est qiinriiiulibet copia diviliaruui el superb:a viix.
in consiilcndo ] M. Ycl ei consuleiido. lnde eiiaui subsecuta esl oiosilas, cui ipsa naturu
' Vel
Fruelus pceniientix.J M. omittit ly pteniieiilix, displicet et verliiur iu faslidiuui. linde illtid : ,Vide
ted male. qiiitl faciat otiuui Ct cibus atienus. iuvenalu
Exemplo Xerxis.J De hoc Seneca vi De btntf., c. (S..I. vi):
Oi. PrxElabat castas humiiis forluna Latioas.
Dcmaralus.J JVou Demoratus, ut M. Hujus me- Gregorius paupertalem commeiidal diceus : Sxge
minil B. Hier Apol. advertus Ruffinum, e. 2. quus morum iiilirniiias vulneral, pauperiatis niedi-
A leipso vinceris.j, M. iu margine subdit: Yiso D ciua curai. B. Uernardus quxsivil a quodai» ab-
exercitu, prx tiniore fugieul hostes et liujtismodi. batc sibi subdito, qualiler se haberel donvus'sua.
ltem idern : Y.ictuseris nnlequani senlias. Hanc et Qii respoiitlil: Adhuc peroplime esl nohis, quia
tequentet nolas marginates V. teyttin lexltt, «I infra ndhuc ptiuperes suuius. Hieronymus (Posl Scn., ep.
videbis. .. 20, lib. vii) : Ob hoc amanda cst pauperlas, quia a
Etobruet. C. lnvolvel nos et obvolvel. qno amcris, ostendii. Huc unuiu dcesl oiiinia ba-
liem Jeremias. Nabuzardan rex coquorum.J Iste benii, quoi non est qtii verum dicat ei, oiuiies adu-
Nabnzdrdari erat princeps mililiw sive exercitut lantur ci, eiiam contessores, aulici, secretani. Ui-
Nabuchodonasiris regis Babyloniontm. Jerent. LIIel ves ctiaui a ncmine diligitur. Uude Lueauus :
iV._titg. xxv rfeeo ibidem dieitur : MurosJerusalem Felix se nescil ainaii.
iii circuilu destruxit oranis exercilus Ciialdxorum , (Sen.',\iDe benef. c.Jol): Quoinoilocretletsediligi.
qui erat cuni priiicipe miliium. Idem repetitur Je- qui nulliiiii diligu?Quotl aiiieni habenli desit qui
reiniw LHvers. 14. Quibus tqcit apud LXXinlerpretet vcruiii dicat, putet per Xerxera. Qui cuiii lol et
'itinptr vocatur priuceps. coquornm , ut qitattr vtl laiua fecissei, cum per mare siccis pedibus ivisset,
quinquies dicto c. 25, /. iv Reg. El Jeremim m tic ciiin per l.ri-ani navigiu cucurrisset, inlinilum
habem Stptuaginta : Nabuzardan priuceps coquo- congregavit exercituiu comra Lacedxinuues et
rum, qui stabant ante faciem regis Babylonis, etc, Albeuieuscs, habens iriginta raillin equiium, el in-
omiiem miirum Jerusalem destruxil viiins Chal- liniioruiii pediium muliiiudinem. Cuni atiiem qux-
dvorum, qux cum principe coquortiin. Qttem locum rerct iilriiin sulllcerent ad coiifuinuduinliosles, aU
ciliins t, Greqorius pukltrt mystico seusu exptunm ouinibus una YOCCrespuiisum est, acreut oon uuf
 597 VERBUMABBREYIATUM. — NOT/E. 508-
flcere ad capicndiiin leloruro mtiltilndinem. Et A Et alienis hortulis.J Nempe Epiemi.--
eiiam , audilo nomiue rcgis, onuvcsconvertiin fti- Ilumanitaiem paii.J JVouhumiliialcm, ul V.
gain arclaniahant. Sed Demarattis alienigena et Togani coiUeruiii.J llerum V a sastt defleciit.
exsnl, aliis omnibus ailulando nienlientibus , solus Totam vitain conicrunl.
dicil ei veruin. Priiis, inquit, viclus eris quam sen- Iiein iilem.| Anlc htvc Seiteew terba , M et C. le-
lins. Molcs euini ista dissona estet nou upln hcilo, gebant : Cui cum paupertnie bene cnnvcnil, dives
sed de fncili in casum ruiiura , et sese oppresstua esl. Serf CMIM pattlo eadem repclerentitr, jtulicavi
prx •iinltil-itline. Et ita coniingit. absona, monilus lectione V, quw hic ptacuit.Videatur
Ad ideni pertinet qiiott Nnbuchodonosor per prin- Seneca, ep.%
cipem Nabuzardau panperes agricolas tlimisil el Quod iieccssc«s'.J Quod naiura exigil, ct ul vi-
viniiores in tcrrani promissionis, et Nabnzirdan eis vere possis. Lipsius. , .
Godoliam prxfecii, divitcs seciim iu cnpiivilnte Ira- ''Quod-sai esl.J V. subdit, scilicet salielniem. Eip-
xit et poicnles (Jer. LII). Davitl 375 paupeiinicni sitts. Quod liunianilas requiril, el ul commoile vi-
commendans, ait; Exaudivil paupcres Donrimis, el verc possis. Itein: Cul quod salis est, sntis uon cst;
vinctos suos non despexit (Psal. Lxvni). 'Hierony- nil ei satis«ril.
IUIIS:lu hoc inultum coiniiicndaiuta csl pnupcrias Is sai-ictatein lialiel,] Consule Seuecam , epist. CD
quod vinclos cjus examlivil Dnniinus ct solvit. Suiu e/110.
siitem coinpcdes iraiurx ul sitis , esinics et bnjiie- Coiitenia est necessil.J M. Cnnlenla esl obnlo.
nHJtli. Suiit el conipcdes fortunx, paupeiias scili- Econtta, Infiilelis eliam obolo imliget. Realtit Hie-
cet, ci illi ndlixrentin. Siuit et compedes gratix, B ] ronymtis, epist. ad Paulinum , quw incipit : Fraler
sed bx duplices. Quxdam eniui suiit prxcepti. Llnile: Ambiosiiis.
Fili, injice pedem luuin in compedes (Eccli. vn). CAPUT XVIL
Quxihm graiix perfeciioris el consilii, ul in ctnii- AiigusliiiBS.J Ttmt. X, /. LAOIM. 13 in medio.
stralibus. Unde dicunuir viri compeiliii. Comp<>des Iiem llieroiiyinus.] Tom. IX, in regula monacho-
auteni uaturx bodie tiiinis aggravaiilur. De quibus rum, lilulo De paupci tate. Virfe prwterea lom. llf ^
ail Aiigiisiiuus: Has ninris oiicrat, qni supra nc- ep. ad llebidiam,
cessarias accumiiUl. Vinclos his compedibus ex:t«- simile habet Moral. quwst. i sub (inem. B. Gregoriut
xv , c. 12. Poslremo referatn
dil Domiiius. Sunt eiiam eorapedes cnlpx. Uutle: verba B.
Funes peccaloruiu circumplexi sunl tne{Psal. cxm). hor. QuidFulgemii tttptr iHud Matlhwi: Oniiiis nr
Item pbilosophus (SEN., ep. cxi : Meiuini Attaluin , dcbil qui sua recipici qtii aliena lulil, si seniper nr-
non dedit?
etc Tom. X, Aotn. 8, /. L hnm. Itetu
Aiigiisiinus.j
Subseqiitinittr notw aliauantisperintermissw. Serm. 203 De Tem;:ore.
Imposueie divilix.J M. inter lineas , vult: dece- Coiitra vero.J Hoc, usque Divitias abest in M.
pcrc. Sed occnsionem.J V. clarius: Sed occasionem
Sed in quodara apparatu.J De gradu nllo , forte ejtis, furluui scilicei. Occasionc nanique
ubi eral, inqttiunt marginet M. et C. Ad illud appa- paupcrlatis incipil qusSequitur: ftirari.
raiu , subnotal C.inora lalerali; forte ludi. Ludtts Sed morbiiin.J V. Inio lantum morbuin carutii.
luc, ul apparel, ftiit Circtnsis. Ejits enitn pompam Restrictiut es-t.
tl ordinem describit Seneca. De quo fuse Terttttlia- Q C CAPUT XVIII.
ttus, libro De spectac. c. 7. Varklas leclionis talis
ett.C. legebaf.lot quodam apparatu.3/ autem : Scd Titulum. De medioerilate ex V. solo desump»i, et
quodnm appar. Ecjo ex Seneca restitui locutn. novo capite distinxi.
Urbis opes cxlatas.J Urbis scilicet Romtntw. Cx- Ail Augiisliuus.l roni. VIII, tii Psal. xwx, expo-
lalas CMJII diphthongo juxta Senecw texttim scripsi. lit. 2 in fine.
M. indical debere abesse. Nam inter lineas, cxlatas Seiiecnait.] Epist. 95, 98 et 104, post Vat. Max.,
exponil hoc verbo abscoiulilas. V. pro cxlaias, habei I. vii, c. 5, et posl Ctcerod* Murcena.
coliatas. Convivis.J lla-Seneca,ep. 95, iu fine. Tria iitle-
In his qnx prrliuro.J Utmnnubix el quxcunque rim, conviviis.
jtreiiosa sptilin. Ila uiingiiies M. et C 377 Q"id aliud prxi-er.] Solvm V. addil prxter.
Et alia qux.] V. et alix. Hwc sententia a Seneca ctejleciit. Vide ettm.
Incilatns.J V. vitiatas. Ul iiullnm factuni.J Supple^prwier hoc, ut tugge-
lslbine eflero.,! JVo» ollero, «i V. rere videntur marginesC.et M. Ut inier deos conjpii-
Ab elfectu,] Nec in Seneca, nec in V. idvidi. laretur, contra per boc babila eslet consecrata in-
Lente.J C. inter lineas, Leniter. Scneca lcntiis. terdeas. V. pro, Ul nuiltini /aciura, legil, el si uul-
Audi marginet C. et 31. Merces lenie cum exponiiu- luni facium.
lur veiiuin , ail ordinein locantur, ut niagis relu- Uiiius tantum.J Margines : Scilicel Tuberonis.
ce.ml ex se iiiiituo; collectarum autem insimnl, Alioruin auruui.l Seiieca ep. 95: llloium auiiiui.
tiansU decor et pulchritudo earura, iia el divitia- r Ai«jentiuii(|oe.J V. Argentum quia fractuni est.
ruin. ™
" Et conlrcclai.uiim.J Hoc omiitit C.
Hoc tulara vitam.J Hoc toltim vitain. V nonpla- Jtera tdem.J In V. ubest idem, sed infra Sencca
cet. mminalur.
Occnpabil. lta Seneca. Tria, occupavit, etiam Qtiam Augustiiitis.J C qiiam Angiistiiius ait, in
excluso inierrug. signo, in fine seiitentiiv. cujus, etc.
CaJonibtis.J M. el V. coloribus. Male.1 Pru modiilo pei-siiiix.J C aliter, sic : Vidclur }»-
Habeamus aquam.J Verba Epicuri. tere, tum autein pro modulo personx.
Hemcdiuin iuopix ?J M. el C. praponuitl tignum Vivendiiiii est.J V. In qua libi vivendum est, sed
interrogalionit ipsi vtrbo inopix. Sic tnim. Quxris Seneca matris detcrminule ait : lllud, etc. Hic citul
qnod sit remedium? Iuopix famein, elc. Senecam ex nomine, quem duo luctte el cum supposi-
Tulte qnerelas.J llemisiicliium hoc, cum tequenti- tione, sic : liem idein.
bus vertibtts, Horutti est /. i, ep. 12. Ex 376 ora Illud le adnioneo.l Verba Scnecw ep. S, i)i quw
inferiori M. Hwc ex Seneca subnoto. Ei quid inler- tcholia Justi Lipsii vidisse itivat.
esl, qujs dixerit? Omnibus dixil. Qui eget divitiis, Arabilioiiem perversa. J Maxime variat C. El
liniel pro illis. Nemo autem sollicilo bouo fruilur. qUidquid aliud arabitionc pcrversa, via scquitur
Adjicere illis aliiiuid sitidet, dum de iiicrciucnio curia.
cogitat; ohlitus est usiis, rationes accipil, liiruin lloiiviuum consiietiidini.] C consucluilineui. V.
couleril, Kalendarium versat, fit ex Douiiiio procu- Consiieliidine. Ad hcecmargines C. et M. Non p,ror-
rator, ep. 11, iu fiiie. Ad hwc vide noi s Lipsii. sus quidem dcbcinus uos coiifufniaic huic sxcuk»,
 599 PETRI CANTORIS 4G0
nec prorsus in nioilo vivcndi ab bominibus dissi- A curo priirilum in gustn non babcrent anie peccatnm?
dcrc(Boii!. xn). Tantum forte in escx oblatione, M, oblivione, pro
Huniniiiiatein.] JVofihumiliinicm, itl V. oblatione.
Concrctis ct boniilis.J C. ei M. Crrlis ct horridis. Sed et altiludinis.J C Sed ct allilndine scieutix,
Seneca : Tetris el horridis. non placel, quia declinat a B. Greg. Itom. 16 tn
Delicatas res J C nbsMute, delirias. Evang.
Non magno parabiles.JHalionabile sil obsequiiim Iiiioeiquxcunqucrcs.] Hoc desumptumestexR.
veslruin, ttiunl marqines C. et M. Ex c. xu. a.l Attg. t. I, /. lii De lihero arb. t. 17. Undt infraei-
Rom. latur idtm in fineperiocli, sic : Secundum Augusti-
Non inconiptn.J C Non incomposila. nnra. V. maxime hic discordat. Printum, pro secun-
Vilain noslrani.] C. et M. vcslraro. dum legit Scd Augusliuiis, finiiajue el piinclo di-
Sednonagiioscnnt.JTriasie eaqtteejcpono.Snscipi- ttinctn prwcedentiperiodo, subsequenteminchoat hoe
ant oniues vilnm nostrnm, hoc est acliones.adextra, mbdo : Scd Aiigiisliims hanc diihitaiioiieui comra-
bonas et exemplares. Sed non agnoscunl, id esi per rietalis solvit, Glossa super Ecclesiaslicum cap. x
scrttlalionem ineriorum, qtto scilicelanimo fiant, sed (alias xxxv), ciijus finis esl ; Cavenmus ciipiditatein
omnia in bonam parlem interpretenlur. Seneca affrr- el superbiam qux sunt uniini maliim, n quooninia
maiive : Sed el ngnoscanl, seu (ut membrana nostra inala oriiinlur. C hwc quoquehabel in margine: Hanc
Senecw) : Sed agnoscani. dubilalioiiem et conlrarietalem sotvit Angusiiniis,
Aliali magiii.J Seneca ep. 110 tub finem. Nequa- Glossa, elc. ut supra. Glossa est in c. x Eccli, ver.
qiiar.t viee Allali, legas Demetrii, til V. j} 15, quw etiam redolet doctrinam B. Aug. I. IX, /r.
llabendaspcrniisit.J Dtto sic finiuntcapnt. V. vero 8 in epist. I Joan. c. iv.
wldit in lexlu murginei C. el M. scilicel: Divitix si Iiein philnsopiius.J V. paulo fttsius sic : Adjngo-
nllluanl, nolite cor apponcre. Ps. LXI. landnin cupiditalem sufiiccrc debel quod ait pbilo-
soplius. Epist. l'i.
378 CAPUTxix. in le.] Genuintttectio, quw et Senecw.
Sicut spirilualis.J Duo ita inchoant caput; at V. AtCoiigeruturV. Oiunes divitix Crcesi congrrgenlur in te.
repelit ea, quw in calce cap. 14 habentur. tlwc Laudo, quia nota esl, quam M. tegil in margine.
ittni: Doraiiius coliectisdiscipulis, usque, sicut spi- Ul lerr.un inarinoribus.J/la Seneca. Ttiainlerim:
lilualis, El terram, etc.
I ad Tira. c. vi.J Dito c. 8, V. 10. Ars ullia luxurix.J Ly ultra pro exeestu ett. Ve-
Non ait siirtt.J Ptacel etiam V. /lic.-Non qui sunl, rum Seneca non ultrn, serfulla Inxurix, legil.
scd qui voluut. Yin eunli.J M. ex Seneca. Duo viain cunti. Ex
Divites fieri.J Volunlite, atl niarao M. ep. 16..
ln inleriliim.J Hwc exponttnt tenuissimi charatte- Cxcam cupidilatcm.J Hic attende Lipsii nolat.
res inlerlinealts M.hqc modo : Li iuleriluin, leuipora- Parab. c. xxx.J M. et C.cap. tvi. V.oiuillU. Pa-
lem: et perditionem, xleinnm. rabolas scitoesse Pruverhia Saloro.
CAPUT XX. Sangnisugx.J Quwnon plene,sed potins imprti-
Ex V. in summario capitis adjtci ly : El "avari- gnato ventre vix contenlw sttnt. Ilorat. ttltimo tersu
liani. Dearte poel.
Q
Qiixestpliishahendi.] Verba B. Attg.tom. I, /. III Non niissura cutem nisi plena cruoris hirutlo.
De lib. arbilr. c. 17. Dnmque silim sedare.] ldemJlelam.Z. Fab. 6. U
Qiiitllihel.J Nempe, ut margines C. el M. peru- insatiabiiis cUpidilas,cttjus desideriumvadit in infini-
uium, honorem, subliiuitalem , scieiuiam, escam, tum, ut ait Aristot. 1 Politic. Unde aperte Seneca.,
et
vesteni, hujusiiiodi. Plura B. Aug. in Psal. cxvui, Uercul. Oet :
Concio. 11.
Ergo cupiditas.J M. Ergo peccatum hoc.seilicel Cupit hic gnzis iinplere fAmern,
Nec lamcii oninis phv^ageiiimiferi
(-hpiditas. Contra lianc cuptdilalem B. Ilieron. epist. Siittti Islri, nee tola siliin
exhorlatoria ail Pammachium et Oceunum, quw inci-
vil : Qui iEibiopem inviiat. Lydia vinr.it, nec qux zephyro
. Scciindum hoc.J OmittilM. Subdita lellus, siupet aurato
Fiumiue ciarum radiare Vagum :
Qux speeialiter.J Non spiritualiler, ut M. Nccsi lotus servjat Uebrus,
Amor pecuuix.J frf sonat Syriaca interpretatio I
Tim \i, 10. Audi inierim margines C. et M. Pecu- Ruraque dives cingat Hydaspes,
niara voco qiialibel tcinporalia citra dignilaics, bo- 380 iulraqtie suos currere fines
nores et hiijiismodi. Spectet loto fluiniiie Gangein.
Cupidilalis Gregofius.J V. inter cupiditatis el CAPUT XXI.
Gregorius, hwc interponii: Pecnniam voco, eic, ut
in proximeprwcedemi nola ex iiuirginibuicoilegi sed V, Novumhic inclwat capul, pwfiyitquetiluium
poslhujusiiiodi, addil. u :LibroSenieiil. (dist.42 sub D De avaritia, duobuscapul prwcedeiiscontiuuantibttt.
lineui). Verum,ui dicam quodetnsto, malt in contex- Avaritiara speciein.J Vide B. Aug. t. YHl in Pt.
lum hunc marginemreponil V. eoqttod ilk, tictti ei cxviu, conc. II.
atii quampturimi, a Scliolaslicis exposilionis gratta Eccli. cap. x.J C c. xxxiv. Duo nihil.
ad latus ipsius textusadditi sint,ut colligiturex notis Yennlein babet.J Hwc C. et M. notaut ad latmt ;
<irfC«/J.97, ad illa verba : Non gratix, sed vaniiatis. Diabolo in causa justa si egei, et in eausa iiijusu
Inler hxc.JJVempe cupidilatem el avariliaiii, rfe etiamsi egeat,
quibiis Horat. 1.1, ep. 1: Invidia.J Omittil V.
Fervet avaritia iniseraque cupidine pectus. liupiger exlremos ] Horat. t. i, ep. 1. Talt ia Pt-
Non distiugtiit.J Magnahic oppositio, V. et C, sic : rum jaculatur epigramwaWadrwuidequo in nolit ad
Inter hxc videlur distinguere dicens, etc. sed per- c. 11:
peram. Nam inilio capitis sequenlis evidenter patel Cui dal opes, dat opus forluna, Talentur habentes.
contrarium his verbis: Avaritiniu speciem cupidiia- Quxrit opus per opus, qnisquis opes per opes.
lis, licet Gregorius inler speciem el genusnon dis- Neper opes, vel opes, vel opus.Pere, qtixrtlo,iiuiV
lingnat, etc. Hic autem tna exemplaria convemunt. kus ]
lnterea ul faclius hwc capias, contuie B.Aug. Ptal. Qiixritur a sana nvenlelnbore labor.
CXVIII, conc. 11. Iiem Hieroiiynius.J Videemn"mep. ad Paulinum,
379 Die comederiiis.J Post hwc verba, V. addit quw incipif: Frater Ambrosius, pattlo ante finem.
in textu quod dtto m margine, scilicet: Sed qiioraodo, Quam eo quod habet.J Idem poti Quintil. t. 7.
101 YERBUM ABBREVIATUM.— NOT/E. 40 2
Nihil esse sordiJiu;.] Juvabtl, reor, hic Uoratium A } niiniini nuiiiiniini prn Dco ntlnrnl, qui crealurx bu-
oroducere, i, Sat. 1 : iiorem exlijbet pro Creatore. Uiidu :
Atbona pars honiinum deceptn cupidine falso 0 iiumiiii, iiumini, vubis hunc prxsiat lioporem.'
Nil salis est, inquil; quia lanti quantum lia- (JUVEN. sat, 5.)
beas, lis.J Etalibi :
Qaidiacias illi ? Jubeas mis°rnm esse libenter Et genus et mores regina pecunia donat.
Qualeuus idfacit, ul qtiidam memoratiir A- (HOR.VT.i, ep. 6.)
theiiisj 382 Unile hnhes :
Sordidus ac dives, populi conlemnere voees Ne nie quxrii, sed, oportct hnbere.
Sicsoliius :lPopuliis sihilai, at mihi plaudo Itero Dominiis in Evangelio, etc, hic concordal
• lpsedomi siinul ac nutninos coinplector in arca. cttm atiis.
Unde Juvenalis.J In Juvtnali non vidi: Usquc ai Augusliniis etinm.J Percttrre lib. iy Debapt. con-
talnm sordidus, ~\orte: Usqut ad talum candidut tra Donatislas cap. 4, el exposit. Ps. xcvi.
Ceiiliieuplalas.j If. el C reninplatns. Ilieron. nd Hetiodorum J Rettiini locttm. Tria
Eashabeoel conspicio.J V. Meas hnbep, elc. ettim ad Rnsticinn. ep. citt lletiod., tir. incipit :
Qnod mihi conservalur.J Solum V. Nam dtto : Quanioamore. V. in textu redolet qaiden\ doctrinam
tliide sine solliciiudine. B. Hieronymi hac epislola, magis lamen Cominintu-
Appositioiiisciisto.J Jtf. appositus cusi. rio in c. v, «rf Ephesios.
Eo viso pascam.J M. Ex viso pascain. Piiriunt el fovcnl.J Ergo uequaqnam periinunl,
Tibi collaix sunt.] *Yoncollocaix, ut V. ] «i C.
B
Si vis fenerare.] ttttpicitur ad Illud Prov. xix : Diviiiis male licquisitis.J V. Diviiiis miindmiis.
Fcneratur Domino qui miserelur pauperis. Hwc habet in ep. R. Hieron. ad Ettstoclt. rfe Cnsl.
Quas dederis sola.J Solttm V. Virg. c. 14.
Ail c. 14.] M. et C. 41. Verba prwcedehlia, tci- / Cor. v.J C rnp. xxxv. .V. 25.
381 tieel :Avaritix viiium stigillans, V. ttnicum Si quis frnler noininalnr.] Per senlenliam, vel
habet. notam infamix, aiunt margiaes C. et M. Seqititur
Viro cupido et tenaci.l Migna hic varitias lectio- ibi : Sepulturx, corporis Chrislt et hujiisuiodi,
nit. C. elM. ita eomentunt ': Vtro cupitlo el ien;iti nempe, uon licel fieri participes, quod laciie in-
si.ie rntione per fas et nefas, si poteris recle (ver- nuttnt.
siu Hor. i, episl. 1), si non quorunqiie niodo rem. Ergo vitandi.J V.hwc omttttl el eorttm vtce id
Est ergo subslnnlia : Homini livido ndqui.l auriim? Itabet : Ei per simile, non lalibus iinpcenilenlibus
El noii ideo.J Ideo abesl in V. et M. in cxilu viix cominiiiiem sepulluram communicarc,
David : Thesnurizat.J Hoc. usqtte, Diviiias suas, sicul coiuigit de quoilam usurnrio apud S. Dionv-
iii ttxtu omiltil. €. cum M. Illud antem : El reliu- siiim (Hoc exemplttmin tejtiu non habent C. ei M.
quenl, elc. in latere est. at bene ad lalns, unde rcor a scholasticis pro nola
Quid sibi invidel.J Usque, mnliiix ipsius, incln- adtliiitm, interea cum V. iltiitl variel, sic repeto)npu.l
tive, non Itgit V. et horum loco hwc habet : Eccle- quem hihorantcm i.n exiieinis, ciun venisset sncer-
siaslicus infra [cap. xivj : Etsi bene feccrii, elc. tios ciiin Eticharislia, invenil euin iiiipoleni, ila
Ad hwc.verba subnotandus est margo C. ct M. Prx p" innueniein ei, quod a f.imiliari dxnione constrin-
avaritia non ferens ad IISIISnccessarios res snas gcbalur per fauces, nec pcrniiiiebaiur reslilucre
expeniere. Glotta est ad illud Eccli. xiv : Qui sibi rapla, vel dividcrc lurpiiei- congregalu, vel confi-
iuvidel, eic. leri peccala, vet suscipere Euclinrisliam; el sic
Arefaciens.J Semper silibundus inqutunl nolw. miser de bac vita misera rnpius csl ai miseriaiii
C. etM. interiiiiiiabileiii; sed a qiiibusdain iiionacliis claii-
Iieiu : Juxl.i qnemdam.J Quoniam laboriosum est culo sepultns est. Qno coiuperlo, cxtraciura esl fe-
hic ail invicem conferre omnes sentenlias el verba, lens cadaver de liiinulo et ad caiilelam et terrorem
prwpotltre composita, tubnotabo vcrbotentts disso- nliorum publicc retractum in slcr<|iiiliiiiiim.Quod
nahtiam V. ltaque primo hoc omittit : Item : Juxta , videlur forsilau lieri de ouinibus iii fiue iinpceni-
quemdam, ei immediate post illa verba animain suaui,. tentibiis, ut de niililibus qui deeimas fatentnr se
arefaciens, sic habet: Hoc auicm potest. M. orare publice retinere. Q^iouiodoergo tlabitur eis Encha-
iniiiiiciis ul diu vivat, vivensque anxius nppetilu, ristin, vel cominuiiis in moiie sepullura ? In eadciu :
ampliori et livore se ipsum excruciei el torqueai. < Nolite errare, nequeiuriiicarii, neque idolis scr-
Hoc idem viiinm deiesiainr Apostolus in epist. adj vientes, neque adulteri, neque ebriosi, ueque ina-
Rora. cap. i \at. vj. Rcpfctos omiii iniquitnle, ma- ledici, nequc rapaces reguuiii Dei possitlebuiii (/ Cor.
litia, fornicatione, avarilin, eic, de qiiihus dicil in, v). > tn Evaugelio Lucx (Cuit. xn) : < Cavete ab
flne ejusdem : Quoniam qtii talia ngunt digni sutitL oiniii avarilia, clc. >
morle; non soltiin qui ea faciunt, sed etiara quii Ex his qux possidet.J Ex his, restitui. Nam tria
consentiiini facientibus. Glossa : Conscnlire esl, omiltebant.
lacere cuni possis .irguere, vel errorera fovere. Ad\ D . Possessio enira cjus.J V. hoc vtodo : esl aliqua
Galalas. \ [at. x.J '/ possessio, gralix et glorix esl amissio. M. et C. ad
Manifesia sunt auiera opera carnis, qux suntl laltts sic notant : Ex possessioiie- non esl vita, sed
fomicatio, imiiiiinililia, luxuiia, idolorum servitus,, sxpe ainissio cjtis. Post illud est nmissio, addil V.
elc., qui talia agunl, regiimu Dei non conseqiicn- llli autein (qui sie ihesaiirizat et nou esl dives in
tur. Idoloruin serviliitcm vocal uhique avariiiain. Deun) dicilnr a Doinino : < Slutle, liac uocie repe-
Ad Ephesios "v[al. 21]: FoiHicaiioauiem, aut o.n- lain aiiiniani luaitt a te, qux atilem pnrasli, cujus
nis iitimundilia aut avariiia, nec nominetur in vo- eruni? > (Luc.xw.) In Parabolis : < Conlurbul du-
bis. El in eadem infra [cap. vj: Oiiinis fornicalor,, iiiuro, etc. (Prov. xv). >
aut iinnitindtis, aut avarus (quod est idulpriun ser- Vir auiein qui feslinal.J Prwcedentia liabentur i«.
vilu») iion habcl hxreditaieni in regno Cbristi elI V. sedlleni ordine prwpostero; se^ueituit 383 autem,
Dei. Ad Coloss. lti [a/.viuj: Moiiificate ergo mem- usque, Hieroiiymus, absunt.
bra veslra qux siint super terram, fornicalionera,, Ecclesiastx v.J C ei M. 12.
iuiniiindiiiaiii, libidineni, concupisceniium mnlaiiii Avarus non iuiplebiiur.J C el .1/. habeitl in latere
et avariliam, qux est siuiulacroruni servilus. llie- ex Ctattdiano poela l. l iu Huffinum:
roiiymus ad Heliodorum[a/. UuslicuinJ monacliuin : ... Nimiuiiii|iicetnlus, avaru.
Erral, qui judicai iltuiu idololatrnin, qui tiiiiore,, PaScitur iniuilu.
vel coaclione, vel alia causa iorsan idolo..tliuriuVat t Yel lihcrior sil J lloralitts imuressus:
el noii jiolius illum qui divitiis iiicuinbit, qui do- . . .-Quo libctior sil avartiS.
 403 PETRI CANTORIS 40»
Non video.J Itwc ttrea mcatnle lanttim carmen .A nvnritix deicslalus esl; qui, cum per pallium ah
prwcedens seqttttninr, qttia dlittd inierponilur. /Esypiiaca merclrice, id est mundana coneupiscen-
Iiem llieioiiymus.J Consule Commenl. in c. xxv, lia traliereliir, ilonec runiperet laeiniam, vel scin-
jProt». dt-rei, exspcciare noluii; sed pallio cui» laciniis
Insali.ibilis eniin est.] Margo C, el M. votl Ctattd , reliciociliiisaiilugii, juxia Apostolum : < Omnisqui
i in Ruffinum: inngonecoiitciidii,abon)uibiisse.tb$liiiei(/Cor.!x).>
Seniperinops quiciinque cnpit; conlenlus honesto Iiem, ndolesceus qui relicta sindone nudus auftigit.
Fnbricins parvo, spernebat inunera rigtim. llcni Hieronynuis : Ad sugillandnm avaritiam suf-
Sttbdo ex lioralio, u Serm. Sul. 3. licere debet hist<iria, qux esl in Exodo (cap.
. . . Quid avarus? xxxu) du viiiilo confinlili et nurro, quem Moyses
Slullus cl iiisanns. Quidsi quis aionrsit avarus'? combiissil el coulrivit, pulvercinqiie in aquaui
Cmiiiimo sanus. dispcrsit, et filiis Isrnel ad bibcndnm ileiril, ut sic
Qttittni et CorneliiimGullttm non minns diserte avo- fiue [f. firooj. > viiissimi stercoris idololnirinm
rnm desaibetilem in medinm produxerol Attdi iptum delesinrentur, per qnam avaritia designniur. Itein,
Eleg. 1 : innvere nos dcbet cxeniplum etbuici, quod ponil
Quid milii divilix, quarum si demeris usiim, Hicronymiis c. 12, q. 2 : Glorin cpiscopi.[«/. Cliri-
Quamvis largus opum, seroper egenus ero. stij esl pniipcrihus oninihus providerc, Dc SocratC
Iino eiiain pcnna est pariis incumbere rcbus, (14*) qni cum Aihenas lcuderct atl pliilosopliaiulum,
Quas cum possidcas, est violnre nefns. et (lediscen lum [al. discemluinj vitiuni avarilix
Non nliier sitiens vicinas Tanialus timlas JJ rangiiiim pomlus nuri projecit putaus se ivonsiinul
Captal, ct api>ositisabsiinel oracibis. posse possidere divilias cl virtutes. Atl idem f.icil
Eflicior cuslos icriim magis ipse liicaruni, Diogcnes, qui inmspe vacuiis qnain liinoris exprrs,
Coiiservaus aliis qux periere inibi, liitam, dolio conienlus, Iransegil paupertatcin. Cui,
Et panlo potl: ctim vidisset 385 l^vaiiteiu olcrn, feiiur dixisse
Quxrere t|HXneque», scmper rctincrc laboro, Arislippus aulictts cujiisdam principis: Si liiUii
Et rctineHS seinper, nil tenuisse pulo. creditlisses, modo olera uon lavnres, sed in auta
Ilem itlein J Horat. t. i, ep.1. Etibid. I ail: suinnii'principis maneres. Cui ille : Si iuilii credi-
Fervcl avarilia, iniscrnque cupidiue pcctus. disses, in nula principis ailulalor ei palpo non es-
Iteni idero : Ctini.J Hic R. Hieronymum scias citari ses. II:c etiam cuiii vidissel qiieniilam bibentein
Comm. in c. xxx. Prov. tl lib. i ttdv. Jovinianum cum manu ad fonlem, dixit: Nesciebam naiiiraiii
c. 15. dcdissc mibi scypliuiil. Et mpx parvuluni scyphuiu,
Quid nervos.J V. Quid nummos secuisse. Hic ciini quo hiberesolcbai, ad lapideiu confregii. llnc
Ttrsus exlra ordinem ett. Vide Claudianum. tx Vedastino codice m. s.
Largitaiein.J Abesta texln V. Rachcl fugicns.J Historiamhanc exponit B. Gre-
Coinitaliir avaritia.J AffirmatSeneca iv De Reuefi- gor:us,ltb. xxx. Moral., cap. 10. Si R. Ilieronymut
ciit cap, 27 : Ne prodigum quidcni avnritia libe- alicubi explicaverit non vidi, tnlerea V. asseverat.
rnmus. Et R. Ilier. in Reg. Monach. titulo De pau- Cwsarius, Hist. suai l. iv, c. Si.luvc transfert ad re-
pertatt ait: 384'^ll'osl(l";"T 1'l0C fucrint conseciili ligiosorum avariliam.
(ntmpt divitius) vides trndere sc luxutix,ei voltiptn- (p CIIIIIiiHiniindilinin.J Duplex G. deprehendi in C.
tibus, el onuii itiiquitali, ul quod avaritia congre- Reoresse Gregorius : Ctim inimiiiiditiaiii, elc. /u
gal, htxuria consuin.il. prwcedeiv.iitola cilari locttm.
Poeta Claudianus.J Dt btllo Gildonico.
' Quomodo Siipponcre.conor. J V. aiqtte Jl/. Subjiingcre co-
ergo sunl contraria,.} Jtf. iu marg. pro nor : at Horatius, cujtts versm esl, subnvillere. Lib.
conlraria Itabel comniiuiin. i, ep. i, initio.
lieuiGenesisxxxi.J>7.«Ji(ei':ilem,ad ileteaniioneui Laciniain. J Neqttaquam Lasciviam, ut M.et C.
avarilix valet, ut ait Uicronymus, bisloria illa qtix Mundaux voluptnli. ]C. Voluutnti.
est in Gei.esi dc J.icob : qnomodo aufugii a fncie Firao iminundissiniorum. I M. et V. fine pro fimo.
Lahau cum iixoribus, cl liberis, el rebus multis. Item llieronymus. J Post Laenium, epist. ad Pau-
Inter quas fucrat furula Rachel itlola pntris aurea linum De inslilut. monachi, quw incipil: Bonnsboino.
ct argentca. Qux ciini p.ilev, cos persequens, qux- Eaitem refert, l. u adverstts Jovin an , c.l, et ep. aa.
rerel, Rachel in fimo ct sub slrnmenio caineloriiin Juliiinum .'Filius nietis. Prwlerea vide 12, q. 2:
nbscondit, et fiugens se pnti menslrua, desuper se- Gloria episcopi.
dit, etsicpalri quxrenii deos suos, non assurgcns, Sarcinali auro. J Textus B. Hieronymi: SutTarci-
euui delusil. Postea Jacob et Lnhati confa-ileraiis, nali auro.
J.icob ex praccptis Domini, jussit nlienos deosab- Diogcnis in dolin.;] De hoc idem tom. \],adrJovt-
jici, et idula Lnban, scilicct aurcn, ciim ouiuibiis nianum l. v, c. 9. Margines C. el M. Itwesubhvtani:
pliyhtclcriis abscouiJit sub terebimbo (Gen. xxxv). Non spemvit favorem alicujus, nulluin niuiidaiie
Per Liiban niuudus. per idula avarilia ; per Ra- ,uy. tiicnit.
chel, qnx iiiterpreiatur ovis, inolliier pccnitens, Cuui inunilarelell.iv. 1 M. Cum conimendarel et
qux sub firoo nhscondil idola, id esl avnrilinin, sed builaret olera stia. JVon soiianl secundum tcripta
non oniiiiiio relinquit, sed superscdil, juxia illud Vttlerii Max., I. iv, c. 5 in fine.
liomiii (lib. i, ep. 1}: Non lavares. ] M. consequenterlegil v Nonlaudares.
El mihi res non me rebus subjungert conor. Qui rae nolnl. ] C in ora inferiori tic habet: Qui
Jacob luclalor, qui sub teiciinilio odorilera cuiu me vocal, es Diogcnes. Al in murgine laterati ad
phylncieriis et appendiciis, id esl sub ligno crucis capul tequens, revocat hoc modo: Qui liic uolal, id
Douiiiiicx, avnriliam el ejus nppcndicia abscondit, esl Diogenes..
juxia Apostoliim : < Omnia repuiavi ut stcrcora, ut CAPUT XXII.
Cluialuin lucrifacercm, et Crucilixuin niidtiui nudus Non Innltim exenqilis. ] Hec caput atiltr inehoat
sequerer (Philip. m).» V.,inmedio deficit in tvcis sacrw Scriptutw, serf
Hoc ideui Agatha, Agnes, qux munera ab amalo- abundat exemplisquorum unttin C. el M. in murgi-
ribus oblala pro crucilixu re^puiijaut. Huc nleni nibus suis resurciunt. Describam modo ex V. quoad-
vitiiim detestatus esl Dominus in Evangelio : < Ve- utque cum aliis concordet, poslmodum notat C.et M.
nil princeps niundi bnjiis, et in roe noii habet quid- hic intermissas repelam.
liiinin, quia nrliil iiuindaiium, niliil inlcr nos cadu- Jiaque V. pro tilnlo legit : Conlra acceptioncm
tuui appetiil (Joan. xiv).> Itein: Josepb vitium niuuurura. lncipit : Positis ethuicorum .cxcmplis,
(114*) De Crate Tbebano, non Socratc, ut liabei S. Hier. ep. adPaulinum, De initft. tnoiiaclii.
405 YERBUM ABBREVIATUM. - NOT.-E. iuo
q>ij avaritiam deicstantur. ponenila sunl majorum kI Meexciisnndo. si in aliquo (lcliqui rel commisi.
veieris et novi Testamenticxcmplncamdcm snpplo- Scilicct Saule.J lloc, soittm M. tegit.
ilenlium. Genesi, cap. xiv : 376 ^ex Sodomorum El conlemiiani illud.J Ihter lineai M. Id est red-
cimi offerrel mnnera Abrahx redeiinti de vicloria dain,
nahila de hostibus, ii est quinqttc regihus, qui pa- llem exemplo David, II Reg.J/Jtee absitnt in C.
tiiam Loih devasiaveranl, respondit: Levomanuin utque : Itein excmplo David, III Reg. xm.
nieam ad Deuni exrelsiim possessorem coeli et ler- Ilolocausla grnt.uita.J Posl hwc.M. ptoponil iti
rx, qtind a filo siihtegrainis usque ad corrigiam c.i- margine dtibittm, illudqnesolvit. Sic ergo : Quxritur,
ligte iinii nrcipiam ex onuiibiis qux tua sunt, ne quare Ephron accusalur de prelio (Gen. xxiu). ven-
dicas: Diiavi Abraham ; dicehal eniin ei rex _:Da dens lociiin sepnliurx, cl non Ornan (Jebuswtts) vcn-
niihi .-iiiimas,cxtcra tolle iibi (ttwc desunt in C. dcns lociim uhi xdificeliir tloinus Doniino? (/ Parat.
tt M.). Idftin vilitim damnavit B. Thomas Caiitua- xxi.) Sululio : Quia Ephron venditlil sepnlturaiu,
ricnsis archiepiscopus, qui ciiin cnncellariam dedis- lociini scilicet depulaluin sepulcris, ubi Adam.el
sel cuidaivv, inliibuit ue imaginem. venderct, nec Eva scpulii erant. ,
ctiam arcaiium vel ciillellitni acciperel, ne in ma- Item excmplo Addo prophclx.J [Itcstitui Addopra
niibrio aiiruni vcl argenluni snb prxlcxlu [al. pro- Davitl e.r M.
lexluj quocuuquc niisceretiir. Nola aulenv quod re- Neque biham aquam.J Genuina tacrw Scriplti-
|irobi fiiiiit, qui munera accipiunl, quod paiet per rm lectio; qnare, stimme mtror, cur C. omiserit
Epliron, cujus nouien muiatiini esl iu signtim spiri- nqunin, el cur M. virgula expunxerit et obelo truci-
lunlis niulalionis; qtiia pro ngro Miondsepclicudiiin B I rfaiil.
Saram. sumpsit peruniam nh Abraham licelcoaclus. II Esdrx v.J M. et C. II Esdrx xxi. M. in margine
Nolehal enim gralis Abrahani agrnm accipere : et addit Nebeniins. Rerte.Nam il!e coiicioneiu magnnui
in hoc facio Abrahnni excusnlur, Ephron nccusnlur adversnm eos(iu ejus rerbit utar)congregnt, ibidem.
(Gen. XXIII!.S -d nonne si feneraloreni vel Simonia- Iteni Aci. aposl. xx.J M. c. XLVUI.C. ullimo. tn
ciiai cogerem accipere [addendum pecuiiiainj, .cum uliimo abusus. 4
graUs Ecclesiam vel miituiim vellet mibi darci ma- Epist. Judx.J Duo c. n.
gis illo, vel illo peccarein? Sic videlurAbrahamma- H Cor. xi.J Dtto II Cor. xxv.
gis peccasse Ephron; Ahraliam tamen excusaiura Gmlis evangeliznvi.J Margines dtto : Cuni slipen-
sanclis; sed iio>iien Ephroli iiiulalum est propter diiim posscin acciperc, qjiia digntis esl opcraiiius
iiiiiiius acceptum, eldieliisesl Ephreni. Cwtera htt- inercede sua (Lttc. x).
bentur in aliis duobut, sed or.dine prwposiero, Redeo Gloriaiio.J.Duo gjarificalio, sjrf V.meliur ticqtte,
ad Holat dilatat. glorialk), et addit: Non aci ipiciuli, qnod eliam in
Arcepliniicm, nitincrum.] C acceplionem. mim- contextum repostii, qui tjlossttm.redolel hoclpco.
inorum. JVonplacet, qttia determinat licceplionein, Occas. prxdicamli eis.J Murginet C. el M. tales
qnw de quaiicttnque dono, muntrt, ei rt pretio wili- exprimere videulai; lioc motlo: Propier curioso.%et
mabili inttlligtnda tit. alias causas.
Rex Sodoiiioriiiu. ] In margine C. et J/.Gcn. xxu. Ezecbielis c. xxn. J M. et C. c. LIII.
C. addit in fine. llodie, Genet. xiv. Supcr avariiiam luain.J Margines supradicti tic
Cxlera lolle libi. ] iW«rai«fsC.ei J/.OmniaspoIia IC exponunt : Saccrdoiuiii, quasi 388 v'x creriibilu
praslcr lioiniiiee. Vide Glottam lioc toco. esi niibi supcr tantam avnritiam veslram ; sed de-
Exceplis liis quaj..] Audi qttod tbidem vidi ; Juri scettdam ct videbo ulrtiiii opere compleverint.
-
Cl nartibus suis reiiunliare poluit, non socioruiu. Act. aposl. xx. J C et M. ILII.
Kem Gen. xxiu.J C el M. Gen.xi.in. Usque ad canipiilum.J Cunipulut, quati canicapu-
Appendil pecuiiiain Abraham. ]AdItivcaddo,qnod lus, etl ensii, pugio, yel culler, in capula ferent fi-
in marginibtti C el M. deprehendi. Sed iioniie si gnratn capitis canini. Unde Gallice Biacqueniar, no-
Siiiioniaciiin vel feneralorem cogcrem accipere pe- men a canis specie obiinel.C. legebat :Usque ad cli-
Ctiitiam, cuni gralis Ecclesiam vel mutiiuin veilet piii)iiin,M. ctinipiilum. Talem cullellum dicimtts Gal-
inilii dare, magis illo vel illo peccarera? Sic vitle- lice, Canivei. Hocvocabulo utitur Caut. I. L Apum,c,
lnr Abrani ningis peccasse quniu Epbron; Abraiu 16, n. 2 et l. n,cap. xxix., n. 21.
laineu excusalur a sanctis; sed nomen Ephron mu- Eccli. xx. Exenin.J M.et C Epcli. LVIX.
lalum cst prnpter niiniis acccpium el dicluni est Et quasi iiiutus.J Jttvat lioc toco viidiiu Glot-
Effreni: meiiui Ephre»>. sam..
llera Gen. xxxiu. J C. et M. in marg. Gen. i.vm. Correptioues eornm.JC. correclioncs. Sed prior
Qnasi videicin viiliuin D.-i.J Marginei prwdicli leclio conieiiil lexlui Scripiurw.
ttgunt hic : Quin valde eiiin tiuniii. Obtnutescunt.] iVoit peitiltit rejicio, C. Obmilu-,
Mcnle devoia J/irfei» marginet luibenl: Ita et pro sciinl.
lemplo construciulo. lieni Isnias.J C. noiat capul xciv. M. xcni.
Item Ntim. c. xvi.] M.tt C. xu. D Noia verbum excuss.J Deficil V. usque llem Slra-
Dare libi.J Textitt Biblicut, dnbo libi. . bns.
3187
aiac prxbens.] C ei M. Balac prxsens et o.ffc- Sed Minima. Margo M. Ul aiinultis el hujus-
rens. Restilui ex lextu Riblico. modi.
Veruuilanien pergens.J E regione ad marginem . Est rniuiiiculus. Eadem videre est in Ecclesiastici
deprehehdi inC. el M. quod et subdo Itic : Siniilcs c. xx, ad illa verba .- El quasi miiius. ,
stinl Balac, qui,datis ali>|uibiisiiiuneribus, ut heue- Quudsi prius viderint.J ItaB. Ambrosius Hexam.
dicanlvel nialedicanl: quoruiii bcnediclio couverli- i. vi, c. 4. Vulgare est illud a siinHiludiitc d.educlnm;
lurin niale.liiiioneni, et vice versa.. Sequilur alius Lupiisin fabuln, qttando inopinato sitpervenit tertius,
margo ad proxime sequentia : Beneficiuin spiriluale adstatque duobus, cle se, colloquenlibus.m.ale. Utide
couferendo. liem cd illud idetn : Dabo tibi consi- statim illi obmutescunt, aul sermones iii id, quod
liiim, lego quod habet Glossa hoc loco. Eliara per primo in buccconvenil, converiunl, ut hoc involucro
mulieres pulcliras eis (sciticet filiis Israel), dando tertium deludant, nolentes se ipsos prodere detrahen-
eas. Uncle tequitur immediate Apocatypsil ten- les,uul male de illo sentienles.
ttntia. "
_ , lienl Jubxv.J M. et C. xiv. Nec.mirum, quia olim
ln Apocalypsi.J M. et C. nolant, cap. ix ; ho- nonor capiliim.Jobi itumerus quam hodie.
die-n. Ucm,IV Reg. v,] JI/. ei.C. c. LXVII.Biblia nottra
I Reg. xn.J C atque M. c. LXXIII. a.nliqualegtiul c. xxiv. JEi Itoc.cupulcontineiiimium
Loquiiiiini dc me.J Margine* prwfa{i inquiuiu : qualuor /iittws. Iitcipit : Nunc igitur accepisii, clc.
 407 PETRI CANiOiliS i03
Fiuti inclusive : Leprosus auasi nix. 1 coiico,siful nec diviiibu^qno raoles reruro niedio-
A
Aceipias heiieilKiioneiii.l M. super benediclio- criler bonos vel uialos esse non siuit. Perfceli crgo
neiii inier. itneas adctit, sciiicet IIHIIHISC. in htar- sinl et:
tjine: Ejus nuiiius. Inler Soeraticps notissinva fossa cynxdos.
Vivil Poniinus.] Quasi necessitate compiilsuS est Id esl avnritiae, inqilii M. iitter lineat.
jiirare,iil jiiianieiito magis exsecraretuf avariliain. li scilicel qui, et qnin.J Nolui omiltere cphjun-
Ila M. et C. in margine. V. iii iea:i«. ctiohem causalem, .et quia, etiamsi M. et V. omise-
Invnlvit capul laua.J Duo in margine : Simulans rint. Natn vim Uabet.
se a-grolare. Ilwc de Demosthenedesunt t» V. Quoliiliatn rnpiiia.l Panes quoliilianos (M. in
Synanchen elenini.] Lalini aliis nomihibiis hwc marg.), supple devoraht,
refetunt vocantque, angiuani el argenianginain. Ut simplices Cliristianos.J V.cum quotidiana ra-
Illi aulem argyranche, sive argeiiiangina laborare piua siuiplices Cli>7sii;mosalisorbent.
dicuiuur,qui ptcnnia muti redditi sunl, eaque sup- Existeuies.J V. ei C entes, tti supra adbuc na-
primttnt, quw ex reipublicw ttsu esse noverunt. tavi.
Exemplo Cyriaci ] Retnilto lectorem ud Vitam S. Cum Aod.J Triir, ciimAiolb.
Marcelli papcv, qua Itoc exehtplum coniinelur. Su- Pr;i; avnritia.J C pro avarilia.
rius, l. 1. Sed leva mauiis ejus.J >Uoc, usque, qui non lia-
Saporis regis Persarum.J Jlf. et C, Saponis. bent, decsi, in V.
389 Nec mairona c.ista esl.J Hwc senientia CIIIIIagnis a dexlris.J C. cuin agnis dcxlris.
sancli Hieronymi. abesl in V. cum sequentibus us- B I Zachnrix v.J M.etC. \ni. Ab hinc, usqitei tjiulii
tjue ad, itein Ilieroiiyiuiis scrihens. Super hoc : Ilieroiiymiis : Jinlex, elc, desutit iit V.
Cnsta, dicunt margines: Casta est qunin iienio ro- Misit massani pluiii.JOmuis nvarus impiiis;quasi
gnvil. diccrel : Auruni siiisti, auru n bibe. Ita M. ei C.
Signa sunl corrupi.J Vide a, q. 3. Pauper, et: Qui pro nota.
rector. Aurea nunc vere.J Ex Properlio, l. iu, cleg. II.
Ilem Jeremix c. vi.J il/. et C cap. xxv. Su.bdo versttm prwcedeniem:
A pi ttpbeia us |uej C iii marg. A planta pedis, Auruin oiiiues vicia jam pielale cotunl. '.
elc. lsuiw t. Veuit honos.J JVedispliceai, si sttbseguenfesver-
tem Exodi xxiu.J Duo eatlem, LXXXI. 4 stts ad proposituni conduceiiies eiiam ex eodim ad-
>e quodam oralore.J Simile legitur in GelIio,No- jecero :
ctmm Ailic. I. v, c 10. . ... . Aufo conciiintiu- aiuor.
Divili iiinlronx.J C. Diviti in coranuine. Auro putsa lidt-s, auro venalia jurn :
Super iiigi'alilud!iie.J/>uo eadem in margine :Le- Aurumiex sequiiur, niox..siiie lege pudor.
ges Kouianx ingralos piiniebaut. Patet ex Vulerio, Ileni Araltir.J liujus auctoritate usus isi veiteru-
Max. I. v, c. 3. bilis Bedu in Acla aposlot., cap. iv, 5, el aliis. C.
Familiuriiaiem piincipuiii.J C fainani princi- pro Aralur, /eailAraius, serf male, qttia diversi
puii. sttnl.
M.eiidicandi,famili.iritalem-J Iterum C. fauiam po- Quo sistat avare.J Judex avarus, aiurit orw C.
leiiliim acquirendi iu inargine. I et M. siniiiis est magistro piicroruin ihiiiis (niinis
Q
in €.) inioii.inli quousi|iic a ptieris miiuusculiiiu ci
CAPUT XXIII. uileratiii-. Quod respiciens, ilemiuil voceni, el stin-
V. Praftrt atium titulum rConlra rauUiplicein ac- vius eis coiiiiiiinatur; qui lieitl niuniis prius vcibo-
cepiionein inuueruni, niuxiuie a spirilualibus judi- tcnusspei'nat, posl laiueii illud quasi inviiiis acciint
cilius. et reiniltil. iruni.pueris iiiipunitis.
Causa injusta acceplorum.J lta C. Duo alia : Pro> Cusiodis angelus.J Ut idula Labaii. Duo mdrg.ex
nulla causa immiiieiiie acceptorum. Gen. xxxi.
Periculosa tanien.J M. pemiciosa lumcii. Unde Hieronynuis J Jlwc senlenlia redotel ejut
Citra stipendiinii.J C. legebul circa, sed correctumi expositionem in ctip.xt Prov.; in hac utitem escm-
coiitra. Nettirum plucel. ptdria maxime vuriunt. Nam C. et M. omuiiinl ne-
Ctiitvaliijuisdigno prop.JV. Cum aliis digne pro- gaiionem noii, in hoc : Jiulex i:on debel t-sse, etc
posueiit tlare beiieliciuui eccicsjaslicuu), eliani ina- Miniis juste.J Scilicot injaste, uil M. inter /i-
gis crudelitas est, etc. neas.
Etsi in pias cansas.J Quia hontis nsus nou jusii- Uiide Stvlomon.J C. ad lalus Prov. xxv, M.
lical inale ncquisita. 14, q. 5. Neque enini. XXXV.
Grangix.J Gallicum esl, granges. Cwsarius dicitI 391 El appcildiciis.J Appendicin judicii sunl,
esse prwdia, vitlas, eic. siipercilium grave, dilaiip, causx, prxslalio adro-
Pro justiliu facln.J A'ola varielatem. Ego ex V. el! cati.et luijusniodi. Mdrgines C. et M. ?
C detumpsi, quod in contexlum reposui M. Pro D ] llem Deul., cap. xxv.J Duo cap. xxxvi.
juslitia Jacta ac omissa , vcl pru iiijuslilia fa- Auguslinus dicit.J Giegorius aulem (ere similia
cieuda. habell.ix Jl/or., c. \1, iit mettio. Vide prwterea \,
Ili non sunl pastores. V. el C, prdsequuntur pe- q. l. Sunl nulli. I7. omittit Aiigustinus intextu,
rioduni, qui nun sunt pastores, etc. Miserlus ejus.J V. et M. niisericors ejus.
Seii Umsores.J C quondam lcgit, sed torlores. Perculit cor.J Cperctiliipecius.
Pttdeat similes, jam non pastoret, sed lupos. Oderuul euiii.J Post Itwc verba eral in V. Iiem in
lixcorialores.J Dicebat magnus iile Tiberius Cte- Parabolis : JNeejudex jnstus, jude.x nec aguosceiis.
tar : Iloni Pasloris lundere esl, sed non degUi- Sed cum nott saperet hwc stiittniia eum ad IIOMS
bere. revocavi proulin marginibusC.el M. deprehenderam.
In prirao lib. Reg. xxv.J M. XLI. Sic esi : Jiidcx juslus uec videiis, nec ngnosceiis,
"Qiiasi vindicaturtis in eura.J. Non betie C judiea- seu ul meliuKV. in ora siiperiore .-Judex iion videns
turus. niunus, nec agnoscens persunniii, juslus. liecle, ut
Vade pacifice.JCVade in pace. ' sil jttstitia cacu.
Depilalores sunt.J />i marginibus M. et C. Noni jereniix XLVIII.JM el C. 57.
tondebis, etc. Deut., c. xv. Gregotius : Pro. ]" Cattsit brevitaiis te remi(to,te-
390 Venales lenocinio. In C. avesiven.iIes.Ci>'-" ctor.adl.ix Morul.,c. 17, ubi (use munerii discer-
cci htec nqia mttrginesjudices ipsos contingentes. Me-' nuntui,sicut apudB. llier.Ttum. VII, iitPsut..x%v,
diocribus esse judicibus, uon tlii, non hoiniiies, uoni ad t'/'«rf: Dexteia eujuni repleta est luurieribtis.
m Vi^RBUMABBIlEViATUJL— NOTiE. iVO
Ne poss.il cernere Vertun.] Ita Arist., t, Rhelor. jA in C".Hostes injiisti et injusii.
AmOr, odium, proprium commodtim, sxpo faciunt Iu porla jiidicium.]Su6ai((/iHi//mflrjiHfs;Jiisliim.
jtuliccm non cognoscere verum. Noii est enim jiidiciiim nisi jiisliun. Si nobis ini-
Ilem Exod. xvm.J Duo xxxiu. Hwc et aequentia, (|iii salteih proximis simus xqui. Justejiidicale. li-
nsque : Iiem in Sallusiio Calo. absnnt. in V lii -bominum. Uoc, Juste, Gtoita eit interL.in c.
Mullihidinem negniiorum.] Margines : Utiliura ix Levit. . '
etiain et honesloruni. Qnia Juvenal. -sal. 6 : Qum conierunt.] 7n J?io/»i* ad homintt injuitot."';
Imponil linem sapicus et rebus hoitCslis. Qui conieriuit. ^ '
Yiros nobiles.J Nam diviium lerror ipsestbi exi- Pignorniis.J' M. pigneratis. .
git hoiiorem, inquit B. BenedictttsReg.' e. t.tit. In llein idem c. ui.J DnoJCH.
marg.C. M. id vidi: Deul. u. lhj eiiim hoe idem liem c. iv.] lidem xv.
repclithr. Notavi lotum ad lexlum: V.icca!pingues.] Mqrginet; Kfieminalionem el la*-
Oleiim addittir camiHOJ Proverbium^estqtto nli- sciviam exprimii eoruin, per Temininiim geiius.:
tur Uoratius, l. t: Serm., satyra 5 i» fine.rSignifi- 39.3 Quxesiis ui monte.J C. Qiix estis efieini-
catautem malo fomenlum et alimoniam tuppeditore, lialicin iiioiile Sainarix.
qno magis ac magis angeatttr. fltitur eotlem Hierq-. Sainarix.J M. iniertlneai : Id est snperbix. ;
iiymus inep.ad Eustoehium. Vinum.wgHti, el ado- Ollicialibus yeslris,] In Bibliii: Doininis vestris.
lescenlia duplcx iiiceiidium volupuuis. QuiJ oleiini Et biberaus.l De pixda paiiperuin ablaia. Margi-
flammx adjicimns? -.-- nes. '-'
Et decanos.J . Avarilia pnrlalornm induxit ne P | ln Arnon.J C. Yernoii. M,, Ernon. C. elM.inlerli-
iinns sacerdos niodo paucis prxsit, ul intereos ju- neas : Id est in cxsiliuui. Ex itunc deficit V.usquc :
dicel. Ila margines dua, liem Amos, "
Audite illos.J scilicet popiilum. C. itf.er iineat . - lieii; idem c, yi.] C 2S. . _"
testut. Capita populoiiiiu.J C.. Pliilosopliorum. •' r
Distanlia persnnarum.J Acceptio. Margims. ln Cbalaniie.]/)uo in Calagne
Parvu.in audietis.J
' - lidem* : Puupetcm. Sicut ma- Faciuorosa.J C. Facinora.
gntun: Divilcm. ,*. Apud iilplolali-as.J Hoc nolo m omnibus fertm.ts.
Beiit.,cap.xvj, C. Lxitiv, Jtf.txxii. corrigtndttm udiidolntraS. '';'
Iminubiles.J Gloisa inlerl. ItoChabei.Std quwrunl ., Iieui Jtiel cnp., in.J Duo IX. ;,;,;:•
margines: Qitare efg» fivinarii, singulis aniiis auio- lii proslibulo.J lii Bibliii : In prostibiilnm. -
vendi, popiilo pfififii-iiitiiiirpropler avarUiani? ,;,. Deiiiollienles.]Glossa interl. esl >V., demulcenlcs.
Inomnilitis poriis.J llocest, singulis, iu J/. inler Heui Osex,J M.II hodie\\, '.-,
iintut. Std denuo quwstia : 392 Quare ergo unus Oblita legis.J Dito hiiliii. : ;; i : ^-
duos episcopattH, et judicium duarum civUainm sihi Oiilala pro peccatis.j Glossa est itilerlineqtis, qtnc
usurpnt, ut ipse cxeus, exavarilia absorbeal in.iie? ad sacerdotes maxime diiigitur. "< :'
Tatet\inoveanlur exemptis mirubilibus Cwsarii.,.1.
' u, Ileiii idem : Autlile.J Duo tum iri texttt cttm niar-
c 28, 29, el aliii seq. . .:-. c. 14. . -
- J.isto ;, gine,
judicio.J Divinx legis, C inter tineas, M.. E| doinus Regis atisc.J Ut nulluscxcipialur. Mar-
autem, ordine legis. - g:iies. '' "'[' -'"','"''';"'
(
r
l
u ',''':
Alieram parleni dccli.J Scilicet prcce vel pretio, Et rete cxpansum.J Seu.extehsuiii «I C't .
aniore privato, vel rodiu. C. ad latitt.M. ini«r /i- Supcr Tbnbor.J Muiilem, ait M.ihler tineas.
ueus. Ileiu Amos ] Duo ad latut, c. -sxvn.<
Excxcant oculos.J M. ibid. Ycrtunt a.uctoritatem. In. nihil.J C. Letamini nilnlo.
IIoc ex B. Amb. iit ep. II ad C»r, c. vtu sub ini- Qui dicitjs.J C ei M.'.Quid dicitis ?
lium. Ibi enim: Yi.n auclori.alis iiiclinaiil. Iii fortiiiidine.J Muryints C. el J/.' lii nobililate
Sapientiim.J Mundu, scilicet, iiott.Deo.C iit marg, gcneris ct poienlia.
M. inler lin. Noliis corniia J lierttm deficil V. usque ad iltud
Verba jusloruni.J Prius, ail M. ibid. Micluvww : Ntiiuquid jnsiificnb:).
Exsequeris.J Bibia S. Persequeris. C. exsequarii. Itein Osex: Si lornic.J M. el'C, notant c. xiu :n
Ad illud margines.: Nec prece, ncc prelio, ncc du- marg.
rms xquo, nec reniusiiis. llem Malnchix-J Duow. Brevitalit causa Lectonm
Iit Sailuslio Cal.o.J eadem videbis apud Ciceron. remitto ad Glossam super hwcloea S.Scripiunv.
Dt oratvre,et B.Aiiselnium, De simili. Mundi. Hic Noiine nialuin illiulesl.l C in ine nialiiiii esl.
enim.: Quatuur niodis, jiidicium perverlitur,: Tiinore, Nouest iiiilii voiuitlas.J M. iitin cst nisi Voluntas.
ciipiililale, od.io, amore. iu his.
lullius in Oiliciis.] ./.ifl, ui ante medium. • Sed ego exsufflavi.J Aliier lextus Bibticus Malach.
. El non tribuere.J C el iioiiduni tribuere, addit 1,13.
M. vere. llein idem c. 2.J C. c. i. M. 3.
Hxc aijiicitix.J Iia Cicero. C Ve! amicilite. D El aninim dexirtuii.] Eone, ul habet Glossa, id
Deponitenim persuiinni.J Cicero:. Ponil, elc, V. est, arniiim animaiis duxlruin.
Deponit.eniui perscnaio uinici, et quia cuui porso- Altare Ooniiui lacrymis.J Non 'ptenileiilix, sed
jinin jutlicis iiiduil. pecunix rapix,. lacryinis pauperum acquisitx. /itt
Et ut exorandx litis.J Cicero: Perorandx liti tem- mqrgines dtto.
|HIS.C. sic habel, sed ordine perverso ; Exorajidx Iieiii Michxx li.J M. vn. C. vi.
lilis quoad leinpns, licet per legeui accomiuodet. 364 lu luce iiialutiiin.J Id est : Mane impletis^
Nescio vos.J Uic lacet V. usque : lleui:. Audite quud nocte iu verbis tractatis. Percurre Glostam
verbum hoc,. in exl. hoc loco.
Ilera Amos.J Mnrgiues, c. xtx. Contra Deiim est ronnus.J C comparatio contra-
"In absinlhium.J Latera, in amariltidinera. ria, sedinconcinne, unde melius M. contrarin opc-
El dcpopulanteiii vel.J 7'ria hwc omittii C. i-iitio, Deo scilicet; estque id ex. Glossa inlerlineitli
Superpoiejiteiiialfe.ii.j Exlendil iiiaiiuni suam in desumptum,.
retrihueiido, et reiribuct abuiidaiiier facienl. tutp, ltcui' idein : Nonhe.l C iit textu el M. inmargine,
MargituJt ex Psal. xxx. c. 7.
Perfecle abominati siini.J Mttrgines: De. tali di- In adversariuin consitrrexil. ] Maraines duo :
cuun cst: Cum corriperel vitiosos salyram lecit non Conira iuc surrcxil cum adyersariis nicis, C.
seriiioneiii. , ....•:». suis. .
Hoslcs justi et injusli.J Sovellits quiJam icripsit tuiisiis laudciiiiiicani.J Cnin jugiter per vos uo-
41 PETRl CANTORIS 41*
ineu mcum blnsphcmatur. Marginei coUateralet ex A rem, el sanctit devoiionem auferre. Unde Pror. xx :
Itiiia c, LII. Ruiua est lioniiui devotare sanclos. C male deno-
Iiem c. 3. Amlite.J Duo c. 9. Auilite, vot tcilictt lare.
episcopi, sacerdoies, diaconi, inqttiunl iidtm. Super omnem peccatorcm.J Tremutut ttoc exem-
Tollitis pelles eoru-n J 1J est, exleriora, iinjnil plitm in texlu scribebam; verilnt ne quidam nebulo-
margo C. tttqut Glotta inlerl., at M. invertii ordine net in episcoporum officialet noitri lemporit retor-
teqit Glottam in lextu (hoc ttt, cxteriora) et ttxlum qnennt, tum Ittrc omnia de malit ministrit dicanlttr.
iiiter tineat videlicet,pelles coriini. Seqitiiuribidem : M. contra omncm peccaioreiii.
F.i cnrnes eornm.irf ett, inieriora, C ibidem. . Occidil rex Cyrus;] Rettitui ex fine cap. xn..
In raedio ollx.J Marginet : Sic raiserabilein ple- Danielit. V. enim ; Hex Darius. C el M. Rex Na-
bem aflligunl in Kcelesia.' biichodonosor.
liein idem : lloc dicit Dom.l C et M. c. \x,ho- Augiisliiius : Crimen.J Considera locum el proie-
die III.
' Sanclificant rit, tom. \,in appendiee, lerm. 3. in fine, de divertis
super cum.J Anctoritaie sua, quia termonibut.
snncta affirmant et moneiil. Ortte collgltralti C. Itein Hieronymus J JVecaiutis tum hic auctorem
el M. abutut inemare. Dicam interim me nondnm legirse
Itein idem : Audile.J Duo notanl c. 2, hodit 3. lianc scnlenliam aptttl B. Ilier., ted apud S.Aug. ioco
Quia xdificalis.] Texiiis Biblttut : Qui xdifi<a- in nota immediate prwcedenli cilalo, el apud Vtn.e-
lis. rab. Bedam in c. iu Lucw
In sangpiiiibus.J Marqintt addttnt : Peccali, et B Prxdo gr.issetur.] Ilic tacet V. utque : llein, ct
carnalis aflectus. quol exsectabiliusesl.
In medio nosirum ?J Qunsi dicerel: Quia auclo- Mercede sua.J M. cibo suo, ui Maith. x,
ritatem ligandi el solvemli, ct sacraineiila confe- Per vicariuin.J Qnid hoc in M, Privicarnium?
rendi liabeuius. lla margintt. Anallieiiia JcriclioiUiiiuiii.J if.^Analheinaia Jeri-
Iiem c. 6. Audiie.J Duo c. 17. choiitium.
Et quis approbnbil.J C appellahil. In Josuc vi cnpiie.J Duo xiu capite.
Adhuc ignis.j Inttr lintat M. Concupisccnlix, et 396Propler Achan.J Non propler Achor, ulM.
siipcrbix. et C. Nam Achor nomtn rallis tst, ,'otut vu.
Mensura rninor.J Duo, Vindicla Dei.pro mensura Esl spiritttale.J M. esl speciale. Non tapit. Itaque,
ttc. abiotutionem vendere, eum sit quid spirilitale, Simo-
Iiem cap. 7.J Duo, 18. nia est. Sic tl de adminislralume tacrameitlorum ,/i-
Reclus cum hoiiiiuibus non est.i Prx avarilia et ctndnmitt paiet exl, q. 1. Ntillus episcopus. Et:
libidine, aiunl duo. Quidqnid invisibilis.
In sanguine insidiantur. j Ut fraudulenter, el ciim 1ii pccuain peciiniariani.J Sctt mulctam. M. iu poe-
peccato subdilos sibi dare coganl. Ita marginet nam |>eccaii.
duo. Quoad pocnx illationcm.] Est enim Simonia exi-
Jndcx in reddendo esl.J lidem : Mutuo se favore, gere aliquid pro abtoliilione ab excommiinicalioiie,
ct obsequiis ei rcmissioue defendent: quia sicnt ab quati preliitm,abiolutiouis, non lamen quati ptxnam
aliis judicari voliinl, sic alios judicanl. (C aut mitletam pro citlva. Ilu centtl B. Thomut i-i,
Ainos cap. viii ] Tria, xxxu. qkwtl. 110 a. 3, 3
Malachias cap. u.J Tria, iv. Communix alicui.J lloc tst commttnitali.
Ad Lnodic. c. i.J V*.3. C i. IIwc tpitlota, ait Qux hodie venalis propo.J Usquu adeo hoc ino-
Rellarminut, inter apocrypha rejicitur. De Script. levil nialura, ail //. Aug. ul jam quasi ex consuelii-
Ecclttiatticit. Eam vidtrt tst l n llibliotltecwtancttv dine veiidaiilur ieges, corruinpaniurjiirn, sentcniin
Sixti Senentit in dictione Paulus apostolus, et ipsa vcnalis sit, et nulla jam causa pnssil esse sine
uiibi. causa? I. X. Append. de diver is, term. 3 poti me-
dium. IIwc mullii exemplis confirmut Cwsariut \tre
395 CAPUT XXIV. aucterit nottri conitmporaueits. Porro Peirut Rle-
tensii tglia detestant inclamal : OlliciuiiioQi lalium
Fascinulas, ostia.J Tria hostia, tniiose. csl botlicjura confundere, iransacliones resciudcrc,
Piscatores pecuuiarum.J Cxsores, imo novacula snppriineie vcritaiem, quxsiuin sequi, xquitaiem
bursarum paupcrum. C acl latus. venJere, elc. Plura petit? Vide B. Bernardum.strm.
I Heg. C. u.J.C. cap. vi. Dtto omittunl numerum. 6 in Ptalm. Qui hahilal, ubi tic ail : Ipsa quoquc
Ofllcialium liia suiit gcn.J Tria in orit sic : Ofii- ecclesiaslicx dignilalis ollicia in lurpcm quxsimit
cialis, confessor, quxslor, vcl (V. omitlh vel) tonor, ct leiiebraruui nCgotiuin transiere; ncc iu his salus
prxposilus. Uor, verbtim loiior vix scribere attrie- auiinaruin, sed luxus quxritiir diviiiaruin. Piopier
bam, eo quod male et dissone audiat apud episcopi hoc londentur, propter hoc freqiientaiit ecclesias,
tubdilos, unde hodie prumolur (qttod ttulcitts tonai) D missas celebrant, psalmos decaiitant. Pro episco-
dicitur. De officialibtts tam ecclesiasticisqttam swcu- palibiis, et archidiaconalibus, ci abbaliis impudeu-
laribus videattir quid dicut B. Attg., to. II, ep. 51 ad ler hodie decertalur, ut ecclesiarum redditus in
tXaced'.sub finem. superfluiiatis ct vanilatis usus dissipentur. llac
Confessor.J Wicest Pcenitentiarius. itle de venalilatc adminitlralionit offictorumeccleiia-
Per fas et nefas. I llodie non tic, saltem in Belgio iticorum tui tempoiit.
noitro. Metus nrchidiaconi. ] Profecto nisi prwviderem
Prxposilus ruralii.] It est decanus Chrittiani- vitia prwdtctstorum Itic rtlata, posttrit fore ad cau-
latit. ielam, tiltntw prwltrirtm, quas in oris murpitiatibiit
Rara coiisiillaiio.J C. Raro consultatio. Cum ta- C. el M. deprehendi ad illud arcbidiacom nomeri.
men (ticenim marginet duo). Iu saiiandis neeessar a Qnw? Audiut : Porlanlis (arc/iirfiaconi) discordiam
est morbornni manifesiatio, ut curciilur. Sic Hip- in Ecclesin, non pncem.
pocraiet"; Non curaiur niorbus iiisi cognitns. .Judiciiim aqux. ] llodie nulli pro cauta pecunia-
Bursas pauperuin.J Solum V. addit pauperiim. ria adjudicium aquw condemnanlur, eo quod tubo-
Pccunix, rapiiix.J Ly pecmiix abttt in V. ei M. rianlur multi alii modi pecuniat exigendi et extar-
Propiix pecunix.J V. propflx subsiantiai. qnendi. Vidtlur aulem ex ttqutnlibut imtitigi dt
Untlecmique prolicere ] C in tutere viikbtit leyi judicio.projtctionit in aquam, qnod perlinel ad pur-
iinicuique pra uiidccunqiie. gationem vulgarem, quwjnre canonico damnala ttt
Coepit se devolare.] Muiedkere iciticet ptr {mo- et prohibita, qttia ibi lentatur Dtut, 1, quteit. 5, ctp..
 113 VERBUM AUBREVIATUM.— NOT/E. 414
Blennam. Cap. Consnliiisti, et cap. Monomachi.im. A Gnillttmum, timilittr Cwsariut el Cantipratanu* in
El iu decretnlibtitlitttlo De vurgal. vufgari cap. Di- I. Apummultit locit,
lei-ii filii, anorf esl Hunori/III. A mnnibus veslris.J V. a mnneribus vcslris. C
Jiuliciiinvexperinr. J Quwdam hic qmiltit M. Ait aniinabiis veslris.
ergo: Sed jndicium expcriar, ei iiivcniiis jusius, luni. Qni.i tali dehetiir.J V. Quin tale debelur pabu-
dniio pauperihiis quinquaginla solidos (quipro bene- C. qunsi tnli (lelietur pabitluin.
(liclione aqux cxigerentur) in paslum. lrrisus cst ab Sed ulinam Detis.J C el M. Seil ulinam ali-
omn.ibiis, simnlque quxstor palaii. quis.
solidi sub Et ilevorarenl.J JYon el nenomina.enl, utqu<.„-
397 A sacerdolc quinqne ] Quasi
ohienlii religionis pnnien-luriun ci irainura, niwnl dam legil C.
Ileni : ttic utqne : Item : Officialcs,
marginet duo, tum boc (ial causa loculorum emun- M. tl V.Prxdicnlur.J deficiunt.
gendorum. Ut deluihescant.J Hoc omittil C. Nonne quadrat
A copidiialc.J Uoc omiltil M. illud Horalii De arte poelw.
Sacerdotum Ba:>l.JJVON Balac, ul C. Non missura culcni nisi plena crnoris liirudo?
Nullatu suhlicehuni.J Hwc non legil M.
SHiique sonles peccati.J C Sicqne sordes, ctc.
Siiperscderinr cilalioni.J M. Siipersi irriiationi. Job. cap. xxxi.J C el M. Joh. xxv in fine. Olim,
Abusnt parvut ett.
Cum hoc Ecelesia.J Jlf. e\ C. cum bocpro Eccle- iil nijira ttixi, eral minor numerus captlum Jobi.
sia majori parle, elc.Pro prwposttrt posijum est. CAPUT XXV.
Eslne tale jurnmentum.] Ego, ait C. ad totus, B
nec jiirarem, nec juramentum Imjusiiiodi, si fecero, In tvmmario C. omiililur ecclesinslicornm. Iv V.
servarem; scd irrilarein, utpoic iiidiscreiuni, el pa- varial titulus. sic : Qnod sine qiixstu et vana glorin
cis inimicum, et contra Deum. rnnfercnda sinl el Iracl.inila spiritunlin. el conlra
:
Ad bxc ostiula.J M. Ai»omissis ail : llera Qui- horarios niinimos, sed de his in capite seq.
dani canones, elc. Vefriim ciiam.J Sana est lectio et liquida. Quare.
In secuudn vel in leriio.J Habetur hoc, extra de M. vitiose omittit hwc verba, .eorumque loco legit :
consang. et ofin. c. Non deliel irreprehehsibile. ui, iu celcbi-atinnc.
Conc. Trid. tett. 21, cap. i De rtform. Malrim. Quxslui renipiib J C quxslurain publicnm. Ad
iimilavil impedimenlttm affinilatit ex illicila copula liwc suggero verba Sapienlis Prov. xxix : Rex jiisius
ad primttm et 2 gradum lantum, slatuent in aliit crigii tei-ram; vir av.irus destruet eam. Pereniplo-
tiradibtti potl eam contractttm non diritni. riiini eiiim est in principe, ait Pel. Bletensit, vel
Prolibitonoslio.JMediuiuibus tttmeri illisp.ecuniis. aiiram adorareinunertim, vel favorem quxrcreper-
Ergone iic dispehtationet pecuniw obedtunl ? soiiiirum. In.quirum inanibiis, ait Propheta (Ptal.
1
Dccretum biceus. Vide 30, q. i. Qui spirima- xxv), iniquilaies sunt, el dexlera eortuii riepleta est
lem. niunerihiis. Traiisibiinl iniquitates iu pcenam, el
Ileni: hxcosliola J llic tacel V. usque: lli sunt iiiunef.i in dolorem. Ilwc ille.
musca». Apollo Pythius.J Tria Phiiius. Ett aulem Pyihius
Simt merguli.J C/o*snin c. xi Levit inqttit: Mer- Apollinit cognqmen a Pythone terpente, ut qUidam
gnlns nvis esl longi colli. cilium, aul prxdani, i x C voltinl, inditum.
pioliindilnie lerrx vel aqux tr.iiens : nec iinilanda Sed etiam omnibns.] Sttper hii verbit Ciceronit,
esi, eic. margo C. cttm V.adnolat hwc: Sed et Ecclesix
Pfohibelur in lege.J Levil xi, De accipitre audi (prwdixissenempe)qux hodie decidil a religionc el
marginei it : sanclilalc per opulentiam et avaritiain, innxiiiie
Nisus et accipiter, qiiaruin prxdalio vila, pnrininrura (addit C.) non lantuni ciboruin, sed el
ln reliquum volurruni degere vtilgus habei. iiiuneriim.
Nitut alio nomine dicittir Haliwetut ut Levit. xi. Naii siini ] C nalx snnl.
Fidealitr fabula Nisi regis viu Melam. Qunsi, la>.vn.JM. omittit qunsi.
In retia aliurum.J Nempe tn bttrsut dominorum, Lxva pro dexlcra.J V. et C. Lxva pro Ixva fial,
quorttm tuni officiales. Jiimqiinm dexlera pro Ixva. QQQ Meius in lextu,
Si seiiiiiiaveriniiis.J M: raridl sic: Si seniinavi- ut ex Glossa iit litinciocum coltigittir.
nuis nos, scilicet est seiniiialio causa nosirx Quin, hoc, .t-lernn.J Hoc, nempt Novrim Tetlam.
messis, quasi hxc scniiiiatio, illain niessein cxigil illud, scilicet Vetus lempqratia promisit,-
sibi debitam. Snndiilin Apnsi.J M. Apostulicoruni. Qttod tmtdn-
In ralione dati.J Iia M. et C. At V. In rr.lione lia sinl calceamenta, palet ex c. XXIsa. tecundum
dali elaccepli, ciim p:u Ecclesix det spirilualia et LXX.
accipial temporalia? Suh lerra in vase.J V.el M. In terra.sub vasc.
Des spjritualia.J M. Si dederis spirilualia debile El thurihulum.J Noveilns, slyto plumbeo, utltlii
accipls tcmporalia. Recle. Ergo perperam improbant D I in V, pcrforaiur, ut sie legalttr ;.liiverluniur san-
quidam, itno eliam impie reprehendunl R. P. reiigio- dalia el lliiiribuluin perforatur.
sot ordiuum mendicaiilium, sett, ut magit placet, Causa propicr qtiam.J Nota varietatem. M. Causa
fructificantium, eo quod a paguitii, hoc est rusticis, proplcr quain (hic deest qux) dcbet csse solus Deus,
victum et alia vitw necessaria percipiunt, cum illa, elc, ttl intextu. C. causa piopierquam, quxdebet
tetlor. jure promeriii tinl; quia in sudore vuttus esse solus Deus, et causa siiie i|iia nou possenl lieri
sui.in riuditale, el frigore, et timili aerii intemperie (alia desunt). Si spirituale sil ob leuiporale lanliim,
verbum Dei diiieminant, animurum saiutem avide etc. C flrf latus addit : Alias faciurus, adillud:
litlenles. Sinc qua non possent fie.ri.
Abincorreptis.J M. incorrectis. Sine qna iion fierei.t.J V. tt M. Sine qu.i noh
fieret ciira possit.
393 'Vranlis accipilur.J V. Hic addebat tignum Pallium iiieiini brere csi.J Subattdi quod in iex'u
inlerrogationis, al ego postvotui ad illud caluiu- Istiia' habelur: Uirumqtie operire non polesl. Simi-
liiain? lneuiii angusltini e.sl :
Adminislrationis sibi. 1 V. adminislratiouis sux tittr in sequeutt: Stratum
debilx. Ltiumque recipcre non poicst.
Aiigiist/Pro quxsiu.l Ad Glottam in II Cor. n
Sequelx garcionuin.J Garciqnes putri tunt aut tecibrerriremitto.
famuli, aut, uliquando in malam pdriem, ntbulun- Sed cx siiiipliciialc.J Texttts el' 'Glossit initrfinca-
culi. Uoc voct.bulo utiiur B. Btrnardus ihApot. ad lis : cx siiiceritiite. '!
«35 PliTRI CANTORIS it6
Duo fines sunl.J .1/. omtttit duo. Hot aulem fines A j iuitiir, uisi iil per oblaiiones ad illam faclas susten-
dupticesditcerne ex B.Atig lom. \l\l,iii Pt. cxvm, lentur pauperes, Simoniam paril.
concione 12, ante medium. Melius quaiii loquentem.J M. et V. nieliusquo
Timor pceiix. ] G. Timor pecunix et xris? V. loquentem.
Timor pceitx ens, hoc eit, exislens, tett contintto Saiiguiiiem Christi.J V. Sanguine Chrisli. Male,
pttrteht: El timor hk a peccahj excusat, ui infra Quoniam in sxculum.j Psalmus Itic ett cxxxv,
habtlur. Undt Horatiut «isi tn eo non in sxciilum, ted in xteritiim leg.imtts.
Oileruiil peccare mali formiiline poenx. Ait enim B. August. Grwcam litleram pottt inttr-
El am(>r Dei.] Ittrumque tx eodem : pretari tam in xternum quam in sa-culum. Sic att-
Oderiint peccare boni viriniis amore. tem legilur tiirov «twva. Vide tom. Vill, expotitio-
Scilicei ociiius dexler.J. C hic mancjtm est. Sic ntm Psal. cxxxv iniiio.
autem : Et amor Dei, scilicct oculits ilexlerx ad Merceuai itis enira.J Ita B. Aug. t. IX,' tr. W in
diligenduin Dcum. Ubi est ergo, elc. Reliqua de- Evang. Joannit.
tunt. , . ., 401 '" a'ea hidentium.J Auditt, cltrici, B. Rasi-
Hi sunt fines.J C. funes. lium altarttm \tudum -dtscribtnltm : Si vos ,111711«,
Loco pignoris.] M. tenttittimit characleribus ait, diraisero, sunt qui protinus ad icsseras aleasqne
pigneris, ted hic synonuma sunl; el«« quidam ve- sese conferent; Jurainenia sunt illic, comentio-
tit: nesque pergravcs, ac avaritix partus. Spiritus raa-
Pignora natorum dicuntur, pignera rerum. ligmis assislit, furorem punctisacossibus iUislutk-n-
Alterutram niolam.J Quoniam longum forel hic ,,, lium insaniamque accendeiis': eic. Htxam. homil.
mutlorum txpositibries recentere, lectori sttggtro 8 tub finem. Clericis ttiis itidnm insignem otitn
Glossam in hunclocum, et B. Gregor. tom. l,Morat. txstruxit Wiboldut Camtraeensit et !Alrebaletisit
xxiu,rajj. II, initio. episcopus, quem Raldericus in Chronico Camerac. et
Sed iuaxime.J V. iarei Sed. Atrebat. lib. 1, c. 88, /"«sedescribit. Exstat apud not
_ Cum ergo priiiia nou sit.J Pnina, scilicet mola ille tpiritualis ludut, seu iubelta laboriose distincta et
timorit. C Cuiu ergo priina sil ineriioria. Male delineala, qua notlri, ut apparel, inter te colluierunt.
contradicit. Nuiunios vesperlinos.J V.-hiiniinos horarios ve-
Silie secunda.J Amoris Dci ntmpt. Ergo unati- speris decantamlis, elc.
mendtts eil ul Doiniiius; el am&ndus, teu honorau- Et prius ln Ecclesia.J V. El post eas (scilicet
dut, ttt pater. -
vespeias) cos in Ecclcsia dislribueiidos. Placet
400 Mola coiiciipiscentix.J Vel, cupiditalis, ut tttique;
habetV. Distrihuendos esse.J Margo C. cum V. Sxpe la-
VeJ quarta vanx gforix.l Yanx omittunt M. et men prius resideiiliiuii-(V. sedenliura) quoiisque
C. vitiose. Nam omnis glariri, ritaxime popularis piilsaretui' exireimiiii classictini, hoc eti~, uliimui
uitrw, vana ett, imo vahitai ipsa. Secus autem de ptitsus.
gloria, testimonib conscientite serenatw, de qua 11 ltera : exeniplum prxlali.J Supple, valet ad dele-
Cor. i. stundum, ut sitpra. C. exeinpluni prxlali prxbctilis,
Ut iicc tertia.J itf. Ul hxc terlia. Insipide. pelenlis in Ecclesia, elc.
Mciis tlivisa iion.J Allende tibi ipsi, ait B. Ephrem '_ lu sericis.j Vuriiiio,.scilicet, anlipendio allaris,
De virgin. sub finem, nequaiido in oratione luic illuc- " feslo, colore, convenienti.
que mens itia evagetur, Et infra : Cogitniiones ac Ploraiorlim et ploratricum.J Uli legilnr de Prwfira
sqllicitutlines qtiascuiiqiie reriira lerrenarniii, cir- muliere ad planctum mortuorum conducta.SicIlora-
cuinquaque ex curde tuo abscitule, eic. lius\ile Arte poet.
Anvrain vir de ilomo.J Sett Ammirniiiis, t<(Jote- Ui qui conducli ploranl in funere, dictuit
phiis, ex uxore iua Jochahed, idem Jncbobel, geuuil El faciunl prope plura doleulibus ex aitimo sic :
Aaron et Moysen., I. n Antiq., c. 9. Derisor vero plus iaudalore inovelur.
Ora bene operando.J C. ad tutits hcic habel: 0- Solent enim gentilet nwniat et cantica lugubria
sanna in excelsis, iion pro iiifimis. canere in morte defunclorvm et alios ttd ploraudiim
Cum dtiplex legatur.J M. Cuni duplex legatur imlucere, Idem etiam apud Judwos, ut patei ex Evan -
iuvitatoriuni, poilitur et classicuin lerlium in Ec- getiis, moris eral (acere, Matth ix. Ibi ttgutuur ad-
clesia, eflicacius cxleiis inveiiiiiius denarium. V. (ttisie libicines cum Jairi principis puella obiissel.
quoqite : Denariuin. Ptr classicuni ihlellige pttlsum, 0 nuiiiHii, iiumiiii.] ttunc Juven. versum,tal. 5,
quo ad horat clerici convocanlur. Id colligo ex cap. omillit M.
tequenli. Per Psulmttm autem xciv : Yenite,"exsultc- Quid idololatrx stinl.J /rf probal B. Bieron. tii
IIIIISDotnino.. cap. v Ephes. his verbis.: Qnia. sculplurani ipsius
Tcrtiuui iii Eccles. eflicacius.J Quod ncmpemagit iiuniuii colii, el idol» in eis txlala veiieiatiir. IJt
invilal clericgt mercenarios, voraciuin Deus venter est, iia cupidorura qtioque
Aiigusl. iion proptei-J Solum C. Aiiguslintis. juslissinve peciuvia dici poiesl, inaxiine cura iu alio
Sine onini corruplionc.] Glossa est lum interl. D loco Apostoliis cupitlilalein idololalriani vocet. Pto
cttm
' ordinaria. idololatrxantiquilus scribebaiiiidolatrx,
Crnx el inartyriiim. ]' Crux el maxime illud, I. Thess., c. v.J V. et"C 11. llioss. Addfi 9110-
ete. C. ';. qtte d c. ix.
Ideo noluit Doniiniis.J C. perperam, Volurt. JVam Ab otiuvi specie.J C tn latere, ex Ovidio Ueroi-
irifrd contrudicU ItU verbis : Instinctu ainolionis dum, ep. 16 :
pcenx. Est virtus plaeilis absiiniiisse bonis.
Amoveri poeiiain.] V. id est mortaliiatein no- Qiiia Scandalizal.J V. et C. Quia scandniisant
strain. aHiciens (allicere C;
proximura per sinistrain, B.
qiiempiain per dexleram. Ant/ttsliii-js tibro De
CAPUT XXVI. ovibut; Curemus, iwquit, nil facere, quod veuiat in
nialani suspicioiiem iufirnio fralri. 1
Titutut hic prwfixus, t.x M. desumptus esl. Nam Tnrpis autein species.J Nuhquid excussio lociild-
V. tt C. capuj prwcedens nou dividitni, in ora lu- Fnm. sicui repleiio illoruiu,- parit Simoniam? Ita
men collaterali G. leijo : Coutra dcnarios bora- C. in margine. ., .
rios. 492 H0lje nunuiuirixj V. Hor» nonx S. Man*.
Alleclorin in spir.] Scilicel, aii V- denauios ho- Repaguloque.] Repagiilum esi vectUoitio adversut
rarios pro horologiu, utfiaiil, clc. Ad hwc tnmar- vim oppoiilus. Galiice : Byniere;e« BirrrC.
gtne dicit; Missa consliliila, qux alias non cousli- Et laHquara vetulx.J M. hoe omisso-aii: Cucur-
•»17 YERBUMABBREVIATUM.— NOT.-E. 418
reriml .rlerit-i taiiqnnm ad soleiiinitatem. Quldain A sic Itgit: In die iulegro diiplifacientcm, non addil>
se etc. C atiteni: Tanqiiain atl solemnilafem vetulx et diipliceni M. In dic iniegre diiplifacieut
ad voiuni. V. vero, mta tententia,meiiut : El tan- Ei liiitore.J C. Propudore et terrore. :
qtiaiii velulx ad iiiiclum. Proverbium enimett Gatli- Unam duplifaciaiii.j Nuii aiidenies, ail C; duas
fiim : Cotirir a 1'oinct, 011, au gras boudin, quo iutegrnre, ut diiplicilaicm trifatienles et nmltifii-
caxantur clerici, qui lucricausa lanlttm currunl ad cieiues, id csl iiiiillarhii! facierum celebrarent.
lemntnm, el morati in choro per modicum ttmput JVontapil Metittt M. Non amleiues, eic. iiiiam dupli-
(stifficicnslamen, ut loqnuntur, ptrcipicndit distri- facieiit, triplifacienl el inulliplifaciciii, id est, clc.
bulionibus)stalim recedunt. tjndepoeia: ui in lexiu.
•" Piuguis araore lucri lainbiiiit caudelnbra caii. El primuro inlroUnm.J Triplicem lexttim qttidum
Sic de advocalis aliisque similibus dicitur : E\v tria nola, in margine C. atldita, voluit cvrrigere, hoc
grnisser les nvains. modo : Atl priiniiin ofiiciiiin uon olleralur, elc,
Tangi noiaretur.J C. viderelur. Canianlibiis fabulas.J Aadebai C. Cantaioribus
Quidam prxbendnrius.J C.et M. pr.cbendalus. vcl laniaiuilnis, etc.
Oiiverio ciirrenie.J V.Olivero. C male oliliviorio. De Landrico.J M. Landerico.
Murimiravil et doluil.J Qund non liulerent alea el Narciso.J Forle Narcisso.
hujiisiiiodi, aiunl duo margines. Oblatio qiuc ad boc.J Nempe, tit cuttta, ut prw-
Eo quod assidtii.J C Eo quod assi iiitcressent, ferlitr. M. et C. Conslal quod oblalio ad hoc ofler-
forte voluit assidui. tur, otiiiiiii, qitx.'.
Nni.ilis Ecclesix.J Alludit auctor ad illud Oeidii B Kndici, id est cupid.J M. Rabiei (Detts bont, quid
de Pbnio, 1,11, elegia 5 .• Simonia!) et cupidiiali Siinoiiiacx.
llliitl aniicitix sanciuiu et venerabile nonien, etc. Sed Domiiii.J Hwc terbiiadstint in C. Quod Do-
miiti et nori mundi gloriam qtiwrat tacerdos, probanl
CAPUT XXVII.
margines. C. M. Aiigusiinils : Hoc signilicatur pln-
V. Tituium capitis tequenlishic anttciput De vena- ribtis exlensionibus hracliioriiin sacerdoluin in
liiale, etc. iiiissa. Consuie B. Augutt. tom. VIIIin Psal. txn.
El ilaiiin.ibilis.| Sinionix hxrcsis conlaginm, . Lcvaboad alium.J V. Ad atiud. C videlur luc pee-
inquil tlitgo, l.\\ De sacramenlit, partex, jam olim care dispUnctioneiiicoiigrua. Nam interrogntionem ibi
in Bnlnain piilliilnvii, qni diviiialionis prelio pro- ponit, Qiiam ad le? e< proseqUilur: Prtlium inundi
positn, ad ninletliceiuliiiii populum Dei perrexil; quomodo, elc.
dchiiic biijiis iluo legunlur auclores emersisse; atter Quasi coadunalis.J C coadun .nlibus. V. coadju-
suh prophetica, alter sub apostolica doctrina. Pri- vaniibiis.
mus Ciezi magisler esse veiuleiiliiim, deinde Siinon 404 l'no cum mco.J V. el C. cuni minislro alla-
vnieiur emptor. Horuni aulem sectatores, sicui uon ris elineo, tcilicet, Simoniaco, qui pro nttmmo tan-
siiut in errore diversi, ita ucc in damnatioiie tum minislrabii, sicitl ^1" el eijopro eoderitlarilum cele-
divisi. bib. - ,:' .' '< '"'" '.;":••: = '!'
Totus enim Christus.J V. omissa interrogatione, Cupiditas doiuiiialur.] C non interrumpil perio-
sic legit : Prxcipue iu eucharistia, ubi toius Chri dumdispuncliont, sed eam conlinttat sic : Pro preiio
slus, etc; C conlicialn cupiditale prxdominans <K:«mi/rlerpaucit
Gratix disirihuaiilur.] V. pro gratix littbel Ec- demptit: Pro prclio coiificiain, quod tainen impre-
clcsix. tiabile cst. "'' '"•'
Quatn laroen exuere.J Hwc parenthesi ineluta, V. Minus sed magis.J M. et C. non itleo niinus Sinio-
el M. intermiiiunt. niaca, ete.
Allaria Dei sie vocat.J Plura hac de re videripos- Filiainea.] M. Filia mei. Hie continuat uuctor
tunl inComm. B. Hieron. inc. xxf Matthwi. verba Sitnbnit Magiin scenam producii.
Non dantes, niliilque.J C. Noit dantes, ubique, Irrumpei.) M. irrepet. V. irrepit. Eligitu, pla-
nihilque offerenles. cent.
- Augiistintis: InC.et V, abest
Donius.J AuguslinuS.
Nenvoin oratorio.J Eadem habemut in tteguta S. Proponens venalia.] 1'. componens venalia.
Ex oblatis illis.J Cupitle acquisitis, sicque lurpiter,
Patris nottri Renedicti, c. 52. aittnl murgines dtto.
4Q3 in boc dans omnibus.] Citjuslibet sexus et Eriguniur aliaria.J Qttorf nec Deo placet, qttia bp-
coiidilitmis. C tn ora. nui utus non juitifical mtite et turpiter acqitiiitu. H,
Bis iegitur ejecisse.J Solui Joannes, inquit idem q. 5. Neque enini.
ibdem, loquilur de prima, ejeclione sciticel, alii de Ciim fainilia eiiani.J V. Cnrtt famuli, ctc. QiHissa
ullima, Mtttth. xxi. tunt hivc in M. usque vendtdit iuclutive. Sicenim :
Yenaliiaiis colurobx.J Ptr eolumbam, tciat Spi- Qtiem ptiruiii lioiniiiein credebai, vendiilit.
rilitm sanctum figurati, ul docet B. Aug, 1. IX, tr. Itle poeiiiieiis.J PoenUeiriia (rion vera) ducllis :
in
Ift, Evang. Joau. anle medium. '
p Matth. kxvii. ,
Proximoruiu alia J C inier lineas, pro alia, SMJ- Licet nbn vere.] Ltcet noii recte. M. ;
gerebal carrigendum, stmilia. ln Ecclesia aulenr.j C in Ecclesin. Sicque alittm
JNooaccwseiiniy,nunpiopalcaitts.J C Non acettse- ihehoat petioitnm. luier nos aiiient, etc. Jtfafe.
miis tU propalemns. turpiler acquisita.J V.et M. Turpiter ac-^tb^ts,
Sie paraliores.J IIwc apud B. Itier. in c. x\\ ncmpe argenteos. Sedptttr uUitpldcult C.ypiiaud
Umth. emnia ac.]iiisit;i prelio antimabiiia.
Faciltla-fcsm.JC Facutialem^aeeipiendi. Ex turpiiw oblnlis ] F. cx turpitcr ohlatis.
Quat» «piasi cxct.J M. Qtiaiu qood exci ipsuw CoMStruutUurEcclesix.J Ct x.IIficettu- SiOn ev
Dominum palitintur. sanguiitc, ntiini murgines duo, ex Mieh. »i.
Qui-laro uiissaitt.J Refero qtue in orit inferioribus
leijunl V. tt C, Conlra venalitaiera et pluralitatei» CAPUT XXYBl.
niissariim.centra plHralitalein facieruni unitts tuissx,
et contra tioviiatera earuin. De hit infra suo-loco. V. Prweedens capttt proseqttiliir.
Aliud prwlerea vitilur in eatlem ora V. Iiiipiinila» Sulliciens fuit hosiia ] Ex B.Joattne Ckrutotttrm.,
coiititoiacix mater, negligenlix filia, radix peccati, hotiu 17 inEp. ad llebrwot. Ideui habelur tav. 1,
nutrix adulterii et incestus, mortis xieiux prx- hom. i,ltb n. Viduw Sareptanm a nobit itt Imcem
arabjila, prxparalrix inferni. primum tmittw tuperioribu* annit.
In die inlegre duplifacianl.J Uoc est duas mittat Semel iu die.J Uit caret M. J/a;Passum semcf
infegras uno rfie cclebrare, seu, ul vuigo, binare. C. reprxsentare iinraol.
410 PETRI CANTOlliS • 42(1
Riirsiim siifil crucif.J Abundt dictum etl eodem A,teril lcctor recurrtre ad commenl. B. IJieron. in
Viduw Sttrept, l. n, hom. 5, c. I. cap. vt Matlhwi.
Iiera Atigusiihus.J Verba ejttt hic nonnihil immn- Quem non siipersubsianiialein.J V. et C. Quein
lata sunl. Videlocumtom.III, De.Ecctes. dotjni. r. 53. non siibstaniialem.
Prwlerea B. Chrysosiomum loco tupra citato hoc ca- Quaniiiiii in se est.J M. quantum iu ipsis esu
pite. , , . , Perinde est.
Si ergo Augiisiiniis.] Jlf. Si juxta Auguslinum CAPUT XXIX.
unain siispictoiieni in tlie vix, etc. Eallitur.
Nimis in die.J C et M. Miuus in die ilerare. Falsitas nngulos quxrit.J Yerilas angulos non
Tiim.propter mysieriuui.J JYon, miiiisieiiiiin iil nmal.necqua-rit susiirrmics, inquil B. ftieronymui
C. Mysleriitm lale est, ut referl margo. C. Missa epitt. ad Ruslicum, quw incipit : Kibil Chris.iniiu
prinia prophelas, secunda P.ilres viciuiores gratix, ftiicius.
leriia. 405 apostoli.cam dociriuam significat. The- Dtiiii vitanl stulli.J Uoralii verstts Serm. I. i,
letphorut IX ptipa tret mistat hat instituit, dt qtti- tal. 2. M. sic : et duiii vilant studia vilioruiu in.cou-
btts, ti plura detiderat, vitleto Guilt. Durandum Ra- traria currunt.
vin. offic.i. vi Be officio Nat. Domini. Cupiditaii sux.J C cupidilatis.
Rurali sacerdoti j Paitori ruslicorum, el Chrittia- In inoiisirum iiiciilunl.J C in monslruni nion-
uitatii decano. slruose incideruiil missas bifacieules, elc. Vtrbo-
Major nutem prxlatus J Episcoput, aut decannt, rum transpositio tsl.
Scd viicscil.J Nam, ainnl marginesC et JI/.,Assi- U Jaiiuni bicipilein. j De qtto Oviditts, u Fasloram:
duitns viliiatem et securilaiein pnrit, devotioncni Sane biceps, anui lacile labenlis origo.
et reveicniiani lollii. , Ilydram sepiicipilcin.J Seu, ui V. el C, seplem
Quin rarus.] Quod enirtt raiiim carnm, teu, vt ail capituin.
B. -Hier , Arilenlius nppelilur qtiidquid rarius esi. Manluaims :
Epit'. adventit Vigilanlium posl medium. . Bellaque in alroces iras seplemplicis hydrx.
Quia rara.J Non, quin chnra , ut M. Briareuin ceiiiiinauiim.] VIBGIL.VI, Mneidot:
Cuni incenso iu sancta.J Solum V. addebal: Pro- - Et cciitiim geiiiiniis Uriaieus, et bellua Lerux.
ptcr s ii cla lcgalia vcncramla. IIORAT.|i Carm., oJe 17:
Lnciiu-is agrestibus.J Andiam hic B. Gregorium in Ncc si resui-gal ceiilinianus gigas.
medib Itom.ii in Evang. loquentem : Carnes agni Ceryonem.J vi JZneidot':
cuiii InCtucis agreslibiis sunl ctendx, ut cum cor- , Uorgones, Harpyxque eiforma tricorporis umLrx.
pns Hedcuiploris nccipimus, uos pro pcccalis nosiris Widem viu :
iu fleiiluis iiffliganiiis; qiinteiuis ipsa amariludo Tergeraiiii ncce Geryonis, spoliisque superbus.
puviiileulix, abstergat a nienlis stotiiacbo perversx De hit el similibus B. liier. epiel. advertus Viyilatt-
liuniuieii) viix. tiutri, quw incipii: Mulia iu orbe monsi.ra.
Ordo Cnrihusiensitim. Diio ordo Cisterciensium. • Missam bicipUem.J Bifariara, vel bifacialam,
V.ros probttlos tuper hac re conmlui, nec eorum multifariam, addil C. Hoc est, mulliplicis faciei et
qitispiitm de suo ordiue tate qtiitl inaudivil. formw.
Ilic cliam oblatorum.J M. lu hulocausluin hoc, G Obviani mysterio.J Non ministerio, ut C
eiian.i oblaioriuni Deo. Sapit utique tuo sensu. Sed Quiu cxprinii.J C expriuiuiit. M. Quia oflicium
I/II*f.t ut tacerdos (heu me primtcnt) tut confidenter expriroil, elc. Margo ad Itwc: Oitiiiiem (exprimit)
aititi accedere norimodo ad bis celebrandum, sed cl gomitiis propliclaruiu desidcraiiiiuiii advciiluin
Simel dunlaxat qttotidie : cuiii R, llieronymits, /ce- CUrisli. C.etV.
itileniiw exemplar , nonttisi cum muxiina et timorala 407 Seplies vel pluries.] Hoc verbo septies
reverentia erclesitis marlyrum intrarit, nbn riussatce- cartt 0.
lebrandw, ted devotte venerationit gralitt ? Ego, inqttit Mysleriiunquc.J Iterum C. Minisleriiiiii.
ille, coufitcor liuiorem iiiciim ne fursitau de supcr- Uiri iiiiroiliiuin.J Non ulrique utM.
siilione descendul. Qiiando iralus fuero, et aliquid Ab ti.ro illoruin.J Ulroque M. el V. Hic rtslkui
mali in raeo aniino Cogitnvero, el me nociuriiuni interrogaiionis lignum
phanlasma dcltiserit, basilicas iuaiiyrum inlrare Si a secando.J Introilu scilicet.
iiOii nudeo; ita lolus, el corpore, et aninio pertre- \e\ iriceiiali.J Sen liicenaiio, ut V. Tricenale
iuisco. Epist adversm Vigilantium, quw incipit : missurum, quod u die mortis, fidelium, usquead tri-
Mulia in orbe nionstra. ginta dies coniinuos dural, videiur originem acct-
Peccator saccrdos.J C addil,' sacerdos , «1recie : pisse a B. Gregorio papa prout ex ejut Vita colligere
ttam ad ettm sermo esl. :.' esl. Snrius t.\\.
In sexta fefia.J Hic docenlur cterici non numerarc Missaui catecbuinenoruin.J Quidam mixsam qua-
hebdomado! dies ex nvmine planeiarttm aut deorum drifariam patiuniur. Priino (Dviiiiniciii Seto in iv
gentiliitm, iit swculares solent, nempe : Lunce, Mar- D seiii.rfisl. iS, q. i, a. i) : ab inilio ttsque ud Offerto-
lis, elc., sed juxta S. matris Ecclenw ritum per vo- rium, et Cattchumenorum mitsd dicitur ,-2° ob Offer-
cabulum (ericetecundas, ni, tv, tl tic de ewterit. torio ad coiuecralionem utque, a Grwcn onutyopa,a
': Uno die qtiasi;] V. quasi requie. M. uno scilicel Lalinit canon minor vocmur; 5» a coHtecrutione
die iiiternoiilo. uiqutad communionem, diciturqtte ciinou major ; i'
Si tunc unjca esca.J C et M. Sed lunc uuica esca a communijcxnead firiem-. Ptuta ti citpit, cotuttle
spiritualis noii spirilualiler, etc. Male. Conlrov. Beltarm. lom. V, De mitta, cap. 16. Ideo
Coiidiinenia iiitroiltis.J Saspius ittrando itcundum autem Catethumenorum mitta olim nuncupubulttr,
tolvtnlis tt oftrtutit voluntaltm. Hwc, Introilus, elt-., quia laiibus usque ad Offerlorium ticebat imeresse.
ritiqut: Ileili: Qiiitlani,*tegunlur in margine C.,aiV. Videlurquia.J V. omtttit vjdelur.'
et M. intexlu liaberit. Nomlum hoslin esse.J U.ocest, nondum consecra-
Qnidnm male inlcrp.J C liem : Tales male, etc. tionem factam.
406 Marcns peculiareni.J Etsi tria txtmplaria Obvianl institilioni.J Excrpto die Nat. Dominicx
tic legunt, dicam lamen qnod 'censeo. Itttque tbco (nisi cnusa neccssilalis siinueni) sullicit saceruoli
M?»rcus, legi debet Symmachus. /s enim, B. Iliero- sen.el in die uiiain missaui sulummotlo celebrare.
tiymo tesfe, vertit, Pancin peculiareui. Prwterea iri Extra Decetebrat. miss. c. Consuluisti. llem De con-
Evangelto Marci nonhabetur orutio Dominica, Pater sec, dttt. i. Suflicit. Alexander II.
riosier. Pluribus diceudistupersedeo, nUas,et «nits» Uifaciareiuiir missx.J lloc est, fierenl duplieU fa-
uuctoris (IHfine capitis 9) ubbreeiaiiirus, iiiterea po- ciei iniroitns etc.
 421 VERBUMABBREVlATUM.— NOT^E. 4«
Untis et nlius.J Ntmpe, inlroilus. C Unus et alius>A uni<nicoiilescuttl. Nvta t .mcn anliqttitiii ilta fti>is»
cnsus pro libilo, elc. celebrata tttb honorario i aul Siolidorum Imtiim,
Utilifer approbnlo.J V. universaliler npprobalo. qvod hodie neqnii fieri niti sttb honettiori, quia viciut
Dexli-iiinel Mlii.J Dexlruni abest iu M. carior esl, nec tic min.tri Ecclesiw de altari vivere
Adgenlcs J CGcuiiles, ibique margo : Qiiia indi- possent.
gnos vos fecisiis et repulislis verlnun Dei, ccte Nol uit lameii cas.J Minime, Vnluit. ut C.
. rouverlimut- ad gcntes. Verba B. Patili e.lBarnabte Facinm IricehaleJ C Irice.iuinlin, nisi spei ialia.
atl Judeos. Act. xu. JVamJndo:is, qui domus Itraet
ores eraui perdittv, po&ts eral prwdicandum. Uhde Iliijnsnio !i insertio.J S.tt, insitio, ut C. et V.
CIIIIIpctitiiro.] Abhinc, tisqtte, Ilem : Pnctcr dti-
Sutvator : ln viam genliiiin nc nhieriiis, sed potius plicilalem, tacet M.
ile ad oves qnx pcricruiii donuis Israel. (Matth. xx.)
Cum duiem viderent indwos verbttm Dei parvipen- 409 Pel' hujtisraodi insilioncin.l V. pro liujus-
dere, ad geutet, ne oiiosi etsent, tonrerttbamur. modi insilione
Quam anticipnt.J C Qnam nnlicipal et mnliirat, Missa sicca.J Videatitr Guillelmnt Etnu; vir do-
imo (nota hic varietatem leclionis) fiiiein Erclesiie li- ctistimut jttxta ac piissimut in oratione Dttari habila
gurat, sic rediens (dee.t frcqiienter) a cointi ad in publico Iheologontm ittgqestu. de mitiis ticcis quas
coriiu, etc. imer orat. ejttt 19 excusat, est 13.
Nondum signifrcni.J M. Tnnien iinndiim reprx- Cniifeciioiiis.] Uoc verbum omiltil V.
scnlavii hostiaiu esse, elc : V. Cum iioiidiiiii rcprx- .iCquejiivnbit posi.J V. ^Eque juvabilis post.
senlavcrit bosliam, ttc." "]
Ctiin a cornu ad.J Qnare redcunt a cornu ad missx Et prxinissa hosiix.J ItaC. tt V. Sicnt et prav
est seusut el inlelleclu faci-
cormi, ainni margints C. et M. ciim non Itim liora lit, ti hostix. Optintits
eoriiin venerii? AUnsio esi ad prwdieta de Cliritto ly prxniissa ad niissam siccant referalur.
Domino : Qui aim ejus hur.i venirel. Ex Joan. xv. Qunre igilur.J C Qua. igilnr prxmillilur liosthe
Vel iifserliones missarum.J Visitaiiones vcl omit- iminissa (forlt in niissa) inserta, propler.ciipittiln-
tunt V. etc. Pro insertiones, 408 V.lttfbet, ius.lio- lcm et iu fraudein aiiiinarum, tine interrogatioiiis
nes. Potett admitti, quia hwc eadem tunt. nota in fine.
Favorabiliores.J. V. Favorabiles. JH: Laiidabilio- Pra;ter duplicilalem.J V. el M. Propter, ctc, ted
res. Dicunlur favorabiliores, eo quod a frequenti re- non tapit. .
ciiatione memoriler lenentur, vel quia cttttw lunt, et
itar.iliui expediunlur. Unde C. inlatere et M. in textu; Ilem, inissani.] Supple hic, ut attle ; Invcnit cu-
Ul Salve sancla Parens : Spiritus Domini: Requiem, pidilas. -
fui introitus commUnetturit. M. cx toto omiitit; Ul Sorlila dccenler.J Amanuensts M. pro S. tt D.
niissa de B. Liuo, etc. usque : Iieni. Cum cxiera, conjccit suo tlie. Est quidem atiqualit teitiut, ted a
qnorum locoprwdicta Itabet. verstt attt varmine alieuui.
Ilein, exeuiplo de.J tloc exemplum, usque ad ie- Et idcnliuiiswj C. Et identilas tollat fastidium.
quent de matrona, 4be*l in M. Quod flcns dico.J 0 pietai! o aucloris amor! 0
Debila quibiistb.m monai liis.J EUganttr V. Al devotio circa veuerabile attaris sacramentiim !
C. obicuriut el tunguidiut. Sic cn.m : t)e obveniioue £4 Iloc lantiim sacrnnieiiluin.J Belle. C. hoc nulem
priiiix inissxdebitx nioiiacliis. JVonmistu monnchit sacranienluro, non ila.
eit debila, sed obventio, tett oblatio. Ilic unttm ttig- Sana et gemtina lectto. M. no-
gero, in ruralibut eccleitit Imagines cereas.J
maxime, emtndundum, tarii ubusu , videtur quoiidam pro cereas legisse
quotl nec parochianot, neve parochos tedifictit. Videre cxsnreas. sed subductis dnobus punctit expungeiui-
est in quibusdam templis parocltiuHbus, Ufferloiioso- but sa, ct-rens. V. itmililer xreas, verum
lemnitmittw finilo, i aiim vill ciimaut firmarium pa- adtlito c,retiuqiiit ccreas perfecit.
troiti loci accedere ad cilntre,el de munu minittri, vi-
dentibut oiunibut, oblationet, devoie datdt a poputo, Pro strage.J M. pro significalione interfeclo-
accipere,quat palrono tuo et domino reconsignei.Jure rum.
quidem,tcio, patronus oblalionespercipil, tedidoccul- Prxpnsilorum minorum.J Nullo commnie tnier
liutel mullo decenliut fierel, si paironut cum plebano hwc duo verbu interposito, quod lamen admitlunt C.
et pattore pucitceretur, ut pro oblationibus in missa et M. IItc eitim prxpositi nomine ttnttiur talit, qui
datit, quotaitnit honestam pecuniai sttmmum, aul curam gtrat minorum sacerdotum, lanquam eorun
aliud wquivalenstibi referat. prwceptor et superiniendens.
Cum liabcai aticlorilas.J B. Gregoriut id exem- Eiiam snb Mi*i} Vtt sub dio.
A Gregorio oclavu.J /s eltctut tit anno. 1187, tedit
plit probal lib. iv Dial. Post wiatem nottri auclo- tantummodo 57 diebu*. Exttant tres iltiui ep. apud
rit S. TltomasSupptemeniiq. 71, ar. ii el 13. Qm-
rum priore docel suffragia quw fiuhl pro uno de- Uogerumde Hoteden Annat. parie n.
funclo magit proficereei, pro quo fiunt, quam atiit, \ Prxlerquaiii ler.J V. prxler quantum. Non ta-
videlicet rutioue intenliouit et applicaliouis purlicu-
larit. Poslerkre, suffragia facta pro muliit uon tan- Osce ait eap.viu.J C xxv.
tunutemvatere lingitlis, actipro unoquoquespeciatiter Multiplicavil populus.J Textut Bibliorum : Itultip.
fierent.Ei exhoc paiet, ui aii in corpore art. cur intli- Epliraim.
Altaria ad peccandum. Nequaquam ad prxdiean-
tutum tit, ut tuffragiatpeciuliain Ecctetia fiant. Dtni-
ut V.
q*t in conc. Conituut, tets. 8, abhinc ducenunnis dum, Ita lanicu quod.J Hwc, utqut, pluralilas, nonud-
damnatus est, hic Jvannit Wicltfi articutu: 19, quo miltit
dictbal orationtt ipecialier uni appticalai non ptut C. -'•.
ei prodeste, quam gcnerales. Peperit ministeiia.J V. pepcrit mereimonia. C.
Sxpius ei tpecialius.J Iia V. Non atilem sxpiuset peperii iiiunera.
spirilualius, tu dno volunt.
Siliicenale unius.l C Si iricennale. Sic etiam in- CAPUT XXX.
fra: Tricennali. Tria tii tummario rariant. C. cniiit; Conlra Indi-
Annumerelur.J Annumereiur male M. Id hodie gne conimuiiicanies eucharistix, M. Euchnrisiinni,
practicatur. Cum euim Eccletiw qitaitam aitnivena- al in marginthabet: Dcindigiieconficieniibus. 410
riit multit graventur, et eorttm ptoven.tis imufficien- •Fragm. Camberon. de qito ittpra adc. 11 dixii, tit
tet ttiil ad pretbytentm et clericot sttsleniandos, de leyii: De indigne sumeiitibus corpus Cbrisli.
comensu diatce;unvrum, diw vtt ttitt aunuersariu in iu epist. I ad Cor. u.J C. notat c. t-viu.
423 PETRlGANTORIS 4?4
Pipbiel aiitein scipsum.J Mtiltipliciter ihijwilC. od A Carni, miuiiJo.J V. sic, Abreiiuiiiiando imiudo et
iatus, exaininei si sine nioiiali esl. concupisceniiis ejus;
Jiidicium sibi niaiiil.] Unde judicetiir. Marga C. Marcus, ahscidit.J -S-:ruliont in texlu attata $.
JNbu ilijiidicans.] Idem, e*. coivsueludiiie confi- Marcus tibi polticem abscidit, non peccavil quin
ciendi, vel sumemli. Hi margines ex Glossa in I hoc crtditur fecisst tx inslinctu Dei, ul Itabtt S.
Cor. xi dtiumpti iunt. Tho.i-i q. 185, a. 2, 3./rf verisimililtr acceptum
lloc esi, tlehiin] Et hwc redoient doctrinamB. ex proiogo Hieronymi, tilttlo in Evangelium Marci,
Aug.to; II; t e/<isl.M8 nd Jun»arium,cap. 3 el 2. in quo sic legitur,, non lamen asseriittr; Denique
Nec abtimiiia quonclam legi apud B. Gregorium arapuiasse sibi potesl fidew (sic) pollicein tlicilur,
tom, II, in I Reg, c. i. ante mcilium. iil sncertlotio reprobus habcrelur. Ilic prologut Jia-
Viqlare prxsuinit.J Quia prolucro celebrat. Ora betur in Ribtiit Anglicanii detmratit, quw lempore
coHateralit C. Gregorii papw 1 vel Caroli Magni scripta tunl. llem
Noii seciindum ritum.J Retlittti ex V. 'Nam M. in Bibliis regiis, lioc lituto : Prologus. S. Hierony.iii
ex tolb,- C~.ix partt omittxt, hoc modo; Violare prx- secuiidiiro Marciiui : at Bibliu Lovaniensiii a docto-
suiiiil. Sccuiiduni riliini, venilil qui, etc. ribtts Lovap. correcta, el edita anno 15lj omittunt,
Iiilidcliialis.J Glotsa ist iu c. xv, ». 22. Joannis, nec crediiur ette B.. Ilieronymi, ied Grwci cujut-
qiiam solttm V. habet. ..' - dam, inqttit Molanus, librb rfe Picturis, cqjte irice-
Hi vcro per igiior.J Quitlam, non onines, addit simo octavo ( vel in edilione secunda libri secuudi,
C. in ritargine. lta ett. Nam aliqui tcienles Deum capile.qundragesimo septimo) el addil: Idem pras-
vei guiscire debebant, pertinaciter crucifixerunt. JJ fatur in Joannem : Bic at Joannes Evang. quem de
.. Si n piierilia.] B. Atigttttini vetba, qtiie ttiam ci- nupiiis votentemnubere vocavil Deut. Suipioor au-
tai' Gwtitriut exemplortim Ub, \\, cap. 55. ieni hwc etimhabere tx apocrgphit icriptis hwrelLo-
Si Marix in lanlo ] Mngdaleux nempt, quwob rum, qtti nuptias damnaveruni, el eorum, qui itti
ardorem.ei tedulitdiemfidei liirritx »om«ittibivin- ipsius mulilttlionem liciiam esse defetiderunt. Apud
diirhvii, Uii\J}. llieron. in epitttphib Marcellw ad aiios enim Itisloricos, nitl veleret scriptores^ neutmth
vrmcipiuminmedio. facile reperiet. Dicit itiilent, ii Nicolatis Zegerus in
Quomodo libi peccatori.J Tacet V. tttque, Quo- prwfalione Novi Teslttmenti, 'aubd ipse caitigavit tte
lliodo lilic scilicet, ele. hat: prwfalionet offendisse in vetuslist. Bibiiis ante
II Reg. c. vi.JC. c. LXXII. annos mitti ascriptis, eiianiii incerli sint auctoris.
i Eryt ut snceriios.J Cerip constat Oztitn fuiste ex Hactentti Molanus dicld c. oS quem sequitur Peirui
tribu Levi, qitia filitis Abinttdttb erat cum Abia, ip- Gulesi insuis notis ad Roin.Mariyiol. rfie 25 Apri/js,
tum nutem tacerdotem fiiitse negat Jotephus hii ver- quo (ettuM S. Marci cetebriittir.. .
bit: VoleiiSeam (qrcatri) reiinere, cuin sacordos Runum quod in dicldPfoiogo de Marco dichur,
iioii essel. Auliq.Judaic. t. VH, c. 4. fabeltqm Vocat,et rejiai Bjtroniut 412 tom.AAn-.
Dicchaiur calccliuuicnis.J Dixi tupra ade.-2t$. nal. ahno Chrisii iS. Jacobus de Vttiiaco, quiPe-
Habeiilibus seilieel charilalem.J Tria hwc verba tro Canlore, auctore Ve.rbiAibreviaii, nou ett butlto
exsoto C. tiesumpsi; vbi charitat sumiturvpro dile- pbtlerior, ictem recensel tanquam retri veram in lii-
clone, qutv habilum clmrilam prWcetlil. . f; stpria Occidenl.c. 30, uti el S. Thomut",loco tupta
Ciica boc.J 6'. cilr.i hoc. PJ citdto, ciiansqiclumB. llieronymi prologum.
Iu siiburbio.J Per siiburbiimv, .uninm, seu par- Lucas Pinellttt in Diafago de. Communioneid re-
tem ititleriorem ecclesiw iinerprelor. fert de Marco aiiachoriia, uti et Jouiines de la Huye
. Noii ilillinio.] Revoeut attcior in dtibium. His au- Soc. Jesu in Appar. Evang. c. u\, ubi de auctore
ttm fticiie ett lecivii coliigere, qitum exacte auclor prwdicti prologi, sic ail : Verutit coiistal illum pro-
pouderet el quanlnm wslimel irreverenliam circa hoc togum incerti esse aucloris, non S. Hieronymi nec
lucrosanclitm Eucharisliw tacramenlnm commitsam; niagnw aucloritatii esse, quw in eodem dicunlur,
iteijtte profecto censeiitiusest aliud practicasse quam itisi allerius probati auctorit leslimonio fulciantur.
docuerit et ctttsuerit. Ettmdem his:oriam describil Peirus de Naialibui in
Saiictificatis.J M. tt C. Elinm snnctis. Catiil. sanctorum l. IV, cap. 86, cl Claudiiit de
lleni- constiuiit.J Abtunt hwc in V. usqtte : Itcm Rotd, sed parum habet probabililatis.' Sic iile. Quem
Exott. xit. vocat Claudium de Rola, est Jacobus de Voragine,
^11 Et solemnent. J M. In soleninem (saltat cttjus legendam atiream vulgo dicltiin (Melchior Ca-
hic acii lineat) iu condcnsis omitluui ariictiloruui nus iii tibro rfelocis Theotogicis vocat piumbeam)
fidci. edidit ille Clattdiui de Rbla, ut pulel ~exprwfa-
, Lacrymarum.J Iterumque saltitcil U. utqut, us- lione.
que ntt coriiii. Eximius dom. mag. imler Franciscus Sylvius ad
Exodi xii.J C xvili. locum S,' Tho. ciidlum ttvcte eamdem fttbillam rtfU-
Succinciis ieiiesi.J Expdiitio hufat Irnoriw ha- lalhis verbis : Qupd in argumehto 3 objiciiur de Sati-
belur apvd R.Greg. hom. 23Lin Evaiigelia. cto Marcg Evarig. qriasi polliccm tibi amplitavtril,
Decoctus eliam. J C Doctiis eliain in clibano. D ,,l ihidorieus etset ad sacerdotium, fiibutotum ttl.
Tolertibile ett, si doclus pro probaliis lauquani ivu- Cbrisiat'tnim tx liisioriit tum fithdasse et gubernasse
rum iu fornace, hoc ett m omni iributatioite, etc. Ecclefiam Alexandrinam, id qitod sine sucerdotio
Sap.ui.. factri rion potuit. Ftcisse hoc ipsum legitttr quidant
Totuts viiiuiyius.J C. toiis viribus. Marcus Anachoreia, ti ex nomiriis consortio atetl-
Undc, calceali.J Uic tacet V. utque, lleni, ad pittmfuitS. Marco Evangelistwqttod iste uliut feclt.
terwweMi. Sie ilie.
Kffusionem oculorum.J Cunclis scilicel condeitsis. Jam ariie, idem dicto anrio scripserat Baroniut:
ClipratlictiB,att C. iucollmeruti erat, Sedet iita, inquit, oti vulgi potins deeahlata, quam
Ad eaiicein pietalis.J Vcrtitt Hildebtrli tpiteopi majorum auctorilale asseria fttbtlla rejicitut, Mar-
Ctnomantntit tleipsa Maritt Mgyptiuca nondum ty- etitn adeo repugnasse ne episcopht fierel, quanium-
pii txcuti tnnt, ul wtavii Molanut in not. ad libet essel rogatus a Pelrq, itt ta de caustt pollieem
Usuardum, 2 AprilU. tibi ipti prasseiderit. Hec etenrm, qUod a quodam
Ma<lai.J M. Macer.it. Anachorcia (actum esse constat, Marco Evtnigeliithi
Acrediiie pravitatis.J Jtf. Impictatis. Utique va- imprudeifter nimu ascribilur.
iet. Certe itlicitum etie membro aiiquo se mulilart do-
Sed nun numine.J Fragriu Cumbercm. Sed non cet lex nuluroz, et S. Tho, 2-2 y. 63, a. 1, tt ditertt
iiiiinere. At M. El non iiumero. prohibitum in Conc. Ntcwno 1, can. 1, El itte Ana-
 m VERBUMABBREVIATUM.— NOTJE. 428
chorela non esl laudandut in eo facto, riisi id egerit A 414 Locus Ecciesia ] Non ul M. Locus in Ec-
ditinitns inspiratus. Qnis aulem fucril Marcus ille clesia, quia tle Fxdesia non de loco sermo esl.
Anachorela in Vitis Patrum non inveni. Adversus qunm. ] V. ntlvcrsus quem, scilicet /o-
Tanien sacramentalitcr. J Hallucinatttr M. Ta- cum. Transeat.
nien aliter siimpscral. Primipilus. J Qitijtilum defert anle regcmanl belli
IHicita afferunt.J V. oflerunt. ducem. Pilttm est lelum quod exptodilur priusqtitim
In Vilas Palruin.J Hoc omissosic V. el M. ilein : ensis defensivttsevagittelur.
Qnidara,-eic. Ilic liber dictus Vitas-Palruin apttd Armiger. ] Qui prwfert arma dttcis bellk .. ,
aliquos parvw tsl attclorilalis, imo lanquam apocry- Constabiilariiis. ] Seu coneslabularius. Gallice, rn-
phus rejicitur. Ila Matlhias Felisius Minorila in nesiable; hoc est comes stabnli, conite de l'cslnblt*v
elucidalione irislittttionis Clirisiianw dist. i\,cap. 1. qui eqtiorttm regis cttrnm liabel, alias esruyer, scu
Non coiificiam.J Ob reverentiam, inquit Margo csqnier. Videalur libellus Gallictts Pariiiis excUsrts
C. ann» ltiOO Itoctituto : Origines des dignilez et nia-
Ab episc. jEgypii.J Ly JE?ypli, omillii V. gisirals de France, recueillis par Claude Franclici :
Id esllxinm juveiiiain.J Variat V. sic : Ad Dciim locus est l.u, c. 7. IIoc connestabuli vocabittoutitur
qui Ixlificai juvenluiem meam. Jam juvciiliileni, Greg. Tttron. Itistoriw suw l. ui,-c. 32, nbi de Jtts-
scilicel grnlix, niilii tribuit in re, juventulem ciinui linitino imper, toquens : Cumque iuiperalor vidissei,
gtorise iii spc. Jtivenlus,' etc. quod Belissarius crebrius vincereuir, amoio e>>,
413 Assisieiitimii contra le. ] C corain ie. Nnrceicm in cjus lornm slaluit. Uclissariiim vern
Vindicare pnrnioruni.| C inverso ordine : Parare I) coraUem sl.-ijuli. qiiasi pro htimilitnie, quod prius
vinilicaloriiiii. fuerai, pesiiii. Eadem voce ustts est Aimoimts in
Teiupore quo supplex. ] V-ersusHildeberti episcopi ftisl. De gesiis Francorttm l. ui, c. 42ei c. 70 \.ti6 lo-
'CtiSf.anensis de mtjsterio missw. Plane siiniiem quitur: Lnudegisiliis regaliuin prxpbsiiuseqiiornin>,,
tenlenliam legi aptid-R. Gregorium, IVdialog-., c.bH, que.m vulgo comislahilera vOcant, eie. Sed o/J«m
in fine. qitoqueIfnjus nominis elymologiam referl Jacobus dtt
In Exodo. ] C in margine c. 5. lireul, monarltns S. Germani a Pratis (cujus eliam
Locuseiiim in quo. J Aliler supra, alilcr hicnc- meminil prtvdiciusFranchei. c. 7) in Indice Aimoini,
cipilur, ait C. tn miirgine. Explico. Supra, ex Jostte ubi siclegitur: Comcs stnbiili, qui el coines cusio-
v, Hic ex Exod. m. diim equorum icgioniin dicius est. Item: Regnlium
Maculatus. ] M. Immaculalus de imiiiaculalo, sed prxposilum equorum vulg.o comisinbilem vocani,
vitiose. quasi comilcm slabilcm. (En qttoil nunqitam mttla-
Ad osrulum capilis. J Trin in margine : Esl oscu- rettir, tti interpretatyr Fraiuliet.* Eo respcxit Him-
limi pedum, iiianuum, et capilis. niorentiiis cum linc prxcelsa diguiiaie insigniius
Cradusqtie suos. J Non est ascensus, scd intrusio, pro symbolo assuinpsii Aplanos-, quae diclio Cr:eca,
vel iugcslio.ait nu.r(jOC lirnium, sialvivein',non vagum, siguilical.
Scdisli iul nicnsain. ] His verbis citat httnc Ivvttm Piioremde>ii)«iionei»se(jii(i(Hi'Frunciscus Raijttettn
11. Attg. juxla vers. 70 Prov. xxm. Vide t. IX, ir. in libro .- Intlices des drohs roynux; dicens: l.ci
47 el 84 in Joun., el l. X, Serm. 43 De sanciis, qui conneslnbleesloit lcgrnnd csciiyer«-/)wTo(rT/iKT(u/), «i
in novis esl 122. ' avoit In siiperintcndaiice stir l'esialjl« on escucrie
C
liinuiivcra apposuit. ]C in nvcnsa npposuit, fnrte dii princc. Et les inareschaux esioienllcs escuyeis.
iroiiiensa. El infra: Apres quc foflice du Maire (hic est major
Forcula el dona. J Qtiia detlit tlOna bominibus, dornus regiw) du palais fut aboli, furenl crees olli-
accepit doua in bomiuiiius. lta C. in latere. Dona ciers puur le faicl de la guerrc, L*tinnomme connes-
hic, talenla sunt differcnter donaia, de quibus Mctt- lalile, elautres inoiiidres n.iiiiiues mnreschaiix, pre<
llitfi xxv, el acl Epitcs. IV, v. 8 «111. nnnl chevaux, pour gens de clicvnl par ligure. t.t
Pro nobis pieliuiii. J B. Thomas theotogoriim fax, infra : Le conuestnblu de France esl clieif priiu-ipnl
inqmt : apres le Uoy.
Se nasccns dedil sociuiu, Seiiescalciis. J Hoc vocabulum omiserunl M; et V.
Convescens in etliilium, /rfein Eranchet qui sttpral. i, c. 10, Senescatciimd -
tSerivoriensin prelium, cii significareprwposiium mensw regis.citans aiiqnut
Se regnans dat in prxmium. versus ex romaniio RadtttjihoCatneracciisi :' *
Si stigmaia Domini. J Non diaboli, non splcndo- Sou seueschnl a Raoul appellu
rem vcstiiim. Margo C. Qui d'el maiiger le ser.voit inicux a gre.
Ilem Ps. cxvn. J Usque ad finem capitis, V. el Item:
Fragm. Cttmberonenselacent. Et ly baron sont as lables assis,
415 Ly senescbal s'en sont bien enlrcmis.
CAPUT XXXI. De bien servir chacun fui bien appris, etc.
V. pro summario habel : Contra belluas mulio- ' De eodem vocabulodiclus Franc. Ragueau in stta
D
niin capilum : M. prwter illud lextus, in margine indice: Hxcvox, ail, viiietur Anglica vcl Germniiica,
ltgit:i)e pluralitate personnntium, forte persona- comme si c'csloit vn officier qui al charge de la Ja-
tttum. De Geryonibttsdictum est adcapul 29. inille, elsemhle esirediine langue inesine que iiia-
Non ahsimilis.J C Non absurda, non absona. reschnl. Scal el scabm, signilie jngc, iiiquisilCur.ii
Pcrsonmuiiro. J M. Personafitaium. C persona- leforinnlcur ; tmde Etchevin, Scubihus. Dapifcr di-
i-uin. De personaluutn pltiraliiate agitur, exira de ciiis est scneschuilus, el prxpositus mensx siuiscni-
prwbendisefdignit. Ad lixc licel. cluis, etc. Hodie est comcs pruvincix. Itwc ille.
Personatus rero in quibusdam ecclesiis vere est be- Dexlri cornu Bellici. ] Per lios uuclor inieiligit
neficitim, ut Aldenardw in Flanitria, ubi quatuor marchiones. Quibtts in bello coiwnillitur marctta, seti
sunt Pastores in eadem Ecclesia, el singtiii per stttts timei ant meta cuslodienda htarchiones seu cdiiiites
hebdomadusfaciunl officium. Horum dignier persona limilanei vocttnlur. Videutur Georgius Colvtnerius iil
tocatur. Aliquando non esl beneficium,quia persona- nolis ad Baldericum ttb. u, cap. £ii, infine.
lus etiam a laicis possiileri polesl; sicul esse cuslodem Tanto lit -plenior. J C et M. lanlo sil plenior,
Ecclesiw non est benefictttm, sed officium. Sic rex scd failunlur, ul ex glossa B.-Aug. in hunc Ivcum^
Eranciw est custos Ecelesiw S. Quintini; ephcoptts liqtiet.
Leodiensis etl cuslos iri Halem,quod elin tilulis e, us Plurihiisinlciitus. ] lnlermitiuni M. e} V
exprimilur. Milleuarios.J llwc destimplct suut ex paraphrasi
In pcrsonalibus. J M. in personalitatibus, ui s«- Grwca, qttw cttm prwcedennbns eadem sttn:, nii.it
pra. tanqunm stipeivacanea (ere intermisi.
P-ATROL.CCV. r»
 417 PETRI CANTOBIS i2*
Onnre ergo.J C Quia ergo. A larditaie. Nam lardi moritt dictinttir neelere. iYon
Idem decani el arcbid. J Hoc ett, unus usurpat ti tirm absentes lantum, ted et sero venientetad off-
officium decani et archidiaconi simul. cinm divinum laxanlur.
Idein duo archidiaconi. ]ld eit, unus el idemdavs>s I ad Cor. c. xu J C cap. tvm, V. ux.
habet arehidiaconatut. Iliimanx necessitatis. ] V. el M. hwc non admit*
Vefaliiiin ofliciuni.J C. pervertil tensum ; ait eitim
M IHtti.
nic : Yel alitim qui haberet tle his ex officio suo ju-
dicare officialem. 417 CAPUT XXXII.
Et ptura officia. J C ; i ,-r: Et pnpularia of-
ticin. V. et M. prwcedenshic non dividunl caput.
Sacerdotem concubinaritim. J Otcandala .' Onuiia Cflssareral.J Liicuiiu*lBelliPhars. lib. ui,
Yirum de Iribu sua.J Hoc est, de congregationeett haud procut ab iniiio. M. Oinnia Cxsar hahei. lloe
ronfraternitale tua, non aliena. Perperam C. legit,, Itcmislichiumlegitur qnoqnein Alano pueta l. x.
<ietribu Juda. Sola Gallia carei monstris.J Si corporeis careat,
Ne winister unins. J M. in margme: Sed ne ini non lamtn spirilualibut, iis scilicel, qui plura bc-
riufem nnus divcrsa liabeal olftcia, hoc ett, s-itbeo- neficia eccletiaslica, vel dignilttles, tanquam capiitt
dem teclo. diversa sibi usurpanl el aslrutint, sicut de Vigiianlia,
El qni ulilis erat. J Qiti enim mnlta complectitur,, in episl. ad eumdem,beatus Uietonymus conquetiitir.
difficiliusconstringil;vel: ln multa divisus, ineptiori- Epist. incipit: Mulla in orhe nionslra, gua ul nppa-
est ad tingula. n ret, attctor ustts esl hoc loeo. Monstra ecclesiaslica
Speciosnindomura. } Eccletiam nempe. Ita placetI orlum habuerunt maxime tem, ore Caroli Marlelli
'Cassiodoro. rirca annum 720. Uttde ille merilowternat pcenatluit
Spoiorum speciei domus.J C Hanc divisionerai ul conslat cx Vita S. S. Rigoberti arcliiep. Remensit
«pulinrum (lomns. Jl/. Hanc elianv divisioiicin spc- et Encherii Aurelian. ac eliam ex adnot. corporit ca-
ciosx dorous. Utrttmque mancum est. nonici 16, q. 1. Quia.
In Evang. c. xi J 6. xxix. An ciim dignilalis.J C. An ilignitalis iiomen : i»
tem Isaias.J C notal c. xxvm. idem vergit.
Mane eoll-geiis. ] Tea;i«s Biblicus: Mane come- Forsan offenderelur.J Pro ambitione et tnperbia.
ilens prxtlam. Non omnino eliminandum o.slendcreliir, itt habel
.Varielas cnntiiiim. JCommcndnbilem facil (cwterai M. pro haberetur risui, vel, ut loquunlur, digitomvn-
omitlil M.) causa lectionuin, responsorinrum, ele. slrareur.
Antiphonnrtim, ornaUium. J Inler hwc verba : Appropriari ei.J Recle. Non autem approbari,
Anlipbunaruui el ornnluum, 416 ^- imermiscei «.' M.
hwc, Qux non commiscentur ui capiluluin sit snti- Quo teneam nodo.J JV. S. nostra cum impressit
plKUia: Sed revocaviad nolas, monitus subductionc Horai. 1.1, ep. 1 :
pttnctorum ipsa expungenlium a lexlu V. taitquam Qtio leneam viillns miiinntcro Prolea nodo?
tupervacanea. Rusiicus de Saiicceio.J V. De Snncero : addit
Consoftantium.1 Hocverbocarent M. el V. quoque : propriuui tiiomcn oppidi, quod Lnline di-
Jacobi cap. iii.] C \u citiir Sauclum Cxsnris, quia Cxsar illud li:niissjn*
^
Dicil inieiiinealis.J Glossa nempe. Iloc solum C. consiruxit ad tueiidas Gallias.
Si prohibilnm esl. J /d habeturin appendiceConc. Ilaiic etiani pcrsoiiaiu.J V. videbaiur vellehic in-
La eran. III, sub Alexaudr-o111,in multis canonibus, rhouri iiovttmcapttt, sed sese infra taeite correxit,
tub titulo: Uni plura ecclesiaslica benclicia nun apposilis in ora punclif quiituor rubeis.
cuinroiuenda, nec unuroiuier plures diviileitdiiin,eic. Mulios brevinrios.J Sititti est lectio. Quid hoc M.
Non plurcs uni.J Glossa est inleri. in c.iu Jucobi, uiullos biuario!,?
ver. i Moveat corniculn.J Hqratii hemistichia duo^ex
Qui allarihus servit. J Afrsiinihwcin C. et M. 1.1, ep. 3.
Pro rnin lemporis. ] Vel absenliw. C. pro raio Furium elenim est.J Ita 1, q. 2. Clericos : Pott
tc«iporis, «liqiie valet. jEstimatur enim tempus quo B. Uieronymttin ad Damasum papam, cujus vtrba
clerici absunl aul inlersunl chorb, ul wquivalenlereis sunt: Qui honis parenium el opihus suis susien-
jinl disinbutio. tari possunl; si qnod pauperum est nccipiunl, sacri-
Eiservitium liujiis. J M. Ad lionorein Dei ct San- legium profecio coinniiiiuui, et per abusioneiii ta-
Mi liiijus Ecciesix. lium jtiiliciura sibi niandiicaiit et -bibuiil. Clericos
Eigmenlum ndolesi-enlis. J Papyrii prxlcxlali. Ex nulem illos conveiiil ecclesix slipeiuliis siisien ari,
eo enim nvmen accepil, qttotl in prwlexltt el udole- qtiibus pareiiluiii et propinquornm nullu sulTra-
tctnlia magnoperevisus est sapere. Toiam hisloriam ganliir hona. Sed quid? etiam divites: Ita secunv
{Mucrobiiverbis in Salurn.) referebal in margine V. (ttil C. in margiue) liabeul Iriginla ecclesias, vel
sed prwtermisi, Liclorem eo remilteus. Simile liutc praiieiidas, vel diguiiates, ut viginli arpenas viuex
exemplum refert rfeTilo Vetwrio filio Veittrii Vul. D vel lcrrx.sit
Maxim. Hb. \l,cap. 1. Qttid arpena, vel arpenna lerrx paucis edi-
Ad ostiura Capitulii.J C riiale.' Ad hospilium Ca- cam. Arpina, Gallice Arpent, eiiam aripennis La-
pilolii. line dkitur. Hac voce utitur Gregorius Turon. Ilist.
Sxcularibus jurisdicliuuibus. J IIw contra ecele- Eranc. lib. v, cap. 28, ttbi scribent Chilpericum
siaitieai dininguuniur. regem tuos tributis gtavusse, ait: Sialueus, ul pos-
In Erclesia S. Mederici.J C hoc habel in mar- sessor de proprin lerra iiiiuin auiplioram vini per
gine; alV. t« lextu. Parum abfttit qttin a lexlu ex- 418 aripciinem reilderci. Hwc dictio etiam in
ptinxerim. Non tnim indttci pottum, ul crcdamauclo- Chronicit Reginonisleyitur l. x cod cis Visigothorum
i-ein nottrum, virum tanclum, capiiulum aut eccle- iit. x, c. 14; eil aulemidem quod jugerum ittt scri-
siuin S. Mrdertci Parisiis exstructum nominatim re- bit titiyuetiu, de quo tu notis ud capttt prwcedens)
prehtndisst, quia in iolo hoc optrt similt quid non diclttm qttusi arvipendium, vel arvipennium. Sic
tidvtni. Undt rtor- amtttiutnstm V. hic notam mar- veteres (unein voaibanl, quo ngros melabantttr, vel
giiitilemin ttxtum reposuisse, sicut multii aliit tacit perlicas. Conlinet ttulein aivipeniiis, ul itlem icribii,
feeil, proul iptt quoqut in c. 97 subuolalum retulit. centitmviryat, virga vero 20 pedet, ultquandomtiiiii
Ettliim tjus notaiur in RomunoMartyrolotjib die i9 habet secundum diversiiatem locoriim. Unde in
Atigusi'. quibusdttmpagis mensura aut longiludo vityw ap-
Duas legioncs f.icere. J Tria legaliones. pensa est, velinserta mitro ecctesue, vet cuiitpaiiitii
Super uiarraitliis. ]Eotte nioiui.tiis u mora, vel Ivci.
 jM VERRIIM ABnREVTATini.—NOTvE. 1S9
CAPlJT XXXIII. A rum ei commissuni est; si quod non suum est, ut
Et saticta unicilas.J Unicilas ab unico deducla la
esl, unittii ab uno. pairiinonium, eic'
. Sicui raptor abscondilus.J Hic est pejor
M. pro unicitas, ubique habel unitas. Utius ex abscondiius ait C. in raptor
muitit dicitur, sed unicus solus est. violenio, latere.
Abscondiia Scripturarum.J Subaudi aperit. Hic
Unicus el pauper.] Unitate lidei, actmim, reddi- li- plurimum ; varial M, Sic autem : Aperit ampliorem
tunm. C. in latere. viam nd bealittidineni, abscondita Scripturnrum
Fidei sacrameniorura.] V. est fidei et sacramen- ,1- quxrendo, non confessionum et coiisiliorum.
lum el moruin 1Notarii abusus. Forte amanueiisis scripsit qnxrendo non, pro
Panire onos." Hoc abest in C. stionnm. qiia;-
CAPUT xxxiv. Ignoranlix vel peccati.J Glossa inlerl. est.
M. Caput prwcedens conlinnal. De ciijusmotli iiuminibiis.J V. De cujus quatuor
Qua ouissingulnriialera.] Ul Judxi et Pharisxi,,-* nominibus ] dicitur.
C ad laliis. Ut generis.J Abeslin M. el V.
Duplici malrimmiio.J Non, de duplici numero ro De iEgypto.J Omittit C. usque : el oves illum
iixoritin, ut M. et C. Vilx merilo el exemplo.J Unicum V. addit,seq. ct
Induci possiini.J M. includi possunl. 'cxemplo, ex Glossa in x Joan.
Ad procreandum sobolem. Nil melius. Ergo ex- 420 Veritas in proinisso.J Glossa in hunc lo-
clude procurandum, ul vult M. 'cum.
Si hxc susceperint.J C omissis iis quw sequuiuur lr "
B lncendium xmulorum.] Glossa interlineatis in Itunc
immediate, ail: Si hxe susceperint ad uiultipli-cau- 'locum: Incendium invidoruni.
lilllll filios. Fructificalio virgx.J V. fruciificio virgx.
Eo njuod RachcI.J C variat: co quod I In Nuitieris, c. xvn cl xviu.J Tria c.XLUI et
Rncliel,
Ecclesia aliqua scilicet, fecundior in obventionibiis XLIV. * :
tcmporalibus, fi-iiclibus, prxpotwlur Lix, feciin- |. Ad Hebrxos v.J €. et M. Ad Heb. vit.
dior, tamen in fructii spiriluali ; serf in margine ,g Nec quisquam.J Margines duo : Qiiocunque
videlur correcium pro nota : In obreniionibus (ein- - '
nisi (M. per Cbrislum poientem) secundum modo,
,, Chri-
poraiibus prxponilur Lix fcciindiori. J/.. in texttt J s
sium potesl.
endem kabel qttw C, demptis his-: Et IS ' Duos taiitum elegerunl.] Bartabam et Hatthiam
fruclibus. leroporalibus Act. i.
Duabus ecclesiis.J Quod tamen ;n!iibelur&\, q. 1. Per peregrina et cxca.J Per ex solo V.
Clericus..
Scil uec tini medico.J M.vacat, usque Item : ln" CAPUT XXXVI.
l;ies. V. Pioseoiiilur pracedens cuput
Ubi verlitur.] C Ibi verlitur. 'capedine. absque ulla inler-
Deul., c. xxvm.J C. Lxiu, V. LXVII.Jlf. XLHI. Corilaruni.J V. Coreitarum. C. vix dico: Corin-
Ministret. C niinistret in ea. ibariini. Quinam sinl Coritw et qitam grave malum
beti conirarium esl.j M. Sed in contrarium. ' sit eorum inlrusio ud ecdesiasiica
beneficia, dicetur
Eiinm bene. C. non sapit: Sed coiiiiiiuum cst eis. C " 'infra c. 41.
419 Non pasliiiaiil.J Non fodiunt tigone. Quid irf Et mnjorum.J Per ma]ores,intellige potentes viros
pinstinant C. ? '
tua auctoritate clericos intrudentes in beiieficia tc-
Nun paxillant.J Paxiltis non circumdanl aui-se- ilesiastica. ' C.pio majoinm, legit nliorum.
pitint. A paxillis, pali dicuntttr Hier. in epistola sua.J Horum loco diccrem : Hie-
sirul ab axilla altt. Ilti Cicero inper abbreviatiouem,'
Oralore. '
ronymus in commenlario in c. l Epistolw ad Titum,
Pro Marranti.i.J Expostiimiis in nbtis ad c. 31. '
sicut cilaliir S,q. l.Moyses.
Cum in eis ima die.J M. omiltit hwc, usque : Sed ¥j Ul iioii quxranl.] Res'itui ex originali et ex Gra-
in qiiadnm. '
tinnoS, q. I. Moyses. 7>?a : Ut iiequeant.
Prirousbigamiam.J M. Priiisbigamiam..4fytiiiia/er.; Ainant privalo amore.] lci ad sanguinitas perlinet.
Et >deinceps.JTiicei hic M. usque : liein : Isains. Dicitntur ' sanguinilw, quia ratione sanguinis a pa-
Relinquitbxredeiii.J V. ,1
Relinquuiil oniiiiuin b:«- '
renlibus el cognatis sunl iwroducti. Coritw, qui pef
redein congregaturiini, elc. Peccal innumero, qttia poteniium ' el auctontaicm mttjoris intrusi su.nl, Si-
piinj legit: Talis, eic. 'mt,niaci,qui pecunia aul alia re vel
Isaias, c. v.J V. et C. c. xiu. - 'wstimabili, intromissi sunl. Ad hwc accedil obsequio,?retia
Vx qui coiijungiiis.J Et si ipse monachus, C. Caio nullos dilexit vel odivit privalo amoie margo :
*
pro- 'otlio, sed vitx nicrito : vel
palabo margines C. el M. dieenles : Contra moiia- '
tiiijs iiicircdiucisos mngisiris. Plura vide in Glossa .... Privalinil habei isla donius.
tnorali in Itunc locum Isnite. Verba lamen illa : privato amore, non sunt in llie-
Agrum agro.] Vix revelo C. arguraentuin argu- D n 'ronymo nec Gratiano.
nieiiio. Quasi ad Nam, ut idem margo : Capius
Loci majoris.J A'ecmale M. Loci raaris. 'et crucifixushorain.J inermis fuit. Eademc. 27 Itabentur.
CAPLT XXXV. Sed gladiis, conlis.J A Iloelio monitus, ilacensui
,restitiiendum De cons. phil. Is enim : Tu cui nuiic
In Evang. Jo.in., c. x. V. et C. c. LXXXIX.EX- c- coiituui,(
positio hujus toci Scripturw sumpta esl in Glossa gladiiimque perlimescis sollicitus, ttc.
i.i <
Coniiit pertica esl acuta ferro, defensioni
tum inleii.tum ordin. tupia. Alias, prwler gracilis, aculum, etiam aduncum hubet
Per oslium, Christuni.J V. Per osliuin id est >r Tali uiunlur
Clirisiuin litiinileiii, scilicet ne erecius, etc. Dtto per ferrum. / naurw. ut loca navi nociva de-
io ttegant. Hinc pjsitcoNTOR, ut platet Donalo, quodest
tnagit placent, etsi V.suo sensu vateat. C.in margine: i
INQUIAO. Ilodie PEBCUNCTOR. V. legit : Sed glaiiiis
De falso oslio intrandi in ccclesiam. IIwc etiarii init con<'lis. i C. Sed gl irfiis criieulis.
•nargine lexiut reposui. M. Sed gla-Jiis
tlinclis. Qtianla adversitas !
Quoquo raodo.J C nelat in margine : Triplicici Trium motloruiii cligcndi.J M. Prxdiciornro trium
inunere quocunque, velcarnali affectu. JPer x viriini \
ntunut intellige, munus a lingita, a manu et abtripltx obse-
eligendi.
lixsit inorum honestaie.J llwc vide I, q. 1. Hi
quio. l,q. 1. Siinl nonnulli. cquoscunque : et : Vilissimiis.
Pseudo el niercenarius.J J/. omiait et, commate <e Sinionia fuit.J Quiaerat venditio rei sricm
tuuten dislinguil.
Si uoii : quoJ nun siiuiii.J C. Si 421 *' sacerdolium idolorum.J Kere no« ertti Si-
regimcn aniitia-i- mon:a, t; tiuia iilolum iton esi res wcra; sed ciuia ub
 431 PETRl CANTOHIS i-,2
idololalrii talis habebatur eral Simonia,-sicul An- A prios cum aliquo mi.... pro hbiieficio ccclesiasfico
tiocliiit volent tpoliare lemplum in Persepoli eral suuin esl.
sncrilegut. II Macltab., c. ix. Mallemesse Ex dnobus malis, minus eligeri-
Sncerdoles excelsorum.J C ei M. Quod sacer- dttm esl. Fur fur.J fustigari prwctpilttr, lairo occidi,
tloles excelsorum, honestatem nioiiim et riyim vi- oroul c. 41 ostendetur. Furdomos invadil ut rapial:
teiuli, habebant de olficio prxdicnre. lalro in via homines spoliai el non raro spolialct
In Luca, c. u.J M.c. LXU,C.LVII. perimit. Unde Horalius : Ul jugulenl bomines sur-
Ul de illis.J V. addit escani : Ut del illis escam. giinl de nocte lalrones.
Ronum quidem ex Psaltn. CXLIV,sed non ud Qnani Corila.J Datur raiio infra c. 41.
rem.
Amurcam.J Olei fwcem. CAPUT XXXVII.
Sacerdotibus Belis.J C Beli. Ut ecclesiast. saeraraenia prxler matrim.]Ca«
ln Sancta sanctorum.J V. ei M. h\ ccctum san- definitum sit in conciliis Tridenlino el Florentitto
ctorura. omnia tacramenla graliam conferre, non esl id ne-
Deut. c. xx.] Trtn.Lxxxviu. gandttm rfemalrihionio. Sed atteior videtur tecuttts
Alitis dedicet eara.J M. inter lineas-super dedicel, magistrum Sent. in 4, disl, 2, ttbi inler sacramenta
ledit, iiitret. sic distinguit, quod alia sint in remedium cohtra
Fiingalur oflicio ejus.] C fwtum (oco liabel: Et peccatum, el gratiam adjtttricem conferunt, ut bapti-
alius accipial eara. Fallilur. smtts; alia in remediumtanlnm sunt, ul conjttgium,
fxdagogis indigenl.J Memini illius comici : Cui B ubi merilo in margine notatum esl: Ilic iion recie'
opus esl pmrono, inilii pnranl defensorem. El cui seiilil Magisier. Attamen S. Thomasin eamdemdisi.
opus csi pxdagogo, nvihi instiiuiiiit tloctorem. An seribens. Magistrum ab errore vendical, dicendo,
i:on perlimcscil tlux rcligiosoruni fieri, tnoati B. dhm ait inatrimoniiuii esse laiiliini in reniediiuu,
Gregorius, qui miles iiiiiiqiiain exsiilil? Regislri /07111' de fine vel effecluad quem principnliter et di-
l. iv, c. V5. recle esl intlilittuir., Et si enim omnia sar.ramen a
Prxlali virKes xlale.J Exlra rfeelect. epitcopi wtas valeant conlra peccatttmel auxilium prwstenl adjiene
statiiitur xxx annotum, curati 25, bencficiuti simp. vivendum, recte tamen sie distinguuntttr, quodqud-
24. Cum in cuiieiis. Alioquininfra conslitutam wla- dam sinl principaliler insliiula ad jttvanditm homi-
lem elecli, beneficioprivandi sunt. lbid. paragrapho, nein in boilo, ttt confirmatio, eucharislia el ordo ;
lnferiora : Clerici, conc. Trid., sess. 23, c. (j. quwdam ad remedium contra peccatttm, vel delen-
Qui in virtulc.J Operuin,,excniplorum, doclrinai dutn ttt pwnitentia et exlretita unctio, vel vilandum
virtutum. Margines duo. ul matrimonium. Unde B. Thomas : MiMrimonium
De inter boii;i, meliora.J A/. tn latete, a simili dirccic ordinaiur ad repriinenduni concupiscen-
probat, ut : De pisis eligendis ad esura ab an- liam, qux concurrit ad nciuro inalritnonii, el ideo,
cilla. inquit, Magisler dicil, quod maliimonium cst lan-
Nolificari.J M. adlalus : El deprehendi. lum in reincdium, sed hoc est per gratiain, qux in
Qiiotiesciinqiie ab hoinine.J C Quoiiescunqiie eo confertiir. Sic ilte: Baptjsmus vero est ad uirttm-
ttnquam ab homine. M. Quoues unquam ub ho- que effectum. Per eum enim veius homo morilur, et
niiue. d novus-nascitur. ,
Caro el saiignis.J Ralio scilicel consanguinilttlis, 423 Ecclesix consecrala.J V. vasa et vestesy
nori scientiw, non morum, uut alterius prarogativiv in ecclesia consecrata.
beneftcialo, aut beneficiando reqttisilw. Prima tmpretiabilin sunl.J Nimirum, virlutes el
Peccalnm allerius generis.| Nempe, acceptionis miracuta, ut supra habetur.
ptrtonw. Gravittr enim peccal, qui, eliamsi digno Conflaia ouuiibtis vendi.J Vasa el vestes ecclesiaf'
[digni&remtamen prwtermittens) confert beneficiiim ratione materiw vendi possunl (dummodo ml pro
eccl. Id docelS\ Tlto. 2-£, q. 73, c. 2. Quanto mu- consecralione accipiatur) el ad ustis profanos cou-
gis peccal, qui indigno confen 2 lndigno autem, verli, ablala tamen prius forma, et simtliter vnjis
quantum ad sciemium necessariam, vel morum com- con(ractis, Nam post concttssionemeensemr purtiiri
positionem, vel apliludinem ad exercenditm officium. metallum. Videatur S. Tho. 2-2, q. iOO, a i tid t.
Qui enitn in uno tanlum horum trium peccat, con- Deo semel dicata.J De consec, dist. S. Nemo.
vihcitur de injustitia in acceptione personw com- Arcltid. Ilem eausa 1, q. 3: Si quis objeceril. Exirtt
missa. Non esl aulem Simonia, nisi conferens inten- de relitjiosis domibus c. Ad hxc, el in vi, Regulti51.
dat aliquod bonum proprium. Idem ibidem q. 03, Semel Deo ilicalum, nonest ad usus liuiiiaiius ulie-
«ri. 1, c. el 2 ad 3. Ilem, q. 110, arl. 5 ad 2. rius iraiisferendum.
El MorlaleJ JVeVerbum prolongatttmpotittsquam In Nuro., cap. xxxi.JM. ei V. c. LXVIin fine.
nhbrevinturoreddaminexaminehujtis cupitis,cousulto Ergo pro tricenariis.j /d so/»ii S. Tlio.2-2, q. 109,
stipersedeo, lectorem remillens ad S Tliomam2-^, ai 3, orf2.
422a- 63, arl. 2. A/e«se»i11.11,17. 13t>>m.t.Eran- D Sic iiui dignitatem.J M. Seil qtli ilignit.
tiscum Sylvium DuucenwacademiwS.T. doctvremin Nun suhiiiissuriiscolluni.J M, et C. siibiiiissurum.
hune locum S. Thomw,ubicasusrtcitautur, in quibus Noiain et indicam.J lndicam, signum vocul. C.
consanguinto lictt con\erre benehciumecclesiasticum. indicia.
Hodie adotescenles benefiiianlur nec scientia, nec Paclio vocalis.J M. pnclio voluntaria. Non tapit.
lti(ficienlia,ad &(fieiumperagendum capaces. Excu- lndicala est.J Tria sic habenl.
lantur in eo quod probabititer fuiuri sint digni, cttm Ettectiva Simunix.J Non affectiva, ui Jlf.
wtate niaturuerint. Sed atiendanl collalores, quod Dare aulem est.J C dare nulem est, quandocun-
beneficiun:datur propter officium. que dare illud vel accipere. M. dare aulein est
Nou dillinio.] Definienlhodie infiniti beneficiati,et qiiantlocunque ita ei at cipcre.
quidem absque ullo scrupulb. Pcrcoiijecliiras.] Utsi dixerit: Ingralus esl raihi
Obsequiuinsordiduni.JAdulatoriuin el hujusmodi. ille cui benefeci. Jta margines duo.
lta margines duo. Per obsequium sordiduni, intel- lngrcssus ejus in illud.J C. ingressus ejus ad ta-
lige servitium indebile impensum, uti ait B. llier. le, etc.
tom. VII, in Psal. xxv, ad illud : Dexiera eoruni Vel frusitiluro.J Purvum frustum. Hoc exprimii
replcln cst uiuueribus, ubi triplex munus distin- M. in margine : Tr.iiuzun.Gallice : une tranclie.
giiit. Collalum a iVon, illaluro asacerdule,
Ad suiuplus episcopi.J M. in lextu legebnt : As- itt M. el C. sacerdote.J
sunipitis, al in ora sic correxit : Assuniplus pro- Non idcirco alligauir.J V. legebat in iexlu ipod
 VERBUM ABBUEV1ATU.M. NOTJE. ISi
rfitoin ora lalerali : Non iilcirco allilulnttir, alli- A in auditu horreai vestra socieias. Et mfra: Ad vos
gatur, elc. venientcs sorores,ad sanclas Chsisli suscipiie tm-
CAPUT XXXVIII. plinsgralis; prxponatur sanctitns, pecunix; ex-
Frnclura oslii.J V. Frncliva, al infra fraclura. quirntur hnnitas vilx, non generosilns carnis, non
utilitas mundi. Nulla omnino pactio, iiulla opinio,
Quoil cst Cliristus.J M. Qui est Christiis. qux inenlis purilalein perturbat, prxvenint.Pra;-
Abobscquio.J Seuut V. ab officio. Hwc videtiq.i. terea l, quwst. 2, tn fine : Mulloruro auctOrilalibus
Siinl uonnulli.
ExMornl. B. Greg.J Libro jx, cap. 17. Sed an luce clarius conslal, qtiotl ab ingressiiris monasic-
non B. Hieronymi verba sinl l. VII, in Psat. xxv, rinm non licet pecuniam exigere, neet ille qui exi--
ille qui solvit, Simonix crinien incurrat.
nrf illud : Dexiera eoruni repleta cst muneribus, gitret Ista augroentuin.J M. Ctiin enini ita augmenluin.
jttdicet wquus leclor. Mihi non benevolis.J M. Mibi non benevoli.
Pro rei corporaiis.] Hwc sun.t B. Gregprii verba
laco supra citalo. Quid si non siut faniil.J Uwc us(/ue:sed nunquid,
Sordidx obsecutionis.J De qua B. Thom. 2-2, q. absuntin'M. Ubi ordiner.J C el V. Ut orditier.
100, a. 5,arfl. Eliaro si non prxcesserit.J M. hwc omiltil, usque:
Al videtur loqui.J V. nul videtur lorjui. Exlendit anlem ; V. vero discrepat': Etiamsi anle
424 C"") Prava spe.J C. cum parva speciedaniis susceplionem ei exnminalionem ci dedero, qui la-
ei accipientis. men suin digniis exaininari, non erit viiioSus iu-
Exspeetalionis et eoncept.J tiwc in texlu reposni, B gressus, ciira pcnes ciim non sil cura ordinaiionis.
ul V. monebat, etsi M. et C. in ora liintum leganl. V. Itic observal ritum el morem hodiernuin. Ostiarius
Usuram ergo el niimmus.] Paril subaudi. Hwc ex enim
V. desrripsi. Natn 51. Usurain ergo et nuniraus dorumadstat, portam camerw ia qua fil examen ordinan-
el illam diligenler custodit, ne ordinandi
obsccutiuuis cilrn pnctioncm. Ila quidem, nec im- confuse simul iulrcnt. Huic polest dari nummutus
jvensaobseqiiii sordida ftierit, si honesla. Pula, ralibne famnlalus, non vero ordinis suscipiendi. Nec
Hc. C. Usnram crgo niimmiis ohseculiunis exse- decel ostiarittm vel extorquere ab
•cralione circa paclionem, ita qiiidein nec impensn iniiantibus, eo qiti^quam exigere
quod stipendia ab episcopo domino
<>b»equiisordidn fuerii, sihonesln, pulasi tlans.clc. stto percipial.
Inipignaveril:] M. iinpugnavil. Mttie. Ciipellanus ordinaloris.J 31. et V. rnp. ordinatis.
Quia non slaiira.J M. Quod nou stauin. Dicit, ordiualoris, non episcopi, quia etiam abbalet
Trieiinalibus.J V. ei M. Tricenalibus. tiint qui ordines conferunt, infra lamen presbytera-
Subtrahent.J M. Suhirnliunlur Eeclesiae. luscrdinem.
Assignaret.J V. atldebat in lextu qttvd sotw.a fi.
in margine habel: Utpapa Alexauder. Maniilergium.] Sudarium quo manus lergunlur :
de quo dist. 2o, c. 1, parag. Adsubdiaconura.
Eleeniosyna.J C Episcopus.
Ex parle uinusque.J Dantis scilicet el accipienlis. Accepit vidun.J Mater ejus qui ordinatur.
Arcbigallus.J JPoriearchidiacontts est.
V et M. Ex spe iiliiiisque. Si bene sic: ex spe, sup- Causa prxsentandi. J M. verbumprxseulandi omittit.
fle, accipiendialiquid. Canipulum.J M. qniivipiilum.* V. Kenipuliini.
Per sc velaliiini.J Non duco omillenda quw.inora C Uoc vocabulumsupra in nolit ad ,c. 22 exposuimtts,
C
iiiferiori deprehendi. Hwc tunt: Mos esi eccle- ' Unde Grcgoriiis.J fpse est Hom. 39 in Evang. Tria
siannn quarunidain, cum quis insliluittir in eccle-
siasiiciim beneficium, jurabil quod noit dedit, nec legebanl Augiistimig. Curnon acceplalione cumR. Gregorio?
nec alius pro eo, se scieuie Acceplione.J
prouiisit, commodavii, Dvlo pairouisprxmio.J Recte secundum docltinam
pecuiiiam vel obsequium cuin pactione, quo niagis beali Gregorii,
boc heneficium conferaiur. M. (Itbc est forte ma- texltim M. addito sed.quidam sciolus voluil corrigere
in margine porlionis pro patruuis.
giiter.auctor liujtis operis.) Sed mihi videiur adtleu-
iliim csse, ncc siue paclione, nec ctiui pactione. Emitpeccaium.J V. Einiint peccatum.
Non Permodica Sinionia esl, si Si-
Iiecle : quttt in Itunc finem posset dari pecunia nuilo monia tiillininius.J
est. MargitiesC. et M.
iwerveniente paclo. 426 Tibi parailisiim.J C libi paccm.
Occulle, resigiiaiiduro.J Nequaquam , occulle, Magislruin ArnuIphuni.J C, llei vulplium.
leservaniiuni, ut M.
lioc esse Siinouiani.J V. Hunc csse Simoniactiin Caiiipuluin.J De-lipcdixipaulo.supra,
nisi leus, ctc. CAPUT XXXIX.
Si sine distinctione.J C Si nvinime disliiiclione. M. Nec lilulo novo, nec ttlla intercapedine capttt
Ohseitrediclum. dividit.
Plura quara oblala.JC Plura quaui allala. Ulique Ecclesix redimenin.J Ltj redinienda abest in i..
placel, quia hic modus toquendi hodie (requensest et S. Umle Cyriacus.J tlwc habenlur T. 1 Surii, in Vita
usilalus. Puellw enimintrantes monasleria dicunlitr, D Marcetli.
non offerre, sed secum ferre aitnuos reddilus, seu pe- Saporisregis.J JVonSaponis, ul M. el C.
Ctiniwsummum. Dona nb ofTercnlibtis.JHwc, usque, graliam, abe-
Yel si ilisiingualiir.J C. Vel si dijudicatus inicr rant in M. et C.
sua, seudiscre.us. A Deo graviter.J lterumque hwc tria verba o»i>'l-
Teinporales reddilus.J M. Corporales redditus. tebant. De pcenaSimoniacorum legiiuri,q. 1. Quid-
Quod si perpeluos.] Qualiter excusabttniitr abba- uuid invisibilis. CAPUT XL.
Xisswaul monialium rectrices, quw cum paremibus
ptteltwmontisleiiiiminlraturw,non dicamconveniunl, libtts Il.ic ratione.J 31/.el V. conjungunl cum prwceden-
sed, ad intlar muliercutarutn fori venalis, mercan- lione lioc modo : El quod facii Simoniain hac ra-
comniiiiaiio. Paciio, eio, V. vero quadam linett
turproduobus millibus florenorum et amplius ? Proh receuti manu subducta, sic corrigil, ut conimulatio
pudor! ergone pauperibus puellis, hoiiestissimis ta- ei
tnen, et moribusetpielale Ittudabilibus, oslium mona- Siinoniani. pactio puncio non separentitr. C. Et quod facit
slerii clausumerit ? Uodievidelur,juxta illud poetw : Hac ralione, corainercio, paclio, elc.
Hiijiis coniiiiutatiouis.J C hujiismodi condilioiiis.
Si nibil alluleris, ibis, Iluniere, foras. Simoniace illud acquiiel.] jf/. incorrecte repelit
Utinam lales monila B. H>eronymialtenle audierint, qttod prius: Ille taroen Simoniace dabit nepoti suo.
qnicap.5Reg.ex operibuscollectw, sic uil : Delesln- El reddiluum ex loculis.J M. ad illttd reddiluuui
ljiieni bxrcsiin Siilionix, quara comuiuiii pravilnte iegit in ora laterali : Trunsuin. De lioc voeabuto
liiabuli 425 mouiales assueix coiun.iiliuiit, etiain dixi in noiis urf c, 57,
 4,-3 PETRI CANTORIS m
Ecclesix alicujiiStJ M. omncs prxbendx alicujus A ad rnateriam prwsentem perlinenMcolligipottunt.
pcrsonx, omiltil Ecclesix. In deliciis paradisi.J Ezech. verba c. xxvm: Con-
Nxvum habere.jC Venejium habere. Nxvus esl sttlat prwlerea commentarium B. Hier.inhunclocnm,
macula e.orporis. B. Bernardus, ser. 71, in Cimiica : vel in illud Psal. LXXXI: Et sicut uuus de principi-
Qnod si in conscienlia nxvus fuftrii, nec quod ex btis cailelis; ibi enim non signaculum siinililiidinis,
ea prodierit, carebit nxvo. serf resignaculum legit.
Nisi gralis-delur.J Videatur 1, q. I. Gralia. Quinquagenarios. J Tria addunt ex Grwco : irtvr
Non eniro a Deo.J V. el M. Nisi enim a Deo vo- iVYWzapxmc.Sed cur idem bis repetebttnl?
calus, nisiper euro ascendas (M. acceilas) nisigratis Millenarios,J Exinlerpretatione LXX :namReb.
accipias, scilicet ul nibil tiium inlerponas, tibi non habent.
siiniis bonorem. Si turbasset. J C ttu-passet. Male, Nant sequilur
Aliunde intrans.J M. et V. Aliiimle inlrasquam infra : Ne liirbalio et scissio, etc.
pcr ostiuin, aiiunde ascendis (M. descendis) ab Nisi cuin aliquid.J M. deficit hk, usque: Ycl ad
aiio, elc. Hur.
Licet cunt voluntate.J M. Licelinvoluntatemala. Ad Rom. XIII.] Tria XLII.
Super angenda.J M. buper agcnda pensione. Ad Heb. XIII.] Tria xxu.
Maxime hahiia.] M. habila, maxime inter clau- Minoribus vel major.J C.el M. locovel liabent et.
slralcs. Nec ecclesiasiicx. ] BBOeadem:Nec ecclesiaslico,
427 Si iiiAer clericum. ] C. Sedinler cieiicuiii. Feudo vei hominio.J Nonnulli horaagiiiin pro bo-
El vicnriuni temporalem. ] C. El vicariinn perpe- miniuin usurpanl, uiCwsarius el alii. Est rero.hu-
iuiini. Male. B magium astriclio servilulis facla domirioper pactio-
GAPUTXLl. nem, promillenle hotr.ine tibero fidelilatem,. seqtut
. In Ecclesiam. JHoc, soJutn V. legebal. constitttenlehoininemvel vassallutwillius. C. in lei.tt
Sic' auiem iutrusi. J C nunc autem inlrusi. legebat domino pro hoiuiiiio, sed perperam.
Sicuienini ialro. J M. Si eniin lalro, etc. Nec Ecclesia personn. J Hoc eU, congregatio vel
Cliorita vero.J Seu ille v.ero, ni M. et C communitas non esl persona, ut ad modum personce
Kxcepiiones. J Hoc verbum omittit M. punialur. Nam quocla multiludine peccalur, velabeo
Sanclilalem vel sinceriiatero.] Ly sauctitaienj vel, qiii multitudinem habet sociatn, hon punilur ab Ec-
»on liabenl V. et M. clesia, sed deflelttr. lla 25, q. i. Non potest. V. sie
Ex quibus conflabitur.J Ilic deficii V, usque ad . variat hoc loco : Sed ncc Ecclcsia personam, ul per-
jinem capilit. sonalitcr punialur.
CAPUT XLH. Persoualiler. J Sicul filii, ail M. in niargine.
Ozias etiam.J M. omisso exemplo Oziw, Ozwme- Obrigelur bominio,J Non dominio, ut ilerum C
ininit hoc morfo;Oza eliain, quia inriebile leiigit nr- Etmiiiori a quo.jC non ptacet idem bit repetetts.
•'.iiii Doiliiui.lJFaet/efuil timaniiensifatli in scribendo. Audi: Ei successori a quo polesl absolvi cl iniiiuri n
Nam nominii utriusque, sicul el hisloriw, magna esl quo noii potest nbsolvi per ronjorem.
tiffuiitas. C. pro Ozias legit Oza. Etiste obligatur. ] M. ul ille obligaiur. Ad hwc
Tanquam si swerdos. J Hwc, usque lcpra percus- excipe.marginas C. et M. describenles 429 consue-
sus, exsolo V. desumpsi. Vide annon bene ex II tudinem quarttmdam Ecclesiarum, dum clerici in
Paral. xxvi. iC illiiinstituuntnrbeneficiaii: Juro tibi et.successoribus
lia el Oza.] V. deficil usque ad finem capilis. iuis, et btiie Ecclesix reverentiam et obedientiani
CAPUT XLIII. (C. obedienlinm rcverenier,serf vitiose)prxstituruin.
S.irrnm. collalioue.J Fallitur M. Sacraraenluruui
V. pro tituto : Conlra sanguinilas. Summarium conclusione.
hitjiis capitis sumplum est ex Michwwm. Ergo nec jurisdictione.J Subaudi,utanle, privnre.
liiipediuieiito esse. J C irapediiiientuiu esse, ui C sic variat: Ergo ucc jiirisdiclioneni cutljitiuuis
onie. ordinis.
Fraudaturum et spol.] C.el V. Fraudaraus. et Excomninnic.iUis juste.J V. pro juste, Itabeljurc,
spoliamus. wqitivalel. M. vitiose isle pro jusle.
'El boiits snis.] C. et donis suis. Qui ciiin ligavil.J M.lucel liic, usqtte : Aucloriiale
De intrantibiis per cainein.J Hinc, usque, in or- niajoris.
ilinuinel benef. deficiunlC.el M. Drligilejusiiliam.| Duo margines eliam hanc au-
Ail Mi.clixas.J.WesliiMiprolsaias. Videalur Mi- ctorhalem tuggerunt ex Psal. u : Et iinrac, regcs,
chwas, c.mel coinmenl. B. Hieronymi in hunc /o- iuteltigile, crudimiiii qui judicalis terram. Cui
t-iim. lbi enim diserle de prwsenli materia edisserit. hwc posset addi ex Psal. xcviu : Honor rcgis judi-
Ilein Hieroiiynius.] Supra, iniliocap. xxxvi ctlaius ciiiin tliligil.
est hic locus ex 8, qnwsl. l Moyses. In qua prxpusiii esiis.] Restiiui ex V. Nam duo
AiianiaselSapphiia.J Non Abdias el Sapphira, aiia admodum obscure iege.bttnt: lii quo prxposiii
tii C estis judices et nmjores, deliuquenles (qnis sensut?)
Tamen ecclesiasticum.] V. Sed ecclesiasticuro, D subdili el inferiorcs.
eic. M. Ut ecclesiast. Sed nec eiiam luiic.J Regula juris 76, in 6.
Probitas ejus exigat. ] V. probilas ejus exslinguat II Cor. xui.] Tr/a xxviu.
cl excludat. M. propnetas ejus exstinguat, at in Fuisse vel csse.| Ly vel esse omitlebant V. et M.
margine excludat. Jmlicum viu.] duo, prwier V. Jutlic. x, in iine,
428 Q"a.si prxscriplione. ] JYonpotesteste prw- Coptra nltare Duniini.J C rontra DOmiuuni.
scripiio. Non enini firiiialur iraclu leniporis quod de lniroolaliciuin.J C iiiiniulaiitium.
juie a principio iion subsislit. lta RecjuluXVUI.INU. El dc Ejviscopaln.j tloc otriisso,-tic €. In episco-
CAPUT XLIV. paiu illius, et iion sub episcopo.
In I ad Cor.,c. xu.J Duo c. i.x. Jl/. XL. Arf hwc Et iu episcopaiu.J C. de episcppalu (alja reticet)
vitlealur B. Gregorius xxx Morat., c. vi in medio. ipsius. Ad hwc accedil exemplitmabbalit Sugerii in
Exempiio et subtractiu.J C excepliu vel subtra- marginibus C. et M.. relatum. Taleest: Sugerius nh-
t li>>,ulique valel. has lahoransin extremis-, vocavii domiuuui episco-
Et in uiilitate. ] V. et M. auctorilate majoris, alia puin Paiisienseni, cique til filius patri, coulessus
absttitt. e»l, asserens se non procurasse emaiicipnlioneni
De CQnsideralione.J IIoc opus B. Bernardi in /«'- iuonasterii sni a polesiate (C ut a polestate) Eccle-
brqs quinque divisus esl. Qiue ergo hic cituutur, vi- six Parisieiisis, sed diatonum qticuidara.
siintur l. mpuuto ante fiitem ex quo vutlta quoque Si enitu conma miirx.J Pet uiiirtv cernuii Novtim
 437 VERBUMABBREVIATUM.— NOTyE. 453
ei Veins Testamenlumsignifieatur, ul patet ex Glossa iA Qui adiilaiorie.} tloc redolei Glossam inlerl. in
»n t7/nrf Matthwi v : Vos esiis sal lerrx. Unde B. hnnc tocum.
Benedictus Regultesuw c. 64 : Debet prxlalus esse Et ctipita Ecclesix.J M. et capila ejus.
liicuis lege divina, ul sciat, et sit, uiitle proferat Cui caput cst xgriiin.] C. cui capul infu miun.
nova el vetera ; sciatque magis ciporlere sibi pro- Eliam placet.
<d«ssetpirituali doctrina et exemplo, quam prxesse, Errorcnim principis.J Hic, usque : llem, lacel C.
corporali prwsenlia vel eura temporalium. Adeo severus.J C. adeo seciilus. Fragm. Cambe-
Ex scedula.] Roc tsi tx parva scheda ve.lcharlula ron. Nullus ita rigidus est, et severus vel secutiis.
iinplicata ad figurari: sett speciem milrw. ln scholis Quo cades cum nscendere.J IlaiV. ted duo cttm
abedariis solenl similia effingerepueruli otiosuli. V. frag. Camberon. Qua cadcs, supple lingua, el tote-
et M. ex cedula. C ex sedula. Nil sapiunl. rabilis esl lectio.
Si annulus ejus.J Dicti pueri nempe. Et lu.t servatuin.] Ex Jutenatis sat. 4, m. t. el
El si rcpeli polest.J Seu reiterari potetl. exemplaribus excusis restiltti sic cum Fragm. Camb.
G.lberlus episc.J Cognoinenlode la Poree, seu Por- alioquin tria exemplaria ordinaria :
relanus. Fuit 61 epis. Pictav. 430 ut ex ealalogo In fua servalur consumere sxcula rhombtim.
palet in Gatlia Christ. Claudiinoberti. Mutta scri- Accipit cndromidem.] Restitui ex nostro Juven.
psit, et errores suos corain Eugenio III, papa, tinno m, s. Tria endromadem. Entlromis veslis est spisstt
1148, prwsenteS. Bernardo, abjuravit. Barori.usainio (seu ut margo C. pellicea vulpina) ad arcendum iu-
prtefato. jurias brumales accommodatissima.
Cuin imposiiione manus.J Hoc esi, non imprimit B Ob hoc timendx sunl.J Seneca l. vi De benefieiis,
characterem. c. 30. JVonabsimilia videto apud R. tiier. in c. xxxi v
Qux jam facta esl ex parle.] Posl hwc, sequitur Ezech. ad iliud : Quodcrassuin erat occidebatis.
in V. de qua Aposlolus, etc. Al.a omittil. Comilem sibi.J C.non piacet: cominiliere sibi.
A Romano reguo.J Duo margines: A quo jam Solus Demaratus.J JVonDemoralus ul M. Consute,
Crxcia recessit. Huc revoco duplcx exemplum quod Senecam vi De beneficiis,cap. 31.
ex illis marginibus colletji.Absolultis a papa Alcxnn- Jli sunl sirenes.J Boetii verbu De cons. 'pJtitos.
dro. (M, inler liueas addit : Favore personx) '
prosa 1,1. i.
queni excomniuuicaverat S. Lucas de Hmigaria Cum Ulysse.J IIoc Senecam redolet ullima periodo
(juia iion salisfecil sanclo Lucx; iterum el ile- ep. 56, et ex eo loco reslilui Ulyssc pro Ulixe.
>iii)iest ab eo excomnuinicatus, et ideo idciu Lucas Uude Ilicroiiyinus.J Lib. i adversus Pelag , c. 9.
ab Alcxandro esl suspensus, deinde exconiuuiiiica- Ilem, lo.lX, ad DemetriademDe Virg., post medium,
lus, sicque moriuus est : pro quo miracula niulla Menlutn Aroasx.J Nequaquam Amnsix, ul C.
Detis posl morlein cjus operalus cst. ln higuine.J Tritt exemplaria sic habent. Verum
Quidaroetiam coraesexcommtinicaiusabepiscQpo si Itisloriam II Reg. xx\, atlendas, comperies Ama-
•nrdiiiario, post absolutus auctoritale papx, u duo- sam non in inguine percussum, serf in iatere. Abner
litis aliis adbuc credidit se ligaiuui esse. Unde ad aulem, qut in dolo quoque ab eottemJoab inler(eclttt
propriura episcopum confugil, et ei confessus esl, est, ininijuine ictumaccepil. Ilujus dolosi Jaah.pto-
f.Lsatisfecit. Sicque absotutus recessit sine scrupulo. ditionemexponil B. Greg, Morat. xv, c. 5 in fiuc.
Opponeudoiiuiiico.J C oppon. judico. p
" Gladiusesl ocultis.] V. glatlius est acuius.
Legeque privata ducta.J C nec mate ductus, si ud Jeremix xxxviu.J C ei V. cxxxv.
papam fial relatio. . - Propheix pacilici.J Etsi M. solum (egnt-propliela-,.
Consules el procons.J M. in lalerati ora : Episcopi recte lamen itlius memiuit, Natn Glossa in hunc lor
et arcbiepiscopi. cttm : Yiri pacifici, eic. ail: Prophelx falsi deiiuu-
Oinnia Cxsar sit.J ExLucano L u, velAlano 1.1, tiai.les pacem libi.
in fine. 432 r-1 "Utrix superbix.J Margines C.el M. Quia,
CAPUT XLV. Atilli
Yel exsecutionis.J Ila C. Duo autem obsecuiionis Surgebant cristx.
sordidx tantum. [JUVEN.,sal. 4;
Miiniiseuiin gratis.J M. et C. Miuus enim gratis. Cuin Dco loquamur singul.] Ut ibi:. Da milii,
Non attdiunt, Doinine, sedium lunrura, etc. Sap. ix. Item David :
Oleiim in ussibus.J C in os ejus. Da jniivi iiuellecluiu ut discaui -roundala<.iua.. Psal.
Aiigustiuus: Oleuni.J Idem in Psal. CXL:Homines, cxvin.
cum falsa laude aliquem irriserini-, lioc eiiaiu de Huniiniloquiinurpluraliler.J//uiieni«rfu»i/o(/Menrfi
illo dicunl: Unxi illi caput. swpissimeusurpat Cwsariusin libris exemplorumme-
Venditores olei.J VerbuB. Hier.in c, xxv Malih. morab: Sic enim, Doraine, dedislis niibi, etc. Invar
Hanx sunl adulatores.J De quibus B. Aug., I, X, Ittit quoque ille mos loquendi iu.er Gullos, ut nun-
seriii. 87 De iempore; B. tlier. in Psal. civ. qitam, vel saltem rurissime pronotnine tu utantur in
Turba salulanluiu.] VersttsCluutliani in Ruffinum stnguiuri, sed in plurali, etiamsi uiti tantum personw
lib. l. Sic margo C. exponit hwc vetba Tiirba snlu- D loqttaniur.yos dedislis, pro ludedisii, ei »ic£rfecw,-
laiituiu : Adulaioruui, utquit, nppluudeiitiuni, vei leris. . .
pulius occiilii tlelractores. Meminiilliits dutichi Pe- Velis eatn noininare J M. Yel ea uoininare,
iri de liiga. in Aurora sua noudum in lucem edilu; Caiibug. IV, dist. 50.J Duo disl. (seu capile) 46.
sedbrevi, Deo tires donante, edenda. Sic in c. viu M. 14.
Exvdi: llieronyinus in epist.J Ad EuslochiumDe custodia
Muscacanina cibos mac.ulans, pungensque, guiosus tirg. Eere eadem mveniesin epist. ad Lelunliam, qnw
Mordenlesqiiefero dcnte nuiure polest. incipit : Vetus .Scripturx celcbraia. JPwler hwc,
Ciniplies.J M. in margine: Muscx iiiiuulx. De his quwso, Senecam vide ep. 123 in medio,
idem Petrus de Riga ibidem: Ect-.li., c. xin,J Tiia XL.
431 Rana loquax, ha-resiui sigual, strepil hxc, Deui., xiv.J V. xcni. M. LXV.C XLV.
' [slrepil illa; Canlic. amoris i ] M et C.u.
Turgetclamosis illa vel illa sonis. tu meiidacio.J llic varielas est. C. quia igunrans
Discurruul culices, homiiiiiin turbaudo quielem, (duo. ignoras) le in incditatiune cl atlulation.- dt,-
llesigiianlque vngosqui sine pace tiianeiil. lectala.
yiiorayia.J ifusc^i canina. Margiites duo. Isaia c. iu.J V. et C. vin. 3/. vit
.uge, eUge.J Primum iriisuriuiii seciinrfntiiiidib> CAPUT XLVL
hiioriuiu. lidem.
Lxil integcr J V. ci'tt iiilcger. Suuimuritiin hujits capilis laie est in V. CouMucos
 4! 9 PETRI CANT0R15 4;a
qui illicitc, vcl eliam licite ab aliis acquisila, qiinsi A Qui hoc potcslis.] Hwc parenthesi in lusa V. legit
liciic accipiunt cli£in scientes, cl sine inqiiisitiune. in lexttt, M. autent m margine lalerati. lnhwc vtrba
El cliaiii licitoruro. ] Hoc, usque Reslat abest Joanuis : Nenrinem concnlias, videalur R. Aug.
in V. serni. 3 in Appendicede diversis, t. X.
Vendi videtur.J C Mundi utilur, loco vendi.elc. Hegula discernendi.J V. Regula disccndi.
Iu quibus eiiiin.l Faiterns hic esl. In qulbtis enim Supraprxscriptura.J/Vonsiiprascriptiini.HiJlf.er C
(tiil C.) ita non hnl>eninsjus dominii, iu alios trans- B. Furser.J De quo Vener. Reda l. ni hist., c. l'J
ferre -neqiiimus. M. in qiiibus eniin jus non liabe- ubi lacite. referl quod hic_dicilur, et aperle habetut
IIIIIS,jus dominii in alios transferre neqiiiviiuus. in Vita ipsius apttd Surium t. 1, die 115Januur. et
Non dimitiiiur peccalum.J Regttla4 jttris in sexlo. infra in notis ex margine V. descripsimns ad c. 50.
In pias causas.J Margines C. et M. De inveiHis", B. Lauiiomari.J Ejus gesla habentur in Surio t. I,
nsiicapiis, et prescripiis forte potesl fieri eleemo- die 19 Janttar.
synn, ignoraio (C ignoranie) Domino, et si con- immensuni viliosuin.J C. Immcnsum datorera,
scientia non rciitordeat. Videalur 14, q. 5 per. totiun. excluso viliosum. M. Yitiosum tlalorero, omiitit iiu-
Potior esl pnrs possidentis.J Regula 65 in sexto. niensiiin. V. utrumque recipit.
Accepcriiquis decem.J \Nempesolidos. In nioiica oblalione.J C. in ora lalerali atldit: Non
PerMllara rcgulani.J De qua supra, quw esl 65 in unius denarii. M. ibidem : Nunimus dcnarii: mttle.
le.rto. Privala communione.] SolumC. hoc admiuit.
433 A secundariisacceptor.J V. acceplionibus Si vcro nec pccuniani.J C. Si nec pecuninm. Ad
' acceptoribns.
pro B itltid pecuniaro magnani subdit in margine : Ul
Stcphnni abhatis 2.J Qutdatn hunc Stephanum uiiius denarii.
itaiuunl 3 abbalem Cisterciensem. Inter eos Joannes Sicnt el infaniis.J Jl/. Licct et infamis ct colabi-
d'Atsiqiiies tiierilissimu.s ttbbas Nizeilensis in libro lis. In margine attlem : Prxscripturo ab Et-clesia.
suo Gallico, eui titulus: Le cabinel des choses les Srniidaluiii oiiielur. J M. scnnduluui niireliir.
plttt signalies du sacri ordre de Cisteaux. Alem Abusus est.
Cltrysoslomus Henriqttez in Menologio ordiitis Ci- Pelri Aiiailardi.J C. e( M. Abnelis. tittnc S. Bcr-
stert. die 28 Mar:ii el 17 Aprilis, tibi late de eo nttrdus tonvicil errcris; es:que auctor i. classis in
tfiil. Petrus tamen Caij/or etiani infra c. 105 scciin- indice tibroriini prohibitorum, sed de erroribus pw-
tlnm vocat. nilenliiim egil eosqtterevocavit.
Divisiin niendicantilius.j M. tlivisis iiicndic. C. Coinite Tbeobaldo.J Forte comitt Campauiw, de
dlvisum roenilic. qtto Cwsaritts I. vni c. 31, sen Tlteobaldo comile
Cnduin vini dahanl.J Per cadttm non iitielligainus Carnotensinm ac Blesensitim, de quo Catitiprtf.tanus
/itleliam, seit v,tvyiga (iliolam, serfvascuhtmportatile l. il boni universalis De apibus c. 25," n. 14 et 15
quinqtte aut sex lota Belgica cvntinens. Gallice, Cac- Noluit acciperc.|J V. et C. Voluit accipcre. In-
quo o« barrile. Sie en':mBttdwits l. v De asse, anie sipide.
mediitm;. Cndi forninni turbinalam, id est coni et liein Eccli. c. xxxiv.J M. et C. xxu.
nroby-li, hoc esl nucis pinex siroilem fuisse ex PJi- ln ohlationes.J /d resiiiui ex C;xxxiv Eccli. Duo.
pio inielligimus; qui I. xvu De aloe loqiiens, lurbi- enim in obtniionibus, M. in orntioiiihus.
nes catloruni dixit. Uiebnniur nuiem antiqui ::il C Glossa : Quain. J Glossa interlinealis esl. M.
salsamenta eliam conilendn. llwc ille. omisso' verbo Glossn, legebal quoruin pro qiinin.
En onujia. disiribiiil.J 3/. En oronibus disiribuit, Muneru accipiiini. J iYoii : iutinera drcipUiiil,
llla pulo sola quw ab itlo paslore Simoniaco acce- 11!M.
perat. Achan el sociis. ] Resihui nomen. Tria entin.
Pulracnlariura.J Isidorus l. xx Etym. c. 2. Pul- Achor, o;nodt>a//isnoinenesl.
ineiiiuin, inqhil, a. pulte derivalur. Sive eniinjpul.s, liieronynius.J M. omittil noinen.
sive quid aliud aliiujus [pciinislionc sumatur, pul- Propler illud inulii~penlantiir. ] Vix enim in-
llicniuin propric dictiur. venitur (ait auclor infra, De proprieinle cap. 155)
Putmenlum dicersm omne opsonium qttod cttm quod pro peccntis aliquibus piiniln ftieril liiulli-
pane comeditur, sive ex herbis, piscibus, attt alia liiilo, nisi pro pcccalo sacrilego liiijusmoili.
materia vesca condilum aut paratttm sit. Iloc vide- Epbod el Terapliin. J M. ln margine : lroagi-
tnr innuere bealus Pater Betiedicttts in Regula: nns. C. Seraphin, male Judic. xvu et xviu. ltettt
Sufliicececredimus, inqttit, ad refeciiuiiein quolitlia- Osew III.
iiaiu tain sextx qunm uoux omnibus nieiisis coctn 435 Gedehhi et oroni doniui cjus.J Quia prius.
duo pulin.enlaria propier tliversorum inlirmitates, seculus esl (C. sortitus) deos alicnos. lia margines
ut lortequi cx uup non poluerit edcrp, ex alio rcli- C.et M,
ciatur. Agag regem.J 7'ria exemplaria pro Agag legebtmt
Ueligiosi passim.J Ihtc revocandttm puto exem- Eglon, sed verpertim. llaqne resliliti nomen. Legitttr
plnm unum quod in itna ora C. et M. vidi sitbscri- n qttidem Jttdiciim ui quod Egion obesus el crnssus
ptttiti. Tale esl: Exemplo eliaui inilitis obvianiis nimis fueril, tiou iamen reservalus, ut Agag, verutn
(M. obvii) ci.daveri feiicraloris sni, turba niona- occisusab Aod.
liiorum atl sepiilcruin illud dcfereniiiini. Quibiis Esl ergo regula, quia nunqiiam illicile acquisiloin,
iiit : Museas et lelas arnnex mex inilii diniutilis; ctc. ] Id esl univer.sali.er reritm, quia illicile acquisi-
vos aiitem cadnvcr aiancx babclis, iiifciiins vero lum est furtum.
niiimani. Ciir hoc eum resiimere noii prxcepislis? Causa prxdicalionis.J Margines :Ul si prxdicalor
Iloc exentpluin vicletur debuisse j.ucludi lexiu, ut ex cuui eo linc de causa comedei-ii.
c. 50 colligereest. Sed nec licileacquisiltini.) Neqnaqttamaudiendum
Ait c. 3. Publicanis.J M. el C. c.ip.'t9. M. Sed videtur liciie acquisiliini.
Ambrosius et Beda. f V. vitiose omittii : et Beda. Salvuni el resiiiuiim.J V. liis omissis sic Itabet :
Beda enim Vener. et B. Ambrositts in Lucant hoc Nisi sit t-i iiiule, etc.
loco legunt: Ne ultra prxscripliim exi.^aut. Credo, ab eo.J M. Conlra hanc etiam regulam ac-
Vel per aiigariam.J llwc absttni in V. cepta, cum do, pro credo. Reliqua ut in.textu.
Vel cunslituium.J 0 omissoVelait : Prxscriptum De idoloihylis J M. viliose sic; Quin non idolo-
coiisiiliiliini. lliylis iiilclligciidii. Nam Glossa ititerlin. ad iltttd :
Jiiiiiciiini conscriplnin.J Martjines C. et M. Secun- Niliiliiiicrroganies, uit: Au idoloiliyluiiisil vel nnn.
iliiiii cniui leges Doniiui |ii';usci;iplas jiKlicnmlnm ldololhylum diciltir, quocl idolo immolalttmesl. C.
(M. mate vintlicandiini) est, non secuiidum 434 in textu, pro idolothytis hubebal, idolnihycis.
jusiiiiianas, C justiiias, ctiam viliose.' Setlcntibus et liiauducaiilibus iu idolio.J Sic prq
 4'.l VERBUM'ABBREVIATUM.— NOT^. 41-4
i.lolu rtsli tti tx c. viu uci / Cor. ubi legitur: Re- A 'Credil.i csl.J C uiiiiite bene, liradita esi, hocesi
ciiiibeiUein in irfotio. commissq.Ait B. Hieropymtis in.epi'-!. atl Paulinitm,
Incorreplis.JC incorrecli, forte incorrectis. lbidem quw inripil: Boniis liomo. J»m nnn sunl tua qiue
in margine video subnotatum : Divilibus esset ponen- possides, scd tlispcnsatio libi credita est, sub fiitein
diiui in sacco, non erogandum, dum ablala uou rc- epistolw.
stiiuerint. Columnam in Eeclesin.J C rolumnnm Ecclcsi.e-,
Iiem ad Ephes. iv. Jtf. deficit hic usque ad finem De palrimotjiocrucifixi.J Attdi marqines M. etC.
capitis. Quiilam, ex hoc, patrimonio437 uempe, niaiilaiiS
CAPUT XLYII. licptes suas male.
Y; Pro sttmmario hwc habel: Conlra hos qui datil cuin Et potius gratix.J /trfetn margines : Graiix datur,
r.nn indigenlibus. Quod non indigens, si accipil rau- daiuregenti jusio, sapienti, prxlnto etiain qui
nera libi prxfectus est, propicr aliquam ejus graliam. .
' Nonpeccat, siceiilleqiiilalidat. Vitas Palrum.J Liber est continens exempla san-
gnaibonibiis.JrviiflMv,gnatho, opsonalor. Unde
Terentitts : GnalQ para.silii$. Hocesl qui tolusa cibo ctorum Patrum, eremiiarum, serf tion ab omnibit*
pendet. M. el C. legebant: Non naihonibiis. recepttts.
Non permenonibns.J Msvoivijsumitur pro cupidi- Pareiiti, lilio.] C. pereunti filio, eic. Non sapit.
lale, a verbo ftsvoivauel fxsvotvsuqttod est opto, cu- ln quo iijielligas.J V. post illud : Obvenlioniliiis
pio. C. volebatlegi perinetionibiis V. perinenunibus, eorum, ait: In (|iioquid iiitendas el qiinntum mten-
ted malc. denduui, elc. C ontiltit. Quia d.;ndtim ct; reliquu
Et B. Virgo.J V. iacet usque arf;lteni exemplo B ' ut in textu.
El;sei. Qiiitlnni accedcns ad alinm.J /s vocabatur Thra-
Repleia implemus.J Seu, «1 M. ei C, impleta im- syllus cynicus; alier, ad qitem accedebat, erat Anti-
plcmns,
' In duui mensttra superfluens est. goiius rex de qno Plularchus in Apophthegmalis,et
Luca, c. xiv.J C ei M. c. LXXX. posl eum Seneca loco in margine cilato. V. pro mur-
Aut CGennni.Margines dao .'Modicum apparatuni gineait: Vidc qiiani corrupte inducantur(u/. indiian-
cibi. Sett cur Itoc? Quia parcius in cwna comedendum ituj hie (liio ha-c exempla. Nani in libro u Senccx
quam in prandio. Unde schola Salerni: De bcneficiis sic Jegiiui-: Allcgat verba Senecw, qititf
436 Ex rangna cceua slomacho filninxiniapoena: brevitatis causa omilto. Videl. n, cajj.ill; et 17.
Ut sis nodc levis, sit libi coena brevis. Yidcio cui des.J Vci : Fide, sed cui, vidc.
Quidam medici probant ex Hippocrale (t. n De ra- Non iiingis turpe est.J Cotligitur ex B. Augitstina
lione viclus) el Galeno (l. vu Melliodo,c. 6 et i De ra- in Psal. cu, t-ers. 6. Qui tlonal hisirionibus, inquit,
tione victtis in aculis, c. 18) tribuendum esse cor- qui donat augiiribus, qui donat raerctr.icibiis,
pori ralentius atimenltim in cwna qttam in meridic, .qunre donnt? Nuiiquid non el ipsi huininibus do-
sed experienlia in conlrarium estj Sotenl enim omues naiil ? Non lanien ibi atiendunl naturam operis Dei,
prvmptivres esse ad opus exerceudum ex parciiate sed neqiiiliani operis huniaui. Et infra : Naro si
ccenw qttam abundantia. Et belte quidam ait : Quod lioino taniuni.essel, et venalor, vel augur, vel me-
sublraliiscocnx, arirfis.viix. rctrix iioii essei, iion dares. Honoras in eo viiiuui
El beaiuseris.] M. et libcrntus eris ~conlra texlum iion naturani. Subinde remilto le,leclor, ad causam
Evangelii,
' ( 23, q. i. Duo isla.
C
In eodein c. xiv.] Dwo, in eodera (Lttca) c. LXXXI. Cum non possint.J C ei M. cum non possit amoveri,
In canonica episi. 5.J Duo adduni numerum capi- Qui iion quaiilum.] Jl/. qui iion lanlum.
tis, sic : c. II. Sed hodie in capila non dividitur. Des ergo quia Prophela.J JVonabsimilia vidi apud,
Ditissimi coenobii.JExemplo nionachi divilis, ail B. Aug. lom. Vlll in Psal. cn, vers, 6.
C. iu coeiiobiuiii consiileniis cuidam voienti clau- Peccator ut histrio.J Immane peccatum esl res
•siruni intrare suum, elc. obscure. Ilic (',. nolai in suas dare histrionibus. Videalur distinctio 86 : Do-
margine qttol in aliis depreltendi in fine prwcedentis nare.
capitis. Nempe: Divitihusessel reponeiiduni in sacco Qualiler sine ratiriii.J C. Quantum sine murm.
pon eroganduro, dum alilala non rcstiiucrint. JM«/e.
Ibi dcgcntes.J Ui habereni pauperes Chrisli inili- Aucluni ne augeas.] Dictum esi proverbiale. M,
geniesqtiibus pasceretur. Ita M. Acliim ne augeas. lncorrecte.
A Dco.J M. ex Itis dtiubus sytlabis unum format Divileiu lie dites.] M. diviiem ne imileris. Ci-
qtlterbium, secernilqne a prwcedenle seitlenlia, hoc ceto : Qiinni iiiiquc cuinparaluui esi, ut diliuribu^
modo : veniani accepit. Adeo ueuio est, elc. sempei' aidatui- aliquid.'
Isnias, c. i.J M. cap. u. llieroiiyiiuis inillaepisi.] Citatur, 8, q. 1. Moyses,
Eripiendo.JC excipiendo, M. omitlil hwc verba: amicus Uci.
Ab oppress. sua eripieudo, el eorum loco habet; Sua Sicui uec scplem.j C hoc modo : Sicul nec
erogantlo. septein diaconi, n B. Petru ordinati*ad hoccoiisnn-
Pupillo el egeno.J Maledictus qui perverlit judi- D I guineus suus aliis prxposuissent. Secttnilum Ra-
ciniii advenx, pupilli et vidux. Deul. xxvii. banum hic orrfo servandus esl, ut scilicel populus
Juveiit pauociiiiu.J M. Juvent palrouo. V. Juvent eligat, episcopus ordinet. Vide eum in hunc locttm.
tantum. Non exprimitur Act. vi a quo Aposiolb fuerint or-
Si alicui ulilis esl.J Margines C. el M. Si scilicel dinali, sed dicitur quod ordinali sint ab apostolis, et
laborare possit ul viciuai quxrat. Est l.ber, cni titu- omitino est verisimile alios apostolos S. Petro illum
lus: Vidua Sareptana, a nobis nttper e tenebris eru- honorem tleiulisse luntittum capi i suo, uti dignior
tus, in quo hwc, el quw sequunlur de Viduis fus us episcopus sotet utium ordinare, el consecrutor exi-
declarantur. stere.
Sexngiuta annnrum.J Soliim C. hoc habel. Consule 43$ Conditioneni eorum niutant.J Iloc est, pu-
zattsum 1, qu. ~\. Viduas iionora. Et esl expressa rentes na ditare, ut ex paitperibus el servis, divtles
tcriptural ad Timollieum\. Vidua eligatur nou i.ii- et dominvs faciant : quvd tamen de bonis Ecclesitv
i:us sexaginla annoruin. fieri non licet, sed bene ex pairimonio, vel (ut uitinl
liilerlinealis.J Ordinariu est Glossa, quw et beati mwgines C. et M.) nisi du fmido, el de iis qux
Augustini in hunc versum Psal. cu. jure bxreditario le cuntinguiii. Potest tamen epi'
Ecclesiaslici, c. xu.J M. el C. c. xxxviu. scopus, aut alius prwtatus parenlem, aiit promovere
Et consanguiiieis dabis.J M. Et cum sanguinibus ttd quwsturam, aul ad aliud officium posita ejus ctt-
dnhis,ilerumrepeltndum esseldabis, de proprio, eic. pacilale; nec ceitsebitur lalis ex bonis spirilualibus,
C, et eonswtguinibut. prvfecisse, si dk.es, vel eqttesfitti ex officii lucro. ft)
413 PETRI CANTORIS 414
limilibus atiiem vitanda esl invidiw ei atterius speeiei A , Trivialiter.J Recle. Non ergo tribualiicr ut, M.
ntalw maleria in^ pro.ximo, e/ superbiw in promolo. el C.
Est hnc de re exemplum in Canlipralano l, i Boui Sicut Proiea.] Ex Horatiot. i. ep.l :
universalis de opibus, c. 18. Qtio teneam vultus mtttanlem Prolea nodo?
Humililalem reliquisse.J Margines imo orw infe- Quid pauper ? etc.
riores C. et M. prosequitntur hoc exemplum (qitod Triilaniiiain.J Truiaiiniis, teste Joanne de Janua
V. in texlu habet) hoc modo : Ari cujus perfes ceci- (in suo diclionario, qtiod CnthnJicon, id esl nniuer-
dit roagisier Anselnins tectoet involnio capite, pe- sale, inscripsit) a trudo dcscendit, quia suisverbis
icns, ui eum in pctiiinne nnica et digna exaiiditu, trudal ad Itocut decipiat, facit enim credi quod verum
cxaudirei (illa eniin lcmpeslnie pro occisione (V. non est. Triilannia, talis tlccepiio.
occnsione) Laudunensis (C Langdunensis) episcopi Et hoc duplex.J C El hic duplex.
juslos ciim impiis sentenlia prxdicli senescalchi Defrandant enim.J V. el Jlf. defraudaverunl.
iiivolverat, nepolesque inngisiri Anselnii CUIIIaJiis Deo seniel dicata. J Sic definit regula 51, tit
-
incarceraverat). Qnem cxaudilum videns, agno- sc-rlo. .
scensque quod esset roagisier Anselmus capiie ejiis Ex hac regula.J 66, ibidem.
vpiierahili deiecto, ait : Miser ego et infelix honio, A simili.J lluc revocari potesl nolitla marginalis
nihil, inquit, suni, quod vir lanlus magister Anscl- C.et M. Talisauiem esl : lia est de errore persoux
IIIIIS,speculum Ectiesix, Iux sncra-Scripturx, liotlie in roalrimonio iulrorfuclx, M. in numero ducix,
ceciilit nd pedes meos, cnm in omni injuria a pp- setl imipide.
lenle quocunque illaia nie liiicusque vindicare pos- B Nemini deliel dolus.j Regtila 59, fn sexto. Dolo
sein, ab Iiac coiiluiiielia (M. ab hac injurin) inilii facii, qui petit quorf restUucrc nporlei etimdeiu.
ill-dln a lanlo viro non polero rae viinlicare. Nou Sic uccepra.J V. sic accepliim.
polest enim non fieri, quin cecMerit ad pedes Erogenlur.J V. consequemer erogetur
mens : qui eliam, cura tle promotioiie ejus aliquan- 440 CAPUT XLIX.
do hnbcrctur sermn, ilixil sc filiuni diaconi esse,
qui lanien ante snlxliacoiialuiii de Icgitirao nialri- Alenloribiis.J C hoc omittit,
inonio fuit. Maciilam eliam pollicis ostendil, di- Atl Thessal., c. v.j M. c. IX. Duo alia non notant
cens : Quoil si crticilixus essel (M. et V. cum.ciii- capul.
ciiixus esset) in altari, illo scandalizareiur populus, id esl curiosos.] Gtossa esl inlertinealis, quw et
el ob hoc non posse se cligi, ostemlit : qui inmeu addit, gyrovngos.
A quo, qui cessnl.J A quo, hoc esl a cqrreptione,
posl elecius est (C.sicfinil : Qui tanieu poslelectio-
neni esl incarceratiis) in Canluai ieiisem archicpisco- qui cessnt. M. A quo quamlo cessal. V. Qnos qui
i'eo ccssnt corripere ne perdiit, etc. tloc quidem
piim. Recli ad lextum : liem : Quxdnm siint, etc. clarius videtur, sed non duximus reponendum in
Ut ccnsnnguiiieis.J B. Uier. inep. ad Demetriadem, textu. Cur hoc ? Quia verba Glossw inierlinealis in
quw incipil : Inier oinnes malerias, ait: Da paupe- htinc loeum,
tibus, iion divitibus, non propinqiiis, non ad luxii- sunt. quw bcati Attgusltni est, prwferenda
riuiii, sctl ad necessilalem. Sive ille sacerdos sil, II nd Thcssal. m.J M. c. iv. Ftrfe Glossrisin Itwc
sive cogualus et aflinis, niliii illo aliurf consideres toca Apostoli.
qiiain paupertateni. Prwter hwc videto causam 8, iC ' Quod si quis noluerit.) V, Quorum qui nolue-
quwst. 1. Moyses. rini.
Isaix c. ui.J M. in margine, C. in textu, c. vin,
Nec defendere.J M. inter lineas : Quin dare de- Eadera Episl. c. iit.j Tna, cap. v.
berct (leiimas exnclus. Per Jesum Christum.J V. id omillil, utqtie : Cui
Glossa est iitlerlinealis cum sequeulibus.
IVjora peccaiiiibus.J M: inter lineas elitim pcjus honor.
admiitit, serf B. Hieronymus in illud Isaiw habet sedUtsiibtruhalisinvos.J V.Etiam hoc omitlit intextu,
pejora pcccaiuibus. Similia videbis in ejusdem epi- recuperavit sttperiore ora.
slolaadversus Vigilanlium, antefinem, qutv incipit . Subtrahatis scilicet.J C Subtrahatis ila ab pm-
Multa in orbe. ni.elc.
iieni Uieruiiymus.J Prwter finemepistotw ad Ne- Augustinus : Yult.J Primo tii Glossa ordinaria
hwc lntbes, deinde si fontem desideraveris, videlo B.
potiantim,quw incipil : Petis439anie> videlo cau-
tam 12, q. 2. Gloria episcopi, et Commenlariitm in c. Aug. io. III, libro De opere monachorum c. n. C
XLVIEzech. adversum 18 : Et noii accipiel prin- pro vult, legk velui.
ceps, etc. Evangelizaret.J C ltubet,(quod wgre dico) scanda-
lizaret.
CAPUT XLVIII. Non rumorosi-1 Gtossa esl inlerlinealis. V. Ru-
V. Pro summario: Contra male accipienlcs inu- innrosi. C. ei ;1/. Riuninosi. Ruinorostis est aui gerit
nera cuni non indigeant. runtores, unde rumigerulus.
Cleriei qui ex honis.J In regula titulo De paupertate. Erubescat atijecius.J Margo C. Ex data seii-
Prwterea cttalur I,q.t. Clericosatilera et \<i,q.i, c.fin. D tentia.
Opibus pareiiiuiii.J IVon uperibus, ul M. Pseudo repellenilos.J Ftde Closstirit in hunc to-
0 iiionache.] Videto prwdictam. regulam ejusdem citm. C. Propter pseudurepelleniiim.
B. llier.lilulo Depattpertale, to. \~l. Subinde percurre Prxdicaiiunem.J Iloc unicum verbutn sotum. V.
commeniarlum cjus in illud Pial. C\LV: Dnt escaiu admitiit.
csuriciilibus, l. VII. I Thessal. iv.J C. el V.c. vi. M. c. vti.
Poiius das quain.] C. Potius qtiain das pon ac- Dimissis nlieuis.J Margincs M. el C. addttni ver-
tipis. Non sapii. sum Horalii;
Meiilienles faciuut.J Mendaces faciunl, ul nec ve- .... Tales nliena negotia curaut.
rum dicentibus credalur : aut, ut Cieete u De dhin.: Ecclesiasiici cap. xu.] V. cxxxviu. Jlf. c. xxxiv.
Men.laci boiniui ne vcruin quidem dicenii crcdcre C. c. xxxiu.
solemus. llli dari.J C. Illi dare.
Vcris pauper. crcditur.J M. Quod non veris con- El liisirionibus.J V. hoc omillit.
vcnil paiipcribus. Pro eo quod peccatores.] IIwc ndolenl doeiriiiam
Sednoiaiidiimquod.] Hwc, usque: Quidara eniin, S. Attgust. to. Ylll in Psal. ai,v. C. Idem de hisirio-
stinl, aberant inC. nibtts alibi. Dare bistrionibus, vitiuin csl iiniiiaiic.
Tempore farais.J C torporc famis. Faliilur. lo. IX, Ira. 100 in Evang. Joannis.
Ilxc diligeiuia.J 31. Ilxc indulgenlia non adhi- Cum quibus edas.J Veiiia,siuii Senecw, tpitt. 19.
ncniur. Nbit capio. post Epicurum. Ad hwc potest referri margo C. et M.
 443 VERBUMABBREYIATUM.— NOTiE. 448
quw lalis esl : Ul si cum liislrione comedns. A nainram ct gratiam, ul cum ap .. velincro re .. .
Nisi secesseris.J Iterum margo eadem : Ut pau- H01110ttt talento mulliplici nccipint aurcam et a...
perTecedas a consortio tnliura. Auguslimis : Usura.J £tsi sotum C , recte lamen
44I Noroencbior.J C el M. Nominum- dnlor. Augusiiiius etlatnr, quia ille est I. Ylll in Ps.nv,
V.JNoiiienculator, addiique : Id est nnniuHiin da- vers. 12. In marginibus M. et C adnotaiur ver-
lor. Restitui ex Seneca. Cujut majorem explicalio- , sus 14.
nem, si cupis, consule Lipsium, Belgarum decus, in Qux cum multiplici fenore reddet ager.
enmdem. Uitro quwris ttymotogiam Nomenciator? Oiidtns a/t'rer Fasl. 1:
JEcceV. tffert in margine : Nomenculalor, inqttil, Hordeaque ingenli fenore reddat ager.
uomen est vilis offlcii, illius scilieet, qui nomine Culpx illaix.J JVon abtatx, «I M.
cou-vivasvocat, dictuin a nomine et kalo (xaXiu, D.iurfo ail usurara.J C. Dando usuram, vitiose
aut xaXw)Grxco, quod est voco : unde et Kalendx omitlit ad. -
tlicix sunt. Auctor omnis mat.J V. Actor omnis malilix.
F.flicacia judical.J M. indient, pro judicat. Alieni coiiiedenl.J Locus Isaiw habeiur cap. v, v.
.Conciliandos amicos.J C nnimos pro aniicos. 17, qttod autem alieni hic dicilur, id redolet Glossam
."tJraveinimicum.J C. futlilur : Gravem iniiiiicum, ortl. in hunc locum. .
til ptilel ex orig. Qux serpenti el cancro.] C. Qui serpenti el can-
:Si cullatn.J SicV. elC. intextu. At C. in mar- cro. Posset tolerari relatioiie facta ad- iltud, alie-
gine : Collocata. M. in texlu collocata, liuer lineas nus.
colinta. Jjttiut Lipsius.aditlud: Si collala, ail; Ju- g Hinc nsura vorax.J Non huic, «I C M. tuper
dicio rionata : elsi quidam libri, collocata : bene usurn inrer lineas legit: Quia serpii.
etrnm pro hoc sensti. - I11leinpore fentis.J JYon in teropora, ut idem.
Quis, qiiam.J V. Quisqunm. Vide Lucatmm l. 1.
Item Hieroiiymus : Pnria.J Audi B. Augustinum : Igni Siicro.J Grwcis 'Epuo-uriW.
Donare, inquit, rcs suas histrionihiis, viiium est Canci osus ct pcsiifer.J C. non cancrosus, sed
iuiinniie, 11011viruis. Ei scitis de Inlibus quaiii sit tnin confiisus et pesiifer.
frequeiis faina ciiro laurfe; quia, sicutscriptuin est: In toin civiiate.J Parisiensi nempe, in qna auctor
< Lautlaiurpeccaior in desideriis animxsux, ei,
qui Itubilabul, erttlqtte lum Cantor ad wdem:tacram B.
iniqiin gerit, beiietlicitur (Psal. ix).> Hi laudaiores Mttriw, tit ex Cwsario colligitur prima parle tib. 11,
iion lalliitilur in lionviiiibus, sed in rebus. Maliiin de Coiilritione c. 34. Vide Elogia a nobis operi prw-
esi enim quod bomim esse eredtnil. T. IX tract. posita.M. hic omillit aliqua. Collige:.Sieenim legil :
100 in Etaug. Joannis. Idem in Ps. cu, vers. 6, aii; ln lola civitate vix unus feneraior inveniebaliir uisi
Qni bistiioni dat, hoc in ilio amut, in quo nequis- pauperibus nec tuiic, eic.
Miiius est. Distinct. 81), Doiiare. el : Qui-veitaio- De quo si forle uricbattir.J M. non admittit fnrle.
ribiis. Pravn suspicio.J C. rejieit pravn.
Nulla virtule.J V. prwferl a viliis, quod duo alia Viuca pmeus.J /it C abest vinen.
postponunt. Sieergs : A viliis uulla virlute redein- El alteruter.J fiecle. Non allcrutrnm, «1 V.
piuni necessitalis, eic. Quorum filios.J M. Filios quo vel pecunia. Forte
Si dicas quod aptum csl.J C quod acceplum pro (\uo voluil quorura, 443 ul C. Fiiios quorum
esl. f,
pccuuia, etc.
Indixil beltum.J ATonindtixit, «1 C Evomunl in Audi B. Augustinum quid dt
liera Hieronynius : Non soluin.J Vide ep. ad Ocea- Fisco censeul : fiscnm.J Majores ilustri ideu peciiniis omni-
tittm, quw incipit : JSiiiniuaiii, lili Oceanc, anie bus abundabaiil, quia Deu rfccimas dabatit, et Cx-
finem 1. II. sari censura reddehnnt; modo quin discessil devo-
Inio liorfie.J Hoc, usque : Ilein hi narralionc, lio Dei, accessit iurfictio lisci. Et infra: lloc tollit
OMltllliC liscus, quod non accipil Chrisitis, I. X operum,,lib.
Eo quorf pcssimis.J C co quod de pe.-simis. Quinquaginla Hotnilinrum, hom. 48.
Favisseni.J M.et C. Suggessissent pro favissent. Macra cavum.J Reslitui ex Iloraiio, l. 1, ep. 7.
Et non curripieudo euui.J Sed a poenitenlia nr- C enim pro arcluin legebal arcuin. M. el V. id
cendo. C rero :<cl 11011 corripiendo eum, a pueri- vniittebaul sic :
tia reccduudo vcl arceudo. M. ad pwnitentiain .ar- Macra cavtiin repeles quein quondain roacra subisli.
eeuilo. V. qiiaro quoiiriam.
Scilicei de. ali.eno.J Scilicxt habei solum V.. I1110pcjorcs.J Uoc, usqtte, Quia Jurfxns, deeratiit
Ganeo etleccator(15).JSic«r popinones dicuntur a tj.
poiinis, itaganeoftes u ganeis. Esl auiem ganea lo- Ex prcscriplo legis.J C cx prxceplo. Dettt. xxm,
cns ttbdiitts, veltit subterraneus, quem gulosi et vene- 19.- '-'.'-
reit dedtti jreqtieiilunt. Leccalores a lingo dicunlur, Ul in eis inillam.] Jl/. Ul cum eis niillara. Tales
quia quidquid eis apponilur, exedunt el quasi devo- etiam possunt percuti, nee excommitnicalio incurri-
runl, patinatqtte adeo belle lambunl el linguitt,uteas D I lur, quia privilegiis privantur clerkorum. .'..
uondum apsonio vel pulmeuto maculalas diceres. De Nel ipsi etiamsi.J M. vel eiiam ipsi, si lcslari no-
ganea videlo plttra in Comment. Liberii Fromondi lui-rint. Duo alia ,• vbluerint.
in Senecaui Naiur. Quwsl. libr. vn, cap. xxxu el Palel supra in litiilo.J Hinc colligitur auctorem
ullimo. multa in suo autograplto conscriptitse, qttw, per
442 Imilaii essent.J Nequaquam invitati, ul C. tnnanuenses, in apographis ad marginet revocata
Sexaginia solidos/) C.quadraginia. sunt. Hic enim remittil Leclorem ad cap. 46 quvd
Lnde Virgilius.] Georg. iv. est: De acceptonbus niunerura illicite acquisitoiuni,
- - CAPUTL cum tamenhoc exemplum noniegaiur in lexlu manu-
scriptorum, sed in ora; aut margine. Vide nolat ad
Talcntum nalurx.J Fragmentum Camberon. post c. 46.
illa vetba : Animas eoruiii, ait; Sed est noiaiiduni, In Luternn. concilio.J Sub Alexandrbwi anno 1.189
quud esi laleiiiuin naliirx, graiix, fortunx vel pe- in quo tunl mtilla de usuris. Eslenim in ai pendice
Ciinix, po3iix, culpx. Taleiiluin nulem ivalurx et iUius concilii tilulut de usuris decem habens capita,
gratix prxtipii, eic. Placenl plurimitm; qum, si tt in ipso concilio tilulo 1, c. 25,- exeommunieanlur
ttnum ex tribus exemplaribus tegissel, itt conttxium usurarii manifesli.
reposithsein. In M; talis habetur :
ntargo Deus dandu Aliquo signo noto.J Ktdcflfitr£.-68Cone. Lrittt. I.
(15) Lecaior gulosus diciiur, Gallice «11 lichnrd.
447 PETRI CANTOUIS 41S
Veseeris pane iuo J C. panc.in tmim. Etiam valet. \. Reverenliam clcricis.J Cassiodorus loquimr. Vnle
Vesrcris paiie alieiio.J Mar.ginesC. ei M. Diripieul eitm in Ps. Lxxiii.
jilicni Inbores ejus. Ps. cviu. Alii labornvcrunt, et Concessiiin prioribus.J Non cansciisum, ut M.
vos in labores eortini introislis. Hoi:orai-iuin.J C orarium.
Jercra. c. xvu.J Tria, c. xviu. In collationibus slalux.J V. in collocutiouibus
Qiiocuiique modo rem.J Ex IloratU verstt, l. i, slnlux.
pp. \. Spliingiini ungues.J De qttibus Attsonius Poela :
Rein Spbinx volucris penhis, pedibus fera, fronte puclla.
Si possis, recte; si nnn quocituque nio.lo rem. Uiyssis nigutias.J C nsuuias. ' Etiam btne juxta
Non hahel eveiilus.J Versits Oi>id/ielegia 1. itlud poetw Ectusti Andrelini: ,
yix potcriinl ablata vesliluere.J Resiiiuit quidam Non fuitnsltili constauiin m:\jor Ulyssis.
listtrarius Parisiensis Tlteobaldus nomine lemporis Polyntnesioris.J -V. Palinestoris. M. Pallinestoris.
Philippi regis, qui consilio matjislri Petri Canlotis Propertius l. ill :
uucloris hujus operis Verbi Abbrev. jussit clamari El scelus accepto Tbracis Polynesluris auro.
sttb voce prwconis per civilalem , quod partitus essel Ubi metri cattsa tittera m eliditiir:
reslituere omnibus, a quibtts aliquid sttpra sorlem Achitophel.J M. et C. Architofel.
acceperat. Facla solemni restilutivtte eleemvsynas CAPUT LII.
ferit. Vide Itoc exemplum apiid Cwsarium De CVII- $olum C. hoc captti distinguit, addito ad marginent
triiione , I. ri, c. 34, priinn parte. summurio , seu titttlo, rubtis characteribtts.
444 $-~aucloritaieB. llier.J Plura videto t. IV, } Parahol. c. xxin.J Tria c. XLV.
in c. 58 lsaiw. In c. xvm Jerem. In c. v Amos. Sicul supeiiiii fnies.J Ut brevior sim , remitto Le-
Exemplo ctiani B. Fursci.J Sttbilo Itic, qnw depre- aorem ad B. Attgtistittum fusius Itac de re truclan-
Itendi in margine V. Et hiciieruiii vide-qu; in cor- lem. t. 11«rf Vtiteiilinum De ttbero arbiirio ep. 40.
ruple hoc exemplum de B. Furseo iiirfucatur. Naiu llem eodem t. comru Pelagianos ep. 105. Pvstremo
in Legtiudn cjus sic legitur : Ciira e::im dialiolus ei t. VIII, prwftttivne in Ps. xxxi.
rnpto a corporc objiceret criroiiia sua et dclicta , Liiigu.uii essu veiialeni.J Duo tnargines siibnoliint
inier ca-tera el hoc objecil : < Servus qui scit vo- vertjum Lucaui de Curione, Cwsari,cni uiie adversa-
liiiilaleiii rfoiiiini sui, et non facilcam, plagis vapu- biilttr, recoiiciliiiio.
labit inuUis (Lttc, xu). i Cui ciini Angeliis saintus Lib. 1. Auilax tenali comilaliir Cuiio lingua.
pio aiiitna Benti Fursei respondcret : < Quirf de vo» Qui cerebellos.J Viros parvi cerebri, el exigttw
jiinlate Domiui sui non iinplcvil ? i respo.tlii dia- aciei meniis. V. et M. j>roccrcbello, iiubcut coturcl-
jioltis : < Dona iniqiioruni iccepil. » Ad qucra Ange» los.
lus : <Crerfirfil i|itod egissel poeiiiieiiiiam. > Et dia- A (oierellis advocatis.J Coterelli nomen a cote i>i»
holus : < Anie tlebuit probare pqjiiileniiam et per- deltirderivari. Tales entm ud insltir cuilelli sitpra co-
scvcraiitiam, ei sic susciperc, i Ei iufra : Vir unus tcm catisas acuttnt, el verilulis specictn adduiit, citnt
ilc ignc, in quo ardebnt prusiliens, (Ixiiionibus illum itimenex se falsw el injitstw sint.
projicieiilibus super liumeruiii B. Fursei, innxillam Crocodili.J Tria cocodrili. CrocorfiJus so(a besitu-
stiani uiaxillx cjus iiiipriraetis iiicenrfit. llic erat rum oiuniunt carel iingua, sola qttoque in mandendu
vir, qui moriciis vcslinieiilum suuni illi ilonavrrai, - pttTlem,movet superiorem. B. August. totn. 1, Hb. il
Tniic ait Angclus ci : Quod inccndisti, hoc arsit iu Svlil. cap. 8.
le. Suritts 1.1, irt Vila ejusdem, die iti Jaiiuarti. Ciim iioii sitis niibi.J MttleC. ciim vos sitis, clc.
Vel iiiorpbex.J /d omitlil V. Diciiur aulem mvr- Dihgciiler invesiigabam.J Qtticlni diligeniissiiiic ,
pliea, immuiaiio vUltus,aut coloris prw inlirmitate. ciint Diblico lexiu: Job xxix.
Uttde Ovid. u Me.ain. 446 Set' divites quicslioiicm.J Plane ita est. lit
Exciint uriilicem simulaioremqiie figurx citusumet quwstionem veniunl divites, el ob minimam
Muipben. rent, vel verbulutn acetosttm, levissimumque in se ja-
ct< tum conviium, citm itla palienter, et absque (amtv
CAPUT Ll. dtimuo lolerare el sopire possint, i\'on iuirum, si
ln udo situtn.J Hoc est in humido. Virgilius Ecloga hodie consilia, curiw vel camerw provinciales, innti-
0_: tueris cupsis decidendis prwgravatw consislttnl. 0
Nigra subesl udo lanliini cui liugua palalo, qtium laudabile Thotnw Mori martyris el juclicis,
'1'estnlur Augusiiiius.J Consitle l, II ad Macedo- uquissimi facltim. Ille cuncellariam Aiiglicanam lili-
iiii.lii epist. 54 post medit.m : deinde causam 14 qu. 5. bus tnaxime onuslam, sua dexleritale, solerlitt el
Jsionsaue. llem 11 q. 3. Non licct. Quibus locis verba tviltiuale, ab omni cuusu suo tempore tiberum fecit.
B. Auguslini allegantur. Ita Siapletonus rfeB. Thomu Moro marlyre, Antjtiiv
Nun licel libi vcpderc.J Jl/. sic ail : vel si non cuncetlario in Vita ipsins.
eges, si licel tibi veudere patroc,, eic. Non sapit. Prxcipit tueri.J Jl/. imueri.
Pro viliiale ofiicii.J Saua est hwc lectio, ut patoi Moiieain ad pacem.J Jtf. Muvearo ad pacein.
tx proximeet remole sequenlibus : Nequaquam ergo " Ergo inoncs eum.J M. Ergo monens eiim.
jirn utilitatc ollicii, dixeris , ut vull C. Si couduclitius.J V. omittit Si, M. Si coiiducliis.
Et lucruro nicndicent.] V. Vindice.nl. Quidaiti jusius et .prudens.J Jtf. juslus et pruvi-
I ad Cor. cap. vt.] Tria cap. xxvt, •' dens. Uuc revocandus esi margb V. Talis est: lliu
El viles-J Glossa iiiterliuealis esl, qute ait; Jndi- ipse U. ciiui esset episcupus Ainbiauensis (el coge-
screios , viles, etc. ret advocalos et judices ad reslitutionein daniiii,
Prudeniiorcs vero.] C. priidentes. quorf per eus rcis et clientibus illalum luerat ab inju-
lii sublitis vwuc.J V. omiitit Itoc modo : Pruden- stis aUvucntionibus el judiciis) quxsiluni esl eo,
liores vero prseicationi, clc. cur iu talibus laniam adiiibereioperaiu. Ucspuiidil :
Despcrabatur.] C, el V. rfesperabat. Quia iiisi lioc facereiu , teucrer Ue ineo resiituere
l.loneiis fuit.J Murijo M. prosperi ingenii. injiiriain pnssis.
lieui Siitonius.J In epist. de judicibus. Parab. c. xxui.J Tria XLV.
445 Q" 1 solkli siini.J M. qui soliiciti siinl. CAPUT LIII.
Auierre substniiiias.J M. seuieiiiias.
Fnsiidiunl adiuouiia.J M. inter tinetis : Sine M. Demnm legit hic titutum capitis prwcedeulis
immediate , qiti esl: Legibus divinis , elc.
pretio.- lu sttmmurio /laielitrvQuod solidilatis uiliil babcl,
Judicanda dictant.J M. ditant.
Diclala convelluul.J Mnrqo M. ubi ncccperiul. Itoc esl, qttotl ud-voluniatein Itominis immutari pussil
Ucirahuiit li-iuisi.gpntcs.jM traiisicutes. Male. juslitia \ ositiva, ,'
 419 YERBUMABBREYIATUM.— NOT^:. {"»
Deul. c. xvi.J V. c. LXXIV. C. LXXXUI. M. LXXXIV. , x Soi, crystnllus, aqua, tlani qualemcunqiie iigurnui
Jusliniaiix.J Jlf. in margine ': Jiislilie humniix. Virginci parlus, eniriiuiit'pic fiilciii. •
Dieuntvr leges Jiisiininnx, qnia a Juitiniano imperat. Infclix quem res.J Jl/. er C prwponunl hwt: Itein
constilutwet declatalw. Tnles , nti Margo C. poliusi pocln.
punicnlinnrenaqunm in ecclesin I Jonn. ir.J Tiia, cap. iv.
Nuineri c. xxvu.J Tria LIX. II Cor. xiii.J Tria LXI.
Horum, qux ad liltCrnm.J Verba turit ejusdem El il.i.nliquando.] Jl/. snper el ita habet M., quoil
Orig. Iiom. 11. C hic addit in lalerati ora : Conlrn, est MagisIeF,
Levil. Lxiu. Orig. qnod suprndiclum est, elc. Ubi £i deleciionem.J JVon delcclntioncm, ~ut V. nec
dicilur : Apud Chrislianos non esl prxceptum, ul tlilcciionem, ut M.
corporaliler punialur ; setl Evangelium pielatem le- Ad remtim.J Neqttaqttam rcmcditim, ul corrige-
gis observat, rigorem jnris abjicit. bat margo M. Ail eaim idem alibi: Ad cpiscopnienr
Non proprias.j Ita textus Origenis. C. ridn pfo- iligniiniem eligi non riebuil, qni minoia ollicia gu-
pria. bcrnnre non riiriicit; quin curn navis illi comniilli
Non sufficit partetn;] Subdo ex Gtossa in c. xvm, iion riebhit, qui renuiro lcnere iton novit.
Levilver. 5 : Lex enhn uon vivificat, nisi Evange- Ad anipluslrc ] Seu aplustrc, ut sttpra dixi act
liu.msuperveniat. cap. 1.
Quod autem nihil solidumj Hic demtim caput in- Casus gravior est.J C casus diflicilior est. Juven,
thottl M. prwfixosummario: Qtiotl nihil solirfum, cic. sat. H:
447 Paict dccreta.J Sicut nil Lugdun. cpisco- B Onfne aninii vilium lanlo conspectins in st»
pus. M. in margine. Crimen hnhet, quaulo qui peccat mnjor linhetui-.
Alia et alia rntio reformal.J Hinc appellaliohes Dii. vncnvil papaliis.J Per 55 dies, nt habel Baro-
a iudice ad judicetri sttperiorem. Unde BtAng. t. I. nitis in Annal. Eccles. eslque sermo de Sixto II. Diii-
De libero arbitrio l. i, c. 6, circa medium : Lex tcm- lius vacavil post Fabianum.
poralis quamvis jusla sil, comiiiutari tamen per Ponipam sxcularem.] M. Itocsubnotat in ora ia-
leuvpornjusle potest. lernli : Aurifrigiuni in niiira et bujusmorfi. Attrifrt-
Quod in eaj Jtf. quoil in eo. giiim ornameittiim est induslriosum primo irt Frigia
Agellius.J C Au^ellius. A qitibttsdam vocalur An- inveitliim, ut de Dalmalica ail lsidorus, quia primo in
Ins Celliits, cnjut exsiant Noctitim Atticarum l. 20. Dalmalia Grwciw testa esl.
Leges iirbiuin.J C et Jtf.Leges veslrx sunt. Qui major est.J In vjriulibus, ail C in maryine,-
Ei similitiidinibus.J Ut cxctis qui pascens alium Fint sicut minor.J Idem :Jn humililatc.
(aiiint margines M. et C.) pro ore eruit ei ocdlum Sed an pollens.J V. Sed aii pollens m. forte mi-
(M. at(dit) iippum. nus.
Et exeiuplis saucloriim.J IIwc oinittit V. Conlra conscicntiam.J Jl/. contra scieiitia-iiT.
Siaiireiiics.J C statuens. Pro consciei.ilia.J Idem pro scientia.
Et cxteros huiusmodi.J Diciam de lalibus supra Unde nec velit csse.J Similia habel B. Greg. /lom.
c. 47. 17, in Evang,
Quod videlur.J Quod si non sufiicil, ail C. videtnr- Vitn, scieniin.J Glosta esi in'Il Tit». n.
qnorf clericus, ctc. ,
Q Gallritlus Pcioncnsis.J V. Giiiifritlus Paronensis.
Trausgressores conslit.J Ergo el le babenleni Diclus est Peronensis, qniti a Perona eivitate Gntiiin
plures ecclesins siue scienlia et liccntia papx. Iia oriundus. Hujtts meminit, sttppresso liomine. Cwsn-
tnargiaes C. tt M. rius exemp. memorub. I u, c. 29 el Menototjhnn Gt*
CAPUT LIV. slertitnse die 15 Januarii. Ubi vide adnol. Vocalur
atilem ibidemGodefriaus de Perona. Nee absimiliti
Maximo et prxcipuo.J C maximc ct prxcipue. tmrrat Canlipralanus i Apum e. 20. Ubi aii de lln-
Eccli. c. vn.J M. tl C. 19. V. "29.
: Clericus vel laicus si gone decnno Cameracensi, qttod muluerit in habitu
Extiinescas.J Cyprinnus monachali sttb regnla in Vacellk latere, quam inltiltt
iiraet, vicimis esl venix; cum vero episcopus jimei, poiilificuli tlecorari. El alind ibidem prorsus simils'
nclum cst de co. Margines C. et M. de Cahonico Reynluri S. Victoris apud Pttrisios.
El colligns.J Hwc omittil V.
Hircus emissnriiis.] Non cinissorius, nl C. Vide 449 Fnelus cusios.J M..et.C. Sanctus cusios.
1ii oraciilo-.J\Uoc~ett otatorio secrelo.
I.tvit. x\i tt hom. 9 Origenis ih liunc tocum.
Posten ordinalus.] Apparet Nicolaum de Lira qnon- CAPUT LV
Levil. Tri.i txxi. '
dam Ituncnostrum auctorem vidisse; nam ejtts Glossa cnp. xxi.]
redolet ea quw hic in textu habentur. Ila enitn ad Iu minislerio evnngelico.J C iu miiiisl. ccllcsi*-
illud l Tim. v : Neqtie coniniunicnveris, eic. Aliipii siico?
exponunl boc de ordinationc nimis feslina alicujus ii.tle. Abrolnnimi xgro.] Sic tra exemplaria el orig?.-r
insufiicieiitis, el sic episcopus tommuuicnl peccatis D Grirci 'Afipotovov.Ilerba esi, Galliie Auro.sin-,
ipsius iiiriignc iivinistranlis. ' iliijns aiilcni iutiigiix. I M. super' tlujus, legil 'h
In calbodra tlerisorum.J Hcvc Hebraica translaiio forie Magisler.
B. Hieronymi est. Chaldaica versio pro in calbcdra, Sieniin-i generis.J <Sen,ut murgines- duo : Nubili*
legit, iu sucietule riei-isoruni. tas sanguiiiFS.
Et teroporalein.J V, omitlii, el. Qiiaiitani ergo mauir.J V. hwc oriiittii, usque Sv
Episcopus Ceiioinanensis.J Nomine Itildebertus, ergo, C habel in marg.
qui varios verswsedidit. llos vidi inter cltirographa El prudenliani.J Et qiiamcu'uq'iieprvjdentiam. C
nostra : De myslerio missw sic incipil: ibidetn.
Tollirour e lnerfiofulis urgentibus onines, Quori pretiosum.J llwe parentltesi inclusa V.htt-
Et irahinvur quo nos vita peracla vocai. bet in texltt, C. in margine.
Alios prwterea sub hoc tilttlo : Sncraroeula Ccnoraa- Itegeru ei revelare.J M. velare et revelare.
nensis episcopi. Incipiunt :* Caveanl sibi.] Jtf. Unde cnvendura est promo-
448 Scribere proposui quid myslica sacra piio- veiitibus tales, ne simill pcena, ut Philistaji, per-
[riini cuiiaiiltir, eic.
Missa reprxsenlel, quidvu minisler agat. Dcinde Iteni timeiidtim csi.] Afrsitnihwc in M. usque :
alios vere ingeniosos-,quibus in ctipiie pro sum- Sic enim.
mario hwc prwftguniur : De xquipollenlia virginiia- . Seri et siiiilus.J Sibilo enim aurigw, boves re-r
lis sanctx Marix : Quoinprfo ignis habelur de soie. guittur.
Iriiiittm tale est: LUpote scholares.J. M. et C. ul pocta: Scbolares.
451 PETBJ CANTORIS 4o*
Magisiii scbolariim.J Hwc omittit M. j lum pro spirituum glossavit. Falsi enim codices
X
Seri quorsum iixc objicio.J Jtf. perstringit et tallat suni, qui spiritum pro spirituuro hahent, quod hic
tic : Sed tales non eliguniur in fabros, nec habent priino invcni. Nihil aulem arieo falsuin est, quotl
locum in ecclesin. Ubi ndn.est videns, privamur aliqunm exposiiiouem non recipial. Qmnis enim iit-
virientibus, ut vitlcri proxima captivilale prophetis. lera mereuix est, et coi-rnptorem patitur.
Unlihasar abtisus esl vnsis Doroinifigiiralibus, iinrie Item ihidem.J Addidi ibirieni eo qttod idem sii
eariem nocte occisus cst. Quanto magis piiiiienlur caput. Tria inlerim legebunt: llem 60 (caput scitice)
qui viva vasa, irf est animas el ecclesiastica sacra- Tolle, etc.
menta cnraroiitunt indiguis ? etc. Gencsis, c. XLVI.JTria, c. LXXV
Ilem Ecclesiasles.J Solum V.inlextu usque: Itcm: 451 Attnin est de en.J B. Cypriani tenlentia.
Qiiomodo. C rero in ora iHferiori, notatquec. 21, sed Otlicium el onus.J M. omitlit oflicium, ted vi-
hodit 10 tst. tiose. Ait enim Glossa ord. in c. i, Jerem. Delesla-
Maith. c. xxiv.i Jtf. c. 68. V. cl C. 247. Olim di- lur, Jeremins, officiuin, quod pro xlale non pplcsl
viscmnt Matthwi tivangetittm in c. 555, «f esl Suidus, susliiiere. J5. Hieron. in comment.
Atnmonius, el Ettsebius. Elementarius vila.J Snpra c. 1-,vocal nbcdnrinm.
El lionoruin.J Jtf. ex ambitione lantum. C. i'x Juvai hic subnotare quw Alanus habet initip sui libri
mnbilione digniialum. V. addil et honoruiii. Pwnitenliatis, nondttm, ut reor, impressi. Ordilut
ln illa fxce leroporum.J C in margine : Dictum sic : A, a, a DonvineDeus, quoniani puer ego suin
Sapientis :|K.eliani in margine hwc legit : Id est el nescio loqui. Si Jeremias ab ulero sanclilicatus,
tempore inetlio, inter dcfeclum legis cl iiiiliiiin jn a Domino propheta electus, a criininali uiacula alie-
Evaugclii; lempore scilicet praerficationis Domi- nus, divina iuspiralione erioclus : limeus ofiiciuni
ivicae,quando jam lex deficiebat, ct in Evniigclium prxdicaiionis assumere, limens verba Dei rcsonare,
iioiidinn plenc coruscnbat. Quod tempus ilicilur se confessus est piieruin, se confessus est blxsum :
pcrversa medielas a pt-rversitate Judxoriim, qui quomodo nosiri teinporis homines ab ulero ini-
tiinc erant, legero Moysi jaro incipientiuni pcrdere, intindi, a Domino reprobali, criininalibus implicili,
el Evnugeliiim Christi noleiiiiuui recipere. divina visiiaiione deserii, aiitlent sacerdotii ctiUttctt
Scderunt passim.] C. el V. Sederunt quililicl nscendere, arcana ccelestin halbuiire; cuin non sii.t
passim super cnlhcdrani, elc. Male quilihet affitma- infahles puerilia, setl puri [forte puerij sapienlia,
ttve, quia sequitur, sed lantum Scribx, ele. Videa- cum non sint pueri sapiendu, sed scncs desipiendo;
tur Glosia in hunc locum. cuin non sinl lanluiii blxsi ad prxdicniidnm, setl
. 450 Sigmim religionis.J C divisi ab iiliis per inuii nd loquenrfuni ? Si Jereroins, qni eloquens erat
signuiii religiouis. ad prxdicaudum Deuin, se routuin cunfitetur : quo-
Maluri xlale.] Vcrba Glossw ordinuriw, in illud niudo sacerrios niulus, ad loquendum^e Deo se elo->
Malth. XXIII,rers. 2. queiiLenifalelur? etc, leclu dicjnissima..
Si coiivcrtalui- et pcenii.J 3/. Si converlalur cl Ineloquens aulem.J Jtf. variat. Sic enim inquit:ln-
relinquat posl se bcnc-diclionein. Omiilil el poeni- nocens (forte ineloquens) et absque scrmoiie cun-
ical, malt, prout tl proximt sequenlibustiquet: Sicul versatio, quaniuni excmplo prodest, lanluni silcn*
de ncccalore pcenilentem, ctc. tio nocet.
Lt inscio proniolo.J llwc absunt in M. Sic enim : Q Nam lalratu canis.J IIoc, usque el dixit, tolum
Seri faluo nulla spes est; sicui (elicim hic omitiit j M.admittit.
quwdam) de peccaiore poeniiciueni, elc. De facili enim.J Jtf. omittit non pauca, Post, au-
iliiic, inquil Aug. Cousule Glossum in c. iv Levi- dibilia facimis, ait: Fucienrio qux prxriicatis, nliu-
tici, deinde recurread tom. IV operum ejusdem parie quin facilis ne verbis creduiur. Tu ergo uccm-
u, Quwsliouum ex utroqne Testamenlo, q. 4. ge, ctc.
Quis inedebilur ei?J Sacra Biblia: Quis niiscrebi- Jeremix c. i.J Tria c. ui.
tnr ci ? Sicul Ezech. c. iu J Tria c. v.
Culiigite fragmcnia.J V. Colligile frauhienla, el Quod Job, Elins.J De Job ricle ejusdem c. xxxvm,
pro fragmeiilorum, fruunieuloriiiii. 3. DeElia ui, Reg. xviu, 46. De Jeremia libri ejm-
Maiius prandcnlium.J C. prtidenlium. dem cap. i, 17. De Joanne Matih. m, i. Hot retcn-
Sicut cophini.J Hoc usque: Ut pno lehipore V. sel auctor secundum ordinem wlatis. Job enim Eliam
omittit. C. habet m mttrgine. M. in texlu. itno et Moysen prwcedittempore.
Subsiantiaiem tliiTerciUiaiii.J C. Subslaiuialcra lucessorein. V. Cessorem.
drnchmnro. Iicm nccedens.J M. restringil hanc sententiam
liieronyinus de llclvirfio.J Hubelur epistolu B. llie- hoc modo: Atiendnt jurfex fuiurus, quod iitilltisju-
ronymi ttdversus eumdem t. II. Incipiique : Nuper dicura, clc.
rugatus a fratribus. Gennadius in Cataiogo virorum Spiriium Olhonielis.J Jtf. paucit compleclitur *
illuttrium, Helvidii meminit. C. Hieroiiyinus de Edu- Spiritutu Oihoniclis,Debburx,Ge.!eoiiis aiiicquain,
lio, pro llelvidio. M. pott illud de tide ci spe, om.iut, \Detc.
et bonis nioribiis Ecclesix, subditque sic : lielvidiiis
unicum et horreiiiluni lnonsiruin in Gallia sacerrfos bora Delborx.J Trtn sic pro Delborx. A>irig«tr«sDel-
laicus (cum soln Gallia iiioiisuis carcal) qui tniiien dicebatur. pro Dcbora, ul ex vuriis codicibus deprehendi,
liuerauis fuit, sed iropie de B. Yirginc scripsit. Si ltem Exodi iu.J Ttin tion ui, sed v.
cx prxcepto Doroini, elc. Aliquid simite de Vigilun- Mutalionera virgx.J M. et C. in margine : Yirga
tio tcribit idem B. Ilier. in ep. qUwincipil: Multa in ferrea necessaria est prxbilo : lia censet B. Greg.
orbe mousira. I. xx, Moral. c. 8.
CAPUT LVI. Souorx vocis.J Verba sunl Origenis hom. 3, in
Exodum, iniiio.
Ad indiguam.J M. abbreviat hoc modo : Ad iiirii- 11.Tira. n.] Tria. II Tim. iv.
giiain iiiriiguorum iiitrusioiiein repellendam, iiiiueii 452 Ui Act. apost. c. xx.] F. el C. c. ILVIII.
hbet oliicium prxlatoiuni etsaccrdotum. Provideat M. LX.
Doininus, etc. i Episcopos regere.J Quo sacerdotes intelligas, sed
Niiroeri c. xxvu.J V. el C. 59. Consult Glostam contracluni est nomen, inquit C. in ora talerali. /n
Origenis in hunc lueum. frimitiva Lcclesia nomine episcopi etiam presbyteii
Doiiiiiius Deus spiriluuin.J JVun spirUum, ut C. inlelligunlurel econverso. VtdeS.Tho.%. 1. q."i84.'
Qtiod acute reprehendit margo V, Nola, inquit, Glos- oiI. 6odI.
s.vtorcHilitieraiu isUm nou intcllexisse, qui spiri- Usque ad asccllas.J Post hwe seguitur in Fraq.
453 VERBUMABBREVIATUM.- NOT/E. 45»
meuio r.amberonensi: De hoc inyslerio Aposlolus A Ditmndut I. III, Raliinialis c, \S et eadem indicantur
ari II Tiinoilieiim iv : < Tu vero vigila. i Glussa : in Ponlificali, dum episcopo traditur pedum Paslo-
< In omnihiis Inliorn, > lam perversos qunm bonos rale.
docendo. Opus fnc Evangelislx : iraple opere quod Ezechicl c. lii.J C pto Ezeehicl, male tegebal
prxdicas ore. Sobrius esio : tliscreius iu oiiini Ezechias.
opere iuo, carensomnisupeihiiitaic. Et poSlmorfum Et c, XIU.] V..c. xxvii.
addit: < Conteslor vos borfierna die, quoniani mun- Et cap. xXu.J Tria LIVin fine.
riiis sum a sanguiiie oiiiiiium vesiruin. INoneniin Elcap. XLIV.JDtio c. cvui. V. non notat caput.
subterfugi, qno miniis annuiiliareni vobis onuie Et cap. XLIV.Fili.J Tna c. cv.
cnnsilium Dei (Act. xx). > Ergosiquo minus aninin- CAPUT LVIl.
linssem, reus essem aniinarum ipsoruin. Si enini
fralcr fratris, proximus proximi it-neliir esse cuslos. I lim. iv.J Tria, 1 Tim. vn. Jtf. sic inscipit : At-
(nlioquin vo\ sanguinis clamabil ari Deum de terra tenile lectioiii et posl exhortntioni, G. (hnc ett
]Gen. ivj), multo inagisprxlalus tcnclur esse custus Glossa) Voleiifiuin, T. (te-rlus)el doctrinx, G. ne-
pro quibiis spopnndit; quod oves inlirinas eiinm scientiani.
snper humeros portans inlrodticet in ovile coeleste, Canonicam eleclionem.J .1/. non legii, canonicam.
omnia poslponeus cl proprium corpus exponens In eadem episl.] Tria c. n, cnni i, sir.
inorii propler illas? Iteni, luiic Jaeub defleal Jo- Iri est, secunrfuni.J Gtosstr siint itilerlineales
st-ph, elc. ticct ibi. Ea atilem quw habel lextus hoc QIIXriiciiiitur prophciix.J Ab litnc usqtte: Graliam
loco, omiilit idem Fragmenium. B exponendi, V. tacei.
Quia prxdicalio.] Ucecparenthesi inclusa, C. legit I Machab. c. v.J V. c. xvi. jtf. xv.
in margine, V. nullibi. IV Ucg. xxii.J C et M. IV Ueg. LXXXVII: V. IV
Vel singulorum.] Solum C. addit. Ueg. XXXIII.
Aiigustinus : Quid sibi.J T. IV libro Expositio- 454 Quanlo sollicitiiis.J M. Breviter : Sollicilius
nis epistolwad Romanos[inchoatw, ante mediitm. pralalus Ecclesix evigilare rfebet ad loiiilrua ver-
Etforliludiiiero.J tioc omitlit Jtf. boruin Doraini. Grex perditus. Cwlera intermediu
Tradilur indigno.j M. etiam bene, credilur inrii- omiuil. . .
gno, Paslnres eorum seriux.J Jtf. el C in margine :
Piscis Iristilix.] /d male omittil V. Est enim in- Exemplo. Error eniiu priucipum trabitur in exem-
terpretalio nominis Dagon. pliim.
Eiinuchis mollibus.J Euiuicbis abest in M. non, . . . ." . Non sic cvertere mentes
mollibus. Humnnas, etlicia vhleni ul viin regentis.
Diaholi ftigantis eos.J tiwc verba non habel. Versus sunl Claudiani libro rfe iv Consuiatu Ilonorii
Cuslodibus aniinartiui.J C. custodiis. imperat., sed nonnihit discrepanles ab ftnpretsis, qui
Atl Uoro i.J V. et C. ad Roui. u. sic : ^^
Vestrain atque meain.J C Yestrain atque niiscii- . . . . Non sic infiecierc sciisus
COidiam. Humanos, erilcta valeiit, ui vita regentis.
In eadero c. l.J Tria, c. 111. Cubilis sui.J C cubiculi.
Aliquem frucltini habeain.J M. in margine : Vel C Ei liiigiosa.J Abeslin V. etlocoliujut: Et inala.
ut vos fruclili.cciis, vel ul ego prxuiium ncquirnm Isaias c.ip. LII.J V.et M. c. 157, C 167.
pro vobis. Glossaest inierlinealis cap. 1, ad Romctn., Quia populus borfie.] Nota diligenier. V. Quia
vert. 13. populus liorfie, noii sicut sacerrius, et sacerrios mi-
Vobis in subdilis.J M. Ynbis et subditis. Sequi- ntis, noii sicut poputus. C Quia popuius liotlie plus
turque in Jtf. Mercedeui xiernani cl peiiiianeiileni, quani sacerdos elsacerilos iniuus non siut plus.
etc. J Tiro. c. iv ] C. et M. \, V. vn.
Apostolus prompius fuil evangelizare.J Hwc, Niliil enim csi.J B. Hier. I. VI. Commenlario in
terba omtuil C. finem c. ii epistolw ad Tintm ila censel.
Applicandi sunl docl. C. applificandi. Fallitur. Iiera Isaias c. xxvu.J V. c. txxiv, C LXXV.-
lleni IV Reg. xi.J Jtf. non citat locum. V. et C. Yenient super eos vel nos.J V. et M. Venienl su-
c. 78. Idem legitur Jeremiw xxix, el // Paral. xxiu. per nos. C in margine uddil: Qui lerapluin Dumiui
453 Vt esset populus Domini.J C Ut esset-po- poputus peculiaris sumus.
pnlus posl Deum, ohediens Deo el regi. Siercoribus lempiiraliiim.J Jtf. in margine colla-
Sed quis sil medialor.J M. Sed quis sil nvediaior, lerali ita correxit. Prius euim in lexiu : Feloribus
iion lioino sed Deus, si conversus fuerii iu lupiini teinporaliiim.
vel nierccnarium, setl siue tustode. Omiltil: Non Qui iniisiis consiliuui.] C Fallitur hics Aiteniin:
iegitur, ut palet ex lexiu. Qui noii iniislis consilium. Texlus Isaiw cap. xx\.
Germinalio diclionis.J Hwc abtunt in M. utque : (C. in margine cap. LXX,M. LXXIX.)sic : Ul facere-
Debel euim. JVouubsimtli sensu in parabola decem D lis cousilium.
virginum B. Ilier. ad illa verba : Doinine, Duminc, Ainos. cap. vi.] Tria, c. xxv.
nperi nobis : Egregia, inquit, in Doniini appella- Prnptcr quod emitinui.] Jtf. Propter quos cinit-
tiune coufessio, idque repeiitiini, fidei inuiciiiin lain. Utique bene.
e&l. Qtii non ardet non acc.J Sicul enim non accendi-
Verbo prxdicaliouis.J M. et C. in margine : Tu tur cundeia nisi ab ardente flamma, ita non accen.
curaJudxus sis, cogis gciilcsjudaizare. Gal. n. Addii- dilur audiior, nisiprius ardeat prwilicator. lt tryo
que Glotiam, quai ortt. est: Noii tloienlis iuipei io, priut exempto doceat quam verbo, .'•'.
sed conversationis exeniplo. Basiliu etiaiu.J Exempla Itwc tum B. Btttilii cum
Spirituni suiiin.J V. Spirituin snnclum. S. Sebastiani elium habentur tupru c. vn. Quure ibi
NUIICautera.J Ua-c omiitit V. usque: Uude qui- nolas videto.
dant. Lingua ignea.J M. Flamina.
Pastor oves cura.J V. et M. omiito primo versu, Act. npost. c. 20.] Trta c. XLVIH.Jtf. omittit hie
incipiunl a secundo: Atlrahe, etc. Uabenlur hi ver- nonpauca ub illo loro .-l.eui Lucas, usqite: Aposto-
sut, in Gloita Capit. Cuiii vfcnisset, Exiru de sacra lus fesiinavit, ul Peiilecosli-n (vtrba sunt M.) face-
uiittione. Ubi primut versut hic est : ret in Jeriisalein.
In baculi forma pixsul daiur bxc libi norma. Majuribus soleninii.] .1/. Solemnilalibus timpti-
Atlrabe, elc. ciier, omisso majoribtis.
Tertium veniculum habet eiiam S. Thomas in Supp. 455^uj')res naiu senes ] M. addil non juVcues.
q.iO, art, 7, srrf pro atlrahe legit colligc, sicut et C. iri marg Non pucros, non juvcucs.
4r> PETRI CANTORIS 4;;<5
Incognita salulis.J Otiitiiil Jtf. A CAPUT LIX.
Ei per domos.J C in marginc : Ubi uunc iiujus- V".'lale lcgil sumtrtariiim liujits captlis : Quoil ad
modi prxtlicaiio? Prxlalns enim suus non esl. solliciliidincm pasloralero periinci, csse cxoiieralinu
Vftrloih Jcrnsnlcm. M. in ntargine : Non ntl exi- a sttciilaribns. M. aittetn, qnia continuo variat in le-
gendum inunera, non ad rielicinnriiini(C. amplius. ctione, consulto posl nolas ex inlegro subjieiemus.
Non ad convivanrium et rieclamaurfum)sed -id iribu- Sttttl autem hoc capite qnatdam vehementiits dicta
Inlirtnem (M. pnliendum) C pavchdnm. conlra episcoposqtti non religiosi sunt, ut eranl apv-
Tribiilaliones roe mnncnt.J C ibidem: In niuntlc stoli. Neque est pectatum hctbereditsilias, sed eti cor
prcssurx, clc. Joan. xvi. apponere.
Vcl vitara inenin.J Solttm C.M. attlem in margiiu Hoc dcierminantem.J C rie.nunlinhleih.
rid illttd : Aniniam iheanv, ait : Id est vitam nieam. Eilnm voluntnlero habemli.] Videio commenlarium
Vicnm itlud, vel vitam male abfuhse a lextu eo qttoii B. llieronymi in cap. ix Malih.
Syriaca interprelalio videalur admillere. Jonnncs relicia siudone profugit ab eis.] JVone..l
Dummodo consumineni.J Tria : Dum ego consiim- verisimile adolescentem itlttm fnisse Joaiinem aposio-
mcm. Ex Bibliis sacris restilui. Eisi interim eliam lum; quia Joannes inlroivii in alriuiu ponlilicis:
legerim : Diimmorioego consuiiiniem. Videtblextum Joan. xvui, v. 15 et 16.
Glotm impresiW sttb chufaclere S. Pelri, ut vulgc Successorera aposlolorum.l Hwc duo veroa omii-
dicitttr. iit V
II Ad Tiin. cap. iv.J C et M. c. vi. Equos cl phaleras ] C in margirie, ad illa verba:
Aliqucra sernioneiii,] Sic "
legendmn esl,ut cxGlos- Secuti sunius le, atr: Qnouioilo' Nunquid in pha-
sa iuierlineali collegi.Non ergo aliqunntlo, ut M. el C. leris el pompis sxculi; in equis el quiririgis, non
Ilic sttbjicio itolum maryinulem C. Patres successuri inntuiii ferenlibus, serf post se traheiilibus aurum ct
n filiis uliliora ttiuc tlant roonita. Naluralceniin boc argentura ? etc.
est. 457 Lucx c. xxu.] C c. ci.xx. Jl/. CCLXX.Scc
Proquibns spopontlit.J C Pro quibiis rfcsponden- mireris, lector, si lot numerent capita. Nam uiiiiqui-
duin spoponriii. Jtf. aulem abbreviat sic : Mullo mngis tus OEcumenius et Euihymius Evangelium Lttcw
prxlatus ctistos animnrum (liic\ desunt) qui tenelur ili LXXXUI cflptln disiribuunt; Ammonius el ICttscbitts
oves iufirmas supcr huroems porinre, elc. incccxLiu; Ambrositts in tilulos CLXIV;recentiorcs
De eodem Jcremix cnp. XLVIII. Hwc usque: Alleii- Laiini tn xxiv capita dissecant.
dile, Jtf. Cer V. cap. LVII. Quaiii Eccles. prxl.Ui.J C ad marginem : Qiii
Iiem III Ueg. c. xx. j V. C. LIV.Duo alianon rfe- clinm in catherfris stiper colla dticum feruniur cum
tevminant. lurha tumullnanlc et libiciniis.
Discessiontim iueam.J M. Discessiim. Divites sxculi.J JVccma/e V. Duccs sxcuti.
Lupi rapaces.] Jtf. Lupigraves, pro rapaces. Noiine militani.J llornm solulioncnl ignorn, aii
Meiiioriier relinenies.J Jtf. Non est parva cm-lotlia, C. in margine. Uti promisi, prwdictum capul 59 e.r
ilivini prxcepli iiiemoria. Texlus Btblicus: Merotuia il. verboteuus (nt loqitunlttr) descr.bo. Sic incipit :
f-elincnies, non memoriter. Quod l\ic ailnoiavi e:vM. Quo Idamadilirfit: Quotlatljcciiiin poiernt prodessc ct
Glossa esl ordin. quw et Rabani. obesse, Dictuni cst npostolis. et per con-
Nulliiis concupivi.J C el V. Non concupivi. ^ neglecliim
scquciitinm successoribus aposlolicis viris : <Nolile
El dignoscuntur.J M. et V. et disceruunlur. possidere aurum etarg. nec pecuniam in zonis
Quod noii veri pra-I..ti,J JM.Quod non sunl pnc- vestris, non pernm in via, non rfuas tunicas, nec
lali. calceamenta, nec virgain : rfi^nus csl operarius cibo
Manus islx.J Jtf. nvcx pro isix. Male. stto (Matth. x). > Lucas : < Etlenies el bibcnies, qux
A lupis.J Jtf. tii textu , C. in margine : Nc infirnii nputl illos sunl. Mandiicale qux apponuniur vobis,
Scnnrinlizeiuur vel graventur. curnntes infirmosqui in riomu stinl (Luc. x). i Mo-
Cuniiiiendans itlos Deo.J Hoc abesl in M. et , . demi prxdicntorcs pariein nuclorilalis deiruncani,
Bouusprinceps.JC el V.solus princepsincoiiec/e. procnrari volunt, non curnre vel prxdicare. Pr;c-
El Jlciit niaxiroe.J Hoc, usque ad finem, omittit M. uperari opernrius deberct. Domiqus dicit: Opera-
rius, el cibo, non cibis, non ferculis; et suo, sibi
456 CAPUT LVIII. debilo post irapenso, pro spiriluali prximpeuso.
NolandumH. divisisse hoc capul a priori, inlerca- Qux apud illos stinl: Non tcrra marique qun?siia
pedine, «I assolel; tamen in matgine indical inclioan- rielicatiura extra iluinum ; serf ncc rfeliciosa rfo.iius
dum novumhoc sunim.ario.-De pntientia ct impniieii- cl lauliora quxral sibi npponi prxlnlus, serf sibi
lia prtclalorura. appositis sil conienitis. Untle : Manducnte qux ap-
PrxcipUa virlus.J/rf omittiiM. Sicergo; 1'atientia ponunlur vobis, scihcet sine delecui vel muriiiure.
cst prxcipuum ornaniciiium prxlaii, etc. Sed nunc non crnt bis locus, ui tlicuui, serf in pri-
Est paiieniia.JC arf marginem explical: Et ahun- " niiliVnEcclesiu. Dicluin esl rusiicis et piscaloribus,
diiiis prxter generaleni. Cnr hoe~ Quia praialus cun- hodic licere sibi huhere oppida, servos, phaleras,
ttela esl sttper cqndelubrum aliis subditis prwluceus ttivilias, equos, roiunioria veslium et liujiisuiorii.
exemplo, charilate, patientia, etc. ilodie euiiu lactalur Ecclesia inaiiiniilla reguin, hn-
Ari 1Cor. c. xii.] Tria cnp. xxvu.' bel rcgalia episcopus, comes movei c.vstra, ivnbct
Et ablalo equo.J Jtf. tinrfe ctim cuidaui tollerelui- iniliies, salelliles, muluplicat sibi thesauros et
Jiiniciilum, ait : Quin et lolle scuticaiu. Qunnius equos. Cum hoc prohibilum: sit regibus, mullo for-
enini quisque existat illaia coniuiueiia proliai. Iteiu tius regibus spirilualibus quori qbservavil David,
IV Reg.,etc. qui solam niulam babuil, et super eam Saluinun con-
IV Ueg. u.] C IV Ucg. ix. 1 secrattis csl (Deut. xvn), cl iia secuiiriuui eus rielen-
El in lloin. 21, 1. u.J Tna : in honi. 9, secunrix duin ul cxremoniale, liovimi Evangeliui», Verbum
parlis. Utiqite bene. Nam per secuntlain parieiii, tt- abbrevialuiii quod unsit Deus supcr terrura (Rom.
ker u inteltigendus est. ln hoc autein lib.w., anti- ix): cuin lanieii de raurulibus rficant sancti esse
quitus 10 nnmerabanlur homiliw, et illa, rfe qua est liujusniodi prxcepta Evangclii, non pro loco, icm-
sermo, nona est, hodie vero 21, quia nttmeritm diwde- pure, persoua exsuuTanda, nec pro coiisaetudiiic ci
cim iiomiliarum l. i moderni conjungunl ctttn Itomi- isu uienliuiii iu couirariuui. Nani Doroinus dicit:
iiitl. u. < Quod vobis ttico, oninibus dico {Marc. xm). > E
Saci i eloquii verhis.J Ita C. cum texttt B. Greg, <lniiiocognovide lesliinoniis^Psa/. cxvni), >elc. Et:
hom. 21 iii Ezech. V. vero : Sacii cloquii' vcrba < Principiiini verborura luoruin verilas(i4i'd.), >clc.
tloci-l. Eccc nos icliiiuiiiius onuiia; etiain voluntaiein ba-
 457 YERBUMABBREMATUM. — NOTiE. m
bendi. In numero diviium convpijtalur, qui divitias A positionis in \ reg., cap. 3, post medium : Miaa vi-
concupiscit, et si non habeat. Et: < Facilius est ca- rilis, tempus est ariministrnnrii sncerriotii. Sectom-
lnelum per foramen acus trnnsire,» etc. < Et secuti nia sequenlia, sunt verba HilcleberU, usque : Seri ob-
suiniis le (Mallh. xix). > Non in pnmpis el phate- jiciiur.'
ris,etc. In regeneralione, elc. Reiiclio omniura, JEtas prophelx.J Hwc elsequenlia redolent doclri-
confert bnnc judiciariam potcstatem -, scilicet ut nam B. Gregorii homili.i 2 in Ezech. initio. .
nmfi niirftim sequaniur Doininuih et ejus riiscipiiios. Delulit igiiiir xlaii. Margo C. Quid majus osten-
Ad.hoc lenefur quilibet prxdicator ~exofficio. Unrie dilur, qiiam piierum erigi suprascnes?
Joamies, relicta sindonc, iiudus prolugit; .4531°" Cerlusqne liraes.J Oiim episcopatus, sicut tt sa-
seph, relicto pallio; Mallhxus lelonio (Maith. ix); erorum ordinum, sitsceplio, in juniori wtate permit-
Sainaritana hydria. Et volens sepciirc pairem, audit tebattir facilius qttam hodie. Liinilal conc. Trid. wta-
<
a Domino: Dimitte niorluos Sepclire,> elc. < El lem episcopi.
sequcre me (Matth. vui).> Cum piinn sil exsequiale Sed objicilur rie Salom.J M.variat sic: Si Snlo-
ciiam erga patrem otficiiun; iiiulio roagis ciiain cx- mon diiorfennis iiiunctiis est in Tegein, ob hoe
tera onera iiiierdicenria signayil, et prxlalis stre- forte bonos non hnbtiii exilus. Jereniias, Daniel,
pilus belli, eic. H:cc ciiiin et genies itiquiriint, Tiraotlicus cilra xlaicra facti suntprophetx ct rio»
llegibns Israel prohibilura esl ne rcrfircnt in /Egy- ctores; sed privilegia paucortim non faciunt conse-
ptuin. Si dixerint quin oinnin reliqiierunt "eo quotl quenliam. Unrie trahi non tleberet in consequen-
patrimoiiium et piopria noti liabennl, seri tautuni liam; si Jrnhn(iir, olignntur similes pnxdiciis. Itcm
dispensaiionem rettim pauperum sihi creriitani, sic B Isai., etc. Has objecliones solve cum B. llier. t. IV
reliquertiiit. omnia iniperatorcs, qui ex elcclioue tn c. ni tsaiw, v. '.
succedunt. Quod sequiiur, alia duo compleciunlur. Privilegia paucorum.J Regitla Jttris Tiinsexto.
CAPUT LX. Quod alicui grntiose concediiur, trahi non debel ah
: Y Httnc prw}_ert.titulum: De gratlu ei dignilalc aliis in exemplum. Aliquantlo wlate juvenes ordi-
diaconoriiiii. naiilur sive sacerdotes, sive episcopi, urgente necessi-
El si sapiens.J Glossa interlinealis citm sequenl. late, neque hoc in argumeniurii trahi debet, ttt liqttet
Subdiaconatuin.J /rf expressit Urbanus II uii /e- ex regnla 78. Si prwlerea privilegium visumsil perso-
gitur de xiaie et qualilale ordinis, a mullis" raulto- nale, illam personam sequitur lantum, exstinguiiur-
ties. , , quecumea, ut indicat regula seplima, ibidem.
Alierius- dioecesis.J V: Alierius muUoties opi- Ilcm Isai. c. n.J Jtf. c. iv. C et V. e. va. Irii-
scopi. . lio notavi numerum capitum ab anliquis observa-
Substituantur.J lnstituanlur Jtf. tum.
Ad evangeiizaiiriuin.J C ad lattts ; Hoc videtur Puer contra senem.J Margo Jtf. Vila.
tantum archidiaconis convenire. lgnobilis conlra nob.J Idem .-Genere. Abhinc, us-
Cui coramisisti Dominici- cprporis et sangtiinis que: Idco Apostolus, lacent C. et V.
consecrationeni,eic JTam in Vita S. Laurentii, quw Clione Et dicet.J Jtfarjp idem, scilicet M. Carnali affe-
est apud Suritim,.qiiam in ipso Ambrosiol.iOflic., suos inlrudenles. Videatur in hunclocum Isaiw
cap. 41. (omissa diclione corporis) legitur Dominici cbmmentarius R.c. Rier.Jtf.t. c.IV.
saiigtiinis eonsecrationem (sicutel.in Paris. editione '•fj Ecclesiastes, i.J xxvm.
facla ex Komana) hoc esl Dominicum siiuguinem con- UlEtvideam volupias.JCVolunlas. Idem notoin psal.xxn:
voluntaiem , pro 400
stcralum, populo seilicet distribuendttm, ul ibi in voluptatem.
missa : llxc coutinistio et consecratio. Sed quia non Psal. iv : Ad Deiiin fonlem vivuro , pro fortem ,
bene intelteclum offendere videbatur, in Breviario vivum.
Romano mutalum esr, in dispehsntiouem, quomodo Slerilibiis.J Id abest in C. et V.
legil sanclus Thomas par.e terlia, qtiwstione oclua- Mane comedit.J M. omittil hwc, usque : ftem Hie-
gesima secttnda, articulo tertio; el Raronius- lomo ronynius. C. tiero lantum legitin bra iaterali, uitde
secundoAnnalium ecclesiaslicorum anno ducenlesimb reor hwc a scholasticis subnotala fuisse.
sexagetimo primo. Quid tu hic ?J Ita texlus Biblkus, V. Quia lu
Non qnia suinat.J Jtf. Non quia'confici;it, vel sem- hic.
per sumal. iEstimabat.enim.J Glossa est in hunc locum, nt
Conficiuir corpus.J Coivficit. Jtf. Et cum majori innttil C. sed illam nondum legi.
reverentia eonlicitur prxsenlia, iiiinisterio et lesli- Vestinieniiiin tibi est.J Jtf. in nuir^ine; Omnia.ne-
nioiiio ejus, diaconi nempe. cessaria. Glossa inierlinealis est.
Iii inajoribus.J /rf abest ut M. Non sialiin judicio muliiludiiiis.J Margo Jtf. elt.
Et ruralibiis. ] Et hoc omiliit. huc refertur et esl lalis ; mndo non raultituriinis,
Prxriicarc es aucioriiaie.J Jtf. Ex ofiicio. Quon- sed unius in conclavi.
datri legi apttd B. Hieronyinufli, quw Itic subnoto : Siroile legilur.Y. Siraile Hier. causa 1. Viieeum
Tunc rienique utaureshabeamus atl Duniinuiii, riia-1D tn c. ni Michww."
couus acclamat, ipse prxrfical, ipse bOrlalur, ctc. Prxsuinpicose innuil.J Jtf. Prxsumpluose jnctan-
quw brevilalis studio omitlimus. Consule t. VIII, De lur babere seneciulem moriini, etc.
seplem ordinibus Ecclesiw de quinlo gradu. Prwterea Quasi diceret.] Jtf. omittii aitque : Ul quasi alter
• de officio diaconi habelur dist. 23, c. 1 parag. Atl Daniel propler viiam et merila jus spiriiunle me,-
diaconum. rueiit, el generale jus infringattir cauonum.
Exeiuplo B. Vincentii.J Surius posl Melaphraslen Quia reinissus.J Jtf. remissius, nolalque in mttr.
referl Vitam S. Vincenlii t. I, die 22, Januarii. giue: I Recj. x.
459 VUa, scientia.J Glvssu interlineulis esl,qua I ad Tiiu., c. v.J Tria c. vi.
inprtvcedenlibus swpius ulitur auctor,ul idoneitalem Aiinoruni 25 ] C Aniiorum 20. Failiiur.
el sttfficienliamclcricorum coniprobet., Ne quibus opus.J M. Abbreviat : Ne quibus opus
deiensore, fiant atlniinistiaiores rerum alienaruiii.
CAPUT LXI. Iltud comictmi.J C iilud caiioiiicuin. Viitum esr.
V. pro summario sic habet: De reverentia sacer- Et cui opus pxua.] Abesl in M. usque :AposloIus
rlolalis oflicii. M. id omittit: Yel iiovitios. nonnisi. ..
Unrie Ceiiomaneusis episc.J C Untle Yiocenoma- Sexagcnariam.] Supple Yitluam. V. aulem adclit.
nensis male cuiriani scribil. M. in textu : Eleclo Ubi scibcet riitit atl Tinioiheuin : Vidua enini eli-
cuirfam. gattir non minus aniiorura (?0. Adnotavi tocum ad
JnSuininU enira sacerd.J Aii B. Gregor.,1. u Ex- taiu».
PiTUOL. CCV. 15
459 PETRl CANT0R19 460
Aliis pauem frangei?] Altudit adillitd Threno- A Pnnem oliusus comcdj.I V. et C. Panero oliosum
rum iv : Parvtili Detieriinl panem, et non erat qui coniedo. . " .
frangeret eis. CIIIIIAiliannsio. C ileritm : Annslasio. Jtfa/e.
Esse discipuli ] M. acldit: QuPnoc liro fuil, etc. Cur iion mngis.J Hoc, usque : el egrediens, omil-
Lubricum enim.J /d omitiil Jtf. usque ' Item : riiJtf.
Moyses. Injiingcns sibi lioc.l Hwc, usaue : Justus, absunt
Mbvenle hominum aff.J Jtf. Movenle aiTecius (et inV.
addit) in comoediis, iragrediis, mngis in seriis ct Et sanciusesl.] C, Verns esl, forie, Verax esi.
veris Ecclesix pasloribus etigendis. Alhanasius.J C ul stipra,.el infra : Annslnsiiis.
Limiiia.J Stalim subdit M. Paslor qui hoc non In Socralicodecreio.J Sic loquilur Boetitts Deconf.
fi-equeniaverit, cum Paulu non ab hoiniiic, etc. philosi, lib.t, prosa i. . ,
Si apud llebrxos.J B. Hieronymus prowmia in Siroilis est Caiharo.J V. ad latus exponit, quis ifle
primum commenlariorttm in Ezechielem ad Euslo- sil Calharus. Ail ergo : lri esl hxrelico Monlan»,
chium, l. IV dixirnus hac rfe re, c.i. vel Calaphryge: qui diciiniur Calaphryge a loco
Milites ogeri ligueos.J Itl abest in V. • Phrygix, unde primuni orli sunt a Monlano au-
Ad thealruni el spectaculutn.J M. Ad thcafri spe- ciore. Catbari aiitenv a munriitia, quia se solos in-
claciiluin. ter homines munrfos putaiit. Tales hwretici, nempe
1 Reg , c.t.J Tria.c. iu. Monlanus, Prisca, Maximilla, advenium Spiiitns
Non vull Anna.J M. hoc omiliit, usque : Quia Ec- srincti, non. in apostolis , in se traditum asserebant.
clesia. g S. Hieronymus epislola ad Marcellam adversus Mon-
Job, cap. xxxn.J Tria c. xxv. tannm, quw incipil.: Teslimonia : in fine. Item epi-
stola adversits Vigilantium qtiw incipil : Multa in
461 CAPUT LXII. orhe, t. II. Et muilis aliis locis Montani tjus sequa-
Titulus V'. prw aliis placuit addens, maxfme." cittm Calaphrygum hwresim insequitur el damnat.
Non opponenles.J Genuina lectio, ut patet ex c. Vide t. VII, in Psal. cvn, nrf t'//«rf: El usque ad
xiti Ezech. V. et C. sub sensu utique bene : Non ittibes veritas li:a. B.Greg. t. II. Reg.,l. ix,indict.
valentes latrare, sed opponenies se, etc. i,c. 61.
Isaias, c. LXII.JC. ei Jlf. c. CLXXXIV. Pandere noli.J V. Prodere noli.
Non quiescam.J Post hwc sequilur in M. Specnla- Jereni.,c. LI.J V. c. CLIX;Jtf. el C. c. CLXIX.
lores Ecclesix cxci omnes. nescierunl universi. Et Anna et Mo.J Reor illud el Mo. indicare Moy-
Super muros, etc. seit, qui'simililer clamasse dicitur orandb,ut Exodi,
Ei Domino.J Solum C. Doraino. c. vui. El clnmavit Moyses, etc. V. el C Hoc solum
Depingi video.J Sequitttr in M. Nondura eniro habent: Et Susanna tacens clamavit, quod superest,
stabilila videtur Ecclesia, etc, quw parenlhesi con- adjeci ex M.
sul',0 conclusi. V. et C. leguni simpliciter : In sacra Ad conlilendum peccala.J Recteid significat B.
Scriptura depiugi vidco non seiuio in opere, Ilieron. tom. VI, c. IX. Matih., v. 33.
Yideo non senlio.J M. Dcpingi video, qiialcni sen- Augiistinus.J Tom. II, ep. xix, ad B. llier., c. 4
lio in opere. iii fine.
Et ilerum, c. XL.J V.C. cvui. M. etC. c. cx. (Q Ad dispiitanduai.] Jtf. discrepat : Ad disputan- <
Iiem idem, c. vi.J Tria c. xvu. iluiii, ad liiigauiluin bene taceiur. Sequilur ibi :
1'ollulus non mendaciis.J Jtf. prxmitlil G. verbo Nisi tlispiiiatii) fit collalio, i|ujlis decet sanclos.
polluliis, quod esl Glossa. Illam ego non legi, nec Decel sanc ps.J C Decet saccrdoiero.
in interlineali, nec in ordinaria. Apparel tamen . Pessimx laciiurnitatis. J C. SULIauteni causx
Nicolaum de Lira iltam vidisse , qttia, hoc sensu, pessimx, tncilurnitas, limor iiiundanus vel huuia-
ait: Sicut enim polluuntur labia loquenrio quori non nus.
decel ita eiiam tacendo quod decet. In ls. c. vi. Nisi qui concupiscit.J lia Seneca : Nil limet nisi
Igniius calculus.J Credo ignilum fuisse, alioquin qiii-speral.'
forcipibus non fuissel opus. C.omittit, ignitus. In us Demosi.henis.] Sppra subnotavi historiw
Combiissil mibi labiiini.J JVola marginem C. Sic * locitm.
visum csl ei imaginnrie. Non enini iiiielligeuduni Cuni Aiheniensibus.J Jtf. el C Conlra Atheiiien-
quod adusla sintei Inbia aclunliier. ses. Unde et qiiitlam, etc Reliqua desunt.
Iod : Ilcu, lieu.J Manu scripta tria legunt : Ioih. Non sqiiiiiaucein.J Melius synancem. JVama/i«d
Parvulus lactens.J Triq: Laclans. Mttle. Nam la- Gallicum esl : Esqiiiuancie.
cteo,.lac sugo, quod parvulorum est; Iacto tiuietn, 463 El vini auciori atis.] Sentenlia esl B. Am-
lac prtvbeo,quocl nutricum. brosti in II e.isl. Cor., cap. vui sttb initium.
Act., cap. i.] V. ei C cap. xLvni. Paulus abslinuit.J Jtf. vurial sic : Paulus inanibus
Etniiiltiplicatisiinl.] V. Etiainsi mulliplicati sunt vicluni .quxritaiis, non accepit a subditis neces-
supra nuineruin. Adillttd niultiplicati,ati C ad la- ,r> saria.
ttts: Adversarii mci coulra ine. A, a, a.J-.il/. Ah, ab, ah.
Prov., c i.J Tria, c. iv. Sed nulliis prxlatoruni.J Jtf. Sed modo in prxla-
Id esl in prxlalis.J V. altucmatur : Id est in pla- tis prudenlia excusat xtnteui, quod falsura, etc.
teis. iloc autein viliuni.J Usque : Quinlilianus „ abett
Jerem., c. xxvi.J V. et M. c. XLIV. in M.
Et c. in.J Tria : Et c. xn Untle Ilieronyiiius.J Vicleepist. conlra Helvidium-
Acl. xx.] Tria: Acl. xcvui. t. 11, qitw incipit: Nuper rogatus.
Deiestarentur.J C ei Jtf. deteslnrelnr. Apud B. Quori coinparabile.J Sttbuudi est, vel videtur, «l
Ilieron. visunlnr ta, quw rfe B. Joanne Rapl. infra clarior sensus evadat. itf. irfem aliis verbis exprimit:
Itabeniur, t. VI in c. l, Matlhwi. Cuin sola Gallia monslris careat, tlclvirfius solus iu
In eccles.Historin.J V. In Vilas Patrum. Ruffinus ea sucerdos et laicus., iion quia liiteras ncscierii,
eccles.Hist., t. x. Ntcephorus, l. viu. serf tropos ignoraus loqtienrii el riiversas accepiio-
Exsutnnte Alhanasio.J C Anasmsio: Viiiose. nes liiijiis noniiiiis, priniogeniius, B. Virgini'oblo-
462 Piipa-J Non Romuuus. Omnes enim episcopi quens erravii. El vox poaniieulia:.
muats swculis papw voculi sunt, «r mttliis locis vi- Et lacryina'.] Uemislkhium Ovidiil.m, rfe Poiv.o,
dere est apad B. Hieionymum sciibenlem acl B. Au- elegiu x. ,
guslintim contemporaneum slittm. V. /nopapa, lecjil iisl el vox confessionis.J Vide supra c. 6 ciim
cpiscopo Alexaiuliino. Eiiam bette- noiij.
461 VERBUM ABBREVIATUM.— NOTJE. 462
In voce cxsnllalionis.J C ln voce exsidtationis ct A tam loqtiacitatem plenius exsequamur. 465 clc- C.
salutis in labernaculis justorum. In his omnibus pro exsequainur rurtut tegit prosequamur. V. melhts
pericqlose tacelur. con-
persequanuir,
Secunrfa.J Voce nempe. V.addit : Scilicel Et modestia.J V. el moderautia.
fessiohis. Carnalibus vero.J M. ex parte tacel: Carnalibus
Tertia.J IterumV. subdit: Oraljonis. bislorica riebet pixriicalor annuntiare.
Quarla.J V. Scilicet laudis, id eslc. prxdicniionis. Aposlolici viri.J C. et V. Id omittunt, et alia r,?-
Erurfiiioiiis.J Supra in notisad 6, collegi ly, ponuni. Quw ? Atidi : ascenilunl ni.oiites_et rie-
enidilionis otniiit, itsubrogari inler htts-quinqtie spt- scenduni catnpi, qui idcm siint monlibits, in locum
cics ly, susienlalionis, seu consustenlaliouis. qucm fundasli cis. Ps. ciu.
CAPUT LXHI. Ad Cor. c ii J Triac. vu.'
: abesl Sublimitalein.J Recte V. quia textui responctet
Sngilinto vitio.J inilitim, ttsque Aperiat, biblico. Non in subliroitnle scriuonis, vel per snbli-
in Jtf. Incipit ergohoc modo : milntem sermonis, «1 Itabent Grwca, tl dtto m: SS,
Aperiat os prxlalus, quw duo alia m. s. omittunt, Lovaniensium. M. elC. Subiilit.ifcm.
"Jsque: Ett enim tempus. ' . Itlem cap. tii.J Tria c. xiv.
Scio eiii.ni-le.J Hwc absuntin M. aitque. : San- Iriem cap. ix.J Tna XLI.
ctimiDei non esi dandiim canibus, eic. Ari Rom. cap".i.~ Triu c. iu.
Malus deiraciionis. ] Ilis careiu V. elC.ttsque: I. Cnr. cap. ix.J Ectdent cap. XLI.
Unde Ezechielis. B II. ari Cor. v.j Item eadem c xv.
Circa pradiearoreni.] V.prmdicationem. Urget nos.J Hxc monel nos C
Et incapacilaie-J Jtf..el incapacitas. Ob hoc eliam.J Jlf. ld omittit, sicque habel: lliuc
Qux lit ari piivntam.J C et M. Qnx de vitio lin- est quod salivx ct salivaria et infantilia verba, etc.
gux lil ad privalam personam. El virilia verba maio.J C Prxlalus enim, el vi-
Ubi quniidoqiie.] M. omitlit ubi. rilia, el infanlilia verba uiinoribus liabere riebel:
Fruslra quideni niti.J Posl 7'eieniium B. Hier. Jtf. aulem : Ila prxlalus roinora ininoribus. Jacob
epist. ad Domnivnem el ,
Rogatianum quw incipit: vHlil angelos, eic. -Ad hwc refero mnrginem C Ne
Uirum dillicilius. nimis sublilia el proftinda dicanl.
464 Jeremias, c. xxv.J V. c. m. non meminil in lexlU. Di
Si iiialum fcxemplum.J.C. Si malis exeirplum ti- Ilortensi.usj. Jtf. hujus
Hortensio agit Cicero in Bruto.
raetur. Capilolio-J C capilulo, etiam admitto. Nam prw-
CAPUT LXIV. lalorum esl capilulariter horlari el monere sibi sub
Non Dominus.J-V. Sicut advcna ct peregrinus; el ditos.
minquam : destitil alia : C.Sicut arivena et itiiiltuni Divinis eioquiis admisceat.J Murgo C. Ex imp"-
lace, et nunquam, etc. Ly : el raullum lace, otnisi, ' ritia etosleiisionelilierarura. M. ibidem: Experieutia
quia pnirfo posi repelitur. . vel ostenlatione.
Si vis aiiinrK] C. in margine : Clmrilatem ponil. Qiixrenles potius.J Hoc, usque : in tcroplo, omit-
JU. auleni ud iatus habel :Uaritaiem notai. Quod ad tit M.
tllnd refer : Mtiltum lacc, hoc.eil raro loqttere. C Supcr quod Samaril.J Hwc vsque; copliinus,
Semper lacuit. Jtf. Diu incuil. De Lantfranco dixi omiltit V.
snpra c. 10. posl medium. Mirabile exemplum refert Qnaluor verba ponil.J M. variat ttoc modo : Tria
Cnntipratanus de monachoAflligemiensiiii Brabaitlia, dicit ad viiia exslirpanda (el omittit tq dispcrrias)
qui ob tUentii assiduam cuslodiam Kailuipliuj la- riiio ad virtutcs inserendas. Evellas : per couiii-
cens dtctKs est. Hic cutit in prwfalo suo monaslerio tioiieni qunin infunrfil iiieiitibus aiitliloruro. Iie-
grande incendium viderel, confisus de bonhate Dei, struas, per confessionem; dissipes, per salisfac-
talia prolulit verba : Stel ignis hac hora; flamma linnem; xdilices, prxriicanrio; el planies, conso-
-
penilus conquiescas :' qui prius per sexdecim annos lando.
ne vet s$llabam protulerat. I. U, A.itim, c. 13, n. 4. Quod fit per viiiorum.J C quod fu per judiciiun,
Qnasi frenum.l Omitlii M. increpaliouem, confessionis auriilionem, elc.
Siciit tutius.J Jtf. Sicut minus. Siuil ergo prxlaticophini.J Jtf. sic liabet. Et no-
MIsericordix.J Abest in M. tatidiiin quod confessor debel esse copbimis, in quo
Tutiusauditur.J Hanc sentenliam totum M. legil. porienlur-et miinrfentiir-sorrfes civitalis Dei, sicut
Utvuces ejus habeant.J Jtf. Immediate post hwc : riicitur de Joseph : Manus ejus in copliiuo scrvie-
Maria conservabat onuiia vcrba hxc coiilereus in riinl. El debet nppouere sttbdilo suo confitenii;
currie suo. Lucw n. prinio viiiuin compunclioiiis, el postea oleuro tlul-
Nou de suramitaie.J C ct V. Non de summis la- cediuis el consolalioiiis, 466 exeroplo Saniaiiinni,
Jjiis. ...' qui viiuim et oleiim inltirfit vnlneribiis sauciaii.
Ul aulera dislinguantur.J M. lacel, usque : Du- f) Debet ctiain coiulolere suo confiteuti, el promilteru
- comportare onus injiincla: pcenitenliae. (Ex li.Greg.
plices.
Utenles malo.J C \Teteres inalo. JVonsflpit. Pasto. 2, p. c 6). Ei niaxime ad tria debei confe.ssor
Ulaulem vitium.J llentm M. omiliit, ibique inci- liortari coiililenleni suum, sciiicei, nt occasioiicm
pit novam periodum : Nula quud tripliciier. peccati fugini, elc (llein Jl/or.'20, c, 8.)
Fili, ne le laudenl.J Hoc proverbium omiltit V. Et ul negligenliam.J C ei V. El ut baheal dili-
De omiii otioso.J Usque: In Ecclcsiastico, c. xxviu. gcnliani pro peccatis salisfacienrii. Seauitir tiuieni:
Solum M. habet. Itein super Esther c. i, quod Jtf. omiltit. Reliqua
Kcclesiastico, c. xxvm.J V. c Lxxv. C i.xxxm.
et V. c. w Ad C. Iiuc hujus capitis, et M. solo collegi.
c.
Jacolii, 111.]-C. marginem Siaiim currenduin esi ad confessorem.J Ei hoc
udteiii : Quomodoquitlam sanclorum (liaud dubium ad bene esse; non auiem de novo peccat, qui diffeil
quin B. Laurentius) lortores suos in irain coniita- confileri usque ad primam occasionem. lnterim sectt*
veruni dicentes : Versa et iiinnduca. Plus possum, rum esl el laitqlabite post peccatum conteri cum pro-
qui torqueor quara potesl ipse qui lorquet, forte ex posito emendationis, et confessionis laciendw vrima
interna revclatione, el faniiUnri consilio Spiritus data opportunitate.
«ancii. Satisfaclionis .incurrilur.J Correxi M. legebat
CAPUT LXV. enim : Non incurrilur.
Ul officium prxlali.j Jtf. Bis legit : Ut oiTiciiim Bien jujar'] Eorte secundum Hispanbs, Jtizgar.
prxlati plcuitis proscquamur, el elium ejus iucau- Totum officiuin prxlali.] lta finiunl C. el V. ut itf.
463 PETRI CANTORIS 4C4
addit: Scilicet lienc juriicnrc, prxriicarc, pceniten- A Inlra Ecciesiam vivere.J Hoc unicum verbum, vi-
liaiii injungerc. El Sciendiim, elc, quw ad caput vcre, omiltit C, .
teqtiens peninent. Esse Dei neg.il.J Ad hnnc B. Gregorii expositio-
tiem ait martjo C, Terreal Itis verliis ma^ime prx-
Inliim. '
CAPUT LXVl.
Vitam cnrnalium.J Idem margo ; Quasi nec pro-
Jn summBriis vel tilulis Irium exemplarium, varie'- pier carnalem affeclum, nec propier aliam cau-
tas esl. C. enim. Deofficio prxlali iriparlito. V. au- saro.
tem : Coutra acceplionera personarum. Jtf. capul llem, Amnn.J V. norai c. vn. Eslher. Hodit v
a
prwsens' prwccdenli non dividil, in margine larrien esi.
tttleralt hoc svbnotat : De acceplioiie personaruui. Nee nioins esl de Ioco.J Scd quomodo non, Inqttit
Priusquam aiiquid hic subnotem, velim te moni- margo C. cum Apostolus jjolestates prxcipial bo-
tnm, Lector, meverbolenus, vt loquunlur, descri- norari, iste aulcm secundtis fuit a rcge? Ad Rhin.
psisse exemptar Jtf'.nb hoe capite 66, usque arf illa xm.
verba cap. 80. Inierjectioiiein, indignationem meiltis cap. Joannis c. iv.J Duo c. xxxvui.
expriinemero, clc, el hoc causa eviiandi laboris
eontinni. Cum enim Marchianense m. S. ab aliis 46gCAPUT LXVII.
duobus maxime recedal, lum multimoda leclionis Procrtisles.J Lalra insignis in Attica regione, tle
varielttte, cum ordinis seritentiarum disposilione qno Ptularchusin Theseo. V. Summura
prccposteta; itawgre iidntodum ad singulas periodos, B injuria Sqmroum jus summa.J jns sumnia
vtl stntenlias, cum duobtts aliis exemplaribus con- esl, Ex Cicerone yrimo Offie.
ferti potuit, eoque minus ad iwtas communes revo- autIncum reroissione peccare.J JHocesr.Temisstns agendo,
cari. Quw vero ex M. descripsi immediate post noias mitigatione poenwdtbitw.
nosiras in capul operis ttltiinitm reposui. In oniiii opere.J C in orani tenipore.
Nunc proseqttor subnolarc ex C. el V. Repulavil pruilenliss.J Ait Cato :
Stultitiain simnlare loco prurientia summa,
Auguslinus.JZ.oco Aiiguslini quiditm possent di- Paraholartini c. xv.J Duo c xxxu.
rere An.brosii in c. u, ad Rom. sed verisimilius est
De S. Mnlacbia.J Ciy'«s vitam couscripsil tneHifliiiis
ftilso tribui Ambrosio, etsi non consiei Aitgusiini docior S. Bernardus.
esse sententiam. -
Puto proptei rcligionem.J C puta religione el De ahbaie Igniacensi.J Nomine llumberto, de qtto
honestate vilx. ln margine vero, ad illuci, lioncslaic iilem Sanclus Bernardus in ep. 141, et iri-sermone.
vitx, Itwc subnotat : Qiiam solain alleiidil Dcus, scir inler Vilam B. Humberti Igniac. Gallice conscripiam vidl
licet merilum vitx. aliquot alias Ord. Cislerc. Sanclorum abbatum,
Esl alvjeciio personx.J Margo C Abjeclio hono- etitas a R. D. Joantte d' Assignies Camberbnensi
lifieentix crimeii esl i-ieul et ubtisus ejus, qui di- ntonaeho hodie abbttle Nizeltensi meritissimo. De
cilur abjeclid persoiix. codem Htimberto Menologium Cisieic. die 7 Septemb.
Suiil aulem quxdam mcdix.J Idem C. ad margi- et alii, quos cittit Clirysosl. Henriquez in noiis ud
tieiu : Proplerquam istartim 467 acceplio persoux eumdem diem.
vcniale peccatum ^esl, vtl crjniinale, el quando ma- Ter flevisse legilur.J Nimirum : In suscitalione
fcis crimiiiale, diibium est. C Lazari, Joan. xi. Super cirilalem Luc. xix. El in.
AballiarrioJ V. Abalardo. oratione, uti colligitur ex c. v, ad Hebrwot,
Maxirae cum omnes defecius.J C ad lalus eluci-
Lenonis.J C Leohis. dationis grgtia iegil versus Juvenalis sat. 9.
Jacobus c. II.J Dao, c. iv.
Iiilns itn jndical.J C in margine : Quod videtnr Deprenrias aniiui tornienta laleniis in xgro
velbi liltera hxc : Nonne juriicalis aputl vosmeti- Corpore, deprendas el gauriia, sumai ulruraque
lnde Iiabituni facies.
psos, elc. Eliam hwc ex Gtossa in hunc locum Ja- Sed nunquiri potuit Dens hene risisse?.] De Itac
tobi, verbis lamen diversis, cbtliguntur. videatur Joannes in Nider Eoiinicario
Sed per conscientiara.J Margb C. Nbvit euini quwstione
euni jusluui. V. Scd per scientiain. Itb. i, e. 11.
Suspecius libi habeatur.J Posl rixam risus, si-
Detil. c. i.J C. c. ii. V. c. 70 ei 29. Noit eral, quia mulalioiiis
ettam c. xvi, versilitis19 el 20 iiein repeiitur. esl iiidicitim. Ita C. in ora iaierali.
llciii J.ob xxxu ] C Job xxtii. V. 15. CAPUT LXVUI.
ln Ecclesiasiico diciiur.] Notatur in m. S. S. Yivenriique moriis.J C. viriendique modi'.
c. xxu. Paril notam.J Ita sahe : Nam nimia familitiritas
Judx canonica.] DHO,Itoc est C. el V. c. 3. 0/itrt parit conlemptttm, rarilas admiralionem concilial.
in plura capila dissecabatur epistola B. Judm apo- Coiiveniunl Christiano.J Ita legit lexlus S. Hier.
stoli. ep. ad Ettslochiuin de Custediti virginitntis quw iiici-
Miranles personas.J C ad taius exponil : Acei- pii : Audi filia : in fine c. 12, 1.1. C sic kabel . Ycl
" in veste laurfem pariuiit. Iteni Aug.
pienles. Jtf. avtem laiiduuies.
Pbinees zelo Dei.J V. Phinees lelo Dei male. Ilein Aug.J Aliquid simile habet l. III, /. i. De
IJoaniunrius.] Recte V. sicui ex Baronio patet doci. Cltrist. c. i.
i. xii, arf annum 1100, fol. 12. C Boijuuiirius. Aut aliquid sigiuficei.] Aii margo C. Tali prx-
Mahomeiica.J V. Machometica. C Mnconielica. lla cipitur, ut de onuhbus aliquitl degnstei, ne suspec-
Bnliquitus, ttti eiiqm hodie Teuloriici pronunliant ttis sii.
iiichil pro nibil. Iiem idero.J Augttsl. t. YI, /. De bono conjugali
1. Ueg. cap. xiv.J Duo'cap. xxv. c. 51.
Jonallias conlra tlecreiuiii.J Aurfi marginem C. 469 Dununodo his. JC in margine: Ne inos ge-
Ilinc autem argiimenlalur, 'quod talis esl convc- rauir, ne sxculo confoiiiiemur.
iiientia ei potestas populi, non dico conira, sett Merearisque dicier. \Respicit ad versum Pcrsii
erga regem, el cleri contra prxlatuin et episcopuni sut. i.
snum M. in textu sie uit post hoc exemplum de Jo- At pulchrum digilo roonsirari, el riicier: Hicesl.
natha. Et hnbes hic argumentum, qtiod princej s Sed conspici Cupiunl.J Addil murgo C Ul cleri-
non debet aliquid fncere sine consensu populi, uec cus, vel ldicus,et,hujusniorii.
etiam prxlalus sine consilio cleri. Sensum ceiurounem. ] C dividii : Sensum, coiu-
ltem Exodi xxxu.J V. 125. C 122. niuuionein, liuniaiiilatein. Senecam siunus secitli.
Tanta xquitale.] Texius B. Grtyorii : Tanla lia usitaias. J M. iuusilalas legic, seJ conira bri-
xqualitale. ginale et alia exemplaria. , .
465 YER15UMABBREVIATUM.— NOT^E. m
Non incomptn. j C non inrompositn. A gine citalo. Ait enim : Dant ab iulimis huigilus, ct
Non poenam. J Addi! margo C. El,sobrietalem ine- laiueii nb ilinere non deflettuiil gressus. V. legil:
piam. Sed rougientes : male, qttia peccal in castt.
Sed nen agnoscant. ] Te-rtns Senecw : Scd cl Prxserliro in spirilualibus. ] C Prxsertira noii iit
agnoseant.
" spiritualibus.
Quematlmoriumargenlo.J Sic originale, nostra: Obquara.J JVempevxorem. V. Ob hoc.
Quemadmodumfictilibttsargento. Serf iMurfqueinatt- Levit. xxi,].C. Leiiir..Lxx.V. 71.
niodum fictilibus adjecimusin fine sentcntiw ex eo- Ad vocem Salvatoris. J C ad lalus : Lazare veni
dem-originali. foras. Joan. xi.
CAPUT LXIX. 471 Reddaraus pareulibus J Margo C. Scilicet ne-
Qux familiarius. J C Qux familiaribus. M. Qux cessaria vitx.
magis proprie dicitiir soliludo. Hoc quo ad necessi.J C Hoc quod ad necessiia-
Aul commendai. ] Excniplo, ait Lypsius ad hwc. tera. Similiter subsequilur. Hoc quori ad caute-
Aulimprimit. J Verbo. lam, eic.
Allinit. J Conversatione. Ob hoc ltenedictus J Vitam et miracuta S. Pairis
lnler homines fiii.'] Jtfargo C Ii>Inrba. Turbaenim nostri Benedicti conscripsil B. Greg., papa t. I,
semper turbata esl a nominis elymologia. Diat. I. u.
Subdiicendiis ilaque. J Idem Seneca infraineadem ./Egydius.l Videlo vitam apud Suriuiu r. V. rfiet
epist. Variat iwpiut M. in hac epislola Senecw; Virfe Septembr.
fosi notas noslras ad caput ultimum hujus operis. B ] Ingressi sunt.l V. Ingressa sunt.
Tammagno comitalu. J V.cura rongno comitnlu. Juilicum 9.J V. Judicuiii xV, C Jiidic. xi. -
At C. cuin magno conalu. ObservavitextumSenecw. Joaihx] Duo Jonatlix, sed viliose.
Unumexenvplum.J/la M.cumSeneca. Duo : Unde Prqrooverant.J Margo C. El parle factis Gc-
excmplum. Sequitur: Simplici animo, Ltj aniino deonis.
omillit Seneca. Ubi,ait Auguslinusj T. \,serm. 0 De verbis Apo-
Si le eis confornies. J IIac absunt a texlu Senecw. sloli.
Ilem Hieronynuis. J C Ut lalere: ln Vita S. Pauli, A laiere descendentes.J. C in margine. Sciliccl
scilicet eremil. Sed ibi non liabelur. nepoies nostros.
Jerem. c. xv. ] V. el C c. (52. Tirocinii] C inhtargine: Miliiix nova».Sncrnnien-
Aniaritudine replesli. ] Ita interpretatio B. Hiero- tttin est genus mililix. Vide notas Eriismi in Itunc
tiymi in ipsius commenlario, -et LXX Interpretes ; locum.
hoclietamen legitur: Comroiiiatione replesii rae. Non est nobis fcrrcum.] C. ibtdem : Sicut nec
CAPUT LXX. tibi.
C Pro titido ;.Dc nialn socielate fugienda. Non ex silice natos.] C et V. non cx silice nalus.
A cpuviclu racrcs. ] Seneca : Suuiuniur a coti- Juxta textum tiieronymianttm restittti. .
versanlibus mores. /. 111.De ira c, 8. Matumx lallare.J Duo eadem pro lallare, legtint :
470 Coltoqufa niala.J Versus Menandri pottw.C. LaC riare. Similiter reslilui. Ail attiem Persitts
cortla prava. sttt. 5.
Ecclesiasticus c ix]C 31. V. 32. C El similis rcgiini ptieris, pappare minutuni
Et philosuphus. ] Seneeaepisl. 19. post Epicurum. Poscis, el irattis niammx lallare recusas?
ElAiigusiiiius. ] Forte Greg. l.ix,epitt. -49. vel Pappare trfemest quod edere; unde puerorum ci-
synodi gerieralis, cui prwsedit, c. 2. llem~\.q,T. bnm pappam dicimus. ,,
Ciun Pastoris. lleiuuileiiilus est mucrone.J S.c legi in duobun,
Naiura est cum bonis. ] Id csl volunias, inquit V. etsi textits B. llieronymi pro iiiucrone legal muro.
inter lineas. Alicui parenloso V. Alicui parentum ipsius.
Qualis eiiira judex. J Rex velit honesta uemo non Iiero, exemplo leinpla.J V. post ly coinmilti, ait:
eadeni velit. Vel: Seri nec leroplario licet hahere faroulum cognaliim.
Regis ad exempliun loltis coniponitur orbis. Ad boc etiain valet exemplum episcopi, etc. Eusius
Eccles. e. xm.J V. er C c. 40. de Temptariis in textu C. -
Ddigit simile.J C" ad laius: Cura sanclo sanctus Quando rae in apicera.J C Qtioniam rae in'
eris (Psal. xvu). • apiceni.
Maxime cavenda est.J Quia pertiirtosa, teste Se- IlemlYReg. IV MitteJ C. post proinovislis sub-
necaep.t. jungit; iteni Ueg. ui in line; el 10 et 16 in medio,
, Parahol. c. xm. ] C et V. c 29 Et 111Keg. ix et 23 in raedio. ltcm IV Reguni LXIII.
Describitur Scylla.J Hwc habes apud B. Uier. t. Milte. tiic conveniunt V. el C. Reslitui caput tecun-
IV. Prowmioinlerlium Commentariorumtn Jeremiam, dutn hodternam biblicam lectioneni: IV Reg. iv,
et ep. ad Heliodorum De laude vilwsvlitariw 1.1. alias 63.
Harpyiis similes, ]De Harpyia ave, Virg. 3. jEnei- D Yx qui xdificant Sion in.J Cilalur Ilabacuc, qui
dos el Canliprat. 1.1De apibustap. 25. tamen pro Sion, habelcivilalein tn lextu. Michieaiiu.
Res divilura. J Margo C. Slalus divitiun. Siou iu sanguiuibus legitur.
Ranx in penelralibus. ] Diserte in lutnc locum B.
Uieronymus: ln ranis, inquit, poelarum carminttde- CAPUT LXXH.
signantur, qui a Calltolica regttla discrepunles regum Soliludineiii pperis.J Duo pro operis legebaut
lerrenorum corda decepllonum fabulis replent. tempuris sed restitui ex aniedictis. Nam in fine c. 69,
Siaius pulenium meticulosus. ] Margo C Res un,t soliludo trifariatn dividitur. sic legitur : Soli-
pauperum in tuio esl. ludo loci, pectoris et operis,
I. Reg. xiv. J Duo xx\. 472 Duo quippe sunl genera.] Vtdelo geneta nio-
i. Rcg. xix.] Atias xxxu. nachorum apud B. Hieronymum I. I. ep. nrf Eusto-
CAPUTLXXI. chium de cuslodia virg. c. 15, er posl eiiin B. Patrem
V. Pro titulo legit: Contra camales affeclus. nostrum Benediclum Requlw sttw c. I.
Opera ex carnali. J C arf margtnem: Tilulo dei Secunda excelsior.] Ly excelsior omittit V.
Bonosus luus.J JtfafeJtf. Onesirous huis. ''
consanguinitate, ettitulo de indignorumpromolione.
Non prxposueril. ] Jtfargo C Tempore et locoi Cedant huic verilati.J Reslttui extextu Hierony-
semper utiliora prxponenda sunt roinus uiilibus-. miano usque ad illa verba conteraola matre. JVOHI
Moderari debere. 1 V. Temperari debere. hwc omiltebantC. etV.
Sed miigientibus. ] Perperuw C Sed nec miigien- Onesiuuis.J C fallttur. Honeslissirous vro One-
tibus. JVatnex B. Gregorio convincitur luco i« nwr- sinnis.
m PETRI CANTORIS m
Censu faclus.J V. censuro dedil noincn suunx. A Siipcr II libiiiin Reguin.J C et V. vitiose lege-
Jie/ii;ii« reticet. banl : Super III libruni Regutn. Wis similia vidi
Membra defurmi.] Duox rocmbra deforroia. Re- apud B. Aug. I. III, I. n. be tnirdbitibus S. Scri-
stitui ex Hier pturw c. 13. Prwterea citanlur hw sentenliwde JHB-
Nullo Enriporiim auslro.J Impressq quwdam Ilie- nilenl. disl. 3. Illud vero : Item 1, quwst. i. Ec-
ronymiana, iton tamen Erasmiopera, legunl: Nuli.i r.lesia qtix.
riparuro amoeiiiiale, Vidc Erasmi nottts in hunc Scpluiigintn roillia.J Non, Octoginla inillia, «I C
locum. lleli pro iniquitale.I Nihil immttttivi, .etsi hwc
Aut Doiniiuini rogat.J Impressa : Cum Dorainum verba non sint Joseplii, sed polius B. Hieronyiut
rogal. t. II adversus Jovinianum l. i, cap. 20, quw eliam
Ibi cibarios panes.] Memini Jtf. legere cribrarios. in Glossa ad I Reg. c. n recensentttr.
Secretum arboris.J C el V. secretum aeris. Severa .inimadversione.J V. Sxva aniinndver-
Ostendit.J Tolerabite est. Impressa osiendunt. sinne.
Querulas sive garrulns, «1 Jtf. Primo Reg. c. xxviu.J V. c. XLV.C C.-XLVI. Circa
Ligna nun emam.] Impressa S. Iliet. Non co- hwc atlendendus esl margo C. Spirilum sanctnm
cinam. exslinguit, qui non libere (pula melu prcssus, vel
Cnlirius vigilabo. lmpressa calidius. alia causa inriebita) loquitur verilalem, vel celat.
Uliiius non algebu.J Impressa vilius non, etc CAPUT LXXIV.
Ilera, Mnxiniinus.J Episcopus Trevirensis, de 474
quo
Usuardns in marltjr. 29 Mtiii. C. Itera, Maximianus. j, Y. Vnrial in iiimmario : Qitod pro facili occa-
sione Sancli se reos diciint alicujus peccati etiani
Margo C. Addit: ln Legcnda oroiiiura. sanctoruin.
Vitam habet Sttrius t. 111. gravissiuii.
Uutlo Stilpon.J Consitle ep. 10 Senecw, intiio; Se retim peccaii consli.J C Hanc sententiam re-
priiiio latnenfinem 9 percurras. V. ei C Slilbon. ptiit in margint pattcis immutatis : Vir sanctus pro
Ut vide quo judicium.] C. variat hic; cl vide iiiorficaoccasione se reuin peccali constituit, quod
vcl verbo cxpresso non iroplelur.
quod judicium lui habeo scilicct, audco, etc Sene- inanu, II Reg. xxiu.J V. II Beg. XLIX.C. II Rcg. xxvi.
eam observaviep. 10.
Abcal.j V.tncorrecle,liabeat. VideSenecam ep. 10. aqttam Super periculo.J Quia txposnerttnt vilam, ut
Iratuiu el furibuudiiro.J Hwc duo non habet texlus kaurirent, ei asporlarent Davidi.
Seiiectv. Acl. apost. c. xx.J V. c XLVHI.C c. LXIX.
Senecw textus, Deut. c. xix.J V. c LXXXV. C LXXXIV.-
Exponil.J' cxpromil. Ecclesix servaveris.J V. pro Ecclesix, legil per-
Te roaliiii esse.J Ex Seneca restitui ly le, quod
omisisse oberat mullum. sona-.
Ruliciilas et aporiiatior.es.J Y. hwc omiltil. Sie
Qui non aspec.lus tnntum.J Restitui ex eodem Se- enim : Facies niiiruiii lecti, elsi planuin sil per cir-
neca. Nam dtto pro aspectus sic habenl: Qtti noti
M. pro ruliculas, habel luliculas. Eorte
prxsens laniuni, quomodo quidam . monent, tesie cniliim.
Lipsio, iit sitis libris legi;. et ipse testatttr omnes relicula vtl relinacula. Apodialiones seu fuicra sive
libros Sehecw habere : Qui non actus tnntuin. retinacula, quibus inniti possunt, qtti, post ambu-
rics
Seroper tibi osteuile.J lta Seneca C. pro ostende, "- lationes in podio, conquicscere voiuiu, Gallice
/ia!>i!telfice. apuys.
jEgyptiacn.] tiujus Mariw ALgypliacwvitam con- etsiMurum lecli, elsi planuro.J C Murum declivum,
planum sil. Ad hwc ail marga C. Cur igitur
scripsit Sopltronius tiierosolymiianus epit. teste Ni- xdificanlur
cejJtoro i.vn,c. 5,el eam hubetSuriust. II, die9 Apri- Ecclesix turritx, et tnm allx?
tis. Alteram vitam m. S. metro per tiildebertum Ce- Sic et advocatus.J Vide infra M. quia varial hic.
noman. episcopum conscriptam vidi in celeberrimo Per apenninum.J V. per appenninum. C per al-
monusl. Bonce Spei Ord. Prwmonslral. peiiniiuim. De Apenninis mouHbitsscribit Plinius \ll
IlCin c. xLtx.J C c. 73, V. 63. 12. De Apennicolis vero Virg. 11 , JEneidos :
473 Asor. Ait margo C. Asor, sngitln interpre- Apcnnicolx bctlntor filius aniii.
tattir. Mundus autcin plenus est sagiitis et laqueis, Ilein Job cap. ix.J Cc. xi, V, c XL.
ct ob hoc fugiendus. ln Nuni. c, xxxii.t C er V. c. LXVII,
Mariinus arfliuc duorfenis.J Vide vitam ejttsdem Item Exdtli xxi.J V. Exod. LIII, C LII.
apud Surium l.Viper Severum Sulpicium edilatn. Robertus Ambia-Vensisepiscopns.J /s videtnr esse
B. Germainis.] Bujus vilam habes apud Surium qui in Gallia Christiana Claudii Roberti recenseiur
t. IV (die 31 Julii). quadragesimus anno 1166.
Reinigius Remensis.J. £a:sral vila per llincmarum rilius Sanctns etiam Maurilius Andegavensis.J C.Mau-
conscripta. Sur. t.l eiV. Jtf. adtlii posl Reroigius, RoberliGenomanensis, serf male. Iri caialogo Clavdii
filins CoroilisLaudunensis. est trigesimtts, et vocalur Mauriolus. Dsn-
Sectinduro teroperaniius.J V. Seciinrfuni teinpcra- -Dardus ih Martyrol. die 13. Seplembris vocat Mnuri-
ratius, exlremunf et appeiibilius. lionem. Exslal vila apud VincenliitmBellovac. I. xxl
Periculiiin priroi.J C. Periculum populi quod est Speculi hisloriulis e. cxxvi per Fortunattim episc,
in civiiate. Prirous, quod est in singtilarilaie; Vx Piclaviensem conscripta.
soli,-elc. Clarius esl quod in textu reposui ex V. Ad baplizaniluin pjieriim.J Ex vita ejusdem B.
Circurocisi paucilnte.J Ait C. ad latus : Paucitas Maurilii colligitur toquendum, non de puero bapii-
eniin quasi media via eligcnda cst in perfectis. zando, tedconfirmando. Vide l. V. Snrii die 13.
Offendil et offenriitur.J C Oslenriit ct ostenrfitur. Septembris. Exemplum simile liuic habetur inVide exem-
il-
Hedunrfal in singulos.J Dum fralribus suis, ea plari Jtf. de quodam Cameraccnsi episcopo.
nolas ad caput ultimum hujus operis.
quw foris. (In Reg. c. LXVII)videril, refert; quia , litd infra, post
ut ait S. Benedicitts, plurinia destruclio est. 475 CAPUT LXXV.
CAPUT LXXIII. C. Pro summario attl titulo Itabet : Conlra
Achan peccante.J Dtto Achor. supersiiiiosos, mttle.
Conseiilil.J Forte distinguendum est inler majo- Quod in seagilur.J JB.Augustinus in Ps. cxvm.
reiii el minorem consensum , ail C. in margine. Conc. 12. Quod iu se ipso agiiur. Fatlittir C. Quod
Deperit inde nihil.J HemistichiumOvidii De anto- iu se agilatur. V. posset lolerari: Quod in se agil.
ribus. Superficialia.J (Juasi ad apparentiam duntaxal.
Signum lantum.J In canlando. Margo C. C. supercilia, abusus Amanuensit.
Per multiiudinein.J V. pro mulliludine. Vel propier laudes.J Glossa esl inlevliiiealiset or-
 m VERBUM ABBUEVIATUM.- NOT/E. 471)
dinana tntc. vi Mattltwi, sed reor auctorcm liwc A , CAPUT LXXVII.
imntediitie.hausissecx Realo Attguslino. tom. VIII.In V. Carei litiilo, neque.intercapedine hoc caput di-
rtalm. cxvm , conc. 12. vidit a prwcedente,
Jiitlicium aiitem rerum.J Solutn V. addil : Mani- Comilntur inconst.inlin.J C communicalur,
feslalnm. Videatur kac de re doclrina B. Tltotnw2 , Eccli. c. xxXIII.J C LXXXVI V. 87.
<~'q.60,«. 4. Mulieruin esi incOnst.J Glossa inlerlin. in hunc loc.
Dubia in meliercm partem.J So/t>iilnrc ctare idem, - 477 Tremulum caput.J De st^no in Cain posito
toco eodem. diximus supra in c. IU
Ad Rora. xiv.J Duo 45. Et Isa. m.J V. el C. Isa. viu-
AdGal. cap. vi.J V. c.xu. C ad Ephes. c xu. Et Parab. c. iv.J V. c 13.C.14.
Proterve exagitanJo.J Ilwc desumpsil ex B. Au-
gttst. totn. IV, tibro exposil. in hunc lucum. CAPUT LXXVIII.
Prxscindenrix comniuiiionis.] Texlus B. Augu- C. Paucislittthtm perficit: Contra peregrinn jurficia.
slini, legil prxcideudx, serfvarieias est nomihis non Ariolos sciscitetur.J C ad latus ait : Lege suscitet
rei, itleoque relinui eam, qttw in m. S. S. eral lecliv. vel stisciielnr. Quid hoc est? Ergone fattilur sacrw
C. non commuiiionis, sed commonilionis, vitiose. Scripiurw lextus?
I ad Cor. c IV.J V. c. xvi. Perglndium vel prxlium.J Uiiqueptacebat. V. Vct
Item ad Rom. xiv.j Duo XLV. pelvim..
Auguslinus De civilate.J C ad ttilus, corrigil t/itorf Veriiicnrminntoris.J C hic Cnrniinatoris, iufra
tn rc-rlu habet, Itoc modb : Lege, Trinitate. Sed nec [} aulenilncnrminnliones. Gallice cbarmes.
in libris De Trinilale, nec De civitaie Itunc locttm Sed quomodo inlellignra.J IIwc restilui ex Biblih
ridi, sed l. IV,
~ /. II. De serm. Domiitiin inonte c. 18, sacris. Alioqniri duo : Sed quomodo intellignm per
per lotum. illuin esSe locnttim Domiiiinn? Hoc hahebis si-
Alienx vel malitix.J Glossa in illnd II Cor. i , t>. gnuin : sic quori prophela ille pra>dixeril, non eve-
1-2. Et sinccrilalc Dci.air; Alienx malitix-; ctc, nerit, et hoc.Doniiimslociuus cst(V. et ho.cDomimis
oniillil Vel. Considera Glossam liic. est non locuius) sed per tuinorein aniini'prophela
Lectum de ciii.J tiwc rfe te habcs cxeniplitm in confinxerit, etc.
exemplari M.infra posi notas omnes. Seri peregrin.i judicia.J Margo C, Siciil Ecclesias-
Sardannpali.J Sardanapalus ftil poslremtis rex lica sacrainenln fnciunt.
Assyriorum, vir miiliere corrttptior, inquil Jitslinits Islis enim.J V. lllic enim.
l. i. Undeemanavil proverbium : Sarriniinpaln mol- Si aulem evcneril.J Idem margo : "Procuralione
lior. tioc proverbio Utilur Teriulliamts l. i, libro De diaboli, perniissione Dei.
pallio c. IV, n. 79. llem c. xvii.J V. c. 86. C. 76.
Unclum Doiiiini.J Sacerdotcm scilicci. Ita cen- Glossa : Non nisi.] C Qui interficielur glndio.
sel Jtf. t-elcerle episcopttm. Non nisi, elc. Amanuensis, glatlio pro Glossa scripsit.
Jacobi c. IV.J V. el C c 9. Sic enim Glossa ordin. Allestaliones scilicet legis
Eci lesiaslicus c xi.J Eadem cnp. xxxvi. proplietnrum,eiEvnngelii, seciindiini illud Jottii. xi.
476 CAPUT LXXYI. Sermo qucm locutus sum, ille judicabit eum in no-
V. Piotiiulolegii:f)e rumorosis et rumusculosis. C | vissimo die.
II ad Thess. iu.J V. ei C. II ad Thess. v. Atl liebrxos vi.J Dtto 9.
Et obsecramus.J C Elobjurgamus. - Scriptura memorci.J JVitm.a- v. tioc qttoque_capttl
Et riiniiisciilis.] tloc redolet Glossam ihterl. in citalur Causa 2. q 4. Consuluisli.
hunc locum. Sic enim : Non ruinorosi. Propler numiani T«7veJvw(7tv Propier lianc eamrfcm
Et Quinius Curiius.J Exemptaria sic habent in causain, inquit margo V. prohibilum esl iu capi-
texlu. Ai C. ad mar-pnem corrigit sic ; Lege, Mu- tulo genernli npud Cislerciiuii, non bnberi Decreia
lius. De hoc Cicero in Verrem. Graliani iti claustris nostris; quia quitlnni siinpli-
Faraa malum.J Yerstts Virfl. i jEneidos per mo- ciores abbates abuiebanlur eoriim auctorilato :ul
dum pgrenthesis sublegendi. furta inunasterii investiganda. Percttrre texlttm Jtf.
Et pruferens illolo.j C illico. hoc locb, quia multa exempla recenset.
Tales hibulas.J JEa;B. Bcrnardo De considera- Igilur nec in eo quodminus.J Simililcr propter
lione ad Eugenium papam. iiicerliludinein peregrini judicii, ait C. ad talus.
Debeat csse cerla.J Non lamen in judicio, ait Privilegia pnucorum.J. RegulaJuris 74 in Sexlo
margo C. s'-c habet : Quod alicui gratiose conceditur, trahi
Recula ipsius.J Rccula diminutivum a re. C. legit ijon debcl ab aliis iu exemplnm. Sive : In arguineu-
Rcgula. itiin irahi nequeiint, qux proptcr necessilatero ali-
bocrates prxcepit.J tioc Socralis prwceplum ob- quaiidosuntconcessa. Regula 78.. in Sexto. el~\.
seii-ani Arisloleles, vrout suvra ostenditur c. 5 in q. %.Non stalim.
fitie, et in nolis. _ 478 '" his judicatur circa.J Ail C. in margine :
" U>.clam reuni respuaut, vel iunoceiilem adir.iilant.
Ei Ec^li. c. xxxu.J C e. 85 V. 86.
Manifestnl.J Id est sulverc voluerit, inqnil C tn Efleclum suuin consequanlur.J idem ibideminguii:
thargine. Plura invenies hac rfe re ca/)tie 5 /i«j«s Quod tamcn quia plures co salvi. ficbant , quirfain
operis. inaliliosi in judiciura ignis transHjlerunt, quo uiagis
Item Ereli. xxis J C 65. perierunl.
In Pnrab. c. iv.1 C c. 11. Quain iniraculis.J Cur hoc? Quia miracula quoti-
I)is,simil«eril.J Irf est rfifficile. Ila C ad latus. diana, ex assiriuiiate vilescunl, tniyutiB. Gregorius
' Verba inennrrabilin.J Margo C. vitiose cnrrigil : hom. 26 tii Evang. sub finem. Prwterea, ait idem,
cnarrabilia. Nam texius biblicus conlra-ticit. corporalia illa miracula ostenriunl aliquanrio sauc-
Sunvinaergo summartim.J IsneSenecaep. 40 in fine. litalein, non faciunl. Hxc vero spiritalia, qux agiin-
El philosopbiii.] Qitis ilie philosopltits'! Isne Se- tur in meiite, virlutem vil.T non osieiiriuni, setl
rieca ? Nondum in eo hanc sentenliam legi. lnterea faciunl. llla habere el mali possiini; islis niiteni
priniarfam hnjut sententiw attclorem dicam esse perfiui, nisi boni non possnul. Hom. 29. in medio.
Plautum in Mostellaria aclu 1, scer.a 1 iniiio. Quxsunl ad salulem.J Non dico appendicia, ail
Nec liberare metiis. ] Duo posteriora hemistichia , C. ad laiut, ui gralia prxtticandi, el hujusmodi.
quw sunt Slaltt Thebaidos lib. xi omiitit C. V. prb lnvenli a Saloraone.j Liber esl in decreto Gelasii
'liberare habet librare. Hic impressa seqttor. papw damitalas disl. 15. Capil. Sancla Romana E«-
Impernlor Augustus.J Pra-ter Itoc exemplum, ad- clesia , de qtto Sixlus Senensis• lib. u BibHotlteciv
htic aliudhabel exemplar M, Vitleillttd infraposl notas. sanctaj verbo Salomon, m liabet RcccnscUir eiiam
471 1'ETRI CANTOBIS 472
in Decrclo Gelnsii Pont.inicr dnmnala scripta liber A 1 nuro in funtero aqux frigiriae, extrnhit Inpidem, ct
(liiidam falsissime Salomoni ascriptus, qui Clavicula combusln esl mnniis ejus Inpirie. Videanlur ptttra
S:\lomoiiis prxnotalur. Latius de his exorcismis in Vila cjusdem B. Gangitlphil. III Surii die 11 Mqii.
Michael Glycas parie. u Annal.,pag. 255. Cnusain coustiluil.J C ad lali.s corrigit texlum
Sed aucior ignoralur.J Nisi forsan tliabolut sit, sic, pro cousliluil, lege innoluit.
inquil margo C. Accipe ea qttw in oris V. hoc loco Esl el alia apcrta.J Publica el manifesta, inqttit
deprehendi. S. Gengulfus(16)deBurgundiaoriiindiis, B. Aug. t. VIII in exposil. hujits Ps. LXVIII. I
regi Pipino perclinius ernl.A quo, tluin uliqiinndo Mararootrccti.J Sic duo-exemplaria, lertittm mamr
rcdiens trnnsiret per C.iinpniiiani, devenit ad queni- liiotrepli, Grwce M«uu.irps7rT0i,trf esr diu' sugtntes',
tlain fontem. Super quera tlurosumeret jenlactilum, rcl a nutrice ctkiCati: qua voce tititttr B. Aug. con-
snpervenit doiiriuus illius prxdioli; qiiem inviians cione2. in Ps. xxx. JEsl Diciionarinm biblicumvoces
nri prarnlium, rogavit eum ul fonleni illi venderet. obscuriores explicans Melis excusnm quod vocatttr
Qni cogitans intra se, ccepit eiim irridere, repiilans Mtimmotrcclus, eo qnod rudibus in Latiiiti linqna
posse sibi ccrfere uirumque, scilicet et prelium el velnti riiammam sugendam quidam ordinis Minorum
fonlem : el venrfirfiteuin ccntum solirfis. Igilur Gen- exliibuil (uitno 1509). Nomen videlur esse Teuionicw
gulfUs , dato preiio et nscensis equis, rediil, ct originis, .qiia tingua trecken signi/icat trabere, quasi
uxori sux, qiixillo absenie adulleravernt, narmvit iliccis, qtti mammam trahit vel sttgit.
qux egerat. IIIa,.ut ernt superba et pelulans, irrisit 480 Jusiis sub Novo Tesiam. C Juratis stib
eum quod sua tam levitcr perrieret emendo inuiilia. Nnvo, ctc.
Posl lixc sanctus Gcnguifus loca domui sux eon- B ] Quomodo igiiur forma exsecmbilis iucarroina-
tigua circuiens, b.icuiuin iufixil solo, quem teneba), lionis 1'crri elc.J Non in carininosis ferri, »r C lri
coque reliclo rediit. Crastina die, cuin raane sur- Capitularibus Caroli Magni et Ludovici Pti exstal
rexissel, ct aquain ad nbluendas maiius et faciein tilictitm de usu aqtttt ferventis l. tv c. 15. Serf tii
poscerel, defuil; cl jussit uni ex minislris, ut iret additione quarla cap. 81. interdicilur usus aquw [ri-
:iri locum baculu signatum, etbaculum abstraberet, gidtvhi* verbis : Ut exAmen aqux frigida;, qtiod hac-
ci aquam qux sequerelur, aflerret. Mox baculo tenus faciebant, a missis omnibus (itl esl legaiis)
abstractp, fons ille, queui in Canipania emeral, ibi iiiierilicaiur nu ullerius fial. Edidii hwc Capitula
cxorlus est, et iln avarus venttitor privatus cst Pelrus PyJitwtts, et Glossaritim adjecit in quo-ponitur
Ibnte suo. Est nulem coloris subalbidi , ci usque e.xorcismusaquw ad judicium Dei demonstrandum.
Imdie riicilur sanare languenles per ineritn B. Gen- DeindeMissa mtegra de eademre, quw vocatur, Missa
gulli. Uxur antein saucii aniabnt quciivriani cleri- judicii. Terlio tres adjuraliones aquw , quarto toli-
ciira. Ciijus flagitii riinior cuiii pervenissel ad sanc- dem adjttraliones ferri. Quw omnia desumpsil ex
tum, diixit ari prxriicliuii fonicm uxoicm lanqiiani ordine Dunstani Dorobernensis arcltiepiscopi. Alque
gratia spnliandi, cui el nil : Mulla, inquit, lu.rpia liwcstiiil quoj tvto hoc capile confutat Pelrus Canlor.
tiiitliu ric te, sctl levem piirgaliononi libi oltV.ro.Ecce In ferveniis clei.J Procltorus in vita S. Joannis
hic est fens frigid ssiinus : immiuc maiium 479 Evang. Iletn Tertullianus lib. rfe PrVrsrrip<ioni6us,arf.- '
luani, el affercapiUum rfeliinrfo.Si nihil palieris inali, tcrsns liareticos, m 215.
incnlpabilis es. Mox illa, ul capillum tangens, ma- U. Mnrctilo Parisieiisi.J Episcopo, ordine , nono.
iiuni ad se retraxii, quiriquiri timla teligerat cute c\ ( Ejus vila exslat per Eorlunutum lom. VI- Suriidie\
liudalum esl, laiiquaiii si in ignein raanuin misissct, Novembris. Nola hwc gesla Ji. Marcetli conligisse
iiautinsummilaterfigiloruropenderet caro cura cute anlequam episcopus esset, ul liqnel ex Jtf. Quod vitle-
;>bstraet;l. Tunc sanclus : Digua quitleni morte fue- posl uotas, eiinvenies exempla alia, quw V. tt C. ta-
ras, sed nieis nianibiis nun morieris, judicio Dei te cent.
reservo; si laineii pceiiilentiaro egeris, iiidulgenliam Ije calore ignis.J Ly ignis, ejc Jtf. arfrftrft.
cousequeris. Hoc autein scias, quod in meo ulle- Lt novem pondern.J Jtf. Serf novem, elc
lius consorlio non eris. Diiniilo aulem tibi quidquitl Tui peccaioris.J V. inter lineas: id esl, o tu pcc-
iu dotem dederam, ul habeas iuirfevivns. Tuuc abiit caior,
sanclus Gengulfus in prxriia sua longe posila in Papa Eugenio.J Addit M. Prxseiilibus cardina-
Avallensi terriiorio. Illa autem lirocns ue se et libus.arcbiepiscopis, episcopis, etc. Eugenius est ler-
aniicum suuni inlerficeret, locuta esl clerico. Qui tius ad quem beatus Bernardus misit libros De consi-
veniens in domum in qua sanctus doimiebat, gla- deratione.
dium extraxil, qui eral ad caput ejus. Inleriui ex- Quidani Maiiichxus.J Addit Jtf. de Sleila Britio ,
citalus sanctus, surgit, et duro iclum capitis tlecli- forte ex Britannia.,Vide jwst omnes nolas inter ali-*.
naret, incidit iu cuspitlem gladii, el letbaliter quol capita varianlia M.
vulneratus esl in fenvore. Clericus aulera fugit ad Ejusdem civilatis.J Remensisnempe, n, 49, alias&O.
auiicain suain. Ei postquaro simul plauserant de hoc Benediclioiicni aqux.J V. nialerficlioiieni aqux
"quod ncctderal, quia virielicet sancltis post paucos Vitiose ut ex proxime sequenlibus liquet.
dies-obieral,. clericus venlrein purgalurus, viscera p. A convicto.J V eliam male : a conjunclo.
sua oinnin effudil in lairinani, el ita periil. lnterea Catbaris deliberandi.J Cathari hwrelici sunl No-
sanctus purialur ad sepulcruro, et inier eundum vatum sectantes , unde et Novaiiani dicti snnt. Ait B.
inulla roiracula 1'acii. Qtiod ctim tina ex.ancillis nar- Hieronymus t. \,in c. xiv Oscw : De hxreticis
raret uxori ejus, illa iiisatiiehs respondil: Sic opc- facilis inlelligeniia est, quod voccnlur Samaria , eo
ralur virtutes Gengulfus quonioilo anus ineiis. Quoi quotl Dei prxccpla servare se jacienl; iion quod
diclo , slaiini a pnrie abstrusa corporis obscenus custodes sint legis ejus, sed quod bocesse se dicanl,
sonusprorfiil. Erat aulein sexta fcria. Talique post- in,siinililuriinem scliismalis Novatianoruro,cuni qui et
ea subjaciiilopprubrio , ut per orone lenipus viix'. ipsi x«6aoov5f , id cst mtntdos scvocaiil, sint
sux qtiot eo die proiulit vcrbn , tol ab illa pnrie: omniuin lroroundissiiiu, negantes poeivilenliam,eic.
corporis prodirent probra. Ilnjus rei faraa adeoii lpsequvque B. Augustinuseosdescribens his(ereverbit
divulgala esl, ul rex Pipinus per illa loca transiens uiitur.-Cailiari, in^iui, qtii seipscvs islo noroine, quasi
luilteiet nmiiios ari inquirenrfaiii rei veritatein, ett propler inundiiiaro , siiperbissiine atque odiosissinve
invenU ila esse, J9<ecibi, at in margine C. longe sttc- iioniinant, secundas nuptias nun adiuiilunt, poeni-
cinctius reciiantur hoc modo : Nolaiiduin, quia Gan- tcntiam deneganl. Novatum seciantts lixreiicuin,
<:ullus dux, ulprobaret an uxor sua niceclinla esset,, unde et Novniiani appellanlur. Hwc ille tom. VI rfe
nii ei : Si sine exustiuue extraxeris lapitlem dei ttwresibtisad Qtiodvw.ldeum.hwresi 58, Plura de Ca-
fuiiiio bujus fontis, iniioceus es. Qux initlens roa- tharis hwreiicis in Gabriele Praleolo, Cailittri,' alio.
(lu") Suritis tora. 111Gangulphum vocat.
475 VERBUM ABBREVIATUAJ.^—NOt/E. JfJ
481 nvntine Patarei, el Patareni damnatt sunt m A Scilicet silentinm.J V. solitm admittit ly scilicet.
concil.\Lateranens. sttb Alex. 111,cap. 27. ln airoeioribus.J JLe.9earctioribus, ait margo C.
Sacerdoliim de semine Cliannnn.J Susnnnam in- sed Melins quod in lexlu observavi, uti ex M..patet.
lerlicere volenlium. Margo C. ex Dan. xiti. Ait enim. De atrocioribus et cnormibtis peccalis.
Ad Hebrx., c. xuj V. et C. c. xvuiv < Si dexlera lua.J Perdextram wiam intellige con-
Qunntloque occulta vicioria.J Occulta vicloria nd templativam; per sinistram, activam.
animnm, nianifcsla ad corpus perlinel. B.Attgusli- Rerii ad aclivnm.J Quomodo hoc ? An licel Mariam
ttiisin Psal. Lxviii; liiiendeaniniieiuexei libera eam. deserere, ut Marlhw adhwreamus ? Audi. Duptex est
Alius coiilcssus est.J Itaqtte edittttis ille Compen- conlemplativa. Una tuperior, quw simplex esl et tin-
diensis, de Cumpienne perperam aduslut esi,verilale cera, qua rapitur qnis in Deum eique cotloqttiiur, aut
rei comperlaper confessioriemipsius furis et rei. Cla- choris ccelitum interest mente. Altera priori inferior
rins hwc exempla recital M. infra posl notas. tst, qnw conlemplaiivorum activa dici poitsl, qua
Fnmiliari Caibaris.) V.hic legit Canlharis, serf non quis honestis exerciliis inciimbil, ne tnentis aciem
bene, ut patet ex sequenlibus, ubi de Catharorum hw- continuo inteniam contemplalioni,offendot. Exercitia
resi mentio fit, hwc varia sunt. Leclioni sacrw inlendert, libros con-
In riubiis ergo leiienda.J Senecce tenteniia, de scribere, attt verboienus describere, ad ulilitalem
*
qualtior virt., c. \. proximi. Ail enim B. Hieronymus, ep. ad Rusli-
Cnjus aucioritale lil.J Quiaqtii fncil per alittm, est • cum. Nihil Christiano : Scrilvantiir Iibri, ul et ma-
perinde ac sic faciat, per se ipsum. Regttta juris 72, nus operelur cibuni et animus leclione salurelur.
iu 6. n Et ibidem vitamli otii ergo. Texantur et lina capicn-
Ait Isidorus.] Forre B. Gregorius, ut ex l. ui. riis piscihus. Item.•Ama scienlinm Scripturnrum, et
Morc.l.et ex Glossa in 11 Reg. c. xx, conjicio. cnrnis vilin non nmabis. Plura hacde re habentur in
II Cor. iv.J V. erC xi. Glossa ad illud Mailh. v. Si riextera tua, etc. Et in
Vila autem pperalur.J Illa tcUieet, qua delecla- exemplari Jtf. illitd vide post omnes notas.
mini in lerrenis, operatur in nobis mortem wternam. Conjugatis est in remedium.J V. conjugati, Jtf;
I Cor. c. xil.J C el V. c. 60. clarius. Prior esl ad aiiipliim prxmium, secunda est
Siiiiiliiudo exposcai.J Sana leclio ,-ut habetur a<lcoropensandum reinedium. Siniili(erduplex483
tausa .2, q. S: Quisquis. JVott ergo : Similitudo esi activa : Prxlalorum dignior ad merilum, con-
exspectei, «r C jiignlorum indignior infirmitatis remerfium , etc.
Isaias, xnv.J C et V. cxxix. leclu dignissima, et quw ad horum pleniorem intelU-
Occasionera efiuntlendi sang.J 0 qiianlo magis cttim maxime conducunt.
peccant qiii arma lalibus locant I Ul sanguinem tn- Ahbati evangelico.J Iri eslChristo, inqnit V.
jttste scilicet effundanl. Margo C. Legttur cauta 14, Melliflui facti.J Ex offtcio Nalivit. Domini.
q. i. Qui in malo palrocinium dat malis, socius est Qtiid facerei.J C quid facial.
criminis. Tum vero qttis consentil aut patrocinium Chrisliana scpullura.J Monachi forte darent tali
dat, quando faclis malorum consortium approbalionis sepulturam. Ita C. in laterali ora.
adjungil. Velando capite.J C Vebtndo corpore. Q««nr«s
Juxta illurf : Miiltiludo.J Hoc omittit C. usque hodie puellarmn lum nobilium, curri divitum luxus.
ergo. Uoc proverbium sic efftrri sblet. Mulliludo <--Non tnorfonon velani sinciput, sed qttod deteslabi-
crrnntium, non facii errori pairociiiium. lius est, tumentes matnmas denudanl, aiolescentibut
Pcr violenliaiii in cuppam.J C Vel si coaclusper el procis suis hamum wlcrnw dumnalionis expanden-
vjolentiam in curam, erilve, etc. Recte legit V. tes. Jamque licerel inclamare cum Roeiio et quidem
Est autem /lic.cuppa sive cttpa, dolium, quo tilunltir gemtbunde:
ttauiw ad naves, qttw reficiendw sunt, sttslinendas. Heu qnain prxcipiii mersa profundo
JUnde Lucanus l. iv, De bello Pltarsulico : Mens habei, et propria luce relicia
Nainque ratein vacux sustentant unriique cuppx. Tendil in xleriias ire lenehras.
Quo retento.J C. quo retinente. Conlra hanc pecioris ptteltarum nudilatem, noh ita
Coramilletur.J C. Vel commilleliir. Ly Vel ex- • pridim in Belgium uosirum introductam el receplam,
punxi, qiti visum esl supervacaiteum, acriter et docle, et, ul spero non infruclhose, in-
Cnllosa est manus.J Hoc esl inditrala exerciiio vehit qttidam castissimus juxta ac doclissimut melro-
conlinuo, Unde in officinis ferrariis 482 risunlur pol. Camerac. Ecclesiw canonicus. Videantur ejus
fabri callosis pedum. planlis, pene candens ferruiri iibelli Gatlice impressi: Le couvre-chef feminin:
percurrere, sine pedum offensa attt uslione. ltem: Le-cliancre, ou couvre-sein feminin.
IIwc peregrinajudicia ferri candentis etaquw inhi- Cum riicnl aiiclorilns. J Auclorilas inlelligittir ut
bitaessein Eccltsia,pattitxcausa~\.q. 5. Consuliiisii. sitpra indeterminate pro veieribusaucloribus. Id ah-
El exepislolalvonis nd Hildebertum, quwincipil :4vo tem, qitod hic cilalur, petendum esl ex actis conc.
Dei gratia Carnotensis Ecclesix iiiinisler, Hiltleberto Lttteran. sub Alcx, III, qncv hattenus non exstanl.
Cenomannensiepiscopo,intribulaliouepalieii[inni,iii D Ul Eva.iigclium obscrv.J C tnale: Ne Evange-
patienlia lolerantiain. Ibi enim monct Hildebenum, liuni, eic.
ne probatione per ignem, quam rex ab eo exigebat, Decreiniii Gregorii.J Gregorii VII cnjus libri xi
vellel ullo pacto suam probare innocenliam ; qtwd hoc Epistolarum habentur in tomo 111 concil.~Ttttia je-
esset in bcclesia Dei per plures vetititm canones, et jttnia iion esse generaliler constiluenda ut feceranl
pontificum decreta. Vidi epistolam, quw in m. ss, Gulliw episcopi egregie docet Gerardus I. Cameruc.
noslris notalur 14, in impressis 91. Prwterea S. episc, ul videre est ex chronico Camerat. Baldertci
Greg. papa 1, serere hwc prohibel in ep. ad Brune- Noviomensis el Tornac. episcopi I. ui, c. 52.
cltilclem Francorum retjtnatn l. xi, ep. 8, ei cita- De revocandis decitnus.J Hac de re esl tpeciatis
lur ~\,q. 5, c. Meunaiii. Eadem prbhibentur l. v. De titulus in Append. ad conc. Lateran. stifr Aiex. 111,
pttrgatione vulgari, tribus capilibus, Cwlestini lll, parte \ et de observandii decimis iisdtm part. xm.
Innocenlii 111et Honorii III. Innilenliiiin.J C nuinienliiini.
CA-PUTLXXIX. tinicis.J Diceiilibus, air margo C. Ducam Iianc et
In titulo el mullitudinera omtllii C. ditabor, quia rclinquam eara cum voluero, quia
Parienles.J C perhibentes. Non sapit. cst mihi in tertio genere ailiiiilatis.
Ki inobedienles.J Hic multum variat C. Consti- Piolrahenles advocati. 1 De udvocalis abunde
tneiiles inobedienlesillis transgressores (abest nisi) dir.ltim tst supra c. 51
in parcitale el in paucitate. Dum moliuniitr,] Non molliun.lut, ut V. Vtrba
Divinis prxcepiis. Ilx.J V. divinis prxceptis hx, suni Terentii: Et nosli mores mulieruin, diim nio-
ei evacuare, etc. Uunttir, dum couuuuur, aniitis csl, in Ucauivniinn.
4:5 PLTRI CANTORIS 476
Aclu //, sctna ti, tn fir.t ttbi etiam anliqtta exem- 4 xinieque luxurix sil, nb ercroicolis, sicnl ab ./Egy-
plaria legtint molliitntttr. piiis, ollas cariiiiim Cxigere. Exodi xvi.
Comes Theobalriiis.J Forte ille Campaniw comes, Nola qiiori spolialoruui.J Ilwc usque ad finem ca-
de quo Gwsarius exempl. memorab. lib. viu, c. 51 ei piiis solum V. leqebat.
Cantipratanus l. u. Boni universalis de apibus, r..25, CAPUT LXXX.
nuni. 14 el 15. Ahsurde sonare.J V. Aspsre sonare.
484 Ut a.utem planior J V. nl aulera amplior. Mahomeliis.J /rf reslitui, nam tria exemp. Macho-
Graiuii Monteiisium.J Ordo Grandi-Moniensis in metus ; qttis ille sit, omnes norunt.
Lemovicensidiwcesi apud Gallos, instiiuius est circa Non inlerponens super.J Sicul ii, de quibus B.
annum Domini 1080 mililalqne sub regula S. Patris Ilieronymus. Quidquid dixerint, inquil, hoc legcm
notlri Benedicli. Agit de eo Jacobus a Vilriaco in Dei piitaul, uec scire dignaniur, quid propheix,
Historia occidentali, c. 19. qtiiii aposloli, senserint; sed ad sensum suiim iu-
De non confitendo.J Ilwc, usque peccanle aberant congnja aplant testimoiiia, quasi grande sil, et nou
in C. Merito auiem tales Iraclitiones el constitutiones viiiosissiinuni docentli geuus, depravare sentenlias,
reprehenclit attctor, quia sunt causa, quod peccala et ad voluntnleni suam Sciipturam trahere repu-
omnia in conftssiont non aptrianiur.. gnanleni. Hwc ilte in ep. ad Paulinum, auw incipil:
A baihalo roisso.J V. A barbaro, clc. Fu.ius liwc Eratcr Anibrosius.
vide in M. post nolqs. Viani inandntoriini.J C Viam nuinrii, sed vitiose.
El llieionymus.] Consule commentarium -tii Psal. Secrciuin Scripturx.J Uwc redolent exvositioncm
CXLVI , lom. VII. Item inEp.ad Ephesios, e. \, S. Auguslini in hitnc locum.
om. VI. B Caupones iui.]'Cx interpetaiione LXX sive Grwca.
I El psalmo cantici.J Psalmorum et canticorum El sincera verilas.J Restitui ex R. Hieronymo V.
inler se comparatio fit in homilia \ in Cantica caitiic. el C. Et sincera voluntns.
tom. VIII. B. tlieronyini posl Origenem. Hoc au- Cimteutu. J C contempla, in mqrgine. lnterea
lem inlerest inter psalntum et canlicum, qttod psal- dicam quod senlio. Si quod supra 'est, el sincera
mus refertur atl maniti, hoc esl adopera; canticum voluntas, atlendatur, aiiquo tensu possel tolerari ly
vero ad tlieoriam. AiiidemB. Hieronymus in Psai. conle.inpia, scilicet voluntas conleinpla in S. Scri-
xci super illud: ln decaebordo psnlierio : Simplici- piurn, quia in illa docemur propriam voluntatem
ler riico : Quotiescunqiie levamns manus sine co- retinquere. Non veni volunlatem raeain facere, ail
gitationibus et disceplationibiis, in decachordo Dominus, sed ejus qui misil me. Joan. vi.
psalliinus Domiiio. In decachordo psalterio cum Mariiuus videns.l lllius vita per Severutn Sulpi-
cilhara. In cilhara noslra, el curpus, et anima, el lium conscripta habetur apud Surium lom. Yi die
spiritus omnibiis chordis coroposita siint. Plura hac 11 Novembr.
de re videre est apud ettmdem, tom. VI in Epistol. Nou sane'et sincere.] Ail M. Ideoqiie perieriui.t
ad Ephesios, cap. \ ad illud : Loquentes vobisroet- filii Israel, quia os Domiiii, id esl sacrain Scriplu-
ipsis iu psalmis, et bymiiisel canlicis spirilunlibus. raro non iulerrogaverunt.
Cum NicoIao.J Habelur vita apud Suriumtom. VI, Noluni implere opere.J C Volunt iroplere. Quanta
die 6 Decemb. varielas. Ait B. Gregorius : Deus verbuin verilatis
De cenluin libris.J Libraritm distinctiones, simili- facienlibus tribuil, ct jion facienliLus tollit. Morai.
lerel originem refert Budwus, libris De assc et ejus C '• xi, c. 9.
parlibus. "486 Sanctis quippc.J Imo el. infidelibus in hii-
Quare, etc, si.J Ex M. hunc locuin restitui I mana scitnlia pcrilis. Ex quibus unum refero Sene-
Cor vi. Quare non magis fraudem palimini, ete. cam. Aititle ep. 115 : Nirois anxiura esse te circa
V. Quare eiiam elsi litilum juretur. LocttmApostoli verba et conipositionein, mt Lucili, nolu : habeo
non distinguebat, ideoque vilivse. majora qua; cures. Plura pelis ? percurre ejusdem
lleni: In alia.J Subaudi Ecclesia, ut ante. ep. 45.
Et hoc sacramentum. J Nomen Sacranienti hic Ecoulra pbilosopbo.J V. Insolentcr hic va-.iiit.
snmilur analogice pro juramento, sic«i22, q. 5. Par- Ait : Econtra philosophus, niajori curx esl inte-
vuli qui. Attenle considera textum M.-hac de mate- . griias et coinposiiio verboriiro, qiiam veritas sen-
ria, infra posl notas. suum. Ubi, quwso, hochabet Seneca ?
Bursit eroungi.J Hoc itlem pntiuntur arcbidiaconi Iliijiiscemodi homiuibus J Uecedentibus scilicct
ab episcopis; jam pniiiunlur sic inslrumciilo sux a superlicie litlerx evangelicx, ait C. in margine.
olieiiiiotiis. Ita C. in mttrgine. Apuri Mutlh. c v.J V. el C cap. xxxui.
Notiliam inajurum prxlalorum.J C fallitur : Ma- lu me capite.J Glossa est interlinealis in litutclo-
loriim prxlatorum. cum. S. Uierorigmus etiam videri polest lom. VI iu
Secundum leges.J Accusatio pastorum talis, non Mathwum, quia ex eo non nonnulla desumpsit att-
p'rocedil ex charitale ideoque non debet admiiti i, ctor nosler. ... *
q. 4. Nullus iniroducalur. Prwlerea dtbelprwctdere Maximus, noii solvit.J Uoc : Non solvil, a6est in V.
admonitio charitaiiva. ~\;q. \. Si peccaveril, el 2, D Etiam addita iit Evangelio.J C in margine : Ui
q. 7. Accusatio quoque. de iion videnda roulicre ad concupisceiidam enui,
Excmplum puerorum.J M. suo loco hoc exemplum tlcnon irasccnrio frairi, et hujusniorii. Matth. v.
refert fusitts, liiterjeciioncro.J Jtf. legebat intextn: liilcrioreni
Prxternecessarias.JDuo :Prxter iieccssarissimas. iiiilignaiionero, sed correxit in margine, el recle.
II Cor. vni.J C el V. 11Cor. xxu. Nam glossa interlineatis sic habet : lnte/jeciiu.iu-
485 A vobis.J C. a nobis. riignationera exprimens. lltc denuo concordat M,
De recipiendis legalis.] /d colligitur ex causa 10, cum duobut aliis exemplaribtisusque ad finem ope-
q. 5 s«6 finem. ris, ergo in seqitentibus Iritim inler se flel collalio,
In domo.] Scilicel (inquit margo V). qux etiain uti supra ante cap. 66. De oflicio prxlaii tripariilo,
lohge quxrenda siinl coutra iliud pnelicum ; cl contra accepiionem personnruiu.
Quodque domi non est, et habel vicinus, enialur. Specinlia.J Spiriiualia C et M.
Non dixit transmariuus, non alterius regionis vct Et alia delerniiiiatn.J Jtf. el enervnta processcril.
villx, sed vicinus. Quod lamen non de sumptiiosis Usque ad furorcui.J Ita V. in textu : C. iitmttr
inielligeiuluin cst, sed de facilibus inventu. Untle gine, el revocat ad iliitd : Fulue.
appnret Carnotensem in nugis suis male reprchcn- ln Joanne, c. v.J Triax. XLIU.
dere Cislercienses, eo quori carnes hospiiibus nou Unilo Augusiinus. ] Tom. Vi contra Fauslum I,
apponani, ulcnlein ndvcrsus eos hoc vcrsti poetico, xvi, cap. 22 el 26. Ilem tom, X De verbis Domini
cuin isii in ucmoribus ct in dcserlis niaiicani ma- senii. 46,
477 VERBUM ABBREVIATUM.—NOTJE. 478
Ciim etiam fides.J Jtf. Tamen"eliam firies ex qui- A contradicunt. ExemyAariatria habenl cap. xxxm.
busriam celiulis parvis locis, scilicct sacra Scri- ldem, c. xviu.J Trin xxxvu-
puira, el stibobscuris fit elicita. In quarum, etc A bono opere.J Rectejuxta Glossaminterlinealem :
Ego elpater.| Ad illud ego additur in marg.C, C. autem : ab omni opere.
Ecclesia vel celluln. SimilLs est.] Glossa interlinealis. Textus biblieut:
Angusiinus: Virie.] Solum M. legit Augiisiinns, Fraler esl, elc.
quilom. IX, tract. 36,in Evang. Joinnis sic (attir. Pigredo iinmiilil.J JVonPinguedo, ul M. el C
•Non recedas.J Jtf. omisit non. Culpanda ttmanitcn- Esuriet voluplalcs;] T. omiilil voluplates, sed
sis negligentia. male. Glossa enim esl interlinealis. Sed cttr voluptntes
Qnx iides exigil.J Ariicnlosfidei, tinyutl margo. C esnrire dicilur? Quia, ul ait Seneca: Oliosus non sibi
Deberel e.xspeclare.J CSapere. V. nmiltit. vivit, sed quod turpissimum est, venlri et sorono,
Gaslrimargiain.J Tria Caslrimarginm. epist. 55
Occasionem rapiendi.J Ait C in ora superiori, ltera, cap. xx.J Tria c. xxxix.
Novem modis curritur cum fure, non reslilnenrfo, Id esi, Deo servire.J /d so/ittn Jtf. habet.
prxcipiendo ut Doniinus qui prxcipit servis ul Item. c xxi ] V. c. LXUIC et Jtf. cnp. 42.
rapiant; tacendo, consulendo, consentiendo, adu- DEsirferia occidunt. C et Jtf. Desiriin occirfit
lantlo, non indicaiido, recaptando ul abbas, coro- pigrum.
iiiuiiicnndo. Parab., C. xxiv.J C el Jtf. c. XLVIH.V. XLvn,
487 Nealiifacianl majora.J C ttV. Ne alii noii Vel leinuIcnii.J /d abtst in V.
faciaul majora. Quispiam, duobus punclis supposhis B Idem, c. xxvi.J V. c LI. C ei M. L.
indicavit parliculam negativam auferendam in V. In Ecclesiastc, c iv.J Tria cap. vu.
II Cor. x.J 3'rta il. Cor. xxiu. Videatur Glossa Fomenliim.] C. fomiiein.
interiimalis in hunc locum. Eccli., c. xxu.J V. LXI.C. tt M. xu.
Et aspere vos.J M. Et aspergo vos. Abundanliapanis.J Septuaginia sic hnbtnt: Delicia-
Isaias, c. iu.J Tria vu. rum luxurixque opulentia, fuil origo peccati Sotto-
Auferain a vohis.J'Sive, ut habet lextus r Auferam morttm, Vide B. Hier. in Ezech. c. xvi.
a Jerusalero. • Putandum.J JDeeslin C
Alfenuit staleras.J Insipide C. anferunl. Nisi scilicet quantum.J V. Ubi scilirel qti.intum.
Pnrnb., c. xx.J C et M. c. XLI. El quoties dederis.J Manducare subaudi, prout
Roinulidx saluri.J C. Satyri Versus Persii sat. x : C. indicat in ore lalerali.
: Ecce inier pocula quxruni ln non erogando.J Ltj in omiiiit C.
Romulidx snluri quid din poemata narrent. Non lanlum facientem.J Placet hwc lectio. M.
Omnibus dignilalibus. A/. Omnibus dilionibus. Non enim faeienlera. Obscure.
Se malle centies.J C cenlesies. Servorum itaque.JAil margo C. Ul birriarum et
Quod vispillo facit, fccerat et meriicus ; J Sic. V. et clavorumt
el Jtf. At C. vispilio. De qua voceJoan. Januensh in Doininus eliara pronvisil.J Invilatorittm est nd no-
Dittionario quod inscripsit Calholicon : Yispilio, vel clurnas Itoras Domhiica prima Qudragesimir.
vespitio, raplor, lairo, prcedo,quasi vispotians. Qtta 489 An galli canui.J C ad lalus -
: Noctc so-
tignificalione kic uli.videlur Petrus Ganlor, quomodoC pora.
tum forle usurpabalur. Alioquin legendum videtttr Conlicinnun.J Has diei divisioneselare tradi' Mu-
vcspitto; qtttim dictionem Nicolaus Perrollus a ve- crobittslib. i, c. 5, similiier Ilonoritis Augutlodv».tv.
spera deducil scribens in 3 epigraniiiia Murliaiis Itis XII (Bibliot. Pairum folio milii 948).
verbis ; Vespillo vilis cadaverum -junerator, qui ve- Iii tiecessaiiis.J Arfsalulero, inquil margo, C.
tpertinb temporeeos efferre tolebal, qui funebri pompa Eleciaforliter.) Jtf. elecliva.
duci, propter inopiam non poterant. Martialis ; Alienus.J /d C legit. Optime.
Qui fuerit merficus, nunc est vespillo Diaulus. Secundo dorroitaut.J V. riormiunl
lta Perrottus qui ejusdem dictonis meminit in Epi- Comminanli in Genesi.J C. comminanli inlorilum,
gramma
" 59. addil quoque in margine : Eumque nieiidaceiii efii-
Chirurgus fuerat, nunc est vespillo Diaulus, cerft conanlur.
Coepit quoil poieral Clinicus esse roorfn. Ctira is displicel.) V. et C. Cum h.is displicet.
Quani scriplionem el significalionem sequilur Ambro- Comes Palalinus.J Non Palatinus Rheni, serf pa-
sius Catepinus, el Adrianus Junius in suo noinen- tatii comes,
clatore. Aliquandiu tacui.J Jtf. a roalo diu tacui.
Isnias, c. v.J Tria cap. xv. Isaias. C.LVI.] Tria LXVUI.
Sequamur mendaciuiii.J M. Sequamur fnlsitatem. Genere bumano.] C et V. genere hommum. Jtf.
Vel niinus bomun, niajus bonUin.J Iloc, uiajus addebat posl bumano : hominuin pigrilia, serf qttasi
bonum, abesl in M. supervacaneum resecavi.
Et digniori.J,V. et G. id omiltunl. -g Per pnnem omne necessnrinm.] Qitta panis citm
Deut., c« xxxi.J Tria cap. CXLIH.el c. xu. omni opsonio sapil. Pnnis prirous («ii Vidntt Sarep-
ElAct. aposi., c, III.J M.elC. cap. 6. V. c 12. lana nuper a nobis<primumpublicata,lib. ui. hom. 8-,
Ezechielis c. xxxin.J 7'ria cap.CLiv.ProphetiaEze- cap. i) pnnis nieriiiis, pnnis cxlreinus cibus. Panis
chielis, ut in m. ss. nolalitm esl, habel versus 5340. cuin ferculis editur oniuibus.
Parab., c. xxx.J Tria LVI. Sed in vestiendo.J L'nde margines Jtf. el C.
Ad Gatutas.J Nolavi c. i. adilla verba : Sed licel Impiger cxtremos currii mercnlor ad lntlos.
nos, ut angelus de ccelo evangetizet vobis, elc. C. arfdir : Per raare paiipcrieui fugiens.
Ecclesiastes, c. xu.J Tria xxxi, in fuie. JVolaquod pro Iropigcr, C habet inslilor. Versiis
Horatii lib. \; epist. 1 ante medium,
488 CAPUT LXXXI. Scilicet el spiritiialis.J C Scilicct el naluralis. Vi-
In Proverbiis c. vi.J Tria cap. 16. liose. ..
ldem, c. xnj V. et C. ca. xxvn. M. c xxvui. Spirilunlis in cogilaiione.J Unicum . V. repelit,
Idem, c. xu. ManusJ Tria c. xxvm. Ergo anle er- Spiriluaiis :et hoc sapide sententia mea, ut ita po-
ror in numero. sterius a priori, ob planiorenxinlellectum, separelitr.
Idem, c. XIII.]Tria xxw. Corporalis niulliplCx.J Non damtto C. Corporis
Idem, c. xv. Iter pigrorum.] Jtfiror unde subrepte-. nitiliiplcx.
rit error in quibutdam Btbliis impressis, ul pro pi- Secuiitlum sollicitiitlineiTi.JSic ait Glossa interli-
grurum legatur impiorum, quia versio S. Hierony- neiilis : Non labor ct providentia d.ainnalur, sctl sol-
nti, et LXX, cum Chaldaica paraphrati concorditer liciludo uiculcin siuTocans. ltaque recte reslilui se-
 479 PETRI CANTORIS 480
cuiidum pro scilicel, quod C. el V. admittebant. A laraen islud esl Antichristi, inquil B. Hicronymtts
Lahor gralix.] Gratix, male.omittil Jtf. ad Furiam viduam. Cur hoc?Ideo quod pttellw in vt-
Stratum metim rigahu.J Posthwc addh V. Ilom : stilu tl ornatu corporis venena pudicitiw propinent,
Vitte humililalem liieara et laborem meum. Psal. adolescenles fomenta- libidinum ' incendant. tlos ab-
xxiv. hvrret poeta ep. ad Hippol.
Consislit circa.J C Consislii. Seneca sic ait ep. Sinl procul a nobis juvcnes ut femina compli :
Cxx, initio : Sed in nna consiiiil. t//as delestantur viri sancii. Fuge lasciviam pnella-
Provisionein proximi.l C promissionem proximi. ruiii (ail R. Hier. ad Demelriudemlle virginitate ser-
Canalii qiiam concha.J Restilui locum. Tria enint vanda, c. x) qux ornanl capita, crines a fronte di-
carnalis, quod ex sequemibttsinV.colligere esl vitittm mittunt,cutem poliiint, uluntur piginentis, asiricias
esie, Ait enim post illud quara conciia, id esl alii habenl manicas, vestiiiienta sine ruga , soccosque
refluens, qiiam sibi retinens. crispanles, ut sub nomiiie virginali venrfibilius pe-
Quoddam etiam laborare.J V.ei Jtf.Quodam eiia.111 reanl. B. Cyprianus libro De hubilu virginum tic in-
labore, ut invidere, etc quit: Femiiix nianiis Deo inierunt, qunurio illuri,
490 Ipsuni culpa esl.J C etiam bene sic : ipsu quod ille forniavit, reforroare coiitcuduiit.
culpa est. llabeut syrinata.J Zvpaa gentts esi veslis tragicQ-
Veriimiamen laborem nalurx.J Jtf. Verumlaroen rum,vel cauda, seu tracttts vestis feminarum Marcell.
hoiiuin nalurx boni, ul sxpe, etc apud Diosc. notat <r'pu.a accipi pro pttrgameuto, et
CAPUT LXXXll. quasi eo quod scopis verritur. IvppotTa, jusla Arist.
Jtf.Non dividit hic caput, sed demum ad illa verba, p] straminasunt.
quw capul 85, inrhoanl : Verum quanlum. recesserit. Dariis ctJJyrrhiis 1 Videntur hwc esse notnina po-
El quomodo?] Uwc inlerrogalio, non cbstanle ca- pulorum.
pitit divisione, ad poslrema verba prwcedentis capitis MiloTerwanensis.J Seu Morinensis. Fueruntmitem
referenda sunl. Quod nec absonum videri debel, quia dtto ejtisttem nominis. Primtts consecrutits esl xv
et in sactis Bibliis, non setnel idem reperitur. Kal. Marlii 1151 , monuiis 1159. Milo II successit
Citius et lautius.J V. Vauius el laulius. palruo ex monachoS. Mariw de Rostlio[alias Russiau-
Vaslissiraoruin.i lia Seneca loco citato. C. et M. villej mortuus 1169 xvm Kal. Octob. Ita in m-. ss.
Vaslrorum. catatogo episcoporttm Morinensium. Consenlil Clau-
CAPUT LXXXIII. ditts liobertiis in catalogoepiscoporum Bononieminm.
Usque ad plumas avium.J Unde Horatius in episi. Et fuil eo lempore usitalttm proverbium: In Bernardo
Moveat coriiicula risura cltariias;-in Norberio fidei [Vide Vilam S. Norbert.
Furtivis nudata coloribus. paulo post initium apttd Sur l. 111); in Milone hu-
Sub colore vestium.J Jtf. et C citanl tn margine militas. Sed et religiotie el scientia insignis (uit teste
versum Juven. salyra 6. Raron. anno 1148. IIwc de Milone I qui fuit ordinis
Quaruni delicias pannus bomhycinus uril. Prwmonslral. ex abbate S. Jocloei crealtis episcopus.
Oculos nos iiiiueuliuni.J C. Luniina nus inluen- De ejus scriplis nusquam legi. De eo Mirwus in Chron.
tium, Desimili vestium superfluitaie videalur Seneca Prwmonstrat. el in Fasi. Belg. die xiu Novembris.
episl. 5 R. Uieronymus ad Demelriadem De Virgini- lleni Raissiits in Auctario SS. Belgii die xvi Julii :
late c. 10, to. I, quw incipil': Intcr onuies materias. Q ( et litlissime Joannes le Paige in Bibtioiheca Prwmon-
Item ad Fabiotam t. III iticipit : Usque borfie. Itettt slral. ordin. librb n.
idem : Srvir vel mulicr se ornaverit, el vultus lio- Pes libi.J C er M. Pes inorio. Ex Ovidio de arie.
ininuin ad se provocaveril, etsi iiullum indc sequaitu-
tlamniim, judicium lauieii putietur xiernuni, quia 4$2 CAPUT LXXXIV,
venenuui ailulit si fuisset qui biberet. Solttm V. caput novuminchoat.
Ergo dicite ponlifices. Verba B. Bernardi tu apo- Pelliparii.J Qtti aniinutium pelles liotninttm )tsui
logia ad Guillelmum abbalem, ante finem : Quw vi- paranl. Gallice : Pelleliers.
dentur redolere Persium poetam, tat. 2. Non Dxrialiui.J A Dwdttlo Atheniensiartificum suw
Ad usuram.J C. ad vendendum, quam pauperes. wlalit ingetiiosissimo.
M. ad usuram quam pati ad imbreni. Quanta dis- Non siiroptuosi.J /rf omittil Jtf.
sonantia. Qui sellas el calcur.J Ut quid hwc auri perdiiio ?
Judaizando.J Insipide C. Jurficaiiilo. Non faciunt equuni meliorem auren frenn, ait Senec.
Cruorem imiiiolaiitiuin.J Ita restiiui. Jtf. Criioreni Deliorum.J Gallicum esi, qttod Latiue alea.
iromolantium. Nvn immolaniium cruor dicitur, sed Non dico sclincorum.J Polydorus horum meminit:
poiius crudetitas. C. liiiinolaticensiura. V. Iiiiinola- Est vel aliud lurfi gentis, quu catculis in labula iti-
liliim. soria, id est fritillis el alveolis luditur, invenlum
- Alii
maltulis.J Sic reor debere legi, eo quod vitlea- oliro circiler aniium orbis conriiti 5635 a quoriam
tur dimintttivum a malta. Unde B. Benediclus in Re- viro, noiniiie Xerxe. El inlra : Vocnnl hodie hosce
gitla c. 55. Stranienia auieni iectoruui stillicianl, _,1 cnlculos schacos a scandenrio forsilan riictos, quoil
inalia, sagum, lcna et capitale. C. alii nalulis. Gal- calculi, cuin movenlur, in nlleraro arfversam par-
lice naties : hoc est, florea ex slraminibus coniexta. lcm scandere videantur.. Hwc ille, De juvent. rerum
M. alii inaciilis. Forie hic maculw pro quadris fora- t. u, c. 15.
tniitibtts retis, ut apud Varronem, I. n. El cum jurfici.J Swculari judici gladitts necessarius
in uemoi-e.J V. Nuria iu dcscrlo. est, ul matos pteclal in exemplttm uliorum. Nonpta-
t91<Nuda
unis gramnialici.J livnice dictttm. Al.oquin C. cet leclio V. el M. El ciiiu jutlicii necessarius, cic.
Minus grammalici.. Et pila.J Pilutn genus est leli apud Rantanos. Untlt-
Ut si lransin'6. J C Transaclio. Lucanus, lib. i.
Rcttarguitur Tubalcain.J Forte tegendttm Jttbal, Sigua pares nquila, el pila minanlia pilis.
qui, ut aicitur Genesisi\ ftiit pater canentiumcillttira. M. iia legit : El pila duplicnla loricani perforantia.
bed pro Tubalcain facii qiwtl memiiiit malleorttm. Siwtatenoslri aucloris ususbomburdorum fuissel.pos-
Ait quoqtte Glossa iriierl. in hunc locttm : Ipse fuit sel lolerari hwcleclio M. Ubi enim hoc inslrumenlum,
jiiveiilor, scrlicel miisicx, qux pertincl ad volupta- prwler morem,dttptici onenttur pulverisqnanlilale aut
lem aurium. Tubalcain vero fuit tnalleaior: uude copia, loricas facilius penetral ei perfodit.
ibidem Glossa : Qui per opera, scilicel xris, inciluvit Toxici.J Toxicum, ventnumesl arbort,taxos i.itta,
coiiciipiscentiain oculoruni.
< Peccalur eniin iu coinposilione. Pudor est, inter proveniens. Ad Cor. c. ix.J Tria ca. XLII.
Cutholicos tot tamque varias vestium composiliones Ne quid minis. | Terenlins.
qiiotidieadiitveniri. Ornalus isie non Douiiui csl, ve- fibi, sibabeas.l Subaucli Tibi reddit quod MIIIUI
 481 VERBUMABBREVlATUM.— NOT^. 482
est, st Imbeaselc. M. tamen omiltit libi. A Tecta culmo.J Jlf. tecta in ciilmo,
Transilpres Dolhain.J Ila C. At duo TransitOrcs Quidam etiam anliquorumij R. Hieronymut aiie--
Idiibun. Dbthain locus est Gen. xxxvn. Ubi diciiur : rit B. Hilarionem celluiam habuitse latitudine qua-
Eamus in Dolhnin. Hebrwus, id est Iransiens, tive tuor pedum, altitudine quiriqtte,hoc est statura sua
transfiuvialis. ldilhun nomen esl cantoris in litulis hnmiliorem. Hanc celltllani, inqitU, polius sepul-
Psat. xxxviii, LXI, el LXXVI, et inlerpretalur\ex ejus, crum quam domiim credidisses. De anachoretartim
!<c/legalis, sii<elaurfem el confessionein dans. cavernis el corlicibus swpius menlio fil in libro Vilas
CAPUT LXXXV. Palrtim.
JVrgaeliic C. el Jtf. capul dividunt. Placel divisio, ln jllo mensulam.J Mensa tripes ail Margo C.
qitia lectori gratior. ltem ibi .-Puri salis.
SicuL ait Gregorins.J Et quid inqttit ? edicam : Ila esse solliciios.j B.Joannes Chrtjsosl. in ftne
Neino existinvcl in fliixu atqne studio preliosaruui homiliw 23 tn Malth. sic inqttit: Quid a pueris rii-
vesiiuro peccatuin deesse, quia si hoc culpa non siamus ludenlibus el domos fahricantibus, nos qui
essel, iiullo nioilo Joannem Dnminus rie veslinienti domos prxclarns xdificamus : nisi quod nos ctira
sui asperitate latidnsset. Si 493 uoc culpa non es- poena hoc agimus, illi cum gaiiriio?
set, nequaquam Paulus nposlolus per epislolam fe- Unde quid.iin.J Solum V. addit •"Remensis cleri*
uiinas a preiiosarum veslium nppelilu compescerel, cus in texlu. C. in margine..
dicens : Non in veste pretiosa. Pensale ergo qux Murorum.J Solum M. id habel.
culpa sit hoc eliam viros appeiere, n quo curavit Isaix, c. L.tvi J Solttm V. notal : c xcvm.
paslor Ecclesixet feminas prohibere. Sic ille t. II, j} Scilicet Megarenscs.J Non Megiilenscs ut C. vi-
Itom.C),inEvangelia. Et exapologia B. Bernardi hwc deatur R. Ilier. lo. 1, ep. n ad Ageruchiam viduam
didici : Molliaindumenla animi niollitiem 'inriicani. de monogamia, c. 5 sub finem.
Non lantiim curarclur ctiltus corporis, nisi prius ne- Paiiius primus eremila.J Cottignntur hwc ex vita
glecia fuisscl mens inculta virliilibus. ejnsdem per B. Hieronymum coiucripta.
> Vilio inroiistauiix.] Quod per nrunriinero vento \n hypogeo.J Loco subterraneo. TfViyaiof, el •oifo-
agitalain exprimitur. Ail ilerum B. Gregorius ibi- yztSio;, aut Orroyaiof,sublerratieiis, tubdiliis.
dem: Discamus, fralrcs cbarissimi, ariinrio vento E regione.J V. et C. sic iitqitiunl : e regione de
ngil.ila iion esse -. solideraus animiim inler auras eo comerieriinl, reliqna absunl.
iinguarum posilum, stel iufiexibilis stalus nienlis. Dxmoiiibus in carcerem.J Jtf. dxnvonibus incar-
JNullanos deirnctio, etc. cererour.
Ueligiosis uti splenrfitli-.] Tu vero si roonnchiis Tunc habilare.J C eliam babitare incipienlium;
esse vis, inquil B. Hier. nou videto curam. Sortlidx omiltil tuiic
vcsles cnuriidx menlis iudicia. sinl : vilis tunica Ne amiliant.J V. adroillaht.'.
coniempluiu sxculi probet; ita diiiilaxal, i:e aui- Omittuni.J V. jnstitiam Dei coramillunl. Sicom-
nurs,lunieal, ne bnbilus sernioque dissentintit. millunl ergo conlra justitiani.
Sed ne quibusdmn videalur hwc B. MieronytrA Pro diviliis grangiarum.J Cwsaritts per grangiam
exhortatio dura obstrvatu, alieram Semcw rhiticrein iiitetligil prwdium sive vilttim. Grangiarius qui prw-
tt favorabiliortm suggtro 1. Sic illeep. 5 ad Luci- est villw.
lium : lllud le adnioneo, ne eoruni more, qui non r, lluic epulx.J Ita Lucanus t. u ante medium ;
prnficere, sed conspici cupitiiit facins aliqua. qux at C. et M. Huic cibns est, elc
in habiiu iuo aul geuere viix noiabilia sini. Aspe- Erigenduni.J C. cligenduro.
rtim ciillum, et inlousum capul, el negligentioreir. Reliquo.J C el M. relinqtio.
barbara , el quidquiri aliud amliilioneni perversa" Sepelit natiira reliclos. ] Mwcenatis aliud Itemi-
via sequilur, tlevila. Et ui brevior sim : infraail: stichium, cui libenler adderem ex Seneca senlentiam,
Non splcntleat toga, ne sordeal quitlem. Vitleamus et ex Litcano versus. Ail prior, ep. ad Lttcilium 92.
ne ista, per qux admirationcm parare volurous, ri- Neiuineni de suprcino officio rogo', nulli reliquins
dirula et odiosa sint, etc. muas commenrio. Ne qnis insepullus 495 essei,
Unde Bernardius.J C Bci-jmirdus. rerum iiamra prospexii. Quem sxvitia piojecerit,
Chisinius ascentlil.J M. Cilimus ertipil. dies contlel. Posterior diclo I. vu inqttil';
. Maririx el spolio non leviure bever.J Jtf. Marlrix Nil agis hac ira, labesue cnriavere solval,
et preiio non levilaie bever. An rogus, haud referl: ulacido liatura receplat
llis pellibus.J C Sabeliiiis pelHbus, et alns. Cuncla sinu. -
Ul larvaii.J Vel similes capris per artificiura :ait Hwc hemislichia, qum in lexlu habenlur, redegi in
C. eiM. in laterali ora. ordinem, alioquin C. el M. prosam ordinabant"hcc
Propter molliliera effeminalionem.J Jtf. Propler morfo; Facilis jaciura septilcri, quia sepelil natura
niollem cfleiiiinaiioiieni. Natttra, ad necessilatem .reliclos.
varias arles edocuil, de quibus Seneca edisseril, ep. Gregorius.J Moraliitm xv, c. 57. Prwlerea videa-
90, non aulem ad abusttm, aul mollitiem. tur liber B. Aitg. ad Pauiiiuiin De cura prb morlui»
llanc anibiliosam. ] Jtf. adjeclivum convcrlil in D gerenda.
snbstantivum hoc modo: lianc aiiibiiioneiii, supelle- Arte Dxrialo.J Recte,quia ille Atheniensis artiftx
clilem, elc. iiigeniosissimtis, ttt sttpra dixi: na". crgo legendunt
Oriio persequcris.] C Otlio prosequaris. arcx pro arie, ul volunt C. et N.
CAPUT LXXXVI. Ilem, Psal. Lxxin. ] Tria male legebanl Psal.
El cibariorum.l JVon tainen damno M. et cibo- LXXll.
rtiin. In bis lapiriibus.J JVOH,cuni his lapidihus, «I
" Uesin vitiuro.] Ait Gallus eleg. 1. Nou res in.vi- t>«/rC.uipulei ex b. Hierozymi epislola ad Eusto-
litiro sed maiefacta cariiint. chiutn de obitit Panlce, qttw tncipit : Si cuncla cor-
494 A siinplicilate niiliquoruin.J Sancli Ana- poris, post medium.
cltoretw-nevecelltilasaudebatu construere, ila argtt- Item Jerem., c xxu.J C el Jtf. c. LXXX.V. xx\.
ntenlantes, qttod qttidquid victus ne.cessitutemsuper- Ad avariliam.J M. nd aiiriaciam.
abundat, ad curnis tnram pertinel. Undc quidam Ari coiisiiiniiiatioiicin.] Tria hic cqnveniunt, elsi
dicebal se vidisse dwmonem ctttii collega suo mal- in sacris Bibliis : Atl cursuin mali opcris.
leum leiqntem, dum in superfluis reparanitis tnalleo vEqux spaliose.J C xque spaliosa luxuria.
utereiur. Hoc exem.lum ciiatur in libro. Vitlua S i- Iii orbe locus.J Impressa exemptaria IloratH le-
reptaiia dicro, niqiei-a nobis in Ittcem emisso, iiir. t, guul : Nullus in orbe sinus. Horal. I. l, ep. 1.
hom. I, cap. 10. Iiem Juvennlis.J Salyra 14.
in casiilis.J lloc est parvis cusis, (E-Jilicalor crat.J Aucior noster vd po.tus ama-
 483 PETRI CAXTORIS is;
nuenses ex duobus Itemislichiis conslnt unttm sexa- A Proverb., c. xx.J Jtf. el V. XLI C xi..
meirum ex eadem salyra 14, nil enitn Juvenalis : Venlilntorioruro.J Lectio Biblira moderna sic ha-
iEriificalor eral Centronius, et modo curvo- bel : Dissipat impios, elc. At Hieronymo ailtibutus
Littore Cajelx, etc qui ett Bedw commentarius in hiinc tocum ait.:
El infra : Hunc vcrsiim antiqua iranslatio sic hnbet : Vcnli-
Dum sic ergo habilal Ccnlronius , imminuit lator impiorum r x sapicus, et immiltet illis rotam
rem,J mnlorum, iri est pbeiinm nullo fine consuinninnrinm.
Fregit opes, eic Cjii, videlicel rolx, conlrariu esl coinna vitx a:-
Conlroiiius.J M: ct C. Centnnius. lurnx,• quani reprouiisil Deus riiligeiilibus se (Jac.
Ileili, Ilieronynius.J Videto episl. ad Iteliodorum '•) -
de laude vilw solitariw, quw incipit: Qiianio lunore. Nunqiiam ad perfect.J V. paucts hwr liabet: et
In ciliciis.J M. in consiliis. nunqu.im scienles : Sempcr, ete.
Sive p.iiielinis.J Parietinw sttnt ruinw, in qitibtts Non nnibiilaiit.J Ad hwc verbu ctddil margo C.
toli parietes exslant sine leclo. Pro necessariis.
Menior uteri.| C Mnjnr uteri. liivestigabiles^ V.instnhiles.
Sive in p:irieiinis.| Glossa in hunc. tocum, attw et Isaias, c. xix.J V. et C. ca. LII.
B. Auguslini est. lri esl peiroisii.J Hec solutn M. legt..
Isnias, c. v.J C el V. ca. xiu. Jtf. xiv. Cauriani.J C inter lineas ait: finem.
Levit.; c. xxvi.J V. el M. c. LXXVIII. C LXXIX. Iilein, c. LVII.JJtf. cl C ca. CLXXI.V. CL\XII.
Hnbncuc, n.J Tiin v. B Illuri tnnlum umbralilitcr.J M. et C. llliid innicn
496 Uein, Isn. c. xxvi.J Ttin LIX. . Jtf. Umbraliier.
El Daniel, ca. vul.J Tria c. xiv. Velul slercora.J C ad lalus : Sic Apostolus, sic
CAPUT LXXXVII. beala Ag.,cs, cl alii saucti, omnia isia rcputarunt
Titulnm ex V. collegi: nam Jtf. e! C simpliciter ut Per slercora.
miindanara cupidilalcin.J Jtf. el V. Per inun-
legebanl: Conlra proriigalitalem.
Consuinere frusin.J Non solum V. et C. hic, sed daiinra concupiscenliain.
el alibi in mss. swpius vidi fruslra pro frusln. SolumM. Sicul nec Jurixi.J Hwc, usque : Sed pttr eruiii,
Serf amanuensium abttsus. admiltit.
El pro nihilo.l C Et rie nibilo Iiiigalo ohjurgat. Aranea verniis esl.J Casstanns tit Psal. 'xxxvni.
llli garcioiiuni.J Garciones atiquando ptiertili, ali-
Inxsliniabile.j C lhxslimahilitcr.
Scilicel Christi.J Uac omit.it V. qitanclQeliam nebulonesdicunlnr : Hoc noinine ttti-
El nlins superiluilatcs.J V. sic : Quiilam ob lihi- lurPes B. Bernardits in a ol. ad Guillelmum abbalem.
tiineni xriilicandi, de qun supia. Alii ob libirfincni, ;i unrii.J M. Pe.ies miindi.
cle. Vel bosiium.J M. iri esl hosiiiini.
Feruiitur nd Cyanem.J Jtf. ei C Feriinlur nd Lex non xquior.J Ex Ovidio i De arle, ubi de
carheni. Cyanos aliquando pro gemma, aliquando Perillode novi crutialus invenlore agii. Et noui esl hi-
pro flort caruleo accipitur, atiquando pro cotore ni- stibas sloria bove Phalaridis rfe quo idem I. iu De tri-
gro aut cwruleo. Vide Ovidium v c! ix Metam elegia 11.
Cibos delicntos.J Jtf. cibos rielibatos. C Hoc csl lingentihus. J Sive lambenlibus terram.
licsicrno jure ligurial.J M. Uesierno vix ligu- Nam B. liiercnynius nomen Ainalcc interprelalur
iint. Lainbcns leiraui.
Dignoscerel hoste.J M. Prxnosceret hosle. 498 CAPUT xc.
Ut ilicaiur de eis.J-C in margine: Ut de quo.lam dil:Untle Aiigtislinus.J Jii Psal. vu, lo. VIII ubi ad-
prxhilo rfiitiim esl, et inrie syllogizniura. Cognosceiiir Dominus jutlicia faciens, in ope-
Ut essent solventla.J JVe quidem male C. Ut es- ribus inaiiiiuni suarum cumprelieiisus cst pcccaiur.
seni solvenrio. Ex Psal. ix.
Uiule pueia.J Clautliantts Dti bello Gildonico. Aiigusliniis : Qui vuli.J Tria exempiaria sir le-
CAPUT LXXXMII. gttnt. Interea dicatn Itanc exposilionem mngis retlo-
lere doclrinain B. Ambrosii in huitc Psttl. xxxvi
Prodiguin Paultini.J llli tle procousule, nos tle B. Augt
Paulo exponimus : aiunt duo qtiam
margines. Parnb., c. xxvi.J Tria oap. LI.
Meliri se queinqtie.J Versu* lloruiii. Eccli., c xxvu.J Trtrt c. LXXH.
Verum est.J C Jnstuui esl. Fraus in se conversn.] Senteiiiia S. Severiani in
Biiccx.J /icc hemislicliii pars ciiin versibtts se- sermone De SS. Innocenlibus. Huic non absimitem
quenlibus esl Jttvenalis satyra 11. V. pro Buccx lecjil habel B. Aug, in Psal. LXXIIad illa verba : Propler
bursni. Textus poelw : Bucex. dolosilaleni posuisti cis. Fraudulenii, inquit, fruu-
CAPUT LXXXIX. - tlem pntiunlur.
/n summario capilis, pro iiiiuicrgciiles M. ingc- •Q Iteui per cxcinpln.J Prwter exempla sacrw Seri-
reiites. Utrumdue sapil. plurw, etiam ilitd itvltim esl Euihymii, qui in eodcm
Ut sinl leves.J C. Ut siciit levcs, etc. carro el carpento, qttod B. Ambrosioparaveral, i,n-
8 cut arundu.J JM.Sicut aruiido ntl omncm ven- posiius esl, el in exsilium missus, et sic iiiiqu tas
tiitii rioctriux. ipsius, in verticeni tjus riescenriil (Psal. ix).'Ex
OEslro leniporaliuin J 6rcrpofiiinsca esl, boves cl Vita B. Ambrosii apud Surium 4 April.
equos wslute puuyens, qttum asyhtm aut tabaniim Qiiidani elinni nulicus.J Perillus nomine, in attla
qnidum nominant. Virgilius m Geortj. reg s Pltalariclis, de tjtto Orosius t. i, cap. 22, simile
497-•• C'u noinen asylo exemplum refen marijo V. Itis verbis : ln Chronicis
Romnnum esl: cesiruui Craii vertcre vocantes. (Diotlorus l. v; Slrttbo, l. vuj cl aptirf Orosium (iib.
Qninttit Serenus ail : i, c. 11}iegitur Uusiris apud ^gyptum lyrannideui
Nuiiiie velut rnpi.lo ineiileni correptus ab cesiro. exercuissc, qiiod faccrc non possel nisi rex essei.
Epileplici.J Qtti Itiborant ejiile^isiti, sive morbo llic bo^piles qiiasi pro religionc immoiabal: qiieiu
eomi.ai, rfe quo Serenits : Hercules postea imeiiecil. Undc Uueiius : Busiris
Esl subili spet ies inorbi, cui noinen :ib illo, huspites immolans, ab hospite llercule iuierfectus
Quotl lieri nobis sullingia jusia recusat. cst. Quis aulem Busiridem talcro religiuiiein tlo-
Sxpe elenim ineiiihris acri l.uiguore caducis cuerit, incertiim csi. Clnuriianusautenidicil ipsuni,
Consilium pupuli labes horreurfu tlireniii; qui euui docuil., primuin ari aiam ipsius liusirirfi.s,
Ipse Deus nieinorat dubix per leropora luux id csl qiiam Uusiiis institueral, kiiiiiolalum. .Sic
Conceptura, lalis queui sx-pe ruina prolurfil. cniin ail:
 485 VERBUM ABBREVIATUM. — NOT.E. m
Hospile qtii cxso doe.uii «lacare tonanlem, A in Christo exspeclaiur. Raiio vero capiiis est tem-
Primus ei inventas Busindis imbuit aras. noralium oiniiium ricpositio.
Prwltrta Virgil. III Georg. CAPUT XCH.
Quis aul Eurysthea durum, Primainm el ducntum.J C. Principatum et duca-
Aut illnudali nescit Busiririis aras? tum.
Slatius xu Thebaidos : Matris Non charitas fidem, sed firies
Non trucibus moiislris Busiriin infanriumquee charitalem lamen.J prxcedit. B. Greg. to. II, /. u, kom. 16,
dedisii.J tn Ezech.
Bbetius post Busiridis exemplum, aiiud subdit dee Seri nutriturx.J Gralia scilicet.
rtgitlo. Uegulus, inquil, plures Poenoriim bello ca-\- Cilra alias virtules.j Jtf. exira alias, virliilum
ptos in vinciila conjeceral; sed roox ipse viclorumn miraculn opernlur, elini.n rutjis opernlur.
catenis raanus prxbuil. De consolal., I. u, prosaa Sed bene sign.ituiii J Vitielicet, signo cructs.
6. I. nd Cor. c. xui.J C er V. c LXI, Jtf. LPX.
Ebrielas.] Ebrietalis insaniam eleganter describiili Sxpe ninli operniitur.J Ul dxmones qui creriunt
idem Seneca ep. 85 a medio ad finem vsque. el conlrenvisciiiil. C in margine : M. in texlu, sed
Consilia eiiam perfeclionis.J Jtf. in textu, et C. non loco debilo.
inmargine, legat : Cnnsilia etiam prxriicntionis. Prima ntl Cor., c iu.J Tria c. xu.'
Ueimmeralioms. Jtf. et V. Rciribulionis. Ail Rom , c, III ] Tria c IX.
499 CAPUT XCI El cnp. m j Tnn. c x.
In titulo solum V. legil Hominis. ]
B Iteni nri Ephes. vi.J Tria ad Epbes. xxx.
Maxime beneficiorura.J C Maxirae benefaclorum. In firie funtlali, firini.J Firmi solum, Jtf. legit,
Ad rfilcclionera Dei.J JVon, addeleclationem Dei,, quod Apostblus hoc loco omillil.
nlC- Habacue, u.J Tria Ilabncuc IV. Hunc locum cila-
In fnciem quatlruperftim.J Tristes vero esse volu- rem ego ex Aposlolo ad Hebr. x, ver. xxxvm, ratione
platis exiius, inquit Boelius, quisquis volet remi- ly meus quod ileest in Habacuc.
nisci libidinum suarum intelliget: qu:c si heatoss Pelrus 1. Ep. c. v.J V, c xii. C •ix. Jtf. iion
'
explicarepossunl,nilcausxcst, quin pecurics(|uoque3 cirul. .
bealxesse dicantur. De consol. I. m, prosa 7. Joannis 1, c. v.J C er V. cap. xiu.
Socialiiate.J C ei Jtf. Societale. "Adeo ul salutem.J Jtf. er V. A Deo ut.
Iu radice charilatis.J Ex B. Greg. hom. 27 ini Elizabetb B. Virgini.J JVon Aiigelus B. Virgini,
Evang. Prxcepla Domiuica, inquit, multa snnt etl «ri Tria legebant.
iiniiin; mulla per riiversilaiem operis, uuiiin in ra- Fitles enim peperit.J M. Fides enim comparando
riice riileciiuiiis. peperit.
Clerici habitii miliies.J Clerici irieo sic vocanlur, , Perdidil pronvptx-J Ex hymng Ecc.lesiw solito
quin rie sorie Domini sunl, -xl.ripoieniin Grxce sorsi cantari die Nativitatis B. Baptislw Joannis. ^
Laiine dicitur. B. Hier. ep. ad Nepotianum De vilai Ad Hebr., c. i.J 7iia c. xvm.
elericorum quw incipit: Petis a me. De habilu clericii Exeropliira ereniitx.J Hwcusque adfinem omittilC.
traclalur in Clem. /. tn, lil. 1, c. 2, ubi sic legitur. No aliuri faceres.J Jtf. Non aliud diceres et aliud
Quicuirque clericus (per clericum hic intellige eum,, rU r> faceres.
qui hiibet primam lonsuram, ut Itabetur in Glossa in 5Q1 CAPUT XCIlI.
hitiic locitm) virgala vel pariiia veste (hoc esl diversi V. Pro titulo sic: Conlra defecluin fidei.
coloris vel pariis, vel sericis texturis ornala), pftblice Isains, c. xxi. J Jtf. et V. LV.C LII.
iiietur (nisi exstet raiionabilis causn) sibenelicialus Viri :iiisericorilcs mulli.J V. e! C Viri tncnda-
exsiiterit, per sex inenscs a percepiione fructuuin ces mulii.
lieueficioruni, qux obiinei, co ipsn sit suspensus. Et Ecciesiaslicus, c. n. ] Tria c. vi.
Si vero beueliciaius non fuerit, in sacris lamen Ilem Jacobtis, u.J Tria Jacob v.
ordinibus citra sacerdoliura constilutus, per ideni Similes eniin Anlichrisio. ] Verbiun enim Anli-
ttiinpus reddatur eo ipso inliabilis ad ecclesiaslicuui christi roujedictuin : inquiuni mnrgines C. et M.
beneficiura obtinentium. lrfcui quoque censemus tle In Isaia, c. xxu.J V. ca LII. C ca. LIX. M.tacet.
clericis aliis (qui tcilicel nec beneficiali sunt, nec iit llem, c. xxix. J C ca. i.xxxix. V. el M. LXXIX.
sacris) veslem talero (virgatam el partitam) simul et Iieni, xxiv. Secreluro.J V. ei M. liem LXV.C
loiisuram publice defereutibus claricalem. Ilcm XLV.
Sermone histriones.] Moventes risum audientibus, De gloria xlerna. ] Recle ex comineiilurioB. llie-
et tie seipsos omni wstimatione, apud eos, uudantes. rvnijmi in c. xxiv Isaiw, l. IV.
Unde eleganter tioratius l. l. Serm., sat. 4. Inconimorio vitando. J Posr hwc M. sotumaddit:
Abseniem qui rodit amicum; Sed non faciens boc propter iufirinitalem, vel igno-
Qui non defendit, alio ciilpanlc : solutos raiitiaro, vel ohreptionein sint prudeiiliores, etc
Qui caplal risus hominuin, famainque dicacis : Ergo qiii pro niinori coinniodo. J M. Ergo qui pro
Fingere qui non visa potest, commissa tacere "
D niinori causn.
Qui nequit: hiciiiger est, hunc tu, Uouiane, cavelo. Teinporali conimodo conseqnenrio J Jtf. Tempo-
Geslu raereirices.J Pudel hic eloqui, rnli coinraotlo sequenrio.
Occupaiione curarum.J Obsecro le, inquil beatus Vel iucoinmorio leinporali.J C Vel incommodo,
Hieronymus ad Nepoiianum, et repelens iterunique ul pro tenipurali vitando. lloc, Ut pro, omittunt
iteruraque iuouebu, ne olliciiim clcricattis, gcnus Jtf. etV.
aniiqux milhix puies, id csl ne lucra sxculi, ili Ei factum est. ] Qnwdam hic desunt in V. Sic
Christi quxras niilitia; neplus habeas, quam tiuando enim habet: Vel incommodo temporali vilanrio esl
clericus esse ccepisti, et tlicaltir tibi : Cleri eorum prudentior et vigilantior, ei aliquid esl cerlius lirfe
500 non protleruni eis. Et infra : Negulialorein (Hic desunt aliqua) cum pro cerliori el inajori se-
clericum, et ex inope diviiem, ex ignobili gloriosum, cundum opinionein, etc.
quasi quamdain peslero fuge. Eisi fides, niorlua. J Ita expone : Et si hdes esl.
Sed ob gloriam.] Cum lamen lonsura et corona ex mortua esl, rfer/«a Jac. u. Fides sincoperibusmor-
se significent diviliarum omnium abnegalionem, el lua est. Jtf. aliler censet: Et si fides, roortuam lia-
regni in Deo possessionem.Sic enim 12, qu. 1. Duo : beutes iu compreliensione, etc.
Hi, cterici, sunt Teges, id est se, el alios regenles in Quam qui c-onJevel ore. ] C Quam qui cogitatio-
virtutibus. et ita in Deo regnum liabent; et boc ne vel locutione, omissis his : Sicut niagis pecca-
tlesignat corona in capiie. llauc coronam hnbenl ab lur, etc.
iiisiitutione Roinanx Ecclesix iu signuin regni quod Quanlo inagis aulero. ] M. et C. multis demptis
487 PETRI CANTORIS 48S
sic legunt: Quanlo magis et Deum nosse? Sed : Di- A j ^Tropicc dictum est.J Humann cst similitudo, ait
xil insipiens, etc C. ad lattts.
Qui glorinm ab invicem. J Jtf. Ad invicem. Elsi realiter.J Hwc inclusi parentltesi. Varielas
Uuniililas hxc sola. J Attdi varielatem : Humilitas, atttetn lectionis lalis est. Jtf. El realiier loii Trinilati,
commiinicnt circa, elc. C. etiam legit : coniumni-
inquiunt M. elC. solius Dei quxiil glorinm, quxei
soti placereappeiit. Ad iltud : Humilitas,SM»«o!«iC cal circa Spiriluin S , etc. Ego ex V. restilui con-
in margine: Non sola credit. veniat, oroisso conimunicat, sicque sensus ciurus
Ad Uom, c. iv. J Tria c x. esl.
CAPUT XCIV. Spiralur enim.J Jtf. Spiriius enim ab ulroque.
Quod eniui crediiiuis.] C er M. Quia eiiim cre- Uinceraersiiquorumdara opinio non approhanrfa.J
diniiis sperarous. Taxat errorem magislri Sententiarum, lib. i, Senf.,
Ad Uomanos, cap. v. ]'Tri« c. xi. rfisl. 17; docenlis cJtarilatein esse Spiritum saiictum,
non qualitalem aliquam crealam.
502 Pacein hubcamus. ] in lexitt et C. in mar-
gine :Pie, elsobrie el juslevivenrfohabeamus. Til. u. Igitur mundandura.J C. et M. mundandum.,
Nec sunt filii spei. J Recte^V. Jtf. Ergo male repe- CAPUT XCVI.
tit C. Nec sunl (ilii riesperalionis, quia hoc prius cti- Jtf. Pro titulo : De flclu bono el malo. Duo : De
ctum est elc.
Enies in proposilo. J llocest, dum sunl inproposilo. luclu, Et octava, qux reriit.J Verbasunl B. Attg. to. IV,
Ter aul qualer ly entes in hoc opere reperitur, pro l, i De sermone Domini in monie, cap. m.
existentes. "] Muliiplices lacrymx.J De lacrymis dicam. Sunt
Vel idem sunt cum spe.J C in margine sicinquii: malorum , -scilicet tacrymw infirmilalis :
Utruiii sperare, exspeciare, confidere sint irfem, lacrymw puer tum primo nascitur, vagit, ut sil propheta
vel niolus cujusdani vii lulis, sciiicct spei. Videtur unde, sttw miseriw. Sunt lacrymw adversilalis; unde, bona
B. Attguslinus illa tion distinguere, quia idem obje- cum amore possidenlur,
citim habent, nempe Deum lotius boni auciorem, De perdunlur. Lacrymw simulalionis quw cum litctu et dolore
, unde: Nihil cilius
cdnfideniiu tracl., I. X, serm. 66. De lempore. De arescit lacryma (Ad Ueren,, lib. u). Lacrymw wternw
exspeetativne vero eodem lo; De verbis Domini, ser- damnaiionis : Unde : Exireroa gaudii lucius occtt-
tnone 39, Psal. xxxix. Exspecta D.niiiiiiiin, hoc est, pal. Proi>. xiv. Lacrymw bonornm qttas facil com-
spcra in Douiino, el Psal. u. Beati qui conlirfunt puttdio peccati. Unde. Posuisli lacrym;is iueas, elc.
in Douiino. Eodemseitstt. Psal. LV.Lacrymw quas facil miseria proximi : Uittie:
Trislises aiiima niea.l Pedissequa, inquit C. ad Gaurferecuin gaudenlibus, flere cum fleiitibus. Uoui.
latus. xn. Lacrymw quas facit diltttio regni : unde : Beuli
Ad Rom-, c. VIII.] Jtf. et C. c. xx
Honio nir qui lugeul, etc. Matih. v. llwcexcodicems.de-
Exspeclatio creaiurx.J exspeclans,
margo C. sive creatura exspectans, ur liubet Glossa cerpsi. Nibit cilius arescil.J Lib. u ad llereunium, Ci>
inteti. cero. „
Ariversarii scilicet. ] 3/. ariversarioruni. Nun possuhius enim.J His non absimitia edicit
Job, c. xix. J Jtf. er C cap. xvn. Seneca, ep. 63 el 99.
CAPUT XCV. < Lncryrax corpuris.J llwc verba : Corporis et cor-
G
Ad Cor., c. XIII.J Trta c. LXI. dis, V. ominit.
ln vin tlonis. J Uoc est in prwsenli vila. V. et Jl/. Peccaia proxiraoruni frix.J Fiixorium, eic. Vide
omittunl, in viu. Glossam in II Cor. \i.
Charitas patiens esi.J Glossas, quw de chariiuie Diogenes eliam.] Tria sic legttnl, al ego Heracli-
sequttntur, ex ioto omillil V. C. legil ad lntiis. M. lum puto, qui quoltes in publicum procedebat, flebul,
vero, quod hac in parle sumtts itnitati, in textu. econlra Democrilus ridebal. Httic omiiia mseriw, illi
Uude Auguslinus. J Traclatu Ae laude charilaiis inepliw videbanlur. Seneca, l. De liaiiquillilaie ani-
I.IX ex sermone 59. De tentpore r. X; sed nec ille mi, c. 15. ltem, l. n, De Ira, c. 10.
tractaius nec sernto sunl B. Auguslini,prwfata lamen Axa,1nqiiil.J Uwc, usque ad finem capitis, V.
Glossa, quw intetiinealis est,videiur ex hisdesumpla. oniitlit.
ln coiiiinuiie bona. J Jtf. coinmuniicr bona.
Ul Oceanus, qux sine.J Coniinttutur citalio ex B. 504 CAPUT XCVII.
Aug. serm. 30 De temp. lo. X, qtto sermone pturi- CLXIV. Isaias, cap. LV.J C cap. CLXIII. V. e! M. "c.
mumususesl Venerab. Beda in exposilione 1. Cor.
C. XIII. Ad Deum fortem.J Forlis, esl unum Dei nomini-
Ignis flammigerens.J V. et C. Flaininigeraiis. Sa- bus, quibtts apud Hebrwos noiuinuiiir. Non pro for-
cra Biblia : Ignis exxsiuans. Jerem. xx. tein tegendum esl lunleui, «r V. ei alia quwdum im-
Ari penitima cordis. J Iniiis et in cute, ut ait Per--. jiressa Bibliu. Id corriguut novissimw impressioites
sius. Qtiando qiticlemlypenilima subslanlive sumaiur D I Btbliorum Sixli V. Poul. Max. arf exemplctria mss
non opus pro peneirasti sr.ribere pcnetralia, «I Jl/. cvtlatw. liem el illud : Ut videnin voluntniein Dei,
iiein octouario 13, sub.J Sive, in octonario 13, pio voluptalein, ccelestemnempe.
vel ul M. el C. oclnva 13. Qitod sic inlerprelor ex Minisierio corporis.J Jtf. Myslerio oslendit.
Psai. cxvin. CIIIMenim ille per Abecedarii llebraici Ociilata lirie.J JVOM oeculta, «r C
Itlteras, quarum singulw oclo versiculos eoniiueui, Nec gratix, seri vanilas.J Recte qnterit margo V.
dividatur; compulo a pnma litlera Alepti dtela, sive Qiioinouo riesiderium rcrum lemporalium itn sit
aprtmo octonario, quod inctpit : Beali itnmaculati, vanitutisuisi quod non culpx, non vitleo saue inteiligi
usque ad 5 oclonarittm, ita inchvans : Quouiurio tb- posse, necessariis. hoc rfictiiin sil de culpa mortali, el tle
lexit legein luani, ibiqtte lilteram Memquwsilam iu- rcbus Nara desitlerare non necessaria,
venio. 503 Uwc vero, secundum inlerprelalionem uoii polesl noii esse, et vanilas, et culpa, cum eiiam
B. Hiervnymi, httm svntit qttod viscera inea, t>e/e.t necessariu uiinie .lc-sirieraiu pe, c.iuiui sil , jtixla
ipsis intimis. iYosBenedicluii, secundum regulwno- illud Gregorii : Teropornlin ab Jesu pelere non illa est
slrw slaiula, omnia prwfuli Psalmi oclonaria, in pcccaluni, si tainen iiun niuiie petantur. Ergo
horis diurnis, iutn canonicis cum Marianis, rectta- iiimie petere peccatumest. Niiniuui autem est quirf-
lione versicuti Gloria Palri, dividimus. quid siipra uccessilaiera est. Quidquiri ergu non
Non babuil ineriiorinm.J Jtf. oiuiiit! meriioriain. iieccssniiiini riesiderulur, culpnbililer desiriera^ur,
Quem totus nou cnpii.J JBx cttntico Ecclesiw in et lulu desideriuiii frivulumcst et stulluin. Si auteni
laudem B. virqinis Mariw. Stultum, quoiuudu nun culpablie, cuiii ipsa slultitia
 489 VERUUMABBREVIATUM.— NOTJE. 400
niiniiiiam sit sine culpa? Ergo sicut dixi frivola esl A die xix) : Nen qua-ras utlionem, etc. Std ipsa vtrba
hxc dislinctio, qux dicit desiderium esse, quod habenltirrid Rom. xn.
liec esi naliirx, nec gratix, nec culpx, sed vanila- Pro crucifixoribiis.J Jtf. Pro malefacioribus.
iis, nisi intellignlur de culpa niortali. Desiderare 506 Jacobiis, ca. i.J. V. er C cnp. ui.
nutem lemporalia ad necessitatem, nec frivoliim, Ad Epbesios c. iv.J C er M. c. xix.
nec stultum est, nec yanitatis, nec culpx. Totum Quia mitigatum.J QMisptamin margine Jtf. vofutt
ergo membrum hoc distinclionis obelandum est legi milignlivum. Ego , qtiia id recenti manu vdelttt
thoc est abolendum). Nec creden-ium cst canloreni scriptum,el non melius correclum, quamesl in texltt,
Parisicnsem (qtti hujus operis esl attclor) vitium hoc parvifeci.
ct cxtera, qux inveniuntur in hoc libro, posuisse; In serenitate conscienlix.J C ln sinceritnte.
sedseholasticiillum transcribentes, et notulas suas Quo ungitur lotus.J Jtf. Quo mergitur totus. Fotit
nri libilum addeqles lolum corrnperunt. Recte. Sed amanuensis volebat injiingiiur.
damnum, quod in V. nolwMlw mullolies in contex- Primum et sccunrium.J Ungentttm scilicet^ vel ui
tum reposilw sunt, ut ex Jtf. et C. collegi. nunc usitalius dicimus unguentum, ab uuguo.
CAPUT XCVIII. Ludificatio.J Jtf. Liictifica.lio.
Exaggeratio.j C.exaggregalio.
r
Tura in capile Chrislo.J JVon: Tum in corpore CAPUT C.
Cbrislo, «r Jtf. Ex V. sttmmarium collegi. C. volehat: De spiriluali
Super omnia opera ejus.J Hwc opera recenset n cleinenlia. Jtf. De speciali misericorriia.
C.ad latus hoc modo : Opera creationis, recreatio- £ Coniniunem
nis, conservationis, rerauncrationis.etiam puniiionis. speciem.J V. prxler hnnc omncm
misericordix. Jirror notarii.
Superexatlal jurficium.J M. el C..carn qttibus- spem Specinlis jutlicis ct poientis.J Placet hwc lectio.
dctmBibliis impressis supirexallat judicio. lnlerpreta-
tio Syriaca Itoc c. li Jacobi, sic habet : Exallali Ulquid enimswcularis? splrilualrs jurifcis, «r xolunl V. el C.
esiis per misericordiam super juriiciuni. polius quam Specialis hoc est quw pecn-
Noslra est leciio.J Sive instructio. liariter nrf judices el polentes perlinet.
Esl potentes.J Jl/. npud principes, Sed in ori-
Primo,- a teipso.J Miserere nnimx lux placens ginati apuri est polenles.
Deo, aitmargo C. Ex Ecclesiastico, c. xxx. Vel electionis bencficio.J V. omiltil vel, rcliqtia ttt
505 Prx operibns cxteraruni.J tnqttit idem mar- in texlu.
go : Misericordia tainen vera non est sine aliis vir- Alicrnm feris.J Ita ceusel Seneca, 1.1, Dc clemen-
Uilibus, nec remuneratur. tia, c.24, enni audito : Non minus principi turpia
In Ltica, c. m.J Tna c viu.
Beria :' Joannes.J Recte Beda , in c. ui Lucw, et sunt supplicia , qiiain inedico mulfn funern. Remis-
tiwchabenturin Glossaordinaria eodemciialo auclore. sius impeirnnii, melius pareiur. Natura contumax
est liunianns aniiiiiis, el in contrarium aique ar-
Prxdo grasselur.J M. M.les grnssetur. Texttts B. duum
nilens, seqiiituruue facilins quani tluciiur. El.
Auguttini, quem videlur ven. Beda seculus, liunc le- ut generosi alque nobiles equi niclius fncili lieno
. gil sentenliam; sed pro prxrio admillit praeriagras- ita clemcnlinm voluiitnria innocentia im-
sclur. To. ~~r,in Appendicesermontim, serm. 3. ini- regtuitur, suo scqnilnr, e| dignnm pulal civitas , qnam
lio. B. Ambrosiusin c. iu. Lucw hac eliam ulens sen- <J Q pctu
scrvel sibi : plus ilnqiie liac via prolicilur. Crurieli-
lenlia ail: Prxdo grasseliir. las minime liiimanum nialtnn est, inriignum tam mili
Itero Ambrosius] /n c. ui Lttcw sttb lioc litulo : aniino. Feiiua ista rabies esi, sangUine gaudere n(5
Uedarguiio malitix Jurixorum, sub finem. Nonabsi- vulucribus, ei,
milia qttoquehabel B. Attg. loco cilato supra, ahjecto lioroiue", in silveslre aiiiroal
elc.
Respondil gravatus.J Ex M. solum hwc collegi, us- lr;insire,
Ea sanxit.J M, Ea facit nperie lioroines, etc. At
atie : Qui ingressi unde opinor hoc exemplitma lextu texttts
melius abfuisse. congruil cum originali.
i Bene habeas.J Hoc esl: bene sil libi; annuens scili- c. Cloriosius in priucipe.J Seneca, l. \, De clementia,
cel pelilioni ejtts. 5, ait: Nulliimcleniemia e.xoiiiiiiuus niagis quuui
\ regem ct principem riecet.
Cum peteret iuducias:] M. curo pelerent. Mitiores aninios arivocet. V ] Avoeel. C Minores
Denegavit eas credilor.J Jtf. conseqttenter: Dene- nniinos atlvocet. Jtf. Miiiores auimos
gavit eis eas crediior. evocel, oii>ji-
nale arijuvct.
Qnod et filium.ejus.J Nempe militis velerani. Gloriosa nutem.] C Gloriosior. Orig. Gloriosa.,
Ipsumqtie a debilo.J Hwc verba , usque : Qui re- liiimici esl.J Scilicel snngiiis, ait V. inter lineas,
diens, omttiit Jtf.
Joannes Alexandriims.J Hic ob maxtmam in pau- M, aulem varial toto ccelo: 507 Ininiicus est, sed
peres liberalilatem eleemostjnariusdictus est.-De qtto in ejusqui araicus fieri non potest. Quod in tcxtu posui
Nicwna sytwdus u , aclione 4. Leonlius episcopus Orig.
Nocenlis esl.J C Iiinocentis esi, seri boiiiinis cu-
tjus vilam conscripsil. Surius, 1.1, 23 Januar [
D juscuiique sil, quia non poluil, elc Jtf. Nncensis
. Quasi liteni.J Sic V. et C. At M. cum litem. »' cujtisque sit, quia non poluil dare, ctiinen puiat
Dicens : lta Doinine.] Hi», usque : Ilem : Episco- aulerre.
Tarent. carent et C. Sic ei Orig.
pus M. Crimen pulat aulerrc.J 13onusprinceps, tri^wi! V.
Episcopus Tarenlinus."J| V. Archiep. Tarentasien- tn/er lineas.
sis. Tareitlum civitas esl Calabriw clarissima. Meo quoiies fundilur.J Scilicet sanguis, ait idem
Scilicet pro sine.J M. omittit scilicet ibidem. M. pro ideo male legit ilero.
CAPUT XCIX. Confunrfitur.J Nempe princeps, ibidem inter li-
neas. C. hic adnotat htinc marginem : Smililer (sci-
Major enira est qui vincit iram, etc.J Respicil ad licet confunditur) dc ordine,
tocum Prov. xvi : Melior cst paiiens viro forti, et abjuriicalo. diguitaie, vel quolibet
qui dominatur animo, expugnatore urbium, De hac etiam Seneca ad Neronem.J So/«»t Jtf. Iiwc
Si non sunt solvendo.j V.' si non hahent unde adinitiii in textu, C. vero in margine. Ad Ncroneni
solvnt. Jtf. Rem etiain, sinecessitas sit solvendo.
1. Cor. c. vi.] Tria c. xxvn. imperalorem, cui tibros De clemenlia ronscripsiu
Locus autem, ubi potitsimum de crudelilate traclal,
ln Matlb. c. xvin.] Tria c CLXXXVUI. exslat I. ii, c. 3 el i.
Rom. c. xn.] V. el C XLIJtf. LXI.
Noli vinci a mato.J C in margint cilat duo S. Scri- Augustinus.J Unicum-C. cilal nomen< • ,
pluree ioca hoc modo : In Ecclesiastico xxm (Itodie CAPUT CL
x-sviii) : Qui vindicari vult", etc. Levitici XLIII (ho- In omni crimine.] Duo subnoiant ct maxiroil
PATROL. GCV. 16
491 PETRI CANTORIS m
qunndo spes est de correptione " corripiendi. Forte A quadam lacuna, aut inlercapedinenajori, atiquando
de correclione corripiendi. fuisse abundanlihus pr.o abundaiitius, quodre reor
Ad Romnnosc. i in fine.JTriaciv. Hinc nolerleclor a sciolo minus intelligentecorrectum.
primnm caput ad Romanos in capita quutuor antiqtti- Quam in ovicula.J Uwc sentenlia, usque pauperi
tus fuisse divisum. deriit, a6es! tn V.
Et seeunda ad Cor., c. n.J Tria c.v. Pietas eximia.J M. pielas conlinua.
Et in eadem, c vi.J C e! jtf. c xvui. YEqiialilalemAposloli.l De qua supra diclum est
ltem ad Gal., c. vi.J C er Jtf. xii ex cap. VIII.,ad 11 Cor. C. et. Jtf. ,/EquaIitatem Do-
Atl Ephes., c, iv.J C c."xvn. niini.
Job, c xxix.] 7'ria c. xxv. Rilnrilas.J C Hilariter.
Conlerebam.J Jtf. Contiindebam. II Cor. ix.J C er Jtf. II Cor. xxu.
Leonum.J Psal. LVM.Legitur : Molas leouum, at Exodi, cap. xxxv.J CelJtf. c. cxxxiv. V. cxxxvi.
Job hoc loco habei : Moias iniqui. -Iloc exacioribus.J Hwc,,usque ad itlud : Sequiiur,
Parabol. c xxiv.J Tria XLVI. de quo sit danria eleemosyna, solum Jtf. habet Itic.
Et Genesis, c. iv.J Tria c. xiv. V. infra in margine ad finetn c. 103.
Sicut dilectionis.J Habetur hwc sententia apud R. Nulla Ecclesia.J Restitui ex Apostolo, alioquin Jtf.
Gregorium hom. 30 in Evang. initio. -Nnlla eleemosyna.
Item : Veri iroiiator.J C e! V. Ut- imitalor sim Recipere justura.J Restilui hoc modo. M. Enim
ad
Samaritani. Vide hwc B. Greg. Moral. xx, c. 8. rcpele jusluni.
Fame verbi Dei.J Solum M. Itgit: Veubi Dei. _ Pavit fruclu.J Ego ; quia prius, dato, hic conse-
Debet eum corripere.J Jl/. corrigere. quenter adjeci fruclu. Jtf. tierolegebat fructum.
Quario Regum,c. xv.j V. c. xxxm,Ccap. LXXXVI, CAPUT CV.
J/. LXXXV. JDuoprwter V. prwfixerunt litulum. _
Ozia.J Tria Josia. Deut., c xut.XTria c. LXI.
508 CAPUT CII. Ilem, c. vu.J Tria xxv.
Ex M. addidi in litulo pro inimii-.is. Cnrdinnlis pauperis.J C omiltit pauperis
A Dan usque Bethsabee.J Habenlur hwc verba Cancellarius.J Forte Parisiensis.
I Reg. ui. iied ne<j«er«nc Samnel intercessit pro Slepliani abbalis Cislerc.J Fusius hoc exemplum
Saute, nequeeum Saul voluil occidere, quia nondum recensetur supra c. XLVI.C el Jtf.AbbatisClarevallen-
eral rexelecius. Inlercessit autempro eo ejttsdeml. c. sis. In nolis ad c. 46 dixi hunc Slephanum, non se-
15 in fine, et in principio cap. 16. Sed nec habelur ex- cundo sed terlio loco poni itt ordin»el serie abbatum
pressein Scriptura, quod Saulvoluerit Samuelemocei- Cisierciensium.
dere albeneid colligipotesi exc. 19, quando Davidem Panes et caseos.J Anne calceos, ut C?
ptrsecutus ttt, qui eral cum Samtttlt in Ramatha. Qui in dextera ei pro.J Jtf. Qui dextera vel in iis
Undt Samuel initio c. 16 ail: Audiet Saul el inter- qux sunl dexterx.
iiciel ine. Entes pejores.J Auclori nosiro familiare ett ly
Exasperanle.J JVonexaspernante, ul C. entes pro existentes.
Comparniur malri.J Jtf. Comparatur Marlino. Laicis.J ld est feneraloribus, inquit mdrgo C
Quxdam iuvitata ad solemnes, etc. r*• M. in titulo : DeCAPUT CVI.
CAPUT Clll. modo.dandi eleeraosynam. Alia
Summarium hujtts capitis ex V. desumpsi; nam M. duo: De ordine, etc
timpticiter: De niamiali misericorriia. C.vero:\)e In crealione.j Jtf. cum creatione.
\liibili el iiiannali inisericorriia subvenieiite. 510 Et recrealione.J Abeslin C.
Non parcat.J Jtf.Non peccat. Ecquis sensusi Adhuc inimicis suis.J Jtf. eitam placet: Prp nobis
Eccli., cap. xxix.J 7'ria c LXXVI. amicis stiis, eo quod immediate subsequatur locus
ltem Eccli., codeni capite. C et Jtf. cap. LXXV. Jocin. xv. Majorem cbai ilaieni, etc. ponat quis pro
CAPUT CIV. aniicis suis. Seddicam. Quwin textu reposttimagispla-
Ejus effeclus.J C afleclus male. cent, quia el si pro adhuc inimicis, lamen proutsciebat,
Et quomoilo.J Hoc, et si sotum Jtf. habeat, nolui fnluris amicis, hostiam offerebatvivam. Quw in di-
expungere, quia ad majorem explicationem facil, ul visosensu recte inlelligi pcssunl. Si vero in sensu com-
sensus sit, ct quu nioriu, quo orriine, hoc est, quis posito exprimantur: Nonne plus est pali pro inimicis,
cui sit prwponendus. qttam pro amicis?
Quot et qualihus.J C male. Quolet qualiter, quia ln correptione fralris.J Jtf.ei V. correctione fratris.
prius dixit qualiier V. Quot et qualibei, etiam vi- Verbis corripimui, flttgeliiscorrigimus.
liose, ut patet ex sequeiitibus, ubi. ail. Sequilur : ln consilii sancli.J C ln consilii sani dalione.
Quibus, quot et qualibus, ei qunliler riauduui. Hwe Non alieni.J /rf abesl in V.
docet Seneca, l. u De beneficiis. Atl Ephesios, c. IV.J V. e! C c. xix, Jb xviti.
In Eccl., c. xxixJC c. LXXVII,V. et M. LXXVIU. Quasi lestamentarii. J M. Ctijus dispev.^atores
In Luca, c. xi.J Ttia c xxxv. D quidem teslariisumus.
Quid nutem sit rianitum.J Qtiispiam recenti manu Aporiali sunl.J ldeo pauperet facli, qtiia pauperum
addulil in M. ad latus, Cui, pro quitl. JVonpenitus bona sibi collala prodigaliter projundunt. Unde Se-
rejicio, eo quod videalur ila legendum, exeo quod se- neca: Velo liberalilatem nepoiari, hoc est, nepotes
quitur : Oinni pelenii te tribue. imitari, ditapidare, inquil Lipsius l. \, De benef. c.15.
Da ei correptionem.J lta legendum est, ut ex Illud aporiali.Latinum est a verbo aporior, exGrwco
Glossa inlertineali colttgitur. C el Jtf. Da increpa- unopiw tractum, quo utilur Aposi. 11 Cor. iv, quod
tiouem. fere idem. inter alia significai ad summam angustiam redigi, et
in Luca, c. ui.J V. c IX. indigere. Unde TerluU. in Scorpiaco, cap. 13, locum
Signanter.] C generaliier. Aposioli Latine reddit: Indigemus, sed non perindi-
509 Alioquin raptor eris.J Ita censet B. Hiero- gemus. V. habel hic marginem, quo conlineniur ea,
nymus in fine epislotwad Nepotianum Dt vita cleri- quw sunl in fine c. 104 ab his verbis : Apostolus ad
corum quw incipit : Pelis a rae. Aii ille : Ecclesiam Philippenses : Nuila Ecclesia, etc. usque ad «. 105.
fraudare sacriiegium cst: accepisse quod pauperi- CAPUT CVII.
bus erogandum sil, aut, quod apertissimi sceleris V. Prwcedens capul conlinual, nec litulo novodi-
esl,.al>4iuid inde sublraiutre, omnium prxdoiiura vidit.
crurfclitatem superat. Comilis Theobaldi.J De quo Cwsariusl. vm, c. 31.
. Sed magis abundanlibus. J Jtf. Ea dislribuanl Qui sublelares.J JVondatunoC. et V.Sotulares, serf
abundaulius se pauperibus iu spirit. Apparet ex Subtelarcs melius, sicut refert Joannes de Janua-in
493 VERBUMABBREVIATUM.— NOT.-E. 494
ro Cutholicon diclo. verbo Suhlelaris. Subtelaris esi A nus in 1'sal. cxxiv sub finem, sicinquil :Pax posses^
catceus sive solea snb talo.Jl. legit. Sublulares. sio piorlim esi, poss.essio hxredum. Et qui sunt
El bumililas.] M. El hilarilas. hxreries? Filii.
Moriuus raruiii invenit.J Hx sunt amicilix, quas Virtus est et roerilum.J C ad laius dil : Lege,
teinporarias poptilns appellal. Qui causa utilitatis Meritorum. Undc nec addit.J ttoc est in printo cum ait: Pa-
assuiiiplus esl, tanrfiu ptacebit, qunndiu utitis fuc- rem
rit. Seneca, episl. 9. relinqno vobis, non addidii meam relinqtto vo-
Pietntein prxcipiens.J Jtf. Pielalem consulens. bis. Ul patet ex Joan. xiv, v. 27. Jtf. el C tnale omil-
II ad Cor. cap. vui.J Tria cap. xxi. tunt nec, in hoc: Undc nec addit.
Secundum veritatem.J Impressa Biblia secundum Poslquam. ] Pacem scilicet pectoris. Jtf. Plus-
virtutem. JVonimmutavi lectionem trium exempla- qunm.
rium, quia utrfelur ctara efconsona. Nisi super pacera.J tiis verbis ulilur Glossa ordi-
Primo voluntarii.J Solum Jtf. legil Primo. Ei abesl Faciet naria in-c. xi\Joan., t. 27, cilalque ex Isaia c.xXvu:
a textu Scriplurw. pace n riiihi, pacenvfacict mihi. B. iieroGre-
CAPUT CVIII. gorius in explanatione seplimi Psal. pwnii. ad illa
511 verba: Spiritus tuus bonus deriucel me, el'c, etiath
Neque hic dividil caput exemplar V. std sbtummodo ex Isaia referl hwc verba, setl, ttl apparet ex cap.
M. C tiero majnscula liliera tanquatri paragrapho, xxvi Isalw: Servabis p.icem, pacem quia, etc Hunc
in scripto eliam in margine tilulo, VidetUrcapui par- locum B. Gregorii videtur attctor noster perlegisse,
tirii g quia docirinam ejus, hoc capite De pace; imituius
I Tira., c. iv.J Tria sic legunt. est.
Habilus incultiis.J Seneca, ep. 5 recenset ea quw Frerail enim.J His verbis ulitur B. Bernardus 9
philosopltum decent, nec multum dissimilia iis, qv.w Sermone in Psal. Qni llabiiat.
Itic referunlur.. Pacem haheb.itis.JJtf. Tranquillitatem pro pacera.
Vitx qux nunc esl.J Id esi qux nunc est secun- ln missn.J Jtf. Ui missnro eam illi aiiiiunliat,
dtini nniurain. mi V. inora superiori charactere le- lnia summis.J Uildebertus Cenomaneniis episcopus
nuissimo. C. Prurnissioiiein vitx natur.-e. in Cahonemmissw, ait:
MultipIicalioncm.J Ita exponii B. Hieronymus in
ilatlhwum. Tcmpore qms supplex assistit presbyler aris,
Mactaturqtie Palri Filius ipse niaileiis:
Viiaegratix. J V. inier lineas, id est ptx nunc est yEtbra patent, ccclcstis ariesl cliorus, iroa supemis
secuiidum graiiam. fiuiil nctor el aclUs irieni.
Serenilas conscieutix.J Jtf. Sanclitas. IUius iiero Sed Juiiguntur, nonne horum omniutn prcecipiius aUctor est S.
conscienliaserena esl, qui est, Gregorius ? Cerlo crede. Nam ejus vcrba sunt in fiiii
lnleger viix scelerisque pnrus. c. 58, /. iv Dialog., to. I.
Vilx glorix, id est.J C el M. omistis aliit sic ha- Eramus inimici Dei.J Eranius natiira iilii irx:
bent: Vilx glorix sicul et prxsenlis, qiiia, etc. Deus aulcm, propter nitniam chariiatcm, qua ilile-
Qui mihi minislral.J Jtf. prwier hunc sacrw Scri- xit nos, ciim esserous morttii peccatis, convivificavlt
plurw locutn, alium quoque eitat ex Joun. xiv. Qui nos Christo. Ephesl u.
scrmoncs nveosservat, ad eum veniain, et maiiife-
stabo ei nveipsum. Q , Ad Romanos, cap. v.J Tria c. Xi.
Et traclabiles.J. C Et cmilraclabiles.
CAPUT CIX. Os osculans cst verbuin.J Glossa est interlinealis
Ccu virtns generalis.J C Ceu virtns generaliier. in hunc locum.
Et quis glorialur.J V. Sed quis est qtii dicat se 513 Electrum elTectivum.J Recie eleclro coni-
mundum habere corpus ? ln hoc non audio V. qUia paralur pax. Si.cul enim, leste Tertutliano, eleclrum
male corpus pro cor admiltit. ex auro et argento ftederatum esl, ita el pax homine
Eliam in angelis.J Alium^prwjerta tx Job, cap. xv el Deottnilis charilatis vinculo.
loctim suggero: Ecce inter snnclos nemo immtila- Unde pro liac quasi.J Jtf. Unde proplieta qitasi
bilis, et cueli non stint muiidi in conspectu ejus; non sufiicieiiti ad suluiem. Idcra prOphela, eic.
qnanlo magis aboininabilis et inulilis homo, qui Error amanuensis, «I apparel.
bibil qunsi nqtiam iniquitatem? Da pacem suslin.J Tria sic Itabent: Biblia sacta
Cnstodiendum esi cor.J V. corpns. Vitiose. vero, Eccli. xxvi. Da mercedem sustinenlibus, etc.
Undo Petrtts : Fitle.J Restitui Peirus, quia ejus Ad Pluiipp., c. iv.] Trirt c. vu. JVornramen C
rerba sttnl, ul liquet ex Act. cap. xv. M. el C. legebal: ei jtf. in hoc peccare, quod ad ColoSs. legant pro ad
Uurie Jncohus. V. Unrie in Aciibus nposi. transeat. Philipp.
Eara consuinmatii.J Quidam addidit in margine Ei pax Dei.J Qua pacatus esl, ait martjo C
C. consumunl, sed perperam. Ait enim B.Augttsti- CAPUT CXI.
nus : Beali mundi corrfe, hoc est, qui munili corde Nimis dediti simus.J C Multis tledili, elc.
sunt, quoniam ipsi Deum videbnni. Hie est linis Stulio,
nrooris noslri; finis qno perficiainnr, non quo con- j) anno 1591 inquii, lnbore.J ImpiessaBasilew Ribtid
pro Stiillo, legunt, inulto, sed vitiose, ui
sumaniur, etc. Tom. X, serm. in feslo OmniUm patet ex regiis Ribliis in vetsione S. Hieronymi.
Sanctoritm. Manifcslum est Idem probat B. Cypria-
In co creatnm per vtilncrat.] Uwc redotent do- nus de 12 Abusion.aiiinluin.] Mundiamor et Dei, inquil, pariter
ctrinam B. Atig-, to. III. /n Enchiridio ud Laurent., in uuo corde hnbiiare non pnssunt; quemadmodum
c. 31. ociili paritcr cnelum el terram nequaquani aspi-
512 Quasi desieral esse.] Ita C. At V. Quasi ciunt.
desiderat.esse. M.vero: Quori dcsiderat esse. Douiino vacuari.J Jtf. Deo noh Vacare,quo possit
Unde Moyses: Mundainini.] Ilwc verbolenus in pleuior, quanta ad et ad xterna exiendi-
Isaiu sunt, sed Levit. xxi, secundum sensutn lia- lur. Tenebrw sunt. supcrna
benlttr. Sine ntibilo allegoriX.J Brevilatis cattsa omilto,
Infestant rouscx.J Margo C. Eliam, ut lunc Iix- quid hac de re dicant sanai Palres : inierea vide apud
reticx pravilates de corpore Ctvristi et phantasiicx B. Bieronymum lom. IX, sermone in vigilia Paichca
et
cogilationes, lurpes sxpius occurruiil. Ergo fla- De esu agni, et B. Aug., tr. 18 tn Joannein; TertuU.^
beltoabigenda sunl Itcuc,ne sucerdosdisirahalur sacra De prwscript. hwret., c. 37.
peragens. CAPUT CXII.
_. CAPUT CX. Si igitur a prxdictis.J Comra hwc arguil V. hoc
Sed filii inunfversuro.] Jtf. Sed tilius universis modo : Hoc est contrariuni Apostolo qui ait: i Noii
Jjonis patris succedit jure hxredilario. B. Augttsli- cstvobis colluctalioadversus carnera et sanguinein,»
 ,qK PETRI CANTORIS 496
subaudi lanliim; i sed etiam adversus principes A i non ar.cipii, Jtoc est personas. Prwterea ex dicta
et potesiaies (Ephes. vi),» etc Non possumus ha- paraphrasi liqttido constathwc verba: Nonjuriicans,
bere pacem a riiabolo, qnia inimicilias posuil Deus 515 sinedebere simiilulione, commateaut duplici puncio
inler hominem et illuiii serpentem (Gen. ui). Nec dtsinigid propler inlerposilam conjunciio-
acarne; quia naluralitcr.cx prima sua maledictionc ncm ac.
spinas el tribulos germinat nobis (ibid.), cliam cum Omnia Cxsar erat.J Bemistichium Lur.ani l. iu
illara operatnur per culturam disciplinx. Sed nec Pltarsalici •
. belli, qttoetiam uliitir Alanus c. i, in fine.
a mnndo pacem habere possuinus, quia Dominus tottis Liberlalem Romanorum.J Vaierius Mux. in Ca-
ail discipulis suis : ilii mundo pressuram habebilis . libere, ncc minus laudubiiiter diclitm, hoc epi-
(Joan. xvi). > Propler viverebrec tria riicit Apostolus : pltonemaie ulilur : Quiil ergo libertas sine Calone?
. t Omnesqui pie volunt inChrislo persecutio- Nec magis-quam Caio sine libertate. Lib. vi, c. 2.
nem, paiiuntur (// Tim. ni). > Male ergo tlicit bic Ezcchias mollissimum verbum.J Sic legendum
nos debere pacem-habere ab illis, cum hoc sit im- reor, nvn autem Ezechias maiiissimiis, ul Jtf. quasi
possibile in hac vita, el ubi semper caro concupiscit fue.rilsuperlaliventaltts. Nam ille, ul legilur IV Reg.
adversus spirilum, spiriuis adversus carnem xxi, riissipavil excelsa , qux postmorium Manasses
\Gai. \). Nam qui ab illiS pacem habel, el cum illis filius ejus rexdificavii. Deinde, cum illud vocabulum
mallissimus. sit exiraLatinorumcoloniam, acproinde
pacem habel, conlra consilium Sapienlis agil, qui ad
:iit : « Non crerias inimico tuo in xternum (Eccli. Augiw slabutum relegandum,polius quam sequcn-
xu). > Et iterum : 514 ' ™~~~ amicum luum, dum, dicam amanuensem vice mollissim.uin,«l dtto
et odio habebis inimicum luum (Matth. \). > Quanrio gI exemplaria legunl, per abusum scripsisse mallissi-.
aulem in pace in iriipsum dormierimus, et requie- mus.
scere cceperimus singulariter in spe consiituti lil Verbum pessimum.J Ly verbum, pessiroum omil-
primo ab iis Iribus pacem habebi- V.
•(Psal.w), lunc Non prxcavens libcrtaii.J Non sic B. Thomns
iiius. Nunc atilenr interim Christus non venit mit-
tere pacera in ierra, sed .gladium (Mattlt. x); et Cantuariensis, inquiitnt margines C. et M.
ln diebus ineis.J Posi hwc vetba, addil C. Item
passurns ipse jubet habeiiiem tuuicara vcndcre
eam et emere gladium (Ltic xxu). Tempus enim Pnmbolarum xxvui [forle xiuj lecundum moderuo-
bclli roorioesl. Tempus atiiem pacis a morte inci- rum compulaiionem. CAPUT CXIV.
pit. « Mililia est enim vita boininis super tcrram
Ad Romanos, c. n.J 7Via cn. vi.
(Job vu). » Unde nobis oinnibus riicitur : « Estoie Isaia;, c. XLUI.JV. ca. cxxxiv. C cxxv et cxxvii.
forte» in bello, et pugnate cum anliquo serpenle,
sunt inunrius, et caro. LaboreTmric iiiiquilalibus.J Jtf. pro iniquiialibus.
eujus seroper coadjuiores Texlns Biblicttshabel : ln iniquitatibus.
« Non coronabilur nisi qui legiiime certaveril (//
Tini. u). > In ceriainine autem, qnx pax csse pti- Isaias, c. L.J V. c. CXLIX. M. et C. CL.
lest ? Ila V. in margint. Verum atl ea breviter hicEt cap. error Liii.J C er M. c. CXL.V. CLIX.Videittr
notarii in supputaiionecapilum. Jtf.
respondelur eos qui jttsle bella,gerunt, ttt es! bellum, e! Cfuisse
eontra diabolum, earnem et munduin, intendere roernseo <7«orf tiiinus compttlentqitam sttpra, el n«-
non conlrarialur pcti, necessario debealliic augeri.
pacem, atque ila lale bellumMaitlt.
nisi mulw, de qua Domintis x : Kon vcni pa- „£ II Cor. c. xii.] /ii« c. xxvu.
ccm iiiitlere, sed glariium. Bellum (iiiquit Aittj., Sic signum exprcssius.J V. e! C Sctl signum ex-
tp. 205 ad Bonifacittm) gerilur ul pax acquiratur. pressius. Nccessarium prxposuil.J C e! V. proposuit sed
Einis aulem prwslanlior esl mediis. Quapropter recte
pacem prw omnibus commendatauclor nosler. ntale, ul ex seqttentibiiscolligiittr. Atidi inierim qttce
Dominus diluviuni.J C. ad litius : Percussionis liic, deprelientliin ora inferiori C. Non esl palienlin,
ct pressurarum. nisi ubi xquanimilns aiiimi servalur. Ex palieitlia
Conlrn hoc diluvium.] Exposiiio B. Aug. in Psal, enim quitlam caclvinnat et si tacet t|iiidam mciilo,
hunc, lo. VIII, subririet, qnori pejus est; qnia conlinuanl dolos. De
his plettitis Seneca, l.JJe providenlta, et Cicero in
Populo suo in p.ice.] /d est, in xternum, ait
tnargo C. post Glot,sttm. Offtciis.
ln hoc opere pacis.J Jl/. allucinalur dicens : tn Ail, c. 8 : Qiiodautcni.J liia c. LXXVIII.
Dulcius esi quolies.J C Dulcitis, vel Ixius est.
lempore pacis, etc. ln margine sic : Ut cnrcer et flagelliini juslo. Audi
CAPUT CXIII. ex hidoro Sololiq. I. u. Magna est virlus,
Solum M. caput dividit, fixo eliam titulo : De du- prwerea inquil, si non Ixdas a quo hcsus cs. Magna esl for-
piici pace. liiurio, si, etiam lxsus, reuiitias. 516 Magna est
Et pax xleiniiaiis.J Sic videitir legendum ex gloria, si cui potuisti nocere, parcas.
c. 110, ubi hanc pacis dislinclionem facit. V. Pax Siifi'ereiitiamJoh.J Ctim Irict inter se mullum va-
xterna. . riareut, ego consulto rcslitui locum juxta novam el
Jeremias, c. xxxviu.J Tria c. cxxxv. I
" receplum edilionem Bibliorum, Sixli V. papw V. et
A falsis fralribus.J C A ficiis fralribus. JM.<Suslinentiam Job. C i« lexiu : Susteniaiioiiem
In pace, ecce amaritudo.J ' Verba sunt Isaiw. V. Job, al in margine corrigil sic : sufiicieiiliam.
Ecclcsix. Lego
pro ecce, legit Sine patienlia coronalHS.J Uwc el prwcedenlia,
Unde nec pax est.J llla nempe pro qua habenda sttmpta sunl ex ep. B. Hier. a.d EustochiumDe ctt-
tiberlas perit. Nam (leste Cicerone in Philippicis slodia virginilalis, in fine. Ubi sic : Sine certaniine
[lib. uj) Nonien pacis ritilcc ct
cst, ipsa res saltua- coronatus est?
ris. Pax esl tranquiJIa liberlas. Iniquiias preiiiens.J Verba sunt B. Aug. in Ptal.
Per quam nec alia virtus.J Jtf. Per quam nec ita LVI, Dc.r.2.
virtus. Glossa in hunc locum ordinaria sic effert: _' Ad Romanos, c. Tria c. xi.
Primum quidem pudica esi. Nisi primum puiliciiia in.]
El capilc vni.J Triu xxi.
in
Sedeat menle, niilla perfectio sequetur in opere.
Deinde pacifica.J Margo C. Ut neciiberlas pere.il. Adversoruni.J M. adversariorum jllud idem ex-
. Non jutlicans, sine simul.J Restitui locum hunc. spectanius. Pro lorcularibus.j Hwc in psalmis non inveniun-
Tria legebant, omisso non judicans sine sinvula- tur, ergo aiibi qttwrenda suni. Ubi ? In tilulis a Da-
liotve. ldem etiam depreltendi in texiu cutn Glossa vide prophela psttlmis unus in Psal.
cltaraclere sive prwfixis,quorum
Lyrani antiquo, (ut vulgo) S. Petri, vin, lalis esl: In fincni pro lorcularibns, psalrous
impresso;sed error est, ut palet ex paraphrasi Sy- David. Vide to. IV (toni. VIH;. B. Hier. in c. x.
riaca, quw sic habet: Absciie diJurtioaiione,ac facies lsaiw in line.
 497 VERBUM ABBREVIATUM.— NOTJE. 498
Id esl Ecclesiis.] Sana lectio. Htijiis si ampliorem A rcs IxJi nefas sit? Ignoverunt mulli hostibus, egu<
intellectum pelis, consule B. Augustinum in tilitlumi non ignoscam pigris, negtigentibus, garrnlis? Pue-
Psal. vili. JVatnif)t dilucide rem exponil. M. ld esll rum a.-tasexcuset, feminam sexus, extraneum li-
illis, qui inprxsenti sunt, etc. berlas, domesticum familiaritas.
. Occullalum os meum.J Quwdam impressa, slcttt\ Consueludo etiam maxime.J Ex hoc pnta genere
eliam C. hic, pro os meum legitnt cor meum. Unde; sapienlem eorum, ttifuif Seneca De constantia, cap.
hic error irrepseril nescio, scio tamen B. Ilieron. 9, qui exercilalione longn ac fidcli, robur perpe-
cum LXXinterp. verlisseos meum, sive ossa mea. tiendi lassandique omnem iniroicam vim conseculi
Arreplilio triumpbavil.J Solum M. addit Itwcdvoi sunl. Mttliisunt mites et valdemites, sed cum omnia
verba, est autem arreplilius, qui a dwmone raptus ex ahhni senlenlia succedunt. Si minimum non dico
est. conviciiaul conlumeliw, serfconiradiciionis verbulutu
A quo dxmon exiens.J Jtf. a qua, maxilla nentpe, in se profnsum audiunt, continuo indignabundi in-
dxm.nn exiens, elc. tullant, et largiter decem verba pro uno rependunt.
Intumescil cl crepat ] Jtf. inlumescil el cerlat. Cur ila? dicam. Tales foti sub alis matrum, lacte
Arcualoque vulnere.J Jtf, quasi vulnere pungit, lanlum et melle emttrili, nunquam felle polali, nec
o-nisso arcualo, injuriis lacessiti neqtte flagris, imq nec verbis ,
Job, c. n.J Tiin c. v. offensi sunt. Repetam quod dudum in scholis exau-
In faciem.J M. ln fine bcnedicat tihi. divi.
Nunquam el ipse.J IIwc, usque injuriam corporis, Felix esse ncquis fel nihil prxbiberis.
omiitit Jtf. fj Unde quod mnle fers.J Ex SenecaDe constaniia,
Dathrel crcscil.J M. Daturelnon succumbil. Tullius in OIHciis.JNonnei\ Rlielor. novorum, atti
Primus est pceniienliuin.] Jtf. pcenitenlix. 2 Q. Tuscul. ?
Compassionem proximi.J Nequaquam coivipassio- ' Consuetudo faciet dulciorem.j Ab assuetis non sit
nem Chrisli, ul vohtnt M. et C. Num veritas elticel ex passio.
B. Gregorii hom. 52 i« Evang, 513 Sullx negavit.J Tria Sillx. Mnle, ut ex-
Ilicure, hic seca.J Veroa B. Aug. in Confessio- Seneca liquet de Providenlia cap. 3. At edilio per
nibits. Erasmum facla habet Syllx.
Accrvus testimonii.J Allusio arf illa vcrba Gen. Mortis et carceris.J C ta margine : Ut Socralcm
xxxi rfe Jacob : Acervus lestimonii, in quw videto et irieo patienlem.
B. Hier.lo.W in c. xxu Jeremiw. Quod non occiderit.J Addit V. post hwc verba :
In leslimoniuin patieniix.j V. et.G. In patieniiam, Ipsum Porsenam dicens : Ardeat nianus qux errn-
tantiim. vit : sed cum hwc absint a lexlu Senecw, et duo ex
Pro verectinriia.J C ex Amos u i» margine hwc nostris non habeant, dttxi convenienliusea ad nolas
nolat : Rota plaustri semper verlitur (melius M. revocare. •
seroper rourniurai, qttia afjinius est verbo stririet, »r In legenda B. Vincenlii.J Videto sermonem B. Au-
tit Amos ibidem legitur) el fenum portat. Hic loctis guslini de eodem.
propltetw exponitur a B. Gregorio Moral. xxxu, Ail, cnp. xx.J V. el Jtf. c. LXXV.C. LXXXV
cap. 6. ln corde ineo.] Resiiiui, alioquin tria. In ore mco.
517 Triplicera
' persecutionem.J V. Triplicem r, ( II Paraii c.revincere.J6. Hoc est ulcisci, «! cotligitur ex
injuriam. Cor., x, tiers. C Rejicerc.
Verba convitii.J V. Verba conlumelix. Contume- Et in Ecclesiaslico, c. n.J Hwc, ustjue ad finem
liam ab injuria sic dislingtiit Seneca, lib. De con- capitis desumpsi ex V. Jtf. iiero loca Scriplurw nolat,
tlantia tapientis, c. 4.- Dividaraus, si libi videtnr, sed verba non Itabet.
Screne, injuriam a contumelia : prior illa, natura CAPUT CXV.
gravior esl; hxc tevior et lanlum delicalis gravi<-, August. ad Macedonium.J To. 11,ep. 52 in medio.
qua non Ixriuntur, seri offendunlur. Cwtera brevita- Prwlerea fuse de qualttor virtulibus cardinatibus
lis causa omilto.C. ad lalus ail pro conlumelix : Le- edsserit to. 1.1. i Delibero-arbitrio, c. \c~.Ilem, to.
geconjngis, forteut Jtf. convicii. IV, /. LXXXIII.Quwsliomim, c. 31.
Ubi coniemplus juval.J Uemistichium Claudiani Quod eligentltim est.J Solum M. hwc adtlit. Nam
in Eulropium, t. i. rfuoalia : td auiem eligere prudculia csl, quomotfo
An garciones isti.J Hoc nomen pro adolescenle, habel Augitstinus.
quandoque etiam pro nebulone usurpatur. Gallis no- His paucis ostensa esl.J Margo C. vult offens.i
lum esl. Hoc ulilttr verbo B. Bernardus in Apologia esl, pro oslensa est. Sed cur Itoc?
ad Guilielmum.Sed dicam legendttm in texlu gnalo- Uealus quidemcurrus.] Spiritualis scilicetcurrus,
nes pvlitts quam garciones. Vtdenlur enim hic esse aitmargbC. quem ille ligurabat. Sed dicam : Nonne
verba Senecte,qui vocabttlogarciones nuttquam usus eliam [igiiralis erat harum qualuor viriuluni, currtts
esl. Id innuit M. quia legil in textu nalones, quod qnaiuor animalium Ezecltielis? Primam rolnrii ho-
vult esse gnaiones, id est parasiti. p. ntinis efftgiemreferenlem.prudenliw tribuam. Ea Dabo-
r enim
Coiiieninenda per paiieuiiam.J Pueros el adoles- a ralione pendet : aliiui homo ralionatis est.
centes excusat Seneca a conlumelia el injuria, ideo- secundam rolam, vitulinam nempe, ipsi lemperantiw,
que eorum objecta el probra patienter esse suslinen- Maclatur in sacrificio vilulus. An non quoque inordi-
du. Ail enim. lib. n. De tranquillilate vitw sive libro nitti' sensualilalis appetilus temperanlia mactantur,.
De conslantia, cap. 11. Pueros quitlem in hoc mcr- dum compescuhiur ? Forlitudo a naturtt ipsa leoni
cantur procaces, et eorum inipudeuiiara acunnt, el concessa est. Poslremo, juslitiam aquila figurabo..
sub roagislro babent, qui probra medilale cffu:i- Hac enim irreverberalis oculis tit soletnlendil: Justi-
tlant; nec lias contuuielias vocamus, seri arguiias. ita non frangilur donis, non infleclitur muneribus,
Qiianta autem denientia est, iisdem niodo delectari, quibtts a jure uyicuique Iribuendo recedal ; conlinuo
niodo olTendi: et rem ab aniico riictam, malerfi- jtts wquum el slabile sibi proportil, a qtto nequaquam
c um vocare; a servulo, joculare conviciuin? Qtiein declinat. Unde rfeR. evangeiista Joanne ait B, Gre-
nuiniiini nos adversus pueros habemus, Imnc sa- goritts in Ezecltielemhom. i. Duiii in ipsain tlivinita-
piens adversus o.iunes, quibus etiain post juvenlam l s substantiaui inlendit, quasi, inorc aquilx, oculos
cnnosque pucrilitas est. Et infra : Non imineriloila- in solem justitix fixit.
que liorum (puerorum) conlumelias, sapiens, et jo- De hac Ezechielis quadriga evangelistas figuranle,
cus accipil, et aliquando illos, lanquain puerus vidi in bibliolheca noslra m. s. versus elegaiites Pe-
inaios puenaqueadmunet el aliicit : non quia acce- tri de Riga clerici Retnensis. tlujtis opera in sacram
pil injuriam, sed quia fecenuit et ut riesinant face- Scripiuram sub allegorico sensu versiftcaia, nondum
rcl. /rfeni ui. Deirct, cap. 24 : Quis sum cnjus au- visa sttnt, sed Deo propilio brevi vtdettda, el pubti-
 490 PETRI CANTORIS 50C
c.indu. Exversibus subscriptis, attcloris prwstantiam A Cautio est discerncre a virlulihus vitia, virtuium
doclrinamve, lanqtttim ex ungiie lconem conjice (-De speciem prxferenlia. Docilitas est scieniia crudien-
quo Trilhem. De script. eccles.) : rii imperitos. Cic. I. u De invenlione; i Deoffi ; Roet.
519. Ex prologo in Evangelia. t. iv, prosa6; Sen. De qttaluor virt. et ep. 5; li.
Sors divisa rotas Irahit : it rota prima, sccunria Aug., lo. III, /. De spi. et anima; Cic, iv in A.
Festinat, currit teriia, qiiarta, volat. cad.; tdem, iv Tusc; R. Aug., in. v. De civil. I. xiv,
Mnttbxum signal vir, bos Lucam, leo Marcum, c. 8). Ad prurienliam pertinet quidquid B. Ber-
Ales discipuluui, qui sine labe fuit. nardus (tn /. De corisid.ad Eugeniumpapam) ad con-
JEiinfra : sideralionera perlinere dicii. Seneca de qnatuor
Pagina, Matlhxi lac. Lncx littera sanguis. virtutibus in cnpitulo De prudeniia, islas sentenlias
Marci sprifjla racriim, meila Joannis opus. perutiliter ponit: Dignitaiem rebus.non ex opinio-
Consule Scriplnras : hic ferreus, xreus ille, ne multorum, sed ex natura earum consliluas [al.
Hic argenicus est, aureus iile stylus. conslilutosj. liem : Non magnum xsiimcs quod
Figuralem. | Solum M. adiit hoc verbum. C. sic cndiioumest. Ubique idem eris : et prout rerum va-
tegit hic : Ignem quoque itltim hisi prius,etc rielas exigii, ila te accommodes tempqri, nec te
Nisi prius hiinc.J Hunc nem;:e curruin quatuor vir- in aliquibus niuies, sed poiius aptcs, sicut raantis
ttitum cardinalium. qux eadem est, el cum in palmam [al. palmumj
Hunqascenderet.] C. Hunc accenderet. exlenditur, et cum in pugnum constringilur [Sen.
CAPUT CXVL nstringilur; al. moveat J. Ilem : Sciio te in qui-
El pes.J Jtf. El species. B busdam debere perseverare, quia ccepisli; quxdam
lnier septero tioiia.J C et 31. Undc septcni dono- vero nec incipe in quibus perseverare sit noxiiim.
rum. Nulltis sensus. Accurate autem omnium horum Item cogitaliones vagas, et vciul somnio siraites,
ditcrimen docetS. Tltomas in 1-2, et 2-2 sua, Sttmmw non recipias. Ilem, sermo luus non sit inanis, seri
{heologicw. aut suadeat, aut moneat, aut consolelur, aul prx-
Levil. c. II.J Triac. i. cipiat. Lauda parce, vi.tupera parcius. Laudalio
Peirus I Epist., c iv.J Trta c. x. enim nirnia reprehensibilis est, ul immodcrata vi-
ln concilio etiain sanctorum Pallidorum.J De qui- luperatio. Illa siquidera adulatione, ista malignilate
bus in libro Vilas Patrum. Pallidi dicti a morlifi- suspecta est, elc.'
catione corporis in facie pallorem prw se ferentis. Fortilude est virlus retundcns iiupeluni ad-
De hoc concilio, seu collatione, vide Cassianum in versitalis. Hujus hx sunt parlcs : Magnanimiias,
collationibus Patrum, Collat. 2, c. 2. fiducia, scctirilas, magnificcntia, constanlia, pa-
C.APUT CXVII. lieniia.
Per prudentiam eligendum.J Sive, ut clarius sit, Magnanimilas est diOicilium sponlanea et ralio-
;;er prudentiam elegerant eligendum. M. pro eligen- nalis ag^ressio. Hxc eniro virius, ut ait Tullius
duni habet eligpndos. (lih. i Offic postPlat.), cum in adeuntla asperapro-
Adversilalura defecisse.J V. adversiiatem. Adhmc nuro faciat, polius communem ulililalem, quara
magnus et prolixus esl margo in V qui non parum sua commoda allendit. Sicul enim scienlia reroo-
lipc de fortiliiriiue capui illustrat ; illuin autem infra, ln a juslitia cntliriilas polins quaro sapienlia appcl-
posr notas in hoc capul, describemus. •C landa.est, sic animus atl pericultim paratus, sisua
"
Plerosque claustrales.J Ly 'clauslralcs omillii cupiditate noii communi [al omni] ulililate iinpelli-
V. Mate, ul ex seqMeniibuspatebit. lur, 521 temerilatis [Ctcero audacix habet] po-
Quanla pro relieiis.J Jtf. Qux pro relictis. tius noinen iiabet tpiam forlituriinis. Mngnnnimi
In carceribus.J Jtf. In contradictionibus. sunt habenrii, non qui faciunl, seri qui propulsaut
Qucm genuit rie Betlisabee ] Recte hwc addunt, injuriain. Priina igitursit in hac virtule cauiela
M. et C. Nam infantulus, quem ex Beihsabee gentte- avnritix. Non esl enim ralioni consemaneum, quj
rat David, primogenilus erat, et ille quoque mortuus nietu non frangiiur, eum frangi cupiriiiate; nec qui
esi, ul 520 Hquet *x II Reg. cap. xi in fine, et se invicttim a laborc prxstileril, cum vinci voju-
cap. XII. piate. Secunda est cautela ambitionis. Per difficul-
I Pclri, c. v.] V. ef Jtf. c. xu. C tion notal tntes enim quxritur clariludo. Quod enim diflici-
capitl. lius esl, prxclarius esse putaltir. Tertia est caulc-
Parab., c. x.J V. c. xxv. C ei Jtf. xxxvii. la temeriialis. Temere namquc in acie. versari,'et
Male. manu cum hnste confligere, immane quiddam est et
E*tc. XTI.JC e! M. c. xxviu. Error est, ut ex belluarum simile. Si tnmen nccessitas postulal de-
prwcedenti nota colligilur. . cerlanduro esi, el mors turpiludini anteponenda :
Ei c. x.J Tria c. xxv, adverte M. et C. male com- prxcipue aiilcm fugiendum est, ne offeramus nos
puiasse in tuperiori nola 37, quia hic capul iciem periculis sine causa. In quibus arfciindis iroilari
est scilicet x, conveniunlque tria simul, ibi vero deberous niedicoruro consuetudinem, qui leviter
dissentiunt. j) xgrotanlesleviter curatu ; graviorihus nutem mor-
Ecclesiastici, c. xxx.J M. et C. LXXX.V. LXXXI. bis ancipites curationes arihibcre cogunlur. Subve-
M.arginem C. lalem vidt: De his plenius Seneca De nire autem leropestati quavis ratione, sapientis
qualuorvirlulibus carriinal. elCicero in officiis.Hwc est; eaque magis adipiscitur re explicala boni,
tecitat tnargo V. de quo supra dixi. Sic autem inci- qiiara formidala (Cicero i offic., adrfubitata) mali.
pit : Tullius in libro De offlciis : Prudenlia est re- Firfucia est cerla spes aninn perriucentii, ad fineni
rura bonarum et malarum cognilio, el utrarumque rem inchoalam. Securitas esl incommodil.ues ira-
discrciio.Hxcnamqtievirius discemit bona a inalis, uiinentes et rei inchoatx alfines nnn lormirfare.
ct boii.aab invicem, el roala ab invicero. Hujusufficia Mngnificentia est difiicilium ct pr.eclaroium con-
sunt ex prxsentibus fumra perpendefe.adversusve- snmmalio. Hujiis ofiicia sunt, pnrtim pacala , par-
irientem calnmitaiem consilio prxmunire. Illud qui- lim bellica (i Offic). ln pacalis duo prxcepia prx-
demingenii esl, ante considerare quid accidere pos- lationis tenenda suiil prxlatis. Unum, ul ulililatem
sitjn ulrainque parlem, el quid agendtim sit, ctim civium sic tueantur, ut quxcunqiie agunt, ad eam
qtiid evenerit; nec comrailtere aliquid, ut ali- rcferant, oblili commodoriim suorum. Allerum, ut
quando dicendum sit : Non puta.ram. Pruden- lotuin corptrs civiiatis curent, ne, dum pnrtes ali-
tix partes sunt : Providenlia esl circumspeaio, quas tueniur, reliquas deserant.
V.autio, docilitas. Providentia est prxsens nolio, In bellicis officiis illud prirouin est, ea scilicet in-
1,'uturorum pertractans evenium. Circumspectio leiilione bella suscipere, ui in pace sine injuria vt-
est contrarionun vitiorura ciuicla, id est sic vatur. Secunduin , priusquam aggrcdiare, adhibere
t"gere tinura vilium, ut non incurras contrariura. diligenlem prxparaiioncro. Apparaius aulera bclli
501 VERBUM ABBREVIATUM.— NOT^. E02
In quatuor constitit : In clientelis, municipiis , A J i Offic. His enim rebus quse Iraclanlur in vila ino,-
sumptu et arinis. dum quemdam adbibentes et ordinem , honcslalem
Terlium oflieium esl, ne, aut temere desperes et decus conservabimus. Horalius.
propter Sgnaviam, aul nimis confidas propler cupi- Est modus in rebus, sriiit ceni denique fines.
dilaiem. T'523 A. pbilosopho.] Sic enim Senecce ascripius
Quarlum est, plus lurpitudinem quam mortem libeltus De qualuor viriutibns , titulo De magnanimi'
horrere, plus ad honeslalcm quam ad salutem, vel tate. Magnanimitas vero, quse el fortiludo dicitur.
alia commoda speciare; non lamen rumores saluii V. in hoc caput De temperantia talem legii margi-
pr;eponere. nem : Tullius in libro De ofliciis : Temperantia est-
Quiulum est, copias suas crebris laboribus exer- dominium rationis in libidineni et alios motus im-
cere. porlunos. Hiec quidem virlus lotius vitae ornalus
Scxtnm est, poslquam ad belliini ventiim est, est, omniuinqiie perturbationum sedatio. Hujus vir-
hnrlando bonam indolem erigerc; fnodo laudjbus lutis pnrles suni quxcunque infldis motibus domi-
animos attollere, modo admonitionibus dcsidiam di- nantur. Hxcsuntocto: Modeslia, verecundia, abs-
scutere. lineiilia, honeslas, modcrantia, parcilas, sobrietas,
Seplimum est, in congressu ad primos iinpelus pudicitia.
orcurrere. Modeslia est, cullum noslrum, et motmn^ ct om-
Octavum est, inclinatis opem ferre, labanles ful- nem nostram occupaliouem ulira defectum, et uitra
sire. excessum sistere. In cullu observandtim est nt a
Nonum esl parla vicloria conservare eos, qui non J3] viro removealur omnis viro non dignus ornaius.
crudeles, non immanes fuerunt. Adhibenda est, iit ait Tullius, munditia non odiosa,
- Decimum est, foedera et promissa hoslibtis ser- neque exquisiia nimis, lantumque fugiat ngrestom
vare. Cum aulem plerique arbitrentur res bellicas ei iiuirbanam negligenliam. Idem : Motus, alius
majores esse quam urbanas, minuenda est liaao corporis, alius animi. ln corporeo cavendum est
opinio. Mulii euim bella quaesierunl propier glorioa, ne in tardaiionibus adeo molli gressu utainur, ut
aut 522 pecuniaecupiditalem. Unde si recie volu- pomparuni ferculis similes esse videamur, aul ne in
mus judicare, parva sunt arma foris, si non est fesiiuationibus suscipiamus nimias celeritates. Qim:
consilium domi. Rectius aulem vidcturiiigcnii qu.-un cum liunt anhelitus movenlur, vullus miitaiilur,
viiium opibus gloriam quaererc. Oinne enim illud ora lorquentur, ex quibus magna sigiiiflcaiio lil nou
lionesium, quod exceiso animo quaerimus, animi adesse constantiain.
eOicilur non corporis tiribus. Exercenduni tamen Motus auiem auiinorum duplices siinl : Cogitatio
est corpus, ut obedire consilio et raiioni possit. ralionis, et appetitus voluntaiis. Cogitatio in cxqui-
Consiantia esl siabililas animi lirina et in propo- rendo vero exerceiur, nppelilus impellit ad agen-
silo perseverans. Haccin malis dicilur perlinacia , dum. Curandum esl igilur ut ralio pisesit, appelitus
Iiaec obstinalio. Huic contraria est inconstanlia, obteriiperet. Si enim non paieanl appetiius rationi,
quai est motus animi circa rarias occupationes. cui subjecti sunt, leges nalurse, non modo animi
Conslanliae oQicium esl, ut ait Tullius , in ulraque periurbanlur, sed etiam corpora. Licet ora ips,»
fortuna graviiatem tenere. Sunt enim, ul idem ait, cernere iratorum , vel eoium, qui aut metii com-
qui in rebus contrariis parum sibi constent volu- Q | moli sunt, aul nimia gesliunl voliiptate. Quorinn
piatem severissime contemnani, in dolore sinl niol- omnium, vullus, voces, molus, slaius mulantiir. Ex
fiores, graiiam negligant, frangnnlur iiifamia. Pa- quibus inlelligilur appetitus omnes contrahendos ac
lientia esl virtus contumeliaruin, et omnis adversi- sedandos. Occupaliones aulein pro diversilate lem-
laiis impelus sequanimiler et portans. Seneca [forie porum, morum, negoliorumque varia; sunt. Quem-
Tullius] in libro De ofliciis (si Seneca forte libro De admodum vero in corporibds magnae sunl dissimi-
moribus, qui incipit : Omne peccalum aclio est) litudines,- cum alios videas velocitaiead cursiuii,
qualuor virlutibus, in capilulo De magnanimilate, alios viribus ad luctandum valere, sic in auimis
quo nomine appellat foriiiiidinem. Si magnanimus, majores sunt varietates. Quibusdam cuim inesi le-
inquit, fueris, nunquam tibi judicabis conliinicliam pos fandi, id esl urbanilas, his hilariias, iliis seve-
fieri. llein : Scilo honeslum, et majus genus vindi- ritas. Alios vides callidos ad celandum dissiimilan-
ctaj csse, ignoscere. duinque. Smit alii simpliccs et apefli, qui nihil cx
Item (SEN., De qualuor viri.) : Non geres confli- occulto, niliil ex insidiis agenduin putant verilatis
cluiu nisi indixeris. tlem : Pcricula nec appetas, ut cultores, fraudis iniinici. Ad quas igilur res erimus
leinerarius; nec forniides, ut limidus. Ilem : Timi- apti [videlur demesi],in his occupali simus. Si
duin non facit animum, nisi repiehensibilis vilffi vero necessilas nos detruserit ad ea, quae nostri in-
coiiscieniia. llem : Mensura niaguaniinitatis cst, genii non erunt; omnis cura adbibenda est, ut ea,
nec tiniidum esse, necaudacem. si non decore, saltein paruin indecore faciamus, nec
CAPUT C&VIU. lam enitcndum est ut bona, quae nobis non sunt
Virtulem servalura.] M. Virtute servitiirn. ] daia, sequamur, quam ut vitia fugiamus.
D
lllccebris adversatur.] C. el V. lllecebras adver- His ila se habentibus, adolescentis sii oOQcium
satur. majores natu vereri, atque ex his eligcre piobatis-
In prafalo curru.] De qua c. 115. simos, quorum consiiio innitatur. liicuntis eniin
Dum libi apud alios.] C. Dum apud alios sibi, vel ajlatis justitia, senum regenda est prudentia. Ineiuue
ab aliis apud le. eiiim adolescenlia maxima est 524 imbeciililas
Vulnerat animorum.] C. animaruu;. M. Ly ani- consilii, lamen illud sibi quisque genus vilie de-
morum , revocai ad sequentem periodum, sic : luie- gendum conslituit, quod maxime adamavit. ltaque,
grilatem vulneral. Animoruin usus a^gre , eiu. ante implicalur aliquo certo cursu vivendi, quam
Revelli.] M. Reverli. Ad kmc dicam ciwi B. llie- potuit, quod optiinum est judicare. Ideo juvenis sit
ronymo : Dillicullcr eraditur, quod rudus aiiinii oliiciuin, ut ail Tereutius, lanquam in speculo vitas
perbiberuut. hoaiiiium inspicere alque ex aliis exemplum sibi
Krequenlatas a cunis.] M. Frequentatas acrius suinere. Maxime aulem haecselas a libidinibus ar-
delicias. ceuda est. Sic lamen relaxare animos, et dare vo-
Cum incipil Iiomo.] M. Concipit liomo. luptati volent; caveant inlemperantiam, et meini-
Quam superbiain.] M. et C. quam refrenat. Deest nerint verecundiaB. Quid enim eril facilius, si Iudo
superbiam. suo majores nalu velim interesse? Ludo enim et
A quodam sapiente modus.] A Salomone Prov. joco uti licet; sed sicut somno et qiiietudinibiis cae-
xxiii. Piudeutias luae pone iiiodum. Prxterea Cicero, teris : tunc scilicei, cum rcbus scriis salisfcceii-
 503 PETRI CANTORIS 50i
nuis. Duplcx est enim nnimo jocaudi genus Unum A pensior, modo non sit in pccudum genere : ex hoc
llliberale, pemlans, flagiliosiim, obscenum; nlterum qiiidem intelligitur volupiatem non esse dignam ho-
elegans, iirhaniim, ingeniosum, facelum. Senibus minis praestamia, quia latebras quasril.Si quisenim
autenv labnres corporis minuendi, exercilalioncs paiilo erectius. quavis voluplale capialur, occullat
animi augenda?. Danda est eti.am op.era, ut aniicos appeiitum voluptatis propier verecundiam. Fugia-
et juvenlutem consilio juvemus. Nihil autcin magis nnis ergo blandissimum voluplaimn dominium. Nam
cavendum est senecutii, quam ne desidiae se credat. volupinies blanriissimse, domina>,mnximas partes a
Luxuria vero, curn in omni a'tate turpis sit, in se- virtute detorquent. Nnnqunm amore aliarum virtu-
scctille fcedissima esl. Si enim senecluli accessit tum contra lemperanlinm agendum est. Sunt enim
intemperanlia, duplex malum est. Ipsa enim sene- quaadam adeo foeda, ul nec causa conservandae pa-
ctus concipt dedecus, et intemperaniiam juvenum triaBfacturus sil ea sapiens quae etiam dictu obscena
reddit impudeniiorem. videntur.
Negotiorumque qupque diversa sunlofllcia. Prae- Seneca de qualuor virtulibns tempcraniiam ap-
lali quidem offlcium csl, a?stimare se gerereperso- pdlat conlinenliam, de qua inlcr caetera dicil:
. na-rn, civiialis, relinere decus, scrvare leges, memi- Coniinenliam si diligis, circumcide superflua. Ilein :
riisse eas essc commissas sua? fidei. Privati vero Si conlinens fueris, eousque pervenics, ut leipso
officiiimest, pari jure vivere cum civibus, nec nimis conlenlus sis: Item : Omnia qiun siinl blandimento,
snbmissum, nee niniis cflerentein se velle iu repu- rejic.e. ltem : Nec prassentibus inhasrcbis deliciis,
blica trnnquilla et honesta. Peregrini [al. pcregri- nec desiderabis absentes. Palatum luum faines ex-
num] officiiirii est, niliil praeter negotium suum B citet, non sapores. Desideria lua^ parvo redimc;
agere, niliil de alio inquirere. quia hoc tantum curare debes, ut desinanl. Item :
Sordidum est officium eorum, qui emunt a mer- A corpore ad spiritum, quantum potes abducere
catorilins qtiod staiim vendunt. Nihil enini profi- [Sen. le festina reducere]. Itein : Nec pauperlas
riunl nisi ut admodum metiliariliir. Nec vero quid- libi immunda sil, nec parcinionia soidida, necsiin-
quam esl lurpiiis vanitnte. Idcirco res familiaris pliciias neglecta, nec levitas ludenda. Ilem : Nec
quaeri debel quacsiibiis, a qtiibus abest iiupitudo, lua delleas, nec aliena mireris. llein : Turpia fugito
conscrvari autem parcimonia. Nullus euim lanius aniequam accidanl. Non quemquam vereberis plus-
qnaestus esi, quain quod liabeas arcere. Medieina, quam te. Oninia tolerabiiia praner lurpitudi.nem
archilectura , iionesl;e suni his quoriim ordini con- crede; a verbis quoque lurpibus absiinelo. Nam
veniunt. Mcrcaiura si iDiiuis cst, sorilida putanda Iicentia eorum impudenliam nutril. Serniones.uliles
csl; sin magna', copiosa et mulla, uiidique appor- magis quani faretos et nmabiles ania, rectos poiius
taus, niullis sine vanilate impertiens, non _est ad- quam obsecundantes. Miscebis iiiterduin serifs jo-
niodiim vimperaiida. Agricullura nil melius, nil cos, sed temperalos, et sine delrimento dignilaiis et
nherius, riil bomine libero dignius. Haciemis de vfireciindia?. Nam rcprehensibilis ristis est, 526 s'
modeslia, nun.o de veiecundia diceiiduin est, quae puerilitcr cflusus, si muliebriter fractus. Odibilem
nil aliud esl quam in gestu et veilo honesiaiem- quoque facit boiiiiuem risus, aul superbus et clarus,
servare. aut inaligiius ei furlivus, aut alienis malis evo-
Tullius (l Offic.) : In compositione namquenoslri calus. Item : Non ei il libi scurrilis, sed grata ur-
corporis magnam latiOnem videtur habuisse na-IC banitas.
mra. Figuram enim nosiram, iiwpia est honesta Sales tui sine dente sint; joci sine vilitate ; risus
s;;ecies, in aperlo posiiit; partes aulem ad necessi- sine cachinuo; vox sine clamore; incessus sine
tatem nalurse dnlas idco abdidit.quia deformem lumiiltii; quies sine desidia. Sit libi tam irisle
aspectum habilurae erant. Hanc diligentem fabricam laudari a lurpibus, quain ob turpia, si lauderis.
nnlurae imilata est verecundia^ Quod enim natura ltem {Sen. De qualuor virt.) : Non cris audax, ncc
occullavit, ea removentab oculis omnes sanam lui- arrogans; submiltes le, non projicies gravitaie ser-
bentes mentem : dant eliam operam, ut quam occul- vata, Admoneberis libenter, reprchendeiis palienter.
tissime pareant necessilati. In verbis etiam ser- Si merito olijurgavit aliquis, scito quia profuil; si
vanda est verecundia. Quarum enim paiiium usus immerito, scito quia prodesse voluit. Itein : JSec
su.nfnecessarii, neque eas 525 Parles» neque ea- exlollas quemquam, ncc dej"cias. Esto vilioruni
rum iisTis suis nominibus appellnnt. Vitiosum est fugax ipse, aliorum vero non curiosus scrulator,
etiam in re severa delicatum inferre sermonem. nec acerbus repreliensor; sed sine exprobraiione
Cum collegae in prseiura Periclcs ei Sopbocles de corrector, ila ul admouilionem bilaiitaie pracvc-
commiini oflicio tractare convcnissent, dixit So- nias, et errori facile veniam dato. Requirenti facife
phocles de quodam puero Iranseunte : OPericle, responde; coniendenti facile cede. Mobilis eslo, non
piilclirum puerum! levis; conslaiis, non pcrlinax. Cunctis esto berii-
Respondit Pericles [Sophocles], praeioretn decet gnus, ncinini blandus, paucis familiaris, omnibus
babere, non solum manus, sed ei oculos coniinen- aequus; famae bon.X', ncque iuae, scminalor, nec
tes. Si Sophocles idem in convivio dixisset, jusia 0l alienacinvidus; rumoribus, criminibus, suspicioui-
forsitan caruisset reprehensione. Ad verecundiam bus minime credulus. ln adversis firinus, in prospe-
qnoque pertinet loquacitatem fugere, et arcanum ris caiilus el humilis : occullalor virtulum, sicut
alterius non scrulari, el contentionem vitare. Nam al.i vilioruin, vanae gloriae contemplor. Alicujus le
contra parem conteiidere anceps est.cum superiore rei scicnliam habere, nec ignotum sil, nec mo-
fuiiosum, cuni inferiore, sordidum. Namque abseu- lestuin. Nullius imprudenliam despicias ; rari sec-
tem laedil, cnm ebrio qui litigat. mouis ipse, sed loquacium patiens severus, iion
Ad abslinentiaiu peiiinel slalutiiin prandendi ler- saivus [al. ac serius], sed hilaris iion aspernans.
minumnon praevenire, et hoc ipsum lionestatis est; Sapientiae cupidus et docilis;.quae nosti, sine arro-
nioderantias vero iiiinimii ciborum appelilum ra- ganlin postnlanli iinperlies. Quaenescis, sine occul-
lionis imperio revocare. Parcilas est, riiensuram talionc ignoranliae tibi postula iinpartiii. Oiniiea
refecvionis noh excedere. Sobrietas est excessuin libi pares facies, si inferiores superbiendo non cou-
impetu cobibere. Ilujus oflicium csl arcere maliim lemnas, superiores recte vivendo non meluas. HKC
ebrietalis. Pudicitia est moderamine rationis petu- murgo V. in hoc caput 118.
laiiliam domare. Ideo, ut ail Tullius, semper in CAPUT CXIX.
promptu habeai vir fortis quanlum natura lioniinis Jactas vieloriam.] M. Credis vicioriam.
besliis amecellat. Illac eiiim niliil senliunt nisi vo- Somnias valetudiiiem.] Absit, Seminas valet ut
luplatein. Ad eam uainque ferunlur omni inipelu; habet M.
tioininis aulem inens, alitur disccndo, meditando,. Superbiac lumores.] Non timores, lil C
agendo. Si quis auiem esl ad voluptaies paulo pro- llumines iitfecil.] C. inlerfecit.
505 VERBUMABBREVIATUM.— 1NOT/E. 50G
Prima ha?cel ultima 1 M. Primalis el ullitna. A privatis pro privatis. Privata sunt, quae habentur
Viiia superavit.] Ait C. ad latus : nulla natura, sed aut velere occupatione (nt qni
Cum bene pugnaris, cum cuncta peracla putaris, quondam iri vacua venerunt) aul victoria aut qui
Qua?plus infestat, vincenda superbia restat. bello poliii sunt, aul Iege, ut qui leslamenlo patrinn
In oonfusionem.] V. ln confusione. haeredes facti sunt}_Et quia ea quae nattira erant
527 Jactansvicloria.] C. Jactans vel jacens vi- coinmunia proprium' ei ejusque (it id quisque te-
ctoria. neat. Qui autem plus appelet, violabil jus humanaa
Bonaevolunialis, fulla.] C. Bonoe voluntaiis, vel societatis.
aedificinmcujusque, fiilta, etc. Tertium est, exterminare exphominiim communi-
Flagellum memineiis.] C. Flagellum, vel flabel- late pesliferum genus hominum. Ut enim quaedam
lum memineris, etc. membra amputanlur, si sanguine et spiritu carere
Hic subscribam ea quw in margine V. cteprehendi cceperint, et nocereca?teris; sic isla in figura homi-
tanquam nolas in cap. H9 De justilia. nis ferilas et immanilas bellnaea coinmiini vila se-
_Tullius, in Iibro i De ofliciis, ha?c de j'ustitin di- greganda est. Nam qtiid inlerest, an ex bomine se
visim ponit, qua?.nos inde collectn conjiinciim po- convertal qnis in bellnam, an sub hominis ligura
nimus. Fundamcnlum, inqnit, jusiitiae est fides, id immanitalem belluaegerai?
est diclorum, ronvenlorumqiie conslaniia el veri- Liberalitas est virtus bencficiorum crogalrix:
las. Item : Justiiia? partes siint, non violare bonii- quam pro affectn benignilatem vel benevolentiam,
nes; verecundia?,non oflenriere. Iiem : Omnis actio pro eflectu beneficenliam dicimus.Hscc in tribuendo
vacare debel lemerilale et negligentia. In oinni B et retribuendo consislit. Cum igitnr hoinines bo-
actione suscipieiida, tria sunt tenenda. Priinum, ininibus plurimiim et obsinl, el prosinl, propriuin
ut appetitus pareat rationi; deinrie ut animadver- hoc esse virtulis staluo, conciliare animos hominunt
latur quanla res illa sit, quam eflicere volumus, ut slaluo et ad suos usus adjungere. Melius est princi-
neve major. neve niinor cura suscipialur quam pein diligi quam. timeri, benevolenliae vis magna
causa posiulal. Tertiuni, ut caveamus ut ea qune csl, melus imbecilla. Nnlla vis imperii tanta est,
periinent ad liheralem speciem moderanda sinl. quaepremente menle metu possit esse diulurna.
Ilorum irium pracsiantissimum est appetitiim ob- Circa liberalitatem septem cavenda sunl. Piinio, ne
lemperare ralioni. llem : Qua? parva vidcntiir esse sis diirns ; secundo, ne dilator; lerlio, ne raplor;
ilelicla, nec a muliis iuielligi possunt, nu his qsl quario, ne prodigus; quinto, ne exprobrator; sexto,
diligenliiis declinandum. Ul *in fidibus aut in libiis ne maleficiose neges; seplimo. ne qtierelam facias
qiiamris parum discrcpent, lamen idcm a sciente deingralo ; et, quia [al. qnein] , ui ail Ennitis, be-
animndverti solet; sic viricndumesl in vitn ne forte ncficia male locata, malefacla arbitror. ln dando
quid discrepet, vcl inullo eiiam magis, quo inajor beneficio habendus est deleclus dignitalis in quo
et melior aclionum, quam sononnn coucenius esl. spectandi siint mores ejtis cui datur, et animus erga
Itaque, ulin fidibus inusicoruin aures, vel minima nos et cobabitalio, et vilaesocietas, el ad nostras
senliunt; sic nos , si acres et diligenles esse volu- utilitates. Beneficia nnte collnla, eliamsi non vivi-
inus animadversores vitiorum , saepemagna ex par- lur cum perfcctis, sed simulaCra virtulis habenti-'
vis intclligimus, ex oculorum obtutu, cx superci- bus. Neininem pulo negligendum , in quo nliqua si-
liorum aut remissione aut conlractione, ex moesti- C guilicalio virlutis appareat. Colendus cst quisque
tia, ex liilaritaie, ex risu, ex locutione, ex reticen- niaximc,in quantum lenioribus virltitibus, modesiia
tia, ex conieniionc vocis, ex submissione, et caete- scilicetel teinperantia, 529 ornatior erit. Pluri-
ris simililjus. iiiiim esl illud in oflicio, a quo plurimum diligimiir,
Itcm : Prima officiadebenliir Deo, secunda patria», ei plurimuiu trbuamiis. Alia auiem causa cst ejus
terlia parentibus; deinde gradatim reliqua reli- (Senecu), ijui calamitatepremitur, alia ejus qui rcs
quis. Item (horum explicationemvideinComm. Pjlri meliores quaerit, hullisrebus suis adversis. Propen-
Marsi in u Offic.): Tanla esl vis justiiiac, ut ne illi sior enim benignitas debetur in calamitosos, nisi
qnidem, qui malefico scelereque pascunlur, possint forte digni fuerint calamilate. Melius apud bonos,
sine ulla justitiae particula vivere. Arcbipirata, nisi quam. apud diviles pulo collocari beneliciuni. Nain
aequaliter praedaindispertiat, aul inleiiicielur a so- qui.Iocupletes sunt, cum acceperinl beneficium, se
ciis, aut relinquetur ; lcges eliam dicuntur lalro- dedisse arbitranlur, autaliqliid a se cxspcctari sus-
mim, quibus pareant, el quas observenl. Iiaque picanlur. Itein : Si malo opulenlo benefacias, in illo
propter aequabilempraedaepartiiiouem, el Bargulus uno, aul forte in ejus familia manel.gratia. S: atileni
lllyricus latro. de quo est apud Theopompum, ma- inopi el bono benefacias, oinnes inopes el boni prae-
guas opes habuit, et multo niajores Variathus'Lu- sidium sibi paratum vident.
sitanus. Etiam solitario homini, alque in agro vi- liem : Beneficentia, alia opis, alia pecunise,
lam degenii opinio justiliac necessaria est, eoque Facilior esl ea quae pecuniae, proesertim locu-
ctiam niagis, quod eam, si non habebuiit, injusti pleli, Prima splendidior el viro bono dignior,
habebuniur, nullisque prasidiis sepii multis afficien- D Ea enim quae est pecuniae maleriam suam ex-.
tur injiiriis. liem: Servandae [al. fervenda?]justitiae hauril. Itaque benignilate lollitur benignitas. Ilac,
causa videniur olim bene morali reges consiiluii, quo in plures usus sis, eo niinus in jilures uli
eademque consiitiiendaruin legum fuit causa, quoe possis; allera vero consuetudine benelaciendi pa->
regnm. Jus enim seinper est qu%situn>528 «qua- ratiores et exercitaliorcs facit. Non lamen illud
biie ; id si ab uno viro justo el bono coiisequeban- genus benignitatis omnino refulandum est. Naiu
lur, ernni eo contenii. Ciiin miuus coiitingerei, le- saepeidoneis bominibus indigenlibus de re familiari
ges sunt.inveuia;, quae oiiinibus semper una alque impariiendiim est, sed diligenlcr et moderate. Multi
eadem voce loqtiercliir. enim palrinionia effuderunt inconsulie largiendo,
Igitur juslilia esl virtus conservnlrix liumaiue so- Niliil autem stultius quam curare, ut diutius facere
cietatis, et vilae communitaiis. Haecvirtus oninia non possis, quod libenler facias.
a.spera transcendit. Nemoenim jusius esse polest, Ilem : Duo sunt genera largorum : alleri dissi-
qui moriem, qui exsilium, qui dolorein, qui egesta- patores, alteri liberales dicuntur. Dissipalores
lem liuiei, aui qui ea, quae bis contraria sutitaequi- sunl, qui epulis et niuneribus bisliionum et leno-
laii uiueponil. Dividitur aulein justitia in severita- num pecunias profundunt.lsii memoriam, aul bre-
tem el liberalitalem. Severitas est virlus debito vem, aut nuliam omnino suiit relicluri. Liberales
supplicio coercens injuriain. Hujiis piiaiiim ofliciuni sunt, qui suis faeultalibus, aut capios a praedoni-
csi, ne quis, cui noceal uisi lacessilus injuria. Se- bus rediniuni, aut amicos filioruin collalione ju-
cundum, ut communibus utatur pro coinmuuibus, vant, vel in alia re neccssaii;» quaerenda vcl aur
S07 PETRICANTORIS 508
gcnria. Beneflceniia opcre exerceltir jiivando con- A justitia, sed abstineniia alieni. Si juslus fueris, nihit
silio, defendendo in causis eloquio. Nam cum ex inlererit si simplicitcr affirmes, an jures. Hucusque
accusntioneel defensinne ronslet causa, laudabilior margo V. dejustitia
est defensio. Est lainen accusatio persacpeprobata, CAPUT CXX.
quam tamen semel, non sa?pe,suscipere debemus. Diximus supra.] Nempec. 91.
Duri enim hominis, vcl potius vix hoininis vidctur Via in exemplo.] Glossaesl in hunc locum.
esse pericnlum capitis inferre miiltis. Sordidirm Auctoris mendacii.] Quia a seipso fuit mendax,
est eiinm ad famam commillerc, ut accusalorno- et ipsemet inendacium genuit. B. Aug. lo. IX, tr.
mineris; diligenier guoque lenendum ne innocen- 42 in CVIII Joan.
tem jiidicio capiljs "accersias, quod absquc scelere Hieronymus.] In Psali v, v. 7. Ergo male C. et M.
nequil fieri. Nam quitl lam inhumaniim, quam elo- Jeremias.
quemiam ad saluiem hominum dalam, ad bonorum Novamfem audio.] Textus B. Hieronymi pro au-
pcrniciem convertere? Initium justitise est a na- dio habet video. Hunc locum pro veritatesemperpro-
tura piofectum. Deinde quaedam in consuetudinem ferenda, vidissejuvat.
ulilitalis raiione venerunt, postea mores a natura Quam septem circumspect.] il/. el C. hmc omitte-
prpfecios, el consueludine jam probatos legum bant, usque ln omnibus. Sunt lamen in textu Scri-
nietus; et religio sanxit. vturm,
Nalurae j'ns esl, qnod non opinio genuit, sed ' Item Eccli. c. xxv.] M. et C. LXVIII.V. LXIX.
quaedam vis innaia inservii 530 religionem, pie- In eodem, c. XLI.]V. c. cxn. C. et M. cx.
latem, gratiam, vindicaiionem, observanliam, ve- ,"' lneodem,c. XIII.] V. XLet XLII,M. XLet LH HO-
rilalem, Item : Justitiac partes sunl, quaecunque die xv.
virlutes boni debilum reddanl. Reddit aulem Deo Veritas autem angulos.] Meminime quamdam hoc
jus suum religio, pielas parenlibtis, innnceniia mi- legisse apud B. Hieronymum in illa eleganti et salu-
noribtis, amicilia aequalibus, concordia civibus, tari epistola ad Rusticummonachum, de vivendi (or-
misericnrdia egenis ma, qum incipit : Nibi! Chrisliano.
Rcligip est virius divinilalis curam caeremoniam- ' Simpliciadecentboiiit.] IlaProv. xxvni.Simplices
que afferens; cujiis olHciumiriplcx (1.n De Invent.). possidebunt boua ejus. Btosius vir doctifsimus ac
Perpelrati sceleris pcenitere, temporalium mutabi- piissimus in episl. dedical. ad Franciscum Quigno-
lilatem parvipendere, vitam suam, ex lolo Deo nium cardinalem, ail: Pietati admoriiun amica est
coinmiltcre. Quarlum quoque cjus ollicium est ve- simpiicitas. Prmterea. ut habet margo M. Moyses
rilatem servare. saepevicil, ei tenuil Deumfureiuem.
Pielas esl per quam sanguine junctis, et paliise Qualis rector civilalis.] Tritum est illud :
benevolis oflicium et diligens atliibuilur cultus. Itegis ad excmplum tolus couiponiiiir orbis.
Nam, ut ait Tullius (m Tuscul.) : Omnium est com- Seu:
munis inimicus, qui boslis est suorum. Innocenlia Rex velit honesta, nemo non eadcm veli*
est purilas animi omnem injuriae illatiotiem ab- Talis et minisler.] V. tales et habitaiores in ea.
liorrens. Ut enim ait Seneca : Multisniiuatur, qui Qnod magis accedil ad verba sacrcs Scripturm, Ecili.
iinl facil injuriain. Amicitia esl, ul ail Ttillius, x. Qualis esl reclor civitalis, lales et inbabilanles
volunlas hona erga aliquem causa illius qui riiligi- in ea.
lur. Haec est aulem, inquit, lex in ainieitia, ut C ( II Cor., c. i.] Tii.i c. iv.
neque rogemus res lurpes, nec rogali faciamus. Nunquid leviiale.] C. ad latus : Iinpelu aninii et
Reverenlia est virius personis gravibus, vel ali- inconsiaiilia.
qua praelalione sublimalis, debitae bonorificalioiiis Signavit iios veritate.] Quia verax est. Ait enim
cullum exhibens. Concordia est virtus cives et Joanues cap: in sui Evangelii: Signavit, quia Deus
compatrioias in eodem jurect cohabitalione spon- verax est.
tanee vinciens. Misericordia est virlus per quam 532 I" Deo verax.] Plura vide serm. 67, qui
animus super alllicioruin calamitate movetur. Haec falso Auguatino ascribitur, ad [ratres in eremo ini-
virtus, ut ait Tercntius, nihil humanum a se ajic- lio,lo. X.
num piuat. Ciica rem incomplexam.] M. complexam. C.
Duobus praefatis justitiae generibus opponuntur iinplexam.
duo injustiliae genera, truculeniia et negligcnlia. Transmutatio.] V. et C. Commutatio.
Tniculenlia est pronilas ad injuriam inferendam. lta quod non gratiae.] SicB. Aug. lo. LXXX in
Hujus tres sunt causa?: Metus, avariiia, ambilio. Joan. to. IX.
Truculenlia autem dividilur in vim et fraudem. Saciilegum ab effeciu.] Hoc, ab effeclu, omittit
Fraus quasi vulpeculaevis leonis videtur. Utrum- V. et C.
que ab homine alieiiissimiim, sed fraus odio digna Etiain Socratico dccreio.] Et Boetiohmc desutnpta
roajore. Totius enim justitiae nulla pars capitalior sunt. Is enim I. i De consol., prosa i : Nec inihi
quam eorum, qui lum maxime cum falliinl, id Socralico decrclo fas esse arbiiror, vel occuluisse
agunt, ul viri booi videanlur. Negligentia est non I) I veiitalem, vel concessisse nieiidaciiim. ili.Elsciaiis
propulsare injuriam, cum possis el debeas. Hujus pro certo non iniims, etc.
hae sunl causae: Aul inimicitias, aut laborein, aut Nudain vciilateiii pronuntiare.] Aiidifliit illi B.
suniptiis suscipere volunl, aut suis occupationibus Joannem Chrysost. in Matih. Non soluni proditor
detinenlur, aul odio ita elongantur, quod eos, quos est vcrilalis, qui mendaciuin pro verilatu loquitur,
tueri debeni, deseiios esse paliuntur. ln omni sed qui non libere pronunlial vcritaiem, quam pro-
aulem injusiitia permullum interest, ulruin perlur- nuiiiiare oportet; aut non libere defendit veritaiem,
balione animi, an consullo fial injuria, Per- qiiani defendere oportei.
turhatio enim plerumque brevis est, et ad 111Episl. Joannis.] V. et C. addv.nl capilis nume-
tempus : Ideo Icviora sunt, quac repenlino moiu rum. V. cap. l el m. C. cap. i el n.
accidunl, quam ea qnae*.praemedilaiairiferunlur. Prima, c. iii.] C.et V. ca. vn.
Seneca in libro De quatuor virtutibus : Justitia Eccles., xxiv.] Duo eademc. LVI.
est naturae lacila conveiuio in adjutorio mul- CAPUT CXXI.
lorum invenla. Hanc quisquis sectari deside- Lupus rapax.] DilucideIsidorus id exponit: Rapax,
ras, time prius el ama Deum, ut ameris a Deo, inquit, quia ex mulia fame el avidUaie ad verbum
Amabis aiuein Deum , si illum imilaberis, 531 Dei cucurrit, ei violenler diripuil regnum Dei, etc.
ul velis omnibus prodesse, nulli nocere. Juslus Vide eum in comment.in Genesim.
aulem ut sis, non solum non nocebis, sed eiiam Diversos niiiiistros.j Alios nempe pastores el do-
nocenies probibcbis. Nam nihil nocere non est ctorcs, dequibus ad Ephcs. iv. Plura invenies in
 509 YERBUMABBREVIATUM.— NOTJS. 510
commentariis B. B. Aug. el Hier.. in Psal. LXVII. A et M. legunl Cisterciensis, sed perperam. Nam de eo
Num., c. xxin.] Duo c. LVI.V. ~LV. agit Claudius Roberlusin Galtia Chrisliana in eala-
Macla in mandatis.] V. solum, in mandalis. C. logo abbatum ClaravaUensium, in quo eum oclavum
Macia immiinda. loco ponit his verbis : B. Petrus H"81. Ex abbate
Mandala trajiciendo.] V. et C. ila legunt M.Mun- Igniaci, qui in Chronico Anlissiodorensi dicitur
dala trajiciendo. Nicolaus de Lira in hunc locum : obiisse 1186. Hic aulem oculorura aliero per in-
Mandatalegit. Videprwterea GlossamMoral. ibid. gentem morbum amisso gaudere se dixit. quod ex
Occide et vivifica.] C. occidit et vivificat. duobus inimicis, unius moleslia libcralus esset.
Verbera pairis.] C.el M. Verba palris. Habet eum Arnoldus Wion in Mariyrologip mona-
Comminalionum.] V.comminutionum. Quididest ? slico die 14 Martii, ubi de eo'muttos cilai auctores ,
Isaias.c. ix.] V. etC.c. xxvin. ticut el prmdiclus Claudius.
Haberet subjungi.] V. Deberet adjungi. In manifeste malis.] .W.In manifeslis mnlis, ad-
Filia Babylonis.j C. ad latus subnotat et morali- dit quoque,: et in bis quae vicinantur, et obvianli-
ier exponit sic: ld est carnalitas : ad illud misera, bus praeceplisdivinis; vel in his qua? vieinaiUur
ait: propter illecebras carnis. Cassiodori expositio- peccaio, perniciosa consistil; vel in bis quae non
r.em redolent. siint mala , ex illis tnmen de facili sequitur ruina.
Is enim in hunc psalmum : Filia Babylonis, ait, Licet rion sint vcriias.] C. licet non sint vera.
caro est, quaecoiifusionem peccatorum ingerit, etc. M. licet non sit vcritas.
533 Vicissiludinem luam.] C. Vicissil. suam. Paulatim decidel.l M. Cito decidet.
Parvulos suos prima.] C. pro Parvulos suos, g Non. Nec ipse.] M. loco non, legit nccne. Potest
habet: per qualuor suos primarios motus. Apparel ipse praecipere alicui, etc. Vitioseconjunxil no',a-
amanuensem hoc loco non ejrcepissearreclis auribus rius ad modum inlerrogalionis; necne.
dictanlis vocem. Tres primaiios motus scio quidem, Domino papaepraecipienli.] Huic qumstioniinfra
eosque animales, non vero quatuor. B. Thomum respondetB. Gregorius.
consule in opusc, c. 5. Quam nos obedienliae praclal.] Hinc coltige, le-
Ad pelram, Chrisliim.] Glossa interl. ctor, quclorem nostrum nondum monachum Cister-
Ne vulpes parvae.] Hic V. Novani inchoat perio- ciensem factum, dum hoc opus conscripsit.
dum, el a prmcedentidislinguil hoc modo.: Ne vul- Deul. c. xin.] Tria c. xxvm in fine.
pes pnrvac demolianlur vineam Doin. Sab. confrin- Ilcm Eccle , c. iv.] Tria c. ix.
gas capita , etc. Et conleras capul, etc. M. puncto Super Eccli., c. ix.] Trin c. xx. Eadem dixit S.
prmmisso, sic ait: Et confringens capita , elc. Et Bened. c. v Regulw.
, contercs, etc. CAPUT CXXIII.
Quaede Deo menle compre.] Recte margo C. Ut
cum menle exccdimus, mittendo lidem ad compre- Hieronymus super Ezccbielem.] Mallem super
hendendum'ccelestia , quasi alialenus (forte aliqua- Oseec. xii, aut Nahum. nt, t. V.
lenus) vincimus in luctamine, sed utinam non ni- Magnus est Daniel.J lla C. et V. quam tectionem
mis luclemur sic cum Deo. prwferimus, quia videtur respicere ad locum Danie-
Gustaio enim spiritu..] M. Gustando enim spi- lis XIII, ubi dicilur : Daniel.factus est magnus in
riliim. f. conspcclu populi. M. vero legil: Magnnnimus. Idem
Quia parum a lerra.j V. Quia partim a lerra lan- conira probalur ex eo quod hic scquitur de Ezechiele.
gitur, parlim suspendilur et diutius. Mngnus quoque Ezechiel.] M. lucc omitlit us-
Est aiilem triplex claudicalio. | Ex auctore nostro que : Hanc eiiam grammat.
Canlorehmc cila! venerab. religiosus Greg. Tilman- In bealo Thoma.j 'Cnniunrieitn'. Simililer in V.
niis Cartusw Paris. mongchus in lib. Allegor. Novi absunt hmc usque : lianc aiiiein virUilenv
Teslam. in Ep. ad Hebx.c. x , liiufo De triptici ciau" Perimunl pusillauimitas.] Consute B. Thomam
dicatiene. 2-2 </. 130, a. 2.
Ut Ebionilae.] De quibus B. Hier. t. IX in apo- Hac eremita egrediens.] Nomte Paphnutius de
logia Pamphili de Origene; I. II in catal. de Joanne quo linffinusI. x, c. 17?
aposlolo; B.. Auguslinus, t. VI, libro De hmresibus, Ailianasium sancium.] C. hic ex supra • pro Alha-
hmresi10. nasio legit Anaslasiumr Excusemus amanuensem
A reliquis se suspendunt.] V. A reliquiis se sus- propler nlriusque nominis affinilatem.
pendunt. Hac Urlwnus.] Ponliticalis c. 18. Metaphrasles
CAPUT CXXH. secundum Onuphrii cilalionem, inilio Chroniciecclet.
nonesle, juslac.] V. honesia , jiistac, etc. Bis faclus est confessor.] V. omiuit bis. Diciiur :
1ad Cor. c. xv.] V. c. LXC. LXV,M LXXV. Bis confessor, quia ad experimenlum 535 gladii
Ad Pbilip., c. II.J Tria c. m. pro Christi nomine duclus est, sed ei parcilum esl.
Dici videretur : Id seiuite.l M. U senlire in lnfra c. 143.
nobis. <^ . Lticiilum pnral.J Ila V. el C. Estque vcra Jeetio,
"
Melior est obedieniia.] B. Greg. Moral. I. xxxv, ut patet ex hisloria. M. male, laqueum parat.
c. 10 : Obedientia victiiiiis jnre prseponilur, quia Tuo aposiatae Juliano.] Vera prmdixil. Nam non
per victimas aliena caro, per obedientiain vero longo post lempore inleriit. Erat autem Libanius
propria voluptas mactaiur. sophista, intimus Juliani amicus, qui ista a pio
Nec aflirnio, nec nego.] Margo. C. Quia pulamus Jud. maghtro qumrebal, cui, ul hic dicitur, respon-
nos ligari. dit, ul iiabel Theodorelus l. in Hist. Eccles., c. 18.
Cum obedimus.] C. ibidem : Ex officio vel causa De eodemJuliano ait B. Hieronymus t. V in c. lil.
honesta. Habacuc : Dum adliuc essem puer, el in gramma-
Hugo abbas Cluniacensis.] Recle sic V. Non Cla- lica? ludo exercerer, omnesque urbes victimaruin
rcvallensis ut C. 31. neutrum exprimit. Exstat vila sanguine polUiereniur, ac subito in ipso persecu-
ejus in biblioth. Cluniacent,iedila a Marlino Marcier tiouis ardore Juliaui uuniialus esl jntcritus.
et Andrea Quercelano. Vide Surium , t. II, die 29 Hac NicoIaus.J Vila ejus exstal apud Surium,
Apritis. l. VI.
A conslructione.] V. a coiislilutione. M. ad con- Tres pueros.] V. Tres niilites : Elenim disputa-
struclionem. lur, quinam per itlos tres qui in ipsius imagine «'»
Omnibus praeferens.] C. Hominibus praeferens. cupn ei appinguntur. Qua de re videalur Molanuside
534 Abbas Clarevailensis.J' Petrus est moiiocu- 1'icturis l. ni, c. 53. Noster aulem etiam infra
lus septimus abbas Claravall. de quo scribit egregia c. 151 legit pucros.
S. Antoninus parte n Historia, lit. 17, 55, 13. ('. Amcrosius Tlicodosium.] Hmc colliguntur tx Vila
 m PETIU CANTOP.IS 512
ejusdem per Pauliinim presbylerum conscripta. Sur. A Anibrosius.] Lib. vii in c. xi Lucm 1 tilitto : De
I. II. exemplo discipulos ad instnnliam et perseveramiam
Tli&saloniroe.] B.Ambrosio prcmiserat imperalor orationis inducente.
se veniam daturum civibus civitalis Thessal., sed Orare vigilnntem.] Textus B. Ambrosii : Vibrare
agenlibus colnilibus occulle cum imperatore, igno- vigilaiuem. Mirum , unde ilia varielas eruperit. Non
rante sacerdole usqtie in horain tertiam gladio ci- sotum liic, sed et alibi in ms*. lcgi orare pro vi-
rilas esl donata, atque plurimi inlerempti innocentes. brare, pro ul recenlior impressio operum B. Amb.
Qno audito , Ambrosius imperatorem excommunical. subnotat ad latus, quw facla est, et excusa Parisiis
M. et C. cnin impio TIiessalonile.'LnIii(s historiam apud Guitlelmum Merlin anno 1569.
liabenl Theodoretus l. v, c. 17, et Sozomenust. vn, 537 El Beda ait : Si amicus.] Libro iv lii Lu-
c. 23 et 24. cnm c. 27; sed posl B. Aug. to. X De verbis Domi-
Hanc exercitium.] Sane ita est. Cum quis per fas ni, sefm. £6.
et ne.faslentatus esi diu et afftictus, aiac.rior exsur- III Luca, c. xviti.) V. et M. c. ccxiv.
gil in prmferendis, non modo contumeliis et injuriis Per hiinc judicem.] Glossa in hunc locum : F. B.
animi, verum eliam flagris el verberibus corporis. Aug.
Cur hoc? Ab itssuelis non Hl passio : per diversos Potest conjici.] V. Potes cognoscere.
actus nascitur habilus el facililas incommodorum Precibus quaerunt ] V. Preciljus tuudunt. C. len-
tolerandorum. dunt.
Philosophiis.] Epislola ad LnciC. 13 iniiio. Oraiione minorum.] Ly rninornm abest in M. Hie
•
Inslruercs te.] Seneca impressus : Instruerem te. fj subnolo marginem C. Talis esl : Quasi, ex Ovidio :
Obrussa cst.] Obrussa est purgatio auri per ignem,. Quae non prosunt singula iniilla juvant.
sicut ex sequentibus indicatur : Quasi inslrumentuni Additque : El ila mulloriun oralio. Quibus inducor
probalorium. Quidam sciolus voluil corrigere in credcremelius legi in lextu mulloruin quam mino-
margine C. Oblunsa pro obrussa, le.xius. V. Ob- ruin. Sic Prov. xvin : Frater qui adjuvaiur a fraire,
strusa est. qunsi civilas firma. El Jacobi v : Orate pro invi«
Sugiliattis esl.] Id est, ilerulo percussus ad vibi-. cem, iit salvemiiii. El poelarum Grwcorum princeps
ces usque. Homeriis, ait:
Virius probala.] Nam; v.tpoela Fur. inpeematis: Conjuncti pollent eliam vebemenler inerles.
' V. Hine crescunl animi, virescit vulnpre yirlus. llieronymus Pauloe.] Hac in epistotis ad Pauiam
simpliciter : Multum enim adjicit sibi virlus la- nondum vidinec legi, al bene ad htistochium. De cu-
cessita. Ita Seneca , ep. 13. sloriia virginilalis c. 16, lo. 1. Dicam Ittmcn hoc
CAPUT CXXIV. unum. In epitaphio Paulm matris ad Eustochium
Vaga?vero mentis.] M. Vagaeergo mentis. aliquid simile reperi i»i hme verba ."Et cum os sto-
Religiose vivenlis.] M. Excellenlissimse menfis. maeliumque signarei, et matris dolorcm crucis ni-
536 Orare, ellegere.] Aii enim ille l. III tibro lcreiur impressione lenire, elc. Eadem, qum ad
De opere monachorum, cap. 29; Doininum Jesum, Eustochium, habeniur to. IX, in regula tii. De con-
in cujiis nominc haec dico, testem invoco super ani- teniplaiione.
inam nieain, qiioniam quantum attinet ad meum Acl. Apost., c. xi.] Tria c. xxiv.
commodum ; multo mallem per singulos dies certis (Q In qua hora.] Verba sunl Glossw inlerl. in hunc
horis, qiiantuin in bene moderatis monasteriis con- locnm.
siilulum est, aliquid manibus operari, et ccetcras Ergo nec alium orantem.] Solum V. hac legit in
horas habere ad legendum et orandum, aut aliquid texlu. C. sublegil in margine.
de divinis lillcris agendum liberns, qtinm tii.iiuliiio- Iiem, c. xii. Petriis.] Tria c. xxvn.
sissimas perplexitates causarum alienarum pati de Ilem, c. ix.J Tiia c. xx.
negotiis saecularibus, vel judicando dirimendis, vel Videte per speui.J M. iiitctiineas : Super Viriele
inierveniendo praecipieudis. Ad hmc accedil illud addil: per fidein : super Vigilale, per spein. Prw-
B. Hier. in epislola ad liusticum monachum, qum posiere. Vigilale, slate in fitle, ait ApoitvL I. Cu-
incipil : Nihil Clirisliano : Scribantur libri, inquit, rinllt. xvi.
ul et manus operelur cibum , et animus lectione Item, c. v.] C. et M. c. xn.
saiurclur. Et paulo anle: Ama scientiam Scriptura- Petrus I. Ep., c. iii.] Tria vm.
rum , et ca.rnis vilia non amabis. Ad illuii: Legere, Item, c. iv.] C. c. x.
ait C. ad laius: Sa?pe multus pulvis est in lectione, Jcsum Filium Nnve.J Siee Nun filium Eccli. c.
Cl in publica maxime. XLVI: Forlis in bello Jcsus Navc, successor Moysi
Nuiritura est.] C. et M. Nutritiva est. in propbelis.
Arinatus Marlinus.] Videalur vila ejus per Seve- Et B. Martino.] Supple revelatum est. Videalur
rum Sulpilium conscripta; exslal apud Stir. t. VI. vitu per Severum Sulpitium conscripla. Sur., to.
Appodiatum.] A podio Grmco nomine, quod locus VI.
est in quo futcra sunt, quibus ad speclandum inni-
limur. Gallice, appuis, D 538 CAPUT CXXVI.
CAPUT CXXV. Unde Hieronymus.] To. VI, in c. v Ep. od Ephe-
In titulo damnatur V. a lexlu sequenle, quia pro sios, et in Reg. tiluio De contemplatione. Cilalur
De efleciu orationis, habet. prmierea De confec, disl. 5 : Non inediocriler; et
De affeclu, etc. ab Humberlo ord. prmdic in l. erud. retigioso-
Ecclesiasticus, c. xxxv.] V. c. xxxiv M. xcm. rum.
Idem , c. xvm.] Tria c. L. Per capulium.] Item B. Greg. dicit, non per ca-
Non iinpediaris.J C. in margine : Alio opere. Jlem putium, sed per veslimenii finibriam tractum.
ibidem : De vocali orationc etiani intelligiiur. Multitudine horarum.J M. orationum. Ait idem
Lucae, c. ni.] Tria xiv. Humberlus qui supra in nolis ad hoc capul : Fre-
Ililario disputanti.] Consulito vilam quw apud Sn- quenter in oratione prolixa puritas cordis aniitii-
rium est t. I. lur. Est enim ut frequcnlius simiatica, quia cx
Iteni Luca-, c. ix.] V. el G. c. xcvm. Nec mirum consuetudine sine cordis atleniione labia movenlur.
videatur si tanlum numerum capiium referam. Nam Itaesi. Nam smpius tonlingil, lales, posl longam la-
Arr.monius et Eusebius Evangelium /.«CIE in 313 biorum motionem,aul paliiiiutionem, vixposse efferre
eapita secnrunl; Beda in capila 95; OEcumenius et qumnam orando dixcrinl.
Eulhymius in 83; B. Ambrosinsin titulos 64; recen- Jeremias, c. XLVIII.]Tiia CLVII.
tiores-veroLalini 24 capila faciunt. Desidiose.] M. Ncgligeiitcr. Sucra Biblia : Frau-
Idem, c. xi.] Tria c. cxxv. dulcntcr
515 VERBUMABBREVIATUM.- NOT^. £11
Sibi postuial. C. et V. Sibi orat. A Quod amplius est.] Ad hortnn intettectum fncilio-
Phantaslica? cogitat.] Vaiio; distracliones, quas reni videaiur 22,.7.' 1 . Si pcccatum esset jumtio.
cohlrahtmt qui oraliones prolongant el diu conti- Quia el lesiimonium.J C. in margine-: Cogerisad
nnant. Ergo, «I aii B. Augusliuus, brevis et crebra anlecedens, ergo cogi potes ad consequens, M. in
sit oralio. Aliud enini est sermo mulltis, alitul diu- lextu : quia et nee cogeris ad anlecedens, elc.
turnus affectus. Dicunlur fratres in jEgyplo crehras Ergo a malo cujuscunqtie.} M. omittit ergo, ait-
quidem habere orationes, sed eas lamen brevissi- que : Nec a malo cnjiiscunqiie, etc.
mas, et raplim quodammorio jaculatas, ne illa vigi- Hoc consilium peiiecl ] Responsio et sotulio colli-
lanter erecla iiiieniio, qua? oranti necessaria esl, giinttir ex 22, 711.1 : Et jurabunl./ii?m cap. In novo.
per productiores moras evanescal atque hebcietur. '540 Cur boc observaiues slatim proclam. Ca-
Ei infta : Nani plerunique hoc ncgotium plus gemi- lliarum.] Calhari eraul hwrclici de qtiibus vide nolns-
libus, quam sermonibus agiltir, plus flelu quam nd cap. 78, 7111inler cmleros errores , docebanl non
aflatu. To. II, ep. 121 ad Probain De orando Deo licere unquam jurare.
c. 10. Ideo, ait margo C. coiiieuile fcstiiianter Tres babeni comilcs.] /.'« 22, 7. 1: El jurabunt.
(Exod. xn). - El q. 2 animndvcrtendiiui..
Evagrius Eremila.] Is comes fuit B. Hieronymi Ex condiclo pro pecunia. J C. male, ex contra-
in eremo, ut liquel ex epist. ad Florenlium 5 et 0 dieto.
/ Tomi, el ad liiifftnum 41, ejusdem Tomi. Tanquam a blasphemo.] Talis, juxia canonet,
Cum flagello.J JU.Cum flabello. censetur blasphemus, qui per capillum attt capul Dei
Tunde niiilclrale.j Tundere pectus, iiiquit B. Au- R jurat : El si clertcus est ab ordine ecclesiaslico est
gustinus, cst arguere, quod latet in peclore, et evi- deponeiidus, si laicus onalhemalizaudus. 22, quasl.
denle pulsu occiilium castigare pccculum. Super 1 : Si qttis per capilluin.
c. xi Mallhwi. M. Mullrare. C. in margine : Milralc . Ait c. xxin.] Tria. LXV.
Esl mulclrale,vas quo excipilur lacquod ex atiima- ln eodcm, c. xxvii.J C. c. LXXin finc. V. LXXII
lium uberibus emulgelur. in fine.
Et clauso oslio.J Spirituali nenipe. Nam beat. Sap., c. xiv.] Tiin c. xxxiV.
Augiislin. lom. Vili, in Psal. xxxv, inquit : Cubile CAPUT CXXVIII.
cslcor noslrum, ibi ttiniultuni paiimnr nialaccon- Dc 1 ail Dominus.J De eadem B. Hicronymu* ad
scienlise; ct ilti requicscimus, quando bona cou- Ruslicum. Habe siinplicilalem columba?, ne c;ii-
scieniia esl. Qui nmat cubilc conlis sui, ibi nliquid quam macbineris dolos; et astuliam scrpeniis, 110
boni agat. Ibi est cubile, ubi nos jubet Jesus Chri- nlioruni siipplaiueri.s insidiis; quia non muliuni di-
stus orare. Item iu Psal. CXL.Claude ostium ne slat in vilio, aut deciper.e, aut decipi posse.
lenlator iugrediatur. Is enim pulsare non ccssal Hanc simplicitatem.] Absunt hwc in C usque i
ul irruinpat; si tiausum inveneiit, Iransit. lliijtts Seri de hac quacrilur. M. simililer omittit, sed recu-
osiii dua? sunt valva?, alia cupiditalis, alia tiino- peral infra, posl illa verba : Simplicia decent boni*
ris, etc. tatein, usqtte : Estolc pnrvuii.
539 N"n debemus inlueriJ C. Non debel, elc. Pravae dileciionis.[ M. et V. Pravoe delcctatio-
lit coniuineliis ] Solum M. nis.
Ilabuit geiiua callosa.J Umc conftrmal Joachimus C ln omnibus agendis ctc.] C. In omnibus viis Do-
Perionius tibeUo de geslis aposl. posl Hegesippum el niiiii.
Eiisebiuin. De Barlliolomwo nposl. ibid B. Greg. Et fatuilali vicinior.] Beal. Hieroitym. super Osee
Hom. 5S in Evaug. eadem referl de sua sorore Tar- vu : Prudentia absque simplicitate maliiiaest; et
tytia. siniplicitas absque ratione.sluliilia iioininaiur.
Y Certiim numeriim genuf.] Vidi in quodam ms. Simplcx ct rcctus.J Simplex per iniiocentiam'
Floremissimi monaslerii Camberon, hwc ex auctore niansueiudinis, reclus" per cautelam discretionis.
nostro cilata in jine operis Slephani Canluar. De vir-, Beda, De lentplo Salom. I. 1.
tutibns el viliis. Minurque in rebus.J M. Mitiorque in rebus.
Saepe id qnod petitur.J Aliquando Deus, cum exo- Simplicilas pro prud.J C. Simplicitas, piudenlia
ratur, non dat au voluniaicin, ut exaudiat ad salu- et omnimoda discretio in onmibus.
tem. B. Aug. in Psal. LXXXV, to., Vlll. Consule Beduin Bono tamen notitia.J V. bona.
in Jodn. cap. xvi. Amica siiiiplLiiati.] V. Simplieiiatis. Nolo oflen-
Bedn super illum locum.J // Cor. xn, vcrs. 8, 9. daris in Scriplurisjsanciis simplicilalc, ctquasiuii-
Sed ea qnm habel Beda, videntnr ex B. Aug. desum- lilaie vcrboruin. Quaevel vitio inierpietum, vel de
pla lo. VIIIi/i Psul. LXXXV. Hiriiisiria sic prolaia sunt, ut rusticani concionem
CAPUT CXXVII. j.icilitis insliiiercnt, etc. Beat. Hieron. ad Pautinum
In mullijurio perjiiiiiiin.J Quia dum usus jura- lom. III, epist. 104 in• fine. Incipil : Fralcr Anibro-
menli habetur, de facili perjuriitm tncurntur.22, q.\. sius.
Non esl conlra. n Esloieparvuli.] Jl/. hic prmmitlebal lilulum talem:
El ita frequenliam jurandi.] Jnramenlum hottdni De bona simpliciiale, 541 sed non observavimus,
non prohibetur tanquam malum, sed ejus assuejaclio. liim quia duo omillebanl, tum etiam, quia initio ca-
22,7.1. Non est conlrn. pilis sanctam simpticilatem vocilant, el titulum prw-
Eo quod habeat auclorilas.] Nam 22, qu. 1. Si [eniHl, prasertim C. De liona simplicitate.
peccatuni. Alia causa jiiramenii insiiliitionis esl iu- Qui ambulal simpliciicr.J Non duabus viis, inquit
lirmitas dubitantis, cum non vull credere. ltem,ib., C. ad lalus. Ex Ecclesiasttet 11.
c. lla ergo. Parab., c. li.JTiia, c. vii. ^
De utilitate rei cujusmodi?] His versibus edici- Niinia simpIiciias.JSalis hoccolligilur exB. Hier,
[tur ex parte : i» ca. vii Osew, cujus verba supra citavi : similiter
Pax ac fama, fides, revcrenlia, cautio damni, ex.Beda Venerab. Delempto Salom. Simoliciias.sine
Defeclus verbi sibi poscunt sacra ttieri. rectitudine dissoluta est et stulta.
Alias causas inquibus licitejuralur, tide22, qumst. 1. Demissos animo.J Seneca in proverbiis : Malus
Oimie. Item ibidem, can. %et seqnentibus. ubi se bonum siinul.il, liinc csl pessimus.
Exemplo Apostoli.] / Cor. xv. Quolidie morior 11.Cor. ca. 9.J C. ei V. c. xn. M. xxu.
per vesiram gloriam, etc. Citautur hxc 22, q. .1, c. CAPUT CXMX.
2. Non est contra. Hebr., c."iin.] Tria c. xxi.
Pro re teniporali.JSiiie, ui citalopermeloco, cupi- Genesis, c. xvm.J Tria xxxv.
diiatt, aut detectationejurandi. Item, c. xix.] Tria xxxvi.
815 PETRI CANTORIS 516
AdRomnnos, c. xn.] Trta XLI. A Absint inani funere naeniae,
Petr. I Ep., c. iv.] Tria x. Luclusqae lurpes et querimoniae,
Longe nb episcopis et ele.] Ego experienlia didki Compesce clamorem, ac sepulcri
aliquos episcoposfuisse Itospitales. Mitie supervacuos bonores.
Tenebnntur aorasia.] Genesis xix. Ex LXX In- 543 Coelo legitur.] Si Lueanus, U vn PJtarsat.
terprelibus pro caecilate, habelur «opaoia. ad Cmsarem inhtbenlem occisoruni corpora cremari,
Beda.J ln c. xxxiv Lucm. aul humari :
In homilia super hunc.] Non super hunc locum, Nil agis hac ira, tabesne cadavera solvat
sed stiper illum Lucm xix. Videns Jesus civitatein An rogus, liauri refert : placito natura reccptat
flevit super illam, et esl hom. B. Greg. 39 in Evung. Cuncta sinu. El post: Capit oinnia lellus.
in fine. De marlyrio (Simile exemplum vide apud Quse genuil: coelo legitur, qui non habet urnam.
Canlipralanum, l. Apttm, c. 25, n. 13 et 15). Et apud Senecam : Omnibus naliira septilturam de-
Josue, c. vi.] Tria c, xi. dit.
III Reg., xvn ] V. XLUI.C. XLII. Sepelit nalura.] Versits Mmcenatis :
IV Reg., iv.] V. vn. Non tumulum curo, sepelit natura reliclos.
Judicum, c. iv.] M. el C. 8. fcre in medio capi- CAPUT CXXXUI.
tuli. IJI Matthaeo, c. vi.J Tria XLV.
CAPUT CXXX. Jejunium avari.J Versus in margine C.
Pro litulo V. legit : De quarto opere miseri- Jejunat justus, medicus, simulalor, avarus.
cordiae. Q Spirilui nempejustus,c&rni medicus, fami simu/a/or,
Proximi tegendae.] C. et V. tegenle. Sireciesic: sludio relinendi avarus.
Describens llieronymus.] In epist. ad Eustochium
ergo prmponendttmniidilaleni? Martinus superero- De custodia Prmterea cilanlur hmc De con-
gando pallium cuin paupere, etc, videreiur respi- secrat. dist. virgin. 5. Sinl tibi. Ilem ep. ad Furiam De
cere ad distichon pium el docinm inscriptum fronli-
spicio cwmeterii ecclesim B. Marlini in civitale Au- viduitate, qum incipil : Obsecras.
domaropolitana, Ail, c. ii.] Tria vi.
lsaias, c. LVIII.| C. et M. c. CLXXH.V. CLXXXIII.
542 Marlinus clilamydem crim paupere dimi- lnvenilur voluiitas.J M. voluptas. Male.
[diavit.
Ui faciamusidem nobis exempla paravit. Aflligere lioiiiiiiein.J C. Alflig. hoslem.
Unlcam lunicam.] M. Imo, quod plus est, tuni- Item Item Eeeli., cap. xxxiv.J V. xcn. Abhinc usque :
cam eliam totam pauperi dedil. Videalur Vila scripta Jon;e, lacet M.'
Sanclorum pallidorum.] Sic vocali a pallorevutlus,
per Severtim Sulpilium. Sur. lo. VI. et maceraiione corporis, ul dixi ad c. 116.
Act aposl., c. ix.] C. et M. c. xxn. V. xu. Sancta jEgyptiaca.] ln ejusdem Vita, v.da nolas
CAPUT CXXXI. ad caput prmcedens.
V. Praferl hunc titulum : De 5 et 6 opere miseri- Pane cribrario.J Ad Jovinianttm lib. n, lom. 11,
cordiae. et ad Paulinum : Bnnus lioino. Ilem in regula De
Haec digniori specie.l C. in margirie : Pelrus (sed abstinentia. epist. ad Mariellam, quai ineipit : Am-
melius Jacobus, c. i): Religio sancta et immaculata Q brosius, habeiur : Pane cibario, etc. Sicut etiam in
haec est visilare iulirmos. Beda l. v Risl. genlis Angtorum, cap. 13.
Nicolaus.J Apud Surium in ejus Vita. Habetur, Superal sobrielalem Cliristi.] Etenim 'Surius in
to.W. commenlario rerttm in orbe geslarum ab anno 1509
CAPUT CXXXII. MS7«ead 1506, Turcarum in cibis parcimoniam ad-
SMmmaiium.V. tale esi: De 4 el 5 el 6 el7 opere mirans, sic in Chrislianos invehii : Ubi Ferdinanriiis
niiseiicordioe. M, De sepultiira. rei suorum slragem, ct Turcartim vicloriam cerlis
Hic gralia Antonius.J C. pro Anlonius habet Hie- niinliis cognovit, nova eaque insignia Solymanno
ronymus, inde, ut reor, abusus subrepit, qttod B. muuera miltit, quibus aniinum ejus sibi conciliaret.
Hieronymus hmc conscripseril in Vita B. Pauli ere- Legati ejus a Turcis honorifice excepti sunt, et
mitm. postera die cum Bassis pransi, orizam, ei c.arnes
Appodialum.] Hoc est innixum, ul supra dixi ud vervecinas, nibilque praeierea sibi esculeulum ap-
c. 124. poni ceriiunt. Ea Barbaroruin leniperanlia, nostise
Mariae sc. jEgypliaca?.] Vitam vide per Sophro- genlis luxuriam 544 inocul-dubio severe casiigat,
nium episcop.Jerosolymitanum conscriplam, ul lesta- cum illi non tam gulse desiderio, quam naturse ue-
lur Nicephorus lib. xvu, cap. 5. ^Exstal auud Su- cessilati saiisfacianl. Nosirates vero lum se prae-
rium, lo. II. . clare sua puleiu insiituisse convivia, si nuiius sit
Versificalor ille.j Quis ille, qumris ? Hitdeberlns irrigandae gultc, ventrisque farciendi modiis; iia ut
esl episc. Cenoman. Postea Turon. archiep. Hmc me- de nostris verissime dici possit.plures crapula quani
tra nondum pulo impressa. n
" gladio perire. Alque sane delestabilis iile apud ple-
Mulli Deo placuerunt.J Inlerquos nominaiissimus rosque iuos est, convivia in mulias horas protralieu-
est Tobias. di, cum non animaeduntaxat, sed eliaui corpori ad-
Potius nos juvamus.] Quia meremur pro opere modum sil perniciosus. Sed scilicel laciciidum est,
misericordiw. quod dici solet:
Non sil sumptriosa.] Curatio funeris, inquit. B. Ede, bibe, lude, post mortem nulla voluptas.
Aug. condilio sepulturoe pompaeexsequiarum, ma- Hmcille. Plur-a hac de re Wiringus cailon. Airebal.
gis sunt vivorum solalia, quam subsidia moruio- In libro De jejunio et abslinentia.
rum. Lib. iDe civit., capA%. Prodest inierim ali- CAPUT CXXXIV.
quod memoriale in seputturm loco appendere, quo Ad Rom., c. xn.] Tiia c. xxxix.
morlales et prmcipue atnici moneanlur orare pro ln hoviiate sensus.] C. et M. ln novilale Spiritus
defuncli anima. ldeo monumenla suni, ul menlem saneli.
moneant. Grmci enim vocant fj.vs-oy.s7ov, quod nos A qua incipiendum.[ Solum M
memoriam el monumentum: el eorum lingua memo- Doinandum est juinenlum.] Non absimilia legi
ria qua meminimus ftvijfi»dicilur. apud beatum Gregorium, hom. x ni Evang.
Quam in remedia.] Quid enim prodest homini in Dalilam.] Uxorein Samsonis C. et M. Dalidam.
exsitium misso, si parietes domus ejus sumptuose Joannes et Jeremias.] De Joanne Matth. m. De
ornentur ? lla, quid spiritui profueril cadavera de- Jeremia propheiiw sum c. i.
corasse ? Id est virilis.] C. ld esl audax. ipud Hier, legi-
Audiamus Horatium (u Carm., ode 20) - iiir virilis.
517 VERBUMABBREVIATUM.— NOT.<E. SI8
Facit vim perditioni.] C. Facit vim, domando, A leciatio peccatum mortalc. Unde Daviil : Beatus qui
perditioni, eic. tenebai, et allidet parvulos suos (id esi primarios
Oliosilalem.J M. Siinripiiiositalem. motus libidiuis reprimet, ne veniant ad conscnsnni,
Siiperstiliouem.] M. Superfluilatem. vel ad morosam delectationem, quia ipora secum
Vivunl ut comedanl.] Nonne Epicureorum esl ? trahii periciilum) atl petram (Psal. cxxxvi), id est
CAPUT CXXXV. Chrislum. U.nde Sa)onion iu Cant. (can'. cap. n).
Ex M. caput partilus sum : nam duo prmcedens Capite nobis vulpes parvulas, dum parvae sunl, id
conlinuabant. est reprimite parvulos molus dum primarii, et sine
Quem non vicit • Sodoma.j Glossa intert. in c. xix consensu, et morosa delectatione sunt, ne silve-
Genesis. scant et grandescant, et ila demoliantiir vineam
Coridimentocibi.] V. edulii pro cibi. Domini Sabaoth, id est occidant animam. Unde
Veleiiam ulilitale.J V. el C. et etiam ulililnte. Daniel prophela, etc.
Nec cupias mulltim.] Sotum M.admittit hunc ver- Quia Yiscosa est.] Audiamus hic B. Greg. in Jf.i-
sum Juvenalis, sat. xi. Quidam pro muium legunt rat. (lib. xxi, cap.2j. Ex quo, inquit, luxuria semel
rhombum. Juvenalis mullum, ut correxi. mentem alicujus occupaverii, vix eum bona cogitare
Nisi ex fastidio.] Obsoleta ea gula est, qumjam pcrmittit. Sunt enim desideria viscosa, quia ex sug-
edisse non libel. Lipsius in Senecam. gesiione cogitalio, ex cogitalione affectio, ex affe-
Comparalis manus.] C. Coinparata manus : al clione delectatio, ex delectatione consensus, ex
Seneca comparalis. consensu operalio, ex operalione consuetudo, ex
Cum Venus in vinis. Ovid. i, De arle M.legit: B consuetudiiie desperalio, ex desperalione peccati
- Tunc Venus in venis, ignis in igne venil. defensio, fex defensione gloriatio, ex gloriatione
545 H's addam illud Claudiani. damnatio. V. pro viscosa, legit, viliosa.
Ciun vtno calefacla Venus, tunc ssevior ardet. CAPUT CXXXVII.
Deul., c. xxxn.] C. L, V. et M. LV. Qiianlitalem peccaloriini.] V. Flagitiorum. S. Be-
liem in eodem.J Tria c. xix. nedictu.s in reguta (post iltud e Deul. c. xxv) ail:
Jcremias, c. v.] C. et M. c. xx. Juxta modum culpae, extendi debel disciplinae inen-
Et mcechali sunl.J M. et mentiti sunt. sura. c. 24. Et Apoc. xvm : Quantum in deliciis
Oseae,c. xin.] M. el C. XLI. V. IAI. fuit, lautiiin date illi tormenlum el luclum.
Fremii mundus.J Vlilur his verbis B. Bernardus Itcm Augustinus.] Quam belle hac de re lo X ,
serm. 9 de 9 vers Psalmi : Qui habital. serm. 247, et 243, et 244 De lempore; ubi adulterot
Primo autem tenlat hoininem.] Videalur beatus increpal imaginem Dei in se deturpantes. Quare C.
Augustinus tom. VIII, infinem Psalmi vm. ad hmc in margine ait. Ovidiut initio Melam.
De facili Iabitur.] V. et M. Cito despumat in li- Pronaque cum spcctent animalia caelcra terram,
bidinem. Verba sunt B. Hieronymi. Os homini sublime dedit.
Cum filiabus Job.J C. cum liliis. In quarto genere aflin.] Cone. Trident. sess. 21,
Nabuchodonosor abutens epulis.] C. dd latus : eap. 4, dimicavil impedimtnlum affinitalis ex illiciia
ln laulilia. Id autem dicitur de Balthasar filio Na- copula nalum ad primum et secundum gradum tan-
buchodonosoris. lum, statuens in ulterioribus gradibus malrimonium
Quae sit dislantia.] V. Quae sint discrimina. Sic C post eam conlractum non dirimi. Pius V ad majo-
Juvenat. sat. 6. rem matrimonii libertalem declaravit in exirav. Ad
Gastrimargi. Hcec omittit C. Romanum anno 1566dic;a, affin. 3 et 4 graduum
CAPUT CXXXVI. nec dirimere nec impedire. Nav. c. 22, n. 42, ex qni-
Incestus et ignomin.] V. lncestus, cl vilii Sodo- bus colligere 547 esl >'ut eenset auctor noster, adul-
niorum ignominiosa lurpiludo. terium majus esse crimen, quam inceslum 4 gradus:
Joel ail.] Tria David ait. De adullerorum prolibus legitur dist. 56, c. Si gens
Appeliius fornical.] Beda de templo Salom. : Bre- Anglorum, quod nec sint in fide stabiles, nec in bello
Vis est voluptas fornicationis, sed perpetua pcena. smculari constmtles, nec honorabites hofninibus, nec
Lnde Boelius in libro m, De consol.metro 7. Deo amabiles.
Habel omnis hoc voluptas Parab., c. vn.] Tria xix.
Siimuli agit fruentes In legenda S. Marcelli.] Parisiacw urbis episcopus
Apiumque par volantum, fuit, ul exGregorio Turon., apparet. De gloria confes-
Ubi grala mella fudil, sorum c. 89. Viiam conscripsit Fortunalus episc.
Fugit, el nimis tenaci habet eam Sur. lo. VI, die 1 Novembris.
- Feril icta corda morsu. Abslulisset.] Hic subjkienda censeoea quw in fo-
Eadem habet prosa 7, ibidem. V. Abhinc fere usque lio e membrana super addilo in V. adinveni. Sic
ad finem capitis, maxime discrepat et varial in le- ergo : Inccstus cst coilus valde illicitus cl niaximc
ctione; illa in conlexlumnon reposui juslis ex causis. detestabilis alicujus cum consanguinea sua, utVon-
Hmc aulem sunt : Boetius in libro Consolationum D sanguinitas large accipiatur, scilicet ut comprehen-
sicait : Appetitus voluptalis plenus esl anxietatis, dat matrem, malerteram, sororem, cognatam, fi-
salietas pceuiienliae.Et nisi lallor Macrobius in libro liam, neptein, amiiam et omnem usque ad quartum
Satiirnalium, Flavienus quoque de vestigiis philo- gradum, est linea sanguinis, propiuquam vel affi-
sophorum, de voluptate loquentes, dicunl: Finis iiem, ut novercam, consororem, nuruni, el sic de
voluptaiis el pceniteniia. Unde Demosthenes cum caeteris. Incestus etiam est coitus summe detesta-
a Laide nobilissima mereirice, supposita manu 546 bilis cum sponsa Christi, scilicel cum sanclimoniali,
venlri cjus, quaereret, dicens : Ha?c quantum ? t,l vel cum sacrato oleo inuncla, scilicel cum regina,
illa dicerel: Milledenariis : Respondil : Ego pceni- quando ab alio cognoscilur quam a viro proprio, et
tere tanii non emo. iiieronynius vero in Yila Pauli e converso. Ad exslirpandiim hujusmodi crimen prse-
primi ereinitae exemplum ponit de martyre linguam cepit Apostolus illuin Corinthium fornicatorem et
sibi mordicus abscidenle, et jactanle in os meretrieis incesluosum, qui uxorem palris sui, novercam suam
super illuni ligatum jacenlis, et virilia attreciantis, cognoverat, excoinmiriiicari, et a consorlio fideliuin
ul dolor voluplatem vinceret, quam invitus sentie- amoveri, et angeiis Satana? tradi, ul spiritus ejus
bat. Hanc, sicul in opere, ita in voluutale Dominus in die Domini salvus fieret (/ Cor. v). Merilo bujiu
prohibet: Qui viderit rriulierem ad coiicupiscendair, flagilii Deus vindiclam in praesenti, ad judicium pco-
eaia, etc. (Matth. \'j. El est simililer ipsa voluntas nae seiei'nue,infligit frequenter. Unde Iegitur in II
et consensus sineopere, peccatiim mortale. Et non Reg. (cap. XIII)rjuod Ammon, qui sororem suam op-
lanlummodo sola voluutas, sed. eiiam morosa de- presseral, iiilerfectus est a fralre suo Absaloiri.
 519 PETRI CANTORIS 520
Ilerodcs cliam Telrarcba hoc crimine polmlus (vi- A t Josue, c. vi.J Tna xn.
delicet (|uia illegiiime ahutebalur uxore frntris sui) Jericho.J M. ad laius : Concupisc- muntli et car-
ineruit fieri hoiniriria, scilicei ut decollaret Joan- nis.
.ncrn; et postea relegatus a Roiriano iniperalorein Hujusmodi homines, spaslici.] Spasiici dictia spa-
exsilium, ubi cum uxore fame periil. In illos ctiam, smaie quod esl nervortimcontractio. C. el M. Hujus-
qui sponsas Christi sanctimoniales reclusas, el alini inoiii bomines pauci et encrvati sunl, V. Omnes
Deo dicatas violant, sarpe Deus in praesemi vindi- spalici bujiismodi eiiervati stini. Hmc cxponit B.
ciain exercet. Quidam eniin hujus criminis rei ssepe llier tn. IV. tn c. xix el xxvi lsaim. Iiem, /o. V, in
faiuanlur; el nuiii liuiit; qiiidam ctiam paralysi per- 111.Vairm.
culiiintur, alii vero morte subitanea praeveniuntur, Sardanapali.] De eodem provfrbium : Sardana-
quorum auimse miserabiliier in inferno cruciantur. palo mollior Tertullian., lom. 1, lib. Pnll., cnp. 4,
CAPUT CXXXVIII. ntim.19; Juslin., lib.\, uil eum muliere corrupiio-
Et superbia vilae.JEl stiperfluitas vini, V. omillil. rem.
M. cutem in margine. posl vini, voluit addi, vel rci Percussi aorasi.i.] lnlerp. LXX , sic tegunl pro
cujuslibet. C. ad lnliis sic :
inqtiit Gaslrimargi (in coecilate, Gen. xix.
ttts. castrimargi) similes siinl Ksan, qui vendidit -Isaias, c txvi.J Jl/. et C. cci. V*.cxxn.
piimogenita sua proplcr Ieniictilani rufaiu, el amisit Post januain.] V. ei M. pnst unam. C. post uniim.
berie-riiciionempaieinaiii (Gen. xxv). Supra in fine Item Joel, III.] V. et M. ix, iu finc. C. x. Posue-
cap. 155 omiseral. runl puerum in prostibulo, etc.
De lanlum duobus ergo pec.calis, elc, clamor g] Ubi vir nubit in femiiiain.] Solum M. Ex Jusiini-
ascendisse.J Recenseri sotetil 548 quatuor peccala niani decreto.
ctimanlia incmlum: homicidiuinvoluntariitm, pecca- CAPUT CXXXIX.
tum Sodomilicum, de qttiblis hic loqtiitur, terlium
oppressio paupervm, quartum merces operariorum In Matlh. c. xvm.] M. et C. LXXXVIII. V. i.xxvin.
defratidata. De terlio agilur Exodi xxn, vers. 22 el et Hier. Aug. cl Aiubiosius ]Ambros. lib. 1 De J/tcob
23; dequarto, Jac. v, 4. Sed de duobus poslerioribus devila beata ca, 3; S. Auguslin. tom. X, in appendice
non lam clare dtcitur, claiuorcin eoruni ascendisse dirersis, serm. 5, et in Enchiridio ad Lauienl.,
;\d Domiiiuinde lerra. cap. 74. lom. III; B. Ilieronymus, t. V, in cap. viu
Legilur Dominus conqueri.] Hac de re dilucide Matthwi. V. pro ilier. leqit. Kabanus.
Secundum hges.J Conc. Tolel. iv, c. 67 ei 70, et
agit B. Aug., lo. X, serm. 247 De lempore. Et 32, q.
7 : Adulterii et Flagitia. 12, 7. 2 : Episcopus qni mancipiuir., ei : Libcrtus
In agro Dainasceiio.] Idetn legi in genealogia Ecclesiae. Manumissus dicilur, qui liberlate donatus
Christi per leviiicam el regalem tribum, nondum visa, est. Olim dotiiini.volentesservos a potestale attl ser-
tit pulo, qtiam Tni/iemiui lireviurium Bibliaeoppe//a/, vitttte liberos reddere, manu capul atit aliud mem-
uttclore 1'elro Berlhorio, cujus protogus incipit: Con- britm servi tenebanl, sicqtte a se millebant.
sitlerans llistorise sncrse prolixiiatem. Post prolo- Calicem salularis.J Per calicein in sacra Scriptura
gttm sic ordiiur. auctor Itistoriam, Adam in agro mors aut passio intelligilur.
De condigno.J Imo, si fas essel, pttisqttam moriem
Damasceno fermalus, etc, 7110;brevitalis causa
omillo: Elegans opus esi, in quo Palrum series per- C pro Deo oppelendamdico, qura 11011 stint condignas
belle delineaitir, digeslis el circino laboriose expressii passiones hujus temporis, eic. Rom. vm.
ctrculis nomina singulorttm ex ordine et successione Et algeiui.J C el M. agenti.
conlinenlibus. Abulensisin Geu. 1, 7. 22 refert quo- Arceiiliqtie.].i/oc ad David referendum. Alioqtiin
que Adamumin agro Dumasceno[ormatum [uisse. arceutibns, nt C. legit, ad commilitones.
Eos fore Androgynos.J Sic legendumesl, ut cvlligo Ens in tonstira.] Auclori familiare esl verbum cns
exB.Aug. 10. 111,/. 111L'e Genesiad litieram, c. xxn, pro exislens. Tuni jondebal Nabal g*egem SIIUIB.
et inde excerpta hwc exisiimo. Tria Androgeos. An- / Reg. xxv.
lirogeus esl filius Mittois Crelw regis, de quo Virg., 550 Lncac, c. xvn.] M. et V. c. cci.
I. VI. Ait c. xxin.] C. et M. c. IX. V. xi.
ln foribus Iclhuin Androgeo lum pendere poenas 11. Reg. c ix. | V. xxi.
Cecropidocjussi, etc Jonatbam patrem liium.] Post hmc verba addil C.
Androgynisive hermaplirvdilmdicunlur, qui ulriusque tn lexiu quod M. in margine: Transfuiiditel in pro-
sexus iiistrttmentuin habenl. Tales inter infames po- lem, iranscurrit gralia patrum.
nnnlur nec posstinl esse advocali. 3, 7. 7. infamis : Aller Cicero nOn.J ilf. et C. Aller Cato, sed male
1'arag. ln digestis: Infanies, etc protit ex Val. Maximo liquei.
lloiiiini androgyno.] Iterum tria androgeo. Popilius ncminem odit.J M, et C. Pompilius.
Perinittit uti.] V. et C. perniiltitur uti. Multa benelicia.J Oniuia ista ab ingrato anirno
Ul vir perniitliiiit.J Dicerem ego hic, sicul el in suiit : inqtiit Seneca De benef. I. 1, c. 1.0. Eodem
sequenti permiltil, habilo respcclu ad Ecclesiam, de sensu Pu-blius: Dixeris maledicla cuncta, cum ingra-
qua supra. M. ul virum penniltunl. Sed quid si Ec- D lum hoininein dixeris. Ausonius : Ingraio homine
clesia, 1117«!/marcjo M. decepta fuerit in vicinia lcrra pcjtis, nil creat. Ptauius : Pol quidem, inco
sexus, et noii potesl conlinere? aniino, ingrato homiiic nibil impensiiis.
Quod a Deo deleslatur.] Toleranda esl hmc lectio : Leve aesamicum.] Aliter Seneca: Leve a?salienum
Natn deteslor aliquando passiveusurpatur, tit Rorat. dcbitoreuifacit.
I. \, Carm. Bellaque malribus deleslala. M. Quod CAPUT CXL.
adeo deleslalur.
Ad Rom., c. 1.] Tria C. iv et v. V. Pro summario siclegit: Quod liomo induit f:i-
cicm snper oinniuni brtitoium aiiiiualium. Epilogus
Episl. Judae.] 2'iia c. 11et M. legebal exfornicante . faciei
pro exfornicale, ul esl in texlo Biblico. Qua voce culpae.
composila significare voluit fornicationem qum fial B. Noiiis superinducimus.J Hwc est ep. 18 I tomi
exlra et prwler modum natttrm. Hier. ad Marceilam, quw incipil: Amhrosius
Posl carnein alteram.] Margo M. Extra et supra In lsaia, c. L.J jb'. et C. CXLX.V. CLXXXIX.
oniiiem foniicaiionem peccaverunl. Hoc vhium de- Propler dolositaiem.] Ex gtossa ordin. in hunc lo-
testatur Aug-, tom. X, serm. 47 ad fratresineremo. cum Lucw \\\\. ,3/. ad latus legit ex Cant. canlie.
549 Scilicet niorle Umc omiuit V. (cap. 1). Capiie mihi vulpes parvulas, eic. Aniuios
Levit., c. xx.] M. ei C. XLII. sub vulpe laienles.
Onan.] C. pro Ouam hubet^liomini. Vitiose. Serpenle, porco.] De Serpente, Gen. m.De por-
Coloss. 111.JTria vm. co, Matih. viu. De boniine, Matlh. IV.
 521 VERBUMABBREVIATUM.— N0TJ5.
Et in spiriiu, spiritii.J C. et M. Et in spirilu bo- A
J Idem, c. vi. | Ti-ia c. xxvu.
niiiiis M. C. raliouabilis quasi, elc.
- ln ep. ralionali,Ad Mnrcellam. Incipil: lAmbrositis,
Diabolus.J Solttm V. EslqueGlossa mterl.
18.] ldem, c. vn.J Tria xxxn.
lom. I. M. et C. In 30, cp. c 2. In directiiin.| C. ad tatus rMediocriler.
Moerore depriniitur.J Tria deprimimus. Reslitui Pro spirilualibus.] M. pro temporalibus, aeler-
ex B. llier. nis.
Amisso obolo.J Tria omitle.bantnmisso. Idem, c. vni.] Tr/a xxvm.
Peisonariini siinil. [Resliltti ex B. Hier. Persona- Filise C. in margine : Filiae animoe
riim. Tria enim : peccatorum simililudines quol* meae. populi inei.]
pettata. Job, c. vi.] C. et M. 6. V.-ix.
CAPUT CXLI. Eremilaprolapsii.] Ex libro Vitte Palrum dicto.
In seniinariiim.JC. In sanctiiaiiuin. Deut., c. iv.] T.ria xiv.
De aucloriialilius.j V. De auctoriialibiis ejiisdem. C4PUT CXLllL
II. De actoribus. Qttotnodoauctoribtis el actoribus, Confessio, conlis.J Inter ly cordis et oris, hac
cttmsolus Deussil aticlor? parenihesi utitur V. Ut ail David ; Dixi conlilebor,
Ad pr;edicla, indiislrise.] V. Atl prseriiclam imin- et tu remisisti.
siriaui leeioris. M. Ad pracdictam 551 inriiislriae Untle Urbanus.J De hoc diximus in c. 123.
lecloris: Neqtte hwc placebant. Nulla enim de indu- llalicl sequi nnlidolum.J Confessionis scilicet et
slria lectoris fuit facta prius meniio'. Ergo nun pr;e- . satisfaclionis.
diclaui. B Est pnrs satisfactionis.] Ila depcenh. dislinct. i :
Relinquenles.] Abesl hoc verbum in V. siiniliier Qtiem pcenilet.
Sicntaiicinrihus lmbel.| Diciio aiictoritns accipi-
\e\quod sequilur.
Quse desiriiciiva est.] V. Quod dcstruciiva csl. lur pro plitribus auctdribus, uti c. 79, el alibi.
Mallh., c. iil.] Tiia vn. Lepra? cogniiioncni.] C. ad tatus corrigebal, con-
Apud Matlh.. c. iv.] Tria xx. lagioncm.
Ad preiiilenlisc stilliii.J M. hic prwferebat litu- Peracta e.nim pwnii.] V Peracta enim poena
litm : llem depociiileiilia. C. ad latus : De conlba- liein Jutliciim I.] Perperam M. et C. tegunt: liem
'
sione liiplici. . » Moyses : Quis, etc, cum illa verba nonsint Moysi.
Laliore pcenae.JC. et M. etiam bene: Labore pce- sed Filiorum Israel, dicentium : Quis ascciideiaule
iiilenliae. nos contra Cliannuaciiiu,ct erit dux belli? dixitque
Sine infusione gratise.] V. elM. Sine visitalionc Dominus : Jtidas asceniei, etc
gralioe. Praecedel nos.] M. el C. consequenler legebant,
Coiiteraris.] V. Converlaris. vos pro nos.
Vcstigiuiii peccaii.] M. ad latus : Et memoria. 553 CAPUT CXLIV.
Keveiiere qualer repelito.] Loca B. Bernardi htfc Qui cnret vulnein saucinti.] Viiio, 1117111/ B. Gre-
npprimeexponentis. Vide primo serm. 5 De iinnun- gorius, moisuni disliictionis nribibcat, olco molli-
tiulione B. Marim, in /ine; secundo serm. 3; parvo- iiem pietalis, elc, a prmposilis et prailatis lectu di-
rum serm. 3, sermonem 58, ibiJem. gnissitna. Tom. I Moral, l. xx, c 8.
Qiiod adverbium.l Sapieuler nempe. C Fili, non liiihi.] Verba hwc confessoris seu confes-
Situl et verbuin.J Psallile. sarii, adhuc forle induralum pmuiienlis cor,' no.niiihil
Qiioliescunqiie iieraUe.] ;i/. ilerare. emolituni,et inilticttnl ad confessionem siiiceram, fi-
Gregorius.J Tom. II, hvm. 20 iu Evang. anieme- delem el flebilempersolvendam.
Jium. M. el C. yro «irego. habent Angii.stimis. Scio Ilt ille, qiii nolenli resliinere ablala.J Simile, si
qindem ipsttmhanc senleittitim fuse et ditncide expo- non ittem exemplumrefert Cwsarius, qui post mlitlem
uere, lom. V De civitale, l. xxi, c. 27. Et lom. X, /. L auctoris vixil, l. 111,c. 35.
liom. homiliu ult.; seii eadem verba non habentur. Copliini Ecclesioe.]Ab liorum majorem inlelleclum
CAPUT CXLII. percurre hom. B. Greg. 31,-i'i Evang.
Ostendit Aug.] B. Gregorius non absimilia liabel Niniiam niultiiiidiiiein.] Quid glorianlur nonnulli
pnvcipue Moral. I. ix, e.-24. (Ilwcenim verba po- in mitliitudine ? Pluribus inlenlus ininor est ad sin-
strema : Dum attlen) hic jiulicaniiir, tempuralibus gula sensus. ..
poenis, elc, ibidemvisuntnr)SimitilerB. tlieron. lum. Ad pcenilentiam maxime.J V. Ad prenam ma-
IX, ep. 1 ad Deinetriitdemposl initium. xime.
Quasi diceret puaiiilc.s. Margo M. Quasi sc ; per : Abbalis de Longo Ponle.] Hoc exemplum vel si-
Unde nec ail ivco^iio. mile habel Cmsaritts libro lerlio.
Maltb., c. III.] C. el M. cap. xi. De doeinoniaco.] Idem aut simile Cmsarius refert
Parturientis, id est.] Expositio est B. B. Augu- 1.111,c. 2.
siini aique Ambrosiiin hunc psalmum. C. et M. nd Job, vii.] Tria ix.
laiushwc legunt : lloc eti.un de prsciicalore expo- D ^ linpudenlissiine jatianl.] Margines M. et C. Sic
nilur, qui nonnisi post pariuni pcenitentiae proce- dispuiavi, lalem matronam ('.'. vicinain) lain nobi-
dcre riebei ad parttun prsedicationis, scilicet de lem etpulchrain ainavi. Addit C. Ex quibtis super-
parlu in paiiim. Aivqttin, si impwnilens accedut, biunl. Hmc videntur sumpta ex B. Bernardo.
despicielur, ejnsque piwUicuiio conlemnelur, ut uit CAPUT CXLV.
beulns Gregorius. In conlerendo.] Non : Iu converlendo, ut V. in
Noiiaii parientis.] Rmc restitui juxta doclrinam texlu el C. in margine.
cilalorum Patrum tmmediale 552 supra. Tria, ail Diiiionis virtus.] Poenileiiliaescilicct dictionis,
nuii paiienlis. C. ad laius volebai correcium partu- ail M. in margine.
rienlis pro parientis, sed mule. lu se ulciscendo.] V. Ulciscen.la, sed male et
Item : qiianla riebeal.J Hac ad novatn lineam re- conlra texlum origiiralem.
vocavi, eo quod C. majuscula tillera cmperit, M. uu- Ut corpus redinias.J Ex OvidioDe reinedio amor.,
tem litutum prmfixerit liilem: Itein de conirllione, I. 1. Ejusdem ex ep. (Enones ad Paridem siibj.cio
sed a me intermissus est, qma in indicibus capitum versus :
omit ebalur. Leniier cx meriio quidquiri patiarc ferenriiim est :
Aiiiuiadvcrte in quatnor ) Glossa ordin. in tuitc QIKCvenil inriigne poiiia, doleuda veiui.
locuiu Joannis cap. xi. Eudem recensel, quam pulo Solve funiciiliini.J V. Solve viiiciiltiui. Qnatuor
essebeali Ambrjsii De pwtiiienlia ttbr. u, capil. 7, pravw consueltidinis vinculu deprehendo, quw cum
lo.n. I. 'ucreverint cegreuimalcr.itiui: Nam difflcultereradi->
PATKOL.CCV. 17
 PETRI CANTORIS 524
tnr,uil B. Uieron., qttod rudes animt perhibueruiil. A Item Iliernnyuiiis.] Vide ejtitdem l. m. Commenl.
Viuculahwc sunt : Primum, litillalio deieclalionis; in Amospattlo posl initium et tonge plura hac de re
secundum, consensus; terlium, factum; quarlum, invenies.
profundttm malorum, sett constteludittis abyssus. Brevis et non vera voluplas.] Dispuiare, come-
Htijus viscosimali leslimonium pete e.t B. Aug. tom. dere ct liiijiisinodi, ait M.tn margine. Ex hoc tem-
X, serm. 44, De verbis Domini, c 6. jiore lam angusto el rapido el nos auferenie, quitl
Ilinc ille maiiyr.] Cujtis meminit beaius Ilierony- juvat majorem pnrtcm milterc in vaniim? Non tain
tnus in Vita S. Pauli, similiter 554 K*e&paiilo benignum ac libcrnle tempus natiira nobis dedit, itt
fusius) Nicephortts Hisl. eccles., I. vn, cap. 13. M. aliquid ex illo vncet.perdere : el vide quam inulta
et C. Ilinc ille paler familias, omiitunl, maiiyr. eliam (lifigenlissimis pereant. Hwcille mttgnttsSe-
Se sliilliiin siinulavit ] 0 stulium prudentem! neca, epist. 117.
Nam, teste Catone, Viri divitiarum.] Viri etinm litiuin, ait margo C.
Siulliiiaiii simulare Ioco priidenlia suinina esl. cnus.iriim, dispulalioniim, 'potationuin.
Id legilnr de S. Simeone, Salo, id esl slullo, in Mar- In nianibus stiis.J Nisi sarpam, oii idem. Surpa
lyrol. Romanodie Julii l. est falx pulatoria, sive ctiller aduncus, quo vineas,
Vel scoepbam.] Hoc esl mundabam. Ita Januen- aut arbores putamut.
tit. Cras niiiius apius erit.J Nempe, ad agendiim pus-
Scobes et sordes.] Scobes, sunl parles illw mi- nitentiain. Ila duo margnes.
mitissimwlitna attt serra, velalio inslrumenlo iriiee Tota ccena praesentis.] Hoc est fclicilas, delecta-
•el excissa; a nominativoSCOBS. B lio, el juciindilas. Margines dno.
. Vel fodiebam.] B. Hier., in hunc psal. Fodiebam, Per quoe aniillitiir ] iVam qtii in agone contenriil,
inguii, lanqunm agrum, ut iiiilteiein semen doctri- ab omnibus se abstinet (/ Cor. ix), ait M. ad laius,
naruiii Domini. addit qttoque illud : Ne animain ponas ad unicum
Qnia ingciiuum.] C. 'tV. ingenium. ilf. Iugemi- hazardiiin et jaclum aleae.
niim. Et sicut ftimus.J Qui cilo evanescit, inquitC. in
Vcl venlilnbaiii.] Videalur Glossa in httnc tocum. tnarg.
Romanos, c. 6.] T.ria \\\. lsaias c. xxix.] Tria LXXVII.
Vias duras.] Labores pcenitenliae,Aiunt margines Digiiitatem piiinogeiiiturae.] Fidem el virlutes,
C et M. inqniuut margines.
Cilicium.] Non tanium S. Joannis Baptistm sed, IJeiictliciionemqiiepnternam.] Iidem in Evangelio:
ul aiunl duo prmfati margjnes .'Similiter Judilb, el Veniie, beneriicii Patrisiuei. Matlh. xxv.
Ceciliseet Nazareorum. Perpelua esl pcena.] Seneca ep.' 23. lmprobaniin
Panis ciibrariiis.J lmpressa S. Hieronymi; Panis voluplalum, etiam post ipsas poeiiiieiuia e>t. Et
Vibarius,ep. ad Marcellam, qumincipit: Ambrosius : infra : Sola virlus prsestal gaudiuii) perjietuum,
tide notus ad c. 133. seciirum.
Vepres Benedicti ] /!. Gregorius l. n Dial., c 2. 556 Mortis meilitalio.] Posl Plalonem in Phad.
Lacrymae Arsenii.] Ex ejusdem Viia qum a;:ud B. Hier. ad Principiatn epilaphium Marceltte, inci-
fitr.um exslal. pit : Swpe, el iniilium.
Quinque caricae Eulalii.J Quibus suslenlabalur. r, . llem llieroiiynius.J Non absimilia vidi in ejusdem
Duo margines. regula titulo De paupertaie : similiter iu c. xxv
./Egypliacse.] VitaapudSur.esllom.il. Matihwi.
Simconis Trevirensis.] Cujus festum agiturl Cur modicum cxspeclas.] V. Contra nioiiiciiiii
Junii. exspectas. Exaud'amus eiiutu infidelem, fideli.er
Per Nalhan ] Habenlur liac De pcenitentia, dis- lamen loquenlem: Tu morteni, ul niiuquaiii litneas,
linct. 3. Totam pcenam. semper cogila. Et idem supra : Vivore uoluil, qui
CAPUT CXLVL inoli noii vult, Seneca ep. 50.
Solnm V. non dwidit capitt. Vadamad .portas.] Margines C. el M. Hoc limeo,
Idola Laban ] Dehis dixi ad c. 21. scmper in inente habeo.
Irifclix Aclian.J 7iia Achor, sed male. Achor enim Ablata cst.J ldem tntirgines: Translata est.
nomen vallisest, ut legilur Josue vn. Qiiidam dimidiant Deo^J V. Qui danl Deo diini-
Circiiiuslaiitiaepeccatoiuin.J M. ad lutus : Omnis diaut. Abusits notarti.
inenioria. Quidain peifieiuiit.] Atiinf margines C. et M. Ut
Clausis ostiis menlis.] Lleiu ibidem .' Onmisdo- Nicolaus, Joannes.
IIIIISiuae. Job, c. \n.] 7'rto ix.
Gcnesis, c. IX.J1'riri xxxvi. Itein, c. xiv.] Tria xin.
jEquirollere debet purgaiorio ] Contra eos, aiunt ltein, c xx.J Tria xvi:i.
martjtnes C. et M., qui dicuiit Faciamus iinin iaiu CAPUT CXLVIII.
pucoiienliam, sed sine sordibus et cruciatibus.
555 CAPUT CXLVI;. iry Ne fial fuga vestra.] A vitio et peccalo. Margines
duo.
llabeam in conte.] Margines duo: Ad agenduin
Poenitemini.] Hmc lego in margine M. Item : Vitle
poeniteiiliam. etquautain cgciinl poiiiteiiliain Tlicnpbiltis
Sulisianlia mca.] Vita pracsens, el oinnia piwscn- qualem Uequo in legenda Nisliviutis B. Maria?: el coipus
tia, ait margo dttptex.
Nonue Doniiiiiis.] Soliditas acterna, aittnl iidem (al. turpus) de qu.o in legcnda S. Dionysii lil nicn-
tio. In Legemla attrea Jacobi de Voragine die Natie.
nuirgine.s. Virg. IocoTheophili, atalur lva Canwlensis.
liem philosnphus.] Itlius libcr elegans est de vitm B. Viiales
brevitate et Chrisliano dignissimus, quanquutn ab in- carpitis auras.] VisiG.x jEneidos.
Tolo lempore vitae.] '1'empuspcenilennmcst usqtte
/ideli eonscripltts. uttimum«rticulum xilm De pmuil., Dist. 7. Teui-
Ilonores gerain.] Ulinam virtutes, aut similia nd \cro.
pus
proximornm mdificationi convenienlia, de yuibns Bitiimiiie.] Ei pceiiitciuialis satisfactionis tt lon-
poeia profmius : labor.bus. duo.
Stal sua tuique dies; breve et irreparabile lcmpus, gisSitui cnim. Margines
Oninibtis est vilae; sed fainani cxteiidcre factis exliibuislis.J Hic lacel V. nsque ad
lioc viiiutis opus. fittemcupitis.
jEneidos CAPLT CXLIX.
(VIRGIL., x.)
Tanquam ad exiivmuiii.J Itu Horuiius : V. Omiltii liiuluin, tiec cupui d.vidit iniercape-
Oiniiciiicrtde dicm libi di|uxisse suprcmuiu. dine.
 5?5 • VFRBUMABBREVIATUM.- NOT;£. 520
Diffuile aveili.] SENECA, Tragcedia 6 : A Ilieron. ad Ileliqdoruin-.] Hestitui locum. Tria
Dediscit nnimus sero, quori riiriicil riiu. enim, atl Rtislicum. Hmc epist. ad Heliodorum in-
Aristolelesvn. Et hic : Dillieilejest resistere c.onsuc- cipit : Quanlo amore. Vide finem iltius.
luilini, qnia assiiiiilalnr naliine. Idem i. Rhetor. Jtidieaiuro Domino.l M. Tu gaudebis judicnturo
Quod consiietiim csl, vcluti iiinalum est. YIRCIL. Doinino. P. Tu gaudebis judicaliiriis ciini Doniino.
Georg. n : Exliibebitur cum prole sua vere.] Hier. pro vcre
... Adeo in tenerisassnescere miiltiim est. habet Vcnus. Meliits.
Quasi nltera natiira.] Ex Aristoi, vn Etltic. Operarii et quaestunriae.] V. et M. operariae et
Ul eanis a corio.] Horal. n Sernt. V. Vix cxter- quaestuaiise. B. Hier. habei operarii, Itoc est,Jo-
rebilur, elc. Aliqua exemplaria,imj-ressa sic : sephi.
Ulque canis corio nuiiqiinin nlisterrebilur iiucto. CAPUT CLI.
557 Ilieronyiniis.] Loquitur hic de filiis Israel, Arl Eiisrothiiim.J Dc virginitale servanda, quee
unite uddidi in lexu : Pupulus Israel. incijiit .'AuiJi, lilia.
Jeremias, c. xin.] V. et M. c. LX,C. LXI. De carcere.] Ei papilione corporis, inquiunt mar-
ltlem, c. vni.J Trin xxxsv. gines M. et C. ut iu ostio stans videas gloriain Dei
Jdein, c.ix.] Duo xxxix. V. xxxviu. jieiiransire.
Ars fit.] Arist. n Etliic Ex actu iniilioiies iteralo El recessil sibi.] Tria libi pro sibi.
fit babitiis. Et contiibiux'.] C. ad Uilus : Animae minoris
Longam reslem.] Sive, lomjam dicam natis pte-' mer ti.
nam. i
U Eiiint in diversis.j Hmc quoque restilui. Tria sic
Noli ergo mutiiare.] Cur Itoc ? Ak Sapiens Pror. legebitnt : Erunt iu divcrsis gregibus carnis lua?,et
xxn. Quia : qni accipit niu uum, scrvus e»t fcne- spiiitus; inatiis (V. matrcs) tnae.
rantis. Neino polerit dicere.] 7ii« : Nemo poterat scire.
Qua. ne preoccnpaliis.] C. ad laius legit ea qum Btblia Basilew impressa anno 1591 habenl : Neiuo
liabentitr Sap. IV: Juslus si nioiie praeoccupatus jioteral diseere. Magnii varietas.
fiieiit, e c. Aliquitl gloriosiiiii.] V. preliosum.
Coatestis manna?.] 3/. Coelesiis gratioe. Ad Denietiiadeni. De virginilate. Habelur l. IX
Actio judicis coniia.] C.ei M. Erga nos. incipitque : Si summo ingenio.
Fuerit solveiido.] V. Solveuda. Putabis diiiiini.J V. Dignum.
Unde Ambrosi ,s.] Locum citavi in margine ad Tu ergo, cui.] llmc in eadem epist. ad Demelria-
c. 145, in ftne. C. ei M. legebant Gregorius. dem, sed injra, sub /inem.
Aiuacns polioues.] M. polaliones. Couiitala virginibtis ] V. Communicaia..
Et erubeseeniia.] C.ad latus: Quse causa iuduxil Nec ulliiis teinporis. J Tria : Ncc illius lcmporis ,
confessioneiri in Ecelesia. etc
Vcl iu siibslanlia.J V. Iil omillit. 559 CAPUT CLII.
CAPUT CL. V. Capul non dttidit, neqtte novum litulum prm-
V«l viia?.] Hac dno verba absunl in M. et C. ferl. M.vero videtur veite divisum, rubeaeaque nia-
Qtii dorniilis.J V. Qui jacelis. juscula addila litlera, omkso tanten tilulo, quem C.
De nianifesia visione.] C. et M. Manifcsla visila- Q C solum non omitiit.
tlone. ElTudiin me spirilum,] C. in margine : dilatamlo
Saiieiatclu visionis.] 7'nii omittnni visionis, sed pr:e gnudio patnie.
esl in lexlu Biblico. C. el M. in murgine leguiii : adMaiumotictti.] De hoc vocabulo diximus in noiis
Voliinlatcm Dei iiiplenriani. Videri luc polesl com- c. 78.
mentarius B. liieroiiymi in hoc ultiinum cupul Secretuui meirn de vila.] Hac, usque, £t quem-
Isaia: ndiiioduiu, absunl in C.
De cornu allaris.] Vos, o clerici, ait margo C. CAPUT CLIH.
Ilabactic, c ui.] Tria c. xi.
Soplion., c. i.l Tria m. Hoccaput De proprielate ex C. el M. cotlegimus.
A collibus.J M. el C. a collisionibus At tex.lus Sed in M.alio characlere exaratum est a cwleris, et
in fitte capilis prwcedentis hmc Itabebal : Explicit
Scripturm, ut posuimus.
Quia enim non liabiieruni.] Videatur comment.II. stiiiinia mng stri Peui Canioris Parisiaccnsis. Fone
attcior omiseral in summa iigere De proprielate, quod
Hiet. inc. i Sophonim. in jine recuperal.
Ignis gebeiinac.] lgnis etiam avariiiae, inqttii Dicere inea.J. Prout vetal S. Benediclus in Regula;
tnargo C. hic acceuditur et inchoalur, in fiiiuio c. 53.
coiisomiiialiir. Ciiui Aciinn.] Duo Aehor.
Pnrab., c. xtx.J Tria xxxix, . Mundiiili aliquo.J Vl legilur 16,7. 1. Adjitimus,
Hebr., c. x.]C. et M. xvn. V. xvi.
Iguis xmulalio.] Attdianius margines C. et M. U D in fine. Et B. Ainbrosius 111Offic, c. 9, B. Gregoritts
Famcs et insatiabiiiiasdcvorniidi malos. Tria siuil Regislri, I. x, c. 22.
iusaliabilia, scilicci, iiifernus (avidior el insaliabi- et Mtineritilae.J -4tis esl ex Graculorum genere anrum
nummus subripere solila. De hac Ovid. vn Me-
lior) mare et vulva meretricis (Prov. xxx). lain :
558 Job, c. x.] V. et M. c. xi, C. ix.
Beda rie quodain.J Hmc hisloria sumpla est ex V. Nigra pedes, nigris velata monedula pennis.
De inonaclio Gregorii.J tlac hitioria hubeiur in
Beda, llisl. gentis Aiigloriim, I. v, c xm. Dehitc viia ejusdem. Vide Surium 1. II, prmlerea apud B.
ctiain in speculo exemplorum dist. 5, exetnp. 7. In
Kiargiiie C. nomen pulrisfamiiias expritnitur Drige- Noio. Attgusi. serm. 62, ad fratres in ereino, sive 12, a. 1 :
liniis, al locis cilaiis Diillielinus.
ln iuieriora ducerel.] V. In anieriora protlucerel. et Saciilegus sil eiiatn laicus.] 17, 7. 4 : Quisquis,
De quiiiiisdaiii puleis.] Ubi puteus superliuruiii, 12, 7. 2: Prsedia. j
Habet aureos.] Quam belle tules describit B. Hier.
iiiquitnit margiucs C. el M. puteus curiosoium, pu- in episl. ad
leus iinirioruin, el sic rie e.eieris peccalis. Heliottorum,qi:mincipil : Graudes male-
Tunc coapi cogitare.J Hmc, usque, Dux ineiis ab- rias. Sinl :ditioics mouaclii, iuquit, qtiani fucrnnt
suni in M. ei C. s.'cciilares possiduant opes suu Cliristo pauperc,
Wilfiido. ] Triasic legunt,sed Ven.Beda loco su- Etclesia quas stib locuplete diabolo habueranl; suspiret eos
pra citalo vocal Alfririiiin. divites, quos ante inuiidus Iiabu.il man-
luiran^ fliimen.] Mov.asterio, scu ejus domui ad- dicos.
jaaiis, ul iuitio historim diciuin est. Picfanlias.] Sfupilantias. IIoc vocabulo swpeuti-
527 PETRI CANTORIS 528
r«.r Cmsar>us, pro portione vini aut [erculi tatt- A crcbro de numinis loqiienlem , iusiitorem potius
liore. lialielo quam iiioiiachuin, 16 , 7. 1 : Si cupis.
Tobins exsnl.] C. Si Tobins esuriens, el qui pro- ltetn videlo B. Hteron. in reg. liitilo De pauper-
pria hnherc poterat. Cwtera desunt. tale.
Quidam religiosi.] Prmier illud B. Pauli II Tim. Isle eniin pluribus.] Hmc parenlhesi inclttsa ,
n: Nemo mililans Deo, implicat se negoliis sseculn- omitlil M.
rihns, aliud insinuabo ex decretis Bonifacii, 71/0 Ablatuni.J Post hmc immediate legii C. Item Le-
decernil monuchosposseconfessiones atidire : Neque vit. LXXXI,hoc est, c. xxiv, ubi ugkur de reslitu-
enim, inquil, B. Beiiedictus nionachoruiii praeceptor lione.
.ilinificus, liujns rei aliquo modo fuil inierdielor; Prior qtii.lam cuidam.] C. Prior de M. D. volenti
sed eos saeciilariiini ncgoliorum edixil expertes loro facere.
laiiinnimodo. Et 16, 7.1 : monachi, 560 Slc ^e9'- Item eremitam.] F.x libro Vitas Patrum dirto.
wr: Nulliis inonaclioriini forensis negoiii suscc- Item Hieronyinus.J In regula, de pauperiate^.Et in
plor, vel exseculor existat, nisi qnod monasterii reg. monachorum, De Simonia in rccipiendo soro-
exposcit utilitas, abbate sibi nihilominus impe- res, similia invenies.
raiitc. Tanta in Martino.J Ex vita per Severium Sitlpi-
Deposilniii.] C. Deposilorii. Horum est recipere cium conscripta.
pecnnias,pro caulione, quod monachum maxime de- Ul nit S. Benedictiis.] Cttp. 49 Regnlm sttm.
decel. B. Ilieronymus ad Paulinum De instit. mo- Iiein Hieroiiyiniis.] Epitt. ad Heliodorum niona-
jinc.ii , iji/ .' Qiicm scnseris tibi, aul semper, aul clium, ul supra dixi ad c. 21.

VERBUM ABBREVIATUM.,

TEXTUS ALTER

A capiiulo sexagesimo sexto itsque ad octogesimum (17),

CAP.LXVi. De aecepiionepersonarttm. ] citoavei illicitne.'qnando nlicui ex quarTamsocfe-

•*
fit scienduin qnod nibil magis offeudit lioc in- tale, vel ex indiscreia benevolenlia reveremin ex-
plex proelati ollicium, qnnm »accepliodicitpersoiiaruni, hibetnr, 111quando pauperes iiidigenies relinqunn-
t qnae iion est apud Deum, sicut Aposiolus tnr, et non indigentes in bospi io recipiuniur. Oni-
in Epistola adRomanos (cap. 11).Snpcr quem locuin nino illicilac, quando nlicui pro iiirpiiudine aliqua,
dicilAugusliiiu? [/'. Ambros.] : Acceplio personariini vel pro sola pecunia rcveieiili» exliibelur, ul pos-
esset apud Dominum, si propter dignitalem palruin sil dici :
recepisset Judseos, et propler indigiiilaiem pairitm O nummi, nummi, vobisItie prwstal honorem,
sprevisset geniiles (Vide notas ad cap. 66). Itlem Vos estis fratres.
dicit Petrns in Actibus aposloloruin (cap. x), quamlo (JCVETI.sal. 5.)
prreceptuni est ei ire ad Cornelium : i Nunc in Hanc omnino respuit Doininus. Et ile hac dicit
verilaie comperi, quod 11011 est personarum acce- Jacobus in Episl. canoniea (cap. 11): i Fratres, 110-
plor Deus, sed in omni gcnle, qui limei Deum, lite habere lidem Domininoslri Jesu Clirisli gloriae,
acceplus est ilii. » Scieiiduni aiilem quod aliud cst in ncceptione personariim. Si enim veuerit in con-
acceptio pcrsoiiaruni, aliud bonorificentia. spectti luo vir aureinn niiniilum habens in manii,
Ilonorificenlia est reverentia alicui exhibila con- etdixerisci: Hic bene, si aiitem venerit pauper in
sideraio gradu dignitatis illius , cui reverenlia ex- sorriido habilu, et dixeris ci : Sta ibi, nonne accc-
hibelur, el illius, qni exliibel. Abusus aulem htijus ptor personarnni faetus es? nonne iniqiinrum co-
reverenliae, est acceplio personaruin. Ista non est ' gilalioiium judexes? > Ktdieit ibi Augnslinus(altero
apud Deiini. Et nola quod qtiando reverentia non C ord. ex Beda qui sua desumpsil ex Aitq.), si lioc
exhibelur cui debetur, lunc est personaeabjcctio; referalur ad ecelesiasticas digniiates, non esse leve
quaiido vero cxhibetur cni 11011 riebetur, lunc pro» peccatum. Quis enim feral, sprcto honcstiori et
prie est persona.' acceplio, iia ut aliud sit acceptio scieniiori paupere, divitem ad ecclesias icam digni-
jiersonae, aliud abjeclio peisonaruin, et aliud hono- latcm stiblimari. Ilem, si de quolidianis consensi-
lilieentia persoiiaiuiii. Notandum itaque, quod circa bus(concessibus uthabent alia exemp.) hoc dicatrir,
hujiisniodi honorificenliam, quoedam causae suul quis bic non peccat? lameu 11011 peccat, nisi apnrl
oinnino licilac el honestae : quajtlain subiionesioe: se judicel, quod si ditior est, crgo inelior. Conl.ra
quoedam mediae nec oiniiiiio licilae, nec omnino il- acceptionem persoiiaruin Dominusin Deiiierouoniio
licita?; quaediiinsunl omnino illicitae. Cottera?0111- per Moysein dicit (cap. 1): 1 Audile, omnes, el quod
nino licitae, el honestoe sunt, qiiando alicui reve- juslum fucrit. judicale. Non accipietis persouam
rcniia pro sanctitale su.e religionis exhibelur : et hoiuinis, Domini enini juiliciuni esl. • Ergo I101110
h;«c sola cst apud Dcuin. Subhoncstae, quaudo pfae- imitator Dci 11011 debet personam honiinis accipere.
lato, vel priucipi, vel filio nobilis, vel scripiurae El Job dic.l (eap. xxvn) : « Non accipiam perso-
perito reverenlia exhiiietur. Mediae11011 ouiiiiiio li- nani viii, neqtie Domiuum liomini adaetjuabo. Ne-

(l^jCiiriiexemplarMnrcliiaiienseleiccoiiiiiiua va- qtiiintur, descripsimns, et dcscripluni liic cousulto

rieiate lectionis, abaliis riuobus reccrieret, scilicel reposuiinus.
a cap. 66, usque ad cap. 80, illud verboteiius, ul .L>
 520 VERBUM ABBREV1ATUM,— TEXTUS ALTEft. 53i>
scio enim i| andiii subsistam, et quando Salvator A t piens. Unde Ecclesiasiicus ail (cap. xxv): « Faiuus
ineus yenial tollerespiritum iweum. »Quasi diceret : in risu exaltal voeem suam, sapiens autem vir
Si acciperem personam viri, hoc essel Domiiium tacite ridebit.» El sanctus Bernardus dicit de quo-
liomini adaequare. Et in Ecclesiaslico dicitur (cap*. dam ahbale religiosissimo (S. Malachia), qui in
xxxv) : i Non accipies personam in panperem (id qiialiiordecim antiis non risil ila ul viderelurdens
est conlra pauperem), et depreealionein laesi exau- ejus, sed obstantium grntia faciem serenabat; setl,
dies. i Et in Epistola canonica Juilae diciliir si bene rccolimus, risum inlegrum non ndinisit.
(t- 16) : « Quidain sunt garrtili et muriniiralores, Secieiuur ergo hilaritaleni lascivia carenlem, et,
personas propter qiisestus admiraiites, > id esl lau- ut uno verbo explicem, secundttm faciem sanclorum
ilaiiies. Posi niictoiitates conlra acceptioneni in- jii£iindeniurt(Ju(/ir/i'xvi). Et Doiiiintisin Evangelio:
trodiicias personarum.-exempla iulroducamus. Le- t Vae vobis qui rideiis, quia plorabiiis (Luc vi). »
gitur eiiim quod Phinees pugione stio transfixil in Undeet ipse legitur ler flevissc, scilicet i:i susci-
geniialihiis Judaeum coeuntem cum Madianilide, tatione Lazari (Joan. xi), supereivilateiii (LKC.XIX),
qiiamvis illuin sciret esse ducem in iribu Siinjeonis, el in oratione, sicul legitur in Epislola ad llebwos
el illam filiam nobibilissimi principis Madianiiarum (cap. v); sed nunquam legilur risisse. El hoc quac-
(.Viim. xxv). Et in hoc fa io placuit Dotnino, « et stionem habet. Ipse enini defecius nostros assiim-
cessnvil quass.ilio (Psal. cvj. » El Doiiiinus dixit psit : quos dccuit euiu assumere, cl revera risuiii
atl Moyscin: « Suspende principes in paiibulo, ut iiiteriorem habuit, scilicet laelitinm menlis, et ita
avertainr furor nieus ab eis (Nttm. xxv). » Ecce, videtur quori liabtieril exteriorem, qnod potuitesse,
quutl nec principibus parcenrium est in scelere. Et Q j qunmvis non legalur. Et notandum, quod ad mo-
ipse Moyses audiens populiiin peccasse iu vimlo dcslinm praidictam el leinperaiiliani habendam, est
conflaiili, dixit : « Qui Doinini est accingatur glariio inaxiuie fugienila singiilarilns. Est aiuem duplex
mecuni._ Et transieiis per inedium caslroruin, » singiilariias, scilicet inala, <i bona. De im>Iapraidi-
nulli illius sceleris pariicipi, parcebat, « et dixit cemus, utexpulso vitio magis vinus elucescai.
Moyses: Hodie consecraslis manus vestras Domiiio, CAP.LXVIII. De mala sittgulariiate.
11011 enim pepercislis fraler fratri, vel palri, vcl
malri in criuiine (Exod. xxxn). » Eltlic.it ibi glossa : Dc mala iiaque singularitaie dicit philosophus :
llle eligaiur sacerdos et levita, t qui dicitpaiii et Oiiinis singularilas paril nolaiii. Qui hanc non fugil,
nialri : Nescio vos (Deul. xxxm).» El de Doinino le- suspeclus esl, aul suspiciosus. Ila notat, aui aliquid
gilur quod nolait ad domum reguli divciiere (/oan. significat. (V. Not. in cap. 68.)JPropter hoc forte
iv), ne videretur diviiias honorare Iiem : lu li- diciiim est: Hoc modicum deguslet. Hanc singula-
bro Reguni Tegiinr quod Jonathas esuriens, duin ritatem fugiens Apostolus, dixit:« Omnia omnibus
irel, inveiiit niel et comedit, et cxbilarati sunl ocuii facius siim (/ Cor. ix). > Unde et«totondit se in Ceu-
<jus, el foriius iusecutiis cst hosles (/ Reg. xiv). chris (Act. xvni). > Unde el Tiinotlieum circum-
Quod audiens pater ejtts Saul, quia conlra prae- cidit, ul conformaret eum Judaeis (Act. xvi). Unde
ceptuin ejus feceral, voluil eum occidere. Quod Augusiinus dicit (epist. 86, et 110) : Secundum
fecisset, nisi poptilus eum de mniiibus ejus excus- morem pairias, ei cousuetudinem Ecclesiae , in qua
sissel. Ecce quod pateruus amor noluil parcere tibi vivendum esl, debes vivere. Turpis enini est
lilio in transgressinne praecepli. Et habes hic ar- C _ pars, quae suo corpori non convenit. Unde forie
( dicliim esl: « Vse soli, quia, si ceciderii, non habet
gunienliim, quod princeps non debet aliquid facere sublevanlem
sine consensu populi, nec etiam praelalus sine con- (Eccle. iv). » Soli, irl est quadam prae-
silio cleri : Item super illuri verbtim praedictuin suinptioiie novum vivendi modiim invenienti. Talis
« (liansivit Moyses per mcdiiim caslrorum (Exod. . eniiu < singularis ferus esl qui depascil vineani
xxxn)» dicil Grcgorius (part. 111Pastoral. adnionit. (Psal. LXXIX),> id est desiruit el occidil animani
26): Per medium casirorum est iransire, in Ec- suam. El Seneca iu epistola qtiinta ad LueilitniL
clesia Doiuini oequalilate vivere, arguere, praedicare ait : lllud le admoiieo, ne eortim more (qui non pro-
el judicare, ul in imlliiis residcat favore, ut nec ali- ficerc sed conspici cupiunt) facias aliqua, quae iu
cui propter sanguinem, vel privuium aniorem a Iiabitu luo aul genere notabilia sinl. Asperum cul-
gladiosenieniioe parcal. Et si vir Dei est, qui rii- el tiint, et intonsuin caput, et negligeiiliorem barbain
vino amore cingilur ad vindicanduin peccala; il- iiidictum argento odiuni, el cubile humi posi-
lum virum Dei nun esse constal, qui vindicare alio- tum, et quidquid aliud ambiliose perversa via se-
rinn peccata reeusal. Tainen cum inoderamine con- quilur, evita. Sntis ipsiiin nomen pliilosophiae(etsi
ira nccepiionein persouariim est agenduui. Qiiidam inodeste traclelur) invidiosum est. Iutus omnia
cniin, diim aceeptiouem personaruni vitant, in cu- iion dissimilia sint. Frons nosira populo conveniat,
jusilaiu ingraliiiidinis vitium et sobriac iiiurbani- respleudeal loga, non sordeal tamen. Non pu-
latis curriiut ut vere possil dici: temus Irugalitalis iudicium auro argenloqtie ca-
ruisse. ld agaiuus, ut meliorem vilam serjuamup
Dum vilatil slulti viiia , in coniraria currunt;
Sed medium tenuere beati. quam vulgus, uon laiiien coulrariam. Alioquin quos
I emeiidaii voluiuus, fugamus a nobis el aveiiinius.
D
(HORAT.,lib. i Sat.) llltid quoque elliciinus, ut nibil imitari velint nostri
Siimmum cniin jus injuria summa est (CICERO i Off.). diim liinenl ne imilanda siul omnia. Uoc primum
Uiitle el alibi dicitur : < Est justus qui perit in ju- pbilosopbia immiiiit, seiisum communioreiii, hu-
stitia sua (Eccle. vu). » El alibi : < Qui nimis iiiaiiilaleni et congregationem, a qua piofessione.
euiungii, elicit sanguinem (Prov. xxx). i Et alihi : dissiinililudo nos sepnrnbit. Videamus ne isla per
< Nou declinelis , neque ad dexicram, neque ad si- qu;c adniirationem parare voluinus, ridiculosa cl
nistrain (Deui. xvn). > Ad dexterani, per nimiani odiosa sint. Propositiim nostrum est seciintliim naT
justitiae reiipssioiiem; ail sinistram, pcr niiniuin lurauivivere. Iloc coulra naturamest torquere cor-
cjusdem rigorem. Uude poeta : pus suuin, et faciles odisse mundilias, el squalorem.
Esl modus in rebus, stinl cerli deniqtte fines appetere,. et cibis non tauluin vilibus uli, sed cniriis
Cilra quos, ultraque, nequil consistere reclum. ei lioriidis. Quemadiiiodiuii enitn desiderare deli
I. i, sat. calas res luxuriae est, ita inusitatas 'el non magno
(IIOIUT. 1.)
euiin est totam parabiles fugere, deiueiiliaeesl. Fruealitalem ex git
Culpa persequi culpam. philosophia.-non poenain. Hic eiiiiu uiotlus placet.
CAP.LXVII. De modestia circa risum. Temperelur vita noslra inter bonos mores el pu-
Ad prseriiela autetii, quai conlra iiicompositio- blicos, suspiciant oiunes vitain nosirnm, sed non
iiem dixiinus, adilcndum esl de niodeslia, et niaxi- agiioscant; eadein faciamus quae cacieri. Nibil inter
uic cina lisuiii, circa qiieui facilc cogiioscilur sa- iiosct illos inlcretil. Plurimwiidissiiiiilcsnos vulga.
531 PETRl CANTORIS 532
essescial, qui inspexcril propius. Qui donuun in- A i rtim minislri. Orioratii practbc, Scyllx ad rapiiinm
traverit, nos potius miretur quaiii siipcllectilem paranttir.
nostram. Mngniis est illc , qui sic iilitur ficlilibtts . Item notantlum,
sicut argcnlo. Nec minor est ille, qui sic ulitur nr- qnod bonain societatem mnxime
niniiu? carualis aflertus. Contra qiiem,
gento, sicut fictililms. Iiifirmi enim hoiiiinis esl, imperiit
niaximc habemns exeinpla ab ipso Doniinoomiiiiiiu
non posse pnli diviti.ts. hoiiorum niagislro: Cum enim ipse proedicaref,qui-
CAP.LXIX-LXXII. dam de turba dixil ei : Magisier, ecce fralres tui.
De bona singulariiitte. el sorores exspeclanl le foris (Mallh. xn). Et respi-
Nnnc.de bona singnlariiale est dicendum, quae ciens indiscipulns suos, ait: Bi sttnt fralresmei. Et,
magis proprie riiciiur solitudo. De hac tlicit Auna ut generaliter concliirieret, nddiriit: Omnis qtti facit
\leg. Saraj, filia Raguelis, sicut legilur in Tobia voluntatem Palris mei, qui in cmlis esl, liic esl fraler
tcap. 111): Nunquam Ititlentibus me misctti, nitn- meus, ei maler, et soror mea (Luc. u). Qunsi ilicc-
quam illis, qui\ in vaiiilale ambidanl, parlicipem me rel: Spirituales viri semper proeponendisuiii carna-
feci. De hac dicit Sapiens : Uarus in publico, bo- liluis. Item de eotlein legitur: Qui cum essel duo-
ncsliis in domo. De liac dicil Jeremias (cap. in) : (lennis remnnsil in Jerusnlem; qno non inveuio in-
Solitaritts sedebamet tucebam. De hac et Scneca in ler cognalos, el amicos, el noios, post uiriuiim re-
epistola atl Lucilium nit: Qtiid vjiaiiriuin pra?cipue rii.ilmater ejus iu Jeriisalcm, el invenil eiun in medio
qu.eiis? Ttirbain. Noiitliim lule coniinilleiis illi. docloruin iiiterrogaiitem eos ct respoiirienioin. Et
Ego certe coufiteor iinlietillilatein meam, iuiii- dixii. ei mater: Fili, quid fecisti nobis sic? Ecce ego
quam mores quos cxuili refero. lniiuica est nuillo- 'B et paler tntts dolenles quarebatiivs le. Ipse uutem
nim conversatio. Quid me existiinas tlicere? Avarior dixil : Qnid esl quod tne quwrebatis? nesciebalisquia
rerieo, ambitiosior, luxuriosior, imo crurielior, et in Itis, quw.Pairis tnei siint, oportcl me esse (ibid.).
inhumanior, quoties inler homines fui. Subdiiccndus Iloc esl, spriitualia semper proeferocarnalibus. Idcm
est populo lener aniinis, el paruni tenax recii, fa- ilicil iu nnpliis, nrtiiiliiclinii vino delicienle, atl
rile transit nd plurcs. Socrali, el Cntoni, el L.Telio inairem cjns inviiaiiieni eum nd iiiiraculiim : Quiit
exctitere hoiiestalem stiam dissimilis inuliiiurin inihi el tibi, mutier? noudum venit Itora mea (Joau.
pnliiisset. Uniim exemplu n avarilise el liixuria? n). Ccrte miiiluin crnl ci cu n ipso, quia affetliiosis-
iiiiiltum mali facit. Cum victor [Forte conviclor, siiie diligcbat cani. Unde de crncc ad discipulum
ul habet Seneca, el ulia exemplaria] tlelicalus pau- dixit : Ecce maler lua (Joan. xix). Seri in lioc verb»
'.atim enerval et emollii, vicinus dives ciipitliiaiein (7iud milii e.l tibl) niajus cxemplum nobis praeferendi
irrita', malignus coines, quamvis candido et siiu- spiriliialia carualibus prtcbuit: ut quilibel praelalus,
plici animo rubiginem suam affricuil.; quid tu et tiiain niinor sacerrios, in omni bcneficio spiri-
accedere his moribus credis? ln quos publice luali, dical patri et matri: Quid milii el tibi, matcr?
factus est impetus, necesse est ul imitcris, aut orie- qtiid inihi et tilii, pater? Nos siinmssacerdoles secun-
lis. Utrumqiie aulein rievilandum est, ne vel si- diiin ordinem Mclchisederh (Psal. cix), qui legilur
inilis mnlis fias, qtiia inulli siint; uevc inimicus iiou habiiisse paireiu vel niatreiii. Et in figura Cbii-
inullis, quia dissimiles sunl. Recede in lcipsirm sti et noslri, qui non dobemus haberc patrem v<.i
qiianuim potes. Ciim his vcrsnre, qui le meliorem niatrcin iu spiriliialibus, sed diecre eis : Ego siiiu
facere possint. lllos admiite, quos tu polcs facere C I sacerdos per ordiiicin Melchisedech, nou novi vos.
meliores. Muttio isla litini, cl liomiue?, dum docent, Unde dicitur (Glossa in c. 25): Illc eligatur sacer-
iliscunt. Isla aulem solilnd >maxinie pendct cx boua - dos et levita, qui dical palri et ntalrt: Non nuvi
gocietate. Unde Calonit (lib. i) : Ambttlacum bonis. vos (Oeu/.xxxui). Unrieet inlege proliibitum erat ne
Etalibi dicftnr: Exconvitiu moresformantiir. Et Apo- sacerdos internssei fiiiieribus niorluoruni eiiam p i-
slolus dicit: Corrumpuni bonos mores colloquiamala reiituin, ne aliqiiitl iinmunditiae coiiiraheret (Lev.t.
(lCor.xv.). Etphilosophiistlieit (SENECA, cp.l'-): Po- xxi), scd eiiam sacertloli noii licet recedeie a snu-
li is vi lendiim esl libi cuni quibus etlas, quam quid ctis. UndeDominus ilii volenti sepelirepalreni siituii
edas. El poeta d cit (MARTIALIS, lil). vm, epig. 15) : ail: Dimitie moriuos sepelire morluossuos : 1«uutem
Principis esl virtus maxima, nosse suos. vade pradicare regnitin Dei (Matih. vm). Unrie super
Ilunc versiim mulluin prau caeleris vcrsibus appro- hoc verbo tlicil li;eionyuiiis. Propicr amoreni Cliri-
bnt sanctus Thoinas Cantiiarieusis. El hoc iiiaxin e sti, debet diinitiere iiisepiiliuin, et propier cjns
pertinetari praelaiosEcclesioe, tales habere cubic.u- ainorem, iiiillum deliet rcliuquere inbiiiiiaiiiin, loco
Jarios et coinmensales, ne eorum vidcanlur appro- scilicet et leiuporc. Veruintaiiien cnniiiuin est otl.o
liare viiam quorum babeiil conversationem. Uude liabere pareiiles. Unde iioiaiiduni csl ilitid de Plii-
Abraham, quando prir-cepiuni est ei circumcidere fsllioeis. Illi iiaiiiquc arcani Domini ceperunl, pro-
faniiliani suain, slaiim circumcidit omnes vernacu- p;cr qiinm puiiiti suiit in posterioribus. Quod vi-
los suos, et se, et totani laiiiiliam siiaui (Gen. xvu). denles, postiertini arcain supcr plauslruiii novtini,
Omnis ilaqueChrislianiis, familiniu suam debelspi- elailjtiiixeruiilplaiislro duas v..ccas felas (/ Reg. vi),
ritualiler circumcidere, ui nullus sil in domo sua D 1 id est a paiiu libcralas. Feliiscuiiii vel fela nonicu
iiiordinaliis. liem Saloinon : Qui gratlilttr cum sa- polyseiLum esi [polyseniuin, i.l esl, variaesiguifica-
pientibus, sapiens esl; amictts slntiuritin similis eis lionis], scilicet ad liabenieiii lelmn, el ad liberalam
efficilnr(I'rov. XIII).Unde a qiiodam sap.cnledici- a fetu. Unde el ipsae duva vactae liabebani vitulos
lur : Moriim simililudo p.iril soiielatem, cl eognala domi reclusos. Et adduxeruul arcam Douiiiii iu
stndia facile connecliiiiliir. Iu Psalmis etiaui tie mala Betlisames, nmgienies post vitulos, sed cornua a
soeietale fugienda, el bonn ncquircnria saepe tlicilur. recto iraniitc non fleclenies. Bellisames inlerpr^la-
Unrie in priiuo psalino : Beatus vir, qtti nun abiil in lur domus solis. Qui ilaijue vult areaiii Douiiui in
consilio iinpiorum, et in via peccaiortim non stetil Betlisames ducere, id.esl nti vitain aiernam pcr
(Psal. xvii). Et alibi : Cum sitnclu suncius eris; -el suiiipliouein corporis Clirisli veniic, oportet eiim
ctim viro iunocente iunoceiiseris, el cum elecloeteclus esse felutii intcrius per boiium proposiuuu, el cxle-
eris; el cttm perverso pervcneris(ibid.). Diilicileeitim litis per opus bonuiii.
esl tangere piceinel iwn inquiimri ub ea(Eccli. xui). Dicil siquideiii Grcgorius (ho;n. 57 in Erang.) :
Undequidam sapicns dicil: Bonospiincipes liabenles Vnccie, ii.qiiil, post vitulos niiigieliaiit, ted coiiiua
pr;na liiera, Scyllsuct Harpiis coioparnl Scriptiiry. n ret la via non lleclcbant. Sic quoqtie saucli po.-t
Srylla eniiii liuinnnnm habel fncieni, sed caniiiis paienles per crmipassionem niiigiuui; s>cdIIOIIlie-
cap libus siiccinctn (lescribitur. llarpiae auiein vir- cliuil eoriiua a recta via per boui operis iiegligen-
yiueani liabeut iaeiein, sed rapacissimos ungues. liain. Ua crgo couipaiiainiir parenlibus, ut noii
eitiiililer principcs cxterius sunl boni, scd inali eoa proplcr illos boaa opera pricteniiitlamus. Ne siiuus
333 VERBUMABBREVIATUM.- TEXTUS ALTER. 534
similes nxoii Loili, qnoe, respiciens ad Sndomam, tK.Facile riimpunt hoecvincula amor Clnisli, el timor
versn est in snlis siatuain (Gen. xix). Item Hiero- geheiiuoe. At Scriptura prsecipil parcntibus obse-
nymiis stiper Leviticnm dicil (cap. xxi) . Suinnius qiieiidum (Exod. LXX).Sed quiciinqiie eos super
pmitifex iion debet interesse funeribus morluoriim Cliristiim ainat, perriil nniinaiii siiam (Miitth. xvi).
eiiam principum, ne lactii vel visu moiiui polluere- Gladittm lenel hoslis ut me perimat, et cgo rie ma-
lur. Se.l sumiiiiis poniifex iosler, id est Chrislus, tris lacrymis cogitnbo ? Propter patrem, militiam
Laz'triiiiisiiscilavit(Joaii. xi), etmulii monnchorum Cliristi deseram, ciii sepjilluraiu cansa Cbristi non
et elericoruin vident hotlie corpora, et cum eo pran- deheo, quatn el omiiibiis ejuscausn rieheo? Domiiio
denl et convivaiitur cinn corpore, id est -videndo. pnssuro limide consiilens Petrus, scantlaluin fuit.
ltem sujicr illiim locuin Mnllliai (cap. xvli), ubi Pnultis retinentibiis se fratrihus ne llierosolyniain
legitur de statere in venlo inore jiiscis, quein solvit jiergerel, respondil: Quid facitis ploraitles et contur-
Domiiius pro se, et pro Pelro in tribulinn, dicit bawes cor meum? Ego non solum ligari, sed et mori
Glossn : Ailmiranda esl paupciias Domiiii, quaenoii in Hieriisalem paratits sum pro nomine Doinini Jestt
baliuil unde irihiuum solverel. El opponit liicAugu- Chrisli (Act. xxi). Aries ista pietalis, quo fitles qtin-
siinussic : Nonne liabclial Doiiiinus peeiiiii.itnqiiam titur, Evangelii rcluiitlendiis esl mucrone. Maier
Julas portabal? liabebat utique. Scd ncfus duxit mea el fratres mei siinl (Mttlth. xn), quicuiiquo
quod eral pauperuin in usus suos convertere. Et favent iiiilii pro noiiiine ejus piignaiurq. Si 11011
hoc esl conlra praclatns, qui patriinoniutn Crucifixi credunt, morltti sepelianl morluos stios (Malth..vm).
(quod proprium csl pauperuin) in suos usus expen- Erras, frater, erras, si putas iiniiqiiam Clirisliaiiiiin
riiinl. Item : Coniru niminmcarnisaflectionein fat.il, B ] persecutionein pali. El liuic inaxinic oppugnaiis,
quod legilur in libro Jiidicum (cnp. IX) : Ibi euim si te ftppuguari nescis.
legitur, quod Abinielecb, filius Gedeonis exconcu- Et hxc conlrn cnrnis ntlecium stifliciant (Vide
bina, posl mortem Gedeonis ivit in Sicheni ad co- notns iu cup. 72). De bona singularilaie siiperitis
gnatossuos ex parle matris, qui conslitucrunt euin (liximus, cui ndjicienda est lionn soliturio. Sed soli-
regem : el nuxilio eoruui occitlil septuaginta filios ludo est dnplex : Moiiacliorum el nnaehiirelariim.
Gedeonis, qui fratres ejus eraiit; Sicliiinitas quoque Jlla esl in claiistro, ista in ereino. Illa est securior,
cognatos suos, qui eum regctn fecCrani, occidil. isla perfeclior. Untlc sanetus Beuetlictus in Regula
Ecce qiiori cnrnales affectus debenius occidere. inonacliorum (cap. 1), tlicil monachuni in claustro
Exemplo cliain bruionnn aiiimaiitium deberemus bene probatum, liccre transire ad ercnuiiii.. Viia.
lerrcri, ne niinis diligeremus amicos. Ipsa cnim isia mnltinn conimendabilis est; in qua llieronyintis
fetus suos diligiini quandiu parvi sunt, nec sibi. pcr .qtiadiieiiniuui domavit cnrnein suaiii.Ad t|tiani
snfliciunt; ciiin granriiusculi facli sunt, stalim eos vitatn invitans queindam socium siuim conscbola-
abjiciuni, nec de eis ruram geruni. Similiter quan- rem dicit (epist. ad lleliod. De vita solit.) : 0 deser-
riiii parentes noslri sibi non sufliciuni d-bemiis eos tttm Christi floribus vernaii-s! 0 solitudo in. qua.
sustentare, iion ad siiperfliiitatein, sed ad exigen- nascuntiir illi lapides, de quibus in Apocalypsi
li-.ini. Sed, si sibi sufficiiint, non esl tiobis curaiidiim (cap. xxi) civitas inagni Regis cuuslruiiur! Q,ereniiis
de eis. Iiem : dictuin esl Abrahae : Exi de lerra tua f.imiliarius Deo g.uidens! Qui.1 agis, frater, in s;c-
el decognalione lua (Gen.xu). El inPsalriiodicitiir: culo, qui major cs inundo ? Quandiu te tecloriim
Audi, filia, et vide, et inctiiia attrem; ei obliviscere(C iimbracpremuni ? Qiiantliu futnosanim urbiuiu uitor
poputum luum el domtim palris iui (Psal. XLIV). [f. nidorj includit? Crede milii, nescio qtiid plus
Quasi diceret : Non posses audire, n.si doinuin pa- lucis in eremo aspieio. .
tris tui obliviscereris. hetn, cxemploTcinplaiiorum, Liliet sarciua carnis abjccla, ad piiruiti setheris
rieberenl proelati inslrui, ne haberent ainicos suos volafe ftilgorem. Paiipeiiateni times? sed beatos
sibi collaterales. Ipsi eniiu Templ.nii nunquaiii pauperes Cluistus appellnl (Malth. v). Labore ter-
habentconsanguineuiiihibiservieiilein,necoiiiinuiiia reris? iiemo alhlet.i sine sudoiibus coronabitur. De
bona frairinn ei disiribuerenl. El illud maxiine, cibo cogilas? setl fides faiiicin 11011 tiinct. Super
quod Hieronymus dixit in epistola ad Heliodoruiii iuitlam metiiis huintim membra fessa jejuniis colli-
(De laude viim solit.), fucil conlra carnis affeetuiu. dere? Scd Dominus lecum jncel. Squalidi capitis.
Dicit enim : Audi edictiun regis : Qui non esl mecum dolel inciilta coesnries?setl capul liiuin Chrlsius est.
contra me esl, et qui 11011 colligit mecum, dispergit luliniia le eremi vaslilas terret? sed lu paradisuin
(Lnc. xi). Rccordare lirocinii lui diem, quo Chnsio mente deambula. Qnotieseimrjiieilluc conscenderis,
iu bapiismate consepultus, in. sacrameiiti verba ju- loties in eremo 11011 eris. Scabra sine balneis allra-
rasli, pro notniiie ejus 11011 te palri parcilurum, nec hilur cutis?sed qui in Cluislo semel locuttis csi^
ctiain malri. Ecce adversarius luus, in peclore tuo 11011 lialiel necesse iterum lavari. Et 111breviicr-
Cliristiim conatur occidere. Ecce donalivam, quod audias Apostolum nd cuncla respondcntem : Non
inilitaiurus acceperas, hoslilia casj,ra suspirant. sunt, inquil, condignm passiones httjus muttdi ad
Licei paivulus ex collo pendeal nepos, licel sparso futuram gloriam, qutu revelabiiur in nobis (Rom
crine, et scissis veslibus ubera (quibtis nuiriveiat) ]D vin). Delicatus mileses, cliurissiiue, si vis gauderc
mater ostendat, licel in limine paler jaceat; per cuin. sicculo el postea regnarc cum Clirisio. Indi-.
calcntum perge palrem, siccis oculis ad vexillum cabiiutis libi, ul si nescis discas; si aulein cogno--
crucis evola. Solum pietalis gonus est, iu hac re visti, pariler gaudeas. Bonosus Itius (episl. D.etuuite
essecrudelem. Veniet dies postea, quo victor rever- Bonosi, incipit /'/«5 eoriim timere), iino meiis, el ut
laris in patriam, quo llierosolymain ccelestemforis verius dicain, noster, sealain praesagamJacob soin-
coronatus incedas. Non est nobis ferreum peclus, riiantis jnm scandit (Gen. xxviu), poriat crucem.
non dira proecordia, 11011 cx silice natuin HyrcaiiK (Maith. xvi), nec post lerguni respicit (Lnc. IX), se-
iiulriere ligrides; et nos per ista iransivimus. Nunc iiiiual in lacrymis, in gaudio meiet (Psal. cxxv).
libi blandis vidua soror hoerel laccrtis, nunc illi El sacramento Moysiserpciiiem in erenio suspendit
(ciini quibus adolevisti) vcrnulae aiuni : Cui nos (jVnm. xxi), Ecce pner ineus liouestis nobiscum sae-
servituros reiinquis? nuiic gcrula quondam, jaui ciili ariibus instilutus, cui opes aflaiim, dignilas
antis et nuliiiius seciindiis, posl uaturali pietale apprime inler coaequalesernt, conlcinpia matre, et,
pater claniital: Exspecta paulisper, ct inonturuin sororibus, el cbarissimo. sibi gerinaiio insulam pe-
sepeli. Forsilau cl inaler laxisineinbroruni pellibus, lago circumsonaiile naufragam, cui asperae cautes,
ar.ila rogis Ironle, aiiiiquum referens lac inauima et nuda saxa, et solitudo lerrori cst, quasi quidaiu
dare (Vitle noias ari c. 7l). Dicanl et gramiiiatici si novus Paradisi colonus incedil. Nullus ibi agrieola-
volur.t (VIRC, Aineid. xn, 59.) : itiin, niillus nionuclioruiiij, ncc purvtilus quidiun.
//1 le omnis domits iiicliiiutti recttmbit. Ouesin.us (ijviovclul fralrciii ssecuio iruebatur^ ia.
535 PETRl CANTORIS 536
tanla vasiilatendhacret lalericomes. Solus tibi, imo A iv). Hanc vitam simrliler elegit Baptista, qui iu se-
Christo comiirinie non solus. Videt gloriam Dei, creio permaneris locusiis el melle silvesiri snslen-
qiiam apostoli nisi in deserto noii viderenl. Non tabatur. De qno quidam ait: Quem non nudent lan-
quidem rouspici-i turritas urbes; sed in novae civi- gere cerasles el viperae, merelrix et sultatrix lan-
latis censiini dedit nomen suiim. Horrent menibra giint ad invicem reverendum veriiccm sine reve-
-sacco deformia ? sed sic melius obviam Christo renlin. Hiinc halient pairoiium et ndvocnium Cnr-
rapielur in nera (/ Thess. IV). Nullo Eiiriporum tusicnses, qui singnli in singuiis cellulis ercmili-
nnstro perfr.uitur? sed de latere Domini aquam cam ducuntvilam. Medii lamen sunl inter anacho-
vitsebibit. relas, qui modicam vel nrillam sibi retinent pos-
Fraler in eremo cribrarios panes, et olus nositis sessionem, el ccenoliilns qui, in pcrsona pauperum,
nianihus irrigntum, lac delicia? ruslicana?, vilesqui- mulia possideni et viiam liabent coiniiiiinem. Car-
ilein, sed iuiiocentes cibos pra:benl (epist. ad Mar- lusienses vero omnia habcni coniiiiunin, in*nunie-
celiam, incipii Ambrosius). Iia viventes non ab ora- ro, et pondere, el mensurn. Personas trede-
lione soiiinus, non satuiitasa leciione revocabil. Si cim, et conversos siniililer, pecudes, ngros,
iesiiis est, secrelum arboris umbra praebebit. Si libros, et hiijusmodi, imitari cupientes Doniiuuin,
ntilnmmis, ipsa aeris icmpeiies, el slrata super (er- qui omnia fecit in nnmero, pondere, mcnsiira.
liim folia, locum quietis oslendunl. Vere, ager Ilo- Q.uidam dicuiil vilam istam iiiiiiuin habuisse a
rilms depingitur et inter garrulas aves psaluii dul- praecursore Domini, alii ab Elia, alii a Jtmadab
cius ciinlabuntiir. Si frigus fuerit et bmmales ni- vel Recliabilis, qui viniiin ct siceram non bibe!>ant
ves; ligna non emarn, calidus vigilabo el dormiam. B (Jer. xxxv). Ilanc vilam miiltuni cupivit Martiinis
liabeat sibi Roma suos luiniilius, arena saeviat, diiin erat duodennis, sed imbeeilliias oplatis el com-
circus insaniai, ibeatrn ltixurient ; no is vero plexionis proposilum praepedivit. Aileplus tamen
adlioerere Deo bonum est, el pnnere in Domino spem pra'siilalum, elegil sibi locuin eremi in qua vacaret
nosirani (Psal. vu), ut ciiin paupeiiaiem istam in orationi, el ilii niodo est Majoris monasterii ab-
vegna crjeloriini niulaveiimus, eiiiinpainus in vo- batia. Plura lanien iniraciila operatus est anle-
ceni; quasi diceret : Quid enim mihi esi in cmto, qiiam esset pontifex, qiiam posl. Ille magnificus
ei a te quid volui super lerram ? (ibid.) Quod est, triiim niorluoriiin suscitalor dtios mortuos ante
cuin lanla reperiinus in patria, parva et caduca suscilavit, untiin vero post. Beattis Geruianus simi-
quaesisse nos doleanuts in lerra. Et legenda et san- liler iocuni eleg«rat ereniiliciiin existens jioiiiifex,
clorum omniuiii vita annchorelarum sic comnienda- in quo secretus Deo el angelis ejiis loquchatur.
lur. Ab liujus diei solemnitate anaclioretaruin sin- lteui beatus Remigius Remensis, filius comilis Latt-
gulare proposilum non separatum esse conlidimus ; dunensis reclusum inlravit, sed inde raptusestiii
<juiper singula eremi loca, in speluncis et exiguis arcbicpiscopum. Ad hanc eremi soliludinem inviiat
cellarum luguriis, modico coiitenti pabulo mora- nos Jeremias prophela : Fugiie, salvale animas, el
banliir. Alii besliis sociali, alii avibus subniiiii- erilis quasi myricw in deserio, et consurgite, ascen-
strati, ciborum sperantes divilins vel delicias, dile a Cedar. Fugile de medio habitationis (Jer.
luxus ssectili calcantes, laudem temporalem non XLVIU),id est abite vebenienier, in voraginibus
amantes, visus hominum fugienles, angelorum as- sedete, qui haliilnlis Asor , quod inlerpretulur sa-
sueli loquelis, pluribus effulsere virlutibus; ei cae- C gitia, el per quod inielligilur uiiindus, qui quodli-
tera, quae ibi leguntur. Hanc vilain videlur Domi- hei sagittat et vuliicral vitiis. Recedile. dc inetlio
iiiis dedicasse, quando ejeeto tentatore, solus renian- Babylonis, et de lerra Chaltkcorum egrediinini, et
silrin deserlo. El eral cuni bestiis, el angeli iniiii- esiote qtiasi hocdi nnte greges. El alibi: Sedebatn
itrabanl ei (Matih. iv). Quidam dicunl hanc viiain et stlebam (Thrcn. m). Et alibi : Prmstolare cttm
incepisse a Joanne Baplista, qui lencris ab anuis silaniio saluiare Dei lui (ibid.). Perfeciior esl b;cc
anira deserli petiil. Unde Cartbusiensis ordo festi- vita cotnmiiiiione ccenobilaruiii; qtiia islis non siini
vitatem ejus, sicut patroni, solemiiiter celebrat. ostia, nec vectcs quo habitant. Illi ergo conliiiiiant
Alii dicunt eam incepisse ab Elia; alii dicuni a agrum agro, possessioues habent quamlibet parce,
Rechabitis. Hanc vilain concupivit Martinus cuin quo ad seutnntiir, irritamenia lameu suiil.rapior.uin
esset duodennis (Yide notas ad cap. 72). Cui voto obloqiientiuin. Nec oniuino est ordo communis el
satisfecissei, uisi corporis el aetatis inlirmiias ob- lautlabilis, in qtio non possiol aliqui salvari, aut
stilissel. Hanc vitam commendavil saiiclus Remi- non de facili, ulconveisi.
gius Hernensis, qiii de puero ii.igressusest retiusum,
et de recluso eleclus est in episcopum. Haecenirii CAP.LXXHI. De levi conlaclu peccali.
vita solilaria desitleranda est niaxime propler duo,
scilicel propter iiividiam vitandam, et propter pec- Mercatores, quorum peccalum spargilur in totuiii
cati paiiicipationem fugiendam. Ubi eiiim mulii gregeni, ut habeiur de Ariiao \ot. AchorJ, et Co-
suiil in ccenobio, uims i.nvirieialii propter priora- rinihio fornicalore, et peccatum plurium, vel totius
tum, velhujusmodi. El quando multi assenliiint ,in D mullimdinis derivalur in singuios, ul crucifixio Ju-
capitulo in nliqua re minus licila, omnes alii vi- dxoruin in plebein Jerosolymiianam. Untle : Eripitc
denlur in boc peccasse. Quia coiisenlire esl non pauperem el egenum de manu peccaloris liberale
coilradicerecuin possis. Et percaliim universalitalis (Psal. LXXXI).Ilem : Mirum esl quod non sentilur
spargilur in singuios, et peccaliim imius redui-idat peccatum vel delitltiin in pluraliiate : quod est
in plures. Unde Aposlolns : Modicum [ermentum valde sensibile in singularilate. Peecaliim plurium
totatn massum corrumpit (1 Cor. v ). Et sie male conlaniinal singtilos, etiam peccata vel delicta sin-
assignant illud vulgare proverbiiiiii ( LUCANUS) : guloruin coiitiiiguni uuiversos, quia : Millelicet
Quod a niultis peceatur, inullumest. lnulium qui- sumanl, deperil indeniliil (Vi.de not. ari c. 73): to-
(Jein est apud lniindiim, seri non apud Deum, quia lum liabeni onines. Uiitisquisque, qui potcsi, debet
non iiiiiius peccabuiU.qiiiacum pluribus peccabunl; resislere et conlradicere , vcl iinpedire. llle qiioque
iioii iiiinus ardebunt, quiu cum piuribus arriebuni. qui se excusat el excipit a peccato, vel delicio
Vita istaanaclioreiarum perfeclior est quam vita cav niulliludinis, similis est Pil-ato (qui iminundam ha-
nobitarum. Scd inter has duas vitas ser urior.est viia bens coiiscienliaui, inaiius suas lavil, dicens : Inno-
Cartliiisiensittni [al. Catiiricensium ]; qui omtiia cens el immunis sum a sangttine jusli hujus (Matlh.
jiossideiu iu numero, pondere el mensura ; quia in xxvii).) Yel primo pareuti, qni in Dominiim peeca-
iiiin.ero pecuduni, agroiuiu ct persoiiaiuin. Hanc Uini SIIIIIIIlclorsil,' dicens : Domine, mulier, quam
cniin Dominus dedicavit, quando tenlalus a diabolo tledisli mi/ii, dedil milti pomum et comedi: Kt Eva
iiiansit in deserto, cl angeli iniiiisirahanlei(il/a(r/u ail : Serpens decepit me [fien. m). Siiuiliter :
 537 VERBUM ABBREVIATUM.* TEXTUS ALTER. 538
3Iodicttm [ermenhtm totam massam corrumpit (1I .A ostende secundiim exeinpluni fvel custodem, vel
Lor.y). Nec miiuis ardpbiinl, quia cnm pluribusi exeinpliim]. Opus est, iii(|iiam, aliquo, nd quem
ardebiinl, sed niagis. Et nt in boc, aliquo exemploi mores nostri seipsi eiignnl, nisi ad regulam prava
iiistruamur, quidam habens serupulosain conscien- noii corriges; nisi ad regnlniii, lorta non diriges.
tiam, qfiia in muliis prseeral, quibus in nullo pro- Semper elige lu, praelale, tibi Paulum. Si vero libi
rieral. liabens mulias ecclesias, el multas praben- vMeiur nimis rigidus, elige remissiorem Nicolaum,
rias; inelens ubi non seminabat; mandncnns et bi- vel Aiiguslinuin.
bens uhi non Inhorabat, lac et lanam subtraliens CAP. LXXIV. Quod levi occasione peccalum con-
noii curabal, seri niercenniiis annis tradebat (Matlh. trahitur.
xxv), dum vitaret Scyllam incidit in Charybilini,, ltem rcdeundum ad hoc quod snpra diclnm est,
intrans scilicet ccenobiiim canonicornm regiilariinu, quod peccatum uniiis redundat in niullitudineni,
et invenit quod, pro mimero personaruni, habebal[ et peccaluiu multitudinis reriunriat in singulos.
ccenobium niinierum ecclesiarum, praebendariini. Non cst veruiri quotl diciltir vtilgaiiler. Omnia pec-
Et cuin egredi non licerel inde, stattun, qiiem ini cata super abbatem vertnntur, til ila sit qtlasi
singiilaritnie fiigerat, dolet se in coinmunione inve- liircus emissorius qui oiniiia peccala, vel delicta
nisse. Qnid ergo est ei facienrium , cui non est li-. < « hominum secum extra casira asporlct, vel afferat
ber exiins, vel contradicendi liberlas, ut in sa?cu- [forte anferal]. Quod aiitcm de facili, aui levi oc-
Iniibiis cnpilulis? Solvat qui polesl. Qtiod ameini casitincula quis coniraliat peccatum vel rieliciiim,
dicin.r a Liicano : Quod a multis peccatur iuutlumi oslenriil David, cnpitulo LXXVIqunndo Saul jnssit
cst, iion esl verum; quia, licet ab hoiuine relinqua- . in Nohe Doeg Iduniaeo (cum eniissaiii vel appnri-
lur imillnm, non lanien a Deo, quia aut Deus, aul,-B ' tores nolleni excedere in sacerdoles Doniini) ut
liomo pnnii peceatum. Ad soliiiidineui vero redeiin- irrucret in 85 vestitos Epliod, quos omnes truci-
lcs dicimus, quori perfecti quidniii, scilicct conlem- davil, quia riederant paues proposilionis ei glatlium
plativi, seqni debenl snliiiiditiem loci, et tempoiis, Goliae Dnvid, quem perseqiiebalur. Abialliar solns
[al. petiorisj. Qiioiiiindam vero perfectornm scili- ab hac strage aufugil ad David. Qui auriiia strnge
<-et, aclivoruiii et praedicaiorum est niincsequi lur- c.iiisa ejus facla, ait: Ego snm reus ontnium ani-
bam, quia tener aniinus non est vino et formse marum patris lui (I Keg. xxn), et nlioruni. ldeo
cominilipiitliis. Nec est liiliim vacare soliiiidiui Davitl riicit se liberaltini' ab liomicidio Nabal viri
propter illieitas cogitaliones ei pessimas, qua? tunc slulli, t|i:i noluit.ei in castris mitlcre riebilam regi
niaxime subrcpunl. Sed lu iiilirmiis el imperfecius benediclionem per uxoreni ejus Abigail, qune per-
medio lutissitiius ibis (OVID. Mtl. n, 136);ulnec suasil ci ne virum slulitini occiderel, ne si san-
iu turba uec in soliludine sis, sed iuter paucos giiinem innoxium effunderel, hoc ipsum in singul-
bonos, scilicet quqs tu elegeris, a quibiis possis tum el scriipultini cordis sui veniret seniper (/ Reg.
instriii, eiquos versa vice inslruas. Deperfecio au- xxv). Imle in exereiiu siliens, inquit: 0 «i 7111's da-
tein (pii tule sibi ipsi potest cnmniilti, dicit Seneca rei milii potum aqum de cislerna, qnw e>/ in Belh-
j(ep. 10), niiilo sententiam; fuge niiiliitiidiiiem, fuge leent! Irrueritnl ergo tres viri forles per medium
pniicitntein, fuge eliani iinum. Non habeo cum qtio hosliuin exercilum, et haustam aqttain ,in ckterna
le comimihicaium velrti, sed aurleo le libi com- David propinaverunl : qni noluil bibere, et libans
initlere. Socrates [Crates] cum vidisset adolesccn- eam Domino dixii: Propitius sit Dominus mihi, num
tiiluin secreio nmbuIaiUem , inlerrogavil quid illic C bibam sanguinein hominum iltorum qtti profec i sunt
solus facerct? Mecum, inquil, loquor.. Socrntes ei anintarum non bibam periculum ?(// Reg. xxiu.) In
[Idem CratesJ : Cave, inqiiit, rogo , et diligenier Denteroiiomio capituio xix (al. c. xx), item : Proe-
ultende, ne ciim bomine mnlo loqnaris. Liigcnlem cepluni est a Domino sex civitates refugii in medio
limenlemque cuslodire solemus, ne soiiltidine mule se terr.e proniissionis separari, et oequalispal'o inter
iitanlur. Neinoenim esl ex iiiiprudenlibii.s qtii rc- differri, el stralam ad eas direclam diligeiiler
linqui sibi debeal. Tunc cousilia mala agitanl, tune fieri, ul ab oinni parle lerrse promissionis, possit
aul aliis aut sibi ipsis fiilura slruunt perienia, lunc sine inipediinenio, ab illo, qui neseieiiler sangui-
cupiditales improbas ordinanl, lunc quidquid mem iiem proximi lutleril, inlrari ; alioquin , uisi
aut piiriore ceiabal [jorle aniuio, ut habet Seneca] diligeulinm in hoc habtieriiis, eritis snnguinis rei.
ciim niiiius expnnit, luiic aiidaciam acuit, libidinem Item in Deuieroiioinio cnpilulo xxu (al. xxi) :
irritat, iracuiidiani insligat, deuique (quod uuum Cum mdificaveris donuim novam, facies murtttn leci
habeal audacia [Sen. solitudo] coinmodum) nil ulli per circuilum , ne effuitdatur sanguis in domo tttti,
coinniittere, non habere iudicein vei judicein , el sis retts alio labanle, el in prwcipilem [forle prw-
stulio parcit- [Seneca, ponit] , ipse se prodit. Non ceps] ruettie. Item : Pioeceptuni est iu lege : Ul qui
invenio cum tjuo le iualini esse, qtiain leeiim. Sic sediiical doinuin, vel tenipliim faeiat Ititiculus cir-
vive ciim boniiuibiis tauquam Deus videat; sic lo- cumquaque et apodationes, vti deainbiilaloria, ne
quere ctiin Deo luiiquam hoiniiies audiant. possit faber lignarius vel casmcuiarius ruere. Et
tanicii planum est teettini in qualibet domo pa-
NolandiimqtiodheatusThoiiiasCanluariensishacde prj laesiinoe regionis. Hic ergo taiiguiittir illi qui non
cnusa familiaressuos inslruebal, diecns: Quisjacerel crcdunt se elfuudere snngiiineni, nisi propria maiiri,
in lectosuo.nisi vellel donnire, vei nisi esset impetli- ut prxiati, qui- pro iiijusia causa niiiliini legatos
lus iiifiriiiitate ? lleni Seneca (epist. 11): Aliquis vir Roiiiain, vti cogunt ire adversarios quos vexant.
boiiusnobiseligen.iuseslacsemperai)teoculosliabc:i- Percuiiiinl etiuin, qui niiiiuiit ad iiuvigainliiin, vcl
rius, iilsictanquain illo spectanle vivamusel omriia ad iiegntiaiidiim uliquos, et iiileiiin moriuiitur, et
iniiqiiam ilio viriente faciamus. Custodem nobis siibinergiiiilnr. Tangiinlur elium advocati, medici,
liemiis el paedagogiini. Magua euiin pars peccato- ittjustc bella iuoveules, el miiiti alii iu
rum toliitur, si peccalori tes.lis .assisiat. Aliqueni priucipes
hiinc iiiodiiiu. Iteni Job (cup. ix) : Verebar omnia
habeat aniiiiiis qiieni reverealur, cujus aucloritale opera mea. Quilibei enim debel vereri ne opus
et seereliiin siiuin sauctius facial. 0 fciicem illuui suiiiii sit de genere malorum. El etiamsi sil lioniim,
queni nou praesens laiitiim factuiii, sed et cogilalus ne in aliqua peccet circuiuslanlia, ne arilisereul
eiiiendal. 0 felicem qui sic nliquem vereri polest, pulvis, vcl pnlea, vel luiiiin. Lit eiiim ail idem Job :
iiI ad nicmoiiaiii quoque ejus se compoiial, alque Opera nosira vel bona sunt in conspeclu Domini,
ordinet! Qui sic ali^uein vereri polesl, cito erit quttsi pannus menslrttalm (Isa. LXIV),quo sciliccl
verendus. Elige libi Caionetn, si hic libi videtur niliil aboidiuabilius. El, 111ait Giegorius : llona
niinis rigiriiis, elige libi remissioris aniini viriiin, noslra 11011 siiiit bona, mala vero noslra sunl
Laiiiiin scilicel : libi elige eum cujus libi placnit pura mala. El pura alibi: Ordinis permulalio. inutat
vita et oratio, cl ipsius aniiiiiiiii. auieferens viillus ineiilortiin formam. Dic ergo cum Job.: Vereb'ar
'sedaiile.tc icccns ci vuliusj, illuui tibi scniper omnia opera mea; quia bonaruin iiieiiliuin esl, ib
539 PETRI CANTORIS 34ij
culpam ngnosccre, ubi culpn non est. Pr.overbiomm A vel in lenierariiiin prormnpere jndiciuni non debenl<
xviii, Jttstus prior est accttsalor stti. llein Ninneri «onsequens esl oslendere. Bona eiiitn noslra modica,
xxxu [al. XLVI]filii Rttben et Gntl et dintidia? iri- vel nulln debemns repiitare, aliena vero mala no-
lriis Manasse Moysi inquiunt: Precamur, da nobis stra fncere, etproprin repulare. Quod Propbelaam-
lerram hanc cilra Jordanem pascuosam, ad alenda putandiim a se peliii in nclooniio quinlo: <Anipuia
pecora nostra. et nl ibi collocemus uxores el parvti- opprobrium meum (Psal. cxvui),» el coetera. Grego-
los. Quibtts Moyses: Si nolueritis sequi lsrael, in rius : « Aufer a me opprohriiun, » id est peccntuni,
solitudine, Dominns populum derelinquel, el vos t quod suc^icatiis suni (ibid.). » Stuim riieit oppro-
erilis cattsa uecis omnium. Et illi : Non revertemur briiim qtiori de aliis suspicatur, quia faeilios in alio
in domos noslras, usqtte dum possideant filii lsrael piilal quotl in se senlil; quia cujus ocultis videl vn-
hmreditatem suam, sed prmcedemus eos ad pralium. nitatein, hoc el de aiiis siispicatur ut propter quotl
Quibns Motjsi'S: Si facitis quod promiltilis, lune bonuiii agit crcdat alieriim facere. Quiaenimocciilta
erilis inculpabiles et apttd Domiaum , et apud sw- iioniinum IJOIIvidenlur, riatus est locus sus|iicioiu-
culum, elapttd Israel. Sin aulem qttod diciiis non hus. Itleo cuin Dominus tle fine operuin proecepissel,
feceritis, nulli dtibium est qu:n in Dominum peccetis. < ne jusliiiani suam propler Inudem hominum face-
El scilote quia peccalum vestrum comprehendet vos. renl (Mailh. vi), t vel peciiniam, vel etiain viciuiii
ltem in Exodo, capiltilo xxi ,\al. xxxiuj: Si bos et vesiilum; quia polerainus alios propler ha?cbo-
cornupeta futl ab heri atti nuditisterlius, et contestuti na operatos suspicari, addidit: < Nolile judicare et
sitnt dominiim ejus, nec rerfnsit eum, occderitque non .jiidieabimini (Luc. vi). > luvidoruin esllibenler
virttm vel mulierem, bos liipidabitnr, et dominus oc- JJ j suspicari opprobrium alteriiis, cum nequeuiil ro-
cidetur. Iiem legitur in Aciibus npostolorum, capi- dere quod euiiuet. Maxiiniim est viiiiiin liuinaiiita-
lulo vn [al. xv]: Quod testes deposuerunt vesti- lis sttspicio, qti:e aliler puial quam sit veritas, ul
tneitta secus pedes Pauti consentieiiiis in necem tle malis bona, vel de bonis mala riicainus. Item ntl
Siephani, et euiii in mnnibus omnium, servando Roiiianos capitiilo n [al. 111]: < lnexcusabilis es, o
vesies, lapidantis. Quid ergo dicendnm de episeopo, liomo, oiiinis qui judicas. Inquocnim judicasalium,
qui cerviim coniibnsramosuiii nutriebal, qui qunni- leipsum conilcinnas, eadem eiiim agis, quaejudicas,»
«lam muliercm cornibus petiii, pressii, el peremit? elc. Et in eadein, cap. xiv [al. xxn] : <Tu quis es
Nonne occasionem mortis iledit? Quid de alio prse- quijudicns nlienum servuiii? gralia Domiui stal, aul
lato, cui daltis est leo, et incnveatus pedem uiigui- cadii slaliiti|iie. Poiens est enim Deus slaiuere il-
l.us nrinniiiiii fainclicus eniisil, et miilierein laesil iu liiiii. > Gregorius [Forle. Aug. loin. IV, l.n Deserm.
capite,o.t snngiiiiiem sugens inieiTecii?Cur virieccle- Domini in monie c. 18] : Anibigua dehemus in
siaslici besiins inriomilns pnscunl de patriinonio crn- meliorem paiiein veiiere, et plus salulein quani
c.i.ixi , niaxime cum in eis niilla allendaliir uti- inortem eoium oplare, et in fuiuro spem boni ba-
liias ? Potius impingiienliir donioslica, qua? ad nu- bcre, elsi aller sit in praeseuli.
tr endum el usibus htimanis aplnsunl. Ainoveanuir Qui biitlie est maliis crns erit optimus. Matlhaeiis
quae spectaciila faciiiul, illinlihria quoe lihi non liccl cnpilulo vii [al. x]: < Noliie juditare, > de occuliis
aspiccre vel ntiirre sicul mimos et hisliiones. Si- scilicel et susjlcclis, <ul nou jiidieeniiiii. In quo
miles ergo siinl illi (qui non rcputanl se reos san- eiiim juriicio jiitlicaveritis jiidicabimini. Et iu qua
guinis, eliain levi occasione, quoail eos riiffusi) Pi- u„. mensura nieiisi fueritis, renietielur vobis, » el cie-
lato ii.aims lavanli, Jtida? prodilori, dicenii : Tra- lera. Ileni : Maxinia pracsumptio esl atlribuere sibi
ditli sangu:nem juslum; Judacisdicenlihus : Quid ad spiriliim proplitiicum, ut Eliseus, qui praevidit per
vos ? Tu videris (Matth. xxvn); elPliarisaeis quibus spiritum quod puer suus Giezi acce[ierat ea quae
dicitiir in Actibiis apostolorum capilulo 111[al. vi] : Naaman byrus, qiiem a leprn curaverat, argenlum,
Sancitim et jnstum neguslis. auctorem viiw interfe- vcsles, pecuniam, el caetera, quse Eliseo oblata fue-
cistis qnem Dominus suscitavil a morluis. Repcte rniit (IV Reg. v). Vel etinm auferre Doniino pote-
cxemplum illitis, qui peccala languida inaiiu, ct per staieui et jtidiciuin vei ofliciuni, et usurpare scien-
saliapas et saleilites suos feeil, proesiitojiiramento i liani, t|iii < solus vidct iu absconditis (Maith. Vij,
eos ad-publicc confileiult;111 .cogebnl, el sibi omiiia qui solus scruialur corda cl rciies(Psa/.LXLiu), qui
nseribebat, et ca quie.in propria persqna perpetra- solus novil cogitaiiones hoiniiiiim, quoiiiain van.e
verat poslea confitebnlur. Collige exempla inagisirii siinl (Psal. vn).» Qui etiam ail: <Qui siuepeccaio
Roberii de Canierjco. Qui ciiin Reoiis lcgeret, fa- esl, piimiis in eam iapidcin miliat (Joan. vm). »
intiluiii cujusilam atnici sui iiintic.nteni in cansa[ Simililer qui sine peccaio,aIium de occultis iudicet.
fovil. Qui coulra falsaiiiiin, qiii illi tradiderat fal- lleai supei1 lociim illniii seciindoe Epistolae ad Co-
sain monctani, iiioiioinach aiu stiscepit, et sic euin rimhios : «Gioiiaiio mea hscc est lestiinoniuiii
«levicii. Magislcr vero Robeiius, quia ioverat euui coiiscientiae nieae (// Cor. i), > Gregorius (Glossa
innoxiuiii iu causa sanguiiiis, scnipcr in siiigultum in liiinc locum) : Niillus proesunial comra conscien-
peecaiuni illiul lialiuii, et cansae lmjusnioriideinceps liani, vel proferre, vel eliam cogiiare senlenliam,
inieresse nnluit. Itein, sanctus [RobeiiusJ (Vide not. .. dicens : Quis serval cnsiilatcin vel quodlibel aliud
ad cap. 74) episcopus Anibiai.eiiSis consilio oflicia- " liiaiidaliiiu? Si enim puiat quod nenio ipsesil neino.
liuin siioruui lossala fieri jusserat ad reci[)iendunii iiem : qiiitlam curiosi grammatici ntigi, geruli, in-
pisces; in qiiibus cinn puer quidam caderei, con- irabanl loculuin cremit.c, viricbanl stratuni suiim
clamaium est in urbe : Puer iste submersus esl, oc- inter duas trabeciilas pleniim cinere ct cilicio, ut
ciinite; lanilcm exlracttis osi. Qticm casuiu au- cubile beati Gerniani. Libere et aperte tunc interse
diens episcopus incoiisolabiliier priniorloliiil, diceusi dicebant: Osteutator esl isic, non debel hujusmndi
sc essCreum sanguinis pueri, quin occasioiieni de- osiendere. Quod u-iidienshoino Dei, ileriini clausit
derat subincrgendi. Postea niirabiliter gavisus cstt ostioliim cl niilli postea paluil secreliiin religiouis
de liberalione illius, qui vivus cvasil. Recollige ler- su;e. Unde plures quain prius facla? siint de slralo
liiim exeiuphiiii, quomodo cx perniissione sua ejus5 stispiciones. Aiciinm eniiu : Modo carues comcdii,
oliieialis suspcndii lioiuiiieni. Quaequidenisiispeiisio> niodojacei in pliimis Sardauapali, el iia scanduli-
ejtis seuiper atiiiiiiiin el vulliim contristavu , ctt z.ihanlur. Ulrum faceret coiisiliuin iu lalibus salva
niortis boram maluiavil. Quod levi occasione velI _ iriplici veritale, vcl non relinqucre triplicem vcrila-
causa quis in se contrahat peecaiuin vel deliclu.ii,, leui, viloe, doctriine et justitia 1.Potius pereat qtta;
(|tiod IIOIIpropria inanu perpetravil, vel se coiitra- iiifl.il, quam iila aniitlaliir quoeoeriilicat^/6'or. vni).
xisse repuiare debet, dixiuius, ei ad boc aucloiila- Noli tibi assuinere olliciuni siiinmi jutiicis, qni, ul
ws induximus. ail Isaias capitulo xi [al. xvuj, habens plenitudiirem
CAP. LXXV.-LXXVIII. chaiisiiiaiuiii, « non sectinritiui visioiicm oculoruiu
Quod autciii ex Icvi suspicalionc nlium infaniarc,, judicabit, nec sccunduni audilum auriuuiarguci, sci
 541 VERBUMABBREViATUM.'— TEXTIS ALTER. 512
jiidicaliit in justitia panperes, et nrgiKl in spquiiale A I infrn trigesimtim diem. Unde quidnm sapiens : Irn-
pro innnsiietis terr.T. > llem : ."-'nlusDoniinns , qui lus siim, iion perculi.iiii modo te. Nam ira furor liic
esl siiimnas aniifex vcl nrlifex, novit quis cst hy- est :
pncriti, id esl stihauialus vel deaiirattis, et quis lmpedil ira animunt, ne possil cernere vernm.
niireiis : Nnm liypocrha riiciiir nl) hypo, qnori esl (OATO, 1. \\ Distic.)
et
stih, cr.sisl^futrofj, quod csl ntirini). Ipsius Dci Du
. est tlaro nuriiui sanieulia', vel nrgenitim eloquii. spatiitm tenuemqtte nioram, malo cuncia minislral
Iiem in Pri-verbiis: ln iluliiis cilo ne diflinins, sed Int, eiits.
suspeiisiiiu lcneseulensiniii (SE.NECA, De pritdeniia). (STATIUS,Theb. lih. xi.)
Ileui Hieronymiis : Si vitlerisCliristnm Dontiiii, an- Donec dcreliirtierit ira, non senlcniies. Sencca
gelum scilicel, snccrdoieni scilicct deniulceiUein (e|iist. 40) : Tardiloquiiiii te esse juheo. Unde
«•apiiimiilieris, noli mnle suspicaii,. qnia mnln suiil cnin lales riimorosi (cap. LXXVIII,instabiles, leves
iu bonis inlerpretanda (Videarl nol. cap. 75). Itenr. el inconslaulcs [Deftcit liic aliqnid ex Seueca,
Allende, si resiricas jiidcx, quanta niatuiitale,. iiisii- ep. 2]. Priiiiutn iiiriiciiinimeniis composiioe exisii-
iiiio online judiciario. quanla solemniiate semen- mo posse cOnsisiere ei senteiuiaiii m.orari. Seneca
liares, qiiitnodo lam levitcrsentenlins iu pioxiniiim, 2, PtEcclcsinsliciis (Eccli. XXMII):< Praecorrlia falui
ciini iion sis iuilcx (Conlr.' Rumorosos. cnp. 7fi). Ut quasi rota currus. et qtiasi axis versnlilis cogitalus
ergo ronira hanc pestem prorumpendi in judiciuni illius. > El nlibi (Prov- xv): < Cor siulioruin dissi-
leiiierariuiii lialieas nnlirinliiiii, sciliccl: niile est. >
Rumores[uge, neincipins novus auclor hnberi ]
B Conveniet nttlli qui secum dissidel ipse.
(CATOin disliclislib.x.) Ail Corinthios Episloln prima, el ultiino cnpiic :
Percttnctatorem fugilo; nam garrultts hic esl. • Vigilaie, state in litle, > et cotiera. 'Et.alibi (//
(HORAT. lib. i, ep. 18.) Par. xx) : < Conslanlcs csioie, virlebitis auxilium
Hic enim esl, qui « dimissis propriis aliena uegolin Domini
cnral. > De qiu> in libro De consitleraiione : Frater supcr vos. > Qtinsi dicerel: Si incoiislaiiies,
iion videbilis. Super vos non inlra, pro lerrenis;
hone, noli hnhere anres hibulas; lingiiaui priirien- seri supra, < Ilosatina in excclsis (Marc xi). »
leni. El QninliisCuiiius : Iniereat riinior oiiosi mi-
litis et vilium. Ilujiismorii nutem oiiosos, el ru- Constans et lenis, ut res expostttlal, eslo,
morosos, curiosos, inquietos, .pnccipil ApoUtrius Coitstatitcsaitimvs litm bona causa dabit.
excoiiimiinicari in Episiola prima ad Tliessalo- (CATO,Dist.)
niceuses, iiliima elseciiuiln ail cosdem (// Tltes. m). Ilem : Inconslanies liujiisnio.ii, pnrlicipes siint inn-
Quia relalores siini mendacioiiim, etauditores pec- leilitiionis Juda?, <leqtro David Psalmisla (1'saJ.
care faciuiit. Nam VIRGIL.IVJEneid.: cvni) : < Cuin jutlicatur exeal coiirieninatiis, fic,
Fama malnm. qno non aliud velocittsullum. Niitanles iraiis!erniiinr filii ejus, et niciiriieeni,
Mobitilale viget, viresque acquirit eundo. cjiciaiuur ric hnbitalioiiibiis stiis, etc. (ibid.). >
« Contra pcrpgrinn juriicin (cap. 18). > De illis
Treslanien rumorps honi sunt, coeteri non curainli, ex lcvi stispicione pravc jtiriicant diximus :
scilicel: « Translulil Doininus a te peccnlnm tiiiini qui
(// Reg. xn), > vel : < Dimissa sunl tibi peccatn rC Nunc aliqun riicemus conlra illos, qui tliabolicas
lun (Matth. ix). > Secutidiis csl : « Resurrexit i)o- adiiivenliones, peregrina scilicei proruraiit jtiriicia,
ut in ferro vel iii aqnn liigidn, vel hii.l-
niiiiiis (Marc xvi). » Terlius : « Venile. iienetlicti lienti. Primocandenti, : Facil conlra eos illud prtvcepliini
Palns uiei, > el coelern (Mallh. xv). Conlra iiugi- legis : < Nun lenlahis Doiniiiuiii Detini liiiim, sed
gerulos, ct riio in iemeiiiateui juriicii proriiinpeii- ilii soli servies (Deut. vi). » Ilem : Domiiuis lcnta-
tes, qui qiioti nesciunl, proferiini, qui senlentins lus a diabolo dicenie (Mallh. iv) : < Dic ul lapides-
suns non divitius exquiruiil, qui labuntiir cum Iti- paues liant, miite te deorsiini, » eic, noluil facete
brica lingua, quse in uilo [al. nudoj est, qiioiuin mirnciila n.l dilniaiioncm. Nuiic aiiicm dilatata fii!e
verha prius ari Iiiigiinm, qiiani nd limam festinant. vult suos hic Iriliiilari; ncc seinpcr miiaciil.i laril,
Loijiiiiiiiiir erranies, quia nestiuni quotl scnteiilia Uude Psiihnisla
csi ceiia et induhitala nicntis responsio : Primo listi el confiitlisii\Psat. XLIII): < Nunc auicni rc|)ii-
in mcnle COIK el deiinle in lu- oos, etnoii egreriicris, Deus, in vir-
liiideni epla iitilritn, tiiiibus nosliis. > llcin coiilrn jinlicia
ceui eriiia. Unde Ecclesiasiicus (c. xxxm) : <Qui (t.isl. 12, 13) : « lloc laiiluin facitoperversa Domino : nnn
itiicrrog-iiioiicm iuni.ifeslai, paraliit verhinn. cl sic nrldas quidquam util mintins. Si surrexeril in mcrio
«lepreentns exaudielur, cl conservabil disciplinam, Miipro;ili."ta, aut soiiiniator, et prsetlixeril signuni
ct iiiiic respondeliii. > El ideni infra (c. xxxvn) : aique et evenerit quod locutus esl, ei
< Anie omiiia opera verbiim verax proecedut le, el ('ixeril poiieiittim, lilii : Enmiisci sequamur deos alienos; non
nn:e onu em aciuni coiisiliiim stahili. Veiiiuiii ciiim auaies, quia vos lenlat DoiiiiiiusDeus veslcr, ut sciat
nequam inmiutubil cor. > Itlem (Eccli. xxxu): «Eili, si dilig uis cum, an non. Proplieln ille aut soniiiialor
sine consilio liliil faci.is, cl posl factiim non |)(i:- j) p litloriiiierficieiur(DeH/.xii,xrii).i-llemiii Deuterono-
i>i'.ebis;i posl dicluni, si piaeineditaius loqueris. niio (c. xvni): «Ctuil ingressus liieris terrain, quain
ldem (Eccli. xxi) : < Lalia itiipiudeniiiiin sinlla Ddmiiiiis Deus tuus riabil libi, cavc ne imitari velis
iiarrnbniit; verba prudeiiliuin statern poiirierabun- ubomiiialiones illariiin geuliuiii, non iiivenialur qui
,lur. In ore fatiioruiii coreoruiii, in corde sapienlis, Iuslret liliiim, aiil liliain periguem, aul qui riolos
os illins.i Idem (Eccli. xixl : «Qui credil cilo, levis sciscitetur, et observet ei augiiria, nec sit
cordc esi el inimorabili \Tex. niinora iiurj : Et nialeiitiis el iucantalor, soniiiin, nec |iylliones consulal ncc
qui otlit lo'|ii:u:iia'ein, exiiiiiescili [exiingiii!] niali- tliviiios , cl quoeral a nioiiuis verilalem. Propheta
liani. Aiiriisli verbuni atl verhum ariversuspruxi- aulein arroganiia depravatus voluerit loqui in
iniiin? co!iuiiovea;ur [coiiiulor attir] iule, li.h-nssis, iioiiiincqui meo, qua? cgo non pra-cepi illi iittlicerei,
qiioniani IK.IIle deserel Dcus. > A|iostoliis (/ Ttm. nul cx nomiiie alieiioiniii rieuruni , inlerficielur.
v) : < Niliil sine proejndiciofacias, > id est sine de- si tacila cogitalioiie respontleris : Qiioniodo
liberatioue praemissa. Rrquire cciitra de Arislotele, Qtiod possiim inlelligere vciiia, quoe iion est loculus Do-
qui proposila?quaeslioni iuducias dari ad solvciidum iiiimis? lioc liubebis sigiium : Qtiod in iiomine
docebut, de diiohus discipuiis suis, quorum aller Doiniiii prophela ille praulixerii, et non evene-
freno, aller calc.aiibus egebat (Vide c. v). De Atigu- rii, hoc Dominiis nou est loculus. > licin : < ln
stO|i!'iidenlissimo iniperatore, qui in omnibiis f.ieiis, ore «luoruin vel triuiii lestiiim peribit qui interfi-
vel sentenliis dandis morosus eral. De facloTlieo- cietur > Ilem atl llebr. M : < Omiiis
(Dettl. xvn).
dosii iinpcraloris exsilii tempore in Thessalo. Unrie conlioversise linis erit jurameiiliiiii. > Leni alibi .
posi slaluiuiii cst ue scnienlin ferrctur in aliqucni Dolc rpiolies efftitleiis saiigiiiiiein , queui lex .[irau-
SJ3 PETRI CANTORIS 544
cipii elTuiirierc.Fortfus ergo dolendum est quoties A Tu"autem, miser sacerdos, exspciai'0 es tnas vis
effuderis snnguiilem, qnem lex non proecipit effun- semper exsequi in effeclum.- Item : Iniiac promis-
dere. Itetn Magisier (PetriisCantnr, ut paiet ex lexin sioneDoniini: (QiiidqiiidpeiieritisPalrem in noiniiie
cap. 78) : Si universalis Ecclesia praeciperei meo dabit vobis (Joan. x\0, » inlelligendiiin est de
inilii sacerdoti sub posna anatliematis, ut ferrum liis qnse peiiinent ad salutein, id est sine quihus
illud carniinorem, «vel aqiinm benedicerem, citias non est snliis; digne, perseveranlur; voliis, non pro
prenam perpctuo subirem quam illi parerem. Item illis, scilicel pro quihus pelitis, vel contra qnos pe-
(Hiuc collige hunc lextnm Mnrchian. non esse au- lilis; nisi liiijusmodi rielerminnliones apponas vel
tographi): Si in decreiis excoiiiniunicati suiit au- inlelligas nou erit elficax haec Domini promissio.
gures, areoli, sortilegi, quauto magisqui Dominuin Tu antem, iuiser, cariuiuationes tuas vis ntinquam
per iniraciilu lenlant, et Dominum nd facienda ini- esse falsas, vel fallaces, cuin petis indigne, non
racula lentant, vel cogere per sacra verba viden- perseveranler; nec etiain pro te. sed pro aliis
tur.? dainnnndis, vel salvandis; non de his qua? stint atl
Vertim est quideni quod formse sacramentales saltitem aeiernain, vel de bis sine quibtis non po-
stiiini semper bahent effeclum, si a sacerdote, si tesl esse salus, cum mirnculn fiunl qiinndoque nte-
scrio, si eo modo quo debent proferuntur. Carmi- rito illius cui fiuni, ve( illius pro quo fitinl, vel mc-
liationes vero iniiiime, nisi quaiirio Dominus per- riio illius, qui oral ul fiant, vel nieriiis saiKioruni
mitlit, et diabolus procurat. llem (Vidc not. ad qui orantur. Qiiandoque coinmuniier el coo|)eran-
rap 78): Si recipiendoe essenl exsecraliones, potius lur ineriin i.storiim oinniuin, qunntloqiie volantas
1'p.pipienda?e.sseiit piobationes quam exsecrationes, gB Dei sola, qiiandoque plurium iueriia , et non oni-
quse in Icge lcnebanl, ut lcgilur in libro Niimeri de niiiiii. Tu ergo quare vis semper operari iniracula ?
adiiltera prohunda per aqiiam inalediciionis (cap. v). Item dissona suut et rejiiignanlia bujusuiotli. Nain
Ileln (c. 26, 5. Si qtiis clericis, el c. Augvriis, et reiis censelur quem naliira ignis lseriil, iniiocens
cap. Aliquanto) : Si convincatur quidem per liu- quem nqtia: nattira recipit, et til natiira in thiobus
jtismotli diabolicas probaiiones, non essei.il intfirfi- ad idpin institutis videuir neuliiiHi deliere ohser-
ciendi, sed susiinendi, el proedicandi. Et orandtim vari. Si vcro nattirn ignis et aquoe reuni abjiceret,
essel pro eis, ul Deus eos potius illusiraret, el gra- quod ignis in eo iialuram suani exercere dedigna-
tiam infunderet. Fidesenim innlum IIOIInecessita- reiur ne urerel carneni leneram, aquoe naiura re-
tis est, sed volunialis. Si enim diceret : Doiniiius cipere noii vcllci pontlerosuiii cor|ius, liinc evirien-
nondum milii fideni dedit, non vull me visiiare, lius e.-set niiraculiim, ct converiicntius instilutuin ;
facite ul h.ibeam, non possuni per ine credere quid vel si feiium frigiriuin ureiei, vel aqua fiigidn, lunc
lunc faciendtim ? llein (Vid. 2, q. 2, c. Sors cl se- apertius essel. Item (Viile not. ad cap. 78) : Quaeri-
qneiilibiis) : Reptidianda videntur peregrina juriicia lur qtiis ariinvenil hujiismotli verba, quae ibi |>oiiun-
cnm iion desceudanl de meriio riuorum moiitium, tur et ordiuavii, el unde liabeut auctorilateiii. Su-
nec liabeanl a veteri vel novo origiivm. Itein : Etiam loinoii iion iiisliluil sicut exorcismos. Iiem : Quait-
quae approbali> sunt a Domiiio, vel permissa, vel rio dattir polestns isla? Daiurne qttando sit exor
indulta, hodie de moriio Ecelesioe suut sublata pro- cisia, rel qiian.dodiaeonus, vel quaiido sacerdos? A
jiler mali viciniam, ul jaclus sonium in uiultiiurii- quo habet ofucium isluii? vcl quid ei detur, vel
nem vel paticilalein, diu tenuii. Sed nt in decretis "r, „ peccat, si mutet, vel si decurtei, vel si protelel?
legitur propter hoc quod soiies sorlilegiis vicina- licm : Exorcismi noslri horiie non hubent cfficaciain,
baiitur (26, q. 5), proliibitae sunt hodie ab Ec- nisi quaudo Doniinns vult. Non eiiim exorcisln
clesia : hodie potesl ejitere diciiionia, sicut in primiliva
Nam mala sunt vicina bonis. Ecclesia ; nec eiiam sacerdoies omnes uuius regrii,
(OVID.) omnibus cxorcismis Sdlomonis, vel eliam nosiiis,
posscnl virtule illorum liberareiimiin rioeinoniaciini.
Mulle forliiis suiil cxsufflanda liiijusniodi judicia Tu aiilem, quises, niiser sacerrios, qui prsesuiuis
cx qtiibus sei]iiilursangiiiuis effusio. Itera (Vitl. nol. facere incantaiionibus tuis quud ignis inanuiu usti-
nd c. T8) *.1ii eligenriopoutiuce uon audcrcs soiiem bilem non ural? Nullus est ibi Brixius, qui in birro
j icere in imiliiiiiilinem (seri in duos forsilan per- prunas ardenles inuslo lulil, vitlcnte populu, ncc-
duui suspicio de fornicalione niale contepta cts-
initleretur, ui aptid Lugduiium conligil de duobtis savit. Potesl ergo ilie dicere, cui iiiipouiiur neces-
breviciilis) quia prop.er jieccata populi eaderet fone silas ferenrii catitleus ferrum in inanii : Nou suni
super iiitlignissiiiiuui. Et lainen de electione illa alier Joannes
peiideret saltis, vel pernicies lotitis dioeceseos. integer menie ct carne, qui illabsus
Qiianlo magis cessnre hic debenl carmiiialiones, de lerveiitis olei dylio ineruii egredi. Non suin puer
vcl leulamcnla, qttacsanguiiiem effunduut, et nui- Marceilus, post Parisieiisis episcopus, cujus in nia-
luiii inde provenil aninioe coiuinoduin? Ilem : <Pri- niim teuerain niiscr faber urdciiiem ferri massam
vilegia paucoruin non faciunt legein communem. > (cum quaereret prunas ad iiiceiidenduin altaris
Si eiiiin legilur tle liiluis pueris, qui eriutii stint D iiicensuui) iinposuit. Seri tener puer Marcellus de
ric fornace iguis inexusli, et etiaui sarabella eoruin JJ candenti lerro legitur riixisse : De ignis calore calet,
noii sunl iiiiiiiuiata (Dun. m); si etiam ponas quod sed noveiii pondera habel. Dicat miser iinperiius
Jouas illsesus exivit rie ventre ceti (JOHO;n); si ille:Non ero statcra ferri : < Non leniubo Doniiiiuin
li.iiiiel de laeu ieouum (Dan. vij; si Joamics de olei1 (Matlh. iv).> iteui psalnio LXVHI:. c lniende aniinai
ferventis dolio, el inulli in liiiuc iuoduiu : tu la- niese>et libera eain, |>ropter iniuiicos nieos iiiein- eripe
ineii non potes facere iniracula per benedictioncin' nie. Hoc Clicisius ari Patreni pro se, elpro
Itiain, quam facissuper aquam velferrum, quia non1 bris,« propter inimicos meos, » Gregorius: couvcr-
esl bic Daniel, uon sunt pueri tres iunoxii, ct bu-'. tcndos. Sed qitseriamlibcratio occulla, qua? lil pro-•
sanctos episcopos, ul septein fratres Macha
jtismodi. Noli ergo tu, sacerdos pecc.aior, iiiniii1 pter
hodie miraculis, sed operihus bouis, quia nou iu- Loei,qui consuinpti sunt igne ciim riialre ne conira
vcnilur dignus pro cujus iuerilo operattir Doininus* legcin Dei liominihus consentirent (// Mach. vu).
iniiacula. liem : Hodieque falliiut proiuissiones Dei! vel Est cl alia liberaiio manifesla, propler iiiimicos,
iu Evangelio, peccatis ncstris iiiipedieutibus, vel puniendos, vel liberaurios; uttres pueri de igne
Dtiiniiius solus catisain novit, scilieel hae : < ln no- liiiernii sunt etiam corpore. Undc ipse Nabuchodo-
miiie meo dscuit nia cjieient, linguis loquentur no- i osor cqnversus, Doniiiuiiii proedical (Dan. vn).
vis, serpeuies tolleiit, et si miirtileiuni quid bibe- Occultaest Chrislianis liberatio, qtiae lit in aniina,
noii est modo necessur.a, quiu omnes suiu
ri.it, iion eis notcbir, supcr a'gros nianus iui- Aperln lideles. Pniictiruiii cst, el" raro Dominus operatur
ponent, ti bcne hnbehunl, > etc. (Marc. \\\). illani.« Non egredietur hodie Doniiiiusin virtuiibus
 5*5 VERBUM ABBREVIATUM. — TEXTUS ALTER. SIG
nostris (Psat. Lix), > scilicet per nos faclis; sed in A j erini niiraculum operatus fucrat. Item : Ojrtinia
suis qnando vult, et videt expedire, ci hoe. rnro, prolialio jiidicia ista damnabil. Non auderel liodie
sedocculie liheral, ul liealum Laureniiiiin liberavit niiiversalis Ecriesia ponere et exponere, quasi uni
occiilta liberatione. Qui cuin essel coriibnsliis, non bazardo capnl stiitni, id esl firiem catholicam, facio
est in aniiria aesiiiatus. tali conduclo Catliolicos, genliles et Jndocos, ulruiii
llem : Foruia sacramcnlalis etiam baplismi, quse ferrum ignilum natiirnm suahi in maiui Cnlholici,
insliiuta est a Domino, propler tiriam crioiinis no- lotus Judaismus el loia genlililns ari fidem Cliri-
lam, siium non hahci iu islo effectum. Isla autem siinnam coiiverterctur; si innnus combiiretur, litles
ni^iivenlio humana, vel magis diabolica, iiunquam Chrisli in periculo essel, «Hatl Jiiduismum , vei
fiillel? paganismurii, quilibet s.e verterel. Si ergo prq lanio
Item : Nota qnod Eitgenio pnpa residenle in Re- lncro non audes manuiri ad candens ferriun exer-
niensr consilio, proeseiilibiis cnrtliiialibus, arcbiepi- cere , qiia.raiione tu, sacerdos, henedicis ferruin
scopis, episcopis, et viris lilleratis, et autlienticis vel aquam, et auctoritatein pnestas lniic facto de-
(Vide nol. c. 78). Evus ds Steila, Britto, qriatTani teslabili, in quo nou est non solum lucrum, sed ani-
laiua hocresi corniplus est. Et confessiis dicebat marum periciiluin el saiiguinis effusio, vel mulilaiio
se illtiin eum, qui vivil el regnat in saecula, et qtia?- membrortim ?
riam alia bruta, ul brutus,. «licebat et nsserebat. Iiem. Nota aliud cxempluni. Acciriit enim Remis
Non lanien esl ibi niorli arijudicalus, sed Samsori aridilas, el acris, ei noxia inlcnipeiies, et relii|uiis
arcliiepiscopus lcimit eum in vinculis, ct pane et el capsulis extractis fecernni per tridiium fideleseu-
aqun vitain finivil, cl sic'iieniiiicni poslen.corru-] g jiiscuiiqnesexiisvelolficii, arvabanlia el anbuib.ilia,
pit. Iriem : Samson, archiepiscopus Reiiiens.is, iiulli nec apparuit nioriica niiliecula. Videns tanlnm niflic-
permiiichal sncerdoii liujiisinodi facere eonsecra- lionein Juiheus qtiidam .irchisynagogus, ait: < Con-
liones, vei pOliiis exsecralioiies sujier aqriam illam, cedo quod omnes simtis Clnisliani, si infra tridiiiini
n'ui prius proeslitisscnt principes et^prueiores rau- non riederopluvias, si roliriiim et llioral |iermiseriiis
lionein rle iipn cffiinrientlosangiiine, si reus in illo circumferre.» Dixerunlpleriquefirieles : «Hoiitinicsl,
peregrino judicio probaretur. Jutliciiim cnntleu- benum esl. >'Tandcni|ailmagisierAlhericub : i Absil
lis ferri noii permittebat iiiiqnam fier-i. Itein : ln quod lides Cluisti niillalur in peiiiiilmn , si Judoeus
legendis snnctorurn , legilur de gcntilibiis : Qiii aquas de 'ccclo elicerei arte magica, Doinino per-
licel essent ztialores errorum suoriini, et legis milleiite propter peccala nostra, vel dinbolo pro-
qiialiscuilqtie', in conjunctos et confessos iegem ciirahlc. Quia inaii eiiain s;cpe leguntur fecisse
Christi ntn slalim senientiabani, sed inducias tri- nii.rar.iila, hiles Cbristi ita oninluo posset exsufflari,
giilia dieruiri eis riabanl, ei incarcerabant, eisque ei onincs ad Judaisniiim conveiii vclleni. > Necausi
niiiiabantur- pa-nom rorporalpin cl lormenla. In- sunt fidein noslrani pro lucro tot Judoeoiiuii pericuiii
tcrdum ad errorem siiiiin invitahaiil proniissis, expouere". lleui ad Hchr. (c;ip. xi) : < Saucti per
persuasic-nibus, blanditiis; nec requirebalur ab cis, fillein vicerunl regiia, opcrali stinl jusliliain, adcpti
ut corde in ileos suos crederent, seri iie blnsplienia- srint rcproiiiissiones , oblurnveruul ora leoiiuni ,
renl, et stiperlicieleiuis lliurilicarcnl. Nostri aiitem exsiiiixeriint iiupetum ignis, > ete., ut tres |iiieii
principes ej praelalinon credunt oris confessioiii, (D.an. v). Tempus lalium 11011 est in Novo Tesla-
sed proccipitantes senieiuiam , faienti ore etiam -^„ iiiento. Anie dedil lalia, ul pulcl ciim non iulelliga-
fidem calholicam, judiciiim ignili ferri illi assenini, lur alius largitor, etiani terrena? Itiicilatis,' qttoe atl
el renueniem tenlare sic Dominum, elsubiie judi- vcterenu hoininein pertinct, eliam Clnisio novo
cium riiaboliciiiii, in rogiiin projiciinil. Qui simililer homine uoya promitlit, id csl auerna. Uude irrisus
iirerel healiun Petrum, et eliam oinnes Clarevali inoritiir. Unrie Jacohtis (cap. v) : < Sustinentinm
lenses. Ciijusmodi seiitcnlia praeceps dala csr in Job audistis, et linein'Ciiristi vidislis ; paiiniini .ul
Flandria quondam, qtiandq epjscopi'el sacerdotes, Job, scd iion sperelis finem ejus , itl est lemporalin
et olTniales priiicipuin. et priclaloiiini qiioscunque bona, qtioeei aucla redieruiii, sed aieriia, qu;e in
volebaut tle hoeresi vocabant, cl in iibro moiiis Ghrislo proecesseruni. »Quasi diceret : Noli hodie
scribebanl.Et sic mullas mntroiias, quie eis, ut in irinili miraculis, sed fidei operanli per dilectioricni.
Daniele legilur, non conseniiebaiit, ho.la liaerelica Quibus si iiinitaris, virieris proesuiiiere saiictitatem
necabaut, ct nmlios [id est ciyes] burgenses retii- iritini pueroriim, et alioruoi saiiclorum, qui sancti-
mehanl, et inultos iuiiocenles cum iioc.enlibus iu- tate siin nalurani ignis mutaverunl. Iteni, ul per
volvebaiil. exenipla gradiamur, acciriit Aiireliauis in ecclesia
Iiem :-QuidaTii miser et macilenlus inler iilios beali Samsotiis, quud fur quidain reliqtiias ecclc-
adductiis rst Parisius in praeseniia legiim, proelato- sisc subriperet. Suspeetiis esl habilus quidani a?di-
rum et piiiiCipuni Francioe; et quacsieruiil si crede- (uus ejusdem ccclesioe. Obiiilit se, ut iniiocens, pci'
rel. Qui 'lesjiondil ila : < Credo in Domiiiutn ef judicium puigaturuin. Et vinctus [for.te victus] est
articuios fidei; > noii suffecit eis. Sed, cum qua^si- ieus supeiiicialiier, cl in ilistanli siispensus esl.
litm esset, si ferriim igniiiini lerrel, respondil ille: _. Post iiiensein depreliensus est in alio fiirto', qui
< Non, iiisi piiiislitteraii, e'l priinales isii episeo- " reliquias furntus eral. El iniminente illi mspendio,
pi, cl hiijiismodi judicent, an peccaliim sil hoc fa- coiifessus est se prius furlum fecisse. Et docuit
cere, an non, et Dominum" teiiture. >Al oiniics ob- locum ubi eranl reliqttiic, et reslilutae sunl. Et dixit
injiliieruut. Solus Biluriciis [forie Gcrnrdiis] Cister. aediiuuin non reuin iuisse, et jta usque ad iuorteni
nionacliiis ausus est os aperire.dicens : i.Nondebe- doltierunl, qui jtidicium illud prociiiaverant. Ilem,
mus de caetero interesse; quia, facta examinaiioiie, apud Compfcndium contigit, quod quidam reclusus
vestrum est piinire atl saiigiiiiijs effusioiieni , aut infamatus inler nniltos «le reliquiis furlo suldalis,
parcere. > Et ipsc jiidicandus nolabatur. quia ausus conlisus de iniiocenlia sua, primus se oblulil ad
esl miilire. Ipscvero niiser claiiiabat: <Vos priniiim judicium. Qui quidem juxta ecciesiam habebal lia-
ferrum ignituin ferte; cerle ego nnnc fcrrem. > Et bitacultim; et combusta esl inanus. Iiem qiiaedum
landem iltiin dubilaicl, aquodani principe jirojecius reelusa hahebat ctilulam suani exlra uibcm, el iin-
est iii igiiein et combiislus. llcni : Qusedam uiuironu posiiniu esl ei quod ad ipsam Cathuri quiduui fre-
Dei gr.ttia evasil, et qusesivil a niagislro quid age- qtienlcr divertissent. illa vero senliens seinfaina-
rel de coetero pra» putlore ; quia noiam illam cpu- tam, cl ab lioiiiinibus vilipensam, queindnm con-
traxerat, laiiien falso absorberi vellct a lerra, nia- suluil decanum inagistrum, et discretuni, dicens :
gister miro motlo consolaius esi eani dicens, qno.l « Domine, apud oirines cives istos ariep vilui, qtiod
saiicla esse de caeiero lenebalur, et inler reJiqnias,'. non est qtii pancm porrigat, propter hanc sugjiicio,-
si decederet, collocanda^ quia naturamsiiam ignis nem, quia iiiecredinu esse Caihamni. Quid iiiilii
iu illain non exercuerat, ct Doniiiius in cn^ei per ageriduiii ul apparcam iiinOcens, sicul revera sumr
547 PliTRI CANTORIS 558
volomepiirgarep-rjinlicium.» Elilb: «Optimepolcs A exspeclarci liheraiionem. Si aiitem exire non pos-
ex quo laiiluin confidis de innocentia tna. »•Qua? at! set, Domioo iiinc se cominilteretiUi si nou co'-
cbnsiliumiHiussubiiijudiciiimferri cniirientiselcoin- pus vellet salvafi, aiiiinain susciperet, dicens : lu
bustn esl ninniis n ferro, deinde coinbusia lota a rogo. manusiuascommeurio spiriiinn mcum, teie..(Psttt.
Ilein : Duo Anglici peregre profec.ti snnl, el. in xxx). Sed isle qui consecral lerriiin vel aqiiam, vti
redim alter «liverlit atl Saiicluni Jacobum, aller qui ferre vult judiciuin, non vitletur in laulo posi-
repalriavit. El iiupoiiebatur ei quotl sociuni neca- lus aiiiculo, quod cogatur lenlare per inirnctiluui.
veral, el sua sibi retinuerat. Obtnlil se ad jndiciiini Item : Qmeraiur an solumsit niiraculuiii; quare rio-
isind d.iaboiicuin; cl cecidii, et stispensiis esi. Post lose ngiinl sacerdotes, qui quasi fortes lemperant
iiiodiciiin vcro lemporis, soeius ille, et sanus rediit, uni, alii exasperaut? Contigit enini qtiol tres fue-
et iiicolumis. Et sic confusi fncti judiciarii, et illi, riiul qui riebebant suhire'jtidicium : Primo quem
qui lioc procuraveratit suspendiiini. Ei socitis maxi- ii-h atleo diligcbant, lerveus feriiim Iradideruru;
nic pro quo mors iilaln Itteral socio,. semper doitiit seeiindo, quem iuagis riiligcbanl, jam it.frigirialinn
usque ad inoiiem Pe;n : Non invenitiir eii-.uniri dederunl; teiiio lamlem, qiiem inaxinie diigebaiii.
legibus litiinanis quod si in jud cio lali conviclus Et ila videlur quod uun confitliinl tle iiiiraculis,
quis appartiPiil, quod slatiin ad cffundenrium san- sed polins de fraurle sua. Siiniliter in atjua ,
gtiinem trndalur, quia non est ibi conviclus coram queiii voliinl inierriiini salvnnt , quem volnnt
sseculari juriice, imo, sacerdotes el clerici adsuiu, reiiin facUiut, quin «lccipiuiil, . vel in inergentlo,
ct sine illis nih 1fieri posset. Quique.slaliin irariunt vti in exlralienrio, el ita bomiiicm pro <|iio(Jlirisius
ad mortem in judiciuni reum, quotl valtle est hor- Q B moiiuus est occiduni, et sangiiiiieni p.jiis leviler
riiidtini. llem : B. Thom. CaiUuarictisis iiac, de effuudiiiil. Peui, si de ntiraciilo confiiereiil, quare
causa ineurrii odiuiii regis, qitod non penniitebat ligareiitur ? seti ereciuni poiios et liiidum iiinnii-
liatli curine. clericum , qui convictiis erat coram lcre deb-rent. llem : liisiriiiintur illi, ut noii eonli--
Ecclesia. Sed priino ilegradabal, deintle non sinli.ni nearit spir luiii pris, et.-nariuni, vpl ul iro.i cuui
permitebat eiiui loiioiibus, ditens : Quia pmvivc- iinpciu desceiiriani ; et riiciinl pbysici qiunl ciiani
rnlpeccatuin ul,i degrabtverateiiiii. < Doii.iuusenim complexio cooperaiur. Iteiii: tlouteiiduni de iin-
iionptinit his;iui(lipsum(iVu/»i(m.i, exlnter. LXX). > nienso corpore. Qiiidam enim.riicuiit quotf ilc.iiest
Setl, si.postqnani fattuserat noii tieiicus percarei, s.iviisii-i fiiiiiliim ciip;e pcrcuiiat. AJi', uisi totuni
(iiguuiii eral puniri tnniiti laic.a. Juslitiaui fori sx- corpus inuue gnt,"eliam de cap 11.s; qiiiriain diiiiiit
ciiluris seniielial non ecclesiasiiei. Item : < Hoe-e- quoJ iiDii SIIIUde veniaie liiiniaiia?nalurae, et ideo
licuni posl trinain adiiioiiilioneiii vri corr.cclioneni ii.in csi ciirniiduiri, si supereirateni; iiec ideo iui-
dcviia, > ait Aposlolus ad Tiiiiin uliiino. Non a i iius salvus. El al.i econtin : et ituiiidibriosa siiut
inlerfice , vel ad ptuiienduin trade. llcni : < E.^o liojusinodi judicia et ari cacliiiiiiuni moventia. Ileni:
Pauli, pgo Apol.lo, ego Cepliae(/ Cor. i) », itn di- In monoiiiachia, i|uarc pouit cliainpionein pro se,
visus cst Chrisliis, dicil Apostolus ari Curiulhios in s fi.erit quis lOi) v.i<itiijinariiis, vel sexagennrius,
prkno capiie. Hoeccst quasi iriololalrla. Noiitninen t|uaiitl()ijtiideni Dominiis est ibi iiiiraciila usteusu-
lcgiliirqiioil Puuliis-cos pmiieiil, vcl puniri feceril, rtis ? Iteoi : Quidam veternnus ainissiirus eral hoe-
serl eis ben gne scribil, ti erroueos in Episinla snn reiiilatem siinin, nisi liliiun vel proximum haberti,
cbrrigit. lleni : Legiliir quod Absalon, fiigaloDavid, Q qiii pro.illo juriitiiini aquae frigidte subiret, habeiis
aecessuiu babuil ad coneubinas patrissui iri Jeru- liiios mullos prwteii avit, quis filiorum levius et
salcni, et ens cominaculuvil (// Reg. xvi), Ei iil -ciiins ia cupse I'uiidiim tlcscenderel. Ei invenli sunt
eodem lcgitur.qnod regvessus Jerusalem David; riuo priini niissi iri nqiiu supernntantes, teiiitiin
« decem coucubinas, quas niaculaveral Ab-alou , deniissuni leitio, ei liiiitlinn cupa? percussit ei cx-
non puiiivil,i>ed trudidil iu cusl'diam, aliuieula ciaiiiavil procgauuio : Benetiicta sit hora qna t.e ge-
eis proebeiis; et non esl iugressiis.ad eas, sed erant iiui, lili ini, «|uia < yi es qiii restiiues hoeiodilaieiii
(iausae usque ad die.ni niorlis stioe.cuin vidiiilute . nieani inihi (Psal. xv). > Ecce iste nuuc [forte notij
vrveiites (// Reg. xs). > Per quus iuielligiiiitiir toiilidebal iiiulluui de miraculis, sed pqiius de na-
pseudo, qui adhserentes Ahsalon, iri est diabolo, lurali complexioue. Uehi : Magister (Pelr. Cant.)
et in hoc «leprehensi a Dnvid, iraduuliir euriae et sic pi'Obavii:hoec jttdicia csse ciimi.alia peccaia,
carceri ue alios coiiHinp;.iil. Non trucirinnlur, vti et etiani plus peccaie coram' cardinalibus (EJ; lu,c
poeiiamsuiiguiiiis subiiint. Tole.randi enini siinl, et loco et aiiis conjicereest non ,s eliuuc verutn uxiuu.
ailiiioiieiirli quousqtie Deus eis fidein iiifunriai, quia auctoris); ita si exbibueris locuui, vcl teminis,
siilvit qunndoque Domiiius ciyslalium licel indura- vulcatisam, vti servieniem iuiiiii a i qiisereiidtiiii
iiiin, el solvit colnpedilos ,Netglaciein. quaiinimvis fornicatioiiem volenli foruicuii peccas criiiiiiiuiiier,
iudurataiii, in aqiiam liqtiefacit. « Sinuiiiiir ergo elininsii t* ns; iisuni quumcuiiijie |ra;bueris, eliaiu
ulraque creseere usque ad mcsseiri,.iie si zizaiiia si inipedire possis, ei non iinpe i.is, giaviter pec-
coiligniur.erariiceuir.siiiiulei uiiiciinrLl/airA. XIII).> cas. Multo foii.iis lu, saeerrios, i|ui lotaiii causuin,
llcm, adCoriiiih. I (C; p xn) : « Alii daiur gratia p. iion soluni OccasiOiieiiipiaibes, toiiiin proturus lio-
sanitnluin, in torieiii spiiitu, > alii operatio vniu- * iuiti.iiiiiii, bciiedicen io, Itgaii.in, teneinio, iiiilteiido,
liiin, Glossa, itl est iniruciiioiiim coutra nnluram. et euiitleiido in aquaai, vel leiiuui tradendo, le,
Ergo, chiii omni sacerdoii l.ceat bcnedieereferrum iliis, ubseuie, nihil fieri posset.
vtiaqiiain, vtdetur oinnis saeerdos esse sauctus,
vel usurpare gratiain fucier.rii niiraciila, vel tlieere CAP. LXXIX-LXXX.
qtiod i|ise est personn iiiiillaiatm facierum, S.ini- Siniiliier gravissime jieccat Ecclesia (vide c. 78),
liter de illo videiur, qni atidet suiiire juriieium. qooe p giiattiris iu iiiOi.omncliia Iradil sa;;c a, lneat
Quod aiileni. niiracultini, piobalur per l.oc, quod pugillalorias, el inulla iu hiinc iiioi-uiii,
iiilerior natura nihil ibi agerc' vidclur, sed sujie- iirnialiiias,
sine qiiiiiu* noii fiereut. Ilicc de illa detestabili et
rior. Quod eiiim igiiisiiianuni noii urit, secuiiuiiiii reprobanda tradifione, quae consislit in peregriiiis
superiOres causas contingit, vel. quod aqun ponde- jutliciis el udinveiilioiiilius diabolicis. Stiul aulein
losum iion rccipil. Furor esl igi.tur hiijiismodisibi iiiu genera iruditionuin (cap. 79). Qtisedum stiui il-
usurpare, ct Doiiiiiiutii sic tentare. Conira quos licitae el a diaboio potius itiveutJ", quam ab lio-
lsaias Cipiie XLIV(at. LXXV) : «Ego suDoniniiiiusir- niine, ul jain diciiim est, peniius legi Dei coniia-
rita faciens sigiia divinonim, et arioios iu furorein riae. Qiiaedain sunt licitae el
veiitiis. > El alibi : Qtiandiu habet hoiiio quod ralio- tililes, sed obicem fa-
cere videnlur' divinis praeceplis, ut traditiones
nabiliter facere possit, non lenlnl Dominuni. Ut [coiilra tradiliones] qua;daiu claiistraruim, el isUe
qiiideiii stulium esset, si quis nollet exirede domo siinl dubiic. Quaedum suot revern, qu;e fuciuut legi
aidenie et acce*.isacum possct, setf-pcr miraculuiu Dei obiccm cl nggravani pro sua liiuliituditie, ct
'549 VERBUMABBREVIATUM.— TEXTUS ALTER. 550
ideo magis caveiidsc. Et priino de ciauslralibus A cum; prius decederet sine confessione. Tu auteni,
pra?ceplum est in Evangelio : < Si peccaverit,» eic. sacerdos, perierns, ni miseris. Mittens auteni quo-
(Malth. xvin). Tu ergo claustralis, vel hoc mantla- damniodo revelas confessionem istius, nec audila
lum implere non pol_es(cuni sit generale secunriuin confessione auries nolenli ire injnngere sine Pccntia
qiiosdam) non enim liabcs licenliani colloquendi majoris lnici salisfaciionem. Et sic multi cogunlur
cum socio. Non poies ordinem i.lluin evangelicum mori sine confessioiie subticentes ennrnria. ltlem
in (iauslro observare; ergo obicem facit prsctepto constitutiim est in ordine Grandismoiitani (Vitle atl
Domini clnustralis tradilio. Dicunl quidam quod cap. 70). Preshyler enim minoris loci auiiia for-
iiiantlatuin Evangelit dalum est de atrocioribus el nicalione, vel furto fratris Inici vel clcrici, Inico
enormihiis peccatis; scd in minoribus socius so- inagisiro, secuntluin Irndilioneui suanii dicei : Do-
ciuin acrusal in claustro : si vero viderit eum for- mine, necesse linheni fratres isli ut mittaiiiur ntl
nicari, dnbium est riohis an coram omnibus lur- Grnnrieni-Montcm. Praposilns vcro stnlim ninle-
pitiidinem ejus revelel, an -abbati tanluin. Sed dicil etiin, et iinponilur jumeiito, de cella in cellam
constat quod nec iu mediocfibus, nec in maximis niiilitur, confusus uhiqiie veieciindia gravi, iisque
viliis, nec in miniinis iiiorlalibus potest observare iliiin venil ad niagiiuni priorem. Et ita ubiciinqiic
ordinem prsecepli' illius; ergo inoberiicns Deo. veiiit, quasi piihlicatuin est ejus criinen. Dicunt
Ilem : Videlur iraditio clauslralis contraire Imic eniui omiies : Operatus est isle male. Et siC propter
praecepio : «Si oculus itius vel si dexlera lua, scan- istas tradiliones iinperiitinliir in via Dui, el sunt
dalizal le, [irojice eum vel eam abs le (Maitlt. v).» iiicoiifcssi. Ali;c irariitiones paritiiil siispicioneiu
Per oculiim vel dexleram inlelligitur vita coiitem- g vel scrupulosilalem, ul accidil in claiislrnlibus.
plativa, persinistrani acliva. Sed.si gravetclauslra- Qiioeriintenim a quihustlnm magistris, si singtilis
lcm coiiiemplaliva, non perniittelur exire vel redire aniiis fiiinl in claustro Cistercie.nsi nova? tradiliones,
ad aciivam, Ex quo seiuel asoendit ad-Mariam, teneiniir ipsi, inqiiiiiiit, ad omnes? Peccone quo-
non descenriit ad Marlham (Lttc. x). Dicimus hic ties irausgredior scienter uuani illarum, moiia.liler?
opus esse distiuclione. Esl eniin duplex conlem- Ul eum loquor aliquod verhuin hora ad hoc non
jtlativa, simplex et sincera ; quanrio qnis animse determinala, vel hujusmodi ? Iicm : Aiioe pariunt
siia? eligcns siispendium, raptus in npotbeosiin col- faslitlium el accdiani, quia niuliocstint, iitde miillis
loquilnr Doiiiino, iiucrest cboris angolortim et psalriiis cantanriis, de uinlliplicibiis Maitiiinis Ni-
santtorttm collegiis, ei sic : groruin monachoiiim (Ord. S. Bened.). Dicit enini
Ad cilltarm sonitum yrex obtivisc.tur estim. Jereniias (cap. xi.vm) : < Jlaledicius homo qui facit
Et hoc esl paiicoruni. Abhac eliam ahbas Bcrnar- opus Dei iiegligenter.» El in Apostolo : < Psnllam
dus Clurevallensis quemdain claiistralem suuin spiritu, psallam el niente (/ Cor. xiv).» El Hiero-
(quia se lotum jam immcrserat illis theologicis nymiis : Melior est uniis psalmus dccaulaius cum
personis, et qui jam incin rebat stupores cnpitis) jucundiiate cordis qtiaiiipsalteriuin cuin acedia et
ad aclivam aliquantiiliim revocavit. torpore. Alise traditioues (Vide not. in c. 79), quae
Est et alia'conieinplaiiva inferior illa stunnia, schisiua pariunt ct divisionem, ut sLoptimus can-
quoc dici polesl coiilemplalivoruin acliva, et cqn- tor, vel psaliuist.a in Ecclesia Remensi fueris, si
sistit in leciione hisioriannn, act.niiin aposlolorum, nionatiius factus fueris, pniiim autnihil inler eos
el in cochlearihns faclendis, el iu hujiisinorii opu- ,,J scics( Propter diversitaienl efficiorum el canius).
scnlis facicudis. Et ad talcoi activam contenfpra- Etiam ecclesioe saeculares diversificaverunt olliciuim
livam jussit saucius Bernardus venire tiaustralein. (iivinuin, conlra dccretum cumdem uiodum psal-
El de hac intelligi potesl in Evangelio, quod ad lendi, el cum lalem debeant babere ustim Ecclesiae
istam, ab illa, quilibel ciauslralis gravatus descen- siilfragaiiese, queni habcl Ecclesia metropolilaua.
dai. Prior eslari ainpluiu proeniiuiii; seeuirda cst Aliaesiinl traditiories, quoepeiiciilosam faeiunl se-
ad coiiipeiisainluiii reiuetliuiii. Siniililer duplex esl curiialem; ut nobis clericis, qui Caiiliciim cautici,
aciiva. Proelaioiiim dignior ad nicriiuin, conjuga- vel econlra,. conlinuamus secjiri.expletis lioris vo-
loruni indignior, infirmiiatis reinedium. Iteni Au- calibus, litet non atlenle vd devole, nonalteii-
gtistinuB : Quandiu hahei bonio, quid rationabi- rieiues hoias reales, qua? sunt : <Nudns fui, hospes
liier agal, Doniinuni non lentai. Coiilra hoc eiiain fui, in carccre, infirnius fui,» etc. (Matth. xxv.)
mandatuin : <Non occides(£.'a;oi/.xx),> iniellig tur, Septima esl in Tobia de septiiendis inortuis (Toi.
iiec te, nec alium. Quod videntiir fucere traililioues, n). <Isia ergo oportuit facere, et illa iion oniiite;is
qua? datic sunl clausiralibus, ut. sine cuculla non (Maiih. xxin).» Vel si venlum essel ad omitieudun-,
jaccaiil, ul paraliores sint semjicr; quia .sancttis potius rocales oniiltenda? essent. Ergo sunt istae
Beiiedictus in Regula jubel (Cnp. xxu), <ut vestiti liorie, ut in die reales, in nocte vocales. Uiide :
el cincti jaccant, ul sinl inagis' prompti. > Sed «Indie mnnduvit Doininus niisericordiam suam,i
jeailem ratione tciiciiiiir jacerc calceati , quia idest opera niisericordiae, « cl nocte caulicuin ejus
plirs inorse iinpeuditiit' in calceis informandis ei li- (Psal. XLI),> scilicet redire ad corel latidarc Do-
gandis, qiiain in cucullis iudiiendis. Dieunt qiiidam, n niiiiiim : et alibi : «In psallerio dccachordo psallite
quotl sic initaiittir crucilixuni. Et qui cuctillaiu Doniino (Psal. xxxn),> id cst iu operibus legis.
ex.uil, monachatuni exuil. Unrlc «iiiidaoi, cuin alii Qiiidmn sapiens aiebai, deccin canonicos ccclesiae
exireut uudi de navi iiauli'iig.iiite, noliiit cucultnm riebere instiiui, ul pauperes visitarcnt; alii deceni
exuere, cum lamcii scirel uatare, et cuculbi impe- essenl ntlriicti opcri niiseiicordia;; alii decem ad
dientc submersus e$t, aliis liberntis. Siriiiliter uiulti purganda vitia civitatis et pcrscrutanda,- alii es.ent
coguntiir niorj in .uslate vexali morbo aliquo, rit in ecciesia ad vocales horas cantnndas depulnti ,
acuia febri, ei liiijusuiodi; in tiicmo vero mulii fii- et sic Ecclesia esset, <ut caslrorum ncics prdinata
gore moriuiitur, quia non audenl capiitium capiti (Cant. vi), circiiuiamicla vaiietatibiis (Psal. XLIV).»
iiitponere propier tradiiioues istas. Et ita'frustra Redeiiiiriiimest adhiic ad illas trariitiones qu.u iin-
baheiil iii veslibus captitia. -.Maluul ergo csse Deo pediuiit. ad legem Oei, ut situt lradiiioti,es, qua?
iiiohedieiites, quaiii iratlitiouibus suis. Seri quaeritur dal;e sunt ric jurarneiitis in Ecclcsia, qtiae liotiie
ijiiid censendutn de illo, qui se subiner.->il?Noune niiilia oporielfier) ad caiionicandum.Priiuo exigiiur
sibi manus, iino.nieniejii el corpus injecit? Ergo in Ecclesia quadani a cnnonicando ut jurct, pro
coininuni sepullura carere debuit. Quod nulluni ni- posse suo, seeonstn.iudiiies Eeclcsi;c sCrvnturuin;
cipiiad confessionem reum seilicet fornicationis, nec licti ei delerniinare bonas vel illas, quoe con-
vel proprieiatis, qiiem 1101:remittal ad Doniiiiiim, cordaiit Evangelio, vel eanonibus sanctis saltem
el iiiagislium doums, laicuni scilicet. Qnid ergo non obviani. Iteut: Insiiliiiuin csl in Ec.iesia qiia-
furieiiriuui sacerdoti liuic? Dicit ille, qui sacerdoii dani, ul jiirei iiiiroiiizaodiis sc, pro posse suo, jura
conliteiuf, quod lion ibil ad niagisirum illuni iai- Ecclesiau uiaiiuieiicrc, iiij.iirias illi illalns, vci ibis,
 PETRI CANTORIS.KTEXTUS ALTER. 552
qui ad illam periinent, vmoicare. Super qtio con- A ut discordia? finem exsecrablle imponerct. Quod ipse non au-
snlliis domiimspnpa(Alexander III), si rnlionabile dehat propter illud jurnmeiitiiin, diceris,
esscl lioe jiiramentuin, inqiiit: Sit ergo sempcr quod perplexus, si rettilero ad prselaium, suSciiabo
iiiiiis eoriiin ocrearius [forte ocrealus], parati equii rixas inter me el iiilcr eos, qui a prxlatis mulcta-
et insellati, ut perquirant eis ablata, et riiinquniiii buritur. Si subticuero, voe iiiihi a pra?Iatis. Item :
cessel equilare. Nihil enim fieri potest pro possei Videlur quod eis non sit parcendum, quia cura
si juramentuin praestelur. Non eniin posscs proi revocat, quam ei detlerat praelatus ad lioc : el ila
posse tuo Deo servire, si jurasses. lnvenittir tameni non peccat si revelat ei subdiioritm conimissa. ltein:
qnod fruslra extendit quis orando manus suas adI Sicut archidiaconi exigunt lioc sacramentum, sic
Doininiim, qui eas» pro posse suo non exiendit adI el ab eis exigunt proelaii, ul scili.cet duas partes
egemim. sibi reiiiieani de comrnissis, tertiam archidiacono.
Diflicileergoest illud verbum, ad interpretandum, ' Sed lamen clamaiilarchidiaconi in hOGsccum aCtuni
scilicet, < pro posse, > et proepraecepsest lale jura- injuste, quia episeopi non jurant eis quod lertiani
liieiuuiu, nec est in discrelo faciendmii, quia est[ partein de omnibus coriimissis sint reservaturi illis,
indiscrelttm. ltem : In eadem Ecclesia juratur, qitorlI si recipiant vacat. Item : Aliud per.niciosuinjura- "^
de ablalis ocquivnleiilibuscentum libras, non con- nientuni juratur in Ecclesia, quod si per sepiem vel
donabiiur plus ceiituni solidis; de ceniiim soliiisi oclo nienscs (J9e/Sci/hic cap. 80). Sicut quaedam tra-
non plus qiiam qtiinque solidi. Quod videttir esse. dilionuin adinvenliones qiiamdam pariunt proesuiii-
contrn Evaiigelium : < Dimillite el dimiltelur vobisi plionem, et stultani contra proeccpla Dei secur.ila-
(Lnc. vi). > Contra etiam consilium Aposloli, quii rj; B tem, ita proesuinptionc et leorieraria securilate ar-
ait: «Qunre non magis fraudem patimini, qiiare noni . gtiendi stini; qui sacra? Scripiuroe rigorero, arcum
inagjs injuriarii accipilis? >(/ Cor. vi.) Cogunlur scilicet remillunt lensuin ct stulta iiUerpretatione
eliain, qui sic jtiravcrunt eonlenriere, nec posstintt einolliunl quaedain pracceptaEvangelii esse cqeremo-
juri suo renuntiare, vcl litibus; sed lainen niinusi niulia, apostolis dSla, rion modernis, quoedain eoh-
maluin, si pro damnis suoruni honiinum resiaurau- silia, qiiaedaniperfectis propositn, pro loco, pro lem-
dis jurassenl, nou propriis. Item : ln alia Ecclesiat pore, pro porsona, et hiijiisinodi. Qiiaeilani ad ler-
jiiralur, qiiod non recipienltir pignora de dainnis,' roreni. Unde contra eos Davidait: « Nisi couversi
velde rebus sibi debiiis, nisi aurea..vel argeiitea. fuerilis, gladium stium, elc, (Psal. vn.) >Arctim iln-
Unde annulum a quoriam nobili et credibiii viro proi que istuin flectere et reniiitere faciunl pro voiuir-
inagiia sinnnia receperanl, et delusi sunt, et forsilan, lale sua pravi interpreies,.volentes legem Dei sequi
perjuri. Iteni: In quibusdam Ecclesiis juratiir, quodI pravas voluntates eoriun, non se dirigere et iiiodi-
nrillus canonicabitur, .nisi fuerit ingenuiis. QuodI ficare secundum terminrim et regulam sacrse Scri--
quidem priino inlroduclum fuil propter servos prin- pltirae, nec eam interrogant secundum quod scri-
cipis, qui propler parentes suos non auderent ita, pitim esl. ldeo. periertint filii Israel, qtiia < os Do-
libera i'ronte conlradicere: Hodie .vero iulrodiitiin- >
mini, id est sacram Scripttiram < non inlerroga-
lur i.nEcclesiis filii servorum, vix aut nunqtiam alii; verunt (Josue IX). > Et Paulus: < Commendovos Deo
nec perniittunlur remoti iiilrare quaiituiiicunque[ et verbo ejus (Act. xxi, i id est sacrae Scriptu-
dijjni. rae, sed poiius consueiudines et exempla aliorum
liem : lnstitiiliim est in Ecclesia el jiiramenlum, Q C seeiaiittir el consuluut, Contra quos pliilosoplius
quod non perinitteluriii terra sua, sed ex loto exsuli ^Seqeca) : Summa inalorum est, quod ad exempla
lict, quiciinque iioiiiiiuiiii Ecclesiae suspecliis de, malorum vivimus. Nec tanien neganduin est (Non
lioiiiieidio vilbe vel ilonnis, noliieril se purgare ju-! Peirus Caiit. hic se.commendat,sed alius sthotiastes)
dicio ferri ignili, vel aquai frigidae. Super «juocoii- quiii consueludo Cl inlerpretatio lniuiaiia iiiiilaiida
siiltus domiiius pnpn, iiiiriim hubuil quod decreiista?, > ' sil ulii casus difficileseinergunl, quando .consuleuda
et liitera i hoc uiiquain eoiisiilueruni, et niiitendus\ est raiio, tibi leges cl eanones, ut iex Dei nihil iu
esset a lalere doiiiiui pajise legaius, qui hiijusmodii iilis mariifesiat expressutii. Cousulo ergo Veibitin
juramenla et traditiones uoxias purgaret. Sicut eiiiin, abbreviatum et planuin ad fidem el moriim scieu-
< in multiloquio non deerll peccatuiu (Prov. x), > tiam habendanr. Unde Atigustinus super illiim ver-
ila in muliijurio noii deeril perjuriuip. Ul liriein fa- sum (Tom. Vlll, inPsal. cxvin): « Pax lniilta dili-
ciainus, iion tradilioiiibiis, setl irailitiqnuiii iiicrepa- gentihus legem luam.et non est illis scandaliini,-»
lionibus, notaiidum el caveiidtiin aliutl, quod exigi facieiitis, vel patieiitis. G. scandalum ipsa lex :Qui
soletsucrauieniiiiii (22, q. 1, Non esl contra). Jurut diligil legem, si quid in ea non intelligil atlorat, et
euiiii quilibel sacerrios proelatis suis se servaluriuri quod absurduin videtur sonare, judicat inagiuiiii, ct
inaiidaia sua, et iion celaiurum subditorum com- senescire. Meo.< lex nori est illi scandalum, > quia
missa. Do quo supra ul de lonsoiibtis et cxpibio- iides ejus ex ea-pendet, non ex moribus 110111111010",
ribus. Sic ergo saecrdos iion est pax, non est turiis 11ec aiiqiiibtis cadenlibus ipsi scandalo pereal.
abuudaiis pate, iion est factus in tempore iracuu- Lcgeiii ergosecurus diligat, et esteipax, el nttl-
dix' reconciliaiio (Etdi. xu\) : ex quo non" poiesl Q D lum scandaluni. lnquaui si uiulii peccaut, ipse non
discordes reconciliare sibi iuvicein, atl quein pcrti- peccat: < Lex Doniiiii iinniaculata converiens ani-
net hoc faccre. Amilluiit libeiiateui praecepti e>van- inas, lesiimoiiium DOinini, > etc. usque t illuini-
gelici: « Si peccaverit in le, » etc. usque « riic nans oculos. > clc. « Fidelia ouinia inantlata ejus
Ecclesise (Maiih. xvni), > inclusive; quia qunin ciio, conlirmata in soeculuin sxculi, > etc. (Psal. cxv),
coiiiiuiseriiiii, oportet ul hoc referanl Ecclesiac, id el alibi : < Tesiinionia lua cretiibilia fatla sunt ni-
cst praelalo, nou ut iiioneul ad pacem. lloc autem inis (Psal. xcn). > Super quem locum.Augiisiiiius ;
jiiraiiienlum non exigebat Moyses a decaiiis (Exod. Dicunl quidain ha?rctici Doniinum terribilius locu-
xvin), n penlaconlarcliis, el hujusinorii, quos sub se tuin fui.-se, quani veriris, imo verius qiiam terribi-
cnnstiiuii, ut omnes causas ad eum rcfcrrent, sed1 lius. E't alibi: « Mandasli inandata tua cusiodiri
difiicillimas, ad quas solveudum non sullieerent. . niiiiis. Adhaesi leslimoniis luis, Uoniuie, iioli nie
Ilein : Accidit-quod duo piieri liidebant sagutulas ; coiifuiidere, > quia; < non confundar cum perspe-
Irabeiidoin coemelerio, et incaiuc loesiluitits alium; xero"in omnibus uianrialis luis (Psat, cxvin). > His
oecasione vulneris laesus obiil. luimicaii sunt inier. adliscsit beue beatiis Maiiinus qui obvius oviculae
se parcnles puerorum. Prxsbyter vcro uon audebat lons;e, ait: Diu est quod noii vidi (jui Evaiigelitim
eos reconcihare, quia plagaulis pater riiiior ei-at: et iiupleret sicul ovieula, qua? iuiiieaui suaiu dedil,
si audireiur pax el fcedus inter eos venisse post lauain scilicet, pelleui vero pro luiiica una .reser-
iiiscordiam, relractarctur causa ante pralaiinn, vel vuvit. ldeio eiiain clilamydeiu suam riimidiavii pau-
majjnuiri Pilaliuii. Et rogavit iiiagistiiim preabyier peri.Npli ergo nuceni opponere lolio, per pray<iir
553 YEKBUMABBREVIATUM.— TEXTUS ALTER. 5Si
exposiiionem. Noliiiueleiirtide testa eticilum, Chri-1A implebat conlentus 'ninica, » peYctflienli paralus
tlo nato superinduere aliera lesta. Atlbaere prius proeberc alleram maxiliam (Luc. vi). > De quo di-
simpliciiaii Evangelii. Noli succum opponere con- cium est: llic est. qui sicut loquittir vivit, et sicut
lra le, ait Propheta in persona Domini : < Factttm vivil loqtiilur. Idem cum Respublica decrevisset, ut
est cor meum, > id est, secreta cortlis mei, sacra quiriam discipulus, scilicet Bassilides, in quadam
Scriptura scilicet« tanquamcera liquescens inme- causa jnrasset, rcspondit se nunqnam juraturum.
dio ventris mei (Psal. xxi), > iri cst simplicilalem, Et quia pulabnnt cuin hoc dixisse serio, iterum asse-
el solidilalem Scriptiira? mea? liqucfecerunt et an- ruil, diceiis:Cliristinnussum, nunquam jurabo. Et
nihilnverunt fragiles isli pra? niinia eorum inolli- ideo prolinus suscepit marlyrium. Iiem: Nos Domi-
lie. Ilem conlra lales ait Isaias (L, 70): < Ar- num facimus mendacem, qui ail: < Angusla est via
gentum luum versuin esl in scorinm, viniim liiinn qua?diic.ilad viiam et arcta (Maith. vn). > Nos au-
inistum esl aqua, caupones tui miscenl aquam vino, temleviganuiseani viam inaiidatorum Domini, pro
muiatus est color optimus. > Et ita pravi sunt illii vtiliinlaie eam exponendo, cum non possil alleviari.
argentarii, vel aurilices, vel pictores, qui nierumi sine amore. Solus enim Dei amoresi, qni angusta
corrtimpunt, varietaieexpositiontim, meracissimum, ct diflicilia Dei mandala levia facii, ot prope nulla.
vividuin colorem, fuco vel minio artiliciali, id esl, ItemrValde tcrrere potcst hujusmodi pravosinter-
fermeiitata vel siiperfloa interprelalione delione-! preies, quod Doininus ail in Evangelio Mnllhaciv :
slant. lleiii Malthaeiv: < Eslo consentiens advcr- « Nolite puturc quod veni solvcre legcm aut pro-
sario luo cilo dum es in via, » id est, consenli phetus. Non veni legem solvere seti adimplerc; »
sacrse Scripturae, quoe lihi carnaliter vivenli adver- B I quasi pcrfecte vel ad plenum, scilicel secundmn
satur, t duin esin via mandalorum. Caro > ncnipe signilicationem figuraruin, secundum formam proe-
< concupiscit adversus spiritum el spiritus adversus dicturum, secundum moraleiii inlelleclum. ltem :
carnem (Galat. v). > Item (Hieronym. Vid, no.t.ad lllud quippe quod sequitur ^rribilius est; < Ainen
c. 80): Qui verum dicit nou labora"t. Verilas cnim dico vobis.donec transeat coenimet lerra iota unum, >
non habclar.gulos. ldeo autem inexponenriosncrain id esl miniinum maiidatum, quia iota est niinima
Scripluram lahoramus, quia operari nolumus, et littera, < aul ttnus apex > (irt esljiiinimulum niaii-
idcirco diciinus: hoc est pro ioco, pro leinpore, dntum, vel pars minimi mandali, quia apex lilulus
pro persona vel consilium est, et hujiisniodi. Pbi- est vel pars litleroe superior, atl decorem littorae
iosoptiis et ranis magis curoe fuit integritas verho- supereminens, vel in chartis et liitcris aposlolicis)
rum, et elegans ornaius quam iniegritas rerurn < iion proeteribil a lege douec omnia fiant (ibid.) >
et sensuum; sanctis autem ccoiiuaiio. Ileni : Unde nlibi: < Muledictiisqui non impleverit quae-
Pudeal vos, 'quod magis dissonat cl dissidet ex- cunqtic scripta sunl in libro lioc (Galat. m), >ma-
posilio vcstra, ^quain facilis ad libiium , a littera lediciione posna?,scilicct et ctilpae. El in liite Mat-
Evangelii vivificanle, quam illa allegorica antiquo- thaci: < Etintes, docete oinnes gentes, baptizantes in
rum a liltera occidente (// Cor. m). Iloc est quod noinine Pairis, cl Filii, et Spiritus sancti, doceules
Judaeus lillcratus magistro Remis opposuit: Vos! cosservareomnia quxcnnque mandabo vobis (cap.
Chrisliani diciiis quod omiiia intelligeuda erant in ' XXVIII).> lleni audi ierribilius:*< Qui ergo solvcrit
iegeveteriallegorice, quia < oinnia coiilingebaiit an- unuin de mandaiis istis niinimis, et docuerit lio-
liquis in fijura (/ Cor x); sed vos siniplicilatem! r| niines, > scilicet, sulvendum esse aliquod etiatn
Evangelii allegorica cl niulliplici exposilione one- niiniiiium mandaium, < miiiimus, >id est pessimus,
ratis; ita lcgetn vcslram ore divino datam iu bo- < vocabitur in regno caelorum , (Matth. v), > id
noratis. Quilibet eiiiiu suam facit expositionein, di- est ab liisqtii crunt in regnc cceloruii), id cst cum
cens : Ecclesia militamibus vel triuinphaiitibus. « Qui
Sic volo,sic jubeo, elc. aiiiein fecerit et ^docuerit, > scilicel sic esse fa-
cieiidum, < hic mugnus > velettam maximus, < vo^
(Jcv. vi, 225.) cabitur in regno tceloruni, > merito et praeniio.
Et quia nullus vestrum legem suam observat, nolo1 solverit Ex his duobus coiligo reliqua duo niembra qui
csse Christianus, sed insislo, neque eam siini cor- ccrit, et etnon non docuerit; vel cconlrario, et qui fe-
rumpeus. liem : Siinilcs facli sumus Mahometo. vel quantus debeat docueril; vel econlrario, vel qualis,
vocari in regno ccolorum. Jtem:
Qui videns legem Evangelii, inqtiit quibusdanrdy- ' Audi quod
scolis : Hoeccsl Christi lex, ^sed quia niinis cst daverit sequitur : « Dicoaulem vobis : Nisi abun-
oiierosa et gravis, sequimini me et ego eam vobis;' risoeorum justitia vestra plusquam Scribaruin et Pha-
non intrabitis in regnum coeloium
lemperabo. El sic indulgens eis plures eonctibinas,1 (ibid.). > Non dicil de illorum juslitia simulata, vel
laxando frena in cilio cl potu, et ctira corporis, iu- etiain
duxil eos in errorem, qui adhuc dicilur error Ma- figurata, sed morali et spiriluali eos justili-
hometinoruiii. lu qtteut videulur cecidisse, soiidila- cante, ut eliain addita in Evangelio ad peiiectio-
tem Evangelii pro moribus suis moliientes. nem, impleatis, < non intrabilis in regruiiu ccelo-
rum. > Verbi causa : Audistis, quia < dicluni cst
Nota quid dixit juvenis bona? indolis et magna? • j.
u
antiquis, > cl hujusmodi, « Qui auteni occiderit,
spei moriens Remis : Nonduui omnia reddidi, habui1 erit judicio » secunduni legem ; < Ego autem
admmistratorem quenidau), et dedit ille inilii duos1 feus dico vobis > plus G. ponendo scilicet, < non irasci;
caupones, ille alius duos caseos; ex seqtio reddile1 quia omnis qui irascitur fralri suo, reus erit judicio
uiiinia. Dicebanlsocii el sacerdoles : Non sunt talia
reddenda. Vos inultum laborabalis projuslitiisillis. (ibid.). Si ergq irasceris peccato ejus, vel ipsi, per
Ad hoc ipsum teuebar. Juslitiam ipsis facere dt-bc- pravos motus, caveas ne judicium amplius irascen-
baui. Nunquam volo super his dispuiare cum Do- do,Addit quam decct, incurrus.
miiio. Ipse eiiiin tiineo valde, ne inihi concludat, G. etiam quod « qui dixerit fratri suo raca : >
Interjectionem [al interiorem], indignalionem
qui omnia novil. lieiu: Contra hospravos caupones meiitis exprimciiiem, ete. Nunc redeat lector ad
csl Auguslinus jlilr. vi, c. 3). Origenes, qui ut legi- genuinum
lur in ecclesiastica Hisloria ad litterani Evangeliuin exeiuplarialexlum auctoris (Ad c. 80). Tria eniut
hic conveniunt, et deinceps.

PATBOL.CGV. liS
553 D. GARNERIUS LINGONENSIS EPISCOPUS. 858,

EPISTOLA WILLELMI
REMENSIS ARCHIEPISCOPI

AD PETRUM CANTOREM

De ejus electione in decanum Remensis capituli (1).

(AnnoU96.)

(Actes ae .a province ecclisiastique de Reims, II, 326.)

Vuillelmus Dei gratia Remensis archiepiscopus, \ per vos Iaxa mairis ubera repleantur, qua? vos ali-
sancla? Romanae Ecclesioe cardinalis, apostolicae se- quando parvuli suxistis. Dignum eral, et justum,
dis lcgalus : dilecto filio M. P. Parisieusi cantori, ut nostra primitiva mater Ecclesia, qua? vos ali-
imo decano Remensi, sakitem et dileclionem. Deo quandiu indigentia? commodaverat aliorum, suis
et Remcnsi nostra? ecclesia? in graliarum debitas in necessitatibus revocaret hiium, suis retineret
assurgimus actiones, eo quod, inspiranle Altissimo, usibus revocatum. Unde qua possunius obedientiae
eadem ecclesia vos elegerit in decanum, vobis quo- districtione vobis injungimus, seeura in Domino
quc congralulandum duximus, quod onus a Deo conscientia consulcnles, ne cuipiam credalis vobis
vobis oblatum lam humililer suscepislis, nec ad aliter suggerenli, quominus in hoc proposito per-
uberiores ecclesiae reditus oculus degener, vel ava- severetis stabiles et iramoli; in Domino quippe con-
ritia? spirilus vos retorsit. Eamdem vero eleclionem fidimus, quod et in nobis, et nobiscum in aliis fru-
ratam habemus, et gralam, ulpote qui jam alias clum Deo placitum facere debeatis; utpote quem
quando super eodem decanatu capitulum in nos non soli Remensi ecclesiae, sed et toli provincia?,
compromiserat universum, eum vobis prius obtu- regnoque potius universo provisuin esse credimus,
limus, si velletis; sed vos saniore tunc usi consilio, etiam iis temporibus reservatum, vestra? namqiie
tendentes ad finem, quem nnnc eslis Deo gralias circumspectionis consilio in propriis, et communi-
assecuti, creditum vobis a Deo talenlum in fre- bus negotiis specialiter uli decrevimus Et at in
quentiorum, studiorum, et scholarum loco prius eodem stctis proposito iirmiores, quandocunque
erogare pluribus salubriler" volebatis. Verum jam vobis placuerit et ecclesia?noslra? titulum, et susci-
hora est, ut de seminibus qua? messuistis, in alios pere dignilatis officium per nos, vel per venerabi-
exsullationis manipulos ad propria referalis; uude lem fratrem et consanguineum nostrum reveren-
noslris esurientibus parvulis frangatur panis alimo- dum Parisieusem episcopum, ad sacerdotium pro-
nia? doctrinalis, et pia vicissiludine lacte doetrinx moveri, gratum nobis erit, etc.
(1) 11est douteux que Pierre le Chantre ail accepte' celle dignile,. car 1'annee suivanle il se fit moino
i»1'abbaye de Long-Pont.

ANNO DOMINI MCXCYIH

GARNERIUS

LINGONENSIS EPISGOPUS

NOTITIA,
(Gatl. Christ. nov. edit., tom. IV, col. 591.

Gamerius et Garnerus de Rochefort, Simonis de C cho Longivadi, primum Albae-ripae, tum Ciaraeval-
Rupeforti frater, alterius Simonis nepos, ex mona- iis nonus abbas, Manassi successit : verum qua
«57 NOTlllA. 6S!>
annot I195,"inquiuut arinales Ctstercienses. Sic A j sideat, qtia a supradieio Roberlo coricessae sunt.
enim in catalogo abbatum Clarae-vallis : < Garne- « Anno ab Incarnat. Domini 1198, mensc Maio, re-
rius abbas Alba>ripaeabbalisavit hic, id est in Cla- gnante Philippo rege Francorum. >
ravalle, annis novem. Postea factus est episcopus Infauslus fuit ejus exilus, iilum exhibcnt tres
Liiigonensis. > Eleclus vero est an. 1187, ut notat rnnocentii tertii papa? epistola?. Prima, qua? est edi-
idem calalogus; atque adeo, ut minimum, in sui tionis Baluzii numero 182 libri priini, daia xvn Ka-
monasterii administratione pervenit ad ann. 1195. lendas Junii, Iiicarnationis Dominica? aniio H98,
Id qiiidem grave, sed catalogo chronicon opponi- pontiQcatus primo, siguificat lantam ipsum inter ac
raus, in quo et Manassis obitus et electio Gariierii decanum et capitulum Lingonense subortam esse
ad U93 referuntur; opponimus et instrumenta jam- discordiam, ut canonicis ipsum coram Lugdunensi
jam referenda, ex quibus pedum ante 1195 ges- archiepiscopo dilapidationis et insufficientim accu-
sisse palam est. Anno 1193, « Dilectis filiis suis, sanlibus, aposlolica? sedis audientiam appellaveril:
capitulo Lingonensi concedit ut dcciina?, quas ha- unde ipsi indicil ut hinc ad feslum beati Michaclis
hent apud Perigne villam suam numerentur eis ad archangeli proxime futurutn apostolico se conspc-
carrum, vcl ad quodcunque aliud vehiculum lem- ctui repraesenlet, responsurus objectis, et quse vo-
pore messionis. > An. 1194, 1195 et 1196 dona B luerit adversus ijisos objecturus, ei interim gravis-
Grossajsilva? facta approbat. Sic porro incipiunt sime inhibens, ne occasionc hujus discordia? bona
liHera?anni 1194 : < Ego Garnerius divina misera- ecclesia?sua? dilapidare pra?sumat. Secunda cpisto-
lioue Lingonensis ecclesia?minister, notilico, > elc. la, qua? est ejusdem libri 604, subiralus significat
Ipse et Rainaudus Lugdunensis archiepiscopus, ac primo, se ipsi sine dolore et pudorc scribere non
G. Eduensis pra?sul subscribunl quibusdam privi- posse, cum sedes aposlolica, quod olim in ipso
legiis ab Odone Burgundia? duce Divioni urbi con- dignoscitur approbasse, nunc peccatis exigentibus
cessis. Anno sequenli 1195 iidem confirmarunt in- cogalur improbare. Secundo, ab ipso illius promo-
slilutioncm capella? Divitum Divione, quam et Gar- tionis principio inter ipstim et canonicos Lingonen-
nerius benedixit 20 Novemb. et data charla testa- ses mullas pullulasse qua?sliones, nec unquain,
tur canonicos ejusdem capellae coram se super postquam ipsius cominissa fuit regimini, pacem
sancta Evangelia jurasse, quod nttllum omnino de habuisse ecelesiam Lingonensem :« Sicut, inquit,
parochianis S. Slephani reciperent. IIoc eodem anno fama refert publica, et quamplurium praelatorum
Ccelestinus papa dato diplomale confirmal capituli et religiosorum ipsarum partium litteris nostro est
slalutum, velans ne quis canonicorum prsebendae apostolalui suggestum. > -Tertio, non solum inobi-
fruclum praesumat acciperc, nisi aniiuatim per se- lia, sed eliam iinmobilia ipsius ecclesia? ab ipso
decira septimanas in ccclesia morain fecerit conli- adeo distracta, ut qua? olini inier Gallicauas eccie-
nue vel interpolalim, ila ut uni piincipaliuni hora- sias nobilis fuerat et famosa, nunc habealur ab
rum malulini, vcl niajoris niissa?, sivc vesperarum his, qui in circuilu ejus sunt in opprobrium et
intersiit officio. Ex chaiia Rainaudi Lugdunensis coiileniptum. Quarto, a?gre adinodum se ferre, quod
antistitis palet : < DominumGarnerium > nostrum cum canonici Lingonenses, el illi pra?sertim, quos
4 Uiloni abhali et ecclesia? sancti Slephani donasse ad petilionem ipsius litteris apostolicis fecisset evo-
ecclesiam de Tile-castro libere et inlegre, > quam cari, sese Romse stetissent, ipse non comparuisset,
boc ipso anno confumat. Circa idcin tempus multa sed post longam dilaliouem duos nuntios misisset,
latgiutr prioratiii Vallis-caulium , ut fidem facit ac per litteras significasset, se in Cisterciensi ca-
charta illius ccenobii, iu qua vocalur episcopus et pitulo in mullorum religiosorum et aliorun pra?-
dux. Ratam quoque habet instilulionem canonico- sentia, crucem, qua? praedicabatur accepisse, vo-
rura saecularium B. Mariae Salionis (de Sauz) a visseque pro amore Jesu Christi ad parles accedcro
obili viro Guidone ej'usdem castri domino factam Transmarinas. Unde sic concludit, quantumcunque
anno 1197. Habemus etaliud, quod significat traus- D . nobis molestum sit te in aliquo molestari, quia lameu
aclionem inter ipsum et capitulum factam « de nobis incumbit corrigenda corrigere.^etreformare in
quibusdam rebus ad sanctorum Geminornm eccle- melius qua? circa ecclcsiarum stalum noscuntur
siam perlineiitibus. . . - nullura prae- minus licileattentata, habitocum fratribus nostris
judicium vel iinperiimenluro.in appellando. vel alio super hoc negolio consilio, te pro conlumacia hia-
niodo allaturam capitulo, si non steteril illa trans- nifesla, et dilapidalione vulgaia, ah administratione
actio, omnia super quibus inita fucrat composilio, totius Lingonensis episcopatus, tam in spirituali-
ad pristinum statum reversura. Actum Lingonis bus quam in temporalibus, omnino suspendimus,
xviii Kal. Septemb. an. Verbi inearnati 1197, se- auctoritate tibi pra?sentium injungentes dislrictlus,
dente papa Ccelestino. > Scripla charta declarat se ut suspeiisionem procures inviolabiliter obsei-vare.
donationem ecclesiarum S. Joannis el Sancti Phili-- Dcnique velle se declarat (nisi forle, inquit, cedere
berti Divionensis, quam bona? memoriae Robe;lus polius matuerh, quod saluli lum magis credimus
decessor fecerat sanclo Benigno, laudare, appro- expedire) causam , qua? inter ipsum et decanunt
bare, et sigilli sui appensione confirmare, jubere- Lingon. pro ecclesia verlittir, super dilapidatione
;jue ut San-Benignianus abbas ca libcrtate eas pos- et insufficienlia, et aliis muliis iiijiiriis e( gravaflii^
559 V. t.AKJMMtULlNGWlENSlS EPlSCOPl 660
uihus per eum ipsi ecclesia? irrogatis, examinari; \. personales autem qusestiones, si qnas ideth episco-
celerius et canonico fine decidi, ne si fuerit diutius pus, et major archidiaconus adversus decanum, vel
prorogata, cadat irreparabiliter ecclesta Lingonen- aliquos canonicoruni habiierint, audiant, et sublalo
sis, qua?jam videtur ex parte maxima cecidisse : appellationis obslaculo curent terminare, etc. Sum-
committereque Parisiensi episcopo ut utriusque mi pontificis consilium secutus Garnerius cessisse
partis allcgata reciperet, et vel inter utrosque cau- videtur, et, forte post confectum iter Transmari-
sam componeret, vel lato j'udicio canonice dcflni- num, Claramvallem-petiisse, ubi et obiit, et jacet,
ret; vel alioquin gesta uliiusque partis redacta in cum hoc brevi titulo : < Hic jacet dominus Garne-
scriplis et sigilli sui munimine roborala ad se trans- rius primo Albae-ripa?, deinde hujus monasterii
inille.rct, partcs Romam intra praefixum terminum nonus abbas, postea Lingonensis episcopus. > Is
mitteret judicium papale recepturas. Jubet interim porro esse videtur de quo Innocentius anno terlio
per prsediclum Parisienscm episcopum de procura- pontificalus, u Idus Maii, in epistola ad Liugonense
tore idoneo Lingonensis ecclesia?provideri. Ex tcr- capitulum ait: « Cum episcopus vester ipsum epi-
tia vero cpistola, qua? est 555 numero ejusdem Ii- scopatum in manibus noslris resignavit, nos ei pro
bri, patet inter tot adversarios habuisse, qui cau- , sustentatione sua de quibusdam ipsius ecclesiaa
sain ejus ageret. Cum enim, inquit papa, decanus possessionibus fecimus provideri. Verum ei aucto-
et socii ejus cum commissionis Parisiensi episcopo ritate praesenlium inhibemus ne quidquam de assi-
dala? lilteris Roma recessissent, E. archidiaconus gnatis infeodare, seu alienare, vel quoquo paclo
Lingonensis advenit, el institit, ut Petrum de Cor- distrahere, elc, praesumat, alias faclum irrituuj
bolio, lunc Parisiensem canonicum, niox Senonen- decernimus. > Refert chronicon Lingonense post
sem archiepiscopum futurum, virum percelebrem ejus suspensionem, rem interim totam, seu sac.ram,
collegam episcopo Parisiensi daret, et impetravit seu profanam ad episcopos .perlinentem admini-
facile. Illum ergo hac epislola nominat, et utrique strasse Hugonem de Nuceriis seu Noeriis (deNoyert)
mandat ut si Garherium invenerint innocentem, Aniissiodorensenianlisliteni,cujus impulsu in Jocum
ipsum non solum ab inlerdicti sententia, verum suspensi nominatus fueril Ililduinus, qui poslino-
eliam ab impelitione decani et capiluli super obje- dum fuerit rejectus, iterumque admissus.
ctis, appellatiotie postposita, penitus absolvant :

D. GARNERII

CLARJEVALLIS OUONDAM ABBATIS

POSTMODUM

LINGONENSIS EPISCOPI

SERMGNES

IN FESTA DOMINIET SANCTORUM.

(Dom TISSIER,Bibliotheca Patrum Cistere., Bonofonte, 1660, tom. III, pag. 75.)

SERMO PRIMUS. C (Isa. xxx), qul ceculire non poterit, quia non
1N ADVENTU DOMIMI. offuscabit eum vel peccali macula, vel sordidae vq-
Dominus creavit me in initio viarum suarum luptatis albugo. Nunc interim quandiu nubes car-
(Proii. vni). Carissimi, filii Dei sumus, sed non- nis el supervenientium fielus amaritudinum non
dumapparuit quid erimus (/Joait.m). Nam quando solum exleriores, sed interiores obnubilant oculos
evacriabilur quod ex parte est, et advenerit quod ralionis, necesse est per speculum in aenigmate
perfectum est (/ Cor. xiii), eruetur oculus scanda- contemplari (I Cor. xm), facienles ei niurenulas
iizans; et similes ei facti cognoscemus sicut et aureas vermiculatas argento (Cant. i); id est sa-
cogniti sunius (ibid.), quia uno eum amoris oculo pientia? similitudines distinclas eloquio, Ad lioc
intuebimur claritate solis scotemuliciter clariore enim Deus Pater sanientiam suam. id est uuigeui-
 561 SERMONES. — SERMO I. IN ADVENTU DOMINI. 562
tum Filium suum creavit initlum viarum suarum, A initio igitur viarum Dei, irl est a sa?culo et origine
et in opera sua a saeculo, ut erraniibus via esset mundi curramus per tempora et qua? lunc ad tioslra?
et dux euntium, festinanliuin cursus, ignorantium salulis profectum et augmentura fidei fuerunt pra?-
securitas et quaedam nescitarum et desideralarum signata, tanderh promissa in fine reddita mysteria
reruin ma*gistra. Ergo in viarum initio a saeculo requiramus.
creata dicitur; cum Dei Filius creatus iu saeculo, Descendit Adam de Eden in agrum Damascenum;
sed ante saecula natus Cx Deo per conspicabilem egressus est Abel in agrum, ubi occidit eum frater
speciem subditus creatura? habitum crealionis as- suus; ingreVsus estNoe in arcam ; descendit Abra-
sumpsit. Nam luijus dispensationis myslerium et ham in^Egyplum, Isaac in agrum ad meditanduni;
creationis sacramentum ab inilio saeculi et viarum Jacob in Mesopotamiam ad filias Laban; Moyses in-
Dei habitu varia? creationis appiruil, ad cogni- gressus est fisccllam scirpeam ; Samson descendit
tionem scilicet Dei et nostra? aeternitalis profectum. in Thanmalha propter Dalilam ; David mutal fa-
In omnibus siquidem vel al> aeternitate prolatis, ciem suam coram Achis, Elias in Sarephta de-
vel ad aeternitatem relatis, qua?cunque gesla sunt, scendit adviduam; Eliseus intrat ccenaculum Su-
vel hujus creationis dispensalionem pra?tendunt, namitis; Tobias descendit in Rages civttatem
v-elipsa sunt ipsa creatio. Factum quippe creatu- B Medorum; Ezecbiel in agrum plenum ossibus.
rara eum, per quem facla est omnis creatura, moiiuorum; induitur Joseph talari tunica; Salo-
justum est habere lestem omnem sua? crealionis monem induit diademate mater siia; Jonas abscon-
creaturam. Initio igilur viarum Dei, id esl initio ditur sub hedera ; venit Amos sycomoros vellicare;.
viarum quibus ad Deum reditur, manifestavil Deus niissus est Jeremias aedificare et planlare; armatur.
ereationis, vel, ut expressius dicam, incarnationis miles ad singulare ceiiamen ; aperit ccelestis ma-
niysterium : et hoc a saeculo, id est ab inilio sae- gister librum signatum signaculis septem,; repor-
culi, quia redeundi ad Dcum nulla aptior via in- tare venit pastor bonus ovem perditam super hu-
venta est, quam Creatoris creatio, id est iucarnatio meros ad gregem; abscondere venit coelestis
Salvatoris. Unde de hac creatione dicit Apostolus : agiicola frumenti granum in terra; secuiim ad
Cum venit pteniludo tewporis, misit Deus Filium radicem arboris apponit sapiens archilectus; fer-
suum in terris, faclum exmutiere, factum sub rum obstinationis humana? iu camino mira? drle-
tege (Galat. IV). Et expressius alibi: Induite novunt ctionis venit emollire fabri filius; angulari lapide
liominem, id esl Clirislum, qui secundum Deum qucm reprobaveruut a?dificantes utrumque con-
crealus est injustilia el sanctilale verilalis (Ephes. r| j'unxit parietem aedilicator novus; vestcm nuptia-
iv). Hoc igitur pro salute massa? perdila? ab inilio lem nobis texuit texlor mirabilis, quam inter duo.
saeculicoepit Deus-mysterium aperire, sicut in voce ligna complevit; tunicam pelliceam - ccelcstis et
deambulanlis in paradiso, in angelo qui loculus novus Adam novam consuit ct cceleslem; calcea-
est ad-Agar, in viro qui venit ad Abraham in igne meiitum, cnjus corrigiam solvere indignus fuit.
qui Moysi in rubo apparuit: non quod vox illa Joannes, venit calceala majestas in Idumaeam ex-
vel angelus, vel homo, vel ignis Deus esset, sed ad tendere; suscipiunt ostiarii clavem, qua? aperit et
hoc in crealuris apparebat, ut cum eora in as- nemo claudit; claudit, et nemo aperit; venit do-
sumpla crealura humana apparuisse audires, non mum Dei novusexorcista scopis mundare, et super
aliuni eum esse crederes quam eitm qui, anle as- energumenos_imperare; recipiunt lectoreS Eccle--
sumptum hominem, etiam in aliis creaturis homi- sia? librum vita?;: cereum novum acolyli; vas
nibus apparuisset: et quanto vicinius accedebat mundum et ad nostrum sacriticium praeparatum
pleniiudo lemporis, lanto perfeclior, et, ut ita di- subdiaconi; tabernaculum ad portandum et ad.
cam, rotundior eminebat corona anni hujus be- pra?dicationis officium verbum Dei diaconi; sacer-
nignilatis. Et qiioniani qui est, ipse idem idipsum dotes de manu summi Ponlificis boloeaustum.
est, nec deinuiatur per tempora, quia a?ternus esl; u' Gaudeant igitur homines, quia Deus homo factus.
nec falli potest, quia sapienlia est; sed de futuris est; gaudeant virgines, quia virgo Deum peperit;
certus ut de praeterilis, praeteritum dixit pro fu- gaudeant vidua?, quia Anna vidua cognovit; gau-
luro, quia futurum habet pro praeterito. Unde deant scries, quia Simeon suscepit; gaudeant pueri,.
illud: Foderunt manus meas et pedes meos (Psal. quia puer natus est nobis, et Verbum infans fa-
xxi).' Et alibi: Hic est Agnus, qui occisus est ab ctum habitavit in nobis (Joan. i); gaudeant nobiles
origine mundi (Apoc. xin). Idcm ergo creatus, qui Ecclesia?, quia nobilis in portis vir ejus, sedens
occisus. Sicul ergo occisus, id est occidendus cum senatoribus lerra? (Prov. xxxi); gaudeant servi,
Agnus praenuntialus est ab origine mundi; sic quia Dei Filius cum in forma Dei esset, servi for-
creata, id est creanda praedicata esl sapientia in mam suscipiens 'seniellpsum exinanivil (Philipp.
initio viarum Dei. Et sicut mysterium occisionis n); gaudeant peceatores, quia ille qui peccatum
Agni pra?liguratura fuit in morte Abel jusli, non noverat, nec inventus est dolus iu ore ejus
ita sacramenlum crealionis non solum in ipso (/ Petr. n), pro peccatoribus factus est hostia pro
Abel, sed et in aliis patriarchis et prophetis, in peccalo (// Cor. vi), ut omnium peccata deleret,.
uuibus dulare bene comptacuit, signatum ett. Ab gaudcant justi, quia justus Dominus,. et Justitia»,
 563 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 5G4
diligens (Psal. x), in virtule mortis sua? j'udicium A , terra lugenlium, infernorum, id est corum qui snnt
bonum judicans juste judicando redemit; gaudeant in terra morienliuni. Ergo, terra, lerra, terra, ju-
vlvi, quia vita ccelesti vivent, et non morienlur; dica hos viros abdicalos, quia cum lerra viventium,
gaudeant mortui, quia mori pro morluis venit vita lugentium, morientium, id est ccelestiuni, terres-
immortalis ; gaudeat omnis ereatura, quia Creator trium et-infernorum, genu flectat, el adoret scabel-
omnium, ut omnia esset in omnibus, crcatura lttm pedum ejus, id cstincarnalioiiemejus, ipsi soli,
factus est. Videtis, quomodo sapientia Dei ludil in qui magis tcnebantur credere, scandalizati sunt.
rerum dignitalibus, in aetatibus, in officiis, in ex- Iltiic eliam alludit sacramento, quod Dominus ltito
erciliis, in omni conditione et professione. Sic linivil oCutos caeci nati (Joan. IX). Nam sicut spu-
tolum mundum sibi obligat debitorem; sic omnes tum et pulvis unum lulum; sic Deus et homo unus
provocat ad ,laudem, ad gratiarum actionem, ad Cluistus. Ex hac igilur conimistione iUuminalus
devolionerii. Et quamvis ad fidei robur, qua? in caecus natus; quia saliva capilis, id est sapienl»
raiionabilibus sacramentasunt, suuTceredebuisscnt, Patris nostro mista pulveri, ij est noslra? unila liu-
tamen ul fidei forma et religio, in Iibertalis sua? manilati, genus humanum originali peccalo caeca-
possessione [al. professionej subsistat, inler irratio- tiini fide illuminavit, baptismo lavit, confessione
nabilia quseramiis hujus piclatis arcana ; incipientes " mundavit. Sequitur de sccunrip elemento, id esl de
a quatuor elementis, et investigantes crealionem aqua.
sapienlia? Dei, iJ est incarnationein Filii ab initio Dicit ergo Psalmista : Descendet sicut ptuvia in
viarum Dei. vellus (Psal. LXXI).Qua? sil autem ha?cpluvia, ape-
Primo enim fecit Deus quatuor elemeuta, lerram, ritliber sapicntia?, ubi ait: Aqtia sapientim saluta-
aquam, aera, ignem; ut cum in istis invenerimus ris polabit eum (Eccli. xv). Ergo aqua sapientiae
sacramentum, etiam circa eorurn ornatum ha?c Palris est Filius, quia el ipse est sapienlia Patris.
eadem conlemplemur. Dicit ergo Psalmista: Et- Unde orat Isaias : Rorate, cwti, desuper, et ntttes
enim Dominus dabil benignilatem, et terra nostra pluant justum (Isa. XLV).Descendit ergo haec-plu-
dabit fructum suum (Psal. LXXXIV). Haec est corona via in vellus ovis. Cujus ovis ? Matris agni, et illius,
anni benjgnitalis (Psal. LXIV); quod terra nostra, inquani, agni, de quo ait Isaias : Emitte Agnum,
id est nostri generis, el humana? terra nalurae, de- Domine, dominatorem terrm (Isa. xvi). Et Joannes ;
dit et protulit granum frumenii, de quo legitur in Ecce Agnus Dei (Joan. l). Ad hoc etiam*sacraraen-
Evangelio : Nisi granum frumenii cadens in terram tum accedit quod, cum sleriles essent aqua? Jericho,
morluum [uerit, ipsum sotum manet (Joan. xn). r sal apposuit Eliseus (IV Reg. n). Sed quoniam
Supcr quo Augusliiius (1): < Se autem dicebat. Ipse scriptura est, Aqum mullw, poputimulti (Apoc. xvn),
erat granum. > Hoc ergo granum abscondilum in per aquas Jericho designanlur defeclus humani; sed
Jcrra, id est in terreno Virginis utero, terra dedit, cura humanis defectibus sal sapientia? salutaris mi-
id cst protulit ipsa Virgo. Hinc est quod, cum Ju- scuit Eliseus, id estChristus, ex voluntate Dei Pa-
dai mulierem in adulterio deprehensam adduxis- tris Dei Filius lanquam sapicntia salularis suscepit,
scnt, legis ei duritiam proponentcs, diccbant quod quosdcbuit, hunianos defectus : sai.ata esl aquaruni
Moyses hujusmodi lapidari praecepit. Jesus aulcm steriiilas, id estinulilitas populorum. Huic-etiain
digito scrrbebat in lerra (Joan. vin). sacramento accedit illud, quod cura antiqui Palres
Quid est scribere, nisi verbum inlrinsecum et tutassent ignem in puteo, nepoles eorum eruderanr
invisibile visibile fieri per scripturam ? Invisibile tes puleum, et ignem quxrentes, invenerunt aquam
crat "Vcrbum vita? ; sed visibile faclum est per cba- crassam. Qui fuerunt Patres isti ? patriarcha? ct
raeterem forma? servilis. Scripsit atitem digito, id est propheta? antiqui. Isli absconderunt ignem, id cs.t
Spiritu sancto, demonstrans quia, cooperante Spi- lumen iidei, in puteo, id est in obscura Scriplura-
rilu sancto, impletum cst hujusmodi sacramentum. rum profundilale. Qiiem igriem, id est, quod iidei
Spirilus enim sanctus terram, id est Virgiriem oh- u* lttmcn, nepotes eorum, id est apostoli, quaerentes,
umbravit (Luc. i), el per assumptionem servilis iiivenerunt aquam crassam, id est, in puteo Scri-
characleris verbum vita? visibile fecit. 0 quam di- plurarum Christum in figuris absconditum invene-
gna peccatricis liberatio ! quam indigna inimico- runt. Quiaqua propter sttsceptos defeclus, et crassa
runi confusio ! Aliterenim mulier liberari non pos- proptcr charitatis pinguedinem, qua sola defectus
set. Quidtamen seripsit? Terra, terra, terra,Judica illos suscepit, vocalur. Ex qua aqua lantus ignis
hos viros abdicalos (Jer.xxw). In forma Dei aequalis accensus est, ut illa solemnitas feslum lumiiiuni
erat Patri; sed formam servi accipiens, factus est vocaretur. Advenlus siquidem Christi ita tolum
iei pbediens. Unde: Exallavit eum, id est hominem mundum fide illuminavit, quod ejus festivitas fe-
assumjilum : ut in nomine ejus omne genu fleclalur, stum luminuni jure debeat nuncupari. Unde ipse
cmlestium, terrestrium, et infernorum (Philipp. n). ait : Ego sum litx tnundi (Joan. vm). Item : Populus
Goeleslium, iriquit, id est eorum qui sunt in terra qui ambulabal in tenebris, vidit lucem magnam (Isa.
viventium ; terrestrium, id esl eorum quj sunl in IX). Scquitur dc lcrlio elemeiUo, id est de aere.

(1) Tract, 31 jn Joanr

 5565 SERMONES. — SERMO I. IN ADVENTU BfJMlNI. 566
Legitur ergo, quod post peccatum Ada?deambu- A 1 Sive consumens, sive consummans dicatnr, utrum-
labat Domintisad aaram post meridiem (Genes. m), que verum est. Ignis enim consuinens est, et deco-
id est frigescente cliaritate et luce declinante ap- quens ad purum scoriam nostram, et exsiccans fae-
propinquantibus tenebris, Dei deambulanlis vocem ces. Ignis etiam est consummans et consolidans
audierunt Adam el Eva : quod non nisi per creatu- virtules. Hic igitur ignis Moysi in rubo apparuit:
ram factum est, quia substantia invisibilis el ubi- vidit cnim quod rubus et ardebat, etnon combure-
que tota, qua? est Palris et Filii et Spiritus sancti, batur (Exod. ui). Quid in hoc, nisi hujus nostrae
corporalibus sensibus locali et temporali motu ap- salutis sacramentum accipitur? Ignis in rubo, Deus
paruisse credenda non est. Sed in illa. qu.e tunc in carne figuralur ; et hoc fuit primum liberationis
audita esl creatura, mysterium futura? dispensa- lsraelitica? signum, quia initium viarum Dei, ut di-
tionis ostendebat. Deambulabat enim non solum clum est, fuit incarnationis mysterium. Nunc inter
prsevidentia vel praescientia, sed- praedestinatione et ornatus elementorum hujus dispensalionis arcana
pia voluntate, cui nihil resistere potest, quia sicut requiramus. Ornatur igitur terra, vel eis qua? sunt
ait Gregorius, aliquid velle, mente ire est. Ad Au- ct vivunt el senliunt; sicut sunt animalia, vennes,
ram : Quarrvero sit haec aura, ad quam pia volun- serpenles ; vel illis, qua? sunt et vivunt, et non seu-
tale amhulabal, oslendit Elias : qui cura de ostio B ' tiunt, ut vites, arbores, et flores ; veliliiSj qua? qui-
tabernaculi sui vidisset spiritum subvertentem mon- dem sunt, sed nec vivunt, nec sentiunl, ut lapides.
tes, et conlereuteui petras, et post spirilum com- Quid igitur in agno, nisi Chrislus? Ecce, inquit
motionem, et post commotionem ignem, nec iahis Joannes, Agnus Dei (Joan. i). Quid in vitulo sagi-
Dominus apparuisset; landem sibilus aura? lenuis nato, qui pro filio prodigo occisus est, nisi Chri-
apparuit, et ibi Dominum agnovit (/// Reg. xix). slus ? Quid in leone, nisi Christus accipilur ? Sed
Et bene, ijuia mhil expressius de Deo dici potuit. alia causa agims, alia vitulus, alia leo nominatur.
Sibilus enim dicitur, ut mitis, ut suavis, et multa? Agnus nativilate, vitulus passione, leo resurrectio-
misericordia? comprobetur. Et quoniam misericor- ne praedicalur. Unde in Apocalypsi: Vicil Leo de-.
dia ej'us super omnia opera ejus, ut mulcebris ejus tribu Juda (Apoc v). Sic etiam tenerrimus iigni
suavitas annotetur, primo ponilur sibilus, quo mi- vermiculus dicitur. Unde : Ego aulem sum vermis,
scricordiierinspLatad beneagendum.Undein Isaia. et non homo (Psal. xxi). Nam sicut vermis sine
Sibilabit Dominus muscm (Isa. vu), quia iminundo seminedc terra vel ligno nascilur, ita Dei Filiussine
inspirat peccatori, tit veniat ad eum. Undc ct sibili semine de terra virgine nasci dignatus est. Propter
divina?sunt admoniliones, sicut in Iibro Judicum, ,r hoc etiam scrpenti comparatur, quia mortali carne
IIi audiat sibilos gregum (Judic. v), id esf ut meiile indutus est. Unde in Evangelio : Sicut Moyses exat-
suscipiatadmonitionesjustorum. Aura vero dicitur, tavit serpentem indeserto, ita exaltarioportet Filium
propter nalurara ejus invisibilem, et nullo pondere hominis (Joan. iu). Nam serpens iu vecte, Christus
corruptionis gravatam; tenuis vero, quia subtilis in cruce. Mordebantur bomines a serpentibus in de-
et incomprehensibilis, et insensibilis est nalura. serto, iiituebantur serpeiiierh in vecle, ita morsibus
Primo siquidem viderat Spiritum subvertentein saiiabantur. Nunc in rebus qua? sunt, vivunt, ct
inontes, et conterentem pelras; sed hujus spiritus . nOn sentiunt, sacramenta qua?ranius. Dicit ergo
duriliani et rigorem tollil sibilus. Secundo vidit Psalmista : Et erit lanquam lignum, quod planta-
commotionem ; sed hanc commotioneni gravem et tum est secus decursus aquarum (Psal. i), Quod de
visibilemremovet aura. Tertio vidit ignem; sed hunc Christo dictum esse, ipse Chrislus in alio psalmo
consumplivum et sensibilein ignem tollit tenuitas. lestatur, ubi ait: In capile libri scriplum est de me
Dcambulabat vero Deus ad auram, id est ad sibi- (Psal. xxxtx). Lignum ergo fuitplantalum in terra,
lura aura? tenuis, ut misericordia? sua? voluntatem hoc est in utero Virginis absconditum : secus de-
ostenderet in subjecta creatura, quia qui jam dam- cursus aquarura, idestjuxta mortalitatcm populo-
nandum vocabat, damnatum, per bumanam creatu- .n rum. Qui eliam vili se comparat, ubiait: Ego sum
ram assumptam, et subjeclam in initioviarum sua- vitis vera (Joan. xv). Sed et flori. Unde : Ego flos
rum, revocari disponebai: vel ad hoc deambulabat campi, et lilium convallium (Canl. m). Et iterum
ad auram, ut quia serpenlis sibilus cupiditatis ar- Isaias : Egredielur virga de radice Jesse, et flos de
dore utriusque parenlis cor inflammaverat, sibilo radice ejus ascendet (Isa. n). Virga enim, id est
aura? tenuis post meridiem refrigesceret, ut eadem Virgo nata de Jesse, Christum prottilit lanquam
hora reslitueretur homo,. qua de paradiso ej'ectus florem. Unde et in typum hujus mysterii virga Aa-.
est, id estpost meridiem, videlicet hora nona, qua ron repente floruit: nam de utroque genere,. sacer- .
spiritum tradidit, et ail: Consummatum est (Joan. dolali et regali, dignatus est nasci. Propter hoc et.
xix), Et hoc est, deambulabat udauram, id est dis- in utroque genere mysterium declaratur. Ipse flos
ponebat, et quasi mente tractabat,- evocare, et in est, cujus odore mortui revivisount. Unde Aposto-
refrigerinm educere mentes sibilo serpcntis accen- Ius : Chrisii bvnus odor sumus Deo in omni loao
sas. Sequitur nunc de quarto elemento, id est de (II Cor. n). Propter quod et Nazara?rius, id est flo-
igne. ridus vocatus est. Ilinc est, quod ait sponsa : Dlle-
Legitur: Deusnosler iguis consumens est (Deut. iv.) ctus meus candidus et rubicundus (Cant. v), quia
567 0. GARNERH LINGONENSIS EPISGOW, 5G8
florihus ejus nec rosa passionis, nec lilium dcfuit A tiosi nalavit paciflcus, ui sci ipliim est: Cum his qui
virginitalis. Sequitur de iis qua? sunt, sed nec vi- oderunt pacem, eram pacificus (Psal. cxix) : quippe
vunt, nec sentiunt. qui et squamis palientia? tuinenlcs fluctus con-
Dicit ergo Apostolus : Pelra autem erat Cltristus fringebat in passione, et quasi pennulis spe re-
(I €or. x) : Et bene ipse est petra, qua? percussa surrectionis se sublevabat. Hinc est quod partem
eduxit aquam. Nam percussus in lalere, lavacrum piseis assi post resurrectionem discipuli comede-
regeuerationis, quod fit per aqtia? mysleriuni, nobis runt. Dua? siquidem sunl in Christo natura?, divini-
emisit. Lapis est circumcisionis, quia nisi sit in tas et humanitas: una impassibilis, altera passi-
Christo vitioriiin circumcisio, praepulium facta est. bilis. Natura igitur passibilis dicitur assa, quia
Lapis est ad percutiendum et conjungendum : ad passa : et ponitur pars pro natura, quia nullius rei
perculiendum statuam, ad conjungendum utrum- debet Deus pars clici, nisi forte causalive dicalur,
que parietem. Lapis esl praecisus de monic sine ma- ut ibi: Poiiio mea, Domine (Psal. cxvni). Et Jere-
nibus, quia sine operibus hominum de altiludine mias : Pars mea, Domine, dixil anima mea (Thren.
uteri virginalis, el de substanlia carnis sua? natus iu). Tolus enim Deus, totus homo: sed non tolum,
est. Hic est lapis, de quo legitur in Zacharia : Et in quia non tolum Deus, nec totum hoino; nec in
"
lapide uno septem oculi sunl (Zachar. m), quia in parte Deus, vel in parle homo; quia alia nalura
solo Christo rileiiiludo fuit gratiarum, ufscriptum Deus, alia homo. Ilanc partem, id csl carnem pas-
est. Apprehendentseptem mulieres virum unum (Isa. sam, comeslibilem dedit discipulis dicens : Acci-
iv). Et crevil in montem niagnum, de quo Isaias : pite et manducate ex hoc omnes; hoc esl corpus
Venite,ascendamus in montem Domini (Isa. III). De meum (Malih. xxvi). Sed ubi bonus, millum ad h.ae.c
quo et Psalmista : Mons coagulatus, mons pinguis ; sciens idoneum, timet tiniorc filiali, id csl verctur
ul quid suspieamini montes incaseatos ? (Psal. LXVH) dicens : Domine, invadit me (Tob. vi). Quis ego
lpse enim est mons incascatus, id est incarnatus. sum, ut invadat mc, id est vadat in nie, et uie
Unde in Job : Et sicul caseum me coagulasli (Job x). devorct, id est cum aviditate me sibi incorporel?
Nunc de secundi elemenli ornatu qua? consideranda Tale quid habes in csu agni paschalis Caput, iit
sint, videamus. Scriptura, cum intestinis, vorabitis (Exod. xn), id
Legttiir ergo quod, cum Tobias pedes suos lavarel est cum avidilate vobis incorporabilis. Oslcndil
in Tigride, piscis magnus egrediebatur, ut devotaret autem angelus, quod partim mcritun., partiin gra-
eum, et timens clamavit dicens : Domine invadit me. tia facit idoneum : mcritum, cum ait : Appreltende
Et ait Angelus: Apprehende branchiamejus, et exen- C brancltiam ejtts (Tob. vi). Apprehende manibus, id
tera eum ; et cor ejus et fel el jecur repone tibi. Va- est operibus, bra-nchiam ejus, id esl verba ejus, id
lent enim ad medicinam. Et ait Tobias : Azaria fra- est operibus comple maudata : ecce meritum. Et ne
ter,quod remedium habent, qum de pisce jussisli reser- diflidas, quasi gravia sinl et knportabilia;. scias
vari? Qui respondit. Particula cordis super prunas quod in solo charitalis affeclu consisttint Exentera
posila, fumo suo extricat omne genus dmmoniorum piscem, et considera viscera misericordia?, in qoi-
(Tob. vi). Super hunc locum dicit Beda quod, cum bus visitavit nos; et repone libi, id est ad utilila-
Chrislus in cruce [f. carne] lavarel pedes suos, qui tem tuam reposilam babe in menle lua, cor, id est
ambulabant super terram, advenitdiabolas quaerens, affectum dileclionis, quia tradidit semelipsum pro
si quid peccati csset in eo, per pisce.m diabolum nobis, et fel, id est amaritudinem passionis, scili-
signans. Sed quomodo cunclis partibus.haec signi- licet quomodo colaphis caesus, verbis derisus, spu-
ficata conveniant, non video. Nam si cor ejus exlri- lis oblitus, crucifixus, lanceatus; et jecur, id est
cat omne genus daemoniorum, ctijus etiam fumus effusionem sanguinis (nam in jecorc fons sanguinis
ejicit Asmoda?um, videlur iiifirma senlcnlia Salva- est), id est quomodo vel in cireumcisione, vel in
toris; si Satanas Satanam ejicit, divisum est re- sudore, vel in flagcllalione, vel in criicifixione, vel
gnum ejus. Ideo sine pra?judicio sentemia? melioris, " in. lancealione, pro te sanguinem fudit, quia si haec
milii aliler exponendum videlur. Tobias, qui bonus omnia super prunas ardentes posucris, id est supcr
Domini inlerpretatur, virum bonum in Domino re- affectus cordis devotione fervcntes posueris; fumus,
praesentat. Qui lavat pedes, id cst mundat affectus, id est fama et odor memoria?, omne genus daemo-
quia viro bono non sulficit aclus mundare, nisi niorum expellit. Sequitur de ornatu lertii elemenli,
eliam interiores raundet affectus. Qualiter aulem lioc est de acre.
mundandi sint, ostendit, cum ait: In Tigride. Sicut Omatus est aer avibus. Dicit autera Job : Semi-
enim aqua exteriores sordes lavat, ita confessio in- lam ignoruvit avis, nec inluilus est eam ocutus vul-
teriores. Ergo confessio aqua?comparatur : nec cui- luris (Job xxvin). In quo verbo populum Jiidaicum
libet, sed Tigridi, qui pro velocitale sua Tigris vo- rcdarguit, qui Dominum ad ccelos ascendisse cre-
catur : velox enim debet esse confessio post pecca- dere noluit, ncc ejus praecepla per obedientiam
tum. Tunc invadit eum piscis magnus, ut devoret. approhavil. Et bene Christus vulturi comparatur,
Piscis, qui inter procellas hujus maris ni3gni et spa- quia sicut Ambrosius ait (2-3), sine maris coitu nia-

(2-5) Hexa-n. lib. v, c. 26.

 5S9 8ERM0NES. — SERMO II. IN ADVENTU DOMINl. 670
ter vulturis impra?gnatur, et sine seminis infusiones A modus, ul Deus ex homine, ut immoiialis ex nior-
concipitur vultur el nascitur. 0 gens incredula, tuo, ul xeternus sit ex sepulto. Vel slella?compara-
frons attrila! dare Deus potuit avibus quod sibi noni tur Christus, lil ait Balaam : Orietur sleila ex Jacob,
potuit? Nara qui naluram fecit, et ipsis vulturibu-s; et consurget homo ex hrael (Num. xxiv): ille, inquam
ipsam dedit, qtiid mirum , si sibi eam reservavit? ' homo, de quo alibi: Nunquid Sion dicet : Homo, et
Nasci potest vultur de femina sine mare, et Clirir Itomo natus est in ea, et ipse fundavit eam Attiss'
sius nasci non potuit de Virgine sine patre? Et mus (Psal. LXXXVI). Et alibi : Homo est, et quis co'
quoniam circa naluram avium multa ct evidens est gnovit eum? Hinc Dominus per Joannem ait: Qui
comparatio sacramentorum, dare volumus occasio- vicerit, dabo ei sletlam tnatutinam (Apoc n), id est
nem sapienlibus breviter transeundo, ut in libris -Christum. Conliteaniur ergo tibi, Domine, omnia
colligant avium naturas, et ex naturis eliciant ab- opera tua (Psal. CXLIV),qui solus ha?c mirabilia
scondila sacramenta. Ut ergo dictum est, Chrislus fecisti in ccelo et in lerra, in mari et in omnibus
fuit vultur nascendo, compaliendo pellicanus, obe-
abyssis (Psal. cxxxiv); ila ut inexcusabilis sit om-
ditinlia pophinellus, alcio, quando mirabilcs elatio- nis infidelis, fidclis autem digna cerlus retribulione,
nes maris (Psal. xcn), et tumentes fluctus ejiis con- quando venies judicarc vivos et raortuos, et sa?cu-
fregil; scilicet cum imperaret venlis et mari. Pas- lum per ignem. Amen.
cjscendo turlur, pascendo columba, gallina pre- SERMO II.
cando.dileclionepelargus, id est ciconia, ardea pra?- IN ADVENTU DOM1NI.
dicatione, passionc nycticorax, passer solitarius, Colligite qum superaverunt frugmenta, ne pereant
cum in passione relictus, lorcular calcavit solus (Joan. vi). Multa? siquidem niicae cadunt de mensa
(Isa. LXIU),resurrectione phoanix, aquila in ascen- dominorum nostrorum; quas nos utinam tanquam
sione. Sequitur de ornatu ignis-: catuli colligere mereamur. Hoc autem dixerim,
Quia natura Ignis semper ad superiora tendit, fratres, quoniam si de corporali cibo collecta sunt
necesse cst ignea esse lumine vel calore, quibus fragmenta, niulto melius de spirituali colligenda
ornata sunt superiora, id e-st ea quae sunl in firma- videntur. Meminissc quippe debet charitas veslra
mento, scilicet sol, el ltma et stellac. Inislis ergo qualiter in praecedenli .sermone per qualescunquc
Christus mullipliciler figuralur : In sole, quia scri- similitudines quanlulamcunque praedicaverim noti-
ptum est: Vobis aulem limentibus Deum orietur sol liam Salvatoris. Sed unde boc mihi? vel quis ego;
justitim (Malac. iv). De quo etiam dicilur ad Ma- aut quid ego? Quomodo natura inferior causam
riam : Felix namque es, sacra virgo Maria, et omni C < natura? superioris intelliget, aut subjacebit humana?
laude dignissima, quia ex te crtus est Sol justitim condilioni ratio caiestis? Excedit enim humanam
Christus Deus nostcr (Offic Eccles.). Et bene sol mentem Dei poteslas; ad quam si se inlirmitas
vocatur, qui illuminat, exsiccat,- consolidat. Fide protclidet, magis infirma reddetur, quoniam intra
illuminat, sordes exsiccat, virlutes consoliciat. V«?l couscienliam infirmilatis est quidquid inlirmi con-
quoniam Iuxit in tenebris, sicut scriptum est: Po- scientia? subdi potest. Moyses siquidem, qui merito
pu/iis qtii ambulabal i» tenebris, vidil lucem ma- sanctitalis loquebatur Deo, sicul solel loqui amicus
gnam (Isa. ix). Bene luna, id est luminum uiia, ad amicum sttum (Exod. xxxin), videre faciem Dei
itl est prima, ha?c Dei sapientia nominatnr. Unde non meruit, sed cum mullurn rogaret, audivit a
scriptum est : Quoniam peccalores intenderunt ar- Domino : iVo»poleris faciem meam videre, et vivere.
cum, paraverunt sagiitas suas in pharetra, ut sagit- Non enim videbit homo faciem meam, et vivet. Sed
tent in obscura luna rectos corde (Psal. x). Nam esl locus pettes me, et slabis supra petram, slalim ut
quod nostro trauslatio habet, in obscuro, allera transiet mea majestas ': et ponam le in specula et
dic.il, iii obscura luiia. Sagillant ergo peccatores iegam manu mea super te, donec trunseam; et tunc
reclos eorde, causam nocendi habentes ex obscura videbis posleriora mea; nam facies mea non appare-r
luna, id est ex sapienlia et luce divina sub nube D * bit libi (ibid.). Per faciem, illa Dei 1'orma, in qua
carnis abscondila. De pharetra qriippe cordis sui non rapinam arbitraius est, esse se sequalem Deo
hujusmodi sagittas einitlunt, ut sagillenl rectos Patri (Philipp. n), quam neiiio videre potest ct vi-
corde. Quomodo potest fieri impassibilis passibilis, vere, liguratur. Per posteriora vero humanilas ejus
immorlalis mortalis, creator creatura ? Hoc enim accipitur : qua? vel propter extremitatem mortalila-
di.cunt in obscura Iuna, ignorantes quod Dominus tis poslera dicta est, vel quod eam prope in finC
in lemplo Sanclo suo, Dominus in ccelo sedes ejus saeculi assumpsit. Illam crgo faciem, quae rapit ani-
(ibid.) : oculi ejiis hoc modo in pauperem rcspi- niam desiderio sui, tanlo ardentiorem, quanto mun-
ciunt (ibid.); sed ipsi cilra htimana? iiatura? mensu- diorem; et tanto mundiorem, quanto ad spirilua-
ram divina? potestatis infinilatem coarclanles, non lia resurgentem : lanto vero ad spiritualia resur-
intelligunl, quod inlinita? aeternilatis operatio inliui- genlem, quaiito a carnalibus morientem; quandiu
lam exigat mcliendi opinionem, ut cum Deus homo, peregrinaniur a Domino, et per fidem ambulamus,
et immortalis mortuus, ct aelcrnus sepultus csl, non per spccieni, nemo videre potest. Sed poste-
non sit intclligentia? ratio, sed pietalis exceplio. riora ejiis, id esl incarnationem.quoqiioniodo videre,
Iia rursutn econlrario, uon sensus, sed virtulis sit id-est inteiligere oosS>unt.crui in solido fidei fun-.
571 D. GARNERll LINGONENSIS EPISCOrt 572
fundamento sunt : quod petra signi.ficat. Et quo- A IVcredit, tanto deficit; ct quanto deficere, laiito pro-
niam noslra? fidci meritum in resurrectione eorpo- ficit. Elias qui raptus esl (IV Reg. XIII), ne malitia
ris ejus est, sicut Apostolus ail: Si credideris, in- mularel inleileclum illius (Sap. IV), aut ne fictio de-
quit, quia Deus illum suscilavil d mortuk, salvus cipcret animam illius, quando vel in spiritu vehe-
ens-(Rom. x). Nam morttiam ejus carnem in cruce, menti, vel in commotione, vel in igne Dominum
ipsi eliani inimici credunt; sed etrin resurrexisse intelligere posse crederet, imperfectum suum sta-
non'crediunt. Nos (irmissime credenles, tanquam de lim cognovit; dicens, quod nec in spiritu, neciu
petra? soliditate ceiiificemur. Unde non vult, nisi coramotione, necin igneDominusapparuit(////Je3.
cum transierit, videri postcriora ejus, ut in ejus xtx). Sed quando cogitatio sua quasi sibilus aura?
resurrcclione credatur. Unde Joannes : Anle diem lenuis evanuit et defecit, lunc iri ea Dominum esse
feslum Pascltm, sciensJesus quia venit ejus hora, ui recognovit (ibid.). Profecit igitur, cum deficerel,
transeat ex hoc mundo ad Patrem, elc. (Joan. xm.) qui defeclum surim intellexit, cum proficere se
Sed quid est, quod ait :' Est locui penes me, el crederet
tlabis super petram ? (fcrorf. xxxm.) Nam quis locus Sic igitur tantos tcrra? promissionis exploratores
est penes Deum, qui allingit a fine usque ad finem Raab meretrix abscondit sub slipula lini, nec libe-
forliter? (Sap. vrrr.) Sed intelligitur locus penes rationis exitus palet cis, nisi per funem coccineum
eum ipsa Catholica Ecclesia; ubi salubriter videt in fenestra (Josue n). Quis ergo, cujus naves euntes
Pascha Dornini, id est transilum Domini; et poste- in Tharsis, nihil aliud rcvchunt, nisi simias ct pa-
riora ej'us, id est corpus ejus, qui credit in resur- vos? (/// Reg. x.) Ebur quippe raro, rarius argen-
rectione ejus. tum, aurum rarissime. Ided rarissime dico, quo-
' Faciem
ergo Dei, id est inaj'eslatem divinilatis, niam si atl considerandum, utrum aqua? diluvii sint
videre, idesl inlelligere in hac vita, ubi corpus ininiinula?, de arca cordis columbam emitto (Gen.
mortuum propter peccatum corrumpitur, et aggra- vin), mullum est, si posteriora ejus sint in pal-
vat animam, nemo potesl. Sed posteriora videii lore auri (Psal. LXVII).Et quid .esl Raab meretiix
inter torcularia pressurarum quomodo pOssunt? nisi caro peccati; et quid est slipula lini, nisi ter-
Quia incarnationem ejus illi riiaxime, qui intra rena? inhabitationis corruptio? Quid est ergo, quod
Ecclesiam Dei stant, in solido fidei intelligunt. Hinc Raab meretrix abscondit exploratores sub stipuhi
etiam esl quod vir ille sccundum cor Dei, rex et lini, nisi quod alibi scriptum esl : Corpus quod
propheta David, cum superna?' beatitudinis gau- corrumpitur aggravat animum, el deprimil terrena
dium cogitalionibus explorare vellet, nec posset, inhabitalio sensum multa cogilantem? (Sap. IX.)
ad illud filiis Core, id est Ecclesia?, psalmuin Pro Plerumque enim, cum ipsi sancli viri cceleste gau-
torcularibus posuit, ul prcssuras suas vel pcr pa- dium volunl cogitationibus explorare, propter
tientiam lolerare, vel per forlitudinem conlemnere, carnalium' molestias pressurarum, non possunt
vel per dilectionem evilarc scirent, ila dicens : perficere quantum volunt : suflicit tandem in
Quam dilecta tabernacula tua, Domine virlulum! signuin liberationis et libertatis coccinum in
concupiscil el deficil anima mea in alria Domini fenestra, id est intelligentia passionis in niemo-
(Psal* XXXIIi).Videtis quam cilo explorator isle ria. Christi enim passio nostra? libertalis et libe-
redit in Jericho : Jericbo quippe qua? luna interpre- rationis est occasio. Scriptum est enim : Si vos
latur, defectum sigiiificat. Dicit autem : Concupiscit Filius liberaveril, vere liberi erilis (Joan. viu). Li-
el deficit anima mea in atria Domini. Non potest ad bertatem ergo contemplari per coccinum in fene-
llialamum, non ad palatium pervenire, qui se con- slra, id est de Dei Filio cogilare passibilia e.t l(u-
litelur inatriadelecisse. Et quid mirum? Quis enim, mana, deficere est in alria. Hoc aulem aurum, ar-
non dico divini secreti ihalaraum, sed superna? geiitum, et ebur, qua? sanctorum naves revehunt,
beatiludinis commune proraissum apprehendere euntes in Tharsis ; naves enim sunl cogilationes,
. polest? Oculus, ait Scriptura, Deus, non vidit abs- ry qua? lunc mittuntur in Tharsis, cum circa gaudii
que te, qum prmparasti diligenlibus te (Isa. Lxiv). explorationem intendunt : Tharsis quippe exploraA
Et iterum : Nec oculus vidit, nec auris audivil, et tio gaudii interprelaiur. Et cum nihil revebunt co-
in cor, hominis non ascendil qum prmparavil Deus his gilationes, nisi ccelestem fulgorem tanquam aurum,
qui diliguni eum (I Cor. n). Quidquid ergo jucun- vel quod capit senno divinus tanquam argentum,
ditatis, quidquid beatitudinis mentibus humanis vel quod habet fidei robur lanquam ebur, aurum
potest subjacere, lotum pertinet ad atria Domini: argentum, ebur, revehunt de Tharsis naves, sed
sed ultra est, quod est palatii. Incomparabiliter vix contingere solet, ut absque simiis et pavis ista
autem ultra, quod dicitur secretum thalami, de quo, defeianttir. Nam saepius simiae vel pavi sine illis,
scriptum est : Et ipse tanquam sponsus procedens: quam illa sine siniiis et pavis solent deferri. Qua?
de thalamo suo (Psal. xvm), id est de divinitatis( est Tharsensis simia ? Gaudium fallax et falsum,
sua? secreto. Non ergo pervenit ad thalamum, quii sicut eorum, de quibus scriptum est: Qui Imtanlur,
defecit in atriura : tamen ita deficiendo profecit, cum mate fecerint, et exsullant in rebus pessimis
sic est. Nam circai n). Quia vero pavorum pulchritudo vel utili-
quia deficere profrcere quanlo (Prov.
Tarsis non immerilo
cogitationes hujusmodi quisquam se oroficeie; las tota est in plumis, pavo de
5"3 SERMONES. —[SERMO II. IN ADVENTU DOMINl. 574
vanum gaudium figuratur, sicut' coruni gaudiuni, A , ducit Bclhsamcs, quam tectam candore nolabiii
de quibus scriptum est : Sedit populus manducare inlclligit esse galaxiam. Unde currens in directum,
et bibere, et surrexerunl ludere (Exud. xxxu). Ista non dcclinatad dexleram vel sinislram, donec in-
tamen ipsi plerumque sancti cogitant, ut forlius ea veniat et vcniat ad Iocum dcstinatum. Contempla-
contemnant, ut devotius praeceptis divinis inha?- tus vero jam loco proximus, affectato slupetanimo,
rearit, ut magis ac magis qua? ccelestia surit appe- tolus extra se factus ; supra se posilus aures erigit,
lant, quia quanto vel vanilatesvel deceptiones tem- ut audiat sympboniam et chornm; oculos aperil, ut
poralium cogitant gaudiorum, tanto et devolius ea mirctur locum ulileni et amcenum. Slupct ad sa-
diligunl, et forlius ista contemnuiit. Nunquam enim pienliam Regis, ad doctrinam legis, ad habilalionis
sine auro, argento, vel ebore, simias et pavos na- silum et habitantium ritum. Clamat ore, clamat
ves Salomonis Iegimus delulisse. Sed va? mihi, cu- corde : Vsquequo,Domine, obliviscerisme in finem ?
jus naves nihil aliud quam pavos aut simias por- (Psal. XII.) Trahe me post te, in odorem unguenlo-
tare noveruut ! Nam si columbam, id est spiri- rum tuorum curremus (Cant. i).'Quia igilur cogi-
lualem cogitalionem de arca cordis emitto, in si- tatio erranlium more laboral, et lippa quasi per
giium dimiuulionis aquarum, qua? saepius intrant noctes quoeril qucm'desiderat, activa? vila? dicitur
ad animam meam, mullum arbitror, si posteriora B deservire. Sed quid dicit sponsa ? Per nocles qum-
dorsi ejus sint in pallOre auri (Psal. LXVII).Qua? sivi, quem diligit anima mea ; qumsivi, et non in-
sunt posteriora columbarum ?Spiritualium reliquia? veni (Cant. 111).Et hene cogitatione non invenilur,
cogitalionum. ad quem nec contemplatione pervenilur. Per no-
Cum igilur reliquia? cogitationum diem festum ctes inveniri non potest, qui nulla similitudine
agere volunt Deo, constituunt diem illi solcmnem comprehendi potest. Gulta? quippe sunt noclium
in condensis (Psal. LXXV); quia posteriora dorsi pliantasia? similitudinum. Ila? sunt mandragora?
columba? sunt in pallore auri. Vix enim de Deo ali- Rubenf(Gen. xxx) : mandragora? quippe similitudi-
qua anagogice cogitantur ; sed pene penitus cum nem quidem habent humani corporis, sed non ve-
«nigmaticis pliantasiarum condensis. Fateor, na- ritalcm. Qua? bene dicunlur essc Rubcn, id est vi-
vis mea nihil de" Tharsis, praeter vanas ct dece- dentis inmedio. Quia eiiim ccelum superius, infer-
ptorias pbantasias, quas cum raulla revehi den- nus inferius, in medio mundus, sicut ad inferiora
sitate, novit reporlare. Propterea videns Rachel oculos inclinat timor servilis, ad superiora elevat
Liain fecundam fuisse, et Zelpham super genua filialis, sic erigit ad media timor iuitialis. Est enim
domina? sua? peperisse, multam indignaiionis riia- initialis limor mista cum pavore dileclio. Cum igi-
teriam visa est concepisse. Primo quia pro man- lur quis per quasdam mundi similitiidines nililur
dragoris Ruben destituta est ab amplexibus viri ; apprehendere Creatorem, Lia quidem fecunda red-
secundo quia detecla sunl idola, qua? absconderat ditur ; sed Rachel ab amplexu viri defraudalur. Hiric
sub stramento cameli; terlio quod . saltem Balara est quod cum philosophi ihvisibilia Dei a crealura
famulam suam nondum Jacoh receperat amplexu mundi per ea qum facta sunt, intellecla conspicerent
virili (Cen. xxx). Lia quippe qua? lippa erat, et la- (Rom. 1), Liara quidcm fecundam reddebant, sed
boriosa dicitur, activam vitam ; Rachei vero, qua? Rachelem sterilem relinquentes, euaiittenmr tn co-
venusto eral aspectu, et ovis interpretatur, contem- gitationibus suis, et obscuralum esl insipiens cor eo-
plativa? vita? simplicitatem repraesentat: quas vilas rum, mutando gloriam incorruptibilis Dei in simi-
in scientiam ct sapientiam dividit Aiiguslinus. Uude liludinem imaginis corruplibilis hominis, et volu-
Job : Eccepietas supienlia : Abslinere a malo scien- crum, et quadrupedum, et serpenlium (ibid.). Unde
tia est (Job xxvm). In hac diflerenlia, ail Augu- non immerilo sermo. divinus comparat eos camelis,
stinus, intelligendum est, ad conlemplatiouein sa- qui quidem ruminare sciunt, sed ungulam non di-
pientiani, ad aclionem scienliam pertincre. Est vidurit, quia et ipsi cogilationibus ruminabant,
autem sapienlia duplex, quia vel. ca qua? dici- psedquid,
; aut propter quid dici debuit, non at-
tur a sapore (4) sapieiifa nominalur. Piima? tendebant. Propter hoc lapsi sunt in haetf fig-
meditalio , secunda? parli deseruit conlemplalio. menta, qua? stranienlis comparat Scriptura. Ab-
Nam activa? viue, id est Liae, solet cogitatio dcser- scqndit quippe Rachel idola sub slrameiilum ca-
vire. meli (Gen. xxxi), quia ccelestis sapientia niundi si-
Sunt igitur tria, cogitatio, meditalio, conlempla- militudines divinis comparalas exemplis non at-
tio: qua? licet indifferenter aliquando ponautur, tribuit veritati, sed supponit philosophorura fig-
multis tamen differre uoscunlur. Est quippe cogi- mentis.
tanlis animus similis viatori, qtii ad locum ire fe- Tergat igitur lippiludinem oruloriun, el piluita?
stinat deslinalum, scd inler erroris devia quaerit sua? molestiam Lia, ut fruatur Jacob concupitis sua?
quam igrioral reclilutlincm seniitarum. Meditatio- Rachelis amplcxibus, donec paiiat in sapore sa-
nis aulem officium est, ut viator post mulla dcvia pientia? Joseph, vel Benjamiii in sapientia sapiente.
Ct errpris pcricula, viam illam ingrediatur, qua? Nato siquidem Beiijamin imposuil ei maier nomcn
!i) Addendum videtur, vcl qttw a sopore.
373 D. GARNERII LINGONENSISEPISCOPI. B76
Benoni; sed pater mutavit nomen.in Benj'amin A radiso ejectus estaccola paradisi, quid nobis inobe"
(Gen. xxxv). Benoni filius doloris dicilur, Benja- dientibus erit, quorum incolatus prolongalus esl
niin vero filius dexterminterpretatur. Ha?cest ergo pro peccatis, nec nisi cum habitantibus Cedar ha-
sapientia? doctrina, de qua dicit Apostolus ad He- bitare meremur? (Psal. cxix.) Pacatissimum lamen
braeos : Disciplinaquidem in prmsemi non est gau- exercilatis reddet perhoc fruclum (Hebr. xn),cum
dii, sed mwroris : sed postea pacalissimum exerci- hoc exemplo limidiores el cauliores redduntur, et
talis reddet juslilim fructum (Hebr. x\\). Parit ergo ad obedientiam prompliores. Timeo domum pro-
sapientia doctrinam, qua? in praesenti non est gaudii ximi jam acceusam
sed inoeroris, id est Rachel Benoni : sed postea JVamtua res agitur, paries cum proximus. ardel.
pacalissimum exercitalis justitia? fructum reddit, (IIORAT.Ep. I, ep. 18, vers 84.)
sicut postea nomen ejus mutatum est in Benjainin. Quod si de secuhdo Adam sermo dicalur, nihil sapi-
Peperit eliam Josepli (ilium accrcscentem et deco- dius est, quam audire, Ecce Adam quasi unus ex no-
rum aspectu (Gen. xxxv) : conlra quein fraler sui bis. Hocenim est, quodAppsiolus ail - Quipfmdeslina-
jurgaii stnit, et inviderunt ei habentes jactila. Ha?c tus est filius Dei in virtute (Rom., I): id est, praedcs-
est illa sane doctrina, de qua Dominus ait : Dkcite tinatum est, ut ens homo esset filius Dei in virtule-
a me, quia milis sum, el humilis corde. Jugum eniin B ' Magntim pietatis sacramenlum, ut unus atque idcni
tneum suave esl, el onus meuni leve~(Matth.n). Quid cssel et filius Dei, et filius hominis. Unde Adam
lioc verbosapidius, quid dilectius ? Ettamen invi- homo interpretatur. Unuin dico, sed non unum :
derunt ei fratr.es sui, et jurgati sunt: quia Judaeis idem dico, sed non idem.Tdem dicoinpersona, sed
quidem scandalum, et Gentibus stultitia est : nobis non idem in natura. Non enim est uria natura Dei
vero virlus et sapientia Dei est, ha?c doctrina.. (/ et hominis, quia non convertibilis ad invicem na-
Cor. i) Ad^ utramque doclrinam nos raittit sermo turain naluram ; sed unapersona esl Dettset liomo.
divinus a principio vobis propositus. Ecce, ai.tScri- Ecce, ail, Adam, id est, homo, ouast unus ex nobis.
plura, Adam quasi unus ex nobk (Gen. 111).Polest In assumpta natura non desiit esse unus,'ex no-
enim esse vox Dei Patris loquentis. in Moyse; vel bis : non desiil esse quod erat, sed esse incoepit
vorangeli loquenlis ad Moysen, vel ctiam ipsius quod non erat, unus ex nobis. QuOdin typo verilatis
Moysis. Quod si Dei Palris esse intelligatur, potest hic dicitur, hoc in veritate typi alicubi dicit Domi-
esse ironicum, vel anagogicum. Ironicum, si de RUS: Ego et Pater unum sumus (Joan. x). Sicut su-
primoAdam inlelligatur, de quo dictum est : Pn- mtts, sic ex nobis soliluriinem lollit, sicut unum sic
jiitis Adam de terra terrenus (I Cor. xv) ; anagogi- el unus diversitalem. Neque enim solitario convenit
cum, si de secundo, de quo subditur: Secundus de ^ cLsirmuset ex nobis : neque rursus a se diverso
eoilocmleslk (ibid.). QuodsideprimoAdamaccipilur, unum et unus. Per hoc ergo quod dicit unus, tollit
illud quasi erit similitudinis ; si de secundo, erit diversitatem a natura ; per hoc quod addit ex no-
expressio veritatis, sicut et ibi : El vidimus glo- bis, removet solitudinerri a personis. Similc est
riani ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre (Joan.i). quod aiibi dicitur : Faciamus hominem ad imagi-
Si de primo intelligalur littera, sic distinguetur : nemet similitudinem noslram (Gen.i).Per hoc, quod
Ecce Adam quasi unus ex nobis factus, sciens bonum pluraliter ait, faciamus, tollil soliludinem ; per hoc
el malum (Gen. m). quod singulariler ait, ad imaginem, tollit diversi
Et nota quod quando peccavit Adam, in tres per- tatem.
sonas blaspbemavit. Tria enim promisitei serpens In hoc igitur tola theologica?veritalis pendet as-
dicens : Nequuquam moriemini (ibid.), cui verbo scrlio, ut in confessione unius solius Dei solitudi-
consentiens blasphemavit in Spiritum sanctum.Nam nem removeat a personis, et cum tres. personas
cuiq factus esset in animara vivenlem, credidit se confitelur, diversitatem remoyeat a natura. Nam
lieri posse in spiritum vivilicantem. Et ilerum : propter hoc desperata in se, el saeva in omnes im-
Eritis sicut dii r (ibid.). In hujus verbi consensu (1 pia? temeritatis ingenia ha?reticorum imposuerunt
j
blasphemavit in Patrem. Deus enim polentia? no- dictis intelligenliam, potius quam exspeclarunt ex
men est. Potentia vero attribui solet Palri nomine, dictis ; sensum attulerunt verbis, potius qnam re-
et non re. Item subjunxit : Scientes bonum et ma- lulerunl ex verbis. Unde potentem Dei naturain ex
lum. ln hoc blasphemavit in Filium ; quia sapieri- nalura? sua? infirmiiate coarctantes, et intra fines
tia Filio solet altribui, nomine dico, non ,re. Ideo sensus sui indefinita concludentes, ex his duabus
qui habilat in ccelis irridet eum, el subsannat di- venenosis radicibus diversa? virus haerescos"effude-
cens : Ecce Adam quasi unus ex nobis. Voluit esse runt. Unde Sabellius sic soliludinem praedicare
immortalis, et mortuus est propter peccatum. Vo- volebat, ut nullairi in personis pluralitatem pra?di-
luit esse omnipofens ; et sui ipsius potenliam ami- caret. Unde sicut illud dicebat esse Filium, quod et
sit. Voluil esse sapiens ; sed, apertis oculis, nihil Patrem : ita ipsum eumdem Fili,um, quem et Pa-
quam se nudum virlulibus, et graluitis spolialum trem. Arius vero e converso sic diyersitatem pra?-
cognovit. 0 vcre sapientia mceroris, non gaudii, dicabat; ut sicut alium Palrem, etalium Filium af-
qriia qua ratione filiis parcet, qui patri omnium firmabat, sic aliud. Manicha?us vero id quod in
non peperciU Si sic propter inobedientiam de pa- Yirgine fuit, porlionem divinaesubstantias pra?dica-
 BT7 SERMONES. — SERMO II. IN ADVENTU DOMINI. 878
Vit, et Dei Filium esse voluit, quod ex Dei sub-1A faciendi principium. Non ergo factura est, qui totius
slanlia parte aliqua deduclum in carne apparuit : factura? praecedit omne principium. Propter hoc ad
elsicin Fiiio divina? substantia? portionem quasi, amputandas illas.quas supra diximus erroris radices,
divisam et desectam commentatus "est. Valeniipus; id estdiversitatem et soliludinem, quatuor modis oc-
quoque ridicula quaedam ct fceda commentans, ut; curritsermo divinus; nominurti dislinclione,nalivita-
nalurara Filii separaret a nalura Patris, cura praeter tis generatione, virtutis potestale, honoris aequali-
Deum principem familiam dcorum, et numerosas( tate. Sunt enim quaedam de Deo nomina, qua?. di-
vanitatum poteslates introduxisset, Verbum Dei, cuntur ad invicem, id est relative, et ha?c solitudi-
id est Filium Dei,,nbn aliud esse natum, quam pro- nem tollunt, ut Pater, Filius, gigiiens, genitus;
latum divina? voluntatis mysterio asseruit. Hierar- millens, missus; et hujusraodi : Alius est Pater,
clias eliam nesciens unigeniti nativitatem, Patrem, alius Filius; alius gignens, alius genilus; al'lls
etFilium quasi unius lucerna? duo luminaria prae- mittens, alius raissus : et hoc ex sermone divino
dicavit, dicens quod sicut laihpas eodem papyro u- multis modis cognitum cst, dum de Filio protesta-
troque capitelucet, et oleurn quasi media materies; tur, diceris.: Hic esl Filius meus dilectus, in quo
lumen ex se utrumque protendit, ita Patris et FiliiI mihi complacui (Malih. m). Dum de Palre profite-
eadem subslantia conltnet utriusque luminis natu-. *aB tur Filius dicens : Omnis planlalio, quam non
ram. Pholinus autem Filium Dei creaturam a Deoi plantavit Pater meus ccelestis, eradicdbilur (Malth.
• xv). Dum ipsum Allissimi Filium nascilurum
perfectam, sed non sicut ca?teras factum creaturas,' prae-
sed ex nihilo, et ex non existentibus, ad hoc ante, dicat angelus dicens : Ne limeas, Maria, invenisli
saecula creatum, ut pcr eum Dcus ornnia faceret, gratiam apud Dominum. Ecce concipies et paries, et
commentatus est. Quem ea causa Filium Dei af- vocabitur Attksimi Filius (Luc i). Sed et hoc idem
firmabat, sicut et nos per gratiam filii Dei voca- Osee teslatur, dicente Domino in Osec : Ex Mg$-
mur, etea causa diclum, sicut dictum est : Ego, plo vocavi filittm meum (Osee. xi). Hoc idcm eliam
dtxi: Dii eslis (Psal. LXXXI).Sic Cocyti glareis dul- Apostolns ita dicens : Propter nimiam charitatem
cis capitum multorum Cerberus lalrat, et virus ef- suam, qua dilexit nos Deus Paier, Filium suum mi-
fuudit. tit in simililudinem carnis peccali (Ephes. n). Testa- '
Nos autem Filium ita a Patre natum coufileraur, tur hoc el Caiphas : Tu es, ait, Filius Dei bettedi-
ht divinitatis unitatem non dividamus; sed sic Fi- cti ? (Marc. xiv.) Non negat his verbis Filium Dci,
lius a Patre est, ut alius sil in persona, idemna- sed de persona quaerit, utrum homo ille sit Filius
tura : et sic unum natura, quod non idem est in t" Dei. Teslatur etiam et gentilis. Unde cenlurio :
persona : nec sicut menlitus est Manichaeus aliqua Vere Filius Dei eral kte (Matih. xxvn). Testatur
est in Filio divina? substanlia? porlio, sed tntus insuper ipse diabolus : Quid mihi ei tibi, ait, Jesu,
Deus ex tolo Deo, unus ex uno, verus ex vero, non Fili Dei ? Venkti ante lempns perdere nos (Luc iv)v
deseclus, sed nalus est. Nec sicut Valentinus ma- His igitur nominibus tollitur solitudo; sed diver-
nere prolationem temerarii acloris furore quaesitam sitas, nomiuibus qua? dicuntur ad se. Nomina au-
confitemur; sed a Patre Filiiis nalris per nati.vita- tem qua? dicuntur ad se, sunt haec, Natura, essen-
tem suara non adimit csse, quod Deus est; neque tia, el secundum latinos Subslantia. Nam secunduni
ipse in nativitate non Deus est : et quod Deus non Graecosnihil aliud est substantia, quam persona-.
ceepit esse, et sic a Palre prolatum, ut ipsa prolalio Ideo autem ad se dicuntur, quia relativa non sunt.
uativitas esse credatur. Nec sicut mentitus est Hie- Unde his nominibus in Deo haec unitas praedicatur.
rarchas ex eadem substanlia Pater et Filius, quasi ut sicut de singulis personis singulariter, ita de
exeodem oleo duo Itimina accensa sunt; sed sicut omnibus simul personis non pluraliter, sed singu-
Deus ex Deo natus, et lumen ex lumine, quod sine lariter, dicantlir. Paier enim Deus est, natura, es-
dctrimento sui naturam suam praestet, ut quod sentia, substantia : similiter el Filius ; et similiter
habet, tribuat, et quod dedcraf, habeat; nascalur- D I Pater el Filius unus Deus, una nalura, una essen-
que quod sit, cum non aliud quam quod est, nalum tia, una substanlia. Nam de Filii divinitate nos
sit, sitque utrumque unum; dum ex eo quod esl, certos reddit Deus Pater per Isaiam, ita dicens :
nascitur; et quod nascilur, lieque aliunde, heque Labor jEgypti et tnercatus JElhiopum, et Saba viri
aliud est. Est enim lumen ex lumine. Neque enim, excelsi ad le transibunl, et tui erunl servi, et adora-
sicut dicit Photinus, creatura seu factura est; quia bunt le, tcque deprecabuntur, quia in te est Deus, et
in principio eral Verbum (Joan. i). Non enirn dici- prwter le non esl Deus : vere tu es Deus absconditus
tur, in principio fecit Deus Verbum, sicut dictum (Isa. XLV).Quis enim est Deus, in quo est Deus,
est :/n principio fecil Deus ccelumet lerram (Gen. i). nisi ille, qui de seipso ait : Ego in Patre, et Patef
Fit in principio quod creatur; et non erat, cnm in me est ? (Joan. xiv.) Hoc et Jeremias testatur di-
crearetur. Non ergo erat in principio, quod liebat cens : Hic esl Deus, extra quem non mstimabitur
in principio. Ergo quod erat in principio, in princi- alius : qui adinvenil omnem viam dkciplinm, ei tra-
pio non fiebat. Poneergo quodvis tua opinione prin- didit eam Jacob puero suo, et Israel electo suo Post
cipium, non tenes ex principio. In principio erat Ve- hwc in lerris visus est, et cum hominibus converta-
bum. EVsoQuodin principio erat Verbum, eiigilomne lus est (Baruch. nt). Quis est Deus in terris visus.
B79 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 580
nisi ille, qui in forma Dei erat invisibilis, faclus in A sit illum. Alius cniin niiitcns, alius qui missus csl,
forma servi? Hinc etiam Psalmista : Sedes tua, quia alius esl Pater, qui misit euin, alius Fiiius,
Deus, in smculum smculi, virga directionk virga re- qui missus est ab co. Per hanc ergo fidei firmiia-
gni tui. Dilexkli juslitiam, et odisli iniquitatem ; tem absoluta est illa veritatis confessio; iri cujus
propterea unxit te Deus, Deus luus oleo tmtitiw (Psal. iypum videbalur dici : Ecce Adam quasi unus ex
XLIV).Et Moyses : Pluit Dominus super Sodpmam hobis (Gen. m). Sicut tanien supra diclum cst, po-
et Gomorrham ignem et sulphur aDomino (Gen. xix). test esse vox isla angeli loquentis ad Moysen, ei de
Dominus, ait a Domino ignem pluil. Et quis nisi ulroque Adam iiihilominus intelligi. Et ad hoc ut
Pater a Filio, id est per Filium, pluit? Hinc etiam inlelligatur de primo, scienduni est quod diias a
Apostolus : Quorum patres, et ex quibus Chrislus, principio fecit Deus rationales creaturas : unam
qui est super omnia Deus (Rom. lx). Cum ergo dicat spiriiualcm, id est angelicam; alteram corporalem,
Moyses : Dominus Deus tuus, Deus unus est (Detit. id est humanam. Inter angelos tamen ununi singu-
vi);, et Apostolus : Unus Deus, et unus medialor Dei larem fecit, crii diclum est : Tu signaculum simili-
el hominum (I Tim. u) : cum ex praemissis auclori- tudinisDei, etc. (Ezech. xxvnu) Ipse ergo est, qui
latibus Paler Deus, et Filius Deus sit necesse est, ut dixit : Ascendam in cwlum, id est ad aequalitaleni
Pater et Filius sint unus Deus. Nam aliter oporle- D B Palris, et similk ero Altksimo
(isa. xiv). Proplerea
rel, ut vel illa?, qua? sujjerius sunt dictae, vel quae jurececidit; quia voluitexaltari, et adaequari.divinaB
sunt inferius, auctoritates subjecta?, falsa? coinpro- majeslati. lnter corporales creaturas primum ho-
barenlur. Removenlur etiam simul diversilas et so- minem praecipuum et singularem esse voluit, de
litudo, nativilatis generalione, quia cum alius sit qrio dictum est : Faciamus hominem ad imuginem
nalus, aliusexquonatus est, quia nulla rcs seipsam et similitudinem nostram (Gen. r). Sed et isle nihilo-
gignil; non.potest tameii nativilas non eam, ex qua aiinus majestati voluit adaequari, quando serpeuli
prufceta esl, tenere naturam. Neque eniin aliud consensum praebuit diceiiti: Eritis sicut diit scien-
quam Deus existit, quod non aliunde quatn ex Deb tcs bonum et malum (ibid.). Propter hoc ct ipse ee-
subsistit. Eaindem dico naturam, ita ut 11011natus cidit. feene ergo Angelus ait. Fattus est Adum quasi
sit ipse, qui genuit. Nativitatis ergo proprielas et unus ex nobis (ibid.) '; quia sieut in culpa, sic unus
nomen ct liaturam et potestatem ct professionem cum angelo fuit in pcena. Nolanda lanien csl in bac
sola compleclitur. Virtutis etiam potestale non al- simiiilildiue dissiniilitudo, quia, quaravis per super-
lerum, non utruraque illorum duorum supradiclo- hiam uterque ceciderit, dissimiliter tamen. Nam
rum removetur, cum dicilur, Quwcunque Filius fa- j- „ aliunde, et alibi, et aliter Iiomo quara angeltis.
cit, hmc et Paler similiier facit (Joan. v). Omuia Aliunde, quia angelus de ccelo empyreo; homo dc
enim et cadem ejusdem nalura? veritatem ostendunt. horto Eden : alibi, quia angelus cadens cecidit in
Similiter ctim nativitalis signilicalionem. Sic est hunC caliginosum aerem, homo vcro inferius, quia
illud : Sicut Pater suscitat mortuos el vivifical : sic in terra ; aliter, quia honio cadens damnilicatus est
ei Filius quos vult vivificat (ibid ). Exaequala virtus in pluiibus qitam Angelus. Daranificatus est
oslenditur per naturj? indissimilis unitatem : alle- enim hOmo corpore et spiritu, angelus vero solo
rum autem, id esl soliludo, lollilur, ubi dicitur : spiritu. Plus tanien cadcndo la?sus est angeliis
Non potesl a se facere quidquam, nisi quod viderit quam honio; quia homo surgere potest a lapsu,
Palrem facientem (ibid.) : qua ne illa exaequatio angelus vero cecidit, nec adjiciet, ut resurgat. Plus
fidem nalivitafis auferrel, ait : Non potesl Filius a igitur damuilicatus cst angelus quam bomo : sed
se facere quidquam. Ab illo eiiim polesl, ex quo est, in pluribus homo. Quod si de secundo Adam ange-
quia nihil aliud est ab ipso esse. Et ul hoc se possc lus hoc dici voluerit, vox exsultalionis audita est.
per virtulis. et nalura? polestatem osle,uderel, sub- Quid enira jucundius quam quod Dominus angelo-
junxit, nkiquod videril Patrem facienlem. Noneniin rum faclus est angelus, id est nuntius servorum ?
corporalibus modis videt, sed visus ejus omnis in D | Esl eniin uiagni consilii Angelus (Isa. ix juxt.
virtute nalura? est. Quod ergo ail: Non potesi Fi- LXX), de quo Malachias ; Et slatim veniet ad tem-
lius a se facere quidquam, nisi quod videril Palrem plum suum Dominator, quem vos qumritk : el Ange-
facienlem, id esl nihil polest Filius facere, nisi quod tus leslamenli,'quem vos vultis (Mal. ni). Ipse Ange-
habel ex natura naiivilalis, ul faciat. < Nihil eniin, lus est, qui ait ad Abraham : Non potero celare
nisi nalum, ail Hilarius, habel Filius. > Honoris Abraltam puero nteo, qum faclurus sum (Gen. xviu).
etiam sequalitate diversilas removetur, tu ibi: Pater Nam quod ille Angelus esset Filius Dei, osteudit
tton judicat quemquam : sed judiciuin omne dedit Abraham, cum de justis uua cum injustis sollicitUs,
Filio, ut omnes honorificent Filium, sicui honorifi- ail : JVon esi hoc tuum, qui judicas omnem lerram
cant Patrem (ibid.). (ibid.). Unde convenienier prooatur, ipsura essc
Ecce quidrelictum csl ad occasionem impietatis? Filiuin Dei, qui Ioquebalur ad Abraham.
quomodo polesl inlelligi nalivilalis diffcrre natiira, Bene ergo ait Angelus : Ecce Adam quasi unus ex
aut aliqua cogitari inaequalilas? Sequiliir euim : nabis, missus de sinu Patris in mundura, ad eos, el
Qui non honorifical Filium, non honorificat Patrem propler eos, qui hmredilatem capiunt salutis (Hebr. 1).
U.bid.): et ul tollerclur solitudo, subjunxit, Qui mi- Vcl potest csse, ut dictum est, vox ipsius Moysi, et
 581 SEUMONES. — SERMO 11. 1N ABVENTU DOMINT. 682
de ulroque Adam rursus mlelligi. Ecce Adam quasi A xvni.) Et qtii dixit : Deus, Deus meus, ut quid nte
unus ex nobk. Ecce ille, qui a Deo faclus erat bo- dereliqukli'! (Malth. xxvn); ipse etiani tunc dixit •
iius, jiislus, perfeclas, mortalis et immortalis, id Amen dico vobk, amodo videbilk Filium hominis
est potens mori et non mori : qui etsi beatus non sedenlem a dexlris virtutis Dei (Mallh. xxvi). Et
erat, miser tamen non eral; factus est quasi unus qui ad inferna descendit, latroni in cruce dixit :
ex nobis, malus, injustus, sibi nocens et suis ; posl Hodie mecum eris in Paradko (Luc xxui). Manus
peccatum mortuus, nec polens non mori; miser a quoque quani clavus iu crtice affixit, solo lactu au-
pcccato, a necessitate, cl amiseria. Bonus siqrii- riculam Malchi sanavit (Luc. xxn). Et cum tandem
dem factus fuit Adam, quia & Deo, qui vidit bmnia rnoriens in ligno penderet, solem obscurabat, ler-
qum feceral, et erant valde bona (Gen. i). Sed per rani movebat, pelras scindebat, monumenta ape-
peccatum depressum fuit in eo liberum arbitrium, riebat (Mallh. xxvu); et sic assumptos defeclus
:ta ut impotens ail bonuin, et liberum remaneat ad secundum dispensationis debitum lemperavit in
nialum. Non enim sieut mcnlita est lfa?resis Pela- omnibus ; ut qui eum cogilaret hominem cx inllr-
giana, solo arbitrio sine gratia potest homo facere miiate, Dcum etiam- intelligeret ex potestale : et
bonum, vel resurgere si cadat; sed solo libero arbi- sciret quia faclus esl unus ex nobis voluutate, nori
trio malum facere potest, et ad hoc libcrato. Justus B necessilate.
etiam faclus fuit, id est innocens et sine culpa; sed . Idcirco quotres divinus serrao de Filio Dei nos
inerile-f-ianijrrstiiiam tton habebat. Perfectus etiamy erudit, aut de divinilate ejus, qua aequalis est Patri,
secundum quod tempori congrueba?, id ost secuu- vel de humanitate assumpta, qua minor est Patre,
dura perfeciionera natura? condita?, non nafuTSeglo- nos certos reddit. Cum aulem de divinilate nos
rilicata?. Suuicichat enim ei ad majora promerenda, Hi-ftntit, aut ad hoc inlendit, ut ostendat quod
quod acceperat. Mortalis eral, quia niori poterat; et eadem csl natura Patris et Filii et Spiritus sancti :
immorialis, id est non mortalis, quia poterat iiori aul quod Filius alia est a Patre et Spiritu sancto
mori : non immortalis, quasi non posset mori. persona. Unde iiunc de Patre nunc de Filio, nunc
Beatus aulem non fuit, quia quod casum stittm ne- de Spiritu saucto loquilur sermo divinus : nsnc
scivit; vel si scivil, et sibi non cavit, extra beatitu- vero de duabus tanlum personis, ila ut non lial
dinein fuit. Miser lamen non fuit, quia nondum sermo de terlia; quod fil, ut ostendatur pcrsona-
peccalum commiserai, nec humanis necessiialibus rum dislinctio. Plerumque vero indiscrete sine
subjacebat ; nec adhuc corporis vel mentis molc- personarumdistinctione; ut oslendalur una eadem-
slias suslinebat. Sed ecce prompla est ad malum que nalura. Nani in illa voce, cum Jesus in raonte
natura hominis per peccatum Ada?, injusta, corru- ^ coram Petro, Jacobo et Joanrie apparuit; et in ea
pta, morlua, quia non polest non mori: et buma- quando super baptizalum coluinba descendit, et
nis miseriis addiela. Hoc omne sentimus per Adarn, quando de sua clarlficatione clamans ad Patrem,
qui fuit primus, singularis, et ex nobis unus. Quod audivit: El clarificavi, et Uerum clarificabo (Joan.
si de secundo Adam intelligilur, bene dicii Moyses : xn), non nisi persona Patris polest inlelligi. Quod
Ecce Adam, quasi unus ex nobis, homo passibilis, aulem dicit Filius : Dominus dixit ad me : Fitius
mortalis; qui defectus nostros quos voluit, quos meus es lu (Psal. n); vel quod : Exivi a Patre, et
debuit, quantum voluit et debuit, suscepit. Hinc veni in mundum (Joan. xvi); vel quod ait : Pater,
estquod Jesus faligalus ex itinere sedebat, sic super clarifica Filium tuum (Joan. xvn), et hujusmodi:
fontem (Joan. iv). Et cum jejunasset quadraginta non nisi Filii vox potest intelligi. Quod aulera
diebus, et quadraginta noclibus, postea esuriit Spirilus sanctus in specie columba? in baptismo
(Matth. iv). ln morte cxpit pavere et tmdere (Marc (Mallh. m), vel igneis linguis discipulis apparuit in
xiv). Nec decipiat haeresis Marciqnis, per hoc quod ccenaculo (Act. n), non nisi Spiritus sancli persona
apponilur, quasi, qui commentatus est Christum debeDattendi. Quod autem vidit Daniel velustum
carnem phantaslicam assumpsisse, ita ut nec vere p dierum, cui scdenli in tbrono oblalus est filius
natum, nec vere morluum fateretur, quia sicut hominis (Dan. vir), tam Pater quara Filius, sed non
Isaias ait : Vere languores nostros ipse tutit, el do- Spiritus sancliis in hacvisione sunt intelligendi.
lores nostros ipse portavit (Isa. LUI). Quanlum la- Cuni vero nunc Filius, nunc Spirilus sanclus missus
men voluit, eosdem affeclus suscepit. Nam qui legalur, el Pater nunquam, quoties de missione lit
super morle Lazari flevisse legilur, apostolis ait. sermo, nunquara de Patre, sed dc Filio vel de
Lazarus mortuus est el gatideo propter vos, quia iwn Spiritu sancto inlelligendum est. Cum vero legitur :
eram ibi (Joan. xi). Timuisse dicitur, qui armatis Verbo Domini cmli firmalitsunt (Psal. xxxn); Spi-
ad corripiendum se prodiit obvitts (Joan. xvrri). rilu ork ejus othnis virtus eorum (ibid.); vel illud :
Trislis fuit usque ad mortem, qui in mortis articulo Ite, baplizanles eos in nomine Patrk et Filii et Spi-
dixit : JVunc clarificalus est Filius hominis (Joan. ritus sancli (Mailh. xxvm), tota Trinitas intelli-
xm). Et qui dixit : Abba, Paier, omnia libi sunt gitur. Cum vero dicitur : Audi; Israel, Deus tuus,
possibilia, transfer ealicem hunc a tne (Marc xiv).- Deus unus est (Deut. vi), et in simiiibus indiscrere
Ipse Petro ait : Pone gladium in vaginam. Calicem fit ita sermo de Trinitate, qriasi de nulla persona»
quem dedil tnilii Pater, non bibam illum ? (Jo.an rum. Quod ad hoc heri solet, ut una Patris et Filii
 B83 D. GARNERU LINGONENSIS EPlSLOPl 5&*
et Spiritus sancti natura noscalur. Cum vero de A J dat sursnm, et spiritus pecoris si descendat ipse
humanitate fit sermo, aut fit sermo de Filio, secun- deorsum (Eccli. xu)? Dicilur et spirilus ipsa mens
dum quod est de forma Dei. Unde est quod ait: raiionalis : qua?est tanquam quidam oculus aitima?;
Ego principium, qui et loquor vobk (Joan. Vui), et: ad quem perlinet imago et agnilio Dci. Unde dicit
Ego in Palre, et Paler in meest (Joan. x), et hujus- Apostolus : /ienovamtnt spirilumentis vestrm(Ephes.
modi, aut secundiira quod formam servi accepit. iv). Et aiibi : Caro concupkcil adversus spiritum
Unde : Non dabis sanctum iuum videre corruptionem (Gal. v). Quam roentem dicit, hanc eliam spiriluin
(Psal. xv), et :' Caro mea requiescet in spe (ibid.); appellavit. Dicitur eiiam spirilus Deus, ut in Evaii-
et liujusmodi. Quandoque >itoslendalur unio ulrius- gelio : Spirilus est Deus (Joan. iv). Ex his omnibus
que nalura?, quod Dei est attribuilur homini, et modis non voeamus spiriluale hoc genus visionis;
quod hominis Deo. Homini enim allribuitur quod sed illo uno modo, de quo loquilur Apostolus ad
Dei est, cuni dicilur : puer ille creavit stellas; Deo Corinlhios., quo spiritus a mente dislinguitur, ubi
vero quod est hominis, ut cum dicitur : Filius Dei ait : Si oravero lingua, spirilus meus orat, ment
mortuus est. Quando vero ut unita demonstretur aulem mea infrucluosa est (I Cor. xiv). Per linguam
persona, de eo loquitur indiscrete sermo divinus, accipiens obscuras et mysticas significationes, a
ut cum dicitur : JVemoascendit in cmlum, nki qui B ' qnibus si mentis intellectum removeas, nemo aedi-
desccndit de cmio, Filius Iwminis qui est in cmlo. ficalur. Cum ergo non iulelliguntur in spiritu, dicit
Qui descendit, ipse est el qui ascendit super omnes eas non mente. Unde aperlius alibi: Si benedixe-
ccelos (Joan. m). Et cum unita? sitit tre.s subslanlia? riiis spirilu , quis supplet locum idiotm (ibid.) ?
in unam personam, id est Deus, anima et caro, Linguarh ergo vel spiritum translato vocabulo.
gratia unionis, quod unius substanlia? est, toti quamlibet signorum prolationem appellat, prius
solet atlribui persona?. Unde et in illo mortis sua? quam intelligantur : quo cum intelleclus accesserit.
triduo et ad infernum legitur descendisse, sed qui menlis est, fit revclalio, vel agnilio, vel pro •
propter animam, et in sepulcro jacuisse, sed propter phetia, vel doctrina. Et tunc ascendit ad tertium
carnem, et in ccelo regnare, sed propter deitatem. visionis genus, quod est intellectuale. Proinde ait
Quid ergo, propter quid dicalur, allendat fides, Aposlolus : Si venero ad vos linguis loquens, quid
quia nisi hoc quisque fideliter firmiterque intellexe- iiobisproderit, nisi loquar vobis in revetatione, aul in
rit, et intellecta crediderit, saivus esse non poterit. agnitione, aut in propheita ? (lbid.) ld est, si signis
Justus aulern ex fide vivit (Hebr. x), quia ha?c est verborum, hoc est, lingua?luquar, et non accesserit
vita aeterna, ut cognoscamus Deum Patrem, et inlelleclus, ul spiritu tantum, et non mente agatur
quera misit ad nos, et pro nobis, Dominum no- quod agitur, quid prodest ?
strum Jesum Chrislum Filiura suum (Joan. xvn); Est igitur visio corporalis, qua pertinent corporis
qui cum eo, et cum Spirittt sancto vivit et regnat sensus ad visa corporalia, et hanc vocat Aposlolus
Deus per omuia saecula saeculorum. primuin ccelum, quoniam in excelsum cerebri
SERMO III. locum, tanquam in ccelum corporis a sede jecoris
IN ADVE.NTU DOM1NI. ignis emicat, de cujus cerebri medio velut centro
Vidi, et ecce vir veslitUs lineis, elc. (Da*. x). non solum' ad oculos, sed etiam ad sensus caeteros
Verba proposita verba sunt Danielis, ut ex ipso tcnues fistulae deducunlur, ad aures videlicet et ad
Danielis vocabuio delur inielligi, quam credibilia nares et palatum, propter audiendura, olfaciendum,
facla sint ha?c teslimonia nobis (Psal. xcn), qna? et guslandum : ipsumque tangendi sensum, qui per
de tertio coelo Propheta nos edocet evocatus. Tria totum corpus est, ab eodem cefebro dirigi per
sifjuidem visionum genera leste sacro eloquia didi- medullam cervicis, ci eam qna? coniinetur ossibus,
cimus 4 corporale, spiriluale , intellectuale. Corpo- quibus dorsi spina conseritur, ut inde quidam
rale est.quod per corpus percipitur, et corporis tenuissimi rivuli, qui langendi sensum faciunt, per
sensibus exhibelur; spirituale autem multis modis lD cuncla membra diffunduntur; ita ut represso ca-
dicitur : nam ipsum corpus quod in resurreclione lore lux ignis sola primum splendeat a cerebro, in
habiluri sumus, spiri!,uale vocal Apostolus-' Semi- radiis oculorum ad visihilia conluenda; deinde ad
nalur, ail, corpus animale, surget corpus spirituate aures tanquam posl oculos cerebro viciniores de-
[I Cor. xv) : et dieilur spirituale, eo quod niiris scendit mislura quadam. primo cum aere puro,
modis ad omnera facililatcm ct incorrupiionem secundo ad nares cum aere caliginoso movens
spiritui subdatur; et sine ulla indigcntia corpora- humidas exhalationes, terlio cum corpulentiore
tiura alimentorura soln vivilicetur spirilu, non qttod humore usquc ad gustum, ultimo usque ad terre-
in incorpoream subslantiam sil abilurum, sicttt nec nam crassitudinem descendit, ut faciat tangendi
hoc corpus, quale nunc habemus, anima? habet sensum, quia corporalis visio non soluin ad oculos,
substaniiam, quamvis animale dicatur. Dicitttr sed ad onines corporis sensus perlinere dignosci-
eliam spiritus aer iste. Unde dictum esl: lgnis, tur : qua? ideo corporalis non «licitur, quia a
grando , nix, glacies , spiriius procellarum (Psal. corporc est, sed quia per eam visa corporalia
CXLVIII). Dicitur et spiritus aniraa, sive hominis, sive seuliunlur.
rrecoris, ut ibi. Quis icii, si tpiritus homink ascen- Spiritualis autem visio, per quarn non corpora,
585 SERMONES. — SERMO III, 1N ADVENTU DOMINI 58G
sed corporum similitudines praesente. vel absenle A ter visio spirilualis fallere potest videntem, cum
corpore conspicimus, sive ita sil res qua? occurrit, corporum similitudines aliter quam sint occuriunt
sive ita non sit, ut occurrit in aniino. Varia? in auiiiio cogitantis. Scd in intellecluali visione
siquidem corporalium similitudinum formse varian- mens non fallitur, quia aut intelligit,'et verum est;
lur in mente, cum in cogitatione aliquid faciendiini aut si vcrum non est, non intelligit.
vcl.emittendum disponimus ; sivc cum dorniientibus Est igitur spirilualis dignior corporali; sed intel-
videntursomnia, nibil vel aliquid significantia; sive leclualis longe excelienlior spiriluali. Et est quasi
cum valetudine corporali turbatis intrinsecus itine- quoddam medium inter utramquc spirilualis , quia
ribus seuticndi imagines corporum veris corporibus iion incongrue mcdium dicitur, quod corpus quidem
ita miscet, ut internosei vel vix possint, vel omnino non est, sed simile esl co: poris inter illud quod vere
non possinl; et aut significent aliqttid, aut non corpus est, el illud quod nec corpus, nec siniile cor-
signilicent; sive ingravescentc aliquo moibo vel poris est. Quia igitur propheta ex visionc proposila,
dolore corporis, el intercludente inlus vias, quibus quam intellectualiler vidit (alioqui necpropheladici
anima?, ut per carnem sentirel, inlcntio altius quam debuil) judicium Dei intellexil, quo foras ejiciendus
somno ahsenlalo spiritu monslrantui- imagines re- erat princeps hujus mundi, ut scriptum est : Nunc
rum,vel significantes aliquid, vel non significanles ; •'
'' jtidicium esl mundi; nuncprinceps hujus mundiejicie-
seu nulla ex corpore causa existente, sed assumente tur foras (Joair. x\\): nec dubium qriod ab illo qiiem
atque rapienle aliquo spirilu, tollitur anima in vidit vestilum lineis.merito nomiue Danielis censetur,
hujusmodi videndas similitudines corporum, mi- ubi'ait: Ego Daniel lugebam multum, etc. (Dan. x).
scens eliam eis visa corporalia ; sive ila spiritn Daniel quippe judicium Dei interprelatur. Sed no-
assumente alienalur ab omni corporis sensu, ut tandum quod praemillit pcenitentiae luctum ct
soiis similitudinibus corporum spiriluali visione dignum abstinentia? fructum , quia sicut exteriores
teneatur. Et hanc visionem propter liujusmotli oculi pinguedine carnis infecti, cjare nequcunt
va:-ias illuniinatioiies seoundum ccelum vocal Apo- intueri quod volunt, sic inieriores, nisi niens a
stoius. superfluilate macrescat, verum solem videre nou
Te.tium vero est qnod mente concipittir, ila possunt. Dicit ergo : Ego Daniel lugebam mullum.
secrela ct remola, et omnino arrepla a sensibus Ex hoc palet quod melius est ire ad domum
carnis atque muudala, ul ea qua? in illo ccelo sunl, luclus, quam ad domum convivii (Eccle. vn).
et ipsara Dci subslanliam, Verbunique Deum per Nam et ipsi filii Jobcum cssent in convivio, flante
quod faicta sunl omnia, in charitate Spirilus sancli. , venlo a regione deserti, qrii concussit quatuor angu-
ineffabiliter valcat vidcre ct audirc. Ad illtid Apo- los domus, oppressi sunt (Job i). Vix enim polest
slolum (// Cor. xu), od iiLudraptos prophetas, non esse ut absque effrenata laelitia possit esse convi-
incongruenler arbitramur. Quoniam signa qua? per virim comessorum. Scriplum quippe est": Sedit po-
aliquas rcrum simililudines demonstrantur in spi- ptilus manducare et bibere, el surrexerunt'ludere
ritu, nisi accedat mentis ofiicium, quo visa inlclli- ( Exod. xxxu). Est lamen convivium conviventium,
ganlur, non est prophelia. Nam magis prophela et est convivium convivantium. Convivium convi-
fuit, qui iiitellexit quod alius vidit, qnain ille qui ventiuni est unius moris habitare in dqmo, si si-
vidit. Magis enim dici debuil propheta Joseph, qui mul bene vivunl, quia si male vivunt, nec vivunt.
intrilexit quid signilicarcnt septem spica? et septeni Foiie semivivi sunt, sed non vivi, quia" si corpore
boves,- quam Pharao qui eas• yidit (Gen. XLI). vivtint, anima tamen mortui sunt. Convivium vcro
Quamvis igilur intellectualis visio, sicut spirilualis, coiivivantium est sedere in coucilio coraessorum, ac
mriltis modis iieri soleat, quia nunc per ipsum prppter hoc ludenlium. Unde Jeremias ait : JVo»
Crealorem non corporali visione vel vpcali sono, serft in contilio ludenlium (Jerem. xv ), sed potius
sed sola inspiralione, vel in signuro ante menlem lugenlium, quia per luclum caput turbatur, facics
adducia rei similitudine, vel per aliquam crcaturam Q j ailenualur, dolor miligatur. Caput turbatur pra!
ralionalera superiorem, ut per angelos, sive infe- amaritudine, facies altenuatur a pinguedine, dolor
riorem, sicut per homines; vel irrationaleni supc- mitigalitr spei consolatione. Vidcte quanta? sirit ci-
rioreni, ut per nubem; vel inferiorem, sicut factum licacia? ad impetrandam Dei misericordiam lacrv-
nsl, in rubo; sivedormiendo, sive vigilando turbalis ma? lugenlium; qua? meritorios el causa? inferioris
intiinseciis itineribus seiitiendi, vel aliquo alio, annos Ezechia? induciare potuerunl (Isa. xxxvui);
quem siipra dlximus, modo, lamen inler spiritua- et praedestinatos cl causae superioris ad firiem opla-
lem et intelleclualeni visionem hoc interesl, quia lum ordiiiare meruerunt. Extrema quippe luctus
quaeper spiritualem videntur, non dijudicanliir: inlel- gaudium occupat slcut extrema gaudii luctns soler
liguntur autera, qua?'per inlclleeirialeii). Item, quod occupare (Prov. xiv). Infelix Zoroastres el inven-
in visione corporali videtur, fallere polesf videnlem, lor arlis magic» perhibelur, qui in sua? nativilalis
ctim in ipsis corporibus fieri putat,- quod fil in initio solus feiiur risisse. Quis enira incarccrandus
corpoiis sensibus, siCut navigantibus videntur ea vel iiicarceratiis ridcl? Etquid, nisi carcerem, car-
quae sunt in lerra inoveri, et in ccelo slare sidera nem vel miindum c-!ixei;im: in quibus delrusi sunt
qua? nioventur; ct in aqua baculus fraclus. Simili- Evaelilii?Quid enim aliud quam carcer estmundusji
PATROL. CCV. 19
 587 D- GARNERHLINGONENSISEPISCOPI 588
Quid homo, nisi incarceratus ? Quis lortor car- ,\ clrinam prophetartim perductus est ad linem con-
ceris, nisi qui lorquere non cessat lrostis anli- summalum apostolica? verilalis, qui, lide per dile-
quus? ctionem operanle, opus consummavere perfeCtum.
Haesunt luctus causa?gencrales, praeter eas quas Bene ergo vicesima et quarla die apparuil vir vesti-
unusquisque noslrum specialcs habel, aul parlicu- tus lineis, qut, consummato tcmpore pairiarciiarum
lares. Movebat enim rion tantum totius orbis gene- quo primum fides illuminavit mundum, consum-
ralis, sed plebis Judaica? specialis, et insuper pro- mato quoque numero prophetarum, quorum ora-
pria? servitutis individualis, propbetam miseria, ctim culis confoitalus cst mundus, venit vir veslitus li-
dicebat : Ego Daniel lugebummultum, trium hebdo- neis, cujus gratia? subsidiis apostolica doctrina bo-
madarum diebus (Dau. x). Congruiini lugendi tenipus ni operis fruclum fecit. Sed quid est quod ait :
ponit, cum dicit, trium hebdomadarum diebus. Nam Ego sedebam s.per fiuvium magnum Tigrk ? (Ibid.)
et ipsa Chrisliana religio biijus aucloi itate sentcn- Magnus fluxus cst nostra? mortalitatis, magnus et
tia? trium hehdomadarum, ante diem Natalis ejus •quasi lorrens velocius defluens quam a tcxente lela
quem propheta vidit veslitum lincis, litctus et poo- succidilur. Et «7111« liberabit'nos de corpore-morlit
nitentia? tempus consecravit, ttt iritini hcbdomada- Itujus ? Gratia Dei per Dominumnostrum Jesum Chri-
rum transacto luelu, illum videre, id est intelligere B ' slum (Bom. vu), qui solus liberator est uoslrae
cordis oculis mereamur, qui pro nobis vestitus li- moiialilatis. Sedenti igitur, id est attente couside-
neis venit. Hinc etiam tres seplenarios pceiiitenlia- rauti fluxum sua? moiialilatis, apparuit, qui solus
les annualim Ecclesia solemnizat, de quibus alias poluit libcrare, vir unus vcstilus Iineis, qui pelli-
disseruisse me memini; unde nec arbitror rcpcten- ceuni Ada?, transacla jam hicme, deponens, solis
dum. Quia enim septem sunt principalia vitia, qua? lineis vcsliri voluil, tanquam sponsus ad sponsain
vel corde, vel ore, vel opere commiiluntur, bene veniens, vestc nupliali vestitus. Jam enim hiems
sub tribus septenariis peeniientia?perfectio consum- abiit ct recessit, ct totus mundus appareliloiidus :
liiaUir, quia ad hoc etiam septem psalini prjeniten- et vcre tolus, quia ibi apparet flos florum, ubi so-
tiales erdinati sunt. Bene igitur per hunc posniten- Ient esse stercora jiinienlorum. Vel vir unus vesti-
tia? fruclum proplieta iion soltnn principis regni tns lineis, qttia ipse, lanquam sacerdos secundriin
Persarum brachiiun enervavil, sed virum vesliluiii ordincm Melchisedech ad nos veniens, non per san-
lineis vidcre.promeruit. Ecce vir desideriorum, ail guinem liircortun aut taurorum, sed per proprium
angelus loquens ei, veni ad adjutoriuni tibi, sed re- sanguiiiera intrans in sancta sanclorum (Hebr. ix),
slilitmihi viginliel uno diebus princeps regni Persa- vesliri voluit Ephod lineo in. operibus bonis, et li-
rum iibid.). Quia igitlir peccalis exigenlibiis gens ^ nea stricta in lnortilicalione carnis. Sequitur :
Judaeasubdi merueiat regno Persarum, meritoan- El accincli rcnes ejusauro ofcriio.Evigilate, justi,
gelo Danielis, qui nnus eral de filiis transmigralio- ecce hora cst, in qua Dominus vesler venit. Beati
nis, restitisse dictus est princeps regni Pcrsarum, sunt servi illi quos invenerit vigilantes (Luc. xu).
'
quia aller altcri angelus non resislit, nisi quantum Ameri dico yobis, praecinxit se lanquam gigas, ad
meritis liumanis adjuvatur. Sed post poenilentia? currendam viam (Psal. xvm ); tanquam vir pugna-
luctum vidit Salvatorem et procuratorem populi Is- tor oranipolens ( Exod. 111), ad faciendam vindi-
rael.,Unde subdit : Vicesimaet quarta die apparuit ciam. Unde, auro, inquit, obrizo. Joannes et Elias
vir vestitus linek. Nota hunc numerum inipariler Iumbos zona pellicea accinctos habebant ( Marc. 1,
paremesse et superabundantem. Omnis cnimpariter IV Reg. 1) : quia nimiruin qiiamvis justi et sancli
par, uno se minus diminutus est. Similiter pariter essent, etsi pelliceum Ada? deposuerunt, ad minus
impar vel perfoctus est, vel diminulus, nisi ad se- de pellicco sibi zonam retinuerunt, id est titillatio-
«undum el compositum descendil, cl ttinc supcra- nem carnis de praevaricatione descendentem sen-
bundans est. Superabundal auiem mimerus iste serunl. Iste vero auro obrizo accinclus fuit, <iui de
duodenario, ,per parles aliquotas divisus, ita ut D I) carnis tilillatioiie nihil sensit.Nam elsi lentafus legi-
summa creseat in primuni cyclicum ex radiCe scna- lur pro simililudine, absquepeccalo fuit ijla tenlatio
rii procuratum. ( Hebr. IV). Vel qula per renes infirmitas fragilila-
Cum igilur in se duos contineat duodenarios, et lis, et per aurum poleiUia designatur; bene auro
lertium lucretur in fruclu paiiium, tres istos duo- renes accinclos habuit, qui in infirmilale nostra?
denarios commendabiles ex sacri teslimonio eloquii carnis, potentiani non amisii. Hocenim auro aslriu-
videamus. Primus enini commendabilis fuit in pa- gebatur Paulus, cum ait : Quando infirmor, tunc
triarchis, qui nobis sub lege naturali fidei radiceni forlior sum et potens (// Cor. XII). Anro tamen ob-
plantaverunt. Secundus commendabilis fuil in pro- rizo non erat accinctus qui non a se, sed a Deo po-
plietis, per quos fides plantata floruil, et odurem tens in infirriiitate fuit. Iste vero bene accinclus
confortantem nos per legein scriptam coutulit in auro obrizo perhibelur, qui potentiam a seipsolia-
spe et exspectalione Redemptoris. Tcrlitis commen- buit. Vel quia per auruin angelica designaliir na-
dabilis fuit in apostolis, per quos fides germinata ct tur.a, ut ibi : Non dabituf aurum obrizum pro ea
florida per legem gratia? fructum fecil, quia sena- (Job xxvur). Acsiaperte dicat : Angelfca non
r.iusboni operis qui a patriarchis inccepit, per do- polest ei comparafi nalura. Circa renes aurum ob-
 Kgo SER.MONES. — SERMO III. IN ADVENTU DOMINI. 590
rizum habuil ,*cui angelica natura in tentatione A i milis in marlyribus, scinlilians ut ignis in praedica-
servivit. Unde dicitur : Et accesserunt amjeli et mi- toribus, auro micans in supernis civibus. Sequi-
nkirabanl ei (Matlh iv ). Per renes enim, quae pars tur: i
corporis est fragiliOr et pronior voluptati, tentalio Et facies ejns ut species fulguris. In facie cognilio
designatur. Vel certe, quia per aurum nitor sancli- esl, ut ibi : Et videbis faciem ejus in jubilo ( Job
tatis accipitur. Unde ait Jeremias : Quomodo ob- xxxiu). Quod nimirum lunc erit, quando adimple-
scuralum est aurum ? (Thren IV.) Benenon tantrim biiur hoc quod per Apostolum praedicatur : Tunc
aurum, sed aurum obrizum circa renes habuit, quia cognoscam, sicnt et cognitus sutn (I Cor. xm). Na-
in ipsa humanitate tam per signorum exhibiiionciii, tura autem fulguris ct ignis illuminat, exsiccat, ve-
quam per virtutum coruscationem, «on solum san- getal, accendit, consolidat. Iiinc bene facies cjus,
ctus, sed Sanctns sarictorum inter sanctos appa- ul species fulguris dicitur, quia cognitio Dei per
ruit. Nola quod Ezechiel ad renes Imjus viri, non fidein illuminat, el per exclusionern raalorum exsic-
aiirum sed atranientarium scriptoris vidit (Ezech. cat, per spem vegetat, accendit per fervorem, con-
ix ), Joannes accinclum ad mamillas zona aurea solidat per charitalem. Sequilur : Ei oculi ejus ut
(Apoc. i), Daniel vero aurum obrizum ad renes lampas ardens. Per ociilos Christi vel ipsa sapien-
»
vidil, et non ad mamillas (Dan. x). Sic enira Spi- lia, qua scrutalur renes et corda, vel eorum ordo
ritus sanctus, prout voluittlsingulis divisit. Atra- qui in Ecclesia veritalis luinine coruscant, ligura-
menlarium in dorso chirographum morlis signifi- tur. Unde ipsa ait Sapientia : Caligavit ad indigna-
cat, quod ipse Christus in passione aflkii cruci. Ad tibnem oculus meus (Job xvu ). Bene igitur octtli
mamillas aurum vidit, qui in verbo pra?dica|ionis Christi lampadi ardenti comparantur; quia sicut
Dei sapientiam et Dei virtulem agnovit. Aurum vero vitrum foris apparens in lampade intus ignis arden-
ad renes vidit, qui eum per nostra? carnis fragili- lis clarilali non potest resistere; ita vitrum fra -
tatein in sepulci o jacentem, et per polentiam divi- gilitalis noslra? sapienlia? Dei omnia praescienli ob-
nitatis in resurrectione fulgere cognovit. Aurum ad viare non polest.
mamillas habuit in praedicatione, atranicntarium Scrulafur enim renes et corda, qui omnia scit
scriptoris ad renes in passione, auruin obrizuin in anlequam fiant. Si vero per oculos Clirisli praedi-
lumbis in resurreclione. Sequilur : calores sancti designanlur, bene lampadi ardeoti
Et corpus ejus quasi chrysolilhus. Corpus Christi comparanlur ; qui licet per vitrum fragililatis foiis
dupliciter accipitur, quia per corpus designatur appareant corruptibiles, pinguescunt tamen inltis
quandoque Ecclesia, quandoque caro d.e Virgincas- P / cliaritatis oleo, et igne sancti Spiritus inardescunt.
sumpta : qua? nimirura caro merito comparalur Sequitur : Et brachia ejus, el quw deorsum sunl us-
chrysolitho. Est enimchrysoliihus lapis pretiosns, que ad pedes, quasi species mrk candentk. Nota
qui nascilur iii jfithiopia, contra serpentes valetis, crucis mysterium secundum simplicem liltera? sen-
et conlra noclurnos timores, colore yiridis, mari si- suni. Brachia Christi, et qua? deorsum usque ad pe-
milis el auro micanti, scintillans ul iguis. Beue igi- des, speciem a?ris candentis habuerunt, quando af-
lur Chrisli corpus comparatur chrysolilho, quia si- fixus cruci raori potius voluit quam ftccti: a?s
cut in jEthiopia chrysolithus, et iu tenebiis lux, enim candens polius frangi pntest qitam flecli. Sic
sic in mundo Christus. Ipse esl lapis angularis ad qui cruci esr aflixus, cum caput moveat, braehia et
conjungendam utramque maceriam, et ad percu- quaedeorsum sunt movere non valel. Vel certe qui-
tiendura ereclam staluam : qui utique contra ser- libet aclivi vel subjecli fideles in Ecclesia per bra-
pentes valuit, quando diabolum el cogilaliones ejus chia designantur : qtti bene speciem a?ris candenlis
compreliendit. Hinc Moyscs in vecte serpenlem, in tenent, quia non tam ore quain corde lidem ser-
sigiium Christi pendentis in cruce, in deserto erexit vant. Fides enim valet, qua? per dileclionera opera-
( JVtini. xxi), ut per ipsum populus Dei serpentium tur. Ms vero in eo quod sonorum est, confessiq-
morsns cvitaret. Bene ergo viridi .chrysolilho cora- D 1 nem significat oris, in eo qund candens fervorem
paratus estChristus in praedicatibne, qui fuitquasi demonslrat cordis. Cordeenim creditur ad juslitiam,
praecisum lignum quod viruit, et crijus folium non ore autim confessiofit ad salutem (Rom. x). Sequi-
defluxit. Mari vero similis fuit in passione, quando tur :
sangulnem sudans, trislis erat anima ejus usque ad Et vox ejus ut vox multiludink. Vox Clirisli pra?
mortem. Scintillavit eliam ut ignis, per miracula dicaiioueo) significat (5;. Ipse enim est, qui virgi
quae foris apparuerunt populis. Auro similis fuit, oris sui Inlerficiens impium, quinqutes vel cerlt
quando per potentiam divinitalis in resurrectionc sexies ad deslruendam Syriam terram percussit.
refulsit. Viridis ergo fuit in pra?dicalionc, scintil- Quinquies percussil-, quando legem dedit : sexie;
lans ut ignis in miraculorum exhibitione, niari si- autem, quando legem in sex dislinclionibus divisit.
milis in passione, auro micans in resurrectione. Si In lege enirn alia vox Dei conlinetur in justificatio-
vero per corpus hujus viri Ecclesiam accipias, vi- nibus, ut illa qua leprosusvel menstruata emtin-
ridi chrysolilho comparatur in virginibus, mari sl- danturjalia in judiciis, qua ocuLum pro oculo,

(5) Alludit ad / V Reg. xui.

591 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 592
dentem prodentejubcnuir evelli, alia vero simpli- A »M tradetur (Mallh. xvi), et intellexcrant: Unde
citate litlera? contenta lanquani qua?d»m interca- et Petrus respondit: Absit a.le, Domine, non fiat
pedo ponitur, nt per eam sacramenlorum tegumen- istud (ibid.). Se.l iTninincnic passione non sunl
ta celentur ; alia in consiliis, unde Dominus Jesus recordali verbi ejus, scmno iguavia? depressi.
quserenli j'uveni desalute respondit : Si vis perfe- Unde cum in ipsa passione Dominus Petio dixis-
ctus esse, vade, vende omnia qum habes el da pattpe- set: Priusquam gallus cantet, ter mc negabis(Matih.
riibus (Matth. xix) : consilium quidem fuit, noii xxvi), et Pelrus verbum intelligens respondisset;
praeceptum : alia a.utcm in prohibitionibus, ul ibi: El si oportueril meconmori tibi, non le negabo (ibid.),
JVonoccides : Non mmchaberk (Exod. xx); alia vero requiritur, negat",et gallus cantat. Tunc Dominus
in praeceptis. Unde babes : DUiges Dcminum Deum Peirum respexil; et recordatus est Pelrus verbi
tuum (Deut. vi). qnod dixerat ei Jesus (Luc xxn). Si non inlellexis-
Vel cerle sexies oris sui j'aculo terram percussit, set, non respondisset; et si oblitus non esset, re-
quando voxejus intonuil superaquas; quanilo vox cordatus non fuisset. Primo ergo somno torpet pa-
ejus in virtute, in magiiificentia, in confractione ganus, secundo Judaeus, tertio falsus Chiislianus.
cedrorum, in intercisione flamma? ignis, in con- Paganus enim nec legendo vidti, ncc inteliigit, riec
cussionedeserti, in revelatione condensi fuit (Psal. B E reminiscitur verbi Dei virtutem; Judaeus vero le-
XXVIII).Ipse enim est, super quem requievit. Spi- gerido yidet, sed non intelligil, nec reminiscilur;
ritus sepliformis. Per spiritum siqttidem timoris falsus vero Christianus, videt, inlelligit; sed obli-
fluxus noslra? fragilitatis tanquam aquas domuit; viscitur et negligit. Primo sumno torpet, qui nec
perjspiiilum pielatis vox ejus in virlule fuit; per Deo, necDeum, ncc in Deum credit; securido, qui
spirilum scientia? vox cjus fuit in magnificentia, Deum credit, sed nec Deo, nec in Deurii credit; ter-
quia per doctiinam inler gentes magnificus enituit; tio autem, qui et Deo et Deum credit, sed in Deum
per spiritum fortitudiiiis vox ejus cedros fregit, non credil. Primiis igilur somnus igiioranlia? est,
dum per polentiara divinilatis gloriosos terra? hu- sccundus perfidia?, tcrlius torporis et ignaviae. Si
miliavit; pcr spirilum consilii flammam ignis in- ergo in visione pacis habitare vis, quoniam Jerusa-
lercidit, quando consilio sua? consolationis fervo- lem uisio pack interpretalur, et dies videre bonos
rem tentalionis interrupit; per spiritum intelle- (Psal. xxxiu), elevare a somno ignoianliac, lu pa-
clus desertum concussit, dum genliles devotioriis gane, elevare a somno perfidia?, lu Judaee; consurge
coKipunctione ad lidem convertit; per spirituin sa- a somrio torporis et ignavia?, lu false Christiane.
pientia? revelavit condensa, quando per sapientiam _ Qui enim jacet, et in imo proslralus est, non po-
nobis aperuit sacramentorum mysteria. Igitur vox test intueri ea quae de longe sunt, sed ea tanlum-
ejus ut vox mullitudinis erat, dum lluxum carnis modoquaede prope sunt iiituelur. Unde el illi qui
dornuit, etmisericordia? suae viscera nobis aperuit: in medio Jerusalem faciebant abominalioncs, quando
quando per doctrinam magnificus apparuit, super- slatuebant ad ostium labernaculi idolum zeli ad pro-
bos humiliavit, genliles vocavit, tentaliones supera- vocandum a?raulationem,quando adorabantpicturas,
vit, Ecclesia? sacramenla revelavil. Ha? sunt ato; plangebanl Adonidem, et dorsum cuntra lempliiiu
cherubim; quas unam ad alteram collidere vir san- habentes adorabant ad ortum solis, jacere dicun-
ctus audivit (Ezech. 1). lur unusquisque in abscondito cubilis sui (Ezech.
SERMO IV. vui). Unde Dominus ad prophetara : Cerle vidisti,
1NADVENTU DOMINI. fiti homink, quid isli faciunt in tenebris, unusquk-
Elevare, consurge, sede, Jerusalem; solve viticula que in abscondilo cubiculi sui (ibid.).
colli tui, captiva filia Sion (Isai. LU). Hora enim est Quia ergo j'acebant, ad ea qua? de prope erant
jam nos de somno surgere (Rom. xm). De illo in- oculos aperiebant. Quid enim magis de praesenli,
quam somno, in quo qui dormit, nec aliquid videt, et, ut ita dicam, de prope potest esse, quam favor
nec sentit; vel si videt, quod videt nori intelligit; D j populi, amor mundi, dileclio carnalis desiderii,
velcerte si intelligit, oblivisCitur et negligit. Cum conlemplus Dei, inilium iiifidelilatis? Ad oslium si-
enim diceret Dominus : Lazarus amicus nosier dor- quidein labernaculi staluit idolum zeli, qui foris in
tnit (Joan. xi), de dormitiorie illadiclum est, in qua conspectu hominum fervoris similitudinem deraon-
nihil videtur aut sentitur. De hoc somno surgere slrat, qua? utique simililudo Deum ad iracuudiani
nos hortatur Apostolus, cum ait: Exsurge, qui dor- provocat. In oslio enim tabernacrili conspectus po-
tnis, etexsurge a morluk, el illuminabit le Chrislus puli, in idolo zeli fervoris similitudo figuratur. Pi-
(Ephes. v). Secuhdum vero somni genus in soinno cluras adorat, qui ea qua? in mundo sunt deside-
Nabuchodonosor figuratur; qui cum statuam vide- rat: ea enim qua? in mundo sunt, quasi piclura?
rit, nec recordatus est, nec inlellexit (Dan. n). Ter- sunt, quia videntur aliquid esse, cum niliil siiit.
tium autemfiguraturin somno, quo aggravali erant Surit eniiri qua?dam qua? videuturesse, et non sunt,
discipuli, cum Dominus appropinquans. passioni ul praesentia. Unde Paulus quasi a majori probans,
diceret eis : JVonpotuktis una hora vigilureinecum ? ait.: Si quis se pulat aliquid esse, cum nihil sit, ipse
(Matlh. xxvi). Videbant quod praedixerat eis Jesus di- se seducit (Gal. vi). Ubi enim hominem niliil esse
cens: Ecce ascendimusJerosolymam, et Filius homi- dixit, dc aliis rebus qua? pro homine facla? suiu,
5§3 SERMONES. — SER5IO IV. IN ADVENTU DOMINI. 594
quodnihrl sint, aperledcmonslravit. Unde etlsaias: A . excrcitium acliva? vita?; elevare eliam per altitu-
Omnia, nit, quasi non sinl, sicsunt coram eo (Isai. dincm contemplaliva?. Vere enim in imo est, qai
XL). Quaedamaulem sunt, et non videntur esse, infra seipsum posilus est. Alii enim ^jacent infra
ut aeterna. Adonidem vero plangunt, qui ideo do- seipsos, alii juxta seipsos, alii ctiam elevali sunt
lent, quia desideria carnis perficere non possunt. supra seipsos. Infra seipsos sunt qui iu omnibus
Sunt enim quidam, qui cum. crucifixi sint inundo, carni el raundo ct cogitationi cuilibet obediunt;
mundum lamen sibi crucifigi nolunt. lsti delccta- juxta seipsos sunt qui quidem voluptatesct quaeqae
tiones mundi quserunt, sed cum eas habere ne- sriperflua rescindunt, sed de his qua? necessaria
queunt, dolent e't gemunt; et tunc quasi Adonidem sunt, rescindere nulla volunt. Supra seipsos sunt
plangunt. Per Adonideiri enim qui fuil amasius Ve- qui non tarilum voluptales, sed et ipsas plerumque
neris, et fomes delectationis, etdeleclalk) figuratur. necessitates pro Deo dimiltunt. Elevare igitur juxta
Dorsuni aulem contra templum habent, qui con- te, qni positus es infra te, dimiltendo sallem vo-
tempto Creatore honorem indebitum exhibentcrea- Itiptates, elsi nondum vis dimittere necessitates.
tui;a?..Quiaigitur ha?c sunt qua? illi faciebant, qui Elevare^et supra le, ut ipsis necessitatibus omissis,
in abscondilo cubilis sui jaeebanl, tu qui iri imo ad illum (jui de longe venit ad le, el est supra te,
jaees, elevare. Quandiu enim animalia submitlunt B ' respicias cogilatione et aviditate. Qui enim a longe
alas, oportet submilti et rotas : quia quandiu mottis respexit, Dei potentiara vidit, sicut ait: Aspiciens
animi llectuntur ad terrena, oportet ut submittalur a longe, eccevideoDei poienliam venienlem. Nomen
cogilalio, et in imo circumspeclio revolvatur. Mo- enkn Domini venil de longinquo, et merilo. Sic
lus quidem animi animalibus, cogitationera rotis Abraham de terra et de cognatione sua egressus
non incongrue comparamus. est, ut inter Chauanaeos dives efliciatur. Sic Elias
Sicut enim quatuor aniraalia, quorum primum egressus est, ut a vidua ulcunque suslentelur. Sic
simile erat homini, secundum bovi, tertium leoni, Jacob de domo patris sui egressus est, ut patrimo-
quaiium aquila?(Ezech. i), ila et in animo qualuor nio filiarum Laban perfruatur. Sic Tobias filium
niotus in.enies, qua? quatuor ariimalium speciem peregrinari inisit, ut filia? Raguelis copuletur. Sic
praeflgurant. Primus est rationis motus, qui bomini ct ipse Jesus egressus esi, qtiia a summo coelo
jure atlribuitur; quia soli liomini ralio solet com- egressio ejus (Psal. xvm), ut captiva filia Sion in
petere. Secundus raotus est sensualilatis, quem libertatem gloria? filiorum Dei revocetur. Solve ergo
bene bovi comparamus. Nam sicut inter illa qua- vincula colli tui, capliva fitia Sion. Si enim vincu-
tuor animalia bos pigrior, sic inter- motus animi r. lum colli non solvatur ; nec manus in sinum milti,
sensualitas ad considerandum tardior inveuitur. nec foris verba possunl extrahi. Sed cum tempus
Per alios siquidem motus, tamea quav non sunt redemplionis filiorum Israel appropinqiiasset, ut
praeserttia, quam qua? praesentia sunt, videntur. de captivitate ^Egypti, de servitute Pharaoriis in li-
Seusualitas aulem ea tantumconsiderat, qua? oculis berlalem et uberlatem terraeflueniis lacte ct inelle
stibjacent carnalibus. Tertius animi molus aviditas vocarentttr, locutus est Dominus ad Moyseu, dicen^:
esl, quem bene leoni comparamus, quia leo ani- Loquere Pharaoni, ut dimitlal populum meum (Exod.
mal avidtun est; quartus vero animi raotus cordis AI). inhocaiiiem signo loqueris: Millemanum tuam
est devotio, quera bene assignamus aquilae, quia in sinum tuum (ibid.). Signum est nostra? redem-
sicrit aquila caeteris animalibus velocior invenitur, ptionis. Nisi enim manum. in sinum railtamus, de
et altius potest incedere, ita caeteris motibus animi sub jugo principis tenebrarum collum exculere non
devolio potest allius volare: et sicut aquila caeteris valemus. Nam manum in sinum miltit, qui in ope-
animalibus limpidiores habet oculos, ita per de- ribus suis ad conscientiam recurrit. Per manum
votioiiem ea qua?voluraus limpidius invenimus. siquidem opera, per sintira vero figuralur con-
Et revera ubicunque iiitenditur ratio, irifigitur scienlia. Liberari aulem non potest de servitule
sensualitas, rapit aviditas menlem, volal devotio, D '. diaboli, qui in omnibus operibus suis conscieniiam
ibi oportet, utinfendal circumspectio, cogitatio re- suam non scrulatur. Uberaetiam foris extrahi ne-
volvalur. Quia eniin cogitaiio sive circumspeclio cesse est, si in promissis ha?cfilia Sion Udelis inve-
nunquam slabilis est, sed semper volvitur, berie niatur. Quid enim est filia Sion? Ecclesia. Quid
Vota?volubili comparatur. Unde ct illa?rolae volu- aulem loquitur et promittit Ecclesia sponso suo?
hiles vocala?sunt, dicente prophela : Et vocavil illas Egrediamur, ait, in agrum, commoremur in villk;
volubiles, audiente me (Ezech. x/< Si ergo ratio vel etibidabo libi ubera mea (Cant. vir).
sensualitas, sive avidilas, sive etiam devolio ele- Ecce sponsus in agrum egressus est. Sed ad
vetur in allum, oportet ut in altum elevetur et cb- quid? Ad meditandum et viviflcandum. Ad medi-
gilatio, quia cum elevantur aiiimalia de terra, ele- landuni cum Isaac; ad medilandum, inquam, cogi-
vantur pariter et rotae; etquando submiitunt aias, tationes pacis et non afHictionis (Jer. xxix): ut
suhmi.tlunlur et rota? sequentes ea. Tunc eiiira sub- ibi de camelo suo coram eo descendat Rebecca ;
miituut, quando in terrenis intendunl. Tu igitur vei de captivitate peccatorum eruatur captiva filia
qui jaces, et in imo positus es, elevare. Elevare Sion. Per Isaac enim Christus-, per agrum mumlus
circumspeclione, elevare cogitalione; clevare pcr figuratur. In hunc enim agrtim egressus est Domi-
 595 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 596
nus, ad cogitandiim nobis bona, ct ad vivifteandumi A ubera ? Judapa simul et gentililas ad fidem vocata.
ossa morttia. Ossa, inquam, illa de qnibus Domi- Ha?c cniin suut ubera, de quibus dicit sponsus :
nus in desciiptione Levialhan dicit beato Job: Ossai Duo ubera iua quasi duo Itinnuli caprem gemelli,
el
ejus ut fistulm mris (Job XL). Ossa ut fisltila? suntt qui pascuniur in liliis (Cant. iv). Judaei siquidem
sapienles hujus sa?culi; qtit cum sensum bene di- gentiles, quando sacra? doctrina? lac et propinant
cendi habcant, sensrim tamen bene vivendi non ha- aliis, ct sibi sugunl, ubcra sponsae dici possunt.
hent. Vel certe ossa mortua sunt illa de quibus Quibenehinnuli sunt per humilitatem, caprea? per
Domiiitts ait, cum divitem describit: Ossa, inquit, devolionis altiiudinem,- gemclli per charitatem.
in liliis per vita? candorem. Ut
ejtts ptena sunl adipe (Job xxi). Divites eniin quasi Pascunlur aulem
ossa adipe plena sunt, quando diviiiis impinguali igi;nr ha?e ubera foris possint cxlrahi, id est ul Ju-
forfiludine sua paupercs opprimuul. Haec erant da-a el gemihlas ad vera? fidei coiifessionem possit
ossa inorfua, qirando iioit ei-at in eis illa vila, de converli, Solte vinctiia colli tui, captiva filia Sion.
Si enim per filiam Sion Ecclesiam figurari dici-
qua dicttrrn est: Ego sum via, veritas et vfta (Joan.
Et ad Iiaecossa vivificanda venit Dominus in mus, recte per collum Ecclesia? praelatos flgura-
xiv).
mus. Collum cuim pars illa coiporis est, per quam
iniiiidum, cum divifes et sapientes jter exemplum "
et doctrinam verborum ad vilam vocavit eibus a capile derivatur in eorpus. Cibus autem
ojierura
infundenrio eis in tentatione anima? verbum est vilae, caput Chrislus, Ecclesia
aeternam, patientiarn,
in inoribus concordiam, verrun in riocliiiia scien- corpus. Quia vero per praelatos verbum praedica-
in in corde devotio- lionis, prout divinitus sunt inspirali, in corpus
tiain, religione reslriclioncni,
iiem. Nam tentatio in commotioiie, concordia in Ecclesia? diffunditur, bcne per collum filiae Sion
jrincturarum connexione, scienlia in pellis'exten- praclati Ecclesiae figuranlur. Vincula auleni colli
impedinienla illa possumus appcllare, quibus im-
sione, restriclionis seiilenlia in nervorum conjun-
devotio cordis in carnc. Sic enira pediti prselaM,.nec sibi, nec. aliis proiiciunt, quau-
ctione, figuratur lu.il) volunt, scilicct amaritudo tenlationis, fragili-
in Ezechiele scriptum est, quoJDomitiusduxileuni
las carnis,. perseculio teniporalis, occupatio sarcu-
in campum plenum ossibus morluorum ; et dicium
Iaris. Amariludo tenlalionis in vitictilis illis aperte
est ei : Pulas, fili hominis, revivkcent ossa isla?
figuralur, quibus Joseph fiafres suos ligandos esso
(Ezec/i. xxxvn). Et ecce commotio. Postea aulem comminalus est, cum ait: Per salutem Pharaoith
redire ccepit unumquodque ad juncturam suam. non sed mitiite unum ex vobk: vos au-
egrediemini;
Deinde vero nervos et carnemet pellem liabere cce- tem reinanele in vineulk,. donec veniat Benjamin fra*
r
'
perCint; et tunc a
spiritu quatuor ventis vocatoyi- ter veslcr tuiuimus; et probemus si vera sint, qum
xerunt (ibid.). Beneenim pcr nervos senlenlia re- dicilk
(Gen. XLII).Joseph eniiu fratres suos lentare
strictionis accipitur. Nam in lali nervo Job pedem volebat, non jiersequi. Bene autein Josepli in ex-
posuerat, cqm diceret: Posuisti in nervo pedem spectatione Benjamin viuculis lentalionis ligare di-
tneum (Job rri). Pedem Job Dominus in nervo po- cilur fratres suos. Nam Udeles, quiper filios Jacob
suit, cum eum districlionis sua? senlenlia ligavit. figurantur, doloris amariludine pcr ajugmenlum
Per carneni autem cordis devotio figuratur, ul ibi: viiititum lhjantur in exspectatione vera? spei, cl
Auferam a vobiscor lapideum, et dabo vdbis cor car- adventus gloria? magni Dei (Tit. n). Quanlo magis,
neum (Ezech. xi). Cor enim carneum pro lapideo enim fideles proficiunt, tanto magis dofent, quod.
dat Deus, quandb pro obstinatione infert cqrdjs de- cum Christo nondum esse possunt. Per Josepli au-
votionem. Pellis vero nomine sacra? lectipnis in- tem virtulum profecius; per Benjamin figuratur
tenliq designalur, ut ibi: Extendens cmlum sicut Christus, quia ipse filius dextera? esl, eo quod liliu&
pellem (Psal. ciu). sit suDSlanlivus; nos aulem quasi sinisliae, quia
Ad vivilicanduin ergoossa morlua cgrcssus est 11IIiadoptivi sumus. Ipse est lilius dexterae, quia
iq agrum Dominus, cum in mundum yenit, ut sa- IDsedet ad dexteram Patris, cui Pater dixh\: Sede a
pientes lnijus mundi vel divites ad pauperlatem dexlrk meis (Psal, cix). Qui cum nosler sil Pater
spiritus pravocaret, Commorari similiter in villis per humana? nalura? donum, fraler lanien factus est
venit, cum in lalitudineni hujus mundi descendit. per ejus natrira? consortium. Et hene minimus, eo
Mundus enim et ager et villa erat, quandq Dojni- quod pcr carnis assumptionem paulo minus ab An-
nus venit: ager propter lahorem ; villa, in eo quod gelis sit liiiiioralus (Psal. u). Benc minimus, in
nullani ;n eo poterat liomo contra hosiein sumii typo cujus miniinunj fl|joruni Isai, id est David, t'e
defensionis invenire munitioncm. Sed venit Dorai- cujus gcnere ipse Domiuus nasci voluit, Deus in
nus, et se murum posuit in domo Israel, et lunc regem sublimavit. Bene ininimus, qui cum magnus
facta est urbs fortitudiuis nostra? Sion, quia Saha- esset, pro nobis factus est parvulus, ut. scriptum
tor noster positus est in ea inurus (Isa. xxvi). est; Parvulus nalus esl nobis (Isa. ix). Etcum Ver-
Solve ergo vincula colli tui, captiva filia Sion, ut bum Patris esset, factus est infans, ut scriplum
juxta proraissum ubera tua des ei. Sic enim dixe- est : Invenielis infantem (Lttc. n), ctc, Et cum pri-
ras : Egredidmur in agrum, commorepiur tn vitlis, mus esset omnium, factus est omnitim novissimus.
et ibi dabo tibi ttbera mea (Cant. vii). Qu<'esimt Unde Isaias; Et nos pulavimut eumnovksitnumviro-
 507 8ERM0NES. — SERMO IV. 1N ADVENTU DOMINI, 598
rum, virum dotorum (Isa. LIII). Et Psalmista sirai- A ergo praedicatoribus, Ecclesia?: Solve vineula cotli
liter in persona ej'us : £170autem sutn vermis et non tui. Acsiaperte dicatur : Quia*jam nuda et aperta
homo (Psal. xxi). suiit, qua? dicta sunt de Filio hominis, tollatur of-
Fragilitas vero carnis satis aperte figuratur in fuscatio, removeatur infidelilas a corde, non ter-
nervicis illis funibus, quibus Dalila voluit ligare reat potenlium prohibitio; sed quasi tuba exalta
Samsonem (Jud. xvi). Nervus enim ex carne est, vocem luam (lsa. LVIII), et dic civilatibus Juda? :
et ideo impediraenla carnis significat, quibus quasi Ecce Deus vester. Vel quia per collurri elationis al-
vinculis ligatur, ut noir proflciat qiiaiilum possit, titudo designatur, unde. filia? Sion reprobata? sunt
velit, vel debeat. Persecntio vero teniporalis in vin- a Deo, pro eo quod ambulaverunt extento collo, non
culis illis figuratur, quibus Ezechielem ligari jubet immerito colli vincula possumus appellare, ea quae
Dominus, cum ait: El tu.fili homink, ecce ego pa- cordi elationem innectunt, ne possint dissolvi.
iui vincula super le, et ligabunt le in ek (Ezech. 111). Tria ergo sunt, qua? elationem cordi astringuM,
Prophetarum siquidem verba, similiter et opera, ignorantia sciticet verilalis, affectus peccandi, et
plcrumque proporiebaiilur in- exemplum populo obslinalio mentis. Tunc enim homo superbus efli-
lsrael. Nam in signum persecutionis, qua in Baby- citur, cum nec Deum, nec seipsum cognoscit, cum
lone ligari debebant et caplivari, ligatus est pro- B jieccare diligit, et cum, vocem moneritis negligil.
phela coram eis, sicut dictum est: Signum esl do-' Ignoraulia siquidem vei itatis designalur in vinculo,
mui Israel. Occupalio autera in litio illo designatur, quo ligata erat asina iu templo; de qua Dominus
quod et illa Dalila capHlis Samsonis innexuit, ut discipulis praecepit dicens : Ite in castellum, quod'
infigeret terra? (Jwrf.xvi), Per capillos enim capitis conlra vos est, et slatim invenietis asinam etpullum
cogitaliones mentis, per litiuin quod capillis in cum ea. Solvile, et adducile mihi (Malth. xxi). Quid
nexuit, occupaliones cogitationum : qua? lunc lilio enim per asinam, nisi gentilitateni iplelligimus, de
terra? infigunlur, cum per aliquam occupationem iti qua per Isaiam dicitur: Cognovit bos possessorem
terrenis cogilaiiones involvunluiv Yel certe occu- suum, et asinus prassepe Dontini sui ? (Isa. 1.) In
patio, ut ait beatris Gregorius in Moralibus figurari bove Judaeos, in asino genliies significavit. lfac
potest in mola asinaria, quae alligari debet cnllo igilur ignorantia? yinculis astricta jugo Dei stipponi
ejus, qui unuin de pusillis Dei scandalizat. Dicattu- nolebat, donec per praedicationein aposlolorum ab
crgo Ecclesia? de praelalis: Solve-viniula colli tui. ignoranlia? vinculo. soluta,*jugo est mancipala di-
Nam ut sequi Christum valeat Ecclesia, oportet 111 vino. Affectu vero peccandi salis aperte illis in vin-
praelati ejus et amaritudinera tenlationis, et fragili- culis (iguralur, quibus ia monumeuto ligalus La-
(atem carnis, et persecutionem insuper parvipet»- £ zarus tenebatur. De quo et Dominus ait: Solvile
dant, et occupationem temporalem interdum diiiiil- eum, et sinite abire (Joan. xi). Si enini per Laza-
tant, ul orationi vacent. sicul scriplurri est : Vacate rum peccafor designatur, non immerito vinculum
etvidete (Psal. xxxin). Vel cerle pcr collum sacrum peccaloris affectum peccandi designat. Per affectuin
designatur eloquium, ut ihi: Collum tuum sicut siquidem peccandi peccalor peccato ligalur. Obsti-
turrh David (Cant. IV). Sacrum euira eloquium nalionera vero menlis figurari dicimus in vinculis
siciit lurris David est, cum in eo propugnacula illis, quibus ligali leguntur quatuor angeli in flu-
munitionum contra ignita tenialionura tela fepe- mine magno Euphrate, prout audivit Joannes
riunlur. Hujus ergo colli vincula impedimenta iUa unani vocem de cornibus altaris. Aitenim : Et au-
possnmus appellare, qua? praedicatorem sacri eloquii divi unam vocem de cornibus altaris clamantem:
iii verbis impediunt, quod plerumque facil obscuri- Solve quatuor Angetos, qui alligati sunt in flumine
las verborum, infidelitas auditorum, linior et pro- magno Euphrate (Apoc. ix). Quid enim per quatuor .
hibitio potenlium. Obscuritas enim yerborum in angelos, nisi qualuor tenlalionum genera inlelligi-
vinculis illis designalur, de quibus Baltassar loqui- mus? Et bene per angelos tentationes designari di-
tur Danieli, dicens : Scio quia potestatem habes prj cilnus, quia sicut sunt adiniiiistratorii spiritus
obscura inlerpreiari, et ligala dksolvere (Dan. v). missi in orbem, ad annunliandam Domini volunta-
Repetilio enim est, quia quod prius dixerat ob- tem : ita a diabolo mittilur tentalio, ut per eam
scura, repelil cum dixit tigaia : et quod prius diaboli voluulas insinuetur. Quatuor eigo sunt ge-
dixerat interpretari, repetiit cum dixit dissalvere. nera tenlationum. Alia cnhn levis est el occulta, ut
lnfldelilas auditoruru designaliir in vinculo, quo li- timor nocturnus, a.lia levis et aperta, ut sagilta vo-
gabatur os Zacharia?, qui cum verbum angeli de lans in die, a(ia.gravis et.occulta, ut negotium per-
nativitate Joannis crCdere nollet, audivit: Eris la- amhulans in lenebris, alia gravis et aperta, ut
cens, et non polerk ioqui (Luc 1). Poslea vero hato daemonium meridiaiium (Psal. xc).' Sicut ergo illi
Joanne credidit; et statiin solutum est vinculum dicuiitur angeli, qui bona ntinliant, ita et tenta-
oris ej'us, et prophelavit dicens : Benediclus Domi- tiones angeli dici possunt, quia mala nobis nun-
nus Deus Israel (ibid.), etc. Prohibitio vero desi- tiaiit. Angelus eniiii nunlitis interprelalur. Sed illi
gnatur in vmculo, de quo scriptuin est: Non a//i- qui bona uuntiant, calodaiinones; qui autem inala,
gabk os bovi triiuranti (1 Cor. ix), id est nqii pro-. cacoda?mones nuucupantur. Isti ergo angeli ligati
hibebis verbum hominis bene opcranlis. Dicatur sunl in I1.U11.)ineiiiagno Etiphrale, quando in fluxa
S99 D. GARNERU LINGONENSIS EPISCOPI 600
menleper obslinationem et menlis duriliani astrin- A de tola lectione prseterimus, ct intelligimus, sed ex
non suraus. Bene. Una
ganlur. Dicatur ergo : Solve vincula coili tui, ca- regulis Prisciani ita cdocti
et mea : scd vestra docta, mea
pliva filia Sion, quia si coiilemplationis culmen est leclio vestra
velis attingere (nam Sion specalalio dicitur), opor- indocta.
tet, ut primo Deum cognoscas, et poslea te ipsum; Et quamvis una eademque sit lectio, sensum ta-
ut rjeccandi voluntatem dimitlas, el ad cceleste de- riien humanum ex verbis humanis colligitis, ego
siderium cor tuum emollias. Sic enim absque omni vero spiritualem. Animadverlite igitur spiritualem
impedimento occurrcre-poleris illi cum illa qua? jntellectum, ut untiS et idem nobis intellectus sil,
clamat: Cur.remws in odore unguenlorum tuorum meus spiriliialis, et vester lurmanus. Dixi a prin-
(Cant. i) : ascendendo videlicet de virtute in virlu- cipio, Verbum Patris siibstantivum esse, qnia con-
lem, donec videamus Deum deorum in Sion (Psal. subsianliale est PalriVerbum suum. Si enimacci-
LXXXIU),id est in altitudine contemplationis, ad- dentalcesset.etadesse etabesse posset. Sedforle diei-
juli gralia Salvaloris nostri Jesri Christi, qui cum lis: A verbo Paler abesse potuit, quia Verbum dixit:
Patre et Spirilu sancto vivit ct regnat Deus per Deus Deus nteus, quare me dereliquisW! (Psal.xxi.)
ortuiia saecula saeculorum. Amen. Ila?cin persona Filii dicta negare non possumus.
^ Nam in Evangelio dicit : Eli, Eli, lamma sabactani?
SERMO V.
DE NATIVITATE D0M1M. (Matlh. xxvu.) Unde et Psalmisla ad majorcni
Verbum caro faclum est (Joan. 1). Verbum ab- argumenti ralioncm adjungit: Deus meus , clamabo
breviatum de Verbo abbreviato audivimus. Sed per diem et non exaudies (Psal. xxi). Clamat se
Dum brevk esse laboro, Filius derclictum a Deo, et noii est exauditus :
Obscurus fio. ergo est dercliclus. Pensatis quid, sed non propler
(HOIUT.De art. poet. rers. 25, 26.) quid dicluin sit. Verba enira sunt filii homiiii»
enlis Filii Dei, qui pra?deslinalus csl Filius Dei in
Quippe quia verbuin abbreviatuin et obseurum de
Verbo abbrevialo et obscuro loquimur. Sed ver- virtute, ut csset tilius hominis el Filius Dei.-Clamat
burii meuin, quia abbreviatum, obscurum; Verbuni igilur filius hominis se in passione derelicluin
vero illud, quia obscurum, abbreviatum. Obscurum quoad prolectionera divinitatis, non quoad divisio-
enim erat, aritequam esset abbreviatum, el abhre- liem unioiiis, quoniani lunc non solura Patct-, setl
viatum est, ut essct manifeslum. Antequam esset ipse Filius se ipsum dereliquii. Nam si seipsum
abbreviatum videri npn poterat oculls mentis; ab- defendere vellet, prout posset, qiiis salulem nos-
breviatum vero videri potuit oculis carnis. Verbum - tram operatus esset? Posset forle riiala volunlas
erat non breviatum, nec dicipolerat; verbum ab- Csse a diabolo, vel Jud;eo, sed poteslas non potuit
breviatum fuit, et dici potuit. Dici forle poluit, non esse , nisi a Deo (Rom. xm). Hinc esl quod Filius
quid erat, sed quod erat: sed dici.non potuil, quid nil : Non haberesin ine poteslatem, nisi libi datum
erat, scd quid non erat. Deus enim Verbum crat. esset desuper (Joan. x\x). Et alibi: Nemo tollil a me
Nemo aulem dicere potest, id quod est; sed dicere animam meam : sed ego ponoeam, et iterumsumo
potest, quid non est. Negativa? enim de Deo com- eam (Joan. x). Rursus quod subslantiale Palri sit
pacta? sunt; aflirmativa? incompacta?. In hoc ergo Verbum, polest probari.
quod Verbum erat, ipsum homo farinon poterat, Ex omnibus enim qua? facla sunl, dixil Dominus,
sed Verbum caro factum est, et tunc infans faclus et facta sunt (Joan. l). Ergo per Verbum onmin
csl. Verbum ergo fuil, et ipsum bomo fari non po- fecit. Vel ergo duo omnipolentes fuerunt.vel ideni
tuit; infans friil, ct ipsum homo fari potuit. Verbum est Pater et Vcrbum. Sed duo omnipotentes esse
erat, quod fari non potuit. Isaia? sunt verba : Gene- non possunt, quia adhoc nt aller omnipotens essel,
raiionem ejus quis enarrabit ? (Isa. LIII.) Infans fu,it, allerius potenliam posse comprimere necesse essei:
quem fari potuit Matlhaeus, cum ail : Liber genera- alioquin aliquid potentia? ej'us deesset, et sic omni-
tionk Jesu Christi (Matth. i). O Verbum ineflabile, D potcns non cssct. Quia igilur unus cst omnipotens,
ct infans fabilis! 0 Verbum ineffabile apud Patrem, et Pater est omnipotens, et Verbuni est omnipotens,
et infans fabiJis apud matrern! Ut quid istutl? Quia unum alque idem esse Patrem et Verbum, necessc
jubilus ccelestis Verbum Patris, ncc omnino dici esl. Et quia prorsus unum, procul dubio ununi
potcst, nec omnino debet taceri. Sed dici non Denm, unam subslantiam. Est igitur activum vcr-
potuit, quia Verbum est; taceri non debet, quia bum, non solum ex iis qun? facia sunt, sed ex iis
infans est. Videsne? verbis propriis improprie, im- qua? facienda erant, antequam quidquam fierel.
propriis proprie designatur. Et quia verba propria Nam sicut voluntas artilicis habcns pra? oculis
non hahemus, verbis impropriis ad ejus nolitiam, oinnem maleriam domris facienda?, lertur super
prout dederil, ascendamus. Verbum Palris esi; ct illam, et quodammodo jam mente facit, dum quid
ut usu humano loquamur, Verbum Patris substan- de quo facturus sit prqponit; ita in summo artilice
livura est, Verbum cum Patre aeternum, Verbum omnia qua? facla sunt, praeseritialiter fuerunt, ut
indeclinabile, figura? simplicis, praesentis temporis, sicut domus faCicnda primo lit in scientia artificis ;
numeri singularis, inlinitivi modi. Legilis haecet fit ei materialiter, cum laevigantur lapides et ligna;
intelligitis? Forte dieitis, legimus; nec ununi iota fit etiam essentialiter, cum in structura disponunlur
601 SERMONES. — SERMO V. DE NATIV. DOMINl. 602
hevigala, ita et suiritnus artifex per Vcrbum omni- A in columba, operatus estPaterct Filius, quia pro-
potens fecit oirinia, ul iu pra?scienlia incuharet lecto inseparabilia siiiit opera Triiiitalis. Qu>a igitur
facicndis, in riiateria factis, in essent:a ordinalis. unum est ciiin Patre et Spirilu sancto Verbum,
Und« dictum est, fiat et fecit, el facta sunt (Genes.i). bene indecliuahile dicilnr, quia itlipsiim est. T<n
Quid est enim dicere : Fiat tux, nisi quod Vorbrim aulem,, ait Psalmista, idem ipse es~(Psal.c\). Unde
'genuit, in quo erat, ut fierct lux; et eral, antequam Jacobus : Apud quem npn est iransmulalio, ttec vkis-
quidquam fierel? Quod igitur dictum esl, fial,te- siludiiik obumbralio (Jac. i). Et alihi :
ferlur ad opus in pra?scieni.ia ; qubd fecit, a'd opus '. .... Slabilkque manens das. cuncia moveri.
in materia : quod factum est, ad opus in essentia. (BOET.De consol. philos. lib. 111inetr. 9).
Qriod crgo primo fecit; quod facta brdinavit, quod Non enim declinattlr de loco ad locum, qui ubi-
ordinata huuiana?. utilitali exposu't, tottim in pra?» queest; non declinatur per vicissiludinestemporum,
scienlia fuit; et illa pra?scientia ab aeterno fuit. Ab qui semper est; non pcr varielales aelalum, qui ab
aeterno ergo praescivit ul facerct, ortlinaret, cxpo- aclerno est, non per divisiones paiiium, qui corpus
neret.: Ei-go facere, ordinare, expnhere, in Deo non esl; non per mutatioiies dignilalum, quia Deus
aeternaliler fuit. Et sicut videmus quia piimofacta noii per divcrsitatcs affectuum, quia semper
"B est;
sunt quae facla sunt, et postea'' ordinata, taiidem idein est. Nam si iralus fuisse (Exod. iv), vel poeni-
exposila, ut quasi principium ait humana? utiiilalis tuisse (Gen. vi) IcgiluT, figurative dicitur, quia nul •
beiiigna reruiu exposilio,- exposilionis autem et lus in Deum cadit affeclus. Sic iratus dicilur, quia
utilitatis sapiens dispositio, dispositionis autem, cx- punil; pceniluisse, si quod fecit, delet, quod facere
positionis el utilitatis rerum compositio, lolum ex peeniiens solel. Quia autera ens a Palre unum est
praescientia artificis emanavit, cum' sic componere, cum Patre, bene simplicis praedicatur figura?, cum
disponefc, exponere proponebat. Erat igilur beni- sit sptendor glorim, ef figura substantiw Patris
gnitas exponens ad omnia facfa principium, sa- (Hebr. 1). Non fi^ura Patris, quasi a Patre figurata,
pienlia ordinans benigne exposita, poteutia agens nec- figura quasl ad Patris figuram, sicut bomo
sapientia et benignitate, ut sic sapienlia totum ha- imago Dei est; sed ad Dei imaginem. Nec Ugura
bereta potentia, benignitas vero simul a sapientia Palris, quod ad Patris similitudinem : non enim
et potenlia. Etqiiamvis diversitas videalur in acti- participat cum Patre aliquam simililudinem, quia
bus, nuila tamen diversitas eral in agente. -Quia no.n est participatio, ubi tolalilas .est; non esl si-
nec aseipso aliquis artifex differt, quando quid ruilitudo, nbi est idenlitas. Nulla in eo diversitas,
cogiu; disponere, ordinare, exponere,.quamvis sit r qui de se dicit: Qui videt nte, videt el Patrem (Joan.
alind disponere, ordinare, exponere. I(a Deus unus xiv). Una igilur subslantia est Pater et Filius, una
erat ante sa?cula,-qui potcnter omnia disposuit, prorsus figurans omnia, neutra ab allera liguraia.
sapienter- ordinavit, benigne exposuit.Nec aliquid Ailcnde supe-r hoc evidens argumciilum. SrileiHlor
erat potentia componens, sapientia ordinans, beni- sOlis a sole esl, non sol a splendore : iinum tamcn
gnilas exponens, nisi unus Deus, qui per partes splendorem emitlunt sol et splendor solis. Nuuquid
dividi non polest.quia simplex est, et corptis non sibi diversus cst splendor emissus? Noniie si quis a
est; nec alitjuid in eo imperfeetum, coquod omnino le qua?reret,quid lucetin domo, noiine bene respon-
boniis est. deres, sol? Vel si hoc itcruin q.ua?reret, nunquid
Vides igitur ex praedictis, quodidem est sapientia, bene dicere posses, splendor solis? Nunquid de
polcnlia, bcnignitas, in Deo. Et tamen sapientia duobus splendoribus locutus es, cum dixisii, sol et
est a potentia, et benignitas ab utraqtie. Et cum splendor solis?Non iitique, scd ad ntrumque respon-
uihil aliud dicamus potentiam quam Patrem, sa- disti, quia unus splendor est sol et splendor solis ;
pientiam quam Filinm.benignitatemquam Spiritum et tamen, ul diclum esl, splendpr solis a sole esl.
sancluni,ex rebus faclis potest argumentari quotl Et quamvis,ab ipso sit, coa?vi lamen sunt, quia
uniim atque idenx est Pater et Filius et Spirilus p nunquani splendor sine sole, nec sol sine splen-
sanctus : Filius tamen a Patre. Spiritus sanctus ab dore.,
utroqiie. Et quamvis unum sint, quibusdam tamen Sic igitur quamvis a Patre sit Filius, coaeterni
proprielatibus distinguuntur, sicut proprium fui.t tamen sunl. Propter hoc praesentis etiam temporis
potentia? ut ageret, sapientia? ut ordinaret, beni- est, quia apud ipsum illud aeternum hodie esl, quod
gnitalis ut exponeret,-Quod tamen polenter fecit, nec p.ra?lerituni novit, nec futurum. Unde Pater ad
sapienlia? et benignitatis fuil; quod benigne- expo- Filiuin : Ego hodie genuije (Psat. n). Quod in alio
suit, potentia? et sapienlia? fuit. Hinc est etiara, Psalmo exponitur , eum dicilur : ln splendoribus
quod cum idem sit Pater et Filius et Spiritus sanclorum ex ulerv, id est ex divinilatis secreto,
sanctus, proprium Palris fuit ut in voce audiretur, anle luciferum genui te (Psal. cix). Apud ipsum
proprium Filii ut baplizaretur, proprium. Spirilus enim erit non est, quia ab aeterno est. Apud ipsuin
sancti ut in columba videretur (Mmth. iji). Tamen fuit non est, quia finem habere non potest. Apud
ut Pater audiretur, operalus est Filius et Spiritus ipsum ergo est semper est. Quod fuit enira vel quod
sanclus; ul Filius bapiizaretur, operatus est Paler erit, apud ipsura iion est, quia quiJquid"fuil vel
el Spiritus sanctus; ut Spiritus sancttis vidcretur erit, in ipso est. Et quamvis uiiitas vel singularitas
C03 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPl COl
sil in substanlia, lamen in personis est pluralitas, A , dici possit neque procedens : secundum aliquid ila
ita ut nec singularitas confilndat pluralitatem, ne- doclum, quod nec indoctuin dici debeat : quia quod
que pluralitas separabilem reddat singularitalem. doctum esl, indoctum non est, nec ea processione
Plures sunt, et non unus : iinum sunt, et non plura. procedens, qua procedit in legente. A Christo enim
Ununi dico ah unitale, non ununi ab unione. Tres in Joannem processit per docti inam eruditionis; a
persona? sunt unum. Adoralur Trinilas, et tamen Joanne in me per sludium leclionis. Ila unum at-
quia diversa non sunt, non est ibi iriplicitas. Nulla que idemprorsus Pater ct Filiris et Spiritus sanctus:
prorsiis diversitas, quia prorsus unitas : et taineii et lainei) genitor esl Pater, ita ut ueque gcnitus,
pluralitas, quia distinela Trinitas. Non est ergo neque procedens possit esse : ifa genilus Filius,
differentia? adhibenda divisio, sed distinctionis quod neque genitor, neque procedens aPalre, pro-
discretio. Unum esl enim Patcr et Filius et Spirilus cessione, qua Spirilus sauctiis. Nam et secundum
sanclus. Distinguitur tamen Pater a Filio, quia quid procedere dici potest a Paire. Unde' ail :
Pater est genltor, vel ingenitus, Filius genitus. Una Processi a Palre, et veni in mundum (Joan. xvi),
eademque sapienlia Pater et Filius, et tamen sa- Procedil enim Filius generatione, Sjiirilus sanelus
pientia geriita Filius, sapieulia ingenita Pater. Nec " missione. Et est principium Filii et Spiritus saucti
sapientia genila est sapientia ingenila : una tamen Pater, principium vero Spiritus sancti Filius; piin-
sunt sapientia. Similiter Spirilus saiictus, cum sit cipitim ad omnes creaturas Spirilus sanctus. Sicut
eadem sapientia cum Patre el Filio, lamcn nec si ego vobis sermonem praediclum primo notum fa-
sapientia ingenita, nec genila, sed procedens. Nec cerem, qnem scripsit Joannes, et audivit a Christo,
dicere eam debemus ingemlam, ne Pater videalur; sermo meus veslra? doctrina? esset principium, ser-;
ncque genitara, ne Filius credatur, sed securius pro-, mo Joannis ad meum, sermo Christi ad Joannis et
cedenlem, ut ab utroque distinguatur. Atlendile, meum, unus per omnia sei-mo.
fratres, quare dixerit Isaias : Generationem ejus quis, Et Verbum caro faclum est. Non Pater, non Spi-
enarrabit? (I$a. LIII.) Quis enim generationis liujus ritus sanclus caro factus est, quamvis unum siut
modum polerit diffiiiirc? Absque modo est, quia Pater et Filius et Spiritus sanclus, solus lamen
iiifinilus est. Intelligile tamen in humanis, quod Filius carneni assumpsit. Cumenira dicerelChristus,
latet in divinis. Intelligile per aliquid simile, quod jYtsi mariducaveritk carnein filii homink, ctc. in-
latet in rei veritate. Dixit Jesus discipulis suis : tellexerunt quidam carnaliter, unde scandalizati
Nki manducaveritis carnem Filii Itomink, non habe- voluerunt abire retrorsum (Joan. vi). Credebant
bilis Vitammanentem in vobk (Joan. vi). Magna et , enim, quod in illa ferina in qua crucilixus est, de-
utilis sapicnlia : et quis cam Clirislum docuit? bcrent erim inauducare, non in sacramento panis et
Quk eniin consiliarius ejus fuii, el qujs eum docuit vini. Dixit ergo cis Jesus: Hoc vos scandalizat 1
seienliatn? (Isai. XL.) Prorsus indocta est. Huic Verba qum ego loquor, spiritus et vita sunt (ibid.) ;
autem doclrina? testimonium perhibet Joannes et ct aperuit illis sensuin.,-ln Christo sensus erat, non
scripsit ha?c, prout a Christo edoctus fiiit. Una ergo carnalis, sed spiritualis : in discipulis itlis intel-
fuit sapienlia Christi et Joannis : sed fuit in Christo lectus carnalis et spiritualis. Nam quia carnalis,
indocla, in Joamie docla. Quod autera Joannes scandalizati sunt, et quia landem spiritualis, ait
scripsit haec, videmus scripium, legimus et inlel- Pelrus : Domine, ad quemibtmus? Verba vilm mternm
ligimus.' Quis illam sapienliam rne'docuit? Non habes (Joan. vi). Yerbum in Chrisio caro non erat,
Joannes, quia Joannem nunquam vidi, nec aliris a quia caro et sanguis non revelabat ei. Verbura in
Joanne. Ergo sapientia mca docia non est. Tameii discipulis quasi caro erat. Idem erat disciprili et
si Christus hanc sapientiam non docuisset Joan- magislri : sed in magistro divinum tantum, in
iiem, nec ego hanc sapientiam habuissem. Ergo etsi discipulo vero. humanum pariter et divinum. Sed
niilii sapientia inea docla nonest, non lamen in- quod humanum erat in discipulo ex infirmiiaie : et
docta est : Joanrii eiiim docta est. Una eademque D 1 quod divinum erat in ipso, non ab ipso eral, scd
sapienlia Christi, Joannis, et mea : sed in Chrislo ex virlule divina. Quid miraris in Dei Filio, quid
indocla, Joantii docta, mihi quodammodoiieutrum, miraris in Dei Verbo, et non miraris in islo? Unuin
sed procedens, quia a Christo qui Joannem docuit, est enim Pater et Verbum, unus Deus.imus oinni-
et a Joanne qui scripsit, sapientiam hanc accepi. potens; et Yerbum caro factum est, et Pater caro
Principium habuit sapientia mea a Christo et faclus non est. Verbnra carnem assumpsit, et Deus
Joanne : principium habuit sapientia Joani.is a esse non desiit, quia id quod fuit permansit, et qhod
Christo, sapienlia Christi a nullo. Et lamen una non erat assumpsil. Sed quod carnem assumpsit,
eademque est isla sapientia. Est igitur sermo Joan- ex infirmiiate contraxit Yirginis : qyod Deus per-
nis quasi genitus a sermone Chrisli: seimo Cbristi niansit, ex eadem Patris divinitate, qua? ipse eiat,
quasi genitor sermonis Joannis ; sermo meus quasi habuil: et ipse sua erat divinitas, et ipse erat Pa-
procedens a sermone Chrisli et Joannis. Unus ta- tris diviiiilas.
men sermo Chrisfi, Joannis, et nieus. Vides igitur, Quod igitur erat Verbum substantivum, carnera
quod aliquod verbum unum et idcm est; et lamen assumendo faclum Cst adjectivum, quia sic sibi
sccundum aliquid indoclum, quod neque docluin carncm univit, ul ncc Commistionem palcrclur iinio,
 6C5 SERMONES. — SERMO V. DE NATIV. DOMINL 606
neque divisionem. Non enim divinitas versa est ini A eam (Joan. x). Quod igitur indeclinabile, ut supra
camem, nec caro in diviniiatera, nec potuerunt se- diximus, erat et immobile, ut scriptum est: Tu au-
parari post unionem. Sed filius hominis fuit ini tem idem ipse es, el anni tui non deficient (Psat. ci),
sinu mairis, et Filius Dei in sinu Patris. Naini el iteruirP:
quainvis in morte anima separata fuerit a carne, Slabi.isque manens das cuncla movefi.
tamen nec caro nec anima separari potuil a di- (BOET.)
vinifate, qnia tolus fuit in inferno propler ani- Natn qui moveri non poteral, atil secuiiduin (cuipi.ii,
mam, totus in sepulcro propler carnem, lolus aut secundum locum ; omnia tameu niovebal, aul
in ceelo propter divinitatem. Nonne «:um librum secundum tempus et locum, ut corpoFalia; aulse-
legis, et pellera et scripturam consprcis? Una cuiidum tempus et non Iocum, ut spiritualia; in ab-
sola pellis, et una sola scriptura est, et unus breviatione sua factum est mobile- sectindum di-
ex sci iptura et pelle intellectus. Potesl slinclioiiem ttmporum, aut modorum, aut perso-
scriptura
separari a pelle, sed intellectus deleri non potest. narum. Praesens quippe tempus sua? abbreviationis
Tale esl Verbu/n caro factum. Pellis caro, fuit illa leinporis plenitudo, in qua se praesentem
scriplu-
ra anima, intellectus^ianquam verhum inlrinsecum, hominibus indicavit. Sub legis quidera fempore, sub
Verbum Patris. Anima potuit separari a carne, in- B quo sui adventus tempus praenuntiavit, non fuit
tellectu Verbi non recedente. Et hoc Verbum caro temporis pleriitudo, sed lenipus imperfeclum, maxi-
factum est, id est Deus homo factus est. Nam per mequia nihil ad perfectum adduxit lex. Sacramenta
carnem figuratur homo, ut ibi :Et videbit omnis caro quijipe legis non illud efliciebant, quod (jgurabanl;
sdlutare Dei (Isa. LII). ln hoc autem quod caro fa- sed erant signa rei, nou res signi; non significala,
ctum est, abbrevialum est. Verbura enim abbrevia- scd significaiilia. Sub gratia vero sacramenla efli-
tum fecit Dominus superterram. Dispendiosuni si- ciunl quod figurant; et complela est omnis proplie-
quidem sermonein et auditoribus plenum fastidio lia; et perfecta sunt, quae dicta sunt Maria?'a Do-
fecerat in verbo legis et prophetis, et agiographis, mino. Unde et ista perfectio sub tempore sexta?
multifarie multkque inodis olim Deus loquens Patri - selatis coinplela esl, ut sexta selate repararel homi-
bus in Prophetk (Hebr. \). Dixeranl enim qui tuiic nem, qui fecerat eura sexto die : et qui sub senarii
temporis erant : Non deesl qui impleat; sed dcest perfectione totum prima? conditionis opus comple-
quijubeat. Propler hoc non defuit qui jussit: scd verat, sub senarii perfectione reparationis' hunia-
defuil qui implevit. Nam ut talis eorum retunde- na? perfectum advenisse teinpus ostendcret. Cora-
retur superbia, impositum est eis, toste Petro, tale r pleta autera perfecti pleniludine lemporis, qua? lunc
<
jiigum, quod nec ipsi nec eorura Patres porlare consummata est, quando dixit in cruce : Consum-
poluerunt (Act. xv). Propler hoc ad verbum juben- matum est (Joan. xix): sicut in prinia conditione
tis nec benevoli, nec dociles, nec attenti fuerunt: post sextum diem die Sabbati requievit ab omni
quippe dura? cervicis homines, et frontis indomabi- opere quod palrarat (Gen. n) : ita quando posl istain
lis, et Japidei cordis, ul ait Propheta : Obturaueruitt perfectionerii sua? abbreviationis et nostra?'redem-
aures suas tanquam.aspides surdw (Psat. LVII); sed plionis, in die ascensionis portas elevans aeternalcs
conlra Moysen murmurantes suspirabant arl ollas (Psal. xxm), plusquam perfecta?, quia nec facta?,
carnium, quas reliquerant in jEgypto (Exod. xvi). aeternitalis suis adilum reseravit. Cujus reseratio-
Ut igitur auditores suos dociles et benevolos redde- nis gloria statutis ad dexteram tunc patebit, cum
ret et attentos, Verbum abbreviatum fecit Dominus futuruin Judicis tempus advenerit; ex tunc erit,
super terram. Abbreviatum quippe in miindo, ab- tempus sine fine, tempus infinitum, quia sine fine
brevialum in utero, abhreviatuni iu patibulo : et mansurum.
quod mirabilius est, eo plus abbreviatum, quo in In diebus igitur sua? abbreviationis indicali.vo
patibulo magis extensura. Extendebatur et abbre- modo uti voluit, quando discipulos suos erudivit';
viabatur, et quo magis videbatur, eo plus abscon- jrj et quod ulile, quod salubre.Jquod necessarium cral,
debatur. verbis et operibus indicavit; impcrativo niodo in
Ex multis igitur verbis, quorum scientia prolixa praeceptis et miraculis; optativo autein in devotione
et incomprebensibilis erat, excepil sapientia Patris orationis et desiderio noslra? salutis. Conjunctivo
Verbuin abbrevialum, cujus doctrina salubris est vero in unibne anima?'et corporis, in confcedera-
et compendiosa. Nam cum verborum aliud sit sub- tione utriusque parietis, in copula qua copulat ima
stanlivum, aliud adjectivum; aliud aclivum, aliud suramis; inlinilivo etiam modo in distributione
passivum, aliud deponeiis, aliud neutrum ; omnia in gloriae,qua? nullo terminaturfine. Cum aulem omni-
uno Verbo instaurata sunt deponenti et abbrevialo. bus hanc pra?parat glorinm, qui eum sequuntur ad
Nam Verbum substantivura Deus in Palre, Yerbum vifani, uliltir impersouali mbdo, quia cujuscunque
adjectivum Deus in carne, Yerbum activum in re- sit generis vel aetatis, sive condilionis, omnes vo-
ittni creatione; Verbum passivum in passione: cat ad se, quia non est 'personarum acceptor Deus
Verbum deponens in deposilionev animae, quando (Acl x). Gerundivo autem modo usus esl tanquara
scparala est a corpore. Uude ait : iVemo totlit ani- pius medicus, quando dolores nostros ipse iulit, et
mam tneam a me; sed ego pono eam, et ilerum sumo languores noslros ipse portavit (Isa. LHI) ; et cam
 607 D. GARNERH LINGONENSISEPISCOPI 608
casus secundat asperos, et dat gerendi grntiam.. A J hominem secundum habilum. Propter hujusmedi,
Siipino modo usris est, cum se supposuit Mariaeett viairi lam arduam non consulil inlrare nosira caeci-
Joseph. Unde halies : Et subdilus eratillk (Luc. u). las absqueduce. Hoc aulern dicere possumus, quod
De persona vero Verhi hoc intelligenduiii est, quod| qiiando non erat ei species neque decor, sed videba-
sicut in doctrina philosophialis verhi tres esse per- tur quasi leprosus el percussus a Deo et humilia-
sonas docemur, el iniuin verbum, ita in doctrina, tus (/so. Lin); ct cxinanita vidcbalur figura Dei.et
. fidei tres personas confitemuret tinum Deum. Ver- deformis et-decomposita videbatlir figura homi-
bum vero incarnatum et abbreviaturn non desiitt nis, ulpote cruenlala, cl sputis oblita, pallescens
esse quod eral, sed""iiiecepil esse quod non eral. colaphis, morte denigrata. Sed quoniam pro nobis
Non desiit esse Deus, el una subslantia cnm Patre; h;ec omnia suslinere dighatus est, qui sic se ab-
nec desiit esse alia persoria a Patre, setl.in sua ab- breviavit, qui sic se declinavit, et ul ila dicam, de-
brevialione idem Deus, eadem substaniia illa, qua? figuravit, imo et exinanivit (Philipp. 11), nos, dile-
tunc crat persona rion alterala, sed aPalre altera. ctissimi fratres, ad ejns exemplum abbreviemus
Hinc est quod Apostolus ait: Qui prmdestinatus est! superbia? nostrae fastum, declinemus a concilio lu-
Filius Dei in virtute (Rom. 1). In virlule quidem dcnlium, deliguremus pallore jejunii decorem lasci-
Dei praedestinatus fuit, ut filius hoininis essel ens vuin, exinaniamus lasciviam carnis ct morum, ut
Filius Dei. Cumque in sua majestate, utdictum esi, in omnibus configurali Verbo abbrevialo, et forraam
esset simplicis figura?, nam eisi aliquis figura Dei hominis foris deformem, el formam Dei intus for-
dicjtur, quia ad Dei figuram factus est, isie singu- mosam conservemus : ej'us tamen auxilio, sine quo
lariter figura Patris esf, ut Apostolus ait : Qui cum nihil facere possumus, nec debemus, imo per quem
sit splendor glorim, et figurasubslantimejus(Hebr.j); omnia sunt, nec cessant fieri. Quoniam etsi ab-
tampn non sic figura, quod ad figurara, quia totam brevialus fuit in mundo, tamen sine mensura im-
iraplet Patris ligiiraln : sed in nuilo dissimilis aut mensus, et sine magnitudine magnus semper regna-
inaequalis; nec similis participatione similitudinis vil in ceelo, quia nec diminuta erat potestas ejus
aut aequalitatis; sed illud idem quod Paler est, ra- cum paleretur, nec magniludo cura abbreviaretur;
tione identifatis, In abbreviafo lamen Yerbo figura sed subdilus in forma servi, rcgnabat Deus in for-
hominis foris palebat; sed figura Dei, nec alia a Deo, ma Dei, cum Palre et Spiritu sancto : cujus re-
intus latebat; et erat una persona homo patens et gnuin et impcriura sine fine pe,rmanetin saecula sa?-
Deus lalens. culorum. Amen.
Quid igitur? Dicemus lioc Verbum abbreviatum cC SERMO VI.
esse ilgura? composita?? Sed super hoc illis deffini- DE NATIVITATE DOMINI.
tivam senteiitiam reservamus, qui Joannis Chryso- Liber generationk Jesu Chrisli filii David, filii
stomi auctoritale innitentes, dicunt, bominem illum, Abraham (Math. 1). Quia mirabilia vidimus hodie,
non ex anima rationali elcarne tanlum, sed ex hu- fralrcs, quod sine mensura immensus, parvus jacet
inana et divina natura, id est ex tribus substantiis, in praesepio; qui Verbum, infans factus est, et adr
divinitate, carne, et anima constare : et hunc Clni- mirabilis consiliarius, absque verbo : incircum-
stum fatentur, et unam personam lanlum esse, anle scriptibilis, loco parvo conclusus in utero, non in-
incarnatior.em quidera solura modo simplicem, sed congruum duximus, loqui parva de magno, humana
incarnalione factam composiiam ex divinitate et de Deo, vacare et videre, quam mirabilis sit Deus
humanilale : neceslideo alia persona, quam prius. in opere suo. Antiquorum siquidem mirabilium
Unde Joannes : < In Doraino nostro Jesu Christo 11011immemor Deus, aut mintis potens in verilate
duas quidem naluras cognoscimus, unam aulcm signi et re significata, aperuit quod in signo verila-
liyposlasin ex utrisque compositam. > Ideo autem tis et re significante figuravit. Virga floruit absque
istis hanc senleniiam reservamus, quia sunt alii, radice (JViim. xvn), vellus maduit, et lellus aruit
qui eis conlradicu.nl, et in incarnatione Verbi ,non D siccilate (Jud. vi); rubus igne canduit absque con-
solura personam ex naturis compositam negant; sumptione (Exod. m); sic virgo peperit absque se-
verum etiam liominem aliquem, vel aliquam sub- mine. Cceli roraverunt in carnis' vellere, mortalila-
stanliara ibi ex aniraa et carne compositam vel fa- tis rubus resplenduit Dei immorlalilate. Vacate
clam diuitentur; sed sicilla duo, scilicet animara et ergo et videle quam mirabilis sit Deus; vacate ab
carnem, Verbi persona? vel natura? una esse aiunt, opereservili.et videte liberlatem gtorim filiorum Dci
ut non exillis duobus vel ex illis tribus anima.sub- (Roth. viu). Si enim non tollatis lippifudinem ab
stanlia, velpersona fieret sive componerelur; sed oculis, intueri verura solera non polestis; si non
ex illis duobus velut.indumento Verbum Dei vesli • claudatis oculos.caniis, non potestis aperire oculos
retur, ut mortalium oculis congruenter appareret, mentis. Exteriores siquidem Pauli oculos clausit
non quod illa duo vel aliqua res ex illis coniposita, Deus, qui erant aperli; ul interiores aperiret, qui
sint una persona cum Yerbo. Unde Aposlolus : erant clausi (Act. rv). Sic enim Job, ut apertos lia-
Et habilu inventus ut homo (Phitip. n). Unde Au- beret oculos cordis, pepigit fcedus cum oculis suis,
gustinus istud verbum Apbstoli traclans, manifeste ut nec cogilaret quidem de virgine (Job xxxi). Va-
ostendil Deum dici factura esse hominem, vcl essc cate ergo a transitoriis, et videte a?terna ; vacaie ab
609 SERMONF.S. — SERMO VI. DE NATIV. DOMINT. 610
imis, etvidetesuperna; vacateamundo.etvacaleDeo; A Hoc igilur volumen, volumen illud est, quod -fa-
vacateper otium Iectionis, et videteoculisinlentionis; ctum est in ore propheta?sicut mel dulce: ailenim:
vacate legendo,et videte intelligendo. Propositus est Et cibavit me volumine illo; ei factum est in oremeo
enim nobis ad intelligcndum aperte Liber generalio- sicut mel dulce (Ezech. m). Sed quis est liber iste?
nkJesu Christi filii David, filii Abraham. Etmerilo, Est.enim liber magnus quidam in superfioie, sed
quia resarciti sunt muri Jerusalem.cessat inimico- parvus in sensu, quia nihil ad peffeclum adduxit
rum fortitudo, aedificata?suntporla?, sera? portarum lex (Hebr. vn). Et est Iiber niliil habens oneri-s in
confortata? (Psal. CXLVII) ; et in semineAbraham be- superlicie, sed grandis in sensu, Et est liber maxi-
nedictisunt filii ejus.in ea. Et uliquebenesuntmiiri mus in superficie, et incomprehensibilis inlellectu.
ejus, resarciti, quiaSalvalor in ea positusest murus Quis enitn cognovit sensum Domini; aut quis consi-
(/sa.xxvi). Bene cessaredcbet forliludoinimicorum, liarius ejus fuit ? (Rom. xi.) Ipse enim liber est, qui
quia ingressus est David ad singulare certamen con- pro pelle carnem babuil, el pro scriptura Yerbum
tra Philislliaeum (/ Reg. xvn). Patris. Liber ergo magnusin superficie, et parvus
Sicut ergo illi, qui sub Nehemia et Esdra, fece- in sensu, lex est, sive mundus isle, qui foris seri-
runt, et nos, fratres mei,qui filii sumus coelestis Je- plus est per rerum formas, intus autem per rerum
rusalem, faciamus. Hme enim omnia ad noslram B * naturas. Quasi enini liber est revolutus per revor
doctrinam scripta sttnt, et facta pro nobis, in quos lulionem tcmporum et dierum. Liber qui nihil ha-
fines smculorum devenerunl (Iflor. x). Legirnusenim bet oneris in superficie, et magnus est in sensu,
quod postquair. reoedificala fuit Jerusalem, et ini- conscienlia bominis est, grandis-, inqunm, liber,
micorum ruina cessavit, accepit Esdras librum le- scriptus stylo hominis. Stylus homiuis, defectio est
gis, et legit in eocOram liliis Israel ad intelligendum humanitatis. Hic scriptus est foris, considerando
aperte (// Esdr. vm). Sic et Deus Pater in resedifi- visibilia ; inlus, considerando a?terna. Major primo
calione Jerusalem, quw sursum esl,- qum esl maler libru est liber iste. Nam et ea qua? in mundo sunt,
nostra (Gal. iv), iibrum illum nobis aperuit, qucni et ea qua? sunt exlra mundum, polcst comprehen-
signatum Isaias vidit (Isai. xxix) : sed et Joannes dere. Sed super omnes est libcr ille, qui el ea qria?
in boc eodemlibro septem signacula vidit,qua?ncmo in mundo sunt, el qua? in conscientia esse possunt,
poterat solvere, donec Agnus qui occisus est, ape- comprehendit. Unde est : Imperfectum meum vide-
rire eum dignus inventus est (Apoc. v), Quia igitur runl oculi tui, et in libro tuo omnesscribcnlur (Psal.
Agnus ille, qui coram tondenle se obmutuit, et non cxxxvui). Yerbum lainen et alia eliam comprehen-
aperuit os suiim (Isai. LIII), septera signacula a rQ dit, qtia? iu cor hominis non ascendunt. Oculus
libro removere vcnit; quaudo scilicet nasci voluit, enim nonvidit, et in cor hominis uonascendif,quae
elegit submilfi, passiones noslras absque peccato cognoscent ii, qui studenl in eo (/ Cor. n).
pati, tenlari, jejunare, mori, et infernum rnordere, Ut igiiur breviterexponamus, liber inaximus est
non immerilo lectioni vacare debemus, qui lisec Filius incamatus, quia sicut per scripturam Yer-
omnia nuda et aperta videraus. Olim eum lsaias vi- bum unilur pelli, ilaper assumptioncm hominis
dit sed nondum poterant vacare anliqui. Nam et Yerbum Palris unitum cst carni. Quia ergo ipse
scienti litteras et nescienti porrigebatur, et legere est, qtti omnem a Patre accepit poteslalem judicii,
non poteranl (Isai. xxix); signalus eiiiiii erat sigil- Pater enim non judical quemquam,sed judicium om-
lis septem (Apoc. v). Hodie autem ila librum aper- ne deditFilio(Joan.\); non immerilo in-illo volu •
tum videmus; ut et ille qui scit lilteras, et qui ne- niine figuratur, in quo scriplae sunt tamentationes,
scit, qttod ulile, quod lionestiim, quodque necessa- etcarmen, et vm (Ezech.u). Unde et propter il!a
riuraest, invenirepossit et intelligere. Beaius qui duo, qute audivit prophela David, poteslatem sci-
legit et audit verbalibri hujus; el serval ea, qum in licet et misericordiam (Psal. LXI), in qua reddit
eo scripta sunt (Apoc i). Nihil enim in eo super- unicuique secunduin opera sua (Rom. n), factuni
fluum scriptum est, quod possit recidi;. nihil mi- D I est in ore hujus prophct;», sicut niel dulce(Apcc.
ims dictum, quod debeataddi; nihil male diclum, x). Scripta? sunt cniiii in hoc volumine laineiitatio-
quod debeat cmendaii : sed totum utile est, ut bc- nes propter eos qui in mundo sunt positi; carmina
nevoli sint auditores; loluni breve, ut fiant alten- iis qui iu coelo sunt elevati; va?vero iis qui in in-
tiores. Verbum siquidem abbreviatum, fecit nobis ferno sunt daranati. Vel lamenlationes iis qui pro-
Dominus super terram (Isai. x). Olim librum scri- ficiunl in acliva vita; carmen iis qui proficiunt in
psit nobis Deus, iu quo sub multis verbis unum conteinplativa ; va?iis qui proliciunt in neutra. Sic-
compreheiidit : hoJie librum nobis aperuil, in quo ul in niiinu ejus dicilur calix esse plenus niisto
niulia sub uno verbo conclusit. Quidquid enim. per niero et faece, quia fa?x non est exinanita (Psal.
integuraeula verborum in libris anliquis de Filio LXXIV) : ila et in sinu ejus volumen esse dicimus,
Dei scriptum erat, lolum in hujus libri verbo ex- ubi scripta? sunl lamentaliones, et carmen. etva?;
planatum est. Mullifarie enira mulikque mpdis olim hocin lamentatione ligurantcs, quod in Misto ; in
Deus locutus esl palribus in prophetk, novissime carmine quotl in mero; in va?, quod in fiecis de-
diebus islk locutus esl nvbis in Filio (Ilebr. i), hoc triniento. Et bcne hunc librum in sinu Palris esse
est, iu Verbo suo. dicimus, quia in uteiiim Yirgiui» Filium descendisse
611.i D. GARNERn LINGONENSIS EPISCOPI 612
cognoscimus. Studeamus igilur in lamentationibus, A mente; throntis virginalis ulerus. In throno scdere
per observantiam mandatorurii, per patientiam ten- in die desponsationis suae venit, quando carni di-
lationum, per exercitium laborum; in carminibus, vinilatera univit. De-hoc throno legitur, quod thro-
per graliam devotionis, el gaudium promissionis ; ntitn fecil sibi rex Salomon de ebore grandem, el sex
in va?, per timOrem huniani defectus et dolorem di- gradibus asceudebalur ad eum (III Reg. x). lu thro-
vina? comminationis. Si enira timemus de commi- no, ut dixi, Virginis uterus, in Salomone Christus,
natione, ita quod gaudeamus de promissioue, non et sex incarnaiionis catisa? figurantur in sex gradi-
deliciemus in labore vel tentalione. Studeamus igi- hus. Et bene per Salomonera Christum tigurari di-
tur in libro, ubi scripta? sunf lamentationes, elcar- cimus, quia ipse est, qui fecil pacem hisqui longe,
mina, et va? : imprimis considerantes, qua? sit hu- et his qui prope (Ephes. n) : pacem Judseis, et pa-
jus libri matcria, qua? intentio, quae causa intenlio- cem gcntibus, paccm angelis et hominibus, quia
nis, qua? ulilitas, quis agendi modus et quis litulus. ipse est, qni utrumque conjunxil parietera, divisit
Maleria esl maleria materians omnia, vel maie- maceriam (ibid.), in cujus morle dissipatum est
ria materiata, vel illa qua? una est ex materiata et velum, ut unum esset sanctum et Sanctum sancto-
materianlemateria. Materia materiata esl caro de " rum. Unde Salomoni comparatur, quia Salomou
Virgine assumpta ; materia matcrians divinilas as- pacificus interpretatur. Sequitur de uliliuue.
sumens; maleria ex materiata el materiante, una ex Mira et admirabilis ulililas, per quam nobh
carne et Dco persona. Unde et in librolegis vclpro- aeterna reddetur jucunditas, el jucunda seternilas,
phetarum, Filius loquitur quandoque secundum ubi gaudium sine moerore, quies sine labore, ubt
quod homo, quandoque sccundum quod Deus . nullus limor in minore, nulla exactio in majorfe,
multoties loquilur totus Cluistus. Intenlio vero csl, nullus invidia; rancor in pace. Ubi omnes induene
pauperes ditare, rclegalos ad patriam reducere; iu sapientia Salomonem, in mansuetudine Moysen,
servos ad libertatem, peccalores ad veniam, dam» in velocitate Azaelem, in forlitiiiline Samsonem, in
nalos ad gloriam sempiternam. Quasi enim sapiens potentia Caesarem, Ahsalonem in pulchritudiiie, in
mulier accendit lucernam, ut lenebrosos illuminct, jtislilia Noe. Ibi saliet sicitt cervus claudus (Isai.
ut drachmam perditam recuperet (Luc. xv). Quasi xxxv), ibi videbil ul panlhera caecus. Ibi nihil extia
angelus Tobia? pcregrinaiili se comitem prsebere l.lieruin habebit servus, nec aliquid cum servo ba?-
venit (Job v), et cum iribus pucris in fornacemurt- res parvulus (Gal. iv), sed erunt ibi liberet servus,
di descendit (Dan. m). Quasi Samariiaiius semi- parvus el magnus, leo et agnus (Isai. u), et pascet
vivo in jiraesepi cocleste unguentum effudit, quem ,_ eos pastor bonus puer iste parvulus, qui hodie na-
Levila et sacerdos conlempserant (Luc.x): etquasi lnsesl(/sai. ix). Multadixietnihildixi:quasi balbu-
Eliseus super filium Sunamilis incurvavit se, cui tiendolocutus sum, quasi puer qui Ioqui nitilur, el nou
baculiis missus per Giezi proflcere nequibat (IV potest. Qua? enim comparalio temporalis gloria?, et
Reg. iv). 0 pia intenlio, non crudelis; volunlaria, perennis glo;ia??Non parlicipant eademrationepio-
non neccssitalis. Non fraudalus est a spe sua, cui positi. Haecenim caduca sunt, illa seterna; ha?c
sic inlendit, qui exspectans exspectavil. Exspectans, terrena, illa ccelestia; haecadesse possunt et abesse:
ait, exspeciavi Dominum, et intendit mihi (Psat. iila vero cum omnibus omnia sint, nunquam pole-
xxxix). Speremus in eum, fralres, et cxspectemus, runt deesse. Sicul enini nulla potest esse coiivciitio
quia qiii nobis inlendit, quando venit ad nos, iu- Christi ad Belial, lucis ad tenebras (// Cor. vi), ila
tendet el nobis, quando salvabit nos. In his eniin riulia est cnmparatio praesentis justitia?, sapientiae,
omnibus non est aversusamor ejus, sed adhuc ma- niansueludinis, velocllatis, fortitttdinis, polentia?,
nus Cjus extenla (Isai. ix). Intendit nobis, veniendo et pulchriludinis, r<;spectu futurac. lnrespectiienim
ad nos in gratia et humilitate, intendet et nobis, illius omiics juslitia? noslra? quasi non sint, etquasi
veniendo ad nos in gloria et majestate. lnteud.t pannus menslruala? (Isai. LXIV),sic sunt coram
nobis gloriam promittendo, intendet et nobis rcd- p Deo. Simililer et sapientia illi sapientia? comparata
dendo. insania csl; mansuetudo Herodis crudclitas, velo-
Causa vero tanta? et talis intentionis fuit hinc la- eitas quod aquila testudini, et luna? celeritas pigri-
psus miseri, hinc miseria lapsi; hinc amor singula- tia?Salnrni comparala. Fortitudo vero summa pu-
ris impensus miseris corde, hinc miseria multiplcx silranimilas, potentia pauperlas; pulchritudo quasi
in amante; hinc omnipotenlia largientis, hincvero simia? turpiludo. Mulla dixi, et niliil dixi. Et quo-
largitas omnipolenlis. Iis enim sex gradibus ad modo potui dicere, quod nescivi? Et quomodo scire,
thronum eburneum ascendil Salomon, qnia istissex quod in cor hominis nequit ascendere? Non enim
de causis incarnari voluitde Virgine Christus, cu- oculus vidit, nec aurk audivil, el in cor hominis non
jus uterus propter virginilatem factus est ebur- ascendit, quod prmparavit Detts diligentibus se ( I
neus Ihronns. Hoc siquidem noster verus Salomon Cor. n). Sed ha?c idco dixi, nt cogitandi occasionem
sedere venit in llirono, qtiando coronqvit eum tna- darerii vobis, ut per haeciriulto meliora crederetis.
ler suain diedesponsalionis sum (Cant. m). Sicut Mo.ius autem agcndi lantuni et (ale mysterium, (a-
«nim corona regi convenit, sic e( thronus. Corona lis fuit :
eiiiin in capite, ronnexio affeclutim ordinata iii ln priinis omnium missus esl Gabrtelanqelusa Deo
 613 SERMONES.— SERMO VI. DE NATIV. DOMINI. __ 6U
in civilatem Galilmm, cui nomen Nazareth, ad Vir-• A bor, cogitando , loquendo, vel
operando cxercetur.
qitiemdesponsalatn viro, cui nomen erat Joseph, de Si igitur aliquid cogitas, loqueris, vel
domo David; ei nonten virginis Maria(Luc.\, 2). quod discrepet a lege Domini, a niateria libri operaris,
hujut-
Sed Virgo salulata lurbatur, turbata concipit, im- excessisti. Similiicr si in opere, vel
cogitatione,
et
praegnatur, parturit. Sic cceleslis medicus morbura vel lociitione lua , aliud inleiidas, quaria paupeie,
quem nobis inflixcrat hoslis antiquus, curavit par- recreare, nuduin vestire, peregrinaniibus compati,
lim ex similibus parlim ex dissiinilibus. In prin- pro fratribus pati, ab intentione Iibri declinasti. &
cipio siquidem nostra? damiiationis, niissus estser- vero in ipsa intentioue bona aliam inteiitioiiis cau-
pens a diabolo in locuni, cui nomen erat paradisus, sara habueris quam pietatem, et amorem Omni-
a-J mulierem desponsatam viro, cui nomen erat potenlis, a causa remotus es intenlionis. Plerumque
Adanr, dedomoDei, el nomen miilicris Eva. Sed eiiini contingit ut inlenlio boni sit, ct causa inien-
ninlier decepta laetalur, gaiitleirs consenlit, consen- lionis bona non sil. Si criim justam vidua? causani
tiens operalur (Gen. m). Hla ergo nostra? salvalio- traclare sollicite intendat aliquis , jion quidem al-
nis exordium fuit, cum ab angelo salulaitir,' is(a feclu pietatis vel compassionis, setl causa cujus-
damnationis, cum a serpente decipitur; illa lurbata quam liicri tcmporalis, hujus intenlio bona est,
gaiidium commune concepit, isla gaudens, non dico B cl causa inleiuioiiis liona non est. Similiter eam-
suae, sed polius noslra? periurbalioni conSensit; illa dem ulililalis causam , qtia? in hoc est, debes imi-
parturivit auclorem vita?,ista fomitein mortisaeterna?. tari. Cum enim aliquid benc intendis facere ex af-
Voluit ergo Deus lilius hominis fieri, ut homincs fectu pielatis, nullam aliani utilitatem quaeras,
cssent filii Dei; voluil laborare et pati, ut Iioniim s quain gloriani inde perpctuam adipisci. Multolies
vacarent requiei; voluit esse mortalis, ut mortales enim. contingere solel ut pro bono opere vel favor
non possenl mori. Deditergo nobis sua, ul nns ei hominum, vel relribulio. quaeralur temporalium.
dareinus nostra. Ut essent cum Deo homines, ve- Modum eliam ageudi debes in opere imitari , ul de
nit Emmanuel. Qiiid enimcst Emmaiiuel? Nobkcunt bono opere non superbias , sed polius humiiieris.
Deus. Cum hominibus venil Deus, ut homines es- Omnis enim qui recte fragililatem suam considerat,
sent cum Deo, Jeremia aiiestante, qui ait : Hic est inirari debel quomodq vel acl momenluin bene ope-
Deus nosler, extra quem non existimabimus atium ; rari queat. Turbari simil.ter debet, ne forte pro-
qui oslendit viam suam Jacob, et Israel puero suo. pter hoc bene operandi facultas detur, iit cum mi-
Posi hmc in lerrkvisus est, et cutn hominibus con- nus cautus fuerit, ab hostc forlius impugnetur.
versalus est (Baruch. m). Quia igitur ad homines r Plerumque enim a vexaiionc su-a diabolus cessat,
<
venit, ut Judaeos el gentes, et eos qui siint ex Ju- ut eum quem siibvertere nilitur, iiicautioreni red-
daeiset gentibus salvaret, ut inquiuatos mundaret, dat. Ila ergo lurbari debes, ul bene operari non de-
oves ab haedis separaret, hsedos abjicieus, fideles sinas. Nunquam euim limor nialtis est, nisi quando
regens, non inimcrito Graeca, Hebraea, el Latina nimius esl. Virgo turbala concepit, impraegnata
lingua lilulus causa? libri scriplus est: Jesus Naza- esl, et parturivit. Exemplum «ledil tibi, ut lu tur-
reaus rex Judmorum (Joan. xix), Jcsus Salvator beris timore, concipias tamen cogilalione, im-
inlcrprelatur, Nazarenus mundans vcl separans, Ju- praegneris dilectione, dcleclatione parturias in sa-
da?us «on/issio sive confitens. Et bene Salvator di- lulis opcralione. Sed ciijus salulis? Non corporis ,
ctus est, qnia cum multos legamus Salvulores, sic- scd a.-iima?.llanc enini salutem operari non debet,
ul in libro de Judicibus legilur, quod misit eis qtiia qtti fidit animam suam , id est, vitam suam ,
Dominus Salvatorem (Jud. iu); et jtEgyptii ad Jo- in hoc mundo, in vilam alernain custodileam (Joan.
seph: Salus nostra in manu ttia est (Gen. XLVII):hic xn). ficcc, fralres, doclrina ccelestis, ecce scliola
autonomaslice -Salvalor dici poluit, qui non tam Salvnloris, studium filiorum Dei. Ha?cscripta suut
jumentorum quam hoiiiiiiuni, non tam graliosam in libro generalionis Jcsu Clirisii; ct scribenda.no-
quara gloriosam salutem ministravit. Illi siquidem D I bis in Iibro grandi. Scriptum quippe est : Scriban-
jumenta salvare poluerunt, non homines : el ob lur hmc in generalione altera (Psal. ci). Qua?altera?
hoc temporalem, rion a?ternam salulem ministrave- Qua? est prima, cujus isla sit altera ? Generatio
riint. Iste vero non tani cbrporibus quae quasi ju- priina cst generalio primi Adam, qui do terra tcr-
meiita sunt, quam animabus, quas hominibuscoin- renus est, id cst gcueratio Cain , generatio Esao ,
paranius; noii tam liujus tcraporis gratiam, quam semen Cliauanm , cl non Juda, viperarum genimina
iclern.e salulis gloriam infudit. Non eiiim tanlum (Mailh. m), generatiopravaet exasperans , genera-
animas, scd et corpus huniililalis noslric conforma- tto qtimtton direxit cor suum, et non est creditus
bit corpori clarilatis suae. cum Deo spiritus ejus (Psal. LXXVII) : quae studet et
Studeainiis ergo, fratrcs, in libro lioc , lianc inleiidit semper, non in libro , in, quo sludet gene-
eamdem, quae in ljbro est, habeiUes materiam, raiio Christi, qui esl liber generalioiiis Jcsu. Habet
uullain aliam iiitentionem, vel inlcutionis causam; ciiim ct hn?c generatio librum suum, qui malitiarii
sed eanidem quaerentes ulilitalem; modum quem habel pro maleria sua, blaspbemiam pro verbo,
tenuit in sludio teneamus, ut de eo qui pro nobis malani pro iiucntione voluniateni, pro causa m-
scriplus e.sl, gaudeamus. Omnis siquidein sludii la- tentionis mundi vanitatem, pro uliritaic momcntj-
615 D. GARNERII LINGONENSIS EP;SCOPI 0IC
neam carms voluplatem. De cujus voluptalts modo, A i suos fugit; ille, inquam, Herodes ldumaeus, qui
et utile nobis duximus, ct dignum vobis, silentio dictus est Ascalonila, qui Antigono successit in
pra?terire.-Ait enim Aposlolus, ul hujusmodi nec regnum , quia post Antigonuin, qui vivenle Herode
notninetur in nobis (Ephes. v): et ad tioquium tale sublimalus fuit a Pacboro in regno, nullus Judaeo-
non perinillit os discipnli beatus Benedictus ape- rpm regnavit. Unde Josephus (Anliquit., I. xvm,
riri (lieg. c. 6). Sed altera generalio est, generalip c. e) illius temporis fidelis hisioiiographus tale dat
secundi Adam, qui de ccelo ccelestis est (/ Cotvxv), de Christo lesliraonium : « Fuilcisdem temporjbus
generalio quaerentium Dominum ; qure innocenset Jesus , sapiens vir, si tanieu eum viruin nominare
mundo corde (Psal. xvu), in lege Domini meditalur fas est : erat enim mirabilium effector operum, et
die ac nocte (Psal. i), studct et intendit in exer- doctor eorum qui libenter qua? vera sunt audiunl:
citio justitiae, in salute aninia?, in coiiipositione elmultos Judaeorum, ct mulios ex gentibus sibi
animi, in contemptu mundi, el in laude Dei; ciijus adjunxit : Christus hic crat. Iltinc accusatioiie pri-
laus et honor imperii sine fiue permanet in sieeu- morum nostra? gentis cum Pilatus ift crucera ageis-
Ium saeculi. Amen. duin esse decrevissel, non descruerunt hi qui ab
SERMO VII. initio eum dilexerunt. Apparuit enim eis iterum
B vivus , sccundum quod
IM.EADEM SOLEMNITATE. prcpbcta? haecet alia de eo
Anno quo morluiis est rcx Ozias, vidi Dominum fulura pra?dixerant, Sed el in hodienuim diem
sedentem super solium excetsumet elevatum; el plena Clu-islianorura , qai ab ipso dicti sunt, el nomeii
erat omnk lerra majestdie ejus, elc. Beati oculi qui perseverat et genus. >
vidcnt, qua? vos vidctis (Isai.yi). Multi cniin pro- Quia ergo cessavit uiictio, dicant hobiscum
pbeta? gavisi sunt ad umbram rei, cujtis verilatis advcnisse Messiam, et. ipsum tunc advenisse,
cxsccutionem videtis. Hinc est quod Dominus lo- quando liuilo regno Anligoni, qut fuit gentis
quens Judaeis ait : Abraham pater vcster exsultavit, Judaeae, translatum est regnum ad Herodem alicui-
ul videret diem meum; el vidit, ei gavisus est (Luc gcnam. Qui in dolore orius Dorainici omncs qui
x). Quantlo vidil? Quando in figura Tiinilalis erant in Bclblcheni Jttilaepueros, a bimatii et iiifra
tres angclos vidit (Gen. xvm). Ergo uon rem,seri rci occidit (Maillt. u). Quamyis aliter intelligi possil,
liguram viriit, et gavisus cst. Similitcr Isaias incar- quod diclum est, Anno quo morluus est rex Ozias.
nationis Dominica? diem in ligura vidit, et gavisus lslc siqujdem Ozias in principio regni sui fecit
est,(dum ait : Vidi Dominum sedeniem super solium quidem quod placitum erat coram Domino, quia
excelsumetelevalum (Joan. vm).Et ne de visionedu- r ct hosles debellavit ct Ammonilas sibi tribuiarios
bitaret,ostensaestei similiter in figura temporis ple-r fecit; ct reaedificavit muros Jerusalem, qrios de-
niludo,qua visio dcbuit adimpleri. Unde dicil: Anno sfruxeral Joas rex Israel. Sed ciim dilalus esset
quo morluus est rex Ozias. Ozias quippc rex plebis subslanlia mortali, conlra Deum immoiialem su-
Judaica? fuil. Figuram igitur illius lcmporis vidil, perbivit. Nain in festo prnpilialionis induliis slola
quo regnura Judaicum finem accepil, quoninm om- ponlilicali inlravit in lcinplum , ut incensuni pone-
nia haecin iigura raonstrabantur ei. Nam cuni re- ret, Azaria Pontificc ciiin ocloginta sacerdotibus
giium Juda?a? ultimum valefecit, seciindiiiii pro- eum prohibcnte. Unde factus est terraemotus, ct
phetiam patriarcha? Jacob, qui miticndus erat clarilas solis affulgens plus solito incidit in faciem
Messias advcnit: Non uuferetur sceplrum de Juda regis, et percussus esl lepra in facie (/-/ Paral.
et dux de.femore ejtts, donec veniul, qui miucndus xxvi). Vivente ergo Rege supeibo ct impio, lsaias
est (Gen. XL), quod et factura est. Nam a redilu de Israelitica? liberialis visionem videre non nieruil,
capliyitalc Babylonis fluxis circiter qiiadringcnlis quia quandoquc et proptcr malos praelalos boni sul,-
scpluaginta quinqire annis et tribus mensibus, qui- dili, et per malos subdilos boni praela.tia gratia
bus inlerrupiuin fuerat regnura Judaeorum, imposuit Dei siililraliuiiliir. Hioc eiiim Dominus Ezechicli
sibi diadema Aristobulus Joannis cognomento, Hir- r, dicit : Ecce ego adltwrescere faciutn linguam tuttm
cani filius, qui fiiios qtiidem non hahuil sed fratres : palato tuo, el erkmulus, nec quasi objurgans, quia
quorum uiiiim, i>l est Antigoniim occidit, alios domus exusperans esl (Ezech. 111).Quia igilur rex
auteni carceri mancipavit. Posl quem promolus est impius lanla? visionis «ligniis non fuit, pro,.lie;a
ab uxore Arislobuli major fraler ej'us ncquissimus per quem manifestari debuerat, ipso vivcnte eaiu
Alexander, quoniam in sex anuis quiiiqiiaginta viderc non debuit. Ipso tainen inortuo visionein
niillia seniorum interfccit, eo quod facinora sua vidil, ut per boc dareiur inlelligi, quod Domir.us
detestarenlur. Sed eo fe.bre correplo et niortuo, Isaia?, non suo, sed excessu regis, spirituni pro-
successit ei ;.n rem rcgni sed uon in nomeii filius pbetia? subtraxit. Pensate, dilecl.ssimi, quain pe-'
ejus Hyrcanus, qui a Pompeio fuit pontifex decla- riculosum sit ab Iiuiiiililale recedere, quaiido nos
ratus : quem poslea Pacliorus rex Parthorum An- sctilimus bonis gratuitis cmincre. Quia eiiim facies
tigono tradidit, qui eum auribus mulilavit, ct per eminenlior pars est corporis, merito percussus est
Pachorum in rcgnum subliinalus est. Cuin vero Ozias iepra in facie, qui cxleris cminenlior voluit
liyrcanum cum Phasclo fratre Herodis comprehen- apparere. Bene siquidcm lejira? praemium prr rae-
disset Pachorus , Herodcs-ad Iduma?os conlribules rito virlutum rccepit, qui Iepra supcibia?-dona
 617 SERMONES. — SERMO VII. IN NATlV. DOMINL ClS
virtulum gratuita sordidavit. Nisi enim. a cordisi A elevatuin. In his omnibus nobis ille praedlcatur, iu
oculis labem superbia? quis deterserit, el vitiis nio- cujii» nativitate canil Isaias, cum ait : Et vocabu
riatur, ad visiones Dei discernendas etiam pia? vo- lur nomen ejus Admirabilis, Consitiarius, Deus for*
lunlati nulla ralio suffragatur. Dicit ergo : Anno,, tis, Pater fuluri smculi, Princeps pacis (Isa. ix)«
quo morluus est rex Ozias, vidi Dominum, etc. Quii Detis est eninij qiii sedet ad dexleram Patris; cori-
modo propheta dicilur, olira videns dicebatur; sedI siliarius, qui sedet super Cherubim : unde cheru»
non ideo videns, quod apertos babeat oculos car- bim interpretatiir pleniludo scientiw; admirabilis,
nis, quoniam indifiereiuer ad utrumlibet, bonum, sedehs in throno; thronus enim regis est; et ipse in
scilicet et nialum, sblent aperiri. Aperti sunt oculi[ regiraine firmamenli et totius mundana? machina?
Adarmposl lapsum (Gen. 111),aperti oculi discipu- apparet mirabilis, quam mirabiliter regit. In hoc
lorum euntium in Emmaiis in fractione panis (Luc. autem quod cmlum sibi sedes est, Pater futuri sae-
xxiv). Sed illius ad malum, istortim ad bonum. culi conrprobatur. In hoc vero quod sedets«/iei'
lllius ad conCiipiscenfjam; istorura ad resurrectiouis solium excelsum, id est in hoc quod haturam trans-
fidem. cendit angelicam, fortis et potens iiitelligitur.'
Neque enim credendum est cordis praedonibus, Unde angelis, quibus diclum est: Tollite por-
qui cum sua? volunlali cor subjugaverint, faciunt j3 tas, etc, respqndentibus, quk est isie rex glorim,
ipsum speluncam latronrim (Maith. xxi), niaxirae respondetur : Dominus fortis et polens, Dominus po-
quia falli possunl-, iit nou sit illtid quod videtur, tens in prmlio (Psal, xxin). In hoc aulem quod se-
sicut Videri videtrir, Finnainentum videlur stare, dere dicitur in anima justi, vel super solium eleva-
qnod semper movetur; naviganli videtur moveri tttm, quod idem esfj probatur princeps pacis; quo-<
solum, quoti solidum perseverat. Baculus videtur niam nunquam pax potest esse in anima sine ipso,
in aqua fracttts, et cum sit integer, fallilur visits. nec nisi pax-cum ipso. Vel aliler sedium diversita-
Nec ideo prophela dicilur, quod spiritualcs cordis tes-ex propriisnominibus possumus assignare. Est
oculos apcrit ad videndum. Nou enim esl creden- enim alia sedes, qua? dicitur thronus, alia ferculum,
dam oiiini spiritui; sed probdle, ait Apostolus, alia- cathedra [add. alia synhedraj, alia tribunal,
spirilus, siex Deo sunl(I Joan. IV). Nam per re- alia exhedra. Thronus regura est, ferculum seu
rura iihagines falluntur cordis oculi, cum aliter stilla pauperum, catbedra doclorum ; synhedra au-
cogitaiitur, quain sirit. Sed propter hoc propheta dilorum, tribunal judicum, exbedra judicis asses-
videns dicebatur,,quod inlellectuali videbat oculo, sorum.
quod aliter evenh-e- non posse per infusionera 9an- Habet igitur ab a?terno Dei Filitis Ihronum ad
cti Spiritus intelligebat : sive aenigmalica,' sive C dexteram Palris, sed ferculum fecit sibi in utero
ariagogica visione daretur inlelligi, quod videba- iiiatris : cathcdram vero facere non cessat in cor-
tur* Talis fuit Visio Isaia? filii Amos, qui ait: Vidi dibus fidelium magistrorum, synhedras in devotis
Dominum sedenlem (Isa. vi). ViditAdam Dominurii audiloribus, tribunal in j'ustis j'udicibus^ exhedras
dcaiiibulantem (Gen. m), Stepbanus slanlem (Act. in fidelibus consiliariis, judicans curn judicibus ".
vii), lsaias sedenlem. 8ic stabilis maneiis moveri Nam hujusmodi liomines vocat Psalmista setles,
videtur, cuni neCaffectu , nec loco , nec tempore ubi ail : Illic sederUntsedes in judicio, sedes supef
movealur. Scd deambulantcm vidit eum Adam, qula domum David (Psal. cxxi). Illic, id esl irr coelesli
in hoc quod peccavit, non lam Dominum abeo, Jerusalem sedebunt illi, ir. quibus Dominus modo
quam ipsum a Doraino recessisse cognovit; Sle- sedel vel per doclrinam, vel per obedientiam, vel
phanus vero slantem vidit, quia cum eum stare per justitiam, vel per fidem. El «uamvis tot modis
videret, cum ipso in tribulalione virlliler.slandi in dicatur sedere, lamen excellenter et proprie dicit
agone signuni dedit. Isaias auteni sedeutcm supef eum Isaias sedere super solium excelsum et eleva-
solium exeelsum et elevalum vidit, qui vel qtiicsccu- tum. Duas enim fecit rationales crealuras, ange--
lem, vel humiliatum inter mortales agnovit. Sedere |j, lum scilicet et hominem. In illis Domlnus requie*
enim huniilitatis signtim est, aut quietis. Sediliriin scit, quia si-delicia? surit ei esse cum filiis homi*
lanien nuiltas nobis varietates sacer sermo propo- num (Prov. vm), nuillo magis crim angelis, qui a
nit, in quibus Dominum sedere protesiatur. Dicit slatu bona? coridiljonis non recesserunt. Hanc na-
enim Psalmista : Dixil Dominus Dbmino meo : Sede lUram angelicam vocat lsaias soliuin excelsum,
a dtxtris niets (Psal. cix). Unde et in hynino ange- quia a celsitudine in qua primo condlti sunt, nort
lico canimus : Qui sedes ad dexteram Patris, mke- ceciderunt. Humanam vero naturam solium dicit
rere nobis. Alibi tamen idem Psalmista dicit: Qui elevatum, quia a statu in quo condita fuit cecidif,
sedes super eherubim, nlani[eslare coram Ephraim, sed per effusionem sanguinis Jesu Christi postmo-
Benjamin et Manasse (Psal. LXXIX).Et rursus : In dum elevata fuit. Unde idem Dorainus ait i Cum
excelso thronovidi sedere virum. Alibi Verodicit ipse exaltatus fuera, omnia traham ad meipsum (Joan.
Dominus cwlum mihi sedes est (Isa. LXVI).Et rtir- xn). Yel excelsuni solium vocat animam, quia in -
sus : < Anima jusli sedes est sapientia? (Gregj bom. hoe excelsa, quod ad imaginem et similitudinCm
55). > Etibi, sive signiflcettir idem, sive aliud : Dei facla. Solium vero elevatum caro hnmana, quae
Vidi Dominum sedentem super sotium excehu,m et d& vili scheinale facta, videlicet de limo terf«,
PATROL. GGV. 20
 619 D. CARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 620
niodo super choros angeioiiini csl elcvata. Sujier .A minislrant pabulum, ut sic redeant ad huroanuiii
soliuni igilur excelsiim et clevalum sedit, qui ad provenlum. Naru slurni cicutis, et homines sturnis
suscipieiidam animam et carneni se humiliavit. Et utuntur; cervi colubris, elhomines cervis; et si
ne tanla? visionis miraculo pi-oplicia diilidcrct, evi- qua foiie sunt, qua? nulli prosint, imo noceant,
dens super hoc in rebus condilis siipponit excm- tamen ad hoc facla sunt, ul homo in ipsis aul pn-
pluni. Sequilur eiiim : nialur, aul; exerccatur, aut erudiatur, aut luinii-
Et plena erat omnis lerra majestute cjus. Omnis, lictur : el sic.ad humanam utililalcm cuncta reci-
inquarh, quia illa, de qua ('.ictum esl : In principio piocal, cujus plena est terra majeslate ejus. Sed si
creavit Deus cwlumei terram (Gen. i); vel illa, de in rerum condilione fuil ila polcnset eflicax sermo
quadiCitur : Eletiim Dominus dabit benignitalem, diviiius, qua pracsumplione iuia limites iLfi miln-
,et terra nostra dabit fructum sunm (Psal.' Lxxxiv); tis potentiam sive clcmentiam Yerli coarctare yo-
vel etiarri illa, de qria scriplum est: Anima mea sic- lunt ha?retici, ut pro salute anima? non faciat^ quaa
«( lerra sine aqua tibr(Psal. cxLn). Nnro cum de inrilto «lignior est corpore, quod fecit pro corporis
ortialu terra? Deus disponeret, ail : Congregentur nccessitate? Terra nec humore, nec calore, nec
aqum in locum unum, et appareat arida. Faclumque " labore germinavit, cum adhuc virgo erat, id est in-
cstita.Et dixit-Deus : Germinet terfa Iterbatn vi- coiiupla, nec infecta, nec interfoctainsanguiriibus.
reniem, etc. (Gen. i.) Consideremus quam viviis sit Quid ergo mirum, si terra nostra? natura? incorru-
sermo Dei eteflicax (Hebr.w); quam utilisetve- pla el virgo, sinehumore seniinis, sine calore libi-
lox vox ista : Germinet terra lierbam virenlem, et dinis, sine opere hominis concepit et peperit se-
statim sine benelicio liumoris, sine calore solis, nien, quod titst Dominus reliquisset nobis, quasi So-
siue exercitio humani laboris germinavit. Solent doma fuissemus (Isa. i), quia ipsum est vila- no~
enim plerique dicere, nisi clementia aeris herbas slra, cujus eliam odoresmoiiui reviviscunl?-Nun-
huniectaveiit, vel solis calor moderatior tepefecerit, quid potest facere Verbura Dei, quod habetnalura
vel exercilio humani iaboris culta? fuerint, gersBi- vulturis? Yultur sine coitu concipit el parit: et verbo
itare nori possunt. Nam proplerea quidam Maia?, Dei per quod illiid lit femina concipere non potuit?
tanquara Dea? luimoris in capile Maii, cui eliain Sed dicis : Unum dicitis Patrera et FiLiu.ni:
iiicnsem illum dedicanles a Maia Maium dixcruiit; Ergo si Filius carnem assumpsit, el Paler. Non est
qui error quibusdam, qui etiam Christiana? reli- ha, quia cum ignis sit calor el splendor, splendor
gionis habent characterem (quod dolenles dicirnus), in rnbo fuit, sed non calor; et cum ignis sedes sit
usque hodie dissuaderi non polest, divinum im- (r in jecore, ascendit ad cerebrura, et pcr venas re-
penderunt et imptiiduiit cultum. Alii vero soli, eo prcsso calore accedit splendor ad oculos, et unitur
- quod virlute suaterrarum sinus penetret, el sparsa illi carnali membro, cui tauieii non adhaerel calor,
foveat semina, ef rigentes gelu venas relaxei arbb- cuin calor ignis sit in cerebro, el unus tamen ignis
rurn; alii vero pro diversis beneficiis, hominibiis qui aflicit cerebrum et oculum; sed calidus in ce-
tanqijam diis diversos deputabant honores. Sed rebro, splendidus in oculo. Ila unus DeusPater et
facessat vana opinio, quia sine huniore non jam Filius, et Pater carncm non assumpsit, siciit non
Iiumus, sed arida gerrainavit, anlequam solis foius est calor in oculo : et Filius carnem assumpsit,
susciperet, imo priusquam sol ipse fieret; nullo sicu.t oculum splendOr afficil. Terram igitur ma-
laboi-e liomlnum, sed divino munere, Sine satione jeslate Dei plenam in hoc fateantur baeretici, quod
fruges, fructus sine sern-ine tam necessarii; larii humana? natura? lola Filii majeslas uniri voluit, et
grati, lamque uiilcs, adillara Dei vocem pullula- unita fuit. Et si nobis vel nostris. credere noiunt,
runt, ut repletis non solum usui sinl, sed delecta- quia omnes propbela? ei. teslimoniura. perhibent,
lioni. Nam sive in radicibus, sive in corticibus, seu tanien iuimici nostri sint judices, qtiia ad hoe ut
«tiam in medullis aut foliis aut fruclibus sive se- verum. dicant nobis, mentild est iniquitas sibi (Psat.
ininibus, quidquid factum est, totum fecit Deus, ul D xxvi). llle namque Chrisliana? religiouis saeyissi•
ex eis suslenlarClur hominis inlirnia nalura, vel re- musimprignalor Porphirius tale teslimoiiium reddit
levaretur infirmata, vel custodiretur sana, vel sa- Christo : « Christum, ail, Dii piissimum pronun-
narelur miims debita custodita. Non igilrir impen- tiavcrunl, etimmortalemfactuiri, etcum bonaprae-
dant homines honorem crealuive, quem debent dicationc ejus meininerunl. > Sed et qUaedam Si-
Crealori: nec glorietur dese creatura, nec glorie- bylla tale fertur-ab Augustino (6) teslimonium
lur in crealura, sedpolius in Crcatore. Quia neque dixisse deChristo : < In manibus infidelium veniet,
qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sedqui dabutil autem Deo alapas manibus iricestis, et iiri-
terrain germinare facit, el dat germinibus incre- puro ore expuent venerialos sprilos. Dabit autein
mentum (/ Cor. m). Omnia qua? fecit, aut esui, aut ad verbera simpliciter sanctuni dorsum, el cola-
usui huiiiano nala sunt; nam quod ad escam non ^ pliQs accipiens tacebit; nequis agnoscat quod-Ver-
adjuvat, valet ad medicinani; et si qua tibi noxia bum, vel unde venit, ul inferis loquatur, et co-
videantur, ionoxium tamen aut feris aut avibus rona spinea coronetur. Ad cibum fel, et ad silint
(6) DeCivU. Dei, lib. xvm, c. 23.
 621 SERMONES, - SERMO VIII. 1N EPIPHANIA DOMINI. 622
ace.tum dederunt, inhospitalitatis hanc ministrave- A norum quam raalorum inaxima pisciura multitudo.
ruitt mensarn. Ipsa enim gens insipiens, Deum Qnorum boni miltendi sunt in vasa, mali vero eji-
tttnm r.on intellexisti Iudcntem mortalium menti- ciendi foras, cum ventum fucrit ad littus. Nunquid
bus; sed.spinis coronasti, et horridum fel iniscui- videtis, dilectissimi, Petrum trahentem rete suuni
sti. Teinpli vero velum scindetur, et medio clje nox plenuni cancris, id est insidiatoribus; polypodibus,
crit lenebrosa nimis in liibus horis, et moiie mo- id cst adulatoribus; bericirs, id est peccatoribus;
rietur; el tunc inferis ingressus ad lucem veniet qui cursum navis impediunt, et ne proficial, staie
primus, resurrectionis prinripio revocatisostenso coguiit? Nonne quasi cancri sunt in Ecclesia, qui
Ecce quid expressius de Christo dici potest?Et simplicilali aliorum invidenles, ut per insidias de-
quid co subliraius esse? In cujus ortu Roma? tem- cipiunl, quos vel aperte, vel foiiitudine* non, pos-
plum pacis corruit, et fons olci crupit usque in Ti- su»t, fallentium lapides occasionum in innocenteii)
beiim. Et bene, quia fons misericordia? erumpebat jaciunt?Polypodes autem juste dixerim adulatores,
dc lerra natura? nostrse, per quem rion solum om- qul niulantiir ad vultus hominum ; qui sicut bona
«is idololatrke cultus Dnem accepit, sed oranis cul- de bonis, vel mala de malis, sic vel bona dc raalis,
tus religionis inccepit, quia vera? pacis templum vel mala de bonis, ut hominibus placeant, non ve-
inisericorditer congregavit, ut scriptum est: Con- " rentur loqui, sicut polypodes, qui ad quodciinque
gregentur aqttmin locum unum(Gen. i). Aquwmul- saxum venerint, saxi colorem assumunt. Isli tales
tw populi multi (Apoc. xvn). Isla? aqua? diffusa? in sagena Petri conclusi sunt cum delphinis et pho-
erant secundum varias.hominum volunlates, et va- cis, qui in signum dilectionis eximia?, cum liment
rios iiifiJelitalis errores; sed congregata? sunt in incursus hostium, ore fetus tcneros in visceribus
locum unum ; in iiicuni illum, de quo dicit Dorai- ileralo suscipirint. Exemplum quippe praebent pra?-
nus aJ Moysen : Est, inquit, locns apud me, et sla- latis, ut verbo compassionis filios suos in visceri-
bis supra petram (Exod. xxxiu). Quis auteni locus bus charilatis suscipiant, raaxinie cum videiint
pcncs eum est, qui attingil a fine usque ad finem periculum menlis vel corporis imminere. Congre-
forliter ? (Sap. vm.) Ecclesia est, ubi ipsi babitat, gala? sunt aqua?, et apparuit arida. Prima virtus
ubi pascit, ubi cubatin meridie (Cant, i). Iste quippc est, Guolhi seauton [rvwflt««UTOV],id est JVosce
locus uter est, in quo congregat aquas maris (Psal. teipsum. Ad hoc enim congregala? sunt fluxe men-
xxxn). lste locus hydria est Rebecca?, ex cujus les horaiiium, et in utre disciplina? coarctata?, ut
plenitudiue adaquati sunt Eiiczer ct cameli (Geie. unusquisquc quanla sil ariditas infirmitalis hri-
xxiv). Ipse est enim hydria S.imarilaiia? (Joan. iv), r raana?, cognosceret. Quod et ille cognovit, qui di-
quara Dominus de puleo aquac salicntis in vitam xit : Aninia mea sicul terra sine aqua Deo (Psal.
ajternam fecundavit (ibid.). Per ipsum etiam fig«- RXLII),ul cognila defectus sui siccitale, illius pra?-
rala? stint sex hydriae, qua? inventa? sunt in convi- stoletur imperium, qui dixit: Germinet lerra her-
vio nuptiali, secundum purificationem Judmorum bam virentem (Gen. i); quod miraculose fieri solct
(Joan. u), id est secuudum niundilicaiionem conti- primo, quia nullo Iabore, nullo praecedenle devo-
nenlium. Pcr unum locum siquidem et una liydria lionis humore, nullo charitatis calore, sola sancti
et sex hydria? bene figurantur ; quia cum una sit Spirilus infusione germinat anima, nunc radices
universalis Ecclesia , raulla? tamen particulares cogitationum, nunc affecluum semina, nunc fru-
sunt Ecclesia?, qiia? propter senarium, qui perfe- clus operum, et sic plcna est terra sancti Spirilua
ctus cst, per sex hydrias figuranlur, Capiebant au- majestate, Benedicaraus igitur Patrera, cujus ma-
tem, ail Evangelisla, metrelas binas vel lerttas (ibid.) jestate plena est terra in rerum condilione ; bencdi-
Unde et arca Noe, qua? eodem modo Ecclesiara camus et Filiura, cujus majestale plena esl lcrra
praefigurabat, fuisse legilur bicamcrata et tricame- in noslra reparatione : benedicamus et Spiritum
vata (Gen. vi). Congregata esl enim Ecclesia de sanclum, cujus majeslate lerra plena est in homi-
palriarchis et prophelis, de apostolis, de martyri D nis sanctificatione. Benedicamus ergo Patrem et
bus, de confessoribus c.t virginibus, et propter hoc Filium cum sancto Spirilu, cui laus est et gloria
foiie sex hydriis coinparatur. Sunl auteni tria bo- per infinila soecula. Amen.
norum genera; temporalia, naturalia, gratuita. In , SERMO VIII. ,
patriarchis igilur et prophelis ccperunl hydria? Ires IN APPAKITIONE DOJIl.M.
raetretas; ipsi enim el leraporalihus et naluralibus CMIII«flius esset Jesus, etc. (Matlh. u). Taccant
'et graluitis bonis abundaverunt : in apostolis au- ad te insula? Deus, el gentes raufent fortitudinem.
tem el niartyribus, et confessoribus et virginibus, Quis suscitavit ab Oriente juslum, vocavit eum, ut
daas tanlum, quia tcmporalia abdicantes, naturali- sequcrelur se ? (Isa. XLI.) Quis, inquam, nisi qui
bus et gratuitis abundavertiiit. Ideo autera congre- de lapidibus suscitavil hijos Abrahae? (Luc. m.)
gata? sunt aqua? in loctim uuum, ut piscationibus Cum enim gentes lapides et ligna adorarent, similes
sint apta?: eranl lapidibus, jti.ua illud : Sitniles illis fianl, qui
Simileest enim regnum ceelorum sagenm missm in faciunl ea, et omnes qui confidunt in eis (Psal. cxiu),
tnare, et ex omni genere pkcium congreganti (Matlh. Quasi enim lapides nec octllos ad intclligCnduur,
•xrit). Unde et in sagenaPelri conclusa cst tam bo- nec aures ab obediendum, nec nares ad dtsccr-
C25 D. GARNERH LINGONENSIS EPlSCOPI , G24
nendura, nec os ad confitcndum, ncc manus ad Amines, factus est sub honiinibus; cum essel om-
bene operandum habebant. Secundum ergo illud niuin Dominus, factus est oiiinium servus : ciini
lapides erant, et qttasi simulacra lapidibus compa- sederel ad dexteram Patris in regno suo,-peregrc
randa, quia" cum Oculos haberent, non videbanl. profeclus esl, accipere sibi regnum et reverli (Luc
Excaeeaverat enimeos malitia corum. Et cum :iu- xix). Sic et Mngi secuti sunt. Rclictis siquidem
rcs" haberent, lanquam aspides sifrda?obfurabant operibus, derelicla majeslale regali et palria, illi
aures suas (Psal. LVII). Similiter ct de aliis sensi- supponi voluerunt, qui se aliis supposucrat; servi
bus intelligere poteritis, si slultiliam, si pei fidiam, illi facli sunt, qui se spontc aliis servum praeberc
si in obscenis operibtis abominalionem perpenda- venerat; peregrinari cum illo voluerunl, qui pro-
tis. Quia ergo nec videbant, nec audiebant, nec pter ovem cenlesimam in longinquam regionem
senliebanl, nec loquebantu.r, nec operabanlur descenderat (Luc. xv). Erubesce, Sidon, ait tnare
proul debebanl; sccundum aliquid moriui erant. (Isa. xxiu), ad unius parvi signi ostensjonem, isti
Quis suscilavit eos? Aperli sunt oculi eorum, et qui nec verbum viln? atidieranl, nec viderant Cliri-
viderunt stellam, intellexerunt signura magnr Regis sti miracula, venerunt. Nos vero, quibus quolidie
esse, aggressi sunt iler, et vcniunt ad coiifitendum clamant apostoli, clamant evangelista?, clamant
Jerosolymis dicenles : Ubi esl, qui nalus est rex prophela? , claraant sanclorum excmpla, Chrisli
Judmorum ? (Malth. n.) Quis ergo suscitavit eos opera, signa et verba, tanquam aspides surda?au-
ab Oriente? Quis, nisi ille, qui parvus CTat in res obtmamus (Psal. LVH).Tabeiriaculuin Dei lot
praesepio, et magnus in Oiienle? qui faclus est in el talibtts opeiimentis videmus operlum; et adhuc
Occitlenle miserabilis, et mirabilin faciebal in sub dio sumus, adhuc ventis^t imbribus nos ex-
Orienle* qni latebat prope posilis, ct longe posi- ponimus. Incarnationis siquidem veritatera hinc
tis apparebat; qui jirope posita fecil Isaac igno- sanctorum charilas, quasi coccus bis tinctus, hiitc
rare, et longe futura cognoscere; qui admirabilis sncri eloquii doctiiiia, quasi hyacinlhus ; hilic af-
consiliaiins apparebat Oiientalibus et Occideniali- flictio ptpiiileiitiimi, quasi sagum cilicinuin; hinc
bus, qui (1) Verbum erat in sinu Patris, ct infans passio Salvatoris, quasi purpura ; hinc munditia
in gremio malris : qrii regebalur ab hominibus in caslitatis quasi byssus reto.la; hinc carnis absli-
niuudo, ct elemenla rcgebat in coeto: qui taccbal nentia, quasi pellis arietum rubricata, munit. Cur
apiid Judaeos, ct vocabat Chalda?os7 Notus erat igilur in Christo non requiesciraus, cur adhuc
jain in Chalda?a Deris ; et in Israel parvum nonien vento vanitati3 et imbribus occupationura dati su-
ejus. In propria venil; et sui eum non cognovcrunt j, nius ? Quare non audimus vocem monentis et di-
(Joaiu i). Ad alienos non venit, et stalim ut na- centis : Venile ad-me, omnes qui laboratk, el one-
lus est in Belhlehem Judm in diebus Herodk regis, ruli esiis, el ego vos reficiatn? (Ma:ih. xi.) Illi pro-
ecce Magi ab Oriente venerunt (M-atth., u). pler Christum divitias suas et patiiain contemjise-
Quia igitilr idem Deus et homo, Veibuni et in- runt: nos qui nilitl habemus, nostruin nihil aroil-
fans, regebaiur et regebat, loquebalur ct tacebat, lere formidamus? Si igitur -multa possumus ciun
non immerito per irrationalis reicognilam ralio- rege divite, nostrum saltem rete dimiltamus cnni
neni nativitatis sua? ralio cognita esl. Venientibus Pelro paupere. < Omttidenim dimkit, qui propriam
siquidem Magis dux itineris slella fuit; qua? quasi volumatem, nt ail Hieronyraus (8), derelinquit.t
taccns locuta est. Tacebat, quia res irrationabilis Regnum siquidem Dei non "a?re,sed menle compa-
eral; loquebalur, quia Regem natum Magis oslen- ratur. Non enim dantis est, sed amanlis. Compa-
debal. Nara etsi verbum, quod foris patet corporis ravil illucl vidua duobus niinutis (Marc. xu), Za-
auribus, non dicebat, verbo tamen iiilrinseco, quo cliseus dimidia parte bonorum suorum (Luc xix).
solemus intus in auimo erudiri, dicebat. Et bcne; Reguum denique Dei calice aqua? frigida? compa-
indicabat enim Verbum, quod intus lalcbat in rari potcst; quod comparare non potuit Simon
carne, non quod foris palebat in ore. Itleo crgo, ut D magus, vel Aiianias, pro omnibus bonis suis.
ita dicam, verbo iiitrinseco Magos crudicbat, quia Sequanuir ergo cum Magis, qnia jam suscilali suiit
Verbum inlrinsecum et in carue lateus indicabat. et vocati. Suscitali sttmus a morte perniciosa,
Nec per aliud rationale aliquid Verbum incarna- morte Salvatoris gloriosa : suscitali in baptismb,
tura oporluil mahifeslafi, quia sicut stella in no- sed adlitic suscilandi iu judicio.
cte, sic Deus in carnc : sicut lux lucens in tcnebris, Itleo impii non resurgunt >'ajudieio \Ptal. i); qui
sic Filius Dei in caligine noslra? uiortalitalis. Sic non sunt a raorte perniciosa suscilali in baptismo.
evgo suscitali Magi, sic vocali, Christum seculi Surgent ergo, non resurgent; surgent, ut mo-
sunt. Quoroodo sccuti ? Hic altendite, fratres mei, riaiilur morte pessiina, quia suscitati non sunt
vos quibus dictum est. Qui non bajulat erucem morle gloriosa. Nos vero resurgemus a morte pre-
suam et sequitur tne, non.polesl meus esse discipu- tiosa, ul vivamus gloriose, quia suscilati sumus a
lus (Luc. xiv). Scitis quia Chrisliis dives in ccelo, niorle perniciosa, ut moriamur preliose. Sicut
pauper factus est in raundo; cuni esset super ho- enim peceatorum mors pessima est (Psdl. xxxui);
(7) Deest vox despecius, vel inutus, aut si- (S) Comment. in c. XLVMatlh.
milis.
C*5 SERMONES. — SERMO VIII. IN EPIPHANIA DOMINI. £26
Sic preliosa esl in conspectu Domini mors sanctorum A , regis. Herodes, quia gloria petlis dicilur, benc illum
ejns (Psal. cxv). Nec mpri potest niorte preliosa, nobis insinuat, qui in carne iiostra gloriatur. Ha-
qui primo non suscitalur a perniciusa. Irieo ergo bet enim Deus in homine gloiiam, babel et ipse
resurgenius in judicio, qui a triplici nioiie suscilali homo, liabet diabolus. Quandoque gloriatur Deus
sumus in hoc niundo, a perniciosa, a propiliosa, a in nobis, quando nos in subjectioue humiles, in
pretiosa. De jicrniciosa suscitamur ad propitio- pcenitentia fortes invenit, in labore strenuos, in
sara, dc propiliosa in prctiosam., dc preliosa in obedientia proraptos, in oraiione devotos. Homi-
gloriosam. Morsenim perniciosa pcccalorum, mors nis autem gloria est tcslimoniiim conscienlia? suse
propitiosa pcenitentium, inors pretiosa sanclorura, (/-/ Cor. i). Diaboli vero, carnem deliciis perverlefe,
roors gloriosa Salvaloris omnium. Ul enim susci- corpus fovere. Quia igilur pervertere solet honii-
tarelur beatus Job a morte perniciosa, morte pre- ncm, cum primo peccalum per suggeslioncm niani-
tiosa mori desiderabat, cum opera, quibus iram feslat ei, deinde cUin aiiimum facit in diversa mu-
Dei meruisse se credebat, perpendens, dicebat • lari per cogitationem ; postca quando facit animum
Quare non in vulva moriuus sum, egressus ab utero, acquiesccre per dcsiderium in cogitalione; dcinde
slalitn noii perii ? Cur exceptus genibusl cur taclatus vero quando posl dcsidcriuiu accedit velocilas in
ubefibus? (Job iu.) In vulva morerelur, -si pecca- "' consensu; postea cuin jtost consensura accedil in
lum, quod in cogitalione esl, diraitteret; egressus opere consitnimatio, delectalio eliam in operis con.
ex ulero periret, si cogiiationem in opere nou de- sunimationc ; ad ultimum autem audacia defensio-
monstraret; gcnibus exccptus non fuisset, si in nis in delectationc non incongrue dies Herodis pos-
ipso opere culpa displiceret. Multos enim excusat siimus appcllare motus illos animi, quibus diabo-
necessilas, quos nequit cxcusare voluntas. Lacta- lus nos perveriit, ul glorietur in carne. Ut enim
tus-vero uberibus non esset, si post culpa?Jelecla- diem prinoum in nobis Herodcs faciat, qucm solis
tioneni, ad vocem monentis causas excusalionis in diem gentes appellare consueverant, quasi sol lie-i
peccato non quaererel. Liim enim diceret: Qttare misphaeriiim cordis iiilrat, cum primo peccatum
non in vulva mofluus sum, etc, sensus est. Quare per suggestionem manifesiat. Solis enim nomine
non sum mortuus mone propitiosa, qui morior manifestatio plorumque figuratur, ut ibi: /n sole
perniciosa? Quare non sum susciialus in pretio- posuit labernaculum suum (Psal. xvni), id est iu
sam, qui lapsus sttm in perniciosam? Ab lioc eniui manifesto. Ut vero secundum diem facianuis iu
q-.iadruplici mortis genere suscitat hominem, qui riobis quem diern luna? vecant hemisplia?riuiii
suscilavit unicum matris sua? filiura in porta (Luc. \Q cordis intrat luna, cum animus rriulatur iu
vn), archisynagogi liliam in «iomo (iHarr. v), fi- raulta. Ut autem terlium diem faciat in nobis
lium Sunaraiiis per Eliscum'in cubiculo (IV qucin anliqui vocabant diem Martis, intrat Mars
Reg. IV), Lazarnm per semetipsum a raonumento hemispha?riiira cordis, cura per cogitaticiicm
(Joan. xi). Ipse ergo est, qui alios suscifat ab animus ignescit. Mars enim Pyrou [I1'JO6V], id esl
o: iente, alios ab aquil. ne, alios ab austro, alios ab iyneus vocabalur. Similiter ut iu quartum dieni
oecideiUe. Quia enim omne peccalum, aut cogita- procedat, quein vocare solebant Mercurii diem,
tione, aut deliberatione, aut delcclalione fieriso- quasi hemisphaerium cordis Mercurius acccndit,
lct, attt opere; cum pcccalum quasi pro foribus Tum post desiderium in consensu velocilas accedit..
est, cogitationeni percipit, et in cogitalione re- Anliqui enim Mercurium Stilboufa [2T(A(5oviTa], id
sipit. Suscitatur peccator a raorte perniciosa, quasi cst velocemappellabant. Diem vero quintum in nq-
ab orienle, vcl in porla, et peccatum morte pre- bis facit, quem vocant homines diem Jovis, cum
tiosa moritur, quasi in vulva. Cum vero post cogi- in coiisunimalioiie operis afdoris flamma comburit
talionem incipit deliberare peccaium, et in ipsa animam, quia tunc Jtipiter inlrat mentem, qucin
deliberalione resipit, suscilatur peccator a perni- Pbaetoiila [*«i6o»va]philosophi vocanl, id est ar-.
ciosa moiie, quasi a'b aquilone vel in domo;et D dentem. Cum vero post consummationem gaudere
peccatum morte moritur preliosa, postquam ex mens incipit in operis delectatione, sextum diem
utero egressum est; si vero post deliberalionem facit in nobis Herodes,' quem vocare solemus diem.
incipiat dcleclari, et ttinc corrigilur, peccator a Veneris, quia Venus tunc in animo lucescit, quando
perniciosa morte suscitatur, quasi ab auslro, vel placet opus' proevaricationis, et animuni Iucidum
in cubiculo ; et peccatum poslquam genibus ex^ reddit. Unde apud antiquos Venus Phosphoron
cepltim cst, moritur morte pretiosa; si vcro post [«cotrpo/jov], id est lucida vocabatur. Ut aulem diem
delectationem peccatum ad opus perducitur, et sepltmum in nobis agat, quem nos diem Sabbali,
-
tunc emendalur, peccator a morte perniciosa susci- anliqui Saturni vocabanl, hemisphaeriumcordis Sa
tatur quasi in inonumenlo, vel ab occidentc, et turnus intrat,'quando quo.d inale perpelratum
peccalum moritur raorte preli.osa, postquam ttberi- est parvipendit, el ad vocem monentis irascitur; et
bus lactatum est. inflatus superbia etiam casligantem minatur. Unde
Igitur ab ipsa intcniione malitia? revocati el ad et Salurnum antiqui Pheuma [<fs«,«a],W est tni-.
fidem vocali vencrunt Magi ab Oriente : Cum nalus nantem nominabant.
essct Jesus in Bcthlchem Judm in diebus IWrodk Iu his ergo dicbus natus est Jisus; non tantunj
 627 D. GARNERII LINGONENSISEPISCOPI 628
illa nativilate, qua plasmavit nos, secundum quam A appellari. Virgo etiam
g^lOriosa"domus panis facla
seternaliter natus est de Palre sine raatre; sed illa est, quando eum in utero portavit, qui de seipso
qua reformavit nos, secund/um quara tempuraliler dicit : Ego sum panis vivus,qui de catto descendii
natus de matre sine patre: vel illa qua formari (Joan. vi). Sed et illa coeleslis patria domus
panis
BOletin riobis per devotionem , insprrando; vel potest appellari, quia ibi est panis angelorum, de
illa qua sanetificavit nos in baptismo, vel illa qua quo solo saliari se posse lestatur Psalmista dicens :
redemit nos in patibulo. De prima enim diclum est: Satiabor, cum apparuerit gtoria tua (Psal. xvi). Sed
Ego hodie genui te (Psal. u); de secunda: Puer prima domus, domus fuit, ut ita dicam, panis hor-
natus est nobis (Isa. ix); de terlia dicit Apo- deacei, secunda similaginei, lertia lagani oleo liti,
stolus : Filioli mei, quos iterum parturio, donec quarla stibcinericii, quinta panis reversali. Cum per
fornietur Christus in vobis (6al. iv); de quarta au- integumenta verborum Synagogaelocutus est Deus,
tem ipfeeDomintts ait :•jVtsi qu'ts renatus fuerit ex- et in eis dura et aspeia praecepit; ut : Qui fecerit
aqua et Spifitu sancto, non potest intrare in regnum hoc vel illud, morle moriatur, quasi medultam in-
Dei (Joan. iir); de quinla vero nalalilia sanctorum ter paleas ministravit. Sed quaudo per doctores
nos cetebrare drcrmus, cum, mortem eoruro cele- Ecclesia?sublato cortice littera? medulla intelligen-
bramus. Unde et merito, quando mortem Glnisti "; lia? subjectis manifestala est, similagineuni panem
recolimus, qui Sanctus sanctorum fuit, nalale filiis Eeclesia? fregit. Cum verb ab aliquo verbum
ipsius cetebrari credamus. Sic eniro natus est Do- hoc vrtae cum charitate ruminator, ct devotione
minus nobis, ut nos ei lolidem modis nascereaiur. tanqttam laganum per pinguedinem charitatis, et
Sed prinia ejus nalivilas nostra? quinhe causa ftiit, oleo devotionis litum transglutitur. Cum autem in
secunda prima?,. tertia secunda?, quarta terliae, utero Virginis Filius Dei carnem assuniens latuit,
quinia quartae, Per potenliam siquidem, qua nalus venter ejus quasi domuspanis subcinericii fuit, quia
est de Patre acternalitater, nati suimiS temporali- in ea sub cinere nostra? niorlaiilatis panem vil;e
ter. Nalivitale vero; qua de matre. temporaliter nobis abscondit. Sed in ascensione, quando.ad dex-
nalus est, el nos filji Dei.facti sumus. Filius enira teram Patris sedit, et omni corruptione mortalita-
Dei filios horoinurii fecit homines, sed filius liomi- tis alieo sublata polenlia? plenitudinem a Patre re-
nis eosdem horoines fecit filios Dei. Qui filius Dei cepit, panis subcinericius reversatus fuit. Quia erf..
crat ul houjines essemus, filius Iiominis factus est, natus est de Yirgine, faclusque per baptis-num
ut filii Dei vocarcmur. Quotquol aulem, ait Evan- spensus Ecclesia?, et per devotionem quotidie for-
gelisla credidemnl in eum, dedit eis potestatemfilios matur in fideli corde; et per Synagogam passus in
* cruce, et per potenliam divinilatis elevatus esf in
Dei fieri (Joan. i).. Simililer lerliacjus nalivitas 110-C
Etra? secundae cnusa fuit. Nam ideo haplizatus est, coslesti majestate, bene natus perhibelur in Betlile-
ut saiictificarct nobis aquas, et nos ei per aquas hero Juda?. Quia ergo fralres, panis subciaericius
dcnuo nasccremur. Similiter quidquid in niundo earnem assumendo, reversatus ascendendo, raga-
operatus-est, ad exemplum nostrum tolum faclum num oleo litum chai itatem et misericordiam oslen-
est, ut ipsius factura essemus, creati in ipso in dendo, panis ut ila dicam, sorbilius in baptismo,
operibus bonis. Exemplum enim, ait, dedi vobis, panis vero coctus in clibano factus est pro nobis
ul et vos ila faciatis (Joan. xui). Morluus est eliam moriendo, accipiamus panem hiinc, et gratias agen-
pro nobis, ul et nos ei morte pretiosa moreremur. tes Deo Patri, comedamuscibum qui non jierit, sed
Consepulli enim sumus Chrislo per morlem ejus qiti,permanet in vilam aeternani (Joan. vi), Amen,
(Rom.vi), ut scriptum est. Morlui enim cslis, et vila SERMOIX.
vestraabscondiiaesl cumChrklo inDeo(Coloss. iu). 1NDIE EPirHANIyE.
Primo eigo natus est de patre sine rnatre, secun- Fiat lux (Gen. i). llla eademque erat. Erat lux.
do de matre sine paire, tertio formatur in nobis vera, sed facta non erat. Antequam fieret, erat.
qiiotiiiie per devotionem operis, quarlo n.atus ex :n Erat enim ab aeterno, quia de Iuce aeterna erat. Lux
aquis Jordanis,, quinto quar.do mortale suum iiiduit enim de luce,FiriusdePatre. Etfacta est lux(ibid.),
unmortalitatem per patibulura crucis. Unde'bcne quia factus est ex muliere, factus ex semine David
nal.us dicitur in BellilchemJiidae.Bethlehem quippe secundum carnem (Gal. IV). Et vidit Deus, id est
domus panis inlerpretalur. QUidest ergo Betlilchem videri fccit Pater, lucem quod esset bona (Gen. i).
Juda?, nisi Synagoga Judaeorum, vel Ecclesia, vel Non aliunde bona, sed a seipsa, nee participatione
unaquseque fidelis aniroa, vel certe virgo gloriosa, boni bona, sed omni pleniludine, et propler hoc
vel ccelestiset aelerna patria ? Cum eniin Synagoga? sola, quia nulla sic bona, Et dkisil lucema tenebris
primo credila fuerunt eloquia Dci, doraus panis (ibid.), eo quod nulla erat conventio lucis ad tene-
fuit, quia Verbum viia?quasi panis est anirriae.Sed bras, id est Christi ad Belial (// Cor. vr). Ef factum-
posteaquaro haec eadcm vcrba ad filios Ecclesia? esl vespereel mane dies unus (Gen. r), quia faclus est
translata' sunt, per lidem ct praedicalionem docto- homo el Deus unus Chrislus. ldeo unus, quia uni-
rum, inccepit esse domus panis Ecclesia. Cura vero cus, qttia singularis. Dies Dominicus dies hic, quem
unusquisque lidelis panem hunc vel sibi ruminat, fecit Dominus, exsultemus et laetemur in eo (Psat.
vel ahis frangit, non incongrue domus panis potest cxvn); quia populus qui ambulabat in tencbris, vir
 6*9 SERMONES. — SERMO IX. 1N DIE EPIPHANLE. 630
dit Iucem istaro (Isa. IX). AsCendit enim super nu- A perveniat (/ Cor. XII), sic ul menle purgala el de-
bem levem et candidam, et ingressa est /Eg-yplum faecata, cogilatione el avidilate contempletur a-nig-
(Isa. xix); et iliuminavit ahscondita tenebrarum matice vel anagogice supercoelestem et supercssen-
(/ Cor. iv) : ut abjectis operibus tenebrarum, in- tialem Theophaniam, id est Dei manifestationem.
duerentur homines armis lucis (Rom. xm). Ces- Vis vero discretiva rationem prombvct ad Epipba-
sante quippe lumine succedunt tenebra?, succedunt niain ; el dicitur Epiphania ab epi, quod est supra,
et in tenebris opera tenebrarura : Qui enim dor- el phanes, quod est manifeslatio. Ardentersiquidem
miunt, nocledormiunt ; et qui ebrii sunt, nocte ebrii affcctat ratio vi lucis discreliva diligenter inlueri,
sunt (I Thess. v). Dormiunt quidern, vel per igiio- ct discernere judicii libra, non solum vitiorum con-
rantiam, vel per negligentiam, vel per ignaviam. trariorum cautelam ; ne si avaritiam fugias, cadas
Ebrii vero sunt, qui sunt absque rationis modera- in prodigalitalem ; sed.caute discernere vilia a vir.r
mine absque juslitia? Iibra, sine juris mensura. tutibiis praeferenlia speciem virtulum, ne sub pra?r
Ebrii sunt, qui neque frenura, neque modura ha- textu justitiae crudelitas, sub mansueludine segnir
benles.dare nesciunl locum ira? (JRom.xu), sed cru- lies pallielur. Cavet igitur, ne diligat qua? diligenda
deles, cupidi, conlentiosi, malum -pro rrialo, vel non sunt; et providet diligere qua? diligenda suut.:
maledictura indebita lalione reddunt pro maledicto vel ne aeque diligat, quod minus vel magis diligen-
(/ Petf. m). Ha?c sunt opera tenebraruro, qua? se- dum est, vel niinus aut magis diligat quod aeque di-
cedente luce sucCedunl. Cessante luce fiunt tene- ligendum est. Vis autem restrictiva nientem pro-
brae, in quibus pertranseunt bestia? silvae (Psul. movet ad hyperphaniam, et dicitur hyperphania ab.
cur), volant noctua?, egrediuritur nyclicoraces de hyper, quod est medium, etpbanes. Restringit enim
domiciliis, ut fiant opera tenebrarum. Hinc my- animuni religionis et. obedienlia? vinculis, docens
stice satis legitur : Nachor genuit Tabee et Gaham, obediejitia? gradus, et usura operis; et ob ejus ob
el Thahas et Maacha. Hi sunt filij Nacljor de concu- servanliam sustinet et arcet adversa, Vis etiam
bina sua Roma (Gen. xxn), Nachor interpretalur consoljdativa mentem provehit ad hypophaniam. Et
<7tttescens lumen, Roma vero excelsa vel subtimis. A dicitur hypophania ab liypo, quod est infra, et pha-
quiescente Iumine, id est cessanteluminisclaritale, nes. Consolidat enim et confirmat animum poten*
rnens excclsa, id est sublimis et superba, adulleii- tia virtutis suae, et arcanis verborum, quibusunum-
nos, non legilimos filios parit, id est opera tene- quemque visilat pro sua capacitate. Vis autem al-
brarum, scilicet opus crudelilatis, cupiditatis, in- tVacliva nos provehit ad belhphaniam. Et dicilur
debila? lalionis el contenllonis. Centtit, ait Scri- C betbphania a beth, quod est domus,,et phanes. Ipsa
ptura, Tabee, qui inlerprelatur inlerficiens, in quo est enim, «jua?longe positos traxit funiculis chari-
crudclitas figuratur. Genuit et Gaham, qui dicitur tatis. Vis vero accensiva promovet animum ad ph»-
vallis msttis, per quem mundi cupidilas accipitur. giplianiam; ct dicilur phagiphania a phagin,quod est
Genuit etiam Thahas, qui talio inlcrpretatur, qua comedere,et phanes. Accendit enim ex xCrophagia?e*
malum pro malo, dens pro denle, oculus pro oculo, sariphagia? ferculis quinque millia horainum ad mise-
malediclum redditur pro maledicto (Exod. xxi). ricordiam et corapassionem (Matth. xvi). Unde Do-
Habent eiiim hi tales semper pra? oculis judicium Biiiius ait -.Mkereorsuperturbam (Marc.\\\\). Dicilur
punitivum, remisslvum nunquam, quo lenelur Ca- autemxerophagia, axero, quodestst'ccum,eipbagein,
tholicus dimiltcre tunicampallium auferemi (Matth. quod est comedefe. Sariphagia vero a sario, quod
v), alteram praebere maxillam niaxillam laedenti est piscis. Distribuens cnim quinque millibus bo-
(ibid.), Genuii et Maacha, qui dicilur coiisensMs, minura quinque panes hordeaceos et duos pisces
quia sine dubio lumine veritatis cessante, succe- (ibid.), accendil in cordibus eoruni flararaam c.Iia-
dnnt conteniiones, irae, rixae, discordiae, quae sunt ritatis. Vis quoque illuminaliva ilhiminat meutes
opera tenebrarum. ad sepherphaniam, et dicilur sepherphanSa a se-
Ne igitur sinl baeredesfilii ancilla?cum tuiis libera? " pher, quod est littera, et phanes. Ha?cest physicae,'
(Gal. iv), id est opera tenebrarum cura operibus lu- logica?, ethica?, theorica?olavis el pessulum apothe-
cis, ut potenier abjiciantur, induimini arniis lu- cae. Per scripluras eniui illuminatur animus, mani-
cis (Rom. xm). Armalucis intelliginius ex vi et na- feslalur Deus, et clavis est omnium aliarum pha-
tura lucis. Est enim lux ab igne. Ei lux ista ab illo naum. ResCrat enim omnes manifestaliones, et
igne, de quoscriptum est : Deus noslerignk consu- ad naturalem, rationalem, moralem -divinam, illu-
mens (Deut. iv). Propler boc naturaliter est ascen- iniiial ralionem nostram.
siva, disCrela, restrictiva, consolidaliva, accensiva, Ha? sunt manifesiationes Dei, quarum tamen
illuininaliva. Non enim recedif ab ignis natura, de quatuor specialiter hodie cum honore niemoria?
quo nata est. Ex vi igilur ascensiva disponit ascen- commendamus, id est Epiphaniam, Theopbaniam,
siories bomo in corde suo (Psal. LXXXIII), incipiens Bethphaniam, Phagipbaniam. Secundum quodillu-
a timore servili; et per initialem usque ad filialem niinat fidclium mentes, omniiim manifestationura
proficiens currit viam maiidalorum Dei (Psal. clavigera sepherphania. Primafacta est per stellam
cxvtii), per viasrectas deductus; donec inductus in a nativitate Doniini tertio decimo die. Unde dicittir
pmiicm vcritatcm, ad exccllentioiem charitatis viani Rcthphania, eo quod stclla Magos duxit ad divev-
631 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPl 032
norliim ubi eral puer (Matth. n), Secunda anno tri- AVincns Joannis ab imaginibus defaecala; et Filium
cesimo facta est per vocem Patris in baptismo, Dei confessus est in carne, dicens : Ecce Agnus Dei
unde dtcitur Theophania {Maiih. ui). Terlia facla (Joan. i), et Spiritum sanctum in columha, dicens:
est eodem die anno revolulo in convivio, per can-r El qui misil me baplizare, ille milti dixit. Super
versionera aquse in yinum (Joan. n). Unde Epipha- quem videris Spiritum descendentem, et manenlem
liia dicitur, ab epi quod cst supra, quia ibi se pri- supcr eum, hic estqui baptizal in Spiritu (ibid.).
mo maiiifestavit Deqm. Quartam dicunt (9) in Ergo Theopliania est manifestatio Deijcujusclia-
commento super Lucam, eodem die factam anno racter fui( baplisrous Christi, ubi lota Tiinitas imus
jtem revolulo, scilicet de refecllone quinque pa- Deus manifestata est, ciijus characteris conlirmatio
num. Sic Deus omnipotens, qui se primo angelis, fuit, quodposl resurrectionem discipulis ait: Eun-
secundo ab angelis se mainifesfari voluit hominibus, tes, prmdicateEvangelium omni crealurm,baptizantes
ita etiam manifeslari se voluit honiinibus. Ad cos, etc. (Marc. xvi.) Epiphania? vero characlereii»
iioceiiiin duas fecii rationales creaturas, angelos illam dicimus manifeslationem, de qua -Beda iri
scilicet et homines, ut is qui in sua, nattira incom- Commento super Lucam lotjuitttr, quse facla fuU
preliensibilis erat, ex operibus suisipsis et ab ipsis , in deserto, hac eadem Calenda anno revoluto pos(
quoquamodct liianifestaretur, et in ipsis, et per illud miraculum, quo converlit aquam in vinuiii,
ipsos cognitus lattdarelur : el sic auc.lor et creator- quo videlicet quinque panes et duos pisces quinque
Cceli el terra? crederetur, qui in ccelis angelis, et in millibus hbminum disti iliuil (Luc. ix): quod aperte
terris hominibus venerabilis. appareret. Nam sicut demonstratur, si definitionem Epiphania? superius
in coelis"describit Joanncs, cognomeiilo Scotus, faclam repetaraus, Est enira Epipliania, ul ailJoap-
qttatttor manifeslationes, id est Theophaniam, Epi- nes Jscotus, calefacientis affcctionis el altioris intui-
phaniara, Hyperphaniam, Ilypoplianiam de quibus tus jiidiciique libra resultalio distribula. Dixil ergo
alibi disseruisse nie memiiii, quibus se angelis ina- Jesris : Mkereor super iurbam (Marc viu). Ecce
nifestat : ita qualuor se nianifestaiionibus requa calescens affectio. Sed et ipsa quinque panmnfra-
lance supradictis respondentibus mirabilis in lcr- ctio ad alliorem nos mittit intuilum, quia nihil aliud
ris hominibus voluit apparere; et his quidem post insinuaiU illi quinque panes, quam quinque libros
iialivitaterri, et ante passionern. %m,et post resur- Moysi, quos vclut inlegros porlabat puer, id est
reclionem, quattior aliis manifestationibus uon mul- Judaicus populus sensu puerilis. Sed Jesus panes
liim a supradictis dissimilibus apparere dignatqs iilos fregit, quia sensum mysticum laientem in Scri-
e«t- Una, piitii duobus discipulis eunlibus in Em- C ( ptuiisaperuit, judiciique libra fragmcnta praecepit
p.aus cognilus es| in fractione panis (Luc. xxiv) ; , colllgi, ne perirent, quia adhuc in lege latenlia sa-
allera, quando Jesu s.tan(e in litlore maris Tibe- cramenla voluit memoriler retineri, ut per aposio-
riadis descenderunt in terram discipuli, et viderunt los satiarentur famelici. Hujus autem "cbaracteris
prunas positas, ct piscem superpositum, et panem; confirmatio est,quod post resurrectionem suamduo-
et lunc venil Jesus, et accepit panem, et dabat bus discipulis euntibus in Emmaus cognitus est ii\
eis, ct piscero similiter. Cum vero prandissent, di- fraclione panis. Unde ct calelacienlem affeclum, e(
xil Dominus Simoni Pelro : Simbn Joannis, diligis alliorem intuilum demonstrabant, cum dicerent;
me plus his ?>Quo tertio respondente : Tu sck, Do- Nonne cor nosirum ardenserat in nobis in via, cuti\
mine, quia amo le, dixit Jesus : Pasee agnos tneos Joqueretur, el aperiret nobis Scriptutas (Luc xxiv) ?
(Joan. xxi), Teiiia, quando recumhentibus undecira judiciiquelibrareversiinJerusalemdicentes,(7uiflSHr-
discipulis apparuit cis et ait : Eunles, prmdicate rexit Dominus (ibid). Hyperphania? autem cliaracter
Evangeiium omni creaturm; baplizantes eos, etc. est illajlmanifestatio qua, stelladuce, veniunt tres
(Mare. xvi), .Quarta, quaindo paulo ppst conye- Magi, quia tunc ccelestis byperpliania suos parti-
scens tievattts est, et videntibus illis suscepif, eum cipes, id estMagos insignivit scalari reverentia,
'
"
nubes ab oculis eqrum. Et ex his ulique po.lest co- usumque ejus docuit, et arcuit coiitrarium, cum
gnosci, quod inultis argumenlis nianifestus aP- llerodi contradicenti nolenles obedire,' reversi sunt
paruit. Cuin enim argumeiuum rei dubia? faciat fi- per aliatn viam in regionem suatn (Matlh. n). Hac
dem, illa? qua? faclaa sunt apparitiones in (erris, etiam scalari reverentia post resurrectioiiem suam
earuin qua? occulta? erant hominibus in ccelis pro- discipulos suos Dominus insignivit, quando edttxit
babile facta? sunt argumentum, ut unus atque idem eos foras in Bethaniam (Luc xxrv). Unde et Be-
Dominus domonstrelur, qui angelis in ccelis, el ho- thania domus obedienlia? interprclatur. Nam ejus
iniiiibus in terris apparuit: qui in passione horao usu edocti adorantes reversi sunt Jerusalem cuni
mortalis, et in resurrec(iorie Deus apparuit immorr gaudio magno; et jrcentes cpnlrariuin magis ac
falis. Nihjl quippe aliud est Theopliania, quam Dei magis invalescebant, et cpntrsidicentes confunde-
nianifestatio. Sed cum baplizaretur Dominus, filius bam Judaeos, pra?dicando quod ex pre veritatis
quidem baptizatus est in Jordaue, Paler cognitusest didiccrant, quia sic oporlebat Christum pati, et
\a voce, Spi.ritus sanctus apparqit in coluriiba. Sed resurgere a mortuis die tertia (ibid.) HypOphania?

(9) Bedain Lueam.

 633 SERMONES. — SERMO X. IN PURIF. B. MARLE. 6>4
vro characterem exprimit mutatio aqua? in viiium A lum pro sui dignitalein omni vcleri testanierilo sub
(Joan, u). Nam per hoc occurritur nalura? legibus, Ogdoade celebratum esl. El quoniam hodie, fra-
et arcana mysteria reserantur. Nihil enim alitid in tres charissimi, nos diem Nephar, ct festum lumi-
iinptiis iilis figuratur, quam unio Chrisli el Eccle- num celebramus, intelligentiam dictorum ex-causis
ti;c. Nihil aliud aqua? iri vinuiii mutatio, nisi quod assumamus dicendi, signa rcrum rebus comparan-
illiris antiqua? legis traditio quanlum ad lillerain sa- tes siguorum. Hodie eniiii illud singulare lemplum,
tis insipida, in conjunctione Chrisli et Ecclesia? in cujus Sanuto sanctornm supcr misericOrdia? pro-
spiriluali sapore cliaritatis inebriat cenvivantes. Sed pitiatorium Filius Dci vivi humiliando se foriuam
c-tiam in hoc bypophania? nobis character expri- servi accipiens sedere venit, purificatum est. Ho-
milur, quod vinum aqua roisturn in sanguinem die puteus ille, in ctijus laude canitis: Fons hor-
Christi subslanlialiter transmulatur, arcaiia rese- lorum, puteus aquarum viventium (Cantiiv), eru-
ranlnr, quia eOtciunt sacramenla "qua? figurant. deratus est. Hodie invenli sunt siipites illi antiqui
Unde et Pelro apostolorum principi. pisce assato, sacro igne inflammati, Joseph vidclicet ct Maria,
et pane satiato, pasccndas oves suas Dominus dere- Jesus, Anna, cl Sinicon, quoiiini exemplo orane ge-
liquit (Joan.. xxi): quia poslquam fidei dcvotione nus horainuni inflammatur. Dat exemplum devo-
. laiiqiiain panem verum qui de ccelo descendit B tionis Maria virginibus, Simeon fractis. Joseph
(Joan. vi), et in passione pisccm assum sibi incor- conjugafis, Anna viduis, Jesus pneris. Nullus gra-
poravit Pctrus, merito cura generalis Ecclesia? sus^ dus pra?termissus est, cui devotiouis exemplum isli
cepit. Vides igitur quanta? dignitatis esse debent quinquenon dcderint. Invcnta? sunt eliara pruna?
apparitioises islae, quibus ccelestes apparitiones charilalis curo stipitibus, et in slipitibus, obsequium
Kiaiiifestaiilur et ileruni talium testimoniis confir- videlicet Joseph, humililas Maria?, benignitas liu-
manlur, ut non solum Iioino de Virgine natus, sed manilatis Jesu, Anna? religio, devolio Simeonis.
etiam unig.iiiitis Dei Filius credatur, ct primogeni- Inventa est cumhis omnibus aqua, videlicet lacty-
tus. iBoiiiiorum (Apoc. i), et Princeps regum terra? inarum, sordes Iavans in devotione (10). Quis enim
sine duhio ab infidelibus adoretur. illani devotionera Simeonis recolens, qua cum la-
SERMO X. crymis aiebat: < Putas videbo, putas durabo, etc. >
1NPURIFICATIONE B. MAhl.E. ignem sibi non accendat, de quo diclum est: Deus
Eruderaverunl puteum, el invenerunt slipites, et nosier ignis consumens est (Deut. IV)?Eliterum ipse
prunas, et aquam crassam; quibus super struem ail: Egg sum lux inundi (Joan. vm). Propler quod
lignorum positis erupil.ignk (II Maceh. i). Ille, in- |r Simeon ait: Lumen ud revelatianem genliutn, etc.
quam, sacer ignis, quem prccibus suis Moyses ini- (Luc. u). In signum igilur purificalionis iioslra? fa-
pelraverat de sublimi; qui jugiter jussus est ardere cla est purgalio Maria?,.de qua scriptttm est: PoSt-
in altari, quia non poterat hoslia sine eo adoleri; quam completi sunl dies purgationis Marim (ibid.).
qui per mille annoseteo ampliu&partira in taber- Quod ergo primo legilur puteus eruderalus, et
naculo, partim in femplo usque ad transmigratio- templura purilicalum, lioc in Maria oslenditur fa-
nem Juda? hostias legales inflammaverat. Imminente ciuni, ct in nobis faciendura. Videamus, si placet,
siquidem transmigralipne sljjiitcs hujus ignis in niinistros piirificalionuin. Purificationis lempli fuit
puteo vallis Josaphat tulavit Jeremias, qui ibi per Judas Machabaeus minister, eruderationis putei Es-
scpluaginta annos captivilatis fuerunt abscondili, dras et Nehemias, purificalionis autem Maria? Anna
donec Artaxerxes, coguomento Longimanus, licen- el Simeon. Et bene. Prima enim ptirgatio nostra
liam redeundi et reaedifieandi Jerusalem Esdra? confessio, quia omnia in confessione layantur;
primo, postea Nehemia? concessit. Resarcitis igitur Judas autem confessio interprelalur. El quoniain
muris istorum duorum opere et opera, obtnleriint illa sola confessio lavat, qua? spei consolatione,
Domiuo hostias salutares, sed cqnquesli sunt, lanquain gralia operante praevenilur, et disciplina
quod ignem de sublimi non haberenl. Adfuerunt D pcenilenlia? tanquam gratia operante praevenitur et
igitur, qui dicerent factum Jeremia?, Ut ergo stipi- disciplina poenitenlia? tanquam cooperante consuin-
tes et prunas invenirent, eruderaverunl puteiini su- nialur, bene Esdras et Nehemias, Siraeon et Anna
pradictum : unde et nomen diei Nephar, id esl pu - purificationibus liis adjunguntur. Scilis enira quia
riGcationem rtuiicupaverunt, quia ex inventis slipi- neino pcenilet, qui non sperat, frustra autem sperat,
tibus erupir ignis, qiii postea per annos septuaginta qui non poenitet; et IIQC,ut dicturo est, illi quatuor
hostias templi inflammavit, doncc tandcm Jasoni pon- combinati demonstrant. Nam secundum oflicium et
tificatum vendidil Antiochus Epiphanes : propler nominum interprelationem, Nebemias et Anna, Si-
quod sacer ignis penitus exstinctus est, nec habuil lneon et Esdras unum significant. Nehemias elAnna
sanctum ignem templum Dei, donec Judas Macha- adfuerunt purificationibus, tanqtiara adjutores, Si-
bauis purificato templo iterum celebravit Nephar; meon et Esdras tanquam sacerdotes. Inlerpretatur
iu cujus solemnitate decalculis templi veleris eru- autem Nehemias -consolatcr Dominus. Consolalor
pit iguis, unde festum lumiuum vocatum est, et so- autem Dominus est Paracletus. Paracletus verct
(10) August. in Sermon, de Purificat^
655 D. GARNfeRH LINGONENSIS EPISCOPI tf .M
est Spiritus sanctus ; Spiritus sanctus gratia, gra- j\ quc captivum includit. Alii conscientias suas fo-
tia Anna ; Anna igitur Nehemias. Videlis quomodo dientes, tanquam cisternas adulterinis aquisplenas
conjunguntur. Nec vos moveat sexus disparitas, eas inveniunt, ubi et repertis duabus caudis titio-
quia Spiritus sanctus qui lingua Latina gencris esl nura, Rasin videlicct rege Syria?, et Phacee filio
niasculini, lingua Hebra?a feminini est gencris, Roraelia?, scienlia scilicet sa?culari, et ore loquente
G.aeca neutri. Similiter de aliis duobus dicendum sublimia, ignem qui de coelo descendens taclas
est, quia Esdras disciplina irttcrpretatur, Simeon ovss Job puerosque consumpsit; vel eum, qui nun-
audiens trktiliam. Dicit autem Aposlolus, dedisci- quam dicit, suflicit, elicjunt. Alii vero, ut dictum
plina, quod non esl gaudii, sed mceroris (Hebr. esi, fodientes puteos, aquas vivas possent inve-
xu). Per disciplinam ergo solemus audire tristi- nire, si virililer Allophylis vellent repugnare. Alii
tiam, qui contrislamur ad puenitenliam, ut ait vero puleum effodiunt, et vivas aquas abundan-
Apostolus : Si vos contrktuvi ad horam, iion me liae vel latitudinis cum Isaac felices inveniunt. kl\-
pmnilel, non quia contristati eslk; sed qitia conlri- ter igitur illi, aliter illi puteos effodiunt, et de pu-
stali eslis ad pmnilenliam (11 Cor. vu). Est autem leis eruderatis ignem accendunt. Nam illi pravitatis
tristitia conlristans nos ad poeniteutiam. Necessc exempla viliosos homines pro stipitibus habentes,
est ergo ut omuis confuens lanquam Judas, in om- D 1 ct prp prunis exempla viliorum, alienum ignem
ni sua purgatione adjtingat sibi Esdram cum Si- accendunt vel subjiciunt in altari, videlicet ardo-
meone, id est disciplinam laboriosa? poenitentia?, ut rem illicitum, quo a Dco alieni fiunt: nec Nephar
per hoc se probet Machabaeum, bellalorem et far- celebrant, sed in nefas ruunt. Isti vero sanctorum
tem in agone. Nam et ille antiqutis patriarcha Ju- vitam pra? oculis habentes, pro stipitibus et prunis
das inutililer semen fudit, quandiu cum Sue fuit, inter rotas cherubim sumptis labia mundantes,
sed tunc utilem fructum fecit, quando Thamar sibi arundineii sui scintillas accendunt, prout inflani-
copulavit. Sue quippe cantilena interpretatur. Inu- mat eas pater luminum, lux de luce, lumen de lu-
tilis autem est Copula confessio cum canlilena. mine Jesus Christus, qui cum Patre etcum Spiiilu
Thamar autem amaritudo inlerpretalur, et fructu- sancto vivit per omnia saecula sa?culorum. Atneii.
osa confessio cfTicitur, quando cum amariitidine SERMO XI.
profertur. Ita famcn pcr poenitenliam debet homo IN EADEM SOLEMNITATE.
contrislari, quod de spe venia?non desinat conso- Atlendile ad petram ex qua excisi estis; et ad
larj. Adjungat igitur sibi Annam et Nehemiam, id cavernam laci de qua prmcisi eslk (lsa. LI). Si ve-
est gratiara consolantem de veniarNam Judas lsca-
r rum est, imo'quia verum est, quia non est ojius,
riotes ideo medius crepuit, quia Annam et Nehe- non cst ratio, non est consilium contra Dominum, a
miam sibi non ascivit. Consolari noluit, quia de- destructione consequenlis consequenler potest in-
sjierans laqueo se suspendit. ferri, quia cum Domino uon nisi opus, non nisi r&-
His igitur adjutoriis et exeinplis, slttdeamus non tio, non nisi consilium esse potest. In ipso siqui-
golum sordes purgare, sed ipsas virtutes studea- dem ct per ipsum, exemplum operis inveniunl pi-
mus defaecare, quia nullus adeo sanctus est qui gri, inleHigentia? rationem perfidi , consiKum sini-
noii possit sanctior esse. Purgemus nonsolum sor- pliccs et seducti. Per ipsum eleaster et oliva, ut
des operum, sed et cogitationum. Nec malum so- fructum opcris faciant, simul inserti sunt, simpli-
lura purgemus, ut bonum sit, sed et bonum purge- ces et asttili sapicntes fiunt, Jtidaei et Graeci salutis
mus, ut melius sit. Purgandum est enim primb consilium acceperunt. Apud ettni enim non est pCr-
granum frumenli a stramine, secundo a palea, ter- sonarum aeceplio; quia cujuscunque contlilionis
lio a furfure. Post haec extralutur simila ; sed et sit, cujuscunque generis, cujttscunque dignitali»
ipsa in oblationibiis minuiatim esl dividenda. Ha? vel aetaiis, omiies in Christo unum sunt, qni non
sunt tres illae purillcationes, niiindilia corporum vinctuitur in nialo, sed vincunt in bono malum.
significata in purificatione templi facta per Judam, D Unde, fratres, compendiosum Isaia? consiliumalten-
purificalio conscientia? figuratain eruderatione pu- denles, ad illum omnes attendamus, et ab ipso sa-
lei facla per Esdi-ara etNehemiam ; defaecatio vir- lutem exspcctemus, qui salvat onuies sperantes in.
tutum praeligurala in Purificaliune Virginis imma- se. Allendite, ait Isaias, ad peiram (Isa. xxxi). Pelta
culala? celebrala prius per Annam et Simeonem. autem erat Christus. Omnibris cnim proplieta 1»-
Quanta? autem sit difliculialis conscientias emun- quitur, quia in ea oiiuies refugium inveniunt.
dare Allophylorum demonslrat importuna vexatic, Ipsani rerum natuvain perpendite. Nonne ad petram.
qui puleos lsaac replebant hunio; sed ct alii con- refugit, ut sil securus, sicut coluinba, sic herina-
scientias-suas abscondunt, tanquam puteuni Ilel- cius? Nidifical siquidem columba in foraminibiis
chia? luto plenum, quorum fa?x plerumque ebullit pelra?; sed eliam ipsa refugium herinacii facta est,
usque ad gultur Jeremia?. Alii vero sordes amo- Attendat igitur columba ad petram, in qua labo-~
vent, et quasi puteos fodieutes scriitantiir -con- rcs congregat, in qua vacat, fn qua nidifical, in
ficiontias : sed nec frigidi, nec calidi sunt, scd po- qua pullos educat; sive frumenlum, sive spina sit,
lius tepidi, tanqnam pulcus in solitudine, ab otniii quod laborat, totuin sibi ct suis ulilescit, si in pc-.
liiiinorc spjriiuali siccaius, ipsiim Josevli ple.rum- Ira sif. Omnia vero in pelra colloeat, spinam sci>
037 SERMONES. - SERMO XI. 1N PURIF. B. MARI^E. 638
licet, ut necessitatis non voluplatis lectum habeat, A ad Deum perlinent. Alii enim allernm, alii utrum-
frumentuin, ut se simul el suos reficiat. Si vero a que pro araore Dei, alii vero pro araore saecuh'ope-
labore vacare proponit, ad pelram refugit, ut se- rantttr. Sed si quandoque conteraplationis causa
cura sit. Sed et si vaeando a foramine petra?, ut vacat a labore, ut sit securus, ad petram refugiat,
fofis respicial, caput emittit; a petra tatnen cor- quia valde est perlculosum, aliquid pra-ter Dcum
pore non recedit; sed cum foras respicil, dolet et cogitare, trnnsiloria cogilando considerare. Vrini-
gemit. Si vero pullus anlequam in altum volando tas siquidem vanitatum, et omnia vanitas, dixil Ec-
se elevare possit, extra petram minus caute exsi- ctesiastes (Eccle. 1). Si autem ut foris respiciat, ex-
Jit, increpans eum slrepitu vocis ad pelram redu- tra petram emitlit caput, corpore lamen a petra
cit. In petra igilur pullos pascit, sed parcius, et a non recedat. Si foiie per subitam tentatioriem, in
tempore in tempus, et in mensura : ne fprte jecur inlimis el raducis mentem ponit, a proposilo bona?
rumpatur, ct ipsa tritici medulhi pra? niinietate cibi actionis non exorbitet; spem inter tenialioncs in
et corruptione carnis cum furfure quasi slercus Cluisluni ponens, qui facit in tcnlalione proven-
cmittalur. Omnia ergo mensurate facit, ut avidius tum. Cogitando namque transiloria, more colum-
cibus appetatur, appelitus retinealur, decoquaiiir, ba? doleal et gemat',.qtiia nihil cst in inundo peni-
incorporelur, vel emiKalur.Furfur siquiriemeniilti, tus, nisi dolor et gemilus. Cuncta enim caduca sunt
medulia vero debet incorporari. Talis est columba, et transiloria. In foramine petra? jtullos nutrit, cum
de qua scriplum est: Colutnba mea in foraminibus in aliqua religionis districtione verbi Dei frumento
yetrce, in cavemis macerice (Cant. n). Porro qua? subjeetos reficit. Sed quia sunt qiiidam, qui in reli-
est ha?c columba? Experimento novit, qui fel ama- gionis fervore novitio inter amariludines tentatio-
riludinis non habet, unde irascalur, nec rostrum, num absque devotionis, sive conlemplalionis alis,
unde mordeat delrahendo, nec pedes veloces ad plusquam oporlet sapere, et in magnis et mirabi-
effundeudum saiiguineni operando, Sed quidevotus libus super se ambulare volunl, alla cogitatione
est in cogilalione, verax in serrrione, simplex opare, petere, cum nihil pra?ter ima cognoscere sciant,
columha est. miseriam suam a conspeclu cordis eliminant, et
Ha?c igitur columba in foraminibus petra? nidi- lieri volunt majestatis scrutatores, et ea qua? supra
ficat. Una est pelra, sed multa sunt ejus foramina. ipsos su.nt cognoscere volentes, et nondum seipsos
Una cst Ecclesia? domus, sed in domo roulta? fcne- cognoscunt; lac nondum sugere sciunt, et jam
slra? sunt, el ostia mulla. Petra Chrislus, Ecclesia panem rodunt. Ideo crgo oppressi a gloria, in ipsam
donius; foramina vero sive oslia, diversus per di- p plerumque iiilidelitatem cadunt, qiiia qui scrutalqr
versa? religionis exercilium patens salulis introitus. est majeslatis, opprimelur a gloria et merito.
Sicut eoim per foramen in petra, vel per ostium Quia qiianto in altum se erigit, lanto gravius ab
in domo inlratur, sic per religionis sanctitatem alto cadit. Ubi enim blasphemia? vermis iidei radi-
multiplicem, accessura ad Ecclesiam habemus, cem corrodit, omnes virlulum ramos riecesse est
vel ad Christum. Ostium siquidem Ecclesia?, vel exsiccari: ubi blasphemia? spiritus aediliciinondum
foramen petra? ordo conjugalorura est, continen- bene solidati laedil fiindamcntum, oportet ut etip-
tium, seu etiam virginum. Foramina pelra?"sunt suni labeliat sedificiuro. Est cnim contra legem
religio Cisterciensis, Prajmoqstratensis, Cluniacen- • arare in primogenito bovis, servare frugum primi-
sis. In foraminibus jstisnidifieantescoluniuae,quan- tias, primogenita relinere, el arborumpraepulia non
doque frumentum, quandoque spinam congregaut. circumcidere (Deut. xv). A praelatis tales incre-
Audiant exemplum propositum praclali, audiant ct pandi sunt, quod nimirum comedunt fructuin ar-
subjecti. Alteridant exemplum columba? in pelra boris incircumcisi, cum intendiint-operibus menlis
nidificantis; ttt fiant quasi columbae in fcneslris immunda?. In primogenito bovis arat, cum mens
suis. Utrumqoe enim laborare debent, fruinentum adlmc ex novitale lasciva profunda rimatur; pri-
et spinara. Spinam ad necessitatem supplendain, D milias fruguiu et primogenitorum retinent, cum
frumenlum ad refocillandam animam esurientem, in inilio conversionis approbant cogitationes suas
5n spina siquidem sascularis cura, in frumento ille vel opera; sed haeicpotius Deo coramiltenda simt,
figuratur, qui frumenli grano se comparat el secundum legis decretum offerenda Deo. Teneant
(Joan. xu). Quia ergo et ea qua? ad Deum, cl ergo et allidant parvulos suos ad petram, et sicut
ea qua? ad saeculum pertinent, necessaria Uliis pullos columba? in nidulo suo rcprimant, ne forle
Ecclesia?. sunl; prout possibile est, laborare dum sine alis volare volunt, a petra cadant, et un-
debemus; sed necessitalis causa, non voluptatis, gttibus milvi pateant. Ibi quippe alendi sunt, sed a
illa qua? ad .aclivam vitam: illa vero qua? ad con- tempore in lempus, el in mensura, ne forle jecur
templativam, sola devotionis causa, Sed ct Jacob rumpatrir, et ipsa tritici medulla quasi stercus
patriarcha ulraraque, scilicet Liam et Rachelem, vomitu egeratur. Hinc est, quod in porta Samari»
sibi copulavit; utrumque Judas Phares et Zaram quarta pars cabi slercoris columbini tempore fa-
genuit, utramque etiam Christus Marlham et Ma- Oiis multo vendebalur pretio (IV Reg. vi). Sic ni-
riam aroavit. Quidquid igilur agit et laborat, in roiruni quandoquo sil, ut abundantia cibi ipsa?
petra (olum repouat, sive.illa qua? ad sajculuiii vel Vleninique deliciie in. fastidiuin convertanlur. Se.di
639 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI ftlo
ut subjecli cibum verbi «lppetant audiendo, reli- A sublimitale majeslatis divina? coinpreheudere cogi-
neant inlclligendo, decoquant .retraclando, roedul- lanrlo vultis, mcntis oculos ab imnuindis desicle-
lam incorpor.ent operando, furfur emitlant super- riis mundatc, scicntes quia qui inundus est, in im-
fiua recidendo et male dicta conigendo, nccesse inuiida menle tion habitat. Sic eniin ad petrara at-
est praelatis, pro modo, pro tempore, pro persona, tendil columba. Sed lieiiiiacius quid? Pelra siqui-
inensuram tritici erogare subjectis. Unde illa co- deni refugiuni herinaciis. Herinacii vero peccatorcs
lumbarum columba, qua?rostrum non habuit, unde sunt. Ilerinacius enim animal csl aculeis plenuni,
morderet, cutn dctraheretur ei; nec uiigues unde quod cum ab. hosle dcprchendiliir inter aculeos ca
laedercl, cum occideretur; nec fel, cuiri ad ama- put abscomlil, et quasi securus inter acub-os per-
riliidinem provocaretur; cuin pullos pascerel, ait: scquenlem exspectat. Sed nuuquid evadit? Nun-
Mulla habeo vobk dicere, sed non poteslis poriare quid non coroprehendilur? Nisi *d "petram refu-
tnuttdo (Joan.xw): nefoiiecx inconsideiala cibo- giat, non evadit. Ibi profeclo securus est. Audiant
runi distribuliotic jecur rumpcrelui'. hoc exempluin peccatores pleni tentationum acu-
Cum igitur praelalus subjcclis loculuriis, consi- lcis, qui latain viam qua? ducit ad mo>iem ince-
derat, quid, quibus, quautum, ct quomodo vcrbum r. d«nt. Morein quippe herinacii lenet- peccalor,
Dei dislribuat, ul ex carnalibus carnalia. et spiri- qui caput inter aculeos abscondit, cum ipsum pcr-
tualibus spiritualia comparct, pro capacitalc inge- seculor apprehendit, quia cuin ab antiquo hoste
nii, et devolione, quasi coluinba in foraraine pe- tentalur peccator, peccatis et suggeslionihus suis
trae ptillos pascit. Yos ipsi, filii niei, qui satis in- menle consentit; et inter aculeos in via securus
coiiiitierate, fateor, deore meo frumeiitum rccipi- exspectat, cum inter niala qiia?"facit ab audilione
tis, teslimoniurn perhibelo, scrutamini consciciilias ntala non forraidat, qua dicturus est Judex : lle,
veslras. Quotidie fere vobis loquiraur, quoiidie vos maledicli, iti ignem mternum (Matth. xxv). Sed nun-
adinonemus; sed ex ipsa quotidiana consuetudine q-«d eva:!et? Non evadct, imo coniprehcinletur,
verbuin Dei in fastidiura plerisque couversum est. nisi ad foramen pelra? refitglnt. Habet enini fora-
Certe, si illi qui audiendi verbum Dei usurn non nien siiiini herinacius in pelra, sictit et colmnba.
liabent, ea qua? vos quasi stercus respuilis aitrli- llerinacii foramina Doininica?pnssionis sunt vul-
reni; mulla devolione, inultis lacryniis ea sibi nera. Ciim igitur peccalorcm aniiquus persequitur
compararcnt. Exeinplum audile. Nunquid in lem- hnstis, ad vulnera recurral Dominica? passiouis,
pore famis in poiia Samaria? caput asini et quarla spem suani illi commillens, dicat: Miserere mei,
pars cahi stercoris columbini mullo empla pretio C qui passus cs pro me.
perhibeyuur? (IV Reg. vi.) Qui sunt faraclici? Qui Attcndant iiaquc ad petram herinacius et co-
esuriuiiy et siliunt jiisiitiam. Famclici eiant par- liNiiba, jiislus et peccator, quia qui passione
vuli petcnles panem, el non eral qui frangeret eis, stia pcccalores redemil, purgatos religionis
IIi sunt in porla Samarise cum sollicili de se, nien- distiictionc sanctificabit. Foraincn siquidcm co-
tem inclpiunt cuslodire. Per .porlam cnim iiiilium, luniba? dislriclio esl regnlaris disciplina? ; hcri-
per Saniariam figuratur custodia, nam Samaiia nacii vero, vulnus passionis Dominica?. Ergo.cba-
custodia dicitur. In porta igilur Samaria? caput rissimi, quicunquc filii estis matris Ecclesia?, ad
asiiii vendit, qtii in custodia mcnlis inler iaboris petram altendite, nefortecadat aedificium, quando
onera, ifiter horainum maledicla, inler aculcos laliliir ejus fuidamciuum, Cnm enim pcr aliquam
lentalionum, mter minas polcntia?, exemplum pa- diabolica? suggeslionis impulsionem a fidelium
tientia? foiis ostendit; sciens, quia inde dignuni menlc Christus recedit, pars Ecclesia? cadit, quia
pnjenitentiJefructurn acquiret. Per caput fiiqitideni supra petram non erat fundata. Sunt quidam in
asini exemplum patienlia? ligtiralur. Etnit autem Ecclesia solo corporc, inenle et opore separati.
asirii capul, qui pcenilenlia?causa roentem incipit Alii vero, qui cum orc coiiDtcaiitur, ct corde cre-
in patientia possidere. Stercus etiain colunibinum dant, praepulium lamen camis in praevari.catione
famelicus emit, quando ille qui frumento verbi portant. Alii aulem doctrinam desiderant, sed pu-
quasi columba pasci solet, tanquam slercus pro sillanimes et limitli aggredi doctrina? religionem
consuetudine parvipendit. Et quoniam verbum Dei formidant, eo qttod invcnianl aliam lt gem in niem-
in historicb, morali, allcgorico, el anagogico sensu hris suis repugnantem legi mentis sua\ Alii autein,
solet dividi, bene quaiiam partem cabi columbini quod appclunt, aggrediuntur ; sed contra tenlalio-
stercoris emit ille, qui per alterum islorum quatuor nem impalieni.es el molles, cuiu niaiiuin mitlunt ad
studet el laborat cmendari. aratrum, relro respiciunl, et revertuntur. Alii au-
Atlendenles igilur ad pelram more columba?, tem cum in virtutibus ct in religione proliciunt,
quidquitl cogitatis, non pro vana gloria, 11011pro superbiunt el iiifianlur, inde materiam sumcntes
humana laude laborate; sed totum pro amore Dei superbiendi, unde potius debueranl humiliari. Alii
facite. Si vero aliquid praeter Deura, vel contra voro ut magis ac magis proliciant, iiuiocentia? et
Deum cogitatis, dolete et gemite; frumenlum verbi sanclitatisreligioncm induunt.Primi siquidem sunt
Dei retinete, el facite; nihil ultra quod inspirat ha?relici, vel schismalici, secundi peccalores et in-
Pcus, quaercntcs vel eogilanles, Sed ol si quid de circumcisi ; tertii jnslitiam sitientes, sed nusiila»
 Ml SERMONES. — &ERMOXI. IN PURIF. B. MAttl.-ti . 6i2
nimes et timidi,; quarti molles, quinli timidi, sexli A consummavit. Attendite ct laUdale, et illi gratias
simplices et religiosi. agite, per quarii lanla? sponsa? filia? meruistis esse.
Attendanl crgo schismatici ad petram, qua? utram- Yel c rte per cavernam laci iflam significare possu-
que conjunxit maceriam. Auenilaiit peccatores ad mus, de qua, quasi exponendo quod pncmiserat,
petram, qua a praevaricalioiiis praepulio circrimcidi subjunxit Propheta dlcens : El ad Saram, ijum pe*
dehent. Altendant qui salutis doctrinam dcsideranl pefit vos. Cum enim dixissct, attendiie ad peiram,
ad petram qua? produxit aquarii. Atlendant tumidi ex qua excisi eslis, el ad cavernam laci, de qua prce-
ad pelrani qita? prostravit Goliam. Altendant mol- cki estis, sulijunxit : Altendite ad Abraham palrem
les ad petram quam Jacob capili suo supposuit. veslrum; el ad Saram, qum peperit vos. Siihsequens
Atteudant superbi ad petram qua? slatuam confre- quitlcm proposifio praecedentis est cOnfirmalid.
git. Atteiidant simplices ad petraro in cujus fora- Quia igilur Sara princeps interpretatur, quid per
mine columba nidillcat. Attendite ad Peiram. Petra Saram signilicare possttmus, nisi illam, qua? prin-
tutem crat Christus. Alleniite in diviuitate poten- cipatum sui, principatum mundi, piiiicipalum.cceH
liam, iu humililale suhjcclioiiem, in moribus disci- oblinuit? Principatum quidem sui, quia Volnptati-
plinam, in doctriua scientiam, in omnibus charita- " bus non onsensit. Principaluni niundi; quia eam
lem. Polcntiam, qua vos sibi subjecit, subjectio- iniiiitli vanilas rion seduxit. Principatum coeli; qu'a
nem, qna vns in altiim elevavit; disciplinam; qua ad Filii dextram snper choros Angelorum jani
vos rairabiliter docitil; scieiiliam, qua vos vcrbo asceiidit. Ha?c est igitur Sara, qua? nos pejierit.
erudivit; cliaritaiem, qua dilexit. Altendite in ad- Nam in illo nobis maler facta est, qui nos fratrrs
versis, attendite in prosperis. In prosperis justi- vocare rion confunditur, ut ibi : Narrabo nomen
tiam, ne supcrbialis; in adversis misericordiai», tuttm fralribus mek (Psal. xxi). Laci ergo caverna,
ne desperetis. Attendite ad petram ex qua excki. . qua? nobis emisit Agnum, sunt illa Maria? bcata
esiis. Excisi, non extra cacsi, sed ex ipso, cl per viscera, qua?porlaverunt letcrni Patris Filium. Qua?
ipsum csesi, quia Ct a peccato circumcisi, el ab in- ideo laei dicilur, quia quamvis essctextra inuiidum
tidelibus divisi. Ex qtia excki estk. A Christo enim pcr gratiam el devotiotiem, de mundo tamen crat
dcrivati sunt Chrisliani, lanquam a fontc rivi, lan- per naturam. Qiiouiam ergo pcr allitudinem virtu-
quam a triinco rami, tanquara a palre filii. Paler lum, per patientiam tribulaiionum, per fortitudinem
enim nuiltartim gentium consiilutus est. Nam per menlis, per^perseveranliam religionis, virgo glo-
ipsrim accepimus spirilum adoplionis, in quo cla- riosa secundum prophetas alto nionii, de quo lapis
mamus, Abba Pater. Unde propheta quod obscure P , abscisus est sine maiiibus, vel petra? dcserti, de
praemiseral, declaravit, .cum subjunxit : Attendite cujus caverna nobis emissus est Agnus, compara-
ad Abraham patrem vestrum (Isa. LI). Ahraham pa- tur. Attendant alto monli petra? deserti, caverna?
ter multarum gentium dicitur. Sequitur : laci, ut sublimes fiant in cogitalione, fortes in ten-
Et ad cavernam laci, de qua prmcisi estis (ibid.). tatione, refugii latebras inveniant in aliqua mala
Quse est ista cavcrna, nisi Eva, dc cujus visceribtts suggeslione, qui jacent in imo profundi, qui cilo
nati, tanquam de cavcrna egrcssi in hunc lacum consentiunl liniiida sive carni, qui patent diabolica?
miseria?descendinuis? Quia ergo cognito uno con- voliinlati. Aliitudinem enini in monle, fortitudinein
trariorum cognnscilur et rtiiquum , atlendile ad in petra, refugium invenimus in caverna. Ad iilrum-
banc Cavernain laci, ut per miseriam quara Eya que ergo atteniius atlendamus, ad petram et caver-
nobis conlulil, miseriCordiarii perpendatis, qua vos nam, ad Chrislum et Mariam, ut quod utcrque no-
Christus tiberavit. Ex quanlilale siquidcm morbi, bis conlulit agnoscenles,, ingralitudinis vitio non
- comprobaiur ulilitas medici : ex sapientia discipuli
arguamur. Sicut enim duo sunt, quae nobis ad dain-
doctiii.a laudatur magistri. Inde igilur mala qua? nalionem obfuerunt, culpa praevaricatiouis, et poema
per Evam sustinetis, inde bona qua? per Christum rctribulionis; e( hx'C duo operati sunt vir et nui-
conseculi estis, in Hbra mentis aequaliler pondera- D I lier, Adam ct Eva, ita duo nohis ad saiulem pro-
lc, ril obolismus juslitia? rcducalur ad centrum ju- fueruiit, purificatio mcntis, el passio redemptionis;
s itiae. Vel eerte per cavernam laci Ecclesiam pere- et ha?c simililer vir. et mulier Chrislus et Maiia.
grinalitem adhuc in terris significaie debemus; de Allcndamns igilur ad Cluislum et Mariain; ad pe-
qua filii Ecclesia? tanquam de matris visceribus. tram deserti, et petram desertam : quorum nobis
longe lateque sunt propagali. Yerbo siquidem veri- altera emisit Agnum, allera nohis nutrit pullos co-
lalis dc visceribus ejus genuil nos sponsus Ecrlesia? lumharum. Haecenim secundum legcm Bfoysi t.o-
Christus; et per ipsam, pr.Tveiiienle gratia, abiufi- . slrae congruunt purificationi. Scriptum quippe esl:
dclibus divisi sumus. Ideo dictum est: Ex qua pree- Mutier,, qum susceplo semine pepeterit filium, iin-
cisi estis. Praecisi, id est praecedente gratia, per munda. ertt septem diebus (Levit. xn). Mulier a
ipsam caesi, idest divisi. Atlendite igilur ad Eccle- mollilie dicilur : nam eo quod mollis sit et fragilis,
siam, considerantes, quibus ornamentis virtulum mulier appellatur. Quid igitur in muliere, nisi mol-
sponsiis suus eam decoravit, qua dignitale sublima- les accipimus, illos nimirum, qui cito diabolieav
vit, qno perfectionis annulo subarrhavit, quo forti- suggestioni conscnliiinl? Quasi semcn suscipit «ui-
tudiuis baculo stistentavit, quibus armillis operttm lier, cum aniina mollis et fragilis suggestioni per-
643 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI / Ci4
versa? consentit; impra?gnalur, cum deliberat; par- A lanquani incerlus sim, ulrum ccnfessio siinplex,
turit, cum operalur. Et notandiim.quod quandoque pura, et devola peccatum lavet : sed hoc idcirco
pariurit masculum, quandoque feminam. Maseulum dico, qttia quando confilemur, ncscimus, si in con-
quippe parit, si in pcrpelratione peccati aliquid vi- speclu ejus, qui scrtttatur rencs et corda, sit tanta?
rilllafis admistum fuerit. Cum enim aliquis peccare simplicitalis, tantaeque puritalis, et tanta? devotio-
deliberat, et sacer locus, vel sacrum terapus cvila- nis confessio; ut oportet, et neeesse est. Timor
tur, vcl causa praemiuitur neccssitatis, sive etiam eniin in hujusmodi semper est necessarius. Ila ta-
modus naturalis ; perit quidem quia non resistil; nien peccalor post confessionem limeat, ul non de-
s.cd masculiim, cum in ipso aclu virilitalis aliquid speret; et sic speret, ut timeat; et de comjiosiiione
fuerit adrriisluni. Cumatitem nec tempus, nec locus acitutm suorum .sollicitior fiat, quoniani qui sacri-
perpendilur, sed in causa voluptas sola considera- ficiuin Cain sprevit, poenitenliam Maria? suscepit;
tur, et modus exquirilur, qui extra naluram est, et qui vcrba Pharisaei respuit, oralionem publicani
feminam parit, quia iu peccati perpetratione nihil non despexit; et Jereiniam el Joannem in utero
latidabilc reliquit. Ilinc est quod salis apcrte praeci- sanctificavit, qui in uterO roatris Esati odio habriit:
pitvir ut illa qua? femiiiam parit, duplici pcenitenlia , et qui Juda? confessionein non suscepit, post adul-
pilniatur. Mulier, inquit, qum snscepto semine pepe- B 1 lerium et homicidiuni, peccalum David per confes-
rerit masculum, immunda erit septem diebus. Im- sionem lavit. Timeatquidera dejuslilia, graluletur
munda eril, id -cst immundam se judicabit. Ream de misericordia, exsultet ut timeat, sic limcat, Ut
enim se ct immundam coram Deo debet j'udicare, exSullet, fOrmidet, ne superbiat; gaudeat, ne de-
quod gavisa sil in peccali perpelraiione. Dies vero spercl. IHnc est illud, quod subinfertur : Triginla
exsultationem nicntis sigiiificat, quia sicut riies tribusdiebusmaneal insanguinepurificationk (ibid.).
niundum clarescere iacit, sic exsultatio cordis et Licet enim inler impares coinputetur iste nuraerus,
jucundilas mentem lucidam reddit. Sicut ille qui tamen secundus et compositus ab arithmeiicis per-
delinquit prius in suggestione, in delectalione, in hibetur. Sunt etiam et alii iropares, qui primi et
consensu, in deliberalione, in opere, ct operis volu- incompositi sunt.
plate, gaudere solet: sic quamlo poeiiilet, immun- Quis igitur in impari prinio et incomposito figu-
dum pro bis omnibus se judicare debel, dolere la- ralur, nisi ille, qui per incompositionem actuum
men, quod in iis gavisus sit. suorum ab aequalitatis et juslitia? rcgula discedens,
Sed quia nihil valct cordis conlritio," nisi subse- adhaercl ijli, qui de terra est lerrenus, per inobe-
qualur oris confessio, subjunxit prolinus Moyses et dientia? pracsuniptioneni ? Primus Adam, ait Apo-
ail: Oclavo die circumcidelur (Levit. xu). Quid est slolus, de terra terrenus,secUndus deccelo cwlestis(I
peccali circumcisio, nisi confessio? Cum cuim post Cor. xv). lnaequales primi et incompositi sunl, qui
contritionem et oris confessionem cum hilaritatc inaequalitalem cl cordis injuslitiam, et pcr iiicom-
circumquaque arliculos amptilamiis, ut a morte p.sitioneiii sui veterem iiiduunt hominem cum
aninia? resurgamus, quasi octava die masculura actibus suis. Per inaequalem aulcm secunduin et
noslrum circumcidimus. Oclavus etenim dies men- composiliinr illi figurantur, qui licel ab aequali-
lis illuminationem designat, pcr quam resurgimus a lalis regula per injuslilia? vitium discesserunt,
nocte peccali, ct a morle inferni. Sed sunt pleri- cx ipso tamen limore peccali de compositione
que, q."' post confessioiiem non humilianlur, sedi acluum suorum solliciti sunt, ut ipsum in-
negligentius agunt, eo quod sciant esse scriplum : duere mereaniur, qui de cosio cceleslis est. Est
< Omnia in confessione lavantiir. > Propfer quodi eriim secundus de coelo cceleslis. Triginta ergo et
facilius in pcccalis incidunt, cl recidivum patiun- tribus dfebus manet in sanguinc purificationis, qui
tur. Oportet cliam ut in bonis actibus servos iim- pcr cordis illuminalioneni et operfs.composilionem
tiles se pronuntient, scientes quia coram illo ven- purificalur ab inaeqiialitate praevaricatioiiis, in-
luii sunt ad judicium, qui etiam capillos capilisi D duens novum horiiinem, qui secundum Deum crea-
numerahit. Timere eliam debent, si bene fecisse, sii tus est in jtislilia et sanclitale vei itatis. Sed quia
tomm dixisse se crederent, quod commiserunt. mens per fidem iltuminaliir, et pcr conlritionem
Quis enim fragililatem suam suspeclam non habeat?> cordis religio vera componilur, satis aperte subjiin-
Quis liuinana? iiegligentiaeletliargum formidare noni ctum : Et offeretur pro eo agnus, sive duo pulti ca~
debeat? Quis omnes circtimferentias [vel circnm- lumbarum (ibid.). In agno hoc ille figuratur, qui
stanlias] qua? adjacent peccato, confiteri non negli-- coram tondente se bbrautuit, et cum in cruce pate-
gat? Vel si confitealur, quomodo scit, si Deo fuitt iettir, noii apcruit os suutn : primus inter nianus
acceptabilis ? Quis cnim novit sensum Domini, attll Siroconis, ct secundo in crucis vcrtice pro inundi
quisconsiliariusejus fuit ? Offerebat Abel, offerebatt salute oblalus. Et nolandum quod quolidie per ma-
et Cain; sed illius sacrificium accepit, istius autemi nus sacerdotis in allaris sacramenlo longe differen-
sprevit. Uterini fralres Jacob et -Essiu; sed ille ele- tius offerlur. Sed quia ex ipso et per ipsuin pendet
ctus est a Deo, iste vcro reprobatus Sic etiam duoa tota lioslra? salulis inteiitio, pro nobis cl a nol.is
in domo, duo iu agro, et in mola uno, s?d uimss per sacramcnlum allaris offeratur, ipsumque nobis
assumetur; aller relinquetur. Non tainen luec dico,, incorporemus, ul nos unum corpus ctim ipso siinus
 643 SERMONES. — SERMO XlL'IN PURIF. B, MARLE. 6i0
et per ipsum suo conlormemur simpl cilatis exem- A Sed in hoe»ca?ca dicilur, quod appelil non appe-
plp. Excmplum quippe nobis. dedit per vila? inno- tcnda; et non app.iil appetenda. Nam si vti ajipc-
centiam, ut et non ita faciamus. Si enim simplex eti leret appetenda, vcl non appeteret evitanda, non
innocens non fueris, non prodest libi, sed obest, cupiditas dici deberet» sed charitas. Eo igilur cru-
quod pro te Christus est oblalus. Cum agno siqui- delius in menie saevit, et doniicilium srium eo dc-
dein ollerre debes pullos columbarum, in quibus; tcslabilius dissipal et inccndit, quanlo quis ejus
gemina significatur simplicilas, aclus scilicct et co- tyrannidem aflcctuositis amplcxatur, aut recipit.
gitationum. Propter hoc,-dilectissimi fratres, hoc dolcstabile
Igitur, charissimi, si purificari, si mun Jari volti- morlis vcnenum Isaias merito redarguit, dicens :
mus, altendamus ad Christum, et ad nialrem Cliri- Vm qui agrian agro copulalis usque ad terininum
sti; ad petram et cavernam Iaci; ad pelram deser- loci (tsa. v). Quid est usque ad termiiiuin loci?
tam , et petram deserli. Petra siquidem deserti Usque ad agrum qui lenninQ loci fiiiitur. Usque
virgo Maria fuit, qua? orta est de tribu Noemi. Unde ad terminum loci dicitur, ut agrum illum excludat,
diclum est : Emitte agnum, Domine, dominalorem qui termino loci nec claudilur, nec circurascribi-
iclne, de peira deserti ad montem filim Sion (Isa. tur, nec definilur. Hic enim est agcr, de quo Salo-
"
xvi). Petra vero deserla Chrrstus dicitur, de quo mon in laude spousa? meminit, dicens : Coinidera-
scriptum est: Lapidem, quem reprobaverunt wdifi- vit agrum, et emit eum (Prov. xxxi). Hic est ille
catHes, Itic facius eshin caput anguli (Psul. cxvu). plenus ager, de quolsaac in laudefilii loquitur, ita
Altendaraus igitur ad Mariam, ipsam in mulieribus dicens: Ecce odor filii mei, sicut odor agri pleni,
beuediclam confuenlcs. Attendamus et ad Christuui, cui benedixit Dominus (Gen. xxvn). Ilic est agei,
ipsi gralias agenles, qui pro nobis oblatus secun- in quo sevit ideni Isaac, ct invenit cenluplum. Hic
dum humanitalem, ct secundum divinitatem obtu- cst ager leijtis, in quo Seinma Aravites viriliter .
lit nos Deo Palri, qui vivit et regnal per iufinita sa?- stetit, cuni fugeret populus Israel, et ipse stans vi-
cula saeculorum. Amen. riliter expugnavit Philislhaeos (II Reg. xxm). Hic
1 - SERMO XII. estager, quemvaenalem fccit Anamejl.filius Sellum,
tN EADEM SOLEUNITATE. pafrueli suo Jeremia? (Jer. xxxu). Qui qniimvis
Simile est regnum ccelorum thesauro abscondilo esset in- pcriculo morlis, ulpote qui erat in luto
in agro, quem qui invenil homo abscondit, et prm carceris usquc ad guttur, neC agri posse se fieri
gaudio vadit et vendit omnia quw habet, et emit possessorem usque ad annos sepluagiula cognosCe-
aqrum illum (Matth. xiu). Tesle, dilectissimi, ve- Q i ret, agrum tamen adeo affeclavit, ut emeret, sciens
rilate, unum est neccssarium (Luc x); sed caeca quia non poterat ab exgpeclationc sua confundi.
et crudelis, et omnium viiiorum hydropisis humana Igilur vel quod exercitio laboris emitur, regnum
cupidilas, menlein hominis in multa dividit, el coelorum, vel in qua pcr laborcm passionis salutem
dislrahit in diversa, quolies ab uiiitaie recedjt. gcneris humani Chrislus operalus esl, caro figura-
Qua? unitas ? Audi, hrael, Deus tuus, Deus unus tur. Ager enitn dicitur ab agendo, qui ager lentis
esl (Deul. vi). ldeo unus, quia per parles dividi dicilur, quia passibilis fuit. In quo Semma Arari-
non potest, non enim corpits est; nec eliam per tcs stelit, quando faclus • est obediens Patri usque
affeclus, quia anima non csl; nec unus ab unione ad niorlem. Unde Scninia interprctalur obediens:
dicitur, quia collcctio niullorum sive massa non qui bene Ararites, id csl montanus dicitur, quia in
est. Sed ab bac uniiate multa dividunt; et hanc assumpta carne clarificavit eum Patcr clarilale
unitatem tamen non dividunt. Multa ab unitate quam habuit, priusquam mundiis fierel. Unde Apo-
(lividunl, qiiia mulla cura unitate non conveniunt. sto]us. Propler quod ittum Deus cxallavit; et dedit
Nara ununi esse non potest res qua? in mulla divi- illi nonten, quod esl super omne nomen (Philipp. n).
dilur, sed unilatem non dividil, quia cum siraplex Cumigifur fugcret populus, eo quod non esset qui
et uua sit, divisionem iion babet. Ab hac igilur I* ' faceret bonum, iste solus lorcular calcavit, et per-
imilate meiilein primo dividit divisionum mater cussil Philisthaeos, quia solus spirituales proslra-
cupiditas, qua? in tot nicnlein dilaceral, in quot vil inimicos. Hanc agrum Anameel, id est gratia
affectiouum diversitates variaiido multiplicat. Nunc Dei, scilicet misericerdia Jesu, venalem fecit Jere-
enim voluplalis, nunc honoris, nunc divitiarum mia?,quia gralia sive misericordia Dei praeveniente,
affeclibus, ab unitalis stabilitate mentem movet. e( laboris exercilio subsequente, tanli benellcii par-
Sola quippe cupiditas duo divisionis invenil vcrba, ticeps efficilur, quicunque in altiludine vitae spiri-
li.euin scilicet et tuum; qua? charilas in hoo quoi tualis excrcetur. Fclix qui agrum suum huic agro
sua lion quaeril, omnino delcstatur. Ha?cquando copulat, ut unum sit in Chiisto, el Christus sit
nientcm aflicil, hydropisis inore eo pltts silit, quo unum in ipso, ut sic copulet agrum agro, qui nullo
bibit. Incrementum pecunia? dal incrementum ma- clauditur loco. Nam de hoc agro Salomon ita
lilia?. Quanto pccjunia major ncquiritur, lanlo major dicit: Prmpara opus luum, et diligenler exerce
habendi voluntas habetur. Unde pocla : ugrum luum (Prov. xxiv). Sed rre illi, ait Isaias,
Crescit amor trutnmi, quunlum ipsa pecunia crescit. qui agrum agro copulat usque ad terminum loci,
(JWE-M.Sat. H, vers 158.) id cst usque ad agrum, (;ui ciaudilur terniiuo loci:
<U7 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOfl CiS
qui ager ostenditur in parabola seminaloris el A j natum est, ager beue respondcat; dormire ncscitint,
seminis, quia ager est mundus. Qui enini muiidum qui agrum non suum de nocte demetunt. Propter-
sibi, vel se mundo, per amorem jungit, va? illi, ea imilantur Cain fratri suo suggcrentcm ire in
quia qui voluerit csse amicus muiuli, ait aucloritas, agruin, videoque eura iu liliis suis olfereiileni; qtia?
inimicus Dei conslituetur (Jac. iv). de avaritia congregant et rapina.
Ex supradictis igitur auctorilatibus tria aobis Pioplerea residuum erucm comedit tocusla, resi-
agrorum genera proposuil sermo divinus: mun- duum locustm bruchus, residuun bruchi rubigo
dum, homiiiem, Cliristiini. Et bene agris compa- (Joel i). Quam deteslabilis labor, fructus modicus,
ranlur, quia ncc niundum, nec Chrislura, sed ne- utilitas brevis, ul in omnibus tam inutililcr, quam
que seipsum, nisi laboraudo et agendo polest quis miraliiliter bomo seipsuin destruat ac consumat.
possidere. Sed qui niundo ulitur, abulitur: qui Si carnales oculos aperis, haec videbis, si spiritua-
Chrislo, fruilur : qtii seipso, ulilur quidem; sed les, detcslabilius inspicies. Nonnc otiositas provo-
nec fruilur, nec abutitur. JJarri seipsum diligere in catrix est sanguinum? Hic est ager pigri plenus
Deo et propter Deum, Deumvero propter seipsum, urticarum. Nonne divilia? generant solliciludinrim
hiuiidum vero diligere non debet, nisi fortcpropter Spinas, duritia et obstinatio petras, inslabilitas
Deum iii aliquo diligalur; quando scilicet vel in " vias? Sunt eliam in muudo sujjerbi, qui praedica-
iminensilate poterilia, vel in puUiiritudine sapien- tionis imbrem, tanquam montes Gelboe suscipcre
tia, in utililate benignilas Dei commendatur. Alio- dedignanlur. Sunt avari, qui tanquam lerra qua?
qui uti debcmus tanquam non uleiites, tanquam npn satialur aquis, non saturautur diviiiis. InVe-
nihil liabentes, et oinnia possidentes. Et si aliler niunlur etiam qui intus inficiuntur pcr inlentio-
iiti ntundo volueris, abuleris. Quac enim major po- nem, quoriun tamen operalio foris bona. Sunt qui
tesl essc abusio, quam ut servias ci, qui factus est secundum aclionem .corrupti sunl, et lamen iiiteti-
ad serviendum libi? Faclus csl enim mundus, ut lio bona. Sunt etiani qui foris per aciionem iufecti
servirel homini, homo vero, ut serviret Crealori, sunt. Mtiltoties vero cum dormil per-negligenliaia
ita tamen, ut quod mrindUs hoinini, vei liOmoim- homo, hoslis antiqtius post fidei, vel alteriUs boni
penderet Crcatori, totum humaine deserviret ulili- susceptionem seminis, viliorum superseminat zi-
tati. Deus enim bonoruin nostrorum non eget. ltem zania. Invidet et major frater minori, hoc esl caro
duo bona dedit Dcus boniiiii. ab inilio : unum vi- spirilui) vel pro vilulo saginalo, vel quia laborat
sibile, alterum invisibile ; ununi gratis, altcrurn in ngro. Quia eiiim caro mundum diligit, saluteai
nierilis. Gratis mundum, merilis ccelliin.Nihil enira Q( aninia? postponil. Ideo autem earnem el spirilum
boni aut mali egeral Adam, quando dedil ei Do- quasi fratres dixerim, quia uterini sunt, non cx
minus munduro, el omnia qua? fccerat in mundo. uno palre, sive ex una matre trahenles originem,
Unde piscibus, avibus, et bes.tiis factis, adduxif ca qtiia cum «aro iiifuiidatur et coaguletur ex semine,
ad Adam, ut videret quid vocaret ea, ut tanquam spiritus a Deo formalus ex nihilo iriformata carne
sua nouiinibus ea discernere sciret. Voluit etiam, formando absque niora irifundilur, et iiifuiidenilo
ut per obedientia? merilum bonum sibi invisibile formatur. Formalis siquidem membroruni linea-
compararet. Sed mira res, imo miserabilis. Liben- menlis, post quadraginta et sex dicruni spalium in
ter emit homb, quod gratis dalur: gratis autein fundendo formalur, et formata stalim iiifundilur
vull habere, quod non nisi emendo acquiritur. SeJ anima. Non eiiini ex traduce est anima, sed caro.
quid emere volumns, fratres? Nunquid in eo vi- Unde Propbela : Qui fingit sigillatim corda eorum
delis agrum hominis pigri, quem totum repleve- (Psat. xxxn). Et alibi: Pttlvk in pulveremrevertetur:
runt urtica??Nunquid spinosa vel petrosa, vel pedes el spiritus redeat ad Deum qui fecil illum (Eccl. xii),
in viis cpnculcanlium semina? Nunquid considera- Et rursum Moyses: Si quis- percusserit mulierem
tis inontes Gelboe, super quos ncc ros nec pluvia prwgnantem, et fecerit aborlivum, si formalum non
veiiit? Nonne Videlis animas, sicut terrain sine D ' eral, mulclelur pecunia : quod si forinatum, reddut
aqua, Deo? Nunquid terram cbnspicilis, quae non animam pro anima (Exod.- xxi). "Ex uno lameu
satialur aquis; imo et illam, qua? imbrem super se utcro ambo prodeunt in lucem, et quasi fratenia
venientem rion recipil? Sed nrinc innatas agroiunt societate quasi ex uno utero simul egrediuntu!.
possessiones inspicitc, et deroum illatas. Infecta est Sed iri hoc carncm roajorein natu dico, quia priror
terra corruptionibus. Seminal lromo lionom semen, in liquorem infunditiir, et n;embrorrim lineametf-
el vitio lerra? pullulanl cum bono semine zizania. tis formalur: et sic anima a solo Creatore Deo
Habet hocvitium quandoque infus,quandoque foris, facia de nihilo, formata? carni in unum hominem
quandoque inlus et foris; et quandoque inlicit sc- unitur. Invidet ergo roajor minori, quia cum eara
tnen in radice, quandoqub sjiinas inficit slerili- mundi hujus deticiis intendit, boiitun aiiima? parvi-
tate ; quandoque fil non ex vitio tcrra?, quod ger- pendit.
minel zizania, sed ex aliunde innala passione. Sunt praeterea qualnor genera tentalionum, qua?
Inimicus eiiiiri iioriio facere solet hoc, ut superse- eruca?, locusta?, bruclio, rubigini comparantur;- vi-
minet zizania, cum dormit doininus agri (Matlh. delicct diu deliberala ct occulta, subila ct apert»,
xin). Quod si forte domiuo suo, juxta quod seroi- diu deliberata et aperla, subita ct occulla lentalio.
 ©19 SERMONES. — SERMO XII. 1N PURIF. B. MA.IUJE. 65«
Si enim subito mentem subvcrtcre non potest, non A 1 ita ul in Deum transirel, non nalura? versibililatc,
ideo minus instat inimicus; sed paulatim mentem sed Dei dignatiorie, quia nec Deus est mutatus in
velut parietem inclinat, et depellit ut maceriam, et humanaro subslantiam, assumcndo hominem, nec
quod aperte rapere iioii potest, furatur occulte; ut homo in divinam, cura glorificalus est in Deum.
sit nunc serpens vectis, nunc tortuosus, riunc dici Propterea ergo mundala fuit, ut mundam sibi de
possitantemos, jiunc diclux, et se esse besliam ma- carne inunda carnem assumeret, qui mundi -sordes
nifestet, cujus numerus est sexcenti sexaginta sex. tergere disponebat. Propterea nec in conceptione,
Quia igilur, ut diclum est, terra non solum infecla nec in nalivitate aliqua inundalione caroassumpla
sed eliam inlerfecla in saiiguinibus, et contaminala indiguit, quia ex ipso malris ulero, in niaire Yir-
esl in opeiibus vetustatis, novis supervenientibus gine munda fuit. Quia ergo hoc solum cjus ibi fuit,
vetera projicientes novate vobis novale, et nolite quod inde futurum ejus fuit; Levi decimari debuit,
serere super spinas. Novale dicunt bomines agrum, Cl hoc Christus non debuit, quia per propagatio-
qui post faclara funcationerri, stipularum incensio- nem originis Levi natiiram cl culjjain habuit iu
«em, laetaminis respersionem, aralionem, semina- iuinbis Abraham; Chrislus vero solarii ualuram,
tionem, occationem , ab omni noxia vetustate pur- quae deciroalione non eguil (Hebr. vii). Oblatio cniin
gatus, in fcenore fructus mulliplici sui respondet' B non pro natura, sed pro culpa offeiiur, quia si
semini possessoris. Tale noslrum, de quo dixeram, culpa non esset, natura oblatione opus non habc -
ager lentis, ager Ananehel. Sed- cum nihil aliud ret. Haecest agri runcatio, mundatio scilicet Virgi-
sit runcatio, quam tribuloiiim sive spinarum ex- nis, et sanctifieatio, qua? nascendo liberum arbi-
slirpatio, vidclur quod ibi tribuli sive spina? fue- trium, sicut omnis rationalis crealura, suscepit. Et
rint, quae exstirpalae sint. Non enim exstirpari quia liberum arbitrium habuit, et nonditm libera-
pbluit, quod ibi non fuit. Sed si, ut dictum est, tum, ad utrumque flecti potuit. Quia vero mortalis
per agrum Chrisli carnem accipimus, et per spi- erat per naturam, infirmitatera habebat ad malum
nam peccatum ; videtur quod illa caro aliquando et quia mundala per gratiam, adj'utorium habuit ad
obligata fuerit peccato, quod postea fuerit exstir- bonum. Unde et peccare per infirtnitatejn potuit, et
paium.Quidest ergo quodlegitur, quia peceatum ivon per gratiam non peccare. Unde et lanto gratiosior
fecit, necinvenlus est dolus in ore ejm (I Petr. u), fuit, quando sanctior, quia transgredi potuit, pro-
quia aclitali peccato obligata non erat, sed forte pter infirmiialem; el non est transgressa, propter
originali ? Sed si hoc est, quomodo in lumbis gratiam adjuvanlem. Sicril igitur Virgo ab originali
Abrahae decimatus non fuit, sicul Levi decimatus , peccato fuit muiidata in utero matris per gratlam
fuit, si caro ejus ibi obnoxia peccalo fuit, sicut et operanleni, ita qupque nala munda abacluali per
caro Levi? Proplerea quidam pulavcrunt carnem gratiam cooperantem. Actuali dico criininali, vcl
illam, qua? assutnpta est a Verbo, ab ipso primo forte veniali, ligno, feno el stipula. Forte aliquae
parente usquead suscepiionem sui a Verho, liberam fuerunt in ea vel tenues cogitationcs, vel suggestio-
ab omni peccato fuisse, el mnndam deductam, ila nes absque consensu, cum quibus charitas habitare
ut nunquam sub peccato fuerit, sed a peccato non non dedignalur. Imo sicut slipula vel aqua? gutta
solum liberalam, sed liberam. Sed per quas rimas addita camino, ita esl charitas adjuncta hujusmodi
ita desccnderit, non invenio, cum non descenderit, veniali peccato. Al postquara Spirilus sanctus, qui
nisi per conciipiscibililer natos. Propter hoccatho- ardor est Patris- et Filii, superveniens ipsam obum-
lica? veritatis assertio, Filium Dei, qui pro peccato- bravit; et Filius Dei, qui est ignis consumens, intus
ribus nalus est, de carne obnoxia peecalo carnem eam fecundavit, sic omnes stipulas vrnialis peccali
asserit assumpsisse. Qua? quiderii a peccalo libera penilus incendit, ut libero arbitrio reirianente, imo
fuit; sed ideo libera, quiaTiberala : ideo libera, non potius liberato et cotifirnialo, non peccare potuit,
quia sub illo nunquam fuerit, sed quia sub illo ali- et non potuit peccare. Nam sicut angeli vel sancti
quando esse desiit. Sed quando ? Post Virginis D f jam confirmati, libero non carent arbitrio, el.ta-
«onceplionem. Nam el ipsa, quoiiiam ex consensu men peccare nqn possunt, quia nullus eos ad hoc
maris el femina? concupiscibililer concepta esl, in cogit, sed nuda liberalitate rata .et confirmata hoc
peccatis concepit eam mater sua. Sed post con- faciunl; ita et beata Virgo propter graliae privile -
ceptionem tnundata et sanctificala est in ulero giuin singulare in hac carnis fragilitate ita beatifi-
malris, ut sancta iiasceretur, qua?concepta fuerat cata fuit, ut spontaneo motu animi ducente nec
in peccatis." Nam si de Jeremia, vel de Joanne peccare veliel, nec peccare posset: et haec esl agri
Baptista hoc verum ideo credimus, quia futura stipularum incensio.
erant vasa eleclionis, in quibus Deus abscondi de- Talem igilur et tam gloriose mundatam salutavit
bebat per inhabitantem graliam, mullo magis vas angelus dicens : Ave, gralia plena. Et paulo post :
illud singulare muhdari debuit, in quo Filius Dei Ecce concipies iu utero (Luc. i), etc. Sed virgo de
latere voluit, non solum per inhabitanlem gratiam. verbis angeli non diflidens, sed facti modum qua?-
sed per carnis unionem : in quo Deus horoinem rens, respondit: Quomodo fiet ktud, quoniam virum
assumpsit; hominera dico, id est hominis naturam, non cognosco? (Ibid.) Ac si aliis verbis dicat: Quo-
non hominis personam, sed hominem in personam, modo ager ferlilis csse poterit, nisi prius aperhtur,
PATBOL.CCV. 21
 651 D. GARNERII LINGONENSiSEPISCOPI 652
nisi primo natura? debitum ei impendatur? Quo- A est. Eructaoil, ait, cor meum verbum bonum (Psal.
modo ergp fiet, quoniam virum non cognosco? Sed XLIV).Quid est cor Palris? Quod aUbi dicitur ulc-
quid quaeris, Virgo? Quoerisgralia? modumin facto, rus Patris. In hoc utero absconditum Vcrbum Pa-
sive miraculutn, seu consuetudinem, aut naluram ? tris eruclalum esl in iiterum Virginis, et rorsum
Si modum gralia? quaeris: Spiritus sanctus super- ibi abscondilum est. Sed in utero Palris idee sb?-
veniel in le (ibid.), qui omncs agri stipulas incen- conditum, quia incoinpre.hcnsibilis est sapienlia
dcl, et novabit novale suurn, novum faciens siipcr Patris. Sapientia quippe Palris Yerbum Patiis. In
lerram, quia lu circuradabis virum. Si vero mira- utero vero malris abscondilum, ne cognoscerelur a
culum, descendet ros in vcllere carnis, et area sicca perfidis Judaeis. Si enim cognovisseiit, nunquam
remanebit. Producel virga nucem absque radice ; Dominum gloria? crucifixissent. Sicut tamen nec
inflammabitur ignc ccelesli rubus, el non combure- omnino manifestari voluit, sic nec penitus abscou-
tur. Quod si talem in rcbus consuetudinem quaeris. di, quia et aliquo modo manifestari voluit, ne infi-
vilrum carnis sine hcsione vitri sol justilia? pcnetra- delilas inveniret locum, et tamen abscondi, ut fides
Lit, quia nec vitrum corrumpelur, nec solis claritas haberet mcrilum. Ergo sapientia qua? in sui natura
minueiur. Si vero similem quoeris in rebus natu- iinmulabilis erat, sub nostra mutabililate voluit ab-
ram, sicut ex vino bibiones, ex aqua papiliones, ex " scondi, ut per assumplara mulabilitalem ad inv-
arboribus aves, apes ex favo, leredones ex ligno, routabilitatem mutaremur, vel ut melius dic.ani,
sedetiam sicut vultures absque commistione ma- immutareniur. Mulabuntur enim perfidi, sed non
ris, arit seminis infusione impraegiiantur et cnnci- immutabuniur, quia in illo non mutabunlur.
piunl; ila el lu absque maris commislione, vel in- Unde Aposlolus : Omnes quidem resurgemus,
Tusionc scminis, concipies et gravida eris. Nihil igi- sed non omnes immutabimur (I Cor. xv). Tunc
iur, qttod hriic faclo debeat obviare. Ridiculosum aulem iinraulahimur, non solum quando nostrum
•quippe valde essel, ut quod aliis dare posset, sibi corruplibile induet incorruptelam, vel morlale im-
coriferre non posset. Solummodo ad obedientiam mortalitaiem, sed quando absorptaerit mors in vic-
cor aperi, et fecurtda eris, ut sit fertilis ager. Ser- torth. Propterea, ul dictum est, sapientia Palris im-
mo enim Deivivus et efficax, et penetrabilior omni mulabilis in sua divinilate, mutabilis esse voluit ix
gladio ancipiti cor aperiet, ut agri sit aratio cordis nostra humaiiilale. Unde in stto immutabilis, inno-
apertio, et fecundaberis illo semine, quod prorois- stro inulabilis. In suo ideoiromutabilis.quianec att-
sum est Abraham : In semine luo hwrediiabunt geri nec minui poterat, nec mutari. Augeri quidein
omnes gentes (Geli. XXH).Et iterum Isaias : Nisi (Q non poterat, quia immensa est; minui vero, quia
Dominus Sabaoth reliquissel nobis semen, qttasi So- simplsx et una est. Mutari autem loco non polerat,
doma [uksemus(Isa. i). Ergo agri satio fuit Filii quia ubiqtie esl; nec tempore, quia aeterna esl; nec
missio, sive incarnatio. Quid igitur angelo Virgo cogilatione, quia sapientissima est; nec affectn,
respondil? Ecce, ait, ancHla Domini (Luc. i) : quia oplima est. Nam si propler noniinum varieta-
Quam coiivenieriter et vere dixisse potuissel. Ecce tcs mulari videatur in rebus hunianis, ut niiiic pro-
regina mundi, imo regina cceli, qua? dixit : Ecce pter praesenlia scientia, nunc propter fulura prae-
ancilla Domini. Sed sic aspergit agrum suuni humi- scienlia, nunc propter facienda dispositio, nunc
litalis laetamine, de quo legitur in Evangel o. Sine, propter salvanda praedestinatio, nunc autem provi-
iti hoc anno fodiam circa eam, id esl liculneam, et deutia propler subjecla dicaltir, non idco fit, quod
mitlam slercora (Luc. xm). Idem enim est stercus, ipsa mutetur in i-ebus, sed quia res esse suum mu-
laelamen, et fimus. Dicitur enim stercus, auia sler- tant in ipsa, vel saltem sub ipsa. Mulabilis tamen
nitur; fimus, quia fil imus; laUamcn, quia germina facta est in nostra humanitate, vel secunduin mula-
reddit Ia?ta. Sub hoc ergo laetaminesemen occatum bilitatem cohaerentia?,aut discohaerenlia?,vel adhae-
est. Oceaiio seminis est nbsconsio Verbi. Semen renlia?, vel inha?rcntia?. Mulabilitas coliaereiitia>,
est Verbrim Dei, occare autem operire est. Semen J3 rj quando res rei alterius generis ita cohaeret, ut eam
occntum Verbum est absconditum. Hoc igitur semeii mulet et ipsa mutetur, ut cum cibus incorporatur,
tliesaurus est, de quo scriplum est : Sitnile est re- eibus mutalur in carnem, et caro niulalur in for-
gnum coslorum ihesauro abscondilo in agro (Mattli. tiorem. Vel quando res rei ita coha?re(, quod ipsa
xli i). Scriptum est enim : Thesaurus desiderahilis iion mutat, et illam mulat, sicut sapientia cum
requiescit in ore sapientis (Prov. xxi). Et il.oi : accedit anima?, mulal in melius animam, quod faeit
Prope esl Verbumin ore tuo (Rom. x). eam sapientiorem, ipsa vero non mutatur. V.l
Nihil est ergo aliud verbum in ore sapientis, quam certe, quando res ita rei cohaeret, quod ipsa qui-
thesaurus desiderabilis in ore sapientis. Thesaurus dem routalur, el illam non mutat, sicut humaniias
ergo verbumest. Sed aliud esl verbum in ore carnis, divinitati cohaerens, divinitas humanitatem rouia-
aliud in ore cordis. Illic verbum intrinsecum et vit, quia digniorem et meliorem fecit; ipsa vero
abscondilum; ibi verbum extrinsecum et manife- non est mulata. Mulnbilitas vero discohaerenlia?
stum. Nam de ore cordis scripium est : Os justi est, quando res qua?una est, in aliam ita mutalur,
meditabitur sapientiam (Psal. xxxvi). Deore summi ut mutetur pariter accidens e». subjecluro; quod
Patris, hoc est de ore cordis lioc verbura eructatum faclum cst, cum aqua mulata est in vinum. Ibi
 65*
555 SERMONES. - SEhMO XII. 1NPURIF. B. MARliE.
/ runt. Nam, sicut diclum est, Anna gratia, Maria
cnim sic vinum transivit in aliud ut et color et sa- A
Simeon obediens, Joseph uugmenlum
por aqua? transiret in colorem et saporem vini, et ti/umirtuns,
Et quoiiiam fides alia cognitione ma-
ipsa aqua? substantia in substanliara vini. Unde inierpretalur.
alia aflectu magna, cogni-
quando res aliqua ita transit in aliam, ut, rema- gna, ct affeclu parva;
tione parva ; alia vero cognitione et aflectu magna,
iientesubjecto,miilenliir,accidenlia,quedfit,quando
fenum transit in vitrum, ibi sola accidentia mutan- illam Deus lidcm approbat, qua? aflectum cognilioni
lur, scilicel feneitas, ut ita dicam, in vitreitalem, marilat. Nam priula quidem sapienlium est, scilicet
sed eadem reroanet fcni subslantia ; vel quando res a sapere; secunda sapientium scilicet a sapore;
in quorum cordibus sapidum
aliqua ita transit in alteram, ut ipsum subjecium tertia sapienlium,
Tnutetur, sed non accidenlia; ut cura panis fit cor- reddit quod sapiuiit, cognitio iidei el affectus. Prirna
pus, vel transit in corpus Cbristi, subslantia panis fuit pbilosopboruni, qui cum Deum cognovissent,
Iransit in substantiam corporis Christi; sed acci- non sicut Deum glorificaverunt, aut gralias ege-
«fentia, id est rolunditas panis, sapor vini, non mu- runt, sed evanuerunl in cogitationibus suis; et di-
lantur. Non sunt accidentia haec in subjecto, quia centes se esse sapientes, slulti facti sunt. Sccunda
alia haec, alia accidentia subjecli. Ibi enim non est fuitCliananaea? et centurioiiis; de quorum altero
B
panrtas, sed, ut ita dicam, carnositas. Muiabilitas dicluin est. 0 mulier, magna est fides tua (Matth.
iiihaerentiae,quando anima diversis affectibus muta- xv). De allero vero. Nun inveni tantam fidem in
tur, ut nunc gaudeat, nunc doleat; nunc timore, Israel (Matlli. vni). Tertia fuit Aiina? et Simeouis,
nunc aflicialur amore. qui ulroque modo lidem habuisse probantur, quia
Secundum hos affeclus in humariilate nostra mu- seriptum esl : Simeon in manibus iiifirmitatem ac-
tabilis facta est sapientia Dei. Scriptum quippe cepit; sed majeslatem intus agnovit. Ecce cognitio-
esl : Exsultavit ul gigas ad currendam viam (Psal. nis magnitudo. Quem videns, benedixit Deum et
XVIII).Et in Evangelio : Tristis est ariimamea usque dixit : Nunc dimiitk, Domine, servum luuin in paee
ad morlem (Malllt. xxvi). Item : Cmpit Jesus pavere (Luc. u). Ecce affectus. Similitcr et Anna prophe-
et imdere (Marc. xiv). Et alibi: Desiderio desideravi lissa superveniens, loquebalur de illo onuiibus qui
hoc pascha manducare vobiscum, antequam patiar exspectabant rederaplionem Israel.
(Luc. xxu). Sic assumptus' bomo per mulationcs Unde et in iiivenlioiie thesauri notatur affectus,
inliaerentia? variatur. Mutabililas adhaercnlia? esl, cum dicitur. Et prm gaudio vadit et vendil (Mallh.
cum per diversas passiones exlerior homo varia- xin), elc. Amoris allectus nescit otiosus esse,
tur. Undeel de illo assumpto homine scriptum est: (Q sed procedit foris ad effeclum. Propterea vadit,
Jesus autem, eum jejunassel quadraginla diebus, el vel viam niandatorum, vel viam veritalis, vel ex-
quadraginla noclibus, postea esuriit (Malth. iv). Et cellentiorem viam charitatis. Necesse est enim iro
ilerum : Jesus autem fatigatus ex itinere, sedebatsic per viam veritatis, qua iuducilur incipiens in om-
tupra fontem (Joan. iv). Et Isaias : Vere languores nem verilalem : sccundo per viam mandatorum,
nostros ipse tuiit, et dolores nosiros ipse porlavil qua deducilur proficiens per vias rectas, ad ulti-
(lsa. LIII). Ecce quoraodo mutabilis. In quibus om- mum per viam cliaritalis, qua perfectus ad Deum
nibus absconditus erat Filius Dei. Propter hoc perducitur, qui est charitas. Sic enira incipiens,
Psalinisla dicit : Quain magna multiludo dulcedink proficiens, et perfectus, per viam veritatis, per
luw,-Domitie, quam abscondkli limenlibus le (Psal. viam raandatorum, per viam charitatis eundo in-
xxix). Et Isaias : Vere tu es Deus absconditus (Isa. ducitur, deducitur, perducilur. PrOplerea vadil et
XLV).Ergo simile esl regnum cmlorum thesauro abs- vendit sua. Ideo vendit sua, ut expeditior sit
condito in agro (Matth. xui), etc. Absconditus, ut ad currendum. Quis enim currere pot^st oncra-
dictura est, vel quia incomprchensibilis divinitate; lus ? Propterea sua vendit, ut eroat agrum illum.
vel quia mutabilis humanitate inventus est fideli- Quid est quod vendil? Temporalia, naturalia,
bus. Sed quisunt, quiinvenerun!?QuihodieChrislo 'D gratuila. Temporalia dico, se ipsum cum rebus suis.
obviam veneruiit. Solemriitashaechypapaiiti Domini Primo se, et postea sua. Necesse est ut seipsum
idest obviatio Domini vocatur, quia hodieSiineonis abneget sibi : Qui amat, ait Dominus, animam.
et Anna? solemnis memoria celebratur, qui Chrislo suam, perdet eam. Et qui odit anitnam suam tn hoc
obviam venerunt in templo; quando parentes ejus tu- mundo, in vitam wternam custodit eam (Joan. xn).
leruul eum, utsislerent, idestoflerendoeum Domino De rebus quoque scriptum est: Qui non abrenun-
pra?sentarcnt. Et satis digne. Nam Simeon obediens, tiaverit omnibus qttm possidet, non est me dignus.
Anna gratia interpretalur. Gralia quippe mentem (Luc xiv). Naturalia sunt memoria, voluntas, ra-
riiovetad lidem, obedienlia motam promovet ad ope- tio, intellectus : et haecimpendere necesse est, ut
ralionem. Gralia mentem movet, ut velit, ohedien- ager possideatur. Quod enim memoria?, quod vo-
tia promovct pergraliam cooperantem. Gratia dat luntatis, quod ralionis, quod tandem intellectus
lumen fidei, obedientia virtutis augmenfum. Sic est, ad oblinenduni agrum inipendcre debes. Gra-
honeste procedentes in hac processione viri seor- tuila surtt, fides, spes, charitas : quae oiaida in em-
SHin, Siraeoii el Joseph, et mulieres Anria et Maria, ptione agri sunt offerenda. Quidquid es, et.quid-
in mcdio tcmpli misericoidiam suscipere merue- quid habes, totum da. Quanti sttnl ha?c? Omnia
 655 D. GARNERHLINGONENSISEPISCOPI 65<5
in comparatlone agri, qttasi slilla situla?, et quasi. A tentium massa. Velum vero inter sanctum et a-
momentum statera? reputanda sunt. Propter hoc trium inlerius mortalilas; interatriuro vero interius
sapiens vadit et vendit omnia qua? habet, et emit et atrium exterius, injustilia. Nam animam iromor-
agrum illum. Emit homo agrum, ut possideat talem et justam ct passibilem dividebat passibili-
thesaurum; quia nisi mediante agro non pervenit tas ab immortali, jusia et impassibili. Corpus
liomo ad ihesaurum. Non enim bene conveniret vero passibile, justum et roortale, dividebat ab
possessori possessio tanta tantillo, nisi per pre- anima justa, passibili, et immorlali, mortalitas.
tiuin agri nostra? congruum paupertali. Meminisse Ilominem vero peccatorem passibilero, morlalem
debetis, superius me dixisse per thesaurum divini- et injustum, dividebat a carne mortali passibili et
tatem, per agrum humanitatem figurari. Humani- justa, injuslilia. Sed passus est Christus, et scissa
laiem dico, corpus etanimam assumptam a Yerbo. sunt tabernaculi vela a summo usque deorsum.
Duo ergo sunl extrema, et conlradictorie opposita, Tnnc enim anima illa desiit esse passibilis, caro
Deus et homo. Deus eniin in sui natura immorta- mortalis, homo injustus. Per passionem quippe
lis, rmpassibilis est et justus; homo vero in natura Christi, homo et impassibilitalis et imraortalitatis
sua per pcccalum infecla et corrupla, passibilis, et juslitia? meritum acquisivit; sicut perilliusef-
morlalfs, et injustus. Ut igltur haec duo extrema B 1 fusionem sanguinis uniri possil cum immortali,
sibi valde el omnino contraria unirentur, inter- impassibili, et justo. In conditione ergo rerum prae-
posita sunt duo niedia, caro Christi et anima, ut cessit tanlae rei sacramentum, in Ecclesiares et sa-
sicut in quatuor elemeniis duo cxtrema, lerra et cramentum, in homine et Chrislo res et non sa-
ignis, qua? sibi valde sunt opposila, (quia cum ig- cramentum. In conditione praecessit figura, in Ec-
nis sit subtilis, acutus, mobilis, terra palpabilis, clesia subsecuta est imago, veritas completa estin
wbtusa, et immobilis,) pedianlibus aliis duobus ele- homine et Cliristo. Ut sic conjungantur. extrema,
mentis, scilicet aere, quod niultam habet cum igne necesse est operam dare, quomodo jungantur me-
convenientiam ; quia esl subtilis, mobilis, sed non dia. Quod tuuc digne fiet, si sit anima nostra si-
acutus : niultam eliain cum terra, quia obtusus: milis regno ccelorum, et illud regnum ccelorumsi-
et aqua curn aere convenit, quia mobilis, et cnm mile sit thesauro abscondito et iiivenlo.
terra, quia obtusa ct impalpabilis, qua? cum Unde sciendura quod cum anima per diversos
quibusdam liganlur numcris, ut scriptum est affectus variatur, diversas in se figuras, imo in di-
/BoET.,.De consol. philos. 1. ni, mctr.,9, vers. 10): versas se figuras transformat. Nam cum per mo-
Qut numerk elementa ligat, lus bestiales bestiis se conformat, comparatur ju-
sicet illa duo exlrema, Deus et hoino, duobus C ( mentis insipientibus, et similis facta est illis. Cum
inediis sunt unila, et cisdem nuineris ligata; et in vero in sordibus vitiorum se deformat, moram
eisdem elemenlis figurala.' Quid enim obest, si per faciens, et habilans ubi sedes esl Salaua?, glareis
igrjem Deuni figuramus ? Deus enim noster ignk cocyli se comparat. Cum vero a servitule peccali
consumens esl (Deut. iv). Per terram vero de terra se excusat, el se ipsam per sapienliam regit, et for-
factum homiiiem, per aerein vero aniuiam, quia titudine regnat, et fit Sapientia?sedes, lunc sirailis
niundi animam aerem philosophi vocaverunt. Per estregno ccelorum. Dicit enim anctoritas: < Aniraa
aquam vero caro Christi non immerito figiiratur. jusli sedes est snpientia?.>Et Sapientia ait : Cmlum
Nam et ipsa per aquam crassam, qua? inputeoin- mihi sedes cst (Isa. LXVI),ex quo Gregorius pro-
venta est, designatur. Deus ergo, ut dictum est, bal, quod coelumest anima jusli. Dicitur enira coe-
in sui natura impassibiljs, immortalis, etjuslus, luni, quasi ccelum, id est casa elios, id est dvmus
animara assumpsit immorlalem quidem et justam, solis, quia anima per inhabiiantem gratiam solis
sed passibilem , quam mediam csse voluit inler justitia? doraus cllicitur, ut scriptum est. Si quis
carneni assumptam et Deum; quia aliquid babe- diligit me, sermoncm meum servabit (Joan. xiv) :
bat Deo conveniens, scilicet immoiialilatem etju- »n unde non immerito ccelo corapnratur. Et quoniain
siiliam; et aliquid cum carne, scilicet passibilila- diversi gradus et varii sunt virtulum profectus,
tem. Assumpsit enim carnem passibilein, morta- non regno coeli, sed regno ccelorum similis effici-
lem et justam; et ipsam mediam csse voluit inter tur. Nam cum diversis tribulationibus sive tenta-
Iiomiuem cl auimani, quia aliquid habebal con- tionibus lurbatur, similis est coftlo condeiisitatis,
veniens cum anima, id est passibilitatem et justi- quod aereum dicunt. Unde propter supervenieniem
tiam, et aliquid conveniens cum homine, passihi- imbrium condensitatem; leuebris comparat eum
litatem et mortalitalem. Homo cnim, ut diclum Aposlolus. ubi ait : Non esl nobis.colluctalio adver-
est, passibilis, mortalis et injustus est. sus carnem ct sanguinem, sed adversus principulus et
Hinc est quod Ecclesia, cujus caput dicitur Chri- polestdies, adversus ntundi reclores tenebrarum lia-
slus, homo corpus, tabcrnaculo comparatur. Chri- rum (Ephes. vi). Sed quia Domino dicenle scrip-
stus quidem caput est Ecclesia?, Chrislum dico to- tum est : Cum ipso sum in iribulatione (Psal. xc),
tura in duabus naluris, et tribus subslanliis, cujus in illa tribulaiioiium condensitale similis fit the-
Saiictuin sanctorum divinitas, sanctum anima, a- sattro abscondito, necdum invento. Cum vero post
trium interius caro assumpta, exterius vero poetii- tcnialioncs pcr devolionem incipit serenari, ccelo
657 SERMONES. — SF.RMO XIII. IN DOMINICASEPTUAGESIMJE. 658
sereuitatis, quod aelhereum dicunt, coraparatur. A tristis noster Jonas super hedera- quam fecil. E'
Ei in hoc etiatn similis est Ihesauro non abscon- merito Jona? Dei Filium comparamus, quia sicut
dito, sed invento. Cum autem stabilitate solida- Jonas in vcntre ceti fuit tribus diebus et fribus
tur, ut semper det operam, qualiter aqua? dividan- noctibus, sic et Filius hominis in corde terra?»
tnr ab aquis, id est cura spilitus a cura carnis, Hinc est quod, cum gcneratio prava el adultera
tunc comparatur ccelo chrystallino, quod firma- signum quiercret, 11011est ci dalum, nisi signura
mentum appellant, et lunc etiam similis eflicitur Jonae. Hic igitur Jonas planlavit hederam, cum
homini, qui stta vendit, ut ihesaurum emat, quia iecil homineni, quem disereiionis furca et baculo
inferiora contemnit, utsuperiora possideat; et tem- rationis-sustentans iu lior; ciim a lerra sublcvavit;
poralia parvipendit, ut ccelestia acquirat. Cura au- quia os houiini sublime dedil. Cui ctiain intelli-
tem per desiderium magis ac niagis fervescil, ila gentia? virorein tiibuens, umbram dilectionis in-
ut in hac peregrinatione solo corpore constitutus, venit.' Unde scriptum : Delicim ejus sunt, esse cum
cogitaiione et avidilale in illa aelerna palria con- fitiis hominum (Prov. vm). Sed vermis tandem he- ,
versetur, similis eflicitur uranico coJo, quod dici- dera? radicem corrosit, venloque urente et calido
tur cmpyreum ; et per boc cliam fit ei similis, qui flante, arefecit. Quis, putalis, est vermis iste ? Ille
laboribus et desideriis. et suspiriis thesaurum in- B '. est, de quo loquilur Isaias : El verinis eorum non
venlum emit. Tandem vero cum post transitorios morielur (Isa. LXVI), Vermis horribilis est ille ser-
agones ad bravium superna? vocationis, id est us- pens anliquus, qui nimirum radicem hedera? cor-
que ad ccelum triuni Jiierarchai urn sublevatur, rosit, duni piimuin homiuem fraude circumvenit.
lunc empto thesauro fruilur, quia unum eril in Ab ipso eiiim tanqirara a radice liomines universi
Deo, et Deus unum in ipso; immortalis, impassi- tanquam rami sunt exorti. Sed quomodo ? In as-
bilis et justus, cum immorlali, impassibili et ju-' censu, inquit, dilwcuti (Jonm. iv). Diei nomine
sto, qui esl benedictusin saecula. Ameii. quandoque prava deleclalio actionis accipilur, ut
SERMO XIII. ibi. Pereat dies in qua nutus sum (Job m). Hujus
W DOMINICA SEPTUAGESIMJE. diei crepusculum est negligentia raentis, nox offu-
(11)
Pmnitet me fecisse hominem (Gen. vi). Non esl scalio cordis, diluculum conscnsus su^geslionis,
arbilrandura, dileclissimi, quod aliquid mutabilita- diei claritas dilectio operis. ln asccnsu igitur dvlu-
tis aut injtiriae cadal in illum, apud quem non est culi ladicein hedera? vermis corrupit, quando per
transmutatio, nec vicissitudinis obumbralio. Om- conseusum suggeslionis pi-otopareiileiu Iiostis an-
nia quidem cum tranquillitale jtiuicat, et lamen tiquus infecit. Vel quoniam per radicem Iiouiinis
eum iiatum plerumque Scriptura praedicat. Sed C * capilli designari solent, el per capillos cogitaliones
hoc ipsum per causam dicilur, ul nos ira sua di- mentis, hederani in ascensu diluculi percussit,
gnos oslendat. Hinc cst quod dicitur : Pmnitet quando, per consensum cogilalionis horoines ab
nte fecisse hominem. In hoc tamen verbo, juxta auctore suo alienavit. Et lunc bederam arefecit,
duos iiitelligentia? roodos justilia et pax osculala? quia charilas humore sublraclo bomincra sicut ter-
sunt. Justitia quidero, si sic intilligatur : Pmnitel ram sine aqua fecit. Merito ergo ulerque Jonas,
me fecisse hominem, ac si dicat : Faciam , quod spiritualis scilicet et raaterialis, uno dolore tactuj
horao poenitens facere solet, quia delel, quod fe- dolull. Nam utriusque jactura, hujus per saeranien-
cit. Pax vero, si sic accipialur, Pmnitel me feckse tum rei, illitis per rem sacramenti, una fuit. lta-
hominem, id est pcena me lenet de homine quem que quo dolore doleal ulerque, videamus. Dic no»-
feci; quasi dicat, hominem tenet culpa pcenae, nie bis, 3ooa, dic nobis, pulas bene irasceris lu ? Ird*-
vero tenebil poena culpa?. Ipse fecit, et ego feram; scer, ait, usque ad morlem (Jonm iv). Etlu, Domine
ipse rapuit, etego persolvam. Ideo feram quod fe- Jesu, bene irasccris lu ? Tristis est, iiiquit, aninia
cit, quia pro eo feram, quem feci. Quis enim quod mea usque ud morlem (Matth. xxvi); Certe bene
-
suuin est parvipendat? Qum mulier habens drach- jj j irasceris, quia bona est ira, qua? lali a.c lanta mi
nias decem, si perdiderit unam ex eis, nonne accen- sericordia sublevatur. Bene, inquam, irascitur quia,
dit lucernam, el everlit domum, et qumril diligenter cum iralus est, mrsericordia? recordatur. lrascere
donec invenial ? Aut quis homo habens centum oves; ergo usque ad mortem, bone Jesu, el te peeni-
el si perdideril unam ex eis, nonne dimittil nona- teat, qui si te conlristavi ad horam, jam non me
ginta auvem in deserto, et vadit ad illam qum perie- poenitet. Noneslenim nobis salus ulla, sine moiie
rai ? (Luc. x\.) Ecce ego ipse reqttiram oves meas : tua pretiosa; morte tua salutari morlem occidisti.
el vkilabo iltas, shut vkilal pastor gregem suum (12) « 0 felix culpa, qua? tantum ac talem meruit
(Ezech. xxxiv). Non iiicumbil homini, sive angelo, habere Redemptorem. 0 necessariiiin Arja?pecca- \
quia pravitas invenla est in utroque. Propter hoc tum pro merito damnationis misericordjam conse- ]
tristh est anima mea usque ad mortem (Malth. culum. > 0 beata ira, qua. sic Dei Filius nioiiein
xxvi), quoniam si iratus est liomo super hedera, pertulit, ut gratiam pro pcena redderei, et per gra-
pro qua non laboravit, rnulto jusliiis debet esse tiam nobis gloriam ampliaret.
(11) Potiusfn Dominica Quinquagesima?, vel Qua- (12) Verba Ecclesia? in benedicf. cerei -Pasehalis.
dragesima?, ul conslatcx toto discursu.
 «JS*J D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 660
Hoc igitur dolore cordis tactus intrinsecus, pium A j contemplalionis monlein ascendere, si cum Moyse
patris, et non dirum affectum magistri nobis Deus secrcla Dei cognoscere, landem si cum ipso Salva-
oslendens, ait: Pmniiet me fecisse Itominem (Gen. tore angelorum consorlium suscipere, opoiiet nos
vi). Ac si dicat : Yideo omnem hominem viam suam decimari pcenilentia quadragesimali. Nam in istis
corrupisse, subjectumque diabelica? volunlati; nec sacris temporibus, cum sit pars amii decima, quasi
cripi posse, nisi me peeniieat, id est nisi mBii pcena pro decimis dare nos ipsos Deo debcmus. Jejune-
incumiat/Ideo me poenitet, el roerito : feci enim mus igifur a viliis, a saecularihus negotiis ; jejune-
illum. Sed qua? pcena illi incumbat, videamus. mus ab alimenlis, et immundis desideriis : in liis
Pcena nativitatis, pcena laboris, poena murtis. Haec cnim qualuor lola consislit afUictio pceiiilcnlialis.
cnim tria per culpam honio-menicral; scilicet cum Est cnim jejunium comrounis omniuin incmbrorum
labore nasci, laborare, el mori : et in his triliu» salisfaclio, ut scilicel satisfaciaint mcmbia secun-
filius homiius tiiaboliini vicit, quia iitsua davet, no- diun peecata quae eommiserunl : et dicilur jeju-
stra suscepit, 0 poenirentia pia, non crtnlelis ; frir- niiun a jejuno, q.uorlesl quoddam hominis inlesti-
Cluosa, non sterilis ; volunlaria, non neecssitatis. Lttm, quod eo mortuovacuum reperilur. Similitei-
Crudelis enim fuil irt Juda Iscariote, slerilis in el nos a vitiis vacui, tam corpore quam anima de-
Esau el Saule, necessaria vero est in quolibct pec- B 1 bemus reperiri.
calore: Solius autem volunlatis fuit poena Salvato- Est aulem triplex jejiinii auctoiitas, nb anliqui-
ris, qtri peccatum non fecit, nec inventus est dolus tate (emporis, a qualilate loci, ab insiilutione |;r»-
in ore ejus. Hsec fgitur cst ira Jona?r imo coiumba?. ccptoris. Ab insliltitione praeceptoris, quia a>Deu r
Jonas enim kiterpretatur eolnmba ; quse curri fel in a qualilale loci, quia in paradiso ; ab aiiliquitaie-
corde rrorr ha-bcat, nee dentes in roslro, vet ungues lemporis, quia a mundi exordio. Unde dictum est:
in pedibus unde laedat, solo voeis slrepitu patefactt De ligno scienlim boni el mali ne comedas (Gen. n).
iram, hostem circumvenit in comminatione. Ha?e Eva quandiu abstiuuit, virgo fuit, et in paradiso
fisl ira Jona?, qua? subvertendam praedicat Ninive ; permansit ; violato. vero jejunio carnis pruritum
vel ira columha?*,quse cfausis in arca ramum prae- sensit, et in paradiso non remaiisit. Adam simili-
sentat oliva?. Yerba forte vhlentur dissona, sed tcr viofato jejunio in rouudi. miseriam corruit.
iilriusque seiilenlia una. Quid emm est subverti Ni- Ueiu a temporibus et personis ostenditur iucloritas
nive ? Illud, quod fuerat, desinere esse. Quid eninr jejunii, quia ante legem a Moyse, sub lege ab Elia,
fuit ? Civilas sanguinum, plena vitiis, divina con- a Chrislo sub gratia. Moyses siquidem post jeju-
solalione penitus indigna. IIoc desiit esse, quia , iiium loculus est cum Dco (Exod. xxv), Elias postv
praesentavit eis Jonas, vel certe columba, lanuim iejunium in ce?lo raplus est curru ignco (/ V Reg~
olivre. Quid est ramum oliva? ? id est de abirndan- u).. Sic Jerosolyma tempore Ezechia? regis per
tia divinas misericordia?, quando declinavil a malo jejuiiiiim liberalur, cenluni ocloginla quinque i:iil-
quod feceral, et bonum fecit, a quo declinaverat, libus una noctc iiiterfeclis : unde lelorem mor-
Sed quando ? Post quadraginta dies. Sic enini scri- tuorum rex Scnnaclierib ferre non valens cum de-
ptum est: Adlutc.quadraginta dies, el Niriive snb- ccm lantuni mililibus fugil in Niniven, ubi quadra-
vertelur (Jonm \u). Seri quomodo post quadraginla gesimo die a propriis filiis occisus est () V Reg. x).
dies ? Post,pcenitenliam. Post qiiadragiiita namque Sed et Jona pra?dieanle per jejunium venia prae-
dies ramum oliva? cotumba praeseniavit, et Jonas statur Ninivitis. Sed et Josue filiusNave per jeju-
stibvertendam Niniven praedicavit. A malo enim de- iiiuiii solis et luna? cursura temperavit, ct Gabaoni-
clinare non possumus, veldivinaemisericordia? par- (as superavit.
licipare, nisi prius pra?terita peeca!a per pceniten- Nolandum quod j'ejun'unn aliud corporis, sive
tiam lugeamus. Et bcne per qttadragenarium poe- carnis, aliud menlis. Carnis, quando quis abstinel
nitentia designalur, qura, sicu-tde quadragiritaquin- a cibis, ne-nimis caro pinguescat, scd non est vir»
quagenarii fructus colligilur et per pcenitcntiam re- D \ lutis. Mcnlis, quando quis jejunat a viliis^ vel ne
missio peccaloruro acquiritur, per quinquaginla caro pinguescat luxuriis. Item aliud jejuniuiu insti-
«lesignalur remissio peceaiorum, unde etiam jubi- lutionis, aliud devoliouis ; aliud parcitalis, aliud
Jaeus, id est remissivus dicitur. .Neque eniin filii dispensalionis. Item , jejunium aliud rationale ,
Israel terrara promissionis acceperunt, nisi prius aliud irrationale. Item, jejunium aliud qualitaiis ,
per deserlum annis quadraginta affligerenlur. Sic aliud numeri ; aliud summa? exactionis, alittd allc-
Elias anteqtiam ad mbnteih Deiperveniret.quadra- ritalis. Aliud solius charilalis, aliud solius neces-
ginla diebus jejunavit. sitalis, aliud vanitatis sive simulationis. Jejunium
Moyses quoque ut secupdo legem aecfpeTet, qua- inslitulionis es(, ut in quadragesima, el caetera jc-
tlrnginla diebus abslinuii; Dominus quoqire Jesus, juniaa sanctis Patribus institula. In veleri siqui-
ut neroinem a pceniteniia quadragesimali excludt dem lege sancti Palres decimas et primitias de om-
dcbere ostendcret, quatlraginla diebus et totidem . nibus rebus suis Domino offerebant.'Et nos siini-
noclibus jejunavil (Matth. iv). Ideo si de malo vo- liter debemus decimas Deo. oflerrcr non soliini de
lumus converliin bonnm, sicutNiniviUe, si divina? rcbus noslris, scd ctiam dc nobis ipsis, jejiinaiulo.
participes essc misericordi;e, si cum Elia divina? Unde pro decima dierum quadragesima fuit insti-
651 SERMONES. — SERMO XIV. 1N QUADRAGESIMA. GG4
\ dens tabulas fregit (Exad. xxxu), et juxta Jeremiani
tuta, ut de trecenlis sexaginla sex diebus, qui sunt &
inanni circulo, non solum deciniam, sed et dcci- tunc mriri civitalis primo rupti sunl. In quinto, id
iiiam decima? persolvamus, et pro duobus die- est in Augusto, propler cxploralores terra? sancta?
b:is non decimatis, ut voluit Augustinus, in vigilia in populo oiia esl sedilio, el jussi suul inotilem non
Pasclia? missa de nocte celebraretur. Unde in col- ascendere ; sed per quadraginla annos erraverunt
lecta dicilur : Deus qui hanc sacraiksimam noctem. indescrlo, ila ut exceplis duobus, videlieet Caleb et
Suntetiam institutionis jejunia, jejunia quatuor, Josue, morerenlur in eo oiimes. In hoc eliammensc
temporura, qua? Calixlus papa (15) consliluil,-scri-' prius Nabiicliodonosor, poslea Titus, templum ia
bcns in-hunc modum : « Benedicto fratri et coepi- Jerosolymis destruxit, et urbcm Bethel cepit, ad
scopo jejuuium, quod ler in anno apud nos fieri di- quain mulla milfa Judaeorum confugeranl: et ip-
dicisti, convcnienlius nunc per quatuor tempora siim templtim aratum est. In seplimo occisus esl
fieri decernimus, ul sicut annus volviiur per qua- Godolias, et iribus Juda?, el reliquia? Jerusalera di-
luor tempora, sic ct nos qiialemum solemne aga- spersa? (Jer. XLI). Decimo Ezechiel in captivitate
mus jejuniuni per anni qualuor tempora, juxta positus, et populus caplivornm audiunt templum
prophet* Zacharia? vocem dicenlis. > Jtjunium subversum. Haesunt causa? luctus et jejuniorum.
quarti (Zachar.vn), etc. Nam Juda?i quarer in anno " Talibus ergo jejuniis Ecclesia imiialur sanclos Pa-
jejunant, videlicet ante Pascha, ante Pentecosten, tres. Sed quod loco quinli poiiit Ecclcsia jejunium
anle Sccnopcgiam, ante Encaenia. Yel ideo, quia' primi, fil per signilicationein. Primo eiiini neces-
atitiqui qualer in anno jejunabant quadraginla sarium est nobis, ut noslrani cohibeamiis sensuali-
«;ies, ut nos in loco unius quadragesima?. saltem lalem, qua? quinque sensibus subsistil : deinde car-
lies diesjejunemus. Yel qualer in anno fiunt haec nis noslra? lasciviani, -qua? constat ex quatuor ele-
j jiiffiia, ad significandum qualuor, qua? fiunt qua- mcntis : lertio necesse est, ul cohibeamus spi-
luor leiuporibus, Conceplio Domini in vere, Nati- riluales affeclus, qui septem eflluunt vitiis spi-
vitas in hicmc ; Conceplio Joannis in aulumno, ritualibus. Cohibere ctiara nos debeamus a va-
Nativitas in aestale. Vel quia significantur quatuqr nilalibus mundi, quibus iriobedientes fuimus iuaii-
tessaredccades, id est qualuor Domini generatior dalis, quae sub denario dccalogi conliiKiiliir
nes. Tessare quippe quatuor, deca decem. Sicenim SERMO XIV.
quafuordecim sunl generationes ab Abraham usque IN QUADIUGESIBA.
ad Moysen, sic quatuordecim sunt septimana? a Dnclus est Jestts in deserium a Spiritu (Malth.
primo die Martii usque ad secundum Juuii: et sic r( iv), etc. Quandiu in agone conlcndiraus, el inler
curre per singula. pericula naufragamus, magna nobis solliciludine
Anliqui enim sic jej'unare solebant. In Martio opus est, fralres niei. Quis eiiim inter lot pericula
fiunt, utin nobis marcescant vitia. In aeslate, vide- hominuni, pericula daemonuin, pericula ex carne,
licet in septimana Pentecosles, quando Spirittis pericula ex roundo, pericula ex cogilaiione, forti
sanctus advenit, Uunt, ut super, nos Spiritus san- tudiiiem, muililudinein, astutiani iniraicorum, et
ctus adveniat. In Seplembri eiiam, quando fruclus eoruni curani pervigilein non formidet ? Ipsi plures,
terrae colliguniur, fiunt, ul in gratiarum actione et nospauci: nos inermcs, ipsi arinali. Ipsi ex an-
fructus bonorum operum persolvamus. Irr Decem- tiqua acie jam inslrucli; nos cx religionis fervoru
bri, quando herba? moriunlur, fiunt, ut nos mundo novitio muhum instriiendi. Non ergo glorietur mi-
roortificemus, et renasci Deo mercamur. Jejunia les accinclus, aeque, ut discinclus ; quia quandiu
vcris prima dfcunlur, quia priino mense fiunt : je- vivimus, sine periculo esse non valeuuis. Miliiia
junia a?slalis quarla dicuntur quia quarto raense enim esl vitu hominis super terram (Job vn).- Nun-
liuiit, id est Junio ; jejunia Augiisti septima, quia quam cxcludi poluit a filiis Isracl Chananaeus;
in seplimomensefiunt, id esl in Septembri; jeju- inullum fuit, si fieri potuit tribularius. Hostis si-
nia hiemis decima, quia deciroo mense fiunt, id D ' quidein antiquus, etsi nobis interdum cedit, a nobis
esl Decembri. Vel certe has jejuniorum distinclio- tamen nunquam reccdit; sed semper nobiscum in-
nes, juxla vaticinium Zacharia?, quandiu in luctu, cedil. Si euim non praecedit nos, ut ijise videatur :
ct quasi exsules sumus, celebrare debemus. Nam a laiere tamen fit niendax spirilus, ut, honiineni
quia Sarazar el Rogummelech quaesieranl per lega- caiuiuspersequalur, vel certe a tergo sequltur, ut
tos utrum mense quinto el seplimo jejunare delie- penitus non cognoscatur. Praecedit enira uos, cun»
rent, landerri ex persona Domini respondit pro- per apertam et violentani malitiam nos perverlil.
pheta : Jejunium quarli, jejunium quinli, jejunium Quod bene in Sedecia praefiguratum . est : cujus
seplimi, jejunium decimi eril domui Judmin gaudium filios Babylonii coiam oculis ejus inlerfecerunt
el Uvliliam, et sclemnitates prmclafas (ibid.). Qttod (IV Reg. xxv). Babylonii enim sunt maligni spiri-
autenipropbctajejunium quaiii posuii, faclum est lus, qui filii suiit confusioiiis ; quia nos itapierum-
propter hisloriam, quia tradunt Hebraei quod quaiio que confundunt, ut nohis videnlibus et scienlibtis,
mense, videlicel Julio, Moyses de monle dcsccn- virfules, qua? quasi filii de n^atre ralione debent

(13) Epist. I Decret.

«G3 D. GARNERII LINGONENSlS EPISCOPI 064
propagari, destruant, ct exslinguant. Plerumque A Ecce qtiant:u provideuthc, qtianla? circumspecliov
enim seis quia peccas* quia niale facrs,quia Domi- nis et cautela?, necessaria est nobis docilitas. Aperto
niim nffendis : et ita tamcii pra?vaiicator cs, ut siquidem mala per providentia? virtuleni debemus
jam le contincre non possis. Sic peccavit Adam ; praevenire ; cnllateralia per circuraspectionem :
qifia, ut ait Apostolus, non est seductus, sed Eva ipsam vero virlutmn operalionem per discretionis
seducta est (/ Tim. u). Eva enim verum csse cre- cautelam. Plerumque enim cum scrutari coiiscien-
didit, quod ei serpeus proiniserat versipellis. Erilk tiam mcntcmque discutere satagimus, ut virtutes
sicul Dii (Gen. ui). Sed hoc Adani falsum esse co- a vitiis separcmus, nisi cauti bene fuerimus, ipse
gnovit : et tamcn ne Evani offenderei, de manu discussionis labor disculientis corrtimpit conscien-
illius fritcluro velituni acccpil el comedit. Unde liam. Egressa esl Dina, ul videret mulieres alienir
cum peccatum tribus niodis fieri soleat, ex iiifirmi- gCnas ; cl conupit eara Sichein, hlanditiis, ut ait
late, ut pcccalu.ni Pclri ; ex ignorantia, ut Pauli ; Scriptura, virginem delinieffs (Gen. xxxiv) : Quid
cx indiistria-, uthocpeceatttm, Adam tanto graviori cniin in Dina, nisi conscicntia flgui-ntur? Qua?bene
pcena puniri debuit, riuanto coram Deo culpa gra- Jucob filia dicitur, cum ad vitia discutienria lucla-
vior fuit. Servus enim qui scil volunlatem Domiui lur : Jacob enim tvclalor interpretalur: H;ec enini
ini etnonfacil, plitgis vapulabil niullk. Qui vero " videre mulieres alienigcuas egreditur, cum ad niaUt
nescii, vapulabit pancis (Luc xn). A laiere vero qua? fceit agnoscenda, extra se per cogilationeni
comiiatur, eum hoininem ex vicib collaterali per- evagalur. Sed cumexipso discussionis labore vana
scquilur. Onmis siquidem virtus inler duo vitia gloria subripit.eoquod se cautam esseagnOscit, blan-
coarclatur. Uuum quod oppositum cst virluti, al- diiiis Sichem virginera corrumpit. Nam quid in Si-
terum vero quod est collaterale ei. Misericordfa chem qui interpretatur humerus, nisi labor? et
enim inter trueulentiam et seguitiem positaest: ita quid in blanditiis, nrsi vana gloria figuralur? El
quod truculentia opposita est, collaleralis Vcrose- bene virginem, quia slerilem, et per vanam gloriam
gnities est. Similiter fortitudo inter pusillanimita- a mercede laboiis vacuatam. Unde et beatusGre-
tem et obslinationcm, ita quod pusillanimitas ei op- gorius (H) exponens parabolam de dccem virgini-
ponilur, collaleraliter autem obslinatio comitalur : bus, ait: « Ex hodierna sancii Evangelii lectione
et sic de virtutibus universis cognoscere difGcile compellor dicere, ut bona qua? agitis, ciiin magna
noii erit. Cuin igitur lioslis antiquus aliquero cautela faciatis, ne per lioc, quod a vobis rectum
virtute pra?ditura affligere rooliliir, nihilque suam gerilur , favor, aut huniana gratia reqtiiralur. »
per oppositum vilium praevalcre , videt indu- r Quinque enim carum fucrunt fatua?, quia per appc-
striam, sed se depreliensum , et expulsum esse litum laudis facta? sunt sleriles a virginilatis tiiei-
cognoscit ; non ideo refugit, aut minus instat; sed cede. Ideo dico vobis, fratres, vigilate ei oraie, ne
adcallidiora collateralis arma vitii sc ipsum converlil. intretk in tenlaiionem (Luc. xxn). Yigilate cuin
Quod bene liguratur in zelo Pauli; quein utique sollicitudine, oratecum devotione. Quis eniin potesl
liabebat, sed non secundum scientiam, cum acce- a lentatione esse securus, cum a diabolo ad lenlan-
plis litteris venirel Damascum, ut si quos via?ve- dum ducitur ipse Cbristus ? Ubi percutilur Domi-
rilatis viros inveniret, occideret (Act. rx). Sum- nus securus erit servus ? Natat elejriias, quomodo
tnam siquideni lcligioiieiu aeslimaliat, persequi Ec- pertransibit agnus ? Usque ad caput reduudant
clesiam Dei: un.deet misericordiam consecutus est, aqua? : quis polerit transVadare ? Ha? forte sunt
quia iu ignoraniia fecit. Ecce quomodo a latere aqua? quas propheta perlransire cxhorruit, ciim eas
diabolus incedcbat, quia crudelitalem sub justitia? qua? usque ad talos et renes, el genua periingeoant,
fervore celabat. Si vero ncc sic se posse praevalere iransierit (Ezech. XLVII).Nequcenim limendumesl,
perspexerit; liinc quasi a tcrgo insurgit, cum in si eas qua? usque ad talos, ad renes, ad genua re-
ipsa virlutis operalione fraudulenter, a modo, a dundant, oporteat perlransire : sed cas sine formi-
loco, a temporc, a persona facit eum excedere, ^ dine et periculo non intramus, quas capiii super-
quem persequilur. Nam ipsa virtqs pro vilio debet eminere videmus. Aqua? certe teiilaliones sunt; do
lepuiari, si roodus, si locus, si temptis, si pcrsona, quibus dicitur per Prophetam : Salvum ttie fuc,
soUicite non considerelur. Uude el in lege praecipi- Deus, quoniam intraverunt aquee usqtte ad animam
tur, ut arlus hostia? super struem lignorum ordi- tneam (Psal. LXVIU).Qua?usque ad talos Ecclesia?
nentur. Si eniro recte offeras, recte autein rion di- redundant, cuiri riialigni spirilus, illos qui inferio-
Vidas, peecasli. Si offers munus luum ad allare, et res el subditi in Ecclesia sunt, lenlare festinant.
recordatus fuerk, quod [raler tuus habel aliquid ad- Sancti enim ludibria, et verbera experti insuper et
versum te (Matth. v), et non reconciliaris ei; sic vincula et carceres, lapidali sunt, secli sunt, tentaii
oflerens, uihil tua tibi prodest oblatio : etsi boiuim sunt (Hebr. xi). Ad genua vero perveniunt, cum
sit. offerre Deo. Debuistfenira niiinus tuum dimit- iilismolestias ingerunt, qui per disciplinam sciunt
tere, et reconciliari fratri luo... Quia, ergo lcmpus exlendi, et per fraterna? passionis compassionem
non observasti, pcccasti. incurvari. Usque ad renes crescunt, cum doclores

iU) Iloin. 12 in Evang.

 «65 SERMONES. — SERMO XIV. IN QUADRAGESIMA. 660
Ecclesiae, qui verbo praedicalionis tllios ex ea gi- A his; quasi suh cadeute cadis. Dico enim, rjui.a ple-
gnunt, molestiis incessanler afffigunt. rtimque melius esl vitio succumbere, ut inde hu-
-Cura igitur ha?comnia futura in Ecclesia praevi- milieris, quam operari virtutem, ut inde superbus
deret propheta : quod tentari, quod persecutionem efliciaris. Cum enim per opus vitii diabolo succum-
pati deberent subdili, doctores et praelali, et om- bis, ct postea lmmiliaris, quasi Samson caecus, et
nes qui pie vivere volunt in Deo, non ideo tamen moriens hostes occidis. Unde diclum est : Melior
legem Domini derelfquit, vel in raanus hominum esl iniquilas viri, quam benefaciens mulier (Eccli,
incidere formidavit, sed cum filiis Israel Babylonica? XLII).0 felicem illam, dico Samaritanam, qua? Do-
captivilatispersecutiqnempertransivil. Scicbateniin miniim Jesum super puieum sedenlein invenit:et
filios Israel peccasse, et per dignuni po?nitentia? de.puleo aqua? salienlis iu vilnm aelernam slerilem
fructum culpam perpetratam diluere debere. Sed hydriam feoundavit (Joan. IV). Samaritana siqui-
cum usque ad caput Ecclesia? aquas succrescere dem custodia dicitur, Jesus Salvator, Jacob luctatur
videret, transvadare non potuit: quia hnniana ra- interpretatur.
tione causaro ante trimpus investigare non valuit, Foiis igitur Jacob, noslri conflictus, nostra;qiic
quare Clnistus lentalus est, qui Deus erat, et pcc- lentalioiiis fontem insinuat. Cum enim cupiditas
eatum non fecit. Sciebat forte quia sic oporlebat D circa divitias, circa dignilales, circa voluptales
lieri: et hoc est qqod ad aquam pervenit: sed haec versetur; et ha?c tria, q.uasi rjvi de fonte cupidila-
de Deo rnirabiliter expavescens, nulla sihi, sed om- lis emancnt, cum de aliquo trium istorum lcntaris
nia voluniad.Dei comniisil. Ideo dictum est quod et pugnas; non ad rivum, sed ad fontcro Jacob
aquas non transvadavit. Illa forle tria djflicilia fue- pervenisti. Si vero contra lotani simul cupiditalem
runt sibi : sed quartum penitus moiite comprebeii- confligis, in hydria cordis defonte Jacob devotionis
dere diOicillimumfuit. aqunm deporlare venis. Cum igilur meiiteiii custo-
Quia ergo sine tentationibus esse non possu- dis, quasi Samaritana es. Quando ptignas et viu -
mus, cum lentaliis ftierit ipse Christus (Mallh. cis; Jesuni super fontein rcpeiis. Et cum animuro
m), circa tentationes necesse est vigilemus, quia fecundat gratia spiritualis, hydriarn replet aqua
nihil est.quod salvare nos possit, si sollicitudo non sapienlio? salutaris. Ut igilur tali sollicitudinc cau-
aderit. Quis seroivivura sanabit; si Samarilanus tiores silis, vigilate et orate, ne in teritationem
penransit? Quis resistet Berotliitia filiis; si pur- iiitretis. Sicut cnim superius diximus, usque ad
gans trilicum osliaria dorniit ? Quid enim in ostia- caput pervenerunt aqua?, et transvadari non pos-
ria designatur yel Samaritano, nisi custos animi „ sunt; nisi eas dividat, qui pallio Elia?divisit Jorda-
sollicitudo? Samaritanus enim custos interpretatur. nis fluvium (IV Reg. u) : et virga Moysi, mare
Nihii enim est quod hosti antiquo resistere possil, Rubrum : his ctenim duobus tota (cntalionis aqua
si custodia menlis per uegligentiam dormil. Haec dividitur et dissipatur (Exod. xiv). Scitis, quia ad
est enira ostiaria, qua? trilicum purgat, cum virlu- hoc fieri solet paliium, ut yentis ct pluviis cxpona-
tesa vitiis, lanquam grana a paleis, per discretio- tur. Bene ilaque per pallium patientia, per virgani
neni examinat. Ne igilur nioriamur cum Isboseth Moysi, lex Domini immaculala inleiligitur. Per
in stratu nostro (II Reg. \\), vigilet ostiaria domus virgam ergo et pallium aquie dividunlur, qttia cum
in trilici purgamenlo. Si enim in examinatioiie vjr- lex Domini immaciilata convertit animas, et per
iulum et vitiortnn negligeni.es fiierimiis,vbportet ut patienliam possidemus conversas, omnes rivuli len-
occidat animiim per cogilationem hoslis anliquus., talionis exsiccantur. Ideo orale, ne intrelis, ne
In ipsa tamen solliciludinc nobis cavendum cst, inducamini in leiHationem. Sic enim.magister sa-
quia per inconsideralam solliciludincm irnmodeia- pientia? nos docuit orare. Et ne nos inducas in
tus conflictus sollicitum pusillanimem rcddit et pa- tenlalionem (Matih. \\). Inducas, non ducas. Pcri-
vidum; vel tentalionis victoria per sollicitudiiicin culosum enim es*. inditci, seil non pcriculosum
impetraia praesiimptuosiiiii. Quomodo resistere Pe- D duci. Ductus est enim Jesus in desertum a spiritu,
trus potuit, ubi eum calcfacientem ad prunas ostia- ul lentareiur a diubolo (Matih. iv). Ductus est, non
ria Caiphar?circumvenit? In frigore siquidem pa- induclus. Alii ducunlur, atii inducuntur, alii per-
vor; in ostiaria Caipha? inconsiderata sollicitudo ducunlur. Diicuntur per suggestionem, inducunlur
liguratur. Cum igitur auinium super fidei petra fun- per consensum, el deliberaiionem; perducuntur
datum de peccatis suis inconsiderata solliciludo per operis perpelrationem. Qui igitur sola sugge-
facit pavidum, ita quod per cogilationem desperat, stione lentaius est, non cbnseiisu, non operalione,
ostiaria Caipha? piofecto Petrura frigesceniem cir- bene duclus cst, non itidiiclis, vel perductus.
cumvenit (Joan. xyiu). Si vero per solliciludinem Ductus est ergo Jcsus in desertum ; sed quare ?
in conflictu vincis, et ex victoria praesumptuosus Quia mori pro nobis venit, et potentia? sua? sacra-
efliceris, tanqtiam Eleazar Mathathia? filius ab ele- menlum illi celavit, qui per manus Judaeoruni de
phante quem occidis, occideris (I Mach. vi).(Occidis morle sua traclare disposuit. Sic Tobias pedem
enim bostem, cum sollicitudine non piger pravam linxit in Tigride, ut piscis cilius accederet (Tob.
superas cogilatiouem. Sed cum de victoria super- vi). Si.c mutavit David faciem suam coram Achis,
 067 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 608
ut cauiius hostes contererel (/ Reg. xxi). Sic rini A Cum enim per iulellectum ralionis ad vitam reli-
de liliabus Philisthinorura copulatur Samson, ut giosam deducimur, ad veratn pervenimus healitu-
ipsos Philisihaeos tutius comprehenileret (Judic dinero : etsi non certam , vel plenam. Quandiu
xvi). Pedem enira denudavit in Tigride, cum liu- enim in agone sumus, dubium est, utrum ad hra-
nianitatis*sua? veritaiem Chiislus demonstravit in vium pervenire valeamus. Et ideo si vera beatitudo
tentalione. Faciera coram Achis David immutavit, in religione est, cerla tame'n non est. Rursus, cum
cura Cbristus divinitalis sua? potentiam corara dia- in religione sumus, molestiis et tenlationibus in-
bolo celavit. Unam de liliabus Philisthinorum sihi cessanterfatigamur.Unde plena beatitudine caremus,
Samson copulavit, ctim in sole justitia? humanita- quiaplenabealitudocrit, uhiomnismiseria ccssabil.
lis uoslra? miseria, per lenlationis signum innotuit. Ctim vcro pcr inleiitionein niata?voluntalis ad in-
Scd quare ? Ut piscis, ut hostes, ut Philisthaei ferniim ducimur, peromnia nos miseros et infelices
comprehenderentur. Ul enim versutia diaboli, qui credcre debeinus. Ibi ergo qunedam beatitudo est,
anliquus est hostis, comprehcnderetur, humanila- et non oiniiis. Ibi vero non quaedam bcaliludo est.
lis veritatem in tentatione Christus demonstravit, Benignilas vero devolionis intelleciui comparata ra-
«livinitaiem celavit; liumaniiaiis nostra? miseriam . tionis, vel cerle ventus vaniialis intentioni malas
assumpsit. Ideo ducius est Jesus in deserlum a spi- volunlatis subalternus est. ln benignitate enira de-
rilu(Matlh. iv). Hic quaerenduin est, ut ait Grego- votionis, quae ducit in ccelum, onmis beatitudo est.
i'ius(15), a quo spiritu Jesus duclus sil in descrtum. In inlellectu vero ralionis qua? fac.it religiosum,
Et beiie, qualuor enim genera sunl spii iliiuni : spi- quaedam beatitudo est. Similiter in vento vanitatis,
ritus scilicet mundi, Spirilus Dei, spiiitus hominis, liulla bealitudo est; in intentione roala?voluntalis,
etspiritus diaboli. Spii'ilusDeibenigni(asdevolionis,- noii quaedara beatitudo est. Benignitas vero devo-
spirilusmundi, venlus vanitatis; spirilus hoininis, tionis, qua ducimur in ccelum, intentioni mala?vo-
intellectus rationis; spirilus dialioli, intentio mala? luulatis, quaducimur in infernum, comparata, con-
voluntatis. Isli igitur quatuor spirilus et in aliquo tradicloria est. Illic enim oronis beatiludo est; ibi
differunt, et in aliquo conveniunt. Differunt cnim vero non quaedam bealitudo est. Ex proposilionum
ventus vanitalis et intellectus rationis, quia ubi igitur islarum differeiitiis sive convenientiis, quaj-
iiiuis inspirat aller expirat ; coiiveniuiit autem dam ainbiguilas fieri solet in cordibus nostris, cum
spiritus niuiidi et spiritus diaboli, quia ubi unus ab aliquo spiriluum ducimur in-aliquodesertorum.
aspirat, alter suspiral. Simili modo inlelleclus ra- Esl enim ambiguitas quasi quoddam bivium, in
tionis el benignilas devotionis. i quo sedel rex Babylonis, quaerensdivinationes, et
C
Ab hoc igilur quadruplici genere spiriluum, duci et miscens sagiltas (Ezech. xxi). Cum eiiim spiritus
solemus in quatuor genera descrlorum. Primuin Dei in altum te elevat, ut ascendas de virtute in
cst ccelestis patria : unde et Pastor bonus no::a- virlulem, Rcx Babylonis sagittam tibi jacit in die
ginla noVem ovibus in deserto relictis, ad illam volantern, cum in profectu tuoelevaris per vanam
qua? erraverat, desceudit. Secundum est vita reli- gloriam. Gum vero per inlelleclum ralionis religio-
giosa: de qua scriptum est : Quw est ista quw sam vilam desideras , per vitium pusillanimitatis
ascendil per desertum? (Can. iu.) Tertium vero immiiieltibi periculum nocturni timoris. Si vcro
mundus est, de quo dicluni esl: Quw est ista qum per ventum vauitatis hujus mundi gloriam concu-
ascendit de deserto ? (Cant. vm.) Quarlum deser- piscis, sagillat le diabolus a negotio perambulanle
tum, infernus est. Unde cl hircus emissarius iu' in tenebris. Cum autem per intentionem malae vo-
desertum secundum legem Moysi mitti jubelui. luntalis iion formidas aggredi miseriam poena?ge-
Quocunque ergo vadis, ab aliquo supradieloiiim hennalis, a daemouio procul dubio meridiano ve-
spirituum dgceris. Tendis ad ccelum , inspirat be- xaris. Unde et quia Dominus Jesus Deus et bomo
nignitas devotionis, exspirat intenlio mala? volun- erat, a spiritu duplici ducebalur in deserto duplici,
tatis; tendisad infernum, inspirat intenlio raalaevo- ^ a spirilu scilicet Dei, ct a spiritu hominis : ab in-
liinlalis. Desideraslocum religiosum, suspiratintel- . lelleclu ratiouis, et affectu benignitalis. Unde et
lectus ralionis, inspirat benignitas devotfonis; len- Eliscus dicebal Elia?: Oro ut spiritus luus duplex
dis ad mundum, aspirat venlus vanitalis, inspirat fiat in me (I V Reg. n), id est ut tali benigniiale
intentio malae voluiilatis. Quia igitur et partim devolionis, laiUoque rationis abundem affectu, sic-
conveniunt, ct partim differunt, sciendum est quod u( et tu. Iloc igitur spiritu duplici diicius esl Jesus
ad invicem relati spiritus illi; aller alleri contra- adreligionis perfectionem, etcceli allitudiiiem. Un-
rius est': alter subalternus, allcr coniradictoiie de cuin jejnnasset quadraginta diebus et quadra-
nppositus. Benignilas devolionis, comparata vento ginta noctibus, diabolus a timore iiocturno tentans
vanitaiis, contraria est. Quod ex signis universa- eum, dixit: Dic ul lapides kii panes fiant (Matth.
libus ad se contrariis dignoscere possumus. ln illa iv). El iterum gloriam mundi demonstrans, ait. Hmc
enim beatiludo vera est, in isto vero, nulla beali- oinnia libi dabo , si cadens adoraverk me (ibid.). Si
tudo vera est. Intellecttts vero ralionis, iiUenlioni vero cx benignilatis cogitalione et aviditale ccelial-
nialse voluntalis comparalus, subconlrarius est. limdincm peleret, a sagiila voiante iu die pcrsc-
(lo) Hora. 16 IU Lvang.
 663 SERMONES. — SERMO XV. IN RAMIS PALMARUM. 670
quitur illum, ubi ail: Si Filius Dei es, mitte tedeor- A Et notandum quoJ post decem plagas,, qnas fece-
tum (ibid.). Sed Dominus rclinquens exemplumi rant Moyses et Aaron coram PharaOne, datum fuit
posteris, iri omnibus lentalioiiem vicit, in omliibus> praeneptum, ct satis digne. Affiigienim potuitdecein
superavit, ut per ipsum et in ipso viclores existant, i plagis, sed viclus non esl, donec immqlalus est
qui cum seaui volunt ad gloriam. agnus. Pliarao quippe diabolum insinuat, ./Egyplus
SERMOXV. iiiundum, filii Israel ad vitam praeordinatos, capli-
IN BAMISPALHARUM. vilas ^Egypti servilusque filiorum Israel miseriani
Pucri Hebrmorum tollenles ramos olivarum, obvia- hujus iuundi; in quo palea vanitatis, ltitum volup-
verunt Domiito dicentes : Hosanna filio David (Malth. tatis, later cupiriitalis, oculos cxcsecaiit hominum.
xxi), etc. Non omnes qui sunt ex Israel, hi suut Virga Moysi legis disciplinam ; AarOn,ejusdem legis
Israelitae, quouiam eorum qui sunt ex Israel, ali- sacerdotium ; decem plaga?, deccm praecepla. Unde
qui obviam venerunt Domino curii gladiis et fusti- e regipnese continguiit. Primum siquidem pra?ce-
bus, alii vero cum palrais et floribus. Alii ad rfden- ptiini est de colendo uno Deo (Exod. xx), prima
dum, alii ad irridendum ; alii clamantes, crucifige, plaga aqua in sanguinem versa. Aquam autem in
crucifige : alii vero, Hosanna in excelsis. De quibus saiiguinem verlere, est doclrinam spirilualera in
dictum est. Pueri Hebrworum, etc. Hebra?| trans- D ' carnalera mutare. Aqiiam in sangiiineni verlerunt,
cunles interpretantur. Ergo Hebraei sunt, quiliic ci- qui-conimutarunl glorinra incorriiptibilis Dei in si-
vitatem manentem non habent, sed fuluram inqui- inililudinera corruptibilis bominis (Rom. i). Secun-
runl. Hebraei sunt, qui vel imraolando agnum, vel! dum praeceptum est. Non accipies nomeh Dei lui in
offerendo haedum, phase, id esl transitum faciunt. vanum (Exod. xx). Secunda plaga estebullitiu rana-
Hebraei sunt, qui Pascha, id est traiisilum luijus vi- rttni, in quibusvanitalis garrulilas figuralur. Acci-
ta? celebrant in a/ymis sinceritalis et.verilalis. Ile- pit autera noraen Dei in vsnuni qui veritalem, qua?
braeus est, qui in eonfessiorie laudis transeundo de Deus est, in garrulilatis vanilatem mulat. Teiiiuni
veleri lingua Adam ad novam aposlolorum linguam, praeceptum est sanclilicatio Sabbali, in quo mcntis
fil idilhum, id est transiliens. Hebraeus est, qui in quies, quam bona conscienlia lacit, figuratur. Ter-
hac peregrinatione solo corpore conslitulus, cogi- tia-plagas scinipbes facli sunl^Ej-od.viii). Suut au-
talione et aviditaie ad coelesteni patriara iransitum. tem sciniphes muscae miuulissimae inordinate vo-
faciens, fit Galihcus, id est transmigrans. Isti He- lanles, et inquiclissima?. Sic sunl phantasmata ten-
braei (ilios habent, non genere, non cogifatione, sed taiioiium, qua? raentem removent a quiele. Quar-
praedicalione, de quibus Apostolus ait: Per Evan- tum praeceplumest; llonora patrem tuum et matrem
' tuam
gelium-enim vos.genui (1 Cor. iv) : vel imitalione, (Exod. xx); quarta plaga esl ccenomyiaruni
de quibus dictum est; Palres noslri comederunt emissio. Est autem coenomyia inusca canina : ca-
uvam acerbam,et denles filiorum obstupuerunt (Ezech. nuni vero est parenles non agnoscere. Unde caecl
xvni). Islorum est tollere ramos olivarum. Oliva nascuntur. Quinlum praeceptum esl: Non mcechu-
Graece, miserieordia latine dicitur. Rami igitur oli- befk (Exod. xx); quinta plaga est mors in pccori-
varum, diversa? suiit .species misericordiarum : bus. Dicit vero Gregorius (16). Compulruerunt ju-
quos tuuc lollimus, cum niiilliplicium exempla mi- menta in stercore suo (Joel. i). Jumenla in slercore
sericordiarum inenle colligimus. Magna est miseri- computrescere, est in fetore luxuria? vitam finire.
cordia Dei, quod fecit nos; raajor, quod regit nos ; Est igitur mors in pecoribus Iuxuria? felor in illis
maxiiiia, quod redemit nos ; affluens, quod revocat homiuibus, qui comparali sum jiimenlis insipienti-
indignos ; superclfluens, quod salvat injuslos. Tanto bus, et similes facti sunt illis. Sexlum praeceplum
vero securius oimiis homo clamat: Hosanna filio est: Non occides (Exod. xx): sexla plaga, vesica?
David, id estClnisto claniat: Salva, obsecro, quanto turgentes assumpta? de camino, in quibus inflala
devotius misericordia? Dei menior erit, Ad hos igi- s, superbia Gguratur, orta de incendiis invidia?. Scri-
tur olivarum ramos coiligendos hodierna? festivila- D 1 ptum vero esl: Parvulum occidit iracundia, el slul-
tis p.ivilegia nos invitant. Primo,quiaeo die inlrbie- . lum superbia (Job v). Vesica igitur turgens mors
ruiu (ilii lsrael terram promissionis, et transierunt anima? esl. Septiraum praeceptuni est.: Non furabe-
Jordanem sicco vestigio. Naro ila contigit quod eo ris (Exod. xx): septima plaga, grando in fruclibus.
anno lot fuerunl diesusque ad Pascha, quot sunt Nemo verohabet invenlum lucrum, sine juslo dam-
ab hac Doniinica, et eral luna decima, sicut eo die no, Dum furarls, acquiris vestem, airiittis lidem ;
quo Dominus passiirus venit Jerusalem. De hac lucriun visibile, danuuim invisibile. Qui ergo roalo
coiiii die pi aeceperat Dominus in lege : Decima die desiderio exlriiisecus furantur, justo desiderio in-
mensk primi lollat unusqnisque agnum per familias trinsecus giandinanlur. Et«uni ex fiuio pecuuia
et domos suas, et, servabilk eum usque ad quarlum muUiplicatur, divitiae spiriluales rainuuiuur. Octa^
deciinum diem ejusdem mensis; immolabitque eum vum pra?ceptum esl: iVoiidices falsuin lesliinviiiuin
universa mullitudo filiorum Israet ad vesperam (ibid.). ociava plaga emissio locuslarum. Est auleiu
(Exbd. xu). locusla animal denle noxiuni; falsus vero teslis no.-
(16) Moral. I. xxiv, c. 8
 671 D. GARNERII LINCONENSISEPISCOPI 6-73
cet mordendo, et consumit lr.enliendo. Novurn prae- A scopus fuit tempore Ludovici Pii; qui cum apuri
ceptuii esl ; Non concupiscesuxorem proximi lui; imperatorem Ludovicum . falso accusatas fuisset
nona plaga, densa? tenebrae. El verc deusa? sunt multis crimiuibus, Andegavis est cxsilio rclegalus.
lenebra?, maxinie injiiriam patienti, furorem alte- Et dum ili custodia tenereiur, conligit ut ibidem
ritis appelere. Vere qui hocpatitur,-ca?catur furore, die Palmarum veniret jam diclus iniperalor. Et dum
quis iiihil tam dolet palieus, niliil lam nolhtpaii, secus domum, qua cuslodiebalur idem Theodul-
faciens. Decimum proeccpluii)est; Non concupkces phu.s, processio perti-ansiret; facto silentio pra?-
remproximi tui (ibid.); dccima plaga est mors pri- sente imperalore, versgsillos per feneslram decan-
iniiivoruin. Qui rcs alienas appelunt; esss morien- lavit: quibus verbis imperalor emollitiis, eum a
libus hacrcdesvolnnt. Et qui vult in aliquo fieri ha?- viiiculfspra?cepitabsolvi,el priori gralia? redenavil.
res, non vult, ut ille, cujus rem concupiscil, habeat Et propter hoc traxit in consuetudiuem Ecclesia
liacredes, in quibus nihil chariits primogenitis cst. Gallicana, ul fn illa proccssione clausis januis in si-
Jrire ergo in primogeiiitis puiiitur, qui cupiendo giium carceris Theodiilphi,. qui eos-composuit, siu-
rcs alienns, quasi juiis umbrani perquirit: et qua? gulis annis decanlarentur. Nec vacal a myslerio:
uieliora sunt cordis primogenita, fidem viielicet natn quod sacerdos extra viliam procedit, Chrislum
pcrdit. Sicut ergo dictum est, decem plaga? decem D Calvaria?locum figurat ascendentem ; quod autctn
praeceptis comparantur, Sed sicut.Pharao decem cum populus comilalur, illos significat, qui impro-
plagis non est adeo victus, ut dimilleret populum, perium Christi portant extra Castra. Quod <Iuocle-
ila lcx illa nou adeodiabolum vincere potuit, tit rici hymnum caiilanl, Ecclesiam triunipliaiitem,
homo redi-ret in paradisum : sed poslquam agnus qua? dc angelis completur ct horninibus insinuat,
immolatus esl, Pharao dimisit jiof'iltiiii, ct omne qii;c Deum laudat et in passione Filium clarifical;
primogenitum jEgypti moVtuitmest, imo et jEgyplii Quotl aulera rcspondet for.is populus, Ecclesiam
in mari Rubro perierunl, et filii Israel traiisiciaint lnilitanlem ligurat, qua? iii ejusdem filii laude, ra-
(Exod. xu). Post effusioiiem quippe sanguinis Chri- tione ejusdeni passionis, conscntit. Quod veroja-
Sti, dtietum est originale peccatum, tauqiiam pri- nuae clauduiitur, tempus iilud praefigurat quod erat
mogenilum ; et efiicaciaii) accepit baptisma, ul per ante Christi sanguiuis effusionem-.solus cnim sau-
ipsum prscordinati ad vitam, id est filii Isracl eva- guis Cbristi cceli nobis aperuit porlas. Bene ergo
derent Pharaonem, id estdiabolum, et jEgyptii, id lunc clauduntur, quia Clnisli sanguis sexta feria
cst aclualia peccala finem accipcrcnt in baptismo. posl illam Doroiuicani fui( cffusus.
Hoc ctiam ^est quod deeima luna venit Jcrusalem, .r Proccssione aulem iie qua locuti sumus, illa scili-
liina cnim defeclum ligurat. Bene ergo riccima luna cet qua pueri Hebraeorum processerunl Christo ob-
vcnit, qui in defectu Deealogi venil operarf salutem viara, completa, inlravit Jesus iii.templum : et os-
nostram in medio terrae. Pueri aulem Hebraeorum lendit ruinam urbis, pro qua fleverat, maxinie ex
ct plebccula Jerosolyniorum, ct ttirba multa, qua? sacerdolum culpa processuram. Sacerdotcs cnim
venerat ad diem fcstum, tollcntes rainos olivarum, avaritia? sua? consulenles in poiiicibus tcmpli ho-
processerunt ef obviam ; El qui prmibant, el qui se- stfas vendebaiit, ut paratas eas invenirent, qui de
quebanlur, clamabant : Hosanna filia David; et est Iqnginquo venientes offerre volebanl; sed et nuia-
osanna, verbum Hebraeum, ex corruplo et integro. roularios ibidem staluebant, a quibus, si deesset,
Ost/enini sa/va sonat, anna est interjeclioobsecrautis muluo sub capile vel pecuniam acciperent. El no
sicut pape admiranlis. Qua?quia in Latino non ha-, foiie advenienles de paupertatese possent excusarc,
betur, posuit pro ca Hieronyraus, obsecro, et est vel etiam, quia lcx praecipiebat ne a fralribus suis
sensus, clamabant; Hosanna filio David, id estcla- usuras acciperent, cogilaverunl ut facercnt colly-
mabaiit, dicentes liiio David : Hosanna, idest salva, bisias. Collybia enini apud eos dicuntur vilia mu-
obsecro. Signilicat autem illa processio quod nos nuscula, ul ciceris, el uva? passa? el pomorum di-
qui filii sumus Hebraeorum, id est Iranseuntiuni, 0| versi generis.
scilicet eorum qui liic civilatem manentem non lia- Sed et hoc Ezechiel prohibet dicens : Usuram ei
bent, sed inquirunt futuram, de quibus eral Apos- omnemsuperabundanliam non accipies(Ezech. xvm).
tolus, qui ait : Per Evangelium omnes vos genui Propter hoc Jesus flagello facto de funiculis, ejecit
(I Cor. iv). El alibi: lpsius sumus faclura, creali in vendentes cl eroenles, et mensas niininuilarioruiii
Chrislo Jesu in operibus bonis (Ephes. 11).Quorum et calhedras veiideiitium columbas evertit (loan. u;
alii veteris legis patres, lanquam praeeunles; alii Matth. xxi). Hoc signum el alia vice fecerat simi-
novi testamenli, tanquam sequenle.s cum operibus liler aiite Pascha, scilicet illo anno quo baptizatus
miseralionum, tanquam ciim ramis olivarum porle- est, ct Joaunes incarceratus. Quaerebant ergo ab
mus in corporibus nostris stigmala Jesu, pcr pro- eo pontifices, et admirantes dicebanl: Quod signum
ximortim compassionem et proprii eorpoiis passio- ostendis nobis, quod Itmcfack ? (Joan. n.) Quasi :
nem. Qua auteni ratione versus illi, quoruin est Significasne aliquid in opere inusitato ? Vcre siJ
cxordiura, Gloria, laus, etc, in illa proccssione gnum est quod facit. 0 si scirent ponlifices hujus
cantentur, sciendura est. Quidairi, Theodulphus no- temporis 'signum quod facit Jesus, quanlum for-
mine, Floriaceiisiuro ablas, et Aurelianensitim opi- inidarenl, quc-d factum est : qui enim sunt emplo-
 675 SERMONES, — SERMO XVI. 1N COENA DOMINI. 674
res et venditores columbarum, nisi Giezita? et A Et hoc facto iterum recubuil, et dcdit eis corporis
Simoniaci, qui spiritualia volunt prelio comparare? et sanguinis sui sacramentuin : quod typico Pasclia
Vendttores eriim Giezita? sunt qtri cum spiritu.tlia dignius indicavit, cum dixit : Iloc facile in ineam
tanquam' columbas vendunt, leprarh mcnlis non commemoralionem (I Cor. u). Ulud enira prandiiim
immerito sicut Giezi incurrunt. Emptores autem fuit, istud ccena. H;cc sunt hodierna? solemnitatls
Simoniaci sunt, quorum pecunia sicut et Simonis, privilegia; nec isla solum, sed alia mulia : de
cum ipsis est in perditionem. Qui autem vendunt, quibus aliqua, qua? nccessarja sunt ad salutem,
et qui emunt, uiium sunt. Omnes nummularii, Veslra? charitaii credimus iiilimanda. Hodie siqui-
omnescsjeclione digni. Inlelligant ergo signurii pon- dem recipit Ecclesia poenitentes, quos priraa die
tifices, qui dicunl: Quod signum bslendk ? Eliminat; jejuniorum ejeccral. Hodie consummato veteri
eos ab Ecclesia. Quid est ab Ecclesia eliminare ?1 testamento, novnm incepit. Hodie consecratur
Idem quod excommunicare. Hoc isla die, hoc et; oleum, non solum ad sanandum infirinos, vel illu-
altera fecit. Repetitio confirmatio est, sicut cum minandum catechumenos et neophytos; sed ad
excommunicaraus; in ultimo dicimus :*Fiat, liat, cOnfirmaiidum et roborandum baptizatos. Hac
Non ergo per vicarium,. sed per seipsum repellit, igitur die dixerunt discipuli ad Jesum : Vbi vis
eos a teniplo, id est a consoiiio fidelium, Pontifex B paremus libi coinedere Pascha ? Et rcspondit: Iie
ille magnus et Sacerdos secundum ordiriem Mel- in civilalem, et occurrelvobk homo amphoram aqum
chisedech. Et quod boc digne facial, ostendit portans:sequimini eum, et quocunque inlroierit; qum-
flagellum factum de funiculis. Nam pro fuuiculis; rite a domino domus locum ad prmparandum; et os-
peccatorum, quibus circumplexi sunt, mulla siint; tendet Vobkcxnaculum grande, el ibi parale (Maiih.
eorura flagella. Nec praelereunduni est illud admi- xxvi; Marc. xiv; Luc. xxu). In superiori parte domus
ratione dignum, quod Domiuica, qua? prima diesi Pabestini faciebanl ccenacula, inferius aiitein cubi-
e*t in qua Pater ccepil operari crealionem mundi, , cula. Quod Marcus dicit lagenam, Lucas ampho-
Filius aggredilur laborem passionis, et per lotarai ram : unus expressit genus vasis, alius moduni.
hanc hebdomadam , salutem noslram operatus est,, Hujus ergo diei vespere discnbuit cum discipuiis
et die septima cessavit, et in scpulcro quievit. suis ; et propter hoc die;n islum cofinam Domini
Unde el tota septimana idco poenosa vocatur, quiai appellamus. Coena facta, lavit pedes discipulorum :
per totam illam laboravit Dominus rccreando, sicutL in cujus ablutionis memoriani lavare solemus pe-
per primara niuiidi hebdotnadain creando. Nami des pauperum. E( hoc faeto iterum recubuit, et
isla prima die cum lanla clariiate aggreditur opusi docuit quod exempluni per hoc factum eis dederit,
salutifera? passionis, dignitati illius respondet, ini vP scilicet (it mutuo sibi serviant, el niuluo sibi di-
qua dixit : Fial lux, ei facta esl lux (Gen. i). Undei millanl injurias, et niuttio peccantibus subvcniant.
tradunt quidam quod cum ejiceret vendenles et Et nota quod ex eo quod dixit : Qui lolus est non
cmeules, quidam fulgor radiosus egrediebatur ex indiget, tiisi ut pedes kivet: vos anlem mundi estis
oculis ipsius : quo terrili sacerdotes et levita? noni sed non omnes (Joan. xin), colligilur apostolos j'ani
poterant ei resislere. Erat enim lux lucens in lerie- baptizatos fuisse. Ttinc turbalus spirilu, ait : Vnus
bris, et tenebra? eam non comprcheiiderunt, sed[ vesirum me tradel (ibid.). Turbalus est, id est "mi-
p.otius a luce eomprehensa? evanrierunt, qui susli- sericorditer Juda? conipassus. Cumque inquirerent
nere nequiverunt iucis splendorem, id est deitatisi discipuli quisnam esset, ait: Qui inlingit manum
terrorem, ([ua?est in Christo Jesu Domino uostro, , mecum in calino, hic me iradet (Marc. xiv). .
qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et rcgiialt Alter evangelista dixit inparopside (Malth. xxvi):
Deus, per omuia saecula saeculoruni. Araen. scd in hoc quod catinus dicilur, ostenditur vas
SERMO XVI. fuisse ficlile; in hoc quod paropsis, ostendilur
1NCOENA DOMINI. quod vas illttd paria lalera habebat. Apsis enim est
Homo qttidam fecit cmnam magnam, elc. (Luc., i\ rj exlremitas-: unde parapsis vas pares habens extre-
xiv). Ille, inquam, homo, de quo sciiplum est :; milates ; vel ut quidam dicunt, quadraluram late-
Homo est, el quis cognoscetillum ? llle igitur liouio,, riiin nolat hoc lioinen parapsis. Erat autein hoc vas
Deus et homo, discipulis suis, hodie prandiumi apposiliim, ad hoc, ut succus agTeslium lactuca-
simul et cceiiani fecit. Sed quoniara dignior eoenai runi, qui necessaiius erat ad esuni agni, ibi pcne-
prandio fuit, tola soleriiniias, coena Doinini meruitt retrir. Et ideo dixil, inlingit. Sed cum omnes
appellari. Prandiuin vero dico, in quo typicumi dnodecim, in vase illo iiitingerent, nec per hoc
Pascha comedit dicens : Desiderio desideravi hoc: quod dixerat Jesus,' certilicalus est Petrus, quis
Pascha manducare vobiscum, antequam patiar : dicoi esset, innuit Joanni qui supra pcctus ejus recu-
enim vobis, quia jam non manducabo illud, done-c ; buisse dicitur (sed aliter non «licilur recubuisse
impleatur in regno Dei. Et accepto calice gratiass super pectus ejus, uisi quod inclinatus recumbebat
egil, et dixil: Accipile el dividile inler vos. Dko> antri pecltis Jesu); ut secreto quaereret ab eo
enim vobis, non. bibuin de generalione vitk, donec• quis esset. Cui Dominus voCe submissa aii : Cui
regnum Dei veniai (Luc. xxii). Et sic lerminaloi inlinctum panem perrexero: el dedil Juda? buccellam
typico Pascha surrexit, et lavit pedes cliseii>ri!orum. iritiiiclam (Joan. xy). Inde esf iiuoJ Eucharistia non
G75 D. GABNERII LINGONENSIS EPISCOPI 676
datur intincta, et eliara pro illorum hseresi tollen- jA tradidit? Si ergo vetustas repelilur, cur non per-
da, qui dogmatisant Chrisium lotum esse simul fecte, ut et agnus azymis atque vino socielur? Sed
sub utraque et non sub una tantum specie, et tunc et esum carnium in jejriniis sumi horres ? Ergo
introivit Satanas in cor Judae. Non tunc primo, sed jejunaturus bis edere quare non horres? Duplicitcr
ut proprium possideret. Et exivit conlinuo, ut itaque te praevaricatorem consliluis, dum non pra>
quod pepigerat prfncipibus sacerdotum, adimpleret. ceptum jcjunii lerapiis observas.
Et tunc illo egresso, dedit discipulis sacramentum Cum ergo dixit Dominus : Hoc facile in meatn
corporis et sanguinis sui. Unde et in canone illo commemoralionem, inslituit hoc sacramentum. Hinc
die ita dicitur : Qui pridie quam pro nostra om- est quod cum in hac die omnes hora? sint flebiles,
niumque salttte hoc est, hodie pateretur, etc. Sed sola missa solemnis esl, in conceiitu ct in ornatu.
quod ante Eucbaristia? perceptionem Judam ex- Et sicut die quinta in hebdomada mundana? crea-
iisse diximus, videmur contradicefc Lucae, qui tionis, genus ex aqriis orlum parlim gurgili remis-
post calicem, traditorem comftiemorat. Sed forle sum, partiin in aera levatum est, ut stirpe una
Lucas de traditione recapitulat. Hilarius naraque perdita, diversa caperenl loca : ila feria quinta
super Matlhaeum probat rion inlerfuisse Judam. liujus hebdomada?, qua sumus recreati, sacramenla
Nam Jesus eos, qui secum bibebanl calicem, dixit unius ejusdemque salutis parlim uos deprimunl in
etiam secum bibituros in regno Patris (JI/uirA.xxvi), trislitiam, parlim lcvanl in gaudium. Unde et cum
ad quod Judas indignus erat. Eiiam de bibentibu9 tanla gaudii spirilualis missa ha?c celebranda est
nullam excepit. Ubi ait, Pro vobis effundetur. Nam solemnitate, ui quisque pomifex quidquid sui est
aliorum fecit excCplionem , ubi ait, pro muliis. officii, debeal hac die ex integro perficere : hoc est
Quod si dicatur, quod Judas acceperit, verba Hilarii pcenitenles Ecclesia? reslituere, oleum benedieere,
oportet delerminare , quia simul fieri potucrunt, chrisma conficere, G/ort« t» excelsk canlare. Dici-
qua? siraul dici non possunt. Nam ordo Evangelii tur aulcm chrisma graece, unciio laline : unde
non repugnat Dominum dislribuisse sacramentum Chrislus unctus, el chrisnia unguentum dicitur. Fit
corporis et sanguinis stti antequam per buccellam auiein de fructu et pinguedine olea? cum misto
tinciam suuni exprimeret prodilorem. Et nota quod balsamo ; cujus arbor odorifera et praccipua inter
post ablul-ionem pedum, qua? facta cst inter typicum aromaticas arbores. Est autem chrisina signum
Pascha et novum, volunl qtiidam ccenandum esse : Spiritus sancti, cujus ct virtutem conlinet. Spiritus
rinde cl ipsam cceiiam Dtmiini appellanl. Ad ctijtis enim sancius diviria? substantia? pinguedo est, ita
rei eviderttiam, scicndura quod coena Domini parlim < C ut quicunque ex eo refectus fueiit, dical : Impin-
vetus eral, partim nova : nara postquam discipuli guasli in oleo caput meum (Psal. xxn). Et odor
ejus paraverunt Pascha, et Dominus cum eis dis- balsami in oleo suavitatem ejusdem significat Spi-
cubuit, ait : Desiderio desideravi hoc Pascha man- ritus sancti, quam quietinque accepit, discrelionis
ducare vobiscum anlequam patiar (Luc xxu). Desi- bono odbre allicitur, dicere potest cum Apostolo :
derat, juxta auctoritalem, typicum Pascha mandu- Chrkti'bonus odor sumus Deoin omni loco (II Cor. n).
care primo, et sif. passionis sua? mundo mysteria Hrijus igilur olei chrismalis unctio : principalis
declaiare , ut jam adveniente verilate, umbram unclio ideo dicitur, quia ad ejus unclionem prin-
cessare doceat. Unde subjungitur : Dico ettim vobis, cipalis spiritus Iribuitur, id est.sepliformis Para-
quia ex hoc nou manducabo iltud, donec impleatur- cictus. Hac vero die, irl cst decima quarta luna uon
in regno Dei (ibid.). Quasi dicat : Non iillra Mosai- immerito consecratur, quia hac die jussus est agnus
cum Pasclia celebrabo, donec Ecclesia, qtia? est immolari ad vesperaro, ct sanguine ejus utcrque
regnum Dei, impleatur. Seqnitur : El acceplo cali- postis liniri, et superliminare domorum in quibus
ce, gratias egit, el dixil : Accipile et dividiie inter edendus erat agnus, ut eo signo exterminalor
vos. Hic calix atl velus ettara Pascha perlinet : de jEgypti doinos intaclas praeteriret (Exod. xn) : ita
quo et subjungilur; Dico enim vobis, nonbibam de D ex ipso clirismate ideo exprimitur signum crucis
generalione vitk donec regnim Dei veniat (ibid.), Christi ; ut exterminator diaboltts, in domibus
Sicut crgo lypicuin esura agni, panisque azyrai : . animaruni corporumque nuUuni nocendi jus habcal,
sic et lypicum poium Pascha? se non bibiturum et hoc illius typici agni sanguiue, quo postes signa-
dixit, doiiec oslensa resurrectionis gloria, regnum bantiir, fuisse praefiguratttm. Sed cum unclio isla,
Def, id est fides mundi advertiat. Coenam ergo usque in Sabbatum sanctum in baptizalis exspecte-
Domiiii, neque in vino, neque in azymis, sicut nec tur, quaeritur quare ipsa nocle in qua comedendus
in esu agni, quem Dominus hic terminavit, nemo erat agnusista sacra?chrismalis unctio baptizatorum
reducat : alioquin judaizat. Exlrema pars coena?, frontibus non imponitur, cum illa nocte, id cst
quae ita novo debetur homini, quemadmodum prima quarta decima dic primi mensis, id est hodie,
veterf, qua Dominus sui sacramenta corporis et et agntts immolari, et postes domorum cum super-
sanguinis distribuit, ipsa saepitts est ileranda, seu liminari ex praecepto Doriiini debeant deliniri. Ula
repeienda, auctore Domino, qui ait: Hoc facite in enim unctio, ut dictuni est, fuit signum liujus
meatn commemoralionem (1 Cor. xi). Et quisaliler chrismatis unclionis.Respondemus, quod^recte irut-
repra?s.entare audebit, nisi quoraodo Doniinus ipse dem fieret, si paschale convivium isto dieecclesia
 tTI SERMONES. - SERMO XVI. IN COENA DOMINI. 678
celebraret, sed quia pascbalis gaudium solcronilatiss *, honio polerat peccare, et non pcternt non peccare :
usque in diem tertium, quo Dominus resurrem t qui slatus fuil post peccatum ctante rcparationem:
diflcrre decrevit, ut intcrim luclui intendit illo die,, propler quod Christus morluus est pro peccatis,
quo passus esl: ita et differendam censuit baplis- praepararetur oleum iiilirmoi-uni, contrilio scilicet
inalis chrismatis unctionem usque in Sabbatum,, poeiiitenilalis, tauquam rnyrrha et aloe : quibus cor-
qua? uobis cst vcspera paschalis tonvivii. Et tunc; pus Chrisii moiiuuin inunclum est. Nara sicut
signatis fioutibiisbaptizati tendant ad Deum, Pha- myrrha et aloe amaritudinilius stiis vermes expel-
raonero,id csldiaboliim fcigHUUes per mare Rubrumi lunt, ila contritio, et poenitentia, quanivis amara?
baptismi, ul sic baptismalis liuitio, el paschalis; sint, fugant tamen verraes vitiorum, et liberanl ab
agni convivium, sicul iu antiqua lege pracfiguralumi operibus morluis. Ilem, quia post reparafionem et
est, secundurii quod sanguiiie agni postes linieban- antcconfirmationeni, corpus horainis quasi mortale,
tur, sinuil celebrenlur. nec jain moiiiuiai, sed in parte resuseilatum, nec
Quod si quaeras cur non ipsa consecratio dilatai tamen penitus, quia in hoc morli addictum, quod
sit, dicimus quod ideo, scilicet quod ab hac quinla, peccare pojest: in hoc vcro resuscitatum, quod
ferja, Hsque ad vesperam Sabbali, qua hora uten- ab intus homo per giatiam potest non peccare; ne-
dum esl chrismate, vacamus a missarum solem-. B I cesseest, ut unctio nardi pistici, quo corpusChristi
niis. Ipsura vero chrisma 11011nisi inter missarum,' '^ adhuc nlorlale inunctum cst, caput Christiani, id
soleainia, et loco quo pacem accipimus, fas estt est meniem ejus perungerel, videlicet amor initia-
consecrari. Nolandum vero quod oleum tribus de, lis per narrium pisticum hguratus. Amor enim ini-
causis consecralur, quia vel ad salulem infirmo- tialisest, misla cum pavore dileclio, pislis euim
rutnr saliitem dico lam corporum quam animariim, mistum dicitur. Est igitur nardus pislicus uncliri
ad illumiiiandiim cateehumenos et neophylos, velI misla, id est dileclio roista pavore. El est aroor
ad confiruianrium, vel ad corroborandum bapliza- initialis, in quo quitlem inilium virtulis est, sed
tos. Unde dicitur oleum infirmorum, oleum cate- non perfectio. Qrii bene catechumenis convenit, qui
chumenorum el oleum clu-ismatis. Et pulchre satis. calechumeni et per iidem illumiiiati siint, sed non-
roysterio; quia haee olei tria genera figurala sunt, dum per baptismum renati. Inilium autem virtu-
in aromalibus i lis, qua? tres illa? mulieres, scilicett tum fides, baptismus vero submersio vitiorum, et
Maria Magdalena, et Maria Jacobi et Salome eme- munditia virtutuin. Item, baptizatis quasi ad robnr
runl, ul venientes ungerenl Jesum (Marc. xvi), vel[ et confirmationem necessaria est unctio chrismalis,
in signum illius trina? unclionis, ,quo corptis Christij f amor videlicet filialis, quo filii Dei corpus inun-
adhuc mortale primo fuitinunctum, a Maria Magda-. ctum est: qui etiafn quasi filii.s consolalor dalus et
lena, sexta tiic aiUe Pasclia in donio Simonis le- custos collatam a patre conservet ha?redita(em, quia
prosi, apeiio alabastro unguenli nardi pistici (Joan. parum aut nihil prodest, si quisquam parentum ma-
xn); secundo quando corpus ejus jam mortuum , gnam parvulo conferat haeredilatem, nisi providcat
Jos; ph decurio ab Arimalhaea, ij csla Ramala, qua?. et tuioreni. Nam ipse consecrationis modus et ordo,
fuit civitas Elcana? patris Samuelis (IReg.i), qufp in illa trina consecratione Iiujtisliini profeclus in-
crat in occulto discipulus Jesu, etNicodemus, qui[ sin.ual diguilatem.
vcnerat ad eum nocte, fcrcns secum myrrhae et aloesi Cum enim oleum infirmorum benedicitur, nec in
quasi libras cenluro, inunxerunt (Joan. xix). Ter- capite verba salulationis, hoc esl, Dominus vobis-
tio in signum Illius singularis unctionis el invisi- cum, nec Oremus, nec in fine concluditur sicut et
bilis, qua patcr uuxit eum olco laelitia?prae consor- caetera? oralioiies in quarum Une dicitur, per Dom\-
tibus suis. Undc ait: Spirilus Domini super me, eo, num, elc. Sed iufra oralionem illam in qua dicilur,
quod unxerit me (Isa. LXI). Nam eum ipse sit, de, pef quem hmc omnia, Domine, seiriper bona creas,
quo diclum ad David : Defruclu venlrk tui ponam, concluditur. Nara in ultimo antequam hoc dicatur,
super sedem tttam (Psal. cxxxi); bene haec tertia jv rj decenter ab acolyto oblatum submissa voce ponti
ejus unclio in trina unctione Davitl praeligurata fex audientibus tanlumroodo circumslantihus, de-
est. Prima quippe unclio David facta esl in domo, bet primo oleum exorcizare, et postea benediccre,
patris sui Isai, a Samuele; secundo uiixeruut eum et benediclionem suam lerniinare : In nomine Do-
viri Juda super (ribum Judae tautiini in regem; mini nosiri Jesu.Chrkli. Et tuuc iucipiat, Per qtiem
tertio iiiunclus esl super universumlsrael. Primam hmc omnia, Domine, sempef bona creas, elc. OH
unctionem in sgnuin regni non in rem signi : se- aulem calechumenorum et chrismalis coiisecratio
cundam in rem signi, sed in partem soliicitudinis; habent oflicium per se. Primo enim exorcizatur,
terliam accepit in pkiiiludiiiem poteslatis. Prima deinde ad Dominus vobiseum et Sursum rorda,. l;e-
ergo unetio incipienlis, secunda proficientis, lertia nedictio chrisraalis inchoalur. Duo siquidem aco-
plene regnaiilis, et in regno confirmali sunt. Se- lyti, duas accipienles ampullas qua? oleum, quo
cundum haec tria, cceleslis medicus juxta cujusque chrisma et oleum catechumenorum contineant in-
stalum praparat hominibus medicinaro : nccesse volutas, cum sindoiiihus de albo serico, ita ut vi-
enim erat ut secundiim statum quo corpus mor- deri possint a medio, deferre debent decenter ante
luum erat propterpeccatum: secundum quem etiam episcopum, proieclis sindonibus super scapuiam si-
 '
<j79 D. GARNERH LINGONENSISEPISCOPl 6S0
nistram, ita ut redeant ad scapulam dexteram; et A tera? Excelsi, quae praefigurata esl per patriarcham
a dextris possint dependentia detineri: et sic liat nostruin Jacob, qui filii sui nomen Benoni mutavit
processio hoc ordine. Primo ambulent duo acolyti in Benjamin (Gen. xxxv). Benoni quippe filius do-
cum candelabris et ardentibns cereis; portentur dua? loris, Benjamin yero filius dexterm iiiterprelatur.
cruces, et inter iHns chrismale oleum ; dehinc por- Hoc ergo Chrisli conlulit humanitas, ut lilius do-
tentur duo thuribula, et inler illos medium oleum loris, id est filius ira?, lucta sua? passionis, uiide
calecliumeiiorum; dehine feratur Evangelium, ut Jacob/ucialor iiUerpretalur, tisset iilius dexlera?,
impleatur omne bonum. Tunc subsequantur duo- id est lilius gratia?, ut qui ex"merito nostra? pravi-
deciro presbyteri, qui procedant biiii et binr; lan- talis digni fuirous illa lerribili voce, qua? slatuen-
dera subsequantur duo pueri concineiiles hymnum : dis a sinistris dicetur, scilicet. Ite, maledicti, in ignem
0 Redemptor. Signum est hoc totum magni mysle- mternum (Matthi xxv), cum filiis slatuendis ad
rii. Ampulla quippe cum clirismate quodam morlo dexlerara, audituri siraus. Venile, benedicti, elc.
figurat corpus sumptum de Yirgine conlinens in se (ibid.)
corporaliter Spirilus sancli pleniludinem : quod an- Unde bcne hoc eodem die quo Jesus traditus est,
tequam transiret ad allare crucis, aliqrio tempore poiitifex aperlis januis occurrit pro foribus ecclesia?
erat coopertum, et aliquo nudum. Quando enim ^ jicenitentibus, qui facti fucrant per peccatum iilii
quasi rex non esset poiiabatur in jEgyplum, ira?, dicens: Venile, venile, venite, filii, audile me,
quando portatus est in (empluin, quando subdilus timorem Dominidocebo vos (Psal. xxxiu). El ut in
erat Maria?et Joseph, quasi coopeiiuin latebat: in persona Domini vox illa poniificis proferatur, osten-
miraculis vero, in praedicatione. ct oslensione sua? dil psalmi titulus, qui sic inscribilur : Psalmus Da-
majeslatis, qiiodariimodo nudum erat. vid, cum mutavit vtttlum siium coram Abimelech,et
Haecigilur benc inter dtias cruccs portalur, quia ferebatur manibus suk el dimisit eum el abiit (ibid.).
Christus et per proprii corporis passioncrri, et per David quippe, q-ui vel manu fortk, vel vultu desi-
proximi compassionem mediator Dei et hominum derabilk interpretatur, Doniiiium Jesum significat,
sustinetur; sed ct iiiter duo thuribula altera por- qui corara Abimelech, qui interpretatur Patris tnei
tatur ampulla, qui per devolionem et contritionem regnum, scilicet coram Judaeis, hbdie imniulavit
spirilus ratio quasi media saginatur. At pOstquam vultum suum, id cst sacrificandi ritum, quando
bencdicta fucrit, et ab allari reddita, a pontificc et immolato jam Pascha? veteris agno sumens panem
a niinislris allaris vi.sibilis et nuda salutalur. Hoc etvinum, ferehatur in manibus suis dicens : Hoc
significat quod postquam ab allari crucis transivit, rQ est corpusmeum,et hic est sanguk meus (Matth.xxw).
praesenliam s-iam corporalem discipulis suis, quo- Vox igitur pontificis, vox est invitantis amici, vox,
rum typum gerunt duodecim presbytcri, qui assi- inquaui, Chrisli, qui adconviyium corporis etsan-
Stunt, exhibuit; et eos sua?resurreclionis testes esse guinis sui nos invitat dicens, veriite, filii, et ut ma-
voluit. Quod autem aliis invisibilis et coopeiia ad gnus et capax suscipientis sinus aperialur, orrtnes
salulandum deferltir, signilicat, quod iri ccclum janua? patent ecclesia? : quasi dicat ponlifex aqui-
Christus rediens invisibilis factus est boniinibus. loni: Da ; et auslro : Noli prohibere (Isa. XLIII).
Quod autem sindonem illam, qua legilur anijmlla, Quod autem surgens a ccena Jesus lavit pedes di-
album el seiicum essedixiiiius; ad hoc dictiim est, scipulorum, a mystcrio non vacat, quamvis sufli-
quod serica babcamus a vermibus : figuratur qutt- cere videatur humilitatis exemplum, quod in illo
que caro Christi, sub qu-a divinitas laluil, qua? in facto demonstratur. Surrexit a cceiia, id est a con-
hoc naturam vermis babuit: quod sicut sine pec- vivio palernaegloriae; et posuit vestimenta sua, quia
cati conlagio, ila et sine corruptione libidinis natus semetipsum exinanivil, formam servi.accipiens, et
de Virgine fuit. Unde in psalmo ait: Ego sum ver,- terreiia carne nostra quasi linteo, cujus maieria na-
mis et iionhomo(Psal. xxi). Qui eliam verinis bene sciture lerra, praecinctus, sanguinem suum sicut'
iii itlo figuratur; qnein Rliamis vocanl Juda?i, di- DI) aquam ellusam In pelvim effudit (Joan. xm); et
centes : quod ejus sauguine facile lapides secaban- inde Iavit pedes noslros, id esl actus nostros; sfcut
tur, cum poni debereut in teinplo Salomoitis; et de quibusdani scriptum est: Laverunl slolas suas
iaeo raalleo non indigebant latomi. Quod si ita vc- in sangttine Agni (Apoc vn),. exemplum nobis tri-
rum est, noslra? fidei satis arridel myslcriuni: buens, ut et nos ila faciainus; quia sicut ipse pro
hujus siquidem vermis sangttine a corruplibili niassa nobis animam snam posuit, sic et debemuspro fr-a-
prsecisi suut lapides vivi in templum sanctuin, quod tribus aniinas ponere. Quia vero in vespera tradi-
est Ecclesia: nec postea necessariuni fuit, ut audi- tus est Dominus, nec fuit ei in illa captione spccies
relur legis austeritas, lanqunm inallcus, quia sui neque decor, sed aestimatus est vir despectus, et
sanguinis effusione suscitavit cle lnpidibus lflios yirorum novissimus, ideo in vespera denudaiilur
Abraha? super fundamentum apostolorum el pro- altaria, et ab apparnlu suo et decore spoliantur : la-,
phctarum, ipsosunimo angulari lapide Christo Jesu vantur vino et aqua, in signum quod in passione
(Ephes. n). Quod autem sindon de.laeva lransfertur sua sanguine redemptionis, el aqua baptismi nos
ad dexleram, hoc iiisiimat, quod per nubem in- lavit: flagellis tunduntur, in signum, quod ipse pro
contaroinata? camis sua?, facta est muiatio cle.t- nobis flagcllis fuit caesus. Campana? iton pulsantuij
681 SERMONES. — SERMO XVII. 1N DiE SANCTO PASCHjfc. 682
quia iTdeipr*eones, id cst apostoli, non solum con- A vestilus est, palam fecit, quia ipse est, qui venit de
(icueruut, sed relicto eo, orones fugerunt. TJndo Edom, tinclis veslibus de Bosra. Edom fititis populi
princeps apostolorum Petrus, a cujus ore primo mei intcrpretatur, Bosra tribulatio : unde Bosra,
verilatis exivit pracconium, dicen6 : Tu es Chrislus qriaecstin Edom, tribulationes filii populi sui si-
Filius Dei vivi (Malth. xvi), voccm illain repressit, gnificat, id est tribulalioiiem, qiiam inluleruul ei
conlicuit, Chrisium reliquil, tertio riegavit. filii populi sui, id esl Judaei. Induunt euin purpura,
SERMO XVII. et dicunl : Quare rubrum esl indumentum tuumt
IN DIE SANCTO PASCH/E. (Isa. LXIII.) Et cum manifestasset eis causam, di-
Canlate Dominocunticum novum, quia mirabilia cens : Torcular calcavi solus (ibid.), intclligere vo-
fecit (Ptal. xcvn). Psalinus David. Psalnuis iste luerunt: sed in conlemptum calcationis sua? eum
atlribuitur David, quia mirabilia fecit: vultu siqui- purpura vestierunt. Gens misera, gens altrita fonte,
dem desidcraliilis et maiiu fortis : sic enim iuler- nonne sic oportuit ut tunica Josepb lincla sanguiiia
prelatur David, qui Goliam inlerfecit, leonem de- patri praesenlaretur? Quomodo liberari possetis ab
vicit, ursum prostravit, quando coram Abimelech jEgyptiis, nisi uterque poslis sanguine liiiiretur?
faciein suam immutavit, quando coram servis ejus Dedistis pro corona spinam. Bene dedit terra ve-
"
impegit in ostia porta?, manibus suis se portavit, et stra, quod habuit, nondum a maledictione purgata.
saliva defluxitper barbam; vel quando nudatus ve- Spirias et tribulos habuit, spinas dedit. Miseri,
stibus suis, saltavit coram arca Dei: in iis omnibus norine sic oportuit Deum in rubo apparcre? Nonne
vere mirabilia fecit. Ipse esl eniin David, qrii spe- sic debuit aries inter vepres cornibus haerere?
ciosus forma pra? filiis- borainum: vriltu d<;sidera- Arundinem dedistis pro sceplro, apeiiissime de-
hilis, in queni ipsi angeli prospicere desiderant. monstrantes quod opus illud.quod erat in manibu»
Bene faciem suaro imniuiavit; quando reputatus est Jesu, regni vestri sceptrum fccit arundineum e.
leprosus, et percussus a Deo et humilialus, oppro- fragile : et ad sCribcndam damnatioiiem vestram,
brium Iioiiiinum et abjectio plebis, eo quod non ne possit deleri, scriptorj, qui atramentarluin ha-
erat ei species neque decor. Tympanizavit autem, bebat in lumbis (Ezech. \x); arundinem pracparasiis.
quando pellis carnis suae in lignb crucis extcnsa Pro unctione dedislis myrrham, non intejligetites,
fuit, velut in lympano: ila ut dinumerari possent quod Mardochaeus sic inlroducere dcbuit Edissam
omnia ossa ejus, sicut ait. Dinumerai-eruiitomnia in domum Assueri. Mardocha?us enjm myrrhOi
otsa mea(Ptal. xxi): id esl dinumerabilia feceiunt. munda, Etlissa mkericordia, Assuerus beatitudo iri-
Impegit aulem in ostia portae, qtiando portas con- Q lerpretatur.
trivit aereas, et cor.fregit vectes ferreos; et lanquam Myrrha igitur ista, qua eum unxistis, miserkor-
alterSamsonportasGaza? in montis supercilio irans- diam in donium beatitudinis introduxit, ut non jain
porlavit (Judic xvi). Se ctiam porlavit in mani- jrislilia, scilicet Yasthi vastans onuiia, sed mise-
bus.suis, quando corpus suum tenens in manibus, ricordia dignila(e regia fungerelur. Unde alibi ait:
discipuiis ait: Accipite et eomedite egc lioc omnes Manus mem dklillaverunt myrrham (Cattt. v). De^
(Mutih. xxvi). Dcfluxit etiam saliva per barbam, dislis pro throno crncem, quia sic oportuit, ut li-
quando loqui quasi qtiaedam infanlula videbalur sa- giium in panem mitteretur. Hoc cst enim lignum,
pienlia capitis jam dcfltixa, quando dicebat: JVtst quod auiaritudinem Mara dulcoravit (Exod. xv);
manducaverilk carnem filii hominis, tt biberilis ejus per quod duritia? vestra? ferrum nalavit (IVReg.
sanguinem, non habebitis vilam in vdbh (Joan. vi). vi), propter quod sublevandura angelus in pisci-
Nudatus quoque vestibus suis corain arca saltavit, nam descendebat: et ligno per angelum aquam
quando consonio discipulornm spoliatus, solus tor- ruoveiite, sanus erat qui prior descendebat, a qua-
ctilar calcavit; ct ut Vilior videretur plusquam fa- ciinque detinebatur infirmilale (Joan. v). Praevide-
cliis fuerat, coram Dco se humiliavit. rat enim regina Saba quod regnum Judaeorum de-
Licel ergo Michpl derideat (// Reg. vi), videlicet Diierel deslrui per hoc lignum : et hoc Salomoni
Synagoga; licet coiitemual Achis (/ Reg. xxi), id inandavit : uiide Salomon sub piscina Siloe lignum
est populus gentiis, Judaeis quijipe scandalum fuil hoc abscondit; et cum tempus passiouis appropin-
Chrislus, gentibus autem stultitia, vos dilectissimi, quasset, angelus Doraini coepit paulatitn lignum
qui oredilis haecomnia facta fuisse virtute Dei et Inovere; ex cujus motione piscina niovebaiur, ei
sapientia, Cantate Domino canlicum novnm, quia pcr ligni viiiutem, ct ejus motionem, sanabalur
mirabilia fecit. Quid eniin mirabilius, quam quod qui descendebat in piscinam. Movit ergo angelus
Rex regum, et Dominus dorninaiiiiuni in crimen ligiium istud, ifa quod ipso die passionis superna-
lajsa? majestatis sustinere voluit pro veste purpu- tavit : unde populus, cuin Jesus duceretur ad nior-
ram, pro corona spinam, pro sceptro arundinem, tero, lignum quasi inutile, et haurientibus nocivum,
pro uiictrtine myrrharo, pro thiono cruceni? Sed amovita piscina, et ad crucis patibulum praepara-
ha?coronia in argumentum et testimonium Judaica? vit. Iniplelum enim fuit, quod dixerat Nicliaula,
damnatjonis facla siml; et ad gloriam nostra? sa- quod lignum illud regnum Judaeorum destrueret>
lutis. Quasi enim quaedam lestimonia nostra? sa'u- Ergo, dileclissimi, Cantate Domino eanticum novuni,
tis fucruiu ha?c omnia, quia in hoc quoJ purpura qttia lt.xe inirabitia fecit. Quid enim niiiabilius i
PATROL.CCV, 22
 *S3 D. GARNEmi LlNGONv.>SIS EPISCuH C84
quam «furitl impassibilis pati, immortalis mori,, A panum, quia morte sua morlis deslruxil imperiiim.
]uslus pro injuslis, araicus pro inimicis, pro scrvis» Cum ehim ipse projectus esl in mare, equitm et
Dominus, pro lanliilis lanlus dignatus est crucifigi?? ascensorero projecit in mare. Christus siquitleni
Defectus noslra? mortalilatis susliniiil : ila tameni laiiquam alter Jonas fugere volens in Tharsis, ra
qtiod qui viderel cum bominem ex inlirmitate,, vem intrans ob lormivil; setl mare lurbatiir, susci-
Dcum crederet ex poteslale, ut iiilclligei-emus ipsumi latur lempeslas, navis titubat, naula? niurmurant,
hujusmodi defeclus assumpsisse voluntarie, noni et excilato Jonn, dicunt ei : Quid fecisti? Quibus
necessitate. Qui enini legilur timuisse, arroatis se! Jonas ail: Si propter ine ofla esl hmc lempeslus mil-
sponle oblulit dicens : Ego sum : si me qumrilis,, Uie me in mare (Jon. i). Projeclus cst in mare et
sinile hos abire (Joan. xvuO. Et qui dixit : Trktis ; facta esl tranqnillitas mngna; qui projcctus in mare,
est anima triea usque ad morlem (Matth. xxvi), ipse! eqiium et ascinsorem dejecit in mare. Jonasqujppe
etiani dixit : Nunc clarificalus esl Filius homiiiki qui dotens vcl colttmba\ inlerprelalur. Chrisliim si-
(Joan. xiu). El qui dixit : Abba, Paier, si fieri potest,, gnilical, qui cum dolores nostros porlaret, uec
transeal a me calix kte (Marc. xiv) : ipse Petroi roslrum habiiil unde malcdiceret ctim malediceie-
dixil: Mille gladium in vaginam. Calicem quem dedit lur, nec ungues unde hederet cum landerelur, nec
mihi Puler,nanbibam illutn? (Joan. xvm.) Et qtti[ B vocem amaritndinis cuni ad iracundiam |>rovocare-
«d inferna descendit, ipse Lalroni dixit : Hodie: tur. Hic igitur cum mullas mundi tribulationes ex-
.mecumerk in paradiso (Luc xxiu). Et qui dixit : plorasset et jam lempus advcnisset quo debcbat
JDeus meus, Deus meus, ut quid dereliqukti me?> transire de lioc muiido.ad Patrem, lanquaro fu-
(jKctr/i. xxvn.) Ipse etiam dixit : Amodo videbitis; giens ad ccelcslis gaudii exploralionem properabat.
filium hominis sedenlem a dexiris virlutk Deii Hoc est quod fugere voluit Jonas in Tharsis sed
(Malth. xxvi). inlravit liavem, quia ut praedicaret venit ad Syna-
Manus quoque qua? clavo fuit affixa, solo tactu gogam; sed ctiin defeclus humanos ibi assumpsis-
sanavit auriculam Malchi. Et cum ignomiuiose pcji- set, quasi in navi dormivit : unde Juda?i humanita-
dehat in cruce, terram concuiiebal, solem obscura- tis ejus dcfrclus, non divinitatis gloriamaltenden-
bat, frangebat lapides, aperiebat moiuimeiila, mor- tes, niare lurbant, muiidum suscitant.. Unde di-
luos susrilabat. Et satis digne, quia ipse est, qui\ cunl : Quid facimus, quia hic Itomo multasigna fa-
respicil ierram, et facil eam tremere. Maxime tiinc cit, ct lotiis mundus vadit post ipsum? (Joan. vi.)
inoveri debuil, quando inclinato capitrf eam re- Tempestas suscitalur, lum ul capianl euin in ser-
spexit. Ideo lerram moyil et couturbavit, quia ter- nione, tttiii ejus operibus delraciantes, dicentes in
xena corda et facto mirabili lerrore conciitieliai. Beelzebub principe daemonioium, ejicit daemonia.
.'Solem obscurabat, quia is clarilalem dabat, et ad- Navis lilubat, Synagoga va;illal; aiii dicebant,
venicnlc Itina? synodo paliebatur eclipsim ; luna quia bornts esl, alii, non, sed seducit lurbas (Joan.
siquidem Ecclesia esl, qnam foedere sanguinis et vu). Naula? murnuiranl, Scriba? scilicet et Phaiisaei
aqua? iluenlium de lalere suo sibi iinivit : cnjus dicenles : Non esl hic homo a Deo qui Sabbatum
caiisam liomincsierreiii considerare nescieiites, mi- iio» custodit (Joan. ix). Dicunl eiiira, quid feckltt
latisunt, qnod obscuralus essel sol meridie, ne- Esnc Verbum caro faclum? Quousque animat nd-
scieiites, ,quod sol jiislilia? rcclo diamelro erat in stras tollk ? si lu es Chrklus, dic uobis palam (Joau.
synodo lunae, videlicet Ecclesia? suse. Frangebat x). Dicit eis Jonas : Si propter me orta est ha?c
iapides, quia ctiam dura iiifidcliuiri corda ad pceni- tempeslas, id est si non potesl transire calix isle,
leniiani movebat. Unde Ceiitiirioj. Vere Filius Dei nisi hibam illum, mfltite roe in mare, id esl inittite
iefat kle (Matth. xxvn). Aperuit moiiumenla : quia me in amariludinem mortis. Piojectus est-in marc,
Pharisaeorura spurcitia? manifeslata? sunt, de quibus. quia cum quadam abjectione opprobriiim hominum
diclum esl: Vm vobis, Scribm el Pharkmi, qui si- factus et abjeclio plebis. Projectus e=t in mare,
miles estis seputcris dealbalis, qum defotis sunl pul- D 1 qui raortis amaritudines pro nobfs sustinuit, mortis
chra, ijttus veroomni spurcilia plena (Matlh. xxni). tamen transiloria?, per quam diabolum et satelliles
Morluos suscitavit, quia non larii corporis quam ejiis projecit in amariludinem inurtis, sed perpc-
anima?,.morte-sua mortem occidit.: corporis quidem, lua?. Ha?csunt mirabilia qua? fecit in dcpositione
quantuin ad omnes spe, quantum ad plures re; animae; qui potestatem habuit dcponendi animam
animae vero quautum ad suflicientiaro, etsi non ad suam, et ilerum sumendi eam. Sed quia niirahilia
eflicienliam. Sufliciens autero hostia fuit, qua? po- cognovimus, qua? fecit in deposjtione aniina? su.c,
Juit omiics liberare, elsi non omnes inde sint effe- jam ea videamiis,s qua? fecil in assnmplione :
ctum conseculi. Accipiat igilur Maria lympanum et . Poteslalem, inquit, habeo ponendi animam meani.
lympanizanti nostro David cum gaudio occurrat di- el ilerttm sumettdi eam (ibid.). Res mirabilis aique
cens : Cuntemus Domino, gloriose ^nim honorifica- inaudila : a s;eculo cnim non est audilum, quod
tus esl, quin mirabilia fecit : equtim eitim et ascen- quis se suscilavcrit. Snscilavit Eiias filiuin Saic-
tarcm projecit in mare (Exod. xv). Jus.luiu cst cnim, •ptana?.(// III Rcg. xvu); iilium Siiiiamilis, Eli-
ut Maria'illuminala, sic enim inlerpretaltir Maria, scus (/V Reg. iv); alii alios; sed nulii seipsos. Sud
jeum.CIuisto moiieiite morlificaiionis assuraat lym- quid ulililalis in isLa stiscilatioiie Chrisli sit, d»-
 £53 SERMQNES. — SERMO XVHl. IN DIE SANCTO PASCHA:. CRf
«nonstrant apparitionum signa, quibus se discipulis A et pedes vorabant, sed iiucsjiua dimiXleliant, N«»
praebuit manifestum. Surgcns enim mane prima vero qui eum verum Deum el verum bomincm, cx
Sabbaiiapparuilpiimc*MariaeMagdalena?,(Marc.xvi), anima ralionali et humana carne subsistentcm con-
ianquam magna? infirma?, tanquam magis sgrpta?; fitemur, caput cum inteslinis ct pedibus vorcmus,
«rtneredirelad vomitum, ct ad anliqiium Dei con- id est cum aviditate non in ventrem, sed in men^
lemptum, ne retro respicerel, qua? manum jam tem Pascha nostrum trajiccre satagamus, vel quia
tniseral ad aratrum , .visitavit eam in spirilu limo-- Pascha transitus interpretyliir, laiiijnatn iuvitati ad
ris, quando apparuit ei angelus, cujus species erat coelesles nuplias transeamus, de tcnebris ad lucem,
sicut fulgur et veslimenta ejus sicut nix. Et quo- de iiifidelitate ,ad lidem. de vitiis ad vjrttttcm, de
niam tiraor nunquajn malus est, nisi quando ni- morte ad vitam, vel de mundo ad Patremj ul sic \n
roius est, temperavit cura spiiilu pietatis : quando v.oceexsultationis ct confessionis in primo celebn -
Ilerumei in hoiio apparuit, et oculo pietatis eam friusPascha hisloricuni, in seciindo.allegoriciim, in
respicieiis ait : Maria (Joan. xx), Spiritu vero terlio tropologicum, in quarto anagogiciim.CaiUcmu>>
scientia?visitavit Cieophain et socium ejus, quando ergo canticum,et novum.propter promissiim,propl,e.i'
jncipiens a Moyse et prophelis, ceepit eis praedicare " sigiium,'proplerpra?ceptum.Proplerpromissuni^qui^
fluod sic bporluit Cliristtira pali, et introire in veter.i transierunt, et ecce nova facta sunl omnia
gloriam suam (Luc. xxiv). Undecim vero discipulos Unde iion jam nobis vetera vel lempora.Iia, sed
congregatos in domo, in spirilu forlitiidinis visita- nova et spiritualia sunt proniissa. .Exuile jgHu/
vit, qiiandojanuis clausis inlravit ad ipsos, et ait yeterem hominem, fratrcs charissinii: ct .Uid.uittt
eis: Pax vobis (Joan. xx). Confidite, quia ego vici nnvum horniiiem, qui secundum Deuro crc.attis est,
jnundum. Ad mare Tiberiadis Pelrum et Joannem Novate vobis noKale, et nolite serere super spiuas,
spirilu consilii visilavit, q.uando ipsis in vanum la- . Gantate et canticuni novum proptcr novuni si-r
boranlibus tota nocle, dixit : Mittite i:t dexieram gnuin. Novum enim fecit Dominus snper ter.ram;
navjgii recte et invenietis (Joav... sxi). Thomam vero .non solum quod mulier circumdedit virum., sed
jqui dixerat, nki videro Jtxuram clavorum, elc, vi- quod vir ille suscitavjt se ipsum. Cantate eliam
sitavit in spiritu intellectus, quando post dics octo .canticum riovura, propter novum prxceptum; Man-
ilertim jajuiis clausis venit ad discipulos, et Thomae idtitum, inquit, novnm do vobk, ut dil.igaljs jnvi-
disit : Infer digitum luum in lulus meum : milte .cem, sicut ditexi vos {Joan. xni). QuanUim dilexit
manum tuam in loca clavoruiri, et noli esse incredu- nos?Usque ad mortem, mortein ^utem erucis. At}
, hanc enim dUectionem invitat nos ijisum signum
lus sed fidelis tibid.). ln spiritii vero sapientiae ap- Q
paruit rccumbeniibus discipulis, quibus cxprobra- crucis. Crux enim habet duo brachia extcnta, Ex-
vil incredulitatem ipsorum, el duiitiam cordis, et tendamus igitur ad dilectioncm amicoruni et iiiimi-
ail: Ite, doceleomnes gentes,bapiizantes eosin nomine corum utrumque hrachium, dextrum scilfcet et sr-r
Pairis etF.ilii, el Spiriius sancti (Marc. xvi). tiistrum : longitudiriem habentes in per§ev,erantia
,Ha?c sunt mirabilia, qua? fecit in assumptfone usqucad mortem; et solo Dei intuittMjos diligen^
anima? sua?. Cantaie er^go,canlicum nomim, quia tes habeamus subUmitatero, et c,um i.is omnibus
triirabilia feeit. Sed quid est canlicum? Canlicum humililatis habentes profundum. Sic crucem DQT
esl exsultatio mentis in vocem prorumpeiitis. Quia mini bajttlemus et commoriamur ei, ut a mon.a
«rgo in voce exsultationis et confessionis sonus esl tam aniraa? quam corporis resurgere .me.reamur,
epulanlis, cantemus canlicura, quibus datum est ipso adjuvante, ipso patrocinanle, ipso auxiliuti|i
Jiodie epulari. Pasclvaenim immolalus cst C|irislus, ministrante, qui vivit et regnat per omnia saecuja,
«icut dicit Apostolus : Pascha nostr.um immalalus sa:.cu,lorum.Amerj,
esl ChrUtus. Ilaque epulemur (I Cor. v). Pascha SERMO XVIII.
nostrum Christus esl, Agnus scilicet qui tollit pcc- 1NDIE SANCTO PASCBX,
caiamundi, quem nobis incorporare debemus, vel D I A'o» coques hwdum in lacte mairis sttee (Exod.
laborare potius, el.orarc. qnomodo nos incorporet xxxiv). Apostolo .teste, nibU ad perfectum adduxjt
«ibi. Caput, ait Scriplura, cum inlestink et pedibus lex (Hebr. vii); sed propter trangressiones data
r,prabitis (Exod. xu). Caput diyinilatem significat, est; donec plenitudo legis, non per verbnni legis,
pcdes humanitalem, intestipa vero ea qua? perti- sed per Jegera Verbi, daretur in plenitudinem tein-
iicnl ad animam. Fuerunt enim ha?retici qui Chri- poris. Ecce quod in exilu Israc) de jEgypjo, im-
sluro Dei Filium confessi sunt; sed ipsum hominem rnolari praecipitur agnus pasphaUs, et hoc ri.tu :
factum non crcdiderunt: isti captit agni sjne pedi- Non comedeik, ail, ex po crudunt quid, nec coctlim
bus et inteslijiis poipederunt, Alii vero ipsum pu- aqua, sed assum lantum igni, Caput cum intestinit
rum hominem fuisse dixerunt, quia mortuum eum el pcdibus vorabitk, el sanguine ejus superlintinare
viderunt : sed ejim iicic resqrrexisse, nep Deum . domus et uirumque poslem linietjs. El secundum
fuisse credideriint : isti pedes et intestina vora- huric ritttm accipietis et hadnm (Exod. xu). Unus
bant : sed caput oinittebarit. Alii vero Deum et autem ritus est agni pariler et hoedi, uqus ritus,
hominem fuisse crediderunt; setl tamcn divinitatem una legis sanctio, una fides cjus qui vcnit in simi-
pro anima ipsum Iiabuissc mepliti sunt: isti capiit liludiiicm caniis pcccati; et q^ui peccatjljn rsOT.fS-
68T D. GARNERU LINGONENSIS EPISCOPl 088
cit, nec inventus est dolus in ore ejus. Una fldes A est : verba ejus spiritus et vita cunt (Joan. vi).
•ejus, qui cum peccatoribus venit conversari, et Si haec spirilualiter et cum charitale inlelligis,
constariter tamen dixit: Quk accusabit me de pec- verba ejus spiritus et vila sunt et tibi sunt;
cato ? (Joan. vm.) Untis rilus cjus, qui, teste Apo- si ha?c non charitative, sed carnaliter iiilelligis,
«lolo, pro nobis factus est peccalum (// Cor. v), ut ver-ba ejus nihilominns spiritus et vita snnt, sed
de peccato damnaret peccatum, et ejus, qui fuit tibi non sunt; sed fomentum damnationis et moiiis
Agnus sine macula, Agnus Dei qui lollit peccala tibi sunl. Para igitur nientem, non dentem; crede,
mundi/ Nihil ergo crudum de agno pascbali vel et rrtandueasli. Totus igilur sumitur Cliristus et
licedo edere debemus, cum corpus ejus suscipimus. tolum. Totus in persona, totum in nalura. Cuput,
Sed in sacramentis rerum res sacramentorum co- inquit Scriplura, cum pedibuset inlestink vorab tis.
gnoscamus : sunt enim ibi duo sacramenta, et duae Non dixit, pedes cum capite vel inlestinis : iion
res. Sacramentum quippe est visibilis forma panis dixit, inteslina cum pedibus, vel capite vorabitis.
et vini: sacra? rei illius invisibilis, videlicet corpo- Qui enim dixit "quod est, removit quod non est.
ris agni immaculali, qui voluit fieri hostia pro pec- Qnia igitur caput Christi Deus, per caput sublirai-
catis nostris, cum in cruce pepeudit: et idem cor tas divinifalis accipitur; per pedes verp humililalis
pus de Virgine nalum, verum m veritate signi, " liumaniias designatur. Unde Joannes dignum se
quod etiam est signum veritalis, sacraraenlura esl noi) arbiirabalur solvere corrigiam calceamentorum
illius corporis Christi, quod est Ecclesia. Est igitiw ejits (Joan. i); id est non arbitraba(ur se dignum
sacrainentum, et nbn res, visibilis forma panis et aperire sacramenta humanilalis ejtis. Inlestina vero
vini: sacraineiiluni et res, corpus de Virgine na- sunt anima, et anima? virtules et potentia?; quas
iiini : res, et non sacramentum, corpus ejus quod Chrislus habuit, prout decuit el oportuit. Fueruiit
cst Ecclesia. Qui igitur sacramenlum stne re ibi ergo baeretici, qui ipsum puruni homincm assere-
credit esse, crudum comedit, quia nfhil ibi spiri- bant, sed Deum esse negabanl. Hi pedes et intestfna
tuale credit; spiritus enim ignis est. Qui rem et vorabant, sed caput omittebant. Fuerunt alii,
sacramentum esse credit, ita quod remanente pa- qtti ipsum Deum esse crediderunt, sed eum veram
nis et vini substanlia, credat esse verum corpus carnem, sed quasi phantasticam ut sic videretur
Christi sicut quidam haerelici mentiti sunt: corpus ab hominibus, accepisse negabant: isti caput et
quidem accipit, sed semicrudum. Qui vero per SHI- intestina vorabant, sed non pedes. Fuerunt alii,
-
sceplioticm rei et sacramenti membrum Ecclesia? qrii fpsum Deuin esse et veram carnem acccpisse
se eflicit, Cbristi corpus accipil et saneti Spirihis P confessi sriiit; sed lpsum animara habuisse nega-
igni coctum. Sequilur : vernnt, sed ipsam pro anima divinilatem : isti ca-
JVon coctum aqua. Assala per ignem forliua put et pedes, sed non inteslina vorabant. -Nosau-
astringuntur, elixa vero per aquam facilius dissol- lem qui ipsum Deum et hominem verum, ex anima
vunlur. Aqua igitur coctum comedil, qui sumendo ralionali et huroaiia carne subsistentein conlite-
corpus Christi dissolvi et per partes posse dividi rour, caput cum pedibus et inleslinis vorare tctto-
suspicatur, vcl illaui uriiooem. Dei et hominis in mur: vorare, id est cum orani aviditate sumere.
passi&rresuiiriam arbitralur. Et quia nihil plianta- Quidquid enim Dei est, cum aviditate faciendum
sticum in illo sacramenlo credere debemus, scien- esl. Propter hoc ait Psalmisla : Voluntarie sacrifi-
dum est quia vere frangitur ibi, quod videlur, et cabo libi (Psal. LIII).
non est; non quod est, et non videtur. Frangilur Nola ordinem verborum : Capttt cnm pedibus.
forma visibilis, non res invisibilis. Non frangilur Non ait pedes cum inteslinis, vel intestiiia cum pe-
substantia, sed accidens, quod nec in subjecto est, dibus : nam separationem carnis et animae, cum
nec subjicit. Mira res, sed tameu vera, nec mulliM* mortuus esset in sepulcro, confilemur. Sed talis,
rairabilis, si cujus sit, attendamus. Cum ha?c at- fuil unio Dei et hominis, quod nec a came in se-
lendis et miraris, atlende cujus sit corpus, el uon D pulcro, nec ab anima separari potueril in inferno.
iniraberis. lpsum est enim corpus illud, quod de Et lotus erat in sepulcro, sed propler carnein; to-
Virgiuis utero per clausam januam exivit. Ipsum tus in inferno, sed propter animaro; lotus ubique,
csl, quod ad discipulos claus's januis iutravit. sed propler divinitatem. Tofus dico, sed non totum.
lpsum super more siccis vcstigiis ambulavit, ipsum Sed nunquid verum dixit, qui dixit: Eli, Eli, lam-
cbntra naturam nubes susccpilel levavit. Hancigi- ma sabaclhani; hoc esl, Deus meus, Deus tnetis, ut
tttr speciem panis et vini in corpus Christi Irans- quid deretiqukti me? (Matth. xxvu.) Ait enim super
ubstantiatam iriiraris? Nunquid ipse est, qui coram hoc AinbrosiiiS : < Clamabat homo separatione di-
Pef.ro et Jacobo et Joanne trahsuguratus est? Nun- vinitalis moiilurus. > Hinc est,. quod Hesychius
quid ipse est, quf cum duobus discipulis euntibus' super Leviticum (lib. v), de duobus hircis loquens
in Emmaiis, peregrini formam suscepfl?IUas trans- qtioiiim alter immolabatur, aller vero a populis
figuraiioues non miraris : el propler hanc obstu- abire permillebalur iu solitudineni, dixit: « Iinnio-
yescis? Verbum per quod omnia facta suiit, et bm- lala est huinaiiitas quasi hircus ; sed divinitas
nia polest; islud non potest? Verbo, quo dixit, et quasi alter hirciis, abiil in soliludinem, id est in
facta suiit, boc dixil, el factum non erit? Verilas coeluni, ut porlarct peccata noslra, non ut haberet,
 689 SERMONES. — SERMOXVHl. IN DIE SANCTO PASCILE. C90
ted ut conswneret. > Sed hoc iiitelligenduin est, A , Cavelea fermento Pharkmorutn, quod esl hypocriik
quantum ad defensionem, quantum ad protectio- (Matth. xvi). Propler hoc azyma sinceritatis ponit
neiii, non quantum ad unitionis soliiiioncra. Iu Apostolus, contra maliliam; veritatis, contra rcli-
hoc <ai'niieum divinitas dercliquit, quia prolectio- gionem simulatam. Laclucas eliam agrestes come-
nem coliibuit, ut poleslatem haberet iiiitniciis, qua dere teuerour, et non domesticas. Nam sicut alia
consumraaret passioncm. Nam si defendere eura lactuca domeslica esl, alia agrestis, ila quaedam
divinitas voluisset, iniraicus eum occidendi pote- est amaritudo agreslis, quaedam domestica : per
stalem non habuisset. Et si mortuus non fuisset, lactucam eniin, quia amara cst, amaritudo ligura-
salutem rioslram operatus non esset. Ul igitur lur. Sed sicut melle silvestri Joannes utebatur in
lioino salvaretur, oportuit ut Christus moreretur. deserto (Marc. 1), ila et nos lege ptaecipimur vesci
Sed mori non poterar, nisi polestatero cccidendi lactuca agresli. Nec mel domesticum Joannes, ncc
eum inimicus haberet. Potestatera habere non pos- legislatoi- lactuca domestica praecipit-vesci, quia
»et, si eum divinilas defendere voluisset. Ergo in ulrumque abominabile est apud Deuin. Nam dul-
hoc eum divinitas deseruit: quod ipsum non pro- cedo domestica est inter prospera gratulari; la-»
texij, sed unionem non solvit. Yerba quidem no- ctuca domestica est inter adversa amaricaq; sed
tanda sunt. Non enim ail, derelinques, sed dereli- " mel silvestre est gratulari si pungant adversa;
quitti. Yivus boc dicebat, ergo jam vivum divini- lactuca agreslis est si decipere volunt prospera»
tas dereliquerat. Ergo nec tunc Deus erat: qurid Propter hoc ait Jeremias : Pone tibi amaritudine\
nefas est credere et dicere. Sed in hbc eum dereli- (Jer. xxxi;. Hanc lactucam comedebat propheta»
querat, quod Pilatus, quod Judaeus occidendi ho- quando dicebat: Ecce in pace ainaritudo mea est
iiiinem illum potestatem a Deo acceperat. Nam amarksima (Isa. xxxvm). Et iterum alius pro-
ruin mala voluntas ab homine, vel a diabolo sil; phela,: Ingrediatur pulredo in ossibus meis et subter
omnis laraen poteslas, sive bona sit, sive roala, me scaleat, ut requiescam in die tribulationk (Ha-
' - •
rsse non potest, nisi a Deo. Hinc est quod Dominus bac. 111).Sequitur :
ail: Non haberes in me polestatem , nisi tibi datum Renes veslros accingetis. Necesse est ut prurituro.
etset desuper (Joan. xix). Sequilur : carnis liuman;f, vel praecingai virginitas, ut exi-
El tinies satgulne agni superliminare et ulrumque naniat; vel accingat continentia, sic ut eobibeat;
postem. Hinc est quod Dominus angelo, qui alra- vel ordo conjugalis ortlinate succingat; nec enim
liientariuni scriploris habebat in lumbis, dixit: peccatum est, si 11011 causa coilus, sed causa prolis
Signa thau, in frontibus virorum gementium super Q sponsus sponsam ordinate cognoscal; ut sic ex illa
cunctis abominationibus, quoc fiunt' in Jerusalem cogiiitione filius quaeratur qui per undam baptisma-
(Ezech. ix). Quod Doniinus in fronte per prophe- tis Deo postea regenerclur. Baculosque tenere ju-
lam, hoc Idem Dominus in supeiiiminari dixit per bemur in manibus, id est disciplinam exbibera
legislatorem; sed hoc idem signum ipse Boetius (17) - bperibus, qua? non sit nobis virga, sed baculus, ut
in inferiori margine vestis philosophia? depictura in austeritate disciplina? grossitudo baculi figurtv
cognovit. Quia idem est, et sanguinem positum in tur. Calceamenla etiam habere debemus in pedibus,
superliniiiiari, et thela [e] depictum in inferiori. ne terrenum lutum aflectus nostros pollual; sed
Sed el ipse Gedeon, trecentos milites, qui ad bella sic exempla doctorum munianl, ut etiam eorum
procederent, a dexlris staluit, el elegit (Judic. vu), suffragia a luto defendant. Ecce, dilectissimi, si
significans sanguinerii agni ponendum, et thau in omnia qua? de agno vel hoedodicta sunl, sufficiunt
dexlro posle depingendum. Nam uumerus ille, qui ad medelam : quid necessarium fuit tanta? perfe-
per figuram theta figuratur, firniissiinum est" con- clioni addere quod audistis : Non coques hmdumin
scienlia? munimen, tam ad orania, si terreant, ad- lacte malrk sum? Notandura est ergo quod Pater
versa, quairi si adulentur prospera. Si scenica?vi- Filium tradidit, Judaeus filium tradidil. Idem opc-
tiorura meretricula? te revocent ad lemporalia, si te ^ ralus est Judaeus, quod Deus. Sed Deus hona vo,
rn peccatis securum reddat inordinata? spei praesum- luntale operalus est, quod Judaeus mala volunlate,
ptiofalsa, signa thau, pone sanguinem passiouis in Ergo inala voluntas fuit Judaei, idera operanlis
conscieiiliara, quoniam et Samson vicitin asini man- quod Deus : ergo eadem volunlas Judaei el Dci, sed
dibnla. Niliilcst enim quod non vincat frequcns ru- mala in Judaso, hona in Deo, quia necessarium fuil
minalio passionis, et patientia? Chrisli. Sequitur : velle Deum : quod noluit velle Juda?um. Sicul econ-
- El comedelispanes azymos cum lactucis agresli- trario potest esse bona voluntas homiuis; et aliud
bus. Non omne feimentum abjiciendum est; nam tamen volentis quod Deus : sed si esl alia volunlas
mulier sapiens fermeulum posuit in farina? salis a Deo, iion esl lamen alienala a Deo, quia vult ho-
tribus; sed a cibo anima? spirituali abjicienda? minein velle, quod ipse non vult; alia enim debcl
6unt, vel aperla malitia, vel religio simulata. Nam esse voluntas judicis, alia judicio subjacentis. Ju-
de primo. dicit Aposlolus : Expurgate velus fermen- dex vult exercere justiliaiu, ju.dicandus praestolatur
Utm (I Cor. y).; dc secuudo Doiniuus in E.vangelio : misericordiam. Judei eum damnandunt disponit.

{17) De cvntolal. philos., 1. I, j>r. I.

 «5?! D. GARNERH LINCONENSIS EPISCOP* m
Sed quis unquam carnem suam odio habuit? Sunt A dixeris (Marc. i). Nunquid tanlum miraculum si-
igitur contrariae voluntates et judicis et judicandi, lenlio praeteriri volebat? Non utique, sed exempruni
imo forle gravius damnari dcberet, si sibi dam- humilitatis ostendebal. Ecce bona voluntas Dei
num optaret, quia qui sibi nequam, cui bonus? fuit quod voluit Filii passionem; et bonum est
Ergo boua est voluntas et judicis, qui non vult quod voluit, quia nec velle potest, nisi bonum.
qriod judrcaiidus; et judicandi, aliud volentis Velleenim malum non potest, etsi omnipotens. Sfd
quam judex. Non*est enim contra illam, elsi sit mala toluntate illud idem voluit Judaeus, c( factttra
praeteP illam. Sed quid mirUm, si inter duos lio- est inafum ei, quod esf bonuro : facftrm esf eivtf-
niines sint diversa? voluntates, quae non sint ad- neiiuin, quod cst mihi anlidotum. Quoniam etsf
tersic, cum etiarii in unoquoque homiuum sint exlerior homo noster plerumque indicet interiorem,
diversae volunlates; per quarum unam aliquid non et opera denuntient bonitatem, vel votuniatein,
velit, quod per alteram velil? Nam secundum infe- tamen voluntas ex operibus non est judicanda;
lioreTti virii anima?, qua? sensualitas appellalur, sed ex voluntate judicanda sunf opera. Scriptum
•aliqritd Vrilt; quod secundtim sriperiorem vim ani- quippe est : < Aflectus lutis operi ttio nomcn im-
mae, q,ua? ratio dicitur, nec velle vult. Ista tamcn ponil; > et omne peccaium, ut ait Augustinus (i&),
duo surrt in anima, et anima est una. Nunquid di- ' ila voluntarium est, quod non est peccatum st nonr
visa est anima? Nunquid sibi contraria res est una? volunlarium; nec aliquid criminale, si displicet;
Propter hoc ait Apostolus : Invenio legem in mem-> nee aliquid veniale, si placet. Igitur quod mala
brhmHis repugnantem legi ntentis mem, et captivum voluntate operatus est Judaeus, cum tanicn simpli -
ine ducentem i~n legem peccali. Velle adjacet miki, citer esset bonuin, faclum est tamen in scandaliim
perficere iion irtvenio(Rom. vn). et in malum, etadinjustitiam reputatum. Condem
Sed qubniam ift hac diversitate quxdam videtur riat Dominus per prophetam et opus mala?volunta-
adversilas, quia non bene convenire videntur lex tis, et matam voluntatcrn operantis, et auctorenr
inembrorum, et lex mentis, levemus oculos, et con- simul operis et volonlatis. Ail enim : Non coques
sideremus in capite, quod in membris uon vide- Itmdum in tdcte matris suw. Coclio hoedi passio*
niiis perspicue. Consideremus in Christo utram- Christi. Sed quid esl quod addilur, tii lacte matrit
que volunlaiem; aliam et aliam; diversam non sum? Mater ejus Maria ftiit : lac matris tener-
diversam : alteram non alleram; et utramque bo>- rima carnis portiuncula fuit, qua? per Spirituiir
nam. Pater, si fieri potesl, inquit, traitseal a me sanctnm concreta, et coagulala in assumptioneiu
ealix isle, locutus est filius horainis (Matth. xxvi). C
, cnrnis hamaiia? in corpus Christi transivit. Non
Sed quid respondit Filius Dei? Ventmiamen non enim de ccefis illsrcaro fuil, sicul quidam credidc-
mea voluntas, sed tua fiat (ibid.). Aliter loeuius est runt, sed de substantia roatenia? carnis. Dicil eniin
crgo filius bominis, aliter Filius Dei : aliter homo, Job in persona Chrisli :' Sicul lac mulsisli me, et
nliter Deus; toturn tamen ipse Christus. Quod locu- sicul casettm me coagutasli ? (Job. x.) Unde mul-
tus est filius hominis homo, locutus est Filius Dci sisti me? De subslantia niatris meae. Ipse eninr
Deus : sed ideni Deus, irao prorsus, idem Pater et lapis est sine manibirs de monte abscisus; qui
Filius. Ergo eadem voluntas Patris et Filii, quia crevil in montem magnuin, in rnontem coagulalum
idem est eis velle et esse, voluntas quippe essenlia et incaseatum, de quo cecinit Psalmista dicens :"
est. Quod ergo filitis ait : Non quod ego tolo, sed Mons Dei mons pinguis; ut quid suspicamini montes
quod lu, idem est ac si dlceret, rtoii quod volo ego, incaseatos? Montem in quo beneplacitum est Deo
sed quod ego. Valde diversa sunt, non volo, et habilare in eo (Psal. LXVII).
volo : utraque lainen volunlas in Christo, et uiraquc Hujus igitur laclis coagulatio, Iuijus mOntis in-
hona.Quisenim.nisi mentis insana?,niaIaminClirislo caseati glutinum concrelionis Spiritus sanelus fuit,
fuisse voluiilatem audeat conflterl? Volchat igiiur quo pra?ter aliorum naturam roncreta sunt mem-
in quantum homo, quod noluit in quanlum Deus : D bra in Utero inatris : aliorum siquidera membra ex
volunlatem lamen huraanam divina? stipposuit vo- seminario utriusque parenlis, per intcrvalla lem-
luntali. Sed adhuc dico, non solum vult in quanium poruiii et dierum, formam suscipiunt naluralenu
liomo, quod non vult in qttantum Deus: sed etDeus, llaque post quadragesimum sextum diem animani
praecipit aliquando quod non vult fieri et prohibet suscipiunt; sed atiter in Christo factum est. Nam
plerumque quod Vult fieri : plus est enim praecipere ipsa die conceplioiits, in ipso lacle matris forraata
quam vclle. Praecepit Abraham, ut immolaret tllium sunt raembra simtil omiiin, infnsa est aninia : et
suum Isaac (Genes. xxii): sedjiunquid istud volebat ipsa die tanta? sapieniiu? facta, cui nihil Deus ad-
fieri? Si volebat, cur arietem liaerenteni cornibus dere poluit, quia eo die secundum animain oiiinia
iiiter vepres mitteba'.? Praecipiebat igitur, et tamen scivit, quaeDeus scivit, etsi non ita claYe vel per-
fieri nolebat. Sed propler hoc praecrpit ut fidem el spicUe. Alioquin aliqua dies fuit, quod Filius Dei
obcdientiara Abraham comprobaret. Rursus, cum carnem habuit et homo nou fuit. Potuerunt igitur
qttemdum ccgrotum sanasset, dixit : Vide, nemini membra forniata per a?ta(cni proliccre^et majorem
(18) Dc ver. relig. c. 14'.
 693 SERM0NES. — SERMO XIX. IN DIE SANCTQ PASCHjC. CM
suscipcrc quantitalem, sed sapientia majoremi A . Palris et Filii, tanto longius a calore, quanto lon-
quaiititatem vcl gratia infusa suscipere non potuit,, gius a charitate, et a sancti Spiritus ardore. Quia
quia ipse cral sapieulia genita et non creala : ett igitur sencs naluralitcr frigidi sunt, in seniuin
sapicns sapicntia ingenila, et non creata, qua? unai peccati labitur, in quo nihil spiritualis dulccdinis
est ciirn sapieutia genita, cujus beneficio sapienliai repcritur. Quod in lacle ntairis additur, maledicli
creola non genita, et adjuncta non polnit augmen- siguum praeponilur; quia malediclus puer centuin
tari. Univit enim sapientia ingenita non crcalai annorum. Peccator siquidem obstinalus in riulce-
sapieiitiam crcalam non genitam sapienlia? genila? dine sua? cogiiationis, puer est centum annoruni J,
non creatae : et faclacsl inscpai-abilis unio, utquod 1 et lioedus coclus in lacle matris. Piopter hoc Job,
Dei erat, esset honiinis : et filius homiriis, rdem dicebal.: Quare non in vulva mortuus suin ? egresstts
esset jpse Filius Dei. Proposilf igitur sensus verbi ix utero n.on slalim perii? Quare exeeptus genibus,.
talis est : Non coques hmdum in lacte matris SUJB, cur laclatus uberibus ? (Job m). Transfert eniin in
id est non aflliges Christiim. passioiie in die con- se vir sanclus, non quod factus est, sed quod fecit.'
'
ceplionis siia?. Sexlo die Adam factus est, sexto die Beatus autein est ille qui in domo mcruii. sttsci-
lapsus esl, eodem die, ut quidam Iradunl, Chrisliis tari; sed tanlo bealior ille, qui suscitari meruit
de SpirilH sanclo conceptus csl, eodein die passus B ' extra portam, quanlo funeri vicinior sepulcroque.,
est. Et bene, ut naturaj eorruptionem, qua? per Ber.lissiinus autem, qui jam sepultus quatriduanus
Adam facta cst. per sua? conccptionis incorriiptro- feiebat in lumulo, quo peccalum obslinalionis desi-
nem redderet, incorruptani : et qui casu ceciderat, gnatur, lanto ad saiiandum difficilius, quanto fu-
per occasuni orieotis ascenderet occidens super nifous vitiorum alligatur disiricliiis. Vel hccdum
occasiira. Tainen si per hcedum designatur Chri- decoquit, qui ignem et ligna suppqnit. Ilcedus
stns, quia venil in similitudinem carnis pcccati : culpa, lignum causa, ignis poena. Est igitur pecca-
ergo per hoedum dcsignatur caro peccati. Sed tum culpa, et est peccaium non culpa. Est causa
quare? Propter peccalum carnis. Ergo pcr hcedum peccati, et non peccatum, ct cst poena peccati el
lion soium caro peccali, sed magis proprie pecca- non peccalum. Est eliam peccatum culpa, sed ne«'
luin carnis accipitur. Quid est igi.tur : JVO»coques causa nec pcena. El est peccatum culpa et pcena.
heedum in lacte matris sum, nisi quod aperle dici- sed non causa, et est peccatum cl culpa, et causa,,
lur, non fovebis pcccatuin in dulcedine cogitalio- et poena. Peccalum et culpa, acttis peccali, et rea-..
n»? De corde, ait Dominus, exeunt cogitaliones tus, peccatum et non culpa; bostia pro peccato..
malee el hm sunt qum coinquinant hotninem (Malth. r£ Unde Apostolus de Chrislo : Factus esl pro nobis .
xv). In fomenlum ergo facinoris usurpat cogitatio peccalum, itt de peccato damnarel peccalum (II Cor..
iociim matris. In vulva siquidem matris iiujiis esl, v). Causa peccali et non peccatum, praeiljcatio ve-
quando stiggeriusr : sed de utero ejus egrcdilur, rilalis, unde nascilur vana gioria. Poena peccati et
cum deliberatur. Cum vero falsaespei sibi fi.luciam noii peccatum, contrilio cordis, ctiam post actam
proponit, gcnibus cum mater excipit. Et cuin per poenilciiliaiii, quia scriptum esl; De propilialo pec-
cxempla majoruro ad faciendum inducit, uberum culo noli esse securus (Eccli. v). Peccalum culpa,
suorum lac clicit falsa? consolationis. Ciimqtie pec- ncc causa.nec pcena; quod slatim perpelratum per
caium perpeU'atur, sed adluic .per ignorantiam, et poenileniiain diluilur, nec ileralur. Peccaluni culpa.
propfer falsas consolaliones mens excaecatur, filius el causa, sed non pcena.; reatus qui suo pondere att
ad infanliam educatur. Cttm vcro ex nimia constie- alium trahit : et tunc per pceiiitentiani diluitur,
(udine peccandi, sciens el prudens maiiuni in flam- sicut ex prodigalilate furturo, ex furto solel perju-
niain iuitlit, nec polest coiitineie, ut jam non ex riuin provenire. Peccaium culpa et pcena, sed non
ignoraiilia, sed polius peccet ex iiifirmilalc, de causa, quod stalim per contumaciam ad morlcui
iufantia in adolescenliam crescit. Naluraliter enini trahit. Peccatum et culpa, ei causa, et poena, rea-
iiifanlia ignorat, et adolcsccnlia infirma est. Sed D ttis qui ad alium trahit, et per rontumaciam pcrsc-
ciini poslca ex cadem inlirniitale peccatum ila fo- verat. Tot modis peccatum inflammatur, loi niodis
velur, ut noii solum qui peccat, facere, sed et fa-; lioedtts dccoquitur. . .
ctnra dcfendcrc velil: quasi de infantia in adole- SERMO XIX.
scentiam crcvit. Juvenes en-im.suut, qui a viginti IN DIBSANCTO PASCIIJE.
annis et supra possunt ad bella procedere : de qui- Die sexto princeps filiorum Gad, Eliasapn fitius
bus diclum est: Duel oblulil acelabulum plentim simila in sacrifi*
Imberbk juvenis iandem custode remoto, cium (Num. vu). In dandis accipiendisque mui:e*
Gaudel equis cdnibusqueel aprici gratnine campi, ribus nostri sermonis series et virlus consistit,
Cereus in vitium flccii, monitoribus asper. Accepli siquidem et dati gralia fcederanlur amoro
(Hon.\T.,De arl. poel., vers. 160.) mutuo etiam mnter et filia. Manus autem vacua
Cumque ex consuetndine defensionis, qui peccat pauperum. preces evacuat. Et quamvis dicat lsaias
contemnere incipit, ct obstinalus esse : de juven- quod in excelsis habitabit qui excutit maiuis suas
tute labitur in seiiiiim, ct prope interilnm est, qtiia ab omni niuni re, co quod munera etiam sapientcs
petcaluiu est iu Spirilum sanctum qui ardor est exiiccant, tameu noii sic est genernlis auctprlias^
CSS , D. GARNERH LINCONENSIS EPISCOPI 69G
quod careat exceptione. Sunt enira munerum quae- A ; rabilis esse debeat, et jucunda, istas tamen septem
dam beneflcia, quorum alia censum minuunt, ct Domiiiieas ideo nigro lapide merito censuit css»
non sensum; alia minuunt sensum, ct iion cen- numerandas, quia in ipsis miserias universa? de-
sum : quoedam utrumque. Sunt eliam, qua? non scribit a?tatis. Tanto siquidem affectuosius raise*-
minuunt, sed muniunt, alia quidem censum, sed ricordia dcsidcralur parcenlis, quanto lucitlius ad
rion sensum, alia ulriiraque. Multa Dcus beato Job memoriam revocatrir iniscria patipnlis. Seeondum
beneficia conlulit et abstulit. fmminutus est censtis, magnam aegritudinem, magna noedicina; secundum
et non sensus. Ait enim : Dominus dedit, Dominus magrtam miseriam, necessaria nobis est magna
abstulit; skrxt Domino placuit, ita factum est. Sit misericordia. Ut igilur devotius pra?stolemur Dei
rionien Dommi benedictum (Job 1). Multa dari so- misericordiam, necesse cst sa?phis ad memoriaui
lent foeneratori beneficia, census augelur, sensus revocare nostram miseriam. Prima igilur a?las in-
lninuitur : nain exinde majori cupiditate caecatur, cipit ab Adam ; unde et in-prinia Dominica revoca-
ut scriptum cst: lur ad memoriam beneficium collatum Adse, ct
Crescit amor nummi, quanlum ipsa pecunia crescit. successoribus ejus. Sed quoniam nec verbis nec
sdt. \i, vers. 158.)
(JITVEN., opcribus faclori suo ct bencfactori rcspmidit, imo
Sunt et alii, qui propter amissibiieni temporalium B I miilliplicatis hominibus muliiplicala srint niala li-
iiiuiio dotore torquenliir, et plerumque laqueo sc lioruin Adam, ila ut dolore cordis latiris inlrinse-
siispendunt. lsli serisu iniiioraiitur et censu. Alios cus, compelleretur Dominus ad dicendum : Pmfti-
vero (lonis gratiarnm Dominus locupletat; qul tet mefeckse liominem (Gen. vi), id est faciam quod
qtianto spiritualibtts abundant, tanto temporalia homo pcenitens facere solet; delet eniro quod fe-
parvipendiint. Unde niagis eligunt abj'ecli esse iu cit; qtiotl et factum est. Nam omnis illa generatio,
domo Dei, quam habilare in tabemaculis peccato- praeter Noe et domum ejus,periit per aquas diluvii.
rum. Isti censum minuunl, sensum muniunt. Qui Ideo Ecclesia gemit dicens : Circumdederunt me ge-
-veio niunus eleemosyna? pauperibus largiunlur; tnitus morlis (Psal. xvn). Hinc est eliam, quod in
ciim beneficium illud in ccelestes Uiesauros depor- vigilia Pascha? lectionem priraam islam nulluni
talur per manus accipicnlium, thesaurizal benelicii sequitur responsorium,quia divinis beneficiis Adam
largilor, ubi nec acrugo, nec linea, ubi fures non Domino non respondit.
cffodiiint, nec furantur. Islorum census reddendus Saecunda sctas incipil a Noe. Ab isto dissemina-
in die jutlicii cum iisura servalur. Donal siqtiideni tum est omne genus humanum. Uude per simili-
leroporalc, 'scd acternum recipiel. Donai quod ser- tudinem Dominica legitur subseqiienli in Evange-
vare non potest; recipict pracmium, quo carere non lio : Exiit, qui seminat (Luc VIH).Qui scmina% id
poterit. Bene igitur talium sensus et ccnsus muni- cst a quo disseminatum est omne genus liums-
tur. Propler hujusraodi Moyses legislator, imo niini, exiit de arca, ut adimplerelur quod diclum
Dominus praccipit per legislatorcm : JVonapparebk, cst ci a Doniino : Crescite (Gen. vui), etc. Exiit
ait, iri conspectu Dei tui vacuus (Exbd. xxiu). Nam ilaque seminare semen suum. Sed cum replela es-
quis in judicio vacuus appareret? Dedit enim dona sct terra suo semine, id est horoinum multiludine,
Iiorninibus, sicut ait: Ecce renio cito, et mercet mea convenerunt in terram Sennaar, ut xdilicarent
mecum est (Apoc xxu). Hinc est quod de dono, luirem, cujus cacumen langeret ccelos (Gen. xi),
quorl nobis coiitiilit, ct pro nobis, satis ligurative alii quidem ad hoc inducti, quia cor durum et lapi-
loquilur sermo divinus, libi ait : Sexto die, elc. deum habenles, nulliim in Deum devolionis ba-
Ciim igitur ait, Sexto die, tertipus misericordia? buerunt humorem : hoc est scmen, quod cecidit
congruuiri, et nostrae liberationis proponit profi- supra pctram. Alii sola vanilate ducti, operi nefa-
ctium. Neque eniin dubium est quorl sexlo die rio consenserunl, ut de eis in postcrura dici potest,
.crucifixus noirfuerit, uteodem die reformaret ho- quod opus fecerunt, quorl ante ipsum simile noit
lninem, qtto formavit, ut per ipsum codem dfe D habuit, nec possel habere post ipsos : hoc cst se-
resurgerel homo, quo cecidit. Vel sea:/o die, ait, id men, quod cecidil secus viam. Alii vero cupiditate
est sexta aetate. Nam -sicut mundus septem diebus seducti, liuic mala? conseiiseruntvolunlali; qnod
volvitur, ita septem aelalibus dislinguitur. Prima enim turris illa cacumine cuiestes posset ihesauros
ob Adain usque ad Noe, secunda a Noe usque ad attingere, crcdiderunt : hoc cst semcn, quod ceci-
Abraham, terlia ab Abraham usque ad Moysen, dit inCer spinas. Unde Dominus linguas corum con-
qnarta a Moyse usque ad David , quinla a David fudit. Lingua tainen Hebraea qu.e tunc omnibus
usquead transmigrationera Babylonis, sexia a trans- communis ernt, remansil in Phaleg ; quia ipse Xuit
migratione Babylonis usque ad Christum, septima semen, quod cecidil in lcrram bonam, et ortum fc-
a'Christo usque ad illud tempus, quo bealis rnor- cit frucluni centuplum. Ab isto siquidem Pfialcg
luis, qui in Domino morientur, dicet spiriltts ut disseminatum est genus Ahraha? palris nostri. Sed
rcquiescaril a laboribus. Hinc est, quod Ecclesia cuiii nos esse filios Abralia? fatcamur, quare lingua,
Sstas seplem a?tales per septem dics Dominicales qua? remaiisit in filiis Abrabae, Deum non lauda-
distinguit. Et quamvis omnis Domiiiica ob hono- mus; sed potius ca, qua propter offensam locuti
rent ci reverontiam Dominica? resurreclionis vene- sunl filii diffidcniiae?Unde notandura est quod in-
6$7 SERMONES. - SERMO XIX. IN DIE SANCTO PASCHJE. (SiJ
ter oranes linguas facla?stint tres praecipuae,Graeca, \. peravit. Et quis a tenlalioiiibus esl securus, quando
Latina, Hebraea. Unde Pilalus tribus istis linguis, tenialus est ipse Chrislus? Ubi naiat elephas, quo-
quasi praecipuis, scripsit tittilum super crucem modo pertransibit agnus? Sed quis finis? Ecce
(Joatt. xix). Graeca vei-o lingua sonat in labiis, He- angeli accesserunl, et minktrabunl illi (Malth. iv).
braeain gutture, Latina inmedio, scilicet in palato. Iia si diabolo viriliter resislamus, ministerium au-
Qubniam igitur Mediator Dei et hominurii iri iini- gelorum adipisci merebimur.
talem fidei circumcisionem venit conjungere et Quinta aetasincepila David, etterminalaest in ca-
praeputium, Graecos videlicel et Judaeos, debuit La- ptivilalem Babylonis, id est usque ad tempus, quo lilii
tiua lingua fieri, qua? sicul diclum est, inter Grae- Israelcaptividucti sunt in Babylonein; de qua, sicut
cam et Hebracam media est. legitur in Psalmo, dixerunt captivi: Super flumina
Tertia rclas ab Abraham incepit, ct terminata est Babtjlonisillic sedimuseiflevimus,dumrecorduremur
iii Moysen. Ftiit aulcni ab Abfaham prima credendi Sivn.Insalicibusininedio ejussutpendimus organano-
via, ct ipse pritnus fide mundum illuminavit; quia ttra (Psal. cxxxvi). Hinc cst quod quinta Doiiiinica
uniiiii Deum primo pra?dicavit. Ante Abraham vacat ab organo, non a prosa. Quidquid enim pro-
quippe unusquisque Deum sibi vindicabat, et in hac saice legilur, sicut epislola et evangelium, babet
mulabiUtale et inslabililate eum quaerebat, qui sta- '* oflicium roissae, sed organa non liabct; videlicel,
bilis manens dat cuncla moveri. Iste igitur mun- inlrnitum, graduale, offereiidam, et postcommu-
dum ab boc srrore prirao liberavil, quiunum Deum nionem : ha?c enim omnia a praecedente quarta
faclorem omiiium immohiliter in se manentem, feria mutuo accipiuntur ; in quibus captivitatis li-
sed cuncta moventem, praedicavit: quem postea beralionem implorat: Reminiscere mkerationum
Moyses scriplis, veibis, miraculis, confirmavit. Hinc iuarum, Domine (Psal. xxiv).
est quod caecus juxta viam mendicans (Luc. xvm), Sexta a?tas incipiens a captivitate Babylonica,
Inofiicio tertia? Doniinica?proponitur in cxemplum. terminata est in adventu Chrisli. Ipse est enim
Quis enim csecus ille, nisi genus humanum necdum Verbum Patris, qui rumpere desperalionis silen-
fide illtiiniiiatum, est? Erat autem secus viam men- tium venit, de quo scriptum esl : Dnm medium si-
dicaas, quia iri liac mutabililale Deum sibi vindica- tenlium lenerent omnia, etc, otnnipoiens sermo lusj
bat. Alius quippe lapidem, alius lignum, alius tal- a regalibus sedibus venit (Sap. xvm). Primum si-
pas, el hujiisraodi Deum sibi faciebat. Sed sub isla quidem silentium ignorantia? fuit. Nam propter
generatione per Abraharo atque Mbysen pfiiho coe- hoc homines a clainore cessabant; quia ad quem
pit illuminari, sed tandem per eum qui finis legis •<clamarent, ignorabant; secundum desperationis,
est ad jusiitiam omiii credenli, videlicet Jesum quia voce prophetarum finita ducebanlur homincs
Curjslum, muiidus adhucfide caecutiens, sed non in desperalioncm, eo quod eorum prumissio diller-
ca?cus, plene illuminatus est. retur; terlium in requie erit,ubi non erit gemitus,
' Quarta a?tasa
Moyse incepil, et lerminala estiil Da- neque clamor, sed nec ullus. dolor. Cum igitur
vid. Considera foiies in belto hujus generalionis vi- lnedium silentitim tenerent oronia, venit irt nutn-
ros; et quod eo in (empore terra non cessavit a praeliis. dum Verbum Palris nperire ora mulorum, ruinpere
Videquanla animi fortitudine populum Israel eduxit desperalionis sileiiliura, et diserlas facere iinguas
Moyses dejEgyplo, et quanta passus est in deserto. infanlium. Unde el in sexta Dominica legilur in
Cui Josue successit,qui liostcs suos viriliter expugria- Evangelio : Erat Jesus ejiciens dmmonium; et illud
vit. Post quos fuerunt judices Oihoniel, Aod, San- erat niutum. Et cum ejecissel dwmonium, locutus
gar, Jephle, Manue, Samsoii. Omnes isti sine bellis esi mutus (Luc. xi). Et quia ipse Dominus venii
nunquam fuerunt. Tandcm fuit sacerdos Heli, cu- altigare fortem.et distribuere vasaejus, ideosequi-
jus tempore arca Dei capta est. Post ipsum vero tur in Evangelio: Cumforlis armatus, etc. (ibid.) Un-
reges, Saul videlicet et David. Nec isto in lempore dc pro hujusmodi lieneficiis iu fine Evangelii extulit
terra quievit a bellis. Istorum igitur omnium for- ) vocera suaro quaedam mulier de turba, dicens : Bea-
titudinem ideo nobis proponit sermo divinus, ut tus venterqui teportavit, et ubera qumsuxkti (ibid.).
eorum exemplo nostris boslibiis virililer resista- . Septima a?tas qua? incipit ab adventu Christi,
mus, qui nunquam esse sine bello possumus in terminabitur in gaudio reqtiiei, id est in Sab-
hoc mundo. Oinnes enim qui in Christo pie vivere batismo , qui relictus est populo Dei, quando
volunt, persecutionem patiuntur. Unde ipse ait : cives suos recipiet ccelestis illa Jerusalem. Unde et
JYon»ent pacem mittere, sed gladium (Matlh. x). in seplirna Dominica filii Sion tale cum omni lidu -
Pugnat siquidem incessanter conlra nos iniindiis, cia gaudium exspeclaules exsuliant, et dictint :
pugnat caro, pugnat diabolus. Unde Petrus: Adver- Lmiare, Jerusalem. Bene igitur sexla die, id esl
tarius vester diabolus, elc. {I Pelr. x.) Non enira sexla aelate, in qua Chrislus venit, obtulit princcps
coronabitur, nisi qui legitime certaverit. Hinc est, filiorum Gad. elc. Sed quid nohis ct piincipi, ciim
quod quarta Dominica de bellis islis verbo nos in- Scriptura dicat: Nolile confidere in principibus t
struil, et exemplo : verbo, ubi ait : jPer arma ju- (Psal. CXLV.)Unde Dominus in Psalmo.i Principe*•
stitim, etc. (// Cor. vi), exemplo quando docet persecuii sunt me gratis {Psal. cxviu). £t iterum
quoniorio Chlistus lenlatioriibus suis roaligntim su- AsxHetuM reget ttrrm, et principe* eonvenerunt i*
694 D. GARNERH LINQONENSIS EPISCOPI 700
tutnm, adversus Dominum, et adversus Christum A I lur aceium. Acelabulum inter vasa templi fojsse
ejut (Psal. n). Sed notandum quod Iioc noinen legi; sed ad quid ibi fueril mc legisse non me-
princeps, quatuor modis accipitur. Polest eniin niini.
dici princeps a principio, eo quod principium te- Sed quoniani in p.assione Doniiuo Jesu Chrislo
neat dignitate et loco. Dicitur etiam a praecipio, propinatum ftiil acetuiii, de qdo scripium est : Et
quod tam malis quam bonis convenit; nam mali cum accepkset acelum, dixit : Consttmmatum est
principes plerumque bonis discipulis solenl praeci- (Joan. xix); bctic coiptts ejus acetabuliim, id est
pere. Dicitur etiam princeps, quasi praecipuus de- vas aceli receplaculum fuit. Obtutit ergo non va-
beat inter discipulos esse. Polest etiam dici piin- euum, sed plenum simila. Acelabuluni ergo plenum
ceps a pra:cipilio; unde diabolus di.ctus est princeps simila obtulit, quia ejus conscienlia sine furfure
hujus mundi, quia piaecipitat in abyssum. Apostoli malitiae et nequilia? fuit. De (a!i quippe simila liuut
vero principes dicti sunt, quia intcr alios prsecipui azyma sincerilatis et veritalis. Pascha igitur «o-
fucrunl. Unde Propheta : Constitues eos principes slrum itnmolaius est Chrktus (I Cor. v). In istis
super omnem lerram (Psal. XLIV).Principcs vero, azyinis, hoc est sine furfure malitia? et iteqtiilia;, sed
qui dicli suiil a praecipio, illi snnl, qui sedebant in azyinis dc simila sinceritatis et vcritatis, oblulit
pro tribunali, ut de morle martyrum praeeipei-enl. " sacrfficium. Sacrificium dicitur, quasi sacrum fa-
Chrisius vero, qui dicilur princeps a principio, ciens. Yere nec fides vera, nec vita saricla, nec
Princeps regum terra? esl, qui dc seipso dicit: Ego charitatis opus sanctos nos faccre potuissent, nisi
principium, quiet loquor vobis (Joan. vm). Priiir plenitm simila hoc acelabulum Dominns oblulisset.
ceps igilur est, et maxiine liliorum Gad. Cum au- Sed quia ipse paliendo de vila transivit ad mbrteni,
tcm lilius vel generatione dicatur, vel imitatione ; resurgens vero de mortc ad vitam, ideo nos el si
bic pro imitatione accipitur. Ipse igilur princeps compaiimur, et conregnaliimus. Si mortis per pa-
est filiorum Gad. Gad accinctus inlerprelatur. Ac- lientiara imitatores fuerimus, siinul ct rcsurrectio-
cincti ergo sunt, qui vcl praecinclos lumbos ha- nis eriiqus. Sicut enim in Clirislo onmes iiioriiinlur,
benl, vcl succinclos. Praecinetos lumbos habent ita et in Chrislo omnes vivilicabiinlur. Moriamur
virgiues, succinctos post voluptalem continentes. igilur, et vila uostra abscondita sit in Christo, ut
Cln islus in caena linieo praecinxit se, virgo eniin cum apparucril vila noslra, tunc et nos apparea-
fuit. Petrus tunica succinxit se, quia post matri- mus cum ipso in gloria ; ipso duce ct praevio, qui
Jiioiiitiin coiitinens fuil. Sive ergo praecincti, sive cum Patre et Spiriiu sancto vivit cl gioi iatur per
succincti, omnes accincti. Omnis enim qui in ,_ omnia saecula sacculoruin. Amen.
agone contendit, aceinctus esl. Non glorietur, ait SERMO XX.
Scriptura, accinctus mque ut discinclus (III lieg. 1NASCENSIO.NE DOHIN.
xx). Talium princeps est Eliphas. Eliphas Dei mei Quis est kte saliens in montibus, el transiliens
tpecula iitterpretatur. Est aulem specula contein- colles ? Nonne isie esl fiiiiis salius, qucm pridie con
plationis, de qtia dicil Isaias ad Balthassar : Pone temnebat Achis, quantlo saltabat, quando tympani-
tibi mensam, eiconletnplare in specula (Isai. xxi); zabat, quando impingebat in osiia poilae? Nonne
est et praelalionis, de qua Ezechieli dicilur : Spe- ipse filius saltus, quem deridebat Micliol lilia Saul,
culaiorem dedi le domui Israel (Ezech. m); est et quando ludebal et denudabat se coram arca Dei?
circumspeciioiiis ; unde dicit Dominus Jeremia?: Ipsc est eiiiin Adcndatus tenerrimus ligni vermicu-
Staiue libi speculam, pone tibi amaritudines (Jer. lus Betlilelieinites (// Reg. xxt), polymilarius, ina.nu
xxxi). Ponitur cliam pro cuslodia : Unde lsaias: fortis, vultu desidcrabilis, speciosus forma pra? fi-
Pone specuialorem, et qumcunaue viderk, annuntia liis huminum, el formosus in stola sua, gradiens
(Isai. xxn). in niultiludine fotiiludiuis stuc. Dicilur ilnque fi-
Est igitur Christus speculalor; qui nisi custo- lius salttts, quia desinu Patris in uleriim Virginis,
dicrit civitatem, frustra vigilat, qui custodit eam. D 1 de qtto in mundura, dc quo in paiibulum, de quo
Umle Samaritamis dicitur, id est cuslos. Proptcr iu sepulci um, de quo eiiam in inferiuim sallus de-
hoc eliam in Dauiele vigil vocatur. Caro igitur a dit, el concurril, ut ad bravium perveniret. Scri-
Verbo assuinpta, quasi specula fuit; quia Deus per plum quippe est: Omnes quidem currunt, sed uuus
iiiiestras liujus speculao misericorditer mundiim re- accipit brdvium (1 Cor. IX). Quisuuus? De qrio scri-
^iexit. Quia vero per ipsum plcnam de Patre noti- pluin est: Non est, qui faciat bomim; non esiusque
tiam hnbuimus, bene lilius Duel dicitur. Duel enim ad unum (Psal. xm). Cum enim alii cucurrissent
inlcrpreialur notitia Dei. Qtiia igitur quaecmique viam mandalorura Dci, sicut Abraham obediens
audivit a Palre nota fecit nobis, recte dicitur filius Deo, et repulatum est ei ad jiisiitiam : alii per
Diiel..Pn'HCt?ps ergo filiorum Gad Eliphas filius Duel viam jusiiUcationum, sicut Noe justus; alii per
obtutit acclabulum (Nnm. vu). Nulla fuit in eo ne- viam vcrilalis, sicut Moyses inductus in omiiein ve-
cessitas, scd sola volunlas. Sola volunlate, non ne- ritatem ; nec tainen ad bravium pervenisseiit: isle
cessilatc, nobis lioc beneficium conlulit. Inde dici- conipendiosiorem et excelleiitiorcm viam cbarilatis
mr, obtulil, ne coactus obtulisse videatur. Oblulil incedens, atligil a line usque ad finem forliler, et
ttcetabutum. Acelabuluni dicitur vas, iu quo poni- cueurrit velociler. Scrip(um quippc esl : Nenio
 701 SERMONES. — SERMO XX. IN ASCENSIONEDOMINI. 7(W
ascendit in eottutn, nisi qui deteendit de cmlo (Joan. A
j meum, qui Spiritum ad robur mlssurus est, per
ifi). Ergo solus descendil, sed totus aseendit. Unde quem crucem tuam bajtilare potcris, et tangere me,
cnin Judoei statuerent eum in supereilio inontis, id est imitari, ascendi. Yere tenerrimus, quia vulgo
ubi Civitaseorum eratposila, utpraecipitarenteum, dulcissimus tenerrimus vocatur. Yisaudire signan-
dedit ei rupes Iatibulum, qui usque bodie dicitur ter quis vermiculus? Ipse est Thamir, cujus san-r
saltus Domini. Sed sicut dictum est, in saltibus su- guine struthio vitrum fregit, ut fracto vilro felunr
pradictis deridebat eum Achis, et Micbol, qufa scri- gaiidens reciperet. Ipse est Thamir, cujus sanguiue
ptum est: Prmdicamus Jesum Chrktum crucifixttm, duritiam lapidum Salomon secari docuil et poliri.
Judmkquidem scandalum, gentibus aulem stullitiam Quanta enim duritia est hominis, cum sanguinis
(I Cor. i). In Achis quippe gentiliias, in Michol hujus memoria non emoIliliir?<Quis passionis me-
circumcisio figuralur. Quis enim gentilis Deum in moriam ruminans, hostes spirituales non vincil ?
utero Virginis crederet coarctari? Quis esurientem, In mandibula quippe asini Samson noster hostes
silienteni, labore fessum, quasi lympanizantem non superavit. Asinus fuit, qui crucem in huraens por-
ei-ubesceret? Quis tandem impiugentem in ostia tavit, qui onera peccatorum nostrorum sustinuit.
paria? crederet, cum ad Patrem clamaret: Eli, Eli, Cujus mandibula, passionis memoria; qua? non so-
lamma sabaclhani ? Et item : Pater, si fieri potest, D * Jum hosles devincit, sed etiam omnes volunlales
transect a me calix isle ? (Malth. xxvu.) In his noslras in omnem veritatem inducit. Hiiic enim
omnibus fides nostra stultitia genlilitaii videtur. Sauli Samuel ait: Cum abieris a me hodie, invenie»
Sed et ipsa Michol ludentem deridet, quia nisi ludo duos virosjuxta sepulcrum Rachel, salienles ntagna*
vanitalis ludere nesciebat.de qua scriplum esl : foveas, dicentesque : Inventmsunt asinm (I Reg. x).
Sedit populus manducare et bibefe, et surrexerunt Qui suiit isti duo viri?Primus Adam cum corpore,
tudere (Exod. xxxu). Nesciebaf, nisi ludum iniqui- secundus Adam cum corpore suc. Priraus qui de
talis, quo pueri Abner cum pueris Joab ludebant, terra est, lerrenus est; secundusde coelo, calestis.
quo filius ancilla?curn filio liberae. Neque enim co- Prima aulem fovea est profundum culpa?; secuuda
gitabat quod sapientia Dei Patris, qua? erat ludens abyssus pcena?. De prima legilur : Non me demer-
cum eo in piincipio prima? creationis per humilita- gal lempestas aquw, neque absorbeat me profundum,
tem elinm venil ludere in fine nostra? recrealionis. neque urgeal super me puteus os suum (Psal. LXVUI).
Unde scriptum e$t:Ludam etviliorfiam (UReg.w). De secunda : Lacum aperuit, el e/fodil eum : el in-
Similiter denudatus est pro uobis coram Joannc cidit in foveamquam fecil (Psat. vn). Primus Adara
in Jordane, ut vim regenerationis aquis tribueret, r sallum fecit in foveam culpae; secuudus in fovcam
per quem exuli veleri homine, novum horainem in- peena?. Saliunt ergo duo viri magnas foveas juxta
duereiit, qui secundum Deum creatus est. Secundo sepulcrum Rachel, videlicet cum cliaiiiate refrigc-
denudalus est ab homine, qui pellk gloria interpre- scenle, et abundante iniquitale, ejus speciem falla-
tatur, ut sicgloriam carnis deponeus, lunicnm-Ada? cia. menliretur, et innoceutia sepeliretur. Isti duo
pelliceam, et perizoraata ficus deposita demonstra- viri asinasCis invcnerunt, quia cordis humani du-
rel. Terlio denudatus est a militibus, quando par- riliam in cliaritatis dulcedinem mulaverunl. Cis
liti sunt veslimenta ejus, ut nimiam dilectionem etenim durus inlerpretatur, cujus asina quasi quae-
qua dilexit nos, nobis plenius insinuaret. Quarto dam cordis pigritia esl, qufa simililudinem asiine
resurgcns denudaltis csl, quando sudaria sua depo- habet cor humanura, quod nunquam, nisi coactum,
suit, utsic ad coelesles saltus se pra?pararet, Beth- benefacit; et solulum a vinculo suhjeclionis ludcns
lehcmiles faclus et polymitarius, qui in primissal- insanit, vix bene cogitat, nisi pungatur timoris
libus factus erat Adeodatus, ettenerrimus ligni ver- aculeo. Quod si timorem perdideril, quasi lasci-
miculus in oinnibus et per omnia filius sallus. De- viens per cogitationes insanit. Propler hoc seriptum
scendens quippe a superioribus, Adeodatus nobis a est
Deo perhibetur. Puer, inquit, naius est nobk, et fi- D . . . Animum rege,qui nki paret,
iius dalus est nobis (lsa. IX). Qui tenerrimus ligni Imperat; hunc frenis, hunc tu compescecatenis.)
vermiculus dicitur, quia de se ipse ait: Ego sum IIORAT.,epist 1, vers. 62, 63.
termis, el non homo (Psal. xxi). Qui tanquam ver- Sunt enini aliqui, qtii voluntatem suam voluiitatl
miculus absconditus in ligno forlitudinem suam in Dei supponunt, et quasi asina? Christum voluntati
ligno crucis operuit. Scriptum est eiiim : Comua in sua? superponentes, Jerusalem visere intendunt.
mqnibus ejus; ibi abscondiia est forliludo ejus (Ha- Imilanlur igitur illum, qui dixit: Pater, si fieri po-
bac \\\). Qei propter hoc tenerrimus appellatur, test, transeal a me calix kte. Verumlamen non quod
qui Syropliaenissa?tacluin senliens, ait: Quk mele- ego volo, sed quod tu (Matth. xxvi). Haecasina ca-
tigil ? Teiigit me aliquis (Marc. v). Yere tenerri • mo regitur, non calcaribus urgetur. Sunt alii, qui
mus, qui Maria? Magdalena? compaliens, eo quod asinae suae Balaam superponunt, quia rapaces et
i.ondum Spiritum sanclum ad robur acceperat, ail: cttpidi volunlates suas, non solum ad malediceu-
Noti me tangere. Nondum enim ascendi ad Palretn dum populum Dei, sed etiam ad malefaciendum ei,
mtum (Jgan. xx). Ac si dicerel, noli me tangere, voluntaies suas supponunt. Ha?casina calcaribus
id esi rioli nic imitari, quia nendum ad Patrem urgetur, non freito seu camo regituf. Stinl alii, qui
WJ D. GARNERU LINGONENSIS EPISCOPI 704
benefatiendl voluntatem habent, >ed pusillanimes A iuvenitur, quia Deus in Iiac vlta, sicut dictum esl,
boiiuin quod appetunt, aggredi metuunt. Unde cfi- cogitatione non comprehendilur. Yeniendum est
cere pnssunl: Concupivit anima tnea desiderare ju- igilur ad salientes foveas. Sic enira Samuel ait: /n-
ttificationes litas in omni tempore (Psal. cxvm). Hi venies juxia sepulcrum Rachel duos viros talitnlit
asinam suam Axa?filia?Caleb supponunl : qua? su- magnas foveas (I Reg. x).
spiraris ob terram sterilem, irriguum superius, et Desunt reliqua.
irriguum inferius, a palre requirebat (Judic. 1). SERMO XXI.
Quaerebat eas in Salisa , si forte Axa?ibi asinam in- IH DIESANTTO PENTECOSTES.
venirct; qua?sivit et in Salim, ubi forteasina Balaam El vidi in medio septem candelabrorum, quasi fi-
potuit inveniri; quaesivit et in Suph, qui locus est lium homink (Apoc. i). Qui vult in Chrislo manere,
aptissimus ad asinam Christi iiiveniendam. Suph debet sicut ipse ambulavit, et ipse ambulare. Ait
quippe speculatio interpretatur. Et quid spcculatio, enim : Qui mihi minktrat me sequatur (Joan. xn).
nisi contemplalio? Per contemplationem enim vo- Qui ergo euin non sequitur, non ei ministrat. Sed
luntas hoininis supponilur Christo. Quaerilur crgo quomodo eum qui iucem habitat inaccessibilem se-
asina in Suph, sed noii invenitur. Aliter enira in- qui potest qoi in tenebris est, et nescit quo vadat?
tucmur per speciiluin, el in aenigmate; aliler facic " Condensa? quippe sunt tenebra?, qua? suntsuper fa-
ad faciem. Sine idolis non recedit Rachel a Laban. ciem abyssi, id est mundi : de quo Sapienlia ait :
Rachel conlemplativara vilam designat, Laban mun- Abyssus dicit, non esl in me (Job xxvm). Haec est
dum, idolum imaginalionem. Vix enim aniraus ad abyssus miseria?, quam invocat abyssus misericor-
contemplationem ascendit, sine mundi imaginatio- dia?. Iuvocat, id est ad se vocat, ut unum sil inipsa.
nibus; sed cum scrutatur animum, quid ail? Secun- Intusvocat, quiaperinfusionem gratiaevocat in voce
dumconsuetudinemmulierummihiaccidil (Gen. xxxi). cataractarum suarum, id est per vocem et prasdi-
Ac si diceret: Nihil verum, sed totum fragile et cationem aposfolorum suorum, qui lanquam cata-
imaginariura est, quidquid de Deo ariiraus compre- racla? cosli doctrina? pluvias effuderunt. Necdura
hendit. Hinc est, quod Elias in ostio papilionis sui lainen recessit nubes caliginis, umbra mortis, cse-
primo cum spiritum siibverlentem montes et conte-- citas originalis culpa? vel aclualis. Naro lavacrttm
rentem petras conspiceret, secundo commolionein, regeneralionis, elsi originalis pituita? lavil serdes
tertio ignem, irr nullo horum Dominum esse cogno- reatus , 11011 tamen tersil albuginem aclus, Reroola
vit, quia non veritatem irnaginis, sed veritalis iina- quippc esl per baptismum realus molestia, sed non
ginem esse cognnvit, sed tandem iu sibilo aura? te- Q concupisceiilia.
cuis esse perpendit, quia nulla imaginatio sibilum Ha?c igilur caecitas in caligine caeci nati merito
illuiu fuil subsecuta (III Reg. xix). Quanlo enim figuratur, quia sermo divinus illos, qui non sur.t
mens deficit in conteinplatione, fide prolicit: quia renali per baplismura, ideo canesvocat, quia nalu-
de Deo omnes negatiOnes vera? sunt affirmationcs raliter caeci nascuutur, nec parentcs agiioscuni.
incompacta?. Nec enim de Deo scire possum quid Aclualis vero culpa perseverat quandoque reatti et
esl, sed scire possum quid nonest. Qua?rilur enim noii aclu, quandoque reatu pariter et aclu; rcalu
in Suph asina, et non invenitur, id est quaerilur in et non aclu, quia, quarovis plerumque cessel aclus.
conlemplaiione rnens Deo subjecta, et minime re- iion tamen reatus. Plerumque vero caligat mentis
perilur. Asina vero Balaam qua?renda est in Salim, oculus, actu pariter et rcatu. Et baec passio so!et
qua? vulpes interpretatur. Est enim vulpes animal accidere diversis de causis, quandoqne per iguo-
idolosum et maliliosum. Quicunque enim volunla- rantiam, quandoque per incuriam meulis inale
iem stiani avaritia? subjicit, dolo et malilia augere cusloditae, quandoque per obstinalam maiilhe voluu-
pecuniam quaerit, sed eam non invenit, quia tatero, aliquando cupiditate temporalium; nonnun-
Crescit amor nummi,,quantum ipsa pecunia crescil. quam vero voluptate carnis, multoties ex con-
i (JUVEN.sat. 14, vers.138.) D templu salutis. Persecutus est Paulus Ecclesiam
Asina cnim Axa?filia?Caleb quaercnda est in Salisa. Dei; sed per praedicationem Anania? cecfderunt ab
Salisaquippe tertia vel triennalk interpretatur. Qui oculis ejus tanquam squama? (Acl. ix);elvisu
enim voluntatem Deo subjicere satagit, cum pusil- recepto misericordiam Dei consecutus esl, quia in
lanimitas vel torpor a proposito menlem elidit, ne- ignoranlia fecit. Captivus et vinclus duclus est Sc-
cesse est, ut ad illum semper nieniis oculos erigat, dechias a. rege Babylonis, qui cum coram ipso filios
de quo scfipturo est : Vivificabitnps pest duos dies; occidisset, excaecavit eum, et hausto potu laxativo
in die lerlia suscitabit nos (Ose. 111).Cum enim ani- vitam finivlt (/ VReg. xxv). Sic per incuriam mentis
mus ad devolionem suscilatur, suscilatur Deus in diabolus rex confusionis multoties peccalorum ru-
animo ; sicut scriptum est: Accedel honw ad' cor nibus ita raentem trahil, ut ea sciente et intelli-
altum, el exaltabitur Deus (Psat. LXIII). Yel quiai gente, per violenlam lentalionem virlutes occidat.
triennalis interpretalur, quaerilur in Salisa, quandoi Post ha?c ita rationis oculos excaccal, ut captivus
per verbum, quod a praedicatoribus scminatur ini sponte captivantem sequatur; nec liber dimitti
«.orde, vel per cogitalionem nascitur sponte, Beusi vellet, etiamsi diabolus ipse manum retraheret.
lii animo per cogfialionem quKiitur, sed tamen noni Tandera laxaiivum potum reeipit, luia in mentein
 7C5 SERMONES. — SERMO XXI. 1N DIE SANCTO PENTEC. 706
trajiclt omnis dissimulationis tluxum; ut quidquid1 A j siquidem EcclesiaeChristus; qui aurum purissimuin
In mentem, tanquam in ventrem , venerit, forass dicitur, eo quod ipse est sapientia Palris, qui na-
ejiciat, et ad omnem peccati fetorem laxelur. turani noslrani sine culpa suscepit. Quod duclile
Sed et Moyses cum coram Pharaone mulla signai fuit, quia tam in capite, quam in membris suis, idl
fecisset, nec recipere vellet Pharao disciplinam, utt est in martyribus per passionum conlumelias, ilt
Juxla Dei mandaturn, populum suum dimitteret,, confessoribus per tentationum anguslias, ad int-
faeta?sunt teuebra? super terram iEgypli, tam densie,, morlalitatem profecit. Habebat aulem candelabrum
"ul palpari possent (Exod. x). Signum fuit hoc ohsti- sphaerulas, scyplios, et lilia. Scyphos fu. praedicalo-
nationis eorum. Yere siquidem excaecari meruerimt,, ribus, quoniam ipsorum est, vino vel germinante
et caecati sunt, qui conlra (ot et lanla signa perti- virgines, vel laeltficante cor hominis, corda fidclium
naces fuerunt. Tobias quoque calido stercore hirun- dcbriare, sphaerulas in contemplalivis; lilia in
dinis legitur excaecatus (Tob. n). Hirundiiies suntt mundis et incoinquinatis. Quia vero scyphi in mo-
viri sancti, qui contemplaliouis volatu vitam acqui- dum nucis fuisse dicuntur, aliquid ad nucis siniili-
runt: quorum stercora temporalia sunt, qtiae, utt ludinem habere teiientur qui verbo ct exemplo aliis
Christnm lucri faciant, arbitrantur ut stercora. Hoc; praeesse videntur. Habent enim in e.xterioii tesla,
hirundinis slercus calidum Tobia? oculos exca?cavil,, ^' qtiod frangi debel per abstinentiani; habenl exlra
cum ferveiKi temporaliura cupiditale tacltis, filiumi corticis amaritudinem, qua? tolerari dcbet per pa-
suum apud Rages civitatem Medorum peregririarii tientiam; habentet nuclei dulcerlinem, spem salutis,
misit. Unde mater dicebat: Utinam nunquam fuksetI quae dulcorat animum per devotionem. Quod autcin
pecunia, etc. (Tob. v). Samson verp, qui prius uer-. Ires scyphi, vel tres sphaerula?, vel tria lilia per
vicis funibus leneri non poluil, postea volupiaie» singulos calamos fuisse perhibenlur, hoc ligurat,
carnis adeo fuil enervatus, ut a muliercula tcntus,, quod praedicatores, qtii verbo et exeroplo alios
excaecaretur. Sanguis etiaro ille, qui peccatorum i inehriant, hujus esse-delient discrelionis, ut sciant
stolas lavat, genas ornat, qui coccino nivis, ver- discernere qua? quibus dcbeant pradicare.
riiiculo lana? reddit candorem, cum in effusione suai Sunt enim aliqui, qui solo lexiu hisloria? sunt
petras scinderet, terram moyeret, monumentai contenti; aliiin lide per allegoriam imbuendi; alii
aperiret, coelesiia concuteret elementa; factus estL vero moribus per tropologiam aedificandi. Ergo spi-
niger, quasi saceus cilicinus, quia Solis justitia?> ritualibus spiritualia, carnalibus can.alia sunt com-
rumpebatur saccus. Occultabat sol visibilis illumi- paranda. Sphaerula?quoque ad hoc tribus locis po-
nalura splendorero, quia sol justiiia? auscondebat l ,_ nuntur in calamis, ut sciant contemplativi, qua?
iiiuniinalorem. FiJii siquidem hominura diligentesi secundum ralioncm; qua? praetcr ralioiicin, el non
vanitatem, et quaerenles mendacium, a veritate> conlra ralioiieni; qux praeler rationem et contra
alieni, mentili sunt lilio Dei, diun lacum mortis; rationem, consideranda suiit. Secundum eiiini ra-
aperientes et efibdientes, ceciderunt in foveam quami tioiieni (licuiitur, qua? simpliciler possibilia sunt;
fecerunl. Volentes siquideni vitam perdere, vitami praeter raiionem et non contra rationcm, qua? di-
perdiderunt; volenles lucem exstinguere, ca?cifactii cuiilur possihilia Deo; praeler rationein, et contra
sunt. Propter hoc ergo tenebra? facla? sunt, quiai ralionem impossibilia. Nam sicut possibilium, sic
veritatis lucem, el in luce veritalis esse, eontenipse- impossibilium tria sunt genera. Est enim possibile
runt, ul scriptum est : Filios enutrivi et exallavi: • secundum inferiores causas, et cursum nalura?; ut
ipsi autem spreverunt me (Isai. i). Ecce tot causisi cum nascitur homo de homine, bos de bove. Et est
ha?cabyssus miseria?caligatur. Propter hoc praecepitt possibile secundum consuetudinem, et causas su-
legislator, inio Domiirus per legislatorem, ut accen- periores, ut animas infundi corporihusv Et cst
derentur in tabernaculo Dei septem lucerna?, qua?> possibile secundura causas superiores, et per gra •
super seplem ealarnos unius candelabri ponerentur. liain, non secundum naluram ve) consueludiiicm,
Faties, inquil Dorainus, candelabrum ducliie de auroi DI ut primatn gratiam infundi, et honiinem sine me-
purksimo : hastile ejus, el calamos, scyphos et sphoe- . ritis a peccato purgari: quod non dicitur siinpliciter
rulas. Sex ealami egredienturde lateribus; tres Itine,, possibile, sed possibile Deo. Similiter impossibilium
et tres inde (Exod. xxv). Quid enim in candelabro, est aliquod praeter rationem, sed non contra ra ^
nisi universalis Ecclesia Jiguralur; cujus univer- tionem, ul qua?dam , quibus tit regressus a priva-
sitas per septenarium calamorum exprimitiir ?Nami lione ad hahilum, uf sanitas a?gro, illuminatio
quod lex per septem calamos, Joauties per septemi reddita ca?co. Aliud praeter naturam et conlra
candelabra praefigurat. Ait enim : Et conversus vidii naiuram, cuicirca impolentiam natura? divina gratia
teptem eandelabra aurea (Apoc i). Et paulo post: noii supplet, ul truncum fieri vitulum. Aliud contra
Septem candelabra, septem Ecclesim sunt (ibid.). naturam, circa quod impossibile nalura?, divina
Quas tamen nominatiiii sub septein Ecclesiis qua? supplevit auctoritas, ut virginem peperfsse, Lazarum
sunt in Asia, prosequilur, scilicet Epheso, Perganio, suscilari, et hujusmodi. Similiter el lilia tribus,
Thyalira?,Smyrna?, Pbiladelphia?, Laodicia?, Sartlis. locis.eraiit in calamis, quia niuiiditia? candor nt.n
Una siquidera est universalis Ecclesia, sed niulla? solrim alteiidititr circa virginalem integrilatem. ve|
caiiiculares, cujus caputcslaurum oplimum, Caput tjoiitineiiliam vidualem, sed eliani circ.a uudiciliain.
*#! D. GARNERII I.INGONKNSISEPISCOPI 703
conjugalem. Quod in illo calamo, qui mcdium A enim Ephesus volmtas stve consilium interpretatur,
locum tenebat quatuor locis, haec omnia coutine- in angelo Ephcsi divina? voluntalis, sive consilii
baiilur, designalur, quod ille qui caput est Eccle- divini nunlius liguratur, id est ordo leclorum : qui
sia?, Medialor Dei et hominum, haec omnia supra ad hoc ordinaritur in Ecclesia ut lesendo ct lcgcin
niensuram aliorum habuit: cui data est gratia? manifestando, nobis aperiant consilium et volun-
pleiiitutfo, ullra omnium morlalium mensuram. talem divinam. Unde dicitur eis, cum ordinantur :
Hoc enim qualeriiarii quadratura significat. Accipite, et estole verbi Dei relatores, habituri, ti
Super islos septem calatlios, ut illuminaretur fideliteret utiliter impleveritis officiumveslru n, par-
Ecclesia Dei, praecepit Moysesseptem lucernas ac- lem cum iis qui verbumDei minktraverunt. In angelo
cendi : quarum prima est verbum Dei;lucerna, Pergami ordo figuratur exorcistarum. Pcrgamus
quam tenebra-. comprehendere noti potuerunt; de enim dksipans cornua inlerprelatiir. Recipiunt enim,
qua diclum esl: Lucenta pedibus meis verbum luum cum ordinanlur, poteslatem dissipandi corniia-pee-
{Psal. cxviu). Lucerna quippe dicitur, lux in testa : catorum ; de quibus diclum esl: El omnia cornua
luxautera in testa, Deusincarne. Ipsum ergo Yer- peccalorum confrinqam ( Psal. LXXIV).Unde cum
bura Dei est lumen verum; lumen ad revelalionem ordinaiitur, traditur eis exorcismus, ct dicitur :
gentium, et gloriam plebis Israel. Est et sermo Accipiteet commendatememorim,et habelotepolesta-
prophelicus Iucerna, qua? Ecclesiam illuminat; de tem imponendi inanus super energumenos,sive bapti-
qua dicit Petrus : Habetk propheticum sermonem: zalos, sive catechnmenos. Per angelum vero Thya-
cui vos intendenles, tanquam lucernmlucenli in cali- tira?, acolylhorum ordo figuralur : qui primo illu-
ginoso loco, benefacilk(II Petr. i). Et dicitur lucer- minati.alios illuininare tcnentur. Uude el ccroferarii
na spiriialis intellectus sub testa littera?. Suntetiam dicuntur : Thyatira vern illuminala inlerpretatur.
exempla sanclorum, qua? diversis modis Ecclesiam Nam cum isii ordinantur, dicilur eis : Accipile ce-
illuminant. Unde Dominus discipulis ait: Vos estis roferarium cum cereo, ut sciulis vos ad accendenda
tux mundi (Mallh. v). Et alibi : Sicluceat lux vestra luminaria ecclesiw mancipari. Suhdiaconi, qui et
toram hominibus, ut glorificenl Patrem vestrum, qui Nalbinaei dicti sunt, ab illo Nathanaele, de quo
in ccelis est (ibid.). Hinc est quod Joannes, quo scriplum cst : Ecce vere Israelita in quo dolus non
intcr natos mulierum nemo major surrexit, dictus est(Joan.\), in angelo Laodicia?liguraiilur: eo quod
esl lucerna ardens et lucens (Joan. v). Pra?dicalio Laodicia tribus amabilis Domini inlerprclatur. Et
quoqtie verilalis Ecclesiam Dei illuminat; qriia ipsa vere amabilis Domiiii Nathinaeus, ct sine dolo; si
lucerna est, quam mulicr sapiens accendit, ul dra- Z lideliter impleverit quod ei ab episcopo injungilur,
ehmam pcrdilam inveniret. Drachma perdila sub- ciim dicitur : Videte- cujusmodi minklerium vobit
tractio gratia? spiritualis est; Iuccrna accensa, traditur : el ideo si usque nunc lardifuislis ad eccie-
pra?dicatio verilatis. Per praedicationem quippe sium,a mododebetit esse assidui, etc, eltandem.in
veritatis datur non habita, et invenitur perdita gra- line : Ideo vos admoneo, ut vos ita exhibeatis, ut
iia spirilualis : illuminatur eliam oculus ralionis, Deo placere possitis. Ac si dicat episcopus : Lieo
de quo dictum esl : Lucerna corporis iui etl oculus vos admoneo, ut ita vos exhibeatis, ul angeli Lao-
tuus. Unde et aethereo ccelo, in quo sunt luminaria, dicia? silis. Quia vero diaconorum oflicium est,
ratio comparatur. Sunt quoque sanctorum inira- pronunliare in ecclesia Evangelium Dei : bene per
cula, qua? mentes iidelium illuminant: tunc maxi- angelum Smyrna? eorum ordo figuratur, quia
me, cum carnis mortificatio3 et fidei sancta con- Smyrna caniicum inierprelatur. Nam c.um multa
fessio, miracula comitantur. Ha? siquidem sutit caniica legamus , illud lainen singulariter caniicnm
lampadesGedeonis, qua?apparueruntin coqfraclione debet dici, per quod sponsara suam, coelcstis
lagenarum et clangore tubarum. Clangor lubae sponsus osculatus est osculo oris sui. Sacerdolcs
manifesla verilalis confessio; confraclio lagena? vero, qui ad lioc ordinantur, ut sint animarum
cafnis mortificatio; manifestatio lampadarum co- medici spirituales, quoniam illos qui Doniinovolui.l
ruscnlio miraculorum. Et quis ejus exemplo non adhacrere, curare tenentur spiritualibus antidotis;
illuminelur,quicarnem mortilicat, spiritumroborat, alios per dulcem exhortationis potum, alios per
miraculis coruscat? Super omnia tamen, et ante amaram poenitcnlia? potionem, merito sacerdotii
omnia peccatorum oculos debet aperire, totiusque gradus per angetum Pliijadelphia? figiiratur: qua?
negligenlia? tollerc caccitalem , judicis sapientia, Philadelphia salvanslimrentemDominointerpretatur.
futttrique judicii severilas; quae nec falletur, nec In istis igilur sex gradjbus, pflicii npit dignitalis
falli volet, anl poierit, ciim scrulabitur Jerusalem ordo attenditur : in septjmo pfficium pariler el di-
in liicernis. Has aiilem liicernas acccndere dcbent gnitas commendalur. Hic est ordo ponlificuni, qui
et supponere candelabris hngeli septero Ecclesia- loco apostolorum constituti sunt piincijies supcr
rum ; qua? vel in candelabris, vel in calamis, ut omnem terraro, id est super universatein^eclesiam.
diclnm cst, liguranlur. Unde el oorum ordo, bene per angelum Sardis
Scrptematitem angelos, septem Ecclesiarum pra?- designatur, qui Sardis princeps inlerprelatur. Isli
latos intelligo, qui secundum septem ordiiium sunl angeli, qui tubis, quas halwbant «u mauibus,
pradns, Eccle*i;e gubernanda? statuti sunt. Quia c.ecinijssefpruiUur, .
 709 SERMONES. — SERMO XXII. 1N FESTO SS. TRINITATIS. 719
Tubas autem haberc in manibus, csl praedicatio- A j ad vocein comminationum, qua? confringit- cedros,
nis verbum magis operis exemplo, quam doctrina?! nec simpliciter cedros, sed cedros Libani. Praedi-
verbo demonstrare, ne de illis sint qui dicunt et; cat enim audacler illius comminationes, qui de-
non faciunt: sed sicut scripluro est : Verburii,quodf struet spiritu oris sui, vel illos, qui cum venerint
factum esl in manu Aggmi prophetm (Agg. 1). Yer- in profundum malorilra contemnunl; vel eos, qui
bum qnippe Dei iu manu Aggaei fuit -qui nianda- de meritis suis superbiunt et gloriantur. IUi sunt
ium Dei opere complevii. Canit autem lubis qui cai simpliciter cedri, isti vero cedri Libani. Aliquoties
quat tomplel Opere prardicai ore, sicut scriptum i verosibi attrahil spiritum consilii, ut aperiat os
esl : Fili, bibe aquam,de ckterna ttta; ei fontes putei suum ad spirituale consilium : per qtiod intercidi-
tui derivemur foras (Prov. v). Elbene per tubairi (ur flamma ignis, id est consensus, actus, et con-
praedicatio figuralur, quia sicut in bellis liiba-sonus suetudo peccati : qtiam quidem Dominus non exstin-
hostes cogit atl fugam, amicos hortalur ad pugnam, guii, sed interrumpit, id est intercitlit, ne ignis. id
hoslcs quidem tiinidos, sed fideles reddit animosos, est fomes peccati veniat usque ad consensum. Quari-
ita pi-a?dicalioverbi Dei et lcrrere peccalores coni- doque sibi attraliit spirilum intellectus, et os suum
niinalioiiibus debet, et benevolos promissionibus aperit ad voccm juslificaiionum, ut concuiiat descr-
exhorlafi. Et sicultubain ore solet esselarga, lar- B ' tuin, et deserluin Cadcs. Praedicat enim secundum
gior in manu, ultra manum vero largissima, ila et datum spiritiim inlcllectiis, quomodo per conlritio-
pra?dicalio clara debet esse verbo, clarior opere, nem cordis, pcr confessionem oris, per poeniteiitia?
affeclu vero debet esse clarissiroa anle Deum. Quia laborem, jiistificantur aninise, quas dcserlas a Dco
vero praedicatio fulciri debet, vel per manifesiasra- peccata fecerant : qua? vel ntinquam bona? fucrant,
tiones, vel per testimonia Scripturarum, alitcrenim vel post observantiam mandatorum a sancto legis
«a facililale deberei respui, quaproferri, debentSM- recesseranf. Primi quidem simpliciter deserta di-
geli diversis tubis canere, secundum diversas ra~ cuntur; sccuudi vero deserta Cades. Cades quippe
tiones, vrl diversas auctorilates Scripttirarum. Est sancium legis inlerpretaliir. Nonnunqiiain veio at-
enim tuha cOrticea vox aenigmalica prophelartuii, trahit silii spiritum sapienlia?, etaperit os sttiimad
tuba dccorticala patens verilas evangelistarum : tuba vocem promissioiuun; ut praeparet ccrvos ad reve-
•cornea prtedicaiio doctorum, tuba carnea praedica- lationem condciisoruin. Cervi quippc sunt viri san-
lio facta per Filium incarnatum, ut scriplum est: cti, qui venenosas inalignoium spitituum repelliint
Mtiliifarie multisque tnodk, olim loquens Deus pa- et superant imroissiones. Condensa vero suntcutle-
iribns ili propltelk, novissime Ivculus est nobis ix stis niultiiudo dtileerlinis, de qua diclum est: Quam
Filio (Hebr. 1). Tuba aurea, vox ipsius Palris, qui ^* magna muliiiudo dulcedink lum, Domine, quam abs
ait : Hic est Filius meus, etc. (Matlh. 1.11.)Et ite- condisti limentibus te! (Psal. xxx.) Et iterum : Ocu-
«im : Et ctarificavi el iterum clarificabo (JOOH.XII). /us iioii vidit, Deus, absque te qttm prmparasli dili-
Tuba vero argentea vox angelorum; tuba vero aerca, getllibus te (Isai. LXIV). Ad hanc niultitudineni
quam vocat Aposlolus novissimam desiguat: qua? diilcedinis praeparat cervos Dei per vocem promis-
ideoaerea dicitur, quia inflexibilis erit, et irrevoca- siontim, quando proponit eis requiem sine labore,
liilis diflinitiva senlelitia, qua dicetur, vclbonis : Ve- gaudinm sine moerore, sine coriflictu vicloriam,sine
nite,benedicli; velmalis: lte,maledicti(Mattlt.\x\). defeclu gloriam serripiternam. Aroen.
Proptcrea mulla? praedicalorum voces Spiritum
«anctum allrahunl pcr devolionem, et os aperiunt SERMO XXII.
in praedicalione. Unde Psalmista : Os tneum aperui »E SANCTISS1MA TRINITJVT^
et allraxi spiritum, quia mandala iua desideruban
(Psat. cxviii).AllrahitquippeJpra?dicalor orafione, Cum verba philosophorum ampullosa, et ineptag
iJevolione, bonis meritis, quandotjue spiriium li- eofura, qui magna loqiiunlur de miiiimis, verbnrum
moris : et os suum aperil ad vocem jiidiciorum j) rj plialeras, quorumdam fidelium corda pulsare vidc-
Dei, qua? fiet super aquas, id est super illos, qtii rem, meaiii cttm caeleris moiu capitis et narium
more flucnlis, aqua? defluunt ad pra?cipitia volu- contraclione volens iinperitiam consolari, vivebam,
ptatis. Quandoque atfrahil sibi -spiritiim pietalis, falcor, Pharisaeum, dicens intra me : si isti iidei
«l os suum aperit ad vocem exercitationum : el hoc promissum non irritassent, scircnt utique cujus,
-in virtule, id est per virtutem miraculorum, ne et qualis esl scientia qua? langit eos, quia peccato-
desperent, quos per timorem judiciorum increpa- ris est. Sed quid in hoc mihi displicttit, nisi CIIIH
verat, cum non sit illius manus abbreviata, qui stus loquens Sainarilana? miilieri? Aquam quippe
Lazarnm suscilavit, el Pcirum lacrynianlcm respe- mulicris noii siliebat, ul e"ideficeret, sed ut baju-
xiu Pleriimqiieveroattrabil sibi spirilum scienliae; lam suam meliore fonte reficerel, qua?prius portan-
et os suum aperit ad vocem roandatorum : et hocin tis humeros onerabat. Viveiitem igitur in se, velut
uiagnificenlia, quia docet quomodo niagiiilice scia- irr spcculo rnirabilium Dci debet imaginem jtistus
IIIHSsecundum Dei mandala conservari recte, in jjroponere, ut gravidas aquis hydrias vinum faciat
medio nationis iiujus prava? el perversa?. Multoties ccenantibus paiitirire. Ad hoc enim cibum Sare-
attrahitsibi spiritum fortitudinis; et os suum aperit ptana? mulieris Elias sriscepit, ut cujus inanus vix
 7H D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 712
larlna*.pugillnm invenerat, oleum in lecytlio, ct fa- A quorum miramur ingenium, dotemus exitium. Per
riiiam in hydria indesinenter postmodum possideret mensem vero, in quo luna? cursus complotur cre-
(/// Reg. xvu). Sic solis civitas lingua Chanaan scendo et decrescendo, humana? vila? mulabililas
loquitur (Isai. x\x); et Abraham inler Chananaeos designatur. Mense autem intcgro dcflenlur,qiiicum
dives efficitur (Gen. xm). Sic ut videat, proul vide- nihil unquam egerint, per quod iram evaderent
rat jiixla fluvium Chobar, Ezechiel in cainpumegre- sempilcrnaro, toiavita sua steriles fuisse plangun-
ditnr; et oleaster insertus in olivis pullulat, fru- tur. Non praeteribo, qualiter bcatus AwgusUnus in
ctificat, et fcciiiidalur(£iecn. 111).Sic aurea vasa libro Dedoctrina C/irtsIiana liuic nostro scnsui con-
fitranmr jEgypliis, sic Hebraeo servil proselytus veniat, docciis, mulierem ex liostibns captam, et in.
abscissis uiiguibus et rasis capillis. Sic sibi copulat malrimonium posscrecipi, etlainen de progcnito-
Moyses ^Etbiopissam, Osee merelricem. Unde in rum salvatione non posse praesumi. < Quisquis, ait,
Deuleronomio scriptum est: Si egressus fuerk ad bonus verusque Cbristianus est, Domini sui esse
pugnam conlra inimicos tuos et iradiderit eos Do- intelligat, ubicunque invenerit verilaiem, quam
minus Deus tuus in manus tuas, captivosque duxeris, conferens et aguoscens eliam in litteris sacris su-
et viderk in numero captivorum mulierem pulchram, perstiliosa figmenta repudiet, doleatque homiues,
el adamaveris eam, voluerkque eam habere uxorem, "' qiti cognoscentes Deum, non ut Deum glorificave-
inlroduces in domum tuam. Quw radet cmsariem, et runt, aut gratias egerunt; sed cvanuerunlin cogila-
circumcidel ungues, et deponel veslem, in qua capta lionibus suis, et obscuratum est insipiens cor eo-
esl; sedensque in domo lua flebil pulrem et matrem rum. Dicentes enim se esse sapienles, slulti facti
suam ttno mense, el postea intrabis adeam, dormies- sunt. > Puto, in his verbis satis apparet, apud 11111-
que cum ea, et erit uxor lua (Deul. xxi). Egressi lierem captivam, videlicet apud philosophoruni t;o-
sunt namque ad pugnain doctores ecclesiaslici con- ctrinain, cum in nostrum conjugium transit, quae
tri iniraicos suos, cum armati gladio spiritus, quod sil unguium circumcisio, rasio capilloruin, duni
fst verbum Dei, ad subvcrlenda mundana? sapien- superstiliosa repudianlur figirienta : quis sit eliain
tiacdogmata processerunl: Arma, inquil Apostolus, parenlum luctus, dum dolemus homines, qui cum
miliitw nosira, non carnalia, sed potentia Deo, ad divino munere ad ipsius divinilatis notitram sint
ieslruclionem munitionum, consilia destruentes, el assumpti, propter superbiam lamen ad iiisipientiam
cntnem alliludinein exlotteitlem se adversus seiemiam sunt redacli.
Dei, et in caplivilalem redigenles omnem intellecium Quid igitur aliud agit servus Dci, cum sensusmy-
lii obsequium Chrisli (I Cor. x). rj Sticos dc libris philosophorum conservis elicit;
Quia ergo tradidit Domiuus hos inimicos noslros quam si aquam de pelra, el oleum de saxo duris-
. '.n nianus servorum suorum, viamque fecit in mari simo nobis propinel? Si sic igitur artibus uli vo!ue-
equis suis, in luto aquarum mtillaruin, in nuincro rit, ut 11011frualur eis, a labore suo confundi non
caplivorum pulchra mulicr adamalur cum in scri- poterit, quia ianta crai gloria cherub, ut sonitua
plis peregiinis aliqua utilis doctrina, qua? placeat, alarum ejus audiretur eliain in atrio exteriori. Nc-
rcperiltir. Qnam si quis exjiohis ducere veliluxo- que enim propler se debent diligi; quia congruuro
rem, domesticamque sibi facere, non prohibelur ; non est ipsis frui; sed quod boiiura sit uli, probat
si lamen puella rasa caesarie, el circumcisis tingiii- aucioritas, docet ratio, monet opus, cogit neccssi-
bus dcponal vcsteni in qua capta est, sedensque tas. J^mulari siquidem, prout possumus, opera
apud iios fleat patrera et nialrein siiain uno mcnse. Chrisli, nec duntaxat bonis, sed etiam malis rebus
Radilur quippe caisaric, ct unguibus circiimciditur, debemus bene uli. Omnia enim nosira, nos Chri-
cum si quid apud eam superfluum est, reseralur. sli, Cbristus vcro Dei. Et ut de necessilate aliquid
Yesteni deponit, in qua capta est, cum tumoris disseramus; scire deberaus, quia sine rerum et
nu.iatur supeiiicie, qua apud progenitores tota ve- vocum significatione iiemo perfecle theologus esse
jujebalur : qui utiquc dicentes se sapientes, in do- D ] polest. Caeteras siquidcra arles in hoc theologia p; a?i-
ctrinis suis magni sibi videbantur, nec humilitcr cellit; quod voces sine rebus, vcl res sine voeibus
loqui noverant, eliam qua? veracilcr sentiebanl. signilicant. In isla vero non lantura voces, sed etiam
Sub alio ergo babitu introducitur ad nos nuilier res sigiiificaliva? sunt. Proprielas autem vocum 111
jsta.cum eorumdicla ulilia siae supercilio legimus, duobus consistit, in prolalione et significatione.
el cum sobria gravitate proferimus. Sedens tamen Prolalioad grammaticam, significniio ad dialecti-
apud nos flet patremet matrem suam, eos videli- cam, ulraque vefo spcctat ad rheloricam, Similitcr
cel, a quibus edita est, cura legentes, ut taiilorum et rerum significatio in duobus consislit, in forma
viroiuni perdilioneiii doleant, ad misericorriiani scilicet cl natura : forma, qiiantum in exleriori dis-
flectil. Sic enim dici solet laeta epislola, quae laelos positioue; nattira, quantum in interiori qualitate,
facit, et fovca ca?ca, qua? intus depreliensis visum Forina ergo in quatuor agnosciiur, in nuinero, in
sublrahit. Et Spirilus sanctus postulare pro sanclis iiiensura, in proportioneet molu. Nuniorus adari»
dicilur, quiaqubs repleverit, postulanles facit. Sic lliineticam, mensura ad georoelriam, proportio ad
quoque el haec mulicr plangit apud nos parentes iiiusicam, niolus ad aslronoiniaai, nanj natura spo-
»uos, cum plangerc nos compeUit; et ea siimg!»nte, CUI ad pliysicam. Cum igitur Deus, quod cssel ei
713 SERMONES. — SERMO XXII. IN FESTO SS. TRINXVTIS, 'U
qHid essel, *vclnon esset, mundo palam facere di- A 1 divisione triniiatis, trinus vero sinc confusione uni-
gnaretur, in arlibus sua?cognilionis primordia pra?- lalis. Non est enim in eo singularilas imperfccla,
libavit, ut in ipsis cognoscereni eum per ralforiem, nccpluralilas siipcrflua, quia nee imperfectioneni
qui nondum meruerant per inspiralioneui. Nam oslendit in.iineis, cum nihil minus habeant sin-
rationem dedit Deus cunclis. Sctl qualitcr in istis gula; ncc supcrfluam geminatioiicm in tolo, cum
per ralionem cognitus sit, vidcamus : nullavsinl ibi iniperfecta. Unde patet qtiod nnlla est
. Duobus modis Deum cognoverunl philosophi pcr ibi partium dissimilitudo; 11011est eliam ibi collc-
ralionem, vcl in iis qua? eranl in sc, vel in iis qua? clio diversoriim, quia jion est turba. Non enim hoc
erai-,1cxtra se. Unde Apnstolus dc illa cognilione, vocabulum, Triangulus, nomen cst collcclivum :
qua cognoverunt Deum in sc, dicit: Quod cognitum alioqui grammalice diceretur : triangUlus sunt. Nec
Dei, manifestum esi in illis, Dcttsenim illis revetavit esl ibi membrorum corporea compositio, qu'a non
(Bom, i). Quod cognilumesl, iriquit, Dei. Noncnim cst corpus. Si enim corpus esset, conslaret ex su-
plene cognilus csl Deus, sicui nec lolus ignoltis. perficiebus. Probatur aulem sic linearum icqualitas.
Non enim plene cognosci voluit, ul fides haberet Proposita? linea? qua? vbcetur a, talis circumduca-
merilum; nec totus abscondi, ne infideiilas inveni- . tttr circulus, cujus finem circumferentia (angat, et
ret locum : et sic manifesturo csl in illis. Non ail, B' ccntrum in capite pouat. Addatur etiam-ct sccun-
Ulis, utde cogiiilione, quacognoverunlDeumextra dus in quo ratio conversa discernatur, et vocetur b,
se, dicit : Invisibitia mundi a creatura mundi,. per ct a capite data? linea? prolrahatur secunda linca
ea qtucfacta sunt intellecta conspiciunlur (ibid.). Sed a:l locum ad quem circuli conveniunt, quae vocetur
quia cum Deum cognovissenl, non sicul Deum glo- c.ctprobatursccundaja prima hocmodo :_«.cli :i ccn-
rificaverunt, aul gralias egerunt; ideo cvanucrunt tro ad circumfereiitiam proccdunt. Ergo b csl acqtia-
in cogiialionibus suis : et diceulcs se csse sapien- lis a. Tertia vero, id est c, a prima et secunda proba-
tcs, sttilli facti sunt. In iis itaque qua? erant exlra lur quadarri argiimentalioiie, quam logici vocaut a
sc, cognovcrunl Deum quibusdam probabilibus et primo, ad.ultimum, boc modo : a cslaequalis b, quia
necessariis argumentis; in quibus summa? Trinita- hoc jam prpbatum erat. Sed a est aequalis c, quto a
tis apparct vestigium, non probabiliter lanlum, sed ce:.ti'oveniuiiiadcircumf.renliam.ErgoZiesl9Pqualis
ueccssario probatum, sieut in illa geomelrica pro- c. Hocautemtottimdixi, ut scias, qtiod prima linea a
posilione demonslratur aperle ; qua?sic proponitur nulla probattir; secunda a prima; lcrtia vero proba-
illis, qui sibi vinilicanl hanc aiicm. tur ab utraque. Sed quando ali [uajigura ab aliapro-
Ex daia recla linea tiiaiiguluin aequilalerum con- batur; quid aliud quam esse suum conU-ahitab illa,
stiiuerc. Inquonobis primo considerandum estquid " per quam sic esse, sivut est, comprobalur? Sed
et qttomodo probare nilitur, et cx quibiis infert jara superest, ut verilatcm signi signo veritatis
quod probatur. Ex proposila siquidem linea, quam comparemus. Sicut in Iriangulo pluraliiatem in li-
iiullius argumenlationis ralio probavcral, sed forte neis, singularitatcm in figura, sic in sunima Trini-
sine medio de medio facla quasi pcr sc subsistens, late et uniialcm in substanlia, el trinitatcm in pcr-
lalesettali modo sibi pclit lineas orJinari ut.nb sonis confiienuir Sicut ncc addcre, ncc augere, nec
scqualilale prima? non discrepenl; ct matrem om- niinuere triangulo debcrc aliqnid diximus, ita nec
niuni figurarum (triangulum loquor), conslilua t. summa? Trinitali. Augemus eniin si Patrem majo-
Omnibus siquidem figuris dignior tiianguhis inve- rem dicimus, quam Filiuin, vel Spiritum saiictum. Mi-
nitur, qui quadrati vel circuli, vel figura?cujuslibct nuimus, si Filium minorcm, quam Palrem vel Spiri-
ralionem probat. Nam in proposilione proposita tum sanctum, dicamus : sitblrahimus autcm.si unam
non tiiangulus, sed trianguli linearum a?qualiias in lantum personam elnon trcspersonascredamus. Plu
circulis comprobatnr, ut cujuslibet trianguli rectum' ' ralilatero vefo sicut in lineis, sic in persnnis assigna-
vel acutum, vel obtusum anguluro proponentisdif- mus. Siculenini a non est b, vel c : nec b, a vel c :
ferentia dignoscatur. Nam acquilaterus triangulus jTVnec c, a xeib : ila Paler non est Filitis, vcl Spinlus
sicut lineas, sic angulos praelendit sequales. Sed sancuis; nec Filius Pater vel Spiritus sauclus; nec
nunc sacramenluro trianguli videaraus. ln triangulo Spirilus sanctus Paler vcl F.lius.
ircs linea?sic remulantur unitalem, et ad invicem Et sicut linca? aequales su::t ad invicem, ila ct
uniuntur ei accedunt ad se, ut fial illis simile esse. pcrsona?. Qualis cnim Paler, talis Filius, et Spiri-
Undetalisest in eo singularilas, ut nce augeri, vel tus sanctus, et e converso. Sicul autem nce compo-
iniiiui, nec sublrahi quidquam possit ab eo, alioqui sitionem membrorum corporcam, nec dissimilitu-
veltirculos, quibus probalur, cxcedit, si quid au- dincm parlium, nec collectioncm diversorum, illic
geatur; vel ad circulortim circumferentias non essc dcnionslravimus; sic profccto nec ibi, quia
pcrvenict, si quid minuatur ; vel lotus destruetur, snncla Trinitas nec est iin-ba , nec corpus, nec
si quid subtrahalur. imperfeciionem in personis, nec superfluain ge-
Talis lamen in lineis pluralitas comprobatur, ut minalionem habet in tolo ; scd esl Deus unus sine .
liaecnqn- sit illa, vel lerlia, vel econverso, alioqui divisione Trinitatis, trinus sine confusione unitatis.
non csset aequilalerus, cum niliil sit illud, cui Sicut vcro prima linearum a nulla, secunda a pri-
est acquale, sed cst unus apcrtc tiiMiguliis ille siue nia, lcrlia ab utraqne ; sic prima personarum, .id.
PATROL.CCY. 23
 715 D. GARNERH LINGONENSISEPISCO?I 716
esl 1'aler, a nullo ; sccunda vero, id est Filius, a A Piincipium eliam est ad creaturas. Hoc de Filio,
Patre; terlia aulem, id est Spiritus sanclus, ab hoc de Spiritu sancto dici non potest. Filius enim
tiiroque. Sicut aulem aequalitas trianguli ex duo- non est principiuiii Patris, scd Spirittis sancti, el
lius circulis sic ad invicem ordinatis, ut alier in ad crealuras, Spiiitus vero snnclus nec.Palris riec
alterius medio collocelur; sic el sancla? Triniiatis Filii est priiicipiuin, sed principium dicitur ad crea-
vcrilasex duobus Testanientis (qtionim alterinn in turas. Licet ergo Paler, et Filius, el Spiritus san-
altero InleUigilur), novo sciUcel et veteri, conipro- ctus sint unuiii principium, tamen aiitonomastice
liatur : qiiortiiu disposilionem Ezccliiel contempla- Patri convenit, quod de ipso omnimodis praedica-
tus, ail: Et erat rota jn medio rolm (Ezech. l). Ro- tur, non de Filio, nec de Spiritu sancto. Secunda
tam autem in medio rola? esse, est unum teslamen- dislinciio, il est ea, vita ipsa interpreialur; et ha'C
tuiii intelligi iii allero. Ad Triiiitaiem. igitur com- Filio ideo .proprie convenit, quia ipse hoc vocabu-
probandam de primo Teslamcnto, quasi de primo lum vita, sibi siigulariler appropriat, ubi ait :
circulo, potest hoc argunienlum adduci, Psalmisla Ego sum via, veritas, el vila (Joan. xiv). Unde Apo-
«lcccnle : Verbo Domini cieli firmali sunt, et Spiritu stolus : Cum enim Chrktus apparueril vila vestra,
or.k ejus omnis virius eorum (Psal. xxxu). Per Yer- tunc el vos apparebilis. cum ipso in.glorid (Colos.
bunrFiliiim, pcr Doniinum Patrero, per Spiriium P m). Namlicet una sit vita Paler etFilius et Spiri-
oris ejus Spirilrim sancium significare debemus. tus sanctus, Filius lamen iinione deilatis anima? ct
Sed quoiiiani per Filinni et Spirilura sanclum, sic- carnis, aliter ct <juodani iitiliori molo factus cst
u', per Palfein, cceli, et oraiiis virtus eorum, fir- omnium vita. InTioc enim quod Deus eral, tempo-
iuati suiil, patet in personis aequalitas. Singulari- ralem contulil homini vilam, quoniam ipse cst;
laiem vero substantia? ejus leslaraenli lator probat sed per illani qiiam diximus unionem vitam coniu-
Doiiiiiuis. Audi, I&rael, Deus tuus, Deus unus est lit ei sempiternam, qitoniam sine fine beatus es'..
(Deut.. M). De secundo vero Testamenlo, quasi de Oinnimodo igitur de Filio praedicaiur.hocyocabu-
secundo Circulo, ipsa veiitas eamdem pluralitalem lum rila. Tertia distinctio, id est tie, interpreialur
p.oliat, piiccipiens discipulis, el dicens : Ile, ba- ipsa vivacilas, et ha?c Spirilui sanclo proprie eonve-
viizunies in nomine Palris, et Filii el Spirilus san- nit, quo oronia vegetantur et fovenlur, ut suo ca-
cti (Matlh: xxvm) In nomine, ail, non in nomini- lore vivant. Ipse enim est ardor Patris et Filii.
hus, ut ostendat unum nomcn esse Palris, el Filii, Hinc scriplum est: SptrtlMs Domini ferebatur super
ct Spiritus sancli. Sed el apcrlius personarum plu- aquas (Gen. I); vel sicul habet alia translatio, IMCM-
i-alitas ostensa cst, ubi baptizalo Domino Spiritus i2 babataquis, sicut matei ovisincubat, utea vivilicei.
sanctiis in similitudinem columba? super eum de- Hinc etiam Ezecliiel.ail : Hoc dicil Dominus Detts
sccndit;et vox Patris audita est : Hic est Filius ossibus Itk : Ecce ego mitlam in vos spirilum, et vi-
meus dileclus (Malth. \\\). Substantia? vero singn- vetis (Ezech. xxxvu;.. Et paulo post: A qualuor ven-
liiritatem ipsa etiam verilas comprobat dicens : Ego lis vent, spirims, etinsuffla super interfectos klos, ct
et Paler unum sumus (Joan. xx). Huic noslra? as- revivkeent (ibid.). Ul quomodo in priroa conditioue
sertioni illud incffabile nomen quod teti-&gramma- hominis insufllavit Deus in facicro ejus, et faclus
ton vocant, eoquod ex quatuor constet figuris, vi- est liomo in aiiimam vivenlem, sic et couditi >se-
delicet, jod, he, vau, Ite, aperlissime sullfagari vi- cunda, fesurrectio raorluorum, insufflaiite spirilu
delur. Nam littcra? islie simul conjiinciae nonicn vivificetur. Bene ergo Spirilus. sanclus dicitur ipsa
iiniiiii efliciunl, quod cssenliani divinaui praefigurat, vivacilas; iiam sicut in prinia, sic in secunda con-
videlicet je ve. Dislincta? vero per tres distinctiones ditione inspifante ciincla sanctp Spiritu viviflcata
tria efficiuril iiomiua, qttae tres desiguant hyposta- sunt, quia cunclorum est ipsa yivacilas.
ses, ut sil prima dislinclio je, secunda ett, tcrtia ve. Cum igilur decem sint nomiiia, quoruin alia di-
Quod autem CQnjuucta?littera? esseiiliain- divi- viriaro significant essentiain, alia pcrsonarum plu-
liain significent, vcl disiincta?, hypostases, ex litle- ^ ralitalem, ul tcstatur Hebraea veritas, islud intcr
i arum iiilerprelatioiiibus polest. perpendi. Jod, alia ideo dignius invenitur, el adeo, ut in lamina
cniin principium, \\c, viia, vau tpsa, helh, vivacitas aurea in fronle sacerdotis portaretur; quod ipsum,
iiilerprelalur. Dicnlur ergo je ve, id est principium sicut diclum est, utrumque, scilicel unitaterti es-
vita? ipsa vivacitas, ul sit seiisus, ipsa oinnium sentia?, et trinilatcro significal personarum. Hxc
rerum vivacitas est piincipium vita? tempoialis et enim sunt iitiiiiina, qria? essentiam repraeseutaiii :
icierna?. Oinnfa. enim per ipsum vivunt, qui est Saddai, qucm robuslum, et ad Omnia sufficienlem
ipsa rerum vivacitas ; et ha?c est soia divina es- accipere possunius ; secundum El, quod Deus sive
sentia. Prima vero litleraruin distiuctio, scilicet je, foiiis interprelalur. Deinde Eloi et Elve, quod ct
iiiterprelatur princrpium vitrn. Isttid Patri proprie ipsum Deus dicitur : quintuin Sabaoth, quod vir-
itleo convenit, qttia Iioc vocabulum principium mo- ttilum, vel exercituum Scpluagin.ta iranslulerunt,
dis oinnibtis Patri congruit : Pater eniin est tolius sexttim Je, je, quod in Exodo dicilur : Qui est,
Triuiialis principium. Piincipium Filii, quia Filius miiil me ad vos (Exod. in) : septimiira Iah, quod
a-Palre est generalione; piincipium Spiritiis san- iii Halleluiah, ej-treniam syUabam sonat, et invisi-
cii, qbia ab ipso esl p.rocessione vel spirationc. bilis dicitur. Unde Halleluiah, laudaie invisiiilein,
717 SERMONES.— SERMO XXII. INFESTO SS. TRINITATIS; 713
iirterprelalur. Octavum vero, quod est, Elohim, A Sicut auteni hujus sancta?Tiiniiaiis vesligiuffl, et
idem est, ac si diccrcm, Dii nostri, el cujus singii- vera?fidei sacranieiiium, ct raliotiem qua? tirat extra
larc est Etoah. Similiter cum dico Adondi, idem se iiecessario coiifirmavil, ita pef fadonem qua?erai
est.' ac si dicam Dominum, cujus singularc est intra se, coiiliiniare potuil, triplicem in anima cun-
Adon. Unde ubi nos in Psalmo dicimus : Ego tlixi, siderans virluiem , et eas non a seipso, sed a Deo,
Diieiiis\Psai.ixxx\), Hebraeus liabet, Elvliim tria- se recepisse non ambigens, rationem scilicct, et sa-
ten, id est Dii estis. Hinc etiam Laban ad Jacob pientiam et amorem. Consideravit enim, qnod ex
ait: Cur furatus es elohim (Gen. xxxi), id est deos ratione iiascebatitr sapieutia. Ideo enim brula ani-
mcos. Et Moyses : Non habebiselohim elim (Exod\ malia non sunt susceplibilia discipliuae, quiaratio-
xx), id est deos alieiros. Lot quoqtie iltos duos, nabilia non sunt; e( placuit ci sapientia sua, qua?a
qui cura eo loquebaniur, angelos, Adonai app<Mla- brutis animalibus cuni diviclebat; cl dilexit eam ,
vit, id est Domini mei. Qitod tamen isla nomina et consideravit, iinrle amor ille, quo ille diligcbat
cum vei-bo siiigulari pleramque jungunlur, ad boc sapienliam suam, procederet, el vidit quia ex ipsa
fieri credimus, ut sic unus Deus in tribus personis ratione e( sapientia. Ratiouabile cnim est, et viri sa-
«lcnionstretur, lum ut pcrsonarum pluralitas per pienlis, ut diligat sapieniiam suam.
lia?c nomina monstretur. Aperie etiam cnni verbo Consideravit ergo tria in se: raiioncni, qua? erat
pluraii ponuntur in Hebraico plerumque. Unde Cum quaedam vis aniniae, quasi a nullo subsistens; sa-
dixisset Dominus ad Jacob : Surge et ascende iri picntiam, qua? nascebatuf a ratione; arhorem, qui
Belhei, et Itabila ibi; et fac allare Deo, qui apparuil procedebal ex utraque : et Iiaeceadcm in Dco coa-
tibi (Gen. xxxv), hfc singulariter ponitur, Eioe ni- templalus est. Non enim erat congruum, ut irapo-
gla, id est Deus apparuit. Sed ciim postea Scriptura tens dicerclur Dcus, qui sibi ralionis poleniiam de-
dicit, quod Jacob aedificavitibi altarc, ct appellavit derat; nec slultus, qui sic ordinate ef. sapienter sa-
nomen loci Belhel, quia ibi apparuit ei Dorriihus, pienliain ex raiiolle infadcrat; nec habeiis odio sa-
cum fugeret fratrem suum, Iioc in Ilebraico plura- pienliam suam, cuni hoc ex humana stultitia proce-
liler ponilur. Habetur quijipe, Eloltim mglam, quod debat t scd aprrte cognitio in Deo potciiliam, et sa-
pluraliter dicitur, apparuerunt. Narii si singulariler pientiam, et benignilatiiii declafalv Et quoniam ni-
dicere vellct, nigla id esl apparuit, posuisset. Si- hil in Deo divcrsum ausus est confileri, nec vcrum
nrililer quando David Deiim iaudans dicerel: Quw erat: sed uniim cst lotuin quod est'csseiitia?, uni-
«si, ul popuius luus, gens in lerra, propter quairi tatem in Triiitate illa compulsiis cst ex ra;ione adb-
ivil Deus, ul redimerel eatri Sibi in populum (II c rarc. Et iteruni, cuin niliil csset imperfecium in
Rcg. vu), hic et Deus et ivit in Hebraico pliiralilcr Deo, nec supwfliiam geminatioiiem insehahebal,
ponitur, scilicet Elohim alchu, quod iveruiit si- nullara in co partium dissimilitudinem aususcslado-
gnificat, cuj'us singulare est halac, id est ivit. Ma- rarc : sed sicut illam personam , qUa?a nullo crat;
uifeste crgo oslciisrim est quod qua?dam Hebraica sicetFiiium,quieslaPatre; vel Spiritum sariclutn,
noliiina uniialem cssenlia?, quaedam stgnificalil plu- qui est ab utroque, Deum credidit sine dubio esse.
ralilatem pcrsoiiarum. Istud vero nomcn Ietragram- Quia laroen unum in se erant i!la?tres personae, no.-i
n.aion, eo quOdutrumquc, sicut dicturo est, prscfi- ipsas tres Deos, sed unum oportuit cum credere.
guiat, ca?teiis dignius invenitur: quod de trian- His igitur cognilis, non minus devctus quam fidc-
gulo diximtis, in liujus signilicatione nominis ple- lis; quaesivit nomina, quibus ad riiemoriam llesillas
nissimc reperitur. Sed et -modo talis inter cosdem personas el faciliils revocaret, et devotus adoraret.
circulos triangulus propouatur, cujus linea laiiium Etsicut inler homincs videbat, quia pater diceba-
sccunda b, minio supcrinducatur; quaero a geome- tur ille, a quo filitis erat; filiiis vero, qui crat a
tra, utrttni in triangulo eadero singiilaritas in fi- patrc, Patrem et Filium nominavit: nec malreni
gura,- vel .pluralilas in lineis rcinanseril: utrum vel filiam nominare voluit illtini, in quo nihil feraf-
quanlitas vel ratio trianguli rnutata sil, utrum.aug- D neum cognosccbat. JSpirituni vero sanclum, qrii crat
mcnlum vcl diminutionem rcceperit. Si enim non ab rilroque, et utrfusque iiomeii.assignavit, ut cx
sit eadem singularitas, qua? prius, plures sunt fi- hoc ipso procedere digiiosccretur ex ulroque. Pa—
gurae : si major sit piuralitas, non cst triangulus. tcf cnim spirilus, elFilius; Pajcr sanclus', etFilius;
Si quantilatcm excessit, excedit circulos; si dimi- urtde Spiritum sanctum sic voluit appellare. Nolan-
Dutionem, non pervcnitad cos da iamen diflcrcntia inler haec qua? in se cognovii,
Undc palet quod eadem singularilas, plurnlitas, ct illas tres pcrsonas, quas cxlra sc contemplcitus
et quantitas, mulala non fuil. Non miuima noslra? cst. Nain illa qua? sunt in hominc, adesse possuut
iidei nobis hic triangtiliis sacramenta ostendit, quia el abesse, practer subjecti corrupiionem : nliqtia co-
quamvis Patcr, ct Filitis, ct Spiritus sanctus uintm rum dico, clsi non omnia, et aniraain eliam scciin-
siul in esseritia, solus tarnen lilius rubore carnis dtiiii majiis aut mirius afllciunt. In Deo vero quid-
sic superinduci potuit; ut in nullo diminulioncm quid est, el vere cst, et essentialiter est : ct unun
patefetur Trinitas, nec essentiae divideretur uni- cst tolum quod est. Unde patet quod in triangult
tas, nec augmenti superfluilatem rcciperet, nce ralione familiarius Trinitatisinvenies sacramenlum.
iiriocrfeclionis detrimentum. Sic igilur per triangulum in fide cocfirrnamur : sed
 743 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPl 720
non niiiius, si inspicias diligcnler, in moribus in- A . est : Ililarem enim dalorem diligil Deus (II Cor.
formamur. Quia cnim nos non tantum in anima IX). Jusliliat vero lemperantiam copulnl limor, il-
gloriari, sed etiam corpus humilitalis nostra? con- lum dico, quem (ilialem dicimus, non scrvilem.
lignrari corpori claritatis Cliristi credimus el con- Nam servilem virtus consummala rcpellil, sicut
fitemur : utrumque nostrum Iiomiiiem , exteriorem scriplum est : Perfecta charilas foras mitlil timo-
pcr opera, per aileciioncs inleriorem, Deo com- rem (I Joan. iv). Filialem vcro semper accendil et
mcndare dehcmus. Quod lunc digne fiet, si diver- auget, sicut de eodem limore scriplum csl: Beatits
sasaclionesdiversis ita compaginamus virlutibus, liomo, qtti semper est pavidtts (Prov. xxvm). Debel
ut quibusdam peiTeclionis circulis nobis impressis lamen eliain limor isleper justitia? regiilam ita 1110-
coronam seinulari perpetuam cognoscamus. Qua- derari, ne piisillanimitatem incurramas, vel despe-
tuor cnim affecliones animi inauifestum estcsse, raiionem, quia sciipfiim esl : Nunquam timor ma-
quibus si quatunr principales virtutes conjunxeris, lus esi, nisi quando nimiusesl. Si sic igilurlemperc-
quemdam vila? perfectionis circulum expiiment, tur justitia temperanliaejusliliam proculdubio limor
qtictn Dominus in coronam interiori tuo homini copulabit.
commutabii. Debenl enim alinvicem qualuor illa? Ut igilur liapcsub compendio repeiamus, «imnius
virtutes copulari, quia humanarum rerum vcra per- " quia primum perfectionis circulum perficil icmpe-
fectio illa cst, qua? novit prudcniia? liiineii, leinpe- ranlia prudenlia? per tristiliam , prudentia foiiitu-
rantiac decus, fortitudinis robur, justitia? sanctila- t!*niper desiderium, fortiludo juslilia? per laclitiam ,
tem. Sicut enim ait Jacobus in Epistola sua : Qui justilia temperanlia? solidaia per timorem. Simili-
in uno offcnderit, faclus est oxnium reus (Jacob. u). W.ret secundum exleriorem nostrum hominem per-
Prudenlia siquidcm sine fortitudine, est quasi gla- fecliim reddenlcin circulum invrstigare potcriiiius,
riius in manu contrarti; fortitudo vero sine prurien- si quatuor bonorum operum gcncra virlulibus eis-
tia, quasi gladius in manu furiosi. Rursus sine for- dem copulemus. Quisquis eniin in actibtis suis
liludine diu stare non polest homo, cum juslificari perfectus esse desiderat, totus esse debet in consi-
honiincni, sil moiiificaii carnem. Nec eliam stare liis, in rcmediSs, obsequiis, subsidiis. In consi •
potcst juslitia sine lemperanlia, cum seriptum sit: liis, si nosse sutim in iitilitalem proxiniorum effun-
Fili, ne sk nimium justus (Eccli. vn). Insuper et dal; in obscquiis, si beneficiis eos praeveniat; in
prudentia sinelenipeiantia non permanet, quia scr,- subsidiis, si iuncgotiis eorum traciandis lcrroreni
ptum cst. JVOHplus sapere, quam oporiel sapere; divitum non pciiimcscat; in remcdiis, si iu ncces-
scd sapere ad sobrietalem (Rom. x\i). silalibus eorura ctiam manus proprias imponat.
Sed quando scit homo quid debeat facere , el fa- Non cnim lanlum verba, vel nostra, sed etiam nos
cit qttod scit, verc justus esl, si lanieii p^r tempe- ipsos proximis effundcre fundilus esl necesse. Con-
ranliam justitia moderetur. Debet eiiini piudcniia silia igilur subsidiis ligat pnulenlia ; sapientis enini
csse el justa, el fortis, et temperata. Similiter justi- est, et scire consilia et dare, et causas aliorum tra-
tia fortis, et pi-.nlcn;, el terajierala; fortil :do autem clare. Subsidia obsequiis ligat fortiludo; magua-
prudens.et justa et lemperata: temperantia vero pru • nimi enim esl vultus poteniium non formidare,
tlcns, et fortis et justa. Ul igitur virlulcs ista? per- et sua caetcris communicare. Obsequia remcdiis li-
feclionis circulum perficiant, debcnt iu te quatuor gat justitia, quia solins viri justi cst, se et sua proxi-
affeclionibus, quasi quodant bitumiite colligari, id mis impendere. Remcdia consiliis ligat leinjieran-
est Irislilia, et desiderio, bftlitia et limore. Pruden- lia ; consilia enim ct remrdia, quibus praevciiilalios,
tiam siquidem temperantia? Ugat iristitia. Quf enim sic debct homo per temperaiuiam m<)derari, ut nec
sapiens cst, magis tliligil (lomum luctus quam gau- proximos propter se, nec se propler proximos par-
dii, sciens , quod vanias vanitalum , et o:nnia va- vipendat. Ecce, ni fallor, duos habes circulos : al-
niias, sicut scripluui esl: Qtti appvnit scientiam, ter quorum ncc lolus intra, ncc lolus exira allertim
apponil et dolorem (Eccle. 1). Et quia ipsa tristiiia. D invenilur. In parle enim conveniunt, et in partc
ad tcmperantiani perlineat, ipsa carnis maceratio dilTcrunl. Iu illa igitur parte, qua conveniunt, id
docet. Si cniin gast; imargia luxuriam movel et gatt- esl in quatuor virlulibus, altcr in altcro compre-
dium, juxta illuil : Seditpppulus manducare et bi- henditur; in illa vero parte qua differunt, quasi cx-
bere, et surrexerunl (udere (Exod. xxxn);non incon- tra allerum alter invenilur. Taies enim oporluit in-
grue temperanlia?, qua? gaslrimargia? opponitur, vciiiii. Et ex his duobus circulis triplicem humanie
tristilia copulatur. Prudenliam vero forlitudirii con- vita? perpendere potes utililalem, per quam utilis
jungil desideriuin. Libenter enim audit et opcratur debet esse honio Deo, sibi, et proximo. Deo per
homo, quae diligit: nihil ainanti difficile est. Quid- simplicilatem vcl innocentiam; qua? ulrumque ho-
qnitl agit homo , grave videtur, si displiceat, sicut iiiiiicm Dco coinmendaiis, quasi utriusque circuli
ccontrario leve, si placeat. Ad percipiendam vero circumfereiitias langil; ideo maxime, quod ex qua-
disciplinara frustra aures carnis accommodal, qui luor virtutibus, quas in utroque circulo assignamus,
cordis aurem oblurat. Forliludini juslitiam ligat lae- habealur. Sibi per sobrielatcm, qua? extcriorem ho-
tilia. Nam ex mentis fortitudine procedit.illa opcris minem debititat, et interiorem confoiiat; et ex li-
Jiilaritas, qtia? jtistitiam operatur, sicut sciiptiun more et desiderin proveniens, quasiproximi circuli
 7-21 SER.MONES. - SERMO XXHI. 1N NATIV. S. JOANNIS BAPTISTjE. 73'
circumfcrcnliani langit; proximo pcr pieialem , cx A quippe piophela.uii!, pro suoruni profiuidilale n y
qua consilia, obscquia , subsidia, remedia, p;ove- sleiiorum, putcis comparanlur. Setlcutii vas meus
niiini. Unde quasi secuifdi circuli circuniferentiaiu ad aquas visionis poiio, videor antiquum illud r«
tangil, el est quasi data linea siinplicilas, proplcr novare pro'erbiu;u : Ecce Saul iiiler prophclas. Qu
quara habeudam duos circulos impressisti. Sed quo- enim iiiihi del, vel sallem transire juxla putcm
iiiam sola simplicilas perfectionem non facit;. quia visionis? Supervenientes a'.lopIiy'os formido, q;
scriptum csl : Ephraitn columba seduclatnon habens solent terra puteos adiniplere (/ Reg. xi). Deficilk
cor (Ose. vn), per columbam profecto designans super aqua de ulre, quia vas lictile el confiaciuir
simplicitateiUL,debuit perfeclionis triangulus petlfci sine ligaluia ol operciilo porlo, nec in quo hauria.
per picfatcm et sobrielatem. habeo, cl pulcus.allus est. Piopter hoc facla c.
Si igitur lucc oninia, qua? siraplici. scrinone vix anima mea sicul lerra sine aqua Deo; el sicul Ag:.:
leneri potcrant, per exemplum supposilum, non se- fugicns et siliens in deserlo, lanlo longe facta cst
mel, sed saepe, non ore, sed corde rumiiiando ie- clpercgiina ab Abraham, «^uanlo in longinquai
tracleiiiur,(iuida4iudquain trianguli hujus perfectio regioiiem dcscendit pascere porcos. 11eu mihi, qtti
in leniiissiino pulvere coinpingetur? Solet enim per incolalus meus prolongaius esl, habilavi cum habilan-
"
jiulverem, operuin ncslroruin ret; aclatio designari; B tibus Cedar; multum incola fuil (Psal. GXIX),vti
sicut in Extnlo legilur, Domino dicente ad Moysen: quod iJein csl, facla est unittut mea. Sed lioc paruii)
Sunte tibi, a\\, aromatu, stacienet onycha, galbanum inilii. Nam in Cedar haliilavi cuni habilaiilibus Ce
boniodork, el thus lucidissimum, wquaiis ponderis dar: quijipe qui moram feci in tenehris pcccaloruin,
erunl omnia : faciesque thymiama coinposilum opere quem toties excaecaveruiit per ignorantiam squama?
iingiiinlarii, mixium diligenter, el pttruin, et sancli- Pauli, ealiclumstercus liirtiiidiiiiiin per cupidilalcm,
ficalione dignksitnum. Cumqtteiu teniiksiniuiii put- Dalila pcr voluplalein, ruin populo qui babilat in
veremuniversa conluderis, pones ex eo coram laber- lenebris, ct liabitanle iu regione uinbra? mortis, uoi;
racti.o lestimonii (Exod. xxx). < Thymiania, ail -> poluit inihi lu.v oriri, nec sol jiislilia?, uec Iiabilarc
Gregorius (19), ex aromalihus coinposilum facimus, polui ad ptileum visionis; laiiien fiduciam habcns
cum in altataf cordis virlutum niultiplicitate redo- in illum, qui ajieruit oculos silienlis Agar, t;t vi
lemus. In tenuissimum vero pulverem aromala uni- dcret puieuiii, visiouis aqua? vivae, aperiel oculos
versa conterimus, cura bona noslra in pilo cordis mcos, ut nobis pariler el vobis, imo et camelis no-
occulla discussione relraclamus. Aromala cnim ii«. s.us aquani hauriain, et potuin liibuam dc puleo
pulverem redigere, estvirtutes recogitando lcreie. > pQ visionis. Nam ad lioc ul .oculi nostri aperiantur,
In pulyerem virlules depingii, qui se pulvcreni esse posuil ki'einaiii Dominus super candelabrum, ut
noii au.bigit. In ptilvere pietatem depingebat, qui c;ecos illuiiiiiiarel, doinos evcrterel, dracliiiiam per-
SoJoinilis et Goinoii-ha?is compassus, humiliter (jilan) iiivciiirel. llinc scriplum csl : Erat Joanncs
Domino dicebat: Loqitar ad Dominum meum, cum lucerna ardens el lucens (Joan. v). Ardens sibi, sed
sim ptilris et cinis (Gen. xviu). Et prophela : Metuen- luccns proximo. Et lanlo clarior, quanlo pcr
to, Demine, quoniam pulvk sumtis (Psal. cu). Fru- ipsum nobis oiniieni viam justili.e Doniinusdecla-
- stra eiiim se exerccl in viiiutibus,
qui adhuc in- ravit. Nam cuui alia via justilia? propalata sit pa-
llatus per siiperbiam, se pulverem esse non recor- tiiarchis, alia prophelis, alia apostolis, alia inaiiy-
daliir. Del Deus Pater, ut ila virtutcs universas in ribus,alia confessoiibus, alia virginibus, alia erc-
puiverem possiinus redigere, ut jieifeclionis circu - iuilis, breve feeil Douiiuus oniiiitiiii iu Joaime ju
lis nobis impressis coronam perpeluani niereamur slilia? compcndiuii) semilaniiii.
habere, praeslantc Domiiio ncstro Jesu Christo, qui Ilac igilur lucerna pi-a?euiite et proevia oculos
vivil ct regnat cuin Deo Palre in unilate Spiritus aperiam, ut videam piileum visionis, et liauriam
sancti Deus, pcr omnia s;ccula saeculorum. Amen. vobis aquam : si lanienvas meuiii dignettir implerc,
SERMO XXIU. D qui dixil : Aperi os tuum , el impleboillud (Psul.'
1NNATIVITATE S. JOANNIS BAPTIST/E. txxx). Multa quideni piueorum colliginius niystcria
Benedixit Dominas Isauc, et habilavit ad puteum de sacris Scripturis, quorum alia benedictione,
visionk (Gen. xxv). Fidelis senno, et omni acce- alia vero digna sunt adiiiiratioiic. Lcgimus cniin
ptione dignus : Isaac quidcm ad praemium, nobis quod Jeremias fiinibus siibmissus in pulcum ,aliis
ad meritum, omnibus ad exemplum. Si enira nobis tandcm fuiiibus «le pamiis factis vcleribus cmissus
a Deo daretur intelligi, qua? sit visio Isaiae lilii cst. Rcs mira , et omni adiniralione digna! Si sic
Amos(/sai.i),quisli'oer visionum Nahuni (Nahum i); natat clephas, quomodo pcrlratisibil agnus? Si
quaesint illa?, quas vidit Ezechiel (Ezech. i), mirn- justus vix salvabilur, impius et peccator ubi pare-
biles- visiones Dei; qua? tandem omnium oracula bunt? Si cnim usquc ad cxcelsum Doniini, (sic
prophelarum, qui olim Videntes dicebairtur; ali- eiiim Jeremias iiilerprelalur), pervciiiunt aqua?,
quando et hoc daretur inlelligi, qua benediclione quis niinor eo poterit tutus esse? Nobis cnim hoc
dignus sit, qui babital ad ptitcum visionis. Visiones ponitur ad cxeniplum , quia intiltotics circuniplc-
(19) Moral. 1. i, c. 39.
 723 D. GARNERll LINGONENSIS,EPlSCOPi 724
ctuniur nos funes peccalorum , et in tanlam abys- A i beant in altum elevare. Et accepil, ait Scriptura ,
num peccMorum submittunt, ut clamare meriio Moyses Sephoram filiam sacerdolis Madian (Exod.
cum Psalmista debeamus : Npn me demergat tem- u). Sephora avis interprelatur, filia sacerdotis :
petlas aqum, nec absorbeat me profundum, neqtie Madian iniqtiiias est, sacerdos Madiaii magisler
urgcat supcr me puteus os suum (Psat. LXVHI).Sed iniqnitaiis. Nam quamvis magistcr iniquitatis sit
paunis veieribus emUlunttir, qoi antiquorum exem- illc, ej'us doctrina, si mores iiiforniat, respuenda
plo hiimililatem paripertatis imitantur. Hinc est non est. Unde et obstetrices '^Egypti, quarum una
quod Moyses considcrans paritcr et cognoscens, Sephora, altera Pliua vocabalur, qnamvis in con-
quod qui ambulat in tenebris, nescit qno vaditl, trarium Pharao praecepisset, masculos servarunt;
et per hoc cadit in puieum, dum fugeret ab timuerunt enira Dominum. Nam qttidquid in.te vi-
iEgyplo, et veniret in deserlum, levavit oculos rile debet csse, per dociriiiain duplicem poieris
suos, et vidit puteum, juxla quem septeni fiKa? servare, miam qua? mores uiformat, et alterani
Raguelis saeerdolis Madian erant, ut ovcs ariaqua- qua? fidem a?dificat, quamvis ^gyptiie, quamvisa
rent. Sed cura pastores tcrra? illius potum ovibns magisti-is tenebrarum, id esl infidelitalis inventne
prohibcrent, Mo5*sespastores expulit, oves adaqua- sint. Plma quippe , qua? rubcns, vel verecundadi-
vit, et unam de filiabus sacerdotis Madian, nomine "' cilur, illam qua? mores corporum j)er activam vi-
Sephoram, desjionsavit. Hocest quod scriplum est: tam informat, doctriiiara insiniiat. Sephora vero»
Erat Moyseseruditus omni scienliaAZgyptiorum(Act. qua? u.t dictum esf, avk interpretatur, illam qua?
vu). Nara puteus. doclri.nnm significat. Septem vero meiilcm per contemplalionem elevat, doctrinam
Ciias, septetn arbitror artes liberales, in quibus demonstral. Hinc est, quod consilio Cliusi infa-
scientia .f.gypliorum designatur, quarum oves plii- luattiin legitnr consilinm Achitophel. Consilium.
losojihi, pasiores phy"sici et doctores; sacerdos. quippe dederat Absalonicontra David. El;aitChusi:
Malian adinventor earum, gentilis, ct per hoc II- Non hac vicebonum consilium dedit Acltilophel(II
lius iniquitalis, quia Madian iniquitas uUerpreta- Reg. xyn). Tunc usus Chusi consilio Nathan ct
lur. Sed cuun pastores illi oves impedirent, sicut Sndoch , misit Achimaan ct Jonathan ad David
hodie phitosophia? doclores subjec(os impcdiuiU, dicens : Noli in campeslribus esse, sed ascende iit
qui atl nullam pcrfectionem cos adductint, Moyscs monlem. Qui cum abirent, vidit eos'puer, et nun-
priino fllias adaquavit, poslea, oves, quando priino tiavit Absaloni. Qui misil nnnlios, ut apprehen-
in artibus mysteria divinilatfs agnovit, el exem- deret eos.^Eral autem quidaiii vir habens putewn
plum seientiae ipsis jEgyptiis minis.iravit. Ad hoc g( in vestibulo domus, in quo illi (imentes abscoiv.
cniin Mberales artes invenla? stint, ut thcologiae derunl se. Et ccce quaedam mulier vetamen posuit
«lcscrviant. Nani cttm in quibusdam caruni vel res super os pulei. Unde illusi nuntii Absalonis re-
sinc vocibus, vel voces sine rebiis significali.va? versi sunt. Illi vero, duo nuntiantes David consi-
sii:t, tanto corum indiget llieotogia niinislcrio, lium Chusi, liberaverunt eom de iiiajiu Absalon.is.
quanto.reset voccsin ca significant. Ubi cnim ma- Absalon qui pax patris interpretalor, typuni icnet
gis indigemus verbo, quam cum loquimur de haeretici,, qui cccleslis pacem patris nuniiare se
Verb.o? Ubi magis indigemus. ornalu -verbi, qiinni dicit, et aliis hanc promillit. Sed quamvis hoc di-
cum de Ver-bo.loquimur spccioso forma pra? liliis cat, lameii persequilur patrem suum David. Con-
liomintim ; quod splendorest Pa.tris, ct ligura sub- siliarius autem ejus Achitophel, qui fralr.k ruiii*
slanlia? ejus? U"de et pleruinque amborum fi- dicitur, ha?resiarcham insinuat, quia per ipsum
gura (20). Ubi magis indigemus rationali verbo, ruit frater ille cnjt;s paler Cbristus, a quo et
(juam cum loquirour sapientiain? Ergo tanquam Christianus. Omnes enim in Christo fratres sumus,
pedissequa grammaiica deserviat verbo, ornalui Non accepklk, ait Apostolus, spiritum servitulis
verboruni liietorica, logica ratioiii. Rerum auiem iierutn in timore : sed accepklk spirilum adoptionk
Bigu^fU-a.liovel circa[ formani, vel circa naturam D 1 filiotum, in quo clantamus, Abba, pater (Rom.vm).
coiissfit. Nam pro sui rapacitatequam habct a na- Sed hujus consUium iiifatiial Chusi. Chusi Jlthiops
tura, ltipiis (Jiabolum , pro sui simplicilale, agnus inlerpretatur.
Christum insinuat. Et in hoc quasi pedissequa do- Ergo consilio Chusi infatualur consilium Achiio-
mina? pliysica'deservit theologiae. Forma vero con- phel, quia consilium heresiarclia? gentilium plerura-
sislit in nuroero, in mensura, et proporlionc et que condemnat auctoriias; ita tamen si aucloriras
nioiu. eorum ^egi consentiat ct prophetis. Nam et ipse
Igitur in numeris deservit theologia?arithmelica, Chusi usus est consilio Nathan et Sadoch. Per Na-
ia inensuris georoetria , in proporlione musica, in than prophelia, per Sadoch sacerdotem lex figura-
inolu vero astroriomia. Nam ex ortu et motti nova? lur. Eorum enim Cliusi usus consilio misit ad Da-
BttTlrenovi Regis ortum Magi cognoverunt. Hla ta- vid Achimaan et Jonatham. Quod primum dixi
nicn dc talibus scripturis nobis servare debemus, Pliuam, hoc idem dico Achimaan. Achimaan quippe
tiu.enos per contemplationeni rationis pennis de- fralris mei decor inferprctatur. Duo aulem fralics.
(20) Deest aliqnid.
 725 SERMONES. -'SERMO XXIH. 1N NATIV. S. JOANNIS RAPTlStyE TCG
ex uno palreel una inatre nasctililtir, exlerior vi- 4 (11 Reg xvn). Brcviter quippe.velut inliodiictioiiis
delicet el interior homo. Iulerior honif) seniper inodo debeiniis tales aqiias gustaic , ul poslmoduin
cxistens esl decor. Ad hoc eiiini semper inleribr aquam sapienlia? salutaris diulius hatiriamus de
nilitur, quoraodo per mundiliam decorris exterior puleis Salvatoris. lllaro quippe philosopbia? doclri-
cflicialiir. Ergo pcr Achimaan illa quae mores in- iiam, quasi mereiricem , quasi pcregrinam, quasi
formaj., activa vila figuratur. Per Jonathan ariiem, eoncubinani cognoscere; theologiam vero qtiasi
qni columba? donum dicitur, illud iderii qttod per uiiicam, qunsi domesticam, quasi reginam dUigere.
Sephoram figuratur, illa videlieet doctrina, qua? Hinc est qiiod Abraharn lociilus esl ad pueiiim
rationis alis per contemplationem nos erigit : hoc siiiini : Jura, inquit, ttl non accipias uxorein ftlio
lamcn exceplo,quod illic gencraliteravis, ibi spe- meo de fdiabus Chaitanworum, inier quos habilo :
cialiler colitrhba, avis scilicet gemebunda noinina- sedad lerrunvel ad cognaiionem mcam.prbfickcuris,
tur. Etbene, quia illa nobis doclfiria neeessarfa et inde accipies iixorem filio meo (€«»'. xxiv). Ijisas
csl; qua?dolores docct et"gemilus, ritTscriptum est: ergo fiUas Chaaanseoruni, vel sibi vcl filio suo ha-
Qui apponit scienliam, apponit et dolorem (Eccle. i). buit qriasi pedissequas el peregrinas, tioii aiilem ut
Et itetuni : Recogilabo tibi omnes annos meos in doroinas, aut domeslicas. Abiit ergo puer, el, du-
amariludiite ariimm mem (Itai. xxxviu). Puer aulcm li ctis secum decem camelis-, venit ad fontem aqtuCj.
qui eos vidii et nuiUiavil Absaloni, fidelis est, qui et ait intra se : Puella cui dixero, Da inihi atjuain,
pcr puritatem meiuis intelligit et discemit Scri- el illa dixerit, Tibi et camelis luis potuni tribuam,
pturas: Absaloni nunliat, quia convincit hoereticuin. ipsa est, quam •praeparasti, Doniiiie , filio domini
Sed miltil post eos j'acula Scripturarum, quas per- mei. Vix sermonem compleverat, et ecce Rcbecca.
vertit, et videntur ejus haeresi suffragari. Sed ecce Qua? reversa ad puleum, et puerum et camelos
vir oriens nomen ejus, cujus domus esl Ecclesia , adaquavit. Quam secum ducens, iiiveiicrunl lsnnc
habcbat in vestibulo putetim, id est profunda rriy- ad puteum aqua? viva?.
steria Scripturarum , ubi ea qua? vel aelivas vel Ecce iterum, dileclissimi fratres, ociilos apcrio,
contemplativaeconveniunl, sub veiahiine lilteros oc- et duos puteos aqua? viva? respicio. In uno quorum
ciilla sunt. Expandit enini velamen mulier illa, puer lsaac Rebeccam, in allero Rebecca Isaac re-
qua? accendit lucernam, sapientia scilicet summi perit, cum egreditur ad meditandum. In his duobus
Patris. Unde et per velamen littera? decepli sunt, duplex illa doctrina designatur, quarum una mores,
qui persequebanlur David. Illi vero duo consriluiit altera fidem aedificat. Tanto lamen excellenlius ct
David, tit latam viliorum viam deseral, et ascendat evidentiris, quanto caeleras arles ars aiiium cl rc-
montem virtutum , Achimaan roanu fortcm , Jona-' " gimen animarum, theologia praecellit. Abialiani
than vultu desiderabilem, et uterque David. Vis quippe, qiii patef multarum gentium irilei*pretatur,
audire consilium Achimaas, et hoc ipsimi consilio liumani sensus tenet imaginem, quia sicul Abra-
Naihaii el Sadocli ? hain genuit lsmael de Agar, scilicct de concuhina
Infanlem nudum eum te ttatura crearit, filitim adulterura et odibilem, de Sara Isaac, de
Paupertalis onus palieixter ferre meinenlo. sponsa scilicel filium promissionis cl legitinmm;
Unde diclum est : J5ea/t pauperes spirilu, quoniam de Cethura vero uxore secunda lilium iniquitalis,
vesirum esl regnum cmlorum (Luc vi). Et iteruro : prout inlerpretaliir Madian : sic sensiis humanus
Aiiiinuin rege, qtti nisi paret, de conscientia, cum peregrinatur a Deo suo, vo-
Imperat, hunc frenk , hunc tu compesce calenis. luiiiatem pessiraam parit, el odiliilem Deo. Quando-
(UortAT.,Epkt. 1 , ep. 2 , vers. 60, 61.) que vei-0'de conscienlia, cuin tenct principaltiiii
Uude et in sacra Scriptura : Otnni cuslodia serva virtutum, cum decsse ei incipiunt muliebria; cum
cor tuum, quoniam ab ipsoyila procedil (Prov. IV). nihil femineum, sed totuin virile in se sentit, parit
Vis audire consilium Jonathan ? fiucluin spiritus, quod est gaudium , pax , palien-
Jam nova progenies cmlo demittitur allo. \ tia, etc. Plerumque de Ccihura, qua? incensum vel
D
(VIRG.Eclog. 4, vcrs. 7.) ihyiniama dicitur, corpore fere emorluo, Madian ,
Uude et Isaias : Ecce virge concipiel, etc. (Isai. vu). id est filium iniqiiitatis gignit. Et quamvis tentalio
Sic vasa aurea furamur jEgyptiis, sic gignimus eX carnalis in ipsa sit emortua, et boiitim odorem in
coucubini;. Sic Hebraeo servit proselytus, abscis- onmi loco conscientia redoleat, tamen ex hoc ipso
sis unguibus ct rasis capillis, quia larita est gloria filium iniquitalis gignit, cum inde vel vaiiam glo-
clierub, ul vox ejus audiatur in atrio^exteriori. riam , vel superbiam, vel conlemptum cpnscienlin
Quamvis ergo vel circa ea qua? moresaedificant, vel concipit. Habet tamen servum fidelem, et seniorera
fidei testimonium habent, nos Scriptura? philoso- domus suae, ralionem scilicet, qui sihi decem ca-
phorum erudiant, quia lamen non sunt putei vi- melos slernil, cnm oinncra sensualitatem sibi sub-
sionum, nec ad quos Isaac habitat, non est nobis jicU. Hic igiltir jirimo accedit ad fontem aqua?,
tulum longiorem ibi moram facefe, vel diutius lia- euni accedil ad iniiium sapientia?. Inilium enim sa-
bitare, sed paululum guslala aqua pertransire. picnlia? linior Domini. Cum enim riicnli timorcm
1
Propterea et miilier diccbat quaerentibus Achimaan ratio inculil, servus ad fontem aqua? venit. Tnlem
el Jonathan : Pattltttum gustata aqtta transicrunt efgo servus puellam quaerit, qua? sibi el. cantelis
 7-27 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 728
potuiu itibuai; vLlclicct. quae rationein et ipsara A , bolus. Si vero .compositioni niorum intendat, ca-
sensualilalem aqua sapientia? salutaris reficiat, quae luniniaiilur hoc opeiibus suis pastores, qui cum
fluit de tiroore filiali. El ccce Rebecca , qua?patien- aquam liinpidissimam lianc biberint perdoetrinam,
tia inierpretatur. Palienlia quippe occurrit rationi, operibus suis quasi pedibus eam ovibus turbant.
e't tiniore reficit filiali, cum hydriam conscientia Propter hcc puteus ille Calurania vocabalur, pasto-
replet aqua sapientia? salutaris. Ducit igitur servus ribus illis dicentibus : Nostra est aqua (ibid.). Cum
Reb ccam in camelo. Servus Rebeccam duclt, etim enim pastores soleut redargui, et respondent ar-
paticniia rati nabililcr viam veritatis incedi. Scd guenli, Non est tuum arguere, quia liostrum est
a.lliuc in cainelo, quia ncc in Deo, nec propter l«;gescudere, videnlur dicere, Nosira est aqtta. Ter-
Dcum, sed alicujus causa sensualilalis de adver- tius puteus, quem vocavit abundantiam (ibid.), na-
sario vindkiani non quaerit, ec quod vel damna turalis est scientia : qtti tanto fccundius abundat,
majora metuit, vel vindicandi tempus aut loeus quanlo non solum hominibus, sed ct ipsis brutis
non accedit. animalfhus polum propinal. Neque enim est auimal
Sed ciim La.icoccuirt a! pulcum, nbi cgressus brutum, quotl nalurairt nou cuslodiat. Quaiius pu.-
est ad ineditandum, Rebecca de camelo descendit teus qui dicitur Juramcnii vel Saticlatis (ibid.), spi-
(Gen. xxiv), cum nihil haLel scnsualitatis. Quod rilualis esl scientia. Qui per hoc satielas dicilur,,
. lnnc digne fii, si de puteo in nieJilationibus suis quia per ipsum verbo Dei sitiens anima satiatur.
ha ;rit aquaui devotionis. Et Isaac conj'uiigilur, cum Juranienli vero dicitur, quod secunduro hisloriam,
trtiulio ciipulatur, cum voluntaria efficitur. Unde cl sccundum seiisum spirilualem Abimclecli, Ocko-
Isaac ga iiditi inlerprctatur. Ut autem hanc volun- zar, ct Phicol ibi fce leranlur (Gen. xxvi). Teste si-
l:r a ii | at;ei t ara sensus humanus per ralioiicin quidcm Origene. per Pliicol, qui iiiterprelalur cs
ac.;uini, p.i no omniuni necesse est, ut illum anle omnittm, morajis scienlia , per Oehozar, qui tenens
ocalos me;iiis ponat, qui propter nimiam charita- dicitur, naturalis ; per Ahimelcch, qui paier meus
tjni suam qua dilexit nos, igncm sua? divinilalis juslus dicilur, ralioualis scientia liguratur.
sub cinere nostra; nioiialitatis tutavit, el propter Isti ergo cum Isaac ad puieum fa- itts ineui.t,
injustos ub injusiis injiiste teneri voluit, et per pa- cum tres ilhe scientia? cum spirititali scienlia con-
lie;,t':am voluiitaiiaai pali, ut p;o nobis oflerret sa- veniunl. Quidquid enim nalura?, q.uijquid rationis,
crilicium Deo Palri. Et sol juslilia?, qui primo in qtxdqiiid tiioiuin cst, docet sapientia spirilualis.
iiubil.) viJebatur, prriptcr iram, postmoihim non Propler hoc pnteus iste vocatur puteus visionis.
lam a-.dens qiiam lucens apparercl per dilectio- Q ( Hujus aulcm putei puer Isaac aquam vehemenlius
11?!!!. crunipentem invenit, ct invenlani Doinino nuntia-
Recurrenduni est igitur aJ puteum, in quo pa- vit. Aquara quippe liujns pulei prirao bibit, et fon-
trcs nostri, id esl prophela? sub inysleriorum vila- tom ejus pulei foras.deiivav.it. Sed <juu puras puer
raine igneni «iivinilalis nbscondeiuut, sed nepotes isle erit ? Elenim manus Domini eral cum illu (Luc i).
corum, id est apostoli stib illis liiysteriis aquam Ipse csl de quo pater suus Zachaiias ait : Tu, puer,
crassani, id csl Christum humanalum, cognoverunt propheta Aliissimi vocabcrk (ibid.). Hic igitur aquam
(// Machab. i). Aquam prop:er- humanilatcm, cras- illam de puteo bibit, dc qua scriptum esl i Flumina
sam propter charitatis pingiiedinem. Qui sacerdos de ventre ejus fluent aqum vivw (Joan.wi). Vultis
cl liostia factus obtulit holocaustum pro nobis; et animadvertere, quomodo aquis islis se prirao reli-
per hoc recouciliavit ima sumniis. Tunc a Moyse cit, et quomoJo nos ? Ponamus historia? fundamen-
velamen amovit,. iibros signalos aperuit, lapidem ttim : Fuit in diebus Herodis regis Sacerdos, «o-
ab ore pulei sustulit, ul quasi Jacob oves Rachelis iiitiie Zacltarias, de vice Abia, et uxor ejus de familia
adaquaret, id csl lilios Synagoga? spiriluali verbo Aaran, nomine Elkabclh (Luc i). Elisabeth aulem
saliat-ci, tt ipsani Rachelem sibi desponsaret, id cst Dei inei jurameitium, vel Dei mei salielas interpre-
Ecclcsiam de Judaeis congregatam sibi unirel. Sed D ' lalnr. Jain s.ib nomine Elisabetb puteum Juramenti
hoc modicuro sua? pielati : quia ct Ecclcsiam dc vel Salielatis lciiemus. Sed quod Dci raei juramen-
gentibus verbo vita? satiavit, cum Samarilana? hy- tum? Juravi, ait Dominus, ut non adjiciam aquus
driam, quam invenit adputeum Jacob, fonte bapli- diluvii super lerram (Cen. IX). Et iterum : Juravit
jmaiis adimplevit (Joan. iv). Ut igitur in his ohini- Dominus, el non pmnitebil eum: tu es sacerdos in
bus doctus, et per hoc oiniii benedictione dignus, wlernum secundum vrdinem Melchkedech (Psal.
'lon soliini habitabat, sed et fodiebat puteos visio- cix). Et rursiimad Abraliaiii:Peii«e»ieiipsMm;'Hraui
nis lsaac. Oiiinis enim, de qua supra diclum est, quta non peperckli filio luo Isaac, faciam te in gen-
(locliiua, sub quaJruptici doctrina, logica, ethica, tem inagnam (Gen- xxn). El ileriun Zacharias : Jas-
physica, llieologia concludilur. Logica ralioiialis jurundum, quod juravit ad Abrahcm palrem nos-
scicnlia est, elhica inoialis, physica naluralis, thco- trum, dalurutn se nobk. Ilaec oninia Deus jurave-
logia sjiiritualis. Piiiuuni puteum fodil Isaac, et rat, sed nihil horum conijileverat, quia noudum
vocavit euni iniraicilias (Gen.xxvi), quia cum homo aqua inventa crat in puteo juramenti, sed sterihs ,
juxta ratioiiem vivere incipit, vd desiderat, ininii- erat Elisabetb, id esl sine fruplu operis erat Dei
catur ci mundus, inimicatur caro, adversatur dia- mci jufaiucntum, quia ipsc in Evangelio ait . Gi««,
 729 SERMONES — SERMO XXIII. IN NATIV. S. JOANNIS RAPTISTJE. 750
tneus esi, ut faciatn voluntalem Palris ntei, qui mi- A , aninta mea in atria Dontini (Psal, LXXXIH). Ergo
sit me, ut omnis qui videi Filium, et credil in eum, cum mcns tbeorice ad alla rapilur, in quibusdam
habeat vilam mlernam (Joan. IV), Cum nec istud noii solum niula, sed et caeca, in quibusdam
complevisset, non erat aqua in puteo salietatis iri- vero videns et eloquens eflicilur. Nam cum secun-
venta, sed sterilis cral Elisabeth, quia necdum per- diim theoriam vcrum in oiiini quod cst, et quod nen
venerat Dei raei satietas ad effeclum. Sed puer est, scrulari eligit, quibusdam gradibus conlcmpla-
inlravit putetim Juramenli, ventrein scilicel Eli- tionum ad sununuin ascendit. Nara vel matliematice
sabeth, ct flumina de ventre fluxeruiil aqua? vivae. speculaiur visibiles reruiu visibilium formas, vel
Vullis audire quomodo de ventre fluxerunt aquae physice invisibiles reium visibilium causas, vel
vivae? Vnde hoc mihi, ait Elisabeth, ut ver.iat ma- symbolicc colligit el coaptat formas visibiles ad in -
ter Domini mei ad me ? (Luc i.) Ecce enim puer visibilium demonslrationcm, vel iheologice contem-
ille, t,ui fodit puteum ventris, exsultavil in gaudio, platur invisibiles substantias et iiivisibilium substan-
quia aquam sapientia? salutaris invenit. Sed et no- tiarum invisibiles naturas.
bis bujus aqua? plcnitudineni elTudit, qui nobis His lamen oranibus raodis principalis et supcr-
perfeclionis et gratia? exemplum nascendo, vivcndo, principalis aliqiiatenus maiiileslaii potest, in figu-
tnoi-iendo, minislravit. Fuil in diebus Herodis regk " ratis symbolis divini palris bealissima liicrarcliia,
sacerdos quidam, nomine Zacharias (ibid.). Zaclia- ut poslniodum mens huniana ccrla? conlemplationis
rias quippe memoria Domini intcrpretalur. Sed quid gradibus ad suniina consceiidcns, sacra divini clo-
dicit Salomon ? In die malorum, ne itnmemor sk quii inspectione ccelestia secreta ctiam anagogice
bonorum (Eccli. xi). Dics autem maloruiii est, de conlempletur; et sic ex dtiobus geueribus visiontini
quo ait Jcremias : Diem hontink non desideravi, ad oranera perfeclionem ascendit, quae per gratiam
Domine tu sck (Jer. xvu). Dics igitur malorum, et divina? revelationis ihcologorum ct prophetaruni
dies hominis, dies sunt Hcrodis. Herodes quippe meiuibus fuil infusa : Unum, quo formis el iiguris
gloria pellis iiiierpretatur. Ergo dies eorum, dies et siuiilitudinibus rerum occultaruin vcrilas obum-
Ilerodis sunt, qui non in aniina. sed in pelle glo- bratur : quoJ genus visionis et gncce Iheophaiiias,
rianiur. Omiiis gloria fllioruni Regis ab inlus; sed id est divinas appariliones appellaul; alterum, qito
deforis est peccalorum gloria. Malcdiclus enim fuit ascensu mentis el excessu nude ct purc, cl absque
ilie Judae filius, qui ller, id est pellk vocabalur. iiilegumento; sicut est, illum coelesleiii sacraliasi-
Nec nisi detracla pclle hostia? Deo sacrilicium gra- mura piincipatnm niiilur contemplari, quod ana-
tum accipilur. In diebus igitur Herodis Zacharias p. gogicum nuncupalur. Sed iu hoc ultimo geriere vi-
templum ingreditur, cum inter prosperilates et car- sionis ila treniit ct palpitat mens humana, ut lene-
nisgloriara, Domini sui justitia memoralur : et ea bris ignorantiae sua? obvoluta, ad illain claiilatem
qua? carnis sunt parvipendeiis, illi soli vult adha?- el veritaiis lutneii, nisi dirigatur, exire non potest;
rere per devolionem, cui offeii incensuin boni odo scd quasi caeca et niaiiuduclioue utens, quo non
ris per orationem. Ille eniro, qui iniindi prosperila- videt, incedit; et incipit liquefieri per visionem et
tem aut gaudium, cura arridct, parvipendit pro visilalionem dilecti; ut nec illutl de Deo concipiat
Domino, ipse est qui cuni Abraham ad immolan-' quod debet aut velit, nec loqui possit quod concipit,
(IIIiiiIsaac in mo-.-.temdevotionis ascendit. Visila- cum ccelestis regni circumvelatum ultra, et divini
tur ab angelo, et mulus eflicilur, cmn supernaiii luminis iucircumscriptuin adliucinvestigaie r.ililur,
illani et supercrelestcin et incoinpreheiisibilein divi- et deficit investigans. Ilacret in conlemplatione meiis
i.iiatis hicrarcliiam animo meiitaliir. Mens cniin altonila, obstupescit trcpida, loqucns penilus ob-
lcnebris suis assueta, i.uando inieriiam divinitatis mutcscit, ct iiiopem rcddit copia, qtiam feccrat
clariialem conlemplari nilitur, quasi trementibus inopia copiosani : miioque modo proliciendo defi-
cl palpanlibus luminibus vim insolili fulgoris non cit; el lunc magis proiicit, cum veneiil ad defe-
suslinens, ipsis primi aspeclus radiis reverberatur. D 1 cfum. Cum eniiii illius cceleslis, tenuissimi, et acu-
Unde scriptum est : Qui scrulator esl majestalis, tissitni radii lumine incntis suacradium fugit, opor-
opprimetur a gloria (1'rov. xxv). Hinc el Salomon tet ipsuin tenuissimura esse, acutissimum et claiis-
ait : Dixi : Sapiens efficiar, el ipsa longius recessil siinum. Quia nec spissa tenuissimis, nec obtusa
a me (Eccli. vu). Propter hoc et ipse Moyses, qui aculis, nec tenebrosa conveniunl claris. Et propter
omni sapicntia jEgyptiorum erudilus crat, cum hoc tanlo magis ad illud lumen illuminandum, in-
iiKiitis oculos in luccin inaccessibilem posuisset, tuendum, et acuendum necesse osl, utcum lenuis-
gracileni voce, cl ineloqueulem se esse confessus simo lumine quasi sibilus aur.e tenuis attenuelur.
esl. Ipse ctiam Elias in ost.o spelunca? suae, nec in Quidquid tamen de Deo putest cogitare, et atl
spirilu grandi et forli, nec in commotione, nec in iiieinoiiain reducere, non ex siiblililate ingenii sui,
igne Deum vidir, quem lamen in.sibilo aura? tenuis vel ex perspicacitate memoria? subtilis esse cogno-
agiiovil (/// Reg. xix) : quia profecto ihi bene co- scat; sed gratiae Dei trfbuat totum; qui uec totus
gnoscilur Dominus, ubi r-!elicit sensus humanus. vult agnosci, ut lides haheat meriium; nec loltts
Propler hoc ct Psalmisla ait: Qnaiii dilecta taber- abscontli, ne inlidclitas inveniat locum. Quod enim
uacttla ttta. Dotniite virtitltim : concitpiscit et deficil de cognilionc Dsi a nicnioria per fiJcni gignittuy
 731 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPl 732
non Zachara?, sed Joannis, id est gratia? Dei nomeii A stquidem microcosmus, id est minor mundus, pro
imponiltir. In hisigitur omnibus Joannis nalivitas, similitudine quara babet cum raegacosmo, id est
id est ortus gralia? liguralur, sine qua neino venit niajnri mundo, nominalur, Utide in Evangelio ho-
ad Patrem ; nec. illam potest gloriam contemplari, mo niundus diciltir, ibi: Mundus eurii non eognovit
quam proraisit diligeiilibiis sc Jesus.Chrislus Do- (Joan. \). llinc est quod primus lioino -vocatus est
niiniis nosler, qui cum Patre el Spirilii saitclo Adam, ut ex ipso iiomine se lnicrocosmum esse
vivit et regnat Deus, per omnia saecula saeeul>rum. agnoseeret. Quatuor quippe sunt Climala tnegacosmi
Amen. videlicet oriens, occidens, septentrio, meridies. Et
SERMO XXIV b;cc qualuor ejus noroen insinuant. Nam ex qua-
DE SANCTO JOANNE BAPTISTA, tuor litteris iiomen illud constitiiitur, videlicel ana-
Ecce ego Joannes vidi angeltim ascendenlem ab tole, quod interprelatur orieris; dysis vel detta, qrioil
ortu solis, habentem signum Dei vivi. Videntis au- occidens; arctos, quod seplentrio; mesimbrion.quOd
cloritas, visionis utililas, utriusque yeritas revelala merirfies. Ilinc est, quod tota successfonis ej'us pro-
demonstrat, quain credibilia facla sint haec testimo- pagp ita noiiiinis hujris videtur posse trahere ratio-
nia nobis. Ha?c est enim aqua sapientia? salutaris, nem, ut jam. non filii Adam, sed omnes Adam me-
distillans de fontibus Salvaloris. Hic est sermd li- rito debeant appellari. Omnes enirii a die conce-
delis, eruclaiujs de peclore verilalis. Hic est solis ptionis sua? per dies quadraginta sex in uteris ma-
radius, tanlo lucidius revei-berans ocnlos aquila?spi- trum.membrorum iineamentis sunt formali, ila ut
ritualis, quanto sublimius avolavit. Secumlura igi- quadragesimo sexto die formatione plene consnm-
tur nomen ejus, sie et laus ejus in gralia Verbi, ntata infuiidalur spiritus iu animara vivenlem. Hu-
quod fuil ab inilio ; quod vidit, quod audivit, quod jus formationis numerum iiominis illius, elementa
manus ej'us tractaverunt de Verbo vila?, et aniuin- repraesentant Fit enitn ex o, 8, a, p.. A i, 3iv, ilem
liavit, dicens . Ecce ego Joannes, etc. Non est arbi- «,i, (i XLdemoiistral. Qua? sisimul conjunxeris, et
trandum, fratres, quod.visio ista fuerit corporalis, nomen Arlain, ct humana? formationis plenitudincni
quoil imaginaria, quod animalis, sed polius spiri- adimplebis. Unde et SalvatOr quadragiiita et sex an-
tualis. Non fuit sensualis, non pbantaslica, sed nis templum a Judaeis aedificatum pracdixil solven-
pptius intellectualis. Dicatergo : Ecce ego Joannes dum (Joan. n), u( per hoc homo perfeclus ostenda-
vidi angelum. Nota quia jam viderat angelum de- tur, Quia si primus perfeclus numerus senarius
scendentem, qni habebat irim in capite, signttm pra?dictum numerum multiplicel, nuhieram dierum
videlicet Dei vivi. Et bene, quia qui descendil, ipse Q coniplebit, qni a die conceptionis ejus usque ad
cst et qui ascendil, et nullus ascendit, nisi qui «le- diem naiivitalis ipsius, novem sciiieel menses et
scendit. Solus crgo Cluislus descendit, ct solus dfes sex : sexies cnim quadraginta ct sex, ducenta
asccndit. Solusrdcsccndit, sed tolus ascendit; solus septuaginla el sex constiluunt.
desccndit, quia caput ad corpus; totus ascendit, Tot autem dies invenies, si ab octavo Kalendas
quia caput et corpus. Unde ait: Hostiamet obla- Aprilis, quo conceptus de Spiritu sanelo credilur,
lionem notukti; corpus autem xiplasli mei (Psal. usque ad octavum Kalendas Januarii numerentur.
xxx; Hebr.x). Et sicut major niundus sphaeram, sic et sphaerulara
-
Vidi, inquit, angelum ascendentem ab orlu solis. habcre dicitur minor nuindus. Unde Moyses in cau-
Quid est, quod adtlitum est, ab oriu wlis ? Nunquid delabro tabernaculi cilm scyphis elliliis spliacriilnm
semper ab ortu solis est ascendere?Non. Semina esse praecepit (Exod. xv); ut quicunque in Eccle-
quippe orlo sole aruerunt. Exorlus est enim soi sia Dei fidei lumen habet, necesse sit, cum lilio
cum ardore, et feiium arefecii (Jac. 1). Sed el Je- munditia? cl doctrina sapientiae, ut cursum vilae
chonias filius Saplian cum viginli quinque viris ad su;e cogilando revolval. Ait enim Salomon : Oritur
oravit ad ortuin solis, et dixit Dominus propheta?: , sol et occidit, cl ad locum suum reverlitur, et gyrat
Certe vidisti, fili hominis, abominaliones, quas kli D per meridiem, et flectilur ad aquilonem (Eccli. I).
faciunt (Ezeeh. vm). Nunquid ab ortu solis ascen- Sol igitur oritur, cum Sol justitia? mentem per fi-
debant, qui sic adorabant ? Igiltir ah ortu solis non dem illuminat, sed occidit, cum posi fidem, labittir
est semper ascendere, el lamen sine ortu solis nou in peccatum. Oritur sol, cum visitat hominem di-
esl ascendere. luculo; sed occidit cum subito probat, Item.gjirat
Ante quippesolis ortuai erat itox, in qua per- per meridiem, cum per cognitionem reddil ad de-
transibant bestia? silva?, eatuli leonum. Sed ortus votionem ; refleclilur ad aquilonem, cum per con-
esl sol, et congregaii sunt, et potuit exire homo ad sensum menlis incurvatur ad tenlalionem ; gyrat
opus suuin, et operanrlo .prolicere, et proficiendo per mcritliem, cum iu medilatione exardescil ignis;
de virtiile in virtulem ascendere. A solis autem ortu flectitur ad aquilonem, cum per iniquara suggestior
discite parabolam. Nam sicut sol percurril jsodja- nem charUas refrigescit. Jam duo, ni fallor, cuni
cum, eircuit firniamentum, sphaeram illuminat me- suis differeiiliis coluri sphaerulae spiri.oalis appar
gacosmi: sic el in niicrocosiiio S«l justitia? ascen- rent. Colurus dicitur a colon, quo.tl csl mcmbruin,
riii meiius affcclum, accendit.cor ad virtulis lirma- ct urus, quod cst bos silveslris. Unus quidem as-
ineiitum, illuniinat sphaeram cogilationum. Homo censioiiis anabihazon, id est sursum scandens; aller.
v* SERMON::S. — SERMO XXIV. DE S. JOANNE BAPTISTA. 754
descensionis, catabibazon, id est laiens. Primadif- A causa non immerito nuncupatur. Qnia vero per
ferentia primi cst, quod sol oritur : prima sccundi initialem limorcm charitas pautatim acccndilur et
quod sol occidil, secunda primi, quod gyrat per ascendit, merito Ihcrinos tropicos appellatur. Nam
roeriuiem ; secunda secundi, quod flectilur ad aqui- pliilosoplii circulum illum therinos illos tropicos
lonem. Sed quid isla menti conferunt? Ad hoc ori- appellanl, quo sol ab infcriori signo, vidclicct ca-
lur, ut speres ; occidit, ut doleas; gyrat per ineri- pricorno, magis ac magis fefvet et ascendit. Unde
diem, ut diligas ; flcctitur ad aquilonem, ut timeas. quia quo inferius descendat non habet, tropicos ap-
Jam duobus coluris quinque innexos consideras pa: pellalur, id esl eoiiveiiibilis- Et quia tali asccnsu
rallelos. Si igilur de orla persecutione sic limeas, magis ac magis fervct aestas, theros, quod est mslas,
ut nec devotionem adesse sentias, nec aflbrc cre- appellalur. El quia in superiore gradu virlutuni ti-
das, in mundanum limorem incides. Si vero pro- nior est filialis, nihil enim differt a cliariiale, mc-
pter occasum culpa? vel pcena?, dolore cordis tactus rilo cliimerinos tropicos appellalur. Nam chinieii-
intrinsecus recogitas annos tuos in amaritudine nos tropicos ille circulus appellatur, quo sol ab
anima? luae, ita lamen quod nec spei consolalione erainenliori signo, scilicet Cancro, per zonam hie-
nec gaudio devolionis dolor rclevetur ; dolebis ser- malero refleciitur ad Capiicoi-num. Unde quia al-
viliter, et servilem limorem dolor pariet; et si bene tius ascendere non valet, tropicos dicitur. Et quia
feceris ex hoc, serviliter facies. Si autem gaudeas ad hieraalem revertitur, chimerinos, id est hiemalts
in fervore, ita quod de praeierilis non doleas, nec merito nominalur. Nihil ergo limore filiali subli-
futttras timeas tentationes, efficiaris necesse esl ela- mius, qui tunc perfectus probalur, si semper magis
lus, quia tale gaudium pariet libi proesumptionem. ac magis se liomo humilict; et velut opcrarium
SeJ si per iidei lumen oriatur libi sol justitiae, ita malum et indignum se judicet, juxla illiitl: Cum
«piod de peccatis praderitis dolcas, et teniationis Itmc omnia feceritis, dicite : Servi inutites sumus
limeas recidivum ; accedet slatim iiiitium sapienlia? (Luc. xvn). Et |iterum : Quanto magnus es, humi-
limor Domini initialis. Quod si de charitalis fervore lia te in omnibus (Eccli. m).
gaudeas, ita lamen, ul te semper doleas peccatorem His ergo simul collectis et consideratis, consi-
ut non de propitialo peccato sis securus, sed sem- derandum est quomodo duodecim gradibus solarcm
per limeas; accedet statim castus, qui permanet in sphacra? circuluro sol ascendit, Haec esl eniui co-
sxculum saeculi, timor filialis. rona sttilarum duodecim, de qua Joannes ait : Sig-
Ex lioc igjtur mansiones spiritualis sphaerulae, num magnum apparuil in cwto ; mulier amicta sole,
quasi quinque zonas majoris sphaera? discernere C ( el luna sub pedibus ejus, et in capite ejus corona
poles. Quarttra tres sunt inhabitabiles, dua? habita- stetlarttm duodecim (Apoc. xu). Signum, id est fi-
biles. Inbabitabilium vero frigida? dua?, et una lor- gura niagna? rei in ccelo, id est in ccelesti mente
rida. Quid enim frigidius limore mundano, quo di- apparuit, quando mulier, id est anima pi-otegitur,
vina charitas repellilur? Frigidus eliam timor, cum et affectus onini defectui doroinalur; et in capile,
q.10 charitas non habetur. Torridus autem est fer- id est in niente ejus, est corona, id est perfeclio
vor inordinalus, conlra quod ait sponsa in Canti- sicllarum duodecim, qua? duodecfm sigua vocanlitr.
cis : Ordinavit in me charitatem (Cant. u). Ha? igi- Nam qua? vere slelhe sunt, signa dicuntur, quia et
tur mansiones omni justo sunt inhabitabiles. Tem- aliud sunt, et aliud signiftcant. Neque enim islum
perata vero mansio est timor initialis, cum quo cha- realem solem, dum circulum suum peragit, Capros
ritas incipit. Temperatur etiam timor lllialis, quem cornulos, Pisces, Atietcs, vel aliquid. tale, iutrare
charitas perficit; sed et ipsa zonarum vocabula credeiKlum est. Sed in islis aliud dicitur, aliud de-
huic noslra? vidcntur alludere assertioni. Munria- siguaiur. Qui.l ciiiin in Capricorno, qui caper cor-
jium quippe tiniorem dicimus, quando superve- nutus dicitur, nisi fetor peccati designalur. Cujtis
1iente perseculiouis timore bonuiii facere non au- . cornua sunt, de quibus dicilur: Et omnia cornua
dcmus. Unde bene arcticos appellatur. Arclicos peccalorum confrittgam (Psal. LXXIV)?Unde et an-
pr.im ab arctos, id est a seplentrione, uiide aquilo gelo Pergami, id est COI-HIIB dksipanli, scribei-e
orilur, appellalur. Per hoc igitur, quod bonum fa- Joannes jiibctur. Solergo intrai Capiicornum.cuui
cere non auderaus, abundat iniquitas, et charitas mentein pcccalo fetidam vcrilalis cognitio possi-
refrigescit. Timor vero servilis est, quando solo li- dereincipit; cum mens se vitiaiam esse peccato
riiorc poena?,non amore bonum facimus : nec in incipit cognoscere, quia piima virlus est : Gnolld
hoc cliaritas possidetur. Timore tamen bonum fa- seaulon [rvfiSt ««VTOV^ id est nosce teipsum. Post
ccre, vel timore bouum non facere, conlraria sunt. haecascendit in Aquai-iuin, cuni recogitaiis annos
Ergo si tiraor mundaiius ar-cticos, servilis anlarcti- suos in amaritudiiie anima? sua?, lavat per siugulas
cos merito nuncupaiur. Rursus qui pro fervore suo noctes lecluin suum lacrymis, ul sint oculi ejus
tialus eflicitur, aliis primo, landem sibi onerosus piscina? in EsebOn, ct faeies ejus quasi nubes cf-
habetur, cum quasi aiios despicit, et ipse despici- fuiidens pluvias lacrymai-uin. Post ha?c ascemiit in
tur. Et cura sijie discretione suscipit p?)ndus labo- Pisces, cuni inlci-aquas lacryniartiin pcnnulis spei
ris, seipsum reddit aliis poiidcrosum. El quia po.-i- se sublevat, cl protegit paticntia? squamis, ne vel
dtis poiialur in huracris, huineriuos ab cllicieuti niullitudo scclerum, vel iiiagniludo doloruin per im-
735 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 736
palientiam ipsum in profundum demergat, sive in ,A nal, et quasi quo Idam spirtiuale menlis aequii.o-
desperationem. Hinc ascendit in Arietcm, ut jam ctium faciat; et aequare^sciat dies noclibus, et no>
seipsum per rationem regendo, et serpenlis astu- ctes diebus. Quotl tunc digne fit, si nec ariversitas
tiam in cornilius, et ovis siniplicitatem in vellere plus debito mentem deptimal, vel in allum erigat
se demonstret habere, sicut scripluni est: Estole prosperilas : quod duobns modis lieri solet, timore
prudenles, sicttl serpenles, el simplicts sicut columbw vidclicet et amore. Quod si limor operalur, initia-'
(Malih. x). Dehinc ascendit in Taurum, cum per lis videlicet, queni perfecta chariias foras initlit, fit
islam simplicem aslutiam, vel aslulam simplicita- aequiiioctiuni, sed vernale; quod fit sub Ariete, eo
tcm, seipsum offert sacrificium Deo in odorem sua- quod sollicilus sit et humilis sub limore. Cornibus
vitalis, vel foris per nioiiificationein cafnis, vel enini tuetur per soUicitudinem, et ovino calefit veL-
inluspcrspiituni Contribiilaluin. Tauriis enim sa- lere per huniilitalem. Quod si amor operatur, fit
crilicii spirilus contiibulaii lypum gerit, ut in Evan- aeqiiinocliuni, sed autumnale, et in Libra rectitu-
gelio : Tanri mei, el altilia ntea occisa sunl (Matth. dinis constitutus, excellentiori via gradilur chari-
xxu), id est illi <]ttiper nrai-tyriiiincorporis; vel illi tatis, ne dedinet ad dexleram , vcl ad si-
qui per devotionem mentis niibi placuerunt. Posl nistram.
haec ascendil in Geminos, in signum geminae cha- Non cnim declinat ad sinistram, si novissima sua
i italis. Unde nclandum quia sunl quidam, qui sicut iccogilans, ab auditione mala, et ultiina formhlat-
sibi volunl per delicias indulgeri, sic cl aliis. Et tlorrendum esl enim incidere in manus Dei vivcn-
siint alii, qui sicul sibi per absliiicnliam ausleii, tis. Ilorribilis eril dies lenebrarum et caliginis,
sic et aliis. Alii vero sunt, qui dcliciose vivendo, quaudo sol crit sicut saccus cilicinus, et obtene-
sibi parcunl, ct ausicri sunl subditis. Sunl et alii, hrcsccl cauda sccrpionis, quando ille, qui quasi
qui per morlificationcm carnis sibi duri sinil ct au- agniis coram tondenle se obmutuit, in extrcmo.
stcri, et laiiiei) chariiatis ardore sticccnsi, circa ne- cxnmine quasi leo rugiet; et quasi serpens sibilabit
cessilnlem proximoriiiii henevoli. muscis ^Egypli, arguens iu furore et dicens : I'mc
In istis i:aquc geinina?charilalis, Dei vidciicet ct fecisti el tacui (Psal. XI.IX).Et illud : Ite, mutedicti.
proximi, relucet insigne, qui jier devolionem ardcat in ignem wternum (Malth. xxv). Propter hoc scri-
inlus, et foris lucent per compassioncm. Sic quippe plum esl : Fili, memorare novksima lua, el in mler-,
sol juslitia? inlrare debet Taiirum per passioiicm, I.MIIInon peccabk (Eccli. vu). Tunc ctiam sol justi-
ul in (ieminos transeat per compassioiicm. Dehinc lia? a cauda Scorpionis Sagitiariuni ingrediens, et.
inlrat Cancrum, ubi fit theriiios tropicos, videlicet (Z sagillas potentis acutas emittens, rcddcl unicuique
solstitium acslivale, quo sol allins asccndcre non sccundum nierila sua; vutnerans iiiimicum ad
valel; per quod, ut dicliim est, desiguntur timor inortem aeternain, etaraicum ad dileclioiiem.quando
filialis; cum cedit iile, qui est initium sapieiilia?, lunc fortis erit ut mors tlilectio in anima beata,
scilicet initialis qui significatur per chimeriiios tro- quje dicere potciit : Vulnerata cbaritate cgo sum.
picos, id est solslitium hiemale. Quod fit, quandosol Tunc sol inlrabit Sagillaiium, quando irim, qiia-.n
inlral Capiicornum, ete regionc respicil solslitiiim nunc habet in capile, in mauu portabit; senlentiain
cestivale: quod fil quando sol inlrat Cancrum, quod in praescicutia abscondilaiii opere ticaiqnstrabit.
est signum liuiuililatis. Unde : Haecest enim sphxra ccelestis, qua? nobis apcrit
Curva relro cedens cum feri vestigia Cancer. Galaxiam, viam videlicet eo lacteam, quo candiJaiii
Custos cnim omiiiiiin virlutum est humililas. Quia paiiter alque dulcem. Gnoinone igitur rationis ap-
quanto major esl homo, humiliarc se debet in om- posilo infra circulos Ifclessuper niliili, vir sapicus
nihus, ut cum omnia fecerit, dical: Servus sum inu- ct intelligens haec, super niliili corporis sui terrani
tilis.El illud Prophela?-: Ad nihilum redactus sum, appcndal, cum Apostolo dicens : Infelix ego homo,
el nescivi; ut jumentum factus sum apud le, el ego quk me liberabit de corporc moriis hujiis ? (Rom.vn.)
semper tecum (Psal. LXXII).Sed quia nimia humi- Quando confringetur hydria mea ad fontem, quando
litas sic simplices solet dejicere, ut ex nimia sui conteretur rota ad cislernam ? (Eccle. xu.) Quando
dejectione deficiant, ita deccl homincm esse humi- conveiictur pulvis in pulverem, «|ua-ndovenict re-
lem, ul viriliter agat, et confortelur cor ejus, til ct quies posl laborem, libertas posl servilutcm ? Hacc
Cancro sil similis humililate, et Leoni magnanimi- fncial nobis, fralres, et liaecaddat gralia Dei Patris,.
tate. Huinililas ergo roborelur fortiludine, et forli- per Dominum nosirum Jesum Chrisium.
tudo roboretur liumilitatc. Foiiitudo quippe opcris SER.UO XXV.
custodit exteriorem, humilitas ab oiiuii vilioruin I)E SANCTO JOANNE BAPTISTA.
coi rnptione servat hominera interiorem. In signum Erat Joannes lucerna ardens ei Ittceiis (Joan. v):
quippe incorrupiionis sol intrat Virginem : sub ardens devotione, luccns opere, ardens verbis, lu-
quo signo de semine humilitatis metit in gaudio cens exeinplis, ardens sibi, lucens proximis. Non
frucliim bona? aclionis. Sed quia non minor est erat ills lux, scd htcerna : el hoc propler lucis rao-
virtus, quam quaerere, parta tueri: maxime cum dicitatem. Unde seriptum est : lllutn oportel cre-
in mundo nihil sit stabilc, sed omnia vaiienliir scere, me autem minui (Joan. l), propter iiiiirmila-
gub solc, uecessc csl ut in rccla-Libra inenlem po- lcni, quia purus lionio fuit, prcjiter obscuritalcm,
757 SERMONES. — SLRMO XXV. DE S, JOANNE BAPTISTA. 758
quia lucis thesaui-um abscoudil in vasc ficlili. Ilaec A in carcere decollari praecepit. Confessor etiam fuit,
est Iucerna, quam accendit evangelica mulier, et quia con[essus esl, et non neyavit; et confessus esl,
evcrtil domura, ut drachmam dccimani invenirel. quia non sum ego Chrktvs (ibid.). Nec caruit virgi-
Mulier siquidem est sapientia Patris. Hanc lticcr- nitatis honore, qui cum mtilicribus coinquinatus
nam in ipso utcro ntatris accendit, ut ilrachniain non fuil; scd scculus cst Aguum quocunque ivit.
dccimam, quae perdila erat, -invenirct, lioc csl ut Eremita quoqiie fuit, qui viam Domino in eremo
lapsorum angclorum liumano genere digiiitatein praepnravit.
suppleret. Nam ciim novem creliti sint ordines, lot Lucerna crgo fuit, qna? lanquam ignis altera
de unoquoque ccciderunl ordinc, unde fieri deci- columna, eunlibtis per deserlum lumen praebuit.
rous posset: qtiorum loca cx hoiiiiiiibiis complenda Illuminat enim roiraculum conceptionis, gaiidiuni
sunt. Propler hoc novem drachmis novem compa- nativilalis, sanclitas in conversalione, humilitas in
raniur ordines angelorum; drachma? decima?.com • subliniitate, veritas in praedicatione, zelus in corrc-
paratiir genus hunianum : proplcr quam etiam do- ctione, constaiiiia in passione. Lucebat ergo vita?
iiiiiin evertit, videlicel Synagognm, de qua dicluni merilo, luccbat verbo, lucebat cxcmplo. Lumen pr;o
est • Domus mea, domus cralionk vocabilur; vos au- buit nobis in ingressu, in progressu, in egressu. In-
lem fecistk eam speluncam latronum (Matih. xxi). B gressusejusilluminatopera noslra primaetiniiiata,
Scriptum qttippe est : Lex el prophelm usque ad progressus media et progressiva, egressus nllinia ct
Jca.tnem (Luc.xw). Hanc eniin everlii, ttt ptcniludo consummaliva. In ingressu suo commendalur gra-
geiUium inlrarct; et sic cmnis Israel salvus fierct. lia operans; in progrcssu g;-atia coopera:ss; in
Quia ergo jam exstincta erat Iucerna, de qua scri- egressu gralia consummans. J.iannes quippe gratia
pium cst : Habelis propltelicum sermonem,' cni vos interpretatur. Joannis ergo nalivilas, id esl ingres-
intendentes, tanquam lucerttm ardenti in caliginoso sus ejus in mundum, oiiuni gralia? nobis repraeseii-
laco, benefacitis (HPelr. i), accendit hanc lucernam lat. Hunc autom ortiini graliae, multa nobis coin-
Dominus; qua? accensa fuit in utero, exposita in men.iant piivilegia , vidclicet tempus nat.vilatis,
dcserlo, emuncla in Jordane, exslincta in carcere. utriusque parentis nomiiia, nobililas generis, v't;e
Bcrie ergo dicitur : Erat Joannes lucerna ardens et sanclilas, dignitas oflfieii. Nalivitatis tempus Lucas
lucens (Joan. v). Lucerna enim ardens, et non lu- commemorat, ubi ait : Fuil in diebus Herodk regis
cens esl, qui sibi prodesl et non aliis. Lucerna vero Judm (Luc. 1). Siciit lunien caecis, aegris medicinn,
lacensesl, ct non arriens,'qui aliis prodest et non libertas servis, fessis requies, sic orlus gralia? gra-
sibi. Lucerna vero nec ardens, nec lucens cst, sed lus fuit indiebus Hcrodis. Cessaverat jam i.i Judrer»
cxstincta, qui praelali Iocum occupans, nec sibi regnare mansucludo Davidis, sapicntia-Salomnnis,
jirodesl, nec aliis. Joannes autem lucefna fuit ar- Ezechioereligio, simplicilas Josia?: et regnabal Ilero-
dcns et lucens, qui sibi profuit et aliis. Ideo com- dis crudclitas. Adv;iiiente siquidem Sanclo sancto-
raendatur cjus sublimitas muliis modis. Priroo rum, jam cossabal unclio; et sedcre incopperaiil filii
Chtisto testiiuoiiium perhibenle, quod intcr natos Israel, sine rege,sine principe, sine iherapliiin. Non
iiiidieiiim, non surrexit major Jonnne Raptisla crat gloria fili;e rcgis ab inliis, quia pellis gloria
(Maiih. xi). Secundo quod ubicunque occurrit incn- jam regnabat : sic eniin interpretaliir Hciodcs. In
tio de Joaune in Evangelio, commeiidalur a Chri- bis qua? foris su;;t, erat Jud;e:e gloiia, qui iiitus
sto. Non ergo mendicat liumana? laudis suffragia, eral ignomiuia ple;ia. Sed in dieV.tis malis crevit
qui laudalur a Deo, quia dicere polest : In Domino inter spinas lilium, et malus inter ligna silvarum.
laudabilur anima mea (Psal. xxxrii). Tertio, quod Sacerdos quidam nomine Zacharias (ibid.). Zacha-
ejus nativilas per Gabrielem archangeliim, et inler rias autem ntemoria Domini interprelatur. In die-
sancta sanctorum fuit pracnunliala. Quarto quod bus malorum, ait sapiens, ne immemor sis bono-
cxsultavit in ulero, matreDomini veniente, et Elisa- rum (Eccli. \\). In diebus Herodis noli oblivisci lui
heth proplielaule : Etundehic mihi ul vettiat ma- D Creatoris. Diem Itomink, ait Jeremias, non deside-
ler Domini mei ad me? Ecce enim ul facla esl vox ravi (Jer. xvu). Quid est dies hominis? Prosperilas
salulationis lum in uuribus mek, exsullavit in gau- mundi. Dies ille, ait Job, vertatur in lenebras; nec
dio in[ans in uiero meo (Luc. i). In iilero ergo san- computetur in diebus anni (Job m). Prosperitas vcro
ctificatus prius fuil sanctus, quam nalus. Quinlo, mundi, pellis gloria est. Ergo dies homiuis, dies
quod quidquid sanctitalis aliis Deus per parles cst Herodis. Sed in diebus Herodis fuil Zacliarias.
conlulii, lolum in Joanne conflavir. Propheta siqui- Ilic cst primus ortus gratia?, cum occurrit raemoria
«lemfuit, imo plusquam propheta, quia eum, dequo Dei.interprosperitales mundi, e( delectationes pec-
prophetaverat dicens : Venit [orlior me posl me; cali. Sed nec ephemera, nec transiloria debet esse
cttjtis non sum dignus corrigiam calceamenti solvere ialis nicmoria; sed conslans, sed morosa, donec in
(Marc. i), digito demonstravit et ait : Ecce Agnus cogitationibus suis de cogilationibus bonis creatio-
Dei, ecce qui lollil peccata muudi (Joan. i). Aposto- nis vcl recreationis dulcedine, tanquam de laulio-
lus etiam fuit, sicut scriptum est : Fuit homo mk- ribtis cibis aniuia satietur. Non erge quilibet Za-
sus a Deo, cui nomen erat Joannes. Aposlolus vero charias, scd cujus uxor fuit Elisabelh. Zacliarvas
missus interprelatur. Martyr quoque, qnem Herodes qttidcm memoria Domini, Elisabeth Dei mei satict s
 759 D. GARNERH LINGONENSIS E; ISCOPI 7;0
iriterprctatur. Sed quandoqtie suntdona a spirilu et. A sum oralio designattir. Unde David : Fiat cnttib
in spiritu; quandoquc vero dona sunt, a spiritu, mea sicul iricensum in conspectu tuo (Psat. CXL).
sed hon in spiritu. Datur quippe quibusdam spirilus Hora ergo inceiisi, hora oratiouis est. Sed eftia?cst
el persomiliter, et per dona, ut claustralibus caste hora orationis? Cum Tobias dicat : Onlni lempore
et religiose degenlibus; scliolaribus vero peccanti- benedic Dettm (Tob. IV). Et Psalmista : Benedicam
btis moi taliter, dona sunt a spirilu, sed non in Dominum in omni tempore (Psal, xxxm).
Spiritu S. personaliter inspirato : qui quidcm de Unde liolandum quod triplici servitUte DeOlene-
Deo habent memoriam, sed nOn in Deo, nec pro- mur. Debita, pia, et instiluia, debita servitus esi,
-pter Deum, sed ut vocentur ab hohiinibus Rabbi. qua? est latriae; pia, qua? esl operum misericordia;;
Propter hoc necesse esf, ut solo. Dei intuitu sit constituta, qua? esl ex homirium institulione. Insii-
h;ec merooria, ut sint Elisabelh et Zacharias ambo lutum est enim, Ut regularihus horis laudenuis
justi ante Deum, et sine querela. Quidam quippe Deurii, plusquam in aliis : unde serviiute instituta
sine qtlerela proximorurti sunl; sed non sunt justi magis tenemur servire una hora quam altefa. Sed
anle Deum. Alii circa opera justilia? se exercent, ct servitute debita sivepia, nullus magis tenelur scr-
sine querela sunt, sed non ante Deum, quia ad vire una hora quam allera. Horaevero inslitutioiiis
fevorem hominum circa hujUsmodi se exercent. B J octo sunt, quas Esrlras primo quidem instiluit: setl
Alii vero: jusli sunt ante Deum, sed sine querela Dominus operibus sriis,' eurodera nUmerurti posU
nnn sunt invidentium, quoniam alia est juslitia inli- irtodum confirmavit. Nara de hujusmodi boris ait
ciens, ul Sadducaeorum : unde Sadduca?t jHsti in- Psalmista : Sepiies in die iaudem dixi libi (Psal.
terpretartlur; alia insiifliciens, ut Scribarurn et cxvm), et : Medid nocte surgebam ad confitendum
Pharisieoruin. Unde dicituri IVtst abundavefit jw- tibi (ibid.). Hic aulem sacratus numerus tunc iro-
slilia vestra plusquam Scribarum, Pharismorum, non pleturj si [matulino], prima, lertia, sexta, nonai
irilrabitk in regnum cmlorum (Matth. v). Alia sufli- vespera et completorio, et nocte media surgamus
ciens sccundum quid, hoc est secundrim lempus. ad coiifheiidiini Deo super judicia justilia?. Priina,
Unde Adani el Eva justi facti srint, secunduro quod quia tunc a Juda?is Christus trailltus est Pilato,
tempori congruebal, id est innocentes, sediiullura jam consputus et illusus, et ca?sus alapis, ligaius
justilia? signum habentcs. Vel dicitur sufficierislex et saturatus opprobriis. In hac etiam hora a mor-
Mosaica secundum temptis, fn quo data cst. Data luis resurrexit, Maria?Magdalena?apparuit, el visus
siquidem incipientibus luit et ncophyiis, quibus lex est in liliore septem discip.ilis, quibus ait : Pueri,
illa sufficiebat ad tempus, quia perfectis nori suffi- ... nunquid pulmenlarium liabeik? (Joaix. xxu) Hora
cit. Nihil eniiii ad perfectum adduxit lex. Vel diei-' " tertia fuil spinis coronatus, linguis Judaeorum Cru-
lur juslitia sufficiens, respcctu iilius, de qua dictum cifixus, et Spiritus sanctus in die Pentecostes disci^
est. Erat Noe vir juslus in generationibus suis (Gen. puiis daius. Hora ssxta fuit clavis in cruce affixus,
vi). Vel dicitur simpliciter sufficiens juslflia natu- ct eadem hora discipulis cenientibus asccndit. Hora
ralis, scilicet: Quorf ttfrt iioli vis fieri, alii ne fecefk notta trarlitlil spiriium, cl lanceatus -duo nobis de
(Tob. iv), et Quod vuliis ut faciant vobk homines, et latere sacramcnta emisll, aquam baptismi et san-
vos eadem facite ek (Malijt. vn), sed justltia con- guinem redeiiiplionis. In vespera dcposilus de cruce
summaliva, Evangelica juslitia est, de qua dicilur : fuit : eadem bora discipulis suis sacramenlum
Qui le perctissefit in maxillam, prmbe ei el alteram corporis et sanguinis sui dcdit. Eadcm eliam lio a
(Malih. v). Tamen necsine querela, nec sine inur^ duobus discipulis eurilibus in Emmaus in fractione
niiire susiitielur plerumquc. Justilia crgo pcrfecla panis cogriittis fuit. In complelorio egresso Juda
ante Deum, et sine querela est, qua?unicuique jus tfaditore ad Judaeos coepit Jesus pavere et taedere ;
suum reddit. Quod turic digne lit, siJDeo j'us sutim el factus in agonia prolixius oravit, ct gutlas san-
reddat religio, plelas parentibifs, innocentia mino- gninis prostralo corpOre sudavft. Mcdia nocte nalo
ribus, amicitia aequalibus, revcrentia majoribus, D Domino, paslores vigilantes vigifias noclis supcr
concordia proxirois, nusericordia egenis. Sic erant gregem suurri, audierunt clamanles angelos : Gioria
isti ambo justi ahte Deum, et stne qncrela. Vel di- in excelsk Deo (Luc. u). Hac etiam hora clanioi-
cilur Zacliarias jusitis, et sine querela, quando fiet: Ecce sponsus venit (Maltlt. xxv). Eadem hora
incnioria Dci nihil liabet infldelitatis admisturli, ut Samson portas allophylorum cum veclibus suis
siljtista; nccodii vel rancoris ad proximum, ut sit fregit, in signum Chrisli, qui lunc nobis aperuit
sine quei'ela : rit ad Ddum slt, sive de Deo sit sive portas inferni. Unde canirous : Confiteantur Domino
noti sif. Suiil enim quidarn tnotus de Deo, sed non mkericordiw ejus, el mirabitia ejus filiis hominum :
ad Deum, ut si blaspliemaiiius. Quidam ad Deum, quiaxonlrivit portas mreas, et vectes ferreos confre-
sed nOn de Deo, quando proximis compatimur. gil. Isla» sunt hora? incensi. Zacharias ergo hora
Quidam nee de Dco, nec ad Deuni : quando movc- inceiisi. intrat lemplum : quando memoria Dei cor
inur a«Jadulterluni. Quidam de Deo et ad Dcum : inlrat, ut laudemus Deum : et haec satietas mc-
qtiando ipsrimpeffecte diligimus. Et ha?cest justi- moria? Def gratiam gfgnft sordium nuiudatricein,
tia ante Deum, et sine querela. Igitur Zacharias in- et vias Domini praeparantem in eremo munrli
travil in temptum horu inceasi (Luc. i). Per inccn- hnjiis : qitoniam Elisabcth magnum virum ge-
 741 SERMONES. — SERMO XXVI. 1N NATAL. APOST. PETRl ET PAULI. 742
nuil, Joanneni Baptisfam, pr.-ecursorcm Domini. A boniim. Nam ut malum a bono discefnerct, et bo-
SERMO XXVI. niiiiia malo, utcbalur raelle et bulyro, non felle et
INNATALI APOSTOLORUM PETRIET PAULI., caseo. Et quis est Emmantielis cibus ? Ipse nobis
Cum abieris. a me hodie, invenies viros duos juxla exponit in Evangelio, ubi ait.: Cibus meus ni, ut
sepnlcmm Rachel in finibus Benjamin jnteridie, sa- faciam voluntalem Patrkmei (Joari. iv). Ergo'ciic.i
tienles magnas foveas, dicentque tibi : lnvenim sunt judicia, qtiibus bonos a malis discernit, utitur mellc
asinm (/ Reg. x). Ecce, cliarissiiiii, qiia i alione su- dulcedinis, lnimore pietatis, pinguedine chaiita-
spirabat filia Calel), quam juste conquesta est dc lis. Butyrum quippe nafuraliier est pingue et hu-
sterililate Dabir, qua? alio nomine Cariathsepllel, midum. His utilur sapientia Dei Patris, videlicet
vocabatur, qua eliam necessitate sibi jiingi voluit Emmanuel ; cui omrie j'udicium dedit Patcr, ut
irriguum superius et inferius (Judic. i). Valde scinpcij proiiiis esset ad judicia dispensaliva et rc-
cnim sterilis sermo divinus invenilur, si littcra? su- missiva, non punitiva, charitate, pietale, dulccdi-
perficies alteudatur. Hoc cnim significat sterilitas ne ; non felle araaritudinis, non siccilate inhu-
Dabirqua? interpretatur eloquentia, qiia? eliam Ca- iiiaiiilalis, neque duiitia crudelilatis, sicul isti, qui
, riiubsepher vocabalur, id est civilds titterarum. in judiciis suis semper inveniuntur amari, inhu-
"
NanTpropter hoc aitPsaliriista : Quoniam non co- ntani et duri, quasi felle, quod amarum est, uten-
gnovi litieraturam, id est, quia littefa? 11011 adliaesi, tes ; et caseo, qui durus est ct siccus : non melle,
introibo in potenlias Domini (Psal. LXX).Necesse quod dulce est; Vel butyro, quod est humidum et
est ergo ut adjungalur ei irriguum superius,.ct ir- pingue.
rigiium inferius, scilicet ul affeClum irriget humOr Cum igitur gravibus aflligunt subditos oneribus,
gralia? spirilualis, quo ad diligendum Deum, quasi qui tanquani anin alia Dei ad sUstipier.da oncra
ad irriguum superius, et ad diligendum proximum sponte se inclinaiil, norine quasi Chalda?i tres lur-
ut ad inferiiis, auimus movealur. Qiiid cniin nostra mas faciunt,cut beali Job camelos auferant, \el
inlerest, qua negligentia asina? Cis fueriut perdita?, fornacem pueris acccndanl ?jChaIifaeiquippe fero -
qua soUiciludine quaesila?,qua utilitate invenla? ! ces interprctantur ; el cum ferocilale sua subjr?-
Slerilis plane est in hac parte Dabir, nisi ei ulrum- clos premuiit, non domesticos, sed Dei se perscci-
oue irriguum adjungalur. Unde nolandum est quod tores psleiidunt. Sicut autem per Job Chrislus, ila
in ftfCro eloquio per asiuas sccundum allegoriain, per Chaldaeos ejus pei Seculores figurantur. Et curn
simpiiees et idioUe, sccunuum vcro tropologiam atl Christi passionem Herodiani, Sadducaei, Phari-
aiiimi motus figurantur, sicut scriptum csl : Boves Q sa?i pariter convenerunt; quasi tres turmas Cbal-
arabanl, el asinm pascebantur juxla eos '(Job r). daei feceruiit. Sic igilur isli, cum subdilos oneribus
< Asina?, ait Gregorius (21), j'uxta boves pascun- prcmunt, el crudelilate Herodiarii, et falsa justitia ,
fur, quando simplices prudenium inlelligciilia re- Sadduca?i,el simulata religione Pharisaei facli sunl;
irciuntur. > Sed asina? per negligenliam paslorum iii omiiibus vero Chaldaei. Vel certe citm zelo ama-
plerunique pereunl, dum alii labores, inimieilias, riliidinis .urunt animas siibditorum,crudeIilatesua,
vel o;'.iasubdilorum inlrare -volentcs, sub sjiecie Ii- laiiquanl Chaldaei pueris accendunt fornacem. Puc-
berlatis ipsos (anquam onagros, per abrupta vitio- ris, iiiqpam, illis, de quibus dictum cst: Ecre ego et
rum libcros ahire perroillunt. Quod quam nialuni pueri, qucs dedil mihi Dens (Isai. vui). Isti ti-go
sit, negligentia sacerdotis Hcli nobis oslendit. Ctijtis verboruin Pclri aposloli surdi aud.lores, volunt
tabernaculum Deus repulit, quia circa subditos dis- potius in clero doniinari, quam lieri forma clcri
solutus et mollis fuit. Alii sttb specie severilalis (/ Petr. v) ; non attendenles, quod unus esi magi-
truculenliam induentes, disciplina, fame, laboribus, ster noster, i;os aulem oriines fratrcs sumus. Et ul
subjeclos affligunt, non solum ut prcmant, sed op- scianl humiliari , locum allendant, cujus typiini
primanl : quorum Cis imaginem tenet, cujus asina? tenent, vel in arca Noe, vel in tabernaculo Moysi;
perierunl. Cis enim durus interprclalur ; el ex ipso [) iiam in ulroque figurala est Ecclesia Dei. Facla
uomine eoruin duriiia liguratur, qui subdiiis scis sunt, ait Sciiplura, in arca cmnacula et tristega
iiriporiunt onera gravia et importabilia, sintiles mi- (Gen. vi), id cst dislincliones, quas alia Iranslalio
nistris, non Christi, sed regis ^gypti, qui filios vocat bicamerala eljlricamerata, scilicct canierns
Israel aflligebant operibus, nec paleas dabant. Quid quinque, quarum prinia dicebaluf stcrcoraria, se-
est, palcas non dabanl ? Temperamentum oneribus cunda apotbecaria, lertia irnmitiuin animalium
lion imponebant. Nam per paleas temperamentum quarla miliuin, quinla lioininum et avium. In pri-
accipitur, ut ibi: Ipsi liniebant parielem luto absque ma ordo eorum.qui curani habenl animarum, ligu-
palea, id est absque temperamento (Ezech. xui). ralur: qui dum confessioiies suscipiuni, apud ip-
Unde subdilur : Dic eis, qui liniunt parielem absque sos peccala quasi sordium fa?ces confilentes emil-
temperamento, quod casurus sil (ibid.). Non sic, non tunt; sccunda doetorura ordinera repraesenial, qui
sic Emmanuel vescebalur caseo et felle, sed bu- de senlentiis Scripturaruin condiunt salutis*pig-
tyro et melle, ut scirel reprobare rnalum. et elisere nienta ; leriia eorum qui sunt in Ecclesia Dei, no-

(21) Commenl. in Job.

 745 D. GARNERU LINGONENSIS EPISCOPl 744
roine , non numinc ; numcro non raerito : a quibus A f lalis dignusesl piaelationc, qui per patientiani com-
area purgari non polest, donec vciillletur ; quarla paii didiceril passionibus subdilorum, et vigilare
inilirim ct obedientium subditorum ; quinla ratio- sollicitus sft, inqnirendo quod perierat; qriomodo
nabiliuni honiiiium et contemplalivorum. Taher- consolidet, quod confracluni erat, quod debile su-
naculiiii) quoque Moysi quatuor legeliatur operi • stineat, quod forle et pingue cuslodiat. Nam solli-
roenlls. Primo sagis capillatiis sivc cilicinis ; se- citudo qtiaerendi animas coinmcndatur, ctim dici-
cimtlo pellibus arietum rubricatis ; lerlio cocco bis tur : Etqumsivil eas per montes Ephraim (I Reg. •
lincto ; quaiio vero seque pellibus arielum hyacin- ix). Duobus modis circa curam aniinariim piaela-
thinis. In istis illi qui Ecclesiam Dei protegunt, fi- tus debet esse sollicilus, exemplo scilicet et doctri- \
gurantur. In primo praelati, qui venlis et imbribus na. Necesse esl eniin ut subditis exemplum laboris ;
cxponuntur ; in secundo aclivi, qui laboiibus aflli- procbeat, coipus castigcl, ct in servitulem redigat, !
cti, quasi pclles arietum rubricanlur; in tertio cha- ne cum aliisp:a?dicaverit, otiositas cum redarguat. ;
rilalivi, qui ctsi laborare ncqueunt, ad honorem Montes aulem Ephraim Iaboris gravedinem ciica
Dei.et ulililatcm proximi de proprio beneficia lar- bona? frucliim operalionis insinuant. Undc Eph-
giuntur ; in qtiarto conlemplalivi, qui ccelo similes, raim interpretalum frugifer sonat. Sed quoniani
tanqiiam pclles hyacinlhiria? ccelestia contemplan- ' non sunl condigna? passiones hujus temporis ad fu-
tur. Ecee mansioiiibus slercorariis, et sngis, isti turani gloriam, quae revelabitur in nobis, necesse
de quibus toquimtir, comparaiitur citjcinis : Unde est, ut quasi transeundo per monlcs Epliraim qua?-
igitur eis lanta? siiperbia? fastus, si lani vilis cis sit rat, donec veniat ad lerram Salisam, quia soltim
in Ecclesia locus ? Quomodo ergo in clero domi- solidum est elemeiitum, per tcrram non immeri.o
aari volunt, cum sit unus. magisler noster.Chri- solidilas figuralur. Salisa vcro iriennalis interpre-
slus, nos autcm on;nes fralres simus ? Aut quo- talur. Est igitiir lerra Salisa lcrra triennalis, de
modo de oculis trabem non cjiciunt, quf de oculis quo triennio loquilur isaias, ubi ail: Comede quod
fraiVum festucam ejiceie volnnl? Nam, sicut Au- hoc anno repereris, secttndo qucd sponle nascilur,
gustinus ait, sacerdos, cui omnis offertur pecca- teriio teminaie ci panlale vineas ; comedite el bi-
tor, anle quem consiituiliir omiiis languor, nullo bile (Isai. xxxvu). Uiide scicndiim quod cx quo
corum sit jitdicandus, qua? in -alio judicare est . nascimur, nobis a Deo collaia naturalia repeTiinuj.
promplus. Judicans enini aliiim, qui esl judiean- Cum illis enim nasciinu -, nec esse possumus sine
dus, condemnat siipsum. Cognoscat igittir se : et illis. Comedere ergo anno primo ea qua? repcri-
purget in se, quoJ alios, viderit sibi eflerre. Cavcat r,J mus, est uli digne naluralibus, scilicet memoria,
ti a sc projiciat, quidquid in aliis damnosum re- ingenio, .ratione, libero arbiirio. Sponte vero na-
perit. Animadverlat, quod qni sine peccato est, pri- scuntur gratuila ; ideo sponle, quia nullis praece-
mus in mulierem lapidem mittat (Joan. viu). ldeo dcn-.ibus meritis, alioqui non essent gratuita, id cst
enim liberavit peccatricem, quia non erat, qui ju- gralis «laia. Comedere ergo anno secundo ea qua?
&te in mulicrera projfcerel lapidem. Sed jam sub spontc nascuntur,est uti digne graluitis. Unde Apo-
talt praelato quid bonus subdilus merealur, audia- stolus : jRoooDOS,ne in vacuum graliam Dei reci-
iiius. Sequiltir enim : pialk. (11 Cor. vi). Tertio autem anno seminare
Erat aulem filius Saul eleclus ei bonus, qui super debemus ct comedere, ut liberum arbitriumgra-
alios eminebal ab humeris et sursum : nec erat eo tuitis ndjungentes, secundum nohis a Deo col-
ttielior inter filios Israel (I Reg. lx). Non est latida- latam gratiam voluntarie quod boiium est opere-
bi|e Lene vivere, cuni nenio male vivcre suadet, niur.
sed gloriosum esl, iion consenlire stiadenli ; glo- Simplices ergo subditos exemplis erudil, vel fa-
riosius ctiarn tenlationi resislere, quam lentari non tuos motus in se compcscit, qui sic uti novil natu-
posse. Nain quis magis mereri nicruit, vel Pelrus, ralibus et graluilis, ut usibus eorum digne merea-
qui tunica sua cinclus ad Chiislum super niare ve- D ] tur, el exercitiis. In omnibus tamen qua? facit, ne-
i.it; vel illi qui veiieruul navigio ? Quid enini flu- sc^at sinistra sua, quid faciat dcxlcra sua, ne pro
«lus inatis, nisifluclus lcnlalioiiis iusiniiat ?Et quidi lcinporalibus ct caducis, sed pro ccelestibus faeial
csl super mare a I Chrisium veuire, nisi, ul adi el a?ter..is. Transeal de terra Salisa per lerram Je-
Ciirislum venialur, fluclus lentatiotiis calcare ? Et' mini. Jemini iquippe dextera inlerprctatiif. Ergo
quid esl venire navigio, nisi ad Christum aecedere, pcr terram Jemini viator iste transeat, rit nlhil si-
absque lenlalionis incommodo, imo consolalionis> nistra?, sed quod est dextcra? semper inquirat. Sed
rciuedio ? Quia igitur praelali ausicrilas nihil estt quoiiiarri persecutionum limor multos a bono
pro-
aliud bono subdito, quam lima ferro, fornax auro,, posilo relrabit, el ad illicita trahif, nccesse
cst, ul
flagellum grano, lorcular vino, tanto laudabilis sulj- in hac paiie se muniat, nec a boi:o pioposi:op:-o-
ditus approbatur, quanlo patienter flagella susti- pter perseculionum timorem resili.it, sed ad mo-
nel, quoium tunsiono virlus defaecatur. Tales in- tus simplices inquirendos, etiain lerram Salim per-
sinuat filius Cis : et ideo Lonns dicitur, et clectus. transeat. Salim quippe vulpes intcrpretatur: pcr
Unde et merito perdilanun ei cura commiililur vulj)es vero peisecutores ligurautur. Unde Samson
asinarura, vel, ut nidius dixerim, animaruiri, quiai cum f cibus ardenlibus vulpes discurrerc fecit j>er
713 SERMONES.— SERMO XXVI. 1N NATAL. APOST. PETRI ET PAULI. 716
sataPhilislhinorum (Judic. x\), quiaChrislUsrion- jA factum inveniat vas eleclionis: alterum vero, posl-
nunquam perniitlit crudeles persecutores bona de- quam ad vocem ancilla? negavit, Principem aposlo-
struere irapiorum. Sil igitur ad omnia circumspc- lica? dignitalis? Invenies, ait Scriplura, duosvirot.
ctus cl providus, ut perveniat ad lerram Suph. Duos, propter mysterium gcmina? charilatis ; viros,
Suph quippe speeula iiiterpretalur. Esl aulcm tri- quia doctrina viros veriialis, exemplo vero virlulis.
plex spccula. Praedicalinnis, de qua riiclum est : Nam vir a veritate, vel a virtute dicitur, Et quidem
Speculatorem dedi te ftliis Israel (Ezech.m). Con- eos in via fuisse tales invenies. Sed in palria qua-
tcmplationis, de qua dictum est: Pone libi mensam, les? Invenies eos juxta sepulcrum Rachel. Nota,
et conlempiareinspecula (Isai. xxi).Circumspectio- quod una est generalis et univcrsalis Ecclesia, scd
nis, (le qua dictuin est: Siatue tibi specuiam, poue in tres specfales divisa, id est in Ecclesiara mili-
libi dmaritudinem, el dirige cor tuum in vias reclas tantem, et exspectantem, et tiiumpliantcm. Prinia
(Jer. xxxi). Igitur ad spcculam circumspectionis figurala est in allarilutco, de qOo dictum est: Al-
accedat, itl esl ad terram Stiph. Scriptum est enim : lare de terra facielk mihi (Exod. xx). Allare de ler-
Omni cuslodia serva cor luunt, quoniam ex ipso vita ra lil Doinino, cum Ecclcsia corruptibilis et lerrena
procedit (Prov. iv). Inopinata siquidem morte Isbo- ' servit Deo. Unde sacerdos orat in canone : Suppti-
selli exslincliis lcgitur, qucm Scripiura osliar.ain, D ces terogatnus, omnipotensDeus,jube hmcperferriper
non ostiarium habuisse testalur. Cujus hostes, dum manussanctorum angelornm tttorum in sublime altare
osliaria purgans triliciim obdormisscl, assumcnlcs luum, ul quoiquol cx huc altaris parlicipatione, ctc.
spicas iritici latcnlcr ingressi sunt, et eum in in- Orat enim saccrdos, ut per vfrlutem sacramenti lola
juiine pcrcusscrunt. Ostiaria siquidera triticum simul Ecclesia miiitans et triiimpliaiis in uuuin
puTgat, cum mcns a vitiis virlutes separat. Qua? si corpus.Chiisli uniatur, id est ut Ecclesia militans,
per negligcntiaro obdormierit, ad inlerliciendum qua? in praesenti sacrameiiU) figuralur, et quasi in
animum malignis spirilibus iter pandit. Qui ingressi inferiori altari oflciiur, in sublime altarc, quod csl
spicas aiiferuiit, quia bonarum cogitationura ger- Ecclesia triumphans pcrferatur, et capiti suo, Chri-
inir.a tollunt, el in ingiiinc feriunt, quia virtutem slo scilicet cujus corpus est, uniatur. Nam sicut
cordis delcclationc caruis oceidunt. ait Sergius papa, triformeest corpus Christi. Unde
Unde Isbosclh vir confusionk dicifur; quia omni et in fornia panis tres fieri solcnt fracliones.
coiifusionc dignus est, «iui virili custodia munitus Pars comesla corpus Christi insinuat ambulans ad-
non est. Perseverantlara autera solliciludiiiis sua?, huc super tcrram, :d est Ecclesjain mililantem, al-
JUIfinemfinalciu sui opcris in illum daigat, qui est (r lare scilicel inferius, allare adLuc corruptibilc et
bcne operanlium linis, sine quo nibil facere polesf, terrenum. Unde et de terra fieri jubetur. Pars vero
et per quem ctiam iinpossibjlia polesl. Qui pelenli- in calicein missa, corpus Chrisli, q.uod jam resur-
bus et quaerenlibiis promiltit, dicens : Petite, el ac- rexit, insinuat Ecclesiam videlicet triumphantem,
eipietis ; qumrile, ei invenielis (Luc. n). Ergo lina- qua? ctiam figurala est in allari aureo, quod crat
liier sit sua petilio Deus. Sicut de hoc elecu»filio in Sanctis sanctorum. Pars aulem usquc ad fiiiem
Cislegitur, quoJ tandern venit ad Samuel in Rama- missaereservata in allari, corpu* jacensin sepulcrof.--"
tha. Samuel quippc peii.io mea Dms interpretalur. id est Ecclesiam exspectaiitcm corporum resftrrc-
A<1Deum igitur, qui linis essc debel omnis noslra? clionem. Qnod fieri jubetur de lapidibus, quOs fer-"
peiilionis, in Rainatha venit, qui ccelesti desiderio rum non tetigit, quia jam ceiia beatiludine donala,
accensus, viam iiianclaloruin ejus currit. Rama uec haeresis nec schismatis timet seelioiiem\Ftgu-
quippe excelsum intcrprelatur, Et qufd cxcelsior ralur elfamin altari, subqtio Joainiesaudivitvoceflic
coslo? Iii Ramalha Samuel invenilur, quia justis ad occisorum clamantium : Vindica, Dontine, sangui-
Dcum pclitionibus, et in hac vita merito, et post nem servorutn luorum, qui effusus esl (Apoc. vi).
banc vitam praemio pervenitur. Unde Samuel ait : Propterca scpulcro Racliclis hacc cxspectans Ec-
Cam abierk a nte hodie, elc Male vadit, qui a Dco D clesia comparatur, quia ibi vox in Rama,hoc estiu
IVOIIvadil, quem via justificalionum non instruit; excelso audila est, Rachel, hoc cst Ecclesia, pIorai;s
quem in veritalem non inducit. Sed a Deo vadit, , filios suos, nec ibi vult consokri, donec impleatur
qui viam mandalorum suorum currit, quem per numerus fratrum stiorum, Esl igitursepulcrum Ra-
vias rectas deducit, et landem per viam charilatis cliciis secrelum Ecclesia? exspeclanlis, qua? exspc-
perducil. Cum abieris, inquit, a me liodie, invenies ctat resurrectionem corporuin latcnlium in sepul-
duos virot (I Reg. x). Ad quid iuvenies? Ut duca- cris. Juxta igitur hoc scpulcrum exspectant isliduo
tum tibi pracbeant, si a Deo ire desideras, et in tc- viri, quia etsi quanlum ad gloiificalioricm aiiima-
nebris es. Si caecuses, et nescis quo vadas, ci tamen 111m membra sunt Ecclesiae.iriumphanlis, lanien
iredcshleras, via?ducalum Paulus pracbere poieril, quoadcorporum susceptionem merabra sunt Eccle-
qui usque ad lertium cceium raplus fuit. Sed tt sia? exspectantis. 0 quam gloriosumcst bocsepul-
Pclrus regni cosleslis adilum tibi rcserabi, qui re- crum. Erit, ait Isaias,radixJesse,qui stal in signum
serandi pariter et claudendi claves accepit, Et quis populorum; ipsutn genlesdeprecabuntur, el eril sepul-
in agone conlendens, jam non currat ad bravium crtim ejus gloriosum (Isai.xi). Deiarlire siquidcin
supcrna? vocationis, cum allcruni de persecutore Jesse flos ascendit, id cst Clnislus, qui ct Nuzaraeus
PATBOL. CCV. 24
 7*7 D. GARNERIILINGONENSISEPISCOP! 7*1,
vocatusest. Cujus est hoc sepulcrum, quia sicut A lem justitia? intcr diflicultates gratfiuntur. DequiDus-
militaniis et triumphanfis, ila caput est Ecclesia? canitur : Eunies ibant et ftebant, mittenles seinina
exspectantis. Una enim est Ecclesia, exspeclans, et sua (Psal. cxxv). Alii currunt, qui fervctui deside-
iriuuiphans. Ideo autem gloriosum; quia ibi ces- rio vires conanlur excedere. Unde David ait: Viani
sant impii a (umultu, nec audilur vox exactoris. Ibi mandatorum ltior.umcucurri; cumdilatasli cor meum
terra? reges et consules dormientes silent, el somno (Psal. cxvm). Alii ascendunt, qui meritonim gra-
suo requiescunt. Ideo fodientes ihesaurum vehe- dus ascendendo in corde suo disponunt. Unde dici-
inenter gaudsnt, cum invenerint hoc sepulcrum. lur : Beatus vir, cujus est auxiiium abs te; ascen
Sequitur ; siones in corde suo dkposuil in vatle lacrymarum,in
In finibus Benjamin. Renjamin filius dexterm in- loco quem posuil (Psal. LXXXIII).Ascendenlium au-
terpretatttr. Filii autem dextera? sunt, quibus sta- tem alii sunt, qni ascendunt, ut corruant; alii ad
tutis ad dexteram Judex dicturus cst: Veiiite, bene- hoc corruunt, ut postmodum fortius ascendant;
dicli Palris mei (Matth. xxv). Habet autcm fines alii vero ascendunt, ita ut non possint corruere;
multos iste Benjamin, pcrseverantiam in timore alii aulem ita corruunt, ut jam non possint asccn-
Domini, et observantiam mandatorum, in aflectu dere. Ascendunt vero, ut corruant qui de virlutibus
charilatis, in visione Dci, qua? sola est finis finalis. " suis se reddunt elatos, qui simulatein religionevi-
Et est piimus finis, finis per quem -.De quo habes : vunl, qui in tenlalione sunt inslabiles, qui adolcs-
Finem loquendi pariler audiamus, Deum lime, et cenliam animi retinent eliam senescentes. Dc qui-
mandata ejus observa (Eccle. xu). Sccundus est bus Salomon : Tria sunt difficitia mihi: el quartttm
linis ad qttem. Unde legis : Finis legis est charitas penilus ignoro. Viam aquilm in cmlo, vtam cotubri
(I Tim. i). Tertius est finis propler quem. Unde in super petram, vium navis in mari, viam viri in ado-
iinem diriguntur Psalmi. Et Dominus in Apocalypsi lescentia sua (Prov. xxx). Via aquil.e in ccelo, est
dicit: Ego sum Alpha el Omega, principiuttijei finis via hominis ambulanlis in magnis et in mirabili-
(Apoc. i). Per limorem siquidcm Domini et obser- bus super se. Aquila enim cst magnarum alarum :
vap.tiara rnaridalorum pertingimus ad charitaiem, qua? lunc venil ad Libanura, quando accedit ad
in qua perseverandum est proptcr solam Domini vi- virlulum montem candidalum. Scd medullam cedri
sioncm. In his finibus invenli sunl isti duo viri, qui tollil. cum ipsis religiosis spernendo ct superbiendc
in vita sua fidem per ditectionem opefantem habue- dclraliit. Via autem colubri supcr petram, cst vita
luiit, perseverantes in ea usque ad Dei visionem. illorum, qui simulate se Christo adha?rere lc.risos-
Inventi sunt ergo in finibus Renjamin et meridie. rj tenduni, intus vero malitia?venenum abscondunt.
Invenerunt enim ubi pascit, ubi cubat sponsus in In hoc cnim quod venenum malitia? porlanl, colubri
rceridie. Non in mcerenti die, in qua palpant lioini- sunt; in hoc autera quod religiose vivunt, supcr
ncs sicul in nocle ; qua? dies est hujus saeculi, et pelram vadunl. Supra petram dico, non in pclra,
illius magna? aurora diei, qua? calamitatis crit, ct quia nec ipsi in Chrislo stint, iicc Chrisius in eis
miseria?; sed in meridie, id est in mera die, qua? cst: sicut super cathedram, el non in catlicdra
nescit occasum ; quam iiulla nox inlcrpolat, nec ha- Moysi, sedere dicuniur Scriba? et Pharsaei. Via au-
bet obscurum. Sequilur: tem navis in mari est vita eornm, qui inler amari-
Salienles magnasfoveas.Per foveamterrcna cupidi- tudines lcnlatioiium, aliquo vanitatis vento flanlc,
tas ligaralur, ulin Job: Facies eorumdemergein fove- titubant et merguntur. Via vero viri in adolesccnlia,
am (Job XL), quia reprobi omnem suum intuitum est vila eorum, qui cura scnes sint, et aetalis prove-
ad cupiditatcm terrenam infleclunt. Vel per foveam cta?, adolesccntiam tamcn rctinent moribus, non
senlenlia moiiis" accipitur, ut in Psalmo: Foderunt aetate. His enim maledicit Isaias, cum dicil; Male-
anle faciem meam foveam, el inciderunt in eam (Psal. diciuspuer cenlumannorum (lsai. LXV).Corruurtt, ul
LVI),id csl seipsos occiderunt, in eo quorj me oc- asccndant, qui ut exaltenlur, se bumilianl. De qui-
cidere pu:avcrunt. Magna?sunt ista?fovea?etpaten- ;Dbus Salomon : Qualuor sunl triinima terrm: el ipsa
tes, sed ullra eas saltum fecerunt, qui et terrenas sapienliora sapienlibus. Formica, qum in mslaleprm-
cupidilatcs spreverunt, et a?terna?moriisscntentiam paral escdm sibi. Lepuscului plebs invalida. Regem
evasei unt. Isli igilur dc inventione asinarum certos locusta non habet, et lamen egrcdilur per lurmas.
reddunt, qui simplices aninii rootus roodificare no- Stellio manibus nititur, et moratur in domibus regis
verunt, et subjeclos simplices ad stabulum Samari- (Prov. xxx). In quibus laboriosi, limidi, humUes
tani scriplis ct exemplo leduxcruiit. ct subjccli designantur. Corruunt, ct ascendere 11011
SERMO XXVII. possunt, quos demersit tempestas aquae,quos jam
1S ASSUHPTIONE BEAT.EMARLE. profundum absorbuit, super quos jam urget putcus
Quwest kla, quw ascendil, etc.(Cant. yui.J In via os suum, ut cadanl in profundum culpae, sive in
Dci alii jmpclluntur, sicut coacli, dc quibus scri- profundum pcenae. De quibus Salomon : Tria sunt
ptumest: Cum occiderel eos, qumrebanl eunt. (Psul. insatiabilia : et quarlum, quodnunquam dicit : Suf-
LXXVU) Alii trahunturqui inter tenlaliones convale- ficit. Infernus, el os vulvce: el terra qum nbn satia-
scunt.UiideDominus: Infuniculocharitatktrahaineos lur aqua, et ignk, quinunquam dteil : Sufficit (ibid.)
(Ose. xi). Aliivadunt, quiindefessograduperlrami- In primo profundum poena?demonslralur ; in rcli-
 719 SERMONES. — SERMO XXVIII. 1N ASSUMPT. B. MARLE. 7S0
quis tiabus luxiiiia, cupidilas, avariiia:qcacsur.t t A cessatione a viCis : qua? dicitur descrtum pecloris
profundum culpa?. Ascendunt et •corruere rron pos- stve sabbatum menlis, sine qtto non est salus. Va?
sunt, qui ncc tcntationibus necadversilalibus- flectii vobis, Ecclesia? prselali, qui hoc desertum deserit's,
possunt; sedtum Apostolo (iducialiter dicunl: Quiss «juando Sion aedificalisin sanguinibus, qui de cornu
»IBSseparnbUatharitate Chrkti ? (Rotn. vin.) Velcer- altaris superbitis, qui de palrimonio Crucifixi la-
lc qui opere complent, quod.ore praedicanl; vcl quii scivitis, qui in vcslris parenlibus et cognatis san-
cautelam innocenlia servant, ut sint de illis, quiag- ctam Ecclesiam «lefoiiiialis. Sic enim Sion in vestr"s
num immolant, de lalerc aquilonis; vclquasi columba? i sanguinibus acdificalis, et Jioc deserentes deserlum,
adfenestrassuas.Dequibus Salomonait: Triasnnt, , eliam Ecclesia? jura deserilis. Vel ascendunt in de-
qum bene gradiunlur : Leo forlksimus bestiarum, ad/ scrto, id est in mente sancta. Unde in Exodo : Cttm
nullius pavet occursum ; et gatlus succinctus lumbos;; minassel Moyses gregem ad interiora deserli, appa-
ei aries, non esi rex, qui obsistat ei (Prov. xxc). Ini ntti ei Dommus (Exod. ui); quia iunc nobis Domi-
leone forlissimo dcsigrrantur Uli qni flecti non pos- nus spiritualiter apparct, quando cogftationes no-
«>unt per advcrsilatatcm-nuiiidi, pcr infirmilatemi stras ad vcram unitatem fn menle devota, qua?
carnis, per icntationem cordis. Ad nulliusenim pa- sancta? solitudinf insislit, redigimus. Vel asceudunt
vebit occursum. ln gallo autem succincto lumbosi B in deserto, i.d csl in sancta conversatione. Unde in
praedicatorcs significantur quiquod praedicantvoce,y Exodo :. Sacrificabimus Domino bi deserto (ibid.),
tlemonstrant operc, seipsos perculiiint, anlequami id est serviemus Domino in sancta conversatione.
canant, quia castigant corpus suum, et zona conli- Vel ascendunt per desertum, id est per conteropla-
iienlia? restiingimt lumbos, ne cum aliis praedica- lionem, qua? a multis deseritur, a paucis inhabila-
vcrint, ipsi rcprobi inveniantur. In ariete vero, cuii lur. Unde in Canticis : Qum est ista qum ascendii.
tiec potest rex rr-sistcrc, designali sunt simpliccs, per deserlum ? (Cant. ni.) Vel ascendunt ad deser-
qui «ic lamen aslutiam rctineiU in simplicilaic, ut tum, id est ad ccelum. Unde Dominus dimisit no-
» nullo advcrsarii incursu possint timere. Quasi naginta novem ovcs in dcserlo, quia angelicam na-
enim «eiumlia? ad fenestras suas sunt, prude/iles luram dimisil in t?celo: quod ideo dicitur desertum,
sicut serpenles, sed simplices sicut columba?.Notan- quia ab angelis dereliciumyqui per superbiara cor-
dum quoquc quod asccndciMliumalu ad hoc ascen- ruerunt. Ad J^oc .aulem dcserturo, lanquara ad
dunl, ut fugianl a deserlo; alii ascendunt de de- thronum veri Salomonis, scx operibus misericor-
serlo, alii asecndunl in descrlo, alii asccndunt pcr dia?, lanquam sex gradihus ascenditur, id cst si
desertum, alii ascendunt ad descrlum. Pcr deser- esurientibus cibum, si sitienlibus poturo daintts, si
iiira namque figurantur plerumque, vei daemanes inclusos carceribus visitamus, si peregrinos susci-
•vcl infernus. Daemones, ut in Psalmo : Neque a pimus hospilio, si nudos vestimus, si infirmis con-
ileserlk -montibus (Psai. LXXIV),quia nec iu irfsis sHii vel auxilii solalium impcndamus. Nam-propler
lnalignis spirilibus patel fiigiendi a divina maj'estate haec, verba solalU su:it audiluri, quihus dicetur :
locus; infernus, unde hircus «noirop.itaZoi mitli Yenite, benedicti Patris mei, percipitc regnum, quod
jiissus est in descrtum, quia •Clirislus secunduin vobk paralum est ab origine mundi (Matllt. xxv).
tinimam, propler iniquilates populi desccndit in in- Sic ascendit yirgo gloriosa de virlulein yirlutcni,
fernum. Vel ascendunt de ueserto, id est de Jege ut fujgeret desertum inferni, ut ascenderet de de-
Mosaica, dc qua scriplum est, quod aquas Mara in serlo mundi in desertum sancla? conversoiioais,
deserto amaras dulceravit Moyses ligno imposito. per desertum devota? contemplationis, usque ad
•Velde slerili gentililatis ritu. Unde ; jPostut deser- dcserlum superna? vocalionis.
twn in stagna aquarum (^Psai. cvi). El ilcrum Isa- SERMO XXVIII.
ias : Emitteagitum, Dontine, domina:orem terrm, de 1NEADEM SOLEMHITATE j(22).
petra deserti ad montem filiw Sion (Isqi. xvi). Vel Eleva virgam luam, et extende manum luam, et
ascenduntde dcserlo, id est de mundo. Unde in D I divide mare, »1 iranseani filii Israel per medium
Canticis: Qum est kla, qum ascendit de deserto, id sicci maris (Exad* xiv). Quod uni dico, omnibus
cst qua? est isla qua? elevatur de mundo ? Mundus dico. Omnibus, inquam, illis qui lanquam boni
quippe quinquepertita ratione dcserto comparalur. pauperura advocaii, conXra frivolas excusationes
Propter pcregrinationcra ; unde ; Nou habemus hic eorum, qui invilali fuerant ad nuplias, didicerunl
iiianenlem mansionem, sed futuram inquirimus (Hebr. spiritualiter allegare. Inviiali quippe sumus omncji
xnj). Propler laborem. Unde Job : Homo natus est ad nuplias, sed adliuc esl, qui dicat: Villam emi
ad laborem (Job v). Propter egeslatem. Unde : Ego (Luc. xiv). Villam quippe emere, est in saeculiva-
sum pauper el dolens (Psal. LXVIII).Proptcr morsus nitatibus desudare. Hic est qui in cophino palea-
scrpeulitim, id est suggestiones daemonum ; unde; rum Pharaoni deservil. Est etiam et qui dicat:
illic reptilia quorum non est numerus (Psal. cm). . Juga boum emi quinque (ibid.). Hic e"st aniroalis
Et quia roundus incultus est, sicut desertum in- Iiomo illc, qui mundi cupidilalibus inhiat, el in
cullum est. Vel ascendunt in deserto. id est in cophino lalcrum Pharaoni se subdit. Terrcna quippe

(2?) Congruit magis feslo Assumplionis,

 751 . D. GARNERIILINGONENSISEFISCOPI 7;i2
cupidrtas quasi liitum esl ignc decocium; illo, qui A Martha veroactivam, propter superiorem vim acli-
nunqiram dicit: Sufficit; vel certe Hlo, qui tactas vse; Lia vero propter inferiorem. Et cum mulluia
ovcs puerosque consumpsit: quoniam, inter se differant, superior vis contemplaliva:, ct
, Invidus alterms rebus marcescil opimis. inferior activse, non mullum tamen differre viden-
(HORAT. Episl. I, 2, vers 57.) lur superior aclivac, et inferior contemplativse.
Est insuper et qui dicit: Uxorem duxi .{ibid.). Multum quippe differl jucunditas devotionis, et
Uxorem autem ducere, estcarnis Iulum per volupta- aflliclio laboris, sed non multum, ofliciumcharila-
lem mollescere. Hic &>lqui in copbino lutiPharaoni tis et simplicitas bonte volunlalis. ilinc est quod
obedit. Qui igilur vanilales, voluptates ct conea- in conslruclione labenraculi, secundum offieium
piscentias repellunt, et conlra frivolas excusationcs qualuor istarum sororum, videtur conslmi, atrium,
cxcipiunt, colla de sub jugo Pharaonis exculiunt. sanctum, ei Sanclum sanctorum. In alrio quippe
Sed quis est hic, el laudabimuseum? (Eccli. xxxi.) erat altare areum, craticula , sartago, clibanus.
Ipse esl urgens et leniens : sic enim interpretatur Mactabanlur ibi carnes in holocaustum, et pro pec-
Moyses, cui diclum esl: Eleva virgam tuam, elc. cato. ln omnibns his oflicium Liae, labor videlicet
Urgens quippe fuit per disciplinam activae,liniens et afflictio figuiatur. Ecce inferior gradus activne
per disciplinam conlemplalivse: propter quod dicit " viUe. In sanclis vero erat mensa propositionis, pa-
propheta: Excidi miki duas virgas: unatn vocavi ues calidi desuper combinali : oflicium vitlelicet
funiculum, el alteram decorem (Zachar. xi). Nam a Marthae, a latere quoque candelabrum cum luccr-
radice terrse, virgam quasi disciplinam cxcidit: nis, in quo figurabatur oflicium Rachelis. In San-
furiiculum quanlum ad activam ; decorem quantum ctis vero sanctorum erat altare aureum; in quo
•ad contemplativnm. Funiculum urgentem, decorem offerebatur incensum, secundum oflicium Mariae.
lenientcm. Nihil enim seque mulcet et lenit ani- Nam in Ecclesia Chrisii, quatuor snnl rectoruni
mam, sicut sancloe contemplalionis devotio, ut ait genera inslilula ; saccrdotes videlicet qui implent
quidam : In omnibus requiemqucssivi(Eccli. xxiv), oflicium Mariae,rcges qui oflicium Rachelis. Undc
nec taniam uspiam inveni, quantam in sancta cogi- quia ista duo genera ad conicmplativam vilam per-
talione. Urget autem animum, et quasi funiculo tincnt, bcneiicium recipiunt unclionis. Pastores
coarctat acliva, dum pungit, dum •ollicilat, dum vero implent officium Marthse, judiccs Liac. Unde
turbalur erga plurima. quia ad aclivam vitam perliucnt, non halienl bene-
Hinc est quod Yirgo gloriosa, quasi virga ex ficitim unclionis, sed virgam potius iu mauibus,
'
aromalibus myrrhsc et thuris pradicatur. Virga, p propler disciplinam conservandam"in operibus.
inquam, quia levis, quia flexibilis; funicuius vero, Hinc est quod in primiliva Ecclesia, qualuor
quia in altum se elevans odorcm suavilalis emisit. persona?primilus sunt ordinatae : Aaron, qui im-
Levis, quia caret pondere peccatorum ; flexibilis, plebat oflicium sacerdotis, Jacob pastoris, Moyses
quia miscricors. Myrrlue vero et thuris, quia in judicis, David regis. Istis enim quatuor Ecciesia
omni disciplina. sc semper cxercnit. Myrrhcequippe principaliter ordinanda commissa esl. Sed quicl,
virga fuil, propter disciplinam activa?; thuris vero fralres? Insurrexerunt filii Core contraAaion pon-
p opter disciplinam coiiteniplalivae. Ilinc cst quod tiiicem; virga Aaron floruil, et fiucluni fecit in
in hodicrnse diei feslivilate, ipsa castello compara- signum sacerdotii et contemplura filiorum Core.
tur, in quo habitabant Maria et Mariha, quia ca- Jacob autem nihilominus virgas populeas ct amy-
fclellumfundatum supra firmam pelram, castellum gdalinas, et ex platanis, in canalibus posuit, ul ad
iiiexpugnabilc, castellum incorruptum, castellum, carum conspcctum ovcs conciperent diversos fetus,
quot virtulibus, lot civibus plenum, cujus semper et sic Laban illuderet; et q<>odsuum erat niulli-
clausa fuit poria, nec patuit nisi soli principi. plicarct (Gen. xxx). Moyses vero contra Pliaraonem
Castcllum antonomastiee Jcsu, in quo vere habila- virgam clevavit, el in ipsa, signa et prodigia fecit;
Iiat Marlha in sollicitudine administraiionis; Maria D et jEgyptum decem ptagis alflixil. Davidaulem cum
vero in fervore dilectionis, vel desiderio amoris mulloties in Saul poteslatcm haberet, manum su.im
(Luc. x). Nam islis duabus sororibus, illaedusevilae in chrisium Domini miltere iioluit, et lamen erecla
significantur, sub Novo Testamenlo, sicut in illis el directa ejus virga fuit, ul dictum est: Virga di~
duabus, Lia videlicet el Bachele, in Veteri Testa- Wlxonis, virga regni lui (Psal. XLIV).Oinnia hsec,
mcnto. Quod enim Lia in Yeteri, lioc Marlha in dilcctissiroi, in iigura contingebant illis, et facla
Novo; et quod Rachel ibi, hic Maria significat; sed sunt pro nobis. Data esl nobis virga, et virga de
alia, et alia de causa. Marlha enim activam, propler radice Jesse; de radice, iuquam, Jesse, quia de ra-
offlcium charitalis ; Lia vero propler exercilium dice incendii. Radix enim totius fervoris et chari-
laboris; unde el laboriosa interpretatur. Maria tatis Yirgo, virga cst. Exaltata est virga, elevaia
lontcmplativam designat, propler altiludinem con- .est virga, ut quac cxallata est in se, exaltala sit iu
templationis; Rachel vero propter simplicitatem lc, cxaltata sit tibi, exahaia sit a le, exaltata sji in
inentis: unde et ovis-interpretatur. Ergo Maria lc, quae exaltata est pro te, Quicunque ergo paslor
contemplalivam signiGcat, propter superiorem vim Dci cs; quicunque oflicium Jacob iinples, si Laban
contemplativse; Rachel ycro propler inferiorem: occurrit, si mundus*dcprimit, si laborcs tUQSct
 755 SERMONES. — SERMO XXYHI. IN ASSUMPT. B. MARI^E. 754
luclas derid^ant, quorum iniquitas prodit ex adipc, A deras, ad illum mcntem eleva, cui servire regnare
tene virgam in canalibus cordis tui, quae liabeal in est; illius regni particeps esse desidera, quod seter-
se amygdalinum fecunditalis, poputeum virginila- num cst. Considera ergo cedjum exallalam in Li«
tis, et plalanicum juslitiae et sanctitalis, vel simpli- bano. Cedrus.enim immensa, odorifera, imputri-
citalis. Eleva igilur virgam fecundam prole, virgi- bilis perscverat in Libano. Mons Libanus candidus
nem corpore et mente, planam juslitia et simpli- est, quia Libanus candidalio intcrpretatur. Ibi
citate. Scd attetide, quid, et de qua dictum esl: qttippe sunt viri virtulibus eximii, odoriferi fama,
Quasi plantatio rosai in Jericho (Eccli. xxtv). Ad imputribiles aelernitale; et quolquot ibi sunt, re-
omnes pertincre debet generaliter, quod ad Mariam gnant, quia regcs sunt. Ibi exaltationis dignilatem
specialiler: el ulinam ad me finaliter! Jericho recipiunt; ibi nulli subjichinlur, non homini, non
quippe signilicat idem (juod Laban, id est mundum, angelo, sed soli Deo. Sequitur :
ct justus quasi piantatio rosae in Jericho est, id est Extende manum el divide mare. Nota quod Moysi
in mundo, quia supponit sibi aculeos lentalionis, diclum est, extende manum tuam (Exod. xiv) : illt
cum exieriori mortilicatione camis, et interiori de- videlicet, cui diclum erat: Liliges proximum tuutn,
votione mentis in omnibus praebens suavilalis odo- et odio habebis inimicum luum (Mallh. v). A le plus
rem. Exemplum accipe, Jacob; exemplum accipe, "exigit, qui ulramque manum in cruce extendit.
vir luctalor. Si mundus derideal, si insurgant acu- 1 Nisi, inquit, abundaveril jusiitia veslra plusqnam
Iei tentationum, maneat viror menlis, esto boniis Scribarum et Pharisteorum, non intrabitis i» regnum
odor Christianae devotionis. Quod si sacerdos es, ctetorum. (ibid.) Propter hoc ergo plus exigit, quia
et insurgant in le (ilii Core, filii Calvariae, filii cru- ait: Diligite inimicos vestros : benefacite his qui
cis, id est hypocritse, qui solent aliorum bonis oderunl vos. Si le quis percusserit in maxillam, elc.
actibus invidere, vel qui pro beneficiis ecclesiasticis (ibid.) Qui solus manus extcndit, et mare dividit,
solent lemporale lucruin inquirere, noli, saccrdos aquas forte superiores relinet et inferiorcs non ab-
aelernum, nisi pro selernis requirere. Primura jicit. Sacramentum hoc magnum esl. Esl enim su-
quaere regnum Dci ct justiliam ejus, et haecomnia perior amaritudo, et est inferior. Mare enira ama-
adjicieutur tihi. Felix, cujus haec vox esse po- ritudinem significal, quia amarum est. Et est su-
teril: Quasi palma exaltata sum in Cades
(ibid). peiior ainarifudo retinenda, inferior amovenda. Si
Palma, ut aiunt hi, qui rerum descripsere naturas, cnim amaricaris in animo, quod diu leneris in hoc
cenlenaria frtictum facit; Cades atitem mutatio, exsilio, quod visione Dei non frueris, pro superiori-
vel sanclum dicitur. Centenarius eliam perfectionem , bus amaricaris; de talibus enim amaritudinibus
Q
signilicat in Scripturis. Justus ergo quasi palma dictum est: Pone tibi amaritudines, et dirige cor
exaltatur in Cades, quando de laeva htijus tempo- tuum in viam rectam (Jer. xxxi). Et alibi; Recogi-
ralitatis, transferlur ad dexteram bealae aeternita- labo liti omnes annos mcos in amariludine animm
lis, juxta illud : Cum dederil dileclis suis somnum, mem (Isai. xxxvui).
ecce licBreditasDomini (Psal. cxxvi). Et sapientia : llic cst cnim illc Mardocliaeus, nutritius Edissae,
Cum consummaveril homo, lunc incipit (Eccli. xvm). quae alio nomine vocabatur Esther (Esther. n).
Tunc cnim erit in utero dexlcrae Excelsi, quando Mardochacus enim myrrha munda interprctalar;
dicere poterit quis : Nunc coepi(Psal. LXXVI).Erit niyrrlia autem amaritudinem significat. Et haec est
enira lunc sancta mutatio, quando corruptibile hoc amariltido rclinenda,quia munda. Nutritius Edissa',
induerit incorrtiplclam ; et morlalc hoc induerit id est misericordiae, quia Edissa misericordia inter-
iramortalitatcm. Quod »i judex es, et insurgal in te pretatur, Estlier vero abscondiia. Et haecest mise-
rex iEgypti, hoc est tenebraium harum, ut ignores ricordia abscondila, de qua dicitur : Quam magna
boni el mali, veri ct falsi, profani ct sancti, mundi mullitudo dulcedinis luat, Domine, quam abscondisti
ct polluti dislanliam, considera cypressum in nionle timeniibus te (Psal. xxx). Proptcr hoc sponsa dicit
Sion exaltalam. Mons enim Sion Ecclesiam Dei D in Canticis : Manus mex stillaverunt myrrham, et
signiflcat, ubi exallala fuil cyprcssus crucis, quia digili mei pleni sunt myrrha probalissima (Cant. v):
crucem referunt fuisse de cyprcsso, in qtta pendens qttae est munda, et perhoc rctincnda. Inferior au-
Salvator longe anle praedixeral: Ego si exaltatus tem amaritudo est, quando qtiis amaricatur, eo
fuero a terra omnia traliam ad meipsum (Joan. xn). quod non potest exccgilatam in hoslem cxercere
El: Nunc judicium esl mundi: nunc princeps hujus malitiam. Uude Psalmisla : Filii hominum, usqize-
tnundi ejicietur foras. (ibid.) Aliud ergo noli qttae- quo gravi corde ? (Psal. iv.)
rere judicium. IHum atlende qtti ait: Nolile judi- Haecest amaritudo infurior rcpcltenda, quia im-
careel noiijttdicabimini (Luc. vi). Ad lioe solummudo munda, quia magis iram Dei nulrit, quam miscri-
oculos aperi, quomodo nunc princeps muudi hujus cordiam. In prima amaritudiue designalur crux
rjicialur foras, ut nec in le, nec in luis dominelur. Chrisli; iu secunda crux Aman, qui interpretatur
Sit libi colluctalio, non solum adversus curnem et iniquitas. Exlende igitur manus, et divide mare,
sanguinem , sed el adversus principem tenebrarum ut scias inter amaritudincs utrasqua discernere,
harum , contra spiritualia neqv.itia> in coelestibut nc turberis, ubi debcs gaiu'er?, vel g3'jdeas, ubi
(Ephes. vi). Quod si regis oflkium excrcere desi- debes turbari. Ne gaudcas, quod cs in uiundo; ne-
755 . D. GARNEKH LLNGONENSISEPISCOPI 756
turberis, quod mancipalus es Dei obsequio. Sk A nit, quia deliciae ejus sual esse CMIII filiis honUnum.
enim gradiuntur filii Israel per inaris medium, id Vel quia per dotniim m sacro eloquio- solet con-
est per viam virtulum, vitiis per amariludines ex- scienlia iigurari, de virtulum lapidibus prcliosis do-
siccatis. Gradiuntur autem usque ad wontein Dci inum sibi conslruxu, et usque ad eubrtui» perfe-
Roreb. Horeb quippe siccitas iBterprelatur. IIoc clionis consuiiimavit, ille Siinon, id est obedtenlia
tamen liolanduui, quod siccitas alia probabilis, alia fitius, cujus- memoria in Itenedictione est, qui sccu-
reprobabilis, quod etin Horeb figwatur. Nam in tusAgnum quocunque ivit, ad obedientiae praece-
Horetobona ct laudsbilis siccitas figuratur, ut ibi: ptumr tanquam aller Abrahanv, egressus est de
Ustfue ad monteth Dei Uoreb (III Reg. xix). Mons terra et de cegnaliooe stta, ut lieret kv genlem
siquidem ille ccelestis Horeb ideo dicitur, quod ab magnam, onde pater multarum geirtium constitu'-
smni spurcitia mundus esse probatur. A monlibus tus est, in quem ciamamus, Abba, Patcr. Ipse
enim spurca, quia et noxia, dilabuntur in valles. etiam tanquam altcr Isaac in hujus soliludinis agro,
Unde angelus ct horoor alter propter superbiam, quo egressus est ad medilandura, copulavit sibi
alter propter inobedientiam, de raoiite ccelestis glo • Rebeccam, quia didicit ct docuit pariter ex iis quae
riae, in villem temporalis miseriae cerruerunt. Untle passus est, palienliam. Ipse quoque tanquam aller
scriptBm cst : Non habiuibit ki eo aHquid cohtqui- Jaeob, egressus de terra et de cognatione sua, con-
natutn (Apoc xxi). Et-Psalmisla : Domine, quis ha- junxit sibi Rachelem el Liam : Liam in «flicio mi-
bitabil in labernacuU) tuo : aut quis requiescet in nistrandi, Rachclem in otio coqjemplandi. Cujus
monte sancto-tuo ? (Psat. xiv.) Ecce hic habes, et semen Deus multiplicavit super terram, ut'infiiii-
dc habitalkme, et de requie. Est autem laudabilis tam laborantium multitudinem ex activa, ex Ra-
siccitas, quae noxios corporeae pinguedinis humores chele vero contemplalivorum multiludinem genuerit
cbibens petukos moli» lubricae fragilUatis enervat, copiosam. In iis igilur omnibus, patriarchis ei
el corpus reddit minus aptuni. Est et vituperabilis, prophetis merito comparalur, non solum, sed apo-
quse fontem cordis exsiccans, et venas, per quas stolis, martyribus, confessoribus, et virginibus.
ad oculos usque solet devotio procedere lacryma- Quia vobis a Deo missus, etsi non aliis, vobis ta-
rum ; gratiara devotionis obcludit. Duplicem hane men factus est apostolus, quiasigna^apestolalus sui
siccitatem concupiscentia duplex etinfert et au- omnesestisin Domino. Ipse eliani per carnis pas-
fcrt. Concupiscentia namque spiritus adversus siouem, et proximi compassionero, in certamine
carnem, laudabilem siceilatem iufert, et vitupera- plus cucurrit quara marlyr iclutn sufferens, mu-
bilem aufert; concupiscentia vero caruis adversus ^ crone fundens sanguinem. Et in confessione laudia
spiritum.vftuperabilem infert, et laudabilem aufert. adorans Dominum, quod cordis arca credidit, elianr
Per primam siccitalem, habet homo cor carneum, eoram homiuibus confessus esl. Qui cum mttlieri-
per secundam lapideum>r carneum pcr afUtieiitiain bus iiunquara coinquinalus, scculus est Agnum
devoliouis; lapideum, per duritiam obsluialioiiis~ quocunque ivit. Spaliosam quippe viani derelin-
SERMO XXIX. quens, et arduam aggressus, quae ducit ad vilam,
1NFESTOSINCTIBERNARDI. iactus est vobis tanquam lucema ardens et lucens.
Cuin accubuisset Jesus in domo Simonis leprosit Ardens eloquio, lucens ex«mplo. Ardens in fra-
fractum ett aiabaslrum unguenli nardi pistici pi:c- .etione panis, lacens i» semitis viarum Dei, ut sic
tiosi; et tola domus impleta esl ex odore unguenli in utroque bono, et ardens et arduus, no» iinme-
(Joan. xri). Licet, dilectissimi, ea quae proposui- rito Bernardus sit vocatus. Inluemini quantus sit
mus beati Lucae fldelis sermo, et omni acceplione iste, qui ingressus- esl, non solum ad veslram sa-
dignus, ante sex dies Paschae, Belhaniae in domo lulem, sed ad omnium correeliouem, utpote regi-
Simonis facta fuisse commemorat, tamen quia in bus Joannes, ^Egyptiis Moyses, fornicantibus Phi-
hac spiriluali Bethania haeceadem videmus iterata, nees, Elias idololalris, EKseus factus avaris, men-
etsi non historice, mfstice tainen, misericordiara "*tientibus Petrus, blasphemantibus Paulus, nego-
Dei mirabilem in hoc facto votis et precibus im- lianlibus Christus. Justiliae forma, sanctimoni.e
plorare debemus, quoniam a fidelibus suis non est speculum, pielatis exemplar, assertor vcritatis, dc-
aversus anror ejus, sed adbuc manus ejus extenta. fensor fidei, amicus sponsi, sptinsaeparanymphiis,
Quae est enim haec Bethania, nisi haec obedientiae ordinator cleri, pastor plebium, magister insipieiH
domus: qttae tantorum filiorum raalrem se laeta tium, refugium oppressorum, pauperum advocatus,
cognoscit, quos de Spiritu sancto, obstelricantc miserorum spes, lulor pupillorum, judex vidua-
manu obedicnliae, parturivit ? Quae quia exemplo rum, 6culiisxcaccoruiii, lingua mulorum, baculus
clara, et valtis liumilitate cognoscitur, non imme- seniini, ultor scelerum, melus malorura, bonorum
rito Claravallis riuncupatur. In hac igilur domo Si- gloria, sal 'errae, lumen orbis, sacerdos Allissimi,
mon illc, qui factus est obediens Patri usque ad vicarius Christi, christus Domini, Deus Pharaonis,
niorlein, cujus spirilus in filiis obedientiae reqtiie- actu severus, vultu serenus, verbo serius, omnibus
scit, ut scriptum est: Superquem requiescet Spiritus omnia factus, ila ul cum crederes non vocalum
meits, nisi super humilem el quielum, et tremenlem in partexn solliciiudinis, scd in pleuiludinem pole-
lerbii riiea? (Isai. LXVI)requicm quaesivit et invc- slaiis. ldce accubuit J^.sus in domo ejus, qui in
 '
757 SERMONES. — SERMO XXIX. JN FESTO S. BERNARDI. 758
omnibus est per essentiam. Ubique enim est, qui A t jus caput offerentis manus imponitur. Alii praeteri-
nusquam deest. In quibusdam tamen transit, in torum suorum malorum memores, et ner hoc hu-
aliis iuhabitat, in aliis cubat, in aliis pascitur et miles, eo drvinis mandatis humiliter obediunt, quo
reficitur. Transit quippe per interpolatas cogita- per obedicntiae bonum ad Deum se posse redire
tiones, sieut Eiiphas ait: Cum spirilus, me prm- confidunt. Isti Simonem leprosum induunt, qui,
sente, transhet, inhorruernnt omnes pili carnis mew quidem cum Deum invitavit, leprosus vocabatur.
(Job IV). Nobis enim praesentibus spiritus transit, Sic et isti nomen sibi retinent peccatoris, qui etiam
quando invisibilia cogitamus, quia haec non solide, de propiliato peccato nesciunt esse securi. Atii de
sed raptim videmus. Neque enim in contempla- iis quae sibi videntur licila, obediunt; sed si
quid
lione mens diu figitur, quia ad se ipsam, ipso Iu- minus licite praecipi videatur, quod
injungitur, licite
mine reverberata revocatur; sed tunc pili carnis conlradicere se posse credunt, non attendentes obe-
inhorrescunt, cum sic vitae veteris cogitaliones a dientiam Abrahae, nec Joannis, qui Iignum aridum
mente rescindimus, ut in illo dolore fatigemur. rigavit, et saxum immane volvit, vel illius, qui fi-
Inhabitat vero per gratiam nunc operanlem, ut lium suum in clibanum ardentem propler obedien-
velit quod bonum est; nunc cooperantcm, ne tiam jecit. Nnm si solum in licitis obedientes su-
fruslra velit, sed plerumque tenlatione velalam. ut B mus, quis supplebit, quod ait legislator noster, re
scriptum cst : Quam magna mulliludo dulcedinis et nomine Benedictus, super illo capitulo: t Si
tuce, Domine, quam abscondisti limenlibus te (Psal. fratri impossibilia injunguntur ? > Quid enim adeo
xxx); quandoque devotioue nudatam, sed tunc non illicitum, quam impossibile ?
solum inhabitat, sed cubat, quia cubare est habi- Ideoinduamur Simonem Machabaeum, qui Try-
tare mentem cum devotione. Refieitur autem in phoni fuit obediens, cum lamen esse sciret illici—
illis, vel de illis, in quibus aut de quibus filius im- tum quod pelebat. Cum enim surrexisset iste Si-
plet voluntatem Patris : sicut idem Filius ail: Ci- mon pro Jonatha fratre suo, quem Tryphon occide-
bus meus est, ut faciam voluntatem Patris mei, qui rat, quod Simonem non latebat, misit ad eum Try-
in cwlis esl (Joan. iv). phon Iegatos in dolo, dicens : Pro argento, quod
Sic igitur cubal et pascit in domo Simonis, id debebal frater luus in ratione regis, detinuimus eum;
est in conscientia obedientis, Additur autera le- el nunc milte argenli talenta cenlum, et filios ejus
prosi, ob humilitatis custodiam, quia custos obe- obsides, et remittemus (I Machab. xm). Cumque
dientiae humilitas est. Nisi enim per humilitatem Simon cognovisset dolum ejus, misit tamen argen-
servelur, cito in contemptum erigitur. Necesse est Q ( tuni et pucros, ne murmuraret populus dicens :
ergo, ut per humililatem obedientiae ad Deum re- Nen redemit fratrem suum, volens regnare. Hoc
deat, qui per superbiae lepram exlra castra reces- cxemplo plcrumque obedienles esse dcbemus ad
serat, quia simplex obedientia non suflicit, si suis majus scandalum removendum; etiam si illicita
stipata comitibus non adcrit. Nam ut plena sit forte injungantur. Et haec est obcdienlia patiens.
obcdientia et perfecla, necesse est ipsara esse pu- Sed quoniam illicitum est omne, quod est praeter
ram, voluntariam, humilem, patieutem, fidelem, fidem, vel non cx lide (Hebr. xi), noiriu omni illi-
devotam, divinae dilectionis foililudine roboratam. cito dicimus gcneraliter obediendum; quia nun-
De qua dictum est : Fortis est ut mors dilectio quam in illis, in quibus fides Iseditur, obedire lene-
(Canl. vin). E"thaec in illis septem personis figurata niur; sed in omnibus obedienliae factis fidem prae-
sunt, qui uno codemque nomine, sicut ex divinis viam habeamus, quia sic induere non debemus Si-
colligimus verbis, id est nomine Simenis sunt si- monem Machabaeum, ut Simonem Petrum exua-
gnalae. Legimus siquidem de Simone mago, de Si- mus, quia quantumcunque magna sit obedicntia,
inone Cyrenaeo, de Simone leproso, de Simone Ma- nulla tamen est, si non s't super fidei pelram fun-
cbaboeo, de Simone Petro, de Simone Chananaeo, data. Nec quamcunque lidem loquor, sed eam quae
&&Siraoi.e Oni* fiiio. Isli seplem illa, quae praedixi- D
' est affectuosa, et omnium virlutum aemulatoria.
mus septem figurant; non, omnes omnia, sed aliqui Quid enim est, quod nobis noceat, si boni aemula-
aliqua, quaedam remotive, quaedam posilive. Sunt lores fuerimus ? iEmuIamini igitur divina cha-
enim qui sulius arabilionis causa praelatorum raan- rismata, ut sit obedientia vestra sicut fidelis, sic
ualis.obediunt. Isti Simonem magum iuduunt, qui affectuosa; sic induentes Simonem Petrura, ui
sola cupiditale mandatis voluit apostolicis obedire. etiam induatis et Chananaeum. Chananaeus quippe
Ideo pura debet esse obedienlia, ut solus Deus sit Zelotes vel wmulator, vel quod idem est, imitalor
in causa, qui est causa causalissima ; et ipse idem, interpretatur. Nec vos terreafc fragilitatis humanae
qui finis finalis est, sit in perseverantia. Alii prae- defectus, si quandoque sarcina mandatorum vircs
latorum inandalis obediunt, sed semper inviti, sem- vcstras excedere videatur, Scitote quod qui con-
per cum murmure. Isti induunt Simoneni Cyre- fidunl in Domino, mulabunt forliludinem. Non enim
naeum, qui crucem Domini in angaria bajulavit in vobis, sed in Dco debcl esse forlitudo vestra, et
(Marc. xv). Ideo voluntaria debet esse, quia coacta in ejus obedientiae forlitudine, qui facit cum len-
servitia Ueo non placcnt, sed hilarem datorcm di- tatione proventum.
ligit, quia illa hostia est ei acceptabilis, supcr cu- Cum igitur alicui fratri aliquid grave praecipi-
759 D. GARNERU LINGONENSIS EPISCOPI •JCO
tur, dicat ntilis frater in corde suo : Fortitudo mea A dum avis inveneris, matremque pullis, vd ovis desir
Deus, vis mea. Dominus; et ideo lnimano. defeclu per incubantem, non tenebis malrcm cum filiis; sed
aggrediar quod divina fortitudo perficiet. Sic fra- pnlieris abire, putlos tenens captos ; ut bene sit tibi,
ctus est Simon Oniae filius, id rst imitator cjus, et tongo vivas tempore (Deuf. xxu). Quoties di-
qui semper in animo dicit: Non est forlitudo mca, Iccta sapienliae tabernacula, sub divo posilus, ven-
ut suslineani : Sed tamen vis mea Dominus, ut lis exposilus, perpendo sedulus, sedificandum »e-
perficere queam. Unde Onias vis mea Domir.us in- cesse mihi videor in Cariatbsepher. Sed cum de
lerprelatur. In hiijus, quia Simonis, domo Jcsus loci ariditate quaero, vel conqueror, Axaersnspirio
accubuit ; el cum essel in accubitu suo, nardus praeeunte, a Patte luminum, a quo omne datum opti-
dcdit odorem suum, quia f.aclum est alabaslrum mum el omne donumpcrfcctum desursum descendit
lingiienti nardi pislici pretiosi, ct lota domus im- (Jacob. xvn), utrumqueimpetrandum csse irriguum,
pleta cst ex odorc unguenli. Alabaslium dieilur, ut nominc Dabir digne civilascenseatur. Qumcunqut
vas marmoris candidi, perlucidi, quoJ incorrupla enim scripla sunt, ad nostram doclrinain scriplasunt
servat unguenta. Tale fuit alabaslrum, vas istud (Rom. xv). In. quibus fecit nos Dominus ministros
ilectionis, vas psalmi, vas caulici, bydria faiinaB, Novi Testanienti, non littera , scd spirilu; liltcra
iet'}'lus olei, scyphus Pharaonis, crater tornalilis, cnim occidit. Quia liaec est ariuilas Cariathseplier.
calix inebrisjis et pracclarus. Fuit marmoris in per- Inlerprctalur enim civilas lilterarum. Et quae est
severantia, candidi munditia, perlucidi fama. Quod civitas liUcrai-Bin, nisi illa Iitteralura, quae luetur
semper unguenta servavit incorrupla, quia nec in- ab hostibus, ct ornal virtulibus ? Nam ad differen-
famia denigravit, nec actus illicinis, nee cogita- tiam illius littcraturae, quae nec munit, uec ornat,
tionis consensus collalum sibi gratiarum niunus civitas appellatur. Unde. Psalmista ait: Quoniam
corrupit. Dicitur autem alabaslrum unguenti, sicut non cognovi litteraturam, introibo m potentias Do-
solcmus dicere scyphum vini: et dicitur unguenti, mini (Psal. LXX).Sed ariditas hujns civitalis super-
quia verba quae de vase diffundebantur, sic medi- ficies est lilterae, quae nullum fructum in se vi-
cinalia erantr ut per ea aegri sanarcnlur, caeci illu- detur habere, nisi quando inferiori limoris, el
ininarcntur, fortes *d robur ungerentur. Erant amoris irriguo superiori, (ides et intelleclus irri-
enim anlidotum infirmorum, cotlyrium caecutien- gatur. Nam ut aurura in sapienlia, argenlum in
tium, chrisma robustorum, ita quod illud, quod eloquentia, lapides pretiosos superaedificemus (25),
Maria Magdalene, el Maria Jacobi el Salome fe- argcntum in logica, aurum superadificemus i.n
cerunt, ut caput ungerent (Marc. xvi), hoc iste Q theologia, necesse cst,'ut limor pariler. el amor
multis laboribus, mullo vigiliarutn et jejuniorum praecedant, ut sicut illi duo, Aaron videlicel et
sibi prelio comparavit, ut raembra capitis, imo Ilur, antiquitus graves Moysi sustentabant maniis,
caput ungeret iii membris. Hoc igilur alabastrum sic et faciem ejus detegant et detcrgant. Alioquia
liodie fuit fracium, qui morte pretiosa dissolutum ; tiraendum nobis est,. ne lignum superxdificcmus,
sed non sicut vas figuli, sed sicut vas auri, quod quod miltere solent liaeretici hi verbum panis, ut
carnis vinculis absolutum, talentum sibi credilum scriptum est: Jllitfamus lignum in pane ejus (Jcr.
cum lticro Domino reportavit, el lota domus im- xi): vel ne supponamus fenum humanac fragilila-
plela est ex odore unguenti. Per ipsius siquidem tis; quod sibi supponere debent fameiici, sicut
verba tola Eeclesia bonus odor est Deo in omni haerentes lilterae facere solent in canticis, vel nc
loco, quia odor ejtts, sicut odor agri pleni, cui superaedificemus stipulam alicujus vanitatis; ad
- benedixit Dominus. Curremus igilur in odore un- quam nos induccrct ariditas praesenlis themalis,
gucnlorum suorum, hoc est in odore unguenti pi- nisi timoris irrigtio fecundetur et araoris. Si ambu-
slicij id est fidelis et pretiosi, et per hoc boni. tans, inquit, per viam, etc. Qirid islo vanius, si
Fraclum est enim alabastrum unguenli boni nardi, lilterae superficies attendatur? Quid enim, si pullis
vel per syncopam, Bernardi, cujus verba et marty- D captis matrem sinit abire? Melius habuit, velVila
ribus rosam, etcastis lilium redolebant. Trahat longiore-vixil? Tanien si limor Dei et amor praeve-
igitur post se fideles Chrisli exteriorum membro- nerint inlelleclum, nihil devotius.nihil veritis, niliil
rum disposilio ordinala, morum disciplina, laboris dignius Deo invenitur. Tunc nominc Dabir digne
exercltium, ornalus virtutum, exemplum operum, civitas censebitur, quia tunc sermo divinus prpba-
pigmentaria medicina verborum. Trahat aulem bitur, et eloquentia, quam interpretatur Dabir, ap-
de exsilio ad patriam, de labore ad requiem, de probabitur. Dicit enim :
morte ad vitam, de tenebris ad ltrcem, quae nescit Si ambulans per viam. Non conditionaliler, sed
occasum, Jesum Christum Dominum nostrum, cui causative ponitur islud, si. Neque enira esl homo
est honor el gloria per inlinila saeculorum saecula. super terram, qui non ambulet per viam, donec
Amen. pervenial ad patriam ; Deus enim stabilis et incom-
SERMO XXX. mutabilis, moveri dat omnia et rautari. Non diflert
IN NATIVITATE B. VIRGINIS MARI^. a vigilante dormiens, nec a laborante quiescens.
Si ambulans per viam in arbcre, vel in terra ni- Omnes enim perendinamus ad mortem, onnies
(23) Dcsunt hic aliqua verba
 7C1 SERMONES. — SERMO XXX. 1N NATIVIT. B. MARI/E. 762
circa spheram mundi yolvimur; el cum animalibus A . (Job v). Qnia enim homo fuit in labore passionis,
circa rotae gyrum ambulamus. Ibant enira anima- quasi avis factus est in volalu resurrectionis,. Hu-
Ira ct non rcvertebantur; ibant et revertebantur jus igitur avis nidus plerumque in arboribu? reper-
CEzech.i). Imo quod mirabilius est, et non rcver- ittir, cum in cordibus corum, qui devolionis odore
tendorevertebanlur; et revertendo non reverleban- stiggcsiioncs malas, lanquam serpentes abjiciunt,
tur. Quaecsl ista vitae bumanae insiabilitas, ut cum quasi in cedro nidilicat. In spina vero, cum in
reverlitur ad id, unde sumpla cst, dicente Domino: cordibus poriiitentium, in myrto cOntinenlium, in
Terra es, et in terram ibis (Gen. m), Job ctiam at- oliva miscricordium, in abiefe contcmplativorum.
lcstanle, qui ail: Nudus egressus sttm de uteto ma- In buxn, cum in cordibus fidelium; in cedro nidi-
tiis mea, et nudus reverlar iltuc (Job i), nec ta- ficavit darmoniaco, in spina in deserlo; in myrto
men ad jttunlulis, vel infanliae reverlilur itsilium, coram Caipha et Pilato; in oliva , mulieri de-
si pervcnerit ad sencctam et scnium? Sicut motum prehensrc in adullcrio; in abiele coram Petro, Ja-
vides in clioro cantanlium, ad locum revcrluntur, cobo ct Joanne; in ulmo, quando dolorcs no-
unde incipiunt, nec lamcn rcvcrlunlur, quia sem- slros tulit in patibulo; in buxo, quando pcrscve-
pcr anle facicm suani vadunl. Quicunque igilur ravit in mortis calculo. Invenilur cliam in tcrr.i,
nondtim roeiuisli requiescere in patria, sed adhuc "'• quia non solum in contemplalivis, sed eliara in
percgriuus es et advena, si ad hoc ambulas pcr activis Chrislus nidificat. Dcscendit Zachacus de
viam, ut pervenias ad palriam, neccsse tibi est, arborc, ut ipsum hospilio suscipial, Petrus in
nidum avis quaercre pariler et iuvenire. Notandum mare, ut ad ipsum perveniat; sed et eum, qui de
quod singularis avis singularem nidum tibi Scri- Jerusalem descendit in Jcricho Samaritanus visi-
plura proponit, ad differentiam avium pltirima- lat; sed et usque in Babyloncm peccatorem capti-
rtim; quarum aliae scmen quod juxta viam cecidit vari permiltit, ibique liberat. Unde et Elias prac-
comederunt, aliac cibum praeparatum de canislro sumptionem redarguit dicentis : Domine, prophetas
pistoris sustulerunt, aliacvero ad ipsum etiam sa- tttos occiderunt; allaria tua suffodernnt: et remanA
crificiuiii patris nostri Abraham aspiravcrunt. Aves ego solus (III Reg. xix). El dicit ei divinum re-
quippe, eo quod avidae,daemones sunt; quaeplerum- sponsum : Reliqui milii mulla mitlia virorum, qui
que cogilalioncs quasi semina, plerumque actiones non curvavcrunt genua anle Daal (ibid.). Se-
tanquam cibum paratum; plerumque ipsam Deo quitur:
dicaTiaradevolionem, lanquam sacrilicium aut aufe- Matremquepullis desuper incubanlem. Matcr nidi
runt, aut auferre nituntur. . Virgo Maria, quia de suae carnis substanlia nidus
(,
Islarum igitur avium nidi sunl corda peccantium. prodiil humanitalis. De qtio scriplum est: Jit ni-
Mergulionum cupidi, nocte votantium haeretici, dulo meo moriar , el quasi palma mulliplicabo dics
rapacium avari, corvini generis avium, diversa (Job xxtx). Haec igiltir totics supcr pullos et ova
genera peccantium. Propter hoc, hujusmodi aves incubuit, quoties cogilaliones sanclas calore cha-
eensuil immundas legislator, nec carum nidi quae- ritatis ad op-.is pcrduxil : tol enim pulli quol
rendi sunt, sed si non quacsiti inveniuntur, vel op;'ra, quol cogilaliones lot ova. Si igitur talcm
abigcndi sunt, vel nec maler, ncc pulli capiendi. walrem incubantcm inveneris, non tcnebis cam
Singnlaris igitur avis, et ,'phcenix unicus, qui de cum filiis, qttia frustra jacitur rele ante oculos
aromatibus alterius phcenicis, Virginis scilicct pennalorum, mullo magis ante pcnnas ejus, quae
singularis, igne sancti Spiritus mediante in lu- volavit super pcr.nas ventorum ; multo magis anle
cera prodiit, el cordibus sanctorum nidificavit. virtutem ejus, quae transcendil beaiitudincnTom-
Unde multis generibus avium se comparat, ut.esl nium spiriluum, hominum videlicct et angclorum;
iliud : Similis faclus sum pelicano soliludinis, factus quia elsi simililudo rcpromillitur, tamen vcriias
sum sicut nycticorax in domicitio (Psal. ci). Et alibi dcnegatur. Si cnim simililudo tibi acqualilalis pro-
Psalmista, de cjus himaiiilate ait: Etenim passer D j mittitur, tamen veritas .... denegatur. Dc ista
invenit sibi domum, et turtur nidum (Psal. LXXXIII). enira dicitur : Exaltata es, sancla Dei Genitrix, su-
Sed et ipse Jonae, qui columba interprelatur, se per choros angelorum, ad, ccelestiu regna. CaHcris-
ipsum comparat, ubi ait: Sicitl fuit Jonas in ventre autcra hominibus multum, si usque ad choros
ceti tribus diebus (Malth. xu, xxin). Comparatur angelorum. Non igitur eam tenebis, quia ncc pote-
cnim gallinae, ubi ait: Jerusalem, Jerusalem, quo- ris, quia nec si te ruperis, ad graliam vel glo-
ties volui congregare filios luos, quemadmodum gal- - riam, ad meritum seu praemium, ad agonem seu
lina congregal pullos suos sub alas , el noluisti bravium ejus poteris pervenire. Perfectam quippe
(Matth. xxni): id cst te nolente feci. Comparatur Dei Genitricis sanctitatem imitanlur quidem qui
. aquilae, ubi ail: Sicut aquila provocans ad volan- sunt ex parte ejus, el unusquisque tanlo perfe-
dum pullos suos, et super eos volitans (Deut. xxxu). ctius, quanto et ipse perfcctior fuerit. Scd etsi
Et bene pelicanus fuit compaticndo, nycticorax omnes ei assimilari cpntendant, nullus lamen
patiendo, turtur pasciscendo, columba pascendo, sequari. Unde scriptum est in libro Josue, quia
gallina pacando, aquila pacilicando. Unde scriptum cum essent filii Israel iransiluri Jordanem, praeco-
esi: Homo nascitur ad laborem,'el avis ad volatum ncs per caslrorum medium transeuntes. clamarc
7C3 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 764
coeperunt : Quando videritis arcam fcederis-Doinini.A ejus, ponilc custodiam portis vestris, ne forle for-
Deivestri, et sacerdotis stirpis Leviticw portantcs tis annalus, vel filii Berolhitae, inveniaiit conscien-
eam, vos quoque consurgite, et sequimiui prarce- liaedomum vacuam, et exposilam transeunti, et
denles ; siUjue inler vos el arcam, spdtium cubito- ingrcssi habitent ibi. Porlae vero noslrac sunl, de
rum dttorum millium, ut procul videre possitis el quibus Esdras praecepit liliis Israel, ne inferrent
ndsse, per quam viam ingrediamini (Josue 111).Arca onera sua per portas suas in die Sabbati (11 Esdr.
igitur testameriii cst illa, de qua scribilur : xiu). Et bene, quia qui contemplationis et inlernae
Beata mater muncre, claritatis qnielem habere desiderat, admiltere non
Cujus supernus artifex debet, vel per visura vanitatem, vel per auditum
Mundum pugillo conlincns, curiosilatem, vel per olfactum delectationem, vel
Vcnlris sub arca clausus est. per gustum edacitatem, vel per taclum impurita-
(Offic. Eccles.) lem. Unde si diligenter custoditae non fuerint, sta-
Arca isla populum praeccssit, quia sicut donis lim pro foribus peccalum aderit. Non ergo ostiariae
virtiilum, sic excellenlia praeraiorum excelsior negligenti, sed ostiario diligenii commiilamus eas,
fttit. Iuter arcam et populum spalium relinqui- illud limenles el habenles prae oculis, quod osliaria
tur quia sanctilati ejus nullus adjungilur; in in- B purgans trilicum obdormivit (// Reg. i*v);vel cerlc,
lervallo vcro illo, duo computantur niillia pas- quod ostiaria CaiphaePetrum calefacienlem ad pru-
suum, quia intus et extcrius perfecla ejus sancti- nas compulit ad negandum (Joan. xvin). Osliariiis
ficalio aliorum gratiani antecellit. Unde ct omnibus enim strenuus et fidelis est limor Domini, cujus
praecipitur : Cavete ne appropinquetis ad arcam (Jo- maturitas non sinat evagari. Stabilitas enim ejus
sue Jii). Pullos lanien captos tenebis, quia virlutes commeudatur, cum dicitur : Timor Domini perma-
imitaberis. Considera qnod se fatetur ancillara, quae net in saeculura sceculi. Sollicitudo vero coramen-
g£ novit reginam; ascendit in montana cum festi- datur, ubi dicit: Qwi timet Deum, niliil negligit
natione in civitatem Juda, ut minislraret Elisa- (Eccle. vn). Et bene, quia ab inilio tentationis us-
belh, quae sibi debuit mihistrare. Disce exemplo que in flnem mentem sibi coramissara non deserit,
paticnliam, quando gladius passionis animam suam sed supcr ipsam semper invigilat. Ab inilio, quia
transivit, quia nec n.urinurasse legilur, nec male- scriptum esl: Initium sapientiw timor Domini
dixit. Disce exemplo devotionem, quando conser= (Psal. cx). Usque in (incm, quia scriptum est: Fi-
vabat omnia verba, quae de Christo dicebantur, nem loquendi pariter audiamus. Deum lime, et man-
confcrens in corde suo. Hi enim sunl pulli, quos data ejus observa; hoc esl.omnis homo (Eccle. xn).
captos tenere leneris, ut bene sit tibi. Tunc enim C Hujus ergo tidelis osliarii propriura cst, ul portas
captos tcnebis, cum opere complebis, quia scri- nostras claudat, vel si aperiantur, altollat clausas,
ptum esl: Dicite jttslo quoniamjbene, quia fructum quta clausis januis intravit Dominus ad discipuios.
adinvenlionum suarum comedet (Isai. m). Fiuctum Commendabilis apud Ezechiclem tlieilur porta clau-
enitH ailinvenlionum suarum comcdet, qui sic sa (Ezech. XLIV),per quam npn intravit vir, scd
quasrit et invcnit, et opere complet qttod sttflicit. princeps ipse sedit, ut in ea comederet panem
Et longo vivas tempore.: nil eniin longius aclcr- suum. Si ohturas aurcs tuas, ne audias sangui-
nitatc. Sic bene erit tibi, cum ccnlupliim in hac nem, et claudis ocnlos tuos, ne videant malum,
vita receperis, et longo vives lempore, cum vitam bcnc porlas tuas claudit timor Domini. Bene clau-
aelernam possidcbis. dcbat Job portas suas, qui dicebal: Pepigi fwdus
SERMO XXXI. cum oculis meis, ut non cogitarem quidem de vir-
. IN NATIVITATE B. VIRGINIS MARl.E. gine (Job xxxi). Et Psalmista : Obmutui, el neu
Porlam fantis aidificavit Sellum ftlius Chollioza, aperui os meum (Psal. xxxvm). Pbinecs cnim qui
princeps pagi Maspha (II Esdr. 111).Qui non intral dicilur os mulum, placavit, et cessavil quassalio.
per oslium in ovile ovium, sed ascendit aliunde, ille Cullus enim juslitiae silentium ; et in silcnlioet spe
fnr est et latro. Qui aulem pulsat ad oslium, huic eril fortitudo nostra. Quod si aperiantur, attollan-
ostiarius aperit, el ingredielur el egredietur, et pa- lur, sicut scriptum est; Altollite porlas, principes,
icua 'inveniet (Joan. x). Ovile ovium, dilcclissimi vestras (Psat. vm). Qui levat oculos suos in mon-
fratres, illud esl in quo pastor bonus reliquit no- tes, unde ver.iat auxilium ejus, qui extollit mauus
nagiuta novem oves, et venit cenlesimam quacrerc stias in sancla, ul scriptum esl: Levabo ad coelum
quae perierat- IIujus ovilis illc esl ostium, qui de manum meam (Deul. xxxn), ilie est, qui extollit
se ipso dicil: Ego sum ostium (Joan^x). Puisemus portas suas. Sequitur:
•gitur ad hoc ostium, dilectissimi, pulseraus preci- El introile porlas ejus tn confessione (Psal. xcix).
bus, pulscmus operibus, et ingrediamur ad bene lu confessione cordis, de qua scriptum est: Con-
medilandum; egrediamur ad beue operandum, et fitebor libi, Domine, in loto corde meo (Psal. cix). In
pascua ccelestis doctrinae inveniemus ad bene vi- confessione oris, de qua dicitur: ConfiteborDomino
\endum. Pulsate, et aperielur vobis; et introite nimis in ore meo (Psal. cvm). In confessionc ope-
porlas ejus in confessione, qui vos exaltat de por- ris, ne simus illi, de quibus dictum est: Confitcn-
tis mortis, ut annuntietis omncs laudcs ejus in tur se nosse Deum, factis autem negani (Til. t): In-
portis filiseSiou. Anle tamcn.quam pulsclis po'tas troito portas ejus in confessionc. Quae sint -portx
 -(.3 SERMONES. - SERMO XXXI. 1N NATIVIT. B. MARIJE. 706
"•jtis alibi apcrit, cura dicit: Aperile milii parlas A Dcum nitilur per aliquam rcm sibi valde similem,
justitite, et ingresstis in eas, eonfilebor Domino (PsaL sicul per angelum. Nam sicut-Deus sublilis, agilis,
exvti). Portae enim justitiac, portac sunt ejus. Quid- invisibilis, incoi-poreus; ita ct angelus. Hine.est,
quid morum, quidquitl virlutum, quidquid bono- quod angelusqtii apparuit Agar, Deus appellatur,
mra operum est, portae sunt ejus. Quarum quae- sicut ipsaait: Tn Deus~qui vidisli me (Cen. xxi).
dam porla fuit patienlia, per quam inlravit Job ad Pcr similem vcro dissimilitudinem, quando fit com-
Deum; fides, pcr quam Abraham ; mansueludo, per paralio per anlilhcsin, hoc est per contrarium, ut
quam Moyses ; humililas, pcr quam David. Talibus scriplum est, quia cognito uno contrariorum, co-
ergo portis intrandi ad Deuin sancli adilum inerue- gnoscitur clreliquum, ut si de bonitate Dei locti-
rtint. Sed portarum justiliae aliae sunt lemporales, lurus, primo maliliara diaboli describo, ut dulcius
aliae aeternalcs. Temporales, quce evacuabuntur et mihi in ore sapiat bonitas Dei, et clarius inno-
deslruentur, sicut fides el spcs. yEiernales, sicut tcscat. Hinc est quod in Evangelio dicilur. Recor-
charilas et usus ejus. Diligere quippe Deum ex lolo dare, fili, quia recepisti bona in vita tua, el Lazarus
corde, et ex tota anima, et ex tota virtule, in hac siiniliter mata (Luc. xvi). Per dissimiles vero sinii-
vila incipitur, sed in aeterna perficietur. In hac liludines, quando per aliquam rem vilcm el despc-
quippe viia potest incipi, sed nec perfici potesl, B clam, magnitudinem Dei tam sublimem, lam ar-
neque consunimari. De talibus ergo portis dictum duam, apprehendere conamur. -Unde sc vermi 11
cst: Attollite portas, principes, vestras, et elevamini, scrpenti coraparat. Et quid verme vilius aut ser-
portas xlernales, et inlroibit Rex gloria (Psat. xxui), penle? In Psalmo tamen dicil: Ego sum vermis, et
qui vos exaltat de porlis mortis. Sicut virlulcs non homo (Psal. xxi). Et in Evangelio : Sicu{ Moy-
porlae jusliliae dicuntur, sic et vilia portae. Tamcn ses exaltavit serpentem in deserto, sic exallari opvr-
quinque principales ex sacro colliguntur eloquio : let Filium hominis (Joan. xn). A spccula vero spe-
cupiditatis, voluptatis, obstinalionis, exprobralio- culatio dicitur, quando mens ita sursum ducilur,
nis, reprobationis. De prima legitur in libro Judi- ut nullis signis praccedenlibus, niillis causis subsi-
cum, quod porlas Gazac transtulit Samson in su- stenlibus, mens ab omni imagine defsccala, ad su-
percilium montis (Judic. xvi). De secunda in Da- percssenlialcm ct infinilivam originem simpliciter
niele, ubi hircus caprarum efferabalur. in porta et reciprpce refertur; quod in mullis locis in Soli-
Ulai conlra arietem (Dan. vm). Ulai quippe palus, loquio,... quae quidem admodura paucorum est, ct
uon a palo, sed a palude vocatur. Ulai ergo poria anagogica dicitur; ab ana, quod est sursum, it
paludis est, per quod lutum voluplatis accipilur. De ,*, agoge, quod esl ductio. Vix conlingere potcst ut
lertia dicitur in Psalmo : Quia confregil porlas cereas, Rachel de domo patris sui veniens, et ad terrani
et vectesferreos (Psal. cvi). jEsenim ii.flexibile esl, promissionis properans, prolicisci possit sine ima-
ct propter hoc obstinalionis duritiam praefigutat. ginibus Laban. Est igitur lilia Sion anima specu-
De duabus ullimis legitur in Sophonia : A prima, lativa, quam oporlet ad conlemplationis gradus per
inquit, porta erit ctamor, el ululatus a secunda (So- multas portas introire. Et si per portas illas ad
plwn. i). Veniens siquidem Dominus ad judicium pacis visionem non venerit, frustra laudationes Dci
diclurus est malis : Esurivi, et non dcdistis mihi canlabit:quianonestspeciosalaus in ore pcccatoris.
manducare, etc. (Mallh. xxv). Tunc ipsi clamabunt Hinc est quod iu Jerusalcm, qttac inlerpretatur
•et dicent: Vse nobis! Nos inseiuaii vilam eorum vhiopacis, erat pnrtarum inulliludo, scilicet porta
putabamus insaniam : ecce quomodo compulati sunt velus, porta nebulosa, porla equorum, porta scu-
inler filios Dei (Sap. v). Et cum Dominus subjun- tariorum, piscium, sterquilinii, vallis Josaphat, ct
gel: Ile,maledicli, in ignem mlernum, tuneeritulu- porla fontis. Quicunque Deura vult conleraplari,
lalus. Bcstialem quideni vocem emittent, quia be- ncccsse est ut per aliquam istarum. porlarum in-
slialiler vixerunt. ln priraa erit exprobratio, in grcdialur ad Deum. Gloriosu diclasuntde le, civitas
secunda rcprobatio. Exprobratio, ubi dicet Do-j Q Dei,quiadiligil Dominusportas Sion, superomnia ta~
minus: Esurivi, et non dedislis mihi manducare; bernaculaJacob (Psal. LXXXV). Gloriosadiclasuntde
reprobatio, ubi dicet: Ile, maledicti, in ignem te, anima speculaliva, quac virlutibus (anquam ci-
mernuin. Tunc erit tilulattis. De talibus poriis vibtis pleiia, muro forlitudinis circumdata, el tali-
Dominus vos exaltat, ul annunlietis laudationes bus porlis es ornata. Prima porla dicebatur velus.
ejus in porlis filiw Sion (Psal. IX). Sion interprela- Sed quomodo velus ? Quod enim antiquatur el se-
tur speculatio. Est aulem speculalio alia aenigma- nescit, prope interitum est (Hebr. vm). Vctercm
lica, alia anagogica. Unde a spcculo vel a specula quoque hominem rcnovans Salvalor venit ad ba-
nominatur. Quando enim per speculum in aenig- plismum. Pessima est talis vctustas, vidclicet ori-
inale, id est per similitudines el imagines rerura^ ginale pcccatum, quod a prirao homine usque ad
Deum quis contemplalur , a speculo speculatio di- ultimum perseverat, nec in aliquo horainc delclur,
citur, el ar-.nigmalicavocatur. Fit autcni tiibus mo- ctiam post baptisinum. In baptismo siquidcm non
dis. Per similes sirailiiudincs, vel per similes dis- pulest dcleri, ul non sil, sed debililalur, ut iion
similitudines, vcl per dissimiles similitudines. Per obsit. Incst posl baptismum ad pcenam, non ad
similes siinililudincs, quando quis coinprelicndcrc culpam; inest actu,- non reatu. Aclualia quideiu
767 D. GARNEKH LlNGONENSiS EPISCOPI 768
peccata, si sunt actu, necesse est, ut sint rcatu :, A ascensum vero, quia scriptum est: Qui ponit nu-
sed reatu esse possunt, etiarasi non suut actu. Illud bem ascensum suum,qui ambulat super pennas ven-
vero inessejiotest actu, et non reatu ; scd si reatu torum (Psal. cm). Propter emissionem pluviac, quia
est, necesse est ut sit actu. Propter hoc in ora- descendit sicut pluvia in vellus. Propter celerita-
tione (U) rogamus, ut nova vicarnati Verbi nali- tem, quia scriplum esl : Voca nomeu ejus; Accelera,
vitas tiberet, quos sub peccati jugo vetusla servitus spolia detrahere, cito proedare (Isa. vni). Unde in
tenet. Laudabilis aulem vctustas est, dc qua legilur Evangelio : Sicut fulgur ab oriente paret in occiden-
in Canticis : Omnia poma nova et vetera servavi libi, tem :ita erit advenlus Fitii hominis (Matth. xxiv).
dilecte mi (Cant. vm). Et in Evangelio : Simile est Tertia porla dicebatur equorum. Equi sunt, qui
regnum cwlorum homh.i patrifamilias, qui profert suslinendo, confitendo, praedicando, peruniversum
de thesauro suo nova et vetera (Mattlt. xin) Porta mundum Dominum porlaverunt, per viam manda-
ergo vetus Ecclesia Dei est, quae a primo jusJo us- torum Dei cucurrerunt: ct in omnem terram exivit
que ad ullimum pcrseverat, militans, exspectans, sonus eorum, et in fines orbis terrae verba.eorum;
iriumplians. Mililans in mundo, exspeclans in pur- quia velociter cucurrit sermo eorum. Talium vir-
gatorio, triumphans "in ccelo. Ipsa enim domus est tutes equorum per similitudinem fortis equi descri-
ftindata supra firmam petram. Vencrunt flumina, R ' bit Job, ila dicens : G/ori« narium ejus terror, ter-
flaverunt venli, sed non cecidit, quia vir sapiens ram ungula fodit, exsultat audacter. In occursum
supra pelram eam fundavit. In hac veleri porla pergit armatis. Super eum sonabit pharetra, vi-
sedet Anliqutis dierum cum senioribns suis; id est brabit hasta et clypeus. Non reputat tuba sonare
Deus Pater requiescit in ea cuin angelis suis, qui clangorem; sed cum audierit buccinam, dicit: Vah!
postlapsum apostalae permanserunt. Ihi comedun- (Job xxxix.)
tur velustissima vctcruin; quia oblatio panis et Ideo gloria narium ejus lerror, quia in terrore
vini, quam saccrdos Melchiscdcch anle legem ob- adversitatis, quem sibi venlurum praenoscit, gloria-
tulit patri nostro Abrahae, in corpus et sanguiuem. tur; terram ungula fodit, quia exemplo operum
Domini nostri Jesu Clirisli in Ecclesia quotidie suorum terrenas cogitaliones cxculit; exstiltatau-
transsubslaniiatur. Uiide el idera Dominus, qui dacter, quia dignus est pro nomine Jesu contume-
haec prseecpit fleri, diclus est: Sacerdes in aiternum liam pati; in occUrsum currit armalis, quia spiri-
secundum ordinem Melchisedech (Psal. cix). Neeesse tualium machinamenlis hoslium virililer resistit;
esl ergo per portam istam nos intrare ad pacis vi- super eum sonat phaielra, qua nobis praedical di-
sionem, videlicet Ecclesiae fidem, quia ccelestis Q ( vina secreta; vibrat hasta, quando diabolum re-
gloriae divitias. habere non meretur, qui per eas pellil a terminis suis; vibrat et clypeus, quando so
i.on ingreditur. Habet enim ibi argenlum venarum protegil ab ejus insidiis ; non reputat tubae sonare
suarum principia, et auro locus est, ubi conflatur. clangorem, quia potcntium comrainaliones parvi-
Sccunda porta dicebaltir nebulosa, illa scilicet de pendit; sed cum audierit buccinam, dicit, ta/i,quia
qua dicilur : Longe fianl fiiii ejus a satute, el con- cum paratam sibi tribulationem audit, exsul'at :
teranlur a porta (Job<v). Portam 'vocat Christum, Vdh, siquideni vox exsullalionis est. Talcs equos
sine quo non est ingressiis ad visibnis pacem, vel iu spirilu vidit Zacharias, vidclicet albos et varios,
ad pacis Visionem. Unde orationes omncs lernii- pallidos et rufos (Zachar. vi) : per albos virgines
namus per Domiuum nostrum Jesum Chrislum; eo intelligcns, per rufos inartyres, per pallidos absti--
quod per ipsum solum patet inlroilus ad cceleste nentes, per varios, cos qui secundum varias viitu-
i egnuni. Yocata esl autem ncbulosa miiltis de cau- lcs Deo-placuerunt; sicut Abraham par fidem, Job
sis, quia a nube dicitur nebulosa. Nebulosa dice- per palicntiam. Bt.nti qni portara islam inlrare me-
liatur, vel propter profuridum divini consilii secre- rucrunt, qui talem inlroilum ad visionem pacis lia-
lum; vel propter obscuritalem propbetarum, qui buerunl. Quarta sculariorum eral: scutarius a sculo
de eo quae ventura erant praedixerani; vel propter D ' vocatur. Scularit sunt, qui pracdcstinali sunla Deo
cccultam crin6pinatam Virginis fecundilalem, vcl aeternaliter, vela Deoproteguntur, vel aliosprolegunt
prof ter asceiistiin, qui naturaliter est iii nubibus; tcmporatiler; autqui Dei adjutorio contra antiquum
vel propler emissionem pluviac, vel propter nubium hostemptignanlvirililcr.Deprsedeslinatisaelernaliter
celerilatein. Propler profundum divirii corisilii so- dicitiPsalmista: Domine, ut sculo bonmvoluntatis lute
crelum, ut scriplum esl: Roraie, cwli, desuper, et coronasti no$ (Psat. v). De protegendis temporaliter
niibes pluant justum (Isa XLV);id cst profundo di- idehi alibi : Scuto circumdabil le veritas ejus (Psal.
vini consilii secrelo pluat:. a superioribus quasi xc). De viri pugna alibi r Apprehende arma et scn-
pluvia descendat ille, dequo scripcum est: Tene- tum, et exsurge in adjutorium mihi (Psal. xxxiv).
brosa aqua in nubibks aeris (Psal. xvn);. id est ob- Unde in Canticis : Mille clypei pendent in ea (Cant.
scura scientia in prophetis, proptcr occultam Vir- iv.), id est in Ecclesia, emnis armalura fortium. Ergo
ginis fecunditatem. Unde scriplura esl: Ajscendel scularii sunt, qui a Deo praedestinali sunt, vel me-
Dominus super nubem levem (Isa. xix), Propter renlur prolegi, vel a bello spiriluali non desislnnt,

(2i) In missa Nativit. Domini.

7fi9 SERMONES. — SERMO XXXI. IN NATIVIT. B. MARI^. 771»
ailjutorio Dei praemuniti. 0 vere felices, qui per A } consilium dedit Bataac conlra Israel. Cognovit la
portam sculariorum intrant in Jerusalem, id esl men tempus adventus gratiae qui dixit : Orictvr
ad pacis visionem ! Caveat tamen scuiarius, dum slella ex Jacob, et consurget liomo de Israel (Num.
pugnat adhuc accinctus, ne consilio Naas dextrum xxivj. Ciconia vero, quae pascitur venenosis, Si-
sibi «ruat oculum et abscondat sub scutura sini- byllam signilicat venenosam ct magnam,
quae la-
strum (/ Reg. n). Nihil enim differt in praelio talis mcn advcntum Domini prxdixil, dicens :
monoculus a caeco. Consilio siquidem Naas dex- De cwlo Rex adveniel per smcta fulurus,
trum sibi eruit ocnlum, qui monitis serpentis an- Scilicet in carne prwscns, ul judicet orbem.
tiqui, non propler coelesie praemium pugnat, sed Sic enim oporluit mimicos noslros essc judices fidei;
propler temporale lticrum. Nam per dexlrum ocu- unde in fidelesjusto judiciodamnari meruerunt, qui
lum intellectus co?.Iestium; per sinislrum vero ter- necsuiscrcderevoIuerunt.PcrliirundinemveroJoai:-
restrium figuratur. Sequitur de porla piscium : nesfiguratur.quia cplluin rubcum liabuil in decolla-
Piscis est, qui inter fluctus hujus maris magni et lione.venlremcarididunivirginilale, dorsum vero ni-
spatiosi se subieval a profundo spei pennulis, el grumlaboris oncre. Ipse igilur cognovit lcmptis ad
dcfendit a fluctibus palientiae squarais : quorum ventus gratiae, cum dixit: Ecce Agnus Dei, ecce qui
primus ct maximus ille fuit, cujus cor el fel ct je- "' tollil peccata mundi (Joan. i). Sic amicis el inimicis
cur omne genus dacmoniorum exlricat.-Quis enim Dominuslargiluscslcharismatacliaritalis.-utnullusa
diieclionem et affectum cogitans cordis, quein fidect dilcctione sua valeat excusari. Igiltir porla
Christus erga nos habuit, de quo scriplum est: Ob- slerquilinii est ingressus vel cgressus ad sterquili-
tulerunt ei parlem piscis assi (Luc. xxiv): vel effu- niumgratiaelempoialis.lneaplcruniijtiesedeiitavari,
sionem sanguinis sui tanquam hepar, vet passionis quando cogilant, quomodo deceptorii stint honores
araariludinem tanquam fel; quae omnia super cha- mundi, fallaccs divilioe, niomentancae voluptates, ul
ritatis prunas assata sunt, omne daemonium non sic radani eas a conscienliis suis, et rcmoveant a
repellat ? Vere fumus ejus, id est fama dilectionis cordibus suis. Sic sedebat Job in slcrquilinio, sa-
ejus, omnia saphismata sive phantasmala nequilke niem, id est putrcditicm Stcrquilinii radens, id <-st
spiritualis externiiuat. Sequitur dc porta sterqui- removens, lesla, id esl fortt pcenitentiae disci-
linii. plina. Vcl per slerquilinium vitia figurantur, sic-
Porta sterquilinii erat, per quara foras stercora ul de pcccatore legitur in Job : El qUasi sterquili-
civitatis efFerebant.ur. Scilis, fratrcs, quod quhlquid nium in fine perdelur (Job xx). Porta ergo sterqnili-
est in mundo, quasi stercora sancti repulant. Unde Q i nii sunt pratlali, quibus peccatores vitia confitenlur.
Apostoltis : Omnia reputavi ut stercora, ul Christum Per ipsos eitim taiiquam per portam peccatorum
lucrifacerem (Philipp. m). Quid igilur aliud est slercora foris cfferuntur.
congregatio divitiarum, vel honorum, vel diguita- Videte, dileciissimi, vidcte quem locum tcneant
tum, nisi quasi quaedam congregaiio slercorum, in Ecclesia Dci, qui superbiunt hodie de patrimo-
quasi slerquilinium? Hinc est qnod Tobias calido nio Crucilixi. In (abernaculo sunt saga cilicina, in
slercore hirundinis legilur excaecatus. Calido ster- arca Noe mansio stercoraria, in Jerusalem sterqui-
core, id est nimio cupiditalis affectu. Unde conque- linii porta. Quid superbis, scopa furni? Quid su-
ritur uxor sua dicens : Utinam nunquam fuisset pe perbis, sacerdos veteris teslamenti ? Sacerdotum
cunia ipsa, pro qua misisti filium nostrum peregri- quidem erat extra caslra sacrificium offerre; ipsi
nari; lumen oculorum nostrorum, baculum senectu- tamen immundi remanebant usque ad vesperam.
tis nostrwl (Tob. v.) Et bene dicitur hirundinis Sic scopa furni furnuni mundat, co tamen immun-
stercus fuisse, quia hirundo volando acquirit unde dior atque sordidior. Tales sunt, qui peccata po-
vivit. Bene igitur per hirundinem significantur, puli comedttnt, et confessiones aliorum recipiunl:
qui solo corpore in hac peregrinatione consliluli, non lamen omnes, quia sicut, ncc hicms laurum,
cogiiatione et aviditate animae cibum sibi acqui- D nec comburit rogys aurum, sic iufusio vitio-
runt. Unde et Joannes Baptista qui, licet mole le- rum non tangit corda sanctorum, nec patiendo
vatus corporea, lotus pergebat ad Deum, per hi- sentiunt, cum eis dicilur, sed magis cpmpatiendo.
rundinem figuratur, sicut legitur in Jeremia : Tur- Diflicile tamen est, tangere picem, et non iuquinari
tur et hirundo, elniilvus etciconia cognoverunl tem- ab ea. Sequitur de porta vallis Josaphat : De hac
pus adventus sui; Israel autem me non cognovit (Jer. sic legilur in Joele, dicenle Domino : Congregabo
viu). (25) Per turturem autcm scilicet gemebun- omnes, et educam eos in valte Josaphat, quia ibi
rium, Simeon ille significalur, qui dicebat: Putas sedebo, ul judicem otnnes gentes in circuitu (Joel. m).
videbo, pulas durabo ? llle cognovit tempus adven- Hanc senlentiam quidam pueriliter intelligentes,.
lus gratiae, quando djxil : Nunc dimittis servum judicium Domini venturum in tcrra debere fieri
tuum, Domine.secundum verbum tuum in pace (Luc. menliunlur, itl est in valle Josaphat, quae est a la-
n). Milvo vero, qui rapiendo vivit, ille rapax et eu- tere montis Oliveli, cum Apostolus ad Tbessaloni-
pidus Balaam figuraiur, qui sola cupidilate ductus ccnses dical quod in spalio tmjus aeris futurum
(55) AiigusL Sermo de Purifical.
771 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 772
sit.Ait enim: Nosqui vivimusr qui residui sumus A Muta fiant labht dolosa, qute ioquunlur adversns ju-
in adventum Domini, nonprceveniemns eos qui dor- stum iniquitutem in superbia et iu abusione (ibid.).
mierunt; quoniam ipse Dominus in jussu, et iu voce Hypocrisis eliam porta inferni cst, sicul figiirnltnii
urcliangeli, elin tuba Dei descendet de cmlo, et mor- est iu porla, in qua simulator ore Absalon per hy-
lui, qui in Chrh.to sunt, resurgent primi. Deinde nos pocrisim decipiebat ad judiciura venienles. Infideli-
qui vivimus, qui relinquimur, simut rapiemur cum tas quoqiic poria esl, et inlroilus ad infernuin, in
illis in nubibus obviamChrhlo inaera{I Thess. iv). qua periit dux Samariac, qui Elisco promitlcnli
Ecce aperte dicilur, quod in aerc fiel juJiciuin ; lemporis ubertatem credere noluil, sej ait: Etsi
sod ideo se dicit Dominus disceptare cum gcnti- aperueril Dominus cataractas cmli, non fiel quod pro -
bus in valle Josaphat, quia Josaphat judicium in- miltis (IV Reg. vn). Quid igilur agendum est, fra-
lerpretatur, et vallis dicilur. Et bene vallis dicitur, tres? Fugiamus de corruplione ad corrcptionem, de
quia occullum est nobis, quando vel quomodo fiet. directione ad directioncm, pcr desiderium vitaecce-
Unde scriptum cst: Dies Domini sicttt fur in nocte leslis, ad refiigium nostri humani sceleris[gcneris],
ita veniet(Luc.xu). Disceptabit ergo cum gentibus ad refugium uostri succursus sceleris, videlicet ad
in valle Josaptiat, quia judicabit eos occullo judi- 1 portamfontis, porttim saliuis.porlumsanitalis. Qtiac
cio. Unde scriplum est: Judicia lua abyssus mtdla B cstisla porla fonlis? Haecest illa, quam acdificavit
(Psal. xxxv). Eo ergo magis limendum judteium, Sillum, Vii-go scilicet gloriosa, cujus hodie nalivi-
quo occultum. Leo rugiet, quis non limebil? Quis las, mcmoria in bcnediclione est. De qua alibi di-
slabit ad videnduiri eum, anle cujus conspectum c.lur;
astra non sunt munda, et in angelis suis invenil Tu Regh.altijanua,
Et porta lucis fulgida.
pravitatem ? Quanto magis immundi et pravi sunt,
qui domos inhabitant luteas, et tcrreiium habent De hac sic in Ezechiele legitur : Porta liwc clausa
fundamentum; quorum juslilia? quasi stilla situlae, eril, et non aperielur. Non introibit vir per eam :
et quasi pannus menslruatae apparebunt, quando princcps scdebit in ea, ut comedal panem suum
loquelur inimicis in porfa, quando veniet ad ju- {Ezech. XLIV).Et bene clausa, quia nec anle par-
dicium cum senioribus suis, ut scriplum cst: No- lum, ncc in parlu, ncc posl paitunij corrupla fuit.
bilis in portis vir ejus, cum sederil cum senaloribus Non cst aperla, quia virginitatcm non amisit. Non
suis (Pro». xxxi). esl ingrcssus vir per eam, quia sinc virili semine
Et yere in portis, quia de portis egredienlur om- concepit. Princeps sedit in ea, quia Princeps rc-
neshomines, filii vidclicet hominum conjudiccs Fi- '^ gum in ejus uiero se humiliavit. Panem suum ibi
li-ihominis, sicul scriptum esl: Vos qui reliquisth comedil, qtiia Patris sui voluntateiu complevit, ut
ornnia, sedebitis super sedes, judhanles duodecim scriplitm esl: Cibus meus est ul faciam voluntatem
tribus Israet (Matth. xix). Egredientur enim de Patrh mei qui in cmlis est (Joan. IV). Et bene di-
porta veteri arigcli, qui peccatores accusabunt, co citur porla fontis, quia ipsa porta fuit sacra? eru-
qiipd monitis ebiuiu credere noluerunt. Depoita dilionis, porla cliarilalis, porla vilae. Erudilionis,
neliulosa prophetae, accusanles cos, quia prophc- de qiia sciipliim : El fontes pntei tui derivenlur (<>-
-liis eoriim acqiiiescere nolucrunt. De porla equo- ras (Prov. \). Charitatis de qua lcgilur : < Fons
rum apostoli, acciisantes eos, quod praedicationi- proprius, cui non coramunicat alienus. > Vitac, sic-
l.us eorura non acquieverunt. De porta sctitariorum ut in Psalmo legilur : Quoniam apud le esl fons vi-
inartyres, acCusantes eos quod exemplis coruin tm (Psal. xxxv). Unde el ipsa Virgo gloriosa fons
pati pro Ddihiiio iijoiaerunt. Dc porla piscium con- hortorum vocalur, et bene; quia ipsa non cessat
fessores, accuianles eos quod eorum cxemplis in- irrigare hortuni nucum, hortum pomorum, lior-
lcr fluctus hujtis maris magni et spaliosi per patien- tum aromatttm : nucum, quia suam animam per-
liim animas siias non possederurit. De porta transivil gladius passionis; pomorum, qtiaudo
vallls Josapliat virgines egredienfur, accusantes eos D ascendit in monlana cum festinalionc, el rainistravit
quod non solum corporali fornicatione, sed etiam Elisabelh; aromatum, quando conservabat omnia
spirituali animas suascorruperunt. Cur ergo miseri verba, quae de Chrisio dicebantur, conferens in cor-
cum fatuis virginibtts verbum illud non timelis, quo de suo.
dicetur : Amen dico vobis, nescio vos(Matth. xxv), Hauc igilur portam fonlis xdificavil Selluin; aedi-
ct clausa erit janua ? Claitsa quidem crit vobis fieavii, id est aeden) fecit, mansionem scilicet et
janua coeli; qui iniquitale, hypocrisi el inlidclitalo thalainum, quia cum diiectione Dei mandata ser-
apcritis vobis portas inferni. Iniquitas siquidem vavit, ul scriplura est: Si quh diligit me, sermomm
veslra porla est inferni palens ct evidens, ut scri- meum servabit; et Pater meus diligeleum, el ad eutti
ptum esl: Advertum me loqtiebantur, qui sedebant, veniemus, et mansionem apud eum faciemus (Joan.
in porta (Psal. txvui). Quod autem Iiaec porta sit, xiv). Chrislus enim prodiit de Virginis ulcro, lan -
aperilur alilii, cutn dicilur : Erubescant impii, el quam sponsus proccdcns dc thalamo suo. ^Edilica-
ileducantur in infernum (Psal. xxx), id est erube- vil eam fiellum. Sellum pacificus inleiprelatur. Et
bcscent el deducenlur in iiiferniira. Non enira opta- quis esl isle paciiicus, nisi ille, in cujus typtim
tivc, scd prophclicc intclligcndum est fsicut illud]: Psalmi-la canit : Cum liis qui oderunt pacem, eram
773 SERMONES. — SERMO XXXII. 1N NATIVlT. B. MARLE. 774
pacificus ? (Psal. cs:x.) Ipse enira non soltim paci- A tamcn Aposlolus : Qui prmdeslinatus esl Fitius Dei
licus esl, sed ipsa pax, sicul Aposlolus ait: Ipse in virtute (Rom. i), quod tamen sic inlelligcndnm
esl pax noslra; qui fecil utraque unum (Ephes. n). est, quod praedestinalum fuit in virtule Dei, ut
Reliquit enim nobis pacem pectoris, quae facit pa- ens homo esset Filius Dei. Sequilur de dignitatc :
lieritera, de qua scriplum est : Seclamini sanctimo- Princeps pagi Maspha. Nota quia princeps multis
niam el pacem, sine qua nemo videbit Deum (Hebr. modis accipitur: Potest enim dici a principio. Unde
xn). Haec pax relicla esl laborantibus in mundo. Christus dicitur princeps regum terrae, qui alibi
Unde in missa pro Defunclis, pax non datur; qnia ait: Ego principium, qui el loquor vobis (Joan. vm).
defunctis non est necessaria pax pectoris, scd pax . Et in Apocalypsi: Ego sum atpha et omega, princi-
aeteinitalis. pium et finh (Apoc. i). Potest cliam dici a praeci-
Unde scriplum csl: Corpora sanclorum in pace pio. Unde Aposloli principes vocaniur, quia prae-
sepulla sunl (Eccii. xxxix), id esl in spe certissimae cepta Dei praedicaverunt. Potest cliam dici a prac-
pacis wlernae. Illam reliquit, islam dedit, ut scri- cipilio. Unde diabolus dicilur princeps mundi, quia
ptum est: Pacem relinquo vobh, pacem meam do w- praecipilat amatores suos. Unde scriptum est: Prin-
bis (Joan. xiv). Pacem vero temporis nec reliquil, ceps hujus mundi ejicietur foras (Joan. xn). Videlur
nec dedil, ut scriptura est. Non veni pacem mitlere, B tamen dici princeps a principio; qtiia scriptum
sed gladium. Neque eam dare voluit, quia ipsa pax est: Ute erat homicida ab initio (Joan. vm). Scd ab
semperimperfecla est, aut simulata, aut inquina- initio dicit, id est post inilium, sicut ibi (26) < A
la, aut scelerata, aul inordinata. lmperfecla, qtria prima subslantia nulla est praedicatio, > id est post
caro scmper concupiscit adversus spiritum, et spi- primam subslantiam. Et ibi :
ritus adversus carnem ; simulata, sicut eorum, qui 0 Jane, a tergo quem nulla ciconia piusit,
PERS. (Sat. l, vers 58).
propler carnis lenocinium se diliguut; scelerala
vero, qui propter furtum, vel rapinam, vel aliud i>lest post tergum. Princcps crgo pagi Maspha fuit
scclus sibi sunt pacali. Inordinala vero, quando non Sellum. Pagus dicilur a pege, quod esl fons. Unde
diligimus diligentes, vel diligenda non diligimus, dicuntur pagani, quasi pegeni, quia ipsi villas fa-
vcl minus diligenda raagis, vel magis diligenda mi- cere solebant super fontes. Unde Isaac legilur pu-
nus diligimus. Quis sit autem isle Sellum, oslen- teosfodisse. Eratergo Scllum princeps pagi Maspha,
diuir, cum dicilur: Filius Clwlliozai: Cholbozai in- id est fonlis Maspha. Maspba interprelatur specu-
lerpretatur videns omnia, vel propinans omnia. Qukl latio. Unde deChristo diciturin Psalmo : Et factus
igitur isle signiflcat, nisi Deum Palrem ? Uude Job P est in pace tocus ejus; et habilatio ejus in Sion (Psal.
loquitur: Sapiens est corde, el fortis robore (Job IX). LXXV).Sion ct Maspha idem interpretalur. Habilatio
Videtenira omnia, qui novit omnia antequam fianl. Sion, pagus Maspha, princeps pagi Maspha, prin-
Videt enira omnia per sapienliam, propugnat om- ceps habilalionis Sion. Quoties ergo Christum in
nia per polenliam. Scienlia siquidem et polenlia, corde luo praefers omnibus, et cum devotione con-
quasi duabus clavibus ccelestis rcgui thesaurum templaris, et facta ipsius fideliter ac devote cir-
claudit vel aperih Claudit, et nemo aperit; apcrit, cuinspicis, in habitatione Sion, vel in pago Maspha
et nemo claudit. Unde Petro et successoribus ejus habitas, et pacilice requicscis. Nam de praclalionis
claves istas dedil, ipso dicente : Et tibi dabo ctaves specula scriptum est in Ezechiele: Speculatorem
regni cmlorum. Et quodcunque, ligaceris super ler- dedi tedomui Israel (Ezech. m); de contemplalio-
rat:i, eril ligalum el in calis. Et quodcunque solve- nis vero in Isaia : Pone tibi mensam, et contemplare
ris super terram, erit solulum et in cmlis (Matlh. in specula (Isai. xxi). De circumspectione in Jere-
xvi). Hiuc estquod Jael uxor Aber Ciu^i in typum mia : Slatue libi speculam, ponetibi amaritudines,
Ecclesiae clavo et malleo Sisaram interfecit. Clavo etdirige cor tuum in tijtiumrectam (Jer. xx*i). Er-
scienliae, el nialleo potenliae. Clavo, inquam, scien- go, dilectissimi, praeferamus omnibus Chrisluni,
tiac, quia scriptum esl: Verba sapienth, ut stimuli, D contemplemurcum, circumspiciamus virtutem ejus,
el quasi clavi in allum defixi (Eccle. xu). Utraque sapientiam ejus, bonitalem ejus. Dirigamus viam
clavis necessaria est Petri successoribus, quia qui nostram in viam rectam , ut habitemus in Sion, et
scientiam habet sine potentia, clave caret, sed non in pago Maspha; ipso principe pagi praeeurite et prae-
clavo; qui vero polentiam sine scieutia, clave ca- vio, Jesu Chrislo Domino nostro, qui vivit et re-
ret, sed non clava. Scientia enim sine potentia cla- guat per omnia saecula saeculorum. Amcn.
vus cslin oculo caeci; potenlia sine scientia, clava SERMO XXXII.
est in manu furiosi. Bene ergo filius Cholhozai fuit IN NATIVITATE B. VIRGINIS MAItl.€.
Sellura, id est omnia inlelligenlis et omnipolenlis Slella in medio nebutm (Eccli. L). Ex regali pro-
fuit filius, non imilationis, non adoptionis, non genie Maria exorta re[uiget(Offic. Eccles.). Quoties,
doctrinae, non gratiae, sed nalurae, quamvis gratiae dileclissiini fratres, ad audiciidum verbuin solaiii,.
fuerit, quod ens homo fuerit Filius Dei, tamen non solalium verbi Dei eligilis, non debctis attendcre
fuitFilius Dei per graliam, sed per naturara. Dicit quis dicat, scd quid dicalur: Virienim leprosi fue-

C2G)Aristot. in Calegor.
7TS D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 7T6
runt, qiii verbum solatii praeJicavcrunt in porta Sa- \ gelos Dei, ciconias mirabilitcr crocitantcs. Sugiie
mariae; sed dux ille, supcr cujus manum rex in- mel de petra, ungiraini olco de saxo durissimo,
cunibebat, quia credere noluit, mortem incurrit. frangile buccellas cryslalliuas, ct comcdite pancm
Amalccites quoque feSsuS in iiinere, dux factus est de (erra. Tanta est enim fidei catholicacvcritas glo-
exercitus David (IV Reg. VII). Civitas eliam illa, riosa, quod iniinici noslri sunt judices, et in orc
quae lingua Cliananaea loqui solebat, facta est civi- triuni testiurn stsl verbum gloriae, et tcstimonium
las sulis, videlicel genlilitas, qtiando lirigua exsic- Yirginis gloriosac. Ubi enim dieitur, < orielur, »
caliva, illuminaliva, accensiva, nobis locula est. commendalur nalivitas, plenitudo tcmporis, nbiad-
Exsiccativa, dico, nostr.-e iniquitatis, itluminativa dilur, < sub dccajio'virginis, » impositio nominis,
veritatis, accensiva charitatis. Et bene, quia tanla ubi additur, < Scdeozardama, ctc, > nobililas ge-
cst gloria cherubin, ut plcrumque audiri possit neris, cum subinferlur, < sedcns super solium au-
vox ejus in afrio exteriori, secundurii quod Domi- lealum; > doctrinae spiritualis studium ubi sub-
nus mittit cryslallum suura sicu t buccellas, panem iungitur, < binas manu tcnens spicas: > exercilium
educit de lerra, vel de petra, oleumque de saxo tcmporale, ubi dicitur, < et pasccns filiuin sutim
durissimo. Mulloties ergo asina angelum videt, jure; »locus sapienlia? suae, ubi ponilur, < Ave, >
qucm homo non videt, quia sicut hirundo ctturlur consummatio vero hcalitudinis, ubi dicit, < nomcn
cognoverunt tempus advenlus Chrisli, ita el milvus pueri vocabunt Jesum. >
ctciconia. Hirundinem dico Joannem Baptislam, Audiamus igitur et miremur extensionem colli
turturem Simeonera, milvtim Balaam, ciconiain ciconiarii, extendeiilis ad ccclum, et hoc rairaliile
vero Sibyllam: isti mirabiliter de Deo praedicave- crocilanlis praeconium. Ceilum est, quod solasceu-
ruiit. Joannes: Ecce Agnus Dei(Joan. i); Simeon : dil in Virgine, scilicet in Septembri, sub quo
Nunc dimitih (Luc. n); Balaam : Orieiur stella ex mense nata est Virgo gloriosa. Quod autem di-
Jacob; Sibylla : cit, < Decanum virginis, > arbitror, decanum, por-
< De ccelo Rex adveniel per saccla futurus. » tionem esse decanam alicujus gradus eoruin, prr
Vulgo cniin dicitur; porcus iners multoties ra- quos sol asceridit in Virgine ; omne siquidem si-
dicem bonam inventl. Et hos porcos dixerim, qui gnum habet gradus triginta, et illi gradus habent
non ruminando, scd quasi in lerra ftxiiendo, id portiones. Tamen sive de gradibus, sive de portio-
est lerrena scrutando, Jesse nobis radicem efTo- . nibus graduuni, intellexerit poela, hoc certum est
derunt, et ostcndemnt nobis quomodo de radice quod Maria orta est sub Virgine. Aliquid simile in
Jessc Maria exorla refulget. Ilernies siquidem el 3 libro Regum reperies, ubi dicilur: /n mense Etha-
Asterius philosoplii regis Pcrsarum hujus glo- nim posita esl arca fmderh in domo Dotnini (111
riosae Virgiuis sslcmnitalis inultis ct dignis prae- Reg. viii). Arca, inquam, de qua dictum est;
coniis, nescio ex magnitudine lilteratuiae, sive a Beata tnater munere,
spiiilu propheliae, quem babere potueruut a spi- Cujus supernus artifex,
ritu; et sinon forte in spiritu, praedicavorunt mul- ilundum pugillo continens,
Venlris sub arca claususest.
tismodis;a nativilale scilieel Virginis, a plenitu-
dine lemporis, ab iinposilione nominis, a nobilitate Et dicilur fcedcris, quia in secreto uteri virgina -
jgeneris, a studio docirinae spirilualis, ab exercilio lis initum est fcedus per Deum hominem, et intcr
vitae.lemporalis, a loco, ubi conflatura est aurum Deum et hominem. Ista enim arca in.templo Do-
sapienlire suae, tandem a consummalione beatitu- mini, id csl in honore Ecclesiae Dei posila est na
dinis verae et cerlse et pleniu. Dicit enim Aslerius : scendo, etexposila mundn. Ipsa enim fuit Musac
4 .OrietUr sub decano virginis, puella quacdam, quae regis, et Ciorban sacerdotura, Gazophylacium pau<
Jingua' Persica dicilur Sedeozordama, Arabce vero peruin, arca cflelesliura lliesauronini. In nienso
Adreveilefa, sedens super soliuin aule.itum, binas bcllianirn, idestin mense septimo. Ergo in mense
inanu tenens spicas; et pascens liliuin suum jure, Q beihanim, id est sub Yirgine, nala cst Virgo glo-
in loco ubi dicitur: Ave, et iiotneu pueri vocabunt riosa. Orietur ergo sub Virgine puclla, vel adi.le-
Jesum. i Hermes vero paticis verbis niutalis, de scenlula, de qua Salomon in Parabolh ita loqui-
t"adem virginesic locntus esl,: < Nascetur sub Vir- tur:.Trifl sunt difficilia milii, et quar.lum penitun
gine puella quaedam, quae vocalur Corcisclaslalis, ignoro. Viaaquilmin cmlo, via colubri suprapetrain,
sedens super slratam publicain ; gcmina manu ge- via navis iit medio maris (Prov. xxx), quae sine
rens arislas: dans filio suo jtis ad pascendum in difficullate discerrii non possuut, vcl inveniri. Quar-
terra Hebraea : nomen autem lilii vocabunt Jesum: > tuni vcro Salomon penitus ignoravit, viam scilicet
quibus consentit tertius poeta, cujus nomcn est viri in adolescentula, in adolescentia solemus di-
Albumazar, ita dicens : < Orietur sub decanO Vir- cere, scd Hebraeus raclius nos corrigit, in adote-
ginis niater virgo; lactati[uepalreni, ot eidem solio scenlula : non enim per naturara, vcl per siriplu-
assidet, vir eam non attingens. > ram, yel per rationcm, iiitclligere ppluit, quia no-
viros leprosos pro- vum fecit Dominus super lerram, id estquodado-
" Audite, dilcctissimi fratres,
fereulcs praeconium laudis Clirislianae, Amatecilas lescenlula circumdedit virura : viruin inquam, de
•
duces itiireris fiJei catliolicae, asinas videnles an- quo scripttim esl: Ecce vir, Oriens nomcn ejm
 -77 SERMONES. — SERMO XXXII. — 1N NATIVIT. B. MARI^. 77S
(Zachar. *i). UndeJosephus : < In diebus illis fuit A ta, sed non plena, quia lunc crit bcatitudo ptena,
Jesus vir sapiens : si tamen fas est eum nominare quarido pro merito reddelur homini duplcx stola,
virum, et doclor eorum qui libenler quae vera stint el glorificabilur corpore simul et anima. Sequi-
audiunt; et mirabilium erat effeclor operum: >ct tur:
sic concludit. < Christus hic erat. > Super solium auleatum, id est solium regium.
naecigitur puctla vocala est Setleozardima Adre- Hsecest nohilitas generis, quia fiiil virga de radice
vcdefa, vel Corcisclaslatis, tria haec enim vocabtila Jcsse : Jesse aulem genuit David regem, de cujus
imivoca sunt, unam interpretationem habenlia. In- solio ta loquilur Isaias : Super solium David, et
tei prelanlur enim virgo munda el honesla, de qua stiper regnumejus sedebil Dominus (Isai. ix). Unde :
Jeremias dedit signuin ^Egyptiis, quod eorum opor- Regali ex progenie Maria exorta refulgel. Propter
teret evelii idola, cirm virgo pareret, unde sacer- hoc dicit Albommazar: < et eidem solio assidet
dotes jEgyptiorum in secretis templiimaginem Vir- vir eam non allingens, > id est Joseph; qui eadem
ginis et filii statuenles adoraverunt. Cumque eis regali progenie genitus est. Qtiod Hermes dicit,
diceret Plolomacus, curhoc facerent, responderunt, eara sedisse supra stratam publicam, de loco pa-
palernae tradilionis" est myslerium, quod accepi- riendi nos certificavit, quia qtiando filium suum
nius a sanclo.propheta, et credimus in rebus iia B " peperit, non fuif ei locus iii diversorio; sed super
esse veiiturum. Unde Isaias : Ecce virgo concipiet, stratam publicam paritura sedit. Sequitur : Duas
el pariel filium (Isai. vn)-; vel ut metius Hebraei manu tenens spicas. Duae spicae, duo sunt (esta-
noscorrigunt: Eccealma concipiel: virgo enim npud menla ; quia sicul in spica vel in arista granum
Hebraeosdicebatur jiivencula, quse nuptui tradi po- est cum patea ita sunt sacramenla latentia sub
teral. Bclhula vero velula dicebalur, quae virum lidera. Isias aristas. fricabant apostoli; unde Judaei
noft cognovit; alma vcro, id est abscondila, dice- murmurabant, qui plus litterae quam mysteriis
batur, quoesic a conspectu hominum fueVat occul- solent adhserere. Vcl certe per spicas sentenliae
tata, ui de iHa nulla esset suspicio, ipsam fuisse Scripturarum figurantur, et opera : sentcntiae Scri-
rorruptam. Unde et alma sancla vocatur; sancla pturarum, sicut de haereticis ait Job : Esurientibus
vero lirma dicitur, quia firmuii erat et ralum, auferunt spicas(Job xxiv),quiaesiiricnlibiis bo.nuin,
ipsam esse incorriiplam. Eraleigo virgo muiida et sententias Scriplurarum, quibus pugnare vel expu-
lioncsla. Quamio Dominus discipulos suos erudivit, gnare debent eos, haeretici tollunt; opera vcro,
<Xxil: Sint lumbi vestri prwcincli cl lucemm arden- undc legitur : quod principes latronum Rechab et
lcs (Luc. xn) : quia in lumbis est luxtiria virorum, Q „ Baana- intraverunt domum Isboseth, et tollenles
in umbilico inulieriim. Sed isla fuit munda et ho- spicas percusserunt eum in inguine (// Reg. iv),
~ nesta, cujus umbilicus praecisus fuit; et Iuceriiae quia maligni spiritus negligenti cuilibet bona opera
ardeutes, quia ipsa de prudentibus virginibus una qiiac habet, auferunt, et eura carnis delectalione
el specialis fuit, quia sine macula fuit, sine ruga, occidunt. Hinc esl, qudd lilii Benjami^ persecuti
sine ccrusa. Sine macula peccali, sine ruga dupli-, siiiil Ephrataeos nescientes pronuniiare Scibbolelh,
cilatis, sine cerusa deceptionis. Vcl ideo munda, quia dicebant sibboieth, non valentes cxplicare
et honesla, quia tota pulchra est. Tota pulclira es, spicas (Judic. xn). Filii Benjamin, id esl* (ilikdex-
amica mea, lola ptdchra (Canll IV). Sicut enim mtt- terae, Ephrathaeos, id esl haereticos, vidcnles, sen-
ler infamiset procax lota liirpis est, a planla pe- tcnliis Scripturaium percusserunt : istas enirn
dis usque ad verlicern, ita sancta mulier lota pul- spicas alii portantin ore praedicando, alii in raanu
chra est, a plarita pedis usque ad verticem. Quid[ operando. Unde scriptum est : Verbum , quod fa-
cninv turpius illo monstro, nulla virlute redempto, ctumest in manu Aggmiprophetm(Agg.i). Istaigitur
quoilscrpentem efiigiat in criiiibus torluosis, habens; Virgo binas manus tenuit spicas, quae vila claruit
oculos basilisci, genas phareae, nares suis, denles; et doctrina. Sequilur :
caninos, labia sirenae, mammas lamiae, manus lupi,, D f « Et filium suum pavit jure. > Audi: Sedcozar-
ventrem capri, tibias luteas, et pedes pavonis?> dima virgo munda et honesia filium suiini pascit,
Econtrario vero tota pulchra est, quae in uno crine. virgo filiuni pascit, virgo mater lactat patrem,
cotli sui vulneravit cor sponsi sui, habens oculos; pascit jurer id est crassitudine. Unde legimus quod
eolumbarum, genas luituris, nasum sicut turrimi Jcrobaal carnes haedi ponens in canistro, et jns
David, dentes sicut gregcm lonsanim, qnac ascen- carnium in olla, quod ulramque totum posuit supra
derunt de lavacro, labia coccinea, mamosas sicut.l pctram ; et letigit angelus virga et consumpsit ignis
duo hinnuli caprae gemelli, manus tornaliles, ven- carnes, ftt ipsura jus (Judic. vi). Et sciendum, quia
trem eburneum, libias marmoreas, pedes -rectos ! crassitudo triplex est, exterior, quae proprie dicilur
Vel certe lola pulchra cst, quia corpore et animat pinguedo, ct inlerior adeps; quae vero est in ossibus,
glorilicata esi, sicut gralia plena, ita beatittidine< medulla. Est enim pinguedo exterior, motus cha-
plcna. Nec enim gratia esset plena, si non essett ritalis in aclu ; inlerior vero, inotus cliariialis in
beatitudine plena. Si cniin pulridum corpus in lu-. cffeclu r medulla vero, affectus diligendi in ulroquc
mulo rcmansisset, nec gratia essel plena, nec bea- motu. Sicut enim pejus est slatucre, dcclinare ani-
titndo plena. Essel forle bratiludo eju.$vera ct cer- muin in lcrra : ita mclius cst affcclus dilig^ndi,
PATKOL.CCV. 28
773 D. GARNERH LINGONENSIS EPISCOPI 780
quara diligere. Sicut enim tuba larga in ore, Iargior A t cerle liniaiit absque tcmperamcnlo, Iulo vidtlicet
in manu, uitra manum largissima : ila Dei dileclio absque palea. In utroque redarguendi, quod vel
lata debet esse in ore per praJdicationem, latior pcr fodere non valent cum iniquo villico; vel quotl
operalionem, lalisSiina per affectum et bonani vo- ligna secaudo ferrum effugit manubiiiiin eoruin
lunlalem. Quod si jus a justitia nominetur, quia cum propheia slullo. Sic euiin debet couslringi
Seneta dicil: < Juslilia est virtus, quae unicuique suaviter calainus quassatus, ut non conleratur : sic
reddit jus suum; > filiunii suuin pascil jure, qui linuin fumigans. accendi fortiter, ut non exstingua-
unicuique reddit jussuum, id estqui reddil latriam tur. Hiiic es.t enini quod filii Israel lilios Benjainin
Crealori, duliam crealurae, revereiuiam majoribus, contumaces viriliteraflligunt: pceuilenles pie susci-
concordiam paribus, paceni cunctis. Sequitur -.< In piunt el non improperant: unde posl vindiclam
loco, ubi dictum cst, Ave. » Ecce locus ubL confla- peccanlium peenilentibus diclum . est : Si videritis
tum est aurum sapientiae Virginis, scilicet in terra fiiias Silo. El quoniain nos onnies peccavimus, el
Uebraea , ubi dicil ad eam' angelus : Ave, grutia iiidigeinus pcenitentia, pceiiilentiae eonsilium au-
plena, Dominus lecum. llla vero obslupescit dicens : diamus d.ligenler. Et quoniara viva ralio vila bo-
Quotnodo fiet htud ? elc. El angelus: Spiritus sanctus norum est, necesse est ut sicul per prava opera
iiiquit,-«up<7rveiiietin le, et virtus Althsimi obum-' deformati sumus a forma formantis , et comparaii
brabil tibi, elc. Et Virgo : Ecce ancilla Domini. jumentis insipieiilibus el similes facti illis : sic per
Et quasi aurora rutilans diera vcnluriira annun- excmpla bonorum in eamdcm imagiiieni reforme-
tiavil dicens : Magnifical anima mea Dominum miir, comparaii ccelestibus augelis,et siniilis factune
(Luc. i). Et haecesl consumnvatip. bealitudinis ejus, cum iltis. Dicil ergo : Si videriih, non corporeis
quia nomen filii sui vocatum esl Jesus; el vocalura oeulis, sed iiilelleclu mentis; non effeclu, sed u.agis
est ab angelo, priusquam in utcro conciperetur. affeclu cognoscatis, el intelligatis, filiasSilo, id esl
llis igitur oninilius modis Ex regati progenie Maria aniinas, quas Filius Dei per nalui-aui foi niavit, at
exoUa refulget. Maria id est illuminans vel illumi- per saitguiiiisltui effusionein leforinavit, quae tan-
nata, vcl stetla maris. Slella vero maris dicilur quam palrissanles, el informavcrunl se moribus
transmontana, qua natitae staluin maris vel cursum ex Palris monilis , et coiiforinavei uiil operihus
navis. considerant. El vere stelta a stando dicitur, ejusdein exemplis. Propler lioc dictae stiiil liliaeS.lo.
qnia quasi in ccntro' Zodiaci slare dicitur ; quae Silo quippc inlerprelalur missus vel dimhsus, vel
iion i-etrograde, sed regulariter el uiiiforniiler lir- peliius, vel semen. Seinen aulem est veibum Dci;
matur, et dicilut niatutina, quia nocle praecedenlc, C / verbum vero Dei Filius Dei. Semen.fergo esfFilius
pcr ipsam, solis jusiiiiae aurora refuls.t. In inedio Dei.IIincest quodail Isaias (cap. l) : NhiDoininus
autein nebulae luxit, scilicet inter ignorantiam el reliquhsel nobh semeu,quasi Sodommfuhsemus..Qiiitk
desperaiionem, quia priino nesciebant advenlum igilur hic Dei Filius ct pelilus fuit a patriarchis et
Clnisti geiiles, anlequam venireiil prophelae. Post ' prophetis, dimissus a Judaeis, missus vero lidelilms
pracdicalioiiem vero prophetarum, dura inoiani fa- Chrislianis; bene animae el per Evangelium geoitae,
ceret, desperaverunt, el lunc subito slella matulina et per baptisinuni regeneralx, filiaeSilo noininan-
refuisit, quasi, iulilans de radfce Jesse. Et vere de tur. Dicil ergo : Si viderilh fiiiqs Silo ad deducen-
radice Jesse, id estde radice ineendii.~ Jesse eiiim dcs choros ex more procedere, elc.(Judic. xxi). Qu.d
i»cen.di«m.iuterpretatur. Mirabiliterenim incendiiiiur in choro, nisi hujus mundi vila volubilis designa-
hujus novalis incendio, quae vel ligni, vel feni, vel tur? Haec esl Ezechiclis rota, circa quain aiiimalia
stipuliS expers fuil ; el oinnes accendit, qui in ea sancla volvebantur, quam designanler describit,
conliduiil. eljnciitis ejus adjuvari posse se credunt, ubi ait : In vhione Dei vidi, et ecce eentus turbinis
per Dpmiiium nostrum Jcsura Clirisliiin. Amcn. veniebal ab aquilone, et nubes magna, et ignh invul-
SERMO XXXIII. vens, el splendor in circuitu ejus (Ezech. i). Qualtior
u in visione Dei se vidisse
•INCAriTULO CENEAALJ. proposuit, duo contra
Si videritis fijtias Silo ad deduceridos choros ex duo; vcntuin frigidum contia calorem ignis.conira
more piocedere, exite repente^de vineis , et rapite eas splendorem densilatem nubis. Venlum etnubem,
singuli uxgres singulas; et pergite in terram Ben- ne prospera niniis elevent; igiiem et sjileudorcin,
jamin (Judtc, xxi), Teste firegorio (27), vera juslilia ne adversa premant. Vcntus eiiim ab aqiiilonc ve-
iiabet compassioiiem, falsa indiguationem ; unde et niens, esl turbo tenlalionis ex mentis frigidilate
truculeiiiia, quantloque pailiaiur sub rigore, et procedeus : nubes atilem , caccitas uienlis ex ten-
incitia sub iiiausueludine; .ut et vigor sitrigidus, lalione proveiiient. Sed ignis fervor utiumque
el mansueludo dissoluta, cuin vigor regere debeat involvit, quia el cor frigidum accendit, et caecilatem
mansueludiiicm, et. mansucludo : ornare. vigorem. illuiniual. Sed omnia spleudor circuit, quia bonae
Hxc igilur miiius atleudenles speeulalores nostri, volunlatis hilarilas, et in prosperis et in adversis
parictes nostros eliodiunt, ubi palet foramen, vel menlem ad dcvotionem perducit. Splendorein tilii
ut ereclos inclineiit, vel ut incliiiatos dep ll.tnt • ycl proponit Deus, ul spcres: fervoiem, ul gaudeas;
(27) Uoniil. 34, iii Evang.
781 SEfiMONES. — SERMO XXXIII. —' IN CAPITULO GENERALI. 783
tentationis'ven(um, ut timeas; peccali nubem, ut A / Alii autem non multum laboribus nssueti, nec in
dcleas. Hunc igitur chorum deducis per vias rectas, sapientra moltum eruditi, divites tamen. Alii autem
si sic tiiries de praeterilis, ut gaudeas de miseri- corpore debiles, censu pauperes, sensu tamen Ip-
cardia Dei, et speres de promissis; sl sic eliam de cupletes. Alii autem pauperes, debiles, simplices;
firaescntihus doleas, ut speres simul et gaudeas; si sed lamen exemplo aliorum vivunt innocentes.
sic etiam de Dei misericordia gaudeas, ut de facto Unusquisquc igitur offerat in labernaculo, prout
tuo turbcris, et limeas comminaliones fuluras; Deus disposuit in corde suo, quia sicut purpuram
sic otiani speres, ul timor pariler el dolor non rece- vel hyacinthum, sic pelles rubricatas, offerri sibi
daut. Mullotiesenim post vcntum aquilonis redimus Deus voluit, et pilos caprartim. Aiii quidem per
ad igncm ; de nubc tendimus ad splendorem, quia aclivam, alii vero Deo placent per vitam conlem-
ulti abundavU pcccatum, abundare solet et gralia. plaiivam. Imo alii Deo placcnt per inferiorera activas,
Mullolies el ignis a vemo dissipalur, et splendor a alii per inferiorein vim contemplantem ; alii per
mibe, quia obscuratur aurum, et mulatur color superiorem aclivae, alii per superiorem contempla-
optimus in vasa teslea, et cpus inanuum figulk livae. Ihferior vis aclivse labor est corporis; supe-
Dediicendi sunl crgo chori cx more filiarum Silo, rior, oflicium charitalis; inferior vis contempIa:ivae
ut in hujus muudi volubiliiate el vita inslabili, nec D simplicitas cordis; superior vero, devotio conteni-
timor in lenlationibus reddat ptisillaniinem : nec plationis. Ecce qualuor modi vivendi, quorum
peccati dolor ducal ad desperationem. Sic eliam primus in Lia, secundus in Martha, terlius in Ra-
de Lonis gaudeas, ne eleveris in siipcrbiam; sic chete, quartus in Maria. Et hae sunt lilise Silo
etiarade Dei promissis speres, ne cadas in peccai.di dcducenles choros, quando procedunt ex more. Ex
pncsumptionem. Ecce sic proccdunt ad dcduccndos more enim procedunf, si chorum non confunduut.
choros filiaeSilo. Quod si, ut dictum cst, videris, Sunt eiiim aliqui, qui ad Iioc laborant, ut avaritiie
cxi de vineis. Sunt vineae Sodomoruni, quarum vi- suae coiisulant, non-utegenis subvcniant. Iu his Lia
iniui iel draconuni, et vencnuin aspidum iusaiiabiie cliorum confundit, quia Marlbam non tcnuit. Sunt
IDeut. xxxn). Sunl et vineae,quae pro uvis fccerunt alii, qui pauperibus subvcniunt, non dc laboribus
Labruscas : cx quibus exire boninn esse, nulli suis, sed de rebus quas rapiunt: Martliactiorum con-
iluliiiini est. Sed el vinea Domini Salaolh , cujus ftindit, quia Liam non tenuil. Sunt et atii, qui ilc
liolrus Cypri, cujus vilis vera, cujus palmilcs sunt operibus manuum suarum eleemosynas largiuulur;
lideles, iuier quos plerumqtie lalitant infideles, eo scd ad hoc forsitan, ut occulta scelera miniine ct>-
liincndi el odibiles; quo sagiltant in obscuro reclos r( gnoscantur, vef ut aliquod temporale lucrum intre
corde : de qu.bus sub spccie vulpium sponsus ait: consequantur. Lia quidem in hk. Marlhani lenuit,
Capite nobh vulpesparvulas, qutc denwliuntur viueas sed ulraque taraen chorum confundit, quia Rachc-
(Cant. n). Isioi-iim igitur est exire-de vineis, si lem diinisil. Stinl el alii, qui ab infanlia sine ma-
viderint filias Silo ad deducendos choros ex more gnis excessibus vivere didicerunt: ideoque laboribus
procedere : vel quia in Ecclesia sunt pcccatores, desudare nolunt, quia se posnitentia indigere non
qui pcccala sua per confcssionem propalare eru- Ciedunt. Cumque alios peccatores viderint, indi-
bescunt; sed siculAdam in paradiso, postpeccalura gnanlur; ct in aiiis compati ncsciunt, quia ipsi
inler ligna abscondit se, sic inter hujus vineae pali nesciemnt.
palwiles lalitare volunt, el aliter videri, quam csse : In istis igilur Rachcl chorum confiindil, quia
ueccsse est ul lales de vineis exeant, ul seipsos Martham et Liam tenere contempsit. Sunt forte
detegant; et quamvis iiudi s ne virtulibus, ei a alii, simpiices, qui et laboribus inlendunt, et com-
cujus catoro, IIon esl abscondere se, vidcri non pati sciunt, sanctis tamen cogitatioriibus, oratio-
erubescant. Sequitur : nibus, psalmodiis, vacare negligunt : et titnc Ra-
El capiu eas singuli, uxores singnlas (Judic. xxi). chel chorum coiifundit, quia Mariam non leniiit.
Ecce repenle cxetiiiduni esl; nec solmn rapiendae, D I Sunt etiam alii sapienlcs, sacris eloquiis intenden-
scd rapiendae sunt liliaeSilo. Neque enim sine vio- tes, non ut opcre complcant, nou ut simplicitcr vi-
lenlia lieri potcst, ut lali nialriinonio conjungaris , vanl, sed ut'habeant primas cathedras in foro, ct
ut saiicloruin socielalibus copuleris; quia regnum ut vocentur ab hominibus Rabbi. In istis Maria
coeloruiu vim palitur, et violenli rapiunt illud. Sed eliotum confundit, quae Rachelem dimisit. Sunt et
sine inora ct repente; «on procraslinaliones quae- al.i, qui ad hoc contemplalinni vacant, ut simpli-
rcfls, vel inducias, sed occnpalionum tuarum citer vivanl; sed dum per studium intus mcns
itisruinpe vineula; dicens cuin Proplieta : Dirupisti quiescit, caro foris nullo confracla labore pingues-
vincuia mea, tibi sacrificabo liosliam laudis (Psal. cit. Pinguis igitur elevatur, et mcntem a speculo
cxv). El ideo non violentam vohintatem, sedvolun- conlemplationis dejicil, ita ut seipsam non videat,
lariam infer tibi violentiam; rapicns libi idoneara quae usque ad Deum oculos elevabat; el. infra sc
filiuni Silo. Quae aulcm singulis sint idoneac, pau- depressa torpeat, quae seipsam snpra se in ccele-
cis .idverlile. Sunt enim aliqui in s;eculo, tam siibus crigebat. Proplerea Maria chorurn confundit,
simplices quam paupercs, qui tamen forles sunt si Liara tenerc negligit. Sunt etalii, qui sic se tem-
coi pore, et de laborc manuum vivere didicerunl. poialibus subsidiis iinnicrgunt, cl curis siEcttlaribiis
783 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 784
implicantur, ut vix aut nuriquam orationibus aut, A cat pcr inferiores causas, id est secundum praesen-
meditalionibus ad Deum intendant.In illis Lia cho- tem statum operanlis. Unde dicitur : Adhucquadra-
rum confundit, quia Mariam diniisit. Videsne quo- ginta dies, el Ninive subvertetur (Jon. m). Et item
modo deducant chorum filiaeSilo? Non omnia pos- Ezcchiae : Dispone domui tum,' quia morierh tu, et
sumus omnes. Laborarepotes, placet libi Lia : eam, non vives (Isa. xxxvm). Et nola quod quoties hu-
dum tenet Marlham, accipe. Tua vis pauperibus jusmodi judicia liunt a Deo, condilionaliler intelli-
erogare, Martham diligis, accipe eam, sed intcr gasesse prolata, ulcum dicitur : Adhuc quadra-
Liam et Rachelem. Simplicitas cordis libi placet, ginla dies, elc, supple condiliouem, si non con-
vivere vis simpliciter; liat. Accipe "Rachelem; sed verlalur. El item : Dhpone domui tum, etc, sup-
inter Martham et Mariam. Psalmodiis et orationi- plc, si te non coi-rexeris. Unde Dominus per.Eze-
bus vacare desideras, rapere vis de choro Mariam, chiclem : Etiamsi dixero pcccalori: Morle morierh ;
sed tunc egredere de vineis, cnm hinc Martham, et et ille conversus egerit pmnUenliam, omhium pecca-
inde tenet Liam. Deducant ergo chorum filiae Silo : lorum suorum non rccordabor (Ezech. xxxni); in-
ad Canlicum Citharistae nostri Dicit enitn *:Labo- tellige conditionem, cum ail : Si dixero. Occullum
resmanuum luarum, quia manducabis, bealus es, et cl mulabile est, quando secundum causam judicat:
bene tibi erit (Psal. cxxvn). Quid agis Lia? Frange , quod ideo occultum est, quia nunc secundum infe-
contumaciam in labore corporis; frange corpus in riores, nunc secundum superiorcs causas jndicai.
deductione chori. Dicit etiam : Bealus qui inlelli- Secundum inferiores, ul simpliciier impossibilia :
gil super egenum et pauperem (Psal. XL).Quhl agis, secundum superiores ut possibilia Deo. Vcl impos-
Marlha? Detiuda teipsam, utlevius ad dediiceridum sibilia, quae praeler naturam, elsi conlra nalurim
chorum possis proccdere. Dicit iterum : Domine, uon sinl, ul ptimam graliam infundere, tioniineni
quis habitabit in labernaculo luo, aut quh requiescet a peccalis liberare. Vel illa impossibilia, quaequi-
in monte sancte luo ? Innocens manibus el mundo dem sunt ct praeter naluram, et conlra naluram ;
corie (Psal. xiv). Quid agis Rachel ? Deduc chorum sed tanien impotcnliam naturae juVat divina poten-
ex more, restringens manibus lalera, cttm tran- lia, scilicel quod Yirgo.popcr.it, quod uxorLolmu-
quillilal<?.' Dicit eliam : Jacta cogilatum tuum in tala est in statuain salis. Nam illa impossibilia,
Dopiino, et ipse te emilriel (Psal. Liv). Mentem quorum naturae impnlentiam non supplcl divina
qttippe patienlis bene pensare novit. Quid agis, Ma- potenlia, ut de irunco fieri yitulum, non judicat,
ria, da saltus leves, et a lerra siispende te, in tuae vel secunduin inferiores, vel scctindum supcriores
deduclionis processione. Sequilur : El pergite in r( causas. Siinpliciler vero possibilia dicimus, q": c
terram Benjamin. Quid enim hcec omnia prodest secundum cursum naturae, et consuctudincm,'
opcrari, nisi regni cceleslis inluitu ? Aliter labor fitint, ut quod homo de homiiie, bos nascitur tle
esset magnus, et fruclus nullus. Ut igilur labor bove. Possibilia aulcm Deo sttnt, quae quidciu non
parvus sit, et frucliis niagnus, sicut scriptum est: sccundum naluram, sed secundum consiicliidinem,
El videbanlur eidies pauci prm amuris magnitu- fiunt, ul qtiod anima corpori infunditur; boc eniin
dine (Gen. xxix) : pergile in terrani Bcnjamin, quia fieri judical secumlum superiores causas. Mauifc-
lerra Benjamin dicilur, terra filiorum dexterae. Filii sium vero ct imnmtabile eril judicium, sccundum
autem dexterae sunt, quos Dominus ad dcxleram relr\bulionem, quando reddel unicuiquc sccundum
slaluet, quorum lerra cSl, leira vivenlium, el re- opera stta; aliis dicens : Venile, bencdicii (Matth.
gntim quod.eis ab origine ratindi praeparavit, et xxv),aliis : Ile maledicli. Propterlot diversa et oc-
reddet, cum vcnerit judicare vivos ct mortuos, et ctilia jtidicia tlictum est : Judicia tua abyssus mulia
saBCulumper ignem. Amcn. (Psal. xxxvi). Inter lot lamen divcrsitates, ina om-
SERMO XXXIV. niuni vobis dala est senteutia. ln qita judicio judi-
IN CAPITULOGfcNERALl. cabitis, judicabimini (Malth. vn). Unde necesse es^t
Diligite jusliliam, qui judicatis terram (Sap. 1). D ut juslitia vestra plus abundet quam Scribaruni,
Tjimenles et vencrantcs eum, cui omne judicium vel Pharisaeorum. Nam illorum justilia crat infor-
dfcdil Pater, juste judicate, filii hominum. Timete, mala rigore; vestra vcro debet informari dilectione.
inquam, judicem veslrum, viri conjudices, quia ju- llla judicium habebat punitivum; veslra vei« vcl
dicia ejus abyssus niulta. Quis enim cognovit scn- raro dispensalivum, vel semper remissivum, ut :
s^im Domini, aul quis consiliatius ejtis fuil? Quis, Si percusserit le quis in maxilla, prmbe ei et alterain
ihquam, occullum et immobile, vcl manifestum et (Luc. vi). Unde dictum est : Diligite justiliam
mobile, vej occullum ct mobile, atil manifestuin et (Sap. i). Et quam, nisi diligcndam, id est dile-
immobile, comprehendit? Occultum et immobile ctione informatam, non limendam, et rigore infor-
est judicium, quo judicat praedestinatos. Narii se- maiam?
cuiulum hiijus. praedestinationis judicium, et Pe- Tamen ilajustiliam comitari debet rigor paritcr
trum quando negabat, dignum dilectione judicabal; et dilectio, ut ncc rigor sine dilectione, nec dilertio
Judara vero prodilorcra et miracula facientem, di- sit absque rigore.' Nam si rigorein habealis sine
"
gnum odio judicabat. Manifestum vero el mobile dilectione, similes erilis illi, qui cuni ligna cajdcret
t\»t, quando judicat per opcrationem; et liinc judi- ctim prophelis in silva, 1'crrum elapsum dc manu-
785 _ SERMONES. - SERMO XXXIV. — 1N CAPITULO GENERALI. 786
brio fratrem occidit (Deut. xix). Ligna enim caedi- A } pactum, quod tatibus arrhis et. lanto plgnore sub-
mus, cuVn aiiorum facta disculimus. Sed ferrum arrhatur, quod naturali pariter et civili ratione ni-
manttbrium fugit, cum opus rationem excedit. Fra- tilur; quod stipulatione» jur.amento, ultima volun-
trem vero occidit, quando eum inde deleriorem fa- tate lirmatur; quod praescriplione, bona fide, juslis
cit, unde debuit emendari. Si vero dileclionem tilulis cpnsuromatur; quod etiam causa, verbis,
absque rigore habuerilis, similes eritis ei, qui cum scriptis, forma, continentia, conlirmatione, prout
ligna caederet, ferrum elapsum de manubrio iii omne pactum ornari debet, vestitur : quod tandera
aquam cecidit. Cum enim aliorum facla sic discu- mundiburdo, et praetoris defensione invrolabiliter
fimus, et sic optts ralionem excedit, ut dilectio observalnr? Curramus per singula, et paclum hoc
absque rigore judicando servetur; necesse est, ut inyiolabile perscrutemur. De arrhis et pignore nos
dissolutio sequatur, et sic ferrum ralionis in aqua erudil paclum Judae palriarchae, qui tali pacto cum
perdattir. Est igiturrigor absque dileclione flagel-. Thamar convenit, ut ei haedum miltendum promit-
lum in manu furiosi, dilcctio vero sine rigore in teret, promissum mitteret; et ne pactum solveret,
manu contracli. Ergo rigor cum dilectione justilia annulum, armillam, et baculura arrhabonem dedit
cst diligenda, quia diieclione informata. Estautcm (Gen. xxxvm). Sic et ille universalis Pater, cui in
justitia chariiate informala. Esl autem jusliliacha- Oralione dicimus, Pater noster, ille, inquam, pa-
ritale informata pactum illud, super quo nos reddit triarcha, iri quo cjamamus, Abba, Pater, lali paclo
Deus sollicitos, ubi aii : Cum obduxero nubibus cm- Synagogam, quamquidem plantaverat vineam ele-
lum, apparebil arcus theus in nubibus; et recorda- clam, sed postea versa est in amajitudinem vilis
bor pacli mei, quod pepigi leCum (Gen. ix). Impassi- alicnae, unde et Thamar amariludo dicitur, sibi
bilem siquidem et immuiabilem Deum confilemur. fcederavit, ui Messiam in srmililudinem carnis pec-
Nec augeri polest, quia stimmus est; nec ininui, cali specialiler ei milteret, tanquam haedum ad fu-
quia unus est; nec loco mulari, quia ubique esl; ciendum Phase. Unde ipse ait : Non sum missus,
nec tempore, quia aelernus est; nec coyilatione, iiisi ad ores, qum perierunt domus Israel (Matth. xv).
qua sapienlissimus est; riec affeclu, quia optimus Dc quo Aposlolus : Pascha noslrum immolalus est
est. Uude Jacobus : Apud quem non est transmula- ChrhlHS (1 Cor. v). Interim aulem, donec promis-
lio, nec vicissitudinis obumbratio (Jac. 1). Non igi- sum exseculioni mandaret, annulum fidei dedit,
lur arbilremur, quod post recordalionis vigilan- operis armillam, baculum legis. Pro pignoj-e qui-
tiam, aegroiare debeat oblivionis lethargo; vel post dem legein, pro anha vero fidera ct operalionem.
oblivionis morbum, iteruni convalcscat recordatio- Q ( lnter piguus siquidem et arrham hsec assignari dif-
nis antidoto. Tamen recordari dicitur pacti sui, ut ferentia solet, quod pignus non recedit a jurisdi-
naturara humanam pigritantem evigilet: quac sem- ctionedantis; arrha vero transit in jus accipientis.
per inlirma est ad bonum, libcra ad malum : cujus Ergo qui legem dedit, ejus fuit legem adimplere,
ingeuium hehes, memoria madida in gratiaitim quia non fuit obnoxia legi Synagoga post adventum
actione, quani nulla ciconia piusit in antipelargosi, Messiae.Pignori quidcm debuit abrenunliare, soluta
id est in beneliciorum reiributione. Nam si se sol- promissione : lide.mvero et actionem pro arrha de-
licilum dicat cirea pactum quo nobis lcnclui' sola dit, quia etiani post advenlum absolula non fuil a
liberajilate "et uuda volunlate, qudnlo magis nos fide ct operatione. Sed misera baculuni reportavit,
sollicitos reddere debel id pactum, quo ei tenemur pignus contra legem relinuit, quia semper obnoxia
ex nccessitate? Quod enim pacto nobis tcnelur, in- legi esse voluit. Ipsa nos docet ralio de talibus.
duciteum volunlas. Quod aulem nos ei pacto lcne- Quid eniin baculus mulieri competit? Muliercm
mur, compellit nos ipsa neccssitas. Quod p»cto no- porlarc baculum, insania videtur; sed armilla et
bis lenelur, juslitia patiens est; quod a.utem nos annulo ipsam decebat prnari. Naturali vero et civili
ei leiieinur, justitia cogens est. Justiliam palienlem ulitur ratione:naturali quidem, quia, sicui lex ail,
dicunt, qua fit aliquid juste, qtiod tamen si aliler D 1 Nihil convenienlius quam pactum servare. Clamat
fieret, injttstum non esset. Jiistitiam.vero cogentem enim jus naturate : < Quod tibi non vis lieri, alii ne
dicuut, qua (il aliquid jusle; qu.bd si aliter fieret, feceris, > vel, < Quod tibi vis fieri hoC fac alteri. >
inler pa-
juslum non esset. Salvat igitur hominem Deus, et Isla duo, nisi paclum violetur, semper
id est pacis
jusle, qtiia justitia polestalis, quem si damnare ciscentes conveniunt : alioqui pactuin,
et amor
vellet, jusle damnaret, quia debito patienlis. Quein aclum, servare non possunt. Timor igitur
igitur salvat, juste salvat, quia debito facientis; ad hujtts observanliam pacli nos compellil. Nam
mcrito natura praevari-
quem dainnat, juste damnat, quia merito aequi- quia ratione civili nititur,
tatis. caiilis elidilur, et in naturalibus vulneralur, qui.
Justitia igilur patiente, vel salvat vel damnat, privilegio indultae bonitatis abulitur. Scriptum
<
quia vel debitQ facienlis, vel merilo palictilis. Unde qttippe est : Privilegium meretur araittere, qui
> Sed et amor ideo^
vpactum qno salvamur, cum in fcederalione fueril, concessa sibi abulitur potestate.
ptimo justitia paliens per ratihabitionem factum nos compellit, quia perpetua pace debet gaudere,
est justitia cogens, ut non dico-violari, sed nec li- qui contra pacis acium noscitur non venisse. Sed
ciiuin sit induciari. Nam quomodo violari potes iu hoc civili nililur rationc, quia prtclor clama» ;
 787 D. GARNERII LINGCtfENSlS EPISCOPI 788
Pactum servaio. Quis igitur praesumptor lejnerarius A I Hic est bonae lidei contraclus, ubi luus in oinni-
aUdeat violare, si praelor ipse pactum se promittit bus-habetur profectus. Justis eliam litulis paclum
servare ? Firmatur autcm stipulatione, quia cum in hoc corifirmatur. Quod enim acquirilur, vel pro
baptismo diceretur nobis a sacerdote : Credis m haerede, vel pro emptore, vel donalo, vel pro le-
Deum f et responsura. fuisset : Credo. — Abrenun- gato, vel pro in dolem dato, vel tiiulo, qui dicitur,
tias Salanw? abrenunlio.— Vh baplizari? volo.: pro suo, possidenti ronfirmalur. Eece prb haerede
his oranibus stipulationibus a jurisdielione diaboli nos possidet, de quo dicunt vinitores : Hicest hw-
nos exfestucavimus; et divino paclo nos subdidi- res (Malth. xxi). Unde aifr : Rmredilas mea Israel
mus. Firmatum est eliam juramenlo. Juravit enim (Isai. xix). ldem eliam pro emptore. Unde Aposto-
Dominus, et non poenitebit enm (Psal: cix), jos>u- lus ; Empli enim esth prelio magno (I Cor. vi)„ Setl
randum, quod juravil ad Abraham, daltirum se no- et pro redemptore, qui pretioso sanguine nos rede-
bis(Luc. i), quod et factum est. Puer enim natus mit. Unde clamamus : Redemhti me, Domine, Detts
est nebis, et filius datus est nobis. Nos enrm jura- verilath (Offie.Eccks.). Sic eliam pro donato, quia
r vimas et slatuimus, cwslodire judrcia justitiae suae, nobis datus est, vel quia nos ei dati strmus. De
quolies nos obligavimus ei per verbum Psalmistae primo siquidcm dictum est : Puer nalus est nobh,
dicentis : Juravi et stalui, custodire judicia justilim el filius dalus esl nobis (lsai. IX). De secundo dicit
tuw (Psal. cxviii). ipse Patri : Sanctifica eos in nomine tuo, quos de-
Videat ergo temerarius violator, ne perjurio con- disti mihi (Joan. xvn). Similitcr et pro legato, de
vincatur. Sancitum est etiam ullima voluntate, quia quo ail Sophonias : Audiium attdivimus a Dotnino;
dieit lex : » Nihiiest quod.melius debeatur bomi- et hgatum ad gentes misil (Abd. i). Et cliam pro in
Tttbus qtram ut supremae vohiiitatis, postquam dotem dalo. Nam lidelibus suis sponsam, id est
aliud nihil velle possunt, libcr sit stylusr et liei- Eeclesiam suam, detavit pariler et ditavit. Titulo
tum, quod jam non redit ad arbitrium. > Dicit au- tandem suo nos possidet. De quo lex ait: Qttod in
tem Aposlolus : Teslamenlum Chrisli in morte con- nultius bonh est, nuturali ratione occupanli concedi-
firmatum es.t (Hebr. ix). Sie et nos, quotquot bapti- tur. Et hunc tilulura pro suo dicu-nl, quando rcs,
zati sumus, in morte ejus baptizati sumus. Figura t|uae nullius ulilitatis est, in jus oecupanlis per
quidem est mortis triduanae trina mersio aquae. exercititim el laborem cum ulilitate iransfertur. Et
Est igitur quaedam mors preliosa. baptismus, qua quid erai inutilius homine? Non solum inutiiis, sed
mortui sumus, sicut ait Apostolus : Morlui enim ctnocivus; non solum alii, sed el sibi. Sed jau»
estis, et vita vestra abscondita est- cum Chrhto in Q ( prorsus utilis factus est, cuni Deo debitum impen-
Deo (Coloss. m). Nec solum mortui, sed et conse- dit oflieium, tiracns Deum, et mandata ejus obser-
ptilti sumus ei per baptismum in mortem. Cum vaiis, boc esl omnis liomo. Quo igitur modo vio-
igitur baptizaremur, id est cum sic mereremur; landum cst pactum, quod talibus titulorum colum-
quae fuit noslra ullima voluntas, nisi ea qua^con- nis yidemus roboratum? Est eliam prnatum causa.
fessi sumus, quando quaesitum est: Abrenunlias Causa a casu vocatur. Et quo casu, nisi casu homi-
Satanw ? eit dictura est :AbrenuntM Haec esl no- nis, haec causa vocatur? In casu quippe hominis
stra ultima vohinlas, quara confessi sumus; et trcs vciiiunl in causam. Uiitts aclor et solum aclor,
slatim baptizali sumus; imo statim niortiii sunms. id eslDeus; alius reus,et solum reus, idest diaho-
Si igilur in morle lestamentum confirmalur, nulta ltis; terlius actor et reus, id est horao, sed diver-
ratione licet hoc paclum transgredi, nutlo pacto sis respeclibus, quia reos, quantum ad Deum;
licet hanc ultimara voluntalem violari. Coireumma- actor, quantura ad diabolum. Aelor vero et non
tur etiam praescriptione, quia dicit Petrus Raven- reus est Deus in causa hac, quia non est qui de
nas, sicut seripiam est in Decreth : < Triginta Deo debeat aut possjl conqueri, cum taraen ipse
annis humana; legos omnes sopiunt quaestioncs. > tam de homine, quam de diabolo maleriam ha-
Generalio vero Chrisli ineffabilis, post lot aniio- D ' beateonquerendi. ln boc quippe de diabolo poterat
rum curricula, qusestione adhuc lemeraria ventila- conqueri, quod agrum non suum ausus fuerit de-
tur? A simili. Pactum quod quadragrsies triginta metere.et messem Domini falcc deceplionis secare,
sex annis amptius confirmatum est, et observatum, quando Dei creatttram nori limuit suo dominio
licet iterum violari? Absit! Boria etiam fide con- subjugare. Hoininera vero tanquam servura fugiti-
firmantur. Nam quandb cum aliquo liomine pactum vum poterat convenire de inobedicnlia, et de vilio
- contrahimus, contractum
pacli propter hoc time- ingratitudinis arguere, convenire de criraine lacsac
raus, quod utilitati suae plusquam noslrae dare majestatis : et his omnibus probatur hoino reus.
operain conspicimus. Sed quis hoc pactum violare Nam actor per hoc coniprobatur, quia diabolum de
praesumat, cujus utilitas non ad illtim, ctim quo fraude, de mendacio, de calumnia, convenire pos-
coutrabimus, transfertur, sed in nos reciprocatur? set, si judex aut palronus possct iuveniri, qui co-
^Nam si libi Deus aliquid impendit officii, nonne tua geret eum juri parere. Sed hoc facere nullus pole-
erjt utilitas? Et si lu ei aliquod irapendis officium, ral, nisi Deus, Deus autem nolebat, quia honiini
quid ulililatis ui impcndis?
' Nonne ad te tofa refc-r- iralus erat. Oportebat ergo ad hoc ut Deus vellet,
tur utililas? , '
quod honio ct debifum solvcrct, ct saiisfaceret pro
 789 SERMONES. — SERMO XXXIV. — IN CAPITULO GENERALI. 790
contemptu. Sed hoc implere non poterat homo; si A omnibus ei omnes famulantur. Nam sub eo sensu,
vel irrationalem, vel ralionalem daret homo pro qui est in significatione vocuin ad res, historia con-
debito crealuram. Irralionalis enim multo est ra- tinetur, cui tres scientiae famulantur, grammatica,
tionali indignior; rationalis etiam injustus intii- dialectica, rhelorica. Sub eo vero sensu, qui est
gnior rationali justo. Ergo nec inlcr ratipnales, - rerum ad facla myslica, continetur allegoria. Et
nec inter irrationales creaturas dignura tali recom- sub eo sensu, qui est in rcrum significalione ad
pcnsatione poterat quid inveniri. facienda mystica, continelur tropologia. Et his
Propter boc miseratus Deus hominem, multo duobus deserviunt arithmelica, geometria, music.a,
petdito digniorem dedit liomini, ut daretur pro astronomia et physica. Quidquid vero vel sub histo-
lioraine; et per hoc misericordia et veritas obvia- ria, vel allegoria, sive sub tropologia docetur,
vcrunt sibi': et misericordia quidem, qtiod dcdit causa hujus pacti, id est noslrae restaurationis
homini; justitia et veritas, quod datuin est pro edocctur. Nam quamvis in inilio suae narrationis
homine. Sic igilur salis datum est pro debito, sed Moyses tractet de operibus conditionis; principalis
satisfaciendura est pro conlemptu : sed nec illud tamen ejus inlentio fuit, iriformare lapsos de ope-
facere polerat, nisi qui nihil pcenae debebal. Ergo ribus restauiaiionis. Non enim corivenienter oslen-
pcenam sustinuit, qui pcenam suslinere non meruit, " dere posset quatiler homo fuerit reparalus, nisi
ut sic et debitum solverct, et satisfaceret pro con- prius ostenderet qualiler fuerit lapsus. Lapsum
temptu. Hsec est aclio nostrae pacis; et ideo pactumi vero ejus convenienter non oslenderct, nisi prius
hoc pacis actum vocamus, quod nulla ralione licet qualiter fuit conditus, explicaret. Ut autem osten-
violari, sicut nullus alius potest salvari. deret hominis institulionem, necesse fuit osten-
Verbis eliam ornalum est pactum mullifariei dere tolius mundi conditionem, quia facius est
multisque modis, nunc patriarcharum, nunc pro- propter hominem. Nam spiritus propier Deum,
phetarum, nunc aposlolorum, nunc cvangelista- caro propter spiritum, mundus propter corpus
rum : sed praecipue per Verbum, in quo locutus humanum. Hoc igitur ordine de rebus traclal:
est nobis Deus Paler; scimus, qtiia verbum illud Primo qualiter mundus faclus propter hominem;
veritas est, quod pactum confirmat, et ob hoc vio- secundo qualiter homo factus naturalibus et gra-
lari non potest. Ornalur etiam scriptis. Nam quaei tuilis bonis fueril praeditus; lerlio, qualiler lapsus,
theologia vel liberalis disciplina Novi et Veteris ad ultiraum quomodo reparatus. Omni igitur do-
Testamenti, imo et ipsorum philosophorum hoc noni ctrina pactum noslrae restaurationis ornatur. Or-
resonat, utfineni bonum rerum inilia sortiantur ?! Q natur eliara et forma, qua pacta anliquitus forniati
Sed in hoc decepti fuerunt philosoplii, quod eorumi solebant. Olim quippe cum antiqui pactis aliquibus
. alii voluptatem, alii vjrtutem, rerum finem esse: conveniebant, in loco quo paclum firinabant, effun-
dixcrunt. Ncc a veritale isti longe fuissent, si vir- debant sanguinem fcedaeporcac : unde pactum alio
tutem finem. finalem dixisscnt. Nam finis finalisi nomine a foeda porca fcedus appellalur. Sed quo-
omnium virtutum Deus. Unde Saloraon : Finemi niam in lege porcns est imraundum auimal, Moyses
loquendi pariter audiamus, Deum lime, et mandatai cum paclo populiim alligaret Domino, non sanguine
ejus observa; lioc esl omnis homo (Eccli. xn). Ergbi porca-, sed sanguine iluodecim taurorum, quos a
timoris et observantiae mandatorum non virlutes, duodecim principibus accepit, cujus niedietate
sed Deus virtulum causa finalis esse debet. Philoso- aspersit tabernaculum, et vasa, et populum; in
phi vero viriutem Deum esse, non donum Dei, crede- signum, quod si Domino servirent, Dorainus eis
bant,elpropteriiocevanueruiiLincogilationibussuis. ex paclo lenebalut'. Medielalem vero fudit ad cre-
HinceslquodMoySes.qui omni sapienlia yEgyptiorumi pidincm allaris, in signum.quod expaelo seDomino
saprentissimus perhibetur, greges seplem filiarumi popultis altigabat. Josue vero per aquae effusioriera,
saccrdotis Madian ad puteum legitur ajjaquasse, utt euuidem populum Domino, et populo Dominum
per hoc darelur intelligi quod iste qui praecipuusi D E obligavit. Salvator vero noster, non per laurorum,
theologiae fuit praedicalor, profundis sanctarum i sed per proprii sanguinis effusionem et aquae, tanto
Scripturarura mysleriis seplem liberalium artium i forlius nos sibi obligavit, quanto et Moysen imita-
amatores imbuerct; et ex ipsis philosophiae arlibusi lus est in effusione sanguinis, et Josue in effusione
theologicam sapieutiam comprobaret. Nam cumi aquae. Nam quando de ejus latere sanguis exivit et
illarum septera liberaliura arlium aliae de vocibus,, aqua, nobis duo sacramenta, alterum noslrae re-
aliae de rebus nos aedificent; quae autem de vocibus,, demplionis, alterum regenerationis, rainistravil. Si
alia de pronunliatione inslruit, ut grammatica : aliai igilur pacto lenebantur homines sanguinis fcedae
de significalione, ut dialectica; alia de utraque utt porcae, ut siatuerunt a^tiqui; vel per effusionCm
rhetorica ; quae vero de rebus, alia circa naturam, , sanguinis taurorum, ut voluit Moyses; vel pw'
ut physica; aiia circa formam : et quae circa for- effusionem aquae, ut statuit Josue; quanto magis ei
mam, alia circa mensuram, ut geomelria.; aliai debemus pbligari.qui per proprium sanguinem, et
circa numerum, ut arilhiiietica ; alia circa pondus,, aquam de proprio lalere effusam, sibi nos fcedera~
utmusica; alia versatur circa inotus,ul astrolo- vil? Ornalur qup.que continenlia. Continue enim
gia; Ihcologia in hoc omnes praeccllil, qnod i.nhis.i. pactiini nps praccedit, ciiin ei per cibum corporis,
™I D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPl 792
et potum (auguiiiis »ui foederamur. Sieul enim A quae adesse possunt et atiesse, proeter subjecti"cor-
Ecclcsia nunquam cessat a sacrameuto; sic etiam ruptionem. Substantialia vero sunt natiiralia vel
nunquam cessat a pacto. Continuatur enim pa- gratuita; quae abesse non pOssunt sine detrimenlo
ctum, dum continuatur sacramentum. Nam nihil subjecti. Haecbona dissipamus voluptuose vivendo :
aliud hoc pactura dicimus, quam communionem el unde nec restitulione gaudere dcbemus, donec in
unionem factam per corporiset sanguinis sui sa- conlrarium probetur. Tainen ut liulla vbbis rema-
cramentum. Ornatur landem confirmalione, quo- neat materia conquerendi, facta est nobis reslitulio
niara lex pactum confirmat, quae dieit : iVist mah- non solurii juris, sed etiain juris et facti; et boc cx
dueavtrith carnem Filii hominis, et biberith ejus abundanli, et praeter riieritum. Restilutio jutis est,
sanguinem, non habebith vilam in vobh (Joan. vi). cum sententia reslitutioiiis profertur; juris el facti
Et iterum : Qui tnanducat carnem meam, et bibit est, cum et profertur sententia, et exsecutioni nian-
sanguihem meum, in me manet, et ego in eo (ibid). datur quodret faclum est. Restituti quippe sumus,
Ecce obligatio pacti foedere saciamenli. Ecce quarV non soium ad possessibnem, sed ad cattsam, sed ad
certo certius debet esse, pactum Iioc violari ubn famam. Ad appellalionem enim ideo restitui nequi-
posse. Dieis lamen : Quod non pptest violari potest vimus, quia major non est, ad quem appellaie
induciari. Ut aulem inducielur, movet actas, cogil B debemus. Ergo ad possessioncm restiluli suinus.
nccessilas. jEtas quidem, quae niilii proniiltit spem Possessio nostra paradisus est, ab liac possessioi:e
poenitenliae, spem veniae, spem longioiis vitae./Ner fuit expulsus, et ea fuit Adam exspolialus. Sed
cessitas vero, quia non solum mihi, sed auiicis flammeum gladium atque versalilem aniovit, ct
'
meis, pareniibus, et Cognatis, nalus sum : <juihus jariuas cceli patefecit (quas protoplastus clauserat),
teneor prodesse et subvenire, quia ut ait Seneca, sanguis Christi. Unde et in typiim hujus reslilutio-
Oitus nostri partem vindicat patria, partem amici. nis et pocis redditae, Domino patiente scissum est
Unde Joannes : Qui habuerii substantiam hujus velum templl (Matth. xxvn). Restituti etiam sunitts
mundi, et viderit fratrem suunv necesse habere, et ad famain, quia cum propter infamiatii antiqiii
ctauserit viscera mserhordim; quomodo charitas Dei peccati amisissemus jus accusaiidi, lestilicandi,
munelineo? {I Joan. 111.)Ergo ut aniicis subve- judicandi : solo siquidem jure civili excipere posset
niamus, inducias habeamus. Bene. Actorem om- diabolus opposilum criminale, quia nobis imponeii-
iiium foro civili coarctandum exislimas. Forte quia libus ei meridacii crlmen et matitiae, posset el
dicis, actor debel sequi forum rei. Esto. repellere nos a causa dicens : Non poteslis contra
Qusero quas dari libi vis inducias. Nam quinque , me crrmen intendere, q"uia servi mei estis : IIUPC
sunt induciarum genera; scilicet induciae vocalio- per graliam Dei ad utramque faiuain, ecclesiasti-
riis, deliberationis, appellalionis, praeparationis, cam scilicet et civilem surous ita resliluti, ut non
restilutioiiis. Dicis ergo : Restilulionis inducias solum accusandi, imo et judicandi dala sit iiobis ia
peto, qttia spoliatus sum. eum potestas, sicut ait Apostoitis dicens,: Nonm
Hoc vere dixisli, quia similis factus es homini angelos jndicabimus ? (I Cor. vi.) Et sic eliam , ut
descendcnli a Jerusalem in Jericho; el jncidit iii ntilla suspicio, nullum opprobriuin faecis anliquae
latrones, et ex^poliaverunl eum, etc. (Luc. x). removeat. Ad ecclesiasticara igitur faniam restiiuti
Spoliatus es ergo gratuilis , ct vulnerattis in riatu-, sucnus, quia nobis data est accusandi seu jttdicaiuli
ralibus. Liberum siquidera arbitrium habes, sed facullas : ad civilem vero,' quia omnis antiqiiac:
depressum;" ingenium, sed hebes; memoriam, sed inlamiae suspicio et opprobrii confusio deleta Csl :
inadidam; rationem, sed quasi lippam; praeterea et hoc eodem modo ad causam sunms restituti :
gratuitis tuis spoliatus. Ergo quia spoliatus es, quia cura anie paclum istud nulia nobis expelendi
pelis restitui, qttia lex dicit, quod quantumvis contra diabolum esset facultas, 11011lanluni alle-
ciiminpsus, fur, haereticus, lalro, schismalicus;- gandi contr%cum, sedetiam, ut dictum est, data
dummodo neget se talera, nec adversus fuerit pro- D sil nobis in eum sententiandi potestas.
baium ciimen impositum, debet rebus quibus est Cum igilur frivola sit omnis restilutionisexcusa-
destituttts, restitui. Veruin quideni est, sed exci- tip, forle praeparationis inducias pelis. Nam pra:-
pitur vliium dilapidationis. Nam si aliquis vitio paratiouis iiiduciae diciiniur, quando quis negal se
dilapidatiouis infamatur, et propter hoc fueril ex- habere prae manibus'inslrumentum , vel lesles,
spoliatus, non debet restitui, sed in srqueslrum quibus causam suam debet roborare conlra aclo-
debent ablata custodiri, dpnecrei sibi commendatte rem, pelil in hnc casu instruraenta vel testcs. Sed
fidelem se patronum probaverit. Tu autem de vilio cum fere semper inciimbal actori probaire affirma-
dilapidationis judicaris. Nunquid similes sumus illi tivam quam intendit, non rco negativam: nam si
lilio juniorj, qui accepta portione, quae eum con- actor defecerit, reus etsi nihil praestilerit, obtine-
tingebat, abiit in longinquam regionem, et vivendo bit (fere lamen dixi, quia sicut quidam volunt,
luxuriose ctiin meretricibus omnia dissipavit, ita cxceptionem habet in causa divortii); mirum vide-
ut ad patrem reversus dicere cogerelur : Infixus tur, si contra tot actoriB et rei instrumenta, et
sum in timo prbfundi, et notiesl substanlia (Psalm. contra tot testes, privilegiis infirmari voluerit reus
LXVHI).Nam quasi accidentalia sunt temporalia, CQiitra leges et inluitae privitegia tibcrtatis. Tot
m SERMONES. — SERMO XXXV. — 1N CAPiTULO GENERALL 791
cnim inslrumenta nostrae salutis sunt, quol theolo- A . iiiinis, Malaehias videlicet propliela, oflicio angelus
gicae doctrinae documenla ; lot vero tesles, quot et nomine. Hic est, de quo diclum est, quod pro-
marlyres; quoniam et martyres Graece, Laline phetanti, verbis suis lestimonium perhiberis Ange-
teste* appellantur. Propterea petis appellationis in- lus apparebat. Ergo juxla prophetae teStimonium
ducias : sed frustra, quia petendae suul anle litis statttit in terris digniiales hominum Doniinus, se-
coiilestationcm, nisi ab iniqua scntentia. Sed post- cundum ordines angelorum, ut sicut in ccclis cha-
quam lis contestata, et adhuc ventilatur, nec pro- racter est cceleslis thepplianiae uniformis bealorum
mulgala est sentenliadiflinitiva, sed adhuc ille dies spiriluiim multitudo ; ita in leriis ejusdom theo-
crilicus exspectalur, in quo diclurus est Judex vel phaniae character esset mulliformis spiiitiialium
boiiis : Venite, vel malis : Ite, etc. (Matth. xxv), virornm unio. Noh ergo solum angelos suos facit
appellandum nou est. Ab illa anleni senlentia tan- spiritus, ct ministros suos flammam ignis, sed qui
quam iniqua, quis erit ausus appellare; vel qiteni, spiritu Dei aguntur, hi sunt angeli ejus : ct qui
quaeso , appellaret ? Nam fieri solet appellatio a fulgens splendore charitatis, facli sunl ejus mi-
minori ad majorem. Quia igiturillo Judice non est nistri. Nam sicut flamma ignis discernitur tribus
rnajor, lenebit absque dubio sentenlia, appellatioue modis, splcndore, calore, scintillatione;... et per
remota. Deliberationis ergo "dilationcs cxpostulas, R hoc, ut dictum cst, fiunt characleres ccelestis theo-
sed sero. Nara quando dicium est libi : Abrenuntias phauiae, qttam Joannes, cognomeiuo Scolus, ila
Sataum? Tu vero respondisti : Abrenunlio, quod diflinivit : • Theophania cst, subsequontibtis signis,
poslea ralum factura est conlirinationis sacrainen- noii subslantificis gcniis, menlibus ab imaginibtis
lum : qua fronle quasi de novo vis deliberarc, qttod defaecatis , supercssentialis et diflinilivae originis
sub morosa deliberatione licuit excusare? Quia simpla et reciproca maiiifeslalio. > Unde ct theo-
tamen lex ait, quod actor debet sequi forum rei, phania Dei manifestaiio inlerprelalur, a Theos,
Deus autem in hoc discrimine lilis actor, tu vero quod est Deus, et phanes, quod est manifeslaiio. Et
reus, videtur quod lege fori, non lege poli le debeat qtioniam sieut angclorum, sic vestriim est, Dei
couveiiire. Eslo. Non ergo tibi liceC deliberationis gloriam simplicibus manifestare, de Dei mani-
inducias obtinere. Lege quippe fori non danlur festalione breviter, velut introductionis modo pro
dilationes deliberationis, iroo impelitus stalim re - modulo nostro vobis aliqua disserainus. Sciendum
spondebit, vel capite plectetur; maxime si crimina- igitur quod quinque modis Deus inanifeslalur,
Iis fuerit causa. Lege vero poli tam in criminali videlicet voce, re, imaginatione, ralione, et ana-
. gogica conlemplatione. Vece Iribus modis, quia
qtiani in civili, habebit rc-us deliberationis inducias. P
Ergo quia lege fori vis cbnvenire aclorem tuum, vel secundum vocis impostlionem, vel secundum
deuegandae libi simt delibcrationis induciae; sed interpretalionem, vel significalionem. Secu:;durii
impetilus nisi suflicienler slatira respondeas, dignus vocis impositionem, cum dicitur : Ecce vir, Orient
cris capite plecti. Suflicienter enim dixi, ne calum- nomen ejus (Zachar. vi). Per imposilinnem hiijcs
niaudo, praevaricando, tergiversando, respondeas. nominis rir, inlelligo, quod ille vere vir esi,
Calumniari autein est falsum intendere, praevaricari cujus folitim non marcescil ; et per hoc Chri-
aulcm veritatem truncare ; tergiveisari vero est a stuin intelligo, quia vir dicitur vigens robore vel
proposiio lacessere; capite vero plecti, est Christo, rigore ; secundum inlerpretationem , sicul David
qui nostrum caput est, privari. Restant ergo libi . Christuin significal, quia manu forlis, vel vullu
vocationis induciae, diialiones nitnirtim vocalionis desiderabilh, inlerpretatur; secundum significatio-
ter triginta dierum lernis edictis cxpressarum, vel nem, sicut per manum Christus signilicatur, quia
uno edicto peremptorio pro omnibus ad arbitriitm ipse manus est, per quam Pater operatur. Re
judicis prorogato vel arctalo. Sed cum Judex per duobusinodis manifcslatiir , scilicet sccundum na-
apparitores suos apostolos jam cilatorium riobis turam et formam. Secundum naluram, ut cum
edilum dederit, et moiiilorium; non restat, nisi D t lego : Vicit Leo de tribu Juda (Apocal. v), Chiislum
peremptorium. Et quis illud exposlulet, aut desi- intelligo. Similiter cum lego : Ecce Agnus Dei, elc.
derct : Vm, inquit propheta, desiderantibus diem (Joan. i), per naturam agni Christum inlelligOj Leo
Domini. Dies enim illa dies irm, dies nubis et caligi- dicitiirChrislus propter fortitudinem; agnuspropler
nis, dies tubm et clangorh (Amos v; Soph. i). Non simplicilatem vel mansueludinem. Secundum for-
ergo necessariae stint dilationes vocalionis. mam etiam quatuor modis manifestatur Deus. Forma
SERMO XXXV. enim constat numero, pondere, mensura, et raotu.
W CAPITGLO GE.NERALI. Per numerum Deus designatur, sicut pei- unitatem.
Labia sacerdolis custodiui.t scientiam el legem re- Nam sicut unilas neque comniistionem patitur
quirent ex ore ejus : Angelus enim Domini exerci- neque divisionem, ila in unione Dei el hominis nec
tuum est (Malach. u). 0 quanta cst misericordia commistionem passus est Chrislus, nec divisionem.
Conditoris. Servi digni non fuimus, et angeti nomi- Per mensuram etiam figuralur, ut"in Ezechiele
namur. Magnum est, quod de nobis dicitur, et per calatnum mensurae, quo templum spirituale
tainen verum diciltir. Testimonium siquidem per- meliitir (Ezech. xi.). Manifestaair etiam pcr pon-
hibet is, ctijus leslinionia credibitia facta sunt dus. Undc per slaierain, quam Paler habet in ma-
705 D. GARNERH LlNGONENSIS EPlSCOPI 706
nu, idest in Filio, cequiias divini fudicii figuratur. A < contereniein pclias, ct subvertemem monles, post
Sicut per Joannem dicilur'•: Hwe dicit, qui habet commollonem et ignem, in siliilo aurae tenuis
stateram in manu (Apocal. vi). Secundum motuni Dcum esse non ncgavit, quia vero lunc proficit
liguratur, unde per slellam malutinam significatur. aiiima, cuin in conlemplatioiie deficit; quia nihil
Ecce quoinodp re manifestaturDeus. Nunc de iraa- imaginarium de Deo sentit. Unde Psalmista : Con-
ginatione videudum est. cuphcil el deficil anima mea iri atria Domini. (Psal.
Fit aulem Dei manifesUtio 3ecundum imagina- LXXXill). ,
tipnem tribus modis, videlicet per siinilem simili- Tunc enim vere probalur diligere, cum in con-
tudinem, per dissimilem similitudinem, per similem templatione probatur deficere. Propter hoc raentcs
dissimilitudinem. Per siinilem siniiliiudinem, ul si Deum contemplautes ab omni imagine debenl esse
comparatiorie angeli Deum manifesto, qtiia angelus defaeralae, id est purgatae. Talium est enim thco-
qui spirilus esl, et invisibilis, valde similis esl spi- phania, id esl manifeslatio Dei : quam superes-
rilui et invisibili Deo; per similem dissimilitudi- sentialem ct diflinhivam originem vocat Joannes.
nem, ut si quae Dei sunt, per sui contrarium com- SnperessentiaTem quidem, quia oiniiem supcrat
prehcndo, ut considerata miseria diaboli, quae sit essentiam, diflinitivam vcro, non perenipioi iam,
beatitudo Dei, cognoscitur : cognito quippe uno B I sed constitulivam, sed dtflinitivairi origincra, quia
contrai iorum cognoscilur ct reliquum, ct hujusmodi per eam omnis res liabet suae definitionis originem.
similis dissimilitudo in Evangelio iiivenitur, ubi Omnis enim res habet propriam diffmitionem, pcr
legitur : Recordare, fili, quia recephti bona in vita quam specilice differt a caeteris. Debct igitur esse
tua, et Lazarus similiter mala (Luc. xvi); per dissi- simpla manifestatio Dei, quia nec divisiones niem-
milem similitudincm manifcstalur Deus, quando brorum, vel mutationes locorum, vel varietntes
per aliquam rem vflem ct abjectam figuratur. Unde temporum, aut eliam spiritualium affecluum va-
in Psalrao : Ego aulem suni vermh, et non homo rielatcs, cogilare debemus.
(Psal- xxi). Quid enim vcrme vilius, quid Christo Hujus autem superccelestis theoplianiae tres in-
dignius? Et lainen per vermein Christus figuratur. ccelisdescribit characteres idem Joannes; ad quo-
Ralione manifestalur Deus. Sed hic nolandiim riuri simiHtudiriem etiam in terris fecit sacerdo-
quod res ralione manifestatur iribus modis, scilicet tes angetos. Primam vocal epiphaniam, sccnn-
praccedenlibus, comitantibus et subsequenlibus si- dam hyperphaniam, terliam hypophaniam.. Et
gnis. Praecedeniibus, sicul medictts ex pulsu vcl unamquanique trinis distinguit ordinibus angelo-
urina vicinum morli cognoscit acgrolum. Comilan- rinn. Dicilur autem epi sttpra, hyper medium,
tibus, sicut percirculum vinum vaenale oslendilur; ^1 C
hypo infra. Esl enim superior, media, el inferior
subsequentibus, sicut per cinerem ignis iu camino phania. Epiphaniam diflinit hoc modo : Epiphania
fuisse probatur. Sciendum ergo, quod Deus seniper cst ministeriis incalescenlis affectionis allioris in-
subsequeutibus signis cognoscilur, quia Deum nihil luittis judiciique libra resultatio dislribula. Distri-
praecedit. Propter hoc dicit Joannes : < Tlieophania bula dicit, id est dislincta. Dislincte enim resultat
esl, subsequenlibus signis, elc. > Sequitur : Epiphania ministeriis incalesccntis affeclionis in
< Non substatilificis gcniis. > Subslanlifica genia seraphim. Affectttose siquidem aniore divino sera-
sunl subsislenles causae: et nutla causa subsislil, phim incalescunt: unde ardentes vel incalescentes
quare Deus sil. Quia si hoc esset, oporleret, quod iiilerprelanlu r. Resullat eliam ministeriis aliioris
: fieri intuilus in cherubira quia allius et subtilius cun-
~causatum causam suam praecederet quod
non poiest, maxime cum ipse Dcus sit omnium clis inferioribus divinara majeslatera iniuentur :
causa, el catlsa causatissima. Quod aulcin seqititur, unde cherubim plenitudo scienliw inlerprelatur-
Menlibus ab imaginibus defmcatis, dictum est, Resultat etiam Epiphania judicii libra in thro-
proplcr anagogicam contemplationcm, qua Deus nis quia in ipsis Deus, quasi rex in llirono sedet
proprie contemplatur, quia ininus proprie per iriia->Q ] ad judicanduin, ut per ipsos judicet orbeni terrae
gines manifeslalur. Unde Rachel cum portaret se- in aequitate. Hyperphaniam ila diflinil : < Hyper-
cum idola patris sui Laban, coniprehensa supposuitt phania est sui participem insignions scalari re-
ea sibi. Requisita vero dixit : Non possum assurgerei verentia, usumque cjus edocens, arcensque con-
tibi, quia secundum morem mulierum accidit mihii trarium. > Insignit enim hyperphania sui partici-
(Gcn. xxxi). Racbel siquidem contcmplativam de- pem minisierio dominalionutn scalari reverentia.
signat animam, quae tunc portat rdola Laban, cumi Oflicium eniin dominalionum est, docere subdilos
secundum imagiries contcmplatur. Scd ca poslcai reverentiam prtelatorum. secundum diversos gra-
sibi supponit, cum imaginala credit imaginibus esse5 dus dignitatum : unde el scalaris vocalur. Aliier
majora; non aequalia, sed valde dissimilia. Ett enim priori, aliter abbali, aliter cpiscjOpo, aliter
secundum morem mulierum accidisse sibi conlite- tandem domino papaeobediendum est. El quoniam
tur, quia tolum humanae infirmitali deputat, quod1 quidam sunt, qui scientiam habeiit obediendi, sed
ad illara simplieem el divinam naluram per aliquas3 non ttsuiii : quod eniin habeiil scient a vel habitu,
similitudines attirigere se credebat llinc est eliam,, noii habenl actu ; ideo principaiuuni esl ofliciuni,
Et
quod Elias in ostio spcluncac suae post spirituml usitiii ct aclum liujus-ivvcicntiae nos docerc.
 797 SERMONES. — SERMO XXXVI. IN FESTO OMNIUMSANCTORUM. 798
dileclione, carnis infirmilate, diaboti suggestione : A , tueor angelorum. Ciim vero quidam naturae legi-
id-eoofficium potestatum est omne contrarium ar- bus occurrunt, conlra naluram carnis legibus ser-
cere. flypophaiiiam vero sic diflinit: < Hypopha- vienles, dolis inlendentes et fraudibus, ludis et
nia est naturae legibus occtirrens et arcana resc- vaniloiiuiis, magis quam spiritualibus, illorum ef-
rans pro sui capacitale. > Naluraf siquidem tegibus; ficiunlur characleres, qui de ccelesti hypophania
occurrunt virtutes quia prseler usilalum cursuni cet-iderunt. Necesse est ergo, ut labia vestra cu-
naturae, secundum superiores causas, per eos Deus; stodiant scientiam, quia non suflicil una clavis ad
frequenter miracula operatur. Arcana eliam rese- ligandum vel solvendum, sed cum potenlia solvendi
rant, sed pro sua capacitate, quia aliter angeli, seu ligandi necessariaesl scientia discernendi. Ergo
aliter archangeli cceleslia nobis secreta revelant. q"uia r.d judicandum congregati estis, trium le-
Archangelorum enim est, summa et maxima, an- gtim judicium ante nienlis oculos liabere dcbetis,
gelorum vero minima nuiitiai-e. Talium eslis, dile- Iegis videlicet naltiralis, ctijus judicium est : < Quod
ctissimi palres, in terra characteres, quos angc- libi non vis fieri, alii ne feceris; et quod tibi vis
lps vorat Malachias. Cum enim ardore divini amo- fieri, alii feceris. > Interdum tamen uti dcbclis ju-
ris incalescitis, cmn.altiori intuilu in libro vitae per dicio scriplae legis : raro tamen, et qtiando occur-
conlemplationem legitis et studctis, cum judicii li-. B rit causa inevitabilis, cttjiis judicium est, Denlent
bra justura judicium subditis judicatis, epiphania? pro dente, oculum pro ocutu (Deut. xix). Sed raro,
cliaracterem induitis. Cum in ipsa vero vcstra prae- ut diclum esl, sicut ail tegislalor nosler beatus
latione subditorum vestrorum conservos vos csse Benediclus, qiiaudo scilicet nihil proliciunt un-
cognoscilis, cura usum obedientiae pradalis vestris guenta adhorlalionum, viudicta vcrberum sua et
impendilis, sicut vobis impendi vullis; cumque fralrum suorum oratio, si prius hacc fuerinl ad-
his, omnihus contraria viriliter arceiis ; hypopha- hibila, nihilque proliciant tunc ulatur ferro abscis-
niae parlicipio estis insignili. Cum autein in carne sionis, sicul scriplum est : lnfidelh si dhcedil, dis-
praeler caruem vivitis, el in lenis vitain ccelestem cedat (I Cor. vn) ; ne una ovis raorbida loluin
ducitis, illudquod dequodamsanclo Iegitur(28), imi- gregeiii conlaminet. Saepius lamen, et fere semper
tantes, < Primum miraculuin, quod fecit, ipse eral;> nisi forte palientia vestra vir impttdens el incor-
quando eliam arcana ccelestia rcseralis unicuiqtie rigibilis abutatur, jttdicip legis spiritualis uli tle-
p.o stta capacitale, spirilitalibus spiriltialia com- bctis; illo videlicet, quo dicilur : Si te percussit
paraules; mel et lac habcntes sub lingua , cibuni quis in maxillam, prwbe ei et alteram (Maith. v),
ct poum ccelestium convTviis nuptiarum prae- ut sic lanquam viri sapientes et disereli, scialis,
parantcs, in lerris hypophaniae oflicium exhibetis. iii quibus reriiissivum, in quibus vero puiiitivuui
Necessc esl ergo ttt labia vestra scientiam cu- debealis judvcium exercerc, scienles, quia in quo
stodiant. Labia qtiidem, qttibus crcdila sttiit elo- jutlicio judicaveritis, judicabimini, ab illo judice,
quia Dei labia quibus datum est, illud eulogium qui reddct uiiicttiquc secundum opera sua, cum ve-
proferre, quod paiiein et vinum transubslanliaie nerit judicarc sacculum perignem.
. potest iu corpus et sanguincm Chrisli : labia, qui-
bus commissa est solliciludo orandi pro veslra et SERMO XXXVI.
populi ignorantia; labia, quibus data esl pote- INFESTOOll.MllIsAi:cTonuy
stas ligandi et solvendi, ulpole quae facta sunt Congregate tlli sanctos e.jns, qui ordhianl tesla-
clives regui coelorum. Nain quoniain quoiuni- meiitum ejus super sacrificia (Psal. XLIX). Ncmiiii
dara tabia non cuslodierunl scicntiam, peiierunt novum videalur, quod bealus Bonifacius antiquuin
propter suara insipientiara. Et qui stantium esse illud templiini a Plioca C.csare impclraiuin, in lio-
debuerunl, cadenlium facli siiiu chaiactercs aiigc- nore sanclorum Omnium hahcri voluil consccra-
lorura. Non enim ignorat prudenl-a veslra, fratres luin. Praeceptum cnim in Israel est, ct
judi-
charissimi, quod de quolibet ordine angeloruin j) ) cium Deo Jacob. Praeco siquidem ille anliquiis,
aliqui cecidcrunl; et in hoc caliginoso acre relrusi' pra:feclus in canloribus, Barachielis filius, pisca-
perverlunt homines, et quasi quosdam sui chara- tores illos, quorum rclia rupla sunl a conrlusione
cleres in operibus suis eos efficiunt. Cum enim piscium suorum redarguens : piscalores alios,
quo-
video quosdam igne cupiditalis ardere, quosdam rum retia rupla non fuerunt a conclusione pi-
abuti dono scienliae, quosdam subditos sine discre- sciiim ccntuin quinquaginta triuin, cxhorlalur,
tione judicare : illos sine dubio intueor, qui de cce- cum ail :
Congregate illi sanctos ejus. Intitulaliir
lesti Epiphania ceciderunl. Curaque alios video, enim Psalmus Asaplt. Quis sit aulcin cx
Asaph,
qui nec scientiam habent reverenliae, nec usum genere, ex dignitale oflicii, ex nominis interprcla-
ejus praelalis exhibent, quae sibi volunt a subdilis tione, dignosccre non erit inutile. Asaph, sicul in
exhiberi, nec arccre" volunt contraria virtiitibiis, Paratipomenoii legilur, fuil lilius Barachiclis eui
sed sordescunt in faecibus suis : illorum, qui de facttis est inlcr cantores unus
quatuor magislrn-
coclesti hyperphania lapsi sunt, characlcies in- rum.
Iiitcrpreiaiur auleni sytiagoga, sivc quod
(-»; &. Bcrnaid. hoc de S. Vidorc dicit serm. de eod. Victor.
 '99 D. GARNEftll LINGONENSIS EPISCOPI' 801)
idem esl, congregatio: Sed cum omnis corigrega- A pturi, dici potestis Asaphet fllii Baracliielis. Asaph,
tio sive nominum sit, sive pecudum, synagoga pos- propter coiigregalionem virtulum; Barachielis, pro-
set appellari, proprie tamen synagoga dicitur, con- pter benedictionis donum. Barachiel eirim benedi-
gregatio populi Israel. Sed cujus Israel ? Est eriim ctio Domini interpretatur. Asaph igitur estis, per
lsrael secundum carnem, et cst Israel secundum meritum; Barachielis, per praemium : Asaph per
spiritum. Nori omnes, ait Apostolus, qui sunt ex Is- gratiam, lilii Barachiclis per retributionem. Asaph
rael, hi sunt Israelitm sed in Isaac, id esffilio pro- eslis, qui magislerium tenet in cantoribus. Nam
missionis, vocabitur tibi semen (Rom. ix); semen ctim in citharis et tympanis et choris, et diverso
inquam, de quo diclum est ad Abraham : In se- > genere musicorum dulcis sonus suavisque lier1
mine luo benedicentur omnes gentes (6'en. xxn). possil barmonia, super omnes coram Deo dulcis
Quod exponens Apostotus : Non ail in seminibus, in- est ille metiodorus : in quo tangilur corda cordis,
quit, quasi in multis; sed in semine tuo, qui esl . et vita respondet verbis : ubi tangilur acuta per
Chrhlus (Gat. m). Hli ergo Israelitae sunt, qui in devolionem ; gravis vero corda per patientiam et
Cliristo benedicti sunt. Sed qui sunt hi benedi- tribiilalionem. Quomodo in canloribus primatum
cti ? Omnes qui viderinl istos cognoscent eos, quia lenere non debeat qui canere novit per praedicalio-
isli sunl semen cui benedixit Dominus (Isai. LXI). R nem tuba, in psallerio vero, qui a superiori sonat
Quis enim videns obedientiam vestram, abstinen- per contemplationem; in cilharaquae ab imosonum
tiatn vestram, laborem vestruin et devotionem, in reddit, permiseriae suae discussionem; in tyinpano
vigiliis, in jejuniis, in psalinodia, non cognoscat, percarnis mortiflcationem; in choro per fralernam
quotl vos eslis semen Domini Sabaoth, scmen de dilectionem; in chordis per cordis intentipnem; in
scmine, quod Dominus reliquit nobis? Nisi enim, organo per devotionem ; in cymbalis jubilatipnis ct
ait Scriplura, Dominus Sabaoth reiiquhsel. nobh bene sonanlibus, per hilaritatem et exsultationem ?
semen, quasi Sodoma fuissemus, et qiiasi Gomor- Bilarem enim dalorem diligit Deus (II Cor. IX).
rhm similes essemus (Isai. 1). Vcrumlamen, charis- Tales cantores eslis vos, fratres charissimi; ettali-
simi, vestra congregatio Asaph Barachielis est : bus instrumentis aures Dei mulcere didicislis. Cla-
et vcre Asaph dici potest: Asaph, quia multae fi- met igitur Asaph : clametis et. vos, clamet piscato-
lia> congregant divitias, vos supergredimiiii uni- ribus nostris, quorum relia rumpi non possunt.
versas. Vos enim estis acervus ille_ leslimonii, Clamel illis, instiltaiido; clamet islis, exsullando.
congregatus in confcederatione Jacob ct Laban. clamet illis, ad increpandum; clamel islis, ad ex-
Nam quod ipse Dominus pacem habeat cum po- r hortandum; clamet illis, ut foras miltanl pisces,
pulo terrae, quasi cum Laban, in patientia vestra qtii ruinpuiit retia; clamet istis, ut congregent el
et pcrseverantia yestra testimonium perhibetis. gaudeant in captura. VuVtisaudire charissimi quae
Quoiics cnim in labore fortitudinem, in tentationc sunt anliqtia relia, quae rupla sunl, qui piscalores,
patienliam, in opere bono perseverantiam, demon- et qui pisces fiierunl? Anliqiia retia, antiquam il-
slralis, lapides in acervo testimonii congregalis. Ex lam arbitror Synagogain quam modo dilaceralam
liis siquidem tumullus teslis eflicilur, in quo pri- videtis et dispersara. Et in compositione retiiim is-
nium lapidem Jacob posuit; el posl ipsum fratres toruin, nodos possumus appellare signa, illa quibus
ejus. Cum cnim Domiiius in lucta passioriis tan- antiqui Dco adhaerebanl; vel eorum opcrationcs,
quam luctalor insuperabilis, (Nara Jacob luclator qui inter eos saricti erant. Nam sicut ex duobus
iuterprctatur,) palientiam demonslraret, lapidem funiculis nodus efficifnrt sic ex Dei miraculis, ct
posuit in acervo." Deinde quando filii ejus, sive patriarchartim operibus, licbat in rclibus nexus
fratrcs, ad imitationcm cjus diversas virlules ac- amoris. Ut enira antiquos Deus diligeret, quasi
cuinulanl, lapides in tumulo coacervant. Fild eniin quidam nodus erat innocenlia Abel, jtislilia Noe,
sunius, in hoc quod est Deus; fratres, in eo quod Abrabae fides, devotio Isaac, afllictio Jacob, man-
rst homo. Filii suraus, in hoc quod fecit nos ; fra- D suetudo Moysi, forlitudo Davidis. Ex alia vero par-
tres, in hoc quod humanae naturae tlefeclui absque le, ut ipsi Deum diligerenl, suscepit saciificium
peccato nobiscum communicavit. Filii ergo sumus, Abel; salvavit ab aquis diluvii Noe; ditavit Abra-
pcr gratiae donum; fralres, per naiurae consortium. ham in Chanaan; desiderium lsaac implevit; Ja-
Uude ncc confundilur fralres nos appellare, dicens cob de manibus Esau liberavit; Moysen el fratres
quodam loco sic : Narrabo nomen tuum fralribus suos filios Israel, de sub jugo Pharaonis eduxit;
meis (Psal. xxi). Vos igitur quos ad glorificandum David de post felantes assumens , in rege sublima-
seipsura amor Chrisli ab aquilone et mari congre- vit.
' Iu islis ergo et talibus antiqua relia conlexuit.
gavit in unum, vos, qui cura vero Jacob iu confoe-
deratione Dei et hominis, non dispergilis, sed col- Sed pisces in retibus paulatim palpitare cceperunt,
ligitis cum eo, sicut ait: Qui non colligit mecum et ruperunt retia. Quid enim pusillaniinitas ipsa,
dispergit (Luc. xi): vos, inquara, qui virtutes con- . qua conlra Deum lniirmurabanl, inter ^Egyplios et
gtegando, in hac valte lacrymarum ascensionesi mare Rubrum? Quid.illa superfluitas in Mara pro
disponitis ut asi-endatis in montem Doraini, aiiiariludine aquarum? quid illa murmuratio in fa-
uiisei-icordia:n et benedictioneiri a Dco acco- siidio levis cibi? quid illa voluptas indesideriocar-
801 SERMONES. — SKRMO XXXVI. — IN FESTO OMNIUMSANCTORUM. 802
nium jEgypli (Exod. xvn), nisi interruptionis fora- A sanctimoniam custodiunt. Hinc est, quod polenlibus
mina, quae fecerunt pisces in relibus congregati ? clamat subditus : Ecce tot annis servio vobis, nec
Hinceiiim vinculum dilectionis inccepit dissolvi, quo unum de mandalis veslris praeterivi; vos nec unam
cum Dcp innodali erant, cum ipsi beneliciis ejusin- obedientiam roihi dedistis. Et tanquam filii illius
grali, ^Egyplum cupiebant; fecerunt vitulura con- evangelici ore loqucns Patrem suum sollicilat di-
flatilem; murmurabanl contra Mbyscu ; ipsum quo- ccns : Ecce iste, qui modo de saeculo venit, qtii hue
queDeuin blasphemabant (Exod. xxxn). Scd tamcn vsque portionem suam, vivendo luxuriose, dissipa-
si inler eos aliqui lales inventi suul, qui Deum in vit; postquam intus vcnit, slatim ad obedientiE.m
hujusmodi blasphemiis offenderent, propler aiiquos vocalusest. Egoaulem tot annis, strenue conversa-
tameu, qui inler cos sancli. erant, parcebat loli lussura; et abbasnec unam obedientiam dat mihi.
multitudini; nec relia funditus perniittebatdissolvi. Alii vero non hominibus, sed daemonibus congrc-
Ipsc eniiii esl, sicut locutus cst ad Abraham, qui gant, sicut ii, de quibus dictum cst : Immolaverunt
proptcr decem juslos, Sodomjti% omnibus peper- dmmoniis, et non Deo, diis, quos ignorabanl (Deut.
cisset: si in-Sodomis eos invenisset (Gen. xvni). xxxu). Genles enim in honore deoruni suorum,
Sed quoniam paulalim charitate liliorum Israel re- plerumque inabdicalionc rei lemporalis, pleruinque
frigcscente, lanla inler eos exerevifmalilia, tanla " in abstinentiis, mulloties vero in carnalibus sacri-
superbia, tania cupidilas, clinfidelilas tanta, ulnon liciis, sollicite intendebanl. Veteris vero Testamenli
tantuin mali in seipsos, vel in sanctos Dei essenl, Patres, nou honiinibus, non daemoniis, sed Deo,-
sed in ipsum Dei Filiuai exardere, tenere, occidere devoli erant; cultttm rcligionis iilius persolveiites
non limucrunl :nullus ulique intcr eos bonus in- ci, quain illi daemoniis.exhibebant. Et.hoc mullo
vcntus est, sed sicnt Sodomitis pares inventi sunt ir.elius; illi cnim nec fidetn, nec verae religionis
in praevaricalionc; sic eliara eis pares facti sunt in cullum Iiabebant. Isli vero elsi nondum verain re-
rcprobatione. Hinc igitur esl quod Asaph Synago- ligioncm cognoscercnl, lidcm lamcn jam habcbanl.
gam illam redarguens, ibi dicit : Peccalori aulem Sed tandem crescente. fide, crevit religio.Nam ordi-
dixil Deus: Quare tu enarras juslilias nieas? (Psal. nare testamciilum Dei inccepcrunt novi lestamenti
XLI.X.)Sical jam diximtisi piscalores, quorum retia Palres, snpcr praecepto sacrificiorum : <|«od illl
rr^iia non sunt, ad cbpiosam capturam invilat, ubi carnaliter intendentes, inlentionem daloris con-
ait: Cvngregale illi sanctos ejus (ibid.). Relia enira fundebaiit. Non enim de re sacramenli, sed de sa-
quaerumpi non possunl, praesens est Ecclesia, quae cramento rei; non de vcrilalis signo, sed de vcritate
est congregatio sanclorum : quorum nodi sunl hinc signi; non de significante, sed significato, loculus
'
religio, vita vel morcs, intle vero nalu-.ae, graii.e, ct est Deus, ctim dc lcgalibus cacremoniis eis loqtte-
glorke doniun. Istorum igittir relitim sunl pisccs, relur. Unde in hoc eodem Psalmo ait : Non in su-
subdili; piscatores,. praelati. lpsis ergo dieitur : crificiis luis arguam le (Psul. XLIX).El : .Nunquid
Cvngregate illi, pisces bonos, non. illos qui confiiu- uianducabo carnes laurorum : aut sanguinem hirco-
il-jiil legem Dei; in sle; ilibus ol.senantiis, cl sa- rnm polabo? (Psat.cv.) Hinc eliam perlsaiain ait :
crificiis carnalibus, sed congregaie sanctos illos.qui Quo tnilii n.uliiludinem vicli.narum veslrarum ? Ple-
ordinant lestamentum ejus super sacrificia. Vos igi- nussum (Isai. i), Et per Jcremiam : Comedilc, aii,
lur, fratres, congregale, vel praedicando, vel opere carnes, qnia non sum loculus de Iwlocuustomalis
sectaudo, vel honore prosequendo. Praedicando san- islis, die qua eduxi vos de terra JEgypti (Jer. vn) :
ctificandos; opere sectando, quos vidclis imilandos; siguilicaus, quod de spiriliialibus sacrificiis, el nou
lionore prosequentJo remuncralos, vel remuneran- carnalibus iiilendebat. Unde ad illorum differentiam,
dos. Secuiidiim enim metonymiam, quae figura est, qui sic in zelo Dei, queiii utiquehal.cLanl, scd non
per quam conlinens designatiir*;ii contento, sanclos sccundum scienliam, super sacrificium, Dei inanda-
congregal, qui sanclorum sanctitalem coacerval. lum confundebant, dicliini csl: Coiigregale itli san-
Si cnim imitamini in conlemplatione Dei angelos, ry clos ejus : qui ordihanl testamentum ejus super sa-
patriarchas in fitle, propbeias in spe, cvangelislas trificia. Non qui confiindtnil, sed illos congi-egale,
in pnedicalione, apqslolosin religione, in continen- qui secundum inandalura in s-acriliciis suis sai ap-
tia virgines, iu palientia niarlyres, in abslineiiiia ponunt, pellem detrahunt, et ut felus varios parianl,
confcssores; bene congregalis sanctos omiies. Con- in caiialibus suis virgas, partim cum conice, par-
gregale illi. Cui illi ? Illi qtti locutits esl : Deus Deo- lim decorlicatasmilluiil. Quid est sal appouere?
rum loculus esl, el vocuvit lerram, a solis orlu usqv.e Mandatuin sncrificii sccuiidum spirilualein sapien-
ati occasum (Psal. XLIX). Eorum autem, qui con- tiae sensum inlelligcre. Quid csl pellem delraherc ?
greganl, alii stint, qui Deo deoruin cohgregant; alii Relinere sensum, et lillerae velamen reraovere; hoc
vero diis, id est hominibus, sive daemoii<is.De ho- cti.im est virgas decorlicare. Cum eniin praelati iu
minibus dictttm esl: Ego dixi: Dii estis, et filii ex- libris, quasi iu canalibus sensum spirilualem in
celsi omnes (Psal. xxxi). De dtcmoniis autcm : Om- lillera ruminant, ut inde subdili virlules varias ac-
nes dii genlium dwmonia (Psal. xcv). quirant, virgas decorticanl, ut varios fetus oves
Ilominibus ergo congreganl qui prbpter graliam parttirianl. lsli ergo sunt, qui ordinanl teslamentuir
Lotentium, sive propter henorem tcrrenum, vilae Dei supcr sacrificia. In illis siquklem sacrifiuis
 803 D. GARNERII LINGONENSIS EPISCOPI 80*
nihil aliitd legislalor intendere voluit, nisi quod in A enim conlemplalivus esse deshleral, oporlet, ut in
fpsis intendebat oslendere, quomodo, vel in bonis caslimonia vita?.intendat, ul illam quae gemitum
qu» sponte lieri solent, vel in bonis quaefieri solent docet, doelrinam quac^at: gemitu el conteinplalione
per nccessitatem, se deberet liabere. Bonum eniin, aka pctat. Hic offerl turturem in holocaiistum, cu-
quod sponte lit, quia coram Deo dignius est, primi jus ascellas frangit, qtiando propler studium vacat
ordinis esse demonstrat, cum ipsum"per specics a labore; vesiculam tollit, quaiitlo stipcrbiam rejicil;
suas primo subdividit. Bonorum enim quac sponle plumas vero abjicil, cum prislinani vanitalem relin-
fiunt, quaettam cuin majori, quaedara cum minori quit; sangiiinem in basi allaris fundil, qui pro Dco
devolione perpetrantur. Igilur quaecum majpri de- lolius carnalilatis affectum contemnit. Secundnm
volione liunt, suli liolocauslis; illa vero quae cum eumdcm ritum etiam columbam immolat, qui sim-
minori, sub hostiis pacilicis memorantur. pliciter in cogilationc cogitat, ut scriplum csl: Me-
Ilem, bona illa, quae ciim majori devolipnc fiunt, ditabor ut columba (Isai. xxxvm). Similam aulem,
qitoedam ad aclivam, qtucdam vero ad ccnlcnipla- qui in observantia purae conscientia', et per con-
tivam viiam perlinent, eo quod activa vita prior sit, temptum siecularis vilae oflert de clihano, et per
non dignitalc, scd exereitio. Activam vitam dividit morlilicalioneni camis de cralicula; et de sartagine
in liolocausta bovis, ovis el caprae. Suntcnim qui- I° per frixiiram mentis : qtiae quando cum dcvotionc
dam, qui sc lotos Dco comniiltunt, forles roborc, patitur^ oleosimilam linit; et cuin inter isla devo-
slrenui labore, qui secundum Dei mandattiin, re- tioneni orationis non amitlit, etiam in sacrificio
linqiiuiit omnia; el sc el fralres suos de laborc ma- thus admittit. In ISIOtamen sacrilicio nec iennen-'
iiiiuin suarum pascunt. Isti bovcm in holocaiisluni tum, nec mel debet admisceri, quia nec malitia.nec
ponunt. Qui quindo nihil lerreni pramili in labore carnalis dcleclalionis dulcedo debet diligi. Meltis
quaertint, sed in respectu summi pontificis, id est tamen priiniiias Deo offerat, quia neccssc est ut
Dei, toturii faciunt, quasi ad Aaron bovcni addu- religionis iiiitiinn cum devotione suscipiat.
cunt. Et eum hilariter operantur, quia hiiarem da- De illis aUtem sacrificiis, qiiae ctim niinori fiunl
lorem diligit Deus, nianus super caput hosliae po- devolione, sub hostiis pacificorum intendit, cum ca
ntiiit. Cum autein intcrlabores, quidquid volnptatis vel sub specie bpvis, vcl ovis, sive caprae, sicut/iu-
est, quidquid carnalis affectus esse potuit, remo- pradictum est, lcgislator subdividit. Sicut eniin in-
vent, pinguedinem dc sacrilicio tollunl. Qui autem tcr illos, qui se et sua commillunt, alii laboricsi
in ipso labore lempus el locum, quia qtiandcqiie surit, et omnia quae Iaborant Dco conferunt, alii
vacarc dcbel propler orationcm, disccrncre scil, /Q corpore debiles, ea quacpossident, ut vivere sinipli-
arltis hosliae disponit. Cum vero propter laboris citer possint, dimillunt ; alii aulem, qui paupeies
pondus, ut plerumque fieri solel, non amillil tlevo- siint, et laborare non p.issunt : ct tamen pro poeni-
tionem, scd cogilat in labore rclributionein merce- lentia, ad arbilrium praelati sui se Deo in monaste-
dis : lignis cogilalionum suppositis,. ignem sancli rio committunt: ita eiin saeculo degcnliuin quidain
Spirilus in allari cordis accendil. Alii aulem roborc laborare possunt, el de labore suo inulta suis rescr-
debiles, aelate senes, simplices sensu.censu diviles, vant posle.is; et multa pro Dco largiunlur egenis;
quando sibi ainicos faciuntde maiiiinonaiiiiqiiitatis, et isti de bove hostiam pacificorum offcrunt. Alii
se et sua Dco in inonastcrio conferentes, quasi oves vero viribus corporis desliluti simpliciter in saeculo
de lacle et velleribus pascenies posscssores suos ; vivuul, nihil niali proximissuisinlerunt, nec inferre
Deoservientes de patrimonio et divitiis suis suslen- nioliuntur, el de iis quae acquisierunt a juvenlute,
tant. Sicut ergo illi laboriosi, ita isli siraplices, pro facultatis quantilatc Iargiunlur. Isti dc ove pa-
solum pro Dei amore, cum bilai itate et devotioue cilicorum hostiain offcrunt, Alii aulcni ct debiies
sancli Spirilus innocenler viverc debent. Alii vcro el egeni, de conscientia sua sollicili; el peccala
nec corpore forles, nec i-ebus locupleles, pro pec- connnissa coiifilenles, et poenilentiani injiinclaiu
catissuis tamen, eo quod de faclis suis cautcrialam D I dcvole suscipiunlct exercenl. lsli quandopcenitent,
liabent conscientiain, omni raodis intcndiinl in poe- capram iiiiinolanl in sacrilicio pacificoruni. In om -
iiilenlia, in mortificalione carnis, in jejttniis, ct in nibus laineii catidam et adipcm offerrc Dco debent:
omni genere subjectkinis. Isti igilur cvangcliciim cautlam in pcrseveranlia, adipem in affcclu. Oinnis
publicanuin viventes, nec oculos audent ad ccclum siquidum affeclus, sive ille qui ad gulae illccebras
levare (Luc. xvm), sed ouini bora de pcccatis suis pertinet, lanquain adcps, qui venliem operit; sive
sc reo exislimanles, ad oinnia quaeeis iiijungiinlur, saecularis amor, lanquam adeps qui operil vilalia,
velut operarios raalos se judicant, et indignos. Isti sive aiicujus maloe voluntaiis aflectus, lanquam
capram Dcb offerunl in holocaualum, qui rituiii bo- adcps jecoris; sivc voluptatis amor, laiiquain adeps,
vis el ovis in saerificio lenent, quando cuni hilari- qui operil rcnunculos, cum ipsis renunculis, prnr-
tale et dcvolione et spe salulis aeteruae,incceptani sus dhniUere debenl cliam ilii, qui in saeculo Deo
pauileiitiam perseverentia felici coiisuminant. Con- vivere salagunt, ul sicutaulur hoc mtindo, lanquam
teniplalLvain aiitera vilam, sub liolocaustorain spe- non utenles; lanquara nihil lialjeanf, cl oinnia pos-
cle distingueiis, species ejus lex subdividit, in typo sidenles; ct non tantum rcnunculi in voluplatis
turturis, vcl columbac, vcl iu saciificio siiuilic. Qui opcrc rcliiiqucndi sunt, scd cliam adipcni rcnuncu-
 80X SERMONES. — SERMO XXXVH. IN DEDICATIOXEECCLESI^E. 806
lorum, id esi ipsius voluptalis affcctum, Deo debentt A liquum aulem sanguinem ad basim allaris fitnili-
consecrare. Bonum autem quod fit cx necessilale,, mus, quando lolam peccali crudeliuilem coiam
sub specie sacrificiorum, quae pro peccalis fieri so- Deo, qui est basis allaris, effundimus. Quaittor ati-
lent, per species cliara suas subdividit legislalor. lem cornua allaris intingimus, quando ila doleinus
Qui enim pcccat, ncresse cst ut per pcenitcnlkee de peccato, ut spem non ainillaiitus ; quando ita
bonum se corrigat. Unde Dominus genimiiiibus vi-. dolemus do dolore pcemt!, ut non desinamus gau-
pcrarum, lanquam peccaloribus, clamat : Faciiee dcre de fruclu pcenitenliae. In alla.i enini cor dcsi-
fruclus dignos pmniienliw (Matlh. m). Digni enim! gnatur ; in qualtior cornibus, cordis affecliones.
sunt poeiiitcnliae fruetus, si personam agenlis, ctI Totum vei'0. adipem Deo consecramus, cutn lotius
actum peccarli considcres : si secundum ulrumque, dcleclationis pingucdinein propter Deum dimilli-'
poenitcniiae bonum vel aliis dones, vel tibi assumas. nius ; pcllem aulcm porlamus, cum actum pccni-
Unde eliara sacrificium pro peccatis bifariam divi- ientkc exterius susiincmus ; carnem vcrb nior-
ditttr, scilicet secundiim peisonam, ct aclum. Est[ tuani, ctim paiimur carnis mortilicalionem ; caput
enini peccatuin aliud singularc. aliud univcrsale ; porlaraus, cuin princip tini pceiiilenlitB Dco con-
aliud fit ex ignoranlia, aliud ex lcmerilale; aliudI sccrainus ; pedes, quando poeiiilenliani ad perse-
ex coiilcniptu, aliud ex deliberalionc. B vcranliam perducitnus ; intestina vero, cuiu in p.i-
D
Ptccatum igilur, quod lieri solct per ignoran- lientia possidenles aiiimam, coiiliitioneni cordis
liam, prinio tiaclat sub ignorantia sacerdotis, sub, patimur, cl amariludiiiein ; limuni aiitein, (,uando
igiioranlia principis, et aiiinufi. Onine cnim pecca- humanitatis sustiiieinus igiioiiiiniam, Scd quoniam
lum, secundura diversas personas, niajus aut nii- qutdam sunt, qui haec oinnia paliiiutiir, nou pro-
nus jndicari debel. Si eniin sapiens cst, qui pec- pler Dcuin, scd ut videanlur ab hoininibus, ideo
cat; si polens, ut cavcrc possit, vel sciat, inuito, tliclinn esl ut dcferant haec cxlra castra in locuin
gravius puniri debet quam ille qui peccaluin ca- miiudtim. Exlra caslra defert hostiam, qui exlra
vere ncscit, nec potest. Sacerdos.de cujus igno- homiiium cognilionem coiain Deo vitam snslinet
ranliae peccalo primo traclat, sapienlem slgnilical; religiosam. Ipse enini est locus mundus, ubi ciue-
princeps vero, de quo secundo agil, potentem de- res effundi solent, quia omnis qui inundari appe-
inoiistral ; aniina vero, stultum vcl imbecillem. til, oporlet ul perseveranliam pccuitenliac in ipso
Quia igilur majus esl pcccatuin sapienlis, vel po- consummcl. Hoc ideni de oblalione principis, quoe
leniis quain simplicis, ideo majori indiget iillione lieri solel pro pecealo, sub specie hirci, vel ut spi-
pcccali. Cum igitur depeccalo sacerdolis per igno- _ ritualius dicam, cliymarri demonslrat. Chyniarrus
raniiain faclo tractat, pcenitentiam ejus sub obla- ^ enira, hirciis rst hiemulis : in hicniali-hirco pceni-
tioue vituli disponit. Pcenitentiain vero principis, teutiae amariludo designatur. Minor lamen pccni-
quia peccatura polenlis majus est, quam peccalum leiilia priore, quia major est viliilus, quani hirciis ;
pauperis, minus autem, quam pcccatum sapieutis, et princeps indignior quam -sacerdos. Simililcr ct
pceiiileniiara ejus dividit sub specie hirci, qui ca- de capra diciiuus, quia pcenitentiam siinplicis de-
pra diguior, indignior vitulo cognoscitur. Pecca- inonstral, eo quod capra rainor sit hiico, siiniliter
luin autem pauperis et idiotae per capram cxpiari el vilulo. Multa his similia habeo vobis diccre, fra-
demonstral. Quia igilur sapiens quando peccal, tres mei; copiosam enim materiam vobis praeli-
- oporlcl ul deleclaljonem peccali '
per lahoris rigo- bavi, sed ne faslidium generenl, sufficiant vpbis
rem eniemlel, bene per yiluluin, qui eslanimal la- isla. Nam ut occasionem dareni vobis, oslendi quo-
bori dedicalum, monstraliir expiari. Qui cum hi- modo sancli ordinant leslaraenium Dei super sacri-
larilatera menlis in poenitenlia osiendil, inanus su- ficia. Illos ergo congregale in unurii, ut cum cis ui:a
per caput hostiac ponit. Cum autein discordiam il- regnare possilis, cum Christo, qui linus esl, cum
lam quam inler se et Dcinn peccaliiin fecil, per Patre el Spiritu sancto. Anien.
plenam peccati confessioneni inlcrritmpit; digilo D «ERMO XXXVII.
iu sanguine intinclo vclum iuter sanctiim el san- 1NDEDICATIO.NE F.CCLESIJE.
ctum sanclorum, septics aspergil. In vclo enim Super muros luos Jerusalem constitui cuslodes,
peccati discordia demonstraliir. Nara sicut veltini etc. < (Isai. LXII). Non minor est virtus, quam quae-
illud sanclum dividebat, cl Sanclum. sauclorum, irere, parta lueri. Nam sicut circa divilias terapo-
ita peccali discordia lioniineni a Dco sepaVat , ralesconciiricre
i solenl Iria, quoruin piimiim pia:-
et ab homine Deum. Intingimus igiiur indiceni > cedit, hocesl labor in acqnirendo ; sccundum co-
iii saiiguinc, cum peccatura indicanius in con- imitatur, cuslodioe sollicitudo ; tcrlium vero sequi-
fessione. Seplies vero conlra vcluni sanguincm ltur, dolor vidclicet in perdendo ; ita circa spiri-
projiciiiius , cum per scplenai-iam coulessioncin l
tuales divitias lanto labor acquirendi gravior essc
pcccati , discordiam illam dividi , dcmousira- •debet, sollicitudo cuslodiendi diutumior, quanto
intis. vel non habendi vel perdcndi dolor est pernicio-
Oinne eniin pcccatnm ex septim circumstaiiliis i
sior ; vcl quanlo acquisitio earum preliosior est ne-
cognoscitur : cx aclu cl agcnte, ex pcccali compli- golialionc { argcnli elatiri. Proplerca mcmores filio-
cibus, ex Joco, ex lcmpore, ex causa ct modo. Re> rum i Bcrotliilic, qui Isbosclh occidciunl in siratu
 807 D. GARNERII LINGONENSISEPISCOPI 808
suo, eoquod ostiaria purgans triticum obdormi-. A cum ad mulla. Dicilur enim quandoque empha-
vit; nnn ostiariae, sed osliario forli nos ct nostrai tice, quandoque anlonomaslice, quandoque speci-
pariter commitlamus, quia non soliim non laclili- lice, quandoque allegorice, qUandoqiie anagogice,
cal, sed inenlem affligit res, quaeacquisila diligitur,, quandot|iie tropologice. Empliatice, jd est expres-
et per negligentiam perit. Etquoniam dicit Aposlo- sive, dicitur Cliristus Deus et homo. Nara sicut in
lus, quia templum Dei sumus (/ Cor. 111),a tem- illo tabernaculo cral atrium, ct sanclum, el San-
plo lestimonii parabolam assumaraus. Videle quanloi ctum sanctorum. ita et in illo Deo el hoiriine Cliri-
labore templi lapides praecisi fiierint a maleria inu- sto, quasi alrium fuit corpus, quod foris paluit,
lili et confusa ; quanlo ppslea laborc polili, post; sanctitm ariima, sanctuin sanclorum divinitus. Spc-
haecin membra formali, ad ullimum inunumcor- cifice Virgo Maria, quae inlra cortinas candidaecar-
pus Ecclesiaecompacli. Videndnm etiam quanla in- nis suae Deuni et hominem in (rilus substantiis
duslria, quibus aspersionibus, illumiiiatioiiibus, un- operuit. Allegorice generalCm significat Ecclesiam,
ctionibus, thurificationibus, dedicatum fuerit lem- ciijus quasi atrium est Ecclesia, quae laboral in pro-
plum Dei. Haec euim omnia in fjgura nobis cotitin- palulo ; sanclum, Ecclesia quae exspeclal in pur-
gunl, qui lapides vivi sumus in aediliciuDci. Cum " gatorio; sanctum sanclorum, Ecclcsia quae re-
igitur vel daemonura vel honiinum inulilium im-• giial in ccelo. Anagogice quoque illa ccelcslis Ec-
portuna suggeslio nos prcmebat, et eorum collo- clcsia figuralur, de qua scripinm esl: Dominc,'
quia seu consorlia optimos mores corrumpebant, quh habilubil in labernaculo ttio ? (Psal. xiv.) Cu-
in modum lapidis fuimus obdurati, qttia ad excr- jus aliium adminislratorii spirilus sttiit angelo-
cilitim boni operis facti suinus^immobiles quasi la- ruin, missi in orbcm proptcr eos qui capiitnt hae-
pis. Sed jam, ab i|la confusa materia per Dei gra- rcditatem salutis. Sahctum vero, roedia hi rarchia.
liam separati, et multis lentatioiium lunsionibtts; quae a superiori suscipil, qtiac inferiori hicrarchi;p
cxpolili sumus in Ecclesiae membra formati, et unoi injungit. Sanctum sancforum, superior hierarchia,
gtulino charitalis in unum Ecclesiae corpus iinili. qitae Dco assislit, ut scriplum est: Millia millium
Se.det ad mcritum sanctitalis, lacrymarum asper- ministrabant ei ; et decies centena millia assistebanl
&ionc,lcclionis vel pncdicationis illuminatione, de- ei (Dan.%\\). Vel assignare possuinus airium hypo-
voliouis vcl exhortationis unctione, devolae eiianni phaniae, sanclum hyperphaniae, sanctum sancio-
orationis frequenli lhurific3iione, soli Deosumus,i rnin theoplianiae. Arca inlra sancliiariiim, cujtis
dedicat', >ta ul ad exlerioris aedificiumct ad homi- virga est potentia Patris, tabulaesapienlia Filii, man
pis sanctuarium iiihil desit. Et haec sunt institula [Q ( vero benignilas Spirilus sancti. Tropologice, id est
rcligionis : sed si cuslodila non fuerint, quid pro- moraliler, lotus homo. Tolus dixi, id esl inlerior
dcsse p.ossunt ? Propter lioc Salomon prancepit lierii et exlcrior; exterior homo, patens aliiuin, sanclum
circa templum triginla domos parvulas, ;ut csscsti vero, vel sanclum sanctorum, Cor humanum. Et
cubilia e.l coe.nacula"hebdomadaiMoruni, et eorumi huic appelliilioui univoca suiit quatuor supradicfa
qui ternpluni Dpinini custodirent, aut eidcm tem- vocabula. Nam de labernaculo humani corporis
plo deservircnt. Scd ct snper inuros Jerusalein con- sciiptum est: Habemus allare, de quo non habent
slilttti snnl custodes, de qttibus in Canlicis aitl- edere, qui tabemaculo deserviunl (llebr. xin). Hoc
sponsa : lnvenerunt me cuslodes murorum (Cant., -idem doirius sigmiicat, sicut ait Aposlolus : Sci-
\). Hincest, quod in oratione clamamus -.Tu, Do- mus quod si domtts hla lerrestrh corrumpilur, do-
mine unhersorum, qui nullam habes indigentiam,, mum hubemus notl manufaclam mternam in cwlis
vqiuisti templum tuum fieri in nobh, conserva do- (II Cor. v). Et ilerum Job : Ecce qui in conspeclu
mum istam immaculatam in wlernum (Anliph. ex; ejus sunt, non sunt stabiies ; et in angelis suis repe-
ll Muelt. xiv). Hinc enini Moyses circa labei nacu- rit pravilatem : qttanto magis qui 'domos habilant lu-
luln cxctibias ordinavit, non splum extcrius, «edI leas, et terrenum habent fundametttum, cousumenlur
inlerius, id cst non solum circa atriuni, sed circai [) velut a tinea (Job Iv). De templo qtioqiic dicil Apo-
sanctuarium. Ihecautem dixcrim, quia siculunum- stotus : Templum Dei sanclum esi, quvd cslh tos
quodque istorum vocabulorum acquivocum est adI (/ Cor: in). Et in libro -Machabacoiiiiri: Tu, Do-
mttlta, ila et ipsa simitl univpcasuntadunum.Nam i mincuniversorutn, qui iiullam liabesindigentiam, vo-
sicut por labernaculiim ct templtim, sic el per do- luisii lemplum tuum fieri in twbis (II tlach. xiv).
niurn et Jerusalem, Ecclesia figuraliir, diversis ta- Dc Jerusalcni vero in psalmo : Jerusalem, quw
- men respeclibiis. Esl enim Ecclesia tabernaculum,p wdificaiur ut civiias
(Psal. cxxi). In Evangelio :
iii lioc quod requies est mitiianlium et pugnato- Inlravit Jesus in quoddam castetluni (Luc. xi).
riim ; dbmus vero iri hoc, quod requies est labo- Tota enim illa Evangelii lectio allegorice de glo-
ranlium el aclivorum ; lempluin, quia requies esll ricsa inlelligilur Virginc, et exponilur. Ipsa enim
contetinplalivorum ; visio pacis, sic eniin inicrpre- caslellum fuit, oiiini vlriuluni niunitioiie ' valla-
tatur Jerttsalem, quia rcqiiies beatorum. Omniumi luin.
est enim*gencralis Ecclcsia, tamen per partes di- ln typura igilur hujtis liopologici labcriiaculi illi
visa. cmphatico Moyses excubias ordinavit ; ct alios qui
Est eliam, ut dixi, unumjjuotlquc eoiinn acquivo- alrium, aliosqui sanctuariiim cifstodircnt; etsicut
8C9 SERMONES. — SERMO XXXVII. 1N DEDICATIONEECCLESIiE: 810
exlerius, sic et interiiis ; aiibs ab oriente, aliPs a A A bus el pedibus, miltite hujusmodi in tenibras exte-
meridie, alios a seplenlrione, alios disposuit ab riores (Matth. xxn). Ibi gemet a ffelu et stfidore
otcidente custodes. Hoc autem factum in figura dentium, incarceralus et revinctus. Revinctus, quia
utriusque hominis, exterioris scilicet, cujus actio- ligatus pedes et manus, eo quod affeclu et opere
nes scrutandaesunt et examinandac; et interioris, fuit in vita dissolutus. Propter hoc Moysesait: Ab
cujus cogilationibusomnisesl adhibenda sollicitndo. aquiloneerunl Dan, Nephtali et Aser (NUIIX.M).Dan
Est enim horao exterior quasi in atrio, inlerior judiciufn, Nephtali revinclns, Aser interpretatur %ri-
quasi in sancluario. Quia ergo inter homines alii carceralus, ut ex ipsis nominibus altendat, quid
bonas acliones incipiunt; alii charitatis fervore mandatorum Dei conlemplores exspectcnt. Si au-
proficinnt, alii post initium boni operis tangues- tem per lapsum peccali ceciderit; reprirtienda est iri
cunt, alii autem penitus deficiunt; necessarium est eo desperatio. Nam sicut timendum est, ne iili qui
cuslodiae diligentiam incipienlibus, qui adhuc ab sunt in fervore superbiant, ita timendum est, ne
Priente cubaiit, adhibere. Hoc idem dico de illis isti post lapsum desperent. Cogitet peccalor, quail-
qui quasi a meridie proficiunt chantatis fervorc; tae sil misericordiae, qui de publicano fecit aposlo-
Similitcr et de illis quorumi abundante iniquilate, lum; de blasphemo principein apostoloruin, de per-
charilas refrigescit, et sic per defectum declinant B I secutore vas electionis.
ad aquilonem ; et de illis, quibus jam non lucet His igilur confortatus exeniplis, circa suos actus
sol justiliae, quia qui male agit, odil lucem ; et sic ita se modificet, ut in illis quae fecit, sit, Ul ita di^
per casum pravi operis labitur ad occidentem. Di- cam, Manasses, id est obliviosUs;sicul ait Aposio-
cit ergo Moyses : Ab orietile cusiodient tabernacu- lus : Ea qumrelro sunl oblilus, ad anleriora me ex^
lum, Judas, Zabulnn et Issachar. Et bene, qttia tendo (Pliilipp. 111). Sit etiam circa ea quae agit
ut bomo bonura opus custodiat, quod iucipit, nc- Ephraim, id est frugifer, videlicel utilis, Ut dimissa
cesse est, bonum agricolam imilari, qui in spc fru- vanitate det rebus operam; quae utilitali conveniant,
ctuosae messis laborat : primo ab agro tribulos et 6t pcr istos laborCsde filioirae converlatur in Ben-
spinas evellens, et incepto labori fortiter incum- jamin, hoc est; in fitium dexterm, ut sic ab eo qui
bens, seminare feslinat, quod sibi Videritexpedire. ovibus stalutis a dextris dicturus est : Veriite, bt
llaec tria debel attenderej qui boni vult operis ini- nedicli Palris mei (Malth.xx\},a dexlris slatuinie-
tiuin custodire. Debet enim meicedis aeteruae fru- realur. Proplerhoc satis congrue Moyses alil . Ab
cium atlendere ; quae merces liguratur per Issa- occidentecaslra metabunlur Manasses, Epliraim, ei
char, qui merces interpretalur. Debet eliam spi- Benjamin: Et hacc quideni securiduni custodiani
iias peccatorum et tribulos vitiorum confessione actionum, et exterioris hominis disciplinani dicut
sarire. Propter hoc Judas, qui confilensinterpre- sunt (Nttm. n). Narn ad cuslodinm scienliaruiii, id
latur, adjungitur. Debet quoque labori suo fortiler est cogitationum interioris hominis, alios custodcs
incumbere, ne deficiat: et sic Zabulon habilacu- Moyses ordinavit, scilicet filios Levi, Caathitas vi-
lum fortilutidinis labores inceptos custodiat. Qui delicet, Gersonitaset Meraritas. Et bene, quia tales
vero sunt in aseensu fervoris, rcprimendi sunt, ne ad cuslodiairi sancluarii debent ordinari-, qtti in
forte superhiant, eo quod sibi caelerisraeliores ap- patienlia sua sciant animas suas possidcrC; qui
pareant. Dicendum est quia laudanda est navigan- hic mauentem civitatem uon habent; sed se scien-
tis felicilas ; sed cum venerit ad portunv. Laudanda tes advenas, futuram inquirunt. Qui eliarii sibi po-
est pugnautis audacia, scd cum pervenerit ad trium- nunt amaritudines in valle lacrymarumj eo quod
phum. Non ergo glorietur accinctus aequeut discin- differuntur a regnPj et adhuc laborant jn exsilios
ctus : uec laeteturdum navigal, doncc ad lillus per- Et hac significatione isti cuslodes sanctuarii. Caalh
veniat. ldeo obedire non desinat, nec suum supe- quippe palienlia, Gerson advena, Merari omarus, vcl
riorem conlemnat. umaritudines inlerpretatur. Disposail autem eos
Sed sic de se mediocriter senliat, ut nec per su~ D circa sanctuarium hoc modo. Ca-alhitas divisit, quia
perbiam elevetur in summis ; nec per desperatio- sibi et Aaron fratri suo ab oriente curam sanctua^
nem deprimalur in imis. Prppter hoc Moyses prae- rii eomniisit. Caelerosvero Caatliitas staluit a me-
cepit, ut meridianam plagam cuslodirent Ruben; ridie sub manu Eleazar fitii Aarou ; Gersonitas a
Simeou, et Gad. Ruben vidtns in medio, Simeon septentrione; Meraritas ab occidenle, el ulrisque
obediens, Gad accinctus interpretalur, ad hoc scili- praefecit hhamarj fifiumAaron. Unde scienduin est
cet ut videat et sciat se esse in ntundo, ubi nihil quod qualuor modis est in corde prava cbgitatio,
est stabile ; iit sciat, se nondum deposuisse cingu •
suggestione quasi concepiione, el quasi ab orienle;
lum militix Christianae, nec adhuc emancipatum
delectatione quasi jam a meridiano fervore; deii-
esse obedienliaeservitnte. Quod si a bono opere
ab aquilone( quia refrigescenie
quod incepit, et a fervore suo cogitaverit decli- beralione, quasi
nare ; statim incipiat altendere, quani horrendtim{ charitale jam incipit iniquitas abundare : landein
sit incidere in inanus Deiviventis, Judicis sapienlis, conlemptu, quasi ab occidente, quia cum venerit
regis potentis. Timenda est illa extremi judicii ciifH-- in profundum malorum, contemiiit. Proplerea li-
hiliva senlentia, qua dicet ministris : Ligalis mani- nienda est cngitalio in ipso suggeslionis orl-a, qtiiii
PATROL.CCV. 26
 SH D: GARNERIILINGONEINSISEPISCOPI 812
nrborum prapulia clrcumcidenda suut, id est prim- A fieri veniale. Contemptus quidcm poenam, sed con-
ordia opcrum amputanda, quia scriplum esl: tritio meretur veniam. Quia. ergo nec bene conve-
Principih obsla iiitint, ne« iu uno corde moranlur, conlemptus et
(OVID.De Remed. amor, 1. i, v. 91.) contritio : debent contraria curari conlrariis, (;on-
El quoniam malarum primordia cogilationum pro- trilione contemptus. Hoc est quod ab occidente
na parit otiosilas, quae inimica est animae, ager sanctuarium servant, id esl ilti, qui de omni con-
qdippe quem non colit agricola, spinas et tribulos temptu, non solum operis, sed cogitationis lice!
parit, leste Salomone, qui ait : Transivi per agrum modicae, menle conteruntur
homir.h pigri, et per vineamhominis slulti; el tolum Praetereundum vero non arbitror quod, cum (a-
repleverant urticm (Prov. xxiv).Ergo custodiantMoy- bernaculum movebalur, quae, qtiibus, et qualiter,
ses et Aaron sanctuarium ab orienle. Moyscs divi- ad portandum fuerint onera distributa. lntrabant
naelegis lator fuit, unde per Moysen lex divina fi- Moyses et Aaron sancta sanctorum, arcara Domini
guratur, tcsle Apostolo qui ail: Quandiu legilur nudam tangebant; ct cara involulam operimento
Moyses, id est lex Moysi, velamen esl posilum in byacinlhino et purpureo ad portandum caeteris
cordibus eorum (II Cor. m), id est Judaeorum. Caalhiiis reddebant. Caetera vero , quae moltia
Igitur solliciludo Moysi sludium divinacIcclionisin- erant, custodiendi curam habebant Gersonitae; cor-
sinuat. Aaron vero, cui incumbebat offerre pro linas videlicet, et operimenta et funiculos. Omnia
sua et populi ignorantia, exsecutionem mandaio- vero dura servabant Meratitae,videlicet fuscinutas,
rum Dei insinuat. In his duobus, id est in assidui- lebetes, mortariola, labulas, cl paxillos. Unde
tale leclionis et exsecutione mandatorum pravoe sciendum est quod animus humanus per diversos
primordia cogitationis amputantur. Unde scriplum affcctussolet moveri. Unde motio tabernaculi mo-
est in Psalmo : Mhericordia Domini ab mlerno, et tionera cordis significat. Movetur autem niinc aJ
usque in mternum super timenles eum; et juslilia licitos, nuncad affeclusillicilos, sed ad hoc quotl mo-
illius in filios fitiorum his qui scrvant testamenlum velurad effectusillicitos, locum non habet in labema-
ejus : et memoressunt manclatorumipsius ad facicn- culo Dei.Cum vero moveturad licitos, veladamorcm
dum ea (Psal. c.rs). Si usque ad delectalionem Dei, vel ad amorem proximi, elper hoc eliamad amo-
asceuderit cogitalio, in patienliae fortitudine clsi rem sui. Quia sicut qui diligit iniquiiatera, odi;
non possideat aninium , cohibeat saltem ma- animara suara, ila qui movetur ad charilatem, di!i-
num ; quia melior est patiens viro forti; necpo- git animam suam. Movelur autem ad dileclionciu
tcst, nisi per patientiae forlitudinein delcclatio ^ Dci per sludium contemplalivae, ad araorcra pro-
cogitalionis evelli. Nam postquam oslium circum- xirai per exerciiium activae. Sed qui per studium
stantiae malae voluntati aperuit, sola forlitudine, conlcmplalivaemoventur ad amorera Dei, duobus
nec alia quam palientiae potest evclli, quia soli modis raoventur : affeclu et cognitione, affectu et
Caathitae sanctuarium custodiunt a nieridie. Igi- non cognitione. Nam qui cognitinne moventur, et
tur sibi ipsi viminferat, etinundanlimaridicat: Huc non affectu, locum non habent in sancluario Dei.
usque venies, et hic confringes lumentes flucius tuos, Quibus dicturusest Judcx in futuro : Quareluenar'
ncc ullra procedes (Job xxxvin). Hlam tamen qua ras juslitias meas, el assumis lestamentumtneum per
innitilur, forlitudinem patientiae, non ad suum, os tuum ? Tu vero odisti disciplinam (Psal. XLIX).
sed illius totum referatadjutorium, qui ait : Sine Et iterura per alitim prophetam : Cum aquam lim-
me nihil potestis facere (Joan. xv). Non enim hu- pidissimambibereth, cmleram turbabalis pedibus ve-
mano, sed solum divino potest humana patientia slris (Ezech. XLII). Multo minus aulem iIII ad san-
adjutorio, quidquid potest. Nam Caathitae sunt sub Cluarium Dei perlinere noscuntur, qui nec cogm-
manu Eleazari, id est sub potenlia divini adjulorii. tione moventiir, nec affectione. Cognitione autem
Eleazar quippe Dei mei adjutorium interpretatur. movciitur et affectione, qui habent sapienliae do -
Quod si usque ad deliherationem declinaverit, hoc Q ] liiim, et meritum sanctilatis. Unde de Aaron diclum
etiara deliberare non omillat, quem iinem perpe- est: El Aaron sanctum Domini (Psal. cv). Isli nie-
trala culpa sorliatur. Transit aclus, sed manet rea- renlur habere fidem anagogicam, lidem comprehen-
lus. Praelerit voluptas operis, sed aeterna est.cala- sivam, et enucleatam.
initas aflliciionis. Cogitet ergo suae peregrinationis Unde talibus diclum est in Evangelio : Vobh da-
incolatuin, quoniam omnes Gersonilae, id est ad- tum est, nosse myslerium regni Dei, cmleris autem
venac sumus, nec diu prolongabilur nosler incola- in parabolis (Luc. vm). Hinc est quod legitur quod
tus. Sed nos miseri, quid facienurs, aut quid di- Moyseset Aaron iiudam tangebant arcam fcederis,
cemus, cum nil boni ante summura Judicera per- quia opere complebant sacramenla, quae nude et
feremus? Propterea custodiantab aquilone sanctua- aperle intelligebant. Alii autem habcnt affectione
rium Gersonitae. Et si cogitationes licet parvas con- fidem magnam, sed cognitione parvam : quoruiu
temnk, in profundum malorum occidit, quia nul- fidcm tamen approbabat ipse Filius Dei, qui de cen-
lum peccatum adeo veniale, quod per coniemptum turione dixit : Non inveni tantam fidem iu Jsrael
fieri non possit mortale : sicut econtrario nulium (Mallh. VIII). Et mulieri Chaiiaiiaea;; quaj cupiebat
adco raortale, quod per contrilionem non possit saturari de micis, quaecadebant de mensa domiuo-
«13 SERMONES. — SERMO X:':XVIII. IN DEDICATIONEECCLESLE. 814
rum suorum : 0 mulier, magna est fides tua (Malth. A } bolicaesiiggestionis.infirmitalem carnis; et indigent
xv). Isli ergo sunt simplices in Ecclesia Dei, qui pramio divina? promissionis, juxla illud : Missrere
mn habent quidcm intelligentiae donum ; sed ha- mei. quoniam sanctus sum (Psal. LIXXV).III te vero
benl sanctitalis et vitaemerittim. Isti portant invo- sanclificalum est tabernaculum Altissinii, sanctilate
ltitam aream Doraini; quia fide aenigmatica et ve- plcna, et perfecla, coelesti et perenni. Plcnum est
lala> quod eis injungitur operanlur, etsi forle my- ergo hujus sanctoe gaudium civitatis, ab impetu
steria rion inlelligunt. Portant aulem involutam fluminum, jutta quod dictum est : Flumiuis impe-
hyacinlbino el purpureo operimento. Hyacinfhino; ius imlificat tiviiatem Dei, a fortiludine murorum,
cum ea qua3divinitatissunt,etsi non intelligunt.de- a generibus armorum; a vigilanlia custodum, a Sc-
vote tamen amplectunlur. Purpureo vero, cum ad curilate habilantiuni,a coinmuni legc, a civilijure,
humanitalis mysterium.etsi scrutari nequeuhl.devole a potenli Rege. Ibi siquidem per aquam sudoris,
lamen afliciuntur. Sic enim boves arant, et asinae quae aegrotantiutn morbos sanat; per aquam lacry-
pascunlurjuxta eos. Et is(i figuran(ur in illis Caa- marttm, quae lugenlium faciem lavat; per sangtii-
thitis, qui arcam Domini involutam portabant iu nis cflusionem, qui effusus est, lanquam aqtia in
humeris. Qui vero moventur ad excrcitium acliva\ circuilu cjus, et marlyrum slolas decandidat, flu-
duobus moJrs movenlur ; vel ad ofliciumcliarilatisj ' men Dei repletum est aquis. Ibi puteus humililatis
vel ad exercitinm laboris. Isli sunt dub gradus altus : per qttem hydria Samaritanae sterilis imprac-
aclivae, in illis diiabus mulieribus figurati, quarum gnalur (Joan. iv).
altera Martha, altcraLia vocabalur. Nam in utraquC Ibi per rivulos Elim ciim impetu defluentes amari-
activa vila liguratur, sccundum utrUmque gradum. tudo Mara dulcoratur (Exod. xv); ibi aqua sapienti;e
In Marlha quidem illi; qui sunt in officiocharitalis; salutaris potantibtts propinalur; ibi de puteo lalitu-
in Lia vero illij qui sunt in exerciiio taboris. Illi dinis, fons eminentior charitatis emanat. Similiter
ergo qui sunt in oflicio charitalis, mollia laberna- a murorum fortitudine debct nihildminus exsultare;
culi porlant, quia quidquid charitnle impenditur, quia fundamenta ejus iu montibus sanclis: el irt
dulce ct quasi molle operanli videlur. Hoc enim fundamenlis positus est lapis pretiosus angularis;
ppusilloi-umest,quiiiihilD6ochariusexistimant,q'ui Iapis, inquam, qui cum hiiumine cliaritatis susten-
jugum Dominisuave et molle portant : ibi thesauri- lat lapides superaedificatos.Lapides enim superaedi-
zare feslinar.t, ubi nec aerugo nec tinea demolilur, ficari debent: nori ligna, non fenum , non stipula j
nec fures effodiunt, nec furantur (Matih. vi). Ideo ne forte corruant a vento vanitatiS , a turbine per-
omnia quae mundi sunt parvipendentes, dislribuunt Q ( turbationis, ab ariete hypocrisis, ab aliquo trementi
fet dispprgunt et dant pauperibus. Propterea Gcrso- genere poenaegehennalis. Unde de lapidibus vivis
nitarura debe.tesse istud oflicium, id est eorum qui muniri debet forlitudo murorum; ex sardio per hu-
se peregrinos et advenas in mundo cognoscunt; et militaiem, ex smaragdo per fidei virorem; ex lopa-
bb hoc omne iransitoriiim propter aelerna despi- zio per sapientiae claritaiem. Clarus enim lapis est,
Ciunt. Dura Vero portant Meraritae, quia durasuiit; etauro siiriilis: in qUo Sapientiaeclariiasannotatur.
quas peninent ad laboris exercilium, quia per labo- His igitur aedificataest civilas Dei : quia de irrc-
rem corptis aflligitur, et propter hoc aniinus ag- fragabili lapide patientiae, seu perseveranliac, prout
gravatur. Propterea Meraritarum sunt isla opera, sapienlia dictat, operatur forliludo, mcnsurat lem-
quia sunt omni amaritudine plena. Tamen ct ipsi peranlia, justilia consummat. Doctores Ecclesiae in
tales in sancluario Dei locum habent. Levitae quip- aedificioillo tatiludinem cordium in chnrilale aedili-
pe sunt, quia et beatitudine et assumptione digni. cant, allitudinem in spe j profundum in humililale,
Unde in atriis Domini raerentur babitare, ul vide- lanquam sapicntes archilecti. Sequitur de generibus
aut Sanctuin sanctorum, Dominum Dominorum; armorum; lbi enim scutum bonae voluntatis, lorica
Regem regum, Jesum Christura Dorainum no- lidei, salulis galea, gladius spiritus.quod est vcrbum
strum. D Dei: Ibi sagiltof'polentis acutae, in verbo praedicatio •
SERMOXXXVIII. nis; carbones in exemplis, lapis in funda Pasloris;
1SDEDICATIONE ECCLESl*. mandibula asini contra hostes Samsonis, confra-
Fluminisinipetus iwlificat civitatem Dei; sanctifi- ctiolagenarum.juxiavictoriamGedeonisilnhissiqiii-
tavit tabernacul.imsuuinAlthsimus (Psal. XLv);Non demarmis sancti pugiiantet superaut; per carnis scili-
immeriio gaudet, cujus gaudiura plenum est, et cet morlilicalioneni.quaedesignalur in confraclione
gaudium suum nemo lollet ab eo. Et ideo gaudere lagenae; pcrmemoriara Dominicaepassionis.quasli-
debes.quia gloriosadicta sunt de le,civilasDei(Psai. guraturin mandibula asini; per cogitalionem fOrtilu-
LXXXVI), quae nemo lollet a te; quia in te sanctifica- dinis divinae.qiiaeligurata est in fundaet iapide. Sequi-
vit tabernacutumsuumAlthsimus (Psal. XLV).Sar.Cli- turdevigilantiacustodum. Testimonium perhibeteis
ficavit, non ilh, quaeadhuc indigel, sanciilalc, juvta sponsa, quod neraini nocte gradienti parcunt Nairt
illud : Qui sunctus tst, sanclificetur i.dhnc (Apoc. cumipsadilectiinisuumnocte.quaereret.ctnoninveni •
Xxii):liacenimsancliticalione,virisancliperincrilum ret;invenerunleamcuslodesmuroruin,percusserunt,
sancii sunt, qui qtiannis renovati sunt injustilinet vulneraverunt, tiileruntqiie pallium ejus. Ctislo le*
sanciilateveritalis,sentiunt tamenadhucpulsum d'a- quidem sunl praelali; qui verbo praedicationis» aiij
C!5 D. GARNERII LlNGONENStS EPISCOPI 816
mara adhuc in via morum errantem, et pcr devia A , tium laboris; altilia vero pcr aliitudincm devotionis;
haerelicae pravitatis Deum tanquam in nocte qu:e- meduilam triticict uvaesanguinem.per sacramentum
rentem.percutiuntcompunclione.vulnerantcharitate allaris. Ecce, fratres, in quanlis, et in quibus, Ec-
denudant erroris velamine. Unde habitalores consi- clcsiae gaudium perseverat. Ecce, quae sunt ea quae
derantes aquarum abundanliam, murorum fortitu- civitatem Dei lxtificant. Sequitur :
tudinem, armorum genera, praelalorum sollicitudi- Sanctificavil tabernaculum suum Allissimus (Psal.
nem, securitale sua Ecclesiae gaudiura amplificant, XLV). Si per labernaculum, uterum virginis, vel
et dicuot: Quh nos separabil a charitate Chrisli? corpus Chrisli, vel finalitcr animam cujuslibcl viri,
(Rom. vin). Similitera lege communi gaudere de- velis intelligere, satis aperte videbitur, quomodo
bet Ecclesia Dei; quia quidquid in ea constilutum gaudium illud, quod plenum plane monslratum est,
cst dignum et justum est, sive juslificatio sil, sive nemo tollet a civitate Dei. Quis enim lollere potest
judicium, sivc prohibilio, sive proeceptum, sive ad- ab ea gaudium sanclilicationis ejus ; quod cttra tali
monitio sit, sive consilium. Non est ibi pondtis et pracparatione.operatione, conlirmatione, faclum est?
) ondus; sed tolum aequum est et perfectum toluni. Quia arcanum est, quod dicitur : Sanclificavit laber-
Communem enim legem vocamus, quae communiter naculum suum Allhsimus. Nara pro arcanis filiis
omnibus imposita est; sicut illa qua dicitur : Non _ Core, id esl vobis, fratres , qui iilii estis Calvarke,
mmcliaberis: Non occides: Non furtum facies (Exod. id est illius qui crucifixiis est in Golgotha, quod
xx). Nam praeter isla, secmidum divcrsas ordinum cst Calvariaelocus, Psalmus inscribitur in rc sacra-
professiones diversae, quasi jura civilia, sunt ob- menti, hoc est in tabernactito manu faclo , el hujus
servationes. Nam aliae sunt observationes Cisler- crealionis sanclificaiione. Videamus quantum gau-
ciensis ordinis, aliae Praemonstrantensis, alias Clu- dium in illorum sil labernaculorum sanclilate, hoc
niacensis : tolum tamen justum esl, ct quasi jus est in sacramenlo rei. Sanctilicatio quippe in dcdi-
civile civitatis Dei. Sed cum in his omuibus laetetur cationis sacramento figuratur, et cuin sancliiicatio
Ecclesia Dei; super omnia lamen , et ante omnia, ejus in quinque terminetur in aspersione, unclione,
a potenli rege gaudendum est. Magnus enim Domi- illtiminalione, benediclione, inseriptione, scire de-
nus et laudabilis nimis, in chitale ejus (Psal. XLVII). bemus quod priraum, id esl aspcrsio, ad praspara-
Magnus per dignitatera, laudabilis per sapienliam -. tioncm sanctitatis apponitur, tria, id estunctio, il-
magnus per alliliidinem potentiae, laudabilis in dis- lurainatio, benedictio ad operationem : quinlum ac-
positione domus suae. Quis enim non miretur pre- lem, id est inscriplio ad confirmalionem. In quibus
(iositatem veslium, varielatem supellectilium, co- salis dalur intelligi, quia nemo iieri potest lemplurn
piam epularum? In domo siquidem rationali vesli- C ( Domini sanctum,et sanctificalum tabernaculuin Al-
untur contemplativi; superhumerali activi, hyacin- tissimi, nisi prius aspergalur aqua, vino, sale, ci
thino doctores, lino virgines, purpura marlyres, nere et hyssopo.
bysso retorta confessores. Varietas quoque supelle- ln dedicatione namque eccleske, primo ponlifcx-
ctilium, craticula in mortificalione carnis; Iebetes aquam benedicit, sal admiscens, dcinde ecclesiam
ad cineres sttscipiendos, in meraoria perpetratae ter gyrando extrinsecus aspergil, inlrinsectis vero
iniquitatis; forcipes in virtute discrelionis, craler duodecim lurainaria interim accenduntur. Circuiens
tornatilis in amore ler-tionis, fuscinulae ad ignium aulem episcopus ecclesiam, porlas, quas propler sa-
receptacula, in illuminalione et ardore meniis. cramenti figuram, clausas oporlet. virga paslorali
Quanla autem sil copia epularum, leslimonium percutit in superliminari dicens : Tollile porlas, etc.
perhibet homo, qui nuptias faciens filio suo, ad tau- Cui ab intus respondet diaconus dicens : Quis est
ros, ad allilia, et omiiia parata convocat invilalos iste Rex gloriw? Et pontifex : Dominus virtulum ipse
(Mallh. xxn). Qua; sunt omnia? Hla sine quibus est Rex glorim (Psal. xxm). Tertio anlem, ostio
dici ccena non poluit; et in quibus omnia cibi spiri- reserato, intral episcopus dicens : Pax huic domui,
tualis fercula concluduntur, medulla scilicet tri- ct prosternilur ad orationem , a qua consurgens,
tici, et sanguis uvae meracissimus. In spirituali si- hortatur cunctos ad orandum , sine Dominus vobis-
quidem cibo Dominus taurum paravit in passione; cum. Postea vero Graecum alphabetum scribit in
altilia resurgendo, vel in ascensioiie; medullam parimento , a sinistra parle Ecclesiae incipiens ab
trilici.cum discipulis panem fregit dieens : Acci- oriente, et procedens ad dexteram, quae est in ocei-
pite, hocest corpus meum (Matth. xxvi). Similimodo dente; poslea Lalinum alphabelum, incipiens a dex-
ganguinem uvae, quando praeclarum calicem acci- tera parte Ecclcsiae, quae esl ab orienle, et proce-
piens, bcnedixit, deditque discipulis suis dicens : dens usque ad sinistram quae est ab occidente. Post
Accipite el bibite, hic est calix sanguinis mei (Luc. haec in medio Ecclesiae veniens incipit, Deus in ad-
xxii). Inviiatus ergo taurum comedit, cum ad imi- julorium, etc. Et hoc terlio, complcns versum cum
tationcm Chrisli carnem affligit; allilia quando in Gloria sine Atleluia. Tunc aquam typicara benedicit,
paregriiialioue solo corpore conslittitus, cogilalione admiscens sal el cinerem. Quaepostouam misla fue-
et aviditale in illa aeterna patria conversatur; me- rint, addilur cum eis vinum. Posl haec digitum lin-
d-ullam tritici eluvaesanguinem, cum se sacrosan- git aqua, crucem faciens per altaris medium, el per
cto viatico muitit. Tauros crgo comedil per cxcrci- qualuor cornua. Post hoec allare ipsum eircuil se-
81? 8ERM0NES. — SERMO XXXIX. 1N FESTO S. BENEDICTI. 818
pties, aquam spargens aspersorio facto de hyssopo, }A unumde novhsimh elegeril;et ille videril gladium veni-
et poslea ler ecclesiam, clericis cantautibus anti- entem,et insonueril buccina,et annunliaverit; el aliquis
phonas ordinatas. Tunc pontifex, oratione praemis- uudiens non se observaverit, sanguis ejus super capuX
sa, aliare tinteo abstergit, post haec thurificat cum ejus erit. Sonum buccinmaudivit, el non se observa-
incenso, postea crucem facit in raedio allaris : et vil (Ezech. xxxiu). Judicia Domini vera, juslilicata
per quatuor cornua de oleo sanctificato, et istud in semelipsa ; et lesiimonia ejus credibilia facla ni-
facit bis. Nam tertio facit hoc idem de chrismaie. mis eo jure conctttiunt aures audienlium , quo nec
Deinde duodecim cruces chrismantur in parietibus, falluntur, nec fallunt. Si enim cogitamus, terra es, '
et tandem, igne accenso de thure, raedium altaris , et in terram ihis ; si formidainus, in viro secundum
et qualuor cornua accendunlur : et sic altare albis cor Dei, ariima mea sicut terra sine aqua tibi (Psat.
velaminibus operitur. Et quoniara haecomnia multa CXLII);nobis et de nobis designanter iiueiligimus
indigent expositione, aliqua tamen breviter de iis dictum, Terra, super quam induxero gladium. Indu-
omnibus exponamus. clus est conlra nosgladius, quia terra sumus. Unde
Domus dedicanda esl anima sanctificanda; aqua, interfecta cst lerra in sanguinibiis, quibus usque
poeiiitentia purgans a sorde peccatorum; sal, ratio hodie manel infecta. Propter quod Psalmista cla-
iiientem condiens irisipidam ; duodecira luminaria, jj ] mat. Libera me de sariguinibus, Deus (Psal. t). Ergo
doctriua apostolorum, mundum illuminans; ponti- non quia humus, non quia tellus, non quia solum;
fex, Christus; virga, potestas; triria superliminaiis sed quia terra sumus, gladiura induclum sustine-
percussio, cceli, teirae el inferni dominatio, inter- raus. Quatubr dixi vocabula idcra signilicantia : sed
rogatio inclusi, ignorantia populi; apertio oslii, non eadem de causa, vet simili ratione. Nam humus
sublatio peccati, domura ingressus pontifex paceui ab humore dicilur; el lunc vere huiiius fuil, quando
precatur; et Christus salulem animaead nos veniens in priniordiali materia permista pariter et confusa
est operatus. Descriptio alphabeti, simplex doctrina circumvolvebatur humenlibus aquis. Terra vero
fidei. Quod utrumque alphabetura in modum crucis lunc vere fuit, quando aquis divisis ab aquis, arida
inscribilur, illud est, quod uterque popuius per apparuil,et teri poluit, el cacteris luit deformior ele-
Chritti passionem munitur. Tunc ecclesia aspergi- menlis. Unde propter ejus deformitatem terra ler-
lar. Aqua confessionem, sal niordacem pceniten- ribilis vocata est. Tellus aulera fuit, cura labores
liam, cinis mortatitalis memoriam, vinum devotio- hominum tolerare potuit, vel incepit, sicttt scri-
nem, hyssoptis, humililatcm significat. His omni- ptum est: Cum operalus fueris terram , non dabil
bus aspergitur ecclesia et altrea, quia his munda- fructus suos, sed spinas el tributos germinabit tibi
tur corpus et aniraa. Dehinc altare Iinteo exlergi- C < (Gen. m). Solum aulem dicitur, quia solidum slat.
tur. Altare Christus est, super quern munera devo- Cacteris enim tribus elemenlis mobilibus, istud so-
lionis offerimus; linleum caro ejus, quae tunsioni- lidum perseverat et palpabile. Unde scriptum est:
bus passionum ad candorem incorruptionis est per- Qui fundasti terram super siabilitatem suam, nonin-
ducta. Incensum orationem , oleum gratiam Spiri- clinabilur in smculum smculi (Psal. cin).
lus sancli siguificat. Altare bishoc oleo inungilur, Homo igitur qui de limo terrae formatus est,
quia ptenus Spiritu sanclo Deus et homo creditur. quasi materialum de maleria, ex diversis islis voca-
Vel si altare designat animam , altare bis inungi- bulis diversas signiiicaliones, secundum diversos
tur, quia ad remissionein tam peccati quam dclicli, vitaeslatiis sorlitus est. Humuseiiim luncvere fuit,
gratia Spirrtus sancli infuuditur. Tandem chrisriia unde et homo dici meruit, quando spirituali humo-
supponitur, quia post mundiiicationera, ad robur el re concrclus, tanquam ccelestis sapientiae iulum \t\
perfectionem spirilus datur. Duodecim liunt cruces prima sui condilione ad imaginem et similitudinem
de chrisiiiale, quia per doetrinam Apostolicam gau- Dei factus est, et in aniraam viventem.
deiEcclesia hac perfectione. Velamencandidum.quo Nam sicut in prima rerum conditione hunior sine
post consecrationem altare cooperitur, incorruptio- calore dominabalur in bumb, rit nori tam vivilicala
nis gloriara designat; qua, raortalitale consumpla, quam vegetala, cum omnia a calore pariler et bu-
humanitas post passionem est induta. Unde scrip- more vivificentur, ut aliquem defectum suslinerei
lum cst: Conscidhti saccum meum, et circumdedhli a defectu caloris, et aliquam perfectionem haberet
me Imlitia (Psal. xxix). Non ergo potestis sanctifi- ex abundantia humoris, ita in prima sui conditione
calura Dei tabernaculum lieri; nisi prius sapientiae homb etaliquem defectum habuit, quo polerat mori;
sale vos condiatis , aqua mundiliae lavelis, vinura et aliquain peifectionem, qua poterat rton mori.
compunctionis poletis; pcenilentiaecinere caput as- Aliquam perfectionem habebat, qua stare poleral;
pergatis. Nisi ctiam veritatis cognitio menlem illu- sed elaliquem defectum, quia gratiam qua profi-
roinet, ungat oleum charitatis, perseveranlia con- cere posset, non habebat, sustinebat. Factus est
stans inscribat, ut tandem divina renumeratio be- enim mortalis et immorlalis, sed morlalis, quia po-
nedicat: per Dominuin nostrum Jesum Christum. tuit mori; immorlalis aulem, quia potuit non mori.
SERMO XXXIX. Potuit mori, qtiia potuit peccare; stimulus enim
IN FESTOS. BE.NEDICTI. niortis peccatum est; poluit non mori, quia poluit
Tcrru svper qitaminduxero tjladidm, si populusejus non peccare : quod ei datum erat ex libero arbilrio
SI3 D. GARNEKU LINGONENSISEPISCOPI S20
rpiod est ad malum et ad bonum libera voluntas. Et A , aperte percutiat. Quod lunc fiel, quan Jo framea ejus
quia potuit non peccare, et tamen peccavit, ccelestis suscitabilur adversus eas qui oderunt eum. Inducil
hqinoris infusione. privattis, terra quasi leri digna ergo, ut pungat cardis aflectus, et afficial ad ea quaj
dici potuit. Et arida apparuil, quia anima sicut recta sunt. Pungeudo enim. afficit, et afficiendo pus-
lerra sine aqna Dep fuit. Et quia a forma defor- git.
mante deformata fuit, defnrmis et tetribitis valde IIa.bet igitur gladium pnngitivum spei, de quo
apparuit, quia, cum in honpre esset, non intellexit, scriptum est : Et gladium spirilus, quodesl verbum
comparala estj,umenth insipientibus, et similh fa- Dei ( Ephes. vi). Et alibi : Vivus esl sermo Dei, et
cta est illis (Psal. XLVIII ). Unde non solum morta- penetrabilior omi\i gladio ancipili ( Hebr. iv ). Quo.l
lis, sed et mortua dici meruit, juxta quod Apostolus aulem sit spei pungilivus, ostenditur cum dicitur ;
ajt: Co.rpusquidem mortuum est propter peccatum Qumcunquescripta sunt, ad nostram doctrinam scri-
( Rom. vin ). Et Psalmista : lnterfecta esl terra in pla sunt; ul per palienliam et consolationem Scri-
ianguinrbus (Psal. cv). Habel enim necessilatem mo- plurarum spem habeamus ( Rom. xv). Habet et gla^
riendi, quia habuit vol.untatem p.eccandi. Q,uiaetiam dium ralionis humani gaudii pungkivum; qui gla-
mp lo etsi non habet necessitalem peccandi, habet . dius dicitur Salomonis, qno puer, qtii dividendus
tamen necessi(a(ein peccati. Peecato siquidem Adae dicebalur, vivus redditur matri suae. Habet el gla-
taim necessario quam voluntario pollulus, sed ipsi dium piingilivura doloris, quo poena temporalis et
Yplitntario., nobis aulem necessario; nec ita neces- lolerantia passionum designantur; sine cujus puu-
sario, quasi sit homini necessarium, id est utile ctipne no» possumus redire ad lignum vitac. Habet
peccare; sed necessarium, id e$t inevitabile. Unde el gladium ptingiliyuni timoris, quo Dominus inier-
mpri potest, et non mori non potest; qnia post ficiet o.mnes pec.calores lerrae, sicut scriptum est :
casnm per gratiam adjuvantem in plenitudiue tem- Et gladius meus devarabit cames (Deul. xxxn), hoc.
poris ad hoc reparata fuit, ut per passionuin tole- est carnales. Si igitu.r, vel limore, vet amore, spc,
ranliam et I.aborum, posset ad humpres radice.s vel desiderio, vel dolore campunclus homo gladio,
p.onere; et sub lignn vita (ieret ligmim vitae; quia verbi Dei, gladio ralionis, gladio poenae(emporalis,
lublatogladio.versalili pcenavideliceltemporali, co- yel extremae ultionis, elegerit virum unum de no-
niedere nic.reretur Iignum vitae. Sic igitur immorta- vissimis suis speclatorem, sicut factum est; quia
lilatis daranum resarciret per laborem, non solum virum unum liodieclegistis, qui vere vir unus fuit,
utppsset non mpri, sed ut non posset mori. Inte- sed noi.ivir unum. Ille enim vere vir unus esl, ct
rim autem medianle labaris lemppre mori pnsset, C l yir unum, qui solus fuit et est id quod est. Ille au-
qnia peccare p.osset per infirmitatera ct vitae dcsi- tem solus est, id quod est, qui idipsum esl, qui non
diam; et item npn mori, quia posset npn peccare, ex patribus constat, quia corpus non est; neque ex
propler originajem conctipiscentiam debilitatam in compositis, quia simplex esl; neque ex obsctiris,
baptismo, et graliam adjuvantem; qua ille solus quia lux cst; neque ex disparibus, quia spiritus-
Ponlifex cum sanguine suo semel intrans in Sa.n- csl. Homo tamen tinus est, cujus vultus in diversa
cta sanctorum, in se solo sotum hominem sa.lvum non mutatur; sed ad aliud unum necessario pro-
fecit. Sohim dico, a solidilate, quia solidum, ut perans, unam lidem, unum baptisma confilctur. Nara
morlale indueret immorlalitatem, ct corruptibile sicul multi homines unius faciei dicunliirsecundum
3ostru,ra indueret incorruptelam; ila ut dattun sijt exteriorem hominem, ita et secundum interiorem
nobis posse non mori, et non posse mori : non afleclum, de quibusscriplum est : Eral eis cor unum
amotp tamen libero arbilrio, sed liberiore facto ; et anima una in Domino (Act. IV); ita eliam unus
qnia dp vpluntate et adjuvante gratia fiel, ut possi- homp, mujtarum facierum dici potest, cujus vullus
tJius non peccare, et no.u ppssimu,s peccare. Non in diversa mulatur. llle igitur vir unus erat, qui
".giturs,ecundum primum statum hominis, vel se- unus in Christo, et Christus in eo unus erat. Sed
cundum tertiura, vel secundum quartum., sed juxta p q\iod diclum est : de novhsimh, non vilescat in
secundum, qup terra designalur.-dici potuit, quod animp, eo quod nomen opprobrii esse soleat, siciit
dictum est. T.erra super quam induxero gladium, etc. scriptum cst: Pulavimus eum novissimum virorum
Nam sicut diclum est, primus hominis status fuil (lsa. XLIII). Sed ideo noyissiimini quia ad agni
attle lapsum, post conditionem; secundus aulem nuplias invilatus, loctim decrevit tcnere novissi-
ppst lapsum, ante reparalionem; tertius post repa- mum, ut audire mercretur : Amice, ascendesuperius
^ationem, sed ante confirmationcm ; quartus post (Luc. xiv), timens et intelligens, quia eranl novis-
confirmationera ; quando lerra nostra nec infecla simi primi, et primi novissimi, quia super liumilem
erit, nec interfecta; sed solida potius et perfecta. et quietum requiescit spiritus Domini. Hunc ergo
Dixit ergo : Terra super quam induxero gladium novissimum elegislis. Nam etsi aliquam necessiia-
(Ezeclt. xxxui). Iiidux^ro, dixit, non eduxero. tem, vobis imposuistis, tamen voluntate, non ne-
Nunc enim tempus est vibrandi, tcmpus inducendi, cessilate, regulae necessilaiibus estis addicli. Spoiilc
sed nondum tempus educendi. Vibrat enim ut ter- siquidem in rete Petri, et in compede Benedicti pe-
ceat, sicut scriptum est : Qladium suum vibravit dem injecistis. Et bcne, quia ubi est necessilas non
( Psal. vii). Inducit, ut intus cor pungat; educi', ut est liberlas, et ubi non cst libcrtas, non cst volun-
 821 SERMONES. — SERMO XL. DE ARCA SPiRITUALI. 822
tas. Ubi aiilera non est volunlas, non esl merilum.. A niara perfeclionis vitaecelsitudo descripta cst in illa
Sola enim voluntas mereiur, sicut dicit auctorilas : Regula; tuba sua insonuit in Rama. Qticunque
sed poenam, si mala; prsemium, si bona. Ut igiturr ergo vocem buccinae audivil, Regulae jugo colluni
gaudeat honio necessaria liberlate, necesse est utt subdidit, sed si secundum formam inslilulionis non
utalur in facto libera necessitate, ul per ipsara libe- se obscrvaverit, sanguis praevaricalionis super ipsum
retur a peccato, habendo necessitatem patiendi, , erit, ut sit ei Regula causa perditionis, quae debuit
ut sit voluntas libera justitiae, et a peccato libe- causa esse salulis. Nam sicut obedientibus facla est
rata. Hac igitur de causa elegislis speculatorem. Regula norma juslitiae, ila inobedienlibus fit laqucus
Speculatorem dico a speculo, non a specula. QuidI et muscipula pcenee.Audiamus igilur sonum bucci-
enim sanctus Benedictus, nisi quoddam speculttmi nae, nec-tanquam aspides surdae obturemus aures
fuit? Quia ex ejus obedienlia convincitur nosler nostras, sed omni cuslodia servemus nosmetipscs;
contempius; ex ejus humilitate nostra superbia, ex ne nobis sit ad mortera, quod datura esl ad vitam;
ejus mundissima religione nostras religionis defe- ne nobis sil venenum, quod datum est anlidolam;
clus. De lalibus enim hujus sanctae siccatae animae ne nobis sil ad laboremr.q.uod daium est ad re-
speculis factus est nobis luter munditiae. De specu- quiem. Sed secundum Regulaeformam mutemus nos
lis enini dcbet luter fieri, ut exemplis sanctorum i j, ; in viros alteros, fugienles de culpa ad cordis con-
pritno pec. ata cognoscanlur, .post vero,cognita per tritionera, de cordis conlritione ad confessionem,
conlrilionein cordis el oris confessionem, per con- de confessione ad pcenitentiam, de poanitentia ad
dignam satisfactionem et emundalionem laventur. veniam, de venia ad gratiam. Haecest via per quani
El quid aliud dal intelligere, nisi hoc vitac spectt • sanctus Benedictus et ascendit, et ascensionis
lum et excmplar, quod nobis in monte religionis exempla praebuit; ipso Doroiuo nostro Jesu Chri-
monstratum est ad exemplum ? Vel speculator a sto ducente, qui vivit et regnat cum Patre in unitate
speeuia dici potest, qui pro nobis speculam con- Spirilus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum.
lemptalionis ascendit, de qua scriptum est : Staiue SERMO XL.
libi mensam, el contemplare in specula (Isa. xxi); DE ARCA SPIRITUALI (29).
vel circumspectionis, de qua Jeremias : Slatue tibi Facite plaustrum novum et jungite duas vaccas fe-
speculam, pone libi amariludines (Jerem. xxxi) ; ttts, quibus non est imposilum jugum, et superponiie
vel cerle praelationis, de qua Ezechiel : Speculato- nrcam Dei (I Reg.yi). Fidelis sermo propositus, et
rem dedi te domui Israel ( Ezech. 111). Hic est cu- orinii esset acceptione dignus, si merita loquenlis
jtts mcmoria in benedictione est, speculator nobis verbisulilibus responderent. Sed enervare solet nou
factus, ascendens speculam contemplationis in iis ^*• modicum vira verborum vila loquentis. Grego-
qu* ad sapienliam pertinent; circumspectionis, in rius (30) enini dicit: < Cujusvita despicitur, restat,
jis quae ad scientiam ; praelationis, quoad domesti- ut et praedicatio conlemnalur. >Hinc Aposlolus ait:
caui ejus Ecclesiam. Vidil igitur, id esl, intellexit Castigo (I Cor. ix), etc. Unde Dorainus lales in
per viain verilalis, veiiieulem gladium verbi Dei ; Evangelio redarguit dicens : Hypocritd, ejice primo
per viam juslificalionum gladium ralionis; perviam trabem de oculo l,.o ( Luc. vi), etc. Sed si ila est,
arduam gladium doloris ; per viam justitiae et rigo- qtiid est, quod alibi idem Apostolus ait . Sive per
ris gtadium limoris; et insonuit buccina. El uli- occasionem, sive per veritatem Chrhtus annunlielur,
nam insonuerit, id esl inlus souuerit, ut sic souus cl gaudeo et gaudebo ? ( Philipp. 1. ) Cum enim in
corporis aures foris percutiat, ut interiores tangat. Ecclesia Dei alius sit pastor, alius mercenarius,
Insonuil cnim buccina, et nnn tuba, quia sonum alius fur, alius raptor, nunquid sicut nd praedica-
dedit exislentibus in Gabaa, non in llama. Buccina lionem pasloris gaudetApostolus, ita eliam ad prae-
cnim cecinit Benedictus (sed tuba Basilius ), qui dicatiouem mercenarii, furis, raplorisquegaudebil?
quasi buccinam Regulam vocat, ubi ail: < Regu- Paslor quippe est, qui veritalem loquilur propter
lam banc descripsiinus ( Regttt. c. uttim. ). > In pJJ veritatem. Mercenarius esl qui propter lucrum tem-
qua non omnem justiliam scriptam essc asserit ; porale, non propter ipsam. Fur autem propler oc-
sed ut aliquod initium conversalionis se habere de- casionem falsilatis aquas furtivas proponit, et pa-
monslrent. Caeterum, sicut idern ipse ait : < Qui- nes absconditos. Non enim venit fuj, nisi ut furc-
cunque ad culmen perfeclionis. vult atlingere, sunt litr, et maciet et perdat. Labiis quippe dolosis
doclrinaesanetoruraPatrum.necnon etRegula sancti seducere solent audientes. Raptor vero Jabiis ini- •
Patris nostri Basilii (Ibid.). >Ecce buccina nobis ad- quis manifestesaevit in oves. Domine, ait Propheiar
huc exislenlibus in Gabaa quia Gabaa collis inter- libera animam meam a labih iniquh et a lingua do*
pretatur. Quod a malilia mundi declinare nolumus, losa(Psal. cxix).Quid igitur ad taliura pradicalio-
virlulum tunc celsitudinera non atlingimus. Basilius nera gaudebil Apostolus? Notandum, quod repru-
autem existenlibus in Rama majoris tuba perfectionis borum alii sunt contemplibiles vita et non fatua;
iusonuit. Rama quippe excelsa interprelatur. Et quo- alii fama et non vita; pessimi. autem qui faraa pa-
'i
(29) Quiaverbatheraalis hujus, suntPhilistaeoriiin, dicanl, vel praesunt, et male vivunt, disserit.
l.ac occasione auctor mox ab initio de iis, qui praa- (30) Greg. homil. 12 in Evang.
823 D. GARNERH LINGONENSISEPISCOPI S24
riter cl vita; sicut oplimi, qui nec fama, nec vita. A \ Unde Psalmisla : Non timebts a timore noclurno,
Qui vero sunt infames fama, vel propter privatum ecce subita et occulta tenlatio ; u sagilla volante pct
peccalum, vel propter publicum. Pubiicum tribus diem, ecce stibita et manifesta ; a negotio perumbu-
modis accipimus. Dicilur enim publicum, quasi po- lante in tenebris, ecce diu deliberata el occulta; a
pulicum, quod a quovis de populo polest accusari, dmmonio meridiano (Psal. xc); ecce diu deliberala
ut crimen laesaemajestatis, vel haereseos, vel Si- ct manifesta. Propter, diu delibcrata.ra et manife-
mouiae. Vet dicitur publicum manifestum et no- stam tentationem, qui corrupli sunt moribus, coa-
toriura ; non enim idem csl manifestum et noto- lemplibiles suiil apud Deum. Qui vero laborant in
rium. Qmne quippo nolorium manifestiira; scd npn fide; aut in Ecclesia, sunt, aut extra Ecclesiam,
convertitur, quia pntes esse manifeslum judici, et quia quamvis membra putrida, non tamen a cor-
npn aliis : vel atii et non judici. Nolorium eslenim pore Ecclesiae sunl separata. Qui igitur in Ecclesia
illud, quod judici patel, et aliis. Diflicile tamen est fide corrupti sunt, trihus de causis adulterant ver-
invenire, quid sit notorium. bum Dei : sifnpHcitate, infirmitate, matilia. Sim-
Nam Sodomorum peccata Sodomitis erant mani- plicilas tamen alia nascitur ex ignoraptia vinci-
festa : tamen descendit Dominus, ut fiercnt notiora bili, alia ex iiivincibili. Ignprantia vincibilis cst,
(Gen. xyiu). Propter peccatum vero publicum sive " quando aliquis potest scire, et non vult, de qua
iiotorium, potest esse contemptibilis, non propter dicilur : Itjnorans ignorabilur (I Cor. xiv). De se-
manifestum, qtiia peccatum et.si sit manifestum cunda dicit AposloIUs : Mhericordiam conseculus
jjudici, ct non aliis,, vel certe judici et non judici, snm, quia ignorans feci (I Ttm. i). Prima pcenam,
non ideo meretur peccator damnari, donec verum sccunda vcniam promeretur. Infirmitas vero quan-
esse quod dicitur, per legUimos lestes comprobe- doque nascitur ex cupiditale, quandoque ex limore.
tur. Privatum yero peccatum est, qupd privatae per- Nam quia homines vultum timcnt polenlium, vel
sonae testificari possunl, vel accusare. Vel dicilur ambiunt divitias aut honores, parcere solent po-
privj(lum, id es.l occultum, qu,od a nullo Scilur, vel (en(ibus, et lingere eorum vulnera, quae ferro debe-
ab uno, quia quamyis ab uno sciatur, non idco la- rent correctionis resecare. Intle fiiint calumniatores
inen minus occulium esl, quia vox unius, vox nul- pnevaricatorcs, tergiversaloies. Calumnialor esl,
liiis. Privatum igitur peccatum neminem damnal; qui falsiim intendil; praevaricator, qui vcrum abs-.
donec per bpc qup convincitur, vel sponle confite- condil; te-.-giversator, qui a veritate inccpta las-
tur, quasi elhnicus et publicaniis cfficialur, sicut s,escit el desistit. Qui igitur ex simplicilatc, quac
Doininus in Evangelio ail: Si peccaverit in te frater C ( nascitur ex jgnoranfia invincibili, vel ex infirmila-
tuus, id esl si peccaverit, le scienle, corripe eum in- te, peccant; admoncndi sunt et corripiendi, quia
ter le, ct ipsiim solum (Matlh. xyni). Quod si fuerit nou debemus eos timere qui occidunt corpus, et
inficiatus, eliamsi libi riianifeslum fuerit, desiste ab poslea nihil habenl quod faciant; sed polius illuni,
accusalionc cjus, quia liberasti animam luam, VH qui cum corpus occiderit, potest animam perdcre
dens sagitlam, quae percussit euin, nec se observa- in gehennam. Qui vcro ex simplicilale, quae nasci-
yit, cum aiinuniiasses ei. Quod si confcssus fuerit,i tur ex ignoranlia yincibili, yel ex maliiia, peccant,
iion tameii se obscrvaverit, tunc adhibc duos testes,, mcrito sunt apud Deiim et homincs conlemnendi.
ct si corara illis inficiaius fuerit, quod secreto co- Qui vero extra Ecclesiam sunt inlideles, aut in Ec-
vam le confessus fijerat, iterum desiste, quia libe- clesia nunquam fuerunt, aut ab Ecclesia praecisi
1'asti animam tuam. sunt. Praecisi aulem, vel seipsos praeciderunt, vel
In hoc lamen libi cavere debes, ne fota depre- per diffinilivam sentcnliam a judice sunl praeeisi.
liendi possit in nulu; vel in verbis tuis; quod se- Qui aut.-m a judice praecisi sunt, vel per excom-
crefo libi confcssus fuerit, sed quasi penitus igno- municalionem, vel per depositionem, vel per degra-
lans, ita dicps : Frater, haecet haecde te dicuntur; ; dationem, sunt prxcisi. Qui ergo seipsos praeciJe-
vide ne feceris. Quod si coram. duobus lestibus cpn-. D runt, vel per depnsilionem, vetper degradationeni,
fessu§ fuerit, ncc lanien se cprrexerif, ora Domir contemplibiles, el condemnandi sttnt. Qui vero pcr
num, ut infundat ei cor poenilens, quo collum ex- cxcommunicatipnem, suslinendi et exspeclandi
cutiat a jugp diabolicse servilulis. Quod si nec sic; sunl. Qui vero in Ecclesia nunquam fuerunt, si
se correxerit, devita illum, tanquam ethnicum etl quid in Scriptuiis suis veritatis raiscucrunt, non
publicanum ; quia jam le de veritate4argucre nonl omniiio cpnieinnetidi sunl, quia per ignoranliam
poterit, quera per tesles idoneos devincere poluis- peccaverunt,-
ses. Qui aulem vita sunt conteniptibiles, lide vel1 Canales enim sunt horti Dominici, scopa furni,
inoribus sunt infames. Qui autem moribus ; vel1 mansip stercoraria arcae, corvi Eliae, sacerdos alios
propter subitam tentalionem et occullam, vel pro- veritate mundans, et ipse in sordiLius reinanens
pter stibitam ct manifesiam, vel propler diu delibe- usque ad vesperam. Plcrumque siquidem, sicut tur-
ratam el occultam ; vel propter diu deliberalara ett tur el hirundo, sic milvus ct ciconia, cogiiovcriint
nuiiilfslaii., sicul currupti moribus et ditfamati. adventum, nun dico sui, sed Christi. Turlurem
 325 SERMONES. — SERMO XL. DE ARCA SPIRITUALI. 826
dico Simeonera, ilhira scilicet gemebunduni, qui. A homo a terra incipit, et ad lerram redit: ab infan-
dicebat (51) : < Putas durabo? Putas videbo ? > elc, tia incipit, et ad infantiam redit; a fletu inchoatur
Hic enim est, qui dixit : Nunc dimitlis, Domine, vita ejus, et in flelu terininatur. Evenlus autein
servum tuum in pace, quia viderunt oculimei salu- mundi ita sunt inslabiles, ut semper adversa pro-
tare tuum (Luc. u). Hirundini vero Joannem Bapti- speris, ct prospera succedant adversis. Affectus quo-
stam non immerito comparamus, quia colluni ejus que ita sunt inslabiles, ut amor semper odio, ct
martyriuin rubricavit, venlrem candidavit virgini- odium succedat amori. Inter islas quatuor rotas
tas, dorsum autein onus pceniteniiae denigravit, vita humana lanquam plaustrum oneralur, nunc
qui solo corpore in hac peregrinalione constitulus, feno, nunc cceno. Omnis enim caro fenum, cujus
de coelesli patria spiriiuali cjbo pascebatur. Ilic onusinter quatuor roias volvi non cessat, dum vi-
igilur ad baptisma Christum vcnienlera videns, vitur. Peccatum vero cccno comparamus, quia sicut
dixit : Ecce agnus Dei, qui tottil peccata mundi coenum putredine sua parit vermes, et ex sua desic-
(Joan. i). Milvus veio quia rapax cst, rapacis Ba- cationc fumeum calorem emittit, ita et peccatum.
laara non immerito typum tenet, qui promissioni- Isaias enim dicit: Vermh eorum non morietur, et
bus Balaac provocatus, mutabat altaria, ut inde igriis non exstinguelur (Isa. LXVI).Unde de talibus
piospiceret qua parte malediceret populo Dei. Hu- B in Evangelio : Ibi erit fletus, et slridor dentium
jus tamen Dominus os aperuit, qtiando dixit : Orie- (Matth. xiu). Ex fumo fletus, dentium slridor ex
lur slella cx Jacob, etc. (Num. xxiii.) Ciconiam morsu vermium. 0 miseri, qui de tali cceno vitae
vero, quaede venenosis animalibus vivit, Sybillam suae plauslrum staluunt onerare !
veneficara et incantalricem dicimus Erithracam; Ad differentiam igitur hujus plaustri, dicitur no-
cujus i.amen tale testimonium de Christo ponit Au- vum, illud videlicet, quod inter quatuor rolas Eze-
gustinus (32) dicens : ln manus infidelium veniet ; chielis vpivifpr : prima circa humanitalern Christi,
dabunl Deo alapas manibus incwstis , el colaphos secunda circa passionem, tcrlia circa resurrectio-
uccipieits lacebif. Dabit arf verbera dorsum sunm; nem, quarta circa asccnsionern. Has rotas quatuor
fel ad cibum, et acetuvi in silim dederunl; hanc animalia yplyere non cessaverunt. Unde scriptuni
tnhospilulitalis mensam minislraverunt, elc. Quki est. Quocunque ibant animalia, ibnnt pariter et rotw
igitur Spiritus ubi vult spirat, non esl attendeR- juxla ea (Ezech. i). Unde ex officip noniina sortita
dum, quis loqualur, sed qttid, quia Amalccites ki sunt. Primuin enim in signum humanitatis habebat
itinere fessus, sumplo cibo faclus est dux exercilus faciem hominis ; secundum in signum passioiiis,
|>avid, quia raulloties terram lingentes, id est ter- Q
( habebat faciem viluti; lertium in signuni resjirre-
ram ainanles, et tcmporalibus saliali, quasi in ili- ctionis faciem leonis; quartum in signum ascen-
ncre fessi, sumpto spiriiuali cibo fiunt duclores ct sionis faciem aquilae volantis. Sequitur.
doclores exercitus veri Davhl. Tales sunt isti, de Et jungile duas vaccas. Sacramenlum tanlae rei,
quibus sermonem proposuiraus a principio, qui ly- n»bis aperiuiitnaluraclutilitas. Nalura, qtiia vacca
pura eorum gerunt in Ecclesia, qui bene praedicant, ruminat, el findit ungulas. Utililas, quae qtiadru-
male vivunt. Unde bene Philisthaei, id; esl potione plex invcnilur. Pclte siquidem sua munii pedes ho»
cadenies, dicuntur. Et quid est verbum Dei, nisi minum,. carne pascit dominum, lacle nutrit pue-
qnaedani potio contra venenum diaboli ? Hac lamen rum, fumo impinguat agrum. Audite hwc, vaccw
potionc cadunt, qui bene praedicanl, male vivtint. pingues, quw habitatis in monte Samarim (Amosiv),
Audituri quippe sunt illud Psalmistae ; Quare ty quae abjicifis suave jugum, quae didicislis diligere
enarras juslilias meas? Tu vero odisli. disciplinam, IriHiram, non agriculturam : vaccae lascivientes,
ei projecisti sermones meos post te (Psal. XLIX).Et non niugientes; quae nec affectu ruminatis, nec ef-
tandem jn fme : Arguam te, et staluam conlra fa-. fectu utiles eslis. Atlendile, qualiter ornaiur affe-
ciem luam. Quia ergo bonura quod fit, noincst ei clus, qualiler proficit effectus. Ruminale, cogitando,
bonum, a quo lit, sed ei cui fit; audiamus diligen- "' verbuni Dei; discernite quod ruminalum est, na
ter, quod diclum est: Facile plaustruin novum, etc. quid admiscealur falsilalis. Ornate animas vestras,
(/ Reg. vi.) Novum dicitur ad differentiam plaustri affeclibus; sed et effectibus corpora vestra. Si enini
veteris, id est antiqiii, quod inter qualuor rotas a'o pauperes Chrisli, quasi pedes, munitis exterioribus.
ihilio mundi ccepitvolvi : quarum prima esl volu- vestris, quasi pellibus; si per carnis maceralioneni
bilitas lemporis, secunda mulabililas aetatis, lerlia voluntatcm Dei facitis, quod est pascere Christum;
vicissiludo affecluum, quarla instabilitas evenluum. si lacte doctrina? vestrae reficilis subditum : si tan-
Nihil eiiiin in mundo stabile, quia Deus, dem iimo impinguatis agrum Dominicum; duas
Manens slabilh, dat cuncta moveri. vaccas, id est animam et corpus, jungitis ad plnn-
(BOET-De consol. philos.) stium novum. Sic enim cnro spiritui, et spiritus
Oritur enim, sol el occidil, el ggral per meridiem et juiigitur carni. Jyngile duas vaccas, quibus non est
flzclilur ad aquilonem; et ilerum ad toc\tm suum rc- imposilum juquin (I Reg. vi). Non dicit; omne ju-
vertitur. Ecccrola lcmporis. Rola vero aclatis, quod gum, indefinite enim loquitur, sed aliqund. jngum,

(31) S. Autr.in serm. De purificat. (52) S. Aug., De civil. Dci, c. 23.

 827 GAUFRIDI S. BARBAR,£ SUBPRIORIS 8£S
dicit, et bene. Est enim jugum naturae, de quo le- \ compaginatis per concordiae tinionem. In arca lali
gitur : Grave jugum super filios Adam (Eccli. XL). recondi debent aurea uma, per fidem humanitatis,
Et estjugum disciplinae: unde: Jugum meum suave manna, per lidem divinitatis. In ipsa recondi debent
est (Matth. xi). Et praemisit dicens : Discite a me. tahulae utriusque Testamenti, et Deuteronomium
Et est jugum culpae; unde: Computrescet jugum a evangelicae verilalis. Haecest arca sanclilicationis,
facie olei (Eccli. XL),id est deliciet peccatum a facie requies Dei, habitaculum Spiritus sancti. Est tamen
praesentiaeSpiritus sancti. Et est jugum poenae.Unde alia specialis et singularis arca, quaemultodignius,
Isaias : Jugum enim oneris ejus, (Isa. x), elc. Ju- et aliis sublimius, est plaustro novo superponenda.
gum oneris, id est caplivitatem aetcrnae pcena?, de^ Haecest enim illa, in cujus latidem canimus :
vicisti. Quia ergo jugum naturae devitare non pos- Beala maler munere,
sumus,«nec disciplinae debemus, si cavere voliiinus ' Cujus supernus arlifex,
Mundum pugitlo conlinens,
jtigum pcenae, caveamus, ne sit nobis impositura Ventrh sub arca clausus est.
jugura culpae. Scquitur : (Offic. Eccles.)
El superponile arcam Z)ei.Nola, quod dicilur arca Haecest illa conservationis arca, in qua singulariter
Dei quadrupliciter. Est enini arca conservatioijis, ,. reeondiius fuit ccelestis thesaurus, videlicet sapien-
arca conversationis, arca signilicationis, arca san- tia Dei Patris; quae de liguis, non lam levigatis,
ctificationis. De prima logitur : Fecil Joiada ma- quam levibus, fuil, quia in utero matris sanclifica-
gnus sacerdos gazophylacium in templo, et posuit in la, ab oroni peccato nata fuit immunis : quae sin-
eo urcam, faciens in ea foramen desuper, ut in ea gularis graliae plenitudine, quasi de lignis politis
reservarelur pecunia ad sarla tecta templi resar- resplenduit. Haecest, quae a diluvio aquarum illa-
cienda (IV Reg. xu). De secunda ad Noe : Fac libi rum liberavit, de quibus dicitur : Salvum me jac,
arcam (Gen. vi), etc. Da terlia dicturn esl ad Moy- Deus,quoniam intraverunl aqum usque ad animam
sem : Fac tibi arcam de lignis setim (Exod. xxv). meam (Psal. LXVIII).Haec est, in qua singularis
|n his omnibus mens sancla figuratur, in qua reser- urna humanitalis Chrisli recondita fuit; divinitalis
vamus ihesaurum, quem habemus in Chrislo, in mamia, verba disciplinae, abbreviali vcrbi Deutero-
quo sunt omncs thesauri sapientiae et scientiae abs- nomium tabulae Testamenli. Quippe quae confercbat
conditi, sapientiae per dtvinitatem, scientiae per oinnia verba, quae de .Chrislo dicebantur, in cor-
humanitalem. Ipsa ergo lieri debet de lignis laeviga* de suo. Superponite ergo eam amando, vcneran-
tis per peccati immunitatem, polilis per virtutum do, laudando, orando, ut iiilercedal pro nobis
8plendorem, bituminatis per graliae plcnitudinem, ad Domjnum.

FISESlS.ECCi.1
GIRCA Xll.

GAUFRIDI

APUD SANCTAM BARBARAM IN NEUSTRIA

CANONICOIIUM REGULARIUM SUBPRIORIS

EPISTOL2E

ET VARIORUM AD IPSUM.

Tliesaurus Anecdocl., (om. I, col. i9i, ex ms. Lyrensis monasterii.)

(Doin MARTEN.,

-EPISTOL.V PRIMA. ,C
qui in eodem dcgunt ccenobio servus immcritus
IOANNISABBATIS BAUGEZEI ADGAUFniDUM ACBATEJt.
quidquid tanlo polesl exorari tanlillus.
Deflel onus pastorale sibi imposilum. Maximum his qui in dolore positi sunl solel esse
Doniino rcverendo et lolius exhibilione venera-
remedium, si cura aliquo de cujus dileclione pne-
lionis excolendo G. quondam priori nunc aiiiem sumunt, niutuura possinl habere colloquiuni. Quia
poabbati de Baugezeio (I) frater J. servorum Christi
vero lanta lerrarum spalia nos arcenl el inipediunt
(I) Raugeieium, vulgo Baugercy, monasterium1 ordinis Gisterciensis in dicecesi Turonensi a Villa-
llipepsi tribus distuns leucis.
8D EPISTOL^. 8S0
a locuiione mulua, grandis mihi visa est essc con- A perientiae magislerio didictslisquumodo vos oporieat
solalio, si saltein per litteras anxietatem cordis operari. Nostis ergo sarmenla imililia praecidere,
niei vobis patefecero. Ego enim qui vix me ipsum ul ea quae praevaleiil uberitis frncltis feraut. Nostis
regere, vix haedosmeos pascere, vix carnis motiis, maceriam circumilare, in vineis torcuhr fodere, et
yix menlis irrationabiles impetus polcram refre- in medio turrim aedificare, nec deeril larga patrisr
nnrc, nunc aliortim iiiiiocemiam jttdicare, alienis familias manus, quao sumpliis tribuat ad perlicien-
nioribus deservire, melioruin vitam disponere, do- dum. Merito ergo posiieriint vos cuslodeni in vineis
pliores me compellor instruere. Et hoc contra sen- qui oplime noslis quid expedinl vineis. Conforta-
lentiani Apostoli dicenlis : Si quis domui suw prm- mini ergo in Domino el in poienlia viriutis ejus.
esse nescii,quamodoEcclesimDei diligenliam habebit? Sed ecce de laborc conquerimini tanquam jam ex-
(I Tim. ni.) Mihiergo polest illa sentenlia coaplari. laediatus; lanquam jnm fatigalus in (ribulalione
Posuerunl me custodem in vineis, vineam meam non malorum el dolore sub onere regiminis anhelanda
castodivi (Canl. 1). Qui ergo quondam nutrieliar in ingemiscitis, dilficullatis causas allegalis, de quibus
croceis, niinc amplexor stercora, et qtiae prius taiir dicilis : llxc stinl, ch.irissime, qtiac mentem meam
gere nolebat anima mea, nunc cibi mei sunt prac slimulant, qnac assiduis doloribus me cruciant, qmc
angiistia. Qui enim prius spiriliialibus sludiis iu- " me quiesccre non siniint, el quoe non dormientia
tenlns fucram, niinc lemporalibus commodis in- me comedtiut. Sed paii.'iiler ferre vos convenit
liiare et lerrenis curis cogor insistere. Ilocc sunt, curas quas de vobis cxigitnl mer.ibra Christi, qui-
Pater charissime, quaementem meam siiiniilani, qtiac hns vos et limor ejus et charitas servire compellet.
nssiduis doloribus cruciant, quae me quiescere non Rogamusergo vos inliisaliquanio consolalius agere,
sinunt, quae non doruiientia me comedimt. Exp.in- vigilaniiusiitiemlcre ; quvniam, nl Aposlolus ait, in
dile ergo mihi viscera yeslrae charitatis et sncius liis y.osilisumus (1 Thess. m). Magnum ipse aestiinat
estole lrib|ilationis, ul particeps silis consolalionis. grnli:e doiialivtimChrisii passionibus communicarc,
Valete el pro me qui vesler smn, Denm cxorate. undc et Philippensesinsiriiens : Vofcis,iitqiiii, dona-
Esse veronoslrumquod in facie esl vobis palefacere tutn esl pro Clirislo nonsolum ul in eum credalis, sed
polerit praesentitiin bajulus, ne vos detineam pro- etiam ut pro illo paliamini (Phil. i). Haec stiril et
lixis scrinoiiibns. Salutatit vos veslri,ad qtios videu- his similia quac vos voliiimis de thesauro Scripltira-
dos quam citius poterilis fatigari non dedignemini. riim nnie incniis oculos rcduccre, quotics (ribul.i-
Consolalor abi, quia luctu vincorel ira, tionts tnceror adyencril. Non vobis excidal aposto-
Iram qui didici vhicere saepe lyra. r lica consolalio, qiioniam non sunt condignwpassiones
Tiniothaeo : hujus lemporis ad futuram gloriam qum revelabiiur
Verbera patris habes, ubera matris habe. in vobh 'Rom. vui). Inqua praesumpiivajucunditate
Tito: Prophela fidelilar exsultans ait: Lmlali sumus pro
Ubcra mairis habes, vcrbera palris habe. diebus quibus nos humilias{i, amiis quibus vidimus
mala (Psal. LXXXIX). HOCiiaquc lerrorem apostolir
EPISTOLA II, cum ingcrit, setl ignaros praetnunil, sed desidiam
GAIJFRIDI ADJOANNEM*. tollit, sed materiam victoriae propunit, cura dicil:
Superiori epistolm respondel. Omnesqui pie volunt vicere in Cltrhio,, persectttimem
Venerab li Patri et domino J. alib ili suo suus om- paiientur (II Tim. m). Aiiiniaeqiiior igitur eslole,
nino GACFIUDUS, Spiritum consilii el consolationis. faciatisque de necessitate virtiitein, de Irilmlatio-
Suscepimus et legimus litleras vcslras, quaepro nibus coronam, quas aequanimiier tolerando levi-
verbis tacryinas flueli.int. Yidimus nanique in eis gare poieriiis, fugictidoeffugere non poteritis. Ergo
iiuhein more suo in altum volauip.iii, sed quaindam viriliter agite, ct conforletur cor vestrum, el susti-
caliginem tristiliac ferentem. Unde et duo quoedam nete Dominum. Quod si solatium quaeritis in expe-
diversa pariter et adversa in mente nostra subito D dicndis forinsecis qnibits occitpamini et gravamini
pepcrerunt, compassionem videlicet et gaudium ; exerciliis, habel ustis et auctoriias, ut noslis iu
compassionem de afllictioiie veslra , gaudium de personas subordinatas priorem el subpriorem et
pronioiioiie vestra. Scd facjle dolorem compassionis alios offjciales curam et oncra regiminis dispertiri,
magiiitudo keliliae lemperando deleiiivil. Gaudeo uI et exteriora cominiinis vitae subsidiis ex ordine
igiiur et congratulor vineae nostrae, eui vos auctore serviant, et interiora spirituales friicms juxla regu-
Deo et pracesse coniigit el prodesse. Nam ibidem lam observent. Iia plane frequenlius poteriiis se-
palernilate veslra in eminenli specula, constitula crelum speculativae reperire libertatis, in qua su-
dabitur ei a Domino sub veslro regimine et ramos pernae vobis claritas arrideat visionis; ad illa
suos expandere, el florere et fruclus facere. Ab ipso revolare quielis culmina, qttibus secreta cccleslia
iiamque adolescentiaeveslrae tempore consuevistis cordis manii langatis, qttibiis superua gaudia incor-
siare super vias veslras el interrogare de seinitis poraliler videatis. Ego vero ex quo litteras veslras,
antiquis. A primaevo, inquam, juventutis flore me- accepi, cx quo huic vos honori, imo oneri deputa-
ruistis. habjlare in horiis, nutriri in croceis, con- luni cognovi, cum accedo ad sacra raissarum s)-
versare in viiiejs, ubi et audislis el vidisiis et cx- lcmnia celebranda, memoriam yestri facio scmper
 S'A GAUERIDI S. BARBAR^: SUPRIORIS 852
irt orationihus meis, obsecrans ut clarcalis sludiis A , thronum conferatis. Ibi el pro nobis oretis digni
Den placilaeaclionls. Parvitali meaepaternitas veslra exaudiri. Cum magiio namque sacrificio acceditis
vicem dignabilur rependere, si et vos siinili modo ad Deum sincerae dilectionis, el laudes ejus in ope-
oretis pro me, et diligatis me diligentem vos sicut ribus sanctis offcrlis. Obsecro aulem, fratrcs, ut
nie Valeic siifferalis verbum solalii, ut enim verbis B. Atigu-
His faniiiktlur honor qui non famnlantur honori, stini utar, de nulla re sermo frucluosior vel impeii-
Jnie tenet virgam, cui non est virga timori diiur, vel rependilur, vel accipitur, vel recipitur,
Diligit ille Rachel; nec Liam ferre recusat quam unde boni beatique sumiis. Ipse aiitem Deus
Uxorcmqtie novus ducit utramque Jacob sit vobis honor, sit g.audinm, sit voluplas, sil in
EPISTOLA III. mcerore solalium, in ambiguilate consilium, in in-
C.UJFiiEDlADMONACnOS juria defensio, in iribulatione patientia, in infirmi-
BAUGEZIENSES. late incdicina. In ipso habcalis omnia quem diligere
Congrtilulaiur eis quod ad monnslerium recenler
ftindatum landem adeenerint, laudaique eorum appetitis supra oninia. Et quia in illo loco ad ser-
soliludinem. vicnduiii ei devotionis animis convenistis, spiritua-
Dileclis in Chrislo frairibus Batigeziensis coenobii lium gaudiorum el aeiemorum pracniiorum vobiscuni
G. vestrae satictitalis servus cor unum et aniinam B ' inunera reporlctis. Valete.
uuam in Domino. Feiices in sorle stia quos terminus arcet
Iinplelum est gaudio os nostrura el lingua noslra Et quibus est coutra maxima grata quies
exsultatione, auditoadvenlii vestri sancti conventus 'Pudore ; Mens tua sil turtur, pro simplicilale
in locum quem pracparavil Deus vobis ad servien- [coluruba.
<Iumsibi. Benedictus ipse qui vos in regione saiis Sic accepta Dco, sic fies hosiia sancta.
pacata habilare fecil. Dccel enim filios pacis, pacis EPISTOLA IV.
rcgionem inhahitare. Ecce a tumultu saeculisegre- ADJOANNEM ABBATEM.
gati elongastis fugienlcs, cl manctis in soliludine; Hortalur ut vitia in monaslerio virililer resecel, el
fugislis enim, sicul in lsaia legilur, a facie gladii delicla punial.
imminentis, a facie arcus extenti, a facie gravis Venerabili abbali JOANNI, suus omnino G. nomi-
praelii. Laiidabilis fuga haec, sic fugil Elias a facie nis sui gratk» consonare.
Jezabel. De fuga ita dicitur: Fugite de medio Ba- Legimus sanctum Moysem a viro aposlala, a
fij/lonis, popule meus (Jer. LI). Maneii.s itaque cum sacerdoie sciliccl idolorum consilium accepisse de
.cisqui secundum Job oedificant sihi soliludines. Q ( poieslatibus ordinandis; cl inde, sicut ail Scri-
Desertum eniin est cor vestrum, quia longe est a plura, loquebalur Deus Moysi facie ad faciem, sicul
su-epitu et tumullu viiiorum, el non conculcaltir solet homo loqui ad amicum (Exod. xxxm). Sed vir
frequeiilia cogitaiionum, sed virens permancl ct sapiens, vir discretus et providus, non sprcvit ver-
floridum, et producel germina virluiuni, atque in bum bonum, consilium bonum viri licel genlilis, scd
co canit turttir Spirilus sanclus. Ibi a vobis diligen- fecit onuiia quae sttggesserat ei : vir, inquam, inli-
tibus legcm Dei pax muila possidctur, multa in delis fidelis fidele consilium fideliter accepil, sicque
tranquilliiale scilicet mcntis el gaudio contempla- faclum csl iil infecundus fecnndaret inslerileni, et
lionis; Hlam Detts in plebem suam, islam autem injuslus plus juslificarcl jusium. Haccidcirco prae-
stiper sancios suos Ioquitur. Illa cnim in homine, fatus sum, ne sanctilas veslra ea quoe dicenda sunt
isla supra homincm est. Elecla Igitur el dilccia propter personaeproferentis indigniiatem, seu rainus
est a vobis soliludo, ul soli Deo vacans aniiiia pur- laudahilem conversalionem rcspuenda censuerit.
gaiis affeciibus nd ccelestia cvolct, et dulcediuis Non quis dical, scd quid dicatur altcndile. Supcr
supernx suavilaiem praeguslet. Ibi ferrcat iter speculain Domini stalis. Posuerunt enim vos cuslo-
sandarum forniicarum, fragret opera sanctarum dem in vineis, ul conteniplemini diligenler et
apuin, feratur fructus in patientia, cum virtute D ' mulio inluitu ne quid noceat, quid prodcssc valeat,
perseverantioe. Ibi illud nianna cceleste menles et ul capiatis vulpes parvulas quae demoliuntiir
vestras reficiat, qnod in cruce faclum est pre- eas. Scienti loquor. Ollicii vestri esl sarmenla inu-
tiuin, in peregrinatione vialicum, in patria fulurum tilia praecidere, ul ea quae pradalent, uberius fru-
esl praeniitim. Ibi Deus verba lcgis in labulis cordis clus ferant. Deuiquc tempus putalionis adveuit,
veslri misericordiae suae digito conscribat. lbi la- observare debetis ne singularis ferus depascaiur
bernaculum foederis, arca Teslamenti construatur, vineara Doraini Sabaoth, cui prseestis, ne vindc-
tit quidquid illa velamina tabcrnaculi materialis in mient eam qui praelergrediuntur viam. Sub le cul-
splendore auri, in nilore gemmarura et multimodi tore sterilis ficus reQoreat, el in gratiam cum suo
operis varietale signabant, in vestris moribus acti- redcal Domino, cujus minas et securim formiilat.
busque clarescat. lbi jttgulelur luxuria, omnisque .Yeslrum est circa illain fodere, stercus ponere, et
feriatur libido. ' Offeratur pro Uiriuribus sacrifi- ne resilvescal sollicile providere. Non gero perso-
cium caslitalis, pro pullis columbarum innocentiae nam docentis, sed monentis. Siulium est enim, ut
purilas. (bi odoramenta oralionum in libatorio va- Hieronymus ad Euslochium ait, docere quod noverit
6is aurei, angelico comitanie juva.inine, ad Patris illc quem doceas. Novit prudentia vcstra, quod Ueii.
855 EPISTOL.iE, 85i
p opler filiorum iniquitatem damnatur. Noverat. A lulo Cisierciensi redirelis, ad nos venife proposui-
enim indigne agere filios suos, et non corripuit stis; quaeptane retatio auditui meo dedit gatidiuni
illos. Quod ne fprle vobis (quod absit!) conlingat, el laetiliam; desiderio enimdesideravi viderefaciem
meniem vestrara salubriter zelus domus Domini vestram, et ore ad os loqui; sed iter vcslruni, ut
comedat, quae cum Moyse coinminetur, et dical: arbiiror, impedivit nebulosi lemporis tam molesta
*lnebriabo
sagillas meas sanguine, et gladius meus turbatio. Effusa esl enim conteniio super princi
devorabit cames (Deut. xxxn). De hoc gladio Pro- pes, el errare facit multos in invto, et non in via.
phela : Malediclus, inquil, qui prohibet gladium Obsecro autem ut si quem forte departibus vestrii
suum a sanguine, itl esl verbum a peccati corre- ad nostras venire cognoveritis, saliem per Iitleras
ciione. Sed, dicit aliquis : Si subditum delinquen- vestram nobis exhibeatis praesentiam. Verha sunt
tcm praelalus arguat, plerumque timel ne de cor- Hieronymi, viri, ut nostis, probabilis, * vilae mc-
rectione pejor fiai, et ne illius odium incurrat. llunc rito, et singularis sapientiae titulo celeberrimi. Tur-
limorem Deus consolatur, ipse enim ait: Animom pilius comicus tractans de vicissiludine litlerarum :
luam liberasli, et bonum titum ad le reverletur Sola, inquil, res esl qum homines absenles prwsentes
(Ezech. 111).Inde quhiam sapiens : Offendere,inquit, faciat. Nec falsam dedit quam in se noverat senien-
hominem, propter Deum, lucrari esl graliam Dei. D ' tiam. Quid eiiini, ut ita dicam, tnm
praesens, quain
Aposlolus ad Titum : Hmc loquere, inquil,e< exlior- per epistolas alloqui, et audire quem diligas : unde
lare,et argue cum omni imperio (Tit. n). Taliler a et illi rudes Ilalke homines, quos Cassos Enuius ap-
pr.-elaiis agendum est erga delinquentes subditos, pellat, et qui sibi, ul in Rhetoricis Cicero ait, vi-
ne dicatur de eis : Canes muti, non valenleslalrare clum ferro requirebanl.ante chartae el membrana-
(Isa. LVI). Quam mulli faciunt felere odorem situm, rum iisuiii in dedolaiis ex ligno codiccllis, aul in
qttibus a magistris exteriora negotia injuncta sunl, corlicibus arborum, mutua epislolaruin alloquia
et eis male agendi occasionem subirahere nolunt, rausitabani [f. missiiabant]; unde et portitores ea-
fiuntque participes malorum, quia poiiunt eos caeie- runi labellarios et scriptores a libris arborum li-
ris in Inpidcm offensionis et petram scandali. Pro- brarios vocavere. Qiianlo ergo expolito jam arlihus
videmus, ait Apostolus, bona, non tanium coram raundo, id non debemus omitlere, quod sibi prae-
Deo, sed etiam coram hominibus/Rom. xu); qui au- slabant apud quos erat cruda ruslicilas , et qui
lein negligit famam suam, crudetis est. Sad o quam ipsam quodainmodo humanitatein nesciebant. In-
rarus hodie Phinees, qui perfodiat impudicos; rarus , nocentius papa in Epistola decretali ad Aurelium
Moyses, qui occidal sacrilegos; rarus Sarauel, qui „. Cartliaginensem : ln familiaribus, inquit, scripth,
inobedienles lugeal; rarus Job, qui pro filiorum dileclio veslra consislit, elenim ail, jus firmius cha-
negligentia sacrificiuin offeral; rarus Aaron, qui ritalis officia melius seorsum mereanlur. llera llic-
coram Pharaone divinas comminaliones edicat; ronymus in Epistola ad Tranquillinum : Fer«,ail,
"
rarus Noe, qui his quibus submersio immiuet ar- el simpliciter candidissimo peciori luo loquor, ipsa
cam bittimine litam provideal. Del Deus ul congre- schedula, el multi apices lilierarum inspirarit in nos
galio fralrura vobis commissorum divini spiret sua- tuw meniu affectum. Unde et ipsius beati Hierony-
vitatem odoris, et fianl fructus ejus fruclus honoris mi verba ad quemdain specialem amicum directa
et bonestatis. Quolidie fial nquilo, non tantuui flo- assumo, et ea apud vos mea facio: Quomodo, in-
ribus, sed et fructui suspectus et foliis. igitur au- quit, valeo pro me vobis lilteras reprmsenlo, el si
ster veniat, qui perflel hortum vestrum, ut efliciaiur corpore absens, amore et spiritu venio, Jmpendict
odor ejus sicut odor agri pleni, cui benedixil Deus. exposcens ne nascentes amicitias, qum Christi glu-
Amen. Non vos offendat arida paginae fasies.el lil- tino cohmserunt, aul.temporh aul locorum magni-
lerarum color. exsanguis. ,Seiisuiu, non verba per- ludo diveltat, quin polius fmderemus eas reciproch
pendite; nam sicut aitille: epistolis. Illm inter nos currant, illw sibi obvientt
Fructu, non folih pomorum quisque eibalur, ] illm nobiscum loquanlur; non mullum perditura erit
D
Et sensus verbis anleferendus erit. charilas, si lali secum sermone fabuielur. Noverat
Saepius in vili virius latet obruia panno. siquidem soepediclus doctor, et frequenter exper-
Ssepius in vili sutit bona raulla domo. tus fuerat quod soleat quiddara movere jucunditaiis-
Est pietas punire scelus, scelus est sceleralis pia inter araicos colloculio, dum inlercurrens littera
Parcere, nil pietas hacc pietatis habet. mirabile quoddam genus praesenliae facit. Ea enin»
EPISTOLA V. dum scribentis animum induit, non modo abamico
AD EUMDEM. iransmissa, imo lotum fetens amicum transcurrit*
Petil ul saltem per titteras eum vhitet. Haec idcirco, Pater charissime, Joquor, quia super
Venerabili abbati suo J. frater G. oculos semper incolumitate vestra et super statu dpmus vestrac,
fcaberead Dominum. quam specialiler diligo, el ticet corpe.re absens ,
Illostri ac probatae religionis viro abbate (2) S. anima el spiritu nocte dieque conversor, erudiri
Andreae referente cognovimus quia cum ex capi- vellem vcstrarum recursu lilleraruin, nisi vobis ita
(2) In Goferno, gallice en Coufer, ordinis Cislc tcrciensis, in dicecesi Sagiensi, quod monasterium
ub''Si Savigii-ie-usi.
C3S GAUFRIDI S. BARBAR.i2 SU.B&tlORIS 858
cxosa est Normannia , ut litteras qnoque veslras A i dem scripsl Vobis,adhuc, si Volueritis, apud Cado-
IIIICvenire formidetis. Ego quitlem litterario saepe.'• mum invenire pbleritis: quam fortassisinarras.se-
cos proVocavi officio, el vix unara a vobis prome- mus, sed in liueris Veslris nihil inde nobis man-
rui schedulam. Expergiscimini,evigilale desomno, daslis. Major cellerarius noster, qui erexit muros
praeslnle vestras schedulas charitati. Mngnum hic nosiros, et aedificavil domds ndslras: vir inagnl
desiderii mihi erit solatium, si litteras veslras vel nominis et multae probitatis, liominem exuit. Ea-
semel in anno accipiam. Aperiens Deus ihesaurum propter supplicamus palernitali veslrae, ut pro ed
Smim optimum , abundare vos omnibus faciat bo- una cum fratribus, maxime intra sacraruril solem-
nis, fralres qui nos cognoscere et amare dignan- nia preces fundatis ad Dominum. Singularifer nam-
tur, jitncto salutamiis obsequio. Yalele. que, ut bealus Gregorius ait, ad absoluiionem
Felix qui donis lantae virtuiis abunddt, nosiram ablala cum lacrymis el benigriitate menlis
Ejus enim menlem vix ulla tnolestia ttirbal. sacri attaris * boslia suffragalur. Commendale me
* Vive
precor, sed ViVeDeo ; nam vivere mdiidb orntionibus sanclis conventus Bageziensis. Salutate
Mortis opus, viVaCsl vivere vi(a Deo. euiti prius ex mc servo omriium, si dignura judica-
"Tain felix lililiarh quam pectPre candidtis Bsseni, . tis. Propilius sit iriilii Deus, ul riori amoveat ora-
Exstat adliuc nemo saucius ore meo. " tionem veslratri Ct inisericohliairi suanl a
niP; Sed
EPISTOLA VI. acius meos clemcnlcr corrigat, vilara emehdel,
JOANNIS AD GAUFItlDlilH. mores coiriponat, el me una vobiscuiri ad ccelestis
Superiori ephtolw resporidet. paradisi haereditatem perducat. Amen. Gaudele in
JOANNES Dei permissu abbas S. Marioede Bange- Dominosemper.
zeo dilectissimo atque iriler omnes quos maxime Huic sine noctediem, vitalm sine morte, qitietem
Det sine fine, qtites, viia, diesqne Deus.
tliligil praecipuo G. vidclicetsiibpriori S. Barbarae,
'Ilostia pro justis, laus est pro joslifican.lis,
quidqiiid esl, el plus, si posset in Domiiio.
Quoties iiitcrar.um vestrarum pia exauditio npslri Caulio pro reliqtiis, catisam ngit allerius.
EPISTOLA VIII.
corporis pcrcutit aureS, lolies dulcis vestri memo-
ria cordi.s iioslri iiiternuni ptilsnt amoreui: in lan- AD.B.IC.PRESBVTERUM.
luin ut, si fieri possei, non solum inlerna veslra Taria dal ei monita.
chariias nobis per littcras ioqueretur, sed etiatri Veuerabili amico suo et compreshylero Ric. fra-
ter G. s-tlulem qtiam sibi.
nptamus tit ipsa vestra corporalis praeseniia cbn-
tinua exhibereliir. Sed quia ahundanle discordia „( Relatum est nobis quod contuhernium, ut credi-
mus, habens ab episcopi contuberuio reces-
rcgum, et malitia hominum, nohis ad praesens liber sistis. Graves Dei,
acccssus non conceditur, quod proesentia corporum vobis eranl superbientiura mores mi-
tion possiimus, vinculis charitaiis conceplum amo- nislrorum, quo gravi repreiiensionis cauterip
rem mente integra servare studeamiis. De obilii vero imtrere solebalis. Legeralis enim : Qui arguunl,
domni N. qtiem a nobis notum fieri vobis poslula- laudabuntur, et super ipsos veniet benedictio (Prov;
El illud : Offenderehominem propler Deum;
slis, per proesentes litteras rnandamus ul iv ldus xxiv).
ittcrari esl gratiam Dei. Legimus beatiim Hierony-
Seplembris ejus ariniVersairium cum debito officio mum ex Romann urbe a quibiisdam clericis e«
charitatis anniiatim facere sludealis. Bene Valeatis
in Doniiiib semper. Amen. monachis, quorum vitia reprelienderal, fuisse de-
Si ctiipa est in eo qrkim sit purgare necesse, ptilsum. Hujusmodi causa, ut noslis, sacer Baptislti
Purgel, et 3'iernuni purgato det Deus esse. capite plexus est, muliique sancti multa gravia pcr-
pessi sunt. Verba quippe sapientitnn quasi slimuli
EPISTOLA VII. et quasi clavi in allum defixi,- Nesciunl enira vitia
GAUFRIDI ADJOANNEM ABBATEH.
palpare, sed pungere. Qnibusdam autein verbaju-
Conqtteritur de brev\tate ephlolw; indicat blbiio-] slofum pungitiva lantum sunt, non sanativa; aliis
thecam Cadomi, si velil, emeridain, et significat 'rj
obiiutn sui cellerarii. vero pungiliva sunt simtil et sanativa; et sicut boni
Venerabili abbali suo J. G. vestrae sanctiialis melioreSj ita et mali ex correctione pejoreS fiunt.
scrvus, salutem eam qtiae vera est. Verura haec hactenus. Caeterum quod mandaslis no-
Dileclionis Vestraescripta suscepi, qttaecordi meo, bis, iit vobis scribercmns quid agere deberefis.
amoris melle condita sapuerunl. Legi avide, liben- Latidamus ut si vObis cordi est, ut iterum cum
ter relego, et placent soepius repeiit.i. De hoc so- episcopo silis. Pcr decanum Lexoviensem, sive per
lum conqueror, quod ei qui vos multum diligil, alias personas quas ad hoc nosiis idoneas, illuni
quemque rnullum diligitis, tam pauca, lamque bre- conveniatis, el gratiora et devotiora illi vos exhi-
via dirCxistis, Raro ad nos loquimini, prolixioremi bituros obsequia spondealis. Quod si non de hoc,
vellemus sermOnem. Desideraremus a vohis audirdi sed de salute animae vesirie consilium qu;Eriiis,
quod niores nOstrOsinstrueret, quod taedium nostrae! Dominicis verbis vobis breViter respOndebo : Prae-
peregrlnationis relevaret; qtiod nos ad amoremi cepta nostis, habetis doctrinam sanclorum P i-
patriae ccelesiis accenderel. Notum aulem vobis trum, habelis Moysera ct prophetas, autlite illns.
fucio quod bibliothecam optimam, de qua jampri- Noslis eiiam consilium dicenlis : Si vts perfeeius
 835 EPistOLi:. 853
esse, vade, vende omnia qum habes, el Jd pdupcti- A lit, el manusejits sanat. Huic vos summopere pla-
bus, el habetis Ihesaurum in cwlo (Maiih. xix). Sed cere curclis, ul post grandia hujus magni el spa-
si haecadhuc percipere non potestis, vestris licite tiosi maris pericula, merearaini tutissimtun ccelo-
uiiniini. Poteslis in saeculoesse, et noi: sacculariter rum inlrare portum.
vivere; habete liberlatem, sed videte ulrum habere EPISTOLA XI.
*
possiiis feliciialis aUeniitatem. In hoc mari iniigno1 ADFRATREM GF.NIBUS DEBILEM, ET INQUIBUSDAU A S3
el spaiioso Spiritus sancti aura vos provehat, el ad DISSENTIENTEM.
poitum optati lilloris prosequaliir. Gaudclein Do- Solatur eum el exhorlalur ad paiientiarii.
mino semper. Si qua consolatio in Chrisli $ si quod sol.iliuni
Sillevis ventus, placidum mare, Iucidus aer, charitatis, si qua soeielas spiriliis, si qua viscera
Solers nauta, tcnax anchora, firma ralis. miseralionis, imple gaudium nosirum, ui idera sa-
EPISTOLA IX. pias, eaindem chariiatem habeas, unanimis idipsunl
ADG. EPISCOPI WIGORNIENSIS CAPELLANUM. senlias. Et quidem sngitla? Domiui in te sunt, et
Ilortalur ad mundi contemptum. inanus illins aggravata esl super le ; Sed si paca-
Venerabili amico suo G. domini Wigorniensis ca- lum reddideris haliilaculiim liiuin, et oleum in vase
B
pellano, G. S. Barbarae diclus subprior valere in tuo recondideris, et omne sacrificiuui tiiiini saie
Domino semper. condicris, qui vulneravit, ipse medebiiiir, qui per-
Gratias ago benignitali veslrac, quia, sicul scri- cussit, ipse curabit te, aut certe ipsa detriinentii
bilis, arcliori vinculo cliaritalis ad diligendum me nieuibrorum libi fienl augtnenta virtutum. Libentcr
plus solito mens veslra excitata est. Recaluit et ciiiii Paulo gloriaberis in infirmilatibus tuis, ul in-
nieiis animus erga vos, folus vestroe viscerihus cha- habiiet in te virtus Christi. Dubitabis quid magis
ritatis, ct nunc quod placuit scribere obviis mani- expediat, sanari, an infinnari. Infirinitas haec non
bus suscepi, legi avide, libenter relego, et placet esl ad moriem, nisi (quod absit !) curvare velis
saepius repeliuim. Gralanter etiam vestrum ample- genua ante Baal. Redilum luum speramus qiiam
ctor promissum; posuisiis eniin in fine litierarum celereni. Reverlere ad nos indubitanter; rSverterti
veslrarum, cum aliquis veslrorura ad nos ite.rumve- similis f.icius capreae hinnuloque cervorurri supcr
nerit, si nobis tempus vacutim ftieril, benignitaii montes aromatum. Gcnua dehilia roliorentur, sa-
vestrae nobis in Domino dileclae prolixius scribere, lias in montihiis, transilias colles. Sufficiat (ihi quOd
in fine schedulac religiosi cnjusdam verhis uietis. tandiu in illa Babylone conversatus es, et purpti-
Hortari vos in charitate proesumo, ne casmi gloria C „ ratac mcrctricis fuisli colonus. Nolumus civem no-
mundi, quasi slantem aspiciatis, et vere staiitem strilm tanditt intra ipsius Bahyloiiiai fines conchuli,
amiitatis; ne vestra plus vobis diligatis, et sic vos setl ciim Ahraham de terra Chaldaeoruni, cum Lot
el vestra perdalis; ne blandiens praesens prospe- de Sodomis, cuin Israel egredi de iEgypto, nl aJ
ritas sui vobis finem abscondat, et adversitas sine reaedificandos novaeJerusnlem muros, quns Nabu-
fine succedai; ne laelitia temporalis luctum vobis zardan atque universus Chaliheorum exereilus cre-
xternum, et operiat quem parit, et pariat quein bris iclibus feriens ad solum usque destruere se
operit; ue mors longe esse putetur, el (quod ab- posse sperabat. Esdram se nobis exhibeat, el Nce-
sil!) praeoccupelimprovidtim, juxta illud : Cum di- miam coadjulorem videlicet el consolatoreiii. Ya-
xerinl, pax et securitas, tunc repenlinus supervenht leas in Domino et convalescas.
interitus et non effugient (I Tkess. v). Det autem Est aliquando bono bene ne gravibus superctur.
Deus vobis, ut posl lempora feticiler dilatata, per- Est mnle quo maculas lavct, adversisqne pietur.
cipialis gaudia sempiterna. Est aliquando malo bene quo gravius feriatur.
EPISTOLA X. Estmalequo redeat vel ut liic ttiroquejam paiiatur.
ADGAEFB.1DUM AMICUM SUCM. EPISTOLA XII.
ft
D ADBARTIIOLOM/EU.M.
Significat pacem factam inler Angliw reaem et ejus
filium. Docet qua fattone ambuiandam sil in via Domini.
Ditecto suo G. frater G. exims deleclabiles ina- Doniino BARTIIOLOM.EO, fraier G. sanclae Barba-
tulini et vesperae. rae diclus subprior, salutem et boni proposili per-
Editis jam lineris quas dileclioni vestrae desti- severantiam.
nare proposueram, quia nunlium vestrum feslinan- Audivimiis, etgavisi sumus de converslone et con
tius transfrelare credebam, ecce subilo regionibus versalione veslra, et oramus ut gaUdiura noslrum
nostris lux nova oriri visa est, divinaque clemen- sil plenum de provectu et perseveranlia vestra. Re-
tia pectoribus mceslis clarissimum lumen infudii. calescalis igitur igne Dci, et convalescatis de in-
Nam coucordia facta inter regem et filios ejus, pax firmitnte. Reftoreatis in novitate sancla. Spiritus
peregrinata diu hilari vultu nostris se intulit sedi- sancius adsit cordi veslro siiblililer operans, salu-
bus. Ad natale solum vestri redeunt, illud nobite briter mutans, qui sua gralia de inalis bonos, de
castrum naiiviialis vestrae reaediftcaiur, el in eo pas- bonis ellicil meliores. Fateoi, bene fecislis nobis,
sim nova tecta consurgunt. Gratias jtislo et mise- nec ingrnti sumus. Quandiu conversati sumus in
ricordi Creatori, qui vulnerat el medetur ; percu- terra veslra, unde el ardentius habere concivem V)s
£39 GAUFRIDI S. BARBAILE SUBPRIORIS 840
«Jesideramus in patria nostra. Cccpislis ingredi viam A stra mente quotidie ardentius excrescat, «peraque
quae ducit ad vitam illam, videte ne declinetis ad vestra sale devotionis et dulcedine spiritualis gra-
dextram, sive ad sinistram; arcta quidem et angu- tiaecondianlur. Amen. Ilerum valete.
sta, sed processu leniporis dilatalo corde, inenar- Gaudebas dapibus, gaudebas divite mensa ;
rabili dilectionis dulcedinc, currilur, sicque quo- Nunc tenriem viclum sobria ccetia dahit»
dnm modo lala videtur : arcta in ingressu, lata in Terrara coniemnas, qui coeltim quacris habere,
processu. Per ipsam autem non ambtilanl, nisi ex- " Si mansura voles, hic fugitiva fuge.
pedili. Tria vero, sicut ante nos diclum est, sunt Non dabilur segni ccelestis gloria regni,
iinpedimenta itineris hujtis : lumor scilicet super- Non dabitur Iento, sed forli, sed violento.
biae, ponilus avarili.TCjmollities luxUriae. Quibus e- EPISTOLA XIII.
couira ires, bumililalis, patienlioe el pauperlalis AD t-ETRUM AMICUM SUUM.
gradus opponuntur. Nos ilaque pauperlas expedi- Rortalnr ad assiduam Scripturm sacrw tectionem.
tos, huniililas modicos, patientia reddal robustos ; PETHO(5) sito G.
sicque canlabimus iri viis Domini: Quam magna est Opportunilaie reperta mcritis ^pstris reddcns sa-
gloria Domini!{Psal. cxxxvn.) Non appareat in no- g luiis obsequium, hortor ul divinae Scriplurae nou
bis ulira vacua cmX Chrisli, quemadmodum in muN- niinorera quam soleiis curam impendaiis. Ut eriim
tis filiis diffideiiiiae, qui lardanles converli de dic beati Augustini verbis ular, sineera et sotida res
in diem, improvisa morle stibtracti, in puncto de- esl, nec fucalis eloquiis ambit ad animtim, nec
scendunl ad inferos. Vilescat gloria praesens. Sa- ullo linguae lectorio aliquid inane et pendtilum cre-
pienlia mundi, qnae in vobis, quanlum ad saecultim pitat. Multum movet non verborunij sed rcruni
plurimum viguit sttiltiiia judicelur. Charorum el avidiim.et mullum faclura securura. In ea et prava
parentum renunlietur affectibus, non acquiescaiur corriguntttr, et parva nutriuntur, et inagna exer-
carni etsanguini; favores et honores, et dignitaies centur ingcnia, Si autem gratum fucrit, ul ileruin
rcputenlur ut stercora,ut Christus lucrifial. Haec vobis scribam, scribite ut rescribam. Sed fortasse
est. via, ambulate in ea. Quae super lerram sunt diciiis : Nolo iniuitum tuum defendat arida paginae
sapuistis, a modo qtiae sursum sunt sapite. Otira facies et liiterarum color exsanguis. Nolo, inquam,
nobis dicere solebatis : Deus det vobis meliorem inter viclrices hederam tibi serpere lauros. Adquod
sensum. Et ego vobis dico : Augeat Deus in vobis respondemus: < Non peiimusnos aul lascivire cuir.
opiimum seusum, videlicel ut sentiatis de Domino Sidonio, aut venare cura Horlensio, aul involvere
in bonitate, et in simplicilale cordis quaeratis illum. C
< cum Marliano. Sunl qui eloquentiain eloquenter
Istis paucissimis, qnae de Palruin fontibus hausi, in dissimulant, tantumque orationi venuslalis accu-
charitate exhonari praesumpsi dilectionem vestram, mulant, quanlo sc id agere negant. Nihilhoruin no-
quia pure et sinipliciter vos diligo. Sed ecce inler biscum ludere libeal, dum hoc devolioni vestrae suf-
diclandum, ad memoriam fnrte rediit quod iuler- liciat.ul simplici tanlum littera feslivilale discurraU
sero. Magister W. cognomento Tuobe (bene, ut ar- Valete et veslris me precibus Domino commendate.
liilror, de illo audistis loqui, quia splendor operis, Haesuiit enim salutares viciiinae,vota placabilia,uo-
et odor opinionis in ejus gtoria convenienles, il- locausta medtillala, pinguia sacriGcia, aromala re-
lum notissimum reddiderunt), non longea noslra do- dolenlia, quae olferatis super altare aureum quod
ino mansil; ad quem cum aliquis venisset, dicens est ante oculos Domini.
se velle soeculorenuntiare, el jugum rcligionis sub- Vitis ul arboribus decor est, Ul vitibns uvae,
ire : Bene, aiebat, docebo le brevibus verbis omnein Ul gregibus laurus, segctes ut pinguibus arvis»
Prdinem tuum : Non audias, non videas, asini mo- Tu decus omne luis.
rem habeas, hez huc, hez illuc, comede praebemlarn EPISTOLA XIV
(uam; ila canlare poieris : Ut jumemum facius f) ADWIGORNIENSIS EPISCOPI CAPELLANUM.
Siw»apud te (Psal. LXXII).Iiilelligitis quae dicunlur; De famitiari scriplione ephiolarum el mundi cori-
dedit enim vobis Deus intelleclum. Non refrige- temptu.
srat anior vester erga locum Baugezeii, sed diligiie Ditecto dileclori suo (4) G. domini Wigorniensis
iltum, sicul semper facere solebatis. Amodo aHe- capellano frater G. cognomento de Brilolio salutein
cluni a vobis quaerimus, non censum. Cum illuc per- eam quae vera est.
rexeritis, quoeso ul fratres quos ibi reliqui, el ex- Sicut Innocenlius papa scribit, in fumiliaribus
bortari et consolari curetis. Vellem, si fieri posset, scriplis dilectio vera consistit. Bene igilur facitis
ut venirelis ad nos, et aliquantttlum temporis fa- dum farniliaria nobis scripla dirigitis, dum apo-
ceretis apud nos : multa audiretis, multa videretis, siolicae confabulationis munus inipenditis, dura ab-
quibus proliceretis. Valele, domnumque abbalem, sentiara corporuin spirilu labiorum veslrorum con-
et cseieros fralres nostros, si dignum ducilis, vice solari curatis. Est autera epistolare ouleiiim, ut
bostra salutale. Fervor* ccelestis desiderii, in ve- bealus ait Hieronymus, de familiari, aul de quotl-

(S) Forte is est Petrus de Buxeria ad quem post- lat, aut Petrns Mangot ad quem infra, epislola i8.
tia epistola decima quinta quera etiam suum appel- (i) Ad quein supra epistola 10.
841 EPISTOLiB. 8i4
diana conversalione aliquid scribcre, et quodairi- A } EPISTOLA XVL
modo absentes inter se preesenics fieri, dmii m.utuo JOANNIS ABBATIS BIGEZEIAb GAUFRiP.IiM,
tjiiid aul velint, aul geslura sil utintiaiit, licel iu- Causatur quod diu rivn scripserit Gaufridus, pelif-
lerduin confabulaiioiiis tnle conviviiim tlocirin.-e que exhorlalvrias ab eo epislolas.
qnoque sate condiatur. Hoc lilteras vestras sale Dileelo in Christo G. venerabili sanciae BarbiVr,fi
condisiis, dum lciiiporalia "oinnia quam contem- suliprior', fraler J.suae familiacqiiaein Christo servit
nenda sinl descripsislis. More namque fliicnlis in Bauge/eio imitilis servus, in omne boiuim.
aquae currtint mortalia quaeque, nec aliquid slabile Miramur utruin erga vos oblivione dcperiviraus,
poiesl esse sub sole. Eapropter felices qui despi- an erga vos ileruni vesler ohtluruit affectus, til ci
'ciiiiil felicia riiiindi.elquibusest voti summe placere niiillojara lempore nullam nobis epistolam direxe-
Pco. Vcrba siinl beati Gregorii. Ecce inundus qui rilis, nullain vcstri meinoriam ad nos transmise-
diligitur fugit; cur ergo amatur quod rclinquiiiir, rilis. Saccularis quidem est semeniia *, scmper
cur negligitur quo pervenilur. Eugieiilein seqiiiiniir, omnia complacenl nova^ Verum erga quem ad SIIJ-
labenii inliaeremus, dumqtie labentem reiincre non pernam snpientiain scimus cvolasse, carnale eiiam
possumus, cum ipso labimur cui inhaereiiitis. El ego, proverbium crcdimus evamiisse. Sed forie causa-
vohis dico, unum e duobus liet aut ipsum relin- *>mini quod, salva pace veslra, pro divorlio accipi-
qnainus, et cum eo non cademus; -nul illuni lene- tnus, ut quia vobis scrihere disliilimus, vos a scri-
b.r.ius et cum illo cademus. Valete et ut seiiipcr bendo nobis retardarelis, nl vitlelicet quia cisterua
valealis semperqUe manealis, de vallc viliorum ad noslra arescil, vos** lorrciitenrveslruni ab irriga-
inontes virlutum conscendite. tione horlulorum noslrorinn rctiuealis, cum dicluui
Vitae praesenlis sic comparo gaudia venlis : sit a Sapiente : Deriventur fonles lui foras el in
Cum neutrum duret, neino cOmprcheudere tluret. pialeis aquas divide (Prov. v). Tunc eniin eas lia*
EPISTOLA XV. bebitis solus, si ex eis vobiscum non communicn-
ADF£TRCM DE BUXERIA. verit amicus. Unde et egregie de illis duobtis amici.i
Domino PETROcognoinine de Buxeria, suus G , prolata est senlctilia, tinam animam fuisse in duo
£alulem et dileclionis pleniludiiiem. corpora. N°n enini dividcre possunfdiversae fiSrmae
Desiderio desideravi videre faciem vcstram ct orc, corporum, quos par tinit consensits animorum. Ego
ad os loqui, sed hitic dcsiderio nostro invident. vero qnis sum qui vobis scribatn, qui Vos, ul scri-
tlislinctn tot spatiis in quibus habiiamus ioc.i. Licet, bilis, consoler el inslruam? Quantalibet enim do>-
vcro jbseutem, licel tam procttl inanentem, lamcn f< ttrina, ut ait Gregorius, mens fulgeat, quanlalibet
quasi diilciler deoscnlor, el sincerac dilectionis bra- eloqueniia lingua polleat, summa lamen imperiiia eit
chiis aslriiigo. Jungilur * spirilus meus spiritui velle docere tneliorem. Vos cniin, ut verbis beali
vestro; rcfecistis eniin visccra mea.in Chrislo re- Patili utar, scilis humilktri el exaltar.i, scilis et abun-
fiiiidendo in me de bono Ihesaurn cordis vestri, dare et pcnurinm pali ubiqite et in omnibus, gratia
Verba salubria, verba viva et eflicacia, quae sensui. docente, inslruclus estis. Verum erga me non sic
nico amoris mellc cnndila sapuernnl. Sicul enim tigilur. Sed si mei curam non gerilis, liincndum
fr?g:Je vasculura alieno nnper imbutum aceto, mihi est a pusillanimilate spiritus el tempestate, ei
eiiindcm saporem infundil de se gustaiiii; sic .ni* r.isi ornlionum vcslrarum nianus imposueriiis suc-
niirtim vns Spirilus sancii, vas ad onuic opus bo- cuinbendum mihi esl sub oncre sub quo posilus in
iium paratuni, vas verbum vitae coiitineiis ad glo- liiijus nialitia lemporis et regionis. Valele, et vestri
riam, dc se giistnntthtis dulcissirnuni atque gralis- memoris in Domino mcmor eslole. Salutal vos
simtiin saporcm -refundit. Scd quid amplius dicam?• domnus abbas de Oralorio (S) el caelcri fralres.
Feslinat iiuntius pro cujus causa palernitati ve- Salutat domnus Petrus Mangot, quem volumus ut
strac obnixe supplico. Feslinal, inquam, unde ct, per litleras conforleiis in Domino, et inler caeiera
ei quera liiullum diligo parum loquor. Verbis igilur. D de hibliolheca emenda suhmoneaiis.
finein iinpono, dileclioni fineni ininime posilurus. * Quamvis laetnri soleant novilate moderni,
Rogo auleiii ul pro mei cordis infirmilate ciiixitts, Nil lamen est novitas ulililate careus.
oretis, qualenus omnipolens Deus nienlem jneam aL ,** A^denii studio sacra perlege dogmala, si vis
malis omnibus pro vcstra intercessione defendat, Dujcis aquae saliente sitim restinguerc rivo.
et me citius de praesentis vitae procellis ,ad aetcriue| EPISTOLA XVII.
tjuietis littora perducat. Amcn. Dct ct vobis ipsc GAUFRIDI ADJOANNEM.
<;uodct liodie cedat ad gloriam, et cras respondeat, Superiori epistolm rei>pondet-
ad coronam. Valete, diiiiidiuinaniina; nieoe. Yenerabili abbatisuoJ., fratcr G., salutem et tli-
* Quos Iigat sequus anior, quos juienlis identidat lectionis plenitudinetn.
[ardor, Malure, sicut anle nos diclum est, labilur nb
Nonpro diversa sunt regione duo. animo, qui diurno non stibjacct oculo. Al juxtu
(-5) Oraiorium, monasterium ordinis Cislercicnsis in diceccsi iAndegavensi, Gallice.Lprpax. cujus filia
exstitit altbatia if.ingezeieiisis.
PATAOL. CCV. Ti
513 GAUFRIDI S. BARBARJESUBPRIORIS Mi
illud iritum vulgf proverbium, qui benc diligil tarde A quid refundatis". Quotl si feceritis, el ego licei c -
obliviscilur. Ego auleni qua ratione oblivisci pos- sterna mea arescente, parum quid quod vbbis pro-
sijin quos semper inlerioris hominis iniueri de- pinem centoni/arc saliem et coinpilare conabor. Rcx
lector aspectu. Quomodo ilaque erga me dcperire posi aurea pociila de vase ligneo vel vd tesieo bibit.
potestis, quos unico sincerae dilectionis amplcctor Veruinhsec hactenns. Djeprecornnieinsiipplicitcrdi-
affeclu? Quae esl euim fiducia nostra, nut quae spcs gnationem veslram, quatenus fratres noslros lilios
gloriae? Nonne vos anlc Deum? Meus crgo circa Veslros quos ego diligo in Veriiate vice nostra sa-
Baugezeii locum Chrislo propitio riiinqnam bbdu- Iuietis. Novo ccenobio nostro novi mariyiis (6}
rescet affectus, pro cujus promotione, videlicet ui nostri pignora misimus, Iiisque aliquid mnjns sictit
in cocnobium proveherelur scepius ailii regcni An- videre poterilis addidimus. Vival in aeieruuin ct
glorum; quodque, ul riiinus sapiens dico, crebris Ilorent anle Dominiim sanciiias vestra.
ac devotis precibus a rege pctii Anglorum. Et licet * Fclices undae qnihiis interiora lavanltir,
a quibusdam miniis rcclc sapienlibus, ct in hoc Et mcnlis facies clnrior eiiiciliir.
** In lerris duo sunl quac nil.abscoiiditaprosunt:
ncgolio sua magis quam quae Jesu Christi quaeren- Fossus huino census, tiaiisus sub pe.ciorescnsus.
libus, hoc faclum displicuerit, et quaedani inde B EPISTOLA XVlll.
^ravia auribus meis inlulerinl, in hoc lamen gau- ADPETRUM MANG0T.
deo, sed ct gaudebo, Confido enim quia iJ mihi
vestram oralioneni el Gralulalur ei de cvncessa sibi facullaie conslruendi
provcniel ad salutem per cwnobii agiique de necessilaie comparamUein eo
mUltoruni ibidem commoraniium gralam Deo con- bibliolhecw.
•versntionem. Cseiernm causam qtiare vobis rarius Charo suo el amicOPetro (7) Mangoi, fialcr G.
seripserim rescriptorum vestrorum ct comraean- salutem, et incepli operis perseveraniiara.
lium raritas fccit. Vos plane cura hauriatis aquas Implevil Dcus desiderium veslruni, habclis quod
t!o fonlibus Salvaioris, cum de vcnire vestro lluant lam ardenter quaesistis, a nobis plane, a rege per
aquae vivae, cum sit in vobis fons aquae salienlis iu nos, a capilulo Cislercieitsi peT litteras regis, cac-
viiam acternam; laineiiconquerimini, quod, cisierna lerosque coadjutores, qtiod voluislis impeirastis.
vestra arcscente, non habealis quod nobis propi- Diflicilliriia quidem primo viJebaniur ha:c, et pro-
narc possilis; sed non dubiloquin adsil possc, si pter obvios casus pene desperatione decidimtis; sed
iion desit velle. Utinam sic possemus sicul vos ipse Deus clcmeiui nos octtlo respiciens, in maria
posse seuiimus. Porro verecundiam nobis ingeritis lorti anie faciem noslram oninia coniplanavil. Crpns
duin dicitis : Quis ego sum qui vobis scribam, qui G i igitur devota pritis mente conceplum, devote in-
vos consoler el inslruam? Et illud insuper Grego- cepttim, devotius peragite, et quae liuic sunt neres*
rianum inducilis, summani imperitiam esse docere saria sollicite providete. De vivis el electis lapi-
velle nieliorem. Sed quod non est ita ul dicilur, dibus tcmpluin Domino fabricale, qui recipianl vos-
videlicet ul vobis sim melior, sit ila quod tiicilur, in aeterna tabernacula. Gralias-ago ipsi gratiae Dei,
ne is qui non solet menliatur. Quanquam etsi vobis qui operalur in vobis, qui eidem graliae coopera-
iii aliquo melior essem, non ideo consolationis et raini; gratia quippe Dei, qttac bonam volunlaieni
admonitionis veslrae expers esse debercm. Hoc operala est in vobis sine vobis, modo operalur per
enim infert beatus Gregorius, non quod aliquando vos. Gaudcte igitur, quia vobis quasi inslruincnto
monere debeant [teg. non debeanl] ineliores, sed utitur ad opus bonum, qui vobis non usus esl ad
ut prolervorum tumidam reprimat volunlalem; sed eamdem in vobis bene operandi affeclum. Proinde
audaciam, sed lenieritatein, s,ed clati cordis prae- modis omnibus vobis agendum csl, ne incuria ve-
suniplionem. Nam quod delerior quandoque monere slra lanii opificis crealura in vobis decrescat, ne
debeal liieliorem, ipse in Moralibus scribit: Cum stipernaegraiiac incrcmentum felicis proposili dam-
qumdam facla meliorum, ail, delerioribus displicent, nosa pccnitudo praepediat, ne diffidenlia per an-
nequaquam quod menlctn movel reticendum esl, sed gelos malos iraraissa quaesitum tol laboribus fincin
cum magna htimiliiale proferendum, qualenus in- consummalionis eludat. Turris si propugnaculis
ientio pie proferenth, eo vere servet formam reclitu careal, tam facile invadilur,, quam diuicile defeu-
dinis, quo per viam gradialur humjlilaih. Dat Je- ditur, propter imperfectionem suam, nec defen-
tbro * consilium Moysi de polestaiibus ordinandis, sioni idonea, ncc invasioni invia jtidicatiir. Quod
nec cst proesumplio elali.sedobseqiiium noningrati. si etiam armanieiuarium, undc ad expugiiationcm
Domnus Petrus : Subjugale, inquit, mutum hominis hosiium suo lemporc arma proferuniiir, uon ha-
voce loquens prohibuit prophetm insipientiam. Phi- beat, viribus pariter et armis dcficit in se ipsa.
: Non dicalur at- vestrum lidei * vi-
losophiis qui dicat, inquit, sedquid Opus igilur lantopere lanlaque
tende. In proverbio dicitur: vacilate inceplum, quasi quaedani munitio est con-
Quod tu non nosli,novit (ortassh asellus tra diabolura. ibi vestra Uevotione congregala ve-
Non igilur occasionem quaeralis ne nobis rescribaiis, siro siiiiiptii subsislil Clirisii mililia, die nocluqiie
sed de copioso thesauro vestro inlerdum nobis ali- conira spiriltiales neqtiilias arrnis juslitix' assuua.
(0) An ThomaeCnntnaricnsis nrchiepiscoptis?
(7) ls crat inouachus Baugczcicnsis cujus mvnlio supra in epist. 16.
.,„ EPISTOLJ:. , *«
^5 - ...... , .,.-•: I_ .„..»•„ .1...VH.
ministcr .
A. inquam, ordirieni speclftl, iit sit In oculis simpii-
Vos vero ci m sitis procnrator ct hnjus
vos ministrare arma pttgnaniibtis, citas, in anribus obedienlia, in gtistu et odoraiu
militke, oportet in manihus mundilia, in corde hu-
Deo et angelis ejus speclaculum in virlulis leniperaiuin,
gralum in incessu Ad ipsum autem ortli-
defcnsfbne pracstaniibiis; ipsi qu.ippe agunt catisani mililas, gravilas.
inslrnitis miliiiam. Claustrum nis* magistrum pertinel, ut ciljusdam sapientis
veslram, qtioruni
sine armario (8), qnasi castrum sine armamenta- verbis uiar: vel verberi virgm
iioslriim est arinamenlariuin. Ciiin quem corripiet verbh,
rio. Ipsum armarium Non lamen excedat lingua manusvemodum.
Inde ad inipiignandos hosles proferimus divinae Oporlet eliam ul,
legis senleniias, quasi sagitias aculas. Inde assu- Si quis eum Iwdit, lwden:erittwdere voleris,
minius loricain jusiiiiae, saluiis galeam, scutum fi- Compatiendomagis, quain patiendo ferat.
Sobrieias ineo vigeat, moruincjuevenustast
dei, gladiura spiritiis, qtiod est verbum Dei. Agite Cunt tacruinis pielas, ciim pielate viyor.
ergo, ne in vestrac munilionis armamentario desil Consilii gravitus, custodia cordis et oris,
Grnim doctrinw, zelus, amorque gregis.
ipsius muniiionis siimma muniiio. Muniiio isia est Solliciludo domus, rerum provisio cottt,
sacrae biblioihecae (9) erudilio, in qua est vitae ct
Mujor honestath cura minorque rei.
ir.orum laudabilis iiistilulio.Ibi invenit oninis sCxns, Sic quippe debel ordinare doimuri stiain, tit cba-
U
omnis aetas, quod suae utilitali proficial. Ibi spiri- ritas seniper appareat anle januam, circa allara
lualis infanlia invenit undc nulrialur, juventus muiiditia, in capilulo disciplina. Conveiiistis, ut
unde roboretur, senectus unde susieniettir. Beata - uiianiiiies hahitetis in domo, ul idera sit viclus,
nianus qnae omnibus ministrat unde omnibus salus
non impar ciilius, idem iocus epuli, idem somiii,
proveiiial. Si ergo pracfatae mililiae arma ininislra-
idem discipliiiae, idein orationis; convenliis ciiim
veritis, nihil restat, nisi ut ei dicatis : Apprehende dicilur qttasi a vin ; couvenisiis enim lanquara so-
arma el scutum, et exsurge in adjuloriuni inihi. cii in via, ul ex jiicuntlitate societaiis miiior sit
Vale; et ul ipsa, sine qtia nullum decet esse toenP- labor iiineris. Stale crgo iu viis vestris, teuele
"
bium, bibliotlieca cornparetur operam dale. sancli ordinis proposiluin, irt landein inereaniini ad
* Pctrus vocaiis, firnms eslo,
sanclorura pervcnire consortiuin. Donet Deus ut
In Chrislo pelra fidet fundainme jacio,
Spe paries surgit, culmina complet amor. t-ongregaiio vestra sil malignis spiriifbus lerribihs,
.Vivit agendo fides, ubi non est acius ainoris-, ut.castrorum acics ordinala. Orate pro nobis; lioec
Gignil aborlivam speu inoribunda fides. quae vobis seripsiiiius, non praesuniptiuiii deputeu-
" Qunmvis mullorum mulli placcanl libi libri, tur, sed charitaii. Valeie.
llauc habcas, sapias, stiflicil ipsa libi. ' Non
Q oilio, non sit preiio, non sil prcce caecusj
EPISTOLA XIX. Jusiiliae rigor el lidei vigor omnibus acquus,
ADMAGISTRUM R.
EPISTOLA i XX.
Gruluialur ei de suo in Ordinem ingresSu, doceique ADW. QUONDAM PRIOREM SANCTl STEPHANI
quatis in eo essedebeat. CADOMENSIS.
Venerabili magistrodoiiino R.,G. (10), providere
De coniemplalione.
Dominum in conspeciu suo seinper. Dileclo suo W. quoiidam priori S. Slephani de
Veniens ad nos quidam frater de caslellis, audi- Cadomo
(II), oculos semper habere ad Doiuiniiiii.
lui mco dedil gnudium el laetilkim; irilerrogatus Ut nos healus hoitaiur Gregorius, non («rren.i
criiin a nobis uiruin vos cognoscerct, respondit Se
dona, noii falsas diviiias, non fugitivos honores
vos optiine nosse, et apud vos aliquantis dicbus a
Domino, sed lucem quaerainus; nec lucem qiiae
corainoralum fuisse. Intiniavit cliam nobis ordinem loco claudilurj
quae lempore finilur, quas noctiuin
vos cuni vestris nuper accepisse. Et quidem ante
interruplione varialur, quae a nobis cominuniter
ordinera susceptuin , juxta moduluin vestrum ordi- cum
pecoribus cernilur, si lucem qiiaerainus, quam
tiale vixislis, sed amodo mullo ardenlius, gratia videre ctim solis
angclis possiiinis, quam non ink
Dei largienle. Regulis Patruin, et praecipue beali D lium
inclioal, non finis atigusla(. Hlius iniernae et
Angiisiini opernm dabilis. Esl auleni ordo, ul ipse aeteriise lucis, lam amabilis el tam admirabilis est
doclor defiuil, paiiuin el dispnrium reruin sua piilchriiiido, ut si
quis eara serena cordis acio
cuique loca"tribuens dispositio. Est planc ordo, ul coiiicmpletiir, eidem mox cohaerendo conformetui.
Singula quwque tocum leneant soriita decettler. Si vobis deest oculus carnis, non tanien d_cst
Maxime autem ad clericorum regttlnriiim ordinem oculus raiionis, sed nec oculns
conieiiipl.iiionis.
spectat, ul studeant nihil prbprium hahere, inviolali Oculo carnis vidislis iiiuiidiiiii, el ea quae iu nuintlo
cordis et corporis inlegrilaleni sollicile servare, stinl; oculo rationis videiis animuni, et ea qjnas in
tnajoruiii praeceptis humililer obedire. Ad ipsiim, animo sunt; oculo (.oniemplaiionis videtis Deuiii,
(8) Armarium in monasteriis locus erat in quo (10) Forte Richardus presbyier ad qaem supr.i'
asservabantiir libri, quorum etiam custos arniarius episiola 8, ei infra cpist. 3i.
solebat appellari. (11) Sancti Stepliani Cadomcnsis insigne mona-'
(9) Bibliolhecae nomine hoc loco et infra in line sleiiuni ordinis Sancti Bcneilicti, a Willelnvi con-
epistolae videtur intelligere Bibliorum sncrorum ip- qnesioie Aiigloriini rege fuudaluin, cui primii*
dicein, ulindicant duo versiculi ultiini epistolu: sub- abhas pracruit sancuis Lanfrancus, postea Caniua*
jecii. nensis archiepiscopus.
 847 GAUFRIDI S. BARBARiE SUBPRIORIS 848
ct ea quac in Deo sunl. Esl aulem contcmplaiio A } cogerel accelerare. niuc quoque eundo, per vos
perspicax el liber animi conluilus, ad ras perspi- transitum haberem; sed linuii, ne dum prOgred;
c.endas usqiiequaquc diflusus; vcl contemplatio est ulterius festino, vos videre, vos colloqui (quod ar-
verus cerlusque inltiitus animi de quacunqiie re; denter desidero) suflicienler non poluissem. Nunc
vel apprehensio veri non dubia; vel certa ita: igiiur rogaraus vos, quatenus bihliothecam illain,
Contemplatio est erga invisibilia salubriter afliciens si tara bona est, imo quia tam bona cst, ut scri-
animuin mcnlis illuminalio. Duo atitem sunt, ut bitis, retiiieatis, ne alieri veiideltir, quia in reditu
noslis, bonoe contemplationis excessus; in inielleclu cnpittili per vos venieinus, et eam cum consilio
unus, aller in affectu; unus in lumiue, aller in vestro, si Deo ptacet, comparabimus.
fervore; unus in agnitione, aller in devoiione. "Qnis sit vertis anior, quid verbis picla simuflas,
His vigebat Didymus ille videns, de quo Hierony- Verba iiotant, vultiis indicat, acta probant.
inus sacris ab eo lilteris eruditus : Dydimus, inquil, EPISTOLA XXII.
meus habens oculos sponsae de Cantico canlicoruin, GAUFRIDI ADJOANNEM.
el illos oculos quos Jesus in albescentes segetes Petil ut ejus precibus felicem sibi a Deo obtineat
praccepil levari, suhlimius quiddam inluel-.ir. Iluuc morlem.
beartus AntPnius, cum Alexandriam vcnisset, ma- ^
" Venerabiti abbati suo J., suus omnino G., salutem,
gnificis consolalus est verbis. Nibil, inquit, le non tam in via, quam in patria.
offendal, o Didyme, quod carnalibus oculis videris- Sicut nie adhnc in came vivere deslinatis ad
orbaiiis; desutit enira tibi octili quos hahent* niures, vos lilteris nostris cognoscilis. Sic nimirum, Deo
ct ran;c, et laccrlae; setl Iarlare quod habes oculos. volente, velocem tabernaciili mei depositionem de-
quos angeli habeni, ciun (jtiiliiis videtur Deus, el siinandis ad vos lilleris cognosretis. In fratrum
per qnos magnum tibi scicnti;e lumen accendilur. namque charilale confido, quod posl celebratas ex-
Meluendw sunl, inquil Atiguslinus, tenebrw, non sequias profectnrus ad vos nuniitis, non multa»
oculorum, sed morum; el si oculorum, non exierio- prolrahel moras. Quanlumcunque ergo vobis scri-
rum, sed internorum, quibus dhcernilur non album bere differamus, hanc enim, ttl nostris, dilalionenr
el nigrum, sed justum et injuslum. Et quidem supcr commenniiura raritas facit, de excessu noslro om-
vos diem clarilatis splendor eflulsit; ad illas nam- nis lollatur suspicio. Hlud praecipue, ac lota men-
que quas sol jusliliae proximus respicil icrras, lis devotione sanctilatis veslrae pedibus provolutus
maturis virlulum fructibus redundantes, velut turtur exposco, ut cum praescriplus ad vos venerit nun-
eastissimus advolastis. Non ergo uttra timemus r£ tius, id agerc satagalis pro me, quod siudio pieta-
de vobis ne transeatis de luce ad tenebras, de lei to lis dictanle fraierna; ffagitabunt liiierae. Orale Sal-
quietis ad volutabrum luli, de paradiso voluplaiis valoreni, qui non vult morteni pcccatoris, ul inte-
ad agrum Damascenum, ubi periil Abel justtis. rim rnihi virtulem largiri dignelur, qtta siceum
Paucis ad vos loquens, ul informis cornicula alie- valcam seqni , ut possim assequi; sic videlicel se-
nis me colorihus adomavi; non lamen linieo, uc qunr ad n.crilum, ul asscquar ad praciiiiiun. Viain
cum forte suas repelilum vencrit olim grex avium plane qua illum sequi debeamus ostendil, vivcndo
plumas, moveam cornicitla risum furlivis inidata iunoceniiae, moriendo paiientiae, praebens exein-
coloribus. Graiia el pax vobis mullipliceitir. phim. Hanc si tcneo, ipse mihi vivere Christus est,
Amen. et mori lucrum. Quantum lucrum , quamque prc-
' liosum, pretiosa in conspeciu Domini morie de-
Implens officium, reprimensque prioris honorem,
Sic vita sicut lempore primus eras. fungi, in diebus paucis tcmpora mulla complcre.
* plenumque dierum deccdere! Pleuusaulem dierum,
Mens, facies, ocutus, pura, serena, pudieus,
Bexiera, lingua, pedes, larga, modesta graves. ut quidam sanclus ail *, moritur, qui in teinporc
EPISTOLA XXI. transeunte, id quod non langil operatur. Felix de-
JOANNISABBATISBAUGEZEIENSIS AD GAUFRIDUM. p cessus, qtii esl
JJ *' ingressus vitae, praeiniumque labo-
Rogat Gaufridum ul sibi relineat bibliolhecam. lis I Laboro itaque, laboro vcnlurus ad fincin;
Dileclo in Christo G. veuerabili sanctae Barbarae scio enim quia si hic lahorare noluero , veniam ad
subpriori.JJ. ministerfratrum deBaugezeio, semper finem vilae, el non veniam ad linem laboris. Novi
in Christo vivere. qttod in terra locus est ineritortim, in ccelo proc-
*
Visis optatis lillerts dilcciionis veslrac, quasi miorum, nec de imis ad sumraa conscenditur , uisi
de gravi somno evigilans in illa palriarchae Jacob causa salttlis in mcdio coniparetur. Novi qttod di-
verba prorupi: Sufficil ntihi, veniam, et videboeum vino jttdicio semper suus novissime rernm nieiiiis
ul beatus Cy-
antequiimriioriar (Gen. XLV).Credite eniin inihi, in respondel eventus. Quanta autem,
gravem cordis. el spirittis anxietatcm incidcram, prunns ait, est dignilas, quaniaquesanclilas, exire
meigens rie quia pbst loiigum tempus, ncc eliam hinc laelum, exire inter aiigustias etpressurasglo-
posl missas hlleras aliquid de vobis aiidieram, riosum ! claudere in momento oculos qnibus hoini-
mors quae 'rteinini parcit, dileclam a carne sepa- nes videbaniur et mundus, et slatim eosdem ape-
rassel aniniam; festinassemquc vos vidcre, nisi rire, ul Deus videalur et Chrisliis! Tanta facilitaie
iiistanlia tcmporis ad capituluin Cislcrciensc iicr .inigrandi, quanta vclccitatc renente lerris sublra-
U9 EPISTOLJE. 850
heiis, iil in rcgnis cceleslibus reponaris. Hwc opor- A t fmemur Deo; videnteseum in creaturis, liabenics
tct, inquit, mente et cogilalionibus complecii, hwc eum in nobis ipsis : el quod his jticundius et hea-
vjcte et die medilari. Sed haec nos dixisse sufliciat. lius cst, ipsam in scmetipsa cogoosce.mus Triniia-
Vos vero gratani nobis consolaiionera impendilis, lem, et ejus gloriam sine tillo aenigmale niundo
cuni atl nos litlcras veslrns dirigilis, ncc a nobis cordis oculo coiitemplanles. Haec enim erit viia
fit qtiod a quibusdam fieri solet, ut schcdula cum aeterna, ut cognoscamus Patrem et Filium, et in
perlecia fucrit, projiciatur, iino et a nobis avitle utroqtie Spirilum sanclum. llaec esl mullitudo dul-
custndilur, et studiose transcribitur. Gratulor id cedinis divinae qiiam abscondit timenlibus se; haec
siquidem lilulis accedere veslris, ut et apud nos est mensura bona et conferta , et coagitala, et su-
lnaiical membria nomiuis vestri, ul in ore noslro , percfiluens, quae dabitur in sinus noslros. Hic est
quasi mel indttlcetur ipsa veslri memoria , el ul cumulus felicitalis nostrae, supereminens gloria,
imisica in convivio vini, Dominus sic cum spiiiiu superellluens beatitudo, ad qdamnos perducel, qui,
veslro. Amen. Detque vobis quod et hodie cedat ad licet in diverso habitu, in uno lamen spiritu nos
gloriam, et cras respondeat ad coronam. vocavit.
* Viviiur Sed via virlutis dexlruin pelit ardua collem,-
obsequio morlis, mors janua viiae esi,
Sed quibus ad vilam vita paralur iter. ] DJIicileniqiie adilum primo spectanlibiis offcrL,
JJ
**Parvo perpetuam mereare labore quieteni, EPISTOLA XXIV.
El flelu pensa gaudin longa brevi.
GAUFRIDI ADJOANNEM ABBATEM.
EPISTOLA XXIII. Dulet, quod vocatus ad concilimn Parisieme, non
I0ANN1S ADGAUFRIDUM. fnerit prmsens, cum Joannes abbas Baugezei acces-
sit ad Sanctam Barbaram.
Superiori epistolm respondet. Venerabili abbati suo J , G. peccator.
*
Dileclo in Christo G , J- suus (12)vicarius, dehiiam Doleo, el valde dolui, quod iu Norniannia non
e.itulem. fui, cum in Normnuniam venislis. Diu vosexspecia-
Vere, ul sc-iptiiin esl, forlis ut mors ddeciio, dura veram, din praesentiam vesiram siiieram; spera-
velut infernus mmulaiio (Cant. vin). Ex quo eniramu- bam etiam negolio propler quod venisiis, ullimam
luae dilectionis colligalione congluiinaia est aniraa me posse imponere maiium, sed ne voti compos effi-
mcaaniinie vcslrae,lantaminme ignisindesticcensus cerer, peccala mea praepedierunt. Deccptus sttm in
exercet violenliam, ul licel commotus, licei kesns, hoe quod cum Normanniae abbatibus de capitulo
a menle mea non possim excludcre vestraemenioriae . rcdeuniibus non venistis. Dum ad vestros diverti-
dulcedinem. Et qui ante promiserain , el pene sub stis, pulaham vos ibi aliqiiara facere moram, ante-
juramenlo (innaveram, litteras vestras ulierius non qiiam venirelis. Tali Crgo aestimalione deceptuni
suscipere, donec exhibitioneai vcsirae corporaiis traxit me interim ad roncilium (13) qtiod Parisins
reciperem praesentiae, stalim ul lillerarum vestra- celebrabaiur, cujusdam ahbalis necessarii mei dura
riim bajuluin vidi, buslulam arripiens, non solum necessitas. Si fuluroruni praescius essein, non u!i-
avide legi ei'relegi, veriim eliani a scribendo ma- que me movissem , diu polius .desideraium amici
num. rctinere non potui. Verbis ergo veslris qtiaein praestolarer adventuin. Sed, liei niihi! lvi quo uii-
praesenli schedula reperio concineus, revcrenler nam pedem non tulissem; reversus aulem ingemni
exhortor et exoplo, quatenus viam * mandatoi-um dum audivi vos in Normannia fuisse, sed a Nor-
Dei indefesso pede cttrraiis , donec ettm quetn ab mannia reccssisse. Tribulationemet dolorem inveni,
ineunte aclnte sequi viriliter ccepistis, feliciter as- cuin vos in Normannia non inveni. Valete, sed de
sequi valeatis. Per amariludines siqtiidem etlabo- hoc mihi inforlunio c-ondolete. Fratres noslros sa-
res prnesentis vitae conslat esse sequendum quera lutamus, rpganlcs ut sint memores noslri orando,
per easdem transiisse omnibus est nmnifesltirn. Sed ul abundaniia nostrae iniquilatis frigescente, cha-
ollam prophelicnm indulcat commixla farinula, el D 1 rilate congclala, sancli Spiritus calore resolvalur.
austeritatem praesenlium lahorum tempcral super- •Nunc aninii, rex, esto lui, moderare dolorem.
nae dulcedinisnicmoria : Bonus cs,Domine,ailpro- Nemo doloris ope. daniira levare polest.
pheia(T/iren.in), aniinaequaerenti te, desideranli le. EPISTOLA XXV.
Si bonus quacrenii ct desideranti, quanlo magisinve-
ADEUMDEM.
nienii el perfruenii! Si lam dulcis est memoria,
qualiseril priesentia! Si mel el lac esl sub lingun, Ejusdein,' ul videtur, argumenti.
quid erit super linguam ! Nunc ergo, charissinie, Venerabili abbatisuoJ., G. supplex, exigujim iiiu
fruamur nobis invicem in Domiuo, donec venial nus se ipsuni.
lempus, iu quo frueraur in nobis ipso. Tripliciter Veniale esl apud bonas mentes quilquid con-
enini, ul ail quidam saitctus, in acterna beaiitudiue scienliac sinceritas habet excusabile. Misi voliis
^ (12)JoannesabbasBaiigezei, Gaufredi se vicariuni canonicorum regularium S. Barbarae in Augia.
dicit, quia ille Cislerciensibus cessit Baugezeiense (13) Forte concilium Parisiense anno 1170 ce-
ciL-nobitiiii, quod ex prima Henrici II, Anglorum lebratum.in tjuo Pelri Lpmbardi crror de ChriDii
rrgis fundatcris, intenlioue, di bebat esse ordinis humaniiaie daranatiis est.
851 GAUFRIDI S. BAR8AR.€ SUBPRIORIS 831
lirevem apologiam, Ipso falore a q-fiomihi prasen- A /. gliscis iheorias, arripe liiiiiiilitniem tolius honilntis
talaesl vestrarum facies litlcraruiu, in qtiibus vos conservalricem, nec
dedigneris iiostris nos noscere
olfensum, vos laestim coiiqiicriiniiii.- Sed si offensus scriptis. Nulla nobis iucognila. fore dcbent displi-r
fuistis, et«go; si lacsus fuislis, ct ego; si mca me ciia. Prius sil inielligere, posl laudare vel sper-
non fallit conscienlia, plus ego. Credite mihi, dolni nerc. Pande inihi quae
scripseris , nec l.ilcre qiiac-
sntis, frajdaliis a desiderio et cxspeclalione mea. sieris, mox me leclorcm videbis, sprclorem ar^
Si deceptus offendi, ignoscite non malilia delin- gueris
qiienti. Danda eslculpae vcnia, quam non comita- 'Aclorein hiudabo Deum, qucni laedilaperte
lnr maliiia. Mitiimus quod mandaslis ut miilere- Quisqtiis in hoc operis invidiosus crit.
nms. Res ilaque delegata delegnnlis vulluin reprac-
senlet, et iiigerat animoquod negal oblivio. Ad hoc EPISTOLA XXVII.
auiera precainnr qualenus npslri memores srtis, ut GACFRlDI ADROGERIUM. '
pro nobis Dominiim exorclis, ut pro miseriis no- Superiori epislolw tespondct.
stris iii conspeclti ejus imeriores lacrymas effunda- Excellenii laude dignum aitollitis.^dum siniiam
tis; oratio nanique flectit judiccm, lacryma rogil le*nem , bubonein .aquilam nnncupaiis. Vereorau-
miseritordem. Modis vcro omnibus nobis cedere H ^ letn nc si quis corum quibus inepliae nostrae nolsc
noverilis ad incotumilatis staluin quidquid vobis siint, Iegerit illain epistolam yestram, per tergnm
responderil ad successitm. Nec eniminler nos ve- meum manum curvet in cicouiam. Expolitaquoque
nalis habetur amicilia, scd quae non pecunia pari- el suo pondere librala dicilis verba, qnac nec exa-
lur, sed gralia ; non licitalione preliorum, scd con- cuta sunl cole dialccticac, nec rheloricae ariis oleo
cerlaiione benevolentiae; praescrliin cum yirius sil lcvigaln, licel el hoc vitium sit, si oralio niiuio.
ipsa, non quacslus. 0 praedicanda virlus, quoe ab- verborum flore luxurict. Quamvis autem, ut Iliero-
senlium animos vinculo dilectionis astringit, divisa iiymiis aii, elegans sil excrcilalumque ingeniuni, et
unit, inaequaliasociat, imperfecta constimmat! 0 longo usu Irita curral oratio, lameii nisi auctoris
vere laudanda virlus, qua nihil in rebus huirianis inaiiu curala fueril el polita, redolet sordes negli-
est pulchrius! De incolumilatis veslrae stalu pagina gentiic, cl vel hitilea vocalibus sil, aul aspera con-
vestra cor meum lactificet, et de profeclu domus sonaniibus: unde cl dc Virgilio, inqiiil, traditmn
yeslrac, cujus decori et utilitaii vigilanti oculo pro- csl quod lihros suos quasi ursorum foetus lingua
videlis, cerliludinein repracsenlet. Vigcat sanitns, composucrit, et lanibendo feceril essc meliores ,
et floreat sanclitas veslra in selernum ante Deum. r qui durarenl in raeinoriain sempilernnm, ut neces-
Res bene si delur, quamvis daia, sempcr hiibelur : sitaleni inelri libera oralione complerct. Suiil plauc
Ntilla reservalae gloria, ninlia daiae qui fliimine eloquentiae ulunlur el volubilitale, ver-
EPISTOLA XXVI. loriiin et tumenies conlorquendo gurgites , cum
ROGERllQUONDAM PRIORISS. ABRAU.E miraculo spectanlium feruntur in proniiin. ln.pro-
ADGAU-
FRIDUM. num siqiiidein feruntur, qui uon coclestis inien-
Cratulatur dehhquw scripseral de videndo Deo, lionis pcnna sublevanlur, scd lerrenac laudis nppe-
horlalurque ad humiliiaietn. litu tremuniur(sic). Quandiu vero suriius in valle l.i-
' Graia uoslris auribus
inseris, dum ea qiuc de cryinaruiiijin locoqti?mDeus posuit ad ceiiamen ut
v;dendo Deo diserle disseris, Auguslinaliier asse- viuceniibus coroiiam darct, til possim ascensioucs
ris. Laeta quidem et exacta, exquisita et excussa, in corde disponere el ire de virlule in virliilem,
polita et oriiata, cum grandis trutina Iaudis verba niagnopere dcsidero in sacrartim Scripluraruni
lectione fervere, et veslras et aliorum doctorum et
pronuntias. Enim vero defaecalis ab omni fcce car-
nalis sensualitaiis animis, affcclibusqiie cordialibus iiivenire et expcriri thcorias; nec vos dedigno.r
uir
purgafis :ib omni affeclione lerrenitatis, omiiein veslris coguoscere scriptis, praeserliin cum ca ,
transvolare rr«aturam , Crcaioremque atlingendo D * pote Doinini verba, prOposuerini vcnerari , praedi-
niiindo corde, el irreverberalo tuiniiie perspieuo care, mirari. Imitnri iinmque cupitis illiiin palreiii-
Deiim conlcinplare dehere, posscque indicis. Grnn- funiilias qui profert de thesnuro suo nova el velera;
iliiiscnlu nobis isia placenl, tiim quia vera suni, eisponsam de Caniieo caiilicoruni , quae dicunl :
|iim quia verilalis hujtis assecutorem, cogniiorem- Nova et velera , dilecie tni, servavilibi (Cant. vn).
que (e esse graiulamur. Magna profeeto suut istn, Itai|iie eriidiiioneiii veslram grnianicr siiscipimtis,
ad quae perlingere sola polesl lnimililas; qu;e, li- vosque in longo Scriptufariim campo currere co-
cet ab liumano nomen Irahcre sciatur, in ccclestibus liortamur. Victpr licet si non incendia jactet, vos
lamen cura Deo conversatur; cujus cpitheio ini- coapiuin carpaiis iter. Uniuseujtisque viiii inaliiin
mica coliors angctica de ccelo profugatur. Recolc in stititn reeurrit auclorein. Porro chariias benigna
Moysen consilio Jelbronis acquicvisse per hninili- esl, non wmulatur, non quwrit qum sua sunt (I Cor.
lateni, pr;vque omnibus cnpui ipsuin cum stiis suni- ' xin), alierius boua diligit ul siia. Igilur deyotis
mopcre considera membris. lliimililalcm quippe' studiis expositionis veslrae Spititui fancto vela
scniper dignaijo coniilaliir; superbiae vero iiulignit- pnndatis. lpsius sancli Spiritus aura vos proychal,
lio sociaiur. Igilursi nostias experiri ?i co.mp rirc ct ;nl porlt:in optali lif.oris proscquatur.
 8c3 EPISTOL.E. 831
Ilieronymi merilis applaudens gtoria famae A senlia sepnrel. Ipsa inihi cujits blando connexi su
Laudihus ailollit, perpeiualqtie virum. nuis Vinculo, cum opporlunum datur reperire nuii-
EPISTOLA XXVlll. liiim, ut vohis scribam imperat, qunmvis ad scri-
ADFRATRES BAUGEZIENSES. bendiim aniraus nieus tam non sit cupidtis quaui
Mitlil eis Vitam beali Hamonh. nec idoneus; quippe cui ingenium teriue est.et exile.
Dileclis iu Chrislo fralrihus Baugeziensis coenobii, Cogitaveram quidem et in votis habueram, si rcrum
G. veslrae sanctilatis sefvus, perpeluam in Doniino ratio permitleret ac lemporis conditio , ut ipsc aJ
s.tlutem. vos venirem , sed qtiia rebus urgenlibus detenti
Habetis, cltarissimi, raenioriale beati Hamonis, siirritis, has interim prb mc ad vos vicarias liticr.is
stplam videlicel quam nobis dileclionis gralia dele- misi. Spero autem , si vita comes fuerit et Dens
gaverat: cujus vitaquam pia,'quain religiosa, quam permiserii, cilo me esse venlurum ad vos , nec
graia Deo exstiteril, scripla subnexa declarant. dcerit gratia el inisericordia Redemploris fruclus
Jlaec vos ad aedificalionem legiie, et virtutes ejns in inuliiplex advenienti. Pulchrum namque praebebit
ejus murieribus relractate. In Vila beati Anlonii S. spectacitluin decor domus Dei, caslrorum acies
Ailianasitis Alexandrinus sic de seipso quasi de nlio ordinflta, religiosa vita fratrum, locus amplificatus,
scribil: Legatarius , inquit, Antonii benedicti, qui D deetirstis aquaruin, deserta in ubertatem conversa,
trilum palitum cum melote imperio ejus merueral et singuta divino culttii mancipaia. Audiiui meo
uccipere, Antonium in Anlonii muneribus umplecli dabit gaudium et Iwiitiam (Psal. L) sermo vivu*
tur, el lanquam magna hwxeditate dilatus, latenter et eflicax , sermo bonus super datura optiiiium ,
per vestimenlum recordatitr imaginem sanclilatis sernio fidclis cl omni aceeplione dignus. Ver-
ejus Similiier agenlibus scilicet imaginem sancli- bum boniim , ignitum elQquitim, gratiarum actb
laiis ejtis viri Dei.Hamonis per ejus munera recor- et vox laudis, qtia quolidie resonat locus ipsc.
ilaniibus gralia vobis et pax rauttiplicetur. Ipse ante AnTabil nares Christi.bonus odor, odor vitae a<!
decessum suum et oliud ex parte sua mihi milii viiam , cuiri ingressus fuero loca vestra , loca fra-
jtissit orarium, quod tanto ampleclor et servo gau- granlia unguentis oplimis: cum ingrediar ad areolas
«lie, iil Crcesi opes habere riie credam, Hic bealus aroinatum consilas a pigmentariis ; cum ingrediar
aiidieiis fidetem nos et illustrem vinun reperisse, hortum florenti cespile vernanleni , hortum deli-
qui in paupere loco in quo morabnmur domum Ci- ciarum , hortura conclusum , horiura producenlem
•slerciensis ordinis propriis se sumptibus aedifica- flores rosarum.et lilia convalliiim. Ibi pascar in.
turiiin proniittebal, si id a rege el a nostris impe- . liliis, cibabor pane vitae el intellectus', el aqua
'
irare possemus, ad tam pium opus suis nos consitiis snpieiiliae salutnris potabor. Exsultabo et lx-labor
aniinavit, et regem ipsum cui merito sanclitatis salius ab uberibus consolalionis vestrce. lnlroducar
stioecharus el familiaris eral, secreiissimis ad euin a vobis in cellam vinariam , et milti propiiiabitur
nobis intersignis tradilis, ul haec concederet beuigne exinde, utpascar in pascuis uberrimis. Salulabimus
rogavit. Plurimorum etiam sanclorum pignora quae nos invicem in osculo^sancio , osculo columbino ,
iu loco saepedicto reposuimtis ab eo accepimus. Cre- non subdolo , non corvino , non quod pacem men-
seat igitttr erga eum veslrae devotionis. affectits. tiatur cordium, sedquod veram innuat unionem
Meineiitoie mei servi vestri, orantes Dominum Je- auimarum. Haec iiaque quae praediximus vobis
sum, ul conteral Salanam sub pedibus nostris ve!o~ veluti quamdam milii futurae beatitudinis imaginem
ciler, illiusque beati viri consortio in ccelesti pa- repraesentabuni; in qua sane quidquid oculorum
tria, vobis intervenienlibus, merear perfrui, cujus deinutcel aspectum, sub eodem tempore simul col-
familiaritale et gratia , largienle Domino , in liac Icctum videbimus. Tania autem ac talis , ul beatus
peregrinaiione merui relevari. Opto vos supernis ail Auguslinus , erit glorifxcaiicorporh pulchriludo ,
civibus angelorumque choris per aeterna conimerci.i ut el obleclet inluilum et cor nullalenus fleclat ad
coputari. Iterum divini roris aspersione faecundn, D I vitium. El lalh, inquit, erit illius pulchritudinh de-
nmplificeiur in dies virens et florens anie Dominum lectalio, ul libi semper prcesenssil, el nunquam sa-
sanctiias veslra, lieris, imo el semper salieris. Si enim dixero quod
Panperiein modico conlentus semper aniavil, non satiaberh, fames erit. Si dixero quod suliaberis,
Et dominus rerum nit cupiendo fuit. faslidium liineo : ubi nec fastidium erit nec fames.
Candidtis insiielum miraiur liuiiPi/Olympi,
Sub pedibusque videt nuhes et sidcra cccli. Qnid dicam nescio, sed Deus habet quod exhibeat non
invenienlibus quomudo dicant el credenlibus quod
EPISTOLA XXIX.
accipianl. Ibi uimirum omnem melodiam , omnein
ADJOANNEM ABBATEM oirinino iiarmoiiiam, quidquid concinnuin et suave
Futurw beatitudinh imaginem in monaslerio Joannis est auribussub eodem momerilo perenuiter perci-
Baugezeiensh abbalis sibi reprw#enlat, piemus. Ibi orane pigmenlorum genus, et 0111-
Venerabili abhati suo JOANNI,frater G., imitari iiiuni suave redoientium rerum «imul experiemtir
viriniem cujus sonitus esl iiomen. odores. Gustare polerimus on.ne quod dulcorem
Amiciti* jura tenentes solidcqtie servantes in aflJertguslalum, langere quidquid convenienler de-
anuiii colligit latitudo charilalis, licel locorum ab- lcclare poteril atlaclum. Ad sariclorum osculum
835 GAUFRIDI S. BARBARJS SUBPRIORIS 850
complcxum el conspecluin vcnirc ineffalrilis Jaelilia A ' habere procsentem, sed propter oecupaliones vestras
esl. Qti.-imperfeciissiiiia piilchriludu! Quam heaiis- hnbeo vos excusaliun. Neqtie cnini causam silcniii
si.na delectalio! iu qua ut saepedicti docioris verbis volunlali aut desidiae vcslrae, sed ipsis occupationi-
iiiaY, fulget aniiuac sanclae quotl non capil locus, tilii bus applico. Apud vos ilaque raeus sermo primam
sonat quod non rnpit lempus , ubi olel qtiod non januam reseravit, dum primus in vos oris niei mu-
spargit flattis , nbi sapit quod non niiuuil edacitas, nera jaculor, vos cuni lempus liabelis praesentiam
el ubi haeret a quo non divellit salielas. Ad.percir vesiram nobis saltem in schedula exhiberc cura-
piendam sanc taulac bealiludiiiis gloriam * nos ve- bilis. Turpilius comicus traclans de vicissititdiue
slris precibus ac meritis conlklimus adjuvari. Va- lilierarum: Sola, inquit, res esl, qum homines
lete el pro nobis Domiiuim fre (iicnier supplicate. '
absentesprwsenles-facial. Litteras primnm, ut scri-
Ad relevandum aniinum luutn tres tibi, charissime, bit Cassiodorus, et ut freqiientior tratlit opiuio,
6piriluales tudos deslinare curavi, de pasloribus, dc Mercurius muliarum repertor artiuin volalu stri-
digitis, de picluris. Hos itaque inlucns cl uieiiie moniarum avium collegisse menioralur. Nam et
rctraclans , discas dclectabiliter in Scriptiirariim hodie grues, inquit, quae classe consocianl a.lpha-
rampo ludere ; de exiguis eximia cogilare. Eiiani beii formas, nalura imbttente describuni, quem in
ipsa coram Dco sapientia ludit, tindc et ille.- ".ordinem decorum redigens vocalibus consoiiantibiis
Ludil in humanis divina poleniia rebus , congruciiler admislis vintn sensualem repperit, per
ljdil Isaac cum Rebeccaf, Dayid saltnl tolis vir bus qtiain alla petens ad penelralia prudemiae nicns
coram Domino , cylharam latigil, Chrislum ly:a possit velocissima pervenirc. Per lianc sensualeui
personal, el i.n decachordo psalterio a mortuis ex- viam cooperante Dei gratia ad ipsius sapienliae se-
citat resurgenlem. Sed non exspectds , ut haec libi crcla, ex parle vos jam pervenistis..IIinc est qtiod
ore edisserara , ut expoiito disertoque sermone divinas leges lcgitis el inieliigilis, hinc est quoil
profundam. Est alibi tibi quocrenda siyli vemistas. sccundtim illain piilclierrimam et saliiberrimani
Anle leves ergo pascenlur in aetherjecervi Aposloli exliorlalionem : In psalmis et hymnis et
Qtiam vestcr nostro labatur peetorc yultus." canlicis spirilualibus canlatis el psallilis in corde
Sermb brevis, si vivere vis, clam judice teste,
Clam puden.lquod non deccat fieri manifcste. restro Domino (Epkes. v). Haec cogitatis, haec sapi-
Corpore deposilo cum libei ad aethera pergcs, lis, haec relexitis: inde est etiam quod Patrunv
Evades hominem faclus Deiis aeiheris al.ui. scripta etcarmina liiuilimoda intcrnasaures vestras
EPISTOLA XXX. nocte dieque demulcent; sed parumpcr in auribus
ADR. TROARNENSIS ECCLES1.E PR.ECENTORKM.i_ vesiris liccat inier olores anscrem strepere. Au-
Ut se per litleras saltent visilet. dile et inielligite cum praecipue jierslrepat anSer,
Dileclo in Chrislo fratri el praccordiali ainico suo ex usii veuit ut opem desideraiites ad suffrngia
U. (14.) Troarnensi ecclesiacpraecenlori, G. indignus; prabata confugiant. Ut igilur nobis arrideat effectus
ganctae Barbarae subminisler, psallere sapienter. optaii, ferle in curam spem peiilionis : haec esl au-
Amicorum, ul ille ail, orata curai;e bonw [rugis. lein petitio nostra, ul enixius oreiis quatenus noliis
officium est, prwcipue si non refragetur wquitas. dclur a Domino venia peccatoruin, gratia inerilo-
postulaniis. Dilectionem autem vestram rogavc- rum, gloria pracmiorom. Ailcuiius pro nobis oran-
ram quaiemis directis liiteris parviiatem meam, tes vos Domini Salvatoris gralia tueatur ei fovent.
camando mihi aliquid favorabile de canticis Sion, Voii noslri est ut saucla congregatio veslra bene
exhoriari, visitare cl cons.olari dignaretur. Ruroi valeat,el perpetua nieriioruni doie ditescat. Spiriius
quippe nos corporeis oculis intuemiir, raro mutiris; sauctus adjuvans inlirmitatem noslram, el inlcllc-
alloquiis fniiniiir, et vereor ne aniicitiae memoria ctni rationem, el voluntali devotionem inspiraus,
lemporali silentio consenescat. Eapropler volebam non errori locuin relinqual, nou tepoii. Valete et
ul vos in litleris veslris lanquam in speculo pos- organa vestra quae stispcndislis, amicum qui ililer-
sem i.nspicere, et inagno aestu desiderii siliebani, ul D J rogat vos verba canlionuui cuin opporiunum ftieril
sx corde lingiia lingerel quod inens auiibns in audire facile.
charlae salicm pagina resonarei. Nolo enim iitleras ; Fit vox grata chori quolies cor concinit ori,
de suninib ore slillantcs; illas peto quae.ut quklam Mtillaque dulcedo dulci venit ex cithnfcedo.
Illn dies mihi cnni liceal lun dicere fncta
sapiens ail, arescere iiesciunt, quw ex iniimo pe- En cril ut liceal mihi lotuiii ferre per orbem.
ctoris fonie promuntur. Nec dico sil in eis.illiia 1
EPISTOLA XXXI.
Tulliano meUe fesiivitas, vel ut Anicis salihus sin(
aspersac, yel ihymo odoraioe, siye Nestprea, ut itaI N . . . ADGAUFRIDUM.
dicam, iiiniiu ; sed ulsplius siul cliariialis calamoi Videiur e»se responsio ad prwcedentem.
scripiae. Ilaep, ul noslis, invenitur in cordc puro, Charissimo in Christo Palri ct aniito G. canoni-
cl conscieniia bpnn, et fide non ficia.In hujusmodii corum Sanclae Barbara', Dei graiia pra>eunle, du-
crgo litieris desideraham ainicuin quodammodoi ciori, ille suus qiiondam non uliimus inter amicos
(U) Iroarnum, ordinis Sancti Benedicli nipnaslcrinm in diccccsi Bnjocensi, Cadoimmi inter ct
S. Bnrburce cccnobium.
 «57 EPIST0L;E. SS8
iii credo, spero, gatidco, 'prospere procedere in A cur vobis adhuc onernsus cxislo, qui faclus siim
inandalis el justificationibus Domini sine quereta. mihimelipsi gravis, liictiiin pro canlico prosequeus,
Nuditislerlius cum sibi faniiliarem veslri inemo- nec inducens nniiniim canlnre rogatus? Altamen
rii m cor meura recolcrel, qnam faleor aliquoiiens uori oinnis fletus cantum excltidit, quia est quae-
nec dorinienii deesse repenie cogitare ccepi, ac dam llcrc voltiptas, dum suo anima luctu pascilur,
pro eo qttod vobis.non resCripseram meipsum re- lnnientis gnudei, stispiriis vege.latur, ut subilo in
psebendere, niaxime cum reprehensionis nolaiii vocem exsuhalionis et confessionis sonus epuhinlis
inciirrisse mciuercm proingratitudine veI.-conl.cni- crumpens, tlieat ciini Prophela : In te canlalio mea
|)iti. Sed absit hoc a me, absit et ab omnis verc semper (Psal. LXX); et; Cantabo Domino, qui bona
(liligentis affeclu , quod sane haud aliud fuisset, tribitit mihi (Psal. xn) ; el : Caiilabiles milii erant
quam relribiiisse m.ila pro bonis. Yerumlanien de jiisiificuliones tuce in loco peregrinaiionis mew
negligcntia qualicunqtie ct scgnilie mea excusare (Psal. .cxviii). Cuain laclo sinu taiiier de-proelio
inc usqueqnaque non possum, sed vet sero reddila revcrteiites, matci' illa nostra excipil, et consolalur
iuutua.tio charilatis habeat me excusalum. Nec ex- filios suos qiii renuunt consolari in hoc sxculo, ex-
quirendus mihi niagnopere sermonis ornntus, hpc silii sui aeruiiinam qttotidie mccrore porlantes, qui
inngis cpianti ut respersum aiiquod veslroe exa- bona sua non receperunt in vi(a sua, consotalioneni
ctioni de pectoris mei patipertate dcproraens, lar- qu:c IiigeiUibus repromiltitur a Domino praestolan-
gieiile Christo , vestroc salisfaciam volunlati. Unde les. Sed el ipse Pater niisericordiarum, et Deus
igitur loquciitli inititiin sttmam?Si loqui rcepero, toiius loiisolalionis occurrens, amplexalur eos
os incuni condemnahit me, et merito; quid enim dextera sua , qui Filii ejus tinigeniti amore lan-
in me reprehensioiie non tlignum ? Scd et qui lau- guentes, el desiderio fatigati, laevam ejus sub ca-
ilubant me, adversum me jurabant (Psal. ci) . . . . pite habiierunl, pretiosoe illius margaritae clariintc
vocalur corum mendaciiim, cl qui beaiificant se- radiati, ct radicati chnrilaie, fonlem perennis vilas
duccnlcs, el qtii beatificant praecipitali. Mendaces anhclo spiritti sitientes. Ideoque benignus Jesus
cnim filii liominum-in slateris, decipiunt de vani- jam.sub unibra illius quam desideraverant residen-
late semelipsos confiientes sc nosse Denm, seipsos les refrigerat, et lorrenlc voltiplalis suoe polandos
noii cognoscenies, hona stta, si qua sunl, prae dcducil ad vilae fontes ai|iiaruiii, abstergens oinncni
orulis habenles, mala vero dissimulanles, autquod lacrymam ab oculis eorum, el demulcens eos in
pejns est defendenles. Et haec esl stalera dolosa, gnudio genilali, collocans in pnradisi amcenilatc,
et deleslandn mensura, vilam snam inaequali jtidicio Q i insblio Patrum prxclecloruni, in splendoribus san-p
Irnlinare. Ob lioq ilaqtie versiculorum vestrorum ctorum, in angelica palria, in civitale Dei, in re-
seuientia me promovel, qui dum laciturnitaiis meac gione vivortim. Ad hanc, dilectissime, felicissiinam
ineriiain lacile increpnrenl, coufusionein meani rcgionem mortis ac malprum ignnram; ad hoc
pariier detexcrunt, hoc ut recordor modo sub- acternae.jucundiialis regnum, quo aufugit dolor, ct
scripli : (1'islil'a, alqtte suspirium, inspiraiile Deo, vita no-
llla dies liiilii cum liceal tua dicere facla, slra snspirel, doncc aspiret nobis dies illa aelcrni-
En erit ut liceal mihi lotiim ferre per orbem. latis, et inclincnlur noslrae morialiiatis umbrac, si
Quae facla, dilectissime? vanam viiam , conver- ' forle intcr pios suspiriorum singullus inlcrccpii, et
Eationem lepidam, frigidam dilectionem. Hanc ope- si non sicul adolescenltilus ille de Iribu Bcnjamiii
ralionem meam ego cognosco. Miserum me, qui incnlc excedens Deo usque ad (ertium ccelum, ve{
leriii debco, Inudes recipiam? Haeccine stint facta quasi hora dimidia auima noslra coiivcrsa in
illa insiguia quac loto referantur in orbe?Absil, seriimna sua incipiamus flere praeamore, et respi-
ahsil! Tolerabilius est ut suos lateanl inlcr parieies, rnndo in gratia canlnre, in cordibus nostris i>o-
aiK, qiiod opiabile magis esl mibi, deleanlur de li- mino tltcenles : Tralie me posl te, curremus in
bro qui apericlur in die judicii, hoc £st de con- D ] odore ungiientorum iuqrum, quia odor titus concu-
scientia mea, qtiam pravo sequaces corrumpunt piscenlias in me excitavit wlernas (Gant. 1). Amhut
cxemplo. Sed causari forsan non sine causa po- leinus ergo cl cantemus, sed expediii, sed exone-
testis, cur pro canlicis Sion quae poposcitis de flu- rati, ut velocius ct securius percurramus itcr no-
ininibus Babylonis toquar, cum lanlum dislare siruin, qnod lalrunculi obsident, Beata et sectini
videanlur auster ab aquilone, Sion a Babylone, pauperlas spiritus, animus autetn avari non bea-
tarmen' a kutienlatione. Verum quid inihi et can- lus, sed semper est pavidus, et vae illi, quia lace-
tico? Uiinafm super hsec flumina niea sedenli mihi bii.David vel Moysi non habens claraorem. At con-
Ejlitario et tacenli flere mig's liheat, qnam aliqiiid tra
dicere, si forle vel modicum levari super me lan- Canlabil vacuits coram lalrone vialor.
(j.iam a Doinini spirilu inerear in desiderio animac Jl.nam vacuisimus, non verilate.sed vanitato; non
proclamaiis cx rocordatione Sion : Anima desidera oleo.sedvenlo; nonoris.sedcordisappeientes testi-
iil le in nocte (isa. xxvi). Quae est isla nox, nis: inonium; non verbis, sed virtiiiibus
proficieiites, imo
viia mea miser.i, et obscura nebulis teutationiim, ct iii virtule verbornin, quia iu hujusmodicibi for-
viiiurum leiiebris, el caligine peccaiorum? Sed tiludi::*' iisque ad iiiontcin Dei pervenitur. Et (s-
 jK9 GAUFRIDI S. BARBARJl SUBPRIORIS 860
cerna pedibus meis verbitm litum, ait sanclus, et lu-- A lcrr.i nlicna in qua invcleravil inler omncs inimicos
men lemilit meh (Psal. cxvm). Dulcia siinl superr snos in lerra promissionis intrare, et in genlis san-
inel ori eloquia divina, dulcius tamen cordi sa- <loe, in populi pcculiaris el acquisilionis numerum,
pientia sapil.\DuIcissimam vero divinis auribus vir- in aduplionis gratiam, el in glor.iae filiorum Dei
ItiIuni consonanlia reddit hnrinoiiia-m, quam dile- mcreaiur recipi libertatem. Proinde, charissiine,
ciiim iioslrum gnudeo assectilum, qui collaiam ai cdomilo el subjeclo spiritui. carnis juinenlo, suspi-
Deo simplicilatem suiiimae prndeniiae mariiavitl cienles in cteluin, cum gemittt c'l suspirio pielatis
iliscrelionem temperanliae, liumililalcm forliludini,, per sancla desideria transeamus ex hoc miindo ad
juslitkc miscricordiam, ut per diem qtiadrigoe sal- Pnirem, qtiae sursum sunl poslulanles, non qune
vationem qtiinia itla rota quae spiriluaii plauslro> super lerram. Terra eniin hacc quara calcamiis, et
solet impcdimenio esse, conlrita sub pedihus velo- qiiam calcare debemus, quani dedit nobis in male-
ciler currentis, in direcium eal pcr viam regiami diciione spinarum el tribulorum, siliens, et sicut
quae ducit Beihsamis, non declinans nd dexiernmi dicjttir sic est arida. Terra vcro illa promissionis
prosperilatis,. vcl ad sinislram adversilaiis, por- in qua vere vivilur, sicul in diebttsvernis florel in
lans arcam saiiclilicnlionis, bonam scilicet con- decore, fiondei in gralia, fructifera est in benedi-
scieniiam, habenlem mnnna , id esl fidem non fi-., ctionibus, fluminis impclu, foiitibus Salvatoris, ct
clam, perquam Christus Iiabilat iu cordibus no- in vilani oelernani snlienlibiis nqttis irrigua. Ut ju-
stris, sictit ait Apostolus. Gattdco igilur in vobis, lncntuni igiliir facli, sed non sicul Balaam, qui di-
sed volo vos memoris immemorein nequaquami vinis recalcitrans slimulis dorsum menlis transetin^
cxislcre. Faclus stim cnim insipiens, vos ine coc- tibtts incurvavit, imo mansuetudine et humilitale
gislis profcrrecarnien in nocle, musicain in luctu, cordis Doiiiiniim Deiim porlanles, ipso praesidente,
in dilccti miseria juhilnm sanciilalis. Obsecro vos et grcssus nOstros in semiiis suis perficiente, len-
lanqnam advenam el percgrinum, Iubricantem et dnmiis in Jerusalcm ccelestcm, ut niereamur videre
fntuum manii vcstrae omtionis lencle n:e ct ducite bona Domini in terra vivenlium, bona rclerna el
" cauie, ut vobiscum
perveniam quo lendilis, nd do- incflabilin, qcae ncc aeslimare, uec dcsiderare, nec
iniiin videlicel veri Solis jusiiiiae, domtim non ma- projnereri digne possumus, sicul scriplum esl, quod
inifaclain aelernam in coelis, inundatiis a pcccnlo, oculus nott vidit, etauris non audivil, (t in cor homi-
et Io:us ab iniquitalc mea in labro aeneo facto <le nisnon ascendit (l Cor. n), ct promissiones luas.
spcculis niiilierum qtiao cxcubanl ad ostium laher- qtiac omne desiderium superant, etc. Et non sunt
nacnli admirabiiis usque ad dnmum Dei in Sancta Q ( condigiiai passiones hujtis lcmporis ad futuram
sanclorum, in candidissimam hicein, in admirahile gloriam, quae revelabitttr innobis, ad qiiam nos
Itimen, uhi fiores ros.irum cl tilia convallium non pcrducal Jesns Christus. Ameii. De recordationc
mnrcescunf, ubi canlnlur ineflabile el inimilabile Iremendi judicii, el pavorc gehennae aliquanlulum
virginilalis caniicuin, tibi deliciis affluere et cx- forsan itirbalus stim , sed non siiin . locutus; scia
sultarc Douiino facit poptilum hitmilem cl heatuin enim cni Ioculus sum, et de quo crcdidi, c( ccrlus,
qui solus scit eam jubilatio . . . charilalis. Ibi de- siim quia non sicul scrvus, atil inercenarius, scd
cor et gloria Libani, Judneae notiiia, visio Israel, sicul filius in tlonio pairis abund-ans panibus, ei per
cniniiiiis Jerusalem, Sabbati requies, remissio ju- ignem, cl per nqttam, id est per charilalem ct
bilaci. lbi gralia pro gratia, Sabbatum ex Sabbato, sapientiam jam eductus in rcfrigerium, nieliorem,
mensis ex mcnse. Ecce iierum qui dc lerra. es(, de transivit in effectum cordis; unde pr:esiimptionis
ra-lo loqiiilur, et nox diei eruclnt verbum, et can- vanaeargui mc possc nnii abnego, qui talis lalem,
farc niliiur imperiitis, cujns \itam vox remOniet, licctnon soluin, sed mceum, aiisus sum admonere.
vcrha verbcrani conscieiiliam, et dictis opera non Sed quein accusat leiiierilas, chariias excusel; ina-
respondeut Scd quid niiriim, si de bono lnquar, gis laraen intcllcxi supcr ine egenura et pauperem ,
noi) bonus? sed infelix ego houio, de quo Balaam D C qitam super illum qti! scriiionuin nieorum non egct.
non poiuit silere 'unicntuin. Tencnis iuhiaiis cu- Seil jam finem postulaus seriuo cbuidendus esl.
pidus et avarus, merilo jumentis insipieniibiis com- Desiderio anieni desidero, non lam charlis, quain
pnrntur, et a dignilaie receJens conditionis, seu char.ilalis veslrae in colloquio el visione frui sola-
rntionis huinanac, beslialera migrat in sensuin, imo lio, ul refrigercr vohiscuni, ul vitta illa coccinea
el a Deo recedens in terra scribilur, qui ncgleclo ct cloqtiium dulce cordis mei evagaliones restrin-
superioruni appelilu, lalenlum inlellecius quod gnnl. Junganlur sallem volis qui locis separanlur
arccperal abiens cl fodiens abscondil in lerra, non iib invicem,et absenlia sint praesenles, qui praesen-f
nbscontlendus in fossa huiiio a facie timoris Do- lia suiit absentes.VerePr tamcn ne amiciiia vestra,
miiii, et a gloria niajestaiis ejus, cuni surrexeril Innta absenlia, tantoque sepulta silentio, lunquam
perculere torram, nisi pcenilendo resipiscens ex- moram faciente sponso, dormitet et dormial. Illud
cusso pulvere pediim, nbjecla luii et laieris servi- nobis polius coniingat. Vintiin novuui ntnicus novns
tole, relitlo adulterac pallio, conlnctus mtindi con- velerascet, et curn suavilate bibes illud. Dicerc
l.igia beata melius paupertale vestitus evadal, el soiebal saitclae rccordatiouis Haiino, lolum se rc-
"icngans lugicnsqiie iu dpscrtum r|iiod lieseitijt, dp formatuiii esse, cum posl mulium lcinporis"ipse
861 EPISTOLJL M%
aitiicum, vcl aliquis enin viserel ex omnibiis charis A i Recordarc quanla tihi fecerit Dcus, nec dotiig ejus
cjus. Recessit paslor bonus, fons aquae vivae, dom- ingratus sis, sed satagas menie semper ire ad me-
nus Willelmus veltis prior Cadomi, sed jain novns liora. Omnis hypocrisis omnisqite siimilatio longe
ir.cola paradisi, cujus, obsecro, non obliviscamini; sit a te, ul oinne bonum quod ate ngiltir, per. in-
dulcis esl enim el pia ejus memoria, ul et ipse non lenlionem seniper ad ccelestia levetur. In aclu,
ohliviscalur misereri noslri. Sancta cl snltibris est in Iocutionc, in cogitaiione !tua circumspeclus sis,
cogilalio pro defunclis exorare, lum iil dehiltim ul ea quae Deo displicent perfecle deseras, et quod
illis charilatis solvamus, et illi a peccalis.salven- ostendis humanis oculis habitii, luec ante Dei ocu-
lur, tuni ut reminiscanlur el converianiur ad Do- los nioribus praelendas. Quod vis ul faciant libi
niintim, dumbene illis fuerit, suggerenles pro np- fralrcs lui, el lu secundum Domini praeccpluin fa-
bis, uteducal nos de isto carcere, ct ccelestium bo- cito illis, in quo brevi accincloqitc praeceplo raulia
ncruni facial esse consorles. Salutat vos per me simtil monila coiilincntttr. Non sis quasi arttndo
domnus Simon monachus Sancti Salvatpris, et venio agitala, sed inflexibilcm mcntis verlicem in^
vere, ut credo, monachus Jesu. Salutal vos ad ex- ter laudos hominum et derogationes leneas. Vi-
Ircinum omniura exlreinus, procsenlium scriptor, lis suppellex, humilisquc celluia sufliciat tibi, ne
cnjus nomen taceo, ne proditum displiceat, non B ' illud quod de Megarcusibiis' dicilur libi quoquc
confusione vocabili, sed viiitale personac. Hunc fa- coaplari pnssil :/Edificanl quasi semper victuri, vi-
miliaribus vcsiris, quos ccelestem in lerris agere vunl quasi allera die moriluri. Ne obliviscaris quia
vilam noveriiis, commendale, ul ei sit praemiuin, cujus vila morilur in culpa, illius mors vivil in
ipsis intercctlenlibtis, supplicium evasisse. Valcie pccna. Etsi amara est polio, ail Aiigustinus, tameii
in Domino sempcr; iieruui dico, valete, el id polius bibenda esl, quia inpericulo sunl vhcera : mutto-
agite ul aliquando obliviscamiiii mei, quam ut ali- que melioi modica amarinulo in faucibus, quttm
quando recordeinini mei, Dcus pacis sil setnper mlernum lormenlum hi visceribus. Infinita vero dc
vobiscum. Amen. Scripturis exeinpla suppcditanl quac avatiliatu '/?
EPISTOLA XXXII. doceant esse fugiendam. Hieronymus ad Euslo,-
GAUFRIDIADQCEMDAM JUVENEM EREMITAM. cbium ; Quid anle non plures aanos, inquil, in JVi-
Salutaria ei dal moniia, tiiagesluin sii referam. Quidam e [ralribus parcior
Pciiil a me obnixe alque Suppliciler palcr luus, tuagis quam avarior el nesciens Dominum xx\ ar-.
iil tibi scriberem et in juvenilis actatis flore constir genieis vCndilum, cenium solidos quos lina lexendo
tutuni maturioris consilii pondcre redderem gra- acquhierat, moriens dereliqnit. Inilum esl inter mo-
viorein. Patris nainque csl tim.erc de fili.o graviora nacltos consilium (nam in eadem Ivco circiler quin-
pcricula veris. Ferreas inentes, leste Ilieroiiynio, que millia diversis cellulis habilcml) quid hnic (aclo
libido domal, quae transacta scmpcr sui relinquil opus essel. Alii paiiperibus-distribuendos esse dice-
poeiiiiuUiiieni, nunquamque satialur, et exstincla baut, alii dandos Ecclesim, nonnulli pareniibus re-
rcaccendilur. Hic esl carbo sulphu.reits ardens ci miltendos; Mncarius vero, el Pumbo, et Isidorns,
fetens. Ilic est ignis usqtie ad perditioncm devorans el cwleri quos Patres vocanl, sanclo in eis loquenla
el omnia eradicans virtutum genimina. II.ee cst Spiriiu, decreverunt infodicndos esse cum domiua
iuimica Deo, iniuiica virtutibiis;, haec esl mus in suo, dicendo : « Pecunia lua lecum sit in perdi-
pern, ignis in sinu, scrpeus in gremio, mnlequc tione. > (Acl. vni.) Ne hocquisque creduliler faclum
sttos reuiuueral hospiles. A facie hujns suavissimae pulel. Tuntus per lalam JEgyplum cunclos ierror
pestis fugias, el ab omni levil.ilis specie oculum, invasil, ut uiium solidum dimisisse sit criminis.
ora, inaiium, oninesqne corporis geslus rcfienare lluic itaqtic vilio abrcniinliaiis, in via Dei quotidio
siudeas. Esl versiculus ille vulgaliis ; saucii desiderii gressus ponas. Iliiniililali praeci-
Risit el argulo quiddam promisil ocello. puc sludc, ncc le per clalioncm subleves ut coe-
Impudicus octilus impudici cordis est nuniius. j) ] lestis regni purpiiram iu nienie serves. Vadas nd
Dolcius cordi luo insedeat aiuor puJicitiae, indueus ulililalein proximi, stes ad ctislodiam lui, eleveris,
ipsum caslilnlis affecltim, qucm indueral qui dicc- ad conteniplalioiiem Dei, quod ul possis, le ad coe-
btit : Pepigi fmdus cum oculis meis, ul ne cogitarem lcste desideriuni pennae virlulum levent. De nulla
quidem de virgine (Job xxxj. Si leniaiio le percti- latnen virtuie confidns ; sed sttb magno limore irer
Jerit, ad te posl lenlalionein reversus, cl de temel- pides, donec mens lua igne sancii Spirilus calev
ipso eriibescens apud lenieiipsum, iu leipsinn ul- facta et vchemenier iiiflammata, limorem in amo-i
lor severissimus exardescas. AllenJe gaudia fugi- rem vertat. Non appetas illis placere quos scis Deo
liva, vilae miserias, cclerein inorlein, vitam post displicere. Siitfium valde, ail Gregorius, si illis pla-.
niortem seu iu bono seu iu malo perpeluam. Pu- cere quwrimns,.quos non placere Deo scimus. Dea
rum cor habeas, oculuui columbinum. Accingcre enim seamicuin denegat, qui ejus placel inimico ; et
quasi novus liro ad spiriluale certanien, indncre inimicis veritalh adversabilur, qui eidem veritali in
anna ppteinin Deo, snnctae pauperlatis huiuiliia- corde subjugaiur. Aurem sanae doctrinae libenlcr
lem, tigorcm discipliuae, orandi assiduitaleiu;' ' accaminodcs. Verftuni De'\ ail Sancliis, scmen ir
proimlaiem orationis coinilelur fervor dcvotio,nJs, corcle audjenlis estt el audiior bonus inde profert
S6?> GAUFRIDI S. BARBAR^E SUBPRIORIS 8G4
mugmim messein scienliw, unde parvum prius acce- A exemplum Elise habelis currura ignenm, qui vos in
perdt semen lincjum. Ut autera in ciijiisdam sancti astra sustollal, qtiem qui ascenderit mortem non
aciibus lcgimtts, imerioris hominis uoslti pulchri- giistabitjn aclernum. Haec est qnaiernarum qna-
ludinem, fortitudincm, purilalem, indicare debent driga viriiiium, prudentiae, lemperanliae, forliiu-
niores nostri et viia, ipsum exleriorem, ita uno dinis el jus:itiae. Prudenliae, ut ferlur, est imin-
semper modo ipsoque modestissimo et decentissi- dum islum et omnia quae in mundo suiu divinorum
nio gerere, ul nihil prorsus appareat in eo quod conteinplatione despicere, el, oninem animae cogi-
possit inlentos offendere, verbum oliosum iion so- lalionem in sola divina dirigere ; lemperanlioc ,
lum non proferre, sed nec nuium, ncc manum pe- nihil appetere pcenitendum, in nullo moderationis
deinve movere fruslra. Nihil.sil IIOMaedificans in Iegein excedere, sub jugo ralionis ciipiditatem do-
vestro incessu, aspectu, liabitu, vultu. Denique vul- mare; fortitiidinis, aniinum supra periculi melum
ius Iiilaritateni non fuscct mceror, nec leviget ri- agere, nihilque nisi.turpia timere, lolerare foriiler
sus Tottim in vobis disciplinattiui, lotum insigne vel adversa vel prospera ; juslitiae servare unicui-
virlutis, perfectionis forma. Rcmissi inierduni, que qtiod stniiii est. llis religiosi ac Deo dilecli
dissoltiti niinquam; negligenles nihil, elsi pro qttadam humaiiorum fugn solis se gaudeiit insercre
sed ' diviuis. Hw
lemporemulla dissiinulanlcs; qttieti saepe, ,ni':- sunt virtules, ut ait Sapiens, purgaii
iiime aliquando oliosi. llorlor ilaque ul isla ob- jam dejwccuique animi, et ab omni Itujus mundi
servans vesligiis inhacreas beali Eligii, in cujus aspcrgine presse pleneque detersi. His virtulum or-
loco nocie dieque versaris, vcrbis sanciorum utens nameiitis ad digne celebrandam proxitnam Domi-
quasi in brevi labella latissimos oslendere volui. nicae resurreclionis diem, vobis orantibus, praipa-
Videtur hic deesse aliquid. rcmur, cujus suaiissimus odor munduin aspersil,
ul nulla pars orbis, til Alexander papa scribit,
EPISTOLA XXXIII.
ADUUGONEM PUIOREM S. MARTINISAGIENSIS. alieuam se ab odorc isto sentiat, vel expertein,
sed oiuiies gaudeant se odore hoc suavissiiuo spi-
Hugoiis prioris Sancli Murlini Sagiensis latiaes
prwd.cat, docelque quontodo ctd liesurreclioitis riiuales neqiiitias in coelcsiibus jam vicisse. Porro,
Dominicm [eslum prwparare se debeanl. utille ait, ad ipsius Chrisli resiirreclionem spiri-
HUGONI veuerabiii priori sancti Martini Sagiensis, lunliter denolandam, sanctae mulieres ad sepul-
SiiusG., quod sibi. crum aroinata deltilerunt, suavilale redoleiuium
Potuii sine litleris lator praesentium, si quid tle ungtientorum ipsius gloriam praefiguranies, qum
me qtiaererelis, exponere; sed quia, ut ille ait, fas- Q uliqtie lerrorein inferis, coelis gaudinm, lerris
tidiosa saluialio est, quw nudo sermone prvfenur, intulit sanctitolem. Istn vobis, -ut amico loqucns,
iiinxi scripta inandalis, et eo niaxime, iil sermo- scribcre pracsumpsi : licet aiitem unciioiiem ha-
iiimi vices nobis esse possinl solatio. Congruuni beatis a sancio, quae docet vos de omnibus sanctuni
p=l cniin, ut hujusinodi remedio laedium noslrae laiiien dalum canibus el maigaritas conculcatas a
pciegrinniioiiis relevemus, et mutuam diligeniiam porcis auferte. Noslis enim quia per canales lapi-
retigiosis salutalionibus excolumus. Crescere quo- tleos aquie fluttnl ad areolas, el Moyses cui Deus
lidieinler nos amiciliae debitum volo. Scribo ilaque loquebalur facie ad fnciem sicul solet homo iooui
vobis non in 'doclis hiimanae sapicnlix verbis, ad amiciim siiiiin, acquievil consilio Jetliro viri
(ifam Deus destruet, sed in siniplicilate cordis el genlilis; et Elias ignipolens et niibium tlavis,
charilalis sincerilate, quae nunqiiani excidet. Nuila eseam palientcr exspectavit a corvo. Faciem ve-
crit hic rhetorici pompa sermonis , nec euini in siram del nobis in brcvi Paler inisericordiaruni
lalibus magnopere crudilus suin.sed ncc dccel re- videre cuui g.iutlio.
ligiosas aures fulgore saecularis eloqiientiae delc- EPISTOLA XXXiV.
clari. Habent qtii cas spiritualiler delectent, sau- IJ ADR. PRESBYTERUM.
cloc sciliccl doctores divinoe lacleo eloqueuliu; Quid significet in Missa slalio sacerdolh ad dex-
foute inanantes. Coniido nutcm in Doiniuo quod, leram, el de quibusdam aliis rilibus.
inoritis vestris adjuvantibus, steriles iu me ct Yenerabili ainico et compresbylero suo (IS) It.,
cniortuas aquas vivilicet, et cceleslis sapicnlioe salc G. omnium peripsema sacerdotum.sapere etiulel-
coiijiat, et graiiae suae infusioiie fectmdet. Ipse ligere, ac novissimn providere.
nrva nrenlia irrigal, et lorrentera spinaruin ac ln me mihi bene complacui , si quid possim
ninre mortuum condulcorat. Iude esl quod divino agcre, quod luae possit volunlati complacere. Po-
rore irrigatus, et in cliarilate radicaltis cl funda- stukis aiilem ui siylo digeram qnid signillcet in
lus, summo nitimini sludio ciiin Elia slare in fo- missa slalio sacerdotis ad dexlerara, el eur Evan-
i "iiiiinepetrae, per anguslias acus iransire, et po- gelitim legitur in sinislra , el ni fnllor, cseiera hu-
in
swriora Doiuiiii contoniplaii. Inde est nimirum jusmodi tibi cupis explanari. Laudanda volunlas
Domiui sententiam :
qund pedibus veslris muiidtun siibjicilis, quod hic sacerdole, qui limel illain
coiuendiiis ut alibi coroiieuiini. Et vos plaue ad Quia tu scientiam repnlisti, repellani el te, ne sa-

05) Ad quem supra epist. 8 et 19, scripsissc videiur, et itifra episl. 58.
 8C5 EPISTOLJE. 8CC
cerdotio furigarismilti (Ose.iv). Sed non libi piopria A nrielinam spiritns profcrviamct tnurjnam feritaiem
me tradidissc putes.nec lanqnam nostra suscipias, hircinamqtie libidinem jugulantes monificemiis ,
sed ex mullis sermonibus Patrum, quornm digna jtixta illud quod in Psalmo canimtis : Holocaustu
satis-lausest in Ecclesia,quac huic aplae videban- medullala offeram libidum incenso arieium : ojferam
tur negotio noveris decerpsissesententias. lnlellige libi bovescUm hircis (Psal. LXVI).Tirnc Deus noslra
itaque quae dico. Dabil enim libi Deus in omnibus accepla sacrificia b-abjre dignabilur. Cur vero ircs
inlelleciiim. Igittir introitus sacerdolis ad aliare porfiones de hostia fiant, salis eleganier ille ver-
nolal Filii Dei in hunc ingrcssum inunJiim. Adsurit sihus ciuit:
flammantes cereoli, videlicel insignin gnudii quod Parst inquil, inlincta mero pro vivis Otal) oprisque
in orlu Salvaloris omni inttndo effulsil, de quo ProSanguinis et carnis expial ipsct,caro.
bene defnnctis, quornm pnrgatior unus
angelus ad :
pastores Annnniio, inquit, vobis gau- Hoc inierventu non tcjel , alter eijct,
dium magnum (Luc. n), etc. Sacris indiilus ingre- (18) Offerimus tibij Chrisle, duas, sed projiter eosdem
dilur : unde egregius versificator : Oblulm pariler non operaulur idem.
Nam pars pro jusiis, pars est pro jusificandis '
Veslibus ille sacris tegilur, trxil caro Verbttm, lila referl gentes, supplical ista Deo.
Tola carens mucitla, lola.sacrula Deo (16).
'Hoc aulem sacro sanctum altaris mystcriuni id-
Significalur atilein, ul breviter dicam, per albam circo missa dicitur, qu;a ad plncationein et solu-*
inunditia, pcr zonam continetitia , per siiperhume- lionem inimit-.iliarum quae eraut inler Deum ct
rnle jusiitia, per ntanipulum discretio, quae est oui- homines sola valens el idonea missip esl. Sed h:ec
nium mater virlulum ; per stolnm jngiim Domini nos de raissa dixisse suflicial. Si auleni
quaeris
suave ct onus leve; per casulam vero, qua super qtiid ara, quid calix,
quid palena, quidve corpo-
omnia ornnmenta induilur , sanctitas cijusiilki, ralia designent, audf:
quibus sacerdotalis gtoria fulgere debet, designatur. Ara crucis, tumulique calix, lapidisque palctta,
Pergii vero ad dexlrum cornu altaris, quia dex- Syndonis officium candida byssus hctbel.
tram Chrislus semper egil viiam : dexlra eiiim vila Porro in (hurihulo,
acquiritur ccelestis gloria. Jam dictus versificator : ISttnl Iria qum signes, vas, thus, signabis el igncs.
Vas cor, tjius psalmus, calor inius Spirilus almusi
Ille, inquil, ilata dextrh quia qumsiit auctor inanes
Exsecrala deos gens quasi dexlra fttit. Sed vide ne in ihuribulo luo offeras igricm
lnde, ail, sinis/rorsum Doiiiiiii sacra verba legunlur. «Jienunvcoram Doniiuo ; hoc cnim fecerunt Nadsib
Rejicienle fidem Judma gralia Chrisli et Abiud filii Aaron, et- morlui sunl.-Ignis sncer
Transiil ad gentes, Israel errat adhnc.
Transiius Itic quolies Evangelium recilatur, Q ignis domesliciis esl charitatis; unde Prophcla:
Mentibus occurrit, exprimilurque toco. ln mediiaiione mea exurdescet igiiis (Psal. xxxvin).
Ad Iwvam legilur, quia quo transivil aberrans,
El velut a twva gens idolalra fuit. Ignis cupidilatis , i^iis lUxuriac est ignis alienus;
iAd (M) Christi redilura fidem Judma noiainr, unde Job : Ignisesl, inquit, usque ad perditionem
Cum Paler ad dexiram sedil el explel opus.] devorans, el omnia eradicans genimina (Jvb xx\i)„
Sed non omnia libi proposui scribere, quae lu in Videsquod ignis isle, in mullis bodie niultipiicifer
Palrura scriptis poteris invenire. Saue de his qui- exarsit, qui puriiatis Auctoriin puro cordc et cor-
dam iion paruni iniranlur, quod jam confeclis sa- pore minisiranles, non verentur «tare angehni
craineniis signura crucis appouilur. Ubi enim di- [f. anle angelum] Domini, qui secel medios et <li-
citur : Hosliam puram, hosiiam sanciam, hosiiam spcrdal; sed omnino audciil Agni immaculuti sa-
immaculalam, panem sanclum vitm mternw, et ca- cras contingere carnes, intingere in sanguiue Sal-
licem salulis perpeluw, quinarium crucis signa- vatoris manus uefarias, qiiibus paulo anic, proli
culum pauis et vini imprimens substaniioc, Chri- dolor I cames meretricias nilreclarunt, sic cir-
sto sedenli ad dexlram Patris veraciter concorpo- cuire altaria-, frequenlare psalinos, cnm et hu-
rate erudiluin coiiieinplalorein rerum ad illam bea- jusmodi laus sil exsecrabilis, el oratio sit in pee*
lam pnssioneiii millit. Haec ergo sunl illa viveulis ][j catum. Vendunt sacrameuia , justiiiam produnt,
pelrae foratnina, in qttibus formosa est et imma- quorum gultura necdum iraxitad laqucuin, nccdiim
culatn columba, scilicet Ecclesia, in quibus lune pracfocavit fauces verbum blasphemiae, vox sacrf-
cenitis nidificat, ctim inler verba praedicta, per lega, sermo ncquam : Quid vultis mihi dare, et ego
quinque crucis signacula quinquc dilecti plngas, vobis eum tradam ? (Malllt. xxvi.) Ex istorum Ihu-
videlicet duas manuum, totidemque pedum, el ribulis procedil coram Doniino pro suavi odore
unain laleris lida contemplalur memoria. Sicut felor, non venial in jiidicium istomni aniina mea,
autem recordatio passionis ipsius Ecclesiae vul- nec sil in ccelu illorum gloria mea : quoniam ignis
nerat charilaiein, sic et meraoria resurreclionis succensusesi in furote Donliili conlra illos, et ar-
coiiforlat fidcm, et conlemplalio ascensionis taeii- debit wsqtie-ad inferni novisshna (Deul. xxxn). Seil
ficat spem. Itaque assistenles ad offerendttm recie Jam venietidiini «st ad id quodtandemtxarari libi
dividamus, id est prius nosmetipsos offerentes, postnlas, videlicCt quid eaeerdos :plebi,riHid plcbs
(16) llildebertus Turonensis archiepiscopus. pore Ilildeberli cxarato.
(17) ll.ccduo carmina desidemntur incditis Hil- (18) Slaecpauto aliler in edilis.
deberti, ci in ms. codice MajorisJMoiiasterii tem-
C67 GAUFRIDIS. BAftBARiE SUBPRiORlS 863
dcbeal sacerdoli. Quod ut succincte dicamus, sa- \. animo conlineri. Hoccfidenter loquor. Scinius au-
cerdoiis esl erudire, et iniervenire; erudire quidem lcin, ut ille ail, fidticiam ex simplici affeclione sur-
verbo etexeraplo, Deum placare prece et sacrificio. genlcm genus esse virtiitis. Et ego diu me siluisse
Haec sunl ergo quae popnlo debet: verbum doctrinoe fateor, exspectans ut mihi congruentein rescribendi
et exemplum vitae, hostias et preces pro eis offerre. materiam vester sermo praeslaret; sed cum perspi-
Unde Petro diclum est: Simon Joannis, amas me ? cerera necdum me aliqtio incilamento provocari,
"
pasceoves meas (Joan. xxi). Ideoqtie lerlio repe- prior in verba salulalionis erupi. Nalura siquidem
lilum, tertio dictum Pasce, nec mulge, seu tonde, rcrum esl, ut qui balbuiiunt plus loquantur, affe-
vel semet additum est. Sacerdos igilur Dominicum clant enim copiam pudore defeclus. Hcc exemplum
pasccre gregein magis salagal qu.im tondere, ei meexpelil, ciii magna scribendi impalienlia est,
pascere tripliciler : exemplo conVersaiionis, verbo ctini dcsit oralio; sed ad hoc vestra me compellit
praedicationis, oblaiionuni fruclu el oraiionis. Est dileciio_, quae et cor mcum acuniine compassionis
itaque sacerdoialis professionis cccleslem sacrificiis penetravit, cum ex praescriptorum relatkme com-
placare indignatioiiem. Non omnes tamen apud incaniium innoiuil quantum iu vos foriuna saevie-
Deum impetranl, qui pro aliis interpellanl; neque ril, quae vos amantissimo atque oplitno patrono
omnes Detim placanl, qui Dco immolant. Immolat B privavil. Hei niihi, quia limor quem limebam eve-
facinorosus, scd per Isaiam dicit Deus : Facino- nit mihi, et quod verebar accidil (Job 111).Est igitur
rosus qui mihi immolat, quasi qui cariem occidat qujcdam
(Isa. LXVI).El Prophela : lniquilatem si aspexi in . . . flere voluptas.
corde meo, non exaudiel Deus (Psal. LXV).Non pla- Expletur lacrymis, egerilurque dolvr.
catur lalibus voiis Deus, imo exacerbalur hosliis Sed lugubri stylo, et calamo tragico pnr-
impiorum Dcus. Cr.m h, ait Gregorius, qui displi- cendiim est, ne veslrae menlis vulnus. exaspe-
cet ad inlercedendum millitur, judich animus ad rem, ne sera relractatio scindat praelerili cicatri-
iracundiatn provocalur. Exaccrbant ilaque Deum cem doloris. Verum contra haec virlute et raiioue
sacrificia tua, si ei displicet vila tua; placabilur aniraus armandus est. Spes quoque assumenda cst
autem tibi, el aliis per te, si pnro cordcetcor- melior. Smpe, ut quidam sapiens ait, litubanita in
pore sacrilicatur ei a lc. Sed ne longius prolraha- solidum conversa sttnt. Nibil hominibus aeternuni
miis, dicamus, quod proposuimus, videlicet quid et . est, volVuul raortalia vices crebrsc.
plcbs debenl sacerdoli. Exhrberc debet juslitia Singula denobis anni perdtinlur euntes
plebis sacerdotibus, propter honorem Dei, cujus Et vere labilis aeias repleiur multis miscriis.
liiinistri sunt, subjectionem humilitalis et de- " Tempora labunlur, tacitisque seriescimus annh,
voiionem chariiatis, ul omuis eorum obedientia Et fugiunt freno noil remorante dies.
el humilis sil et devota, Porro vidisti pallorem in (OVID.,Fast., vi, 772.)
fuliis, scias esse viiium in radice; vidisli scelus in Sed superanda omrii forluna fefendo est.'
plebe, cnlpam csse.noveris in sacerdole. Sed jain Auro, inquil Job, locus est in quo confiatur (Job.
loqticndi finem faciamus, opto autem ut in tui re- xxviu); auri plane purilas in foruace, equicursus ili
cepiaculo cordis , dempiis viliorum spinulis, su- stndio, nii'iilis virtus in campo approbalur. Sciiuus
pernas. virlules inseras, quorum copia ct subdi- ires pueros de cainino puriores exiisse, quaminira-
loruni corda crudias, et erudiens in bono opere veranl. ln hac igitur liguratae B. bylonis fornace de-
nunquam deficias. cocli, fortes simus in bello, sicque per sexlac curra-
amores nius sladiuni, ul inslaiilia noslra, largicnlc Domi-
Aut nielues dulces, aul expcricris amaros,
Sensibus liumauis, rcs est noii parva, reponos. uo, per comiiiunein scpliiiiam octavae bravium ap-
Nec succus pecori, nec lac subdiicilur agnis, prehendal. Exsurgiie itaque, sicut ille senex Maia-
Nec niala vicini pecoris contagia laedunl. thias; habelis enim in filiis el fralribus veslris vii -
EPISTOLA XXXV. D lutera Judae , strenuiialeni Jonathae, prudenliam
ADJOANNEM ABBATEM. . Sinionis, ili plane vobiscum praelianlur bella Do-
inini. lpsos ui vice nosira saluletis rogamus. lliari
Compulilur pro infortuuio quod ij.si accideral. eliam dominam qtiani omnis iiocivae dulcedinis ex-
Venerabili abbali suo J., fraler G., viriluer agcre pertera esse desideramus, sororem videUcel dulcem
el conlprtari in Domino. snluiamus in Domino, ad cujus dulcia -gaudia nou-
Desideravi litleras vestras, adventantibus aliqui- nisi per amaras lacrymas pervenilur. Refloreal,
bus quos mihi sermonem veslrum praesumpsernra| ohsecro, oralio vesira ad Deuni pro nie. Vigcai et
tradituros; sed ubi exspeclalionem nieani spes ista1 seniper fcrveal iu vobis chariias Dei.
frustrata est, ultro vos alloi|ui studui, ut vos.exeni-
\ EPISTOLA XXXVI.
,do benelicii ad curatn similein provocarem. Quoeso
igilur ne amicrliae niunia frigere palianiini, quoc: ADSIMONEM AMICUM.
impalienier requiro, licet noveriui diligentiam circa De laucle cujusdam virgints.
inc vestram, et cum scripto abstinens sitis, fidoi Venerabiliet charissiino don.inoetainicosuo (10)
(19) Forle Simon monachus Sancti Salvaloris, , cujiis supra iil mentio, episl. 51.
g#59 EPiSTOLiE. 870
Simoni, devolissimus suusG. saluieni ct sctotum A EPISTOLA XXXVII
Grales veslrae benignilali refero , qu:e sirut au- AD R. FRE.-BYTERUM.
divi, el cerlus sum , amicnm longo posiwm non JEgre ferl datas sibi laudes.
obliviscittir, etduui pia affecliouc inci reminiscilur, Dilecto et semper diligendo compresbylero suo
oralionibus sanctis infirinitnlem nicnm relevans R., fraier G , parce lnudare, vituperare parcius.
salulare mihi remedinm imparlilur. Ilujusinodi re* Non csl opiis miillis vos alloqui sermonibus, nec
iricdium socpius inihi impartiendo niisercniini inei , rhetoricae mella etiquare dulcedinist, Et hoc quidera
non quia dignus suin, sed quiainops et pauper sum posiremum sicut iiiiperitia denegat, sic illud pri-
miim nec anguslia temporis nec festinatio pcnuil-
ego (Psal. LXXXV).Miseremini, inqiiain , non quia
mertti, sed quia egeo. Miseremini inei, lanquam lil laloris. Maximo vero gcnas noslras rubore suf-
iiiisciicordiam consecutus a Domino , tit serviatis funditis : dum in laudibus uostris lascivo scribendi
ei in sanctilale el juslilia. dbsecro autem ul nuae- gencre utimini. Liquct planc quod ignolo scribiiis,
siia opportunitaie, si fieri po(est, nos veslrae visi- diim lam a nobis aiiena profunditis : parum quippe
talionis cousolatione laetificelis, quod ct sululi no- kuidis promeretur principium, si sapori derogel
strae proderil, el proposito vestroc sanctilalis non finis iiicondilus. Utaulem B. Gregorii verbis utar,
ohcrit. g c-erte super simiain leonem vocas, qtiod eo modo
Ego phne, si possem, ad vos libcnler ve- vos agcre conspicimus, quo scahiosos sa'pe calulos
n>ssem, ncn soliim propter vos, sed et propier vir- pnrdos vel ligres vocamus. Hoc quoqtie mihi ad
ginem veslram, in qua Deus lam mirabililer ope- inlqiiilniuin mearum cumuliim accidit, ut cum vin-
ralur, ul conlra naturam, imo supra nalurain pcnc dicari in me iniquilasdebueril, laudes pro vindicia
sine cibo subsislere possit humano. Miium dictu ! recipiam. Et quidem non cst ila , ut dicitur, sed
in his duobus inore vivit angelico, non comedcndo, utinam ita essel ut dicitur , nc is qui non solet
virginilalein servando. Daiiiin esl ei a Doniino ser- inentirelur ! Ad haec aulem cujusdam bonae mulic-
varc virginilntis litulum , apprehendere frtictuni. ris verba respondeo, Nolite me vocare Noemi, td esl
Ilaec reliqiiil Ctialdaeos, qui qnasi daenioncs inler- pulcliram , sed vocale me Maram , quia valde amari-
pretanlur, ut oblila saeculari pompa, et carne eon- tudinepiena sum (Ruth i). Ipsa vero scripla vestra
lempta, sponsi jtingatur amplexibus, cl oblivisccns in hoc approbo, quod cxercitia scholaria redolen',
popnlum suum , el doniiim palris stti (Psal. XLIV), el accurali sermonis copiam adniinislrent, laeta fes-
habiict in rcgione vivorum. Haecnon iu Segor civi- livo quodam schemate decurril oralio; porro de-
tale parva, scd virluiis culmine ascenso, iu inonle bilas super hocvohis porrigo graliarum actiones,
salvam se 1'acit, nec posl Chrisii lunicam ad loilcn- 'C quod liiterarum vehiculis ad me prius currere di-
dum aliud vestimeniiim in tecla descendit. Ipsa guata luit vestra dilectio. Valetc memor niei in
plane pudicitiae virtus in lerra quae spinas el Iribu- Domiiio. Ore vestro loquor, suui luus, eslo ineus.
los gcrniinai, el quam serpens comcdit, invenitur EPISTOLA XXXVIII.
ianquam auruin in luto , gemma in slerquilinio, ^ ADW. ACBATEM SANCTlANDRE^.
iiliuin inler spinas. Ipsa sane virginitas supemae
civiiatis est virius, supernorum civiuin decus, ubi Gratulatur abbati Sancli Andrem ordinh Chterciensit
de sua promoliohe.
non habclquis de inlegritale quod perdat, de cor-
Dileclo et venerabili palri W. abbali sancii
ruptione quod doleal. Hujus laus el exsuliatio vir-
Andreae, frater G. humilis Sanctne Barbarae sub-
luiis canlicum esl quod ignorant vidtiae, ncsciunt
niiuisler, sculo bonae volunialis gregcni suum de-
conjugalse. Condelectamur ilaque glorke virluiis fensare.
ejus, quae fallacem niundi gloriam respuisse jncta- De promolione vestra exsultat spirilus mcus il-
tur, quae Deo nubere inaluii, carue et
virgo spitiiu. luiii prosequens gratiarum aclionc , qui superbos
0 qiiam decenti rubore, ul verbis illius ular, genas humiliat el exallal humiles. Non enim de illpruin
sutfundit virgineas ingeniti geimna pudoris! Com- D sortc vos esse
censemus, dc qiiibus scripliini est :
posilum reddii oinneni puellaris corporis statum el Dejecisti eos dum allevarenlur (Psal. LXXII), qui
neiitis habiluin disciplina, cervicem submiuit, l.onoriliiis quidem pruficiunt, sed moribus cadunt;
poiiit superciiia, componit vullum, ligaioculos, ca- qui [mngis] praeesse cupiiint, quam prodcsse ; qui
chinnos cohibel, moderalur linguam, gulum lie- non ovcs ; qui quac sua sunt quae-
seipsos pascunl,
nat, iram sedat, moderalur incessuni. Talibus tlecet runl, non qnac Jesu Clirisli; qui venienle lupo£re-
pudiciliae veslein distingui margarilis. Istiusmodi non defendimt, scd fugiunt; quos Deus ponit
circunidatur varietate virginilas. Porro de saepe- gem
ut rotam ; qui sumenlcs magisterium, majus su-
dicta admirabili virgine veslra inulla liiibi nnrra- niiinl et judiciuin; de qtiibus el pocla Clau. :
siis, ad quae non incredulus, rogo qualeuus pro . . . Jam non ad culmina tetrw
nobis Doininura rogel. Ex parte nostra ei preces injuslos crevhse queror, lolluntur in atium
porrigatis. Ut tapsu graiiore ruant.
Bene valeatis, et servi veslri jugem mcmoriain Veruiti de illo nuniero vos esse confidimus, qui
habcatis. praesunlin sollicitodine, quos zcltis domus.Dei co-
medit, sub quorum cultura arida ficus refloreacit;
 871 GAUFRIDi S. BARBAR^ SUBPRIORIS 872
el in graliam cum suo rcdit Domino , cujtts minas A j plcna siiavitntis mclliflux, ibi me sacpius rcfoverci.
et securitn formidai. De illorum, inqiinm, esiis Scio quod peregriiiationis nosirae lacdiumdeaetcr-
ronsortio qui cuin Moyse occidunl sacrilegos , cum na patria vobiscum loquendo freqtientius relcvaret
Phinees perfodiunl imptidicos, cum Sanmele liigeut commorantem. Novi quod per ignitum eloquium
inobedienles, cum Job pro liliis sacrificitim offe- veslrum charilatis flamma quae ex gratia concipi-
runt, cum Aaron coram Pharaone divinas crimi- lur ad mlerna invisibilium gaudia nostrum crebro
nationes edicunt , cum Noe his quibns stibinersio nffectum succenderel. Spiritus enim sanclus, qui,
imminet arcam :biluuiine lilam providcni; quibiis ut crcdimus, in pectore vestro jticundum sihi habi-
est virga corrcclionis in oves, baculiis defensionis laculiim praeparavii, vestris intervenienlihus jneri-
in hostes, quoriim animus vermiculus humililalis lis, ad illara supernoe laelitiaefrequeiitiain quando-
in prosperis, clypeus est conslautioe in adversis. que cor noslrum sublevarel. Conarer namque et
Plantaiionem plane qnam inter sylveslres.sylvae verbis vesiris adjulus el exemplis secrelum specn-
illius arbotes planiavitPnler vcsior ccelesiis divini lalivac rcpelere libertalis, in qua snpernae vobis
roris aspersioue virere facitis ; quippc qui coelc- clariins arriJet visionis ad illa revolare quie:is
stium litlerarum copiosa leciione pinguesciiis, et culmina, qnibus secreta coelesiia cordis iiianu ian-
de cujus pectore mannl fons aqtiac salicnlis in vi- "' gcrc, qttibtis superna quaeriiis gaudia incorpornliicr
lam teternain , putetis nqtiariim vivcnliitm. Sacpe videre. Vigeat et sempcr fervcat in vobis clmritas
aiilem vidimiis multas radices unius Irunci sylve- Dci.
stris unius solius surculi uniiione fruclificarc feli- EPISTOLA XL..
ciler : unde ct dc nnlivacac dulcioris nrboris ramis, ADJOANNEH ABBATEM.
quoead praedictamplantationem cujus fructus longc Causatur tle tuterurum raritale.
redolet, perlinere dignoscilur surculus assumptus Venerabili abbaii sno J , frnter G., quod inerila
el naturali sed humilioris arhoris trtinco inserius siipplicum excedii et voia.
esl; sed inde priori arbori unde assumpltis fuerat Anior quo siniplicior eo teiierior ad lxdendtiin :
resiilttlus, ei ipsitis arboris cttlmiiii reinsertiis, ut simplicitale sua proficicns incedii, si quid in niuico
ex eo, largienle Domino, mnjor fructus successc- ei nubilura occurril, offcndiiur. ld ciiim ab amicn
rit. Qnin igiiur de iila novclla planlntionc Ceno- exigit, quod ex se pracbet. Mollis est nimirtim, ut
mannici pagi ad qtiam irrignndam acccssi lis, ad illc ait, aiiimus diligenlis, et ad omnem sensuin
priorem cl sacpediclam plaiilalioiicm redislis , ct doloris argiilus, Quorsuin hoc spectel alloquiuiH
ibi dala esl vobis poteslas dicciu'i huic : Vadeet „-, bieviter explicabo. Sum silentii vcstri vchcineiiter
vadit,et alio: Veni et venii (Luc. vu),devolas pater- impaticns, quod genus quereloe nmanlibus familiare
nitati vestrae preces porrigimus , ul fratrcm Robur- esi. Diu scribcndi operam distulisiis, et vereor ne
tum sacristnm veslruni ad nos usque dcsiinelis. forle in nos vestra claudicet affeciio. Facit te-
Peracloautem pro quo eum vobis iiccessariniu du- ncrior affeclio ul sil quercla proclivior. Forsilan
simus, illuin nd vos post duos dies vel Ires remii- occupationes ad exctisalionem praelenditis; sed illc
temus.Valcat et senipcr proficial in Doniino pa:er- rcrum cvenlus nunquam eveuiat , ul ingenium
nitas veslra. vcsirum lnbor delrahal, benigniialem cura Ileclat,
EPISTOLA XXXIX. facundiain usus cxhauriat. Ego licel pauperrimi
ADPETRCM OEBUXERIA. uici iugenii consciiis, amoris inde vcstri graiia
bicil sepro(essionh voto el praposilnra. offlcioimpe- diiclus non erohesco infanliac meae niaciem publi-
diri quominus in solilndine maneal. care, cum silealis ac si eloquii vestri vena tenuaia
Amicissimo Palri et doiuino (20) P. de Buxeria, sil. Sed dileclio veslra, obsecro, nie visilare diguc
filius suus G., salulem ct plenuni siuceraedileciionis tur, aeiernuiiiqiie viiae nianha Siiavi litterarum-
ttffeclum. rore animae meae infundat. Adsit nobis dignalio
Mihi quidem, vcnerabilis Paler, oplabile esset D D vcslrn charilalis affcctu, quo longe nielius jungiin-
secrelioris vitae bcalitiidine perfrui, cl talium uii tur animae, quam locis corpora. Et lioc quidcni
consortio cum quibus posscm de Scripluris sa-pitts salis essel eis quos amor spirilus a lerra subleva-
celebrare colloquiiim.Eapropler, assumptis pennis verit perfectius; nobis aulem sermonum vicesopor-
columbie, cuperem ln purum libcrumque trnnsire lel esse solaiio. Fecil religiosa cura ut prior scri-
Volaium, requiescere et mnnere in solitudine, Sed berelis, non eritis lam irrcverens, ut provocatus
in ecclesia noslra, in qua non sum expers inlittui, abstinealis. Conseiitancuni naturac est, ut officiaa
duplicis vinculo necessilalis asiringor : ex voto vobis inchoata a me probala coalescaul. Ergo de
videlicet meae professionis, el ex oflicio praeposi- reliquo sermonis eslole munificiis: mea cura non
turae ordinis. Qualiier igitur id quod tam obuixe deeril, quac vos slyli vicissiltidine inmicreiur.
llagitatis adimplerc possim non video. Scio cqui- Porro multas ob causas ine voijis obnoxium essc
dem, beatissime Pater, qtiin ipsa, qiiam ardentcr confileor, ul quolies coiivenienier possim, el de-
silio, dulcedo praesenlise vestrse , et vox veslra beain el desidereni vos proescntialiier visilare, scd
('10) Petro, ad quem supra, episl. 15.
 873 EPISTOLj:. t7>
. ad prxsens desideriis meis opporlunitas non occur- A lacrymis inardescit, ccelesiis ,palriac pracmia ante
rit. Obsiant impedimenta quam pltirima , . verba oculos proponit, supemis jam ciyibus iniercsse
tamen salulaiionis et excusa.lionis vobis niiitere cpncupiscit. Florem aelatis vesirse datis Deo, nec
credidi frucluosum, sperans quod apud prtiden- a liminibus sapientiae alienus prudenter delibe-
tiara veslram inlellecla necessitaie charitas veniam raslis inter vilam et mortem, inter spiriluin et
impetrabil. Scit ipse Deus qui* charitas est qua carnem. inler Christum et mundum. Merilo ilaque
YOSaffeciione compleclor, et utinam cbr megm lalem promplo et patulo amicitiae sinu recipiuios.
lynceis, ut aiunt, oculis videretis! Sed jam habeat Merito oplamus ut et. nos in curam sancli et flde-
serino modum, quem erga vos nunquam habebit lissimi pectoris veslri recipiamur. Totis yero affe-
affeetio. Opto ut vobis jam dudum suscepti officii clibus expptaraus, ul bonarum rerum fnictus dut-
cursus arrideal, quamvis dubiiare non possira cissimos afferatis, qui copiosa virtutum laude flo-
ne mulare vps posse probilatem, el virtutes sti- ruistis. Non vereor ne diligeniia veslra tali laude
mulo praemiorum felicius incilari. Valeanl fratres lepescat, quin poiius benevolentiam vestram spero
noslri qui nos una vobiscum foveant orationibus liac quasi quodam slimuload id quorJ melius est
ftacris. inciiari; ut enim vir sapiens ait, bonis familiare
Diligo le sane. Si quaeris quomodo? plire. B est laude sua non tepescere, sed studia bona accn-
Si quanlum? juxla poridus amiciliae miilare, quoriim inercedem scnliunt nbri,perire.
Sed hxc haclenus. Caeterum quoe de Vila beaii
KPISTOLA XLL
' viri (22) Wal.,Deo inspiraiite, scribere coepistis, si
ADHUGONEM PRIOREM S. MARTINI SAGIF.NSIS. vita comes fuerit, prosequi et perficere ne pigri-
Ejus virtules prwdicat, hortalurque eum ad Vilam leniini. Non erit in cbiispcclu Dci inglorius, qtii
Walt. scribendam. tanlorum praeco fueril merilorura. Ut animus fnit
Dileclo et venerabili domino etamico suo (21) II., celerior lilteris, ita prius fuit yos amare, quam
frnter G., salutem in Deo salutari suo. scribere. De his quae circa vos sunt edoceat ve-
Tesie papa Innoeentio in familiaribus scripkis strarum recursus litterarum. Gaudele in Domino
dileclio vera coiisislit, eapropier quod ad vos scribo semper; Spiritus sancli aura vos
* provehat, et ad
amiciliie (enacis indicium est. Me namque vis porlum opiaii littoris prosequalur. Yalete. -
amoris trahit posl vos, quia verus amor postChri- * Si
quis araat vere, quod amat nescil removerc
stum trahit vos. Taiuoque inajori affectione vos A cordis ihatamo.
diliginius, ct chariprem in noslris visccribus reti- ~ * Esl ralio, qubd amor ralionis nescial usum. ;"
neinus, quanlp ad ea quae ad honorem et incre- Esl in amore modus, non habuissc niodum
ineiitum religionis perlinere cognPscilis, libenlius et
EPISTOLA XLU
promptius aspiratis. Constat enim vos corde el
opere divinis "obseqtiiis ct piis aclibus frequeriter UBGOMS PRIORISs. MARTINI SAGIENSIS ADGAU-
inhaerere. Ilinc denique esl in juvene noslro vestis FRIDUM.
asperior, victus restriclicr, et ad omne opus bo^ Superiori ephlolm respbndet.
num spiriius promptior. fioc »tas impedit, ubi se Dilecto et" venerabili Patri el ainicb suo G.. H.
potenliae ctelesli infudit. Vere, ut Scriptura referl, suus, quain vellel habere salutem.
Senecius venerubilis est non diulurna, neque riu- Litteras vestras liabui, litteras jucunditatis, quae
mero annorum computata. Cani sunt aulem sensus piura animuni niulcenl et excilant ad salutem. Uti-
liuminh el wlas semclulhvita immaculala (Sap. iv). nam me talem invenirel exitus mei ex hac ^Egyplo
Ipsius aiiiem juvenis noslri anima iti numero ado- dies, qualem me fieri litlerae vestroe jam fatentur I
'
lescentularum qux in odore unguentorum post Sed ponens anie oculos meos speculum Scriptura-
sponsum c.urrunt posita, ad perfectain, ul credimus, rum, invenio animain meam peccatorum maculis
aelatem, et ad iiuhiles, ul ita dixerim, perveniens j) j s»rdidatam, miseram, el inanem, riec laude dignani.
anuos, annos dico liieriioruin, non teniporum, facta ; Gratia tanien Dei non me perniiiiit sicexcaecari,
nuptiis ccclesiis sponsi idonea, ipsius absentiain ut laudibiis hominum animac meae salutetn com-
sursuin tendentibus desideriis novil quaerendo ge- miliam. Recurro enim ad conscientiam, quam si
mere, gemendo quaerere. Agnovit actorem suum invenio debilera, imbecillilalem meam condemno;
coeleslis sapientiae gemmis redimita illius simpllci- si sanam, grates refero Sanatori. Scripsistis ut de
*
las; agnovil, inquam, el lota virtute dilexil Do- beati W. prosequerer quod inccepi; sed vos modo
ininum ejus auima, Christi columba, lacle lola, moneo et rogo ut scribatis quia, ut audivi, diu
residens )rixla fluenla plenissima, el aemula caslita- perendinavit apud vos, gratia Dei ei dante, infir-
tis angelicae, ipsius thalamo, ipsius cubicuto se de- iriitatem, ut credo, propter vos. Nisi criim inflrmus
vovit. Hiric est niniiruin, quod ipsa mens veslra, fuisset, non (anlam morara apud vos fecisset. Nuuc
fraier charissime, amoris flamma in compunctionis autem consequenler scribite quoe audislis ab eo, et

(21) llugoni Snncii Marlini Sagiensis monachi et in Spicil. tom. H. et ms. tract. De malrimonio in
prioris, ad qucm epistolac 33, 45,46 et 49. biblioth. S. Marlini Sag. -
22) VValieriideMatititiana, cnjtis exstanl epislolae
PATROL.CCV 28
 875 GAUFRIDIS. BARBAR^ SUBPRIORIS 876
remiuitc, el rogale eum, si adhuc est npud vos, ul A ex parle jam edidisti, conscriberem, respondeo quotl
veniai ad feslum Sancti Marlini securitcr, quia in indccens ntihi videtur ut tain illustrem malerieiu
illo itinere, nec in corpore, nec in aniraa, gravem slyli diversilate confundam ; sed el supra iiribe-
ullam paiiclur infirmitalem, el niullam muliiscon- cillilalis meaevires istud esse perpendo negotium.
lerel ulililalem. Haec breviter litteris veslris re- Vos potius ea quoe cccpistis exptete, oretisque
spondi. lllis duobus mahdatis, quae mihi pCr dom- Deum, ut extensa sibi fidei- vestrae devotionisque
inim Ernaldum Canonicum mandaslis, videlicet ut Velaflatu -Spiritus sui impleai, vosque in cursum
vinum biberem, et feniculum comederem, quorum operalionis inilae propellat, tribuat yobis verboruiii
priratim grave, secundum Ieve esl, nolo respondere signiticationem , dictorum lionorem, inielligenliae
per scripta, sed ego ipse libi respondebo dulciter. lumen, veriiatis ccgniiionem, vosquc a periculo
Sciatis quod multum inihi profuil id quod dedislis falsitatis defendal.nt sicut Anastasius in Anlonii,
scriptum in rolto et verba veslra. Valete el orate Sulpitiiis in Marlini, Hieronymus m llilarioni»,
pro nobis alienlius quam, ne deficiamus, sed sem- Gregorius in Bcncdicti, sic et vos in venerandi W.
per proficiarrius in via , et quam citius poterilis, ge-tis conscribendis lota ingenii vesiri Spiriiui
ad Vallem-Dei per nos veniie (23). sancto vela pandalis. Naviculam vcslram ipsius
Conflictu iriplici me vexanl tres inimici, " Spirilus saricti aura provehat, et ad poitum oplaii
Serpens antiquus, caro lubrica, frater iniquus. litloris prosequalur. Non ergo ulterius fragilem
EPISTOLA XLIII. cymbam nostram nequaquam concilis fluclibus,
CAUFRIDI AD HUG0NEM PRIOREU S. MARTINI SAGIENSIS.sed yi.x stagnis et tranquillis aquis opporlunam
Jlortatur ad scribendam vilam Walt. laudalque ejus quaeratis. Mandavivobis ut molieo vino aqua raisto,
a vinoabstinenliam. proplcr storaachum veslrtiin, el maxime proptcr
DilectodilectorisuoH., fraterG., tnlarem induere infirinitaiem, ti^m vitandam, iileremini; quod ct
tunicain, et hostiae caudam immolare. Paulus Timolheo scribit, usus non Apostoli proe-
Me juvat itie siiavtssimus, itle floridus, qtiem ceplo, scd medici consilio. Hoc autem vobis grave
mihi per venerabilem et approbalae religionis vi- esse dicitis : legitis enim vinam omnino monacho-
rum raisislis, veslri sermonis afllalus. Legi eum, rum non esse (24), et: Bonum esl lioinini non lnnn-
et frequenler relego, el placel saepius repelilus. ducare carnem, neque bibere vinuin; et de Doinini
Qgolies illum sumo, quaedam mihi ante ocutos Baptisla: Vinumetsieeram non bibei (Luc. i). Potens
proeseuliae veslrae imago versatur. Amor amori, est autem Deus vos ab infirmitatedefendere, pro cu-
litteris litleroe rcsponderunt. Graiutor ilaque pa- Q ( jus amore a tali poculo absiinctis. Utinam et cgo
res nos esse, non solutn affeeiione menlium, sed tatem ab illo abstinentiae pereepissem graliam; sed
eliam vicissiludine Iitlerarum. Ctirabo tamen ut infirraus sum, et viliorum pondere pressus, pene
obsequii mei trutina et libra praeponderet. Vidclur in via deficio. Gemens dico, cum absinlhium ineurn
enim, ut illc ait, inertiae qunddam esse colludiuni rcspicio,cuniconsita melle pocula Vestradepreliendo.
scmper aequa lance censeri. Oplatis ut ipsac litterae Rogalis ut quam citius potero ad Vallem Dei
vestrae sonant, ut lalem vos exlremus invenial e< per vos veniam, sed multa mihi occursaul reuio-
jinc ^Egyplo exilus veslri dics, qualem vos es e ramina, si tamen volis meis divinus favor arriserit,
scripta nostra loquurilur. Sed opponendo vobis faciara quod horlaraini. Valete, et pro nobis fre-
speculum Scriplurarum, invenire vos dicitis ani- quenlius Domino suppticate. Det vobis ipse Do-
mam veslram peccatorum maculis sordidam, mi- niiims sic per sexlac currere statum, ut post coui-
serara, inanem, nec laude dignam. Et quidem munera septiraam octavae bravium compreheinla-
recle de vobis ista senlitis; nemo enim mundus lis. Amen.
a sorde, nec infans cujus est unius diei viia super *llle Deum vila accipiet, divisque videbil
(erram. Quis gloriabitur castum se habere cor? Permistos heroas, et ipse videhiiur illis.
Astra non sunt munda in conspectu ejus. In mullis ^1 * Lenla salix quantum palienti cedit oliva1,
nimirum offendimus omnes; et si.dixerimus quo- Ptmiceis hurailis quantuin saliunca rosetis,
niani peccatuin non habemus, nos seducimus. Sed Tanttim cedo libi.
propitialorium esl supcr arcam, et miseratione EPISTOLA XLIV.
ejus siiper oinnia opera ejus.cui canimus inPsalmo AD AUGUSTINUM AMlCUH SlilM.
Miiericordia tua, Dotnine,magna esl super me. (Psal. Laudat Auguslinum, hortaturque eum ad seclanda
txxxv.) Advocatumquippe habemus apud Patrem Je- spiriiualia.
sum Christumjustnm, et ipseest propitiatio pro pec- AUGUSTINO venerabili araico suo, el in Chrisio
catis noslrif, qui dilexit nos el lavit nos a peccath no- dulcissimo, suus oinnino G., saluie.m, el si quiil
strhin sanguine stio, (1 Joan. u, 8.)Haec est spes no- melius esse salule potest.
stra, haeclota fiducja nostra. Caeterumad hoc quod Vere amicus lidelis protectio fortis ;. qui invenit
rogalis el monetis, scilicet ul viiara beati W. quam illuin, invenil thcsaurum. Eapropler gaudeo, et

(25) Monaslerium ordinis Carlhusiensis dicece- Tmppa.

sis Sngiensis, haud procul a Matirilania et a (24) In Regula sancti Benedicii, cap. 40.
 877 EPISTOLi*:. 878
congratulor vobis, ntpote ihesauro desiderabili re- A l voluplale calcnta et comprcssis luxuriac fluclibu»,
perto, qui me in gratiam amicitiae, tam festivis qui adversus nos, ul ille ait, crebrius intumescuiit,
principiis, lam laetabundis vultibus suscepistis. Nec cceleslibusjungamur choris, ut jam nunc illuc nienle
cedet in r.onlcariiim principii felicitas, quin suo translati, angustiora conlemplantesioca, simus quod
cnrrat ortline, donec (donanle Deo) oplatos cursus fuluri sumus. Spirilus sanctus. sancla cordi veslro
contiVgere mereatur. Id auiem grave susiineo, quod desideria inspiret, ut opera veslna fervore devoiiouis
poslea quam veslrae penetralia. cliaritaiis benigna etdutcedine spiritualis gratiae coudianiur. Orate at-
niihi simplicilas reseravit, vos inter nos diulius lenlius, qualenus fervor ccelestis desiderii quotidie
immorari non Iicuit, nec meae mentis acgritudinem in nostra mente ardenlius excrescal, donee sarcina
relevare vestra dulci praesentia. Quod ergo prsesen- corporis abjecia, ad suum anima rcvolvet auclorem,
li.iliter inilius egistis, per reciprocura litterarinn et anliquam possessionera diu peregrinala conscen-
vestraruni mtinus peragile. Assufget aniinus raeus, . dat. Amen.
quoties amnbilitalis veslrae sermo deferclur. Nam EPISTOLA XLV.
et sanitatis apporlabit fidem, el profectum osten GAUFRIDUM SACERDOTEM.
del ingenii; et quod majus est, chariiatis elucebit Munuscula non esse
spernenda quia parva sunt ,*
officio. Hortor igitur ut me hiijusmodi linguae ve- B * sed quam magno animo fiant, consideranda.
sirae Hosculis frequentius aspergntis. Ipsos linguoe Sacerdolimagno et excelso in verbo gloriaeG.,
Ilosculos dulces etiam musarurn sonos recte dixe- ejiisdem noniinis fratcr, gaudio quod nominis ore
rira, qui mulcent aurera cordis grati raodulalione sui ferl consonare.
dictaminis. Sed cum ad nos scribilis, quasi pasio- Iia praeceplis saiutaribus moneraur, et divina
rales inflatis calamos, cum sacra quae nostis gesta instilutione formamur, semper gaudete, in oumibus
componitis, quasi sacris lubis carmen inciniiis. gratias agite. Non igitur de exiguo inunere quod
Canite itaque sicut ccepislis, caniie luba in Sion, cum gaudio pauper misit amicus (parvum nempe
buccinale coram servis Dei, qui libenler audient. raunusculuin si aeslimeiur pretio sui, sed religipsum
Quanlo enini recenliora, tanto el gratiora. Profe- si amore penselur); non, inquain, de illo par-
ranliir igitur eteganter, profundantur egregie in vo munusculo vos contristari deceret, sed gaudere
(ubis ductilibus, et voce luboe corneae. Tubas cl gratias agere. Relatuin est enim niihi qnod
ductiles, ipsa veslra studia voco sancli Spirilus inde conqucrebamini. Videie autera si palres
munere, tanquam mallei percussione producla. Tu- quorum inbaerere debetis vestigiis, laliler egc-
bain vero corneam, quia cornu carnem excedit, _ rint. Vas electionis, ut de ipso primum loqunr,
ipsam dictantis ccelestia considerantis inieiitionem, doclor geuliura in flde et veritate ad Philippenses.
ad nihil aliud respicienlem, nisi ad Dei gloriam et Gavhus sum, inquil, vehementer in Domino, quod
Iionorem, et proxiraoruin oedificaiionem. Ita plane tandem aliquando refloruhlh pro me sentire sicut
lilnlum praeclari testimpiiii albo calculo, veterura et sentiebaiis; occupati enim eratis, non quasi
more, signatis. Non eniin ex ore jejuno vobis tri- propter penuriam dico. Ego enim didici in quibus
bula esl laudalio, sed de bono thesauro cordis, et sum suffictens esse. Scio humiliari, scio et abun-
de copioso conscieniioe proinpluario boni fructus dare. Ubique el in omnibus inslitutus sum et satiari
arrisit. Unde confidiraus quia dabil vobis Dominus et esurire, et abundare et penuriam pati. Omnia
calculum candidum, et in calculo nomen novuin possum in eo qui meconfortat (Pltil. iv, 10 el
seq.)
scriptum, quod nemo scil nisi qui accipil. Spes et caelera quac niibi labor est dicere, et forsitan non
igitur remuncraiionis solalium sit laboris, donec vobis necessarium audire. Paulinus ad Augustimim:
quod in ip^a spe suspiramus, in specie cognoscamus. < Panem unum unanimitatis gralia vobis niisimus. >
De caetero itla amaioria, iHa epiihalaniica cantica, Quem ulique panem dictus docior cum graliarum
et ad conlemplationem commoniloria, quae veslro aclione suscepil. Hieronymus ad Eustachium de
noniini consecravi, vobis dicilis profuisse, quae volo D I acceptis inuneribus: < Pnrva specie, sed charitate
ut in inieriori cordis Ihalamo ad excitandam ani- niagna sunt munera accepisse a virgiue, armitlns,
mam vestram, ad sacri sponsi osculuiu, caslosque epislolas et columbas. Verum ne videar dona mi-
complexus, horis secrelioribus nonnunqiiam decan- nuisse, accepimus et, canislruin cerasis refertum,
tetis. Oplo siquidem, el ex imimo cordis affeciu lalibus el (am virginali vcrecundia rubentibus, ul
desidero, non raeis, sed sancloruin verbis ular, ut ea nunc a Luciilfo delata existiuiarem, siquidem
studeatis devotione penelrare ccelos, el mente su- hoc genus poini Ponto el Asia subjugatis de Ce-
pernas circuire mansiones, salutare Patres, apo- rasumto priniuj Roinain pertalit, unde et a pa-
stolos, et clioros prophetarum, martyruin admirari tria noinen arbor accepit. > Gregorius Anaslasio
triumpbos, ac slupere pulcherrimos ordines ange- Antiocheno episcopo: < Gratias Deo quia el odora
lorum, el-suavem.cibumcoelestis patriae, quia adhuc sunt et sapora quaedicilis, quae agilis, quae daiis.»
perfecte non poleslis, snllem suspirando gustelis. ., Et iterum : < Bencdiciiones locupletissimas omnes
'
Oplo, inquam, opto ul sludealis quolidie ad illam quae directae sunt suscepi, quae mihi vir Dei pati-
iransire angelprum metropolim, quae libera est, et per spiritu transmisisli. De quibus diciiis : Quid
nulla containinationis sorde raacutalur, omnique enim del pauper, nisi ea quae paupera sunl ? Scd
879 GAUFRIDI S. BARBARiE SUBPRIORIS 880
nisi vos per bumilitatis spiritum pauperes essetis, A } dum terminum vilac noslrae respicit, auvcrsiiaii no-
benedictioncs veslrac locupletes non fuisseni. > Vir stroelerminuin hou imponii, sed adversus nos acrius
sanclus ad araicum qui sibi aegrolanti exenium inflaiiimalur, ut sibi arclius noslras mpial aetione.-,?
miserat: « Suscepi, ail, cliaritaiem veslram inchari- •Sedabsil, domine rai! absii, inquam, ut quem Deus
laie non in voIuptale.> lldeberlus Malhildi Anglo- usque modo iri suis honeslavit laboribus, in eisdem
rtini reginae : < Benedklionem luam gratiarum pro- vos deturpet inimicus, sed in flore juventutis vul-
sequor actione, nec aliter luum munus amplector, tum frugiferum aeiernus agricola meliatur, efuciatur-
quam vel Ihura superi vel pinguium libamina vicli- que odor vestcr sicul odor agri pleni, cui benedixii
inarum. Illi siqtiidem non hosiiam sed affectum Deus, ita ut redoleal in vobis flos uvae pec praedi-
considerant, eorumque gratiam dcvoiio non iin- cntionem, ul gratia linguae medicinalis in multis
pensa promerctur : purus el integer animus eos miilios morbos curetis animorura, redoteat et flos
quocunque vult inclinal, nec minus quadranle quain lilii per taslilalem, flos violae per humililaiem, flos
talento cceleslem miltigat indignationem. Sic el spicae per bonorum operum inatiiritaiem, flos olivae
apud me tuum donum tuus animus commendat, sic pcr misericordiam, flos rosae per paticntiam: Pcr
magniftcat, sic illustral. i Vir cruditus de exenio ipsius vero paiieniiac viriutem, Domino patieniiam
quod sibi araicus miseral ita versibusludit: infundenle, orania vobis penitus cedenl adversa.
Abbas Fulehcrius mihi mel pro melle rependit, Nam sectindura Job carmen habelis in nocte el in
Spiriluale dedi, materiale dedit. pressurispraescnlibus defuturis gaudiis consolamini.
Consolamini quoque el pascimiui sanctoruin scri-
Esculei fruclus pira coclana melie redundant,
ptis, verbo Dei dulcibus, et oleo iaetiliaedelibuli»,
Gralia raillentis plus mihi melle sapit.
quo libenler ungitis capul veslrum, quia non est
Dona recompensat donis, quaedulcia per se in vobis mendax opus olivac, in quo liabilat chari-
Plcnius indulcal meilea lingtia senjs. las de corde puro et conscienlia bona, et fide non
Verba repraesentans Domini faciemque serenam, ficta. Noslis plane, ut bcalus Gregoriusscribii, quia
Munera commendat nuntius ipse mihi. perfecte bonus non est, nisi qui fuerit et cum nialis
Noverant plane bi de quoruin scriplis diversorum bonus. Animns ilaque vesier ab his inquietaiilis
testimoniorum flores velut in uuam coronam tcxui- mundi turbinibus extractuS, salutaris porlusslaiione
mus, quod secundum illud trilura vulgi proverbiura fungalur, ad cceluni sese susiollal, ac Deo suojani
in ralione dati et accepti inalrcs et filiaefiani amicae. proximus, sicut marlyr beatissimus et doclor sua-
Sic etenim nutritur amor, concordia crescil. Indo-l Q vissimns docet Cyprianus, quidquid apud caeteros
ctus lemcre doctnm praesumo docere. Sed gaudeo in rebtts humanis sublime ac inagnum vi.Ietur, inlra
quod maleria mihi allributa est ludendi vobiscum. siiam jacere conseientiam glorieiur. Experimenlo
Gaudeo quolies meas aures aura flaveril, quae vos autem, ut crcdimus, vobis datur intclligi quam affe-
memoria veslri, in nobis sit vigilans ac de-
sospilem uunliel. Rogo autera vos, ul pro mei cor- ctuose
dis infirmitalc euixius oretis, qualenus mihi virlus voia ei muluae allecutionis consolaiio non sopiia.
iletur a Domino, qtia ad illum finem loto amore Recordamurin bocloco iilius dulcis colloquii, quod
possira lendere, in qtto sine fine vaieain vobiscura apud sanciam Barbaram nobiscum habuistis, ul de
gaudere. Gaudele in Dominb seinper. spirilualibus serrao discurrerei, sermo nosler coe-
iesti spirilti redundabal, verba quoe loqitebnniur
EPISTOLA XLVl. spirilus et vUa fuere, nec a noslra discesseriuit nic-
AD H. AMICUM SUUH. moria, qtiae in libro vitae memoriter sunl srripla.
Compatititr amici adversitatibus. Suadentibus vero quibusdam uiagnis vi/is amicis
Charissimo suo H.,fraier G., vitam bonam et exi- vestris, quorum consilium respuere seipsum deci-
|um beatum. pere est, vos per praesentia scripta monemus, ut sic
Grandis, ul ille ail, aperilur dileclioni semita, D in vobis absiinentia discrela sit, ne, dum liostem
cum supernae causa duleedinis migral in delicias di- •omprimere intendelis, civem neceiis. Quotl resiat,
ligenlis, el ille Spirims, ille, inquam, rcclor cceli, Deum precamur, ulsic praesensa sapienle disponatur
incola paradisi araicorum mentes ligat: quos in corde actio, ut qui dissociamur iu via, sacieinur iu patria.
uno et anima una vera charitas coacervat. Sic de
nobis duobus scribimus, quia sic sentimus, et in EPISTOLA XLVII.
lioc maxime gaudemus, quia dileciio isia non lam ADNICOLAUH SANCTIVICTORIS SUBPSieREH.
lemporali florcl olficio, qtiam profeclu germinat spi- Gratias agil pro amicitia.
riiuali. El ego, amanlissirae, amicorura rera fa-
ciendo, quain per porlitorem litternrum vestrarum Venerando palri ct dominoNicoLAOsubpriori saa-
inandastis, visifo doniinum et ainicum, el quia ad- cli Victoris Parisiensis, fraler G , htunilis sanctae
versitaiein veslram ex parte cognovi, nolaecondoleo, Barbarae subminister.
nec mirum si in profundopii pecloris grandis in- Pro graliarum aclione hoslia haec panpcrum est,
liormit spirilus lempeslaiis. Magne Deus! quanla . quibus non est muims a manu, licet enini aniuius
esl in antiquo adversario fraudulenla versulia, qui meus el nationi et loco rcspondeal, duri siquidem
 881 EPISTOLiE. 882
et feri feruiUur Normanni, et nomen Barbarae du- A i curatior, scrmonum phalcras et lilterarum elegan-
ritiam quamdam praeferat naturalem. Non sum ta- lias mihi in incuriam relorsit. SeJ non a vobis Graeca-
men adeo lapideus et ab omni affeclionis huraore nam exigo elegantiam,*nonItalicam celeritaiem, non
alienus et siccus, ut tara multiplici gratiae vestrae Gallicam abundanliam. Nihil nobis de Quintiliani
possini esse ingralus. Grandis quippe aperta est a Ibrono fulrainetis, sed sanctorum" more nos exbor-
vebis in noslris cordibus dileciionis semila, unde tari el consolari velilis. Simplici lantum liltera fe-
supernae causa dulcedinis migrat in deticias diligen- slivitate decurrat, ut magni neclaris potus suavis-
-tis. Hoc experti sunt clcrici per quos merilis vestris simus delectaiionibus hauriatur. Ad haec siquidem
debitum misimus salulalionis obsequium, qui miro vobis esl iniporlunitas in exemplis, fules in testi*
modo vos benignum erga se tiberalemqtie seriserunt. moniis, pondus in sensibus, urbanitas in figuris.
Pulclimm saneatque praedicandum beneficium, nul- At si magis placei, verba veslra non sirit ex vobis,
lis rcdditum est meritis, nulla collalum justitki, sed prolala ex divinis fontibus. Gaudemus autem et
nullis supplicatonibus comparatum. Ad nomen amici laetamur in Domino, qttod sub regimine vestro do-
non ad preces venit. Porro, ut ille ait, graliora sunt nius Domini amplificalur et proficit, et beatus planc
beneficia quae non alieno inlerventu, sed aflectu de cujos culmine datur amicis laeiilia, lividis pcena,
spontaneo proveniunt. Facio igilur quod possum, " posteris gloria; vcgetatis ct alacribus exemplum,
et faciam quod potero, et quod omnes Iegis victi- pigris et desidibus incitamerjlum. Omnes fratres el
mas liosliam laudis jugiler immolabo, el si fortuna Ulios vestros affectuosissime salulamus. Orate at-
votis arriseril, et Deus graliae benignitaiem dederi(, tentius ut det Deus suam graiiara, el misericordia
profecto lerra nostra dabit fructum suum, ut sic nosatlenderefaciat fineiri praemiorum, et cum omni
justilia possil ante nos ambulare, et gratiae debi- facilitate et alacritate suorum" currere Viam man-
tum compensare.Vcrumlamen quidquid ego fecero, dalorum, per quam vos deducat, el perducal ipse
qui prior est lempore potior est in jure. Vos enim qui esl via currenlium, el bravium pervenicntium.
praevenisiis nos in benedictionibus dulcedinis. Sicut Amen.
promisisiis nobis qui adhuc in populo barbaro su- EPISTOLA XLIX.
mtis, orale ul in charitatc Dei desideriorum vincu-
lis astringamur, et primitias noslri spiritus in cce- ADHUGONEM PRIOREMS. MARTIMSAGIENSIS.
lesiis patriae amore ligcmus et efDcimereamur cives Hortalur iierum dd scribenduin Walt. vitam.
sancloruin el domestici Dei. Salulat vos ipsa domus Hugoni suo G. ^^
Jacob quae cst in populo Barbarae.... Bene autem Q Par erat garrulitatem nostram silentii veslri ta-
nostis quia non propriam, veruni palriam signare lione frenare, sedquoniam perfecia dileclio non lam
videtur nomine sancla suo Barbara barbariem. Pax debet recolere quid officiorura solvat, quam memi-
vobis et graiia multiplicelur. nissequid debeal, nunc laxatis verecundiae babenis,
EPISTOLA XLVIH. obsequiura alloqui impudentis iteramus, cujus im-
ADJOANNEM probilas vel hinc maxime dignoscitur quod laceds.
ABBATEM
Ego semper grandia litteras vestras praemia puto.
Laudat Joannem abbatem de gratia *sermonis illius. Vellem itaque ut compunclorii salubritate sermo-
Vencrabili abbali J., fraler G., cum virlutum de- nis avidam noslroc ignoranliac pascerelis estiriem.
core gloriam et honorem. Hortamur vos in ClujMlicharitate, ut tandiu desides
Ut vobis scribam amor impellil, ambigo si con- digilos incudibus orficinaeveteris imponalis, videli-
siieium morem vobis oronino relinquara. iEslimer cel ul jam diu intermissum opus de * vila (25) jusii-
crga vos lcpuisse, vel penitus vestri oblilum fuisse. studeatis repetere, et ad Dei laudem id quod cb§-
Scio quia amor stimulis inolatur, veslrum igitur pistis explere. Copiosa est materia, plena nectaris,
amorem lilienler incilasscm si possem, sed ingenii florum , margaritarum. Jucunda est "et illustris,
niei parvitas tenues adinodum fruges paril. Nou "* flamma cocco, rutilans auro, lactea byssino. Sed-
enim eslacutum, sed exile et obtusum. Hoculinain forsilan timelis ne id jactantioc seu vanae gloriae
a vobis poiius munus accepissem! Accepistis namque ascribatur. A candore suo vestra charilas nocvuin
graliam a D*omino,ul sciatis quomodo vel quando tam miseriae suspicionis eliminet, el hominum con-
oporleal vos proferre sermonem. Nam ut ad san- temnens judicia, quod Deogralum esse cognoverit,
clos pro comparalione veniam, inslruiiis ut Hiero- facere non formidet. Labor erit in studio, sed aderit
nymus, aslruitis ut Auguslinus, altollimini utllila- qui graiiam praesiel remunerator laboris, in cujus
rius, submittimini ul Joannes, ulBasilius corripiiis, manu sumus et nos ei sermones nostri. Non eiiim
ul Gregorius consolatnini, ul Rufintis stringitis, sumus idonei cogilare aliquid a nobis quasi ex no-
sollicilalis ut Euclierius, ul Paulinus provoeaiis, ut bis; sed suflicientia nostra ex ipso est. Nbverilis
Ambrosius perseveratis. Sed forsitan lacile respon- plane quod vobiscum die nocteque conversor. Be-
detis, psalmorum et eorum quae famulatui divino nedicla ipsius boriitas Condilpris, qiii liabilalionem
ei familiaris rei providentiac apliora sunt cura"ac- potius hominum quam charilalcm finalibus claudit

(25) De quo supra, epist. 41 et 43.

883 GAUFRIDl S. BARBARJE SUBPRIORIS 384
nngusliis. Opto ut in ipso valeas, dilectissime, Gau- A trucurenlier reddetur. > Sed baec lractenus. Ca-ie-
fridiqoe tui semper memor esse dtgneris. rnm rogarmiis dignalionem veslmm, qtraieniig ma-
* Censeo laude
styli dignnnTcmem regia coeli gislruin Joannem coarchipresbylcrum vestrum vree
Stiscipil, et rulills irrscribiint sidera gemmis, noslra salutetis, quem sicut et vos nominis vestri
Exsilium palria, mare portu mutat, agonem
crucem fidem. virililati, sic el illum noininis sni graliae consonare
Pace, palma, cognitione in ejus persona mulla bona concurmnt.
' gaudemus.
Est illi censura cura venuslate, abundat animi sale
EPISTOLA L.
cum consulilur, melle cum consulil : siraplieitatem*
ADANDREAM ARCHIDlACONUM TURONENSEM. columbae in ecclesia servat, in foro serpentis aslu-
Varia dat ei monita. li.im. Domino Adae Majoris Monasterii armario
Dilecle el semper diligendo domno ANDRE*Tu- familiari vestro me canonicum et confamiiiarem
ronensi archidiacono, G. humilis Sanclae Barbarae . exhibere eurate; qui etsi de terrae nomine nomen
«ubminister, aeternam in Domino saluiem. liabet, lamen quae sursum sunt sapit, ei in coele-
Nolni ullerius ofliciorum differre sermonem, ne stibus conversalur. Simili modo veslra qnoque di-
vesler affectus quamdam viiio meo duceret, ut leclio elevata de lerris in ccciesli suavitate snura
gladius impolitus de curae rarilate rubiginem, Ve- * locet afiectum.
reor enim ne semel amor vesler milii indulius, aut Angulus Iste ptacet, pauperrimusqne recessus. -
inierjecti itineris longiiudine, ant absentiae com- Est libi delaius plus onerosus honor.
munisdiuturnitale leuuetur. Qttia igiiur lioneslate Sancti Spirilus illtistratio vos visitare digneiur, eri-
el affabililaie vestra nostrum ad vos propensins gens vos ad sublimiorem profeclum, et propositum
iraxislis affectum, •orationum vestrarum suffragia vestrum ad meliores actus, voluniatemqne converiat.
a vobis expetimus, nostrarmn quoque pailicipa-
lionem vobis in Dominb gratanter concediuius. EPISTOLA LI.
Nostis enim, ul peritissimus Cliristkinorum philoso- ADR. AMICUM SCIM.
pluts, et quorumlibet pritnus erudilorum ait, quod Laudat R. amici sui ardorem pro eenlemptatione.
jnsiaehuinililalis pretio inaestimabilem vicem divinae Venerabiliet proccordiali amico suo R., suus G.,
gralise promeremur, qtii solus, inquii, modus est quae sursum sttnl quaerere, qtiae sursum sunt sapere.
quo ctnn Deo homines collnqui posse puiantur, illi- Id pro consuetudine, sicnl anle nos dilectum
i/ue inaccessae lucis, prius quoque quam impetrent esl, seriiper inquirit aninrjs unde gaudere solel.
ipsa supplicandi ratione, conjungi. 0 qiiam suave, /Q Inde est quod mens veslra ccelestium praemiorum
et quam odoriferum purae orationis sacrificium ex itvidilate flagrans.postiilat favorabile aliquid canlari
pinguedine devolionis el igne dilectionis ex san- sibi de canlicis Sion , poslulat dari sibi carraina
«lorum corde ail illud sublime ascendil altare! in nocte, postulat camica ad contemplationem di-
ln ipsa itaque nra cordis ihyniama boni odoris• vinam commoniloria. Placet, fateor, quod petitis,
igne compttnclionis ae diviui araoris incendile. si sane apud locupletiorem, ct in spiriluali musica.
Suinma sit vobis cura de litleris, scd maxime re- eruditiorem, id facere libuisset. Accipile tamen de
ligiosis, in quibus magis vos occupet medulla scn- mea paupertate quae habeo, ne tacendo philosophus
suum, quam sptiina verborum. Nihil oliosum fa- puler, aut ne illud Horaiianum velitis ingerere :
cialis, nihil facialis tfon qujeluin. Non gero per- Omnibus hoc vilium cantoribus, inter amicos
sonam docenlis, sed admonenrTs. Vestruni saepius; Ut nunquam inducant cnimum cantare rogaii,
panem ille polius qui non esl reddilurus accipkil, Iitjussi nunquam desistanl. .
tolius poputaritatis alienus gratiara non cnpleiisj (HORAT.,lih. I, sat. 3.)
omnium, sed boiiorum, iion indiscreia familiaritatei Scio plane ardorem desiderii veslri; novi qnod
vilescens, sed examinnia solidilaie preliosus exi- in amplexus speciosae Rachel, cui visio sua gralis-
stens, maxime ambiendiis, ulpote mirume ainbitio-- D sima est, intendal labor mililiae vestrae. Desiderio
sns, noh studealis honores dignitaium suscipere , enim desiderat spirilus vesler sabbatizare, dulces
sed mereri. Amiciiias probatas cxpeiite, constanterr eontemplationis frucius carpere, octavae illiusgau-
relinete, perenniler servaie; non enim vobis illo- dia praelibare. Immoriali sporiso anima*vestra cupil
rtim expelendae sunl amicitiae, qui juxta Sidoniiira,, ndhoerere, lotuiii amorem suum illi impendere, unde
decujus dictis aliqua hic exccpta ponimus : < Suntt ad superni gaudii munera fixo fcedere amoris reli-
ad intelligendum saxei, ad judicandum linguei, ad1 galis primilias spirilus veslri. Chnriias quippe per
succendendum flammei, ad ignoscendum ferrei, ad1 Spirilum sanctuni in corde veslro diffusa inlima in
amicitias pardi, ad facetias ursi, ad fallendum vul- schola pecloris inagistra docet yos terrena despi-
pes, ad superbiendura tauri, ad consumendumfi cere, et amare coelesiia. Ipsa in vobis utitur amico
tninolauri. Ad quorum consilia Faleris cruentior, , ad graliam, inimico ad paiientiam , quibus potesl
Mida cupidior, Ancus jactantior, Tarquinus su- ad beneficenliam, omnibus ad benevolenliam. Ipsn
perbior, Tiberius callidior , Gaius pcriculosior , in centro virtuium residens , ut regina el domina
Claudius socordior, Nero impurior, GaHia avarior,, oinniura rerum exilus dispensat, ornat et ordinai,
Yilellius sumpluosior, Olbo audacior, Domilianuss et sicut radix in surculum, surculus in gemmam,
833 EPISTOL/E. 886
geinma in florem, flos in fruclum coalcscil. Sic A . Jussistis, irao petitis injunxistis, ul lerlio vobis
ipsa suis iniliis roboralur, el proficil in slatnm scrihens, lertio audacis irreverenliac animositatem
jierfeclum, in mensuram plenitudinis. Ipsa animum exbibens' de meae pcra paupertatis, de sacculo
«) contemplationem inducit. Est enim vita coulem- perluso vanilalis Crcesi divitias cumularem. Sed,
4>laliva,ul bealus scribit Gregorius, ipsam quidcm unde tantae exactionis emerserit instanlia diu mul-
«baritalem, scilicet amorem Dei et proximi tola lumque meditatus sum in corde meo, atlendens
«nente retinere, scd ab exieriori aciionc qtiiescere, in hoc ridiculosam jussionem, nisi in vobis verae
»it jam nihil agere libeat, sed calcatis curis omnibus charilalis et sincerae verilatis adverierem praeemi-
aii videridam Creatoris sui fnciem animus inarde- nentiam-, materiam quippe scribendi inopiae pro-
scat. Hic autem, sicul in Patrum collalionibus le- scribit copia.copiam disserendi sensus et memoriae
gimus : Praecipuus nosler debet esse conatus, ut perverlit inopia. Quid itaque sibi vult Dominus
divinis rebus, ac Deo mens semper intiaceat. Quid- meuS? Nunquid in modico exhaurire pauperlalem,
quid ab hac diversum est, quamvis magnum, se- meam, cttm non in una litleralis amicitiae missione,
«iinduin lamen.aut eliani inlimum.aut certe noxium non in uno quidein apice mulliplicastis locuple-
«lepuiandum est. Coniemplationem ergo divinam, tare eam? Quid, inquam?"Ntinquid ut ingenii tar-
inquit, cum poluerit mens oblinere, gaudeat, a ditas excitetur, aut ut menlis aridiias omnino es-
qua dislraciam se doleal alque suspirel, loliesque ' siccettir. Primum quidem ad ainicum dicere ias
se seniial a bonn summo recedisse, quolies ab est, seqttens vero, ul dicitur, de amico sentire ne-
illo.inluini deprcbcnderil scgrcgalam, fornicntio- fas est. Quid iiaque agam nescio; cgo enini videns
ficm reputans vel momentaneiim a Christi contem- paiiperialem meam, et vestrae jussionis inslanliam,
plaliotie discessum, a quo cuni deviavcril paululum coarctor undique, cura nec sensura linguae suppleat
vesier obtuitis, rtirstts ad eum cordis oculos retor- faculins, nec verborum maciem senlentiae redimat
qiientes, vettit rcctissima linea mcnlis aciem revo- ubertas, nisi forte cor amaiitis obedientiaT, quasi
cemns. Iri hoc sublimi contemplationis grndu liu- jubentis violenlia, cbmpunctum producal sensum ,
milliinus patcr Grcgorius consislebai, cum illi adhuc promptius vobis parere, quam sibi ipsi audeal im-
in monasterii quiete posilo hbeflliacuncla subter- perare. Itaque, dum jubetis, juvalis. Ago igilur
crant, cuni rebus quae volvunlur eminebat, cum quod imponilis, ago quod Sxigitis; sed ea ratione
iuilla, nisi ccelestia cogitabat, cum adhuc detenlus condilionis, ut et vicem rependalis, et aucloris
corpore carnis clauslra confemplalionc transibal, praesentium diligenliam el dileclionem juxta reda.
«iim moriem quacpcne cunciis poena est, iit ingres- P mantis violenliam coinpenseiis. Non itaque requi?.
sttm viiac el laborissui praemium amahal; unde in ro ul praesentes rcponatis in sacciilum veslriini,
epistola ad sororem imperatoris, a lam dulci quiete sed iu me ponatis ut signaculuni super cor vestrum.
abstraclns, el in cttra regiminis conslilutus, con- Magna prorsits rogo, et fere immerito merilo de*
querendo ait: < Alla , inquit, quielis meae gaudia neganda, nisi quod amor gratis largitus, largiloris
perdidi, ei intro corruens, exterius ascendisse vi- graliam profusius cotnmendat, et pro.magnitudine
deor, unde me a facie Conditoris mei longe expul- charitatis gratuitae gralum non lam meretur, quani-
suiii dcploro. Conab.tr namque quolidie extra ninn- raereatur amantem. Hortor ilaque et oplo ut ha-
«ltim fieri, cuncla corporum phanlasmala ab oculis beat me cor veslrum, quod etsi dixisse pudet, non
«ordis abigere, superna gaudia incorporaliter vi- pcenitet. In ipso enim ae si in urna legis manna
<lere, et ad Deum Dei faciem anhelans, non solum continetur absconditum, manna ulique non ver-
vocibus, sed et lotis cordis medullis clamabam : raibus scaturiens, sed spiritum salutis pariens, sed
Tibi dixit cor mcurii, Qnaesivivultum iuum, vutlum vermiura spiritualium laesionem allidens et adver-
iiium, Domine, requiram. Nihil antem in hoc mnn- sitatem perverlens, quod dum a veslro corde,
do appetens, nihil periimescens, videbar mihi in tanquara a tbalamo gloriae, tanquam a vase purt-
quodara rerum veriice slare, -ita ul in me plene D lalis el munditiae, omnem immundiliam eliminat,
fleri crederero, quod, pollicenle Domino, ex pro- in quodam. mentis altae, sed non etalae Iriclinio
pbeia didicissem : Suslollam le super altiiudinem evectus, fklei, spei- et tharitalis ordinaloc reposi-
lerrae. Super alliludinem namque lerrse atlollilur, lionein commendat. Sed cur animalis homo, ctir
qui ipsa quae alla el gloriosa praesenlis videmur fiiius notniuis vermis ista audeam nominare, cum
sacculi, per meniis despectum calcal. > Yeruui hacc nec nominalur a me sicut decel sanctum, sicut
bacienus. Caeterum rogamus Dominum, ul vobis debuit decere me. Haec quippe dicens, factus sum
concedai ipsius supernae conlemplalionis dulcedi- velut aes sonans, aut cymbalum tinniens, quod npn,
nem degttslare. Det vobis mores vestros, totiusque nisi alienaeopis opera operaiur aut rcsonat. Simili
vitas rationem, ad ccelcslis ordinis exemplar for- modo et ipse alienae mcssis non vindicans , sed
mare. Anien. nendicans alimoniam, si mercedes congregavi,
EPISTOLA LI isi eas in sacculum pertusum, in qttonon amor
N.... AD N.... virlutum nulrilur, sed vaniias vanitaium adiniiti-
Aniantissimo palri et dorainp filius el suus, si tur. Scd forle de more veslro respondebilis ad
quid est, quidquid esl. hacc: Hacc esl humililas tua. Nostis autcm quod
 887 MAURICIUS DE SULLIACO PARIS. EPISC. 888
falsa huiiiitilas non cst veritas, sed duplex vani- A sede recedanl, quae non concord.int caro et spiri-
l'as. Haccmandat filius (uos, hacc niandat ct ami- tus; en licet alter regnel sub Moysc Pharaonis aJ
cus, jam dudum fraudalus amico, fraudams socio, allia gusttim converiit qui nori gnstavit manna
fraudalus et sotatio , fraudalus a desiderio stio , saporum. Et quia vindex est Deus snper omnem
quxrens, el. non iiivcnicns viruni secuiidjin cor operankem malum, fateor, gaudeo, sed et gaudebo
suum, qui mentis ejus vaslain solitiidinem solus fre- in eo qui non tam vindicavit se, quam visitavil nie,
quenlet, cum quo cor suum participet.in quo caput qui fecit et creavil tne« Etenim manus Domini
siiurii reclinet. 0 me beatum, si inveniam nnuiul super me plaga corrigentis percussit me, et morti
0 si eumdem, si ipsura ad quem nobis seVmo! Sed non iradidit me. Flagelltim mundans vellein nollem
quia caro et sanguis regnum Dei non possidebunt, excepi, inexpialam impietalem in flagelli immani-
eos qui Spiritu Dei agunlur, in spiritu et veritaie tale adverli. A facie manus suae ego defeci; visi-
oportet amhulare, oportct et amare; qttatenus et tavit enim me in gladio suo duro, in gladio suo
amanlis spiritus spirilualem affeclum habeat et forii nec tara ad vindictam in hoslem saeviens,
exhibeat, et redamanlis veriias juxia sui nominis quam paterne, quarn misericordiler hoslis utilitati
idioma ex fide non.ficia prodeat ut proficial, et „ deserviens. Et quia die ac nocie circumdedit super
quia scire pulo hominein in corpore sivc extra muros meos iniquitas mea , die ac nocle gravala
corpus in ea quae ante sunt, loluni cor, animam, est super me manus sua. El vere iiecdum foror
et virlulem lota virlute exleridere et his lota ejus quievit, necdum indignatio sopita, necdum
ulriusque hominis diligentia intendere, mihi om- vindicta retenia, sed adhuc manus ejus extenta.
nino diflicile, imo parvitali meaeet pravitati per- Finis ab his. Memor eslo mei; quidquid male dixi
limetco riegalum, ne male conveniant, et ab una corrigal in melius curalienigna. Vale.

AN.NO
POMINl
MCXCM

111! Kl! IIS lli; Sl LLI110

PAMSIENSIS EPISCOPUS

NOTITIA HISTORICA

(Gall. Chrhl. nov., VII, 70, in episc. Paris.)

Non ex illustri familia dominorum Soliaci, sed D mandis excellentis fuisse sludii Iradit Trilhemius,
Immili apud Soliacum oppidum ad Ligerim matre qui duos illius sennonum libros scriptumque ab eo
llumberga ortus loco Mauricius, unde illi de Sully liliellum de cura aniinarum ad presbyleros comme-
cognomen, induslria bonisque arlibusad ponlificatus morat. Ftiit anlem primo canoniciis Bituricensis,
apicem ascendit. De"eo id singulare monachus An- iil discimus ex monuinenlis istius ecclesiae, tum
lissiodorensis, Guillelnius Nangius, Vincentius Bel- Parisiensis; de modo autem quo faclus est episco-
vacensis et alii referunt quod, cum esset jtinior, pns, liaec scribil Caesarius Heisierbacchensis mona-
paiiperac mendicus, eleemosynam postulatam hac rlins Cisterciensis(11 :<Cum nostris lemporibus va-
lege noluerit accipere, titnusquam fieret episcopus. carct episcopalus, et electores inter se concordare
-El cerie Parisios primum profeclus ut lilteris ope- non possent, liibus sua voia conimiserunt, qni lres
rain daret, lanlum in eis progressum fecit, ut non rum in nnain non possent convenire personam, nia-
solum theologiam publice edocuerit, sed etiam sa- gislro Mauricio, qui e tribus unus erat, duo suani
cras ad populura habtierit conciones, etiamnum dederunt auctorilalem, ut quemcunque ipse nomi-
inlcr mss. Viclorina asservatas, qnibtis in dccla- naret, ipse episcopus esset : et quia idem Mauri-

(1) Dialog., lib. vi, cap. 19.

 889 NOTITIA 890
cius, u( rei exilus probavit, niagis cupicbal prod- A . duabusqiie viduis Pnrisiensibus. Composuit eodem
esse quam praeesse, scipsum norainavit, dicens: anno litem inler Rogerium abbatem Fossalensem
< Aliorum conscieniias el prpposilum ignoro, episco- et Radulfuin de Buxeio. Adfuit concilio Belvacensi
< palum hunc, gratia Dei ine adjuvanle, irreprehen- anno 1166, ubi excommunicati mbnachi Resba-
< sibililer regere propono: > quod ei fecit : sanclae censes episcopo et abbali rebelles. Vineam a Gui-
ciim vilae fuil, (am verbo quam exemplo, plurimis done momis Gaii monachis. Caroliloci concessam
profuit, dies suos in eodem episcopatn ctausit. > scriplo teslalur anno 1167. Leclum episcopi mor-
Sic autcm electum Mauricium jam anno 1160 pro- tui. pauperibus domus Dei assignavit de nssensu
bat ejus charta data tunc lemporis (2) pro Herivalle, capituli anno 1168. Consecravit Scnonis Guillel-
ubi canonicos regulares insliluit. Confirmavit inum de Campania archiepiscopum Senonensem,
arino eodem donaiiones ab antecessoribus ecclesiae xi Kal. J.inuarii anni ejusdem. Insequeiiii approba-
S. Vicloris faclas. Anno 1162, mense Anguslo, co- vit concordiam initam inler abbatissam de Edera et
milatiis est Ludovicum regem cum pergeret ad Albertum pro. neniore dc Plnissiaco anno 1169,
colloquitim cum Frederico imperatore in urbe S. episcopalus nono. Emil eodcm a Ledemallo milite
Jonniiis de Lalona ob duos de papatu coutendentes possessiones apud Sancium Clodoaldum, et a
liabendum, ntissusqtie esi a rege cum Joscio Turo- Theobaldo Cocherel quidqnid hahebnt apud Viria-
iiensi archicpiscopo, et Guillelmo abbate Vizelia- ciim ep. 10. Anno 1170, episc. decimo, comparavit
censi, qui cum Henrico comiie Trecensi poscerent (erram apttd Vicloricium a Willelmo de Mathiaco
imliicias. Cum Mauricius Alexandrum pnpam ad irwVile.Qticrelnm hnhiiit anno eodem ciim canonicis
dedicalioncm ccciesiae Sangerraanensis comilalus suis pro reddilibtis deeanatus, quos morliio decano
fuisset xi Kal. Maii, anno 1163, monachi episcopi siios esse conlendebal ulraquc pnrs. Causa ad
praeseniia coramoti, a summo pontifice obtinue- Alexandrum delata est, qui Guilletmum Senonen-
rutit, ut ab ecclesia recederel; unde indignatus seni nrchicpiscopiim delcgavit. Inierim vero cano-
Mauricius, querelas in concitio Turoneiisi coram nicis cedentibtis, coniroversia sopila approbanle
papa detulit, jnrisdictionem sibi in abbaliam S. Guillelmo archicpiscopo litteris, in quibus inentio
Gernrani a Pratis vindicans, quae ipsi fuil negata. est novaedomiis episcopi Parisiensis: sihi enira el
Circa id lempus prima novae cathedralis funda- successoribus novas quoqtie aedesexstrui curaverat.
nienla jecil, cujus priinarium lapidem posuit Alexan- Easdem litleras Clemens papa a Mauricio sibi
der III, ut habel Joannes cnnonicus victorinus. exhibilas aliis litieris confirmnvit in regia biblio-
Opus incceptum successor Odo maxima ex parle Q ( theca asservatis. Snncli Landerici Parisiensis epi-
implevil. Duos quoque pontes iapideos condidisse scopi corpus cum Remigio Sancti Germani Atitis-
dicitur ab Antissiodorensi monacho in Chronico, siodorensis decano in capsa lignea recondidil Mau-
nlterum super Sequanam , allerum stiper Matro- ricius anno 1171, qui eodem domum datam raonia-
nam. Conlroversiam habuit curii Rogero abbale libus de Edera approbavit. < Acltim in domo nostra
Columbensi super monasterio Sancti Germani in nova, inquii, episc. xi. i Doiuim eisdem factum
Laia et parochia ejusdem, quae ab arbitris termi- ralum habel anno 1172, ep. xu. Garino S. Vicloris
nata esl an. 1163. Oria fuerat discordia inler Mau- abbaii renuntialo bencdiclionis mtiiius anno eodeui
ricitim ei Odonem S. Dionysii abbatem pro mo- iinpendii. Praescns asiilit pnrtilioni urbis Anicii
nasterio Argeniolii, ttbi vel abbatissnm dehere col- factae inlcr episcopuin Auiciensem el comilem de
locari cum virgiuum collcgio affirmabat episcopus, Polignac annoll75. Anselli de Garlanda et ejus.
vel abbaiem quem ipse bencdiceret. Ilaec autcm filii excepii hominitim anuo 1175 pro caslello de-
controversia iu Parisiensi palatio coram Alexan- Tornan, quod confirmavit rex Philippus mense
dro III quadragcsimali lempore ulriusque partis Martioli85.
consensu, judicum arbilrio commissa est, qui con- Joannem Saresheriensera Carnolensem episcopum
troversiam ad iricnnium tantummodo sopitam anno D 1 Senonis consecravit vi ldus Augusti 1176. Ejus
1104, mense Aprili, non terminarunt,nisi snb pon- consiliis persuasus Ludovicus rex assensum prae-
tificalu lnnoceniii III. Confirmavit eodem anno Mau- buit venditioni factse a canonicis Sanctae Opporlu-
ricius donationem Hugonis Capeti faclam raonas- nae anno eodem. Insequenli confirmavit donum de-
terio Fossaiensi. Erait duas domos anle paravisum cimae de Luabium factum ccclcsiae bealae Mariae de
sitas anno eodem, pro facienda via ante ecclesiam Porapona a Joanne et Mauricio de Pompona anno
Bealae Mariae(3). 1177, episcopaUis decimo septimo. Eodem eroit
Ltisirnlihtis aquis linxit filium Ludovici VII, qui mediclatem molcndini de Canturanae apud Corbo-
fuii Pbilippus, cognomenio Auguslus, die Dominica lium a Petro de Chantelou.Compositaminter abba-
22 Aug., annb 1165, in ecclesia beali Michaelis de lissam de Edera et Petrum de Canlulupi controver-
1'latea, Hugone Sancli Germani, Hervisio Sancti siam testatur anno 1178, episcopatus decimo nono.
Victoris, et Odone S. Genovefae abbatibus susccp- lnscqiienli ineunte, xiv scilicet Katend. Aprilis,
loribus ac sponsoribus cum Constantia regis sorore consecravil allare abbatiae Barbelli. Habitus esl,

m Hht. Ecclei. Parh., I. II, p. 149. (3) Sauval, tom. III, p. 8

891 MAURICIUS DE SULLIACO PARIS. EPISC. «92
anno 1179, in palatio Mauricii cpiscopi, Parisiis, a A scopnm Aureliniicnscm : < Qnaeralioesl, inquit, ul
Ludovico rege convenlus pubiicus episcoportiin pro qui pro Ecclesia piignani, Ecctesiam spolicnt!>
iuauguratione Phitippi filii. Emil anno 1180, epi- contendens n.on pecuniam a clericis, sed oraiiones
scopalus vicesimo primo , centnni solidos rcdilims solas esse exigendas. Confiriiiavii Mauricius anno
npiid Vicloricittm a D. Philippo de Levis, die festo eodem, episcopatits vicesirao ortavo, domum a
S. Agalhae. Fecil polcsiateni anno eodem Sanoe- Theobaldo niilite donaiam hospiiali S. Opporlunae,
licae, quae femina eral de corpore, cum Drogone - nunc S. Caih.-trinae(7). Bullain a Clemenle III ac-
hoiiiine libero nuplias coiilrahendi. Discordanles . cepil, da(am Lalcrani iii Nonns Julii, pontificalus
priorem de Gisortio et Roraanuin presbyferum S. priino, qna ei facullas concedititr intctuUcendi ca-
Gervasii.aticloritaie apostolica conciliavit in"nova nonicos regulares procttraiionein "in ecclesiis paro-
aula infcriori an. 1181, episcopatus vicesimo pri- chialibus ipsi et archidiaconis denegantes-Coufir-
mo. Fer. iv Pentecosles anni 1182 Henricus legntus lnavii ei idem poiitifex ex abundanli liberam ec-
altaie Sancloc Mariae Parisius consotral una citm clesiaeParisiensis praebendarum colbtioncm. Donmn
Mnnricio praesule (4), qni ralani habiiilanno eodem, ab Elisabclb uxore Anselli mouialibus de Edera
cpiscopntiis viccsinio secnndo, vendilioncm faclam B factum approbavit anno 1188, cpiscopaltis vicesimo
monaslerio S. Maglorii a Robcrto priore Leproso- nonp. Iiiseqiienli,episcopattis vicesimo nono.eccl.c-
rum de Givisiaeo. Meinoratur hoc adhuc anno in siamdc Besseaucour parochialem eflecil. Anno 1190
cliarlulario Rigniacensi cura Stephano Snnctae Gc- nienseMaio, pro animaEIizabelh uxorisPhilippiregis
novcfae ftbbnle.et in litteris Guidonis archiepiscopi in ecclesia Parisiensi a se hiimalae allarc erexit, in-
Serionensis pro Sanclo Dionysio, et in tabulis Vil- Siitutis a rege duobus sacerdotibus pro celebrniione
laeperosae,ubi annus 1182 dicilur epjscopalus vice- hiissariim, lesle Rigordo. Anno eodem oblinuit a
siinus lertins. Dalam canonicis regularibus lleri- Philippo II rege synagpgam Judaeorum Parisiensem
vallein confirmavit anno 1183. Alia eodem anno, ad aedificandam ibi ecclesiam. luit cum canonicis
cpiscopatus vicesimo lertio, coufirinavii, aiia decre- Corboliensibiis super procuratione sibi debila coin-
vilslalula pro canonicisSancli Germani (5). Eodem positionem mense Decembri,. abbalibus Pontinia-
querelam habuil cum nionachis Majoris Monaslerii censi et Pruliacensi nrbilris a suinino pontifice de-
super ecclesia S. Nomni, ctijits pracsenlationem iis legntis. Mauricii ad prcces Philippus Aiiguslus, rc-
dimisil. Capellanum ad ecclesinm S. Tliomae de gni xi, confirmavil diplomata Ludovici parentis,
Monletnagni ab Hervoeocl Bjirchardo de Monieino- qui Theobaldo decessori stipelleciilem episcnpi de-
rcticiaco praeseiilaium conlirmavil anno 1181. Bul-( Q fuiicli el lalliam liomgiibus episcopi inorlui relaxa-
lam accepil a Lucio papa, daiam Anagnioc pridie verai..Anuo eodero Philippus rex Lutetiam contra
Non. Jan., adversus preshyierns qui puhlice roucu- bostes firraaturus, novum murorum ambituni cum
liiiias delinebanl (6). Inseqiienli', xvn Kal. Februa- fossis alque ynllis e regione Aeademiae adorsus est.
rii, legntos a Jerosolymitano rege missos, patriar- Capcllnnuni in ccclesia S.Leufredi de eleemosyna
cbain maxiinc, solcmnitcr cxcepit. Ili auiem geiie- Rpberli Balduini insiiluit Mauricius anno 1191, epi-
rale Parisiis eodeni anno concilium habucrc pro scopatus tricesimo primo(8). Pliilippum regem ex
llde coiitra inimicos crucis defeiidenda. Sepetivit in obsidione Acrae redeuntem die festo S. Joaiinis
xui Kal. Godefii- anno eodem Parisiis cum raaxima nml- '
majori ecclesia, Sepiemb. 1186, evangelistoe
dum Britanniae comilem, assistenle Philippo Au- liliidine cleri et populi honorifice suscepil. Circa
gusto, qui in eadem ecclesia quatuor capcllanias id lcmpus de . niaiidalo Octaviani scdis aposlolicae
fuiulavit, et ad decorem urbis Parisiensis regali tegaii llcrlevo abbati Sancii Mnriiiii Pontisarensis
Inipensa omnes vicos quadratis lapidibus slravii ob benedictionis niuniis impendit, inconsulto et inyilo
inloleraiiliam luii, ct ccenietcriunr piiblicmn nriiris Roihpinagensi archiepiscopo. Eeclesiam du.Plessis
cinctum in loco Canipelloruni, quod postea Sancto- 1es S. Lcu in vallc Moiiimoreiiciaca malricem ec-
runi Innocentium tliclum cst, oedificari curavii, de. D clcsiam consiituit anno 1192, episcopatus tricesimo
ciijus exordio Albericus in Chronico. Confirniavit seciindo (9). Canonicorum Sancii Germani Anlis-
amio eotlcm donationem fnctam cccles. Sancli Lupi siodorcnsis eodem anno episcopatus Iricesimo ter-
in valle Monimorcnciaca. Euiil a Galeranno railite tio, jura, ecclesias ccclesiaruinque praeseritaliones
anno 1187, episcopalus viccsiino septimo , ccnsum confirmavii (10). Donationesfactas nionachis B. Ma-
in burgo de S. Clodoaldo. rke de Valle npprobavit an. 1193. Ecclesiam San-
. Habita csi media Quadragesin\a 1188 Parisiis cti Germani monachis degentibus apud Pirosam
synodus, in qua concessae sunt regi decimae, diclae coiiliriiiavit anno 1194, cpiscopalus iricesimo quar-
Saladinap, ob expeditionem sanclain, quod mininie lo (II). Eodeni episcopaius iricesimO quinto vendi-
probavii Pelrtis Blesensis in epislola 112, ad cpi* tionein ciijusdam furni faclara ecclcsiae Beatae Ma-

(i) Labb , Bibl., t. II, p. 330. (8) Spicileq., l. IX, p. '497.

(S\ llht. Parh., I. III. p. 72, Hhi. Puris., t. III, p. 73. '
(9)
(6) Snuval, t. III, p. 50. (10) Ibidem, pag. 114.
(.) Hitl. Paris., l. III, p. 67. (11) lbid,, p.91.
893 flOTITIA. S94
riae de Monte aestivolaudavil, el Ilugoni aboati S. A de Morile aesdvo el de GfffoapproDavit*idem ponti-
Dionysii racultatem impertivit ecclesiam parocbia- fex bnlla quae incipil : Justh petentium desiderih.
iem erigendi in vico de Villanova. Capellam Sancli His addit Coelestinus III abbatias Sancli Cirici ei
Pelri de Bobus, ecclcsiam S. Eligii, capellas S. Bo- Vallis profundae, modo vallis graliae apud Parisios.
nili, STPetri de Assis, S. Crucis et Sancti Martia- Mauricius autem paulo anle obitum, si Chronico
lis, ecclesiam S. Pauli cum alrio (12), magna deci- ms. Joannis a S. Victore lides, ad Sanclum Viclo-
nia et minula, cum harumce ecclesiarum praesenla- rem se recepil, ejusdemque loci canonicus effectus
tionibus Fossatensi monaslerio confirmavit mense est, ul liberius Dco vacaret, scque ad reddendam
Seplcmhri 1195. Tania aquarum inundalio conligit villicationis suae rationem praepararei. Narrat Cae-
mense Februario ineuntis anni 1196, ut Mauricius sarius febri acutissima tunc lemporis vexalum sa
ad ccenobhim S. Vicloris confugere coactus fuerit. cram poposcisse eucharisliam. Al cum preshylei
Dedit eodem anno litteras pro dccima lerrae apud insanienli sacra porrigere vereretur, dettilit illi ho-
Caslanetum, quem Ansellus vendidit ecclesiae B. slinm haud consecralam, quod prxientiens Mnuri-
Mariae. Donum Guidonis de Levis militis faclum cius cxctamavit : < Tolle, lolle, non est Dominus
beatoeMariaede Rocha episcopatns tricesimo sexto R meus. > Altonitus presbyter, verum corpus Domini
confirAavit. Iloc ipso aiino ineunle habiium cst Pa- sumpsii, quod sumraa fide suscepil Mauricius, bre-
risiis consilium a Icgatis sedis apostolicae pro re- vique ppst migravit ad Dominum. Morienlis supcr
formando Philippi Augusti matrimonio, qui con- peclus posita est schedula liaec verba Jobi conti-
sanguiniialis praetexlu Ingelburgem uxorem, sororein nens : < Credo quod Rederaptor meus vivil, et in
Canuti Danorum regis repudiaral, ut aliam duccrel; novissimo die de terra surrccturus sum, et in earne
al in hoc acltiin nil. mea vidcbo Salvalorem mcum, qtiein visurus siiin
Exstal inter rpislolas Stephani Tornacensis quar- ego ipseet non alitis, et oculi mei conspecluri sunl.
ta numero Mauricii epislola ad Pontium Claramon- Reposita est haecspes mea in sinu meo. >Sic auiem
lannm episcopum, qui eum interrogaveral ulrtim ba- praescripserai, ut rcsurrectionein mortuoruiii a inul-
p:isma collalum omissis vcrbis : Ego te baplizo, lis tunc impugnatam, quam moriens conlidenler
valeret. Respondel Mauricius bapiismum non esse, fuisset professus, alii deinceps haud dubitarenl pro-
si quid in forma ab Ecclesia tradiia immiiiuerclur , fiteri. Moriens Roberlo S. Vicloris abbali el Regi-
aut iinmularetur. Li ejus senleuliam-idem paulo naldo S. Marcelli decano niandavit, u( quos alicni
post definivit Alexandcr III, qui Mauriciuni delegavit jnris occupatioue forte laeseral, his satisfacerent.
ut cognoscerel causam quae verlcbalur inler eccle- C Qui paulo post ejus obilum Ricardo priori de Mar-
siamS. Evuriii Aureliancnsis et Hebcrlum dc Ger- cociis rcslituerunt qdae ei illcgitime abslulerat Mau-
vesiissuper qnibusdam decimis, quas ccclesiac prae- ricius patronatura et prsesentationem ecclesiae ejus-
falae adjudicavit Mauricius, proesenlibus Stephano dem villae. Deftinctiis sepelitur in meditullio chori
abbale Sanclae Gcnovefae,Petro decano Sancli Ger- ecclesias S. Vicloris. Quaiuor ejus tiimiilo c duodecim
mani Antissiodorensis, etc. Exstant lomo II, Am- inscripii versus, quos ad preccj canonicorum Pa-
pliss. Coll. duceAlexandri 111ad Mauriciura cpistolae, risiensium scripsit Stephanus episcopus Tornaccn-
quarum prima data Tarraconiae x Kal. Januarii sis, ul coiistat',ex ejus epislola 260 : < Paucos elcgos
commisil ei accusalioiieni adversus R. Flaviniacen- scribimus, ut ex iis duos aut qualuor qui vobis ma-
sem abbatem in civilibus el criininalibus; altera g:s placuerinl excerpalis. Rogamus el obsenramus
Januae, v Idus Februarii controversiam inler llugo- in Domino, ut aiicloris tacilo noinine recitentur. >
r.ein Senoncnsera et abhalem Ferraricnsem. Biilkim Hi autein sunt qualuor sclectis Romano charactere
praetcrca ab Alexandro III accepit, qua facla inlcr excusis :
rpiscopos et archidiaconos compositio confirmalur, Excisns misero lacrymarum vallis in orbe
simutquc liis inlerdicilur, ne presbyteros sibi sub- Ponitur mterna vicus in urbe lapis.
dilos nimia hospiliorum frequenlia gravent. Ilis ac- U Docior et anlistes cathedra condigntis ulraque,
A priina meruil conliimare dtias
cinit allera bulla Clemens III. Bullas accepit ab Ur- Sana fides, doclrina frequens, elemosyna jugis,
bano III, Veronae pridie Non. Januarii, et a Clemen- Clamat Parisius non habuisse parem.
te III, Pisis Idibus Januarii, confirmanlibus factam Magnificumslruclura domus, et fabrica lempli,
ordinationem super parochia Joannis in ecclesia S. Horrea Munificum perliibem advena, pauper, inops.
pauperibus, et scrinia semper apena
manus.
Genovcfaeper Eugenium papam. Archiepiscopiis Se- Exposuit miserh seinper -aperla
noneiisis inconcessa praesumens in dicecesi Parisien- Pvnlificem lanli merili, servumquetuum. [tttetet
si jure metropoleos ipsi subjecta , cxcilavil qucre- Serva Mauricium, Virgo Mariu,
ias Mauricii episcopi, quas justas judicavit Cle- Quatuor his alii duo adjuncli diem ejus obitus an-
mens III decreiali: Cum ex aucloriiate canonum. notant.
Praeter concessa decessoribus privilegia a siimmis Virginei mensh qum tertta prwvenit Icltit,
pontificibus, fundalas quoquc ab ipso scu fundis au- Splendorem sepelil nube sepulla dies.
ctas ei dotatas abbalias de Ilerivalle, dc llerincriis, Longopost teinporc luniuloin Sancli Vicloris clio-

(12) llhl. Paris., I. III, p. 25.

395 MAURICII DE SULLIACO PARIS. EPISC. 89«
ro recens cenTecto iraposita fuil haecnova inscriptin: A post fcsluni sancti Dionysii persolvendam Haec au
llic jacet reverendus Pater Mltttriciut Pur.hiensh leni Joauncs nepos canonicus nosler quandiu vix-
episcoptts, qtti primus basilicam B. Mariw virgbiis eril possidebil, post cujtis decessnm ad capiinluiii
incltoaiit. Obiil anno Domini MCXCVI, tertio Idus noslrum reverlenlur. Si quid vero faclis, sicul prse
Septembrh. ilos quoque in Mauricii obitum a coe- dictiim est, tribus slaiionibus residuum fnerii.^id be-
taneo editos versus e ms. codice Nicolaus Camuzat neficium denariorum matiitinnliiim cannnicis cedat.
canonicus Trecensis Samraarlhanis olira suppedi- Dcdit insuper nobis viginti marrhas auri ad facien-
taverat: dam tabulam auream ante majus allare ; calicem
quoque dedil aureum duarum marcharum et dimi-
Migrat Parhii pater ad pntriam pnradisi dine, ihuribultim aureuin quatuor marcliarum, et ta-
Mattricius : Muntlo Manha, Maria Deo , bulas argenteas ad ornamentiim altaris, duas cap-
Hic obit a quinta jejunus litce viator,
Esuril in vera carne videre Dettm. pas, tres infulas, pallium unum, dalmalicam unam,
Offertttr panh, quem clausis sensibus intra tnnicam unam, el albas duas paraias cum amietis
Spiritus .inspiral corporis essecibum, et stolam unam ; trecenlas quoque libras donavit
Ve'rbo, mente, ritanu calicem, pariemque repeltil,
El sic cwlesli corripit ort dolum. ecclesiae, cenlum scilicel ad denarios matulinarum
lllusere mihi velul hospes : postulo pnssum, " canonicis, cenlum ad denarios malulinales f aupe-
Passum sub vera poslulo carne Deum. -
Rem smpet auditor, offert venerabilis abbas ribus clericis, cenlum ad tectum nov.e fabricx fa-
Quod petit, qccurrit menle, manuque pater. ciendum plumbeum. Praeterea dedit nobis cenlum
Sentit adesse Dcum, fervescit in oscula : sanctum nonaginta marchas argenti, quae ppsitac fucrunl in
Vas tenel, el verum corpns adoral ila :
Ecce salus mundi, Verbum Palrh, hostia sacra, emptione terrarum.hospiliim et vinearum, quaefue-
Viva caro, Deilas iniegra, verus homo. rttnt Guillelmi de Bezon mitilis et uxoris cjus apud
Te, Deus, esurio, quod non sinis exleriorem, Vilry, quae orania tenebil magisler Philippus in vi-
Te, Deus, inierjor sumere possil homo. in,el de his omnibus reddet annualiin dscem libras
Transeal ad dexlram Palris Cltrhli caro, cum quo
Disponit Patris regna Redemptor homo. Parisienses, et quicunque posl eum dictos reddilus
Sictpet hic meruit rem prwsetttire, fidesque ienebit, similiter decem libras persolvel, de quibus
Scire, videre Deum glorificandus Iwmo. canonici e( majori ahari servienlcs, qui vigiliae an-
Sicanior exarsit, sic spes prmsensit, ul una
nivcrsarii inlererunl, duodecim deuarios habebunl,
Crederet, et scirel credita certa fides.
el clerici qiratitor, et ptieri duas, el sequenii die in
Pracclara Mauricii in Necrologio Parisiensi me- inissa similiter fiel distriluitio.Matricularii vero lai-
inoria est : < ui Idus Sepleinbris obiit Mauricius Q ci duos solidos habebunl. Stalulum csl autcm a ca-
Lonae memoriae Parisiensis episcopus, qui novura pilulo ut anniversarium ejus soleraniter agattir, ca-
vicum de suo proprio factum tempore anle portas nonicis tam ad vesperas qnam ad missam cko-
«cclesiaj aperuil, quatuor abbalias novellas sub ec- rura tenentibus, el rriissa ad ninjus allare celebra-
clesia Parisiensi plantayil, pontes in episcopalii con- bitur.
stiluil, domos episcopales novas ardifieavit, redditus De Mauricii fato el geslis Rigordus Philippi An-
episcopalus multipliciter ampliavit. Idem etiam dc- gusli chronographus libro De gestis ejusdem ; Gttil-
dit nobis doraum juxta porlam clauslri sitam ad lclnius Nangius ad annuin 1196 ; Vincenlius Bel-
siaiionem in festo Sancti Mauricii persolvendam, vacensis part. ui Spectili hhtorialh ; Roberlus in
viariam quoqtie de Castaneto ad slationem die an- Supplemenlo Sigeberti, Jacobns Vilrinctis, Caesarius
niversarii sui pcrsolvendam, fcodtim eiiaro de Ivry Cisterciensis, magnum Chronicon Belgicum, Aulo-
ad stationem die etectionis snae, dic scilicei teriio uinus, Tnihemius, etc, uberlim loquuntur.
897 EPISTOLJE ET DIPLOMATA. 898

MAURICH DE SULLIACO

PARISIENSIS EPISCOPI

EPISTOLiE ET DIPLOMATA.

I. -EPISTOLiE.

I-III.
III PAP4M
EPlSTOLiCAD Al.EXANDnV"
In cuusa S. Thomw Canluariensh.
(Anno 1169-1170.)
— Vidc inler variorum ad Alexaiidriim III epistolas, Patro
[Ephlolw Gilberti Foliol, ed. GILES,II, 229.
togim tom. CC.]

II.-DIPLOMATA.

i. A Moyselo, Odo cnnonicus , Fulco presbyier, Ilerber-

Cliarla pro decima de Campellh. lusde Viila Nova, Josberius de Moyseio, Herberliis
de Vitla-Crcna , ci lnici quamphires, Gilberlus de
(Anno 1164.)
de Noire-Dame de Paris Paris Guereguioco , Simon de Candor, Gocelinus de San-
[Cartulaire " , 1840,
4.,t.l,p. 71 ]1 leaco, Robertus dc Atliliaco , llodius de Genuliaco,
Ego MAUWCICS, Dei grntin hiimilis minister Pari- Morclltis tleCnnipellis..... lUchardus Caeinenlarius.
siensis Ecclesiae, nntum fieri volumiis universis lam Actum publice, in praesenlia nosl.ra apud Moyse-
praeseniibus quam fiitnris , quod Jonnnes de Ver- litir. in oclavis Sancli Diouysii, auno ab Inrarna-
snliis et Hermessendis uxor ejus invadiavcrunt pcr lione Domini 1164, episcopatus vero noslri anno iv.
inanuni nostram cnuonicis Saucii Marlini de Cam- El nc Iiiijus rci pnctio vcl hominuni caliimnia , vel
pellis dccimationem de Felioc usque ad iv messes fraude mnliguoriiin , valeat dissolvi, sig.llo noslrm
pro LX libris Parisiensis nionelae, hoc lenore quod auctoriialis dignuin duximus confirmare.
si forle praedieta moneta ceciderit vel deterior fncia II.
fucril, pro singtilis XL solidis pcrsolvetur mnrcba De hls qum vendidil Ledemallus miles apud villam
nrgenli; ila lamen quod si decimntio receptis iv Sancli Clodoaldi.
inessibus non redimeretur, qiioiisque praefata pecu- B (Aniio 1169.)
nia solvatur, canonici eain quiele possidebuut. Prnc- [Ibid., pag. 50.]
nomiuatus vero Joannes plenivit in manu noslra Ego MACMCIUS, Dci gr.ttia Parisiensis episcoprrs,
qiiod decimationis hiijus vadium ecclesiae de Cam- iiotiiui fieri volumus, universis lam praeseutihus
pcllis garanlirei, et pro co nullum ficri detriinen- qtiam futuris, qnod Ledcmallus miles de Villeseo-
lum ecclesiae suslineret, concessit hoc ipsum et blen nobis , quadr.ig<nia lihrarum preiio vendidit,
laudavit Giiillelinus de Murelo frater ejusdem Her- quidquid frater suus Thomas canonicus apud villam
niesscndis, de cujtis feodo praeditta eral deciinatio. Sancli Clodoaldi, ant in vineis, aul censu nura-
Pleuivit eliani hoc ipsuin in mnnu nostra eadem morum et vini, aul pressoragio, aut in oblatis, aut
Hermcssendis de cujus pntrocinio res erat, et duo corveis, nomine ipsius Ledcinalli possidebat; quae
fiiii ejus Baldcwinus et Fredericus. Huic rei lesles omnia ad ipsum Ledemalliim reddilura errnl et ad
iuierfuerunl quanipliires Inm clerici quam laici, feodum nosirum periiiiebnui. Hanc auicui vcndi-
Radulfus praeposiius, Petrus canonicus, de cam- lionem conccsscrunl fratrcs ejus , scilicet Thomas
peilis , Saanbertus sacerdos , lsenbardus , Gnllerus canonicus el Hungeritis iniles, et lilii ejusdein Le-
capellanus, Asselinus sacerdos , Yil.ilis dccanus de demalli, Maithieus niiles el Philippus nondum iniles,
8S9 MAURICH DE SULLIACO PARIS.EPISC. UqQ
qtn se linjtis venditionis fidejnssores cum palre suo A i seulia nnsira bene gestas pro bono pacis ad noti-
fidei inierposilione conslilueruiil, et se garaiiliani liain posteroruni mcinoria» tradere, et scripto con-
laturos comproroiserunt^ fljnod|eiia|n PhUippus,,^ *nfmar^.l2go^tur^nliiicios|l^(risiensis episcopus
prirao anno niilitiae suaefiifra mensenvquti subttio- noluni4facimus'prae"senttblispariter et fuiuris, quod
nitus fueril, se facturum siinililcr fiile inierppsiia, Ferricus de Genliliaco quemdam ccnsum quem
pollicilus esl. Fiieriini eliam alii fiJeijussores ,'sci- apiiil Sahciuni Marcellum el apud Ivriacum eccle-
jicel Hugo de Plesseioel lliigo de Sancto Jojiio (13). &iaB. Victoris. Parisiensis de dono fralri Ferrici
Testcsqui adftieriinl: Galteriui cJapell|tnus;|Ereli!em- e|tisdem±ectfesia! canoiiiei diu in pace tenuerat, de
baldus decanus , Bruno canonicus , Joainics sacer- fcodo siio et antecessorum suorum eumdera cen-
dos, Petriis miles, Matthaeus Panis, Scbericus, An- sum esse diccns, saisivit. Ecclesia vcro S. Yictoris
tlreas de Trenibleyo, Girberius major. Fidcjussioni erga praedictum Ferricum queriinoniam n.ovil, et
Htigonis de Plesscio interfuerunl, Joannes nepos corain juslitia nostra placilavit. Tandem consilio
nosler el Joannes Rufus ; fidejussioni Vcro Iliigonis , prtidentium virorura habilo in dicta ecclcsia, ad
de.Sanclo Jonio interfiierunl, Thomas niarescalltts, coiifirmationem pacis supra nominato Ferrico qua-
el Guilerlus et Mallhaeus , servienles noslri. Qtied luor libras denariorum donavii, el ipse praescri-
ul fuluris leniporibus ratum el inconcussiim lenea- "1 pluin censum saepe memoralae ecclesiae : qui etiain
tur, scripto rorainendnri et sigiltinostri auclcaitate clarnavil, el quidqtiid proprii juris in eodem censu
dignum duxinius roborari. se habere diccb.it, cidem ecclesiae in praesemia
Acltim publice apud Sancium Clodoaldum, arino nosira in pace perenniier possidendum concessii,
Incartialionis Dominicse 1169, cpiscopatus ve-ro ei justam se inde garanliam laturum promisit.
nosiri anno nouo. Quod etiam concessil el laudivit Anselmus dc
"":'':: ''*''"''' ''", ' III. ': Bruneyo saepedicti Ferrici fratier, videntibus et an-
De his qum vendidit WUIelmits de Maciaco apud dientibus qui nobiscum aderanl, qtiorum supposita
Vicloricium. suni nomina et signa.
(Anno 1170.) S. donini Anselini decjni S. Marcelli.
[Ibid., p. 48.] S. Siraonis de Sanclo Dionysio.
Ego MAURICIUS , Dei gralia Parisiensis episcopus, S. Gauterii capellani noslri.
notum fieri Volumusuniversistam praesenlibus quam S. Magistri Manerii.
ftiluris quod Willelnius miles de Maciaco [al. de S. Marcelti clcrici noslri.
Mathiaco] viginti arpetina ierrae , quae' ipse apiid Q . S. Theoberti de Monte Leterici.
Victoricium possidebat el de nobis ad sensUm qttiii- S. PetrJ de Mbnterello.
que solidorum.lenebal, viginii quinque librarum S. Phitippi de Alhiis.
prelio nobis vendidil, et se garanliae fidcjussorew, S. Hugoriis mercaloris.
posita coiislituit. Quam vendilionem Avelina iixor S. Drogonis carnificis.
ejusdem Willelmi el Stephanus Palmarius Irater Quod ne subrepens oblivio delcal, aut emergens
ipsius concesserunt. Huic atilem vendilioni el con- calumuia cOntradicai, scripto mandari praecipiinus,
cessioni pra'fali Siephnnicorain nobis faclaeParisius el praesentem paginam sigilli nostri aticlorUate
iiiterfuerunl quamplures: Ascelinus, dec-jnus SanCli roboramus.
Marcelli, Galierus capellanus noster...... Laici: Aclum publice Parisius anno Incarnalionis Vcrbi
Drogo iniles de Saiicta Cntce... . Stcphanus ptsior, - 1171, episcopams vero nostri anno xi (14).
Thoinas niaiescallus , Hugo batictttarius, Mattlixus v.
'".'; :".: _
panetarius , Siiiion carpenlarius , Willelmus cocus, De
Ricardus camerarius. Concessioni aulem uxoris medieiqte molendini de Cuntu Rcinm quam ven-
. didit Pelrus miles de Chantetu Parhiensi epi-
ejusdem Willelmi, iipttd Catliacum faciae, inler- scopo.
fucrunt quainplures Albericus,, sacerdos Calliaci, D (Aiino 1177.)
Galierus capellnnus ejus.... laici: Brunellus, major [Cartulaire de Notre-Dame de Puris, I, 51.j
Vicloricii, Hclluiiius decanus...... Odo Cens.irius.... Ego MAURICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus,
Actum publicc Parisius, anno incarnati Verbi notum fieri voluriuis univcrsis tam praesenlibus
1170, episcopatus vcrO ndstri anno decimo. quain fuluris, quod Petrus de CHianlelouet Er-
",V"*V. . mcngardis uxor ejus, medielatem ciijusdam mo-
i)t censu quem Saricti Vicioris canonici apud S. lendini, qui Cantus Ranae dicitur, qui apud Corboi-
MurceUutn el Ivriacum possidebant. lum situs est, quae iriedietas praefaiae Emeiigardis
(AnnollTl;)' haereditatcni spectabal, nobis vendiderunt, el iri-
[MARTEN., Ainpl. Coil.,\l, 245.] super raoliuram suam quam praetcr medietatein jn
Quoniaui plerique perversi animi ad decipiendum codem molendino , sine socii portione habebant.
maximc iiiteuduiit, nostri ofJicii esi res in prae- Hanc aulem venditioncm, filio eorum Gaufridus

^13) Nomina lestium et riotas (emporis et loci (14) Ex hpc loco patet initium ponlificauis Mau-
adjecimus ,ex Magtio Chartulario f» '102 v* et ex ricii episcopi non ad annum 1164 repctendum essc,
varvof* 220. .i""; , ui vokint Sammartani, sed ad 1160.
<J0I EPISTOLJI ET DIPLOMATA. 002
nr.Ies, Odo clericus, Simon, Hugo el filiaeRicheldis A, de Vallibus, Garinum de Malpertuis, Guidonem de
et Avetina concesserunt. Praedicli siquidem Pelrus Valle Grinosa, qui se hoc garanlire, sub fidei sa-.
el Ennengardis et eorum filii el filiae, fide inter-? cramento, corapromiserunt. His aulem venditio-
pos(ta, promiserunt se veiiditionem islam conser- nibus el laudantiiim concessionibus inlerfuerunt,
vare e( garanlire, et seipsos et quam plurcs alios, elc. Ad majoris aulem firmilaiis munimenttim ,
qui subscripti sunt, fidei jussores consliluerunt, praedicli scilicel Philippus eL Elisabeth uxor ejus
scilicel Hugoncm Pinel, Ranulphiim de Chanlclou, Gnlerandus et Idonea uxor ejus, Hecelinus cl Lo-
Gaufredum de Solorra, Josceliiium de villa Genart, herengia tixor ejus, siipradictam lerram el reddiius
Robertiini de la Brelesche. H.inc vero vendilionem super aliare Bealae Mariaa in eleemosynam Eccle-
prior Sancti Joannis de Corbolio el prior Sancti siae Parisiensi ohlulertint.
Gucnaili, in quorum ccnsiva situs esl, praetaxalus Actiini apud Yicioricium publice, anno incarnati
inolendintis, approbavcrunl et concesserunl. Huic Verbi 1180, die fesii Sanclac.Agathae, episcopalus
vendiiioni iiilerTiierunt quamplures clerici : fraier vero noslri xxi.
Daniel capellanus noster, Marcellus cnnonicus Pa- VII.
risiensis , Geisberlus decantis Moissiaci; Laici: Mauricius ephcopus Parisiensh fundalionem He-
Gosberlus miles de Porrigniaco, Adam piper, R rivallis confirmal.
poslellus de Moissiaco, cl Joannes filius ejus, Ri- (Anno 1183.)
cardus camerarius, Enjoraiinus, Boson servienles [Gall. Christ. Nov., VII, 74.]
nostri....;. Quxcunque ad diviui cultus aniplialioncm ulili-
Quod ne lemporum noxia veluslale deleri, vel ter ordinala sunt, per^etua oporlet stabililate fir-
n.alignanliiini fraude, possil aliquatenus iiifirmari, mari. Eapropicr ego MAunicius Dei gratia Pari-
praesenli scripti altestatione et sigilli noslri super siensis episcopus, iiotum fieri voliinuis universis,
addita impressione dignum dtixinius praerauniri. tam praesenttbus quam futuris, quod nobilis vir
Aclum publice apud Moissiacum, annq incarnati Guido bulicularius, assensu Margarilae uxoris sux,
Verbi 1177, poniificatus vero nostri xvn. ct filioruin suoruni Guidonis buticularii el Guil-
VI. lielnii, ob renicdiiiiii animx suae et anlecessorum
De his quw vendiderurit. Philippus de Sevies et Ga- suoruiri locum proprielalis suae, qui Ilerivallis di-
'erannus de Galardone. citur, iu qtio ad honorein B. semper virginis Mariae
<Anno 1181, Febr. 5.) conslructa csl ecclesia, canonicis ihi sub abbaiis
[Ibid., p. 45.] r( imperio regularitcr Dco inililaluris libere el ab-
Ego MAURICIUS Dei graiia Parisiensis episcopus, solute, ct quiele in perpcluuin possidendum con-
noium lieri voiumus univcrsis lam praesenlibus cessit, nihilque proprioe potesiaiisaul dominaiionis
quam fiituris , quod doriiinus Philippus de Sevies sibi vet haeredibus suis ibidem retinens, eumdein
et nxor ejus Elisabeih reddiius cenluni solidorum, locum omni libertate, quantuin ad ipsum pcrtinei,
qnos apud Victoriciuni a doniino Galerando de pcr manum noslram donavit LXetiam arpeniios
G.ilardone jdem Philippus iu fcodum tenebat, qtta- lerrae quam a Terico de Fossis, et xxx quos nb
ter viginli iibrarum pretio nobis vendidcrunt, cl Hugone ninjorc de Lusarchiis comparaverant, bo-
se reclam gnraiitiain lalUros, lide inlerposita spo- sculum eiiam domui prafaiae vicinuni, diniidiiiin
pouderunl el fidejussores gnrantiae Guidonem de ctiain modiuni annonae in molendino de Coya de
Palaciolo, Barlholomaeiim dc Garlerlin, Michaelem clcemosyna comilis Reginaldi; cuncta eliam quae
Dun Vileir, sub aslriclione fidci dederunt. Qnani in proprietaie sua, aul feodo ex ipsius , vel aliena
venditionem laudavcrunl prsedictus Galerandus el liberalitale, aui alio qiiorunque modo in decimis,
Idonea uxor ejus, et dominus Becelinus de Sinaiis in nemoribus, in terra arabili, invincis, in pascuis,
el uxor ejus de Loherengia el filius eoruni Ilece- in vinagiis, in molcndinis acquisierunl, frairibus
linus, et se garantiae obsides, sub fidei sacrainenio D I divino intuitu jure perpctuo ac plena liberlaie
constituerunl: iusuper jara dictus Galerandus quod habenda et leuenila concessiu Huic donationi testes
residuum habebal de parie uxoris suae, pro quater lueriiiit Pelrus cnpcllanus noster , Stephanus Sil-
vigiuli libris nobis vendidil, uxore sua Idouea lioc vaneclensis decauus, Theobaldus, de Viri et Phi-
ipsum laudanle et assensum praebente, el tara ipse lippus cauouici Parisiensis, et alii plures.
quam uxor ejus se rcclam garnniiam laturos, fidei Acium esl apud llerivallcm, anno Iiicarnalioiiis
interpreialione, proiniscruni. Hoc ipsum domiuus Doinini 1183, cpiscopatus noslri xxn.
Hecelinus de Liuaiis a quo ideni Galerandus tenc- VIII.
bat, et uxor ejus Lorehengia, el coriini filius De- De his quw vendiderunt, Tiulfus et Uerbertus de
celinus et Rencia uxor Guidonis de Paiaciolo, el Moriuna et Avelina soror ejus.
aliae duae juniores praefali llecelini filiaelaudave- | (Anno H87.)
runl, et quietain clamaverunt, el Jide praeslita, se [Cartulaire de Nolre-Danie de Paris, I, 52.]
rectam garanliam laluros ccncesserunt. Fidejusso- In noinine sandac el inilividuac Trinitulis.
res eiiam garantiae praedicius Gnlcrandus nobis Air.en.
constitiiil, scilicet Gaufridum, Poeot, Guidonem Ego MAUKICIUS, Dei gralia Parisiensis cpiscopus,
905 MAURICIlDE SULLIACOPARIS. EPISC. 904
nolnm iieri voliimus universis tam pr.-esenlibusquam A decani, Hcrveus archipresoyler, Rogeriis de Asi-
fiiluris, quoil Tytilifus et Herbcrtus de Moriana fra- nariis, Willermus de Palaciolo, Jordanus de Celeuil
tres et Avelina soror eorurii, sex solidos ei decem de- (al. de Sarcuil), Cleiiiens el Nicolaus Recceriis
narios reusiiales iu lerra nostra silos, et in octavis presbyleri, Joannes de Castris, Theobaldus Ve]t:o,
Siincti Dionysii anntiatiin reddendos, nobis vendide- liugo Blondellus, Theodinus de Vitry militcs,
runi preiio C etX solidorum, quidquid juris pro Floardus, Odo de Sancia Mederico, Richardiis, Ca-
censii illos ipsos coniingebat iu noslrum, fide reclac pirerius, Garnerns Andreeel Garnerus Vaalius, et
gnrmiiiae in iiianu nostra praestita, lransferenlcs do- Joanncs de Tremblay, Rericus ,dc Sancto Marcello, '
miiiium. Ilane venditionem lle.nricus et Joannes Gaiifridus de Solorre et Robertus tabernarius, de
et Milo lilii Richardi de Muslerolo, concesserunt Moissi. Concessioni vero et resignaiioni feodi
et sese vendilores et garantiae fidejussores, intcr- quam fccil Petrus La Truie, jnierfuerunl.r.. Joan-
posita, constiluerunl. Hujiisrei tesies inlerfiierunt: ncs matricularius, Simon -carpenlarius, Alberlus
fratcr Daiiiel et Nicolaus et Adam de Barris ca- camcrarius, Willennus el Herbertus coqui.... et
nonici Parisienses, Joannes de. Caslris, Hcrveus Joannes portarius.
archipresbyter, Bprncrus decanus de Mostcrolo, Acium Parisiis in inferiori aula nova," anno iii-
Andreas de Exoiiia, Enardus de Basneolis, presby- B carnati Verbi 1187, episcopalus nostri xxvn.
tcri, Hamelinus praeposilus nosier malricnlariiis, Quod ut perpeluam obtineat firniiiatem, prae-
Balduiniis de Platea, Henricus de Termis, llen- senli scriplo coiiimeiidavimus elsigilli noslri au-
ricus Flandrensis, Eraerboldus de Vitri, Willelmus ctoritaie confirmaraus.
cocus, Alberlus camernrius* Gervnsius bnlicula- X.
rius, Thomas marescallus, Rober^us de Chavcnois De molendino de Cantu Ranw quoa esl apud Cor-
ct alii quamplures. - ' \ boilum.
Actum Parisiis anno Incarnationis Dominicae1187, (Anno 1W0.)
rpiscopatiis riosiri 27. [lbid., p. 49.
Quod ul perpeluam obtineal lirmitatem, scripto Ego MAUBICIUS Dei gratia Parisiensis episcopus,
praesenti eoinineudari et sigilli nostri auctoritale noium ficri volunius universis quod, cum nos et
praecepiinus confirinari. Guido de Mossiaco, molendiiiuin quoddam, quod
de Caiiiu Ranac dicitur, apud Corboilum commu-
IX. niter possideremus, idem Guido pro necessilate
De centu quem vendiderunt Galerannus de Loco sua et GirarJus filius
Sanclo et uxqr ejus apud Sanctum Ciodoaldum. , ejus, jain miles factus, par-
tem suani qiiam in praefato niolendino habebant
(Aniio 1187.) nobis, fide. garantiae in inanu nostra praestila ven-
[Ibid.. pag. 46.] diderunt preiio xxYlibrarum monetae Paiisieiisis.
In nomine sanctae et individuae Triniiatis. llujus quoque venditionis fidejussores, garantiae
Amcii. . ' fidc data, se consliluerunl: Hugo de Everi, miles,
Ego MAUBICIUS Dei gralia Parisiensis episcopus, lleuricus de Luigui, Gillibertus de Muissi, Gaufridus
noliiin Jieri volumus universis tain praesentibus <icSolorre, ei sicinolendinuin illud tolum nostruui
quara fuluris, quod Galerannus miles de Loco -fecinius. Praesenliuni quoque ac fuluroruin noliiiu)
Sanclo, et Havis uxor ejus, nobis vendideruul, Iransniitlere curamus, qnoniam prienominatus Guido
pretio XXV librarum Parisiensium totuiu censum cum praedicto filio sno Girardo, siniililer.nobis ven-
suura in burgo noslro de Sancto Clodoaldo situm, diderunt, prelio xviu librarum Parisiensiuin, duo-
nihil ibi potestatis aut dorainii retinenies, seJ decim arpennos lerrae arabiiis, quae dicitur terra
quidquid in ea hnbebant in nostram transferentes Sancti Pelri juxla culturam nostram. Utramqite
proprietatem. Cum autem ideni Galerannus censi- atitein venditionetn.scilicei molendini el tcrrae con-
vam illam feodalem de Petro Latruge milile tene- ]g cesserunt, et se fide media garaniire promiseruni,
ret, el Pelrus ipse de feodo illo nohis iioniiniuiii filiae supradicii Guidonis, Hlldeburgensis el Er-
fecissel, Petrus in pracsenlia nostra constiiutiis mengardis , et generi ejus Petrus el Matthaeus, el
veiiditiouem islam concessit et hominiuin el feodum filii ipsius Odo, et Guido, et frater ejusdem Guis-
ipsum loluin in manu nosira resignavit. Ipse inundus canonicus de Campellis.
quoque eum Joanne fralre suo et Felicia malre, Aclum (15) [de vendilione quidem molendini Pa-
iide interposita rectae garanliae se lidejussorera risius, de vendilione vero terrae et concessionibus
consliluit. Huic vendilioni a Galcranno et praeno- araicorum, apud Moissiacum, testibus, etc, anno
minata uxore sua nobis factae, inlerfuerunt testes; Incarnationis Domiiiicae 1190, episcopatus nostri
Osniiindus archidiaconus, Petrus decantts Sancti xxxi. Quod ut perpetuam oblineat lirmitaiein,
Gerinani, frater Daniel, Nicolaus et Adara, cnnonici scripto commendari el sigilli noslri sub iiripres-
Parisienses, Matthaeusde Modum el Adain de Gif. sione praecepiinus confirniari].

(15) Hanc vcudilionis cliariant complevimus ex ejusdem apographis quaecontinenlur in MagnqChar-

tulario, folio 134, et in parvo, folio 268 bis.
9tUj EPISTOL.E ET DIPLOMATA. 905
XI. A lae MariaeParisiensi , pro viginli lihris, (otam dc-
cimam snam qtiam habehant apnil Chastanclinii
Cfiarta Matiricri Parhiensh episcopiqua abbali et mo-
natlerio S. Dionysii Parhiensh concedil ul eccle- (am de terra arabili quam de terra Martanda. Hanc
siam bapthmalem in curia Novm Villm cumjure vendiiionem Joannes de Bevrc , de cujus feodo est
paironalus, erigat. decima illa concessit et 'approbavit, el se defenso-
(Annoll94.) rem cl fideijussorem garanliae cum Radulpho de
Ilhtoire de Saint-Denys, 526.] Plessiaco, et Galiero de Chaierun, fide in manu no-
[DODBLET,
slra prastita , constituit. Testes sunt, Hugo deca-
1ii nomine snnctaeet individuae Trinitalis, amen.
nus, Petrus canlor , Gnlo succenlor, Matlbaeusde-
Ego MACRICIUS Dei gralia Parisiensis episcopus, no- canus de Meudun Nicolaus decanus de
, Viceor,
tum fieri volumus universis, tam praesenlibus quam
Guibertus, Auberlus, Hunatidus.
ftiluris, quod nos in villa Beali Dionysii quae dicitur Aclum Parisius, anno Dominicae Incarnalionls
Nova Villa, prope Novalia de Ternomio, ecclesiam
1196, episcopalus noslri xxxvi.
baptisinalem instilui voluniiis et benigne concessi-
mus, ut curalas ei synodalia, el caetera parochialia XIV.
debita, nobis el successoribus nostris episcopis , et
archidiacono simililer persotvnt, et fontes et cce- De hospilibns et censu quw vendiderunt apud Victo-
riciutn , Hugo Matvias el Gondrea uxor ejus, Pa-
nielerium , campanas el caelera parochialia , sicut risiensi episcopa.
matrix et baptismalis eeclesia ohiineat, et proprii
sacerdotis praesenlia gaudeat. Ad ahbatem vcro {Anno 1160-1196.)
tnnquam ad patronum jus praesentaiionis ei eligen- [Carlulaire de Notre-Dame de Parh, 1, 52.] ,
di sacerdotem in ecclesia illa nb episcopo instituen- Ego MAURICIUS , Dei gratia Parisiensis Ecclesiae
dum pertineal, salvo in oinnibus jnre episcopi et episcopus, nolum fieri volumus unlversis, lam prae-
archidiaconi. Quod ul raiura et firmum permaneat, sentibus quam futuris , quod Hugo Malvias et Gon-
praesentem png<nani inde conscribi, et eam sigilli drea uxor ejus vendiderunl nobis pro LXlibris, VII
nnslri auctorilnte praecipimus communiri. hospites et censum annuum xxvi solidorum et di-
Acluni anni incarnali Vcrbi 1194. midii, el quidquid apud Vicloricium possidebam.
XII. Hoe aulem ipse et uxor ejus in manu noslra refti-
De pralh tnsutw de Mera. laveriini, et tilerque vcndiiionem islam plevivit, et
fide interposila se perpeiuo garantire firmiter pro-
(Annoll95.) 0 misit. Mater etiam prsediclae Gondrese boc ipsum
[Ibid., p. 55.] concessit, et fide interposita, plevivit. Joannes quo-
In nomine Domini, Amen. Ego MAUBICICS , Dei que de Curcellis, ad cujus feodura id perlinebat,
graiia Parisiensis episcopus, notum facimus uni- ipse et concessit et laudavit.
versis quod Hugo filius Ebrardi el uxor ejus Asce-
XV.
iina, lide garantiae in manu noslra pr.-vslila vendi-
deruiil nobis , octo tibris monelae Parisicnsis, dtios De transactione facla inter Mauricium ephcopum et
arpcnnos pratorum in insula quae Mcra dicitur si- canonhos Sancti Marcelli de Vilriaco.
los , ei praiis nosiris coniiguos. Hujus vendiiionis
(Anno 1163-1196.)
lidcijnssores se constilucrunt, Garnerius filiits et
Galtertis gener dicti Hugonis, Garnerus Andrese, [Ibid., p. 53.]
Joannes Aldegundis , Willelinus de Moncello, Mal- Ego MAURICIUS, Dei graiia Parisietisis episcopus,
Ihaens filius Joslenni, el se gar.inliam laturos com- notum fieri volumus universis, tam- praesenlibns
promisemni. Tcstibus Richardo capicerio , Er- quaui fiituris , quod controversia exstilil inler ca-
chemhaldo praeposilo, Guimberlo pnnetario.... D nonicos Sancti Marceiii, et Giroldum de Vitriaco,
Actiim apud Saueiiim Clodoaldum iiicarnalionis eo quod ancillain nostram duxisset, cum ipse essct
Dominicaeanno 1195, episcopatus nostri xxxv. de familia Sancti Marcelli. lusuper conquesinni
Qiiod iit rattim permaneat, scripio commendavi- quemdara terrae et vinearum quem idem Girotdtis
nius, et sigiilo nosiro confirmavimus. a paire et maire sua habuerat, pr-edicti'canonici
XIII. vindicare conabantur. Tandera coniroversia illa
aute noslram translala praesentiam coniposilione
Charta Mauricii de Ansello de Chelenvilla et Aalesi lerrainata est
uxore ejus. tali, scilicet, quod nos filiorum Gi-
roldi primum habebimus , canonici vero secundum,
(Anno 1196.) nos terlium, et ipsi quartum , tam de his qui nati
[Carlulaire de Nolre-Dame de Paris , II, 114.] sunl, quam qui nasciluri sunl. Si vero unus su-
In nomine Domini, Amen. Ego MAURICIUS , Dei perfuerii impnr, dabitur in rlerum. Haerediias ve-
gratia Parisiensis episcopus, notuni faciraus universis ro Giroldi el uxoris suaeinter ipsos , lanquam inter
praesentibus el futuris quod Ansellus de Chelen- fratres convenienter dividelur, elc,
villa el Aalix, uxor ejus, vendiderunt ecclesise bea-
PATHOL.cr.v. 29
907 MAURICII DE SULLIACO PARIS. EPISC. 908

VARIORUM CHARTiE

d Ecclesiam Parisiensem spectanles, sub Mauricii regimine datae.

I. A dem talis eral: dicebat dominus episcopus Parisien-

Charla de terra data a rapitulo menaclth de Karoli- sis ecclesiam de Argentolio debere restilui in
loco ad firmam, apud Espiers. staium prislinum, ut ibi abbatissam ponel, more
(Anno 1164.) solito , et virginum foret coltegium; aut'si hoc non
[Cartulaire de Notre-Dame de Parh, II, 340.J licerel ei, dicebal inslanler debere ibi confirmare
In nomine sanctae el individuae Trinilalis,amen, abbatem , et in eum benedictionem habere. Ad
>.goHUMBERTUS monasterii Karoliloci ahbas dictus, quorum posiulationem querelam deposuit praedictus
et lotus fralrum conventus, nolum fieri volumus, episcopus in consistorio ante dominum papam Ale-
tam praesentibus quam posleris, quod, praesenle et xandrum, contra jnm diclum abbatem, quadrage-
annuenle Mnurilio Parisiensi episcopo, praesenie simali tempore in Parisiensi palaiio. E contrario
eliam Silvanectensi episcopo Eumaurico , adcensi- vero respondebal dominus abbas quod, nec abba-
vimus a canonicis Bealae Marias Parisiensis LXVM tissam, vel monacharum collegium , seu abbatem
arpenla terrac, in lerritorio d'Espiers consliluln, confirmare, vel benedicere ullo raodo ei licebat,
liac scilicei condiiioue, ut singulis annis, in festo eo quod jam dictam Ecclesiara longis relro tcin-
Sancti Martini, XVIIIsextaria frumenli de meliori poribus possedisset quiete, lam ipse quam praede-
quod crescel in itla lerra, ad mensuram Parisien- " cessores sui, Parisiensis episcopi donalione et
sem, ad minam regis, praedictis canonicis persol- niullorum apostolicorum confirmalione, qtiorum
vamus, et veclura nostra Parisius deportemus. Illi scripta produxit in medium. Post igitur liiis con-
vero canonici qui annonain illam habebunt, sex testationem et ulriusque partis interposilnui dispu-
equosnoslros el qualuor homines, una lanlum die lationem , commiserunt se praediclus episcopus et
illa videlicet qua venerint, hospitabunl el procu- dominus abbas,vjurejurando, jarc diclis niediato-
rabnnl convenienter. Si vero praedicta annona in ribus, qui statuerunt, et in eo sacramento quo eis
communitaiem (otius capiluli sui venerit, de com- aslricti eranl, uirique parti praeceperuni, quatenus
inunitate sua procurabiinlur , equi nostri el liomi- praedicla querela cessaret a resurrectione Domini
nes, quot praedicii sunt. Quod ut nullatenus violari uSque ad triennium continuum , sine praejudicio
possit, etc... Signum Humberti abbalis , S. Hum- ulriusque parlis, et ut interim unus adversus alte-
berli prioris, sig. subprioris Enjorranni S. rum, circa lianc quaeslionem , nullo modo machi-
Alfredi, praecentoris et sacerdolis, S. Odonis netur , nec episcopus propter hanc concordiam,
succenloris el sacerdotis , S. Guaremboldi cele- solito jure privelur , et dominus abbas possideat
rarii quiete, et transacto triennio, nou lenealur doniinus
Actum publice, anno ab lncarnalione Domiiti episcopus , quomiflus contra hunc abbalem vel
1164 , regnanie glorioso rege nosiro Ludovico, suceessorem suam possil quarstionem movere. Et
xxvu anno, Mauricii Parisiensis episcopi pontifica- ut haec mnjorem oblineanl firmiialem, slaiuertint
titsanno iv. praedicti arbitri concordiam ab eis facl.im scriplo
II. confirmari et subscriptionibus el sigillis ulriusque
Auihenticum Milonis archipresbyleri Mediolanensis parlis communiri.
et Osmttndi canonici Parhiensh super ecclesia de Aclum csl hoc anno Incarnalionis Domini 1164,
Argenleolo. mense Aprili.
(Anno 1164.) Ego Mauricius Parisiensis episcopus hanc cora-
[Ibid., p. 43.] posilionemconcessi et subseripsi.
In nomine sanctae el individuae Trinilalis, Ego Odo abbas Sancli Dionysii hanc composilio-
amen. De discordia quae verlebatur iuter dominum ncin conccssi ei subscripsi.
Mauricium episcopum Parisiensem , et ex allera
III.
parte dominum Odonem sancli Dionysii abbatem,
Milo sanclae Mediolanensis Ecclesiae dictus archi- _. De quilalione Garnerii de Domibus Parisiensi epi-
et Sanclae u scopo facla ab abbate el conventu Fossalensis
presbyler, Osmundus Mariac canonicus, Ecclesim.
alque Ayniericus Sancti Dionysii fraler, quibus
jurejurando se utraque pars commisit, hanc, quaj (Girca annum 1165.)
infra legilur , sine praejudicio ulriusque parlis, [Ibid., 54.]
leniporalem feceruul concordiam. Discordia siqui- Ego ROGERUS(16) Dei gratia Fossalensis Ecclesiae
(16) Rogerus ille, abbas FossatensU memoralur annis 1163, 1164,1165. alque 1168. Vid. Gall. Cltrht.,
t. VII, lust., eol. 293, 294.
 909 EPISTOLJE ET DIPLOMATA. 910
abbas el tolus nosler conven(us, noium fieri volu-- A V.
miis universis, lam praesenlibus qnam fuiuris, quod Charta convenlionh inler capilulum Ecclesiw Pari-
nos, Garnerium de Domibtts, filium Dode a jugo> siensis ct Henricum Magnum, Arnulphum de Cor-
servituiis, qua nobis lenebaiur astriclus, absolvimusi beron et Petrum dictum Girbont.
elipsum domino episcopo Parisiensi culn omni
subslanlia et possessionil.ms et haeredibus suis, (Anno 1173.)
quos vel habet, vel habilurus est, et cum eadem1 [Cartulaire de Notre-Dame de-Parh,\\, 175.
contliiione qtta nobis erai obnoxius, perpeluo
habendum concessimus, hoc lenore, quod dominusi In nomine sanclae el "individuae Triuilaiis. Ego
episcopus Parisiensis quemdam horainem suum , BARBEDAuRus,DeigraliaParisierisisEcclesi;c decnnus,
Stephanum, scilicel de Domibus, filium Bernardi, lolumque ejusdem Ecclesiae capiliiluni, notum fieri
eodem modo nobis fuluris temporibus habenduin volumns universis quod qiiaedam conlroversia ver-
concessil. Quod ut irrefragabililer lenealur in pos- lcbatur inter nos el Henricum Magnum el Arnul-
leriim, praesenli scripto cl sigilli noslri auclori- lum de Corberon cl Petrum Girbont, super quadam
dccima dc lerrilorio de Boneis (alias de Bonoilo),
lale, dignum duximus praemunire.
B quod esl inler Cristoilum ct Susciacum. Ad tilii-
IV. mum haec conventiofacla est inter nos, ctpraedictos
Aulheniicum Rcidulficomiiisde Claromonle, de qui- milites, in praesentia venerabilis patris nostri
talione prwbendm quam tenuit Petrus de Monciaco Mauricii, Partsiensis episcopi, quod Ifaberemus
in ecclesia BealwMariw Parhiensh.
decimam oinniiun vinearum quae in eodem tcrrilo-
(Anno 1169.) rio erant, et ubicunque in eademierra poslea factae
[Ibid., 39.] essent, etiam si lotum praedictum lerritorium vi-
Ego RADULPHUS comes de Claromonlc, notum neis occupetur. Praeterea in grangia praediclorum
fieri volo, lam praesenlibus quam futuris, quod quc- miliium, qtise siia est in villa Bonoili, habebimtis,
rclam moveram adverstts dominum Mauricium Pa- singulis annis iiiium raodium annonae, dimiditim
risiensem episcopum super pra-benda qtiadara quam frumenii el dimitliuni avenae. Praefali vero railiies
Peirus de Monciaco lenuerai, quam ad jus meum et eorum successores jure hceredilario habebunt
de feodo de Lusarchis, pertinere asserebam ; epi- totam decimam frugtim quae in praediclo lerrilorio
scopus vero hocpeniius iuficiabalur. Tantlem rogatu colligenlur, cl eliam si lotum lerritorium in agri-
ct pelitionibus ipsius, et affectu dflecliouis quam culiuram redigatur, usque ad Bosum de Barez.
EcclesiaeParisiensi volebam exhibere, si quid juris "* Quod si forie contingerel quod, praediclo bosco di-
tn praebenda illa habebam, praefatae Ecclesiae con- ruto, tcrra in agriculluram redigeretur, si quid
cessi,et super allarc Beaiae Mariae, per manuin juris ipsi habebant in eodem bosco, nobis quiele et
episcopi, praebcndam illnm liberam et quielam in absolulein perpeluum reliqtteriint. Hanc autem pa-
perpeluum clamavi, cl per annulura unum Ecclesiae ctionem ratam perpeluo habendam et icnendam sii-
ct episcopo jus suum recognosccns, resignavi, et pra nominaii milites eteorum uxores, cum filiiset fi-
lioc tcnore, quod nullus successorum meorum in liabus suis concessernntet lide confirmaverunt. Nos
praebenda itta jus aliquid requirat in poslerum, sed vero ab ipsis de jusiilia requisiti, ecclesiasticam
ad jus Parisiensis cpiscopi, sicut et aliaepraebendae, exerceri vindictam faciemus. Quod ne ab aliquo
futuris speclabit tcmporibus. Quod ne oblivione poslerorum infirmari possit, chirographo muniri,
deleri, vel hominum malignitaie aliqitatenus in fu- personarum quoque subscriptarum lcstimonio et
turum posset infirmari, sigilli mei auctoritate robo- auctoritale sigilli nostri corroborari decrevimus.
ravi ethocipsum in praesentia domini regis Ludo- Signum Barbedauri decani.
vici concessi et ut ipse boc idem sigilli sui muni- S. Alberti praecenloris.
mine confirmarct, rogavi. Concessioni aulem super- r. p S. Germundi archidiaconi.
allalae BeaiaeMariaefactae inierfuerunt qunmplures, S. Simnnis archidiaconi.
scilicel dominus Mnuricius Parisicnsis episcopus, S. Gerardi archidiaconi.
Albertus cantor Parisiensis, Petrus archidiaconus S. Magislri Galteri presbyleri.
Suessioncnsis, Ascelinus sacerdos, Guido de Issiaco S. Jocelini presbyieri.
qui tuin missam celebrabai, magisler Odo diaconus, S. Simonis diaconi.
Gallerus subdiaconus, magisler Hilduinus diaconus. . S. Helduini diaconi.
Hecordationi vero et recognilioni coram domino S. Balduini subdiaconi.
rege factae interfuerunt plures alii, comes Theobal- S. Hervei subdiaconi.
dus, Fredericus Parisiensis, Bucardus Veaulrusetc, S. Joannis pueri.
et de canonicis Parisiensibus, Barbedaurus deca- S. Guitlelmi pucri.
nus, eic, Actuin publice Parisius, in praesenlia Mauricii,
Acium Parisius, anno ab lncarnalionis Domi- Parisiensis episcopi, anno Verbi Incarnad 1175,
nicaelI69. episcopatus vero domni Matiricii xm.
Datum per mantim magisiri Petri cancellarii.
 Pll MAURICHDE SULLIACO PARIS. EPISC. EPISTOL^E ET DIPLOMATA. 912
VI. A VII.
Clicirta de Gunsanvilla. De pratis venditis ab abbathsa Sancli Cirici
in insulaMere.
(Arfno1189.) £(AnnolI90.)
[Cartul. de Notre-Dame de Parh, I, 55.]
[7Hd.,p. 197.1 In nomine sanclan et individuae Trinitatis. Ego
.Jn nomlne sanclae el individuae Triniiatis, amen. SOUCELINA, Dei gralia Sancti Cyrici abbalissa, no-
Ego ItERVEusParisiensisdecanus, lotumque ejusdeni tum fieri volumus universis quod nos, communi
. capiliilum, nolum facimus lam fuiuris quam prae- lotius nostri convenlus assensu, duos arpennos
sentibus, qund Roberlus filius Willelmi de Gunsan- pratorum in insula Mere, de elccmosyna Gilonis
villa, quain paler suus et mater sua acquisierant, Pilosi, venerabili domino et patri Maitricio Pnri-
et ipsi, nomine eleemosynae dedcranl ecclesiae.no- siensi episcopo ejusque successoribiis in perpetuum
sirae, pro remedio animarura patris el m.ilris et concessimus possidendos, acceplis de beneficio
praedeccssormn suorum et sua, per manuin venera- episcopi ipsius qtiaiuor libris Parisiensis monetae.
tiilis episcopi nosiri Manrieii, perpeluo possiden- Ad ciijus rei perpeluam firmitatcm praesentem char-
ilam concessit. Fraier vere ipsius primogenitus, B tam lieri praecepimus, eamque sigilli nostri snb
nomine Willetmus et uxor ejus ei haeredessui et impressione confirmavimus. Signum Eugeniae prio-
sorores el nepotes hanc obtationem conccsserunl et rissae, S. Hildeardis subpriorissae, signum Mamihae
ralam habtierunl. Cum autem ad hanc parlera canlricis, signum Odelinae cellariae, signum Agne-
quam a Roberlo habemus, omnium parlium de- tis la Chevrelle, signum Hemeline secretariae. Te-
cimae lota vicia (sic), tolum forragium et omnes stibus.... Hugone el Pelro capellanis Sancti Cy-
iriiHMiues et trahentes singtitariier pertincrent, rici.
medietatem nobis in perpetuum quittavit. Ipsi vero Aclum apud Sancliim Cyricum, in communi ea- .
fratri stio"Roberlo in novalibus novem modios fru- pituto, anno lucarnationis Dominicae1190.
menli reddendos a colonis prima dominica posl VIII.
feslum. Sancli Rionysii, pro haereditalis porlione De procuratione ephcopi i» ecclesia Sancti Exup'rii
assignavit, ad minam de Gunsanvilla, lali quidem de Corboilo.
condiiione, quod de qtiinque modiis primo assigna- (Anno 1191, Marl. 3.)
tis Roberto, jtislilia cum inlegritate ad se pcrtine- [Ibid., 44.]
bil; de aliis vero iv modiis ultimo concessis Ro- in nomine Domini, amen. ADELA , Dei gralia
berlo, pr.rfatus Willelmus vendiliones el jiislitiani' C Francoruin regina , nolum fieri volumus universis
sibi retimiit hoc excepto quod si coloni, die assi- qui praesenles litleras viderint vel aiidierim nuod,
gnata, Roberio redditus suos singtilis anuts non cum qnerela, quam venerabilis Parisiensis episco-
pcrsolverinl justitia el eiiiemlaiiones super hoc ad pns Mauricitis super procuralione sibi exhibentl.i
Roberlum pertinebunt. Sciendiim vero qnod isti adversus ecclesiam Sancii Exuperii Corboilensis
tiovein modii ad Willelinum el haeredes ejus, post proponebat, de mandato domni Clcmentis pap;e
decessum Roberli, revolveninr. Quidquid autem lertii, Mainardo Ponliniacensi et Guidoni Prulia-
jure liaeredilario vel aiiqua obveniioue ad Willel- censi abbatibus commissa fuisset, in pracsenlia no-
nium desccnderit vel descendere poierit, Robertus stra, medianlibtis veiierabilibus viris Hugone Au-
ei ct haeredibus-ejus in perpetuum quittavit, excepto tissiodorensi et Joanni Nivernensi episcopis, hnc
diniidio modio frumeiUi quod singulis annis praefa- modo in amicabilem compositionem esl redacta. Si
IUSWillelmus et mater sua Roberloinfra praedictura Parisiensis episcopus Corboilum cum archidiacono
lerminum persolvent; posl decessum verum ma- ejusdem castri, vel etiam sine arcliidiacono, die
tris suae, Willelmus vel haeredes cjus dimidimn mo- fcslivitalis Sancti Exuperii, prima scilicct die Au •
dium ex iniegro solvere teiiehuniur. Quod ul raluin r, gusti in eadem ecclesia divina celebralurus adve-
flrinumqiie permaneat, praesentem paginain sigilli neril, canonici S. Exuperii, pro procuralione, ei
nostri aucloritale cominuniintis, et leslium sub- quinquaginta lanium solidos pcrsolvere tenebunttir.
scriptione confirmamus. Si vero archidiaconus, sinc episropo, die feslivita-
Sigiium Hervei decani., lis pra-diclaead Ecclesiam illani accesserit, cano-
S. Magislri Petri praecenloris. nici nihil archidiacono pro procuralione persol-
S. Mauricii archidiaconi. venl. Quocunque aulera alio die vel lempore cpis-
S. Hosmundi archidiaconi. copus vel archidiaconus ad ecclesiam S. Exnperii
S. Girardi archidiaconi. venerit, nutlam vet episcopo vel archidiacono pru-
S. mngislriPetri, capellani episcopi. curationem exhibere debebunl.
S. Gaionis presbvleri, succenioris Acliim apud Meiedunum, in regia domo prima
Acium publice Parisius, in capitulo noslro anno • hebdomada XL [i. e. Quadragesimae], anno lncar-
ab Incarnatione Domini 1189. nationis Doniini 1190, praesentibus ipso Hiigone
Data per manum Hilduini canceflarii. Clemeniis, abbate, elc. Hitgone, Enjorrando et
Joanne de Perracheio, Sancii Exupcrii canonicis,
913 ODO TULLENSIS. — NOTITIA.' 914
Matlhaeo, Nicolao, Joanne canonicis Parisiensibus; A S. Radiilphi presbyieri.
fralre Daniele, magislro Alberto Lombardo, Petro 5. Maiihaei preshyleri.
de Lodevilla, et aliis quauipluribus. Ad cujus rei S. Willelini diacoui.
perennem memoriam praesenlem paginam seribi et S. Petri diaconi.
sigillo nostro praecepirnusconfirmari. S. Odonis diacoui. »
Daium per manuin Roberii capellani nostri. S. Adam subdiaconi.
IX. S. Suggeri subdiaconi.
Aulhenticum capiluli Parhiensh super eadem pro- S. Henrici el Wilelmi puerorum.
curatione. Daiuni per manum Hilduini cancellarii.
(Anno 1191.) X.
[Ibid., p. 45.] De quitatione Emelinm mulierh Parisiensh facta ab
In nomine sanctae et individuae Trinitalis, amen. abbale et convenlu Sancti Gertnani de Prath (17).
Ego MICUAEL Parisiensis decanus, totumque ejusdem (Circa an. 1194.)
ecclesiae capitulum, notura fieri volumus, eic, ut [Ibid., p. 54.]
inn« XXXIII Ego ROBERTUS, Dei gratia Beati Germani de Pra-
Hanc igilur compositionem ad nossub lestimonio B lis lir.inilis abbas, universis praesenles lilleras iu-
sigillorum abbatum praedictorum allatam approba- specluris, salutem in Domiuo.
vimus el ralam habuimus, praeseiilein chartam sub Noverit universitas veslra, quod venerabilis Mau-
chirographi partitione conscribi praecipienles, el si- ricius Parisiensis episcopus donavit nobis et eccle-
gilii noslii sub impressione cominunientes. siaenostrae Isabel ancillam suam in uxorem Robeiti
Actura publice in capitulo noslro anno Incarnn- honiinis noslri, ila ul nec ipsi aliquid iu ea neque
lionis Dorainicae1191, praesentibusillis quorum sub- in descendenlibus ex ea filiis vel filiabus liceat in
scripta sunt nomina :. posterum vindicare. Nos quoque domino Parisicnsi
S. Michaelis deGaiii. episcopo in commutalione praedictae ancillae suae,
S. Pelri Prsecentoris. donavimus Emeliam anciltam noslram in uxoreiu
S. Mauricii archidiaconi. Guarini homiuis sui similiter, ut neque ecclesiae
S. Osraondiarchidiaconi. noslrae, neque nobis aliquid in ea neque in descen-
S. Girardi aruhidiaconi. - denlibus ex ea filiis vel filiabus iiceal in posierum
S. Galonis succenloris. vindicare. Quod ut ralum permaneat, sigillo noslro
S. Siephani presbyteri. praecepimus roborari.
(17) Haeccharla data fuit interS Maii 1194 et diem obilus Fulconis abbatis Sangerraanensis, et 11
Sepl. 1196, qua die defunctus esl epis. Mauritius.

ANNODOMINI
MCXCVM

ODO TULLENSIS EPISCOPUS

NOTITIA

(Gall. Chrht. Nov., t. XIII, p. 1004.)

Hugone I Vadani monlis (De Vaudemont) coinile el Ageliua de Burguudia ejus uxore progenilus
Odo, Gerardi II comilis germanus, in Ecclesia Tullensi sub Henrico a Lolharingia educatus est. Pri-
miiin archidiaconi, lum ihesaurarii munera ohivit; episcopalem vero dignitaieni est assecutus »n. 1192.
Sub ponliiicaius ejus initium de primicerii dignitate emersere difiictiltales. Theodoricus a Lotharingia,
Malhxi I ducis filius, ad eatn dignilalein, quae licel a Riquino episcopo cnpilulari mensae adunala, se pro-
moveri curaveral. Posl Theodorici obilum archidiaconus Tullensis, noraine Simon, sub falsa atlegalione
bullas ulipselsuccederet a papa impetravit. Canonici, facla possessionisaceeptioni iniercessione, ad sanctam
sedem appeltarunl. Al Simon suffullus potenlis familiaesuae auclorilale possessionem iniit. In adversan-
dum impares canonici, ad suininum pontificem confugerunt, qui hujus eausae judices insliluit Caialau-
nenseui cl Lingonensem episcopos, abbales Altaesilvae,Belliprali et Claraevallis, qui, in graliam Siinonis
senientiam tuleriinl. £x titio judicio facta est ad sutnniiim ponlificem appeilaiio, qui, re sedulo perpensn,
secundiim capiiuli vola proniiniiavit. Scxuginta canonicis centumque clericis vel vicnriis capitulum iunc
constabat. Alendis lot hoininihus non sulficere cernens Odo provemus, ut canoiiicoriim numerus ad quin-
quagenariuin redigereiur obtinuil a Ccctesiino 111,posita hac conditione ut suppressarum decem praeben-
dariiMi reditus lam in canonicos quain in vicarios refunderenlur. Slaluit etiam Odo ut uiiusquisquc e
iribus scolarura inslilutoiibus unius canonici pracbemlain sortirelur ; qui vero huniniiilatis sludia doce-
915 ODONISTULLENSIS ?I6
nnt, vicariorum praebendas essent habituri. Romam peregrinalionem aggressus est : quo anno nobis
Incompertum; sed certo scimiis; dum ille abesset, Gerarduin ejus nepolem, ihesaurariiim el archidia-
conuin, ab archiepiscopo Trevirensi vicarium gcneralem dicecesis insliliiliim fuisse. Allenim in Clunia-
cense monasterium iter susccpil, monacliorum illic degenlium sanctam conversationein virlulesque su-
scipiendi et aemulandi gratia. Pltirimas res ecclesise suae tradidisse dicitur in Actis episcopornm Tullen-
sium. In synodo celebrata vm Idus Maii 1192, ad archidiaconorum el nbbatuin preces puhlieavit staiula
de insequendis rapioribus, haerelicis et monachis aposlalis. Ralas babuit eo nuno ilein et 1196 iudiiltas
Flabonis-montis monasterio donaliones. Sttbscripsit 1194 lilteris- in gratiam S. Michaelis. Ipso quidein
anno pacem conciliavil inler Simoiiem ducein Lolharingiae el Ecclesiam Roiiiaricensem. Ecclesiam
d'EuviIle ab Herheno, Radulfi de Asperomonte fitio, condilam sacravit anno 1195. Eodem anno Siinoni
o'e Parois, mox Jerosolyinam profecluro, crucem exhibuit, ipsinsque in percgrinnlione defuncli lestamen-
tum, quod ab illo acceperal, estexsecutus. Mirevallensi tcenobio iradidit amio H96 aliare de Midrevanlt.
lnterfuii eodem una cum nepole suo coniitiis ab Henrico VI Cicsare Spiram indiciis, ubi et ipse a legato
apostolico crucetn ad iter in lerram sanctam suscipieiiduiii accepit. Insequenti anno ad imperalorcm
querelam de Theobaldo 1 Barri comile, ut ecclesiae Tullensis vexatore, detulii; largitusque est canonicis
S. Leonis prioratuin de Nas el Leprosorum domtim siiam in parochia de Petra-Iicia. Confirmavit etiam
viuKalendas Junii ejusdetn anni llugoni abhali Ciuiiiacensi ecclesiam de Moslerol. Adhuc eliam dc exorla
inler Simonem ducem Lolharingiae et Romariceusem Eeclesiam controversia litteras expcdivit (1). Jero-
solymam hoc anno vel inseqtieiili profeclus, uii voveral, in itinere decessit vi Kalendas Decembris, juxla
Necrologium S. Mansueti. Corpus ejus in urbein relaimn, in medio navis caihedralis humo niaiidnium
esi, dein in lumulura Hugonis4lI Vadani-monlis coniitis, nepolis sui, in ipsa ecclesia sepuhi, trans-
lalum.
(1) Beued., Hht. Tull., prob., p. 98.

ODONIS STATUTA SYNODALIA

ANNO 1192 EDITA.
Thesaur. Anecdot., IV, 1178, ex authographo Belli-Prati.)
(D. MARTEN.,

In nomine Palris, el Filii, et Spirilus sancti.' A parle receptari, vendi, aut quocunque modo expen-
ODO,Dei gratia Leuchorum episcopns, omnibus di contigerit, divina ibi fieri omnino interdici-
ecclesiasticis personis in episcopatu nostro consti- mus, el emplores pariter cum praedatoribus cadem
Sulis in perpetuura. excouimunicalionis sententia innodalos esse usque
Noverint in posterum, ac memoriler leneanl uni- ad integram restituiionem, el condignam saiisfa-
versi, quod dilecti nobis in Domino fralres el amici tionem decerriiraus : hoc adjicientcs, quod inlerim
archidiaconi cl abbates deepiscopatu nostro ad nos si qui ibi manenles, et illius injuriae non consenta-
venientes, et pro Iacrymabilibus injuriis, quibus nei nec auctores in extremis posili fuerint, confes-
ecclesiae noslrae el ecclesiarum ministri quotidie sionis el viatici suffragio fungantur, sepulluram
oppressi irreinediabiliter laborabanl el afficieban- vero in alrio non habeant, donec ablatis ex inte-
tur, pariter ingeraiscentes; unanimiter nos rogave- gro reslilutis, et divina ibi celebrentur, et extra
runi, ut coiilra tyrannidem raptorum et quorumli- atrium positi sine omni emendaiione debilo atrii
bel malefaclorum in eos desaevienlium, illud auxilii honore doneniur.
el proteciionis consilium atque luiamen eis misc- II.
ricorditer cxhibercnius, quod ex injuncla nobis Conslittiimus etiam, ut si aliquis de principibus
cura el oflicio paslorali eis paterne exhibere de- B [ aut nobilioribus hujus terrae hona quaelibet eccle-
bebamus. Unde nos communicato cum eis consilio, siarum seu clericorum noslrorum in propria perso-
sicul rationabile nobis visum fuit, et eoritm di- na sua per violenliam diripuerit, et in villam suam
screta consideralio nobisconsuluit, staluimus quod deduxerit; in eadem villa, et in lota alia lerra
in praesenti pagiua capilulatim adnotari praece- sua divina non celebrentur, donec abtata ex inie-
pimus. gro reslituanlur. Si vero niililes, vel quicunque de
1. Divina non celebrentur in locis per qum transeunl familia tam principum quam nobilium aliorum
injusle ablata ecclesih. bona quaecunque siraililer ecclesiarum seu clerico-
Statuimus ilaque, et sub analheinate interdixi- rum nostrorumviolenler acceperinl, et in villam do-
mus, ut quando per quodcunque caslrum seu villam niini sui deduxerint; divina ibi pcnitus non cele-
inepiscopalu nostro consislentem bona ecclesiarum brentur, donec ablala cum satisfnclione ex inlcgro
nostrarum, seu cujuslibet clericorum noslrorum per resiiiuantur; et cum ipsi maleficii auclores a no-
injuslam abtalionem deducta iransire, vel forte ibi bis norainalira excommunicaii fuerint, et hoc per
pcrnoctare contigerit, ita quod exinde nihil prorsus episcopatutn nosirum innolueril; ab oranibus pre-
ihi remaneal, intcrim divina ibi non celebrenlur. sbyleris ubicunqtte divina fient, singulis dominicis
Ubicunque auicm bona illa vct ex toio, vet ex diebus noiniuaiiin cxcoinmunicciilur. Si vcro pro
 STATUTA SYNODALIA. 918
917
ab omni christianitalis obsequio
rigore justitiae capilalia ex inlegro reddila fuerint, A quod carricaverinl, damna domibus illala ex
Ipsi lanien, non nisi satisfaclione nobis prius fa- suspendatur, qtiousque
cta, nultalenus absolvanlur. Hoc vero nunc super- inlegro reslaurcnlttr, et digne de csetero Deo no-
addimus, quod quicuuque aliquera de hujusmodi bisque saiisiial,
inalefactorihus, a uobis nominalim excommunica- VI. Adversus fugitivos.
lis, in dorao sua receperit, apud sese eum perno- De fugilivis vero qui professiones suas irritas
tiare sustinuerit, pariter cum illo excommunicalus facienies, de quolibet ordine ad saecttlum rever-
sit, nisi per ignoranliam se hoc fecisse probare lunlur, similiier consiiluiraiis, ut singulis Domini-
possit : quod sola manu sua ei facere licebil si cis diebns per universas parochias excommuni-
volueril; si autem se inde purgare non potesl, et cenlur; et si uxores duxerint, uxores simililet
ad emendalionem culpae pro nocte illa decem so- et familiae eorurn excommunicentur, et omnes
lidos solvere volueril, et loliesdecem solidos quot qUi eis aliquam chrislianitatis communionem scieu-
noctibus illum recepit, a sententix vinculo absolu- ler praestilerini, sub inlerdiclo cura eisdem te-
lus eril. neantur.
III. Hwc statula irjtnsgredientes officio el beneficio _ VII. De celebrante prmsente excommunicalo.
privati. Si quis vero nobilium vel potenlum lerrae -lem-
Quia vero diligenli ac perutili consideralione pore quo excommunicatus fuerit a nobispresbyte-
haec deliberaviinus, et communi omnium subdilo- rum aliquem adduxerit, et conlra inlerdiclum no-
rIIni nobis clericorum lam rogatu quam assensu strum divina sibi celebrare fecerit; ille qui taliter
hoc teneri decreviinus ac praecepimus, slatuimus, celebrare praesumpserii, excommunicetur, et offlcio
quod quicunque subdilus nobis simplicilerclericus, el beneficio ecclesiaslico in episcopatu nostro ca-
seu c.tiam monachus hoc nOstrum raandalum trans- reat in perpeluum.
gressus fuerit, et beneficio, si habuerit, et officio VIII.
careal in perpeluum. Conslituimus etiam, ut si aliquis presbyter a no-
IV. Divina cessent cum sepeliiur aliquis in cwmeterio bis excoramunicalus in dicecesi nostra divina cele-
tempore inlerdicii.- brare praesumpserit, benelicio et ofBcioecclesiaslico
Porro de his qui corpus alicujus defuncti vio- careat in
perpetuuin.
lenter in ccemeterio lumulaverint eo lerapore quo
villa illa a christianilalis obsequio propter jnsti- IX. Conlra Waldenses hmreticos.
liam suspensa fueril; constiluimus, ut quandiu ibi „ De haereticis autem qui vocanlur Wadoys omni-
divina ibi non bus fidelibus tam clericis quam laicis in remissio-
sepullura fueril, penitus celebrentur;
ct cum cjectum fuerit, nec in illo, tiec in alio cce- nem peccalorum suorum praecipimus, ut quicunque
ineterio deinceps unquara sepelialur. De his vero eos invenerint, vinculis astrictos leneant, et ad
sedem Tullensem puniendos adducant.
quicorpus sic tumulaveruni, si quis anle reconcilia-
tionein obieril, simililer christiana sepultura careat X.
in perpeluura. Illud sane mcmoriae commendandum, quod si
V. Contra vim inferentes domibus religiosh. qui pro exseculione hujus juslitiac a propriis sedi-
Et quoniam gravis ei intolerabilis plaga dorai- bus suis, quod absil! expulsi fuerinl, apnd nos
bus religiosorum imminel ex hoc, quod potenles noslro patrocinio r.oslraque disposilione "victus et
lefrae boves seu caetera animatia, vel carros ad vestitus adminislrationem, proul dignum fuerit, in-
carrucandura sibi violenler diripiunt; irrefraga- duhitanter invenient. Omnibus hujus cartae lenorem
bili determinalione consliluimus, ut illi qui lalem servaniibus sit pax et gaudium per Omnia saecula
violeniiam fecerint, statim sub inlerdiclo excom- sceculorum. \
muriicalionis leneantur; et ifli qui eis dederint Aclum Iegilime, publice recitatum, canonice
vel vendiderint quod carricabunl, poslquam vio- " in sancla TuIIensi synodo confirmatum, indictio-
leutiam illam cognoverint, similiter excommuni- ne x, viu Idus Maii, anno Dominicse Incarnatio-j
ceulur, et villa illa ad quara deporlalum fuerit nis 1192.
 CIRCA
A.NNCM
MCC

ALEXANDRI

GEMMETICENSIS ABBATIS

EPISTOLA DE FILIO HOMINIS

Anecdot., 1.1, col. 777, ex ms. Cemmcticensi.)

(D. MARTEN.,

R. dilecto in domino fralri, fr. ALEXANDEK, vi-- A, cerlius est, quod autem ideo dicliim sit quia uni usrr
dere voluntatem Dotnini. cl non pluriuin hominum Olius est, non de verbis
Secreia mihi meditalione aliquando quaerenli exponunt, sed verbis imponunlur. Scieiidtun est
qualiter illud evangclicum : Quem dicunt homines aulem quod filius in sacra Scriptura quaiuor mo-
esse Filium hominis ? simplicioribus fratribus Gal- disaccipilur; ratione creationis, ut in Luca Adam
lico serraone exponerem, tanla obviavit diffrcultas,' fiiius Dei; ralione successionis el generis, ut ibi
ut vel nimis remota inlerpretalione uterer, et qnae de Chrislo filii David, filiiAbraham; ratione tegis,
vix ad liiterain videretur accedere, vel quia bonii- secuadutii quod Joseph dicilur filius Eli. Nara se-
nibus, nori liilerse salisfaciens, aliud pro alio dice- cutidum carnem filius Jacob fuit, et fortasse in hae
rem eorum de more qui sophisiice disputanles, ' eadein signilicatione secundum legem mundaiiam
non ad oralionem, sed ad hominem proferunt so- dicunlur filii adoplivi. Quarto autem modo filius
liilionem. Cum enim hoc nomen (Homo) non de- dicitur secundum propriam substantiae de subslan-
terminet sexum : Filium hominis, nec filiuin viri, lia generationeni, secundura quam Chrislus dicilur
nec filiura feminac recle poteram inlerprelari. Ho- Filius Dei et filius hominis. Utruuique autem horuui
rurn enira et alieriim omnino falsum esl, et neu- . credere de substantia esl fidei chrisiianx; et ideo
iruin de liltera haberi poiest. Non enim filius ho- B nec tropo nec figura usus est aliquando Jesus Chii-
ininis deierminale hoc exprimit quod filitts feminae, stus, cnm se Filium Dei el filiuni hominis nomina-
vel lilius Virginis, quamvis penilus idem sit filius ret; sicut enim in aliis sacramentis in quibus sub-
hoiniuis quod filius Virginis; sed neque aliud ali- slaulia lidei verlilur, qualia suul eucharistia et
quid facile occurrebat quod hoc lerniino (filius ho- baplismus. Quid enim manifeslius esse possit eo
ininis) determinate insinuarelur. Ilac igilur difii- quod dicit carnem suam manducandam el sangui-
«uliaie coaclus, ad profundiora meditalionis sub- neui suura bibendum ? Quid aperlius eo quod di-
sidia recurrebam, el veluti rtiminando quod ab cit : Qui crediderit el baptizatus fuerit, salvuterit
aliis audieram, ad niemoriam revocabam quidquid, (Marc. xvi). Ita luce clarius el sine omni involucro
id est toiuiti libi, fraier charissime, sine ficlione fiiium hominis se nominat, non lionijuuin, viri sci-
eftiiudo, ut cum cedulara noslram inspe.veris,* Ic- licet et ferainae, sed singulariter hominis, ul ex
i
gisse in pectore nostro videaris. Aiunl igilur quod necessilale inlelligamus, non masculi, sed feminae,
iuius solus sil filius terrae, unus solus filius ho- cnjus naluralis proprielas est concipere et parere.
ininis, cacleri omnes filii lioininum. Adain solus Ut igitur veritatem huinanae naturae nobis creden-
lilius esl terrae, per carnalem concupiscenliam ge- Q ( dam in se ostenderel, filium horainis sincera Ve-
uiti omncssunl filii hominum, sinequa genilus non rilas se vocabat el singulariler unius, ut slngulari
lioininum, sed hominis iilius esl solus Cbrislus,, numero et virum excluderei, et tacite innuendo
quod quia illi soli convenil, imo quia ipse sic vo- Spirilum sanclum iuiimarel. Unde sic intelligitur
luii, pro descriptione ei assignatum est, quae illi etL filius hominis, ac si diceret filius illius B. Virginis
soli el semper convenit. Si vero objiciljir quodel L quae a principio in collegio Chrisii inveniebatur.
de Ezechiele scripium hoc reperilur, improprie *II— Aliter forlasse aulein hujus quaeslionis solulio ex
clum pulanl, ut qui dicilur filius hoiniuis, intelli- verbis Aposloli coujici poteril, ubi dicil Christuin
galur el filius hominum, el haec esl omniuni fere> nequaquara deciraalum fuisse in lumbis Abrabae,
de praedicta appellatione senlentia. Tu tamen quii eo quod sine peccalo Adae naius esl de Adam, ut
non verborum superficie falso deliniri, sed inte- illius peccalum posscl abolere. Dicil autem beatus
riore veritatis medulla refici quajris, aniuiadverie', Hieronyuius, quod ubi apud nos legitur filius ho-
quod praedicia verba in parte quasi verum, in parie! minh in Evangclio, in llebraeo habetur filius Ada:
aiileni piaelendunl subterfugiuin. Quod cnini hac: Idciit cniin est Adara quod hoino. Unde quia hoc
«rationc filius houihiis Chrislus appcllctttr, cerloi iiouicn, homo, priinuiii fuil veleris Adie, cl nos ab
921 ALEXANDRIGEMMET. ABB. EPISTOLA DE FILIO IIOMIMS. S2it
illo pcr caritis propagiuem derivamus, eliani ab A solus qui sine omnl peccato et causa pcccali con-
illo vetere homiiie dicimus, juxlaillud : Exuite vos . cepius esl el natus. Obediens Deo Palri pcr omnia,
•teierem hominem, etc. (Epltes. IV.) Adam enim quia nulla itli concupiscentia resislebal; poiens
iuerilo veius appellalus esi, quia ei ipse primus oniniuo, quia'Deusel Dei Filius, qui, cuni perobla-
inveicravii, el iiiveieraiidi aliis caiisam dedit. Cuin lioneiu sui corporis Deuin nobis recouciliaret, nou
eiiim peccasset, alque a primo staiu suo in delerio- habuit necessiiaieui primum pro suis peccalis of-
reni slatuin declinasset, jure velus atque invete- ferre, deinde pro populo, sed taiilura quac nou ra-
rattts diclus est; novus siquidera bealus fueral, puit, solvit. Inde esl quod tanto praeconio, niinc
sed.inveterando, id est amissa graiia qna tlorue- ba-res, iimic filius noininatur. Unde est illud : Po-
ral, et nnlura per peccalum debilitata, in scse de- slula a me, el dabo libi genles hmreditatem luam
liciendo uiiscrriiiius inventiis esl. Quae miseria (Psal. n). El alibi : Tu es filius meus dilectus in quo
veiustatis noinine signata est, eo quod ab iilo in- mihi complacui (Malth. m). Et iterum : Parvulus
vcteralo exordium habct. Filii autera iiomiiie no- nattts est nobis, et filius, dalus est nobh (Isa. IX).
vitas signatur, quia cum filius auditur, IIOVUIII ali- Poslremo ipse esl seinen Abrahae, in quo benedi-
quid indicatur : ideoquc Chrislus filius hoininis, id cuutur onines gentes. Nou igitur aestiraes rae di-
est novus ex vetcri appellatur. Ex honiine enim cere eum filiura horainis, seu Adae, ideo tautuni
secundura carnem est Christus, quod csl esse ex quod ab eo secundum carnein descendit. Hoc enim
Adam, sed nulla velustatis seu peccali conlagia habuerunt ei alii; sed qtiia haeres esi, quod alii
contrabens : licel veleris sil lilius hoininis totus, qui quasi spurii in peccatis concepti sunt, nulto-
ideo esl novus, quia sine peccato est tolus. Quod niodo esse poluerunl. Hic esl ille itiasculus quem
autein Christus vere filius Adae fuerit, et ita lilius peperit inulier iu Apocalypsi, cui noccrc non po -
quod etiarn .haeres, aperte ipse nionslravit, duin tuit draco nec nialri ejus, eo quod raplus esl ad
ascendcndo in ccelum lia-rediluiem ejus apprelien- Deum. Et quia non solus Adara, sed in eololuin
dit. Adae enim el seuiini ejus, nisi peccasscl, ex humanum genus hnereditale privaium esl : eliara
decreio Dei liaereditas in ccelo debebalur, ubi COH- toti huniano generi filius datus esl, juxta illud :
struenda erat ecclesia ex duobus parietibus, homi- In eum gentes sperabunt (Rom. xv). Betie ergo in
liiiin scilicet el angetorum, numero ac dignilate ejus appellalione poiiilur hoc nornen, homo, quod
aequaliter sibi invicem respondenlium; sed priinus non discernit genus, quia ntilli discrctive, sed om-
hoino han; haeredilatem sibi et suis transgrediendo nibus dalus esl in commune qui volucrint ei adhae-
forisfecit, in quo qdia omncs horaines tunc fuerunl, C rere. ln Chrlslo enim Jesu, ul ait Aposiolus, nan
eadem haeredilate omnes privati sunt, qui ab eo est mascutus, neque femina; non esl servus, neque
cum causa seu pcena peccali descenderunl propler liber, riec acceplio personarum; sed qui tintet Deum,
eamdem causara. Omncs eniin nascenles in niun- acceplus est ilti (Gal. m). Reminisci autcm te opor-
do, de corruplo primo parcnle corriiptionem tra- tel quod Adara et homo eamdem habenl etymolo-
hebani, el cum corrupti concupiscentiis resislere giam ; ulrumque enim interpretalur lerrenus. Ho-
noa posseni, omnes inobedienies Deo erant, sicut ino enim, ul diclum est, proprium Adae nobis fa-
et pater eorum Adam. Erat autera decreiura Dei, cluin esl cominune, in quo, sicul et in Clirislo,
neminem inlrare iu cceluin, donec tanla obedienlia omnes sine generuin fuiinus discretione. Sed ut
in uno homine invenirelur, quanta inobedienlia jam parcal oculis nimis evagata oralio, liliuin ho-
ftierat m primo parenle. Nemo igilur caeterorura minis crcdimus esse id quod esl novus ex veieri,
proprie filius hoininis, id est haeres Adaefuit, quia seu filius Adae, habito respeclu ad eura siatuin in
neino hacredilalem ejtis obliuere valuil, nisi ille quo fuerat A lam ante peccatum.
 MCC
CIRCAANNUM

GERALDI GADURGENSIS EPISGOPI

EPISTOLA
AD FRIDERICUM IMPERATOREM.
Oral imperalorem ut e carcere eum a militibus detentum liberari jubeat.
(D. DACIIERY, Spicil., in-4, t. II, p. 403.)

FREDERicoDeigralia triiimphatoriet gloriosissimc A audieranl. Inler quos, etsi aliqui litteras porlarent,
Romanorum imperalori, el semper augusto, GERAL- nihil lamen contra honoretn veslrum, sed lahium-
DUSCadurcensis dictus episcopus, raodo ccclesiarura suarum juslilias conttnebant. Ad
Parcere subjeclh, et debellare superbos.. pedes igitur imperialis misericordice provoluti ma-
Ex quo, serenissinie princeps, in leslo Dominicae jcstalem vestram sttppliciler exoramus, quaienus
Nativiiatis apud Albam celebritaii gaudii coronae dignalionis vestrae miseralio mc ct qiiemdani con-
vestrae me sublimitas vesira interesse voluit ei ho- sanguineum meum vicecomitem de Albucione, illius
norare, eamque mihi excellenliae vesirae conferre terrae marchionem, atoue omnes alioscura honorc
gratiam, ul inier alias benignitalis veslrae indicia, et integra reslituiione ablalorum faciat liberari.
liHeras etiam securilalis per universum imperium Religiosi siquidem sunl monachi et clerici, el in
veslrum el ad omnes fideles veslros, mihi dignati via isla qua ambulabamus absque dolo el maliiia
siiis concedere, (antura circa magnitudinem ve- eunles sub spe pacis, qiiam factam esseattdie.rani,
stram fideliialis concepi fervorem, ut nihil possit qui nihil quod vobis credanl conlrarium volcntes,
esse, quod honori el beneplacitis vestris consonet, si pcr alium supcr aliis gravaminibus jusiiliam
ad quod parvitas mea non sil per omnia prona, el in assequi possenl, ait euin utique libemius issem. Ite-
omni puritate cordis promptissima. Cumque tun.c " ratis itaque et lacryinosis precibus ad pedes sereni-
ul per vos haberem regressum sublimiias vestra lalis veslrae provolvitnur, imperaloriain humililer
niihi imposuisset, et in Ramis palmarum apud flagiiantes niisericordiam, ut ainore Dei, inluilu
Placenliam aspeclui veslro me praesentassem im- domiiii marchionis Montis ferrali, el doinini coraitis
perialis magriificeulia in lania graiiae vcstrao beni- Sancti a-gidii (idclis vestri, in ineam liberationem
gnitale me suscepil, et dimisit, ul sicut cha- aperial pielas vestra octtlos sttos super me, et alios
rissimo domino suo fidelis famulus fuerim honori concaptivos, quatenus super hoc Deus vobis retri-
veslro exlunc obnoxius factus, et pro viribus obli- buat, et nos, qui ab omnibus principibus .Gallicani
gatus. rcgni multiplices faciemus vobis grniias reddi, sem-
In hoc ilaqtie lidelilalis proposito constiiulus, per pro incolumilate vestra orare, et fideliores
conligit quod ad visitandum queindara consangui- debeamus exislere. Ad hoc, benignissime princi-
neura meum vicecomilem, Eborum nomine, qui a pum, celsiludinem vestrara exoro, ut lilteras illas
Jerosolyrais rediens apud Sanclum Benedicluni de securilatis ad omnes fideles vestros, quas raihi olim
inonte Cassino infirmabatur, ad partes itlas irem. concessislis, non quidem momentaneas, sed sicut
Qui, cum essel jam morluus, quia dominus rex -. credidi perpeluas, ct nunc elargiri, et mihi velitis
Franciae, consanguineus vesler, mihi dixerat quod transmittere, quatenus pro tali gratise vestrae argu-
aJ curiam , ad quam dominus Pavembergensis menio imperii vestri non solum fidelissimus, sed et
pro reformanda pace Ecclesiae ex mandaio vesiro, famulus efiiciar devotissimus. Liberalitas autem
et dominus Mendensis de beneplacito vestro ab eo vestra nnllam diminutionem in liberatione noslra
missus erat, accederem, visurus quid de ipsa pace inveniei, sed id ad augraentum nominis el gloriae
faclum essel; per curiam illam Iransivi, volens vestr33 pturimnm poterit provenire. Slatim enim ut
satisfacere el domino marchioni Moiitisferrati, qui capius fui ad majestatem vestram appellavi, me el
mihi fideli suo, quaedira negolia sua impostierat. mea, ac socios meos sub protectione vestra con-
Cumque inde redirem, a Coitrado nuntio vestro, et stituens, fidei jubere volens, quod reclo gressu
marchione MarchiaeGuarnerii, nullas prorsus liite- anlequam ad propria redirem, vcslro ine conspe-
ras habens, captus, el sub custodia delentus, cum ciui praesentarera mandatis vestris parilurus. Tan-
quibusdam clericis et monachh tle regno Franco- tum enim de gratia quam inihi dedistis confide-
riim el Anglorum, non divilibus quidem, sed de bam, ut mihi benignitas veslra indulgeret, si in
nobilibus etxlesiis, qui oinnes sub spe pacis Eccle- aliquo nescientcrpeccassem.
siae perrexeranl, qiiam el ipsi simililer faclam esse
 D0MIN1
ANNO MCC

IIITIIILlS \IMMUI\t\SIS.

NOTITIA

(FABRIC.Bibliotheca medimel inf. Lalinilalis, t. V, p. 54.)

Mallbaeus oppido GalliaeVindocinensi oriundiis, A quolies auctor florum poelieorum, non Alanus qui-
laudatusque Henrico Gandavcnsi c. 23, qui Bar- dem, ut visum Barlhio, sed juriior quiilam, item
IholomaeoTuronensi ab A. 1177 ad 1206 (1) archi- Sparanus in Rosario. Landal ipse Gtiallernm scri-
episcopo, Tobiadem suam sive Metaphrasin librijo- piorem Alexandreidos, de quoupra lom. III, nae.
bim, versibtts elegiacis scriptam dedicnvit, neces- 107(5).
sario diversus exisiiinambis est a Mallhseo, cnslode Vobis Hexamelrnm desit Galteridos tiii,
regni Galliae snb Ludovicn nono, sanclo Galliie Penlametrh elegis Vindocinensisanial.
rege, et ab A. 1260 abbale S. Dionysii (2] in quem Ejusdein Matthaei Poeiica sive Poetria, nt tnm
cpitaphium A. 1286 quod incipit : vocabant, quaeignola caeleris, solula partim, par-
Hic jacet abbalum speculum specialeprobalum, liin jigala orntione laiidalur non semelab Hieremia
Qui dedil Ecclesim maqnnm virtule decorem, de Monlagnone, cive Padnano, in Epitoma sapien-
ArcltiephcopHrenuit Turonensis honorem, etc. tiw, uti docet Dauinius in praefnlione adJiieronymi
Parum credibile uiique quod Oudinus lom. III, Graeci $t\oK*vi*v.Ibec Poetria uli el scripium
pag. 483, disputat, Tobiadem Bartholpmaeodicnlain aliud MallhaeiVindociiicnsis De wquivoch in Rihl.
esse pridem defunclo, licenliaqiie poeiica a Mat- RcgisGallise et Bibliothccis Angliae Manuscr. vide
thaeo honoraios ejus manes laiiquain vivi ac spi- Outlini lom. III, png. 484. Non vcro Poetriam a
raniis. Aliud longe linuiiint vcrba quibus illum al- Tobia diversam Dainniiis manuscriptam habuil, uli
loquitnr hunc in inodiim: lcgitur in Bibliolhecacuriosa Hallervordi; setl To-
EcclesimTttronensh apex, ovium speculator, biam Vindocinensis, ei id ipsiim forlnsse manuscr.
Ul speculum,prmsulBartitolomme, fave. g quod a Gevartio Barthiiis acceperat, ex quo centiim
ei cuin de Engelbaldo praesule A. 1157, defuncio, circiter versus nliquot locis emendalis inseruit
avunculo ejiisdem, dixissel : lib. xxxi, Adversariorum, capite iiflimo : ubi inle-
Huuc rea mors rapuil, cujus dignhsimus hmres grum Vindocinensem edilurum se recepit in cor-
Tracias emerita sceptra paterna manu. pore oinnium poeiarum, quod saectilis dislinclum
Porro subjungit : nioliri se leslalus est. Tninctsi vero Corpus illud
Vive,vale, dectts Ecciesiw, dhpone precanti poetaruni luceni non aspexit, Jonnnes t.imen Heriu-
Portttm, naufragium pelle, medererati. gius JCtus et syndicus Bremcnsis, Malthaei Tobia-'
Suscipe Tobimtitidos, cnm fratre decano, dem ex duobus maniiscriplis etlidit Bremae anno
Ut limidum duplexsiella serenet iier. 1612, 8. Neque prima isla fuil Vindocinensis edi-
Gaudeo luce nova vos prwlucescere, elc. lio, uti exisiimavii Heringiiis, sed exsiat eliam
Vitsile[elicesfraires, quos corpore solo Lugdunensis A. 150"), in forma quaria majore, 1
Esse duos, eadem tnens probal esse duos, etc. cum commciil. iuter Auclores octo inorales, et ex
Certeigiiur diversus a TobiaeMeiaphraste Mat- eadeni editione Argentoratensis A. 1510, ulraque
tltwus S. Dionysii abbas, ad qiiem Ephtolm S. Lu- Heringiana longe, praeserlim circa linern, auclior.;
dovici noni au. 1270 defuncii et successoris ejus Sed et alia Lfigduneiisis per Joanncni Raeneriuui
-Philippi lerlii, et abbaiis ad Philippum hunc, Gal- A. 1538, 8«, apud Theobnhlum Paganum, at sine
liae regem qui anno uno ante abtialem obiit. Ex- commentario. Denique (4) Oporiniana a. Joh. He-
slant epistolae illae apud Datherium lom. 11 Spici- roldo procurata A. 1563. 4° Quaruin edilionum uo-'
legii, p. 548 seq., cl lom. III, edit. novae,pag. 663, C litiain cl. Daumii diligenliae debere me libenter
664, 660, 669, 670, et Petri de Condeto ad euindein profiieor. Caeleriimvir clarissimus atque doctissi-
filatthaeuin, p. 667, de pace inita curn rege Tuni- mus Joachiraus Fellerus, pro singulari sua benevo-
censi. Auctor vero Tobiudis, quam male Thebaidem lentia ac humaiiilaie, qua omnes buuarum lillera-
dixere nonnulli, lesiaius se ex Latiua Hieronymi rum sludiosos, duin viverel, compleciebatur, A.'
translaiione Mataphrasin istain suam condidisse 1690, copiam inihi fccit Yiiidocinensis manu exa-!
libri Tobiae: rali a doclo quodam viro, iu cnjus manusciipli mar-'
Ut sacra Hieronymi tradil translatio, prosam ginepassim variaelectiones adnotalae erant. Desinit
Quulicunquetnelro Vindocinensharal. ille codex in ver.u 1510, hoc est in fine capitis de-
Et aliquol versibits interpositis : tiini Tobiae. Ex inamise. Guelpherbytano varias le-
Transfert Hieronymus, exponit Beda, Mallhwus ctiones qnasdam offeit Polycarpus Leyserus in Ri-
Metrificati reprobal livor, amieushabel. sloria poeseos inedii aevi,p.766. ln pciicopam illam,
Alque iuEpilogo : quam a Barlhio in Adversariis ediiani stipra esse
llas [onle beati dixi, nolas quasdain conscripserat AnJreas Rivinus,
Hieronymi prwsens urceus haurit aquas. quas^iiidem manuscripias oculis usurpare me me-
Memoiaiur Viiidociiiensis ab Henrico Ganda- . niii>i.*Aliquoietiam MatthaeiVindocinensis loca il-
vensi, libro De viris illustribus, pag. 166, cap. 23. lusirata leges in Epislol.s Reinesio Dauinianis,
Cilalur a Yincentio Bellovacensi in Speculo tnorali, pag. 344, iu quibus et passim de Bartholotnaeoillu
ei ab aiquali ejus Tliomu Walleis. Allegant eum alt- agitur, cui MatthacusTobiam suum dedicavit,
(1) Sammarthani lom. I, pag. 770 seq. (3) Vidc Palr. I. CCIX. EDIT.
(2) Vide Felibieniini! libro v. Hisioriw abbalim (4J Editionem principem ignoravit Fabricius quae
S.-Dionysii; Siinmarlhanos loin. IV, pag. 336. San- Lugdtini prodiil anno 1489, ap. Jehau du Pre', in-
ditiin ad Yossii pag. 508, l'ol. parvo, cuiii glussis. EDII.
 927 MATTILEUS VINDOCINENSIS. 928

MATTILEI VINDOCINENSIS

IN LIBRUM TOB\M

PARAPHRASIS METRICA.

(Ex edilione cui li iilus : Hhioria s-.cra de Toba seniore ac juniore. anle attquot swcnla tam carminit
elegiaci paraphrasi quam oraloria expliinittioue, juxla materiam llieologicam, elhicam et juridicam ete-
ganter illustrala per Matlhwum Vindocinensemet Ambrosium Mediolunensem: quorum ille poeta, nunc
primum ex mss., ihque membranaceh ; hic aulem rhelor, iniiioque prmses aul judex, el poslea episcopus,
ex edilis codicibus anliquh luci restiluunlur, simulque epistolit, lestimonia, varim lecliones, observationes
et dhserlulio mullivarie adjiciunlur, per edilorem et auclorem Joannem H.eringiiim J C. Oideiiburgen'
sem ei in episc. Verdensi cupituli calhed. eccles. syndicum. Bremm, typh Wesselianh et sumptibus Hois-
mannianh, anno Christi 1642.)

EPISTOLA DEDIGATORIA.

In archi-et epscopalibus Bremensi ac Verdensi proxime vicinis capiiulorum, inonaslerioruinque di-

versorum, revereudis, perreverendis, nobilissiinis, clarissimis, veiierabilibus utque doctissiinis doinini»,
siimmis pracpositis, decnuis, arcbidiaconis, canonicis, abbaiibus, praeposilis, prioribus , elc,. doininis,
fautoribus el ainicis quondain ac cliaranuin suis dcvole ofucioseqtiecolendis hanc hisloriain sacraiu L. M. Q.
dat, dical, dedical Joh. HEKINGIDS JC. et syudicus.
Anni quindeciin ac novein suui elapsi, posiquam distincto lempnre ac de singularibus argumentis et
diversimode a me composita, cerlisque personis inscripla opusculn, publicara in hicein emisi, ac prae-
inisi, nec interea aniiiiuin deposui, quamvis inler varios icmporuni hodiernoruin casus conslitutus, et atl
diivj&os oiliciorum labores vocalus et in iis adhibitus dislraclusque, plura conquirere etexponere; uisiqu-nl
elaborawoni alque editioni reiuorse quacdain subindc fuerint iujectae. Pleraque tamen ea, quae sub noiiiine
Observationum theoretico-praciicarum lam ex jure pubtico ei privato, qiiam diversarum genliiiin anli-
quitatibus liislorico-polilicis adnotatioiiibus novissiniis deproraplaruiii proraisi, et qna.da.n alia, (lain
discursus qiiani iractalus) prope adjecla habco, aique indies ttllerius colligo. .
tlaec dum ad fiiicin ct liinani revocanlur, ncc non lypographos, maecenalesque inveniunl, posl propria
etiam aliena sive adopliva scripla novo- antiqua ad boiiuin comiiiunc typis coiiimiuere placuii, et desi-
deralus disenissimiisqiie ille Desiderius Erasiuiis Rolerodanins (5) ho«r sludium fere pruMulil, idemque
arguiiietiliiiii nostri ordinis v;r ac velerum libroruui diligeiis scrulator et cullor Joan. Alex. Brassica-
nus (C) pluribus illusiravit. Occurrunt mihi jam Uuo pcrvetusti, iique membranacei et niauu cxarati
codices; neiupead miiiimum a nato Chrislo anuo 1315; sicque ante treceulos et viginti sex annos cou
vel descripti quoruin auctor, nulione Gullus, inter tau. inullos jiieque a Trilheinio abhaie in libro De
scriploribus ecctesiasiich, neqiic u thco el pbilologo Cesuero in Bibliolheca coilocaius ; nisi quod inler
recculiores a polyh.slore Casparo Barihio in Adversarih tocupletissimh vocetur Matlhxus Vindocinensis
(ctijus palriae eiiuin celebcrriuius hisioncus Jac. licet
Aug. Thuanus aliquoties uiemiiiil),iil cuiu ipso existimo,
et lam ipsius prologus alque epilogus ind.caul; in calce alterius a me adhibili cxeitiplaris exsteni
haec verba : < Expl.cil itber uiagisui Conradi; i forlassis uliciijus possessoris, descripioris atit praelecto-
ris, anle quem uher ille vixil ac lloruit, cujusqtie particulam iste llarlhius salteiu edidit, neuipe prasfa-
tioncm et capui priiuuin vix usque ad secuudutu.
Paraphrasis est nietrica et salis tersa, pro saeculi istius ralione ac alioruin comparalione, in Tobiae
hisloriolaiii sacrani, ante naiuni Christuin, juxta quosdam chronologos, anno-740 conligeiitem; cujus
occustone inter Putrcs ecclesiasiicos, alio latuen diceudi genere ac scopo thema suum theologico-juridice
cxposuil B. Ainbrosius episcopus MeJiolanensis; uec uon in Anglia veiicrabifs presbyter Beda in Tobia:
libolluin allegoricam explicaliouem couiposult, loino IV opcruiu insertani; posleaque llelinboldiis ino-
nosticha el Golthus jainbus rylhniicos posteritati reliqueruni jam siiuul udjuuctos. Au.iqiiiores et hre-
viores iioiiJum inveiii, uec de proximi uc hudierni saeculi recenlioribus aueioiibus, a me parliui visis,
par.im ab nliis citalis (uiriusque auleui generis, qui in librum Tobiae scripseruut, sanclos coniincutnto-
res idcin Darlhius (7) vocut) uudiv , praeierquain de auctuie Gtossceordinarim Nicolao Lyrauo, liugonu
cardinale, Diouysio Carthitsiaiio, Petro Comesiore, Sebasuauo Mut.stero, Paulo Fag;o, briderico iNau-
sea, Jonnne Beiiedictino, Gourado Pellicauo Rubcaquensi, Joaune Mulihesio, Victorino Siringeiio,N. Se-
rario, Mkhacle Saxonc, Andrea Schoppio el Adunio ivolhio ; quodcxpiicaiioues, traiislalioiies, adnoia-
liones, commentaria, couciones el schoiiadivuigariut in isiaui saepius laudata.u Tobue bisioriain biblicam
quae vuria ccconoiii.aebona ct malu subiniui.slrui ad exeinplum vel iiicilaiionis sive iuiiiutioiiis vel einen-
ilalionis ; huud secus uc libcllus suppleiiieuiuiuiiue Estherio.de Murdochaeoct llaniane c.xlubeiil, quid lam
iu Ecclesia quuin republica ei specialint auia lucere soleunl, valeanlque bene au mule uierili vir
fcininxque. llac .gitur vicc, et, ui uuuc loqui cousueviinus, respective iu luccm priinuin revoco, pri
siinoquc nitori restituo duos istos aucloies priacos, nenipe rheloreiu (8) ac poetaui sucro-profanos.
Nec puio, uliuinqiie niea taiu nroquaui coiifcsbioiic , ncu ub ulliuii sevi siaiu aiienuiii esse. (juis
(5) Erasm. iu episl. iledic. anlc Ambros. opera, cdil. Puris. de an. 1539.
(li) Brassicau. Pr.elut. in Salviuni cpisc. Massil. lib. De provid. Dei, cdil, Rif.ershus.
(?) Burlhius lio. XLIX,Adversar., cnp. 10, lol. 2iU'J.
929 EPISTOLA DEDICATORIA. 930
eriin ne«cil c,we.priniiis lesislalor et oceanus thcologiae Moses dixeril ac scripsorli ? Imo nnm pro Cliri-
stiano habendus, qui sncrje Scripturae libros canonicos et npocryphos lam doccndo qunm (lisoendo non
legil, et vivendo cxprimit (9)?
Nec vitio hactenus versum fnii isii Ambro=io, qnod ex orntore el prneside vet jndice factnscstfipisco-
pns, idemque snacennrralioni sacrae ct jam recnsae mnlta-saecnlaria et quidem juridica immiscuit (10).
Ac sane ipsemet lihellns Tobiae varia conlinet monitn et excmptn. Habet ibi Ibeologns mnlln de religione
persecnlione el sepultura piorum, deque vero rna'rimonio, item cuslodia angelornm, innlitia diabnlonim, -
procreatione et educalione liberornm, iliniiirna vila, arle moriendi, proviilentia Dei, efficacia precnm et
similibus. Spatiositm qtioque campum jurispcrilus ihi rcperit, qnond mandnla principiim, confiseaiionem
et recnperaiionem honormn, nec non mulus cr<-di:.iel tisnrns fquae duo episcopus itle Mediolnnensis po-
lissiinuni illustravii), itemque cliiirograpba, nnptias, pacla dnlalia, res proprins el furliyas, convivia
niiptialia et alin, caplivitalcm, itinora. haerodilales, migrntiones, bonorum tlivisioues, legilimos acqiit-
rendi modos, elc. Quaednmetiam ihidem invenil physico-medictis de aqttis, piscibns oculis, cancilate,
physiognomi», ftimig.itioiiibus, cura aeerolornm el acidc rernm ad medicinam in primis utilitim. Nec
deest niatcria pro elliico, polilico et aliis philosopbis de hospitnlilnle, palienlia, constnnlia, castilate,
iniiiiifiecnlin, rcverenlia ac cbcdienia intcr principes ac snbdiins, parenles el liberos, tum de parcimonia,
paiiperiile, iliviiiis, moriiin dissimilitiidinc, condolenlia vel sympathia, mercede ac salario, pracmioque
ministroriim. Ul sie quilibet ultro meritoqne concednt niriiisque TcstnmctUi lihros esse regulam vilae,
sludiornm stitnmnm ct mnndi nniversi compenditim, tnlcquc donum quo nihil admirnbilius, majiis, el sa-
lnhriiis datum homini, quod qii: habel felix; qui legit, felicior ; qui ediscil, felicissimus; qui intelligit,
Dco simillimus evadil, ut ex jiirecnnsultis dixit Tobias llcssius (II), re nomineque Tobiam nostruni in
co exprimens. lnio vel soln descriplio jurisprudciUiaequotl sit rernm divinnrum niqueliumnnaruin scien-
lia, sniis indicat, hujiis ordinis viros talia quoque traclare solere ac dchcre(12). Et forlc parndoxiiin
qnis tlicerel, quo-J S. Chrysosiomus ausus ftiit nlfirninre : Laicis sive sreeiilarW-nsmagis qtiam ipsis cle-
ricis nc sacenloiibus uecessKiiam esse sacrarum litlerarnm leciionem et niedilationrm; addi!a hac ra-
lionc, quia quo phircs dclinqucndi occasioncs ofTeranlurlnicis in trnclatione rernm liuiiianariim, eo plu-
ribtis eliam imligennl antidoiis peccaioruin, quae ex divino codice sint pelendn (13).
iliuo fnctiim puto qnoJ in specie et priori nostro-|tie s-eculo Novi Teslanrwli Syriaca ver-
sio pcr legatos iii Euiopam pcrveneril, et hi Theseiim Ambrosium Alboncsi reguhim jtirisconsullti.ii
liilerns Syriacns dociicrint, necnon. Alberius Wicmansladins jiirisconsiiltiis el provincinrum Anstrias
nrieiilnlium canceilarius lempnre Cnroli V, et Ferdinnndi I imperaiorum, ea insacri negotii promolione
imilin bona exhihuerit (14); tuin praecipue Joanncs Reuchlintis, vnlgo Cipnion dicms librnm De verbn
mirifico ediderii, aliuquo circa lingiiaiu Hebraienm prasiiierit hic jurisconsnltus, in sncris apprime
versntits (15) cl ab Ebcihanlo , cognniiieuto Probo, principe WurleinbergensindC-iesnrcm Fridericnm III
consliltiius legntus, cnjus cntniies splendide iusirnctos, equos vel nttreas pliialns el nlin donaria eiim
acciperent, ille tainen aiiliqnissima quaedam et benc descripta biblin Hebraica , loco immensi auri
ponderis ab impcralore dala sccum reporlarc uialnii (I6i; liiiicque prxieren evenisse ex:siimo, quotl
non niodo in conlroversiis jitris divini, nnlurnlis, gen:iiim, cnnonici el civilis, liliumqiie forensium ac
poliiiearum decisionibus publ;cis el privntis, dictn iniu Veierts qiinm Novi Tesiamenli allegarc, coin-
nodeque applicnre sil licituin, juxia Joscphi Miscnrdi, Tibcrii Dcciani, Joannis Altlmsii, Ilenrici Vel-
slenii, et Jona: Fnlevii (17), nlioriiinque opiiiioueni ct exempla laudabilia ; se.l cliam quod cx tliversartim
naiioiium el officioruin jurcconsultis Aiigusliniis Callin Opus mysteriorum Jehovtv; Franciscns Gnlelius,
Jncobus de Grafliis, Melchior Z.imbramus, LiidovicusLopezius , aliiqtie tracialus De casibus conscientiw;
Nicolaus Mangcorgius codicem De Mosaico el veteri jitre cniicleando, Thomas Gallefus Jiiriscoiuiiium
religiosum; Horacius Lucius el liinocenliiis Genlileliis iu Concilii Tridenlini tradiliones; Conradiis
Bi-iimis De cwremonih ecclesiasticis; Heuricus Boll;eus De synodis episcopalibus; Jonniics Frnnciscus
Pavus De visitatione ecclesiarum; Franciscus DitaremisDe sacrh Ecclesiw minisleriis ac beneficiis trncla-
tus; Joannes Corasius Paraphrasin in iractalwn saccrdoiiorum; Udalricus Zazius De Judmorum infanti-
bus bapitzandh, conlra Stellura, et An fides hosii servanda? conlrn Eekiuin Ihcologiim (lefens:oiieii
npologelicam; Scipio Gentilis lu S. Pauli epislolam ad Philemonem; rjtisque fmtcr Albericus Gen ilis
l:i librum Machabmorumel De laiina bibliorum versione dissertntiones; Georgius Ederus, OEcenomiam bi-
bliorum ; Joannes BaplistnFitklerus Theologiamjuridicam;SylviusTinlus iibrum Deordinationcclericorum;
MariinusAn(oninsGeiiuefr8isAf«n»flie;ifl«/oriimeiDe£re^
c.is Anlouins NattaflepnssioiieC/irisii; Isiilorus Masconius De majestate Ecclesiwmilitaniis opuscula; Pelrus
Asyliis,Joachimus Ilopperus el Conradus llereshachiiis Paraphrases Davidicorumpsalmorum; Tobias Hessius
Thecam gladii spiritualis; Joachiniiis a Beust Orlhodoxas enarrationes el stnul versiculos lalinos iit
Evangelia; Joachimus Mynsingeriis,Pctrus lleigiuscl UulgerusRulandus (quictiam PostUlamjurisconsuliorum
et polilicorum proinisil) varias Precaiiones et tlteditationes sacras; Eberhardus a Wcihe Verhimilia

(8) S. Ambrosii liber de Tobia exstat Patr. l. XIV, col. 759, intersancli pracsulis Opera. EDIT.
(9) Deuter. c. vi; c. xvi, v. 18; c. xvn v. 9, 12,18,19. Act. c. v, v. 34 39, v. 8 ciim seq.; c. xper
lot.; c. xvii, v. 10-12; c. xvm, v. 2 i, 7, 8, 14, 15, 17; c. xix, v. 6, 7, 20, 55, 38, 39; c. xxi, v. 8,
9, 16-20.
(10) Erasmus anle Ambrosii opera el Herberg. parle n, poslil.cordial. posl fest. Anniint. Mariac, fol.,
192.in fin.
(11) Hessius in Theca gladii spirtt., axiom. 192 et seq.
(12) Dd. commun. atl princ. institut. de jusl. el jur. cum lil. c.De summa Triniiate, et ad iit. seq.
(13) Chrysosi. hom. 3, de Lazaro, apud Huttcrum in Loc. commun. iheol., fol. 38 el59. Riiterslms. in
Expos. Novell. p. i, c. 1, nuin. 9, junctis ejusdem Clnysosi. verbis apud Jacob. Heilbrun. im Bucathol.
Pabsihumb., art. xx, cap. 20, cap. 3, lol. 764.
(14) Joan. Balthas. Buumbach. in iract. De ling. orient. cap. xm. Joan. Gcrhard. in Exeg. loc. theol.
lom. I, loc. 1, De Script. sacr., sect. 5. pag. 557-559.
(15) Reiichliii, in Cabala,De verbo mirifico, specuto oculari,e'c.
(16) Brassican. Prmfai. in Salvian. edit. Ritlershus.
(17) Mascard. Deprobal., roncl. 191; Dccian. in Apolog pro jurispr. cap. xxil, nura. 92 et93; Althus.
passim in Polit. el dicmotog.; Velsten in Qumsl. polit. quaesl. i, lli. 7; Fulev. in diss. De S. Script.,
cap. x, jnncto Syrac. C. XL,V. II; c. JLIV, v. i.
931 MATTMEI VINDOCINENSIS 932
llteologico-jurisdico politica in cciputSamuelis Dejure regio; Joannes Alexander Brassicanus et Gunradns
Riltcrshusiiis in Salviani episcopi Mnssilicnsis De gubemaiione seu provideniia Dei et alia opuscula,
praefalioneni atque commenlarium; Georgius Remns In Snlomonis Proverbia el Ecclesiaslen spicilegia;
Andreas Alciatus, Antonius Faber, Ernestns Colhm.inus, Jitslus Mejerus ct alii ad codicis liiulos De
tumma Trinilale et fide calholica, deqne SS. Ecclesiis, ephcoph el clericis, deque hmreticis lectiones;
Thomas Lausius De cura religionis el anno jnbilmo Luiheri (qui mngnus iheologus inilio juris studio
fuit dediltis. leste Wolffg. Crug.ero in Calal. mille viror. p. 191) orationes; Chrislophorus Besohlus
Axiomata philosopho theologica deque conversione Judworum, el jure regio Samuclh dhserlationes; Hen-
ricus Cranius, Justiis Springerus et professores Dillingenses Depace religionh inter Cntholicas et Evan-
gelicos]; Henricus Gebhardiis alins Wesenems De poiestate ecclesiastica, religione ac minhlerih ordi-
nibusque sacris, tractalus; Jonas Fulevius Chiiriolandus (qui spem fecit de iniegro syslcmate theologico-
juridico) De sacra Scriptura dissertationcin juridicam ; Ambrosius Lobwasser Psalterium Davidis per
rylhmos Theulonicus in canlioncs redaelum; in-o inler populares el respeclivc collegns quondam nieos
Gerhardus Gisekenius De verilate corporis-Chrhti in cwna; et Joannes Tiliiighis Enchiridion disceptationum
theologicarttm, aliique ex numero jurisconsullorum alios ac intcgros olim noviterque cousrripserinl et
publici juris lecerinl libros, ijuibus nuperrime accesserint Christophorus Schvaninanniis suis ciim Epi-
grcimmatibus Latino-Germanich in Evangelia et Epislolns Dominicales, ilemqne precibus jaculatoriis,
suspiriis sacris et hymnis ryihmicis, nec non Henricus Besselius cum Tuba pwniieniim, el antea ego edi-
tione discursmim meormn De appeliaiione ad judicium Dei in valle Josaphat, ac De horiiicidio doioso
ex dicti MosisGenesi de Caino fratricida; passimque in trnclatu De jure molendinorum, ejusque nianlissa
De burgis sive caslris, catninh, dardanariis, fume et wruscatoribus.
Spero igilnr mc nunc eo magis excn«atum forc, qui non modo praecunlium islorum virorumclarissi-
inoriun vesligia longinquo secutus, et ejiismodi scripta propria conleei, cl nunc aliena fidelitcr in lucem
prodtixi, nnte hnc nondum visa, hisque varias Iccliones , notas et observaliones adjunxi, suo qiioque
lempore singularem de.dubiis libello Tobiaco circa linguae Hebraicse fonlcin, Graeco-Lnlinam versinnem,
bistoriam, seti chronologiam et fidei nnalogiam, indequc canonis lotalem denegalionem addilurus tlisser-
tntionem (18); sedeliam quiaavum habui tlieologum.nec non ejusdem faculialis agnatos, afiines et fratrem,
qui lamen, eheu! prxterito anno morttius; tum pater iiidem egil ihcologum, jurisconsiillum, hisloricum
el antiquarium; quoruin ego, ul bonorum, snnguiniim el coiijunctionum , ila el studiorum, laborum ac
oiriciormn haeres, imilalor, consors et successor, apud illuslrem dominum coinilem patriacqtie palreni in
cognnli quoque locum substitulus, pro viribus a Deo concessis, per septeniiium tam in consilio et judicio,
quam consislorio, simulque ecclcsiarum el scholaruin visilaiionibiis ibi adhibilus, iterumqtie in horum
archi-ct episcopnliium vicinoriim capilulis sive collegiis ecclesiasticis syndici rmiuera suceessive suslinens
(cujusinodi Iransiniiiatioues aut repetiliones officioruni vir clar. Joannes Daulhius (19) satis defendil)
lalia saepius argumenla tractavi; denique in praesenli miiitiae ac nialiiiac pleno saeculo postquam per lot
nnnos vixir in quo aniinum firmarc decei constantibus exemplis, non lain profanis, ul taciliis (20) dixit,
quain potius sacris; quo fine Lutherus bujus quusi redivivi Tobiaelibellum cominendavit (21), el alius eos
qui plurishumaniini qiiain divinam hisioriam fnciunt, psettdopolilicos nupervocavil (22). Ex quibus simul
el in specie eo magis clucescit, reverendissimi, perreverendi, nobilissiini, clarissimi, venerabiles ac do-
ciissinii viri, cur vobis hasce lucuhraliones sacroprofauas dicare ct dedicare proposuerim ? lnter vos
namque similium dignilaium personae existiint, quibus nosler Vindocinensis opusculiiin suum inscripsit.
Vos habiti pro succcssoribus, (|iiorum majores et adliuc quidatn ex iis, qui quaeve fidei veslrac comuiii-
tttntur, prisco cx instilulo, sacrarum litterarum prseleciionem quoque inleredendum ac bibendum miscent,
rclerenlibus Alberlo Trotio (23) el Jona Fulevio (24) : vos maxime decet ex canone vel regnla ista divina
vivcre, seu spiriiunles aul saecuiares quis vocavcril, juxia Albcrlum Kranizium (25); sicque vos eslis, ad
quos eo magis pertinel traclalio De libris sacrm Scripturw canonich et ecclesiasiich; quive appelluti nou
tam a regione quani religione, et poiius juxla cnnonem vitae, qtiam pensiialioiiem antiuaui vulgo canonem
dielam, reccnseuiibus Francisco Duareno (26) et Matthia Martinio (27): Vos sacpe majores ac niinores
collegiorum, pcrsonarum, reriiin et bonoruin ecclcsiasticorum causas exaniiiiutis; vos religionis in Roraano-
Germaiiico iniperio adraissae, imo divinitus mandatae, in his regionibus conservatores ac propagalores
liacteniis, pro nosse atque posse exslilislis strenui; vos bibliothecarum el untiquiluiuiii cullores Iniide
digni; vos interbelli sacro profani turbas hasce ditilurnas lam circa publica qiiani privaia, mecura vuria
esiis perpessi; vos ilerumme ad honesia recepistis ofiiciuel honorifico sulario,spequepraemioriim ulteriore
cxcitastis; inter vos ego constantesdominos, lautores et amicos hucusquesuin expertus; apud vos deuique
hic foalus ingenii denuo naius ac productus alips vicissim aut rcciproce patronos non adinittit.
Suscipile igilur hoc, qtridquid esl laboris, hilari fronte el oculis peiiusiraic, uianibusque lerile hos
nov-anliquos libellos; donec majora, si non meliora, dederil lempus niagis opporluiium ctoiiuin aderit
suavius,niccuinque diu salvele ac vivite in Domino.
Dabain ex musaeo, quod jam esl Verd;v, in dic S. Micliaelis archangeli, anno 1641.
.-.. VYis rev. Dominai. nobil. clar. et vener. dignit.]
Onini fide el officioaddictissimus
Joan: HERINGIUS J C. et syndicus.

(18) ProlixioresHeringii no!as, quae ad librum Tobiae, non autem ad Paraphrasim Mattha^i.Vindo-
ciuensis spectam, omittimus. Adeat Leclor Pairuni Ben. nolas ad S. Ambrosii libruin de Tobia ,
Pair. t. XIV.
(19) Daulhius in epist. dedic. ante Iract. De Testameni.
(20) Tacilus lib. xvi Annal. in fiu,
(2i) Lutherus in Prwf. super Tob.
(22) Adam. Conlzen in Politic, lib. i, cap. 9.
.(23) Grotius in Iractaiu De perfeclo clerico, t. LVIII,n..9.
(24) Fulevius in d.sserl. De S. Script., c i, n. 25.
(25) Apud Gebhard. d. tr. Depotest. el regim. eccles., ad c. xxn n- 310, p. 300, 301 allbique.
(26) Duarentis d. tr. De benefic.eccles. 1.1, c. 18. .
t.27) My.nin. in Lexic. vltilol., verb. Canon, fol.
 933 LIBER DE TORIA. 034

MATHJEI VINDOCINENSIS

1IN TOBIAM

PARAPHRASIS METRICA.

PR^FATIO
Ad Barlhoiomaeum N. ejusque fratrcm N. respective
Ex agro veteri virlutura semina morum *,
Pianliila * justitia pullulat ampla seges.
Loib decus hospitii, patienlia Job, Snlomonem
Dogma, fides Abraham, spes Simeona probal.
Iiititulanl * reliqttos prasconia singula, solus
Omnia Tobias praeiilulalus " habei.
Tobiam decorat elemosyna, latria 6 firma
Spes, iltacsa fides, exsequialis honor.
Ut sacra Ilieronymi tradit Iranslatio prosam
Qualicunque metro Vindocinensis arat 7.
Ecclesiae Turonensis apex, ovium speculator
Et speculatum pracsul Bartholomace, favc.
Nobilibus trabeatus 8 avis, decus orbis, honestus 9
Forma, sacerdolum gemma, lucerna gregis
Sol cnjus radios.urbis Martinopolisorbi
Commodat et lolum, parlis honorat honor.
Cleri praesidinm, via pacis cujus liorore,
Cujus luce dies, ingeminala stupet
Es solis radius, in quo consislil 10 honesto
Forma pudiciliae rara, sed apta comes.
Es " solis radiuscui praesul avunculus agnus
In pastore fuit, in dominanie minor.
Es solis radius,quo feslinatur aluniiiis "
Vindocinum, Turonis praesule cive polus,
Hunc rca mors rapuit cujus dignissimus h.ieres
Tractas emerila sceptra paterna manu.
Te Deus elegil, ut ovilia dogmate pascas,
episc. et dec. Taronenses.
A Exemplo foveas, commoditale juves:
Te Deus elegit ul dispensare lalenla
Credita l* muliiplici sedutilate velis '*: '
Te Deus elegit, vas nobile, vas in honorem,|
Vas speciale sibi, vas generale suis.
Vive, vale decus Ecctesiac, dispone precanli'
Porlum " naufragium pelle, medere *• rali.t
Suseipe Tobiae titulqs cum fratre decano,
Ui limidum duplex stella serenet iter.
Gaudeo luce nova vos " praetucescere, quippe
Sol nilet in geminis caetera signa vacant.
Sot nilet in geminis, quia veri gralia Solis
Lampadevirlutum vos' 8 beat, auget, alit
Vivite felices fratres quos corpore solo
Esscduos, eadem mens probat; una fitles **.
Vos duo, vos unum; miror duo corpora " racnie,
Untim, diyiduum corpore, menle coil.'
Vos, vos "vestra precor plantatio,'veslcr Amiclas'*
Poscit " rae timidum confoveaiis iler **.
Aspicite siylo noslro " mendica phaselus.
Freia favore, freli scandula nulla limet,
Porcorum siliquis pudor est inhiare favitlis
Pieriis pudor esl inservisse slylum "
Sumilur haec veteri novitas ex lege tegenda
Ut Palrum velerum teslificatur opus ".
Transfert Hieronymus, exponit Beda, Malthaeus
Metrificat, reprobat livor, amicus habet '*.

TEXTUS CUM PARAPHRASI METRICA.

CAPUT PRIMUM. r Mililat "ii puero gravitas malura, siupescil

Tobiae natnle solum Galilaea, volunlas Pauca tlies lenerum corpore, nierile senem.
Sacra, limor Domiui, retigionis " amor. Neplalici 80 pucr urbe, iribu ; riiaturis in annis
VARI^; LECTIONES.
' Hecc inscripiio est editoris, ex seq. a in Barlhii cod. amori. 3 Barlh.: paucula; et qni-
composila.
dera Iransposito cominale. %ms. cod. aller, pro laudant. * sive prmsigniius, ibid. 6 hoc est servithim
Dei, ibid. ' pro describit, ibid. 8 pro ornalus. 9 Barlh. honest. 10nis. codex aller. conseniit. In
Barihii cod. dislichon siinul est iransposiliiin. "Barth.: cni. u scil. avuncutttm in ms. cod. nlt.
13Barlh.: Tradila. " Haec duo dislicha in alt. cod. ms. non Pxetant. '» Barlh. Porium. " ibid.
mudere. " scil. le et fratre, in alt. cod. ms. marg. 18Barth. no». 19Barlh. unus amor. " ibid.
corpore. " ms. cod. alt. habei. " Barth. Amiclus q. ad hlandiens et contractttni lit diminutivum.
" Porius ibid., vel jusla ms. glossam.serwus ; hominis quondam humilis nomen Amiclas re-
" sicque prius
" " ibid. apex. " scil. apud
'iianeret. sims. cod. all. inops. Barlh. vestro. ms. cod. alt. twdet.
se, ihid. in marg. 29vel religiosus; ibid. Banhio : et religiosus. 30 al. Nepialicus; Luthero : Nephlhalici.
Barthii iu cod. omijsum hoc distichon.
955 MATTH^I VINDOCINENSIS
Pra: teneris redolet soibrietale virum.
Gcnte sua mlnor est annis: sed major honcsto
Proposito merita " simplicitate pracit. ' Priinitias. decimas compntienle manu.
Plautula fruclifical, lenera canescil in herba
Messis adulla praesit tempora cana fidcs.
Alea forlunae forles examinat, aiirum
In fornace nitet " anxietate fides "..
Tempore Salmanasar rcgis captivus, honesla
Menle Deum recolit, spe comitnfe timet
Ridet in adversis virlus , non frangit ** hone- Primacvis lun.cis rosa dedignata leneri,
[sium
Propositum mersrc prosperilaiis hlems,
Nomine pnssii Dei redolel tribulatio, pascit
Passio, deleclat hcsio, pnenn sapit.
Caplivis parliliir opes, premitur generali
Dnmno, nec propria perdilione dolet.
Visilat infirmos, tristes solnlur, rgeuis
Condolet et" membris gnudcl amare caput,
Triplice compaiitur ope, rebus, dogmnie, corde :
Corde gemit, formal dogmale, rebns alit.
Et fideicullor, quam circmiicisio noslri
Praevia baplismi concelebrare studet ".
Jerusalem malurat' 7 itcr gentilia spernit
Sacra, Deo sese sacrificare sludet
Ail vilulos.quos Jcroboam rex fccerat, ire
Ilorrei, npostaticos increpnt, arcet iier.
Ficlilihus lalriam " praeferl, idololalra " sordel,
Sordel, ut auclori*° prxficiatur opus.
Plures esse deos negat, iiniim praedieat, unum
Liu'al, ut unius otnnia laude meiat,
Odil, amal, reprobat, probat, exsecralur, adorat,
Crimina, jura, nefas, fas, simulacra, Deuni,
Fas, simulacra, Deum, probat, exsecratur, ado
[ral,
Odit, amat, repronnt, crimina, jura, nefns.
Seminat, anget, alit, exlerminat, arguii, arcet,
*'
Dogmala, jura, decus.seminal, auget, alil (-28)
Ne Inteal juhar in lenebris, geminata lucerna
Tobiaetitulo spraeradiare facil.
Pr'ma luccrna paiet*' sermone, sccunda roruscat
Exeraplo, quod agit ** lingua, falelur opus.
**
Exemplo legimr doctrin.i, quod edocel, aclu
Consolidal menlis exposiliva manus.
Iloc doclore Deum recolit Judaca, deorum
<J3fj
Culliis abest, rccliun mililal, error abii*'.
Detim redil annoriiiii lernnrius, erognt omnis *'
Prosetylos »*, atienigenas suslental, ad hornm
Seminat cl spnrgii, m sine fine meiat.
Condolel aflliciis, miseris, blandilur *8, egenis
Qnns largitur *»opes, mttltiplicare ratus.
Jainqtie pupillnris aetas suspirnt " honestas
Crescit, et in messe " surgit mlulta seges
Exit florigero cortice, spirat odor.
Rubigo primaeva peril, maturior aelas
Einical et fructuin dissimulnre negat,
Est adolescenlis aetas suspeciior, aeias
" Lubrica, deliciis ebria, legis egens.
Ne plnres hnhcat velut eraissarius ", Annam "
Tobias sociam deslinat esse tori,
Non incentivo Veneris, sed prolis amore
Uxoralur **, amat fructificare Deo.
E,t adolescentis frcnata licenlia, sponso
Sponsa dattir, justo sobria parque parl.
Nuhere virtuli virtus laetatur, honestas
Gaudet honeslatis, comparal esse comes,
Consonai et redoletj melius " junctura bono-
[riini,
Graiior esi flos cum florc, nilore nitor ".
"
Ergo relativo consensn cella pudoris
Concipit, emeritum carcere prodit onus
Q Agricolam" locupletal ager, fecunda marilum
Coiijiix progenie floridiore beat.
Solvilur in puerum parlus, palris aiqiiipara^
[tnr "
Noinine progenies sedtitilate Patris.
Sole novus radius prodil, lux lumine, dignus
Sol radio, radius sole, niiore nitor.
Vernatprole pnler dignus, proles patrc dignum,
Vas ligulo, figulus vase, parente puer.
Edocel hunc patris lutela " tenere tenorem
Legis, in excessnm hixuriare vetal.
Ul limeat Dominum •• , primula dogmnla , ccr-
[lus" .
"
Quod Domini limor esl iniliale honum.
Inde venit Niniven, genitorem prole mnriinm
Coiijuge, cognatum concomititnie tribit.

VARI.E LECTIONES.
" al. mira , Barlhio. merilo. Qnond senientiam similin infra suh capite vn. nmn. 25. " Barih.
fides. " " idem : niiet. *»Barlh. mergit. " idem in. *' " Barih. et alt. cotl. solel.
**
"ins.cod.alt.md/i-
lur. hoc esl culntm divinum. "Barth. idololalria. ms.cod. all. aclori. Bnrlhii cod. sr/ii*mn/«,
probra, dolos. *' Banh. nitet. **Barlh. ei alt. cod. ait. ** hoc esi cognoscitur, ibid in marg.
* Barih. oMf. *• eideiii omnes. *' hoc esl peregrinos in marg. nis. cod. *8Barlh.: mtseros solaittr.
**ms. cod. alt. dhpargit; Barlhii dispergal.. ,0 ms. all. et Barlh. exspirat. " Barth. messem. " Barlli.
admhsarius, sc.il. aequtis qui omnes niisilial. Confer infra cap. vi pnst mcdiiim. " Liithero : Hannum.
*»Barth. uxoratus. " Barih. meims redolet. " el ms. rod. alt. colore color. " B. colla. " Bnrlh. ttxor.
" idem el ms. cod. alt. wqiiivncaiur. "> Barih. cautela. " Barth. Dominum limeal. " id. dogmnta
prima probatus. " id. principute. .

(28) Tali genere carminis iranspcsito et in toliim vel exparte cancrino, quandoque delectata est
anliqnilas, ut constal ex aliis el infra sequilur.
5.77 , LIBER DE TOBIA. £38
Sncrilegos rerugil, convicltis, devovet escas A Rndicis vitio sordet ramunculiis, hacrcs
Gentiles, negnt his 6*commaculare lidem. Improbusexcedil noxielalc palrcm.
Non convenliculis horum communicat, imo Gaudet in affliclis 81*sa:vfrenovcrca polesins
Horret, quos idolis thurificare videt 6'; Justitiae sccleris via minislra rigel;
Sed quia •* corde Deura vir 67juslus honorat, ho IIoc regnanle, jacet virtus, praescribil honcsto
[norcni Impietas, ralio dcsipit, alget honor :
Pensal bonore palris primipotentis apex. Justos, innocuos, functos *' premit, enecai, arcct
Salmanasar dat ei divino munere solus ** Pravus, iniquus, incrs, cnrcere, cacde, rogis
. Ut queat arbritrio Iiberiore frui. Tobias fovet afflictos,pietalis ad usum
Regis in aspcctu placcl huic, ostcndit 69liabenas, . Oispensare studet mcntis et oris opes.
Non'* reliquis, regis-gratia, regis honor " Patrat amore Palris " snpcri, quae dictat ..hoiieslas
Cognalis dispergit opes, pracccptn snlulis Legis, se Domino sacrat, agenda replct.
Pra?dical, el gerainat proxiniitalis opcm, Replct agenda, sacral Domino se, Icgis honesias
Esl linguae" cognaia inanus, documenla marilai", Diclal quae, superi Palris amorc patral (291
Rebus, honestati conjugat oris oims". Judaea rex regrediens pcrcussus acerbo
Sic menles recreal et -corpora; dogmatc nienies, Vulnere, membrorum sanguinis imbre mntiai:
Corpora subsidio, pascit utroque Deum. Israel in populum sacvit, scpelire peremplos
Defunclos sepelit, vivos suslentat, et orani Tobiac saingit ofliciosa mnnus.
Ohsequio pieias officiosa viget Tobiarii rcx Sennacherib sepelire pcremptos
Quadraia pietaie juvat, vivos ope, bnslis Percipil, ira fremit, pessima pccna placet.
Dcfunctos, animas dogmale, mcmbra cibis Tobiam jubet inleriini, pro muncre daninai.
T-obiaeliliilos virluttimquatiior augct Pro meriUi crucial, pro pietate premil.
Gralia, ptus sapiunt lilia mista rosis : Confiscantur opes Tobiae,quas generales,
Tobias rigidus, sapicns, consultus, honesliis Non proprias sensil advena, sentit inops.
Est aniiiio forti, dogmate, jura 7*modo 78. Ncscitabessc Detis justus, scrvaturab hosie
Jiistum jtir.i, modus inoderalum, dogmala doctuni Tobias, sobolcs uiiicn, sponsa, tribus.
Efficiunt, forlera conlribiilala caro. Mortis ad antidolum fugiunl, utuntur amico
Qnadraia pietatc " ratus templiun Salomonis Pracsidio, tcgit hos proximilalis honor ".
Quadratus poleril, a-di(icare lapis, Tobias lntitat nudus, poscensque tiinoris
lude Rages urbeiu Mcdorum tcndil cunti Q AntiJoiuni, Doinino siibveniente, latet.
Assistcnle viro, conjuge, prole, iribu. Posl lamenla redil lyra 85, juridictio 8* rcgis
Tobiam moncl hic cognali visa Gaheli Exspirat, remcant gaudia, mceror obit.
Pauperies, misero condolct alma lidcs. Oppriniiltir, novies exhauslis quinque diebus,
Naluraefortuna potcns praeponderat, horrel; Rcx perimil figulinn vas, genitura palrein..
Naturam sequilur lucra, sophisla, favor. Tobias redit in luccm, latiiarecoactus
FLuclual ad.censum 78venalis amicus cgcniim : Emcrgil, domino resliltiiiniur opes.
Sed refovet verus 79, nec fabricatus ainor. CAPUT II. v ,
Tobiae pielasncscit fluitare, Gabelo instal festa dies, Tobins sudat in usum
Condolel et non vult 80dissimttlare fidem; Laclitiae,ridel exhilarala domus.
Argenii sub cbirographo bisquinque talenla Ad conviviotum cognatos convocat, escis
Tradit, amicitiam lestificalur opus. Disposilis, nalum convocat, isla monel 87:
Regis amicitia Tobla? regis amici Vade, voca quoscunque bonos commendat origo
Hacc dederanj, domini vernat amorc cliens Noslra, timoratos elige; jussus abit.
llausto curriculo prolixi temporis inslat Dum puer accelerat, patri parere paralus 88,
Salmanasar monis Iiora, tributn peleus. ^ Nudus ei caesusIsraelita patet.
De medio sublalus obil rex, pcssima proles Coutlolet occ.isopatrem pielale monetans •*, .
Seniincherib reguum dilapidarc slinlct. Patrissare siudet, degenerare negat.
VAKIJ5 LECTIONES.
«*pro/n's.70 65ras. cod.7tall. videl. 6f veiquod; Barlh.7'elqui. " id. eea. •• ms.73 n\l.prolis. MBarlh.
vrotemlit. id. ms. alt et Barlh. amor. ms. cod. alt. verbis.
" ibid. et Barlh. prx.
opes. 7* pro conjttngil,*eibiil.
Eo usque a Bnithio cdili siint versiculi; rcliquos nondum vi<lil ins.
cod. all. jure. 77 al vinute. 7-
8 nl. " 80 8l
8*forlnssis sanclos. "3nl. Palris amore accensum. al. verus refovel. nl. renuit. al. affliclos.
palrnt. 8* al. o»/or. •* in nlt. cod. " pro
87 ms. cod. nlt. habel infert. 88 al. pro gattdio, mnrg.
jurhdidione. jlaiea. e3 pro imituiido sive nioribus repracsen-
tans, seu iiioucia (il imaginc ci quasi adnioiiitionc.
NOT;E.
(29) In ms. cod. ait. boc dislicbon non repcrilur natus hexanieiur : velul c\ partc alind gcnus supra
et iorlassis irropsit; quin fortnilo aul studio l.icti habuimus.
versiculi in toium cancrini; iia ut cx pciitainctro
PATBOI,.CCV. 30
039 MATTHJEIVINDOCINENSIS
Ad patrem redilum malurat, singula narrat
Visa; madcl fletu solliciludo palris :
Surgit ab accubilu, jejunus atiit, pielalcm
Invitat, corpus inlumulare silil.
Toltil et occultat corpus, quia laesusabhorre
Insidias; quodagit, nolificare timet.
Noclis ad adventum suspirat, lempus opacum
Eligit et tiniidus noclis amical opem " :
Gentiles timet insidias insistere, qtiippe
Exscaturizantes ? laesus abhorret aquas.
Dum corpus sepelit compassio mcnlis honorat
Facta, sacrum gemitu conjuge vernat optis
Fletibus ora rigans; noh ignorans", quia quisquis Si quid amarescit tibi, si riget ira, farinam
Seir.inat in lacrymis prosperitate melet.
lnde domum repetit.", salagii memorare **,quod Chamo 7 vet freno rigido * compescere bellcs
[Anios B, 'Maxillas asinas 9 disculienlis onus.
X)re prophetati concmit, imo Deus :
ln lnmenla dies lesli verlunlur, in actis "
Verba propheiiac notificata palent.
lnvida Tobiam reprobat vicinia, datnnat
Obsequium, meritum garrulitate premit.
Meniis inops audes sepelire cadavera, -nunqiiid
Sennacherib gladios commeniorare poles? .
Juslo proposito Tobias constat" in aclu
Jusiitia: stabilis fruclificare studet.
Anle bonus melior fit et oplimus, ardet honeslas
Uberior plebis asperiore sono.
Quippn tiioor Domini-probris praeponderal, horrcl In Doniiiiicum gaudens Doniino mcsrorc sepulto
Murmureplebeio depretiare fidem.
Defesso sudore viro gratissimus hospes
Est sopor 37, invital tanguida membra quies.
Vir, fracio lorpore, loro sua membra rcponit •*,
Fessus hirundo dorauni circinat, ova fovet:
Proximus esl paries, ubi sunt cunabula prolis
Ut natura jubct, dcliciosa luto; ..
Faex oculos eaeeal, dum solvit hirundo tribulum
Venlrishirundineo stercore vis'usobit.
Sic lental fainulos utpalienlia pra?stat "
Exempbim, quasi sol collaterale jubar.
A granis paleas discriminal,area sunuiii
Judicis, eliinal 10°incrabra, flagellai amans.
Quod fornax auro, quod ferro lima, ffagelluni
Messibus e^t justis asperitatis ontis."
Vir gratescaecatusait, non murmurat ira,
Nec strepilu saiagil magnificare Deiim.
Aspera mellifical palientia, quidquid aniariiin
lnstat, Elisaeidulce farina facit,
Suadet Elisaeus ul agre.tes conterai herbas
Israelitarum concio'' jussa facit.
Conterit accretas ollis, conservat ad usum
ViCtusel * inde lauien pacificare sludet.
940
A Dura guslant prxamara ' stupent, clnmalur : In
[olla
Mors, pater, est; adhibel niella fnrina pairis.
Aspice * quid lateal ", nucleus latel in nuce, gra-
[iniro,
Si placeat', slipulis eliciatur, adcst.
Concio clauslrutis tibi sit, plebs Isracl, herbaB
Discipliua, rigor olla, propheia. Deus.
Verus Elisaeus dulcorat amara, cicuiam
Mellifical, fragllcs roboral, ad.dit openi : .
Grata farina datur Iiuinilis patienlia, morum
Nutrix egregii pecleris alma comes.
Hanc adhibe; ridet rixa, cicuta sapit.
Esl onus ordo gravis, sed honor, maxilla libido,
Frena rigor, torpor chamus, asella caro:
Tobiaetribus instiltal : Tibi pessime " caeco,
Pro mercede dalur pcena, cicuta favo;
IIos libi dal friicius elemosynajlurima, crebri
Funeris obsequiura continuata lides.
Increpat hos vir, menle " ratus, mansuelus ab-
(horrci,
Probris probra malis aequiparare malum :
Ad petram satagcns primos elicere " molus,
Irae primitias luxuriare vetal.
Laudat, cujusonus est leve, suave jugtim.
Immotus paliens probris responsa propinat
^ Paucula quae pielasofficiosa jubet;
In Doniiiiuiiinolite loqui perversa, inoleslum
JNilputo quod faciat Primipolc.ntis apex.
Exspectare decel nos vit-amgaudia cujiis
Sumil " quisquis an.al '* continuarc fulein.
Hsccesl viia brevis, lenebrosa, sopbisiic»; vi:a
Estventura manens, Iucida, veraJides".
Qiiidquid agnl Doininus, regnal ls bencdictus in
[oiiini
Tempore, Iaus ejus*semper in ore meo.
Sic non praevaluit tcnlalio vincere jusliini
Job, slahilem casu consolidante virum. -
Non qiianliini nalura jubet perversa, sed ulira
Fcmiiicos mores condoiel Hnuna viro ,
rj Nalurac fragilis morum inedicina, grabatum
Visitat et nticlei testa snpore sapit.
Menlirinatura slupet, dum sponsa maritb
Exhihcl irala prosperitate lidcni. -
lutegra jura lori servare studel, licel ista
Rara sit ngricola deficienle seges.
Sponso conipatilur, sociali mente mariium

VARIiE LECTIONES.

. ** pro [fltnicaMJi/er desideral, seu in ms. alt. cod. stippositum est. " pro ebultienles, ihid.
**al. ignorat. " al. repelens. 9*pro ad memoriam reducere, ibid. " al. actu. 96al. constal Tobias.
•T-al.sapor. 9*al. supinat. " al. sapientia prwslet. Ul>pro purgat, in ms. al . niargine. * pro lurba.
* in ms. cod. alt. omissura el. * forlassis peramara. * al. inspice. * icil. in hac hhtoria, in mnrg.
nis. cod.. 6 al. placet a. ' al. camo. . * al. rigido [reno. 9 carnis, ibid. 10al. pessima. "ai.lege.
'* iil. allidere. " al. sumat, 14al. amel. " al. dies. 16al. regnel.
 911 LIBER DE TOBIA. 943
Siislincl, obseqtiilnr, inulcet, honoral, amat: A Hcii vilae laedet animam '*. dcrisio faclus
Milital 17ad victuin, quae dat lextura propinat Publica, posco raori, mors mitii sola salus
Pauciila multiplici scdulilate viro, Poslulo suscipias animam, tua sacra votunias
Tobiaemanibus quaesita viatica defert '* Fial, ut oplatae mortis amore fruar.
Vilae ", mcns redimit, quod ininus aclus" habel,, Est mihi vila mori, mors vivere, mors mihi vit,
Dum Phaebo redit emerilo ", quem sedula defert - Dulcior est, redolet-vivere morlis amor.
Haedulus audilo percipiente viro; Deprecor, aspira ; palior, succurre; molesior,
Quoclneque invitus denunlial auris, et alter Consolare; sequor, respice; posco, fave.
Sensus, ab alternis prodilione " viget : Sic morlem dolor invitat, sentenlia mortis
Rcdditc, Tobias clamat, furtiva videte Fronte patct, tegvtur ore doloris onus.
Ne sit prx-da, vivanl proprin, furla premunl. His **prccibtis similis qtierimonia consonat nrb
Ilnnnn dolel, nalura redit, se voce falctur Medorum, loca stint dissona, tempus idein.
Sexus, cl objurgat asperiorc sono : Increpal cxccssus ancillae Sara venusla
Irriiadeperiit tua spcs, elemosyna vana Virgo, cui Ragnel est pater, Hanna parens.
Quid valeat, vistts perdilione patcl. In fragili species sexu *' iniratur honesio
"
CAPUT III. Nttpta, sibi niornm forma mariial opes.
Tobias geminat. gemilus, aivciHn-doloris . Seplcm nnpla viris fttit ha-c; quos dacmonis ira
Fletus unda rigat imbre madcnte genas. Pressit, et ilhcso vernat lionore pudor.
Plasma patrem, figttlum vas, fonlcm rivulus acgcrr Prcssit pcena reos, dtim carnis ainore pudoris
Deposcil medicum voce, limorc, fide. Virginei satagunt depretiare 31 rosani,
Jtistus cseljusta lua sunt examina, sununc. Hasmo sa tiacmoiiiouoinen, pes ulliina vocis
Rex, aeterne, polens, vita, lucerna, salus; Restal, ne videar 3Sintitulare malum;
Rex regum, Dominiis dominantum, ciijus atiricaiil" > Fiat honore si Deidecisio " nominis, hosle
Verbn, dulcescit pcena, flagellajnvant : Nempe Dei pudoresi, acquiparare Deo.
Quem meinorare nequit inens ", noscerc, taudes Kon esl ad Belial Doiuiui conjunciio, lucis
Exallare, loqui lingiia, locare locus. Ad tenebras, thcmcsis ** hac ralione pJacet
Sub perpendiculo dispouis singula, nullum, AHiverlictilo rcpetatur mcnlio Sarae
Te medianie, ralum drpreiiaiur opus. Virginis; ancillani dum regil, ira riget,
Non libi peccaulis mors, sedconversio; vila, In domiiiain conspiral alrox ancilla venenum
Non vindicta; cruor non placet, imo salus. Naluraj3*, loquaxelicit isla, referl .-
Grates exhibeo tibi, le caccaius adoro, C liifecunda, prccor 3S,vivas el inuiilis,
expers
Danmaius vereor, excruciaius anio. Conjugii, damnis obrulu, prolis inops;
Ne reminiscaris servi delicia, parcnlum Pcena ream reprimai, pielas divina virorum
Sinl peccata licet multa, remillc reis. lutcrfcctricem, fruriificare negnt.
Nos nocui, nos transgressi lua jussa ; sed segra liinocuum nunquid proponis cicdere, sicut
Vuincra non gtadii, sed medicaiilis egenl " Noclececidisii prodigiosa viros?
Non inlres in jiiilicium ciim paupere dives, His dolel audilis pia virgo prophela doloris
Cum servo Doininus, cum Ouilanle potens : Virginei flelus pullulat, ora mndent;
Non in judicium intres " cum pulvere forlis Ad fainae gemit interilum, ne laesa Iahorat "
Exsulercx, stabilis hospitc, messe salor. Fama, lames mortis iinpetuosa placei **.
In vas quis figulus, fabricnra faher, in geuilurain Desolata jacel *' conctavi, mcesta cubili
Quis paler, in slipulam quis snlor arma gerat I Inculiat et lacrymas coniiniinre studct.
Ullio iion placeat tioi, sed uiiseratio; flccte DUIIIfliiit " in lacrymns, iiciat laineiiia, diacia
Jtidiciitin, misero parce, mederc inalis. llace tridiiana cibus, hic placet nbiquc cibo.
Peccavi, redeo, miserere, precor; miscrendi .. Moesiadie quarto Doniiiiuin rogat anxia, talcs
Jenipus adest, miseros le refovere tlecet. Eruclal, gemitu praepediciile, preces :
"
Heu palior, refoventis egens, abjeclio plebis, Nostroiuiii Deus *s aline patrum, libi sil beuedi-
Fabttla viciuis, ridiculosa lues! [cttiin
lleu videor verinis, iion homo, consuniere fruges Nomcn, sil libi iaus, gloria, regna, decus;
Nalus, vita nocet, postulo raorle frui I Exsilio via, vita polo, dux orbe Iiiccrna
VARI.E LECTiONES.
17profn&ornl, ibid. in marg. 18al. vitm. "al. Defert. ,0 Aplus. *• pro sole avscpvso, ibid. inmarg".
95vel perditione. **hoc est amicabilia sunl, ibid. in inarg. 8i ms. cod. alt. inserii nesrio; forlassis
nescia pro sequenli noscere. *• al. opent. " al. Inires in judicittm. " al. abjeciio. *• forlnssis post-
quam. " pro his. •*•al.se.Tii species. " nl. prcmiciure. Pi(ius vero signrficat prwlibcire, in ins. cod. alt.
iuarginc. " pro Asmo. ** siinile de vocc Maiisiin,3V cum alia rationc, vide" nptnl Liitheruiu iu prael.
Germ. super Daniel. cnp. 12. und sonderlich. nl. amore. 3* al. derhio. 1'orlassis T.i.osis. " al.
naturate,*3 formssis nalura, oiuisso comaie. 38 al. rrfcrt. " al iaboret. 40al. lalet. *' ai. sedet. ** al
defluit. sunctorum pater.
 943 MATTHiEI VINDOCINENSIS 944
In lenebris, pelago naula, labore quies; A Laelificalprolis gtoria, prolis amor •••
Principium sine principio, sine line priorem
Temporc te series temporis esse stupel; Palrissare studel Tobias junior.Jiorti
** Delicias rosulae, leslificatur odor.
Spes sine defectus offendiculo, siue nube
Sol, sine desidio *• pax, sine nocie dles. Mcssis agrum redolet, radlccm virgula, fonlcin
Te colo, le laudo, voee, rogo, diligo, posco liinore, Rivus; messis agro, messe probalur ager .
Affectu, precibus, spe, pielatc, fide : Lampas luce micat, lux lampade, patris honore
Quippe viae libi judicium, miseratio, verum Praeradiat proles, prolis honore paler :
Sunl, verus judex es, miserere precor *6. In fructum renovalur ager, rosa priraula spinam .
Exsultas venia, non judich», pietate Festivat •*, redimit plnntula grata seneni,
Non hece; non gladius, sed medicina ptacct. Dum recolit prolem Paler et••• primordia sacra
Absolvas, preeor, iunocuam de caedevirorum, Indolis, emergunt gaudia "*, viia placet.
Objeclum *7 scelus hoc purificare velis; Bum sponsac memorat opprobria, gaudia mcrgil "
Nupsi non slimulo carnis, non amorc virilis Moeror ", amor vitac languet, obire sitit. .
Coniracliis **,rcmove crimina, parce, precor, Sic dubitat, sic mortis amor cum prolis amore
Parcc precor, quia mato pali discrimina vitac, Disputal et pugnet cum pietate dolor.
Quam famaj vilio sordidiore frui ** : Non sibi scd geniio gcnitor, vult vivere, quamvis.
Parce precor, quia toi patior discrimina viiae, Amplius esse negat, non ncgat esse paler.
lnleritu cupio conimodiore frui. Mors ei vita placcni geniiori, viia dolenti
Scrularis renes cl corda, Deus, palet omne Mors placct, a palre mors, vita dolenle ftigil.
Cor iibi, mcns loquimr, notificatur opus. Sic vitam probai et reprobal, negal, appelit, hor-
- .
Scisme, summe Patcr, immunem sanguine, cscde; [ret,
Nec voio, ncc volui commaculare fidem *•. Flagilal, infesial, eligit, odil, amal.
Sunt lua jndicia *', justissime reclor, abyssus Allegat pro morte Jolor, nalura perorai
Mulia, non htunanac:condilionis egeiit. Proli sic fiuital iuter ulrumque paler.
Florcs posl bicmem ", niel post nbsinlhia, risum Mors tamen hac ratione placet, quia pracmia rperat
Praeslas posl lacrynias, posl_lenebrosa jubar, Emeritus, sperat ccelica regna Palris.
Cur cecidere viri, scis, nescio : forle mariium Orbe peregrinus palriam sitit, ut pairis acde
Vis aliinn, salva virginilale, friii. Exsilium muiet, hospiliumque dorao.
Vitse mato statu.m labi, quam labe realus Sperata mercede ratus conlagia mundi
Fama labet •*, cesset pcena, realus crit. Q Respuii, ad coelumpracmedilatur iter.
Largitor veniae, Rex summe, salulis araator Ergo vocat natum, qui patris gloria, palris
Et dalor, objeclura crimen ahessejube. Est specultim, palris sollicitudo frequens,
Et inihi sola saltis, mihi sola medela; vel anfcr Ui puialopiaia de morte ratus •', vocata
Criminis objecla probra, vel addc mori. - Prole suae domui dispositurus ait:
Affligor, miserereprecor; defende, laboro; Nate, precor, mea jussa libens inlellige, pairis
Subvenias, crucior ; protege, laedor; ades? Expedil in facium fructilicare preces.
.Nescit abesse Deus in se sperantibus, aegros Nate, cavenda cave, seclare sequenda, relega •*
Visitat, etisos erigit, arcet onus. Crimina, vas mentis purificare stude;
linpelrat auxilium pielas, pia virgo perorat Spinis ct tribulis purgare novalia debel'"
El senior, redolenl cordis in ore** preces.; Qui serit, ul seuieu fruclifrcare queat.
Est acccpla Deo praefata querela duorura Purga vasa, nisi purges, liquor oranis acescit
Fiunt vota, salus unica, plaga *° duplex. Infiisus, pereunl semina, messis obit,
Ccelo missus adest Rnphael, qui vulnera sanat" Cede nialis, cole virluics, sic floribus horlus,
Amborum redimat" 7 probra, propinal opem'. _ Messe redundabit area, spina rosi.>.
CAPliT IV. Spina polens desil venlosa superbia, morum
Tobias Domino grates ait, ut iiiorialur, Prodiga, uequitiae fomes, origo necis.
Crcdil apud Dominum praevaluisse " preces. Ne sil avaritiae fex, cui sua deesse stupescit
Displicet haec mors grala patri, quia gaudia prolis Copia nuda, sitis ebria, plena fames.
Disculiet mortis perniciosa <lies. Invidiam fugias, quae nata nocere, dolore,
Quippe pater prolis vernat" pietate, dolorero Laela, dolel laelis, commoda vLa prcmit.
VARL-ELECTIONES
ai. labe. al. dtstinclio. *6 al. »iei. *' objecta, sicque praecedens coma hic inserendum esset.
al. contactts. »»al. premi. »°al. manum. " fertassis omissum est 0. , *»al. " in ms.
cod. oicitur lioc verbum aniiqiium. ** al. honore vel odore. " al. hyemes.
*• al. sanet. " cur non re-
dtmit. *9 pmna.
ai.convaluisse. al. vernal prolh. •• al. honor. 61Hic non modo prolixus excursus sequilur,
sed et am in alt. cod. ms. exsiabnt: Liber secundus de •» pro omal. •* al.
ai. glorta. •• al. mwror. •• al. « informatione fitii. patrh.
mergit. ms. cod. aller : certus de 6»
morte. h. e. expelle ibid.
ai. aecet.
945 LIBER DE TOBIA. 916
Respue Luxuriam, quaeprodiga sanguinis, hostis A Carne, superstitio daemonis'.arma gerit.
Esl animae, fragilis carhis amica nocens. Mundus avarilia lentat, caro saevil hiatti,
Parvulfls ad petram furor allidatur, ut Ira Luxuriae lalram daemonis ira premit,
Sopita pcreant schismata, regnet amor. Prodilor est animae daemon, seducitocellos
Nunquam crede Gulae, cui Crapula servit, obedil Mundus, adulatur renibus aegra caro.
Gustus, adulatur suavis in ore sapor. Mundi sperne rolam, caro contineat, cote loto
Effugias avidae meniis"contagia, vilae Corde Deum; tria sunt lela, medela iriplex :
Taedia, divini muneris eslo memor. Carnera frange, juvat; carni blandire, minatur;
Sis humilis, largus, castus, miserator, abundans Ilancafffige, favel; huic famulare, necat.
Pace, modo vitae munere plaude Deo. _ Sunl famulaecarnis *"tres : lubrica lingua, soluti
Insere virtuies, decisis senlibus, horlo Renes, ingluvies ambitiosa gulae.
Purgato poterunt fruclilicare rosae, Renes vana petunt, guia devorat, ebria lingua
IIoc precor, hoc jubeo tolo conamine, tola Palpitat el currit liberiore rola.
Ex anima, loto dilige corde Deura Esl duplex hominis molus : caro, spiritus, alter
Ul Iegi faveas libi, sicut ameris, araelur Alterius pretium depreliare studet.
Proximus, ex priino pendel amore seqttens. B Spirilus est sponsus, caro sponsa, domesticiishosiis,
Sabbatha devotus recoles 70, ul praecipil alma Sponsum sponsa premit proximiore dolo :
Lex, servile dies fesla relegat 71opus. Miliiat 88 adversus animam caro noxia, sponso
8Topem.
Ei patris et rnalris potiaris honore '*, lenoreui Sponsa nocct, sponsae sponsus amicat
Vilaemultiplicat hac pielale Deus. Haccnoeet, iste.docef; liaec deslruit, hicslruit, isie
Non iuterficias "; nunquam moechabere; furtum Praemiat; haec cruciat; haec premit, ille gemit.
Nonfacias "; falsum lestificare nihil ", Si rerum •* jubar inspicias »»,est spirilus Adam,
Non cupidum faciat aliena pecunia; nullair . Eva caro, sponsi perniciosa comes.
Bamnis alterius luxuriare decei, Eva nocensAdae pomum praesental, araicat
Sponsam non capias '-• quam duxit proximus; imo Blanditits, palpal raiinere, fraude nocet :
Floreat illaesusproximilatis amor. Alludit •• caro spirilu, blanditur, inescat,
Haec legls praecepta decem, nisi fallar, habere Palpat, adulalur, potliciiisque ligat.
Ex palrura velerum iradilione poles. Quain caro spirilui dat, deleclatio poraum
Haec aliis facias, quaescis libi commoda, nulli Esse potest, pomum mordet avara caro.
Fac, quae facia libi perniciosa times ". In ponio tria sunt: odar J1 el sapor •* el color •*,
Tres reor ancillas operis congressio quarum C .-..'. [iino
Ta
Quodtibet7* in fruclum fructificare facit. His Iribus allicitur arabitiosa caro.
Tertia, si desit, aut commodiiate carebit, Laudis oJor, taclus sapor, el color oris
Aul semiplenum destiluelur opus Sunt in carne, quibus illaqueatur homo.
Quidquid agant homines, prior esl ancilla voluntas A morsu velito mors dicilur, omnia mordens,
Proposili, facti pratvia, inenlis iter. Nominis exponens ** significata sui.
Haecinter socias prior csl operique sororum Pone mcrumque " el talos, caro clarailal, audit
Primum'praefigil officiosagradttm. Et dolel offendi spirilualis lionor.
Inde secunda subit- consulta liceptia, quidqtiid Spiritus exclanial: crucilige rearn, crucifige
Expedial licito conciliare studet .- Carnem, lempla Dei deslruit a?gra caro.
Terlia proposili consummaiura facullasB0 Spirilus expugnat carneni, ne sponsa niaritunr
Supremam satagit conciliare manum. Lacdat, et iniligai collaleralc raalum,
Haectria, quidquid agas, cole, concurrenlibus istis Est carni cognata Venus, jaclaniia, fastus,
Quodlibei humanum fruclilicahil opus. ' Ambilio, livor, crapula, rixa, dolus.
ESfugetres hostes animae, versuiia quorum D Ventre saginaio Veneris suspiratad usum
PerVersis triplici perdilione nocet. Carnis 9*amica caro, carnea membra pelens.
Tres hostes hominis : daenion,caro, mundus acer- ' Victus sobrietas dat grata remedia Iuxus
[bnnl" Et veneris : paucis ulcrc, luxus obit "
Insidiis fructus spirilualis obit *', Spiritus excludit vitium carnale, propinat
Est caro defeclus ancilla, sophislicus hostis Vitara spiritui morlilicala caro.
Mundus, apostalica " daenionisira riget. Asseritut Salomon, lria sunl, conftisio auorum
Mundus spondet opes, regnal connala 8» volnplas Excludil fragiles cominodiore domo..
VARl^E LECTIONES.
'•al. recolas. 71 al. relegel. " al. amore. " al. interficies. 7* a|. facies. " pro nihil; ul alii
quoque scripserunt.. T6 fortassis cttpias. 7T al. caves. 7S al. Qumlibei. " al...factum. "al.
volunlas. " h. e. corrumpunt, ibid. 8»nl. opes. "' al. apostalici, •* al. cognata. **al, carnh famuiw.
" pro laborat. Sed in alt. cod. ms. est Mulcital. 8Th. e. ibid. seu amice.invital. e8al. verum.
•' al. expedias. •• ibi et hic implorat,
91al. colou " al. ac odor. " al. sapor, sed aller ordo
subiniellige «/, sic.
niox rcpelitum. '* al. exponit. " at. merum vcl meltim. n at. ventrh. " al. abit.-
 »17 MATTIUEI VINDOCINENSIS «48
Haeetria sunl: Fumtis aqun stillans, noxia conjux, A Lnus divina juvat, labiorura sit »' labor liospes,
Sub palea graniun spirituale laiet. In reliquis-**siudeas magnificare Deum,
Est aqua consuetum scelus, ignoraulia funuis. Lubrica forlunae, non le premat alea, vivas»
Conjux esse potesl" nata nocerecaro. Major in adversis, prosperitate minor.
Nate, precor, dissuesce malis, cole dogmata, car- Qnanlo major cris malis descendere, vivas
[nem In magno minimus, in daminante clienS *'.
Refrena, tria sunt tela, medere tribus »*. Ut '* tua sis pronus, ad proxima comiiioda " sup-
Septem slerne Deo quac sunt odiosa, siipre- [piex
[niiiin ,0*. Alterius plausu, plaude, dolorc dole.
Detestaiur, habes ex Salomone fidem, Sperne malos, cole prudentcs, compcsce nbelles
Scilicet haec : Oculi snblimes, lingua dolos»; Da miserig, sontes respice **, parce reis' 7.
Sanguinis innocui caedecruenia mamis ; Quidquid agas, vitio nunqiiani '»• mergaliir ho-
Addilur his modis ' medilalio pessima ; proni [ncstas.
Ad mala discursu * liberiore pedes : Faraa lucro, rebus perficialur honor »».
Testis falsidicus, quain deieslahilc, conslal Sii tibi juris amor, liinor... *», pudor almus
Esse Deo, fralrum schismata sseva ferens "." »» Criininis innocuae simplicilatis honor.
Nrin in carne libi fiducia, carnem Sil tibi lex requies Domini, caro viclima, mun-
Comprimc, ne reprimat le vitiosa caro. [dUS
Si quis m.ateriain perpendil originis htijus* Exsilittm, ccelum patria, vila Deus.
Uude supercilium lollitur, unde lumor ? Sic bonus et redolens famae diiIcedine,morum
Est caro vas luteum, vas lamenlnbile , fenura Limpnde 31vita' dolet, raoribus orba mori.
Aridotum, fragilis glebtita, sacctis olens. Sis pius obsequio, facundus dogmafe, suavis
Carnis viia labor, carhis concepiio labes, Alloqiiio, stabitis nlenle, favore placens.
Menslrua putredo finis, origo lutum. Pax iram reprimat, fastum palientia, luxura
Sperma prius, modo * saccus olcns, posl verraibus Sobrielns, odium gratia, probra decus.
[esca Si quxralur honor, onus " intricalur 33 honori
In luniba ', qiiamqiiain dote supcrbil hoino. Quacris opcs, ad optis **, fructificare pclunl.
Es sapiens, marcel snpientin, morte rcdundaiis Si quacriinlur opes tribuas, ut oportct, egeno,
Diviliis ' lapsu mobiliore * fSuuiil. Dives opnm, fer opem; sic operantur opcs.
Es probus, exspirat probitas; es honesttis, boneslas c Si delectat honor onus 3*adjacel exigit csse
Labilur; es forlis, forlia morie jaccnt». Fructus honos " oneris 3T, fructus honoris
Rcgreditur 10cinis in cinerem, resolutio carnis [onus.
"
Monsirat prineipii materiate, lutum. Si qnceratur honor, ut onus restringat houoris
llosles ne limeas, tna circumcidere debes Delicias, oneri compatiatur lionor. • .
Membra Deo, quod obest, einaculare " smde Nubat honos oneri, ncc onus blasphemei " bo-
Ne vacuuin videas, oculos avene, fenesiris [noris
Ne palulis morlis ingredialiir hiems. "
Praesidium, nec honor, diffileatur onus.
A labiisexpellc dolum, medilatio cordis Quacris opes, inopi fer opem ; venaris honorem,
Aspectu vigiiet, judicis " oret opem. Si quaeralur honor, ne fugiatur onus.
A lapsu diverte pedem ", vaga Itnnina flecte " Te non excrucial census, silis ebria, cujus
Ad -tacrymas, animam ne mojiatur, ama. Putlulat ex gustu mulliplicala famcs *•, <
Vas figulum laudare siudc, racns concolor ori In cupidis sitit ebrielas, praesenlia desunl,
Consonet ut laudem confiteatur opus. Quaerit habens, inhiat copia, plcnuseget.
Se laudi confnrmel 18, nisi verba " rhariles '• ' Heu quid pro croceis *l affectas stercora *' morum ?
- Verbis, verba-nocent frivola, fruc'.us obit.
rj Heu quid opes opibus cumulas, quid propria
Turtur nd cellas.'" rostrum defleclit in aetum '», [qtiacris?
Sermones sapicns fruclificare facit. Cum se nemo queat appropriare sibi:
Est laus sacra Dei, via vitac, ccelica vita Nil possessor habet, quia quisquis habelur, ha -
Laudaloris honor,,plasmatis Iiosiis oiius. [bcre
VARIiE LECTIONES.
•* al. Esse polesl conjnx. '* nl. dampnn meaela triplex. 10<) ulttmum. ihitl. ' al. cprdh. * al.
pro T
dhcursu. 3 ul. serens. *al.,«»t/e. *a\.post. 6 al. Jii tnmulo. al. Ditilih. * nl. liberiare. • al.
Marle cwdunt. t0 pro redigitnr. " pro principittm. " h. e. scindere, in nis. marg. " al. vindicis.
** al. pedes. " al. verle. 16al. confirmet. " al. sancla vel sacra. l" h. e. compleas, ibid. "al.
ascellas. Isltid **pro aiis. '• nl. actu. *l al. fil. *»scil. membris, ibid. »* lioc dislichon in alt. cod.
non exslat. al. ad. " nl. commoda proxima. " al. argue. »T al. reqis. " al. niuignam vitio.
"ty\.prmficiaturopus\e\honor. "inalt.ins.cnil.exsi/ii. * h. e. charilale, ibid. *'.il. Iionus. **i. e.
ji(»j[a(tir,'ibiil. '* al. onus. **pro onns. *• al. honos. 3*" al. oneris. Sicque liilerae iniliales quasi per-
ut
intitnlae, faclum'u'rohique in versibus sequenlihiis. h. c. deponai, ibid. 39 nl. diffideatur. '*• lla-c
disiiclia in alt. cod. Iransposila, et ibid. cxslal: Excruciel. *' pro cwlcslibus. *! li. e. mundqna,
949 LIBER DE TOBIA. 950
Nulla poicst, sc non possidet, ergo nihil A Si locus est, quando ** dalum, non respuc, quippe
Servit hnbcns liahitis '- ; nec habel, scd habelur ; Si fugis oblatum, retribuisse negas.
[avarum Donis dona dator, quiposcit, adulteral, insiat,
Ccnsus hahet; doir.ino pricdominantur opes. Fceneris aut speciem venditionis habet.
Jurc poli, non jure fori comraunia constant Da cilo, da gralum gratis •• ne gratia fiat
Omnin, libertas unica parque sialus. Ycnalis ; gralo munere gralus *• eris.
Jiire poli proprium nihil *»est, a jure forensi Denigrat dantis mora mcrilum : sed <tata raplim "
Improbus eniergil proprictalis amor. Munera plus laudis, pttisque favoris habent.
Ambilione paranlur opes, communio prima Gratius est jamjamqiie dalum, meritique noverca
Exspirat, parilas disparialn fugit. Esse solet danlis desidiosa raanus.
Cum ncqueas tuus esse, tuum nihil cst, suus csse Sic des pro modulo ccnsus, ne prodiga dandi
Nemo potest : ergo nihil reor cssc suuin. Virlus in viiium collaterale *8ruat.
Rcbus ab humanis excludit propria, clnudciis Largus eris dans digna dari, dans digna teneri :
Omiiin pugillo priinipolcntis houor. Prodigtis ut capias grata, nociva cave.
0 felix, sed felici felieior omni Parcus eris, rctinens qnae censes digna teneri
Quein sibi Priraipolens dcstinat essc stitim ! B Usus; avarus eris, dislribuenda lenens.
0 fclix qttem summus htbct possessor, haberi Prodigus excedit mensiiram ; largus honori
Sic polerit... ** proprietatis *»opes. Servil ; fructificat parcus, avarus eget.
Riirsus nil horaiiii propriuin permitiit habere* 7, Sit lua " larga manus , non prodiga ;~ parcus,
Mortis hicnis vilam tcrminat, icra rapit. [avarus
Morlis ad occursuin cessat posscssio, transit Esse cave; sprelo cortice grana metes.
Ad doininos, ct habens, ct quod habetur, abest. Pauperiem consulia regat prudenlia 80 paupcr
Servus avaritise sibi non doininatur, abutcns Succinta studeas sobrietale fovi :
Arbitrio proprio, proprietate caret. Pauper delicias fuge, pauperis exigit esse
Sic lua de *8propriant proprium, divina potestas Sttnpiicilas humilis ingeniosa comes.
Clatidens cuncia, jugum mortis amara lucs. Consule quid moncat rugosa 6Icrumcna, moneia?
Ciini propriura nihil esse scias, el danda facultas Nescia, jejunis faucibus acra peiens.
' llsec tria displiceant : lasciva senecla, coacta
Qtiemqne relenta noccnt, parliculata juvanl.
Dispensa quod habcs, ut consutit usus , ad usum, Latria 6»,pattpcries deliciosa pelens.
Non ad avaritiae pabula coufer openi **. Paupertatisonus honor cst patientibus; imo
Da nudis, da pauperibus ; le pinguibus uti " Semina virlulum commodiora facit.
Non decet **, in membris esurienle Deo. Non defecuis opum, sed desperatio confert
Quaiuor haec coguata datis sunt, causa, voluntas Pauperiem mentis deficiente s'.atu.
Danlis; cui dedcris, maleriesque dati. Non rerum cumulus sed sufUcientia mcnlis
Cui dederis, sit egens ; te cognoscenle, voluntas Ditat; sufficianl paucula",dives eris.
Gratia , materics propria, causa Deus. Da Domino grales in pauperlate, grabalo •*
Aflectus paril afTcclum, non aspice quanlum, Sijaceas celebra sospite mente Deum.
SeJ fuil ex qtiauta sedulitale da'.um. Spe Iucri Dominnm noli rogilare, videlur
Non libi quid dabilur, sed cnr, intellige : so- Gratia venalis emolumenta petens.
[luin Ul nos pro nobis amat, amplexalur, amari
Sola vomntais foriiia monetat3lopuS Se pcr 6» se Dominus vull, non amore Iucri.
Obsequio refovetur amor, quia verus amicus Da Domino grates "* jucundo tempore, lauda
Danlis iu effeclum "% non datione paict. Turbine forlunae flebiliore Deum.
Noiiiiunqiiam fuge, quod dabitur, susceptio' doui Laus merilum damnat, dilata noverca favoris
Arbilrii vendit liberioris opes. D Est mora ; lolle moram, nec moriaiur amor
Saepe repuisa juval, nocel impeirare, rcpulsa Si bona cepisti, Domino praestante, malorum
Liberat arbiirium, munera sumpta lig.mi. Arlieulo noli insimulare °6 Deum.
Yendilur arbitrium, duiu vivitur ex alieuo Fac ul amcris, ama quos fructus amoris amicos
Sumplu ; pane tuo vescere, tntsis " cris. Praedicat, et bravio ", dignus amofis amor.
VARt^ LECTIONES.
*3al. servus ambifonis homo. v* pro nihil, ul alibi sacpius, et apud Leon. Areiin. in epist. ut mo-
nui in poslfat. niei discurs. De liomicid, num. 10, p. 101. **deesl vox qnxdam, ut sensiissil: Sit pos-
sunt omnes. *6nl. prospeiilas. " promittit umare. *8 forlassis te; nul'deproprianl pro desiiiuuni. *'al.
opes. " pro iitraqiic voce in alt. co.l. exslal : Dedecel. st h, e. designat, indicat, osiendil, iil. supra da
filio simili-er loi.uliis. ** .il. affeclum, foriassis affedu. " al. liber. "• f. quandoque. In alt. cod.
exslnt plerumque. m al. gralis gratiim. 60h. c. acceptus. " al. merilum daniis moru, fciclct repenle.
*8 i. e. oppositnm q. c. rcgione, " al. tibi. c0 nl. palientia. 61 h. e. vacua indigeal, ibid. in alt. cod.
" h. e. Dei cult s, ibid. 63 pro lccio, -iit supra : jiinclo Psal. XLI, V. 2-4, 6* al. pro. 6li al. laudes.
66 nl. dissiinttlcirc. In niarg. lal. ms.
pro incv.sare. 67 h. c. prwmio ibid. a Creco BpuSstov,ctrjiis illud
corriiiiluni est. Mart. in lcvic. vhilol.. vcrb. Urnbenm
 MATTH^I VINDOCINENSIS
951
Fructits amicitiae redimil dispendia vita?
Flebilis, exsilium gratius esse facit.
Estsine melle favus, sine messe seges,
68
Arbor, amicitiae eonjuge vita carens
lionesti
Dulcis aniicorum vernat congressns,
Nulla superfluilas fcederis esse potesl:
Sis piacidus placidis, recolentes te cole, juslo
Justa relaturo gaudel honore fidcs. .
Sunt in amore gradus tres, triplex gralia ; fundal
Prima, secunda fovet, tertia firraat opus.
Fnndat origo, fovet progressio, fcedus araico
Obsequio solidal coiilinuata fides.
Prima seril fccdus, rigat altera, terlia messem
Siccat et horreolo conlinuare e" sludel.
Nulritura triplex tenero tribuatur aniori
. Te duce, ni7* foveas semina, messis abit
Fcedus alit moruin par gralia, par studiorum
Usus, in obsequiis alterutrala fides.
Quinque, precor, famulos rege, quos natura niini- Consonal anlilhcsis in amore, scientia nescit
Usibus IuinKinisoffieiosa dedit:
Visus, odoralus, auditiis, taelus, amicu»
7»
Gustus, ventris opus ofliciale gerunt.
Si quis adulaiur sensus, ne crede maligno
Saepe minislerio servus acerbal herum :
Curporis excubias dum servat visus, abutens
OfJBcio,mentem vninerat, urget herum.«
VLus obesl, ocutus legatus amoris, aduller
Menlis, opes animoa depreliare studel.
lnterius Babjtonis " opes, redimicula7* mundi
Nuiitiat in mortis damna fenestra " patens.
Carnera deliciis corrumpit, inebiiat, inde
' Prodit amarus
amor, prodit amara lues ",
Nonnunqnam nocet audilus, dum percipit auris
Non credenda, fides impetuosa " nocet.
Tactus adulatur ", fallit, dum vendil amanli
.Plana superficies quae scabiosa Ialent.-
Gustus edax ventris venalor, praedo crumenae
Irato vacuas increpat ore nianus.
Ljedit odoratus minus his sine crimine sensus
Hic sibi collatis fralribus esse polesl.
Hos famuloscogas iibi dcservire, ministri
Impcrium doraino dedecus esse solct 79.
Sil libi vila decens, discretio provida, justinn
Consilium, stabilis aclio, faraa niiens.
Est famaepreliosa fames; si fama Iaborat
Vita labal, pretium labilur, algel honor.
Cr.iiitisest merilum famse, quara fama, poiiri
Impcrio minus est, qtiam raeruisse deeus.
952 (
A Est gravius meritum poense,quam poena, necari
In crtice, credo minus quatn meruisse crucetn. ,
Famosos reeoles mores so infamia mortis
sine fru-
[ctu Est species, sepelil fama sepulta decus.
Sarcina dedecoris damno praeponderat, omnis
Est gravitas famae perdilionc minor.
Non credit tituiis fama, te consule, crcde
sibi fama favet.
Menti, vera canit mens,
Fama citat taudein, laus pracmia, praemia mentem,
Mens studium, studium dogmata, dogma decus.
Doctrinac praeter pater est usus, doctrina scholaris
Intercisa perit, continuata vigc*.
Pullulal indores 81 natura-8* labore rainislro
Virtutis, requies confirmata nocet.
Est anima? cullura labor, caro nuda lahore
B Est sterilis, spinis obsila, messis inops.
Ex requie serpit pestis saevissima Iuxus
71
Anniger, el fafnas prodigiis, hostis amor. "'
Est amor injustus judex, adversa maritacs
Rerum naturas degcnerare facit.
Stros Ira joeatur, honor sordet, abundat8V cgens.
Pa-obra probant 8°, reprobat laus, desperalio sperat, -
Spes m"eluit, prosunt noxia, lucra noceiu.
Annietas in amore sapit, dulcescil amarum-,
»
Vernnl hieras, sudani frigora, morbus alit.
Ne noceal, carnem compesce labore 86; labora* 7,
Languescit vitium; nil age, raorbus adest
Nostrorum sectare palriinVvesiigia, patres>
Quae coluere cole, quae docuere doce.
^ Sunt assistrices doctrinae quatuor, harum
Gonjiigio studium fructilicare solet.
Prima perit natura, quod ingenium fovet, auget.
Yis cxercilii, perficit usus opus.
Est incullus ager, sed fertilis, artis egentira
Ingenium, sludii sedulitate carens.
Est sleritis, sed cultus ager, studii iabor cxpers
ingenii, jungas haec duo, messis adest.
Cansule doctores legis, disccde malorum
A convcnliciilis, concomilare bonos.
Ut de melle favum, neclar de nectare, rivum
De fluvio, radiura de radiante metes **.
Ut granuin de messe tibi,de fonte sahibri
Pocula, de docta dogmale 89mente legcs ••.
Plaude bonis, fuge pravorum consortia, labcm
D De pice traclata " contrahit aegra manus.
Ut Domino placeas, noli peccare, relega
Peccatum, veniam posce, beatus eris.
Da miseris, polttm silienli funde, molestum
Laetifica, parcus semine9a, pauca metes.
Est ancilla Dei simplex f3 elemosyna morlis

VARIJ; LECTIONES.

w h. e: copulalione, ibid. 6*al. conciliare. al. 70tu vel in. 71nl. obii. T» h. e. itctturale, ibid. " h.
6. confusionh, ibid. T*i. e. ornamenta,' ibid. " scil." oculus, ibid. 80" h. e. perpetua mors, ibid. TTscil.
81 scu. scientias,
eredendi, ibid. " al. adttlatar, omisso commate. al. polest. al. mores recolas.
ibid. ' "h. e.. naturale iiigenium." " pro conjungens. 8*at. hubundat, ul alibi honus pro onus. •• h.
e. laudftnt, ibid. •'al. dolore. sed lunc comina adjiciendum, vel forlassis repetendum, labore; ul
mox, Pqtrum, Patres. 88 metas. " al. dogmata. " pro callians, ibid. 91 al. contracta; fortassis con-
tw.ict.'•' al. parcens semina. ' 93 al. supplex.
 853 LIBER DE TOBIA. 9Si
Anlidoliim, veniae porla, salutis iter (50). A Mors parcil reprobis, defloral fiorida, quippe
Disputal adversus dnutis peccata, perorat Venlis erigitur spina, roseta jacetT.
Actori, redimit probra, precalur opem . (31) Matris honore frui sludeas, malrem cole, pro-
Peccalum mors esl nnimae, mors debita poena
[lem
Peccati, sana vulnera, morbus ahest, Expedit in matris fructificare decus.
Cordis amor manibus praeponderal, hoslia grnta Post palris exsequias, defuncta malre,
Est humilis Domino spirittts, ara placens. paterno
Maternum tumulum continuare stude.
Dn, quod araas, si qnid deposcil amicus, aniariim Expedil ut quos una lides, quos unit amoris
Miiniis ni dederis'*, nulla petila feres. Inlegriias, lumulus dispariare negal 8.
Est, dare, lactiliaevox, verbum nobile, verbum Esio pacificus, fuge jurgia, vincula pacis
Mellifliiuin, danlis gloria, danlis Iionor. Ccelica sunt aniinae pabula, corpus alunt.
Esi, rogo, vox iniseri, vox importun.i, pudoris Plaustis alit gentes, gens gnudia, gaudia pacem;
Prodiga, meeroris ptena, favoris egens Pai requiem, requies semina, semen...».
Debila solve, precor, largire rogata roganti, lleu! vilam gerimus inopem, liineaiur amica
Si poleris, superat munera menlis honor. Menle Deus, curaulus prosperitatis adest.
Da , dabitur: dimilie, libi dimittel opimus 9* B
Argenti consanguineo bis quinque Gabelo.
Judex, consimili semina lance metes. Fili, chirographo teste, talenla dedi.
Sparge dapes, operi nudos, cnpul accipe menibris Mansilat urbe Rages Medorum, vade, reposce
Hospitibus, sepeli corpora, vive Deo. Debila; chirographum redde, pelita feres.
Sperne matignanies, sapientes consule, pravos His accede pairis monilis 10te credere patris
Non " reprobes 9T, necte magnificare velis. Consiliis, pietas intemerata jubet.
Solve laboranti lucra, merccnaritis ornnis Vive, vale; valeas cura vencris ante tribunaf
Debe.l promerita condilione frui. Judicis ll in patria " gattdin patris habe.
Solam solus ama '• sponsam, solam cole, soli CAPUT V.
Huic sociaesolum le sociare velis. Sic genitor, cui progenies devota favorem
Non caputimpinguet oteum peccanlis el» 9 aures Exhibet, assensura commodat, Tsla refert:
Si quis atlulalor lactat 10°,omtlte fidem : Pro modulo, paler, selatis, parere paratus
Si quis quem ' reprobat, discernere te decet, uirii.ii»i Sum tibi; quod suades approbo, jussa sequor.
Hoslis, an invidus, an ambiliosus adest. Si nescis, ignoro vias, ignoro Gabelum,
Ambilio, livor, odium, tria sunl raala, quorura Q Vix dabit ignolo quas tibi servat opes.
Fautores-* facili credulilate nocent. Cui genitor: Noti certis dubitare, recedat
Hoslis si reprobet hostem, ne crede, furorem Pessimus in dubia sorle prophcta timor.
Exercere suum, te mediante, cupit *. Ne liineas, solvet tibi depositarius " omne
Invidus ut noceal aliis sludet; aut sibi soli, v Deposilura, reddel debita, tulus abi.
Aut prodesse suis ambitiosus amat. Viso chirographo reddet quaesita, Viarum
Sic famuli merces * perit exspectala, potenles Ne seducaris schismatelv quaere ducera.
In famulos armat perpeluosa fidcs. Jussus abil, juvenem videt, obtatum sibi formse
Solve libens morlem, nc desperalio vilae, Dolibus insignem; laelificatus ail:
Prodiga te raerila proditione preinat. Ciijiis es, o " juvenis? Raphaet sic : Israelila
Mors properat, fuga nulla palet, mortale Iributuin Sum. Pucr huic : Rages nolificabis iter?
Solvere nalurae lege tenetur homo. Huic Raphael: Via nota mihi palet, aedeGabeti
Suscipe judiciuro Domini, prece simplice, rebus Mansi; si ptaceat ire, redire, veni.
Dispersis, humili corde, limore, fide*. Nosco viam u, Rages urbs est, sita monte vocala
Quis fugiat patriam miser exsul? patria cceluin, Abalhanus"; novi quo properare paras.
Exsilium mundus; hic mare, porlus ibi. I» Quem videt, ignorat puer, ignoral Raphaelem
Ex hac valle gravis cursus, via lubrica, jugis 8 Esse suae comilem, quem rogat, esse viae.
Anxictas, tempus mobile, vita brcvis. Angelus angelicas doles occultal, obumbrat
'
VARI^; LECTIONES.
9* al. Ni dederis mertto. *> 9eal. »e. ,T h. e. vUipendas. 9S al. sohis ama solam.
pro
»• al. ad. 10° al. laciet. ' al.' oHem optimus.» al. (aclores. * al. sitit. »al. mentes.
quis. al. ralo. pro
assidua, ibid. 7 al. jacent. * al. neget. 9 DeeUvox qiiacdain. 10al. His montlis accede patris. scii.
Dei, ibid. " h. e. cwlo. 13imo muiuarius seu debilor, in rei verilalc et de jure, jiixlnque lextum et
verba seqq. '• h. c. divhione. " al. vias. " Luthero dicilur Ecbatana.
"^o oinissum in all. cod.
NOTiE.
(50) Sed quae de eleemosyna lam in iexlu quam flectit ad
(51) llic demum auclor suiiin excursunicodex
glossa diciintnr, sanum capere debcnt scusiim ex patris monila in texlu reperla; ceu ipse ms.
lihris S, Scripturac canonicis ct inierprelib since- in marg indicat.
rioribus.
953 MATTH.4SIVINDOGINENSIS
Effigks hominis spiriluale jubar.
Qiicm nalura leval 18 piclas inclinal, lionesii
Forma ministerii pensat honoris opes.
Sic radium iiubes obnubilat, ttinbra lucernam,
Sic latel angelicae nobilitalis apex.
Sic praeceptoris non immeraor angetus, esse
Vull minor obsequio, condilione prior.
Ad palrcm maturat iter puer, omnia narrai
Vfsa, jubel juvenem laelus adesse paler.
Procinctus Raphael venit, intrat lecla, salulal
Paircin progrediens exiguosquc Jares ",
Diccns : Sil Doininus ypbiscum, verba salutjs,
Obstupet anxieias obtencbrosa scnis,
Ciecalus lenebris languens, sqiialore grabali-",
Sordidulus nescit, pultulat unJe salug.
Anxitis el rogitans raorlis compcndia, vitaa
Flebilis, horrescit dona saluiis opem.
Sic querilur : Fluil J1 unde salus misero niilii,
[cujus
Poena quies, mors esl vivere, vita mori.
Heii! mors pigra venit, nec pervenit, est niibi vita Ileu nunquam fuerat" quaesila pecunia, cujus
Mors melior; lenebris lugeo, posco mori.
Iluic Raphael: Spera Domini suffragia, spcra
In Domino, Dominum dilige, sanus eris.
Esl pieias pragrata Dci "* praedulce flagellun)
Virga docens, vulnus utite, suave jiigum.
Verbera sunt palris, velui vcrbera gra:a, medetiir ' Praesens delicias cumulabal filius, omnis
Vulnere, vuliieribus *» mulccl ainorc, doiiiat,
Elimai, recolit ", ligulus sua vasa, flagclhu
Qiias recipit, medico vulnerc, pastor oves.
Tunc senior: juvcnis bone, dic mihi, quie sit origo Ne limeas, desiste queri, reor, angelus alli
Sangiiinis, unde ge.iuis contrahis, ede, praccor.
Cui Raphael: Quacris.tibi, lnercenariub an sil **,
An satis-cst ejus notificaregeiius;
Vis audire? vocor Azarias, Ananiae
Filius, Incc animo solliciludo cadat.
Exaltare suas dotes negat angelus, irao
Providus hac sepelit calliditaiegenus.
Tunc supplex senior ; Non irasceris ** amice,
Quod volui gcneris condilione " frui.
Si placeat Ragcs naium perduccre, pracsta
Consilium »8, piiero consule, confer opem,
Ne dubila " dabitur merces condigna, laboris
Antidotuni, re, me restitiiente, fcres,
Ad Medos pueruin ducas, exoro, reducns,
Pltts pelo; plus reditus quaui via prinia placcl.
Sic Raphael : Quod poscis, adest, rae praeside;
[frelus,
Me duce, lulus erit, me comitanle lutus *».
"
Flet genitor prolis digressu, praeside lanto
936
A Gaudct, spes redilus gatidia praeessc f.icit.
Progenies, paier, allerutrant " suspiria, proles
Pairis aniore gemit, prolis araore paier.
Pneparnt ergo viae coudigna viaiica pnlris
Cttra, Deo graies mulliplicare sludct.
Digrcssus, Ave, geminal puer, oscula nnto
Ingeminal gemilu flebiliore pater **.
In lacryinis animam **dispensat mcesta seneclus
Patris, quippe pater degenerare negai **.
Clamal: Eril" Doininus vobiscum, vos comiletur
Angelus, et vigili sedutiiale regat.
Danl paler el mater lamenta, salulat ulrumque
Filius; hinc abeuni, nggrcdialur *7iter.
Hanna *• parens ruit in Iacryinas; lamenla, qne-
[relas
lngeminat, matrem dissimulare nequit.
Qui.prxsens placuit, abscns exasperat, instat
Quo praesenle fuit platisus, eunte dolor.
Matrem malris amor redolet, cum conjuge trislis
Litigat, ut pielas ofliciosa jubet.
Causa prole paler orbiis es, orba queror *•
Cur abiil mea tola M salus, raea cura, seneclae
Praesidium, malris gaudia, matris honor.
Quod nobis aberat, rediinebat gratia *' prolis
Paupcricm fugit hoc effiigienle salus.
Anxielas, viso prolis honore sapit.
Sic gcnilrix; gcnilor Ucryraas casligat, amicat
C Biandiliis, gemilus Iuxuriare velat.
Consilii, pueri concoinilatur Her.
Dticetel adducel Deus huhc, sospes remeabit
Natus, et incolumis prospcriore gradu.
Cessal ad hanc vocem malris qucriinonia, fletus
Casiigal,lacryinas ierrainat, ora prerail.
CAPUT VI.
Procedunl comitespuer, angelus; hoc duce felix
Hoc»' socio, puero dux, Raphaele puer.
Se tniuo duclore puer Raphaelc niinistro,
Se Domino *'ne:cit sedulitate regi.J
Pascit ulerque yiam verbis, collega lidelis
Ei cuslos, satagil praByiusire comes **.
j. Ambos prima dies prope Tigrin ducit, in amnem
Tobias properal mundificare pcdes...
Piscis adesl, pedibus iminersis el instal, Iiialum
ul devorat* 8 ore pedeni
Ampliat, patuto
Clamilal: Me*1 piscis, lieu! devoral **; cxlrahe,
[suadet
Angelus, exlracto pisce medela palet.

\AR\JE LECTIONES.
18al.jtifcel. •'h. e. ibid. " pro leclo, nl supra. *• al. Flual. " fortnssis Deo. »* n!,
domos,
verberibus. ' **al. el recoquit. '? al. assil pro ndsit. " al. irascaris. " al. ediiione. »* al. Prmsidium.
19al dubiies. ,0 al. ratus. " al. sobolh. " forlassis allernant. Germ. : Eius vom ander, odcr beide
gegen einander seufftzen. " &\.senex. '* al. lacrymas animum. " al. neqttil. *' al. eat. " al. aggre-
tliuntur. '*' al. Anna. *• al. [uerit. *° al. ;>are»/s, vel mciler, scilicet ego. *' al. sola. ** al. gioria.
*' al. Hic ;
sicque foriassis legendum : llinc socitis. ** al. Domini. *• a'l. canis. *6al. devoret. *Tai.
lleu, forlassis. Ne ob seq. vcrbum. Ei tunc pro Heu poncnduin Me. *8al. devorel.
957 LIBER DE TOBIA. 958
Extrahii angelicis moiiilis, excntcral, iude A Indulget nox quarta ihoro *Tspe prolis habendae,
lntestina rapil seduliiate ducis. Non Veneris; monitis crede, medela daiur.
Eligit, explorat fel, cor*,jccur, hacc tria sumi CAPUT VII.
Providus insinuat angelus, ille favet. Angelus hacc; puer obsequitur, Raguelis in 6sacdem
Quod piscis superesl deiibutum satc, vltse Angelicaemonilu sedulitalis eunt.
Suflicil, usque Rngcs perficialur iter. Occurrii Raguel, jucunda fronte screnat
*9 0
Luce seqnenle die rcdiiniiiilS faslidia verbis Hospitium, faciem purpurat oris honor.
81
Altcrnis, rogal hic a Raphiiele puer : Hospitis arridel non hospes graiia, plausus -
Di -, Aznria frater, nobis " de pisce reponi Ilospilis bospiiinm 6* gratius*sse facil".
Qux suades, aliquid utilitalis *3 habenl? Ilaerel 71 in aspecluT! pueri, dijudicaf oris
Augeliis htiic : Non vana rogas sed seria, jlissi Effigiem, lanln gratuilale slupel.
Servari tria.quac commodiora scio. Qtiod TJprolis facie, prolem T* prognoslicat, aroor
Pariiculam cordis adhibe carbonibus, omne Fronde patel, legilur" prolis in ore pater.
Daemonium,ftimo subvenienle, fttgil. Posl ait: Hanna soror consobrino Ninivilaa
Fcl prodest oculis, fellis medicamine morbus Hic quantum simili consonat ore puer.
Omnis abest, oculos obienebrare potens **. Posl ait hospitibiis : Mihi, quaeso, pandite veslra
Luinina fel sanal, virtus promiscua cordis Quaesit origo, mihi noiificateT 6 genus.
El jecoris, pttlso dacmone, pracslnl opem. Angelus huic : Nos Neplatia TTsumus ex Ninivilis
I.;:le puer loqiiilnr: Ubi vis inaiieaiiius in isla Capiivis, voluit nos superesse Deus.
Nocie; lua refcrl dicere, jussa sequor "". Sic Ragtiel: Nunquid Tobinm grnlia vestra
Angclus hiiic : Ragucl prope mnnsiial acquiis ho- Noverit? Ahgelus<huic : Novimus ambo viruin.
[nesii Urhe, tribu nobis Tobias proximus, isle
Cullor **et affinis proximitate iribus : Tobix pucr et filius; adde fidem.
Cui patris scrvantur opes, huic tinica vcrnat His sibi narratis, Raguel slupet, oscula laelus
Nala dccens, palris gloria, patris" honor. Dnt puero teneris fletibus ora rigat'.
Ilacc libi debetur; hanc posce" 8, paler dabii, imo Gaudia tcslatur verbis : Benedicliq, fili,
Hac uxore metes prrcdia, rtira, domos. Sit tibi iniilia, precor, perpetuumque decus.
Tola palris libi debeiur stibslanlia, dueas Ex s;icro genilqre satus, queni voce faleris
Hanc, moneo. Puer his obsiiipefactus, ait: Et fncie, simili simplicitale placens,
Atidivi, sic fama refcrt, fuil hacc data scplein Q Ilscc diceiitc viro, lacrymis exubcrat uxor
Sponsis, daemonio morlificanie jaccnl. Anna " pro fletu filia sacra " raadet.
Si patiar simites casus, ulerqiie parenii lnde domum videre jubel 80,destidat in usnin
Unicus, hos conslal, me morienic, moVi, Obscquii celebris Anna, puella, paler.
Augclus huic : Aderunl libi grala remedia, gratiim Fercula festa paranl, aries maclalur, honore
Anlidotum, monttis' 9 percipe 60luius eris. Hospitii, cuinulai prandia menlis honor.
llos daemon perimil qttos deleclalio carnis, Cursital huc illuc Raguel, discunibere laelus
Non sobolis, stimulal virginitate frui. Suadel ulrumque; puer inficialus 81 ait:
Quisquis sicut equus c<aut raulus gaudet abuti Non epulas sumam vel prandia •», donec
Conjugio, carnis victus amore pcril. Quain peto des natara conditione lori.
Yirgine non (acta, tribus ora noctibus, insta Miralur Raguet, seplem periisse revolvens.
Votis vota, preces accumularestude6*. Ne cadat hic simili perdilione timet.
Prima nocte jecur piscis combure, fngabis . Dtim dubiiatdare, quod petilur, sic angelus: Oinnem
Daemoniiim,jecur bac commoditate juvat. Poue melum , dabit his libi prospera quaeque
Nocte sequente Deo fundas •* suffragia, possis [Dcus.
Ut palriarcharum religione frui. D CreJe, rescirvaliir puero tua filia, sola
Terlia nox fruclum dabit, ut benedictus honore Soli debet eiS3 virginitalis apex **.
Multiplicis6* prolis frueiificare queas. Tunc Ragucl : Dorainus geniilum, lamenta, que-
Has lres excubias cole, ne prurigine carnis [relas,
Victus, qnam meluis proiiiereare neccm. Ul reor, admisit, convaluere preces.
Sic nge, fructus adest, divino6S amore Assensit prccibus Domini miseratio, scplem
Sic lua virginilas 66camc carere caro Stralis, hunc voluil fructificarc Deus,
VARI^ LECTIONES.
. 40al. diem. *° al. redimit. 81 al. hwc, ei al. Azarias [raler de. "3 al. commodilatis. sv nl.
poles. S5nl dicta sequar. S6al. custos. "Tforlassis mairis; ui infra cnp. x. " al. pro ntraque voce:
deposce. S9 al. moniitts. 60f. perfice, ibid. 61vide supra cap, 1. *»al precor.
•' an vox debel vel similis fuerit, difliciljs lectu est.
6a al. [itndas. '* iil.
muliiplici. 68al. virginea. 6Tal. thqrttm. " al.
ad. c» nl. offlcium. T*al. potesi. T1h. e. dubilat, ibid., vel ocuiis intentus. 7" al. uffectu. " In fine
praeceleiuis, omisso commaie vcl punclo. Alias ex. T»at. palrem. " i. e. cognoscilur, ibid. 76 al.
certificaie. TTproutraqiic voce Nephlalici. " al. Hanna'. 70al. Sara. 80al.jubeitl videre domum. 8l_ii.
e. iiegatus, ibid. in marg. " al. pocula. a» al. debet ei soli. 6*al. opcs. " '
939 MATTILEI VINDOCINENSIS 966
Et **juxla legem Moysi cognala marilo A Arma supercilium gerit exclusiva favoris
IUiciii, Veneri '* forma favere negat.
Tradita cognato prolis abuntlal ope.
Trado- lubens dextrae puerili, deinde maritans Forina pudiciliae pacem conjtirat, et hoslis
Dexlram vlrgineam; flet pater, ista referl: Quae*• sotet esse, fidem perpetuare sludet.
casta 9T, pudica 98, ma-
Qui Deus est Abraham, Deus Isaac ei Jacob, omni Femina jusla, potens, pia,
Tempore.vos foveat, vos benedicat, amen | [ritat.
Vestrum conjttgium confirmet, prole beatos Sic adversa ligat, quae fluitare studenl '•.
Vos facial, solidet fcedera, praestet opem, Quanlum coiijugii praefali forma modernis
Inde paler calamunvdeposcit, foedera flrmat Dislat conjugiis, quis sine labe lorus?
Ecclesise nostrae "' fidelis
Conjugii, scripli lestificanle nota. quantum Synagoga
fnde *' vacanl epulis, ut suflicicnlia dictat, Temporis anliqui praeminet? Unde pudor
Non gula, non ventris ambitns, imo fames. Nos pudeat, quod' pracfueral Judaea modernse
His factis lenebris, sopito sole, jubente Ecclesiae; nucleo testa, figura rei.
P.itre,.marilalem praeparat Anna lorum. Heu! quantum deserta fides mendicat, et unde
Indc pius natam pater inlroducitST in usiiin Caiholicae cecidit religionis apex.
Conjugis, ingredilur virgo coacla torum. Quaenubii *, vel quis nunc uxoratur amore
Virgo timet, lacrymis tenerisexuberat, usura Prolis, quis Yenerisarmiger esse negai ?
Vomcris iguoti glebula prima timet. CAPUT VIII.
Solatur genitorsic : Tssdia mulla, labores Inlroducta limet pia virgo, prophela 3 limoris.
Mulios passa, filia, fuiide preces. Supplicat in vullu simpliciore rubor.
Plattsum posl lacrymas, mel post absynthia, pra-stet Iilibala timet fossorem gleba, timescit
Omnipotens, redimil prosperitaie crucem, Ad niaris accessum virginitatis honor.
Inde pius puerum paler inlroducit, ulerquc Angelici raonitus Tobias fit.mcmor, inde
Sic cubat, ul manui collaierala manus. Cassiduli * profert auxiliare jecur.
Menle pares, par forma hCat, par gratia morum, Servati jecoris parlem carbone marito 8
Consona vota "*, paris 89 religionis amor, Uril, odor fumi spargilur, hostis abest •,
Felix conjugium.par copula dum sociantur, Parlibus iEgypiisumniis Raphaele minislro
Quorum par pielas," par genus, una fides. Daemonis improbitas illaqueala latet 7.
Ambo pares, paritas quos comparal oris et aevi, Tobias vocat uxorem, cui lalia : Sara
Mcnlis romparilas dispariare negat. Q Surge toro, decus esl nos vigilare Deo.
Nnbit casia, viro ", jusio devota, puetla, Expedil ut Domino jungamus nos triduanis
Conjuge vir dignus, digna puella viro, Noelibus, oranles magnificare Deum.
Quippe dolo purus puer ",- excessns pueriles Patrissare decet nos, sacra stirpe creali
Horrel, et in pttero scil redolere senera. DeLemus meritis acquiparare patres.
Praevenil aetaiein ralio, praeponderal agro Post triduum nobis dabitur • comfnissa » facultas
Messis adulia, minor messe stupescit ager. Conjugii; virgo surgere jussa, favet.
Exspeclafe negat torporem lemporrs, annos Virgo verecundat, solvensque " iribula pndoris
Transgrediens virtus, increpal usque moram. Virginei, roseus supplicat Ore rubor.
In tencro sapil emeritum, stupet arbore major Surgit.uierque, preces satagunt effundere, vitae
Fruclus, coiiqueriiiir area niesse minor. | Incolumis rogilant commodiore "frui.
Mira paienl, aevi novilas, oblita dierum Tobias docet exemplo, quod praedical ore,
Obslupel in puero deliluisse senem .•". Supplicat,ut pielas ofliciosa jubet:
Ulira femineum. sexum virguncula vcrnat Te, Deus omnipotens, benedicant omnia •', l.iudes
Moribus, in fragili peclore rara fides. Exhibeant ignis, liumor, inane, sotum.
Esse pudica decens salagit se forma pudori, " De limo lerrae placuit " formare parentem
Seque ptidor formaeconciliari sludel. Primum; solus eratposterilalis u inops.
Alloquio suavis, verbo succincta'% modesta HuicEvara sociam tua dispensatio juilgi
Vultu, fratide carens, officiosa dalis, Disposuit, uostrum pullulat unde genus.
Sobria mente, vagp discursu libera, faslus Sic nos consocia, sic firma fcedera noslri
Nescia, consulla simpliciiate praoit9*. Conjugii, sic nos fruclificare v,elis.
VARI^; LECTIONES.
•* al. Ul. .»• al. Deinde. " ,al. intrdduxit. "" al. vita. *• al. patris. 90 al. pio.~ 91al. puruspuer.
" llaec praemissn. vi.ie etiam sub cap. i, posl princ. »* h. e. lepida, ibid. 9Val.
'» »•' quoniodo cxornet,
9T " " 10°
placens. al. Vewens. vel Quod. nl. pulchra. nl. modesla. al. solent. scilicet Ju-
dxoruni; hicqucesl
' digressiuncnla seii applicatio, quoad lapsam disciplinam ecclesiaslicam, ul qtioque
cap. seq. al. quia. ' al. nubat. ' ui nlibi pro indicio vel signo. * scil. piscis, ibid. et 'infra cap.
xi; sed vid. Martini Lexic. philol. verb. Castidilh, fol. 403. * pro conjuncta, ibid. 6 al. abil. aVverit.
al. dabitur nobis. 9 10 "
pro concessa; al. promissa. . a\.solvens. forlassis commoditate, vel prosperilate,
ut m alt. cod. vel infia sequitur. "at. sincjula. " at. placuit terrw. ' •*al. prosperiiath.
 961 L1BER DE TOBIA. 962
Non nos sollicilat " Veneris lascivia, verum A. Luxus abesl, omnis crapula, pauca placeni.
Progenies; verum posleritatis '• honor. Non pelilur placilura gulse venatio, nullum
Nos sociatLnos legitiine consensus amicat Allite, nec *Tsicci pecloris ira piper;
Mentis non Yeneris " praeda " pudoris amal"; Non verubus volvunlur.aves gttslusqiie saporis
Da sobolem, rogo, quae sludeal per saecula sxcli Index *8, non studet hic intitulare inerum.
Successiva luum magniflcare decus. Nullus " adulalur, sentenlia nulla palati
Sara refert: Miserere, precor, miserere duorum Qujeritur, hic satis est pacificare famem.
Ul liceat nobis " consenuisse simui'•. Sufficithicquicunque liquor, cibusomriis.el *'esca,
Inde vocat »»Raguel servos, cum " praeco diei Sic quaecunque fnmes victa, liquore silis.
Gallus praevigili concinilore diem. Praeslant nulla gulsc, naiurae paucula *, vilae
Suspectus senior vigitat, timet ille maritus Usum pauperibus plurima, cuncla Deo;
Ne cadai, ut scplem procubuisse liquet. Praestat honor dapihus; inler convivia laelus
Ergoparat foveam iugubri menle sepulcrum Tobiam Raguel flagilal, isie »»peiit.
Tobiae, generum morle jacere timet. Me tua solliciiat, fateor, digressiO, gaudcns
' Quoprsesente fui, digredienle
Post, sponsae loquilur, eat una pedissequa, vitam queror.
Vel generi properet nolilicare necem : jj Hoc precor; hoc moneo, me deposoente duabus
Si cecidil gener utreliqui, noclu sepeliri Hebdomadis, placeat conlinuare, morani .
Hunc decet, in generum degenerare nego. Convivio, foveat precibus tua gratia, noli **
Ad ihalaiimm matural iler, discurrere jussuin Noli primilias depretiare precum **:
-Armalae valuere preces, qtiod *" amictis amicuin
Mancipium "jubel, hos vivere visa refert.
Lauatur Raguel, plausus agit Anna *" fideli '
Seu dominus servum postulat *8, arma.gerit.
Mculc, Deo grales accuinnlare sludet : Indc f.icultatein Tobiac fronlc serena
Te benedicamus, Deus Israel, esl dala nobis, Dimidiat, scriplo lestificante, socer :
Te tribuenle, salus; te mediante, favor, Posl obilum reliquara partem largitnr h. bendam
Blandiiiis fleliiin commutas, raelle cicutam **. Confirmanf; slaluunt fcedera, pacla ligant.
Darona datis stipulam mcsse, favore melum. CAPUTIX.
Nos lua respexit miscratio, quos tua ncctil Tobiac pietas Raphaelcra mulcetf-amicai,
Gratia, perpeiua sedulitale regas : Obseqiiitur, placida simpticitale favcl.
Ul valeani.offerre preces, holocansla, fateri jEstimat hunc homiiiem forma deceptus, honorem
Te Dominum, laudes concelebrare tuas. - Angelus angelicum nolificaro negat.
Gentibus ut cunctis fiat liquidum, quia solus „ Nescil quid lateat *7hominis sub iinagine
Jura monarchiae primipofentis habes. Quod lcgilur fragili corlice, Ihuris odor.
PostRaguel foveam cumulari* 7 praecipit, cxsul Exhibel huic gralcs, colit hunc, quem pracco Ja-
Spes rcdil, emergunt gaudia, mcerorabil **. [voris
"
Anna deinde jubet, ut quacrat prandia 30,qiiacrat ' Diclal amor, fida seduliiale rogat :
Congrua quaeque, quibus expediatur bonor. Scis Azaria fraler, lateor, quod munere nullo,
lude duos vilulos pingues oviumque maritos Obsequiis valeam concolor esse luis.
Qualuor occidi praccipil, Anna favel. . Si libi nie seitvum iribuam, libi consona merces,
Laelus adesse jubel dapes 91, inlroducii amicos, Digna dari nequeiuil proemia, dignus honor.
Vicinos, doraini ridet honore domus. Quippe tibi sacra religio; tibi vernal honestum
" Dissonat, heu i quantum mensaemensura moderuis Consilium, mornm gratia, firma fides.
Deliciis, quantas scurra liguril opes. Excedis decus humanum,-virtulis in usnm
Quid servire gulae prodcst, ul praeda macelli Mentem, verha, ma.nus fructificare facil **.
Venter praecipiti pondere membra premnl. Tanta fides, tanlum merilum *» fastidil honareni
Ul vivant, comedanl **prudenles; hislrio vivit Menlibus liumanis conciliare suum
Ul coraedat, vendit praedia.vendil agros. D Moribus, incessu membris "", qui totus in aslrum
Venlribus esca dalur, venter escis '*, Deus escas Extiis huinanae condi lionis onusS 1.
Deslruii ei ventres; sic *"sacra verba canuiit. Iloc precor, hoc rogito, Dominus mihi praeslel ho-
Hoc conviviolo via " vitae suflicit, oninis '
[nori
VARIiE LECTIONES.
**al. sollicilct. " pro posleritalis. " al. leneri. 18al. prmdo. '• al. amor. " al. nobilh liceal. " al.
Deus; fortassis praemisso couimate. " al. venit, f. stihjuncto posl alieram vocem Raguel commaie. " al.
dum. ** pro serro vcl ancilla. *• al. Hanna^ »6 pro amaritudine, ihid. in marg. *7pro impleri, ibid.
**al. ofei/. " al. Rannam. 80 al. fercula. " al. dapes jubel. 3* lnvecliva ilerum contra hodiernos
mores, ut supra cap. vn in fin. 3a al. comedunt. 3*al. esch venler. **al. ut. " h. e. vicius, jbid.
*' al. non. 8* al. Judex. 39scil. sensus, ibid. *° al. «(. 41al. *' al. isla. *' forlassis, omisso
pocuta.
commale priore, nostrh. ** Germani dicunl: wnsere crste Bitte nicht versagen, verschweben oder ab-
schlagen. ***7 pro quando in inarg. ms. cod. *' h. e. rogat, ibid. Gerniani dicuhl :de Herren bitten,
ist gebieten. al. tetigelur. *8al. facist K~al. pretium. -'" al. verbh. Sl al. cpus, h, e. excedis huma- .
nam naluram.
963 MATTH<EI VINDOCINENSIS 964
Respondcre-tuo prosperiore manii. A Atl prolis reditum maier suspir.il, amica
Si mora nos lenea-l-reduces, utrumqtie parentem Menle sapil, mairem degenerare negat,
Expressa reprimii" anxietate dotor. Dani gemitus seniory veterana, remedia fletus
Me raeus adjurat socius, adjuraiio cnjas Conlinui neuler accipit, Anna refert :
Me reiinet, pudor est uepretiare preces. Heu! fili, mea salus, raea gloria, ccsset
Vade Rages, servos, animalia sume, Gabclo Haec mora, ne cogat6* nos niora cerla mori,
Tulus chirographuin Irade, talcnta feres. Quod peregrinnri te misimus, unica nostra
Vade, vale 83, nobis jubeas salvere Gabelum Virga senectulis, posteritaiis honor.
Cogiialiiui, veniat tc redeunte, precor : Te praescnte, nihil aberat, tua gratiapracsens
Angclus obsequilur Tobiavnescil abesse Ampliat et redimil, quotl miuusesse potest.
Jtislis angelicae nobililatis honor. Nos iniseri nieriio paliniur, conainine quorum
Aspirat precibus, pnrat ire duosqne camclos, Esl data digressus copia, causa viae.
Bisque duos servos cligil, haurit iler. Sic genilrix; genitor sotalur : Tolle querelas,
lnde Ragcs properat citus, ingressusqne Gabeli Nos decet in dub!o prosperiora loqui.
Tccla, viae causas explicat, ista refert, Anna tace, noli lurbari, sospite nalo
" Gaudebis, lacryma: commodilatis egent.
Chirogiaphum tradit, recipil talenta "*, Gabclc
' Tobiae "* Ne limeas, vir qui pucri moderatur hiibciias
precibus conconiitanle redit.
Maliirant reditus **, Raguelis lecla Gabclus, Et reditum vernat religione, fide.
Intral, dum colilur connubiale" sacrum, Mnlcr non recipit fleltis solatia, matris
Praecipitc pede Tobias occurrit, amica Excubias vigili sedtilitaie gerit.
Voce relaturum. clamat uierque, Vale : Circinat, egressus 6*scrulatur compiia.quacril,
Sumens illud Ave, leneris rigaf ora Gabclus Explorat, sobolis non ineminisse nequit.
Flelibus, et religit " prolis in ore palrem. Duni reculil sobolem.sapiunl lameuta, querclae
Flens rogat 1hunc : Tibi sit benedictio ' pluriina, Dulcescunt, redolet prolis amore doJor.
• Tobiam Rnguel precibus circumvenil,*inslal
[inulia
Prosperitas, Dominus le benedicat, Amen. Arguit, adjnral, inficiatur iter.
Optiraus est genitor, elemosyna cujus cgenu* Dissuadet reditum sic : Fili, poslulo, crede
Compatilur, sepelit corpora, praeslat opcm. Consilio, reditura praecipitare nega",
Prospera det vobis Dorainus, dal *9cernere nalos Non le solliciicl mora, iniitamus paranjinphum **,
Natorum, tribuat multiplicare genus^ Q Quo medianie, patrisit tua certasalus.
Terlius el quarlus, precor, a vobis videntur Quacso, mane noli, noli discedere, noli
In veslras sobolis prosperilate gradus. Ul redeas soceri solli.cilare domum-.
Respondelur, Amen, a circuinslantibus, inde Fructus smiciiiae jubei haccsecreta profari,
. Dat festiva dapes, lagena meruin: Uti cousiliis, alieruirare "jocos.
Dulcis amicorum redolet congressus, amicos Tobias negat assensum, sic liltus aratur,
Expedil affeclus allerulrare 60 suos Sic later abluilitr, sic pia verba cadunt.
Casus conimemoranl, nec prandia fesla limorem Dum gcnitus n.einorat " utriusque parentis, an-
Excludtitil Domini, nec pieiatisegent. [heU •'
CAPUTX. Ad pnlriain, snbilum praeinedilaliir iler.
Tobias paler exspectat, rairalur, acerbal, Quippe lin.et pia progenies, ne.moesta sencctos
Qui limor in dubiis deleriora canil. Ainboruin deleat luxuriare *• moram.
Compulat elapsi dispendia temporis, aeger Saepius excusat sic : Me de. iste precari, -
Nali conqueritur ulleriore mora. Chare paler, moniiis paree, rcflccte preccs.
Dum recolil prolis pretium, qui proiis egenus Quippe dies numcranl pater et raaierruln, nolo,
Dimidia queritur parle carere sui. Ncc decet in inortein praecipilare senes.
Caniiie miser impexa lamenta propinal, Flel genilor, genitrix ileral Iameiitn; nioranli
Quae meiitis pietas expositura jubel: Yaemihi. ne pereant, me facieme morain.
Vac inihi, quod nocui libi, fili, vae mihi, iiiinquid Nolo mei causa patreni deccdere, malo
Schismala le relinenl insidiosa viae? Praecipilare moram, quani pairicida niori.
Dic, soror Anna, pulas quod depositarius ille Copia sit nobis redilus, oraiio nulla ,
Decessit 61,nunquid inflcianlur opes? Iinpetrare polcst, nos rcmeare jube ".
Anna parens ruil in lacr^rmas mcesiissima, planctusi Cum Raguel nullis precibus, nec ainore teneri "
Aggregat, arraato destruil ungue genas. Sensit 71 eos, mccsta scdulitatefavcl.
VARI^; LECTIONES.
*' al. reprimat. " fortassis i'a/en, a. ** al. .*"h. e. ad illius petitionem. " al. Maturel re-
~~ qumsila.
dilum. *T al. conjugale. pro cognoscit, ibid. " al. Deus et det ~" h. e. allernatim trudere, ihid.
" h.e.morluus, ibitl. 6* al. hmc mora membra mori. ** scil. vjarunt. 6*h. e. nuntium, ibid. *• h. e.
tttlernaitm miscere, ut cap. praeced; " al. memoral gcmiius. 6Tpro feslinal. ** pro abundare, ibid.
"al. rfelur. T0al. refleai, " al. sensit.
1965 LIBER DE TOBIA.
Saram tradit ci, famnlos, armcnta, camelos,
AneiJlas, rcliquas, quae relinenlur '», opes :
Partitiir genero, quae singula possidet, ornat
Obscquiis, honeral " rebus, honoral opem T*
Affligit socerum " generi digressio, nalam
Dum videt.., '6 paler, non paler esse nequii.
Sic rogilat : Domini vos dirigat angelus, adsit,
~~
Aspiret, faveal prosperiore gradu.
0 si noslra inilii paleal generalio, suiniiiis
Deliciis, sununa prosperilale fruar.
Vos Dominus regat iucolumes, vos prole bevios
Efficial, slabili vos pieinle regal ".
Trislis utcrque parens nalam producil, amica
Oscula dant, fletu liberiore madeut.
Talibus exorant : Socerum venerare, marilum
Dilige, racechari respue, sperne inalos.
Provideas domui, servis blandire; protervos
Corrige, pauperibus consule, plaude bonis.
Sit discurrendi " frenata licentia, sponsi
Cognalos huraili sedulitatc cole,
Sis pia, sissiinplex, sis blanda, modcsla, fidelis,
Justa, favens, humilis, religiosa, placens.
His dictis, ileratur ave, danl oscula, flelu
Delibuta pio, disgrediuntur, eunt.
CAPUTXf.
Hos reduces Carran 80vix senes el quinqne diebus Praccursor baculis gaudet cessare, quiescii
Provehit, hic cceplum dimidialur iler.
TobiaE.Raphael haec suadel: Amice, parentis
Sis memor, iutuitu sospile caecus eget.
Maturemus iler, conjux, animalia, servi
Nos poierunt gressu properiore " sequi.
Tobias favei his, proccdunl ambo, relicla
Caelera succedunt languidiore gradu.
Angelus haec: De pisce datam tibi fcllis habcto
Parliculam, nobis auxiliariserit.
Tobias fovet his, patrisque salute saluteni.
Qua fruitur uatus 8»allerutrare cupit.
Accelerant, natalis humi dulcedine gaudenl "*
Tobias, stimulos addil uterque parens.
Anna supercilio 8*montis speculafur, amica.
Sedulitate viccs excubitoris agit.
Dum desiderio famulanlur lumina, nalum
Prospicil, exspirat qui fuit anle dolor.
Gaudia visa patri denunliat, obvia proli
Cursilat, aeialis iminemor, exil anus.
Adgcniti redilum genitoris gaudia nullura
Obsequiuin vocis enucleare potesi.
Angelus haec ilcrat : Dominum prece pronus adora Mngnilicat laudes Raphaelis, quo duce saiiura
Supplice, dura palris ingrediarc domum.
Solve Deo grates cnjus rcmcasoDe, gaudens;
966
A Incolumis, placida sedulitate '" fruens.
Cujus praesidio, cujus conamine, cujus
Consilio noslrum fructificavii iier. ;
Oscula multiplica patri, medicamine fellis,
, Quod geris, unge palris fum.ina, morbus abesl;
NatuVtevitium redHiiens, pietate fidelis.
Excubilorcertat procelerare"canis,
Blanditur laribus notis, dominique 8Tsalules
~"
Insinuai, cauda mobiliore loquens.
Tobiae canis advenlum praenoslieat »»,exit,
Currit uterqtie parens, hic anus, indcsciiex,
Annos evacuat caccus pater, oscula nato
linprimit et palpal praedub.itanlemanu.
Ora madenl lacrymis ^audentibus, osctila, plaiisus ;
Amplexus salagit ingemiiiare pater.
"
Angclus ut suadet, Tobias intrat, adorat,
Et Domiuogrates ofliciosus agit.
Ul pielas dictal fellis medicaiiiina proferl
Cassiduli 90, sanat luinina, visus ades!.
Est albugo velut ovi memhranula lapsa
Ex 91occulis, luraen redditur, umbra fugit,
Exhilaral caecuin visus, dulcedo salutis
Gratius ex morbo praevenicnte sapit.
Respirat vigor intuitus, privalio pulsa
Ccdit, adcst habilus, laetificalque senem.
Tcniatura viae, quac solel esse manus:
Glurificant Douiinum senior, vetcrana, laborant
Laeliiia, senior supplicat, ista rerert :
Q Tc benedicamus, Deus Israel, es mihi gratuiu
Praesidium, morbi meta, salutis iter :
Toiitas, ut releves; premis, ut medearc ; (lagellis'
Sanas ; vulneribus scis redolere paircni;
Te lattdo, te glorifico, te proedico, cujus
Muuere progenies aspicienda venit»».
Ul dilapsa dics est seplima, sacra camelis,
Servis et reliquis concomitata venit.
Sacra refert 93Raguelis opes, censumqiie Gabelo
Deposilum, soceros taetificare nuru.
Cursilat Anna senex, nurus congaudet, amicis
Sudat in obsequiis ofllciosa dointts.
Tobixcongressa tribus Iaetalur »*,amici
Conveniunt, celebrant gaudin, verba serunt.
Adveniunt Nabogar et Caphat»". patris amici,
Et consobrini, proximitate tribus.
Junior exsullai Tobias, prospera narrat, ...
Quaeque viae monstratcomiuoda, monstrat opes.
Ire redire dcdit Priraipolentis apex.
Post consobrinos plausus genitoris, amicos .

VARl^; LECTIONES.
" nro feltcenlur, ibid. T3pro oneral, ut supra honus pro OIJMS.'* al. opes. ~~at. e( socerum. 7" ~~Vox
~" al. foveat. " al. regal. al.
quaedam diflicilis lectu in ms. cod. membrana; fortassis ire. *3 ~'
dhcursaitdi. 80 Lutliero Hurau. 81 ~~ posteriore. 8a al. nalus [ruitur. ~~ al. gaudet. h. e. sum-
wilaie, ibid. 8Sal. ccmmvdilate. SL\.'prwvius ire. 8T aL.dicensque.
"
al. cuudm mobililate, vcl
cuucla mobiliore, scil. secus ac solebal.S 9 suprn. progncsiicat. scil. pisch, ibid. ut supra cap. vui;"*sed
vide ibi Martiniuui citaltini. 91 al. Ab. " al. daiur vel redit; ob vers, seq. »»h. c. portal, ibid. al.
corigaudel. *" al. Nabavtli et Acar, et Luthero: Nabttlh tt Achior.'
967 MATTBLiEIVINDOCINENSIS 968
'
Convocat, et gemino vernat honore domus ~~
96. A
i Discedit, redcuiil vcra, Iucerna pateL.
Gralia dunj nubit forluna?, fruclus honoris Emcrgit jubar in tenebris, farragine, graniim
Plenior est, favor hinc militat, inde geiuis. Elicitur, nucleus corlice, nube njlor. .
Hinc reditu prolis gaudent, hinc sospite visu »* Exuit anibiguum veri empior, exit opaca
Visu •', sic geminat gaudia causa duplex. Nocte dies, furao flalnma sepulta nitct.
Laeta Iribus septem convivia festa dicbus Angclus hacc : Pre iitm nolo " mortale, nec istis
, Continuant, plausu mellificare 10°dapes. Iudigco, miiniis spiriluale metam.
CAPUT XII. Quod praestat ", Doiniuum benedicite, fabrica
Inde pater naio loquitur * : Quae pracmia digna [fabro,
Isli, quae dabimus emolumenla viro? Auclorique suo confitealur opus,
Quippe tibi fidus comes exstitit, utilis, almtis, Sccretum regale regi deposcit, ad horam
Verax, consilio providus, artc potens. Mysterium latuit, exhibealur opus ".
Nil mortale sapit sua conversatio, sacrae Jejunante, comes prbdesl eleniosyna, vila
Mentis honestatem pracdicat oris honor Jusia1*, reos possunt conciliare Deo.
1S
Filius liuic : Comes est dignus mercede, labori . Liberal a morlis laqueis cleinosyna, sordes
Respondere suo praemia digna decel. ' . Ahluil, aiictori " dulce peroral opus.
Qunnta fides *, quis honor, quae gratia, nulla Vitam perpeluam/veiKuram praeslat, honorem
Lingua, labor nullus, ccrtificare potest. Corporeum, praeslal spirituaie deeus.
Est prelio dignus operarius, asplce qiiantac, Stint ejuscomitcs: pletas, fiducia, plausus
Quanlae conttilerit commoditatis opem. Meniis, sobrietas, intemerata fides.
Duxit, rexil iter, fida pielate redtixit Quisquis iniqua gerit, animam captivat, Iionestuin
liicoluraem, gressu praevius, aedecliens. Proseqniiur, justum damnal, honoris eget.
Morsibus eripuit me piscis, ducerc Saram Proh dotor I heu morsest retributio criminis, hajres
Suasil, dacmonium repulit', uutle snlus; Anxietas, mceror armiger, ira coincs.
Progrcdicns Rages *, quaesita taienta Gabclo Occiiltum reserare libel, sub imagine lec:um.
Allulit; hoc, geriilor, subveiiienie vides. Ilumana voluit me lalilare Deus.
Commoda rcslituil tria : Te solainine mcesluni Diim nudos veslire soles, sepelire peremptos
Laclilical, cxcum luminc, prole patrem. Pascere mendicos, collnleralis cram.
Blandtis in obsequiis crat, in scrnionc inodesius, Me pro le (32) fudisse preces|perpcnde, precanii
Proposilo slabiiis, religione saiecr. I
Q Compaliens, Domini graiia misit opem.
Qui sltidet illius praeconia promerc, solein Te nou sollicitent divina ffagella, probare "
Famosis ' faeibus prxradiarc 6 parat. Te voluit, niedico vulnere, patris honor ".
Quacdabiibus condigna viro ' stipendia, poscit Me Deus huc misit, ut nubat Sara, fugato .
Dos compcnsare dole, favorc favor. Dscmone, ne v.isu desliluaris inops.
Vade, rogo 8, gcnitor, dignelur sumcre censum De numero septein sum spirituum quibtis esse
Dimidiuni, dignus uberiore da'.o, Esse datur summi pracsulis *° anie sla mu.
Cum sil digna fides finali messe, quod isti Cnusa fuitduplex 91 advcntus, oralio Sarae
Detur, cuih sala sint pliirima, pauca segcs '. Et lua, curafnit una, ruina duplex,
Quac"sevit, capial, coluil Vineta, frualur Sum Rapbael, suinmi Patris angelus. Audi. nier-
Fructu; fregit Iiumum vomcre, granaractat. [.-|UO»
Ilis dictis, genilor, natus, Rapliaele vocato, Et slupet, attonito suppiicat ore limor,
Conveniunt, resident inleriore domo. Prostrati facies inclinant, angelus aegros
Sic geni.or : Tibi digna Deus stipendia pracslet Solatur, tiraidos rccreat, isla refert:
- Pro meritis, raeritae raessis honore vive. Pax vobis maneal *', nolite tinicre, voluntas
Pauperies quae nosira.nequit, divina facullas Me Domini misit, jussa paleraa **sequor.
" Ccelica consuluit vobis raiseratio, grates
Suppleat, eclipsiin nc paliatur honor.
Accipe dimidium census, cape fronte serena, Expedil assiduas vos iterare Deo'*.
Quod dabiiur, redolct dantis iionore dalum, Essc videbar homo vobis morlalibus, uti
Ut paleal" jubar angelictun, parat angelus, errorr Dcliciis, poiu, Vcste, sopore, cibis.
VARLE LECTIONES.
»' al. locus. *' al. amoris. ~~a\.palris. " sicque haec vox mnnet. "• al. meliifiraiftc. * al. lo-
' jn nis. cod. alt. insertiim ej s. » nl. * al. Poil Rages gradiens. "nl. (n-
quilur nalo.
• ' 8 ~ depulit.
10 vel Quid. " in nis. inarg. palel. "al.
mosh. al. irradiare. al. dari. nl. rocja. al. dies.
'Nolo preiium. 13fortassis restat, h. e. supcrest. •* al. honor. ls ibid. iti marg. Juncta. " al. pmnis.
" al. aclori. 1Bal. probari. l~ nl. amor. »• al. praesidis. " al. duplex fuit, ut vers. sequ. "sril.
~~
pater et lilius. *3al. moneo. Ergo praetniitciidiim esl semicoloii. '* al. superna. in marg. alt. cod.
exslat : preces.
NOTJE.
(3^) Cavc hic poiiiificiam inlercessionem angelo- syna inscruuitir.
ruin pro homiiiibus : ul qttae liic alibique deelcemo-
 9(5!) LIBER DE TOBJA.
Mortalcs non gusto cibos, mc lati ia pascit,
Me condimentum spiriluale fovet,
Me Domini jubar irradiat, me lampadc summi
Praesidis intuitus exsaliare nequit.
Ut redeain tempus petit, ergo revertar ad illum,
Qui me misit, eiim nos celebrarc dccet.
Hoc moneo, Dominum benedicite, psallite, laudes
Decanlaie, Dei " concelebrate decus »T.
Ilis diolis, fugil ex oculis, nec luminis usus
Ad pnlriam '* raptani nolilicare poiest.
Prosiernunlur humi tribus horis, extasis ambos
Occupat, accumtilant vota, pltiuntque " preces Non cepii, ncc incipiai**Deus esse, polestas
In mirabilibus Domini desiidal uterque,
Laudibus ", et gemilu flebiliorc madent.
Sed quia regreditur Raphael responderit utrttin
Vera, lahor raeritus enucleare parai ".
Seria, nec slerilis emergil quaeslio, digna
Solvi, ne lateal, quod patuisse decet.
Discutialur ulruin sit verus angelus ? absit.
Absii ut angeMco peccet in ore dolus,
Non potuit nisi vera loqui paranymphus **, aiufcno
Foule madens, a quo vera flueiita fluunt.
Retulil ista : Vocor Azarias, Ananise
Filius; inciso corlice, grana paient.
Involvit cinis ignictilum, Inlcrua lucernain,
Vnx sensum, nucleum lesla, favilla jubar.
Granum praeniteat slipulis, essenlia foimae,
- Res urabrae, cineri flamina, lucerna lttto.
Inspice, quid lateat, pateant acniginala, vertun
Sil tibi, quod recitat spiritus, alraa nois ".
Dicitur adjtilor Azarias, Auanias
Gratia, sive Dei gloria, fige '* fidcm.
Quippe rainisterio Deus angelico sua prx-slat
Munera, praemonstrat signa, propinat **opem
Dum servit natura Deo, dum coelica replet
Jussa, juvanl figujtini vasctila, mcmbracaput,
Quippe creaturis uli divina potestns
Jure poteslatis ad sua jtira " potest.
Quos in liliolos exaltal " adoplio sommi
Patris, eos Domini jussa juvare decel.
Consule Scripturas, lege Pauli dogmata. Paulus
Nos " adjiitores asserit esse Dci.
Est Aznrias Ananiaefilius omnis "
Quo famulante Dei gralia 865«*° pate'.
Sic sopita jacet dttbitatio, nubila luceul,
Res radiat, loqtiitur spiritus, uinbra tacet.
CAPUT XIII.
Uirantur velerana, senex V1maturior aevo
Et sensu, seuior supplir.at, ista refert:
Rcx, aetcrne Deus, tibi laus, tibi gloria, regnuin
970
A Iininortale tibi, si: sine fine decus.
Solus ubique polens, solus rcgis oiunia, solns
Rcx v>cs justitae, sol sine uube nitens.
Tc soliim sine fine Dcura vcnerantur, adoraut
.Aer, ignis, aqua, locale locus *3.
Quidquid crat, facit, est ** tibi confiieatur el omiiis
Lingua luiini iiomen magnificare velit.
Rex es, eris, siue principio, sinc fine, crealis
Rehus ciincta crcans, non nequit esse prior.
Non hahuil, nec habere potcsl primordia princcps,
A quo principiuin priinitialur itcr.
Cujus principiiim fons et origo fuit.
Incepissc nequii cansarum causa, creator
Urbis, origo boni priucipioque prior.
B Oinnia qui fecit, prior est cunctis *', prior esse
Non poterit soboles palre, satore saluni.
Ducis ad infernum, miserando reducis acerbis
NosPaterex " viliis,- nos pielale juvas.
Ncmo potens polerit, ut te fugial, lua virlus
Regnal iibique, prcmis fortia, sseva domas.
Nescit honor tuus eclypsim, lua gloria* 8 fiiiem,
Lux tenebras, mortcm vi:a, corona jugum.
Gcnsquae non... *° Deus essc, ftiisse, futurus
Esse queat stabili sedulilale sciat.
Crimina nostra pairis pietas casligat, amicat
Suppliciis *°, sanal vulnere, clade docet.
Illura confiteor, illi graiesago; casus
Pcccatoris ei non placd, imo salus.
Magnifica Doniinum, plebs Israelitica, lauda,
" Confiteare, nega non meminisse Dei.
Dispersit Domini nos indignatio ", noslris
Ul col.it exemplis, gens inimica Deum
Vos narrare decet Domiui magnalia, magnus
Laudes magnificas promeruisse potest.
Quae bona contulerit nobis perpenditc. regem
Exaliale, fidem confiteatur opus.
A vi iis convcriimini, coram patre jusii
Es e studele, scelus cesset "; abundat amor.
Elecii Doinini Dominum henedicite, corde
Voce, manu laudes notificate Deo.
Sit Domini lim.or in vohis,castoque liraori
Nubat et in frucliim promoveatur honor ".
Jerusalera, recle Dominus "* easligat, iniqua
]D Plebs tua fusa jacet, flebilis, exsul, inops
Quocpnteris mala, promeruit tua crapula. casus
Dignus te crucial, talio digna premit.
Affligil reprobos Deus, ex pieiate tenetur
Ca.iigare suosprovida cura Patris ". ~~
Non punil gladio Domini** cleraenlia, nullis

VARIiE LECTIONES
»• al. Deo. "al. Deum, ulrobique transposfio commate.' **al. a patria. " f. fiuuntque. *• al,
Laudandis, f. Laudanles, omisso «(. " al. solet. *' pro nunlio, ui supra. " Gracc. pro mente divina, Ut
" al. exsullat. »• ibid. Hos. " scil. homo.
•nnra. ~~;\~.junge. " »'al. nvnistrat. " al. jussa. " al. Sot. " h. e. contentum; cdntinens pro
"GraJC. pro gloria.** scil. Hanna*• et Tobias, ibid.
terra. ** al. hoc. al. incipiet. ~' al. omnibus, el." *'al. o. "** al. gralia. '* Iu mss. codd. vox
lcgi non polnit. " al. supplieio. al. dhpensatio. al. absit. Hoc et pwBceiiensdistichon in all.
cod. ms. est transposituin. •* al. Dominus recte. " al. Dei. " al. Reprimit reprobos gladio. *~al.
nul.ii.
PATOOL.CCV. 3I
 971 ' MATTHJEIVINDOCINENSIS
lnferl supplcium malei iale Dcus **.
Sic Deus affligil reprobos, nonincital " hosti
••
Exponit, rclcahit dona, refleclit opem
Quippe Paler n.oster, dum se spemi vidct, hosii
Nos servire suonon refovere negat.
Es pius, es patiens, irae turbaiio nulla 6i
Pacis in auclorem bella movere polest.
Diciiur irasci, quia dtim se retrahit irae
Filius, hostis alrox instat, acerbat, obest.
Jerusalem, libi multa dedit Dominus Deus ", ausa
Es reprobare Deum, dcpreliarc fidem.
Invitavit opum luxus ", contagia, vilaj
Perniciein, inerilac perditionis onus.
Hoslis eras fidei luxu corrupia, soluta
Dcliciis, vilits ebria, legis inops.
Unde Deus tibi consuluil, mandata relegas
Ccelica, eompensas per.lilione daluin.
Heu paleris genlile jugum, capliva laboras
Sub Doraino, Doniini carcere pressa gerais.
Non estqui miseram te consoletur, asylum
Commodum, auxiliumpraesidiale ferat.
Ecce Jacob prerailur, Esau dominanie, coercet
Joseph compedibus Isinaelila palens.
Ejulai •* Hebraciis, jEgypius iraperal, inslat
Perfidiae cumulus , spcrnitur aegra fides
Fructibus, heu ! fapti sicul cuslodia cessat
Pomorum, caesis civibus, orba jaces •".
Invital Deus ad veniam per scandala , quaerit
Telc Iegiliraa religione frui.
Te Detts iraplevit opibus, dispendia niorum
Tola superfluiias luxuriare facit.
Libcra, dives eras, successibus obvia, vernans
Dcliciis, felix principe, cive potens.
Te cruciat Dcus ex propriis excessibus, instal "
Tanta lues, qtiantum praeradiare soles 6T.
Esl innata libi dissensio, sanguine priinum"
Dclibula, seris scbismata, bella moves.
Jerusalem, lua progenies te cogit ahuti
Noinine, dura pacis visio pacis eget6*.
Teproliibet luaptebs inala.pejor, pessiraa, discors, Alicra pnrs quae spondet opem, sub judice pendet
Vocis pacifici " significata sequi.
Nominis effectum nescit 71exponere, crcbra
Caede, per antiplirasim nomen habere potest.
Vicinis es facla tuis illusio, dantur
Esca volatilibus viscera caesa patrum.
Consolare, queri noli, lactare, doloris
Aiilidotiim, Domino conciliante, patet ".
Spcmrefove, Dominuni confessa reverlere, laudes
Multiplica, dabitur conlinuata salus.
Indilala tibi dabilur protcclio, cives
Rcsliluel Dominus, mcenia, rura, domos.
$-,$
A Pristina reddctur libi jttrisdiclio 7».fractis
Genlibus, expulsoschismaie, plausus eril.
Cenlilis rabies modo v.cirix *"»victa iribuium
Reddel" supplicium vincla '• coacta paii.
PalleDeo, persolveDeo pia vota, fovebit
Te Deus, cl rediinit prospcritate crucem.
Reliquiae nostri generis le praeesse videbunt,
Orbe tua dabiturampla sahite salus.
Depreliata " prius fidcs" prxdaria.pracd»
Praeda,sua! fiet praedo., iigatus, inops.
Qui te despiciunt ", maledicaniur; beuediccns
Te bcnedicaiur Primipotentis ope.
Filiolis loetare tuis, urbs sacra, reducet
Hos ad le Doininus coinmodiore via.
Clara smaragdus erii libi sive sapphirus, ut inrfe,
Multiplices muros" aedificare queas.
Ex lapidibus fient pretiosi schemate niuri
Ambilus , ul preiium scheranlis ornel ** opns
' A
perior quanto praecessil laesio, tanto
Successu dabilur liberiore •* frui.
Nalio provcniel »' tibi fundel muncra votis'
Rebus adorabil religiosa Dcum.
Plebs divcrsa **•libi remcabil uescio luxus
Sobria, jusla, placens, ofliciosa Deo**.
Per vicos populus canet Alleluia, ptateae
Ridebunt vario flore, favore, jocis.
Plebs concinnabil Domini prxconia, menlis
Devolaujubilum notifieabit opus.
Rex bencdicatur, cujus cleinentia plnnctus"
„ PressaeJerusalem respicil, addil opem.
Spirilus omnis amcl Domiiium, bcnedical.adoret
Glorificet, celcbri credulitule colat.
Et pius el »«fortis, Paler el Dominus tlominanlem
In Palre te colimus, in domnanle Palrem.
Sil libi niiijeslas, laus, faina.polentia, virtus,
Imperium, resonet spiritus omnis , Araen.
CAPUT XIV.
Sic geniior *T;nec verba carenl viilule, nioJcrno
Tempore verboruni pars manifesla paiet **.
El fluitat, vicio gaudeal hoste fides.
Viiae rcliquias posf reddita lumina pace
Haurii et illaesa rcligione senex.
Dispensal radios sol vcspcre, plenius hora
D Vespertina sotet iniiiulnre **dieui.
Desudat •• virtulis ager *»cceleLletalentum
Muliiplicans, Palris horrea messe replet.
Obsequitur regi, castigat ttirpia " prolcra
ln.-triiit cxcmplis, religionedocet.
Incrcpal clatos, iralos uiiiigal, aegris
Compaliiur, miseros vlsit.it ore, manu.

VARIiE LECTIONES.
" Ita ex alt. cod. ms. resliluluro hoc hemistichiiim, alias corruplnm. " in marg. d. cod. vhitat.
" scil. ad se. •' al. nulla. •» al. Deus Dominus dedit. •*al. '' " al.
fluxus. vel Exsttlut. jacens.
" :\\. exstat. " al.. facit •" al. patrum. •• al. ega. " al. pacificm. 71 nl. nesch. 7' ah conciliare
~~ '* al. nulrix. ~" al. solvel. T° al. " al. deprwdala. " al. fies.
parel. a\. jurhdictio. juncta.
T9.vel destiluunt, ibid. " al. mums mtdliplices. 81 al.. horret. *' al. floridiore. " al. quw ven et.
8*al. dhpersa. 8*vel darh, ibid. 86al. es. pracniissocoiniiiale. 8Tal. senior. **vel " h.
nitet, ibid.
c. laudare; elsic Tobias facit in sencciuie, ibid. •' al. desudel. '' al. aqro. " al, critniita.
973 LIBER DE TOBIA. 97*
Coiiiiiiuat raeritum mcrito, fiiiemque niarilans " A Conjiigiiim facias, oralio sponsa mariiiis
Principio, sancius sanciior esse studei. Sil jejunandi deliciosus araor.
Jaui gravis est artate scnex, a carne tributiiin Ne sleriles venianl " elceinosyna prodeal almu
Exigitasperitas irrevocatn necis. Proles,pr6le pater" fructificare sludc.
Languet viia senis, moriis cognata seneclus INc esl funicultis triplcx, qui lurbine nullo
IVccinit adventum flebiliore tuba. Rumpilur, hic " hoslis rete ligatusadesi.
Phirima clarescunt morlis symplomata, tanqunm Sic dabitur requies vitae, jucunda seneclus
Conjiiraia premunl laedia niultasenein. Jugis '* prosperiias, conlinuala " salus.
Coutrahiiur naiura '* sen's, vox rauca rainorcs Mente Deiim niemori benediciie, laudibus ejus
Simt oculi, naris uda **, saliva frequens, linpendatur araor, gralia, faraa, decus.
I'es ireimilus litubat, manus esl" iremebunda, EccepalelNinivilarum confusio, casuiu
[noverca Urbs feret, eincrila pcrdilionc ruens.
Pecioris, hinc tussis, inde calliarrus obest; Vos precor, hinc raigrare loco, sic maire sepulta
Fervoris stoinachus, deiilis maxilia, snporis Ct nos contineat" iinmediata 1Tquies 18.
benediclio plurima stiiiiini
Lnmiiia lippa, pilis area frontis egens *T; " Vivite felices,19
Gibbus lerga., capul»* scabies, prenrit" hernia Patrisvos palria comiuodilalereg.K.
[cluiics 1M, Regredior cinis in cinerem, mortalc Iribulmn
Ruga au'em, pectus struma, ruma gradus. Solvo libens, mihi mors patris amore placet.
Tohiae senii non sunt haec ' (aedia, credas, Vivile devoli Domino, sine criraine ",jusli.
Qnac loquor, aetatis non epithela * viri. Unaninies, humili ' corde, liiuelc Deuni.
Moit's ad adventura senior laetalur, anhelal Crcscal in immensum generatio vestra, valcle
Adpalriam, Patri supplicat, orat opcm. In Doinino siabilcs pace, salule, fide.
Morte palente, limet Dominum, non dico timore Ilis dictis, senior domtii disponit, nnhelnt
Servili, sed eo quo rcveretur amor '. Ad patriam, sprelo carcere, rcgna cupil ".
Mors patel jn foribus, mors pulsal ad ostia, prolcm Judiciura Domini paler accipit, ore screno,
Convocal in loluiri * provida cura palris '. Laeta menle, pia laude, limore rato ".
Ergo parat doinui disponcre, quae Niuivitis Rchusdispositis.benedicla prolc, quiescens
Et soboli sentit insidiosa, refert. Pace, polos'*aiiim.i, corpora dilat liuinum.
Ad p.iiris ediclum natus, sepieinque nepoles Ileii! quidhomo.cujiis lucem preinilumbra, cadaver
Conveniiint, monet bos oremadenie paier: Felor, delicias busla, ruina stalum ".
linminet iiiteritus Nmivat:,Ninivila laboral Cur honiincm paril el periniil nalura, noverca
Adcasum poputus, proxima pccna palet. El genitrix, ortu coramoda, morie nocens.
Noncecidit verbum Doinini mirabile, ctijus Quid fuil.cst elerit, nisi foex vilissima ", quanivis
Verba voliinlalem concomilalur • opus Cara sit, hcti carie " non caritura caro.
~
Jcrusalem renovabit ilcr, dispcrsio fralrtim Non natus vateo" mortera non solvere, natus
Laela, revcrlilur Israclila polens. Non nequeo misera condiiione frui.
Quippc domus Domini reparahilur in meiiorem, Lex gravis est carnis, cujus vita transilus, esse
Quninvis fusa jacet, aedificata siatiim. Esl dehere sibi dcesse, sepulcra pnti.
Isracl in regein conversio provida regum Heu qtianlis viliis, quanta gravitalc niodcrni
Credet, adorabit voce, favore, datis. Exsilii pelimus perpeluare moram ".
Exaudile pntrcm veslrum, perfusio * cujiis Nasceris ergo cinis, eris, incipis esse j leneris
Vos amat et patria seduliiate docet. Posl noiiesse datur vita, tcnere mori.
Hoc nioiieo, Domiuo servite limore, ircmore Nos trahit in inoriein natura, coaciio morns,
Exaliate *, pia mente placere Deo. Est haec vita brcvis, lubrica pcena dolor ".
Se vcrbis conformel opus, doceatis in usnni D Tobiae sunt plura necis solatio, lumen
Jusiiiiae nosiras frticiificare preccs ". Perpeluum, jtigis viia, jocos.i quies.
Natc, precor, moneo votis, sermonibus, actu Non tnoritiir, sed mutantur fluitantia ceriis "
Te, tu.i, te loium det holocausta Deo. Terra polo, geniilus pace, quiete labor ".
Crttdas roiisiliis, rogo, nec vesiigia patris Ad solem radius, ad patrein filius exsut
Sperne, nec in palrem degenerare velis Ad patriam victor, ad diadema rcdit.
VARL*: LECTIONES.
'* h. e. conjungens, ibid. *» vel statura, ibid. •» h. e. madida, ibid. manus. •' al.
*~ "al.l1/w/1a/17ue
'•• al. renes. l aL Hwe senio
eget. al. premit, iransposito anteriore commate. " al. caput.
uou Tobiwsunt. ~' h. e. proprieiates,
' ibid. in niarg. ' nl. amal. * al. cceium. * vel senh, ibid. 'al.
toncomitaniur. ~~ al. revocabit. al. persuasio. *al. Extuliate: 10 al. tribus. " al. iivttnt. " vol
pari, \h\A. *«fortnssis hac. '* h. e. assidtta, in alt. cod. " pro wterna, ibid. " al. coiiiinuel. " al.
coniinuatm. vcl salus, ibid. " al. nos. "> al. beneJicile. »• al. humites. »*al. sitii. " pro firriio,
ibid. '» h. e. cwlttm, ihid. '* Hic incipil qnaedam digrtssio. *' al. fex, fex pessima. " h. e. putredine,
ibid. " ai. valeo naltts. »9 al. moras. »• ai. labor. " al. terrh. " al. salute dolor.
«W MATTHJEI VINDOCINENSIS
Justus obil, nec obit; obit orbc, renasciiur astris A Obsequio credas non senuisse sencs ".
Eljucunda novum sidera sidus habenl.
Juslus obit, nee obit, sed abil, sedab hospiie mi-
[grans
Carne, petit "pairiam.deticiasqiie patris »*.
Magnus erat, modo major erit, sed maximus orbe, Obsequittir, hlanditur, amal, veneratur in omni _
Orbe bonus, melior, optimus, asira pelit ".
Decirina Moyses, aller David, alier Elias.
Orbe Jacob, ccelis Israel, astra colit".
Exsulerat, modccinis " eril; nec obii, sed obedit Dispensat laerymas, fruclum pielatis amore **
Patri, dum patrise, dura patris optat opes.
Quippe pater palriae, paler el palriarcha, patronus,
Imo patronium legisobire nequit.
Non morilur, poieritue mori, cui fama perqrat,
Laus sequiiur ", redolet fructus; abundat amor?
Unde dolens tristatiir homo, canilangelus unde,
Uude serenanliir sidera, pallet humtis.
Dorraii cum palribus *', dormil patris *• in lare,
{dormil,
Et metil in palria, ccelica Iucra viae.
Qui sttiduit sancire Dei magnalia, sanclnm
Sanclorum nutnero connumeraVe ** decei
Qui Dominum coltiit exemplo, dogmate votis,
Laude relalivo debet honore coli.
Tobias Ninivaejacet, hiijus *' fama nepoles
Irradiai, coelum spiritus, ossa solum.
Quinque pater decies et sex praevixerat annis,
Cura caecavil eum Primipotentis apex *'.
Visum suscepil sexagcnarius annis,
Post vixit decies qualuor, adtle **'duos,
Addeduos annos *" centum niensura dicrum
Tobiac slabili cognilione patel. -
Palri compalilur cognalio moesta, querelas
Ampliat, imbre madenl *' uberiore genas.
Conveniunt tribus, aflines, niors unica damno
... . *7patriam, patre jacenle, premit.
Tobias dolet **, Anna gemit **, ilet Sara, nepotes
Plangunt, plebs gemiius ingeminare studet.
Quippe tenor fidei, speculum viriutis, asytum
Justitiae, legis anchora, mersa jacet. -
Ul legis praeeepta jubenl, sepelire labora
Patrem progcnies ofliriosa palris •»..
Teraporis elapsu, defuncta matre, sepulcra
Filius amborum conlinuare sitidet.
Ad soceros S1matural iter, posl funera malr-is,
- Tobias abit, hoc
disgrediente, tribns.
Sara virum sequitur, patrem genitura supellex,
Tota domus... concomitaiur iter.
Cursital Anna, gradu juvenescit blanda seneclus,
976
Cursitnl, occurrit *' Raguel, redimitqne seneciae
Torporem, sobolis advenienlis amor.
Compatilur soceris geueri cleinenlia, supplct,
Quidquid debilitas.invelcrala nequil.
Nilitur obsequio concelcbrare senes.
Dcfunciis soceris, processu lemporis, ambos
Tobiae scpelit coinpatientis amor.
Mnliiplicem •*, nec onus seniit honeslus amor •*.
Iliis praelibalis ,T; Tobias vindical haeres
Jure *»faculiatem, praedia, rura, boves -**.
Vindicat ancillas, faniulos, el caeiera spargit
Pauperibus, redolet nomine, mente pairem.
Providus, innocuus, dispensat dogmata, prolem
Palrissare pia sedulilale docel.
Prosperilas arridet ei curaulala, nepotum
Quinla beatifical, linea visa patrem.
Annis inde 60 decem labeniihtis, uno
Demplo, mortis adest irrevocala dics.
In cinerem redit, anle cinis, saiur asira serenal
Spiritus innocuo corpore vernal liumiis.
Tobiam niors ausa rapil, pietaiis asylum
Mergil hiimtis, mer^it flebilis uiubra diem.
Lex cum legifero jacel obruia •', remige classis •*,
Rivus fonle, jubar lampade, sole dics.
Eclypsisradium.speculiim cinis, umbra nitorcin
Mors pntrcm pairiae.perniciosa rapii.
Commutatur ei luinultus, -
Q palria via, pace
Nubila luce, polo terra, quieie lahor.
Da grmitus ", Judaea, dole Synagoga duohiis
Palescis radiis orba, nitoris egens.
Eclypsin paleris duplicem •*, caligine raortis
Heu ! jacel in tenebris mersa lucerna duplei.
Orbn patrocinio gemina tamenla, sepultis
Legitimis, legem Iegis egere " dolc.
Ecce secundus obil Tobias nomine, morura
Lampade patrissans, dogmate, laude, siatn.
Heu I tenor " exspirat legales, utroque Sepulto
Toliia trabea religionis egens.
Parca perantiphrasin mors, incipc parcere, ccsset"
Anliphrasis, verum nomen habere studei.
Visne bonis, juslis veisanctis parcere ? parce,
** Parce; bonus, juslus, sanctus uierque fuil.
Alter in alierulro dum vitam duxit, in uno
Alterius votis, atteruterque fuit.
Dum discernit idem binarius esse videlur
Mendax, dum ntunero stml duo, rebus idcra **.

VARIJ; LECTIONES.
*' al. Pa/ris sciticet Dei. "*.al. petit. *• al. alta colii, scilicet Tobias. " \e\petit, ibid. " forlassis
civis. '*«al. loquitur. " vel sanctis, ibid. *° al. sanctis. " vcl continunre, ibid. *' al. ejus. **al. amvr.
**al. alqrie. '" al. "°Annos adde duos. "al. rigai. *7 Vox diflicilis lectu ; videlur esse Plnrali, *' nl. gc-
tirit. *' al. dolel. »*ai. pairi. 81 al."* socerutti. " al..JVi(i/»r
•* obsequioconcelebraresenes
•* ; qui
"T
tnrnen ver-
sus infra seqnilur. al. occurrens. al. honore. vel multiplicat, ibid. al. honor. h. e. defnn-
s* "• " al. deinde. " h. e. |ia(er cum
ctis, ibid. " al. jura. Si" sic comip* sequalur. vel domos ibid.
6' "
filio, \bii. al. navh. al. gemitnm. 6» al. duplicem paieris. al. adesse. al. timor. '" Sequeu-
lia usque ad verbum parce, in alt. cod. non exsiabani. " lloc dislichon in alt. cod. deest.
 977 LIBER DE TOBIA.' 97*
Mentiiurdum scindit eos binarius, ausus A Thema suum *7festivat optis, non auctor honestas
Dimidium loti coritinuare s' suo. Materiae celebris materiala juvai.
Amborum tilulos, natura recolige, dando Si qua boni scinlilla pntet, slillnt bonilnlis
Pauper ", quae dederis retrahe, dives eris. Fronle '», Deus bona dat quisque ininisiral hbmo
Amho boni, pius hic, pietas erat ille; fidelis Plasma dat obsequiiim, Deus increinenta propiuat
IIic erat, ille fides; hic sacer, ille sacrum. Grata, niinisterium liugua, charisma Deus.
De torreate lua polnvit ulerque, recepii Friictificat Deus in famulis, divina supellex
lu patria neclar spirittiale bibunt. Est homo, ponit homo seraina, grana Deus.
Nwiiine, re siniilcs, pax ccelica, pax in idipsum Dispensal figiilus artem pcr vascula, fraclis
Pascii, ei occasunt non habiliira quies. Utitur ad siabilis intcgritaiis opus.
Sauclum sancta pairem soboles imitantur, honesta Unde propheliae Caiphas habet, unde Pilalus
Iiinocuum, stabllem sobria, justa pium. Verba malis fruitur ad bona patris amor.
. Horum vita decens, sacra conservaiio quippe Quae libi dal Turoni metra Vindocinensis alurana"
Inseqiiilur liiineuni virguln, meinbrn caput. Perlcge Parisius, Aurelianus habe
Esi Domino soboles Tobia; grala, sapore' 1 Rivulus aridolus de vena paupere pingnes
Radicis redolenl vimina, splrat odor, Serpil ad areolos 90 paupcriore gradu.
llinc refovet suinmus paler, ul disctirsibus^aevi Veiborum placuit macies "' infantia, nielri
Eulogiis hominum, patris abiindat ope. Floris egena, carens schemate, nuda tropis.
EPILOGUSAUCTORIS." Vera loqueiis" non pingo nielrum, ne picta su-
Sislo ralem, qtiia porlus adesl, has fronle " heali [peltex
Hieronymi praesens urceus haiiril aqiias. Carminis incurrat ambilionis onus.
Vivile Tobise liluli, vos nullus obumhret Vernans metnphoris, epithetis fabtila, nugis
Livor, nulla Ittes, nulla procelta premat. Ebria venaior •' credulitatis opem.
Non favor appelitur, nut famae lislula T8; scribo Yera neganl pingi, quia vera rclatio vocuin •*
Cunctis, scribo Dei munere, scribo Deo. Nescil9S adulari, floridiore sano
Vobis hexametrum desil GalterTdos (53) uli Litiera non fallil 90 perimii perversa legentem
Pentametris elegis Vindocinensis aivtat. Littera, vivifical spirilualisodor.
Vos elegos mi-gis elegi, quia legis 'amico Ad quoscunque poiest rivales, conjuge sensu
Vos meiricae metrica censeo lege legi. Poslposiio, meretrix litlera fleciit»' iler.
Sticcinctis opus est elcgis T*,elegia " claudum r Cum velito sensu vox peccal adulieia, casus
Vindical ornatus iniegrilate pedum. Converlil dubios amphibolia biceps.
Non plncet aut placeat etegis hyperbalon, uli T Amphibolia nocet 98, nocet arquivocalio, plura
Succincle brevitas cnucleala juvat. Unicus aequivocat significaia sonus.
Pcntameler niinor hexameler, velul armiger um- Summus "• Aristoteles ul proteslalur elenchii •'
Sex • voce latere docet.
[brara pbantasias
TT
Sxplical aul claudit anterioris iler, Nunquid dicatur, sed cur perpendite : quippe
'
Itcxameter praeit ut Doniiniis, vesiigia clatidil '8 Quodlibel inlilulal mcns operanlis opus.
Armiger oblii|iial " Innguidiore gradu. Impcrium libi sit, rex Cliriste, potentia, virtus,
Quis metruni'muiilel.seii Baucis 80 oschla, melra Gloria, majestas, laus, diadema, decus.
Inlercisa magis inlegriinlis habent. Exislens alius, non atiud quam nt Pater ", imo
Vocuu, congeries prolixa, novercn favoris Cuiii Palrenon idem 3, tinus ideinque Palris*
Displicel, excurrit »•, labilitr, auris abest **. Et Pater el Natus el Spirims est Deus, uiuis
Digreditur cilius epiiluin, pcr fracciua plena Et plures ; ires sunt, non tria, tres et ideiu
Lance, niinuliolis carmitia cccla palenl ". Esl personarum dislinctio trina, sed una*
llos elegos distingue, placenl 8i; disiiuctio cesscl, O Esl una 6, Deus unicus, una nois T .
Fruclus abest, erral clausula, sensus hehelss. Nalus es ancilla Deus, ttt bapiismatis alino-
NuIIus ad auclorem " fiat respectus honore Fonte renascalur el renovetur homo.
Theniatis hoc leetor expcrialur opiis. Natiis esex ramo radix, sol sidere, totuin.
VARI^; LECTIONES.
•• vel eonmimerare, ibid. " al. prmmia. Tl at. sopore. " al. fonte. " h. e. vana gloria, ibid. " al.
" vel obsequilur, ibid. •• scil.
elegis opus esl. " 8l al. elegwgia. " al. imo. " al. et. " al. claudens.
itla vetula, ibid. al. exqualiiur, f. excutiiur. 81 scil. audiloris. 83 vel placent, ibitl. »* al. pn/eii(.
8Sal. census abest. " al aclorem. 8Tal. saer«»i. *8 al. fonles. " alumnus, ibid. •• al. ariolas.
pro "
'' al. macies placuit. ." al. Nudct liquor. ~3al. venatur. 9i al. vocis. °* nl. nescil. al. fallet " al.
" •* al. '~' ' h. e. in eod. cod. * Haccpraecedeniia
fingit. al. ni/e'. summis. al. elenchi. fullacias,
verba, qnoad versum, niinns poetice posila. 3 scil. in personis. * scil. in substciniia de alt. cod. ' al.
unutn. * Gracc. esseniia. T h. e. tnens vel noiitia, ibid.
NOT.E.
(53) Galterus, poeta iii mcdia ba^Iinric saiis elc- de Alex. M. et a. Barthio passim allegalus reperi-
gans, scripsit libros Atexundreidos, sive Hisloriam lur.
973 MATTILEJ VINDOCIXENSIS
Parliciila, Ogulus vase, coloniis agro.
Conscendil apex convalli, praepura sacco
Rex famulae,cineri lainpas, oliva rubo.
Ne di.spergat • opes ltipus hoslis, cardine clauso
lnlrat el exit ovis pastor et agnus ove.
Prodil • inesse sator, genilrix sil filia Pairis,
Et geniti laclat ftlia Virgo Pairenv.
Felix conjtigium, dum sesacra verba mariiaiil
Auricolae " Verbum " fil caro,'patre carens :
Angeliisobslelrix, paler infans, sermo marilus,
Auris sponsa, parens nata, crealor honio.
liiliis el extcrius tolus, quia Virgine lolus,
Tolus apud Patrem, tolus ubique Deus.
Felix parlus, ubi caput orbe capacior alnia
Virgo Denm, soli pervia, sola Deo.
Felix partus, ubi paril aula pudoris, aperla
Quanquam clausa, velut sole micante vitrum".
Excludil" fragilis natune crimina, pcenam,
Non culpam retinens Virgine sumpta caro.
980
A Cur poeuain reiiiiens ptiniri venerat unde
Probra pali voluit, sputa flngella crucem ?
Rex pic, Rex fortis, Rcx optime, le benedicant
"
Cunela, Crealorcm teslilicala suiim.
Sii tibi laus,'qula vivo ; toquorquia pancula siriho
Metra, luuni leneor eoncclebrare decus.
Quod porlem leneo, tibi grales exigo, quamvis
Laus humana Deuin niagnificare nequit.
Te laus nulia canil," quia significatio vocmn
Deficil aiiclorem lv significarc suuui.
De virtute tua vocuin penuria cogit .
Nbs, quasi vagitu dcficienie, loquL
Triiius et uuus ades scribcnli, lemus in nno,
Unicus in triiio, sis benediciiis. Aracn.
Iiisontes elegi dormile, quiescile, vobis
B Compatior, fessis in paritate peduin.
Explicit, expletum " Tohiam qyi.legii, inslet
Tobiatn meriia religione scqui.

Anno Dt)»ii»ri515 ", Tiburtii et Valeriuni",

\kW\JE LECTIONES:
* al. dhperdat. •>al. perdit. " B. Mariae ibid. " Filitts Dei, ibitl. '* lu alf. cod. transposila disli-
rha. * al. e.Tfftisit. u al. actorem. \" al. explicilum. " scil, die subiiitelleclum vel inctiria oinissimi.
" Paulo posl, in eodein latere alt. cod. stibscriptmn erat : Expticil liber Tobias tlri (fortassis Maghtri,
Mariini, vel Minhtri) Cunradi. Quicunque h sil possessor, descriplor ve! prwlector, verus auctor etl Mut-
thwus Vindocinensh; sicque hic anie itittm vixit et floruil.

MATTHM VINDOCINEINSIS

CARMINA VARIA.

(WRIGHTet IlAj.t.rwEi.1,,Reliquim anliquw. Scraps from ancient manuscripts, illuslraling chiefly earia
engthh literature urid the englith language, l.ondou 1845, 8», 1. II, p. 237, ex codice Cremitaneiist
chariaceo sacc. xv,.in bibloth, impeiiali Viiidoboneiisi asservalo, quod coinmuuicavii Dr. Eudlicher,
VUidobftiiensis.)

COMMENDATIOPAPiE. C Dispulat in papa virluliim concio, virius

Orbis ad exemplum papae proecdit, honestas
Sciulillat, ralio inililat, ordo viget.
Religioirc sacer est, voce modeslus, honesli
Cullor, consilio providus, orbis apex ;
Qno doce provehitur raiio, sedel ira teDesecns
lu pacem, pietas officiosa viget,
Non sapil humanura sua conversatio, culpam-
Dcdignans hominis, concipiensque Denin.
Condolet affliclo, misero miseretur, anlielat
Atl teges, reprimit crimina, jura fovet.
Papa doeenda docet, probibet prohibenda, rcaliis
Castigal, sceptrum spiritnale tenet.
Hic animas ligat, et solvil, solvendo ligando
Coelesiis partes opilionis agit.
Nos proles, nos cjtts ovcs, nos incmbra, luclur, 0
Membra cnput, gcnitor pigiiora, pastor oves.
Virlttlis certal aniicipnre locum;
ro parle virlutum conflictus titigat, instat,
Quodque sacri peclus primitiare viri.
Justitia prior esse studet, moderanlia cerlal,
Blanda sibi pietas appropriare patreni.
Quinla tribus prior esse sltidei, sapienlia certat; ,
Pro paire sil dos, cum dolc sorore soror.
Jura rigenl, mulcet pielas, modcrantia pla. ai,
Sub perpcudiculo singula sensus agit.
Qitatuor his c.onslal quadralus papa, propii at
Quadratura slaluin, perpetuatque fidem.
Hic quadralura frelus non nugal in usittn
Crirainis, etnescil nescius esse Dci.
Papa regil reges, domiiios dominatur, acerbis
Principibus slabili jure jubere jubel
Provcnil liuuianiini prctium, fragilcsquc rel gnns
 981 CARMINAVARIA.
Affecliu, cerlal evacuare virum.
Trans hominum gressus exlendit ab hospite vita,
Ad coeltim patriam praemeditatur iter.
Corarautare sludet fixis fluitantia, certis
Vana, poto terras, hospititimque domo.
Mcns sacra vas aegrum fastidil, carcere carnis
Necti conquerilur spiritualis honor.
Mens sitil aeternam sedem, pastorque frequentat
Hospitium terrae corpore, niente poliim.
Non sacra sacrilego dcnigrant peclora morsu
Crimina nec pretium depretiare liccl
Esi hoiuis, esl melior, esl oplimus, et bonilnieni,
Si ticeal, quarlo quaeril habere gradu.
COMMENDATIO MILITIS (L. CJESARIS.)
Fulgurat in bello conslantia Cacsaris, ohslat
Oppositis, frangil forlia, saeva doraat.
Ejtis in affliclos piclas tepet, hostibus hoslcm
Se probat, et milis mitibus esse studet.
Praeradiat virtute duces, exemplar equeslris
Officii prelio vcrnat, honore praeit
In vetilum praecedit iter, sttspirat ad usum
Mililis, ad requiem torpel, ad arma volat;
Bella sitit, gladium Iatericonfaeder.it, ejtis
Virlus defeclus nescia, terga fuga?.
In gladium sperare juvat.jus jttdice ferro
Melitur, gladio prxside carpil iler.
Cacsaris ad nulus nutal forturia biformis ;
Casus ceu visus prosperitatis habet.
Caesar in advcrsis surgit, nec jungit bonorem
Vultus iralae prosperilatis hieins.
Saeva prerait, raiseros fovet, ct libamiuc juris
Cninpensal pacis, nequiliarque viccs.
Jura pio sociat modcrantia, dc piclalis
Btandiliis ierrum judiciale lepet. -
Militat ergo modus, pietas ne jure supiuci
Ne vita ptteri diflitealur opus.
Iiuperii gravi.las menlem non pauperal, immo
Ad partes virlus particulala volal.
Dotibus ingenii vernat, non exsulat artes,
Non studium regimen imperiale fugnt.'
Ambitiosa siiis fidei non derogat, immo
ln regnante sapit deliciosa fides.
Gesar ab effectu nomen lenel, omnia cedens,
Norainis exponenssignificsta inanus.
Cui rcquies, rcquie privari, deesse labori,
Cui labor est, cujus passio, nulla paii.
Cui timor absenti vincit, cui fama laborat,
Ad tumiiium cujus praelia uomen ngit.
Caesaris advenlus pro Caesare dispulat, ttmbra
Nominis armaii mililat, arma gerit.
Slrenuus, indoinitus, pngnax, premil, asseril, urget Meniis caniiics aevi castigat habenas,
Ilostes, bella, reos, ense, rigore, melu.
Audax, intrepidus, probus, imbuii, amplial, implct Non aniini fforeui faslus deflorat, honoris.
Arma, decus, vultum, sanguine, raarle, minis. •
Concipit, instaurat, ponit, vigil, irapiger, insians,
Spe, dubiis, gladio, pralia, cerla, reos.
Yirtus, forraa, fnies, replel, adjuvat, instruil aclus,
Virlulem, meiitem, robure, luudo, slatu.
9S2
A Hoc pretio servivil ei sub jtire iribunf
Roma, stio majus ausa viderc caput.
COMMENDATiOMILITIS.
Piirpurat cloquium, sensus fcsiivat Ulixen,
liitilul.it niorum graiia, famn beal.
Linguacdeliciis «xubcrat acer Ulixes,
- Eloquio, scnsu providus, arte
poiens.
Nc langiiescal honor rncntis, f.icundia vernans
Amplial, el reficil quod minus esse polesl.
Ne sit lingua polens sensu viduala, maritat
Sc linguae sensus inlerioris honor;
Foeleral ingenium studio, culiusque maritus
Serainis in messem fruciificare sttidet.
B Concipil ingenium scnsu dictanle, niagistra
Discernit ratio, lingua minislra sonai.
Seniitial ingenium, sliidium colil, asseril nsus,
Elinat ralio, consiliumque fovet.
Sensus praccursor, ralioque praeambuln, linguain
Hscredcm faciunl dogmatis esse sni.
Non ccliae capilis in Ulixe vacanl, epilctuiu
Officialc tenenl, priina, secuuda, sequens.
Priina videt, media discemit, leriia serval;
Prima capit, raedia judicat, ima ligat.
Prima seril, media recolil, metil ultiina, landcni
Prima, secunda capit, lcrlia claudit iier.
Prima minislrat ppus reliquis, sic hoslin prima,
Hospitumque medin, posleriorque tlomiis,
Prima, secunda, sequens, includii, jtidical, arcet
** Obvia, visa, fugam, peste,
sapore, sera.
Slnt medio rationis apex, et utrinque salu at
Hostia sincipitis, occipitisque seram.
tiaturam virluie praeii, lidusqiie mngister
intimus cst liominis inlerioris horao.
Moribusegreditur hoininem, praeponderat xgre
Nalurae sensus, subvcnienlis honor.
Ponderat ancipites casus sapientia, jiislum
Seu reprobuni, irutina judice pcndel opus.
Non nisi consullo liberamine juris in aclus
Prodil, consulto nieniis amica inaniis.
Conlrariis vicibus conferfconlraria, dictis
Respondere suis consona facta facit.
Propositum facto vicino mancipat, ori
]
D Concolor, esl mentis expositiva inaiiii».
Non aelas animi virlutem pauperal, iinmo
Cortice de lenero spiral adullus odor.
^ialein virlute doinat, sua cana juventiis,
Consilio redolel inleriore seneui..
Vota juvenlutis virtule supervenjt ae.vi.
Jura supergredilur menlis honore sui.'
Mensque stupet leneros aniicipare dies.
Tanti dclicias non premit ulla lues.
Non foriuna premit fortem, senlilque biformis
Unanimem, rigidum mota, caduca gravem.
NOIIvalet Anliphales, seu Circes, sive Caribdis
MciilisUlixacsedebilitare fidem.
 985 MATHiEI ViNDOCINENSIS
Vincit, alit, cuniulat, forlis, coirsultus, honestus,
Aspera, jura, fidem, vi, ratione, slaiu
Pnidens, facundus, largus, beal, ornat, honorai,
Pectora, verb.i, manum, niente, decore, datis.
Tullius elequio, confliclu Caesar, Adraslus
Consiliis, Ncslor mente, rigore Cato.
VITUPERIUMSTULTI.
Scnrra vagus, parasilus edax, abjectio ptebis,
Est Davus rerum dedecus, acgra lues;
Fomenlum sceleris, mundi senlina, ritina
Justitiae, leguhi laesio, fraude polens;
Semen nequitix, veri jejuntis, abundnns
Nugis, deformis corporo, mente nocens;
Form» Tersites, ad fraudes Argiis, ad aeqiiuin
Tiresias, Verres crimine, fraude Syinon.
Militatad vitium, virlutis nescius, hoslis
N.ilurae,justtim dampnal, honeslum prcmit.
Noxius ingenium nocuos dispensai in usus,
Se totuin sceleris vendicat esse domum.
JSpiral ad illicilum, confusio pacis, amOris
Scisma, nialis, pcjor, pessimus esse studet
IKUtiiihuc iliuc, rimaruin ptenus, abundans
Nugis , jusla preinil facla, taccnda releri.
Vas sccleris, puteus yVtiorum, plenus acclo,
Nequilix nescit nescius esse sita).
Mcns imbuta nialis, nescii nescire reattrm,
Peccandique polesl esse magistra mainis.
Est grave consuetis yiliis desuescere, vergit
Noxius ad solilse noxieiatis iler
Ptiliulat iri specicm iiamrce, concolor usus
Et quasi nalurx fllius essepotest.
Non nequil esse nocens Davus, nalnsque nocere
Dura neqiiil esse nocens.degener esse pulat.
list scelus iniiatum Davo, fratis omnis in iinum
Confluit, iu proprium vendicat omne scelus.
Qtii fldei, quijuris inops, qui fraiitleIabor.il,
Qui volat in vetilum, qui pietaiis eget.
Cujus bonor, quotl honore caret, cujus tenor esse
Absque tenore fldes, non habuisse fidem.
Cui scelus est vitare scelqs, cui crimen egere
Crimine, eui frandis esl puduisse pudor
Ouem leporem limor esse probat, quem praeda leo-
[nein,
Cauda caprum, vulpem furta, rapina liipuni.
Qno duce niendical ratio, quo praeside virlus
Migrat in exsilium, pullulat aegra lides.
Sola vocali casus inflexio, Davo
Parcel, ibi non vox arliculala lacct.
Aerisesl Davus faex unica, digna caihenis,
Digna Jovis trifldo, fulinine digna mori.
Blnndiineiita minis, odio compescal amorem,
Peste bonum, raplu inuuera, fraude fidem.
Ecee mali cumuius mens est scelerata, profanuni
Est corpus, fallax lingua, nephanda manus.
Se negat liypocrilam, nucleo nux consona, sor-
.''', [deni.
Pari tabe, simili pesteloCale tocus
We prose ponaturidem, consordeal, inltis
«JjJi
A Et foris in Davo, metonoinia perit.
Conspeciuin dolel ad risum, risusque doloreni
Peusat, et eventu prosperiore gemit.
Faecis massa, pudor nalurae, sarcina tcrrae,
Mensarum baralniin, slercoris aegra doinns.
Invidiae slimulis coquilur mens fceda, coloreui
Captlvat meutis, migral in ora Iues.
Cursilat ad mensas, posl prandia torpet, amictts
Venlris, consuniil pinguia, spernit olus.
Non inalus est, sed triste nialum, cousuraere na-
[tus
Frugcs, ad numerum non numerale facil.
Ejtis in ndvenluin calices siccnntur, egeuo
Mendical dapibus inensa, lagena mero ;
Cui deus est venler, cui lempla coquiua, sacer-
B
[dos
Est coquus, et fumus thura Sabaea sapn,
Lance sedel, mensasque dapes incarceral, uude
Pullulal ef niniium Ventris amica Venus.
In paleris patinisque studet, ruciante lumultu
Et stridenle tuba venlris, ulrinquc ipnal.
Inflictis dapibus moles praelurgida, venios
Concipil, el Davns ^EoIus csse sindei.
Davus hians a?ger veiiloruin lurbine fraclo
Carccre, dispensat quos cohibere neqiiil.
Pcrgit ad incestum, Venus excitat acgra bilibre»
Fratres, membra tepent caetera, cauda rigci.
Melri daclilici prior inlrat syttaba, crcbro
Iinpulsu quaiiunt menia fceJa breves.
(Q Ncquiiia rabiem servilem pracdical, actu
Enucleal servae conditionis opus
Urget blandn, furit ad libera lerga rebellis,
Ne vetiio reclits limite carpat iter.
Imbiiil innocuos vitiis, exuberat acgri
Pectoris, in multos particulata lues.
Saccus uequiliae, lucis caligo, macelti
Tempestas, peslis saeva, vorago pateris
Noxius, aeger, iners, coiimutat, destruis, urget,
Gaudia, jura, bonos, scismate, fraude, dolo.
Niidus, inops, vacuus, prelio, virtutis, honesto,
Lite, furore, fide, gaudet, abundat, eget
Eligit, optal, aniat, depravat, spernil, abhorrel,
Jurgia, probra, scelus, fcedera, templa, debs,
Quo nascente, suum virlus dum comperit hostem,
•
D Bella mihi video, bclta paraniur, ait.
TEMPORUM DESCRIPTIO.
Ver roseura tenero lascival flore, laborat
P.icturare Reara floridiore coma
Solis amica calet xstas xstuque redundans
Nililur inierpres noniinis esse sui.
Vinilor autumpnus, Bachi pincerna, propinat
Uvae delicias, horrea messa reptet.
Horret hiems triplici panno pellita, noverca
Florum, Iascivi pectoris aegra comes.
Siint parles anni bis binx, ver lepet, aesla
^Esluat, aulumpnus uva dal, algel bienis.
Vcr florum genilor, xst.is nutricula, frnctu
Diiior autumpnus, prodiga vestis liieins.
Ver lurbal renes, in vere furil Diogenes;
 983 CARMINAVARIA.
Ver Veneri juvenes implicit ct senes.
Lm-ifcr aslra fng.ii, solis prxcursor, ad oriura
Respirat, melior exule nocle dies.'
l.rgni in exiliuin lencbras Anrora, cubile
Tilniii vidnans, purpurat ora Jovis.
Hirsuto corailata gelu, lux serpit et ortus,
Tempora canicies amicipare studct,
liberius radios Phcebus dispensal, anhelant
Quadrupedes curru diinidiante diem
Migrat ad antipodes Pbccbus, dcclivior nxis
Vergit ad occasum langtiidiore rota.
DESCRIPTIO LOCI.
Nalurae sludium locus est quo veris abtindant
Deliciae,Veris gratia, veris opes. -
Tellus luxuriat crinito gramine, gramcn
Yeruat flore, '.epel auniln, spiralodor.
Blandilur nattira loco, donando favoris
Prodiga, donatis rebus egerc potest.
Donnndi irausgressa inoduni sibi nulla reservans,
Purpurai ornaiii floridiore locuin.
Perpettiat Zephirus flores, hirsuiaque bruma
Non infeslul htinium pauperiore coma.
Pullulai in flores Iiiimus, humida gleba marital
Se glebae, redolet flosculus, herba sapil.
Nou rabies canis aut cancri, vcrnautis honorem
Floris coininntat pauperiore loga.
Natali tuinulo dulcis rosa dives amiclu
Veinat, odoralus deliciosa comes.
Frciiictilus crispato viret, quae divcs odore
Custigare sotet spiriiuale inaliim.
Mollia nigrescunt vacciuia, naris ainica;
Lilia procedunl candidiora coma.
Venitur ad solem cyane, grave vulnus amoris,
Phccbxi nulus prxdical herba scquax.
Salvia procedil, piperi qnem leve niariial
Qui facil iinirieiisas luxuriarc dapes.
Arlemisia viget, qux vultu glauca, saporem
Bachi deliciis luxuriare solel.
Quem castum rcdolet, pallel narcissus amoris
Indiciuin fncie pnllidiore gerens.
QuiproculBachi feslival, surgit hysopus
Inlilttlare potens dolia plena deo.
Quod guslu conimcndal ovis vct damn popeilo
In triviis, raris crinibus, herba viret.
Pelrosilla apis cerlantia vullu (sic)
El siraili similis denegai esse sapor.
Slatura brevi trifoliuni sedet csca popelli,
El jejunanii ccenula festa viro.
Quae renes cessare jtibel lactura noverca
Exsurgil Veneris, religionis ainans.
Ad Venerem faciens gcniirix eruca rigescit,
Suscitel ut seinen candida cepa poicns.
Vicinaiur humi residens plantago, lumorem
Casiigans carnis et rcsidere jubens.
Prodil humo dorraire siudens papayer, ancli
Vernanl delicix, naris amicus odor.
Ptirgairix sloinaclii, fucieusque lonilrua, purgil,
986
A Snrgit ab officii nominenomen liabens.
Lilia sectanlur vcstis candore, ligaiur
Ad vulniis, faciens lanccolnta jaccl.
Pallescil mbor in violis, mediusque videtur
Nescio quis neuler inter ulrumque color.
Oris delicix prodit gingcmber aculns,
Vernanles certat perpetuare comas.
Florescunt tiina, viclus apum qnae dnplicc fruclu
Diiant Iiiiniiiibiis templa, sapore giilam.
Dispuiat, ei nielius redolet, cbnflicius odori»,
El qux noii possunt singuln, mnlla juvarit.
Gustas apis fiorem carpendo, lahore magislro
Monslrans huinanx comniodilaiis iier.
Non praedatori borex de ffore iribuium
Solvil, gratuitas invioiaia loci.
" Ne percat nulriqis inops infatilia floris,
Coniinodat altrices fons redivivtis aquas
Vesiil huinuin decus arboreuin, frigusque propl-
[tiatis
Solis ad exsilium nititur umbra lepens.
Quercus altimna suis ccelum vertice maritat,
Volivoque snum respicil orc Joveni.
Laurus vaiis honos, hibernas despicii iras,
El spolii gaudet inlegritate frui.
Ulinus lala virel, triviis umbratilis, uraora,
Titire, consurgil fagtis ainica libi.
Albescit palmx coma, raraus ejus osanna
Audit, Christicola vociferanle viro.
Astra pelcns, patiilos in ramos pullulat itex,
Q Quaesolet esse domus mellilicanlis apis.
Iniliale mali semen vilxque noverca,
Ficus adesl prirao noxia priina pairi.
Vicinaliir humi buxus qux sistra propiual
Exubiis, tegimen minisleriale cruci.
Artificis medianle manudansvasa Lici;
Pluribus in nodis prxsolidatur acer.
Qui Bachi paleras prohibel requiescere, prodit
Vesperlina gerens prandia, curvapirus.
Pomus progredittir dans siiccimentia rauco,
Hersula carboni conficienda mcro.
Cerasa plena ruhent, sed jncluram hrevitatis
Illorum redimit deliciosus honor.
Arborei generis surgit regina cypressus,.
Qux regciii regnm tangere digna ftiit.
D Teslis araiciiix Puridis, iiyniphxquc reputsae,
Piillulatin mollcs popiilits alba comas.
Frondescit platanus, cornns nodosa, noverca
Taxus apum, redolens cyamus, uda salix.
Egregio pollet effeciu myrra, Iiquore
Vivifico, carnem luxuriare poiens.
Aliiorad nubes lollil caput ardua pinus,
Undis judicibus exposilura rates.
Virga propinatrix lliuris constirgil, honoreni
Voiivaementis cxhibitura Dco.
Prodit amigdaleus fructus quein febris avila
Torquet langiienti sana dieia viro.
Pulltilat ex citjus spolio Iracltira colorem
Arlificcm prxstans vestibus, alnHS adcst
Flore rubct sapido, riibens niitcscit odore
987 MATILEI YIND. CARMINAVARIA.
Armorum ferilas, asperilasque logae.
Ardua morus adest, cui momentanea proles
Sangiiine Pirameo premitus alba ruhet.
iEsctilus egreditur xvo innjpre reservans
Fruclum mellitum conCnvilaic cadi.
Viiisadest, nosiro major Jove temporc, plcbis
Delicix, plebis gloria, plebis ainor.
Plurima rcstal adhuc arbor, sed Musa labelliim
Comprimil, et brevitas auris amicn placcl.
Non infestat aquas solis lepor, immo teporeut
Ramorura series orbiculala sonel;
llnmor amicitiae soiis sua jtira mariinns
Destin.il in florum frticlificare coinas,-
Aliera graiuitas. superest, ctimulantque «lecorem Voce plncent volucres, umbra calor, aura lepore,
Kgregie studio garrulitatis aves.
Vnciferans « occide,. > dolens philomena querelas
Et sna jocundo darapna dolore canil. .
Yox nicrulx reson.il, quae facta doniesiiea nostrx
Vocis adulterio nobilis essc solet.
Psitncus exclamat prxsenlalura triumphis
Cxsareis, lingua degencranle, « vale. »
In sceius, in litera renans arinalur alauda,
Lxia prophelanli concinat ore diem
Argi Inminibus slcllntus pavo superbus
Et picltiralae vestis honore niict.
Nidifical ramis Veneri dicala columba,
lncesiuin redimens simpticiore coma.
Turtur amica genut, primojurala marito
Coutinuativi pignus amoris amans.
Hic canit, hic habilal maculis distincia couirnix,
El regido perdrix excrucianda veru.
Qui proprias canit cxsequias, moriisquc propinquus
Despicit articulum, fonle resullat olor.
Maieriatn logici conflictus pica propinans,
Nescio qtio niedio menibra cOlore legit.
Birex nanus adcst, qui slalurae brevilateui
Nominis intitulal nobilitale sui.
Non piccus fabricator abest, ovi fabrica rostrum
Bum sibi de sociis hospiia lccta fodit.
98!s
VGarrnla pigrcscil el avara monedula stiela
Exilio nostros concelebrare lares.
Vcl p.uilnr YCIagit pnsscr, cui nomina ponit
El lumhis fltiitans irrequieta Venus.
Nnn cornix, non corvtis adest, non noclua sacruin
Blasphemat gemilus nsperitatc locum.
N)u aquilae primaius abest, nisi carmina plebis
Rumpai regalis condiiionis honor.
Ergo relnlivos volucrum queremonia cantus
Dum movel, organicum carmen adcsse pules.
Flos sapil, lierba viret, parit arbor, fruclus ahun-
- Ld'l,
Garril avis, rivus murmural, aura tepei.
Fons potu, rivus miirniure, fiore solum .
Gralum munnur aquae, volucrum vox consona
[florum
Suavis odor, amnis frigidus, unda lepens.
Sensus quitique loci prxdicti graiia pascil,
Si collalive quxque notuta putcs.
linda juval tncium, gusium sapor, el sonus aurera;
Esl volucris visus gratia, naris odor.
Non elemenla vacant, quia lelltts concipit, aer
Blanditur, fervor suscitat, litimor alit.
Ciceides Musae, paitlo majora canamus,
Vobis freia, frelo vela secunda damtis.
Non omnes arbusla juvant huinilesque niiricas,
Immo juvat lauri parttcipare vicem.
LOCI BREVIS DESCRIPTIO.
G
Hlcgeniussliidet in meliits, vcr grnmine piclum
Eximio lerrx grcmioprxsentat ainictiim.
Pullulat herbula, nitncial aurttla veris honorem ;
Flosculus emicat, et rosa prxdical orta teporem.
Frons vilreus, fons nectareus, nova gcrmina flo»
l^ruit
Vivificat, fovet, amplifical, spirans odorcm.
Non spoliat nec depreciat rigor hosiis iniquus
Temperiein, retinet speciem flos veris amicus.
 INDEX IN PETRI
VERBUM ABBREVIATUM.
Revocatur Lector aa numerales nolas crassioribus Igpis textui inserlas.
A
Abhatcs,Abbatissa?,Abbalialis.
Abbatessubessedebrnt episcopis io cujusstint diu?ce-
si, 113.Ahbalisbenedictio, seu inauguralio simplex est
ct polest iterari. 114.AbbasCislerciensisSleplianuselee-
mosynamsibia sacerdote Simoniacooblatamrejicit, 119.
Abbatissa;non excusantur a Simonia, dum paciscuntur
«•urnparentibuspuellaeinlraluraemonasterium, 424.Ali-
haluma suisdicecesanisexemptioimprobatur, 114. Ab-
batiaiismitraecornuaduo quid signilicent,113,429.Abba-
tiais mitranlingulsedufequid signiflcent,114.
Abigailqna prudcnlia iram David miligavit,59.
Abraliamin casa exigtiaanjr<dos ei excepil bospiles,
D 158.
223.AbrahametLot exempl" uohospilaiitalern commen-
darunt, 293. Abrabamquin;je regum victor, eorummu-
nera respuit, 54.
Absolutioquaj datu'. pacto prelio Simoniacaest, 67.
Abstinenlianulrix est continenlise,300.
Abundanliapanispeccati Sodomorumftiiforigo, 488.
Accelerandaest poenitentiaob septemcausas,323.
Acceptiomunerum mullipiex, 58. Acceplio munerum
rcprobalur, 60, 398. Acceplionispersonarum deflnitio.
172. Acceptiomunerumqtiemlibelobligatad omnemser-
vilulem, 585.
Accipilribasassimilanturpraelatorumoujciales, et ex-
aciores,69.
Accusareneminemleges obligant, 209.
Aceusaliopastorumquandonon est recipienda,48t.
Acediael ignaviaimpediuntoratione.m,289.
Achande anathemateJericho non impune furatiisest,
131,133.
Acquiri et relineri iuste quaenammunera possunt,
118.
Aclio conlemplalivadnplex,205. - laudisoriuntur, 39. Altari quolies adstat sacerdosPascha
Activavita duplex, 482.
Adaro.SicutAdamprimum hominem.sic et secundum
aggressaest superbia,28. Per Adaesuperbiamvita mundi
perierat, quamChrislushumililaterecuperavit, 34.
Adolescentibuscuram eommiltere animariim qiiam
dmmosum,139.In adolescenlequsesinlsuperbiaRindicia,
26. AdoiescenlisBomanilepidumcommentum,90.
Adulari nescil contemptus munerum, 58. Adttlaiio
oieumest simul el malediclio,114.Adulatiopauperesfu-
git, diviles sequitur , 115. Adulationeet detractioneho-
uio sicut aurum in fbrnace probalur 115. Adulationis
oletimmentes emollit, 115.
Adulatorbmnismente csecusest,116.Adulatorumver-
oa corrumpunt,32.Adulatoresaulici Xerxemin Lacedae-
inoniosbellum parare mendacilerinstfgant, 41. Adulalo-
ribus comparalurJoabAmasanosculosimulato necaus,
117.Adulatoromnis est proditor, 117.
. Adullerium quid sit, el quamgrave crimen, 301.
Advena,et peregrinus edere de agno Paschali olim
tirohibebatur,86.
Adversisdifjicileresistitur, nisi fortitudini prudenlia
.lopuletur,275.
Advocalispericirlosiusnihil cst munerum acceptione,
58. Advocalimaximepecuniarumsunt cupidi, 133.Advo-
;jli linguamvena!emhahent,133, 365. Advocalianliqui-
ius viles reputabantor,134.Advocatorummalitiasuggilia-
tur, 131.Advocatisa?piushorrenda morte deceduut, 135.
Advocalusdivessi pro advocationeqnidquam accipiat,pec-
rat mortaliler, 156.Atlvoc-itinon divime,sed soli huma-
ua; innitunlur justilia?.,136. Advocati :olcrei!j, 115. Ad-
CANTORIS
vocalos cogit reslituere Ambiancnsis episcopus; quare*
/Edificiorumsitperfluitasviliosaesl et reprobanda,225,
494.vEdiliciorum sumptuosorumexpensaepauperumde-
rogant eleemosynis,226 yEdificiumvirtutum ex quibus
consummetur,241.
/Egrolusmedicumnon quaeriteloquentem,sed prudcu-
tem.20.
^Egrotis valetudo corporisprius curaeesl (quam aninise,
Dz5.
/Eqiiitati mauifestteac rationibus vivis nuilius auctori-
tas polest rerragari, 158.
jfitas spectandaest in sacerdotisordihalione,8*>./Elas
ad sacerdolalem revorentiam maxime necessaria est,
/Eternitati,vitapraesenscomparala, velut punctiiinest
temporis,520.
Affecluscarnalis nimius erga parentes rea probatur,
181,
Agellius,seu AulnsGellius legesurbium telis couipa-
rabal aranearum. 138, 447.
AgnusPascbaliscum lactucis agreslibus comedijube-
batur, 84. Agnus Dei cur cantetur in missapost euchari-
stiasconfectionem,263.
Alani de sacerdotibuseleganler dicta, 451.
Alasduas babere debet oratio, 256.
Alearumludus quot pariat mala, 401,
AlexanderMagnusmodnmmunera largiendi igiioravit,
121. AlexandriMagniexercitus patienlissimuslaboruui,
272.AlexanderpapainconcilioLatcrancnsifeneraloresex-
communicavit,132. Alexandriterlii papse prseclara sen
lenlia evulgatur, 171,183, 353.
Aliena rapit qui superfluaretinet, 46,
Allopbyli dicuntur Phiiisthaei,36.
Altare ministrare, ac praidicare,interdumdecuptdilate
Immolat,72.Altarissacramentumimpre iabileessedebet,
76. AHariarhulta ih eodem lemplo improbantur,82. AI-
tare (ad) sacerdos cum lacrymisaccedat, 84 Peraltare
idoli Belis signalur omnis Simonia,66, 99, 353. Allare
Rubeuitarum exemptionem iQferioruma stiperioribus
sttis signabat, 113. Altaris secretarius diciturdiaconus.
157.
Altercationon decet sanctos,11.
. Amanin propriopatibulo suspensusest, 234.
Amasanon io ingoine percussusest, 431/
-• Amasan et Abner
Joab invidia correptus interfecit,
29.
Ambianensis episcopuscogitadvocatosad restitutionem,
et quare, 446. -
Arobisinistrisunt munerumaeceptores, 60.
Ambiliofori excsecatlitiganles,136. Ambitiosisuggil-
lantur, 139. AmbilioRomanamdeslruxit rempublicam,
140.Ambilioclericorumex Judaeorumambilionesumpsit
exordium,144. Ambiliogulam comitatur,299.
Amiciii;e,diviliasct honoresne praeponas,62
Amorcarnis indignosad dignitales proroovere soiet,
143.AmorChrislicarnalemnescit afTectum,l84.Ab amo-
rc et odio privato alienum esse decet aequumjudicem,
62.
AmramMoysenfiliumsuum ' occultatmensibus tribns,
72.
Anachorelarumsolitudo exccllenliorest quam cwno-
bitarum, 185.Anachoretaequidamab abbate B. Felice
pr;edicalionemnon impelranl, etquare, 14. Anachorela
qiiidammira indttsiria Cugalsupcibiam,25. AnaclioreU
M KNDEXIN PETRUM CAJNTOREM. 092
quldamplenum laqucts mundnmvidet, 55. AnjchoreU- B. Bernardustres ob causas, 111.Auctoritasnulla aequi-
rum celiulaenon superflu.-e,494. Uli manifeslae,ac vivaeralionipolest relragari, 138.
Ananiam,Saphiram,ac Simonem Magum Simoniam ob Auditorumutiliuti nihil adeo obest, quam docenlium
B. Petrus graviter corriplt, 333. , nimia sublilius, 6. Auditorum capacitati praedicalioac-
AnalhemaNoviTeslamenttcumanathemateVcterisTe- commodaridebel, 169.Audilorsi deesset, delractor oon
staraenti comparatur,67. Anathematadebent esse mona- esset, 52.
chis omniamundana,333. Augnribusmanera non sunt conferenda,437.
Angaria. lnangaria crux portatur tripllciter, 271. Auguslinus(S.) infestissimusdelractorum persecutor,
in
Angelosde cmJis aerem hunc caliginosumpraecipl- 51. S. Angustinus fugiebat omnem civiutem episcopo
tavit superbia, 21. Angelosin ccelisprimuracceidilsuper- orbatam, 140.
bia, 27. Angelorumordinibus pro qualitate meritorum AuguslusCaesarin omnibusagendis morosusfuit, 196.
hominesjusti inserentur, 28. Angeli sacram altaris ho- Aurifrigiumquid sit, 448. In auro et argento beatam
stiam cum tremore circumslanl, 85. An'gcIorumordines a \itam reponere turpissimumest, 45.
l)eo disposili,115.Angelicaperfeclto cst, in nullo, aliter Aurum bulliens pluet super feneratores lo iuferoo,
quam se res habet, sapCre, 195. Angelorum conversalio- 133.
ni virgines associautur, 215.
Animaefidelium defunclorum in purgatorio juvantur B
per missae sacriflcium, 8 1. Animo simplicimunera impcr-
tienda sunt, 124. Animus virilis maximenecessarius est Balaammunerumacceplator, 56.
praelalo,146.Prif animabus subditorun.suorumsponde- Ballhazarrex vasis sacris abutens regno ejectus e*t.
re praelatusdebet, 153.Animampro Chrisloponere pro- 144.
digaliUs sancta est. . - Baplismi efleclum impedil macula peccali mortalis,
Animaliaglebeequinamhumtnesdicanlur, 16. 200.
Anna soror Moysisob detractionemlepra percussaest, Basilius (S.) lingua ignea prtedicareconspiciebatur,15,
109. 152.
Annexio plurium missaruminter-se exploditur, 81. Bealltudinesocto de fontecbariutis procedunt,215.
Anniversariateouia merito in unum rediguntur ab epi- llelis Idoiisacerdotibuscomparanlur monachipropri»
•copis, 408. 333.
AnselmusCantuariensis episcopusnepotls sui proroo- Urii, Belisarius comes stabuli, 414.
tionem impedil, et cur, 125, 438. Bellorumslrepilus et saecufarianegotia viUre jubenlur
Anligonusrex, 437. . 155.
AnloniusB. anachoreU fratribus vivendiformam pe- privlali, Bellua multorumest qui pluries beneficiatusest, 92.
tentibus Evangeliumproposuil, 206. B.AnlouiusS. Pau- BenedicttinusDominocur a pueris in ecclesiisdecanu-
luhi prUttumeremiUm visiiat, 226. tur, 38.
Aorasia,caecius, 14, 295. Benedictioquaabbasinauguratursimplexest, et polest
Apes a grege suo burdones ejiciunt, quare, 130 flerari, 114.
Aporiariquidsil, 610. Benedictus/S.) solitudinem exemplo sno commenda-
Aposlatare a Deofacit superbia, 22.. vil, 183.Precibussuis monachumi tentatione liberavit,
Apostolus.Super appslolos Spirilus sanctuscur in liu- 289, 538. Proprietalem in monachis suis maxime dete-
guis igneis apparuit, 15,152. sutus est, 335.
ApostoJoruraet episcoporumsanddia quid signiflc.cnt, Bcnefuctoruminlentioni non satisfacit pluriom missa-
71. Apostoliduos tanlum ad aposlo'atus offlcitimclege- rum connexio. 81
runt.71. Aposloliquarelumbosprsecinctipradicarejttben- Beneflciaplura retlnenles flclispoctarummonslriscom-
tnr,146.- Apostolis caeteris B Petrus p!>provecliorem paranlur,87.BeneflCia ecclesiaslicaqiiorituconferrisoienl,
selatempraefectusesl, 158. Apostollpaucas reliquerunt 90.BeneficiaecClesiaslica ad cuilumDei propagandumo'r-
tradiliones ot melius servarentur, 206.
Aquaejudicium peregrinum prohibetur, 197. AqusFet sunt dinantur, 94. Beneflcia plura retinentes delesUbiliores
ferri judicia peregrina nihil in se cerli liabere probalur stica Lamech bigamiaminducente, 95. Beneflciaecclesia-
conferendivarius modus explicatur, 103, 104,105.
exeroplis, 201,- .
Aranea vermisest pulidus et vcnenosiis,233. Aranca- Beneiiciumecclesiaslicum qui indigno conferl,pauperun
res furatnr, 156. Beneflciumecclesia«licumtulius esl re-
rum Iclis leges urbium assimilabal Ageliius,138.
Ardens praedicatoraccertditaudilbres, 14, 434. linquere quam cum scrupuloretinere, 184.
Bernardus (S.) coram monialibus prsedicalionemio-
Argus centoculus episcopospraesignat,92. cboansobmutescit,etquare, 14. S. Bemardus ctim Teu-
Ariana haeresisin quo confundalur,213. tonicis coram populis absque fruclu praedicasset, ejus
Arislippus aulicus regius a DiogeneCynicocontemni- SermopOsteaper interpretem reculcalusfructiScavit,14,
tur, 54. v Bernardus papalem per triennium optavit auctoriu-
Aristoteles ad nullamqusestionem sibl propositamnisl S. tem, tres ob causas,111.
dalis induciisrespondebat.12. Bifaciataemissaeexploduntur,80.
Arpenna seu arpina ferrc quld, 417. Blasphemiahorrendaclerici cujusdamafeatons, 63.
Arreptitius quis dicatur, 516. Boamundusjudex justus personarumfugilacceptionem.
Arrhaquid sit, 337.
Arsenii Palatini eremltaepraeclarafiducla,219. Conti- 174. Bonarummentium est-ibi culpam agnoscereubi culpa
titias ex oculis lacryraasfunuebat, 246. est, 191.Cum bonisconversatiolaudalur, 180.
Arliflcesin Ecclesiaquinam sint necessari, et qui non, non BrevilasYIUBprsesenlisin memorianostrasemper de-
223.
Arundini vento agltatae comparantur InconsUntes, betBritto versari, 52.
Manichaeus,488.
196. Brutis animalibusvariis omnia slogulariler vitia com-
Asino,sicut et corpori nostro, nt dometur, tria deben- parantur.
tur, 296, 368. Bullienli auro poUbuntur feneralores in inferni ge-
Assiduitasvilescit, et reverentiam tollit, 405.
Asteriscusquid sit, 339. henna, 133.
Athanasiipapaepro flde exsulanlisquidameremita cau- Burdonesa grege apum repulsi histriohes designant.
sam defendit, 163, 285. ' 130.
Atheniensesingratitudinis vitium graviter puniebant, Bursas pauperumqua arte eplscoporumoOlcialesemun-
gant, 66.
Athleta qiiisdicatur, 369. Busiris rex, 498.
Avaritia, Avarus.Avariliaqnid sit, 48, 49, 383. Avart- C
tiaest idolprumservitus, 51.Avarilia inferno, ac vulvaa
raeretricis comparatjr, 52, 247.Avaritia difliciliuscura-
turquam Iibidltiisvitium, 52, 217.AVaritiaecclesiastico- Cadusquid sit, 453.
rum suggillatur, 69, 73. Nihil avarilia gravius cuiquam Caecusmeuleeslomnisadtilalor, 116.
imprecariquis potest, 51. Avarhiaindignosad digniutes CaeremoniasEccleshe non observat,'qui missam bifa-
frequenter promovet. Avari sanguisugsedicuntur, 70, ciaUmcelebrat, 80. Cseremoniarummultitudine populus
879.AvarijejuniumDeo exsecrabile,296. Avaronihil et Israelmerilis suis exigentibus oneralus est, 2. CaesarAu-
sctlestius, 50. Avaro pccnitenli quae pomilentia injun- guslusin omnibusagendis suis morosusexslitit, 195.
sit, 53. Avarusindigel eliamhis quaepossidct,50, CaioCaesaricomparaturpluriesbeneflciatus,92.
47, Avarusomnisimmundusest, 51.
fcnda Cain invidiamotus fralrcm occidlt, 29. -Catoisignum
Auctoritatem papaletn sibi per tricnnium optavit eralcoruu in narej 361.
 1NDEXIN PETRUM CANTOUEM. 994
Calumniain pcregrinisjudiciismanet impunita, 103. ^Cibo quovis nccessifate exigente religiosisuti conees-
- Cameracensis cujusdam«piscopi ludus spirilualis, 401. sum est, non autemveste superflua, 225. Ciborumdam-
Cameracensisquidamcanonicusscripsitcontra nudilatem nosaestsiiperfluitas, 220. In ciborumsupcrfluitale, unica
pectoris in feminis,483. raanu diabolus lerit, iu vestiumautem duabusmanibus,
Canccllariumsuura S. Thomas Cantuariensissub jura- 224.
mento aslringUad munera rejicienda, 57,106. Cinipheset cynomiaadulationemet delractionem desi-
Cancrosimilisest usura peccati, 131. gnant, 115..
Canipulusquidsit,388. Cinisct eiliciuraarma sunt pcenitenliae,316.
Canonesio 2 et 3. aflinilalis gradu matrimoniiiracon-. Circuitusjuslortim bonus mulliplex est, 235.
traui prohibenles, 68. Canonespro libitu condere, inter- Cislerciensibusinhibilum est habere in suis claustris
et
preUri abrogare summus ponlifex potest, 138. Canoni decreta Gratiani, 477. Cislerciensesmale reprehenduntur
derogatur canone contrario, 138. Cauonum missae quis ab episcopoCarnotensi,485.
major et minor, 407. Clamosaessenon debet disputalio, 7, 3i4.
Canlici et psalmrdislinctio,481. Clarevallensisabbas Willelmusmaluit negolio mona-
Capellarumpluralius peperit minisleria capellanorum sterii sui Iractare, quampraedicare,17.
illegilima,82. Claustraliumopera orare et legere, 286.
Capilli Absalonis quo crebrius tondentur, eo uberius ClaudicatiomorUlisculp;utriplex est, 282, 535.
exsurgunt, 59. Classicus 1, 2et 3, sunt pulsus ad horas canonicas,401.
Capiti serpenlis fldes comparatur,257. Caputmaxime ClaviculaSalomonisdamnalaest, 478.
deturpat ocuiorumabsentia, 92. ' Clementiaspecies est misericordiae,252. Clementia in
Cardinalibusauatuor virtulibus ornari debet praelalus, judice maxiroeelucere debet, 232. Clemeutia judieis sil
149. moderata, 506.
Carnalis alfectus reprobandus est, 181. Carniet sen- Clerici cujusdamhorrenda blasphemia,66. Clericieun-
sualiuti hominumadversalur sacra Scriptura, 211.Carni tesad chorum Untum lucri causa reprehenduntur, 70,
nustra?sicut et asino tria debentur, ut dometur, 296,368. 402.Clericidies septimaua?computaredebent,405.Clericf
C»'.onoslrasic dorroiat, ut mens in Cbrislo vigilet, 218. coronaet tonsuraqufd significent,SOO.CJericis liicoses3e
Carc cito ad praeterius illecebrasaspirat, 317. meliores maximedestruit Ecclesia, 59, 151. A clencis
Cartbusiensesaltaris bostiam consecrare non audent Lia magisquam Rachel diligitur, 94. Clericinisi probatae
nisi dtebus festis, 78. Carlhusiensium solitudo a quibus scientiaead honoresnon sunlassumendi, 143.Clericorum
traxit originem,18.Carthusiaiiicujusdamreligiosicharitas avarilia suggillatur, 73. Clericorum ad honorcs indigna
commendabilis,244.Castrorumacies terribihs debet esse promotiosuggillatur,142.Clc-icorumpigrilia praecaeteris
Ecclesia, 142. omnibusdebet redargui, 219.Clericusdivesin conscien-
Casusfrequensest malospuniri instrumentosuaeoflen- tia, pauper sit in peeunia, 50. Clericus adulator jubetur
sionis, 234. degradari, 117. Clericus dives pauperum eleemosynas
Calechumenorummissa quaesit, 407. usurpans sacrilegusest, 126. Clericusquidam ob adulte-
CatharihaereticiNovalianidicti sunt, 480. rii crimen viscera sua in latrinas effudit, 479.
Cathedramconcionaloriamascendere seniorumtantum Coetum.Coeleslis.In ccelis primumnata est superbia,
est, 160. 27. Ccelos aperit, et claudit oratio, 288, Cceli
Causaetprincipium raalorumomniumest superbia, 21. dicunlursuperbi, 21. In ca?lummeliusde tuguriopecc3tores prosilibi-
Causaadeo injusta nulla esl pro qua tuenda non invenia- lur quatn de palalio, 227. De cielestibus pulverem et
tttr Advocatus, 134. Causae pessiraai lacilurnitatis suiit quisquilias colligere horrendum est, 10.
quinque, 16t. Causseduaetaciturnitatisin praedicatorede- Coenobitarumsolitudo securior est quam anachorela-
benl considerari, 167. Causaegarrulitatisvitiosaesuntqua- rum, 185.
tuor, 167.Obcausas seplem accelerandaesl' poeuilenlia,
<
Columbasvendere est pacto pretio mystcria altaris ce
323. lebrare, 75, 98.
Causidicilinguamhabent venalem, 133, 365. Collationesacramentorumnon potest prcelatus etiam
Cavendasummopereest singularius iu congregatione. supremusin aelernumprivare, 112.
Comessoladefunctorum esl misericordia, 253. Comes
Celebrareofliciasacra pro lucro temporali velat Scri- quidam excommunicalus, cum absolveretur a summo
pltiia sacra, 70. pontilice, ab ordinarioUmen etiam peiit absolutionem,
CeleriUs in loquendo non est amicaphilosophiae,11. 430.Comes paialinusduplex, 489.
Cellaemonachorumolimobedientiaeappellari solebanl, Comitestreshabetjttramentum, 291.
335. Commodaquaerere,ac incommoda viUre Jiaturale est
. Cellulaeanachoreurum non superfluae,491. hominibus,210.
Census ecclesiaslicus clericorum pepcrit ambitionem, Communiaidem quod communitas, 3%. Commutatio
1«. beneflciorumet rerum spiritualiuni quaenam Simoniaca
Cervixerecta per superbiam post peccatura maxime sit, 107.
Deo displicet, 22. 1ompedesnaturse et gratiae, 41, 373, 375.
ChariUs princeps est omninm virtutum, 241. ChariUs Coaciliura Lateranense usurarios excommuriicat,
debet a teipso inchoariet in proximoperlici, 218. Chari- 132
us vult aliquandocaeterispraeferri propter communem Conditionisabjectaehominesantiquitus inadvocatoseli-
uli iUtem, 140.Charitatem acrius laeditdetraclio quam gebantur, 134. Condilioneseleemosynaelaudabilis,256,
caeleravitia, 53. Absque chariute virlutes caeleraedefi-- 553.
ciuut, 2f2. A chariute pendeliex et prophetae,213. Cha- Confessariusvinumet oleum Samaritanidebet haberev
ritatis flliaesunl omnes virtutes, 2i5. Chariutis filia spe- pamitentibus, 17f. Confessarius Iria praecipuedebet iti-
cialis est misericordia,2i7. jungere pceriilenli, 171, 313. Confessarius po?namarbi-
Choritaequinamdicantur, 108, 420. ChoritseSimoniacis trariampienitentibuspotest injungere, 215. Confessarius
s-jnt pejores, 108. piKnitenles debet pungere et ungere, 312. Confessarii
Christus,Chrislianus.Chrisli passio superbisnon prod- boni quaesint qualitales, 312.
est, 24. Cbristi humiliUle viu mnndorediit quam Adae Conlessiotriplex, 310. Confessk»oris maxima pars est
abslulerat superbia, 3i>. Chrisli viu tota in humiliute satisfactionis,311. Coufessionisdilalilo fugiendo, 171.
fundaU est, 38. Chrisli paupertas maxime in cruce ap- Confessiouisquaesintcondiliones,313.Confessionempec-
pai-.iit, 53. Christi exemplo carnalis parenlum afleclus calorumsaepeimpeditverecundia, 323. Per confessionem
abjiciendusest, 181.Chrisli humiliUs docet debere nos oinnium peccalorumdeientur maculae, 328.
esse contentos humilibus habUaculis,227 Christi omuis Congregatio.In cougregationemtoUm saepe unius re-
actio nostra est instructio,2i8. Christianivitadebet esse dundat peccatum, 189.
crux el martyrium, 72. A Christianomajor exigitur san- ConsauguiniUtisfavore nonest eroganda eleemosyna,
cliUsquam a Judaeo,214. Christianumhistrionicushabi- 123.
lus non decet, 225.Christianus non censetur qui necdum Conscientiaeserenataevocem sequitur vox praedicatio-
per patientiamprobatusest, 270. Christus positus est in nis, 13. ConscieutiaocculUnon esl alieno subjecU judi-
6ignnmcui contradicitur,8. Christus Judaeoruminvidia cio, 192.
crucifixusest, 28.Christus verbo et exempio pauperta- Consentirequid sit, 381. Consentitpeccanti, qui uou
tem praedicavit,41. Christusin eucharistia fonsest omnis corripit cura possit, 189.
graliae, 75.Christussemel se offerens sufliciees fuit ad Constabulariusseu comeslabulariusquis, 414.
redemptiouem totius generis humani, 77. Christus vigi- Conslrucliopulchrarumdomorum,invitatio est super-
lanler et slrenue praedicatisniinslilit, 151. Christusanle borum hospitium,227.
auuumduodecimumnon docuitv158. Christus nusquam Consiietudinempeccandidiflirile est evellere,523, Con-
risisse legitiir, 171. «uetudiuispravaequatuorivincula,533,
 INDEX LNPETRUM CANTOREM 990
Consummatioomuispeccatisupcrbia,22. Desiderare non nsccssaria est vaniUs,.504.
Conlemnilurpauper iu judicio,61. Desperanduiuupu esLdeuIto homiiiedum adbuc esl
tontempljtiva vila duplex, 205, 482. in via, 212.
Coniemplusui repellilur superbia,25.Contemptusmti- -Detraciieetiamin verumdicenfe quomododeprebendi
nerum causasmentiendiet adulandinon habet, 58. potest, 32. Detractioacrius cbaritalem laedit quam cae-
CohlentiosadispuUtioaudilores subverlil, 11. lera vilia. 33.Detraclio occullaperniciosiorestquam ma-
Ctfntinenlia el' abslinentia sorores sunl ulcritiae,71. nifesu, 53. Detraclionon audieuda,565.Delraclione pe- -
Conlinentiaenutrix est abslinentia,300. jor est adulalio, 115. Detraclioue et adulatione boino
Conlriliopro peccatisquanu cssc debeatdocelChrislus sicut aurum iu fornaceprobatur,115.Detractionismatcr
in resuscitalinne Lazari,309. est invidia,i9. Delraclionisdeus quis sit, 362.
, Coiitroversiaeflnisest juramenlum,206, 290. Delracloresnonerunt si desit auditor, 32. Delraclores
Contumeliosael scandalosa praedicatioquaenara cen- porcis et canibuscomparantur,166.Detraclorumtria sunt
scatur, 16. Ex contumeiiadupiicitcr oritur invidia,27. genera, 52, 33. Detraclorumpcenatriplex, 33.
Conversanduinnsu est cuinmalis iyisicausa correctio- Delrahere praesentilevitiscrimenest quam absenti,40.
nis, 180. Deus. Dei verbumde frigidopeclore erumpensaudilo-
Conversaliomalorummaximecavendaest, 178. res nun inflammat,15.Dei intuitu advocatumagerelauda-
Cor hominis profundura est el inscrutabile, 194. Cor biieest, 155.Deisoliusinluitu dandaest eleemosyua,253.
nostrumsanclissimaeTrinitatis triclinium est, 245. Cor De Deo pauci debent esse sermcnes nostri, 11. Deo
.Tiiindumcustodlredifflciliusest quam corpus,262. Cor- niliiliu displicetsicut cervix erecU posl percatum, 22.
dis munditiam fides inchoat, spes et cbarilas consum- Deo qui fentratur centupium accipit, 130 Deo coacu
m;ral,262. servilia non placent, 257.DeoconsecraUin usus pnfa-
Cornubellicumquidsit, 415. Cprnua duo habel super- nos non sunt transferenda,423. Deo singulariler loqui-
bia, 22. CornuaalUris duo quid significent, 80. Coruua mur, hominibusauLerapluraliler, et quare, 117,43.
mitraepraelatiquid sigmliceiit,115,429. Deum solum,nou autem amicum profereudo senlen-
Corporihumanotria debentur, 297. Corporis membra tiam judex in mente babere debet, 62. Nec Deum nec
omniasibi vindicat superiiia, 25. Corpus Cbrisli majori homiiiesrespicit ambilio, 110. lnler Deum et homiurs
cum reverenlia conflcitur praeseute dbcono, 157. Cor- medialor esse debet praelatus, 149. Apud Deum noo esl
pusnostrumex nalurasua veslium.mollilienon eget,224. personarumarcpptio, 172. Deum nerao lenUre debet,
Correcliofraterna eomjnendalur,254. 198. Deum abnegare insipientia est consummala,240.
Corruptumest judicium judicis miuiera capUntis, 61. Deusprohibet ne lingua praedicarepraesumatcui obviat,
Crates Thebanusad philosopliiamaccedeusopesomnes conscientiaprava, 15.Deus pensat qjio quis animo bene-
suas ubjecit, 54. flciumimpenitur, 124.Deusin lege MoysiduodecimUu-
Crimiualiterpeccat praelatuspcccalor etiam occultussi tum personasexclusita coutraclu malrimonii,138. Deus
praedicaverit,16. insipienlemsacerdolemraro sapientem facit, 144. Deus
Crocodilus.415. soius hypocritam deprehendere polest, 194. Deus in
Crucifigitdenuo Christnmqui indigne enim in anari exiremojiidicioomissaexprobrabit,nonautenicommissa,
sumit, 85. Ex crucifixiseligendisuntEcclesiaepraelali,98. 217. Deusproprie dicilur charius, 244.
Crudelemesse. eslhominem di(lileriv252.Cruxquatuor Diaboluspiimum honuuem teulavit tribus modis, 48.
modisporlalur, 271.Crux in angariaporlatur triplici de Diabo.us mutuo ad usuram humini suggtril peicatLui,
eausa, 171. 130. ,
Culpatn.-ignoscere.ubi culpa non esl, bonarum menlium Diaconiac sacerdotesdcbenl esse scientia et moribus
est, 191. Culpam peccanlis toUm persequi non modica - perfecli, 157. Diaconiofliciumnonest praedicateex au-
Culpaest, 219, 252. (-ulptesomoustriplex est, 218. cloriute, 157.Diaconiseptem a B. Pelro aposlolo sunt
Cultus.ObcultumDeipropagjuJumiuslitutasuuLbene- ordinali, 437.Diaconisdebelur prima manuumimposilio,
Cciaecclesiaslica,9l. 157.Diaconoprsesentemajori cum reverentia coulicitur
Cunidilasplurespeccstorum complectilurspecies, 48. eorpusChrisli, ibjd. Diacouorumqualis esse sUtus debel,
CupidiUsra<:ixomnium maloruin, 48 Non ciipidilalein 156.Diacpnuspuratus esse debet sacerdolem ad marly-
noluni,sed pmnem ejus occasionemvitare debemtis,54. rium, et ad evaiigelizandumsequi, 157. Diaconusin ma-
Cupkliutem pariunt ac uutriuut diviliae,48 CupidiUssa- jorihus ecclesiisdeesseuon debet, ibid.
ccrdolum peperil venaiiuiem missarum, 77. Cupiditas Difflciieesl sine impedimeuluprare, 289.
rnonslruosa est benelicia plura retiuere, 91. Cupiditas Dignitas.Qui dignitale praeest,praesitet morumhone-
insaliabilisest, 379. slate, 98 Dignitatessaeculivel habitae,vel concupilaege-
Cuppaquid sit, 481. nerant superbiatn,24. Ad digniutes ecclesiasticasperve-
Cura non minori regilur vita humana in hoc mundo niendi viaquadruplex, 97. Dignilales ecclesiaslicaenoti
quam navisiu mari, 17. coguationiel carni, sed moribusconferendaesunt, ibid.
Curiosilasveslium superfluasuggilalur, 221.Curiosita- Ad ilignilatesecclesiaslicasqui illegilime promovenlur,
teni malris suaequa arte ltomanusadolescenseluseril,90. similessunt sacerdolibus Jerobpamregis, .98.Dignilales
Currere ad unctumquid sit, 402. in primilivaEcclesiasola virtus bbiiuebat,14'l.Dignitalcs
Currus Eliae qualuor habet rotas, efquas, 149,274. pluresecclesiasticas;orcuparedamncsumesl,88.Dignitalum
Currus spiritualisseu qualuer virlutumfuse explicatur. 'ecclesiaslicarumpluraliutem arguit triplex unicitas,93.
518. Dilatio confessicnismagDam ruinamparit, 171.
Cyriacusdiaconusacceptionemmunerum, et Simoniam Dilectionefervens B. Magdalenapedes Chrisli post re-
detestatur, 57,107. surreclipuem tangere uon permittitur, et quare, 14. Post
dilectipnistrinamconfessionem B. Petrus loti Eeciesiae
D praefeclusest, 143.
DiogenesdiviliascontemnensAristippumregiumDiony-
Daedaliniqui sint, 492. sii Siculiirridel, 54. 381. Diogencs amenliam homiqum
DaemonesquidarapraesuntUciturnilati, quidam atitem •issiduedeflebat, 246.
garrulilati, 164.Daemonessifldem habent, morlua est, Dispu.laiion.es niniiumeflusaeplus slrepilus habent. et
240. Inler daemcnesilie maximelaudaturqui monachuifi minusutiliutis, 7. Dispuuudi modus exigit ulsine lite e.t
subverterit, 35. contenlioneflal. 11.Iu dispuUliotiibusthenlpgiaenou est
. Damaratusphilosophussolusaususest Xerxi regi ve- clamandumde frivplis,7,344. In dispuUtionibuspraepro-
rum dicere, 44, 116. - , perum esse respoDdenlemturpe et periculosumest, 12.
Daiiielel Jeremiasin puerilia prophetaverunl,158, Dislincliointer tradilioneslicius el illicius, 207:
Davidin humiliUle praescrlim commendatur,55. Da- Dives.Diviiiae.Divesqui necessariiscontenlusnonesi,
vidmunerum acceptionem refugit, 56. David erga be- lupus est, 45. Divesquuplura habuerit, eo plura desi-
nevolossuosmaximegralus semper exslitil, 304. derabit, 49. Divitessuperflua sua pauperibusobliganlur
DebiUiliiciU et si juramenlo conQrinaUde palrimonio erogare, 46. Diviles multis indigetit, 46.. lnler diviles
Oirisli nonsunt solvenda,183. cotuputanturqui diviliasconcupiscunt155. Divilesfaciie
Decaniisquidamsubdiium
' suum quomodo cum confu in lites veniunl,446.
sione repuleril, 91. Dividassuperbia et cupiditas comiUntur, 24 Divitia-
Oefunetoruroanimabusinpurgatorioprode tmissaes.ieri- rum modusquis sit, 45. Divitiassequitur adulatic, 115.
Ccium,81.Defunrtorumsofa comesest misericordia,253. Divitiaecum possidentur,non possuutnon amari, 41. Di-
Dejeclio superbiamsequitur, 36. vitiaeeireminaloset molles nuiriunt, non aulem fortes
Democrilus conlinuoridebat, 503. virps, 42. DivitiaBpariimt et nulriunt cupiditatem, 48.
DemosthenesIioguamhabuit venalem, 57. Demeslbc- Divilibusnemoverumdicil, 43,116. Dirilibusdare, per-
ces fuit vivavoxjuris, 164. dere est, 122. Divitibus
" idco omnia licent, quia omnia
Desiderianatunlia finemaliquem habentl 49. . . possunt, 160.
 997 INDEX IN PETRUM CANTOREM. !)9S
Dfvinaofllciatriplicem ob causttmcelebranttir,71 Di- cclebravlt, 85. EremlU quidam Atbahasiipapas pro Cde
vinaofticiameliiisest miltere, quaminlignecelebrare,7t. exsulanliscausam.luetur, 165.
Dpctor.In doctoredoctrinam et praedicalionembona Error nonmodicusest minusbonumpraeponeremajori,
viu praecederedebet, 13.Docloremesse praelatumdecet, 216.
146. KsanvenHlorsublimia per superbiamappetens a Deo
Doctrinavlriir. patientia consislit, 154. reprobaltir, 37. Esaugaslrimargosprapfiguravit, 301.
DoloadulationisAdamsuhversusest, 115. Dolus suus Evagriuseremita comesS. Hieronymi,538.
neminidebel palrocinari,127. Evangeliopauciubediunt,206. Evangeium Lucaeolim
Domo(ex) sua hpminemtria expe.llunt,151,300.Domo- inquot capiladivisum,457. —
rum superbarum aediflcatoresgyganlibus turris Babel EiichaTisliasacrafonlemomnisgratiasChristumconlinet,
e-imparantur,226. 75.Eucharistiam sumere omniumesl Chrislianorum,con-
Dona Spirilussanctivariisvaria cpnferuntur,91. licere aulem, paucorum,77. Eiicharistiamindigne con-
Dormire.Sic dormiatcaro nostra, ut raeus in Christo ficienlesvel sumenlesreprehenduntur,82. Contraeucha-
vigilet, 218. risliamturpitererravHMauicba?usliiereticus,2l3. Ineucha-
Dubiusteslis non manet impunilus,195. rislia?consecratipneeliam viget Sirooniasacerdolum,76.
Exallatiohiimiliutcraseqtiitur,40.
E Excommunicatusab episcopoproprio ab epdem debet
absp|vi,i30. ^
EbrieUslibidinemaccendit,298. EbrieUs infinita pa- Exempla humiMUtisplura recensentur ex Serlpluris
Tilmnnstra,300. sacns, 37. Exemplaa bonissumenda sunl, 80. Exempiis
Ecclpsia,Eeclesiaslicus.Ecclesiaquandoincceperitpps- sacne Scripturaemultis probalurquamdetestandasit mn-
sidere divitias, liO. In Ecclesiaprimitiva sola virtus di- nerum acceptin,54. Exemplismultis probatur peregrina
gniUles obtinebal, 141.Ecclesiacaslrpnimacies dicilur, ignis et aquaejudiciaincerU esse, 201 Excmplpquanium
142.AbEcclesiasua in majoribussplemnitatibus praelati bnnus praelaliisprodest, Untum indoclus nncel silentin,
abessennDdebenl, 132. Ecclesiahoc tempore magis In- 16, 146. Exempip et verbo pauperlalem Christus com-
nilitur bonisoperibus,quam miraculis, 199.In Ecclesia mendavit,41. ExemplpChristiparentum carnalis arTcctus
diversarumpersonarumsunt diversapflicia,202.In Eccle- fugiendusest, 181.
sia qui artificessint necessarii,et qui non, 223. Eccleria Excommuuicatnsab inferinri praelatPnon pptest ab-
una consut ex pluribuspersouismulurumfarierum.282. sulvia superiore nisi cpgniu causa, 112.
Ecclesiamnibil iu destruit, quam clericis iaicosvidere Exempliosui, a jurisdiclionepraelaii ordiriarii vlUnda
meliores, 39, 151. Ecclesiamfrandaresacrilegium cst, est, 112.Exeir.plioabbatum ab episcppisdiuecesanisim-
508.Ecclesiarumquammdamerga beneficiandosrooslau- prcbatur, 114.
dabilis,424, 429. Ecclesiaslicnrumreprchenditur avari- ExhortaLioad accelerandampoDnitcntiam, 32*.
lia,C9. Ecclesiasticorumoflicinrumvenalius suggillatur, Ezecbielanno30 incoepit propheure, 158. Ezechielis
516. Ecclesiaslicumbeneflcium quando licet conferre prophelaeliber olim in quot versus dividebalur,487.
cpnsangninep,422.Eeclesiaslicnmbeneficiumconferen-
dumDOD est indigno,421. Ecclesiaslicamonslra quandn F
nru, 47.Ecclesiasliraornamenta et vasa sacra quando
vendi possint,423,100. Fabrosferrariosa populo IsraelilicoamoveranlPhlli-
Kcclesiaeslipendiis nnn debent sustentari, qui bonis slhaei,143.
parenlumpossunlali, 417.Ecclesiaepax in ratione dali Facies Dei cst ejus divinaessentia,secnndaria
el accepticonsistit,69. Ab Ecclesiaeprimilivaeinslitutp autem sensusprimaria Scripturaesacrae,9. In Dei faciemconspuit
quantum recediiiitsaiigmnilae,111.Ecelesiaecivilas,mu- superbia,22. Faciemnamr.-cin hominemaximedeturpat
rus, et cpltininaesse praelatusdebet, 147. Ecclesiis plu- fornicalio,236, 301.Facieshominis mulliplex, 256. Fa-
rib-.issalisfacereunictisministernun polesl, 40. lu Ecclc- cierum plurium missaeimprobanlur,79.
siis majoribtisdiaconusdeessenon debet, 157. Facuudia obmutescitubi tf.grasubest conscientia, 14.
Eflectumbaplismiimpeditpeccatumroortale, 200. Ef- Vacundia,scientia, et viu iu praedicatorerequiruntur,
fectum oralionisqnid impedil, 290.ErTeclusinvidiaefra- 16.
terntim odiumest, 27.EU"eclus pacisquis sit,266. elfectus Felix. A beatc Felice abbate praedicalioimpetrarl npn
orationisquissit, 288. potcst, et quare, 14
Eleclioillfgitima addigniUtes similisest altari idoli Fallunt frequenter peregriha ferri et aqusejudicia,
Belis,66, 99. Ejectio canomca multtplex in veleri testa- 197.
mentp,99. Electionem jaclusnrtium fieri non permillit Falsiutem lpqui, et veriUlem facere, aequalisest im-
Ecclesia,19». Eleclionisdefltiitip, 99. Elecliouis cano- pietas, 163.
nice sinceriialemtria impediunt,97. Familia. In familiamagnavaria snnt oflicia,91
Eleclro pax comparalur,515. Familiarisinimicusperniciosares, 116.
Eleempsynaquibus,quomodo, qnp e t prdine farienda, Fastidiosui laboralslullus et iiiconstans,196.
123,156,157,510.Eleerapsynatiliaest misericordiae,236. Favoreprincipumsaepeindigniaddigniutes promoven-
KleemosynadaDda estsolius Dei intuitu, 258. Eleemosy- tur. 143.
namsibia sacerdoteSimoniacofactam abjicitSlephaniis Fenerans Deu cenluplumaccipiet, 130.Feneratur.esse
abbas, 119. Eleemosynarumqualuor sunt species, 259. pejor diaboloostendilur,131 Feneratoresa cpmmuniprip.
Eteemosynaeex illicite acquisiiisnon sunt faciendae,121. sacramentorum et ab c;'clesiastica sepultura arcendi
Eleemesynis pauperum derogat superfluus aediflciorum sunt, 52. Feueratures diabolo assimifautur,130.Feuera-
sumptus, 226. toresanathemateferiuntur, 132.Feneratoreset haerelici
Elephas. Inter elephantes excellentipr caeterosomnes perdicibusimmundiscotnparanlur,132.Feneratoresqtia
praeil,142. druplici plecluntur pccna, 133.Feneratores maluntes-e
Eliseusindigentisvldusevasaimplevitoleo,122. bonorumsuorumdonalores quam restitulores, 133. Fe
Ementes et vendenlesex templo Christusbis ejecisse neratori olim psculum pacis in missa non dabunlur,
legitur. 75,98! 131.
Emplaslro • sprdidissimp sordidissimumvitium superbia Ferculum.ln ferculotripllciseipsnmccnvivissuisChri-
curatur, 23. stus apposiill,86. Ferculorumin una mensa superfluaest
Endromisvestis, 431. varietas, 220.
Epbod Gedeonis qnidpraelfguraverit,113,"121,533. Ferri et aquseperegriBaexplodunturindicia,200. Sic-
Ephrounoraenin Ephrem versut»esl, 386. Ephroncur ut ferrum igne et malleo, sic peccatumdebet iribulatio-
pplius accusaturob veadilipnemterraeconsecrandaequam ne purgart, 319.
Ornan, 987. Feuoa inferiorisdomini,superiorisdomini imperlonon
t pt
Episcopi qupt Arguspculpsbabere debent, 23. Epi- subsunt, 108.
scopatibusduobusduo praeflciantur,non unus Uutum, Fidei, quam caeterarumvirtutum majorhodie est defe-
392. Episcppivpcanturpresbyleri qui sunt in privata ec- elus, 238.Fidelibusdefunciisin pljrgaloriomissaeprodest
elesia, 352. Episcopiolimpapa?dicebanlur, 452. Episcc- sacrificium,81. Pro fidelibusdefunctismissasiccanun so-
porum oflicialestriplices, 393. Episcoporumper olliciales let celebrari, 81.Fides est prima mater virlulum, 237
injusU pecuniaruma pauperibus exaclin, 65. Episcopus Fides ex soluDeo esl, 237. Fides a spla gratia habet pri-
in missacur dicit Pax vibis, 263. . ginem, 237.Fides peperit Salvatprem,238. Fides magna
Epistulaecanonicaequaesinl, 364. Epistolaead Romanos esl in tribus, 241.Fides veritatis simplex praesUDliorest
primumcaput olim in 4 capiu secabatur, 507. aslutfis, 237-.
Eremiu quidaramira induslria superbiam fugat, 25. quibusvisphilosophorum
Fiduciamomnemsuam in Dedm referre debet pauper
Eremita quidampleuumlaqueis mundumvidet, 35. Ere- praediratpr,155. . .
miu quidamviolenlerin sacerdotemordinatus nunquam Figmenu ppetarumvarla, 79.
 m INDEXIN PETRUM CANTOREM. 1000
Filia invidiscdetractio,30 FiiiaechariUlissunt nmnes Grammaticae leges coofiinditadulatio,117.-
virlutes, 24. GraudimonlensisPrdosub Uegula sancti Benedicti iu
Filiprumest vigilare,servorum autemdormire, et pi- Lemuvicensidicecesi,484.
grescere, 218. Gratiaeximiaest hpspilaliutis inter caeteras virlutes,
Finibusduobusopusomneconchiditur, Finis 71. omnis 293.A gratiaedivinaedono frequenter oritur superbia,
controversiaeest juramenlum,206. 21. GraliaeUntum, etnon sanguiniexhibendaest miseri-
Fiscusquid tollit, 413. cordia, 123.Gratiaeet naluraeUlenLumjubel Deus mulli-
Flagellum pcenitentiaBex qttattiorvirgis componitur, plicari, 130.
516. Flagellp vendenteset ementesex templo Christus GralianiDecretaprobibitahaberi in claustris Cister-
bis ejecisselegiltir, 75, 98. ciensium,477.
Fomeset nutrix superbiasadulalio, 117 Gratuitumnonesl quidquidob Iucrumvel operamlo-
Formacorporisvenusta saefieprodit superbiam,24. catamdatur, 114.
Fornicandipraebereopporlunitatemcumimpedirepossis, Graviusnihil cuiquamiroprecari potestquam avarilia,
peccalummortale est, 230.
Fproicatipquid sit, et quamgrave est crimen,301. Gregisuo pastorbonus verboet exeraplopraesensades-
Forliludinisest tolerare palicnter adversa,284. Inter se debet. 96.
forliludinemet palienliamquae'sil diflVrenlia,-273. Forti- Gregorius(S.) tricenariumfieri pro defuncLisinstituit,
tudinismaler est maguanimitas,285.Forliludo comesest 407.
pOMiilenliae, 318. Gubernatorinavisnauseabundosimi'isest curiosuspra>
FortunaetalentumprphibetDens dare adusuram, 130. dicator, 17.
A forlunaedonisorilur superbia, 23. Gulaquid sit, 49. Gulalibidinemfovet, 298. Gula qua
Frenumin ore ob Uciturnilalem anachnreU quidam tupr*habetsalelliles, 298.
sempergestavit,168.
Fralernacorrecliospecies est misericordiae, 551. H
Frausomnisin se conversacolliditur,231.
Frequenterjurans sappelabiturin perjurium,168. Habitus.Ab babitu interipri et exteriori quandoqoo
Frugalitalem exigilphilpsophia, 47. orilur superiiia,23. Sub habituvili quandpque(delilescU
Fugiendaesunt occasionespeccati,171. superbia,21. Habilusexterior signumest compositionis
Fundamenlumpraedicalionis est sanclitas vitaeet con- intorioris,?6. Habitusmonachinon splendeat, 493
versatiobona, 13.Fundamenlumsanclllatishumilius, 40. Haedus.Cumhaedismunerumacceptoresin judicioex-
Eundamenlumreligionisest UciturniUsbona, 166. tremo collocabuntur,60. Haedumfurlivumdomi suae re-
Fure pejor est feneralor, 131. tineri Tobiassenior probibuit,119.
Furem esse minusest quam latronem,100,108. Haeredilasfeneratorumvixad terlium haeredemtrans-
Furseus (B.) a feneralorelunicamdonalivamaccipiens it, 133.
lepra perculitur, 120, 135.BealusFurseus, 434, 441. Ha?reticorummallei S. Augustinnset S. Hilarius,3.
Furto parlicipaturmultis modis,486.Furlum esl et ra- Haereticiet feiieraloresperdicibusimmundiscomparanlur,
pinaptura beneficiaretinere, 93, 166 loz.
Harpysequid sint, 180.
G Hebdomadae diesa clericisper ferias debent numerari,
405.
GalfridusClareyallensisepiscopatumrespuil, 141.Gal Heli Silonilespro peccatis flliorummorte punitusest
fridusPeronensis,4»8.
Galliamonstrisnpncaref,92. Helvidiusimpie de B. Virgine Deipara scripsit,143,
Gallin.-edebet praedicatorassimilari,170. 165.
Ganeoquis sil, 411. Heraclitusphilosophussemper flehat, 503.
Garciones qui sint, 398, 497. Hierarchia angeloruma Deo inslituta, 111.
Garrulitatiquidamdaemonespraosunt,et quidam t.ici- Hieronyinus(S.)histrionumfautoresad clericatumpro-
turnitali, 161.Garriilitatis malaequatuor sunt causae,lf>7. moveri prohibebat, 129.Monachisaffectum carnalemin
-.;.-Gastrimargi,peccatnresterraedictiiitur,22. Gastrimar- parentes veUt, 183. Eremi solitudinem cpmmendavit,
gia sobrietalemperimil,297.Gaslrimargiae quaulasit per- 185.Quam reverenter marlyrum lemplavisitavit, 405.
riicies, 298. S. Hieronymide Helvidioscntenlia, 450, 463.
Gedeonacceusisluminarihusconlra Madianitaspngnat, Hilaripnis(S.) cellula cujus Ibrmae,494.
16. Gedeonjudicarep.ipulnmIsrael noluit nisi divitiitus Hilariter psailenlemet oraniemDeusdiligit, 207.
signoapceplo,f47.Gedeoniin rutnamfamiliaesuae versum HildebertusCenomanensis episcopus,502,411,448,482.
est Ephodquod sibi paravit,113, 121,333. Histrio nullishominumusibus aptus est.,129. Hislrio-
G*benn.-e aeternaecpnsideralio peccalores ad poenilen- uibus muneranonsunt eroganda, 128,457, 441.Histrio-
tiam accelerandamexcilat, 356. nibusmuneradare, daemonibusiromolareest, 129. Hi-
- GenealogiaiiliorumAdam,548. strionicushabitusChristianumnon decet, 225.
GeneradetraclorumLria, 32 Genera detractcrumduo, Homagiumquid sit, 428.
53. Geuera humililalis malaesuntduo.37. Generaspiri- Homicidiiet prodilionismater invidia, 29. Homicidio
tualiumsunt qualuor, et quaenamex bis veudipossint, par criraenest adnlterhim,301.
100, 423.Geoera persecutorumsuntduo, 115. Genera Hominemde paradisofugavitsuperbia, 21. Hnminem
monachorumsolitariprumsunt tria, 188.^ ex domosua tria ejiciunt,150,300.Hominesa lupisprav
Generis(a) nobiliutenascilur superbia,24.Generisno- visiobmulescunt,57. Kec bcmines, nec Deum respicit
bililas indignosad dignitalespromoveresolet, 143. - ambilio,140.Hominesdumdocent.discunt,178.Homines
Generosilasanimipraelalpmaximenecessariaest, 116. arcuali qui dicantur,369. Hominidiabolusmutuoad usu-
Gengulphi(S.)uxorcumclericoadulterataqualemsorli- ram suggerit peccalum.130.Hominiapeccatbquadrtiplex
teest pcenam,407. est lavacrum,308.Hpminiin infirmiUle difDcileest de
Genushominumvennle sunt advorati, 135. peccatispccnitere, 325. Hcminissepulcrasunt quatuor,
Gerardus(S.) Cameracensisepiscopus,483. 228.Hominuragenus triplex paupertatera simulat, 126.
Gieziob munerum accepliorlemlepra perculitur, 57. Hominumvenale genus sunt advocali.135.Hominumpo-
fiiezilica lepra et Simoniaui quo diflerunt, 102.Gieziet sitiva juslilia nihil solidilatishabet, ,136.Hominumrapres
Simnnfslurpis Simonia,74. Giezi,Chore, el Simon sin- Iria maximecprrurapunt,140.HominumsensualiUllsa-
ceritatemcauonieaeefeclionis iinpediuut,97. Gieziei Si- cra adversaturScripLura,211. Hominumet porcorumvi-
monissequaciumsententia damnabilis,407. scera magnamhaben"inler se simlliludinem,306.Homo
Gigantibusantiquiscomparanturcuriosi, 8. saccusest slercorum, 39. Horiioquomododicalurrisibi-
GilbertusPorreUnusepiscopusPicUvieusiserroresab- lis, 176.Homomultiplicemhabet faeiem,236.
turavil, 429. Honestale morum praesitquisquispraeest dignitate ,
Gladinsoccnltusest adulalio, 117. Gladiuma snnguine 98.
prohilierequid sil, 153. Honores ac divitiaenon sunt amicitiis anteponeudae,
Gloriavanaquidsit, 49. Gloriaaelerna in duobuscon- 62. Adhonoresecclesiaslicpsdum Ecclesiacensucaruil,
sfslit, 332. nemo aspirabat, 140. Honoresecclesiaslicicum magnu
Gloriosiusin principenihilest clementia,252. animaepericuloacquiruntur, 141.
GnatPquis sit, 433. Honoriflcentiaquid sit, 172.
Gpmor Unumgomor mannaeinpppuloIsraelitico cui- Horam morlis debemus assidue meditari, 321. Hora
»is sufticiebalper diem,»78. murtisnobisincerla est, 324.
Gradus acquirendje et conservanJaehumiUUti»sunt . HpspitaliUlemexemplp sup commendaruntAbrabam
tres. 53. et Lot, 293. HospiulitasQliaest mlsericordiae.292
1001 INDEX IN PETRUM CANTOREM. 1002
HugoabbasCluniacensis,835 Invidiahomicidiiac prodilionfsmater, 29. Invidia rarosi«
Humanilatinihii est afiiniusclementia, 232. exstinguitur,quin rursum pullulet, 29. Invidia quam de-
Humanus.In humanisriegotiissequenda sunt exempla testabflis, 29. invidiaet superbiaquaedamsancta esl, 30.
prudenlium,210. Invidia,560, 561.
Humilitas,367, 569.Humilitas omniavitia enervat et Iram viucere majus est quam civitatem sibi subjicere.
onines virlules colligit, 23. Humilitas superbiaeadversa- 250.
tur, 31. Humilitasvia vilae nuncupatur, 35. Humilitas Irascibominisest, 34.
quadruplex,37. Homilitas nonanitno solum sed cunctis Isaias et Jeremiastenes succincti praedicarejubentnr,
corporis membrisest exhibenda, 38. Humilitassanciita- 16,297. Isaiseprophetiaequot olim erant capita, 339.
tis fundamenlum,40. Humilitas Chfisti docet contentos Inviduseslommsavarus,51.Invidiaemaler superbia,27.
esse debere bumilibus habitaculis, 227. Humilitas obe- Ivo Carnotensislibrum Decretorura ad pedes projecit
dientiaemaler est, 283. quasi inutilem, 138,382.
De humilitate laudem appetere, humilitatis subversio
est,5l4.Humilitate sua scholamccelestemChristusin ter- J
ris erexit, 31. Humilitatemsequitur exaltatio, 38.Humi-
litatis acquirendaeet conservandaegradus sunt tres, 35. Jacob patriafcha ob hutnilitateraa Deo diligitnr, 57.
Humrlitalismalaeduo suntgenera, 37. Humililatisexem- Jacob
poenilentipeccatoricomparatur,53 Jacob ob pro-
pla ex Scriptura sacra', 37. Humilitatis collaetanea est lis multipiicationem
mansueludo,40. Humilitatis nulrix est paupertas, 151. plures ducensuxores excusalur. 91.
Jejunii diebussemel tantum acceditufad mensam, 78.
Hypocritaest qui aliud loquitur el aliud facit, 15. Jejunium
Hypocrita est quisquis humililate caret, 38. Hypocrita nara sanctorum multiplex est, 295. Jejuniura exemplo suo qut-
slerquilinio comparatur,59. Hypocritaejejunium Deo de- commendarunt,296.
teslabile est, 296. Hypocritam solusDeus agnoscerepo Jeremias, et Daniel pueri prophelarunt, 158. Jeremias,
test, 294. Elias et alii multi solitafiaevitaedederunt exerapla, 188.
Jericho defectusinterpretatur, 17.
Hypostasisomniumvirtutum Ddesest, 238. Joab in\idise et superbiae typum gessit, 29,116, 117.
Joannes (S.) Baplista Cbristum baplizandumtangere ve-
I retur, 83. S. Joannes Baptisla praedicationemsuam in
choavita poenitentia,507. S. Joanues aposlolusan fuge-
Idololatraest omnisavarus, 51< rit relicta sindone, 156.S. Joannes eleemosynarins,505.
Ignaviaet acedia impediunlorationem, 289. S. Joannes Chrysostomusadvocali respuit offlcium, 134.
Igni purgatoriiaequipolleredebet praesens poenltentia, Job advocatus pauperum, 135.
518. Jgni sacro comparaturusura, 131. Ignis sacer quale Joseph non nisi probata ejus sapientia DominusJEgyoli
malura, 442. Ignis aeterni consideratio peccatoresad ac- vocatus est, 143. Joseph et Moysem praelati imitari de-
celerandampomitentiaminstigal, 226. bent, 152.
Ignoranliafalsaaequipolleterrori, 21S.Per ignorantiam Josiasrex anditis verbis legis flevit, 150.
non censelur peccare sacerdos, 114. Ignoranliae,fomes Josue terram sanctam discalceatuscalcarejnbetur, 85.
est adulatio, 117. Jubal musicesinventor,491.
Illicite acquisita non sunt oflerenda in sacrificium, Jucunditasasternain duobus conslstit, 352.
121. Juda proditore detefiores sunt sacerdotes respectn ln-
Impatienlia viris potenlibus solel esse familiaris,151. cri missascelebrantes, 77. Juda proditofegravius peccant
Impedtmentacanonicaeelectionis sunt tria, 97. Sine qui Eucharistiamindignesumunl, 83. Judaeproditori si-
impedimentoorare diu et psallere difGcileest, 289. miles sunt sanguinitae,109.
tropietas tahla est veritatem tacere quam falsumloqui, Judaeorumpontificumambitionemimilantur saeerdotes
163, hujus temporis, 144.
Impoenilenspraedicans,etiam ex officiomortaliter pec- Judex.J udicium.Judexnonsitsimilisstateraeqnasmodico
cat,16. Impxenitentibusnegandasepultura, 382. pondereinrlinatur,|6ivJudexsolumDeum,nonautemami-
-Imprecatioomoium gravissimaest ut quis incidal in cumhabeatinmente,62.Judexabamore,odio,elcup1dJlat«
manusdiaboli, 151. debet esse alienus, 62. Judex Simoniacum occultum
Improbuscumsolusest mala agitat consilia,287. damnarenon potest, 105. Judex humiliter de se senliat,
Impunitatismala, 403. 147. Judex sit caecus,391. In judjce maxime elucere de-
Jncantalionumeltectus in parvulis, 568. bet clementia,252. A judice saecularitntelas duas petera
Incessus.In incessu superbia dignoscilur, 26. suspectumest, 93. Judicia nostra de occnllis temeraria
Incestus quarli gradus minuscrimen est quam adulte- sunt, 192. Judicia peregrina aquae et igni prohibentur,
rioro, 5*7. 197, 396,482. Judiciaperegrina ssepefallnnt, 197, Judl-
Incompositioexterior incompositioneminteriorem de- cia peregrina nihil certi in se haberemuitis probatur ex-
•ignat, 26. emplis, 201, Judicii appendicia,391. In judicio sanguini*
Inconstantescomparantur arundini vento agitatae,196. non est conjecturaliter procedendum,202.
Inconstantia rumorosos comitatur, ibid. lnconstantia In judicio peregrino calumniamanet impunita, 203. In
mnlierum est, ibid. Inconstanliamenlis membra corporis judicio extremo Deus omissa exprobrabit, non aulem
praebetinquieta, 197. commissa,217.
Jndiciasuperbiaein adolescente,26. Judicis ingeninmhebetant munera, 61. Jndiciumteme-
Indignaepromotionisqualuor causae,143. rarium oritur ex superbia vel invidia,195. Judieium ju-
Infamiasnotamincurrit qui in diversis regionlbus cn- stum judex si vendat, Simoniacusest, 133.Judiciumper-
ram suscipit animarum,91. vertitur quadrupliciter,392.Ex juramentofrequenti s»p«
Inferno, ac vulvaemeretricis comparatuTavaritia, 52. labimurin perjucium,168,290.
In infernofeneratores auro bullienti 153. Juramenlumtres habet comites,291 Juramentum;no»
. Infidelesquibuscomparentur,239.potabunlur, prohibetur ut malum, 539. Jurare auando liceat, 290.
InQrmitatisdolores vix admittunt memoriamde pceni- Jurare Christianumnon decet, 2il, 290.
tentia,323. • Joste acquiri, ac retineri quaebona possint, 118.
IngratitudinisvitiumDeoethominibusestodiosum,301. Justis saepepro vitaesanctilate subrepitsuperbia, 21.
Inimicnsfamiliarisperniciosissimus,116. Justitia humananlbil habet so!iditalis,136.Justitia quid
Iniqoitatemtotius populi portabunl praelall,139. sit, 277. Justitiaeofficiumestcohibere superbiam,>77/
Iniquitas sua unicuique poenaesl et patibulum, 234. Juventusaltendenda est in sacerdote ordinando, 85,
Injuria.Ex injnria duplicilernascitur invidia,27. 161. Juveotus duplex, 412.
Innoeenliavita?est fundamentum omnis scienliae,13.
Inopiaeremedium,43. L
Ab institulis primilivas Ecelesiae quantum recedant
sanguiDiue,109.
Instrumentamnsiealiaalascivispericuloseaudiunlur,223. Laban impostorprselatosEeclesiaemunerum oaptatores
Interpreles Sac.rae Scripturardebent de cuelestibusne- pfaefiguravit, 59.
gotiisprudenter tractare, 12. Labium aeneumin introitn tabernaculiquareposilum
InterpretatioScripturarumnon debet pendere avolun- 16.
tate nostra,210. Labor multiplex, 219. Laborempoenitentiaepraecederc
Introitus missae,condimentavaria, 405. bumilitasdebet, 35. Laboremnaluras convertunt boni in
Invenla quandopossuntdari pauperibus, 452. laboremgratiae,mali autemin laboremculpae, 220.
Invjdiaetiam Spiritumsanctumpersequitur, 27. InVi- Lacedaemones (in) bellum paransXerxes ab^aulicissdu
<fla,sicutet superbia,indiciisquibusdammanifestatur,28. latoribusdecipitur, 41.,
PATROL. CCV. 82
 1005 INDEX IN PETRUM CANTOREM 1004
I.acrymaepoenitentiaacalicemaltaris faciunt dulciorem, Luxus vestium reprehendilur, 356,191,224.
Rl. Lacrymaequaedamlaudabiles,quaedamaulem sunt
-tiosae, vi-
215. Lacrymaemultiplices, 585'. M
Lacti coagulalocomparatursuperbia,23. Maculaomnis deletur per corifessionem,328.
Laicos Teutonicossermo B. Bernardi ab alio recitatus Maculascorporispeccati in introitu tabernaculiJudaeorumsacer-
adt0etum;Comuiovit.l4. Laicosclericis essemelioresmaxi- dotes eluebant, 16.
me destruit Ecclesiam,59,151. MadianitasquomodoGedeonvicit, 15.
Lamechbigamodetestabilioressunt qui plures in Ec- , Magnanimitas mater forlitudinis,285. Magnanimitatis
Jcsiis dignitatesusurpant,95. virtus maximeadEcclesiaepraelatos pertinet, 284. Ma-
et
Lamentatio, carmen, vae,'quid sint, 15. gnanimitatisexemplaplura, 285.
Lanfrancus,359. Magnus est qui vasis fictilibus utitur quemailmodum
Laqueos mundi evadet sola hnmilitas, 55. 48,177.
Lascivus.A lascivis instrumenla musicalia periculoso argenteis,
Malitiaadvocatofumdeclaratur, 134.
audiuntur, 225. Maliprincipiimalus exitus, 158. Cummalisconversan-
Lateranense concilium,445. dum non est nisi causaet spe correctionis,180. Malorum
Latratu praelatorumlupiagregedebentarceri,162. conversaliofugienda,178,179.Malorumomniuittsumma
Latro est qui in administratione.spiritualium lucrum est quodvivimus exempla malerum,210.
temporaleseetatur, 75. Latronem esse pejus est quara Malnmignotumvitari non potest, 21.
rurem, 100,108. Mamillarumnuditatemreprehendit quidam canonicus
Lavacrumhominisa peccatoquadruplex, 508. Cameracensis,483, 490.
Laudabileest Dei intuituadvocatumagere, 155. MammonaDeus divitiarum,41.
Laudaria turpibus ila turpe est sicut laudari ob tur- Mammotrectiqui sint, 179.
pia, 129. Mandatum.Per mandatorumDei observantiamad Scri-
Laude et vituperio homo sicut aurum igne probatur, pturarum pervenitur intelligentiam,9.
Manicbaeusin sacram eucharisliamblasphemus,213.
. Lazarus.In Lazariresuscitationedocuit Christusquanta Manichaeus Brito, 180.
debeat esse peccatorumconlritio,508.Lazarumpauperem Mannaad mensuramgomor cuivis ex populo Israel
Cbristus uomine proprio vocavit, divitis nomen tacuit, suiGciebatper diem, 78.
Mansuetudiniselymologia, 40. Hansuetudohumilit*-
Lecatorquis sit, 411. tis collectaneadicitur,40.
Legale sacerdotiumolim vendereerat Simonia, 98. In Manumissusquis sit, 549.
lege MosaicaDeus duodecimtantura personas exclusit a Marcellus(S.) Farisiensisepiscopus,480
contrahendomalrimonio,138. Legem ignprare non de- Manuscito nemini praelalusimponat,157.
bent sacerdotes, 144.Legem communem non faciuut pri- Marcus(S.) sibi pollicem absciditne sacerdos ordina-
vilegia paucorum, 159, 198. Leges neminera accusare retur, 85, 161.Marcus(S.) Evangelistauon pollicemsibi
obligant, 209. Leges omues veteris testamenti umbra sed qnidam anacnoreta,111.
sunt futurorum, 137. Leges urbiumtelis aranearum assi- abscidit, Maria(S.)Deipara*caeteris virtutibusUumilltateraprav
inilabat Agellius, 138. Leges juxta quantitatem peccato- posuit, 35. Qusesluariadicitur, 577,-31.
rura statuunt quantitalem poenarum, 501. Legis divinse Maria (S.) Magdalenapedes Domini resurgentis tan-
implenda sunt ad
opera antequam accedas doctrinam, gere vetatur, et quare, 11,86.
Maria (S.) Magdalenaturrita dicitur,110, 336.
Lepra Glezilicaet Simoniaquombdo inter se differant, Maria(S.) jEgypliacasemel solum in deserto eucha-
102. ristiam sumpsit,81, Solitariaevitae praebuitexemplum,
Leviuscrimen est praesentl detrahere quam absenti, 188,196. S. Mariae/EgyptiacaeYita a quo sit conscripta,
472.
Lex naturaequos terminos cuique imponat, 15. Lex, ' Marrantiaquid sit, 416.
praeceptum,testimonium,justificatio, judiciumquomodo Martini (S.) episcopierga sacerdotemreverenlia, 174.
differant,157.Lex posilivamaxime mobilisest, 58. Lex S. Martiniepiscopide ove piumelogium, 210.Oculis ac
Dei polius attendendaest quam hominumexempia, 210. manibusin coelossemper intendebat 235,287. Eleemo-
Lex temporalispotest mntari, 147. synarum largitor maximus, 258. Adhuc catechumenus
Lia Racheli ab ecclesiaslicispraeferturob avaritiam, potius monachus,quam miles apparebat,355.
94. Martyrumomnium cruciatibusatrocior est purgatoril
LibaninssophistaamicusJuliani Apostatae,535. poenalevissima.518.
Libidinis nutrix est gula, 300. Libidinosi peccatores Malerhomicidiiet proditionis invidia, 29. Mater de-
terraedicuntur, 22. Libidinosus porco comparatur,236. tractionis invidia,29.
Libidoeo plus crescit quo plus exercetur, 247LLibido Maleriampeccandi saepedat occasio,171.
faciliuscuratur quamavarilia, 52, 217. Matrimoniumin tertio affinitatisgradu prohibetnr, 68.
Librorumsuperfiuamultitudolectoris animuin distra- Matrimonlumtantum esse in remediumquomodointelli-
hft, \j 338.Libros scribentes Dei honorem el proximi galur, 422.
utiiitatem spectent, 569. Libri Job quot olim fuerunt ca* Matronanmnusculaab amatore recipiens corruplionis
pita, 514. suspecta est, 61.
Linguaillius sine labofe praedicatcnjusvitammoribus Maurilius (S.) eptscopnsob levemculpam gravemegit
praedicat,17. Lingua vitia succensentuf, 167. Lingua poenitentiam,192,474.462.
venalemhabent advocati, 135.In linguis igneis super Maximillaehaeresls, '
cur
apostolos Spiritus sanctus apparuit, 15,152. Mediator inter Deum et hominem est praelatus,119/.
Lites multaesolent esse divitibus, 416. Medicumcorporaleminfirmuspluris.facit qoam spiri-
Litiganteset advocatosexcaecatambitio fori, 136. tualem,525.
Littera quomodomeretrix, 405. Mediocritasinomnibustenenda, 174.Veramediocritas
Lixiviumpccnitenti;equale sit, 316. in quo consistat, 47.
Locus Hypogeuissubterraneus, 494. Megarensesmollesconvivse,et superbi aedificatores di-
Loquacitasmala bouaBtaciluruitatiadversatur,167.Lo- cuntur, 226.
auacilalismalaequaiuor causae", 167. Melleadulationispauci non delectantur,115.
Loquiadversus Deum iniquitatem quomodointelliga- Membra corporis omnia sibi vindicat superbia, 25.
tur.10.' Membrisomnibus corporls humilitas praeferendaest ,
Lucas ( S. ) de Hungaria moritur excommunicatus, SH.Membrorumcorporumetspiritualiuminlersecompara-
430. tio,52,111.
Lucae(S.) Evangeliumin quot capila olim fuerit divi- Mendaciumvitium viscosumest, 279.
sura,437, 536. Meriteshominumemollitadulationisoleum, 115.
Ludi alearumquotmala,401.Ludus spiritualisWiboldi Mentiumbonarumest illuc culpamagnoscere ubi cnlpa
tpiscopi Cameracensis,501. nonest, 191.
Lumbispraecinctisprophetaequatuorpraedicarejuben- Mentiendicausasnon habet contemptusmunerum,58;
tnr, 16, 297, 116. Mentiriservorumest, noa filiorum,274.
obmutescere, 57.
Lupiquos prius aspexerint faciunt nonest Mercenariusest qui Deum proplcr aliud quam ipsum
Lupocomparalurdives qui necessariis contentus, amat,75. . .
45. Luporumrabies a grege duobusmodis arcelur, 146. Meretrixomnia membrahabet venalia,135.
, Jsupusin fabulaquid sit, 388. Meritoriuinest Dei intuitu advocatumagere, 1-36
Luxuriaconsumitquod congregavitavaritia,381.Luxu- Meritumaudientiset vita loquenlis praedicalionire-
rlaiufovetebrietas, 299. spondere debenl, 14.
1005 INDEX 1N PETRUM CANTOREM. 1006
Meta.Ad metam salutis pervenire cupientes debcnt cohstituit, 206.Mulfitudovix punilurnisi pro furto de
lumbissuccincticurrere, 221. analhemate, 121, 431.
Milesunus duabuslegionibuspraeessenonpotest, 90, Mundanaomriiamonachisesse debent sub anathemate,
Miionesepiscopiduo, 491. 333. l
MinistriecclesiasticiLiamBacheli praBferunt,94. Muridipompaedifficulterpossunt caveri, 23. In mundi
Miraculapatrare etiam injustis interdum conceditur, ruiuam superbia et invidiasimulconspiraverunt,29. Mun-
199,237. di laqueos evadet solahumilitas,35. MundumcumChristo
Misericordiaeavaritia opponitur,55. Misericordiaomni- judicabunt qui omnia proChristo reliquerunt, 42
bus impendendaest, 123. Misericordiaspecialisest cha- Munditia cordisquae, 511. Mundifiamcordis fidesin-
ritalis iilia, 217. Misericordiamaximecommendabilisest chOat,spes et charitas consummant,262.
in Deo et hominibus,217. Misericordia plenitudo virtu- Muneraqusenampossintjuste acquiri ac retineri, 118
tum, 218. Misericordiaeduaesunt species, 250. Muneraafeneratoreacciperepericulosumest,155. Munera
Misericorsnon legitur ullus nisi bono fine obiisse, excaecantoculos judicum, 57. Munerasunt triplicia, 419.
219. Jn muneribusdandis quae considerandasint, 121. Mune-
Missasicca, 103. Missasicca pro fidelibus defunctisnon rum acceptionemrepulit Abrabametiam victor, 51. Mu-
solel celebrari, 81. In Missacur post hostiae consecratio- nerum acceptiosignum.est divinaereprobationis, 55.Mu-
nem cantetur AgnusDe»,263.Missacatechumenorumquae, nerum accepliomulliplex, 58, 120. MurosJerusalem pri-
407. Jn missa quid brachiorumextensiones significent, mus Nabuzardamdestruxit, 297.
403. Missaediversarum facierum refelluntur, 79. Missaa Muscaenocentes quaedicantur, 512.
bifaciataesimiles sunt idolo Nabuchodonosor,80. Missae MysleriaDominitegenda sunt, opera autem prajdican-
bicipites,quaesint, 406. Missae favorabiliores quaesint, da, 9. Mysteriamissaevaria explicantur, 80,
408, Missaeintroitus condimentavaria, 405. Missaecele-
brandaereverenlia, ibid. Missaeoblatibnesa laicali per N
sona non sunt palam recipiendae,108.Missaecanon major
et minor quis, 407.Missamter celebrare in festo Nalalis praelatosEcclesiaBmunera 'captantes praefigura-
Dominiconcessumest, 76. Missamcelebrare semel tan- vit,Nabal
lum in die sacerdoli concessum est, 78. Missarum plu- 301.59. Nabal ob ingratitudinem a Deo percussus est,
rium annexionon satisfecitbenefactorum intenlioni, 81. Nabuzardanmagister 'coquorum, 375. Nabuzardanpri-
Missarummultiplicatioprocedit ex cupiditate sacerdo- mus destruxit muros Jerusalem, 297.
tum, 82. Missas qui pretio celebrant Juda proditore sunt Naevusquid sil, 426.
deteriores, 77. Nativitatesnoslraeplures sunt, 110.
Mitesmulti sunt dumillis non conlradicitur, 517. Mitis Natura in usu temporaliumcunctismodumpraeOxit,23.
non est qui humiiisnon est, 40.
Mitraecornuaduo quid significent,115, 429. Mitraeab- Nalura sepelit homiues,494, 495. A naturse donooritur
balialis lingulaeduse subjectionemsigniticent,114. superbia, 24. Naturaeet forlunae compedes, 44. Naturae
45. £x naturaeeodem
Modestiaet modusin omni opere bono servandus est, lex quos terminoscuique imponil,
utero natansunt continentia el abstinenlia, 71. Naturaeet
175. talentum jubet Deus mulliplicari, 130.
Modusintrandi in Ecclesiam calholicam quadruplex, gratiae Naturale est homini vitare incommoda,240. jNaturalia
97. ModusVariusconferendi beneficia ecclesiaslica,105, desideria finem atiquem habent, 49.
104, 105. Navisimilisest vita humana, 17.
Mollitiemveslium sequitur superbiae.et inconstantiae Necessitatipauperum eroganda est eleemosyna, uou
vilium, 224. autem sanguini, 125.
Monachisportantibnscadaverieneratoris objicitmilesdi- Negotiissaecularibusrenuntiarejubentur praelati, 153.
cens, 453. Monacbi superioribus suis majorem debent Innegotiis, humanisexemplaprudenfum,inviasalutis le-
obedientiamquamcanonicj,204.Monachivocabulumquid Dei attende, 210.
significet, 353. Monachiscarnalemparentum affectumS. gem Neminidebet fraus sua patrocinari, 127.
Hieronymusdissuadet, 185. Monachorumvitam solita- Nepoles suos prdinoveri ad honores Anselmus doctor
riam Christus instituit, Joannes Baptista commendavit, ne superbirent, 125.
188. Monachorumsolitariorum tria genera, ibid. Mona- noluit,
chorumvestis non splendeat, 199.Monachorumproprie- in Nero imperator visus est in inferis cum suis advocatis
tas quantumvilium, 335.Monachorummulti dum paren- balneo auri bullientis, 135.
tibas miserentur aninjas perdunt, 182.Monachummente Nicolaus(S.)ineleemosynisexcelluit, 258.
S. Benedictus suis a tentatione Nobiles aliis humiliores, 357. Nobiles falsj qu. sinl,
Tagnm• » precibus liberavit, ibidi
289. Nobilitas vera quae sit, 536. Nobilitas generis indi-
Monaslerium. In monasteriisdivisiones et schismata ad dignitates promoveresolet, 143.
inultae pariunl traditiones, 207. In monasteriumjuniores gnos Noeel Lot non in domibussuperbis, sed in humilibus
viduaenon sunt admittendae,123. tentoriis habilarunt, 225.
Monasticaequaedamtraditiones improbantur, 205. Nomenomne Dei ineffabileest, 10. NomenLazan pati-
Monedulismonachiproprietarii comparantur,333. Christus exprimit, divitis epulonis nomen tacet,
MouialibuspraedicansS. Bernardus obmulescit,quare, peris 44. Nomenpastoris non meretur qui sibi commissogregl
Monoculnsabbas Clarevallensis,534. non adest, 91. Nomineolei, et maledictionisadulatjo iu-
Monslrispoetarumfictiliiscomparanturplurium bene- lelligitur, 114.
tlciorium retentores, 87. Monstrainiinita parit ebrietas, Nomenclatorquid sit, 441.
300. Notam infamiaeincurrit qui in regionibus diversiscu-
MontanushaereticusCatharus,462. ram suscipil animarum,91.
Morbusignotus non potest curari, 117. Novse traditiones saepe dant maleriam delinquendi,
Moreshominnmtria maxime corrumpunt, 140, A mo- 206. Novitasmissarumprncedit ex
ribus communioribusphilosophianon abhorret, 47. V " cupiditale sacerdotum,
Mortaliter peccantqui hostiamsacramindigne sumunt, 82.Novitiani sint, : .'.
480.
84. Mortaliter peccat advocatus dives si pro patrocinio qui
aliquidexigat, 136. Nudi nudum Christum.^equentesmundumcum Christo
Mortecalamilosasaepiusdecedunt advocati, 155.Mor- judicabunt, 43. Nudos vestire opus misericordiae est,
tis horam debemussemper meminisse, 521.Mortis hora 294. Numero(in)virtutum computaturquidivitias concupi-
incerta est, 324. MortuiTarosinveniunt amicos,260. 155.
Moysesa munerumacceptione innocuus, 55. Moysesin scit, Nummusest generis quadruplicis,102.
monte Oreb jubetur calceos deponere, 86. Moysesnon-
nisi signis pluribus acceptis ad Pharaonem accessit, tisNutrix virtutum paupertas, 41. Nutrix majoris charita-
117. Moysenet Josephpraelatiimitentur, 132. Moyseset paupertas est voluntaria, 44.- Nutrix.superbiae adula-
Phinees acceptionempersonarum fugerunt, 173 Moyses tio, 117.
carnalemaffectumvitavit, 184. ')
Mulctralequid sit, 538. 0
Muliernon nisi sexagenaria admittatnr ad custodiam
virginum,158. Obelus,quid sit; 339.
Multiludohominomquo copiosiorfuerit, eo ditScilius Obedientia,quid sit, 285.
regitur, 11,116. Multitudo non parit peccandipatroei- Obedientiaemater est humilitas,'283i Obedieritwtri
nium, 205. Multitudo constitutionumgravat constituen- olex, ibid. Obedietitiain peccatis.perniciosa^^.
tes, 204. Multitudo traditionum multos transgressores Oblatiounica Chrisliin crucp fuit sufficieiisad redcow
1307 INBEX IN PETRCM CANTOREM. < 1008
plionerri,77. Oblationesa populoin missa408. factae,indecen- Papa potest canonescondere, interpretari et abrogare,
ter a lajcali persona publicerecipiuntur, 138. Papaeopera redarguere est sacrilegium, 114. Papae
Obfussaquidsit,535. - idoneitasin quo consistat, 353.
Obsequium sordidum quodnam, 422. Papale officiumtriplex, 171. Papatum donec Ecclesia
Obsoniorumdiversitas corpus inquinant, norialunt, 1. pauper fuit nemo ambiebat papatus vacat per, 35. dies,
Octonariapsalmi cxvmqualiter intelligenda, 502. Octc-; 448.
naria psalmi cxvniper venum Gloria Palri.. Benediclini Papirii praetextatiexemplum, 436.Parlicipalio non ha
in
dividunt horis, 503. benda cum delraclionibus,35.Pascbatoties sacerdosce
Occasionem omnemcupiditatis effugere debemus, 54. lebrat, quoties ad altare accedit, 72.
Occasionespeccatifugiendae,171. Parentum affectuscarnalisfugiendus, 181
Occultus peccator, si non sit praelatus, potest praedi- Passio Christi superbis non prodest, 24.
eare. Praelatusautem in mortali peccato existens nonpo- Pastorum a«cusatioquandorecipienda,48. Pastor, Za-
test, 16. Occultadelractiocrudelior quam manifesta, 53. chariasetSerapion eremilat silcntiumj commendant,168.
Oculosante et retro clericushabere debet, 50,92. Pastor ignoranspraecomubis est, 155 Pastorisofliciuin
Oculorumprivatio maxime corpus deturpat, 92. Ob ocu- estgregi semper adesse, 91. Pastor bonus intrat per
losmoTtishora habenda semper, 321. ostfumquomodointelligitur, 96. ,
Odiura fraternum effectus invidiae, 27, quam grave Patientia virtutes omnes probat, 266. Patieutia nutrix
peccatum,ibid. Abodio et amore privatodebet removeri obedientiae,283. Patientia habenda, 517. Patientiae cir-
aeqmisjudex,62. cumsiantia,515.Patienlia oinameniumprselati, 151.Pa-
Officialiumecclesiasticorum avaritia sugillatur, 65. Of- tientiaeet fortitudinis differentia, 275.-hnpatientia qua?-
flcialiumepiscopi tria genera, 393. dam sancta est, 273. Fatientia triplex objicieuda triplici
Officiumpraelatorumquodnam, 115. Officiumadvoca- perseculioni, 271.
torum olim vile et abjectumreputab3tur, 131.OfiiciaEc- Patrimoniumcrucifixi,123et 436.
clesiaenon sunt vendenda,396.Officiumpapale triplex, Patrocinium justum licite potest vendere advocatus,
171. Cohtra olucium facit qui existens in propositopec- Paulus apostolus(S.) in praedicationesua ab omnimu-
candi et impoenitenspraedicat, 16. Oflicia divina triplici nerum acceptione abstinuit. Quinqueob causasa subditic
excansa celebrantur,71.In officiisecclesiasticisDeusnon suismuneraaccipere renuit, 69, 128. Nonnisi sexagena-
populi frequentiam, sed devotioneraboni speclat, 74. Officia riam mulierem admittit in custodiamvirginum,161.
magriaefamiliaediversa, 91. Oificium cum pasloris quod-
se a
Paulus (S.) primus eremila morluusoravit 287.Asan-
nam, 96. Officiaecclesiastica lurbantur quis ju- cto Antoniovisilatur, 226, et 296.
risdictione ordinarii sublrahit, 112. Pauper siriceriusridet quam dives, 42. Pauper sit cle-
Oleum duplex, malediclionis et adulationis est, 111. ricus in pecunia, dives in conscienlia, 50. Pauperum res
Oleo vasavacua pauperis viduaereplet Eliseus, 22. divilibus dare sacrilegiumest, 122.
Omiltere melius esl divina officia,quam indigne tra- Paupertalislaus,373,374.Paupertatemsimulantitriplicis
elare, 74. generis homines, 126. Paupertas voluntariacustodiavir-
ad
Opes omnes suas Crates Thebanus philosophiam ac- tutum, 41. Charitatissignum, 41. Humilitatis nutrix, 151.
cedens abegit, 51. Paupertatem Christus docuit verbo et exemplo , 44.
est, 114.
Opera summiponlificisvituperare,sacrilegium 133.ln Paupertas eos ostendit a quibus quisque ametur, 115.
Operam suam "advocatus licite potest vendere, Paupertas Christi maxime apparuitin cruce, 53. Pauper-
opere bono servandusmodus, 17b. tas contempta obest, observata prodest, 151. Pauperta-
: Opportunitatem fornicandi praebere cum possis impe- tis praedicalorinecessaria est pauperlas, 155. Paupertas
dire, mortale est, 203. : adulationem non invenit, 115. Paupertas viduammsub-
Opus qubdvis duobusteTminis concluditur, 71. levanda, 125.Paupertatem similanttriplicis geueris bo •
Oralio sapientis debet vitaeconcordare,19.InOratione mines, 126.
DominicaPahis quoiidianusquis dicatur, 78. Oratio Do- Pax triplex, 163. Consummatiovirlnlum, ibid. Ele-
minica cur communioni altaris a sacerdote praemitlilur, ctro comparatur, 513. Pacis effectus,115,114, et266.
87. Oralio duas a as debet habere, 256.Oratio quid sit, Pax in missa datur post consecrationeraet cur, 263. Fe-
286.Orationis effectus, 288. Oralionis effectumquidnam neratori non dabalur olim, 131. Pax Ecclesiaeconsistitin
impediat,est 290. ralione dali et accepti, 69.
Orare opus maximum omnium virtutum, 286. Peccatum gravissimumeucharisliam indigne sumere,
Ordinis in opere bono permutalio meritorum motat 83. Peccatum quod non diluitur suo pondere ad aliud
formam, 191, 216.Inter ordines sacros subdiaconatus de trahil, 324.Peccatorumcausa superbia, 21. Peccala mo-
novo insertus est, 157.Ordines saCros non leviter con- nialiumreddunt S. Bernardummutum ad prasdicandum,
ferant praelati, ibid. Inordinando sacerdote spectanda 14. Peccare per ignorantiam non censetur sacerdos,
ietas ,85. . 141. Peccalores provocat ad poenitentiamaccelerandam
Origo superbiaequaesit,ita 23. recordatiopcenaeaeternae,326. Peccatbres cceli et lerr»
Ofigenes, sicut docuit vixit, 211. qui sunt, 216. Peccatum grave odium fraternum, 27^
Oris confessidmaximapars est salistactionis,311. Peccatorper humilitatemprimohabet accessumadDeum,
Ornatus verborumnon requiritur dum veritaspatet, 17. 34. Peccatoribusbene facere et dasmonibusimmolarepar
lOrnalus vestium reprehenditur. 356. crimen est, 124 Peccat gravius feneralor quam fur, 131.
Ornamentumpraelatiest patientia, 154. Peccata audientiumdebetpraedicatorejicerequaluormo-
Ornan cur non reprehenditur ut Ephron ob venditio- dis, 171.Peccati occasiofugienda, ibid. Peccali consentit
liem terraeconsecrandae,387. qui non corripit cum possit, 189.,Peccatorisi testis adsit
Osculatriplicia, 115.Osculumpacis olimfeneratorinon peccatum impeditur, 187.Peccatum unius saepein tolam
dabatur inmissa, 131. congregationem retorquelur, 189.Peccanlibussuperbia
Ostiariuscameraeordinandorum, nil ab ordinandis po- est primumpeccatum, et pceniienlibuseslullimum, 21.
test exigere, 425. Peccati mortalis maculaimpedit effectumbaplismi,200.
Ostiura et via oviumChristusest, 96. Peccata a confessariisnonsuut leviganda,215.In peccatis
' Otiosi malum,488. Otiosi verbi definitio, 169. perniciosaobedienlia, 284. Peccatis singulis poenitentia
Otiumet quies pusillos reddunt animos, 286. opponitcontraria remedia, 318. Peccatuminolitum debet
Oves quomodopastoremsequi debeant, 96. poenitenliasicut ferrum igne elmalleopurgari,519.Pec-
Oza erat de tribu Levitica,410. OzaLevita arcam Do- cati consuetudo difficulter eraditur, 325.
mini langensindigne, morte percutilur, 85,109. Pecuniarummaximecupidi sunt advocali,153. Pecu-
Oziasrex coutra ofiiciumthus Deo offerens lepra per- niae,poenaeet tulpae talentum prohibet Dominusdari ad
cutitur, ibid. ' usuram, 130.
V Pelliparii qui sunt, 492.
P Perdicibus immundiscomparanturhasreticiet usurarii.
132.
Paclio pecuniaepro absolutione spirituali parit Simo- Peregrina aquaeet ferri judicia prohibentur, 482. iu
niam, 67. Pactio omnis in spirilualium administratione peregrino judicio calumnia manet impunita, 203, ei 198.
abigerida,101. Perfectio angelica est non aliter sapere quam te res
Palemon, 343. habet,182.
Panis abundantia origopeccati Sodomorum,488.Panis Periculosa sunt verba quae delectabilia, 20. Periculo-
nomineomne necessarium intelligitur, 489.Panis quoti- sum est a feneratoredonaria accipere, 155.
dianus in oratione Dominica quis intelligatur, 79. Panis Perillus aulicus Phalaridis, 498. Proprio morlis com-
uominedeliciaeinlelliguntor, 372. mento cruciatus, 254.
Pallidi Sancti |quinamsunt,dal9. Eorum simplicitas in PerinutatiobeneQciorumobsolumlucrumestSimoniaca,
vestitu, 222. Jejunia, 296., 108.
 1009 INDEX IN PETRUM CANTOREM. 1010
Permeuones qui sint, 433. cunduracapacitatemauditorum,169. Pradicatioueui suam
Persouamamici exuit judex eum personam.tudicis in- S. Joannes Baptisla inchoavita poeuilentia,307.In prae-
iuit, 62. Personarumacceptionisdefinitio, 172. dicationibusutilia el sufticientia lantum sunt appoueuda.
Personatus est beneficium,413. 21.
Persecutoromduosunt genera, 115. Persecutioni tri- Praedicatorqui nonardet non accendit, 14. In praedica-
^Hcitriplexpatientia objicienda, 271 tore requiruntur vita, scientia et facundia, 16. Praedica-
Pelri Cantorisreverentia, circa venerabile sacramen- tor eleganliasnimium curiosus,non magis juvare potest,
1tr.m allaris, 109. Quando hoc opus composuit nondura quam navis gubernator nauseabundus,17. Praedicalorju-
eral monachus,551. betur non esse anxiuscirca composilionemet curamser-
Petri Abaelardierrorem convicitS. Bernardus, 434.II- monis, 18.Praedicalorsapiens debet dirigere sermonem
licite acquisita pauperibuserogare renuit, 120. juxta capacitatem auditorum, 18. Praedicalor gralanter
Pelri Blesensis coulra acceptoresmunerum sententia, auditur, quiviviintloquitur, 146.Praedicatoremdecet vita
398. auslera, 146.Circapraedicatoremduae causaj laeituruita-
Petri de Riga Bemensis clerici versus in S. Scriptu- tis debent attendi, 167,praedicatorquomodoet quaeloqui
ram nondumimpressi, 518et 430. debet, 167. Praedicatorgallina?similis esse debel, 170.
PelrusMonoculusabbasi'Jare\aIlensisquandoobiit,534. Praelatuspeccalor etiam occultuscriminaliler peccabit
Pelrus-Berlhorius conscripsit epitomen geuealogiaefi- si praedicaverit,16. Praelalorumtaciturnitasmala repre-
Ilorum Adam,quodopus vocatura Trilhemio, Breviarium henditiir,162. PraelatiEcciesiarum pro justitia munera
Biblice,548. accipienles, Naballundentioves assimilanlur, 59. Prae-
Petrus(B.)non nisipost trinamdilectioniscoufessioneai latorum injustaeextorsiones reprehendunlur, 65. Prsela-
Ecclesiae est praefeclus,145. Ob aetatem provectiorem torum officialesexactores accipitribus comparantur, 69.,
cselerisaposlolisest praelatus, 158.Ananiam,Saphiramet Praelatiminoris res omnes in.potestate sunt praelati ma-
SimonemMagnumob Simoniaecrimen graviter corripit, joris tum demura cum deliquit, 109.A praelatomm obe-
75. dientiasese subducentesreprobantur, 111, etll2. Praela-
PharisaicumjejuniumDeo odiosum, 296. tus superior non potest absolvere excommunicaluma
Philislhaei procuraveruntne esset faber ferrarlus in praelaloinferiori, nisi cognitacausa, 112.
populoIsrael, 115. Praelati iniquitatem totius populi portabunt, 139 et
Philosophiaenomen odiosura17,177. Philosophia coe- 190. Praelatorum ofticium-quodnam,145et 171. Praelato
lestis hoc promitlit ut te Deo aliquid parere faciat, 6. generositas virilis necessaria est, 146. Praelali indocli
Philosophiaccefeslisab humana differt, 18. praedicatioconlemnitur, 146. Praelatum esse doclorem
Pbilosophosnil adeo infestat quam cum verba non condecet, ibid. Praelatis magis interest dare subditis
opera tractare dicuntur,16. Philbsophipropositumsecun- quamab eis accipere, 148.Praelatus est mediator iuter
dum naturamvivere, 47,177. Deum et populum, 149. Praslatusdebet vehi quatuor ro-
Phinees et Moysespersonarumacceptionem quomodo tis, 149el 518.Praelatorumnegligentia suggillalur, 150.
fugerint, 173. Praelatusquam vigilans debet esse super gregem, ibid.
Pietas dantis, non autem quantitas. rei dataecommen- Praelatidebent imitari Joseph et Moysen, 152. Praelatt
dat eleemosynam,250. in ma.joribussolemnitatibusnon absint ab Ecclesia sua,
Pignus quid, 337. . • . ibid. Praelatusspondet pro subditis,153.Praeiativeri quo-
Pigritia magnUmpeccatum. 216. Pigritia in omnibus modoa falsis^discernuntur,ibid. Prselati praecipuavirtus
bominibusredarguitur, maximeautem iu clerico, 219. est patieutia, 151. Debent bellorumslrepitus vitare, 155,
Pilum quid, 492. Conferensbeneficium indigno, bona pauperum furatur,
Ploratores qui sunt, 401. 156. Praslati eleclio per sortem reprobatur, 198. Pra»lati
Poenalevissimapurgatorii gravior est omnibns crucia- vita activadignior est quam contemplativa, quantum ad
tibus martyrum, 318. Poena detractorum triplex, 33. meritum, 204. Praelatosmagnanimitasdecet, 281. Prae-
PoeuaeSimoniacorumvariae,106. Poenaequibus C.horitoB lati faventesdelatoribuspeccant, 263. Praelatus quomodo
Tarie afficiuntur, 109. Poena usurariorum quadruplex, prodest et pra>est,129. Praelatusquae bona potest dare
133 Poenaarbitraria peccatis injunguntconfessarii, 215. parentibds, 438. Praelati.quomodosnntcophini, 165.Prae-
Poenileusnon est, nisi qui se senlit palienlem, 270. latus ad quaeapeiire os debet, 166. Prajlali novilii et
Pcenitentibus periculosa est praeterilorum voluptatum pueri suggillantur, 158. Praelatus debet ornari quatuor
recordatio, 517. Pcenilenti tria praecipuedebet injungere virtulibus cardinalibus,149.
confessarius,171.Poenitentiavaro injungenda est pecu- Pra?positusruralisest decanus ChristianItatis,393.Prae-
niaein pauperes erogatio, 53. Erga positus minorum quis, 109.
se debet gerere confessarius,171. puenilentemquomodo Primipilus quis, 414.
Poenitentiaelaborem debet prsecedere humilitas, 55. Princeps superipr eximere quemquam non*potest a
Poenilentiaduas habetmanus, 219.Poenilentiaefiagellum principis minoris pbtestate, nisi.cogiiita causa,H2. Prin-
ex
eomponilur quatuor virgis, 316. Paeuiteniiaest anti- cipum favor ad
indignos dignitates saepeprymovet, 143,
dotumcontra omniapeccata, 307. Ad poeniientiajperfe- Principigloriosum est citra meritum punire, 275. Prin-
ctionem quatuor sunt necessaria,306. Poenitenliamdiffe- cipes boni perversorum utentes ministerio Scyllae et
rens usque ad diernmortisraro vere posnilet, 317.Poeni- Harpiis comparantur,180.In principe nil gloriosius ele-
tenlias comesest fortitudo, 518. Puenitentiadebet aequi- mentia.252.
pollere igni purgatorio, 318. Poenitenliaob septem cau- Principatus in Ecclesia non cognationl et carni, sed
sas est acceleranda,323.Poenilentiasequilur praecipilem moribusdelerendiis est, 97. Principatua mitis regnum
sermonemet actionem,195. serval incolurne,252.
Poetarumvariafigmenta,79. Principio malo (a) procedenlia bonum nou habent
Pompaediaboli, 356. exitum, 96.
Popilius maxime ingratus Ciceronem trucidavit, 305. Privilegia paucorum non faciuut legem communem,'
Porcorumel hominumvisceramagnamhabent inter se 159et 198.
convenientiam,3U6.Porco libidinosus comparatur, 236. Probalio dilectionis exhibitio est operis, 136, 246et
Positivahominumjustilia niuil babetsoliditalis, 136. 510.
Potentumstatus periculosus, quare, 181. Potentibus Prodigalitas sancta est animamproChristoponere,230.
amica solet esse impalientia, 154. Prodigalilatem comitaulurcupiditas, avaritia et rapiiia.
Praedicarenonest diaconiofDciumex auctoritate, 157. 55 et 251, prodigalilatis vitium et quibus causis oriatur.
Praedicareac altari minislrare, interdum de laudis cupi- 230.
ditate oriuntur, 59. Profanis auctoribus licet uti, 358.
i Praedicatiomultiplex 15, et 16. Praedicatioest lectum Profundumesl cor liominiset inscrutabile, 191.
S.
exercilii, Scripturae, i bid. Praedicationivox necessario Prolixitas nimia nocet, 359.
subservit, ibid. Praedicalionis vox, vocem fletus, vocem Proprietarii monachi qualis debeat esse sepultura
confessionis, ac tandem vocem exsultalionis serenatae 534.
conscientiaesnbsequilur, ibid. In praedicatione mores ' Proprietas monachorumsuggillatur, 355,
praedicantispotiusquam verba loquuntur, 14. Praedica- Pro torcularibus, psal.viu, 516
tio non debet haberi nisi de praemiopalriae,de poeniten- 1'sallentem hi lariter et orantem diligit Deus, 207 .
tia, et de poaua gebeunae, praedicatiocontumeliosa et Psaimi et canlici distinctio, 481.
tcanrlalisplenaest, quaesit per eura cujus vitadespicitur, Prudentia quid sit, 274. Prudentia virlutes onules per-
1(5.Praedicatiodebet esse talis qualis S. Scriptura, ut cu- fic.it, 274. Prudentia siiriolicitatem virtutis «uiiitatur,
ret infirmospotiusquamdelectet curiosos,18. Praedica- 292.
tionis humilis variaesimilitudines,20. Praedicatioassidua Pador saepeimpedit peccatorum conresjfou«uj',.323,
uon fructificatsed vilescjt, 78, 99, 147 et 166. Prsedica- Pulmentum quid, 435.
tionis vox quintuplex, 166. Prajdicatio tempsranda se- Pygmaiidesoribuiitur,545.,
 lOti INDEX Ifl PETRUM CANTOREM. 1013
o niopempraemittatorationemDomlnicam,87. Sacerdoti-
bus Jerobbam«omparantur,qui ad dignitatesSimoniacae
Quaestlotiesin qlspfltationfbus pfjeciptlauter solvere eliguntur,98.144.Sacerdos Sacerdotesnunqiiamcensenturpeccareper
turpe est et pericujosum,12, ...• ignorantiam, qualis esse debeat, 145.Sa-
Qoaeslbresepiscoporumqua fraude paupemm bursas cerdotcset diaconidebent esse scientiaet moribusper-
157.Sacerdotemdiaconusparatusesse debet sequl
emiingant, 66. Quaestoriscujusdamepiscopl ridicula pe- fecti, ad evangelizandumet ad martyrium,157.Sacerdotisver-
cuniarumexactio. 68.
Quaesluihabere rempub. sceleratumest, 70.' ba aut verasont aut sacrilega,279. Sacerdotibusmun-
Quasstuariad)cilur S. MariaDeipara, 38, 367. ditiacordismaximenecessariaest, 162. Sacerdotibusvi»
Qnalis esse d.ebeatcbnfes^iMus,512. taridus est carnalis praesertimpareritumaffectus,181.
Quies et ot(um remissos reddunt homines, 286. Sacramentinomiiiejuramentumaliquandointelligitur
484. Sacramenloruirtcollalione praelatus etiam major
: uon potest quemquamin aeternumprivare,112.A sacraj
.;7. . R mentorumcommunione feneratoresascendisunt, 52.
Sacrilegiumest res pauperum divitibuserogare, 122.
RacheHn ullionem pateniae avarili» idola furata est, Sacrilegus est qui rem sacram tollit de loco sacro,
»9.: '.':'. 534,
Radix omnlspeccali superbia, 22. Radixomniumma- Salomonisliberqui Ctoricutadiciturest damnatus,478.
lorum cupidiUs,48. Salomonduodenis in regem unctus, 158.
Baduiphus Aflligheniiensismonachus, diclus Tacens, Saluli duosunt necessaria,213. Adsalutis metamper-
.464.' .... venire cupienles iriuridihujus stadium procinclos per-
Ramossuosquamlate extendat Simonia, 105. currere riecesseest, 224.
Rauisassimilanturadulatores, 115. Samson archiepisc. Remensis prohibuit peregriuum
est
Jtapina plura beneficia relinere, 93. judieiumignis in sua dicecesiexerceri, 201.
Raptorespauperum graviter 509. Sgmuela munerumacceptioneimmunis,56.
«amusdum supirflua reiinemus,peccant, Raptores
16. Sancceiumoppidumubi, 117.
Rapinaest plura beueflcia relinere, 93. Sancti primitivaeEoclesiaennllam quaestionemsolve-
Rarum cbarum est, 455. bant, nisi deliberationeprjevia,12.
Halioni nullumest cum crudelitate consorlium, 252. Sanctimonialisquaedamobmunerumacceptionempro-
Ralioai vivaenuUusauclorilasrefragari potest, 158. • phetiaegraliamamittit, 107.
Realis etmentalis Simoniaexprimltur, 102. Sanctitasvitaeet conversatiobona sunt fundamentuui
Regimenanimarum clericusnonnisi probataescien- praedicationis,15.
ttae eligendus,113. ' (ad) Saudaliaapostolorumet episcoporum quid significaut,
Religioriisfundamenlumest b ona tacilurnitas, 166. 71.Sandalia et lingulaBmilrae abbalialis subjeclioueui
. Religfohis Chrisfianaepotissimumsiguum est veritas, quidsigoiDcant,U4.
880. SahgutoisDominiciconsecratioinVita sanctiLaurenlii
Religiosis, necessitale exigente , quovis cibo:vesci intelligatur, 458.A sanguinegladiumprobibere
concessumest, vesteaulem superflua uti nunquarii,225. quomodo quid sit, 153. Sanguiniseffundeudioccasionempraebere
Relisibsi meridicautesmerito vicluma ruslicis petunt, cum possisimpedire,mortale est. 203.
S97.Religiosorumduxfierinondebet quis ni prius fuerit Sanguinilae qui dicantur, 109, 420. Judae proditorl
railes, 421.Remedia variaquibus eradicati possunt plu- Gomparantur,ioid.
rcs abusussacerdotumcircamissas,82. Remedia conlra- Sanguisugis assimilanturpraelaliet offlcialesexactores
ria singulis peccatisper poenitentiamdebent opponi,318. eccleslastici, 70.
Hemediuminopiaequodnamsit,15..'.'"..'.' Sapientisoraliotalis debet esse qualis ejus vita, 19.
Renes et lumbos succincli
jubentur a DominoIsaiasel Sardanapalus quis et qualis, 475.
jeremias praedicare,16.•. Sarpaquid;355. "''• '
. Reprobationisdivinau! judiciumest munerum acceptio, Sat cite si sat berie, 196. •
WJ. Satellites quatuorhabet gula, 298.
Res omnes minoris praelatisunt in poteslatemajoris Satietasdiviiibusconceditur,46.
praelatituricdemumquandodeltquit, 109. Res pauperum Saulem e regni solio dejecitsuperbia,36, 121.Ob iu-
Oivllibusdare sacrilegiumest, 122. obedientiame regnodejectus est, 121, 335.
RespublicaRomanaambitione destrotta est, 111. Scandalisplena est ejuspraedicatibcujusvita despici-
Restituere cogit advocatos episcopus AmbianensLs, tur,16.
44J«" Scelestius avaronil est, 50.
Retia praelatorumecclesiaslicorumquaenam 66. Scbaccisunt calcnli, 492.
Reumse vir " justus
" .. pro modicoetiam peccalo confite- Scholamcoelestemper humilitatem in terris Christus
tpr,190. 54.
Reverenlta.Ad reverentiam sacerdotalem necessaria erexit, -ScholaribusS. Scripturaenecessariaest cordismundi-
estjBtas, 158. a tia,262. •"•.
Rex appellari pueris Hebraeorumvoluit Christus,non Scientia rerum vitamdisponit, 1. Scientiavera est quaa
a Scribiset Pharisicis. 78. tantum consistitin doctrinafideiet morum, 5. Scientia
Risisse nusquamChristuslegitur, 176. In risuservan- parit superhiam,24.
dus modus, 173. Scripturae sacrae exercitium in tribus consistit, 2. S.
RobertusAmbiariensisepisc. oblevem culpammaxirae Scripturam qua arte exponat S. Hieronymus, 3. Sacra
pcenituit,292.Quotus fuit in ordine episcopus,474. Scriptura quadriiplici sensu uniusanni spatio exposuit
Hotaequatuor currus Eliae quaenamsint, 149, 274 et sanctus Hieronymus, ibid. S. Scriplura havis est nou
818.., ?'.'...,,-' '.' onerandasuperfluis,expositionibus, ibid. S: Scripturae
Ruiuamparit dilatio confessionispost peccatum, 171. variaecomparalionesquibus glossarum supertluitas vl-
Ruina superbiam sequitur, 38. In ruinamtbiius mundi tandainnuitur, 4. Ad S. Scriptursebrevem expositionem
superbiaet invidiasimul conspiraverunl,29. moneri debcmuspropter sumptus nimios librorum, tae-
Rumoruraseminaloreset auditoresperstringuntur,195. diumleclionis,jaciuram temporis,etc, 4. S. Scriptura
Rumorososcomilaturinconstantia 196. esca a prudente disperisatore dispensanda est, 9. S.
tturalis praepositusest decanus Christianitatis,393, Scripturaqua simplicitate explicanda,10. Sacra et divina
Scriplura in viva voce simplicia et utilia loquilur, 18. S.
S Scripturae iniquosjudices citantur, 65. S. Scriptura
amicaest simplicitati,292. Ejusinlerpretatio non debet
Sabellianahaeresiste qoo corisistat,215. pendere a voluntatenoslra; sed econlra, 210.S.70. Scri-
S.
Saburra qutd, 510. ptura vetatid offlciadiviuapacto prelio celebrari,
Sacer ignlsquid sit, 442; 'Scripturaj, est Geneseos et quorumdamlibrorumleclio
Sacerdotalem dignitatem regali fastigio prsetulit S. juniofibus prohibitasuritolim, 161. 8. Scripturaev«ritas
, arlinus, 174.Ad sacerdotalemrevereniiainmaximene- viiiocomparatur, 211.Sacrificiummissaequidamin art»:u
cessariaest aetas,158 magicam verterout,121. 81. Sacriflciaex illicite acquisiliii
Sacerdoles qui fleri cupiunt, quaenamJjabent attente noBsunt offerenda,
considerare,251;:Sacerdqtesquomodomuti, 451. Sacer- Scyllaquid sit, 180. Zoe oxor _ vidit
Nicoslrati
dos tdlies Paschalmiriblatquoties missam celebrat, 72. Sebastianb(B.) prsedicante,
Sacerdolescruipaelopretio missascelebTant,sunt dete- angelum corairi i llo aperlum librumpraemonstrautem,13
rior.esJuda proditbre, 77; In sacerdolisordinalioneaetas etisa'. altans
. est ,. .-
lo7
jmcctand»est, 85. Sacerdosquare in missaaiite commu- Secretarius diacouus,
 1013 INDEX IN PETRUM CANTOREM. 10j*
Seneschalcusquis slt, 414. Status potentum maxime meticulosus, ac periculosus,
Seniorum tantum est suggestum concionatoriumcon- et quare, 181.
scendere, 160. Stephanus abbas Cisterciensiseleempsynarasibi a sa-
Sentenlia viri debet esse certa animi responsio, 195. cerdote Simoniacodatam retinere renuit,119.De eodem,
Sepeliri quo ritu debeat monachas proprietarius, 259, 509, 453. .
334. Sterquiliniocomparatur hypocrita, 39.
Sepulcrasumptuosamortuissunt potius in augmenlum se Stultus et inconstanslaborat fastidiosui, 196. Stultum
suppliciiquam in remedium,228. Sepulcra hominissunt simulare, est prudentia surama,551.
quatuor, 228.. Subdiaconatumesse sacrumordinem de novo institu-
Serapiou, Zachariaset Pastor eremitse taciturnitalem tum est, 157.
commeudant,168. Subditisdare potius debet praelalusquam ab eis acri-
Serenitasconscientiaequaesit, 511. pere, 118.
Sermo uon est nisi ei respondeanl vita loquentis et Suffragiaplus uni praesuntquam multis simul, 402.
merito audieutis, l4,ln sermoneunico praedicalorversa- Sugenus abbas non procuravit emancipalionemmo-
tus quibuscomparetur,18 et 19. Sermonem et aetionem naslerii sui ab episcopiParisiensis pbtestate, 429.
praecipitemsequitur poenitentia,195. Sumptus nimius aedificiorum,eleemosynis pauperum
Serpentis capiti fides comparatur, 237. derogat, 226.
Servida coacta Deo non placent, 257. Superbia unde oriatur, 25. Ejus ortus multiplex, 377,
Servorum est pigrescere, filiorum autem vigilare, 359.
216. Superbia est causa omniuromalorumet peccatorum,
Signumest et riutrixmajoris charitatis paupertas vo- 21,277. Superbia ultimum est peccatum poeniteritibus,
luntaria,44. Signisquibusdamdignosciturinvidiasicut et etprimum peccantibus,21, 277. Superbiaevitium super
superbia, 28. omnia vitia detestatur Deus, 22. Superbia cornuta de-
Silentii exemplum de Radulpho Afflighemiensi, 464. pingitur, ibid. Superbiain incessu exhibetur,26. Super- •
Silentio praelatus, tantum nocet quanlum prodest ex- bia vitium sordidissimum,sordidissimocuratu,emplastro,
emplo, 146. 23. SuperbispassioChristinon prodest,24.Superbia pri-
Silvestri S. temporibus incoepitKcclesiapossidere di- mumiucoelis nata est, 27. Superbia Lucifer ex. angelo
Titias, 140. factus est Satan, 27. Superbia et invidiain ruinam totius
i Simon Hagus ob Simoniam aeternumdamnatur, 106. mundi pariter conspiravere, 29. Superbia et invidiaquae-
I Simoniaquid sit, 100.Simoniarealis et mentalis expri- dam sancta est, 30.
mitur, 102. Simoniaet lepra Gieziticain quo differant, Superba aedificia slruentes comparantur giganlibus
102.Simoniaconsistit in exspectatione et conceptione turris Babel, 216.
muneris pro beneficioaccipieudi,102. Simonia Gieziet Superfluitasvestiumreprobatur, 23,556.
Simonisdetestanda est, 71. Simoniamab Ecclesiaeradi- Suspiciosiperslringuntur, 192.
candamdocuit Christus,76. Simoriia committitur tripli- Syrmaquid sit, 491.
citer, lOl.Simoniaecrimengraviusestin dante beneficium Syrmatica vestis Christianumnon decet, 222
quam in accipiente, 101. De Simonia interiori judicare Symmachus(non S. Marcus)in oralione Dominicaver-
Don debet Ecclesia, 105. Simonia quam late expandat tit panem peculiarempro quotidianum,406.]
ramos suos, 105. A Simonianon excusantur abbatissas
quaecum parentibus puellaeintraturaemooasteriumpaci- ..^-.--. r . s-'
scuntur, 124.
Simoniaciquiuamdicantur, 420. Simoniacnsest judex, Tabernaculum.In tabernaculi introilu labium seneum
si justum judiciumvendat, 155.Simoniacidiversimodea positum erat, et quare, 16.
Deo puniunlur, 106. Simoniacaest anathematis absolua Taciturnitas commendatur,166. Taciturnitas bona est
tio, quaepacto pretio confertur, 67. Simonlaca rabies, fundamentum ibid. Taciturnitatis duaecausae
405.Simoniacorumsententia damnabilis,102. Simoniaco in praedicatorereligionis, debent altendi, 167. Tacituruitalis pessi-
Chorita graviuspeccat, 108. mse quinque sunt causae,164. Taciturnitatismalae quin-
Simplicitas multiplex est, 291. Simplicitas in vestitu que sunt modi, ibid. Taciturnitati praesunt quidam dae-
coramendatur, 222. Simplicitas nimia stultitiae,et su- mones, quidamautem garrulitali, 164. Taciturnitas mala
perba superbiaecognataest, 357, 359, 345. Simplicitatem prselatorumreprehenditur, 162.Taciturnitatisencomium,
virtutis comitatur prudentia, 292. 168.
Simulacrorumservitns estavaritia, 51. Talentum raultiplex,442.Talentumnaluraeet talentum
Singularitasmaia reprobatur, 176. Singularitasin con- grali» jubet Dominusmultiplicare, 130
gregatione summopere est cavenda, 177. Singularitalis Tardiloquiumpraecipilur,196.
vitium suggillatur, 94. Taurus generosior armentum solet praecedere, 142.
Sirenes dicuntur adulalores,116. Telis aranearum leges urbium comparabatAgellius,
Sitis quaedamlaudabilisquaedamvitiosa, 246.
Sobrietatemperimitgastrimargia,217. Temerarium judicium oritur ex superbia vel invidia,
Societascum quibusbabenda, 179. 193. Contra temeraria judicia, 192.
Socratis exemploavaritiavitanda, 584. Socrates prae- Temperandi sunt mores nostri inter bonos et publicos,
cepit discipulis,dari inducias ad solvendas quascunque 47.
quaestiones,195. Temperantia ultra licilumnon progreditur, 276. Sine
Sodomitis ostium Lot quaerentibus comparantur temperantia caeteraevirtutes saepedeficiunt,276.
qui verbum Dei tractant sine fundamento sanctitatis, 14. Templariis illicitum fuit parentum suorum ministerio
Sodomiticumviliumquamsit exsecrandum,303. frui, 184.
Solemnitas. In solemnitatibus majoribus ab ecclesia Templum, nnicum habuit universus populus Israel,'
Sua praelatusnon debet abesse, 152. 82. •'.,'.'
. Solitudo triplex et, 178. Soliludo commendatur, ibid Tempofallum curis jubenlur renuntiare praelati, 155.
et sequenl. Temporalia prb spiritualibustribus modis
Solifariam monachorumvitam Christus instituit, 183. 101. Temporaliaa Deo licet petere, 504. possuut dari,
Solitariorummonachorumtria sunl genera, ibid. Tempus vendit fenerator, 131. Tempus, quo vivimus,
Somninra est vita praesenssi aelernitati comparetur, etiaropuncto minus est, 2.
Tentare Deum nemo«debet,198.
"Somnus quadruplex est, 218. Somnus culpae triplex, Terrae peccatores dicuntur, qui libidiniet gastrimargiae
ibid.
' Sprores sunt uterinsecontinentiaet serviunt, 22.
abstinentia, 71. Terribilis ut castrorum acies esse debet Ecclesia,
Spes inmalisnon estvirtus,212. Spei defectus similis 142.
est defectui fidei,212. Spes incertiboni nomen est, 187. Testamentiveteris etnovi distinctio,71.Ex Testamenlo
| Spiritualinmgenera sunt quatuoi, 100. Quaespiritualia veteri electio canonicamultiplex affertur, 99. Iu Testa-
yendipossunt, 100. Spiritualium rerum commutatio Si- mentoveteri lex, praeceptum,testimonium, justificalio,
moniacareprobatur, 107. Spiritualiumrerum seu beneii- judiciumdistinguitur, 157. i
ciorumpermutalio quaenampermissasit, 108. Testimonia S. Scripturae iniquos judices delestanlia
Spiritus sanctus snper apostolosideo in linguis igneis proferuntur, 63, 61. Testimoniuiriverum tendere teslis
ut
apparuit, igniti difectione ignita praeferrent eloquia, non dehet, 135.
15 et 152. S. Spiritus variis varia dona distribuit. 91. Testis si peccatoriadsit, peccatum comiuiltendumim- •
Spiritum etiam persequitur invidia, 28 peditur, 187. Testis dubius nou remanet impunitus, 195
S.tateramodicoppndere addilo inclinatur, sic et judex Theobalduscomes, 260,434,183,-510.
muuere corruptus,6tr ,. ~— Theologummaxime pia decet simplicitas, 292. . i
 1015 NDEX IN PETRUM CANTOREM; 1016
TboroasS. CantuariensisSimoniamet munerumacce- bum otiosumquodnamdicitur, .169.Verba sacerdolis aut
tioneraa doraosua procul abegit, 57,106, 386. verasunt aut sacriiega,279.
ThomaeMoriB. cancellariiAngliaesolertia,416. Verilas S. Scripturaevino comparatur, 211. Veritas,
Thrasyllus Cynicus,473. dum paret, non requirilur ornatus verborum, 17, 280.
Thuribuliformaet ministerium,716. Verilatem tacere, et falsitatemloqui, aequalisimpietas,
Tubiasfurtivumhoedumretineri velat, 119. 163, 280. Veritasomnisin se dulcis, etsi non malis, 215.
Toxicumvenenum unde, 492. V.eritasduplex est, 279.Verilas potissimumsiguumest
Traclantes verbumDei sine fundamento sanctitatis, Christianae religionis, 280.
similessunt Sodomitis aorasia, seu caecitatepercussis, Verum lutius auditur quamdicitur, 168.
Vesperi parce edendum,455, 456.
Traditloneslicitaeet utiles quaenarasint, 201. Traditio- Veslis Cbristianumnon decet, 222. Veslium
nuin multiludo gravat subditos, 201. Traditiones quo- semper insyrmatica dies crescit curiositas, 221. Vestium
rumdam monasteriorumimprobantur, 205. Tradilioues mollities vilium duplexsuperflua iuducit, mconstanliamet super-
novaesaepedant materiamdelinquendi, 206. Tradiiionum biam, 224.Vestiumluxus reprehenditur, 556.
multitudo roultos transgressoresconslituit, ibid.Tradi- Veteris Testamenti leges omnes, umbra sunt futuro-
tioneslicitaeet illicitaequomododignoscantur,207.Tradi- rum, 157.
tiones multae pariunl in monasteriis divisioiieset schi- Via iutrandi Ecclesiam,quadruplex, 97. Via vitaedici-
smala, 207. tur proprie hnmilitas,55.In via fideiet morum,sequenda
Tricenariumpro defunctisquis instituit,407. est polius lex Dei quam hominumexempla,210.
Trulannia quid sit, 439. Vide ne cantes bene, et raale vivas, 15.
Tubalcainiuventor malleorum,491. Viduaeiuopiam oleo sublevavit Eliseus, 112. Yidua»
TuberonisRomauimediocritaslaudatur, 46. veraequaenamdicuntur, 125.
Tugurium. De tuguriomeliusprosiliturincosiumquam Vigiliastres Christuscommendat,218.
de palatio, 226. Vinum. Sicut vinurabiberitis, sic muueruni acceptlo
Turcarumparcimoniain cibis, 543. judicis hebetal ingenium,61. Vinumet oleum Samarltani
Turpeestbeatam vitamin auro et argentoreponere, 45. confessariusbabere debet, 171.
Turpis et cupidapaclio in spiritualiumadmiuislratione Vir justus pro modicoetiam peccalo,reum se confite-
debet excludi, 101. Ita turpe est lurpibus et perversis tur, 190. Viri senlentia debel esse certa et indubitata
dare quam ob turpia, 121. animl responsio,195. Viros fortesdiviliaenon nutriunt,
Tutelas plures a judice saecularipetere suspeclumest, sed molles et effeminatos,42.Virililaspraelalorumdigni-
931. tatem praecedere debet, 146, 165.Virorum quorumdam
Tulius auditur verum quam dicitur, 168.Tulius esl in sanctorum charitas maxime laudabilis, 249.
remissionepeccarequara in nimio rigore, 173. Virgo. De Virgine Deipara irapia Helvidii haeresis,
' "
,D Virginesangelicaeconversalionivicinantur, 215.
Virga. Ex virgisquatuorcomponilur flagellum posnl-
Ungere aiicui caput, quid sit. 430. Ad unclumcurrere. tentise, 516.
quid sit, 402. , Virtus praecipuapraelatorum est patientia, 154. Vlr-
Unicitasab unico, unitasab uno, 418. Unicitas triplex tutes omnes dissipatsuperbia, 25. In virtulum exercitio
redarguit pluralitatera dignitatumecclesiaslicarum,93. perfeclus Sjepe subrepit superbia, 21, 277. Virtutibu»
Unicitasmala est vitiura singularitatis, 94. caeterisMariaVirgo humilitatempraelulit, 35. Virtutibus
Unicuiqueiniquitassua poenaest et patibulum, 234. quatuor cardinalibusorharidebel praelalus,149.Virlutes
Upupis, quaeaediflcanlin stercoribus suis comparantur omnesunum sunt in radice chafitatis, 236. Virlutisnul-
Sanguinitae,110, 255. lius tanlus esl defectushodiequam fidei, 238. Virtutum
Usuraigni sacro (quem Graeci£fu«tit04« vocant)compa- aedificium ex quibus consummelur, 241.Virtutes omnes
charitate deficiunt.,24. Virlulum omnium prin-
ratur, 151.Usura peccati, cancrocomparatur,131. Usura absque est charitas, 2ii. Virtules omnes"sunt filiaecharita-
sanguisugaest, 132.Usurariianalhemateferiuntur, 150. ceps 245.Virtutum
Usurarii in inferno auro buliienli potabuntur , 153. tis, plenitudoest misericordia, 246. Vir-
Usurariorum poenaquadruplex,133.IJsurarii reslitutio tutum consummatio,pax est, 262. Virtutes omnes probat
admirabilisetsalutifera, 143. Usurariisepultura ignomi- patienlia, 266 Virtutes omnes perficit prudentia, 274.
uiosa,382. Virtuti nil aeque noxium est, quam voluptalis admistio
Ususbonusnon justificatmale acquisita,101et 121.Ab iu concessis,276.Virtutum omnium maximum opus est
usu difficiliimumest revelli, 276.In usu rerum tempora- orare, 286. Virtutum cardinalium commendatio,520.
lium, ipsa natura soperfluitatemvetat, 23, Virtutumcardinalium currus, seu quadriga,518.
• Uxori Lot comparantur qui carnali parentum affectu Vita praesens somnus,umbra et spuma dicitur, 519.
ducuntur, 182. Uxares plures Jacob ducensad procreau- Vitae Patrum liber qualis,412. Vita bona scienliamre-
rum praecedere debet, 13. Vita loquentis et meritum
dam prolem excusatur,94. audienlis debent praedicalionirespondere, 11. Cujusvita
moribuspraedicat,illius linguasine labore praedicat,17.
V -- VitaChristitota in humililatefuit, 38. Vita, sdenlia el fa-
cundiairipraedicalorerequirunlur. 16.VitaChrislianidebet
Yade reconcuiarifratri tuo dupliciter exponitur, 3G5. esse crnx etmartyrium, 72. Cujusvila contemnitur,prae-
Vanagloriaquid svt, 49. dicalio contemnitur, 146.Yila.-wsterapraedicatoremde-
Varietasduplex in Ecelesiacommendabilisdeclaratur, cet, ibid. Vilaeconlemplativaealia excellcns, alia indi-
89. , gnior, 205.
__Vasa fictiliamensaeTuberonis Romani aureis ac ar- Vitari non potest malumignolum,21.
{fenteisnobiliumciviumvasis praeponuntur,47. Vasissa- 22.Vitiumsujierbiae,super omnia mala delestatur 70.Vi- Deus,
ciis lempli abutens Baltassar rex regno , privalus est, Vitiumnulium tetrius est avaritiaprincipum,
tium Simoniaegraviusest in coriferentebeneficiumquam
Venalemlinguamadvocatushabet, 155, 565. in accipiente, 104. Vitio eleemosyna non est eroganda,
Veneuumoccultumest adulatio, 117-Venenuminvidiae 124. Vitiumpar est peccaloribusd.ire et daemonibusini-
vix unquamita exstinguitur, ut posteaiterum non pullu- raolare, 124.VittumSodomilicumquain enorme sit, 505.
ler, 29, , Vitia singuiaquaeque,variis brutis animalibuscomparan-
Ventris tumor vituperatur, 559, 360. tur, 506.Vitiummuliebre est inconstantia, 196.
VerbumS. Scripturae,sicut et Verbum Dei incarnatum Voluntasetproposilum distinguit inaieficium,52.
voluil Deus abbreviari, 1. Verecuudiaamicaest viriulis, Voluptatessingulae,in singula hominuintormenta con-
165. vertuntur, 255.
Verlmmabbreviatumsecundu.nraentera auctoris, quid Voxpraedicationisqualriplex, 166.Vox subservit prae-
hic?557..Verbo et cxemplo Palres et apostolinos in- dicationi, eaque multiplex, 15. Vocem fleius, et con-
ftruunt, 8.'Verbi Dei praedicatiomaguiflcentiorest in fessionisac exsultalionisserenatae conscientiaesequitur
tenui panno et-facie pallida, quam in lumentibusetru- vox praedicationis,13.
bedtibus buccis,11, VerbumDeiquodde frigidopeclore
erumpit, aoditores non inflammab,15.VerburaDeo sua- w
• vissime prsedicat, qui suavissimediligit, 15. Verbo non
autem exemplopraedicantesyocantur animaliaglebae,16. Waudraeianagrammata. In Pefuin, 361. In avarum,
Verba composila,ctsi delectabiiia, periculosasunt, 20. 380.
Verbis^incessu,,quoviscorporismotu exhibendaest hu- WiboldiepiscopiCameracensisludus spintualis io ^ra
Uiaila*, 38. Verbomalo tripliclter quis utitur, 168.Yer- tiam clericoruiriexscrtptus, 401.
1017 ORDO RERUM QILE IN OC TOMO CONTINENTUR. 1018
Wicjefl error damnatus,408. Z
Willel.musabbas.Clarevallensis
saeperogatus sermonem
iioluitcontexere, 17 ZachariasPater S. Joannis Bapt. incredulus, flt mutus,
238.
Zelo accensus Christus vendentes e templo ejicit,
X
Zoe uxor Nicostrati, praedicante S. Sebastiano, vidit
Xenocratis'philosophi industria Polemon, de vanita- angelum Iibrum apertum praeferentem,15.
Aimmundialiumassecla philosophusevasit praeclafus,6. Zozimus abbas S. MariaejEgyptiacaeS. eucbaristiara
Xerxem adulaloresaulici decipiunt, 41,116. indeserto praebet,84.

ORBO RERUttl

QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR.

PEIRUS CA.NTOR. CAP.XXXII.— Contrabigamoset Lamechitarin pluri-

bus ecclesiis. 117
Notitia. 9 —
CAP.XXXIII. De sanclaunicilate. 118
Notitia historico-Iitteraria. 9 CAP.XXXIV. De — unicitate mala. 119
Elcgia de Petro Canlore. 5 CAP.XXXV.— Contra exteriorem Simoniam, scilicet
Nominaauctorumquorumoperibususus estPelrus Can- in officiis,et digcitatibus, et redditibus Ecr.lesiae. 120
tor. 19 CAP.XXXVI.— De impedienlibussinceritatemcanoni-
VERBUMABBREVIATUM. caeelectionis. 122
—
CAP.XXXVII. De quatuor generibus spiritualium.
lectori Christiano. 2 126
—
CAF.I. Contrasuperfluitatemet prolixitatemglossa- CAP.XXXVIII.— Quot modis commiltitur Simonia.
rom et inulilium quaestionum. 23 128
—
CAP.II. De brevitale lectionis. 23 —
CAP.XXXIX. De pcena Simoniacorum. 132
CAP.III. — De brevitate et commoditatequaestionum. —
CAP.XL. De commutationespiritualium. 132
28 CAP. X LI. — De Corilis. 134
CAP.IV.—De temeritate quaestionum,et temerariis CAP. X LII. — De poenaCoritarum. 134
disputatiouibus. 51 CAP.XLIII.— De sanguinilis, qui aedificantSion in
— ut
CAP.V. De mododisputandi, qui est sine conten- sanguinibus. — 151
Uouedisputetur. 54 CAP.XLIV. Contra eos qui exuunt se a jurisdictione
—
CAP.VI. De praedicationequam debet praecedere suorum praelatorum. 136
«auotitasvitae. 56 —
CAP.XL\T. Contraadulatores. 110
—
CAP.VII. De commendationesacri eloquii. 58 CAP.XLVI.— De acceptoribusjnunerumillicite acqui-
— et
CAP.VIII. De curiosa praedicalione, contra eam. sitorum. 114
10 —
CAP.XLVII. Contraeos qui dant non indigentibus.
—
CAP.IX. De bumililate praedicationis. 43 117
—
CAP.X. De suggillationesuperbiae. 44 —
CAP.XLVIII. De accipientibusmunera, cumnon in-
—
CAP.XI. Contrainvidiam. 51 digeant. 152
—
CAP.XII. Contra detractionem. ' 51 CAP.XLIX.— Contra dantes histrionibus 155
—
CAP.XIII. De humilitate. 58 CAP.L. — Conlra leneratores 156
—
f\p XIV. De duobus generibus humilitatis malae. —
CAP.LI. Contraadvocatos. 159
61 —
CAP.Lil. Legibus divinis, in casibussnis, polius es-
—
CAP.XV. De mansuetudine. 64 se judicandum quam humanis. 161
—
CAP.XVI. De pauperlate. 65 —
CAP.LIII. Quodsolidiiatisnihil habet positivajusti-
—
CAP.XVII. Comraquaeritanteset detinentes super- lia. 162
flua. 70 CAP.LIV. — Contraambitiosos. 165
CAP.XVIII.—TJemediocritate. 70 —
CAP.LV. Contra promotionemindigupfum. 168
—
CAP.XIX. Contra vermem ei malum divitiarum. —
CAP.LVI. De ofDciopraelatorum. 171
72 —
CAP.LVfl. Contranegligentiampraelatorum. 176
—
CAP.XX. Conlracnpiditalem et avaritiam. 72 CAP.LVIII. — De spirituali patientia praelatorum.
—
CAP.XXI. De avaritia. 75 180
—
CAP.XXII. Conlraacceptores munerum. 78 CAP.LIX. — De sollicitndineethumilitate praelatorum.
CAP.XXIII.—Contra acceptores munerum pro justitia 181
fecta, vef facienda,acceleranda, vel omittenda. 82 CAP.LX.—Destatu clericorumet inferiorumordinum.
—
CAP.XXIV. Contra clericos superfluis utentes et se 183
excusantesper hoc, quodpsaliant in ecclesia.j 90 —
CAP.LXI. Contra praelatospueros, rel novitios. 183
CAP.XXV.— ContraSimoniamexistentem circa exer- CAP.LXII. — Contra malam taciturnitatem maxime
ciliumecclesiasticorumofficiorum,seu quorumlibetspi- oraelatorum. 189
ritualium, quae ne pr.o temporalibus fiant, prohibetur. CAP.LXIII. — De bona taciturnitate. 194
95 —
CAP.LXIV. De vitio linguae. 195
—
CAP.XXVI. Contra quaeritantes teinporale commo- —
CAP.LXV. Qualis esse debeat praedicatiopro modo
dumin spiritualibus. 97 auditorum, et contra malam loquacitatem praedicantium.
—
CAP.XXVII. Contra Simoniam existentem in sub-
gtantiissacramenlorom,praecipueeucharistiae. 99 CAP.LXVT.— De officiopraelati tripartito, et contra
CAP.XXVIII.—Contravenalitalemet pluralitatem mis- acceptionempersonarum. 199
carum. 102 CAP.LXVII.— De mediocritate iu omnibos tenenda.
—
CAP.XXIX. Conlramissasmultarum facierum. 104 202
CAP.XXX.— Contra conficientes,velsumentes corpus —
CAP.LXVIII. De mala singularitate. 201
Christiiudigne. 107 —
CAP.LXIX. De bona singularitale. 203
—
CAP.XXXI. Contra Gergonesbelluas bicorpores,bi- CAP.LXX. — De bona societate habenda et mals fu-
dpites in pluribus ecclesiis, 112 gieoda. 306
 1019 ORDO RERUM «20
CAP.LXXI.— De suggestione earnalis affectus. 209 CAP.CXLIII.— Deconfessioneoris. 512
—
CAP.LXXII. Commendaliosqlitudinis loci. 213 —
CAP.CXLIV. De confessore. 544
CAP.LXXIII.— Peccatumunius saeperedundat in uni- CAP.CXLV.—De satisfactione pro peccato, et perse-
versitatem. 217 verantia. et qualitale ejus. 346
—
CAP.LXXIV. De constituendose reo exemplo sancti —
CAP.CXLVI. De cautela psenitenliae. 549
viri pro modicaoccasionepeccati. 218 —
CAP.CXLVII. De brevitate temporis vitae humanae
—
CAPLXXV. Contra suspiciosos,et ex cohjecturis in semper habendain corde. 551
temeraria judicia prorumpentes 220 CAP.CXLVIII.— De acce.erandapoenitenfti. 355
CAP.LXXVI.— Contrarumorosos. 223 CAP.CXLIX.— De septem causis acceleraudaepceni-
—
CAP.LXXVII. Contrainconstantes. 225 tentiae. 355
—
CAP.LXXVIII. Contra peregrina judicia ferri can- —
CAP.CL. De poenaaeterna. " 358
denlis, et aquae— frigidae,vel bullienlis. 226 —
CAP.CLI. De gaudio et praemiobeatiludinisaeternae.
CAP.LXXIX. Contra tradilionum onerositatem et 363
inultitudinem. 235 CAP.CLII. — De jncunditate aeterna. ' 365,
CAP.LXXX.— Contramollientesarcum sacraeScriptu- CAP.CLIII.—.De proprietate monachorum. 366
rae. 259 Notaein Verbum abbreviatum auctore R. P. D. Geor-
—
CAP.LXXXI. Contra pigros. 246 gio Galopino. 569
—
CAP.LXXXII. Contra superfluitatemet curiositatem Verbum abbreviatumtextus alter a'capitulo LXVIus-
vestium, ciborumet aedificiornm. 250 queadLXXX.—
—
CAP.LXXXIII. De superfluitatevestium et pretlosi- CAP.LXVi. De acceptionepersonarum. 527
tate. 251 CAP.LXVII.— De modestiacircarisum. 529
—
CAP.LXXXIV. Contravariosartifices istarumvanita- CAP.LXVIII.— De mala singularitate. 550
tum. 255 CAP.LXIX-LXXH4—De bona singularitale. 531
—
CAP.LXXXV. Contra mollitiemvestium. 254 —
CAP.LXXIII. De levi contactu.peccati. 556
— —
CAP.LXXXVI. Contra superfluitatem aedificiofum. CAP.LXXiV. Quod ievi occasionepeccatumcontra-
235 hitur. 558
CAP.LXXXVII.— Contra prodigos qui male acqui- CAP.LXXV-LXXVIII. 559
Tunt, et pejus expendunt. 259 CAP.LXXIX-LXXX. 548
—
CAP.LXXXVIII. De sancta prodigalitate. 261 EPISTOLAWILLELMIRemensis.archiepiscopiad Pe-
—
CAP.LXXXIX. Contrase immergentes in temporali- trum Cantorera. 553
tousavide. 261
—
CAP.XC. De his qui puniuntur iustrumento suaeof- GARNEMUSUNGONENSIS EPISCOPVS.
iensionis.. 263 555
CAP.XCI.-- De multiplici facie hominis. 265 NotitU
CAP,XCII.— De commendationefidei. 266 SERMONEaGARNERII.
—
CAP.XCIII. De defectufldei. 268
CAP.XCIV.— De spe. 271 SERMO I. — In AdventnDomini. 559
CAP.XCV.— De charitate. 275 SEBUO TI. — In Adventu Domini. 570
CAP.XCVI.— De luctu bono et malo. . 275 SERMO III. — in Advenlu Domini. ' 583
—
CAP.XCVH. De bona esurie et siti. 276 SEBMO IV. — IriAdventuDomini. 891
—
CAP.XCVin. De misericordiagenerali. 278 SERMO V . — De NativitateDomirii. 599
CAP.XCIX.— De misericordiaignoscente. 280 SERMO Vi. — De Nativitate Domini 6C8
CAP.C. — De clementiajudicis, vel de misericordiare- SERMO VII. —In eademsolemnilate. 615
'axante. 282 SERMO Vili, — In ApparitibneDominl. 622
CAP.CI. — De misericordiacorripiente. 284 SERMO IX. — In die Epiphaniae. 628
CAP.CII. —De misericordiaintercedente pro iuimicis. SEBMO X. — In PurificationeB. Mariae. 653
285 SERMO Xi. — In eademsolemnitale. 656
CAP.CIII. — De visibiliet corporali et manualimiseri- SEHMO XII. — In eadem solemnitate. 645
oordia, sive subveniente. 285 SERMO XIII. — ln DominicaSeptuagesimae. 657
CAP.CIV.— De eleemosyna. 286 SEBMO XIV.— In Quadragesima. 662
CAP.CV.— De quo sit danda eleemosyna. 289 SERMO XV. — In ratnis Palmarum. 669
CAP,CVI.—De ordine dandaeeleemosynae. 289 SERMO XVI.— In CoenaDomini. 673
• CAP.CVH.— De cautela dandaeeleemosynae. 290 SERMO XVII.— Ia die sancto Paschae. •. 681
—
CAP.CVIII. De commendatiorieeleeraosynae. |291 SERMO —
XVIII. In die sanctoPasehae. 686
CAP.CIX.— De munditiacordis. 292 SEBMO XIX. — In die sanctoPaschae. 694
CAP.CX.— De pace. 295 SERMO XXl — In AscensioneDomini. 709
CAP.CXI.— A quibus pacem habere debeamus. J295 SERMO XXI.— In die sanctoPentecostes. 704
CAP.CXII.— De effectupacis. 296 SERMO XXII.— De sanctissimaTrinitate. 710
CAP.CXIII.— De d.uplicipace. 297 SEBMO XXIII. — In ^nativitate S. Joannis BapUstae.
CAP.CXIV.'—De palientia. 298 721
—
CAP.CXV. De quatuor virtutibus cardinalibus. 305 SEBMO XXIV. — De sancto Joanne Baptista. 731
CAP.CXVI. "—Deprudentia. 505 SERMO XXV.— De sanctoJoanne Baptista. 736
CAP.CXVIL—De fortitudine 306 SERMO XXVI. — In Natali apostolorumPetri et Pauli.
CA*.CXVIII.— De temperantia. 507 741
CAP.CXIX.— Dejustitia. 508 SERMO XXVII.— In AssumptioneB. Mariae. 747
—
CAP.CXX. Deveritate. 509 SEBMO XXVIII.— In eademsolemnitate. 750
—
CAP.CXXI. De sanctaet bonaviolentia. 311 SEBMO XXIX. — In festo sancti Rernardi. 755
:CAP.CXXII.— De obedientia. 514 SEBMO XXX. — In Nativitate B. MariaeVirginis. 759
!CAP.CXXilt.— De magnanimitate. 316 SEBMO XXXI.— In NativitateB. MariaeVirginis. 765
CAP.CXXIV.—De oratione.. 318 SEBMO XXXII.— lnNaUvitate B. MariaeVirginis. 774
—
CAP.CXXV. De effectu orationis. 318 SERMO XXXIII.— In capitulogenerali. . 779
—
CAP.CXXVI. De impedieiitibusorationeni. 520 SERMO XXXIV.— In capitulogenerali» 783
—
CAP.CXXVII. De vitandojuramenlo. 322 SERMO —
XXXV. In capitulo generali. 793
CAP.CXXVIII— De bona simplicitate. 323 SERMO XXXVI. -~ In festo OmniumSanctorum. 798,
CAP.CXXIX.— De hospitalitatesectanda. 324 SERMO XXXVII. — In dedicationeecclesiae. 806.
CAP.CXXX.— De vesliendis nudis. 325 SERMO XXXVHI.—-Indedicationeecciesia?. 8131
—
CAP.CXXXI. De visitafione infirmorumet incarce- SERMOXXXIX. — Infestos. Benedicti. 817|
.tatorum. 326 SEBMO XL. — De arca spirituali. 822
•» CAP.CXXXII.—De sepeliendismortuis. 526
—
i CAP.CXXXill. De jejunio. 527 GAUFRIDUSSVBPRIOR CANONICQRUMREGU-
— De suggillationegastrimargiae 328 LARIUU.
!'1 CAP.
CAP.CXXX1V.
CXXXV.— Contra gulam et ebrielatem 550 EPISTOLiE.
CAP.CXXXVI.— De simplici foruicatione. 352
CAP.CXXXVII.— Dc adulterio. 535 EPIST.I. — Joannis ahbatis Baugeze. ad Gaufridum
.' CAP.CXXXVIH.— De vitioSodomitico. . 535 . abbatem.':—Deflet-onus pastorale sibi impositum. 827
. CAP.CXXXIX; —Deingratitudine. 555 EPIST.H.— Gaufridiad Joannem.—Superiori epistolae
CAP.CXL.— Epllogusfacieruriiculpae. r 557 respondet. 829
CAP.CXLL— De poehitentia. 558 EPIST.Hl.: -*- Ganfridi ad monachos Baugezienses.j
CAP.CXLII.— Ouanta debe,at esse contritio 1540 — ConRfatulatur eis auod ad monasterium recenter
 1021 QU^E 1N HOC TOMO CONTINENTUR. 1022
fundatum tattdem advenerint, laudatqne eorum solitu- professirais voto et praeposituraeofficio impediriquomi»
dinem. 851 nus in solitudine maneat. 871
EPIST.IV. — Ad Joannem abbatem. — Hortatur ut —
EPIST.XL. Ad Joannem abbatem. — Causatur de
vilia iu monasterio virililer recenset, et delicta puniat. litterarum raritale. — 872
, 852 EPIST. XLI. Ad Hugonempriorem S. MartiniSagien-
—
i EPIST.V. Adeuradera.—Petit ut saltem per litteras sis. — Ejus virtutes praedicat,hortaturque eum ad vitam
enm visitet. 855 Walt. scribendam. 875
. EPIST.VI. — Joannis ad Gaufridum Superiori epi- —
EPIST.XLII. Hugonis prioris S. MarlinlSagiensisad
stolaerespondet. 855 Gaufridum.— Supenori epistolaerespondet. 874
EPIST. —
VII. Gaufridiaa joannem abbatem. Con- — EPIST.XLIII. — Gaufridiad Hugonempriorem S. Mar-
bibliothecamCa- tini — Hortatur ad [scribendam vitam Walt.
queritur de brevitate epistolae; indicat Sagiensis.
875
domi, si velit, emendam,et significatobitumsui cellera- 855
laudatque ejus a—vinoabslinentiam. —
rii. EPIST.XLIV. Ad Augustinumaniicumsuum. Lau-
—
EPIST.VIII. Ad Ric. presbyterum. — Varia dat ei dat Augustinum,hortaturque eum ad "sectanda spiritua-
toonita. 856 lia. 876
EPIST.IX. — Ad G. episcopiWigorniensiscapellanum. EPIST.XLV.— Ad Gaufridumsacerdotem.— Munuscu-
— Hoflatuf ad mundi contemptum. 857 la nonesse spernenda quia parvasunt; sed quam magno
EPIST.X. — Ad Gaufridumamicum suum. — Signifi- animo fiant, consideranda, 818
cat pacem factam inter Angliae regem et ejus fllium. —
EPIST.XLVI. Ad H. amicum suum. — Compatitur
857 amiciadversitatibus. 879
— —
EPIST.XI. Ad fratrem'genibusdebilem, et in quibas- —EPIST.XLVII. AdNicolaumS. Victorissubpriorem.
dama se dissentientem. 858 Graliasagit pro amicilia. . 880
EPIST.XII. — AdBartholomaeum.— Docetjquaratione —
EPIST.XLVIII. Ad Joarmem abbalem. — Laudat
ambulaudnmsit in via Domini. 838 Joannemabbatemde gratia sermonisillius. 881
EPIST.XIII. — Ad Petrum amicura suum. — Horta- —
EPIST.XLIX. Ad Hugonem priorem S. MartiniSa-
tur ad assiduamScripturaesacraelectionera. 840 giensis. — Hortatur iterum ad scribendam Walt. vitara.
EPIST.XIV.— Ad Wigorniensis episcopi capellanum. 882
— De familiariscriptione epistolarum etmundi contem- EPIST.L. — AdAndream archidiaconumTuronensem.
ptu 840 — Variadat ei monlta. 885
EPIST. XV. —Ad Petrum de Buxeria. 841 — —
EPIST.LI. Ad R. amicum suum. LaudatR. amici
EPIST. XVI.— Joannis abbatis Bugezei ad Gaufridnra. sui ardorem pro contemplatione. 884
— Causaturqood diu non scripserU Gaufridus, petltque EPIST.LII. — N. ad N. 885
exhortatoriasab eo epistolas. 842
— —
EPIST.XVII. Gaufridiad Joannem. Supenori epi- MAURICWS DE SULLIACOPARISIENSIS XPI-
stolaerespondet. 842 SCOPUS
EPIST.XVIII. — Ad Petrum Mangot.— Gratulatur ei Notitiahistorica. 887
de concessastbifacultateconslruendicoenobii,agitquede
necessitate comparandaein eo bibllolhecae. 844 EPISTOLiE.
—
EPIST.XIX. Ad magistrumR. — Gratulatur ei de
suo In ordinemingressu, docetque qualis in eo esse de- mae Xpistolaead AlexandrumIII papam. —In causaS. Tbo-
beat. 845 Cantuariensis. 897
. EPIST.XX. — Ad W. quondampriorem S. Stephani Ca- DDPLOMATA.
domensis.— De contemplalione. 846
EPIST.-XXI.—Joannis abbatisBaugezeiensisad Gaufri- I. — Charta pro decimade Campellis. 897
dum.—RogatG— aufridumutsibirelineatbibliothecam. 847 II. — De bis quaeveudidit Lederaallus miles apud vil-
EPIST.XXII. Gaufridiad Joannem. — Petit ut ejus lam S. Clodoaldi. 898
precibus ielicem—sibi a Deoobtineat mortem. 848 —
III. De hls quaevendidit Willelmus de Maciacoapud
EPIST.XXIII. Joannis ad Gaufridum. — Superiori Victoricium. 899
epistolaerespondet. 849 IV. — De censu quem S. Victnris canonici apud S.
— —
EPIST.XXIV. Gaufridiad Joannemabbatem. Do- Marcellumet Ivriacumpossidebant. 899
let quod vocatusad conciliumParisiense, non fuerit prae- —
V. De mediate molendinide Cantu Ranaequamven-
sensrcum Joanues abbas Baugezei accessit ad Sanctam didit Petrus miles de Chantela Parisiensi episcopo.
Barbaram850. 850 900
EPIST. —
XXV. — Ad eomdem. Ejusdem, ut videtur, VI. — De his quaevendiderunt Philippus de Sevies'et
argumenti. 850 Galerannusde Galardone. 901
—
EPIST.XXVI. Rogerii quondamprioris S. Abrahae ad —
VII. Mauricius episcopus Parisiensis fundationem
—
Gaufridum. Gratulatur de his quaescripserat de viden- Herivallis conflrmat. 902
do Deo, hortaturque ad humilitatem. 1851 —
VIII. De his quaevendiderunt Tiulfus et Herbertus
EPIST.XXVII.— Gaufridiad Rogerium. — Superiori de Morianaet Avelinasoror ejus. 902
epistolaerespondet. 852 IX. — De censu quem vendideruntGalerannusde Lo-
— —
EPIST.XXVIII. Ad fratres Baugezienses. Mittit eis co Sanctoet uxor ejus apud Sanctum Clodoaldum. 903
vitam B. Hamonis. 853 X. — De molendinode CantuRanaequod est apnd Cora
EPIST.XXIX.— Ad Joannemabbatem. — Futuraebea- boilum. |904
titudinis imaginem in monaslerio Joannis Baugeziensis —
XI. Charta Mauricii Parisiensis episcopiqua abbatl
abbatis sibi repraesentat. 855 et monasterio S. Dionysii Parisiensisconceditut ecele-
EPIST. XXX.— Ad R. Troarnensisecclesiaepraecento- siambaptismalemin curiaNovaeVillae cum jure palrooa-
rem. — Ut se per Htteras saltemvisitet. 855 tos erigat. 905
—
EPIST.XXXI. N... ad Gaufridum. Videtur— esse re —
XII. De pratis 'insolaede Mera. 905
sponsio ad praecedentem. 856 XIII. — Charta Mauricii de Ancello de Chctenvillaet
EPIST.XXXII.— Gaufridiad quemdam juvenem eremi- Aalesi uxore ejus. 905
—
tam. Salutaria ei dat monita. 861 XIV. —De hospilibuset censu quae vendiderunt apud
EPIST.XXXIII.— Ad Hugonempriorem S. MartiuiSa- Victoricium,HugoMalviaset Gondrea uxor ejus, Pari-
giensis.— Hugonis prioris S. Martini Sagiensis laudes ' siensi episcopo. 906
praedicat,docetque quomodoad ResurrecliouisDominicae —
XV. De transactione facta inter Mauriciumepisco-
festum praepararese debeant. 863 pum et canonicosSancti Marceilide Vitriaco. 906
EPIST.XXXIV.— AdR. presbyterum.—Quidsignificet VABIORUM CHARTJEad ecclesiam Parisiensem spe
in missa stalio sacerdotisad dexteram, et de quibusdam ctantes.
aliis ritibus. 864 I. — Charla de terra data a capitulo monachisde Karo-
— —
EPIST.XXXV. Ad Joannem abbatem. Compatitur lilocoad flrmam,apud Espiers. 907
pro infortuuioquod ipsi acciderat. * II. — Authenticum Milonis archipresbyteri Mediola-
867 *'
— —
EPIST.XXXVI. Ad Simonem amicum. De laude nensis et OsmundicanoniciParisiensis super ecclesiade
cojusdamvirginis. , 868 Argenteolo. 907
EPIST.XXXVII,— AdR. presbyterum. — jEgre fert * III. — De quilatione Garnerii de Domibus Parisiensi
dalas sibi laudes. 870 episcopofactaababbate et conventuFossatensisecclesiae.
EPII,T.XXXVIII.—AdW.abbatemS.Andres.—Gratu-- . 908
latur abbati S. Andreaeordinis Cisterciensis desuapro- , —
IV. AulhenticumBadulphi comitis de Claromoute,
wotione. 870 de quitatione praebendaequam tenuit Petrus de Moncja-
— —
EPBT,XXXIX, Ad Petrum D« Buxeria. Dicit se co in ecclesia B. MariajParisiensis. 609
1025 ORDO RERUM QU^ IN BOC TOMO CONTINENTUR, 108i
V. — Charta conventioriis inter capilulum ecclesiae ALEIANDBRGEMMETICENSISABBAS
Parisiensiset HenricuroMagnum,Arnulphamde Corbe- EPISTOLADE ElLIOHOMINIS.
ron et PietrumdicfuiriGirbont. 910
YI —:Chartade Gunsanyilla. 911 GERALDVSCADVRCENSISBPISCOPUS.
VII. — De pralis veudilisab abbatissaS. Ciriciin Insu-
iaMere. 912 Epistola ad Fridericum lmperatorem 925
VHI. — De procuralioneepiscopi in ecclesiaS. Exu-
perii de Corboilo. 912 MATTBMVSTINDOCINENSIS.
IX.—AuQienticumcapituli Parisiensis super eadem
procuralione. 913 NoliUa. «2»f
X. — De quitatione Emelinae mulieris Parisiensis fa- PARAPHRASIS METBJCAIN LIBRUMT0BL& -;
Ctaab abbaleei convenlu Sancti Germanide Pratis. 914 Epistola dedicaloria. 927
ODOTVLLENSIS EPISCOPVS Prsefalio. 953
Texfus cum paraphaslmetrica. 953
Rotitia. 914 CARMINAVARIA. 980
8TATUTAODONto5YNODALIA Index in Petrum Cantorem. 983

riNis Toai DucENTEsim wam*

Ex typis MIGNE, au Petit-Montrougo.