Sunteți pe pagina 1din 99

Recomendaciones Prácticas y Requerimientos

de la IEEE para el Control de Armónicos en


Sistemas Eléctricos de Potencia

1.- Introducción, Alcance, y Aplicación

11..11 .
Introducción.
El uso de c arg as no l ine al es co nec ta das a si ste ma s e lé ctr ic os de po te nci a inc lu yen
c on ver ti dor es es tá tic os de p ot enc ia , d is pos it ivo s des ca rga do res de a rc o, di sp osi ti vos
m ag nét ic os s at ura do s, y en un men or gra do , má qu ina s r ota ti vas . L os c on ver ti do res de pot en cia
e st áti ca d e p ote nc ia e léc tr ica son las ma yor es c ar gas no l ine al es y son usa do s en l a i ndu st ria
p ar a u na gr an va rie da d d e p ro pós it os, t ale s com o f ue nte s de al ime nt aci ón el ec tro me cán ic as,
v ar iad or es de v el oci da d, y f uen te s de al im ent ac ión i ni nte rr ump id as. E st os d isp os iti vo s son
u sa dos p orq ue pu ed en co nv ert ir co rr ien te s A C a D C, DC a DC , DC a AC, y A C a A C.
La s car ga s n o l in eal es ca mbi an la na tu ral ez a d e l a ond a sin us oid al de la co rr ien te de
a li men ta ció n AC (y c on sec ue nte me nte la c aí da d e vo lta je A C) , re su lta nd o en u n f luj o de
c or rie nt es ar món ic as en lo s sis te mas d e p ot enc ia AC q ue pu ede n cau sa r i nt erf er enc ia co n los
c ir cui to s de co mu nic ac ió n y con o tr o tip o de e qui po s. Cu an do es u sa da la com pe nsa ci ón de
p ot enc ia re ac tiv a (en la f orm a d e con de nsa do res p ara m ejo ra r e l f ac tor d e p ote nc ia) c on és tas
c ar gas n o l in eal es , p ue den o cur ri r c on dic io ne s d e r es on anc ia qu e res ul tan e n a lt os ni vel es de
d is tor si ón d e te ns ión y co rr ien te arm ón ica cu and o oc ur ren la s co ndi ci on es d e re so nan ci a co n un
a rm óni co as oc iad o a c ar ga s n o lin ea les .

1 .2 Alcance.
E st á re co men da ció n pr ác tic a p ret en de e st abl ec er l os p ri nci pi os p ar a el dis eñ o de sis te mas
e lé ctr ic os q ue in cl uya n ca rg as li ne ale s y no lin ea les . So n de scr it as l as fo rm as d e ond a de
t en sió n y co rr ien te qu e pu ed en exi st ir en tod o s is tem a, y s e e sta bl ece n l os pr inc ip ios de
d is tor si one s de f orm as d e on da pa ra e l dis eñ o de si st ema s. E s des cr ita l a in te rfa z en tre
f ue nte s y ca rga s c om o e l pu nt o d e ac op la mie nt o co mú n; y la ob se rva ci ón de l os pr inc ip ios de
d is eño p ara m ini mi zar l a int er fer en cia e ntr e los e qui po s e lé ctr ic os.
E s tá r ec om end ac ión pr áct ic a es tá di rig id a a lim it aci on es d e e st ado co nti nu o. S e p ue den
e nc ont ra r co nd ic ion es tra ns ito ri as q ue ex ced an est as lim it aci on es. Es te doc um ent o e sta bl ec e la
c al ida d d e po ten ci a qu e se rá pro po rci on ada al p un to d e ac op lam ie nto com ún . Es te d oc ume nt o no
c ub re lo s ef ect os d e int er fer en cia e n ra dio -f rec ue nci a; s in em ba rgo , in clu ye l a int er fer en cia
e le ctr om agn ét ica c on lo s sis te mas d e c om uni ca ció n.

1 .3 Aplicación.
E st á r eco me nda ci ón pr áct ic a s erá us ad a c om o g uía pa ra el di se ño de sis te mas de po te nc ia con
c ar gas no l in eal es . La s li mi tac io nes cu bie rt as s on p ar a op era ci one s d e es tad o c ont in uo y son
r ec ome nd ada s p ar a c ond ic ion es “e n el pe or de lo s ca so s”. Se pu ed en enc on tra r c on dic io nes
t ra nsi to ria s que e xce da n est os li mi tes .
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

2.- Referencias

[ 1] A NS I C3 4.2 -1 968 (Re ti rad o) , No rma Nac io na l Am eri ca na de Re com en dac io nes Prá ct ica s y
1
R eq uer im ien to s p ar a R ec ti fic ad ore s de Po ten ci a S em ico nd uct or es.

[ 2] I EE E C5 7.1 2. 00- 19 87, No rma IEE E de Req ue rim ie nto s Ge ne ral es p ar a Di st rib uc ión Sub te rrá ne a,
P ot enc ia y Re gul ac ión d e Tra ns for ma dor es (A NS I). 2

[ 3] I EE E C57 .1 10- 19 86 , Rec om end ac ion es P rác ti ca s de la I EE E pa ra el E st abl ec imi en to d e la


C ap aci da d de Tr ans fo rma do re s Cu an do l a A lim en tac ió n de Co rri en tes de Car ga s n o es Si nus oi dal
( AN SI) .

[ 4] I EE E S td 18 -1 992 , Nor ma I EEE p ara C ond en sad or es de Po te nci a en Pa ral el o.

[ 5] I EE E S td 59 -1 962 ( Ret ir ad a), N orm a IEE E par a Com po nen te s R ec tif ic ado re s Sem ic ond uc tor es . 3

[ 6] I EE E S td 10 0-1 99 2, Nu evo D icc io nar io de No rm a I EE E p ara T érm in os Elé ct ri cos y


E le ctr ón ico s.

[ 7] I EE E S td 22 3- 196 6 (Re ti ra da) , Nor ma IE EE co n Def in ici on es de Té rm ino s pa ra Ti ris to res . 4

[ 8] I EE E St d 36 8- 197 7 (R et ira da ), R eco me nd aci on es P rác ti cas de l a IE EE p ar a la Med ic ión de


R ui do El éct ri co y Mej or am ien to de F ilt ro s A rm óni co s p ar a S is tem as DC d e Alt a Ten si ón. 5

[ 9] I EE E S td 4 44 -19 73 , R eco me nda ci one s P rá cti ca s de la IE EE y Re qu eri mi ent os pa ra


C on ver ti dor es de T ir ist or es y Va ria do res : P art e I Con ve rti do re s pa ra Ali me nta do res de Arm ad ura
d e Mot or es DC .

[ 10 ] I EE E Std 469 -1 988 , Re com en da cio ne s Prá ct ica s de l a IE EE p ara P ru eba d e Fr ec uen ci a de V oz y
R ui do El éct ri co de Tr an sf orm ad ore s de Di str ib uci ón (A NS I).

______
_____
1
Esta norma ha sido retirada; sin embargo, las copias pueden ser obtenidas en los Departamentos de Venta de la American
National Standards Institute, 11 West 42nd Street 13th Floor, New York, NY 10036, USA.
2
Las Publicaciones de la IEEE están disponibles en el Centro de Servicio del Institute of Electrical and Electronics
Engineers, 445 Hoes Lane. P.O. Box 1331 Piscataway, NJ 08855-1331, USA.
3
Esta norma ha sido retirada; sin embargo, las copias pueden ser obtenidas del Departamento de Normas de la IEEE, Centro de
Servicio de la IEEE, 445 Hoes Lane, P.O. Box 1331, Piscataway, NJ 08855-1331, USA.
4
Ver Nota al Pie 3
5
Ver Nota al Pie 3

2
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

3.- Definiciones y Símbolos de Letras


3 .1 Definiciones.
L as Def in ici on es d ada s a quí est án aju st ada s e spe cí fic am ent e a l os a rm ón ico s ge ne rad os por
c on ver ti dor es de po ten ci a e stá ti ca a la s f re cue nc ias de l s is tem a e lé ctr ic o. Las de fi nic io nes
ú ti les a di cio na les s e enc on tra rá n e n la s n or ma s I EE E S td 1 00- 19 92 [6 ] 6, IE EE S td 59 -19 62 [ 5],
A NS I C 34 .2- 19 68 [1 ], e IE EE St d 4 44 -19 73 [9 ].

ÁÁrreeaa ddee llaa MMuueessccaa..


E l á re a d el pun to de te ns ión li ne al. Es te es el pr odu ct o d e l a p rof un did ad de l p un to, en
v ol tio s, po r las v ece s el an ch o d e la me did a del p unt o, en m icr os egu nd os .

AArrmmóónniiccoo.. U na co mp one nt e s in uso id al de un a ond a per ió di ca o c an ti dad q ue po see u na fr ecu en cia


m úl tip lo de l a f re cue nc ia fu nd ame nt al.
NOTA: Por ejemplo, en una componente, cuando la frecuencia es el doble de la fundamental es llamada segundo armónico.

AArrmmóónniiccoo,, ccaarraacctteerrííssttiiccoo.. Aqu el los ar mó nic os pr odu ci dos po r e qu ipo s con ve rti do res
s em ico nd uct or es en el cur so de la ope ra ció n n or mal . E n u n c onv er ti dor de se is pul so s, los
a rm óni co s car ac ter ís tic os s on lo s arm ón ic os im par es d ife re nte s a lo s m úl ti plo s de tr es , por
e je mpl o, lo s 5 th, 7 th, 11 th, 13 th, e tc .
h = kq ± 1
k = al gú n e nt ero
q = nú me ro de pu ls o d el c onv er tid or

AArrmmóónniiccoo,, nnoo ccaarraacctteerrííssttiiccoo.. A rm óni co s q ue no son pr od uci do s p or equ ip os con ve rti do res
s em ico nd uct or es en el cur so de la ope ra ció n n orm al . Es tos pue de n se r el res ul tad o de
f re cue nc ias os cil at ori as ; un a d emo du la ció n d e ar mó nic os car ac ter ís tic os y la fu nda me nta l; o un
d es bal an ce en lo s si ste ma s de p ot enc ia A C, el án gu lo de re ta rdo asi mé tri co , o el
f un cio na mie nt o d el ci cl oc onv er tid or .

CCaarrggaa nnoo LLiinneeaall.. Un a ca rga qu e di buj a u na o nda de c or ri ent e no si nus oi dal cua nd o es
p ro por ci ona da po r una f ue nte d e v ol taj e sin us oid al .

CCoonnmmuuttaacciióónn.. T ra nsf er enc ia de cor ri ent e u ni dir ec cio na l en tr e l os e le me nto s d el cir cu ito
c on ver ti dor d el ti ris to r (o di odo ) que c ond uc en la su ce sió n.

CCoonnvveerrttiiddoorr.. Un dis po si tiv o q ue ca mb ia la en erg ía el éc tri ca de un a for ma a otr a. Un


c on ver ti dor s em ico nd uct or e s un co nv ert id or qu e us a sem ic ond uc tor es c omo e le men to s act iv os en
e l pro ce so de co nv ers ió n.

DDeessvviiaacciióónn ddee uunnaa oonnddaa sseennoo.. Un se nci ll o nú me ro d e m edi ci one s d e la di sto rs ión de una
s in uso id al d ebi do a com po nen te s ar món ic os. Est o es igu al a la r ela ci ón d el v alo r ab so lut o de
l a dif er enc ia má xi ma en tr e l a ond a dis to rsi on ada y el v alo r pic o de la f und am ent al .

DDeessvviiaacciióónn ddee uunnaa oonnddaa sseennoo,, tteeóórriiccaammeennttee mmááxxiimmaa.. Pa ra un a o nd a n o sin us oid al , e s l a rel ac ión
d e l a s um a a rit mé tic a d e l as amp li tud es (r ms) de to do s l os arm ón ico s e n l a o nda a la amp li tud
( rm s) de la f und am ent al .

DDiissttoorrssiióónn AArrmmóónniiccaa TToottaall ((TTHHDD)).. Est e té rmi no h a ent ra do en e l us o com ún p ar a def in ir el


“ fa cto r de di sto rs ión d e ”te ns ión o co rr ien te . V er : f ac tor d e d is tor si ón .

3
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

_________
6
Los números en el soporte corresponden a aquellos referidos a la Sección 3.
DDiissttoorrssiióónn DDeemmaannddaaddaa TToottaall ((TTDDDD)).. L a su ma de la ra íz c ua dra da t ot al de las d is tor si one s de
c or rie nt e a rmó ni ca en po rce nt aje de la m áxi ma co rri en te de ca rga de ma nda da (1 5 o 30 de ma nda
m in ).

EEffeeccttiivviiddaadd ddeell FFiillttrroo ((PPaarraalleelloo)).. Es de fin id o p or lo s sig ui ent es do s té rmi no s:


? f = la re la ció n de la im ped an cia qu e det er min a l a cor ri ent e p or un id ad que f lui rá de ntr o del

f il tro p ara le lo
? s = l a rel ac ión d e la im pe dan ci a q ue d ete rm ina l a cor ri ent e por u ni dad q ue fl uir á de ntr o de la
f ue nte d e p ot enc ia
? f p ued e ace rc ars e a l a un ida d y ? s p ue de se r m uy pe qu eño a la f rec ue nci a af ina da .

FFaaccttoorr AArrmmóónniiccoo.. La re la ci ón de l va lor d e la r aíz c ua dra da d e la su ma d e los cua dr ado s (r ss)


d e tod os lo s arm ón ico s al va lo r e fe cti vo (rm s) de l a f un dam en tal .

E 23 + E 52 + E 72 K
Factor Armónico ( Para Tensión) =
E1

I 32 + I 25 + I 72 K
Factor Armónico ( Para Corriente) =
I1

FFaaccttoorr ddee CCaalliiddaadd.. D os v ec es ? l a re la ció n de la m áxi ma e ne rgí a gu ar dad a a l a en er gía dis ip ada
p or c ic lo a u na d et erm in ada fre cu enc ia . Un a de fin ic ión equ iv ale nt e ap rox im ada es q ue l a Q es
l a rel ac ión de l a f re cue nc ia de re son an cia a l a nc ho de ba nda e ntr e a qu ell as fr ec uen ci as so bre
l os l ad os o pu est os d e la fre cu enc ia de r eso na nci a, d on de l a re sp ues ta d e la es tru ct ura
r es ona nt e di fi ere en 3 dB d e l a re son an ci a. S i el cir cu ito re son an te c omp re nd e un a in du cta nc ia,
L , y u na ca pa cit an cia , C, en s eri e con u na re sis te nci a efe ct iva , R, en to nce s el va lor d e Q e s

1 L
Q =
R C

FFaaccttoorr ddee DDiissttoorrssiióónn ((FFaaccttoorr AArrmmóónniiccoo)).. La r el aci ón de l a ra íz c ua dra da d e lo s a rmó ni cos


c on ten id os al val or ef ec tiv o d e l a c an tid ad fu nda me nta l, ex pre sa do en po rce nt aje de la
f un dam en tal .

suma de los cuadrados de las amplitudes de todos los armóni cos


DF = ∗ 100 %
cuadrado de la amplitud de la fundamenta l

FFaaccttoorr ddee IInnfflluueenncciiaa TTeelleeffóónniiccaa ((TTIIFF)).. P ar a u na on da de te nsi ón o c or rie nt e e n u n c ir cui to de


a li men ta ció n e lé ctr ic o, es la re lac ió n d e l a r aíz cu ad rad a d e l a s um a d e l os cu adr ad os de los
v al ore s d e ra íz c uad ra da p on der ad os d e to da s la s co mp one nt es d e on das se no ( inc lu yen do las
o nd as d e co rr ien te alt er na f und am ent al y ar món ic as) al v al or d e ra íz cua dr ada (no po nde ra da)
d e la on da co mpl et a.

FFaaccttoorr ddee PPootteenncciiaa,, ddeessppllaazzaammiieennttoo.. La co mpo ne nte de des pl aza mi ent o d el f act or de p ot enc ia ; la
r el aci ón d e la pot en cia ac tiv a de la o nda fun da men ta l, e n va tio s, a la p ote nc ia a pa ren te d e la
o nd a fu nd ame nt al, en vol ti amp er ios (i ncl uy end o l a co rr ien te de e xc ita ci ón d el tra ns for ma dor
c on ver ti dor d el ti ris to r) .

FFaaccttoorr ddee PPootteenncciiaa,, ttoottaall.. La rel ac ión de l a po te nci a to ta l de e nt rad a, e n va ti os , a la

4
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

e nt rad a en vo lta mp eri os t ota l del c onv er tid or .


NOTAS:
(1) Estas definiciones incluyen el efecto de los armónicos de corriente y tensión (distorsión del factor de potencia), el
efecto del desplazamiento de fase entre corriente y tensión, y la excitación de corriente del transformador. Los voltiamperios
son el producto del voltaje rms por la corriente rms.
(2) El factor de potencia es determinado en los terminales de la línea AC del convertidor.

FFaaccttoorr PPrrooppoorrcciioonnaall ddee IImmppeeddaanncciiaa.. La re la ció n de la imp ed anc ia de la fu en te, e n e l p unt o del
s is tem a baj o con si der ac ión , a l a imp ed anc ia to ta l e qu iv ale nt e d es de la fu en te a los e lem en tos
d el ci rc uit o con ve rti do r que c onm ut an si mul tá nea me nte .

FFiillttrroo.. U n té rmi no g en éri co usa do p ar a de fi nir aqu el los ti pos de e qui po s cu yo p ro pós it o es
r ed uci r e l f lu jo de cor ri en te ó v olt aj e a rmó ni co en ó a pli ca do a l as par te s e sp ecí fi cas de un
s is tem as de p ote nc ia el éc tri ca , o e n a mb os.

FFiillttrroo aajjuussttaaddoo.. Un fi ltr o qu e gen er alm en te co ns ist e de co mb ina ci one s de c ond en sad or es,
i nd uct or es, y re si sto re s q ue se h an se lec ci ona do de t al ma ner a que p res en ten u na im ped an cia
m ín ima (m áxi ma ) re lat iv a a u na o más fr ecu en cia s e spe ci fic as . Pa ra u n fi lt ro p ar ale lo (se ri e),
la im ped an cia es un mí ni mo (m áx imo ). L os fi lt ros a ju sta do s gen er alm en te ti en e una
r el ati va men te al ta Q (X /R ).

FFiillttrroo,, aammoorrttiigguuaaddoo.. Un fi ltr o q ue g en era lm ent e c ons is te d e c omb in aci on es d e c ond en sad or es,
i nd uct or es, y re si sto re s q ue ha n s id o s el ecc io nad os de ta l man er a q ue se pr es ent e una
i mp eda nc ia b aj a en un a nch o r ang o de fre cu en cia s. E l f ilt ro u su alm en te t ie ne u na r el ati vi dad
b aj a Q ( X/R ).

FFiillttrroo PPaarraalleelloo.. Un tip o de fil tr o qu e re duc e lo s ar mó nic os p ro por ci ona nd o un c am ino de b aja
i mp eda nc ia pa ra de svi ar l os ar món ic os le jos d e l a fue nt e d el si st ema a s er pr ote gi do.

FFiillttrroo PPaassaa AAllttoo.. Un fi ltr o qu e ti en e un a ba nd a de tra ns mis ió n se nci ll a ex te ndi da d es de a lg una


f re cue nc ia de co rt e, di fe ren te de c ero , has ta la f rec ue nci a inf in ita .

FFiillttrroo SSeerriiee.. Un tip o d e f ilt ro qu e r edu ce lo s ar mó ni cos co loc an do una im pe dan ci a a lta en
s er ie en tre l a f ue nte a rm óni ca y el si st ema a se r pro te gid o.

MMuueessccaa ddee VVoollttaajjee LLiinneeaall.. La c aíd a de l vol ta je de s um ini st ro en u n co nve rt id or de bi do al


c or toc ir cui to mom en tán eo de l a l íne a A C du ra nte un int er val o d e co nm uta ci ón . Al te rna ti vam en te,
l a ca íd a mo men tá ne a en l a fu en te d e vo lta je c au sa da p or l as c aíd as e n lo s r eac to res del
c ir cui to d e a li men ta ció n du ran te la s pro po rc ion es al ta s d e ca mbi o en la s cor ri ent es o cur ri rán
e n las l íne as AC d ura nt e la co nmu ta ció n.

NNúúmmeerroo ddee PPuullssoo.. El nú me ro to ta l de co nmu ta ci one s no si mu ltá ne as su ce siv as o cur ri das d en tro
d el c ir cui to con ve rti do r du ran te c ad a ci cl o cu and o se ope ra s in el c ont ro l de f as e. T am bié n es
i gu al al or de n d el ar mó nic o pri nc ipa l en la te ns ió n d ir ect a, qu e es, e l n úm ero d e p ul sos
p re sen te s e n la sa lid a de te ns ión D C e n un ci clo d e l a ten si ón de su mi ni str o.

PPrroodduuccttoo II··TT.. La in flu en cia ind uc tiv a e xpr es ada en t ér min os d el pro du cto de e st a ma gni tu d de
r aí z c ua dra da (I ), en a mp eri os , p or la s vec es el f act or de i nfl ue nci a te lef ón ica ( TIF ).

PPrroodduuccttoo kkVV··TT.. L a inf lu enc ia in du cti va ex pr es ada e n t ér min os de l pro du cto d e e st a m ag nit ud de

5
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

r aí z c ua dra da , e n kil ov ol tio s, po r las v ece s el fa cto r de in flu en cia t el efó ni ca (T IF) .

PPrrooffuunnddiiddaadd ddee llaa MMuueessccaa.. L a p rof un did ad pr ome di o d e l a m ues ca de vo lta je de lí ne a d e l a o nda
s en o d e vol ta je.

RReellaacciióónn ddee CCoorrttoo--CCiirrccuuiittoo.. Pa ra un c onv er ti dor s emi co ndu ct or, l a rel ac ión d e la ca pac id ad de
c or to- ci rcu it o d e la ba rra , en MV A, en el p unt o de co nex ió n del c onv er tid or al v alo r del
c on ver ti dor , en MW .

3 .2 Letras Simbólicas.
El si gu ie nte con ju nto de l et ras sim bó li cas es u sad o p ara el a ná lis is de c irc ui tos
c on ver ti dor es ti ri sto re s y e n el cá lcu lo de l as ca rac te rís ti cas d el co nv ert id or.

33..22..11 SSuubbíínnddiicceess

0 = s in ca rg a; po r e je mp lo, E d0
1 = c on ca rg a e va lua da , o f un dam en tal ; por e jem pl o E d1 o I 1
d = c or rie nt e y v olt aj e dir ec to
h = o rd en de ar mó nic o
i = i de al
l = l ad o c on ver ti dor d el tr an sfo rm ado r, fa se -a- fa se, e 1
L = l ad o l in eal d el tr an sfo rm ado r
p = i nt rín se co
pu = ca nti da des p or un id ad
s = l ad o c on ver ti dor d el tr an sfo rm ado r; fa se -a- ne utr o

33..22..22 SSíímmbboollooss ddee LLeettrraass

a = á ng ulo i nve rs o
? = á ng ulo l ími te (p ar a ope ra ció n inv er tid a)
µ = á ng ulo d e c on mut ac ió n
? f = r el aci ón de l a i mp ed anc ia de l fil tr o
? s = r el aci ón de l a i mp ed anc ia de l a f ue nte
c o sø 1 = des pl aza mi ent o de l f act or de po te nc ia ( inc lu yen do c or ri ent e de exc it aci ón del
t ra nsf or mad or )
co s d = co mp one nt e d e di sto rs ión d el fa cto r de po ten ci a
a h = a mp lit ud de l tér mi no se no pa ra el a rmó ni co h en la ex pa nsi ón de F ou rie r (va lo r p ic o)
b h = a mp lit ud de l tér mi no co se no pa ra el ar mó nic o h e n la ex pan si ón de F our ie r ( va lor p ico )
c h = a mp lit ud de l a r es ul tan te pa ra el a rmó ni co h en la ex pa nsi ón de F ou rie r (va lo r p ic o)
E cw = p ic o d e vol ta je ac ti vo
E d = p ro por ci ón de vo lt aj e d ir ect o baj o car ga
E do = v ol taj e di re cto te óri co ( po rce nt aje de v ol taj e di re ct o si n ca rga o co n ca rg a de
t ra nsi ci ón li ger a, as um ie ndo c ont ro l d e fas e cer o y d es cen so de l vol ta je a ce ro)
E dl = v ol taj e lím it e d ir ec to
E dx = v ol taj e de co nmu ta ci ón
E f = d es cen so de l vol ta je a ce ro de bid o a u n ele me nto d el ci rcu it o
E ii = v ol taj e inv er so in ic ial
E L = v ol taj e lín ea a lí ne a d e los s ist em as AC
Er = de sc ens o d el vol ta je dir ec to cau sa do por la pé rd ida de re sis te nci a e n e l e qu ipo

6
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

t ra nsf or mad or , m ás in te rc one xi one s no in clu id as en E f


E s = t ra nsf or mad or ar ro ll ado D C ( se cun da rio ) con v olt aj e l ín ea a neu tr o (rm s)
E x = d es cen so de l vol ta je di re cto c aus ad o p or la r eac ta nci a de co nmu ta ci ón
f = f re cue nc ia de lo s si ste ma s d e pot en cia A C
F x = I cX c/ E s f ac tor d e r ea ct anc ia de c onm ut aci ón
I cl = t ra nsf or mad or de c or rie nt e r ms DC c on bo bin a arr ol lad a (se cu nda ri o)
I d = p ro por ci ón de co rr ie nte d e c ar ga DC de l rec ti fic ad or, e n a mp eri os
I e = c or rie nt e d e exc it ac ión d el tr ans fo rma do r
I g = co nmu ta ció n d e co rr ien te di rec ta ent re do s re ct ifi ca dor es en un g ru po d e c on mut ac ión
s im ple
I h = c om pon en te ar món ic o de la I pa ra el or de n i nd ica do po r el su bín di ce

IH = ∑ I h2
2

q ue es l a c om pon en te ar mó nic a tot al eq ui val en te de I L


I L = c or rie nt e d e lín ea a lte rn a ( rm s)
I m = c or rie nt e d e lín ea a lte rn a ( va lor p ico )
I p = t ra nsf or mad or de c or rie nt e A C con b obi na ar ro lla da (p ri mar io )
I s = t ra nsf or mad or de c or rie nt e D C de lí nea r ms ar rol la do (s ecu nd ari o)
I l = c om pon en te fu nda me nt al de I L
I lp = c om pon en te de po te nc ia de I l
I lq = c om pon en te re act iv a de I l
L d = i nd uct an cia d el re ac tor D C, en he nr ios
n = n úm ero d e c on ver ti do res s imp le s
p = n úm ero d e p ul sos d el gr up o d e con mu tac ió n
p r = pé rdi da s de ca rg a d el t ran sf or mad or , e n va tio s (i ncl uy end o la r esi st enc ia y l a pér di da de
c or rie nt e r em ane nt e)
P d = p ot enc ia de s ali da , en va tio s
q = n úm ero d e p ul sos d e un co nve rt ido r
R c = re sis te nci a de c onm ut aci ón l íne a- a-n eu tro p ar a un co nj unt o de g rup os d e con mu tac ió n, en
o hm ios
R cn = r es ist en cia d e c on mu tac ió n l ín ea- a- neu tr o e qu iva le nte , en oh mio s, pa ra u n c on jun to de
g ru pos d e c on mut ac ión r ef eri do s a l arr ol lad o AC (p rim ar io) d e u n tra ns fo rma do r c on ver ti dor
R g = r es ist en cia d e c on mu tac ió n l ín ea- a- neu tr o, en oh mi os, p ara u n g ru po de c onm ut aci ón si mp le
R p = r es ist en cia e fec ti va de u na on da AC (p ri mar ia )
R s = r es ist en cia e fec ti va de u na on da de co rr ien te di re cta ( sec un dar io )
S = f ac tor d el ci rcu it o [1 pa ra un so lo mo do ; 2 p ara e l p ue nte ( dos m od os) ]
TH D = d ist or sió n arm ón ic a t ot al
V h = c om pon en te ar món ic a de vo lta je de l ord en in di cad o por e l s ub índ ic e


VH = ∑ V 2h
2

q ue es l a c om pon en te ar mó nic a tot al eq ui val en te de l v ol taj e


X c = rea ct an cia de con mu tac ió n lí ne a- a-n eu tro , e n oh mi os, pa ra un c on jun to de g ru po s de
c on mut ac ión
X cpu = r ea cta nc ia de co nm ut aci ón po r uni da d
X cn = r ea ct anc ia d e c onm ut aci ón lín ea -a- ne utr o e qui va len te , en oh mio s, p ar a un co nju nt o de
g ru pos d e c on mut ac ión r ef eri do s a l arr ol lad o AC (p rim ar io) d e u n tra ns fo rma do r c on ver ti dor
X g = r ea cta nc ia de co nm ut aci ón lí ne a-a -n eut ro , e n ohm io s, pa ra un gr up o de co nmu ta ció n sim pl e
X L = r ea cta nc ia de lí ne a de al ime nt aci ón , e n ohm io s ( po r l ín ea)

7
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

X Lpu = r eac ta nci a p or un id ad de la lín ea de al im ent ac ión , exp re sad a e n b as e a l v al or en vo lt-


a mp eri os a lo s t er min al es de l íne a del t ran sf orm ad or ar rol la do AC (p ri ma rio )
X Tpu = r ea cta nc ia d el tra ns for ma dor po r un ida d, exp re sad a e n ba se a l v alo r en vo lt- am per io s de
l os te rm ina le s d e lín ea d el tr ans fo rma do r a rr oll ad o A C (pr im ari o)
Z c = imp ed an cia de con mu tac ió n lí ne a- a-n eu tro , e n oh mi os, pa ra un c on jun to de g ru po s de
c on mut ac ión
Z cn = i mp ed anc ia d e c onm ut aci ón lín ea -a- ne utr o e qui va len te , en oh mio s, p ar a un co nju nt o de
g ru pos d e c on mut ac ión r ef eri do s a l arr ol lad o AC (p rim ar io) d e u n tra ns fo rma do r c on ver ti dor
Z g = i mp eda nc ia de co nm ut aci ón lí ne a-a -n eut ro , e n ohm io s, pa ra un gr up o de co nmu ta ció n sim pl e.
NOTA: La reactancia de conmutación debido a los elementos de varios circuitos puede ser indicada por un subíndice como en Xc1,
Xc2, o XcT y Xcl para líneas y transformadores, respectivamente.

8
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

44.. GGeenneerraacciióónn ddee AArrmmóónniiccooss

44..11 CCoonnvveerrttiiddoorreess.. E n es te te xto , “i dea l” s ign if ica s im ple me nte i gn ora r lo s e fe cto s de l a
i nd uct an cia e n e l cir cu it o A C.

44..11..11 OOnnddaa ddee VVoollttaajjee IIddeeaall.. La Fi g 4 .1 mu est ra un si st ema d e a lim en tac ió n t ri fás ic a
a li men ta ndo a un p ue nte rec ti fic ad or. Asu mi end o si n ca rg a, e l má s al to v olt aj e lí nea a lí nea
s e con ec ta rá al ci rc uit o de ca rg a DC da ndo l a for ma de o nd a d e vo lta je la m os tra da en l a Fig
4 .2 .

I2 H2
ARROLLADO
H1 H3 AC
EL
R2
R1
N ARROLLADO
DC
ES R3

LQ
-

4 6 2
R2 R3 Ed

1 3 5 Id

FFiigg 44..11
4.- CCiirrccuuiittoo RReeccttiiffiiccaaddoorr ddee PPuueennttee TTrriiffáássiiccoo

1000

500
SALIDA DE VOLTAJE DC
ONDAS DE VOLTAJE AC

-5 0 0

-1 0 0 0
60 120 180 240 300 360
GRADOS ELECTRICOS
FFiigg 44..22
OOnnddaa ddee SSaalliiddaa ddeell RReeccttiiffiiccaaddoorr IIddeeaall

44..11..22 OOnnddaa ddee CCoorrrriieennttee IIddeeaall.. La Fi g 4 .3 m ue str a l a o nda de co rr ien te AC ide al en un pue nt e
r ec tif ic ado r. Es ta fo rma se b asa en la a sun ci ón de que l a c orr ie nte D C n o t ien e flu ct uac io nes
( ca rga ind uc tiv a) y que la co rr ie nte D C es tra ns fer id a de u na f as e a ot ra a l mo men to e n qu e el
v ol taj e e n la fas e e nt ran te ex ce de el vol ta je en la fa se sal ie nt e. La fór mu la pa ra los

9
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

c om pon en tes d e c or rie nt e arm ón ica d e l a ond a de co rri en te AC es


h = kq ± 1 ( Eq 4. 1)
I
Ih = 1 ( Eq 4. 2)
h

d on de
h es el or de n d el ar mó ni co
k es al gún e nte ro po si ti vo
q es el nú me ro de pu ls o del c irc ui to re cti fi cad or
I h es la am pl itu d de la c orr ie nte a rmó ni ca de or de n h
I 1 es la am pl itu d de la c orr ie nte f und am ent al

800

600
CORRIENTE AC

400
VOLTAJE AC

200

-200
DE
DE

-400
ONDAS
ONDAS

-600

-800
60 120 180 240 300 360
GRADOS ELÉCTRICOS
FFiigg 44..33
55..-- OOnnddaa ddee CCoorrrriieennttee AACC IIddeeaall

44..11..33 FFeennóómmeennoo ddee CCoonnmmuuttaacciióónn.. U na o nd a de c or rie nt e re ct ang ul ar s ig nif ic a in duc ta nci a c ero ó
f ue nte inf in it a en e l c irc ui to A C qu e al im ent a al re cti fi cad or , en c uy o ca so e l e sca lo nam ie nto
d e t en sió n no ocu rr e. Cua nd o l a i nd uct an cia es tá pr ese nt e, la co rri en te no se tra ns fi ere de
u na f as e a o tra al i nst an te; en c am bio , ha y un sol ap ami en to ( o co nm uta ci ón) per ío do d ur ant e el
c ua l los d os di sp osi ti vo s e st án co nd uci en do. D ur ant e el so la pa mie nt o, ha y un co rt o cir cu ito
t ra nsi to rio AC a tr av és de lo s d is pos it ivo s que co nd uc en. Es ta cl as e de c ir cui to es
i nt err um pid o por l a c orr ie nte i nve rs a e n e l dis po sit iv o d e s al ida . La du rac ió n d el pe río do de
s ol apa mi ent o d epe nd e de l án gul o c err ad o en tre el c or to c irc ui to A C y é st e va lor res pe cti vo . La
f ig 4.4 mu est ra las co nd ici on es d e c onm ut aci ón con a i gua l a 0. L a f ig 4.5 mu est ra las
c on dic io nes de c on mut ac ión con a ig ual a 30 º. L as d if ere nc ias en tre est os d os c as os s on d eb ido
a las dif er ent es p ro por ci on es d e au men to d e co rr ien te e n la fas e en tr ant e. C ua nd o a es igu al a
0 º, la s con di cio ne s d e cor to ci rc uit o son a que ll as co rre sp on die nt es a la as ime tr ía má xim a con
e st a c ara ct erí st ic a d e e lev ac ión in ic ial l ent a. Co n a ig ual a 90 º, las co nd ici on es de co rto
c ir cui to son aqu el las de a si met rí a ce ro con una pr opo rc ión ini ci alm en te r áp ida de e le vac ió n de
c or rie nt e. A e st e án gul o d e re tra so , el á ng ulo de s ola pa mie nt o es e l má s pe qu eñ o pa ra u n va lor
p ar tic ul ar de co rr ien te . Las f igs 4 .6 y 4.7 m ues tr an el vo lt aje l íne a a n eu tr o A C par a los
m is mos d os ca sos .

10
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

1.5

AC
ONDAS DE VOLTAJE
1
CORRIENTE AC
VOLTAJE DC

0.5

0
60 90 120
GRADOS ELÉCTRICOS

FFiigg 44..44
SSoollaappaammiieennttoo ddee CCoonnmmuuttaacciióónn aa==00ºº,, µµ==2255ºº

a µ
1.5
AC

1
ONDAS DE VOLTAJE
CORRIENTE AC
VOLTAJE DC

0.5

0
60 90 120
GRADOS ELÉCTRICOS

FFiigg 44..55
SSoollaappaammiieennttoo ddee CCoonnmmuuttaacciióónn aa==3300ºº,, µµ==1122ºº

11
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

FASES
DOS
OTRAS

NEUTRO

0
LAS
VOLTAJE L -L CON

VOLTAJE LÍNEA A
EN CORTO

-1
60 120 180 240 300 360
GRADOS ELÉCTRICOS
55..11 FFiigg 44..66
EEssccaalloonnaammiieennttoo ddee VVoollttaajjee RReeccttiiffiiccaaddoo ccoonn aa==00ºº

1
DOS

AC
OTRAS

NEUTRO

0
LAS
VOLTAJE L-L CON

VOLTAJE LÍNEA A
FASES EN CORTO

-1
60 120 180 240 300 360
GRADOS ELÉCTRICOS

FFiigg 44..77
EEssccaalloonnaammiieennttoo ddee VVoollttaajjee RReeccttiiffiiccaaddoo ccoonn aa==3300ºº

12
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

L a f órm ul a par a cor ri en tes a rmó ni ca s, pe rmi ti da pa ra á ngu lo s de re tr aso y s ola pa mie nt o y
a su mie nd o l a cor ri ent e DC li br e d e rip pl e, es

 
 6 A 2 + B 2 − 2AB cos( 2α + µ) 
I h = Idc  
h [ cos α − cos( α + µ )] 
( Eq 4. 3)
 π
 

D on de

 µ
sin ( h − 1) 
A =  2 ( Eq 4. 4)
h −1

N OT A: Pa ra h = 1 y A = µ/ 2, h = e nt ero y µ = áng ul o d e sol ap ami en to

 µ
sin ( h + 1) 
B =  2
( Eq 4. 5)
h +1

c on h qu e t ie ne el mi sm o ran go qu e el an ter io r, ve r [ B1 8] 7 y [B2 4] .

L a s F igs 4. 8, 4.9 , 4 .1 0, y 4. 11 ha n si do in clu id as par a m ost ra r e l e fec to de la v ar iac ió n d e


a ( Vol ta je DC ) y µ (i mp ed anc ia ) u sa ndo e sta f órm ul a.
CORRIENTE ARMÓNICA EN PORCENTAJE DE Idc

80
ÁNGULO DE SOLAPAMIENTO µ(GRADOS)
-1 -5 -10 -20
70

60

50

40

30

20

10

0
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
RIPPLE PICO A PICO EN PORCENTAJE DE Idc

FFiigg 44..88
55..22 RReeccttiiffiiccaaddoorr ddee SSeeiiss PPuullssooss ccoonn FFlluuccttuuaacciioonneess DDCC
QQuuiinnttoo AArrmmóónniiccoo ccoommoo uunnaa FFuunncciióónn ddee FFlluuccttuuaacciioonneess DDCC

__________
7
Los números entre paréntesis precedidos por la letra “B”, corresponden a las entradas bibliográficas de la Sección 14.

13
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

CORRIENTE ARMONICA EN PORCENTAJE DE Idc


50
ANGULO SOLAPADO µ(GRADOS)
45 -1 -5 -10 -20

40

35

30

25

20

15

10

0
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
ONDA PICO A PICO EN PORCENTAJE DE Idc

FFiigg 44..99
RReeccttiiffiiccaaddoorr ddee SSeeiiss PPuullssooss ccoonn OOnnddaa DDCC
SSééppttiimmoo AArrmmóónniiccoo ccoommoo uunnaa FFuunncciióónn ddee OOnnddaa DDCC
CORRIENTE ARMONICA AC EN PORCENTAJE DE Idc

14 ANGULO SOLAPADO µ(GRADOS)


-1 -5 -10 -20
12

10

0
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

ONDA PICO A PICO EN PORCENTAJE DE Idc


5 .3
55..44 FFiigg 44..1100
RReeccttiiffiiccaaddoorr ddee SSeeiiss PPuullssooss ccoonn OOnnddaa DDCC
1111vvvooo AArrmmóónniiccoo ccoommoo uunnaa ffuunncciióónn ddee OOnnddaa DDCC

14
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

CORRIENTE ARMONICA EN PORCENTAJE DE Idc


10 ANGULO SOLAPADO µ(GRADOS)
9 -1 -5 -10 -20

0
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
ONDA PICO A PICO EN PORCENTAJE DE Idc
FFiigg 44..1111
RReeccttiiffiiccaaddoorr ddee SSeeiiss PPuullssooss ccoonn OOnnddaa DDCC
1133vvvooo AArrmmóónniiccoo ccoommoo uunnaa ffuunncciióónn ddee OOnnddaa DDCC

44..11..44 EEssccaalloonnaammiieennttoo ddee TTeennssiióónn.. El esc al ona mi ent o de t ens ió n de l a ond a de v ol taj e AC e s
c au sad o p or la ac ció n d e cam bi o d el rec ti fic ad or. La fo rm a d e o nda de co rr ie nte AC es un
r es ult ad o d e es te esc al on ami en to. Tr adi ci ona lm ent e, la for ma de ond a d e c orr ie nte es us ada
c om o la ba se p ar a el aná li si s ar mó nic o y e l e sca lo nam ie nto de vol ta je e s c alc ul ado po r la
c aí da d e I· Z en l os a rm óni co s de cor ri ent e. L a pr of und id ad d e la m ue sca en l os p un tos cer ca nos
a la fu ent e d e a li men ta ció n e s p rop or cio na l a la imp ed anc ia de l si st ema so br e e se p un to. El
a nc ho de la m ues ca es e l áng ul o d e con mu tac ió n.

µ = cos−1[cos α − ( Xs + Xt)I d ] − α 5 .4 .1 ( Eq 4. 6)

2E x
cos µ = 1 − 5 .4 .2 ( Eq 4. 7)
E do

d on de

X s = r ea cta nc ia de l s is te ma en po r uni da d d el co nv ert id or ba se


X t = r ea cta nc ia tr ans fo rm ada d el co nve rt ido r en po r u ni dad d el co nve rt id or ba se
I d = c or rie nt e D C en po r uni da d d el co nv ert id or ba se

44..11..55 AArrmmóónniiccooss eenn eell llaaddoo DDCC ddee uunn ccoonnvveerrttiiddoorr.. A lgu na s car ga s DC q ue t ien en u na c ons ta nte
d e ti emp o ba ja (i nd uct an ci a baj a) , tal c om o un mo to r DC, n o di buj an c orr ie nt es li br es de
r ip ple s. Los arm ón ico s e n la ond a de ten si ón p ro duc en sig ni fic at ivo s ri pp les de c or rie nt e en
l a on da d e cor ri en te DC . Lo s ar món ic os s on re la cio na dos al nú me ro d e pul so s de l os c irc ui tos
c on ver ti dor es : s ei s p ul so s, se xto a rmó ni co y 12 pu lso s, 12 vo a rmó ni co.

44..11..66 AArrmmóónniiccooss eenn LLíínneeaass AACC.. U na f órm ul a (c on la s de fi nic io nes mos tr ada s en l a Fi g 4. 12)
p ar a l os ar mó nic os AC e n un pu ent e de al ime nt aci ón tr if ási ca e ig ual c ar ga es

15
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

  hπ  µ  hπ  
sin   sinh rcg c cos   
2 2   3  2  6  
I h = Ic + ( Eq 4. 8)
π  µ π µ 
 h2 1 − sin  + 
 2 3 2  

d on de

 π µ   π µ   π µ π µ 
sin (h + 1 )  −  sin (h − 1)  −  h  6 − 2  sin  3 + 2 
( Eq 4. 9)
2  2  
2 sin
 6  6     
gh = + −
h +1 h −1 h

30º ?i

ir µ
Ic

?t ’
µ
?t’=0
180º
FFiigg 44..1122
VVaalloorreess DDeeffiinniiddooss eenn llaa EEqq 44..99

NO TA : C ua n do ( h – 1 ) =0 , e l s eg un d o té r mi no de gh e s ( p/ 6 – µ /2 )

D on de

I c = e s el va lor d e c or ri ent e DC al fi na l d e la co nmu ta ció n


R c = ? i/ I c

L o s ar mó nic os car ac ter ís tic os pro du cid os por un con ve rti do r de po ten ci a es tá tic a r equ ie ren
i mp eda nc ias b ala nc ead as en el s ist em a A C e i gua l dis pa ro de lo s t ir ist or es en el co nv ert id or.
S i e l c ir cui to de dis pa ro no ope ra si mét ri cam en te así co mo tam bi én la con mu tac ió n d e c ada
d is pos it ivo no es la c or re cta , lo s ar mó nic os no ca ra cte rí sti co s se p ro du cir án . Es tos
n or mal me nte so n pe que ño s, p ero co n un a re son an cia pa ral el a en u no de e lla s, e st os p ue den
a mp lif ic ars e a u n val or q ue po drí a cau sa r p ro ble ma s.

44..11..77 MMuullttiipplliiccaacciióónn ddee FFaassee.. Lo s arm ón ico s pu ede n se r r ed uc ido s por l a mu lti pl ica ci ón de
f as e. Si m so n l as se cc io nes d e u n rec ti fic ad or de se is pu ls os

16
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

• t ie ne la mi sm a r el aci ón d e t ra nsf or mac ió n,


• t ie nen t ran sf orm ad ore s co n i dé nti ca im pe dan ci a,
• L a fas e est á afi na da ex ac tam en te a 60/ m gra do s d e cad a fas e
• s on co nt rol ad os a exa ct am ent e el mi smo á ngu lo de r etr as o, y
• c om par te n e qu ita ti vam en te la c arg a,

e nt onc es lo s ú ni cos a rmó ni cos p res en tes se rá n d el or den d e, kq ± 1, los a rmó ni cos
c ar act er íst ic os. 6 m es ll am ad o e l nú mer o de l p ul so y se d a el sí mb olo ‘ q, ’ ver I EEE S td 2 23-
1 96 6 [ 7] .
N o hay do s se cc ion es idé nt ic as d el rec ti fic ad or e n t odo s e sto s r esp ec tos . P or con si gui en te,
e n l a p rá ct ica , l os ar món ic os no ca rac te rís ti cos si em pre es tá n p re sen te s a l g rad o q ue no se
r eú nan l os re qui si tos a nt eri or es.
P o r ej emp lo , do s se cc ion es d el r ec tif ic ad or q ue c amb ia n de f as e en 30º res ul tan en 1 2 pu ls os,
c on e l mín im o arm ón ico s ie ndo e l 11 vo; mie nt ras t re s rec ti fic ad ore s qu e cam bi an de f as e 20º
r es ult an en 1 8 pul so s, co n e l más b aj o a rm óni co si en do el 1 7 vo: y cua tr o r ec tif ic ad ore s que
c am bia n de fa se en 1 5º re sul ta n en 24 pu ls os, c on el m íni mo ar mó nic o si end o el 23 vo. La no rma
A NS I C3 4. 2- 196 8 o fre ce de tal le s co mp let os y f órm ul as p ar a m uch os arr eg los de l c irc ui to así
c om o t am bié n pro po rci on a núm er os de ci rc uit os qu e cat eg ori za n l os ci rc ui tos r ect if ica do res .

44..11..88 CCoorrrriieennttee ccoonn OOnnddaa DDCC ddee FFuueenntteess IInnddeeppeennddiieenntteess ddeell RReeccttiiffiiccaaddoorr.. La s ca rg as t ale s c omo
i nv ers or es d e f rec ue nci a c on sta nt e y a ju sta bl e y s is tem as que re cup er an e l d es liz am ien to del
r ot or de van ad o t ie nen f uen te s d e ond as de c orr ie nte D C i nd epe nd ie nte s de la on da re ct ifi ca da.
E st as o nd as d e c orr ie nte a v ec es e st án e n s inc ro nis mo con el rec ti fic ad or y a v ec es n o. Los
a rm óni co s A C d ebi do s a est e t ip o d e c arg a n o p ued en re duc ir se por mu lt ipl ic aci ón de fa se.
T al es ca rga s pue de n p ro du cir s uba rm óni co s e n el ci rcu it o A C.

44..22 HHoorrnnooss ddee AArrccoo.. Los a rm ón ico s pr odu ci dos por l os h or nos d e ar co e léc tr ico usa do s par a la
p ro duc ci ón de ac ero s on im pre de cib le s d eb ido a la va ri aci ón ci clo a ci cl o d el ar co,
p ar tic ul arm en te cu an do se p erf or a un nu ev o t ro zo de a ce ro. L a cor ri ent e de l a rc o no es
p er iód ic a, y lo s a nál is is rev el an u n c on tin uo esp ec tro de fr ecu en cia s a rm óni ca s de or de nes
e nt ero s y n o e nt ero s. Si n emb ar go, la s med ic ion es de a rmó ni cos h an dem os tra do qu e las
f re cue nc ias ar món ic as d e or den en ter o, p ar tic ul arm en te l as d e b ajo ord en q ue c om ien za n co n el
s eg und o y t erm in an co n e l s ép tim o, pr ed omi na n s ob re la s o tra s no en ter as . E lla s deb en ta mb ién
d em ost ra r que l a amp li tu d d ec rec e co n el or de n. Co mo el d ep ósi to d e f un dic ió n del m et al se
i nc rem en ta, e l ar co se v ue lv e más e st abl e, p rod uc ien do c orr ie nte s mu cho m ás u ni for me s con
m uc ho me no s d is tor si ón y me nos a cti vi dad a rm óni ca . L a co rri en te se v uel ve si mé tri ca a lre de dor
d el ej e cer o, el im ina nd o así i ncl us o l os or de nes d e a rm óni co s p ar es e im par es .
L a t ab la 4 .1 i lus tr a el c on te nid o ar mó nic o tí pi co d e co rri en te d el h orn o de ar co e n do s fa ses
d el c ic lo d e fu ndi ci ón e n un hor no d e ar co t íp ico par a la pro du cci ón d e a cer o. D eb e da rse
é nf asi s a q ue otr os h or nos ex hib ir án m od elo s al go dif er ent es d e c orr ie nte ar món ic a; p ero es tos
v al ore s pu ed en s er u sa dos en e stu di os de ar mó nic os si no est án d is pon ib les má s da tos
e sp eci fi cos p ara u n h or no en p art ic ula r.
Ve r [ B1 2].

17
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

TTaabbllaa 44..11
CCoonntteenniiddoo AArrmmóónniiccoo ddee CCoorrrriieennttee eenn uunn HHoorrnnoo ddee AArrccoo eenn DDooss FFaasseess ddee uunn CCiicclloo ddee FFuunnddiicciióónn

C or rie nt e A rm óni ca en % d e l a
F un dam en tal
O rd en de Ar mó nic o

C on dic ió n d el Ho rn o 2 3 4 5 7
F un dic ió n I ni cia l (Ar co A cti vo ) 77 5 .8 2 .5 4 .2 3 .1
R ef ina mi ent o (Ar co Es ta bl e) 0 .0 2 .0 0 .0 2 .1 0 .0

44..33 CCoommppeennssaaddoorr ddee VVAARR eessttááttiiccoo.. E l rea ct or co ntr ol ado p or ti ris to r ( TCR ) ha si do us ado
e xt ens am ent e c omo un c om pen sa dor pa ral el o es tát ic o po r ho rn os d e ar co elé ct ric o e n si ste ma s de
d is tri bu ció n d e po ten ci a y e n ot ra s ap li cac io nes par a m ant en er l os n iv ele s d e vo lta je , re du cir
l as fl uc tua ci one s de vo lta je (p or ej em plo h orn os de ar co ), me jor ar el f act or de p ote nc ia,
c or reg ir de sb ala nc es de f ase s, y me jor ar la e sta bi lid ad de l sis te ma de p ote nc ia.
L a Fi g 7.7 ( ve r s ec ció n 7) es un e squ em a d el c irc ui to de po te nci a de un TC R tí pic o. La
c or rie nt e de l re ac tor , qu e co nt ien e s olo una peq ue ña c omp on en te e n fa se d ebi do a ba jas
p ot enc ia s, ret ra sa el vo lta je a c as i 9 0º . L a c orr ie nte de c ond uc ció n t ot al es sen oi da l; sin
e mb arg o, e l r et ar do de d isp ar o de lo s tir is tor es n o s ol ame nt e red uc e la ma gni tu d de la
c or rie nt e, si no qu e t am bié n alt er a l a for ma de l a o nd a. La s c or rie nt es ar món ic as pr odu ci das
p or l a con du cci ón p arc ia l de t odo s se rán d e or den i mp ar si e l án gul o de l a co mpu er ta es
e qu ili br ado par a a mbo s ti ri sto re s en u n p ar. El v alo r rm s de la c om pon en te a rmó ni ca v ie ne d ado
p or la E q 4 .1 0:

4 V sin( h + 1) sin( h − 1) sin h α 


Ik =  α + α − cos α  ( Eq . 4 .1 0)
π X  2 ( h + 1) 2 ( h − 1) h 

Do nde :

h = 3 ,5 ,7, .. .
V = v ol taj e fun da men ta l lín ea a lí nea
X = r ea cta nc ia in duc ti va to ta l d e los r eac to res e n c ad a f as e
a = á ng ulo d e a va nce

L a Ta bl a 4 .2 m ues tr a l as má xi mas a mp lit ud es de lo s arm ón ico s ha sta e l 2 5 vo ord en . Se pu ede


n ot ar q ue e l má xi mo n o oc ur re a l mi sm o án gu lo d e re tr aso . As um ie ndo con di cio ne s ba la nce ad as,
l os va lor es , q ue so n e xpr es ado s e n por ce nta je de la am pli tu d d e l a f un dam en tal a co ndu cc ión
t ot al, s on l os mi smo s pa ra co rr ien te s de fa se y de l ín ea. L os va lo res e nt re pa ré nte si s son
t ri ple ns q ue e sta rá n pr ese nt e en l as co rr ien te s de f ase per o no e st ará n en l as c orr ie nte s de
l ín ea, si l as c ond ic ion es s on b al anc ea das . Si n em ba rgo , en una apl ic aci ón t íp ica de h orn o de
a rc o en cu ál l as c on dic io nes pr eva le zca n d ura nt e pe rí odo s de ar co i ne sta bl es, al gun os tri pl ens
a pa rec er án en la s cor ri ent es de l íne a. En d ond e las c orr ie nte s de fa se se an de sba la nce ad as,
l os a rm óni co s de f as e in div id ual apa re cer án e n la s co rr ien te s de l ín ea c omo la s uma fas or ial
d e los a rmó ni cos d e f as e en su pr op io do min io ar mó nic o.

44..44 IInnvveerrssoorreess ppaarraa GGeenneerraacciióónn DDiissppeerrssaa.. L a e mer ge nci a d e r eno va ció n d e f uen te s de en er gía
a lt ern as , ha r esu lt ado en el u so d e mu cha s to po log ía s var ia das com o ac ond ic ion ad ore s de

18
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

p ot enc ia o in ve rs ore s par a ut ili za rlo s en o per ac ion es co nj unt as . Est os i nve rs ore s es tán
d is pon ib les e n un ida de s mo nof ás ica s y tr ifá si cas , y su s sal id as pu ed en se r se no ida le s muy
l im pia s co n un fa ct or de pot en cia c er can o a la u nid ad o p ued en c ont en er v ari os a rmó ni cos
c ar act er íst ic os y no c ar act er íst ic os y fac to res de p ot enc ia q ue pue de n ca usa r u na c ali da d de
p ot enc ia in ace pt abl e e n l a r ed de la com pa ñía el éc tri ca o i nte rf er ir c on su s c ont ro les , o
r el és.

TTaabbllaa 44..22
AAmmpplliittuuddeess MMááxxiimmaass ddee CCoorrrriieenntteess AArrmmóónniiccaass eenn TTCCRR

O rd en de Ar mó nic o Pre se nt e O rd en de Ar mó nic o Pre se nt e


1 1 00 3 ( 13 .78 )
5 5 .0 5 7 2 .5 9
9 ( 1. 57) 11 1 .0 5
13 0 .7 5 15 ( 0. 57)
17 0 .4 4 19 0 .3 5
21 ( 0. 29) 23 0 .2 4
25 0 .2 0

N OT A: Aq uel lo s a rm óni co s ent re pa ré nte si s s on tr ip len s.

E s tos i nve rs ore s pue de n a ct uar c omo f uen te s d e cor ri ent e lig ad os a la co mpa ñí a e lé ctr ic a o
c om o fu ent es d e vo lt aje vin cu lad as a la c omp añ ía e léc tr ica a tr avé s de una imp ed anc ia s er ie,
u su alm en te un i nd uct or , p ara li mi tar la co rri en te ent re el inv er sor y l a r ed de la com pa ñía
e lé ctr ic a.
E s ta s ec ci ón d is cut ir á v ari as top ol ogí as de inv er sor es y l os a rm óni co s a soc ia dos co n c ada
u no . L os ti po s d e inv er so res i ncl uy en:

( 1) C on mut ac ión d e l ín ea
( 2) M od ula do de l anc ho de p ul so (c onm ut aci ón pr op ia PW M)
( 3) E nl ace d e a lt a f re cue nc ia co n con mu tac ió n p ro pia
( 4) A mp lif ic ado r de ca mbi o co n p ul so pr ogr am ado c on co nmu ta ció n pro pi a

44..44..11 IInnvveerrssoorreess MMoonnooffáássiiccooss.. L os in ve rso re s mon of ási co s par a la ge ne rac ió n dis pe rsa
g en era lm ent e s on p rop or cio na dos pa ra m eno s d e 10 kW y típ ic ame nt e no pue de n ca usa r p rob le mas
p ar a un a co mp añí a en nú mer os p eq ueñ os . Co mo s u us o s e in cre me nta , si n e mba rg o, g ran de s nú me ros
d e inv er sor es li ga dos a la mi sma a lim en tac ió n p ue den c aus ar pr obl em as si lo s a rm óni co s d e los
i nv ers or es so n e xc esi vo s.

44..44..22 IInnvveerrssoorreess TTrriiffáássiiccooss.. Lo s inv er sor es t rif ás ico s pa ra la g ene ra ció n di spe rs a son
t íp ica me nte p ro por ci ona do s des de l os 10 k W has ta 1 MW y p ro bab le men te s on, p or lo m en os en
t ér min os c erc an os, c au sa de f orm as d e ond a in ace pt abl es pa ra l a sub es tac ió n ali me nta do ra sí
l os in ve rso re s d e l as fo rm as de on da de sa lid a con ti ene n alt os po rc ent aj es de ar món ic os. C omo
c on los in ver so res mo nof ás ico s, los in ver so res tr ifá si co s pu ed en s er top ol ogí as de c on mut ac ión
l in eal o d e c on mut ac ión p ro pia ( alg un as ve ce s l la mad a co nmu ta ció n for za da) . Ta mbi én , c om o con
l os in ve rso re s m on ofá si cos , los a rmó ni co s d e s al id a d ep end en de m uch as va ri abl es . E l niv el de
v ol taj e d e ope ra ció n D C par a e st os inv er sor es va rí a p or so bre un a a mp lia g ama pa ra la ma yo ría
d e las f uen te s d e e ne rg ía ren ov ab les . E st as va ria ci one s dep en den d el cl ima , hor a del d ía,

19
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

t em per at ura , al go rit mo s de l oca li zac ió n, en ve je cim ie nto d e co le cto re s y mu cho s ot ros fac to res
n o con tr ola do s.

A d ici on alm en te, la s su bes ta cio ne s de ali me nt aci ón e lé ctr ic as A C pu ed en t en er e fec to s no


d es ead os e n l a sa lid a de l i nve rs or. Las va ria bl es t ale s co mo arm ón ico s de uso am bie nt al,
v ol taj es d e lí nea d es ba lan ce ado s, s epa ra ció n de f as e de sig ua l, ni ve les alt os y b ajo s de
v ol taj e AC , e i mpe da nci as d e lí ne a so n va ria bl es s eve ra s qu e af ect an l os a rm óni co s de s al ida
d e los i nve rs ore s.

44..55 CCoonnttrrooll ddee FFaassee EElleeccttrróónniiccoo.. E l co ntr ol d e p ot enc ia p ara c ar gas p or fa se d e con tr ol de
t ir ist or es cre ar á c orr ie nt es arm ón ica s. La TC R d isc ut ida en 4. 3 e s s im pl eme nt e u n c aso
e sp eci al de co nt rol el ec tró ni co en el cu ál el fac to r d e p ot enc ia es es enc ia lme nt e c er o. Las
c ar gas cal or ífi ca s, q ue t ien en u n de sp laz am ien to e n el fac to r de p ot enc ia d e ce rc a de l 10 0%,
a lg una s v ec es so n c ont ro lad as po r c on tro l d e fas e d e t ir is tor es . L a f orm a de ond a d if eri rá en
0 % pa ra e l cas o de l fa cto r de p ot enc ia , pe ro so lo a rmó ni co s de or de n im par t od aví a se
p ro duc ir án, a unq ue co n di fer en tes m agn it ude s.
E x cep to p ar a la apl ic aci ón T CR , la s ca rg as u sua lm ent e no se rán ni i ndu ct iva s p ura s ni
r es ist iv as p ura s. P ar a el cas o ge ne ral de c arg as c on o tr o fa cto r de pot en cia di fer en te d e 0% ó
1 00 %, l as m ag nit ud es m áxi ma s de los arm ón ic os q ued ar án e ntr e l os v alo re s de est os c as os p ur os.
P el ly [P2 3] tie ne la s e cua ci one s p ara el ca so gen er al que pu ed e se r u sa do p ar a c alc ul ar las
m ag nit ud es de co rr ien te s arm ón ica s.

44..66 AArrmmóónniiccooss ddee CCiiccllooccoonnvveerrttiiddoorreess.. L as e xp res io nes p ar a ci clo co nve rt ido re s de c orr ie nte
a rm óni ca s on ex tre ma dam en te co mp lej as . E ll as va rí an en fu nc ió n d e la pr op orc ió n d e fr ecu en cia
d el ci cl oco nv ert id or.
L a Eq . 4.1 1 mue st ra la s f re cue nc ias p res en tes . El pr ime r tér mi no en la e cua ci ón re pre se nta
l as c om pon en tes de u n co nve rt ido r de sei s pu ls os y e l se gu ndo tér mi no d eno ta l as f re cue nc ias
c ar act er íst ic as de la b an da la ter al de l con ve rti do r.

fh = f1( kq ± 1) ± 6 n fo ( Eq . 4 .1 1)

D on de

F h es la fr ec uen ci a a rm ón ica i mpu es ta po r e l sis te ma AC


k y n s on en ter os
f o es la fr ec uen ci a d e sa lid a del c icl oc onv er tid or

44..77 CCaammbbiioo ddeell MMooddoo ddee FFuueenntteess ddee PPooddeerr.. M uc hos equ ip os e lec tr ón ico s nu ev os u san una fu ent e de
p od er c on mo do d e co nmu ta ció n pa ra p rop or cio na r vo lta je a l os e qui po s. É sta e s un a fu ent e de
p od er e con óm ica q ue n o es a fe cta da p or c amb io s de v olt aj e men or es e n el s ist em a de p ote nc ia.
É st a al ime nt a un con de nsa do r qu e su ple el v ol taj e al cir cu ito el ect ró nic o. C om o la c ar ga e s un
c on den sa dor , t al co mo es vi sto po r e l s is tem a d e p ot enc ia , l a c orr ie nte en l a f uen te de po der
e s d isc on tin ua . Es to es, fl ujo s d e co rr ien te par a so lo par te del me dio ci clo . L a Fi g 4 .13
m ue str a l a for ma de on da de co rri en te de un a f uen te de po der . El esp ec tro de c orr ie nte
a rm óni ca de l a o nd a e s mo str ad o e n la Ta bla 4 .3.

20
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

0 p 2p

FFiigg 44..1133
OOnnddaa ddee CCoorrrriieennttee ddee llaa FFuueennttee ddee PPooddeerr eenn eell MMooddoo ddee CCaammbbiioo

TTaabbllaa 44..33
EEssppeeccttrroo ddeell MMooddoo ddee CCaammbbiioo TTííppiiccoo eenn llaa FFuueennttee ddee PPooddeerr

A rm óni co M ag nit ud A rm óni co M ag nit ud

1 1 .0 00 9 0 .1 57
3 0 .8 10 11 0 .0 24
5 0 .6 06 13 0 .0 63
7 0 .3 70 15 0 .0 79

44..88 VVaarriiaaddoorr ddee MMoodduullaacciióónn ccoonn AAnncchhoo ddee PPuullssoo ((PPWWMM)).. E st e var ia dor de en la ce D C es d ife re nte
d e los d emá s cir cu ito s con ve rti do res d e p ot enc ia es tát ic a y a que p ose e un re cti fi cad or de
d io do q ue pr op orc io na u n fac to r de p ote nc ia d e alt o de sp laz am ien to , y ad emá s és te t ien e un
g ra n co nd ens ad or e n e l e nla ce DC q ue se e nc arg a d e re gu lar el vol ta je e n d ic ho e nl ace . C omo
r es ult ad o, e n un a ca rga li ger a (e nt re u n 30 y un 5 0%) , la cor ri ent e so lo flu ir á cu and o el
v ol taj e d e sa lid a de l d iod o re ct ifi ca dor ci rcu le p or el c ond en sad or . En car ga s li ger as , la
c or rie nt e en el c ir cui to AC n o es con ti nu a. L a Fi g 4. 14 mue st ra e st a fo rma de ond a. E st a es
s im ila r a l a fu ent e de pod er c on m od o de c am bio exc ep to q ue é sta es u n al to c irc ui to t rif ás ico
p ar a la co rri en te d el qui nt o ar mó nic o. Com o l a ca rg a en el var ia dor se inc re men ta , la
c or rie nt e ll ega a se r co nt inu a. E l pu nt o en e l c uál la c orr ie nte se h ace di sco nt inu a es
d et erm in ado p or el ta ma ño de l a i nd uct an cia d el en lac e DC.

0 p 2p

FFiigg 44..1144
OOnnddaa ddee CCoorrrriieennttee ddee uunnaa FFuueennttee ddee PPooddeerr ddee SSeeiiss PPuullssooss PPWWMM
BBaajjoo CCaarrggaa LLiiggeerraa ((CCoorrrriieennttee DDiissccoonnttiinnuuaa))

21
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

55.. CCaarraacctteerrííssttiiccaass ddee RReessppuueessttaa ddeell SSiisstteemmaa

55..11 GGeenneerraalliiddaaddeess.. E l ef ec to de u na o m ás fu en tes a rm óni ca s sob re u n sis te ma d e pot en cia


d ep end er á pr inc ip alm en te d e la s car ac ter ís tic as d e re sp ues ta e n fr ecu en ci a del sis te ma. Los
d is pos it ivo s no li ne ale s de scr it os en la s ec ció n 4 pue de n s er r epr es ent ad os ge ner al men te c omo
f ue nte s de c orr ie nte s ar món ic as. P or co ns igu ie nte , la d ist or sió n ar món ic a de vo lta je e n los
s is tem as d e pot en cia d ep end er á d e la s car ac ter ís tic as d e i mp ed anc ia vs . fr ecu en cia t al c omo
s on vi st as po r e st ás fu en tes d e c or rie nt e.
L a s ca ra cte rí sti ca s de r es pu est a en fre cu enc ia del sis te ma s on a fe cta da s po r un núm er o de
f ac tor es . E st os fa cto re s d eb en se r c on sid er ad os cu and o se re ali za el a nál is is pa ra un si st ema
e sp ecí fi co.

55..11..11 CCaappaacciiddaadd ddee CCoorrttoo--CCiirrccuuiittoo ddeell SSiisstteemmaa.. La ca pa cid ad de c ort o cir cu ito d el si ste ma es
u n b ue n in di cat iv o d e l a im pe dan ci a d el sis te ma a la fr ecu en ci a fu nd ame nt al en un p un to del
s is tem a. Pa ra al im ent ad ore s ind uc tiv os p uro s est á es, a dem ás , u na me di da de la i mpe da nci a del
s is tem a a l a f re cue nc ia ar món ic a c ua ndo se m ult ip lic a por el o rde n del ar mó nic o. Lo s sis te mas
m ás rob us tos (co n c apa ci dad de c or to- ci rcu it o mu y al ta ) ti en en u na d is tor si ón d e vo lt aje me nor
p ar a el m ism o ta ma ño de l a fu en te d e cor ri ent e ar mó nic a qu e lo s sis te mas men os r obu st os ( con
c ap aci da d d e cor to -ci rc ui to mu y b aj a).

55..11..22 BBaannccooss ddee CCoonnddeennssaaddoorreess yy CCaabblleess AAiissllaaddooss.. Lo s Ba nco s de C ond en sad or es u sad os p ara
c on tro la r el vo lta je y me jo rar el fac to r de pot en cia as í co mo los ca ble s a isl ad os s on los
p ri nci pa les co mp one nt es que af ec tan la s c ar act er íst ic as de res pu est a en f re cue nc ia del
s is tem a. L a c on exi ón de l os co nd ens ad ore s pu ede c aus ar c ond ic ion es de r es ona nc ia (t ant o se rie
y com o pa ra le la) que pue de n el eva r l os n ive le s de a rm óni co s. L os e fe cto s de las con di ci one s de
r es ona nc ia so n d is cut id os en 5 .2.
L o s b anc os de co nde ns ado re s so n u sa dos co mo un a f uen te de vol ta je par a l a c on mut ac ión de
a lg uno s co nve rt ido re s d e po ten ci a e st áti co s. El lo s p ue den s er co ns ide ra dos e n par al elo c on el
s is tem a cu an do s e ca lc ula la r ea cta nc ia d e co nm uta ci ón, par a as í i ncr em ent ar l a di /d t de
c on mut ac ión .
L a s c apa ci tan ci as de ca rga de lí ne a e n l ín eas de tr an smi si ón y l os ca ble s a is lad os ta mb ién
e st án en pa ral el o c on la in du cta nc ia de l s is tem a. Po r c on sig ui ent e, el lo s s on si mil ar es a los
c on den sa dor es pa ral el os co n r esp ec to al efe ct o de l as ca rac te rís ti cas de r esp ue sta en
f re cue nc ia de l si st ema . Us ual me nte l os b an cos de co nde ns ad ore s so n pre do min an tes en la
i nd ust ri a y e n l os si st em as de di st rib uc ión d e a rr iba .

55..11..33 CCaarraacctteerrííssttiiccaass ddee llaa CCaarrggaa.. L a ca rg a de l si st ema ti ene dos ef ect os i mp ort an tes so bre
l as ca ra cte rí sti ca s d e re spu es ta en fr ec uen ci a d el si st ema :

( 1) L a po rci ón r es ist iv a de l a car ga p ro por ci ona u na a mo rti gu aci ón q ue a fec ta l a im ped an cia
d el s ist em a ce rca d e la f re cue nc ia de r es ona nc ia . La ca rg a re sis ti va re du ce la amp li tud
d e los n ive le s d e arm ón ic os ce rca d e l as fr ec uen ci as de re so nan ci a p ar al elo .
( 2) L as c arg as d e mo tor es y o tra s ca rg as di ná mic as q ue co nt rib uy en a l a cap ac ida d de c or to-
c ir cui to de l s ist em a p ued en ca mb iar la s f re cue nc ias a las qu e o cu rre n l as re so nan ci as.
E st as ca rg as ap ar ece n en p ar ale lo c on la i nd uct an cia d e co rto -c irc ui to d el si st ema
c ua ndo s e ca lc ula n la s fr ecu en cia s de r es ona nc ia. L as c ar gas d e mo to res n o pr op orc io nan
u n amo rt igu am ien to si gn if ica ti vo de lo s pic os de r eso na nci a.
El ef ec to de ca rg a d el s ist em a e s dis cu tid o con m ás de tal le en 5 .3.

22
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

55..11..44 CCoonnddiicciioonneess ddee llooss SSiisstteemmaass BBaallaanncceeaaddooss vvss.. DDeessbbaallaanncceeaaddooss.. Cu and o la s con di cio ne s del
s is tem a ( in ten si dad de la fu en te, ba nco s d e c on den sa dor es , c arg as , c ara ct erí st ica s d e l ín ea,
f ue nte s ar mó nic as )( p.e ., e n si st ema s in du str ia les ) s on c omp le tam en te b ala nc ead as , lo s mo de los
d e se cue nc ia po si tiv a pu ede n ser e mp lea do s par a ev alu ar la s ca rac te rís ti ca s d e re spu es ta en
f re cue nc ia d el sis te ma. Ba jo e st ás c on dic io nes ba lan ce ad as, lo s ar mó nic os de c or rie nt e te nd rán
c ar act er íst ic as de se cu en cia . Ver T abl a 6.1 .
C u and o la s con di cio ne s del s is tem a no so n co mpl et ame nt e bal an cea da s (p. e. en las
s ub est ac ion es al im ent ad ora s d e d is tri bu ció n y t ran sm isi ón ), deb e ser ap li cad o e l aná li sis
d es bal an cea do . E st as con di cio ne s p ued en in cl uir fu en tes de a rmó ni cas de sb ala nc ead as en el
s is tem a, p.e ., fue nt es m on ofá si cas , b anc os de c on den sa dor es mon of ási co s, c ar gas de sis te mas
d es bal an cea do s. En a lgu no s c as os, i nc lus o el de seq ui lib ri o int ro duc id o p or lí ne as de
t ra nsm is ión n o t ra nsp ue sta s pue de se r imp or ta nte . En to dos e sto s cas os , e s imp or tan te us ar la
r ep res en tac ió n de si ste ma s tr if ási co s pa ra e l a nál is is. En e st os s is tem as , ca da arm ón ico ti ene
s u com po nen te de s ecu en ci a p os iti va , n eg ati va y ce ro.
NOTA: Una representación de un sistema trifásico para estudiar respuestas de armónicos es requerida en donde las impedancias y
la carga desbalanceada probablemente ocurren.

55..22 CCoonnddiicciioonneess ddee RReessoonnaanncciiaa.. La s c on dic io ne s d e r es on anc ia de l sis te ma so n l os fa ct ore s más


i mp ort an tes q ue af ect an lo s niv el es de ar mó nic os de l sis te ma. L a r es ona nc ia pa ral el a e s una
i mp eda nc ia a lt a pa ra e l fl uj o de c or rie nt e ar mó nic a, m ie ntr as l a r eso na nci a se ri e es una
i mp eda nc ia b aj a pa ra e l fl uj o de cor ri ent e a rmó ni ca. Cua nd o la s co nd ici on es d e re so nan ci a no
s on u n pr obl em a, el sis te ma ti en e la c apa ci dad de ab so rbe r ca nt ida de s sig ni fic at iva s de
c or rie nt es a rm óni ca s. E sto es s ol o cu an do e sta s c orr ie nte s ve n a lta s im pe dan ci as d eb ido a la
r es ona nc ia p ara le lo q ue oc ur re n de s ign if ica ti vas dis to rsi on es d e vol ta je y a mp lia ci one s de
c or rie nt e. Po r co nsi gu ien te , es im po rta nt e pod er a nal iz ar la s ca rac te rís ti cas d e re spu es ta en
f re cue nc ia de l s is tem a y evi ta r p ro ble ma s d e res on anc ia de l sis te ma.
L o s mé to dos par a c alc ul ar l as f re cue nc ias de r es ona nc ia y las ca rac te rís ti cas de r es pue st a en
f re cue nc ia de l s ist em a c om ple to so n d es cri ta s en la s ec ció n 8. Los ci rc uit os bá si cos
r es ult an tes s on de scr it os aq uí .

55..22..11 FFlluujjoo NNoorrmmaall ddee CCoorrrriieenntteess AArrmmóónniiccaass.. L as c orr ie nte s ar món ic as ti en den a f lui r de sde
l as c arg as n o lin ea les ( fu en tes a rm óni ca s) ha ci a las i mp eda nc ias m ás b aja s, u su alm en te la
f ue nte de e ner gí a (v er F ig 5 .1 ). L a im ped an cia de l a fu ent e de ene rg ía e s us ua lme nt e mu cho más
b aj a q ue lo s c ami no s o fre ci dos po r las ca rg as. Si n e mb arg o, la co rr ien te ar món ic a s e d iv ide
d ep end ie ndo de la pro po rc ión de im pe dan ci a. L os a rmó ni cos más a lt os f lui rá n ha cia los
c on den sa dor es qu e rep re se nta n una i mpe da nci a baj a a a lt as fr ecu en cia s.

ih ih ih ih

ih

Xc

Otras Cargas

FFiigg 55..11
FFlluujjoo NNoorrmmaall ddee CCoorrrriieennttee AArrmmóónniiccaa

55..22..22 RReessoonnaanncciiaa PPaarraalleellaa.. La r es ona nc ia p ar ale la (ve r F ig 5 .2 ) oc ur re c ua nd o la re act an cia


i nd uct iv a de l si ste ma y las rea ct anc ia s ca pac it iva s so n ig ua les a la m is ma f rec ue nci a. S i la

23
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

c om bin ac ión de b an cos de c on den sa do res y la ind uc tan ci a de l si st ema re sul ta n en una re son an cia
p ar ale lo c er can a a lo s ar món ic os ca ra ct erí st ico s ge ner ad os p or un a ca rg a no li ne al c uya
c or rie nt e arm ón ica e xc ita rá e l cir cu ito “ ta nqu e” e ste p ro voc ar á una c or rie nt e amp li fic ad a que
o sc ila rá e nt re la en er gía alm ac ena da en la in duc ta nci a y la en erg ía a lm ace na da en la
c ap aci ta nci a. E st a al ta o sc ila ci ón de co rri en te p ued e ca us ar d ist or si ón de vo lta je e
i nt erf er enc ia te le fón ic a c uá ndo lo s cir cu ito s de dis tr ibu ci ón y los ci rc uit os de t ele fo nía
e st án fí sic am ent e pró xi mo s.

ih
Xc
Xs

ih Xc = X s

FFiigg 55..22
CCoonnddiicciióónn ddee RReessoonnaanncciiaa PPaarraalleellaa

55..22..33 RReessoonnaanncciiaa SSeerriiee.. La res on anc ia s er ie e s el re sul ta do d e se rie s d e co mbi na cio ne s de


b an cos de co nde nd ado re s y lín ea s ó i nd uct an ci as d e t ran sf orm ad or es. La res on anc ia se rie
p re sen ta un c ami no de b aja im ped an cia par a c orr ie nte s ar mó nic as y ti end e a “ at ram pa r” a lg una
c or rie nt e a rmó ni ca a la cu al e st á se ha aj ust ad o. La r es ona nc ia ser ie pue de res ul tar en
n iv ele s de di sto rs ión d e a lt o v ol taj e e nt re la in du cta nc ia y la ca pac it anc ia de l cir cu ito
s er ie. Un e jem pl o de u n ci rc uit o se ri e es u n tr an sfo rm ado r ce nt ro d e ca rga con con de nsa do res
c on ect ad os a s u s ec und ar io (V er Fig 5. 3) . E st e a par ec e c om o u n c irc ui to se rie cu an do es vi sta
d es de el pr im ari o del t ra nsf or mad or .

Xt
Xt

ih ih

Xt = X c Xc

Diagrama de
Diagrama Unifilar Impedancia

FFiigg 55..33
RReessuullttaaddoo ddeell BBaannccoo ddee CCoonnddeennssaaddoorreess ccoonn RReessoonnaanncciiaa SSeerriiee

55..33 EEffeeccttoo ddee CCaarrggaa ddeell SSiisstteemmaa.. La ca rga no t ien e un efe ct o si gni fi ca tiv o en las
c ar act er íst ic as de r es pue st a e n fr ec uen ci a d el s is tem a e xc ept o c erc a d e l as f re cue nc ias de
r es ona nc ia. Lo s co mpo ne nte s im po rt ant es d e la ca rga , vi st os d es de e l pr ima ri o de un s ist em a de
d is tri bu ció n, so n mos tr ado s e n la Fi g 5 .4. C ada u no de es tos c omp on ent es pu ede s er im por ta nte
p ar a e l aná li sis d e a rm ón ico s.

24
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

55..33..11 DDiissmmiinnuucciióónn ddeell TTrraannssffoorrmmaaddoorr.. La di smi nu ci ón d el t ra ns for ma dor es rep re sen ta da p or una
r ea cta nc ia de di spe rs ión y un a r esi st enc ia en el ci rc uit o. En lo s a rm óni co s d e o rd en baj o, la
r ea cta nc ia de d is per si ón es p equ eñ a com pa rad a co n la im ped an ci a d e ca rga ( re sis te nci a) . Sin
e mb arg o, en lo s arm ón ico s de ord en al to , l a r ea ct anc ia de re du cci ón de l t ra nsf or mad or ll eg a a
s er gr an de en co mpa ra ci ón con l a c ar ga. E l t ra nsf or mad or es en cia lm ent e a ís la la ca rg a a
f re cue nc ias a rmó ni cas a lt as.
Xt
Xs ih ih

ih ih ih ih ih
ih

Xc

RL RL RL RL

FFiigg 55..44
RReepprreesseennttaacciióónn ddee CCaarrggaa ppaarraa eell AAnnáálliissiiss ddeell SSiisstteemmaa

55..33..22 LLaa CCoommppoonneennttee RReessiissttiivvaa.. L a co mpo ne nte re sis ti va d e la car ga v ie ne a ser muy im por ta nte
e n u n sis te ma de res on an cia . E l c am ino d e l a r esi st enc ia (e l c ua l o fr ece un a b aj a i mp eda nc ia)
e s to ma do p or l os a rmó ni cos cua nd o ex ist e un a re so nan ci a pa ral el a. A sí m ism o, l os n iv ele s de
s ob rec ar ga s ob re l os s is tem as r es ul tan en u na b aj a im pe dan ci a ce rca de l a r eso na nci a p ara le la.
L a r es pue st a d el sis te ma a n iv ele s d e v ar iac ió n d e c arg a e st á i lus tr ada en l a f igu ra 5. 5 p ara
u n sis te ma co n u na re so na nci a par al ela c erc an a a l cua rt o a rm óni co .

0.6

20% Resistencia de
Carga
0.5 50% Resistencia de
Magnitud de la Impedancia (pu)

Carga
100% Resistencia de
0.4 Carga

0.3

0.2

0.1

0
1 2 3 4 5 6
Número de Armónico

FFiigg 55..55

25
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

RReessppuueessttaa ddeell SSiisstteemmaa IIlluussttrraannddoo eell EEffeeccttoo ddee llaa CCaarrggaa RReessiissttiivvaa eenn PPaarraalleelloo ccoonn llaa RReessoonnaanncciiaa
PPiiccoo
55..33..33 CCoommppoonneennttee ddeell MMoottoorr.. La c ar ga d el mot or apa re ce p ri mer am ent e i ndu ct iv a a f re cue nc ias
a rm óni ca s. La rep re sen ta ció n co rre ct a pa ra lo s mo tor es en fr ecu en cia s ar món ic as es una
i mp eda nc ia de c ort oc irc ui to ( su btr an sit or ia a rot or blo qu ead o) . Es ta ind uc tan ci a no
p ro por ci ona u n s ig nif ic ati vo am ort ig ua mie nt o d e r es ona nc ias p ico s; pe ro ca mbi a la fr ecu en cia
d e re so nan ci a al go p or que es tá e sen ci alm en te e n pa ra lel o co n l a fu ent e d e in duc ta nci a. E st o es
i mp ort an te si la res on anc ia es ta ce rca de un pr ob lem a d e a rm óni co s - c amb io s e n l a c ar ga del
m ot or p ued en c am bia r la re son an cia a la f re cue nc ia a rmó ni ca. La c ar ga d el m oto r es
p ar tic ul arm en te i mp ort an te e n lo s s ist em as i ndu st ria le s y e n lo s si st em as d e di st rib uc ión
r es ide nc ial es y co mer ci ale s con u n a lt o p or cen ta je de ca rga d e a ir e a co ndi ci ona do , e n los
c ua les l a c ar ga de l m ot or es u na po rci ón si gn ifi ca tiv a de la ca rg a d el s ist em a.

55..44 CCaarraacctteerrííssttiiccaass ddeell SSiisstteemmaa TTííppiiccoo.. E s mu y dif íc il de sa rro ll ar al gu nas c ar act er íst ic as de
r es pue st a en fre cu enc ia d el s is tem a t ípi co d eb ido al n úme ro de f act or es q ue a fe cta n la
r es pue st a. S in emb ar go, va le l a pe na obs er var al gun as c ar act er ís tic as p ar a di fe ren te s ti po s de
s is tem as y la s c aus as de ést as car ac ter ís tic as . Es ta s ca ra cte rí sti ca s bá si ca s, j un to c on las
t éc nic as d e cál cu lo de sc ri tas e n la S ecc ió n 8, pu ed en se r us ada s pa ra de te rm ina r si s on ó no
r eq uer id os má s a ná lis is d eta ll ado s por u n s is tem a esp ec ifi co .

55..44..11 SSiisstteemmaass ddee DDiissttrriibbuucciióónn.. Las car ac ter ís tic as de re spu es ta en f re cue nc ia de los
s is tem as d e d is tri bu ció n so n d om ina da s p or l a i nt era cc ión e nt re lo s con de nsa do res e n par al elo
y l as in duc ta nci as de l sis te ma (m ost ra do en la F ig 5. 6). L a a mo rti gu aci ón pr op orc io nad a por
l as c ar gas de l si ste ma es i mpo rt ant e. C er ca d e lo s b anc os d e co nd ens ad or es, la c apa ci tan ci a de
l os ca bl es ai sla do s p ue de in fl uir e n l a res on anc ia de l sis te ma.

Xt
XL XL XL XL

XC XC XC XC

Cargas Cargas Cargas Cargas

FFiigg 55..66
CCaarraacctteerrííssttiiccaass ddeell SSiisstteemmaa ddee DDiissttrriibbuucciióónn TTííppiiccoo

L a s c on dic io nes m ás se ver as de r eso na nci a ocu rr en cu an do un ba nc o d e con de nsa do res g ran de es
e l pr in cip al med io d e c omp en sac ió n pa ral el a de l si st ema (un ba nco de c on den sa dor gra nd e en una
s ub est ac ión , p or e je mpl o) . En es te c as o, é st e es un p un to d e r eso na nci a d el s is tem a, y la
d is tor si ón d e vo lt aje si gni fi cat iv a y e l au me nto de c or rie nt es a rmó ni ca s pu ede oc urr ir s i e stá
r es ona nc ia co rre sp ond e a u na co rr ien te ar mó ni ca ge ner ad a p or ca rg as no li ne ale s. Es
c om ple ta men te co mú n p ar a e st á r es ona nc ia oc urr ir ce rc a d el qu in to ar món ic o, co mo es el c aso
p ar a l as ca ra cte rí sti ca s de re spu es ta de fr ec uen ci a i lu str ad as en la F ig 5. 5.
C u and o un n úme ro d e peq ue ño s ban co s de co nd ens ad ore s so n apl ic ado s a to do e l sis te ma de
d is tri bu ció n, hab rá un n úm ero de fre cu enc ia s re so nan te s di fe re nte s. Si e st os c on den sa dor es son
c am bia do s, l a r eso na nci a c ar act er íst ic a de l s ist em a ll eg ará a s er m ás dif íc il de d et erm in ar.
C ad a un a de es tas res on anc ia s ge ne ral me nte ti ene mag ni tud es que son me nor es que las ma gni tu des
q ue pu ede n s er as oci ad as c on un a r eso na nci a m ay or. Po r t an to, el ef ect o d e d is tri bu ir los
c on den sa dor es po r tod o el si ste ma pu ed e r ed uci r e l pot en cia l par a pro bl ema s deb id os a una

26
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

r es ona nc ia ma yo r. La c ol oca ci ón de u n co nde ns ado r in tro du ce un a re son an cia p ar ale la a dic io nal
q ue pu ede in te ra ctu ar co n l as cor ri ent es ar mó nic as . La d ist or sió n a rm óni ca de vo lt aje
g en era lm ent e es pe or cu and o los c ond en sad or es es tán en s erv ic io ce rca d e l os ex tr emo s del
a li men ta dor , res ul tan do en u na ma yor i ndu ct anc ia de l íne a, qu e aju st a l a res on anc ia a ba jas
f re cue nc ias e in cr eme nt a la di sta nc ia a la qu e f lu irá n las c orr ie nte s ar món ic as.
C o mo s e m enc io no p rev ia me nte , la am ort ig uac ió n pr op orc io nad a p or l as c ar gas es muy im por ta nte
e n s ist em as d e d ist ri buc ió n. E st e es a me nu do e l f act or que pr evi en e a l as con di cio ne s de
r es ona nc ia d e ca us ar s ig nif ic ati vo s pr ob lem as d e a rmó ni cos . La co mpo ne nte re sis ti va d e la
c ar ga es el f act or má s im por ta nte .
E l a nál is is de l os s ist em as b ala nc ead os n o se ap li ca en m uc hos c as os. S in e mb arg o, e ste
p ro por ci ona in for ma ció n út il en c aso s c on g ran de s fu en tes arm ón ica s t rif ás ica s ó e n ca so s en
l os qu e la lo ca liz ac ión de la s f ase s d e c arg as mo nof ás ica s n o s on con oc ida s. Al gun as de las
s ig uie nt es con di cio ne s p ue den re su lta r e n l a n ec esi da d d e a nal iz ar la re spu es ta de los
s is tem as de d ist ri buc ió n con u na to tal r epr es ent ac ión t rif ás ica :

( 1) G ra nde s fue nt es ar món ic as mo no fás ic as (c arg as no l ine al es)


( 2) C ar act er íst ic as de ca rg a sig ni fic at iva me nte d esb al anc ea das
( 3) B an cos d e c on den sa dor es m ono fá sic os en e l s is tem a
NOTA: El análisis desbalanceado requiere que las fases (a-b-c) en cualquier tipo de cargas monofásicas y condensadores
conectados se conozcan.

55..44..22 SSiisstteemmaass IInndduussttrriiaalleess.. L os si ste ma s de po te nci a i ndu st ria le s s on p ar eci do s a los


s is tem as de d ist ri buc ió n c om pac to s ( ve r e je mpl o en la Fi g. 5. 7), c on un as di fer en cia s muy
i mp ort an tes :
( 1) L a re spu es ta en fre cu enc ia u sua lm ent e es d om ina da p or ba nc os de con de nsa do res
r el ati va men te g ra nde s e i ndu ct anc ia s de c or to c irc ui to . La r es ona nc ia a soc ia da e stá a
m en udo cer ca d e l os a rmó ni cos de o rde n ba jo d eb id o a la s ca ra cte rí sti ca s de l fa ct or d e
p ot enc ia de l as ca rga s in dus tr ial es . L as im pe dan ci as de lí ne a y d el co nd uct or so n a
m en udo d esp re cia bl es.
( 2) E l por ce nta je d e a rm óni co s pro du cid os po r las c ar gas a me nu do es s upe ri or qu e par a los
s is tem as de d is tri bu ció n. De h ech o, l a m ay orí a de la s c ar ga s p ue den s er di spo si tiv os n o
l in eal es (p .e ., re cti fi ca dor es , h or nos d e a rc o, va ria do res d e v el oci da d aju st abl e, et c. )
( 3) E st á a me nu do es un t ipo de re si ste nc ia d e ca rga muy p eq ue ña pa ra p ro por ci ona r un
a mo rti gu ami en to c er can o a la f re cue nc ia d e re so nan ci a. E st o tr ae com o r esu lt ado má s
d is tor si one s ar món ic as se ve ras . La s c ar gas d e mo tor es s on im por ta nt es ya q ue el la s
c am bia n las f rec ue nci as d e r es ona nc ia.
( 4) M uc hos sis te mas ind us tri al es p ued en s er a nal iz ad os co n un a re pr ese nt aci ón b al anc ea da.
L as ca rg as ge ne ral me nte s on ca rg as ba lan ce ad as tr ifá si cas ( in clu ye ndo f uen te s arm ón ica s) ,
y s on us ado s ban co s d e co nde ns ado re s t ri fás ic os.

27
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

Fuente de la Compañia de Electricidad

Xt

Xt Xt Xt
Xc

Motores
Xc

Cargas Cargas Cargas


FFiigg 55..77
SSiisstteemmaa ddee PPootteenncciiaa IInndduussttrriiaall TTííppiiccoo

55..44..33 SSiisstteemmaass ddee TTrraannssmmiissiióónn.. L as ca rac te rí sti ca s de res pu est a de lo s s is tem as de


t ra nsm is ión son muy c om pli ca da s y es v ir tua lm ent e im po sib le g ene ra liz ar la s. Al con tr ari o de
l os s is te mas ind us tri al es, la c ap aci ta nci a d e ca ble s y l ín eas en l os sis te mas de t ra nsm is ión
n o pu ed e se r ig no rad a e n el a ná li sis . Es ta s ca pac it an cia s so n im po rta nt es y det er min an las
r es ona nc ias d el si st ema s. L arg as lí ne as de e cua ci one s hi per bó lic as de be n ser a pli ca das a
l ín eas y co ndu ct ore s pa ra d ete rm ina r la rep re sen ta ció n co rr ect a a fr ec uen ci as a rmó ni cas . La
t ra nsp os ici ón de l a l ín ea de be se r tom ad a e n cue nt a.
E s tá v olv ié nd ose cad a ve z m ás c omú n ap li ca r gr and es c on den sa do res a lo s ni ve les de v olt aj e de
t ra nsm is ión . E st os ban co s d e c ond en sad or es tie ne n un ef ec to dra má tic o e n l as ca rac te rís ti cas
d e r esp ue sta de f re cue nc ia . Cu and o e llo s s on c on mut ad os, las ca rac te rís ti cas de res on anc ia del
s is tem a cam bi an.
E l aná li sis de a rm óni co s en si ste ma s de tr ans mi sió n re qu ier e r epr es ent ac ion es del si ste ma muy
e xt ens as por los mu cho s ca mi nos di spo ni ble s p ara el f lu jo d e co rr ien te s ar mó nic as . El aná li sis
s in u n pr og ram a de com pu tac ió n es c as i im pos ib le. Inc lu so c on u n pr ogr am a de c om put ac ión , es
m uy d if íci l p red ec ir l a re sp ues ta d el s is tem a p or l os c amb io s de las car ac ter ís tic as del
s is tem a y l os de sc ono ci mi ent os en e l m od elo .

28
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

2 345 KV 3 4

1 0.07 -161.7 0.07 -161.7 5

8 7
10 AMP
INYECCIÓN A
CERO GRADOS 4.56 -22.6

5.25 21.01
2.92 125.5 4.25 -29.9
230 KV

3.91 173.1 3.91 -6.9

11 2.91 -47
6 8.71 153.4
8.45 153.7

5.11 -21.4
1.68 126.1 1.68 -53.9 4.82 162.1 4.82 -18 9

10

5.36 -21.8
3.60 -2.0

FFiigg 55..88
FFlluujjoo ddee CCoorrrriieennttee ddee QQuuiinnttoo AArrmmóónniiccoo eenn uunnaa RReedd ddee TTrraannssmmiissiióónn ddeebbiiddoo aa llaa IInnyyeecccciióónn ddee 1100 AA
eenn llaa BBaarrrraa 77
U n o d e l os el eme nt os más im po rta nt es en la re pre se nta ci ón de l s ist em a d e t ran sm isi ón es la
c ar ga mod el o. ( En té rmi no s d e si st ema s d e t ra nsm is ión , l a c arg a e s d efi ni da no sol o c omo la
c on seg ui da en p la nta s in dus tr ial es c one ct ada s al s ist em a de tr an smi si ón, s in o tam bi én in cl uye
l os si ste ma s de d is tri bu ció n de la s ub est ac ió n a lim en tad or a. Tod as la s i nd uct an cia s y
c ap aci ta nci as var ia ble s c ont ri buy en a es te mod el o de ca rga .) Po rqu é l a co rr ect a r epr es ent ac ión
d e l a c arg a n o e s f ija , l a p red ic ció n d e l a r esp ue sta en fr ecu en cia pa ra sis te mas de
t ra nsm is ión no pu ede co nsi de ra rse mu y ex ac ta a me no s qu e e l m ode lo in clu ya el n iv el del
a li men ta dor d e d is tri bu ci ón.
U n e jem pl o de pr ed icc ió n de f luj o de c orr ie nte a rm óni ca e n un si st ema d e tr an smi si ón es
p ro por ci ona do por la F ig 5 .8 . Es ta f igu ra ilu st ra l a co mpl ej ida d d el f luj o de co rri en te,
i nc lus o par a un si ste ma m uy se nci ll o.
L a si mu lac ió n d e las c ara ct erí st ica s de re spu es ta de l s is te ma de tr an smi si ón pu ede s er us ada
p ar a pr opo rc ion ar un an ch o ra ng o de p os ibl es c ar act er íst ic as d el s ist em a. I mp ort an tes
p ar áme tr os, t al es co mo c ar ga y ba nc os de c on den sa dor es d ebe n va ria rs e par a de te rmi na r sus
e fe cto s. T amb ié n, un d if ere nt e n úm ero d e co ndi ci one s de co nt in gen ci a d el s ist em a pue de n ser
a na liz ad as. Po r fa lt a de bu ena in for ma ció n, un a ná lis is en e l pe or de l os cas os pue de ser
m ej ora do usa nd o es te ran go de car ac ter ís tic as del si ste ma . El ra ngo de car ac te rís ti cas pu ede
t am bié n s er usa do par a p ro pós it os d e d is eño de fil tr os, si lo s n ive le s de ar món ic os son
i na cep ta ble s. Lo s gr an des co nde ns ad ore s e n pa ra lel o d e l as l ín ea s us ua lme nt e ca us an las
vo
f re cue nc ias d e r es ona nc ia ca ra cte rí sti ca s d el si st ema e ntr e el qu int o y el 13 ar mó nic o.

29
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

66.. EEffeeccttooss ddee llooss AArrmmóónniiccooss

66..11 GGeenneerraalliiddaaddeess.. El án gu lo al cu al lo s a rm óni co s p ue den se r tol er ado s es det er min ad o p or la


s us cep ti bil id ad de la ca rg a (o f ue nte de p ote nc ia) h aci a e ll os . El m ín imo ti po de
s us cep ti bil id ad d e eq ui pos es a que l en el c ua l la f un ció n pr in ci pal es u n ca len ta dor , t al c omo
u n h or no u h oga r d e c al de ra. En es te ca so, la en er gía ar mó nic a g en era lm ent e es uti li zad a y es
d el to do co mp let am ent e tol er abl e. El m ayo r tip o de su sce pt ibi li dad d e e qu ipo s es aq uel c uyo
d is eño ó co nst it uci ón a sum e un a en tr ada fun da men ta l si nus oi dal ( ca si) per fe cta . Es te e qu ipo
e st á fr ec uen te men te e n l as c ate go ría s d e co mun ic aci ón ó eq uip o d e pr oce sa mie nt o de dat os . Un
t ip o d e c ar ga que no rm al men te ca e e ntr e est os do s e xtr em os de su sce pt ibi li dad e s l a c arg a del
m ot or. M uch as ca rg as de m oto re s s on re la tiv am ent e tol er ant es de a rmó ni co s.

I n clu so e n e l ca so d e lo s eq uip os men os s us cep ti ble s, l os a rm ón ico s pu ed en s er d añi no s. E n el


c as o de u n hor no , po r eje mp lo, ell os p ued en c au sar c al ent am ien to d ie léc tr ico ó esf ue rzo
e lé ctr ic o, el cu al oc as io na en vej ec imi en to pr ema tu ro de l a is lam ie nto e lé ctr ic o.

66..22 MMoottoorreess yy GGeenneerraaddoorreess.. U n may or e fec to d e los v ol taj es y c orr ie nte s ar mó nic as e n las
m áq uin as rot at iva s ( ind uc ció n y sin cr óni ca s) i nc re men ta el c al ent am ien to deb id o a l as pér di das
e n el co br e y en el h ier ro a f rec ue nci as a rmó ni cas . Lo s c om po nen te s a rm óni co s de es te m odo
a fe cta n l a e fi cie nc ia de l a m áq uin a, y p ue den en to nce s a fe cta r e l p ar des ar rol la do por el
m ot or, v er [B 32] y [B 7] .

L a s co rri en tes a rm óni ca s de u n mo tor p ue den dar a um ent o a un a al ta e mis ió n de r uid o au di ble
a l c om par ar las co n u na exc it ac ión si nus oi da l. L os ar món ic os ade má s p rod uc en una di st rib uc ión
d e fl uj o re su lta nt e en el e ntr eh ier ro , el cua l pu ed e ca us ar ó i nt ens if ic ar e l fe nóm en o ll am ado
m ue sca (n eg ánd os e a c om en zar fá cil me nte ) ó ar ras tr e (d es li zam ie nto mu y al to ) e n mo to res de
i nd ucc ió n, ve r [ B1 4].

L o s ar món ic os im pa res , ta l co mo e l qui nt o y el s ép tim o ar mó nic o, t ien en e l po ten ci al p ara


c re ar o sc ila ci one s m ecá ni cas en una co mbi na ció n t urb in a- gen er ado r ó en u n s ist em a mo to r-c ar ga.
L as o sc ila ci one s me cá nic as r es ult an c ua ndo el pa r de l mo to r osc il ant e, c au sad o po r la
i nt era cc ión e ntr e l as co rr ien te s a rm óni ca s y el c amp o m ag né tic o d e fre cu enc ia fu nd ame nt al,
e xc ita un a fr ecu en cia de r es ona nc ia m ecá ni ca. Po r ej emp lo , el qui nt o y e l sé pti mo arm ón ico
p ue den co mbi na rse par a pr od uc ir u na e sti mu lac ió n de tor si ón s ob re u n ro to r ge ner ad or e n la
f re cue nc ia ar món ic a s ex ta. S i l a fre cu enc ia de un a res on anc ia me cá nic a exi st e c er ca de la
f re cue nc ia de ex ci tac ió n elé ct ric a, pu ed en de sar ro lla rs e g ra nde s esf ue rz os me cán ic os.

L a t ab la 6 .1 d efi ne l a ca ra cte rí sti ca d el o rd en a rmó ni co d eri va do d e un c on ver ti dor de s eis


p ul sos y a mp lia e l efe ct o cua nd o es ap lic ad o a los t er min al es de l a máq ui na ro ta tiv a. C ada
a rm óni co de v ol ta je, el 5 to, 7 mo, 1 1 mo, e tc ., i nd uc irá un a co rr ien te arm ón ica co rre sp on die nt e en
e l es ta tor de l a má qu ina . Ca da u no d e es to s ar mó nic os e st ará a un a se cue nc ia n eg ati va ó
p os iti va de la co mp one nt e s imé tr ica de co rr ie nte to ta l. Est as co rri en tes i ndu ci rán un
c al ent am ien to en e l d ev ana do de l est at or, d e e st e m od o a di cio na rá un au me nto d e t em per at ura
c au sad o por l a c or rie nt e fun da men ta l.

30
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

TTaabbllaa 66..11
CCoonnvveerrttiiddoorr AArrmmóónniiccoo ddee SSeeiiss PPuullssooss

O rd en F re cue nc ia R ed A rm óni co R ot aci ón de l A rm óni co


d el ( Hz ) de d el A rm óni co d el
A rm óni co S ec uen ci a E st ato r R ot or

1 60 + 1 H ac ia de lan te -
5 3 00 - 5 H ac ia at rás 6
7 4 20 + 7 H ac ia de lan te 6
11 6 60 - 11 H ac ia at rás 12
13 7 80 + 13 H ac ia de lan te 12
17 1 02 0 - 17 H ac ia at rás 18
19 1 14 0 + 19 H ac ia de lan te 18
23 1 38 0 - 23 H ac ia at rás 24
25 1 50 0 + 25 H ac ia de lan te 24

O t ro p un to de i mpo rt an cia , es el f lu jo de c orr ie nte s ar món ic as en e l rot or , ver [ B7 ]. El


f lu jo d e c ad a co rr ien te pr odu ci rá u na fu erz a m agn et omo tr iz en e l e nt reh ie rro , q ue ind uc irá
f lu jos de c orr ie nte en e l ro tor de l a má qui na . Ju sto com o ca da a rm óni co c ar act er íst ic o pu ede
s er d ef ini do c on u na se cu enc ia p os iti va o n eg ati va l a ro tac ió n de e ste arm ón ico s er á ha cia
d el ant e o h ac ia at rás c on re spe ct o a l a r ot aci ón de l rot or . El qu int o arm ón ico r ota rá en
d ir ecc ió n h ac ia at rás ( sec ue nci a neg at iv a), a sí un ar mó nic o de co rri en te in duc ir á e n el ro tor
u na fr ec uen ci a c or res po ndi en te a la di fer en cia r ota ci ona l de la re d ent re la f rec ue nci a del
e nt reh ie rro fun da men ta l y el q uin to , p. e. el qui nt o más uno , ó el s ex to a rmó ni co. P ue sto que
e l sép ti mo arm ón ico r ota rá en un a dir ec ció n ade la nta da (s ec uen ci a p osi ti va) , una c orr ie nte
a rm óni ca s er á in duc id a en el ro tor con una c or res po ndi en te f rec ue nci a a la di fer en cia
r ot aci on al d e la r ed en tr e el s épt im o y la f re cue nc ia fu nd am ent al d el e ntr eh ier ro , p.e . el
s ép tim o m en os uno ó sea e l s ext o a rm óni co . A sí, de sd e e l p unt o d e v is ta del c ale nt ami en to del
r ot or, el qu in to y e l sép ti mo a rmó ni co e n el e sta to r se c omb in an pa ra p ro duc ir u na c orr ie nte
d e s ext o a rmó ni co e n e l ro to r. E l un dé cim o y el d ec imo te rce ro arm ón ico ac túa n d e la mi sma
m an era p ar a pro du cir l a 12 vo c orr ie nte a rm óni ca e n e l ro tor , y as í sob re l os má s al tos
a rm óni co s p ar es. H ay do s may or es pu nto s de im por ta nci a con e sto s arm ón ic os de l r ot or.

( 1) C al ent am ien to re su lta nt e del r oto r


( 2) P ul sac io nes ó re du cci on es en e l p ar de l mot or

L a ma gni tu d d e c al ent am ien to de l r oto r que pu ed e s er tol er ad a t amb ié n c omo la ma gn it ud que


i nc urr e en un c as o da do, dep en die nd o de l ti po d e ro to r im pli ca do . La m áq uin a de rot or bob in ado
s e v e se ri ame nt e má s a fec ta da q ue la o rdi na ri a má qui na de j au la d e a rdi ll a, y lo s ro to res
j au la de ar dil la co n b arr a p ro fun da so n m ás af ect ad os que l as ord in ari as ja ula s d e ard il la,
v er [ B7] y [ B27 ]. L as pé rd ida s en el d ev ana do g ene ra lme nt e con ci ern en a la s pé rdi da s en el
h ie rro . El e fec to s uma do d e lo s arm ón ico s re duc e la e fic ie nci a y la v ida ú ti l de l a máq ui na.
N in gun a red uc ció n e s pro nu nci ad a p ar a e nc ont ra r n orm al men te un c ont en ido ar mó ni co, pe ro el
c al ent am ien to arm ón ico típ ic ame nt e re du ce e l fu nc ion am ien to ent re 9 0 y 9 5% d el que pue de ser
e xp eri me nta do po r la on da se no ida l fun da men ta l p ur a a pl ica da , v er [B 7] y [B 12 ].
“ N orm al men te enc on tra mo s co nt eni do s a rmó ni cos ,” com o e l us ad o en el inf or me p re vio , r efe ri dos
a los val or es c it ado s en la t abl a 1 1.1 . Es to s in for me s em ple ad os e n ap li cac io nes de m ot ore s en
s is tem a de d ist ri buc ió n tie ne n un co nt eni do a rmó ni co pe rm isi bl e. El lo s esp ec ífi ca men te n o son

31
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

a pl ica do s a l ra ng o d e u n mo to r q ue e s m an eja do po r un in ve rso r d e f rec ue nci a a ju sta bl e, por


e je mpl o. Cu mm ing s [ B7 ] c onc lu ye qu e u n m oto r de ind uc ció n con un fa ct or de se rvi ci o t ípi co de
1 .0 pu ed e s ufr ir me no s, co n l as co ndi ci one s de la ta bla 1 1.1 m ien tr as fun ci ona a pr op orc io nes
d e ca rg as c on i nc rem en tos en e l vo lt aje de a li men ta ció n ( o di smi nu cio ne s) d e un 10% . C umm in gs,
v er [ B7 ], p rop or cio na un m éto do d et all ad o de e st ima ci ón de la s pé rdi da s ar mó nic as y
c al ent am ien to en c aso s en lo s cua le s e s req ue rid a más i nfo rm aci ón pr ec is a.
C o mo se pue de no tar , l os ar mó nic os pu ede n t am bié n c au sar un a p ul sac ió n d e p ar en el mo tor de
s al ida . E st á p ue de afe ct ar la ca lid ad de l p ro duc to en lu ga res do nd e l as ca rga s d e l os mo to res
s ea n s en sib le s a t al es va ria ci one s, p .e. , en un sp in de f ib ra si nté ti ca ó en al gu nas
a pl ica ci one s de tr aba jo s co n me tal . E n ca sos en l os c ua les la i ner ci a su bst an ci al e stá
a co pla da al ej e d el ro to r, p.e ., en un mo to r g ene ra dor , el arm ón ico e léc tr ico pu ed e e xci ta r a
l a re son an cia m ec áni ca . La r esu lt ant e de l as os ci lac io nes m ec áni ca s pue de c au sar f at iga y
e nv eje ci mie nt o e n el ej e y e n par te s m ec áni ca s c on ect ad as.

66..33 TTrraannssffoorrmmaaddoorreess.. Con l a ex ce pci ón d e aq ue llo s ar mó nic os a pli ca dos a tr ans fo rma do res que
p ue den re sul ta r en in cre me nt o de l r uid o a udi bl e, l os efe ct os e n e sto s c omp on en tes us ual me nte
s on aq ue llo s de ca len ta mi ent o par ás ito .
E l ef ec to de lo s arm ón ico s en tr ans fo rma do res e s d ob le: l as co rri en tes a rmó ni cas c aus an un
i nc rem en to d e l as p ér did as en e l c obr e y pér di das de flu jo s di sp ers os , y l os vol ta jes
a rm óni co s c au san un in cr eme nt o d e l as pé rdi da s e n e l h ie rr o. El efe ct o t ot al es un in cre me nto
e n e l ca le nta mi ent o de l t ran sf orm ad or, al ser co mpa ra do c on u na ope ra ció n p ura me nte si nus oi dal
( fu nda me nta l) .
I E EE C 57 .12 .0 0-1 98 7[2 ] p rop or cio na un l im it e de arm ón ic os p ar a el tr ans fo rma do r de co rri en te.
É l l im ite su per io r d el f ac tor de di st ors ió n de co rr ien te s es el 5% de la can ti dad de
c or rie nt e. L a r eco me nda ci ón p ra cti ca p ue de d ar el m áx imo sob re vo lta je R MS que el tra ns for ma dor
p ue da se r ca paz d e res is tir e n es tad o se gur o: el 5 % de l a c an tid ad c on ca rg a y e l 10 % sin
c ar ga. Las cor ri ent es a rm óni ca s en e l vo lt aje apl ic ado no d ebe n re su lta r en un v olt aj e to tal
R MS qu e exc ed a é st as pr op orc io nes .
P u ede no tar se que las pé rdi da s de l t ran sf orm ad or c au sad as p or vol ta jes y c orr ie nte s a rmó ni cas
d ep end en de la fr ec uen ci a. El inc re men to de pé rd ida s c on el in cr eme nt o d e f rec ue nci a y, por
t an to, lo s c om pon en tes a rmó ni cos de al ta fr ecu en cia pu ed en ser má s i mp or tan te s q ue los
c om pon en tes ar mó nic os de ba ja fre cu enc ia ca usa nd o ca le nta mi en to e n e l t ra nsf or mad or . C omo se
d is cut ió en la se cc ión 4, en ge ne ra lid ad es, lo s a rm óni co s d e a lt a f rec ue nci a o cu rre n con la
d is min uc ión d e l a a mp lit ud , q ue ti en den a ca nce la r s u g ra n e fe cto . Sin em ba rgo , una s itu ac ión
r ea l dad a pu ede e xh ibi r in esp er ada me nte a lt as am pl itu de s par a ci ert as f rec ue nci as a lta s. I EEE
C 57 .11 0- 198 6 [3] p rov ee , ade má s, gu ías r ela ci ona da s c on lo s efe ct os es pe rad os .
L a s pé rdi da s de l tr an sfo rm ado r p ued en s er a gr ega da s de nt ro d e la s pé rd ida s co n ca rg as y
d en tro d e l as pé rd ida s s in ca rg as. L a p ér did a de la ca rg a p ued e ser , ade má s, di vid id a p or I 2R
( pé rdi da s e n el de van ad o) y pé rd ida s e xt rav ia das . L as pér di das ex tra vi ada s s on de esp ec ial
i mp ort an cia cua nd o se e va lú a la a di ció n de cal or d eb ido al e fec to d e un a f orm a de ond a de
c or rie nt e n o sin us oid al .
L a s p érd id as ext ra via da s s on cor ri ent es de Edd y d eb ido al fl uj o e lec tr oma gn éti co ex tra vi ado
e n el de van ad o, n úcl eo , ab ra zad er a de l nú cle o, cam po m ag nét ic o, p are d d el t anq ue y ot ras
p ar tes est ru ctu ra les de l tr ans fo rma do r. L as p érd id as e xtr av iad as d el d ev an ado inc lu yen
p ér did as a is lad as de c orr ie nte s de Edd y e n lo s co ndu ct ore s de l d eva na do y p ér did as d eb ido a la
c ir cul ac ión de co rr ien te s e ntr e c ir cui to s d eva na dos pa ra lel os o a is lad os . E sta pé rd ida
a um ent ar á en p rop or ció n al c ua dra do d e la c or rie nt e de c arg a y al c ua dra do d e la f re cue nc ia.
L a tem pe rat ur a t am bié n aum en tar á en la s p ar tes e str uc tur al es po r l as co rr ien te s d e Edd y, de
n ue vo ap rox im ada me nte a l cua dr ado d e l a cor ri ent e de ca rga y al c uad ra do de l a f re cue nc ia.

32
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

L a IEE E C5 7. 110 -1 986 [3 ] pr opo rc io na u n pr oc edi mi ent o de cá lcu lo p ar a ob te ner la s pé rdi da s de


c or rie nt e d e Edd y par a un tr an sfo rm ado r dad o.

66..44 CCoonndduuccttoorreess ddee PPootteenncciiaa.. L os co ndu ct ore s imp li cad os en la re son an cia d el sis te ma,
d es cri to s en 5.1 .2 , pu ede n es ta r su jet os a fu erz as y cor on as d e vo lt aje , qu e pu ed en c on duc ir a
f al las en el die lé ctr ic o ( ai sla mi ent o) . L os co nd uc tor es qu e est án su je tos a ni ve les
“ or din ar ios ” de co rri en te s a rm óni ca s s on pr op ens os a ca len ta mie nt os.
E l fl uj o d e una c orr ie nte n o s in uso id al en un c ond uc tor c aus ar á u n cal en tam ie nto a dic io nal
p or enc im a d e lo qu e se es pe rar ía par a e l v alo r r ms d e l a f orm a d e on da . E sto es deb id o a dos
f en óme no s c on oci do s c om o “ ef ect o pie l” y “e fec to pr oxi mi da d”, qu e var ía n e n fun ci ón de la
f re cue nc ia así c omo ta mb ién de l t am año y ca lib re de l c ond uc to r. Com o r es ult ad o d e e st os dos
e fe cto s, la r esi st en cia efe ct iva AC , R AC, es e le vad a c on r esp ec to a la r es ist en ci a DC , R DC,
e sp eci al men te pa ra co nd uct or es la rgo s. C uan do un a for ma de o nda d e c or rie nt e q ue es a bun da nte
e n ar mó nic os d e al ta f re cue nc ia c irc ul a por un c ond uc tor , la res is ten ci a R AC eq ui val en te p ara
e st e c on duc to r e s ele va da , q ue se t rad uc e e n un au men to de l as pé rdi da s I 2R AC.
L a c ur va t íp ica de c orr ec ció n pa ra con de nsa do res tra za da p ar a un n úm ero de m ed ida s de
c on duc to res , e s m os tra da en la Fig 6. 1 p ar a d ist ri buc ió n d e ar mó ni cos de se is pul so s. Ver
[ B2 5].
Se pue de v er en la Fi g 6. 1 q ue el ef ec to d el c al ent am ien to a rm ón ico en c on duc to res
n or mal me nte no es m ate ri a de gr an p re ocu pa ció n. El d ise ño pru de nte , s in e mb arg o, pro po rci on ará
e l req ue rim ie nto d e c or re cci ón .

66..55 CCoonnddeennssaaddoorreess.. Un m ayo r i nc onv en ie nte se p res en ta co n e l uso de c ond en sad or es en un


s is tem a de po ten ci a d eb ido a la po si bil id ad de re son an ci a d el si ste ma . E st e e fe cto
( co nsi de rad o en d et all e en 5 .1) emp le a vol ta jes y cor ri ent es q ue so n co ns ide ra ble me nte
s up eri or es a lo qu e s er ía el c aso s in re son an cia .
L a r ea cta nc ia de un ba nc o de c ond en sad or es d ism in uye con l a fr ec uen ci a, y e l ban co , ac túa
c om o un a ca rg a pa ra c or rie nt es a rm óni ca s al tas . E ste efe ct o in cr eme nt a el cal en tam ie nto y el
e sf uer zo d iel éc tr ico . El c amb io f rec ue nt e de co mp one nt es no mag né tic os ( p.e . nú cl eo de
h ie rro ), tal com o t ran sf orm ad ore s y r ea cto re s, p ue de p rod uc ir c or rie nt es q ue s e a gre ga rán a la
c ar ga de co nd ens ad ore s.
L a IE EE St d. 18 -1 992 [ 4] pr opo rc ion a los l imi te s e n vol ta je, c orr ie nte y po te nci a rea ct iva
p ar a b an cos d e c ond en sad or es. E sto p ued e ser us ad o p ar a d et erm in ar el má xim o niv el de
a rm óni co s p er mis ib le.
E l r es ult ad o de l in cr eme nt o en el c ale nt ami en to y esf ue rzo de v ol taj e pr ov oca do p or los
a rm óni co s e s un ac ort am ie nto e n l a vid a del c ond en sad or .
A u nqu e la di scu si ón pr evi a t ie ne la in te nci ón de d esc ri bir l os efe ct os en el em ent os de
s is tem as de d ist ri buc ió n t al co mo el m ejo ra mie nt o d el fa ct or de p ote nc ia ó con de nsa do res p ara
e l f ilt ra do d e ar mó nic os , se pue de n ot ar q ue otr os c on den sa dor es tam bi én p ue den ser af ect ad os.
P or e jem pl o, lo s con de ns ado re s u sa dos e n mo tor es m ono fá sic os d e a rr anq ue p or co nd ens ad or, ó
a qu ell os u sad os en c ir cui to s rec ti fic ad ore s am ort ig uad or es, s er án su jet os a s imi la res
e sf uer zo s t ér mic os y de v olt aj e.

33
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

100 100

CAPACIDAD DE REDUCCION DEL CONDUCTOR (%)


NO. 8
99 99
NO. 1

98 CURVAS BASADAS 98
EN LA SIGUIENTE 1/0 AWG
DISTRIBUCION DE 250 kcmil 2/0 AWG
CORRIENTE
97 ARMONICA 97 3/0 AWG
350 kcmil
4/0 AWG
h I h (pu)
500 kcmil
5 0.175
96 7 0.110 750 kcmil 96
11 0.045
13 0.029 1000 kcmil
17 0.015
95 19 0.010 95
23 0.009
25 0.008

94 94
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
CARGA ARMONICA (%)

FFiigg 66..11
RReedduucccciióónn ddeell CCoonndduuccttoorr vvss.. AArrmmóónniiccooss ccoonn DDiissttrriibbuucciióónn ddee CCoorrrriieennttee AArrmmóónniiccaa ddee SSeeiiss PPuullssooss
((VVeerr [[BB2255]]))

66..66 EEqquuiippoo EElleeccttrróónniiccoo.. E l equ ip o e le ctr ón ic o d e pot en cia e s sus ce pti bl e a m al f unc io nam ie nto
c au sad o p or la s di st ors io ne s ar mó nic as . E ste eq ui po a me nu do dep en de de la det er min ac ión
e xa cta de l c ruc e p or v ol taj e c er o ó d e o tro s a sp ect os de l a f orm a d e o nda de vol ta je . La
d is tor si ón arm ón ica pu ed e r esu lt ar en un c am bi o en el cr uc e p or vol ta je cer o o en el pu nto al
c ua l un v ol taj e fa se a f as e se v ue lve may or q ue o tr o vo lta je f as e a fa se. Est os s on d os p un tos
c rí tic os p ara m uc hos t ip os d e con tr ole s de c irc ui tos e le ctr ón ico s, y e sto s ca mb ios p ue den
l le var a l m al fu nc ion am ie nto d el eq uip o.
O t ros tip os d e equ ip os e lec tr óni co s pu ede n se r afe ct ad os po r la t ra nsm is ión d e fu en tes
a rm óni ca s AC a tr avé s d e eq uip os ali me nta do res de p ot enc ia o por ac opl am ien to m ag nét ic o de
a rm óni co s d en tro d e c om pon en tes d e e qu ipo s. La s com pu ta dor as y eq uip os as oc iad os ta l com o los
c on tro la dor es p rog ra mab le s fre cu ent em ent e re qui er en fu en tes A C co n un fa ct or de d is tor si ón de
v ol taj e ar mó nic o m eno r al 5%, con el m ayo r ar mó ni co s ólo sie nd o me nor al 3 % de l vo lt aje
f un dam en tal . L os al tos ni ve les de ar mó nic os re sul ta n en i rre gu lar id ade s, al gun as ve ces
s ut ile s, m al fun ci ona mi en to de lo s eq uip os q ue p ue den , en alg un os c aso s, ten er s er ias
c on sec ue nci as . L os ins tr ume nt os pue de n s er afe ct ado s s imi la rm ent e, dan do da tos er ró neo s ó de
o tr a ma ner a f unc io nam ie nto imp re de cib le . Ta l ve z lo más ser io de e sto es m al f un cio na mie nt o de
l os in str um ent os méd ic os . Co ns ecu en tem en te , mu ch os ins tr ume nt os méd ic os s on pr opo rc ion ad os con
p ot enc ia de c ond ic ión li nea l. L a i nte rf ere nc ia m en os d ram át ica de l os efe ct os d e lo s a rmó ni cos
p ue de o cas io na lme nt e se r ob ser va da e n eq ui pos de r ad io y t el evi si ón, as í co mo t amb ié n en
v id eog ra bad or as y en si st ema s de re pro du cci ón de a udi o.
D e sde que se l oca li za l a ma yo ría del equ ip o el ect ró nic o a u n ni vel de v olt aj e in fe rio r al del
s is tem a de d ist ri buc ió n de po ten ci a aso ci ado , és te es f rec ue nt eme nt e e xp ue sto a l os ef ec tos
d el esc al ona mi ent o de vo lt aje (ve r 8 .5) . El es ca lon am ien to fre cu ent em ent e i ntr od uce
f re cue nc ias arm ón ica s y n o ar món ic as, que son muc ho m ay ore s qu e lo nor ma lme nt e ex hib id o en 5

34
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

k V y en s ist em as de dis tr ibu ci ón de al to vol ta je. Es ta s f re cue nc ias pu ed en est ar de nt ro del


r an go de ra di o f re cue nc ias ( RF) , y, co mo ta l, pu ede n int ro duc ir e fec to s d añ ino s aso ci ado s con
R F fa ls as. E st os ef ec to s usu al men te s on l os de señ al es de int er fer en cia i nt rod uc ida s en
c ir cui to s lóg ic os ó de com un ica ci ón. Oca si ona lm ent e, el ef ect o de e sca lo nam ie nto es de
s uf ici en te p ote nc ia c ómo par a so br eca rg ar l os f ilt ro s me di ant e la int er fer en cia
e le ctr om agn ét ica ( EMI ), y as em eja r cir cu ito s cap ac iti vo s s en sib le s a a lt a f re cue nc ia.

66..77 MMeeddiiddoorreess.. Los m edi do res e i nst ru men to s s on af ec ta dos p or co mpo ne nte s ar món ic as,
p ar tic ul arm en te s i l a ex is ten ci a de con di cio ne s de re son an cia pu ede res ul tar en alt os vol ta jes
y cor ri en tes arm ón ica s en lo s ci rcu it os. Lo s di spo si tiv os con dis co d e i ndu cc ión , ta l c omo
v at íme tr os, n or mal me nte v en so lo la c orr ie nt e f un dam en tal ; si n e mb arg o, el d es bal an ce de f ase
o ca sio na do po r las d ist or sio ne s arm ón ica s pue de ca us ar op er aci on es er rón ea s en es tos
d is pos it ivo s. Lo s e stu di os, ve r [ B3] , [ B9 ], y [ B10 ], dem ue st ran qu e s on pos ib les er ro res
p os iti vo s y neg at ivo s co n la p res en cia d e di sto rs ion es a rmó ni cas , de pen di en do de l ti po de
m ed ido r baj o c on sid er aci ón y de los a rmó ni cos in vo luc ra do s. En gen er al , el f act or de
d is tor si ón d ebe s er s ev ero ( >2 0%) a nt es d e que se de sc ubr an e rr ore s si gni fi cat iv os. Los
t ra nsf or mad or es d e in st rum en tos a 60 H z, usa do s en r el és y m ed id ore s, n o so n af ec tad os por los
n iv ele s de ar món ic os no rm alm en te en con tr ado s, ve r [B8 ].

66..88 MMeeccaanniissmmooss ddee CCoonnttrrooll yy RReellééss.. Co mo c on o tro s ti po s de e qu ipo s, l as c or rie nt es a rmó ni cas
p ue den i ncr em ent ar el c ale nt ami en to y las p érd id as en me can is mos d e c on tro l, po r lo ta nto
r ed uce n l a ca pa cid ad de car ga de l a c orr ie nte de est ad o só li do y ac ort an la vid a d e al gu nos
c om pon en tes a isl an tes .
L o s fus ib les s uf ren u na re du cci ón e n su ca pa cid ad no mi nal d eb ido a l ca len ta mie nt o gen er ado
p or lo s arm ón ico s dur an te la o per ac ión “ nor ma l”.
N o ha y act ua lme nt e n in gun a nor ma pa ra lo s niv el es de co rr ien te s arm ón ica s req ue rid as po r los
d is pos it ivo s de ma nio br a ó fu si ble s par a la in ter ru pci ón ó ca rga . T od as la s p ru eba s son
r ea liz ad as en ra ng os de f rec ue nci as de a lim en tac ió n.
E l C omi té d e Rel és p ara Sis te mas d e Po ten ci a de la S oc ied ad d e Ing en ier ía d e Po ten ci a de la
I EE E ha pre pa rad o un re por te t it ula do “ Di st ors io nes de O nda Se noi da l en Sis te mas de P ote nc ia y
e l Imp ac to en lo s R el és de Pr ote cc ión ” [B2 7] . E st e i nfo rm e c ub re mu cho s t ip os de di st ors io nes
q ue p ued en o cur ri r en si st em as de p ot enc ia y d isc ut e su im pa cto e n la o per ac ió n de lo s re lés
d e pro te cc ión . El in for me a cla ra la i mp osi bi lid ad de d ef ini r com pl eta me nte l as re sp ues ta s del
r el é d ebi do a l a v ar ied ad de re lés en us o y a l as va ria ci one s e n l a n at ura le za de las
d is tor si one s que p ued en oc ur rir , a ún cu an do la di sc usi ón se li mi ta a los a rmó ni cos
c ar act er íst ic os d e co nv ert id ore s de sei s ó 1 2 pu ls os. No s olo pu ede n la mag ni tud arm ón ica y el
o rd en de ar mó nic o pre do min an te va ria r, si no qu e tam bi én lo s á ng ulo s de fa se re lat iv a p ue den
v ar iar . Do s f or mas d e ond a con l a mis ma ma gn it ud ar món ic a c ar ac ter ís tic a pue de n dif er enc ia rse
s us tan ci alm en te s i s us a rm óni co s ti ene n d ife re nte s á ngu lo s de fa se r ela ti vos a l a fu nd ame nt al.
U n re lé pu ed e res po nde r di fe ren te a c ada f or ma de o nd a aun c ua ndo c ad a una c on te nga l a mi sma
m ag nit ud ar mó nic a. El i nf orm e del C omi té de R elé s est ab lec e:

“ Lo s r el és de pr ote cc ión g ene ra lme nt e n o r es pon de n a ni ng ún pa rám et ro id ent if ica bl e t al


c om o v alo re s r ms de u na ca nti da d p rim ar ia ó l a c omp on ent e d e f rec ue nci a f un dam en tal de és ta
c an tid ad . Com o una c on sid er aci ón re la cio na da, e l fun ci ona mi ent o de un r el é a u n ran go
e nt rad as d e fr ecu en cia sim pl e no es una i nd ica ci ón d e cua nt o re spo nd erá é st e re lé a u na on da
d is tor si ona da c ont en ien do e sas f rec ue nc ias . La su pe rpo si ció n no es a pl ica da . Los r elé s de
m úl tip le s en tra da s pue de n ser más i mp red ec ibl es q ue l os re lé s de u na so la e nt rad a en
p re sen ci a de l a on da d ist or sio na da. La re sp ues ta d e lo s re lés baj o co nd ici on es de dis to rsi ón

35
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

p ue de v ari ar e nt re re lé s qu e ti ene n la s mi sm as ca ra ct erí st ica s de f re cue nc ia f und am ent al , no


s ol o e nt re dif er ent es fa br ica nt es, si no ta mb ién en tr e d if ere nt es mod el os de re lés d el mis mo
f ab ric an te. ”

U n e st udi o C ana di ens e ha es tab le cid o lo s e fec to s de l os arm ón ico s en op era ci one s de rel és tal
c om o s ig ue (v er [B 16] ) 8.

( 1) L os r elé s mu est ra n u na t end en cia a o pe rar m ás le nt ame nt e y/o c on v alo re s p ic o muy a lt os,
m ej or qu e o pe rar m ás rá pi dam en te y/ o c on va lo res p ico m uy ba jos .
( 2) L os r el és de baj a fr ecu en cia est át ica s on s us cep ti ble s a su st anc ia les cam bi os e n las
c ar act er íst ic as de op er ac ión .
( 3) E n m uc hos ca sos , l os cam bi os en l as ca rac te rís ti cas so n r ela ti vam en te peq ue ños so br e el
r an go mo der ad o d e dis to rsi on es es per ad as du ran te la o per ac ión n orm al (p .e . u n fac to r
a rm óni co de 5 %).
( 4) P ar a d if ere nt es fab ri can te s, lo s r el és de so bre co rri en te ó s ob rev ol taj e mue st ran
d if ere nt es ca mbi os en l as ca ra cte rí sti ca s d e ope ra ció n.
( 5) D ep end ie ndo de l co nt en ido ar món ic o, l a o per ac ión de tor si ón d e l os rel és es a ve ces
i nv ers a.
( 6) L os r elé s qu e emi te n una i mpe da nc ia ba lan ce ad a m ue str an e xce so y e sca se z, de pe ndi en do de
l a dis to rsi ón .
( 7) A v ec es lo s arm ón ico s da ñan l a op era ci ón de a lta v el oci da d de lo s rel és d ife re nci al es.
A lg una s pru eb as de mue st ra n q ue lo s rel és pu ed en ex hib ir fi ja ció n com pl et a.

E n g en er al, los ni vel es d e a rmó ni cos req ue rid os par a ca us ar m al f un cio na mie nt o de los re lés
s on m ay ore s q ue l os n ive le s re com en dad os en l a Se cci ón 1 1. L os fac to res de d ist or sió n e ntr e 10
y 2 0% ge ner al men te so n re que ri dos p ara c aus ar pr ob lem as en l a o pe rac ió n del r elé .
L a pr im era ó se gu nda g ene ra ció n de di spo si tiv os de d isp ar o d e es tad o sól id o e n int er rup to res
d e c irc ui tos de baj o v olt aj e r esp on den a c orr ie nte s p ico s. Sub se cue nt eme nt e d esp ué s de 19 78,
e st os d is pos it ivo s h an e st ado res po ndi en do a va lor es de c orr ie nt es r ms. Lo s mo de los an ter io res
p od ían c aus ar di sp aro s mo les to s a l as co rri en tes a rmó ni cas d e c ar ga de l os ci rcu it os.

66..99 IInntteerrffeerreenncciiaa TTeelleeffóónniiccaa.. L a pr ese nc ia d e v olt aj es ó cor ri en tes arm ón ica s e n lo s c irc ui tos
a so cia do s c on a par at os co nve rt ido re s de po ten ci a p ue den p ro duc ir ca mp os ma gné ti co s y
e lé ctr ic os q ue d aña ra n el f unc io nam ie nto sat is fac to rio de l os si st ema s de com un ica ci ón q ue,
p or v ir tu d ó po r s u pr oxi mi da d y su sc ept ib il ida d, p ue den se r di sto rs ion ad os. Pa ra u n ar re glo
f ís ico dad o, e s ap ar ent e qu e la dis to rsi ón e s un a fu nc ión de l a am pli tu d y la fre cu enc ia d e la
c om pon en te di sto rs ion ad a en el eq ui po de co nv ers ió n.
E l e st ud io d e me did as par a mi ni miz ar la i nte rf ere nc ia q ue l os s is tem as de p ote nc ia p ue den
c au sar a lo s sis te mas d e c om uni ca ció n es un a p ro pie da d s uj eta a un a coo rd ina ci ón in duc ti va,
q ue es se gu ida a cti va men te po r e l Sub co mit é Adj un to pa ra el De sar ro llo y la In ve sti ga ció n del
I ns tit ut o Elé ct ri co Ed is on y el Sis te ma de T el efo ní a Be ll. S ub sec ue nte me nte u na f ue nte
p ri mar ia de i nte rf ere nc ia es la p res en cia d e c or rie nt es ó vol ta jes a rmó ni cos e n s is tem as de
p ot enc ia , u na fu ert e t ar ea del an te rio r sub co mit é a dj unt o q ue re vi só los fa ct ore s d e pes o a
s er col oc ado s en lo s co mpo ne nte s d e fr ec uen ci a ar món ic a pa ra a ct ual iz ar los con el p ro gre so del
e st ado de l os s is te mas de c om uni ca ció n de 19 60, con ti nua nd o co n la in tro du cci ón d el con ju nto
de tel éf ono s ti po 50 0. Po r s ub jet iv as y ob jet iv as pr ueb as d e a ud ici ón en un gru po de
i nd ivi du os, lo s pes os re lat iv os fu ero n e st abl ec ido s p ar a v ar ias fr ec uen ci as arm ón ic as que
i nd ica ro n p ert ur ba ció n c on la co mun ic aci ón a fre cu enc ia s d e v oz, y a q ue la iny ec ció n de una
s eñ al d e fr ec uen ci a ar món ic a en l as red es d e co mu nic ac ión se p ro duc ir á ig ual a aq ue lla
_________
Reimpreso con permiso de la Asociación Eléctrica Canadiense.

36
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

o ca sio na da po r u na se ña l de 10 00 Hz de i nye cc ión s imi la r.

66..99..11 FFaaccttoorr ddee PPeessoo TTIIFF.. E l f act or de p es o TI F e s un a c omb in aci ón de l a c ar act er íst ic a de
p es o d e m en saj e C, qu e c uen ta pa ra el ef ec to de in te rfe re nci a rel at iva co n var ia s f re cue nc ias
e n la b an da de voz ( in clu ye ndo la re sp ues ta d el c onj un to t ele fó nic o y de l oí do) , y un
c on den sa dor , qu e pr opo rc ion a el p es o y qu e es d ire ct ame nt e pro po rci on al a l a fr ecu en cia
c on sid er ada pa ra la fun ci ón de aco pl ami en to asu mi da. El TI F e s u na can ti dad ad im ens io nal
i nd ica ti vo de la f orm a de on da y no de l a a mp lit ud y vi ene d ado p or

TIF =
∑ ( IF .WF ) 2 ( Eq 6. 1)
XT

ó , equ iv ale nt eme nt e,

 ( X f .W f ) 
2
TIF = ∑ 
 Xt


( Eq 6. 2)

d on de
X t = v ol taj e ó c or rie nt e tot al rm s
X f = f re cue nc ia si mpl e rm s a c orr ie nte ó vo lt aje d e f re cue nc ia f
W f = f re cue nc ia si mpl e TI F p es ada a la f rec ue nci a f

L a fu nc ión pe sa da TIF , W f, que r efl ej a l a p re sen ci a d el me nsa je C p es ado y el ac op lam ie nto


( co mpo ne nte p rop or cio na l) no rm ali za do a 1 k Hz , v ie ne da da po r

W f = 5Pff ( Eq 6. 3)

d on de:
5 = c on sta nt e
P f = m en saj e C p es ado a l a f re cue nc ia f
f = f re cue nc ia ba jo co ns ide ra ció n

C o mo u n ej emp lo , el p eso TIF a 1 kH z es 5 00 0 por qu e la a te nua ci ón d el m ens aj e C es l a un id ad,


q ue es

W f = ( 5) (1) (1 000 ) = 5 00 0 ( Eq 6. 4)

E n la pr áct ic a, la i nt erf er enc ia te lef ón ica es a men ud o e xpr es ada co mo el pro du cto de la
c or rie nt e y l a T IF , p.e ., el p rod uc to I· T, do nde I e s l a cor ri ent e rms e n a mp eri os y T es la
T IF . A lt ern at iva me nte , es alg un as ve ces e xpr es ada co mo el p rod uc to de l v olt aj e y el p eso T IF,
d on de e l vo lta je e st á da do e n kV rms , p. e. , el p ro duc to k V· T. L os v alo re s de f re cu enc ia s im ple
T IF so n pre se nta do s e n la Ta bl a 6 .2 . L a cur va de l a F ig 6. 2 tra za di ch os va lo res .

37
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

TTaabbllaa 66..22
VVaalloorreess TTIIFF ddee FFrreeccuueenncciiaa SSiimmppllee ppaarraa 11996600

F RE Q T IF F RE Q T IF F RE Q T IF F RE Q T IF
60 0 .5 1 02 0 5 10 0 1 86 0 7 82 0 3 00 0 9 67 0
1 80 30 1 08 0 5 40 0 1 98 0 8 33 0 3 18 0 8 74 0
3 00 2 25 1 14 0 5 63 0 2 10 0 8 83 0 3 30 0 8 09 0
3 60 4 00 1 26 0 6 05 0 2 16 0 9 08 0 3 54 0 6 73 0
4 20 6 50 1 38 0 6 37 0 2 22 0 9 33 0 3 66 0 6 13 0
5 40 1 32 0 1 44 0 6 56 0 2 34 0 9 84 0 3 90 0 4 40 0
6 60 2 26 0 1 50 0 6 68 0 2 46 0 1 03 40 4 02 0 3 70 0
7 20 2 76 0 1 62 0 6 97 0 2 58 0 1 06 00 4 26 0 2 75 0
7 80 3 36 0 1 74 0 7 32 0 2 82 0 1 02 10 4 38 0 2 19 0
9 00 4 35 0 1 80 0 7 57 0 2 94 0 9 82 0 5 00 0 8 40
1 00 0 5 00 0

12000

11000

10000

9000

8000

7000
PESO

6000

5000

4000

3000

2000

1000

0
60 420 780 1080 1440 1800 2160 2580 3180 3900 5000

FRECUENCIA EN HERTZ

FFiigg 66..22
VVaalloorreess ddee PPeessoo TTIIFF eenn 11996600

66..99..22 MMééttooddooss ddee RReedduucciirr llaa IInntteerrffeerreenncciiaa.. C uá ndo el e qu ipo de c on ver si ón d e po te nci a e stá
d ir ect am ent e c one ct ado a un sis te ma d e la co mpa ñí a el éct ri ca, la m ay orí a d e la int er fer en cia
s er á e l res ul tad o de pe rtu rb aci on es de co rr ien te s y v olt aj es ar mó nic os qu e han s ido c olo ca dos
e n la re d por e l con ve rti do r. Es to es d eb ido a la p ro xim id ad y a la ma yor e xp osi ci ón qu e los
c ir cui to s de com un ica ci ón t en drá n e n es tá r ed . Ot ras ex pos ic ion es p ar a la in ter fe ren ci a co n el
c on ver ti dor es tá n c ont en ida s m ás es tre ch ame nt e d ent ro del co mp lej o i nd ust ri al, y sus ef ec tos
d e int er fer en cia pu ed en so ste ne rse a ni ve les de sp rec ia ble s por l a c olo ca ció n con ve nie nt e y
p ro teg id a de la i ns tal ac ión elé ct ri ca. Las pe rtu rb aci on es e n lo s si st em as d e co mu nic ac ión
p ue den r edu ci rse p or la s sig ui ent es me di das .

66..99..22..11 MMuullttiiffaasseeaaddoo ddeell EEqquuiippoo ddee CCoonnvveerrssiióónn.. I ncr em ent an do el nú me ro de fa se s ó n úme ro de


p ul sos de l si st ema de c on ver si ón g en era lm ent e s e re du cir án c ie rt os c omp on ent es arm ón ico s e n el
p ri mar io de l con ve rti do r.

66..99..22..22 CCoorrrriieenntteess ddee RReettoorrnnoo RReessiidduuaalleess óó ppoorr eell NNeeuuttrroo.. L os c irc ui tos tel ef óni co s son

38
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

p ar tic ul arm en te s us cep ti ble s a las co rri en tes de ret or no a rm óni ca s. D eb e ej er cer se esp ec ial
c ui dad o ll ev and o és tas a un m íni mo a bso lu to. Con t al d e qu e am bos c on duc to res de un cir cu ito
t el efó ni co ten ga n ig ua l e xpo si ció n a un cir cu ito de po ten ci a tr if ási co ba lan ce ado , c omo el
c as o d e par es ge me los , la in du cci ón de v olt aj es y cor ri ent es ar mó nic as s e c an cel ar á.

66..99..22..33 EEffeeccttooss ddee CCoonnmmuuttaacciióónn.. L a pr ese nc ia de r ea ct anc ia s en la fue nt e y re act an cia


( su bes ta ció n al ime nt ado ra ) de lo s tr ans fo rma do res d e lo s con ve rti do res p ue den c on tri bu ir a la
r ea cta nc ia de con mu tac ió n, cau sa ndo el pr odu ct o I ·T y k V·T en lo s t erm in ale s d e l ín ea del
c on ver ti dor , p ara aum en tar rá pid am ent e co n el at ras o de l á ngu lo d e fa se . Pa ra m in imi za r la
i nf lue nc ia in duc ti va, es d ese ab le, do nd e s ea fa cti bl e, ma nte ne r el á ng ulo de fa se de
c on mut ac ión d el co nve rt id or at ras ad o a u n v al or ta n p eq ueñ o com o sea p os ibl e.

66..99..22..44 FFiillttrraaddoo.. L a in fl ue nci a de cor ri ent es y vo lta je s en el s ist em a de la s ub est ac ión


a li men ta dor a c aus ad os p or co mpo ne nte s a rmó ni cas en el c on ver ti dor pu ede se r r edu ci da p or una
o pc ión raz on abl e de f il tro s re act iv os e n ser ie y p ar ale lo c ol oca do s en l a int er faz que u ne a
a mb os si ste ma s.
U n e xt rem o c uid ad o y pr ec auc ió n de ben se r to mad os e n cu en ta e n la apl ic aci ón d e ta le s fi lt ros
p ar a e vit ar pos ib les co nd ici on es de r es ona nc ia q ue tr aig an co mo r es ult ad o a rmó ni cos
i ne spe ra dos q ue pu eda n apa re cer e n a lg ún fu tur o en el si st ema d e l a sub es ta ció n ali me nta do ra,
c au san do da ño s c at ast ró fi cos .

66..1100 CCoonnvveerrttiiddoorreess ddee PPootteenncciiaa EEssttááttiiccaa.. Los d isp os iti vo s c onv er ti dor es de po te nci a est át ica
g en era lm ent e s on l os r es po nsa bl es d e qu e e llo s g ene re n ar món ic os c om o un re qui si to c on ven ie nte
d e su fu nci ón (v er Se cc ión 4 ). En al gu nas s itu ac ion es , l os co nv er tid or es pu ede n ser a fec ta dos
p or a rm ón ico s, p or el m ism o g ene ra dor ó pr od uci do s (m ás f re cue nt eme nt e) p or o tr as f uen te s de
a rm óni co s. A men ud o, l a ot ra f uen te de a rmó ni cos es u n co nve rt id or s imi la r ó id én tic o q ue e stá
e n par al elo c on la fu en te AC .
L o s c on ver ti dor es ex is ten e n u n n úm ero d e f or mas f unc io nal es y top ol ógi ca s. (v er en la
s ec ció n 2 l a de fin ic ión del con ve rti do r ta l co mo e s ut ili za do e n es te d ocu me nto .) A lg una s de
é st as fo rm as so n re lat iv ame nt e ins en sib le s a los a rm óni co s. El d io do re ct ifi ca dor n or mal me nte
n o e s afe ct ado . S in em ba rgo , s i s e usa n c on den sa dor es co n v ol taj e c om par ti do de la re d ( p. e.,
d io dos en se ri e y un r ect if ica do r de a lto vol ta je) , aq uel lo s co nde ns ado re s pue de n es tar
s uj eto s a e sf uer zo s t ér mic os ma yor es de a que ll os co nte mp lad os en e l d ise ño de bi do a las
i mp res io nan te s al ta s co rr ien te s oc as ion ad as p or l os arm ón ico s e n la fue nt e AC . E sto s a rmó ni cos
t am bié n se rá n pas ad os a l a ca rga d el r ec tif ic ado r, p ud ien do d aña r ó pe rt urb ar e l eq uip o de
p ro ces o lat er al DC .
L a s d ifi cu lta de s e nco nt rad as en lo s di od os rec ti fic ad ore s p ue den se r e nc ont ra das ta mb ién en
o tr os ti pos d e c on ver ti dor es ta le s c om o t ir ist or es ó inv er so res . El úl tim o tie ne va ri as ár eas
s en sib le s ad ici on ale s. E llo s us ua lme nt e tie ne n ci rcu it os ca pa cit iv os a dic io nal es t al c omo
a mo rti gu ado re s, f il tro s EM I, y fi ltr os de f uen te s de pot en cia , q ue e stá n s uje to s a e sfu er zos
t ér mic os de c orr ie nte s arm ón ica s. La m ayo rí a de los c on ver ti dor es co nf ían en v ar ias
c ar act er íst ic as d e la f ue nt e de v ol taj e AC (p. e. l as v ec es d e cr uce por cer o) par a su con tr ol.
S i l a f uen te AC ent ra nte es se ver am ent e d ist or sio na da por lo s a rmó ni cos , l os con ve rti do res
p ue den fa ll ar a l e nce nd er , fa ll ar a l c on mut ar , ó gen er ar a rm óni co s n o ca ra cte rí sti co s. Los
c ir cui to s d e c on tro l c on co nve rt id ore s p ue den fr ec uen te men te in cl uir el em ent os ta le s c omo
f li p-f lo ps, qu e s on sen si bl es a lo s f en óme no s a rmó ni cos de al ta fre cu enc ia (p .e. , f al las
t éc nic as d eri va das de esc al ona mi en tos q ue so n ca pac it iva me nte a co pla do s a l os c irc ui tos
l óg ico s) . A sí, lo s co nt rol es pu ede n r eci bi r u na f al sa e st imu la ci ón, ca usa nd o un fr ac aso
f un cio na l ó , en al gun os c aso s, la d est ru cci ón de l os co mpo ne nte s.

39
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

77.. CCoommppeennssaacciióónn ddee PPootteenncciiaa RReeaaccttiivvaa yy CCoonnttrrooll ddee AArrmmóónniiccooss

77..11 FFaaccttoorr ddee PPootteenncciiaa ddeell CCoonnvveerrttiiddoorr.. E l f act or d e p ote nc ia d el c on ver ti dor est á c omp ue sto
p or d os c om pon en tes : de sp laz am ien to y dis to rsi ón . El e fe cto de l a co mbi na ció n de amb os e s el
f ac tor d e p ot enc ia to ta l. Su r ela ci ón es mo st rad a en la Fi g 7.1 .

1.00

0.98
COMPONENTE DE
DISTORSIÓN COS d
0.96
COMPONENTE DE
0.94 DESPLAZAMIENTO
COS Ø’1
0.92

0.90 FACTOR DE
POTENCIA TOTAL
0.88

0.86

0.84
0 10 20 30 40
IcN c E FACTOR DE REACTANCIA
= x
Es Es (%)
FFiigg 77..11
RReellaacciióónn eennttrree DDiissttoorrssiióónn,, DDeessppllaazzaammiieennttoo,, yy llooss CCoommppoonneenntteess ddeell FFaaccttoorr ddee PPootteenncciiaa TToottaall

E l co mp one nt e d e d es pla za mie nt o e s la rel ac ión d e l a p ot enc ia ac ti va de la on da fu nd ame nt al,


e n va ti os, a l a po te nci a ap ar ent e de l a on da f und am ent al , en v olt am per io s. És te e s el f ac tor
d e pot en cia v ist o en va tí met ro s y e n v ar met ro s.
E l c om po nen te d e d ist or sió n es aq uel la p ar te a so cia da a la s co rri en tes y vo lt aje s a rmó ni cos
p re sen te s. É ste es d efi ni do c omo la r ela ci ón d e la c om pon en te f und am ent al d e la cor ri ent e de
l ín ea AC a la co rr ien te d e l ín ea to tal ( I l/I L).
El má xi mo fa cto r de po te nci a de un co nv ert id or es tá da do te óri ca men te p or la ex pr esi ón

q π 
PF total = sin  ( Eq 7. 1)
π q 

d on de

q = n úm ero d e p ul sos d el co nv ert id or


(p /q) = án gu lo en ra di an es
q ? 1

E s ta exp re si ón se asu me si n s ol apa mi ent o d e con mu tac ió n y si n r et ard o d e fas e y de sp rec ia la


c or rie nt e de m agn et iza ci ón de l tr ans fo rm ado r. P ara un co nv ert id or de s ei s pul so s, e stá
e xp res ió n s e red uc e a

40
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

3
PF = = 0. 955 ( Eq 7. 2)
π

U n co nve rt ido r de 12 pul so s t ien e un val or má xim o t eó ric o de apr ox ima da men te 0. 988 . Con el
s ol apa mi ent o de co nmu ta ci ón y el re tar do de f ase , la ec uac ió n s e vue lv e:

PF =
(Ed ) (I d ) =
3
.
1  E
cos α − x

 ( Eq 7. 3)
3 (E L ) (I L ) π 
3 f ( µ.α )  
E do 

d on de

E’ d = E d + E r + E f
E d = p ro por ci ón de vo lt aj e d ir ect o baj o car ga
E r = c aí da en la r esi st en cia
E f = c aí da ad ela nt ada t ot al po r e le men to de l cir cu ito
I d = c or rie nt e d e car ga D C s up lid a por e l c on ver ti dor , en pr opo rc ión d e amp er ios
E L = v ol taj e rms l íne a a lín ea pr im ari o
I L = c or rie nt e d e lín ea p rim ar ia AC , e n amp er ios r ms
a = á ng ulo d e r et ras o de fa se
µ = á ng ulo d e s ol apa mi en to ó áng ul o d e con mu tac ió n
E do = v ol taj e DC te óri co
E x = c aí da de vo lt aje d ir ect o deb id o a l a r ea cta nc ia de co nm uta ci ón
y

sin µ [2 + cos( µ + 2α )] − µ[1 + 2 cos α cos( µ + α )]


f( µ, α) = ( Eq 7. 4)
[2π cos α − cos( µ + α )]2

E l d esp la zam ie nto d el f act or de p ot enc ia e s el fa cto r de p ote nc ia me di do po r un eq ui po de


m ed ici ón , y es e l qu e to ma en cue nt a la s ube st aci ón a lim en ta dor a. A sum ie ndo sin r et ard o de
f as e y de sp rec ia ndo l a c or rie nt e d e m ag net iz aci ón de l t ra ns for ma dor , e l des pl aza mi ent o del
f ac tor d e p ot enc ia es tá d ado p or la ex pr esi ón

sin2 µ
cos φ1 = ( Eq 7. 5)
µ 2
+ sin µ − 2 µ sin µ cos µ
2

L a F ig 7 .2 mue st ra l a re lac ió n en tr e el d es pla za mie nt o de l fa ct or d e po ten ci a y la re act an cia


d el si st ema .
E s ta re la ció n des pr eci a la co rr ien te de m ag net iz aci ón de l tr ans fo rma do r. La c orr ec ció n de la
c or rie nt e d e mag ne tiz ac ió n d el tr an sfo rm ado r (I mag) e s a pr oxi ma dam en te

  I mag 
cos φ1 = cosarc cos φ1 + arc tan  
 ( Eq 7. 6)
  I1 

d on de

c os Ø 1 = es e l d esp la zam ie nto de l f act or de p ot enc ia , ex cl uy end o l a co rr ien te de mag ne tiz ac ión
d el tr an sfo rm ado r

41
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

L a F ig 7. 3 mue st ra el f ac tor d e pot en cia t ot al de l os co nv ert id ore s de s eis y 1 2 pul so s sin


r et ras o de fa se y val or es va ri abl es de l a c or rie nt e d e mag ne tiz ac ión d el tr an sfo rm ado r.

1.00
REDUCCIÓN DE
0.96 VOLTAJE(%)

0.92 0
0.88

d1
0.84 5

COS
0.80 10

0.76 15
0.72
20
0.68
0.64

0 5 10 15
Ex
(% )
E do

FFiigg 77..22
DDeetteerrmmiinnaacciióónn ddeell DDeessppllaazzaammiieennttoo ddeell FFaaccttoorr ddee PPootteenncciiaa ((DDeesspprreecciiaannddoo llaa CCoorrrriieennttee ddee
EExxcciittaacciióónn ddeell TTrraannssffoorrmmaaddoorr))

L o s co nv ert id ore s d e po te nci a es tá tic a d e co nm uta ci ón l in eal ne ces it an u na f ue nte de pot en cia
r ea cti va s i e llo s so n r ect if ica do res ó in ve rso re s. E n ot ro c as o, e l ti ri sto r pu ed e de jar pa sar
l a co rri en te só lo de sp ués d e qu e el vo lta je s e ha vu el to má s pos it ivo q ue e l v ol taj e de f ase
p re vio . E l f unc io nam ie nt o má s c er rad o e s a ce ro v ol tio s D C ( ve r Fi g 7 .4 ), l a m ay or pot en cia
r ea cti va es r equ er ida c on la mi sm a c or rie nt e d e sal id a. El re qu er imi en to de po te nci a rea ct iva
d e lo s ci rc uit os c on ver ti dor es d e us o co mú n es u na f un ció n de la c arg a y d el v olt aj e de s al ida
y p ued e ser c alc ul ada .
E s pos ib le r ed uci r l os r eq ue rim ie nto s d e po te nci a r eac ti va d e l os c on ver ti do res de pot en cia
e st áti ca de c onm ut aci ón l ine al

( 1) L im ita nd o l a can ti dad d e con tr ol de fa se re qu eri do du ra nte l a o pe rac ió n nor ma l(l ím ite a )
( 2) D is min uy end o la re act an ci a d e los t ran sf orm ad ore s del c onv er tid or (l ím it e µ )
( 3) P or el c ont ro l a si mét ri co ó se cue nc ial d e l os co nv ert id ore s (lí mi te a)

77..11..11 CCoonnttrrooll ddee FFaassee LLiimmiittaaddaa.. Lo s co nve rt ido re s de p ote nc ia es tá tic a us ual me nt e son
d is eña do s pa ra o per ar e n u n si ste ma d e po te nci a co n un ran go d e vo lt aje s q ue v a de sde -5%
h as ta +10 % del vo lt aje no mi nal . E st o s ig nif ic a q ue el vol ta je de l s ist em a d e p ote nc ia pu ede
v ar iar e n ± 10% y to da vía op er ar sa tis fa cto ri ame nt e e l con ve rti do r. Si se us an ot ros m edi os de
c on tro l de v ol taj e pa ra m ant en er e l vol ta je d el si st ema de po te nci a en u n ra ng o est re cho , el
v ol taj e d el s ec und ar io d el tr ans fo rma do r en el con ve rti do r pu ed e es co ger se pa ra q ue , du ra nte
l a ope ra ció n nor ma l, el co nv ert id or se a o pe rad o cas i cer ca na men te a un a f as e a de lan ta da to tal
( me nor r etr as o).
S i la ca rg a q ue el con ve rti do r e st á a lim en tan do re qui er e u n a nc ho ran go de vo lta je s, pu ede
s er u sad o el co nt rol d e vo lta je d e l as t oma s de l tra ns for ma dor p ar a l im ita r la c ant id ad de

42
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

c on tro l de fa se us ado p or el c onv er tid or .

CORRIENTE DE MAGNETIZACIÓN
1.00

EN % DE LA CORRIENTE DEL
FACTOR DE POTENCIA
CONVERTIDOR
0.98 DE 12 PULSOS

TOTAL COS ø
0.96

PRIMARIO
0.94

0.92

0.90
CONVERTIDOR
DE 6 PULSOS 0
0.88 2
0
2
0.86 5
5

0 5 10
Ex
(% ) FACTOR DE
Edo REACTANCIA

FFiigg 77..33
FFaaccttoorr ddee PPootteenncciiaa TToottaall ddee CCoonnvveerrttiiddoorreess ddee 66 yy 1122 PPuullssooss,, aa==00

77..11..22 TTrraannssffoorrmmaaddoorr ddee RReeaaccttaanncciiaa BBaajjaa.. La po te nci a re act iv a es re que ri da pa ra e xci ta r las
r ea cta nc ias d e m agn et iz aci ón y de dis pe rs ión de l tra ns for ma dor . Red uc ien do la co rr ien te de
m ag net iz aci ón y l a r ea cta nc ia d e d is per si ón se red uc e l a p ote nc ia rea ct iva y e l á ng ulo de
c on mut ac ión . S in e mb arg o, red uc ir l a re ac tan ci a de di spe rs ión pu ede int ro duc ir pel ig ros en las
p ro tec ci one s del c irc ui to .

77..11..33 CCoonnttrrooll AAssiimmééttrriiccoo óó SSeeccuueenncciiaall.. M edi an te el dis eñ o d e un co nv ert id or de pot en cia


e st áti ca p ar a op er ar c on d os s ec cio ne s de l co nv ert id or e n se ri e, e s po si ble ope ra r un a se cc ión
d e fa se c om ple ta men te a de lan ta da y u na s eg und a se cc ión que adi ci ona ó su str ae v ol taj e a é sta
p ri mer a s ecc ió n. D ebi do a qu e un a pe qu eña pa rte del co nve rt ido r es tá tic o t ota l es tá ope ra ndo
c on con tr ol de f as e, es r eq uer id a un a p eq ueñ a c ant id ad de p ot enc ia re act iv a. L a F ig 7.4
m ue str a el re que ri mie nt o r ea cti vo de un c onv er tid or si mp le (l íne a s ól id a) y de dos
c on ver ti dor es en s eri e (l íne a seg me nta da ).

77..11..44 OOttrraass CCoonnssiiddeerraacciioonneess.. La ha bil id ad par a r ed uci r l os re que ri mie nt os de pot en cia
r ea cti va d e u n co nve rt ido r de pot en ci a es tát ic a es a lg una s v ece s li mi tad a al nú mer o de
u ni dad es in vo luc ra das y a l a e co nom ía de us ar al gun o d e los mé to dos a nte ri ore s. El co ntr ol de
v ol taj e por m edi o d e un tr ans fo rma do r r eg ula do r p ue de re duc ir la ca nt ida d de co ntr ol de
v ol taj e r equ er ido po r el re tra so de f as e en el con ve rti do r. U na baj a r eac ta nci a e n el
t ra nsf or mad or de l c onv er tid or pu ede re su lta r e n i nac ep tab le s c orr ie nte s d e c or to cir cu ito en
e l co nv ert id or. E l co nt rol a si mét ri co ó s ecu en cia l pu ed e ser e co nóm ic o si l a ap lic ac ión
r eq uie re con ve rti do res bas ta nte gr and es y po r lo tan to s e h ace n ne ce sar ia s do s se cc ion es del
c on ver ti dor .
77..22 CCoommppeennssaacciióónn ddee PPootteenncciiaa RReeaaccttiivvaa.. Las c om pañ ía s de e lec tr ici da d pr opo rc ion an e st ruc tu ras

43
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

q ue es tá n c om pue st as de do s com po nen te s p ri nci pa les : car ga de ma nda da y ca rga d e e ne rgí a. La


p ri mer a e s el res ul tad o de la inv er sió n en equ ip os par a con oc er la ca nti da d d e p ote nc ia to tal
d el c on sum id or. La s egu nd a es e l re su lta do d el c om bus ti ble que deb e ve nd ers e pa ra g en era r la
e ne rgí a usa da .

VARS (POR UNIDAD)


1.0

+1 0 -1

VOLTS DC (POR UNIDAD)

FFiigg 77..44
PPootteenncciiaa RReeaaccttiivvaa vvss.. VVoollttiiooss DDCC ddeell CCoonnvveerrttiiddoorr

L a c ar ga t ot al ( kVA ) e stá com pu est a p or d os c omp on en tes en c uad ra tur a: la p ote nc ia a ct iva
( kW ) y la pot en cia rea ct iva (kv ar ), v er F ig 7 .5. Si l os k VA p ued en s er r ed uci do s po r el a ju ste
l oc al de la p ote nc ia re ac tiv a, la c arg a dem an dad a pue de se r min im iza da .

A kvar
kV POTENCIA
REACTIVA
kW
POTENCIA ACTIVA

FFiigg 77..55
RReellaacciióónn eennttrree kkWW yy kkvvaarr

La s f ue nte s de po ten ci a rea ct iva s on

( 1) C on den sa dor es de p ote nc ia es tá tic a


( 2) M áq uin as si nc rón ic as
( 3) C on ver ti dor es de p ote nc ia es tá tic a con c onm ut aci ón fo rz ada

77..22..11 CCoommppeennssaacciióónn ddee PPootteenncciiaa RReeaaccttiivvaa uussaannddoo CCoonnddeennssaaddoorreess ddee PPootteenncciiaa EEssttááttiiccaa.. Los
c on den sa dor es d e po te nci a so n fu ent es b ar ata s de p ot en cia r ea cti va . El los pro po rci on an v ars
q ue so n pro po rci on ale s al cu adr ad o d el vo lt aje ap li cad o. Es to s v ar s c au san u n a um ent o del
v ol taj e a tr avé s d e l a re ac tan ci a in du ct iva de l si st ema de po ten ci a, lo q ue aum en ta los
n iv ele s d el vo lta je de op er aci ón . L os con de nsa do res pu ed en ser ca mb iad os en or de n p ara
c on tro la r e l vol ta je y pr opo rc ion ar po te nci a rea ct iva v ari ab le.
Cu atr o mét od os pa ra el c ont ro l d e var s usa n con de nsa do res , que e n o rd en de c omp le jid ad , s on

( 1) C on mut ac ión po r i nt err up tor es de ci rcu it os de p ot enc ia , c onm ut ado re s d e c irc ui tos , ó
c on mut ad ore s de va cío
( 2) T ir ist or con co ntr ol de f as e op ue sta co nm uta nd o co n u n re ac tor en par al elo co n el ba nco

44
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

d e con de nsa do res


( 3) T ir ist or opu es to c on c on mut ac ión de c on den sa dor es que en cie nd en ó apa ga n a c orr ie nte
c er o
( 4) R ea cto r sat ur abl e en pa ra lel o con e l b an co de co nd ens ad ore s

77..22..11..11 CCoonnmmuuttaacciióónn ddee CCoonnddeennssaaddoorreess ddee PPootteenncciiaa ppoorr IInntteerrrruuppttoorreess ddeell CCiirrccuuiittoo,,
CCoonnmmuuttaaddoorreess ddeell CCiirrccuuiittoo,, óó CCoonnmmuuttaaddoorreess ddee VVaaccííoo.. Pa ra c on tro la r la pot en cia re act iv a en una
b as e c on tin ua , l a c on mut ac ión d e c ond en sa dor es de po te nci a por in te rru pt ore s del c irc ui to,
c on mut ad ore s de l c ir cui to , ó c on mut ad ore s de va cí o r eq uie re u n d is pos it ivo d e con mu tac ió n que
p ue da s er o per ad o fr ecu en tem en te y p ue da i nte rr ump ir a cor ri ent e ce ro c on u n al to v ol taj e en
l os c on ta cto s si n r een ce ndi do . De bid o a e st os r eq uer im ien to s, e ste mé tod o es us ado sol o p ara
c on mut ar g ran de s ban co s una ó d os ve ce s a l dí a, cu an do la d em and a var ía l as co nd ici on es de
c ar ga d e no rm al a lig er a. E l di spo si tiv o d e co nmu ta ció n p ose e un req ue ri mie nt o es pec ia l qu e es
a ct iva do pa ra in ter ru mpi r una co rr ien te qu e a de lan ta al vo lt aje en 9 0º. Cu an do es tás
l im ita ci one s n o son un a o pe rac ió n d esv en ta jos a, és te mét od o d e c on tro l d e v ar s e s m uc ho más
e co nóm ic o. Ve r F ig 7. 6.

A LAS CARGAS
DE LA PLANTA 1 2 4 8

FFiigg 77..66
CCoonnmmuuttaacciióónn ddee CCoonnddeennssaaddoorreess eenn VVaalloorreess BBiinnaarriiooss

77..22..11..22 CCoonnttrrooll ddee FFaassee OOppuueessttaa ddee uunn RReeaaccttoorr ((IInndduuccttoorr)) CCoonnttrroollaaddoo ppoorr TThhyyrriissttoorr ((TTCCRR)).. El
c on tro l d e fa se o pu est a de un r ea cto r co nt ro lad o po r t hyr is tor en p ar ale lo c on con de nsa do res
t ie ne la v en taj a de un c on tro l de va r su ave s ob re el r ang o de o per ac ión d el eq ui po. D eb ido a
l a co nm uta ci ón d e la c or rie nt e en e l re ac tor , se pre vi ene n lo s pr ob lem as r el aci on ado s co n la
c on mut ac ión d el co nd ens ad or. E l con tr ol po r thy ri sto r de un a car ga t rif ás ica b ala nc ead a ca usa
c or rie nt es a rm óni ca s de qu int o, sép ti mo o rd en, et c. P or con si gu ien te , lo s c ond en sad or es p ue den
s er di vid id os e n d os ó m ás sec ci one s c on el afi na mie nt o de lo s r ea cto re s pa ra fi ltr ar es tos
a rm óni co s. El ran go de var de l r ea cto r e s n or mal me nte ig ua l al ra ng o d el con de nsa do r p ara
o bt ene r e l con tr ol com pl eto . M ás co nde ns ad ore s p ue den se r s up lid os si un as bi as de va rs son
n ec esa ri as pa ra el si st em a. Ve r F ig 7. 7.

77..22..11..33 CCoonnmmuuttaacciióónn ddee TTiirriissttoorreess OOppuueessttooss ppoorr CCoonnddeennssaaddoorreess ((TTSSCC)) aa CCoorrrriieennttee CCeerroo.. La
c on mut ac ión de t ir ist or es o pu est os por con de nsa do res a co rr ien te cer o d eja al c on den sa dor
c am bia r c on ot ro ca mbi o c om ple to po sit iv o ó ne ga tiv o e n e l con de nsa do r. El con tr ol fi no del
t hy ris to r pe rm ite enc en der el c on den sa dor cua nd o el vol ta je d el s is tem a ig ua la a l ca mb io e n el
v ol taj e de l co nd ens ad or. E st o el imi na a lg uno s tr an sit or ios en el sis te ma. Los con de nsa do res
s on co nm uta do s e n pas os fi ni tos c uan do la p ote nc ia re act iv a e s nec es ari a. La c onm ut aci ón de
l os c on den sa dor es p ue de s er a fin ad a co n un r ea cto r pa ra f il tra r lo s ar mó nic os e n el sis te ma.
E st e s is tem a pue de ta mb ién s er us ado c on un as bi as fi jas d e c on den sa dor es pa ra pr op orc io nar
v ar s ba se c on l os c on den sa dor es de co nm uta ci ón a ser usa do s co mo v ars va ria bl es. Una
c om bin ac ión de c ond en sad or es de con mu tac ió n p or th yri st or y un r eac to r c on tro la do por
t hy ris to r pu ede s er u sa da pa ra c on seg ui r el c ont ro l del ver ni er en tr e lo s pas os d el T SC. Ver

45
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

F ig 7. 8.

77..22..11..44 RReeaaccttoorr SSaattuurraabbllee eenn PPaarraalleelloo ccoonn uunn BBaannccoo ddee CCoonnddeennssaaddoorreess.. U n r eac to r sa tur ad o en
p ar ale lo c on un ba nco de c ond en sad or es p rop or cio na un va r va ria bl e qu e al ime nt a aq uel
r eq uer im ien to qu e no po see c irc ui to de co nt rol e xte rn o. Es te si ste ma co ns ist e en un re ac tor
a ut o-s at ura do e n pa ra lel o co n un ban co d e co nd ens ad ore s qu e pu ed e se r co loc ad o de ntr o de los
c ir cui to s se rie s af ina do s. E l rea ct or a uto -s atu ra do di bu ja c orr ie nte s ó so br evo lt aje s pe sa dos
p ar a qu e l a ca íd a de vo lt aje a t rav és de l a r eac ta nci a d el s is tem a n eut ra li ce e l a ume nt o de
v ol taj e en la c arg a. C om o el v ol taj e de l si st ema dis mi nuy e, l a co rr ien te d e pé rd ida dib uj ada
p or el re ac tor y los co nd ens ad ore s en par al elo pr op orc io nan l os var s n ec esa ri os a l a c ar ga.
L os arm ón ico s ge ne rad os por la s at ura ci ón d el h ie rro so n po co c om pen sa dos po r la con fi gur ac ión
d el arr ol la do; si n em ba rgo , e l c ond en sad or pa ral el o us ua lme nt e e s pr ov eíd o d e c irc ui tos
a fi nad os en s eri e par a lo s m ay ore s arm ón ico s: qu in to, s épt im o, et c. Ve r Fig 7 .9.

REACTOR

A LAS CARGAS INDUSTRIALES

INTERRUPTOR
SCR

REACTOR

5 7 11 13
FILTROS ARMONICOS

FFiigg 77..77
CCoommppeennssaaddoorr ddee VVAARR EEssttááttiiccoo UUssaannddoo uunn RReeaaccttoorr CCoonnttrroollaaddoo ppoorr TThhyyrriissttoorr

INTERRUPTOR

CONDENSADOR

REACTOR

FFiigg 77..88
CCoonnddeennssaaddoorr CCoonnmmuuttaaddoo ppoorr TThhyyrriissttoorr

46
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

REACTOR
AUTO-
SATURADO

5to 7mo 11vo 13vo

FILTROS ARMONICOS

FFiigg 77..99
CCoommppeennssaacciióónn ddee PPootteenncciiaa RReeaaccttiivvaa UUssaannddoo uunn RReeaaccttoorr SSaattuurraabbllee

77..22..22 CCoommppeennssaacciióónn ddee PPootteenncciiaa RReeaaccttiivvaa UUssaannddoo uunnaa MMaaqquuiinnaarriiaa RRoottaattiivvaa.. L as máq ui nas
s in cró ni cas pu ede n se r c ons tr uid as par a op er ar c on u n f act or d e p ote nc ia a tr asa do ó ad ela nt ado
al co nt rol ar la ex cit ac ió n de c amp o. E st a pr opi ed ad pu ed e se r us ada par a pr op orc io nar
c om pen sa ció n de pot en cia r eac ti va en un a b ase di ná mic a con un a est ra teg ia de co nt rol
a pr opi ad a.
U n a má qu ina si ncr ón ica es ll ama da con de nsa do r si nc rón ic o cu an do é st e se de st ina so lam en te a
l a co mp ens ac ió n de p ot enc ia rea ct iva . Un co nde ns ado r si nc rón ic o es a me nud o u sad o co n un ba nco
d e co nd ens ad ore s fi jo i gu al a los var s de la m áqu in a. É ste per mi te u n ra ngo to tal de o per ac ión
q ue va des de cer o h as ta e l d ob le d el ra ngo de la máq ui na par a v ars co n e l aj us te pro pi o de la
e xc ita ci ón de ca mp o.
U n m ot or s in cró ni co p ue de s er c la sif ic ado seg ún el t ama ño par a pr op orc io nar va rs. Cua nd o el
s is tem a i nc luy e m ot ore s s in cró ni cos , l as co nsi de rac io nes se pu ede n d ar pa ra ést a p os ibi li dad
p or que el i ncr em en to en el c os to de pr opo rc io nar var s ad el ant ad os p ued e se r d el t odo
a tr act iv o. Ad emá s, co n una e str at egi a de co ntr ol ap ro pia da , l os va rs pu ed en se r a ju sta do s a
l os re qu eri mi ent os de l si ste ma (r eg ula ci ón de l f ac tor d e p ot enc ia ).
C u and o la s m áq uin as s inc ró nic as so n us ada s par a pr opo rc ion ar co mp ens ac ión d el fa ct or de
p ot enc ia , l as si gu ien te s áre as té cn ica s de in ter és pu ed en se r c on sid er ad as:

( 1) E l per fi l d e tie mp o d e la de ma nda e n v ar y kW en l a b ar ra a ser p rot eg id a


( 2) L a des vi aci ón de v olt aj e ace pt abl e en es tá ba rra ( est ad o f ij o y o sci la ci ón mo men tá nea )
( 3) E l p erf il adm is ib le d e l os v ar s de la má qui na sin cr óni ca deb e p rop or ci ona rs e en or den
p ar a m an ten er lo s lím it es de d esv ia cio ne s d e vol ta je
NOTA: La máquina sincrónica, por virtud de ésta almacena energía magnética, estando en capacidad de proporcionar una
compensación instantánea para una perturbación de voltaje. El campo debe ser ajustado para proporcionar compensación
completa. El tiempo requerido puede ser reducido por la fuerza del campo con un excitador de campo en el convertidor
de potencia estática.

(4 ) C om pat ib ili da d c on co nv er tid or es de po te nci a est át ica e n á re as ta les c om o:


( a) S en sib il ida d de vo lta je d esb al anc ea do
( b) C al ent am ien to ar mó nic o en lí ne as AC
( c) P re sen ci a d e cor ri ent es
(5 ) L im ite s de co ntr ol qu e pu ede n evi ta r
( a) E xc eso e n l a cap ac ida d de l p ar mo to r c rí tic o de la má qu ina
( b) E xc eso e n l os lí mi tes t ér mic os de l a m áq uin a
77..22..33 CCoommppeennssaacciióónn ddee PPootteenncciiaa RReeaaccttiivvaa UUssaannddoo CCoonnvveerrttiiddoorreess AAuuttoo--CCoonnmmuuttaaddooss.. La t éc nic a de
c on mut ac ión fo rza da p ar a un a fa se dif er ent e a nte el v ol taj e se vu elv e má s p osi ti va p ro duc ie ndo
v ar s a del an tad os . U n e jem pl o de és te ti po de con ve rti do r e s un in ve rso r u sa ndo un a c él ula

47
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

c om ple ta ó un a b at erí a co mo fu ent e de en erg ía .


L o s co nv ert id ore s a uto -c onm ut ado s i nc orp or an s u p rop io med io de c on mut ac ión y p ued en con mu tar
i nd epe nd ien te men te de l vol ta je de lí ne a. Es to s s is tem as ti en en fu ent es de v olt aj e e n lug ar de
f ue nte s de c or rie nt e, c omo e n la c on ver si ón de con mu tac ió n lin ea l. E l con ve rti do r au to-
c on mut ad o f unc io na cas i i gu al q ue un ge ner ad or de uso co nv enc io nal ; q ue es, un a f ue nte de
v ol taj e det rá s d e una i mp eda nc ia.
L a ge ner ac ión de vo lta je ar món ic o pu ed e s er con tr ola da por el us o d e u n nú me ro de téc ni cas
d if ere nt es de ca nce la ció n, ta l c omo mu lt ip lic ac ión de pu ls o y on da de pa so, qu e c an ce lan el
o rd en me nor d e l os ar mó nic os pa re s. El tr ato d e l os ar mó nic os re ma nen te s e s com pl eta me nte
d if ere nt e con e l co nve rt id or de c on mut ac ión f or zad a. L a ind uc tan ci a en e l lad o AC d e los
c on ver ti dor es d e con mu tac ió n for za da of re ce un a alt a im ped an cia a l pas o de a lta s co rri en tes
a rm óni ca s. E n ca sos en q ue e l si st ema AC s ea r ela ti vam en te r ígi do a la r eac ta nc ia d el l ado AC,
n o e s req ue rid o n in gún c ont ro l d e v olt aj es ar món ic os en la ba rra AC . Un peq ue ño, fi lt ro pa sa-
a lt o p ara le lo ó u n p eq ue ño ban co de co nd ens ad ore s c on co nf igu ra cio ne s d e 1 8 ó 24 pu ls os ba sta
d eb ido a qu e la in duc ta nc ia de l l ad o A C res tr ing e el fl ujo d e c or rie nt e arm ón ica .

77..33 CCoonnttrrooll ddee CCoorrrriieenntteess AArrmmóónniiccaass.. El d iag ra ma d e la Fig 7.1 0 mu es tra un c on ver ti dor
a li men ta do p or u na f ue nte de p ot enc ia , G, s ob re u na l ín ea t rif ás ica , L 1. La r ea cta nc ia d e la
f ue nte , X G + X T2, y la l íne a, L 1, e stá n en ser ie con la r eac ta nci a d el t ran sf orm ad or e n el
c on ver ti dor , X t. S i un a co rri en te ar mó nic a, I h, fl uye e nt re e l con ve rti do r y la f uen te , ha brá
u n vol ta je ar món ic o E h = I h X h e n l a loc al iza ci ón A. (X h e s l a rea ct anc ia de l a f ue nte a la
f re cue nc ia a rmó ni ca, h). Cu and o ex is te u na e xte ns ión , L 2, par a al im ent ar otr as c ar gas , el
v ol taj e ar mó nic o en A c au sar á un a co rri en te a rmó ni ca q ue fl ui rá s obr e es a lí nea , au nqu e la
p ot enc ia a l re ct if ica do r se rá s upl id a só lo p or l a lí ne a L 1. E l va lo r má s al to d e X h, ser á el
m ay or v olt aj e ar món ic o en A y la may or m ag nit ud d el f lu jo d e co rri en te a rmó ni ca s ob re l a lí nea
L 2. R eal me nte , l as c or rie nt es a rm óni ca s de un c on ver ti dor pu ede n f lui r e n al gun a p art e d e un
s is tem a A C al cuá l e st án con ec tad os , q ue so n d ete rm ina da s p or la im ped an cia de va ri as ra mas
d el si st ema a la s fre cu enc ia s a rm óni ca s. Lo s v ol taj es y la s c or rie nt es ar món ic as pu ede n ser
c al cul ad os.
La co rr ien te ar mó nic a pu ede s er co ntr ol ada p or di ver sa s t éc nic as . E st a inc lu yen

( 1) F il tro s par al elo s


( 2) M ul tip li cac ió n d e fas es
( 3) I ny ecc ió n ó c omp en sac ió n arm ón ica

77..33..11 FFiillttrrooss PPaarraalleellooss.. Los f il tro s pa ral el os pa ra l a red uc ció n de l flu jo d e co rri en tes
a rm óni ca s en u n si st ema de p ote nc ia A C co nsi st en e n un o ó má s ci rc uit os a fi nad os c on for ma dos
p or c ir cui to s L- C en ser ie . El fil tr o co mún me nte usa do en t ran sm isi ón H VD C co ns ist e de
c ir cui to s in div id ual es a fi nad os p ar a ar món ic os d e 5t o, 7 mo, 11v o, y 13v o or de n má s un f il tro
p as a-a lt o af in ado cer ca del 17v o a rmó ni co. Lo s fi ltr os en l os s is tem as i nd us tri al es p ued en ser
m ás s im ple s po rqu e el t am año del f il tro com pa rad o co n la c apa ci dad del s is tem a es m ay or. Los
f il tro s se cl as ifi ca n n or ma lme nt e s eg ún el t ama ño pa ra p rop or cio na r v ar s par a el me jo ram ie nto
d el f ac tor de p ote nc ia a sí c omo par a el fil tr ado de c orr ie nte s ar mó nic as . Co mo r esu lt ado , el
t am año del fil tr o es b as ta nte gra nd e pa ra c ont ro lar el f luj o no sol o de l ar mó ni co p ara el c uál
h a s id o a fin ad o, sin o t amb ié n p ara ar mó nic os de or den ma yo r. L a i mp eda nc ia del fi lt ro con
r es pec to a l sis te ma de p ote nc ia es b aj a. En s ist em as de b aj o vol ta je, l a pro po rci ón X /R es
p eq ueñ a; p or l o ta nto , un s ol o fil tr o es s ufi ci ent e de bi do a l a adi ci ón d e amo rt igu ac ión . El
f ac tor d e a mo rti gu aci ón e s g ra nde c on re spe ct o a l a p eq ueñ a pro po rci ón X /R.
77..33..11..11 DDiisseeññoo ddee FFiillttrrooss PPaarraalleelloo.. Lo s f il tro s p ara le lo s co ns tan de do s co mp one nt es, el

48
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

c on den sa dor y el ind uc tor . El con de nsa do r de be s er c ap az d e re si sti r la sum a ar it mét ic a de los
p ic os d e v olt aj e de la caí da de v ol taj e a rmó ni co y fu nda me nta l p or e l c ond en sad or . La
c or rie nt e v ist a p or el fil tr o es el vo lt aje im pre so en el fil tr o d ivi di do p or la re act an cia
t ot al de l ind uc to r a fi nad o y de l c on den sa dor . Có mo la r eac ta nci a to tal e s men or q ue la
r ea cta nc ia ca pa cit iv a (la r ea cta nc ia in du cti va t ien e si gno o pu est o a la r eac ta nci a ca pac it iva
a sí qu e el to tal e s l a dif er enc ia en tr e l os do s val or es) , la co rr ien te fu nd ame nt al en el
f il tro ser á ma yo r qu e en e l co nd ens ad or s in r eac ta nci a af in ada . El vol ta je a rmó ni co a t ra vés
d el co nde ns ado r e s e l v ol ta je, de bi do a l a c orr ie nte ar mó nic a, a l a c uá l e l f il tro es af in ado
e st and o d isp on ibl e a l os t ie mpo s de l s ist em a la r ea ct anc ia d el c on den sa do r a la fr ecu en cia
a fi nad a.
PROMEDIO DE
REACTANCIA DE
SECUENCIA
NEGATIVA Y
SUBTRANSITORIA
T2
L1 A L2
G

TRANSFORMADOR
DEL
CONVERTIDOR

T1
CONVERTIDOR

RED EXTENSA (ASUMIENDO


REACTANCIA DESPRECIABLE
COMPARADA A LA DE T1 )

((aa))
DDiiaaggrraammaa EEssqquueemmááttiiccoo

LG LT 2
L1
A

LT1 LTC

CONVERTIDOR

((bb))
DDiiaaggrraammaa ddee IImmppeeddaanncciiaa

FFiigg 77..1100
SSiisstteemmaa ddee PPootteenncciiaa MMoossttrraannddoo CCoorrrriieenntteess AArrmmóónniiccaass ee IInnfflluueenncciiaa ddee VVoollttaajjeess

49
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

E l r eac to r deb e se r cap az d e re sis ti r la co rr ien te r ms qu e en tra a l fi ltr o. E st o inc lu ye no


s ol o la c or rie nt e ar mó nic a a l a cu al e s af ina do el f ilt ro , si no t amb ié n a a lgu na s ot ras
c or rie nt es ar món ic as qu e pue da n e st ar pr ese nt es as í c om o l a cor ri ent e fu nda me nta l.

77..33..22 MMuullttiipplliiccaacciióónn ddee FFaassee.. Lo s con ve rti do res m ono fá sic os so n u ti liz ad os co mún me nte p ara
a li men ta r c ar gas p equ eñ as. Po r el ba jo cos to in ic ial , un cir cu ito d e m ed ia ond a pue de n u sa rse
c ua ndo lo s re que ri mie nt os s on p eq ue ños . Lo s r ect if ica do res de m ed ia o nd a pr odu ce n in cl uso
a rm óni co s qu e ti en en u na c omp on ent e D C qu e sa tur a a l os t ra nsf or mad or es. Est o d ebe ser
e vi tad o, y es po r ell o qu e s e rec om ien da n u sa r l os co nv ert id ore s de on da co mp let a.
E l c on ver ti do r po lif ás ico típ ic o es una un ida d de sei s p uls os . Te óri ca men te , un a un id ad d e 12
p ul sos el imi na l as fre cu enc ia s ar món ic as d e 5t o, 7mo , 17 vo y 19 vo o rd en, etc . A dic io nal me nte
l a mul ti pli ca ció n de fa se re duc ir á o tr as co rri en te s a rm óni ca s. Po r e je mpl o, un c irc ui to de 24
p ul sos es u su alm en te c ons tr uid o co n cu at ro p ue nte s de sei s pu ls os. Ca da u na d e la s fa se s va ria
e n 15 º co n re sp ec to a l a ot ra u ni dad rec ti fic ad a po r un tra ns for ma dor de c amb io de f ase
s ep ara do ó po r bo bi nas adi ci ona le s en el a rr oll ad o pr ima ri o co ne cta do e n z igz ag ó he xag on al,
v er Fi g 7.1 1. Si u na un ida d de se is pu lso s est á fue ra de s erv ic io , l a cor ri ent e arm ón ica
e qu iva le nte a e sa un ida d es tar á pre se nte . Gr and es in st ala ci on es pu ede n req ue ri r l a adi ci ón de
f il tro s p ara le los pa ra m in imi za r la s co rr ien te s ar mó nic as . La mu lti pl ica ci ón d e fa se s es mu cho
m ás ef ect iv a p ar a u na ins ta lac ió n e n l a q ue so n u til iz ado s con ve rti do res co n i gu al ta mañ o y
c ar gas i gua le s c on re tr as o d e fas e.

ALIMENTACIÓN DE LA COMPAÑÍA DE ELECTRICIDAD

+7 12 º -7 12 º -7 12º +7 12 º

A LA INDUSTRIA

FFiigg 77..1111
CCoonneexxiioonneess ddeell TTrraannssffoorrmmaaddoorr ppaarraa uunn SSiisstteemmaa ddee 2244 PPuullssooss

77..33..33 IInnyyeecccciióónn AArrmmóónniiccaa.. L as c or rie nt es a rm óni ca s pu ed en s er eli mi nad as p or la i nd ucc ió n de


f lu jo arm ón ico e n e l n úcl eo de un tr an sfo rm ado r con un de sf asa je de 18 0º de lo s f lu jos
a rm óni co s i nd uci do s p or e l f lu jo de co rr ien te en e l s ec und ar io de l t ra ns for ma dor .
L o s co mp ens ad ore s ac ti vos (f ilt ro s ac ti vos ) to da vía es tán en l a fa se exp er ime nt al. Es tos
d is pos it ivo s s on d is eña do s pa ra m on ito re ar c on sta nt eme nt e la co rri en te d e ca rg a e i ny ect ar una
c or rie nt e i gua l en mag ni tud pe ro op ues ta en fa se a l a com po nen te di sto rs ion ad a p ara d e e stá
f or ma ca nce la rla .

50
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

88.. MMééttooddooss ddee AAnnáálliissiiss


E l c ál cul o d e lo s ni vel es d e ar mó ni cos del sis te ma r esu lt a en fue nt es a rmó ni cas en e l si st ema
q ue r eq uie re n de un c ono ci mie nt o de las car ac ter ís tic as d e l as f uen te s ar món ic as y una
r ep res en tac ió n d e l as car ac ter ís tic as de re spu es ta e n f re cue nc ia del si st ema . A mb os asp ec tos
d el an ál isi s son d isc ut id os en la s sig ui ent es su bs ecc io nes .

88..11 CCáállccuullooss ddee llaass CCoorrrriieenntteess AArrmmóónniiccaass.. M uc has f ue nt es ar mó nic as p ue den ser rep re sen ta das
p or f ue nt es i dea le s de cor ri ent e pa ra pro pó sit os d el aná li sis . Es dec ir , a c ada fr ecu en cia
a rm óni ca , el d is pos it ivo no l ine al p ue de s er s ust it uid o po r un a fu en te d e co rri en te t al c omo
e s i nd ica do en la fi gu ra 8. 1. La su pos ic ión qu e p er mit e est á r ep res en tac ió n e s q ue el vo lt aje
d el s is tem a n o es ta d ist or sio na do. Pa ra l a ma yor ía d e l os d isp os iti vo s no l in ea les , la
r ep res en tac ió n es re alm en te e xa cta has ta niv el es d e d ist or sió n a rmó ni ca d e te ns ión me nor es del
1 0% .

ih

ih
ih ih ih ih

Corriente de
Convertidor Excitación del Soldador de Condensadores
de Potencia Horno
de Arco dispositivo Resistencia para el F.P.
Estática ferromagnético

FFiigg 88..11
MMooddeellaacciióónn ddee CCaarrggaass nnoo LLiinneeaalleess ppoorr FFuueenntteess ddee CCoorrrriieennttee

L a s c ara ct erí st ic as esp ec ifi ca s p ara d ife re nte s t ip os de di spo si tiv os no li nea le s f ue ron
d is cut id as e n l a Se cc ión 4. Bá sic am ent e, est os dis po sit iv os s e c las if ica n e n t res ca teg or ías
g en era le s:

( 1) D is pos it ivo s del t ipo d e ele ct rón ic a d e pot en cia ( con ve rti do res , etc .)
( 2) D is pos it ivo s del t ipo d e arc o (ho rn os de ar co , l uc es fl uor es cen te s)
( 3) D is pos it ivo s fer ro mag né ti cos ( tra ns for ma dor es )

P a ra d is pos it ivo s d el t ip o e lec tr óni ca de p ot enc ia , la s c ara ct erí st ica s d e l a ge ne rac ió n de


a rm óni co s s e pu ed en o bt en er f re cue nt eme nt e d e fo rm a an al ít ica . P ara di spo si ti vos de arc o y
t ra nsf or mad or es, es u su alm en te n ec esa ri o us ar l as car ac ter ís tic as típ ic as, a me no s qu e se
t en ga di spo ni ble u na me jo r i nf orm ac ión .

88..22 CCáállccuullooss ddee llaa RReessppuueessttaa eenn FFrreeccuueenncciiaa ddeell SSiisstteemmaa.. U na v ez q ue h an s id o de ter mi na das las
c ar act er íst ic as de l a f ue nt es ar món ic as, p ue den s er ca lcu la da s l as re sp ues ta d el si ste ma p ara
e st as f ue nte s. Ele me nto s i mpo rt ant es del mo del o u sad o p ara de sa rro ll ar e st os c ál cul os inc lu yen
l o sig ui ent e:

51
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

( 1) I mp eda nc ia de co rt o-c ir cu ito e qui va len te


( 2) B an cos d e c on den sa dor es
( 3) C ar act er íst ic as de la s lí nea s y c on duc to res d el si ste ma
( 4) C ar act er íst ic as de la c ar ga

E l an ál is is de l s is te ma se pu ed e des ar rol la r usa nd o l os cá lc ul os ma nua le s rel at iva me nte


s en cil lo s p ara al gu nos ci rc uit os in dus tr ial es y p ara si st ema s d e d is tri bu ció n s en cil lo s. Sin
e mb arg o, m uc hos sis te mas r eq ui ere n al gun os t ip os d e pr ogr am as de sim ul aci ón p or c om put ad ora
q ue pu ed en re pre se nta r el si st ema c on mú lti pl es fr ecu en cia s par a el an ál isi s.

88..22..11 CCáállccuullooss SSeenncciillllooss.. L os c álc ul os m anu al es so n li mi tad os a p rob le mas q ue p ue dan


s im pli fi car el c ir cui to m os tra do en l a Fi g. 8 .2 . Es te c irc ui to e s ad ec uad o pa ra ana li zar
m uc hos c irc ui tos i ndu st ri ale s cua nd o s e han a pli ca do co nde ns ado re s a l a sub es tac ió n.

ih

XL ih XC ih

Mvar
MVAsc del
Condensador

FFiigg 88..22
CCiirrccuuiittoo SSiimmppllee ppaarraa CCáállccuullooss MMaannuuaalleess

E l c ál cul o m ás i mpo rt ant e pa ra e st e ci rc uit o es el d e la fre cu enc ia d e re so nan ci a. E st e vi ene


d ad o p or :

MVAsc Xc
hr = = ( Eq 8. 1)
M varcap X sc

do nde :
hr = es la f rec ue nci a re son an te co mo mú lti pl o d e la fr ecu en cia f und am en tal
MV A sc = e s l a pot en cia d e cor to cir cu ito e n e l pun to de e stu di o
Mv ar cap = es el va lo r n om in al de l c on den sa dor a l v ol taj e del s ist em a
X c = e s la re act an cia c ap aci ti va de l b an co de co nd ens ad ore s a l a fre cu en cia f und am ent al
X sc = e s la re act an cia d e cor to cir cu ito d e l a sub es tac ió n

S i l a re ac tan ci a ca lcu la da e stá cer ca d e un o de los arm ón ico s ca ra cte rí sti co s de l a fu en te,
e l pot en cia l par a pro bl em as de ber á ser e val ua do ad ici on alm en te.
El pr óx imo p aso es c al cu lar la i mp eda nc ia ac tua l del s ist em a p ar a los a rmó ni cos
c ar act er íst ic os de la f ue nte q ue es tá si end o con si der ad a:
R + jwL
Z( w ) = ( Eq 8. 2)
1 − w2 ( LC ) + jwRC

52
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

do nde :
Z( w) = Z h e s la im ped an ci a d el si st ema e n f un ció n de la fr ec uen ci a f un da men ta l w = 2p f
R + j wL es l a i mp eda nc ia de l a f ue nte e n f un ció n de la fr ec uen ci a
1/ jwC e s l a rea ct anc ia c apa ci tiv a en fu nci ón de l a f re cue nc ia
U n a vez o bt eni do Z h p ara c ada a rm óni co c ara ct erí st ico , pu ede s er c alc ul ada l a ma gni tu d del
v ol taj e par a cad a arm ón ic o c om o s ig ue:
Vh = ( I h )( Z h ) ( Eq 8. 3)

do nde
I h = l a cor ri ent e de la f uen te a ca da ar món ic o c ar act er íst ic o
L o s cál cu los a di cio na les p ue den s er d esa rr oll ad os us an do lo s vo lta je s y cor ri ent es a rmó ni cas
i nd ivi du ale s: Pue de ser im por ta nte ca lcu la r ca nt id ade s t ale s c omo la dis to rsi ón arm ón ica to tal
( TH D) y el pr odu ct o I ·T p ara i nte rf ere nc ia te lef ón ica .

88..22..22 SSiimmuullaacciióónn ppoorr CCoommppuuttaaddoorraa.. Cua nd o e l s is tem a es má s c omp li ca do que e l c irc ui to de la


F ig 8. 2, se re qui er e g en era lm ent e la sim ul aci ón po r c om put ad ora . C on un pr og ram a por
c om put ad ora , se pu ede n ll eva r a c ab o a ná lis is qu e inc lu yan :

( 1) A ná lis is de f rec ue nci a pa ra la re sp ues ta de l sis te ma


( 2) R es pue st as pa ra mú lti pl es fr ec uen ci as ar món ic as
( 3) S ol uci ón a si ste ma s d es ba lan ce ado s pol if ási co s

E l mé to do emp le ad o c omú nm ent e por u n p rog ra ma de co mp uta ci ón par a el an áli si s d e a rm óni co es


u na s ol uci ón d ir ect a de la m atr iz d e ad mi tan ci a pa ra m últ ip les fre cu enc ia s. C on e ste tip o de
s ol uci ón , lo s di sp osi ti vos no l in ea les son mo del ad os c omo fu ent es d e v olt aj e id ea les ó fu en tes
d e co rr ie nte a la s fr ec uen ci as a rm óni ca s. L a fr ec uen ci a de pen de de l os e le men to s de l si st ema
( lí nea s de tr an smi si ón, t ra nsf or mad or es, m oto re s, et c. ), es tá de be rá se r inc lu ida e n los
c ál cul os aú n cua nd o e l sis te ma se su po nga l ine al pa ra ca da fr ec ue nci a ind iv idu al . P ar a m uc hos
s is tem as , la m at riz de l a ad mit an cia est a es pa rci da , lo q ue p er mit e ef ic ien ci a en l a ra pi dez
d e la so luc ió n y e n l a ut ili za ció n de la me mo ria .
O t ra a pro xi ma ció n qu e es us ada par a si mu la cio ne s de a rm óni co s ha sid o n omb ra da f luj o de ca rga
a rm óni ca . U na fo rm ula ci ón de la e cua ci ón de l f lu jo de c arg a se us a o pu est a a l a sol uc ión
d ir ect a de l a mat ri z de a dmi ta nci a. E s dec ir , se in cl uye l a li mit ac ión d e la p ot enc ia e n los
n od os de la fu ent e y l a c arg a. En la so lu ció n se uti li za el mé tod o i nt era ct ivo N ewt on -Ra ps on.
L a im pl em ent ac ión de e st a ap rox im aci ón tie ne q ue ser sól o p ara sis te mas de sba la nce ad os, y es
g en era lm ent e más a pli ca ble p ara e l a ná lis is de s ist em as de tr an smi si ón qu e p ar a s is tem as de
d is tri bu ció n.

88..33 MMooddeellaaddoo ddee llooss LLiinneeaammiieennttooss ppaarraa eell AAnnáálliissiiss ddee AArrmmóónniiccooss.. Com o se me nci on o pr ev iam en te,
e l mo de lad o d e lo s li ne ami en tos par a el an áli si s de arm ón ico s es dif íc il d e de sa rro ll ar d eb ido
a l nú me ro d e pa rá me tro s qu e p ued en a fe cta r l as c ara ct erí st ica s d e re spu es ta d el s is tem a. Sin
e mb arg o, es p ro vec ho so i de nti fi car la s ca ra cte rí st ica s m ás i mp ort an tes de l si st ema qu e af ec tan
l a res pu est a en fr ecu en ci a.

88..33..11 CCoommpplleejjiiddaadd ddee llooss MMooddeellooss eenn GGeenneerraall.. Par a s ist em as i nd ust ri ale s y de dis tr ibu ci ón,
s er á gen er alm en te su fi cie nt e m od ela r el s ist em a e n de tal le s ólo e n el la do de b aj a del
t ra nsf or mad or r edu ct or de l sis te ma de tr an sm isi ón . U n cor to ci rcu it o e qu iva le nte e n el la do de
a lt a d e di cho t ran sf orm ad or se rá su fi cie nt e pue st o q ue l a i mp eda nc ia es g ene ra lme nt e dom in ada

53
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

p or el t ran sf orm ad or re duc to r p rop io . E n el la do de ba ja de l t ra nsf or mad or re du cto r, es


i mp ort an te inc lu ir n od os( ba rra s) en tod os lo s pu nt os d e c on den sa dor es y c arg as gra nd es. Es
u su alm en te a cep ta ble ig nor ar la ca pa cit an cia de l as l íne as p ue sto qu e lo s ba nco s de
c on den sa dor es do min an a és to s b ajo s v olt aj es. Si n e mba rg o, l a c ap aci ta nci a d e c ual qu ier
l on git ud si gni fi cat iv a de l c ond uc to r ai sl ado pu ede se r i mpo rt ant e. Cu and o s e ca lc ula el
p ro duc to I· T a fre cu enc ia s m ayo re s ( por en ci ma del 25 vo ar món ic o), se rá im por ta nte la
c ap aci ta nci a de la s l ín ea s d e dis tr ibu ci ón.
L a exi st enc ia d e u n ba nco de c on den sa do res cer ca del pri ma rio de l tr ans fo rm ado r re du cto r d ebe
s er mo de lad a d eb id o a qu e l a com bi nac ió n d e l a rea ct anc ia de l tra ns for ma dor re du cto r en se rie
c on el b an co d e c ond en sa dor es es u n “ fil tr o” c ua ndo es vis to des de la f ue nt e ar mó nic a e n el
l ad o s ec und ar io de l t ra ns for ma dor .
L o s s is tem as de tr an sm isi ón re qui er en un mo de lo mu cho m ás co mpl ej o q ue lo s s is tem as de
d is tri bu ció n, p ar a det er min ar e xa cta me nte l as c ar act er íst ic as d e res pu est a en f re cue nc ia. Son
r eq uer id as r epr es ent ac io nes exa ct as p ara lín ea s de t ra nsm is ión , co nd uct or es , ba nco s de
c on den sa dor es , c ar gas y m áqu in as.

88..33..22 MMooddeellaaddoo ddee SSiisstteemmaass TTrriiffáássiiccooss vvss.. MMoonnooffáássiiccooss.. P ara l a m ay orí a de lo s e st udi os de
a rm óni co s, una re pr ese nt aci ón de l s ist em a m ono fá sic o u ti liz an do el mod el o de s ecu en cia
p os iti va se rá su fi cie nt e. La s exc ep cio ne s p ar a é st as re gla s son l as si gu ien te s s it uac io nes :

( 1) C ua ndo est a im pl ica da l a in te rfe re nci a t ele fó nic a. A qu í, l a in flu en cia de c orr ie nte
a rm óni ca re sid ua l ( de s ec uen ci a c ero ) e s i mpo rt an te. En es te cas o, el des ba lan ce de l
s is tem a ó de l a fue nt e arm ón ica d eb e ser r ep res en tad o pa ra de te rm ina r ex act am ent e la s
c or rie nt es ar món ic as re si dua le s.
( 2) B an cos de con de nsa do re s mo no fás ic os. Lo s mo de los mo nof ás ico s b al anc ea dos no son
s uf ici en tes c ua ndo exi st en ba nc os de c on den sa dor es m on ofá si cos e n el s ist em a. Un mod el o
t ri fás ic o c om ple to es n ec esa ri o p ar a d et erm in ar la re sp ues ta de l sis te ma .
( 3) F ue nte s a rm óni ca s mo no fás ic as ó de sb ala nc ead as . E n es te cas o, el des ba lan ce de las
f ue nte s pue de só lo se r re pre se nta do si e s u sa do un mo de lo de l s is tem a tr ifá si co.
( 4) F ue nte s d e t ens ió n a rmó ni ca t ri ple n. Un mo del o t rif ás ico es re que ri do par a d emo st ra r la
a lt a i mp eda nc ia de l f lu jo de c orr ie nte s arm ón ica s tri pl en.

88..33..33 MMooddeellooss ddee MMááqquuiinnaass yy MMoottoorreess.. Lo s m ot ore s y m áqu in as so n r ep res en tad os po r sus
r ea cta nc ias su b- tra ns ito ri as. No rm alm en te, lo s p rom ed ios de lo s ej es di rec to s y las
r ea cta nc ias de l os eje s en cu adr at ura son us ado s. L os mot or es d e in du cci ón s on rep re sen ta dos
p or su im pe dan ci a a r oto r b lo que ad o s i se des co noc en la s car ac ter ís tic as su b- tra ns ito ri as.
E st as r eac ta nci as s on m ul ti pli ca das por los ord en es de la s fr ecu en cia s a rmó ni cas . Es
i mp ort an te qu e l as ca rg as de m oto re s g ra nde s sea n exa ct ame nt e m od ela da s.

88..33..44 MMooddeellooss ddee CCoonndduuccttoorreess yy LLíínneeaass.. Pa ra ba jas f rec ue nc ias y /o lí nea s cor ta s, un a s im ple
i mp eda nc ia en s er ie es u na r epr es ent ac ión s uf ici en te pa ra l íne as . Sin e mb arg o, f rec ue nte me nte
s er á i mpo rt ant e i nc lui r l as cap ac ita nc ia s en pa ra lel o e n l a r epr es ent ac ió n pa ra lí nea s y
c on duc to res c ua ndo e st udi os ú til es c on fr ec uen ci as su pe rio re s al 25 vo a rm óni co s ean
i mp ort an tes .
P a ra l ín eas de t ra nsm is ión , co rr ecc io nes de l ín eas la rga s (t ra ns pos ic ión y ca pa cit an cia
d is tri bu ida ) d eb erá n t am bié n s er uti li zad as pa ra r ep res en tar co rr ect am ent e l as ca rac te rís ti cas
d e la l íne a, v er Fi g 8. 3. P ara m od elo s tr ifá si cos , la c orr ec ció n de l íne as l ar gas s e ll eva a
c ab o e n los m odo s de pr opa ga ció n sep ar ada me nte y lu eg o s e rec on vie rt e a v alo re s f as ori al es.
E st o se hac e ut il iza nd o el aná li sis de v ec tor Eig en . Pa ra l ín eas bal an ce ada s, l os m od os p ue den

54
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

s er lo s mod os de c omp on en te si mét ri co.

ih ih ih ih

ih ih

ih ih ih

FFiigg 88..33
CCiirrccuuiittoo EEqquuiivvaalleennttee ddee LLíínneeaa LLaarrggaa
88..33..55 MMooddeellooss ddeell TTrraannssffoorrmmaaddoorr.. El tr ans fo rma do r t ie ne do s c om pon en te s i mp lic ad os qu e s on :

( 1) L a imp ed anc ia de f uga


( 2) L a imp ed anc ia de m agn et iz aci ón

U n m od elo de i mp eda nc ia n eta gen er al men te e s ad ec uad o pa ra la i mpe da nci a de fu ga. Sin
e mb arg o, es im po rta nt e r ec ord ar qu e la c om pon en te res is ti va de est á imp ed anc ia no es
i mp ort an te co n la fr ecu en ci a. Un a s up osi ci ón co ns erv ad ora u sa da pa ra es tud io s de ar món ic os en
s is tem as de di st ri buc ió n i ndu st ria le s e s que la r ela ci ón X/ R e s c on sta nt e c on la fr ec uen ci a y
e s igu al a di ez. P ara t ran sf orm ad ore s de po ten ci a d e tra ns mis ió n, la r ela ci ón X/ R t íp ica me nte
e st a e n el ra ngo d e 20 a 30. P ara t ran sf orm ad ore s de di st rib uc ión , un ra ngo d e 5 a 1 0 e s más
t íp ico .
S i el t ra nsf or mad or no e s u na fue nt e de ar món ic os s ig nif ic ati va , la im ped an ci a ma gn eti za nte
s e pue de ob via r. Si l a p rod uc ció n de ar món ic os de l t ran sf orm ad or es si gn ifi ca tiv a, la ra ma de
m ag net iz aci ón se p ued e mo dul ar co mo un a fue nt e d e cor ri ent e de ar món ic os .
P a ra tra ns for ma dor es tr ifá si cos , l as co nex io nes de lo s d ev ana do s s on imp or tan te s p ara
d et erm in ar el e fe cto de l t ran sf orm ad or e n l as com po nen te s a rmó ni cas de se cue nc ia c er o. Las
c on exi on es en de lt a a ís la n é st as co rri en tes d e u n niv el de v olt aj e a l si gui en te.

88..33..66 MMooddeelloo ddee CCaarrggaass.. Lo s co mp one nt es i mpo rt ant es de l a ca rg a pa ra e st udi os d e a rmó ni cos
f ue ron d esc ri tos e n 5 .3 . Ell os so n:

( 1) E l tra ns for ma dor r edu ct or


( 2) L a com po nen te re si sti va
( 3) L os co mp one nt es de l m ot or

E l tra ns for ma dor re duc to r s e vu el ve i mp ort an te a al tas fr ecu en cia s p orq ue es una re act an cia
e n s eri e c on l a c arg a. El com po nen te res is tiv o p rop or cio na amo rt igu ac ión cu an do l a r esp ue sta
d e to do el s ist em a es ta c er ca d e un a re so nan ci a en par al elo (al ta imp ed anc ia ). L os c om pon en tes
d el m oto r so n i mp ort an te s p or que e ll os pu ed en ca mb iar l ige ra me nte l a res on anc ia d el si st ema

55
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

d eb ido a qu e son u na fu en te cu ya re act an cia e sta e n p ar ale lo co n la re ac tan ci a d el si st ema .

E n g en era l, l as c arg as d el s ist em a tie ne n só lo un efe ct o mí nim o en l as c ara ct erí st ica s de


r es pue st a de t od o el s is te ma a m en os q ue e l si ste ma e st e ce rca de l a fr ecu en ci a de r es ona nc ia.
C ua ndo est a ce rca de la r es on anc ia , el e fec to d e la c arg a es r ed uci r la i mp eda nc ia r eso na nte
p ic o ( am ort ig uac ió n) ó ca mbi ar la f rec ue nci a de re son an cia ( ind uc tan ci a del m oto r) .

88..44 IInntteerrffeerreenncciiaa TTeelleeffóónniiccaa.. Ge ne ral me nte s on us ada s dos e cua ci one s en No rt eam ér ica .

88..44..11 FFaaccttoorr ddee IInnfflluueenncciiaa ddeell VVoollttaajjee TTeelleeffóónniiccoo.. El fa ct or d e i nf lue nc ia del vo lt aje
t el efó ni co, V TIF es

∑h = 1 (ThZhIh)2
H
( Eq 8. 4)
Vtif =
Vl
d on de

V l = vo lta je lí ne a a n eu tro f und am ent al (r ms )


I h = co rri en te ar món ic a en el si st ema d e p ot enc ia
Z h = im ped an cia d el si st ema d e p ot enc ia al o rde n arm ón ico h
T h = fa cto r pes ad o d e in ter fe ren ci a t el efó ni ca( TI F) (c urv as 19 60 no rm al men te us ad as)
H = li mit e sup er ior d e arm ón ico s, 50 00 Hz

88..44..22 PPrroodduuccttoo II··TT.. L a otr a ecu ac ión q ue es fr ec uen te men te us ad a e n el pr od uct o I·T e s:

∑h =1 (IhTh)2
H
I·T = ( Eq 8. 5)

88..55 CCáállccuullooss ddeell EEssccaalloonnaammiieennttoo LLiinneeaall ((ppaarraa SSiisstteemmaass ddee BBaajjoo VVoollttaajjee)).. La Fi g 8 .4 mu est ra un
p ue nte co nv ert id or c on co ntr ol tot al tri fá si co t íp ico . L os tir is tor es ope ra n e n pa re s p ara
c on ver ti r t re s f as es AC a DC m edi an te el ca mb io de la c arg a ent re lo s va rio s par es de
t ir ist or es s ei s ve ces po r ci clo , D ura nt e el pro ce so, un b re ve c ort oc irc ui to p ro duc e un a l eve
m ue sca e n f or ma de un a on da de vo lt aje l íne a a l ín ea.

RECTIFICADOR DE ONDA COMPLETA TRIFASICO


ORDEN DE ENCENDIDO
1,2,3,4,5,6
REACTANCIA DE
LA FUENTE
1 3 5
XL +
A
M
B
-
C

4 6 2

FFiigg 88..44
CCoonnvveerrttiiddoorr ddee OOnnddaa CCoommpplleettaa TTrriiffáássiiccoo

56
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

L a co rri en te e n e l c on ver ti dor de la Fi g 8. 4 h a e st ado fl uye nd o d esd e l a F ase A a tr av és del


t hy ris to r 1. C uan do e l th yri st or 3 e nci en de [ ver F ig s 8. 5(a ), 8 .5( b) , y 8. 5(c )] a l ti emp o, t
( 30 º s obr e un vol ta je ba se lín ea a lín ea ), la cor ri ent e com ie nza a tr ans fe rir se de sde la F ase
A h as ta l a Fas e B. L a re ac tan ci a de l a fue nt e pr evi en e la t ran sf ere nc ia i nst an tán ea , de e ste
m od o e l tie mp o d e con mu ta ció n (án gu lo) r equ er ido l leg a a s er el a nch o de la m ues ca , µ .
L a m ues ca r esu lt ant e es mo st rad a so bre u na ba se l íne a a ne utr o en la F ig 8 .5( a) y so br e una
b as e lí nea a l ín ea e n la F ig 8. 5( b) . La úl ti ma i lus tr a cl ara me nte l a ac ci ón de cor to cir cu ito
c ua ndo lo s ti ris to res 1 y 3 est án c on duc ie nd o si mul tá nea me nte . L as o tra s m ues ca s re fle ja n la
a cc ión d e l os ti ri sto re s sob re la s otr as fa se s d e la ci rcu it erí a AC.

88..55..11 CCáállccuullooss ddeell ÁÁrreeaa ddee llaa MMuueessccaa.. El ár ea d e la m ue sca d ep end e de l os v ol tio s- seg un dos
a bs orb id os e n lo s ci rc uit os d es de l a fu en te h ast a el pu nto del cir cu ito con si de rad o de
i nt eré s. El á re a de la m ue sc a es una in dic ac ión de l ef ec to q ue el c on ver ti dor de pot en cia
e st áti ca te nd rá so bre o tr as ca rga s.

VOLTAJE LINEA NEUTRO

C A B C A B

A·B a = 30º

VOLTAJE
LINEA -LINEA
v2 E1
TIEMPO

µ tN
VN

VN
2

i1 i3

Id

a µ

NO TA : L as o tr as d o s f a se s so n ig u al es a l a A- B . S e e xa ge r a e l a nc ho d e la s mu e sc as y s e om i te n lo s lí m it es
co mo ac la r at or i a.

FFiigg 88..55
MMuueessccaass ddee VVoollttaajjee

57
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

El ár ea de l a m ue sca s e cal cu la (r efe ri rse a la F ig 8. 6) co mo si gue :

LLe
VN = ( Eq 8. 6)
L L + Lt + Ls

2(LL + Lt + Ls)I d
tN = ( Eq 8. 7)
e

A N = V NtN ( Eq 8. 8)

D on de

V N = p rof un did ad d e l a mu esc a, e n vol ti os (l ín ea a lí ne a), d e la mu es ca má s pr ofu nd a del


g ru po
t N = an cho d e l a mue sc a, en m icr os egu nd os
I d = co nve rt ido r de co rr ien te dc
e = v ol taj e i ns tan tá neo ( lín ea a l ín ea) ju st ame nt e a nte ri or a l a m ues ca de la s l ín eas a ser
c on mut ad as
L = in duc ta nci a, en H en rio s, po r fas e
A N = ár ea de la m ues ca , en vo lt- mi cro se gun do s
t am bié n,

e = 2E L ( Eq 8. 9)

C om bin an do la s e cu aci on es an te rio re s,


A N = 2Id LL ( Eq 8. 10 )

Xs XL

Xt
Carga
RL

FFiigg 88..66
DDiiaaggrraammaa ddee IImmppeeddaanncciiaa

88..55..22 CCáállccuulloo ddee llaa IInndduuccttaanncciiaa ddee llaa FFuueennttee,, llaa IInndduuccttaanncciiaa ddeell TTrraannssffoorrmmaaddoorr ((ppaarraa 660000 VV yy
mmeennoorreess)).. L os t ra nsf or mad or es tip o s eco s u sa dos en los co nv ert id ore s a es te v ol taj e t ie nen
r ea cta nc ia y re si ste nc ia apr ox ima da men te ig ual cu and o se c ons id era n l as ca rac te rís ti cas
t ra nsi to ria s del f enó me no de c onm ut aci ón . L a sig ui ent e ecu ac ión p ued e en ton ce s s er ap li cad a:

58
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

X EL
induc tan cia del transformador = . Henrios ( Eq 8. 11 )
( 2)(2πf ) 3I 1

d on de
X = re act an cia p or un id ad de la p lac a del t ran sf orm ad or
E L = ca nti da d d e vol ta je lí ne a a l íne a
I 1 = ca nti da d d e car ga t ota l AC
f = fr ecu en cia d e l ín ea
S e a su me ar rib a que X L = R L.
88..55..33 CCáállccuulloo ddee llaa IInndduuccttaanncciiaa ddee llaa LLíínneeaa.. Típ ic am ent e, l a in duc ta nci a de l a lí nea por
f as e en un a lín ea t rif ás ica A C pu ede s er co ns ide ra da co mo 0 .3 µH p or pi e de lí ne a, ó ta mb ién
a su mié nd ose 1 µH /m .

88..66 DDiissttoorrssiióónn AArrmmóónniiccaa TToottaall.. La d is tor si ón a rm óni ca t ot al ( TH D) e s us ad a pa ra d efi ni r el


e fe cto de lo s a rm óni co s a l v ol taj e d el si ste ma de po ten ci a. Est á e s u sa da en si ste ma s d e b aja
t en sió n, m ed ia t en sió n, y al ta t ens ió n. É st a es e xp res ad a co mo u n po rc en taj e de la f un dam en tal
y v ien e def in ida p or

suma de todos los cuadrados de las amplitudes de todos los voltajes armóni cos
THD = · 100% ( Eq 8. 12 )
cuadrado de la amplitud del voltaje fundamental

∑h = 2 V 2h
50
( Eq 8. 13 )
THD = · 100%
V1

( Ve r S ec ció n 4 p ar a a rm ón ico s esp ec ífi co s g en era do s p or di fe ren te s c ar ga s.)

88..66..11 RReellaacciióónn EEnnttrree EEssccaalloonnaammiieennttoo LLiinneeaall yy DDiissttoorrssiióónn AArrmmóónniiccaa TToottaall.. V er Fi gs 8. 5 y 8 .7 .


D e l o ant er ior , par a f 1 = 60 H z y E L = 46 0 V ,

2
V 
∞ 2*VNtN + 4*  N  tN
Vh = ∑(V h) = 1
 2  ( Eq 8. 14 )
h= 5
f1
*
El “2 ” s e re f ie re a la s d o s pr o fu nd i da de s d e l a mu e sc a y e l “ 4” s e r ef i er e a l as cu a tr o m ed ia s m ue s ca s

VH = 3 V 2NtN f1 ( Eq 8. 15 )

LL + Lt + Ls
ρ = ( Eq 8. 16 )
LL

2E1
VNMAX = ( Eq 8. 17 )
ρ

A N = VNtN ( Eq 8. 18 )

3 2·10−6 AN f1
THDMAX = 100 % ( Eq 8. 19 )
ρ EL

d on de

AN
THDMAX = 0.074 % ( Eq 8. 20 )
ρ

? = la r ela ci ón de la i nd uct an cia t ota l a l a ind uc tan ci a c om ún de l s is te ma


f 1 = fr ec uen ci a f un dam en ta l d el si st ema d e p ot enc ia

59
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

V H = su ma de l os vo lta je s arm ón ico s rms


V er 8. 5. 1 p ar a o tr os té rm ino s.

8 .7 C ál cul os d el S ist em a (Ba jo V ol taj e, M eno r a 10 00 V). Una p la nta típ ic a par a un s is tem a de
d is tri bu ció n e s mo st rad a e n l a Fi g 8 .7( a) y un di agr am a de im ped an cia es mo str ad o en la Fig
8 .7 (b) . E l si st ema pue de ser co nsi de rad o u n ci rc uit o RL C. Sub se cue nt eme nt e el re cti fi cad or que
e s con si der ad o u n cor to ci rc uit o dur an te la co nm uta ci ón , e s r ee mp laz ad o p or un i nte rr upt or de
c uc hil la en el c irc ui to si mpl if ica do . L a i mp eda nc ia eq uiv al ent e del tr an sfo rm ad or deb e ser
i nc lui da en e l e sq uem a si mpl if ica do .

T1

T2
M1 M2

Motores Motores Condensadores


para el Factor de Potencia
de Potencia Estática

((aa))
SSiisstteemmaa ddee PPootteenncciiaa TTííppiiccoo

XM1

XM2

XT1

XT2
Fuente
XC

Convertidor

((bb))
IImmppeeddaanncciiaa EEqquuiivvaalleennttee
FFiigg 88..77
SSiisstteemmaa ddee PPootteenncciiaa TTííppiiccoo yy DDiiaaggrraammaa ddee IImmppeeddaanncciiaa EEqquuiivvaalleennttee

60
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

88..77..11 FFaaccttoorr ddee AAmmoorrttiigguuaammiieennttoo ddeell SSiisstteemmaa.. E n m uch os sis te ma s, e l t ran sf orm ad or del
r ec tif ic ado r más l a i mpe da nci a de lí nea es m uch o may or qu e l a imp ed anc ia de l t ra nsf or mad or de
d is tri bu ció n a sí qu e é ste pu ede se r o bv iad o a l c al cul ar el fac to r d e a mor ti gua mi ent o y la
f re cue nc ia na tur al .
En un c irc ui to co n r es on anc ia se ri e, se pu ed e e mp lea r la si gui en te ec ua ció n:

R C
factor de amortiguamiento = ( Eq 8. 21 )
2 L

1
frecuencia natural, ω N = rad s ( Eq 8. 22 )
LC

1 1
frecuencia natural, f = Hz ( Eq . 8 .2 3)
2π LC

P a ra e l equ ip o de b ajo v ol ta je, e l fa ct or de amo rt igu am ien to d el s ist em a pue de s er m ayo r de


0 .5 c ua ndo la f rec ue nci a n atu ra l de l si ste ma e s me no r qu e 21 00 H z (3 5vo arm ón ic o so bre 60 H z).
A fr ec uen ci as ma yor es de 21 00 Hz , s e i nc rem en tan la s p ér di das de l s is tem a, ta l c om o e l e fe cto
p ie l, pr opo rc ion an do am or tig ua mie nt o a di cio na l.

88..88 CCáállccuulloo ppaarraa MMeejjoorraarr eell DDeessppllaazzaammiieennttoo ddeell FFaaccttoorr ddee PPootteenncciiaa.. De bid o a qu e l a pot en cia
r ea cti va var ia en u n t hyr is tor qu e ac ci ona un mot or dad o, dep en die nd o de l t orq ue y la
v el oci da d de ope ra ció n, los req ue ri mie nt os p ued en inc re men ta rse en m ás de 1 00% de l a v elo ci dad
s up eri or d ism in uye nd o h as ta la v elo ci dad i nf eri or . N in gún s ol o d e ca pac it anc ia pu ed e ser
a pl ica do a un var ia dor pa ra ma nte ne rse c erc a d e l a p ot enc ia re ac tiv a c on sta nt e d ent ro de su
r an go de op er aci ón . ( Lo s con ve rti do res P WM co n d io dos r ect if ica do res s on la e xce pc ión .)
S i n em ba rgo , un gr upo de t al es v ari ad or es p ued e, por su d iv ers id ad, ref le ja r un req ue rim ie nto
k il ova r má s u nif or me. Un v at íme tr o re gis tr ado r y u n va rm etr o de da tos obt en ido s so br e un
p er iod o r epr es ent at ivo de tie mp o pu ed en e st abl ec er l a f act ib ili da d de ap lic ar con de nsa do res
s in in te rru pc ión p ara m ejo ra r e l des pl aza mi ent o del f act or de p ote nc ia. E n m uc hos c aso s, la
f ac tur a d e l a co mp añí a a ca rgo de la sub es tac ió n a lim en tad or a [d e c uy a po te nci a, rea l y
r ea cti va , y e l des pl aza mi en to de l f ac tor d e pot en cia ( FP ) p ue de de ri var se ] p ro por ci ona rá e stá
i nf orm ac ión par a cl as if ica r se gú n el t am año un c ond en sad or de po te nci a e con óm ico . La
s ub est ac ión a lim en tad or a p ro por ci ona e squ em as dif er ent es co n res pe cto a la po te nci a rea ct iva
t al qu e amb os de be n s er e stu di ado s y e va lua do s s ob re un a b as e i nd ivi du al .
E l c on oci mi en to d eta ll ado del mo do d e op er aci ón d el v ar iad or ind iv idu al e n u n gr upo pue de ser
u sa do p ar a es tab le cer un v al or d esi gn ado de k va rs p ar a ad ici on ars e a l a po te nci a r eac ti va.
C ad a va lor de k W y kv ar d el v ari ad or e s der iv ad o de l a ca rga y de l a ve loc id ad d e lo s da tos
c ar act er íst ic os, t oma nd o e n cue nt a l as va ri aci on es bá sic as en m odo d e o pe rac ió n. La su ma de
e st os v alo re s un id os d e kW y kva r c on d ato s si mi lar es p ar a ot ra s ca rga s pr op orc io nar á u na b ase
g lo bal par a cl as ifi ca r se gú n el t am año los req ui sit os s up lem en tal es de k var . Si los
c on ver ti dor es se us an pa ra ot ros pr op ós ito s de v ar iar la v elo ci dad de m oto re s, se rán
r eq uer id as la s m is mas c on sid er aci on es pa ra la ca rg a e n cad a cas o.
A b ajo se d a un e je mpl o q ue i lus tr a es tá a pro xi mac ió n, q ue e stá bas ad a en la c arg a de una
p la nta p art ic ula r. En r es ume n, la c arg a de la pl an ta re al es re un ida e n est a lis ta .

M oto re s d e Ind uc ció n:

1 20 0 k W @ 0 .8 0 P F = 90 0 kva r
9 00 kW @ 0 .7 0 P F = 91 8 kva r

61
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

V ar iad or es de Ti ri sto re s DC:

6 00 kW @ 0 .7 0 P F = 61 2 kva r
1 10 0 k W @ 0 .5 0 P F = 19 02 kv ar

O tr as ca rga s:

1 30 0 k W @ 0 .9 0 P F = 63 0 kva r
_ __ ___ __ ___ __ ___ __ ___ __ __ ___ __ __
T ot al:
5 10 0 k W @ 0 .7 16 PF = 4 96 5 k va r

L a F ig 8 .8 i lu str a el baj o de sp laz am ien to d el f ac tor de p ote nc ia ( 0.7 16 5) a soc ia do c on e sta


c ar ga y m ue str a qu e un a su st rac ci ón d e 32 89 k var es n ece sa ria par a me jo rar el d esp la zam ie nto
d el f ac tor de p ot enc ia a 0. 95. La c an tid ad d e co mp en sac ió n re act iv a de pe nde rá d e la s e con om ías
de com pe nsa ci ón co n r es pec to a la fa ctu ra de la c om pañ ía a car go de la s ub est ac ión
a li men ta dor a. Un a p or ció n d e l a e st ruc tu ra da da pue de ha cer d e l a c omp en sac ió n l a u ni dad de
d es pla za mie nt o a l eco nó mi co fa cto r de po ten ci a.

5100 kW 5100 kW

1965
4965
kvar 5368 1676
kVA kvar
7118
kVA

5100
COS δ1 =
7118

= 0.7165 5100
COS δ1 = = 0 . 95
5368

CARGA ACTUAL CARGA DESEADA

FFiigg 88..88
TTrriiaanngguulloo ddee PPootteenncciiaa RReeaaccttiivvaa ppaarraa MMeejjoorraarr eell FFaaccttoorr ddee PPootteenncciiaa

U n ba nc o d e con de nsa do res d e 3 30 0 k va r s e com po ne fá cil me nte d e u ni da des e stá nd are s. As um ido
c om o tal u n ban co e s apl ic ado a l a bar ra d e ali me nta ci ón de u na e mpr es a a 4 16 0 V, la
r es ona nc ia d el qui nt o ar mó nic o oc ur rir á s i la ca pac id ad d e co rt oci rc uit o e s de ap rox im ada me nte
8 0 MVA .

MVAsc 80
H res = = = 4. 92 ( Eq 8. 24 )
M varcap 3 .3

Si mil ar men te , l a res on an cia d el sé pti mo ar mó nic o ocu rr irá a ap ro xim ad am ent e 150 M VA.

150
H res = = 6.74 ( Eq 8. 25 )
3 .3

D e pen di end o d el n iv el d e co rt oci rc uit o d el s is tem a r eal , pu ed e re qu eri rs e un in duc to r af in ado


e n cad a fas e. Si e s r eq uer id o, de be se lec ci ona rs e p ar a s up rim ir e l q ui nto a rmó ni co. C amb ia ndo
el t am añ o d el con de nsa do r p ue de tam bi én co ntr ol ars e el pun to de re so nan ci a c on al gún

62
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

s ac rif ic io en el d esp la za mie nt o d el fa ct or de po te nci a.


E l i nd uct or afi na do s e cl asi fi ca s eg ún s u ta mañ o pa ra tom ar e n co ns ide ra ció n l os k var
( me did os ) d el ba nco de c ond en sad or es rea l, qu e p ue den es ta r p or en cim a d el 5% de l v al or le ído
e n la pl aca d el fa bri ca nt e. La re ac tan ci a d el co nd ens ad or (f rec ue nci a fu nda me nta l X cap) es

kV 2 4.162
X cap = = = 4 .99 Ω ( Eq 8. 26 )
MVA (3 .3) (1 .05)
Xc 4.99
Xr = = = 0 .20 Ω ( Eq 8. 27 )
h2 25

d on de
Xr = re act an cia d el in du cto r afi na do a la fr ecu en cia f und am ent al
1 .0 5 = t ole ra nci a de lo s c on de nsa do res
A s í, l os in du cto re s af ina do s pue de n te ner u na r ea cta nc ia po r fa se d e 0. 20 O a l a fr ecu en cia
f un dam en tal y u na c ap aci da d de co rri en te d e c arg a de l m ism o v alo r q ue l a r equ er ida po r el
c on den sa dor .
A l gun as ve ce s s ur ge la pr eg unt a de cu ál es el e fec to qu e lo s b an cos d e c on den sa dor es de
p ot enc ia tie ne n so bre la r es pue st a de l c onv er tid or . No deb e es pe rar se nin gú n ef ec to a dve rs o en
e l t ie mpo de re spu es ta que lo ha ga p ro lo nga rs e co mo pa ra q ue la re son an cia ar mó nic a n o e ste
p re sen te en l a ca ra cte rí st ica arm ón ica . R eal me nte , u n ba nc o de con de nsa do res de pot en cia fo rza
l a re spu es ta tr an sit or ia de l sis te ma de p ot enc ia A C, qu e pue de t eór ic ame nt e int en sif ic ar el
t ie mpo d e r es pue st a.

63
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

9. MMeeddiicciioonneess
99..11 GGeenneerraalliiddaaddeess.. L as m edi ci one s de co rr ien te s y vol ta jes a rm óni co s s on e sen ci ale s pa ra la
s eg ura di str ib uci ón d e l a en erg ía elé ct ric a. Las sig ui ent es son alg un as r az one s q ue r eal za n la
i mp ort an cia d e l as me di ci one s:

( 1) M on ito re ar l os va lo re s exi st ent es de ar mó nic os y c he que ar n ue vam en te lo s ni ve les


a dm isi bl es ó rec om end ad os .
( 2) P ro bar l os eq uip os qu e ge ner en ar mó nic os .
( 3) D ia gno st ica r y arr eg lar l as s itu ac ion es en l as qu e la a ctu ac ión d e los e qui po s sea
i na cep ta ble a la s ube st ac ión a lim en tad or a ó a l u su ari o.
( 4) O bs erv ar l os ni ve les d e tie rr a exi st ent es y r ast re ar la s te nde nc ias a t iem po d e vol ta jes
y c orr ie nte s arm ón ica s (m ode lo s d ia rio s, me ns ual es ó es tac ió nal es ).
( 5) R e ali za r m ed ici on es pa ra la ve rif ic aci ón de lo s est ud ios p or sim ul ac ión qu e inc lu yan
f lu jo de ca rg a a rm óni ca .
( 6) R ea liz ar me di cio ne s d e c or rie nt es y vol ta jes ar mó ni cos co n sus re sp ec tiv os án gul os de
f as e. T al es m ed ici on es p ue den se r he ch as c on ó si n u na p ar te d e l as c ar gas no lin ea les
c on ect ad as, y pu ed e a yud ar el d ete rm ina r la im ped an cia de l pun to de m ane jo ar mó nic o e n una
s it uac ió n d ad a.
L a s t éc nic as us ad as pa ra la s m ed ici on es de lo s arm ón ico s son d ife re nte s de aq uel la s u sa das
p ar a la me di ció n de l os s ist em as de p ot enc ia o rdi na rio s. El a nch o de l a ban da d e fr ecu en cia
d e las m edi ci one s ord in ari as de v olt aj e, co rri en te, y po te nci a pue de n s er re al iza da s c on el
c ui dad o de una b and a ang os ta de fr ecu en cia q ue es te cer ca de l as fre cu enc ia s d e dis tr ibu ci ón.
S ub sec ue nte me nte los a nc hos de ba nd a má s ext en so s (po r en ci ma de los 3 kHz ) so n re que ri dos
p ar a e l est ud io de ar mó ni cos e n s is tem as de p ote nc ia.

99..22 EEqquuiippooss BBáássiiccooss UUssaaddooss ppaarraa eell AAnnáálliissiiss ddee VVoollttaajjeess yy CCoorrrriieenntteess NNoo SSiinnuussooiiddaalleess

99..22..11 OOsscciilloossccooppiioo.. La g rá fic a de la f or ma d e on da e n el osc il osc op io p rop or ci ona una


i nf orm ac ión c ua nti ta tiv a in med ia ta ac er ca de l gra do y t ipo d e dis to rsi ón . Alg un as ve ce s los
c as os de re son an cia s on i de nti fi cad os a tra vé s de l as d ist or sio ne s vi sib le s qu e es tán
p re sen te s e n las f orm as d e o nd a d e vol ta je y cor ri ent e.

99..22..22 AAnnaalliizzaaddoorreess ddee EEssppeeccttrroo.. Es to s in str um ent os m ue str an l a di str ib uc ión d e po te nci a de
u na se ñal en fu nci ón de la fre cu enc ia . U n se gu ro ran go de fre cu enc ia s e s ex pl or ado , y to dos
l os co mp one nt es, a rmó ni cos , e i nt era rm ón ico s de la se ña l a na liz ad a s on mo st rad os . L a for ma de
l a mue st ra pu ede s er un C RT ó un re gis tr ado r del m apa .

99..22..33 AAnnaalliizzaaddoorreess AArrmmóónniiccooss óó AAnnaalliizzaaddoorreess ddee OOnnddaass.. E st os i ns tru me nto s mi de n la am pli tu d (y


e n má s u nid ad es c omp le jas , e l án gul o d e fa se) de u na f un ció n p eri ód ica . Es to s in st rum en tos
p ro por ci ona n e l es pec tr o li nea l d e la s eñ al o bs erv ad a. L a sa li da p ued e s er r egi st rad a, ó pu ede
s er mo ni tor ea da po r m ed id ore s ana ló gic os ó di git al es.

99..22..44 AAnnaalliizzaaddoorreess ddee DDiissttoorrssiióónn.. E st os in str um ent os in di ca n d ir ect am ent e la di sto rs ión
a rm óni ca to ta l ( TH D).

99..22..55 EEqquuiippooss ddee MMeeddiicciióónn ddee AArrmmóónniiccooss DDiiggiittaalleess.. E l a nál is is d igi ta l pu ed e se r ut il iza do con
d os té cn ica s bás ic as:
( 1) P or m edi ci ón de u n fil tr o d ig ita l. E ste m ét odo e s sim il ar al f il tra do an al ógi co . Los

64
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

a na liz ad ore s de se ña les d igi ta les d e d os ca na le s i nc luy en el f ilt ra do di git al . En el si st ema


p ar a un a med ic ión par ti cul ar , el r ang o de f re cue nc ias ser á el c on jun to d e me dic io nes
c on ten id as e n lo s f ilt ro s di git al es p ar a di cho ra ngo . Ta mb ién , e l an cho de b an da v ar ia p ara
o pt imi za r la cap tu ra d e pe qu eñ os a rmó ni cos cu and o se es tá e n pr es enc ia de u na f un dam en tal
m uy gr an de.
( 2) T éc nic a de la T ra nsf or mad a de Fo ur ier R áp ida . Ést os m éto do s en ti emp o re al so n muy
r áp ido s, ya q ue re ali za n u n aná li sis d el es pec tr o p er mit ie ndo l a e va lua ci ón de un g ran
n úm ero de fu nc ion es . La c onv er sió n an al ógi ca -di gi tal m ul tic an al y l os m ini ó
m ic roc om put ad ore s son u sa dos p ara l a a dq uis ic ión d e d at os en ti em po re al .

99..33 RReeqquueerriimmiieennttooss ppaarraa llaa RReessppuueessttaa ddee llooss IInnssttrruummeennttooss.. Pa ra m ed ici on es e xa cta s de
a rm óni co s, lo s s ig uie nt es re qu eri mi ent os im po rta nt es de ben s er en con tr ad os.

99..33..11 EExxaaccttiittuudd.. El i ns tru me nto de be ut ili za r la m ed ici ón de un a c omp on en te arm ón ica


c on sta nt e ( de e st ado es ta cio na rio ) c on u n e rr or c om pat ib le con lo s l imi te s pe rm isi bl es. Es
r az ona bl e u sa r u n i ns tru me nto c on un a i nce rt idu mb re no ma yo r a l 5 % del li mi te pe rmi si ble . Por
e je mpl o, a su mie nd o un s ist em a tri fá sic o de 4 80 V , en e l cu al e l 11 vo a rmó ni co pu ed e se r men or a
0 .7 0%. El 1 1 vo a rmó ni co l íne a- ne utr o, V 11, e s me nor de 1 .9 4 V. Est o i ndi ca que el i ns tru me nto
p ue de te ner u na in cer ti du mbr e men or a ±(0. 05 )(1 .9 4)= ±0 .09 7 V.

99..33..22 SSeelleeccttiivviiddaadd.. La s el ect iv ida d del i ns tru me nto e s u na i ndi ca ció n de es tá ha bi lid ad p ara
s ep ara r lo s co mp one nt es ar mó ni cos a dif er ent es f re cue nc ias . Un a ma ner a pr ác tic a de ase gu rar
u na b ue na s ele ct ivi da d es d efi ni r lo s re que ri mie nt os p ara una m ín ima ate nu aci ón de la
f re cue nc ia in ye cta da , mie nt ras e l in str um ent o es s itu ad o (af in ado ) a un a fre cu enc ia f h = 6 0 Hz.
L a Tab la 9. 1 pro po rci on a la at enu ac ión m íni ma re qu eri da .

TTaabbllaa 99..11
AAtteennuuaacciióónn RReeqquueerriiddaa MMíínniimmaa ((ddBB))

F re cue nc ia In yec ta da I ns tru me nto I ns tru me nto


( Hz ) D om ini o de la Fr ec uen ci a D om ini o del T iem po
60 0 0
30 50 60
1 20 a 72 0 30 50
7 20 a 12 00 20 40
1 20 0 a 2 400 15 35

E n m uc ha s ap lic ac ion es , la cor ri ent e f und am ent al p ue de s er m uc ho m ay or e n co mp ara ci ón a las


c or rie nt es ar món ic as. La s c or rie nt es ar món ic as pue de n s er lo su fic ie nte me nte s ign if ica ti vas
p ar a c au sar s eri as di st ors io nes , com o en el ca so de la i nte rf ere nc ia te lef ón ica . En ta les
s it uac io nes , el ra ngo d iná mi co re que ri do po r l a vig il anc ia ar mó nic a glo ba l e n un si ste ma de
p ot enc ia se ha ce i mp ort an te . Ca si t odo s lo s di sp osi ti vos par a me di r ar mó nic os p ue den
e nc ont ra rse en u n mí nim o d e 60 d B (0 .1 % de l a fu nd ame nt al) . Un cos to e xt ra e n lo s in st rum en tos
p ue de ll ega r a c ol oca rl os po r deb aj o d e los 9 0 d B (0. 00 316 %) .

99..33..33 PPrroommeeddiioo óó IInnssttaannttáánneeoo.. S i l a m ed ici ón de ar món ic os va ría en el ti em po, es n ece sa rio


u na “s ali da su av e” de los co mp one nt es co n f luc tu aci ón rá pid a par a u n p er íod o d e t ie mp o. Dos
f ac tor es ll eg an a ser i mp ort an tes e n e st e c as o: la re sp ues ta di ná mic a y el an cho d e b an da.

65
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

99..33..33..11 RReessppuueessttaa DDiinnáámmiiccaa.. Si , po r ej emp lo , el p ro med io p ar a un p er iod o d e ti emp o de 3 s es


d es ead o, e nt onc es l a re sp ues ta d e sa li da d el m edi do r pu ede ser idé nt ica a un f il tro pas ab ajo
d e pri me r o rd en co n u na c ons ta nte d e t ie mpo d e 1 .5 ± 0 .15 s .

99..33..33..22 AAnncchhoo ddee BBaannddaa.. El anc ho d e ba nd a de l in st ru men to a fe cta rá fue rt eme nt e la lec tu ra,
e sp eci al men te c uan do lo s arm ón ico s se an fl uct ua nte s. Es r ec ome nd abl e que s ean u sa dos
i ns tru me nto s co n un anc ho d e ba nd a co nst an te p ara un r ang o co mp let o de fre cu enc ia s. E l an cho
d e ba nd a pue de s er d e 3 ± 0.5 H z en tr e lo s pu nto s a –3 d B co n un a at enu ac ió n mín im a de 4 0 dB a
u na f rec ue nci a de f h + 15 H z. E n sit ua cio ne s en la s que l os i nte ra rmó ni cos y t ra nsi to rio s es tén
p re sen te s, un an ch o d e ba nda m ás gr and e cau sa rá ma yor es er ro res p osi ti vo s.
L a no ci ón d e v ari ac ion es en la c ar ga c on sal id a su av e pa ra una pe rio do de tie mp o de be ser
a pr oxi ma da c on u n cl ar o en te ndi mi ent o de l c icl o po r c arg a de las ca rga s pe rt urb ad ora s. Por
e je mpl o, co n un va ria do r SCR e léc tr ico q ue ab re co n u na pa la un h oyo e n una m ina , los
a rm óni co s so lo a pa rec er án d ura nt e la por ci ón d e “e mpu je ” ó “ cav ad o” d e la s ec ue nci a de
o pe rac ió n de la p ala . S i se i nt en tar á pr om edi ar t al eve nt o ar món ic o tr an sit or io d ura nt e un
l ar go ti em po, e l res ul ta do po drí a se r pér di da de l a inf or mac ió n arm ón ica . En e l c as o de la
p al a el éct ri ca e n la min a, la h abi li dad pa ra s ele cc ion ar u n “ ins ta ntá ne o” s enc il lo d e la
c or rie nt e y e l vo lta je d ur ant e la po rci ón d e em pu je d e la sec ue nci a de exc av aci ón e s e sen ci al.
L os r epe ti dos i ns tan tá ne os de l os a rmó ni cos d ur ant e la s ecu en cia d e em puj e pr od uci rá n una
i nd ica ci ón de lo s arm ón ico s car ac ter ís tic os en e l v ar iad or pa ra ex ca vad o. Po r otr o lad o, la
m is ma def in ici ón de lo s a rm óni co s e sta ba sa da en la per io dic id ad. Po r con si gui en te, en
s it uac io nes e n l as qu e el mon it or eo de ca rga s con te nga t ran si tor io s, es ne ce sar io ve r una
“ ve nta na ” de un o ó m ás c ic lo s co mo p ar te d e u na o nd a de es tad o e sta ci ona ri o pe ri ódi ca . El
r es ult ad o d e l a FFT p ara es ta re sp ect iv a v en tan a pue de se r c on sid er ado c omo un v alo r pro me dio
d e los a rmó ni cos .
En do nde los ar món ic os no si emp re s ea n pr on unc ia dos , el pro me dio ser á mu y ú til . El
a na liz ad or de s eñ al di gi tal d e dob le c ana l ti ene l a ven ta ja de p er mit ir la s el ecc ió n de un
p ro med io de t ie mpo va ria bl e ó núm er o de ci clo s, tal qu e un o p ued e a jus ta r e l pr om edi o s i es
n ec esa ri o.

99..44 PPrreesseennttaacciióónn ddee DDaattooss AArrmmóónniiccooss.. E l dat o m ed ido pu ed e s er pr ese nt ado en fo rm a d e t ab las
( ve r F ig ura 9 .2) ó en f or ma de gr áf ico .
TTaabbllaa 99..22
EEssppeeccttrroo AArrmmóónniiccoo ddee CCoorrrriieennttee

F re cue nc ia (H z) 60 1 80 4 20 5 40 6 60 7 80 1 02 0 1 14 0
A mp lit ud (A ) 3 05 1 0. 3 4 2. 4 2 .0 2 1. 7 9 .5 9 .2 4 .6

La sa li da de l a na liz ad or es m ost ra da en la F ig. 9 .1.


E l e spe ct ro mo st rad o en l a Fi g 9.2 e st á dad o en e sca la l ine al . Las e sc al as lo ga rít mi cas
p ue den tam bi én s er u sa das par a re ve lar com po nen te s ar mó nic os p or d eb ajo del 5% de la
d is tor si ón má s c er can a.
L o s a rm ón ico s var ia ble s en el t iem po s on co nve ni ent em ent e pr ese nt ado s en fu nc ión d el ti em po,
v er F ig 9 .2 . Las est ad íst ic as d epe nd ien te s de l ti emp o pu ed en se r de fi nid as c ua ndo los
a rm óni co s sea n flu ct ua nte s. Si un per io do de a dq uis ic ión de dat os , T D, es d ivi di do en
s ub int er val os m, e l t ie mp o d e obs er vac ió n t ot al se rá mT = T D.
El va lo r m ed io de co rr ie nte p ara c ada s ubi nt erv al o e s


k I kh
( Eq 9. 1)
1
k

66
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

d on de, d ura nt e e l sub in te rva lo T, s e t om aró n las m edi ci one s de k.


El va lo r d e raí z med ia e s

I 2kh
∑1 k
k
( Eq 9. 2)

Lo s v al ore s ant er ior es n os pe rmi te n c al cul ar la d esv ia ció n est án dar

Ih = I 2h max − I 2h min ( Eq 9. 3)

800

400
CORRIENTE EN AMPERIOS

-400

-800
.02 .04 .06
TIEMPO EN SEGUNDOS
FFiigg 99..11
AAnnaalliizzaaddoorr ddee EEssppeeccttrroo -- DDoommiinniioo ddeell TTiieemmppoo

100
CORRIENTE EN PORCENTAJE DE LA FUNDAMENTAL

80

60

40

20

0
0 300 600 900 1200
FRECUENCIA EN Hz

FFiigg 99..22
AAnnaalliizzaaddoorr ddee EEssppeeccttrroo ––DDoommiinniioo ddee llaa FFrreeccuueenncciiaa

67
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

L o s va lor es máx im os y mín im os p ara cad a s ubi nt erv al o so n pa rt e de l pr og ram a de adq ui sic ió n de
d at os.
I hmax = má xi ma (I h) s ob re lo s k m ed ido s
I kmin = m ín ima ( I h) so br e l os k me did os
L a s di st rib uc ion es d e pr ob ab ili da d (a m en udo re fer id as a un h ist og ram a) , ve r Fi g 9. 3, son
g rá fic as de ba rr a c uyo al to de ba rr a r epr es ent a l a f re cue nc ia re lat iv a d e o cur re nci a de una
c an tid ad de c orr ie nte a rm óni ca .

.25

PROBABILIDAD DE OCURRENCIA
.20

.15

.10

.05

0
4.9 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4
VOLTAJE THD EN PORCENTAJE DE LA FUNDAMENTAL

FFiigg 99..33
HHiissttooggrraammaa AArrmmóónniiccoo ddee VVoollttaajjee TTHHDD
E s ta i nf orm ac ión pue de ser mos tr ada mu cho más co nve ni ent em ent e en la f or ma d e la s f unc io nes
de d ist ri buc ió n in ver sa , ve r Fi g 9 .4. En e st a fo rm a, la in fo rma ci ón l leg a a s er una
h er ram ie nta po der os a en l a e val ua ció n de l e fec to d e l os a rmó ni cos sob re equ ip os t ale s c omo
c on den sa dor es , m ot ore s, t ran sf orm ad ore s, et c.
5.4
VOLTAJE THD EN PORCENTAJE DE LA FUNDAMENTAL

5.3
POR EJEMPLO, EL VOLTAJE
ES 5.16% O MAYOR A 40%
DEL TIEMPO

5.2

5.1

5.0

4.9
0 .2 .4 .6 .8 1.0
PROBABILIDAD

FFiigg 99..44
CCuurrvvaa ddee DDiissttrriibbuucciióónn AArrmmóónniiccaa ddee VVoollttaajjee TTHHDD

68
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

99..55 TTrraannssdduuccttoorreess ppaarraa llaass MMeeddiicciioonneess ddee AArrmmóónniiccooss

99..55..11 MMeeddiicciioonneess ddee CCoorrrriieenntteess

99..55..11..11 TTrraannssffoorrmmaaddoorreess ddee CCoorrrriieennttee.. Pa ra la s med ic ion es d e l as co rr ien te s arm ón ica s en un


r an go d e fr ec uen ci a so bre lo s 10 k Hz , lo s tr an sfo rm ado re s de cor ri ent e n orm al es q ue s on u sa dos
p ar a la me di ció n de l os m eca ni smo s de c ont ro l y rel és t ien en u na pr ec isi ón s up eri or a 3 %. Si
l a ca rg a CT es i ndu ct iva , en to nce s h abr á un a pe qu eña fas e ca mb ia ndo en l a co rri en te. El e fe cto
H al l ó los t ra nsf or mad or es d e cor ri ent e so bre r et eni do s est án d isp on ibl es p ar a ret en er la
c or rie nt e a lre de dor de lo s ca bl es con du cto re s de l s ec und ar io del tr ans fo rma do r p ara
p ro por ci ona u na se ñal de s ali da qu e pue da se r a li men ta da di rec ta men te de nt ro de un
i ns tru me nto .
L o s con du cto re s p rot eg ido s ( ca ble s c oa xia le s ó tri ax ial es ) s on un imp er ati vo de re sul ta dos
e xa cto s. Lo s p roc ed imi en tos pr op ios de pr ot ecc ió n y ate rr ami en to deb en se gui rs e p ara re du cir
l a cap tu ra de vo lt aje s pa rás it os (v er IE EE St d 5 18 -19 92 [B 1] ).
E l c ab le co axi al es a pro pi ado p ara co nd uc tor es re lat iv am ent e c or to s. Si se es f orz ad o a
m ed ir a d ist an cia s q ue va n d esd e d ie z a ci ent os de me tro s, ó s í e l s en sor es ta ce rca de un
a lt o vo lta je , el u so de u n co nv ert id or d e vol ta je- fr ecu en cia en el sen so r, un cab le d e fi bra
ó pt ica n o met ál ica p ara t ra nsm it ir, y u n c on ver ti dor d e vol ta je- fr ecu en cia a pr opi ad o a l fi nal
d el r ec ept or s erá muy ú ti l pa ra ev it ar l a cap tu ra d e señ al es i nde bi das a sí c om o tam bi én p ara
p ro por ci ona r una b arr er a de se gur id ad.

99..55..11..22 BBoobbiinnaa EExxpplloorraaddoorraa.. El cam po m ag nét ic o en la p rox im id ad d e un con du cto r ó b obi na que
t ra nsp or ta i nf orm ac ión so bre lo s co mpo ne nt es d e co rr ien te que ge ner an d ic ho c am po. La amp li tud
d el vo lt aje ar mó ni co ind uc ido e n u na bo bin a exp lo rad or a, ve r F ig 9. 5, es pr opo rc ion al al á rea
e fe cti va de l a b obi na , a l núm er o d e v ue lta s, la a mpl it ud del c amp o mag né tic o arm ón ico
p er pen di cul ar a la su pe rf ici e de la bo bi na, y la f rec ue nci a de lo s a rm ón ico s.

Amplificador
Analizador
H

FFiigg 99..55
EEssqquueemmaa ddee uunnaa BBoobbiinnaa EExxpplloorraaddoorraa

E n ta le s me di cio ne s, l a m ed ici ón del ca mpo ma gné ti co p ue de a um ent ar por la s c ont ri buc io nes
d e má s d e un a fue nt e. El c am po ma gné ti co es i nv ers am ent e pr opo rc ion al a la d is tan ci a de la
f ue nte . Don de se a p os ib le col oc ar la bo bi na ex plo ra dor a a u na pe que ña di st anc ia , d , del

69
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

c on duc to r, mi en tra s otr os c ond uc tor es es té n loc al iza do s a d is tan ci as ma yor es d e 2 0d , las
m ed ici on es de l os va lor es e n l os c ond uc tor es es co gid os n o s er án su st anc ia lme nt e c am bia do s por
l os ca mp os de ot ro s c on du cto re s.

99..55..11..33 BBoobbiinnaass RRooggoowwsskkii óó TToorrnniillllooss SSiinn FFiinn MMaaxxwweellll.. Est os di spo si tiv o son bo bi nas
d ev ana da s so bre man dr il es de pl ást ic o fl exi bl e ta l qu e el los pue de n se r us ad os c omo
d is pos it ivo s s obr e re te nid os . Es to s po see n un nú cle o no me tál ic o, a sí q ue l os p ro ble ma s de
s at ura ci ón de l n úc leo s on ev ita do s c on la p res en cia d e c or rie nt es al ter na s m uy gr an des , tal
c om o u na al im ent ac ión d e 60 a 100 k A p ar a u n hor no de a rco , ó c or rie nt es di re cta s.

99..55..22 MMeeddiicciioonneess ddee VVoollttaajjee.. E n si st ema s d e ba ja t ens ió n, e l an al iza do r pu ed e se r co nec ta do a


l os t er mi nal es d on de d eba n d ete rm ina rs e lo s co mp one nt es d e vo lt aje . En si ste ma s de m ed ia y
a lt a ten si ón, l os m edi os d e at enu ac ión s on u sad os t al co mo s e des cr ibe e n lo s si gui en tes
p ár raf os .

99..55..22..11 TTrraannssffoorrmmaaddoorreess ddee VVoollttaajjee MMaaggnnééttiiccoo.. L os tr an sf orm ad ore s de v ol taj e ma gné ti co, que
e st án má s fá cil me nte d is pon ib les , son d is eña do s par a op era r a la fr ec uen ci a fun da men ta l. La
r es ona nc ia de l a f re cue nc ia ar mó nic a ent re l as in duc ta nci as y ca pa cit an cia s de lo s ar rol la dos
p ue de c au sa r un a r ela ci ón gra nd e y e rr or es d e f ase . L a F ig 9 .6 pr ese nt a la s v ar iac io nes
t íp ica s d e la rel ac ión de l tr an sfo rm ado r v s. f re cue nc ia. Par a a rmó ni cos de fre cu enc ia s me no res
d e 5 kH z, la e xa cti tu d de l os tr an sfo rm ado re s de ma yo r pot en cia l es ta de nt ro d el 3% , lo c ual
e s sat is fac to rio .

104%

102%
LECTURA
ACTUAL
100%

1 6 10

FRECUENCIA (kHz)

FFiigg 99..66
EExxaaccttiittuudd ddeell TTrraannssffoorrmmaaddoorr ddee PPootteenncciiaall
99..55..22..22 TTrraannssffoorrmmaaddoorreess ddee VVoollttaajjee CCaappaacciittiivvoo.. Los t ra ns for ma dor es d e vo lta je c apa ci tiv o no
p ue den ser us ado s pa ra l a m edi ci ón d e ar mó nic os d e vo lt aje po rqu e, t íp ica me nte , la me nor
f re cue nc ia de re so nan ci a pic o apa re ce a fre cu enc ia s m en ore s de 20 0 H z.

99..55..22..33 DDiivviissoorreess ddee VVoollttaajjee CCaappaacciittiivvoo.. Los di vis or es d e v ol taj e c apa ci tiv os son fá cil me nte
c on str ui dos , v er F ig 9 .7. En s ub est ac ion es de a lto vol ta je, lo s ai sla do res de m an gui to q ue son
e qu ipa do s con u na de riv ac ió n c ap aci ti va pr op orc io nan u n m ed io co nv eni en te pa ra la m edi ci ón de
l os com po nen te s de vo lta je . L a al ta imp ed anc ia de e nt rad a d e lo s i nst ru men to s a mpl if ica do res
d eb e se r i nc lui da en tal es med ic ion es . P ara me jor es re sul ta dos , e l a mpl if ica do r de en tr ada
d eb e se r op er ado por ba ter ía ó pue de usa r un a pr ot ec ció n ap ro pia da y un a al ime nt aci ón ais la da.
L os ca bl es co ndu ct ore s de lo s c on den sa dor es de b ajo v olt aj e a l a e nt rad a amp li fic ad a p ue den

70
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

s er ta n c or tos c omo s ea pos ib le. En g en era l, lo s c ab les c ond uc tor es co rt os des de el


a mp lif ic ado r ha sta e l an al iza do r que rr án re du cir e no rme me nte e l án gul o de e rr or cu an do se
m id an los á ngu lo s d e f as e. Est os di spo si tiv o tie ne n u n l ím ite so br e l a c ar ga que el lo s p ue den
s up lir s in sa tur ar se, d el re qu eri mi ent o par a un am pli fi cad or de a lta i mp eda nc ia.

HV

Manguito Aislador

Entrehierro de Protección

Derivación
69V
120V

Cond. Aux.

FFiigg 99..77
DDiivviissoorr ddee VVoollttaajjee CCaappaacciittiivvoo

71
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

9. PPrrááccttiiccaass RReeccoommeennddaaddaass ppaarraa CCoonnssuummiiddoorreess IInnddiivviidduuaalleess

1100..11 GGeenneerraalliiddaaddeess.. Es tá se cci ón des cr ib e lo s l ím ite s d e d is tor si ón d e c or rie nt e q ue son


a pl ica do s a c on sum id ore s in div id ual es de e ne rgí a elé ct ric a. L a s ec ció n 11 de sc rib e la ca li dad
d e la po ten ci a e lé ctr ic a q ue el p rod uc tor d ebe s urt ir al c ons um ido r. Es ta s l im ita ci one s son
p ar a el ben ef ici o d e am bas pa rte s in vo luc ra das . E sta rec om end ac ión re emp la za a la n orm a I EEE
5 19 -19 81 y es ta en foc ad a a l p un to de ac op lam ie nto c omú n (PC C) co n la in ter fa z s ub est ac ión
a li men ta dor a- con su mid or . Es pe cíf ic ame nt e ex clu ye a qu ell os med io s de c or rie nt e di rec ta de a lta
v ol taj e ( HVD C) y sis te mas co n co ntr ol de v ar ( pot en ci a re act iv a) e stá ti co ( SV C) p ose íd os y
o pe rad os por la sub es tac ió n al im ent ad ora . T ale s i nst al ac ion es , qu e s on g en era lm ent e g ran de s en
v al ore s de M VA co n imp ac tos p ot enc ia lme nt e sus ta nci al es en e l fun ci ona mi en to de l sis te ma de
p ot enc ia en ge ner al , jus ti fic an e stu di os a rmó ni cos m ás e xt ens os y u na ap ro xim ac ió n más
c on ser va dor a al co ntr ol a rmó ni co qu e a qu ell os re co men da dos a quí .
S e ría i de al si f ue ra po si bl e con tr ola r lo s arm ón ico s co n una m ag nit ud s em eja nt e a la de
a qu ell os e fec to s a rm óni co s cau sa dos p or la c one xi ón de c arg as ge ne rad or as de a rmó ni cos s ie ndo
n ul o e n cad a p un to de l s is tem a com pl eto a bar ca ndo e l p rop io ci rc uit o del c ons um ido r, el
c ir cui to d e la su bes ta ci ón al ime nt ado ra , y otr os c irc ui tos d e con su mid or es . E n la r eal id ad,
s in em ba rgo , los fa ct or es eco nó mic os y la ef ec tiv id ad de l c on tro l d e arm ón ico s deb e ser
e qu ili br ada ; y a qu e a lgu no s e fec to s ar mó nic os son in evi ta ble s e n al gu nos pu nt os d el sis te ma.
L a r eco me nd aci ón des cr ita en es te d oc ume nt o i nte nt a re du ci r lo s e fec to s a rmó ni cos en al gún
p un to del si ste ma co mpl et o es ta ble ci end o l os lím it es par a c ie rto s í ndi ce s a rmó ni cos
( co rri en tes y v ol taj es ) en e l pun to d e aco pl ami en to co mú n (PC C) , un pu nt o de m edi ci ón, ó
c ua lqu ie r pu nt o de f or ma t al q ue l a s ube st aci ón a li men ta dor a y e l co ns um ido r pu ed an a cce de r al
p un to p ara la m ed ici ón dir ec ta d e ín dic es arm ón ico s si gn ifi ca ti vos a am bos o pu ed en e sti ma r el
í nd ice ar món ic o en el p unt o d e in ter fe ren ci a (P OI ) a t rav és d e m éto do s mu tua me nte co nfo rm es.
D en tro d e u na pl an ta in du str ia l, el PC C es el pu nt o e nt re la ca rg a n o li nea l y o tr as ca rga s.
Lo s b ue nos í ndi ce s a rm ón ico s est án ca ra cte ri zad os po r lo si gui en te:

( 1) L os v alo re s d ad os po r los í nd ice s arm ón ico s pu ede n ser f ís ica me nte s ign if ic ati vo s y
f ue rte me nte c orr el ati vo s a l a sev er ida d de lo s e fe cto s arm ón ico s.
( 2) D eb e se r po sib le det er min ar p or m ed ici on es s i se reú ne n ó no los lí mit es d el í nd ice
a rm óni co
( 3) L os í nd ice s a rmó ni cos deb en s er s im ple s y p rá cti co s pa ra q ue e ll os p ued an u sa rse
a mp lia me nte c on el ca so

L os ín di ces a rmó ni cos r ec ome nd ado s son

( 1) P ro fun di dad de la m ue sca , á rea to ta l de la mue sc a, y di sto rs ión (R SS) de l vo lt aje


d ef orm ad o e n la ba rra p or la c onm ut aci ón de l a m ue sca ( sis te mas d e b aj o vol ta je)
( 2) D is tor si ón de vo lt aje t ot al e ind iv idu al
( 3) D is tor si ón de co rr ien te t ota l e i nd ivi du al

C o mo s e de sc rib ió e n la Sec ci ón 6 , el efe ct o de los arm ón ico s di fi ere su sta nc ial me nte
d ep end ie ndo d e l as ca rac te rís ti cas d el eq uip o a fe cta do . P or co ns igu ie nte , l a sev er ida d del
e fe cto de lo s ar mó nic os i mpu es ta p or to do s lo s tip os d e eq ui pos n o pu ed e ser per fe cta me nte
c or rel ac ion ad a a u no s, í nd ice s si mp les . E s má s, los arm ón ico s c ara ct erí st ico s d e lo s c irc ui tos
d e la sub es ta ció n al im ent ad ora vis to s a m enu do d es de e l PC C no son con oc ido s co n pr ec is ión . De
a cu erd o c on lo s r eq uer im ien to s d e l os bu eno s jui ci os de in gen ie ría en un a bas e c as o p or ca so,

72
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

y e sta r eco me nda ci ón de n ing un a m an era a tro pe lla t ale s jui ci os.
L a adh es ión es tri ct a a l os lí mit es arm ón ico s r eco me nda do s no si emp re pre vi en e lo s p rob le mas
d e au me nto , pa rt icu la rme nt e cu and o lo s lí mit es s on a pr oxi ma dos . Es r az ona bl e co nsi de rar que
c am bio s en e l sis te ma ju st if ica ra n a men ud o la re ex ami na ció n. L as me di cio ne s de a rmó ni cos
d eb en ser u sad as de ve z e n c ua ndo p ara de te rmi na r l a c on duc ta de l s is tem a y el f unc io nam ie nto
d el eq ui po. E l c on sum id or de be co nf irm ar :

( 1) Q ue l os co nde ns ado re s par a co rre gi r el fa cto r de p ote nc ia ó lo s fil tr os ar món ic os no


e st án so bre e sfo rz ado s po r l os ex ce siv os ar mó nic os .
( 2) Q ue no e stá h abi en do un a res on anc ia se ri e ó p ara le la da ñad a.
( 3) Q ue el n ive l de lo s a rm ón ico s en el PC C y e n los p unt os de u til iz aci ón n o e s exc es ivo .

1100..22 DDeessaarrrroolllloo ddee llooss LLíímmiitteess ppaarraa DDiissttoorrssiióónn ddee CCoorrrriieennttee.. La fi lo sof ía de l des ar rol lo de
l ím ite s arm ón ico s en es tá pr ac tic a rec om end ad a e s par a

( 1) L im ita r la in ye cci ón a rmó ni ca de c ons um ido re s i nd ivi du al es pa ra qu e ell os n o c au sen


n iv ele s de di sto rs ión d e vol ta je in ace pt abl es pa ra ca ra cte rí sti ca s n or ma les d el si ste ma .
( 2) L im ita r l a d is to rsi ón ar món ic a g lob al de l s is tem a d e a li men ta ció n d e vol ta je por la
s ub est ac ión a lim en tad or a.

En or de n p ar a l os lí mit es de sa rro ll ado s por la i nye cc ió n de c or rie nt e a rm óni ca de


c on sum id ore s ind iv idu al es, es p ri mer o nec es ari o def in ir qu e es sig ni fic at ivo p ara
c ar act er íst ic as no rma le s del s ist em a.
P a ra pr opó si tos d e e st e d oc ume nt o, se as um irá q ue el si st ema p ued e est ar ca ra cte ri zad o por
u na im pe dan ci a d e c or to cir cu ito . E l efe ct o d e los c ond en sad or es es om iti do . E st á e s una
a ce pta ci ón co nse rv ati va pa ra al ta s f re cue nc ia s a cu yo s c on den sa do res p ued en pr op orc io nar
c am ino s de baj a im ped an ci a a co rri en tes arm ón ica s po r fl ui r. A b aja s fr ec uen ci as, las
c on dic io nes de r es ona nc ia p ued en c au sar qu e la i mp eda nc ia d el s is tem a se a ma yo r qu e la
i mp eda nc ia d e co rt oci rc uit o as um id a. E l ef ect o d e la s ca rga s e s ta mbi én omi ti do. El e fec to más
i mp ort an te de la s c ar gas es el de pro ve er amo rt igu am ie nto ce rc a de la fre cu enc ia de
r es ona nc ia, p or es o s e re duc e la im ped an cia v ist a por l a f ue nte d e c or ri ent e arm ón ica .
L a d is tor si ón de vol ta je ar mó nic o en e l si st ema s er á un a fu nci ón d e la c orr ie nte arm ón ica
i ny ect ad a tot al y de l a im ped an cia d el si st em a a c ad a una d e las f re cue nc ias a rm óni ca s. La
c or rie nt e a rmó ni ca iny ec tad a t ot al dep en der á d el núm er o d e c orr ie nte s a rm óni ca s i nye ct ada s a
c on sum id ore s in di vid ua les y d el t am año de ca da c ons um ido r. P or co ns igu ie nt e, un
a pr ove ch ami en to raz on abl e p ara li mit ar la s co rr ien te s ar mó nic as a c ons um ido re s in di vid ua le s es
c re ar lí mi tes q ue de pe nde rá n d el t ama ño de l co nsu mi dor . Los g ra nde s con su mid or es te nd rán
l ím ite s m ás s ev ero s d ebi do a qu e e llo s re pr es ent an u na gra n p orc ió n de la car ga tot al del
s is tem a. E n la Ta bla 10. 3, e l ta ma ño d el c ons um id or e s ex pre sa do c omo la r ela ci ón d e la
c ap aci da d de cor ri ent e d e co rto ci rc uit o, e n e l pu nto de a co pla mi ent o c omú n d e lo s co ns umi do res
c on l a s ube st aci ón a li men ta dor a, a la m áx ima co rri en te d e ca rga de l os c on sum id ore s. Los
l ím ite s d e co rr ien te a rm ón ica ind iv idu al son ex pre sa dos en p or ce nta je d e e stá má xim a c orr ie nte
d e car ga (d em and a) .
L o s o bj eti vo s d e l os lí mi tes de c orr ie nte s on pa ra lim it ar el vo lt aje de f rec ue nci a arm ón ica
i nd ivi du al m áxi ma a 3% d e la f und am ent al y el v olt aj e TH D a 5% p ar a si ste ma s qu e no t en gan una
r es ona nc ia pa ra lel a ma yo r a una d e la s fre cu enc ia s arm ón ica s in yec ta das . Es to s lím it es de
d is tor si ón de vo lt aje s on de sa rro ll ado s en la Se cc ión 1 1.
L o s lí mi tes de d is tor si ón d e c orr ie nte de sar ro lla do s as um en q ue h ab rá a lg una di ver si dad en tre
l as cor ri ent es arm ón ica s i nye ct ada s p or l os dif er ent es con su mi dor es . Es tá div er sid ad pue de ser

73
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

e n la fo rma de l as d if ere nt es c om pon en tes ar món ic as a ser iny ec tad as , di fe ren ci ánd os e en los
á ng ulo s de f ase d e las c or rie nt es ar mó nic as i ndi vi dua le s, ó di fer en ciá nd os e e n la i nye cc ión
a rm óni ca vs . l os pe rf ile s del ti em po . E n e l r ec on oci mi ent o d e est á div er sid ad , l os lí mit es de
c or rie nt e so n d esa rr oll ad os tal qu e el vo lta je de f re cue nc ia a rm óni ca ind iv id ual ca usa do por
u n s ol o c on sum id or no exc ed a l os lí mit es de la Ta bl a 1 0.1 pa ra si st ema s q ue pu ed an ser
c ar act er iza do s p or un a im ped an cia d e c or toc ir cui to .

TTaabbllaa 1100..11
BBaassee ppaarraa llooss LLíímmiitteess ddee CCoorrrriieennttee AArrmmóónniiccaa

V ol taj e de Fr ecu en cia


S CR en e l P CC A rm óni ca In di vid ua l A su nci ón Re la cio na da
M áx imo ( %)
10 2 .5 -3. 0% S is tem a ded ic ado
20 2 .0 -2. 5% 1 -2 gr an des c ons um ido re s
50 1 .0 -1. 5% C on sum id ore s rel at iva me nt e g ra nde s
1 00 0 .5 -1. 0% 5 -2 0 c on sum id ore s de ta ma ño me dia no
1 00 0 0 .0 5-0 .1 0% C on sum id ore s muy p equ eñ os

S i lo s con su mid or es in div id ual es en cu en tra n los l imi te s d e dis to rsi ón de c orr ie nte , y n o hay
s uf ici en te di ver si dad e ntr e l a iny ec ció n arm ón ica d e l os co nsu mi dor es in di vid ua les , ent on ces
p ue de s er n ec esa ri o im ple me nt ar a lgu na f or ma d e fi lt rad o e n lo s si ste ma s de la s ub est ac ión
a li men ta dor a p ara lim it ar l os n iv ele s d e di sto rs ión de v ol taj e. Sin emb ar go, es m ás pro ba ble
q ue lo s pro bl ema s de di sto rs ión d e v olt aj e p ue dan s er ca usa do s p or la s car ac ter ís tic as de
r es pue st a e n f rec ue nci a del si st ema qu e r es ult an en la ma gni fi cac ió n d e l as co rri en tes
a rm óni ca s a u na f re cue nc ia a rmó ni ca p ar tic ul ar. Est e c amb io e n l a im ped an cia de l si ste ma vs.
l a ca ra ct erí st ica de f re cue nc ia e s el res ul tad o d e la con fi gur ac ión fís ic a de l si st ema . E stá
s it uac ió n t ie ne qu e s er so lu cio na da en el si st ema d e l a sub es tac ió n a li men ta dor a por o tro
c am bio e n l a loc al iza ci ón ó el ta ma ño de lo s con de nsa do res , ó d is eña nd o un fi ltr o arm ón ico .

1100..33 LLíímmiitteess eenn llaa MMuueessccaa ddee CCoonnmmuuttaacciióónn.. L a pr of und id ad d e la mue sc a, e l fa cto r de di sto rs ión
a rm óni ca to tal (T HD ), y e l á rea de la mu es ca del vo lt aje lí ne a a lí nea en el PC C p ue de ser
l im ita do co mo se m ues tr a en la Ta bl a 1 0. 2.

TTaabbllaa 1100..22
CCllaassiiffiiccaacciióónn ddeell SSiisstteemmaa ddee BBaajjoo VVoollttaajjee yy LLíímmiitteess ddee DDiissttoorrssiióónn

A pl ica ci one s S is tem a en S is tem a


E sp eci al es * G en era l D ed ica do †
P ro fun di dad d e l a Mue sc a 1 0% 2 0% 5 0%
T HD (V ol taj e) 3% 5% 1 0%
Á re a d e la Mu esc a (A N) ‡ 1 64 00 2 28 00 3 65 00
N OT A: El va lo r A N pa ra ot ro s s is tem as ma yo res a 48 0 V p ue de se r m ul tip li ca do po r V /4 80
*
L as ap li cac io nes e spe ci al es in clu ye n h os pit al es y aer op uer to s.

U n sis te ma de dic ad o e s ex clu si vam en te de dic ad o a l a c ar ga de l c on ver ti do r.

E n vol ti os- mi cro se gun do s a l a rel ac ión v olt aj e y c orr ie nte .

E s tos lí mit es son re com en dad os par a s ist em as d e b ajo vo lta je e n l os c ua les el áre a d e la
m ue sca es f áci lm ent e m ed ida po r u n osc il osc op io. Se pu ed e n ot ar que el fa ct or de di sto rs ión

74
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

t ot al es tá re lac io nad o al ár ea de l a m ue sca t ota l, A N, p or la eq ui val en ci a d ad a e n la Eq 8. 20 .


La Fi g 10. 1 def in e l a pr ofu nd ida d y e l áre a de la mu es ca.

%profundidad de la muesca=d/v x 100


A N=td=µsec·volts
d

t=µsec

FFiigg 1100..11
DDeeffiinniicciióónn ddee PPrrooffuunnddiiddaadd ddee llaa MMuueessccaa yy ÁÁrreeaa ddee llaa MMuueessccaa

1100..44 LLiimmiitteess ddee DDiissttoorrssiióónn ddee CCoorrrriieennttee.. Id ea lme nt e, l a d is tor si ón a rm óni ca ca usa da por un
s ol o co nsu mi dor p ue de s er li mi tad a a un niv el a cep ta ble en al gú n pu nto d el s is tem a; e n ta nto
q ue el sis te ma c om ple to pu ede se r o per ad o si n d is tor si ón a rm óni ca su bst an cia l e n c ual qu ier
p ar te d el sis te ma. Lo s li mi te s de di sto rs ión ar món ic a re co men da dos aq uí e st ab lec en la m áx ima
d is tor si ón d e c orr ie nte ac ep tab le par a u n co ns umi do r. L os lim it es d e d ist or si ón d e c orr ie nte
r ec ome nd ado s se pr eoc up an po r el si gui en te ín dic e:
T DD : di st ors ió n d ema nd ada to tal (R SS ), d is tor si ón d e c or rie nt e ar mó nic a e n % de l a m áx ima
c or rie nt e d e car ga de ma nd ada ( dem an da mí nim a de 15 ó 30 )
L o s li mit es l is tad os e n l as T abl as 1 0. 3, 1 0.4 y 10 .5 p ued en s er u sa dos com o v alo re s de d is eño
d e un si ste ma p ar a “c on dic io nes ide al es” en o pe rac ió n no rma l ( con di cio ne s qu e du ra n má s de una
h or a). Pa ra p er iod os cor to s, dur an te a rr anq ue s al to s ó e n c ond ic ion es inu su al es, lo s li mi tes
p ue den e xce de rse e n 5 0% .
E s tas t abl as so n apl ic ada s a r ec tif ic ado re s d e s ei s p ul sos y a si tua ci one s de di sto rs ión
g en era l. Sin em bar go , cu an do los tr ans fo rma do res ó c onv er tid or es c am bia n d e f ase co n nú me ros
d e pul so s ( q) su pe rio re s a s eis , los l imi te s p ar a l os or de nes a rmó ni cos c ara ct erí st ico s son
i nc rem en tad os po r un fa ct or ig ual a

q
6
c on ta l d e q ue la s a mp lit ud es de lo s o rde ne s a rmó ni cos n o c ara ct erí st ico s sea n m en ore s a l 25%
d e los l imi te s e sp eci fi ca dos e n l as ta bl as. V éas e un ej emp lo en 1 3.1 .
L a Tab la 10. 3 l ist a l os lim it es d e c orr ie nte ar món ic a ba sa dos en el t am añ o de la car ga con
r es pec to al ta ma ño de l s is tem a d e pot en cia a l c ual l a c arg a est á con ec tad a. La re la ció n I sc/I L
e s la rel ac ión de l a co rri en te d e co rto ci rcu it o di spo ni ble en e l pu nto de a cop la mie nt o co mún
( PC C), con re spe ct o a l a má xim a co rr ien te de c arg a f und am ent al . Se r ec om ien da q ue l a c orr ie nte
d e ca rga , I L, s ea ca lcu la da co mo e l pro me dio d e la c orr ie nte d e dem an da má xi ma pa ra l os 12
m es es pr ec ede nt es. A sí , co mo el t am año d e la c arg a de l usu ar io di sm inu ye c on r esp ec to al
t am año d el sis te ma , e l p or cen ta je de co rri en te ar món ic a q ue el us ua rio s e p erm it a i ny ect ar al
s is tem a de la su be sta ci ón al ime nt ado ra se i ncr em en ta. E ste p rot eg e a o tro s usu ar ios d el mi smo
a li men ta dor as í co mo a la s ub est ac ión ali me nta do ra, qu e es req ue rid a pa ra bri nd ar u na s eg ura

75
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

c al ida d de vo lta je a su s cli en tes .


T o da ge ne rac ió n, si e st á con ec tad a al s ist em a de di st rib uc ión , su btr an smi si ón ó tr an smi si ón,
e s t rat ad a co mo l a di st rib uc ión de l a s ube st aci ón ali me nta do ra y es p or c on sig ui ent e s ost en ida
p or es ta s p rá cti ca s r ec om end ad as.
TTaabbllaa 1100..33
LLiimmiitteess ddee DDiissttoorrssiióónn ddee CCoorrrriieennttee ppaarraa SSiisstteemmaass ddee DDiissttrriibbuucciióónn eenn GGeenneerraall
((ddeessddee 112200 VV hhaassttaa 6699..000000 VV))

M áx ima D ist or sió n de Co rr ien te Ar mó nic a


e n Por ce nta je de I L

O rd en Ar món ic o I nd ivi du al (A rm óni co s I mp are s)


I sc / I L h < 11 1 1= h<1 7 1 7= h<2 3 2 3= h<3 5 3 5= h T DD
*
< 20 4 .0 2 .0 1 .5 0 .6 0 .3 5 .0
2 0< 50 7 .0 3 .5 2 .5 1 .0 0 .5 8 .0
5 0< 100 1 0. 0 4 .5 4 .0 1 .5 0 .7 1 2. 0
1 00 <10 00 1 2. 0 5 .5 5 .0 2 .0 1 .0 1 5. 0
> 10 00 1 5. 0 7 .0 6 .0 2 .5 1 .4 2 0. 0
I nc lus o los a rmó ni cos s on li mi tad os al 2 5% de lo s lim it es ar món ic os im pa res a nte ri ore s.
L as d is tor si one s de co rri en te q ue r esu lt en e n un a co mpe ns aci ón DC, p.e . co nv ert id ore s
d e med ia on da , n o son p er mit id as.
*
T od o eq uip o de gen er aci ón d e po te nci a es tá l im ita do a est os v al ore s de dis to rsi ón d e
c or rie nt e, si n t en er en c uen ta la r ela ci ón I sc/ I L r ea l.

D on de

I sc = má xi ma co rri en te de c ort oc irc ui to en el P CC.


I L = má xi ma c or rie nt e de car ga d em and ad a (c om pon en te d e fr ec uen ci a fu nd ame nt al) en e l
P CC .

TTaabbllaa 1100..44
LLiimmiitteess ddee DDiissttoorrssiióónn ddee CCoorrrriieennttee ppaarraa SSiisstteemmaass ddee SSuubbttrraannssmmiissiióónn eenn GGeenneerraall
((ddeessddee 6699..000011 VV hhaassttaa 116611..000000 VV))

M áx ima D ist or sió n de Co rr ien te Ar mó nic a


e n Por ce nta je de I L

O rd en Ar món ic o I nd ivi du al (A rm óni co s I mp are s)


I sc / I L h < 11 1 1= h<1 7 1 7= h<2 3 2 3= h<3 5 3 5= h T DD

< 20 * 2 .0 1 .0 0 .7 5 0 .3 0 .1 5 2 .5
2 0< 50 3 .5 1 .7 5 1 .2 5 0 .5 0 .2 5 4 .0
5 0< 100 5 .0 2 .2 5 2 .0 0 .7 5 0 .3 5 6 .0
1 00 <10 00 5 .0 2 .7 5 2 .5 1 .0 0 .5 7 .5
> 10 00 7 .5 3 .5 3 .0 1 .2 5 0 .7 1 0. 0
I nc lus o los a rmó ni cos s on li mi tad os al 2 5% de lo s lim it es ar món ic os im pa res a nte ri ore s.
L as d is tor si one s de co rri en te q ue r esu lt en e n un a co mpe ns aci ón DC, p.e . co nv ert id ore s
d e med ia on da , n o son p er mit id as.
*
T od o eq uip o de gen er aci ón d e po te nci a es tá l im ita do a est os v al ore s de dis to rsi ón d e
c or rie nt e, si n t en er en c uen ta la r ela ci ón I sc/ I L r ea l.

D on de

I sc = má xi ma co rri en te de c ort oc irc ui to en el P CC.


I L = má xi ma c or rie nt e de car ga d em and ad a (c om pon en te d e fr ec uen ci a fu nd ame nt al) en e l
P CC .

76
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

TTaabbllaa 1100..55
LLiimmiitteess ddee DDiissttoorrssiióónn ddee CCoorrrriieennttee ppaarraa SSiisstteemmaass ddee TTrraannssmmiissiióónn eenn GGeenneerraall ((>> 116611 kkVV)),,
GGeenneerraacciióónn yy CCooggeenneerraacciióónn DDiissppeerrssaa

M áx ima D ist or sió n de Co rr ien te Ar mó nic a


e n Por ce nta je de I L

O rd en Ar món ic o I nd ivi du al (A rm óni co s I mp are s)


I sc / I L h < 11 1 1= h<1 7 1 7= h<2 3 2 3= h<3 5 3 5= h T DD

< 50 2 .0 1 .0 0 .7 5 0 .3 0 .1 5 2 .5
= 50 3 .0 1 .5 1 .1 5 0 .4 5 0 .2 2 3 .7 5
I nc lus o los a rmó ni cos s on li mi tad os al 2 5% de lo s lim it es ar món ic os im pa res a nte ri ore s.
L as d is tor si one s de co rri en te q ue r esu lt en e n un a co mpe ns aci ón DC, p.e . co nv ert id ore s
d e med ia on da , n o son p er mit id as.
*
T od o eq uip o de gen er aci ón d e po te nci a es tá l im ita do a est os v al ore s de dis to rsi ón d e
c or rie nt e, si n t en er en c uen ta la r ela ci ón I sc/ I L r ea l.

D on de

I sc = má xi ma co rri en te de c ort oc irc ui to en el P CC.


I L = má xi ma c or rie nt e de car ga d em and ad a (c om pon en te d e fr ec uen ci a fu nd ame nt al) en e l
P CC .

1100..44..11 CCoonnssiiddeerraacciioonneess ssoobbrree eell CCaalleennttaammiieennttoo ddee TTrraannssffoorrmmaaddoorreess.. Lo s li mit es d e di sto rs ión
d e c orr ie nte ar món ic a, c om o se pe rfi lo en l as T ab las 10 .3 y 10 .4, so n só lo una pr opo rc ión
p er mis ib le de qu e la co nex ió n de l tr an sfo rm ad or e ntr e el us uar io y el sis te ma de la
s ub est ac ión al ime nt ado ra n o es ta rá s uj eta a co rri en te s ar món ic as q ue e xc eda n el 5% d e la
r el aci ón d e c orr ie nte en e l tr an sfo rm ado r t al c omo se d ec lar a en la I EE E C5 7.1 2. 00- 19 87[ 2] . Si
l a co ne xió n d el t ran sf orm ad or e n el usu ar io f ue ra s uje ta a ni vel es d e a rmó ni cos que ex ced ie ran
e l 5 %, la ins ta la ció n d e u na uni da d g ran de , c apa z d e r esi st ir alt os ni vel es de ar món ic os,
p ud ier a se r con si der ad a. Cu an do el f luj o de c orr ie nte s arm ón ic as a tr avé s de l tra ns for ma dor
s ea m ay or a l ni vel de d ise ño d el 5 % de la r ela ci ón d e co rri en te, el e fec to d e ca le nta mi ent o en
e l t ran sf orm ad or p ued e s er e val ua do a pl ica nd o el mét od o co nt eni do e n l a IE EE C 57 .11 0- 198 6 [ 3].
E st a e va lua ci ón as egu ra rá qu e e l ais la mie nt o d el tr an sfo rm ado r no se en fa tiz ar á m ás al lá de
l os li mi tes d e d is eño .

1100..44..22 AApplliiccaacciioonneess PPrroobbaabbiillííssttiiccaass ddee LLiimmiitteess ddee DDiissttoorrssiióónn AArrmmóónniiccaa.. Aun qu e lo s e fec to s de
l os arm ón ico s e n eq ui pos , a pa rat os elé ct ric os , et c. , no so n to ta lme nt e co mp re ndi do s en es tos
m om ent os , se re con oc e qu e l os lím it es d e d ist or sió n d e co rr ien te dec la rad os pu ede n e xce de rse
p or pe rio do s d e t ie mpo s in cau sa r d año s a l os equ ip os. A l e val ua r l a s at isf ac ció n d el us ua rio
c on lo s lim it es de cla ra dos , se re com ie nda q ue la s g rá fic as de d is tri bu ció n de pr oba bi lid ad se
d es arr ol len de sde los dat os reg is tra do s y a nal iz ado s. S i lo s l imi te s so n so lo e xc edi do s po r un
c or to p eri od o de tie mp o, l a co nd ici ón p ue de s er c on sid er ada ac ept ab le. La F ig 1 0. 2 mu est ra una
g rá fic a de pr oba bi lid ad t ípi ca pa ra co rr ien te ar mó nic a en un al im ent ad or de d ist ri buc ió n.

77
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

12

11

10

PORCENTAJE DE LA FUNDAMENTAL
9

0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

PORCENTAJE DE TIEMPO
FFiigg 1100..22
DDiissttrriibbuucciióónn ddee PPrroobbaabbiilliiddaadd ddee CCoorrrriieennttee TTHHDD

1100..55 FFlluuccttuuaacciióónn.. Est e fe nó men o es el r es ult ad o de a pl ica r u na c arg a a u n co nv ert id or,


d is par an do es te , p ar a e nt on ces r eap li car la a lgú n tie mp o d es pu és, e tc. E l con ve rti do r n o ca usa
p or e l mi sm o la f luc tu aci ón . Si e st e pr oce so s e ll eva a ca bo a u na f rec ue nci a a l a cua l el ojo
h um ano es su sc ept ib le, y si el re sul ta do de la caí da de vo lta je en el si st ema es lo
s uf ici en tem en te gra nd e, un a m odu la ció n e n e l n iv el de luz de lá mp ara s inc an des ce nte s ó
f lu ore sc ent es s e des cu br irá . Es te es e l ef ect o qu e da no mb re a es e fe nóm en o, y u no qu e pu ede
s er c ue sti ón de i nte ré s. E n lo s si st ema s d e po ten ci a mo de rno s, s in e mb ar go, pue de n ha ber ot ros
e qu ipo s, t ale s co mo co mpu ta dor as , ins tr ume nt aci ón y e qui po s d e co mun ic aci ón , que s uf ren
e fe cto s de let ér eos . Par a al gun os ca so s, es to s e fe cto s pue de n exi st ir au nqu e la fl uc tua ci ón de
l ám par as in ca nde sc ent es n o s ea di sc ern ib le.
L a me dic ió n d e l a f lu ctu ac ión co mp ren de de la ca nt ida d d e var ia ció n d e v ol taj e d el si st ema
i nv olu cr ado y d e la f rec ue nc ia a la c ua l la va ri aci ón s e rep it e. La f re cue nc ia p ued e se r una
f re cue nc ia pu ra si mp le; p ero e s m ás a me nu do un a b an da de f rec ue nci a. La s fu ent es de
f lu ctu ac ion es en si ste ma s de di st rib uc ió n de po te nci a pu ed en se r, p or ej em plo , al gu nas
v ar iac io nes al a zar de l a ca rga rep re sen ta da p or u n ho rno de a rco fun di dor de a cer o ó u n mo tor
e le vad or de ar ra nqu e y p ara da . U na fue nt e d e f lu ctu ac ión p ued e s er ca si pe rió di ca, co mo en el
c as o d e una s old ad ora d e pun to s d e ava nc e m an ual ó pa so a pa so.
L a int en si dad de las fl uc tua ci one s ( que es , l a ma gn itu d d e l a v ari ac ión de vol ta je) es
d et erm in ada p or los re qu eri mi ent os de po te nci a pic o d e l a car ga e i mp eda nc ia de la fu ent e del
s is tem a de po ten ci a. Cu and o se pl ane en in st ala r c on ver ti do res de p uls o, lo s efe ct os de la
c ar ga de l p ul so en ot ras p art es de l sis te ma de di str ib uci ón po dr án se r c al cul ad os. E sto
r eq uie re el c ono ci mie nt o de:

( 1) L os re qu eri mi ent os de v ol tio s- amp er ios d e l a car ga , m ag nit ud y fr ecu en ci a d el pu ls o


( 2) L a im ped an cia de la (s ) fue nt e(s ) de ntr o de l si ste ma d e dis tr ibu ci ón t ras u n su min is tro
d e tal r igi de z q ue la s va ria ci one s pue da n s er co ns ide ra das v erd ad era me nt e i nc ons ec uen te s
( 3) S i ó no e qu ipo s q ue s on sus ce pti bl es a fl uct ua cio ne s es tá n de nt ro d el sec to r de

78
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

d is tri bu ció n exp ue sto y s u g ra do de su sc ept ib ili da d

1100..55..11 LLiimmiitteess ddee llaass FFlluuccttuuaacciioonneess.. Fr ec uen te men te , e l gr ad o d e su sc ept ib ili da d no es


r ea lme nt e d et erm in abl e. La F ig 10 .3 es of re cid a c om o u na gu ía de p lan if ica ci ón pa ra ta les
a pl ica ci one s. E st á cu rva e s de ri vad a de est ud ios e mp ír ico s re ali za dos por div er sas fue nt es.
S on ta n div er sas t ale s cu rva s exi st ent es qu e pos ee n a pr oxi ma dam en te la m ism a esc al a v er tic al .

Hornos de Arco
Ascensor Simple Señales Chispeantes
1.- Bombas de Casa Tornos Soldadoras de Arco 1.1
Bombas de Sumidero Bombas
Grúas Soldadoras de Punto
Equipos de A/C Reciprocas
Cambios Y-Delta en Manuales
Iluminación Teatral 1.1.1.1
Conjuntos Ascensor -Motor- Martillos de Caída
Refrigeradores Domésticos Generador Libre
Quemadores de Petróleo Equipo de Rayos X Sierras
Grupo de Ascensores
Las Líneas Sólidas compuestas por curvas de
fluctuaciones de voltaje estudiadas por la General
Electric Company. Revisada por la General Electric en
Agosto de 1925; Kansas City Power & Light Company,
Electrical World, Mayo 19 de 1934; Comité T & D, EEI,
% de Fluctuación de Voltaje

Octubre 24 de 1934, Chicago; Detroit Edison Company;


West Pennsylvania Power Company; Public Service
Company of Northern Illinois.
Las Líneas Punteadas de fluctuaciones de voltaje
permitidas por dos subestaciones de alimentación,
referirse a la Electrical World en Noviembre 3 de
1958 y Junio 26 de 1961.
Línea Frontera
de Irritación

Línea Frontera
de Visibilidad

Fluctuaciones por Hora Fluctuaciones por Minuto Fluctuaciones por Segundo

FFiigg 1100..33
FFlluuccttuuaacciioonneess ddee VVoollttaajjee PPeerrmmiissiibbllee MMááxxiimmoo

1100..55..22 CCoommppeennssaacciióónn ppoorr FFlluuccttuuaacciioonneess.. L os mét od os por co mpe ns aci ón pa ra flu ct uac io nes
p ot enc ia les ó ex ist en tes s on muy pa re ci dos a aqu el los u sad os pa ra la co mpe ns aci ón de
p er tur ba cio ne s su btr an sit or ias , ta l co mo lo s ev id enc ia dos por c or rie nt es a rmó ni cas ó mue sc as.
G en era lm ent e la té cni ca má s sen ci lla y ef ic az co nsi st e e n pro po rc ion ar un a fue nt e d e pot en cia
l o su fi cie nt eme nt e rí gi da c omo par a qu e e l ef ect o se a de sp rec ia ble en e l pu nt o do nde la f ue nte
d e flu ct uac ió n s e d er iv e d el re sto d el si ste ma de di st rib uc ió n d e p ot enc ia . L os mé to dos
c om pen sa tor io s so n us ad os p ara sim ul ar la fu ent e rí gi da. Los con de nsa do re s en s er ie,
t ir ist or es p ara el ca mb io de in duc to res con con de nsa do res en pa ra lel o (c on tro l de var
e st áti co ), in du cto re s e n pa ral el o s at ura bl es, y t iri st ore s pa ra el ca mb io de c ond en sad or es en
p ar ale lo pu ed en se r u sad os pa ra ma nt ene r u n vol ta je re lat iv ame nt e f ij o e n e l p un to de en la ce.
P ar a ca so s en que ta les es que ma s se an u sa do s pa ra p ro por ci ona r l a co mp ens ac ión su btr an sit or ia,
l a pos ib ili da d d e una i nes ta bil id ad en to do el s ist em a d e dis tr ib uci ón de be se r com pl eta me nte
i nv est ig ada a nte s de qu e se pu eda c onf ia dam en te ap lic ar la t écn ic a.
N o te q ue las cu rva s d e la Fig 10 .3 e st án s ie ndo re vis ad as y de ben es tar di spo ni ble s p ara
1 99 5.

79
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

1111.. PPrrááccttiiccaass RReeccoommeennddaaddaass ppaarraa SSuubbeessttaacciioonneess AAlliimmeennttaaddoorraass..

1111..11 GGeenneerraalliiddaaddeess.. Lo s fa ct ore s q ue def in en la c al ida d d el ser vi cio el éct ri co inc lu yen
d is tor si ón a rm óni ca a de más de f ac to res fam il iar es tal es c om o se gu rid ad de s erv ic io ( p. e.,
p ro tec ci ón de so br ete ns ión y vo lt aje d e p as o y t oqu e) , c on tin ui da d e n el se rvi ci o, re gul ac ión
de vo lta je , y fl uct ua ció n. L os l ími te s de di st ors ió n re com en dad os e sta bl ece n la m áx ima
d is tor si ón de vo lt aje e n el pu nto d e a co pla mi ent o com ún PC C) pa ra ca da c ons um ido r.
S i los l ími te s s on ex ce di dos , se de ben s egu ir lo s sig ui ent es pa so s:
( 1) R ea liz ar las med ic ion es de a rm óni co s en el p un to s ele cc ion ad o de nt ro d el c ir cui to de
l a sub es tac ió n ali me nta do ra, i ncl uy en do el PC C, y bu sc ar a co nsu mi dor es co n co nve rt ido re s
o pe ran do co n di sto rs ión d e c or ri ent e más a llá d e los l ími te s. Si s on id ent if ica do s, ta le s
c on sum id ore s pu ed en s er i nfo rm ado s pa ra q ue m ant en gan las dis to rsi on es a rmó ni cas den tr o
d e l os l ími te s re co men da dos ya sea med ia nt e la ins ta lac ió n de fil tr os , re duc ci ón e n l a
g en era ci ón de ar mó nic os ó a tr avé s de ot ros m edi os .
( 2) I ns tal ar fi lt ros p ara c on tro la r l os ar mó nic os .
( 3) I ns tal ar un nue vo ali me nta do r. E st o e s ef ec tiv o e n el re fu erz o d e la fu ent e y en el
a is lam ie nto d e l os pr ob lem as de a rmó ni cos . Sin e mba rg o, no si em pre e s e co nóm ic ame nt e
f ac tib le .

S e pu ed e n ot ar qu e e s pos ib le ad ici on ar nu eva s car ga s d e con ve rt ido re s a c irc ui tos r eal me nte
c on tam in ado s co n arm ón ic os pa ra l ími te s rec om end ad os ta nt o com o co nve ng a el d ise ño d e los
f il tro s que a dem ás se an p rop or cio na dos .

1111..22 IInnyyeecccciióónn ddee AArrmmóónniiccooss.. La for ma de ond a d e l os c on ver ti dor es de cor ri ent e A C e stá
d et erm in ada po r el án gul o d e r etr as o co n e l cu ál com ie nza la con mu tac ió n y por el áng ul o de
s ol apa mi ent o. Co nse cu ent em ent e, la co mpo ne nte de la co rr ien te ar món ic a g ene ra da por un
c on ver ti dor pu ede no e st ar e n fa se c on la r es pec ti va c omp on ent e d e co rri en te a rm óni ca gen er ada
p or o tr o co nv ert id or c one ct ad o al m is mo c ir cui to d e a lim en tac ió n. L o mi sm o pu ede ser di cho
p ar a la r es pec ti va c aíd a de ten si ón e n la c om pon en te d e im ped an cia arm ón ica . La iny ec ció n de
l as co ntr ib uci on es de l os ar món ic os de vol ta je y co rr ien te de co nve rt ido re s m últ ip les es
c on cep tu alm en te s en cil la . La s le ye s de cor ri ent es y vo lta je s de Kir ch off son ap lic ad as a los
f as ore s de c ada f re cue nc ia a rmó ni ca. E n la p rác ti ca, l a in yec ci ón ri gu ros a de c om pon en tes
a rm óni co s e s g ene ra lme nt e i mp osi bl e. Una ca nt ida d p ro hib id a d e d ato s d e fas e p ue de ser
r ec ogi da y en ton ce s a na li zad a est ad íst ic ame nt e p or la s var ia cio ne s a l dí a.
U n m éto do s imp le , a pr ox ima do y co ns erv ad or de i ny ecc ió n a rm ón ica e s rec om end ad o; es d ec ir,
r es olv ie ndo l os ci rc uit os p ara c ada f uen te a rmó ni ca po r sep ar ado p ara d et erm in ar la c orr ie nte
d e ra ma y el v olt aj e de n od o ca us ado por la f uen te a rm óni ca , pa ra e nto nc es s um arl os . El f ac tor
d e coi nc ide nc ia de lo s c on ver ti dor es pu ed e s er us ado p ara re fi nar l a i ny ecc ió n s i t al es da tos
e st án re alm en te di spo ni bl es.
L a s med ic ion es d e los a rm ón ico s pu ede n se r rep re sen ta das d e ve z en cu an do e n los p un tos
s el ecc io nad os en l os que s e s osp ec he un al to ni ve l d e d is tor si ón ar món ic a, par a det er min ar el
c om por ta mie nt o d el si st em a a c onf ir mar
( 1) Q ue lo s co nde ns ado re s, fi lt ros , cab le s, tr an sfo rm ado re s d e la su be sta ci ón al im ent ad ora
n o est én so br eca rg ado s po r e xc esi vo s a rm óni co s.
( 2) Q ue un d añi no gr ad o d e re son an cia s en pa ral el o o e n s er ie no oc ur ran .
( 3) Q ue el n ive l de lo s a rm ón ico s est e den tr o d e los l ími te s.
E l an ál isi s de ar món ic os ba sad o en lo s f ac tor es de c oin ci den ci a d e los c onv er tid or es pu ede
h ac ers e pa ra e va lua r lo s re su lta do s de l as m ed ici on es y p ar a ex tra po lar los res ul tad os d e la

80
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

c on tri bu ció n d e lo s ef ect os de n uev os c on ve rti do res a se r in st ala do s. L a co nf ian za e n un a s ola


i ny ecc ió n a na lít ic a e xt en sa de ar mó nic a no es re co men da ble .

1111..33 AArrmmóónniiccooss ddee CCoorrttaa DDuurraacciióónn.. Los d isp os iti vo s t al es co mo acc io nad or es co ntr ol ado s por
t ir ist or es a pl ica do s a u n l ami na dor de rod am ien to s ge ne ran in cr eme nt os d e c orr ie nte s a rmó ni cas
d e co rt a du rac ió n cu and o el mat er ial pas a a t rav és d el l am ina do r. L a ge ner ac ión de a rmó ni cos
i nt erm it ent es y e l es fu erz o e léc tr ic o re su lta nt e so br e co nd en sad or es, tr ans fo rma do res , y ot ros
a pa rat os de po te nc ia es al gun as ve ce s m ás to ler ab le qu e e l e sf uer zo ca us ado po r la ge ner ac ión
c on sta nt e d e a rmó ni cos . L os ar món ic os i nt er mit en tes y l os ar món ic os con st ant es pu ede n c au sar
e fe cto s s imi la res en cua nt o a int er fer en cia de arm ón ico s c on c ir cui to s de co nt rol , c irc ui tos
d e com un ica ci ón y equ ip os el ect ró nic os . E s pro ba ble si n emb ar go qu e l a flu ct uac ió n s ea el
m ay or p rob le ma en est e ca so y l os p rob le mas d e ar mó nic os s ea n sec un dar io s. U na so lu ció n al
p ro ble ma de l a f lu ctu ac ió n b ie n p ue de el imi na r l os pr ob lem as de a rmó ni co s.

1111..44 CCoonnddiicciioonneess AAnnoorrmmaalleess ppaarraa PPrroobblleemmaass ddee AArrmmóónniiccooss.. Alg un as de l as co ndi ci one s me nos
c om une s co no cid as q ue c au san p ro ble ma s de a rm óni co s so n de scr it as aq uí . Es tas son , la
r es ona nc ia n at ura l de la l ín ea d e tr an smi si ón, la s ob rex ci tac ió n de los tr ans fo rma do res y la
r es ona nc ia ar món ic a e n ci rcu it os de se cu enc ia ce ro .
C a da lín ea de tr ans mi sió n t ie ne m uc has fr ec uen ci as de res on anc ia na tur al es det er min ad as por
s u dis ta nci a, ge om etr ía y te rmi na ció n. La i mpe da nci a de en tra da de u na lí nea d e t ra nsm is ión
p ue de h ac ers e c ero y r esi st iva (r eso na nci a s eri e) o in fi nit am en te g ra nde (r eso na nci a p ara le la)
a l a f re cue nc ia na tur al de re so na nci a. Si un a fre cu enc ia de r eso na nci a ser ie se e ncu en tra
c er ca d el do mi nio de lo s ar mó nic os g ene ra dos por l os c on ver ti dor es e xi ste e l ri es go de una
s ev era in ter fe ren ci a te le fón ic a. E l p rob le ma s e p ued e c orr eg ir cam bi and o l a fr ec uen ci a na tu ral
d e la lí ne a d e tr ans mi sió n (po r el ca mb io de l a t er min ac ió n o l ong it ud de l a lín ea ) ó p or la
p re vis ió n d el fl ujo de c orr ie nte ar mó nic a e n la lín ea me di ant e u n f il tro d e b loq ue o s eri e, un
f il tro p ara le lo, o am bo s. De sg rac ia dam en te es tas s olu ci one s son a me nu do ca ra s.
D e bid o a la s ca ra cte rí sti ca s de l n úc leo de l tr an sfo rm ado r, lo s tr an sfo rm ado re s s obr ee xci ta dos
p ro duc en a rm óni co s de ord en i mp ar. Es tá e s un a te nde nc ia p ar a op era r ci rc uit os de a lto
v ol taj e, co n un vo lta je qu e es su sta nc ial me nt e m ay or qu e e l nom in al po r e l cam bi o e n los
b an cos d e c ond en sa dor es mu y p or de la nte de l inc re men to en la s car ga s d ia ria s. Es to as egu ra el
f lu jo de car ga de sea da y u n v olt aj e e sta bl e, per o p ue de c au sar pr ob lem as de ar món ic os. La
e xc esi va po te nci a rea ct iv a d ur ant e con di cio ne s d e baj a car ga pu ed e c au sa r p ro ble ma s s im ila re s.
U n a r es ona nc ia ar món ic a p ue de oc urr ir en u n c ir cui to de s ecu en cia c ero b ajo l as si gui en tes
c on dic io nes :
( 1) Q ue a l con ec tar se e l ge ner ad or en e st rel la l os ne ut ros s ea n ate rr ado s a tr av és de
r ea cto re s.
( 2) Q ue lo s gen er ado re s s ea n c one ct ado s a l os al im ent ad ore s dir ec tam en te o a t rav és de
t ra nsf or mad or es co n b obi na s c on ect ad as en es tre ll a, en el la do de l g ene ra dor , ate rr ado
s ol ida me nte , ó a t rav és d e r ea cto re s e n el ne utr o.
( 3) Q ue lo s con de nsa do res p ara co rr egi r el fa cto r de pot en ci a c one ct ado s en un ar re glo
e st rel la at er rad a sea n ap lic ad os a lo la rgo d el al ime nt ado r.
E s tas co ndi ci one s p ued en se r sa ti sfe ch as e n s ist em as p oc o ai sl ado s. El g en er ado r d e vo lt aje
s ie mpr e c on tie ne vo lta je s a rmó ni cos de se cu enc ia ce ro. Es to s v olt aj es arm ón ico s a ct úan
s em eja nt es a f uen te s d e vo lt aj e po rq ue inv ol ucr an pe que ña s i mpe da nci as in ter na s. Las fu en tes
d e v ol taj e a rm óni co so n c on ect ad as a u na com bi nac ió n s eri e d e u na re ac tan ci a i ndu ct iva
( re act an cia d el ge ne ra dor , rea ct anc ia d el tr an sfo rm ado r, r eac ta nci a del a li men ta dor y
r ea cta nc ia d e at er ram ie nto de l ne utr o) y un a re ac tan ci a ca pac it iva . S i lo s do s so n s imi la res
e n m ag nit ud a una de la s s ec uen ci as ar món ic as, un gr an va lo r d e c orr ie nte s a rm óni ca s f lu irá

81
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

d en tro d el l azo y c au sar á pr ob lem as i nus ua les t al es co mo a lto s vo lta je s de p aso y t oq ue,
o pe rac io nes er rón ea s de me di cio ne s en kW h pa ra con su mid or es m on ofá si cos y f al sa o pe rac ió n de
r el és d e sob re cor ri ent e at er rad os . Una sol uc ión e s ro mp er el laz o de t ie rra p or e l ca mbi o de
e sq uem as ate rr ado s pa ra gen er ado re s y c ond en sad or es. Es p ro pio el u so de b ob ina s co ne cta da s en
d el ta en tr an sfo rm ado re s ele va dor es ro mp ien do ta mb ién e l l az o d e tie rr a.

1111..55 LLíímmiitteess ddee DDiissttoorrssiióónn ddee VVoollttaajjee.. Lo s lím it es de di st ors ió n de vo lta je re co men da dos ( ver
T ab la 11 .1) s on co nce rn ie nte s a l os si gu ien te s í nd ice s:

T HD : Di sto rs ión a rm óni ca d e vo lta je t ot al (R SS ) en p orc en taj e de l vo lta je d e fr ecu en cia


f un dam en tal n omi na l.
L o s l ími te s d ado s e n l a Tab la 11 .1 pue de n s er usa do s c omo va lo res de di se ño de si ste ma s p ara
e l “p eo r de l os c as os” , co n u na o per ac ión nor ma l (c ond ic ion es q ue d ur an m ás d e un a ho ra ). P ara
p er íod os co rt os, d ura nt e cor te s ó c ond ic ion es in us ual es , l os lí mi tes p ue den e xce de r e l 50% .

TTaabbllaa 1111..11
LLíímmiitteess ddee DDiissttoorrssiióónn ddee VVoollttaajjee

D is tor si ón de Vo lt aje D is tor si ón de Vo lt aje


V ol taj e de Ba rra e n e l PC C
I nd ivi du al (% ) T ot al TH D ( %)

6 9 kV y por d eba jo 3 .0 5 .0

6 9. 001 V a 16 1 k V 1 .5 2 .5

1 61 .00 1 V y p or en cim a 1 .0 1 .5

NOTA: Los sistemas de alto voltaje pueden estar por encima del 2% de THD cuando la causa es un terminal
HVDC que se atenuará por el tiempo que se derive para un usuario.

1111..66 LLíímmiitteess ddee IInntteerrffeerreenncciiaa ccoonn llooss CCiirrccuuiittooss ddee CCoommuunniiccaacciióónn.. Es dif íc il em pl ear los
l ím ite s e spe ci fic ad os e n l a in flu en cia te lef ón ica qu e lo s co mp on ent es a rm óni co s de co rri en te y
v ol taj e pu eda n im po ner s ob re lo s si st ema s co nve rt ido re s. La int er fer en cia r ea l co n los
s is tem as de co mu ni cac ió n d e v oz en la s pro xi mid ad es de lo s s is tem as de po te nci a que a lim en tan
a l os c onv er tid or es de pe nd e de un n úm ero d e fa cto re s que n o es tán b aj o el co nt ro l del d is eño
d e sis te mas co nv er tid or es. Es to s f ac tor es pu ed en var ia r d e sit ua ció n en sit ua ció n y d e v ez en
c ua ndo c omo e l e st ado d e la té cni ca de p rog re so de co or din ac ión i ndu ct iv a.
E x ist en alg un os d at os d is pon ib les que se ref ie ren al r en dim ie nt o I. T de gr and es con ve rti do res
u sa dos en o fic in as t ele fó nic as p ar a ca rga r ba te ría s (v er T ab la 1 1.2 ). S e pu ed e no tar que los
v al ore s mo st rad os en la Ta bla 11. 2 so n da do s pa ra p rop ós ito s il us tr ati vo s y no son
c on sid er ado s c om o r eq uer im ien to s. Así mi sm o, los v alo re s m ost ra dos so n a pl ica do s a la
d is tri bu ció n se cun da ria d en tro d e la co ns tru cc ión t el efó ni ca. E l I. T e n el s ist em a pri ma rio
p ue de se r r edu ci do var ia nd o la r ela ci ón en el tr an sfo rm ado r de dis tr ibu ci ón que e sta
t íp ica me nte en tre el ran go de 40: 1 a 60: 1. Por ej emp lo , un co nve rt ido r I .T de 1 00 .00 0 p ara
2 40 V, 160 0 A , se vo lve rí a 2 .00 0 e n un pr ima ri o d e 12 kV . E sto , d e se gu ro, es im por ta nte
p or que la e xpo si ció n c on la al ime nt aci ón pr im ari a s er á m uy gr and e e n u na lo ngi tu d. La Ta bla
1 1. 3 d a los v alo re s I .T t ípi co s p ar a c on ver ti dor es fe rr ore so nan te s d e 48 V DC .

82
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

TTaabbllaa 1111..22
VVaalloorreess TTííppiiccooss II..TT ppaarraa CCoonnvveerrttiiddoorreess ddee 4488 VV DDCC

V ol taj e Lín ea -Lí ne a R an go de Co rr ien te de S al ida a Pl en a D is tri bu ció n


T ri fás ic o C ar ga de l R ec tif ic ado r S ec und ar ia en I. T

4 00 2 50 00

2 08 /24 0 V 8 00 5 00 00

1 60 0 1 00 000

4 00 1 20 00
4 80 V 8 00 2 50 00

1 60 0 5 00 00

NOTA: Para el caso de unidades ferroresonantes que no utilizan cambio de fase, el I.T es típicamente mucho menor al
indicado en la Tabla 11.3

E s tos c on ver ti dor es e ran d el ti po d e sei s pu lso s de ta ps c on ca mb io de f ase p ar a per mi tir


o pe rar do s c on ver ti dor es en par al el o en un a b as e d e 1 2 pu ls os ó c uat ro co nve rt ido re s p ara
o pe rar e n u na ba se de 2 4 p ul sos . Rec ie nte me nte , se ha da do l a c on sid er aci ón de b aja r los
v al ore s m áxi mo s es pe cif ic ad os a un a mi ta d o m en os d e l as f ig ura s a nte ri ore s, pa rti cu lar me nte
c ua ndo l a p la nta d e b at er ía es te as oci ad a a u na of ici na de c amb io el ec tr óni co .
E l I .T e n tr an smi si ón p rim ar ia e s de m uc ho i nte ré s en u na c om pañ ía t el efó ni ca d e in gen ie ría
de co ord in aci ón i ndu ct iva . Aun qu e no ha y re que ri mie nt os es pec íf ic os, la exp er ien ci a con
p ro ble ma s de i nt erf er enc ia d ur ant e añ os h abí a pr op orc io nad o al gu nos m an ua les q ue p ue den ser
ú ti les . Ést os se r esu me n en la Ta bl a 1 1. 4.
L a s i nst al aci on es sen si ble s a l r ui do c ae n e n l a c ate go ría I. Lo s c ome rc ios y las pl an tas
i nd ust ri ale s cae n en la c ate go ría I I. La s á re as si n r es tri cc ión c aen e n la ca teg or ía II I.

TTaabbllaa 1111..33
VVaalloorreess TTííppiiccooss ddee II..TT ppaarraa CCoonnvveerrttiiddoorreess FFeerrrroorreessoonnaanntteess ddee 4488 VV DDCC

V ol taj e Lín ea -Lí ne a R an go de Co rr ien te de S al ida a D is tri bu ció n


T ri fás ic o ( Se cun da rio ) P le na Ca rga d el Co nve rt id or S ec und ar ia en I. T

2 08 /24 0 V 1 00 * 7 50

4 00 1 50 0

4 80 V 1 00 * 3 50

4 00 7 50

* Rectificadores monofásicos

D e be se ñal ar se qu e l as pa ut as an ter io res s on ap lic ab le s a un r an go ba lan ce ado d e c om pon en tes


r es idu al es en sis te mas de po ten ci a. La Tab la 11 .4 p ro vee pa ut as I.T re pr ese nt ati va s p ara
l ín eas e léc tr ica s que en la cen i nst al aci on es de co nv ert id ore s i nd us tri al es y c om erc ia les p ara
d is tri bu ció n p rim ar ia y p ar a re de s de lín ea s de t ra ns mis ió n. L as p aut as I.T idé nt ica s p ara
l ín eas d e t ra nsm is ión H V y E HV so n pub li cad as en l a I EE E S td 36 8- 197 7 [8 ].

83
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

TTaabbllaa 1111..44
PPaauuttaass II..TT BBaallaanncceeaaddaass ppaarraa IInnssttaallaacciioonneess ddee CCoonnvveerrttiiddoorreess,, LLíínneeaass EEnnllaazzaaddaass((AAlliimmeennttaacciióónn))

C at ego rí a D es cri pc ión I .T

I N iv ele s que m uy a men ud o cau sa n i nt erf er enc ia M en os de 10 00 0*

II N iv ele s que c aus an in te rf ere nc ia me dia 1 00 00 a 250 00

I II N iv ele s que p rob ab lem en te ca us an in ter fe ren ci a M ay ore s a 2 50 00


NOTA: Estos valores del producto I.T son para circuitos con una distancia entre sistemas sobrecargados, de
potencia y telefonía. Dentro de una planta industrial o comercio, la distancia entre la potencia de distribución
en cables y líneas telefónicas en cable con pares gemelos es extremadamente baja y normalmente no se encuentra
ninguna interferencia. Los productos I.T similares a aquellos de la Tabla 11.2 pueden ser usados dentro de las
plantas y edificios.

*Para algunas áreas en las que se usa retorno de tierra para líneas telefónicas o circuitos de potencia, este
valor puede ser menor a 1500.

84
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

1122.. MMeettooddoollooggííaa RReeccoommeennddaaddaa ppaarraa EEvvaalluuaarr NNuueevvaass FFuueenntteess


AArrmmóónniiccaass..
1122..11 GGeenneerraalliiddaaddeess.. Un p ro ced im ien to p ar a el an áli si s ar mó nic o g ene ra l pu ede se r ad op tad o c omo
p ar te de l pro ce so de p lan if ica ci ón de l sis te ma. E ste p ro ced im ien to pu ed e ser e mpl ea do si em pre
y cu and o s e c ono zc an las gr and es fue nt es arm ón ica s e xis te nt es e n u n s ist em a ó c ua ndo se
p ro por ci one n g en er ado re s d isp er sos si gn ifi ca ti vos . E n e l f ut uro , el pro ce dim ie nto p ara el
a ná lis is a rm óni co p ued e se r pa rte del p ro ces o de d is eñ o gen er al d ebi do a l in cre me nto e n el
n iv el d e ge ne rac ió n ar mó nic a as oc ia da c on l as c ar gas no rma le s de l si st ema . E ste dis eñ o ge ne ral
e s des cr ito e n l as si gu ie nte s sec ci one s.

1122..22 IIddeennttiiffiiccaannddoo llooss OObbjjeettiivvooss ddeell AAnnáálliissiiss AArrmmóónniiccoo.. E l p roc ed imi en to p ar a el aná li sis
a rm óni co en ge ner al dep en de rá d e l os ob jet iv os esp ec ífi co s d el e st udi o a re al iza rs e. Los
p os ibl es ob je tiv os in cl uy en lo si gu ien te :

( 1) C ar act er iza r los n ive le s de ar món ic os ex ist en tes


( 2) E va lua r u n p rob le ma d el si ste ma (fa ll a, int er fer en cia te le fón ic a) q ue pu ede es tar
r el aci on ado c on lo s a rm ón ico s
( 3) E va lua r el im pa cto d e un nu ev o arm ón ico p rod uc ido p or u na ca rga , di spo si tiv o, ó un
g en era do r d is per so en e l sis te ma
( 4) D is eña r equ ip os pa ra el c ont ro l d e arm ón ico s

1122..33 DDeessaarrrroollllaannddoo eell SSiisstteemmaa IInniicciiaall ppoorr SSiimmuullaacciioonneess PPrreelliimmiinnaarreess ddeell MMooddeelloo aa RReepprreesseennttaarr..
L as s imu la cio ne s pre li min ar es pu ed en se r ut ili za das p ar a ide nt ifi ca r los n iv ele s de a rmó ni cos
e sp era do s y las ca rac te rís ti cas de re spu es ta del si ste ma . Es ta s s imu la cio ne s pu ed en ser
u ti liz ad as p ar a di fe ren te s co nd ici on es d el sis te ma a l i den ti fi car la s co nd ici on es d e p ote nc ial
i nt eré s. E l m ode lo d el s is tem a in ic ial es tar á ba sa do e n el b os qu ejo de l as p aut as m od el ada s en
8 .3 .
E l im pa cto p ote nc ial d e l as fu en tes a rmó ni cas i ndi vi dua le s s er á e va lua do en é ste p unt o. Si
l os n iv el es d e ar món ic os p ro yec ta dos bas ad os e n la s p aut as m od ela da s en est e do cu men to son
a ce pta bl es, ent on ces no s er á re que ri da u na i nve st iga ci ón m uy e xte ns a. Si la exc es iva
d is tor si ón a rm óni ca se a nt ici pa , no ser á r equ er ido ni ngú n an ál is is n i de sa rro ll o de so luc io nes
a l pro bl ema .

1122..44 UUttiilliizzaannddoo llaass MMeeddiicciioonneess AArrmmóónniiccaass.. L as m ed ici on es c on ti núa n s ien do una pa rte im por ta nte
d e m uch as in ves ti gac io nes . P ara al gu nas si tua ci one s, pu ede se r p osi bl e lo gr ar t od os los
o bj eti vo s con s imu la cio ne s. Si n emb ar go, l as me di cio ne s a m en udo s erá n ne ces ar ias p or al gu nas
d e las s igu ie nte s raz on es :

( 1) P ar a car ac ter iz ar n ive le s arm ón ico s de f on do ex is ten te s, in cl uye nd o ca rac te rís ti cas
e st adí st ica s
( 2) P ar a d et erm in ar fu ent es a rmó ni cas c ara ct erí st ica s
( 3) P ar a v al ida r mod el os de s imu la ció n

S i un c onv er tid or es tá en co nt inu a con du cci ón , e st e p ue de se r u sad o par a det er min ar la


i nd uct an cia del s is tem a. L a mí nim a co rr ien te D C (c orr ie nte de co nm uta ci ón) y el á rea d e la
m ue sca son me did os c on un o sci lo sco pi o. L a in du cta nc ia p or f as e pu ede se r de ter mi nad a a p ar tir
d e est os va lo res . (Ve r 8. 5.1 )

85
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

1122..55 UUttiilliizzaannddoo llaass SSiimmuullaacciioonneess DDeettaallllaaddaass.. L as si mu lac io ne s d et all ad as pu ede n uti li zar
c ua lqu ie r med ic ión r es ult an te pa ra la v al ida ci ón de l mo del o y ent on ces d eb en ex te nde rs e más
a ll á de l as c on dic io nes esp ec ifi ca s de l si ste ma a so cia do c on l as p ru eba s de cam po . To das las
p os ibl es c onf ig ura ci one s de l sis te ma pu ed en se r es tud ia das , y la s con di cio ne s par a di fer en tes
c ar gas pue de n ser e va lu ada s. L as si mu la cio ne s deb en e xt end er se en l as m ed ici on es de las
s ig uie nt es ma ner as :

( 1) A na liz an do di fer en tes c on dic io nes d el si ste ma , i nc luy en do po sib le s c on di cio ne s f ut ura s.
( 2) D et erm in and o el ef ect o de nu ev as fu ent es ar mó nic as en e l s is tem a.
( 3) S im ula nd o p roc ed im ien to s d e o per ac ión y pa rám et ros de eq ui pos pa ra el co nt rol de
a rm óni co s.

1122..66 DDeessaarrrroollllaannddoo SSoolluucciioonneess ppaarraa PPrroobblleemmaass ddee AArrmmóónniiccooss.. L as s imu la cio ne s ser án u sad as p ara
d es arr ol lar s olu ci one s a cua lq uie r pro bl ema a rmó ni co po ten ci al. L as so lu cio ne s p ue den i ncl ui r

( 1) O pe rac io nes r est ri ngi da s


( 2) C am bio e n l as co nf igu ra ci one s del s ist em a
( 3) F il tro s Arm ón ico s
( 4) A co pla mi ent o red uc ido p ar a t el éfo no s y c irc ui tos d e c om uni ca ció n.

86
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

1133.. EEjjeemmppllooss ddee AApplliiccaacciioonneess..


P a ra en te nde r bi en lo q ue e st a pra ct ica r ec ome nd ada s ig nif ic a en té rm ino s pr ác tic os , las
s ig uie nt es do s a pl ica ci on es de és ta so n dis cu tid as .

1133..11 EEjjeemmpplloo ddee uunnaa GGrraann PPllaannttaa IInndduussttrriiaall SSuupplliiddaa ccoonn uunn VVoollttaajjee ddee TTrraannssmmiissiióónn.. La Fig 1 3.1
m ue str a un a pl ant a in du str ia l gra nd e ta l com o un a re fi ner ía d e ac eit e ó un a pl ant a qu ím ica
s ie ndo s erv id a p or un a s ub est ac ión a lim en tad or a d e t ra nsm is ión c on un ni vel d e v olt aj e d e 115
k V. L a d em an da en e l sis te ma de l a sub es tac ió n ali me nta do ra es d e 50 MV A y el 50 % de e stá
c ar ga e stá co nfo rm ada por co nve rt ido re s de p ot enc ia est át ica de 1 2 pu ls os. La T abl a 1 3.1
m ue str a la di sto rs ión d e cor ri ent e arm ón ica c ara ct erí st ica d e e st á c ar ga .

115 kV

50 MVA

13.8 kV

OTRAS
CARGAS
25 MVA
12.5 MW 12.5 MW

FFiigg 1133..11
DDiiaaggrraammaa UUnniiffiillaarr ddee uunnaa GGrraann PPllaannttaa IInndduussttrriiaall AAlliimmeennttaaddaa ccoonn uunn VVoollttaajjee ddee TTrraannssmmiissiióónn UUssaaddoo
ppaarraa eell CCáállccuulloo ddee llaass DDiissttoorrssiioonneess ddee VVoollttaajjee yy CCoorrrriieennttee

En el P CC a 115 kV , la cor ri ent e d e ca rg a, I L, es de 2 50 A, y la c or rie nt e de los


c on ver ti dor es de pot en cia es tá tic a ( SP C) e s d e 1 25 A. L a c an tid ad de cad a u na de las
c or rie nt es a rmó ni cas e st á ba sad a en l os f act or es q ue so n li st ado s en l a Ta bla 13. 1. L a Ta bla
1 0. 4 ha cla si fic ad o el por ce nta je de d is tor si ón d e co rr ien te a rm óni ca ace pt abl e d e ac uer do con
e l o rd en arm ón ico de sd e 6 9. 001 V has ta 16 1 k V. Los re su lta do s s on mos tr ado s en la Tab la 13 .2.
A sí , p ara un a rel ac ión de co rt oci rc uit o, R sc, de 40 , l a d is tor si ón ace pt abl e cau sa da por
a rm óni co s men or es al 1 1v o e s de 3 .5% . De sde e l 11v o ha sta e l 17v o, e s de 1. 75 % l o cu al es
a ce pta bl e, et c. En e l eje mp lo, l as di st ors io nes a rm óni ca s c ar act er íst ic as pa ra 12 p ul sos
( 11 vo, 13v o, 2 3vo , 25 vo , 35v o, e tc .) so n ma yo res q ue l a ac ept ab le a unq ue e sté n de nt ro de los
l ím ite s par a qui nt os y sé pti mo s a rm óni co s y p ara o tra s cat eg orí as .
E n el e je mpl o, la d is to rsi ón de l a c arg a c on l as cor ri ent es arm ón ica s 1 1v a y 1 3v a es ma yor
q ue l a de la T ab la 10 .4, q ue p erm it e par a 11 5 kV un a R sc = 40. E l si ste ma d e 12 pu ls os no
e nc uen tr a c ri ter io pa ra un a R sc de 50 ó me nor . La hab il ida d del si st ema p ara ab so rbe r las
c or rie nt es ar món ic as si n e xc ede r la di sto rs ión d e v olt aj e a rm óni co se m ues tr a e n la Ta bla
1 3. 3. E n es te c as o pa rt icu la r, u na r evi si ón a la s ub est ac ión ali me nta do ra p ue de s er h ech a p ara
v er si e l ex ce so d e la di sto rs ión de c or rie nt e es ace pt abl e c on t al d e q ue l a di st ors ió n de
v ol taj e est e den tr o d e lo s l im ite s.
L a Tab la 13. 3 li st a lo s v olt aj es a rm óni co s re su lta nt es a soc ia do s co n la s c orr ie nte s a rmó ni cas
l is tad as en la Ta bla 13 .2. Lo s v ol taj es ar món ic os dep en den de la im ped an cia de l s is tem a a
t ra vés de l a c ual la s cor ri ent es ar món ic as de ber án fl uir . Lo lis ta do en la Ta bla 13 .3 mu es tra

87
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

c om o el v ol taj e a rmó ni co d ism in uye con el t am año del sis te ma. Est o ev id enc ia que las
c or rie nt es arm ón ic as de ést a p la nta no d ist or sio na n e l v olt aj e m ás de lo re com en dad o por la
p rá cti ca r eco me nda da . Si h ay ot ro s usu ar ios e n es ta lí ne a, si n em bar go , el s ist em a de la
s ub est ac ión a li me nta do ra pu ed e ser d is to rsi on ado m ás de lo p erm it ido p or e stá prá ct ica
r ec ome nd ada . S i est e e s e l c as o, ta l u sua ri o d ebe co rr egi r la cor ri ent e a rm óni ca pa ra es tar
d en tro d e l os lí mi tes r ec ome nd ado s por e sta p rác ti ca re com en dad a.
TTaabbllaa 1133..11
CCoorrrriieennttee FFuunnddaammeennttaall ppoorr UUnniiddaadd ((ffhhh)) ppaarraa CCoorrrriieenntteess AArrmmóónniiccaass BBaassaaddaa eenn XXccc == 00..1122 yy aa == 3300ºº

A rm óni co V al or PU A rm óni co V al or PU
1 1 .0 0
5 0 .1 92 29 0 .0 14
7 0 .1 32 31 0 .0 12
11 0 .0 73 35 0 .0 11
13 0 .0 57 36 0 .0 10
17 0 .0 35 41 0 .0 09
19 0 .0 27 43 0 .0 08
23 0 .0 20 47 0 .0 08
25 0 .0 16 49 0 .0 07
L a mag ni tu d d e las c or rie nt es ar món ic as en u n c on ver ti do r d e 12 pu ls os qu e
e s mos tr ado e n el ttiippoo aauuddaazz n or mal me nte s e tom an co mo e l 1 0% de l va lor d e
s ei s p ul sos .
P ar a co nve rt ido re s us ado s en var ia dor es P WM ( Mod ul ac ión p or A nc ho d e
P ul so) do nde el re cti fi cad or al ime nt a un co nde ns ad or e n e l en la ce DC, lo s
v al ore s del q uin to ar mó ni co pu ede n ser m uch o may or es (0 .3 pu ).

Se deb e no ta r qu e e n la bar ra de 1 3. 8 kV , la di sto rs ión de v ol taj e e s ma yor qu e la


r ec ome nd ada . Un fil tr o a rmó ni co de ta mañ o p ro pi o a pli ca do a l a b ar ra de 13 .8 kV pue de re du cir
l a d is tor si ón de co rri en te y l a d is tor si ón de vo lta je de nt ro de los l ími te s d e c orr ie nte p ara
l a sub es tac ió n a li men ta do ra y los l ími te s d e vol ta je en la b arr a de 13 .8 kV .

1133..22 EEjjeemmpplloo ddee VVaarriiooss UUssuuaarriiooss eenn uunn AAlliimmeennttaaddoorr ddee DDiissttrriibbuucciióónn.. L a Fi g 13 .2 mu es tra una
s ub est ac ión al ime nt ado ra de d is tri bu ció n q ue t ien e c uat ro usu ar ios a lo la rgo de l al im ent ad or.
C ad a u sua ri o v e u n v alo r dif er ent e d e c or toc ir cui to ó t am año de l s is tem a. Lo s c as os A h ast a D
s on de scr it os en la Ta bla 1 3.4 . D e l as Ta bl as 13. 5 a l a T abl a 1 3. 8, el Ca so A, lis ta la
d is tor si ón de cor ri ent e d e cad a u no de lo s u sua ri os en fun ci ón de la car ga de l c on ver ti dor de
p ot enc ia e stá ti ca. S e de be n ota r qu e el us ua rio # 1 ( ve r Tab la 1 3.5 ) es tá d ent ro d e los
l ím ite s t al co mo son es pe ci fic ad os por la Ta bl a 1 0.3 . E l u su ari o # 2 (ve r Tab la 13 .6) es
m ar gin al , y l os us ua rio s # 3 y # 4 (v er Ta bla s 13. 6 y 1 3. 7) es tá n a mb os po r e nc ima d e las
r ec ome nd aci on es. L a T ab la 13. 9, Ca so A, mu es tra l os re sul ta dos de l a d is tor si ón de vo lta je en
e l ali me nta do r d eb ido a lo s c uat ro us ua rio s. Pa ra ca da us uar io , l a dis to rsi ón de vo lt aje e stá
c er ca de l 5 % del l ími te m ost ra do en la T abl a 11. 1.

H a y d os so lu cio ne s p os ibl es a es té pr obl em a, y la Ta bl a 1 3. 4 t ab ula l os ca sos q ue se rán


d is cut id os. L a p rim er a s ol uci ón se rí a p ar a l a s ub est ac ión a lim en tad or a c olo ca nd o u n f il tro
a rm óni co ce rca de l us ua rio # 3 pa ra abs or ber la s c orr ie nte s a rmó ni cas qu e v ien en de las
g ra nde s fu en tes , lo s us uar io s # 3 y # 4. C on de nsa do res d es de a pro xi mad am ent e 4 Mv ar ( Cas o B)
s on nec es ari os par a p rop or cio na r lo s v ars a e sta s c arg as , un fi ltr o c on e st e va lo r de
c ap aci ta nci a inc or por ad a p ue de se r p ro po rci on ado , y e l cos to ca rg ado a lo s usu ar ios q ue es tán

88
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

c er can os a l os lí mit es rec om end ad os en la dis to rsi ón de co rri en te. La Ta bla 13 .9 , C aso B,
m ue str a qu e l a dis to rsi ón d e v ol taj e es tá de ntr o de lo s lí mit es pa ra lo s us uar io s # 1 y # 2,
p er o e s t oda ví a m eno r a 5% pa ra los us ua rio s # 3 y # 4. Las co rr ien te s a rmó ni cas in di vid ua les
y la d is tor si ón a rmó ni ca t ot al d e co rri en te ( TH D), est án den tr o de l os lím it es p ree sc rit os por
l a IEE E Std 5 19 ex cep to p ara l os us uar io s # 3 y # 4, qu e e s el 11 vo y 22 vo ar món ic o.
L a s eg und a al te rna ti va e s pa ra l os d os u su ari os , # 3 y # 4, p rop or cio na nd o fi ltr os a sus
s is tem as (C aso C) . E sto s f il tro s m ejo ra rí an s u f ac tor de po ten ci a s obr e e l p unt o d e m ult a y
p ue den ta mb ién ma nt ene r la dis to rsi ón de co rri en te den tr o d e l os lím it es . E l i nce nt ivo
e co nóm ic o p ara lo s u su ari os co rr egi r e l p ro ble ma es un co sto má s b aj o d e p ot enc ia de bid o a la
m ej ora e n el f act or d e po ten ci a. Sí l a su bes ta ció n al ime nt ado ra n o es pe na li zad a, h ay un
p eq ueñ o inc en tiv o p ar a q ue el us ua rio h aga la c orr ec ci ón en lu gar de la s ub est ac ión
a li men ta dor a. L a Tab la 1 3.9 , Cas o C, l ist a la s m ej ora s en l a dis to rsi ón de v ol taj e co n los
u su ari os pr opo rc io nan do fi ltr os en su s b ar ras de 4. 16 kV . E n e l Cas o C , l os va lo res de
d is tor si ón de vol ta je así co mo los va lo res de di st ors ió n d e co rr ie nte es tán de nt ro de los
l ím ite s rec om end ad os.

89
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

TTaabbllaa 1133..22
CCáállccuullooss ddee llaa ddiissttoorrssiióónn ddee CCoorrrriieennttee ppaarraa uunnaa PPllaannttaa IInndduussttrriiaall GGrraannddee aa 111155 kkVV

T am año d el D em and a de C or rie nt e A rm óni ca I h


P ro por ci ón C ar ga SP C
S is tem a C ar ga

M VA sc I sc I sc/I L M VA IL MW IS I5 I7 I 11 I 13 I 17 I 19 I 23 I 25 I 29 I 31 I 35 T HD

( kA ) ( R SC) ( A) C or rie nt e e n Amp er ios %

50 2 50 25 1 25 2 .4 1 .6 5 9 .1 2 7 .1 2 0 .4 4 0 .3 4 2 .5 0 2 .0 0 0 .1 7 0 .1 5 1 .3 7

P or cen ta je de Di st ors ió n de Co rri en te

0 .9 6 0 .6 6 3 .6 3 2 .8 4 0 .1 3 0 .1 4 1 .0 0 0 .8 0 0 .0 7 0 .0 6 0 .5 5 4 .9 6

2 00 0 1 0. 0 40 L ím ite s en % - I EE E ( 0. 9) 3. 5 ( 2. 5) 1. 8 ( 0. 3) 1. 3 ( 0. 7) 0. 5 ( 0. 1) 0. 5 ( 0. 36) 0. 25 4 .0

3 50 0 1 7. 6 70 L ím ite s en % - I EE E ( 1. 2) 5. 0 ( 3. 3) 2. 3 ( 0. 5) 2. 0 ( 1. 1) 0. 8 ( 0. 2) 0. 8 ( 0. 5)0 .3 5 6 .0

5 00 0 2 5. 1 1 00 0 L ím ite s en % - I EE E ( 1. 5) 6. 0 ( 4. 0) 2. 8 ( 0. 6) 2. 5 ( 1. 4) 1. 0 ( 0. 25) 1 .0 ( 0. 7)0 .5 7 .5

N OT A: Lo s l ím ite s de di st ors ió n d e cor ri ent e son u no y med io de a que l li sta do en l a T ab la 10 .3

I h = (IS )(fh)
D on de
I S e s l a pro po rci ón de c or rie nt e d el co nv ert id or de po te nci a est át ica D is tor si ón de co rr ien te e n p or cen ta je
F h e s e l fac to r a rm óni co e n p or un id ad de I S

 H I h2 
ITHD =  ∑ 100%
h = 1 I L 

q
L o s v al ore s ent re p aré nt esi s est án ba sa dos e n el in cre me nto d e l os ar mó nic os c ara ct erí st ico s por y l a d i smi nu ció n de ar mó nic os no
6
c ar act er íst ic os a 0.2 5 de lo s val or es en la T abl a 10. 3, 10 .4 y 10 .5.

7
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

TTaabbllaa 1133..33
CCáállccuullooss ddee DDiissttrriibbuucciióónn ddee VVoollttaajjee ppaarraa uunnaa PPllaannttaa IInndduussttrriiaall GGrraannddee aa 111155 kkVV

T am año d el
P ro por ci ón Z sys* V ol taj e Arm ón ico a 11 5 kV (p or cen ta je) T HD L ím ite I EEE
S is tem a

M VA SC I SC I SC/I L % V5 V7 V 11 V 13 V 17 V 19 V 23 V 25 V 29 V 31 V 35 ( %) I nd ivi du al T HD

2 00 0 1 0. 0 40 0 .5 0 .1 19 0 .1 15 0 .9 99 0 .9 92 0 .0 75 0 .0 64 0 .5 73 0 .4 98 0 .0 49 0 .0 46 0 .4 78 1 .6 4 1 .5 2 .5

3 50 0 1 7. 6 70 0 .2 86 0 .0 68 0 .0 66 0 .5 71 0 .5 27 0 .4 29 0 .0 37 0 .3 28 0 .2 85 0 .0 28 0 .0 26 0 .2 73 0 .9 4 1 .5 2 .5

5 00 0 2 5. 1 1 00 0 .2 0 .0 48 0 .0 26 0 .4 00 0 .3 69 0 .0 17 0 .0 26 0 .2 30 0 .1 99 0 .0 20 0 .0 18 0 .1 99 0 .6 6 1 .5 2 .5

D is tor si ón en la B arr a de 13 .8 kV

4 35 1 8. 2 8 .7 2 .3 0 .5 71 0 .5 52 4 .7 95 4 .4 26 0 .3 60 0 .3 07 2 .7 50 2 .3 90 0 .0 96 0 .2 21 2 .2 94 7 .8 8 3 5 .0

*
1 0 MVA d e B as e

Ih  9.12 
Vh = (h)(Zsys )(100) % volts  p.e., V11 (11)(0.005)(100) = 0.999 % volts
I base  50.20 

8
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

NIVEL DE Sistema de Distribución


FALLA
Z por unidad
0.02857
0.22
MVA 0.48 kV
350 USUARIO
# 1
1.875
0.00476 MVA
0.625
0.11 MW
4.16 kV
300
USUARIO
# 2
2.5
0.0238 MVA
175 2.5
0.055 MW
4.16 kV
USUARIO
# 3 5.0
4.1 MVAR
5TO FILTRO 0.02286 MVA
5.0
0.11 3.6 MVAR MW
4.16 kV 5TO FILTRO
125
USUARIO
# 4
1.25
MVA 3.75
2.7 MVAR MW
5TO FILTRO

FFiigg 1133..22
DDiiaaggrraammaa UUnniiffiillaarr ddeell AAlliimmeennttaaddoorr ddee uunn SSiisstteemmaa ddee DDiissttrriibbuucciióónn UUssaaddoo eenn eell CCáállccuulloo ddee
DDiissttoorrssiióónn ddee CCoorrrriieennttee yy VVoollttaajjee

TTaabbllaa 1133..44
AArrrreegglloo ddee FFiillttrrooss AArrmmóónniiccooss

C as o T am año d el Fi ltr o (Mv ar ) L oc ali za ció n


A N in gun o -
B 4 .1 E n el us uar io # 3
B ar ra de 13 .8 kV
C 3 .6 E n el us uar io # 3
B ar ra de 4. 16 kV
E n el us uar io # 4
B ar ra de 4. 16 kV
D 5 .8 E n el us uar io # 3

E l Ca so D f ue c al cul ad o p ara ve r e l e fe cto de in cr eme nt ar el t am añ o de l f il tro qu e s up lir á a


l a sub es tac ió n a li men ta dor a. In cl uso u n i nc rem en to de l 4 0% en el f ilt ro de l a s ub est ac ión
a li men ta dor a to da vía sob re pa sa l a di sto rs ión de v olt aj e en e l us ua rio # 3 y # 4 so bre los
l ím ite s.
D e e st e ej emp lo , se m ue str a qu e la man er a má s ef ect iv a pa ra c orr eg ir l a di sto rs ión arm ón ica
e s en la f ue nte d e co rri en te ar mó nic a ó en el p unt o de a cop la mie nt o com ún d el us uar io c on la
s ub est ac ión a lim en tad or a.

7
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

TTaabbllaa 1133..55
UUssuuaarriioo ## 11 –– DDiissttoorrssiióónn yy FFlluujjoo ddee CCaarrggaa ddee CCoorrrriieennttee AArrmmóónniiccaa

C or rie nt es Ar món ic as (A mp eri os )

5 7 11 13 17 19 23 25 29 31 35 T HD

E sp eci fi cac io nes d e l a Pl ant a C as o A


4 .9 9 3 .4 3 1 .9 0 1 .4 8 0 .9 1 0 .7 0 0 .5 2 0 .4 2 0 .3 6 0 .3 1 0 .2 9
3 50 MV A, 14 .6 kA S C, P ar a e l Sis te ma
2 .5 MV A, 10 4 A d e Car ga
% d e D is tor si ón 4 .8 0 3 .3 3 1 .8 3 1 .4 2 0 .8 7 0 .6 7 0 .5 0 0 .4 0 0 .3 5 0 .3 0 0 .2 8% 6 .4 2%
2 5% SP C
2 6 A d e Cor ri ent e de Ca rg a S PC C as o B
2 .4 9 2 .4 9 1 .4 9 1 .1 8 0 .7 3 0 .5 6 0 .4 2 0 .3 4 0 .2 9 0 .2 5 0 .2 3
I sc/I CARGA = 1 40 P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 2 .4 9 0 .9 4 0 .4 0 0 .3 0 0 .1 8 0 .1 4 0 .1 0 0 .0 8 0 .0 7 0 .0 6 0 .0 5

% d e D is tor si ón 2 .3 9 2 .3 9 1 .4 3 1 .1 3 0 .7 0 0 .5 4 0 .4 0 0 .3 3 0 .2 8 0 .2 4 0 .2 2% 4 .0 0%

C as o C
3 .5 0 2 .6 7 1 .5 3 1 .2 0 0 .7 4 0 .5 7 0 .4 3 0 .3 4 0 .3 0 0 .2 5 0 .2 4
P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 1 .4 8 0 .7 6 0 .3 7 0 .2 8 0 .1 7 0 .1 3 0 .0 9 0 .0 8 0 .0 6 0 .0 6 0 .0 5

% d e D is tor si ón 3 .7 7 2 .5 7 1 .4 7 1 .1 5 0 .7 1 0 .5 5 0 .4 0 0 .3 3 0 .2 9 0 .2 4 0 .2 3% 4 .7 6%

C as o D
2 .5 0 2 .3 6 1 .4 2 1 .1 2 0 .7 0 0 .5 3 0 .4 0 0 .3 2 0 .2 8 0 .2 4 0 .2 2
P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 2 .4 9 1 .0 8 0 .4 8 0 .3 6 0 .2 2 0 .1 6 0 .1 2 0 .1 0 0 .0 8 0 .0 7 0 .0 7

% d e D is tor si ón 2 .4 0 2 .2 6 1 .3 6 1 .0 7 0 .6 7 0 .5 1 0 .3 8 0 .3 1 0 .2 7 0 .2 3 0 .2 1% 3 .0 4%

L ím ite s del S td.


1 2% 5 .5 % 5 .0 % 2 .0 % 1 .0 % 1 5%
5 19 de l a I EE E

7
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

TTaabbllaa 1133..66
UUssuuaarriioo ## 22 –– DDiissttoorrssiióónn yy FFlluujjoo ddee CCaarrggaa ddee CCoorrrriieennttee AArrmmóónniiccaa

C or rie nt es Ar món ic as (A mp eri os )

5 7 11 13 17 19 23 25 29 31 35 T HD

E sp eci fi cac io nes d e l a Pl ant a C as o A


2 0. 2 1 3. 9 7 .6 6 5 .9 9 3 .6 8 2 .8 4 2 .1 0 1 .6 8 1 .4 7 1 .2 6 1 .1 6
3 00 MV A, 12 .5 5 k A SC, P ar a e l Sis te ma
5 M VA, 2 09 A de Ca rga
% d e D is tor si ón 9 .6 7 6 .6 5 3 .6 7 2 .8 7 1 .7 6 1 .3 6 1 .0 0 0 .8 0 0 .7 0 0 .6 0 0 .5 6% 1 3. 0%
5 0% SP C
1 05 A de Co rr ien te de C ar ga SP C C as o B
8 .4 2 9 .4 4 5 .7 6 4 .5 6 2 .8 4 2 .2 0 1 .6 3 1 .3 1 1 .1 4 0 .9 8 0 .9 0
I sc/I CARGA = 6 0 P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 1 1. 8 4 .4 1 1 .9 0 1 .4 3 0 .8 4 0 .6 4 0 .4 7 0 .3 7 0 .3 2 0 .2 8 0 .2 5

% d e D is tor si ón 4 .0 3 4 .5 2 2 .7 6 2 .1 8 1 .3 6 1 .0 5 0 .7 8 0 .6 3 0 .5 5 0 .4 7 0 .4 4% 7 .3 5%

C as o C
1 3. 2 1 0. 3 5 .9 4 4 .6 8 2 .8 9 2 .2 4 1 .6 6 1 .3 3 1 .1 6 1 .0 0 0 .9 2
P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 7 .0 1 3 .6 1 .7 2 1 .3 1 0 .7 9 0 .6 0 0 .4 4 0 .3 4 0 .3 1 0 .2 6 0 .2 4

% d e D is tor si ón 6 .3 2 4 .9 3 2 .8 4 2 .2 4 1 .3 8 1 .0 7 0 .7 9 0 .6 4 0 .5 6 0 .4 8 0 .4 5% 9 .1 %

C as o D
8 .4 3 8 .7 9 5 .3 8 4 .2 7 2 .6 6 2 .0 6 1 .5 3 1 .2 3 1 .0 7 0 .9 2 0 .8 5
P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 1 1. 8 5 .0 7 2 .2 8 1 .7 2 1 .0 2 0 .7 8 0 .5 7 0 .4 5 0 .3 9 0 .3 4 0 .3 1

% d e D is tor si ón 4 .0 3 4 .2 1 2 .5 7 2 .0 4 1 .2 7 0 .9 9 0 .7 3 0 .5 9 0 .5 1 0 .4 4 0 .4 1% 7 .0 %

L ím ite s del S td.


1 0% 4 .5 % 4 .0 % 1 .5 % 0 .7 % 1 2%
5 19 de l a I EE E

8
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

TTaabbllaa 1133..77
UUssuuaarriioo ## 33 –– DDiissttoorrssiióónn yy FFlluujjoo ddee CCaarrggaa ddee CCoorrrriieennttee AArrmmóónniiccaa

C or rie nt es Ar món ic as (A mp eri os )

5 7 11 13 17 19 23 25 29 31 35 T HD

E sp eci fi cac io nes d e l a Pl ant a C as o A


4 0. 1 2 7. 6 1 5. 3 1 1. 9 7 .3 1 5 .6 4 4 .1 8 3 .3 4 2 .9 3 2 .5 2 .3
1 75 MV A, 7. 32 kA S C, P ar a e l Sis te ma
1 0 MVA , 418 A de C arg a
% d e D is tor si ón 9 .5 9 6 .6 0 3 .6 6 2 .8 5 1 .7 5 1 .3 5 1 .0 0 0 .8 0 0 .7 0 0 .6 0 0 .5 5% 1 2. 8%
5 0% SP C
2 09 A de Co rr ien te de C ar ga SP C C as o B
0 .0 1 1 2. 5 8 .7 8 7 .0 3 4 .4 4 3 .4 5 2 .5 8 2 .0 7 1 .8 2 1 .5 6 1 .4 4
I sc/I CARGA = 1 7. 5 P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 4 0. 1 1 5. 1 6 .5 2 4 .8 7 2 .8 7 2 .1 9 1 .6 0 1 .2 7 1 .1 1 0 .9 4 0 .8 6

% d e D is tor si ón 0 .0 0 2 .9 9 2 .1 0 1 .6 8 1 .0 6 0 .8 3 0 .6 2 0 .5 0 0 .4 4 0 .3 7 0 .3 4% 4 .3 7%

C as o C
0 .0 2 9 .7 3 7 .1 0 5 .7 3 3 .6 4 2 .8 3 2 .1 2 1 .7 0 1 .5 0 1 .2 8 1 .1 8
P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 4 0. 1 1 7. 9 8 .2 0 6 .1 7 3 .6 7 2 .8 1 2 .0 6 1 .6 4 1 .4 3 1 .2 2 1 .1 2

% d e D is tor si ón 0 .0 0 2 .3 3 1 .7 0 1 .3 7 0 .8 7 0 .6 8 0 .5 1 0 .4 1 0 .3 6 0 .3 1 0 .2 8% 3 .4 8%

C as o D
0 .0 4 1 0. 3 7 .5 0 6 .0 5 3 .8 4 2 .9 9 2 .2 4 1 .8 0 1 .5 8 1 .3 5 1 .2 5
P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 4 0. 1 1 7. 3 7 .8 0 5 .8 5 3 .4 7 2 .6 5 1 .9 4 1 .5 4 1 .3 5 1 .1 5 1 .0 5

% d e D is tor si ón 0 .0 0 2 .4 6 1 .7 9 1 .4 5 0 .9 2 0 .7 2 0 .5 4 0 .4 3 0 .3 8 0 .3 2 0 .3 0% 3 .6 8%

L ím ite s del S td.


4% 2 .0 % 1 .5 % 0 .6 % 0 .3 % 5 .0 %
5 19 de l a I EE E

9
IEEE
PARA EL CONTROL DE ARMÓNICOS EN SISTEMAS ELECTRICOS DE POTENCIA Std 519-1992

TTaabbllaa 1133..88
UUssuuaarriioo ## 44 –– DDiissttoorrssiióónn yy FFlluujjoo ddee CCaarrggaa ddee CCoorrrriieennttee AArrmmóónniiccaa

C or rie nt es Ar món ic as (A mp eri os )

5 7 11 13 17 19 23 25 29 31 35 T HD

E sp eci fi cac io nes d e l a Pl ant a C as o A


3 0. 1 2 0. 7 1 1. 5 8 .9 5 5 .5 0 4 .2 4 3 .1 4 2 .5 1 2 .2 0 1 .8 8 1 .7 2
3 50 MV A, 14 .6 kA S C, P ar a e l Sis te ma
2 .5 MV A, 10 4 A d e Car ga
% d e D is tor si ón 1 4. 4 9 .9 0 5 .5 0 4 .2 8 2 .6 3 2 .0 3 1 .5 0 1 .2 0 1 .0 5 0 .9 0 0 .8 2% 1 9. 3%
2 5% SP C
2 6 A d e Cor ri ent e de Ca rg a S PC C as o B
0 .0 0 9 .3 9 6 .6 0 5 .3 0 3 .3 4 2 .5 9 1 .9 4 1 .5 6 1 .3 7 1 .1 7 1 .0 7
I sc/I CARGA = 1 40 5 P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 3 0. 1 1 1. 3 4 .9 0 3 .6 6 2 .1 6 1 .6 4 1 .2 0 0 .9 6 0 .8 3 0 .7 1 0 .6 5

% d e D is tor si ón 0 .0 0 4 .4 9 3 .1 6 2 .5 4 1 .6 0 1 .2 4 0 .9 3 0 .7 5 0 .6 6 0 .6 6 0 .5 1% 6 .5 7%

C as o C
0 .0 1 6 .1 7 4 .6 4 3 .7 6 2 .4 0 1 .8 7 1 .4 0 1 .1 2 0 .9 9 0 .8 5 0 .7 8
P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 3 0. 1 1 4. 5 6 .8 6 5 .1 9 3 .1 0 2 .3 7 1 .7 4 1 .3 9 1 .2 1 1 .0 3 0 .9 4

% d e D is tor si ón 0 .0 0 2 .9 5 2 .2 2 1 .8 1 1 .1 4 0 .8 9 0 .6 7 0 .5 4 0 .4 7 0 .4 1 0 .3 7% 4 .5 0%

C as o D
0 .0 3 7 .7 2 5 .6 4 4 .5 5 2 .8 9 2 .2 5 1 .6 8 1 .3 5 1 .1 9 1 .0 2 0 .9 3
P ar a e l Sis te ma

P ar a e l Fil tr o 3 0. 1 1 3. 0 5 .8 6 4 .4 0 2 .6 1 1 .9 9 1 .4 6 1 .1 6 1 .0 1 0 .8 6 0 .7 9

% d e D is tor si ón 0 .0 1 3 .6 9 2 .7 0 2 .1 8 1 .3 8 1 .0 8 0 .8 0 0 .6 5 0 .5 7 0 .4 9 0 .4 5% 5 .5 3%

L ím ite s del S td.


7% 3 .5 % 2 .5 % 1 .0 % 0 .5 % 8 .0 %
5 19 de l a I EE E

10
IEEE
Std 519-1992 RECOMENDACIONES PRÁCTICAS DE LA IEEE Y REQUERIMIENTOS

TTaabbllaa 1133..99
DDiissttoorrssiióónn ddee VVoollttaajjee AArrmmóónniiccoo ppaarraa eell EEjjeemmpplloo ddeell SSiisstteemmaa ddee DDiissttrriibbuucciióónn

U su ari o C as o V5 V7 V 11 V 13 V 17 V 19 V 23 V 25 V 29 V 31 V 35 T HD

# 1 A 3 .2 6 3 .1 4 2 .7 3 2 .5 1 2 .0 2 1 .7 4 1 .5 6 1 .3 6 1 .3 8 1 .2 6 1 .3 1 7 .1 3

B 0 .3 7 1 .6 2 1 .7 0 1 .6 0 1 .3 2 1 .1 4 1 .0 3 0 .9 0 0 .9 2 0 .8 4 0 .8 7 3 .9 3

C 0 .5 7 1 .1 8 1 .2 4 1 .1 8 0 .9 7 0 .8 5 0 .7 7 0 .6 7 0 .6 8 0 .6 2 0 .6 5 2 .9 4

D 0 .3 8 1 .3 9 1 .5 0 1 .4 2 1 .1 7 1 .0 2 0 .9 2 0 .8 0 0 .8 2 0 .7 5 0 .7 8 3 .4 8

# 2 A 3 .7 7 3 .6 3 3 .1 6 2 .9 1 2 .3 4 2 .0 2 1 .8 1 1 .5 7 1 .6 0 1 .4 6 1 .5 1 8 .2 5

B 0 .4 1 1 .8 6 1 .9 6 1 .8 5 1 .5 2 1 .3 2 1 .1 9 1 .0 4 1 .0 6 0 .8 7 1 .0 1 4 .5 3

C 0 .6 4 1 .3 4 1 .4 3 1 .3 5 1 .1 2 0 .9 7 0 .8 8 0 .7 7 0 .7 8 0 .7 2 0 .7 5 3 .3 7

D 0 .4 1 1 .6 0 1 .7 2 1 .6 3 1 .3 5 1 .1 7 1 .0 6 0 .9 2 0 .9 4 0 .8 6 0 .9 0 3 .9 9

# 3 A 5 .7 7 5 .5 5 4 .8 4 4 .4 5 3 .5 8 3 .0 8 2 .7 7 2 .4 0 2 .4 4 2 .2 3 2 .3 1 1 2. 62

B 0 .0 0 2 .5 2 2 .7 8 2 .6 3 2 .1 8 1 .8 9 1 .7 1 1 .4 9 1 .5 2 1 .3 9 1 .4 4 6 .3 9

C 0 .3 9 1 .6 4 1 .8 7 1 .7 8 1 .4 9 1 .2 9 1 .1 7 1 .0 3 1 .0 5 0 .9 6 1 .0 0 4 .3 4

D 0 .0 0 2 .0 7 2 .3 7 2 .2 6 1 .8 8 1 .6 4 1 .4 8 1 .2 9 1 .3 2 1 .2 1 1 .2 6 5 .4 7

# 4 A 6 .5 9 6 .3 5 5 .5 3 5 .0 9 4 .0 9 3 .5 2 3 .1 6 2 .7 5 2 .7 9 2 .5 5 2 .6 4 1 4. 43

B 0 .8 2 3 .3 1 3 .4 7 3 .2 7 2 .6 9 2 .3 3 2 .1 0 1 .0 3 1 .8 7 1 .7 1 1 .7 7 8 .0 2

C 0 .3 3 1 .7 3 2 .0 2 1 .9 4 1 .6 2 1 .4 1 1 .2 8 1 .1 2 1 .1 4 1 .0 4 1 .0 9 4 .6 9

D 0 .8 3 2 .8 6 3 .0 7 2 .9 0 2 .3 9 2 .0 8 1 .8 8 1 .6 4 1 .6 7 1 .5 3 1 .5 9 7 .1 2

A = Si st ema s in fi ltr os
B = Si st ema c on fi ltr o pa ra el qu in to ar món ic o d e 4.1 M var e n e l usu ar io # 3, ba rr a d e 13. 8 kV
C = Si st ema c on fi ltr o pa ra el qu in to ar món ic o e n los u sua ri os # 3 y # 4 , b ar ra de 4. 16 kV
D = Si st ema c on fi ltr o pa ra el qu in to ar món ic o d e 5.8 M var e n e l usu ar io # 3, ba rr a d e 13. 8 kV

N ot a: To dos l os va lor es e stá n en po rce nt aje

11

S-ar putea să vă placă și