Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
MICOLOGIA
Introduo
Os fungos so seres eucariticos distribudos amplamente na natureza (50.000), atuando na reciclagem da matria orgnica, alm de nos proporcionar uma melhor qualidade de vida (alimentos, medicamentos, etc). Porm, causam impacto econmico como fitopatgenos (agricultura) fora as infeces humanas que so conhecidas como micoses.
Membrana Celular
Funo: Proteo e permeabilidade seletiva. Constituio: duplo folheto lipdico com protenas e glicoprotenas.
Ncleo (1 ou + nuclolos) DNA (nuclear, mitocondrial e ribossomal) RNA (ribossomal, mensageiro e transportador)
Organelas fngicas Mitocndrias; R. E. liso / rugoso; Aparelho de Golgi/; Vacolos; Flagelos; Cpsulas (poucos tm!)
Reproduo assexuada
(Anamorfa / Imperfeita)
Interna - Esporngio c/ esporangisporos. Ex.: Mucos, sp Externa - Blstica (brotos) Ex.: Aspergillus, sp - Tlica (hifas fragmentadas) Ex.: C. immitis, E. floccosum
Reproduo sexuada
(Teleomrfica / Perfeita)
Interna - Ascosporos (Ascomicota). Ex.: H. capsulatum 1 Cleistotcio 2 Apotcio 3 Peritcio
Obs.: Os Deuteromicotas: reproduo sexuada no conhecida.
Externa - Zigsporos (Zigomicetos) Ex.: Rhizopus, Absidia, Mucor - Basidisporos (Basiomicota) - Ex.: Cryptococcus neoformans
Histoplama capsulatum
Absidia, sp
Micoses Superficiais
Tinea versicolor ou Ptirase versicolor; Tinea nigra; Piedra preta; Piedra branca Tinea Imbricata ou Tokelau
Termos microbiolgicos
Leses descamativas: leses secas que farelam Leses avermelhadas: leses eritematosas Leses entre pregas: leses intertriginosas Interdigitais dos ps: pododctilos Interdigitais das mos: quirodctilos Leses bolhosas: leses vesiculosas Leses endurecidas (restos celulares): leses crostosas Leses irregulares com bordos elevados ou baixos: leses circinadas. Leses com fissuras: rgades Ndulos = Concrees Retirar = Debridar
Predisposio: Sudorese intensa + pele oleosa. Aspecto laboratorial: -Exame direto -Cultura
Aspecto laboratorial
Exame direto: Presena de hifas flexuosas curtas e grossas com esporos arredondados ou ovalados e agrupados. Sugestivo de Malassezia, sp
Cultura Utiliza-se o gar Sabouraud adicionado (bile de boi / azeite de oliva); 35 37C. Asp. Macroscpico: Colnias leveduriformes branco e brilhantes
Asp. Microscpico: Clulas leveduriformes com algumas gemulaes (blastocondios). Formato de garrafa de boliche. Tratamento: Miconazol, econazol, Terbinafina (Lamisil)
Tinea nigra
Etiologia: Exophialla werneckii ou Phaeoannellomyces Werneckii Encontrado nas 03 Amricas Quadro clnico: leses palmoplantares, punhos (raras), com manchas de colorao castanha ou negra. No h dor ou prurido. Aspecto laboratorial - Exame direto (KOH): Hifas flexuosas septadas, ramificadas e fragmentadas de colorao variando entre o castanhoclaro e verde-escuro. - Asp. Macroscpico: Colnias negras, unidas com penugem cinzentoesverdeada.
Piedra preta
Etiologia: Piedraia hortae Quadro clnico: 1 ou + ndulos duros nos plos. Aspecto laboratorial: E. D.(KOH): Ndulos firmes e escuros com ascos ovais (2 a 8 ascosporos)
Cultura Asp. Macroscpico: Colnias filamentosas de colorao marrom escuro. Asp. Microscpico: hifas septadas com clulas de parede grossa e clamidsporos intercalares.24
Piedra branca
Etiologia: Trichosporon beigelli Quadro clnico: ndulos moles e visveis a olho nu. Aspecto laboratorial: E. D. (KOH).: Ndulos plidos e moles formados por aglomerados de artrocondios. Asp. Macroscpico: Colnias leveduriformes de cor bege e com sulcos radiais. Asp. Microscpico: Pseudohifas, hifas septadas hialinas que se transformam em artrocondios ovais e blastocondios de vrias formas.
dispostas em rede com artrospros e clamidsporos isolados em cadeia. Cultura: Asp. Microscpico: Hifas septadas com filamentos e clamidsporos intercalares ou terminais
Leses T. concentricum
Um beijo e um queijo!!!
MICOSES CUTNEAS
Representada por fungos que s infectam tecidos queratinizados (pele, cabelos e unhas). So esses Dermatfitos que se dividem num grupo de 40 fungos pertencentes a trs gneros: Microsporum (cabelo / pele), Epidermophyton (pele / unha) e Trichophyton (cabelo / pele / unha).
DERMATOFITOSE
causada por uma grupo de fungos queratinoflicos, e que geram enzimas (proteolticas / proteases ativas / elastase / colagenase), produzindo cidos aminados (aminocidos) que tm a capacidade de produzir doenas.
AGENTES DA DERMATOFITOSE
So Deuteromycota Arthroderma = produo de ascosporos (algumas espcies) Gneros: Microsporum, Trichophyton e Epidermophyton Habitat: Solo ( geoflicos / Ex.: M. gypseum) Animais ( zooflicos Ex.: M. canis) Homem (antropoflico / E.: E. floccosum)
Microsporum, sp
Produzem macrocondeas multiseptadas, paredes grossas, assemelham se a fusos ou cilindros. - M. audoinii; - M. gypseum; - M. canis.
M. gypseum
Trichophyton, sp
Pode haver ou no produo de macrocondeas. As microcondeas esto em maior quantidade. - T. tonsurans (T. capitis) - T. mentagrophytes (P-deatleta / T. unguium / corporis / cruris) - T. rubrum (P-de-atleta / T. unguium / barbae / cruris)
T. rubrum e T. tonsurans
Epidermophyton, sp
No produz microcondeas. Caracteriza-se por macrocondeas em forma de clava e paredes lisas. Acomete p e unha. E.: E. floccosum
MANIFESTAES CLNICAS
Tinea pedis: infeco nos interdigitais / prurido / vesculas / macerao / descamao / dor. Tinea unguium: unhas amarelas / quebradias / simbiose bacteriana. Tinea corporis, crural, manus: leses anulares (central clara / bordas eritematosas)
Tinea capitis / barbae: placas circulares / alopcia / descamao / prurido) Obs.: Favo (infeco inflamatria do folculo piloso T. schoenleinii) Kerion (hipersensibilidade + inflamao)
DIAGNSTICO LABORATORIAL
Amostras: raspados de pele, unhas, plos arrancados. Exame direto (E.D.): KOH a 10 ou 20% Hifas septadas hialinas e/ou artrocondeos.
Cultura: gar sabouraud (cicloheximida + cloranfenicol) Avaliar: velocidade / textura / pigmentao / morfologia) Reagente: Azul de lactofenol algodo (tcnica do esgaramento)
Exame microscpico
Laudo: Presena de hifas septadas hialinas, microcondios dispostos em cachos, macrocondios raros em forma de charuto septados. Apresenta hifa em espiral. Sugestivo de T. mentagrophytes
T. rubrum
Laudo: Presena de hifas septads hialinas com pequenos microcondeos laterais em forma de lgrima, freqentemente escassos, unidos em ngulo reto e alternatos (tirse). Apresenta poucos macrocondios multicelulares de paredes lisas em forma de lpis.
T. tonsurans
Laudo: Presena se hifas septadas hialinas com microcondios de diversos tamanhos e formas, principalmente claviformes, formando ngulo reto com as hifas. Apresenta macrocondios de parede grossa, clamidsporos intercalares ou terminais e hifas em raquetes. Sugestivo de T. tonsurans
M. canis
Laudo: Presena de hifas septadas hialinas com macrocondios fusiformes de parede rugosa, multicelulares (+ 6 septos), com extremo distal curvo. Apresenta poucos ou nenhum microcondios.
M. gypseum
Laudo: Presena de hifas septadas hialinas com macrocondios simtricos elipsoidais de paredes delgadas e com 4 a 6 sseptos. Apresenta microcondios em forma de clava em pequena quantidade. Sugestivo de M. gypseum
E. floccosum
Laudo: Presena de hifas septads hialinas com macrocondios de parede lisa, piriformes em cachos (dedos de luvas) com 2 a 5 septos. No apresenta microcondios.
TRATAMENTO
-Usar antifngico + antibitico tpico + evitar fonte infectante. -Tomar banho freqentemente; - Evitar sapatos fechados; - No ficar descalo em banheiros pblicos, etc.
MICOSES SUBCUTNEAS
Esporotricose
Etiologia: Sporothrix schenckii Leses se limitam derme e/ou tecido subcutneo dimrfico (filamentoso: adiposo, de disseminao T.A. / leveduriforme: ascendente dos vasos 35-37C) linfticos, produzindo ndulos subcutneos que Hbitat: vegetaes supuram e ulceram (leso (espinhos, gramneas, em goma). rvores, etc) Epidemiologia: Homens
(agricultores / horticultores) Aspesto clnico:
Exame Direto (KOH): Observam-se clulas leved57 uriformes com brotamentos charutiformes. Cultura a T.A.: Observam-se hifas hialinas delicadas e septadas de conidiforos finos e ramificados que partem das hifas formando ngulo reto, e condios pequenos que se organizam nas extremidades dos conidiforos (semelhantes a margaridinhas). Teste cutneo: esporotriquina
CROMOBLASTOMICOSE
Etiologia: fungos demceos:
Phialophora verrucosa, Fonsecaea pedrosoi, Cladosporium carrionii, Rhinocladiella aquaspersa.
Hbitat: solo e vegetaes (pases quentes) Sinonmia: dermatite verrucosa cromoparasitria, doena de Pedroso e Lane.
Aspectos clnicos Leses de aspecto verrucoso (couve-flor), pedunculado em placa e os focos papilomatosos que podem tornar-se sede de tumores e infeces secundrias. Acomete (pernas, ps, membros superiores, ombros e costas).
Exame Direto: Raspado com KOH: clulas arredondadas marrons com divises binrias. Colorao (HE): observam-se clulas arredondadas formando aglomerados de cor marron-havana, com reproduo por cissiparidade denominadas corpos fumagides (esclerticos).
Cultura: gar Sabouraud / crescimento lento / colnia verde, cinza ou marron. Diferenciao das espcies: estruturas de frutificaes.
Fonsecaea pedrosoi
Phialophora verrucosa
MICETOMA
Infeco subcutnea crnica induzida por inoculao traumtica. Etiologia: espcies saprfitas (fungos / actinomicetos). Habitat: solo Aspectos clnicos: abscessos fistulosos a partir de ndulos fixos com vesculas interconectadas quase sempre com drenagem que contm grnulos (microcolnias do agente).
Aspectos laboratoriais:
Exame do gro parasitrio
E.D. (KOH): Presena de hifas que podem ser hialinas ou escuras septadas e emaranhadas com raros clamidsporos. Cultivo: gar Sabouraud ( 30 dias a T.A.).
FEOIFOMICOSE
um termo aplicado a infeces caracterizadas por hifas septadas e de pigmentao escura em tecidos. Ex.: Exophiala jeanselmei, Wangiella dermatitidis, etc.
MICOSES OPORTUNISTAS
MICOSES OPORTUNISTAS
causada por fungos que normalmente NO so patognicos. Os fungos oportunistas tiram vantagem da condio debilitante do hospedeiro. Tais condies so: neoplasias, AIDS, antibioticoterapia, imunossupressores, Diabetes mellitus, agenesia do timo, etc. As principais micoses so: Candidase, Aspergilose e Mucormicose.
CANDIDASE
Infeco oportunista que ocorre aps colonizao (mucosa bucal, vaginal, gastrointestinal) do hospedeiro. Dependendo das condies ligadas ao hospedeiro e ao agente pode gerar uma candidase.
MECANISMOS DE INFECO
Fatores relacionados ao hospedeiro. - Sistema imune (celular) - Superfcie da pele e mucosas (traumatismo mecnico) - Microbiota autctone (alterao hormonal, pH).
Fatores relacionados ao microrganismo - Aderncia superfcie celular; - Formao do tubo germinativo; - Fenmeno switching
MANIFESTAES CLNICAS
Onicomicoses por Candida
(C. albicans; C. tropicalis; C. parapsilosis) Formao de paronquia com eritema, brilhante e ligeiramente descamativa e esxudativa. Evoluo crnica. Tratamento: Imidazol, Cetoconazol e Terbinafina. Pele (Intertrigo por leveduras)
Fatores (pH alcalino, umidade, falta de higiene). Localiza-se nas pregas inguinocrurais, axilares, dobras intergltes, interdigitais (pododctilos, quirodctilos). Leses eritemo-vesiculosas que tornam-se placas vermelhoescura, exsudativa de bordos arredondados. Sintomas: dor, queimadura e prurido com odor ftido.
Sapinho Localizado (mucosa bucal, lngua, bochecha, palato, faringe e conjuntivas) Leses eritematosas, secas e lisa envernizada. Na lngua (leite coalhado). Sintomas: sede, gosto metlico, secura, mastigao e suco prejudicadas.
Perleche ou boqueira Infeco das comissuras labiais com leses esbranquiadas, eritematosas, escamativas e com crostas.
Vulvo-vaginites (C. albicans; C. krusei; C. tropicalis) Candidase da regio genital (aps antibioticoterapia, corticides, antiTrichomonas, relao sexual, uso de anticoncepcionais orais, etc)
Leso eritematosa e difusa nos grandes lbios, formao de vesculas e pstulas, sulcos interlabiais com fissuras e leucorria cremosa (rea edemaciada e dolorosa). Queilite Eritema e edema dos lbios com dor, queimadura e rgades dolorosas. Acompanha o sapinho
Candidase nos genitais masculinos Uretrites: acomete homens (+ 20 anos) / transmisso ( relaes sexuais / banheiros). Sintomas: prurido, formigamento no meato e secreo esbranquiada.
DIAGNSTICO LABORATORIAL
Amostras: secrees de mucosa bucal, urina, bipsia de esfago, sangue e LCR. - E. D. (KOH) ou esfregao (Gram e Giemsa) - Histopatolgico - Reao de polimerase em cadeia - Isolamento em cultura: gar Sabouraud
Identificao das espcies de Candida - Teste de Reynold Braude (Tubo germinativo); - Crescimento em gar Cornmeal com Tween 80 (clamidocondios); - Teste de assimilao de hidratos de carbono e nitrognio - Kit Api 20C.
ASPERGILOSE
ASPERGILOSE
Espectro de doenas causadas por espcies de Aspergillus, sp. So elas: A. flavus, A. niger, A. fumigatus e A. terreus. Transmisso: inalao de condios (aerossolizados) Habitat: meio ambiente (plantas, condicionadores de ar).
MANIFESTAES CLNICAS
Aspergilose alrgica Aspergilose (bronquiectasia, extrapulmonar colapso, fibrose); Espaos pericrdios, Aspergilose pulmonar SNC, etc. invasiva (aspergiloma): hemorragia, hemoptise (trombose, infarto e necrose). e cavitao. Sintomas: tosse, dispnia e hemoptise.
INCIDNCIA DA ASPERGILOSE
Maior em pacientes neutropnicos. - Transplantados (1 a 40%); - Doena granulomatosa crnica (25 a 40%) ; - Leucemias e linfomas; - Uso de drogas imunossupressoras; - AIDS ( 1 a 6%).
Diagnstico laboratorial
Amostras: escarro, drenagem de seios nasais e lavado brnquico. E. D. (KOH): hifas septadas hialinas dicotmicas. Histopatolgico: PAS, Gridley Cultura: gar Sabouraud (no colocar cicloheximida)
Aspergillus fumigatus
Aspergillus flavus
Aspergillus niger
Aspergillus terreus
PREVENO E CONTROLE
- Limpeza dos condicionadores de ar; - Evitar derrubada de construes (prximas a hospitais); - Diminuir ou eliminar corticosterides (transplantados); - Administrao de estimuladores de neutrflios (via hematopoitica); - Uso de filtros de ar (HEPA) em hospitais.
MUCORMICOSE
MUCORMICOSE
Micose oportunista causada por diversos bolores, tais como: Rhizopus, Absidia e Mucor. Formam hifas cenocticas e reproduzem de forma assexuada atravs da produo de esporngio que possui esporangisporos.
SNDROMES CLNICAS
Principal sndrome: Mucormicose rinocerebral (obstruo dos vasos sanguneos, trombose, infarto e necrose) / Evoluo: seios nasais, olhos, ossos cranianos e crbro / diabetes mellitus descompensada. Diagnstico laboratorial Amostras: secreo nasal, amostras de tecidos e escarro. E.D.: Presena de hifas largas com espessura e ramificaes irregulares e septos escassos. Identificao (esporngios).
Mucor, sp
Rhizopus, sp
Absidia, sp
Cultura: gar Sabouraud Tratamento: cirurgia, Anfotericina B e controle da doena subjacente. Ouras observaes: Pneumocystis carinii: Provoca pneumonia em pacientes imunocomprometidos. um fungo com estreita relao Ascomycotina, encontrado nos pulmes de muitos mamferos (ratos, ces, gatos, etc), e raramente provoca doena. Infeces: aerossis (incio da infncia) / microbiota normal ?
Outras micoses oportunistas: Espcies de Fusarium, Paecilomyces, Bipolaris, Curvularia, Alternaria, Penicillium, etc.