Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
NMEROS COMPLEJOS
Pgina 147
REFLEXIONA Y RESUELVE
Extraer fuera de la raz
b) 100
a) 16 = 1 16 = 41
b) 100 = 101
Potencias de 1
a) (1 ) = (1 ) (1 ) =
b) (1 )
c) (1 )
a) (1 ) = (1 ) (1 ) = (1) 1 = 1
4
2
2
b) (1 ) = (1 ) (1 ) = (1) (1) = 1
5
4
c) (1 ) = (1 ) 1 = 1 1 = 1
Cmo se maneja k 1 ?
Simplifica.
a) 2 1 + 11 1 8 1 1
b) 5 1 + 2 1 10 1 + 3 1
c) 8 1 +
2
3
1
1
1 1
5
10
2
a) 2 1 + 11 1 8 1 1 = 0 1 = 0
b) 5 1 + 2 1 10 1 + 3 1 = 0
c) 8 1 +
2
3
1
80
4
3
5
38
1
1 1 =
1 =
1
+
5
10
2
10 10
10 10
5
) 2 (1 6 1 )
a) (3 + 5 1 ) + (2 4 1 ) (6 1 ) = 1 5 1
b) (5) (5 + 1 ) 2 (1 6 1 ) = 3 1
Multiplicaciones
b) (5 + 2 1 ) 8 1
c) (5 + 2 1 )(7 3 1 )
d) (5 + 2 1 )(5 2 1 )
2
a) (4 3 1 ) 1 = 41 3(1 ) = 41 3 (1) = 3 + 41
2
Resuelve:
a) x 2 + 10x + 29 = 0
b) x 2 + 9 = 0
10 100 116 10 16 10 4 1
=
=
=
2
2
2
x1 = 5 + 21
= 5 21
x2 = 5 21
a) x 2 + 10x + 29 = 0 8 x =
b) x 2
+9=0 8
x2
= 9 8 x = 9 = 31
x1 = 31
x2 = 31
Unidad 6. Nmeros complejos
UNIDAD
Pgina 149
1. Representa grficamente los siguientes nmeros complejos y di cules son
reales, cules imaginarios y, de estos, cules son imaginarios puros:
5 3i; 1 + 5 i; 5i; 7; 3 i; 0; 1 i; 7; 4i
2
4
Reales: 7, 0 y 7
Imaginarios: 5 3i,
1
5
+ i, 5i, 3 i, 1 i, 4i
2
4
3i
i
1 +
5 i
2
4
1
7
7
1 i
5 3i
5i
b) z 2 + 6z + 10 = 0
c) 3z 2 + 27 = 0
d) 3z 2 27 = 0
2i
16
4i
a) z =
=
= 2i
2
2
z1 = 2i, z2 = 2i
b) z =
=
6 36 40
6 4
=
=
2
2
6 2i
= 3 i; z1 = 3 i, z2 = 3 + i
2
2i
3 + i
3 i
3i
c) z 2 = 9 8 z = 9 = 3i
z1 = 3i, z2 = 3i
3i
d) z 2 = 9 8 z = 3
z1 = 3, z2 = 3
b) 5 + 2i
c) 1 2i
d) 2 + 3i
e) 5
f) 0
g) 2i
h) 5i
a) Opuesto: 3 + 5i
3 + 5i
Conjugado: 3 + 5i
3 + 5i
3 5i
b) Opuesto: 5 2i
Conjugado: 5 2i
5 + 2i
5 2i
5 2i
UNIDAD
c) Opuesto: 1 + 2i
1 + 2i
1 + 2i
Conjugado: 1 + 2i
1 2i
d) Opuesto: 2 3i
2 + 3i
Conjugado: 2 3i
2 3i
2 3i
e) Opuesto: 5
Conjugado: 5
f) Opuesto: 0
Conjugado: 0
g) Opuesto: 2i
Conjugado: 2i
2i
2i
h) Opuesto: 5i
Conjugado: 5i
5i
5i
i4 = 1
i5 = i
i 6 = 1
i 20 = 1
i 21 = i
i 22 = 1
i 23 = i
CRITERIO:
i n = i 4c + r = i 4c i r = (i 4) i r = 1c i r = 1 i r = i r
Por tanto, i n = i r, donde r es el resto de dividir n entre 4.
Pgina 151
1. Efecta las siguientes operaciones y simplifica el resultado:
a) (6 5i) + (2 i) 2(5 + 6i)
1
b) (2 3i) (5 + 4i) + (6 4i)
2
c) (3 + 2i) (4 2i)
d) (2 + 3i) (5 6i)
e) (i + 1) (3 2i) (1 + 3i)
2 + 4i
1 4i
f)
g)
4 2i
3+i
i)
5+i
2 i
j)
l) 6 3 5 +
2
i
5
m)
1 + 5i
3 + 4i
h)
4 + 4i
3 + 5i
k)
4 2i
i
( 3i) 2 (1 2i)
2 + 2i
1
(6 4i) = 2 3i 5 4i + 3 2i = 9i
2
c) (3 + 2i) (4 2i) = 12 6i + 8i 4i 2 = 12 + 2i + 4 = 16 + 2i
d) (2 + 3i) (5 6i) = 10 12i + 15i 18i 2 = 10 + 3i + 18 = 28 + 3i
e) (i + 1) (3 2i) (1 + 3i) = (3i + 2i 2 + 3 2i ) (1 + 3i) = (3 2 5i) (1 + 3i) =
= (1 5i) (1 + 3i) = 1 + 3i 5i 15i 2 = 1 + 15 2i = 16 2i
f)
8 + 4i + 16i + 8i 2
2 + 4i
(2 + 4i) (4 + 2i)
20i
20i
=
=
=
=
=i
4 2i
(4 2i) (4 + 2i)
16 + 4
20
16 4i 2
g)
3 i 12i + 4i 2
1 4i
(1 4i) (3 i)
3 13i 4
1 13i
=
=
=
=
=
3+i
(3 + i) (3 i)
9+1
10
9 i2
=
1
13
i
10
10
Unidad 6. Nmeros complejos
UNIDAD
h)
8 32i
8
32
4
16
=
i=
i
34
34
34
17
17
2
5+i
(5 + i) (2 + i)
10 + 3i 1
11 + 3i
=
= 10 + 5i 2i + i =
=
=
2 i
(2 i) (2 + i)
5
5
4+1
i)
11
3
+ i
5
5
3 4i + 15i 20i 2
1 + 5i
(1 + 5i) (3 4i)
3 + 11i + 20
=
=
=
=
3 + 4i
(3 + 4i) (3 4i)
9 + 16
9 16i 2
j)
23 + 11i
23
11
=
+
i
25
25
25
2
4 2i
(4 2i) (i)
=
= 4i + 2i = 4i 2 = 2 4i
i
i (i)
1
k)
l) 6 3 5 +
2
6
6
i = 6 15 + i = 9 + i
5
5
5
2
2
9 (1 2i)
9 + 18i
m) (3i) (1 2i) = 9i (1 2i) =
=
=
(2 + 2i)
(2 + 2i)
(2 + 2i)
(2 + 2i)
18 + 54i
18
54
9
27
=
+
i=
+
i
8
8
8
4
4
y 2 3 i
b) 3i y 3i
c) 1 + 2i y 3 4i
(Observa que solo cuando las dos races son conjugadas, el polinomio tiene
coeficientes reales).
)] [x (2 3 i )] =
2
= [(x 2) 3 i ] [(x 2) + 3 i ] = (x 2)2 ( 3 i ) =
a) x 2 + 3 i
= x 2 4x + 4 3i 2 = x 2 4x + 4 + 3 = x 2 4x + 7
b) [x (3i)] [x 3i] = [x + 3i] [x 3i] = x 2 9i 2 = x 2 + 9
c) [x (1 + 2i )] [x (3 4i )] = [(x 1) 2i ] [(x 3) + 4i ] =
= (x 1) (x 3) + 4 (x 1) i 2 (x 3) i 8i 2 =
= x 2 4x + 3 + (4x 4 2x + 6)i + 8 = x 2 4x + 11 + (2x + 2)i =
= x 2 4x + 11 + 2ix + 2i = x 2 + (4 + 2i )x + (11 + 2i )
3. Cunto debe valer x, real, para que (25 xi) 2 sea imaginario puro?
(25 xi)2 = 625 + x 2 i 2 50xi = (625 x 2) 50xi
Para que sea imaginario puro:
625 x 2 = 0 8 x 2 = 625 8 x = 625 = 25
Hay dos soluciones: x1 = 25, x2 = 25
4. Representa grficamente z 1 = 3 + 2i, z 2 = 2 + 5i, z 1 + z 2. Comprueba que
z 1 + z 2 es una diagonal del paralelogramo de lados z 1 y z 2.
z1 + z2 = 5 + 7i
z1 + z2
7i
z2
5i
z1
i
1
Pgina 153
1. Escribe en forma polar los siguientes nmeros complejos:
a) 1 + 3 i
b) 3 + i
c) 1 + i
d) 5 12i
e) 3i
f) 5
a) 1 + 3 i = 260
b) 3 + i = 230
c) 1 + i = 2 135
e) 3i = 390
f) 5 = 5
b) 2 135
c) 2 495
d) 3 240
e) 5 180
f) 4 90
) (
3 + i 1 = 5 3 + 5 i
a) 5(/6) = 5 cos + i sen = 5
2
2
2
2
6
6
2 + i 2 =
2 + 2i
2
UNIDAD
c) 2495 = 2135 = 2 + 2 i
3 = 3 3 3 i
1
i
2
2
2
2
e) 5180 = 5
f) 490 = 4i
3. Expresa en forma polar el opuesto y el conjugado del nmero complejo
z = ra .
Opuesto: z = r
Conjugado: z = r
180 + a
360 a
3 + i 1 = 8 3 + 8 i = 4
3 + 4i
2
3 = 2 + 2 i
1
+i
3
2
2
b) z1 z2= 2 + 2 3 i
3 i 1 = 3 3 3 i
2
3 3
3
i =
2
2
33
3
33
3
i
i 2 2 3i
z2
2
2
2
2
=
=
=
z1
2 + 2 3i
2 + 2 3i 2 2 3i
3 3 3i + 9i + 3 3i 2
3 3 + 6i 3 3
6 3 + 6i
3
=
=
=
=
4
4 + 12
16
4 12i 2
) (
)(
)(
( )
150
( )
210 60
( 34 )
150
Pgina 155
1. Efecta estas operaciones y da el resultado en forma polar y en forma binmica:
a) 1 150 5 30
b) 6 45 : 3 15
c) 2 10 1 40 3 70
e) (1 3 i)
d) 5 (2/3)rad : 1 60
f ) (3 + 2i) + (3 + 2i)
3 = 3 + 3 i
1
+i
3
2
2
3 + i 1 =
3 + i
2
3 = 5 + 5 3 i
1
+i
2
2
2
2
)5
3 = 16 + 16 i
1
+i
3
2
2
f) 4i = 490
2. Compara los resultados en cada caso:
a) (230)3, (2150)3, (2270)3
b) (260)4, (2150)4, (2270)4, (2330)4
a) (230)3 = 233 30 = 890
(2150)3 = 233 150 = 8450 = 890
(2270)3 = 83 270 = 8810 = 890
b) (260)4 = 244 60 = 16240
(2150)4 = 16600 = 16240
(2270)4 = 161 080 = 160
(2330)4 = 161 320 = 16240
3. Dados los complejos z = 5 45 , w = 2 15 , t = 4i, obtn en forma polar:
a) z t,
z = 545
10
b) z
w2
w = 215
c)
z3
w t2
d)
z w3
t
t = 4i = 490
Unidad 6. Nmeros complejos
UNIDAD
a) z w = 1060
5
5
b) z = z = 45 =
2
4
4
4
w
30
30
c)
d)
125135
z3 =
2
215 16180
wt
( )
125
=(
32 )
15
60
( 125
32 )
300
5 8
z w3
= 45 45 = 100 = 10
490
t
Pgina 157
1. Halla las seis races sextas de 1. Represntalas y exprsalas en forma binmica.
6
3 i
1
+
2
2
10 = 1
160 =
1180 = 1
1240 =
1120 =
3 i
1
2
2
1300 =
3 i
1
+
2
2
3 i
1
2
2
Representacin:
11
3 = 3 + 3 3 i
1
+i
2
2
2
2
z2 = 3180 = 3
3 = 3 3 3 i
1
i
2
2
2
2
z1
z2
3
z3
3. Calcula:
b) 8 + 8 3i
a) i
c) 25
d)
2 + 2i
1 + 3i
1210 =
3 1 i
2
1330 =
3 + 1 i
2
4
4
(
(
(
)
)
2120 = 2
3 = 1 +
1
+i
3 i
2
2
2210 = 2
3 = 1
1
i
3 i
2
2
2300 = 2
12
3 + i 1 =
3 + i
3 i 1 =
3 i
2
UNIDAD
2 + 2i
=
1 + 3 i
8135
260 =
5270 = 5i
275
2 145;
2 265
2 + 2 i ; 1
2 + 2 i ; 1
2 2 i ; 1
2 2 i
135 =
225 =
315 =
2
3 + i 1 =
3 + 1
290 = 2i
2210 = 2
2150 = 2
3 + i 1 =
3 + i
2
2270 = 2i
2330 = 2
(
(
3 i 1 =
3 i
2
3 i 1 =
3 i
2
( wz ) = wz
6
6
6
z
1
=1 8
es raz sexta de 1.
w
1
13
a) 9
3
d)
b) 27
5
1i
1+i
e)
c) 2 2i
32
i
f ) 8i
390 = 3i ; 3270 = 3i
3i
3 = 3 + 3 3 i
1
+i
2
2
2
2
z2 = 3180 = 3
z3 = 3300 = 3 (cos 300 + i sen 300) = 3
3 = 3 3 3 i
1
i
2
2
2
2
z1
z2
3
z3
14
UNIDAD
c) 2 2i =
8315
d)
2 2 i = 1 i
z2 = 2 225 = 2
z2
1i
=
1+i
z3
i
2315
3
= 1270 = 1(270 + 360 k)/3 = 190 + 120 k ; k = 0, 1, 2
245
190 = i
3 1 i
1210 =
1330 =
e)
1210
3 1 i
2
32 =
i
1330
z2
z3
z1
z5
z4
z2
z1
z2 = 2150
z3 = 2270
z3
15
Pgina 158
LENGUAJE MATEMTICO
1. Pon la ecuacin o inecuacin que caracteriza los siguientes recintos o lneas:
a)
b)
c)
d)
e)
Describe con palabras cada una de las familias (son los nmeros complejos
cuya parte real vale ) y da un representante de cada una de ellas.
a) Re z = 3
b) 1 Im z < 3
c) |z| = 3
d) |z| > 2
e) Arg z = 90
c) 3 < Re z 5
d) |z| 4
e) Arg z = 180
2. Representa:
a) Re z = 3
b) Im z = 0
a)
b)
c)
d)
e)
16
UNIDAD
Pgina 162
EJERCICIOS Y PROBLEMAS PROPUESTOS
PARA PRACTICAR
b) 3 + 2i(1 + i) (5 4i)
c) 2i (4 i)5i
a) (3 + 2i) (2 i) (1 i) (2 3i) = 6 3i + 4i 2i 2 2 + 3i + 2i 3i 2 =
= 6 3i + 4i + 2 2 + 3i + 2i + 3 = 9 + 6i
b) 3 + 2i (1 + i) (5 4i) = 3 2i + 2i 2 5 + 4i = 3 2i 2 5 + 4i = 4 + 2i
c) 2i (4 i)5i = 2i 20i + 5i 2 = 22i 5 = 5 22i
d) (4 3i) (4 + 3i) (4 3i)2 = 16 (3i)2 16 9i 2 + 24i =
= 16 + 9 16 + 9 + 24i = 18 + 24i
2 Calcula en forma binmica:
a)
(3 + 3i) (4 2i)
2 2i
b)
2 + 3i
(4 + 2i) (1 + i)
c)
2 + 5i
(1 i)
3 2i
d)
1+i
3 2i
+
2i
1 + 3i
a)
2
(3 + 3i ) (4 2i )
18 + 6i
(18 + 6i ) (2 + 2i )
= 12 6i + 12i 6i =
=
=
2 2i
2
2i
(2 2i ) (2 + 2i )
2 2i
b)
2 + 3i
2 + 3i
2 + 3i
(2 + 3i ) (6 2i )
=
=
=
=
(4 + 2i ) (1 + i )
4 + 4i 2i 2
6 + 2i
(6 + 2i ) (6 2i )
=
c)
36 + 36i + 12i 12
24 + 48i
=
= 3 + 6i
4+4
8
12 + 4i 18i + 6
18 14i
9 7i
9
7
=
=
=
i
36 + 4
40
20
20
20
2 + 5i
2 2i + 5i + 5
7 + 3i
(7 + 3i ) (3 + 2i )
(1 i ) =
=
=
=
3 2i
3 2i
3 2i
(3 2i ) (3 + 2i )
=
21 + 14i + 9i 6
15 + 23i
15
23
=
=
+
i
9+4
13
13
13
17
d)
1+i
3 2i
(1 + i ) (2 + i )
(3 2i ) (1 3i )
+
=
+
=
2i
1 + 3i
(2 i ) (2 + i )
(1 + 3i ) (1 3i )
=
2 + i + 2i 1
3 + 9i 2i 6
1 + 3i
9 + 7i
+
=
+
=
4+1
1+9
5
10
2 + 6i 9 + 7i
7 + 13i
7
13
=
=
+
i
10
10
10
10
2z 3t
w
e)
3z + it
w
3
z 2 wt 2
2
f)
z = 1 3i; w = 3 + 2i; t = 2i
a) zwt = (1 3i) (3 + 2i) (2i) = (3 + 2i + 9i 6i 2)(2i) =
= (3 + 11i) (2i) = 6i 22i 2 = 22 6i
b) zt w (t + z) = (1 3i) (2i) (3 + 2i) (2i + 1 3i) =
= (2i + 6i 2) (3 + 2i) (1 5i) = (6 2i) (3 + 2i) (1 5i) =
= (6 2i) (3 + 15i + 2i 10i 2) = (6 2i) (7 + 17i) = 13 19i
c)
6i 4i 2 (4 + 6i)(1 + 3i)
3 + 2i
w
t=
(2i) =
=
=
12 (3i)2
z
1 3i
1 3i
=
d)
2(3 2i)
2(1 3i) 3(2i)
2 6i + 6i
2z 3t
=
=
=
=
(3)2 (2i)2
w
3 + 2i
3 + 2i
=
e)
6 4i
6
4
=
i
9+4
13 13
f)
5
10
37
3i (3 + 2i) = 5 + i + 9i 6i 2 = 1 + i
3
3
3
z 2 wt 2
(1 3i)2 (3 + 2i) (2i)2
1 6i + 9i 2 (3 + 2i)(4)
=
=
=
2
2
2
=
18
8 6i 12 + 8i
20 2
=
+ i = 10 + i
2
2
2
UNIDAD
4 Calcula:
a) i 37
b) i 126
c) i 7
d) i 64
a) i 37 = i 1 = i
b) i 126 = i 2 = 1
c) i 7 = 1 = 1 = i
i7
i
d) i 64 = i 0 = 1
e) i 216 =
1
i 216
e) i 216
1
= 1 =
=1
0
1
i
3
1
5 Dado el nmero complejo z =
+
i, prueba que:
2
2
a) 1 + z + z 2 = 0
b)
2
a) z 2 =
=
3 i = 1 + 3 i 2 3 i = 1 3 3 i =
1
+
2
2
2
2
4
4
4
4
3 i = 1 3 i
2
2
2
4
2
1 + z + z2 = 1 +
b)
1
=
z
1
= z2
z
) (
3 i + 1 + 3 i = 1 1 + 3 i 1 3 i = 0
1
+
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
2
2 (1 3 i )
=
=
=
=
1 3
1 + 3i
3i
1
+
(1
+
3i)
(1
3i)
+ i
2
2
2
2 (1 3 i )
2 (1 3 i )
1 3 i
3 i
1
=
=
=
2
2
1+3
4
2
z2 =
2
2
Por tanto:
1
= z2
z
m + 5 = 2 m = 7
19
k+i
sea igual a 2 i.
1+i
k+i
(k + i ) (1 i )
k ki + i + 1
(k + 1) + (1 k)i
=
=
=
=
1+i
(1 + i ) (1 i )
1+1
2
k+1
2 =2 8 k=3
k+1
1k
+
i=2i 8
=
2
2
1 k = 1 8 k = 3
2
Por tanto, k = 3.
) (
4
2
=
2a
a
a2
( a2 ) = 3 8 a
a2
4 = 3 8 a 4 4 = 3a 2 8 a 4 3a 2 4 = 0
a2
3 9 + 16
35
=
=
2
2
a 2 = 4 8 a = 2
a 2 = 1 (no vale)
a = 2 8 b = 1
a=2 8 b=1
2b 3a = 4
b=
20
4 + 3a
2
Unidad 6. Nmeros complejos
UNIDAD
6a
( 4 +23a ) = 8 8 6 +
4a + 3a 2 = 8
2
4a + 3a 2 = 2 8 4a + 3a 2 = 4 8 3a 2 + 4a 4 = 0
2
4
2
a=
=
8 b = 3
6
3
4 16 + 48
4 8
a=
=
12
6
6
a=
= 2 8 b = 1
6
10 Calcula el valor de a y b para que se verifique:
a 3i =
a 3i =
2 + bi
5 3i
2 + bi
5 3i
(a 3i ) (5 3i ) = 2 + bi
5a 3ai 15i 9 = 2 + bi
(5a 9) + (3a 15) i = 2 + bi
5a 9 = 2 a = 11/5
3a 15 = b b = 108/5
11 Halla el valor de b para que el producto (3 6i) (4 + bi) sea un nmero:
a) Imaginario puro.
b) Real.
1 1 + 8
13
=
2
2
x1 = 1
x2 = 2
21
b) 1 + i
c) 3 + i
e) 4
f ) 2i
g)
a) 1 i = 2 315
3
i
4
d) 3 i
h)2 + 2 3 i
1 + i
1+i
Opuesto: 1 + i = 2 135
1i
Conjugado: 1 + i = 2 45
b) 1 + i = 2 135
1 + i
Opuesto: 1 i = 2 315
Conjugado: 1 i = 2 225
1 i
1i
c) 3 + i = 230
3 + i
Opuesto: 3 i = 2210
Conjugado: 3 i = 2330
d) 3 i = 2210
3 i
3 i
3 + i
3 + i
Opuesto: 3 + i = 230
Conjugado: 3 + i = 2150
3 i
e) 4 = 4180
Opuesto: 4 = 40
Conjugado: 4 = 4180
f) 2i = 290
2i
Opuesto: 2i = 2270
Conjugado: 2i = 2270
2i
22
UNIDAD
g)
( )
3
3
i=
4
4
3i/4
270
3i/4
( )
3
3
Conjugado: i = ( )
4
4
3
3
i=
4
4
Opuesto:
90
90
h) 2 + 2 3 i = 14 60
2 + 2 3i
Opuesto: 2 2 3 i = 14 240
Conjugado: 2 2 3 i = 14 300
2 2 3i
2 2 3i
b) 3 (/6)
c) 2180
d) 17 0
e) 1 (/2)
f) 5 270
g) 1 150
h)4 100
(
) (
2 + i 2 =
2 + 2 i
2
3 + i 1 = 3 3 + 3 i
b) 3(/6) = 3 cos + i sen = 3
2
2
2
2
6
6
c) 2 180 = 2 (cos 180 + i sen 180) = 2 (1 + i 0) = 2
d) 170 = 17
e) 1(/2) = cos + i sen = i
2
2
f) 5270 = 5i
g) 1150 = cos 150 + i sen 150 =
3 + i 1 = 3 + 1 i
2
23
b) z2 z3
z3
z1
d)
e)
c) z1 z3
z2
z1
f)
z1 z3
z2
g) z12
h) z23
i) z34
a) z1 z2 = 830
b) z2 z3 = 1275
c) z1 z3 = 6225
z3
= 1,545
z1
d)
e)
g) z12 = 4180
z2
= 2150 = 2210
z1
f)
h) z23 = 640
z1 z3
= 1,5105
z2
i) z34 = 81180
b) 1 3 i
a) (1 i) 5
c) 64
6
e) (23 + 2i)
d) 8i
f ) (3 4i) 3
)5
a) (1 i )5 = 2 225 = 4 2 1 125 = 4 2 45 = 4 2
b)
1 3i
2 + 2 i = 4 + 4i
2
2 75
4
2 165
2 255
2 345
2 2 90 = 2 2 i
2 2 180 = 2 2
2 2 270 = 2 2 i
e) 2 3 + 2i
2150 = 3 + i
2270 = 2i
UNIDAD
a)
(
(
1i
3 + i
1i
3 + i
)
) (
3
1+i
=
2i
10
( )
3
2315
b)
b)
230
1+i
2i
) (( ) ) ( ) ( )
3
285
2
4
855
135
1 + i
1
4
4
2 2 + i 2 = 1 + 1 i
(1 + i ) (2 + i )
=
(2 i ) (2 + i )
1 + 3i
=
5
( )
6
=
71 34'
10
3
5
1
3
+ i =
5
5
2
; k = 0, 1, 2
5 23 51' + 120 k
2
= 0,785 + 0,347i
5 23 51'
2
= 0,693 + 0,56i
5 143 51'
2
= 0,092 0,853i
5 263 51'
a) 4 4 3 i
3
b) 16
c) 8i
25
2135 = 2 + 2 i
2225 = 2 2 i
2315 = 2 2 i
2150 = 3 + i
2270 = 2i
Pgina 163
20 Calcula pasando a forma polar:
5
a) (1 + i 3 )
b) (1 i 3 )
8
(1 i) 5
d)
e) 64
g) i
h)
c) 2 + 2 3 i
(3 i )
f ) 1 i
2 2i
3 + 3i
b) 1 i 3
)6 ( 3
3 i = 16 16 i
1
3
2
2
3 + i 1 = 64
3 64i
2 + 2 3 i
2 30 =
6 + 2 i
2
2 210 =
26
6 2 i
2
2 120 =
2 300 =
2 + 6 i
2
2 6 i
2
UNIDAD
d)
( )
(
8
80
80
8
8
= 0 5 =
=
=
(1 i )5
( 2315)
4 21 575
4 21 35
4 2
135
( )
)
2
2
225
2 2 i = 1 i
2
290 = 2i
2150 = 3 + i
2210 = 3 i
2270 = 2
2330 = 3 i
f ) 1 i =
2225
h)
1210 =
2 2i
=
3 + 3i
=
3 1 i
2
2 2315
2
=
3
3 2135
( )
( )
2
3
180
1330 =
( )
2
3
3 1 i
2
; k = 0, 1
90 + 180 k
( )
2
3
90
2
i
3
( )
2
3
270
2
i
3
en cada uno de
21 Expresa en forma polar z, su opuesto z, y su conjugado z
estos casos:
a) z = 1 3 i
b) z = 2 2i
c) z = 2 3 + 2i
27
22 Representa los polgonos regulares que tienen por vrtices los afijos de las siguientes races:
5
c) 2 3 + 2i
b) 1
a) i
5
190
1162
1234
1306
190
1150
1210
1270
1330
c)
2 3 + 2i
= 430 = 22
= 2 7 30' + 90 k ; k = 0, 1, 2, 3
2 7 30'
2 97 30'
2 187 30'
2 277 30'
28
UNIDAD
Ecuaciones y sistemas en
b) z 2 + z + 4 = 0
c) z 2 + 3z + 7 = 0
d) z 2 z + 1 = 0
a) z 2 + 4 = 0 8 z 2 = 4 8 z = 4 = 2i
z 1 = 2i, z 2 = 2i
b) z 2 + z + 4 = 0 8 z =
z1 =
1 1 16
1 15
1 15i
=
=
2
2
2
15 i, z = 1 + 15 i
1
2
2
2
2
2
3 9 28
3 19
3 19i
=
=
2
2
2
c) z 2 + 3z + 7 = 0 8 z =
z1 =
19 i, z = 3 + 19 i
3
2
2
2
2
2
d) z 2 z + 1 = 0 8 z =
z1 =
1 1 4
1 3
1 3i
=
=
2
2
2
3 i, z = 1 + 3 i
1
2
2
2
2
2
b) iz 3 27 = 0
c) z 3 + 8i = 0
d) iz 4 + 4 = 0
a) z 5 + 32 = 0 8 z 5 = 32
5
2108
2180
2252
2324
b) iz 3 27 = 0 8 z 3 + 27i = 0 8 z 3 = 27i
3
z3
3210
3330
2210 = 3 i
2330 = 3 i
29
d) iz 4 + 4 = 0 8 z 4 4i = 0 8 z 4 = 4i
4
b) z 2 2z + 5 = 0
c) 2z 2 + 10 = 0
d) z 4 + 13z 2 + 36 = 0
2 4 20
2 16
2 4i
=
=
= 1 2i
2
2
2
z 1 = 1 2i, z 2 = 1 + 2i
c) 2z 2 + 10 = 0 8 2z 2 = 10 8 z 2 = 5 8 z = 5 i
z 1 = 5 i, z 2 = 5 i
d) z 4 + 13z 2 + 36 = 0
z2 = t
t 2 + 13t + 36 = 0
t=
t = 4
t = 9
13 5
13 169 144
=
2
2
z 2 = 4 8 z = 2i
z 2 = 9 8 z = 3i
Las soluciones son: 2i = 290; 2i = 2270; 3i = 390; 3i = 3270
26 Obtn las cuatro soluciones de las siguientes ecuaciones:
a) z 4 1 = 0
b) z 4 + 16 = 0
4
c) z 4 8z = 0
190 = i
4
1180 = 1
1270 = i
30
UNIDAD
2135 = 2 + 2 i
2225 = 2 2 i
2315 = 2 2 i
c) z 4 8z = 0 8 z (z 3 8) = 0
3
z=0
3
z = 8
20 = 2
2120 = 1 + 3 i
2240 = 1 3 i
27 Halla los nmeros complejos z y w que verifican cada uno de estos sistemas de ecuaciones:
z + w = 1 + 2i
a)
z w = 3 + 4i
a)
z + 2w = 2 + i
b)
iz + w = 5 + 5i
z + w = 1 + 2i
Sumando miembro a miembro:
z w = 3 + 4i
2z = 4 + 6i 8 z = 2 + 3i
w = (1 + 2i) (2 + 3i) = 1 i
Solucin : z = 2 + 3i; w = 1 i
b)
z + 2w = 2 + i
Multiplicamos por 2 la 2.a ecuacin y sumamos:
iz + w = 5 + 5i
z + 2w = 2 + i
8 9i
= 2 5i
(1 2i )z = 8 9i 8 z =
1 2i
2iz 2w = 10 10i
w=
2 + i (2 5i) 6i
=
= 3i
2
2
Solucin : z = 2 5i; w = 3i
PARA RESOLVER
28 Calcula m para que el nmero complejo 3 mi tenga el mismo mdulo
que 2 5 + 5 i.
|3 mi| = 9 + m 2 9 + m 2 = 5 8 9 + m 2 = 25 8 m 2 = 16
|2 5 + 5 i| = 5 m = 4
Hay dos posibilidades: m = 4 y m = 4
Unidad 6. Nmeros complejos
31
29 Halla dos nmeros complejos tales que su cociente sea 3, la suma de sus argumentos /3, y la suma de sus mdulos 8.
Llmalos r a y s b y escribe las ecuaciones que los relacionan:
ra
s b = 30 (0 es el argumento del cociente, a b = 0); r + s = 8
a+b= .
3
r
=3
s
r+s=8
a+b=
3
a b = 0
Hallamos sus mdulos:
r = 3s
r + s = 8 3s + s = 8; 4s = 8; s = 2; r = 6
r
=3
s
3
6
6
ab=0
()
1
(r a )3
=
sb
2
rs=2
1
r3
=
s
2
r s =2
a + b = 90
1
r 3/s =
2
3a b = 90
rs=2
r 2r 3 = 2 8 r 4 = 1 8 r =
s = 2r 3
1 8 s = 2 13 = 2
1 (no vale)
a + b = 90
8 4a = 90 + 360 k 8
3a b = 0
90 + 360k
, k = 0, 1, 2, 3
4
b = 90 a
8 a=
32
UNIDAD
17 + 8 a = 23 8 b = 23 = 11
17
8 2a =
a+b=
12
12
12
6
6
r=s=2
Por tanto, los nmeros son: 123/12 y 211 /12; o bien 111/12 y 223 /12
33 Calcula cos 75 y sen 75 mediante el producto 1 30 1 45.
130 145 = 175 = cos 75 + i sen 75
3 + 1 i
)(
2 + 2 i =
2
6 + 6 i + 2 i 2 = 6 2 + 6 + 2 i
=
4
Por tanto:
cos 75 =
Unidad 6. Nmeros complejos
6 2
4
sen 75 =
6 + 2
4
33
145
2/2 + i ( 2/2)
2 + i 2
cos 45 + i sen 45
=
=
=
=
130
cos 30 + i sen 30
3/2 + i (1/2)
3 + i
2 + i 2 3 i
6 2i + 6i + 2
6 + 2 + 6 + 2 i
=
=
=
4
4
3+1
3 + i 3 i
)(
)(
Por tanto:
6 + 2
cos 15 =
4
6 2
sen 15 =
4
x 4i
?
x+i
5x
x2 4
x 4i
(x 4i) (x i )
=
= 2
+ 2
i
x
+1
x+i
(x + i ) (x i )
x +1
Para que sea imaginario puro, ha de ser:
x2 4
= 0 8 x2 4 = 0
x2 + 1
x=2
x = 2
1 + xi
.
1 xi
Demuestra que |z| = 1 para cualquier valor de x.
|z| =
| 11 + xixi | = 11 ++ xx
2
2
=1
O bien:
z=
1 + xi
(1 + xi ) + (1 + xi )
1 x 2 + 2xi
1 x2
=
=
=
+ 2x i
2
1 xi
(1 xi ) (1 + xi )
1+x
1 + x2
1 + x2
|z| =
1 x2
1 + x2
) ( )
2
2x 2
=
+
1 + x2
1 + x 4 2x 2 + 4x 2 =
(1 + x 2)2
x 4 + 2x 2 + 1 =
(1 + x 2)2
(1 + x 2)2 = 1 = 1
(1 + x 2)2
x + 2i
4 3i
34
UNIDAD
Ha de ser:
4x 6
3x + 8
=
8 4x 6 = 3x + 8 x = 14
25
25
Pgina 164
38 Halla dos nmeros complejos conjugados cuya suma es 8 y la suma de sus
mdulos es 10.
z + z = 8
Si llamamos:
z = a + bi 8 z = a bi
z + z = a + bi + a bi = 2a = 8 8 a = 4
|z|=|z | = a 2 + b 2 = 16 + b 2 = 5 8 16 + b 2 = 25 8
8 b 2 = 9 8 b = 9 = 3
Hay dos soluciones:
z1 = 4 + 3i 8 z1 = 4 3i
z2 = 4 3i 8 z2 = 4 + 3i
39 La suma de dos nmeros complejos es 3 + i. La parte real del primero es 2,
y el producto de ambos es un nmero real. Hllalos.
Llamamos z = a + bi y w = c + di
Tenemos que:
z + w = 3 + i
a = 2 8 c = 1
a + c = 3
b + d = 1
b + d = 1 d = 1
b + 2d = 0 b = 2
z2 = 2 195
z3 = 2 315
35
z1
120
z2
z3
( )2 + ( 2 )2 2 2
l 2 = 2
( 12 ) = 4 + 2 = 6
2 cos 120 = 2 + 2 4
l = 6
41 Los afijos de las races cbicas de 8i son los vrtices de un tringulo equiltero. Comprubalo.
3
z2 = 2150
z3 = 2270
z2 = 2210
z3 = 2330
z2 = 2120
z3 = 2240
36
z2 = 2180
z3 = 2300
UNIDAD
Representacin:
z1
z2
z2
z1
z1
z1
z2
z3
z2
8i
z3
z3
z3
3
8i
i
1
43 Halla los nmeros complejos que corresponden a los vrtices de estos hexgonos:
1.er hexgono:
z1 = 20 = 2
z2 = 260 = 1 + 3 i
z3 = 2120 = 1 + 3 i
z4 = 2180 = 2
z5 = 2240 = 1 3 i
z6 = 2300 = 1 3 i
z1 = 230 = 3 + i
z2 = 290 = 2i
z3 = 2150 = 3 + i
z4 = 2210 = 3 i
z5 = 2270 = 2i
z6 = 2330 = 3 i
2. hexgono:
37
28 + 72 = 100
100 + 72 = 172
172 + 72 = 244
244 + 72 = 316
S son las races quintas de un nmero complejo. Lo hallamos elevando a la quinta cualquiera de ellas:
z = (228)5 = 32140
45 El nmero complejo 3 40 es vrtice de un pentgono regular. Halla los otros
vrtices y el nmero complejo cuyas races quintas son esos vrtices.
Para obtener los otros vrtices puedes multiplicar cada uno por 172 .
Los otros vrtices sern:
3112
3184
3256
3328
El nmero ser:
z = (340)5 = 243
46 Una de las races cbicas de un nmero complejo z es 1 + i. Halla z y las
otras races cbicas.
Ten en cuenta que si z = 1 + i 8 z = (1 + i) 3.
3
1 + i = 2 45
Las otras races cbicas son:
2 45 + 120 = 2 165
Hallamos z :
)3
= 8
2 + i 2 = 2 + 2i
2
38
UNIDAD
b) 2 3i y 2 + 3i
a) (x 5i ) (x + 5i ) = 0
x2 25i 2 = 0
x2 + 25 = 0
b) [x (2 3i )] [x (2 + 3i )] = [(x 2) + 3i ] [(x 2) 3i ] =
= (x 2)2 (3i 2) = x2 4x + 4 9i 2 =
= x2 4x + 13 = 0
49 Resuelve los siguientes sistemas de ecuaciones:
z + w = 1 + 2i
a)
iz + (1 i )w = 1 + 3i
z w = 5 3i
b)
(2 + i )z + iw = 3 3i
3 + 4i
(3 + 4i)(1 + 2i)
5 + 10i
=
=
= 1 + 2i
1 2i
12 2i 2
5
z = 1 + 2i w = 1 + 2i + 1 2i = 0
Solucin : z = 0; w = 1 + 2i
b) Multiplicamos por i la primera ecuacin:
zi wi = 5i + 3
Sumamos miembro a miembro:
6 + 2i
(6 + 2i)(2 2i) 16 8i
=
=
=2i
2 + 2i
4 4i 2
8
w = z 5 + 3i = 2 i 5 + 3i = 3 + 2i
Solucin : z = 2 i; w = 3 + 2i
b) Im z = 1
c) Re z 0
d) 1 Im z 3
e) 2 < Re z < 5
f)
g) Arg z = 45
h)0 Arg z 90
|z| 3
39
a)
b)
1
2
c)
d)
3
0
1
e)
f)
g)
h)
45
= 3.
51 Representa los nmeros complejos z tales que z + z
Escribe z en forma binmica, smale su conjugado y representa la condicin
que obtienes.
Llamamos z = x + iy
Entonces: z = x iy
As:
3
z + z = x + iy + x iy = 2x = 3 8 x =
2
40
UNIDAD
Representacin:
3
x=
2
1
x=0
b) z + z = x + iy + x iy = 2x
= |2x| = 3
|z + z|
2x = 3 8 x = 3/2
2x = 3 8 x = 3/2
Representacin:
2
3
x=
2
3
x=
2
c) z z = x + iy z + iy = 2yi
|z z | = |2yi| = |2y| = 4
2y = 4 8 y = 2
2y = 4 8 y = 2
Representacin:
2
41
53 Escribe las condiciones que deben cumplir los nmeros complejos cuya representacin grfica es la siguiente:
a)
b)
c)
1
3
d)
1
3
e)
f)
3
2
2
a) Re z = 3
b) Im z = 2
c) 1 Re z 1
d) 0 Im z < 2
3 < Re z < 2
e)
2 < Im z < 3
f) |z| = 3
Pgina 165
CUESTIONES TERICAS
54 Se puede decir que un nmero complejo es real si su argumento es 0?
No, tambin son reales los nmeros con argumento 180 (los negativos).
55 Si z = r a , qu relacin tienen con z los nmeros r a + 180 y r 360 a ?
ra + 180 = z (opuesto de z)
r
= z (conjugado de z)
360 a
56 Comprueba que:
a) z + w = z + w
b) z
w =z
z = a + bi = ra 8 z = a bi = r360
con k
c) kz = k z,
w = c + di = r'b 8 w = c di = r'360 b
a) z + w = (a + c) + (b + d )i 8 z
+ w = (a + c) (b + d )i
z + w = a bi + c di = (a + c) (b + d )i = z
+w
42
UNIDAD
z
w = (r r')360 (a + b)
b) x w = (r r')a + b 8
z w = (r r')
360 a + 360 b
= (r r')360 (a + b) = z
w
c) kz = ka + kbi 8 kz = ka kbi
k z = ka kbi = kz
57 Demuestra que:
1
| 1z | = |z|
( ) = ( 1r )
1
1
1
= 0 =
z
r
ra
360 a
| z1 | = 1r = |z1|
59 Representa el nmero complejo z = 4 3i. Multiplcalo por i y comprueba que el resultado que obtienes es el mismo que si aplicas a z un giro de
90.
iz = 4i 3i 2 = 3 + 4i
3 + 4i
90
4 3i
43
1
1
a bi
=
=
= a bi = a bi
z
a + bi
(a + bi ) (a bi )
a2 + b2
a
a
= a
= a 2 + b 2 8 a 2 + b 2 = 1 (mdulo 1)
a
a2 + b2
b
= b Ha de tener mdulo 1.
a2 + b2
PARA PROFUNDIZAR
62 Un pentgono regular con centro en el origen de coordenadas tiene uno de
sus vrtices en el punto (2, 2 ). Halla los otros vrtices y la longitud de su
lado.
(1,97; 0,31)
(0,31; 1,97)
(1,78; 0,91)
l
2
72
l 2 = 22 + 22 2 2 cos 72
l 2 = 4 + 4 4 0,31
l 2 = 8 1,24
l 2 = 6,76
l = 2,6 unidades
44
UNIDAD
w = r'b
r r' = 8
2 = 20
3
r
= 20 8 r' = 2
3a b
3a b = 0
( )
3
(ra)3
r 33a
=
= r
r'b
r'b
r'
8
r r' = 8 r' = r
3
r 3 = 2r'
r' = r
2
As:
3
r = 2
8
= r 8 16 = r 4 8
r
2
r' = 4
b = 135
3a = b
b) 2i
c) 1 + i
1
3/3
( )
10
1
=
3
3/3
/3
( 13 )
5/3
3/3
/3
(1/3/3)
b)
/3
( )
1
i
1
1
=
=
i=
2i
2
2
2
270
2i
1/2i
45
c) 1 + i = 2 135
1 + i
( )
10
1
1
=
=
1 + i
2135
2
135
( )
1
225
1
1
i
2
2
1
1 + i
Si z = ra, entonces
( )
1
1
=
z
r
360 a
b) |z (5 + 2i)| = 3
(1, 1)
1
1
3
2
(5, 2)
66 Escribe la condicin que verifican todos los nmeros complejos cuyos afijos estn en la circunferencia de centro (1, 1) y radio 3.
|z (1 + i )| = 3
46
UNIDAD
AUTOEVALUACIN
1. Efecta.
(3 2i )2 (1 + i ) (2 i )
3 + i
(3 2i )2 (1 + i )(2 i )
9 + 4i 2 12i (2 i + 2i i 2) 5 12i 3 i
=
=
=
3 + i
3 + i
3 + i
=
19 + 37i
19 37
i
=
+
10
10 10
z =
z=
3 + i
2 i
3 + i
2 i
3 + i
( 3 )2 + 12 = 2
2 i 8 2 90
z=
1
tg a =
8 a = 150
3
( ) (
( )
2150
290
z=4
3
1
i
= 2 2 3 i
2
2
47
10 16 10 4i
=
2
2
z1 = 5 + 2i
z2 = 5 2i
Soluciones: z1 = 5 + 2i, z2 = 5 2i
x + 2i
sea igual a 2.
1i
x + 2i 2 + xi + 2i
x + 2i
(x + 2i)(1 + i)
x 2 + (x + 2)i
x2 x+2
i
=
=
=
=
+
2
1i
1i
(1 i)(1 + i)
1+1
2
2
Mdulo =
( ) ( )
x2
x+2
+
2
=2 8
x1 = 2
x2 = 2
8 x2 + 4 = 8 8 x2 = 4
x2 + 4
x2 + 4
=2 8
=4 8
2
2
Hay dos soluciones: x1 = 2, x2 = 2
6. Halla el lado del tringulo cuyos vrtices son los afijos de las races cbicas de
4 3 4i.
3
z=
43 4i
4 3 4i = 8330
1
tg a =
8 a = 330
3
r=
(4 3 )2 + (4)2 = 8
z1 = 2110
z2 = 2230
z3 = 2350
A = z1
O
B = z3
C = z2
En el tringulo AOB conocemos dos lados, OA = OB = 2, y el ngulo comprendido, 120. Aplicando el teorema del coseno, obtenemos el lado del tringulo, AB :
AB 2 = 22 + 22 2 2 2 cos 120 = 12 8 AB = 12 = 23 u
48
UNIDAD
7. Representa grficamente.
a) 1 Im z 5
a)
b) |z| = 3
c) z + z = 4
b)
c) a + bi + a bi = 4 8 2a = 4 8 a = 2
8. Halla dos nmeros complejos tales que su cociente sea 2150 y su producto
1890 .
ra
r
= 2150 8
= 2; a b = 150
s
sb
ra sb = 1890 8 r s = 18; a + b = 90
Resolvemos los sistemas:
a b = 150
a + b = 90
r/s = 2
r s = 18
Obtenemos:
r = 6
s = 3
a = 120
b = 30 = 330
Los nmeros son 6120 y 3330. Otra posible solucin es: 6300 y 3150.
Unidad 6. Nmeros complejos
49
z z = (a + bi )(a bi ) = a2 b 2i 2 = a2 + b 2
z = a bi
|z| = a2 + b 2
|z z| = (a2 + b 2)2 = a2 + b 2
|z z | = |z|2
8 |z|2 = (a2 + b2 )2 = a2 + b 2
10. Calcula cos 120 y sen 120 a partir del producto 190 130 .
190 130 = 1(cos 90 + i sen 90) 1(cos 30 + i sen 30) =
=i
3
2
+i
1
1 3
= +
i
2
2
2
1 3
+
i 8
2
2
3
1
; sen 120 =
2
2
50
3
2
+i
1
2
33
3 2
i
i +i+
2
2
2 3 3 2 + 3 3
+
i
2
2