Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
C
`
P
P
P
P
P
yTura ad cnu$
15
Seqed tafyirt-a :
Wa, zik, ihedder-itt, lka$ev, wayev, tura, yineggura, i, ad, di, tt-id-afen.
Seqed taseddart-a :
Zik, Tekker yiwet tru $er ccix, llant snat n tlawin, tenna-as : anam a ccix fru taluft gar-ante$.
ttna$ent
Smed avris-a s wawalen-a: Yal ass, armi, yiwen wass, zik-nni, mi. v v
Macahu, Ahu, Rebbi ad tt-iselhu, a tt-id-yawi d asaru.
. tella yiwet n tmeut tezweo, tesa tanuvt. Tanuvt-nni ines tettasem deg-s dayen kan,
acku tameut-agi terec : Tqeddec deg uxxam, yernu tze.
ad tekker di tafrara i wakken ad teqdec. tsellek, ad tenu azea-ines. Ur tebbes
ara meskint alama yela yiv, dayen teya.
Ihi, .. tekker tnuvt-nni ines, teef lessa. Tcukket wiss anwa i tesa tmeut-nni yettawan-
itt imi tessawav ad tekkes acettiv yal imalas. Tettessis-as, ad twali anwa akka i tt-ittawanen.
Tameut-nni akken tsellek leqdic, tena azea-nni ines. Tanuvt-nni tettessis kan ad tsel i
wacu iverrun.
Akken akken yedda yiv, ha-tt tesla-as i tmeut-nni mi as-tenna : eslama-k a merre
n tfettusin, a meqqen n taucin, Welleh ar d ak-fke$ leqq-ik !
Seqed avris-a : v v
Inebgi ivulen
eddan wussan, rnan-d wiyiv ameddakkel-nni yugi ad iru. Tameut n urgaz ur
as-yeoib ara lal. Yella yiwen, yes a abib, yerzef $ur-s ad yes eddi kra n wussan
Tenna-as i urgaz-is : ad d-naf ssebba ad nenna$, ahat ad iru umdan-agi. aeqq kra i
k-id-yewwin $er da d uzekka mi ara truev ma velme$. Yerra-as-d yinebgi : aeqq kra
i yi-d-yewwin d wayen ara rnu$ ma ivlem-ikem. Tennu$ tmeut d urgaz-is, syin tru
teccetka i yinebgi.
yD nekk ara yarun :
16
17
Tereq Te$ribt-iw
Te req te$ribt-iw
Tekcem timura
Ma yella d tamurt-iw
Tru-ak ay ixef-iw
Tezga gar wallen-iw
Ur tt-ssine$ ara
Ameddakkel-iw, gma,
Baba akked yemma
Loiran d lebab,
Xwali d le mum-i
Wa yu$al d A rab
Wayev d Arumi
Ttmeslayen s lezwax
Nekkini meskin
Am win yettilin
Gar seb a yifrax
Ur fhime$, ur ceffu$
Mi ara tt$ennin
Seg tesfift Ta$ribt-iw .
S$ur Yidir d Warrac Tiddukkla
C
`
P
P
P
P
P
yTura ad cnu$
15
Seqed tafyirt-a :
Wa, zik, ihedder-itt, lka$ev, wayev, tura, yineggura, i, ad, di, tt-id-afen.
Seqed taseddart-a :
Zik, Tekker yiwet tru $er ccix, llant snat n tlawin, tenna-as : anam a ccix fru taluft gar-ante$.
ttna$ent
Smed avris-a s wawalen-a: Yal ass, armi, yiwen wass, zik-nni, mi. vv
Macahu, Ahu, Rebbi ad tt-iselhu, a tt-id-yawi d asaru.
. tella yiwet n tmeut tezweo, tesa tanuvt. Tanuvt-nni ines tettasem deg-s dayen kan,
acku tameut-agi terec : Tqeddec deg uxxam, yernu tze.
ad tekker di tafrara i wakken ad teqdec. tsellek, ad tenu azea-ines. Ur tebbes
ara meskint alama yela yiv, dayen teya.
Ihi, .. tekker tnuvt-nni ines, teef lessa. Tcukket wiss anwa i tesa tmeut-nni yettawan-
itt imi tessawav ad tekkes acettiv yal imalas. Tettessis-as, ad twali anwa akka i tt-ittawanen.
Tameut-nni akken tsellek leqdic, tena azea-nni ines. Tanuvt-nni tettessis kan ad tsel i
wacu iverrun.
Akken akken yedda yiv, ha-tt tesla-as i tmeut-nni mi as-tenna : eslama-k a merre
n tfettusin, a meqqen n taucin, Welleh ar d ak-fke$ leqq-ik !
Seqed avris-a : vv
Inebgi ivulen
eddan wussan, rnan-d wiyiv ameddakkel-nni yugi ad iru. Tameut n urgaz ur
as-yeoib ara lal. Yella yiwen, yes a abib, yerzef $ur-s ad yes eddi kra n wussan
Tenna-as i urgaz-is : ad d-naf ssebba ad nenna$, ahat ad iru umdan-agi. aeqq kra i
k-id-yewwin $er da d uzekka mi ara truev ma velme$. Yerra-as-d yinebgi : aeqq kra
i yi-d-yewwin d wayen ara rnu$ ma ivlem-ikem. Tennu$ tmeut d urgaz-is, syin tru
teccetka i yinebgi.
yD nekk ara yarun :
16
19
Af-d awalen yezdin aar d wawal zed$ ar d wawal zed ar d wawal zed e $ $ $ . $ $
Qqen yal awal yer uknaw-is :
Awal aknaw
Azadu$ Sigg
Mraw Lbaima
Vill
ecra
Af-d anemgal i yal awal yettuderren
- Mi tefra tme$ra.
- Tanemmirt-ik d tameqqrant tameqqrant.
- Usan-d akk medden feren-as.
-Yeffe$ Yeffe$, ifser-itt.
Fren tiririt ie e e an
- Yu$ tannumi d ti$ezza d yireqyab
- Ti$ezza : d akal n luva, d tama n waman.
- D akal i d-yezgan deg usawen
Anwa amyag i tessnev Anwa amyag i tessne Anwa amyag i tessne yecrek a v v yecrek a yecrek a ar d yisem imensi
yAmawal
18
20
w
Ad cfu$ :
Ti$ri tilemt e
er imedyaten-a
D asemmiv, els abernus-ik.
Ekk sya teff$ev sya.
Xdem lxir i win iceffun.
Af-d di tefyar-agi yezrin ma llan wawalen yettfakkan s te$ri e.
Af-d ma llan wid ibeddun s te$ri tilemt e .
Acal n tergalin i san widak ibeddun s e ?
I umyag xdem yesa ti$ri ne$ ala
Nezmer ad t-id-neneq mebla e ne$ ala?
Di tmazi$t, ulac ti$ri tilemt di taggara n wawal. Ulac-itt da$en di tazwara n wawal, maca llan
kra n yimyagen i tt-yesan di tazwara :
Imyagen yesan yiwet n tergalt (tussidt) yerna ur sin ara ti$ri : e, eoo, ekk, err ( maca ad
naru i$, ooan, ant, )
Imyagen yesan snat n tergalin yernu ur sin ara ti$ri : els, ens, en$, ers, evs.(maca ad naru
lsi$, nsi$, vsi$, ).
Gret tamawt :
Llan kra n yimyagen san snat kan n tergalin maca ti$ri tilemt tettili di tlemmast : mel, del,
sel, er, $er, ger
Imyagen yesan ugar n snat n tergalin yernu ur sin ara ti$ri, yettili e uqbel targalt
taneggarut : rwel, fres, fren, bren, Krez, kres...
Aru ti$ri tilemt anida iwata $$
sb, jbd, asggas, aslmad, oo, krf, gn, slb.
Aru e ne$ a $$
xx.m, .rg.z, .mg.r, t.m.mt, ru.$
Se$ti igulen yellan di tefyar-agi : $$
- Rua$ $ar lebar ivelli ba.
- Eddi$ dg ubrid-iw.
- Erse$e di Tizi-Uzzu.
- Iml-d yi$ar.
Yal awal ma tbeddlev ti v v $ra tzemre $ $ v ad d-tessuff v v $ ad d-tessuff ad d-tessuff e $ $ v seg-s sin wawalen ne v v $ u seg-s sin wawalen ne seg-s sin wawalen ne gar : $ u $ u
- Amedya : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyiv : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyi : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyi ). v v
- Am.n (3), am.r (2), tam.rt (2), azg.r (2), amg.r (2)
yTirawalt :
yIlu$ma :
19
w
Ad cfu$ :
yTajerrumt :
Amvan n yisem
er imedyaten-a
Oe e e a, yu$ axxam di temdint.
Oe e e a, yu$ ixxamen di temdint.
Kenni gar sin yismawen-ina yettuderren.
Deg wacu i mgaraden ?
Amek i as-nessawal i umvan n yisem amezwaru ?
I wiss sin ?
D acu ibeddlen seg yisem amezwaru $er wis sin ?
Kemmel am umedya amezwaru twaliv d acu i ibeddlen deg yal isem :
- Argaz
irgazen
- Tam$art
- Tameut
- I$i
- Asaru
Isem di tmazi$t yesa sin yimvanen : asuf ( axxam) , asget (ixxamen). Yettale$ usget :
- s ubeddel n te$ri tamezwarut d tmerna n tehrayt ( irgaz ) ;
- s ubeddel n te$ri tamezwarut d temlellit n te$ra ( is r ) .
Gret tamawt :
1. kra n yismawen yemxalaf uar swayes yule$ wasuf $ef win swayes yule$ usget ( tameut /
tilawin) ;
2. kra n yismawen san kan yiwen n umvan, d asuf kan (udi) ne$ d asget kan (aman)
Smed tafelwit-a tegrev Smed tafelwit-a tegre Smed tafelwit-a tegre -d tamawt v v $ef yal awal $ $
asuf asget
Am$ar
Aman
Tamemt
tafunast
Smel awalen $ef sin : imetman, idurar, ayefki, i $ $ ef sin : imetman, idurar, ayefki, i ef sin : imetman, idurar, ayefki, i ij, asif, aqcic, arrac, tullas, tineqlin, azemmur.
Ismawen n wasuf Ismawen n usget
yIlu$ma :
20
21
w
Ad cfu$ :
Ti$ri tilemt e
er imedyaten-a
D asemmiv, els abernus-ik.
Ekk sya teff$ev sya.
Xdem lxir i win iceffun.
Af-d di tefyar-agi yezrin ma llan wawalen yettfakkan s te$ri e.
Af-d ma llan wid ibeddun s te$ri tilemt e .
Acal n tergalin i san widak ibeddun s e ?
I umyag xdem yesa ti$ri ne$ ala
Nezmer ad t-id-neneq mebla e ne$ ala?
Di tmazi$t, ulac ti$ri tilemt di taggara n wawal. Ulac-itt da$en di tazwara n wawal, maca llan
kra n yimyagen i tt-yesan di tazwara :
Imyagen yesan yiwet n tergalt (tussidt) yerna ur sin ara ti$ri : e, eoo, ekk, err ( maca ad
naru i$, ooan, ant, )
Imyagen yesan snat n tergalin yernu ur sin ara ti$ri : els, ens, en$, ers, evs.(maca ad naru
lsi$, nsi$, vsi$, ).
Gret tamawt :
Llan kra n yimyagen san snat kan n tergalin maca ti$ri tilemt tettili di tlemmast : mel, del,
sel, er, $er, ger
Imyagen yesan ugar n snat n tergalin yernu ur sin ara ti$ri, yettili e uqbel targalt
taneggarut : rwel, fres, fren, bren, Krez, kres...
Aru ti$ri tilemt anida iwata $$
sb, jbd, asggas, aslmad, oo, krf, gn, slb.
Aru e ne$ a $$
xx.m, .rg.z, .mg.r, t.m.mt, ru.$
Se$ti igulen yellan di tefyar-agi : $$
- Rua$ $ar lebar ivelli ba.
- Eddi$ dg ubrid-iw.
- Erse$e di Tizi-Uzzu.
- Iml-d yi$ar.
Yal awal ma tbeddlev ti vv $ra tzemre $$ v ad d-tessuff vv $ ad d-tessuff ad d-tessuff e $$ v seg-s sin wawalen ne vv $ u seg-s sin wawalen ne seg-s sin wawalen ne gar : $ u $ u
- Amedya : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyiv : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyi : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyi ). v v
- Am.n (3), am.r (2), tam.rt (2), azg.r (2), amg.r (2)
yTirawalt :
yIlu$ma :
19
w
Ad cfu$ :
yTajerrumt :
Amvan n yisem
er imedyaten-a
Oe e e a, yu$ axxam di temdint.
Oe e e a, yu$ ixxamen di temdint.
Kenni gar sin yismawen-ina yettuderren.
Deg wacu i mgaraden ?
Amek i as-nessawal i umvan n yisem amezwaru ?
I wiss sin ?
D acu ibeddlen seg yisem amezwaru $er wis sin ?
Kemmel am umedya amezwaru twaliv d acu i ibeddlen deg yal isem :
- Argaz
irgazen
- Tam$art
- Tameut
- I$i
- Asaru
Isem di tmazi$t yesa sin yimvanen : asuf ( axxam) , asget (ixxamen). Yettale$ usget :
- s ubeddel n te$ri tamezwarut d tmerna n tehrayt ( irgaz ) ;
- s ubeddel n te$ri tamezwarut d temlellit n te$ra ( is r ) .
Gret tamawt :
1. kra n yismawen yemxalaf uar swayes yule$ wasuf $ef win swayes yule$ usget ( tameut /
tilawin) ;
2. kra n yismawen san kan yiwen n umvan, d asuf kan (udi) ne$ d asget kan (aman)
Smed tafelwit-a tegrev Smed tafelwit-a tegre Smed tafelwit-a tegre -d tamawt v v $ef yal awal $ $
asuf asget
Am$ar
Aman
Tamemt
tafunast
Smel awalen $ef sin : imetman, idurar, ayefki, i $ $ ef sin : imetman, idurar, ayefki, i ef sin : imetman, idurar, ayefki, i ij, asif, aqcic, arrac, tullas, tineqlin, azemmur.
Ismawen n wasuf Ismawen n usget
yIlu$ma :
20
22
w
Ad cfu$ :
Amyag : amatar udmawan d ufeggag
er imedyaten-a :
Unage$ $er temdint.
Af-d anwa i d amyag gar wawalen yellan di tefyirt izrin.
Yefti umyag-ina ne$ ala ?
Anwa ixedmen tigawt n umyag ?
Acu i t-id-yemmalen deg umyag ?
Limer ad sefti$ amyag-ina akked netta , d acu ara ibeddlen ?
D acu yeqqimen ur ibeddel ara ?
Amek i asen-neqqar i sin yimuren-agi n umyag (win ibeddlen akked win ur nbeddel ara?
Tal$a n umyag uqbel ad yefti neqqar-as tal$a ta a ta a ta erft : er, wali, ini, sel,
Mi yefti umyag ttilin deg-s sin yimuren :
Amezwaru d amatar udmawan yemmal-a$-id amigaw (ne$ ameskar) mesub win ixedmen
tigawt.
Ma nekkes amatar, ad d-yeqqim ufeggag n umyag.
Amedya : yunag, yella deg-s : y = amatar udmawan n netta .
unag = afeggag n umyag, yefti $er yizri
Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe$ Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe -d amatar udmawan ( am umedya amezwaru). $$
Amqim udmawan ilelli Amyag yefti Amatar udmawan Afeggag n umyag
nekkini
Uli$ .$
uli
Ke
Kemm
Netta
Nettat
Nekkni
Kunwi
Kunemti
Nutenti
Suffe$ Suffe Suffe -d imyagen, kkes-d seg-sen amatar udmawan d ufeggag $$
Yerwel u$erda, teben-t yimcac.
Yekkat ugeffur, dduri$ aseklu.
Nekrez nekkni, t$elltem kunwi.
lin yizmawen, an wuccanen.
yTaseftit :
yIlu$ma :
22
yAvris :
yTigzi n uvris
Oea yettaker lebel
Yiwen wass, ileu Oea d tama n yiwen uqwir. Aqwir-nni yefreg. Avu yettsuvu, irennu. Ti n
Oea tedda $er uqwir-nni, iwala lebel yerra tili d$a ixemmem ad ikcem ad d-ikkes kra. Avu d avu
ur yelli win ara t-id-iwalin.
Ineggez i ufrag, yebda la iqelle aalim. Netta iqelle, avu yettsuvu.
Yiwen ubrid ibes aqla, irfed aqerruy-is, yessakked, ur yelli win
yellan. Yu$al $er uqla, iqelle yeqqar : mazal . Mi d-yeqle
yiwet n tebelt, ad tt-yerr $er uqelmun n ubernus-is.
Iqelle, iqelle armi qrib ad year uqelmun-is, yesla
wiss anwa i as-id-yettmeslayen, yenna-as-id : D ke
ay akka a Oea ? ! Acu txeddmev deg uqwir-iw ?
Yerra-as Oea : Azul a Dda Mu, d axessar acal yeohed
wavu ass-a.
Yenna-as bab n wayla : Ur smeriq ara. Ur nerwa$ ara deg
wavu nekkini. Nni$-ak d acu i k-id-yewwin $er uqwir-iw ?
d takkerva i la tettakrev lebel.
Yenna-as Oea: Ur kcime$ $er uqwir-ik, ur ukire$
lebel.
Yerra-as um$ar-nni: Daymi qqaren: yuker, edre$ ;
yeggul, umne$.
Yenna-as Oea: Rou ad ak-id-sfehme$. Lli$ leu$
d tama n uqwir-agi inek, ikker-d wavu iqelle iqermuden d$a ula d nekk irfed-iyi-d isers-iyi-d deg
uqwir-ik.
Yenna-as um$ar-nni : Ha-t-an ad as-neg irfed-ik-id wavu, yewwi-k-id $er uqwir-iw. I lebel-nni da$en
d avu i t-id-iqelen ?
Yenna-as Oea : Uggade$ ad iyi-irfed wavu tikkelt niven d$a ttaafe$ di lebel. Mi fe$ di tebelt ad d-teqle
Yenna-as bab n uqwir-nni : Ha-t-an da$en ad as-neoel d tidet. Maca ur fhime$ ara d acu yewwin
lebel-nni $er uqelmun-ik ?
Yerra-as Oea : Dinna i yi-d-tufiv bate$ ula d nekkini.
Acu yewwin Oea $er uqwir n medden ?
D acu i d-yeqle dinna ?
D tidet yella wacu yeb$a ad t-yaker Oea ne$ ala ?
Asmi i t-id-yufa bab n uqwir, d acu n ssebba i d-yufa Oea akken ad yeseddi iman-is ?
D acu i as-id-yerra bab n wayla ?
D acu i d-yemmalen belli d takkerva i yettaker Oea ?
Yesteref Oea $er taggara belli yettaker lebel ne$ ala ?
Fren yiwen wawal i twalav d aknaw (kifkif anamek-is akked)
Bate$ : - fere$ - rfi$- wehme$
22
22
w
Ad cfu$ :
Amyag : amatar udmawan d ufeggag
er imedyaten-a :
Unage$ $er temdint.
Af-d anwa i d amyag gar wawalen yellan di tefyirt izrin.
Yefti umyag-ina ne$ ala ?
Anwa ixedmen tigawt n umyag ?
Acu i t-id-yemmalen deg umyag ?
Limer ad sefti$ amyag-ina akked netta , d acu ara ibeddlen ?
D acu yeqqimen ur ibeddel ara ?
Amek i asen-neqqar i sin yimuren-agi n umyag (win ibeddlen akked win ur nbeddel ara?
Tal$a n umyag uqbel ad yefti neqqar-as tal$a ta a ta a ta erft : er, wali, ini, sel,
Mi yefti umyag ttilin deg-s sin yimuren :
Amezwaru d amatar udmawan yemmal-a$-id amigaw (ne$ ameskar) mesub win ixedmen
tigawt.
Ma nekkes amatar, ad d-yeqqim ufeggag n umyag.
Amedya : yunag, yella deg-s : y = amatar udmawan n netta .
unag = afeggag n umyag, yefti $er yizri
Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe$ Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe -d amatar udmawan ( am umedya amezwaru). $$
Amqim udmawan ilelli Amyag yefti Amatar udmawan Afeggag n umyag
nekkini
Uli$ .$
uli
Ke
Kemm
Netta
Nettat
Nekkni
Kunwi
Kunemti
Nutenti
Suffe$ Suffe Suffe -d imyagen, kkes-d seg-sen amatar udmawan d ufeggag $$
Yerwel u$erda, teben-t yimcac.
Yekkat ugeffur, dduri$ aseklu.
Nekrez nekkni, t$elltem kunwi.
lin yizmawen, an wuccanen.
yTaseftit :
yIlu$ma :
23
yAvris :
yTigzi n uvris
Oea yettaker lebel
Yiwen wass, ileu Oea d tama n yiwen uqwir. Aqwir-nni yefreg. Avu yettsuvu, irennu. Ti n
Oea tedda $er uqwir-nni, iwala lebel yerra tili d$a ixemmem ad ikcem ad d-ikkes kra. Avu d avu
ur yelli win ara t-id-iwalin.
Ineggez i ufrag, yebda la iqelle aalim. Netta iqelle, avu yettsuvu.
Yiwen ubrid ibes aqla, irfed aqerruy-is, yessakked, ur yelli win
yellan. Yu$al $er uqla, iqelle yeqqar : mazal . Mi d-yeqle
yiwet n tebelt, ad tt-yerr $er uqelmun n ubernus-is.
Iqelle, iqelle armi qrib ad year uqelmun-is, yesla
wiss anwa i as-id-yettmeslayen, yenna-as-id : D ke
ay akka a Oea ? ! Acu txeddmev deg uqwir-iw ?
Yerra-as Oea : Azul a Dda Mu, d axessar acal yeohed
wavu ass-a.
Yenna-as bab n wayla : Ur smeriq ara. Ur nerwa$ ara deg
wavu nekkini. Nni$-ak d acu i k-id-yewwin $er uqwir-iw ?
d takkerva i la tettakrev lebel.
Yenna-as Oea: Ur kcime$ $er uqwir-ik, ur ukire$
lebel.
Yerra-as um$ar-nni: Daymi qqaren: yuker, edre$ ;
yeggul, umne$.
Yenna-as Oea: Rou ad ak-id-sfehme$. Lli$ leu$
d tama n uqwir-agi inek, ikker-d wavu iqelle iqermuden d$a ula d nekk irfed-iyi-d isers-iyi-d deg
uqwir-ik.
Yenna-as um$ar-nni : Ha-t-an ad as-neg irfed-ik-id wavu, yewwi-k-id $er uqwir-iw. I lebel-nni da$en
d avu i t-id-iqelen ?
Yenna-as Oea : Uggade$ ad iyi-irfed wavu tikkelt niven d$a ttaafe$ di lebel. Mi fe$ di tebelt ad d-teqle
Yenna-as bab n uqwir-nni : Ha-t-an da$en ad as-neoel d tidet. Maca ur fhime$ ara d acu yewwin
lebel-nni $er uqelmun-ik ?
Yerra-as Oea : Dinna i yi-d-tufiv bate$ ula d nekkini.
Acu yewwin Oea $er uqwir n medden ?
D acu i d-yeqle dinna ?
D tidet yella wacu yeb$a ad t-yaker Oea ne$ ala ?
Asmi i t-id-yufa bab n uqwir, d acu n ssebba i d-yufa Oea akken ad yeseddi iman-is ?
D acu i as-id-yerra bab n wayla ?
D acu i d-yemmalen belli d takkerva i yettaker Oea ?
Yesteref Oea $er taggara belli yettaker lebel ne$ ala ?
Fren yiwen wawal i twalav d aknaw (kifkif anamek-is akked)
Bate$ : - fere$ - rfi$- wehme$
22
24
yTura ad cnu$ Arrac
Adrar s adrar slan
Wa yessawel-as i gma-s seg wa $er wa
Yewwev-d lexbar yelhan
Yezzi-asent am uzrar akk i tmura
Mi ara ddukklen
Ad ak-sefven
Akk imei n wass-a
Fre yis-sen
Teduv-asen
Ad ssiwven
I wakken yis-sen ara icennu uzekka.
Yuli-d yiij yecreq
Yesban-a$-d akk iberdan s anda ara neffe$
Agdud yellan yefreq
Yeddukkel-d afus deg ufus yedda-d yid-ne$
Ahaw akit
Akken ad d-nawit
ut nwen $ur-ne$
Wa s tcelit
Wa s temabit
Wa s tcawit
I wakken ad d-tekker tmazi$t nne$.
Lewnis n At-Mangellat, si tesfift Abrid n temi
Arrac, arrac, arrac
D nekkni i d taftilt n tmurt i d-icelen
Arrac, arrac, arrac
Ad d-nesban idles nne$ anda t-ffren
Ad d-nnadi
Ad nesteqsi
Ad
nru tuddar lexla
Ayen ara nwali
Ad a$-id-yawi
Si yal d tamussni
I s ara tebnu tmurt n uzekka.
23
Ha-t-a u HH vris xerben yi ris xerben yi ris xerben yi ricen-is, af-d amek i myezwaren, seqed-it.
Argaz-nni bu-teqna yerfa.Yettxemmim amek ara yesseel Oea. Yeneq
yenna-as : Imi tettarrav iman-ik tewrev, af-iyi-d, ihi, anta i d talemmast n lqaa.
Yenna-as Oea : Ha-tt-a ddaw n uvar ayeffus n u$yul-agi inu.
Deg yiwet n taddart akkenni, yal ass n ssuq, mi d-nnejmaen akk l$aci, yella yiwen
urgaz, yettakk-asen tiqna i yimsewwqen, maca ulac win i tent-id-yettafen.
Seg wass-nni, ur d-yu$al urgaz-nni $er ssuq-nni.
Susmen akk medden. Yiwen ur izmir ad d-ifru taqnut-nni. D acu kan ass-nni, yella dinna
Oea ; yeneq $er urgaz-nni : Nekk ad ak-id-ini$ acal. Ayen yellan n wanaden $ef
urur n u$yul-agi inu i yellan n yitran deg yigenni. Tura, ihi, ilaq ad tesbev anaden n
u$yul-agi inu i wakken ad terev acal n yitran yellan deg yigenni.
Yiwen wass, yewwev-d urgaz-nni $er ssuq, yenna-asen : Anwa deg-wen i izemren
ad iyi-d-yini acal n yitran i yellan deg yigenni ?
yD nekk ara yarun :
24
25
yTura ad cnu$ Arrac
Adrar s adrar slan
Wa yessawel-as i gma-s seg wa $er wa
Yewwev-d lexbar yelhan
Yezzi-asent am uzrar akk i tmura
Mi ara ddukklen
Ad ak-sefven
Akk imei n wass-a
Fre yis-sen
Teduv-asen
Ad ssiwven
I wakken yis-sen ara icennu uzekka.
Yuli-d yiij yecreq
Yesban-a$-d akk iberdan s anda ara neffe$
Agdud yellan yefreq
Yeddukkel-d afus deg ufus yedda-d yid-ne$
Ahaw akit
Akken ad d-nawit
ut nwen $ur-ne$
Wa s tcelit
Wa s temabit
Wa s tcawit
I wakken ad d-tekker tmazi$t nne$.
Lewnis n At-Mangellat, si tesfift Abrid n temi
Arrac, arrac, arrac
D nekkni i d taftilt n tmurt i d-icelen
Arrac, arrac, arrac
Ad d-nesban idles nne$ anda t-ffren
Ad d-nnadi
Ad nesteqsi
Ad
nru tuddar lexla
Ayen ara nwali
Ad a$-id-yawi
Si yal d tamussni
I s ara tebnu tmurt n uzekka.
23
Ha-t-a u HH vris xerben yi ris xerben yi ris xerben yi ricen-is, af-d amek i myezwaren, seqed-it.
Argaz-nni bu-teqna yerfa.Yettxemmim amek ara yesseel Oea. Yeneq
yenna-as : Imi tettarrav iman-ik tewrev, af-iyi-d, ihi, anta i d talemmast n lqaa.
Yenna-as Oea : Ha-tt-a ddaw n uvar ayeffus n u$yul-agi inu.
Deg yiwet n taddart akkenni, yal ass n ssuq, mi d-nnejmaen akk l$aci, yella yiwen
urgaz, yettakk-asen tiqna i yimsewwqen, maca ulac win i tent-id-yettafen.
Seg wass-nni, ur d-yu$al urgaz-nni $er ssuq-nni.
Susmen akk medden. Yiwen ur izmir ad d-ifru taqnut-nni. D acu kan ass-nni, yella dinna
Oea ; yeneq $er urgaz-nni : Nekk ad ak-id-ini$ acal. Ayen yellan n wanaden $ef
urur n u$yul-agi inu i yellan n yitran deg yigenni. Tura, ihi, ilaq ad tesbev anaden n
u$yul-agi inu i wakken ad terev acal n yitran yellan deg yigenni.
Yiwen wass, yewwev-d urgaz-nni $er ssuq, yenna-asen : Anwa deg-wen i izemren
ad iyi-d-yini acal n yitran i yellan deg yigenni ?
yD nekk ara yarun :
24
26
27
Af-d tagnit anida ara smersen yinelmaden awalen-agi. (md : adiwenni gar sin yinelmaden mi
ara mlilen )
Azul
Tanemmirt
Ass ameggaz
Iv ameggaz
Ar tufat
Ar timlilit
Ar azekka
Ulac deg-s
Ansuf
Ar tikkelt niven
Ar ass niven
Ar ass wayev
Yettidir ufella Yettidir ufella Yettidir ufella s wayen i d-yettawi seg wakal-is.
Af-d 3 n wawalen yezdin aar d umgag yettidir terrev-ten vv di tefyar.
Af-d anamek yesa umyag wwet di yal tafyirt.
Yewwet-it s ugelzim $er gar wallen.
Yewwet-itt d ives armi d-yenqer yiij.
Yewwet seksu d uksum armi yemlelli.
Yewwet-as tilifun i umeddakkel-is.
Yewwet afus-is $er loib.
Yewwet-itt s yibeddi armi d Tizi-Uzzu.
Efk-d inemgalen i wawalen yersen $ef ujerri $$ v ef ujerri ef ujerri .
Yekker ufella Yekker Yekker zik.
Yebra-as-id i uzger.
Yerfed agelzim Yerfed Yerfed
Iger aydi daxel n teylewt.
Icudd taylewt. Icudd Icudd
yAmawal
26
28
29
29
w
Ad cfu$ :
Addad n yisem
Senfel tifyar am umedya amezwaru Senfel tifyar am umedya amezwar Senfel tifyar am umedya amezwar .
Afella yettidir
yettidir ufella
Izem yusa-d
Tameut tekker-d
Aydi ineggez-d
ufella, taylewt
wass, izem
itta$, ddu
iteddu
- s tussda n tergalt tis snat : xdem
ixeddem,
- s temlellit n te$ra : sirem
issaram
- s tmerna n y di taggara : ddari
iddaray.
Ger tamawt : llan kra n yimyagen tettbeddil tal$a nsen irkelli tamawt tamawt deg wurmir ussid : wwet / kkat,
ini / qqar.
Urmir ussid yemmal : tigawt $ezzifen, tigawt iverrun aas n tikkal.
Derrer urmir ussid di tefyar-a :
- Win yettruun asalu, iteddu akken yufa mai akken yeb$a.
- Yettakk Rebbi irden i yir tu$mas.
- Deg wass nettargu, deg yiv yugi ad d-yas yives.
- Taweuft : Acu i txeddmev di ccetwa a dec ?
dec : cennu$ !
Err imyagen-a $er wurmir ussid $$
Sefti imyagen-a d wudem amezwaru dd deg wurmir ussid :
Ffer, bnu, awi, ddari.
yTaseftit :
Tal$a ta a ta a ta erft Urmir ussid
Siwel
Nadi
Fru
Wali
Aru
Lmed
es
yIluma
48
49
50
Tamurt n Umazi$
yTura ad cnu$
Ur ri$ ansi i d-kki$
Ur wala$ s anda teddu$
Ccna yidir
50
51
Ad ktazle$ iman-iw
Tira n tinnubga ne$ n tkarva n yibuddan d yisirmen.
Ini-d ma tzemrev.:
1 . Ad te$rev tabrat, ad tt-tegzuv ?
2 . Ad taruv tabrat i umeddakkel-ik ?
3 . Ad taruv tinnubga ?
4 . Ad taruv takarva n ubuddu ? 4 . Ad taruv takarva n ubudd 4 . Ad taruv takarva n ubudd
Melmi i tettafev Melmi i tettafe Melmi i tettafe iman-ik mi i txeddme vv v.
1... wed-k ?
2.... di sin ?
3... d taggayt ?
4... akked yimeddukkal-ik di tesmilt ?
Muqel ma tzemrev Muqel ma tzemre Muqel ma tzemre .:
1 . Ad takzev tinza$ di tefyirt ?
2 . Ad takzev amqim awsil n yisem di tefyirt ?
3 . Ad takzev amqim awsil asemmad usrid di tefyirt ?
4 . Ad tseftiv urmir sad ?
5 . Ad tesmersev urmir s ad ?
6 . Ad tesmersev urmir ussid ?
7 . Ad tekksev tamsertit n +w di tira
-
51
Asenfar wis 3
Ad xedme$ takarva ideg ara d-meslaye$ $ef yiricen n useklu, ad t-id-gelme$, ad rnu$ ad d-bedre$
iba$uren yesa.
Tigezmin n usenfar :
- Ta - T - T gzemt 1
ut
Irig
Imsus
Izwi$
Imlul
Tazemmurt d aseklu i d-yettaoo Tazemmurt d aseklu i d-yetta Tazemmurt d aseklu i d-yetta an azemmur. oo oo
- Bder-d 6 n yismawen niven n yisekla i tessnev.
- Efk-d isem n ugummu (ma san) n yal yiwen deg-sen.
Deg uv Deg u Deg u ris, llan wawalen vv i d-yemmalen ti$ma
- Af-iten-id.
- Rnu-d kra niven s-$ur-k.
Efk-d inemgalen n wawalen-agi: Md: uzyin # ucmit
- aberkan #
- aidan #
- tettidir #
- tekksen #
- talwit #
- ameddakkel #
- yuli #
- ameyan #
yAmawal
64 65
Ad cfu
w
Imesla : [gw] [kw] [$w] [qw]
er imedyaten-a
Yal aseggas amaynut, ttazne$ takarva n yennayer.
Deg wussan n tasmuvi, yett$ar
uglim-is.
D a$rum i yettawi deg uqrab-is.
Yeur akk Yeur Yeur d ixmir akk akk
ef tgecrar nu$al, sda ef ef t ul$em di era;
Di tefyar-a llan yimesla yemgarad wamek i ten-id-neneq d wamek i ten-nura. Anwi-ten ?
Amek i ten-id-ne$ra ?
Amek i ten-nura ?
Ibeddel unamek n wawalen-ina imi ur ten-nuri ara akken i ten-id-ne$ra ne$ ala ?
Imesla [gw], [kw], [qw], [$w], [xw] mai akken i ten-id-nneeq i ten-nettaru.
Xas neqqar-d - [agwlim], ad t-naru aglim.
[axwleno] ad naru : axleno
[a$webbar] ad naru : a$ebbar
[aseggwas] ad naru : aseggas
Suffe$ Suffe Suffe -d seg tefyar-a ismawen i yes $$ an imesli yemgarden gar ususru d tira.
- Isuv-d wavu yessafeg a$ebbar.
- Ulli emmlent agercal.
- Amzur-is d akbal d lwerd amellal.
- Taga tettaooa-d tife$wa.
- Yeqbel ad yeddu d imneggef.
- Axeddam te$der-it teswit.
- Yenoer yiri-w tiregwa, ff$ent $er wul-iw.
Tazabut
Ay asebsi n uxleno, abbu inek ittnawal awal.
Tizizwa ttidirent d igelfan.
Di loib-iw mi d-yella kra, ad t-yaker ufus-is.
A$bel n bab-is.
yTirawalt
yIluma
64 65
Ad cfu
w
Arbib
er imedyaten-a
Amur ameqqran n yimdanen aden azemmur.
Tazemmurt $ur-s tafga tafga tazurant.
Acu-ten wawalen yellan sdat widen yettuderren ?
Acu i d-yerna wawal ameqqran i wawal amur ?
Anwa amyag seg i t-id-nessuffe$ ?
Acu-t, ihi, wawal ameqqran ?
Arbib d awal i d-yemmalen amek immug kra, ama d amdan, ama d ta$awsa, ama d im$i.
Amedya: argaz ukyis. Amcic aberkan.
Awalen ukyis akked aberkan d irbiben
Suffe SS $ uffe uffe -d irbiben yellan deg u $$ v -d irbiben yellan deg u -d irbiben yellan deg u ris-agi vv .
Tazemmurt d aseklu i yellan s tuget di temnavin n yilel Agrakal. ur-s tafga d tazurant. Addag-agi
d azamul n talwit. Iferrawen-is d adalen am unebdu, am tegrest. Yettidir aas n yiseggasen. Agummu i
d-yettaooa d azemmur. Tetten-t d azegzaw ne$ mi yu$al d aberkan.
Muqel tkemmle MM v uqel tkemmle uqel tkemmle
Ameqqran
im$ur
Amellal
Amezwaru
Uric
Ameyan
Azegga$
A$ezzfan
Iwzil
Imri$
Ilwi$
Icmit
Dder$el
yTajerrumt
yIluma
66 67
yIluma
Ad cfu
w
Izri ibaway
er imedyaten-a
Igenni-m terkeb-it tawla
Ur t Ur -fhime tt $ ara
Ur d-yefki tafat n tt e$ lehwa
Ur iban ara
Ur yeooi iij ad d-yecreq.
Ayt mangellat, Tikkest seg igenni-m
Tifyar-a d tibawayin ne$ d tilawayin?
Af-d imyagen. D ibawayen ne$ ala?
Lemmer ad asen-nekkes tizel$iwin n tibawt, yella kra ara ibeddlen deg-sen?
Qren ger yimyagen-ina mi ara ilin d ibawayen akked mi ara ilin d ilawayen ?
Kkes ur di tefyirt taneggarut.
Izri ibaway yettale$ s tmerna n ur . ara i umyag. Tibawt deg yizri tgellu-d s temlellit n
te$ra deg waas n yimyagen :
(a
i) yed a
ur ye di.
(e
i) yeffe$
ur yeffi$.
Err amyag yellan ger tacciwin $er yizri ibaway : $$
- (yusa-d) $er tme$ra n gma-s.
- (yelmed) tamazi$t di temi-s.
- (yesla)-as mi d-yewwev.
- (Yusa-d, iceyye- d, yu$al-d) $er warraw-is.
- (B$i$) ad d-ini$, ad yifsus wul-iw.
Err tifyar $er tibawt : $$
- Yeef-it, yezla-t.
- Kerzen deg yiweooiben.
- Yefra wurar, tfukk tme$ra.
- Yekker-d ad d-yerr ttar.
- Yekcem $er uxxam, yufa-ten tetten.
- Fehme$-tent d acu-tent.
- Umne$ s wayen yevran.
yTaseit
66 67
yAvris :
yTigzi n uvris
Ift
Ifit d aseklu i d-imeqqin di temnavin
izeqqlen. Yegget di$en di temnavin i
d-yezzin i yilel agrakal. Ifit d addag
izemren ad yesu alama 10 n lmitrat
di te$zi. Iferrawen-is ldin, d ilegga$en
deg udem n ufella, d iercawanen deg
wudem n wadda. Tal$a nsen temgarad
seg useklu $er wayev. Ifit i$elli-as
yiferr deg umwan. Ti$mi n yifurkan-is d
tefga-s d tadbert.
Agummu-s d aidan, yeur
d ieqqayen s-daxel. Yesa tafenda
d ta$udant. Yettmaa d tibexsisin ne$
d ini$man.
Asegzi n wawalen:
Ini$man: ibuben, tazart - adbar : d ti$mi yettakken anzi $er tin yitbir,
Anda i d-imeqqi yifit?
Amek gan yiferrawen-is?
Acu i d-yettakk yifit?
Amek yettmaa ugummu-a ?
Acal n wanawen n tneqqlin i yellan?
Amek yettu$al yiferr n yifit qbel ad ye$li?
I wumi i t-ttakken
68 69
Aman yeddren
Ulac wi ara tt-izeggren
Ma cennun ay ceben waman yeddren
Ar cennun tiemmarin
La tnehher deg wakraren
yAd cnu$
Idir, ccna Arrac n Tiddukkla
Yelli tejba-d deg waman
Tejba deg waman yeddren
Arrac d imerac i gman
Ttazzalen ur ttaggaden
kerset agus
Agus bu-seba yisura
Avar fessus
Wi yecfan ma ad d-ya$ kra
Yiwen wass aman yeddren
Ad n-awin abrid n rrif
Di tafrara ad d-temmagrem
Timura anda i nensa zik
Xas rut, rnut
Ma tewwim-d deg wurrifen
Xas rut, rnut
Tamurt tuli d asawen
68 69
Aru-d avris ideg ara d-tgelme vv v ris ideg ara d-tgelme ris ideg ara d-tgelme takalitust. Semres awalen-agi: vv
D aseklu - imeqqi-d - iuran-is keccmen aas deg wakal - anda llan waman - tettqerri $ef
yisuyax - tettidir aas n yiseggasen as$ar-is sexdamen-t deg waas n t$awsiwin.
S yisestanen-agi, rev ad d-taru vv v yiwen n u vv v yiwen n u yiwen n u ris ideg ara d-tmeslaye vv v $ef useklu i $$ t tt emmle v. vv
Acu n waddag i temmlev ?
Anda i d-imeqqi ?
Acal yettidir ?
Acu n ugummu i d-yettaooa ?
Melmi i t-id-yettaooa?
Yettmaa ugummu-agi ne$ ala ?
Muqel tugna tgelmev Muqel tugna tgelme Muqel tugna tgelme -d addag-agi tettwali vv v sdat-k. vv
Mmeslay-d $ef :
-tefga-s
-ti$mi-is (ini-s)
-te$zi-s
-iferrawen-is
-agummu ines ( ma yesa)
D nekk ara yarun
70 71
yAvris :
yTigzi n uvris
Iba$uren n useklu
Tiegwa, imuda$ d yisekla amzun d turin
n ugama. D nutni i t-yettcebbien. D nutni i
yessizdigen azwu : ssuffu$en-d uksijin, tessen
azwu yeslu$ wuksid n kabun.
Kra n yisekla, ittekkes-d umdan seg-sen as$ar.
Kra, yessexdam-it d aser$u, kra, yessexdam-
it di lebni ( tigejda, isulas, timuwa n ssqef,
tiwwura, wiqan), kra niven, ixeddem yis-s
aas n t$awsiwin n uxxam: ikersiwen, wabel,
tibeqsay, ti$enjawin, imeren
Kra n yisekla niven, ttarwen-d igumma,
yett$ellit-iten umdan.Yal agummu yesa
tallit deg yettewway. Ma nerra cwi kan akka
tidmi nne$ $er temsalt, ad naf mai yiwen n
uba$ur ay yellan deg yisekla. Kra n ddwawi,
seg yisekla i ten-id-ssuffu$en yimussnawen.
Asmi i d-yennulfa lka$ev di tmurt n Ccinwa,
s yiclem n useklu i t-id-xedmen. Di tegrest, mi
ara yegget ugeffur, limer mai d isekla aas n
wakal ara awin waman. Di tefsut, ouoougen,
berrun-d i tfendiwin tiidanin. Deg unebdu, d
isekla u$ur ddarayen yimdanen d yi$ersiwen
$ef waqqaren n yiij. Di taggara, tewwi-d ad
d-nemmeslay $ef wazal n yisekla d yidgan
n tizzegzewt deg yi$erman : di temdinin, yettlu$u mli uzwu, ma ulac isekla d acu ara s-yesneqsen
alu$u ? Ma yella ulac idgan n tizzegzewt, anida ara izmiren ad sgunfun ne$ ad kksen lxiq medden ?
D acu n ccbaa i tezmer ad tt-id-tmagger ti, ma tu$al twennavt ala ssiman d llaju ? Ihi, tifrat d uu n
yisekla d usebiber fell-asen.
Acu n uba$ur i san yisekla ?
Acu n t$awsiwin i d-ttawin medden seg yimuda$ ?
Ayen tteun addagen di temdinin ?
Acu i d-yettawi umdan seg yisekla ?
Ayen xeddmen idgan n tizzegzewt di temdinin ?
Anta ta$awsa akk yelhan i d-yettakk useklu ?
70 71
Yal awal deg wigad-agi i d-iteddun wali anwa awal ukkud yezdi aar: d aser$u ne$ d as$ar
er$, qqar, ta$ert, $ri, $er, timer$iwt,
Aser$u As$ar
Anwa isem n useklu iseg d-yeffe$ nwa isem n useklu iseg d-yeffe nwa isem n useklu iseg d-yeffe yisem tabaqit. $$
Suffe SS $ uffe uffe -d seg u $$ v -d seg u -d seg u ris ismawen n tillay n useggas vv
Af-d deg u AA v f-d deg u f-d deg u ris isem-is umkan deg llan yisekla di temdint. vv
Af-d deg u AA v f-d deg u f-d deg u ris aknaw n wawal i vv $erman . $$
Acu i d anamek n wawal ad sgunfun deg uv cu i d anamek n wawal ad sgunfun deg u cu i d anamek n wawal ad sgunfun deg u ris ? vv
yAmawal
72 73
Ad cfu
w
Abeddel di lmeneq : ss
[tt]
er imedyaten-a
Adfel ifessi s leqel.
Yal tameddit iesseb idrimen-is.
I$esseb di tikli.
Suffe$-d imyagen yellan deg yimedyaten.
Qren gar wamek i ten-nura d wamek i ten-id-nneeq.
Af-d tal$a taerfit n yal amyag.
Sefti-ten $er yizri d wurmir aerfi d wudem wis tlata n wasuf (netta).
Ansi i d-yekka ihi yimesli [tt] ?
Mi ara yili uar n umyag d s mi yessed usekkil-a lad$a deg wurmir ussid, neqqar-d [ tt ]
Md : (fsi) nettaru : ifessi, nneeq-it-id : [ifetti]
Se$ti igulen yellan di tefyar-a. $$
- Nfetter ini$man deg yiferrugen akken ad qqaren.
- Kra n win i$ettben yettegririb.
- Kra n win iettben wed-s i$ellev.
Tazabut : (Aselmad ad d-i$ Tazabut : (Aselmad ad d-i Tazabut : (Aselmad ad d-i er am wakken i d-nne $$ eq )
- Txessi teftilt deg yiv.
- Fessren medden iceiven akken ad kkiwen.
- Aksum ma yeqqim i yiij, ifessed.
- Ur $esseb ara deg wawal.
Sefti amyag (fser) $er wurmir ussid, udem amezwaru (nekk ) $$
Sefti amyag ( Sefti amyag ( Sefti amyag ( seb) $er wurmir ussid, udem wis krad (netta) $$
yTirawalt
yIluma
72 73
Ad cfu
w
Amqim awsil n umyag
er imedyaten-a
Yu$-d a$rum, yea-t $r $r
yerzef $er uletma-s, yewwi-as tarzeft.
er : t yellan d umyag yea-t, as yellan d umyag yewwi-as, neqqar-asen: imqimen
udmawanen iwsilen n umyag.
Deg umyag yea-t limer mai d t anwa awal i wumi ara d-niwed ?
Deg umyag yewwi-as. Anwa awal i nessenfel s as
Limer ad as-nernu tazel$a n tibawt i yimyagen-a (yea-t akked yewwi-as, anda ara ilin
yimqimen iwsilen?
Ur tekkat ara tselmadt tinelmadin Ur tekkat ara tselmadt Ur tekkat ara tselmadt
yTajerrumt
Fki$-am ul-iw awi-t akken ad sebre$ fell-am.
ef yisem-im aziz yuzzel leqlam,
teriv-iyi a tin ized$en ul-iw
Tesvelmev-iyi ur vlime$, xas velme$ mebla leb$i-w.
Adam-id-qqle$ d aear, s yisem-im ad am-in
siwle$.
Yerra awal i gma-s. gma-s.
Tta$ awal i baba-k.
yIluma
74 75
Ad cfu
w
Urmir ibaway
er imedyaten-a
Azekka, ad yinig $er l$erba
Yal aseggas, yettas-d $er tmurt
Af-d imyagen
Tigawt nsen tevra ne$ ad tevru ne$ tverru?
Err $er tibawt imyagen n tefyar-ina. Beddlen yimyagen-ina di sin?
Di tal$a tilawayt, yella wurmir aerfi, yella wurmir ussid, ma di tal$a tibawayt yella kan
wurmir ussid ibaway.
Yettale$ wurmir ibaway s tmerna n tzelyiwin n tibawt i wurmir ussid. Md: d-yettas ur $er
tmurt.
Aru imyagen yellan gar tacciwin akken iwata :
- Ur (awev) ara medden, uqcic-agi.
- Ur (ddu) ara di tkerrust n Qasi.
- Aqcic-agi, ur (qadder) ara im$aren .
- Mqidec bu-lehmum yal ass ur (gen), ur (nuddem)
Err imyagen yellan di tefyar-a $er wurmir ibaway : $$
- Yekkat ayyul, yeddaray tabarda
- Yesla, yera.
- Yelmed tamsirt.
- Beddlen idis.
- Ad rue$ azekka. rr
Sefti amyag ili $er wurmir ibaway, udem wis krad (netta). $$
Sefti amyag aru $er wurmir ilaway, udem wis krad (netta) $$ .
yTaseit
yIluma
74 75
Amek ara nsebiber $ef yisekla
Anda ulac isekla ur tettili tudert acku d nutni i d turin n ugama.
Akken ad nareb fell-asen, tewwi-d:
- Ad neu isekla di yal tardast n wakal ur nebni ara.
- Ad nader iclem yedlen tafga imi d netta i yettqerri
aanen $ef yisekla.
- Ur nessentuy ara imesmaren di tafgiwin n yisekla.
- Ur nettciddi ara aseklu s yilewi ma ulac ad t-yexneq
ur yettim$ur ara.
- Ur ngezzem ara iuran acku d nutni i d imi n
yisekla.
- Ur nesmaray ara $ef yisekla ifarisen ara ten-
ivuren (am ubenzin.)
- Ad nader $ef yiferrawen acku yis-sen i
yesnuffus useklu.
- Ur ncellex ara ifurkan ma ulac ad yeqqar
useklu.
- Ur nettali ara $ef yifurkan ireqqaqen ma ulac
ad d-ren.
- Ur nferres ara ma yella ur nessin ara ad
nefres.
- Tewwi-d ad nerr azal i yisekla am wakken i
asen-t-rran yimezwura nne$. Awal yeooa-t-id
Ccix Muen-u-Lusin :
uhde$ Rebbi
Ar win ur nemmel agvi
Ul-is, ar d abe$vi.
Acu$er teun medden isekla ?
Ayen ur gezzmen ara medden iuran i yisekla ?
Ayen ur d-tewwi ara ad nesmir ifarisen imekruren $ef yisekla ?
Acu n uba$ur i yesa useklu?
yTigzi n uvris
yAvris :
76 77
Ad cnu$
A mmi-s n Umazi$
Lunis n At-Mangellat, tasfift Iminig n Yiv
Lbaz seg udrar yekker-d ihuzz afriwen
Yusa-d $er $ur-k ad k-id-yessaki
Ad ak-in-yessiwel s yisem ara k-id-yesnekren
Awal tettuv ad ak-t-id-yesmekti
as ma tesev, la tettarguv, medlent wallen
Ad tent-id-teldiv mi ara k-yini:
A mmi-s n Umazi$
Iij nne$ yuli-d
Aas aya ur t-ri$
Ass-a nnuba nne$ tezzi-d
Lu deg yiberdan, yak ass-a a$rem tes kk iv-t
Kra tettwaliv la k-id-yettwali
Azezzu s ujeooig-is awra$ twalav-t
Di ccbaa n tmurt-ik yettikki
Mi ara teddiv fell-as ad ak-id-yeef tacvavt
Ad k-yebes, muqel-it ad ak-yini:
A mmi-s n Umazi$
Iij nne$ yuli-d
Aas aya ur t-ri$
Ass-a nnuba nne$ tezzi-d
Ma tfehmev ldi-d allen-ik, muqel s idisan
Ad twaliv atma-k, ad k-id-walin
Ahaw semlilet ifassen-nni ferqen wussan
Ma mlalen kul ccedda ad tefsi
Aberi n tegmat ad ken-id-iur d alawan
Ad d-yeglu s ut ad awen-yini:
A tarwa n Umazi$
Iij nne$ yuli-d
Aas aya ur t-ri$
Ass-a nnuba nne$ tezzi-d
76 77
Ini-d ih ne$ ala $$
- A$anim d aseklu (......)
- akalitus d aseklu (..)
- Aberwaq d aseklu (..)
- Taslent d aseklu (..)
- Isisnu d aseklu (..)
Smed tifyar-a :
- Ini$man d agummu n.
- Isisnu d agummu n ....
- Tijujtin d agummu n .
- Zzit d a t d t d faris n ........ ff
Rnu-d s$ur-k isufar ni $$ v ur-k isufar ni ur-k isufar ni en, tini vv v en, tini en, tini -d vv ansi i d-tekken.
Err yal ugummu $er useklu i t-id- $$ y er useklu i t-id- er useklu i t-id- ettarwen : Abelluv, Zz vv it, Tayni, Ulmu, Tibexsisin,
Tizwal , arevlim ?
- Tazdayt tettarew-d.
- Ifit yettarew-d........
- Takerruc - Takerr - Takerr t tettarew-d...
- Taslent tettaooa-d...
- inijjel yettakk-d ...
- Tazemmurt tettarew-d
Yenna umedyaz :
Ass-a, i$ im$i, azekka d aseklu ad yu$al
Ini- d, s kra n tefyar, amek yettu$al yim$i d aseklu.
D nekk ara yarun
78 79
Ad ktazle$ iman-iw
Ini-d ma tzemrev..:
Ad te$rev avris yerna ad t-tfehmev ?
Ad d-tmeslayev $ef yisekla ?
Ad tgelmev iricen n useklu ?
Ad d-tefkev iba$uren n useklu ?
Muqel ma tzemrev..:
Ad txedmev tafirt i kra n yisekla tessnev ?
Ad d-taruv $ef useklu d uba$ur yesa ?
Ad d-taruv $ef temlilt d uba$ur yesa useklu ?
Ini-d ma tzemrev..:
Ad takzev izri ibaway ?
Ad takzev urmir ibaway ?
Ad tesmersev tibawt di tefyirt ?
Ad d-taruv mai ss
[tt] ?
Ad takzev amqim awsil n umyag ?
Ad taruv war tan$it isekkilen [ww], [gg], [k], [q] , [$] ,
+ -
78 79
Uun Tamazi$t Tafransist
1. Aba$ur (kb, mw) Bienfait, avantage
2. Abare$ (kb) Renard
3. Agethil (seg gget : tre nombreux + ahil : programme) Curriculum
4. Addag (mw) Arbre
5. Adday (mw) Base (de)
6. Afniq (kb) Coffre
7. Agadez ($ds) March (le)
8. Agama (mw) Nature
9. Agbur (mw) Contenu
10. Agejdan Principal
11. Imeglem (seg aglam ) Descriptif
12. Aglam (mw) Description
13. Agra ( MC ) Cartable
14. Akez Reconnatre
15. Aknaw (seg KNW= tre identique, semblable, tre synonyme) Synonyme
16. Aktawal (seg takti :ide + awal) Champ lexical
17. Aktazal (seg ket, sket (tg): mesurer + azal : valeur) Evaluation
18. Alaret (ilurat) ( seg ulu : tre gal + aret / chose, objet) (s) Exemplaire
19. Ales Raconter, narrer, rpter
20. Almad (seg lmed : app (seg lmed : a (seg lmed : a rendre) (s) Apprentissage
21. Ama$lay (i en) n tigawt,
Tignatin
Circonstances de laction
22. Amakun (tg) (seg m + takunt : merveille ) merveilleux
23. Amallal (seg tallalt : aide) (kb) Adjuvant
24. Amaru (imura) (mw) Ecrivain
25. Amastan ( MC ) Protecteur
26. Amayas ( MC ) Gupard
27. Amazun ( seg azen (kb) : (s) Destinataire
28. Ameraw (seg er : (kb)) Visuel
29. Ameskar (mw) Auteur
30. Ameslaw (seg imesli :) Audio
31. Amigi (imigan) (seg m + eg = faire) (s) Actant
32. Amnamar Opposant
yAmawal
80 81
33. Amninad (seg ani : observer + nadi : chercher) diagnostique
34. Amsagan (seg m + eg = faire) (s) Actanciel
35. Amsew (m + sew = boire) Buvard
36. Amazan Destinateur
37. Amuken ( MC) Prparation, organisation
38. Ananar ( MC) Encls pour animaux
39. Anaw (dialectes marocains) chl Type
40 Anembav (seg mbev : se dbrouiller, se procurer qqc) (seg mbev (seg mbev Actant (sujet dans le schma actanciel)
41. Anersam (mw) Coiffeur
42. Anevfar (mw) Discipline
43. Angal (mw) Code
44. Anhil ( MC ) Autruche
45. Aninad (seg ani : observer + nadi : chercher, ausculter) (s) Diagnostic
46. A$awas (mw) Canevas, plan
47. A$lad (mz) Rue
48. A$nib ( MC ) Crayon
49. Armus (seg rmes : recevoir) (s) Acquis (nom)
50. Asalel (kb) Support
51. Asami (seg sami : sapprocher) (s) Approche
52. Asatal (deg udlis n unelmad n Maruk), (B.B.) Contexte
53. Asaway (seg awi : mener, prendre, conduire) Canal
54. Aseklu (mw) Arbre
55. Aselkim (lexique informtique de S. SAAD) Ordinateur
56. Asewsen (seg WSN : CHAKER, manuel de linguistique berbre II,
pp : 175 et 222) (s)
Publicit
57. Asezzay (s + zzi = tourner) Compas
58. Asinaw Secondaire
59. Askar (seg sker : faire) Dclenchement
60. Assar (MC) Besoin, manque
61. Astan (mw) Dfense, protection
62. Awadem Personnage
63. Awina$ (kb) . Dallet Gris clair
64. Awras Fauve (couleur)
65. Axatar (mw) Important
66. Ayis Cheval
67. Azadu$ (mw) Batiment
68. Azeglal (mw) Boulevard
80 81
69. Azwu (mw) Air
70. Ifecka (mw) Moyens
71. Ifs (kb) Hyne
72. Ift (ifitwan) (kb) (si Genzat, SIF) Figuier
73. Ilu (MC) Elphant
74. Inaw (mw) Discours
75. Ini (mw) , ti$mi Couleur
76. I$niben at-ti$ma Crayons de couleurs
77. I$rem Ville
78. Irem (seg arem : essayer, tester) (s) Test, composition
79. Iswi (mw) But / fnalit
80. Iwnes ussid (seg tiwinest, tawinest : qqc de circulaire) Disque compact
81. Ktazel (seg ket, sket (tg): mesurer + azal : valeur) Evaluer
82. Nined (seg ani : observer + nadi : chercher, ausculter) Diagnostiquer
83. Senfel (kb, clh) Changer
84. Sgel (mw) Emettre
85. Sker (clh) Dclencher
86. Slev (mw) Analyser
87. Tadlist n takat Livret de famille
88. Tafenda (mw) Parfum
89. Tafesna (mw) Degr
90. Tafga (MC) Tronc darbre
91. Tagnit n taggara Situation fnale
92. Tagnit n tazwara Situation initiale
93. Takala/Tarrayt Dmarche
94. Takalast (B.B) Album
95. Takatut ( MC) Mmoire
96. Takenwa (seg aknaw : tre identique, ressembler, (kb) ) Synonymie
97. Tamasit (mw) Responsabilit
98. Tamendit (mw) Joie
99. Tamert (timar) (mw) Heure
100. Tanedlist ( n (lieu) + adlis : livre) Librairie
101. Tanesramt n yi$niben Taille-crayon
102. Tanfust (tg, mz, clh)
Tamacahut (kb)
Conte
103. Tanzagt (mw) Dure
104. Ta$ult (mw) Domaine
82
105. Tarektit ( seg arekti : (kb) Pte modeler
106. Tasdart (kb) (seg adar : rang) Rgle
107. Tasdat (N.ZERRAD) Minute
108. Tasint (seg sin : deux (kb) (tasnin) Seconde
109. Tasmilt(mw) Classe
110. Tasnedwelt (seg sn : science + dwel : duquer (MC) Pdagogie
111. Tasugna (seg sugen : imaginer (mw) Imagination
112. Tasukt (mw) Avenue
113. Tawennavt (mw) Environnement
114. Taywalt (mw) Communication
115. Tazmert (tizemmar) Capacit
116. Tigawt (mw) Action
117. Tikerrist (seg kres : nouer) Intrigue
118. Timsizzelt (msizzel : concourir (azzel : courir) (kb) Comptition
119. Tinciwt (kb) Plume
120. Ti$mi Teinte, couleur
121. Tirawt (mw) Ecrit (nom)
122. Tugna (mw) Image
123. Tunart (mw) Enigme
124. Ullis (seg ales : raconter, recommencer) Rcit
125. Untim (MC) Solide, fort
126 Unu$en ittembiwilen Dessins anims
Isegzal:
Clh : tacelit
Kb : taqbaylit
Mz : tamabit
Mw : amawal n tmazi$t tatrart
Mc$ : tamace$t
ds : ta$damsit
S : asumer