Sunteți pe pagina 1din 82

TAGDUDA TAZZAYRIT TAMAGDAYT TAERFANT

A$lif n Usedwel UU A$elnaw


Adlis n tmazi$t
S
w

5 M
Aseggas wis 5 n Ulmud Amenzu
Imeskaren :
* ERRUC Muhub
* LEWNIS Ali
* ACUR Remvan
* BEXTI Ali
Unu$en s-$ur : Lwiza LUSIN
Asmucn d umday . CHAIAI Zohru
Offce OO National des Publications Scolaires
5
MS 30706
ISBN 9947 20 437
Depol legal 226 2006
2011-2010
10
15
16
18
23
24
26
31
32
36
41
43
44
49
50
53
58
59
61
66
67
69
74
75
12
13
14
20
21
22
28
29
30
38
39
40
46
47
48
55
56
57
63
64
65
71
72
73

Azul,
Ha-t-an i tikkelt tis snat udlis-ik n tmazi$t swayes ara tlemdev ad tmeslayev,
ad te$rev, ad taruv, ad tecnuv
Adlis-agi, ad yeddu yid-k, kra ara yekk useggas, ad ak-yili d asalal swayes ara
tegruv aas n tmussniwin di krad n yisenfaren yellan deg-s.
Deg usenfar amezwaru, ad tafev amud n tmucuha ara k-izuznen, ara k-yeldin
alla$ s mennaw n tmussniwin ara d-tgemrev deg-sent.
Deg usenfar wis sin, ad tlemdev ad taruv tibratin n usnubget akked tid n
Useggas Amaynut.
Ma deg usenfar wis krad, awal yewwi-d $ef yiba$uren n useklu deg ugama d
temlilt-ines di twennavt. Yal asenfar yebva d tigezmin.
Yal tagzemt teddes akka:
Ameslay $ef tugna
Ta$uri d tegzi n tira
Amawal
Tirawalt
Tajerrumt
Taseftit
Ta$uri d tegzi n tira
Tamedyazt s ccna
Tira
S tmussniwin yellan deg udlis-agi, ad tessiwvev ad tfehmev iman-ik, ad tegzuv
imeddukkal-ik d twennavt-ik.
Afud igerzen i useggas-ik wis sin deg ulmad n tmazi deg ulmad n tmazi$ deg ulmad n tmazi deg ulmad n tmazi t, $$
Imeskaren
Asenfar 1
u
Ad d-jeme$, ad aru$ timucuha i wumi sli$ i useb$er n temkarvit n u$erbaz.
Tigezmin n usenfar :
Tagzemt 1 : Ad d-gemre$, ad aru$ tineqqisin.
Tagzemt 2 : Ad d-gemre$, ad aru$ tinfusin.
Tagzemt 3 : Ad d-gemre$, ad aru$ tinfusin
Asenfar 1 Asefed d t$uri n yivrisen Iferdisen n tutlayt Afares s tira
Tagzemt 1
ut
- Wa yuder, wa yuli W W Sb : 09
- Ccre n yigenni uroin yelli Sb : 14
Asefru : ta$ribt-iw Sb : 15
Tirawalt : tamsertit: d+t
Sb : 11
Tajerrumt: tawsit n
yisem Sb : 12
Taseftit : amyag :
amata Sb : 13
Aseqed d usmad
n tefyar d yivrisen
imeyanen Sb : 16
Tagzemt tis 2
- Taqeccabit n Jea T T
- Jea yettaker lebel Sb : 22
- Asefru : arrac Sb : 23
Tirawalt : tira n e
Sb: 19
Tajerrumt : amvan n
yisem Sb : 20
Taseftit : amyag:
amatar/afeggag Sb : 2
Aseqed d usmad
n tefyar d yivrisen
imeyanen Sb : 24
Tagzemt tis 3
- Afella d yizem d wuccen Sb : 25
- Tameut d yizem T T Sb : 30
- Asefru : am$ar Sb : 31
Tirawalt : tussda ww/
bbw
Tajerrumt addad n
yisemSb : 26
Taseftit : izri Sb : 27
Aseqed d usmad
n tefyar d yivrisen
imeyanen Sb : 32
10
10
!SENFAR 1
u
4AGZEMT 1
ut
Wa yuder, wa yuli
Yiwen wass, inisi ifud, yeffe$ yettnadi $ef waman. Deg ubrid, yufa yiwen n lbir lqay, aman beden,
fad yen$a-t. D taluft. Amek ara yexdem ? Ineggez $er daxel, yeswa maca mi yekker ad d-yeffe$ ur
yufi ara amek. Yeqqim din yettraou anwa ara t-id-iselken. Cwi kan, yusa-d wuccen, ula d netta ifud.
Imuqel $er lbir iban-as-id yinisi. Yevsa-d wuccen yenna-as :
Amek tewwvev $er din ay inisi ?
Yerra-as-id yinisi: d ayen isehlen, elleq-d iman-ik deg yixef n umrar-agi ad d-tadrev.
Inisi icudd iman-is s yixef niven n umrar yellan di lbir.Uccen yuder, inisi yuli-d.
Yeneq wuccen $er yinisi : saa deg-k tkellxev-iyi. Yerra-as yinisi : akka i d ddunit ay uccen,
wa yuder wa yuli.
Acu yewwin inisi $er daxel n lbir ?
Acu i as-yevran din ?
I wuccen, acu yettnadi ula d netta ?
Amek i yexdem akken ad yader $er lbir ?
Inisi ikellex i wuccen. Amek ?
yAvris :
yTigzi n uvris
11
11
Anwa isem i yezdin a Anwa isem i yezdin a Anwa isem i yezdin a ar d umyag ifud ?
Qqen yal tafyirt $er yiwen seg yinumak y $ $ esa yisem ixef .
- elleq-d iman-ik deg yixef n umrar.
- Yewwet azrem $er yixef, yen$a-t
- Ur as-yufi ara ixef i taluft
Tifrat
Anda yebda ne$ anda ifukk
Aqerru
Af-d anemgal i wawalen-a
Yuli-d #
Beden #
Yekker # Y Y
Af-d deg uv Af-d deg u Af-d deg u ris , aknaw i wawalen-a: v v
- Iubb :
- Imuqel :
Ha-ten-a yismawen n yi$ Ha-ten-a yismawen n yi Ha-ten-a yismawen n yi ersiwen, yal yiwen d acu i d azamul i d-ttakken yis-s. $ $
- Uccen leqbaa
- Aqjun sshala d tuggdi
- Ilef loehd
- Izem tierci
- Inisi tixidas
-Tasekkurt lhiba d teb$est
- Tixsi ccbaa, zzin
yAmawal
12
12
w
Ad cfu$ :
Tamsertit : gar d akked t
er imedyaten-a
Argaz d targa, tameut d tamda.
Anida akken nwi$ d tafat i ufi$ lehwa tekkat.
Lezzayer d tamurt nne$.
U$al $er yimedyaten, t iwdev ta$uri i tenfaliyin-a : d targa, d tamda, d tafat, d tamurt.
Acu n yimesli swayes i d-tneqev di tazwara ?
Ansi i d-yekka yimesli-a ?
Amek i as-neqqar ?
Tamsertit mi ara yili yiwen imesli ad yesseble imesli niven.
Mi ara yemlil usekkil d akked usekkil t n yisem unti ttaken-d imesli tt . Maca di
tira, ad naru d + t Md: d tameut i d tagejdit n uxxam.
Nura : d tameut, d tagejdit, maca ne$ra-t-id [ttameut].
Se$ti ayen yellan nnig ujerrid $$ :
- Ttilawin i ierzen ixxamen.
- Tamazi$t ttutlayt ttutlayt ta$elnawt. ttutlayt ttutlayt
- Ttemi Ttemi i ixeddmen $ef tem$er.
- Tcebbe amzun ttislit.
Tazabut :
- D targit i urga$.
- Yu$al d tisirt i wawal.
- Ttemyasament amzun d takniwin.
- Tura, mai d tallit-nni ideg yettu$al tta.
Seq SS ed tafyirt-a :
- Lezzayer - d - iw - tameslayt - d - tamazi$t - tamurt - iw
yTirawalt :
yIlu$ma :
13
w
Ad cfu$ :
Tawsit n yisem
er imedyaten-a :
Uccen yeffud.
Lbir lqay
Tala teqqur.
Yuven uzger, qqden a$yul.
Isem uccen d isem amalay.
Ma nerna- as asekkil t di tazwara akked d taggara ad yu$al t-uccen-t
Isem tuccent d isem unti.
Isem lbir d isem amalay. Yesa unti ne$ ala ?
Isem tala d isem unti. Yesa amalay ne$ ala ?
Isem azger d isem amalay. Err-it $er wunti .
Isem di tmazi$t yes a snat tewsatin : amalay (uccen), unti (tuccent).
Yettu$al yisem amalay d unti s tmerna n usekkil t di tazwara ed taggara n yisem : am$ar,
tam$art.
Llan yismawen imalayen ur s in ara unti : lbir, imi, seksu
Llan yismawen untiyen ur s in ara amalay : tala, tili, tamda
Llan kra n yismawen imalayen mi ara u$alen d untiyen ttbeddilen tal$a : azger, tafunast
Smel di tfelwit-a ismawen-agi : a$ Smel di tfelwit-a ismawen-agi : a Smel di tfelwit-a ismawen-agi : a rum, tiziri, tamurt, a $ $ $ rum, tiziri, tamurt, a rum, tiziri, tamurt, a erba $ $ z, tudert, inisi, abrid.
Amalay Unti
Err isem amalay d unti, isem unti d amalay di tfelwit-a :
Amalay Unti Unti Amalay
Awtul
Uffal
Imi
Argaz
Taqcict
Ti$zert
Tili
Tasedda
Efk-d snat n tefyar ad yili deg-sent yisem amalay, snat niv Efk-d snat n tefyar ad yili deg-sent yisem amalay, snat ni Efk-d snat n tefyar ad yili deg-sent yisem amalay, snat ni en ad yili deg-sent v v
yisem unti.
yTajerrumt :
yIlu$ma :
13
12
w
Ad cfu$ :
Tamsertit : gar d akked t
er imedyaten-a
Argaz d targa, tameut d tamda.
Anida akken nwi$ d tafat i ufi$ lehwa tekkat.
Lezzayer d tamurt nne$.
U$al $er yimedyaten, t iwdev ta$uri i tenfaliyin-a : d targa, d tamda, d tafat, d tamurt.
Acu n yimesli swayes i d-tneqev di tazwara ?
Ansi i d-yekka yimesli-a ?
Amek i as-neqqar ?
Tamsertit mi ara yili yiwen imesli ad yesseble imesli niven.
Mi ara yemlil usekkil d akked usekkil t n yisem unti ttaken-d imesli tt . Maca di
tira, ad naru d + t Md: d tameut i d tagejdit n uxxam.
Nura : d tameut, d tagejdit, maca ne$ra-t-id [ttameut].
Se$ti ayen yellan nnig ujerrid $$ :
- Ttilawin i ierzen ixxamen.
- Tamazi$t ttutlayt ttutlayt ta$elnawt. ttutlayt ttutlayt
- Ttemi Ttemi i ixeddmen $ef tem$er.
- Tcebbe amzun ttislit.
Tazabut :
- D targit i urga$.
- Yu$al d tisirt i wawal.
- Ttemyasament amzun d takniwin.
- Tura, mai d tallit-nni ideg yettu$al tta.
Seq SS ed tafyirt-a :
- Lezzayer - d - iw - tameslayt - d - tamazi$t - tamurt - iw
yTirawalt :
yIlu$ma :
13
w
Ad cfu$ :
Tawsit n yisem
er imedyaten-a :
Uccen yeffud.
Lbir lqay
Tala teqqur.
Yuven uzger, qqden a$yul.
Isem uccen d isem amalay.
Ma nerna- as asekkil t di tazwara akked d taggara ad yu$al t-uccen-t
Isem tuccent d isem unti.
Isem lbir d isem amalay. Yesa unti ne$ ala ?
Isem tala d isem unti. Yesa amalay ne$ ala ?
Isem azger d isem amalay. Err-it $er wunti .
Isem di tmazi$t yes a snat tewsatin : amalay (uccen), unti (tuccent).
Yettu$al yisem amalay d unti s tmerna n usekkil t di tazwara ed taggara n yisem : am$ar,
tam$art.
Llan yismawen imalayen ur s in ara unti : lbir, imi, seksu
Llan yismawen untiyen ur s in ara amalay : tala, tili, tamda
Llan kra n yismawen imalayen mi ara u$alen d untiyen ttbeddilen tal$a : azger, tafunast
Smel di tfelwit-a ismawen-agi : a$ Smel di tfelwit-a ismawen-agi : a Smel di tfelwit-a ismawen-agi : a rum, tiziri, tamurt, a $ $ $ rum, tiziri, tamurt, a rum, tiziri, tamurt, a erba $ $ z, tudert, inisi, abrid.
Amalay Unti
Err isem amalay d unti, isem unti d amalay di tfelwit-a :
Amalay Unti Unti Amalay
Awtul
Uffal
Imi
Argaz
Taqcict
Ti$zert
Tili
Tasedda
Efk-d snat n tefyar ad yili deg-sent yisem amalay, snat niv Efk-d snat n tefyar ad yili deg-sent yisem amalay, snat ni Efk-d snat n tefyar ad yili deg-sent yisem amalay, snat ni en ad yili deg-sent v v
yisem unti.
yTajerrumt :
yIlu$ma :
14
yAvris :
Ccre n yigenni uroin yelli
Zik-nni, yiwen urgaz deg ubrid-is yiwen n uzrem yera-t ugris, i$av-it.Yekna $er-s iger-it
$er uqelmun-is. Yedda ayen yedda, azrem-nni yu$al-it-id rru, yekkes-as usemmiv.Yeffe$-d seg
uqelmun, yennev-as i yiri n umsebrid-nni. Kkes-d amek ur as-tt-id-yewwi urgaz akken ad as-yettixer,
yugi bu-tsuqqas ad d-yader. Mi ttmeslayen akken, yesla-asen-d yinisi, yenna-asen : ef wacu akka
tettemyuzzamem ?
Yenna-as urgaz-nni : Ha-t-a la tettwaliv : ufi$-d azrem-a
deg ubrid yen$a-t usemmiv, i$av-iyi, ddme$-t-id, rri$-t-id s
aqelmun, tura yennev-iyi i umegrev-iw.
- Ahaw tura, berkat amqelle. Ke ay azrem tewwi-
d ad d-tersev $er lqaa acku ccre n yigenni uroin yelli.
D$a yers-d uzrem-nni. Akken kan i d-yewwev $er wakal,
yenna-as yinisi i urgaz : iwel ddem aekkaz n$ed-as
aqerru . Inisi yerwel, yeffer. Argaz yen$a azrem-nni,
yezzi-d yettnadi inisi yeqqar-as : Ah ya tawa$it, yerwel-
iyi yinisi, tili t-i$ d imensi.
Ayen i d-yerfed urgaz azrem ?
Anda i t-yerra ?
Acu yexdem uzrem mi d-yema ubedi-s ?
Anwa i t-iselken ?
Amek i as-yerra lxi ?
Amek i twalam argaz-agi ?
yTigzi n uvris
14
15
yAvris :
Ccre n yigenni uroin yelli
Zik-nni, yiwen urgaz deg ubrid-is yiwen n uzrem yera-t ugris, i$av-it.Yekna $er-s iger-it
$er uqelmun-is. Yedda ayen yedda, azrem-nni yu$al-it-id rru, yekkes-as usemmiv.Yeffe$-d seg
uqelmun, yennev-as i yiri n umsebrid-nni. Kkes-d amek ur as-tt-id-yewwi urgaz akken ad as-yettixer,
yugi bu-tsuqqas ad d-yader. Mi ttmeslayen akken, yesla-asen-d yinisi, yenna-asen : ef wacu akka
tettemyuzzamem ?
Yenna-as urgaz-nni : Ha-t-a la tettwaliv : ufi$-d azrem-a
deg ubrid yen$a-t usemmiv, i$av-iyi, ddme$-t-id, rri$-t-id s
aqelmun, tura yennev-iyi i umegrev-iw.
- Ahaw tura, berkat amqelle. Ke ay azrem tewwi-
d ad d-tersev $er lqaa acku ccre n yigenni uroin yelli.
D$a yers-d uzrem-nni. Akken kan i d-yewwev $er wakal,
yenna-as yinisi i urgaz : iwel ddem aekkaz n$ed-as
aqerru . Inisi yerwel, yeffer. Argaz yen$a azrem-nni,
yezzi-d yettnadi inisi yeqqar-as : Ah ya tawa$it, yerwel-
iyi yinisi, tili t-i$ d imensi.
Ayen i d-yerfed urgaz azrem ?
Anda i t-yerra ?
Acu yexdem uzrem mi d-yema ubedi-s ?
Anwa i t-iselken ?
Amek i as-yerra lxi ?
Amek i twalam argaz-agi ?
yTigzi n uvris
14
16
Tereq Te$ribt-iw
Te req te$ribt-iw
Tekcem timura
Ma yella d tamurt-iw
Tru-ak ay ixef-iw
Tezga gar wallen-iw
Ur tt-ssine$ ara
Ameddakkel-iw, gma,
Baba akked yemma
Loiran d lebab,
Xwali d le mum-i
Wa yu$al d A rab
Wayev d Arumi
Ttmeslayen s lezwax
Nekkini meskin
Am win yettilin
Gar seb a yifrax
Ur fhime$, ur ceffu$
Mi ara tt$ennin
Seg tesfift Ta$ribt-iw .
S$ur Yidir d Warrac Tiddukkla

C
`
P
P

P
P

P

yTura ad cnu$
15
Seqed tafyirt-a :
Wa, zik, ihedder-itt, lka$ev, wayev, tura, yineggura, i, ad, di, tt-id-afen.
Seqed taseddart-a :
Zik, Tekker yiwet tru $er ccix, llant snat n tlawin, tenna-as : anam a ccix fru taluft gar-ante$.
ttna$ent
Smed avris-a s wawalen-a: Yal ass, armi, yiwen wass, zik-nni, mi. v v
Macahu, Ahu, Rebbi ad tt-iselhu, a tt-id-yawi d asaru.
. tella yiwet n tmeut tezweo, tesa tanuvt. Tanuvt-nni ines tettasem deg-s dayen kan,
acku tameut-agi terec : Tqeddec deg uxxam, yernu tze.
ad tekker di tafrara i wakken ad teqdec. tsellek, ad tenu azea-ines. Ur tebbes
ara meskint alama yela yiv, dayen teya.
Ihi, .. tekker tnuvt-nni ines, teef lessa. Tcukket wiss anwa i tesa tmeut-nni yettawan-
itt imi tessawav ad tekkes acettiv yal imalas. Tettessis-as, ad twali anwa akka i tt-ittawanen.
Tameut-nni akken tsellek leqdic, tena azea-nni ines. Tanuvt-nni tettessis kan ad tsel i
wacu iverrun.
Akken akken yedda yiv, ha-tt tesla-as i tmeut-nni mi as-tenna : eslama-k a merre
n tfettusin, a meqqen n taucin, Welleh ar d ak-fke$ leqq-ik !
Seqed avris-a : v v
Inebgi ivulen
eddan wussan, rnan-d wiyiv ameddakkel-nni yugi ad iru. Tameut n urgaz ur
as-yeoib ara lal. Yella yiwen, yes a abib, yerzef $ur-s ad yes eddi kra n wussan
Tenna-as i urgaz-is : ad d-naf ssebba ad nenna$, ahat ad iru umdan-agi. aeqq kra i
k-id-yewwin $er da d uzekka mi ara truev ma velme$. Yerra-as-d yinebgi : aeqq kra
i yi-d-yewwin d wayen ara rnu$ ma ivlem-ikem. Tennu$ tmeut d urgaz-is, syin tru
teccetka i yinebgi.
yD nekk ara yarun :
16
17
Tereq Te$ribt-iw
Te req te$ribt-iw
Tekcem timura
Ma yella d tamurt-iw
Tru-ak ay ixef-iw
Tezga gar wallen-iw
Ur tt-ssine$ ara
Ameddakkel-iw, gma,
Baba akked yemma
Loiran d lebab,
Xwali d le mum-i
Wa yu$al d A rab
Wayev d Arumi
Ttmeslayen s lezwax
Nekkini meskin
Am win yettilin
Gar seb a yifrax
Ur fhime$, ur ceffu$
Mi ara tt$ennin
Seg tesfift Ta$ribt-iw .
S$ur Yidir d Warrac Tiddukkla

C
`
P
P

P
P

P

yTura ad cnu$
15
Seqed tafyirt-a :
Wa, zik, ihedder-itt, lka$ev, wayev, tura, yineggura, i, ad, di, tt-id-afen.
Seqed taseddart-a :
Zik, Tekker yiwet tru $er ccix, llant snat n tlawin, tenna-as : anam a ccix fru taluft gar-ante$.
ttna$ent
Smed avris-a s wawalen-a: Yal ass, armi, yiwen wass, zik-nni, mi. vv
Macahu, Ahu, Rebbi ad tt-iselhu, a tt-id-yawi d asaru.
. tella yiwet n tmeut tezweo, tesa tanuvt. Tanuvt-nni ines tettasem deg-s dayen kan,
acku tameut-agi terec : Tqeddec deg uxxam, yernu tze.
ad tekker di tafrara i wakken ad teqdec. tsellek, ad tenu azea-ines. Ur tebbes
ara meskint alama yela yiv, dayen teya.
Ihi, .. tekker tnuvt-nni ines, teef lessa. Tcukket wiss anwa i tesa tmeut-nni yettawan-
itt imi tessawav ad tekkes acettiv yal imalas. Tettessis-as, ad twali anwa akka i tt-ittawanen.
Tameut-nni akken tsellek leqdic, tena azea-nni ines. Tanuvt-nni tettessis kan ad tsel i
wacu iverrun.
Akken akken yedda yiv, ha-tt tesla-as i tmeut-nni mi as-tenna : eslama-k a merre
n tfettusin, a meqqen n taucin, Welleh ar d ak-fke$ leqq-ik !
Seqed avris-a : vv
Inebgi ivulen
eddan wussan, rnan-d wiyiv ameddakkel-nni yugi ad iru. Tameut n urgaz ur
as-yeoib ara lal. Yella yiwen, yes a abib, yerzef $ur-s ad yes eddi kra n wussan
Tenna-as i urgaz-is : ad d-naf ssebba ad nenna$, ahat ad iru umdan-agi. aeqq kra i
k-id-yewwin $er da d uzekka mi ara truev ma velme$. Yerra-as-d yinebgi : aeqq kra
i yi-d-yewwin d wayen ara rnu$ ma ivlem-ikem. Tennu$ tmeut d urgaz-is, syin tru
teccetka i yinebgi.
yD nekk ara yarun :
16
19
Af-d awalen yezdin aar d wawal zed$ ar d wawal zed ar d wawal zed e $ $ $ . $ $
Qqen yal awal yer uknaw-is :
Awal aknaw
Azadu$ Sigg
Mraw Lbaima
Vill
ecra
Af-d anemgal i yal awal yettuderren
- Mi tefra tme$ra.
- Tanemmirt-ik d tameqqrant tameqqrant.
- Usan-d akk medden feren-as.
-Yeffe$ Yeffe$, ifser-itt.
Fren tiririt ie e e an
- Yu$ tannumi d ti$ezza d yireqyab
- Ti$ezza : d akal n luva, d tama n waman.
- D akal i d-yezgan deg usawen
Anwa amyag i tessnev Anwa amyag i tessne Anwa amyag i tessne yecrek a v v yecrek a yecrek a ar d yisem imensi
yAmawal
18
20
w
Ad cfu$ :
Ti$ri tilemt e
er imedyaten-a
D asemmiv, els abernus-ik.
Ekk sya teff$ev sya.
Xdem lxir i win iceffun.
Af-d di tefyar-agi yezrin ma llan wawalen yettfakkan s te$ri e.
Af-d ma llan wid ibeddun s te$ri tilemt e .
Acal n tergalin i san widak ibeddun s e ?
I umyag xdem yesa ti$ri ne$ ala
Nezmer ad t-id-neneq mebla e ne$ ala?
Di tmazi$t, ulac ti$ri tilemt di taggara n wawal. Ulac-itt da$en di tazwara n wawal, maca llan
kra n yimyagen i tt-yesan di tazwara :
Imyagen yesan yiwet n tergalt (tussidt) yerna ur sin ara ti$ri : e, eoo, ekk, err ( maca ad
naru i$, ooan, ant, )
Imyagen yesan snat n tergalin yernu ur sin ara ti$ri : els, ens, en$, ers, evs.(maca ad naru
lsi$, nsi$, vsi$, ).
Gret tamawt :
Llan kra n yimyagen san snat kan n tergalin maca ti$ri tilemt tettili di tlemmast : mel, del,
sel, er, $er, ger
Imyagen yesan ugar n snat n tergalin yernu ur sin ara ti$ri, yettili e uqbel targalt
taneggarut : rwel, fres, fren, bren, Krez, kres...
Aru ti$ri tilemt anida iwata $$
sb, jbd, asggas, aslmad, oo, krf, gn, slb.
Aru e ne$ a $$
xx.m, .rg.z, .mg.r, t.m.mt, ru.$
Se$ti igulen yellan di tefyar-agi : $$
- Rua$ $ar lebar ivelli ba.
- Eddi$ dg ubrid-iw.
- Erse$e di Tizi-Uzzu.
- Iml-d yi$ar.
Yal awal ma tbeddlev ti v v $ra tzemre $ $ v ad d-tessuff v v $ ad d-tessuff ad d-tessuff e $ $ v seg-s sin wawalen ne v v $ u seg-s sin wawalen ne seg-s sin wawalen ne gar : $ u $ u
- Amedya : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyiv : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyi : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyi ). v v
- Am.n (3), am.r (2), tam.rt (2), azg.r (2), amg.r (2)
yTirawalt :
yIlu$ma :
19
w
Ad cfu$ :
yTajerrumt :
Amvan n yisem
er imedyaten-a
Oe e e a, yu$ axxam di temdint.
Oe e e a, yu$ ixxamen di temdint.
Kenni gar sin yismawen-ina yettuderren.
Deg wacu i mgaraden ?
Amek i as-nessawal i umvan n yisem amezwaru ?
I wiss sin ?
D acu ibeddlen seg yisem amezwaru $er wis sin ?
Kemmel am umedya amezwaru twaliv d acu i ibeddlen deg yal isem :
- Argaz

irgazen
- Tam$art

- Tameut

- I$i

- Asaru

Isem di tmazi$t yesa sin yimvanen : asuf ( axxam) , asget (ixxamen). Yettale$ usget :
- s ubeddel n te$ri tamezwarut d tmerna n tehrayt ( irgaz ) ;
- s ubeddel n te$ri tamezwarut d temlellit n te$ra ( is r ) .
Gret tamawt :
1. kra n yismawen yemxalaf uar swayes yule$ wasuf $ef win swayes yule$ usget ( tameut /
tilawin) ;
2. kra n yismawen san kan yiwen n umvan, d asuf kan (udi) ne$ d asget kan (aman)
Smed tafelwit-a tegrev Smed tafelwit-a tegre Smed tafelwit-a tegre -d tamawt v v $ef yal awal $ $
asuf asget
Am$ar
Aman
Tamemt
tafunast
Smel awalen $ef sin : imetman, idurar, ayefki, i $ $ ef sin : imetman, idurar, ayefki, i ef sin : imetman, idurar, ayefki, i ij, asif, aqcic, arrac, tullas, tineqlin, azemmur.
Ismawen n wasuf Ismawen n usget
yIlu$ma :
20
21
w
Ad cfu$ :
Ti$ri tilemt e
er imedyaten-a
D asemmiv, els abernus-ik.
Ekk sya teff$ev sya.
Xdem lxir i win iceffun.
Af-d di tefyar-agi yezrin ma llan wawalen yettfakkan s te$ri e.
Af-d ma llan wid ibeddun s te$ri tilemt e .
Acal n tergalin i san widak ibeddun s e ?
I umyag xdem yesa ti$ri ne$ ala
Nezmer ad t-id-neneq mebla e ne$ ala?
Di tmazi$t, ulac ti$ri tilemt di taggara n wawal. Ulac-itt da$en di tazwara n wawal, maca llan
kra n yimyagen i tt-yesan di tazwara :
Imyagen yesan yiwet n tergalt (tussidt) yerna ur sin ara ti$ri : e, eoo, ekk, err ( maca ad
naru i$, ooan, ant, )
Imyagen yesan snat n tergalin yernu ur sin ara ti$ri : els, ens, en$, ers, evs.(maca ad naru
lsi$, nsi$, vsi$, ).
Gret tamawt :
Llan kra n yimyagen san snat kan n tergalin maca ti$ri tilemt tettili di tlemmast : mel, del,
sel, er, $er, ger
Imyagen yesan ugar n snat n tergalin yernu ur sin ara ti$ri, yettili e uqbel targalt
taneggarut : rwel, fres, fren, bren, Krez, kres...
Aru ti$ri tilemt anida iwata $$
sb, jbd, asggas, aslmad, oo, krf, gn, slb.
Aru e ne$ a $$
xx.m, .rg.z, .mg.r, t.m.mt, ru.$
Se$ti igulen yellan di tefyar-agi : $$
- Rua$ $ar lebar ivelli ba.
- Eddi$ dg ubrid-iw.
- Erse$e di Tizi-Uzzu.
- Iml-d yi$ar.
Yal awal ma tbeddlev ti vv $ra tzemre $$ v ad d-tessuff vv $ ad d-tessuff ad d-tessuff e $$ v seg-s sin wawalen ne vv $ u seg-s sin wawalen ne seg-s sin wawalen ne gar : $ u $ u
- Amedya : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyiv : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyi : il.s= iles + ilis ( kemmel d wiyi ). v v
- Am.n (3), am.r (2), tam.rt (2), azg.r (2), amg.r (2)
yTirawalt :
yIlu$ma :
19
w
Ad cfu$ :
yTajerrumt :
Amvan n yisem
er imedyaten-a
Oe e e a, yu$ axxam di temdint.
Oe e e a, yu$ ixxamen di temdint.
Kenni gar sin yismawen-ina yettuderren.
Deg wacu i mgaraden ?
Amek i as-nessawal i umvan n yisem amezwaru ?
I wiss sin ?
D acu ibeddlen seg yisem amezwaru $er wis sin ?
Kemmel am umedya amezwaru twaliv d acu i ibeddlen deg yal isem :
- Argaz

irgazen
- Tam$art

- Tameut

- I$i

- Asaru

Isem di tmazi$t yesa sin yimvanen : asuf ( axxam) , asget (ixxamen). Yettale$ usget :
- s ubeddel n te$ri tamezwarut d tmerna n tehrayt ( irgaz ) ;
- s ubeddel n te$ri tamezwarut d temlellit n te$ra ( is r ) .
Gret tamawt :
1. kra n yismawen yemxalaf uar swayes yule$ wasuf $ef win swayes yule$ usget ( tameut /
tilawin) ;
2. kra n yismawen san kan yiwen n umvan, d asuf kan (udi) ne$ d asget kan (aman)
Smed tafelwit-a tegrev Smed tafelwit-a tegre Smed tafelwit-a tegre -d tamawt v v $ef yal awal $ $
asuf asget
Am$ar
Aman
Tamemt
tafunast
Smel awalen $ef sin : imetman, idurar, ayefki, i $ $ ef sin : imetman, idurar, ayefki, i ef sin : imetman, idurar, ayefki, i ij, asif, aqcic, arrac, tullas, tineqlin, azemmur.
Ismawen n wasuf Ismawen n usget
yIlu$ma :
20
22
w
Ad cfu$ :
Amyag : amatar udmawan d ufeggag
er imedyaten-a :
Unage$ $er temdint.
Af-d anwa i d amyag gar wawalen yellan di tefyirt izrin.
Yefti umyag-ina ne$ ala ?
Anwa ixedmen tigawt n umyag ?
Acu i t-id-yemmalen deg umyag ?
Limer ad sefti$ amyag-ina akked netta , d acu ara ibeddlen ?
D acu yeqqimen ur ibeddel ara ?
Amek i asen-neqqar i sin yimuren-agi n umyag (win ibeddlen akked win ur nbeddel ara?
Tal$a n umyag uqbel ad yefti neqqar-as tal$a ta a ta a ta erft : er, wali, ini, sel,
Mi yefti umyag ttilin deg-s sin yimuren :
Amezwaru d amatar udmawan yemmal-a$-id amigaw (ne$ ameskar) mesub win ixedmen
tigawt.
Ma nekkes amatar, ad d-yeqqim ufeggag n umyag.
Amedya : yunag, yella deg-s : y = amatar udmawan n netta .
unag = afeggag n umyag, yefti $er yizri
Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe$ Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe -d amatar udmawan ( am umedya amezwaru). $$
Amqim udmawan ilelli Amyag yefti Amatar udmawan Afeggag n umyag
nekkini
Uli$ .$
uli
Ke
Kemm
Netta
Nettat
Nekkni
Kunwi
Kunemti
Nutenti
Suffe$ Suffe Suffe -d imyagen, kkes-d seg-sen amatar udmawan d ufeggag $$
Yerwel u$erda, teben-t yimcac.
Yekkat ugeffur, dduri$ aseklu.
Nekrez nekkni, t$elltem kunwi.
lin yizmawen, an wuccanen.
yTaseftit :
yIlu$ma :
22
yAvris :
yTigzi n uvris
Oea yettaker lebel
Yiwen wass, ileu Oea d tama n yiwen uqwir. Aqwir-nni yefreg. Avu yettsuvu, irennu. Ti n
Oea tedda $er uqwir-nni, iwala lebel yerra tili d$a ixemmem ad ikcem ad d-ikkes kra. Avu d avu
ur yelli win ara t-id-iwalin.
Ineggez i ufrag, yebda la iqelle aalim. Netta iqelle, avu yettsuvu.
Yiwen ubrid ibes aqla, irfed aqerruy-is, yessakked, ur yelli win
yellan. Yu$al $er uqla, iqelle yeqqar : mazal . Mi d-yeqle
yiwet n tebelt, ad tt-yerr $er uqelmun n ubernus-is.
Iqelle, iqelle armi qrib ad year uqelmun-is, yesla
wiss anwa i as-id-yettmeslayen, yenna-as-id : D ke
ay akka a Oea ? ! Acu txeddmev deg uqwir-iw ?
Yerra-as Oea : Azul a Dda Mu, d axessar acal yeohed
wavu ass-a.
Yenna-as bab n wayla : Ur smeriq ara. Ur nerwa$ ara deg
wavu nekkini. Nni$-ak d acu i k-id-yewwin $er uqwir-iw ?
d takkerva i la tettakrev lebel.
Yenna-as Oea: Ur kcime$ $er uqwir-ik, ur ukire$
lebel.
Yerra-as um$ar-nni: Daymi qqaren: yuker, edre$ ;
yeggul, umne$.
Yenna-as Oea: Rou ad ak-id-sfehme$. Lli$ leu$
d tama n uqwir-agi inek, ikker-d wavu iqelle iqermuden d$a ula d nekk irfed-iyi-d isers-iyi-d deg
uqwir-ik.
Yenna-as um$ar-nni : Ha-t-an ad as-neg irfed-ik-id wavu, yewwi-k-id $er uqwir-iw. I lebel-nni da$en
d avu i t-id-iqelen ?
Yenna-as Oea : Uggade$ ad iyi-irfed wavu tikkelt niven d$a ttaafe$ di lebel. Mi fe$ di tebelt ad d-teqle
Yenna-as bab n uqwir-nni : Ha-t-an da$en ad as-neoel d tidet. Maca ur fhime$ ara d acu yewwin
lebel-nni $er uqelmun-ik ?
Yerra-as Oea : Dinna i yi-d-tufiv bate$ ula d nekkini.
Acu yewwin Oea $er uqwir n medden ?
D acu i d-yeqle dinna ?
D tidet yella wacu yeb$a ad t-yaker Oea ne$ ala ?
Asmi i t-id-yufa bab n uqwir, d acu n ssebba i d-yufa Oea akken ad yeseddi iman-is ?
D acu i as-id-yerra bab n wayla ?
D acu i d-yemmalen belli d takkerva i yettaker Oea ?
Yesteref Oea $er taggara belli yettaker lebel ne$ ala ?
Fren yiwen wawal i twalav d aknaw (kifkif anamek-is akked)
Bate$ : - fere$ - rfi$- wehme$
22
22
w
Ad cfu$ :
Amyag : amatar udmawan d ufeggag
er imedyaten-a :
Unage$ $er temdint.
Af-d anwa i d amyag gar wawalen yellan di tefyirt izrin.
Yefti umyag-ina ne$ ala ?
Anwa ixedmen tigawt n umyag ?
Acu i t-id-yemmalen deg umyag ?
Limer ad sefti$ amyag-ina akked netta , d acu ara ibeddlen ?
D acu yeqqimen ur ibeddel ara ?
Amek i asen-neqqar i sin yimuren-agi n umyag (win ibeddlen akked win ur nbeddel ara?
Tal$a n umyag uqbel ad yefti neqqar-as tal$a ta a ta a ta erft : er, wali, ini, sel,
Mi yefti umyag ttilin deg-s sin yimuren :
Amezwaru d amatar udmawan yemmal-a$-id amigaw (ne$ ameskar) mesub win ixedmen
tigawt.
Ma nekkes amatar, ad d-yeqqim ufeggag n umyag.
Amedya : yunag, yella deg-s : y = amatar udmawan n netta .
unag = afeggag n umyag, yefti $er yizri
Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe$ Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe Sefti amyag ali d wudmawen akkit imir suffe -d amatar udmawan ( am umedya amezwaru). $$
Amqim udmawan ilelli Amyag yefti Amatar udmawan Afeggag n umyag
nekkini
Uli$ .$
uli
Ke
Kemm
Netta
Nettat
Nekkni
Kunwi
Kunemti
Nutenti
Suffe$ Suffe Suffe -d imyagen, kkes-d seg-sen amatar udmawan d ufeggag $$
Yerwel u$erda, teben-t yimcac.
Yekkat ugeffur, dduri$ aseklu.
Nekrez nekkni, t$elltem kunwi.
lin yizmawen, an wuccanen.
yTaseftit :
yIlu$ma :
23
yAvris :
yTigzi n uvris
Oea yettaker lebel
Yiwen wass, ileu Oea d tama n yiwen uqwir. Aqwir-nni yefreg. Avu yettsuvu, irennu. Ti n
Oea tedda $er uqwir-nni, iwala lebel yerra tili d$a ixemmem ad ikcem ad d-ikkes kra. Avu d avu
ur yelli win ara t-id-iwalin.
Ineggez i ufrag, yebda la iqelle aalim. Netta iqelle, avu yettsuvu.
Yiwen ubrid ibes aqla, irfed aqerruy-is, yessakked, ur yelli win
yellan. Yu$al $er uqla, iqelle yeqqar : mazal . Mi d-yeqle
yiwet n tebelt, ad tt-yerr $er uqelmun n ubernus-is.
Iqelle, iqelle armi qrib ad year uqelmun-is, yesla
wiss anwa i as-id-yettmeslayen, yenna-as-id : D ke
ay akka a Oea ? ! Acu txeddmev deg uqwir-iw ?
Yerra-as Oea : Azul a Dda Mu, d axessar acal yeohed
wavu ass-a.
Yenna-as bab n wayla : Ur smeriq ara. Ur nerwa$ ara deg
wavu nekkini. Nni$-ak d acu i k-id-yewwin $er uqwir-iw ?
d takkerva i la tettakrev lebel.
Yenna-as Oea: Ur kcime$ $er uqwir-ik, ur ukire$
lebel.
Yerra-as um$ar-nni: Daymi qqaren: yuker, edre$ ;
yeggul, umne$.
Yenna-as Oea: Rou ad ak-id-sfehme$. Lli$ leu$
d tama n uqwir-agi inek, ikker-d wavu iqelle iqermuden d$a ula d nekk irfed-iyi-d isers-iyi-d deg
uqwir-ik.
Yenna-as um$ar-nni : Ha-t-an ad as-neg irfed-ik-id wavu, yewwi-k-id $er uqwir-iw. I lebel-nni da$en
d avu i t-id-iqelen ?
Yenna-as Oea : Uggade$ ad iyi-irfed wavu tikkelt niven d$a ttaafe$ di lebel. Mi fe$ di tebelt ad d-teqle
Yenna-as bab n uqwir-nni : Ha-t-an da$en ad as-neoel d tidet. Maca ur fhime$ ara d acu yewwin
lebel-nni $er uqelmun-ik ?
Yerra-as Oea : Dinna i yi-d-tufiv bate$ ula d nekkini.
Acu yewwin Oea $er uqwir n medden ?
D acu i d-yeqle dinna ?
D tidet yella wacu yeb$a ad t-yaker Oea ne$ ala ?
Asmi i t-id-yufa bab n uqwir, d acu n ssebba i d-yufa Oea akken ad yeseddi iman-is ?
D acu i as-id-yerra bab n wayla ?
D acu i d-yemmalen belli d takkerva i yettaker Oea ?
Yesteref Oea $er taggara belli yettaker lebel ne$ ala ?
Fren yiwen wawal i twalav d aknaw (kifkif anamek-is akked)
Bate$ : - fere$ - rfi$- wehme$
22
24
yTura ad cnu$ Arrac
Adrar s adrar slan
Wa yessawel-as i gma-s seg wa $er wa
Yewwev-d lexbar yelhan
Yezzi-asent am uzrar akk i tmura
Mi ara ddukklen
Ad ak-sefven
Akk imei n wass-a
Fre yis-sen
Teduv-asen
Ad ssiwven
I wakken yis-sen ara icennu uzekka.
Yuli-d yiij yecreq
Yesban-a$-d akk iberdan s anda ara neffe$
Agdud yellan yefreq
Yeddukkel-d afus deg ufus yedda-d yid-ne$
Ahaw akit
Akken ad d-nawit
ut nwen $ur-ne$
Wa s tcelit
Wa s temabit
Wa s tcawit
I wakken ad d-tekker tmazi$t nne$.
Lewnis n At-Mangellat, si tesfift Abrid n temi
Arrac, arrac, arrac
D nekkni i d taftilt n tmurt i d-icelen
Arrac, arrac, arrac
Ad d-nesban idles nne$ anda t-ffren
Ad d-nnadi
Ad nesteqsi
Ad

nru tuddar lexla
Ayen ara nwali
Ad a$-id-yawi
Si yal d tamussni
I s ara tebnu tmurt n uzekka.
23
Ha-t-a u HH vris xerben yi ris xerben yi ris xerben yi ricen-is, af-d amek i myezwaren, seqed-it.
Argaz-nni bu-teqna yerfa.Yettxemmim amek ara yesseel Oea. Yeneq
yenna-as : Imi tettarrav iman-ik tewrev, af-iyi-d, ihi, anta i d talemmast n lqaa.
Yenna-as Oea : Ha-tt-a ddaw n uvar ayeffus n u$yul-agi inu.
Deg yiwet n taddart akkenni, yal ass n ssuq, mi d-nnejmaen akk l$aci, yella yiwen
urgaz, yettakk-asen tiqna i yimsewwqen, maca ulac win i tent-id-yettafen.
Seg wass-nni, ur d-yu$al urgaz-nni $er ssuq-nni.
Susmen akk medden. Yiwen ur izmir ad d-ifru taqnut-nni. D acu kan ass-nni, yella dinna
Oea ; yeneq $er urgaz-nni : Nekk ad ak-id-ini$ acal. Ayen yellan n wanaden $ef
urur n u$yul-agi inu i yellan n yitran deg yigenni. Tura, ihi, ilaq ad tesbev anaden n
u$yul-agi inu i wakken ad terev acal n yitran yellan deg yigenni.
Yiwen wass, yewwev-d urgaz-nni $er ssuq, yenna-asen : Anwa deg-wen i izemren
ad iyi-d-yini acal n yitran i yellan deg yigenni ?
yD nekk ara yarun :
24
25
yTura ad cnu$ Arrac
Adrar s adrar slan
Wa yessawel-as i gma-s seg wa $er wa
Yewwev-d lexbar yelhan
Yezzi-asent am uzrar akk i tmura
Mi ara ddukklen
Ad ak-sefven
Akk imei n wass-a
Fre yis-sen
Teduv-asen
Ad ssiwven
I wakken yis-sen ara icennu uzekka.
Yuli-d yiij yecreq
Yesban-a$-d akk iberdan s anda ara neffe$
Agdud yellan yefreq
Yeddukkel-d afus deg ufus yedda-d yid-ne$
Ahaw akit
Akken ad d-nawit
ut nwen $ur-ne$
Wa s tcelit
Wa s temabit
Wa s tcawit
I wakken ad d-tekker tmazi$t nne$.
Lewnis n At-Mangellat, si tesfift Abrid n temi
Arrac, arrac, arrac
D nekkni i d taftilt n tmurt i d-icelen
Arrac, arrac, arrac
Ad d-nesban idles nne$ anda t-ffren
Ad d-nnadi
Ad nesteqsi
Ad

nru tuddar lexla
Ayen ara nwali
Ad a$-id-yawi
Si yal d tamussni
I s ara tebnu tmurt n uzekka.
23
Ha-t-a u HH vris xerben yi ris xerben yi ris xerben yi ricen-is, af-d amek i myezwaren, seqed-it.
Argaz-nni bu-teqna yerfa.Yettxemmim amek ara yesseel Oea. Yeneq
yenna-as : Imi tettarrav iman-ik tewrev, af-iyi-d, ihi, anta i d talemmast n lqaa.
Yenna-as Oea : Ha-tt-a ddaw n uvar ayeffus n u$yul-agi inu.
Deg yiwet n taddart akkenni, yal ass n ssuq, mi d-nnejmaen akk l$aci, yella yiwen
urgaz, yettakk-asen tiqna i yimsewwqen, maca ulac win i tent-id-yettafen.
Seg wass-nni, ur d-yu$al urgaz-nni $er ssuq-nni.
Susmen akk medden. Yiwen ur izmir ad d-ifru taqnut-nni. D acu kan ass-nni, yella dinna
Oea ; yeneq $er urgaz-nni : Nekk ad ak-id-ini$ acal. Ayen yellan n wanaden $ef
urur n u$yul-agi inu i yellan n yitran deg yigenni. Tura, ihi, ilaq ad tesbev anaden n
u$yul-agi inu i wakken ad terev acal n yitran yellan deg yigenni.
Yiwen wass, yewwev-d urgaz-nni $er ssuq, yenna-asen : Anwa deg-wen i izemren
ad iyi-d-yini acal n yitran i yellan deg yigenni ?
yD nekk ara yarun :
24
26
27
Af-d tagnit anida ara smersen yinelmaden awalen-agi. (md : adiwenni gar sin yinelmaden mi
ara mlilen )
Azul
Tanemmirt
Ass ameggaz
Iv ameggaz
Ar tufat
Ar timlilit
Ar azekka
Ulac deg-s
Ansuf
Ar tikkelt niven
Ar ass niven
Ar ass wayev
Yettidir ufella Yettidir ufella Yettidir ufella s wayen i d-yettawi seg wakal-is.
Af-d 3 n wawalen yezdin aar d umgag yettidir terrev-ten vv di tefyar.
Af-d anamek yesa umyag wwet di yal tafyirt.
Yewwet-it s ugelzim $er gar wallen.
Yewwet-itt d ives armi d-yenqer yiij.
Yewwet seksu d uksum armi yemlelli.
Yewwet-as tilifun i umeddakkel-is.
Yewwet afus-is $er loib.
Yewwet-itt s yibeddi armi d Tizi-Uzzu.
Efk-d inemgalen i wawalen yersen $ef ujerri $$ v ef ujerri ef ujerri .
Yekker ufella Yekker Yekker zik.
Yebra-as-id i uzger.
Yerfed agelzim Yerfed Yerfed
Iger aydi daxel n teylewt.
Icudd taylewt. Icudd Icudd
yAmawal
26
28
29
29
w
Ad cfu$ :
Addad n yisem
Senfel tifyar am umedya amezwaru Senfel tifyar am umedya amezwar Senfel tifyar am umedya amezwar .
Afella yettidir

yettidir ufella
Izem yusa-d

Tameut tekker-d

Aydi ineggez-d

Serwes gar snat n tal$iwin n yal isem.


Acu i ibeddlen deg-sen ?
Amek u$alen ?
Isem yesa sin waddaden : ilelli d umaru dd z.Yettale$ umaruz s ubeddel ne$ s u$elluy n te$ri
tamezwarut Md : afella

ufella, taylewt

teylewt). Yettale$ da$en s tmerna n w ne$


y Md : ass

wass, izem

yizem) . Maca llant kra n tsuraf Md : tala, tizi, fad, lexla)


Suffe SS $ uffe uffe -d akk ismawen yellan deg u -- v d akk ismawen yellan deg u d akk ismawen yellan deg u ris terre vv v-ten di tfelwit, yal wa d waddad-is vv .
Ff$e$ si tewwurt n usqif am umsuv . Muqle$ akka d wakka, syin akkin qqerse$ d tazzla, ulfa$ i
yivarren-iw ur ttrusun ara $ef wakal; gar yigenni d wakal i ue$. Jeddi yevfer-iyi-d s-deffir.
Qeve$-ten (Xali d Yemma) $er wuffu$ n taddart. Ssawale$: - a Yemma! ou-yi !
Tikkest seg Cf$ am wass-a
Amer TIILT
Addad amaruz Addad ilelli
Err EE $er waddad iwatan ismawen yellan gar tacciwin. $$
Teqqim (tameut) aas n (agguren) ur yelli d acu i tessuter . Armi d yiwen (ass), tenna-as i (argaz-
is) ad iru ad ier (aslem-nni) acku tra ad tidir s-(afella) n (tiziri). Yekker (argaz) ageswa, iru. Maca
tikkelt-a, yerfa (aslem-nni) d$a yenxeryav deg (aman), iru.
Tikkest seg Tikkest seg Tikkest seg Anegmar d Uslem
Adlis n Useggas wis 2 n Ulmud Alemmas
yTajerrumt :
yIlu$ma :
30
30
w
Ad cfu$ :
Amyag: tal$a n yizri
Azekka-nni tanezzayt, mi d-yekker yekker urgaz yekker yekker yerfed yerfed taylewt-nni $ef uzagur-is yerfed yerfed iu iu $er yiger-is ad
yekrez. yekrez.
Acu-ten wawalen yersen $ef ujerriv ?
Tigawt nsen, tevra, tverru ne$ ad tevru ?
Acu i d izri ?
Izri d tal$a n umyag i d-yemmalen tigawt yezrin ne$ tigawt yemdan ne$ tin ifukken.
Md : iru ufella yerfed taylewt
Suffe SS $ uffe uffe -d $$ , -d -d seg uv seg u seg u ris, imyagen yeftin vv $er yizri. $$
Yiwen wass, terfed tmeut taqabact d temrart, tru $er tegi ad d-tezdem. Deg wakken i tt-
yen$a lif n yis$aren, tzeddem, tettruu, tettarra di rrif, armi tessawev tazdemt anect-ila-tt.
Wi ara tt-icidden? Wi ara tt-yessiwven $er uxxam? Tu$al teqqim $er tmurt, teef amayeg-is la
tettxemmim.
Yal amyag i d-tufv Yal amyag i d-tuf Yal amyag i d-tuf deg u vv v deg u deg u ris, af-as-id amatar udmawan, afeggag n umyag d tal vv $ ris, af-as-id amatar udmawan, afeggag n umyag d tal ris, af-as-id amatar udmawan, afeggag n umyag d tal a ta $$ a ta a ta erft
Amyag Amatar udmawan Afeggag n umyag Tal$a ta a ta a ta erft
-
-
-
-
Sefti $er yizri amyag awi d wudmawen irkelli. $$
Sefti imyagen yellan gar tacciwin $er yizri. $$
Jeddi (ef) -iyi deg ufus, nekk jebbde$, netta ijebbed . (zzem) ufus-is
fell-i amzun d ssiman . Akken (err) ur (zmir) ara ad snesre$ s loehd-iw, (eddi) ($e)-t, (awi)-d
tacrit deg ufus-is, (su$) $er ebbi i t-id-ixelqen, syin akkin (serre)-iyi
yIlu$ma :
yTaseftit :
30
31
Am$ar
Azzel ay am$ar di lehwa d lexrif
Yuzzel um$ar, iemmel-d wasif
Tawkilt
Tefsa, adfel yessa$, ye$li-d uqerrif
Tawkilt
Ma teb$iv ad ya$ yiij d wuzzal
Ssefru-d ay am$ar : yekkat yettazza
Ur yelli d aar, ur yelli d uzzal
Tawkilt
Waqila ay am$ar ad tkecmev lexrif
Ur teliqev aar ula deg
Ad d
yAsefru
32
33
Acal n yiwudam i yellan? Anwi-ten?
Anwa awal swayes yebda uvris?
Acu i d-yemmal wawal-agi?
Ayen tejba tmeut $er tegi ?
Acu i d-tmugger di tegi ?
Ayen i tt-yuwes yizem ?
Acu$er ur tt-yei ara tikkelt tis snat mi i tt-
imugger
Ayen i yessuter deg-s ad t-tewwet s tqabact?
Acu$er i yeqqim armi d taggara akken ad tt-ye?
Acu tnumek tefyirt: lejru qqazen ellun,
imeslayen qqazen rennun?
yAvris :
yTigzi n uvris
Tameut d yizem
Yiwen wass, terfed tmeut taqabact d temrart, tru $er tegi ad d-tezdem. Deg wakken i tt-yen$a
lif n yis$aren, tzeddem, tettruu, tettarra di rrif, armi tessawev tazdemt anect ila-tt.
Anwa ara tt-icidden? Anwa ara tt-yessiwven $er uxxam? Tu$al teqqim $er tmurt, teef
amayeg-is ar tettxemmim.
Yufa-tt-id yizem, yenna-as:
- A yemma tam$art, d acu akka i kem-yu$en ? Tu$al teka-as lif ideg
tella.Teka-as akk ayen tesedda, terna teka-as tamsalt n wuccen d
teylewt d ttar i d-terra deg-s: t$av-it.
Yekker iawen-itt. Icudd tazdemt, yerra-tt $ef uzagur-is, yesni
tameut deffir-s, yessawev-itt armi d tawwurt n uxxam.
Tameut tessekcem tazdemt, izem imudd tameu$t-is isell i
tmeut d acu i asen-tekku.
Muqlen wat-uxxam di tezdemt mai d ayen i tezmer
ad d-tawi, steqsan tameut, teka-asen. Nnan-as : D acu
ara tiniv deg ugellid n yi$ersiwen?
Tenna-asen:
- D argaz d wawal maca yettfu yimi-s! Akken yesla
yizem i wanect-agi, yekunser, iru. Yezri wayen yezrin,
tebren tmeut $er tegi ad d-tezdem.Yaf-itt-id yizem,
yenna-as:
- Wwet-iyi-d s tqabact s anyir!
Terra-as: Ur zmire$ ara, txedmev-iyi lxir !
Yenna-as : Ad iyi-d-tewwtev ne$ ad kem-e$. Tu$al
tewwet-it $er gar wallen. Iru yettiif, iteddu, idammen
ttazzalen.
Kkan ayen kkan, tu$al tmeut $er tegi ad d-tawi
is$aren.Yufa-tt-id yizem di tezgi tzeddem.Yenna-as :
- Ani-iyi-d.Tettani-as, armi i d-temlal d ccama n tyita-s gar wallen.Tenna-as:
- emdulleh, a mmi, aql-ak-id teliv! Yerra-as:
- Lejru, qqazen ellun; imeslayen qqazen rennun.
Tameut tefhem sani i d-iteddu yizem, tebda tettellil deg-s ad as-isuref maca izem ikreh win
yessuguten awal di tecmat, d$a yemme$ fell-as, yea-tt.
33
33
Smed ilmawen n uvris s wawalen-a : yiwen wass, tawwurt, amacahu, zik-nni ,armi, Ttxil-k. vv
..,
.... , yella yiwen um$ar yewwev $er yixef n wussan-is. Yezde$ di tecciwt i d-izgan
di tegi. Yettgani dinna tamettant : yekref, ur yettembiwil ara. Ssaen-as-id ussu ines $er tewwurt. Yal
ass tettawi-as yelli-s n mmi-s tagella $er dinna. Mi tewwev ad as-tini : ldi-yi-n .. a
baba inu ba , netta yettarra-as-id : senen tizebgatin-im a yelli riba .
,..., iuss-iten-id uwa$ezniw, yesla-asen amek i ttemsawalen.
Ha-ten-i kra n yimuren n tmucuha, init-d anwa i d amezwaru, anwa i d wis sin, anwa i d wis
krad
- Imir-nni an, swan, feren deg uxxam-nni n yivulan-is. Mi fukken, u$alen s axxam nsen di
talwit d lehna.
- Armi d iv, tu$al d tameut, teffe$-d seg uddaynin, tenna-asent : mselxi fell-akent a yessi-s n
uletma.
- Yiwen wass, yiwen n ugellid iru $er ssuq, yenna-as i ugdud yufa dinna : ad awen-d-fke$ yiwet
temsefrut, win ara tt-id-yafen, ad as-fke$ taqnuct n wure$. Awit-iyi-d tiririt imalas i d-iteddun.
eq ed tifyar akken av ed tifyar akken a ed tifyar akken a ris ad yes vv u anamek.
Txeddem $er medden ayen tufa : deg umwan, tleqqev azemmur, deg unebdu, tmegger, tlewwi-d
ini$man.
Yemma-tsen d tigellilt yerna teteb aas. Deg wass txeddem $er medden, deg yiv txeddem i yiman-is.
Tettagem-d, tzeddem-d, trennu-d akantu n tuga i yiwtal-is. Axelle ur tt-ttxellien ara maca ttakken-
as-id zzit, tazart, igumma
Amacahu,
Zik-nni, tella yiwet n taooalt akked seba warraw-is. Arraw-agi ines d inilban

yD nekk ara yarun :


yIlu$ma :
34
34
Ad ktazle$ iman-iw
Acu i twalav di tmacahut i tleqvev ? Acu i twalav di tmacahut i tleqvev Acu i twalav di tmacahut i tleqvev
Wali ma tzemrev : ev ev
1. Ad takzev tamacahut ?
2. Ad tt-tegzuv ? uv uv
3. Ad d-te$rev tamacahut s utram ?
4. Ad d-talsev i tmacahut i wumi tesliv ? iv iv
5. Ad d-talsev i tmacahut s tmenna?
Melmi i tettafev ima vv n-ik? mi txeddmev :
1. .wed-k ? -k -k
2. di sin ?
3. d agraw ?
4. d yinelmaden n tesmilt akken ma llan ?
Muqel ma tze Muqel ma t Muqel ma t mrev ? vv
1 . Ad takzev amyag ?
2 . Ad takzev tawsit n yisem ?
3 . Ad takzev amvan n yisem ?
4 . Ad takzev addad n yisem?
5. Ad d-takzev amatar deg umyag ?
6 . Ad d-tekksev afeggag d umatar deg umyag ?
7. Ad taruv war tamsertit ?
8 . Ad terrev ti$ri n yilem anda twata ?
9 . Ad tesmersev izri akken iwata ?
10 . Ad tesmersev urmir aerfi akken iwata ?
11 . Ad tesmersev asemmad usrid ama d isem ama d awsil ?
12 . Ad tsemgirdev gar tira d ususru n [bbw] ?
+ - + - + - + -
Asenfar wis 2
Ad aru$ ne$ ad sqede$ tabrat n usnubget ne$ tabrat n userbe n yixef n useggas
Tigezmin n usenfar :
Tagzemt 1
ut
ad aru$ tabrat tameyant ne$ tin n yixef n useggas
Tagzemt tis 2 ad aru$ tinnubga
Asenfar 2 Asefed/ ta$uri n yivrisen Iferdisen n tutlayt Afares s tira
Tagzemt 1
ut
- Asnubget
- Amulli sb : 32
- Asefru: Tiziri yulin sb :
Tirawalt : tussda:ww [ggw]
Sb : 37
Tajerrumt: amqim awsil n
yisem Sb : 38
Taseftit : urmir aerfi : urmir aerf : urmir aerf

Asmad d useqed n ed n
yivrisen
Sb : 42
Tagzemt tis 2
- Tinnubga sb : 37
- Asefru : Muqle$ sb :
Tirawalt : tamsertit : n + w
Sb : 45
Tajerrumt: tinza$
Sb : 46
Taseftit: urmir ussid
Sb :
Asmad
d useqed n
yivrisen
Sb : 50
36
36
Asnubget
A$erbaz Mulud FERUN n Tizi-Uzzu ad yexdem tame$ra imi wwven 50 n yiseggasen segmi yeldi.
Tame$ra-agi, ad d-tili ass n 25 di yebrir 2005 $ef 12 n uzal di tzeqqa n tme$riwin deg Uxxam n UU
yidles Mulud AT MEMMER.
Deg wahil, ad yili :
- umeslay n yinelmaden ye$ran zik dinna.
- umezgun s-$ur yinelmaden.
- ccve
- ccna
Arrac yeqqaren, zemren ad d-ddun yid-sen yimawlan nsen

I wumi tettwazen tinnubga-agi ?

Melmi ara d-tili temlilit-agi ?

Anda ara d-tili ?

D acu yellan deg wahil n tme$ra-agi


?
Amulli
Imi ara semde$ 7 n yiseggasen
di lemer-iw, ass n 28 di yebrir,
Imi ara semde$ 7 n yiseggasen Imi ara semde$ 7 n yiseggasen
aql-iken tettwaervem
$er umulli inu.
Tame$ra ad tili deg uxxam nne$
$ef tamert tis 2 n tmeddit. $ef tamert tis 2 n tmeddit $ef tamert tis 2 n tmeddit
Amayas
Anwa ara ixedmen tame$ra ?
Acu n tme$ra ara yexdem ?
Melmi ara tt-yexdem ?
Anda ara tt-yexdem ?
ef wacal ssaa ?
yAvris :
yTigzi n uvris
yAvris wis 2 :
yTigzi n uvris
!SENFAR 2 4AGZEMT 1
37
38
38
w
Ad cfu$ :
Tamsertit :ww [ggw]
-er amedya-a
Irewwel $ef yimeddukkal-is
Derrer amyag
Amek i t-id-ne$ra ?
Amek i t-nura ?
Efk-d tal$a taerfit ines.
Mi ara yili yimesli w yessed di kra n wawalen (am: rwel,),
yettu$al d [ggw] deg ususru. Md : rwel rewwel [reggwel] rewwel [reggwel] rewwel [reggwel]
Maca di tira, tewwi-d ad naru ww am wakken yella deg uar n wawal
Tazabut TT
Deg wasmi i d-yeffe$ deg yigen, yezga irewwel $ef wid i t-ittcewwilen,
Zik-nni zewwiren-d i yimestal deg ubrid.
Zewwint-d tlawin azemmur $er llqa rr a.
Err tifyar-agi $er wurmir ussid. uu
Inelmaden-agi, zwaren ccix nsen $er uxxam.
Yergel yi$zer s yiqejmuren.
Yezwi azemmur s umextaf.
Mi d-yekcem yerwi uxxam.
Yelwi-d ini$man deg unebdu.
Efk-d tal$ Efk-d tal Efk-d tal a ta a ta a ta erft n yimyagen yettuderren.
Deg tallit n uzemmur, tilawin zewwint, leqqvent leqqvent.
Ssadaqqa tzewwir deg wat-uxxam. tzewwir tzewwir
Tikwal, im$aren-agi rewwin kan.
yIlu$ma :
yTirawalt
39
39
Ad cfu$ :
w
Amqim awsil n yisem
er tafyirt-agi:
Wagi d a$erbaz-iw
kemmel d yimqimen niven akk.
ke: wagi d a$erbaz
kemm
netta.
nettat.
nekkni .
Acu-t wawal a$erbaz ?
Acu-t wawal i as-nerna i wawal a$erbaz ?
Anda i t-nerna ?
Acu n yisali i a$-d-yerna ?
Amek ara as-nsemmi ?
Awal i as-nerna i yisem a$erbaz neqqar-as: awsil n yisem.
Amqim awsil n yisem d awal i nettarra deffir n yisem i wakken ad d-nmel wi t-ilan umdan ne$
u$ersiw ne$ t$awsa.
Md : ameddakkel-iw, axxam nsen, adlis-is
Imqimen iwsilen n yisem d wi : asuf : iw (inu), ik (inek), is, ines, inu, inek, inem
Asget : nne$, nnte$, nwen, nkent, nsen, nsent
Derrer imqimen iwsile errer imqimen iw errer imqimen iw n terre sile sile v (+) tama n yismawen. vv
Tuven tmurt-iw
La ttavne$ yid-s
Uggade$ d lasel-iw
Ay d asfel ines
Err imqimen iwsilen n yisem iwatan deg yimukan ilmawen. EE
Zik-nni yella yiwen n ugellid yeb$a ad ier ma lhan yimeddukkal n warraw- ne$ dir-iten. Yezla
ikerri. Idel-it deg ugertil, d$a yenna-asen i warraw-: ruet $ret-d i yimeddukkal . ad d-asen, ad d-
glun s yiqubac akken ad $zen azekka i udaw-agi .
Ales tira i ula$mu 1 $$
u
tbeddlev udmawen n wasuf s wid n usget. Beddel ayen i d-tewwi ad vv
yettubeddel.
yTajerrumt
yIlu$ma :
40
40
Ad cfu$ :
w
Urmir aerf
er tafyirt-a
Asmi ara teddu yelli d tislit, ad d-tenced akk timeddukkal-is.
Derrer imyagen yellan di tefyirt.
Tigawin nsen zrint ne$ ad zrint ne$ la zerrint akka tura ?
Amek i d-ne$ra amyag-agi? Wali, nadi ma temgarad tira d ususru?
Urmir aerfi yemmal tigawt ur nevri ara. Ad tevru (ahat) $er sdat.
Mi ara yemlil ad n wurmir akked kra n yimataren udmawanen, tettili-d temsertit deg
umeslay maca tewwi ad naru ad wed-s, amyag wed-s. Md : xas ma neqqar-d ad twaliv
[attwaliv], xas ma neqqar-d [attwalim], ad nwali xas ma neqqar-d [a nwali]
sefti amyag cfu $er wurmir aerfi, d yimqimen akken ma llan.
Nekk ad ddu$
ke
Netta
Nettat
Kemm
Suffe$ Suffe Suffe -d imyagen tefke $ $ v -d imyagen tefke -d imyagen tefke -d tal vv $ -d tal -d tal a ta $$ a ta a ta erft nsen.
Qbel ad truev, tewwi-d ad tu$alev s axxam akken ad as-tiniv i yemma-k aql-ik ad tinigev kra
n wussan $er tmurt n usemmiv d uqerrif, yerna ad d-tawid yid-k kra n yiselsa d waas n yidrimen imi
teriv dihin ur yelli win ara k-id-yefken tagella d tmezdu$t. Tewwi-d kan ad tarkev $ef yiman-ik
Arek : Arek Arek ttkel $ef yiman-ik
Amyag Tal$a ta a ta a ta erft
yIlu$ma :
yTaseftit :
41
Tinnubga
Agraw Adelsan Amazi$
yenced-iken ad tilim d
inebgawen-is,
Ass n lexmis 4 yulyu 1998,
di tme$ra n tikci n warrazen i
widen i d-yufraren di temsizzelt
tis semmuset n Warraz
Lmulud At Memmer.
Tame$ra ad d-tili $ef 13 : 30
di Tzeqqa Tameqqrant n
Uxxam n Yidles
Mulud At Memmer n Tizi-
Uzzu.
Ansuf yis-wen
Agraw Adelsan Amazi$
yAvris :
Anwa i yuran tinnubga-agi ?
Acu n tme$ra i d-yessuddes ?
Melmi ara d-tili ?
ef wacal ssaa ?
Anda ara d-tili tme$ra ?
yTigzi n uvris
41
42
Aql-ik tettwaerve v v v $er tme $ $ $ra $ $
i wass n ledd
di tzeqqa n tme$riwin Tajeooigt n tefsut.
Tinnubga-agi xuen deg-s aas n yisalan. Ini-d d acu i ixuen ternuv-t.
A$erbaz nwen ad d-issuddes tame $ $ $ra n taggara n useggas. Arut tinnubga s yisem n tesmilt nwen $ $
i yimawlan nwen d yimeddukkal nwen.
Msenfal ivrisen ke d umeddakkel-ik, $er avris-is. Muqel ma llan deg-s yisalan-agi.
Win i wumi tettwazen tinnubga ?
Adeg anda ara d-tili tme$ra ?
Azwel n tme$ra ?
Ahil n tme$ra ?
Yiwet n tefyirt ne$ snat i usnubget n yimdanen ara d-yasen.
Seqed tinnubga-agi. Err-as ayen i tt-ixuen.
I kenwi ay imawlan-iw,
Ad d-tili yiwet n tmeddit n ccna d ccve
Ass n lexmis 12 di yennayer seg 14 ar 17
Ahanay ad yili di tzeqqa tameqqrant n u$erbaz, $ef zelmev mi ara d-kecmem.
Ahil ad d-yili akka :
- Ad d-nefk ingulen akked umeswi
- Ad yili unekcum
- Ad ilin wuraren
- Ad tili tikci n warrazen
- Ad d-yili wawal s$ur yinelmaden
- Ad d-yili ccve i d-heggan yinelmaden
- Ad yili uawan d ccve n temnavin n Ssera.
Inelmaden n u$erbaz
yD nekk ara yarun
42
43
Tiziri yulin yTura ad cnu$
43
44
I kemm a yemma inu
Tezriv ay$er i am-in-uri$ ass-a, b$i$ ad am-in-ini$ ayen i am-sarame$ i useggas amaynut. Tezriv ay$er i am-in-uri$ ass-a, b$i$ ad am-in-ini$ ayen i am-sarame$ i useggas amaynut.
Mai s tebrat ay b$i$ ad am-in-ini$ ayagi.
Tezriv $as gguge$ fell-am, tezgiv deg wul-iw.
Sarame$-am, a yemma inu, aseggas ameggaz ara m-id-yawin tumert,
tadawsa d waas n tnufli d tenkelwit.
Yelli-m Tamilla
Asegzi n wawalen :
Gguge$ : bede$
Tankelwit : Tankelwit Tankelwit saya
La sarame$ La sarame$
aseggas amaynut,
ad ak-id-yawi tanufli, tadawsa d tumert !
D ayen i ak-sarame$ seg wul zeddigen wul zeddigen wul zeddigen.
Ameddakkel-ik Amayas
Asegzi n wawalen :
Tadawsa : ssea
Tumert : lfer
Acu$er i tura Tmilla i yemma-s ?
Acimi s tebrat i as-tesserbe aseggas ?
Melmi i d ixef n useggas ?
Amayas di$en yessexdem tabrat deg uvris wis sin. Anwi wallalen niven i nezmer
ad t-nessexdem akken ad nessiwev izen ?
yAvris :
yAvris :
yTigzi n uvris
44
45
.Asfugel n yixef n useggas n Yimazi$ Asfugel n yixef n useggas n Yimazi Asfugel n yixef n useggas n Yimazi en i $$ $elli-d di: $$
20 yebrir
5 yulyu
12 yennayer
Tabrat d allal swayes i nezmer ad nessiwev Tabrat d allal swayes i nezmer ad nessiwe Tabrat d allal swayes i nezmer ad nessiwe izen. vv
Efk-d kra n wallalen niven swayes i nezmer ad nessiwev izen.
Rnu-asent i tifyar, awalen-agi: tinnubga, tabrat, necde$ Rnu-asent i tifyar, awalen-agi: tinnubga, tabrat, necde Rnu-asent i tifyar, awalen-agi: tinnubga, tabrat, necde , amulli $$
.t-id $er tme$ra, ur d-yusi ara.
fe$ .maca, ur zmire$ ara ad n-ase$
Azekka d inu.
Azen-as ., ahat ad d-yemmekti.
Kkes tifyar ur nwata ara:
Necde$-t-id asmi yemmut baba.
Yura-as tabrat, ur tt-yefhim ara.
Almend n umulli inu, uzne$-as tinnubga.
Necde$-t-id $er tme$ra inu
Yuzen-iyi-d tinnubga akken ad ddu$ yid-s $er sbiar er er .
Kkes-d seg yismawen-a imyagen:
Izen
Ancad
Tinnubga
yAmawal
45
46
Ad cfu$ :
w
Tamsertit : n - w....
er imedyaten-agi:
Wagi d ssuq n warrac.
Tame$ra n wuccen tettban ula d iij-is yexser.
Iij-nni i d-icerqen mai inu n wiyav.
Af-d tanze$t n deg yimedyaten-agi.
Acu n wawal i tt-id-ivefre awal i tt-id-ivef awal i tt-id-ivef n ?
Amek i d-te$riv tanfalit-a : n warrac ? te$riv-tt-id akken i tura ne$ yemgarad ususru d tira
Mi ara temlil tenze$t n akked yimesli w swayes ibeddu wawal i d-yernan deffir tenze$t-
nni tettili-d temsertit gar-asen deg umeslay.
Ma nenna-d : [takurt bbwakal] ad naru : takurt n wakal
Aru akken iwata ayen yellan nnig ujerrid :
- Aar-iw bbuzzal mai bbuffal.
- A bab bbwawal, yezwar-ik bab bbwakal.
- Ddunit bbwin ibedden.
- Tamda bbwaman.
- Cwi-agi, xir bbulac.
Tazabut : aru
- Acal n wussan i mazal i yimuras n tefsut ?
- Mai inu yiger-agi, n wagi.
- Efk-iyi cwi n wudi.
- Kkes amur n widak yeff$en.
- Ad tawiv dewessu n warraw-ik.
Ger tamawt :
Aselmad ad izubet s temsertit.
Aru-d (3) n tefyar anida ara tili temsertit gar n akked w deg umeslay
yTirawalt
yIluma
46
47
Tinza$
er imedyaten-agi:
Teriv $as gguge$ fell-am, tezgiv deg wul-iw.
D ayen i ak-sarame$ seg wul zeddigen.
Iru s a$erbaz.
Yu$al $er u$erbaz.
Wali awalen-a : fell, deg, seg, s, $er
Err-iten di tefyar, tiniv-d ma tbeddel tal$a nsen ?
Acu n wawalen i tettarez tenze$t ?
Amek yettu$al waddad n yismawen i tesselkam ?
Efk-d kra n tenza$ niven ?
Tanze$t d awal armeskil ( ur tettbeddil ara tal$a-s) tetteqqen :
Asemmad ( isem) $er umyag ( yusa-d $er u$erbaz).
Isem $er yisem niven ( tasarut n tewwurt)
Tinza$ yellan d ti: fell, deg, $er, seg, $ef, ddaw, n, s ( yis-) , ar, i, ddaw, nnig, deffir, d ( yid-),
Af-d tinza$ Af-d tinza Af-d tinza yellan di tefyar-a : $ $
Nnif d lerma d ayen yevran di tefsut n 80 di Tizi Uzzu.
Ass-nni, imdanen ff$en $er yiberdan, sutren ayen b$an.
Nnan-d ala dayen neya deg lbael akked uzaglu
ef tmeddurt, $ef tmazi$t ibedd u$ref la yettsu$u
Nekkni ad nerre wala ad neknu.
Rnu-asent i tefyar tinza$ Rnu-asent i tefyar tinza Rnu-asent i tefyar tinza -agi : deg, $ $ $ef, $$ $er, fell, seg, i $$
- Tamazi$t, ..-as tudert, .-as lmut.
- Temi txeddem . tem$er.
- . ucrured . tikli.
- . tegnit n iq i d-yettban urfiq.
- Yettkel . yi$il-is.
Kkes tanze$t ur nwulem ara $ $ .
Iru Mayas (nnig) ($er) u$erbaz. (Deg) (s) ubrid-is, yemmuger-d ameddakkel-is Yuba. Isellem
fell-as, kemmlen abrid akken.
Err tinza$-a di tefyar: gar, i, s, deg, fell, $ $
yTajerrumt
yIluma
Ad cfu$ :
w
47
48
Ad cfu$ :
w
Urmir ussid
er imedyaten-agi :
D ayen ixeddem ufella i d-iekku. ufella i d-iekku.
Ileu, leu, issefruy issefruy.
Iles ixeddem-itent, aqerru yetta$ yetta$-itent.
Avar iteddu s aar.
Ger tamawt i yimyagen yettuderren. tt tt
Amek tga tigawt nsen ? Tekfa ne$ mazal tettkemmil ?
Tigawt nsen d ayen ivran yiwen ubrid kan?
Err imyagen-agi $er tal$a taerfit nsen : xeddem, ekku, leu, ssefr Err imyagen-agi $er tal$a taerfit nsen : xeddem, ekku, leu, ssef Err imyagen-agi $er tal$a taerfit nsen : xeddem, ekku, leu, ssef uy, tta$, teddu. r r
D acu ibeddlen ?
Urmir ussid d yiwet seg tal$iwin n umyag. D tigawt i d-yemmal umyag , d tigawt $ezzifen,
yettkemmilen, yettuawaden
Yettale$ wurmir ussid :
- s usezwer n tt ne$ t : a$

itta$, ddu

iteddu
- s tussda n tergalt tis snat : xdem

ixeddem,
- s temlellit n te$ra : sirem

issaram
- s tmerna n y di taggara : ddari

iddaray.
Ger tamawt : llan kra n yimyagen tettbeddil tal$a nsen irkelli tamawt tamawt deg wurmir ussid : wwet / kkat,
ini / qqar.
Urmir ussid yemmal : tigawt $ezzifen, tigawt iverrun aas n tikkal.

Derrer urmir ussid di tefyar-a :
- Win yettruun asalu, iteddu akken yufa mai akken yeb$a.
- Yettakk Rebbi irden i yir tu$mas.
- Deg wass nettargu, deg yiv yugi ad d-yas yives.
- Taweuft : Acu i txeddmev di ccetwa a dec ?
dec : cennu$ !
Err imyagen-a $er wurmir ussid $$
Sefti imyagen-a d wudem amezwaru dd deg wurmir ussid :
Ffer, bnu, awi, ddari.
yTaseftit :
Tal$a ta a ta a ta erft Urmir ussid
Siwel
Nadi
Fru
Wali
Aru
Lmed
es
yIluma
48
49
50
Tamurt n Umazi$

yTura ad cnu$
Ur ri$ ansi i d-kki$

Ur wala$ s anda teddu$
Ccna yidir
50
51
Ad ktazle$ iman-iw
Tira n tinnubga ne$ n tkarva n yibuddan d yisirmen.
Ini-d ma tzemrev.:
1 . Ad te$rev tabrat, ad tt-tegzuv ?
2 . Ad taruv tabrat i umeddakkel-ik ?
3 . Ad taruv tinnubga ?
4 . Ad taruv takarva n ubuddu ? 4 . Ad taruv takarva n ubudd 4 . Ad taruv takarva n ubudd
Melmi i tettafev Melmi i tettafe Melmi i tettafe iman-ik mi i txeddme vv v.
1... wed-k ?
2.... di sin ?
3... d taggayt ?
4... akked yimeddukkal-ik di tesmilt ?
Muqel ma tzemrev Muqel ma tzemre Muqel ma tzemre .:
1 . Ad takzev tinza$ di tefyirt ?
2 . Ad takzev amqim awsil n yisem di tefyirt ?
3 . Ad takzev amqim awsil asemmad usrid di tefyirt ?
4 . Ad tseftiv urmir sad ?
5 . Ad tesmersev urmir s ad ?
6 . Ad tesmersev urmir ussid ?
7 . Ad tekksev tamsertit n +w di tira
-
51
Asenfar wis 3
Ad xedme$ takarva ideg ara d-meslaye$ $ef yiricen n useklu, ad t-id-gelme$, ad rnu$ ad d-bedre$
iba$uren yesa.
Tigezmin n usenfar :
- Ta - T - T gzemt 1
ut

Ad d-meslaye$ $ef yiricen n useklu


- Tagzemt tis 2

ad d-gelme$ tazemmurt d yifit


- Tagzemt tis 3

Ad d-meslaye$ $ef yiba$uren n useklu d wamek i ilaq ad


nsebiber fell- as
Asenfar 1 Asefed/ ta$uri n yivrisen Iferdisen n tutlayt Afares s tira
Tagzemt 1
ut
- Tigi n Yiekkuren sb : 52
- Iricen n useklu II sb : 57
- Asefru : newwi tafat s wudem
sb : 58
Tirawalt : tamsertit : n + y
Sb :
Tajerrumt: Tizel$iwin n
tibawt Sb : 55
Taseftit: amyag n t$ara Sb :
Tira n tefyar
s tririyin yerzan
imuren n useklu
Tagzemt tis 2
- Tazemmurt TT sb : 60
- Ifit sb : 65
- Asefru : aman yeddren sb : 66
Tirawalt : imesla: [bw]
[gw] [kw] [qw] [$w] Sb : 62
Tajerrumt: arbib Sb : 63
Taseftit : izri ibawa y Sb :
Asmad n tefyar
d tira n uvris
ameyan $ef
useklu
Tagzemt tis 3
- Iba$uren n useklu sb : 68
- Amek ara nsebiber $ef yisekla
sb : 73
- Asefru : a mmi-s n Umazi$ sb : 74
Tirawalt : tamsertit
tagensayt ss, [tt] Sb : 70
Tajerrumt: amqim awsil n
umyag Sb : 71
Taseftit: urmir ibaway
Sb : 72
Asmad n tefyar
d tira n tseddart
tameyant
54
Asenfar 3
Tagzemt 1
55
Isekla n tegi n Yiekkuren
Akken ara teff$ev i temdint n Yieugen, ad tkecmev deg ucadux n tizzegzewt. Isekla ksan,
myuafen wa $er wa, zun d imdanen mi ara myuafen ifassen. Myekcamen wa deg wa, myurzen s
yisuraz n tejgagalin d yigevman n yinijjel : d tizantin, d iggan, d tactin, d isisnu, d tarselt, d igersalen, d
azzu ; yal aseklu ad t-tafev din.
Segmi ara tkecmev alama teff$ev, ad tedduv di tili, avu asemmav ad yesluffuy i wudem-ik. D tagi i d
tigi n Yiekkuren. Ad tedduv akken di tlemmast-is alama teff$ev $er taddart n Yiekkuren. Di temnavt-a
i myudafent snat n tegwa : tin n Yiekkuren akked tin n Ukeffadu. []
Yidir A Yidir A Yidir A MED ZAYED
Anida i d-tezga tegi n Yiekkuren ?
er wacu icuba umaru isekla ?
Amek immug uzwu (lhawa) n tegi n Yiekkuren?
Anta tigi niven i yellan s idis n tin n Yiekkuren? kk kk
Isekla i d-yebder umaru d wid n tegi ne$ d wid iteu umdan?
yAvris :
yTigzi n uvris
54
55
Anwa awal i nessexdam d aknaw n wawal tigi ?
Suffe$ Suffe Suffe -d ismawen n yisekla i d-yeddan deg u $$ v -d ismawen n yisekla i d-yeddan deg u -d ismawen n yisekla i d-yeddan deg u ris, rnu-d wid n yim vv $ ris, rnu-d wid n yim ris, rnu-d wid n yim an ime $$ y anen.
Af-d seg uv Af-d seg u Af-d seg u ris iknawen i wawalen-a: vv
Tkecmev #
Myuafen #
Bder-d aseklu i tessnev imeqqi-d di t vv n imeqqi-d di t imeqqi-d di t eruft .
Smel$ Smel Smel ef sin isekla i d-iteddun: $$
Tainat, tazemmurt, tisemlelt, tamecmact, taefsaft, taslent, takalatust, taxuxet, tulmut, taneqlet.
Isekla i d-yettarwen igumma Isekla ur d-nettarew ara igumma
Yal agummu, ini-d anta tallit deg i t-id-tekksen
Agummu Tallit n tukksa
Tiurin
Azemmur
Tibexsisin
ina
Tifirest
Arevlim
Lberquq
Lxux
Amwan
Tafsut
Anebdu
Tagrest
yAmawal
56 57
Ad cfu
w
Tamsertit : tanze$t n + y
er imedyaten-a
Afras n tzemrin d cc$el n yirgazen.
lin-d yiferrawen n yisekla.
Af-d anida tella tenze$t n .
Anwa imesli i d-yeff$en anida temlal n akked y deg umedya amezwaru ?
I deg umedya wis sin d acu yevran ?
Qren gar tira d umeslay di sin yimedyaten.
Mi ara temlil tenze$t n akked y n yisem amaruz, ttu$alen d [gg] ne$ d [yy] deg umeslay
[ggergazen / yyergazen] maca ad naru n yirgazen. Sdat kra n yismawen niven (wid ibeddun s i , ur
sin ara amaruz deg umeslay) tettruu tenze$t n ma isem-nni i tt-id-ivefren ur yesi ara y deg
umeslay maca ad nettaru : iferrawen n isekla, tarbat n yinelmaden xas ma neqqar-d [ iferrawen
isekla], [tarbat inelmaden].
Tazabut.
ef ugdud yeddren yesbek deg yidurar n yiderwicen.
Ta d tam$ilt n yilef.
Te$zi n yiles diri-tt.
Wala$ tarbat n yizmawen, vefren tarbat n yifisen.
Wa d l$ar n yizirdi.
Yeqqim di tlemmast n yiger.
Aeqqa n yired yeffe$-d si tcullivt.
Tikli-s am tikli n yifker.
D lebs i d amkan n yimakaren.
yTirawalt
yIluma
56 57
Ad cfu
w
Tizel$iwin n tibawt
er imedyaten-a
Tazemmurt tesse$lay iferr.
Tazemmurt ur tesse$lay ara iferr.
er : tafyirt tamezwarut qqaren-as tafyirt tilawayt ma d tafyirt tis snat qqaren-as tafyirt tibawayt.
D acu yerran tafyirt tis snat d tibawayt ?
Sikked tifyar i d-iteddun tiniv Sikked tifyar i d-iteddun tini Sikked tifyar i d-iteddun tini -d d acu i tent-yerran d tibawayin : --
- Ur yei, ur yeswi.
- Mai d adfel ass-a.
- Segmi d-cfi$ uroin d-imil wasif deg unebdu.
- Ulamek truev $ef uvar.
- Ulay$er taruv tura.
Tafyirt tilawayt tettu$al d tafyirt tibawayt mi ara s-nernu tizel$iwin n tibawt. Tizel$iwin n tibawt
yellan d ti : ur, ur ara, uroin, urad, mai, ulamek, ulawumi, ulanda, ulay$er, ulac
Af-d tizel$ Af-d tizel Af-d tizel iwin n tibawt di tefyar- agi. $$
Ulansi d-eddin waman.
Ulac awren deg ukufi.
Ulanda ara nerr anect-a n lqerv.
Ulay$er fe$ addud i wayen ur nesi lmena.
Mai d abrid ur ssine$ ara.
Tidet urad i d-tban.
Err tifyar i d-iteddun d tibawayin
ri$ snat n tektabin.
D nekk ara iruen.
Xas rzu $ur-s.
Smed ilmawen s yiwet gar tzel$ Smed ilmawen s yiwet gar tzel Smed ilmawen s yiwet gar tzel iwin-a n tibawt : ur $$ oin, ulamek, ulac, ur oo .
ikerrez, ..ineqqec.
.a$rum deg uqrab.
.yei imensi uqbel lecra.
.ara nali s adrar acku abrid irgel-it udfel.
yTajerrumt
yIluma
58 59
Ad cfu
w
Amyag n t$ara
er amedya-a
Azwaw, tura, meqqer ; iru wed-s $er ssuq.
Af-d imyagen yellan di tefyirt ieddan.
Ayen i d-mmalen yevra ne$ mazal ?
Anwa udem i$er ftin yimyagen-agi ?
Af-d amatar udmawan n yal amyag.
Amek tufiv imataren n yimyagen-a kif-kif-iten ne$ mgaraden ?
Imyagen n tefyirt, mmalen-d i sin tigawt ne$ yella win i d-yemmalen amek immug Uzwaw
.?
Nezmer ad nebvu imyagen $ef sin : imyagen yemmalen tigawt ( am : ru, ddu, ddem) akked
yimyagen yemmalen ta$ara, mesub mmalen amek yella ne$ amek yemmug kra
( am : im$ur, iwsir, ihriw, izwi$, ifsus, )
Deg waas n temnavin, yemgarad umyag n t$ara $ef umyag n tigawt deg usexdem n yimataren
udmawanen. Deg wasuf, akk imataren yettilin di tazwara n umyag ttwakkasen, deg usget slid
yiwen n umatar i wudmawen akken ma llan ( .it).
Akez anwi i d imyagen n t$ Akez anwi i d imyagen n t Akez anwi i d imyagen n t ara $$
Di tegrest, uvan $ezzifit, ma d ussan wezzilit.
as wesser, mazal-it ileu.
Niqal yegma-d yim$i-a yu$al werra$ yiferr-is.
Sellaw am yixef n tceivt.
Sefti imyagen i d-iteddun, suffe$ Sefti imyagen i d-iteddun, suffe Sefti imyagen i d-iteddun, suffe -d imataren udmawanen tesrewse $$ v gar-asen. vv
Udem Asefti n aru Amatar udmawan Asefti n imi Amatar udmawan
Nekk Uri$ $ Meiye$ .$
Ke
Kemm
Netta
Nettat
Nekkni
Nekkenti
Kunwi
Kunemti
Nutni
Nutenti
yTaseit
yIluma
58 59
Iricen n useklu
Yal aseklu yesa sin yiricen: amezwaru yezga-d nnig tmurt, wis sin yett$ummu-t wakal. Aric
amezwaru yebva $ef sin : tafga d yifurkawen.Tafga d ayen yefen seg wakal armi d anda bdan
yifurkawen. Ifurkawen d ayen i d-yegman seg wanda tfukk tefga alama d taqacuct.
1- Sin wanawen n yifurkawen i yellan: di kra n yisekla am teyda, ifurkawen tturjunen-d seg yiwen
yile$ alemmas igemmun d iselgev.
di kra niven, tteff$en-d seg tefga, tti$zifen, ttihriwen ; akka i mmugen yifurkawen n tasaft. Ifurkawen
n yisekla bvan yef sin, igejdanen d yisinawen. Igejdanen d izuranen, ma d isinawen d ireqqaqen, $ur-sen
ay ttaglen yiferrawen akked yigumma.
Aric wis sin n useklu d iuran : deg-sen izuranen, deg-sen ireqqaqen. Iuran san snat n twuriwin:
tamezwarut, d nutni i yettaafen aseklu deg wakal ibedd, ur i$elli ara ; tis snat, yis-sen i yettidir useklu
acku yis-sen i d-itess aman d yisufar niven.
Asegzi n wawlen : Anawen = lenaf. Ttaglen = ttelliqen. Igumma = lfakya.
- Acal n yimuren yesa yal aseklu ?
- Anwi imuren yellan deg uric amezwaru ? bder-iten-id.
- I umur-nni yellan deg wakal d acu-t ? -t -t
- D acu i d tawuri n yiuran ?
- Bder-d akk awalen i tessnev qqnen $er useklu.
- Ha-ten-a yismawen af-asen-id inemgalen, am umedya amezwaru :
Amezwaru # aneggaru
Nnig #
Yu$ useklu #
yAvris :
yTigzi n uvris
60 61
Newwi tafat s wudem
Newwi tafat s wudem
Si tala-inem
A tamurt n Yimazi$en YY
A tamurt nne$ zizen
Igenni-m yecbe zegzaw

Ilmeyen ha-ten-ad begsen


La am-d-ssawlen
La am-qqaren : A yemma aql-a$.
Newwi tafat s wudem
Si tala-inem
A tamurt n yimazi$en
A tamurt nne$ zizen
Ta ekkemt i yerfed Walas
BESSAUD Muend Arab
Yecna-t TAKFARINAS
Tasfift way telha
60 61
D nekk ara yarun
1. Efk-d tiririt $ef yal asestan. Aru-d tifyar yemmden.
1 .1 . Anwa aric n useklu i yettaafen akal ur yettseyyix ara ?
..
1 . 2 . Anwa aseklu i d-gezzmen medden d aser$u?
..
1. 3 . Bder-d isekla tessnev meqqin-d wed-sen di tegi
..
1 . 4 . Bder-d isekla tessnev iteu-ten umdan.
..
1 . 5 . Bder-d igumma tessnev, 1 . 5 . Bder-d igumma tessnev 1 . 5 . Bder-d igumma tessnev rnu-d isekla i ten-id-yettarwen.
..
1 . 6 . Llan kra n yigumma san i$ess daxel. Anwi-ten ?
..
1. 7 . Llan yigumma niven d tieqqayin i san daxel. Anwi-ten ?
..
1. 8 . Llan yisekla san iferrawen d ihrawanen. Anwi-ten ?
..
1. 9 . Llan yisekla san iferrawen d imeca. Anwi-ten ?
..
1. 10 . Anwi isekla i d-imeqqin kan di tneruft ( ssera) ?
..
62 63
Tazemmurt
Tazemmurt d aseklu yeggten di temnavin
i d-yezzin i yilel Agrakal. D azamul n talwit
. Tazemmurt temmel aas n tafat. ur-s tafga d
tuntimt. Iferrawen-is d adalen, am unebdu, am
tegrest. Tezmer ad tidir aas n leqrun. Agummu
i d-tettarew tzemmurt qqaren-as azemmur.
Tetten-t medden akken d azegzaw ne$ mi ara
yu$al d aberkan. Maca amur ameqqran d iid
i t-aden, tekksen-d seg-s zzit. Medden akk
emmlen zzit acku tetten-t yerna ssejjiyen yis-s
aas n waanen.
Ass-a, deg umaval, llan azal n 600 n yimelyan n
tzemrin. As$ar n tzemmurt, ti$mi ines d tawra$t
d tur$ist, yentem aas degmi i t-ssexdamen
i usram n waas n t$awsiwin. Ma d tizemrin
i d-imeqqin kan akka wed-sent di tegwa
qqaren-asent aebbuj. Aebbuj-agi ttleqqimen-t
medden akken ad yu$al d tizemrin. D tazemmurt
i d-yettakken zzit d aidan, d alawan; ttseggin-t ne$ ttarran-t i mennaw n tgelliwin ne$ sexdamen-t
deg usewwi.
Asegzi n wawalen :
- Ur$is: a$uzal: d ini yettakken cwi anzi i i $er yi$ed
Anti timura ideg tella s waas tazemmurt ?
Acu n ugummu i d-tettakk tzemmurt ?
Anta tallit ideg leqqven azemmur ?
Acu i d-tekksen seg uzemmur ?
Deg wacu i sexdamen afaris-agi n uzemmur ?
Anti tigelliwin ideg ttarran azemmur ?
Amek ttarran aebbuj d azemmur ?
yAvris :
Isestanen:
!
62 63
I II id

aidan.
- Acu i nerna i umyag akken ad d-nessuffe$ arbib aidan ?
- Efk-d 5 n yimedyaten niven i yimyagen-agi.
Imli

Irig

Imsus

Izwi$

Imlul

Tazemmurt d aseklu i d-yettaoo Tazemmurt d aseklu i d-yetta Tazemmurt d aseklu i d-yetta an azemmur. oo oo
- Bder-d 6 n yismawen niven n yisekla i tessnev.
- Efk-d isem n ugummu (ma san) n yal yiwen deg-sen.
Deg uv Deg u Deg u ris, llan wawalen vv i d-yemmalen ti$ma
- Af-iten-id.
- Rnu-d kra niven s-$ur-k.
Efk-d inemgalen n wawalen-agi: Md: uzyin # ucmit
- aberkan #
- aidan #
- tettidir #
- tekksen #
- talwit #
- ameddakkel #
- yuli #
- ameyan #
yAmawal
64 65
Ad cfu
w
Imesla : [gw] [kw] [$w] [qw]
er imedyaten-a
Yal aseggas amaynut, ttazne$ takarva n yennayer.
Deg wussan n tasmuvi, yett$ar

uglim-is.
D a$rum i yettawi deg uqrab-is.
Yeur akk Yeur Yeur d ixmir akk akk
ef tgecrar nu$al, sda ef ef t ul$em di era;
Di tefyar-a llan yimesla yemgarad wamek i ten-id-neneq d wamek i ten-nura. Anwi-ten ?
Amek i ten-id-ne$ra ?
Amek i ten-nura ?
Ibeddel unamek n wawalen-ina imi ur ten-nuri ara akken i ten-id-ne$ra ne$ ala ?
Imesla [gw], [kw], [qw], [$w], [xw] mai akken i ten-id-nneeq i ten-nettaru.
Xas neqqar-d - [agwlim], ad t-naru aglim.
[axwleno] ad naru : axleno
[a$webbar] ad naru : a$ebbar
[aseggwas] ad naru : aseggas
Suffe$ Suffe Suffe -d seg tefyar-a ismawen i yes $$ an imesli yemgarden gar ususru d tira.
- Isuv-d wavu yessafeg a$ebbar.
- Ulli emmlent agercal.
- Amzur-is d akbal d lwerd amellal.
- Taga tettaooa-d tife$wa.
- Yeqbel ad yeddu d imneggef.
- Axeddam te$der-it teswit.
- Yenoer yiri-w tiregwa, ff$ent $er wul-iw.
Tazabut
Ay asebsi n uxleno, abbu inek ittnawal awal.
Tizizwa ttidirent d igelfan.
Di loib-iw mi d-yella kra, ad t-yaker ufus-is.
A$bel n bab-is.
yTirawalt
yIluma
64 65
Ad cfu
w
Arbib
er imedyaten-a
Amur ameqqran n yimdanen aden azemmur.
Tazemmurt $ur-s tafga tafga tazurant.
Acu-ten wawalen yellan sdat widen yettuderren ?
Acu i d-yerna wawal ameqqran i wawal amur ?
Anwa amyag seg i t-id-nessuffe$ ?
Acu-t, ihi, wawal ameqqran ?
Arbib d awal i d-yemmalen amek immug kra, ama d amdan, ama d ta$awsa, ama d im$i.
Amedya: argaz ukyis. Amcic aberkan.
Awalen ukyis akked aberkan d irbiben
Suffe SS $ uffe uffe -d irbiben yellan deg u $$ v -d irbiben yellan deg u -d irbiben yellan deg u ris-agi vv .
Tazemmurt d aseklu i yellan s tuget di temnavin n yilel Agrakal. ur-s tafga d tazurant. Addag-agi
d azamul n talwit. Iferrawen-is d adalen am unebdu, am tegrest. Yettidir aas n yiseggasen. Agummu i
d-yettaooa d azemmur. Tetten-t d azegzaw ne$ mi yu$al d aberkan.
Muqel tkemmle MM v uqel tkemmle uqel tkemmle
Ameqqran

im$ur
Amellal

Amezwaru

Uric

Ameyan

Azegga$

A$ezzfan

Sile$-d irbiben s yimyagen-agi $$ .


Ggri

Iwzil

Imri$

Ilwi$

Icmit

Dder$el

yTajerrumt
yIluma
66 67
yIluma
Ad cfu
w
Izri ibaway
er imedyaten-a
Igenni-m terkeb-it tawla
Ur t Ur -fhime tt $ ara
Ur d-yefki tafat n tt e$ lehwa
Ur iban ara
Ur yeooi iij ad d-yecreq.
Ayt mangellat, Tikkest seg igenni-m
Tifyar-a d tibawayin ne$ d tilawayin?
Af-d imyagen. D ibawayen ne$ ala?
Lemmer ad asen-nekkes tizel$iwin n tibawt, yella kra ara ibeddlen deg-sen?
Qren ger yimyagen-ina mi ara ilin d ibawayen akked mi ara ilin d ilawayen ?
Kkes ur di tefyirt taneggarut.
Izri ibaway yettale$ s tmerna n ur . ara i umyag. Tibawt deg yizri tgellu-d s temlellit n
te$ra deg waas n yimyagen :
(a

i) yed a

ur ye di.
(e

i) yeffe$

ur yeffi$.
Err amyag yellan ger tacciwin $er yizri ibaway : $$
- (yusa-d) $er tme$ra n gma-s.
- (yelmed) tamazi$t di temi-s.
- (yesla)-as mi d-yewwev.
- (Yusa-d, iceyye- d, yu$al-d) $er warraw-is.
- (B$i$) ad d-ini$, ad yifsus wul-iw.
Err tifyar $er tibawt : $$
- Yeef-it, yezla-t.
- Kerzen deg yiweooiben.
- Yefra wurar, tfukk tme$ra.
- Yekker-d ad d-yerr ttar.
- Yekcem $er uxxam, yufa-ten tetten.
- Fehme$-tent d acu-tent.
- Umne$ s wayen yevran.
yTaseit
66 67
yAvris :
yTigzi n uvris
Ift
Ifit d aseklu i d-imeqqin di temnavin
izeqqlen. Yegget di$en di temnavin i
d-yezzin i yilel agrakal. Ifit d addag
izemren ad yesu alama 10 n lmitrat
di te$zi. Iferrawen-is ldin, d ilegga$en
deg udem n ufella, d iercawanen deg
wudem n wadda. Tal$a nsen temgarad
seg useklu $er wayev. Ifit i$elli-as
yiferr deg umwan. Ti$mi n yifurkan-is d
tefga-s d tadbert.
Agummu-s d aidan, yeur
d ieqqayen s-daxel. Yesa tafenda
d ta$udant. Yettmaa d tibexsisin ne$
d ini$man.
Asegzi n wawalen:
Ini$man: ibuben, tazart - adbar : d ti$mi yettakken anzi $er tin yitbir,
Anda i d-imeqqi yifit?
Amek gan yiferrawen-is?
Acu i d-yettakk yifit?
Amek yettmaa ugummu-a ?
Acal n wanawen n tneqqlin i yellan?
Amek yettu$al yiferr n yifit qbel ad ye$li?
I wumi i t-ttakken
68 69
Aman yeddren
Ulac wi ara tt-izeggren
Ma cennun ay ceben waman yeddren
Ar cennun tiemmarin
La tnehher deg wakraren
yAd cnu$
Idir, ccna Arrac n Tiddukkla

Yelli tejba-d deg waman
Tejba deg waman yeddren
Arrac d imerac i gman
Ttazzalen ur ttaggaden
kerset agus
Agus bu-seba yisura
Avar fessus
Wi yecfan ma ad d-ya$ kra
Yiwen wass aman yeddren
Ad n-awin abrid n rrif
Di tafrara ad d-temmagrem
Timura anda i nensa zik
Xas rut, rnut
Ma tewwim-d deg wurrifen
Xas rut, rnut
Tamurt tuli d asawen
68 69
Aru-d avris ideg ara d-tgelme vv v ris ideg ara d-tgelme ris ideg ara d-tgelme takalitust. Semres awalen-agi: vv
D aseklu - imeqqi-d - iuran-is keccmen aas deg wakal - anda llan waman - tettqerri $ef
yisuyax - tettidir aas n yiseggasen as$ar-is sexdamen-t deg waas n t$awsiwin.
S yisestanen-agi, rev ad d-taru vv v yiwen n u vv v yiwen n u yiwen n u ris ideg ara d-tmeslaye vv v $ef useklu i $$ t tt emmle v. vv
Acu n waddag i temmlev ?
Anda i d-imeqqi ?
Acal yettidir ?
Acu n ugummu i d-yettaooa ?
Melmi i t-id-yettaooa?
Yettmaa ugummu-agi ne$ ala ?
Muqel tugna tgelmev Muqel tugna tgelme Muqel tugna tgelme -d addag-agi tettwali vv v sdat-k. vv
Mmeslay-d $ef :
-tefga-s
-ti$mi-is (ini-s)
-te$zi-s
-iferrawen-is
-agummu ines ( ma yesa)
D nekk ara yarun
70 71
yAvris :
yTigzi n uvris
Iba$uren n useklu
Tiegwa, imuda$ d yisekla amzun d turin
n ugama. D nutni i t-yettcebbien. D nutni i
yessizdigen azwu : ssuffu$en-d uksijin, tessen
azwu yeslu$ wuksid n kabun.
Kra n yisekla, ittekkes-d umdan seg-sen as$ar.
Kra, yessexdam-it d aser$u, kra, yessexdam-
it di lebni ( tigejda, isulas, timuwa n ssqef,
tiwwura, wiqan), kra niven, ixeddem yis-s
aas n t$awsiwin n uxxam: ikersiwen, wabel,
tibeqsay, ti$enjawin, imeren
Kra n yisekla niven, ttarwen-d igumma,
yett$ellit-iten umdan.Yal agummu yesa
tallit deg yettewway. Ma nerra cwi kan akka
tidmi nne$ $er temsalt, ad naf mai yiwen n
uba$ur ay yellan deg yisekla. Kra n ddwawi,
seg yisekla i ten-id-ssuffu$en yimussnawen.
Asmi i d-yennulfa lka$ev di tmurt n Ccinwa,
s yiclem n useklu i t-id-xedmen. Di tegrest, mi
ara yegget ugeffur, limer mai d isekla aas n
wakal ara awin waman. Di tefsut, ouoougen,
berrun-d i tfendiwin tiidanin. Deg unebdu, d
isekla u$ur ddarayen yimdanen d yi$ersiwen
$ef waqqaren n yiij. Di taggara, tewwi-d ad
d-nemmeslay $ef wazal n yisekla d yidgan
n tizzegzewt deg yi$erman : di temdinin, yettlu$u mli uzwu, ma ulac isekla d acu ara s-yesneqsen
alu$u ? Ma yella ulac idgan n tizzegzewt, anida ara izmiren ad sgunfun ne$ ad kksen lxiq medden ?
D acu n ccbaa i tezmer ad tt-id-tmagger ti, ma tu$al twennavt ala ssiman d llaju ? Ihi, tifrat d uu n
yisekla d usebiber fell-asen.
Acu n uba$ur i san yisekla ?
Acu n t$awsiwin i d-ttawin medden seg yimuda$ ?
Ayen tteun addagen di temdinin ?
Acu i d-yettawi umdan seg yisekla ?
Ayen xeddmen idgan n tizzegzewt di temdinin ?
Anta ta$awsa akk yelhan i d-yettakk useklu ?
70 71
Yal awal deg wigad-agi i d-iteddun wali anwa awal ukkud yezdi aar: d aser$u ne$ d as$ar
er$, qqar, ta$ert, $ri, $er, timer$iwt,
Aser$u As$ar
Anwa isem n useklu iseg d-yeffe$ nwa isem n useklu iseg d-yeffe nwa isem n useklu iseg d-yeffe yisem tabaqit. $$
Suffe SS $ uffe uffe -d seg u $$ v -d seg u -d seg u ris ismawen n tillay n useggas vv
Af-d deg u AA v f-d deg u f-d deg u ris isem-is umkan deg llan yisekla di temdint. vv
Af-d deg u AA v f-d deg u f-d deg u ris aknaw n wawal i vv $erman . $$
Acu i d anamek n wawal ad sgunfun deg uv cu i d anamek n wawal ad sgunfun deg u cu i d anamek n wawal ad sgunfun deg u ris ? vv
yAmawal
72 73
Ad cfu
w
Abeddel di lmeneq : ss

[tt]
er imedyaten-a
Adfel ifessi s leqel.
Yal tameddit iesseb idrimen-is.
I$esseb di tikli.
Suffe$-d imyagen yellan deg yimedyaten.
Qren gar wamek i ten-nura d wamek i ten-id-nneeq.
Af-d tal$a taerfit n yal amyag.
Sefti-ten $er yizri d wurmir aerfi d wudem wis tlata n wasuf (netta).
Ansi i d-yekka ihi yimesli [tt] ?
Mi ara yili uar n umyag d s mi yessed usekkil-a lad$a deg wurmir ussid, neqqar-d [ tt ]
Md : (fsi) nettaru : ifessi, nneeq-it-id : [ifetti]
Se$ti igulen yellan di tefyar-a. $$
- Nfetter ini$man deg yiferrugen akken ad qqaren.
- Kra n win i$ettben yettegririb.
- Kra n win iettben wed-s i$ellev.
Tazabut : (Aselmad ad d-i$ Tazabut : (Aselmad ad d-i Tazabut : (Aselmad ad d-i er am wakken i d-nne $$ eq )
- Txessi teftilt deg yiv.
- Fessren medden iceiven akken ad kkiwen.
- Aksum ma yeqqim i yiij, ifessed.
- Ur $esseb ara deg wawal.
Sefti amyag (fser) $er wurmir ussid, udem amezwaru (nekk ) $$
Sefti amyag ( Sefti amyag ( Sefti amyag ( seb) $er wurmir ussid, udem wis krad (netta) $$
yTirawalt
yIluma
72 73
Ad cfu
w
Amqim awsil n umyag
er imedyaten-a
Yu$-d a$rum, yea-t $r $r
yerzef $er uletma-s, yewwi-as tarzeft.
er : t yellan d umyag yea-t, as yellan d umyag yewwi-as, neqqar-asen: imqimen
udmawanen iwsilen n umyag.

Deg umyag yea-t limer mai d t anwa awal i wumi ara d-niwed ?


Deg umyag yewwi-as. Anwa awal i nessenfel s as

Limer ad as-nernu tazel$a n tibawt i yimyagen-a (yea-t akked yewwi-as, anda ara ilin
yimqimen iwsilen?

D acu yettilin gar umyag d umqim awsil?


Amqim awsil n umyag iteqqen $er umyag s tezdit. Amqim awsil yezmer ad yili sdat umyag
.
Md : yenna-as. Yezmer da$en ad yili deffir umyag. Md : ad as-yini.
Err ajerriv ddaw umqim awsil n umyag vv
Kemmel tafelwit-a
Amqim ilelli Amqim awsil Amqim awsil
nekk Temmel-iyi Tebber-iyi
Ke
Kemm
Netta
Nettat
Nekkni
Nekkenti
Kunwi
Kunemti
Nutni
Nutenti
Err amqim awsil iwulmen deg wadeg n yisem yettuderren :

Anelmad yura tamsirt.

Aselmad iemmel inelmaden.

Ur tekkat ara tselmadt tinelmadin Ur tekkat ara tselmadt Ur tekkat ara tselmadt
yTajerrumt


Fki$-am ul-iw awi-t akken ad sebre$ fell-am.
ef yisem-im aziz yuzzel leqlam,
teriv-iyi a tin ized$en ul-iw
Tesvelmev-iyi ur vlime$, xas velme$ mebla leb$i-w.
Adam-id-qqle$ d aear, s yisem-im ad am-in
siwle$.

Yerra awal i gma-s. gma-s.

Tta$ awal i baba-k.
yIluma
74 75
Ad cfu
w
Urmir ibaway
er imedyaten-a
Azekka, ad yinig $er l$erba
Yal aseggas, yettas-d $er tmurt
Af-d imyagen
Tigawt nsen tevra ne$ ad tevru ne$ tverru?
Err $er tibawt imyagen n tefyar-ina. Beddlen yimyagen-ina di sin?
Di tal$a tilawayt, yella wurmir aerfi, yella wurmir ussid, ma di tal$a tibawayt yella kan
wurmir ussid ibaway.
Yettale$ wurmir ibaway s tmerna n tzelyiwin n tibawt i wurmir ussid. Md: d-yettas ur $er
tmurt.
Aru imyagen yellan gar tacciwin akken iwata :
- Ur (awev) ara medden, uqcic-agi.
- Ur (ddu) ara di tkerrust n Qasi.
- Aqcic-agi, ur (qadder) ara im$aren .
- Mqidec bu-lehmum yal ass ur (gen), ur (nuddem)
Err imyagen yellan di tefyar-a $er wurmir ibaway : $$
- Yekkat ayyul, yeddaray tabarda
- Yesla, yera.
- Yelmed tamsirt.
- Beddlen idis.
- Ad rue$ azekka. rr
Sefti amyag ili $er wurmir ibaway, udem wis krad (netta). $$
Sefti amyag aru $er wurmir ilaway, udem wis krad (netta) $$ .
yTaseit
yIluma
74 75
Amek ara nsebiber $ef yisekla
Anda ulac isekla ur tettili tudert acku d nutni i d turin n ugama.
Akken ad nareb fell-asen, tewwi-d:
- Ad neu isekla di yal tardast n wakal ur nebni ara.
- Ad nader iclem yedlen tafga imi d netta i yettqerri
aanen $ef yisekla.
- Ur nessentuy ara imesmaren di tafgiwin n yisekla.
- Ur nettciddi ara aseklu s yilewi ma ulac ad t-yexneq
ur yettim$ur ara.
- Ur ngezzem ara iuran acku d nutni i d imi n
yisekla.
- Ur nesmaray ara $ef yisekla ifarisen ara ten-
ivuren (am ubenzin.)
- Ad nader $ef yiferrawen acku yis-sen i
yesnuffus useklu.
- Ur ncellex ara ifurkan ma ulac ad yeqqar
useklu.
- Ur nettali ara $ef yifurkan ireqqaqen ma ulac
ad d-ren.
- Ur nferres ara ma yella ur nessin ara ad
nefres.
- Tewwi-d ad nerr azal i yisekla am wakken i
asen-t-rran yimezwura nne$. Awal yeooa-t-id
Ccix Muen-u-Lusin :
uhde$ Rebbi
Ar win ur nemmel agvi
Ul-is, ar d abe$vi.
Acu$er teun medden isekla ?
Ayen ur gezzmen ara medden iuran i yisekla ?
Ayen ur d-tewwi ara ad nesmir ifarisen imekruren $ef yisekla ?
Acu n uba$ur i yesa useklu?
yTigzi n uvris
yAvris :
76 77
Ad cnu$
A mmi-s n Umazi$
Lunis n At-Mangellat, tasfift Iminig n Yiv
Lbaz seg udrar yekker-d ihuzz afriwen
Yusa-d $er $ur-k ad k-id-yessaki
Ad ak-in-yessiwel s yisem ara k-id-yesnekren
Awal tettuv ad ak-t-id-yesmekti
as ma tesev, la tettarguv, medlent wallen
Ad tent-id-teldiv mi ara k-yini:
A mmi-s n Umazi$
Iij nne$ yuli-d
Aas aya ur t-ri$
Ass-a nnuba nne$ tezzi-d
Lu deg yiberdan, yak ass-a a$rem tes kk iv-t
Kra tettwaliv la k-id-yettwali
Azezzu s ujeooig-is awra$ twalav-t
Di ccbaa n tmurt-ik yettikki
Mi ara teddiv fell-as ad ak-id-yeef tacvavt
Ad k-yebes, muqel-it ad ak-yini:
A mmi-s n Umazi$
Iij nne$ yuli-d
Aas aya ur t-ri$
Ass-a nnuba nne$ tezzi-d
Ma tfehmev ldi-d allen-ik, muqel s idisan
Ad twaliv atma-k, ad k-id-walin
Ahaw semlilet ifassen-nni ferqen wussan
Ma mlalen kul ccedda ad tefsi
Aberi n tegmat ad ken-id-iur d alawan
Ad d-yeglu s ut ad awen-yini:
A tarwa n Umazi$
Iij nne$ yuli-d
Aas aya ur t-ri$
Ass-a nnuba nne$ tezzi-d
76 77
Ini-d ih ne$ ala $$
- A$anim d aseklu (......)
- akalitus d aseklu (..)
- Aberwaq d aseklu (..)
- Taslent d aseklu (..)
- Isisnu d aseklu (..)
Smed tifyar-a :
- Ini$man d agummu n.
- Isisnu d agummu n ....
- Tijujtin d agummu n .
- Zzit d a t d t d faris n ........ ff
Rnu-d s$ur-k isufar ni $$ v ur-k isufar ni ur-k isufar ni en, tini vv v en, tini en, tini -d vv ansi i d-tekken.
Err yal ugummu $er useklu i t-id- $$ y er useklu i t-id- er useklu i t-id- ettarwen : Abelluv, Zz vv it, Tayni, Ulmu, Tibexsisin,
Tizwal , arevlim ?
- Tazdayt tettarew-d.
- Ifit yettarew-d........
- Takerruc - Takerr - Takerr t tettarew-d...
- Taslent tettaooa-d...
- inijjel yettakk-d ...
- Tazemmurt tettarew-d
Yenna umedyaz :
Ass-a, i$ im$i, azekka d aseklu ad yu$al
Ini- d, s kra n tefyar, amek yettu$al yim$i d aseklu.
D nekk ara yarun
78 79
Ad ktazle$ iman-iw
Ini-d ma tzemrev..:
Ad te$rev avris yerna ad t-tfehmev ?
Ad d-tmeslayev $ef yisekla ?
Ad tgelmev iricen n useklu ?
Ad d-tefkev iba$uren n useklu ?
Muqel ma tzemrev..:
Ad txedmev tafirt i kra n yisekla tessnev ?
Ad d-taruv $ef useklu d uba$ur yesa ?
Ad d-taruv $ef temlilt d uba$ur yesa useklu ?
Ini-d ma tzemrev..:
Ad takzev izri ibaway ?
Ad takzev urmir ibaway ?
Ad tesmersev tibawt di tefyirt ?
Ad d-taruv mai ss

[tt] ?
Ad takzev amqim awsil n umyag ?
Ad taruv war tan$it isekkilen [ww], [gg], [k], [q] , [$] ,
+ -
78 79
Uun Tamazi$t Tafransist
1. Aba$ur (kb, mw) Bienfait, avantage
2. Abare$ (kb) Renard
3. Agethil (seg gget : tre nombreux + ahil : programme) Curriculum
4. Addag (mw) Arbre
5. Adday (mw) Base (de)
6. Afniq (kb) Coffre
7. Agadez ($ds) March (le)
8. Agama (mw) Nature
9. Agbur (mw) Contenu
10. Agejdan Principal
11. Imeglem (seg aglam ) Descriptif
12. Aglam (mw) Description
13. Agra ( MC ) Cartable
14. Akez Reconnatre
15. Aknaw (seg KNW= tre identique, semblable, tre synonyme) Synonyme
16. Aktawal (seg takti :ide + awal) Champ lexical
17. Aktazal (seg ket, sket (tg): mesurer + azal : valeur) Evaluation
18. Alaret (ilurat) ( seg ulu : tre gal + aret / chose, objet) (s) Exemplaire
19. Ales Raconter, narrer, rpter
20. Almad (seg lmed : app (seg lmed : a (seg lmed : a rendre) (s) Apprentissage
21. Ama$lay (i en) n tigawt,
Tignatin
Circonstances de laction
22. Amakun (tg) (seg m + takunt : merveille ) merveilleux
23. Amallal (seg tallalt : aide) (kb) Adjuvant
24. Amaru (imura) (mw) Ecrivain
25. Amastan ( MC ) Protecteur
26. Amayas ( MC ) Gupard
27. Amazun ( seg azen (kb) : (s) Destinataire
28. Ameraw (seg er : (kb)) Visuel
29. Ameskar (mw) Auteur
30. Ameslaw (seg imesli :) Audio
31. Amigi (imigan) (seg m + eg = faire) (s) Actant
32. Amnamar Opposant
yAmawal
80 81
33. Amninad (seg ani : observer + nadi : chercher) diagnostique
34. Amsagan (seg m + eg = faire) (s) Actanciel
35. Amsew (m + sew = boire) Buvard
36. Amazan Destinateur
37. Amuken ( MC) Prparation, organisation
38. Ananar ( MC) Encls pour animaux
39. Anaw (dialectes marocains) chl Type
40 Anembav (seg mbev : se dbrouiller, se procurer qqc) (seg mbev (seg mbev Actant (sujet dans le schma actanciel)
41. Anersam (mw) Coiffeur
42. Anevfar (mw) Discipline
43. Angal (mw) Code
44. Anhil ( MC ) Autruche
45. Aninad (seg ani : observer + nadi : chercher, ausculter) (s) Diagnostic
46. A$awas (mw) Canevas, plan
47. A$lad (mz) Rue
48. A$nib ( MC ) Crayon
49. Armus (seg rmes : recevoir) (s) Acquis (nom)
50. Asalel (kb) Support
51. Asami (seg sami : sapprocher) (s) Approche
52. Asatal (deg udlis n unelmad n Maruk), (B.B.) Contexte
53. Asaway (seg awi : mener, prendre, conduire) Canal
54. Aseklu (mw) Arbre
55. Aselkim (lexique informtique de S. SAAD) Ordinateur
56. Asewsen (seg WSN : CHAKER, manuel de linguistique berbre II,
pp : 175 et 222) (s)
Publicit
57. Asezzay (s + zzi = tourner) Compas
58. Asinaw Secondaire
59. Askar (seg sker : faire) Dclenchement
60. Assar (MC) Besoin, manque
61. Astan (mw) Dfense, protection
62. Awadem Personnage
63. Awina$ (kb) . Dallet Gris clair
64. Awras Fauve (couleur)
65. Axatar (mw) Important
66. Ayis Cheval
67. Azadu$ (mw) Batiment
68. Azeglal (mw) Boulevard
80 81
69. Azwu (mw) Air
70. Ifecka (mw) Moyens
71. Ifs (kb) Hyne
72. Ift (ifitwan) (kb) (si Genzat, SIF) Figuier
73. Ilu (MC) Elphant
74. Inaw (mw) Discours
75. Ini (mw) , ti$mi Couleur
76. I$niben at-ti$ma Crayons de couleurs
77. I$rem Ville
78. Irem (seg arem : essayer, tester) (s) Test, composition
79. Iswi (mw) But / fnalit
80. Iwnes ussid (seg tiwinest, tawinest : qqc de circulaire) Disque compact
81. Ktazel (seg ket, sket (tg): mesurer + azal : valeur) Evaluer
82. Nined (seg ani : observer + nadi : chercher, ausculter) Diagnostiquer
83. Senfel (kb, clh) Changer
84. Sgel (mw) Emettre
85. Sker (clh) Dclencher
86. Slev (mw) Analyser
87. Tadlist n takat Livret de famille
88. Tafenda (mw) Parfum
89. Tafesna (mw) Degr
90. Tafga (MC) Tronc darbre
91. Tagnit n taggara Situation fnale
92. Tagnit n tazwara Situation initiale
93. Takala/Tarrayt Dmarche
94. Takalast (B.B) Album
95. Takatut ( MC) Mmoire
96. Takenwa (seg aknaw : tre identique, ressembler, (kb) ) Synonymie
97. Tamasit (mw) Responsabilit
98. Tamendit (mw) Joie
99. Tamert (timar) (mw) Heure
100. Tanedlist ( n (lieu) + adlis : livre) Librairie
101. Tanesramt n yi$niben Taille-crayon
102. Tanfust (tg, mz, clh)
Tamacahut (kb)
Conte
103. Tanzagt (mw) Dure
104. Ta$ult (mw) Domaine
82
105. Tarektit ( seg arekti : (kb) Pte modeler
106. Tasdart (kb) (seg adar : rang) Rgle
107. Tasdat (N.ZERRAD) Minute
108. Tasint (seg sin : deux (kb) (tasnin) Seconde
109. Tasmilt(mw) Classe
110. Tasnedwelt (seg sn : science + dwel : duquer (MC) Pdagogie
111. Tasugna (seg sugen : imaginer (mw) Imagination
112. Tasukt (mw) Avenue
113. Tawennavt (mw) Environnement
114. Taywalt (mw) Communication
115. Tazmert (tizemmar) Capacit
116. Tigawt (mw) Action
117. Tikerrist (seg kres : nouer) Intrigue
118. Timsizzelt (msizzel : concourir (azzel : courir) (kb) Comptition
119. Tinciwt (kb) Plume
120. Ti$mi Teinte, couleur
121. Tirawt (mw) Ecrit (nom)
122. Tugna (mw) Image
123. Tunart (mw) Enigme
124. Ullis (seg ales : raconter, recommencer) Rcit
125. Untim (MC) Solide, fort
126 Unu$en ittembiwilen Dessins anims
Isegzal:
Clh : tacelit
Kb : taqbaylit
Mz : tamabit
Mw : amawal n tmazi$t tatrart
Mc$ : tamace$t
ds : ta$damsit
S : asumer

S-ar putea să vă placă și