Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
Electrostatique
/I
ELECTROSTATIQUE
.
$
) !
Thals de )
3
;
12
"
('
%
4$
/ 0
(Ionie)
%!8 9 ,
!"
& (ambre)
#":
"
lectricit
4 5
lektron
62
62
";
,+
(Milet
(& 7
2, >
545
.< "
?"
(Notions fondamentales)
08
"
"
7 &C
%!8 !
" "8
D E
&!
6 F$
.< "
F8
.
6 $
7
( G1.10
B
0
C % (BG1.1 0
):
2,
J )%
"
F$
# K >
>
"K
0"
62
Universit de Bchar
6 F8 B
8 2, ; 2 )
) :
J ;
"
,
9 , 62
B D E
2, (2.1 0
8 2,
7 0%#
A.FIZAZI
(&>
/1
)# .!
%!8 !
F$ : $
) .'
. KL >
A2 ."
>
F$
F8
A2
B6
>
/A
% &!
0"
(Expriences dlectrisation) :
" "$
625
.B 2
(
A2
M
4
"K
LMD1/SM_ST
Electrostatique
++++++
++++++
"K
2B E
.q
#" $
2 N
6
.(
9
!"
#"
!" +
(+)
* !
%&
' (
)#
5 % 9, < "
!"
* !
,-
+
)
++++++
!"
J 2.1 0
.
++++++
"
)
.
6 F$
0.
( 12 ;
++++++
:2.1
A.FIZAZI
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
Electrostatique
: )
!"
!" /2
.> 2 O
(noyau)>
5)
>
0
%8
< ! .(Ernest
9$
>
> 20 .
Q
08
J 0%#
>
19
A.FIZAZI
O $
2 ;
R
:
q = n.e [A.s = C] , n
.>
A2 . e +
8 1B 2KS
C!
[A.s = C]
.
. E 07K
$!
2 .
:
(2.1)
.>
(neutrons)
,
.
>
1911
e = 1,602.10
1B) >
08
)# 0
B
(1.1)
1932
$# 5
>
(protons)
. (nuclons)
5 %
R A2 .
$!
P "K
Universit de Bchar
,6
(
% !< F
5
1
: B
T
& $/
LMD1/SM_ST
Electrostatique
. $/
#
B
& 2
8!
E# $8
Q .(quark) ;
& @B
.B $ $
O KB
E 0
&
B
E
2
3
1
3
. (u = + e , d= - e)
.6
625.1016 = n /
n=
1
1,60.10
A2
&
0$
Q&
'
>
% >
.(
% 2 6
0"
B:1.1.
19
.2
/3
1B
R
) 5%
% >
. KV 9 , 5
0%:
"$
B> E
.(;
$!
C
.
$#
"
0E %
, 1B 9
, 6
> %
9
"%
2,
,
&
,
.30
2, ) %
" % 2 0. . . B B
"
08
J @
.(0 $ (
.
$!
$!
*2
J &0 $
( 12
> 2 > K:
.B B
J &N
R
12
R < ! &> 2
$
.
>
2 9
2 0. .N
"%
>
A2
J N
"%
6 F$ 0. )5
,.
1B $#
R 1B)
0E % .>
7 8
.
.(ions)
A.FIZAZI
7
Universit de Bchar
B $
LMD1/SM_ST
Electrostatique
-5
% -
$ 2, (E
.>
2,
08
.@
. 08 @ B 5
0 $
0 0$
5
12 NF
)#
9
1B
% !
(
E
&(
S
Q)
2 B
% !
>
,N
/4
.
/ 0
2 J
7
4
2
" G6
R 0$
W0 K
2,
B .
P$
.S
B
# &
B .
, 6
, $# ;
.
1E
R
Y
(1806G1736 )
@#
& 2
0 B
.@
@ ,
A
B
6 8B @$!
$
5
Q .6
6
G3
Coulomb
7+
2 /B
# 5 % NF
B <Z
& B
(1810G1731)
,6
J & 5 % X
12
D E &7.
Q B 0
(Loi de Coulomb-Cavendish):6
1785
> "
.0 $ (
;
O ) .6
&
$ N
.(0"Y
7 /1
(Etude qualitative) :
!$
0.
.
A.FIZAZI
12
B 62
> $
(4.1) 0
m2
m1
Universit de Bchar
) 8 9
6
0 "
C$
q2
q1
LMD1/SM_ST
Electrostatique
% : P "K
2 07K
> $ 0
/6
"#
& q2
q1
0 B
m1
q1
.Z
q1
Fe
7 /2
> $ :
:
87%
2 4
9!% ;) %
)%
1"
:
(3.1)
u=
r
>
r
T % 0.
u '
Fe = K .
q1 .q2
u
r2
:> %
. (permittivit du vide)\ #
q1.q2
Fe = K .
(4.1)
2#
0.
K=
:
Universit de Bchar
'
K +
[ N]
r2
9!% K
0
q2
[ N]
:
A.FIZAZI
/
.ABCDEFGH
m2
q2
(Etude quantitative)
> $ /D
l2
l1
Fe
!6
1
4
$
LMD1/SM_ST
Electrostatique
9.10+9
(5.1)
0.
2KS
Nm 2 C-2
c '
= 8,8542.10
0
C2
N .m 2
12
Nm 2
C2
K = 8,9875.10+9
1
:
4 c2
$ 2KS
6
J @
O KB >
. c = 3.108 ms
\ #
F
: "2
:
&
Fe &
>
6 $ F e &62
R )#
>
"
)# ! F
6 /
(5 %
@
$
6
B)
62
J &K
.(
: q1.q2 0
# K
: q1.q2 0
J 0%#
. F q1 = F q2
0%# ,
> 8> % 6
.
%
8)
$
62
A.FIZAZI
Fe K .e2
=
Fg G.me2
.;
> $
P "K
Fa = G
62
e2
K 2
Fe
= r2
Fg
m
G 2e
r
qqe
u
r2
8>
Fe = K
2,
> 8
Fe
Fg
Universit de Bchar
4.1042
mme
u
r2
:2.1 .
:
LMD1/SM_ST
Electrostatique
]1km +
> 8
1C
:3.1 .
q2
1
Fe =
. 2 ; Fe = 9.109
; Fe = 9.103 N :
3 2
4 0 r
(10 )
1
J \ #
2 .
2,
O $
: 5!*
(Principe de superposition)
!! !$
(,
" (
q3
q1
q2
F32
F12
F2 = F12 + F32
.(7.1) 0
A
87! q3
C
r1
q1
q3
r2
B
q2
> .Z
"
>
r1 = AC = 1, 2m ; r2 = BC = 0,5m
&62
.
> 8
> 8
F 23
AC 5 $
J q1.q3 0 B
J q2 .q3 0 B
F13 = 1,875.103 N
3
F23 = 3,6.103 N
R = 4,06.103 N
N R
Universit de Bchar
9,
3
q2 q3
9 0,5.10 0,2.10
=
u
;
F
9.10
2
23
r22
(0,5) 2
R = F 213 + F 2 23
A.FIZAZI
F 13
3
q1q3
9 1,5.10 0, 2.10
= K 2 u1 ; F13 = 9.10
r1
(1,2)2
F 23 = K
B :4.1 .
:8.1 0
F 13
"
%"
LMD1/SM_ST
Electrostatique
tan
F23
; tan =1,92
F13
=62.49
F 23
r1
q1
q3
r2
F 13
q2
8.1
2 <"
. )
(Champ lectrostatique) :
&
.
B 62
!
*8!
.8!
.S
F# 0
E # P "K
F# 0
> 8
.B 2, F#
!$
0$
. !$ ;
Fe
> $
F
& E
9.1 0
(6.1)
q0
E=
4 ;
/1
: 1
0$
.Fe > $
B0 $
.8!
@ B 0 $ :9
!$
/C
Fe
:9
: 1
q0
Fe
q0
.Vm 1 TCLGH faV gGPhGKiS jkKSTlUGH \NEGH AV Tmno pHqrPaG ZBGsqGH ZaLtGH j[
yanCB[ ZGKEGH z{Q j[ zKtY|H KIv .\IKEGH xho KLlG F e s E ( M ) uw[ E ( M ) =
Fe
uv KLS
q0
A.FIZAZI
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
10
Electrostatique
Fe
P
q0
q0
E ( P) =
Fe
Fe
Fe
q0
q0
E
: 5637 48 9: ;<
9 =1
234 /2
!$ 0
:> %
J O !$
@
0$
E (M ) =
2, :: 1
% 7$
Fe
1 q
=
. u
qM 4 0 r 2
.S 1B
) ) M !$
47
F
.Fe > $
A.FIZAZI
Universit de Bchar
F#
(7.1)
. O !$
0$
:q
F
4 ;
: qM
(
LMD1/SM_ST
11
Electrostatique
u
O
E (M )
r = OM
q
q
0
0
E(M ) =
1
4
.
0
(8.1)
r2
: <8 = !" 47
>
9)
.8! /3
0$
& Pi ! $
%8
& qi
] M !$
.
0$
;2
.(
2,
A2
"6
@ "
J &O $
S
7 B
@B
: J @
(9.1)
A.FIZAZI
E(M ) =
n
i =1
.
0
Universit de Bchar
qi
ui
ri2
LMD1/SM_ST
12
Electrostatique
E3
P4 (q4 )
P1 (q1 )
M
EM
E2
E1
E4
P2 (q2 )
P3 (q3 )
: !",
?0
>
9)
.8! /4
%E
&
.5
N!$
B ^ !
d E 0$
N
J
B 5
%
0
" 9$ 6
( )1
! 9
NE
" % 6
5 $ 5. &
/"
( )
2 0.
5 $ 5. &
" % 2KS
.&
> /"
"
9, NE
" % ;
&>
>
"% 0 $
.dE
9 , ( )N
.7. 0
.0 ! B ! & 5
:9
0"
;2
2,
87!
E = dE
(10.1)
.% B
>
:
dE
: E = dE
B $ (
%!
& Oxyz
d E = dEx .i + dE y . j + dEz .k
(11.1)
:9 , 0" 0
(12.1)
A.FIZAZI
E=
( dE .i + dE . j + dE .k ) = E .i + E . j + E .k
x
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
13
Electrostatique
: S @
Ex = dEx , E y = dE y , E z = dEz
(13.1)
# ( 6
> %
E(M ) = d E(M )
(14.1)
: B 5% N
d E(M ) =
(15.1)
.$ ( %
(Lignes ou spectre de champ)
KL
! 9
( q1 0 )
1
4
.
0
dq
u
r2
$ ! '7.
:(9)
:<
^ $ ,
@)9)
&
( % ! 6 %
B)
:A
2 & ( q2 0 )
/ C8
. E
5
( % ! 6 %
.(14.1) 0
A.FIZAZI
B ) C8
.
Universit de Bchar
B
0$
7 : 5!*
! !K 5
C!
LMD1/SM_ST
14
Electrostatique
C8
J q2
NFK '
0 @
q1
6!8
0%
>
q1 0 8
O $ A2 . q2
0$
.S
" 2
$!
.(15.1) 0
.6!$
> $
O $ >E
M'
E'
F'
q2
q1
+
T%
!$ 0
E1
M1
M2
N! $
E ( A)
E2
! !K:: 1
. E 0$
E ( B)
B
<"
0$
.0$
(17.1)0
0$
! !K J & !$
&
! !K
.
E (C )
D K
")%
0$
! !K
M3
A.FIZAZI
) .q
E3
!$
! !K
(16.1 0
.
@ #
B 0" 0$
Universit de Bchar
'
/ @B 0 $
B0 $
LMD1/SM_ST
15
Electrostatique
!$
0$
! !K (18.1) 0
.>
54 32 1 .% 0 !
/ .!
!$
'
0$
.( $ !
0 N > %
#") 5
$
& E
0$
&
#.
0K 0$
! !K (19.1)0
# K
0.
)#
! !K (20.1) 0
O K:
Universit de Bchar
7
0.
,>
! !K J & #.
. .
A.FIZAZI
-(,+:18.1
.
$
0.
.
&
#"
LMD1/SM_ST
16
Electrostatique
08
0$
! !K (21.1) 0
0.
+
+
+
+
+
+
:= 8 < /6
. ! . < 9
3 B 2 C,
.8! :.
>
.
A.FIZAZI
Universit de Bchar
<
B <
/
!"
LMD1/SM_ST
17
Electrostatique
%8
P !$
.(22.10
0
dx
0$
).;
,<
%!8
A2KB 6
/"
;
" % :.!
& dq = .dx :
"%
dE
d EY
P
dEX
R
dq = .dx
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
%!$
dx
N$ dq
d E 1 " % 0$
. dq
"
1 dq
1
.dx
=
.
4 0 r2 4 0 r2
: B 5% N
d E = d Ex + d Ey
: B
Ex = dE x = dE.sin
E y = dE y = dE.cos
:D@
Ex =
A.FIZAZI
Universit de Bchar
dx
.sin
r2
LMD1/SM_ST
18
Electrostatique
Ey =
: B
x = R.tg
Ex =
dx
.sin =
4
r2
. R
Ey =
:9
0"
A2
1
cos 2
( R / cos 2 ).d
.sin
2
2
R
/
cos
/2
1
. .[ cos
0 R
. S
dx
.cos =
4
r2
]+
/2
Ex = 0
/2
%48
( Ex = 0 )
$ ! )# 6
1
.cos .d =
R
4
/2
r, , x
1
.sin .d =
R
4
/2
+ /2
+ /2
:'
Ey =
&
R
cos
+ /2
dx = R.d .
r=
Ex =
dx
.cos
r2
A2
+ /2
0
( R / cos 2 ).d
.cos
R 2 / cos 2
/2
1
. .[sin
0 R
]+
/2
Ey =
/2
1
2
.
0
:
d E = d Ex + d E y
. C ! 0
% (
!" . ! B 2 E 2
.
E = Ey =
. $8
1
2
.
0
C%
>
2, $ ! )#
.8! :9
B <
R A !8 <"
.P $ 9 O !$
). X ' X
!$ 0
E 0$
B 1B
!<
O AE
P 8
1
x
OX
.( x 0 ; x 0 ; x = 0
A.FIZAZI
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
19
Electrostatique
0$
. OP = x '
(23.10
@ !
dr
@F
($ ) 0 ,
) . !$ A2
(
d E 1 " % 0$
dE =
:.!
% A2KB 6
dq = .dS = .2 r.dr :
: dq
!$ P
OX
/"
"%
"%
0
dS
(14.1) 87% C !
1 dq
1
.2 rdr
=
.
4 0 b2 4 0
b2
: B 5% N
d E = d Ex + d Ez
dE
dEX
d Ez
P
x
dr
i
X'
<(
A.FIZAZI
; : '
9$
P 8,' 1
%7
Universit de Bchar
'
:23.1
LMD1/SM_ST
20
Electrostatique
.R 9 , 0
P $ 0
0$
0 "
: BO
Ex = dEx = dE.cos
Ez = dEz = dE.sin
: J
Ez = 0
E = Ex
Ez = 0 B
.2 r.dr
.cos
Ex =
4 0 b2
C$
"
: B0
6 ! ;
07K
b2 = x2 + r 2
x
b
cos =
E=
E=
x
2
cos =
r.dr
2
2 3/ 2
0 (x + r )
d E = d Ex + d Ez
x2 + r 2
:9
0"
A2
x.r.dr
( x 2 + r 2 )3/ 2
E=
.x
1
. 2
E=
2 0 ( x + r 2 )1/ 2
.
E = Ex =
x
x
( x2 + R2 )
x
x
x
2
x +R
(1)
: "2
E=
x
2
x +R "
A.FIZAZI
( 2)
Universit de Bchar
i C
LMD1/SM_ST
21
Electrostatique
E=
1+
x
x2 + R2 "
( 3)
.
5 $
. #" 9 , x 0 Z
x=0
3 H
E=
( 3)
B ( 2)
.8! :G
+
!8 <"
0 "
>
dr
.
.O
i )
E >
( x = 00 B
:
. ! 9
B <
/F
!<
>
!"
1 "%
(24.1 0
9. 9. 5 %
.
$:
A2
C$
) P !$
B6 ! 9
7$
E = E y &(
Ex = 0
A2
dEy
dE
d Ex
b
R
dS = 2 r.dr
dr
A.FIZAZI
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
22
Electrostatique
: B0
dE y = dE.cos
dq = dS . = 2 r.dr. :
dE = dE y = K .
E = K.
0
2 r.dr. .R
(R
+r
2 3/ 2
'
1 " % 0$
=K .2
0
#
.R
0
. Oy
0$
r.dr
(R
+r
E = K .2
2 3/ 2
0 ! 9
.
0$
B !$
T J B9 , A
12
(...
9 , A !$
! / 7$
V
1"
.R
R2 + r 2
0$
B A %
J Oy
9 P
/D
1"@ .8! .I
0$
_ #
7$
.8! 9 !
/1
0$
.1 " % 0 $ ( T %
.;
0
J C/
C%
0 !
>
V .dl = V .dl
L
: 5!*
B ;
:0
A.FIZAZI
dl '
Universit de Bchar
8)
:: 1
.
:> % L
(16.1)
:9)
.V + @ , E
: K:
(Potentiel lectrique)
.@ #
% Y 0$ 0K
J @
E=
!$
dq
2 r.dr. R
.cos
=
K
.
.
b2
R2 + r 2 b
:
#
P !$
2, :: 1
1"
.8! .
LMD1/SM_ST
23
Electrostatique
(17.1)
Circulation de V = V .dl = V P tY
.E
0$
N$ q0
0 .
# %
:9)
0$
C!
.8! .I
F#
$!
:
(. q0
(18.1)
0$
2, E A
_ # .F A
> $ >
% > 8C ! ( B6
9"8B
> $ _ % q0 9
)#
F)
0$
& ;2 0 B
0$ ( A
> 8C !
> $ NFK 0$
F = q0 .E
A2 ;
.
5 2,
% & !
. F d = q0 .E > $ C !
:
F, > 8 C ! 5. &
@B
1 "% 0 %
/2
q0
%# 0 ! R F
( 0$
0 "
0$
0 B
% 2 .
J dl 1 "
dW = F d .dl
dW = q0 E.d l
: WAB \LV {S Wt @ AB jhB] aOI y[s q0 ZDEFGH \No KoJv H`
B
WAB = F d .dl
(19.1)
WAB =
0 ! 9
WAB = q0 E.dl
q0 .E.dl
A
9)
.8! .
.B9 ,
0$
.N
.O
E
A2
W = E.dl
A
:2
>
.(Force lectromotrice)
0$ E
2 :/
C % ( @ B 1B 5+ ! 0
5 % (C7! ( !$ 9 , T
0% 9
( q = 1C )
) C/ 9
& q0 = 1C
)
2,: A -
4 8
A2
> $ :: 1
0% 1
.9
. B
> %
& 8!
:.! /
"> 8"
, :J K
. 8! _
A.FIZAZI
Universit de Bchar
0 !9
"> 8"
LMD1/SM_ST
24
Electrostatique
(Potentiel lectrique)
:
B
(20.1)
!$
!$ C %
0$
E.dl =
0.
E.dl
0$ 5E7 0 %
0 !9
.5+ ! @ B 0$
A
C3 DE F
9 , A !$
&;
/3
A
C2 DE F
C1 DE F
E.dl =
0$
25.10
:9)
0$
% 2
C% (
0 $ &0 "
.N
!$
C7! ( !$
.
C1
C2
dV = E.dl
(21.1)
0$
C3
A2
0 $ .9)
: 2,
!$
B
B
.V
B" E
!$
0$
q0
B
+ @ E
WAB = q0 E.dl = q0 dV = q0 V
(22.1)
> %
: Ro (19.1)
B + @
B
A
E7
= (VB
8!
VA ) .q0
VB
VA
:'
(23.1)
U BA = VB
A.FIZAZI
VA =
U BA
WAB
q0
Universit de Bchar
< % 9,
1Z
LMD1/SM_ST
25
Electrostatique
@ $ 6
0%
(U BA = VB VA )
. B !$ 9 , A !$
:B,L
$ (>
:: 1
. < , 9)
8) >
.8! .I
/4
2, 7
6
.26.1\UFGH
(24.1)
L
(25.1)
VA ) = 0
dl
B
A
EHG! F
0 0 ! 9
dl
! E E D( $ : 26.1
0$
&
: A*.
(26.1)
E.dl = 0
L
B " .8!
:q
&( q
<8
1B)
"
!"
>
!8
!8 <" 0 ! 9
Universit de Bchar
E0
A2
9)
/5
q
1 q
E (r ) =
.
4 0 r2
(27.1)
A.FIZAZI
% C/
B
V 6
LMD1/SM_ST
26
Electrostatique
dl d r
B
dr E
( E.d r )
dV =
(28.1)
V ( r ) = dV =
1
dr
r2
A2
V (r ) =
B 0 $ .q
V (r) =
C te =0
(30.1)
q
4
.
0
9!%
r2
r1
1
. +C te
4 0 r
1
r
V =0 _
9
M <
!8 #"
q
(31.1)
V1 V2 =
A.FIZAZI
Universit de Bchar
.
0
.
0
C
1
r1
:9 , 0"
!8 <"
J r =#
(surfaces quipotentielles).
:> %
1
dr
r2
dr E
dV =
dV = E.dr
(29.1)
1
r2
LMD1/SM_ST
27
Electrostatique
:V
B_
& Oxyz 1E
5%
VA + dV
& dV = E.d l
& F#
.28.10
z
! /6
A !$
% E 0$
A 9,
. dl 1 " % T %
"
!$
E
VA + dV
A
VA
dl
k
O
i
x
J @
.(
. z
y 9$
) x
B _ # : A-
( E.i ).dx @
:1B dV =
: B 9, "K
:
(33.1)
x B
.
.9)0
Ex =
A2
dV '
B 8 "3 5 # N C !
(34.1)
Ey =
$V
$y
(35.1)
Ez =
$V
$z
y 0 B
: J Oxyz 5 %
E = E x + E y + Ez
0"
Ex =
dV
dx
$V
$x
A.FIZAZI
dl = i.dx
dV = Ex .dx
(32.1)
. /
)#
E = Ex .i + E y j + E z k
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
28
Electrostatique
:@
(36.1)
E=
$V
i
$x
$V
j
$y
$V
k
$z
: J
(37.1)
$V
$V
$V
i+
j+
k
$x
$y
$z
E=
F 7
E = gradV =
N 9
. "V
$V
$V
$V
i+
j+
k
$x
$y
$z
B " E 9)
>
9!% E J
0$
T%
(37.1)
0 %
V ( x, y , z ) C $
E >
# :
6 xyi + 3 x 2 j + 2 zk
E=
:
E = 12i + 3 j
A.FIZAZI
>
M B :5.1 .
. V ( x, y , z ) = 3 x 2 y + z 2
. A (1, 2, 1) !$
:
R E >
$V
1 $V
1 $V
. u&
ur + . u +
$r
r $
r sin $&
E = gradV =
! :
5#
$V
1 $V
$V
u% +
u +
uz
$%
r$
$z
E = gradV =
:> %
(40.1)
< %
E = gradV
(38.1)
(39.1)
> % A2
2k
A (1, 2, 1) !$
>
E = 122 + 32 + 22
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
29
Electrostatique
E = 157
E 12,53V/m
: 2
9!%
>
<8
!$
!" 47
>
9)
/7
$ V B
V (M )
:
V (M ) =
(41.1)
qi
qi
ri
1
4
!$
qi
ri
.(G B +)
: !",
?0
"
KLaI @ dq
0$
5. ( B
2KB
9)
1
4
dq
r
& R
&
: !A
!8 <"
O E
& $
%
:6.1 .
0
.
%8
M !$
Oy
( 2
/8
.C $
. 5
'
% 5 $ #
A2 0.
:jkKSTlUGH \NEGH ZGKr j[ S KDL
V=
T% D
>
% %
(42.1)
> %
B /1
.O
. M !$
NF
29.1 0
&
. r , y, R J >
0$
A.FIZAZI
dq
r
dV =
K
dq
r
Universit de Bchar
V=
, /2
:.!
M !$
:
dV = K
T% M
K=
1
4
Kq
+ C te
r
LMD1/SM_ST
30
Electrostatique
:9 , 0" q = .2 R
K _ %
V=
07/
y +
r = R2 + y2
+ C te
R2 + y2
V >
C$
/ .E D
7 0
L 9$
:(34.1)
dV
dy
E=
E=
.R
2
(R
+ y2
3/ 2
dEy
dE
d Ex
y
r
dq
j
O
y'
8J(
; 8'H
9$
M 8,' 1
%7
'
E T%
A.FIZAZI
Universit de Bchar
:29.1
>
LMD1/SM_ST
31
Electrostatique
.R
E=
(R
+y
2 3/ 2
:E O
5 :
B+7
:9)
:
0$
/1
:: 1
' = E.d S
(43.1)
B+7
/E
D K 9, @
1 "%
T % :dS
. !
E
ds
dS
: J
dS
2,
(44.1)
%:
2@
( weber Wb )
[' ] = L3 .T
.A
:E O
C/
C
. !
D K
!8
87%
2 !
>
5 /2
P Q
5
0K >
7$
!$
:*
. E (r ) = K.
31.1 0
A.FIZAZI
.q
Universit de Bchar
>
C/
q
@
r2
LMD1/SM_ST
32
Electrostatique
E 0
)#
B 1B
!8
% : 0
dS
' = E.d S = K .
S
cos0 = 1 J
1 "%
(46.1)
. ( E, d S ) = 0
dS 1 "
(45.1)
J >
:9
0"
q
.dS
r2
dS
ds
: J
' = K.
(47.1)
.>
!8 <"
q
dS
r2 S
>
dS = S = 4 r 2
(48.1)
S
'=
(49.1)
!$
( (r ) >
"
0$
.
q
0
'
A.FIZAZI
C
$$
>
>
@
0 B
. ( E, d S ) =
6
Universit de Bchar
_ %
C
(q
0$
& q 0
0)
cos = 1
, 0"
:
:
LMD1/SM_ST
33
Electrostatique
) qn + ...........q2 + q1
n 9
$/
% ;2 0 B
.(
: B
' = E.d S =
(50.1)
P
.
\ #
0$
C/
n
i =1
qi .
2# 5 $ & !
08
A2
[ Wb ]
Qi
:E O
A2
0$
:E
.- 7 >
47)
.
.P Q
C !
1 !8 E & r
!8 <" >
!"
>
NE
. : _%
:E O
: <8
!
5 B < /3
9)
.8! /
%
: cos 0 = 1 1B
' = E.d S
' = E.dS
:@
:. < 9
.l
: SL
1B ! 0
!"
6 F$ N C !
!
$
K2
>
! B
& S2 1
q
0
>
S = 4 r2
8 ! & S1 1
P Q
9)
.8! /
A2 5 7
P Q !
8 ! :^ ! '7. ;
! :
^ !
C
: '=
A.FIZAZI
q
1 1
=
. 2
S
.
4
0
0 r
E=
(51.1)
E.S =
Universit de Bchar
'i
LMD1/SM_ST
34
Electrostatique
(52.1)
S1
SL
% : ( SL )
(53.1)
dS
l
! & LK :32.1
<(
&dS T %
dS
ds
dS
E.d S
S2
( ;2
E.d S +
E 0$
& ( S2 )
B . ( cos / 2 = 0 )
:@
( cos 0 = 1)
'=
E.d S = E.S L =
SL
.l
E.2 R.l =
:P Q
!"
8 C ! .r
A 4
>
' = E.dS
S
!8 <" >
' = E.d S
(55.1)
1B
!8
dS
Qi
S L = 2 Rl
E=
: 5
:
(54.1)
( S1 )
Qi = .l
0R
9)
.8! /F
7
E.S =
P Q
Qi
0
: "2
A.FIZAZI
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
35
Electrostatique
0K
"
>
!$
E G 33.1 0
:R
:P Q !
E.4 r 2 =
(56.1)
% .V
%.
4 3
.r
3
E=
%
3
.r
.r % N
!6
:P X \H ^PPI ^TUGH KlaLEY jCGH ZDEFGH \] - 33.1\UFGH : R r
(57.1)
E.4 r =
% .V
%.
4
.R 3
3
% R3
E=
r2
E=
Q
4
0r
. !$
:>
E=
% R3
3
R2
.
: 5
:^ !
.7.
. !
>
:r = R
.R
! 9
3H
>
0$
9)
>
.8! /7
! B
dS
dS
.>
!" 9)
;2
E=
! N C ! P Q ! GD 33.1 0
(58.1)
57
P Q !
dS
dS
<(
E
! 1A !@ ?,7 :34.1
& ( d S ) d E ) 5 % SL
A.FIZAZI
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
36
Electrostatique
:@
E1 = E2
E.S1 = E.S2
' = 2 E.S =
&/ &
KB
Q
0
:O
!$
5
E=
(59.1)
$ !
.P Q
C !
0"
> #
A2
0$
&
. : A2 07K
.S
6%
" C
. Ex , E y , E z
5 9,K
E 0$
(35.10
> $#
: A*-
. " /4
). dv = dx.dy.dz @
1 "
Z
dx
E y ( y)
E y ( y + dy )
dz
dS = dx.dz
dy
y + dy
: Ey
0$
T%
: ;2
1 % & #K &
: :A
. !
. dS = dx.dz
A.FIZAZI
Universit de Bchar
T% 9
C
C
5 %
1
9$
LMD1/SM_ST
37
Electrostatique
0K
0$
:1
0K
(( E , dS ) = )
dS
E y ( y ).dx.dz
+ E y ( y + dy ).dx.dz :1
6
:
' dSy = ( E y ( y + dy )
F
E y ( y + dy )
E y ( y ) ) .dx.dz
> /"
!
'
$E y
! $y "
J & $
E y ( y ) = +E y = dE y = ( E y ) .dy =
d ' dSy = ( E y ( y + dy )
D K C
y + dy
E y ( y ) ) dx.dz =
dx.dy.dz =
% :
$E y
! $y "
$y
d'E =
(60.1)
B
dy
:2 0
$E y
! $y "
.dx.dydz
.dv
dv 1 " % 5
@ J dv 5
dq
2,
2,
$Ex $E y $Ez
dq
dv =
+
+
$x
$y
$z
0
dq = % .dv
9, E
$E x $E y $E z %
+
+
=
$x
$y
$z
0
:E
A.FIZAZI
$E x $E y $E z
$E x $E y $E z
dx.dy.dz =
.dv
+
+
+
+
$y
$z "
$y
$z "
! $x
! $x
:P Q
:@
0"
dy
$E y
Universit de Bchar
> % A2
< %
LMD1/SM_ST
38
Electrostatique
divE =
(61.1)
. F# 0
P Q
Q9)
: +
B< %
E = gradV
$V
$x
Ex =
Ey =
$V
$y
$V
$z
Ez =
: 1B
:@
%
$
$V
$
$V
$
$V
+
+
=
$x ! $x " $y ! $y " $z ! $z "
0
%
$ 2V $ 2V $ 2V
+
+
=
$x 2 $y 2 $z 2
(62.1)
V 6
71 5
(quation de Poisson)
.
E = x.i + 2 y. j + 3k :0
:1B
> % A2 9
C!
NE < %
2,
")%
0$ \ #
:7.1.
$!
.
divE =
%=
$Ex $E y $Ez
+
+
$x
$y
$z
%=
V ( x, y , z ) =
q
4
0a
[1 + 2 + 0]
q
4
0a
(x
+ y2
:(61.1)
% =3
z2 :
>
A.FIZAZI
0a
[2 + 2
2] =
Universit de Bchar
%
0
$ ! :
9!% :8.1.
. >
: % 9 , 0"
3
>
%
%=
q
2 .a 3
LMD1/SM_ST
39
Electrostatique
Q !" D@ C
"K 0 %
*3
(quation de Laplace)(*
B (* 3
: B
% 2
> % A2
< %
$ 2V $ 2V $ 2V
+
+
=0
$x 2 $y 2 $z 2
% =0
(62.1)
N 9
.Z
71 5
A2
.0
:
C%
B.
9 % .>
$ E
2 0
B
F
E 9
57
'
!$
FN
,A
E ; > K:
0K
F#
:> %
&! K
.%
(5 $
>
.R
% : 0.
)
>
.47
B &
R
d, =
.(! K
(65.1)
( sr )
/5
F#
G G36.1 0
"
(Le Laplacien)
$2
$2
$2
+
+
$x 2 $y 2 $z 2
+=
(64.1)
B
) 5$
@
"
,A
E :: 1
dS 1 "
! K
dS
R2
"
E
.(stradian)
. R A !8 <"
:
"
O AE
8 . (G6G36.1 0
,=
(66.1)
:1
A.FIZAZI
! K 5
&
. R
& ,
) S
"
! K
%!$
8
>
S
R2
&1 " %
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST
40
Electrostatique
dS = R 2 sin .d .d&
(67.1)
:6
"%
d , = sin .d .d&
(68.1)
:1
&
, = d, =
(69.1)
E&! K
2
d& . sin .d = 2
"
(1
cos
2,
J @
(1
,=2
(70.1)
"
cos
dS
d
O
()
( )
8 HN 8/ M :36.1
: "2
08
F#
<"
= /2
, = 2 sr :
. = /2
8
!$ 0
F# 0 6
, = 4 sr :
. "
:
J (G G37.10
) OP 5 $
:1
E
"%
1 "%
"
5$
E
:1
A.FIZAZI
d, =
(71.1)
N"
"%
1 "%
"
T%
2,
& cos = 1
dS
R2
!
E
Universit de Bchar
T%
J (G6G37.10
2,
) OP
LMD1/SM_ST
41
Electrostatique
dS .cos
R2
d, =
(72.1)
"
# ( 6
87% A2
dS
d,
E 6
d,
dS
dS
dS
:9)
.E = K
r
q
r2
B+7
% 9
,A
!$
dS 1 " %
2*1
0$
d' 1 " %
C
:6
d ' = E.dS = K .q
(73.1)
d' =
(74.1)
:S
6 F
q
4
. !$
1
%
q
4
!$
E
0"
!
!
"
.d ,
0
'=
(75.1)
dS
r2
2
J q
7K
M
O
!
C
,
$/
"
2,
.
A.FIZAZI
Universit de Bchar
q
0
LMD1/SM_ST
42
Electrostatique
( , = 0)
"
J q
$/
2,
.; 2 5 %
(Diple lectrique):9)
6!8
.
.
T%
&
! !K 0. 18.1 0
5E% :: 1
a 0$ R T%
p = q.a
:9)
r1
(76.1)
+ %
>
. 0$
:(38.1 0
!$
5 B
<8 9)
>
9)
q & +q
/" a % . q
r2
+q
r1
(38.10
V=
Vi
V =K
: J @
(77.1)
V=
1
4
.
0
q
r1
q
r2
V = K .q.
r1 = a.cos
r2
:9)
A.FIZAZI
/F
:: 1
6!$
(moment dipolaire)
<8 9)
> /"
6!$
q.a.cos
r2
r1.r2
V=
<8 9)
Universit de Bchar
( r2
). r2
r1 )
r2 .r1
r2 J r
p.cos
4 0 .r 2
>
9)
.8!
LMD1/SM_ST
43
Electrostatique
. E = gradV
: BO
38.1 0
r1 = y 2 + ( x
87! E
: ,<
a / 2)
2 1/ 2
,0
= 7!'
; r2 = y 2 + ( x + a / 2 )
2 1/ 2
B
1
r1
V = K .q
1
r2
: 2,
(78.1)
V=
1
4
.q
0
y2 + ( x a / 2)
2 1/ 2
y2 + ( x + a / 2)
2 1/ 2
r2
r1
r2 -r1
q
O
a
1P
+q
&,' 1P O :38.1
:C $ (
(79.1) E x =
A.FIZAZI
$V
1
.q
=
$x 4 0
L 9$
x + a/2
x a/2
y2 + ( x a / 2)
% 5 $
2 3/ 2
Universit de Bchar
y2 + ( x + a / 2)
2 3/ 2
LMD1/SM_ST
44
Electrostatique
(80.1) E y =
$V
1
=
.q
$y 4 0
y2 + ( x a / 2)
2 3/ 2
y2 + ( x + a / 2)
2 3/ 2
: <8 = 7!'
39.1 0
$ ! )# N
:@
(81.1)
$V 2 p.cos
=
;
$r
4 0 .r 3
Er =
E =
E = Er + E : B < %
1 $V
sin
= p.
r$
4 0 .r 3
Er
r
j
u
ur
i
A.FIZAZI
Universit de Bchar
LMD1/SM_ST