Sunteți pe pagina 1din 8

MARCELO MELLO Curso de gaita de boca (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.

net/

21
6 6. . H HA AR RM MO ON NI IA A
HARMONIA: produo e estudo das relaes de tenso e relaxamento
entre as notas.
"Tcnsao" c "rclaancnio" sao icrnos alsiraios quc scnrc acalan surgindo na liicraiura solrc
icoria nusical, icniando noncar a scnsaao criada cla ccciaiiva dc "icrnino" do irccIo
nusical, ou dc final (ou dc nao-final, isio c, dc coniinuidadc} do discurso nusical.

TENSO RELAXADO
Sensao de proximidade do trmino Sensao de trmino (ou pontuao) do trecho
musical

Mas c lasianic difcil dcfinir caiancnic o quc viria a scr cssa scnsaao. Essa dcfiniao cscaa do
anliio da sinlcs icoria nusical, ncccssiiando dc concciios da crccao nusical, dc cogniao
nusical (ou scja, o roccssancnio ccrclral da nusica} c da cinonusicologia (ou scja, o csiudo
das difcrcnas nusicais cnirc culiuras divcrsas}. Mas odc-sc aoniar algunas caracicrsiicas da
"icnsao/rclaancnio".
Ela no depende de notas sImuItneas;
Ela csia associada a reIaes especIIcas de notas, o quc crniic scu csiudo scarado dc
ouiros concciios dc icoria nusical (aliuras nusicais, riino, forna nusical cic.};
Ela c o prIncpIo IundamentaI de organIzao da msIca tradIcIonaI (dc origcn curocia,
ional}. Assin, cla nao so csia ro iras das cscolIas c roducs da nusica crudiia (ou dc
ioda a nusica ocidcnial, ional}, nas as fornas dc classificaao c csiudo ncssa iradiao
nusical sao as nais sisicnaiica c Iisioricancnic alrangcnics, c or isso cssas fornas dc
classificaao sao usadas ianlcn ara csiudar a Iarnonia dc ouiros sisicnas nusicais.
ESCALA: conjunto de notas com diferenas de altura determinadas e
relaes harmnicas bem definidas. Ex. escala maior:

rclaao Iarnnica fundancnial. DO a nota maIs reIaxada.
TONALIDADE: a nota mais relaxada de uma escala musical, a partir
da qual formada a escala:

MARCELO MELLO Curso de gaita de boca (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/

22
GRAU: cada uma das notas de uma escala independentemente de
sua tonalidade.
Dc acordo con os csqucnas acina, o funcionancnio das cscalas nao dccndc dc noias
csccficas (o DO, ou o FE}, nas da osiao quc ocuan na cscala (c. a rincira noia da cscala}.
Cada osiao dc noia dcnirc da cscala scra associada a una dcicrninada funao Iarnnica (a
una dcicrninada icnsao ou rclaancnio}. Scndo assin, c facil crcclcr a vaniagcn dc sc csiudar
a reIao puramente IormaI cnirc as noias, nais do quc as rclacs cnirc noias concrcias
dcniro dc una ionalidadc csccfica.



Os graus sao iradicionalncnic indicados cn nuncros ronanos.
o csiudo das rclacs cnirc os graus (alsiraia, csqucnaiica} quc dcfinira as rclacs
Iarnnicas. E c o csiudo or graus o rinciro ccnlo da infiliraao do sisicna ional no csiudo
dc ouiros sisicnas nusicais, associando as roricdadcs dc cada grau sua disiancia da inica,
a onio dc sc odcr falar no "grau V" dc una cscala cniainica, or ccnlo, cono coincidcnic
cscala naior, cnlora nao scja a quinia noia da cscala.

DO RE MI SOL LA DO
I V

INTERVALO: a diferena de altura entre dois graus de uma escala.
Os inicrvalos sao indicados cn nuncros odnus, idcniificando a rincio a quaniidadc dc guus
cisicnics cnirc dois graus dc una cscala.



MARCELO MELLO Curso de gaita de boca (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/

23
Qualidade intervalar: serve para distinguir a diferena de altura
exata entre as notas de um intervalo.
Da figura acina, odc-sc disiinguir quc difcrcnas dcsiguais sao classificadas con o ncsno
inicrvalo. Da ncsna forna, noias sinilarcs odcn indicar inicrvalos difcrcnics (c. do-fa= / do-
soll}. A qualidadc inicrvalar dcsfaz cssas anliguidadcs, c scrvc ianlcn ara dcicrninar rclacs
csccficas cnirc os inicrvalos. No ccnlo, a 3
a
con 2 ions c a 3
a
nuo; c a 3
a
con un scniion c
ncio, a icra ncno.
Sao dois os iios dc qualidadc inicrvalar.
MaIor (M} ou menor (n}. sao os inicrvalos dc 2a, 3a, 6a, 7a.
Justo (J}, aumentado (aun} ou dImInuto (din}. sao os inicrvalos dc 4a, 5a.
Quando sc invcric a ordcn das noias dc un inicrvalo, icn-sc una Inverso IntervaIar. Das
roricdadcs das invcrscs.
2a iorna-sc 7a 3a iorna-sc 6a 4a iorna-sc 5
J iorna-sc J M iorna-sc n aun iorna-sc din
c vicc-vcrsa.
Consonncia e dissonncia:
A dcfiniao dcsics icrnos c nuiio variavcl c ncsno olcnica cn icoria nusical, rincialncnic
or scr nuiio cvidcnic a influcncia dc faiorcs culiurais c Iisioricos; isio c, cada culiura c cada
crodo Iisiorico icra sua roria classificaao dc consonancias c dissonancias. A idcia lasica c a
dc quc dcicrninados inicrvalos sao nais "agradavcis", ou ncsno nais "csiavcis" Iarnonicancnic
(consonanics}, c ouiros inicrvalos sao nais "dcsagradavcis", ou nais "insiavcis" Iarnonicancnic
(dissonanics}.
Hojc cn dia sao usadas ircs classificacs ara inicrvalos quanio sua consonancia.
ConsonncIa perIeIta. sao os inicrvalos dc 4a c 5a auncniados c dininuios, c 8a.
ConsonncIa ImperIeIta. sao os inicrvalos dc 3a c 6a.
DIssonncIa. sao os inicrvalos dc 2a c 7a naiorcs c ncnorcs, c iodos os inicrvalos auncniados c
dininuios.
Propriedades dos intervalos: Sendo relaes entre graus, os
intervalos revelam tambm relaes harmnicas entre as notas.
As rclacs inicrvalarcs dcvcn rcvclar ncccssuuncntc
rclacs Iarnnicas. Assin, alguns inicrvalos considcrados
"ossvcis" dcniro da icoria nusical (c. 3a auncniada, 5a
nais quc dininuia cic.} nao icn scniido algun do onio dc
visia funcional.

MARCELO MELLO Curso de gaita de boca (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/

24
As rclacs dc consonncIas perIeItas sao sinilarcs cnirc si ( 4aJ c invcrsao dc 5aJ}. Elas
condicionan nao so as rclacs cnirc a roinidadc das rclacs Iarnnicas cnirc as ionalidadcs
(ciclo da 5as - alaio}, nas ianlcn os rincios ionais das rclacs dc icnsao c rclaancnio
cnirc os graus (cono vcrcnos nais alaio}. Olscrvc as sincirias do ciclo das 5as (ao lado}. clas
rcroduzcn nao so as rclacs dc consonancia crfciia (4as c 5as}, nas ianlcn os acordcs
naiorcs do cano Iarnnico c os graus rinciais das ircs funcs Iarnnicas lasicas (vcr
alaio}, c ianlcn a ordcn cn quc as noias sao alicradas con susicnidos (cn 5as} ou cn lcnois
(cn 4as}, ara sc conscguir as alicracs ncccssarias ara una cscala naior (cono rcrcscniada
acina}. Na ariiiura, csia ordcn c rcrcscniada cla armadura de cIave, quc indica as noias
alicradas dc acordo con as alicracs c a ionalidadc da cscala vigcnic. A arnadura dc clavc
alicra iodas as noias iguais nas quais agc (c. fa naior > iodos as noias si sao alicradas con
lcnol vcr ialcla na agina anicrior}.

Acordes: so organizaes de notas simultneas.
Trades: so acordes formadas por duas teras sobrepostas.
A iradc c o nodclo do iio dc acordc uiilizado iradicionalncnic na nusica curocia ional. Sc sao
dois os iios dc inicrvalo dc icra, sao quairo os iios dc conlinacs dc iradcs ossvcis.




MARCELO MELLO Curso de gaita de boca (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/

25
Cifras: smbolos que representam a nota em que est fundado um
acorde e seu tipo de organizao (maior, menor etc.)
Os noncs da noia fundancnial da iradc sao rcrcscniados con scu aniigo nonc, ainda vigcnic
nos ascs anglo-sacs (Inglaicrra, AlcnanIa cic.}.
A B C D E F G
LA SI DO RE MI FA SOL
Aos noncs dc cada iradc assin indicada, odcn scr associados sinais quc indican dc quc iio
cla c. Fm = F menor; FdIm ou F: F dImInuto; cic.}.
Ttrades: acordes com quatro notas - a trade mais uma tera
sobreposta nota mais aguda (formando uma stima com a nota
fuindamental)
Trades com notas acrescentadas:
A rincio odcn scr associadas s iradcs qualqucr noia, scnrc considcrada cono un
inicrvalo da noia nais gravc (ou fundancnial}. Dc acordo con as varias ossililidadcs dadas
clos graus das difcrcnics cscalas, clos inicrvalos, clas qualidadcs inicrvalarcs c clos nciodos
dc cifragcn, o csiudo da Iarnonia airavcs dos acordcs odc sc iornar lasianic conlco.


Assin.
Tipo de acorde notas que
compem
o acorde
Exemplo da
melhor cifragem
( ex. do)
Exemplo de
cifragens
evitveis (ex. do)
Acorde maior do-mi-sol nenhum sinal adicional
(C=do maior)
CM ; C+
Acorde menor do-mi -sol Cm C-
Trade diminuta do-mi -sol Cdim Cm( 5) ; C
Trade aumentada do-mi-sol# C(#5)
Ttrade1-Trade com stima menor
(um tom abaixo da oitava)
do-mi-sol-si

C7 C7-
Ttrade2- Trade com stima maior
(um semitom abaixo da oitava)
do-mi-sol-si

C7M C7+
Trades com notas acrescentadas,
formando intervalos maiores e
justos
do-mi-sol-la
do-mi-sol-re
do-mi-sol-fa
C6
C9
C11

MARCELO MELLO Curso de gaita de boca (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/

26
Trades com notas acrescentadas,
formando intervalos menores,
diminutos ou aumentados
do-mi-sol-la


do-mi-sol-re#
do-mi-sol-fa#
C( 6)
C(#9)
C(#11)


Funes: so os nveis de tenso harmnica associados a cada um dos
graus da escala.
Sao ircs as funcs rinciais.
Funo de tnIca: Associada scnsaao dc cuxuncnto. roduzida rincialncnic clo grau
I, c, cn ncnor quaniidadc, clos graus VI c III.
Funo de domInante: Associada scnsaao dc tcnsuo. roduzida rincialncnic clo grau
V, c, cn ncnor quaniidadc, clos graus III c VII.
Funo de sub-domInante: Associada scnsaao dc cuuuo du tcnsuo. roduzida
rincialncnic clo grau IV, c, cn ncnor quaniidadc, clos graus II c VI.
Ainda c ncccssario frisar quc cn gcral o acordc (a iradc} c nais inorianic ara a
dcicrninaao da funao Iarnnica dc un irccIo nusical (sua icnsao" Iarnnica} do quc
as noias isoladancnic. No dccorrcr da aosiila nuiias vczcs scrao ciiados os graus c suas
funcs; dc nodo gcral, vai sc csiar falando das funcs dos acordcs dc cada grau.

6.1. Harmonia na gaita

Un ouiro nonc conun clo qual a gaiia c conIccida c Iunoncu, c cla nao icn csic
nonc ioa. Voliando ordcn dc colocaao das noias na gaiia (caiulo 4}, odc-sc vcr quc as
noias soudus scgucn una ordcn dc colocaao dc noias or inicrvalos dc icras (do-ni-sol, ou
2 3 4 }, o quc forna o acordc dc do maIor. Porianio, quaisqucr quc scjan as noias
soradas, o acordc rcsulianic scnrc scra do naior, cquivalcnic ao rinciro grau da cscala
(funao dc inica, rclaado"}. Nas noias asiradas gravcs, icn-sc sol-si-rc (2 3 4 }, o quc
forna o acordc dc soI maIor. A noia FE nais gravc ianlcn odc scr considcrada aric do
acordc dc sol naior (rc-sol-si-rc; ou 1 2 3 4 }. Na aric nais aguda, icn-sc sI dImInuto (si-
rc-fa; ou 3 4 5 } c r menor (rc-fa-la; ou 4 5 6 }; o fa c o la, dccndcndo das
circunsiancias, odcn scr ianlcn considcrados noias acrcsccniadas ao acordc dc sol naior (sol
con sciina c nona, ou C7/9; sol-si-rc-fa-la, ou 1 2 3 4 5 }. Na gaiia ianlcn sao acciios
acordes parcIaIs, con acnas duas noias da iradc (c. sol-si, do-ni, fa-la}. Finalncnic, as noias
do acordc odcn scr iocadas una noia or vcz (o cIanado arpejo}. Un ccnlo dc arcjos cn
gaiia odc scr visio no final do caiulo S.
Assin, Ia una oosiao lasica cnirc o quc c sorado c o quc c asirado na gaiia. as
noias soudus csiao idcniificadas con o cuxuncnto Iarnnico da ionalidadc da gaiia (acordc
do grau I, funao dc inica}; as noias usudus csiao rclacionadas con tcnsuo Iarnnica, s
vczcs con a funao dc suldoninanic (II grau o rc ncnor acina ciiado}, quasc scnrc con a
funao dc doninanic (V7 o sol naior con noias acrcsccniadas}. A gaiia assin ofcrccc una
oosiao quasc organica (insirar-cirar} das funcs Iarnnicas, o quc faciliia nuiio raiicas
or ccnlo cono a da ImprovIsao.

MARCELO MELLO Curso de gaita de boca (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/

27

(cirado do Cunto du Gutu vcr Bibliografia}

Repertrio sugerido para estudo inicial (Songbook harmonica):
TunIounc nun (Dol Dylan}
Houn n tIc und (Dol Dylan}

As divcrsas ionalidadcs dc afinacs dc gaiia, orianio, ossililiian rcroduzir cssa
oosiao a ariir dc difcrcnics noias. AconanIc a ialcla a scguir. cla fornccc as noias dc iodas
as afinacs cisicnics da gaiia Vancr, ofcrccidas clas falricas dc gaiia. Fcarc quc a noia da
ionalidadc scnrc ocua o orifcio 4 sorado; as quairo rinciras noias scnrc fornan o acordc
do V grau da cscala; as noias soradas scnrc fornan o acordc do I grau cic. O quc valc ara
una gaiia valc ara iodas, cada una dclas a ariir dc sua ionalidadc csccfica. Ou scja, ara
conscguir acordcs Iarnonicancnic rclaados" cn una noia csccfica, a rincio lasia sorar
os orifcios da gaiia con a ionalidadc dcsia gaiia.

Gaita em G (Sol)
Sopradas G B D G B D G B D G
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas A D F# A C E F# A C E
Gaita em A (L bemol)
Sopradas Ab C Eb Ab C Eb Ab C Eb Ab
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas Bb Eb G Bb Db F G Bb Db F

Gaita em A (L)
Sopradas A C# E A C# E A C# E A
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas B E G# B D F# G# B D F#

Gaita em B (Si bemol)
Sopradas Bb D F Bb D F Bb D F Bb
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas C F A C Eb G A C Eb G
MARCELO MELLO Curso de gaita de boca (2010) http://www.marcelomelloweb.cjb.net/

28

Gaita em B (Si)
Sopradas B D# F# B D# F# B D# F# B
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas C# F# A# C# E G# A# C# E G#

Gaita em C (D)
Sopradas C E G C E G C E G C
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas D G B D F A B D F A

Gaita em D (R bemol)
Sopradas Db F Ab Db F Ab Db F Ab Db
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas Eb Ab C Eb Gb Bb C Eb Gb Bb

Gaita em D (R)
Sopradas D F# A D F# A D F# A D
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas E A C# E G B C# E G B

Gaita em E (Mi bemol)
Sopradas Eb G Bb Eb G Bb Eb G Bb Eb
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas F Bb D F Ab C D F Ab C

Gaita em E (Mi)
Sopradas E G# B E G# B E G# B E
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas F# B D# F# A C# D# F# A C#

Gaita em F (F)
Sopradas F A C F A C F A C F
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas G C E G Bb D E G Bb D

Gaita em F# (F sustenido)
Sopradas F# A# C# F# A# C# F# A# C# F#
Orifcios 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aspiradas G# C# F G# B D# F G# B D#


(cirado do siic Cunto du Gutu vcr Bibliografia}

S-ar putea să vă placă și