Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
'\
fil
^n
iS
^M9 ^
T r
RECUEIL
DE
librairie.
Morphologie historique du
Lucrce.
latin,
fr.
50
De
la
fr.
50
RECUEIL
DE
TEXTES LATINS
ARCHAQ.UES
PAR
Alfred ERNOUT
Professeur a la Facult des Lettres de Lille
PARIS
LiIBRAIRIB
II,
O. K.IjIISrCICSIH3CIC
i i
RUE DE Lille,
1916
SEEN BY PRE^saVATiON
HATE
\:.:j_i
AVANT-PROPOS
La connaissance de
la
plus
ancien.
documents
en
la
textes,
souvent obscurs et
difficiles
recueils
dont
un
du point de
traitent
vue historique ou
ngligent
ou ne
qu'incidemment
les
questions
le
linguistiques
que sou-
grand nombre
et la chert
de ces
publications en
interdisent
l'acquisition
la
majorit.
Il
est
citer le
volumineux ouvrage de
consacre aux
a
Lindsay,
dont
une bonne
inscriptions
archaques,
tandis
que l'Allemagne
col-
de
Dessau
Willmanns
le
livre
(inachev)
d'Engelbrecht
la
VI
AVANT-PROPOS
Texte
publie Bonn,
archaque
en France.
Il
Morceaux
de leurs contemporains;
qui
ait
le
le livre
Latini
dont
la
publicaet
remonte
ne
1843.
Il
est
aujourd'hui puis;
du
le serait-il
pas
tout
l'effort
il
annes,
apparatrait
peu prs
inutilisable.
le
manque que
prsent choix
compos.
Il
comprend deux
parties, l'une
littraires.
de textes
Autant que
classs
textes
pigraphiques ont
par
manire
les
faire apparatre
l'volution de la langue
et
diffrences dialectales.
la
fin
du
recueil ont t
fragments des
de l'poque des
les
rois,
de
la
des
latin
tous
et
AVANT-PROPOS
VII
comprend 149
inscriptions d'ingale
importance, mais
ment
intressant l'histoire de la
la
l'poque
jusqu'au
commencement du i"
la varit
avant
l're
chr-
tienne. Par
mme
et
le
Le
du Corpus
Inscriptionum Latinarum,
inscription.
dont
la
rfrence est
partie
La seconde
comprend
les
textes littraires.
il
Or
les
d'une exactitude
Aussi, l'exception
de
quelques formes
conserves cause
mme
et
de
prosateurs arpar
l
la
forme
ficiles.
mme du
Seule
la
graphie
originale
des
auteurs
est
;
que
l'on
le
qu'on
le lit
VIII
AVANT-PROPOS
raine
du pote.
est
Mais
la
restitution
de
la
graphie
ancienne
choseextrmement incertaine
et prilleuse;
les inscriptions
mmes, par
officielle,
sante de
la
langue
Il
faut
donc
une
est rela-
en ce qui concerne
le
les
autres parties de
la
grammaire,
vocabulaire et
la
mtrique.
la
priode
fait
mais en
fragments
les
plus importants
le recueil,
au point de vue
littraire
de
.
la
posie
latine,
en
dehors de Plante
gnral d'aprs
et
de Trence
Le
plus rcentes
Vahlen
pour
les
et
comiques.
Toutefois
chaque
l'a
fragment a t
serv
;
con-
c'est le cas
notamment pour
ditions.
littraires
passages
a
mendonn
textes
M. Lindsay
rcemment
d'excellentes
les
Comme
ne
les
pigraphiques,
textes
sont accompagns
rien
s'efforce
de
omettre
A. Ernout.
BIBLIOGRAPHIE
Corpus Inscriptionum Latinarum, I-XV, Berlin, Reimer, 1863 sqq. Carmina Latina epigraphica, conl. Fr. Bcheler, C. E. I, II, Leipzig, Teubner 1895- 1897. Legis XII Tabularum reliquiae ed... Rudolfus Schoell, Leipzig, Teubner, 1866.
C.
I.
.
.
Caton
Baehreks
RiBBECK J
liber...
ex
emen-
davitAemiliusBaehrens, Leipzig, Teubner, 1886. Tragicorum Romanorum fragmenta tertiis curis recognovit Otto Ribbeck, Leipzig, Teubner,
1897.
tertiis curis
recognovit Otto Ribbeck, Leipzig,Teubner, 1898. Ennianae poesis reliquiae iteratis curis rec. loh.
Vahlen, Leipzig, Teubner, 1903. C. Lucili carminum reliquiae, ed. Fried. Marx, III,
Festus
Sexti
Pompei
Festi
De verborum
significatu
quae
supersunt
cum
Pauli
epitome...
3.
ed.
W. M.
ed. Car.
A. Celle
G. L.
libri
XX,
Macrobe
NoNius
Servius
Leipzig, Teubner,
881-1902.
latina..
Varron
edd.
G.
PREMIRE PARTIE
TEXTES PIGRAPHIQUES
INSCRIPTIONS ANTERIEURES
AU
III^
SIECLE
Manios
1.
med
fhe
fhaked
3,
Numasioi
CI.
L.
XIV, 4123.
onway,
Italie
Dialects 280.
droite sur
gauche une fibule d'or trouve Prneste, en 1871 Le caractre du bijou, la forme des lettres situent l'inscription vers l'an 600 avant l're chrtienne. C'est la
plus vieille inscription latine qu'on possde
;
elle
pr-
au lieu de passer
t,
fijefhaked,
diphtongue premier lment long -i n'a Numasioi. Les consonnes finales son -i final
:
sont
notes
pas
ri
intervocalique n'est
encore
Numasioi
Numisi, Nume-
Manius me fecit L'interprtation en est facile Numeri Manios gentilice rare, qu'on retrouve en falisque. med accusatil form de me -\- une particule d d'ori:
: :
gine obscure.
phol.
Il
ne
s'agit
pas en
tout
cf.
cas
d'une con-
Ernout, Mor-
forme de parfait dialectale, 147. fbefhaked redoublement et dsinence secondaire, correspondant la forme romaine feced de l'inscr. de Duenos, n 3,
4
cf.
3
fut.
ant.
sg.
Nnmasioi
datif,
ayant encore
X-'O)
inscr.
de
*'Lb'(m, osq.
hrti
Nunuisioi
I.
dantes
NioiiisioC.
L.
Bullett.
comunale
di
Roma
Numisiiis
quoi hoi
..
TEXTES EPIGRAPHIQUES
Notizie degli
simils,
2'
Scavi,
reproduits
;
sem.,p. 511 voir galement l'article de P. Lejay, Rev. Crit. 1901, i" sems., p. 128.
I
.
le trait
la pre5
3 sorl
ou bien sord[es.
lecture douteuse,
.
8 et 9 graves la tte en bas. 9 hai 7 re ou bien ri 12 aprs i de ri on disou bien hab, forme de habere ?
rit[e
ou iter rite
.
ne notant pas
entre
les
consonnes doubles
et
V inscription
fac-simil
11 Vinterponction
le
loiuquiod
ment
la
iouxmenta
ou
loiuouiod.
(notamP^^"
forme de h B,
r', r P,
q 9> u
la
VY)
premire moiti
tation
outre que
la
cassure
de
la
pierre
entran
du
texte importante,
a trop
la
de lacunes
et
partie restante
soit
un
texte religieux,
et
aualogue
aux
inscriptions
de Spolte
de Lucrie,
sacre,
les
et,
il
en outre fixant
est
droits
probable que
religieux,
la
mme
pierre.
La graphie
rgi
)),
est trs
notes soigneusement,
1.
et
recei
10 iouxmenta
imenta
16 loiuquiod}
Le groupe
tinctes
quoi,
1.
:
n'est
pas
encore
contract en n
iovestod ist
Les
trois gutturales
est
par k
rale
la labio-vlaire
note par
sourde palatale
signe
:
et la
par
un
mme
1.
rccei
:
Le d
final est
1.
partout not
?, 1.
10 od},
i^velod
15 iovestod
cf.
16 loiiiquiod,S2Lu
osq. fakiiad,
ombr. faia
-xui-
subsiste
1.
8 kalalorem
le
groupe
cf.
galement:
*louk-).
10 iouxinenta de *ioug-s-menta,
45
prnestin Ios?m
lna
de *louk-s-n (racine
la 2'
*leiik-[
dclinaison,
et le
1';-
du thme,
groupe
maintient
1.
2 sakros en face de
latin
classique
sacer
1.
quoi:
Nom.
la
particule pideictique
quoi est
C.
L L.
1.2.3
I-
de Duenos C.
reprsenter
*es-s-d,
cf.
On
^^^^'^^
Esed peut
un impft.
le
du
subj
dsinence secondaire
l'inscr.
prsent sied
futur
dans
de Duenos,
3,
ou un
thmatique
/
dsinence primaire
-t
*es-e-ti,
avec chute de
final et
affaiblissement de
en
5 rcei
peut tre
le
recte -ei,
1.
ou
l'infinitif passif
de reg.
sans
8 et 9
kalatorem
ici
doute
le
serviteur
du
rex sacrorulu
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
I.
7
racine *)'//^-/
10 iouxmenta
II hapia
les attelages ,
mme
*yug1.
subjonctif prsent,
avec perte
du -d
final
1.
de
la
dsinence secondaire
?
15 iovestod just
On
a
')
propos galement de
estd
lire
interprtation
lovesatdeivosqoi medmitatneitedendocosmisvircosied
astednoisiopetoitesiaipakarivois
|
duenosmedfecedenmanomeinomdzenoinemedmaaostatod.
3.
de
C.
I.
L.
4.
Conway,
Italie
Dialects
p. 329 sqq.
3
Inscription
petits rcipients
Rome
dans
la
Viminal.
M.
vase, a publi
dell'
le
Annal,
pi.
Inst. di cor-
arch.
1880, p.
158 sqq.
L.
En France
et
le
M.
C. R. de l'Ac.
Rev.
des I. 1882, IV srie, tome X, 23 sqq., Archol. VII, 1882 sqq. (avec fac-simil)
L'inscription
est
grave
la
pointe,
de droite
gauche,
;
comprend 3 parties spares par des intervalles les mots ne sont pas spars les uns des autres Comme l'inscription, malgr les efforts de nombreux
et
arriv
diteurs.
d'exemple
:
la
du Corpus
med
endo cosmis
virco sied
|
duenos med
feced en
manon einom
dze noine
med
maao
statod.
les
le
signe Q. note
:
la
le
labio-
vlaire
qoi
i, le
K,
la
la
mdiane pakari
sourde palatale
1
.
1.
mme
:
signe
virco
1
C
.
note
I
la fois
?
et la
.
sonore
virg
et feced
fcit
On
a gale-
ment
cosmis,
D'aprs
Plutarque,
Carvilius
Quaest.
Rom.
av.
54,
c'est le
consul Spurius
le
Ruga (293
J.C.) qui
serait
aurait invent
signe G, de
mme
que ce
L. Papisius Crassus
(dictateur en 339 av. J.-C.) qui aurait le premier chang son nom en celui dePapirius. Il est plus vraisemblable d'attribuer la rforme Appius Claudius Caecus, censeur en l'an 312 av. J. C. Le groupe dude duenos situe l'inscription avant 260, cf. plus loin n 14. Tous ces traits indiquent que l'inscription date du IV* sicle avant notre re
ei
deivos,
einoni ; oi
noisi, toitesiai,
d:^enoi
ai
toitesiai.
Us
intervocalique se
maintient,
toitesiai
de
mme
1.
iovesat
sens incertain
deivos
forme ancienne de
et la
rduc,
deae
skr.
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
devh
'
med
tat?.
dieu
neque
sied
vosv.
endo
.
accusatif, cf.
dinosmedfeced
osq.
du Forum.
mitt mit
nei ni , cf.
in
mi
ne... pas
neip
cf. indi-gena,
indu-gredl, gr.
sit
P^
cosmisvircosied
cmis virg
prs, de
douteux.
:3
le
p. subj
opt.
sum, dsinence
secondaire
1.2.
-d (issue de
hypothtique
1.
dmnos
?)
nicd feced en
manom
bonus
bonus,
feced forme
dadkatted
dnenos > diionus > me fecit in bonum comme duellum > bellum,*szuepnos ^somnus,etc.
d'aoriste degr
cf.
Buenos (Bennus
ou
long de
osq.
l'osque
la
racine *dh- et
deded
et
le
ddit
dedicavit
prnestin
.
ont une forme redoublement, cf. plus haut n i Feced correspond gr. -Hr,y.i. La dsinence est une dsinence
d'aoriste
;
la
3*"
pers.
.
du
en
manom
antiqui
c.endo.
11
bonum
in
et
P. F.
109. L.
car
;
mme
racine dans
:
Mnes
et
immnis.
la
einom
con-
tum
?
texte
altr
duenoi
datif de
duenos
Des
interprtateurs lisent
mine die noni , ce qui est invraisemblable, phontiquement et morphologiquement. maao altr lire malo ou nuino ? statod 3 p. sg. impr. fut. de st.
d:(e
: :
:
rduit
la
transcription des
mots
sanskrits
un
10
INSCRIPTIONS
DU
III^
SIECLE
Monnaies.
Romanom
4.
C.
:
I.
L.
I'
I,
As romain, en
bronze,
de
5 livres,
Romanom
-ont, cf.
forme en
L.
I',
13
c.
L.
Pulio L.
f.
C.
Modio
5
Cn.
f.
5.
CI.
L. r,
a.
As d'une
livre
de Lucrie, entre
314
et
254.
Pulio,
Modio
.
nominatifs sans
-s
final
Pulius,
Modius
Seic(ninom)
6.
C.
I.
L.
I'
II.
Monnaie d'argent de
la
Signia,
diphtongue
ei.
Benventod p
propom
19.
7.
C.
I.
L.
I ',
Avers
et revers
d'une monnaie
ablatif avec
final.
;
syncope de
intrieur, et
maintien du d
propom
est sans
probum
le
second p
TEXTES PIGRAPHIQ.UES
II
vel
p Suesano prboum
:
probom
vel
prbom
proboum
vel
8.
C.
:
I.
L.
I'
i6.
Revers
et avers
de statres d'ar-
pi.
les
encore notes
indique
Suesa-,
L'hsitation entre
~om
la
sans doute
priode de transition
pendant
laquelle la finale
-om
(-os) passe
-um
-tis).
Tiano
9.
C.
:
I.
L.
I'
21
c.
num,
vers 254.
Tiano
passage de
dans
les dialectes
campaniens.
Coza p
Cozano
I.
10.
C.
L.
14.
aprs 273.
Le:^ prsente
r
:
le
stade intermdiaire
cf.
*Cosa^Co^a>Cora,
rrum
.
osq.
gn.
egma:(nm de
*egmasom
Ladinsi
Ladinod
11. C. I. L. r 24 b et a. Monnaie de bronze de Larinum, avant 254. Le d note ici un son analogue celui qu'avait le d intervocalique en ombrien, et qui est not ou rs, cf. p e f i parsi pede ce qui explique la transcription latine par r : Larinum.
/,
12
locatif,
form du thme
/,
vocalisme
Ladine
ri
la
dsinence
d. osq.
terei
in territo-
Paistano
12.
C.
et
I.
L.
I'
17. Statre de
bronze de Paestum
ntre 273
268.
Cornelijo Cn.
f.
Scipio
Gnaivod ptre
j
fuit,
Taurasia Cisauna
Samnio cepit
13. C. I. L. I- 6, 7, Bcheler C. E. 7. Sarcophage en pperin ou pierre d'Albe, trouv au del de la porte Capne prs de la voie Appienne, sur l'emplacement des tombeaux des Scipions, cf. Cic. Tusc. l,'], 13 an tu
:
rum,
MetelloruHi
sepulcra
la
vides,
miseras
putas
ilJos ?
maintenant dans
le
tombeau de
en
n'est pas
contemporaine de sa mort, et parat mme plus rcente que celle de son fils, qui suit. 1 une premire ligne titiilus, incomplte, 2 parties
:
dont
les
caractres sont,
peints
au
TEXTES PIGRAPHIQUES
minium
de 6 vers rpartis sur 4 lignes, dont la premire et une partie de la seconde recouvrent une inscription plus
ancienne, martele
:
encore
eso,
sans doute
Le caractre rcent de l'inscription mtrique apparat immdiatement la comparaison de Cornlius avec la forme Cornelio du titulus; elle doit tre postrieure l'an 200. La graphie est archasante, mais non sans inconsquences.
Gnaivod,
aidilis ; virtu-
qiiei ;
Liicius
au
C.
au
lieu
de
*fueit,
cf.
juueit
L
:
L.
I-
redoubles
parisuma
le
final est
gard
Gnaivod;
;
Vm
toute-
on
que
le
le
mot suivant
commence
de
s final
:
Mais d'autres
sont modernes
rtablissement
du groupe
vante.
b.
I
consol,
censor,
cf.
l'inscription
sui-
cause du rythme.
2 Gnaivod
Gna
;
prognatus
:
prognatuin
Publio
prognatus chez
abavus,
les
cf.
archaques a plus
souvent
le
sens de avus,
EnniusTrag.
mais
paire.
inc.
toutefois
Plante
Men.
trad.
du grec
allu-
ou bonus ac
strenuus, Gell.
XVII>
14
sique;
cf.
IL
3
I,
50.
qiioius
forma
forme de
:
prononce
quoiiiis
parisnma
forme de superlatif dans Plante Cure. 506. Cet loge de la beaut, sentiment tout fait tranger aux vieux Romains, tmoigne d'une influence des ides
grecques, et de
Scipio Barbatus
la
mme
est
antrieur
l'influence
de
l'hell-
nisme.
4 Taurasia: ville du Samnium, cf. Tite-Live XL, 38, 3; Cisaium: inconnue par ailleurs. Saiiinio: accusatif ou
ablatif?
5
subigit, abdbucit
*57//'^o-/V^
prsents surprenants,
drait
*abdouxit.
on atten-
o)iine
Loucanam,
scil. terraui.
Traduction
L. Conieliiis Cn.
f. Scipio
cepit
omnem Lucaniam
obsidesque abducit.
a) X.
Cornelio L.
f.
Scipio
b)
Hnc oino ploirume cosentiont Rfomai] Duonoro optumo fuise viro, Luciom Scipione. Filios Barbati
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
Consol censor aidilis hic fuet a pud vos].
I5
14.
fils
C.
I.
L.
8, 9,
Bcheler C. E.
6.
pitaphe du
du prcdent, qui fut consul en 259, censeur en 260. L'inscription se compose aussi de deux parties 1 un titulus ancien, peint au minium, sur un fragment de sarcophage, trouv en 1780 au mme endroit que le prcdent, maintenant au muse du Vatican 2" un Carmen plus rcent en saturniens, grav sur le
:
la partie
et
conserv l'entre de
bibliothque
Grotefend,
,
R[omai
Rischl et
Livio
XXIX
1 1
Romaeesset
XXIX,
optimum esse
3
Grotefend, Ritschl.
;
filios
lliom Wlfflin
[cla-
sid]
Bilcheler 6
mereto[d Lonnnat^ch
mereto[d votam]
Ritschl, Biich.
Phontique,
Cornelio, cosol
;
rt)
Dans
le
titulus, noter
/
:
au
-;/-
lieu
de u
au
lieu de
aidiles; le
maintien de
la
:
diphtongue
cosol
ai,
mme mot;
cesor
cosol,
la
rduction de
. la la
dans ns-
consul
censor
cesor
La graphie
reproduit
prononciation
voyelle prc-
I,
7,
29
et
de Velius
:
Longus G.
fournie par
L. VII,
79 K. qui
crit
.
de Cicron
libenter
La preuve inverse
est
l6
thsaurus et tbensaiirus,
et totiens,
etc.
Enfin des
formes romanes
comme
l'italien/wt), le fr. le
remontent
t{ii)snm, i(n)su}a.
/')
La graphie
constante que
toutefois
il
a
;
quelques
oino mais
cosentiont
et
mais
consol, censor
la
ici
rduction de
s'agit-il
le
diphtongue;
d'une forme
portait
*Jlio,
mais peut-tre
graveur dont
rajeunie par
le
,
modle
c.--d. *fi]wm
accusatif qu'il a
la
interprt
comme un
trois vers
nominatif. Si
se
*fiUo{j)i) tait
chacune,
b.
I
Honc
oino etc.
Atilius
fin. II,
geutes populi
:
primarium
assez
fuisse viruni.
:
L.
oino ploi-
ruHie
opposition
rare
gnralement
unutn
omnes.
Honc de *hom-\- ce >> home attest . I. houc^ hune, comme cy"/.5 oino uncus.
i(oenigenos, unigenitos
S.
C.
des Bacch. n
P 366 num
>>
cf.
oinvorsei
(.(.
niversi
plrim
de
*plois-o-moi,
comme plus
ploeres
plrs
plrima
cosentiont
-ont
cf.
*-onti,
2 duonoro
bonrum
graphie archasante.
Au
tmoi-
gnage de Cicron Orat. LV, 153 (cf. Quintilien, I, 4, 15) c'est Duellius, consul en l'an 260, qui le premier
TEXTES EPIGRAPHiaUES
adopta pour son
I7
nom
la
graphie Bellius.
On
dans
Naevius
cit par
Siiiiul
Festus 482 L.
diionoro
optiiiiio
bonrum optumum
cf.
imitation
d'une tournure
y.ay.)v xxy.iffTs
grecque
Sophocle Oed. R.
334
-oje-y
817.
etc., et
;
viro
thmes en
etc.
Barba t i
et
non
* ci, cf.
4 Consol censor
causa.
fuet
:
tnetri
l'c
de
la
ploiriinie,
cf.
6 Teinpestatebus
TempesCor-
Hec
hic
1.
et hec ici.
accusatifs sans
-/;/
final.
Sur
les faits
I,
6 Dedet Tempestatebus:
cf.
Ovide
Te qiwque, Tempestas.
Ciim
Traduction
consul censor.
Hune
Lucinm Scipionem.
(ou L. Scipionem,
\filium Barbait^.
Hic
cepit
is
fl
aminis gesistei.
|
Mors perfe cit tua ut essent omnia brevia, Honos fama virtusque, gloria atque ingenium.
'
Quibus
5
sei
in longa lieu
maiorum.
recip
i
Quare lubens
Terra, Publi,
te ingremiu,
i
Scipio,
prognatum Publio,
I-
Corneli.
8. Partie ant-
15.
C.
du
I.
L.
10, Biicheler
C. E.
pierre
et
maior,
du con-
Paul-mile
augure en 180 (Tite-Live XL, 42), adopta le fils de (id. XLIV, 44) et mourut sans doute vers 170 avant J.-C. Voir sur le personnage Cicron Cat.
; ;
De ofiT. I, 33, 121 Brut. XIX, 77. Mai. XI, 35 Le premier vers de l'inscription est une addition postrieure
;
il
et lui seul
est d'un caractre plus petit que les autres, forme un saturnien sur une seule ligne. II
clbre
la
fonction
omise,
parce que l'habitude antrieure tait de ne clbrer que l'dilit, le consulat et la censure. L'inscription primitive se
composait donc,
comme
les
prcdentes, de six
La graphie est archasanle, mais les formes rcentes sont beaucoup plus nombreuses que les anvers.
ciennes
.
'
Cette pitaphe et les trois qui suivent, bien que postrieures I aux deux prcdentes, leur ont t jointes, parce qu'elles forment avec elles un ensemble difficilement sparable.
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
19
V.
Quei
apiceni) msigncQii)
gesistei gessisti , la
f; cf.
:
diphtongue
finale ei note
sim-
plement
2
esseiit
ici
I gesistei,
v. 5 supera ses.
ancien thme en -s ; driv hones-tus. proprement ancienne forme de locatif masc. 4 j^/ *so-, dont il y a quelques traces en neut. du pronom latin; en osque c'est la forme fminine qui s'est rpandue:
3
honos
:
svai.
utier, la
forme ancienne
cf.
C.
1.
L.
586. La diphtongue
vers
5
est rduite
longa
liciiiset
allitration;
facile facteis.
Facile forsitan .
6 ingremiii in
gremium
:
7 Piibli Corneli
a) L. Cornlius Cn.
f.
Cn. n. Scipio
b)
Magna
etate
sapientia
multasque virtutes
posidet hoc saxsum.
{ |
quom parva
honos honore.
|
nunquam
{
1;
16. C. I. L. P II, Bucheler C. E. 9. Table de sarcophage en pierre d'Albe, trouve avant l'anne 1781, maintenant au muse du Vatican. Le Scipion dont il
s'agit est
3
sans doute
le frre
;
l[oc]eis
Motnmsen
Diteitst
Deitist
Ritschl
mme
dentes.
defecit,
mndatus),
et elle
beaucoup plus
littraire
que
les
prc-
20
b)'
I
Magiiam)
;
sapicntia{jii)
2 qmm
ombr.
fausse graphie
archasante
la
prposition
n'a jamais
commenc
;
par
une
corn, etc. et
n 12e.
habi-
saxsum:
lettre
cxstrad
du
S.
le
phonme x
par une
double
et
XS, qui s'est surtout rpandue au temps du pote grammairien Accius dont Tinscription est contempoQiwiei cui
et
raine.
3
contamination de
eut
ijuoi
datif
du thme
hones-
*qtio-,
*qiii-.
Construction
{scil.
embarrasse
tas
il
faut entendre
non honos
morum)
:
defecit
retur honorem).
sous
le
rapport de
la
mandatits
;
loceis
locls
inferns
restitution incertaine
:
pour mandre,
sil
cf.
Cicron Cat.
Ne
quaeratis
accusatif
;
honorem qu non
qiiei
:
ablatif
frquente. minus
aliqnem
I,
niandatus
Ne
sens ngatif
honore
:
comme
dans quominus.
rare et bizarre,
expression
L. Corneli L.
f.
P.
n.
Scipio quaist.
|
tr. mil.
annos
|
gnatus XXXIII
mortuos. pater
L.
17.
tuf,
C.
I.
12.
trouv au
xvii'^
sicle,
167 (Tite-Live
XLV,
44),
TEXTES EPIGRAPHiaUES
I
21
-ius, cf.
Conieli
S.
2 quaistor)
noms en
XXXIII
dans
innovation
la
mention de
'
les inscriptions
'
prcdentes.
6 Antioco
pas d'aspiration, ni
final;
n'est pas
devenu
;/.
f.
Scipio Hispanus
|
pr. aid.
cur. q.
vir
si.
iudik.
'
petiei.
ut sibei
me
esse creatum
I), Bucheler C. E. 958. Trois tables en pierre d'Albe, numrotes, trouves en 1782, dont la premire est perdue, les deux autres sont au muse du
18.
C. I.L. P
Vatican.
milijtum')
jacQiiudis).
Noter
formule
le
si.
la
b) Inscription
mieis miis,
compose de 2
.
distiques lgiaques.
meis
cherch galer
tongue
finale.
monosyllabique.
peliei
la
j'ai
3 sibei
diph-
honor-eni, etc.
22
tilies
C.
M.
f.
fin
19. du
C.
III*
I.
L.
I-
sicle.
:
Atilies Sranes
nomin.
pi. Atilii
Sarani. La langue
pigraphique archaque prsente un grand nombre de nominatifs pluriels en -eis, -is, -es de thmes en -oje- de
la 2*
is
(Jeis,
eeis, eis,
33,
note.
iscolapio dono[m]
L.
lbanius E.
f.
ddit.
20.
le
CI.
-0I-.
L.
26
VI, 30842
:
litteris
antiquis
Aiscolapio Aesculapi
noter
la
diphtongue
-ai- et
groupe
de
'A(j-/.Ar,-i;).
M.
C.
Pomplio No.
f.
|
dedron
Hercole.
21.
CI.
L.
V-,
calcaire trouve
Rome
.
Pomplio
Pompilii
On
formes
-0
le
comparables
dans
invraisemblable
latin
mort en
comme
TEXTES PIGRAPHIQ.UES
Apolon[e
ron.
I
2$
|
C.
?j
Metilio
st
|
[C.
|
f.
?]
magistre
corve-
C. Anicio
1. ?
riando
...
22.
C.
I.
L.
P
|
59,
XIV, 2847
|
8;
Q. K. Cestio Q.
f.
Hercole donu
[djedero.
23.
C.
I.
L.
S XIV, 2891
T. Rebinio Q.
f.
aidile moltatico.
24.
Notiz.
p.
d. Scavi, 1907, p.
IX, 619,
II
386.
s'agit l sans
-os,
taux en
avec chute de -s
Nvlans
ou
liers
Nolani
peut-tre, et
final, comparable osq. ombr. I kuvinus Iguvin plus simplement, de nominatifs singu-
employs fautivement
)),cf.
la
place de pluriels.
dedron dederunt
dedrot
Cl.
L.
378 (n 75),
la
de Pisaurum.
diphtongue
ei ;
ci.
l'inscription suivante.
M. Bicoleio V.
1.
Honore
25. C. I. L. P 31. Bloc de travertin provenant du temple de l'Honneur, trouv prs de la Porte Colline.
V(ibt) l(jbertus).
Honore
cf.
Hercole;
dedet
mereto
ddit merit .
24
parti
aidiles
vicesma
ve
trou-
M. Mind'ms
vicesimam
P. Coudetiiis Fari)
filins aediles
vicesma
par
grec 'A-iXXwvs;,
cf.
Apolone n 89.
c et
dederi
de-
de
/.
INSCRIPTIONS DE NEMI.
C.
Manlio Aci.
cosol pro
]
poplo
Arimenesi.
27. C. I. L. P 40, XIV, 4269. Tablette de bronze, dbut du provenant du temple de Diane Nini
:
11'^
poplo:
C. Manlins Acilins consul pro populo Ariniinensi. forme ancienne sans n, mais absence de -d final.
:
Arimenesi
-)is-
noter
pour
sans -nie-, et
ville
la
rduction de
comme
dans
cosol.
Ariminum,
d'Ombric, au
nord de Pisaurum.
Diana
M.
Livio
I.
M.
f.
|
praitor ddit.
28.
C.
:
L.
ii''
P
s.
41,
XIV, 4182
a.
Inscription de
Nmi
dbut du
av. J.-C.
Diana
du second l-
TEXTES PIGRAPHIQ.UES
;
2}
ment de diphtongue premier lment long cf. Fortnna Prneste, n 34, Matuta Pisaurum, n 76, Nmi Ernout MorphoL, 17. C. I. L. I- 43, 45
;
Poublilia
filiod
j
Turpilia
Cn.
ddit.
uxor
hoce
seignum
pro
Cn.
Dianai
donum
I.
29.
C.
mot.
L.
galement de
:
dans
le
signiini
il
fliod
avec -d
INSCRIPTIONS DE TIBUR
C.
Placentios Her.
Je
f.
Marte sacrom.
Marte donu dede.
Sur
C.
revers
Placentius Her.
f.
30. C. I. L. P 47, XIV, 3563. Plaque de bronze provenant des environs de Tibur (Tivoli), maintenant
Paris.
-ios
et -ius,
-om
et
-u(^m^.
ddit
cf.
peut
3
reprsenter *dede-d
*dede-t,
cf.
(dsinence
secondaire),
ou
Ernout MorphoL,
297 C.
INSCRIPTIONS DE
a) M. Fourio C.
f.
TUSCULUM
Fortune
tribunos
|
[militajre de praidad
dedet.
26
b) M. Fourio C.
tribunos
dedet.
31-32.
Furii
C.
I. L.
I.
L.
P 48
et 49,
Colonnes trouves
cf.
Tusculum
50-58;
prs
C.
XIV
2700, 2707.
M.Furius
praidad diphtongue dans Fortune, diphtongue comme en ombrien. Maurte, forme rduite pour Mapassage de
/
FoO'/o,
mais tribums
e.
a la
et le -d final
la
finale -ai
est
rduite
-e
vorte(J), cf.
n" 120.
INSCRIPTIONS DE PRENESTE
Apolon[e
ron.
I
C.
Q.?]
1.
Metilio [C.
|
f. ?J
|
magistre
corave-
C.
Anicio
I.
(?) st
riando
...
33.
Sur
en
C.
L.
59,
magistre-es des
lire
sans
thmes
frquente Prneste,
S. L., XIII,
cf.
Ernout M.
magistre est
que
cf.
coraveron
coisatens
plignien
crverunt
La diphtongue
oi
aboutit
comme
en ombrien, non
comme
en latin de
Rome.
TEXTES EPIGRAPHiaUES
Orcevia.
leia
I
27
Diovo.
fi-
primocenia
Fortuna.
34.
C.
I.
L.
60,
XIV
trouve Prneste.
Orcevia
Numeri
:
filiae pritnigeniae
donuin dedi.
nationu; Diovo
gnitifs singuliers
en
de
*-os correspon-
dant
ceux en
-ii
-is (issu
de
*-es')
du
-s
latin
Rome
-o s'est
assourdi en
cause
dans nationu,
et s'est
;
du u (v) prcdent
cette
M.
S.
L. XIII, 347,
Ernout Morphol.
nationu
voir
cratia cause
d'une naissance
cf.
P. F. 165, 4 L.
natio
dicitur .
datif singulier^ cf. n 28 fileia ; Fortuna primocenia forme intermdiaire entre la forme plus ancienne jfe/, du latin correspond e du et la forme rcente filia
:
prnestin en hiatus,
cf.
conea cicnia
XIV, 3205
Sur
cette
Ovius
etc.
primocenia
Oveo C.
I.
L.
XIV 2862
et
L.
Fortuna Primic.
l
L. Dcumius. M.
f.
{
don. ded.
35.
neste.
C.
I.
L.
Fortuna,
datif.
cf.
forme primocenia de
l'inscription prcdente.
Dcumius
:
de-, cf.
28 C.
I.
XIV,
142; Plnviio
Petronius
XIV, 3210
etc.
sur
ces faits
voir
M.
Q.
K. Cestio Q.
f.
Hercole donu
|
[d
edero
f(ili) HercttJi do-
nnm
36.
^ux
et
CI.
L.
i26i,XIV, 2891.
haut n 21
\d\edero
dederunt
-t final.
avec amuissement de
nasale,
chute du
L.
GemenioL.
|
f.
Pelt.
Hercole dono
{
ede leigibus
L.
ara Salutus
37.
C.
I.
62,
XIV
2892.
Q) Hercnli
do-
eisdem legibus
Ara
le
Salntis.
Convv-ay rapproche
de lieu Peltiiimini et y voit l'indication de l'origine du donateur. Jnhs lubs, lubens , avec amuis-
nom
sement de
merto
la
nasale, et b notant b,
c.
n"^ 3
et 80.
mereto
int-
rieure inaccentue.
siieque
sueisque, susque
la la
amuie devant
eisdem
ici
comme
dans ede
;
Jei^biis
ci
note
sans
doute
1,
osque li^ud
lge .
e.
1.
ara Salutus
,
aux
mmes
du Salut
TEXTES PIGRAPHIQUES
Mino Colionia Artoro Mai.
29
38.
C.
I.
L.
XIV, 3100.
Mino Cumia
L.
I.
f.
39.
C.
L.
XIV, 3111,
Mai Fabricia
40.
C.
I.
L.
XIV, 3133,
Maio Tutia
Q.
I.
f.
41.
C.
L.
XIV, 328^.
Quorta Tondia
L.
f.
42. CI.
latin
L.
Inscriptions provenant
Mino, Maioc *iMins, *Mais avec chute de -\ final; Maior, Minor cf. P. F. 109 L. Minores et Maiores inter cognomina feminriun poni solebant.
;
-or
reprsentant rgulier de -r
Le vocalisme du
analogique de
30
TROUVS A PRKESTE.
Miroirs
opeinod devincam ted
:
43,
p. 503.
C.
I.
L.
I-
547,
Ephem.
epigr. IX,
980,
opinor devincam
cf.
te.
opeitwd,
n 63.
Castor
Amucos Polouces
L.
44. CI.
548,
XIV, 4094.
Castor,
Amycus,
Polliix.
45.
C.
le
I.
L.
549,
XIV
4095.
Pollnx,
Lna, Amycus.
traitement
Noter
de
la
diphtongue
:
ou
dans
Poloces, Losna, et le
maintien de -sn
losna de *luksn;
briller .
Rit.
XIV
:
Rit(us).
Venos,
opos n
118.
Vitoria
rduction dialectale
du groupe
-f/-
-/-.
TEXTES PIGRAPHiaUES
luno lovei Hercele
3I
47.
CI.
sans
L.
551,
XIV 4097
?)
Hercele grav
de droite gauche.
Hercele,
doute
forme
trusque,
cf.
Heraceli
Fabretti 2528.
48.
C.
I.
L.
552,
XIV
pour *Painis(s)cos.
Marsuas
p.
Vibis, cf.
ment du
Mirqurios lixentrom
49.
C.
cf.
I.
Alixentros,
ou
cf.
Mirqurios:
stircus
n 62;
la
'AXi^avpo;
rvle
cf.
2500.
50.
4100.
.
32
51.
C.
Aiax
I.
L.
I-
55,
XIV
Tells
I
Alcumena
L.
52.
C.
;
I.
556,
XIV, 4102.
Thetis,
Aiax, Alcumena.
Telis
cf.
Ernout M.
S.
L. XIII,
331,
Elm.
dial
p. 80.
Cistes
fecid.
53.
C.
ciste dite
prnestins
Novios Plau-
noms
de
l'artiste,
dnotant une
origine
la
campaseconde
nienne.
L'inscription,
comme
l'indique
ligne, a t sans
fileai filiae ,
luno
lovos
Mercuris
Apolo
Leiber
Hercle
Victoria
54.
Diana
gauche.
C.
(crit
I.
L.
563,
XIV
.^105. lovos
sont gravs de
Menerva
droite
Diama* par
erreur^)
TEXTES PIGRAPHIQ.UES
Fercles
33
luno
Mircurios
Micos
Aciles Victoria
Diesptr
55.
Sur
C.
I.
L.
564,
XIV
M.
4106. Victoria de
S. L.
droite
gauche.
Fercles,
voir Ernout
personnage inconnu.
Diesptr Diespiter
;
Mircurios,
cf.
Silanus
Doxa
Ladumeda
Aiax
Oilios
Leces
Soresios
Acmemeno
56.
vercle
C.
L.
565,
XIV
le
cou-
Leces (?)
Soresios (?)
Lavis (?) Ebrios (?). D'autres cistes prsentent galement des suites de
Istor (?)
Agamenvto,
noms
a confie piscim
ii
h
e
crevi alia
cofeci
feri
porod
madent recte
mise sane
g asom fero
57.
tion
C.
de
I.
L.
I-
560
cf.
et d'Hist.
l'Ec.
de
Rome
ciste
1890,
cuisine.
Confice
confeci
feri porro
misce sane
assum
fait
madent
douteux)
recte
(lecture douteuse)
un
cuisi-
mme
34
M. Saufeius M. f. Rutilus C. f. Saufeius G. f. Flacus culinam f d. s. s. c. eisdem|q. locum emerunt de Tondeio L. f. publicum est longu p. CXIVIIIS latum muro ad L. Tondei vorsu p. XVI.
.
I
|
q.
L.
af
58.
3
C.
I.
L.
I-
avant J.-C.
faciendani) d(/) s{enatus) s{ententid) coeravere)
longu
final. v.
^7/ ab .
Ernout, Elments
dial. s.
ad L.
^=^ semis
Ton-
dei
gnitif
comme
dans ad Vestae.
INSCRIPTION DE LANUVIUM
Q. Caecilius Cn. A. Q. Flamini
1
matri reginae
59.
C.
I.
L.
XIV
ve lant de Lanuvium.
.^loter les
3
dsinences de datif
:
e, ei, i
piu'i,
malri.
Seispitei
Sispiteni
462 L
INSCRIPTIONS DE NORBA
lunone Locina
dono pro
C.
Rutilio P.
f.
60. C. 1. L. P 371, XI, 6294. Plaque de bronze provenant des ruines du temple de Junon Norba.
lunone avec
:
lunoni Lucinae donuni pro C. Rutilio P.f. -e issu de -ei; Locina -0- issu de -ou- -eu-)
:
TEXTES PIGRAPHiaUES
correspondant du latin de
-a
cf.
35
mme
n 34.
P. Rutilius
M.
f.
I
lunonei Loucina
ddit meretod
Dio-
vos castud
61.
dente.
(c
CI.
la
L.
I-
360;
mme
origine que
la
prc-
P. Rutilius
M.
f.
lunoiii Liicinae
castu.
Noter
n 34.
castud
ablatif de castus, s.
Mme
C.
I.
L.
I-
Mommsen
M. Lommatzch
quae lavis castus
explique
vacant ur
eis facito
Jupiter
INSCRIPTIONS FALISQ.UES
a)
I
L.LatriusK.
f.
Salv e]na
coiraveront.
Gonlegium quod est aciptum aetatei aged ai] Opiparum a d] veitam quolundam festosque
Quei soveis a ast utieis opidque Volgani
dies,
Gondecorant
sai pi
i
C. 1. L. P 364, Xr, 3078, Bucheler C. E. 2. de bronze, grave sur les deux cts, et portant une ddicace faite Jupiter, Junon et Minerve par les
62.
Lame
enSardaigne, L'occupation de Sardaigne date de 238, mais l'inscription est notablepostrieure, peut-tre
ment
pour
la cf.
graphie archasante
le
prsente des
accepu et con-
tum
dederunt mais
et^:
goii dcorant
decorant
entre
et
;,
et ae, aetatei
mais saipisumc,
semble
tre
b.
a[ast]utieis ou a[rg]utieis.
Traduction
Lai ri us K(aesonis?)
Jilius
Sahena
b)
Colleginm qnod
Qui
Volcani
a) Flesce
inagistreis
:
nomin.
SaJvena
la
-ci
-e.
:
la
suffixe
trusque,
cf.
aciptum
1'/
fermeture
de
phnomne qu
n 49 Alixentros
se produit
cf.
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
Alexander
37
?
ou bien analogique de
accipio
agedai
*k^^'el, cf.
gr. Xsfi.ai
c
;
cf.
n 126.
extension analogique de l'ablatif des 3 opid ope thmes en -/- un thme consonantique, dont il y a d'autres exemples pigraphiques, cf. n' 64 et 126.
Volgani,
5
pas-
sage dialectal de
inperatoribus
//
devant gutturale
:
sunniieis
c'est--dire
Jupiter,
Junon,
Minerve
128-129.
cf.
Menerva
sententiad
sacru
La
{
Cotena
;
L.
f.
pretod de
zenatuo
|
vootum
dedet
cunca-
ptum.
63.
C.
I.
L.
trouve
Paieries
cherRome.
de scnaius
Minervae sacrum. Lars Cotena L(arlis) J(JUus) praetor sentejilia vium ddit ; quando datuni, recte
le
conceptum.
Menerva
n 28;
nom
:
de
la
sur
le
datif en -,
voir
pretod
;
la
diphtongue
final,
s'il
comme
n 43,
en ombrien
le
n'est pas
une
faute de gracf.
30
:^eiiatiw
confusion frquente en
Zertenea Sertinia ,
de^et
Sexto
;{,
cf.
;
Zextoi
Conway 324
:^enatiio
correspondant au
latin -uis,
dans
le S.
C. des Bacch.
la
senattios,
habi-
longue par
redoublement de
le
Honce loucoin ne qu i s violatod neque exvehito neque exfertoquod louci siet neque cedito nesei quodie res deina anua fiet. eod die quod rei dinai causa
| \ { I
'
10
"f
iat, sine
dolo cdre
icetod. seiquis
|
b) violasit,
love
bovid
|
piaclum datod.
eiuspiacli
seiquis
|
scies
|
5 violasit, dolo
malo
;
datod et a.
ei]
CGC
I
moltai suntod
moltaique dicator
10
I
exactio est
od.
L.
64.
C.
I.
en pierre
la
calcaire,
trouv Spolte en
de
la
1876, maintenant
bibliothque
ville.
grave des
les
;
anua,
:
violasit
le
est
tantt not,
;
omis
mais
Mme flottement
seiquis, lovei,
pour
cdre.
diphtongues
d'une part
iesei,
de
cedito
N est amui
scies.
TEXTES EPIGRAPHIQUES
Traduction
39
Himc lucmn
Eo
die,
neqtiis violato,
quo
res
divina
anuua
quod
rei
liceto.
Si quis violaverit,
violaverit,
;
bove
sciens
lovi bove
piacnlum dato
a(sses)
CCC
midtae sunto
Honcede *hom-ce: cf. honc n 14. loucom cf. pour la 1 diphtongue osq. liivke in lc 4 louci, gnitif
possessif.
forme dialectale, avec rduction ^ de la 5 cedito diphtongue f/ qu'on retrouve en ombrien (Pisaurum est en Ombrie), cf. kvestur en face de osq. kvaisstur, lat. quaestor. 6 nesei ns, avec e quivalent du
:
latin
vis.
de
Rome.
8 deina de *deivina,
comme
sis
de
si
syncope de inaccentu, ou 9 cdre caedere exemple d'criture syllabique avec d=de, cf. n 35. I violasit subjonctif-optatif en -ssini du type B. faxiH, correspondant au futur en -s fax, usit
:
:
les
verbes en
-- et
en
--,
cf.
Poen. 888, negassim Asm. ^o^,probibessit Fseud. 14, licessit Asin. 603. bavid extension analogique de l'ablatif en -id des thmes en -/- un thme
*givu-, cf.
boum,
et
bbus et
coventionid
non
S.
*bovium,
*bovibus.
Cf.
opid n 62,
d'instru-
ment, diffrent du suffixe de diminitif *-ro-/o->> *-culu-, tout au moins l'origine. L'intercalation d'une voyelle de liaison u, -*cIo-^-*cuJu-, a tabli entre les deux une
homonymie
7 moltai
:
d'origine secondaire.
gnitif en fait
d'amende
, cf.
ombr. mol-
40
lam
tae
multam
\ei]
:
ombr. muta
multa
, i>ioiar
mul-
9 dicator
ou un
prtre.
Apolenei
65.
et les
C.
L.
suivantes jusqu'au
du commencement
des confinale. Cf.
du
II'
Apolenei Apollin
Non redoublement
la
sonnes;
==
I.
/;
maintien de
diphtongue
y^/'o/^'W
Apolone C.
L.
399 (Cals),
P 384
(territoire
Fide
66.
Fide
CI.
:
L.
datif,
avec
de
-ci.
lunone
67.
C.
I.
L.
datif.
luno Loucina
68.
C.
C.
I.
L.
Salute
69.
I.
L.
Salute
datif.
TEXTES EPIGRAPHiaUES
dei Maria
4I
70.
:f.
C.
I.
L.
:
dei(va)
Maricd
n 28.
Lebro
71.
C.
cf.
I.
:
L.
PjSi.XI 6303.
un ancien
ci
Liber
reprsente
>>
p.
en
latin
de
Rome;
deiv.
56sqq.
No V
sede
L.
'
P.
Popaio Pop.
f.
72.
CI.
:
P375,XI 6297.
;
Varron L. L. V, 74 compos de iioviis forme Nmensilcs avec / semble tre d'origine sabine, d. Ernout Elm. dialectaux, p. 203.
Noi'esede
;
cf.
et iusideo
la
Cesula
Atilia
I.
donu
L.
da Diane
73.
Diane
C.
P376, XI298.
:
Cesida Caesula,
des
*Dianai
consonnes
finales:
Feronia
Sta Tetio
74.
C.
I.
L. I-377,
XI,
Sta
6299
Feroiiiae Sla-
Feronia
ddit ,
Sta(tio) dede
cf.
deded,
feced n 3.
42
matrona
I.
Pisaurese
dono dedrot
75. C.
riint.
L.
P378, XI 6300.
dede-
Matrona reprsente
dialectal
en ombrien, matrona
osq.
aasas
final
ombr. urtas
de
-s
comme
en
cf.
-/
avec chute du
second lment de
19-
la
diphtongue;
Ernout Morphol.
cf. *scies
Pisaurese
n 64.
f.
sur
:
la
cf.
rduction de -ns,
n 64 cdre
;
sciens
-;//,
dedrot
;
sur
la
rduction de
dedro n 76
dedero n 36.
Livia
dono dedro
matrona
M.
Curia
Pola
76.
C.
I.
L. P379,
XI 6301. Les
t rajoutes postrieurement.
la
M.
Curia
maturit; cL
mturuSy mattinus
suffixe,
mme
I.
racine
*uui-,
avec un autre
Matuta,
siua.
cf.
deda
n 28 et C.
L.
forme ombrienne
ombr.
P580
-rs- note
un d vibrant
f.
l'intervocalique).
L. AvilioV.
V. Alfieno Po.
L.
f.
pagiveheia
77.
C.
I.
TEXTES EPIGRAPHIQUES
43
le
Picenum
titulus perve-
tustus.
final
pagivcheia
.
nominatifs en
:
-os,
avec chute de
sans doute
sium)
dcrte
Bucheler,
L. Terentio L.
|
f.
C.
Aprufenio C.
f.
|
f.
L. Turpilio G.
|
f.
[
quaistores
aire molta-
78.
de
C.
I.
bronze
Firmum Picenum
m"
Pakis
la
Pacius
ombr. Fisim
Fisium
noter
viultatici.
L. Opio C.
1.
I
mereto
79.
L.
L. Opins Cai)
Iihertiis^
Apollini doniun
dduit}
mrita.
Inscriptions
Albsi ptre
du centre et du sud de
l'Italie.
80. C. I. L. P385, VI, 3672, IX, 4177. Lame de bronze trouve Alba Fucens, colonie fonde en 304
sur
le territoire
des ques.
44
Noter
h,
la
valeur de b
;
comme
-/
dans
libs
82
l'hsitation
entre
paire.
et -e
pour
dsinence du datif:
Albsi mais
via inferior
|
privatast
|
T.
Vmbreni
C.
f.
|
precario itur.
pecus plostru
I
niquis agat.
81.
C.
L.
I.
precario itur:
mme
expres-
sion
CI.
:
(Capoue); et vieam precareani ri464 (V. 700). plostru forme dialectale avec rduction de la diphtongue -au- , V. Ernout, lm. dial. 216. niquis, mme forme, issue de neiquis, Sententia Minuciorum C. I. L. P58^, 1. 34, 40, cf. n"' 138 et 126.
vecos Supn
queistores
|
Victorie seinq
dono dedet
lubs mereto.
|
Sa.
Magio
St.
f.
|
f.
82.
P388, IX 3849. Cippe de pierre le bord du lacFucin. vicus Sup(jyi(^as')Victoriae Scinq {?^donum ddit libens
C.
L.
merito.
Quaeslores
Sa{Ivius)
Magiiis
St(ati)
f(_ilius),
/(Jliiis) .
la
de
vcus n 84.
/
Supnas
L.
*u'eikos,
avec rduction de
diphtongue,
cf.
Supnas
:
longa C.
I.
IX 3906
P.
ici
p {Supnas
,
ombr.
inexpliqu.
de *toutai
civi-
lubs
cf.
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
et 80.
45;
la
qneistores
diph-
tongue
St. Staiedi,
V. Salviedi,
I.
Pe. Pagio
Fougno aram
83.
G.
L.
mme provenance
simis .
que
la
Slatiiis}
StaiediQts),
Paciiis Fiicino
aram <C
dederont
>
Le^et le o' sont confondus: Pagio, Foiigno; le ^semble avoir une valeur syllabique, cf. Supn. de l'inscr. prcdente. Les
et la
noms
la
dsinence
*-.is
dsinence
*-ios
cf.
Aninus
vcus
Valetudne
donum
dant
84. C. I. L. I-391, IX 3813. Inscription provenant de Castelluccio di Lecce, sur le territoire Marse.
Vcus:
cf.
I.
l.
n 82. L.
Vaktudne
Valetudini
mmei
forme C.
iiidne d. d.
p39o(IX 3812)
m.
inscription
du
mme endroit.
dant
\
pluriel avec
mot
s^
collectif sujet.
V.[tiediu
meTJi.
I
Ve's une
Erinieet
Erine
|
ptre
dono
lib[s].
85.
C.
I.
L.
I-392,
;
IX 3808.
Inscr.
trouve
caractres archaques.
A tidi us
:
to) libens.
Fesuna Volsqaes
nom
de
desse qu'on
\
retrouve
chez
les
\
(Conway 253);
Ombriens, Tab.
46
Eug. IV,
nie,
elle est
accouple Pomone.
n 82.
Eri-
epithte tire
autrement connu.
du
nom
lihs, cf.
T. Vetio
I
duno
C,
le
I.
didet
Herclo
lovio
brat.
data
86.
L. I-394,
IX 3414.
Inscr.
trouve
Navelli sur
TQus)
Veltiiis
donmn
Duno
dnum
data
hral.
abrviation d'un
et
en
Fortunai
Poblicai
sacra
87.
C.
I.
L.
I'397,
IX
15-13. Inscription
des
environs de Bnvent.
Q. Lainio Q.
f.
88.
C'est
C.
le
I.
tribubus
archaque
exemple devenue
authentique de
-bus
dsinence
en
latin classique.
C. Hinoleio C.
1.
|
C. I. L. 1^399, X 4632. Petit coffre d'argile, 89. du miheu du m* sicle, trouv Cals en Campanie.
C{aius') Hiuuleius
C{ni)
Iibcrliis}
Apolliui donuni
ded(Jt^.
Apolone
cf.
n 26.
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
L.
47
Canoleios L.
f.
fecit Calenos.
90.
C.
I.
L. I-40,
X 8054,
2,
XI 6703.
Mme
pro-
venance que
l'insc.
prcdente.
ver
[in]
'
proiecitad neveparentatid.
sei
ium
manum
[
iniect[i]o
estod seive
[Ijicetod.
401, IX, 782. Inscription trouve Lucrie, en Apulie. Elle a t publie en rSi, mais la
L.
I-
91.
C. L
si le
et
il
est
impossible de
4 [ceivjium
Phontique.
Mommsen
Noter
le
ci
:
NI sur
la copie,
n L Monint-
loucarid, ioudicatod;
passage
;
de
de
;
en hiatus: ium
l'pen:
thse de
arvorsu,
tnacisteratiis
la
forme ar du prfixe ad
126.
loucarid
lcar, sur le
ici
thme en -i *loucari^ modle des thmes en -o'e-. Le mot est synonyme de lcus en latin Incar appcllatur aes quod
ablatif en -id d'un
;
ex lacis captatur
P. F.,
c.
ro6 L.
Prneste
stircus stercus
Mirqurios, n 49,
Firmum Picenum Mirciirio, IX, 5350. Mme phnomne en osque amiricatud immercat .
fundatid, proiecitad, parentatid
:
formes tranges
Il
on
s'agit
peut-
*parentassit,
-//-
*proiecissat,
cf.
de l'osque,
48
adversum hc
cf.
sei
hc,
ablatif
fminin,
arvorsu adverbe,
n 126;
cf.
sei
quelqu'un
Sur
la
p.
ionc.
manum
tio
mme
est ?
construction, Plaute
cf.
hanc aditio
iniectio,
Amp.
19,
Cure.
I,
manus
:
voir Aulu-Gelle,
XX,
45.
macisteratus
;
retrouve
en
d. n 33 magistre. Traduction
:
((
In hoc hico stercus nequis fundito neve cadaver proiecito Si quis adversus hanc (Jegeni)
fecerit
,
neve parentato.
in
eum
esto.
L manuni
iniectio
Jiceto.
Pour
n 64.
Pesceniaes
C.
1.
Laudicaes
92.
Pesceniaes, Laudicaes
gnitifs singuliers
cf.
Ernout,
Morphol.,
16,
Remarque.
Sosander
Aquilliaes C.
1.
Tertiae
C.
quillius
1.
93. Rome.
Pour
C.
I.
L.
P
cf.
Aquilliaes,
TEXTES EPIGRAPHiaUES
DEDICACES DE CAPOUE
49
a)N.
10
40
50
coiravere
noms
propres,
campaniens pour
ou en
cf.
-/,
par ex.
Rosci,
latin
Sextitis,
RosciuSy
n 78.
Agria Sueia N.
f.
sacerdos
I'
Cerer. et Venerus.
5
97.
C.
I.
L.
1183, X,
mont
n 34.
sur ce gnitif,
cf.
viator
inferieis,
quae sim. cinis en et tosta favilla, Ante obitus tristeis Helvia Prima fui. Coniuge sum Cadmo ^ ^ _ ^ v. fructa Scrateio,
Diti
fatali ign et
98.
C.
:
I.
L.
!
:
1220, IX,
Prima,
trouve
Bnvent.
Ernout,
Morphol.,
nostri
:
178.
2 construire
nostris.
;
cf.
et
.
nostri
quivaut
fructa,
Vers
incomplet
<dilecto> Mommsen.
7 aeum
Ritschl
<
vixit
dum
> frucfa,
Sent,
aevum
mme
graphie que
fluio,
Min., n 138.
TEXTES EPIGRAPHIdUES
5 i
99.
C.
I.
I.
L.
I-
I.
Vase peint de
Voici (trurie).
Aecetiai Aequitiae
neste, C.
;
L.,
XIV, 2860.
Aisclapi pocolom.
100.
Chiusi
;
C.
I.
L.
2.
Vase peint de
Aisclapi Aesculapi
n 20.
Belolai pocolom.
101.
Florence.
C.
I.
L.
3.
Vase peint de
C.
on
a Dnelonai S.
Coera pocolo.
102.
Coera
C.
I.
L.
103.
C.
I.
L.
environs d'Otrante.
52
lunones pocolom.
104.
de Voici
;
C.
I.
L.
444,
XI, 6768,
5.
Vase peint
des thmes
;
onsonantiques,
j
devenue
-is
en
latin
classique
cf.
nos jQ^ g^
jo.
Keri pocolom.
105.
de Voici.
Keri
C.
Cer
I.
L.
Coupe
peinte
, cf. Ceriis
creator bonus P. F.
109 L.
Lavernai pocolom.
106.
de Horta.
C.
I.
L.
7.
Coupe
peinte
Menervai pocolom.
107.
qumn.
C.
I.
L.
8.
Vase de Tar-
Saeturni pocolom.
108.
nue.
CI.
L.
P
,
9.
Origine inconest
SaeUirni
Saturni
mais
la
diphtongue ac
inex-
plique; on
lette
Satitnw
CI.
L.
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
Salutes pocolom.
53
109.
Saintes
C.
:
I.
L.
Coupe
peinte
de Horta.
cf.
lunones, n 104.
Vnres pocolom.
110.
C;
I.
L.
451,
XI, 6708,
II.
Vase
de
Tarquinii.
Vestai pocolo.
111.
C.
I.
L.
eqo K. Anaios.
112.
eqo
C.
ego
I.
L.
474, X, 8336,
Falerii.
I.
Graffito sous
un vase en bucchero de
le
graveur a confondu
le
le
signe
c,
notant
la fois c
qilia
tig, et
L.,
signe q,
comme
C.
L.
I.
XIV, 3219
Procilia
Mme
sur
faute
C.
I.
P
:
479,
un vase en
bucchero
eqo Fidfios.
eco
C.
ntonios.
113.
C.
I.
L.
462,
de
fontaine provenant de
Rome.
mor med
1 14.
Flaca dede.
I.
C.
L.
onguents
provenant de Rome.
Amor me
Flaccae ddit.
54
iousit caper.
115.
C.
Rustiae RusIiiis^
iiissit
capere
pour
15
:
la
svntaxe
Britannica
la
ii
et
ou au par-
de
iube.
Oa
lit
iousit
dans
le
dcret de
Paul-Emile,
le titulus
Aletrinas, n 132
(date incertaine entre 154 et 90 av. J.-C.) sur la borne de Caecilius C. I. L. P 633, in fronte ; mais iusit, ibid.,
in agro (141 ou n av. j.-C), iusit sur une autre borne de Caecilius C. I. L.P 634, sur une de Sex. Atilius Saranus C. I. L. P, 636 (135 av. J.-C); iouserunt Sent. Minuciorum n 138, 1. 4, mais insrant, 1. 3 (117 av.
J.-C.)
Repet., n 136,
1.
1.
12 (123-122
C. Bacch.,
la
av. J.-C),
mais
9 et
la
inscrit,
69
iousiset
S.
n 126,
1.
toutefois
:
mme
1.
inscription a
dipthongue au prsent
io/ibeatis,
27.
Ces hsitations semblent attester une ancienne alternance H /ou entre le prsent et le parfait. A l'poque classique, le vocalisme fi du prsent s'est gnralis dans toute la
conjugaison
iissus.
:
iiibe,
iissl
(*ioussl aurait
abouti *isl).
-c final, cf.
tanger, n
nomne qu'on
retrouve dans
le
latin vulgaire
hiher dare,
Fannius
116.
CI.
L.
499,
XV
M{arci)
TEXTES PIGRAPHIQUES
:
55
atigas forme de subjonctif de attingo, correspondant tagam de tango. Tagam, altigam sont des subjonctifs
-- btis
en
cf.
directement sur
la racine,
venio,
sans
le
sufxe
V optx'i tagit,
Lex
reg.
me
L.
tanger.
I-
117.
nance.
tanger,
C.
cf.
I.
501,
XV,
6903.
Mme
prove-
coper, n 115.
C.
I.
L.
P
tte
cou d'une
fec(i)t.
545, XI, 6720, 20. Inscr. grave sur le de Mduse. C. Ovins Ouf(entina tribu)
C.
Pomponi
Quir. opos.
118.
sur
((
le
C.I.L. I- 546, XI, 6720, 21. manteau d'une statue de bronze de C. Pomponi Ouir{ina tribu) opus
.
Inscr. grave
Jupiter.
opos: noter
cf.
le
maintien de
yv-c;;
n 46.
Marspiter.
119.
une
C.
I.
Inscription sur
petite
Marspiter
mme
56
120.
C.
I.
L.
991,
voie Appienne.
Mavortei
cf.
datif de
(fr.
Devas
Corniscas
sacrum.
121.
C.
I.
L.
du Trastevere.
Deis Corniscis sacriun
Festus 56 L.
Cornis-
carum
qiwd
in
lunonis tntela
esse
putabaniur
Devas de
riel, c.
*deiiuis, Corniscas
;
MatuUi, n" 76
Ernout Morphol.,
fFjorte For[tunai]
donum dant
coiraverunt
j
conlegiu
A. Cassi C.
lani
1.
|
Pisci-
nenses.
neli Oor.
magistreis
1
T. Cor-
...
Forte Fo[rtunai]
violaries
rosaries
coronarres
|
[m]a-
c[istresj coe'ravere].
L.
C.
nom.
I.
L.
C.
T.
169, 30707.
Inscriptions provenant du
nom.
datif
;
les
pi.
en
Forte Fort .
en
i
-eis,
-es,
cf.
n" 19;
le
conlegiu collegium
lani
lanii . Piscinences
tebant .
M. Claudius M.
f.
|
consol
Hinnad
cepit.
124.
C.
I.
L.
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
de
la
57
(cf.
prise et
du
pillage
Tite-Live,
XXIV,
39)
et
av.
J.-C.
Hinnad:
ablatif
:
de
Henn
cf.
C.
I.
L,
622,
|
m, 14203"
Tite-Live,
f. inperator de re^e Perse Macedonilmsque cepet (inscription de 167 av. J.-C, cf.
L. Aimiliiis L.
XLV,
le
Hinnad
d'une
fournit
27), et C. I. L. I-, 613, 615, 616. premier exemple qu'on ait de la nota-
double
toutefois
;
il
peut s'agir
1'/
de
Hinnad
nonciation locale
DECRET DE PAUL-EMILE
L.
Aimilius L.
f.
inpeirator decreivit
utei quel
Has-
tensium servei
5 essent.
in turri
Lascutana habitarent
iousit,
leiberei
agrum oppidumqu.
|
disent,
dum
|
poplus
XII
senatusque
k.
Romanus
vellet.
act. in castreis
a. d.
Febr.
125.
C.
I.
L.
I-
614,
II
5041. Table de
est
bronze
grav un dcret
Aemilius Paullus, datant de 189 av. J.-C; cf. Tite-Live XXXVI, 2; XXXVII, 57, Plutarque Paul-
Em.
4.
L'inscription
note
fidlement
elles
les
diphtongues,
:
et
mme
est
en introduit o
ne se justifient pas
e et
inpeifinal
rator, decreivit,
o
//
:
ei
note respectivement
e.
remplac par
Il
Hastensinni,
agrum
:
oppidiun, poplus
Romanus.
turri Lascutana.
De
ioitsit.
C'est
le
premier
o le redoublement des consonnes se rencontre; sur Hinnad cf. n 125. D'aprs Festus 374 L., c'est
Ennius (239-169) qui aurait
usage
:
le
littera
quam
consnettidinem
Ennius mutavisse
Jertur,
Graccns
Graeco more
prvalut
pas
nsiis.
Du
de
reste l'usage
du double signe ne
jusqu'
tout
suite, et
l'poque des
une seule
de Gads.
iousit
:
lettre.
:
Hastensiuni
habitants de HastaRegia,
un peu au nord
qu'on Popu-
cf.
91. popitis
cf.
forme
syncope
:
retrouve Nmi,
hts reprsente
n 27, et en ombrien
*po-pel-os
poploni.
un ancien
:
devenu *popolos^po-
pulns.
Traduction
liber
Agrum
vellel.
Romnns
Act{a) in
castris ante)
d(Jeni)XII
k{(ilen-
das^ Febrjiarias^.
Lettre des consuls aux habitants de l'Ager Teuranus notifiant le senatus-consulte relatif aux Bacchanales
Q.
Marcius
L.
f.,
S.
consoluerunt n.
Octob.
L.
L.
j
f.
cos.
senatum
M. Claudi M.
f.,
Valeri P.
Q.
Minuci
TEXTES EPIGRAPHIQUES
De Bacanalibus quel foideratei
|
59
dum
censuere
esent,
urbanum Romam venirent, deque eorum ver^bja audita esent, utei senatus
|
noster decer-
neret,
dum
ne minus senator
j
res cosoloretur.
Romanus neve nominus Latini neve socium quisquam, nisei pr. urbanum adiesent, isque |d]e senatuos sentenminus senatoribus G adesent quom ea res tiad, dum ne
|
10
neve pecuniam quisquam eorum neve magistratum, nevepro magistratu[d] neque virum neque mul^ierem quisquam
mulier quisquam eset,
|
comoine
m habuise ve^ljet,
|
fecise velet, neve post hac inter sed conioura^se nev]e comvovise neve conspondise, neve conpromesise velet, 15 neve quisquam fidem inter sed ddise velet. sacra in oquoltod ne quisquam fecise velet, neve in poplicod neve
|
|
in
I
velet, nisei
urbanum
{
tentiad,
dum
ne minus
senatoribus G adesent
|
quom
ea
20 quisquam
Hominesplous V oinvorsei virei atque mulieres sacra ne fecise velet, neve inter ibei virei plous duo1
tribus
arfuise
vlent, nisei de
|
senatuosque
scrip-
tum
est.
|
Haice utei in coventionid exdeicatis ne minus trinum noundinum, senatuosque sententiam utei scientes esetis,
eorum
sententia
ita fuit
sei
25 sum ead fecisent quam suprad scriptura est, eeis rem caputalem faciendam censuere atque utei hoce in tabolam ahenam inceideretis, ita senatus aiquom censuit,
;
|
uteique
eam
figier
ioubeatis,
ubei facilumed
gno scier
atque
quam
30
est.
sei
ita utei
in diebus
erunt,
faciatis utei
C. I. L. I- 581, X 104. Texte grav sur une table de brou/^e trouve en 1640 dans le Bruttium, probablement sur l'emplacement de Vager Teuranus indiqu au bas de l'inscription, et dont on ne possde aucun autre monument. Nanmoins on peut l'identifier avec la TaKp'.vY-jV y.wpav que Strabon VI, i, 3 place en avant de Thurii, aux environs du Taypiavbv ffy.-/.v dont Ptolme III, I, 19 indique l'emplacement dans le golfe de Tarente. L'inscription est maintenant au muse de Vienne. Sur les faits historiques qui ont motiv le sna-
126.
XXXIX,
L'avantage
localise;
de cette inscription
il
est
d'tre date
et
ne faut pas oublier que c'est, non l'original romain, mais la lettre envoye par les consuls
mais
propos du snatus-consulte,
ranus par un
et
homme
peu
clerc
en
latin.
Toutefois cette
graphe
et les
une garantie
remis.
certaine qu'il a
nique presque,
modle qu'on
de
avait
On
tiquement dans
sa fondation.
1.
le latin officiel
Sacanal
itiscr.;
de
mme dans
de Bansae.
1.
ip on a Sansae au
corr. AEgyptiits.
lacune.
lieu
Banlia
1.
utra inscr.y
1.
1.
Mommsen
les
mme
faute
1.
19:
diteurs
du Cor-
TEXTES PIGRAPHiaUES
pus, mais s'explique difficilement.
l
13 lacune
1.
quiquam
inscr.
ii, 12,
1.
12 magistratuo
le
1.
et
O.
15 dquoltod inscr.;
1.
graveur
18 iousisent inscr.
in
agro Teurano
caractre, qui
71e
main
et
d'un autre
del
/,
un
autre
se diffI.
7, adiesent
/
1.
8,
en face de habuise
1.
on
a ^
au lieu de
1,
14
note un
et
L'ancien
luerunt
1.
est
conso;
i, cosoleretur
6, 9,
:
18, taholam
1.
16
il
est
les
en -us,
les
en -unt.
U n'est
1.
25 et 27.
on
aedem
/
1.
en
fiice
de aiquom
cf.
26.
La
de
dis-
tinction entre
et
1.
est observe,
7, etfoideratei
1.
o
\.
est
ancien
nom.
avec
1.
-ei
*-oi,
et ne guis
10 peut s'ex-
Consonantisme.
il
l'encontre
du dcret de Paul-
Emile,
7 du grec
nalibus
cf.
1.
note par
1.
la
Bacanal
I,
4.
Quintilien
5,
20;
c et non pas ch BacaSur la notation des aspires, Havet, Manuel de critique ver-
sourde
bale,
971 A.
final
est
Le d
cf.
qui ne
pas partie
du
forme
la
prononciation de l'poque.
62
Le groupe du-
1.
2,
graphie
par
,
archasante, d. n 14.
Le groupe qn
est introduit,
1.
15
occult
dont
la
hehlen
La graphie phontique
c.
Une
plus
62.
On
n
a
3,
Duenos
produites entre
qu.
l'poque du S.
C,
\
on
c'est sur ce
modle qu'a
Le groupe -nsI.
s:
cos
1.
consuls, *cosules
18,
:
consohierunt
14.
1.
6 cosoleretur,
-sni- est
id.
9,
cf.
1.
plus haut n
Le groupe
(f)
maintenu
30 dismota.
dans
Vm
du
//
:
prfixe
:
coin se
main1.
comvovise
1.
13;
con~
consoUicrnut
i,
spondise
1.
13,
mme
coiipro-
mesise 1,13.
Dialectismes.
La prposition ad du
remplace
1.
par ar
1.
2 arf.
adf(uerunt)
1.
21 arfuise,
24
arvorsum, d. n 91.
Le
-us
:
nominus
1.
7, voir n 34
non en
-s (issu de -ous)
cf.
z^enatuo
et
par
le
vocalisme de
la
dsi-
nence.
La langue de
lectale,
l'inscription
est
peu sincre. Ce
au
trouve
mme
degr dans
TEXTES PIGRAPHIQ.UES
officielles
63
qui en rendent
de l'poque rpublicaine,
et
l'utilisation si dlicate et le tmoignage si peu sr. Minuci reprsentent sans 1. 2. Claitdi Valeri doute, non des nominatifs en -i{s), mais les formes abr-
ges des
noms
:
noms
tout au long.
foidcratei
driv
;
de
*foidos'^foediis,
apparent lui-
mme
3.
fldo
exdeicendum
deico,
la
celle
/; ei
du simple
passant
rac. *deik-,
ou
tre la notation de
:
en -endus,
non en
-undiis.
participe
la dsi-
censuere
noter
nence en
face de consohieruut.
mier
ne
Lu
sacerdos ne quis
eset.
tte de la phrase
:
a la
le
particule pideictique
la
dans
second,
mot
atone a
forme rduite
:
ne.
veile, nolle
habuise veJet
la
construction de
avec l'in-
quand il s'agit d'exprimer un ordre ou une dfense, cf. Caton R. R. N ne quid misse velit insciente domino, ne quid dominum celavisse
finitif parfait est trs frquente,
-.
velit.
Tite-Live, dans
le
rcit
construcqui Bacchis
velit.
par ex.
XXXIX,
14,
ne quis,
sacrorum causa
Le
parfait indique
l'acte.
nom. thme *qui-, et le quei de *quoi, thme *quo-. nom. pi. du relatif qui Caton crit de mme Orig. I, i si ques homines sunt. Le latin classique, qui conserve cette distinction au nom.
4. ques... quel
:
pi.
de l'indfini quis
ques de *queyes,
:
sg., l'a
supprime au
pluriel.
^4
sibei
:
pour
l'aspire et la
diphtongue,
osq. sifei.
necesus
:
est
l'origine
ne cessus
est
il
n'y a pas
moyen de
se soustraire
un
d'o
thme en
necessis, -e.
998, Haut.
la
360,
cf.
Aulu-Gelle XVI,
pi.
/.
8.
is,
eeis
nom.
/'/",
masc.
eeis
de
correspondant
forme
classique
reprsente
s'est
thme
cf.
*eio-,
auquel
Le nominatif du pronom osque est en -s iusc i . Pour is, l'extension de a t peut-tre favorise par le fait que le pronom avait des *formes d'un thme en */- (nom. sg. m. et n. is, id) dont le nom. pi. et t *l'S de*eyes, comme qus. A ct de eeis on trouve ieis C. L L. P 402, eis C. L L. P 582 1, 16, 23 L L. P 147 1, etc. La cisdeiu forme s'est tendue aux autres dmonstratifs, d'o heisce
1'.^
;
C. L L. P 678, bisce C. L L. P 681, heis P 1347; Plante Most. 510. ut'i a un la diphtongue est surprenante utei
:
illisce
dans
l'in-
dans
ul'i-nniii,
ul-que etc.
fluence de uhei.
7 adiese
:
de *adi-is-se;
de
-es-
le suffixe -is-
brve,
1'^'
ne peut
l'a
/,
to ngue,
e
comme on
un premier
suppos
1'/
s'est
aprs
comme
dans
soci-ets
en face de
nov-its.
TEXTES PIGRAPHIQ.UES
socinm
:
65
10. magister
tte
titre spcial
du personnage qui
le
est
la
thme
*qiii- s'aple
composs avaient, dans l'ancienne langue, la mme forme pour le masc. et le fm. Le fminin classique qiiae est emprunt au thme du relaqiiis et
pronom
ses
tif
ii.coiiioineni
commni
, et les .
mnus, mnia
13. posthac
:
1.
cf.
n 91.
conioiirase
:
forme contracte en face de comvovise. la forme prverbe n'a pas le redoubleconspondise ment. forme ancienne, drive de /w/)//<j', qu'on 15. poplicod
:
:
retrouve dans
la loi
1.
11.
Le
:
semble avoir subi l'influence de piih'es. cf. pour la diphtongue l'osq. preivatnd 16. preivatod
:
privt
exstrad
.
:
ablatif fminin,
-oje-.
analogique de celui en -d
des thmes en
i^.ploits:
Sur
le
groupe xs
*plois,
cf.
cf.
n 16.
on attendrait
I'
oinumana
nimamma
C.
L.
I-
566,
comme
iiienta
pour inventa C. L L.
vins pour vivns C. L L. I' 1223 (IX, 1927). Pour diphtongue initiale, cf. en outre oino n 8.
qtiisqiiani... velet
anacoluthe.
c
66
20.
*ibhi,
du
locatif de
Li
is
//v/,
de
onibr. ife.
De mme en osque
est suivie
prposition
contrud
contra
le
de
excic, locatif
:
d'un pro-
nom
tia.
qui pour
de Ban-
inulieribus
au
lieu
de
avec
tribus.
22. Haice
ace. pi.
neutre issu de *h
+ +
'
^^,
P'^''-
ticules pideictiques.
coventionid
ablatif
et 64.
graphie
tymologique
pour
-/-,
conli,
cf.
et
en
-id,
n'
62
de
novem,
comme
scientes esetis
emploi de
la
priphrase pour
plus de
solennit.
ij.Jgier
infinitif passif
:
en
-ier et
en
-l
est
obscure
a
peut-tre est-ce
L'osque
en
effet
un
suffixe
de passif
vincter
vincitur
. Il se
dsinence
La dsinence
-/Vr est
2'j
.
bannie de
:
la
prose classique.
facilnmed
les superlatifs
-e
en
-l
ciens instrumentaux en
le
les ablatifs
en -d
gnoscier
pour
On
attendrait *pote
sit
avec
neutre de
;
devenu
polis
potest, *pote
sif^
possit
est
devenu,
comme
une con-
TEXTES PIGRAPHIQ.UES
67
genre ou de nombre.
de
cire,
Potisit
et
non
*potisiet,
29. tahelai
la lettre
les tablettes
aux
3 pers.
du
sg. siem,
sient
grec
sr^v
de
*i~'.r,'f,
pi.
tlv/.
Toutefois
siet.
d. n 125.
Traduction
conseilles)
O. MarcitisL. fIins), Spurins) Postutnins L. fjlius) senatum consuluerunt N(onis) Octob(jihus) apud
f{ilii(s),
De
:
edicendnm
censuere
Neqiiis
velet.
Siqui essent
ci
Bacchanal habere,
uti
ad
ubi
Romani
corum verba
ne
minus scnatoribus
nomi-
quisquam,
nisi praetoreni)
urbanum
dum
ne minus scnato-
ribus
adessent
cum
quaequam
esset neve
rum
neque
occulto ne
quisquam
fecisse vellet,
68
vato,
nisi
pr(aelreni)nrbanum
ne minus senaloribus
iitssisset.
adiisset,
isquedescnatns scntentia,
ciiin
dum
adessent
ca
res
consnlereltir,
Ceiisnere.
Homines plus
quisquam
fecisse
universi,
ne
velJet,
neve
viri
plus
duobus,
urbani scnalusque
seiitentia,
uti
supra scriptuui
est.
Haec
fuit
eorum
seiitentia ita
siqui essent
est, eis
qui adversum
capitaleni
scriptum
rem
hoc in tabulavi
ahenam
inciderelis, ita
aequum
;
cen-
atque
in diebus
sint.
X quibus vobis
dimot
In a^ro Teurano.
indoucimus,
ita utei
ante
TEXTES PIGRAPHiaUES
af vobeis
69
eieis
peccatum non
esse.
|
quonque de
rbus
vos-
animum Romano
pur-
XIV, 3)84. Table de bronze, aujourd'hui perdue, trouve au xvi^ s. Tibur dans les fondations de l'glise Saint-Laurent, o l'on place l'ancien temple d'Hercule. C'est une lettre du prteur L.
127.
C.
I.
L. P, 586,
15e av.
J.-C, adresse aux Tiburtins pour leur une dcision du Snat leur gard,
1
faire
connatre
2 scr{ihend6) adfjienmi)
3
v(erha) fec(Jslis)
le S.
Aprs
final
;
C. des Bacchanales,
il
n'3'
;
a plus trace de -d
les
les
diphtongues
\.
5,
indoiicchanius
est
6, oitile
flg
:
10; toutefois
1.
la
diphtongue ai
1.
remplace par
1.
aede
i,
aequoni
:
4,
1.
poplicae vostrae
3,
8;
ei
et
1.
sont
8,
confondus
quei
1.
1.
Teibiirles
eieis
utei
1.
4,
10, vobeis
1.
5,
8,
11, 12,
senatuei
12,
mais purgati
12.
I
Kastorus
Castoris
Noter
le
maintien du signe
cf.
n 34.
deixsistis
sur
la
comme
le
futur
sclbd,
monbam
125.
tnonb.
8 poplicae
I I
eieis
pronom
is.
= af
iis, fs,
:
du thme
*eio- du.
cf.
92
de
eieis
rbus af vobeis
70
2
CLimque ;
la
graphie
(jiion-
est surpre-
nante
on
labiovlaire suivante; et
du reste g no nique est la forme normale en pigraphie. senatmi pour le snat, au yeux du snat . la prposition in n'est 13 animuin vostruin indoitcere
:
le
complment
aprs
le
verbe
com-
l'poque ar-
Dejcuma facta poloucta leibereis lubeltes Donu danunt Hercolei maxsume mereto. Semol te orant se v]oti crebro condemnes.
| |
|
10
4.
128.
C.
I.
L. V,
sont spars
les
com-
mmorent l'ofirande
ou Invictus de
dme
comme
ficile.
le fit
la suite
Mummius {c. n 129), soit, comme d'un vu fait pour sortir d'une situation
la
cf.
dif-
Offrir
poUiiccre
ou profana re,
Macrobe
y),
III
et III,
6,
11 ^Octavins
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
7I
Her remis
tient ce
la
HerciiUprofanavil^^. Ceci
que
la
la dcciinia
aux dieux (autel, statue, etc.), forme de banquet 'cena Hercidana, dont une part revenait au dieu 'polluctiiiii', Tautre aux prtres L. VI, 54 cf. Varron L. et au peuple 'profanatiiin ... hinc profanatiim quid ni sacrificio \ ad que Herculi
forme de prsent
sous
soit
deciima appellaia ab eo
id est ut
quodamfana\ri]tur,
fani
lege sit.
:
cttni euini
libamenla por-
Herculi
y>
nominatif pluriel
comme
la
leibereis, v. 3
cl.
pour
la
diphtongue
ei,
cf.
gr.
comme //o,
le
confido;
datif, cf.
construction
plus
:
omnium
asper
Mommsen
le
ei
:
mais asper
peut avoir
afleicta
note
ici
la
racine ne
comporte pas de
diphtongue.
heic
:
locatif
ici,
la
dime
ayant t runie
et
asyndte.
lubetes
lubentes
par l'influence
muissait devant
demi
dans
la
accusatif
cosol.
danunt
dant
cette
frquente
archaque,
Plaute
etc.;
Naevius
Pacuvius 206,
on
72
obinunt,
fcrinunt,
expleniDit.
seinol
simul
forme neutre de
neutre de facilis
l'adjectif *semilis,
comparables
voti
l'a
faciil,
J
;
condemnare
cf.
le
exaucer un
vu
form
3
;
remplir,
en
lui
accordant
condition
pose
2/
/>
Nonius
fartasse
votiiiii
nnuc
eiits voti
condemnatiist
iiiiiiolavit hosliain.
j 1
On
V, 80,
tti
Aen. V, 237.
DDICACES DE MuMMlUS
L.
Mummi
I |
L.
f.
cos.
|
Duct(u) Corinto
auspicio imperioque
deleto
|
Romam
|
redieit
triumphans.
| |
Ob hasce res bene gestas quod in bello voverat, Hanc aedem et signu Herculis Victoris
|
Iraperator dedicat.
10
129.
C,
I.
L.
I^
626, Bcheler C. E.
Caelius,
3.
Inscription
Rome
le
sur
Il
le
mont
maintenant au
et
muse du
c'est
Vatican.
s'agit
d'un temple
dune
une dediiia
vante.
prcdente et
la
la sui-
Nous avons
C.
I.
d'autres preuves de
gnrosit de
627 (IX, 4882) L. Mummiiis COS. vico (inscription sur deux bases de statues trouves C. I. L. I- 628 (IX, Monteleone dans le Samnium)
L. P,
1
Mummius,
TEXTES EPIGRAPHiaUES
73 de
f.
[L
Mumnijins L.
6,
inip.
I
[Co}-]iutho capta
talica
en
-%
Espagne);
lys^sv
zi
cf.
-.'.
Strabon VIII,
-Zy)
xi'uitr)
28 (d'aprs
twv
v
Polybe)
'Pwy.r,
-/.y).
ivaOr, y.TO)v
^.v
-Av.iix
'Axl
''.Jta
v"j6v (scil.
Tcv o
y.a'.
pracda
t-^
Miiinmi
Corinthiac)
xs'.yOa'..
a?
/.jy./ao
y avait des ddicaces analogues de L. Aemilius Regillus dans le temple Larimii peniiariiioriiiii (Tite-Live, XL, 52) et de T. Sempronius Gracchus dans le temple Matris Matutae (id. XLI, 28). Mummius fut consul en 14e, et triompha en 145 avant J.-C. Mais il se peut que nous ayons atfaire une
'Pw;xy;; ttsas'.; ='7.:v.
Il
plus ancienne,
:
l'occasion
les
formes
Achaia,
avec
leur
notation
des
temporaines de
Miinuni
etc.;
Mummius. *Mummis
driv
Mercurius
Prneste,
celle des
noms
du
S.
C. des Bacch
en chef,
c.
Plante
Amp.
196.
diictii, iiiiperio, atispicio siio
Ht gesserit
et V.
rem publicatn
657.
:
192
et
Corinto dekto
latin,
le
comme en
:
grec;
ei
redieit
la
graphie
note un
les
la
pers.
du
sg.
du
parfait est
longue chez
r"-'
l'analogie de la
pers.;
redieit
dans l'Ambrosianus.
74
bene gestas
expression
toute
faite
pour
succs militaires, d. Plante Pers. 754 hello Ennius (Ann. 5^7 Vahl.). exstincto, rehene gesia
dsigner
les
al Roiiuiims huiiio,
tamen
gesast,
Sancte
De decuma, Victor, tibei Lucius Mumius donum Moribus antiqueis promiserat hoc dare sese Visum animo suo perfecit, tua pace rogans te
5
Cogendei dissolvendei tu ut
Perficias
facilia faxseis,
decumam
alieis donis
130. C. I. L. P 632, IX 4672, Bucheler C. H. 248. Autre ddicace de Mummius, en hexamtres dactyliques, trouve
Rate,
aujourd'hui
perdue.
Il
s'agit
galement d'une
1.
deciinia
Hercule Victor.
pro usura
inscr.
:
Munius,
corr. edit. 3
promiserat,
Moiiiiiisen, Biicheler;
hoc
^quod^,
a
donis.
La correction promiserat
vers, inscandable
avec pro
phrase.
usura,
le
la
construction de
3
la
suo
monosyllabe
cf.
comme
tuut
tua,
permission
5
Plaute
cogendei dissolvendei
scander
I',
/(7-
C.
I.
L.
1139,
490(242)
note.
facilia faxseis
ou bien/^r/-
TEXTES EPIGRAPHIQUES
lia faxseis
75
lui
que tu
:
donnes
optatif en -5/m rendes facile ; faxseis kl facult, tu notamqu'on trouve defacio, cf. dixiin, ausim, adaxim,
cogendei dissohen-
gnitifs
de grondifs avec
ei
notant
faxseis ; cogendei
de toucher
, cf.
sqq.
iuscripsi ilico
aedis mercede
coegi.
quasi talent a
ad quindecim
quae debeo
decumni
exact .
alieis donis
verae
rationis
une dme
dons, voir
d'un
compte
la
notice de
l'inscription prcdente.
MiLLIAIRE DE POPILLIUS.
fecei ab Regio ad Capuam et in ea via ponteis omneis miliarios tabelariosque poseivei hince sunt Nouceriam meilia4,I Capuam XXCIIII Muranum 4, XXIIII Cosentiam CXXIII Valentiam C^XXX adfretum ad statuam CCXXXr Regium CCXXXVII. sumaaf Capua
|
Viam
.
|
.eteidem praetor
in
Sicilia
|
aratoribus
131.
C.
I.
L.
P 638 X
P. Popillius Laenas, consul en 132 av. J.-C, Forum Popilii en Lucanie, et trouve prs de Polla dans le val
di
Diana.
La confusion entre
consonantiques
des thmes en
ei
et
est
constante
l'inscription
homines
:
1.
12 des accusatifs en
1.
-is (-eis)
-/-
ponteis ouuieis
acdis
\.
1.
15.
3,
Les
tabelarios
1.
stima
summa
est
I.
8 redidei reddid
fois
11.
La voyelle
longue
une
le
lettre
1,
double,
comme
l'enseigne
pote Accius
paastores
ribus. L'aspiration
1.
et 8.
de *po-sin.
8 suma
9 eidem
en tout
aj cf. n 58.
idem
.
:
II conquaeisivei
le
groupe
aei
Caeicilius C.
L.
633,
2491.
Inscription en l'honneur
L.
de L. Betilienus Varus.
haec quae infera scripta
facienda coiravit
|
I
Betilienus L.
f.
Vaarus
[
semitas
|
in
pura
ubei
ludunt,
sedes,
horologium,
!
arcem macelum,
eitur,
1
camad
basilicam
calecandam,
10
I
lacum
balinearium,
lacum
p ortam
aquam
|
in
opidum adqu.
senatus
filio
|
arduom
|
pedes
CCCX4,,fornicesq.
res
fecit. fistulassoledasfecit.
obhasce
censorem fecere
ese
iousit.
bis
stipendia
me-
15
reta
rino.
populusque statuam
donavit Censo-
TEXTES EPIGRAPHIQUES
77
132. C.
I.
L.
II 66,
X, 5807. Inscription en
ddie par
les habi-
10 adou
inscr.
Les archasmes du titulus ont dj t examins dans Vaarus, seedes, cf. psles inscriptions prcdentes
;
tores
n 131.
L'/ est
calecandam, solcdas,
mcreta
2 infera
sans syncope de
intrieur, cf.
C.
I.
L.
P, 1221, VI,
9499.
senntu
6, 7 eitiir
hiduut
nel et de la
face
pers.
du
pi.
liidunt et
non
*loidont,
en
de
coi ravit.
cf.
8 calecandam calcandam ,
caJcepolitis
la
hauteur .
lui a
donn
riolan
[xaiwv
cause de sa
I
:
cf.
Plutarque Co
/.%'.
K-^v-wptvs,
'Po)-
of^\xo:;
:
Valre
Maxime IV,
Marcius Rutilus^
Censorinus
iteruni
pitaphe de Claudia
:
Hospes quod deico pauUum est asta ac pellege. Heic est sepulcrum hau pulcrura pulcraifeminae. Nomen parentes nominarunt Claudiam. Suom mareitum corde deilexit souo. Gnatos duoscreavit. horunc alterum In terra linquit. alium sub terra locat.
Sermone
lepido,
Domum
servavit,
78
133.
C.
I.
L.V- 1211,
VI 1534e, Bcheler C.
le
E. 52.
pitaphe du temps
trouve
iambiques.
I 1
wi"
sicle.
Snaires
pellige lucundus
hospes tranger
.
jeu de
mots
et antisepiil-
crum qu'on dcomposait en se, prfixe marquant gnement, l'absence, et pulcrum beau , malgr
frence de quantit des deux5^-.
L'aspiration dans puleher n'a
pillerai,
l'loila dif-
dissyllabe.
l'poque deCicron.
3
noinen...
nominarunt
figura etvmologica,
comme
graphie
(cf.
la
dcent
et
donum
servavit,
lanain feeit
loges traditionnels,
devenus
Protogenes Cloul[i]
mimus
Plouruma que
fecit
populo soueis
j
gaudia nuges
134. CI.
Epitaphe du
mime
num.
Carmen Enniana
TEXTES EPlGRAPHiaUES
BiichcJer.
79
premier
est trs
le
incorrect
il
I siiaveis)
stist.
suavis
Bcheler.
iiiiinus,
Protogeiies
La graphie
siiavei
la
diphtongue
finale
de
suavis
et
de
heicei
hic(e)
la
est
inexplioi,
cable.
ci.
Dans plouruma,
ou note
forme ancienne a
notant
ci.
ploirume n 14.
que, nuges
qui, nugis
avec
soucis,
monosyllabe.
Caicilio.
|
restitistei seedes
:
{
135.
1
.
CL
L.
1202, VI 13696;
C. E.
sur
d'aprs
Rome
la
Appienne. Contemporaine
d'Accius
Ritschl.
fiet.
v- Die,
cos.,
pr.,
mag.
d.
eq.
Ir.
vir a.
a.,
dum mag.
aut iiipcrium
in ions educitor...
\\
..
8o
n.
>
^
De pat ronds
tlandeis.
v.
Qiiei e\
/.'.]
1.
pequniam
1.
petet
nomenque
detuler[;7j, quoius
eorum ex
..
h.
ante
k.
eam rem
10 darei, pr., ad
quem
[noni^jn
dctulcrit...
\\
patronos ceiveis
Romanes ingeiiuos ei dato, duni'\ neiquem eorum det sciens ^^^7^;d. m., quoiei is, q[noius nomen delalmn erit,
soccr vitricus privigiuisvc siet, queivc ciei sohrinus siet pro\-
piusve
siet.
eum ea cognatione
in
at/igat,
queive
[f/]ei
sodalis
is
siet,
quoiave in fide
erit
maioresve
maiorum
in fide
11
eiiis
cril, niaioresi'e in
..
queive]
siet,
quodqu] ei
1.
eum
1.
in
neive
eum
ex h
erit,
neive
eum
que[/ ^]x h.
patronus datus
12
De
x. Pr.,
CDL
vireis]
in
bn n
</
;;]num legundis
is
in diebus
proxum., quibush.
ut CDLviros lgat.
14
Quos
legerit,
i//dicet.
eos
v-
patrem
Q.[tiei ex.
tribu///
l.
cogno1.
menque
quaeret,
h.
in
hune annuin
CDLvireis in
in
eum annum
lectei erunt,
ea nomina omnia
patrem tribum
15
is
h.
1.
t'A'
/;.
/.
legise,
de quitus
esse
sibei
consultum
oeliles
siet
optumos
eos ioudices
futuros
quosque
/cjudices
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
exaestumaverit esse
legerit, is pr.
:
ptue habeto.-x.
19
De
deis
1^-26)
26
scrip1.
quei ex h.
quae-
tur ex h.
quos
27
qiiei pelet
ex
I.
acceperit
||
/;/
taholeis
popJiceis
scriptos haheat
Ea
erit,
descrihcndi
is
] -x,
rei
eius rei
in
perpetuom
quam
in
lectei eriiiit,]
rem
28
.
er[//,
ioudices in perpe-
tuoiii sunlo...
pequniamex [/;. /.] capiet, eum ob eam rem, quod pequniam ex h. 1. ceper[//, iici uvc tribu iiio]veto, neive equom adimito, neive quid ei ob eam rem
.^]uei
fraudei esto.
x^
49
De] reis
quomodo iudicetur.
re quaeret,
v.
sibi liqucre
utei eis
||
iudice^s.
quei iudicare
50 negarint, semovant[//r/rta/o.. .Jremagito. Tum praetor quom soueis viatoribus apparitoribusque nei de i[udicio
iudex discedat curato
digitos]
altam
[adpoiii
51
fitcito..
...
^/o//5]que iudicisis
praetor sorticolam
unam
buxeam longam
parte
digitos IIII,
in
la[/(Z/// digitos...
ah utraque
ceratam
qua
Recueil de Textes
l.\tins.
82
ex a//f]ra parti C,
a.\[lc||
52 ramqiic Uram
Index
ifa
inducifo]
lege apertam
populiim.
versus
/Jtemque in
ilaque
eos
ceteros
sini^'ilatim
\\x\dices
||
osleiidito,
53
i 11
cam
sitellam coniecito...
..v-
-v.
Quel
sorti
causa ad sitellam
deraitito cl
veniet.
eam
sitellam
manum
eam
in
..
[
decinii
54 vexam popul[('
ostendilo... /]udiciu[w...
qiiamque
is ei..
||
rjeum sententiara [ea sors hab]neTit, palam proiioiitialo, uhei A leitcra scripla
erit 'apsohv',
uhei
leitcra
scripta
erit
'co;/]demno',
ubei nihil
scriptum
Ex qua
sorti
pronontiarit,
eam
sortem proxsumo
70
lege
ludiciuni iici qiiis i npcdia t '\^ Q/w^] ex hace n<dicmm fieri oportebit, quom ex hace lege fieri opor.
||
inperio poleslatcvc
qtio^
minus setiusve
1.
fit
iudiceturve
exercebit, neive
eum. que[/
ex h.
iudicabit, neive
eum,
neive
id co
;
eum, unde
petetur,
ah
eo iudicio
71 avocato
ncive'\
\\
abducito
abducier iubeto, neive facitoquo quis eorum minus ad iudicium adesse poss[/7... quove quoi eorum minus
///(//V/]o
in
neive iudicium
iubeto,
nisei
quom
\\
senatu[.f
I. L. r 198; Schneider Dialect. ital. 293; Schriften I', Gesammeke Mommsen pp. 1-64. Onze
136.
C.
fragments, dcouverts au
xyi"" s., et
en partie conservs
de bronze
Naples
et
TEXTES PIGRAPHiaUES
(2
"'
83
sur
le
X C"
82 environ), qui
portait
recto
le
texte de la lex
la lex
Repetundarum,
de
Agraria.
La premire date de 123-122, la seconde de av. J.-C. Le texte prsente des lacunes considrables que la collation des divers fragments, o se retrouvent les mmes formules, permet de combler en partie. Les fragments prcdents donnent une ide suffisante
la langue trs composite de l'inscription. C'est un mlange de formes archaques ou archasantes et contemporaines, employes arbitrairement. Les diphtongues sont tantt notes, tantt omises i et ei sont confondus; de mme / et e, et u; les consonnes doubles sont notes ou rendues par un seul signe, etc. (voir l'index de Schneider, p. 1 62). Les mmes phno-
de
mnes
aussi
se
retrouvent dans
inutile
le
texte
de
la
lex Agraria
est-il
de donner
des
extraits
de
cette
dernire. 8 heisce
hisce
magQsIralitni) du
prfixe
d'assimilation de
1"?/
inperiitm
:
pas
iiidi-
ioiidicium
mais
cium
\.
39, 41.
7na{gtster)
mil(ituni)
leg(ionibus).
1.
e(tus) h(ac}
n(ihilum^ r{ogato).
:
peqiiniam
qtioius
emploi archasant de
cf. ei,
cuius
n 13.
Vi
devant u,
:
cf.
n 2.
eis
nom.
sing.
avec
emploi incorrect de
10 nei
cf.
ne
de
is
tant bref.
dolo) maJo)
n l.
vitricus
beau-pre
sobrinus
, privigniis
fils
ou
fille
d'un
premier
nel .
lit,
eiei ei
datif de
84
quoiei.
attigat
subjonctif radical de
att'uigo,
sans
l'in-
sodaJis:
cf.
11,
26
sodaJes siint
quam
Graeci -atpav
vocanl
fm
de
puplico
l'ancien /)0/)//Vm5
et le rcent publiais
12
CDL
il
question
de
450
jurs, lire
annuellement,
pour
tre ligibles.
remplir
proxuinis'). iouserit
ii\eos... indicet
:
126.
comme
19.
celare,
docere,
CDLvireis
nominatif
pi.
en -m, d.
n''
on
is
le
emploie
habeto.
tributimque
legisse
le
du
:
pr. omnis
scriptos..
le
sans doute
legise
:
oetilcs utiles
exaesluuia-
verit
noter
maintien de
ac.
i^
De
qu'un au tribunal du prteur . deferundo la forme en -undus est normale dans Plante et Trence pour les verbes des 3^ et 4' conj. mais le S. C. des Bacch a exdei:
26
is
quei petet
et
unde petctur
le
demandeur
et le
dfendeur
legcrint ediderint
ont choisis
et
ont dsigns
edere
terme technique: edere iudiciuni, edere tribus. 28 fraudi esse olicui causer prjudice
TEXTES PIGRAPHiaUES
49
semi'ant[itr
:
85
pour
senio-
veantur.
^oqiiom
sorticolas
les
bulletins .
soucis suis ,
conieciant
cf.
adiese n
126
:
51 parti
sorti.
thme en
-/,-
comme
sed vel
la
notation de
70
53 ex qiia sorti: attraction t^ouv sortein exqiia. qiio minus set insve: tautologie.
la
aiideire eire,
quominusve
diphtongue
cui
ei
erum
la date
de l'inscription note
LOI
1
DE BAXTIA
prov[/c/rtw
.
(64
I
lettres)
ne q\ie
in
(45 lettres)
(42 (42
lettres)
sena / seiv]e
in
poplico
data (32
ioudicioj
lettres)
ne sen[tentiam
I
rogato
is
tabellamve iwi
lettres) iieive
testumon]i\im deicito
ei
neive quis
f/^z/Jontiari
de [ferri neive
eum
neive
is in
soleas
habere
h[a/'t'/]o.
neive quis
mag. queiquomque comitia conciliumve habebit. eum sufragium ferre nei sinito [ neive
si ni to.
|
eum
eum
(2.) [Seiir. pi
q.,
[quaefieri oporteat
86
non
hance legem
fecerit
ni.
damnas
eslo
dare
(31
..
qnos
sei
condemnatus
det,
quanti condemnatus
erit,
praedes^ ad q. urb
multam inrogare
esto,
volet
[i/"<''
quasei sei
is
haace lege
|
{pequniam, qiiae
s.
s.
e.,
e.xegisset].
q.,
nunc
est,
is in
diebus
1.
V proxsumeis, quibus
[
15
h.
popolum plebemve [iousisse, iouitem] die, cos., pr.. mag. eq., cens.,
Illvir a. d.
a.,
ioudex, ex
/)]ost
h.
1.
plebive scito
|
[factus...
queiquomquc eorum
bac factus erit, eis in diebus V proxsumeis, quibus quisque eorum mag. inperiumve inierit. iouranto, [utei i.
|
s.
est.
eis
consistunto pro
ae]die
forum vorsus, et eidem in diebus V apud q. iouranto perlovem deosque [Pcnateis sesc quae ex 1). 1. oporijehii facturum, neque sese advorsum h. 1. facturum scientem [quo, d. m., neque seese facturum neque intercesurum, quae ex h. l. oportebil, minus fiant qu ei ex h. 1. non iouraverit, is magistratum inperiumve nei petite neive
:
| |
[sentcntiam dei-
cito
deicereve
eum] ni quis
quei
;
sinito,
1.
neive
eum censor
is
in
senatum
q.
legito. quel ex h.
[eius
I
ioudicaverit.
s. s.
facito
apud
et
urb.
ila
utei
e.
ionrarit
nomen pcraccipito,
jc]riptum
siet
quaestor que
1.
ea
nomina
eos, quei ex h.
I
facito in taboleis
[popliceis perscribat].
est eritve
TEXTES PIGRAPHIQUES
rit
87
diebus
Icgeiii
proxsuple-
hance
popolum
ex
hemvc
ioiisise,
scse qiiae
h. 1.
oportehit
legem
(20 (30
facturum esse, neque se^se advorsum facturum esse, neque seese, quominus
|
hance
sei. ..
lettres)...
|
lettres).,
137.
le,
Fragment d'une
la ville
mutila
provenant de
et
Lucanie
latine
de l'Apulie, trouv en 1790; maintenant au muse de Naples. Sur l'une <^es faces tait grave la loi
sur l'autre une loi en un des documents les plus prcieux que nous ayons de ce dialecte. Le fragment principal tait accompagn de cinq fragments sans importance, aujourd'hui perdus. La loi date de l'poque
le texte,
langue osque,
constitue
Mommsen. Le
le
constitue environ
tient la fin de
la loi,
aux sanctions.
traces
:
C.
L.
Pi97;p582.
et
Graphie
phontique
:
Nombreuses
1.
de
gra-
phie archaque
cit
1.
deicito d-
3, iondicio\.
1.
de
popolum
14, vorsus
17, taboleis
:
21
emploi
9
;
du signe
groupe
(mais
pequniam
1.
1.
du
4
A'5
-taxsat
1.
12, proxsumeis
la
14; redouble:
ment de
la
longue
1.
luiici
1.
1.
liici 1.
1.
12 (mais hace
\.
7), seese
25.
Testumoniitm
et condiimnari
10 en face decondem-
88
iiatus ibid.)
thme
*testi-
de
lestis,
et
du
suffixe
complexe *moni-,
v.
cf. alininiiiin,
Brugmann, Grundriss
aboutit
i-,
normalement
//, cf.
c. Il
ait
:
son
capio
ocrnpo
mouco
nioiutnienlnm.
3 mag(Jsiralus)
4 poplico
cf.
liiiici:
est
masculin,
cuin
Plaute Aul.
liici
primo
5
748
claro,
neive:
:
cf.
C. des Bacch.
n 126.
sufragmm
comme
il
partout ailleurs
ici
les
sont redoubles,
a sans doute
faute
consonnes du graveur
plutt qu'archasme.
7 trQbuuiis) pJ{ehis) q{itaestor^ III vir cap(jlalis^ Illvir
cigris) d(andis)
adsignandis)
pebcivescito,
mais
1.
15 picbive scilo.
8 h(ace) ]{cge)
d{pl6) m{iil)
dialectale.
la
ad
exemple de
le datif.
consla
remplaant
:
On
dans
retrouve dans
la
loi
de Furfo
I.
sei
qiiod
ad
;
eaiii
aedem
les
donum datum
crit,
C.
L.
736, IX 3513
et
auteurs archaques.
12 diiDi ininoris] partus fainilias taxsat jusqu' con-
currence de
la
moiti de
la
familia ;
cf.
A. Celle 7,
:
3,
37
ecqna landein
kx
est taiii
si
quis
minus
multare,
dum
liceto...
TEXTES PIGRAPHiaUES
partus
cf.
:
S^
y.
n 34.
familias
taxsat
:
en latin classique.
dtim...
les
deux lments de
la
particule, qui
jonction
*taxo,
video,
Dumtaxat (ou duniaxat) est compos de la condum et d'une forme de subjonctif d'un verbe -re, qui est tango ce que viso, quaeso sont qnaero, et signifie proprement jusqu' ce qu'il
.
touche
sireiups
ou
sirempse,
.
ci.
Plaute
Amph.
;
ment semblable
Etymologie obscure
le
73 exactesecond lipse
:
ment peut
em-pse,
du pronom
5/
employ adverbialement.
sei
:
12 quasei
si.
noter
la
rptition de
comme
dans
nisi
e(^st).
i{nfra)
scriptitn)
hitii).
16
eis
nominatif pluriel de
cf.
is,
cf.
n 126,
1.
4, p. 64.
18
ego
sese
du
style direct
d'o scientem.
syllepse.
21 supra)
scriptuni') e(st).
.
. .
23-24
Oiiei... deixerit
eis
ioiiranto
SENTENTIA MINUCIORUM
Q.
M. Minucieis
Q.
f.
coram
et
qua
90
lege
agrum possiderent
essent,
et
qua
ubei ea
Romam coram
venire iouserunt.
Romam
|
coram sententiam ex senati consulte dixerunt eidib. Decemb. L. Caecilio Q. f., Q. Muucio Q. f. cos. Qua ager privatus casteli Vituriorum est. quem agrum sequi licet. is ager vectigal eos vendere heredemque
nei siet.
Langatium
fineis
agri
privati: ab
rivo
|
infimo. qui
ad flovium
Edem
ibi
terminus stat. inde flovio suso vorsum inflovium Lemurim. inde flovio Lemuri susum usque ad rivom Comberane.
inde rivo Comberanea susum usque ad comvalem Caeptiemam ibi termina duo stant circum viam Postumiam. ex eis terminis recta regione in rivo Vendupale. ex rivo Vindupale in flovium Neviascam. inde dorsum
|
flovio Pro-
coberam deorsum usque ad rivom Vinelascam infumum; ibei terminus stat. inde sursum rivo recto Vinelesca; ibei terminus stat propter viam Postumiam. inde alter trans viam Postumiam terminus stat. ex eo termine, quei stat trans viam Postumiam. recta regione in fontem in Manicelum. inde deorsum rivo, quei oriadterminum, quei stat ad tur ab fonte en Manicelo flovium Edem.
I
, '
Suivent
Puis
25 oportere.
in
pro eo agro vectigal Langenses Veituris poplicum Genuam dent in anos singulos vie. n. CCCC.
|
Langenses eam pequniam non dabunt neque satis arbitratuu Genuatium, quod per Genuenses mo[r]a non fit, que setius eam pequniam acipiant
sei
1
facient
TEXTES EPIGRAPHiaUES
9I
agro natum erit frumenti partem partem sextam Langenses in poplicum Genuam dare debento in annos singolos. Quei intra eos fineis agrum posedet Genuas aut
eo
|
vini
Viturius, quei
Q.
eorum posedeit
vectigal
|
k.
Sextil.
L.
Caicilio
|
Muucio
ita.
COS.,
quei
posidebunt,
Langensibus
pro
portione
30 dent
ni
quis
posideto
nisi
de
Veituriorum sententia,
dum
Genuatem aut Veiturium colendi causa, quei eorum de Langensium Veiturium sententia ita non parebit. is eum agrum nei habeto nive fruimino. Quei ager compascuos erit, in eo agro quo minus
maiore parte
\
ita.
utei
agro
Genuati compascuo.
niquis
prohibeto,
genses in poplicum
k.
Genuam dare
lanuar.
primas
Prata
Q.
quae
COS.
Caecilio
Muucio
I
agro poplico.
genses
et
40 agrum
aut
Cavaturines
aut
Mentovines
malent
in eo
agro
dum ne ampliorem
modum pratorum
\
habeant,
quam
iniou-
92
damnati sunt,
\
ob
solvei
mittei
leiber[i?;7']ique
45
Genuenses videtur oportere ante eidus Sextilis primas. iniquom videbitur esse, ad nos Sei quoi de ea re adeant primo quoque die et ab omnibus controversis et
hono. publ.
Leg.
Pelioni
li.
Peliani[o]
138. Table de bronze, trouve en 1506, dans la valle du Polcevera (Procobera, Porcohera dans l'inscription, Porficera dans Pline H. N. 3, 5, 48), maintenant Gnes. Elle contient un arbitrage des frres Minucius,
le territoire respectif des Genuates et des La sentence fut rendue sous le consulat de L. Caecilius et de Q. Mucius (1. 5) qui furent en charge
dlimitant
Veiturii.
en l'an 117 avant J.-C. Ainsi l'inscription peut tre exactement date. C. I. L. I'i99, 1-584, V 7749, et Mommsen, Gesammelte Schriften I, i, 383 sqq. 1. 29 eus, tabula, 1. 44 leiberi tabula.
Graphie
et
Phontique
quences.
1.
Non redoublement
1.
des consonnes
iuserunt
1.
1.
3,
iouserunt
esse
1.
4;
posidere
1.
1.
29;
\w7l\s
1.
possiderent
3, 8,
partout
anos
1. 1.
55, essent
1.
4;
casteli
5,
1.
conivakm
25
mais annos
1.
28, Manicelum
12, Mannicelo
1.
6; mitt
:
31
mais
1.
mittei
44; acipiant
1.
27. Diph-
tongues
iouserunt
1.
4, m'isiuserunt
1.
3, iniourias I.43
ibei
1.
mais
iudicati
1.
43
l
quei
i\ qui\. 6,
1.
10
//;/ 1.
inviteis
40 mais terminis
1.
8, uive, neive
ei
1.
:
34. Rcifontei
1.
proquement un
Genuateis
2
Jiiieis ei
^,faenisicei
:
1.
37.
Il
galement
confusion entre
1.
et
39; Veituriorum 1. 31, Veturis 1, 35, Vituries Voyelles confusion entre ^ et / posedet possidet
:
37.
1.
28
TEXTES EPIGRAPHIQTJES
mais posidebunt
et Vindupale,
1.
93
1. 29, 30, sicet secet 1. 40, Vendnpale infimo 1. 6, infumo 1. 10; 9; entrez^ et /
:
entre
/<
et
singolas
:
1.
28, singulos
1.
1.
1.
25.
Le groupe
se rduit
la
dorsiim
9 {deorsnni
10). L'inscrip-
tion vite
l'autre
1.
consonne, d'o
graphies
1.
/mww
1.
6, fliiio,
1.
9 fluvium, flavi.
1.
Sur Muucio
5, arbilratiiu
26;
pequniain
Le groupe -mgiieses
1.
Lan-
40, Langenses
24;
le
et le
o'/^
sont confon-
dus,
cf. le
mme
-rs-
mot.
tend se rduire -s1.
Le groupe
vulgaire
siim
1.
:
comme
1.
en
latin
controvosias
1.
2 {controvorsieis
r);
snsovor-
7, siisuin
il
7.
Enfin
position proclitique au
viiim
1.
mot
13.
qu'elle
dtermine
i)iflo-
7,
adtenninitm
1.
Miiiucieis
-eis
-es,
-is,
trs
nombreux dans
Arpinas,
2 Gentuiteis :acc.
de Geniias,
-aiis,
form
comme
praesetite: on attendrait praesenll. 'ui re praesente formule consacre et dont le sens est clairement expliqu
ty;v
aJTi'Vlav
:
aO(.')v
(Egger).
coram
dicta
inissis
cf.
cf.
Dig. 4,
8,
27, 4
expressum
sit.
composeiverunt,
n 131.
^ fineis
:
le
nominatif
:
et l'accusatif pi.
des thmes en
*fines.
-/-
sont confondus
on du
attendrait
statiii
nom.
:
eos
iuserunt
:
noter l'emploi
simultan de
l'actif et
passif
ils leur
ordonnrent de
94
slatuere
indiquerait
qu'ils
bornes
eux-mmes.
iousenmt
5-6
: :
cf.
1 5
qiiem
agnim
eos
vendere beredenique
seqiii licet
la la fois
complment de
vendere tl sujet
de heredcmque scqui.
adjectif form comme vigil, classique vectisoumis l'impt , Langatium ce sont les mmes, avec un suffixe diffrent, que les Lanou^enses Veiturii plusieurs fois
vectigal
:
galis
nomms
actuel.
le
Mannicelus
Maniceno
Edem
nom de
?
fleuve; abh
Ede
dclinaison dialectale
ligure
Ce
fleuve correspond
Caton A. C.
32,
33,
viteiii
siisiiiii
remontant
Lemiiris
:
peut-tre aujourd'hui
:
le Leiniiieoii
Lemo.
ex omni
Comberaneatn)
nom
de rivire.
comvalem
(^
convallem
P. F. 33 L.
termina
le
Le mot est neutre galement en osque termina . Tcr////;/^/ est sans doute le pluriel de termen, -inis attest par Varron L. L. V, 21, qui est lenn, -onis, employ par Ennius Ann. 479480, cequegr, Tpy.a esta xi^[Uv. On attendrait toutede
la
1.
3.
teremenni
fois
*tenninibiis
est
au lieu de
le
teniiinis,
mme
ligne
et
termina
peut-tre
pluriel collectif de
lerminuSy
comme
loca celui
de
locns.
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
8-9
recta regione
: :
95
dorsiim
oppos snrsum
I^
dissyl-
362,
:
viam Postumiam
J.
148 av.
25 toute
la
C.
niiinmos)
:
:
vic(j.criatos)
cte ligurique
400 de
300 denarii romains. 26 qno setiiis quo minus ; cf. nihUosetius nanmoins , et dans la Lex Repetundarum 1. 70 quo minus
seliusve, Cornificius
set lus
Rhet.
t
l,
12, 21
est la
mipediniento
est ,
quo
forme correcte ; secius n'apparat qu' l'poque o les groupes -ti- et -ci- se sont confondus; on ne peut donc rapprocher setius de
feratnr.
Sltius avec
rj'sTojv,
gr.
ni de
secus
qui
est
-s;j.a'.
etc.
cf.
:
28 posedet
notant un
qiiei
.
.
possidet
n 136.
, posedeit
avec
ei
i,
eos
syllepse.
:
30-3
le
voisinage de de a
:
amen maiore
ita
parte
il
faudrait le
gnitif
maioris partis.
. .
32 queieorum.
ita
non parebit:
scil.
quemeorum...
niqtiis pro-
possedisse
non
parebit .
. . .
liceat,
dpend de
34.
lgre;
de
36 quod.
fructi
siint
construction
frquente
l'poque archaque
^j faenisicei sans doute gnitif de faeiiisiciiini fenaison substantif neutre qu'on trouve. Inscr. regni
:
Neap.
6746
Geniinis
tutela
Mercuri
faeuisicium
<)6
viu(e)ae occantiir
siciei
*faeni-
de
*jaenisicies ?
Plaute M. G.
cati
42-43 qiiei controvorsias Genncnsiniii oh iniourias 'mdiaut damnati sitnt la construction de l'accusatif con:
.
.
trovorsias
surprenante
:
controvorsias
diffiiidi-
semble tre un accusatif de relation propos de rends avec les Gnois , d'aprs l'actif controvorsiani
care, cf. Tite-Live
I,
26, 43, 16 perdneUionem indicare. eos omneis solvei mittei leiber{are)ique Gennenses videtur
:
oportere
confusion de
la
construction
eos
active
et
de
la
omneis solvereniitiere
;
24
45
li.
et 44.
sei
. .
cf.
:
Ernout,
;
sei
quis
eos
syllepse
de
mme 44
et
quoi.
adeant.
:
45 bono. publ.
une
ils
ne cadrent pas
avec
le
contexte.
On
attendrait
ah omnibus controversiis
<;
abstineant
> (Mommsen).
46
noter
Leg(ati).
la
Pelioni
diffrence
de vocalisme entre
fils.
les
noms
des
pres et les
noms
des
LEX CORNELIA DE XX
VIII de
Col.
I
dUAESTORlBUS
-v
XXQ.
...
Lad_
q.
|
urb.. quel
nebit,
eam
mercedem
|
aerarium
ei
provinciam
eam pequniam
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
5 que ei sine fraude sua facere liceto,
|
97
quod sine malo pequlatuu fit, olleisque hominibus eam pequniam capere liceto. Cos. quei nunc sunt, iei ante k. Decembrais primas de eis, quei cives Romanei sunt, viatorem
|
|
unum
legunto, quei in
bribus
primeis quaestoribus ad
oportebit.
aerarium
cos.
ap-
parere oportet
|
Eidemque
antek.
sunt,
Decembr. primas de eis, quei cives Romanei praeconem unum legunto, quei in ea de{
quam
decuriam praeco|
15
num
quaestori-
Quam
35
is in
in
quisque
decuriam
I
ea decuria viator
decuriae viatores
erunt.
Quamque
erit,
|
in
quisque
decuriam
ria praeco
ita
praeco lectus
is
in ea decu1
deque
q.
40 esto, quasei
Col. II
1
'
sei ei viatores in
tribus viatoribus
quam
bus,
in
quisque decuriam
erit.
sirempsque eis praeconipraeconibus quaestori omnium rerum iuus lexque esto, quasi sei ei praecones decuriam in III praeconibus antea lec5 in eam tei sublectei essent, quam in quisque decuriam eorum ex bac lege praeco lectus erit.
viator lectus
deque
eis
Quos quomque
scito
quaestores
ea lege
ex lege
plebeive
ei
viatores
lgre
iure
sublegere
|
oportebit,
quaestores eo
Recueil de Textes latins.
viatores IIII
le-
98
10
gunto
scito
praecones lgre
sublegere oportebit,
|
ei
quaestores eo
IIII
le-
gunto sublegunto, quo iure qua lege quaestores, nunc sunt, praecones III legerunt sublequei
1
15 gerunt,
dumni quem
bus
legundeis
sublegundeis
eius
viatoris
|
praeconis locum
sublegant,
scita
cebit
viatorem praeconem legei sub legi non liita que de eis quattuor viatoribus quaes;
|
20 tor queiquomque
utei
erit viatores
sumito
habeto,
ante
I
toribus
itaque
de
eis
quattuor
|
praeconibus quaestor
|
queiquomque erit praecones sumito habeto, utei ante hanc legem rogatam de tribus praeconibus praecones habere sumere solitei sunt. Itemi
vicarium dare
li|
qua
iuus erit
vicarios
''
licebitque;
{
itemque quaestor.
utei
ab
eis
accipiunto,
aacetereis viatoribus
!
30 praeconibus vicarios accipei oportebit. Viatores praecones, quei ex hac lege lectei
,
sublectei erunt,
eis viatoribus
|
quantum
is
ei
viator.
35 teret, sei
viator
de
tribus
viatoribus isque
quei
|
ante
institutei
TEXTES EPIGRAPHIQUES
95^
ex hac lege viatores praecones legerit, quorum 40 viatorum praeconum nomina in eis decurieis
|
ad aedem
Saturni
'
in
pariete
||
intra
caulas
q. iirb.,
139. C.
I.
L.
202,
587. Table de
bronze
(1,07X0,80) trouve
la lex Cornelia
XX qiiaestoribus,
la
au choix des
les mamarque la
de
la
langue en
effet
:
en
est
maintien
de
la
diphtongue
ei,
ius ,
I
emploi du pronom
oUeis
1.
4.
q(iiaestori).
eo
qQiaestoreni) iirhanum)
28 qnaeslor{es) 39
quia
initio,
eorum
erat in via
quam
urbe,
Festus 508 L.
38 siremps, 41 subligere
cf.
n 137.
lire
en remplacement
, cf.
Varron L.
23,4.
.
Table
II,
lOO
hoc]
quicqui[d
quas
cum
illa [l]ucten[t.
deluctent
illanc]
dum animam]
[Pros]erpina, se[ive
[opo]rtet.
me me Ach]eruosiam
dicere
Me
illi
15 [Polliciarus
te
dat]urum tresvictim[as],
sei
4 Avoniaes resUtui
Avoniae
d. sed cj.
1.
4;
4
tab. I Ploti
tab. ^
;
Maximae Vesoniae
Vesoniaes,
setnel;
tdK
nomen perditum
5,
tab.
;
F Aqu[illiae
tab.
sic iibique.
i
;
6 hoc] quicquijd
hoc vitare
protinus om.
tab. i,
^,4, j
14 tricepitem
falso.
sic
tab.
i,
^,
S;
deest
1114
(... lliciarus),
deest in
_f
compotem compote,
;
20 Avonia[e],
d. , falso.
TEXTES EPIGRAPHIQUES
[Sajlvia, do tibi palpe[tra]s Avoniaes, Proserpi[na
S]alv[i]a, do [ti]bi pupillas [Av]onia[e]s, [Proserpina
lOI
[nares],nasuin.
[coUum, umerojs
dorm[i]re
viscum sac[r]um, ni possi[t] urinam f[ace]re [nati]s, femina anum, gen[ua, crur]a, tibias, pedes,
:
:
p[ar]vum [scri]ptum
ego [Avo]niam
quomodo quicqui[tlegiti]me
22 palpetras 24 oricula[s];
nares,
sic
oriculas, labra,
[gjuam,
tab.
oriclas,
dents tab. j
.leest
;.
citiii
27 aliquit, eoo
tab. i,
deest
J;sentique
/fl.
7, /(ro sentire.
;
31 vel scapulae?
scapulas, latera, ni
possit
dormire
latera, ni
)
;
scapu-
y
:
32 ni
nei tab.
natis,
deest alias
34, 35
femina,
5
;
anum
natis,
anum, [femjina,
.
tab i, 4
femina,
[natis,
anum]
deesl in ^.
iibi
Icgitur q.
lgitime;
quic-
tab.
i.
102
40
tibi
trado, man[do], ut tradas [illanc mjensi Februario. [Maie perdat, maie e]xs[et,J
men[s]em aspicere,
45 contemplare.
40-41
ut tradas
i
;
vi[dere],
illanc
ut tradas,
ejcillunc, tah.
41
mense
:
tah.
i,
41 exset 45 nei
lab.
,deest in
;
4,j
exseat ed.,Jaho.
ni, tah.
i,j
deest alias
140.
l'Universit
groupe de cinq, acquises en 1908 par John Hopkins, et publies par M. W. Sherl'American Journal of Philology, supplI,
vol.
XXXIII,
janv.-mars 1912.
textes
fournissent
des
blables,
qui ne prsentent
:
que de
diver-
gences
ou
trois
Maxima
et
un
nom d'homme
i),
vtis'^
(tab.
un autre disparu
n'est sans lacune
4).
la
mais
Aucomdate
le
lieu d'origine,
ni la
qu'elles
TEXTES EPIGRAPHIQUES
l'criture et l'orthographe
IO3
les situer
permettent de
dpit de
la
entre
75
et
50 avant J.-C.
rpubUcaine.
2 de l'diteur;
En
ces obscurits, ce
texte est
un document prcieux de
langue vulgaire
l'poque
numro
n i6.
:
seive deicere
maintien de
la
diphtongue. Salvia
d-
riv de salviis.
cf.
osq. pas
quae
Ernout Morphol.
:
19.
12 Proserpina
final.
?
siam
1.
Achenio:
dicere
cf.
2 deicere.
13
Me
dsigne
la tablette
un tombeau,
et qui
dans
la
vocalisme
est
d sans
-ris est
la
doute campanienne,
la.
de
mme
le
passage de eah.
:
22 palpet ras
remonte
le fr. paupire.
:
23 orioidas
la
0, le
caractrisent la
tab. 3, cf. oclos
forme vulgaire ; on trouve aussi oriclas Audollent Tabell. def. 135, b, 12.
labra
;
24
On lit
ici
la
tab.
abras fminin
cf.
bradas Audollent 135 a 2, itestinas id. 190, 10. licua dans Audollent cf. 25 liguam linguam
;
134 b 2. 28 iocinera
cf.
fr.
les
104
dans
.
:
Le mot
jeknos.
lituanien correspondant
est
,
un
la
pluriel
29
qiiit senti re
qiiit
quid
sonore
sentire.
finale s'est
assourdie devant
la
sourde
initiale
cf.
de
^oventcr b.2,
3, 5.
peut-tre neutre;
AudoUent 135
a 3-8;
nominatif au lieu d'accusatif; on a 31 umbliats dans Audollent uni liens 135 a 4 h 6; ublicu 190 II. }2viseinii de vise us, -i forme vulgaire de viseiis, eris.
:
35
33 natis ungis
uats,
-ium,
cf.
ungus
le
condamne
L. VII, 105 K.
39 seic sic )),cf. 2. 45 conteniplarc la forme active du verbe s'est dj substitue au dponent dans Plante, Ennius, Accius, etc.,
:
cf.
Nonius 469,35
et
470.
Recto
nec Rhodine apud 5 M. Licinium Faustum mortua sit nec loqui Ita uti mortuos nec ad nec sermonare possit. deos nec ad homines acceptus est, seic Rho10 dine aput M. Licinium accepta sit et tantum vaquantum ille mortuos quei leat, Verso: istic sepultus est. Dite pater, Rhodine tibi commendo. uti semper odio sit M. Licinio Fausto Item M. Hedium Amphionem. Item C. Popillium Hermiona. Item 5 Apollonium. Item Vennonia
:
Quomodo mortuos,
{
qui istic
sepultus est,
loqui
Sergia Glycinna.
141.
tion,
C. L L.
en plomb,
trouve
Rome; poque
fin
de
la
rpublique.
TEXTES EPIGRAPHiaUES
sennonare
:
lOJ
grec d'esclave
vulgarisme.
:
Rhodine
nom
ou d'affranchie
Dite
la tabella
Rhodine accusatif, de nout Morphol. p. 62 note. mme que plus loin Vennonia Hermiona, Sergia Glycinna
avec chute de n,
finaux.
Eucharis Licinia[e
Tixi[t an. XIIII.]
1.]
virgo,
Heus oculo errante quel aspicis lti domu[s, Morare gressum et titulumnostrum perlege,
mor
parenteis
quem
cum
floreret
artibus
mea
meo
diem.
leti
mecum
natales dies
Tenebris tenentur Ditis aeterna dom[u. 20 Rogo ut discedens terram mihidic[as levem.
142.
C.
I.
L.
I^
12 14,
VI 10096, Bcheler C.
E.
trouve
Rome poque
;
de Sylla ou de Csar.
I06
3
pour
4
parentis.
lihei
:
scander ^^.
vitae .
;
8 veitae
9 erodita erudita
il
r//c^zV,
Infistae infestae
cf.
deposierunt
verunt,
plus
haut n 131.
doublet de deposi
carmin
par leur
chant
, c.-.-d.
19 domu,
cf. V.
Prfmae
Pompeiae
ossua heic.
|
[
nam proprium
est nihil.
|
143. C. I.L. P 1219, VI 24563, Bcheler C. E. 185. Epitaphe avec deuxsnaires iambiques trouve Rome.
ossua
lier,
:
pluriel
doublet de
Le premier vers
lieu
a sept pieds
Mommsen
lit
Fors au
de Fortuna
Ultuma
I
suorum
{
Cupieinnia
|
L.
|
f.
Tertulla
fuueit
quius
heic
relliquiae
suprema
manent.
144. C. Rome.
I.
L.
fuueit fuit
))
/"/
du
parfait,
Ann.
;
377.
est cjuoiiis,
:
la
forme ancienne
qu'on
a par
exemple dans
l'inscription suivante
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
Fuit
tistia
IO7
veixsit,
|
|
uxor
mihei,
|
in
hoc pa-
poque de
Neveluae rue Marma sins incurrere in pleores, neve lue rue Marmar [si]ns incurrere inpleoris,
neve lue rue Marmar sers incurrere in pleoris. Satur furere Mars, limen [sal]i, sta berber, saturfu,fere Mars, limen sali, sta berber, satur fu, fere Mars, limen sa[l]i, s[t]a berber.
|
[conctjos.
146. C.
I.
L.
2,
VI 2104, Bcheler C. E.
grav
le
Rome
. .
ibi sacerdotes
des-
enos
rece-
I08
perunt.
Au
menfratriiDi
rituel trs
la
confrrie elle-mme
il
mais
avait depuis
des
sicles
mme
dans lequel
ni
tait crit le
mme
de confusions
aussi le
texte
est-il
trs
fautes de
tique.
En
uniquement
Tout
une crmonie du 29 mai, date de la runion des est rythm trois temps (jripo1.
4 luaerue.
1.
et 6 luerue.
1.
9 saii sia.
1.
12 alter-
nie.
2 Enos est
d'aprs le
rapport du grec
Peut-tre faut-il
et
[xoi,
Lases
Quintilien
4,
13
Lases
:
et
asa fueruni
sens trs obscur neve luem 4 Neve luae Que) me ruem ruinam ? Marniar, forme redoublement du nom du dieu
=
:
Mars.
sins
sins?
trs
impratif de ^m,
comme
duc de
di'ic}
la
traduction
ni
pour
le
sens,
pour
la
forme.
TEXTES EPIGRAPHiaUES
6 sers sans
;
IO9
ordinairement
comme
Ju
7 Satur furere :sans doute mal copi cf. la ligne suivante saturfu, Jere Mars sois rassassi, cruel Mars?
;
:
impratif de
la
racine *bhu-},
cf.
berber, sens
inconnu.
10-12 Semiinis
Smns
la
mences,
dialectal
cf.
plignien Semunii
Smnum
mme,
au
Si l'interle
passage
futur,
:
de.
Advocapit de
c'est
un
aurait
fal.
un p
dialectal (falisque ?)
, pipafo
lieu
de b
latin
le
cf.
cupa
cubt
bibam
mais
singulier
bien tre
conctos
II,
un nominatif
((
pluriel.
quisque
Joe.
M. Ehrlich
pit{e),
accipiie
un
gnitif partitif
seminis
quisque
Tout
aven-
tureux.
13
1 5
Marmor
Triumpe
Marmar.
COLONNE ROSTRALE
[Secest]ano[sque
op]
[majximosque macistr[a]tos
l[uci
palam post
dies]
IIO
5 [pjucnandod cepet.
[n]ovem castreis exfociont, Macel[amque opidom] Enque eodem mac[istratud bene] [r]em navebos marid consol primos c[eset copiasque] [cjlasesque navales primos ornavet pa[ravetque, cumque eis navebos claseis Poenicas omn[is item ma-]
nave[is
cepejt
cum
socieis
septer[esmom
[quin-]
Q (^ Q (^ (^ ^[ [...]
:
0 0BCD[
numei
I [
[Pri-]
[mos qujoque navaled praedad poplom [donavet [mosque] Cartacini[ens]is [incejnuos d[uxet in]
[triumpod
.
pri-]
eis
capt
147.
C.
I.
L.
Rome en 1565, mainteConservateurs du Capitole, avec une des palais au nant Duilius, l'honneurde consul en 26oavant inscription en
J.-C,
cf.
cause
les
i,
Carthaginois,
7, z|2,
Silius
sous
nom
de Colonne Rostrale,
restaure
;
l'poque impriale, sous Auguste ou Claude et c'est de cette poque que date galement l'inscription, en style
archasant.
Aussi
la
graphie en
est-elle
trs incons-
relle,
par ex.
1.
exfociont
exfugiunt
la
racine alternance
1.
*bheitg-lbhug-,
gr.
eYw
(puvcv,
bus
Vi a roujours exist
;
dans
:
le
thme qui
en
latin
\c\lasesqiies
navales
la
forme ancienne
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
*clasisqne navalis , avec -7est
III
1.
provenant de *-ins;
8 claseis
l'poque de Duilius la
1.
confu:
sion de
lo dictatored
l'a-
thmes consonantiques est en -e et non en -ed^; 1. la forme ancienne serait *navaUd. Les 17 navaled rdacteurs ont remplac automatiquement tous les u par
blatif des
:
des
0,
tous
les
par des
e,
et rtabli
partout l'ablatif
le
d final
pour donner
;
leur inscription
chaque
1.
<)
praesente[d,
14
et
ij praeda,pracdad,
1.
15 acs
on
avec
la
diphtongue
-ai-.
Quelques
traits
justes,
notamment
l'emploi de c pour g
etc.,
macistr[a]tos
magistrats
6 c[eset gessit
le
le
non redou-sin:
maintien du groupe
12 triresmos trirms
Biicheler)
Pour
prifiiis
les faits,
numrs
:
1.
i,
24; Zonaras,
n.cos,
M.f.M.
navalem de
k.
Siculeis
classe
II
CDXCIII
Polyb.
I.
intercal. ;
Tac. Ann.
cf.
1,
Eutrop.
II,
20.
dans
|
et publie
les
Not.
one capt
tude.
c'tait la
om.
1900 p. 499, et C. I. L. V 19 porte :c]osoIed ...] L'poque de ce texte ne peut tre fixe avec exacti-
En tout
une forme
artificielle et
analogique
si
forme ancienne,
un
-d final se
mainte-
112
DICUNTUR REGL\E
Si tagit,
Pellex
demissis
I
lunoni crinibus
Lindsay,
s.
v. peJices.
A. Celle
IV,.
3,
pellex
paelex Gell.
aram
aedeiTr
ni l'tymologie, ni la graphie
du mot ne sont
;
pellis
.
d. pour
le
et
prostitue
optatif radical,
correspondant au subjonctif
///
tagam;
vie tagit
cf.
y>.
ego si
quisquam
agnum
feininain
f.
lat.
a) Si
hominem fulmen
si
genua
fieri
tollito
b)
Homo
fulmine occisus
s.
iusta
nuUa
oportet.
II,
IL Festus
V.
54.
fulminibus
occisit
:
cod. F.;
low'is Scaliger.
forme d'optatif
n 64,
violasit.
en
:
-sim,
cf.
Inscriptions
ne
tollito
mission
trs
frquente dans
noms sujet
et
complment,
cf.
ius-
Si qui(s)
hominem liberum
das esto.
III P.
F.
247 L. qui
codd.
TEXTES EPIGRAPHiaUES
:
II3
didt optatif athmatique en --, cf. tagit fr. I, form d'un thme *dow- diffrent de d, et qu'on retrouve galement dans les composs de la racine *dh- pla-
cer
credidm,
le
subjonctifs
:
en -am v creduam,
neniqiie mihi,
donw familiaeque
L.
paricidas
hosticapas P. F. 9
Pour
le
iitiquc is,
qui paren-
tem
hominem indem-
natiim.
Si
quisquam
P. F.
:
IV
ita
L.
aliuta
comme
tatif
athmatique
ipse.
*fac-sim.
faxit
serait
^cf.
ipsos
plus haut
ipsiis,
occisii,
op-
doublet ar-
chaque de
ille
plorassit
paren<s>,
V Festus
verberit
:
260 L. semble
qiiis
une forme
in
iiire
d'optatif en
-/-
cf.
viudicit
ni
endo eo
vindicit,
Leges XII
d.
Tabul.
olle
:
III.
ille,
lini,
plorassit id
est
<iin^-
Festus ad
1.
114
149.
FRAGMENTA LEGUM
Tabula I
XII
TABULARUM
1. Si
Ni
it,
antestamino: igitur
em
.
ca3
pito
i
Si calvitur
pedemve
struit,
manum
.
endo iacito
morbus aevitasve vitium escit, [qui in ius vocabit] iumentum dato si nolet, arceram ne sternito
:
Porphyrio ad Hor. Serm.I, 9, 65 cf. Cicronde Legg. II, 4, 9; A. Celle XX, i, 25 sqq. 2. Festus 40810 L. 3. A. Celle XX, i, 24, 25, cf. Varron rpovToB'.oaa188) vehchatiir eu m uxore vehiculo xaAo (Bch.
I.
I.
semelaut
ret.
bis
anno,
cum
la
Sur toute
procdure, voir
May
et
Becker, Prcis
des Institutions du
I
.
droit priv de
:
Si in ius vocal
se.
aclor,
ito
se.
sujets s'op-
posent implicitement.
antestamino
:
Morphol. 243.
antestari,
form
haplologie de *antelestari.
em
accusatif de
is,
issu
euni,
de
a
d.
P. F. 92 L.
im pro
noininativo
is
comme
quem de *quim.
2
pedcni si mit, in
XII
picius. Festus,
232 L.
endo
evooO'.;
forme ancienne de la prposition, d. gr. hzz-i, forme postrieure indu, dtrne l'poque clas:
sique par
///.
:
3 aevitas
sur
cette
forme,
v.
Vendryes, Intensit
TEXTES EPIGRAPHiaUES
initiale
II5
suiii,
178
et 243.
cf.
escit
inchoactif de
avec
le
sens futur,
Duni quidein
vitium
Ronianus ioga
siiperescit
empchement
proletario
iam
civi quis
cf.
Cic.
Top.
2, 10.
cm
delevit Schoell.
re,
F.
8 L.
P.
adsiduos
nom.
sine;.
Rem
foro
ante
meridiem
dicito. 4. Si
pestas esto
III
Auctorad Herenn.
II,
13,
20
cf.
A. Celle X\1I,
2,
10, etc.
cum com
:
Schoell,
tum Moinmsen
ceteri
com= secum,
Au
cas
invicem; sol
Gell., solis
Rem
ubi pacunt
o il y a transaction cf. quam nunc pactionein dicimus etpactum. Le verbe paco (scil. pago) a divS;
:
paru devant
le
driv de pax
paciscor.
Caussam
coi-
Il6
ciiinio qu'ils
rsument
la
cause
la
Caussa
orthographe
consonne double aprs diphtongue. Snx sol occasus v. A. Celle ad loc. et XIV, 7, 8. Festus semble avoir connu la leon solis occasus, cf. 188 L. occasus, iiiteritus, vel solis, cum decidita superis infra terras , mais l'emploi du participe est confirm
par Plante Epid. 144 ante occasitm
sole.m;
id.
Men. 437,
1022
ducloque.
Tabula II
Morbus sonticus
cum
hoste
quid
horum
esto.
fuit
eo dies diffensus
i, 27; Cic. de Off. I, 12, 37; Festus I A. Celle XX, 336 L. qui porte nuum au lieu de vitium ; die au lieu de
dies.
morbus sonticus
qui iudici
morbus vehementior
cendihabens , A. Cell.
XX,
i,
27.
vint graviter
nohoste
status dies
cum
L.
causa
:
est
constitutus
Stare
transitif.
cum peregrino
:
Festus 414
laud. et
hostis
cf.
Cicron
loc.
Varron L. L. V,
bant perduellem
.
3 hostis...
qui suis legibus uteretur, nunc dicunt eu m qiiem tum diceCf. hospes issu par haplologie de *hosti-
hte
vitium, d. fragm.
deux
parties .
I,
co
adverbe
en ce cas
TEXTES EPIGRAPHIQ.UES
Cui testimonium defuerit, vagulatum ito.
II, 3
is
IIJ
tertiis
Ob
praepostone
iestis est
Ennius aimait lih. XIF (Ann. ^^6^... et in Iphigenia (202) Festus2i8, L. /)cr//rm in XII pro domo positiun omnes fere consentiunt id. 262 cf. le nom de dieu driv
;
manu
un thme
en--, de
passage
,
mme
cf.
angiportiis troit
dont on
langues du domaine
V.
porte
h. a. furt, anglo-sax./t?rt/
etc.
Ritu-magus,
obvagiiJatuni
convicio .
Fart
:
, gaul. ritii-
dans
supin
cf.
d'un driv de
cum
Tabula III
Aeris confessi rebusque iure iudicatis trigint dies iusti
sunto
3
.
Post deinde
manus
iniectio
esto
In ius ducito
cum
XV
pondo
vi-
ne minore aut
Si volet, suo
eum vinctum
plus dato.
endo diesdato.
I.
Si volet,
texte
A. Celle XX, 1,45 aeris confessi gnitif de relation?, douteux. confessi de qiio facta confessio est
A. Gell. XV, 13, II 3 iudicatum facere se soumettre au jugement , ici payer la dette . endo eo ineo, inibi . vindicit cf. Leges Regiae, V.
Il8
se fraude esto
II.
A. Celle
XX,
:
c,
49.
pi lires forent
cjnibiis
reiis
partis secanto
iudicatus, secare,
iiain si
esset
si vellent,
sibi
autre forme
de sd
Cicron
cf.
De
hostem,
auctoritas
le
droit
de rclamer
Tabula
Si
IV
(?) filius a
venumdavit
ptre
liber
esto.
Ulpien
duit.
fr. t.
:
venuHulavit
Tabula
1
.
V
ita ius
esto.
I.
Ulpien
fr.
XI, 14;
Caus
Inst.
II,
224, Justin
ciuu
II,
22, etc.
legassit, faciet
de
mme
nmicupassit tab.
VI
nexum
etc.
TEXTES EPIGRAPHIQUES
2. Si intestate
II9
adgnatus nec
Inv.
cf.
escit,
Ulpien
br.
XXYI,
et
Cic.
De
II,
50, 148. 3,
III,
R. XVI, 4^;
tab.
Gdius,
17.
cf.
tab.
I,
nec
cf.
MIL
voir
Sur
S8-41.
les
adgnatiet
les gentiles,
May
et Becker, pp.
ni
sam
Festus, 508 L.
oms^m
cod. F.,corr.
;
Moninisen
dela-
VYZ
dans
eam
du thme pronominal
qu'on retrouve
soc,
dans sapsa
e:r.6de*(7s.
sic,
et
Tabula VIII
a
.
Qui
a.
malum carmen
incantassit
2,
Occentassit
I.
PlineN. H. XXVIII,
et
ciim
quodamclamore fit,
procul
exaudiri possit.
ficri
Quod
turpe
putatur
Festus 190.
2,
Incantassit ^ occentassit
cf.
10
e
.
120
Si Si
membrum
cum
II.Festus496L.; A. Celle
corr. Tiirn.
XX,
i, 12.
rupita^^W. GelL,
XXV
Gaius,
3,
223.
Si
noxfurtum
III.
faxsit,
siim
occisit, iure
caesus esto.
i,
Macrobe
:
Sat. i, 4,
15.
nox
Ici
thme
.
consonantique,
encore
de nuit
les sujets
s'opposent implicitement.
Si adort furto
erit,
duplione dam-
num
decidito.
cf. A. Celle XI, 18, 15. apud antiques significabat agere P.
Adorare
F. 17 L.
nec
;
mip
pas
non
de *nei-que got.
la
;//-/;
non non
, cf.
osque
-que n'a
ici le
sens de
renforcer le sens
de
ngation. Cf.
dans
les
XII Tables
V, 7
ast ei custos
dcider
transiger .
Patronus
si
clienti
fraudem
A. Celle
XX,
i,
40.
121
TEXTES EPIGRAPHiaUES
VI. A. Celle
testarier
XV,
13, ii.
Si
iecit,
<aries
subici-
tur>.
Cicr.
ProTull.2i,
51.
iecit.
Tabula
. . .
ast im
cum
illo
Cic.
De
Tabula XII
Si
Ulp. ad d. D. 9,4,
DEUXIEME PARTIE
TEXTES LITTRAIRES
A. Prose
CATON
235-248
mercaturis
tam periculosum
siet
et
item fenerari
sic
tum
siet.
Maiores nostri
habuerunt,
legibus
existimarint feneratorem
quam quom
qui
ita
existimari.
Et virum
bonum
iaudabant,
bonum
agricolam
laudari existimabatur
autem strenuom studiosumque rei quaerendae existimo verum, ut supra dixi, periculosum et calamitosum. At ex agricolis et viri fortissimi et milites strenuissimi* gignuntur, maximeque pius quaestus stabilissimusque consequitur, minimeque invidiosus minimeque maie cogitantes sunt, qui in eo
'
:
est
interdum praestare
chercher
suprieur
;
c.--d.
mme
racine que/t'-/z.v.
prilleuse
noter l'absence
4. strenuissimus.
de
-uus
esse
et
dans
la
prcdente.
et
Caton
et
com-
paratifs
superlatifs d'adjectifs
en
en
-ius,
il
emploie
;
toutefois
ici
maxime
pius.
126
liaremsalutavit,
si
fundum eodem
at
die, sipotest,
circumeat
Ubi cognovit quo modo fundus cultussiet, operaque quae focta infectaque sient,
non eo
die,
postridie.
possitne quae
vini,
reliqua
sient conficere,
et
quid factum
frunienti,
aliarumque
dicit
vos
non
valuisse,
tempestates
malas
',
fuisse,
servos
aliasque
aufugisse,
opus publicum
effecisse
ubi
eas
operum operarumque
vilicum revoca-.
Quom
villam purgari,
imbrem fieri potuerint, dolia lavari^ picari, frumentum transferri, stercus foras efferri, stercilinium fieri, semen purgari, funes sarciri, novos
opra per
fieri
;
centones,
cuculiones
familiam
oportuisse
sibi
sarcire.
Per
ferlas potuisse
recidi,
hortum
fodiri
',
viam pratum
munquae
Quom
sint,
tanta dari
sint,
:
non
oportuisse.
reliqua opra
rationes
putare
parata sunt
quid exactum
I
.
quid relicuom
(se).
3
.
siet,
quid
passage
fodlre
siet
quod
Opus puhlicwii
cf.
effecisse
la
3<=
la 2^ personne.
2.
revoca
:
brusque de
Jodiri
JoJio,
l'poque
:
archaque,
4.
rationes pnlare
TEXTES LITTERAIRES
accipiunda sint satis
12']
veneat
quae
satis
accipiantur;
annum,
sint
locari
fieri velit, et
Auctionem uti faciat. Vendat oleum, si pretium habeat, vinum, frumentum, quod supersit vendat
:
delicula'',
plostrum vtus, ferramenta vetera, servom senem, servom morbosum, et siquid aliut supersit, vendat. Patrem familias vendacem, non emacem esse oportet.
SACRIFICE
AVANT LA MOISSON
facis,
danearn' hoc
porcam praecifiir,
Cereri[porca praecida-
hac strue
volens
purer
ommoveto- sic lane pater, ommovenda bonas preces precor, uti sies propitius mihi liberisque meis domo familiaeque
comptes.
les
5. opits sint
locato
esse
avec
l'ablatif
;
quod
6 delicula
driv de
diminutif de delicus
sevr
",
compos de
de
-\- lacos,
lac.
I. PraecidiVieaiii porcavi dicebant, quam immolare erant soliti P. F. 243 L. antequam novam frugempraeciderent. 2. k obiiioveto pro admoveto diccbaturapudantiquos F. 222 L. Kstrues gnera liborum erant, digitorum coniunctorum similia, qui continebantur
>y
P. F.
409 L.
3.
feirtuvi
128
' lovi ommoveto et mactato sic hoc ferto obmovendo bonas preces precor, volens propitius mihi liberisque meis domo
:
meae.
Fertum
luppiter, te
uti sies
familiaeque meae;
mactus''
hoc
ferto.
Postea
lano
vinum dato
sic
lane pater,
uti. te
strue
ommovenda
bonas preces bene precatus sum, eiusdem rei ergo macte vino inferio esto. Postea lovi sic luppiter, macte isto ferto esto, macte vino inferio esto. Postea porcam praecidaneam inmolato. Ubi exta prosecta erunt, lano struem ommoveto mactatoque item, uti prius obmo-veris. lovi fertum obmoveto mactatoque item, uti prius feceris. Item lano vinum dato et lovi vinum dato, item
5
:
uti prius datum ob struem obmovendam et fertum Ubandum. Postea Cereri exta et vinum dato.
LX. Luxum siquod est, hac cantione sanum fiet. Harundinem prende tibi viridem P. IIII aut quinque longam, mediam diffinde, et duo homines teneant ad
coxendices. Incipe cantare,in alio
dardaries
asiadarides
s. f.
una
petes,
astataries dissunapiter,
dum
genus
coeant.
libi
Ferrum insuper
iactato.
altero gnre
P. F. 75 L.
libi,
4.
quae qui adferebant struferctarii appellabantur. niactns magis auctus P. F. 112 L. 5. iiifr-
rium vinum
tur. P.
id,
quod
:
in sacrificando infra
F.
100 L.
inferius
de inferus
comme
s.
ferre.
TEXTES LITTERAIRES
altra alteram tetigerint, id
sinistra praecide,
I29
et
manu prehende
in
dextera
alliga,
f.
ad
luxum
aut ad fracturam
alio
s.
sanum
luxato.
fiet.
vel
dannabo dannaustra,
hut,
LE
CHOU
antistat.
CLVI. Brassica est quae omnibus holeribus Eamesto' vel coctam, vel crudam. Crudam si
edes, in
acetum intinguito. Mirifice concoquit, alvom bonam facit, lotiumque ad omnes res salubre est. Si voles in
convivio
esto
multum
cenam
veris,
ris,
V folia.
voles.
Reddet
bibesque
quantum
Alvom
les trs
quae levissima
cum
aqua.
Ubi occipiet fervere, paulisper demittito unum manipulum, fervere dsister. Postea ubi occipiet fervere, paulisper demittito ad modum dum quinque numeres, eximito. Item facito alterum manipulum, item tertium.
Postea conicito, contundito, item eximito in linteum, exurgeto sucum quasi heminam in pocillum fictile. Eo
indito salis micam quasi ervom et cumini fricti tantum quod oleat. Postea ponito pocillum in sereno noctu. Qui poturus erit, lavet/ calida, bibat aquam mulsam,
I.
esto
mange
2.
hnrt
sens
130
cubet incenatus. Postea mane bibat sucum deambuletquc horas IIII, agat, negoti siquid habebit. Ubi libido veniet,
se.
Tantum
pituitaeque eiciet,
.
unde tantum
iet.
B. Posie
LIVIUS
ANDRONICUS
ODISSIA
insece
versutum
filie...
Tuque mihi
narrato
omnia disertim
plurimi
|
venemnt
1.
cenda
9,
ego arbitrer
et a
M. Catone
littera.
inse-
insece
scriptum sine
OfFendi...
quo
erat
I, I.
primus
cum hoc
verbo sine u
littera.
Homre Od.
Baehrens
2.
Vers saturnien,
comme
K. o
insece =vvj:,
mme
II,
I,
Priscien G. L.
2.
305
filie et
fili
L. A.
in
Od.
Baehr.
Hom.
Od.
45, 81,
XXIV,
le
voc.
Laertie, Livius
4.
te
Neqite tamen
3.
ohlitus suvi,
Laertie noster
Nonius. 509, 20
disertim...
Livius n Baehr,
VI
Hom.
I,
169.
4. Paul. Fest.
252 L.
procitum,
cum prima
;
syllaba corripitur,
Hom.
I.
245. Baehr. 8.
<:;proi>> Zander.
matrem
<;meam>
Diintier,
Havet
132
5
Pylum
devenies
aut ubi
ommentans
Ibidemque
vir
summus
|
adprimus Patroclus
profata
Quando
Atque
dies adveniet,
quem
|
Morta
est
escas
habemus
mentionem
Graeciam redire
Calipsonem
Apud nimpham
Atlantis
filiam
significat 5. Festus 208 L. ommentans, L. in O. quom ait... obmanens, sed ea significatione qua saepe fieri dicitur, id enim est mantare Hom. I 284-5. Baehr. 9. devenies TbP. advenies K. O. Millier. <h>aut Lo ubi Liinlsay, ibi ed.pr. X. 6. A. Celle VI, 7, 11 adprimum autem longe primuni. L. in
:
O...
7.
Hom.
III,
A. Celle
'
III, 16,
Vindex
'
:
in lectionibus suis
'
Morta
))
'OSuTTSta
et
nomina Parcarumsunt Nona ', Decuma ', versum Hune Livii, antiquissimi poetae, ponit ex Sed honio minime malus Ca6ellius Mortam quasi
nomen
accepit,
cum
accipere quasi
Moeram
O.
deberet.
Hom,
II,.
II,
198, K. L. in
Hom.
9.
IV, 213, X, 177. Baehr. 13. habeamus G. Hennann. habeainus <Crusus> m. Baehr.
Festus i6c L.
feri-
et feriunt
O.
Hom.
IV,
cod.,
corr.
Ursiiius,
nequeinont
Baehr.,
G. L.
II,
210 K.
Calipsonem...
Livius.
Hom.
TEXTES LITTERAIRES
I33
virginem oraret
videbis
venisse.
manens
sedeto,
donicum
|
Me
carpento vehentem
meam domuni
macrt
|
15
humanum
sunt magnae,
vis et cui
inportunae undae.
Mercurius cumque eo
filius
Latonas
Nam
diva Monetas
filia
im docuit
venimus
Circai.
a) Topper
II.
citi
ad aedis
Diomde G.
L.
I,
12-13. Charisius. G. L.
I,
197,
K.
ita
L.
Hom.
vehentem
sens
moven
me
faisant conduire .
eodem
coJ)
:
humanum
humanum
III
:
Aitgus-
employ substantivement.
3.
2.
quamde =^ quam
,
cf.
vis,
nominatif pluriel
cf.
Lucrce
II
586,
:
1033
mme celui
L.
II,
xa ij-aXa xapTp;
17.
eVt).
confringent,
eum.
K.
Priscien G.
198
(cf.
v. 8)
Hom.
VIII,
322-3.
Baehr. 23
18. Priscien, ibid.
Hom.
filiam codd.
filia
<i>m
<e>m
(ace.
de
is)
BcheJer
filia
<:;me>. Lindsay
scriptis
cele-
mature... L. in O. vetere...
i et
Hom.
unum
pro-
bahileest. 3. milliacoJ.,
muksi Bcheler
134 20
b)
portant ad navis,
Milia
isdem
inserinuntur
sic
quoque fitum
est
Quae quoniam
audivi
fantis^ gavisi
Dusmo
25 Inque
in loco
mnum
suremit
hastam
carnis
Vinumque, quod
libabant,
anclabatur
fite
imperativo
modo...
L.
O.
Honi.
in
23. Priscien
G.
:
L.
II,
482 K.
32.
O.
Hom.
paucis codd.
24. P.
F. 59 L.
apud L.
significat
dusmosum
locum...
Hom. XIX,
Hom. XXI,
433-4.
L.
28.
haec carII, 208 K. ... nominativum A. in O. Hom. XXIII, 304-5. Baehr. 39. Nonius 493, 16 dextrabus pro dexteris. L. in O. Hom.
534. Baehr. 40.
XXIV,
TEXTES LITTERAIRES
I35
w_ v_ ^ w_ nam
Accensa
et
ut
Pergama
Partita est
Tum
Nemo
Clutemestra iuxtim,
tertias natae
occupant
fligit
cadens
1-3.
Nonius5i2, 37
I
Ribb.
2.
4-5.
est circumire... L.
Aegistho
158, 33
I
.
V.
L'
Nereis simum codd. j}^ rei s. 158, corr. Bentimis cantem^A cantu E. classem ^* -sum 5*
.
2.
gantum
6.
Nonius 166, 27
.,
ruminari dictum in
(8) Sn. iamb.
memoriam
revocare.
L. Aegistho.
xositx codd
Ribb.
IV
corr . Onioiis,
vostrum D.
Heiitsius.
vostrorum
7-8.
cf.
Nonius 127, 34
:
Ribb.
fligi,
Nonius 110, 32
adfligi. L.
Aegistho
Ribb.
VII (12)
Sn. iamb.
136
10 Praestatur laus
multo ocius
Verno gelu
tabescit.
Obsecro
te,
carchesiis
15
v_
lo-ii.
Nonius 207, 52
gophoro
Ribb.
II
m.
o.
set g.
m.
vento
t.
Lindsay.
rivi diversi
con-
Andromeda.
:
confluges F
confluge Z,5*
Nonius III, 14
Ribb. Ribb.
emprunt du
gr.
vTXev
cf.
quam invenimus
Plauto lectum
est,
d,
Sergius G. L. IV, 477 K. nam ante / numverum in paucis /, ut exantlavit ', quod in
'
hoc
est
l^conjug.
comme
parasitrl, de
-apaaiT?v.
libro
ocrem
II
Glossematorum
Livium.
ocris
:
refert,
montem confragosum
(31). Sn. iamb.
;
vocabant,
ut
apud
Ribb, Inc.
cf.
ocriciihan et vwdiocris
Ernout Elm.
dial.
205.
TEXTES LITTERAIRES
Mulier, quisquis
es, te
I37
volumus
Quo
Quem
ego
nefrendem
alui
lacteam
inmulgens
[opem
Puerarum manibus confectum pulcerrime
20 Quinquertiones praeco
in
mdium <pro>vocat
16.
rum
troch
Nonius 197, 31 quis et generi feminino adtribui posse veteauctoritas voluit. Livius... Ribb. Inc. VI (36). Fragment de
408 L.
struices antiqui
17. Festus
dicebant extructiones
omnium
rerum... Ribb. Inc. VII (37). Sept, troch. struices de stniix doublet de stnis l'ombr. strula reprsente
: :
*struicida.
18. P. F. 157 L.
alii
nonduni
iamb.
Sur un autre sens de nefrendes, voir Ernout Elm. dial. 201. puer, pueri ', cuius femininum 19. Priscien G. L. II 230 K.
'
puera
'
dicebant antiquissimi... L. in Odissia. (Baehr. 3). Mea puera, quid verhi ex tuo ore supra fugit ?
Charisius G. L.
(40). Sn. iamb.
I.
(mea puer
Ribb. Inc.
puera
:
Sj K.
et
5a^/;r.)
|Idem
alibi...
X
cf.
p. 221.
quem
Graeci
quoque
nominat
Paulus
Inc.
ipsos
quoque
Sn.
thletas
L. quinquertiones appellat .
Ribb.
XI
(41).
iamb. quinquertium
driv de ars,
transcription
du
gr.
zvxaOXov de qutnque
-f-
un
*artium
*quinquartium
devient
-inis est
modle des
138
NAEVIUS
DE BELLO PUNICO
Amborum
I
uxores
Noctu Troiad exibant capitibus opertis, Fientes ambae, abeuntes lacrimis cum multis
| |
multi mortales,
exibant
Multi
alii
e Troia
strenui viri,
|
Urbi foras
cum auro
|
illic
Senex fretus pietati deum allocutus, Summi deum rgis fratremNeptunum, Regnatorem marum
|
|
quomodo
|
Titani,
Bicorpores Gigantes
magnique Atlantes
filii
Rhuncus
ac Porpureus
Terras
1-3. Servius
Dan. ad Aen.
III,
Aeneae
Baehr.
2.
et
Anchisae
cum
4. Saturniens.
corr. Vossms.
4-6. Ser\'ius
Anchisa
Urbi
Dan. ad Aen. II, 297 Naevius B. Aenea fugientibus haec ait... Baehr. 5.
Havet;
illic
P.
primo de
ablatif.
II,
7-9. Priscien G. L.
351 K. inveni
marum
pro marium...
apud N.
I.
in
carmin B. P.
Baehr. 12.
10-12. Priscien G. L.
carmin B. P.
Titan dicebant
1
:
pro Terrae
.
II,
198,
(de genetivo
in-rt5)
N.
in
id.
217
unde N...
TEXTES LITTERAIRES
Ei venir in
139?
meniem
hominum
|
fortunas
lamque
1 5
eius
mentem Fortuna
|
fecerat
quietem
Blande
et
docte percontat,
liquisset
|
Troiam urbem
Manius
Partem
Ducit
exerciti
|
Valerius consul
in
expeditionem
20 Seseque
perire
mavolunt ibidem
|
Quam cum
stupro redire
ad suos popularis
victoribus danunt
eam carnem
vicissatim
volvi victoriam
fortunas au
gnitif, d'aprs
cf.
tibi in
mentem
7
;
amoris
CicronDefin. 5, 1.2. 242 K. cuius (5f zZ. voahuli inqiiies) etiam simplex in usu invenitur triuni generum. N. in carmin B. P. 1.
venit mihi Patonis in mentem,
14. Priscien
G. L.
II,
Baehr. 22.
15-16.
Nonius 474,
perconta...
reliquisset codd.
Non. 474,
I,
liquerit (reliquerit)
335
liquisset
Merula.
17-19. Charisius G. L.
libro III . Baehr. 35.
128, K.
Exerciti
Gn. Naevius
B. P.
seseque
20-21. Festus 418 L. stuprumpro turpitudine... N. Baehr. 39. i codd. <;e> i Fabien, vei (=:r v) Baehr.
;
19 danunt, dant.
..
N.B.
P, libro
IV
Baehr.
Nonius 185, 16
vicissatim
per vices. N. B. P.
lib.
IV Baehr.
43-
140
Septimum decimum
25
annumilico sedent
bruti
quod
Queunt.
nec
satis sardare
Fams
acer augescit
hostibus.
pectora possidit
Fato Metelli
Romae
fiunt consules
NAEVI EPIGRAMMA
30 Inmortalis mortalis
Firent divae
si
Itaque
Obliti sunt
24.
Romae
Nonius 325,
7 ilico, in eo loco. N. B. P.
VI
Baehr.
44.
27. Priscien G. L.
25-26. P. F. 429 L. Sardare, intellegcre. N... Bachr. 53. II, 152 K. et 229 (de cer fciiiinino) N. in
carmin B. P.
28.
Baehr. 54.
possidit
Nonius 214, 7 metus... femininoN. Baehr. 57. Magni codd., corr. Lindsay; intus codd., corr. d. princ.
possidet 5*
29.
Pseudo-Asconius
et
in Cic. Verr.
I,
10, 29,
V,
2, p.
140 Orelli
dictum facete
contumeliose
in Metellos
?
Malum dabunt
(cit
le
le
donne comme
24
Tria
eorum
incisa sunt...
epigramma
Baehr.
superbiae Campanae...
ab ipso
dictum.
(p. 296).
cod.
Buslidianus
sed thesauro
tit
dono
TEXTES LITTERAIRES
I4I
TRAGEDIES
Suo sonitu
Laetus
sum
laudari
meabs
te, pater,
a laudato viro.
actutum
in frondiferos locos,
\J
\J
ducite
Eo
argutis linguis
mutas quadrupdes
tute scis
?
Ignotae
iteris
sumus
w_ w_
1. Nonius iio, 21 fulgorivit, fulgorem fecit vel fulmine afflavit. Naevius Danae Ribb. fr. XI (12). Sn. iamb. XV, 6. Snque 2. Cicr. Tusc. IV, 31, 67; ad Fam. V, 12 Epist. 102, 16. Ribb. Hector proficiscens II (15) Sept, troch.
;
3-5.
Nonius 325,
ingenio
obsita Seal.
mutus onomatopoeia est incertae vocis, quasi mugitus. Nam mutus sonus est proprie qui intellectum non habet. N. Lvcurgo... Ribb. VI (24) Sn. iamb.
6-7.
Nonius
9, 19
2.
eo tum codd.,
del.
I,
Havet
'
eo
cum
Rihb. ex Mercero.
:
229 K. et hoc iter dicimus enim huius itineris quamvis antiqui hoc iter, iteris et hoc itiner, itineris dixerunt... N. in Lycurgo. Cf. Nonius 124, 31 s. v. ignotae insciae et 485, 5 iteris positum pro itineris. Ribb. X (33) Sn.
8.
PriscienG. L.
;
'
'
'
iamb.
ignotae Nonius 124, ignoti 485
et cod.
Prise.
ignotei Lindsay.
142
Neminem
vidi,
qui
numro
sciret,
quicquid scito
[opust.
Odi summussos
proinde
aperte dice
quid
sit,
[< quod
>> times.
FRAGMENTS COiMIQUES
\J
\J
Vicistis.
Dicam
[tibi.
'
dicite ' vcl date ', ab 9-10. Nonius 84, 34 cette significat eo quod cedo. N. L3'curgo. Ribb. XXI (46). Sn. iamb. cette de *c-\-dte donnez-ici , cf. osq. ce-bmist hue veuerit
' ;
la
comme
dans
le cas
prcdent, ou
postpose
11.
cf.
hic, illic
de
<'
*hie, *illice,
osq.
i:!^-i-c
is .
Nonius 205, 27
Ribb.
12. Festus
sciret...
172 L. numro... apud Naevium... Ribb. Inc. VIII (58). Sept, troch.
Bicheler
:
i.
e.
nimium
id
cod.
Quicquid,
qui
quod
cod
scito Scaliger,
scit
opus
Litids.
summussi, murmuratores. NaeX. (60) Octon. iamb. quod add. Seal. dice die . L'emploi de la forme pleine est frquent chez les auteurs archaques; cf. Ernout Morphol., 240. 1-2. Charisius G. L. I, 239 K. Ribb. AgitatorialV (i i) Sn. iamb.
13. Festus 384; P. F. 385 L.
2.
volop
cod.
volupe
est Both.
TEXTES LITTERAIRES
I43
et
Quis
heri
apud
te ?
Praenestini
Lanuini hos[pites.
Altris
Ubi
vidi,
exanimabiliter timedus
pedibus proti-
[nam me
dedi.
w_ ^ populus
Quae ego
Quanto
patitur, tu patias
w_
in theatro hic
10 Ea non audere
quemquam
5-6.
I.
Macrobe Sat.
III,
iamb.
Lanuvini
i.
(u.
3,
altris Geppert,
alteris
bulbulam,
e.
bam
3.
ta
sur la
f.
lat.
Lex. u.
Gramm.
IX, 523
Manuel
taient
clbres,
comme
l'apprend
Macrobe ad loc. cf. Festus 76 L. 7. Nonius 376, 15 s. V. protinus et quoniam nonnulli veterum pro eo quod protinus' est protinam vel 'protinis convertunt, exempla de his necessaria decerpenda sunt Ribb. Colax IV (35). Octon. iamb. tamedus //* timidus Lindsay. timedus LS*
1
' '
'
'
'
me
ilico
pro-
tinam dedi
fugi .
8.
',
id.
Astraba
15.
Nonius explique
'
pedibus longius
in Proiccto...
Ribb.
9-11. Charisius G. L.
216 K.
Ribb.
Tarentilla
(72) Sn.
iamb.
144
se et
commufacit.
[nem
adnutat,
alii
adnictat,
alium
amat, alium
[tenet.
Alibi
15
manus
dat
est
alii
occupata,
alii
percellit
Anulum
spectandum, a
at
labris
Cum
alio cantat,
tamen
alii
[teras.
Numquam
devota quisquam
erit
_w
[Immo
quos
scicidi in ius
I,
25
P. F^
26 L.
tilla
adnictat
(2)...
Sic
versum
t,
:
sive
Livio,
sive
choro
pila
corr.
Bicbeler
sese
alii Ga.2; amat w/ hamat ? Ribb. 3 alibi pervellit (ii, corr. Dacier 4 alii dat anulum w, corr. Millier; expectandum aliisvel aspectandum codJ., corr. Both. (collato Plauti Asin. 778)
o),
corr. Otto
17-18. Charisius G. L.
I,
248
nimis
Ribb. Tarentilla XI
moriger
et
mulier
vire
supplevit Ribb.
19. Priscien
*
G. L.
II,
vetustissimi etiam
scicidi
scicidi
'
minus
.v.
vel sci(s)cidimus
codd.,
corr. Ribb.
conscindam
concidam
TEXTES LITTERAIRES
I45
20
Si umquam quicquam filium rescivero Argentum amoris causa sumpse mutuom, Extemplo illo te ducam, ubi non despuas.
Etiam qui res magnas manu saepe gessit gloriose, Cuius facta viva nunc vigent, qui apud gentes
[solus praestat,
25
Eum
suus pater
cum
pallio
uno ab amica
abduxit.
cum
II,
19,
'
rescivi
'
aut
rescire
'
apud
is
nondum
invenimus,
quam
tra
super
N.
in
Triphallo... Ribb.
cumquam,
illuc.
Ribb.,
set si
Hert:;^,
sive
u.
Skutscb., 2
sum-
illo=z
Gronove pense
...
qu'il s'agit
du moulin o
l'esclave
est
muni d'un
billon.
propemodum
Scipionem istum, verone an falso haud sincera fuisse et hosce versus a Cn. Naevio poeta in eum
s
esset adulescens,
la trad. franaise.
26. P. F.
Graecos
loquimur
27. Festus
cod.
cutum
et
significare videtur,
persibus
cf.
ErnoutElni.
dial. p.
le
pro-
verbe grec, Paroem.gr. 11,727 :/pj70ijaoyv:o;,-; insazTS-w Xoyo;. Recueil de Textes l.\tiss. 10
146
ENNIUS
ANNALES
LIBER
I
pulstis
Olympum
Ova parire solet genus pennis condecoratum, Non animam etpost inde venit divinitus puUis
:
Ipsa anima.
_ww ^^ v^w _ww terraque corpus Quae ddit ipsa capit, neque dispendi
_v^w
facit
hilum
_ww _ memini me
veter occubuit
fiere
pavom
Cum
I.
I. 583 K. pario cum ex hoc dicamus infinitivum parre tertio ordine, apud veteres parire
2-4. Varr. L. L.
Cf.
Prise,
G. L.
II,
401,
K.
ihid.
V,
m;
neque dispendii facit quicquam. pavos, Ennius Donat, ad Ter. Andr. II, 5, 18 memini videre pro vidisse. Ennius... ad Ad. I. 2, 26 feret producta prima syllaba. E. etc. Vahl. XI (15)
neque dispendi Jacit
7.
hilitin
I,
Charisius G. L.
98, K.
8. Priscien
G. L.
II,
forme de nominatif analogique refaite sur veleris, d'aprs modle pauper, pauperis. Mme forme dans Accius Ribb. 481
:
(sn. iamb.)
TEXTES LITTERAIRES
I47
pulchra dearum
dearum
Quam
prisci casci
Quem
15
Caelus genuit
Cum
Qui caelum
aptum
bene firmum.
feri
9-10.
Probus
11. Festus
in Verg. Ed. 6, 31 p. 14, 2 Keil. Vahl. XIV (18) 586 L. SOS pro eos antiqui dicebant ut Ennius.
dea diarum.
rum.
nusquam
substantif
terra-
SOS cf.
,
7.
dia avec
est attest
12.
de
gr.
to;
cf.
de *tf to;
le
dium
suh di etc.
ait....
Varr. L. L. VII, 28 cascum vtus esse signifcat E. quod Vahl. XIX (24)
13-14.
Charisius
masculine.
Ennius
caelus, cf.
LXXIV (546)
Fortes
15.
Romani
Nonius 216, 23
obsidio feminino....
ncutro
Vaiil
XXII
(28)
16.
17.
Macrob
Macrob.
Sat.
VI,
9. Vahl.
XXII
(29).
Sat. VI,
13. Vahl.
XXV (32)
148
cita
cum
Talia tuni
memorat
somno
quam
noster amavit,
meum
pulcher per
ita
sola
Postilla, germana soror, errare videbar Tardaque vestigare et quaerere te neque posse Corde capessere semita nulla pedem stabilibat.
:
Exim compellare
30 His verbis
:
pater
me voce
videtur
10
Aerumnae, post ex fluvio fortuna resistet. Haec effatus pater, germana, repente recessit Nec sese ddit in conspectum corde cupitus,
Quamquam
35
multa manus ad caelicaerula templa 15 Tendebam lacrumans et blanda voce vocabam. Vix aegro cum corde meo me somnus reliquit.
18. Atilius
Fortunatianus G. L. VI,
. .
28.},
K. maximus qui
est
minimushabet XII
ut est Ennianus.
Donat. G. L. IV, 396 K, diaeresis ut'olli... Albai Longai' Vahl. XXVI (33). 19. Priscien G. L. II 337, K. Laurentis etiam pro Laurens
dicebant, Ennius in A. Vahl.
XXVII
20,
(34).
:
20-36. Cicron,
de Div.
i,
40 sqq
narrt enim
et
apud
Hnnium
I.
Vestalis
illa...
Vahl.
XXVIII
(35).
cita Baehrens.
iter
:
corpus B.
exin
8.
1
quaerere ferundae
te
quaerere
1
Weil.
3.
vita
meum
10.
A ni2.
exim 5,
1.
o gnata Ascensiana
Davis.
521
13,
gerendae
Davisiiis.
codJ.,
et
HV
codd., traiisp.
17.
Baehrens.
TEXTES LITTERAIRES
Ilia
I49
aerumnas
tetulisti!
40 Indotuemr ibi lupus femina, conspicit omnis Hinc campum cleri passu permensa parumper,
:
Curantes magna
cum
cura,
mm cupientes
45
devovet atque secundam At Romulus pulcher in alto Quaerit Aventino, servat genus altivolantum.
se
Remus auspicio
avem
servat
.
Solus
Certabant urbem
Romam Remoramne
cum
vocarent.
Omnibus
50 Expectant
veluti consul
mittere signum
et
57. Charisius G. L.
I,
advocant
Ennium quod
;
G. L. IV, 565 K. Nonius 215,6 nepos dici et femina potest, Ennio auctore, quae nunc neptis dicitur. Festus 364 462 L.
;
Vahl.
XXXI
(55).
I,
42.
Vahl.
XXXVII
(62).
2. loi'is
nominatif.
XLIII(7o).
2. in
campo praemens
codd.
corr. Coluviiia.
lupus femina
Saussure
p.
214;
cf.
lupus feia
Ann.68.
43-62. Cicr. de Divin.
3.
I,
48,
107. Vahl.
XLVII
A.
Hinc Remus,
volgo. devoverat
quae
Foss.
(77).
5. altevplan-
..
150
omnes
Quam mox
10
sit
data regni.
Exin candida se radiis ddit icta foras lux. Et simul ex alto longe pulcherruma praepes Laeva volavit avis. Simul aureus exoritur sol,
Cedunt de caelo ter quattuor corpora sancta 60 Avium, praepetibus sese pulchrisque locis dant.
Conspicit inde
sibi
data
Romulus
esse priora,
20
luppiter, ut
muro
ut
fretus
vi
At
tu,
non
sum,
summam
servare decet
rem
ex Macr.
VI,
2,
23.
cito,
10.
quamox
si
codJ
314 L.
quani
mox
significat
quam
mox,
significabit
quattor?
sed
per se ponas
18.
Les
de
cum
63. Festus 313, 314 L. quamde pro quam usos esse antiques Vahl. multi veteres testimonio sunt, tum Ennius in primo.
.
XLVIII
(97).
manu
sa
(=
sua) Baehr.
quamde,
popularis.
cf.
Ann.
II,
XV
Vahl.
cod.
XLIX
Attu non
ut
sum,
d.
secundacum
summa
TEXTES LITTRAIRES
65 Virgines,
I5I
nam
sibi
quisque domi
Romanus
habet sas
Cum
teneret
_ww Nerienem
vi
Mavortis et
Herem
Nam
depugnare sues
seritote
70 Aeternum
Quod mihi
Se fortunatim,
bene vortat
O
65
.
tibi
Festus 452 L. sas Verrius putat significare eas, teste Ennio I... cum suas magis videatur significare Vahl LU
.
I, 14. Vahl. LUI (102) Diomde G. L. I, 447, K. homoeoptoton fit cum escurrit in eosdem casus et similes fines, ut Ennius ... grammatici. Vahl. LIV (103) 68. A. Celle XIII, 23, 18. Vahl. LV(io4)
oratio
et
alii
Nerienem
Ani,
-nis,
accus
de Nrt,
5/.
-nis
Ici
avec alternance
nom sabin du mme type que Ennius scande par erreur NrLVI
(105).
nem au
69.
lieu
de Nrnem
70. Charisius G. L.
196,
K.
concorditer Ennius .
Vahl.
Fortunatim, prospre .
Vahl.
LVIIl
Ea mihi
reliquae Vahl. II
cum codd
reliquae
corr. Roth.
73.
G.
L.
II,
591, K.
brevem
'te'
syllabam pro
152
75 Sese
sic
memorant
o Romule,
Romule
die
Qualem
O pater,
Tu
LIBER
II
80 Mensas constituit idem ancilia bis sex >> Libaque fictores Argaeos et tutulatos
<
'met'
ei
(nominativo
cf.
'tu')
addcrc soient
I.
Ennius
et
gramniaticr
passim,
Isidor.
Orig.
littera
verborum ex una
14
LX(io4).
74-78. Cicr. Rep.
I,
.
.
veteres
2) cod
1 1
Cic
dulce Baehr.
sanguen
cf.
Scenica v.
ab olla
Ennium.
olli valet
illi
dictum
scander
_^^_-
80-81. Varr. L.
lia'
L. VII, 45 apud Ennium 'mensas... ancidicta ab ambecisu, quod ea arma ab utraque parte, ut Tracum^
'Libaque...': liba
libis.
incisa.
quod
.
gendis
Argei ab Argis.
metam.
Id tutulus appellatus
ah eo quod.
Festus 484, L. tutulum vocari aiunt flaminicarum capitis ornaquidam pilleum lanatum forma metali figuratum, quo mentum.
. .
eodem nomine
^ai/Z^^r.
vocari. Ennius...
Vahl. 11(120).
I
bis sex
(/(/.
Corsseiiu
<
primus >
TEXTES LITTERAIRES
Volturnalem, Palatualem, Furinalem
Floralemque, Falacrem etPomonalem
fecit
I53
Hic idem.
85
Si
quid
me
fuerit
humanitus, ut teneatis
ferro
_wv--_
funditus nostras
Qui
At
sese,
oras
82-4. Varr. L. L.
.
84. Vahl.
III
(122).
passage.
C'est
I.
O. MUer
Furinalem:
ei ei
quod
Nam
quod
sic
Varron L. L. VI. 19 Furrinalia a Furrina, deaeferiae publicae dies is cuiusdeae honos apud antiques. sacra instituta annua et flamen attributus nu-nc vix nomen
cf.
;
notum
1-3.
paucis . P.
est,
Palatium
est
. .
Ac V.
P. F.
Il
Floralem.
duos hexametros
I.
daques.
85. Festus
152 L.
'me'
ut
Ennius
Jual',
cumait... Vahl.
Trin. 157
5/
IV (125)
Aen. X,
si
quid
me
quid eo fuerit.
86. Servius in
quianam,
cur,
quare.
Ennianus
ut E...
sermo
est.
Vahl. VI (127).
87. Festus
446 L.
sps,
speris, cf.
sprre
Mme
nin^ulus,
nullus
ut Ennius...
Vahl. IX
(130).
Forme
(131)
cf.
Ann.
XLi.x (98).
154
90 Adnuit
mecum
decernere ferro
homonem.
sepulcro
!
Heu, quam
At tuba
crudcli condebat
membra
terribili
idem
Munda
facit,
90. Priscien G. L.
II,
504, K.
produxisse
(scil.
paenultinam perfectorum
dcsinentium) ut
annuo anni, Ennius... Vahl. XII (133). =r adnuvit; ci.fuimus Ann. '^'j'j, fisset Ann. 257; Plante
L. II, 206,
Amp.
*
91-92. Priscien G.
K.
vetustissimi
tamen
etiam
homo homonis
'
declinaverunt. Ennius...
I,
nam
et vultur et vulturus et
debat hominem'.
campo vel
I.
in silvis,
supinum manAcn. VI, 595 ubi libri habent in miserum vel supinum. Vahl. XVII (138-139).
Cf. Serv. in
xien.
spinis
AW;,
co//.
VIII, 6^J,
silvis
codd.,
spineto Bachr.
cum
Charisii codd.
et
humana
89, L.
hemona
homnem forme dialectale, cf. le nom. plur. osquc humuus *homnes, homines sans alternance. 93. Priscien G.L. II, 450 K. Servius in Aen. IX, 501. Vahl. XVIII
;
pro
quae-
apud Ennium
P. F.
127 L.
1.
mundus quoque
'
appellatur
idem loco
navibus
I.
celsis
munda
f;icie
quaesentibus
et
sibi
quaesendum gratia
TEXTES LITTERAIRES
LIBER
III
155
Postquam lumina
Circum
100
sis
oculis
bonus Ancus
reliquit
Hac noctu
filo
Prodinunt famuli
lucent.
LIBER VI
II
(147).
avec allongement de
la finale
brve
la
coupe.
per dativum
reliquid F.
cum
Lindsay.
III,
1025.
sos pro
lib.
(XVII)
Cf.
et III....)
Vahl.
(151).
lib.
Diim
lib.
XI (XII) 356
soient sos
fragment VII, 7 de la loi des XII Tables. 100. Macrob. Sat. I, 4, 17. Vahl. VI (152).
ICI. Festus 254 L.
102. Festus 168 L.
prodinunt, prodeunt..
1.
navus
celer ac strenuus a
lib.
XVI, 427.
15e
Aeacida,
Romanos
vincere posse
^ww
quam
sapientipotentes
Ornatur
ferro,
Excubiis curant.
alta,
securibus caedunt,
ilex,
alta,
omne
sonabat
5
Arbustum fremitu
silvai frondosai.
dederitis
passim de amphi-
Vahl. V(i79). de
i
ult. syll. G. L. IV, 221 K. Huera duplicem una quamvis figura sit, si undique fuerit cincta vocalibus ut... et Velius Longus G. L. VII. 55, K. 104-5. Cicr. ibid. Vahl. VI (180). 106-8. A. Gelle XVI, 10, Nonius 155, 22 proletarii cives dicebantur qui in plebe tenuissima erant, et non amplius quam mille et quingentos aeris in censum deferebant. Vahl. VIII (183).
sonum
dsignt,
I. sicuti
et
isque
coild.
scuteisque
Gioiiov.
Baehr.
2, 27.
Vahl.
(187).
I,
XII (194).
7.
me
libertati codd.corr.
Lachmann.
I.
dederitis
7.
3. vita)ii
cernaimis
= de
vita
decernamus,
Ouaju
cf.
Ennius Medea
navi ter
seiiiel
modo parre
TEXTES LITTERAIRES
115
I57
Non
Ferro,
utrique.
Vosne
an
me
Quorum
Dono,
120 Eorundem
ducite,
dis.
_v^_w.^ divi, hoc audite parumper, Ut pro Romano populo prognariter armis Certando prudens animam de corpore mitto.
LIBER VII
125
_vw_ww_ww_
scripsere
alii
rem
Cum
ww
Nos
nec
ausi reserare.
4.
5.
velu avec
1.
cf.
Lo Anal.
Plaut.
I,
20.
ambassadeurs.
Eorundem trisyllabe. Nonius 150, 7 s. V. prognariter, strenue tanter... Ennius A. libr. VI Vahl. XVII (208).
7.
122-4.
fortiter ac
cons-
125-9. Cicr.
alii
rem
(v. 2);
Origo
g.
R.
ita ut
et
Faunus
et
Fauna
sit
hos versibus
fari,
in
l')S
quam sam
discere coepit.
Appius
Et melior navis
quam quae
stlataria portt
Denique
vi
Haece locutus vocat, quocum bene saepe libenter Mensam sermonesque suos rerumque suarum
quos fando Faunos
sibus viendis .
dictos.
432 L. versus quoquc antiquissimi, quibus Faunus hominibus videtur, Saturnii appellantur. Quibus et a Nacvio bellum Punicum scriptuni est, et a multis aliis plura comCf. FestLis
fata cecinisse
(213).
sas Vcrrius
130-1. 'Festus
L. 4.32
Ennio qui dicat in libro I (LU) cum suas magis videatur significare, sicuti eiusdem 1. VII fatendum est eam significari, cum ait...
Vahl.
I
.
II
(218).
cod. Festi, corr. Scaliger.
I,
philosophiam
VI (223).
genus
la
Vahl. IX (226).
erat navigii
stlatta
410
L.
latum
*stltd
cf.
sic
appellatum a latitudine
;
de
pour
phontique,
134-5.
A. Celle XVIII,
Quod
Q..
Ennius AnnaH
lib.
Descriptum definitumquc est a Q.. i Ennio in Annali VII graphice admodum sciteque sub historia Gemini Servili, viri nobilis, quo ingenio, qua comitate, qua modes-
TEXTES LITTERAIRES
I59
Comiter impertit, magnam cum lassus diei Partem fuisset de summis rbus regundis
140 Consilio indu foro lato sanctoque senatu ; 5 Cui res audacter magnas parvasque iocumque Eloqueretur, et cuncta malaque et bona dictu Evomeret, si qui vellet, tutoque locaret Quocum multa volup i [gaudia] clamque palam;
[que;
145 Ingenium cui nulla
malum
sententia suadet
;
10
Ut
malus doctus, fidelis, Suavis homo, facundus, suo contentus, beatus, Scitus, secunda loquens in tempore, commodus,
faceret facinus, levis aut
[verbum Paucum, multa tenens antiqua, sepulta vetustas 150 Quae facit; et mores veteresque novosque tenen[tem,
tia,
1
qua fide, qua linguae parsimonia, qua loquendi oportunitate,. amicuni esse conveniat hominis gnre et fortuna superioris... L. Aelium Stilonem dicere solitum ferunt Q.. Enniuni de semetipso haec scripsisse. Vahl. XIV (234).
3.
comiter impertit
congeriem
lociis
renim suaet
rum genetivus
7.
ut
eloqueretur
cunctfi
;
probant
et
el.
:
Marx
el.
unose malaque Fahl. in apparatn el. sed (= sine) cura Hosius. 9. quicum Voss. min. volup gaudia vel voluptate gaudia codd.
volup
14.
<!ac> gaudia
Vahl. in appar. 11. aut Voss. haut Paris. 8664, Bern. 404.
haud Vahl.
Hosius ex
paucorum
vetustas
quem
facit
Dousa
et
Lachmann.
I. cf.
Ann.
I,
Nonius 187, 7 Plaut. Asin. 942; Cas. 784. verbum paucum gnitif pluriel. 15 Le passage brusque du nominatif l'accusatif, la rptition de tenens (14) tenentem {\<y) l'incohrence des ides indiquent que le
13.
:
l60
Multorum veterum
leges
divomque hominumque,
posset,
sic.
Prudentem, qui dicta loquive tacereve Hune inter pugnas conpellat Servilius
LIBER
VIII
Postquam Discordia
155 Belli ferratos postes portasque refregit,
Pellitur e
taetra
medio
Haud doctis dictis certantes nec maledictis, Miscent inter sese inimicitias agitantes
:
160
Non
exiure
manum
texte est
corrompu. M. Havet (R. Phil. II, 1878, une lacune aprs paiicum. Vahlen avait propos 15
et
i']
teriens res
rum
Il
faut supposer
la
que tenentcm
tt
prudente!
dcpcndem de
hniic
du
17.
Mais
inter
pugnandum, mdia
cf.
inter proelia.
Horace Sat.
30 (3,
II, III
sqq. A. Gell.
XX,
Mur.
14,
4, 7, 8)
1,4, ad
Fam.
dictis
:
(2).
Vahl.
(266-273),
nec maleinimici-
tiam Vahl.
Cic. ad
Fam.; manu
manum
Gell.
ferro
3, le
cf.
Cic. in Ant.
belli
XIV,
que
7 quae sunt
urbanarum
V,
8, 13.
internicivi notae;TiteL\ve
singulier
cf.
:
Cic. pro
la
longue
difficiles
scil.
admettre.
Non
est
:
ex iure
('
manum
consertum,
te
vocant.
La formule du deman;
deur
dfendeur
unde tu me ex
manum consertum voco celle du iure manum consertum vocasti, indc ibi
TEXTES LITTRAIRES
l6l
solida vi.
Rem
repetunt
Certare abnueo
(f
Hostem qui
feriet
Carthaginiensis
Quisquis
erit, cuiatissiet
Ob Romam
Summus
ibi
LIBER IX
ego
te
revoco. Cf.
May
et
priv de
162.
Rome,
:
p.
240 sqq
L.
I,
8. solidd VI
avec
que
la force.
Diomde G.
163-4. Cicr. pro Balb. 22, 51. Vahl. IX (280). Nonius 217,9 " pulvis generi masculini, ut saepe. Feminiui
Ennius... Vahl.
(282).
Cf. Festus 206, Paulus 133. Vahl. XXIII (297). 167. Paul. Fest. iio L, << meddix apud Oscos
tusest. Ennius. Vahl.
nomen
magistra-
XXIV
meddix'. osq.
meddiss,
cf.
ius .
168.
Servius Daniel,
in
Aen.
autem apud
l62
170 Ore Cethegus Marcus Tuditano collega Marci filius _^v^_v^\^_ww wv is dictust oUis popularibus olim
Qui
tutn vivebant
175 Africa
terribili
summo
memoro
dictum factumque
[facit
frux
XV,
(II,
58
15,
cf.
ad
v.
2,
Quintil. XI,
3,
31
4).
Cicr.
Cato
Maior
14,
50.
Vahl. IV (305).
codd., corr. Schti 4 dictus corr. agebant corr. Gronov. 6 Suadaeque vulg. suadas F' suadis F^ suadae Fs.
2.
:
Gronov. ad Gell.
quod contineIII,
cum
ait...
de Orat.
42,
167
ad Varr.
176-7.
2. e
epist.
IX, 7,
2.
Vahl. VI (310).
Nonius 110, 8
famul, famulus.
Ennius
lib.
IX.
ut famul Gifanius.
coll.
ultimus N. Faher
305.
reddidit ut
Plaut. Capt.
effecit ut,
cf.
nunc sunt
1034.
famul,
cf.
Lucrce
III.
178. Priscien G. L.
II
278. K.
vum,
pro
(314).
VIIII
'frugi'
'homo
frux'
ponit
quod
est
adiectivum..
Vahl.
IX
TEXTES LITTRAIRES
Rastros dentefabres capsit causa poliendi
163
180 Agri
Debil homo.
LIBER X
Insece,
Quod
cum
rege Philippe.
Egregie cordatus
homo
catus
AeHus Sextus
tum
politiones,
agrorum
cultus diligentes
.
.
omnia dicimus
181
Nonius 95, 30
'^-
debil, debilis,
3
;
182-3.
Celle XVIII, 9,
cf.
Ennium
deRep.
I,
VarronL. L. VII, 46 apud Ennium iamcata signa fere sonitum dure voce par abaiif (459) cata acuta hoc enim verbo dicunt Sabini;
:
Vahl. V(33i).
185-6. Priscien G. L.
in
II,
30,
K.
m
VI
mtro plerumque, si a vocali incipit sequens dictio. simi tamen non semper eam subtrahebant. Ennius.
.
.
vetustis-
Vahl
(532)-
164
Tite
sic
noctes diesque
Tite,
si
curamve levasse
Quae nunc
190 Ecquid
erit
praemi
magna cum
re,
Veluti
si
quando
Apta
solet, si forte
187-191. Cic. Cato Maior I, i ;Vahl. VII (334). 2. adiuero; cf. Trence Phorm. 537 (sept, troch.) Fieri miserum, qui meduduni, ut dixti, adiuerit comiter
Catulle 66,
1
(pentam
-u'i
Ernout Morphol
Lucrce V, 102
fid
gnitif
form d'aprs
dii
repris par
muni ta fidei 192-4. Festus 184 L. nictit (nittit codd. F.) canis in odorandis Vahl. IX (340). ferarum vestigis leviter ganniens, ut E. 1-2. vinculis. veneno scapta cod. Fest ., corr. Tuniebus 2 feras
nec iacere indu inanus, via qua
.
add. 0. Mtieller
nictit
avec
cf.
Configunt
Il s'agit
d'un verbe
la
longue
IX.
195
Nonius 483,
lact
lib.
Vahl.
XV
Xon
Gulielmius
I
uominatil,
cf. Caecilius
Titthe
(220 Ribb.).
TEXTES LITTRAIRES
LIBER XI
l6$
Tum
clipei
resonunt
et ferri stridit
acumen.
LIBER
XII
Omnis
In
somnus repente
campo passim
200 Unus homo nobis cunctando restituit rem. Non enim rumores ponebat ante salutem. Ergo postque magisque viri nunc gloria claret.
Sicut fortis equos, spatio qui saepe
Vicit
Ennius.
G. L. Il, 445 K. sono, sonas et sonis. 475. Vahl. VI (568). 197-9. Priscien G. L. II, 1 55, K. acer et alacer et saluber et
196.
Priscien
id.
feminina;
in
communis etiam
Vahl.
I
Ennius
(567). 200-2. Macrob. Sat. V, 1,23 (ad Aen. VI, 846). Cicr. deOff. i, 24, 84; Cato Mai. 4, 10. Servius in Aen. VI, 845. T. L. XXX, alii passim. Vahl. 11(570). 26, 7
:
2.
non enim
?
noenum
:
Lachtiann ad Lucr.
III,
198.
pnbt avec d
longue
t66
marmore
pulsum
flavo
Caeruleum spumat
Nunc
cum
gloria
maxima
sese
Nobis ostendat,
2IO
Infit
o cives, quae
me
fortuna ferocis
LIBER XV
Malos defindunt,
206-7. ^- Celle
II,
26,
21.
Priscicn G. L.
II,
171
I
K.
hic et
(384).
2, sale Prise, mare Gell. K. deponentia in -rior desinentia orior et morior tam secundum tertiam quani secundum quartam declinaverunt auctores. E. in XIIII. Vahl. IV (391). morimur avec . 210-211. Priscien G. L. II, 518 K. vetustissimi tamen tam
208-9. Priscien
G.
L.
II,
501
producebant
quam
corripiebant
supradicti
verbi,
id
est
(tundo)
tutudi paenultimam.
Ennius in XIIII. Vahl. VIII (394) . I. ferocis: ferosic codd., ferox sic Columna ferocem Dousa ex Verg. Aen I, 263. 2. indigne et Columna nomin. sing. Infit Paul. Fest. 100, L. infit, incipit ferocis
.
comme praecoquis.
212. Nonius 114, 6 falaesunt turres ligneae. Ennius
lib.
XV...
Vahl. 11(397).
faae Paul.
Fest. 78 L.
significat
quod
apud Etruscos
caelum.
TEXTES LITTRAIRES
167
Occumbunt multi letum ferroque lapique Aut intra muros aut extra praecipe casu.
215 Undique conveniunt velut imber tela tribuno Configunt parmam, tinnit hastilibus umbo,
Aerato sonitugaleae, sed nec pote quisquam
Undique nitendo corpus discerpere ferro. Semper abundantes hastas frangitque quatitque.
220 Totum sudor habet corpus, multumque
laborat,
Nec
respirandi
fit
copia
praepete ferro
Histri tela
manu
iacientes sollicitabant.
LIBER XVI
Postremo longinqua
213-4. Priscien G.
L.
Il,
genetivum qui
nativi protulerunt.
E. in
XV
A.
id.
lapis protulerunt
3, 3.
E. in
XV,
cf.
plus haut
:
uict'it
194.
on
ou bien
quisquam
diei in
5 Q_. Enniusin XVI Ann. dies scripsit pro hoc versu... Vahl. IV (413). postrema codd., corr. Bergk. postremae Hosius cum O*. confece-
rit
quod
fecerit
I,
Cf. Lucr.
poris omnis.
dis
:
cf.
le gnitif
l8
ex
speres
Quo
Si luci, si
nox,
si
mox,
si
iamdata
sit
frux
LIBER XVII
230
It
eques
et
i,
50 (ad Aen.
III,
ou licence mtrique
225. Ser\'ius Lemovic. in Georg. I. 18; 135, 16 Thil. favens pro volens. favere enim veteres etiam velle dixerunt. Ennius...
. .
Idem
Vahl. IX (419).
Servius in
226. Priscien G. L.
153 K. Cf.
lih.
XII,
i.
Aen,
XIV
(424).
inversement
cm
v. 199.
227. Festus 446 L. Vahl. XIX (429). Cf. plus haut v. 87. 228. Festus 432 L. Ennius... ait sapsam pro ipsa nec
ponit in
sapsa
I.
alia,
XVI...
sa ipsa
Vahl.
XX (430)
*sos, *sa,
=z
du dmonstratif
L.
II,
*som, ea ipsa,
cf. lex
XII
278 K.
frux
etiam frugis
facit geneti-
vum, quia -o
XXI
(431).
:
liici
locatif,
cf. si
i.fnix
cf.
i,
22.
Vahl.
TEXTES LITTRAIRES
169
dux
ipse vias
Concurrunt
:235
veluti venti
Imbricitor, aquiloquesuo
INCERTA
maxime divom
luppiter hic
risit,
tempestatesque serenae
omnipotentis.
Riserunt
omnes
risu lovis
240 Oscitat
in
231. Priscien G. L.
199
in -as
Ennius
in XVII...
VI,
i,
Lachmann ad
1,4, 13
2,
i,
28 (ad Aen.
II,
416) Vahl.
(445).
cf.
Properce
II,
236. Priscien
Saturnie
:
G. L.
la
noter
III (457). 237-8. Servius in .celerissimus pro celerrimus 239. Priscien G. L. II, 334 K superlativum protulerunt. E. in A.. Vahl. V (460). 240-1. Servius in Aen. X, 396. Vahl. XIII (472).
. .
III, 205 K. Vahl. II (456). forme de vocatif. Aen. I, 254 p. 94, 25 Thil. Vahl.
IJO
Semianimesque micant
oculi
lucemque requirunt
Dum
superescit
minus anni,
condita
inclita
Roma
[est.
sybinisque fodentes
Capitibus
242, A. Celle XIII, 21, 13. Vahl. XXVIII (490). suppler evertunt. Scander captihiis avec liaplologic
:
ci.facilia^=facliaC.
3,
I.
L.
P 632
striglihtis
strigilibus
Juvnal
?
263
ou bien y
(494).
a-t-il
quivalence mtrique
^^^^^^~^^
Vahl.
XXXII
superescit.
Mme
244-3. Varr. R. R.
III,
i,
2.
Suet.
Vahl.
XXXVIII
246. P. F. 453 L.
simile. E... Vahl.
sybinam appellant
(504).
coll
.
telum venabuli
74 L.
XL
fodentes
fodere
,
corf.,
fodantes Merula
Paul. Fest
fodare,
quem
sequlttir Vahl.
inutile.
mme
que, inversement,
ci
.
un
infinitif fodtre,
Plante
M. G. 374
(sept,
iamb.)
TEXTES LITTERAIRES
Et
I7I
tum
sicut
Cumque
Corpore tartarino prognata Paluda virago, 255 Cui parimber et ignis, spiritus et gravis terra
Tantidem quasi
fta
Aut permaceret
_ww_^'w_ww_vw
laetificum gau
cael
3,
7(adAen.
56.
XI,
492).
Vahl. L.
(U).
Vahl. LI (519). K. Varr. L. L. VII, 37. Festus 494 L. tartarino cum dixit Ennius, horrendo et terribili Verrius vult accipi, a Tartaro, qui locus [est] apud inferos. " Vahl. LU (521).
252-}. Lactance in Stat. Theb. XI, 254-5. Prob.
in
:
Verg.
ecl.
6, 31
p. 18
canis
L. L. VII, 32 dubitatur. utrum primum una an canes sit appellata dicta enim apud veteres una canes, itaque E. Vahl. LVIII (528). 256. Varr.
.
trifax
. .
rum quod
risius
catupulta mittitur. E.
I, I.
258-260.
G.
L.
2,3 Auson. technopaegnion 13, 17, 18. 3. Cha278 K. apocope est cum ex ultima parte loquellae
172
_vw
_wv^
brum
Qua murum
fieri
voluit,
urgemur
in
unum
legati
Minturnenses
aut
ut.
.
littera detraliitur
.
aut syllaba
I.
littera ut et
Diomde G. L.
441 K.
I,
plurimi
Q CI
alibi
Aen
secto
412
tmesis, quae
cum
uno sermone
aliquid interponimus, ut
III, 381) septem subiecta trioni . Sedhoc tolerabile sermone composite, ceterum in simplici nimis est aSperum quod tamen faciebat antiquitas, ut. 2 Diomde G. L. I., 401,
(Georg.
est in
K.
et alii.
Vahl.
CXXXVII, CXXXIII
urguere
est
(609).
cf. coniudlt v.
I,
.
211.
264.
Diomde G. L.
.
447 K.
parhomoeon
fit
cum
verba
Vahl. CXLII (621). 265. Victorinus de metrisG. L. VI, 211, K. hexameter versus
.
.
dactylicus.
in versu
duodecim syllabarum species una est. Quippe omnesin se spondaeos habet, etvocatur spon-
diazon, ut est.
Vahl.
fr.
266. Censorinus
(624).
CXLV
TEXTES LITTERAIRES
I73
SCENICA
cum
potes defendere
>-'
_w _w summam
extolles et pro
tollmit,
famam
_w _
per ego
deum sublimas
exilio
atque
[inopia;
Tum
pavor sapientiam
omnem mi exanimato
vitae
expec[torat
:
cruciatum etnecem;
et tanta confiden|tia
Quae nemo
est
Ennius Achille. I. Nonius 277, 27 defendere depellere... Vahl. IV (6) Ribb. I. Sept, troch. glo2-4. Isidor. de diff. verbor. 218 inter famam et gloriam
:
ria
quippe virtutum
est,
in
A.
Vahl.
(7) Ribb. VII (10) Sept, troch. 3-6. Festus 394, L. subices E.
dixit...
cum
(10),
A. Gell. IV,
Sept, troch.
17,
14.
Nonius 169,
Vahl.
VI
Ribb.
I.
II (2).
spiritu
6-1
1.
Cicr. de Orat.
8, 19.
III,
58,
218
31
Tusc. IV,
II
(20).
3.
Mater Ribb.
:
expectort
cf. Cicr.
Nonius
16, 7.
:
4. Qitae
scil.
cum immimre
videat.
174
Quin
rfugit
timido
...
oritur
me
expetunt.
me
excruciat.
Caerulea
incinctae angui
incedunt,
circumstant
taedis.
5
:
intendit
[cum ardentibus
crinitus Apollo
Arcum auratum
Diana facem
luna innixus
iacit a laeva.
cum oculorum
[aspectu
ww
20
5.
se
ardentem facem
Nonius 224, 10 sqq.
plus haut
Ann.
II,
v. 77, et
Am.
24, 67.
Vahl. Alcmeo
1.
III
(27) Ribb.
2
III
(25).
3,
metrum incertum
med
lus,
expetunt
/^;7'^.
adsunt
Vahl.
Orellius.
me me
5
caeruleae (-lee)
in
igni libri.
<^Eccum>
micans
Ribb.
<;hac>
apparalu
lunata
coni. Ribb.
cum
prior. II, 17, 52; ibid., II, 27, 88. Vahl. praeced. coniunx. Ribb. IV (32) Sept, troch. incomplet. aspectu <truci> suppl. Ribb.
I,
21, 42;
Vahl. Alexandcr
(55),
Ribb.
add.Bicheler 2
fato
Heinsius
ii\c\.o
^.v
codd.
menlem
Eliensi Davi'i.
TEXTES LITTERAIRES
17:5
quo fato pater Priamus somnio, mentis metu Perculsus, curis sumptus suspirantibus,
:
Rex
25
Tuni coniecturam postulat pacem petens, Ut se edoceret obsecrans Apollonem, Quo sese vertant tantae sortes somnium.
Ibi ex oraclo
30
Eum
pestem Pergamo.
Hecuba
Sed quid oculis rabere
visa es
derepente
arden[tibus
?
Le passage
4,
sumptus
;
songe
tibi
I
cf.
doute tire de l'Alexandre (Paris) d'Ennius. consumptus. 6 coniecturam l'interprtation du PlauteCurc. 246 potin coniecturam facere, si narrent
est sans
: :
Rud. 612.
cf.
:
C.
cf.
I.
L.
I^
nium: gn.
pi.
II,
II postilla
.
Ann.
57 (n 26). 26.
7 Apol 8 som-
I,
31, 66,
16) ad Attic.
:
Non.
V. 16-18 Cic. de Div. I, 50, 114. Vahl. 112, 25 (:o). Alexander VIII (54) Ribb. VI-VII (39-56). Septn. troch. 12-15 dim. anapest. 16-17 octon. troch. i-ii
.
et
Vahl.
&st codd. et
<^Aut>ubi
.
.
illa
Lachmann ad Lucr.
<^tua> add Rei^ius virginali optuma tum codd. optuma tu Vahl. 5 Neque me Vahl. Neque invitam me A. ciet. Namque cum codd., qui inteUegit
Vahl.
\
rum
Haiipt,
Ribb.
6.
8.
ABV
invo-
9.
men
AV me BH
AHV.
med Lambin.
10.
luta Varro
14. Advenit et V.
17e
Ubi
illa
<Ctua>>
paulo
ante
sapiens
virginalis
[modestia
Cassandra
Mater,
Missa
35
invitam
factum-
meum
[pudet^
Optumi
viri.
Mea
mater,
tui
me
miseret,
mei
[pigeti
Optumam
40
progeniem Priamo
illos
peperisti extra
me
[hoc dolet.
Men
obesse,
prodesse
me
obstare,
illos
t
[obsequi
Multos annos
latuit
ives,
ferte
opem
et restin-
[guite
45
15
Haupt.
3.
Cf.
Plaut. Capt.
regunv
rex regalior.
4. Superstiliosiis
:
prophtique
Plaut.
Amp.
323, Cure.
397, 6.
Rud.
II 39.
noter les
factum gn. p\.; patris mei devant mon pre . 5-8cf. Quint. IX, 3, 77. 13. Texitur est construite cf. Virg. Aen. XI, 326: Bis denas-
meum
4.
rimes,
exitium
gn.
pi.
Cf.
Plaut. Truc.
TEXTES LITTERAIRES
I77
litora
Eheu
videte
tris aliquis
Quo
iudicio
50
* *
Quid petam
Auxilio
exili
quove nunc
?
Arce
et
urbe orba
sum
quo accidam
quo
appli-
[cem
Cui nec
5 5
arae patriae
demi
[iacent,
Fana flamma deflagrata, tosti alti stant parietes Deformati atque abiete crispa
* * *
O
o
domus,
!
Saeptum
altisono cardine
te
templum
Mdi
ego
10
III, 19,44. de Orat. III, 47, 183 (2); ibid.^ 102 (2 et 8). Servius in Aen. II, 241. Cic. Orat. de Orat. III, 58, 217 (7, 12, 13) Tusc. I, 35, 85 27 93 (4)Servius Dan, in Aen. I, 726 laquearibus (10, 12, 14).
III,
legitur et lacuaribus.
III (14).
53
(13)
Non.
181,
22,
libr.
(8-13).
trocli.
8-15.
dim. anapest.
3.
ceteri.
4 accedam
(=
12
:.
?.
lyS
Haec omnia vidi inflammari, Priamo vi vitam evitari, lovis aram sanguine turpari
!
15
65
Vidi, videre
natum de muro
iactarier
Lyaeus
pariter
vitis
inventer sacrae
70
Tum
modo.
Caelum
h. corr.
9 adstantcni Tiisc.
III,
14 evitari:
dnominatif' de
65-7. Cicr. Tusc. I, 44. 105(1-2) Varron L. L. X, 70 (3) coniunx. Scaliger. Vahl. Andromacha III, 82 (v. 3.) et VI, 100
:
iamb.
eiecit
Scaliger. de
Troiano
Ribb.
muro
68-72. Charisius G. L.
107. Sn. iamb.
1.
241
K.
Valil.
Athamas
123
His Fahriciiis
is
codd.
3
:
c^cvhoe
evhoe>
Fahricius
<^evhoe
cantans^
5.
Bikheler. 4 ignotus
unosus
Vahl. in appar.
alacris: nominatif.
I,
16 incurviscere
Valil.
Nonius 28,69; de Orat. III, 38, 154 Eumenides VU (151) Ribb. Incerta
;
incertor.
LXXII
:
2. laetificae
Eum.
885
et
903 sqq.
TEXTES LITTERAIRES
75
I79
Rami bacarum
ubertate incurvescere,
Quid hoc
Quid
80
tumulti
est ?
nomen
[qui usurpt
in castris strepiti est
?
meum
Nos
quiescere
aequom
est ?
Eurypylus
[manus
Peto, priusquam oppeto
*
* *
Neque sanguis
Si
85
Namque
Non
Hberorum
saucii opplent
[ticus
por:
potis accedi.
: :
tumulti; 490,6 strepiti. Vahl. Hec(156) Ribb. IV^b (143). Octon. iainb. 80. Diomde G. L. i, 387 K. (veteres) nomus 'dicunt pro co quodest 'novimus ', ita ut Ennius in Lustris Vahl. III (160) Ribb.
toris
Lytra
'
Ulixeum
38.
II
Bcheler,
Ulixem
coda.
16,
Orat.
(314)
46,
155.
Vahl. Hect.
Lytra
IV (161) Ribb.
Patricoles
!'/
Incerta
Patrocles
co(f(/.
oppetam Beni,
vi
ail.,
unus
:
c. q. s.
de
l80
est
[hominem exercitum
Eurypylus
v^_
^_
v^
w_
qui
iilteri
exitium part
parti-
Eum
paratum pestem ut
[cipet
parem.
Patricoles
Eloquere,
eloquere, res
Argivom
proelio
ut
se
[sustinet.
Eurypylus 90
Non
potis
ecfari
tantum
dictis
quantum
[suppetit
factis
10
Melius
Nanciscuntur
ius atque
aecum
se
malis
sper-
[nit procul.
versu amhigitur
^3ir3Xu.m. Bentley
tit
hune
recepit Fabien,
eiecit
Ribh.
8 paratam
factis
codd.
quantum
suppe-
l|Laboris Vahl. II
<dedit>
5M/?/)/.
Rihb.
92-5. Nonius 399, 8 spernere rursum segregare. Ennius Hectoris Lytris. Vahl. XIX (188) Ribb. (160). Septn. troch.
XV
I.
2 atque L.
TEXTES LITTRAIRES
.^w
wv--
l8l
:
miserere anuis
95
me anima
privem
Haec tu
etsi
Nam cum
opulenti locuntur
oratio aequa
Quod
in pauperie
mea senex
graviter
gemam
94-5. Nonius 472, 32 miserete. Ennius Hecuba. Vahl. IV (i97)Ribb. V (168). Dim. anapest. i. anuis Scaligei :manus codd. (untiiii punctutn infra tn, duo supra
erasa in L).
96-98. A. Gell. XI, 4, I Euripidis versus (293 sqq.) sunt in Hecuba Hecuba, verbis sententia brevitate insignes inlustresque
.
est
ad Ulixem dicens
^>yi^,
ctov ojv
Xdyo? yo x x'ooo'jVTojv
Soxo'jvTwv
axi-'jt
XXX
T'jjv
o xaxov aGivii.
Hos versus Q.. Ennius, cum eam tragdiam verteret, non sane incommode aemulatus est Versus totidem Enniani hi sunt sed ignobiles tamen et opulenti vrl Bene, sicuti dixi, Ennius ooo'jv-tov xa Soxo-jvtwv satisfacere sententiae non videntur nam nequeomnes ignobiles Boouit nequeomnes opulenti eooouatv. Vahl. Hecuba V (199) Ribb. IV (165). Septn. troch. 2. Nam opulenti cum Poison et Hosius, namqueop. cum Sca. :
.
99-100. Nonius 494, 3 pauperies pro paupertate. Ennius Hecuba 507, 19 evenat pro eveniat Vahl. Hecuba VII (203); Ribb. VI (170) cf. Eurip. 497. Sn. iamb.
I.
utinam moriar
m.
o. coda. p.
4^4
eveniat ihid
pauperiem
D*
102
palm
Sed
et crinibus
numquam
scripstis, quis
Necasset,
perbiteret.
Agamemno
Quis homo
te
exsuperavit
Menelaus
105 Quis autem malitia
te ?
Ego
proiector
quod
tu
peccas,
tu delinquis, ego
[arguor
contrahebant, ut
'
loi. Cicr. Orat, 45, 153 sine vocalibus saepe brevitatis causa ita dicerent multi modis ' et ' vas argcnteis
' '
palm
et crinibus
'
'
tecti fractis
'.
Ad Enni Hecubam
'/i^'^l
rettulit
Valilen, coll.
Eurip.
Hecuba 837
zal
xa xdjxatai
Vahl. XI
(208).
102-3.
Nonius 155, 30
et
perbitere, perire.
Ennius Hecuba...
Cf. Eurip.
Vahl.
XIV
Hec.
802 sqq.
I. scripstis
ctiiii
codd
qu\Junius mccas-
quo
La correction de
L'emploi de
inutile.
104-5. Cicr. Tusc. IV, 36, 77. Vahl. Iphigenia IV (222) Ribb.
IV (191). I Sept, troch. 2 Rythme iamb. I. usquam Oxon. aliq ., Bentley umquixm
:
ceteri
106-8. Rufininus de
fig.
sent, et eloc.
37
Rhet.
lat.
47,
18
Halni
Tjy/.p'.at;
sive
vTiEat;
.
rum
TEXTES LITTRAIRES
183
redeat,
Tua
reconcilietur uxor,
mea necetur
caelo quid
filia ?
Astrologorum
II
signa
in
fit
observa[tionis,
Cum
Quod
nomen
caeli
aliquod
[beluarum
est ante
pedes
nemo
spectat,
scrutan-
[tur plagas.
Nutrix
Utinam ne
Neve inde
3.
navis inchoandi
filia
exordium
.
Cohmuia. 30; de Divin. II, 13. 50 Donat in Ter. Ad. III, 3, 32 (v. 3) Sn. de morte Claud. 8 (3). Vahl. Iphig. XII(242)Ribb. VIII (199) 1-2 Octon. troch. 3
codd., corr
I,
mea negetur
mea
109-111.
Cicr. de
Rep.
18,
sept,
I.
troch.
quid
sit
Mai
quaesit Leopardi
quaesit, observt,
lovis
Ribh
noenu
spectat
Fleckeisen et Ribh.
non
1.
Texte douteux. Vahlen construit ohservationis signa astrologorum signa dans ce cas est un accusatif complment de ohservatiocf. Plante Amph. 519 quid tibi banc nis, et remplace un gnitif
;
Lindsay Syntax of Piautus 27. 3. cf. Cicron Tusc. V, 39, 114; Trence Adr. 386. 112- 120. Rhet. ad Herenn. II, 22, 34 (1-7). Priscien de metris Terent. G. L. III, 423, K. (1-8) Cicr. de Fato 15-34 (1-2; 8-9);
pro Caelio
30,
III,
320,
K.
Nat. deor. 8, 18 (i, 8 et 9); de Inv. I. 49, 91 (1-2) 75 (1-2) ; Varr. L. L. VII, 33 (1-2) Priscien G. L. II, vetustissimi trabes pro trabs proferebant. Ennius in
;
Medea
iamb.
Medea Exul
(246) Ribb.
(205). Sn.
2. caesa... abiegna,
184
nomine
5
in ea delecti viri
Nam numquam
era errans
mea domo
efferret
[pedem
120 Medea, animoaegra, amore saevo saucia.
Paedagogus
Antiqua
erilis fida
custos corporis,
Quid
exanimata liminas
Nutrix
Cupido
cepit
miseram nunc
me
proloqui
acccdissent abicgnae.
5
5.
alii
alla.
Titll.
sqq.
sectiiidiint
I,
16. 9
1.
Uliinim ne
accedisset
2
3
aegra =
das
constitiienmt Scriverius
:
Hahniiis, Anal.
accidisset, cf.
Andromacha V
:
(88)
qito accedavi
exordium
inchomidi
navis
mme
constr.
que
of
dans Plaute
;
Capt.
tihi erit
iiiagis
1008
cf.
tuendi
copiaiii
(Lindsay Svnt.
78
et
:
coepisset exordium inchoandi Vendryes M. S. L. XVI, 252 sqq.) Ter. Andr. 709 immo etiam narrationis incipit mi initiuni
8. efferret
extulisset.
.
121-2. Nonius 39, 3 eliminare extra limen eicere. Ennius Medea exulc... Cf. id. 292, 17. Vahl. II (255) Ribb. 214.
.
corr. Mercier
III,
Medea Exul
III
(259),
Medeae
codd
Medeai Tiniieb.
TEXTES LITTRAIRES
185
Medea
125
habetis,
matronae
[opulentae optimates,
et
publicam patria
[procul
domi aetatem
agerent, propterea
sunt
[improbati.
Medea
_^ _ nam
ter
Quam
semel
modo
Creon
130
Si te
Moriere.
Med.
57-58.
i.
citpido
me
cepit
proloqui au
125-7. Cicr. ad
Fam.
i
VII, 6,
i.
et
Octon. troch.
Inter i
et
lacunam
indic. Ribb.
ne mihi
vitio
Nonius 261,
22 cernere
(i)
;
rursum
ibid., 8
Ennius
Medea exulc
cernere,
amittere.
(1-2) Vahl.
(262)
116.
Ribb.
VI (222).
cernere
cf.
plus haut
Ann.
11,
v.
29; ad Att. rv. I). Vahl. Medea Ex. VI (264) Ribb. VII (224). 352. Sn. iamb.
130.
Cicr.
VII,
26,
Cf.
Eurip.
l8
Medea
Nequaquam
magna
inest certatio.
Nam
135
Qui
volt esse
quod
operam
[dabit.
omnem
recludam atque
illi
per-
[niciem dabo,
illi
luctum, exitium
illi,
exilium
[mihi.
Medea Qui
ipse sibi
sapiens prodesse
non
quit,
nequisapit
[quam
140
[tum,
et segetis
armatae
[manus.
132-8. Cicr. Nat. Deor. III, 25, 65. Vahl. Medea Ex. Incerta incert. XC, 161 (4); (266) Ribb. VIII 226 (1-3) 228 (5-7). Cf. Eurip. 365 sqq., 598. Sept, troch.
;
VII
IX,
Eurip. 568
to'voe
ni ob
rem
si ce n'tait
dans
mon
intrt .
III,
159. Cicr. ad
15,
62.
Vahl.
Med.
VIII
jj.'.a(o
(273)
Ribb.
XV
G.
(240).
L.
Cf.
Eurip.
fragm.
905. Nauck^
140-1. Charisius
284, K.
id.
286. Vahl.
Med. IX
XCIV
TEXTES LITTRAIRES
187
Medea
Quo nunc me
vortam, quod
iter
incipiam ingre[di
?
Domum
filias ?
laso
Tu me
amoris magis
quam
145
Sol, qui
candentem
in caelo
sublimt facem
III,
Med.
(276) Ribb.
I Cf. rimitation de Caus Gracchus Quo me miser couferam ? Quo vortam ? In Capitoliumne ? At frat ris sanguine madet. An domum ? Matremne ut miseram lamentantem videam et ahiectam ?
:
(cit
par Cicron de Orat. III, 56, 214; Quint. XI, 3, 115) et de Cicron, pro Muraena, 41, 88. 144. Cicr. Tusc. IV, 32, 69. Vahlen Medea Ex. XI (278) Ribb. XI (233). Cf. Eurip. 530. Sept, troch.
servavisti Cratandrina, servasti codd.
14$. Nonius 297, 24 efferre significat proferre... Ennius Medea... Vahl. XII (279) Ribb. XVI (241) cf. Eurip. 431. Octon. anap.
I.
mane
cordis codd.
Medea
foras
:
unions
Mede
extulisses codd
extollere.
Sn.
iamb
I. atite
fiiit.
Sol supplet
Vahl.
<;audiat> inappar., ut
troch.
sublimas Columna.
l88
^_
sy
fructus
Medea
Salvete,
optima corpora
accipite
Cette
manus
vestras
measque
Chorus
150 luppiter, tuque adeo
summe
Sol, qui
res
omnis
[spicis,
Quique tuo
<Ccum>
;
priusquam
fit,
prohibessis
[scelus!
147.
Nonius 467, 14
Ennius Medea...
131 vel 772.
I
.
Vahl.
XIV
(281)
Fragment de
sn. iamb.
cedo...
Nonius 85, I cette significat dicitc vel date, ab eo quo Vahl. XV (282) Ribb. XIII (255). in Medea. Cf. Eurip. 1069. De mtro ambigitur. 150-2. Probus in Verg. Ed. 6, 31, p. 16, 2 K. Vahl. Medea
148-9.
Ennius
>>
Exul
I
.
XVI
:
(284) Ribb.
.
XIV
(237)
,
.
cf.
spicis Vahl
inspicis codd
vel specis
.
<^cum>
add. Vahl
contines
res
qui
omnis
iSj^, p. 80.
fit
quique tuo, Sol, lumine Havet Rev. Phil, III, prohibessis Bolh. prohibesse et Par, fit codd.
spectare, rac. *spek. Cf.
.
prohibesse Va t.
I. spicis
ou plmot
specis, cf.
uhi rex
epiilo spexit
de cotihus
celsis
prohibessis
forme
C.
I.
L.
TEXTES LITTRAIRES
189
Contempla,
et
templum
Phoenix
155 Sed vimm vera virtute vivere animatum addecet, Fortiterque innoxium stare adversum adversarios.
Ea
purum
et
firmum
ges:
[titat
si
160 Ego
cum
genui,
tum
moriturum
scivi
et
ei
rei
;
[sustuli
Praeterea
ad Troiam
cum
misi ob
defendendam
[Graeciam,
Varr. L.
Ennius Medea...
Ribb.
Medea
(altei-a
i.
Vahl.
Phoenix
III
(500) Ribb.
II
vocare
obnoxio se vel obnoxiae codd. 159. Nonius 507, 22 faxim, fecerim. Ennius Phoenice. Vahl. VII (308) Ribb. III (261). Sept, troch. I. sim Delrio suni codd. et Lindsay scelestim vel scelestem codd.,
. .
corr,ed. pr.
II,
deConsol.
I.
11,
2 (v.
II
i).
13, 28, ihid., 24, 58. Sn. ad Polyb. Fronton de bello Parthico, p. 217 Nab.
Vahl. Telamo
moriturum
Seneca, Ciceronis
.
(312) Ribb. Incerta incert. XLV(85). Sept, troch. /, morituros Vahl. huic Seneca ei
3
Le moriturum des mss. de Snque et de Cicron peut trs bien tre l'ancienne forme invariable d'infinitif futur, cf. A. Gell. I, 7. La correction morituros est donc inutile.
190
Scibam
me
in
in epulas
[mittere.
uten-
dabo
Telamo
Ego deumgenus essesemperdixiet dicamcaelitum, 165 Sed eos non curare opinor quid agat humanum
[genus
:
Nam
si
sit,
fnunc abest.
Sed superstitiosi vates inpudentesque
harioli,
Aut
quibus egestas
impe5
[rat,
Quisibisemitam nonsapiunt,alteri monstrant viam, 170 Quibus divitias pollicentur, ab iis drachumam
ipsi
petunt.
De
(515) Ribb. III (278) Sept, troch. 164-171. Cicr. de Divin. II, 50, 104 (v. 1-2), de Nat. Dcor. III, 32, 79 (5), de Divin. I, 58, 132 (4-8). Vahl. Telamo IV (316) Ribb. I-II (269). Sept, troch.
III
Vahl.
dracumam
i?//;/;.
8 lecloris
aliciiiiis
On
iamb.).
Antigona
Neque profecto
deuil! supreiitus
rex
<^iaiu^ curai
TEXTES LITTERAIRES
I9I
Deum me
Thyestes
Nolite, hospites, ad
me
adir
ilico istic,
Ne
contagio
mea
Unus hospitum
Quidnam
est,
obsecro,
quod
te adiri
abnutas
Thyestes
Ipse
summis
sanie et san-
[guine atro
172.
Nonius 160,
cf.
mone.
porcet
Vahl. VIII
:
porcet significat prohibet. .. Ennius Tela(328)Ribb. VII (282). Octon. iamb. Pacuvius Atalanta Ribb 67 (Sn iamb )
5
.
. .
mi gnate,
quitus
Porce
et
Accius Epigonis
oculis quisquain
iaiii
Vultus, quos
est
compos de po forme
rduite de
*upo
-\- arced,
cf.
pn de *po-sin
Cicr. Tusc. III, 12, 26(v. i-3)deOrat. III, 41, 164 Vahl. Thyestes VIII (349) Ribb. VIII (303)Ttram. bacch. avec clausule iambique au 4e vers I. isxx Pith. Monac. Tusc. istic ^. 3 Mec praeviittit Bentley ut ver-
173-6.
(4).
4 obsecro ? quid te Ribb in Pison. 177-180. Cicr. Tusc. I, 44, 107 19, 43 (1-2). Nonius 405, 3 spargere, madefacere. Lucilius, lib. XXIX (errore
sus expleatur
.
manifesto)
troch.
Vahl.
Thyestes
XIV
(362) Ribb.
XI
(309).
Sept.
192
recipiat,
habeat
portum
[corporis,
Homo
cum
illi
accenderit.
SATURAE
LIBER
III
Balb.
16, 36.
ibid., III, I, 16, 51; cf. Vahl. Inc. XVII (398). Ribb. Inc.
15,
54: pro
(366).
XXIX
Sn. iamb.
I.
mostrat viam
2 quasi
alii
Ainhr. Beni. h. viam monstrat vel monstrat v. lumen de suae lumine accendit facis /. /. Hartman
Mnemos.
I
.
1-2.
Gracco tractum
159, 13
est,
post
potum
tradere...
lis...
Ennius
6.
III... id.
medullitus a medul-
Sn. iamb.
TEXTES LITTERAIRES
LIBER VI
I93
Quippe
5
cum
advenis,
Mox cum
esse
animi
[5
Cibum
ille tristis
VARIA
Scipio
Sparsis hastis longis
campus splendet
et horret.
EPIGRAMMATA
Aspicite, o cives! senisEnni imaginis
formam
facta
patrum.
3-8.
II, 2,
25
num
hi versus rvera
Enni
iamb.
escam impetu petens Baehrens 5 dominos codd., corr. Muret 6 ille tristis (est addit Oxon.) cibum dum (civium dum Liigd.). vulg. ille cibum servat, Vahl., sed scansio difficilior est tristis est dum cibum ille tristis Petermann vorans codd. voras d. pr. in- est sans doute privatif non garnies . 2. infertis 9. Macrob. Sat. VI, 4, 6 (ad Aen. XI, 601) Servius in Acn. XI,
;
;
:
cit
sed cf.
.(J
Ann. 299
Tibia
.
Mnsarum
Unde
et
pangit melos. P.
9 5 et 2 3 5
<(
pangendo, id
est figere
194
Nemo me lacrimis
Faxit.
Cur
Hic
nemo
civis
neque hostis
Quibit pro
A
Si
Nemo
fas
10
Mi
soli caeli
maxima
porta patet.
HEDYPHAGETICA
Omnibus
ut Clipea praestat mustela marina
!
cera dicunUir
2.
III
panxitz=z pepigit. 4
(5-6) Sn.
Epist. 108,
Vahl.
III
(Varia
19).
Dystique
opis
lg.
6. quivult codd. quibit Pincianiis quivit
17, 49.
Hexam.
dactyl.
finis,
apud Ambraciae
37 si erit, sume Vahl. cum codd. si est, tibi Baehr. hiatus vitandi causa 6 tu add. Baehr. apud Cumas vel ro 11 mures mure.x Casauboii. KtAT); Bergk. lo pinguia carne Flor
.
Mifylenae et nielanuruvi du
TEXTES LITTRAIRES
Mitylenae
est
195
Ambra[ciensis;
si
Brundisii sargus
bonus
est,
hune magnus
est
[<Ctibi> sume.
15
5 Apriculum piscem scito primum esse Tarenti. Surrenti <tu>> elopem fac emas, glaucumque apud [Cumas. Quid scarum ? praeterii cerebrum lovis paene su-
[premi
Nestoris ad patriam
hic capitur
magnusque bo[nusque
:
20 Polypus Corcyrae. cal varia pinguia acarnae, 10 Purpura, muricuH, mures, dulces quoque echini.
EPICHARMUS
Istic est is lupiter
quem
dico,
quem
Graeci vocant
Aerem, qui ventus est et nubes, imber postea, Atque ex imbre frigus, ventus post fit, aer denuo.
25 Haece propter lupiter sunt
ista,
quae dico
tibi,
finis
mais
le
nom
de TAmbracie
est
92, d.
Ces
du
v. 7.
Il
et 9.
10. polypus avec , du dorien :i;.)u7:o;, cf. Athne VII, 318, f. 22-26. Epich. Varr. L. L. V, 65. Vahl. Varia VII (54) Sept, troch. 4. Hec Flor. corr. L. Spengel 5 qua Flor. quia Laetus quoniam
196
PACUVIUS
Amphio
Quadrupes
tardigrada, agrestis, humilis, aspera,
;
aperte dixeris.
Amphio
Testudo.
_v^
si
no<Cn>>
est
feci
bene
quod me moneris,
[efFectum dabo.
i33;Nonius
.
170,
12 saeptuose,
Ribb. Antiopa
IV
:
(3-8) Sn.
iamb.
2. capite brevi, codd. 4.
5.
corr. Ribb,
Vossiiis.
8.
Festus548 L.
Armorum
iudicio...
Ribb.V
9.
re apse
re epse,
i.
e.
r ips.
)>
Nonius 507, 25 moneris pro monueris. P. Arm. iud. Ribb. VII (30) Sept, trocli. milii add. Ribb. dabo Junius, da codd. moneris. Cf. Pacuvius Chryses XXXI (112) octonaire iamb.
:
Di
monerint meliora
atqiie iimentiatn
averruncassint
ttiatn
TEXTES LITTRAIRES
10 Proloqui
197
non paenitebunt
quando
est
liberi
ingrate ex loco.
Nam
Qui
canis,
percussa lapide,
non tam
[illum adpetit,
sese
icit,
quam
illum
Viam quam
1 5
Quas
pudor
Suspensum
ungulum.
paenitebunt. P.
Arm.
iud.
Ribb. VIII
liberi
grato codd.
proloqui non,
icit
Arm.
XIV
:
2. sese Vossiiis
eumpse
Vossius
eum ipsum
codd.
2.
sese^=
canem
qin
= qu.
cum
codd.,
13-14.
Nonius 226,
P. Atalanta. Ribb.
1-2.
dubito
quam
covr. d. princ._
13. Nonius 109, 27 (' famulitas est servitus. P. Atalanta... Ribb. VII (53). Sept, troch. 16. Festus 514, L. ungulus Oscorum lingua anulus. P. Ata-
lanta.
Ribb.
XV
:
(64).
Sn.
iamb.
Cf.
Pacuvius Iliona
XVI
198
Ubi ego
me gravidam
sentio adgravascere
Propinquitate parti
Cives, antiqui amici
maiorum meum,
30 Consiliumsocii, augurium atque extum interprtes, Postquam prodigium horriferum, portentum pavos
w_ w nam isti qui linguam avium intellegunt, Plusque ex alieno iecore sapiunt quam ex suo,
Magis audiendum
25
quam auscultandum
censeo.
conti-
Hoc
quod complexu
[net
Terrain
Solisque exortu capessit candorem, occasu nigret,
Id
quod
nostri
Quidquid
est hoc,
alit,
au5
[get, crt,
omniumque idem
[est pater,
Indidemque
eadem
aeque
oriuntur de
integro
[atque
17-18.
eodem
occidunt.
P. Ata-
Nonius 486,
2 parti
et
partuis,
pro partus...
lanta. Ribb.
XIX
19-21. Cicr. Orat. 46, 155. Ribb. Chryses IV (80). Scn. iamb.
2.
pavos
pavor.
I,
57, 131;
Non. 246, 10
Oxon.Rehdig.
auscultare
obsequi (v.
I. isti
3).
Ribb. Chryses
trs; istos
25-31. Varron L. L. V. 17; Cicr. de Nat. Deor. II, 36, 91, (v, 2), de Divin. I, 57, 131 (v. 5-7). Nonius 144, 9 nigret, nigra
fit
(v. 3).
Versus
i, 2,
4cum
II,
5-7
liger.
codd
Non.
7.
que, codd.
TEXTES LITTERAIRES
Si
I99
qua potestur
investigari via
mandat ne matri
fuat
umquam
^ _ primum hoc
Faxis.
Ni
abs te oro,
minus inexorabilem
meam,
Oro
minime
me
prolixitudine.
Nonne
[tum feram
40 Pater Achivos
in Caperei saxis pleros perdidit
32.
Nonius 508, 24
33. Priscien G. L.
ossu' et 'hoc
. .
III (116).
I.
Sn. iamb.
ne Junius
me codd.
36--38.
Nonius 184, 6
P. Duloreste (i,
mann
1.
minus Ribb. nimis codd. 3. minime Ribb. mine codd. 2. Notez les optatifs faxis, turpassis. N ;= ne, cf. neiqttis S. C. Bacch. C. I. L. I^ 581 (n 126). 39. Nonius 497, 19 accusativTJs positus pro ablativo...P. Duloreste..
.
Ribb.
40. Priscien
G.
L.
II,
182 K.
vetustissimi
tamen
et
ahera
utra...
XVI
200
Lamentas,
fletus facere
compendi
sese, ipsa
licet
in
cum
pigrast,
omnia
ei confier!.
yj
Tyndareo
a te
45 Cuius
Mater,
te appelle, tu,
Neque
te
mei miseret,
surge
et
sepeli
natum
ferae
<tuom>
Volucresque...
* * *
priusquam
Neu
41.
Ribb. XII (17s). Sn. iamb. 42-43. Nonius 593, 3 spissum significat miona. Ribb. XII (179). Sn. iamb.
1.
Her-
sese Ribb.
se codd.
cum pigra
2.
ut spisse
||
omnia videantur
ipsa ut V. c.
s.
codd.
;.
cum
pigra est
o., Lindsay.
44-45. Nonius 496, 44 cum sit veretur illam rem... veteribus genetivum pro accusativo poni placet... P. Hermiona. Ribb. XVIII
(182). Sept, troch.
A
2.
te
T.
f.
c.
I
cuius<;me>
Tusc. Disp.
v.
m.
44,
Ribb.
II, 8.
Sur
la
46-50.
Cicr.
106.
Ribb.
Iliona
IV (197)
Octon. iamb.
2.
codd.
semiassi(s) reis,
1-5
=:
sirs,
sub-
du type capsiiii,faxim
TEXTES LITTERAIRES
201
Di me
etsi
Quom
prius
quam
[nunt.
te,
Sol, invoco, ut
55
w_
Cedo, quorsum
salve, hospita
51-52.
Nonius 97, 14
.
.
danunt, dant... P.
Iliona.
id.
104,
petunt, codd
p. 97. 2
quod
prius, codd.
p.
97
cum,
codd.,
p. 104.
55-54. Charisius G. L.
I,
Medo cum
ostenderet a
Medo matrem
.
ita
:
'is
eius ei
eum'
vel
'im',
'ques' autera
.
dixisse
veteres testimonio
'ques'...
Priscien.
G. L.
'i'
III,
9 K.
et 'ae', sed
etiam in
'es',
56.
Nonius 178, 8
:
credo codd.
Varron L. L. VII, 34 in Medo 'caelitum... camillam qui glossema interpretati dixerunt adrainistram. Servius Dan. in Aen. XI, 543; Macrob. Sat. III, 8, 7. Ribb. XIII (232). Sept, troch.
202
Quis tu
es,
mulier,
quae
me
insueto nuncupasti
[nomine?
fulvom pulverem o Manibus isdem, quibus Ulixi saepe permulsi, abluam, Lassitudinemque minuam manuum moUitudine.
flavis
<mi>,
lymphis
[ut
Ulixes
Pedetemptim
Dolor...
ac sedato nisu,
Chorus
65
Tu quoque
Ulixes,
quamquam
graviter
es
Aevom
agere
* *
Ulixes
70 Retinete, tenete! opprimit ulcus Nudate heu me miserum, excrucior Operite abscedite iam iam.
:
:
10
Varron L. L. VI, 60 nuncupare, nominare... Diomde G. 454 K. quis mulier, cum dici debeat quae mulier, apud Pacuvium... et alii grammatici. Cf. Nonius 198, i. Ribb. Medus XX
58.
I,
L.
iamh.
59-61. A. Gelle
II,
tuum
lumpis
Flecki'iseii,
Ritschl.
<mi> (^dd.
aJii.
Peerlkamp.
flavum,
IX (256). Rythme
6.
:
anapestique.
I.
P. ite
et Cic. codd.
ac Charisius G. L.
8.
I,
214 K.
.
consuetus:
opprimite codd
corr. Vossius.
TEXTES LITTERAIRES
Mittite
:
203
nam
attrectatu et quassu
Saevom
amplificatis dolorem.
Nam me
Quovis
perbitere,
illis
opitularier
exitio cupio,
dum
prosim
w_
Postquam
est
oneratus frugum
et floris Liberi
^ ^ ^
80 Ut quae
et
prospemm copem
[diem
!
74-75. Cicr.
troch.
Tusc.
II,
21,
48.
Ribb.
Niptra
(268). Sept.
c'
IX
Nam me
Quicberat
78.
dum
possim
illis
opitularier,
Nonius 498, 17
>
genetivus positus
Periboea...
Pacuvius
Periboea.
id.
XVII
(296). Sn.
iamb.
2.
Uti quae
<ego>
egi, ago,
axim, Bcheler
Ribb.
XXV
dubium, prospentm
204
Nam Teucrum
Telamo
Segregare abs
te
ausu's
aut sine
illo
Salaminem
[ingredi,
aetate
es veritus,
quom
[exacta indigem
fratris
[necis
Neque
^ ^
ut ego
si
quisquam me
esse et
tagit
Fortunam insanam
Saxoque
caecam
et
brutam perhi-
[bent philosophi,
instare in globoso praedicant volubili.
inipulerit fors, eo cadere
90 Id quo saxum
Fortunam
[autumant.
Insanam autem
[bilisque
82. Festus 4.32 L.
ait
sit
idem cum
sapsam pro
83-86. Cicr.
ipsa
nec
et P. in Teucro...
Ribb.
IX (324),
Sn. iamb.
De
Orat.
II,
troch.
tagit
P. in Teucro.
Ribb.
XX
(344). Sn.
d. hagm.
23, 36.
Ribb. Incert.
XIV
(366).
;/;.
2)
possc dicant
globe,
volubili,
Herhip..
Bern.,
saxeoque
instare
Bainb. Leid.
Corb. 3)
id
quo
quo
TEXTES LITTERAIRES
20)
quia nil cernt
:
esse itrant,
in-
[ternoscere.
Sunt autem
95
alii
Fortunam
[negant
-J-
Ullam miseriam
magis veri
esse,
[autumant.
Id
simile esse
Velut Orestes
modo
fuit
rex,
factust
mendicus [modo. 10
calvitur
profectione
laeti
piscium lasciviam
100 Intuentur, nectuendi satietas capier potest. Interea prope iam occidente sole inhorrescit mare,
Tenebrae conduplicantur,
noctisque
et
nimbum
[obcaecat nigror,
Cdrb. m.
i,
Paris. P. m. 2.
tuit
y.
Hennann.
{onuna. Bamb.
ullam mise-
omnia omnia
rgi
rgi
autumaent Corb. ullam esse miseriam, sed temeritate autumant, Barnb. Leid. Darmst. fortunam negant
|
omnes autumant,
edd.
98. Nonius 192, 34 arva neutri sunt generis... feminino. Ribb. Inc. XXXV (396). Sept, troch.
complures, Bergk
Inc.
2.
plures codd.
I,
14,
24; de Orat.
III,
39, 157.
Ribb.
KLV
gnitif pluriel.
206
Flamma
inter
largifico subira
praecipitans
[cadit,
Undique omns
venti
Topper tecum,
Sagittis nivit,
sit
potestas, faxsit
si
niecum
velit
plumbo
et saxis
grandinat.
ACCIUS
Tu
Ego pervicaciam
me
uti
volo
Nam
5
pervicacem
me
esse et vincere
moror.
5
Haec
Tu
addis
quod
vitio est,
Pacuvius...
sist Ribb.;
sin Ribb.
108.
Nonius 507, 29
III (4).
pro ninguit.
Pacuvius Paulo...
gr. vsEt.
:
Ribb.
1-6.
nivit
infixe nasal
3
de
la
racine
*sneig''-'-h..
pervicacia et pertinacia
hoc distant
pervi-
cacia est
Aldina
axcodd.
et
et ea Fruter, et a coda.,
:
hac Scaliger,
Mill-
ier.
^fortis
ace. pluriel.
TEXTES LITTERAIRES
207
scis quali in te
[siet
Nolo equidem
Fidelitate,
sed tu huic,
quem
viri
ob fidam naturam
Ignosce.
10 ^
^ ^ ^ ^
^ heu
fligi
studet
Deum
V
conspectu
[abstulit.
ut quae
Tetinerii,
15
Matrem ob
genitorem inius-
[tum adprobas
^
v^
w
\^
<->
<->
SIC
Multi, animus
quorum
Composita dicta e pectore evolvont suo, Quae, cum componas dicta factis, discrepant.
7-9.
bus. Ribb.
Nonius 109, 29 fidelitatem, IX (19-21). Sn. iamb. lo-ii. Nonius iio, 37 fligi,
I
id est
fidem. A. MyrtnidoniAccius...
adfligi.
Aegistho
Ribb.
e. abstollunt.
Ribb.
Clutemcstra
13-14.
III (32).
Nonius 178, 10
3
tetinerit
Nonius 125,
incilareest increpare
velimprobare. Accius...
Clutemestra. Ribb.
X (41).
:
Sept, troch.
matrem
16-19.
ob, Grotius
matre
31
meo
co^(/.
conponere,
simulare
vel
fingere.
iamb.
208
20 Locorum
frugum ubera
^ ^
25
O
An
Vim torvam
om?"
[nibus
y
20.
loci...
Nonius 498, 8
codd.;
locronum
Btcheler
Locrorum
Aid.; locorum
Botli
lucorum
meone...
I.
generis.
Accius Alc-
Vossius
23.
Nonius
15, 7
enoda
Alphesi-
boea.
Ribb.
III (75).
Sn. iamb.
veretur illam rem... veteribus gene-
qui itam vel quid itam codd.; obscuri dicunt codd., corr. Mercier.
24. Nonius497, 3 cum tivum pro accusativo poni
(76). Sn. iamb.
sit
placet...
Veretur, impersonnel
cf.
donne.
25-6.
Nonius 48), 27
aspecti
Alphesi-
odirum
odiorum
12
ceteri
o dcirumque Mi'dler.
2.
ovium
dixe-
turbam: corr. S.
27. Nonius
runt.
.
I,
Accius Amphitryone.
codd.,
;
Ribb.
I
III
(85).
Octon.
iamb.
mala
Millier
malad
Ribb.;
an
mala
aetateV'/ow hiatu, C. F.
W^
an mala
<me> ?
TEXTES LITTERAIRES
Nisi quid tua facultas nobis tulat
209
opem, peream ^^
mala auxere
in
sibi
[malis,
quam
[obfuit.
Qui neque
cineris
causa
um-
[quam
evasit vapos.
Donec
_\^
_w nam tropaeum
est
:
ferre
me
a forti viro
tali
Pulcrum
si
autem
vincar, vinci a
[<Cmi>
28.
est
nullum probrum.
tollo
tuli...
Macrobe
in
G. L. V, 607 K.
fero tuli
et
Accius vero in
Andromeda etiam ex
.
.
eo,
quod
est
tulo,
quasi a
themate
tuli dclint.
;
Ribb.
III
quid Both
opem
Both
et
operam codd
fortuna hoc distant.
15 Fors
Fors est
casus temporalis
est.
Accius... Andromeda.
mit fortuna
il
repertus
avait
cf.
122-123
et
vapos... Accius
Andromeda.
Nonius 178,
15 tetulit, tulit.
mi
add.
Hermann
vinci
nuUumst
tali
probrum
Beri^k; fartasse
vinciera
n. e. p. 2. Noter la valeur de a
tali
une
homme, n'a
rien de honteux.
14
210
Atreus
35 Iterum Thyestes
Atreum adtractatum
advenir,
:
Iterum iam adgreditur et quietum exsuscitat maius miscendumst malum, Maior mihi moles, Qui illius acerbum cor contundam et comprimam.
me
Atreus
oderint
40
Dum
metuant.
Qui non
sat
Atreus
w_ w quod
rein
summa summum
esse arbitrer
56, 77 (v.
III
deNat. Deor.
Sn. iamb.
III
26,
Atreus
5, 4); (198-201).
28, 97 et passim.
Ribb. Atreus
V(203-
Rythme iambique
III,
26,
Sn. ianib.
42-4. Cicr. de Nat. Deor.
8).
III,
Sn. iamb.
I. in re in Leid.
C,
in
re
summa
;
codd.
aliq. 2.
conquinari,
cf.
Marins Victorimis G. L. VI, 22 K. quoinquinari (co-) codd.; regiam Vtiid.,Reg. Med. regiam regias /;>>. regum, regias Davis.
3
.
ac misceri
admisceri w.
TEXTES LITTERAIRES
45 Adde hue quod mihi portento caelestum pater Prodigium misit, regni stabilimen mei,
211
Agnum
Em
Qua
coniugem
cepit sibi.
summa cum
cura ecferas.
Ne cum
tyranno quisquam epulandi gratia Accumbat mensam aut eandem vescatur dapem.
^ nam neque
55
sat fingi
neque
dici potest
Pro magnitate.
Deor.
III,
26,
68.
Ribb.
Atreus VIII
Ribb.
em (= eum) dam
quem
quem
Sept,
dan,
Noter
la
(troch. sept.).
52-3.
Nonius 415, 26
et vescatur
:
Accius Atreo.
Ribb.
Accumbat
54-5.
chis.
I.
Nonius 136, 25
Ribb.
nam quae
a. 1480.
212
Non
Conspiciendi insolentia.
Qui,
nisi
genitorem
ullo,
attigas.
Ab
classe
ad
Fulgentium
56.
armum
(<
Nonius 341, 17
locnm dccus
Accius Dio-
mede.
I.
Jiiniiis.
Comic. Rom. Fragm. Incerta LXXVII... honio locum ornt, non hominem locus. Accius Dio57-8. Nonius 322, 26 Insolens rursumnonsolcns..
Cf. dans Ribbeck
.
mcde.
Ribb.
I. effletu codd., et
Rotb
.
fletu
Giiliehnius
2 conspicient ins.
I.
corr
.
Both. insolentiam
LB
speciem la
vue
59.
Nonius 185, 19
ullo pro
Epigonis.
60.
XV
^^ *ulso, cf. velle de *vel-se. C'est un futur du typc/axo. Nonius 75, 28 attigat, contigat... Accius Epigonis. Ribb. (304). Sn iamb.
.
comme
tagani
tiDigo
type de
subjoncti*
61-2. Nonius 495, 22 accusativus numeri singularis positus pro genetivo plurali. Accius... Epinausimache. w Ribb. IX (3 18-9). Sn. iamb.
armorum
codd.
xmum
TEXTES LITTERAIRES
213
Scamandriam undam
65 Atque acervos
alta in
salso
amni corpore
hos[tico.
Pastor
w_ w_
Fremibunda ex alto, ingenti sonitu et spiritu. Prae se undas volvit, vertices vi suscitt
:
reflat.
5
70
Ita
dum
Dum
quod sublime
expulsum
rapi
Saxum
126 K.
Ribh. Epinausi-
mache XI
Martes cod.;
Inscr. n 120.
amnem.
.
..
feminino..
Accius Epinausi-
mache.
1.
Ribb. XII (322-3). Sept, troch. umandriam codd., coir Fruter. obtexus coda., corr
Jun
ob-
tinxi Quicherat
II 35,
89
Atqui
ut
ille
apud Accium
navem numquam
ante vidisset,
procul divinum et
novom vehiculum Argonautarum e monte conspexit, primo admirans et perterritus hoc modo loquitur [I]. Dubitat primo, quae sit ea natura quam cernit ignotam, idem iuvenibus visis auditoque nautico cantu (II-III).
Priscien
ciere,
G.
L. III,
424 K.
cum
perturbatione
8 con
Ribb.
1 1
214
75 Aut forte Triton fuscina evertens specus Supter radices penitus undante in freto
Molem
III
Delphini, item alto muleta Silvani melo 80 Consimilem ad auris cantum etauditum
refert. 15
Nunc
Capsit
si
me matrem mansues
misericordia
Cum
85
agresti cornutos
[cient,
Ut rorulentas
famidas
AR,
sicut
Vat.Leid.
F
.
1 3
md
illa
codd
item
mota
:
vel
muta
Bicheler,
item
alta
5
moles C. F. W. Mdler.
. . .
reflat
tantt . quod
= aliquod.
recule en mugissant
dum
et
diim
tantt
mansuetem
..
tum, ut
83-6.
si
nominativus mansues.
Accius Meleagro.
Nonius 395, 21
Ribb.
I
Oenomao.
I.
icne
codd., corr
Turtieb.;
*.
3
add. Lipsius.
summo ^
terram
molli ex-
suscitent Fruter.
seges.
Probae
etsi
TEXTES LITTRAIRES
21
ut te extinguerem,
te
expugnat timor.
aut praecisum
Quemcumque
institeram
grummum
[iugum
90 Vos
actutum atque opre magno edicite Per urbem, ut omnes, qui arcem Alpheumque acite
[colunt,
Quis
tu es mortalis,
te
ad?
[portes loca
Philocteta
95
Heu
qui
saisis fluctibus
mandet
?
Me
conficit
animam
87-8. Festus.174 L.
f(
numro nimiuni
Ribb.
cito, ccleriter
Accius in
Oenomao.
VI (502-3).
Cf.
Sn. iamb.
Nonius
15, 21
grummus
dicitur agger
congerie dictus.
Accius
Oenomao.
iamb.
et
Accius Oenomao.
94
.
obscenum
significat
maledictum.
aspera, dill-
X
;
Varron L. L. VII,
.
11
cilia aditu.
Ribb. Philocteta
XII
(554").
cf.
2^6;
Philocteta XIX(562-5).
Dim.
anapest
2.
s.
hYnriiReg
m. 2
2l6
Abtorque prorim
Flammam
Quianam
citatis
tani
105
Ne
scclere tuo
Thebani vatescant
^ nam
si
me regnum Fortuna
atque opes
Quinam Tantalidarum
ParcturPaut quaenam
internecioni
modus
[tili
umquam
ob mortem Mvr?
99.
Nonius 200,58
supra L.
Inlris, riuis
comme
ct de hra, rfniia,
peut-tre analogique de
iiavis.
100-5. Priscien de metris Terent. G. L. III, 424 K. u nec solum comici huiuscemodi sunt usi iambis, sed ctiam tragici vetustissimi... Apule Florid. II, 10 (v. i, 2) Ribb. Phocnissae I (581-4). Sn. iamb. 1. candentem fervido cursu ^4/)/;/. punicantem Becichetnus 4 osten-
xum
Nonius 185,7
"
nequivit codd.
III,
G. L.
I,
91
K. Ribb.
TEXTES LITTERAIRES
217
Nam
neque pretio neque amicitia neque vi impelli [neque prece Quitus sum.
_w _w quorum
ops gentibus.
:
Vim
115
Lue patrum
sanguen sanguine.
Te
exemplo
et
me dicabo
atque
animam devoro
[hostibus.
Optume
escis
meri-
[tus a nobis
w_
II 1-2.
quivi hoc
Diomde G. L. 1,385 K. Accius quitus sum ponit pro unde omnia permodo. Idem alibi eodem modo
.
disci ac percipi
queumur.
L.
II,
troch.
113. PriscienG.
et
haec
et
hoc
'ops' et
copiosus profere-
XVI
(669). Sept,
Accius in Aeneadis
ve vel vae codd.
pa-
autDecio.
I
.
Ribb. Praetextae
.
III (3-4).
.
Sn. iamb.
:
acie codd
.
corr. d.
pr
lue Bicheler
et
trium Both
et
Ribb.
fusum Aid.
Ribb.
116-7. Nonius 185, 22 verruncent, id est vertant. Accius Aeneadis aut Decio. Ribb. IV (5-6). Sn. iamb. 118. Nonius 98, 10 devorare absumere, eripere. Accius Aenea:
dis.
Ribb. Praet. XI (15). Sept, troch. Dvrd n'est pas l'ind. prs, de dvnlre
le fut
.
(\)
comme
le
croit
Nonius, mais
1
ant
contract de devoveo
19.
Nonius 200, 36
Feminini Accius
coll.
G.
I.
L.,
198,
I.
2l8
Tarquinius
120 Quoniam quieti corpus nocturno impetu
Dedi, sopore placans artus languidos,
Visum
est
in
somnis pastorem ad
me
;
adpellere
Duosconsanguineos
Deinde eius germanum cornibus connitier, In me arietare, eoque ictu me ad casum dari Exin prostratum terra, graviter saucium,
Resupinum
Radiatum
in caelo contueri
:
maximum
10
solis linquier
II
Coniectores
Rex, quae
in
vita
20-141. Cicr
Divin.
I,
22,
44
sit
cuiusnam modi
est
?
Superbi
[I]
Tarquini
igitur
[II].
>)
somnium
Brutus
Eius
videamus
troch. sept.
(15-22).
3. visas est Heinsiautis, visust Laiiibiiius. pastorem Orelli, pastor M. 4 sq. inversuni in Ubris ordinem correxenint Fruler et Muret.
7.
connitier;
comidcr
B.
Hciiisius
10
maxime
I.
L^W.
pr .; ac post
maximum
add
libri.
i2liquier,
Quoniam
))
sens temporel,
iinpelii
nocturm
la
tombe de
la
nuit
8. ad
casum dari
me consilinm
petiint
TEXTES LITTERAIRES
219
si
Quaeque agunt
Minus mirum
135 Proin vide ne
Is
vigilantes agitantque, ea
cui in
est,
sed di
[improvise offerunt.
15
quem
tu esse
sapientia
munitum
expellat
Teque regno
nam
id
Populo commutationem rerum portendit fore Perpropinquam. Haec bene verruncent populo [nam quod dexterum 20 140 Cepit cursumab laeva signum praepotens, pulcher[rume Auguratum est rem Romanam publicam summam
[fore.
III
15.
Christ; di
Elieiis
.
mirum Maniitiiis, mirandum en; mirandum, di, deleto scd, rem tantam Neukirch, in re tanta oj inproviso m, visa ofTerunt oui. Ed., se offerunt Cautabr 16 dputas
;
t{*,
Heimius 18 que om. Heinsius, 17. egregium t,corr. Both id. om. Ed. ostensum Ed. per20. perpropinquam Tunibe propinqua Leidd. AB Vind., propinqua Heins Ed. dexterum Vosshis, ad dexteram m. 21: caepit Leid. A, coepit Leid. B. 142. Varron L. L. V, 80 consul nominatus qui consuleret populum et senatum, nisi illinc potius unde Accius ait in Bruto.
.
siet
Niebubr
220
INCERTA IXCERTORUM
Aiax
Aperte fatur
lubet, potiri
dictio, si intellegas
;
studeamus Pergamum.
profiteor esse, mest
Quem
5
ego
me
aecum
frui
5
Cuius
Quod omnes
10
solus
neglexit fidem
institit.
Quod
ni
Istius percepset
XXX
se aliquot coda
iimle sei
Marx
Pergamum
.
Pergamo
? 4
Beru. Herb.
Paris,
Par.
mea
profiteor
esse Turfieb. 6
virtutis Batiib
Darmst
Darmst.
deux suivants proviennent sans doute de VArsuppler
Ce fragment
5
.
mihique adiudicarier
^ea^
III,
XXXI
<p
Palamedi Banib
IVuer^h.
a,
Palamedis
6
percepisset
pers-
Gud.
Wakefield
tum Bern
I
.
Il s'agit
et
Ovide Metam. XIII, 56. extinxevi n'avait devin cf. Virg. Aen. IV, 606 percepset , 5 impudence . 6 fide erepsemus Horace Sat. I, 5, 79. audacia
;
4 Palamedi
institit
coepit,
cf.
;
:
gnitif.
TEXTES LirrERAIRES
221
Aiax
Vidi
te,
manus
atque
Adsum
alta
[ardua,
20 Maxumis, ubi
Per speluncas saxis structas asperis pendentibus rigida constat crassa caligo inferum.
15-15. Charisius
G. L.
I,
:
284 K.
'
per
q.
mycterismon,
s.'
id est
quam
vidi te e.
quodam
non fortem.
Ribb.
XXXII
(61).
Sn. iamb.
16. Quintilien VIII, 6, 10. Ribb.
XXXV
.
ferron an
f.
Bcheler ferro
turres
a.n
Bamb
ferro
I.
non
L.
alii
moerus
ttioer[um
I-
cf. portas
I.
C.
C.
Argivom
gn. pi.
Appartient
sans doute
au Philoctte d'Accius
17.
ibid.
387. Ribb.
XXXVI (70).
Sn. iamb.
vel poeta codd. 16,
Hraclides d'Accius?
XXXVIII
696
:
37.
Ribb.
(75).
Sept,
partibus aer.
inferum
.,
222
^ V _w _w_w _ posquam
pater
Puerum
interea optruncat
membraque
:
articulatim
[dividit,
id ea gratia,
dum
maeror tardaret
se-
[qui,
Non quod
et segetis
armatae
[manus
30 Refugere oculi, corpus macie extabuit Lacrimae peredere uniore exsanguis gnas
;
21-27. Cicr.
de Nat.
Deor.
III,
XCIII (165).
Sept
I.
troch
posquam Leid
tirs
postquam
la
I,
tes o.
Vers
sans doute de
Mde
d'Accius.
per
:
28-29. Charisius G. L.
284 K.
paralipsim,
e. q.
s.
cum
id.
volu286.
mus
1.
tamquam
.
non
Ribb.
XCIV(i72).
cod
.
Sept, troch.
p. 2S6 latronis
statiii
memoro
etdomus
tirs
oppressi
cod. p. 284.
2.
ista
.
p.
cod.
p. 286,corr.
Lindemaun armata
de
la
cod.
Vers
imits d'Euripide,
Sn. iamb.
umorem
Reg Pith.
.
situ intoris
Mon.b.
mucoris
TEXTES LITTERAIRES
223
Simm
w_
v^_
w nilne
te
35
Horum
meae
nil fraterni
nominis
Sollemne auxilium
et
numen
Pietatis
movet
LUCILIUS
LIBER
Quo populum
atque urbein
Amplius Romanam.
Infamam 7
honestam
turpemque
odisse
popi-
[nam
3.
pedore
= paedore.
G.
qtie
devant
intonsa
du vers suivant.
Medus de Pacuvius.
.
280 K.
zeugma.
plures sententiae
Ribb.
CXLVI
hominum
te codd.,corr.
Ribb. 4
nomen
;
coda.
corr.
Haupt
Non.
rios,
cf.
Ernout Elm. dialect. p. 218 infamam honestam, codd. infamem turpem atque inhonestam,
Passerai,
224
ww \j^
5
\^\j
^w
wv^
ut
Nemo
nostrum qain aut pater optimus divom, Aut Neptunus pater, Liber Saturnus pater, Mars
sit
siet ac
dicatur ad
uuum.
LIBER
II
Nam
10
quid moetino subrectoque huic opus signo Ut lurcaretur lardum et carnaria fartim
?
Porro conficeret
_wv^
^w v^v^ _
lepide
ut iure peritus
Qi-iam
Xis'.
compostae
ut
tesserulae
[omnes
Arte pavimento atque emblemate vermiculato.
12,
Marx
19-22.
lib.
in
librum
II
transp.
Marx, 75
9-1
1.
cf.
seq.
:
:
cum
3
Nonius 10, 27 lurcones dicti a lurchando lurchare est cibum sumere. Lucilius Sat.l. II ; Marx 78-80. I. Moetino cuuiniaiusc. Lindsay. subiecto, codd.,corr. F. Doiisa. parum codd., del. Lindsay, porro Marx. forme ancienne de niutiniis cf. niiito priapus 1. moetino;
aviditate
Hor. Sat.
2.
I,
Festus 142 L.
2, 56;
Tiilini sacelluin,
comederet.
12. Charisius
82
Marx
;
III,
43, 171
Marx
I.
84.
X'.;
compostae! Wilkins.
2. arte
s. e.
sunt
cf.
Virg.
Aen.
I, 6^<^.
pavimento
dans un carrelage
TEXTES LITTERAIRES
15
22 5
atque Sabi-
Graecum
te,
Albuci,
quam Romanum
[num,
Municipem Ponti,
Praeclarorum
Tritani, centurionum,
ac
hominum
primorum
signife-
[rumque,
Maluisti dici. Graece ergo praetor Athenis,
Id
quod
maluisti,
te,
cum
ad
me
acccedis,
:
[saluto
20
Lictores,
turma omnis,
[chorusque
:
\xipt Tite
Hinc
hostis
mi Albucius, hinc
[inimicus.
LIBER
III
Tu
mecum
Partisses
-WW
\J\J
.^
2)
Degmmabis,
13-21. Cic. de Fin.
uti castris
I,
5,
Marx
7.
chaere,
Marx cum
:
codd.
chorusque
est
cohorsque Mauutis.
2.
municipem Ponti
33.
Cicron de Sen.
force physique.
il
primorum
i^r
cf.
terme technique
signt/erum
:
pritnores,
qui combattent
maluisti escorte
:
au
rang
gn.
plur.
trisyllabique,
Horace
ceux
4.
:
6.
turma
du
prteur,
cf.
Nonius475, 23 partiret pro partiretur... Marx 97. Nonius 63, q grumae sunt loca mdia, in quae directae quattuor congregantur et conveniunt viae. Est autem gruma mensura quaedam, qua fixa viae ad lineam deriguntur, ut est agrimen22-23.
.
24-25
sorum
Marx 99.
15
226
omire
iter
est
Verum
Susque
Illud
haec
ludus
ibi,
susque
omnia
deque
[fuerunt
et
deque fuere,
inquam,
omnia ludus
[iocusque
:
30
opus durum, ut Setinum accessimus finem, Aigilipes montes, Aetnae omnes, asperi Athones.
est
quicumque
adoritur.
peloris
ab eo
Nonius 489, 13 (qui fait tort de lbsiislQ syn. de hhrisus) quod est labos, labosum facit non laboriosum Marx 109. 27-30. A. Gelle XVI, 9, 6 Marx 1 10.
;
2.
et
haec
Doiisa,
ea
Baehrens.
4.
aigilipes
\
h.\y\\\-ii
Francken
:
Loewe Prodr. 337 et Hosius cj. Homre I, //. omnes ocres, Loewe Gloss. Nom. 229. de haut en bas expression de mpris ou 2. susque deque ludus iocusque: expression d'indiffrence cf. A. Gell. ad loc. proverbiale, cf. Trence Eun. 300 ludum iocumque dicet fuisse ilhtm alterum.
atyt'Xijro'.,
: ;
31. Priscien
32.
G. L.
II,
501, K.
;
Marx Marx
120. 127.
i;
No;c
=r
noctis (adverbe)
cf.
A. Gell. VIII,
Macrob.
I,
4,
19.
5
.
ostrea
generis feminini.
Lucilius
Sat.
IX (Marx 328)
si ostrea
quid ergo,
cerno,
?
cognorim fluvium,
Umum
ac
\
(Marx
idem.,
quid ergo
lib.
? si tetiera ostrea
hoc
nummum
empta
TEXTES LITTERAIRES
Taiitalus, qui poenas
22/
poenas
ob
facta nefantia,
35
Pendit
expergitus clamo
LIBER IV
Aeserninus
fuit
40
dignus locoque.
Cum
et
vincam,
si
id
quaeinquit,
[ritis
34-5.
36-7.
Nonius 489,
15
Marx
II,
140.
Diomde G. L.
:
376, K.
Priscien G.
L.
513, K.
Marx 142.
38. Nonius 206, 17
lius lib. III...
Forum
:
generis
Marx
146.
59-42
L. Sat.
Nonius 393, 33
;
lib. IIII
id.
257,
parare . Cf. Quint. IX, 4, 38 ; Cicr. de Opt. Gen. Orat. 6, 17 Tusc. II, 17, 41 ; Orat. 48, 161 ; ad Quint, fr. III, 4, 2. Miu-x
149.
I.
Tiirnhe.
2, ista cod.
pro locoque
eodd.
p.
corr. ex Cic. unae codd., munerc, Non. 257; illa 393, Cicer. homo secum multo 257. 3, pAcidaune, codd. ilnd.
;
43-48.
anime...
sit
hoc
Marx 153.
228
Verum
illud
credo fore
in os
prius
accipiam
[ipse,
45
Quam
gladium
in
stomacho
furia et
pulmonibus
sisto-
Odi hominem,
Nobis,
iratus
[quam
quam
dextrae gladium
dum accommodet
alter
;
illius,
cferor
[ira.
50
atque
articulis
nam,
ut nobis
talus
ge-
[nusque, est
3. sur'ia, coihl
,
.
sura Rossbacb
alil.
vobis
K.
Lucilius
in III
Aethiopus
dixit
Nonius 206, 27
.
fulmcntum neutro.
tcminino Lucilius
S.
IV
Marx
160.
corr. Scaliger.
:
fuldum, codd.,
51-2.
Nonius 207, 29
genu neutri
est generis.
Masculin!...
Marx
53.
id.
cum
appel-
lavit vertebras.
Nonius
s.
16,
29
succussare est
86, 1}
V. caballus.
Marx 165.
TEXTES LITTRAIRES
229
se.
j-^^ _w qui
comedit
LIBER V
5 5
quaeris, docebo,
in
maxima non
[est
hominum
velis,
Ut per<Ci>isse
Debueris.
quem
visere nolueris,
cum
5
Hoc
nolueris et debueris
te
60
Si
minus
delectat,
quod
atsyvsv
et
Eissocratium
[hoc
Ar,pw5s{7que simul
totum ac
si
<j\j\>.\>.zip(XY.i(iioz:,
Non operam
54. Priscien G. L.
perdo,
tu hic...
II,
522, K. In edo
unum anomalum
invenidice:
tur
Commanducatur totum
in
cotupexa comestque.
;
31,
81, 29
Marx 179.
2.
comisque
codd
corr. F?
55-62.
2.
A. Celle XVIII,
8, 2
Marx 181.
6.
atexnon codd.
(quod atechnon)
7. yXTjpwicjque codd. ferme, lerodesque Marx axr,(ij8c; Marx. Studcmund et Hosius, miraciodes Marx. Ces vers proviennent sans doute d'une ptre un ami ngligent, qui devait tre en outre un puriste d'o les vers 5 et suivants. Aprs pars hominum il y a une lacune les vers suivants sont prc:
ds dans A. Celle de
2-3
.
tuenim
tali es socordia.
;
la
cf.
l'expression
abire ad
plures.
4-5.
velis,
volueris, debueris
7.6. Eissocratium
r=
hov.^i-zzivi
un
Je
mon
temps
l'entretenir
230
Si
tam corpus loco validuin ac regione maneret Scriptoris, quam vera manet sententia cordi.
65
Lippus edenda
cepa
Nam
Hoc
70
si,
quod
satis est
homini,
lioc
id satis esse
potis[set,
sat erat
nunc cum
non
est,
qui
credi-
[mus porro
Divitias ullas
animum mi
expiera potisse
LIBER VI
_ww _ non
te
63-64. Nonius
I. loco ac regione
:
173,
16
sententia,
sensibilitas
cf.
Marx
II,
189.
hendiadyin frquent,
Lucrce,
534. 2.
cordi
locatif.
I,
65. Charisius, G. L.
100,
Scliol. in
Verg. Gcorg.
Masculin! ...
I,
120;
Nonius 209,
193-
intiba
generis
neutri
Marx
Marx 195.
eo distant quod mulseu conti203.
et satis
tum
I
.
V.
Marx
Dousam
potisset Iiinius.
potisse
posse LA'^
Marx 234.
TEXTES LITTERAIRES
23
serves nec
est
nec
cornes
[ullus,
Bulgam,
et
quidquid
habet
nummorum, secum
[habet ipse
;
:
Cum
75
tenti
Hoc
_v^v^
tu apte credis
quemquam
impune
rati
latrina petisse
_ww _
peccare
sunt
80
rostris
atque
heiulitabit,
72-5
Nonius 78,
lib.
quam
et
crumi-
nam
veteres appellarunt
Et est
Lucilius Sat.
VI...
et
F? 5-^ ; cf. Havet Arch: f. K. Z., XL, 112 sqq. in una corr. Lachmanu. seti hominibus b. h. corr Marx. 4 c^nocod. 76. Nonius 181, 27 tenta dictum pro extensa Marx 251 77. Nonius 212, 13 latrina gnre feminino; et est lavatrina, Marx 253. quod nunc balneum dicitur. hoc hic Marx crdit codd. corr. Dousa. 78-9. Nonius III, 23 facul pro faciliter; huic contrarium est
lavit
L, Lindsay
Marx
lavt
lut.
Lex.
II.
Gr.
XV, ^/^
Jacobsohn
difficul.
Marx 258.
.
nobilitati
est
Marx.
clamare
:
80-1. Nonius
2i,20
.
quiritare
tractum ab
is
qui
Quirites invocant.
2. angarius
:
232
<ex>pingor.
caries,
Ne
85
auriculam obsidat
ne vermiculique
Quos
oculi
et
qualia
[sunt
si
collus
Qui
Fautorem ostendat,
fore
amicum
polliceatur
Sat.
I
cxpoliat...
Lucilius
sador subbellor,
codil.
coir.
Tiiriieh.
2 pingor codd.
expilor
Nonius 21, 26
caries
est
vetustas vel
putrilago
Marx
vermiculi qui
Marx
5
ex Laclwuinn.
.
.
Marx
267.
quos
86.
line...
queis lunius.
"
Nonius 200,19
coUum
;
collus
mascu-
autem dandi qui purissime nunc dicitur, sed facic dixerunt... C. Caesar in libro de analogia secundo huius die et huiusspecie dicendum putat. Marx 26Q
87-8. A. Celle IX, 14, 21 In casu
locuti sunt,
non
faciei , uti
TEXTES LITTERAIRES
233
Primum
90
fulgit, uti
caldum
e furnacibus ferrum.
Tristes, difficiles
LIBER
VIII
est,
pernix,
Quod
puero
similis
Gallinaceus
Altius
cum
^in^
digitos
primoresque
erigit
unguis
LIBER IX
95
Marx 291.
fornacibu', /. Dousa
;
furnacium(-tium)(;o(W.
.
furnacibu'
p.
iWrtr.v,
Lindsay
Cf.
175,5. v, fui-nus.
Marx 293.
91-2. Nonius 489, 23 gracila est pro gracilis... Marx 296. 93-4. Nonius 427, 25 priores et primores hanc habent diversi-
tatem
priores
res.
.
quaeque
in
primores
summae
;
2. mtelitus, codd.
sustulit in
Aldine
intulit in Lcichuiann
altius
Marx.
95
.
cf.
Non.
Marx
:
320.
.
redandruet, Lindsay
cum
codd.
Nonii; inde
at cod
Festi.
234
ad faciem
et
si
Nummi
Non
Cognoscis
100 Pars
est
primum
hoc,
quod
dicimus esse
[poema^
parva poesis
est.
Una
Oji;
unum,
5
Versum
unum
culpat,
verbum,
enthymema,
[locumve.
olim cdd.
ul viil.
solum
Lipsiiis.
:
Marx 334.
:
2.
numi L'
:
numini B* C^
cf.
minimi,
A^.
subit
obsit codd.
:
assis Lips.
si nihil,
etc.:
phrases nominales
nihil
ad faciem,
Plaute
poesis et
;
textus scriptorum
Marx
338.
Marx
341.
:
:
totaque totum totaque illa summa est, codd. corr. I. Doiisa una est, una ut Osai; annales E. Marx. 3. sunt Lachniann estoc codd. t.oz Lachm. opus Marx. ut codd. 4. est maius codd. Marx, et Lindsay. 7. locumve Lachm., locum <unum> Marx. locumque vel locum, codd. 1-7. Mme dans doctrine dans Varron Parnienone 398 cit par Nonius 428, 19 poema est lexis enrythmos, id est verba plura modice in quandam coniecta formam. Itaque etiam distichon, epigrammation vocant poema. Poesis est perpetuom argumentum ex
Ilias
TEXTES LITTERAIRES
2^$
'A' primum
Deinde.
est,
nomina
II o
'Aa'
primum
longa,
<Ca^
brevis
syllaba.
Nos
tamen
unum
[pacte
Hoc faciemus
Scribemus
et
uno
:
eodemque,
ut
dicimus^
pacem
placide
rythmis, ut
nius R. G.
IXia,
Ilias
la
Homeri
60
r)
et
est ars
;
rerum. C'est
I,
reproduction de
doctrine grecque
;uotir)at;
.
cf.
earum Aphthofj.
p. o
W.
II,
25,3 Sp.
[jlv
yp r.iia
7ioir|ij.a
per
adiectionem
scribi
videntur esse
vitiosa,
cum
Nam
singulares vocales
satura-
Unde etiam
ait e.
Lucilius, in
s.
rum
3.
de orthographia praecipiens,
a
q.
primum
codd.
aa
geminum
le
Rihbeck.
<a>.
Rihb. ab
Goet:(j-Schoell
3.
La notation de
la
;
longue par
cf.
redoublement de
la
voyelle
se
;
rencontre en osque
Maatreis
quelques exemples
pigraphiques
en
latin
paastores, miliaire
de
dissyllabe.
II.
^Ape "Aps
E, 31
fervit
114*
Nonius 503, 21
pro fervet...
:
Marx 556.
Cf. Accius
Fervit.
236
115 Fervit
aqua
et
fervet
fervit
nunc, fervet
ad
[annum
Meille
hominum, duo
.
*"
[utroque opus,
meiles
Meilitiam
Tenues
'/'
:
pilam
Quo
Quae
piso, tenues. Si
iacimus, addes ^e
iioc
ut plenius
si filius
Luci
.
solum, ut
Corneli Cornificique
lam puerci
venere
'c'
postremum
solum
fict.
facito
[atque 'f
Ut puerei
plures fiant.
T
,
'<"',
si fiicis
hoc unius
125
cum
dare furei
('
Hoc
Quint.
illi
factum
6, 8
;
est
uni
'/'
;
K. Priscien G. L.
Nonius 503, i Probus G. L. IV, 241, Marx 357. ai annum post annum dans un an . 116-119. Terentius Scaurus G. L, VII, 19, K. Velius Longus
115.
I,
II,
478, K.
56,
120. Charisisius G. L.
56,
1,
78, K.
;
Longus G. L. VII,
K.
Quint,
15.
I,
7, 15
Cha-
126-7 Velius
2.
I.
tiam Seal.
piso
Seal.
;
i
meiles;
meili3.
ipso codd.
id.
:
5.
fecerit
ferit /.
Dousa
feceris,
F. L.
Schmidt
3.
solum,
colum
eodd.
tenues
abrge subjonctif.
TEXTES LITTERAIRES
237
fit.
Haec
illei
fecere
addes
'e',
ut pinguius
_v^w abbibere
<hic>
non multum
est
'd'
siet
[an 'b\
130
^^ v-/^ ^^
'^'ne
atque
est
accurrere scribens
an
non
quodquaeras eque
labores.
Pelliciendus ,
quod
est
inducendus, geminat
'/'.
LIBER XI
Magnus
135
Lentus.
fuit trico
nummarius, solvere
nulli
abbire
G. L. VII, 63, K. Marx 374. non codd. corr. Marx. non multum est: cf. Virgile Georg. II, 272 Martial I, 130-1. Velius Longus G. L. VIII, 62, K. Marx 375.
129. Velius Longus
:
;
108, 7.
I.
scribes codd.
scribas
Dousa
scribens ego.
2.
aeque
codd.,
corr.
Marx.
:
eque labores
tmse,
cf.
deque petigo,
deque
dicata,
Marx 983,
997sitio
132. Cassiodor. ex Cornuto G. L. VII, 49, K. per vero praepoomnibus intgra praeponitur, nisi cum incidit in / litteram, adviri
geminare ma-
quam
r litteram
exprimere...
tricones,
:
Marx 581.
morosi
et
133-5.
Nonius 22, 30
1.
ad reddendum duri.
Lucilius sat.
XI.
(lentus)
id est facilis.
Marx 413
238
Quintus Opimius ille, lugurtini pater huius, Et formosus homo fuit et famosus, utrumque
Primo adulescens
LIBER XIV
pane
et
viscre
[privo
1^0
Quod
viscera
[largi.
LIBER XV
Multa
homines
portenta
in
Homeri
primis
versibus
[ficta
Monstra putant
quorum
et
in
Polyphemus
[duccntos
[lum
Quam
malus navi
in corbita
maximus
ulla.
sum dictum
3.
136-8. Nonius 505, 32 fama est rursus infamia infme... Marx 418.
da, codd., corr
.
unde
et
famo-
dare Turnch
>(
et
Marx.
. .
Lucilius
XIV.
.
..
Marx 475.
longue,
21. tuquidem
avec m bref;
hocc,
compt
est
comme
de
*hod-ce
141-4.
Nonius 533, 16
.
corbita
genus navigii
versificata
5-*-
tardum
et
srande.
I
.
Lucilius Sat.
1.
XV.
Marx 480.
C^,
versus
ficta
D*
corr. Roth.
2,
TEXTES LITTERAIRES
145 Terriculas, Lamias, Fauni quas Pompiliique Instituera Numae, tremit has, hic omnia ponit.
239
Ut pueri
Vivere
et esse homines, sic isti Vera putant, credunt signis cor inesse in
veri nihil,
omnia
ficta,
wv nemo
Hune milli passum qui vicerit atque duobus Campanus sonipes succussor, nullus sequetur
Maiore in spatio ac diversus videbitur
ire.
Paenula,
si
Utilior mihi
quam
sapiens.
I, 22, 13; Epitome 22. Marx 484. omnia, codd. : corr. Lachmann. 6 fctorum, Marx. I. 2. Fauni Numaeque Pompilii: nom. plur. 2. hic omnia ponit hic adverbe cf. Cicronde Fin. II, 8, 24.
4.
151. CharisiusG. L.
I,
96,
K.
tam Verrius
tradit, et
sicmultidixerunt
cum
7.
adspiratione dixerit.
I.
Marx 496.
de mille substantivo,
cf.
152-4. A. Gelle
16, 10
Macrobe
I,
5,
Marx
506.
I. milli abl.
de mille
construire
Campanus
sonipes
. .
succussoi
2. nullus
non sequetur, cf. Plaute Rud. 143 nullus venit. Marx 510. 155. Nonius 490, 24 holerorum pro holerum. holerorum cf. dat. pi. holeris Cato R. R. 149, 2.
.
{=
le
cheval dont
je
viens de parler).
quam
supra tunicam
Marx 515.
corr. lunius.
cf.
paenulam codd.:
Cicron Leg.
I,
i, i.
240
Rex Cotus
ille
<se4>
demagis
istos
LIBER
XX
LIBER XXVI
_^ _^ _^ _^ _
158- 160.
Nonius98, 17
;
Marx 527.
1.
corr. Saumaise.
2,
novissime, codd
et
:corr^
Lindsa\\.
.
cf.
demane
demain
guberna pro gubernacula. Lucilius Sat. pari ratione in lib. XX... Marius Victorinus G. L. VI, 56, K. versu et apocope recepta est, id est subtractio syllabae syllabarumve
161.
cuiuslibet
Nonius 490, 30
facta
quae sive in
verbo, sive in
tur.
I. liate
.
*)
proras detcndite
et spo-
gub.,
Mar
Vict.
guberna,
repris par
Cf.
replet te laetificum
gau
(= gaudhim)
inluvies, sordes... Lucilius lib.
162-3.
Nonius 125, 34
XXVI...
Marx 599.
TEXTES LITTRAIRES
Frigore, inluvie,
24 1
incuria.
inperfundie, inbalnitie,
Ut
Romanus
populus
victus
vi
et
superatus
[proeliis
[omnia.
Di monerint
meliora,
amentiam avermncassint
[tua
me
ac
deargentassere,
inperfundie
inperfunditie
Guiet
inbalnitie,
inperfunditic
Marx.
2. inperfundie, inbalnitie, crations
de
Lucilius pour
rendre
le
Le
livre
XXVI
est
en septnaires tochaques.
164-5. Nonius 437, 17 bellum et proelium hoc differunt, quod proelia partes sunt belli, hoc est in bello congressiones. Lucilius
lib.
XXVL..
:
1)
420, 31
vis est
celer
impetus...
Marx
613.
I.
vi
420
iihi
legitur vel.
166.
Nonius 74, 22
:
averruncare,
avertere...
id.
507, 24
Marx 653.
depeculassere vel
depoculassere codd.
.
depoclassere
;
L. F.
2.
depeculassere an/J.
despe-
16
242
infelix
lignum sabucum
[vocat
LIBER XXVIII
170
w_ w_
v^ v^_
hoc eu m
feceris,
Cum
Non
ceteris reus
aderit
p-/af
hominem
et stoechiis
simul
Privabit, igni
cum
et
aqua interdixerit.
et
Duo
175
0'''i
corpore
posterioribus
Stoechiis,
id maluerit, privabit
tamen.
LIBER
XXX
Lucilius
lib.
XXVII...
Marx 733.
I
.
miserinum
s\gn\m\ codd.
miserrimum Ma/vv
:
f.v
LB^
1
.
vocant lun.
sbiimm avec
septnaire trochaque.
31, p.
340, 23
Hagen. Marx
784.
2.
Lio
L.
Cornlius
Lentulus
Lupus
index improbus
fuit
I,
Schol. Horat.
67.
Il
est
encore
nomm
par Lucilius
te et
54
"
iura
'.
siliiri.
^p'/.^'-i
'
non aderit
non adesse
'
faire dfaut
:
honoribus
aniniti
principia.
cum
et
et corpore...
privabit tamen.
:
quae postremo
dixi.
Snaires
iambiques.
177.
Nonius 275,
concelebrare,
diffamare
dictum a cel
XXX...
Marx 970.
TEXTES LITTERAIRES
IXCERTAE SEDIS RELIQ.UIAE
245
^^
fit
Inguen ne
180 Nunc vero
existt, papulae,
mani ad noctem,
festo
Totus item pariterque die populusque patresque lactare indu foro se omnes, decedere nusquam. Uni se atque eidem studio omnes dedere et arti, A'erba dare ut caute possint, pugnare dolose, Blanditia certare, bonum simulare virum 185
Insidias facere, ut
si
[se,
hostes sint
omnibus omnes.
cognitus qui
sis
!
O lapathe,
In
ut
iactare,
nec es
satis
quo Laelius clamores, sophos ille, solebat Edere, compellans gumias ex ordine nostros
L. VII, 96;
la
178. Varron L.
1
30.
Sur
la
rduction de
tama
cum
p.
descendit et
tumorem
v.
facit...
Marx 1195.
dial.
Ernout. Elm.
125.
iioxit
subj.
opt.
du
180-6. Lactance Inst. V, 9, 20; Marx 1228. I. a mani cf. Plaute Most. 6. botius vir 534
salut, et aussi
de recommandation
5,
II,
ilicimus.
Snque Epist.
.
i.
187-192
I.
Cicr. de
Fii;i.
i.
24.
Marx 1235
.
iactare^
iactaris,
e.
iaces conteniptus
3.
gumias,
cf.
244
190
Publi, o gurges,
Galloni, es
homo
miser
[inquit.
Cenasti in vita
numquam
bene,
cum omnia
[ista
in
5
Consumis
squilla et acupensere
cum decimano.
sollo
dupundi
verum
195 Ouis in versamur, quis in vivimus rbus potesse; Virtus est, homini scire id quod quaeque habeat
[res
;
sit,
hones-
[tum,
Quae
turpe,
5
[inhonestum;
Virtus quaere ndae finem
rei scire
modumque
;
200 Virtus
divitiis
Hostem
Ernout Elm.
personnage.
II,
esse
dial.
177.
4.
Cicr. pro Quinct. 94, de Fin. 11,90; Horace Serm. cum squilla et acupensere 6. construire 2, 47 et scholiaste.
decimano.
militaire
cf.
P. F. 62 L.
et
magna.
30.
Nam
decumana ova dicuntur et decumani fluctus quia sunt ovum decimum mains nascitur, et fluctus decimus fieri
maximus
S
dicitur.
I,
2,
49
Metam.
XI,
193
mus.
Lucilius.
id est
non
tota.
Marx
15 18.
I. dirimit:
sollo
:
redimit Dousa.
ace. pi. n.
tota
osque,
cf.
Ernout Elm.
dial.
229
non
sollo
dupundi :=
non dupundi.
5, 2
re
Lachnanu.
11
cod. S. (Paris.),
245
Hos magni
205
facere, his
bene
velle, his
vivere ami[cum,
Commoda
Deinde parentum,
postremaque nostra.
TRABEA
Lena delenita argento nutum observabit meum, Quid velim, quid studeam. Adveniens digito [inpellam ianuam,
Fores
Alacris
patebunt.
De
me
[aspexerit,
[meum,
5
Mihi
se dedet
fortunis
[meis
summum
esse erro-
[rem arbitrer.
magis
12 patriae
une
;
codd.
patriai
Burid
mann
I.
attribuer
juste valeur.
52.
5.
qiiod
expression vague
cf.
(=
ce qui en est
I,
Sur
la
Tusc. IV, 31, 67. Ribb. I (i) Sept, troch. Cicr. Tusc. IV, 15, 55. Ad Fam. II, 9; de Fin.
II
II, 4,
13.
Ribb.
Ce sont
246
AQUILIUS
Ut
illura di perdant,
primus qui
lioras repperit,
!
Quique adeo primus statuit hic solarium Qui mihi comminuit misero articulatim diem.
Nam
5
unum > me puero venter erat solarium omnium istorum optumum et verissu[mum 5 Ubivis monebat esse, nisi cum nil erat. Nunc etiam cum est, non estur, nisi soli lubet.
<;
Multo
solariis,
aridi reptant
fam.
CAECILIUS STATIUS
actutum
1-9.
voltis,
est
noltis,
non empta
[est
facetia
A. Celle III, 3, 4 alias probavit (Varro) adductus filo atque sermonis Plauto congruentis easque iam noniinibus aliorum
quam nuperrime legebaNani cum iu illis una et viginti non sit et esse Aquili dicatur, nihil tamen Varro dubitavit quin Plauti foret, neque alius quisquam non infrequens Plauti lector dubitaverit, si vel hos solos ex ea fabula versus cognoverit, qui quoniam sunt, ut de illius Plauti more dicam 'Plautinissimi', propterea et
nomen
Boeotia.
meminimus
e. q. s.
cos
et
I.
ascripsimus.
1-9.
ta.
Parasitas
ibi
esuriens haec
dicit
Ribb.
fr.
Sn. iamb.
4.
unum
Herl:^,
om.
6 ubi
iste 'o,
corr.
Ribb. 7
quod
},
corr.
oppidum w,
transp.
adeo oppletum
arida Hert:^.
est
oppidum
solariis
Hosiiis. 9.
6. esse, de edo.
quand il y a <^ de quoi manger >. Outre ce passage, on ne connat de lui qu'un vers. I. Diomde G. L. I, 586 K. apud veteres reperimus nolumus non vultis f ut est in Aethrione apud Caecilium.
7. qiiom est
:
id
quod
Ribb.
Aethrio
noHis
:
TEXTES LITTERAIRES
2^7
^_ quamquam
Advenio, ne
Reare
:
tibi
me
esse
si
audibis maie,
maie
Itane
Itanest
<C Est
>
socium
sauciat.
Mane,
coepiam
eum
dici
obnoxium,
obnoxius
dicitur,
incommodari
est,
habeat
ille
ali-
quem
noxae, id
est
...quae vero
gram-
unam
:
tantum
modo
usurpationem
notasse,
est in
cum
e. q.
significatu,
s.
Chrysio
I
3. dicis
an dices?
C'est
un
C. L. II, 354 K. apud antiquos hic et haec memohoc memore proferebatur. In quo testis est Capcr, antiquitatis doctissimus inquisitor. Ostendit enim Caecilium in Epiclero sic protulisse e. q. s. Ribb. I (30) Sn. iamb.
5-6. Priscien
ris et
:
invenitur Spengel ex duobus codd. inventas , est inventus Bothe. immemoris. On a de mme praecoqiiis, coiicordis, etc., cf. v. 10.
I
.
7-8.
Donat
in Ter.
Ad. IV,
5,
34.
Ribb.
Ex hautu hestos
(cf.
Gicr. Tusc. V, 12, 36) I, 38. Sn. iamb. plena w, corr Lindebrog.
.
9.
Nonius 89,
1 5
((
coepere,
incipere.
Caecilius
Hypobolimaeo
Rastraria. Ribb.
V
:
obsecro Spengel
obscuro codd.
248
10
Modo
fit
Communis,
Is
dum
id
quod
petit potitur.
demum
:
miser
est,
qui
aerumnam suam
et factis facit, si
nesciat
[occultare
Foris
ita
me
uxor forma
laceam,
qui
tamen indicium,
Quae,
I
nisi
nolis
habet
[sapiet de
5
me
discet,
Qui
[atque arce.
Dum
eius
mortem
inhio,
egomet
[mortuos.
placet,
eo privatum
it
me,
>
me
clam
se
cum mea
ancilla ait
consuetum.
Id
:
[me
arguit
me
[optudit,
20
Aequalis et cognatas
suas
10
Quis vostrarum
II,
lo-ii. Priscien G. L.
282 K.
quissimi
nomina-
Ribb. Karine
(108-109).
Dim.
cf.
12-26. A. Gelle
citt
quos imi-
Plocium
;
(142-157).
;
Octon. anapestiques
;
9.
Ttram.
crtique
10. Sn.
iamb
14. Sn.
iamb. Gf.
;
Skutsch. Pauly
Wissowa R. E.
Bcheler
nescit
5
:
coniques d'aprs
nesciat Ribb.
et
ou glydiffrer
Phil.
z'el
Slransp. Ribb.
Dum
Woch., 1884, 6. nequh codd. 2. ferre cocid. corr Ribb. < ego eius mortem inhio, egomet
;
.
>
TEXTES LITTERAIRES
249
a viro
Imptrant suo, quod ego anus modo Effeci, pellice ut meum privarem virum ?
Haec erunt
concilia
hocedie
differar
sermone
15
[misre.
est
[rogas
Va
?
30
Taedet mentionis, quae mihi Qui tandem ? Ubi domum adveni, adsedi, extemplo savium Nil peccat de savio Dat ieiuna anima. Ut devomas volt quod foris potaveris.
Edepol, senectus,
si
nil
quicquam
aliud viti
Adportes tecum,
cum
Quod
In
35
amore suave est summo summaque inopia Parentem habere avarum, inlepidum, in liberos Difficilem, qui te nec amet nec studeat tui.
Aut
w transp. Ribb. 6 quae w, quaen Ribb. 9-10. illam aequalis, 5/i'i/5c/; eam coifa. eam uti venderem. nunc credo inter suas cognatas sermonem serit Ribb. efficiens letram bacch. 15 hodie codd.,
|
corr.
cochl. corr.
Ribb.
Nonius 253, 11 s. v. anima rursum alitusoriset odor. Caecilius: quae mihl... anima. Ribb. Plocium II
26-30. A. Gelle
25, 11.
(i
quam
rogas, Hosius
31-33. Cicr.
venire (1-2)
Cato Mai
8,
advenire,
III,
Synephebi
(199-
209) Sn
iamb
250
40
dissupes libentius
Quem
neque
quo
pacto
fallam
nec quid
inde
[auferam,
Scio quicquam:
Praestrigias
45
omnium
adules-
[centium
<
Nam
4. fructu
0),
corr. Rcheler
6,
13. Ribb.
Synephebi
syllaha
lit
III (2 11-
omnium (seiel)codd.,
Cicero; 4.
rest.
Mantttius.
3. deest
ficri,
non
5
49.
Nonius 483,
est lac...
TEXTES LITTERAIRES
50
25
putet,
summum
esse
inperitum existumem
manu
sit,
Quem
Quem
sapere,
contra amari,
quem
expeti,
quem
arcessier.
SEXTUS TURPILIUS
Homo
v^_
w_
se
at
etiam
talento
ineptus
meus mihi
tetigi
est
iratus
[pater,
Quia
argenti
veteri
exemple [amantium.
50- S4. Cicr. Tusc. IV, 32, 68 (de amore agens) Ribb.
263). Sn. iamb.
I.
XV
(259-
ego vero
Amorem,
I.
siippl.
Bentley.
L.
Pu
et
morum)
Amici
1.
germanitus.
Non. 491,
Demetrio X,
Turpilius
2.
amanti
corr. Carrio.
252
Sibi
suum amicum
esse
diutinum,
Ere,
ST. Q.uaeso edepol, quo ante lucem te subito rapis, cum uno puero ? PH. Nequeo esse intus,
10
ST. Quid
ita ?
[Stphanie.
PH. Ut
silentio.
soient,
me
curae
[somno segregant,
Forasque noctis excitant
At enim
scies ea
quae
fuisti nescius.
Hortatur hominem,
quam primum
!
proficisceret.
aufer
!
4-6.
Non. 342, 36
dici
modo
iamb.
2.
volunt... Turpilius
summam
amcan^ codd.,
cupidini, lunius.
L. III, 425
K.
Ribb.
Epiclerus
I,
Nonius 501, 19
clero Ribb.
IX
Hetaera
Nonius 470, 39 proficisceret pro proficisceretur. Turpilius Ribb. VI (81). Sn. iamb. 13-14. Nonius 75, 26 attigat, contigat. Turpilius Leucadia
12.
?
.
attigat
corr.
lunius
Sept,
troch.
f.
disposuit
Lindsay:
ne
me
atque aufer
m.
h. q.
e.
TEXTES LITTERAIRES
15
253
prospexit vigilans
Dum
sibi
[virginem
\J
\J
w forte eo die
delenificae ut Atticae
Meretricis ad
me
convene[rant
Condixerantque
Antiphila,
cenam apud
me,
Thais
atque
[Erotium,
<
Lais
>,
Pythias
20
Nemo umquam
Neque turbam
vidit
facere
15. Priscien
G.
L. II,
478 K.
veteres, praeteritum
(173) Sept,
troch.
exhibitor,
Nonius 281, 23 dominus rursum appellatur convivii unde et dominia convivia... Turpilius Philopatre. Ribb. VII (185-8) Octon. iamb.
16-19.
2.
delenificae Juniiis
say
convenerat vel
testatur
:
cum
Non.
dominia
2. meretricis
nominatif
s.
pluriel.
V.
turbam
et turbas
diversam volunt
habere significationem, ut
tiones.
sit
Nos
Ribb.
II
(199-200) Sn.
iamb.
254
FABULA TOGATA
TITINIUS
Da pensam lanam qui non redJet temperi Putatam recte, facito ut multetur malo.
:
licet
fuUonibus quiescant
Eu
ecastor,
si sitis
[moribus
Date
illi
biber
iracunda haec
est.
yj_
w_ <a>>
stultitia cupidinis.
bonomm
gratia
1-2. Nonius 369, 26 putare aptare. Titinius FuUonibus. Ribb. VI (22-25) Sn. iamb. 3. Nonius 98, 20 diu pro die: unde et interdiu dicitur. Titinius FuUonibus. Ribb. IX (27) Sept. iamb. 4. Nonius 486, 12 ibus pro is minus Latinum putat consuetudo, cum veterum auctoritate plurimum valeat. Titinius Gemina.
Ribb.
XVI
moratae
ut
moribus
5.
cod.
N.
Charisius G. L.
:
99
biber, t6 t.'.vm. G.
Fanoius Annaliuni
octavo
6-8.
domina
VI (78) Rythme troch. Nonius 507, 16 facitur pro fit... Titinius Quinto. Cf. Priscien G. L. Il 577 K. Ribb. I (95-97) Sn. iamb. i.a add. Ribb.; 2 bona bonorum Herniaui, bona Non., bonuni parvi ut Prise, ut p. Non. Prise.
;
TEXTES LITTERAIRES
Ipsus
255
quidem
10
Sapientia gubeniator
navem
torquet,
Cocus
fervit,
L.
AFRANIUS
w _ ^ fateor, sumpsi non ab illo modo, Sed ut quisque habuit, conveniret quod mihi,
Quod me non
Etiam a Latino.
5
Hem
isto parentum est vita vilis liberis, Ubi malunt metui quam vereri se ab suis.
9.
Nonius 144,
<t
nevult pro
non
cf.
Plante Trin. 11 56
nisi tu nei'is.
V.
249, 19
confutare,
27 valentia, fortitudo , 503, 4 fervit. Ribb. XV (127-8) Octon. iamb. 1-4. Macrobe Sat. VI, i, 4 Afranius enim togatarum scriptor
commovere
in ea togata, quae Compitalia inscribitur, non inverecunde respondens arguentibus, quod plura sumpsisset a Menandro, fateor, inquit,
e. q. s.
Ribb.
transp.
Both;
quodque
codd.,
quod
5-6.
communia verba
vereor abs
vereor te et
Afranius in Consobrinis
non
usitatior.
Ribb.
(53-34) Sn.
iamb.
Em,
256
w_ w_
Rus
ire,
dotem ne repromittas,
iatites, et
vafer,
Honeste ut
O
10
dignum facinus adulescentis optumas Bene convenientes, concordantes cum vireis Repente viduas factas spurcitia patris
!
!
si
Qui
15
ultro dent
formae
satis.
sollicite
7-8. Nonius 20, I vafrum est callidum et quasi valde Afruni et urbanum... Afranius Divortio... Rihb. I (47-49) Sn. iamb. remittat L : 2 brusire, codd. : corr. Gidielmus repromittat F'/i^
.
corr. Gidielmus,
rtro mittas
:
Rihb.
.
non
est
MuUer
inhoneste
Onions; ludas Fi
laudas
LB^
Sur vafer,
9-1 1.
cf.
Ernout, Elin.
I
dial. s. v.
Nonius 394,
spurcum, saevum
vel
sanguinarium...
Afranius Divortio.
I
.
corr.
Millier
con:
cordesque
corr. Guiet.
et
c.
Both.
vires
codd.,
viris
Muret 4
facias
11-14. Nonius 21, 34 virosae mulieres dicuntur virorum adpetcntes vel luxuriosae.., Afranius Divortio... Ribb. VIII (61-3)
Sn. iamb.
2. si
sum
:
desint Quicherat.
:
Virosus
dicti
Xonius 28, 25 mulierosi mulierum adpetentes. Afranius Vopisco (Ribb. XVI, 371)de
tnnlierosus, cit par
mme
homo
15. Priscien G. L.
mulierosiis coufert
II
me
ilico alio.
242 K. quies quietis. Vetustissimi tamen hoc quoque secundum supra dictam proferebant declinationem.
Afranius in Emancipato...
Ribb.
TEXTES LITTRAIRES
257
viri.
vereatur
Aperto capite,
cum
findat gelus
20
Formosa virgo
Isti,
est
dotis
dimidium vocant
:
Praeterea
Non
potest quin
illa
stacta
longeque
et multis olat.
16. Nonius 496, 41 cum sit veretur illam rem... veteribus genetivum pro accusativo poni placet... Afranius... in Emancipato...
Ribb.
XXI
:
quae
ve
quam
17-19. Nonius 207, 35 gelu... masculini. Afranius Epistula. Ribb. I (104-6) Sn. iamb.
2.
sub divo
corr. Ribb.,
Bi'tcheler. 3. fin-
dit
Quiche rat.
20.
Nonius 318,
III
5,
Ribb.
co^fJ.
Ribb.
1(156-8) Sn. iamb. Pour le sens, d. Plante Trin. 1133. 24. Nonius 147, I olat pro oleat. Afranius
fr.
Fratriis... Priscien
G.
L.
II,
444 K.
Ribb. XII (178) Sept, troch. qui in illas tacta L quin illa tacta
:
B''
is,
codJ. Prise.
que
et cunctis, Prise.
quacumque
Ribb.
17
258
25
Blateres.
Ipsi
me
velle
vestimenta dicito.
occurrit nepos
frigit.
30
Pausillus
criminosa
quam
tu, vipera
Gannire ad aurem
numquam
didici
dominicam.
taxea.
35
Usus me genuit, mater peperit Memoria Sophiam vocant me Grai, vos Sapientiam.
:
25-6.
Nonius 78, 32
((
mendacia. Afra-
nius... Incendio.
Ribb.
G. L. II, 227 K. ipsi pro ipsius Afranius in Omine.. Ribb. IX (250) Sn. iamb. 28-30. Non. 308, 14 Frigere est et friguttire, cum sono sussi. Ribb. IV (245-7) Sn. iamb. iire... Afranius Privigno.
27. Priscien
. .
corr. Diibner
occasionem nacta.
11
gannire
cum
sit
humanam vocem
:
Afranius Prosa
Gannire
2,
e. q.
Ribb.
(282-3) Sn.
iamb.
33. Isidore Orig.
XX,
24
taxea lardum
II
est Gallice
dictum.
Unde
34-5
et
.
poeta de gignenda comparandaque sapientia opinatus, quod eam filiam esse Vsus et Memoriae dixit... versus Afranii sunt in togata,
cui Sellae
nonien
est...
Ribb.
TEXTES LITTERAIRES
2)9
Adeo
Si possent
homines delenimentis
capi,
Omnes
40
Haec sunt venena formosanim mulierum Mala aetas nulla delenimenta invenit.
Praefestinamus quae
sit
causa sciscere.
Quod
sit
necessura
scire,
praesertim in brevi.
in ostio.
45
36.
facere
ipsi
obbrutui.
ipsius
Priscien G. L.
toti (totae
227 K.
pro
Afranius
in
Homine...
ut.
. .
II,
266
modo declinata (unus, ullus, uuUus, solus, totiis, alias) id vum in -/, et dativum in -0 desinentia. Nec solum haec,
quae
simili declinatione proferuntur, sicut
.
sed
omnia
iam
in superioribus osten-
III
gnitif
du type
Ernout,
Morphol.
37-41.
107.
2,
Xonius
aetatem
malam senectutem
veteres dixe-
XX (578-382)
Sn. iamb.
in
42-3.
G. L.
I.
208 K.
necessum... Afranius
Vopisco... Ribb.
XXIX
arse
44. P. F. 17 L.
enim lingua
nius ait...
Ribb. Inc.
IX (415) Sn.
45. P. F. 201 L. obbrutuit, obstupuit, a bruto, quod antiqui pro gravi, interdum pro stupido dixerunt. Afranius. Ribb.
.
Inc.
26o
L'ATELLANE
L.
POMPONIUS BONONIENSIS
< nam
>> urbanatint
[nescio-
v^_ v^_ w_ ^ hucco, puriter Fac uti tractes. Lavi iandudum manus.
Atque auscultare
disce,
si
nescis loqui.
_w
fit,
Kj
More
moriri
suam <i
vir
\j
\j-
w balnea,
1.
Nonius i66, 28
. .
etiam circumvenire.
troch
Poniponius Aleonibus.
409, Ribb.
tangere
(7) Sept,
2-3.
Nonius 516,
15:
puriter.
.
.
Pomponius
Aruspice
ve\
iamb.
Asina...
ut rem, Ribb.
auscultare, audire.
Nonius 246, 18
I
Pomponius
Ribb.
5. Nonius 178, 19 taxim, sensim vel occulte. Pomponius Buccone Adoptato. Ribb. I (25) Sept, troch. 6-7. Nonius 127, 9 irascere, irasci. Pomponius Citharista (eta-
rista,
codd.) Ribb.
vir,
add
Ribb.
8-9.
Nonius 206, 20
forum generis
II
neutri. Masculin!...
Pompo-
TEXTES LITTRAIRES 10
201
Longe ab urbe vilicari, quo erus rarenter venir, Id >> non vilicari, sed dominari est mea sen-
<
[tentia.
Miseret
me eorum,
suom.
_v^
_w ^ _w _w _w
maior,
sed
meus
Frater
postquam
vidit
me
vi
deiectum
[domo,
15
Nunc, quando
Ibus.
Ergo, mi Dossenne,
illud
cum
istaec
Qui
aurum
abstulerit
Non
didici
[hariolari gratiis.
lo-i
tilo
Nonius 164,24
186, 2
rarenter
cf.
vilicari
est rusticari,
praeesse
add. Both.
frustre
12.
Nonius 473, 16
II
Ribb
(79) Sept
troch
Ribb.
fr. I
Itali
dicunt.
sept.
;
2.
me
indeiectum codd.
corr. Mercier
corr. Iiinius.
Nonius 486, 17 ibus pro is minus Latinum putat consuetudo, cum veterum auctoritate plurimum valeat Pomponius Pappo Agricola. Ribb. IV (105-104) Sept, troch.
16-17.
.
noluisti
voluisti Rihb
18-19.
Nonius 514, 23
memore
Priscien G. L.
III,
262
20
habitat,
senica
non sescun[ciae ?
Mirum
ni haec
Marsa
est
in colubras
callet can-
[tiunculam.
Sciunt
hoc
omnes,
quantum
est
qui
cossim
[cacant,
Quot
laetitias
insperatas
modo mi
inrepsere
in
!
[sinum
Ego
25
dedita opra,
te, pater,
solum
foras
testis tertius
cum tunderem
hibeas lubens.
Pomponius
Pictori-
hus . Ribb.
hic in
(m)
.
Sept, troch.
medio,
vel hic
medio
medicus Ribb.
Pic-
21.
Nonius 482, 8
callet illani
rem pro
illa re.
Pomponius
24
hoc sciunt coda., corr. Guiet 23. Nonius 500, 30 accusativus pro nominativo. Pomponius Praecone Posteriore . Ribb. IX (141). Sept, troch. quod codd., corr. lunius mihi codd., corr. Ribb. Laetitias insperatas nominatif pluriel, imit d'un dialecte osco;
:
campanien
cf.
140
qiias
cum
illa luc-
tent, deluctent.
Pomponius 24-6. Nonius 210, 31 labea rursum feminini. (Novius codd.) Praecone posteriore . Ribb. X (142-144) Sn.
. .
iamb.
I.
lunius.
TEXTES LITTRAIRES
263
[cacent
contrariumst.
Ego rumorem
parvi facio,
dum
sit,
rumen qui
[inpleam.
NOVIUS
30
w_ v_
v^_
Recte.
v_
dicebo.
dicebo.
Eo
[melius...
Tibi,
dum
vivebo,
fidelis ero.
comedim procomedam.
corr.
Miink
.
corr.
Munk.
.
.
has
cf. plus
haut
laetitias insperatas
28.
Non.
et
18,
13
rumen
:
quo cibus
su-
mitur
unde redditur
unde
ruminare
dicitur.
Pomponius Pros
IV (152) Sept, troch. 29-30. Nonius 507, I dicebo pro dicam. Novius Dapaticis Ribb. 1(8-9) Sept. iamb.
tibulo . Ribb.
1-2.
primum quod
dicebo
recte,
secundum quod
dicebo,
est
melius, Ribb.
I
.
quo Liudsay.
3
II
(10)
cum
codd.
corr
Ribb.
264
Puerum
Sit cuius
mulieri
praestare
nemo
nescit,
quanto
[melior
vox
gallulascit,
O
35
non
utitur,
emitur
[tamen.
confregit
[caput
diffregi
[meos.
inest.
Exodio.
Ribb.
II
Nonius 336, 13 limen non solum quod sub pedibus est etiam quod superius est ingressu. Novius Macco Exule... Ribb. II (49-50) Troch. sept. I. mei mihi D\ sed cf. Lachimiiui in Lucr 246. 2 digitos omnis defregi, codd. : ubi ego Both., u. c. o. d. saepe Quicherat
36-7.
dicitur, sed
:
.
<
>
corr. Minier.
38.
Nonius
praecoca,
quod
est
immatura.
Novius.
Ribb. Incert.
V(io6)Sn. iamb.
TEXTES LITTRAIRES
265
LE MIME
DECIMUS LABERIUS
Hic
est ille gurdus,
quem ego me
abhinc menses
[duos ex Africa
Advenientem excepisse
<C Et
tibi iiarravi...
<
>
Sic
>> descendiderant.
Figura
humana
Non
putavi, inquit,
1-2. A. Celle XVI, 7, 8 Laberius in Mimis, quos scriptitavit, oppido quam verba finxit praelicenter. .. item in Cacomnemone hic est, inquit, ille . Quint. 1,5, 57 gurdos quos pro stolidis dccepit volgus, ex Hispania duxisse originem audivi. Ribb. I, (13-14). Octon. iamb. hic est inquit ille gurdus q. e. a. m. d. e. A. venientem e. t.
:
|
|
n.
Hosius ciim
I
2,
advenientem Ribb.
A. Celle VI,
LXXV
iamb.
scripsit.
Ribb.
(19-20) Sn.
5.Nonius48i,
Ribb.
I
Laberius Colace
A. Celle
i, 7,
12 Laberius inCemellis...
et
Non
ergo
isti
omnes
et
Gracchus dicturum,
et
Plau-
modo
dixerunt.
Rythme
troch. (?)
2 66
10
Democrltus Abderites physicus philosophus, Clipeum constituit contra exortum Hyperionis, Oculos effodere ut posset splendore aereo. Ita radiis solis aciem effodit luminis,
Malis bene esse ne videret civibus.
5
splendorem pecuniae Volo elucificare exitum aetatis meae, Ne in rebona esse videam nequam filium.
Sic ego fulgentis
15
annosa,
non
bibosa,
non
[procax
7-14. A. Celle X, 17
Democritum philosophum in monumentis virum praeter alios venerandum aucoculorum sua sponte
se
existimaret cogitationes
commemationesque animi
et exactiores fore,
factum eius
liberasset.
sollertia
Id
sub-
mimo, quem
scripsit Restio-
nem, versibus quidem satis munde atque graphice factis descripsit, sed causam voluntariae caecitatis finxit aliam, vertitque in eam rem, quam tum agebat, non inconcinniter. Est enim persona, quae hoc apud Laberium dicit, divitis avari et parci, sumptum plurimum
asotiamque adulescentis viri deplorantis. Versus Laberiani sunt... . Non. 106-18 elucificare, dictum a luce. Laberius sic... meae
:
Ribb.
6.
I.
ego
ito codd.
Non
fulgenti LC'^D'^
Non.
tis
Voss. Gell.
Gell.
Gell., corr. d.
Tor-
Lindsay
vel potins
splendore fulgenti.
quem sequitur Rihh. 15. A. Celle III, 12, 4 bibosum dictum nondum etiam usquam repperi, nisi apud Laberium neque aliud est quod simili inclinatu
7 aetatis codd. Non., aetati Gell.
:
dicatur.
quae
non
a verbo incli-
Mimo,
utitur . Ribb.
I.
annosa
anosa R.
pannosa Studemiind.
TEXTES LITTRAIRES
267
peluim.
Amore
cecidi
tamquam
blatta in
EX INCERTIS FABULIS
Prologus
Ncessitas, cuius cursus transversi
impetum
!
Quo me
20
Quem
umquam
:
largitio,
5
Nullus timor,
Movere potuit
Viri excellentis
in inventa de statu
Ecce in senecta ut
25
mente clmente
dita
!
Summissa placide blandiloquens oratio Etenim ipsi di negare cui nil potuerunt,
10
?
Hominem me
Ego
30
16.
Eques Romanus
Lare egressus
meo
die
Domum revertar
:
tur
Nonius 545, 22 pelvis, sinus aquarius in quo varia pelluununde ei nomen est. Laberius Virgine . Ribb. I (94).
Ernout, Ek'tn.
dial., pp.
blatta, cf.
85 et
17-43.
Macrobe
Sat. II, 7
Laberium asperae
equitem
Romanum Caesar quingentis milibus invitavit, nam et ipse ageret mimos, quos scriptitabat. Sed
si invitet,
ut prodiret in scepotestas
non solum
(98-124).
sed etiam
in
si
supplicet, cogit
unde
se et Laberius a Cae
sare
coactum
Ribb.
detrusti Scaliger. 8
dmenti Heinsius.
s
Fruterius.
18 ^ons codd.
corr
Lipsius. 21
fiexibilem
corr
: .
nie,
codd.
me
Bcheler. 22
nunc codd.,
Schneide-
quo
sepulchris B..
268
Uno
quam vivendum
fuit.
15
praeviridantibus,
viro,
?
populo
et tali
cum poteram
20
Non me
40
Nuncine me deicisPquo? quid ad scaenam adfero? Decorem formae an dignitatem corporis, Animi virtutem an vocis iucundae sonum ? Ut hedera serpens vires arboreas necat, 25 Ita me vetustas amplexu annorum enecat
:
nomen
retineo.
Porro, Quirites
libertatem perdimus.
45
Necesse
est
multos timeat
quem
multi timent.
Non
Summum
cum
claritatis veneris,
In
ipsa
se,
qua
II (125) Sn. iamb. 45. Macrobe ibid Et paulo post adiecit.... Quo dicto universitas populi ad solum Caesarem oculos et ora convertit, notantes
Ob
haec in Publilium
III
favorem
. Cf.
Snque de
Ribb.
(126) Sn.
iamb.
46-49. Macrobe Sat. II, 7, 7 (Publilius Syrus) cum mimos componerct ingentique adsensu in Italiae oppidis agere coepissct,
productus
Romae
omnes
TEXTES LITTRAIRES
50
Incipio
269
adulescenturire
et
nescio quid
nugarum
[facere.
deleritas
vos subpolitores
[facit
Cum
cano eugio
puellitari
Cocus
si
lumbumadussit,
flagris
[caeditor.
ras suas in
Nec
ullo rcusante
omnes,
modo
pronuntiavit
Favente
tibi
me
Syro
statimque Publilio
gentis sestertiis
palmam et-Laberio anulum aureum cum quinddit. Tune Publilius ad Laberium recedentem ait:
contendisti scriptor,
Quicum
riecit
Sed et Laberius sequenti statim commissione mimo novo intehos versus e. q. s. Ribb. IV (127-30) Sn. iamb. nictu Ribb. nec codd. citius quam ascendas Par. quam descendas Ba. 50. Nonius 74, 15. Ribb. VIII (1^7) Octon. troch 51-52. Nonius 490, 20 deleritas, deleratio. Laberius Ribb. IX (158-139) Octon. iamb.
:
deleritas
cf.
Ernout, Elin
dial., p.
150.
:
unde
quod eo bos
advenerit. Laberius . Ribb. XII (145) Sept, troch. labit item vel labitatem, codd. corr Ribb. flagris:
.
fragilis
L.
caedetur flagris
i?it^.
caeditur Linisay,
cum
codd.
INDEX
aa
=a
272
amploctens
INDEX
castud
3 5
1 1
273
condecorant
caussam
Cavaturineis, -ns .
pi.
/>/.,
abl.
91
cedito, cdre
38
cedo
ceivis
208
59
celerissimus
cepa, -pe cepet
cere...
169
230
1
10
brum
sg.
172
Cererus g.
cesor
49
14
25, 28
Cestio n. pi.
Cesula
ceterei, -reis
41
97, 98 142,
cette
188
1
Circai
3 3
Cisaunaac.
sg.
1
12
clamr
claseis, c]lases ac. pi.
69
10
58
Claudi
n. sg.
coepiam/</.
247
51
Coera g.
cofeci
sg.
coeravere
49
3 3
cogendci gn.
coiciunto
coiravere 49, -ont
56, -vit
3
1
74
1
5,-unt49,
76
comedit
229
59
91
comoinem
compascuos
composeiverunt
89
comvalem
bomvivia
90
3 5
comvovise
concordis n. m.
59 248
274
cuidtis
INDEX
duonoro
14 esed 4, 6, esent
estod
w)
39
dusmo
dzenoi
Ebrios
134
7,8, 9
47
181
8
evenat
exaestumaverit
33
exanimabiliter
exdeicatis 59,
145
eco
ede
= isdeni
ac.
53
exdeicendum
59
28
exemet
exerciti g. sg.
109 159
Edem
90
229
59 152
75, .J)/. 49, 86, 97
edo, edit
eeis n. pi.
exfociont
expergitus
exsigito
no
227
86
59,
Egeriai g.
eidemn.
eidib
50^.
exstrad
extaboleis
extetulisses
60
81
90
92 80
68, 69
eidus
eiei dat.
187
extum^.
faciatur
/)/.
198
eieis
einoni
eire
eis
7,8
82
sg.
11.
254
232
59
iade
gtt.
facilumed
abl.
pi
)!. ;i/
97,
no
81
82
18
eisdem 34
eitur
em
en
ac. de is
76 114, 211
7, 8,
factum g. pi.
176 265
91
facturum invar.
faenisicei
no
107
endo
enos
7, S
n3,
falaeque
166
//.
Falesce
pi.
35
eod
eqo
:=:
38
familias g. sg.
86, 126
ego
53
famul
famulitas
fastidire
faxit
162
eques =z equus
158, 168
197 233
47, 115, 121
cquom
ergo
Erine dat.
Erinie dat.
81
128
45 45
105
194
faxseis
faxsit
74
206
erodita
escas g. sg.
escis
feced
fecei
7,8
75
32
132
escit
217,
114,
119,
fecid
escunt
ese =: esse
59,
121
fecise
fect
59
55 18
76
276
Fercles
INDEX
Hercole dat.
277
INDEX
loucarid ab.
279
28o
Mirqurios
INDEX
Oinomavos
281
282
plostru
284
sanguen
INDEX
Staiedi n. sg.
285
286
urbe
15, urbi
TEXTES PIGRAPHIQUES
Pages
Inscriptions antrieures au
iii^ sicle
nos 1-3
5_c)
Inscriptions du
iii^ sicle
nos ^.12
10-12
12-21
Scipionum Elogia
Inscriptions de
nos 13-18
22-24
24-25
25
Nmi
Inscription de
Inscriptions de
Tusculum
nos 31-32
25-26
26-34
34
34-35
35-58
nos 64-79
nos 80-124.
. .
du Picenum
3^-45
du centre
et
du sud de
l'Italie
43-57
57-5-8
58-68
..
68-70
70-72
72-75
Mummius
ns
1 3 1
129-130
de Popillius no
76-77
77-79
79-85
3-1
3 5
Lex
Acilia
Repetundarum no 136
1
Loi de Bantia no
37
85-89
89- 96
Lex Cornelia de
XX
quaestoribus no 139
96-99
9 1
288
100-105
105-107
107-109
1091 1
112-113
114-121
Deuxime partie
TEXTES LITTRAIRES
Prose.
Caton De
Agricultura fragments
Posie.
125-130
Livius Andronicus
Odysse
Fragments des tragdies
1 3
i-i 34
135-137
Naevius
De
bello punico
38-140
Epitaphe
140
141 -142
142-145
Ennius
Fragments des Annales
Scenica
146-172
173-192
192-193
193-195
Saturae
Varia, Epigrammata, Hedyphagetica, Epicharmus
Pacuvius
Fragments des tragdies
196-206
tragdies
206-2 1
Incerta incertorum
LuciLius
220-223
Fragments des
satires
223-245
289
Pages
245
246
246-251
SeXTUS TURPILIUS
Fragments des comdies
251-253
254-259
254-255
255-259 260-264
260-265
POMPONIUS BONONIENSIS
NoviDS
Fragments des mimes
263-264
Decimus Laberius
265-269
..xf.
ifmm
li^P
"WJ