Sunteți pe pagina 1din 87

Curs de limba portugheza

Gutu Elly

PREFA

LNGUAS ROMNICAS O ladim no se pode considerar uma lngua inteiramente morta, pois as lnguas romnicas no so mais de que outros tantos ramos do velho tronco latino. Alm disso, a Igreja Catlica adopta o latim, e a cincia a le tem recorrido constantemente, no s para efeito de

Tudo isto contribuiu para a diferenciao das lnguas romnicas, favorecida ainda pelo facto de no ser idntica a lngua de que os romanos foram portadores para as diversas provncias de imprio. Efectivamente ela correspondia a diferentes perodos cronolgicos e representava diferentes dialectos locais do latim itlico; e, alm disso, as primeiras colnias estabelecidas pelos romanos receberan uma lngua mais oficial.

nomenclatura ou classifies cientficas, mas tambm como lngua erudida compreendida pelos sbios das mais diversas raas e nacionalidades e, portanto, como meio de expresso universal por les adoptado em muitas das suas obras.
As principais lnguas romnicas ou nvi-latinas so: o portugus; o francs; o provenal, que serviu de instrumento a uma literatura florescente e rica at guerra dos albigenses; o espanhol; o italiano; o romanche ou ladino, falado nas regies montanhosas dos Alpes, no canto dos Grises e no Friul; e o romeno.

ORIGEM DA LNGUA PORTUGUESA A lngua portuguesa pertence ao nmero das lnguas romnicas, que no so mais do que a continuao ou sobrevivencia da lngua latina, primitivamente falada no Lcio, pequena regio banhada pelo Tibre. Com o decorrer dos tempos, o latim passou a ser a lngua oficial de todo o imprio romano, que compreendia povos de diferentes raas, civilizaes e hbitos lingusticos. Mas a latinizao dstes povos no se operou na mesma data, pois comenou do sculo III antes de Cristo e se terminou no princpio do sculo II de era crist. 2

PARTEA NTI Noiuni preliminare


INTRODUCERE. Dintre limbile neolatine sud-centro-occidentale, care formeaz un grup omogen, portugheza are sunetele cele mai puin apropiate semnelor grafice cu care se noteaz. De aici necesitatea de a ghida primii pai ai autodidactului, fixnd anumite noiuni de baz. Vocala a, care are un sunet unic, se bifurc n dou iruri de vocale, n dou gradaii: 1 e deschis, e nchis i i; 2 o deschis, o nchis i u. ntre i i u n portughez nu exist un sunet intermediar. Sunetele e i o sunt puternice, i i u sunt slabe i sunt folosite i ca semivocale. Sunetele e i o sunt sunete slbite ale vocalelor puternice e, respectiv o. Aceste vocale
puternice, e, e, o, o, slbindu-se nu o fac numai cu o treapt, ca n italian sau spaniol, ci cel mai adesea cu dou trepte, ptrunznd n domeniul vocalelor i, respectiv u. Gramaticile portugheze i braziliene au ncercat unificarea pronuniei n cele dou mari ri vorbitoare de limb portughez, totui mai exist diferene (care probabil nu vor disprea niciodat), datorate dezvoltrii sociale difereniate, diferene care nu reprezint n nici un caz imposibiliti de nelegere ntre cele dou popoare. n fond, diferenele de pronunie nu sunt dect nite variante ale acelorai legi de baz.

1.- Alfabetul limbii portugheze cuprinde 24 de litere: a [a] h [ga] o [o] b [be] i [i] p [pe] c [se] j [jota] q [ke] d [de] k [ca] r [rri] e [e] l [li] s [ssi] f [fi] m [mi] t [te] g [je] n [ni] u [u] Semnele diacritice sunt: acento agudo [assntu agudu] care indic variantele deschise ale vocalelor puternice e i o; ^ acento circunflexo [assntu sircumflksu] care indic pronunia sunetelor nchise ale vocalelor citate e, o; ` acento grave [assntu grvi], care nu are valoare tonic, dar ntrete sunetul vocalei silabice non-tonice, pe care este pus, exemplu: szinho [sozniu]; ~ o til [utl] = tilda, care se pune pe vocalele a i o pentru a le nazaliza: [an], [on]; , cedilha [sedlia] = sedila, care se pune sub c urmat de una din vocalele a, u, dndu-i sunetul de sibilant surd ss: acar [sscar]; trema, diereza care se pune pe u cnd trebuie s se pronune i aceast vocal, altfel fiind mut: aguerrir [agherrr], agentar [guentr], quilo [klu], tranqilo [trancilu]. 2.- Vocale a n silabele accentuate, n silabele neaccentuate nainte de r i n silabele neaccentuate nainte de l se pronun a ca n romnete: prado [prdu], acar [ascar], saltar [saltr]; a n alte silabe neaccentuate i n silabe accentuate nainte de nh, m, n se pronun nchis i surd, cam ca din romn: clima [clm], manh

v [ve] x [iss] z [dse]

[mnian], dano [dnu], cmara [cmar]; a nainte de m i n se pronun puternic nazalizat: campo {cmpu], dando [dndu]; se pronun nazalizat: ma [ms], v [v]; o diftong nazal cu accentul pe prima vocal; se pronun a nazalizat urmat de u scurt: pulmo [pulmu], po [pu]; e diftong nazal cu accentul pe prima vocal; se pronun a nazalizat urmat de i scurt: capites [capiti]; e n silabe tonice i n silabe neaccentuate nainte de r, l se pronun e nchis: dbil [dbil], delgado [delgdu], carter [crter]; e n alte silabe neaccentuate se pronun i scurt: cidade [siddi]; conjuncia e (i) se pronun i clar i face legtura ntre cuvintele pe care le desparte; e n silab accentuat, n interiorul cuvintelor, nainte de m, n se pronun nchis i nazalizat: membro [mmbru], gente [jnti]; e la sfritul cuvintelor nainte de m i n se pronun nazalizat, nchis, n diftong cu un i scurt: viagem [viji], homens [mis]; i n silab accentuat i neaccentuat se pronun i: cair [car], ira [r], intil [intil]; i n silabe nchise nainte de m i n se nazalizeaz: fin [fn], fingir [fnjr]; o n silabe neaccentuate se pronun ca n

romnete: dcil [dsil]; se pronun la fel n silabe neaccentuate nainte de l i la nceput de cuvnt: volver [volvr], obrar [obrr]; o n alte poziii se pronun u scurt: moo [msu], livro [lvru]; cnd este singur i articol hotrt se pronun u scurt i se leag de cuvntul urmtor: o poo [upcu]; o nainte de m, n se nazalizeaz: ombro [mbru], ponto [pntu]; e se nazalizeaz pronunndu-se urmat de i scurt: leoes [lisi], pe [pi]; u se pronun ca n romnete: duro [dru], durar [durr]; folosete i ca semn grafic dup g i q, nainte de e, i, cnd nu se pronun: guerra [ghrr]; n grupul gu, qu nainte de a se pronun n diftong cu a: guardar [guardr], quarto [curtu]; u nainte de m, n se nazalizeaz: umbela [mbl], assunto [sntu]; ui se pronun diftong nazalizat cu i scurt: muito [mitu]. 3.- Consoane b se pronun ca n romnete: saber [sbr], absurdo [bsrdu]; c nainte de a, o, u se pronun ca n romnete: carta [crta], comer [cumr], cmulo [cmulu]; la fel nainte de consoane: claro [clru], crnio [crniu]; c nainte de e, i se pronun s: certo [sru], cima [sm]; se pronun s (pentru a se deosebi de c nainte de e, i): fora [frs], pedao [pedsu], acar [ascar]; ch se citete : chama [m], cho [u]; d se pronun ca n romnete: dar [dr]; f se pronun ca n romnete: fcil [ fsil]; g se pronun ca n romnete nainte de a, o, u i nainte de consoan: gato [gtu], gordo [grdu], gula [gl], grito [grtu], digno [dgnu]; gu nainte de e, i se pronun g: guerra [ghrr]; gu nainte de a, o se pronun gua, guo: gua [gua]; g nainte de e, i se pronun j: gnero [jneru], giro [jru]; h nu se pronun niciodat: hora [r], hbil [bil]; servete ca semn grafic n grupurile ch, lh, nh; j se pronun ca n romnete (NU CA N SPANIOL !): jazer [jazr], hoje [ji]; l se pronun ca n romnete: lata [lt], luta [lt], palco [plcu]; lh se pronun palatalizat: folha [fa], velho [vliu]; m se pronun ca n romnete: mar [mar]; dup a, e, i, o, u nazalizeaz vocalele precedente; n se pronun ca n romnete: plano [plnu]; dup a, e, i, o, u nazalizeaz vocalele precedente; nh se pronun moale: ninho [nniu], caminho [cmniu];

p se pronun ca n romnete : pouco [pcu]; q se ntlnete numai nainte i nsoit de u; grupul qu nainte de e, i se pronun c: quinto [kintu], iar nainte de a, o se pronun cua, cuo (diftongi): quatro [cuatru], quotidiano [cuotidianu]; r se pronun puternic la nceputul i n interiorul cuvintelor: roxo [rrou], correr [correr]; n finalul cuvintelor se pronun ca n romnete: mar [mr]; s se pronun s la nceputul cuvintelor: sair [sar]; la fel dup silabe nazalizate: denso [dsu]; s se pronun s cnd grafia este cu ss: osso [su]; s se pronun z cnd este intervocalic: mesa [mz]; s se pronun naintea consoanelor surde: posta [pt] i la finalul cuvintelor nainte de pauz: cortes [curt]; t se pronun ca n romnete: bonito [buntu]; v se pronun ca n romnete: lavar [lvr]; x se pronun : xarope [arpi], luxo [lu]; x se pronun z: exame [ezmi]; x se pronun s, ss: texto [tstu], mximo [massimu]; x se pronun cs: fixo [ficsu]; deoarece nu are reguli unitare, pronunia corect se caut n dicionare; z se pronun z nainte de vocal: zanga [zga], razo [rrazu] i la sfrit de cuvnt, cnd acesta se pronun legat de urmtorul, fr pauz: voz humana [vozumn]; z se pronun la sfritul cuvintelor nainte de pauz: vez [ve] sau dac cuvntul urmtor ncepe cu o consoan: voz clara [voclr]; z se pronun j la sfritul cuvintelor, cnd nu se face pauz i cuvntul urmtor ncepe cu consoan labial: noz moscada [nojmucd]. 4.- Diferene de pronunare ntre Portugalia i Brazilia n regiunile din sudul Braziliei anumite cuvinte i consoane se pronun diferit de pronunia standard, convenit ntre cele dou mari popoare vorbitoare de limb portughez. Dar aceste diferene nu fac incomprensibil portugheza brazilian pentru un lusitan, i nici invers. Cele mai mari deosebiri se constat la pronunarea consoanei s n diferite poziii: - naintea consoanelor f, p, t, c (n poziia naintea vocalelor a, o, u) consoana s se pronun n Portugalia i s n Brazilia: escola port.icl, braz.iscl; esforo port. iforsu, braz. isforsu; resto port. retu, braz. restu. - naintea consoanelor b, d, g, l, m, n, r se pronun j n Portugalia i z n Brazilia: prsbito port. prjbitu, braz. przbitu; desde port. dejdi, braz. dezdi; mesmo port. mjmu, braz. mzmu. Vocalele neaccentuate se pronun mai nchis n Portugalia.

n Brazilia de sud se palatalizeaz consoanele d, t nainte de e, i. 5.- Accentul (Acento) Cu puine excepii, consemnate n dicionare, regulile de accentuare tonic sunt: 1 n cuvintele care se termin cu a, e, o, am, em accentul tonic este pe silaba penultim: porta [prt], fonte [fnti], famoso [fmsu]. Cuvintele la plural, din aceast categorie, nu schimb accentul: portas [prta]; 2 n cuvintele care se termin n i, u, vocale nazale, diftongi, consoane, accentul tonic cade pe ultima silab: peru [per], javali [javal], contar [ctr], ma [mas], edio [edisu], animal [animl], feroz [fer]. Pentru excepiile de la regul, cuvintele scrise poart accent grafic pe vocala accentuat tonic (accent ascuit): fbrica, til, mar, sabi. Cuvintele derivate pstreaz accentul de la cuvntul baz, fiind nscris grafic pe vocala accentuat (accent grav): rpidamente. 6.- Diviziune silabic (Diviso silbica) Cele mai importante reguli pentru desprirea n silabe: 1 niciodat nu se despart diftongii ai, au, ei, eu, ia, io, iu, oi, ou, ua, ue, ui, uo, e, o, e: jamais, v-rio, pes, en-jei-tar, pes; 2 nu se despart grupurile gu, qu: -gua, amb-guo, e-qui-va-ler; 3 grupurile de dou consoane (exceptnd l, r) i de dou vocale n hiat (nu diftong) se despart: estar, t-ni-co, nas-cer, res-sur-gir, a-in-da, in-te-leco, co-or-de-nar, tra-ir. n grupurile de dou consoane n care se gsesc l, r n poziia a doua, nu se face desprirea: a-bra-sar, a-blu-o, o-bl-quo; 4 n grupurile de trei consoane, primele dou aparin primei silabe, a treia trecnd la urmtoarea silab; se ine cont de regula 3 privind grupurile cu l, r: ist-mo, cir-cuns-cre-ver, am-plo, com-prar; 5 Consoanele singure ntre vocale i grupurile ch, lh, nh trec n silaba a doua: ai-ro-so, ba-se, a-cha-gar, i-lha, ma-nh; 6 n prefixele bis, cis, dis, trans, consoana s final nu se desparte de prefix dac cuvntul care este compus ncepe cu consoan: bis-ne-to, cis-plati-no, des-li-gar, dis-tra-o, trans-por-tar; dac aceste prefixe compun cuvinte care ncep cu vocal, consoana s trece la silaba urmtoare: bi-sa-v, deses-pe-rar, trn-sa-tln-tico. La fel se ntmpl cu x din prefixul ex-: ex-tra-ir; 7 s nainte de consoan face silab cu alte prefixe: ins-tru-ir, abs-tra-ir. 7.- Reforma ortografic din 1931

n ncercarea de a unifica ortografia limbii vorbite n Portugalia i n Brazilia, n 1931 s-a adoptat un nou pachet de norme obligatorii pentru ambele state, care au devenit oficiale ncepnd cu anul 1945. Nu se mai scriu anumite consoane etimologice (c, p nainte de t; m, g nainte de n, .a.): se scrie autor, fruto, cetro, aluno, sinal, n loc de auctor, fructo, ceptro, alumno, signal. De reinut c se scrie i se pronun abdicar, gnomo, recepo, caracteres, egpcio, espectador, espectativa, mnemnica (grupurile bd, cn, gn, pc, pt, ct, mn). Nu se mai scriu consoane duble; se scrie: sbado, acusar, adido, efeito, sugerir, belo, chama, pano, aparecer, atitude n loc de sbbado, accusar, addido, effeito, suggerir, bello, chamma, panno, apparecer, attitude. Excepii: - r i s pot fi dublate n interiorul cuvintelor: barro, carro, prorrogar, prerrogativa, prorromper, cassa, russo, assegurar, pressentir; - se dubleaz consoana c dac fiecare dintre consoanele grupului "cc" se pronun altfel: seccionar, seco, infeco. Litera h nu se mai scrie n interiorul cuvintelor; se scrie: sair, compreender, coorte, cair, exumar, proibir n loc de sahir, comprehender, cohorte, cahir, exhumar, prohibir (nu exist excepii la aceast regul); - la futuro simples de indicativo i la condicional, cnd pronumele este la sfrit; se scrie: am-lo-ei, dir-se-ia n loc de am-lo-hei, dir-se-hia; - la sfritul cuvintelor: raj n loc de rajah, dar ah!, oh!, puh! (interjecii). Se scrie h: a) la nceputul cuvintelor care au etimologie sigur cu h iniial: hoje, homen, hora, honorrio, haver; b) n cuvintele compuse, cnd al doilea cuvnt ncepe cu un h etimologic: sbre-humano, prhistria; c) n grupurile ch, lh, nh, unde semnul h difereniaz pronunarea de c, l, n: chave, ilha, ganhar. Grupul sc. Se reduce la c, cu aceeai valoare fonetic, la nceputul cuvintelor: cincia, cena, cintilar n loc de sciencia, scena, scintilar. La fel se ntmpl n cuvintele prefixate: precientfico, precincia n loc de prescientfico, prescincia. n cteva excepii se scrie sc: nascer, crescer. Apostroful nu se mai folosete n combinaiile prepoziionale: dle, dela, dles, delas; disto, disso, daquilo; dste, dsse, daquele, desta, dessa, daquela, dstes, dsses, daqueles, destas, dessas, daquelas; da, daqui, dali, dantes, donde, daqum, dalm; dentre; nle; nisto, neste; estoutro, essoutro. Se mai folosete doar n combinaia de+substantiv care ncepe cu o vocal: d'alma,

d'gua. Litera z: 1 la sfritul cuvintelor z se schimb n s: anans, detrs, ingls, corts, portugus n loc de ananaz, detraz, inglez, cortez, portuguez (i apare i accentul grafic); de reinut: n cteva cuvinte accentuate pe ultima silab se scrie az, ez, iz, oz, uz (i n nume de persoane cu vechime): assaz, xadrez, veloz, arcabuz; 2 la sfritul unor substantive i adjective se scrie s n loc de z n grupurile azo, -aza,, -izo, -ozo, -uzo, -uza; se scrie: vaso, casa, visa, camisa, animoso, doloroso, concluso, musa n loc de vazo, caza, viza, camiza, animozo, dolorozo, concluzo, muza; - la sfritul unor substantive terminate n aze, -eze, -ize, -eza, iza, -ezo se scrie s: crase, sntese, consulesa, poetisa, aceso n loc de craze, snteze, consuleza, poetiza, acezo. Excepii: la substantive terminate n eza: beleza, firmeza. Literel k, w, y se folosesc: - n cuvintele ce provin din alte limbi litera k se nseamn prin: a) qu nainte de e, i: querosene, quiosque, quilmetro, faquir n loc de kerosene, kiosque, kilmetro, fakir; b) cu litera c n toate celelalte cazuri: caleidoscpio n loc de: kaleidoscpio; - k se scrie n numele proprii strine: Kepler, Kiev; - w se scrie v: vago, valsa, Osvaldo n loc de wago, walsa, Oswaldo;

- y se scrie i: juri, tupi n loc de jury, tupy. Grupurile ch, kh, ph, rh, th: - ch se scrie: a) qu nainte de e, i: traquia, quimera, qumica n loc de trachia, chimera, chmica; b) c n celelalte cazuri: caos, cloro n loc de chaos, chloro; - ph, th, rh se scriu f, t, r: filosofia, fsforo, retrica, reumatismo, tesouro, ortografia n loc de philosophia, phsphoro, rhetrica, rheumatismo, thesouro, orthographia. Grupul mp nainte de t se scrie n: pronto, assunto, isento n loc de prompto, assumpto, isempto. Diftongii: - ae i ao se scriu ai, au: pai, cai, grau, mau n loc de pae, cae, grao, mao; - eo se scrie eu: cu, chapu n loc de ceo, chapeo; - io se scrie iu: partiu, feriu n loc de partio, ferio; - oe se scrie oi: doi, heri n loc de doe, heroe. Ortografia ctorva cuvinte dup reform S-a hotrt mai trziu i unificarea ortografierii anumitor cuvinte: Brasil, idade, igreja, igual, sossegar, pssego, dossel, jovem, almao, nsia, ascenso, cansar, danar, farsa, pretenso, amanh, ma, talism, vero, co, cho n loc de Brazil, edade, egreja, egual, socegar, pcego, docel, joven, almasso, ncia, asceno, canar, dansar, fara, preteno, amanhan, maan, talisman, veram, cam, cham.

Urmeaz un mic exerciiu de lectur, considerat foarte util pentru aplicarea regulilor de mai nainte, n care se prezint i notarea pronuniei ntr-un mod ct mai simplu pentru cititorul romn. 8.- Exerciiu de lectur Descobrimento do Brasil [dicubrimtu dubrzil] O Brasil foi descoberto em 22 (vinte e dois) de abril de 1500 (mil e quinhentos) por Pedro lvares ubrzil foi dicubrtu envintidoi dibril dimilekinintu purpdru lvari Cabral. Quando o capito-mor da Armada portugusa o descobriu e pensou que fsse uma grande ilha, cbrl kudu ucpitumor darmd purtughz udicubru eps kefsi umgrdilia estava longe de imaginar o maravilhoso progresso que le alcanaria no decurso de poucos sculos. itava lji dimjinar umrviliosu progresu keli alcsara nudicrsu depocu sculo Cabral havia partido de Lisboa em princpios de maro daquele ano de 1500 (mil e quinhentos) comandando cbral ava partidu dlib prinspiu dimrsu dakli anu dimilekinitu cumddu uma esquadra composta de 13 (treze) navios, a caminho das ndias, para ali firmar o domnio lusitano. umaikuadr kpota ditrzi nvius cmniu dsndia prali firmar udominiu luzitnu Foi, ento, que, depois de haver passado as Canrias e de se haver afastado do continente africano, foi tu ke dipoi diaver psadu acanaria edisiavr afatadu ductinti fricnu observou a 21 (vinte e um) de abril, vrios sinais de proximidade de terra. No dia observ a vtin diabrl vriu sini diprosimidadi diterr. nuda seguinte, um monte, que se chamou Pascoal, surgiu do seio das guas, diante dos olhos sighnti unmti kesiam pcul surji dussiudgua diti duoliu atnitos dos tripulantes da frota portugusa. Estava descoberto o Brasil. tonitu dutripulti dfrt portughez itava dicubertu ubrzil

terra deu-lhe Cabral o nome de Vera Cruz, mudado depois para Santa Cruz aterra deulie cbral unomi diveracruss mudadu dipoi prsstacr e substituido mais tarde pelo de Brasil por causa da abundncia de madeira vermelha, zessubstitudu maitardi peludibrzil purcauz dabdnsia dimadeirvermeli pau brasil "ibirapitanga" na lngua tupi, Cesalpina echinata em linguagem cientfica, paubrzil ibirapitng nalguatupi cesalpina echinata lguaji sitfic e objeto de larga explorao e comrcio. iobjetu dilargisplurassu ecomrsiu Vocabularul textului de mai sus nu pune probleme mari nici pentru necunosctori. Cuvintele portugheze care nu seamn cu cele romneti sunt prezentate mai jos. De reinut din pronunia figurat c uneori se unesc dou sau mai multe cuvinte, dintre acestea primul (sau primele) este (sunt) aton i se unete cu ultimul dintre ele, care numai acesta poart accentul tonic distinct. (=a+a) la, ctre a caminho das direct ctre, n drum ctre alcanaria ar fi ajuns chamou a numit, a chemat daquele din acel deu-lhe i ddu ento atunci explorao exploatare firmar a afirma frota flot ilha insul madeira, pau lemn olhos ochi (pl) se haver afastado de deprtndu-se de seio sn sinais semnale tripulantes oameni din echipaj vermelha roie (culoarea) stare accidental, sau una contrastant: a faca est sbre a mesa = cuitul este (se afl) pe mas, estou em casa = sunt (m aflu) n cas, ela estava doente = ea a fost bolnav, a gua j est lquida = acum apa este lichid (mai nainte era ngheat). 10.- Ser = a fi Gerundio (gerunziu) sendo Participio passado sido Indicativo presente eu soi [eu s] tu s le [li ] ns somos [ns smu] vs sois [v si] les so [lis su] pretrito imperfeito era [r] eras [r] era [r] ramos [rmu] reis [rei] eram [r]

Conjugarea verbelor auxiliare


9.- Verbe auxiliare propriu-zise sunt ter (a avea) i ser (a fi). Ter formeaz timpurile compuse ale verbelor formelor active, adic verbele ale cror subiecte fac aciunea pe care verbul o indic: eu tenho louvado = eu am ludat; ser le formeaz pe cele de la formele pasive, n care subiectul nu face aciunea, ci o suport: eu sou louvado = eu sunt ludat. Enumerm printre auxiliare i estar = a fi, a sta, a se gsi, i haver = a avea, dar uzul lui haver ca auxiliar este n diminuare, n timp ce-i menine rolul de verb unipersonal, cu semnificaia a fi, a sta, a se afla, a se gsi, a exista. Ter, ser, estar sunt i verbe cu semnificaiie proprie: a avea, a poseda; a fi, a exista; a sta, a se gsi. Diferena dintre ser i estar este substanial: ser indic existena recent, o stare inerent sau permanent: eu sou italiano = sunt italian, ela formosa = ea este frumoas, a gua lquida = apa este lichid; estar indic existena actual, sau o

pretrito perfeito (perfectul simplu) fui fste [fti] foi fomos [fmu] fstes [fsti] foram [fr] pretrito mais-que-perfeito simples (mai mult ca perfectul simplu) fra foras fra framos freis foram Persoana a III-a plural este ntotdeauna aceeai cu cea de la pretrito imperfeito, la toate verbele. Pretrito mais-que-perfeito simples se utilizeaz i ca prezent al condiionalului i ca imperfect al conjunctivului. futuro simples serei sers ser seremos sereis sero

Condicional forma I seria serias seria seramos sereis seriam forma a II-a (v. m.m.c.p.) fra foras fra framos freis foram Imperativo positivo s (tu) sde (vs) [sdi] Pentru persoanele le, ns, les formele sunt identice cu cele respective de la conjunctiv prezent. Conjunctiv prezent que eu seja que tu sejas que le seja que ns sejamos que vs sejais que les sejam imperfect forma I que eu fsse que tu fsses que le fsse que ns fssemos que vs fsseis que les fssem imperfect forma a II-a que eu fra que tu fras que le fra que ns framos que vs freis que les fram viitor (dac voi fi) si eu fr si tu fores si le fr si ns formos si vs fordes si les forem Infinitiv personal (eu) ser (tu) seres (le) ser (ns) sermos (vs) serdes (les) serem Acesta este un timp caracteristic al limbii portugheze, despre care vom mai vorbi mai departe.

11.- Estar = a fi, a sta, a se gsi, a se sfla Gerundio (gerunziu) estando Participio passado estado Indicativo presente estou [it] ests est estamos estais esto [itu] pretrito imperfeito estava estavas estava estvamos estveis estavam

pretrito perfeito (perfectul simplu) estive estiveste esteve estivemos estivestes estiveram pretrito mais-que-perfeito simples (mai mult ca perfectul simplu) estivera estiveras estivera estivramos estivreis estiveram Persoana a III-a plural este ntotdeauna aceeai cu cea de la pretrito imperfeito, la toate verbele. Pretrito mais-que-perfeito simples se utilizeaz i ca prezent al condiionalului i ca imperfect al conjunctivului. futuro simples estarei estars estar estaremos estareis estaro Condicional forma I estaria estarias estaria estaramos estareis estariam forma a II-a (v. m.m.c.p.) estivera estiveras estivera estivramos estivreis estiveram

Imperativo positivo est (tu) estai (vs) [iti] Pentru persoanele le, ns, les formele sunt identice cu cele respective de la conjunctiv prezent. Conjunctiv prezent que eu esteja que tu estejas que le esteja que ns estejamos que vs estejais que les estejam imperfect forma I que eu estivesse que tu estivesses que le estivesse que ns estivssemos que vs estivsseis que les estivessem imperfect forma a II-a que eu estivera que tu estiveras que le estivera que ns estivramos que vs estivreis que les estiveram viitor (dac voi fi) si eu estiver si tu estiveres si le estiver si ns estivermos si vs estiverdes si les estiverem Infinitiv personal (eu) estar (tu) estares (le) estar (ns) estarmos (vs) estardes (les) estarem 12.- Ter = a avea, a poseda Gerundio (gerunziu) tendo Participio passado tido Indicativo presente tenho [tniu] tens [ts] tem [t] temos tendes tem, teem [tn] pretrito imperfeito tinha tinhas tinha tnhamos tnheis tinham

tiveste teve tivemos tivestes tiveram pretrito mais-que-perfeito simples (mai mult ca perfectul simplu) tivera tiveras tivera tivramos tivreis tiveram futuro simples terei ters ter teremos tereis tero Condicional forma I teria terias teria teramos tereis teriam forma a II-a (v. m.m.c.p.) tivera tiveras tivera tivramos tivreis tiveram Imperativo positivo tem (tu) tende (vs) Pentru persoanele le, ns, les formele sunt identice cu cele respective de la conjunctiv prezent. Conjunctiv prezent que eu tenha que tu tenhas que le tenha que ns tenhamos que vs tenhais que les tenham imperfect forma I que eu tivesse que tu tivesses que le tivesse que ns tivssemos que vs tivsseis que les tivessem imperfect forma a II-a que eu tivera que tu tiveras que le tivera

pretrito perfeito (perfectul simplu) tive

que ns tivramos que vs tivreis que les tiveram viitor (dac voi fi) si eu tiver si tu tiveres si le tiver si ns tivermos si vs tiverdes si les tiverem Infinitiv personal (eu) ter (tu) teres (le) ter (ns) trmos (vs) terdes (les) terem 13.- Haver = a avea, a se afla Gerundio (gerunziu) havendo Participio passado havido [avdu] Indicativo presente hei [i] has [as] h [a] h(av)emos [avmu, mu] h(av)eis [avi, i] ho [] pretrito imperfeito havia havias havia havamos haveis haviam

haveria haveramos havereis haveriam forma a II-a (v. m.m.c.p.) houvera houveras houvera houvramos houvreis houveram Imperativo positivo h (tu) havei (vs) Pentru persoanele le, ns, les formele sunt identice cu cele respective de la conjunctiv prezent. Conjunctiv prezent que eu haja que tu hajas que le haja que ns hajamos que vs hajais que les hajam imperfect forma I que eu houvesse que tu houvesses que le houvesse que ns houvssemos que vs houvsseis que les houvessem imperfect forma a II-a que eu houvera que tu houveras que le houvera que ns houvramos que vs houvreis que les houveram viitor (dac voi fi) si eu houver [ovr] si tu houveres si le houver si ns houvermos si vs houverdes si les houverem Infinitiv personal (eu) haver (tu) haveres (le) haver (ns) havermos (vs) haverdes (les) haverem 14.- Timpuri compuse Ter este auxiliarul formelor compuse ale conjugrilor celor patru verbe auxiliare: eu tenho sido = eu am fost; eu tenho estado = am fost, m-am gsit; le tinha tido = el avusese; tem havido

pretrito perfeito (perfectul simplu) houve houveste houve houvemos houvestes houveram pretrito mais-que-perfeito simples (mai mult ca perfectul simplu) houvera houveras houvera houvramos houvreis houveram futuro simples haverei havers haver haveremos havereis havero Condicional forma I haveria haverias

tempestade = a fost furtun; tinha havido discusses = existau discuii. La finalul manualului se va gsi tabloul complet al verbelor, att cele regulate, ct i cele neregulate, precum i conjugarea complet a verbelor auxiliare. Verbele regulate n limba portughez exist trei conjugri regulate, cu desinenele la infinitiv -ar, -er, -ir, respectiv pentru conjugarea I, a II-a i a III-a;

vocalele a-, -e-, -i- sunt caracteristice pentru fiecare conjugare. Infinitivul poart ntotdeauna accentul pe desinena caracteristic: mudar [mudr], vender [vdr], urdir [urdr]. Infinitivul este format din tema mud-, vend-, urd- i desinena ar, -er, -ir. Tema este invariabil i la ea se adaug diferitele desinene care difereniaz persoanele i timpurile. Limba portughez are desinene destul de bine difereniate pentru a nu fi nevoie ca verbele s fie nsoite de pronumele personale (la fel ca n romn)

Model de conjugri regulate 15.- Conjugarea I mudar mudando mudado mudo mudas muda mudamos mudais mudam 16.- Conjugarea a II-a Vender Gerunziu vendendo Participiu trecut vendido Indicativ prezent Vendo Vendes Vende Vendemos Vendeis Vendem pretrito imperfeito Vendia Vendias Vendia Vendamos Vendeis Vendiam pretrito perfeito (perfect simplu) Vendi Vendeste Vendeu Vendemos Vendestes Venderam pretrito mais-que-perfeito Vendera Venderas Vendera Venderamos Vendereis Venderam futuro simples Venderei Venders urdo urdes urde urdimos urdis urdem 17.- Conjugarea a III-a urdir urdindo urdido

*Accentul tonic cade pe tem cu excepia persoanelor I i a II-a plural, unde cade pe desinen

mudava mudavas mudava mudvamos mudveis mudavam

urdia urdias urdia urdamos urdeis urdiam

* Vocala tonic este comun pentru toate cele ase persoane. Remarcai identitatea desinenelor de la conj. a II-a i a III-a.

mudei mudaste mudou mudamos mudastes mudaram

urdi urdiste urdiu urdimos urdistes urdiram

* Flexiunile de la pers.I pl. sunt identice cu cele de la prezent. Accentul cade totdeauna pe desinen.

mudara mudaras mudara mudaramos mudareis mudaram mudarei mudars

urdira urdiras urdira urdiramos urdireis urdiram urdirei urdirs

* Accentul cade totdeauna pe prima vocal a desinenei

mudar mudaramos mudareis mudaro

vender venderamos vendereis vendero Condiional venderia venderias venderia venderamos vendereis venderiam forma I

urdir urdiramos urdireis urdiro

* Accentul tonic este ntotdeauna dup ar-, -er-, -ir- din desinen (care de fapt sunt desinenele infinitivului, cci viitorul s-a format direct de la infinitiv)

mudaria mudarias mudaria mudaramos mudareis mudariam mudara mudaras mudara mudramos mudreis mudaram

urdiria urdirias urdiria urdiramos urdireis urdiriam

* Accentul tonic cade, ca i la viitor indicativ, dup ar-, -er-, -ir- din desinen.

Forma a II-a (v. mmcp) vendera urdira venderas urdiras vendera urdira vendramos urdramos vendreis urdreis venderam urdiram Imperativ pozitiv muda vende [vndi] urde [rdi] mude venda urda mudemos vendamos urdamos mudai [mudi] vendei [vdi] urdi [urd] mudem vendam urdam Conjunctiv prezent que eu muda que eu que eu que tu mudes que tu que tu que le mude que le que le que ns mudemos que ns que ns que vs mudeis que vs que vs que les mudam que les que les pretrito imperfeito forma I se eu mudasse se eu vendesse se eu urdisse se tu mudasses se tu vendesses se tu urdisses se le mudasse se le vendesse se le urdisse se ns mudssemos se ns vendssemos se ns urdssemos se vs mudsseis se vs vendsseis se vs urdsseis se les mudassem se les vendessem se les urdissem pretrito imperfeito forma a II-a (viit. mmcp) se eu mudara se eu vendera se eu urdira se tu mudaras se tu venderas se tu urdiras se le mudara se le vendera se le urdira se ns mudramos se ns vendramos se ns urdramos se vs mudreis se vs vendrei se vs urdreis se les mudaram se les venderam se les urdiram
* Accentul cade pe vocala caracteristic a conjugrii

se eu mudar se tu mudares se le mudar se ns mudarmos se vs mudardes se les mudarem mudar mudares

Future se eu vender se tu venderes se le vender se ns vendermos se vs venderdes se les venderem Infinitiv personal vender venderes

onde quer que seja que eu urdir se tu urdires se le urdir se ns urdirmos se vs urdirdes se les urdirem urdir urdires

* Accentul cade ntotdeauna pe vocala caracteristic.

mudar mudarmos mudardes mudarem 18.- Timpuri compuse

Vender Vendermos Venderdes Venderem

urdir urdirmos urdirdes urdirem invariabil (masculin singular). b) forma pasiv: ns seremos castigados por le = vom fi pedepsii de (ctre) el; a carta foi escrita pelo padro = scrisoarea a fost scris de (ctre) patron aici subiectele ns, carta nu fac nici o aciune, dar sufer aciunea complementului le, patro, iar participiul trecut concord totdeauna cu subiectul n numr i gen: castigados, escrita. De reinut timpul perfect indicativ i infinitivul personal, care nu exist n romnete. Perfectul simplu indicativ este timpul relatrii aciunilor trecute, n romnete se traduce prin perfectul compus. Conjunctivul are mai multe timpuri dect n romnete i se folosete n alte condiii.

* Infinitivul personal este identic cu viitorul conjunctiv

Se formeaz cu verbele auxiliare ter, ser, conjugate, mpreun cu participiile trecute ale verbelor care se conjug. Utilizarea verbelor auxiliare n acest context este destul de simpl: se utilizeaz ter n cazurile n care subiectul verbului face aciunea indicat de verb, i ser cnd subiectul sufer aciunea, iar aciunea este fcut de complement. Vom avea astfel: a) forma activ: eu tenho vendido = eu am vndut; ela tem chegado = ea a sosit; elas tinhas sado = ele ieiser; ns nos temos lavado = noi neam splat subiectele verbale eu, ela, elas, ns sunt cele care fac aciunea de a vinde, a sosi, a iei, a se spla. La forma activ participiul trecut este

PARTEA A DOUA NOIUNI GRAMATICALE


Articolul 19.- Articolele hotrte sunt: masculin feminin Exemple: o pai a mae singular o [u] A os filhos as filhas singular um [] Uma plural uns umas plural os [u] as

20.- Articolele nehotrte sunt: masculin feminin Exemple: um palcio uma casa, uma amiga

uns palcios = nite blocuri, cteva palate umas amigas = nite prietene, cteva prietene

n limba portughez nu exist articol partitiv: eu tenho casas = eu tenho umas casas 21.- Articolul hotrt se folosete n mod obinuit cu numele proprii de persoane: a Marinha e o Armando so altos = Marina i Armando sunt nali. Se folosete i mpreun cu numele de naiuni, continente, muni, lacuri, fluvii: o Brasil, a Itlia, a Amrica, os Andes [udi] = (munii) Anzi, o Titicaca = (lacul) Titicaca, o Amazonas = Amazonul (remarcai c articolul este masculin singular, iar substantivul pare feminin plural, dar este vorba despre fluviul Amazon, care la origine ar fi Amazoane), o Tejo [utju] = (fluviul) Tago. Face excepie Portugal, care nu se folosete cu articol, n afar de citarea numelui limitat la o epoc dat: a

Itlia, a Espanha e Portugal so naes amigas = Italia, Spania i Portugalia sunt naiuni prietene; o Portugal dos grandes navegadores = Portugalia marilor navigatori. 22.- Articolul hotrt o se folosete i pentru substantivarea verbelor, adverbelor, adjectivelor, rmnnd invariabil, adic nu are nici feminin, nici plural: o fazer isso desonroso = (faptul de) a face aceasta (acest lucru) este dezonorant; o muito que amava o seu filho = marea draggoste pe care o avea pentru fiul su (literal: multul cu care iubea pe fiul su); o ridculo da situao = ridicolul situaiei,

adic ceea ce este coninut ridicol n situaie; gosto do belo = mi place frumosul, ceea ce este frumos,

frumuseea.

Exerciiu practic Variar variado variando Pres.ind.: vario [vru], varias [vra], varia [vra], variamos [vrimu], variais [vriis], variam [vr] Pres.conj.: que eu varie [chieu vre], varies [vre], varie [vre], variemos [vrimu], varieis [vri], variem [vr] La cele dou timpuri citate accentul tonic cade pe vocala i- din tem, cu excepia primelor dou persoane de la plural: ns, vs. Acest tip de accentuare tonic se manifest i la alte verbe terminate n iar. Aceste verbe sunt regulate, toate desinenele lor fiind identice cu cele ale verbului exemplificat mudar. Accentul tonic al adjectivelor vrio, vria, vrios, vrias, derivate din variar, se semnific n scris: vrias cres = diverse, multe culori; cres variados = culori diversificate, diferite (una de alta) (ca n multicolore). n limba portughez, mare parte din prepoziii se contrag (combin) cu multe pri de vorbire, printre care i cu articolul: a+o = ao a + os = aos a+a = a + as = s de + o = do de + os = dos de + a = da de + as = das em + o = no em + os = nos em + a = na em + as = nas por + o = pelo por + os = pelos por + a = pela por + as = pelas de + um = dum de + uns = duns de + uma = duma de + umas = dumas em + um = num em + uns = nuns em + uma = numa em + umas = numas La a+a i a+as se folosete accentul grafic , s. Lexic Alto os avs baixo [biu] un caderno Cadernos a casa comprido [cprdu] Curto da = de + a de [di] Desejar do [du] = de + o e [e, i] em [] Estefana [itefna] estreito [itritu] feio [fiu] Formoso Grande hoje [ji] irm umas irms Joana [jun] Jorge o livro Bonito a me [mi] as mas [ami] nalt bunicii scund un caiet (nite) caiete casa (cldirea) lung scurt al, a de, din, de la a dori al, a i n tefana strmt urt frumos mare azi, astzi sor surori Ioana Gheorghe cartea graios, drgu mama mmele Mas a menina o menino Muito na = em + a No ontem [nt] o pai os pais Ptria uma pena Penas Pequeno a rua sim [s] Irmo uns irmos dar, ns fetia copilul, biatul mult n nu ieri tata prinii; taii patrie un stilou stilouri, tocuri mic strada, drumul da frate frai

Eu tenho um irmo e quatro irms. O menino e a menina so altos e bonitos. A casa baixa e feia. O rio muito comprido. le vendeucadernos e penas. Ela tem muitas casas e uns palcios. Ns temos casas e palcios. Ela no pequena, mas sim muito grande. A rua muito estreita. O pai e a me do Armando so os avs da Estefana. Portugal a ptria do Cames. Na casa h muitos meninos. De tradus Eu sunt nalt i tu eti scund. Mama Marinei

este sora tatei lui Gheorghe. Strzile oraului sunt foarte lungi i frumoase. Eu m gsesc n cas, iar tu eti pe strad. Tu ai un palat (o construcie, o cldire) mare i doreti o cas mic. El vinde caiete i stilouri, dar nu are cri. Ieri eram n Italia, dar azi sunt n Portugalia. Despre SUBSTANTIV 23.- Gen Substantivul n limba portughez are dou genuri: masculin i feminin. Nu exist genul neutru. Genul nu corespunde totdeauna cu cel din romn. Iat cteva exemple: acul a agulha casa (de o cofre argintul a prata bani) forte cminul a chamin vara o vero contul a conta oprla o sardo podul a ponte pipa o cachimbo arborele a rvore igara o cigarro untul a manteiga voiajul a viagem cuitul a faca harta o mapa patul a cama duminica o domingo robinetul a torneira haina o casaco arpele a serpent gsca o ganso hrtia o papel pota o correio broa o alfinete, o broche 24.- Anumite substantive au variante speciale pentru fiecare gen: o bode = apul, a cabra = capra; o boi = boul, a vaca = vaca; o cavalo = calul, a gua = iapa; o galo = cocoul, a galinha = gina; o homem [um] = brbatul, a mulher [mlier] = femeia; o macho = masculul, a fmea [fmi] = femela; o pai = tatl, a me = mama. Altele modific desinena: o Rei = regele, a Rainha [rrnia] = regina; o ator = actorul, a atriz = actria; o av [uav] = bunicul, a av = [av]; o baro = baronul, a baronesa = baroneasa; o conde = contele, a condesa = contesa; o duque = ducele, a duquesa = ducesa; o heri [uiri] = eroul, a heroina = eroina; o rapaz = biatul, a rapariga = fata; o ru = vinovatul, a r = vinovata. 25.- Desinene - formarea femininului De regul sunt de genul masculin substantivele terminate la singular n o neaccentuat, n vocale accentuate sau n im, -om, -um, -o, l, r, s, u, x: o livro = cartea, o p = praful, o bamb = bambusul, o coat = mic mamifer din America meridional (coati), o bem = binele, o fim = scopul, o som = sunetul, nenhum = nici un(ul), o papel = hrtia, o mbar = ambra, o calor = cldura, o lapis = creionul, o nix = onixul.

Sunt de genul feminin cea mai mare parte a substantivelor care se termin la singular n a neaccentuat, n -a, -io, -o, -do, -sio, -sso, -ro, -zo, -ade, -gem, -ice, -ude, -dade, -icie, -agem: a raa = specia, rasa; a l = lna; a mocidade = tinereea; a viagem = voiajul, drumul; a doidice = nebunia; a virtude = virtutea; a nao = naiunea; a solido = singurtatea; a razo = dreptatea. Cteva substantive terminate n a, -e sunt ambigene: o artista, a artista; o regente, a regente. Multe substantive masculine terminate n e, -o fac femininul schimbnd desinena n a: moo = tnr, moa; primo = vr, prima; elefante, elefanta; hspede = oaspete, hspeda; gigante, giganta. Dac se termin n consoan, adaug a la feminin: autor, autora; o portugus, a portugusa; o espanhol, a espanhola; o juiz [ujuss] = judectorul, a juza [juza] (soia judectorului). Dintre masculinele n -o cteva pierd vocala o devenind feminine: orfo = orfan, orf; cidado = citadin, cetean, cidad; aldeo = ran, alde; altele difer: ladro = ho, ladra; leo [liu] = leu, leoa [lia]; sulto = sultan, sultana. Genul animalelor cu nume invariabil se distinge astfel: a pantera macho = o macho da pantera, a pantera fmea = a fmea da pantera; a abutre fmea = vulturul femel etc. 26.- Pluralul Se formeaz n mod normal adugnd un s final la singularul terminat n vocal: a casa, as casas; a p, as ps; a l, as ls; a posse = posesia, as posses; o boi, os bois; o salto, os saltos. Substantivele terminate la singular n r, -z adaug es: a flor = floarea, as flres; juiz, juzes. Cele terminate la singular n s nu variaz la plural dac vocala precedent este tonic: o cais [uci], os cais; o pires [upri] = farfuriua, os pires; dar dac ultima vocal este accentuat, adaug es: portugus, portuguses. Substantivele feminine terminate n o schimb aceast desinen n es: a nao = naiunea, as naes. Pluralul lui mo = mn este mos. Dac substantivele terminate n o sunt masculine, atunci adaug s: orfo, orfos. Substantivele terminate n al, -el, -ol, -ul accentuate, la plural l pierd pe l i primesc terminaia is. Substantivele terminate n il accentuat, la plural pierd pe l i primesc terminaia s. Substantivele terminate n el, -il neaccentuate, la plural pierd pe el, il i primesc terminaia eis.

Exerciiu practic

Continuar continuando continuado ind.prez.: continuo [ctinu], continuas [ctina], continua [ctin], continuamos [ctinumu], continuais [ctinui], continuam [ctin] conj.prez.: que eu continue [chi eu ctini], continues [ctini], continue [ctini] continuemos [ctinumu], continueis [ctinui], continuem [ctin] Remarcai accentul, complet diferit de varianta romn. n schimb, contnuo, contnua i pluralele lor sunt adjective cu accentul tonic ca n romnete. Lexic aplaudir aqui [ak] Aria cantar a capital o capital dois m. a flha fresco ingls o inverno metro nenhum o pas o poeta primavera quase [kuzi] senhor turista vrio variado a aplauda aici, aci arie muzical a cnta (cu vocea) Capital capitalul Doi foaia; frunza proaspt; rece Englez Iarna Metro nimeni; nici un ara; inutul Poetul primvar aproape, circa domn; stpn; senior Turist diferit, divers variat, diferit harta geografic a Braziliei. A dori o cas cu grdin, un automobil i o cas de bani cu un capital mare. Nu am igri, nu se (mai) gsesc n caset. Despre SUBSTANTIV (continuare) 27.- Augmentative Se formeaz n mod obinuit adugnd la substantiv, dup ce am eliminat vocala final, sufixul o (feminin ona, plurale es, -onas): gato = pisic, gato = pisoi (mare), gatona, gates, gatonas; sapato = pantof, sapato = pantof mare; mulher = femeie, mulherona. Dac substantivul se termin deja n o, augmentativele se formeaz n mod diferit: co = cine, canzarro; ladro = ho, ladroao; rafio, rufianaz. Substantivele feminine defective de masculin admit i sufixul o care le fac s devin masculine: a casa, o caso; a porta, o porto = porton; chiar i mulher poate face mulhero = femeie mare. Desinenele augmentative pot prezenta i alte forme: bicho = animlu, bichao; gatarro = pisoi mare; homem, homenzarro = huidum de om; mestre = maestru, mestrao; moo, moceto = tinerel, mocetona = tineric; nariz = nas, narigo = nsoi; velho = btrn, velhaas = babotin; bobo = prost, bobalho = prost de d-n gropi. Sufixele ao, -o, -zarro sunt peiorative dac se adaug la cuvinte derivate de la verbe: de la pendichar = a sci, a deranja cernd, avem pendicho = ceretor nedorit; de la responder avem respondo = care nu d ascultare. 28.- Diminutive Se formeaz cu sufixul inho (i feminin i plural): carta = scrisoare, cartinha; velho , velhinho; senhora, senhorina i senhorita. Dac substantivul se termin n diftong, sau n vocal accentuat, sau n consoan, sufixul este zinho: pai, paizinho; rio = fluviu, riozinho; sof, sofzinho [sofazniu]; flor, florzinha; gro = grun, bob, grozinho [grzniu] = bobule; mo, mozinha. Substantivele terminate la singular n s, -z cer sufixul inho: lpis, lpisinho [lapizniu], noz [nos] = nuc, nozinha. 29.- Pluralul (continuare i final) Substantivele terminate n -l: a) dac au accentul pe penultima silab, schimb l n eis: automvel, automveis; comestvel,

O senhor conde e a senhora condessa estiveram aqui ontem, mas hoje estaro em Portugal. Os turistas inglses esto visitando o pas. O pai da Armida um gigante, alto quase dois metros. A menina tem muitas flres frescas e belas. A cantora cantou uma ria que foi muito aplaudida. As rvores dos jardins tem flhas e flres de vrias cres, j estamos na primavera. O casaco do Albeto largo e as calas so muito curtas. Os aldeos tem bois, vacas, um galo e umas galinhas. No tenho nenhum papel. O cachimbo est na gaveta da mesa. Lisboa a capital do Portugal e Rio de Janeiro a capital dos Estados Unidos do Brasil. No h flres no jardim, estamos no inverno. Reinei: h este echivalentul expresiilor "il y a" din francez, 'c'" din italian, "hay" din spaniol i are sensul de "se afl". h = se afl, se gsete (i la plural) no h = nu se afl, nu se gsete (i la plural). De tradus Judectorul i poetul erau aici ieri. Cuitul, lingura i furculia sunt din argint. Pantofii Ionici (Joaninha) sunt foarte strmi. Palatul seniorului duce este nalt i frumos, dar casa doamnei baroane este scund i urt. Se afl multe culori pe (n)

comestveis; fssil, fsseis; b) dac au accentul pe ultima silab, schimb -l n -is: canal, canais; papel, papis; lenol = ptur, lenois; taful, tafuis; c) dac se termin n -il accentuat, schimb -l n -s: funil, funis. Excepii: cal = var (nu cal sau calciu), cales; cnsul, cnsules; mal, males; real (moneda), ris; mel = miere, mis sau meles. Revenim la pluralul celor n o: boto, botes; melo, meles; porto, portes; sermo, sermes (cele care n romnete se termin n on). Altele fac pluralul n es: co = cine, ces; po = pine, pes; capito = cpitan, capites; escrivo = birou, escrives. S reinem pluralul urmtoarelor cuvinte compuse:

a) Vice-Rei = vice-rege, Vice-Reis; pra-raio = paratrsnet, pra-raios; passatempo, passatempos; b) grand-almirante = amiral ef, mare amiral, grand-almirantes; gro-mestre = mare maestru, gro-mestres; planalto = etaj superior, planaltos; c) madreprola = madrepor; scoic de perl, madreprolas; lugar-tenente = lociitor, lugartenentes; lengalenga = pomelnic, lengalengas; d) o bota-fora = concedierea, os bota-fora; o papa-jantares = escroc, os papa-jantares. Anumite tipuri de diminutive fac pluralul de la substantivul primitiv (la care se terge s final), dar i de la sufix: corapozinho = inimioar, coraezinhos; papelzinho = hrtiu, papizinhos; leitor = cititor, leitorezinhos.

Exerciiu practic Dar dando dado ind.prez.: dou, ds, d, damos, dais, do pret.perf.: dei, deste, deu, demos, destes, deram pret.mqps.: dera, deras, dera, deramos, dereis, deram conj.prez.: que eu d, ds, d, dmos, deis, dm conj.imp.: que eu desse, desses, desse, dssemos, dsseis, desses conj.viit.: quando der, deres, der, dermos, derdes, derem inf.pers.: dar, dares, dar, darmos, dardes, darem Timpurile neconjugate se formeaz n mod regulat, adugnd la tema d- flexiunile verbului mudar. Imperativul la cele dou persoane secunde este ntotdeauna identic cu formele respectivelor persoane de la indicativ prezent private de s final: tu ds d tu; vs dais dai vs; celelalte persoane sunt cele de la conjunctiv prezent: d le, dmos, dem. Aceasta fiind o regul general, vom omite mai departe, n exerciiile practice, modul imperativ. Lexic A (a+a) A Amarelo Ano aos [u] (a+os) Apagar Aquela Aqule Aqui s (a + as) Branco colher [kulir] comer [kumr] a couve [cvi] Delgado duas (fem.) Emparelhar Espresso a horta Ilha J o jardim Linguaras la la aici, aci galben an la a stinge aceea acel(a) aici la alb a culege a mnca varza subire, slab dou a mpreuna gros, des grdina (de zarzavat) insul deja, acum grdina palavragiu me [mi] mine, m meu (al) meu no (em+o) n parenta (f), parente (m) rud passar a trece o pires farfurioara preto negru primo vr seu (al) su, lui, (al) lor sbre pe, peste, deasupra sua a ei, a lor (fem) talhada felie talhar a tia ver a vedea verde verde vermelho rou Houve turistas ontem que visitaram os sepulcres dos Sabias em Soperga. H no casaro um cozinho e uma gatinha que so muito amigos. A mocetona colhem ontem florezinhas brancas e vermelhas no seu jardim e joje as d a sua me. No ano passado houve bichaos na horta feiozinha. O velhaas e o velhinho so primos. Aqule homezinho bobalho e aquela mulherona linguaras esto muito bem emparelhados. A menina deu a sua

me as colherezinhas e os pires. Os vulcos (= vulces = vulces) da ilha esto apagados. Os botes do casaco su pretos. D-me a faca, desejo talhar os meles e comer umas talhadas. De tradus Pisoiul i cinele (mare) sunt graioi. Domnioara aceea i acel tinerel sunt mereu n grdin i culeg florile frumoase care se gsesc acolo (que h a). Acel om mare i femeia aceea mare au dou fiice foarte frumoase. Acel domn este un gurmand care mnnc mereu acas (n cas) la prietenii si i rude. El nu dorea s mnnce i se duse n grdin s vad dac erau animale care mncau flori i frunze. Mama va da copiilor si cruliile care se afl pe msu. Despre prepoziii 30.- Prepoziiile simple sunt: a la, n ante n faa; nainte aps dup at pn la durante n timpul em n, la; pe, peste entre ntre para la, ctre; pentru (scop) perante n faa com cu contra mpotriv de de; din (proveniena) desde de la (referitor la timp) por, pur la; pentru sem fr sob sub sbre pe, deasupra trs n spate(le) Prepoziiile romneti la, n se traduc prin "a" cu verbele de micare ctre un loc: dirigir-se cidade = a se ndrepta ctre (n) ora; elas vieram ao Brasil = ele au venit n Brazilia; vou a Lisboa = merg la Lisabona; se traduc cu "em" cu verbe de stare: eu estou em Portugal = sunt n Portugalia; moro no Rio = locuiesc n Rio de Janeiro. Prepoziiile portugheze a, em, por se contrag cu articolele: ao, , aos, s; no, na, nos, nas, num,

numa, nuns, numas; pelo, pela, pelos, pelas. Prepoziia a cere dativul: a quem deste o dinheiro? aos senhores que no emprestaram = cui ai dat banii? domnilor care mi-i mprumutaser (dinheiro este singular colectiv, substantiv cantitativ). n portughez aceast prepoziie se folosete i cu complemente directe cnd poate da natere unei ambiguiti ntre subiectul care face aciunea i obiectul direct care sufer aciunea: Jlio Csar subjugou a Vercingetrix = Subjugou a Vercingetrix Jlio Csar, n care a precede indicndu-l pe cel care a fost subjugat. Prepoziia com se contrage cu pronumele complement mim, ti, si, nos, vos, prezentndu-se astfel: con + mim = comigo [cumgu] = cu mine con + ti = contigo [ctgu] = cu tine con + si = consigo [csgu] = cu el, cu ei con + nos = conosco [cncu] = cu noi con + vos = convosco [cvcu] = cu voi Exemplu: leva-a contigo = ia-o cu tine Proveniena se exprim: - cu prepoziia de cnd e vorba de loc: donde vens? venho de Ouro Preto = de unde vii? vin din Ouro Preto; vou de minha casa estao = merg de acas la gar. - cu prepoziia desde cnd e vorba de epoc sau de timp: desde o ms passado = din luna trecut. Aceast prepoziie se poate folosi i cu prepoziia at corelativ la distan: h uns vinte quilmetros desde a minha casa at a lago = sunt circa 20 km de la casa mea pn la lac. Cnd semnific la, pe, n casa (cuiva), n biroul (cuiva) se folosesc fie a fie em, sau chiar de, dup cerina verbului: de micare, de stare sau de indicare a provenienei: vou a casa de meus avs = merg la bunicii mei; moro na casa de meus avs = locuiesc la bunicii mei; estou vindo da casa de meus avs = tocmai vin de la bunicii mei. Prepoziia de se contrage i ea cu articolele: de + o = do de + um = dum de + a = da de + uma = duma de + os = dos de + uns = duns de + as = das de + umas = dumas

Exerciiu practic Ver = a vedea visto ind.prez.: vejo, vs, v, vemos, vdes, vem ind.imperf: via, vias, via, vamos, veis, viam pret.perf.: vi, viste, viu, vimos, vistes, viram pret.mqps.: vira, viras, vira, vramos, vreis, viram conj.prez.: que eu veja, vejas, veja, vejamos, vejais, vejam conj.imp.: que eu visse, visses, visse, vssemos, vsseis, vissem conj.viit.: vir, vires, vir, virmos, virdes, virem inf.pers.: ver, veres, ver, vermos, verdes, verem

vendo

Celelalte timpuri sunt regulate; chiar i imperfectul indicativului este regulat, la fel i infinitivul personal. Toate persoanele de la conjunctiv prezent sunt derivate, pentru toate verbele, de la persoana nti singular de la indicativ prezent cnd aceasta se termin n o. De la ultima persoan de la perfectul simplu deriv totdeauna, pentru toate verbele, timpul pretrito mais-queperfeito simples al indicativului i viitorul conjunctivului; persoanele acestui timp nu sunt totui identice cu cele de la infinitiv personal cnd perfectul simplu (pretrito perfeito) prezint modificri n tem sau, dac e vorba de verbe monosilabice, a cror tem este o simpl consoan, modificri la vocala caracteristic: de la ve- n vi- n cazul verbului ver = a vedea. n continuare vor fi omise n mod normal timpurile derivate ale verbelor exemplificate, limitndu-ne la timpurile primitive din care acestea deriv. Lexic abalizar-se Beber chegar em a cidade Combater Datar denunciar ante Dever Dirigir dirigir-se Emprestar Ficar Govrno Injustice Janela a laranjeira Levar Minha Morar Morrer nascer [nassr] Outro pensar em Pessoa Reunir reunir-se Sade Semana todo, tda tudo que Trabalhar vestir(-se) a se distinge a bea a sosi la oraul a combate a data a denuna la a trebui a ndrepta (ctre) a se ndrepta a mprumuta (cuiva) a rmne; a se gsi guvern nedreptate fereastr portocalul a lua, a duce a mea a locui a muri a nate alt; divers a gndi la persoan a reuni a se reuni sntate sptmn tot, toat tot ceea ce a munci a (se) mbrca

italiana (dup moda italian). Os meus amigos beberam a minha sade. Ele mora na rua (= rua) das Laranjeiras nmero trs. O livro passou de mo em mo, todos dejeram v-lo (s-l vad). O velho morreu mngua. Esta carta est datada de seis de avril de 1955 (mil novecentos e cinquenta e cinco). As injustias foram denunciadas ante o govrno. De tradus Casa mea se gsete ntre gar i ru. Palatul bunicilor mei nu e foarte nalt, dar e mare i frumos. Eu mnnc n fiecare diminea pine cu unt i stau n cas toat ziua. Am sosit ieri la tine acas la ora 7, dar tu nu erai acolo. Banii stau n caseta msuei. Vedei acel om? El este unul dintre lupttorii n rzboiul mpotriva inamicilor patriei noastre. Nu(-l) vd pe prietenul meu de sptmna trecut, o fi bolnav? Vrul tu era cu mine ieri cnd mama ta sosea de la Cascais. Locuiesc la Craiova, dar a dori s mor n patria mea. Mi-a dat muli bani, dar pn mine nu-mi va da tot ceea ce trebuie s-mi dea. Despre prepoziii (continuare i final) 31.- Prepoziia portughez para nu se traduce numai cu "pentru": - Estou viajando para a Amrica = cltoresc ctre America; vou para a minha casa = merg acas, semnificnd micarea ctre loc, ca la prepoziia a; - Bebo para matar a sde = beau pentru a-mi stinge setea; mquina-ferramentas para trabalhar metais = maini-unelte pentru prelucrarea metalelor, semnificnd scopul unei aciuni; - muito inteligente para a sua edade = este foarte inteligent pentru vrsta lui, semnificnd "n relaie cu", "n comparaie cu"; - A melhor garantia para o futuro = cea mai bun garanie pentru viitor, fcnd referire la timp sau la epoc; - De dentro para fora = dinuntru ctre afar; traduzir de portugus para francs = a traduce din portughez n francez, semnificnd, mpreun cu corelativa de, schimbarea de situaie. Prepoziia portughez por [pur] care se articuleaz: pelo, pela, pelos, pelas, nu se traduce numai "pentru": - A carta foi escrita pelo tio = scrisoarea a fost scris de ctre unchiul, denotnd agentul n aspectele pasive care se pot schimba i n active: foi o tio que escreveu a carta. Dac ns aciunea pasiv exercitat asupra persoanei nu este material, nici represiv, se poate substitui cu de: a criada amada de seus donos = servitoarea este iubit de (ctre) stpnii si; - Chegar por vapor = a ajunge cu vaporul; chegar por telefono = a chema la telefon, indicnd mijlocul; ela vai passeando pelas ruas = ea se plimb pe strzi, indicnd trecere sau traversare. De notat: parto para Cascais e passo por Lisboa = plec la Cascais i trec prin Lisabona; pela

Eu sou dentre (ntre) as pessoas presentes um homem que pensa diferentemente. Os turistas estaro aqui dentro em pouco (n puin timp). Ela est janela todo o dia. les trabalham de dia e de noite, na prosperidade e na adversidade. A me da menina chegou as quatro horas. Ela se veste

sua doena no pode partir / por causa da sua... = pentru (din cauza) boala sa n-a putut s plece; por o preo pedido ser demasiadamente alto = pentru c preul cerut e prea mare, denotnd cauza; ficou com o cahorrinho por vinte cruzeiros = a rmas cu celul pentru 20 de scuzi, denotnd preul. Sem nu poate s se gseasc singur la sfrit de fraz: garrafas com rolhas e sem elas = sticle cu dopuri i fr (acestea). Sbre nseamn pe, deasupra, dar n locul ei se folosete n mod obinuit em: sentado numa cadeira = aezat ntr-un fotoliu; cu verbe de micare se schimb cu a: subir ao trono = a urca pe tron; i se mai schimb i cu alte prepoziii: neste ponto concordo com o senhor = asupra acestui punct sunt de acord cu dvs. Sbre se utilizeaz cu semnificaia de "circa, aproximativ, n jur de" referindu-se la argumente sau subiecte: falar sbre literatura = a vorbi despre literatur.

32.- Exist i prepoziii compuse: acima de, em cima de mai mult de, deasupra alm de dincolo de aqum de dincoace de debaixo de sub, dedesubt de dentro de, dentro em n spaiu(l), nauntru depois de dup detrs de dup, n spate diante de n fa fora de n afar (de) a meneira de = n maniera, (la fel) ca ao modo de para com ctre (cu semnificaie moral): s compassivo para com os animais = fii milos cu animalele, fii nelegtor fa de animale perto de alturi de, aproape de

Exerciiu practic Ir = a merge ido ind.prez.: vou, vais, vai, vamos = imos, ides, vo ind.imperf: ia, ias, ia, amos, eis, iam pret.perf.: fui, fste, foi, fomos, fstes, foram pret.mqps.: fra, foras, fra, framos, freis, foram ind.viitor: irei, irs, ir, iremos, ireis, iro cond.: iria, irias, iria, iramos, ireis, iriam conj.prez.: que eu v, vs, v, vamos, vades, vo conj.imp.: que eu fsse, fsses, fsse, fssemos, fsseis, fssem conj.viit.: se fr, fores, fr, formos, fordes, forem inf.pers.: ir, ires, ir, irmos, irdes, irem Viitorul indicativului, condiionalul i infinitivul personal ale acestui verb neregulat sunt constituite numai din desinenele regulate, deoarece este un verb fr tem. Acesta are timpuri comune cu verbul ser: perfectul simplu i derivatele, dar nu este posibil s facem confuzii: eu fui sua casa = eu am mers la el (acas), pentru c a () cere numai verbe de micare, iar dac s-ar nelege "eu am fost, m-am gsit, la casa lui" ar trebui folosit verbul estar i nu ser: eu estive na sua casa, folosind de asemenea i prepoziia em (na). Deoarece verbul ser exprim condiie i situaie fixe, stabile, fr a fi corupte de vreo prepoziie, sunt rare cazurile n care se folosesc timpurile trecute, de exemplu: eu fui capito no 91 de infantaria = eu am fost cpitan n (regimentul) 91 infanterie; ela fra portugusa antes de se casar com um italiano =ea fost portughez nainte de a se cstori cu un italian. i viitorul conjunctivului este uor de deosebit: quando fr Itlia partirei s = cnd voi merge n Italia, voi pleca singur; quando fr av comprarei brinquedos para os meus netinhos = cnd voi fi bunic voi cumpra jucrii pentru nepoii mei. Cnd ir precede alt infinitiv verbal nu cere nici o prepoziie intermediar: ir ver = a merge s vezi. Lexic Aparecer Ardncia a aprea arsur Ateno Chamar chamar-se Daquela demasiadamente Desta diante de doena [dusa] enviar [invir] esconder-se Estudo exemplo [izplu] Feira Garrafa geral (adj) Gula o Mar mximo [mssimu] Natureza Outeiro Partir passear [passir] Pouco Preo Saudar Sol

indo

atenie a chema a se numi (a) aceleia prea (mult) (a) acesteia n faa boal a trimite a se ascunde studiu exemplu pia, trg sticl general lcomie, poft marea maxim natur deal, colin a pleca; a mpri; a tia a se plimba puin pre a saluta soare

Subir Tambm

a urca (chiar) i, la fel

Ns estvamos ante a porta. Eles iam um aps o outro. S fiel at a morte. Todas as manhs tomo caf com leite. Aquela tropa combateu contra os inimigos da sua Ptria. A navalha de ao. Durante o temporal as janelas ficaram abertas. Nasci em Craiova e moro em Braov. Pelo tempo das cmaras (pe timpul activitii parlamentare) reuniam-se ali algunos deputados. Deve haver igualdade perante a lei. Sob a ardncia do Sol as plantaes secam. A vida animal aparece sob vrias formas e formas variadas. Trs aqules montes h um lago. A natureza fz (a fcut) o comer para viver, a gula fz o comer muito para viver pouco. No para imitar tal exemplo. Depois de os soldados terem chamado (dup ce soldaii au atras) a ateno do meu capito sbre o que se via em cima do outeiro, esconderamse de novo. O projeto encontra-se em estudos no congresso nacional. Fica limitado em Cr. 100.000 (cem mil cruzeiros), ou seu equivalente, o mximo que podemos pagar por ano. De tradus Masa este lng fereastr. Scrisoarea este pe pat, iar hrtia este n caset. Celuul este sub scunel. n spatele uii este o pisic cu muli pui. Noi am primit o scrisoare prin pot. Fluviul trece prin ora de la Porta del Sole la Ponte del Re. Cu ocazia (por ocasio da) trgului de la Milano, i anul acesta voi merge s-l vizitez (irei visit-la). n faa acestei (diante desta) injustiii el a plecat cu fiii si fr s salute prietenii oaspetelui su. Despre adjectiv Adjectivul se acord n gen i numr cu substantivul pe care l calific sau l modific. 33.- Formarea femininului Normele de la formarea femininului substantivelor sunt valabile, n general, i pentru adjective. Cele terminate n u absolut adaug a: cru = crud, crua = crud; nu = nud, gol; nua; dac se termin n eu schimb aceast desinen n ia: europeu, europia. Rmn invariabile cele terminate n a, -e, -s, -l, -m, -s, -z: agrcola; inteligente; corts = cordial; amvel; fiel = fidel; gentil; incrvel = incredibil; til; comum; ruim = ru, rea; simples = simplu, simpl; lapuz = rnesc. Cele n or adaug a:

comprador, compradora. Dintre adjectivele terminate n o unele pierd pe o final: cho = jos, ncet (despre sunet); sincer, ch; alemo = german, alem; so = sntos, s; altele schimb pe o n ona: choro = plngre, chorona; comilo = mnccios, comilona; altele mai schimb n oa: beiro = riveran, beiroa. Adjectivele de naionalitate n s fac excepie, deoarece adaug a: holands, holandsa; o portugus corts, a portugusa corts. Excepii i neregulariti nu sunt rare, dar se nva din practic. Iat aici cteva: andaluz, andaluza; bom = bun, boa; falador = palavragiu, faladeira; ilhu = insular, ilhoa; mau = ru, m; motor, motriz; nenhum = nimeni, nenhuma; sandu = idiot, sandia. Sunt invariabile: s = singur, singur; superior, inferior i similare; militar, singular, auricular i similare. 34.- Formarea pluralului respect regulile de la substantive. 35.- Certo = (un) oarecare, outro = alt(ul) (cu semnificaia de "diferit"), meio = de mijloc nu primesc articoll nehotrt: certa pessoa = o oarecare persoan, outra vez = o alt dat, meio copo de vinho = o jumtate de pahar de vin. Grande se contrage n gran dac formeaz termeni compui din care al doilea ncepe cu o vocal: grand-almirante, i n gro dac termenul secund ncepe cu o consoan: gro-mestre; la feminin se poate contrage n gr: gr pressa = mare grab. Santo devine So n faa numelor proprii care ncep cu consoan: So Vicente. Fac excepie Santo Toms i Santiago (derivat de la Sant'Iago). Cento se restrnge la cem dac nu este urmat de alt numeral: ste livro tem cem pginas, aqule tem cento e cinquenta = aceast carte are 100 de pagini, aceea are 150. Adjectivele se pot folosi ca adverbe: certo pentru certamente, claro pentru claramente, forte pentru fortemente, todo pentru totalmente. Adjectivul precedat de articolul o devine substantiv abstract: o belo = frumosul, frumuseea; o importante = importana, ceea ce este important. n general, substantivele nu sunt folosite ca adjective pentru a indica culori: o hain roie = um vestido cr de rosa; o plrie mslinie = um chapu cr de azeitona; centura portocalie = o cinta cr de laranja.

Exerciiu practic Fazer = a face feito ind.prez.: fao, fazes, faz, fazemos, fazeis, fazem pret.perf: fiz, fizeste, fs, fizemos, fizestes, fizeram pret.mqps.: fizera, fizeras, fizera, fizramos, fizreis, fizeram ind.viitor: farei, fars, far, faremos, fareis, faro cond.: faria, farias, faria, faramos, fareis, fariam conj.prez.: que eu faa, faas, faa, faamos, faais, faam

fazendo

conj.imp.: se eu fizesse, fizesses, fizesse, fizssemos, fizsseis, fizessem conj.viit.: se fizer, fizeres, fizer, fizermos, fizerdes, fizerem Viitorul indicativului este neregulat, iar condiionalul i respect neregularitatea. Sunt foarte puine verbele care au neregulate imperfectul indicativului (cel al verbului fazer este regulat: fazia) i viitorul indicativ, precum i condiionalul. Viitorul conjunctivului (ca cel al verbelor dar, ver, ir) difer de infinitivul personal pentru c aceste verbe, i puine altele (18 n total) modific tema la perfect simplu. Infinitivul personal are flexiuni comune cu viitorul conjunctivului, dar este totdeauna regulat. Lexic ainda [anda] apresentar-se barato (adj) como constituir custo demonstrao demorar dste distino Doze educao eloqente estimar extremamente felicidade fundar-se gastar governar ndio juventude mortal nunca obra propriedade porm providencia Qual quanto recorrer risonho sonhar com sonho temer tirania El-Rei nc a se prezenta ieftin cum, ca a constitui cost demonstraie a sta, a rmne (al) acestui distincie doisprezece educaie elocvent a stima mult fericire a se baza a cheltui; a omor timpul a guverna indian din America tineret; tineree mortal niciodat oper proprietate dar, ns, totui prevedere care ct a recurge la surztor a visa s, la vis a se teme tiranie regele (cuvnt vechi provenind din spaniol, folosit i astzi) juventude sonha belos sonhos e risonha felicidade. Nunca digas: desta gua no beberei, dste po no comerei. Quando os homens que governam no sabem nem podem fazer-se estimar, recorrem tirania para se fazerem temidos. A propriedade funda-se na distino entre o meu e o teu. Vai fazer cinco anos que nasceu a filhinha. Esta obra foi vendida por preo muito abaixo de custo real. Estas providncias constituem eloqente demonstrao do quanto se interessa El-Rei pela educao da mocidade. A viagem de trem gasta doze horas de minha cidade ao Mar. Esta mquina no s mais simples, mas tambm (sau: mas ainda) mais barata. Ainda no podemos partir para o Brasil. Apresentou-se uma feiozinha, porm simpatica menina ndia. De tradus Care este limba care se vorbete n Brazilia? Limba pe care o vorbesc n Brazilia este cea ( a) portughez. Este o limb frumoas, precum limbile spaniol i italian. Doamna olandez este foarte politicoas, i a fost i foarte gentil cu copiii rncii italiene. Anii n care (n decursul crora) a rmas la noi au trecut foarte repede. Cine lucreaz n csua aceea deasupra de colin? ranul lucreaz acolo, dar casa lui este lng fluviu. Eu doream s vd crulia care ieri era pe fotoliu, aceasta este o alta. Ci bani ai n sertarul msuei? Nu sunt muli bani, ci vreun obiect de aur i argint pe care mi l-a dat tticul meu. Gradul adjectivelor A mulher formosa = femeia frumoas, o homem valoroso = omul valoros; cele dou adjective formosa, valoroso sunt la gradul pozitiv. A Jucunda to formosa como descarada = Gioconda este tot att de frumoas ct e de insolent, are dou adjective la gradul comparativ deoarece compar ntre ele dou caliti. A Stamura a mais formosa, ela formosssima = Stamura este cea mai frumoas, ea este foarte frumoas, exprim o calitate: prima la gradul superlativ relativ, apoi la gradul superlativ absolut. 36.- Pompu to douto como modesto, sau Pompu to douto quo modesto = Pompiliu este tot att de priceput (inteligent) ct este de modest exprim un comparativ de egalitate n cadrul aceleiai persoane. Afonso mais douto que inteligente / Afonso mais douto do que inteligente. Getlio menos alegre que estudioso (sau: do que estudioso) exprim: prima, cu un comparativ de superioritate, a doua, cu un comparativ de inferioritate, dou caliti nu foarte egale ale aceluiai individ. to... quo... comparativ de egalitate mais... que... comparativ de superioritate

O homem, que mortal, passa rpido sbre a terra. extremamente til falarmos claro e bem. A

mais... do que... menos... que... comparativ de superioritate menos... de que... Astfel de formaii de comparative se regsesc i la adverbe: mais cedo de que ontem = e mai devreme dect ieri. 37.- Dac se face comparaia ntre doi sau mai muli indivizi, aceasta se exprim astfel: Ricardo to audaz como Carlos (sau: Ricardo audaz como Carlos); Florncia to bela como uma flor (sau: Florncia bela como uma flor) i primul termen to se poate chiar omite, n timp ce al doilea exte ntotdeauna como. Henrique mais risonho (do) que Alberto; Miguel menos alto (do) que a Elsia,- corelativul que poate s se amplifice n do que, dar dac al doilea termen al comparaiei este verb, se folosete totdeauna do que: Armando mais rico do que dizia = Armando este mai bogat dect s-ar zice. Dac al doilea termen al comparaiei este un pronume personal, acesta rmne la nominativ (= subiect): Alberto to rico como tu, i nu ... como ti; a Teresa mais alta do que eu i nu ...do que mim. 38.- Dac se compar cantiti precise de substantive su verbe, nu se pot folosi advebele to... quo..., to... como... care sunt valabile numai pentru caliti (adjective) i care rmn invariabile, ci se utilizeaz tanto... quanto... care concord n gen i numr dac se refer la substantive, sau tanto... como... n care como nu variaz: ela tem tantos vestidos quantos eu; obra com tanta severidade como justia; a costureira trabalha tanto quanto pode, sau ...tanto como pode = croitoreasa lucreaz ct poate. bom = bun mau = ru grande = mare pequeno = mic alto = nalt baixo = scund melhor (= mais bom) pior (= mais mau) maior (= mais grande) minor (= mais pequeno) superior (= mais alto) inferior (= mais baixo)

39.- Superlativul absolut se aplic numai adjectivelor i adverbelor: o capito e os soldados foram destemidssimos (...au fost foarte valoroi) = ...foram muito destemidos = ...foram muitssimo destemidos. Muito, fiind adverb, rmne invariabil: muito rico, muito rica, muito ricos, muito ricas. Concord numai cu substantivele, deoarece n acest caz este adjectiv: muito vinho, muita pacincia, muitos filhos, muitas flres. Cnd superlativul absolut se formeaz cu sufixul ssimo, exist mai multe reguli generale: - adjectivele terminate n -l, -r, -u: cordial, cordialssimo; particular, particularssimo; nu, nussimo; - adjectivele terminate n -vel: afvel, afabilssimo; mvel, mobilssimo; - adjectivele terminate n o (fem. a), -m: ancio, ancianssimo; anci, ancianssima; bom, bonssimo; - adjectivele terminate n e, -o (fem. a): alegre, alegrssimo; belo, belssimo; bela, belssima; pio, pissimo; feio, feissimo; - adjectivele terminate n -z: procaz, procacssima; veloz, velocssimo. Pentru a conserva sunetul consoanei ultimei silabe, adugarea sufixului poate da variaii grafice: rico, riqussimol antigo, antigussimo. 40.- Superlativul relativ nu este corelat cu ceva special: a mulher mais feia do mundo; o menos grandes de todos, i se utilizeaz prepoziia de. 41.- Cteva comparative i superlative ale anumitor adjective au i o form special, dintr-un cuvnt:

timo (= bonssimo) pssimo (= malssimo) mximo (= grandssimo) mnimo (= pequenssimo) supremo (= altssimo) nfimo (= baixssimo) mi place; quanto menos trabalho, tanto menos me canso = cu ct lucrez mai puin, cu att mai puin m obosesc; quanto mais me fala, tanto menos a escuto = cu ct mi vorbete mai mult, cu att mai puin o ascult; Tanto poate fi omis: quanto menos trabalho, menos me canso. 43.- Exist superlative absolut neregulate: acre, acrrimo; benvolo, benevolentssimo; cruel = crud, crudelssimo; fcil, faclimo; humilde = umil, humlimo; ntegro, integrrimo; sbio = nelept, sapientssimo; salubre, salubrrimo; semelhante = asemntor, simlimo.

Aceste forme de superlativ relativ nu se pot folosi pentru comparaii relative la acelai individ, drept pentru care se va spune: Vicente mais bom de que mau, i nu: Vicente melhor... Mais, menor sunt adjective, utilizate adic nainte de substantive: preciso bater com maior fora = trebuie s se bat cu mai mult for; h menor riscos aqui = aici sunt mai puine riscuri; a maior parte de vzes (= o mais das vzez) = n cele mai multe cazuri, de cele mai multe ori; na maior parte dos casos (= ao mais) = de cele mai multe ori. 42.- Exist forme identice cu alte limbi romanice: quanto mais o vejo, tanto mais me agrada = cu ct l privesc mai mult, cu att mai mult

Dizer = a zice

Exerciiu practic dito

dizendo

ind.prez.: digo, dizes, diz, dizemos, dizeis, dizem pret.perf: disse, disseste, disse, dissemos, dissestes, disseram pret.mqps.: dissera, disseras, dissera, dissramos, dissreis, disseram ind.viitor: direi, dirs, dir, diremos, direis, diro conj.prez.: que eu diga, digas, diga, digamos, digais, digam conj.imp.: se eu dissesse, dissesses, dissesse, dissssemos, disssseis, dissessem conj.viit.: quando disser, disseres, disser, dissermos, disserdes, disserem Condiionalul, dup cum se tie, repet neregularitatea viitorului: diria [dira] Lexic a plcea, a dori vesel apetit a imputa calomnios aa, astfel aa cum ncierare; btaie devreme, repede lucrul a obine, a dobndi croitoreas de aici deziluzie neobrzat valoros ntr-adevr nelept a asculta studios fericit justiie i (ei) blond (cafea) moca lumea nici a aciona, a opera a obine a privi; privire rbdare iertare att, aa, astfel tip valer Vinho vinho tinto vinho branco a valora vin vin rou vin alb

agradar alegre apetite assacar assim assim como briga cedo a coisa conseguir costureira daqui deluso descarado destemido deveras douto escutar estudioso Feliz justia Lhe louro moca o mundo Nem obrar obter olhar pacincia perdo To Tipo Despre numerale

H menos de trs quilmetros daqui at l. Filho s, e pai sers; assim como fizeres, assim achars. H mais de duas semanas que chegou. Melhor mau concerto (= acord) que boa demanda (= ceart). Mais vale um 'dou" que dois "te darei". Um homem pode ser menos rico, e mais feliz do que outro. As riquezas so menos preciosas do que a sade. A melhor e a pior coisa que h no mundo o exemplo: se bom, o maior bem; se mau, a pior mau. Falou com tanta clareza como elegncia. Tantas foram as calnias que me assacou quantos os benefcios que lhe fiz. Joaninha no mais alta e nem mais loura que Aurlia. Por mais boas obras que fizesse no conseguiu [cseghu] obter o seu perdo. Mais de dois foram feridos na briga. Teve mais de uma deluso. De tradus Mmica (mame) va plti mai puin pentru rochia de var dect a pltit pentru rochia de iarn. Acel domn este mult mai bogat dect unchiul tu, dar e mai puin fericit. A cumprat attea pahare cte erau persoanele care mncaser (acas) la el. Voi avei mai multe cri portugheze dect mine, dar ale mele sunt mai interesante i de cei mai buni autori. Cea mai bun cafea sosete (vine) din Brazilia, exist tipuri de cafea mai bune dect moca. Acest vin rou e mai ru (prost) dect cel pe care l-am cumprat sptmna trecut. Cu ct beau mai mult, cu att mi e mai sete; i cu ct mnnc, cu att mai mult am apetit. Cu ct o privesc mai mult, cu att mai urt mi pare; Olivia este cu adevrat o femeie foarte urt.

1 2 3 4 5 6 7 8

44.- Numerale cardinale um, uma dois, duas trs quatro cinco seis [se] sete [sti] oito [itu]

30 40 50 60 70 80 90 100

trinta quarenta cinqenta sessenta setenta oitenta noventa cento [stu], cem [s]

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 0

nove [nvi] dez [dess] onze [zi] doze [dzi] treze [trzi] catorze = quatorze [ktri] quinze [kni] dezesseis dezessete dezoito [dizitu] dezenove vinte vinte e um zero [ru]

200 300 400 500 600 700 800 900 1.000 10.000 100.000 1.000.000 1.000.000.000

duzentos [duztu] trezentos [trestu] quatrocentos [quatrusstu] quinhentos [kinitu] seiscentos [seisstu] setecentos [setisstu] oitocentos [oitusstu] novecentos [novisstu] mil dez mil cem mil um milho um bilho

Unitile se unesc de zeci, iar zecile la sute, prin conjuncia e (i): 21 vinte e um [vinti], 65 sessenta e cinco, 101 cento e um, 587 quinhentos e oitenta e sete. De la 1.000 n sus conjuncia se omite: 1958 mil novecentos e cinqenta e oito. Numeralele 1 i 2, precum i sutele de la 200 la 900 au form feminin: uma mulher, duas meninas, duzentas vacas e quinhentas galinhas. 100 se traduce "sut" dac este urmat de zeci sau/i uniti: 135 cento e trinta e cinco; se scrie cem dac este singur: cem livros, cem bilhes, cem pginas. Se zice totui: cem mil, cem milhes, cem bilhes: cem mil liras, cem milhes de homens. 45.- Numeralele cantitative um par o pereche dezena o cantitate de zece dzia duzin 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 primeiro segundo terceiro quarto quinto sexto [sstu] stimo oitavo nono dcimo undcimo duodcimo dcimo terceiro dcimo quarto dcimo quinto dcimo sexto dcimo stimo dcimo oitavo dcimo nono vigsimo

vintena o cantitate de douzeci trintena o cantitate de treizeci centena o cantitate de o sut milheiro = milhar o cantitate de o mie Chiar i cento poate avea rol de numeral cantitativ: quanto custa o cento destas laranjas? = ct cost (vreo) sut din aceste portocale? aos centos cu sutele aos milhares cu miile Pentru a exprima cantiti aproximative (circa) se folosesc: cerca de, mais ou menos, uns e umas: cerca de setecentas, as oito e meia mais ou menos, uns oito dias, umas cem rvores. Sunt pronume: ambos, ambas; ambos os ps = ambele picioare, ambas as mos = amndou minile. 46.- Numerale ordinale

30 40 50 60 70 80 90 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1.000 1.000.000 1.000.000.000 ultimul

trigsimo quadragsimo qinquagsimo sexagsimo setuagsimo octogsimo nonagsimo centsimo ducentsimo tricentsimo quadrindentsimo qingentsimo sexcentsimo setingentsimo octingentsimo nongentsimo milsimo milionsimo bilionsimo ltimo, derradeiro

Numeralele ordinale concord cu substantivul: os primeiros homens, a dcima terceira chvena de

ch = a treisprezecea ceac de ceai. n enumerarea monarhilor, papilor, se folosesc

numerale ordinale pn la dcimo, iar de la "al unsprezecelea" mai departe se folosesc numerale cardinale: Pedo primeiro, Vitor Manuel terceiro, Afonso treze. Numeralele cardinale se folosesc i pentru enumerri lungi: numere de case, pagini de cri, secole, rmnnd la masculin: casa vinte e un, pgina quarenta e dois, sculo vinte. 47.- Numere fracionare 1/2 um meio (nainte de substantive: meio, meia) 1/3 um tro = uma tra parte 1/4 um quarto = uma quarta parte 1/5 um quinto = uma quinta parte 1/6 um sexto = uma sexta parte 1/7 um stimo = uma stima parte 1/8 um oitavo = uma oitava parte 1/9 um nono = uma nona parte 1/10 um dcimo = uma dcima parte 2/3 dois tros = duas tras partes 8/10 oito dcimos = oito dcimas partes De la 11 n sus, denumirea se formeaz cu

numeralul cardinal urmat de avos: 1/13 um treze avos 13/40 treze quarenta avos Excepii: 1/100 um centsimo = uma centsima parte 1/1000 um milsimo = uma milsima 48.- Numeralul partitiv Bebi do vinho que meu pai comprou; mandoulhe das suas flres exticas exprim partitivul cu ajutorul prepoziiilor articulate do, respectiv das, deoarece se subnelege: bebi parte de vinho..., mandou-lhe parte das suas flres, adic vinul pe care l-am but i florile pe care le-am trimis sunt doar o parte din vin (nu tot) i parte din flori (nu toate, altfel s-ar spune: bebi o vinho (= todo o vinho), mandou-lhe as flres (= tdas as flres). (Este exact ca n romnete !) Numeralul partitiv particip la fracionri, fr a accentua ns, nici mcar aproximativ, asupra cantitii.

Exerciiu practic Modificar = a modifica ind.prez.: modifico [mudifcu], modificas, modifica, modificamos [mudificmu], modificais, modificam conj.prez.: que eu modifique, modifiques, modifique, modificamos, modificais, modificam n portughez, persoanele indicativului prezent, celelalte verbe cu mai mult de dou silabe: alterar: imperativului i conjunctivului nu sunt niciodat cu altero [altru], etc; fabricar: fabrico [fbrcu], etc; accent tonic pe antepenultima silab, ci accentul considerar: considero [csidru], etc; visitar: visito cade ntotdeauna pe penultima silab, cu excepia [viztu], etc, care pot pune probleme de accentuare persoanei a II-a plural vs, unde cade pe ultima studiosului romn. silab. Deci precum modificar se accentueaz toate Possuir = a poseda possudo possuindo ind.prez.: possuo [pussu], possuis, possui, possumos, possuis, possuem Persoanele singulare a II-a i a III-a de la indicativ prezent au desinenele is, -i n loc de es, -e. La fel se ntmpl la toate verbele terminate n uir. Introduzir = a introduce introduzido introduzindo ind.prez.: introduzo, introduzes, introduz, introduzimos, introduzis, introduzem Persoana a III-a de la indicativ prezent la verbele terminate n uzir are desinena scurt: introduz n loc de introduze. Lexic agora amanh amanh pela amanh assinar centavo chover [uvr] corrida cruzeiro de ento para c de hoje por diante descobrir o dia seguinte dicionrio em meiados de maio em ponto escravido acum mine mine diminea a (se) semna cent (moned) a ploua lupta cu tauri moneda brazilian de atunci pn azi de azi nainte a descoperi mine dicionar la jumtatea lunii mai la fix sclavie Escudo Expresser Extinguir Imprio isto , quer dizer Novo ontem noite para o fim do tarde pela primeira vez Relgio Tosto vce [vos] scud (moned port.) a exprima a stinge imperiu adic, sau nou; tnr ieri sear ctre sear pentru prima oar ceas, orologiu moned mrunt tu, dumneata, dvs (o este deschis, dar accentul tonic cade pe e) - duminic - luni

Os dias da semana so: o domingo [udumgu] a segunda-feira

a tra-feira a quarta-feira a quinta-feira a sexta-feira o sbado

- mari - miercuri - joi - vineri - smbt

cri i o jumtate de duzin de dicionare. n ziua n care (em que) m-am nsut, era mari. 13,50 scuzi se scrie: Esc.13$50 i cruzeiros 13,50 se scrie Cr.$ 13,50. 1$00 este un scud. Despre pronume 49.- Pronumele personale Persoana nti cea care vorbete: eu [u], ns [n]. Persoana a doua cea cu care se vorbete: tu [t], vs [v]. Aceste patru pronume servesc att la masculin ct i la feminin. Vs se folosete cnd se vorbete mai multor persoane. Dac se vorbete unei persoane creia nu i se poate spune "tu", dar nici nu necesit pronumele "dumneavoastr", n Brazilia se folosete vos [voss o deschis: vs-s] care face pluralul vocs i este ambigen, dar cere verbul la persoana a III-a. Vorbind unei sau unor persoane crora nu li se poate spune nici tu, nici voc, n loc de pronume se folosesc: o senhor, a senhora, os senhores, as senhoras, care corespund pronumelui de politee "dumneavoastr" din romnete. n scrisorile comerciale se adreseaz ntotdeauna la persoana a III-a: o senhor etc, V.S.a. = vossa senhoria, V.S.as = Vossas senhorias. Persoana a treia despre care se vorbete: le [li] = el les = ei ela [la] = ea elas = ele Aceste pronume se contrag cu prepoziiile de, em: de + le = dle em + le = nle de + ela = dela em + ela = nla de + les = dles em + les = nles de + elas = delas em + elas = nlas Pronumele personale plural n funcie de subiect se pot altura cu os que n cazuri ca urmtoarele: noi romnii bem vin, voi germanii bei bere, iar arabii beau cu plcere ceai = os que somos rumanos bebemos vinho, os que sois alemes bebeis cerveja e os que so rabes bem ch com muito gsto.

Os meses do ano so: janeiro, fevereiro, maro, abril, maio, junho, julho, agsto, setembre, outubro, novembro, dezembro. Que horas so? Que hora ? So cinco horas. uma hora. Quanto hoje? Quantas so hoje? A quantos estamos do ms? Estamos a doze de abril de mil novecentos e cinqenta e sete. Quantos anos tem voc? Tenho sessanta e seis anos e minha filha mais nova, a Marinha, vai fazer vinte e dois a vinte de abril. Deram sete horas no relgio da trre ao entrarmos no palcio. Em mil novecentos e cinqenta e oito (= no ano de mil...) fazia dez anos que morava aqui (= dez anos desde que morava aqui). No ano passado fomos ao Brasil e no ano que vem iremos a Portugal. Um tero expressa uma quantidade mais grande do que doze trinta e cinco avos. Lisboa, primeiro de junho de mil novecentos e sessenta. O centavo un centsimo do escudo portugus e do cruzeiro brasileiro tambm. Vicente, o av de Marinha, nasceu em mil novecentos e trinta e sete, aos oitenta e dois anos. Quanto dois tros de um meio? dois sextos. Meia garrafa de vinho. De tradus America a fost descoperit de Critofor Columb (Cristovo Colombo) la 12 octombrie 1492. Brazilia a fost descoperit de Pedro lvarez Cabral la 22 aprilie 1500. La 13 mai 1888 principesa Isabella (princesa Isabel), regent a Imperiului, a semnat legea care a pus capt (extinguir) sclaviei n Brazilia. Ci ani ai? A, 32 de ani. De atunci pn azi am fost (am mers) de trei ori n Brazilia. Ct e ceasul? Este dou fix. Voi merge la unchiul tu ctre sear. n 3 mai vom fi la Lisabona, iar a doua zi vom merge la Cascais. Mine diminea, dac nu va ploua, vom merge la Belo Horizonte. Un tosto i o zecime de scud i de cruzeiro, adic 100 de reali, sau 10 ceni. La lupta cu taurii erau cteva mii de oameni i cteva sute de femei. Am circa 500 de 50.- Adjective i pronume posesive Singular meu [mu] = al meu minha = a mea teu [tu] tua seu [su] sua nosso [nssu] nossa vosso [vssu] vossa seu [su] sua Se folosesc ca n romn: pisica mea = o meu gato; articolul definit se omite dac este vorba de rude: meu pai e minha me. Folosite ca pronume impun folosirea articolului: meu pai e o seu. 51.- Seu i derivatele se folosesc fie pentru o

meus teus seus nossos vossos seus

Plural minhas tuas suas nossas vossas suas

persoan, fie pentru mai muli posesori: o seu livro = cartea sa, cartea lor. Dac este necesar s se fac distincia, n loc de o seu livro, care este prea generic, se va specifica astfel: o livro dle = cartea lui; o livro dela = cartea ei; o livro do senhor, da senhora, de voc = cartea dvs; os livros dles = cartea lor; o livro delas = cartea lor (fem); o livro

dos senhores, das senhoras, de vocs = cartea dvs (pl). 52.- Expresiile un(ul) de-al meu, un(ul) de-al

tu, un(ul) de-al lui etc se traduc: um dos meus, um dos teus etc. sau, mai general: um meu: um dos meus amigos, um amigo meu. Analog pentru feminin.

Exerciiu practic Vir = a veni vindo = venit ind.prez.: venho, vens, vem, vimos, vindes, vm ind.imperf.: vinha, vinhas, vinha, vnhamos, vnheis, vinham pret.perf: vim, vieste [viti], veio, viemos, viestes, vieram pret.mqps.: viera, vieras, viera, viramos, vireis, vieram ind.viitor: virei, virs, vir, viremos, vireis, viro cond.: viria, virias, viria, viramos, vireis, viriam conj.prez.: que eu venha, venhas, venha, venhamos, venhais, venham conj.imp.: se eu viesse, viesses, viesse, vissemos, visseis, viessem conj.viit.: quando vier, vieres, vier, viermos, vierdes, vierem Vindo este i participiu trecut i gerunziu. Comparai acest verb cu verbul ver = a vedea. Urmat de alt infinitiv nu cere prepoziie: vir ver = veni s vad. Lexic ama ao prximo teu iubete-l pe aproapele tu como a ti prprio ca pe tine nsui admitir a admite aquela ace(e)a beleza frumusee desenvolvimento dezvoltare Don don (titlu de respect i demnitate) e mais alguns i nc civa esquecer a uita estar vontade a se acomoda faltar ao respeito a lipsi de respect glorioso glorios guri copil inestimvel inestimabil lembrar a aminti lembrar-se a-i aminti longo lung mesmo nsui, chiar el naquela n acea obrigado mulumesc! (se acord n gen i numr) ocupao ocupaie o mais restul onde unde passar a sta (salutnd) perfeito perfect povo popor presidir a prezida reinado domnie (durata) sentir a simi neplcere, regret seqncia succesiune, perioad servio serviciu significar [sig-ni-] a semnifica a vantage Vontade

vindo = venind

avantajul voin

Bom dia, senhor de Sousa. Como passou o senhor? Como vai passando a sua senhora? Todos bem, obrigado! Apresento-lhe a minha espsa e os meus gurizinhos, faam o favor, estejam vontade. Quando demoraro no Rio? Sinto no podermos ficar mais de uma semana; tenho ocupaes em So Paulo. Boa noite, meus senhores, adeusinho, meninos, passem bem. A justia consiste em dar o seu a seu dono. A vinda da famlia real portugusa para o Brasil, em janeiro de 1808, trouxe [trssi] (= a adus) imensas vantagens ao seu desenvolvimento. Durante meio sculo, desde 1840 at 1889, Don Pedro II presidiu aos destinos de Brasil. O seu reinado foi uma longa seqncia de inestimveis servios Ptria. Meus senhores, eu no admito que me faltem ao respeito. Vejo que tu tambm no esqueceste o que teu pai te dissera. Um dos meus amigos deseja comprar a vossa casa. De tradus Tticul nostru i mmica noastr vor pleca cu unchiul tu pentru a merge s vad (irem ver) casa pe care doresc s-o cumpere. Aceast carte este a mea, acele caiete sunt ale lor. Celuul lor i pisicuii votri sunt foarte prieteni, acum mnnc mpreun n grdin, lng poart. Patria noastr este pmntul unde s-au nscut i au trit prinii mei, bunicii mei i ai ti, i unde s-au nscut i au trit prinii i bunicii lor. (Acolo) unde un popor vorbete alt limb, care nu e a noastr, acolo e patria sa, dar nu poate fi a noastr, deoarece pe acel pmnt nu exist nimic care s ne (nos) aminteasc gloriosul nostru trecut. Iubete pe aproapele tu ca pe tine nsui, nseamn c tu trebuie s iubeti mai mult pe cine vorbete limba ta proprie i s-a nscut n aceeai patrie a ta.

Despre pronume (continuare)

53.- Adjective i pronume demonstrative Acestea determin poziiile relative ale substantivelor. Au semnificaii precise asupra locului: a) de lng cel ce vorbete: ste [ti] = acesta stes = acetia esta = aceasta estas = acestea b) de lng cel cu care se vorbete: sse [ssi]= acesta sses = acetia essa = aceasta essas = acestea c) de deprtare: aqle [kli] = acela aqules = aceia aquela = aceea aquelas = acelea ste homem e aqule, essas meninas e aquelas = aici, ste, essas sunt adjective, aqule, aquelas sunt pronume i dup cum se vede se folosesc exact ca n romnete. sse, essa i pluralele sunt mai uzuale n portughez, indicnd fiine sau lucruri, sau persoane i lucruri, despre care s-a vorbit deja: sse fulano foi aqui ontem = acest cutare a fost aici ieri. (Fulano este termenul pentru un tip oarecare, nea Cutare). 54.- Pronumele demonstrative de la *53.c

sunt folosite n romnete n loc de substantiv, fr relaie de poziie: grdina mea i cea a tatlui tu semnific: o meu jardim e o jardim de teu pai . n portughez nu se repet jardim, i articolul o pe care l precede, devine pronume: o meu jardim e o de teu pai. Aqules cavalos so mais altos do que os que vimos o outro dia = acei cai sunt mai nali dect caii pe care I-am vzut n cealalt zi. No gosto destas laranjas, mas das das senhoras = nu sunt acestea portocalele care-mi plac, ci cele ale doamnelor. n acest exemplu sunt dou das consecutive, prima semnificnd "din acelea", iar a doua "ale". 55.- Mai exist pronume invariabile sau neutre; isto (= esta coisa), isso (= essa coisa), aquilo (= aquela coisa): no diz aquilo que sabe = nu spune ceea ce tie; isto que eu fao = ceea ce fac; isso que o senhor me mostrou = ceea ce mi-ai artat. i o, tot invariabil, particip la aceste forme: no diz o que sabe.

56.- Pronumele demonstrative se contrag cu prepoziiile: de + ste = dste em + ste de + esta = desta em + esta de + stes = dstes em + stes de + estas = destas em + estas de + isto = disto em + isto de + sse de + essa de + sses de + essas de + isso de + aqule de + aquela de + aqules de + aquela de + aquilo a + aqule a + aquela a + aqules a + aquela a + aquilo = dsse = dessa = dsses = dessas = disso = daqule = daquela = daqules = daquelas = daquilo = qule [akli] = quela [akla] = qules = quelas = quilo em + sse em + essa em + sses em + essas em + isso em + aqule em + aquela em + aqules em + aquela em + aquilo

= nste = nesta = nstes = nesta = nisto = nsse = nessa = nsses = nessa = nisso = naqule = naquela = naqules = naquelas = naquilo

Aici accentul grafic pe a (nu tonic) provine de la prepoziia a care se contrage. 57.- Pronume substantivate n nominativ (subiect) cel care: o que (= o homem que = aqule que) cea care: a que (= a mulher que = aquela que) cei care: os que (= os homens que = aqules que) cele care: as que (= as mulher que = aquelas que) O que for chamado, responda = cel care va fi

chemat, s rspund; a que estiver doente, chameme = cea care va fi bolnav, s m cheme; os que foram brasileiros, esperem = cei care sunt brazilieni, s atepte; as que vierem, escutem = cele care ar veni, s asculte. n aceste cazuri se poate folosi i pronumele relativ quem [kn] = cine: quem fr chamado = cine va fi chemat. 58.- Pronume complement direct Sunt ca cele precedente i pot fi precedate de

prepoziii: eu vejo a que (= quem) est falando = o vd pe cea care vorbete; eu vejo as que (= quem) esto falando = le vd pe cele care vorbesc; a menina de que (= de quem) falei = fata de(spre) care am vorbit; a carta de que te disse = scrisoarea de(spre) care i-am spus; o que perde os homens o orgulho = ceea ce i pierde pe oameni este orgoliul; isto o de que falavamos = asta este despre ceea ce vorbeam noi; deitemos um olhar no que j realizamos e no muito que ainda podemos fazer = s aruncm o privire asupra a ceea ce realizm i pe

multul pe care putem s-l mai facem nc. 59.- n portughez nu exist demonstrative scurtate sau cu aspect peiorativ (sta: ce mai vrea i sta?). Pentru a le traduce, n afara celor indicate o que etc. i quem, se folosesc demonstrativele: aqule que te disse isso, mentiu = la care i-a spus asta, a minit; ste que tu vs atrs de mim = sta pe care-l vezi n spatele meu.

Exerciiu practic Pr [pr] = a pune psto pondo ind.prez.: ponho, pes, pe, pomos, pondes, pem mperf.: punha, punhas, punha, pnhamos, pnheis, punham pret.perf: pus, puseste, ps, pusemos, pusestes, puseram pret.mqps.: pusera, puseras, pusera, pusramos, pusreis, puseram ind.viitor: porei, pors, por, poremos, poreis, poro conj.prez.: que eu ponha. ponhas, ponha, ponhamos, ponhais, ponham conj.imp.: se eu pousesse, pousesses, pousesse, pousssemos, poussseis, pousessem conj.viit.: quando puser, puseres, puser, pusermos, puserdes, puserem inf.pers.: pr, pores, pr, pormos, pordes, porem Participiul trecut psto [ptu] face posta [pt] la feminin i postos [ptu], postas [pt] la plural. Lexic abalar abrir acordar-se, despertar-se ajusto apanhar apelido bem assim o cabo conhecer [kuniessr] corredor deitar deitar a deixar de a direao o rro esperar gostar de mentir mentira muita coisa ningum a palavra o passeio a pea pegar em perder preferir prestar Rogar a se duce a deschide a se trezi pact, acord a prinde nume de familie i chiar, ca i captul, extremitatea a cunoate coridor a trezi a trezi a se apuca de (s) direcia eroarea a spera; a atepta a plcea a mini minciun mult nimeni (pronume) cuvntul plimbarea piesa; comedia a prinde (n mn) a pierde a prefera a servi, a fi util a ruga Semear o terrace a troca o vizinho Voltar a semna (grne) terasa schimbul vecinul a se ntoarce

O que est voc a fazer aqui? curioso, deitei-me a dormir no quarto nmero 13 e esta manha despertei-me, deitado na cama do nmero 17. noite pus-me a caminhar pelo terrao no cabo de corredor, por no poder conciliar o sono, e ao voltar do passeio, certamente meti-me na cama doutro quarto. Dei-me conta do rro ao acordar-me. E porqu no passou para o seu quarto? Acabo apenas de acordar, estava ainda pensando nessa troca involuntria. O seu semblante aparenta surpresa e contrariedade, como se esperasse no ser descoberto. Pois engana-se o senhor; estou apenas confuso, perplexo, nada mais -Deixemos de palavras, faa o favor de dizer seu nome e apelido, bem assim, sua direo. Aquilo que o homem semear, isso tambm colher. D-me isso, eu te rogo. Nesse momento abriu-se a porta e essas senhoras a quem tu conheces, entraram. Isto que digo no mentira. stes peires so bons, mas eu prefiro os do Mar Adritico. Isso contra o ajuste. ste chapu que o teu, nem o outro. Aqule que eu apanhar pagar pelos outros. Nisso (n acest punct, atunci, deci) pegou no chapu e abalou, sem saudar a ningum. Isto no presta (servete). Conheo esta pea e gosto dela. Isto pesa cem kilos e vale muita coisa. De tradus Aceast carte nu este cea pe care am cumprato ieri, ci (mas assim) cea pe care mi-a dat-o mama mea. Acest scaun i acela erau n camer cnd am intrat. Tu nu ai vzut casa acelui domn, ci pe cea a vecinului su. Aceti arbori nu sunt att de nali precum aceia care sunt pe cmpul acelui ran.

Paharele pe care le-ai cumprat nu sunt acelea pe care le doream. Ei au sosit azi n Romnia cu soiile lor i cu toi fiii lor. Nu-l cunoatem pe sta, i nu dorim s vin s ne viziteze. Cel pe care-l vedei aici Despre adjective i pronume indefinite 60.- Adjective indefinite generale: cada fiecare todo o, tda a fiecare certo (un) oarecare outro (un) alt(ul) alheio [liiu] altuia tal oarecare

este vrul fiicei prietenului tu spaniol. Ceea ce spun este adevrul, ceea ce i-am spus este o minciun total.

mesmo prprio os mais e mais alguns os demais qualquer [kualkr]

acelai, nsui acelai, chiar el, el nsui ceilali, restul i alii toi ceilali oricare

Cada aluno pegou no seu livro = fiecare elev a luat cartea sa; cada semnific "fiecare n parte" ntrun cerc limitat; este invariabil. Todo o homem mortal; tda a flor colhida murcha-se logo = orice floare culeas se plete repede; todo o i tda a semnific "fiecare", "oarecare" n sens universal, i fcndu-le pluralul, sensul nu difer: todos os homens so mortais. Certo, outro i femininele i pluralele nu primesc articolul nehotrt: certo senhor = un domna oarecare, un oarecare. Outro semnific numai "diferit", nu subnelege "unul n plus = nc unul": dai-me outra faca = dai-mi cellalt cuit, un cuit diferit; dai-me mais uma faca = dai-mi un alt cuit (nc unul). Outro i femininul i pluralele se pot contrage cu em i de: de + outro = doutro (de la altul, al altuia) de + outra = doutra de + outros = doutros de + outroas = doutras em + outro = noutro em + outra = noutra em + outros = noutros em + outras = noutras As mulheres alheias = soiile altora; alheio, substantiv invariabil, nseamn "ceea ce aparine altuia". O alheio no se deve cobiar = nu trebuie s se doseasc bunurile altuia. o mesmo senhor que vimos ontem; era a mesmssima mulher = era exact aceeai femeie. Os mesmos sbio se enganam = os prprios sbios = aceiai nvai se neal = chiar i nvaii se neal.

Mesmo, folosit ca adverb, nseamn "chiar i", "pn i". Apenas dez so boas, as mais no prestam para nada = abia zece sunt bune, celelalte nu servesc la nimic. Qualquer are pluralul quaisquer i se folosete n mod egal: qualquer coisa = un lucru oarecare, sau: quaisquer coisas. 61.- Adjective cantitative indefinite algum ctva nenhum nici un bastante suficient demasiado prea quanto ct pouco puin tanto att maior mai mult menor mai puin diversos diveri, civa vrios variai, diferii muito mult Concord toate n gen i numr; diversos i vrios au numai plural. Tenho algum dinheiro = tenho um pouco de dinheiro = am bani, am ceva bani; no tenho casa alguma = no tenho nenhuma casa = nenhuma casa tenho = nu am cas, nu am nici o cas. Algum pus la sfritul frazei negative echivaleaz cu nenhum; dac nenhum este la nceputul frazei, negaia no trebuie omis (pentru c nenhum exprim deja o negaie complet).

Algum i femininul i pluralele se contrag cu de i em: de + algum = dalgum em + algum de + alguma = dalguma em + alguma de + alguns = dalguns em + alguns de + algumas = dalgumas em + algumas Maior, menor au fost analizate la *41. Celelalte adjective prezentate nu pun probleme de folosire. Cu excepia primelor dou i diversos,

= nalgum = nalguma = nalguns = nalgumas

vrios, acestea sunt i adverbe (preced atunci adjective i verbe) i rmn invariabile: bastante ricos = destul de bodgai; demasiado feias = prea

urte; pouco alta = puin nalt; muito formosa = foarte frumoas; a Adriana falou tanto quanto a Amadeia = Adriana a vorbit tot att ct Amedeea. 62.- Pronume nehotrte pentru persoane algum cineva ningum nimeni outrem [tr] altul, careva altul cada um fiecare cada qual fiecare quemquer [kkr] oricare, fiecare qualquer [kualkr] oricare Sunt invariabil, cu excepia lui cada um, care are femininul cada uma i qualquer, cu pluralul quaisquer. Ningum partiu = no partiu ningum = nu a plecat nimeni (nici unul). Outrem menos preguiosa do que eu = o (oarecare) alta mai lene ca mine. Outrem se folosete nmai n scris. Diga cada um o que quiser = zic fiecare ce-o vrea = s zic toi ce vor; cada qual coeu e bebeu a sua vondade = fiecare a mncat i a but dup dorin; isso, quemquer sabe faz-lo = asta oricine tie s-o fac; ste emprgo convem-lhe mais que a qualquer outro = ...que a quaisquer outros = aceast activitate i convine mai mult dect oricrui altul; qualquer que o faa um vilo = quemquer que... = quaisquer que o faam so vilos = oricine o face (asta) este un neltor. 63.- Pronume nehotrte pentru lucruri: nada nimic algo ceva tudo tot Sunt invariabile. Nada tenho = no tenho nada

= nu am nimic. Nada poate fi: adverb ela nada formosa = nu e deloc frumoas; substantiv o nada nunca existiu = nimicul nu a existat niciodat, ste homem um nada = ... un ningum = acest om este o nulitate (un nimic), stes homens so uns nadas = ... uns ninguns. Nada de tolices! = nici (= s nu facem) prostii!; nada novo = nada de novo = nimic nou. Darei algo aos meninos, algo de bom = voi da ceva copiilor, ceva bun. Algo, dac este adverb, nseamn "un pic", "ceva": ste flor algo murcha = aceast floare este un pic plit. Tudo est tal e qual; fiz tudo = am fcut tot(ul); tudo este i substantiv: o tudo e o nada = totul sau nimic. "Tot ceea ce" se traduce cu tudo o que sau tudo que: me dar tudo (o) que precisa = mi va da tot ceea ce este nevoie. Dar, unit cu alt form neutr, adic indeclinabil, se ntoarce la todo: todo o necessrio. 64. Pronume nehotrte universale Algum careva Nenhum nimeni, nici un Qualquer oricare Outro alt(ul) Ambos ambii os dois amndoi as duas amndou os mais, os demais ceilali, restul (dintre ei) Muitos muli Poucos puini Concord toate n gen i numr cu substantivul determinat, au aceeai semnificaie cu adjectivele corespondente (*60, *61), dar nu nsoesc niciodat substantivul.

Exerciiu practic Rir = a rde rido rindo ind.prez.: rio, ris, ri, rimos, rieis, riem [rr] imperf.: ria, rias, ria, ramos, reis, riam [rr] pret.perf: ri, riste, riu [rru], rimos, rstes, riram pret.mqps.: rira, riras, rira, rramos, rreis, riram ind.viitor: rirei, rirs, rir, riremos, rireis, riro cond.: riria [rrira], ririas, riria, riramos, rireis, ririam conj.prez.: que eu ria, rias, ria, riamos [rrimu], riais [rrii], riam conj.imp.: se eu risse, risses, risse, rssemos, rsseis, rissem Conjunctivul viitor i infinitivul personal sunt timpuri regulate i similare ntre ele: rir, rires, rir, rirmos, rirdes, rirem. Lexic abrigar aconselhar afastar-se casar-se chorar cobiar [cubissr] confiar-em de consentir em a adposti a sftui a se deprta a se cstori a plnge a dori, a rvni a se ncrede n a consimi la Desgosto Difcil Emprgo enganar-se General idia logo luxuriante [-ss-] mentiroso neplcere dificil datorie, ocupaie a se nela general (grad militar) idee imediat luxuriant mincinos

murchar-se murcho negcio passar a ser, tornar-se perguntar perguntar por preguioso precisar presena preso pretenso razo ter razo s (nainte de verb) sujo o tldo vegetao viajante

a se pli plit afacere a deveni a ntreba a ntreba despre lene a avea nevoie prezen prizonier cerin, pretenie raiune; dreptate a avea dreptate doar, numai murdar cortul vegetaie cltor, cltoare

sale sunt toate prea curate. El zice c tie tot, dar nu amintete niiciodat de nimic. Aceast cafea este cam amar, d-mi nc (un pic de) zahr. Acest pahar este murdar, dai-m (un) altul. Fiecare feti a avut o rochi nu. Fecare biat va deveni brbat, apoi btrn; acesta este destinul tuturor. Cumpr numai aceste flori, celelalte sunt deja plite. Despre pronumele personal 65.- Pronumele personal complement Sunt cele asupra crora se rsfrnge direct aciunea semnificat de un verb tranzitiv, i rspund la ntrebrile: pe cine?, ce?: Ela me ama (pe cine iubete?), eu te amo, tu o amas = tu l iubeti, tu a amas = tu o iubeti; ela se veste (ce face? se mbrac), vs ns vedes [vss nuvdi] = voi ne vedei, ns vos chamvamos [nssvus amvamu] = noi v strigam (chemam), eu os vejo = i vd, le as saudou = el le-a salutat, elas se vestem. Aceste pronume: ne, te, o, a, se, nos, vos, os, as pot fi i postpuse verbului, scriidu-le cu linioar: vejo-a [vjua] = o vd, ama-nos [manu] = ne iubete. Asupra lor nu cade accentul tonic. 66.- Pronumele personale n dativ Rspund la ntrebrile: cui? crui lucru? le me d (cui d? mie); ele te d; eu lhe dou [u lie d] = eu i dau (lui sau ei); elas nos escrevem; eu vos trago = v aduc (ceva); tu lhes pedes [t lie pdi] = le ceri (lor, masc. sau fem.) Aceste pronume difer de cele complement direct doar la persoana a III-a: lhe, lhes, care sunt ambigene. Pot urma verbul: doulhe [dlie] = i dau (lui, ei). Dac la persoana a III-a trebuie s precizm genul, pentru claritate vom spune: eu lhe dou a le, ...a ela, ...a voc etc., tu lhe pedes a les, ...a elas, ...aos senhores etc. 67.- Pronume personale precedate de prepoziii Numai urmtoarele au proprietate: mim = mine, ti = tine, si = el: comprei stes brinquedos para ti = am cumprat aceste jucrii pentru tine, a carta fra escrita por mim = scrisoarea fusese scris de mine. Se se folosete cu referire ntotdeauna la acelai subiect al verbului, la persoana a III-a singular i plural: A Alexandra deriu-se a si prpria = Alexandra s-a rnit de ctre ea nsi; Augusto e Caetano louvam-se a si mesmos = Augusto i Gaetano se laud unul pe altul. Pentru celelalte persoane se utilizeaz pronumele subiect (*49): comprei brinquedos para les, a carta fra escrita por ns etc.

Diz que entrei no seu jardim para apanhar flres, mas eu no fiz tal. Se eu tivesse outro cavalo, e tu tivesses mais um cavalo, os que estamos aqui poderamos todos dar um passeio a cavalo. O prprio general das tropas vitoriosas interrogou aos presos. A luxuriante vegetao, e mesmo a grande quantidade de animais, indicavam a presena da gua. O tldo pode s abrigar um cento de mulheres e meninos, os demais viajantes ficaram ao ar livre. Quaisquer negcios le me propor, no consentirei nles. Quantos garfos e quantas colheres tens? Tenho dez daqueles e cinco destas. Isso dar-te- (i voi da) tantos desgostos. Comeu pouco po e pouca carne. Vrios motivos e diversas circonstancias fizeram com que se decidisse a partir. Quem lhe disse que ela casou? Algum lho disse. Se algum vier perguntar por mim, dir-se-lh (trebuie s i se spun) que no estou. No tem demasiado inteligncia, tem porm bastante dinheiro e muitas pretenes. Disse que tinha feito tudo, pelo contrrio tudo est ainda tal e qual. Tem voc amigos? Tenho alguns. Encontrou o senhor alguma das minhas filhas? No senhor, no encontrei nenhuma. A sua riqueza no me interessa, qualquer que seja. Um chorava, outro cantava. As duas afastaram-se daquele lugar, as demais ficaram. De tradus Cineva a venit cnd eu nu eram acas (n cas). Orice ar face nu va reui s plece mine diminea. Fiecare persoan are propriile sale idei i e foarte dificil ca dou persoane s aib aceleai idei. Oricine spune asta are dreptate, puinul e mai bine dect nimic. Ea are prea multe haine, dar hainele

Exerciiu practic Passear [passir] = a se plimba passeado [pasidu] passeando ind.prez.: passeio, passeias, passeia, passeamos, passeais, passeiam conj.prez.: que eu passeie, passeies, passeie, passeemos, passeeis, passeiem Verbele n ear diftongheaz insernd o vocal i- lichid ntre tem i desinen (passe-ar) la persoanele indicativului i conjunctivului care au accent tonic pe e- din tem. Sunt regulate la celelalte timpuri.

Premiar = a premia premiado premiando ind.prez.: premeio, premeias, premeia, premiamos, premiais, premeiam conj.prez.: que eu premeie, premeies, premeie, premiemos, premieis, premeiem Acest verb, precum i altele n iar, nu se conjug precum cele dinainte (passear) dect la cele dou timpuri prezentate: n rest se conjug precum verbul variar. Lexic arranjar-se a se aranja balco balcon barulho glgie, vacarm burro asin, mgar calar, calar-se a tcea capaz capabil cuidar em a bga de seam deter a deine, a reine divertir-se a se distra encomendar a recomanda estar com fome a-i fi foame estar faminto a fi flmnd estar com sde a-i fi sete estar sedento a fi nsetat ficar obrigado a fi recunosctor, a mulumi o leite laptele major maior (grad militar) mecessitar, precisar de a avea nevoie de nomear a numi ouvir a auzi pobre biet; srac porm dar, ns repetir a repeta turvo tulbure escutar a asculta Escreveram-lhe uma carta e agora o major Gyno Ncula esta for a de si. Quisera dizer-lhe duas palavras, porm no aqui, mas na balco. No poderia esperar um instante? Vamos, venha que no o deterei por muito tempo. Que sucedeu? Escute, senhor capito! Ouo-o, sim (da, v ascult = v aud). Que coisa mais curiosa, nunca ouvi outra igual. Cale-se, no faa barulho. s isso? no h mais nada? Nada mais. Bem, no posso fazer mais do que fiz, arranjam-se entre si. Eu lhe tinha falado, mas ela esqueceu-se das minhas palavras. O menino pegou no livro e abriu-o. A senhora me deu esta boa notzia, e eu fico-lhe muito obrigada. Aqule amigo de nosso pai sabe que ns somos pobres e por isso interessa-se por ns. O gverno nomeou-o general e deu-lhe o comando dos exrcitos nacionais. Ns trabalhamos e as nossas mulheres se divertes. Basta ver-lhe a cr para conhecer-lhe a qualidade. No cuida seno (dect) em si, um egosta. De tradus Copilul a luat caseta, a deschis-o i a mncat ce era nuntru. Acest biet pisoia este nfometat, d-i un pic de carne o farfuriu de lapte. Mi-a spus c va face tot ceea ce i-am recomandat. Nu i-am dat nimic (ei), pentru c este o fat care nu are nevoie de nimic. Dorea florile, i le-am dat i acum mai vrea altele. I-o spun i i-o repet (repito), nu doresc s intru n acea cas umed i rece, rmn aici afar. Oricine e capabil s fac aceast munc, spunei-i c e un mgar care nu e capabil s fac nimic. E bolnav pentru c a mncat din carnea aceea nu (prea) proaspt i a but din acea ap tulbure. Despre pronumele personal (continuare) 68.- Contrageri Particulele pronominale ale dativului (*66) se contrag cu pronumele personale complement o, a, os, as (*65) conform urmtoarelor: mo da mi-l d ma pede mi-o cere mos traz mi-i aduce mas contam mi le povestete to deram ta escrevemos tos enviarei tas restituiram lho disse lha trouxeram lhos emprestou lhas confiaste no-lo diz no-la da vo-lo digo vo-la dou vo-los entrego vo-las encomendo lho digo lha deram lhos emprestou i l-au dat i-am scris-o i-i voi trimite i l-am restituit i l-am spus i-au dus-o i le-am mprumutat lor le-au ncredinat lor ni-l spune ne-o d vi-l spun v-o dau vi-i ncredinez vi le recomand

le-o spun lor le-a dat-o lor i-am mprumutat lor (pe ei) lhas confiou le-am ncredinat lor (pe ele) Quero lho dar e lho levar a casa = vreau s li-l dau i s li-l duc acas. Lho, lha, lhos, lhas sunt contragerile lui lhe, lha, lhes i se vede c dup contragere ultimul pierde pe s final, atunci lho dou nseamn: l dau lui, l dau ei, l dau lor, iar desinenele o, -a, -os, -as se refer la ceea ce se d, i nu la genul i numrul persoanelor crora se d, iar dac dorim s precizm, vom spune: lho dou a le, ..a ela, ...a les, ...a elas.

Tablou recapitulativ al pronumelor personale Pronume subiect n romn Pronume subiect n portughez (fac aciunea verbului) (corespund celor romneti) - singular eu pers.I sing. - ambigen Eu tu pers.II sing. ambigen Tu el pers.III sing.masc. le ea pers.III sing.fem. Ela forme de respect i politee (cer verbul la pers.a III-a sing.): tu, mata, dumneata, d-voastr voc (braz) (=Vossa Merc) dvs masc. o senhor (o sr.) dvs fem. a senhora (a sra.) Domnia Voastr (ambigen) Vossa Senhoria (V.Sa.) Domnia Voastr (ambigen) Vossa Excelncia (V.Exa.) - plural noi pers.I pl. - ambigen voi pers.II pl. ambigen Pronume complement n acuzativ (sufer aciunea: pe cine?) me te o a o; a o a o; a

Ns vos (nu se adreseaz unei singure persoane) ei pers.III pl.masc. les ele pers.III pl.fem. Elas forme de respect i politee (cer verbul la pers.a III-a pl.): dumneavoastr (ambigen) vocs dvs domnilor os senhores (os srs.) dvs doamnelor as senhoras (as sras.) Domniile Voastre Vossas Senhorias (V.Sas.) Excelenele Voastre Vossas Excelncias (V.Exas.) Pronume romnesc eu tu el ea d-ta, dvs dvs masc. dvs fem. Domnia Voastr Excelena voastr noi voi ei ele dvs domnilor dvs doamnelor Domniile voastre Excelenele voastre Pron. dativ me te lhe lhe lhe lhe lhe lhe lhe nos vos lhes lhes lhes lhes lhes lhes lhes Pron. complement prec. de prepoziie a mim ante ti com le contra ela de voc para o senhor pela senhora sem V.Sa. para com V.Exa. entre nos perto de vos sobre les tras elas depois dos senhores apos das senhoras junto as V.Sas. perante V.Exas. ao redor de vocs Contracii mo to lho lhos lho lhos lhos lhos lhos ; ; ; ; ; ; ; ; ; ma ta lha lhas lha lhas lhas lhas lhas

nos vos os as os ; as os as os ; as Pronumele se se me se te se lhe se lhe se lhe se lhe se lhe se lhe se lhe se nos se vos

no-lo ; no-la no-los ; no-las vo-lo ; vo-la vo-los ; vo-las lho lha lhos lhas

se lhes

69.- Se [se], pronume nedeterminat, n portughez preced pronumele personal

complement: se me diz = mi se spune; se te dera = i s-a dat; se o ve = se vede (el); se lhe obedece = se

supune (el, ea); se a louva = se laud (ea); se nos enviou = ni s-a trimis; se vos ampara = vi se protejeaz; se os castiga = se pedepsesc; se lhes perdoou = li s-a iertat; louva-se-a = i se laud; perdou-se-lhe = li se iart. Cnd este vorba de dativul persoanei a III-a, pentru precizie vom spune: se lhe perdoa a le, ...a ela, se lhes perdou a les, ...a elas. Forma portughez este mai logic dect cea romneasc, deoarece pune la nceput subiectul: se me diz = uma pessoa me diz. 70.- O, a, os, as pronume personale complement nu se contrag cu prepoziiile de, em, por, aa cum se ntmpl cu articolele o, a, os, as: em a vendo ali = vznd-o aici; em os prevenindo a tempo = prevenindu-i la timp; antes de as mandar entregar = nainte de a le ncredina. Pronumele le, ela, les, ela se contrag cu amintitele prepoziii cnd sunt obiect sau complement: falar nle = falar dle = a vrb desre el, dar nu i cnd sunt subiect: em ela saindo = cnd ea va iei. Eu, tu sunt invariable i nu se contrag dac,

fiind subiecte, sunt precedate de prepoziie: por tu seres honrado que todos te estimam = deoarece eti cinstit, iat pentru ce toi te stimeaz; nunca fars tal sem eu to permitir = niciodat nu vei face asta fr ca eu s i-o permit. Aceast regul nu este o derogare de la ce s-a spus la *67, deoarece acolo pronumele personale erau complemente nu subiecte; de fapt, cele dou fraze se pot schimba n: todos te estimas por motivo de que tu s honrado; se eu te no permitir, tu nunca fars tal. 71.- Adverbul eis = iat formeaz compuii: ei-lo [ilu] = iat-l, ei-la = iat-o, ei-los = iat-i, eilas = iat-le, dar nu se modific cu pronume care ncep cu consoan: eis-me = iat-m, eis-nos [inu] = iat-ne, eis-vos [ivu] = iat-v. 72.- Pentru a da mai mult for frazei, sau pentru a exprima contrastul, pronumele personale se repet: deram-m a mim, nem a ti = mi l-au dat mie, nu ie; disseram-no-lo [dissrnulu] a nos; a mim, que te amo, me parece sonho.

Exerciiu practic Ler = a citi; crer = a crede lido, crido lendo, crendo ind.prez.: leio, ls, l, lemos, ledes, lem creio, crs, cr, cremos, credes, crem imperf.: lia, lias, lia, lamos, leis, liam cria, crias, cria, cramos, creis, criam pret.perf: li, lste, leu, lemos, lstes, leram cri, crste, creu, cremos, crstes, creram pret.mqps.: lera, leras, lera, leramos, lreis, leram crera, creras, crera, creramos, crreis, creram conj.prez.: que eu leia, leias, leia, leamos [limu], leais [lii], leiam que eu creia, creias, creia, creamos [crimu], creais [crii], creiam conj.imp.: se eu lesse, lesses, lesse, lssemos, lsseis, lessem se eu cresse, cresses, cresse, crssemos, crsseis, cressem Lexic aderir assoprar borbulha a cara a carne a cola, o grude conceber o consrto contar cujo desobediente embora [br] o ensejo frio honrado louvar os manjares Obedecer pegajoso, peganhento a adera a sufla bic, pustul faa, obrazul carnea cleiul a concepe repararea a povesti al crui neasculttor oricare ocazia frig (subst. i adj.) onorat; cinstit a luda mncrurile a da ascultare plicticos pois ento por...que, por...muito que Prelibado o queijo Querer querer a, querer bem Rebentar Romper Roto Sabo Sapateiro Solo Sujeito Trazer ei bine, atunci ct ar fi de excelent (d. mncare) brnza a vrea, a dori a iubi a izbucni, a erupe a rupe rupt spun cizmar sol, pmnt subiect; cutare a aduce (celui care vorbete) em vez de n loc de Notcia noutate; tire O que fs o senhor? Quiz lavar-me a cara com o sabo lquido, mas em vez de garrafa do sabo, peguei na da cola muito pegajosa, e estou consumindo agora todo o sabo que adere e no

dissolve a cola. Agora tenho tanto grude peganhento na cara que se assoprasse faria borbulhas caindo ao solo sem rebentarem. Esqueci-me de comunicarlhe que, as dez horas, uma senhora o chamou pelo telefone. Como o senhor no estava ainda aqui, disse que voltasse a chamar. Deixou-me o nome: chama-se Alexandra Fortuna. No a conheo, talves seja aquela senhora alta, loura, quem me foi apresentada ontem e cujo nome no lembro. Como quer o senhor que eu saiba? O tal sujeito enganounos, agora ser castigado. A prpria Marinha no podia saber que se lhe oferecera un ensejo to favorvel. Por legtimas que sejam as esperanas que o senhor concebeu, no podemos conceder-lhe ver aos presos. Embora seja meu inimigo, no posso contar mentiras para que o condenem. A mm o deu, nem a ti. Mo deram a mim, e no a le. Conheo esta pera de Verdi e gosto dela. De tradus i s-au rupt pantofii, du-i la cizmar pentru reparaie. Iat-m, cine m-a chemat? Le-a pedepsit deoarece au fost neasculttoare. Dorii s v-o spun? Ei bine, plec mine diminea pentru c nu mai vreau s rmn aici cu voi. Dac vi se d pine i brnz, nu le mncai; dac vi se ofer ap proaspt i lapte, s nu bei; nu este adevrat deci c v e foame i sete. Ce vrei s v dea? Mncruri alese (excelente) i vinuri fine? Aici nu se gsesc deastea, eu v ofer ceea ce exist. Dac nu v plac, mergei la unul care e mai bogat ca mine. Despre pronume (continuare) 73.- Pronume relative quem [k] cine, ce, cui que [ke, ki] ce, cui cujo, cuja, cujos, cujas al, a, ai, ale cui (crui, -or) o qual, a qual, os care quais, as quais o que, a que, os que, as cel, cea, cei, cele care que o que ceea ce Quem este invariabil, se folosete numai pentru

persoane, att ca subiect, ct i complement: quem fz tal um covardo = cine a fcut asta e un ru; a moa de quem te falei = tnra despre care i-am vorbit. Que este invariabil, se folosete pentru persoane, animale, lucruri: a moa de que te falei; no gosto do livro que me emprestaste = nu-mi place cartea pe care mi-ai mprumutat-o. Cujo i derivatele sale arat posesia, exclud articolul i concord cu persoana sau obiectul care a posedat: a me, cujos filhos partiram, estava a chorar = mama ai crei fii au plecat, plngea. Poate fi precedat de prepoziie: a me, de cujos filhos falamos = mama de ai crei fii am vorbit. O qual i derivatele substituie quem i que atunci cnd folosirea acestora poate induce un dubiu: os homens e as mulheres que... poate fi mai bine exprimat cu: os homens e as mulheres as quais... dac ceea ce vrem s spunem se refer numai la femei. 74.- Pronume interogative quem? cine? que? [ke], o que [uk] ce? qual? care? quais? care? (pl) cujo?, cuja?, cujos?, al, a, ai, ale cui? cujas quanto?, quanta?, ct?, ct?, ci?, cte? quantos?, quantas? Quem sois vs? = cine suntei voi?; que horas so?; o que importa? = ce import? Quem chama teu irmo? este o fraz ambigu, pentru c are dou accepii: cine este cel chemat i de cine este chemat fratele tu. n portughez, pentru precizie, folosim prepoziia a nainte de substantivul folosit ca obiect: a quem chama teu irmo? = pe cine cheam fratele tu? i: quem chama a teu irmo? = cine l cheam pe fratele tu? Cujo i derivatele nu mai sunt folosite n vorbirea curent; n loc de a spune: cujo ste livro? = a cui este cartea aceasta?, azi se prefer: de quem ste livro?

Exerciiu practic Cair = a cdea cado caindo Sair = a iei sado saindo Atrair = a atrage atrado atraindo ind.prez.: caio [ciu], cais [ci], cai, camos, cas, caem [c] saio [siu], cais [si], sai, samos, sas, saem [s] atraio, atrais, atrai, atramos, atras, atraem conj.prez.: que eu caia [cia], caias, caia, caimos [cimu], caiis, caiam que eu saia, saias, saia, saimos, saiis, saiam que eu atraia, atraias, atraia, atraimos, atraiis, atraiam Aceste verbe n air diftongheaz la timpurile citate: caio n loc de cao; n plus, persoanele a II-a i a III-a singular au desinenele is, -i n loc de es, -e. Apoi este necesar folosirea accentului grafic atunci cnd i iniial a desinenei este tonic: eu caa = eu cdeam, eu sa = eu ieii, eu sara = ieisem, que eu sara, que eu sasse = s ies, sa! = ieii! i la conjunctiv viitor i infinitiv personal: sares, sarmos, sardes, sarem.

Lexic achar achar-se o andar buscar caber chave desculpar escolher envergonhar esgotar ffia a jia o rol, o papel ruim [rru] serto tenor vida virtude a gsi a se gsi etajul a cuta a aparine cheie a scuza a alege a ruina a epuiza fluierat (cntnd) bijuteria rol (n teatru) ru (adj) pmnt slbatic tenor (n teatru) via virtute

romn. 75.- Ne din italian i en din francez nu au corespondente n portughez. n traducere lipsesc: Ai pisici? Da, am (din astea) = voc tem gatos? tenho (exact ca n romnete). Dac trebuie s precizm, se folosesc posesivele: avei pisici i cini? am din acelea dar nu am din acetia (ultimii) = voc tem alguns gatos e ces? tenho daqules e no dstes; apoi: sua me tem primos e primas? tem dles e no delas. S mergem (n locul acela) = vamos, sau chiar vamos embora, n care embora este adverb care ntrete verbul. 76.- Pronominalele se folosesc diferit. Dac este complement d specificare: nu mai vreau s aud (de asta) = no quero mais ouvir falar dle; sunt satisfcut de asta = estou contente com ela; nu-mi mai amintesc asta = j no me lembro disso. Se folosete de asemenea i un posesiv: admir mai ales curenia (aceasta) = admiro-lhe sobretudo o seu asseio (= admiro sobretudo o asseio dle, ...dela). Adjectivul seu nu se poate folosi n exemplele precedente. n cazuri ca cele urmtoare se nlocuiete cu unul dintre cele adecvate, dintre articolele pronominale o, a, os, as: erau mere (acolo, n chestia aceea?) nu erau = havia maas? no as havia; caut ap (n ceva) i nu e = buscam gua e no o h. Dac e vorba de "cteva", "vreun": ntre aceste tinere sunt cteva foarte frumoase = dentre estas raparigas, h algumas que so muito formosas; am mers s caut (de-astea), dar nu am gsit = fui procura delas, mas no achei nenhumas. 77.- Particulele "ne", "v" pot fi pronominale sau adverbiale. Dac sunt pronominale semnific nos [n], vos [vu]: noi ne splm = ns nos lavamos; ne-o povestete = no-lo conta; ei v dau = les vos do; vi-o spun = vo-lo digo. Dac sunt adverbiale, semnific "aici, acolo, ici, colea" i atunci sunt sinonime i se traduc cu un adverb de loc potrivit:a, ali, l, acol: spltoresele ne spal rufele nseamn: spltoresele spal rufele noastre = as lavadeiras nos lavam a roupa (...lavam a nossa roupa) i nu putem nlocui ne (nos) cu v (vos) pentru c nu sunt sinonime; dar dac spunem: vedei aceast spltorie? spltoresele spal acolo rufele = veja l aqule lavadouro?, as lavadeiras lavam l a roupa. 78.- Pronumele invariabil de sens general nu exist n portughez: Suntei brazilian? Da, sunt = a senhora brasileira? Sim, sou. Dac exprim o confirmare: Dvs suntei pictoria (= acea pictori care trebuia s vin)? Da, eu sunt = a senhora a pintora? sou-a! (=eu sunt, adic sunt chiar aceea)..

Sou eu que tenho (sau: sou eu que tem) escrito as cartas. Sois vs que tendes (sau: sois vs quem tendes) a chave do meu quarto. A senhora para quem so stes diamantes mora no quinto andar. Entre essas jias escolha aquela que quiser.ste senhor entre cujos defeitos noto grandes virtudes, passou no serto gr parte da sua vida. Entre stes livros vejo alguns que so muito ruins. A energia eltrica a energia de que o Brasil poder largamente dispor. Nos laminadores o ao toma a forma com que se apresenta na mercado. No lhe disse, ainda, o meu nome! Desculpe o senhor, esqueci-me de que eu sei quem o senhor, e de que o senhor no sabe quem sou eu. Chamo-me Tristo da Cunha e moro numa ilha no sul do Atlntico. Quer ir v-la? (pentru a o vedea?). Que bonita ! (sau: quo bonita !). De tradus Cine v-a dat aceste frumoase flori? Mi le-a dat doamna al crei vr este prietenul tticului vostru. Cartea despre care i-am scris nu se mai vinde, a fost epuizat. Acea fat frumoas despre care se vorbea atta i despre vrul creia se spuneau attea lucruri, s-a cstorit cu un prieten de-al lui, iar vrul ei s-a cstorit cu o sor de-a prietenului. Despre particule pronominale Spre deosebire de limbile francez i italian, portugheza este mai puin analitic n acest domeniu. Pentru traducerea acestor particule pronominale se folosesc totui anumite reguli, care implic nu numai traducerea, dar i precizarea sensului anumitor expresii, valabile i pentru limba

Exerciiu practic Querer = a vrea; a iubi querido ind.prez.: quero [kru], queres, quere, queremos, quereis, querem pret.perf: quis, quiseste, quis, quisemos, quisestes, quiseram

querendo

pret.mqps.: quisera, quiseras, quisera, quisramos, quisreis, quiseram conj.prez.: queira, queiras, queira, queiramos, queirais, queiram conj.imp.: se eu quisesse, quisesses, quisesse, quisssemos, quissseis, quisessem conj.viit.: quando quiser, quiseres, quiser, quisermos, quiserdes, quiserem le quer = el vrea, iubete devine le quere dac i se sufixeaz pronume atone: le quere-a = o iubete, ela quere-lhe = ea l iubete. Cu semnificaia "a vrea" complementul este direct: o quer = quere-o = l vrea; dac semnific "a iubi", cere prepoziia a i pronumele lhe, lhes: eu lhe quero (= eu quero a le) = l iubesc.

Ensaiar = a proba, a ncerca ind.prez.: ensaio [siu], ensaias, ensaia, ensaiamos, ensaiais, ensaiam Apoiar = a sprijini ind.prez.: apoio, apoias, apoia, apoiamos, apoiais, apoiam Conluiar = a nela ind.prez.: conluio, conluias, conluia, conluiamos, conluiais, conluiam Vocala i dinaintea desinenei la aceste verbe, gsindu-se ntre dou vocale, dintre care ultima este tonic, este semiconsoan, se comport deci ca o consoan i pe ea nu poate cdea accentul tonic, cum se ntmpl la variar; nici nu poate s diftongheze ca premiar. La verbele variar i premiar i la toate n iar care se conjug fie ca unul, fie ca cellalt, vocala i- dinaintea desinenei este totdeauna vocal, pentru c este precedat de consoan: r, m etc. Conjugarea verbelor n aiar, -oiar, -uiar este totdeauna regulat, la temele lor ensai-, apoi-, conlui-, se anexeaz ntotdeauna desinenele verbului mudar: que eu ensaie, ensaiarei, se ensaieramos etc. pentru c i- de aici corespunde lui d- din mudar. La verbele n uiar, evident, vocala u- este sonor, deci ntre acestea nu trebuie incluse verbe ca guiar = a ghida, a conduce, n care u- este mut i se conjug precum variar. Lexic crcium crcium a admira; a face minuni adineaori ncrctor (la arm) cartuul plin coloan companie a conversa a invita obicei, uz a se sprijini a echilibra istorie grdina (de zarzavat) ment a prnzi spltorie lichior povo procurar roupa branca sumo voltar, regressar de popor a cuta; a ncerca, a tenta albituri, lenjerie suc a se ntoarce

a adega (port.) o poro (braz.) admirar ainda agora carregador o cartucho cheio coluna companhia conversar convidar costume encostar-se equilibrar histria a horta hortelo jantar lavadouro licor

Estvamos falando nle ainda agora. Conversamos at agora sbre isso. Agrada-me ste povo e gosto dos seus costumes. Voc tem muitas flres e plantas, d-me algumas, faa favor. Eu leria um livro que contasse a histria da minha Ptria, se o houvesse aqui. Quisera ler, mas de todos stes livros nenhum h que possa interessar-me. Os senhores foram convidados para jantar e no querem ir, vo a que se acharo em boa companhia. Se fssemos buscar acola algum carregador, qui achssemos. Esta coluna est ainda mal equilibrada, no se encoste a ela. Voc pensa na carta que recebeu? Sim, penso nela. As bebidas de sumo de fruta so excelentes, e no o so menos como tnicas e digestivas. Se queres disto, toma. H cartuchos no carregador da pistola? H-os. Dentre as plantas desta horta, h uma de hortel? H-a. H muitas pessoas nesse lugar? H poucas aqui. O senhor capito? Sim, sou. O senhor o capito que veio aqui ontem quando ningum estava? Sim, sou-o. De tradus Dac v plac, v dau, luai (di astea). Dintre crile pe care mi le-ai mprumutat, mine v voi restitui dou. Ai mers la gar? Am fost acolo, dar unchiul meu nu a sosit. Mi s-a spus c vei merge la Roma, cnd te duci acolo amintete-i de ceea ce iam recomandat. Noi ne splm minile n spltor, iar mamele noasstre apal aici (n spltor) albiturile noastre. Nu-mi amintesc dac le-am dat (acelea), dar dac mai vrea (din acelea), le voi da. Casa vecinilor notri este mare i frumoas, ai fost deja acolo? Nu am fost acolo niciodat, dar voi merge acolo mine sear, deoarece m-au invitat s mnnc la ei. Eu vin de acolo, femeile pregtesc deja totul pentru mine. Oricine s-a dus acolo, se ntoarce minunndu-se. Nu-mi plac aceste lichioruri, mi plac mai mult

vinurile romneti, portugheze i spaniole. Avei de-astea? Da, beciul este plin cu de-astea. Modificri ortografice i fonetice 79.- Modificri ortografice Anumite consoane cu sunet variabil sunt modificate n grafie, pentru a-i conserva sunetul primitiv, atunci cnd desinene sau sufixe le-ar schimba sunetul. Exemplu: rico, riqussimo (nu ricssimo). Modificri de acest gen se ntlnesc n conjugarea verbelor, dup cum urmeaz: a) brincar = a glumi, a se juca: brinquei = am glumit, que eu brinque = s glumesc etc. consoana c- se schimb n qu- cnd desinena ncepe cu e; b) alcanar = a ajunge: alcancei = am ajuns, que eu alcance etc. consoana - pierde sedila cnd desinena ncepe cu e; c) conhecer = a cunoate, ressarcir = a reface, a nsntoi: conheo, ressaro, que eu conhea, que eu ressara consoana sibilant c- primete sedila naintea desinenelor care ncep cu a, -o; d) pagar = a plti: paguei, que eu pague consoana -g- dur primete un u- mut nainte de adugarea desinenelor n -e; e) proteger = a proteja, dirigir = a dirija: eu protejo, eu dirijo, que eu proteja, que eu dirija -gpalatal devine j- cnd urmeaz desinene n a, -o; f) arguer = a nla, a cldi, ditinguir = a distinge: eu ergo, que eu erga, eu distingo, que eu distinga grupurile -gue-, -gui- pierd vocala unaintea desinenelor n a, -o; g) minguar = a descrete, obliquar = a nclina: mingei, que ns mingemos, que vs mingeis, obliqei, que ns obliqemos, que vs obliqeis vocala u-, care nu este mut, trebuie s primeasc trema cnd urmeaz desinene care ncep cu etonic (altfel, grupurile gue s-ar citi ghe). Dac acest e- nu este tonic, iar accentul cade pe u-, aceast vocal u- se accentueaz grafic: que eu minge [mgi], que eu obliqe [oblici]. Vocala u- nu este niciodat tonic. Deoarece uzana popular a acestor verbe aduce accentul tonic dup o silab, vom avea: eu mnguo, que eu mngue, eu oblquo, que eu oblque; h) argir = a acuza, a argumenta: ind.prez. arguo [argu], arges, arge, argimos, argis, argem accentul tonic la persoanele singularului i la persoana a III-a plural cade pe -u-, pe cnd la persoanele I i a II-a plural cade pe -i-, de aceea pe u- se pune accentul grafic, sau diereza, dup caz; i) retorquir = a obiecta: retorco, que eu

retorca grupul qui- pierde vocala u- mut i schimb pe q n c cnd urmeaz desinene care ncep cu -a, -o. 80.- Modificri grafico-fonetice j) pentru pronunarea nazalizrii desinenelor, pronumele o, a, os, as puse dup verbe cu desinena nazal devin respectiv: no, na, nos, nas: pe-no = l pune, do-na = o dau, fizeram-nos = i-a fcut, despedem-nas = le-a concediat. Deoarece modificarea n nos poate da loc la echivocuri, se va spune mai bine os fizeram = i-au fcut, nos fizeram = ne-au fcut, n loc de fizeram-nos care are ambele semnificaii; k) pentru modificarea n l a desinenelor verbale r, s, z cnd se postpun pronumele o, a, os, as: queimar = a arde: queim-lo = a-l arde; perder: perd-la= a o pierde; nutrir: nutri-los = a-i hrni; conseguir: consegui-las = a le obine; atrair: atralos = a-i atrage; argir: argu-lo = a-l argumenta; pr: p-la = a o pune; levamos = s ducem, s purtm cu noi, levamos-las [livmula] = s le ducem; fiz = fcui: fi-los = i fcui; fz = fcu: f-lo = l fcu; l) pentru pierderea consoanei s finale n verbele de la persoana nti plural (ns) cnd urmeaz pronumele nos (= ne) i vos (= v): lavemos! = s splm!: lavemo-nos! [lavmunu] = s ne splm; atramos = atragem, atramo-vos = v atragem. 81. Adverbe n -mente Se formeaz direct de la adjective dac acestea sunt ambigene: til, tilmente; simples = simplu, simpesmente; s = singur, -, smente; corts = educat, cortsmente. Se formeaz de la feminin dac adjectivul nu este ambigen: sbio = nelept, sbiamente; cho simplu, sincer, chmente. Ambigenele n m pierd aceast desinen: comum, comumente. Adverbele astfel formate pstreaz accentul grafic i tilda, dar dac accentul grafic este ascuit, se schimb n accent grav. Accentul tonic cade totui ntotdeauna pe silaba men-: smente [somti]. Dac dou sau mai multe adverbe n mente sunt consecutive, numai ultimul se termin n mente, cel sau cele precedente se transform n adjective feminine: le escreveu o relatrio rpida, clara e elegantemente = a scris relatarea rapid, clar i elegant.

Exerciiu practic Saber = a ti sabido sabendo ind.prez.: sei, sabes, sabe, sabemos, sabeis, sabem pret.perf: soube, soubes, soube, soubemos, soubestes, souberam pret.mqps.: soubera, souberas, soubera, soubramos, soubreis, souberam conj.prez.: que eu saiba [siba], saibas, saiba, saibamos [saibmu], saibais, saibam [sib] conj.imp.: se eu soubesse, soubesses, soubesse, soubssemos, soubsseis, soubessem conj.viit.: se souber, souberes, souber, soubermos, souberdes, souberem

Lexic antes... do que mai degrab armar a narma biblioteca bibliotec compreender [cpridr] a nelege; a cuprinde convencer a convinge deixar [deir] a lsa dispersar a mprtia ensinar a nva pe cineva escultor sculptor espsa soie, nevast esttua statuie fazer frente a a ine piept fronteira frontier gastar a pierde timpul ininterrupto nencetat louvvel ludabil mandar a comanda; a trimite mrmore marmur pedir em casamento a cere n cstorie praticar a practica; a se abine querido drag, iubit revender a revinde sem falta fr doar i poate sentar-se a se aeza suceder a se ntmpla ultrajar a ultragia unir a uni Cidados, o inimigo est invadindo a nossa querida Ptria: aos nossos, filhos, matam-nos; s nossas filhas e espsas, ultrajam-nas; aos meninos, velhos, enfermos, deixam-nos sem ajuda nenhuma. Unamo-nos, armemo-nos, faamos ns frente ao invasor, repelamo-no alm os montes que a natureza deu-nos como fronteira. Nada pode convenc-la. Hei-de mandar-lho amanh sem falta. Sem tu no-lo teres dito, j fizramo-lo. Sempre pedir-nos, e nunca nos restituir. Quando mo restituir o senhor? Restituo-lho na semana que vem. Ela traz as flres e pe-nas na mesa. Louva-se-lhe a sua modestia e admira-se-lhe a sua pacincia. Quando vocs tiverem ocasio, escrevam-no-lo. O escultor comprou bastante mrmore para fazer duas esttuas, f-las e vendeu-as. De tradus Plecai de-aici, nu acesta este locul unde ai putea s le gsii. Am cumprat multe mere, dar sunt prea multe i calitatea lor nu e prea bun; doresc s le revnd ca s cumpr altele mai bune. Dup ce au dorit atta s am o bibliotec, cu multe cri, acum le vnd i le mprtie i nu vor s mi le mprumute. Le-a spus-o i le-o repet: dumneavoastr nu vi le dau, le druiesc pe toate vecinului meu care a fost ntotdeauna milos cu animalele, mai degrab dect s vi le dau dvs. Ne-a spus-o ieri, mine diminea va veni la noi i ne va aduce (trar-nos) tot ceea ce ne trebuie, iar dac i plac pisoii notri, cum ne-a spus fiul su, i vom da doi (dintre ei) i va putea s i-i duc (departe) imediat. Acea femeie vorbete repede i nentrerupt, este imposibil s-o nelegi. A o

vedea, a o iubi, a o cere n cstorie: toate acestea se ntmpl n mai puin de o lun. Pentru a o cunoate va pierde toat viaa, dac va tri (se le viver) destul. Verbele auxiliare 82.- Ter a avea Este auxiliarul formei active la timpurile compuse ale tuturor verbelor, fie tranzitive, fie intranzitive, reflexive, reciproce, impersonale, adic la forma n care subiectul ndeplinete aciunea indicat de verbul conjugat, care este prezent prin participiul trecut al su, care rmne ntotdeauna acelai, la forma lui de masculin singular (ca n romnete): eu tenho estudado a lio = am studiat lecia; as cartas no as temos enviado = scrisorile nu le-am trimis; elas tem chegado esta manh = ele au ajuns azi diminea; les tinham-se lavado = ei se splaser; ter chovido = o fi plouat. Ter de sau ter que urmate de verb la infinitiv exprim o datorie de ndeplinit, o necesitate: ele tinha de (sau que) estudar, por isso no saiu = avea de studiat (trebuia s studieze), de aceea nu a ieit. 83.- Ser = a fi Este auxiliarul formei pasive, adic al aceleia n care subiectul nu ndeplinete aciunea exprimat de verbul conjugat, ci sufer aciunea ndeplinit de complementul de agent. Participiul trecut al verbului conjugat concord totdeauna n gen i numr cu subiectul: eu sou amado, ela for a amada, ns seremos amados, elas seriam amadas, essas terras so regadas pelo Amazonas = aceste pmnturi sunt udate de Amazon. 84.- Estar = a fi, a sta, a se afla le est condenado = el este (un) condamnat, sau situaia lui actual este de condamnat, i condenado ndeplinete funcia de adjectiv. Exprim adic, precum ser, o form pasiv, dar de condiie sau de stare, nu de aciune, cci de fapt aciunea pasiv ar fi: le condenado = el este condamnat (n acest moment). Estar urmat de un gerunziu indic actualitatea aciunii: elas esto saindo = ele ies, tocmai ies (n acest moment). Aceast form de actualitate, construit cu gerunziul verbului ser (sendo) i urmat de participiul trecut, exprim totui forma pasiv: est sendo montada uma grande fbrica = se monteaz (chiar acum) (este n curs de montare) o mare fabric. Estar a, urmat de verb la infinitiv, exprim iminena aciunii: estar a sair = iese, este pe punctul de a iei. Dac ns infinitivul este al unui verb a crei aciune nu este ntotdeauna ca cea de a iei, ci se prelungete n timp, ca da dormi, a cnta, a mnca etc., atunci red continuitatea aciunii, fie actual, fie trecut: est a escrever = scrie (a scris i va mai scrie); estava a berrar = striga (striga i a mai continuat s strige). Estar para se traduce tot cu "a fi pe punctul de a": est para sair = (tocmai) iese, dar aciunea nu este tot att de iminent ca est a sair. Estar por semnific "a fi de", adic starea sau

condiia aciunii care trebuie fcut i nu este nc fcut, fr a implica iminen sau urgen, i fr a exprima aciune: a fatura ainda est por pagar = factura este nc de pltit (sau este, sau se gsete descoperit). 85.- Haver = a avea Este auxiliar ca i ter: tu has vendido = tu tens vendido = ai vndut, - dar actualmente este puin folosit.

Haver de, urmat de verb la infinitiv, exprim un viitor dependent de decizia noastr: hei de estudar = am de studiat = am intenia s studiez, adic nu pentru c mi-e impus aceast datorie, cum ar fi dac am spune: eu tenho de (sau que) estudar. Prepoziia de nu se separ de haver, nefiind admis interpoziionarea pronumelor personale: que te havamos de ns dizer? = ce trebuia s-i spunem? = ce aveam s-i spunem?

Exerciiu practic Poder = a putea podido podendo ind.prez.: posso [pssu], podes [pdi], pode, podemos [pudmu], podeis, podem pret.perf: pude, pudeste, podo, pudemos, pudestes, puderam pret.mqps.: pudera, puderas, pudera, pudramos, pudreis, puderam conj.prez.: que eu possa, possas, possa, possamos, possais, possam conj.imp.: se eu pudesse, pudesses, pudesse, pudssemos, pudsseis, pudessem conj.viit.: quando puder, puderes, puder, pudermos, puderdes, puderem inf.pers.: eu poder, poderes, poder, podermos, poderdes, puderem Lexic a crede a ilumina a arbora afeciune, drag(oste) cer sosirea a mprtia a descoperi strintate curaj, vitejie flot gratitudine, recunotin ntreg so nobil a privi; privire a se ntoarce a (com)bate a renuna doar dac cel puin, mcar nici mcar a servi mai ales a-i scoate plria victorie n jur(ul) aluminou o Mundo, foi luz que desvendou muitos mundos e que arvorada em terras da Amrica por Pedro lvarez Cabral, da frica por Bartolomeu Diaz, da sia por Vasco da Gama, da Oceani a por Manuel Godinho Herdia, e de tantas ilhas perdidas ao Mar, por homens que parecem gigantes, foi ela que espalhou pelo Mundo o nosso e que fz de Portugal, na maior poca, o maior e mais nobre povo (Trindade Coelho). Os generosos e fiis soldados, e capites, tda a glria de suas faanhas e vitrias, a devem renunciar de sua parte, e no querer para si, e para sua fama e honra, seno inteiramente para o Rei, a quem sirves (servesc). (Padre Antnio Vieira). Queres que em lngua da terram. Se digam coisas do cu? Corao que tal deseja. No o quero para meu. (Joo Batista da Silva Leito d'Almeida Garett). -Ol, am que posso servi-los? Traga-nos uma garrafa de vinho tinto e dois copos. Eu no bebo vinho, ...no tomarei uma para o seu amigo ver-me bebe-la, ... e um copo s. No sei o que teria sido de mim sem a sua companhia, sem o seu apoio moral, sobretudo. No acho palavras com que empressar a minha gratido. De tradus Fiii si au fost foarte ludai deoarece au onorat n exterior numele patriei noastre. Nu tiu ce trebuie s fac. Trebuie s merg sau trebuie s rmn aici? Mine trebuie s compar n faa profesorului meu, dar nu am studiat lecia i nu tiu ce se va ntmpla. Ieri sear au sosit muli turiti n oraul nostru. Dar muli (dintre ei) plecaser n ziua precedent pentru a merge la Napoli s vad sosirea flotei care se ntorcea n patrie dup ce navigase pentru (durante) zece luni pe toate mrile lumii. Nu vreau ca asta s cread c o iubesc, este o fat care e n cutarea unui so oarecare, pentru asta nu mai vrea s stea (locuiasc) cu prinii si care nu o las s fac (ceea) ce vrea.

acreditar em aluminar arvoar carinho cu a chegada derramar desvendar estrangeiro faanha frota gratido inteiro marido nobre olhar regressar renhir renunciar seno sequer no... sequer servir sobretudo tirar o chapu vitria em volta de

No passes nunca diante da tua Bandeira sem a saudar. Olha para ela com todo o carinho e tira-lhe o teu chapu. o simbolo da tua Ptria, e o sinal de que nasceste livre e do que s livre. Lembra-te de que em volta dela, e em sua defesa, se renhiram muitos combates, muitos valentes derramaram o sangue, muitos martires deram a vida e que a proa de galees sados do Tejo, a tua Bandeira foi luz que

Timpurile verbului Neregulariti i particulariti 86.- INFINITIV Aceast form verbal se poate substantiva cu articolul o: o ser = fiina; o dever = datoria, i cu pluralele: os seres da criao = fiinele creaiei. Verbele la infinitiv precedate de form verbal exprimnd rugminte, recomandare, impunere, n portughez se pun la conjunctiv (ca n romn): te rog s-mi spui = rogo-te que me digas; v-a ordonat s plecai imediat = ordenou-vos que partsseis logo. Prepoziiile care preced infinitivul subordonat altui verb sunt diverse: nu am nimic s-i spun (de spus lui) = nada tenho que dizer-lhe; acceptm s-l acompaniem = consentimos em acompanh-lo; refuz s semnez = recusou-se a assinar. Dac n alte limbi la imperativul negativ se folosete infinitivul, n portughez nu se folosete dect conjunctivul: nu face asta = no faas tal; nu uita = no te esqueas; nu plnge = n chores. Infinitivul are aceeai valoare ca n romnete. 87.Indicativul prezent (Indicativo presente) are aceeai valoare ca n romnete: eu canto = eu cnt, tu bebes = tu bei, ela cai = ea cade. Se poate folosi i forma: estou cantando = estou a cantar; ests bebendo = ests a beber; est caindo aceasta ns nu se poate nlocui cu est a cair care, din cauz c verbul cair este de aciune neateptat, semnific "tocmai st s cad". La formele pasive este ntotdeauna compus: sou louvado = sunt ludat, a janela est sendo aberta = fereastra este deschis. Are i valoare de viitor cnd aciunea se va ndeplini n scurt timp: chego amanh = sosesc mine. 88.- Indicativ perfect compus (Indicativo pretrito composto) Poate indica o aciune desfurat de curnd, creia i continu rezultatul n timp: tenho acabado de escrever = am terminat de scris. Poate indica i o aciune ndeplinit ntr-o epoc nedeterminat: tenho estudadoas lnguas extrangeiras. Este foarte puin utilizat. Este timpul compus al prezentului indicativ. 89.- Indicativ perfect simplu (Indicativo pretrito perfeito) Indic o aciune trecut i ncheiat: levantouse para falar = s-a ridicat pentru a vorbi; partiu para Portugal = a plecat spre Portugalia. n romnete se traduce cu perfectul compus, pentru c acesta este timpul relatrilor faptelor trecute. n portughez este singurul timp trecut folosit pentru relatare i nu are deloc accepia perfectului simplu din romn. 90.- Pretrito mais-que-perfeito simples Este un timp inexistent n romnete. Indic o aciune ndeplinit ntr-o epoc neprecizat din

trecut: nenhum navegador portugus navegara pelos Mares rticos = nici un navigator portughez nu a navigat pe mrile arctice. n romnete se traduce, n funcie de context, cu perfectul compus sau cu mai mult ca perfectul. Forma compus indic: a) aciune ndeplinit cnd alt aciune era deja ndeplinit: ela tinha sado quando le chegou = ea plecase cnd el a sosit; b) aciune ndeplinit ntr-o epoc determinat: ns tinhamos acabado ao meio-dia = terminasem (am terminat) la amiaz; c) timp verbal trecut precedat de prepoziia se fr a exprima o condiie: perguntei-lhe se le tinha escrito a carta = l-am ntrebat dac scrisese (el) scrisoarea. 91.- Indicativ viitor (simplu) (Indicativo futuro) Exprim aceeai aciune ca viitorul din romn. n afar de forma sa obinuit, viitorul este implicat i n formele ter que, ter de, haver de, care exprim ceea ce trebuie s se fac sau se va face. n portughez se mai nlocuiete i cu persoanele prezentului indicativ ale verbului ir = a merge, urmate de infinitivul verbului de conjugat: vou trazer-lhe a carta = i voi duce scrisoarea, iar acest viitor este foarte apropiat de momentul vorbirii. Se utilizeaz i la imperativ: no partirs = nu vei pleca (= nu vreau ca tu s pleci); escrevers a carta antes da janta = vei scrie scrisoarea nainte de prnz. Se folosete numai pentru a exprima un concept terminat: quando partirs? Nu se poate folosi n fraze subordonate de genul: cnd vei pleca o s-mi spui, pentru c n acest caz nu mai este viitorul indicativului, ci viitorul conjunctivului: quando partires, dir-mo-s, dup cum vom vedea mai departe (*100). 92.- Formarea viitorului Dac spunem: comerei = voi mnca, sairs = vei iei, compraremos = vom cumpra, este ca i cnd am spune: hei de comer (comer-hei), hs de sair (sair-hs), hemos de comprar (comprarhemos). Viitorul este de fapt un timp compus criptologic, formndu-se direct de la infinitiv, la care se adaug persoanele prezentului indicativ ale verbului haver fr consoana h-. Doar trei verbe fac excepie: dizer, direi; fazer, farei; trazer, trarei, care elimin ze-. Cele dou componente ale viitorului se pot separa pentru a putea intercala unul sau dou pronume: n loc de eu o estudarei = l voi studia, se poate spune: estud-lo-ei i tot aa: far-vo-lo-ei [farvu lui] = vi-l voi face; dar-sa-vos- [darsevu] = vi se va da. Viitorul descomps nu admite pronumele personal subiect eu, etc., dar subiectul trebuie exprimat dac este un substantiv: os vossos amigos avis-los-ao = prietenii votri i vor ntiina.

admirao advogado agarrar alma s vzes azeite a criana criar o dote em todo caso enfraquecer esprito espumoso finalmente, afinal

Lexic admiraie avocat a apuca, a prinde suflet cteodat ulei copilul a crete; a crea dotarea, calitatea oricum, n orice caz a slbi spirit spumant, spumos n fine

o galanteio Grace Gerar Inclinao Ligao Merecer oportunidade para Organism que vem Sentido ser daninho Telefonar Vaidade Voluptuoso

galanteria graie a genera nclinaie, atracie legtur a merita ocazia de a organism imediat, urmtor sens a fi duntor a telefona vanitate voluptos

Exerciiu practic Caber = a ncpea, a fi nuntru cabido cabendo ind.prez.: caibo [cibu], cabes, cabe, cabemos, cabeis, cabem pret.perf: coube, coubeste, coube, coubemos, coubestem, couberam pret.mqps.: coubera, couberas, coubera, coubramos, coubreis, couberam conj.prez.: que eu caiba, caibas, caiba, caibamos, caibais, caibam conj.imp.: se eu coubesse, coubesses, coubesse, coubssemos, coubsseis, coubessem conj.viit.: quando couber, couberes, couber, coubermos, couberdes, couberem Acest verb are semnificaia pasiv; forma sa activ este conter = a conine, care se conjug precum ter. Trs litros de azeite cabem nesta garrafa = trei litri de ulei ncap n aceast sticl, sau, schimbnd obiectul cu subiectul: esta garrafa contem trs litros de azeite = aceast sticl conine trei litri de ulei. naturii. Cnd tu ai plecat, eu soseam. Copiii se jucau n grdina bunicilor cnd prinii lor vorbeau despre afaceri cu avocatul lor. Anul viitor voi putea n fine s vizitez Portugalia i Spania. Timpurile verbale II 93.- CONDIIONALUL Timpurile sale, simplu i compus, au n general aceleai sensuri ca n romnete: eu compraria aquela casa se tivesse dinheiro = a cumpra casa aceea dac a avea bani; eu teria comprado aquela casa se tivesse tido dinheiro = a fi cumprat casa aceea dac a fi avut bani. (Afirmaia de la nceput este valabil numai pentru propoziiile principale). Condiionalul trecut se traduce cteodat cu imperfectul indicativului: se le amasse os seus pais, no fazia tal = dac i-ar fi iubit prinii, nu fcea aa ceva; se o senhor desse mais um passo, caa = dac dvs ai fi fcut nc un pas, cdeai. Condiionalul prezent al verbului ser se folosete n loc de timpuri compuse, cnd se enun o ipotez: seriam onze horas da manh = o fi fost ora 11 a.m.; O Mar e a poesia parece que seriam o principal enlvo de Cames durante os ltimos tempos de Coimbra = marea i poezia se pare c au fost principala bucurie a lui Cames pe timpul ultimilor ani din Coimbra. Cnd se exprim dorin, mirare, condiionalul trecut se poate nlocui cu a doua sa form, sau chiar cu forma de pretrito-mais-que-perfeito simples: muito desejara ir a vossa casa, mas tenho outro compromisso = a fi dorit mult s vin la voi, dar am

Sa de Portugal, e posso dizer que no tinha amado ainda. Inclinaes da criana, galanteios da sociedade, ligaes que nasceram da vaidade, o que s os sentidos alimentam, no merecem o nome de amor. Eu no tinha amado. H trs espcias de mulheres nste mundo: a mulher que se admira, a mulher que se deseja e a mulher que se ama. A beleza, o esprito, a graa, os dotes d'alma e do corpo geram a admirao. Certas formas, certo ar voluptuoso criam o desejo. O que produz o amor no se sabe, e tudo isto s vzes, e mais do que isto, no nada disto. No sei que se pode admirar uma mulher sem a desejar, que se pode desejar sem amar. De tradus Nu tiu nc dac vom pleca mine sau mai trziu. Butul prea mult face ru la sntate, iar mncatul puin slbete organismul. V rugm s ne trimitei o cutie de vin rou spumant, vi-o vom plti sptmna urmtoare. Nu mnca (din) carnea aceea, care nu e proaspt. Tocmai ieeam cnd au sosit unchii notri din Petrpolis. Sprijin pisicua imediat, altfel va cdea n apa lacului. Admir operele oamenilor, dar mai mult admir (pe) cele ale

o alt treab; quem tal dissera!? = cine ar fi spus-o? 94.- Formarea condiionalului Se face la fel ca la viitor, unindu-se verbului la infinitiv, ca desinene, formele contrase ale imperfectului indicativ (pretrito imperfeito do indicativo) ale verbului haver, care sunt identice cu cele ale imperfectului indicativ de la verbul ir: eu falaria (= falar+ia) = a vorbi; ns falaramos (= falar+iamos) = am vorbi. i acest tim se mparte, interpunnd particule pronominale: se eu tivesse

dinheiro, compr-la-ia = dac a avea bani, a cumpra-o. Atenie: condiionalul n frazele secundare din romnete nu se traduce n portughez cu condiional, ci cu conjunctiv. 95.- CONJUNCTIV prezent Deriv direct de la persoana nti a prezentului indicativ, schimbnd vocalele caracteristice ale desinenelor:.

I olhar II mover III unir olho [liu] movo [mvu] uno [nu] olhas [lia] moves [mvi] unes [ni] olha [lia] move [mvi] une [ni] olhamos [ulimu] movemos [muvemu] unimos [unmu] olhais [ulii] moveis [muvis] unis [un] olham [li] movem [mv] unem [n] De la acest prezent indicativ, cu vocalele caracteristice a-, -e-, -i-, la conjunctiv prezent aceste vocale se schimb n e-, -a-, -a-: que eu olhe [lie] mova [mva] una olhes [lie] movas [mva] unas olhe [lie] mova [mva] una olhemos [ulimu] movamos [muvmu] unamos olheis [ulii] movais [muvis] unas olhem [li] movam [mv] unam Influena persoanei nti singular de la prezentul indicativului este evident: n verbul mover: eu movo, vocala tonic o- este nchis, n timp ce la celelalte trei persoane este deschis, dar la conjunctiv toate sunt nchise. La fel, cu cea mai mare eviden, se ntmpl la verbele neregulate, la al cror prezent indicativ iregularitatea este numai la persoana nti singular: ter: eu tenho, tu tens etc, que eu tenha, tenhas, tenha, tenhamos, tenhais, tenham; fazer: eu fao, tu fazes etc., que eu faa, faas, faa, faamos, faais, faam. Puine verbe fac excepie de la cele de mai nainte: A a) querer; b) verbele diftongate n ear, -iar pentru motive de eufonie, la persoanele nti i a doua plural; c) crer i ser pentru aceleai motive de la b); exemple: marear = a naviga: mareio, que mareie, ... mareemos, mareeis, mareiem; odiar: odeio, que odeie, ... odiemos, odieis, odeiem; ler: leio, que leia, ... leamos, leais, leiam. B Verbele la care persoana nti singular prezent indicativ nu se termin n o; la acestea prezentul conjunctiv are form proprie. Aceste verbe sunt doar ase: dar eu dou, que eu d estar estou, que eu esteja haver hei, que eu haja ir vou, que eu v saber sei, que eu saiba ser sou, que eu seja

Exerciiu practic Trazer = a duce, a purta (cui cere) trazido trazendo ind.prez.: trago, trazes, traz, trazemos, trazeis, trazem pret.perf: trouxe [trssi], trouxeste [trossti], trouxe, trouxemos, trouxestes, trouxeram pret.mqps.: trouxera [trossra], trouxeras, trouxera, trouxramos, trouxreis, trouxeram ind.viitor: trarei, trars, trar, traremos, trareis, traro cond.: traria [trara], trarias, traria, traramos, trareis, trariam conj.prez.: que eu traga, tragas, traga, tragamos, tragais, tragam conj.imp.: se eu trouxesse, trouxesses, trouxesse, trouxssemos, trouxsseis, trouxessem conj.viit.: quando trouxer [trossr], trouxeres, trouxer, trouxermos, trouxerdes, trouxerem Lexic acontecer a se ntmpla

o armzem, a loja atirar-se bradar certamente cortesia dificultade estalar friorento gnero julgar matadouro aprender arrastar ser avesso a celebrar confiana desabrochar entregar-se em frente a fulano, sujeito imprensa logista mdo mtodo ninfia ocorrer originrio pesado progresso quando muito que est em face sinceridade talvez, qui o temporal tolervel

bodega a se lansa a striga sigur; cu siguran politee dificultate a izbucni rece, rcoritor marf a crede matador a nva a tr, a trage a fi contrar la a celebra ncredere a deschide floarea a se dedica n cap(t)ul (un) oarecare pres (art, jurnale) crciumar fric, team metod nufr a se ntmpla originar; original grav progres la maxim vis--vis sinceritate poate, cine tie furtuna suportabil

-A situao muito desigual. E plido, aos mos tremulas, indicando o adversrio: -le est com muito menos mdo do que eu. Humberto de Campos De tradus Un tip (oarecare) intr ntr-o bodeg i ntreab pe crciumar: -Dvs vindei mrfuri de bun calitate i la un pre bun? Aa am sperat eu ntotdeauna, domnule, chiar dac mergei s cumprai la bodega de aci din fa (de vis--vis), vei gsi cu siguran lucruri mai bune i mai ieftine dect ntr-a mea. Vei crede c acest dialog a avut loc realmente? Da, aa e, dar n ziua aceea se celebra ziua politeii i a sinceritii i toi crciumarii erau obligai s o respecte. Asta se ntmpl doar o dat pe an, atunci cnd este suportabil. Vor fi fost orele nou cnd a izbucnit o furtun mare. A vrea s pot citi "Os Lusiados" a lui Cames n limba original, dar nu cunosc portugheza. De ce n-o studiezi?, este o limb foarte frumoas care nu prezint multe dificulti pentru un romn. Vreau s mai atept civa ani. Cnd eram copil mi trebuiau doi sau trei ani pentru a nva o limb, acum sunt metode foarte rapide; dar progresul nu se oprete, i cnd se va descoperi o metod care s nvee n puine zile, sau n maxim una sau dou sptmni, orice limb strin, atunci m voi dedica studiului portughezei. Ateapt totui cu ncredere: nu uita s-i cumperi o carte de vise, cine tie dac n-o s te avertizeze cnd va fi timpul (talvez te avise quando fr o momento). Timpurile verbale III

O duelo Aps uma discusso na Associao de Imprensa, durante a qual se haviam atirado insultos pesados, tinham os dois jornalistas resolvido baterse em duelo. Um e outro eram, porm, avessos a essas manifestaes militares, de modo que foi como bois arrastados para o matadouro que seguiram naquela manh friorenta de maio, para o chamado campo da honra. Escolhido o local, na Quinta de Boa Vista, prximo ao lago onde as ninfias desabrochavam, as testemunhas puseram os dois contendores, a pistola na mo, um em frente ao outro, a dez passos de distncia: Martinho Lopez, do lado dos bambus, e Feliciano Gadelha, do lado da gua. Chegara o momento solene. O brao estendido, escutaram, ambos, a voz de comando: -Um!... dois... Nesse ponto, antes da ordem final, o brao de Feliciano caiu. -Protesto! bradou o desgraado, abandonando a arma e deixando a posio.

97.- Imperativ afirmativ i formarea lui Persoanele a III-a singular, I i a III-a plural sunt cele ale prezentului conjunctivului. Celelalte, adic persoanele a II-a singular i plural, deriv de la persoanele respective ale prezentului indicativ, la care se elimin consoana s final. Exemple: ter: tu tens = tu ai, vos tendes = voi avei; que le tenha = s aib (el), que ns tenhamos = s avem, que les tenham = s aib: imperativ pozitiv: tem tu, tenha le, tenhamos ns, tende vs, tenham les; trazer: tu trazes, vs trazeis: traze tu, traga, tragamos, trazei, tragam; cair: tu cais, vs cas: cai tu, ca vs. Singurele excepii sunt: -dizer: diz tu (sau dize tu) -fazer: faz tu (sau faze tu) -ser: s tu, sde vs. n romnete, persoanele I i a II-a plural sunt aceleai de la prezentul indicativ (prin conjunctiv): noi bem s bem; voi bei s bei, dar n portughez, din cauza schimbrii vocalelor caracteristice, difer: ns bebemos bebmos ns; vs bebeis bebei vs. Persoana a II-a plural conserv vocala -e-.

98.- Imperativ negativ Toate persoanele sunt identice cu cele de la prezent conjunctiv: no tenhas = nu ine, no tenha, no tenhamos, no tenhais, no tenham. 99.- Conjunctiv imperfect n general conjunctivul este folosit n frazele subordonate: dac tu mi-ai scrie, i-a rspunde fraza subordonat cere conjunctiv imperfect: se tu me escrevesses, eu te responderia, sau se tu me escrevesses, eu te respondera, sau chiar se tu me escreveras, eu te respondera, utiliznd a doua form a condiionalului, sau ambele forme, aceea a conjunctivului imperfect i cea a condiionalului. Cnd se utilizeaz ambele forme (cazul al treilea), fraza se poate traduce i cu timpuri compuse: se tu me escreveras, eu te respondera = dac mi-ai fi scris, i-a fi rspuns, n care escreveras corespunde mai mult ca perfectului, care este mai vdit n exemplul urmtor: se os senhores tiveram estado aqui, no sucedera tal coisa = dac dvs ai fi fost aici, asta nu s-ar fi ntmplat. 100.- Conjunctiv viitor Inexistent ca atare n alte limbi, viitorul conjunctiv are flexiuni proprii i diferite de cele ale viitorului indicativ. S facem o comparaie la cantar: eu cantarei quando, se (eu) cantar tu cantars quando, se cantares

le cantar quando, se (le) cantar ns cantaremos quando, se cantarmos vs cantareis quando, se cantardes les cantaro quando, se cantarem Persoanele I i a III-a singular de la conjunctiv viitor sunt identice cu infinitivul verbului i pentru acest motiv, acolo unde se cere claritate, vor fi precedate de pronumele personal (care este pus n paranteze). Celelalte persoane au flexiuni proprii: persoana a II-a singular es, I pl. mos, a II-a pl. des, a III-a pl. em. Oricare verb, de oricare conjugare, alipete aceste flexiuni la forma infinitivului. Doar 18 verbe fac excepie, iar acestea sunt cele care la pretrito mais-que-perfeito simples modific tema, de exemplu: trazer: trouxera = purtasem, care face: quando eu trouxer, trouxeres, trouxer, trouxermos, trouxerdes, trouxerem (v. *11, *12, *13, *14). Exemple: se tu me escreveres, eu te responderei = dac-mi vei scrie, i voi rspunde; como o senhor tiver procedido, proceder-se- com o senhor = aa cum dvs v vei fi comportat, tot aa se vor comporta cu dvs. Se utilizeaz viitorul conjunctiv chiar dac este precedat de pronume relativ sau conjunctiv: quando voc vier, farei o que voc desejar = cnd vei veni, voi face ceea ce dorii; os que desejarem de o saber = cei care vor dori s o tie; quem estudar as lies, aprende = cine studiaz leciile, nva, - n care o que, os que, quem sunt chiar relative.

Exerciiu practic Medir = a msura medido Ouvir = a auzi ouvdo ind.prez.: meo, medes, mede, medimos, medis, medem ouo, ouves, ouve, ouvimos, ouvis, ouvem conj.prez.: que eu mea, meas, mea, meamos, meais, meam que eu oua, ouas, oua, ouamos, ouais, ouam Toate celelalte timpuri sunt regulate, unica neregularitate este modificarea consoanelor d-, -vn - la persoana I singular indicativ prezent. Ouvir mai are o form: eu oio, ouves, etc, que eu oia, oias, oia, oiamos, oiais, oiam. Pedir = a cere, se conjug ca medir. Lexic absoluto absolut alimento aliment americano american ao contrrio, ao inves din contra, n loc s de dar as provas a da dovad demitir a demite desenrolar a desfura despachar a trimite, a expedia formar a forma guarnio garnizoan as armas forele armate argumento, assunto brigadeiro instruir interpretar norte ptio pr em relvo por exemplo proceder compartimento

medindo ouvindo

compatriota refletir regatear reintegrao religio satisfatrio a significao [sig-ni-] sul

tem general de brigad a instrui a interpreta nord curte (interioar) a pune n eviden de exemplu a proceda, a se comporta compartiment, local, salon compatriot, conaional a reflecta a economisi reintegrare religie satisfctor semnificaie sud

vspera vnculo

ajun col

A abdicao de Pedro . Os fatos desenrolados na noite de 6 para 7 de abril de 1831 puseram em relvo tdas as qualidades de energia e de orgulho do primeiro Imperador do Brasil. Formada no campo de Santa Ana, a guarnio da capital exigia a reintegrao do ministrio de 20 de maro, demitido na vspera. assava de meia-noite quando o brigadeiro Lima e Silva, comandante das armas, desparechou para So Cristovo (Palatul Imperial) o major Miguel de Frias, pedindo a Sua Majestade que cedesse vontade do povo e da tropa. -O mesmo ministrio, de forma alguma! declarou, peremptrio, Pedro I, ao ouvir o emissrio. Isso contra a minha honra e contra a constituio. Antes abdicar! Antes a morte! Refletiu, porm, un instante, pediu ao oficial que esperasse e, entrando para um compartimento proximo, voltou, momentos depois, com um papel na mo. -Aqui tem a minha abdicao,- declarou, entre a surpresa dos presentes, entregando ao major Frias a folha de papel. E comovido, entre o silncio de todos: -Desejo que sejam felizes. Eu me retiro para a Europa, e deixo um pas que sempre amei, e tanto amo! Eram duas horas da manh. De tradus Orict de bogat ar fi acea femeie, economisete mncarea pisicilor i a cinilor pe care-i ine n cas. Cunosc n schimb o femeie srman care hrnete toate pisicile din curte. Proverbul "iubete pe aproapele tu ca pe tine nsui" nu poate avea o semnificaie absolut. Trebuie s ne iubim rudele mai mult dect pe ceilali, iar pe compatrioii notri mai mult dect pe cei ce aparin altor naionaliti. Eu, de exemplu, m simt mai aproape de americanii din sud dect de cei

din nord, deoarece cei din sud descind din naiuni ca Portugalia i Spania, care au cu a noastr legturi destul de strnse de istorie, limb, religie, obiceiuri. Dac ar fi instruit, cum zice, ar da dovad de tiina lui. S nu vii mine c nu m vei gsi acas. Ct de uoar ar fi fost tema, nici unul n-a tiut s-o rezolve satisfctor. Doamna Lorenza (Lourena) mi-a mprumutat un pic de bani. Ar fi nevoie s am (bani) ca s-i mprumut (ei). Infinitivul personal 101.- Infinitivul personal deriv ntotdeauna de la infinitivul verbal cruia i se adaug aceleai desinene ca ale viitorului conjunctivului. De aceea toate formele verbale sunt identice la cele dou timpuri cu excepia celor 18 verbe neregulate a cror rem sufer modificri (*100). 102.- Folosirea infinitivului personal Nada mais se requeria seno vigiar para sair das trincheiras quando fra o momento = nimic altceva nu trebuia dect s veghem pentru a iei din tranee cnd ar fi fost momentul. Aceast fraz are dou verbe la infinitiv: vigiar, sair, care dau avertismentului un sens general. Dar dac le conjugm n mod personal zicnd: vigiarmos, sarmos, nseamn c ceea ce trebuia s se fac era datoria "noastr", dac zicem vigiarem, sarem,- c era datoria voastr. Flexionnd infinitivul verbal cu desinene "personale", avertismentul devine direct i specific. Aadar infinitivul personal servete la precizarea celui care face aciunea verbal, nlturnd infinitivului neflexat caracterul su de generalizare n ceea ce privete persoana sau persoanele. Dac spunem: tempo de partir = este timpul s plecm, nu se identific cine trebuie s plece, fiind o fraz generic. Conjugnd infinitivul personal, vom avea:

tempo de eu partir (= tempo de que eu parta) = e timpul s plec tempo de partires = tempo de que tu partas tempo de ela partir = tempo de que ela parta tempo de partirmos = tempo de que ns partamos tempo de partirdes = tempo de que vs partais tempo de partirem = tempo de que les, elas, vocs partam Acest timp, necunoscut n alte limbi, d portughezei precizie, eficacitate, concizie. 103.- Infinitivul personal reveleaz imediat subiectul care face aciunea, nu este ns necesar s-l folosim, ar fi atunci superfluu, cnd acest subiect este deja prevzut n alt mod determinat: destinados conseguir grandes coisas = destinai s fac lucruri mari, i nu ...conseguirem..., deoarece destinados se refer la persoana a III-a masculin plural; deves sair = trebuie s iei, i nu deves saires; fz-nos sentar = ne-a fcut s edem, i nu ...sentarmos. Dac ns verbele sunt departe unul de altul, este bine s folosim infinitivul personal: no caso de surgirem complicaes podem as tropas interceptar a passagem dos naturais em todo o psto da linha e s deixarem-na (n loc de: ...deixla) livre onde houver postos de vigilncia = n cazul n care ar aprea complicaii, trupele pot intercepta trecerea indigenilor n oricare punct al liniei i lsndu-l (pasajul) liber pe unde se afl posturi de control. Infinitivul personal particip ca verb

substantivat: o saberes tu que eu tinha chegado, literal: tiina ta c eu venisem = faptul c tu tii (sau c tiai) c eu venisem. Iat o form idiomatic a utilizrii infinitivului personal: trouxe-nos um canudinho de junco para ns chuparmos o refresco = literal: ne aduse o cnu de papur pentru noi aspirm rcoarea = ... pentru ca noi s putem aspira. 104.- Recapitulare. Repetm c toate verbele portugheze (peste apte mii), 18 excepii, au n comun persoanele viitorului conjunctiv cu cele de la

infinitiv personal. S-ar putea deci crede c e greu s distingem un timp de cellalt. S ne amintim c viitorul conjunctivului este dependent de un viitor indicativ: se partires, arrepender-te-as = dac vei pleca, te vei ci; partires este viitor conjunctiv pentru c este introdus de conjuncia se; n schimb: ao partires, cantavas = (n timp ce, cnd) plecai, cntai, acelai partires este un infinitiv personal substantivat, iar cele dou aciuni: a pleca, a cnta, nu sunt dependente, ci concomitente.

Exerciiu practic Perder = a pierde perdido Valer = a valora, a merita valido ind.prez.: perco, perdes, perde, perdemos, perdeis, perdem valho, vales, vale = val, valemos, valeis, valem conj.prez.: que eu perca, percas, perca, percamos, percais, percam que eu valha, valhas, valha, valhamos, valhais, valham Neregularitatea este la persoana I singular indicativ prezent, analog ca la verbele medir, pedir, ouvir. Lexic afabilidade arrecear-se arroio assado atender a atravs de avistar cano caridade causar novidade chamusco chegar em visita cozinha cumplice dignidade [dig-ni-] esmola esoetar futilidade a gente, as pessoas incomodar jamais malcriado mssil oportuno ostentar ou se prejudicar preocupar respeitar sala de visitas amabilitate a se teme; a fugi de; a-i face scrupule pria fript, prjit a se ocupa de transversal a curge cad, albie caritate, mil a face surprize amiros de ars a face vizit buctrie complice desmnitate mil, ceretorie a strpunge, a nira pe frigruie prostie lumea a deranja niciodat prost crescut rachet; sgeat potrivit a ostenta sau dac a duna a ngrijora a respecta salon de primire singeleza tapar a torneira triunfar

perdendo valendo

simplitate, sinceritate a obtura robientul a triumfa, a nvinge

Participo no concurso para o monumento s vtimas da pesca subquea e estou com certeza de triunfar. Porqu? Porque todos os meus competidores interpretaram o assunto s avessas. -?!? No acredita o senhor? As suas vtimas so os pescadores submarinos. E voc? Eu apresentei um pobre peixe agitando-se na agonia, espetado pelo mssil dum pescador cruel. Quando vires, convencer-te-s. Disseram-se estarem prontos. Creio termos sido enganados. Julgo poderdes vos aprender esta lngua. O escreverem-me elas me causa novidade. Todos os meninos so felizes por terem outroirmozinho. Basta serde amveis e indulgentes para com todos, para que se vos ame e respeite. Estima e riqueza se trabalharmos e cumprirmos com o nosso dever no consegui-las-emos jamais. As senhoras que a moram, com seu arrecearem da afabilidade, com seu desprezarem a singeleza e seu ostentarem a sua falsa caridade, tm menos dignidade do que as pobres mulheres a quem distribuem as suas esmolas. De tradus Exist lume care dac vine s-i fac o vizit, te ntreab dac deranjeaz, dac n-o fi un moment puin potrivit pentru tine, dac trebuie s revin alt dat, dac eti obosit sau ngrijorat i doreti s stai singur i apoi, cnd ai introdus-o n salon, nu se ngrijoreaz dac din buctrie ajunge miros de ars de la friptura cu care erai ocupat sau dac, de dincolo de u, se scurge un pria provenind de la robinetul rmas deschis deasupra czii obturate (cu scurgerea obturat). Aceeai lume nu-i face scrupule s-i telefoneze n oricare moment pentru rice prostie, fr s gndeasc c tu trebuie s ntrerup, pentru a rspunde, ceea ce fceai, i c ar putea rezulta (din asta) daune. Telefonul: ce

nepoliticos, i ce complice necesar celor prost crescui! Despre gerunziu i participiul prezent 105.- Gerunziul se formeaz direct de la infinitiv, cruia i se nltur consoana r final, dup care se adaug desinena ndo: falar falando; beber bebendo; existir existindo; pr ponendo. Se utilizeaz ca n romnete: deixando (sau: em deixando, asemntor francezei) les a sua terra, tambm deixavam os seus amigos mais queridos = prsind pmntul lor, lsau i (pe) cei mai iubii prieteni ai lor. Aceste dou fraze sunt coordonate, dar dac se dorete exprimarea aciunii efectiv contemporan verbului "a lsa" i deci de durat limitat se va spune: ao deixarem les a sua terra, choravam = prsindu-i pmntul, plngeau, i atunci este necesar s folosim infinitivul personal. Gerunziul precedat de estar indic actualitate (i continuitate n desfurarea aciunii): est deixando = prsete (chiar acum desfoar aciunea). 106.- Participiul prezent nu mai exist ca form de sine stttoare n portughez. n locul lui se folosete forma de gerunziu: falar - falando = vorbind (gerunziu) - falando = vorbitor, care vorbete (forma gerundiv n funcie de adjectiv verbal); vi uma mulher falando = am vzut o femeie vorbind; uma ave semelhante a uma guia voando = o pasre asemntoare unui vultur zburnd; um homem meditando e passeando = un om meditnd i care se plimb. n loc de gerundiv se poate spune: ... que falava, ...que voava, ...que meditava e passeava (sau: ...que medita e passeia). Formele participale care au existat n portughez pe vremuri se conserv n diverse cuvinte devenite fie substantive, fie adjective: amante, fervente, ponente, semelhante, ouvinte etc. 107.- Despre anumite construcii verbale n portughez nu exist norme rigide privitoare la locul n fraz al diferitelor componente. Prin

urmare frazele afirmative, interogative, imperative, dubitative etc. dispun elementele lor n mod fluent i muzical, adic tip mediteranean. Vom accentua asupra ctorva noiuni: a) la forma negativ, pronumele complement preced negaia: se tu me no tivesses dito = dac tu nu mi-ai fi spus; ainda lhe no enviaram o dinheiro = nu le-am trimis nc banii. i j = mai, cu semnificaie negativ, precede negaia no: a sua beleza murcha j no despertava a ateno = frumuseea sa nfloritoare nu mai atrgea atenia; b) n formele interogative intonaia vocal exprim interogaia mai mult dect locul cuvintelor: a navalha est desinfetada? = briciul este dezinfectat? E voc, Mariana, quando que se casa? = i tu, Mariana, cnd te mrii? Ento voc no se lembra mais de Ciraco, hein? = deci dvs nu v mai amintii de Chiriac, eh?; c) la forma dubitativ, sau de speran, team, se folosete conjunctivul dac verbul este precedat de que, talvez, qui: talvez venha amanh = poate va veni mine; temo que parta = m tem c pleac; espero que escrevam = sper c vor scrie; d) forma reflexiv este ca n romnete: le se arrepende = el se ciete; ela se tem arrepentido = ea s-a cit; assentemo-nos! = s ne aezm. De reinut c portugheza folosete verbul ter ca verb auxiliar i c participiile trecute nu se acord; de altfel nu se ncepe niciodat fraza cu un pronume complement de reflexie. Prin urmare se poate spune: ela se arrepende, dar nu se poate spune: se arrepende, i deci, dac se dorete omisiunea pronumelui personal ela, va fi necesar s se spun: arrepende-se; e) forma reciproc s-ar putea confunda cu cea reflexiv cnd subiectul verbului este la plural: ns nos lavamos = noi ne splm, i atunci pentru forma reflexiv am putea spune: ns nos lavamos a ns mesmos, ...a ns prprios; elas se amam a si prprias, ...a si mesmos, adic ne splm pe noi nine, se iubesc pe ele nsele, iar pentru fapta reciproc: ns nos louvamos uns aos outros, ...um ao outro, ...recprocamente; elas se amam umas as outras etc.

Exerciiu practic Prover = a prevedea provido provendo ind.prez.: provejo, provs, prov, provemos, provdes, provem conj.prez: proveja, provejas, proveja, provejamos, provejais, provejam Acest verb are neregularitatea verbului ver = a vedea numai la indicativ prezent i timpurile derivate; toate celelalte timpuri sunt regulate. Requerer = a cere requerido requerendo Parir = a nate parido parindo ind.prez.: requeiro [rekiru], requeres, requer = requere, requeremos, requereis, requerem pairo [piru], pares, pare, parimos, paris, parem conj.prez: requeira, requeiras, requeira, requeiramos, requeirais, requeiram paira, pairas, requeira, pairamos, pairais, pairam Aceste dou verbe diftongheaz cu i- la persoana I singular indicativ prezent cu derivaiile tiute. Requerer nu urmeaz deloc conjugarea lui querer = a iubi, a vrea, de la care nici nu deriv. Toate celelalte timpuri sunt regulate.

Lexic De tradus afirmar a afirma Observatorii afirmau c vzuser trupele inamice care se apropiau. Sttea (aezat) pe iarb ala arip (de trupe) pe malul rului, cnd (ora) privind norii care se andorinha rndunic oglindeau n ap, cnd rndunelele care zburau jos aparentar a semna (cu) n cutarea insectelor. (O) tii c Giacinto i Ftima aproximar-se a se apropia nu mai sunt logodii? Nu, nu (o) tiam... de ce? ria arie muzical Pentru c s-au cstorit. De fapt, preau foarte ndrgostii unul de altul. Te neli, nu s-au cstorit atacar a ataca, a asalta ntre ei (um com outra); el s-a cstorit cu o var deatalaia observator a ei, iar ea s-a cstorit cu un prieten de-al lui. mi atravessar a traversa promisese c va veni devreme, dar e deja zece i m banda orchestr, formaie ndoiesc c va veni. Plecase sptmna trecut, dar cedo devreme noi nu (o) tiam. Dac ea nu va fi aici la amiaz, m concincia contiin duc fr s m mai ntorc. Bieii care se jucau n pia, orchestra care cnta arri populare, cetenii coronel colonel care sorbeau buturile rcoritoare n jurul meselor de fato de fapt celor dou cafenele, ddeau acelei zile rustice devido a datorit duminicale un aer linitit i de fericire necunoscut domingueiro duminical oraului. erva iarb tocar a suna Despre participiul trecut espelhar-se em a se oglindi n gacho locuitor al pampei 108.- Participiul trecut al unui verb servete o inseto insecta la formarea timpurilor compuse ale acelui verb. Se marechal mareal formeaz adugnd la tema verbului desinenele ado pentru conjugarea I i ido pentru conjugrile a a margem marginea, malul doua i a treia. namorado ndrgostit falar - fal-ar - falado = vorbit noivo logodnic vender - vend-er - vendido = vndut a nuvem norul partir part-ir partido = plecat paisano ran Participiul trecut n frazele active (auxiliar ter) pisar a clca (cu piciorul) este ntotdeauna invariabil: elas tinham chegado = porque [prki] pentru c veniser; n schimb, n frazele pasive (auxiliar ser), porqu? [purk] de ce? se acord n gen i numr cu subiectul: elas foram poupar a economisi castigadas = au fost pedepsite. ao redor de n jur de Dintre verbele neregulate, numai urmtoarele o regozijo voioia, bucuria au participii trecute neregulate: dito = spus, feito = fcut, psto = pus, vindo = venit, visto = vzut. retaguarda ariegard Dintre verbele care au neregulariti sem regressar fr ntoarcere particulare, doar urmtoarele au participii trecute veranista vilegiaturist neregulate: aberto = deschis, coberto = acoperit, Conscincia de pai. Comandava o coronel escrito = scris, precum i derivatelor acestora. Mai Emlio Mallet, Baro de Tapevi, um regimento de sunt cteva, de uz restrns: entregue = ncredinat artilharia em frente a Paisandu, quando recebeu (cuiva), frito = fript, rto = rupt, salvo = salvat, orden de atravessar o rio e atacar o exrcito suspenso = suspendat. paraguaio, acampado na outra margem. Um dos seus filhos era a porta-bandeira e o outro, Joo 109.- Participii duble Nepomuceno, que chegou a marechal, comandava a primeira ala. Multe verbe, n afar de participiul trecut regulat care la timpurile compuse se conjug cu Ao receber a ordem, o comandante reuniu a ter, i care rmne invariabil mai au un participiu oficialidade, e exps-lhes a situao da sua neregulat, care formeaz timpurile compuse ale conscincia. formei pasive, cu auxiliarul ser, concordnd n gen -Meus filhos disse devem ser os primeiros i numr cu subiectul. Exemplu: le tem aceitado a a atravessar o rio, devido a posio que ocupam no oferta = el a acceptat oferta; a oferta foi aceita por regimento; mas estou indeciso, porque, si os mandos ela = oferta a fost acceptat de ea. na frente, podero dizer que quero ench-los de Participiile trecute neregulate se pot conjuga i glria; e si os retirar para a retaguarda, pensaro cu verbele estar, ficar = a rmne, care sunt talvez que procuro poupar-lhes a vida. auxiliare accidentale, dar atunci acele participii Resolveu, porm, que les iriam a frente. Um, neregulate iau rol de adjectiv. morreu. Outro, foi o primeiro a pisar territrio inimigo. Redm mai jos cele mai comune participii neregulate:

Infinitiv verbal aceitar assentar confessar descalar despertar dispersar entregar enxugar escusar expressar expulsar fartar findar fixar ganhar gastar ignorar inquietar isentar juntar limpar manifestar matar misturar ocultar pagar quietar salvar sepultar soltar sujeitar suspeitar vagar absorver acender corromper eleger envolver esconder escrever estender incorrer morrer prender pretender resolver romper surpreender suspender torcer abrir

Participiu trecut regulat aceitado assentado confessado descalado despertado dispersado entregado enxugado escusado expressado expulsado fartado findado fixado ganhado gastado ignorado inquietado isentado juntado limpado manifestado matado misturado ocultado pagado quietado salvado sepultado soltado sujeitado suspeitado vagado absorvido acendido corrompido elegido envolvido escondido escrevido (rar) estendido incorrido morrido prendido pretendido resolvido rompido surpreendido suspendido torcido abrido (rar) neregulat aceito assente confesso descalo desperto disperso entregue enxuto escuso expresso expulso farto findo fixo ganho gasto ignoto inquieto isento junto limpo manifesto morto misto oculto pago quieto salvo sepulto solto sujeito suspeito vago absorto aceso corru(p)to eleito envolto escuso escrito estenso incurso morto prso pretenso resoluto rto surpreso suspenso torto aberto

afligir cobrir concluir contrair corrigir distinguir erigir espargir expelir exprimir extinguir extrair frigir imprimir incluir inserir instruir oprimir possuir surgir tingir

afligido cobrido (rar) concludo contrado corrigido distinguido erigido espargido expelido exprimido extinguido extrado frigido imprimido includo inserido instruido oprimido possudo surgido tingido

aflito coberto concluso contrato correto distinto ereto esparso expulso expresso extinto extrato frito impresso incluso inserto instruto opresso possesso surto tinto n portughez putem ncepe fraza i cu gerunziul auxiliarului, iar participiul trecut rmne nvariabil: tendo expressados os seus... b) cnd, chiar folosite cu verbul ser, pierd semnificaia pasiv i sunt folosite ca adjective predicative:

110.- Excepii de concordan Exist cazuri n care participiile trecute "active" concord n gen i numr; iat-le: a) cnd ncep o fraz: expressados os seus desejos, ela esperou a resposta = exprimate (= fiind exprimate) dorinele sale, ea a ateptat rspunsul. agradecido atrevido bebido calado cansado dissimulado fingido jantado lido ousado presumido sabido sofrido nu nu nu nu nu nu nu nu nu nu nu nu nu mulumit, ndrznit, but, tcut, obosit, simlat, prefcut, prnzit, citit, ndrznit, presupus, tiut, suferit, ci ci ci ci ci ci ci ci ci ci ci ci ci

recunosctor care ndrznete beat care tace, silenios care obosete, plictisitor simulant care se preface care a prnzit care citete, nelept care ndrznete care se crede (a fi), ncrezut tiutor rbdtor, resemnat

Ficamos-lhes agradecidas = v suntem recunosctoare (dvs domnilor sau dvs doamnelor); mulher muito presumida = este o femeie foarte ncrezut; o Pomplio um homem cansado = Pompiliu este un om plictisitor. Pentru aceste forme putem revedea i *106, deoarece ele substituie participiul prezent, actualmente nefolosit; cnd pentru participiul prezent se folosete forma de gerunziu, se exprim actualitatea sau contemporaneitatea; cnd n schimb se folosesc formele speciale de participiu trecut, se exprim n general calitatea sau starea intrinsec sau situaia obinuit.

Exerciiu practic Vestir = a mbrca vestido vestindo ind.prez.: visto, vestes, veste, vestimos, vestis, vestem conj.prez.: que eu vista, vistas, vista, vistamos, vistais, vistam Acest verb ndulcete pe -e- n -i- la pers.I indicativ prezent i deci toate persoanele de la conj.prez. Agredir = a agresa agredido agredindo ind.prez.: agrido, agrides, agride, agredimos, agredis, agridem conj.prez.: que eu agrida, agridas, agrida, agridamos, agridais, agridam i acest verb este ndulcit, dar se extinde la toate persoanele la care accentul tonic cade pe tem. Lexic abortar a da faliment (fig) admoestar a admonesta agncia agenie alis altfel apunhalar a lua la pumni s avessas n rspr assolar a devasta atrasado napoiat bandido bandit campons rural, rnesc injuno ordin, somaie a lama noroiul, nmolul levar a cabo a duce la capt maioria [maiura] majoritate meio ambient; mediu; mijloc no dizer de n conformitate cu cangaceiro rebel, bandit cepticismo scepticism circular a circula nordestino din nord-est as paragens mprejurimi parecer-se com a semna cu pelas costas la spate por espao de sete anos pentru apte ani punir a pedepsi reentrar em a da napoi desventura neplcere durar a dura encruelecer a face crud esfaquear-se a se tia cu cuitul fora for fugir a fugi; a evada a gal galera hindu hindus a idare-mdia Evul Mediu imperar a domni (ca mprat) sertanejo locuitor din serto a tese teza Crsega Corsica o crime crima dar a corda ao relgio a ntoarce ceasul demostrar a demonstra o descuido neglijena, nesarea a desordem dezordinea tocaia ambuscad tocar no assunto unficao vivo a trata subiectul unificare, unitate viu

O fenmeno do banditismo. A energia brbara do homem do serto nordestino, precisando manifestar-se por injuno de prpria fora, e no achando como, naqule meio, atrasado e pobre, vai naturalmente perder-se no crime. Eis a a primeira causa do banditismo que continuamente assola aquelas paragens. Essa tese a mesma que Stendhal e Taine aplicaram Italia do seu tempo, cheia, no dizer de Alfieri, que tocara no assunto em primeiro lugar, de ardentes espritos a que smente faltavam os meios para serem heris ao invs de bandidos. Alis, refletindo bem, o cangaceiro nordestino , na maioria dos casos, un simples heri abortado, ou s avessas. Lendo-se as notas de viagem de Taine e de Stendhal, sente-se perfeitamente quando, antes da unificao levada a cabo sob a gide dos Reis da Casa de Sabia, e pouco tempo depois dela, quando o Papa ainda governava a Romanha, a vida do campons se parecia, do ponto de vista da selvatiqueza de sentimentos e da barbrie de costumes, com a dos nossos sertanejos. Ali, os aldees, se esfaqueavam por questes sem importncia. De cada famlia, em trs irmos um fra assassinado e dois estavam nas gals, ou viceversa. A menor contrariedade, os homens rentravam nas ferocidades primitivas. As guerras entre famlias continuavam como na Crsega, ou na idade-mdia. Faziam-se tocaias contra os inimigos e apunhalaram-se os adversrios pela costas. E Taine conclui suas observaes com estas palavras: "Julgam poder entrar a qualquer momento na rbita do direito de guerra e fazer uso dle amplamente".
(din "Almas de lama e de ao" de Gustavo Barroso)

De tradus i-ai splat faa, copila, n dimineaa aceasta? Nu, domnule, deoarece ieri am fost bolnav la pat i nu mi-am murdrit-o. Scrise (de ndat ce au fost scrise) douzeci de copii, circulara a fost trimis la toate ageniile noastre externe. De ce nu mi-ai scris? Dac i-a fi scris nu i-a fi fcut surpriza. Curajosul cpitan ucisese deja o duzin de inamici, dar la rndul su a fost ucis cnd btlia era pe punctul de a fi ctigat (ganha). Este un tnr plictisitor i ncrezut, crede c este doct dar nu e (aa). Avertizeaz un proverb hindus c aceia care

devin cruzi mpotriva unui animal oarecare, care a demonstrat ncredere i simpatie ctre omul n casa cruia s-a nscut sau a fost primit, vor fi pedepsii cu daune i neplceri care vor dura apte ani. Un ceas care se oprete este ca un lucru viu din care viaa a fugit. n casa n care se uit s se ntoarc ceasurile, va domni scepticismul, dezordinea, nepsarea. Despre verbele auxiliare accidentale 111.- Exist verbe care nefiind auxiliare n sens absolut, ajut la formarea de timpuri compuse. ntre acestea s notm: estar = a sta, a se gsi; andar = a merge, a veni bine; ir = a merge; ficar = a rmne. Folosite cu gerunziul verbului de conjugat formeaz timpuri continuative, de exemplu: a que hora est voc almoando? = la ce or mncai?; estive escrevendo at agora = a scris pn acum; anda dizendo mal dos seus amigos = vorbete (mereu) de ru despre prietenii si; a minha sade vai melhorando = sntatea mea se mbuntete; eu fui andando = continuai s merg; vai-se pondo o Sol = soarele (tocmai) apune. Ficar = a rmne, exprim cea mai lung durat a aciunii continuate: o Palcio Real ficar sendo um dos mais belos monumentos da capital =

Palatul Regal va continua s fie unul dintre monumentele cele mai frumoase ale capitalei; fica lendo todo o dia = citete toat ziua (st i citete...). n loc de gerunziu se poate folosi un infinitiv impersonal precedat de a: anda a pintar un cuadro = (n timpul acesta) picteaz un tablou. Verbul ir folosit ca auxiliar la indicativ prezent d o valoare de viitor imediat i nu cere prepoziia a: vou partir para Portugal amanh = voi pleca mine n Portugalia. Ficar urmat de un participiu trecut, care concord ntotdeauna, se comport ca auxiliar pentru frazele pasive: ela ficou ferida = a fost (a rmas) rnit (exact ca n italian); as faturas ficaram pagas = facturile au fost pltite. 112.- S reinem i pe deitar, care literal nseamn "a se culca; a turna" i care, urmat de prepoziia a i de un verb la infinitiv, se traduce "a se pune la, a ncepe s": deitar a correr = a o lua la fug; deitar a falar = a se apuca de vorbit, a ncepe s vorbeasc. Mandar = a ordona, a prescrie, i schimb sensul n "a face s" cnd este urmat de fazer: mandar fazer = a face s se fac, a face n aa fel nct s se fac; mandarei fazer o que fr preciso = voi face n aa fel nct s se fac ceea ce trebuie.

Exerciiu practic Cobrir = a acoperi coberto ind.prez.: cubro, cobres, cobre, cobrimos, cobris, cobrem conj.prez.: que eu cubra, cubras, cubra, cubramos, cubrais, cubram ndulcete o- n u- la persoana I singular indicativ prezent.

cobrindo

Moscar = a o terge moscado moscando ind.prez.: musco, muscas, musca, moscamos, moscais, muscam conj.prez.: que eu musque, musques, musque, mosquemos, mosqueis, musquem ndulcete o- n u- la cele patru persoane la care accentul tonic cade pe tem, la ambele timpuri. Resfolegar = a respira, a-i recpta respiraia resfolegado resfolegando ind.prez.: resfolgo, resfolgas, resfolga, resfolegamos, resfolegais, resfolgam conj.prez.: que eu resfolgue, resfolgues, resfolgue, resfoleguemos, resfolegueis, resfolguem Pierde pe -e- predesinenial la cele dou timpuri cnd pe ea ar trebui s cad accentul. Exist i forma resfolgar cu conjugare regulat. acordar, despertar adormecer-se baa Belm chato compacto copa costumar dia do nome doce encantar enfeitar enquanto entristecer Lexic a trezi a adormi baie, golf ora brazilian plat compact, dens culme, vrf a face (ceva) de obicei zi onomastic dulce a ncnta a mpodobi n timp ce a ntrista moda moldura musicista espraiar-se floresta folhear Guajar incitar inspirao jacar levantar-se lindo ldo logo que o magazine mod ram muzician a se revrsa pdure a rsfoi bra de fluviu lng Belm a incita inspiraie crocodil sudamerican a se ridica frumos noroi, nmol (de) ndat ce revista, magazinul

manso a mata repousar reservatrio sombrio panelinha parado pentear perfil sugesto o teclado telhado a touceira

blnd, linitit pdurea a calma; a odihni rezervor umbros oli; cistern ferm, tare a pieptna profil sugestie claviatura acoperi picior de trestie ecuatorial

diverse feluri. 113.- Verbe defective Anumite verbe de conjugarea a III-a au numai persoanele la care desinena ncepe cu i-. Persoanele care lipsesc sunt nlocuite cu cele ale altor verbe care au semnificaie identic (n lista urmtoare sunt plasate ntre paranteze): abolir = a aboli (revocar, suprimir); banir = a surghiuni (degredar, desterrar); brandir = a lupta cu spada (empunhar, manejar); colorir = a colora (colorar, colorear, tingir); comedir = a regla (moderar, regrar); compelir = a obliga (constranger, obrigar); delinqir = a nclca legea (faltar a lei); demolir = a demola (abater, derribar); embair = a seduce, a nela (enganar, seduzir); explodir = a exploda (estalar, rebentar); extorquir = a extorca (surripiar com violncia); florir = a nflori (florear, florescer); fremir = a fremta (abalar, impacientar); ganir = a chelli (ladrar queixosamente); haurir = a sorbi, a suge (chupar, sorver); latir = a ltra (ladrar); polir = a lustrui (dar brilho, lustrar); renhir = a disputa (disputar, contender); submergir = a scufunda (afundar). Prezentul indicativ al verbelor de mai sus are numai persoanele I i a II-a plural: ns abolimos, vs abolis, precum i imperativul aboli! = abolii; nu exist prezent conjunctiv i nici imperativ negativ. Exist tendina de a folosi, pentru diverse verbe, i formele terminate n e, -em: late = latr, latem = (ei) latr. 114.- Verbe impersonale absolute Exprim fenomene naturale, n special meteorologice: amanhecer a se face ziu anoitecer a se nnopta chover a ploua chuviscar a burnia escurecer a se face ntuneric gear a cdea brum, chiciur gelar a nghea granizar, saraivar a bate grindina madrugar a se crpa de ziu nevar a ninge ervalhar a cdea roua relampaguear, a fulgera relampear, relampajar trovejar, trovoar a tuna ventar a bate vntul Aceste verbe au numai persoana a III-a singular: chove = plou, nevou = a nins, tinho chuviscado = burniase, ventar = va sufla vntul. 115.- Verbe foste personale, actualmente folosite impersonal Acestea sunt: aprazer, prazer = a plcea, folosite la persoana a III-a singular: isto me apraz = asta mi place; sunt substituite de agrader i gostar de, care au conjugare complet: isto me agrada = eu gosto disso = asta mi place; aquela viagem lhes agradou = les gostaram daquela viagem = acea

Belm.- O "Jacar" entrou em Belm num dia de festa. A cidade, vista do meio de Guajar, no dava a idia de alegria que a agitava. Tudo to calmo, to parado! A primeira impresso e descorcentante. O panorama, sempre o mesmo, cansa o olhar. As guas mansas espraiando-se pelas florestas, e no meio do rio largo, como trouceiras flutuantes de matas perdidas, as pequenas ilhas que enfeitam a baa, sempre iguais, montonas e tristes. Depois, Belm. Vista de fora, no encanta, a fisionomia urbana da cidade. vulgar. chata. melanclica e sem relvo. Falta-lhe a moldura ornamental da montanha. Os olhos do viajante, fatigado do verde compacto das matas e do vermelho sujo das guas, no encontram na paisagem o doce perfil gracioso de uma colina sequer, para repousar. tudo plano e igual. S duas coisas ferem o azul tranqilo do cu: as panelinhas do Reservatrio e as trres da Baslica. O resto, o mosaico banal dos telhados, onde a copa verde das rvores pe uma sugesto imprevista de ldo... Com um cu luminoso e umas rvores sombrias, Belm, esconde-se atrs de uma longa fila severa de armazns negros e s stes se vem do Guajar. Mas, depois, para alm dos casares de zinco da Port of Par, o sorriso da linda cidade jardim tropical onde o Sol faz germinar o encanto de tdas as flres...
(Din "Histrias da Amaznia" de Peregrino Junior)

De tradus Am cunoscut un muzician care, pentru a gsi inspiraie, punea pisoii si pe claviatura pianului i i incita s se joace acolo. La ce or v sculai dvs de obicei? M trezesc la ase, dar apoi m trezesc din nou la zece, pentru c la apte adorm din nou i nu m scol nainte de amiaz. Astfel ziua trece mai puin plictisitor. Abia m vzu i o lu la fug, dar vznd c mergeam, izbucni n plns. Mine mi voi ordona s fac o hain frumoas albastr i vreau s fie gata pentru ziua onomastic a reginei. Acei turiti strini s-au oprit pe creasta colinei i au rmas ncntai de panoram. n timp ce o pieptnam, rsfoia o revist de mod. Despre verbe cu conjugare incomplet Sunt verbe din a cror conjugare lipsesc anumite persoane sau anumite timpuri. Sunt de

cltorie le-a plcut. Chiar i soer = a obinui, este unul dintre aceste verbe, folosit n prezent la patru persoane: si = (el) obinuiete, soem = (ei) obinuiesc, soa = (el) obinuia, soam = (ei) obinuiau; este nlocuit de costumar: costumo passear depois de jantado = obinuiesc s m plimb dup prnz. Ct despre prazer, acesta este neregulat: praze = place, prazia = plcea, prouve = plcu, preouvera = dac ar plcea (imperf.conj.), quando prouver = cnd va plcea. La fel se conjug aprazer. 116.- Verbe impersonale accidentale Sunt verbe care sei au conjugare complet, se pot folosi i la persoana a III-a singular cu subiect nedeterminat. Acestea sunt: a) convir = a conveni: couvm que ela parta = convine ca ea s plece; cumprir = ser preciso = a fi necesar: cumpre ostentarmes o nosso valor = e necesar s punem n eviden valoarea noastr; era preciso obrig-los a partir = trebuia s-i obligm s plece; fazer = a face: faz duas semanas = acum (n urm cu) dou sptmni; faz calor = este cald; fz

frio = era frig; importar = a fi important: importa que se v = este important s se duc; ir = a merge: vai fazer dez anos que se caseu = sunt zece ani de cnd s-a cstorit; suceder = a se ntmpla: suceder haver motim = se va produce nvlmeal. b) cele care au ca subiect pronumele se: diz-se = se spune; passeia-se = se plimb; recreia-se = se distreaz. c) verbul haver cu semnificaia "a se afla, a se gsi": h um homem = e un om; houve muitas mulheres = erau multe femei; haver escndalos = vor fi scandaluri; h-os = se afl (din tia); h-as = se afl (de-astea). Ca i fazer poate indica i durata de timp trecut: h quatro sculos = acum patru secole. d) cele folosite n mod impersonal la persoana a III-a plural: contam ter havidos feridos = se povestete c au fost rnii; dizem que foi morto de uma punhalada = se spune c a fost ucis cu o lovitur de pumnal.

Exerciiu practic Jazer = a zcea jazido jazendo Jaz = zace, aqui jaz = aici zace, aceasta este singura form rmas n uz a acestui verb, n prezent substituit de estar deitado = a fi culcat. n vechime era neregulat: jouve (perf.s.); jouvera (mmcp); quando eu jouver (viit.conj.). Moer [mur] = a mcina modo moendo ind.prez.: moo [mu], mis, mi, moemos [mumu], moeis [mui], moem [m] Acest verb i puine altele n oer accentuez vocala tonic la persoanele a II-a i a III-a singular de la indicativ prezent, ale cror desinene sunt is, -i n loc de es, -e. Lexic abundante abundent aproveitar, desfrutar, a exploata explorar brevemente, por breve pentru puin timp espao de tempo conjunto complex (subst.) crescido crescut, mare n vrst escritrio birou 1 de junho de 1999 Casa M.A.N. Via Palmieri 36 Turim Itlia Excmos Senhores Chegou s minhas mos um folheto mostrando um conjunto de gabinete de direco que me agradou bastante. Gostaria de saber os vossos preos f.o.b. para mveis metlicos de que peo ilustraes para escritrio comercial, e a morada do vosso Agente em Portugal, se estiverdes representados. Fico aguardando as vossas prezadas notcias e entretanto me subscrevo com os protestos de minha mais elevada considerao e estima. De V.Excas Atentamente Engo Alberto Eugnio de Perulha Buragos Procpio Quarenta, guardo-livros na premiada Firma Pimenta, Canela & Cia, anda orgulhoso se deu filho, o Hermenegildo, que tem sete anos de idade e aparenta doze ou treze. Diz-me, Gildo, o que vais chegar firma folheto gabinete guardo-livros informar-se sbre lancha-motor a mide a montanha a morada neblina resoluo velocidade firm; semntur foaie birou, oficiu contabil a se informa despre alup des, adesea muntele locuina; adresa cea rezoluie; hotrre vitez

a ser quando fores crescido? igual que o papai? No responde o menino com deciso, - o papai ficou sempre sendo Quarenta, eu quero passar a ser Cinquenta, ou Quarenta-e-cinco, pelo menos! De tradus 118.- De, em, por nu se contrag cu pronumele complement care precede verbul: em o vendo = Ieri a nins abundent i pe muni sunt doi metri vzndu-l; les consentiram em as proteger = au de zpad. Cnd am plecat din Prto Alegre se iveau consimit s le protejeze; no pode deixar de a deja zorile i am sosit la So Loureno la apusul admirar = nu poate face altceva dect s-o admire; soarelui. Era un pic de cea pe Lagoa dos Patos i tenho vontade de o fazer = am chef s-l fac; morre nu s-a putut fructifica viteza alupei noastre. E por as possuir = moare de dorina de a le poseda. necesar s plecm nainte de amiaz dac nu vrem s sosim cnd ncepe s se nsereze. A plecat acum Prepoziia care guverneaz un verb i cinci ani la Ga i nu se mai tie nimic despre el. E pstreaz locul cnd este urmat de conjuncia que: convenabil s-i scriem imediat, nainte ca el s temos mdo de que ela o no reconhea = ne e decid s ia o hotrre contrarie intereselor noastre. team c ea n-o recunoate; le fz com que a Trebuie s mergem s-l gsim; cnd noi am fost iniciativa malograsse = a fcut astfel nct iniiativa bolnavi el venea adesea la noi s se informeze s se duc naibii. despre sntatea noastr. Sbre se traduce: deasupra, pe, n orice accepie, dar semnific i "n afar de": as abelhas, sbre constituir grande fonte de renda, concorrem Din nou despre prepoziii para a fartura das colheitas = albinele, n afar de faptul c reprezint un important izvor de venituri, 117.- Locuiuni prepoziionale concureaz i la abundena recoltelor. a despeito de n ciuda alm de dincolo de 119.- Aceleai verbe, n cele dou limbi, nu antes de nainte de sunt nsoite ntotdeauna de aceleai prepoziii: aqum de dincoace de acreditar em a crede n a respeito de relativ la, n ceea ce aproximar-se de a se apropia de privete cheirar a a mirosi a crca de circa, aproximativ comear de a ncepe s de acrdo com dup (prerea cuiva) consentir em a consimi la em cima de deasupra contentar-se com a se mulumi cu em conformidade de dup, n conformitate cu falar em a vorbi despre debaixo de sub hesitar em a ezita s dentro de, dentro em peste, n decurs de mirar-se no espelho a se privi n oglind depois de dup participar em a participa la for a de n afar de pensar em a se gndi la junto a lng perder no jgo a pierde la joc junto com mpreun cu recusar-se a a refuza s no abastante, a pesar n ciuda, cu toate c refletir em a reflecta la de responder por a rspunde de para com ctre (nematerial) Cteva alte verbe care n romnete sunt por entre prin (micare prin) nsoite de prepoziie, nu o accept n portughez: Dentre do fim do ms = pn la sfritul lunii. renunciar uma coisa = a renuna la un lucru. Dentre em trs anos = peste trei ani.

120.- Semnificaia primitiv a unui verb poate fi modificat de prepoziia care l guverneaz: - acabar = a termina acabai com stes discursos! = terminai cu chestiile astea! acaba de estudar no ano que vem = va termina studiile anul viitor acabao de v-lo = l-am vzut de curnd, adineauri acabou por reduzir o preo = a sfrit prin a reduce preul. - ir = a merge ir a = a merge la (pentru a se ntoarce apoi) ir para = a merge la (cu intenia de a rmne acolo) vou por po = m duc (s cumpr) dup pine iam em automvel = mergeau cu maina - dar = a da dar com = a da peste, a se ntlni din ntmplare dar em = a lovi n, a bate n dar-se com = a se nelege bine cu dar-se por = a se declara, a se da drept (cineva)

121.- Prepoziiile ajut adesea la formarea idiotismelor: dizer que no = a spune (c) nu; dizer que sim = a spune (c) da; pobre de ti! = bietul de tine!; coitadinho dle = srcuul (de el)!; o bobalho de Jos = nerodul de Iosif; a mexeriqueira da Sofia = palavragioaica de Sofia; que de gente! (= quanta genete!) = ce de lume!; eu tinha uma vontade da nada de ser rico como Braz, para

Melania gostar ainda mais de mim = aveam o dorin nebun de a fi bogat precum Biagio, pentru a-i plcea i mai mult Melaniei; depois de cortadas e polidas essas pedras tornam-se muito valiosas = dup tiere i polizare aceste pietre devin foarte preioase.

Exerciiu practic Frigir = a frige frigido, frito ind.prez.: frijo, freges, frege, frigimos, frigis, fregem conj.prez.: que eu frija, frijas, frija, frijamos, frijais, frijam Fugir = a fugi fugido ind.prez.: fujo, foges, foge, fugimos, fugis, fogem conj.prez.: que eu fuja, fujas, fuja, fujamos, fujais, fujam Ambele verbe ntresc vocala tematic: din in e- i respectiv din u- n o-, la persoanele indicativului prezent ale cror desinene ncep cu e. Aadar cele dou conjunctive prezente sunt regulate, iar de la imperativ, sunt ntrite doar persoanele a IIa singular: frege! = frige!, foge! = fugi!. Lexic a alerga ctre satul mprejurimile pn acum chemare, apel dirijor a se conforma contribuia principiu, norm, criteriu a decreta a nclca (o lege) diferen a se diferenia a fi la ndemn ferm srbtoare form; formular fus orar generozitate a da trcoale omagiul n omagiu a cnta (la instrument) sonat muncitor, lucrtor evrie ntoarcerea ran, stean instrument a inunda invidios

frigindo

fugindo

acudir a aldeia os arredores at agora chamada chefe de banda conformar-se com a contribuio critrio decretar deixar de cumprir diferena diferenar-se estar mo fazenda festa forma fuso horrio generosidade girar a homenagem em homenagem a soar, tocar sonata trabalhador tubagem a volta aldeo instrumento inundar invejoso

latoeiro pui de alptat levar a duce; a angaja ligao legtur, comunicare ligar para um nmero a chema un numr (telef) locutor prezentator msica muzic msico muzicant na maneira mas oportuna exact cum trebuie oferta ofert organizar a pune pe passar um telegrama a da o telegram pr de banda a pune de-o parte perfeito perfect; primar o rdio radioul recolher a culege, a strnge nada de sonatas nici un sunet tradio tradiie transgressor contravenient O telegrama. Onde que posso passar um telegrama? Quanto custa cada palavra para o Brasil? Faa o favor, me d uma forma. Quanto tempo levar para chegar? Dentro em trs horas o telegrama poder ser entregue. Esto j de noite?! No, minha senhora, pois que agora so as oito da noite, e o telegrama vai chegar as sete...?!?... no se esquea, a senhora, de que h quatro horas de diferena por causa de os fusos horrios diferenciarem-se outro tanto, e o telegrama viajar para o ocidente mais de pressa do que o mesmo Sol. O telefone. Quisera fazer uma chamada para o Armando. Para que nmero quer ligar vocs? Faa a ligao para o nmero 77.30.26, se faz favor. Est l? quem fala? daqui Laura. Aqui Marinha, como ests? Estou bastante bem, e tu? timamente, obrigada. O Armando est a mo? No est, deve estar de volta para as sete da tardo. O rdio. Quisera ligar para o rdio portugus. Espera, que le vai fazer logo a ligao. O aparelho no est bem sintonizado. Agora est j bem. O locutor fala portugus clara e distintamente, posso compreende-lo muito bem.

De tradus ranii din Ilha-ao-Sol erau invidioi pe cei din Campo Selvatico, care aveau o orchestr mai bun i mai muli muzicani. Primarul din Ilha-do-Sol a anunat o "srbtoare a muzicii i muzicanilor" pentru a strnge oferte i a organiza o orchestr superioar celei din Campo Selvatico. n ziua srbtorii muzicanii strbteau satul, cntnd i cernd oferte. Orchestra se oprete i n faa fermei lui Adrasto, un proprietar bogat, i Cazimir, eful orchestrei, i se prezint i spune: -Azi e srbtoarea muzicii i a interpreilor, sper c generozitatea ta nu va nega contribuia ta. Cazimir, - rspunde Adastro i aminteti de srbtorirea muncii i a muncitorilor? Ah, Adastro, ce srbtoare frumoas a fost, ne-am distrat atta i n-a fost nimeni, n tot satul i n mprejurimi, n acea zi, care s lucreze. ntr-adevr, Cazimir, n acea zi s-a rupt evria n casa mea, care a fost inundat toat i, pn n ziua urmtoare, tu, sugtorule (de lapte), nu ai alergat la chemarea mea, n omagiu pentru srbtoarea muncii. Ei bine, azi tu nu te ii de acelai principiu cruia te conformai pe vremea srbtorii muncii?!?... "azi este srbtoarea muncii", deci nu cntai (nici un sunet); azi este srbtoarea muzicanilor, deci muzicanii s nu munceasc cntnd, i numai aa srbtoarea va putea fi celebrat cum se cuvine, n timp ce cum facei acum o falsificai; i eu nu intenionez s premiez contravenienii. Despre adverb Adverbul rmne totdeauna invariabil. Semnificaia i folosirea adverbelor sunt analoge n cele dou limbi. Desigur, exist diverse tipuri de adverbe. 122.- Adverbe de afirmaie sim = da certamente = desigur, cu siguran deveras = ntr-adevr 123.- Adverbe demonstrative eis = iat eis-aqui = iat aici eis-a = iat acolo eis-ali = iat aici 124.- Adverbe dubitative talvez, qui = poate, cine tie (cer verbul la conjunctiv dac l preced: talvez haja = h talvez = poate se afl) caso, em todo caso = n orice caz acaso = ocazional por acaso = din ntmplare porventura = din ntmplare, poate 125.- Adverbe de loc aqui aici a colea ali aci c acolo

l acolo acol acolo alm dincolo (de) aqum dincolo de longo de-a lungul, departe perto aproape, lng adiante nainte(a) atrs napoi(a) dentro n(untru) for a afar onde unde algures undeva nenhures nicieri alhures altundeva, aiurea abaixo jos, sub acima sus, deasupra, pe em trno de de jur mprejur C i l sunt folosite n mod emfatic: ora dizme c = spune-mi deci; acaba l com isso! = termin odat!; eu sei l = i ce treab am eu? Ir rio acima = a merge pe ru n sus, n amonte Ir rio abaixo = a cobor pe ru, n aval. Onde nseamn unde; cu verbe de micare ctre un loc devine aonde: aonde vais? = unde mergi?; dac indic proveniena, devine donde: donde vens? = de unde vii? 126.- Adverbe de mod sau de calitate bem bine melhor mai bine mal ru pior mai ru alis altminterea assim aa, astfel apenas abia como (dup) cum ainda nc; pn i at pn la, pn i tambm nc, i, chiar i toate cele terminate n mente (*81) At este i prepoziie: le vai dar um passeio at o Mar = merge s se plimbe pn (prep) la mare; esta planta at se apresenta nas regies mais frias = aceast plant apare pn (adv) i n cele mai reci regiuni. Melhor i pior ca adverbe preced verbul: para poderem melhor desempenhar suas funes = pentru c ar putea mai bine s renune la funciile lor; -ca adjective comparative urmeaz verbul: ste pior que aqule = acesta este mai ru dect acela. 127.- Adverbe de negare no = nu nunca, jamais = niciodat nada = nimic: de nada servir aconselha-lo = nu va servi la nimic s-l sftuieti.

128.- Adverbe de ordine primeiro = prim, nti

loc

primeiramente

= n primul rnd, pe primul

secundriamente = n al doilea rnd antes = nainte(a) depois = dup antes de tudo = nainte de toate dias depois = ctva timp mai trziu, dup cteva zile tempos depois = dup un timp logo aps = imediat dup Antes nseamn i "mai degrab": antes morrer de que trair o meu Rei = nai bine mor dect s-mi trdez regele, i chiar exclamativ: antes fsse! = mcar (de-ar fi aa)! 129.- Adverbe de cantitate muito = mult pouco = puin bastante, assaz = destul de mais = mai mult ainda mais = (ba) chiar mai mult menos = mai puin to, tanto = att, aa, astfel quo, quanto = ct algo, um tanto = alt, att de que = ca, cum, ct quase = aproape (cantitativ) meio = jumtate metade = jumtate todo = tot Janela meio aberta = fereastr pe jumtate deschis (ntredeschis). Janela meia aberta = janela metade aberta = fereastr deschis pe jumtate (cealalt jumtate fiind nchis. 130.- Adverbe de timp hoje = azi amanh = mine

cedo = devreme ontem = ieri depois de amanh = poimine tarde = trziu anteontem = alaltieri depois = dup sempre = mereu ento = atunci ainda = nc presentemente, atualmente = n prezent j = deja; mai outrora = deja, n alte timpuri agora = acum antes = nainte entrementes = ntre timp aos poucos = dup puin timp j no = nu mai J precede totdeauna verbul: a potncia ingles no Mares 'a no = puterea englez pe mri nu mai exist. Anumite expresii adverbiale negative nu sunt comune n portughez i n brazilian: "nu m mai gndeam la asta" se traduce n portughez j nem pensava nisso, pe cnd n brazilian no pensava mais nisso. 131.- S este adverb ca smente, nicamente, este deci adjectivul s ambigen. Cnd este adverb, preced subiectul: s o italiano Antonio Meucci descbriu o telefone = dar (numai) talianul Antnio Meucci a descoperit telefonul (doar A.M. l-a descoperit, nu altul). Dac se afl ns dup subiect, atunci este adjectiv: Antonio Meucci, s, descobriu o telefono = A.M. singur (= de unul singur, fr ajutorul altcuiva) a descoperit telefonul. No s..., mas ainda = nu numai..., dar i.

Exerciiu practic Construir = a construi constrdo ind.prez.: construo, constris, constri, construmos, construs, constroem imperativ: constri, construa, construamos, constru, construam ntrirea vocalei u- n o- a vocalei tematice predesineniale se limiteaz la persoanele a II-a a III-a singular i a II-a plral la indicativ prezent, de aceea conjunctivul prezent nu este influenat de aceasta. Acest verb i puine altele derog de la conjugarea verbelor n uir (v. possuir) i neregularitatea sa este analog verbului fugir. Lexic achegamento aludir a propsito a respeito atenciosamente bilinge comissionado compilar conjuno acostament a accentua adecvat cu privin la cu respect bilingv comisionar a redacta conjuncie conseguir egpcio escritura etimologia exigir [isijr] expandir falta fazer uso de fontico grfico ibrico identidade inicialmente interpretar o latim latino (adj) marisco

construindo

a reui egiptean scriitur etimologie a cere a se extinde lips a recurge la fonetic grafic iberic identitate nainte de toate a interpreta latina latin fruct de mare

misso no propsito de obsequio obstculo origem o p sintaxe [sintssi] tradutor

sarcin, obligaie n scopul de a respect; favoare obstacol origine, izvor praful, pulberea sintax traductor

traioeiro (adj) traidor (adj. i subst.) trigo venda VV.SS.(=vossas senhorias) (i: V.Sas.)

trdtor trdtor gru vnzare Domniile voastre

Sociedade Qumica Industrial Limitada Escritrio: rua Presidente Freiria, 203 Caixa Postal 902 Curitiba Paran Curitiba, 4 de novembre de 1998 Prezados Senhores, Inicialmente devemos inform-los que obtivemos o seu apreciado enderopo, por gentileza do Consulado Geral de Portugal, em nossa cidade. Dedicando-se a nossa firma, entre outras atividades, ao ramo de representantes comissionados, tomamos a libertade de lhes enderepar a presente, no propsito de pr a sua disposio stes nossos servios. Atualmente, com a nova poltica comercial adotada pelo nosso govrno, os importadores nacionais esto dispostos a promover compras no extrangeiro. Assim sendo, e tendo VV.SS. possvelmente interesse em expandir a venda de seus produtos na parte Sul do Brasil, zona onde operamos, acreditamos que poderiamos conseguir algum volume de negcios. Si realmente esta nossa oferta fr bem recebida, gostariamos de que nos fosse enviado elementos para incio da misso que nos fr confiada. Sbre qualquer informao que por ventura possa interessar a nosso respeito, queriam por obsquio colhe-las junto ao Consulado Geral de Portugal rua Jos Loureiro, 672 Curitiba Paran - Brasil Ficamos agradecidos pela ateno dispensada a presente, e aguardando suas notcias a respeito, firma-mos atenciosamente Soc. Qumica Industrial Ltda. pp. Henrque Verglio de Matinhas De tradus Limbile portughez, spaniol, italian i francez, chiar dac provin (gerunziu) din aceeai origine, formeaz din punct de vedere fonetic i grafic dou grupe distincte, n care numai sintaxa i etimologia se reveleaz comune. Un grup este format din primele trei, idiomul francez se deprteaz de ele fie grafic, fie fonetic, n timp ce cele trei limbi meridionale au apropieri mai evidente. "Compro uva e vendo carne" este comun italianei i portughezei, spaniola variaz doar copula: "compro uva y vendo carne". Identitatea de scriere se verific ns mai uor ntre cele dou limbi iberice, dect ntre acestea i italian. "T compras carne, fruta para comer, bebidas y caf para beber" este comun portughezei i spaniolei, cu excepia unui accent pe tu, pe care spaniola l cere, i a copulei: e pentru portughez, y pentru spaniol. Dar i alte pri mai complexe dect cele prezentate sunt aproape identice n cele dou limbi, portughezul ste palcio alto, grande, vasto, com todo o necessrio para a vida cmoda familiar e social ser construdo por arquitectos de procedncia italiana para trs negociantes egpcios de trigo se transform n spaniol astfel: este palacio alto, grande, vasto, con todo lo necessario para la vida cmoda familiar y social ser construdo por arquitectos de procedencia italiana para tres negociantes egipcios de trigo. Pronunia difer doar puin. Ar putea fi interesant de tiut c un luso-brazilian nelege spaniola, chiar vorbit, mai bine dect un spaniol care nu reuete s neleag portugheza. Pn mai ieri n Romnia era aproape imposibil s se dedice cineva studiului portughezei. Cnd se apuca de asta, trebuia s depeasc dificulti i obstacole datorate lipsei de publicaii adecvate. Cel mai mult era simit lipsa unui dicionar bilingv. Astzi exist unul. Oricine va putea acum s interpreteze, de unul singur, fr dubii, orice coresponden care i-ar putea ajunge din Portugalia i Brazilia, fr s fie obligat s recurg la traductori care, cum spune proverbul, adesea sunt trdtori. (Original n italian: traduttore = traditore)

Despre conjuncie 132.- Conjuncia simpl sau compus este particula invariabil care leag dou elemente sau dou fraze ntre ele. a despeito de = n ciuda

ainda que, se bem = cu toate c a no ser que = doar dac (nu) ao passo que, enquanto = n timp ce apesar disto, contudo, no obstante, no entanto = cu toate (acestea) a saber = adic (i urmeaz o list) assim como, bem como = (ca) i como = cum, deoarece, aa cum com quanto, embora j = oricare contanto que, com tal que = numai s conquanto, embora = doar dac desde que = abia, de ndat ce j que, uma vez que = odat ce e = i isto = adic (i urmeaz explicaia) j.. j, ora... ora = cnd... cnd logo = deci, prin urmare logo que, mal apenas = de ndat ce mas = dar mas tambm = dar i no... seno = nu numai nem = nici nem... nem... = nici... nici... ou = sau (explicativ) ou...ou... = sau...sau... (alternativ) para que, a fim de que = astfel nct pois, pois que = deci, deoarece por conseguinte, por consegncia = n consecin, prin urmare porm = ns, totui porque [prki] = pentru c, deoarece porqu? [purk] = de ce? quando = cnd, n timp ce quando mesmo = cnd i quando nada = cel puin em quanto que = n timp ce, dimpotriv que [ke], [ki] = c que no = i nu quer...quer..., quer...ou..., seja...ou... = fie... fie..., sau... sau... se, si (brazilian) = dac seno = dar, nimic altceva dect seno quando = cnd pe neateptate sequer = orice ar fi sem sequer = nici mcar e todavia = i totui 133.- Exemplificri a no ser que le se tenha enganado = doar dac nu s-a nelat le pode dar quitao, bem como assinar = (dvs) putei fie s dai chitan, fie doar s semnai. e como a menina o olhasse, le deu=lhe a ma = i cum fetia l privea, i ddu mrul ( como cere imperf.conj.) desde que seja bem tratada, uma boa cabra pode dar trs litros de leite = de ndat ce este bine tratat, o capr bun poate da trei litri de lapte.

ela j canta, j chora = ea cnd cnt, cnd plnge. ela ri, logo fica contente = ea rde, prin urmare este fericit. logo que seu pai partiu, deitou a chorar = cum a plecat tatl su, se puse pe plns. mal chegou no Rio, visitou o Jardim Botnico = abia ajuns la Rio de Janeiro, a vizitat Grdina Botanic. 134.- Mas, porm, seno corespund, fiecare n parte, conjunciei romnesti "dar". Mas i porm sunt adversative, porm este mai expresiv dect mas; seno exprim contrast cu fraza negativ: a baleia no peixe, mas sim cetceo = balena nu este pete, ci (este) cetaceu; ruim, mas no o parece = este ru, dar nu pare; h no dois, porm trs = nu sunt doi, ci trei; no como Rei, seno como soldado = nu ca rege, ci ca soldat. Seno semnific i "nimic altceva": dentro daqueles peitos no havia seno corao de pedra e glo = n acele piepturi nu era altceva dect inimi de piatr i ghea. Se no n dou cuvinte semnific "dac nu": ela se calar se no fr interrogada = ea va tcea dac nu va fi interogat. Nem se folosete n loc de no, nainte de: sempre, tudo, todo, ainda, mesmo, por isso, sequer: le se assustou-se com a visita, mas nem por isso lhe perdou = el s-a alarmat de vizit, dar nu pentru asta i-a iertat. 135.- Alte exemplificri no fala, nem escuta = nu vorbete, nici (= i nici) nu ascult; pois meu amigo no s? = nu eti deci prietenul meu?; a mim que no a le compete faz-lo = e de datoria mea s-o fac, nu a lui; apenas duas horas de aviao bastam agora, quando a viagem de trem gasta doze horas = acum sunt suficiente doar dou ore cu avionul, n timp ce cltoria cu trenul implic dousprezece ore; no te lembrars, quando mesmo estudes todo o dia = nu i-o vei aminti, chiar dac tu studiezi toat ziua; aquelas faanhas estorvaram o inimigo ou, quando nada, o demoraram = acele aciuni au pus obstacol inamicului sau, cel puin, l-au fcut s ezite (s rmn pe loc; nem sequer um copo de vinho lhe dou = nu le ddu nici mcar un pahar de vin; e todavia, o vi com os meus olhos! = i totui, l-am vzut cu ochii mei!

Exerciiu practic Apiedar-se = a se mboa apiedado-se apiedando-se ind.prez.: apiado-se, apiadas-te, apiada-se, apiedamos-nos, apiedai-vos, apiadam-se imperativ: apiada-te, apiade-se, apiedemo-nos, apiedei-vos, apiadem-se

conj.prez.: que me apiade, te apiades, se apiade, nos apiedemos, vos apiedeis, se apiadem Acest verb ntrete n a- predesineniala e-, la persoanele timpurilor citate, cnd accentul tonic cade pe aceast vocal a temei. Lexic abrir a amnia as bactrias bca como do costume conversar, estar conversa com desaparecer desprender-se a deschide amoniul bacteriile gur ca de obicei a conversa (cu cineva) a disprea a se separa, a se deprta, a se dezvolta echitaie hidrogen schimb a interveni metanul agent de nitraie azot econom; frugal a participa la acel cineva a proporiona; a da; a furniza cu privire la arpele a suferi; a se supune; a fi supus la sol, pmnt veninos modest importncia na natureza. Constituem a principal fonte de nitrognio ou azto de que precisam as plantas para a sua nutrio. Se no existessem bactrias, no haveria putrefao, no haveria mineralizao das matrias orgnicas, no se formavam os nitratos que proporcionam s plantas o nitrognio para a elaborao dos alimentos orgnicos, albuminides ou protenas, necessrios a sua nutrio. Se no fossem as bactrias, cessaria o intercmbio da matria entre os sres vivos e os minerais e desapareceria a vida da Terra. De tradus Azi este destul de cald fa de frigul care era ieri. Dup ce a scris dou scrisori, a ieit din cas i s-a ntors trei ore mai trziu. Dincolo de fluviu era o pdurice mare cu muli erpi veninoi. Din toate marile sale bogii, el triete destul de modest i mnnc i bea cu economie. Trebuie s ies repede din cas deoarece este o adunare important la coala de echitaie, la care doresc s particip. Dar mai terminai odat cu zgomotele astea, nu reuesc nici mcar s aud cine-mi vorbete la telefon. Vei vrea s spui c nu reueti s auzi ceea ce spui tu, deoarece de obicei, cnd tu conversezi cu cineva, acel cineva cu care vorbeti nu reuete niciodat s deschid gura. Despre interjecii, punctuaie, fali prieteni 136.- Interjeciile sunt cuvinte invariabile care exprim gnduri, sentimente, senzaii neateptate i spontane, ale cror forme primordiale sunt atavice, i care exprim o semnificaie dup ton i intensitate, sau cuvinte i locuiuni ale limbii utilizate n mod exclamativ dup accepia lor proprie. ai! = vai! (ai de ti! = vai de tine!) ai de mim = vai de mine ainda bem = cu att mai bine alerta! = alarm! nimo! = sus!, valea! apoiando = foarte bine apre! = afar de-aici! aqui d'El-Rei! = ajutor! arre! = fir-ar al naibii! basta! = ajunge! cala a bca = gura! caspit! = blestemie! chiton! = linite! coitado de mim! = bietul de mine! coragem! = curaj! cuidado! = atenie! deixa isso!, anda! = las-o balt! diabo!; diacho! = drace! hal! = alo! hein?! = ei?! homem! = sus, curaj! irra! = fir-ar s fie! obrigado, -a, os, -as = mulumesc!

em

equitao hidrognio intercmbio intervir o metana nitrificador nitrognio parco (adj) participar em, tomar parte em a pessoa, o sujeito proporcionar em relao a a serpente, a cobra sofrer solo venenoso modesto

O intercmbio da matria. Os vegetais necessitam de azto ou nitrognio, elemento essencial para a formao de alimentos orgnicos que entram na sua nutrio. A grande maioria das plantas vo buscar o azto ou nitrognio nos azotatos ou nitratos do solo, resultantes da decomposio das matrias orgnicas sob a ao das bactrias, vegetais microscpicos. Um animal que morre entra em putrefao produzida pelas bactrias. A matria orgnica do corpo decompe-se, sofre uma srie de transformaes, dando origem a corpos mais simples que se desprendem, a saber gs carbnico, gs sulfdrico, metana, hidognio, gs amonaco etc. A maior parte da amnia ou gs amonaco combinase com outros corpos e depois transformam-se em nitritos sob a ao das bactrias nitrificadoras. Em nova fase de transformao outras bactriam intervm e transformam os nitritos em nitratos ou azotatos de potssio, de sdio ou de clcio. sses corpos, resultantes da ao das bactrias sbre os corpos orgnicos, tm extraordinria

ora plulas! = lua-te-ar dracu'! patatrs! = trosc! pois! = zu! psit, psi! = psst! qual o qual!; qual nada! = d-o-ncolo! sentido! = atenie! sus! = sus, hai! va pentear macacos!; va pentear monos!; va plantar batatas! = du-te la dracu'! vamos! = hai, s mergem! Expresia "nu-i aa?" particip la interjecie i dup semnificaiile pe care le are, se traduce cu: - hein?! - de constatare i repro: te atrasaste, hein?! = ai rmas n urm, nu-i aa? - pois no? - de confirmare: ns somos amigos, pois no? = suntem prieteni, nu-i aa? -no acha? - cernd confirmare: estas cres esto carregadas, no acha? = aceste culori sunt cam tari, nu-i aa? 137. Punctuaia Cuprinde semnele grafice, care sunt identice cu cele din romn: , vrgula ; ponto e vrgula : dois pontos ! ponto de exclamao ? ponto de interrogao ... pontos de reticncia . ponto final; ponto de abreviatura "..." aspas, vrgulas dobradas, comas ( ) parnteses [ ] parnteses quadrados, colchtes aprto azeite burro caldo colete conosco cr fato rapaz salto versar nseamn: nseamn: nseamn: nseamn: nseamn: nseamn: nseamn: nseamn: nseamn: nseamn: nseamn: loc strmt ulei asin ciorb guler cu noi culoare hain (subst) biat toc de pantof a trata

travesso = linie, care leag elementele extreme ale liniilor de comunicaie etc.: linha area Bucarest Lisboa; solicit atenia asupra unui cuvnt sau a mai multora i ndic schimbarea interlocutoruli: -Tens charutos? Tenho. - hifen = liniu, leag elemente din cuvinte compuse: gua-marinha, couve-flor = conopid, dev-lo-amos = suntem datori, semi-selvagem = semislbatic; indic desprirea silabelor, chiar i la sfrit de rnd: a-do-les-cen-te. = pargrafo, alnea { = chave = acolad 138. Falii prieteni Sunt cuvintele care, scrise sau pronunate la fel sau aproape la fel n cele dou limbi, au totui semnificaii diferite n cele dou limbi, fcnd s se traduc adesea complet greit dintr-o limb n cealalt. Mai sunt i cuvintele care au alt gen n cele dou limbi, sau cele care difer doar printr-o liter, de la o limb la alta, sau cele care seamn cu cuvinte din alte limbi cunoscute de lectorul romn i care-l ot induce n eroare, sau, n cadrul aceluiai cuvnt (verb) sunete diferite la terminaiile diverselor timpuri care l pot pcli pe cititorul romn. Vom prezenta cteva exemple. Lectorul romn va avea grij ca atunci cnd va ntlni pentru prima dat un cuvnt portughez, s-l rein la forma corect i cu semnificaia corect. De asemenea, cnd are un dubiu asupra formei sau semnificaiei, e bine s consulte dicionarul i gramatica. i nu: i nu: i nu: i nu: i nu: i nu: i nu: i nu: i nu: i nu: i nu: deschis, acet(at) (oet), unt (ital.), cald, colet cunosc, cor, fat, rapace, salt, a vrsa, care e care e care e care e care e care e care e care e care e care e aberto vinagre manteiga calor (subst) quente (adj) conheo coro menina, rapariga rapace pulo verter

139.- Ceva analog se petrece cu verbele, rmnnd n ambiana portughezei. Anumite verbe portugheze se difereniaz ntre ele prin vocala caracteristic: assentar = a aeza, apune - assentir = a consimi; gerar = a genera - gerir = a administra; prover = a aproviziona - provir = a proveni - provar = a ncerca; tremar = a descompune - tremer = a descompune etc. Din cauza schimbrii vocalelor caracteristice n conjugarea conjunctivului prezent (*96), se pot ntlni identiti de forme la verbe diferite, care pot fi izvor de greeli pentru nceptori. Iat un exemplu: Vendemos a ferida! (= preciso que vendemos a ferida) = s ngrijim rana! (este un imperativ); Vendemos a ferida (= estamos vendando a ferida) = ngrijim rana (este prezentul indicativului);

Vendamos barato! = s vindem la pre sczut! (este imperativ); Vendamos barato = vindem ieftin (este indicativ prezent); Am conjugat verbul vender = a vinde. Iat acum patru exemple cu verbul fundar (1) = a funda, a pune bazele, i fundir (2) = a topi; le enunm fr traduceri, indicnd doar alturi de verbe numerele de referin ale verbelor conjugate: I Primeiro fundamos (2) a gusa, para eu poder vigiar a sua corrida antes de eu partir; II Ns fundamos (1) una usina aqui, porque neste lugar h minrio de ferro por explorar; III J no fundimos (2) mais aqui o minrio, porque fundamos (1) a nova usina mais perto das minas de explorao; IV Fundemos (1) a nova usina perto das

mnas, e j no fundamos (2) mais o minrios aqui que nos no convm. Determinarea modului i timpului verbului este

esenial, dup cum reiese din exemplele citate, pentru individualizarea infinitivului verbal.

Exerciiu practic Voar [vur] = a zbura voado [vudu] voando [vudu] Este un verb regulat, flexiunile sunt identice cu ale verbului model mudar. Totui, deoarece se gsesc alturate dou vocale, una tematic (-o-) i alta ind.prez.: vo [vu], voas [vas], voa, voamos [vumu], voais [vui], voam [v] imperf.: voava [vuva], voavas, voava, vovamos, voveis, voavam pret.perf: voei [vui], voastre [vuti], voou [vu], voamos [vumu], voastes, voaram [vur] pret.mqps.: voara [vura], voaras, voara,voramos,voreis, voaram ind.viitor: voarei [vuari], voars, voar, voaremos, voareis [vuari], voaro [vuaru] cond.: voaria [vuara], voarias, voaria, voaramos, voareis, voariam imperativ: voa [va], voe [vi], voemos [vumu], voai [vui], voam [v] conj.prez.: que eu voe [vi], voes, voe, voemos, voeis [vui], voem conj.imp.: se eu voasse [vussi], voasses, voasse, vossemos, vosseis, voassem conj.viit.: se voar, voares, voar, voarmos [vurmu], voardes [vurdi], voarem inf.pers.: voar, voares, voar, voarmos, voardes, voarem Analog se conjug toate verbele n oar: abotoar = a se nchide la nasturi; magoar = a nfige; caoar = a glumi; coar = a se introduce; soar = a suna; toar = a tuna, a rsuna; trovoar = a tuna. Lexic aberrao cartear-se citar cumprir com os requisitos dar notcias a demora o endereo espera explorao explorar o assunto corrida debalde desconhecido o envelope evidenciar falecer fontica graduao grafia gusa haver razo para imobilismo importncia imprimir inteirar-se de interessar-se por aberaie a fi n coresponden epistolar a cita a rspunde cerinelor a da de veste zbava, ntrzierea adresa ateptare fructificare; explorare; exploatare a fructifica; a explora chestia, problema topitur metalic, amestec n mod inutil necunoscut plicul a evidenia, a demonstra a trece la o via mai bun fonetic nuan grafie font, tuci a avea (a fi) un motiv pentru imobilism sum a tipri, a imprima a se informa a se interesa de o mais de pressa possivel novo latino orientao ortografia outro tanto Post Master General (engl) prontificar-se a pronunciao mandar entregar maniatar manifestao marcado minrio nome sobrenome e apelido remover, afastar risco reforma relacionar-se com seguir sobressair secretrio ser acordes em usina variedade apenas perceptvel a verdade vigiar Cia" n cea mai mare grab neolatin orientare ortografie de asemenea director general al potelor a-i asuma sarcina pronunie a nmna, a preda a transforma n past atitudine, poziie rspicat; limpede mineral (brut); minereu prenume, al doilea prenume i nume de familie a smulge, a rupe risc reform a contacta a ine n spate a excela secretar a fi de acord cu uzin, fabric nuan adevrul e a supraveghea

George Bernard Shaw e "Sons, Sinais, Cres &

Tinha-se inteirado, pelo dirio que trazia a notcia, de que certo senhor G.B. Shaw, autor irlands quem escrevia lvros inglses, ia procura dum alfabeto, por aplicar lngua inglsa, o qual cumprise com os requisitos seguintes: 1- um som s

por cada sinal alfabtico; 2- um sinal s por cada um som. Escrevi-lhe logo, pois que eu tambm, desde longos anos, estava interessando-me pelo mesmo assunto. No conhecia, porm, o endereo do senhor Shaw, e preocupado por j no ser mais nova a idade dle oitenta anos mais ou menos - pus a minha carta num envelope sbre o qual escrevi nome e sobrenome do destinatrio e a nica indicao: Reino Unido de Gr Bretanha e, alm disso, uma nota para o Post Master General britnico, pela qual eu rogava a sse ilustre desconhecido para que mandasse entregar a minha carta a residncia do escritor, na certeza de que ela era conhecida no Reino Unido, e rogava-lhe tambm que a entregasse o mais depressa possvel, como a idade do senhor Shaw no permitisse demora alguma nem risco de chegar ao domiclio do destinatrio demasiadamente tarde e debalde. Recebi a resposta aps uma semana, escrita pela prpria mo do ancio uma caligrafia hesitante e tremulante como a duma criana. Depois de rpido cartearmo-nos, pelos qual ficramos acordem em que os sons da lngua inglsa so 43 ao menos e 44 quando muito, prontificuei-me a criar um alfabeto, para cujo fim o senhor Shaw tinha destinado uma importncia notvel, como remunerao ao vencedor dentre os competidores, juntamente a resoluo de que, aps dle morrer, uma obra sua fra imprimida usando o alfabeto escolhido. A minha obra fra concluda no espao de trs semanas mais ou menos; enviei-lha, ficando na espera do xito. O meu bom maestre, o finado Listprando

Potrlly, professor de "letras belas" no Instituto Drico "Gracioso Bem-em-Casa" a caligrafia a porta dos empregos, soa le dizer-nos tivera ficado satisfeito com o resultado dos esforos do seu ex-aluno. De tradus Dar n-am mai primit nici o tire despre alfabetul nou pentru limba englez, i am motiv s cred c niciodat n-o s primesc. De fapt domnul Shaw a trecut n viaa mai bun, i nici mcar dl Sweet, secretarul su, nu mi-a mai scris. Este tiut c n limba englez ortografia i fonetica nu sunt conservatoare. Ar fi suficient, pentru a o demonstra, s citm "goal" i "jail" care se pronun la fel, i la fel se ntmpl cu "ewe" i "you", n timp ce "read", "lead", "row" i alte cuvinte au fiecare dou pronunii, cu dou semnificaii diferite. Aceste aberaii apar i n alte limbi: dintre cele neolatine exceleaz franceza, dup care urmeaz imediat portugheza nainte de reform. i azi aceast limb, n ciuda reformei, are o grafie care se difereniaz de pronunie n mod mult mai marcat dect italiana i spaniola. Dar alte probleme se leag de expresia grafic a gndirii, rupnd scriitura din acel imobilism care o plmdete de secole, pentru a face din ea i forme i culori cu care, n loc de folosirea adjectivelor i adverbelor, se pot pune n eviden mai mult nuanele, sensurile i orientrile spiritului, ale gndului, ale imaginaiei.
(Din "Evoluii i revoluii" de Yhgub Homsare)

PARTEA A TREIA RECAPITULAIA I SISTEMATIZAREA CONJUGRILOR


Aceast a treia parte grupeaz i ordoneaz noiuni deja studiate, n scopul de a le avea la ndemn pentru o consultare rapid. A. VERBE DE CONJUGARE NEREGULAT COMUN a) Verbe diftongate Nu sunt neregulate absolut, doar c fac derogare la anumite persoane de la diferite timpuri de la flexiunile normale ale verbelor regulate absolute. Sunt ncadrate n clase, fiecare clas regrupnd cteva zeci de verbe. 140.- Verbe n -ear Introduc un -i- lichid eufonic ntre vocala tematic -o- i desinenele persoanelor I, a II-a i a III-a singular i a III-a plural la indicativ prezent i conjunctiv prezent, deci atunci cnd vocala -o- este tonic: ondear [dir]: ondeio, ondeias, ondeia, ondeamos, ondeais, ondeiam; que eu ondeie etc. recear: receio, receias, receia, receamos, receais, receiam; que eu receie, receie,..., receiem. 141.- Verbe n -iar Dintre acestea, unele primesc desinenele regulate la toate timpurile i persoanele (v. variar), altele ns se comport ca cele n ear, schimbnd pe -i- n -ei- atunci cnd -i- trebuie s primeasc accent tonic: vitoriar = a aclama

vitoreio, vitoreias, vitoreia, vitoriamos, vitoriais, vitoreiam; que eu vitoreie, vitoreies, vitoreie, vitoriamos, vitorieis, vitoreiem. Actualmente tendina este de a reconduce aceste verbe ctre conjugarea regulat, ca variar. negociar, negociou - negoceio, negoceies, negoceia, negociamos, negociais, negoceiem; La fel se conjug: agenciar = a negocia, a obine; ansiar = a fi ngrijorat; basofiar = a luda cu exagerare; cadenciar = a cadena, a da cadena; comerciar; incendiar; influenciar; mediar = a sta la mijloc, a mpri n dou; negociar; obsequiar = a aduce omagii; a drui; paliar = a a atenua, penitenciar = a impune penitene; premiar; presenciar; sentenciar; vitoriar = a aclama. 142.- Verbe n -air Acestea intercaleaz un -i- cnd dup -a- trebuie s urmeze n mod normal un o sau alt a. Desinena de la persoana I singular de la prezent indicativ este io, n consecin tot prezentul conjunctivului este diftongat (v. i *144): atrair = a atrage atraio, atrais, atrai, atramos, atras, atraem; que eu atraia, atraias, atraia, atraiamos, atraiais, atraiam. sair = a iei saio, saias, saia, samos, sas, saem; que eu saia, saias, saias, saiamos, saiais, saiam. b) Verbe cu desinen modificat 143.- Suprimarea lui e final se ntmpl la verbele terminate n zer, -zir. Persoanele a III-a singular de la indicativ prezent pierd pe e final; aceste verbe pot s-l pstreze sau s-l piard la persoana a II-a singular de la imperativ, dac -z- este precedat de vocal: prazer = a plcea, praz = place (ind), praze sau praz (imperativ); traduzir = a traduce, traduz (ind), traduze sau traduz (imperativ); conduzir = a conduce, conduz (ind), conduze sau conduz (imperativ); Cnd -z- este precedat de consoane, se menine -e- la fiecare form: franzir, franze (ind. i imper.). 144.- Modificarea a dou desinene La verbele n oer, -air, -uir, persoanele vocala desinenial -e-: moer = a mcina mis = macini, atrair = a atrage atrais, possuir = a poseda, possuis c) Verbe care slbesc vocala temei 145.- Slbire redus: de la -e- n -i-: vestir, visto, vestes etc; i de la -o- n -u-: dormir, durmo, dormes etc. Sunt deci slbite toate persoanele conjunctivului prezent, prin slbirea persoanei I de la indicativ prezent: vestir, visto que eu vista, vistas,... vistam; dormir, durmo que eu durma, durmas, ... durmam. La fel pentru urmtoarele verbe: de la -e- n -i-: aderir; advertir = a avertiza; aferir = a verifica; aspergir = a stropi; assentir = a fi de acord; auferir = a obine, a culege; compelir = a obliga; competir = a concura; deferir = a ngdui; despir = a jefui; diferir = a diferi (a fi diferit); digerir = a digera; discernir = a a discerne; divergir; divertir; emergir = a iei la suprafa; enxerir [inerr] = a insera; ferir = a rni; gerir = a administra; imergir = a se scufunda; impelir = a mpinge; inerir = a adera, a sta lipit; inferir = a deduce; ingerir; inserir; investir; mentir; perseguir = a persecuta; preferir; preterir = a omite; proferir; prosseguir = a continua; referir = a referi; refletir; repelir = a respinge; repetir; revestir; seguir; servir; submergir = a se scufunda; sugerir; transferir; vestir; de la -o- n -u-: abolir; cobrir = a acoperi; demolir; descobrir = a descoperi; dormir; encobrir = a ascunde; engolir = a nghii; recobrir; tossir; 146.- Slbire difuz, care schimb -e- i -o- tematice de la indicativ prezent cnd asupra acestor vocale trebuie s cad accentul tonic. -e- -i-: agredir; agrido, agrides, agride, agredimos, agredis, agridem; analog se conjug: adenegrir = a nnegri; a denigra; despedir = a concedia; a saluta; prevenir = a preveni; remir = a elibera; a mntui; serzir = a coase

a II-a i a III-a singular de la indicativ prezent schimb n -imi = macin; atrai; possui.

n puncte mici; transgredir = a nclca o lege, a nu respecta. Slbirea de la -o- la -u- are dou tipuri: unul este exemplificat de unicul verb moscar = a o terge, care pstreaz -o- la persoanele I i a II-a plural de la indicativ prezent i conjunctiv prezent: musco, muscas, musca, moscamos, moscais, muscam; que eu musque, musques, musque, mosquemos, mosqueis, musquam. Al doilea tip se slbete ca moscar la indicativ prezent, dar conjunctivul prezent este slbit integral, ca de regul: sortir = a asorta: surto, surtes, surte, sortimos [surtmu], sortis [surt], surtem; que eu surta, surtas, surta, surtamos, surtais, surtam. Ca sortir se conjug: cortir = a drege; poir = a cura, a lustrui. Cortir i ordir au i formele curtir, urdir, cu conjugare regulat. Sortir semnific i "a da origine, a produce efect, a reui" i atunci se scrie i surtir, verb regulat. d) Verbe care ntresc vocala tematic 147.- De la -u- n -o- la persoanele a II-a i a III-a singular i a III-a plural la indicativ prezent i la persoana a II-a singular de la imperativ: subir = a urca subo, sobes, sobe, subimos, subis, sobem. La fel se conjug: acudir = a alerga ctre; bulir = a agita; cuspir = a scuipa; fugir = a fugi; sumir = a face s dispar. La fel, verbele derivate de la struere, precum construir i destruir, care fac: construo [cstru], constrs, constri, construmos, construs, constroem, dar metafonia lui -u- n -o- este facultativ la persoanele a II-a i a III-a singular indicativ prezent i a II-a singular la imperativ. De la -e- n -a-: apiadar-se, care este unicul care ntrete vocala tematic la persoanele I, a II-a i a III-a singular i a III-a plural indicativ prezent i conjunctiv. B. VERBE NEREGULATE ABSOLUTE Sunt cele a cror (sau ale cror) neregularitate este individual, adic nu sunt comune cu cele de la alte verbe. Conjugrile lor au fcut obiectul exerciiilor practice de-a lungul lucrrii i le vom repeta aici, pentru o consultare rapid. n lista urmtoare, cele notate cu asterisc au tema variabil la perfectul simplu (pretrito perfeito) i la pretrito mais-que-perfeito simples i, de asemenea, viitorul conjunctiv nu este identic cu infinitivul personal. 148.- apiedar-se = a se mboa caber* = a ncpea dar* = a da; se conjug la fel redar = a reda crer = a crede; la fel: descrer = a nu crede dizer* = a spune; la fel: contradizer = a contrazice; desdizer = a dezice; interdiser = a interzice; predizer = a prezice estar* = a fi, a se afla, a se gsi fazer* = a face; la fel: contrafazer = a contraface; desfazer = a desface; perfazer = a ndeplini, a perfecta; refazer = a reface; satisfazer = a satisface haver* = a avea (aux), a se afla; la fel: reaver = a avea din nou, este defectiv, folosete numai timpurile la care se conserv -vir* = a merge jazer* = a zcea ler = a citi; la fel: reler = a reciti medir = a msura; la fel: remedir = a msura din nou moscar = a o terge ouvir = a auzi parir = a nate pedir = a cere Este greit folosirea conjugrii verbului partir pentru verbe care nu sunt derivate de la el, precum: impedir = a mpiedica; desimpedir = a goli (de mobil); a elibera locul; despedir = a concedia; expedir = a expedia a cror conjugare corect este dup modelul lui vestir: impido, despido, expido cu att mai mult c exist verbele: empecer = a mpiedica; empear = a nclca, a ncurca;; desempecer = a elibera locul, ale cror persoane ar putea da natere la echivocuri: impeo, empeo, de exemplu. saber* = a ti ser* = a fi ter* = a avea (aux); a poseda; la fel: conter = a conine; deter = a deine; manter = a menine; obter = a obine; reter = a reine, a mpiedica; suster = a menine trazer* = a a duce (ctre cel care vorbete) valer = a valora

ver* = a vedea; la fel: antever = a prevedea; entrever = a ntrevedea; prever = a prevedea; rever = a revedea, dar nu i prover = a dota, a aproviziona Precaver = a preveni, precaver-se = a se pregti dinainte, nu deriv de la ver, sunt defective deoarece le lipsesc cele trei persoane de singular i a III-a plural de la indicativ prezent, dar se conjug regulat. Nici atrever-se = a ndrzni, nu deriv de la ver, i este regulat. vir* = a veni; la fel: avir = a reconcilia; convir = a conveni; desavir = a pune n discordie; malavir = a se nciera. Toate aceste verbe se vor regsi n tabelul de verbe ce urmeaz, date ca model pentru toate celelalte, cu conjugrile complete ale timurilor cre sunt neregulate ori prezint excepii. C. MEMORATOR AL CONJUGRILOR VERBALE DUP DESINENE

149.- Conjugarea I vocala caracteristic -a-ar -ear -iar -iar -guar -quar -uar care cuprinde i verbele n -aiar, -oiar, -uiar (*16) (mudar, ensaiar, apoiar, conluiar) (passear) (variar) (fr diftongare) (premiar) (cu diftongare) (minguar) (*79) (obliquar) (*79) (continuar) (fr a fi precedat de g sau q)

Conjugarea a II-a vocala caracteristic -e-er -azer -oer (vender) (*17) (aprazer) (moer) Conjugarea a III-a vocala caracteristic -i-ir -air -uir -guir -uzir (urdir) (*18) (atrair, cair, sair) (possuir); (construir) (arguir) (introduzir) Conjugare neregulat absolut cu vocala caracteristic -o-r (-or) (pr)

CONJUGAREA VERBELOR AUXILIARE TER tenho tens tem tinha tinhas tinha temos tendes tm tnhamos tnheis tinham INDICATIVO Presente hei hs h Pretrito imperfeito havia havias havia HAVER h(av)emos h(av)eis ho havamos haveis haviam

tive tiveste teve tivera tiveras tivera terei ters ter tenho tido tens tido tem tido tinha tido tinhas tido tinha tido terei tido ters tido ter tido

tenha tenhas tenha tivesse tivesses tivesse tiver tiveres tiver tenha tido tenhas tido tenha tido tivesse tido tivesses tido tivesse tido tiver tido tiveres tido tiver tido

teria terias teria teria tido terias tido teria tido

Pretrito perfeito houve houveste houve Pretrito mais-que-perfeito simples tivramos houvera tivreis houveras tiveram houvera Futuro imperfeito teremos haverei tereis havers tero haver Pretrito perfeito composto temos tido tenho havido tendes tido tens havido tm tido tem havido Pretrito mais-que-pqerfeito composto tnhamos tido tinha havido tnheis tido tinhas havido tinham tido tinha havido Futuro perfeito composto teremos tido terei havido tereis tido ters havido tero tido ter havido SUBJUNTIVO Presente tenhamos haja tenhais hajas tenham haja Pretrito imperfeito tivssemos houvesse tivsseis houvesses tivessem houvesse Futuro imperfeito tivermos houver tiverdes houveres tiverem houver Pretrito perfeito composto tenhamos tido tenha havido tenhais tido tenhas havido tenham tido tenha havido Pretrito mais-que-perfeito composto tivssemos tido tivesse havido tivsseis tido tivesses havido tivessem tido tivesse havido Futuro perfeito composto tivermos tido tiver havido tiverdes tido tiveres havido tiverem tido tiver havido CONDICIONAL Imperfeito teramos haveria tereis haverias teriam haveria Perfeito composto teramos tido teria havido tereis tido terias havido teriam tido teria havido IMPERATIVO tivemos tivestes tiveram

houvemos houvestes houveram houvramos houvreis houveram haveremos havereis havero temos havido tendes havido tm havido tnhamos havido tnheis havido tinham havido teremos havido tereis havido tero havido

hajamos hajais hajam houvssemos houvsseis houvessem houvermos houverdes houverem tenhamos havido tenhais havido tenham havido tivssemos havido tivsseis havido tivessem havido tivermos havido tiverdes havido tiverem havido

haveramos havereis haveriam teramos havido tereis havido teriam havido

tem! no tenhas! tenha! (voc)

tenhamos! tende! tenham! (Vs) INFINITIVO Infinitivo impessoal simples Infinitivo pessoal simples haver haveres haver Infinitivo impessoal composto Infinitivo pessoal composto ter havido teres havido ter havido PARTICIPIO PASSADO havido GERUNDIO havendo

no tenhais!

ter ter teres ter termos terdes terem ter tido ter tido teres tido ter tido termos tido terdes tido terem tido tido tendo SER sou s era eras era fui fste foi fra fras fra serei sers ser tenho sido tens sido tem sido tinha sido tinhas sido tinha sido terei sido ters sido ter sido

haver havermos haverdes haverem ter havido termos havido terdes havido terem havido

seja

INDICATIVO Presente somos estou sois ests so est Pretrito imperfeito ramos estava reis estavas eram estava Pretrito perfeito fomos estive fstes estiveste foram estive Pretrito mais-que-perfeito simples framos estivera freis estiveras foram estivera Futuro imperfeito seremos estarei sereis estars sero estar Pretrito perfeito composto temos sido tenho estado tendes sido tens estado tm sido tem estado Pretrito mais-que-pqerfeito composto tnhamos sido tinha estado tnheis sido tinhas estado tinham sido tinha estado Futuro perfeito composto teremos sido terei estado tereis sido ters estado tero sido ter estado SUBJUNTIVO Presente sejamos esteja

ESTAR estamos estais esto astvamos estveis estavam estivemos estivestes estiveram estivramos estivreis estiveram estaremos estareis estaro temos estado tendes estado tm estado tnhamos estado tnheis estado tinham estado teremos estado tereis estado tero estado

estejamos

sejas seja fsse fsses fsse fr fores fr tenha sido tenhas sido tenha sido tivesse sido tivesses sido tivesse sido tiver sido tiveres sido tiver sido

sejais sejam

seria serias seria teria sido terias sido teria sido

estejas esteja Pretrito imperfeito fssemos estivesse fsseis estivesses fssem estivesse Futuro imperfeito formos estiver fordes estiveres forem estiver Pretrito perfeito composto tenhamos sido tenha estado tenhais sido tenhas estado tenham sido tenha estado Pretrito mais-que-perfeito composto tivssemos sido tivesse estado tivsseis sido tivesses estado tivessem sido tivesse estado Futuro perfeito composto tivermos sido tiver estado tiverdes sido tiveres estado tiverem sido tiver estado CONDICIONAL Imperfeito seramos estaria sereis estarias seriam estaria Perfeito composto teramos sido teria estado tereis sido terias estado teriam sido teria estado IMPERATIVO sejamos! sde! sejam! (Vs) estejamos! estai! estejam! (Vs) INFINITIVO Infinitivo impessoal simples Infinitivo pessoal simples estar estares estar Infinitivo impessoal composto Infinitivo pessoal composto ter estado teres estado ter estado PARTICIPIO PASSADO estado GERUNDIO sendo estando

estejais estejam estivssemos estivsseis estivessem estivermos estiverdes estiverem tenhamos estado tenhais estado tenham estado tivssemos estado tivsseis estado tivessem estado tivermos estado tiverdes estado tiverem estado

estaramos estareis estariam teramos estado tereis estado teriam estado

s! no sejas! seja! (voc) est no estejas! esteja! (voc)

no sejais!

no estejais!

ser ser seres ser sermos serdes serem ter sido ter sido teres sido ter sido termos sido terdes sido terem sido sido

estar estarmos estardes estarem ter estado termos estado terdes estado terem estado

VERBOS REGULARES VOZ ATIVA II -er INDICATIV Presente -o -amos -o -emos -as -ais -es -aes -a -am -e -em Pretrito imperfeito -ava -vamos -ia -amos -avas -veis -ias -ais -ava -avam -ia -iam Pretrito perfeito -ei -amos -i -emos -aste -astes -este -estes -ou -aram -eu -eram Pretrito mais-que-perfeito simples -ara -ramos -era -ramos -aras -reis -eras -reis -ara -aram -era -eram Futuro imperfeito -arei -aremos -erei -eremos -ars -arais -ers -erais -ar -aro -er -ero Pretrito perfeito composto tenho + participiul trecut al verbului de conjugat Pretrito mais-que-perfeito composto tinha + participiul trecut al verbului de conjugat Futuro perfeito composto terei + participiul trecut al verbului de conjugat I -ar SUBJUNTIVO Presente -e -emos -a -amos -es -eis -as -ais -e -em -a -am Pretrito imperfeito -asse -ssemos -esse -ssemos -asses -sseis -esses -sseis -asse -assem -esse -essem Futuro imperfeito -ar -armos -er -ermos -ares -ardes -eres -erdes -ar -arem -er -erem Pretrito perfeito composto tenha + participiul trecut al verbului de conjugat Pretrito mais-que-perfeito composto tivesse + participiul trecut al verbului de conjugat Futuro perfeito composto tiver + participiul trecut al verbului de conjugat CONDICIONAL Imperfeito -aria -aramos -eria -eramos -arias -areis -erias -ereis -aria -ariam -eria -eriam Perfeito teria + participiul trecut al verbului de conjugat III -ir

-o -es -e -ia -ias -ia -i -iste -iu -ira -iras -ira -irei -irs -ir

-imos -is -em -amos -eis -iam -imos -istes -iram -ramos -reis -iram -iremos -irais -iro

-a -as -a -isse -isses -isse -ir -ires -ir

-amos -ais -am -ssemos -sseis -issem -irmos -irdes -irem

-iria -irias -iria

-iramos -ireis -iriam

IMPERATIVO -emos -amos -a -ai -e -ei -e -e -am -a -am -a Pentru celelalte persoane se folosete conjunctivul prezent. Forma negativ: no fales! no faleia! no escrevas! no escrevais! no dividas! no dividais! INFINITIVO -ar -er GERUNDIO -ando pentru conjugarea I: chamando de la chamar -endo pentru conjugarea a II-a: movendo de la mover -indo pentru conjugarea a III-a: dormindo de la dormir -ondo pondo de la pr DIATEZA PASIV INDICATIVO Presente: sou louvado, -a; somos louvados, -as Pret.imp.: era louvado, -a; ramos louvados, -as Pret.perf.: fui louvado, -a; fomos louvados, -as Pmqp simples: fra louvado, -a; framos louvados, -as Futuro imperf.: serei louvado, -a; seremos louvados, -as Pret.perf.comp: tenho sido louvado, -a; temos sido louvados, -as Pmqp comp.: tinha sido louvado, -a; tnhamos sido louvados, -as Futuro perf.: terei sido louvado, -a; teremos sido louvados, -as SUBJUNTIVO Presente: que seja louvado, -a; que sejamos louvados, -as Pret.imp.: que fsse louvado, -a; que fssemos louvados, -as Futuro imperf.: se tiver sido louvado, -a; se tivermos sido louvados, -as Pret.perf.: que tenha sido louvado, -a; que tenhamos sido louvados, -as Pmqp comp.: que tivesse sido louvado, -a; que tivssemos sido louvados, -as Futuro perf.cp: se tiver sido louvado, -a; se tivermos sido louvados, -as CONDICIONAL Presente: seria louvado, -a; seramos louvados, -as Perfeito: teria sido louvado, -a; teramos sido louvados, -as IMPERATIVO s louvado, -a; sde louvados, -as INFINITIVO ser louvado, -a; ser louvados, -as

-amos -i -am

-ir

DIATEZA PASIV INDICATIVO Presente: (eu) levanto-me, (tu) levantas-te, (le, ela) levanta-se, (ns) levantamo-nos, (vs) levantais-vos, (les, elas) levantam-se Pret.imp.: (eu) levantava-me etc Pret.perf.: (eu) levantei-me etc Pmqp simples: (eu) levantra-me etc Futuro imperf.: (eu) levantar-me-ei sau (eu) me levantarei etc, (tu) levantar-te-s, (le, ela) levantar-se- (ns) levantar-nos-amos, (vs) levantar-vos-eis, (les, elas) levantar-se-o Pret.perf.comp: (eu) tenho-me levantado etc Pmqp comp.: (eu) tinha-me levantado etc Futuro perf.: (eu) me terei levantado etc SUBJUNTIVO Presente: que (eu) me levante etc Pret.imp.: que (eu) me levantasse etc Futuro imperf.: se (eu) me levantar etc Pret.perf.: que (eu) me tenha levantado etc Pmqp comp.: que (eu) me tivesse levantado etc Futuro perf.cp: se (eu) me tiver levantado etc

CONDICIONAL Presente: (eu) levantar-me-ia sau eu me levantaria, (tu) levantar-te-ias, (le, ela) levantar-se-ia, (ns) levantar-nos-iamos, (vs) levantar-vos-ieis, (les, elas) levantar-se-iam Perfeito: eu me teria levantado sau ter-me-ia levantado etc IMPERATIVO levanta-te, levante-se; levantamo-nos; levantai-vos, levantem-se

LISTA VERBELOR NEREGULATE Verbele sunt aranjate n ordine alfabetic; dup verbul titlu se d verbul dup modelul cruia se conjug; eventual se dau indicaii suplimentare sau excepii proprii. abrir abster-se acudir advertir afluir agredir altear-se aprazer atrair barbear basear caber Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqp: Conj. prez.: Imperfeito: conj. perf.: cair cear cobrir compelir compor concluir Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Conj. imperf: Conj. viitor Part.pass: condizer condoer conduzir conseguir consentir construir Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Imperfeito: Conj. imperf: Conj. f.: Part.pass..: consumir part.pass. aberto ter subir preferir concluir prevenir passear prazer sair passear passear a deschide a mpiedica, a se abine a se apropia a avertiza, a preveni a curge a ataca a se nla a-i plcea a atrage a brbieri a se baza, a fonda

a ncpea, a avea, a conine caibo, cabes, cabe, cabemos, cabeis, cabem coube, coubeste, coube, coubemos, coubestes, couberam coubera, couberas, coubera, coubramos, coubereis, couberam caiba, caibas, caiba, caibamos, caibais, caibam coubesse, coubesses, coubesse, coubssemos, coubsseis, coubessem couber, couberes, couber, coubermos, couberdes, couberem sair a cdea passear a cina dormir, pp. coberto a acoperi preferir a obliga pr, pp. composto a comune, a alctui a conchide concluo, concluis, conclui, conclumos, conclus, concluem conclu, concluste, concluiu, conclumos, conclustes, concluram conclura, concluras, conclura, concluramos, conclureis, concluram conclusse, conclusses, conclusse, conclussemos, conclusseis, conclussem concluir, conclures, concluir, concluirmos, concluirdes, conclurem concludo dizer a conveni; a fi de acord cu doer a-i fi mil, a se emoiona produzir a conduce preferir a obine, a ajunge, a parveni sentir a consimi a construi construo, constris (-uis), constri (-ui), construmos, construs, constroem (-uem) constru, construste, construiu, construmos, construstes, construram construra, construras, construra, construramos, construreis, construram constra, construas, construa, construamos, construeis, construam construsse, construsses, construsse, construssemos, construsses, construssem construir, construres, construir, construirmos, construirdes, construirem construdo subir a consuma, a uza

contribuir convir crer Ind.pr.: Pret. perf.: Conj. prez: dar Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Conj. prez.: Conj. imperf.: conj.viitor: decair deduzir descrer descrever descobrir despedir-se desprazer destruir dispor distribuir dizer Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Imperfeito: Conj. imperf: Conj. f.: Part.pass..: doer dormir Ind.pr.: Conj. imperf: doer dormir Ind.pr.: Conj. prez: eleger encobrir entregar equivaler escrever estar Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. futuro: estrear excluir expedir expor extrair fazer

concluir vir

creio, crs, cr, cremos, credes, crem cri, crste, creu, cremos, crstes, creram creia, creias, creia, creiamos, creiais, creiam a da dou, ds, d, damos, dais, do dei, deste, deu, demos, destes, deram dera, deras, dera, deramos, dreis, deram d, ds, d, demos, deis, dm desse, desses, desse, dssemos, dsseis, dessem der, deres, der, dermos, derdes, derem sair a decade produzir a deduce crer a deveni incredul escrever a descrie dormir; pp: descoberto a descoperi pedir a concedia, a trimite, a lansa prazer a nu-i plcea construir a distruge por, pp: disposto a dispune concluir a distribui a spune, a zice digo, dizes, diz, dizemos, dizeis, dizem cconstru, construste, construiu, construmos, construstes, construram construra, construras, construra, construramos, construreis, construram constra, construas, construa, construamos, construeis, construam construsse, construsses, construsse, construssemos, construsses, construssem construir, construres, construir, construirmos, construirdes, construirem construdo, moer a durea a dormi construo, constris (-uis), constri (-ui), construmos, construs, constroem (-uem) construsse, construsses, construsse, construssemos, construsses, construssem moer a durea a dormi durmo, dormes, dorme, dormimos, dormis, dormem durma, durmas, durma, durmamos, durmais, durman pp. eleito a alege cobrir a acoperi, a ascunde pp. entrego a remite valer a echivala pp. escrito a scrie a fi (determinat) estou, ests, est, estamos, estais, esto estive, estiveste, estve, estivemos, estivestes, estiveram estivera, estiveras, estivera, estivramos, estivreis, estiveram esteja, estejas, esteja, estejamos, estejais, estejam estivesse, estivesses, estivesse, estivssemos, estivsseis, estivessem estiver, estiveres, estiver, estivermos, estiverdes, estiverem passear a folosi pentru prima dat concluir a exclude; a se deprta pedir a expedia pr; pp: exposto a expune sair a extrage, a (se) retrage a face

a contribui a conveni, a fi de acord a crede

Ind.pr.: Futuro: Pret. perf.: Pmqps: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. f.: Imperativ: Part.pass..: ferir frigir Ind.pr.: folhear fugir ganhar gastar gear gorjear granjear haver Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. f.: impedir impor incluir induzir influir inserir interferir intervir introduzir ir Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Futuro simp: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. futuro: Infin. pass.: jazer Ind.pr.: ler luzir manter mediar medir mentir moer Ind.pr.: Pret. perf.: Imperfect Part.pass..:

fao, fazes, faz, fazemos, fazeis, fazem farei, fars, far, faremos, fareis, faro fiz, fizeste, fz, fizemos, fizestes, fizeram fizera, fizeras, fizera, fizramos, fizreis, fizeram faa, faas, faa, faamos, faais, faam fizesse, fizesses, fizesse, fizssemos, fizsseis, fizessem fizer, fizeres, fizer, fizermos, fizerdes, fizerem faze; fazei feito preferir a rni a frige frijo, freges, frege, frigimos, frigis, fregem passear a rsfoi subir a fugi pp.: ganho a ctiga pp.: gasto a folosi passear a nghea passear a vocaliza; a ciripi passear a nsmna un teren a avea hai, hs, h, havemos, haveis, ho houve, houveste, houve, houvemos, houvestes, houveram houvera, houveras, houvera, houvramos, houvreis, houveram haja, hajas, haja, hajamos, hajais, hajam houvesse, houvesses, houvesse, houvssemos, houvsseis, houvessem houver, houveres, houver, houvermos, houverdes, houverem pedir pr; pp. imposto concluir produzir concluir preferir preferir vir produzir a mpiedica a impune a include a induce a influena a insera a interfera a interveni a introduce a merge, a se duce

vou, vais, vai, vamos, ides, vo fui, fste, foi, fomos, fstes, foram fra, fras, fra, foramos, foreis, fram irei, is, ir, iremos, ireis, iro v, vs, v, vamos, vades, vo fsse, fsses, fsse, fossemos, fosseis, fssem fr, fres, fr, formos, fordes, forem ir, ires, ir, irmos, irdes, irem ---, ---, jaz, ---, ---, jazem crer produzir ter odiar pedir mentir

a zcea, a sta ntins a citi a luci

a hrni, a ntreine a mpri n dou a msura a mini a mcina m, mis, mi, moemos, moeis, moem mo, moeste, moeu, moemos, moestes, moeram moa, moas, moa, moamos, moeis, moiam modo

nomear obter odiar Ind.pr.: Conj.prez.: opor ouvir Ind.pr.: Conj.prez.: pagar pedir Ind.pr.: Conj.prez.: passear Ind.pr.: Conj.prez.: perder Ind.pr.: Conj.prez.: perfazer perseguir poder Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. futuro: polir Ind.pr.: Conj.prez.: pr Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Futuro simp: Imperfect: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. futuro: Infin. pass.: Part. pass.: possuir prazer Ind.pr.: Pret. perf.: Conj. imperf: Conj. futuro: preferir Ind.pr.: Conj.prez.: prevenir Ind.pr.: Conj.prez.: produzir Ind.pr.: progredir prosseguir proibir

passear ter

a numi

a obine a ur, a detesta odeio, odeias, odeia, odiamos, odiais, odeiam odeie, odeies, odeie, odiemos, odieis, odeiem pr; pp.: oposto a opune a auzi ouo (oio), ouves, ouve, ouvimos, ouvis, ouvem oua (oia) ouas (oias), oua (oia), ouamos (oiamos), ouais (oiais), ouam (oiam) a plti a cere peo, pedes, pede, pedimos, pedis, pedem pea, peas, pea, peamos, peais, peam a se plimba passeio, passeias, passeia, passeamos, passeais, passeiam passeie, passeies, passeie, passeemos, passeeis, passeiem a pierde perco, perdes, perde, perdemos, perdeis, perdem perca, percas, perca, percamos, percais, percam fazer a perfeciona, a completa seguir a urmri a putea posso, podes, pode, podemos, podeis, podem pude, pudeste, pude, pudemos, pudestes, puderam pudera, puderas, pudera, pudramos, pudreis, puderam possa, possas, possa, possamos, possais, possam pudesse, pudesses, pudesse, pudssemos, pudsseis, pudessem puder, puderes, puder, pudermos, puderdes, puderem a lefui pulo, pules, pule, polimos, polis, pulem pula, pulas, pula, pulamos, pulais, pulam a pune ponho, pes, pe, pomos, pondes, pem pus, puseste, ps, pusemos, pusestes, puseram pusera, puseras, pusera, pusramos, pusreis, puseram porei, pors, por, poremos, poreis, poro punha, punhas, punha, pnhamos, pnheis, punham ponha, ponhas, ponha, ponhamos, ponhais, ponham pussesse, pussesses, pussesse, pussssemos, pusssseis, pussessem puser, puseres, puser, pusermos, puserdes, puserem pr, pores, pr, pormos, pordes, porem psto, -a, -os, -as concluir a poseda, a avea a plcea (cuiva) ---, ---, praz, ---, ---, prazem vo ---, ---, prouve, ---, ---, prouveram ---, ---, prouvesse, ---, ---, prouvessem ---, ---, prouver, ---, ---, prouverem a prefera prefiro, preferes, prefere, preferimos, preferis, preferem prefira, prefiras, prefira, prefiramos, prefirais, prefiram a preveni previno, prevines, previne, prevenimos, prevenis, previnem previna, previnas, previna, previnamos, previnais, previnam a produce produzo, produzes, produz, produzimos, produzis, produzem prevenir a progresa preferir a continua; a urmri a interzice pp.: pago

Ind.pr.: Conj.prez.: provir querer Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. f.: recear-se recobrir reconstruir recrear-se reduzir referir refletir relampaguear reler reluzir remediar repetir repor reproduzir requerer Ind.pr.: Conj.prez.: ressentir-se reter rever revestir-se rir Ind.pr.: Conj.prez.: rodear saber Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. f.: sair Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Imperfeito: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. f.: Part.pass..: saquear satisfazer saudar Ind.pr.: Conj.prez.: seguir

probo, probes, probe, proibimios, proibis, probem proba, probas, proba, proibamos, proibais, probam vir a proveni a vrea, a avea nevoie de quero, queres, quere, queremos, quereis, querem quis, quiseste, quis, quisemos, quisestes, quiseram quisera, quiseras, quisera, quisramos, quisrais, quiseram queira, queiras, queira, queiramos, queirais, queiram quisesse, quisesses, quisesse, quisssemos, quissseis, quisessem quiser, quiseres, quiser, quisermos, quiserdes, quiserem a-i fi fric a reacoperi a reconstrui a (se) recrea a reduce a se referi a reflecta a lumina, a fulgera a reciti a strluci a remedia a repeta a repune a reproduce a cere, a recalama requeiro, requeres, requere, requeremos, requereis, requerem requeira, requeiras, requeira, requeiramos, requeirais, requeiram sentir a resimi ter a reine ver a revedea preferir a se mbrca din nou a rde rio, ris, ri, rimos, rides, riem ria, rias, ria, riamos, riais, riam passear a mprejmui a ti sei, sabes, sabe, sabemos, sabeis, sabem soube, soubes, soube, soubemos, soubestes, souberam soubera, souberas, soubera, soubramos, soubreis, souberam saiba, saibas, saiba, saibamos, saibais, saibam soubesse, soubesses, soubesse, soubssemos, soubsseis, soubessem souber, souberes, souber, soubermos, souberdes, souberem a iei saio, sais, sai, saemos, sas, saem sa, saste,saiu, samos, sastes, saram sara, saras, sara, saramos, sareis, sairam saa, saas, saa, saamos, saeis, saam saia, saias, saia, saiamos, saiais, saiam sasse, sasses, sasse, sassemos, sasseis, saissem sar, sares, sar, sarmos, sardes, sarem sado passear a seca fazer a satisface a saluta; a felicita sado, sadas, sada, saudamos, saudeis, sadam sade, sades, sade, saudemos, saudeis, sadem preferir a urma passear cobrir construir passear produzir preferir preferir passear ler produzir odiar preferir pr; pp. reposto produzir

semear sentir Ind.pr.: Conj.prez.: ser Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Imperfeito: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. futuro: Imperativo: servir sobrevir soer sorrir subir Ind.pr.: subscrever-se substituir sugerir supor trair transgredir transpor ter Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Imperfeito: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. futuro: tossir traduzir trazer Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. futuro:

a semna (boabe) a simi sinto, sentes, sente, sentimos, sentis, sentem sinta, sintas, sinta, sintamos, sintais, sintam a fi sou, s, , somos, sois, so fui, fste, foi, fomos, fstes, foram fra, fras, fra, foramos, forais, fram era, eras, era, ramos, reis, eram seja, sejas, seja, sejamos, sejais, sejam fsse, fsses, fsse, fossemos, fosseis, fssem fr, fres, fr, formos, fordes, forem s; sde preferir a servi vir a surveni moer a obinui rir a surde, a rde a urca subo, sobes, sobe, subimos, subis, sobem escrever a subscrie, a se semna concluir a substitui preferir a sugera pr; pp: suposto a presupune cair progredir pr; pp.: transporto a trda a contraveni a trece peste, a apune a avea, a ine

passear

tenho, tens, tem, temos, tendes, tm tive, tivestes, tiveu, tivemos, tivestes, tiveram tivera, tiveras, tivera, tivramos, tivreis, tiveram tinha, tinhas, tinha, tinhamos, tinhais, tinham tenha, tenhas, tenha, tenhamos, tenhais, tenham tivesse, tivesses, tivesse, tivssemos, tivsseis, tivessem tiver, tiveres, tiver, tivermos, tiverdes, tiverem dormir a tui produzir a traduce

a aduce trago, trazes, traz, trazemos, trazeis, trazem trouxe, trouxes, trouxe, trouxemos, trouxeis, trouxeram trouxera, trouxeras, trouxera, trouxramos, trouxreis, trouxeram traga, tragas, traga, tragamos, tragais, tragam trouxesse, trouxesses, trouxesse, trouxssemos, trouxsseis, trouxessem trouxer, trouxeres, trouxer, trouxermos, trouxerdes, trouxerem

valer a valora Ind.pr.: valho, vales, vale, valemos, valeis, valem Conj.prez.: valha, valhas, valha, valhamos, valhais, valham ver a vedea Ind.pr.: vejo, vs, v, vemos, vdes, vem Pret. perf.: vi, viste, viu, vimos, vistes, viram Pmqps: vira, viras, vira, vramos, vreis, viram Conj.prez.: veja, vejas, veja, vejamos, vejais, vejam Conj. imperf: visse, visses, visse, vssemos, vsseis, vissem Conj. futuro: vir, vires, vir, virmos, virdes, virem Part. pass.: visto vestir preferir a mbrca vir a veni

Ind.pr.: Pret. perf.: Pmqps: Imperfeito: Conj.prez.: Conj. imperf: Conj. futuro: Part. pass.: Gerundio:

venho, vens, vem, vimos, vindes, vm vim, vieste, veio, viemos, viestes, vieram viera, vieras, viera, viramos, vireis, vieram vinha, vinhas, vinha, vinhamos, vinheis, vinham venha, venhas, venha, venhamos, venhais, venham viesse, viesses, viesse, vissemos, visseis, viessem vier, vieres, vier, viermos, vierdes, vierem vindo vindo

APENDICE
DERIVAO PRPRIA -ade, -dade, -ez(a), -do, -ura amizade habilidade intrepidez firmeza escurido verdura = exprim starea, situaia prietenie ndemnare curaj fermitate obscuritate verdea

-o, -o, -so, -ada, -ida, -mento, -dura = exprim aciune sau rezultatul aciunii unio unire, uniune direo direcie confuso confuzie, tulburare, nelinite, ruine chegada sosire chamamento chemare, apel quebradura rupere, sfiere, ruptur saida ieire -tor, -dor, -sor, -eiro, -ista inventor cantador professor mineiro artista -agem = exprim persoana care cunoate i face o meserie inventator cntre profesor miner artist

= exprim aciune, act, fapt viagem cltorie, voiaj lavagem splat = exprim noiuni generale (colective) flota maritim frunzi = exprim ideea grupului de plante de acelai fel plantaie de mslini plantaie de arbori de cafea alee bordurat cu verdea vie, podgorie

-ada, -agem armada folhagem -al, -edo, -ida olival cafzal alamda vinhedo

-eiro, -eira = denumete arborele, planta castanheiro castan ervilheira mazre -ada = lovitur dat cu ceva palmada lovitur cu palma, plmuial

--ada

= strngerea a ceva colherada

recolt, recoltare = aciune; stare, fapt mutare, schimbare constan boal nerbdare marxism socialism

-ana, -ena, -ncia, -encia mudana constncia doena impacincia -ismo = teorie, sistem marxismo socialismo

-ista

= cel care urmeaz sau adopt o teorie marxista marxist

-inho, -inha, -zinho, -zinha, -ito, -ita = diminutiv voluminho voluma, crticic irmzinha surioar florinha floricic canito celu -ete, -eta, -ejo, -acho, -ote, -oto papelete animalejo riacho ilhote -o (ona), -zarro, -ro, -ao, -aa caso, casaro rapago mulherena homenzarro calorao -vel, -vel, , -vel contestvel indelvel legvel -ano, -ense, -s napolitano francs = diminutiv peiorativ hrtioar animal mic rule insuli = augmentativ csoaie flcu mare muiere mare copiloi zduf, ari

= care poate fi ... contestabil de neatins lizibil = arat originea geografic napolitan francez

-al, -ar, -o, -oso, -ento, -esco, -isco = arat conformaia sau originea vicinal lturalnic angular unghiular; coluros aldeo stesc fortunoso fericit corpulento corpulent pitoresco pitoresc

FOLOSIREA INDICATIVULUI Presente are aceleai valori ca n romnete: Levanto-me sempre s seis = m scol totdeauna la ase; Chove abundamente = plou cu gleata; Parto amanh = plec mine; Quatro anos vo passados = acum patru ani; le ainda habita... = el locuiete nc n ... Pretrito imperfeito a) servete ca timp al povestirii: le gostava de

ler = lui i plcea s citeasc; b) prezint o aciune trecut survenit n timpul altei aciuni trecute: le falava enquanto eu escrevia a carta = el vorbea n timp ce eu scriam scrisoarea; quando le era aluno estudava muito = cnd era elev, studia mult; c) se folosete adesea n descrieri: le trazia uma gravata nera = el purta o cravat neagr; d) se poate folosi n loc de Condicional imperfeito: eu partia (partiria) se fsse preciso = a fi plecat (plecam) dac era necesar. Pretrito perfeito simples folosete la redarea unei aciuni terminate n trecut: Enquanto eu trabalhava entrou no meu quarto = n timp ce eu lucram, a intrat n camera mea; Meu pai chegou ontem s dez da noite = tatl meu a sosit ieri la zece din noapte; Visitei a biblioteca = am vizitat (am fost la) biblioteca; J foi alguma vez a Lisboa? = ai fost vreodat la Lisabona? Pretrito mais-que-perfeito (simples i composto) exprim o aciune trecut, anterioar unei alte aciuni trecute: le no estava em casa, tinha ido (sau: fra) ao teatro = el nu era acas, plecase la teatru. Ns j tnhamos sado (sau: saramos) quando o senhor chegou = noi ieiserm deja cnd ai venit dvs (domnule). Forma simples se poate folosi: a) n paralel cu Condicional simples, pentru exprimarea condiionrii aciunii: se tivesse ste livro, eu o dera ao senhor = dac ar fi aceast carte a mea, v-a da-o; b) n propoziiile condiionale subordonate, n

paralel cu Imperfeito de Subjuntivo: le poderia fazer isto se quisera = el ar putea face asta, dac ar vrea. Forma simples se mai poate folosi de asemenea pentru exprimarea unor aciuni trecute absolute, nensoite de alte aciuni: le partira ao romper do dia = a plecat n zori. Futuro imperfeito folosete pentru: a) aciune n viitor: falar-lhe-eo amanh = i voi vorbi mine; aceeai aciune este semnificat de "ir + infinitiv"; b) propoziiile secundare cnd regenta exprim incertitudine: no est aqui, estar ali = nu-i aici, o fi acolo. Pretrito perfeito composto exprim aciune trecut, nu prea deprtat n timp, terminat sau neterminat: Tenho falado com le todos os dias = am vorbit cu el n fiecare zi (dar pot s mai vorbesc i acum cu el); le tem trabalhado muito esta semana = a muncit mult sptmna aceasta; Tenho estado um pouco constipado, mas j estou melhor = am fost un pic rcit, dar acum sunt bine. Futuro perfeito folosete la: a) exprimarea unei aciuni viitoare anterioare unei alte aciuni viitoare: quando le vier, eu j terei comprado o livro = cnd el va veni, eu voi fi cumprat deja cartea; b) n propoziiile secundare, cnd se exprim incertitudine: quando eu voltar ters feito este trabalho = cnd m voi ntoarce, tu vei fi terminat lucrarea aceasta.

FOLOSIREA CONJUNCTIVULUI Verbul la Subjuntivo folosete pentru exprimarea aciunilor irealizabile, dorite, incerte, nesigure, dubitative. Se folosete n frazele secundare condiionale. Se folosete: 1) n frazele subordonate, dup prepoziia que: a dac n fraza regent se exprim dorin, rugminte, ordin, necesitate: preciso que fechemos as janelas = trebuie s nchidem ferestrele; b dac n regent se exprim ndoial, dubiu, nencredere: suponho que no venha = presupun c nu vine; c dac n regent se exprim emoie, tristee, mirare, surprindere, team, regret, compasiune, mil: tenho mdo que caias = mi-e team s nu cazi. 2) n subordonate circumstaniale: a de scop (dup conjunciile paraque, at que etc); b de timp, a cror aciune se petrece n viitor (dup conjunciile quando, enquanto, antes que, depois que etc.); c condiionale (dup conjunciile psto que, contanto que, dado que etc.); d concesive (dup ainda que, no obstante que etc.); d-lhe papel para que escreva a carta = d-i hrtie s scrie scrisoarea; disse que esperaria at que chegasse o trem = a spus c va atepta s soseasc trenul; telegrafe-me logo que o senhor chegue = telegrafiai-mi cnd sosii; le vira a no ser que seja starefado = sosete dac nu va fi ocupat; ainda que seja difcil, estou disposto a ajudlo = ct ar fi de greu, sunt dispus s v ajut. Not: n portugheza actual se folosete

Futuro de Subjuntivo, care exprim o aciune anterioar momentului vorbirii, i care aciune preced o alt aciune din viitor. Futuro de Subjuntivo se folosete: a) n condiionale secundare dup se, exceto se, salvo se: se fizer bom tempo amanh, darei um passeio = dac mine va fi timp frumos, voi face o plimbare; b) n circumstaniale de timp dup quando, enquanto: farei aquilo quando puder = voi face asta cnd pot (voi putea). Dup alte conjuncii se folosete Presente de Subjuntivo: ainda que corramos no o alcanaremos = dac alergm nu-l ajungem din urm.

3) n secundare atributive care precizeaz atributul posibil sau necesar: eu procurava um homem que falasse portugus = cutam un om care s vorbeasc portugheza. Dar: eu conhecia um homem que falava portugus = eu cunoteam un om care vorbea portugheza. n aceste cazuri se poate folosi i Futuro de Subjuntivo: tda a pessoa que disser isso no tem razo = cine (va) spune asta, greete. 4) n expresii consacrate: no me digas isto!; viva a liberdade!

FOLOSIREA CONDIIONALULUI Condicional Imperfeito folosete la exprimarea condiiei dac aciunea se poate ndeplini n prezent sau n viitor: dar-lho-ia se pedisse = i l-a da dac mi-ar cere. Condicional composto exprim condiia pentru aciune trecut: eu teria sido feliz se tivesse tomado os teus conselhos = a fi fost fericit dac iar fi ascultat sfaturile. Condicional se mai poate folosi: a) pentru fraze dubitative: seria verdade? = o fi adevrat? b) pentru adresarea prezent politicoas: no poderia dizer-me?... = mi-ai putea (dvs) spune?... Condicional se utilizeaz i pentru o aciune viitoare, urmtoare unei aciuni trecute (viitorul n trecut): disse que viria = a zis c vine (c va veni) (a zis c ar veni).

ACORDAREA SUBJONCTIVULUI CU INDICATIVUL I CONDIIONALUL

Timpul regentei Indicativo presente

Indicativo Futuro imperfeito

Indicativo Pretrito imperfeito Pretrito perfeito Pretrito mqp

Subordonata n raport de aciune - simultan sau - Subjuntivo presente posterioar creio que venha = cred c vii (c vei veni) - anterioar - Subjuntivo pretrito imperfeito sau - Subjuntivo pretrito perfeito creio que viesses creio que tenhas vindo - posterioar presente Subjuntivo sau futuro imperfeito Subjuntivo crerei que venhas crerei se vieres - simultaneitate - pretrito imperfeito Subjuntivo sau posteritate cria que viesses

Condicional presente

cri que viesses crera que viesses creria que viesses - anterioritate cria que tivesses vindo cri que tivesses vindo crera que tivesses vindo creria que tivesses vindo - pretrito mais-que-perfeito Subjuntivo

CUPRINS
Introducere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Noiuni preliminare ALFABETUL . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Consoane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Diferene de pronunare ntre Portugalia i Brazilia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Accentul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Diviziunea silabic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Conjugarea verbelor ser i estar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ter, haver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verbele regulate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre ARTICOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre SUBSTANTIV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre prepoziii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ver . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre prepoziii (continuare i final). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre adjectiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fazer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gradul adjectivelor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dizer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre numerale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modificar, possuir, introduzir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre pronume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3 4 4 5 5 7 9 11 13 14 17 18 19 20 20 21 22 23 24 25 26 27 28 30

Despre adjective i pronume indefinite. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre pronumele personal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Passear, premiar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ler, crer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cair, sair, atrair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Querer, ensaiar, apoiar, conluiar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modificri ortografice i fonetice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Saber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verbele auxiliare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Infinitiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Indicativ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Caber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Condiional, conjunctiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trazer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Imperativ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medir, ouvir, pedir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Infinitivul personal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Perder, valer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gerunziu, participiu, anumite construcii verbale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prover, requerer, parir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Participiul trecut. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vestir, agredir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verbe auxiliare accidentale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cobrir, moscar, resfolegar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verbe cu conjugare incomplet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jazer, moer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Din nou despre prepoziii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Frigir, fugir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre adverb. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Construir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre conjuncii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Apiedar-se. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Despre interjecii, punctuaie, fali prieteni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Recapitularea i sistematizarea conjugrilor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

31 33 34 34 37 38 39 40 41 42 43 43 44 45 45 46 47 48 49 50 51 51 52 54 56 56 57 58 59 60 61 62 64 65 65 67 68

S-ar putea să vă placă și