Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
1
siqnwm sRI vwihgurU, DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj!
fM f au i q bM d n Aink bwr srb klw smrQ]
foln qy rwKhu pRBU nwnk dy kir hQ ]
AMg - 256
iPrq iPrq pR B AwieAw
pirAw qau srnwie ]
nwnk kI pR B by n qI ApnI BgqI lwie ]
AM g - 289
srgu n inrgu n inrM k wr su M n smwDI Awip]
Awpn kIAw nwnkw Awpy hI iPir jwip]
AMg - 290
Dwrnw - KylHy suAwmI myrw, inrgux ho ky, srgux ho ky - 2, 2.
inrgux ho ky, srgux ho ky,
KylHy suAwmI myrw,.................-2
mY nwhI pRB sBu ikCu qyrw ]
eIGY inrgun aUGY srgun
kyl krq ibic suAwmI myrw ] 1 ] rhwau ]
ngr mih Awip bwhir Puin Awpn
pRB myry ko sgl bsyrw ]
Awpy hI rwjnu Awpy hI rwieAw
kh kh Twkuru kh kh cyrw ] 1 ]
kw kau durwau kw isau blbMcw
jh jh pyKau qh qh nyrw ]
swD mUriq guru ByitE nwnk
imil swgr bUMd nhI An hyrw ]
AMg - 827
ApnI mwieAw Awip pswrI
Awpih dyKnhwrw ]
nwnw rUpu Dry bhu rMgI
sB qy rhY inAwrw ]
AMg - 537
swDsMgiq jI, g`j ky bolxw jI siqnwm sRI vwihgurU[ Awp kwrobwr sMkocdy hoey gurU
drbwr iv`c phuMcy ho[ ijMny kdm koeI cl ky AwieAw hY, Eny j`gW dw Pl SrDw sihq Awaux
vwly nUM pRwpq huMdw hY[ Srn Awaux nwl mwVy lyK Kqm ho jWdy ny Aqy cMgy dby hoey lyK auGV
AwauNdy ny[ icq iekwgr krky hrI js suxdw hY qW -
AMg - 546
keI kRoV j`gW dw Pl, iek`ly-iek`ly nUM pRwpq huMdY, jo icq nUM iekwgr krky, hrI dw
js, kMnW nwl sRvx krdy ny, bu`DI nwl ivcwr krdy ny qy ivcwr krky ihrdy iv`c Dwrn krdy
ny[ ieh koeI mn-prcwaux dw nhIN pRogrwm huMdw, ieh jo sqsMgiq hY, ieh cwtswl hY ijs
qrHW skUl huMdw hY[ iehdy iv`c vwihgurU nUM imlx vwsqy rsqw d`isAw jWdw hY qW ik ieh
jIv, jo kRoVW-kRoVW swlW qoN duKI quirAw AwauNdw hY, iksy qrIky nwl suKI bx jwvy ikauNik du`K
dyK lE, sMswr iv`c ikMny ny[ pYsw hovy, pr koeI du`K hovy, ieh d`uK nUM dUr nhIN kr skdw[
ishq nw hovy qW vI du`K, ishq hovy, pr hor Alsyty hox, Pyr vI AwdmI duKI rihMdw hY[
swry pdwrQ vI jy AwdmI nUM pRwpq ho jwx, mhwrwj kihMdy ny, Pyr vI ieh suKI nhIN huMdw
-
AMg - 707
so klh qy klyS dw jy koeI dunIAW ivc ielwj hY, duK dw ielwj jy koeI hY, auh
ieko hI hY ik ieh jIv q`q, prm-q`q dy nwl weld (p`ky qrIky nwl joV) ho jwvy ikauNik
vwihgurU siq icq AnMd hY, ipAwr hY, inrw hI ipAwr hY qy siq hY, auh kdy vI bdldw
nhIN, Pyr auh cyqn hY, pUrI jwg hY auhdy AMdr, pUrw AnMd hY auhdy AMdr[ ijs qoN A`gy
AnMd dI ifgrI koeI huMdI hI nhIN - AYnw AnMd hY[ so, jdoN swfw contact (myl) auhdy nwl
ho jWdw hY, juV jWdy hW - auhdy nwl, Pyr auhdIAW qualities (gux) ijhVIAW KUbIAW pRmySr
iv`c ny, auh swfy iv`c AwauxIAW SurU ho jwxgIAW[ jy AsIN mwVI sMgq nwl juV jWdy hW, audws
bMidAW nwl, rox vwly bMidAW nwl juVdy hW, roxw Awauxw SurU ho jweygw, frustrated (inrws)
bMidAW nwl swfI sMgq ho jwvy, AsIN frustrate ho jwvWgy, KuSI nW dI cIz jWdI rhygI[ hsmuK
bMidAW dy nwl juV ky ichry dIAW JurVIAW htxIAW SUrU ho jwxgIAW, m`Qy dy vl KulHxy SurU
ho jwxgy, nyqrW dI krUrqw imTws iv`c bdl jweygI, bu`lHW dy au~qy muskrwht Aw jweygI ikauNik
sMgq AYsI iml geI swnUM[
iesy qrHW jy AsIN pRmySr dI sMgq iv`c pY jweIey qW swfy swry du`KW dw Kwqmw ho
jweygw, koeI du`K vI nhIN rihMdw[ mhwrwj kihMdy ny auhdI sMgq kI hY? auhdy nwl lgwqwrI
Xwd iv`c juV jwxw[ lgwqwrI Xwd, ieauN nhIN ik kdy Xwd Aw igAw, kdy iPr Bu`l igAw,
kdy Xwd Aw igAw, kdy iPr Bu`l igAw, AYsI siQqI nUM nhIN ikhw[ mhwrwj kihMdy ny pUrn pRym pRBwau ibnw piq isau ikn sRI prmwpiq pwey] qpRswid sv`Xy - pwqSwhI
10
Continous love dy nwl, lgwqwr ipAwr dy nwl, auh ijhVw ipAwr dw mwlk hY, auh
pRwpq ho jwvygw[ Pyr kdy ihrdy iv`c frustration (JuMjlwht) nhIN AwauNdI[ so sdw hI ijhVw
auhdy nwl juiVAw rihMdw hY auhdy klh qy klyS Kqm ho jWdy ny[
pMj klyS ny sMswr dy AMdr jo v`fy-v`fy icMqkW ny mMny ny[ ie`k v`fw klyS AividAw
hY[ AividAw nUM AMgRyzI iv`c Ignorance kihMdy ny, cIz hor hY pr l`gdI hor hY[ ijvyN r`sI
peI hY hnHyry dy AMdr, s`p hI l`gI jWdI hY[ swrI rwq frI jWdw hY ik s`p ipAw hY drvwzy
mUhry[ Pyr JroiKAW QWeIN dyKdw hY, prdw pry htw dy dyKdw hY ik s`p cilAw igAw[ kihMdw,
drvwzy dy mUhry hI hY, hux nhIN inklxw bwhr, pqw nhIN kd fMg mwr jwvy - ik`fw klyS
mn dy AMdr pY igAw[ bYf rUm dy AMdr r`sI peI hY, mtk cwnxy iv`c dyK leI[ firAw
ipAw hY, mMjy qoN Q`ly pYr nhIN lwhuMdw ik s`p dyiKAw hY EQy ikauNik ignorance hY, BulyKw pY
igAw[ so ieh sB qoN v`fw klyS hY[
dUsrw huMdw hY ABIinvyS[ ABIinvyS klyS ieh huMdw hY ik mOq ny mYnUM mwr dyxw hY[
myrw ijMnW izMdgI dw pRogrwm hY auh swrw drHm-vrHm kr dyxw hY, ault-pult kr dyxw hY[
koTIAW ikDry jwxIAW ny, kwrW ikDry jwxIAW ny, C`f ky mYN qur jwxw hY pr bVw mwVw kMm hY
- mOq cwhIdI hI nhIN sI[ mOq dw fr ipAw hoieAw hY[ so ieh klyS AwdmI dy mn qy sdw
hI hwvI rihMdw hY[ jdoN vI ieh socdw hY, ausy vyly swrw srIr isr qoN lY ky pYrW q`k ih`l
jWdw hY ik hYN! iehdw kI Pwiedw hoieAw jy cly hI jwxw hY sMswr qoN[
qIsrw klyS Asimqw dw huMdw hY[ kdy g`usy ho gey, kdy rwzI ho gey, kdy h`sx l`g
gey, kdy koRD iv`c Aw gey, kdy TMFy ho gey, kdy q`qy ho gey XwnI smibrqI n rihxI, dy Dn
sMbMDI AwidkW iv`c AhMqw, ies klyS krky rihMdI hY[
cOQw klyS hud
M w hY rwg (Attachment) dw - pirvwr dI AtYcmYNt, pRwprtI dI AtYcmYNt,
AwpxI pRBqw dI AtYcmYNt, Awpxy jobn dI AtYcmYNt[ ieh AtYcmYNt pUry duKW dw kwrx hoieAw
krdI hY[ ies klyS krky pdwrQW iv`c pRym rihMdw hY[
pMjvW hoieAw krdw hY - dvYS Bwv[ ijhVy cMgy nhIN lgdy, aunHW nwl ivroDqw hoxI,
vYr ho jwxw ik ieh myrw nukswn kr igAw[
iehnW pMjW klySW dw koeI ielwj nhIN sMswr dy AMdr[ nw bhuqI mwieAw hwsl krky
iehdw ielwj hY, nw ipkinkW iv`c[ GuMm AwE dysW pRdysW iv`c, AmrIkw iv`c jw AwE, knyfw
jw AwE, nhIN ielwj huMdw iehdw[ ieh cIzW ienswnI idmwg dy AMdr Awpxw QW bxweI bYTIAW
ny, QW bdlx dy nwl ienHW ny nhIN bdlxw[ mhwrwj! Pyr kI qrIkw hY? mhwrwj kihMdy, ie`ko
qrIkw hY, sMswr dy AMdr ie`ko hI hsqI hY ijhVI swry pRIpUrn hY -
Akwl au s qiq
qyry Awly-duAwly, qyry AMdr, qyry bwhr, ie`k ipAwr vwlI hsqI PYlI hoeI hY[ qYnUM
idsdI nhIN hY[ auh idRStw rUp 'c hY[ qUM vI idRStw rUp iv`c hYN, qUM dyKx vwlw hYN, idKx
vwlw nhIN[ A`K dyKdI hY sB cIzW nUM, pr Awpxy Awp nUM nhIN dyK skdI[ ingwh sB nUM
dyKdI hY pr ingwh ny A`j qweIN Awpxy Awp nUM nhIN dyiKAw ikauNik auh idRStw hY[
iesy qrWH vwihgurU idRStw hY, mYN vI idRStw hW, qusIN vI idRStw ho pr AsIN idRStmwn
bxy hoey hW - srIr nUM 'mYN' kih ky[ auhdy nwl jdoN swfI ibrqI juV jWdI hY - ikauNik auh
'siq icq AnMd' hY, aus vyly swfy AMdr auh hI Asr Awauxw SurU ho jWdw hY[ so ijMnw-ijMnw
AsIN auhdy nyVy jwvWgy, auqnw hI aus siq icq AwnMd srUp dy gux Aswfy AMdr Awauxgy[
ijvyN A`g dy nyVy jw ky pwlw Kqm ho jWdw hY qy jy AsIN eyAr kMfISn kmry nUM C`f ky bwhr
Du`p iv`c Aw jweIey qW grmI SurU ho jWdI hY ikauNik AsIN ies mwhOl iv`c Aw gey ij`Qy auho
ijhw Asr swfy qy pYNdw hY[
so jdoN AsIN vwihgurU dy mwhOl iv`c jWdy hW, duKW dw Kwqmw ho jWdw hY[ du`K BwvyN
ausy qrHW rihMdy ny, pr aunHW dI pirBwSw bdl jWdI hY, AwdmI nUM duK lgdw nhIN[ so iehdw
swry dw ielwj - ijMnI AwpW ivcwr kIqI hY mhwrwj ny ieko hI d`isAw hY[ ipAwr nwl pVHo
qy Xwd r`iKE -
AMg - 262
Xwd kro, Xwd kro, Xwd kro - iqMn vwr mhwrwj ny ikhw hY[ ikMnw zor id`qY[ Xwd
r`Ko, Xwd r`Ko, Xwd r`Ko[ kI hoeygw - Xwd r`Kx nwl? kihMdy, suKW dI pRwpqI hoeygI, ijs dy
vwsqy qUM idn rwq jPr jwldw hYN, dOiVAw iPrdw hY, dysW pRdysW 'c quirAw iPrdw hYN, bhuq
imhnq muSk`q krdw hY, pr suK AwieAw vI qyry kol? ie`k suK AwauNdw hY, hzwr du`K KVyH
ho jWdy ny[ jy rweI ijMnW su`K pRwpq vI ho igAw qW mx ijMnW nwl du`K vI lY ky AwauNdw hY
ikauNik pRikrqI dI pRwpqI dy AMdr, swry hI mhWpurS kihMdy ny ik suK hY hI nhIN[ mhwrwj
kihMdy -
AMg - 222
nwm dI bwq, jo nwm suK dyx vwlw hY, auhnUM Bu`l ky jUeybwz bwzI dwau qy lw ky hwr
igAw, lyikn suK nw iehnUM pRwpq hoieAw[ suK qW ismrn iv`c hY - ismrau ismir ismir
suK pwvau] kil klys qn mwih imtwvau]' klh qy klyS ijhVy mn dy AMdr KVduMm mcweI
r`Kdy ny, auh imt jwxgy[
AMg - 262
ijMny vI Su`D A`Kr ny - byd, purwn, ismRqIAW, kurwn SrIP, qOryq, jMbUr, AMjIl qy
bweIbl qy gurU gRMQ swihb - sB Su`D A`Kr ny[ ieh swirAW dw jy koeI q`q hY, gurU gRMQ
swihb dy 1430 pMinAW nUM jy ie`k A`Kr iv`c ilAwauxw hY, cwry bydW nUM jy ie`k A`Kr iv`c
ilAwauxw, cwry kqybW nUM jy ie`k A`Kr iv`c ilAwauxw hY, mhwrwj kihMdy qU,M 'rwm' kih dy, 'Alh'
kih dy, 'vwihgurU' kih dy - ie`ko A`Kr hY[ ieh swrIAW iehdy iv`c Aw jwxgIAW[ ieh A`Kr
nhIN hY swD sMgiq! pihlW qW iehdw lkSx hY - 'rwm' dw, 'Alh' dw, 'vwihgurU' dw (ie`ko
cIz hY); Pyr iehdy ip`Cy SkqI hY, Pors hY[ aus Pors dy ipCly pwsy Pors vwlw hY[ iqMn
cIzW iehdy iv`c ny - ie`k A`Kr dy AMdr[ so pihlW A`Kr iv`c Awauxw pYNdw hY, A`Kr qoN
bwAd iPr SkqI mihsUs huMdI hY, iPr auh ijhVI qwkq hY ijsnUM ieh denote krdI hY,
kih rhI hY, auh iehdy ivcoN pRgt ho jWdI hY[ kihMdy, ie`k A`Kr ivc Aw jweygw swrw kuJ[
AMg - 261
kihMdy ny ik jy mn iv`c ie`k A`Kr vs jwvy - 'vwihgurU', 'rwm', 'Alh', iPr inhwl
ho jwvyNgw[ ik`Qy nUM lY geI swnUM bwxI? ie`k A`Kr v`l nUM lY ky jWdI hY[ swry gurU gRMQ swihb
dw isDWq, incoV 'jpujI swihb' hY[ ds pwT hr roz jpujI swihb dy krn vwlw mhIny iv`c
sRI gurU gRMQ swihb dy pwT dw Pl pRwpq kr lYNdw hY[ jpujI swihb dw incoV hY -
AMg - 1
hux iehdw q`q kI hY? iehdw q`q hY, 'vwihgurU' A`Kr[ hux vwihgurU A`Kr dw vI q`q
AgwhW cwhIdw hY, auh kwhdy iv`c hY? kihMdy, ieh AnuBv ivc hY[ auQy A`Kr nhIN hY, au~Qy
auh hY ijhnUM A`Kr denote kr irhw hY (pRgt kr irhw hY), d`s irhw hY, ijs dy bwry ieSwrw
kr irhw hY ieh prm joqI hY -
iek AwKHr] iknkw eyk ijsu jIA bswvY]' jy iehdy AMdr ie`k iknkw vI vs jwvy, pUrw qW
impossible (AsMBv) hY, iksy iksy dy pUrw vsdY, qy auh iPr pUrw ho jWdw hY, ADUrw nhIN
irhw krdw; jy ie`k A`Kr vI, iek ikxky ijMnw vI AMdr vs jwvy - 'qw kI mihmw gnI n
AwvY', iPr auhdI mihmw nUM koeI kih nhIN skdw -
AMg - 272
Pyr auhdI mihmw nUM koeI jwx nhIN skdw - 'kWKI eykY drs quhwro]' locw l`gI hovy
ijsdy ihrdy iv`c ik mYnUM drSn ho jwvy aus pRIpUrn pRmySr dw, jy aunHW dI sMgq iml jwvy
- locw vwilAW dI, iPr auh sMgiq kI Asr krdI hY? mhwrwj kihMdy - 'nwnk aun sMig
moih auDwro]' auDwr ho jWdY myrw, swfw[ aunHW dI sMgiq iml jwvy ijhVy drSn nUM locdy iPrdy
ny, ijnHW dy AMdr hr vkq ie`ko lgn hY -
mwqw jI gey, pqwiSAW dI JolI Br ky lY gey, mhwrwj jI v`l dyiKAw[ mhwrwj jI ny pqwSy
dyKy qy kihMdy, ''ieh kI?'' mwqw jI kihMdy, mhwrwj! mW dw ipAwr vI iehdy iv`c cwhIdY,
ipAwr lY ky AweI hW - mYN['' mhwrwj kihMdy, ''qYN bVw cMgw kirAw ikauNik bIr rs dy nwl
SWqI vI cwhIdI hY[ bIr rs, SWqI qoN bgYr bhuq iBAwnk bx jwieAw krdw hY[ so, cMgw
kirAw, qUM SWqI vwsqy pqwSy lY AweI[
so mwqw jI iek idn kihx l`gy mhwrwj dsvyN pwqSwh jI nUM ik gurU nwnk dyv jI
mhwrwj jI dI bwxI dy AMdr nwm dI bVI mihmw hY[ nwm hI nwm hY qy ies g`l dw pqw
lgdw hY ik nwm ie`k prIpUrn SkqI hY ijs ny swry sMswr nUM ricAw hoieAw hY -
AMg - 284
nwm dy hI Dwry hoey ny swry, nwm dI hI SkqI swry kMm kr rhI hY - swfy iv`c Aqy
hryk iv`c[ aus nwm q`k phuMcx dI, koeI ivDI qW ikrpw krky d`so Aqy nwm dy mwrg dI
soJI pwau ikauNik pihly ijMny mwrg ny, swry bVy complicated (guMJldwr) ny[ jy AsIN hTXog krdy hW - nyqI DoqI, inaulI krm vgYrw kpwlI Awid, ieh bVy AOKy swDn ny - krny
hI AOKy ny[ igRhsqI bMdw kr nhIN skdw[
pRwxwXwm krnw SurU kr idau A`jklH[ d`s hzwr bMidAW iv`coN ie`k qW lMG jwaUgw pr
9999 bMdy pwglKwny cly jwxgy qW J`ly ho jwxgy ikauNik AwdmI dy AMdr qwkq nhIN hY[ n
koeI PwlqU smW hY, nw proper guidance (Xog AgvweI) hY[ grmI KuSkI idmwg iv`c AYnI pY
jWdI hY ik auhnUM A`gw-ip`Cw su`Jx qoN hI ht jWdw hY[ bwkI ijhVy Xog dy hor swDn ny igAwn Awid, aunHW iv`coN iek`lw igAwn vI AwdmI nUM Kusk bxw idMdw hY, nwsqk ijhw ho jWdw
hY, kuJ vI nhIN auhdy AMdr rihMdw[ ie`k jwnx vwlI cIz jwx leI pr jwnx nwl hI nhIN
g`l bxdI[ jy AMb dy bwry AsIN jwx ilAw ik lMgVy bnwrsI AMb dy AMdr AYnIAW calories
(igzw) huMdIAW ny, AYnI SUgr huMdI AY, AYnw iehdy iv`c eyisf huMdw hY, ies qrHW ieh pYdw
huMdw hY - vgYrw vgYrw[ jy auhdw analyse (ivSlySn) kr ilAw qW auhdw mqlb ieh nhIN
ik AsIN AMb cUp ilAw[ igAwn qy practical (AiBAws) iv`c Prk hoieAw krdw hY[
so mhwrwj! ijhVy igAwnvwn sI, auh inry igAwnI bx gey - Poky igAwnI[ ikRpw krky
Awp ivsQwr pUrvk d`so ik iks qrHW nwl ie`k jigAwsU prm suK
` q`k phuc
M skdw hY[ mhwrwj
sux ky gMBIr ho gey qy kihx l`gy, dyKo! ieh Cotw ijhw ivSw nhIN hY[ swrI izMdgI dI ie`k
bVI BwrI j`do-jihd hY[ iehnUM jy AwdmI iDAwn nwl kry qW qur pYNdY, nhIN qW au~pr cVHdY
hyTW igr jWdw hY aupr cVHdw hY hyTW igr jWdw hY[ ds kdm au~pr nUM igAw, 50 kdm hyTW
nUM Aw igAw[ iehnUM pqw nhIN rihMdw[ au~Qy dw au~Qy hI rihMdw hY ikauNik swvDwn nhIN hY[
pUrI qrHW nwl nwm vl l`igAw nhIN hY, AYvyN hI A`D-su`qw ijhw quirAw iPrdw hY[ ijMnw icr
swvDwnqw nhIN AwauNdI, purpose (mMqv) pUrI qrHW smJ 'c nhIN AwauNdw, qy lgn nhIN lgdI,
idRVHqw nhIN AwauNdI, mhwrwj kihMdy, ies rsqy qy c`lxw bVw AOKw hY[
bVI muSikl dy nwl, AwdmI ijs lweIn qy pYdw hoieAw hY mW dy pyt iv`coN, ie`Qy vI
jy KVHw rih jwvy qW BI bVy BwgW vwlw hY[ pr huMdw kI hY? AsIN AYsIAW cIzW bIj idMdy hW
ik pYdw hox nwloN bhuq Bwry ho ky jWdy hW ik jd Bwry ho ky jWdy hW, iPr AsIN higher
planets (auicAW KMfW) qy nhIN jw skdy[ AsIN iPr pwqwl iv`c jwvWgy - lower planets iv`c
(hyTly mMflW iv`c) ijnHW nUM nrk ikhw jWdw hY[ CotIAW jUnW iv`c jwvWgy ikauNik AsIN Awpxy
Awp nUM nrk dw AiDkwrI bxw ilAw[ kihMdy, ies pwsy v`l pUrI swvDwnqw hovy, lgn hovy,
soJI hovy qy iPr kdm-b-kdm qury, qW g`l bxdI hY, nhIN qW cldI hI nhIN[
mhwrwj kihMdy, dyKo! motI ijhI g`l dsdy hW ik SyrnI dy du`D AMdr AYnw iq`Kw qyzwb
huMdw hY, ip`ql dy BWfy 'c r`K idau, glIAW kr daU, lohy dy BWfy 'c r`K idau, glI kr daU[
auhdw pwqr hoxw cwhIdw hY ijs dy iv`c ieh cIz r`KI jwvy[ kihMdy, sony dy BWfy 'c SyrnI
dw du`D itkdw hY, nhIN qW itkdw nhIN[ iesy qrHW ijhVw nwm hY, auhdy vwsqy vI zrUrI hY ik
pwqr ikho ijhw hoxw cwhIdw hY[ pihlW BWfy dw pqw hovy swnUM ik BWfy 'c nwm ny itkxw hY[
so auhdy bwry mhwrwj Purmwn krdy ny, zrw smJo -
AMg - 728
jy du`D lYx jwxw hY, kihMdy ikqy K`tw nw ho jwvy, Pt nw jwvy - BWfw pihlW Do lE[
isAwxIAW ijhVIAw bIbIAW hoieAw krdIAW sI auh BWfy iv`c mwVI motI ijhVI gMD huMdI sI,
auhnUM dUr krn vwsqy BWfy Du`p iv`c r`K idAw krdIAW sn[ iesy qrHW hI kihMdy ny ik Pyr
DUp idau BWfy nUM, iPr du`D lYx jwau[
AMg - 728
hux du`D dI QW qy krm bxw lau - SuB krm qy ijhVw jwg lwauxw hY du`D nUM, auhnUM
suriq bxw lau qy ijhVy BWfy iv`c jmwauxw hY, auh Awsw inrwSw qoN bwhr hovy[ auhdy iv`c
koeI vI desire (vwSnw) nw hovy, kyvl ie`k lgn hovy[ kihMdy ik AYho ijhw BWfw ijMnI dyr
q`k ihrdy dw nhIN bxdw, EnI dyr q`k nwm nhIN TihirAw krdw[ so, nwm dy vwsqy kuC
rihqW ny swDsMgiq jI[
pihlIAW rihqW qW swnUM pMj ipAwry d`sdy ny, ijnHW nUM AsIN smJdy hW ik auh ho
geIAW, b`s hux AsIN lMG jwxw hY[ mhwrwj dIAW quotations (audwhrxW) dy idMdy hW AsIN
rihq nwimAW 'coN -
jy ivcwr dI ksv`tI qy AsIN lweIey, gurU gRMQ swihb dI bwxI nwl iehnUM qolIey, qW
mhwrwj kihMdy-
bic`qr nwtk
kihMdy, iek`ly ByK nwl qW AsIN nhIN lMGxw[ AYnw hI ho igAw ik skUl dI entry
(dwKlw) lY ky qUM kihMdw hYN ik mYN pws hW[ pVHweI hY - pihlI jmwq hY, dUjI cOQI, imfl
hY, hweI skUl hY, iPr AYP.ey. hY, grYjUeySn hY, pyr AYm.ey. dI ifgrI hY, Pyr pI.AYc.fI hY[
skUl dI vrdI pw ky qW qUM au~Qy nhIN jw skdw[ ieh TIk hY, insignia (Cwp) hY skUl dw,
pCwx ho jWdI hY ik Plwxy skUl dw student (ividAwrQI) hY[ auh stUfYNt jy koeI glqI kry
qW aus skUl dI bdnwmI ho jWdI hY qy bdnwmI dw fr ausnUM TIk r`Kdw hY[ iesy qrHW gurU
dw ho ky jo glqIAW krdw hY qW bdnwm ho jWdw hY gurU, nwrwz ho jWdw hY, pqw l`g jWdw hY
ik gurU dw hY[ pr ieho swrI cIz qW nhIN hY[
so mhwrwj kihMdy, nwm dIAW rihqW ienHW pMj rihqW iv`c plus (jmHW) kro, eyQy hI
nw Atk jwieE[ sB qoN pihlI jo rihq hY, auh ieh hY ik vwihgurU qy pUrn ivSvwS hoxw
cwhIdw hY[ r`b kI cIz hY? myrw qy auhdw kI sbMD hY? mYN auhnUM imlxw ikauN cwhuMdw hW?
ieh iqMn cIzW ijMnW icr mn dy AMdr nhIN AwauNdIAW, EnW icr swfy ijMny vI krm ny, auh
inSwny qoN bgYr cl rhy ny[
Target (inSwnw) swmHxy hY, rwiePl vI hY h`Q iv`c, moFy nwl vI rwiePl l`gI hoeI
hY qy tRwiegr (GoVy) qy vI h`Q r`iKAw hoieAw hY, kUhxI nUM DrqI qy r`K ky auhnUM pkiVAw BI
hoieAw hY, dyKdw vI hY swmHxy pr inSwnw nhIM lw irhw[ nqIjw kI hoau? cwhy 100 golIAW
clw lvy, Target (gulzrI) iv`c nhIM jw ky lgdIAW[ jy swvDwn hY, swh roikAw hoieAw hY qy
Target swmHxy hY, pUrI iekwgrqw hY, srIr dy iv`c koeI hrkq nhIN hY, swh rok ilAw, hrkq
Kqm kr leI[ Pyr jdoN trigger (GoVw) dbdw hY qW gulzrI iv`c jw ky golI lgdI hY[ golI
ie`k hI clweI bhuq hY, sYNkVy hzwrW dI loV nhIN[
so pihlI cIz ieh hY ik swnUM target (inSwny) dw pqw hoxw cwhIdw hY ik swfy swmHxy
ikhVw tr`st hY[ auh jo vwihgurU hY, auhnUM imlx dI swnUM kI loV pY geI? dunIAW nUM AsIN
jwxdy hW, koTIAW dI swnUM loV hY, pYsy dI swnUM loV hY, ishq dI loV hY, b`icAW dI loV hY,
kwrobwr dI loV hY, rwjsI SkqI dI loV hY ikauNik iehnUM AsIM CyqI smJ jWdy hW[ pr ijs
dI AslI loV hY, aus vl swfw iDAwn hI nhIN[ ijMnW icr ieh cIz nhIM AwauNdI qy vwihgurU
dy bwry smJ nhIN pYMdI, EnW icr g`l A`gy nhIN clxI qy nw hI ivSvwS Awauxw hY[ so pihlI
cIz hY vwihgurU qy ivSvwS krnw, auhdy bwry smJxw[
gurU gRMQ swihb qoN pu`Co ik s`cy pwqSwh mhwrwj! vwihgurU ik`Qy rihMdw hY - s`qvyN
Awsmwn iv`c hY jW ArSW kurSW qy rihMdw hY? mnu`K vrgw hY jW kuJ hor qrHW dw hY? cwr
bwhW vwlw hY jW inrI hI light (roSnI) hY? ikauiM k Awp Awpxy iKAwl ny[ mUsw nUM light (pRkwS)
ho ky idisAw, BgqW nUM cqurBuj ho ky idisAw qy iksy nUM KIr smuMdr dy AMdr rihMdw idisAw[
AnykW qrHW dy iKAwl ny - AwdmI confuse ho jWdw hY (BMbl BUisAW iv`c pY jWdw hY)[ jd
hornW dy iKAwl r`b dy bwry suxdw hY qW Awpxy qy S`k pY jWdw hY[ ieslwm dy AMdr s`qvyN
10
AMg - 1375
kbIr jI kihMdy ik mYN suixAw hY ik r`b kwhby rihMdw hY[ lok vI ieh kihMdy sI qy
mYN vI ies g`l qy ivSvwS kr ilAw qy mYN ikhw ik h`j krky AweIey[ mYnUM qurn l`gy nUM r`b
iml ipAw qy mYnMU iJVk ky kihx l`igAw, "E kbIrw! qUM ik`Dr nUM quirAw jwnY, ik`Dr nUM cilAYN?
kihMdw, "mYN qW qyry drSn krn cilAW[" r`b kihMdw, "AYnw Anjwx[" kbIr jI kihMdy, r`b
ny mYnUM cMgw mMdw kihxw SurU kr idqw - 'sWeI muJ isau lir pirAw' - myry nwl lV ipAw[
lVy hoey bMidAW bwry AwpW jwxdy hI hW, ikMnw ku boldy huMdy ny[ 'quJY ikin PurmweI gwie]' r`b
kihx l`gw, qYnUM kIhny disAY ik mYN PlwxI QW rihMdw hW? koeI QW hY myrw? mYnUM lw-mukwm
kihMdy ny - mYN ikqy nhIN rihMdw, Pyr mYN swry hW -
AMg - 684
qyry nwl rihMdw hW hr vkq, AYvyN n dOVdw iPr, eyQy jWdY, EAy jWdY; EQy drSn
huMdy ny, eyQy huMdy ny[ Anjwx g`lW sux ky qyry mn AMdr Anjwx inhcy pYdw hoxgy, gurU gRMQ
swihb nUM C`f dyvyNgw[ ieh cwnxw hY, pRkwS hY[ jy rOlw pY jwvy, n`T ky cwnxy iv`c Aw jwau,
pu`C lE bwpU qoN ik s`cy pwqSwh! AYN kihMdy ny[ jdy hI bol ky d`s dyxgy ik nhIN, ieh ieauN
hY[ gweIf krdy ny swnUM -
AMg - 684
ijvyN SISy iv`c prCwvW rihMdw hY pRymIAW! AYN qyry AMqSkrx iv`c bYTw hW mYN, ijvyN
vwSnw rihMdI hY Pu`lW iv`c - ieauN hW[
AMg - 684
kihMdy, gurU ny d`s id`qw ik qyry AMdr vI rihMdw hY qy bwhr vI[ koeI QW AYsw nhIN,
ij`Qy auh nhIN hY[ Space (AwkwS) swry pRIpUrn hY[ hvw swry nhIN hY[ Air (hvw) kuC aucweI
q`k hI hY, aus qoN aupr hvw nhIN hY[ qIh ku mIl lMG jwau, aupr koeI hvw nhIN, swh vI
nhIN lY skdy - hvw swry nhI hY; nw auQy AwksIjn, nw hweIfrojn, nw koeI kwrbn - koeI
nhIN hY[ EQy pulwV hY swry qy pulwV hI quirAw jWdw hY - KrbW KrbW mIlW q`k[ ijvyN ieh
smwieAw hoieAw hY swry, iqvyN hI mYN smwieAw hoieAw hW swry['' ijQy AwkwS nhIN BI hY,
11
AMg - 684
qUM ijMnI dyr q`k Awpxy AMdr analyse (Cwx bIx) nhIN krdw, Koj nhIN krdw, EnIN
dyr q`k ipAw hoieAw Brm dw pVdw lihxw nhIN BweI['' iPr quhwfw suBwau ikho ijhw hY,
AwkwS qW suMnmuMn hY[ pRmySr kihMdw hY, mYN suMnmuMn nhIN hW - mYN inrw pRym hW, pRym iv`c hI
sMswr nUM sMBwl irhw hW[''
gurU dsvyN pwqSwh PurmwauNdy ny ik aupr hyTW, eyDr, auDr ijQy qweIN qUM soc skdw
hYN, auh ipAwr dw srUp Dwr ky PYilAw hoieAw hY - inrw hI ipAwr[ kihMdy ny ik mW dw
ipAwr limit (h`d) iv`c hY, ipAwr krn vwilAw dw ipAwr limit 'c hY, pr vwihgurU dw
ipAwr unlimited (h`dW bMinHAW qoN prHy) hY, auh kuC nhIN mMgdw, qppreciation (SlwGw) nhIN
mMgdw[ mMno, cwhy nw mMno, Awsqk rho, cwhy nwsqk rho, auhdw ipAwr dw suBwau hY, ipAwr
krIN jwxw hY[ hukm dI aulMGxw nw kro, bMdw duKI nhIN huMdw, ibmwr nhIN huMdw ikauNik auh
inrw ipAwr dw srUp hY, ipAwr dw srUp ho ky PYilAw hoieAw hY[ iPt AnMd hY, KusIAW hI
KuSIAW ny, peace (SWqI) hY, prime peace (prm SWqI) hY, ij`QNo A`gy peace hud
M I hI nhIN[
AwKrI h`d hY peace dI, ijhnUM 'AnMdu' kihMdy ny, full capacity (lbwlb BirAw hoieAw)
Pyr auh 'icq' hY, pUrn igAwn hY, pUrn AnuBv hY, sB kuC jwxdw hY[ kroVW bRihmMfW
nUM ie`ko vkq jwxdw hY[ AsIN nhIN jwxdy ik kI ho irhw hY[ swnUM nhIN pqw ik swfy ipCy
prdy dy Ehly kI ho irhw hY[ pRmySr sB kuC jwxdw hY[ so iehdy nwl ijMnI dyr qk swfw
nukqw nhIN rldw, swfy AMdr iDAwn nhIN AwauNdw ik AYfI ijhVI hsqI hY, SkqI hY, iPr
iehdy nwl ikauN nw imlIey[ ieh cIz sB qoN zrUrI hoieAw krdI hY[ dUsry, iPr iehnUM imlwaux
vwlw ivcolw, ijhnUM gurU kihMdy ny, auhdy qy pUrw ivSvwS hoxw cwhIdw hY[ ijMnI dyr ivSvwS
nhIN AwauNdw, EnW icr g`l nhIN bxdI[ AYsw Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
AMg - 283
12
pRymIAW nUM kyvl prqIq dy nwl hI sB kuC pRwpq ho igAw[ AYsI bwq hY, mhWpurS d`isAw
krdy ny, aunHW dy AnuBv hn[
ie`k koeI rwjw sI[ auhdy mn ivc iKAwl AwieAw ik mYN rwj kr ilAw[ myrI aumr
50 swl dI ho geI, hux mYN Bjn bMdgI krky jIvn sPlw krW[ ijs kMm nUM mYN krn vwsqy
AwieAw hW - sMswr iv`c auh kMm krW[ ieh g`l smJxI bVI zrUrI hY ik mYN kI krn AwieAw
hW[ jo AsIN ieh hI nhIN smJ sky qW swnUM mnu`K kOx khygw? mhwrwj kihMdy, dyKx nUM qW
lgdw hY mnu`K, pr hY kI - pSU[ AYsw Purmwn hY -
AMg - 251
sMswr ivc pYdw ho igAw, mnu`K dw rUp Dwr ilAw, pVH-ilK igAw[ pVHweI vI bVI
kr leI, pI.AYc.fI. kr leI, spYSilst ho igAw, pYsw vI byAMq kmw ilAw[ pUry AnMd lYNdw
hY, bwl-b`cy vI ho gey, sB kuC suK pRwpq ho igAw[ pr mhwrwj kihMdy ny ik jy qUM auh g`l
nhIN bu`JI qW ikauN sMswr 'qy AwieAw hYN? qy qUM Ajy mnu`K lYvl qy nhIN AwieAw, pRyq lYvl qy
hYN jW BUq, pSU lYvl qy hYN - 'Awvn Awey isRsit mih ibnu buJY psu For]' kwhdy vwsqy AwieAw
hYN? kihMdy, Xwd r`K -
AMg - 12
ipAwr mwieAw dy nwl pw ky qyrw jnm roz lMGdw jw irhw hY[ qUM iehdI mh`qqw nUM
jwx pRymIAW! qYnUM mwxs dyhI ikauN pRwpq hoeI hY? qyry Aqy jwnvrW iv`c kI Prk hY? hY qW
auh vI bVy suhxy[ qUM kpVy pwauNdw hYM, aunHW nUM r`b ny k`pVy pw ky ByijAw hY, ikMny sohxy ny nw aunHW dw rMg kdy m`Dm huMdw hY, jd jIA krdw hY, ijQy jIA krdw hY, pMCI aufwrI mwr ky
n`T jWdw hY[ qUM qW kwrW BwlyNgw, hvweI jhwz dy itkt lvyNgw[ ienHW g`lW iv`c qW qyry nwloN
cMgy ny -
AMg - 870
qyrw qW kuK vI nhIN kMm AwauNdw, aunHW dy qW h`f vI ivkdy ny[ qyrI jy ivSySqw hY
qW kyvl ieh hY ik qyry AMdr nwm-Duin suxdI hY[ auh pRmySr qyry AMdr Awvwz dy irhw hY[
aunHW dy AMdr vI dy irhw hY pr aunHW nUM ies g`l dw AnuBv nhIN[ qYnUM iek AnuBv dw vwDU
AMg imilAw hoieAw hY, tool (Awlw mSIn) imilAw hY ijs dy nwl qUM r`b nUM dyK skdw hYN
13
pr qUM auhdI vrqoN nhIN kr irhw ijsnUM third eye kihMdy ny, qIjI A`K, qIsrw iql kihMdy
ny, ibAMn A`KVIAW kihMdy ny[ qUM jy auhdI vrqoN nhIN kr irhw qW qUM aunHW nwloN cMgw nhIN hYN[
qUM KWdw pINdw auvyN ijvyN hYN ijvyN pSU KWdy pINdy ny[ aunHW dy vI b`cy ny, qyry vI huMdy ny[ auh jy
cMgy ny qyry nwloN qW pwl plos ky kihMdy ny ik jwh, Awpxw kmw qy Kwh[ qUM qW swrI izMdgI
icMbiVAw rihMdw hYN - iPr icMbVdw vI AYnw hYN ik QW nhIN C`fdw pr auh qW AwlHxw C`f ky
AOh jWdy ny, muV ky nhIN AwauNdy aus AwlHxy iv`c[ qUM qW Gr ny PV ilAw, qy PV vI AYnw
ilAw ik jd qUM sMswr qoN jweyNgw, qyrI Xwd 'coN ieh koTI nhIN inklxI, pRwprtI nhIN inklxI
qy qYnUM iehdI szw imlygI -
AMg - 526
pRyq bx ky rih jwvyNgw ie`Qy hI[ jy 'mwieAw mwieAw' izMdgI iv`c krdy dw qyrw AMqlw
suAws Kqm ho igAw, qW mwieAw ny pqw hY kI krnw hY?
AMg - 526
Dwrnw -
kMkr cugdy,
QlW dy ivc vsdy, kMkr cugdy,
kMkr cugdy, QlW dy iv`c vsdy,
r`b dI n Aws C`fdy, pMCI pMCI,
r`b dI Aws C`fdy, kMkr cugdy-2
kMkr cugdy QlW dy iv`c vsdy,
kMkr cugdy - 2, 2.
PrIdw hau bilhwrI iqn@
pMKIAw jMgil ijMn@w vwsu ]
kkru cugin Qil vsin
rb n Cofin pwsu ]
AMg - 1383
14
'bilhwr-bilhwr' aunHW pMCIAW qoN, jo jMglW 'c rihMdy ny[ kI cugdy ny? kihMdy, kMkr
vgYrw cug ky pyt Brdy ny qy QlW ivc vsdy ny qy r`b qy Brosw nhIN C`fdy[ mnu`K nUM qW r`b
'qy Brosw nhIN[ ieh qW kihMdw hY - ieh BI joV lvW, auh BI joV lvW[ jy bYN`k 'c ho igAw
pMjwh hzwr ruipAw qW kihMdw hY, QoVHw hI hY, l`K cwhIdw hY[ l`K ho igAw, kihMdw hY QoVHw
hY, ds l`K cwhIdw hY[ Pyr kihMdw hY ik ds l`K qW kuJ vI nhIN hY, kroV cwhIdw hY[ ieh
pMCI nUM smJ hY hY ik mYN qW ie`QoN auf jwxw hY, nwl qW myry kuC vI nhIN jwxw pr mnu`K nUM
smJ nhIN hY[
iPr mhwrwj svwl krdy ny ik ieh pSU hoieAw ik mnu`K? kihMdy, Awpy PYslw kro[
ieh mnu`K qW hI hY jy ieh nwm dI g`l smJy, nhIN qW pSUAW qoN vI bdqr hY[ pSU iksy dw
nukswn qW nhIN krdy[ ieh ienswn AwpxI jwq nUM hI mwrn qy quilAw hoieAw hY[ mnu`K dI
ie`ko jwq hY -
Akwl ausqiq
vMf ilAw iehny Awpxy Awp nUM[ AYh kbUqr kdy nhIN vMfdy ik AsIN cMfIgVH dy hW,
AsIN mohwlI dy hW pr ie`k mnu`K hI hY jo kihMdw hY ik mYN pMjwb dw hW, ieh pwiksqwn dw,
auh APgwinsqwn dw, ieh ieMglYNf dw, ieh AmrIkw dw[ Pyr EdUM vI AwgwhW vMf lYNdy ny jI mYN is`K hW, auh ihMdU hY, ieh muslmwn hY, ieh eIsweI hY[ mhwrwj qW khI jWdy ny ik
qusIN ievyN ikauN smJdy ho - mwns kI jwiq, sbY eykY phcwnbo] dSmyS ipqw hokw dyeI jWdy
ny ik ie`ko hY swry, do ikauN bxwauNdy ho[ kihMdy, ienHW g`lW iv`c pMCI qyry nwloN cMgy ny BweI,
mwVy nhIN[ aunHW nUM Brosw rihMdw r`b qy, qyry mn 'c Brosw nhIN hY[
so ies qrHW mnu`K nUM ieh soJI nhIN AwauNdI ik mYN sMswr dy AMdr kI krn AwieAw
hW[ bwr-bwr bwxI smJwauNdI hY ik pRymIAW!
AMg - 1159
kihMdw, jI ieh qW myry Xwd hY, bVI bwrI suixAw hY mYN[ kihMdy, Xwd qW hY, AMdr
vI igAw hY ik auqoN-auqoN hI Xwd hY? kihMdw, jd qusIN pVHdy ho, iPr swfy Xwd Aw jWdw hY[
Dwrnw vI swfy Xwd Aw jWdI hY, ijhVI ieauN khI hY -
Dwrnw -
AMg - 1159
dyvqy mnu`K nwloN kRoVW guxW cMgy ny, kRoVW SkqIAW dy mwlk ny, kRoV-kRoV guxW XwnI KrbW
15
guxW suKW dy mwlk ny, Pyr ikauN mnu`K dI dyhI nUM locdy ny? ikMnw suK hY swD sMgq! smJx
dw Xqn kro[
sB qoN swfy nearest (nyV)y ijhVw upper sphere (auprlw mMfl) hY, auhdw nwauN gMDrb
lok hY[ sMswr qy puMn krm krn vwly bMdy EQy cly jwieAw krdy ny[ auhnUM sO guxW, eyQy dy
bwdSwh nwloN izAwdw su`K ny[ bwdSwh vI auh ijhVw swrI dunIAW dw hovy qy ijhnUM swrI dunIAW
r`b krky mMndI hovy, koeI ibmwr nhIN huMdw, bu`Fw nhIN huMdw, swry vPwdwr hI vPwdwr imldy
hox, koeI vI auhdI ivroDqw krn vwlw nw hovy[ iehnUM iek XUint suK dI kihMdy ny[ iehdy
nwloN sO guxW v`D suK gMDrb lok 'c hY[
gMDrb lok qoN sO guxW izAwdw suK dyv gMDrb lok 'c hY, XwnI ds hzwr guxW eyQy
nwloN[
auhdy nwloN sO guxW suK ipqr lok 'c izAwdw hY, XwnI ds l`K guxW eyQy nwloN[
auhdy nwloN sO guxW izAwdw suK svrg lok iv`c hY[ XwnI eyQy nwloN ds kRoV guxW suK
svrg dy dyvqy nUM hY[ auhdy nwloN sO guxW suK ieMdr lok 'c hY[ ijhVy ieMdr lok 'c rihMdy
ny, swfy nwloN ds Arb guxW izAwdw suKI ny pr iPr BI Btkdy ny[
auhdy nwloN sO guxW suK krm dyv lok 'c hY[ iPr iesy qrHW dy nwl Ajwn dyv lok
hY, prjwp`q lok hY, iPr bRhm lok hY, Pyr iSv lok hY, Pyr bYkuMT Dwm hY[ bYkuMT Dwm dy
iv`c kRoV Krb guxW izAwdw suK hY pr auh vI kihMdy ny ik kd swfw pUrw hovy svrg, qy
AsIN mnu`K bxIey[
mhwrwj kihMdy, AsIN AYvyN nhIN ieh kivqw ilK idqI Aqy nw t`py hI joVy ny - ieh
'siq' hY[ ijMnI vI bwxI hY, swD sMgq! iehnUM koeI challenge (cxOqI) nhIN kr skdw swry
bRihmMfW 'c, kRoVW bRihmMfW 'c, ikauNik ieh Akwl purK dI bwxI hY -
AMg - 722
gurU mhwrwj kihMdy ny ik ieh mYN auhI igAwn idMdw hW ijhVw mYnUM auproN drgwh 'coN
Aw irhw hY[ ieh bwxI Akwl purK dI Aw rhI hY[ auh bwxI ieh kihMdI hY - 'gur syvw qy
Bgiq kmweI] qb ieh mwns dyhI pweI]' gurU dI syvw Aqy BgqI krn vwsqy qYnUM ieh dyhI
pRwpq hoeI hY - 'ies dyhI kau ismrih dyv] so dyhI Bju hir kI syv]' iesnUM qW dyvqy vI
cwhuMdy ny, qy qUM pRmySr dy Bjn iv`c lw iesnUM -
AMg - 1159
eyhI lwhw hY qyrw[ bwkI ijhVIAw g`lW iv`c qUM ipAw hoieAw hYN -
AMg - 12
16
AMg - 1159
Bij lY ijvyN bbIhw 'ipRau ipRau' krdw hY, qUM vI 'vwihgurU vwihgurU', 'Alh Alh', 'rwm
rwm' krI jwh, ht nw, auhdw Bjn kr[
AMg - 1159
kihMdw jI, jI mYN jpUMgw nwm[ kd jpyNgw? kihMdw mYN muMfy dw ivAwh krky, mYN jI
pYnSn lY ky, irtwier ho ky Pyr jpUM[ BweI! nhIN jp huMdw Pyr, zor lw lvy ijhdw jIA krdw
hY[ ieh qW ie`k qIr hY, ijhdy ihrdy iv`c lg igAw, lg igAw[ auh qW Pyr bysu`D ho jWdw
hY[ ijhVw slwhW iv`c pYNdw hY, auhnUM Ajy bwx hI nhIN l`igAw[ jd bwx lg jwxY, Pyr nhIN
dyr ligAw krdI[
AMg - 1159
AMg - 1428
hux ikauN roNdw hYN, hux qW kwl ny Aw ky gl iv`c PWsI pw leI, hux qW rox dw koeI
Pwiedw nhIN[ ieh kwl Aijhw lukvW duSmx hY, iehdw koeI nI pqw -
AMg - 254
17
ieSnwn krky muVUMgw dirAw 'coN, ijhVw A`n pihlW iml jweygw, ausy nUM mYN gurU Dwrn kr
lYxw hY, BwvyN koeI hovy[ aus vyly auh ijhVw mgr rihMdw sI pKMfI hr vyly, socdw hY ik
ieh k`pVy lwh ky r`Ky qy mYN cu`k ky lY jwvW, lwl lY jwvW[ rsqy iv`c auhny hI imlxw sI[
so auh KVHw hY A`gy[ rwjy ny jw ky nmSkwr kr id`qI qy auh ASIrvwd dyx l`igAw[ rwjw
kihx l`igAw, mhwrwj! mYnUM dIKSq kro['' suixAw suxwieAw sI, kihMdw, ''dyKo bytw ies qrHW
kro, pihlW gurU dKSxw idau['' rwjw kihMdw, ''myry kol qW kuC nhIN['' auh cor kihMdw, ''ijhVy
iqMn lwl lY ky AwieAw hYN, auh dKSxw dyh['' rwjw jwx igAw ik ieh qW AMqrjwmI ny[
Brosw b`J igAw auhdw pUrw[ cor ny lwl lY ley qy kihMdw, ''eyQy hI KVHIN, jd qWeIN mYN muV
ky nhIN AwauNdw[
hux rwjy dw idRVH ierwdw sI, au~qy hI KVHw irhw[ idn lMGdy gey, mhIny lMG gey[
SrDw Bwvnw AYsI cIz hY ik jy gurU ADUrw vI hovy qW vI pRmySr by-ienswPI nhIN krdw[
pRmySr ny aus vyly Aw ky mnu`K vwlw rUp bxw ilAw qy kihx l`gy, ''pRymIAW! qUM eyQy KVHW hYN?''
kihMdw, '' myry gurU mhwrwj kih gey['' pRmySr kihMdw, ''auh qW T`g sI['' rwjw kihx l`gw, ''
nw, myry kol myry gurU dI inMidAw nw kr, auh qW pUry ny['' bQyrw bihkwieAw, pr bihkwvy iv`c
nw AwieAw[ AsIN qW jdy hI Aw jWdy hW[ mwVI ijhI inMidAw kr idE, AOh jWdy hW C`f ky[
so jd AYnw dyiKAw ik idRVH ierwdw hY iehdw, kihx l`gy, ''mYN qyry gurU nUM ilAwauNdw
hW['' gurU kol phuMc gey qy kihMdy, ''E pKMfI! EQy qUM auhnUM KVHw kr AwieAw hYN lwl lY ky[
qYnUM pqw hY nrkW dw fr?'' idKw id`qw ik Awh nrk ny qyry vwsqy[ ''jwh, rwjy nUM jw ky
kih'] auh auQy cilAw igAw rwjy dy kol qy kihx l`igAw, ''qUM hux ikqy vI jw ky bYT skdw
hYN, Bjn kr skdw hYN['' rwjw kihMdw, ''gurU jI! mYN quhwfw sMg nhIN C`fxw['' auh kihMdy, ''mYN
qW cor hW, T`g hW['' bQyrw khI jWdw hY pr auh nhIN mMndw[ AKIr pRmySr pRgt ho ky kihx
l`gy, ''ieh T`g hY['' rwjw kihMdw, ''nw, hy pRBU! iehI hY ijhny qYnUM imlw id`qw hY[ mYN qW iehdy
crnW qy hI pYxw hY qy iehdy iv`c jy koeI Gwt qusIN dsdy ho - qusIN jwxo, ieh jwxy[''
so ies qrHW gurU qy Brosw jd qWeIN nhIN huMdw mn dy AMdr, EnIN dyr q`k nhIN g`l
bxdI[
AMg - 283
pr jy pUrw gurU iml jwvy, iPr qW Brosw ho jwxw cwhIdw hY[ swD sMgq jI! ikMnw
Brosw hoxw cwhIdw hY? cwr Brosy huMdy ny pihlw ieh hY ik myrw gurU ie`k bhuq cMgw sMq hY[ dUsrw huMdw hY ik myrw gurU swry
sMqW nwloN cMgw sMq hY[ qIsrw huMdw hY ik ijhVw myrw gurU hY, auh r`b vrgw hY[ cOQw huMdw hY
ik myrw gurU Awh hI pRmySr hY, iehdy iv`c qW guMjwieS hI nhIN koeI[
gurU AMgd swihb mhwrwj jI sMgq iv`c ibrwjmwn ny[ pu`Cx l`gy, ''ikauN BweI bwlw!
qusIN gurU nwnk pwqSwh dy nwl nON KMfW, s`qW dIpW, ijQoN q`k vI ipRQvI sI, swry rhy ho qy
swry kOqk qusIN dyKy ny[ qusIN gurU nwnk pwqSwh nUM kI smJdy rhy?'' kihx l`gy, ''mhwrwj!
auh qW pUrn sMq sn['' mhwrwj cu`p kr gey, kihMdy hOlI dy ky, ''A`Cw BweI, qUM sMq hoieAw[''
bwbw bu`Fw jI nUM pu`iCAw, ''qusIN vI A`T swl dy sI jdoN Aw gey sI mhwrwj jI dI sMgq
18
iv`c[ bVy kOqk qusIN suxy qy bhuq dyKy qy krqwrpur jdoN Awp rhy, qusIN aunHW dI pUrI sMgq
krI, 20 swl rhy qy qusIN gurU nwnk pwqSwh nUM kI smiJAw?'' ''mhwrwj! mYN qW bhuq prKprK ky dyiKAw, auh qW pUrn bRhmigAwnI sn['' hor swirAW nUM pu`iCAw, swirAW ny Awpo Awpxw
AkIdw d`s id`qw[ AKIr swrI sMgq ny pu`iCAW, ''mhwrwj! s`cy pwqSwh! qusIN vI d`so, qusIN
gurU nwnk pwqSwh nUM kI smJdy rhy?'' aus vyly mhwrwj dy nyqrW iv`c jl Aw igAw, koey koloN
do hMJU hyTW nUM igry, Bwv bdl igAw, nyqr KolHy - rs dy Bry hoey, h`Q bMnHy hoey ny, kihMdy,
''swDsMgq jI! gurU nwnk pwqSwh bwry qusIN pu`Cdy ho[ auh qW kRoVHW bRihmMfW dy mwlk Awp
prmySr sn -
AMg - 1395
auh qW Awp prmySrhI Awey sI gurU rUp ho ky['' swirAW ny nmskwr kr id`qI ik
pwqSwh! swnUM ieh soJI n hoeI[ koeI kihMdw hY - AsIN qlvMfI vwly smJdy rhy, koeI kihMdw
hY - AsIN kwlU jI dy lVky hI smJdy rhy, koeI kihMdw hY - AsIN krqwrpur vwlw mhwqmw
smJdy rhy[ swnUM nhIN sI pqw, ieh inScw swnUM nhIN sI AwieAw[ iesy krky AsIN Btkdy
iPrdy hW[ pwqSwh! qusIN ieh inScw Dwrn krky Awp hI prmySr bx gey[ so bwxI kI kihMdI
AY? bwxI kihMdI AY ik gurU joqI jo hoieAw krdI AY, auhdy iv`c qy vwihgurU iv`c koeI Byd
nhIN hoieAw krdw -
Dwrnw -
AMg - 287
19
nwnk By d u n BweI ]
nwnk soDy isMimRiq byd ]
pwrbRhm gur nwhI Byd ]
pwrbRhmu prmysru AnUpu ]
sPl mUriq guru iqs kw rUpu ]
siqgur jyvfu Avru n koie ]
gur pwrbRhmu prmysru soie ]
AM g - 442
AMg - 1142
AMg - 1152
AMg - 1271
so ies qoN inScw ijhdw G`t hY, auh fwvWfol ho jWdw hY, swD sMgiq jI -
AMg - 1264
inSwnI kI hY? kihMdy, auh hr vyly bRhm iv`c rihMdw hY[ auhdI inSwnI ies qrHW
nwl KolH ky vI ilKI hY -
Dwrnw -
inrvYr inrwlw jI - 2, 2.
siqgur purK AgMm hY - 2, 2
siqgur purKu AgMmu hY inrvYru inrwlw]
jwxhu DrqI Drm kI scI Drmswlw]
jyhw bIjY su luxY Pl krm smHwlw]
ijau kir inrmlu AwrsI jgu vyKix vwlw]
jyhw muhu kir BwlIAY qyho vyKwlw]
syvk drgh surKrU vymuKu muh kwlw]
inrvYr qy inrwlw hY siqgurU[ AYsy siqgurU Aqy vwihgurU iv`c koeI Byd nhIN hoieAw
krdw -
AMg - 1264
AYsy gurU dy au~qy jd q`k inhcw nhIN AwauNdw ik Akwl purK Aqy iehdy iv`c koeI
Byd nhIN, doie iekimk hoieAw krdy ny, audoN q`k g`l nhIN bixAw krdI[ auh vwihgurU dw
srgun srUp hY, vwihgurU dw Awpxw inj srUp inrgun hY, qy swry smwieAw hoieAw hY[
so guru mhwrwj dSmyS ipqw kihx l`gy mwqw jIqo jI nUM ik jd q`k AwdmI dy AMdr
AYsw Brosw nhIN b`Jdw, dUsrw fMfw nhIN ciVHAw krdw - nwm dw[ so pihlw huMdw hY vwihgurU
qy Brosw, qy dUsrw huMdw hY gurU qy Brosw[ qIsrw Brosw huMdw hY ik ijhVw, nwm jpxw-nwm
jpxw kihMdy ny, ieh kI cIz hoeI? Xwin nwm dy au~qy Brosw hoxw ik sB qoN v`fI SkqI 'nwm'
20
hY[ Awid iv`c vI nwm sI, ausnUM Sbd kihMdy sI[ eIsweIAq AMdr vI 'Sbd' kihMdy ny ik
ie`k Sbd sI swrI rcnw qoN pihlW, Awvwz sI, ie`k Sbd hI sI[ A`j swieMs vI kihMdI hY
ik ieh swrw, ijMnw kuC idsdw hY, ieh ie`k Sbd ivcoN hoieAw hY, auh Big-Bang (bhuq
bVw Dmwkw) kih idMdy ny[ lyikn aus Big-Bang dI styj A`gy jw ky AwauNdI hY, pihlW nhIN[
pihlW 'eykMkwr sI - iek'[ ie`k qoN bwAd 'EAMkwr', qoN jd pswrw hoieAw; <[ iPr auh
'siq' hY, Pyr 'nwm' hY[ aus nwm dI mihmw qy ijMnI dyr q`k Brosw nhIN b`Jdw, ieh nwm nhIN
jp skdw[
swnUM nwm dI mihmw dw ikvyN pqw l`gy? pYsy dI mihmw nUM qW jwxdy hW ik pONf dI
ikMnI kImq hY, fwlr dI ikMnI kImq hY, rupey dI ikMnI kImq hY[ iesy krky b`cy dOVy jWdy ny
fwlrW dy dySW nUM ikauNik aunHW dI kImq mn iv`c vs geI - hryk dy[ byeImwnI krdw hY,
DoKw krdw hY[ pqw vI hY ik iehdy lyKy dyxy pYxgy pr pYsy dI mihmw vsI hoeI hY mn dy
AMdr ik pYsw kmw leIey[ joqW jgwauNdw hY, DUpW idMdw hY ik hor Aw jwvy, hor Aw jwvy, ikvyN
Aw jwvy - cwhy blYk krky Awvy[ dvweI koeI shI nhIN imldI eyQy, swry duKI ny ik dvweI
nhIN imldI, nwm dI mihmw dw pqw l`g igAw, auhdw attitude of mind (mn dI siQqI) totally
(iblkul hI) bdl jWdw hY[ nwm rih jwvy auhdy p`ly, bwkI BwvyN swrw sMswr Ku`s jwvy - auh
kihMdw hY ik mYN qW bwdSwh hW -
AMg - 707
AMg - 707
t`utI hoeI JoNpVI iv`c rihMdw hovy, k`pVy pwty hoey hox -
AMg - 707
imqR
ikCu
rwjw
n ieT Dn rUphIx
swku n isMnw ]
sglI isRsit kw hir nwim mnu iBMnw] iqs kI DUiV mnu auDrY pRBu hoie supRsMnw]
AMg - 707
pr ieh sMswr nhIN jwxdw, iehnUM nhIN pqw ik sWeIN dw nwm ikMnw kImqI hY -
AMg - 265
AMg - 81
21
koeI sMswr qy A`j q`k nhIN pYdw hoieAw ijhVw nwm dI kImq d`s dyvy[
AM g - 81
ijnHW dy m`Qy dy Bwg bx gey, auh ies ipAwr dy iv`c jIauNdy ny[ kihMdy, ''mrdwinAW!
ieh sMSwr mwieAw dy ipAwr iv`c jIauNdw hY, ivSy-ivkwrW dy ipAwr iv`c jIauNdw hY, vwSnw dy
ipAwr iv`c, sbMDIAW dy ipAwr iv`c jIauNdw hY; nwm dw nhIN iehnUM pqw[ ies krky kdr
nhIN hY['' mrdwnw kihx l`gw, ''mhwrwj! qusIN smJwauNdy ho AYnw['' mhwrwj kihMdy, ''Pyr EhI
g`l kr id`qI[ mrdwinAW! kdr hI nhIN ienHW nUM, g`l smJx dI koiSS hI nhIN krdy['' AsIN
idn rwq qury iPrdy hW, AgwhW nUM vI pRcwr hoxw hY-
AMg - 1136
hY[ Pyr ikauN nhIN swry jp rhy? ikauNik gurU dy bcn au~qy
kdr nhIN hY[ jy D`ko-D`kI ivSvwS kr vI leIey qW AMdr
AwauNdI, jd qWeI AMdr nhIN AwauNdI, Enw icr g`l nhIN bxdI[
vwsqy qW sB kuC nwm hY, aunHW dw attitude (mn dI siQqI)
AMg - 14
AMg - 14
koTI dw pwrk hIirAW qy lwlW nwl jiVAw hoieAw hovy, ikqy mwrbl nw l`igAw hovy
- iJliml-iJliml kry, AnylW rMg iJliml-iJliml krn, pRkwS dyx, A`f-A`f, qy plMG
22
AMg - 14
qy iesqRIAW mxIAW vwlIAW, pdmnI iesqRIAW, ijnHW dy m`Qy qy mxIAW ltkx nwl,
aunHW dw rUp, ds guxW izAwdw vD jwvy, 'kry rMig pswau]' aunHW dy iv`c pricAw ipAw hovy,
pr 'mqu dyiK BUlw vIsrY......]' kihMdy, hovygw kI? Bu`l jweygI ieh swrI cIz[ ibrqI ausy g`l
iv`c Atk jweygI, nwm dI rO tu`t jwvygI - 'qyrw iciq n AwvY nwau]' Pyr Aw jWdI AY 'irDI
isDI' - SkqIAW Aw jWdIAw ny[ ieh jdoN AwauNdIAW ny, AwdmI pUrI qrHW Bu`l jWdw hY ikauNik aunHW dy rUp huMdy ny[ bwhrlI mwieAw nUM qW AwdmI C`f idMdw hY ivcwr nwl[ ieh srIr
kI ny - gMdmUl dy QYly qury iPrdy ny, ienHW 'c kuC nhIN hY - ivcwr ky dyK lE-
AMg - 374
mhwrwj kihMdy ny ik ivStw vlyitAw ipAw hY plwsitk dI qih iv`c, mYl vlytI
peI hY[ swFy iqMn kroV rom hY mnu`K dy srIr qy ijnHW iv`coN hr vkq mYl inkldI rihMdI
hY[ iehdI ikhVI cIz piv`qr hY? kihMdy -
AMg - 374
nwpwk hY, hr vkq gMdmUl cu`kI iPrdw hY, eysy nUM beautiful (suMdr) kihMdw hY[ iehdy
iv`c hI aulJ jWdw hY[ lyikn ieh ieQy hI C`f jwvygw[ AMdrlI jo beauty hY, suMdrqw hY,
irDI isDI jdoN sUKm rUp iv`c pRgt huMdI hY, aus iv`c bhuq suMdrqw hY[
sMq mhwrwj (rwVw swihb vwly) ie`k vwrI dws nUM d`sdy ny ik pihlW qW swnUM AwvwzW
AweIAW, iPr rUpmwn ho ky AwauxIAW SurU ho geIAW ik myry iv`c ieh SkqI hY, jy qusIN mYnUM
ApxwA lvo qW mYN eyQy hI quhwnUM huxy hI d`s daUN ik AmrIkw dy ijhVy Sihr iv`c jIA
krdw hY, dyK ilE ik Plwxw bMdw ieh krdw hY, auh krdw hY, iblkul Vision (idRStI) dy
daUN, ijvyN eyQy hI hovy[ mhwrwj kihMdy, ieauN hwkW mwrdIAW ny[ koeI khy mYN pRyrnw SkqI hW,
v`fy qoN v`fy ivAkqI, bwdSwh nUM vI jdoN jIA cwhy, quhwfy crnW iv`c hwzr kr idAWgI[
koeI khy mYN AMqrjwmqw hW, hryk dy idl dI g`l bu`J lEgy, g`uJIAW g`lW nUM jwx jwEgy[
mhwrwj jI kihMdy, swfw qW inSwnw hI hor sI[ prmySr dy imlwp dw sI, aurHy dw hY hI nhIN
sI[ ieh qW rwh dI Atk sI[ vYrwg sI h`d drjy dw, auhdy zor nwl AsIN ienHW SkqIAW
qoN lMG gey lyikn ieh Cl ik`fw v`fw hY[
so ies krky mhwrwj kihMdy ny -
AMg - 14
lok Pyr bVw siqkwr krdy ny, bVy qyry kol AwauNdy ny - grzW vwly bMdy[ Pyr hovygw
kI? ijMinAW NnUM izAwdw imlyNgw, EnW pRmySr Bu`lygw ikauNik aunHW dy nwl vwsqw pYNdw hY, vwh
pYNdw hY[ jd sMswr dy nwl vwh pvygw qW sMswr dy duK-suK Awpxy AMdr Awauxgy[ ijMnW izAwdw
iehdy vl Jukwau hoeygw, EnW izAwdw duK-suK Awpxy AMdr Awauxw SurU ho jwvygw[ duK suK
23
AMg - 433
AMg - 679
jy qW iehdy nwl Su`B ie`Cw hY qyry kol, Pyr qw kr dy lyikn Ps nw, rwq nUM hauky nw
lY[ iehdy iv`c Ps jweyNgw qUM[ lokW dw qyry kol Awauxw jwxw bx jwxw hY[ du`K lY ky AwauNdy
ny, l`dy hoey, Bry hoey AwauNdy ny du`KW dy - du`K qyry kol C`f jwxgy, prySwnIAW qyry kol C`f
jwxgy, musIbqW qyry kol C`f jwxgy qy ieh hoieAw ikauN? horW kol ikauN nhIN jWdy? ikauNik
EQy nivrqI nhIN sI huMdI[ qyry kol SkqI hY, ijhdy nwl nivrqI huMdI hY[ mhwrwj kihMdy,
nqIjw kI hoau?
AMg - 14
cOQI v`fI pRwpqI huMdI hY dunIAW dy AMdr rwjsI SkqI - rwjw bx jwvy swrI dunIAW
dw -
AMg - 14
swry hukm ny, pr koeI kwnUMn aus au~qy lwgU nhIN huMdw[ ijhVw Sbd mUMh ivcoN inkl
igAw, auh hukm bx igAw, pRYsIfYNt (president) bx igAw[ auhdy Anuswr hI kwnUMn GiVAw
jwxw hY ik bwdSwh dI zubwn 'coN ieh g`l inklI hY[ mhwrwj kihMdy ny ik iehdy nwl AiBmwn
Aw vVygw, auhny nwm nUM Bulw dyxw hY Pyr 'nwm' ik`fI bVI cIz hY[ mhwrwj kihMdy, jy qyry AMdr nwm hY qW ijauNdw hYN, jy
nwm nhIN, iPr qUM mirAw hoieAw bMdw hYN, qurdI iPrdI loQ hYN -
AMg - 14
Pyr 'nwm' ik`fI bVI cIz hY[ mhwrwj kihMdy, jy qyry AMdr nwm hY qW ijauNdw hYN, jy
nwm nhIN, iPr qUM mirAw hoieAw bMdw hYN, qurdI iPrdI loQ hYN -
AMg - 142
nwm nUM Bu`l ky ijMnw qUM KWdw pihndw hYN, kihMdw hY, imrqk dw iSMgwr hY, murdy nUM
24
iSMgwr lw irhYN, ikauMNik qyry AMdr izMdgI dI rON nhIN rumkI, jIvn nhIN qyry AMdr[ ieh qW
Kwx pIx vwlI ie`k mSIn hY, iehnUM iSMgwrI jwh ijMnw qyrw jIA krdw hY[ qyry AMdrlw kOl
Pu`l jilAw ipAY, rs nhIN hY, frustration (JuMjlwht) hY qyry AMdr; ikauN? ikauNik qUM 'nwm'
Bu`ilAw hoieAw hY -
Dwrnw -
jl bl jwvy,
ijaUVw, nwm qoN ibnW - 2, 2.
hir ibnu jIau jil bil jwau] AMg - 14
ijhVI cIz ny KuSI AnuBv krnI hY AMdr, auh qW nwm qoN ibnW jl igAw[ koTIAW
iv`c bYTy hoey, hor AYnIAW pRwpqIAW dy huMdy hoey frustration (JuMjlwht) ikMnI Aw geI, ikMnw
damage (nukswn) ho igAw brain (idmwg), nervous system (ns pRxwlI) swrw hI upset (ault
pult) kr ilAw ienHW cIzW nUM pRwpq krn qy[ pRwpq ho gey suK; kI iPr nrvs isstm
TIk ho igAw? nhIN huMdw -
AMg - 14
mhwrwj kihMdy, ''mrdwinAW! sMswr ienHW cIzW iv`c ipAw hoieAw hY[ iehnUM 'nwm' dw
nhIN pqw['' mrdwnw kihMdw, ''pwqSwh! qusIN AYnw smJwauNdy ho, Pyr nhIN ienHW nUM pqw l`gdw?''
kihMdy, ''hY nhIN ienHW dy BwgW 'c ieh cIz[ ibnW BwgW qoN gurU nhIN imldw, gurU qoN bgYr
'nwm' nhIN imldw[ BwgW qoN ibhUxy purS qury iPrdy ny[ AsIN qW hokw idMdy hW['' kihMdw, ''mhwrwj!
qusIN AYnw smJwauNdy ho, AYny discourses (bcn) krdy ho, AYnw kIrqn krdy ho, iPr ikauN
nhIN smJdy[ au~Qy dy au~Qy hI rihMdy ny['' kihMdy, ''mrdwinAW! krdrdwn nhIN hn, rucI nhIN
hY eyDr, hor pwsy pY geI[ g`l smJx dw Xqn nhIN krdy[ pSUAW vWgUM Kwx pIx 'c l`gy hoey
ny['' jdoN Pyr ikhw mrdwny ny, mhwrwj kihMdy, ''hux qUM cu`p kr[ qYnUM smJwvWgy practically
(prq`K rUp iv`c), Pyr qyrI smJ 'c AwaU[''
A`gy cldy cldy dUsry idn mhwrwj kihMdy, ''mrdwinAW! dyK AOh kI hY?'' kihMdw,
''mhwrwj! auh qW Sihr dIAW mmtIAW idsdIAW ny auprlIAW[ ijhVIAW au~cIAW iemwrqW ny,
aunHW dy au~qy bxwey hoey burj ijhy idsdy ny['' kihMdy, ''Pyr Sihr Aw igAw ibSMuBrpur, ptnw
ijhnUM kihMdy ny, pwtlI p`uqr kihMdy sI pihlW[ AsIN qW eyQy bYTdy hW qy qUM pRSwdw Ck Aw[''
mrdwnw h`sx lg igAw qy kihMdw, ''mhwrwj! pRSwdw Ck AwvW?'' mhwrwj kihMdy, ''h`sdw ikauN
hYN?'' bwlsKweI sIgw - hr vkq nwl rihx vwlw qy gurU nwnk swihb ieauN nhIN sI ik
frwauNdy sI, auh qW inrw hI ipAwr dI mUrq sI, humorous (hsmuK) sIgy, frwauNdy nhIN sI
iksy nUM vI, ik BuvW cVHIAW hoeIAW ny qy m`Qy 'c JurVIAW pweIAW hoeIAW ny[ nhIN, gurU nwnk
qW iKVy rihMdy sI Pu`l vWgUM[ ijhVw vI dyKdw - cwhy pSU sI, cwhy pMCI, auhdw jIA krdw
ik ienHW kol Aw jweIey; iK`c pYNdI sI hryk nUM[ v`fy-v`fy fwkUAW ny dyiKAw, drSn krdy swr
iK`c pY geI ik AYho ijhw qW A`j qweIN nhIN dyiKAw[ so AYsy gurU nwnk dy kol Ku`lHIAW g`lW
kr lYNdw sI mrdwnw[ mhwrwj kihMdy, ''h`isAW ikauN?'' kihMdw, ''mhwrwj! qusIN qW ieauN kih
id`qw, ijvyN auQy myry koeI vwkP bYTy huMdy ny['' mhwrwj kihMdy, ''Pyr kI krdw huMdw hYN?''
kihMdw, ''s`cy pwqSwh! pihlW mYN jw ky bVI swvDwnI nwl vrqdw hW[ quhwfy nwl rihx
krky mYnUM keI qjrby ho gey, ikauNik pRdysW iv`c qury iPrdy hW[ mYnUM bMidAW dy m`Qy pVHn dI
25
jWc Aw geI[ pihlW mYN dyKdw hW ik m`Qw iKiVAw hoieAw hovy iksy BwgW vwly dw[ koeI koeI
imldw hY, jIhdw Smiling face (hsmuK ichrw) huMdw hY[
swfy dys iv`c qW smiling face l`Bxw hI AOKw hY[ AmrIkw cly jwau, EQy quhwnUM
GutIAW vwlw l`Bxw AOKw ho jwaU[ iKVy iKVy iPrdy ny ijvyN Pu`l iKVy huMdy ny[ jdoN iek dUjy
vl dyKdy ny, muskrw ky - 'hweI' - ies qrHW Awvwz idMdy ny, im`qr kihMdy ny, friend kihMdy
ny[ koeI ieauN nhIN hY ik G`uitAw hoieAw quirAw iPrdw hY - KuS qury iPrdy ny[ lyikn swfy
m`iQAW qy GutIAW pweIAW huMdIAW ny, pqw nhIN ikhVIAW pRySwnIAW nwl AsIN iGr gey[ suBwau
hI AYsw huMdw hY[
dukwndwr AwauNdy ny, ''jI myrI dukwn nhIN cldI['' mYN ikhw, ''qyrI dukwn ik`QoN clxI
hY?'' kihMdw, ''jI ikauN, myry iv`c kI Gwt hY?'' mYN ikhw, ''qyrw m`Qw qW jilAw ipAw hY, gwhk
dyKdy swr n`T jWdw hY[ A`KW dyK qyrIAW ikMnIAW frwauxIAW ny; myry kol Aw ky vI frw frw
ky dyKdw hYN[ mwVw ijhw KolH qW shI m`Qy nUM, bu`lHW qy ilAw muskrwht['' bVI muSikl dy nwl
dyKI auhdI muskrwht[ mYN ds vwr ikhw, ''qYnUM h`s ky qW bIbIAW n`T jWdIAW hoxgIAW, qyry
kol ik`Qy Aw jwxgIAW, qyrw vwh bIbIAW nwl hI hY - ikauNik AMdr KuSI nhIN hY, frustration
(JuMjlwht) hY AMdr, jly pey hW AMdroN[
so mrdwnw kihMdw, ''mhwrwj! mYN auho ijhy nUM qW nhIN bulwauNdw[ Smiling face (h`smuK
ichrw) koeI Aw jWdw hY, auQy Pyr mYN 'siq krqwr' dI Awvwz idMdw hW qy auh vI mYnUM kihMdw
hY[ Pyr AsIN bcn krdy hW - ik`QoN AwieAw hYN Awid swrw kuC pu`Cdy ny[ Pyr mhwrwj! auh
mYnUM Awpy pu`C lYNdw hY ik syvw d`so[ Pyr mYN d`s idMdw hW ik ies qrHW AsIN iqMn jxy hW, cwr
jxy hW, AsIN pRSwdw Ckxw hY[ Pyr auh bVy pRym nwl mhwrwj! nwly quhwfy drSn krdw hY,
nwly pRSwdw bxw ky ieQy ilAwauNdw hY?''
mhwrwj kihMdy, ''mrdwinAW! Blw jy Aijhw koeI nw imly?'' kihMdw, ''mhwrwj! Pyr myry
mUhry kI cwrw hY[ mYnUM gwlHW pYNdIAW ny[ mYN jw ky mMg lYNdw hW, Bu`K qW l`gI huMdI hY[kihMdy ny,
h`tw-k`tw quirAw iPrdw hY, kMm nhIN kr huMdw qYQoN? koeI kihMdw hY, cor hoxY - AMdr qwV
irhw hY[ mhwrwj! ijhVI nhIN auh vI g`l suxINdI hY[
mhwrwj jlwl 'c Aw gey[ kihMd,y ''mrdwinAW! inrMkwr dI krdy hoeIey cwkrI qy dunIAw
dy A`gy h`Q A`fIey?'' crn k`F ilAw KVWv 'coN, AMgUTy nwl zmIn pu`tI[ kihMdy, ''Awh c`uk lY
lwl; ieh bVw kImqI lwl hY[ jwh, iehdw mu`l pu`C Aw, nwly pRSwdw Ck Aw, vycIN nw iehnUM[''
Sihr iv`c cilAw igAw[ pihlW sbzI ProSW dy igAw[ au~Qy jw ky mu`l pu`iCAw qy
nwly ikhw, BweI! mYnUM svw syr Pl dy dy, nwly iehdw mu`l d`s idE, ieh myry kol bVI kImqI
cIz hY[ auh isr qoN lY ky pYrW q`k mrdwny v`l dyKI jWdw hY ik iehdw idmwg iPirAw hoieAw
hY, p`Qr c`ukI iPrdw hY[ kihMdw, BweI! qUM pRdysI lgdw hYN[ do mUlIAW lY jw, ieh C`f dy myry
kol v`tI ijhI[ iehdw mu`l koeI nhIN, ieh qW dirAw ivcoN aUeIN iml jWdIAW ny[ ikauNik qUM
c`k ky ilAwieAw hYN, zrw sohxI hY, mYnUM dy dy[ A`gy cilAw igAw, hlvweI kol[ aus ny A`D
syr miTAweI mu`l pwieAw[ bQyrw ikhw ik ieh bVw kImqI hY[ ijMny gwhk KVHy sI, swry dyK
ky h`s pey[ ie`k ny auhdy puVpuVI kol ho ky ikhw ik iehdw idmwg iPirAw hoieAw hY[
hlvweI Pyr kihx l`igAw, A`D syr miTAweI lY lY, ieh pwskU hY myrI q`kVI 'c qy AYho
26
27
''auh qW nhIN nwnk, ijhVy sMswr nUM qwrn vwsqy kiljug iv`c pRgt hoey ny?''
''hW, auh hI ny[''
bhuq pRsMn hoieAw ik do cIzW dy A`j drSn ho gey[ kihMdw, ''mrdwnw jI! pRSwd pwxI?''
''pRSwd pwxI dw qW nhIN Ajy qWeIN pRbMD bixAW[''
''ikMnIAW ku mUrqIAW ho?''
''kdy kdy qW AsIN hzwrW ho jWdy hW pr A`j qW AsIN
jI ny qy BweI bwlw jI ny[''
''clo qusIN; ieh lY lE sO rupey, AsIN huxy CyqI Awey[ hor nw iksy dw pRSwd pwxI mMinE[''
mrdwnw vwps qur ipAw[ AYDr swls rwey ny ikhw, bytw ADr`kw! bwg iv`c jw ky qwzy Pl
qoV ky ilAw qy suhxI dysI GI dI qy Kopy dI miTAweI ilQw cMgI cMgI; piv`qr brqnW iv`c
pw ky ilAweIN[ Gr kih jw ik A`T ds bMidAw dw pRSwdw bhuq CyqI iqAwr kr dyx[ sB
kuJ ho igAw[
EDr gurU nwnk dy pws mrdwnw phuMc igAw[ jw ky sO ruipAw vI r`K idqw mhwrwj dy crnW
'c, qy lwl vI r`K id`qw[ kihMdy, ''mrdwinAW! ieh kI g`l?'' kihMdw, ''mhwrwj! qyrIAW qUM
jwx[ myrw qW isr c`kr KweI jWdY['' mhwrwj kihMdy, ''qyry isr nUM kI ho igAw?'' ''mhwrwj!
AYny Axjwx bMidAW dy nwl vwh! pihlW mYnUM kihMdw ik do mUlIAW lY jw[ dUjw kihMdw, A`D
syr miTAweI lY jw[ qIsrw do gz k`pVw mu`l pwvy qy jOhrI kihMdw, ds rupey lY jw['' mhwrwj
kihMd,y ''mrdwinAW, qYN d`sxw sI iehdy bwry[ qYnMU swfy bcn qy XkIn nhIN?'' ''XkIn sI mhwrwj;
pr ieh sMswr mMndw hY iksy dI g`l? auh qW myry iv`c hI nuks k`Fx l`g gey ik idmwg
iPirAw hoieAw hY ies bMdy dw[ mhwrwj! hYrwn hW, mYN swls rwey jOhrI kol igAw qy auh
kihMdw, iehdw qW mu`l hI koeI nhIN[ jy vycxw hY qW do cwr mhIny Tihro[ BwrqvrS iv`coN
dUroN-dUroN, v`fy-v`fy jOhrI pwrKU mMgwaUNgw, pr iehdw mu`l Pyr vI nhIN hY[ swrI dOlq bwdSwh
dy dyvy, qW vI nhIN iehdw mu`l pY skdw[ mhwrwj! AYho ijhy lok Axjwx?'' mhwrwj kihMdy,
''mrdwinAW! qW hI qW AsIN qYnUM kihMdy sI ik kImqI cIzW dI kdr kdrdwnW qoN bgYr nhIN
ipAw krdI[ kI jwxdw hY sbzI ProS - lwlW bwry? hlvweI nUM kI pqw hY, lwl kI huMdw
hY? bjwj nUM kI pqw? mrdwinAW! ijs qrHW pUrw jOhrI, lwlW dw kdrdwn kdr krdw hY,
ausy qrHW dy nwl 'nwm' dI kdr dw sMswr nUM nhIN pqw[ ieh qW m`JW gweIAW dI kdr jwxdy
ny, pRwprtIAW, plwtW dI jwxdy ny, ieMfsrIAW dI jwxdy ny, PwrmW dI jwxdy ny, tr`kW dI
jwxdy ny, bwl-b`icAW dI jwxdy ny, nOkrIAW dI jwxdy ny, AwpxI haumY dI kdr jwxdy ny[
ienHW nUM kI pqw hY ik 'nwm' dI kI kdr-kImq huMdI hY? ikMnW hI d`s idE, nhIN bdldy[
auQy dy auQy hI rihMdy ny[ iehdI kdr dw jy pqw hY mrdwinAW, qW pqw hY pRmySr dy ipAwirAW
nUM -
Dwrnw -
AMg - 265
28
AMg - 265
swrI KotI m`q Aqy dvYq dw nwS ho jWdw hY - sMqW nUM iml ky[
eyny nUM swls rwey BI Aw igAw qy lwl bwry kihx l`gw[ mhwrwj kihMdy, ''swls rwey! ieh
qW kuC vI nhIN, k`c dw ie`k tukVw hY, im`tI dw tukVw hY[ iehdI kImq kI pwauxI hY,
iehdy nwloN qW qyry suAws kImqI ny, qyrw srIr kImqI hY, qyrIAW A`KW kImqI ny['' so kihMdy,
nwm dI kdr-kImq, mrdwinAW! sMqW nUM pqw huMdw hY[ pu`C nwmdyv nUM, pu`C kbIr nUM jw ky,
pu`C rivdws hI nUM, pu`C lY sYx nUM, pu`C DMny nUM jw ky, hor mhwqmw nUM pu`C[ ik`fI ik`fI hsqI
sI[ bwdSwh c`krvrqI jo ihMdusqwn iv`c hoey ny - nwmdyv dy nwl kOx sI d`Kx dw bwdSwh,
ikhVw sI ijhVw rwj krdw sI; koeI jwxdY? d`s skUgw ik ieMglYNf dw bwdSwh ikhVw sI,
AmrIkw dw ikhVw sI, ierwn dw bwdSwh ikhVw sI aus vyly? koeI nhIN jwxdw[ swDUAW nUM
swry jwxdy ny[ syNt pwl dy bwry pu`C lE, swry jwxdy ny lyikn bwdSwh nUM nhIN jwxdy ik
ikhVw sI[ Jesus (XsU msIh) bwry pu`C lE, swry jwxdy ny[ bwdSwh bwry pu`Co ijhny sUlI
id`qI sI, auhdw koeI nwauN nhIN jwxdw[ muhMmd swihb nUM swry jwxdy ny, pr ijnHW ny aunHW nUM
zKmI krky su`t id`qw, aunHW dw koeI nwauN nhIN jwxdw[ so nwm dy bwry, nwm jpx vwilAW nUM
pu`Co[ auh sdw kwiem rihMdy ny, v`fI hsqI ho jWdI AY -
swlwh]
ijs no bKsy isPiq sw
lwh]
nwnk pwiqswhI pwiqswhu]
Dwrnw - nwm jp ky l`KW dw ho igAw,
nwmw A`DI dmVI dw - 2, 2.
goibMd goibMd goibMd sMig nwmdyau mnu lIxw]
AwF dwm ko CIpro hoieE lwKIxw ]
AMg - 5
AMg - 487
ik`fw v`fw ho igAw? kRoVHw bRihmMfW dw mwlk kdy C`pr bxw irhw hY Aw ky, kdy mrI
hoeI gaU nUM ijauNdI krn vwsqy Awey, kdy dyhurw Pyrn vwsqy, swry hI kMm krdw hY, jdoN Xwd
krdw hY, EdoN hI Aw jwdw hY[ 72 vwrI drSn hoey nwmdyv jI nUM - swkwr rUp iv`c[
pu`C lE, mhwrwj kihMdy, kbIr nUM - nwm dI mihmw[ grIb bMdw sI[ AYsI financial
(AwrQk) hwlq ilKI hY bwxI dy AMdr ik swnUM qW Coly dy idMdw hY qy sMqW nUM pRSwdy bxy hoey
KuAw idMdw hY; ikho ijhw ho igAw hY[ iSkwieq krdI hY mwqw -
AMg - 856
AMg - 856
gwlHW k`FdI hY gurU nUM ik AYho ijhy inpu`qy ny - Awpxw qW pu`q DI hY nhIN koeI - Aw
ky iehnUM AijhI mwlw dy id`qI ik idn rwq mwlw hI GumweI jWdw hY, 'vwihgurU-vwihgurU',
29
'rwm-rwm' krI jWdw hY, qy kihMdI, swnUM s`Qr dy idMdw hY, aunHW nUM mMjy dy idMdw hY[ Gr iv`c
mMjy vI vwDU nhIN sIgy pYx vwsqy qy auh Aw jWdy ny swDU, iPr mMjy kFw ky dy idMdw hY[ iqMn
hI mMjy ny swfy Gr iv`c, v`D nhIN[ aunHW dI (kbIr jI dI) hwlq ik`fI v`fI ho geI - swFy
s`q kroV bMidAW dw auDwr kbIr swihb ny kirAw qy Amr AvsQw nUM pRwpq ny[ ik`fIAWik`fIAW slqnqW nwl t`kr leI aunHW ny[ pwxI iv`c su`t id`qy - p`Qr bMnH ky, sMgl bMnH ky
-
gM g w kI lhir my r I tu t I jM j Ir]
imRgCwlw pr bYTy kbIr]
AMg - 1162
hwQI dy A`gy su`t id`qw qy hwQI pot lY lY ky nmskwrW krdw hY, kihMdw hI nhIN kuC[
jw ky kwzIAW v`l nUM hI n`T ky pY igAw[ A`g 'c su`t id`qw - l`kVIAW jl geIAW, sB kuC
jl igAw; kbIr nUM kuC vI nw hoieAw[ lwl surK hoieAw inkl AwieAw 'rwm-rwm' krdw[
DrqI 'c d`b id`qw, dyKdy ny ik auh qW bzwr iv`c quirAw iPrdw hY -
pRmySr irmot kMtrol dy nwl kMm kr irhw hY, auhdy swry kMm Awp kr irhw hY[ ikqy
j`g kr irhw hY, ikqy kuC kr irhw hY[ ies qrHW mhwrwj Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
AMg - 487
buxnw qxnw C`f id`qw, gihr gMBIr ho igAw, pRIq crnW iv`c juV geI prmySr dy[
Bu`ldw nhIN hY kdy vI[ ijvyN m`CI pwxI qoN bgYr nhIN ijauNdI, eyvyN nwm kbIr dI izMdgI bx
igAw - 'nIc kulw jolwhrw BieE gunIX ghIrw[' iehI nhIN hoieAw sMgq krn vwly vI ho
gey[
A`j kbIr swihb bwhr gey hoey ny qy ie`k duKI bMdw - koeI rwjw, ijs dw srIr
pIVq sI kuSt rog dy nwl, bdbU mwr rhI sI[ Gr Aw igAw[ rwjw KVHw hY drvwjy A`gy,
BIK mMgdw hY[ kwhdI BIK mMgdw hY? ijhVI sMqW kol huMdI hY[ kihMdw hY, ''mYN kbIr swihb
nUM imlxw hY['' AMdroN bIbI inklI - mwqw loeI[ kihx l`gI, ''auh qW gey hoey ny['' rwjw kihx
l`igAw, ''mYN bVw duKI hW, dUr qoN AwieAw hW[ srIr nUM kuSt hoieAw hoieAw hY, mYN sih nhIN
skdw pIV; ikRpw kro, mYnUM ds idE kbIr swihb ik`Qy ny?'' kihMdI, ''auh qW dUr ny[ pr qUM
duKI hYN, c`l koeI g`l nhIN, dvweI dy idMdI hW qYnUM['' auh kihMdw, ''bIbI! dvweIAW qW mYN
bhuq kr leIAW[ dvweIAW nwl rwzI hoxw huMdw qW mYN ies dr qy ikauN AwauNdw[ dvweIAW
PylH ho geIAW ny, koeI dvweI kMm nhIN krdI['' auh kihx l`gI, ''jo sMqW kol dvweI huMdI hY,
auho dvweI dy idMdI hW[''
30
ijvyN AMimRqDwrw, kihMdy - 32 ibmwrIAW dw ielwj huMdw hY, ievyN sMqW kol ie`ko
dvweI huMdI hY; auh swrIAW ibmwrIAW dw ie`ko ielwj huMdw hY -
Dwrnw - q
yry swirAW duKW dI dwrU,
ieko nwm vwihgurU dw - 2, 2
kihx l`gI, ''rwjn! iqAwr ho jw[ jo dwrU swfy kol hY, BWfw auhdw ijhVw hY, auh
ivSvwS hY[ hY qyry kol ivSvwS?'' kihMdw, ''bIbI! mYN qW ivSvwS krky hI eyQy phuMicAw[''
AmrIkw iv`c mYN dyiKAw - inaUXwrk iv`c tI.vI qy AwauNdY, Swied cYnl 26 qy[ auQy
ibmwr bMdy siqsMg iv`c AwauNdy ny[ jo lYkcr idMdw hY, AYsw sohxw idMdw hY ik swnUM vI suxn
nUM bhuq ipAwrw lgdw hY[ nyqrW iv`c jl Aw jWdw hY, AYnw jIss dw ipAwr hY auhdy ihrdy
iv`c[ qy Pyr ijMnI sMgq audience (drSk) hud
M I hY, nyqrW 'c jl jWdw hY sB dy hI, BwvpUrq
mwhOl ho jWdw hY[ swrw mwhOl Br jWdw hY rUhwnI waves (lihrW) dy nwl[ auh Pyr kihMdw hY,
ibmwr bMdy AwE, ivSvwS vwly AwE[ aus vyly stRYcrW qy pw ky lY AwauNdy ny[ Pyr auh pu`Cdw
hY, ''ivSvwS hY?'' ''hY['' ''100 pRqISq?'' ''hW['' ''iPr au~T ky KVHw ho['' Pyr ibTw lYNdw hY qy
kihMdw hY ik auT ky myry mgr c`l[ hOlI-hOlI cldw hY pihlW, Pyr n`T pYNdw hY[ swrw c`kr
sMgq dy duAwly ilAw ky stRYcr mwrdw hY cu`k ky[ ds pMdrW bMdy hr roz rwzI ho jWdy ny[
so mwqw loeI jI kihx l`gy, ''rwjn! ic`q iv`c ivSvwS hoxw cwhIdw hY[ dvweI dw
100% Asr hY[ pr BWfw ijhVw hY, kYpsUl hY auprlw Kol, auh ivSvwS dw hoxw cwhIdw hY
ikauNik ies dvweI ny qyry mn iv`c vs jwxw hY qy mn 'c vsdy swr qUM rwzI ho jwxw hY[''
AMg - 1102
jmdUqW dw vI ielwj hY, haumY dw ielwj hY ijhVI jnm-mrn iv`c pwauNdI hY; eIrKw
dw ielwj hY, inMidAw dw, iqRSnw dw, swrIAW mwnsk ibmwrIAW dw ielwj ie`ko -
AMg - 274
prmySr dw nwm dwrU hY[ srIrk ibmwrIAW mn qoN pYdw hoieAw krdIAW ny -
AMg - 1256
bhuqy mhwqmw qW iDAwn hI nhIN idMdy ik Apny krm kIqy hoey Bgq BweI! swfy kol
kI lYx AwieAw hYN? nwm jp, nhIN qW qYnUM Agly jnm iv`c Bugqxy pYxgy[ lyikn gurU nwnk
pwqSwh ny qW koVHIAW nUM rwzI kr id`qw, nwm dI dvweI dy ky A`gy nUM is`Dy rsqy pw id`qw[
Problem (mslw) ieh huMdw hY ik rwzI qW ho jWdw ny, jdoN rwzI ho jWdy ny, EdoN hI
Aw jWdy ny ik bwbw jI! pwT hux bMd kr idAW? BweI! ijhVy pwT ny qYnUM rwzI kr id`qw,
qyry AMdr ivSvwS hoxw cwhIdw hY ik mYN qW hux swrI izMdgI ies qy lw dyvW pr qUM rwzI
huMdy swr hI C`f igAw ies cIz nUM[ ieh nuks hY swfy iv`c[
31
AMg - 817
mn vI sIql ho igAw, iqMny pwpW dw Kwqmw ho igAW, pwpW swirAW dw Kwqmw ho igAw[
hux dvweI idMdI hY - mwqw loeI[ rwjy nUM ikhw, ''bih jw swmHxy['' Awp vI bYT geI[
pUry Bwv iv`c Aw geI, ibrqI iekwgr krky rs iv`c Aw geI[ nyqrW dw jlwl J`ilAw nhIN
jWdw[ kihMdI, ''myry v`l dyK['' nyqr krdw hY pr itkdy nhIN ik AYnw jlwl hY[ kihMdI, ''kih
rwm['' rwm kih id`qw[ kihMdy swr swry Jrnwht AMdr iJrn iJrn hox l`g peI[ kihMdI,
''Pyr kih rwm['' Pyr khw id`qw qy qklIP ht geI[ hYrwn ho igAw ik 'rwm' kihx swr
drd bMd ho igAw[ kihMdI, ''Pyr kih rwm['' qIsrI vwrI khw id`qw[ ''jwh, hux ieSnwn kr,
'rwm-rwm' khI jweIN[ Byj id`qw[ rwjy ny Aw ky ieSnwn kirAw[ pRsMn ho igAw, n`cdw t`pdw[
iPrdw hY[ nwl dy kihMdy ny - ByqI bMdy nyVy dy ik iks qrHW qusIN TIk ho gey? kihx l`igAw,
''mYnUM swDUAW ny dvweI dy id`qI['' kihMdy, ''koeI spYSl aunHW kol AksIr huMdI hY?'' rwjw kihMdw,
''AksIr nhIN, dvweI dw nwauN hor hY'' -
Dwrnw -
AMg - 101
dvweI iml geI sB qoN v`fI, ijs nwl koeI rog nhIN rihMdw[ eyQoN q`k ik jmW dw
rog vI Kqm, haumY dw rog vI Kqm -
AMg - 101
AMg - 707
AMg - 101
AMg - 259
iek iKn dy iv`c swry du`K imt jWdy ny jy ieh dvweI lw lvy -
AMg - 259
ijhdy ihrdy iv`c nwm dI dvweI ihq kr jwvy, ipAwr lg jwvy, qy iehdy ivcoN inkly
nw, Pyr kI huMdw hY? kihMdy, auh rogI nhIN huMdw -
32
AM g - 259
AMg - 259
AMg - 293
AYsI dwrU AsIN k`F nhIN rhy AMdroN[ AMdr r`K id`qI pRmySr ny ik ibmwr nw ho jwvy
ikqy, ikauNik -
AMg - 631
kroVW swlW qoN bwAd imlI mnu`K dI dyhI ikqy rogI ho ky nw clI jwvy[ nwm jp lY,
dvweI nwl hI r`K id`qI[ mhwrwj kihMdy -
AMg - 259
auhny sMjm, nwl kr idqw ik ieh nhIN krnw, ieh nhIN krnw, ieh nhIN Kwxw,
K`tw nhIN Kwxw, ieauN nw krIN[ gurU kihMdw hY, inMidAw nw krIN, cuglI nw krIN, eIrKw nw
krIN, dYq nw krIN[ ieh AauKD dy auhny sMjm kr id`qy -
AMg - 259
33
nhIN pqw l`igAw ik 'sweI nwmu Amolu kIm n koeI jwxdo]' AYnw ssqw lutw idqw?''
Gr Aw gey[ aus vyly Aw ky boly nhIN[ mwqw loeI A`gy vDI, nmskwr krI[ vl pw
ky lMG gey[ Pyr AweI, Aw ky prnw gl dw, ic`pI qy hor sotI bgYrw PVn dw Xqn krdI hY
pr Awpy eI tMg id`qI, Awpy ic`pI r`K id`qI qy ip`T krky bih gey[ EDr geI, EDroN vI
ip`T kr leI[ A`j pihlw idn sI kbIr swihb dy nrwz hox dw[ A`j qweIN nrwz nhIN sI
hoey, bQyrw aunHW nUM khI jWdy sI[ suxdy nhIN sI - nw mW dI, nw ipau dI, nw Awpxy Gr vwlI
dI, nw iksy lokW dI[ jy koeI kihMdw sI, qW kih idMdy -
AMg - 324
ieauN kih ky cly jWdy, pr gu`sy nhIN sI iksy nwl huMdy[ A`j pihly idn g`usy hoey[
swDU dw g`usw TIk nhIN huMdw swD-sMgiq jI, pqw nhIN kI kr dyvy[ fr huMdw hY swDU dy g`usy
qoN[ so aus vyly nyqrW 'coN jl jwx l`g igAw - mwqw dy[ kihx l`gI, ''suAwmI jI! mYnUM qusIN
mwr idE, Kqm kr idE; jy qusIN Awry nwl mYnUM cIr idE, mYN jrw BI du`K nhIN mMndI, pr
ieh ijhVI ip`T hY, ieh nhIN mYN sih skdI['' bynqI krdI hY-
Dwrnw -
AMg - 484
'krvq' Awry nUM kihMdy ny, 'krvt' kihMdy ny ip`T dy ky mwrnw, g`usy ho jwxw -
AMg - 484
''myrI bynqI qW suxo[ qusIN ieh AYfw krUr srUp Dwr ilAw, ieh qW mYN sih nhIN
skdI -
AMg - 484
Dwrnw -
'hau vwrI muKu Pyir ipAwry[' gu`sy nhIN huMdI, kRoD iv`c nhIN AwauNdI[ ieauN nhIN kihMdI
ik KwxY Kwh, nhIN Kwxw mOj kr[ nwly bwhroN iPrdw AwieAw hY, hux myry qy g`usy.......[ pqIbRqw
sI, swD sMgiq! Borw ijMnw BI g`usw nhIN sI shwr skdI[
AMg - 484
mYnUM mwro nw -
AMg - 484
qusIN Awrw clw ky dyK lau myry isr 'qy, mYN kdy jy 'sI' kih jwvW jW h`Q vI cu`k
34
jwvW -
AMg - 484
srIr myrw igr jweygw pr myrw ipAwr quhwQoN dUr nhIN jw skdw[ Pyr BI mYN ipAwr
krWgI - mrdI mrdI, jwn idMdI idMdI[
AMg - 484
AYh ho kI igAw? koeI cugl Aw igAw Awpxy ivcwly? mYN quhwfI iesqRI hW, qusIN myry
pqI ho[ d`so qW shI, g`l kI hY? ikauNik gurmuKW dw g`usw pwxI dI lkIr huMdw hY, p`Qr dI
lkIr nhIN hoieAw krdw[ AwauNdw hY, ht jWdw hy, bhuqw icr nhIN irhw krdw[ aus vyly
kbIr swihb, ikauNik AsUl BMg ho igAw sI - ies qy QoVHw nrwz sI[ Awp Purmwaux l`gy ik
g`usy dw kwrx suxnw hY? ies qrHW pVH lau -
Dwrnw -
AMg - 484
''myry idl 'c qyrw bVw regard (siqkwr) sI, pr mYnUM kI pqw sI, qUM Ajy Anjwn
hI bYTI hYN - AYnw nwm ssqw Krc dyvyNgI['' gu`sw vI jwiez sI, swD sMgiq jI! ikauNik 'sweI nwmu Amolu kIm n koeI jwxdo[' AYfI by-kImqI cIz, AYnI ssqI lutw id`qI? aus vyly
doie h`Q joV ky kihx l`gI, ''myrI bynqI suxo, mYN ssqw qW nhIN lutwieAw[ pihlI vwr mYN
khwieAw 'rwm', ik iehdy swry pwp, ijnHW bdly iehnUM kohV hoieAw, Kqm ho jwx[ jVH v`FI
aunHW dI[ so mYN iek vwr 'rwm' khw id`qw[ dUjI vwr - iehdw srIr duKI sI, mYN auhdy vwsqy
khw id`qw[ Pyr mYnUM ieh sI ik rwzI ho ky Pyr pwpW iv`c nw privrq ho jwvy, iehdI surq
nUM 'nwm' v`l lwaux vwsqy mYN qIjI vwr 'rwm' khw id`qw qy nwm 'gur mMqr' dy idqw['' kbIr
swihb pRsMn ho gey, kihMdy TIk hY[
so ies qrHW mhwrwj gurU dSmyS ipqw, mwqw jIqo jI nUM kihx l`gy, dyKo! jd qWeIN
nwm dIAW rihqW AsIN nhIN mMndy, aunHW au~qy pihrw nhIN idMdy, nwm nhIN cilAw krdw[ iehI
problem (muSikl) hY, ikauNik nwm qW pMj ipAwry dy idMdy ny, aus qoN bwAd cldw ikauN nhIN?
ikauNik swrI rihq nhIN hY[ auh cIz swfy kol nhIN ijs dy base (AwDwr) qy nwm ny c`lxY[
so pihlI cIz huMdI hY 'vwihgurU qy pUrw ivSvwS Aw jwxw' ik auh myry nwl hY, hr vkq myry
nwl rihMdY -
35
AMg - 612
hYgw myry nwl, pr mYnUM idsdw nhIN ikauNik Ajy myrIAW A`KW nhIN Ku`lHIAW[ dUsrw huMdw
hY ik gurU jo myrw hY, auh Awp hI pRmySr hY, vwihgurU Aw igAw myrw gurU bx ky[ myry nwloN
BwgW vwlw Swied hI sMswr qy koeI hovy, ijsnUM gurU pRmySr iml igAw[ qIsrw hY ik ijhVy
nwm dI pRwpqI krnI hy, aus qy ivSvwS hoxw cwhIdw hY ik hux mYnUM nwm iml igAw, hux mYN
idn rwq iehdI kmweI krW, hux susq nw bYTW; qurdy iPrdy, kMm krdy, KWdy pINdy, AYsI AvsQw
iv`c Aw jwvW ik ie`k sikMt vwsqy BI mYnUM pRmySr nw Bu`ly[
AMg - 319
swDU bxw idMdw hY jy nwm nUM nw Bu`ly[ so aus nwm dy au~qy ivSvws hoxw cwhIdw hY[
mhwrwj kihMdy ny, hor vI rihqW ny[ bhuq swrIAW rihqW ny, ie`k do cwr nhIN, drjnW hI
ny[
hux ikauNik smW iejwzq nhIN idMdw, AglI vwr mhwrwj ny ikRpw krI, jo rihqW
rihMdIAW ny, aunHW qy ivcwr krWgy[ bhuq swry pRymI ieh kihMdy ny, jI ibrqI nhIN lgdI, nwm
nhIN jp huMdw[ iek`ly-iek`ly nUM g`l krnI pYNdI hY[ so BweI ieh g`lW not kr lE, ihrdy 'c
vsw lE[ jd ienHW qy pihrw dyvWgy, nwm qW AMdroN Puhwry vWg Pu`t pYxw hY, au~Bl l`g jwxI
hY nwm dI[ Pyr cwhy s`uqw rhy, jwgdw rhy, nwm ny Awpxy Awp c`lxw hY, Awpxw kMm krnw hY,
pVHdw ht jwxw hY[ hux swry pRymI gur sqoqr 'c bolo - pihlW AnMd swihb iv`c bolo[
nnnnnnn
36
2
Swn - .................................................
siqnwmu sR I vwihgu r U ,
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj!
fMfauiq bMdn Aink bwr srb klw smrQ]
iPrq iPrq pRB AwieAw
pirAw qau srnwie]
nwnk kI pRB bynqI ApnI BgqI lwie]
AMg - 256
AMg - 289
BeI prwpiq mwnuK dyhurIAw ]
goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw ]
Avir kwj qyrY ikqY n kwm ]
imlu swDsMgiq Bju kyvl nwm ] 1 ] srMjwim lwgu Bvjl qrn kY ]
jnmu ibRQw jwq rMig mwieAw kY ]
AMg - 12
Dwrnw - hir ky sMq bqwvhu mwrg,
pRB ky imlxy kw - 2, 2.
pRB ky imlxy kw,
pRB ky imlxy kw - 2, 2.
hir ky sMq bqwvhu mwrg...-2
myro suMdru khhu imlY ikqu glI ]
hir ky sMq bqwvhu mwrgu
hm pICY lwig clI ] 1 ] rhwau ]
ipRA ky bcn suKwny hIArY
ieh cwl bnI hY BlI ]
lturI mDurI Twkur BweI
Eh suMdir hir Fuil imlI ] 1 ]
eyko ipRau sKIAw sB ipRA kI
jo BwvY ipr sw BlI ]
nwnku grIbu ikAw krY ibcwrw
hir BwvY iqqu rwih clI ]
AMg - 527
'hir ky sMq bqwvhu mwrgu' - svwl AwieAw ik ipAwirE! koeI hY sMswr dy AMdr,
ijhVw ieh d`s dyvy ik pRBU dw imlwp ikvyN huMdy; ikauNik mhwrwj dw Purmwn hY ik 'BeI
prwpiq mwnuK dyhurIAw] goibMd imlx kI ieh qyrI brIAw]' vwrI AweI hoeI hY, iPkr hY
ikqy vwrI n lMG jwvy[ koeI hY sMswr dy AMdr, ijhVw rsqw d`s dyvy?
37
so AsIN swry kMm jo kr rhy hW, dunIAWdwrI dy kMm kr rhy hW ijsnUM mhwrwj ny
'suAwh' AwiKAY 'suAwh', ik bMdw suAwh dy ip`Cy l`igAw hoieAw hY, ibhu iek`TI kr irhw hY[
mhwrwj dw Purmwn hY -
AMg - 644
AMimRq qW C`f idqw, ibhu iek`TI krn lg ipAw[ Pyr AsIN kihMdy hW ik swry hI
krdy bny[ isAwxy-isAwxy bMdy, ijhVy bhuq pVHy ilKy ny, ijnHW nUM sMswr kihMdw hY ik ieh swnUM
rwh idKwaux vwly ny, auh vI glq rsqy pY gey[
kihMdy, do qrHW dI pVHweI hY - iek AiDAwqmk, iek sMswrk[ sMswr vwlw jo pVHdy,
auh rotI vwsqy piVHAw krdw hY[ mhwrwj kihMdy ny jo rotI vwsqy pVHdw hY auh mUrK bMdw hY
ikauNik rotI qW pRmySr ny dyxI hY[ gurU nwnk pwqSwh ny pwDy nUM iehI ikhw sI ik bwbw! mYnUM
koeI AYsI pVHweI krw ijhVI drgwh iv`c nwl jw ky shwieqw kry[ kI ieh qyry - totl
igxnw, ihswb-ikqwb k`Fxw, zrHbW dyxIAW, qksimW krnIAW, jmHW krnw, nPI krnI, svwey,
fyFy, aUNry, FONicAW dy ijhVy phwVy mYnUM Xwd krwauNdw hYN, ieh drgwh iv`c vI kMm Awauxgy?
s`q swl dy b`cy qoN ieh svwl sux ky h`kw-b`kw rih igAw[ AKIr kihx l`gw, ''nwnk! AYsI
pVHweI qW hY pr auhdw tIcr vI hor AY, skUl vI hor AY, kwgz vI hor, klm vI hor, P`tI
vI hor AY['' so auQy smJwieAw -
AMg - 16
d`isAw ik AYsI pVHweI kr ijhVI nwl jwvy, ibhu n iek`TI
hY[ kwl dw koeI pqw nhIN ik ikhVy vyly Aw ky gulylw v`j
qW kuC vI nhIN ik ikhVy vyly Aw ky gulylw v`j jwvy[ Pyr
nhIN kirAw[
38
bhuq swry AYsy pRymI huMdy ny, AYnw aunHW nUM mwieAw nwl ipAr huMdw hY ik mrdy dm
qWeIN ieh kihMdy ny ik n bYNk dy bwry mYN Awpxy b`icAW nUM Kbr dyvW, nw jwiedwd dw, nw
koTIAW dw, nw ieMfstrIAW dw koeI h`k b`icAW nUM dyvW[ mYN nwl lY ky jwaUNgw[ mr jWdy ny,
swrw kuC auQy hI rih jWdw hY[ Complications (aulJxW) SurU ho jWdIAw ny b`icAW vwsqy, ikauNik
moh pY igAw cIzW iv`c - C`fx nUM iqAwr nhIN huMdw[
so mhwrwj kihMdy ny ik bMdy ny ibhu nwl moh pw ilAw - posion dy nwl, ibiKAw dy
nwl[ hux iehnUM smJwvy ikhVw ik qUM qW ibhu hI iek`TI krI jwnY[ nwm dI iehnUM soJI koeI
nhIN hY, koeI pqw nhIN ik nwm dw Dn kI huMdw hY[ hYrwnI huMdI hY ik bwvjUd ies dy ik
sMswr dy AMdr mhWpurS ie`ko hokw idMdy ny ik ipAwirAw! ijQy iksy ny vI qyrI shwieqw krn
nUM nhIN bhuVnw, auQy jy bhuVnw hY qW kyvl nwm ny bhuVnw hY, hor nhIN iksy ny bhuVnw[ ies
g`l nUM mMnx nUM iqAwr nhIN huMdw[ mhwrwj AYsw Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
AMg - 70
jy auhdy nwm ic`q Aw jwvy, q`qI vw nhIN lg skdI[ A`g jwl nhIN skdI, pwxI
fob nhIN skdw, qlvwr k`t nhIN skdI[ bhuq swry pRymI kihxgy, ieh qW unscientific
(swieMs dy ault) bwq hY, ieh g`l ho nhIN skdI[ pr jo AiDAwqmvwd dw ieiqhws hY, auh
ieh dsdw hY ik iek s`q swl dy b`cy ny nwm dI Srn lY leI, ijhVw nwm pRihlwd sI[
swrI styt dw kwnUMn, swrIAW POjW dI SkqI, rwjy dw hukm ie`k pwsy hY qy auh b`cw Awpxy
ierwdy dy auqy idRVH hY[ ikMnIAW qklIPW id`qIAW - s`pW dy iv`c ibTwl id`qw, zihrIly nwg zihr nwl Bry hoey Prwty mwrdy, jly hoey idmwg ik zihr k`FIey - b`cy kol jWdy hI TMFy ho
gey ikauNik nwm dw Asr, nwm dI Puhwr aunHW qy pYxI SurU ho geI[ nwm TMFw-Twr GVw hY[
qn mn sIql ho jWdw hY qy jdoN Puhwr aunHW qy peI - jldy hoey s`pW qy - zihr aunHW nUM
Bu`l geI, KylHx l`g gey pRihlwd dy nwl[ AKIr soicAw ik jw ky auhdI lwS k`F ilAwau[
A`gy gey qW s`p KylHdy ny, koeI iksy qrIky nwl, koeI iksy qrIky nwl[ hYrwn ho gey ik s`p
ikauN nhIN k`t rhy, Awpxw suBwau ikauN bdl gey[ ies bwq nUM smJ nw sky ik iehdy AMdr
koeI SkqI hY nwm dI[ koeI vI nhIN sMswr iv`c smJ skdw[
dUsrw, mhwrwj kihMdy, ie`k bIbI ie`k styt dI kort dy iv`c iGr geI, zulm dy
AMdr iGr geI ijs dw nwm dRopqI hY[ auhdy pqI, bcn dy b`Dy hoey dyK rhy ny qy aus rwjy
ny, ijs dw nwm 'durXoDn' hY - hukm kr id`qw ik iehnUM swrI sBw dy swmHxy ngn kr idE[
ieh pihlw AYsw krm sI jo sMswr ny suixAw qy hYrwn ho gey ik ieh vI g`l ho skdI hY?
AYQoN q`k mwVy ierwdy qy quilAw hoieAw hY? aus vyly aus ny pqIAW v`l dyiKAw[ nIvIAW pweI
bYTy ny, kuC nhIN kr skdy[ Pyr auhny Awpxy bl vl q`ikAw ik nhIN, myrw bl qW ienHw
39
swmHxy kuC vI nhIN hY[ aus vyly auhny kI kirAw? quhwfy AMdr, sB dy AMdr, pMCIAW dy
AMdr, swry sMswr dy AMdr, drKqW dy AMdr, phwVW dy AMdr, dirAwvW dy AMdr, plYnyts dy
AMdr auh ijhVI SkqI hY, auh nwm dI SkqI hY -
AMg - 284
swrIAW cIzW dy AMdr nwm dI SkqI ie`k rs prIpUrn hY, aus v`l auhdw iDAwn
cilAw igAw, auhny Srn lY leI nwm dI[ aus vyly kI hoieAw -
AMg - 1008
pUry ihrdy dy nwl, pUry faith (ivSvwS) nwl nwm dI Srn lY leI -
AMg - 1008
pCqwvw krnw SurU kr idqw ik AsIN AYfI SkqI dy nwl m`Qw lwieAw ijhnUM 'nwm'
kihMdy ny - pRmySr dw[ auhnUM hwr nw dy sky[ so auh 'nwm' swD sMgiq jI -
AMg - 293
AYs dyhI iv`c vsdw hY[ ipClI vwr mYN bynqI kIqI sI ik mrdwny nUM gurU nwnk
pwqSwh ny pRYktIklI ieh g`l smJweI sI - ie`k lwl dy ky[ iek swlsrwey jOhrI sIgw
ijhny aus lwl dI kImq dyK ky ikhw ik ies lwl dI kImq koeI nhIN[ bwkI qW koeI do
mUlIAW mu`l pwauNdw sI, koeI do gz k`pVw, koeI A`D syr miTAweI mu`l pwauNdw sI[ sMswr dw
nwp-qol aunHW dy Awpxy ihswb-ikqwb nwl hoieAw krdw hY[ ihq hovy, zmIn Kyq dy nwl
lgdI hovy, Pyr qW ds hzwr ruipAw eykV dw v`D dy daU, 20 hzwr dy daU ikauNik ihq
Aw igAw auQy[ ijs cIz 'c ihq nw hovy, kOfIAW dy BwA ivkdI vI nhIN lYNdw[ iesy qrHW
nwm dy iv`c ihq nhIN ikauNik ieh smJdw nhIN, nwm kI hY[ gurU mhwrwj smJwauNdy ny ik
40
nwm hI sB qoN v`fI cIz hY[ ijQy iksy ny qyrI shwieqw nhIN krnI auQy -
AMg - 70
kihMdy ny, bwbw jI! nOkrI nhIN imldI, bVy AOKy hW, bVy qMg hW[ mhwrwj ny qW nusKy
ilKy pey ny; gurbwxI dI ivcwr kro, ivic iliKAw hoieAw hY - 'iciq AwvY Esu pwrbRhmu qw
inhclu hovY rwju]' kihMdy Aijhw grIb AwdmI, ie`k pYsw auhdy h`Q iv`c nhIN AwauNdw, koeI
vI aupwau auhdw lyKy iv`c nhIN lgdw, skwrQ nhIN AwauNdw[ koeI sMswr iv`c AYsw bMdw nhIN
ijhVw auhnUM DIrj dyvy[ koeI suAwrQ iksy kMm nhIN Aw irhw, koeI iksy dI isPwrS nhIN lg
rhI[ mhwrwj kihMdy, sB qoN v`fI isPwrS pRmySr dy nwm dI hY qy qUM ie`k-ie`k pYsy nUM tolHdw
iPrdw hYN; qYnUM qW rwj g`dI iqAwr hY[
AYsIAW byAMq imswlW ny, ijnHW ny nwm dI Srn leI[ so, nwm nUM C`f id`qw, ijhVw
Dur drgwh dw swQI hY[ sMswr dw hI swQI nhIN, drgwh dw vI swQI hY[ auhnUM C`f ky ibhu
iek`TI kr irhw hY ikauNik bMdy nUM Ajy nhIN pqw[ b`s ieQy hI rihMdw hY ik 'eat drink and
be merry for we shall have to die.' KwE pIE AYS kro, 'bwbr Awlm dubwrw nysq'[ mhwrwj
kihMdy, AMnHy ny - AMnHy[ A`KW dy huMdy hoey AMDy ny ieh-
AMg - 954
ijhnUM Ksm dI pCwx nhIN, vwihgurU dI pCwx nhIN, auh sB blind (AMDy) qury iPrdy
ny ikauNik pqw nhIN hY[ kol rihMdy 'nwm' dI kdr nhIN jwxdy, nw auhdw swQ jwxdy ny[ auhnUM
C`f ky ibhu iek`TI kr jWdy ny[ so Dur drgwh dw jy koeI swQI hY sMswr dy AMdr, qW nwm
hY[ jy nwm nuM swQI nhIN bxwieAw, Pyr kI huMdw hY? -
AMg - 1281
auQy Pyr ijMdVI roNdI hY, frdI hY ikauNik ieh smW qW Awauxw hI Awauxw hY[ swD
sMgq jI! iehnUM koeI avoid (twl) nhIN kr skdw[ mOq dw Pl sB nUM Kwxw pYxw hY - iksy
nUM mwVw lgxw hY, iksy nUM bhuq vDIAw[ so, ijs ny auh rsqw svwr ilAw Awpxw, EQy vwsqy
qosw iek`Tw kr ilAw, auh qW hY bMdw; ijnHW ny nhIN kirAw, mhwrwj kihMd,y iblkul hI byAkl
ny - AMDy ny, mUrK iliKAw -
AMg - 251
kihMdy, dunIAW iv`c qW Aw gey, pr pSU ny - pSU vI For[ sB qoN mUrK gDy nUM kihMdy
ny ijhVw gohy nwl ilbVy hoey f`ky Kw jWdw hY[ kihMdy, AYho ijhI bu`dI aunHW purSW dI hY ijnHW
ny ieh bu`iJAw hI nhIN ik mYN kI krn vwsqy AwieAw hW[ nwm iehdy nwl hY, pRmySr iehdy
nwl hY - doie cIzW nwl ny; iehnUM doie nhIN idKdIAw qy duKI huMdw iPrdw hY[ jy nwm dI
kmweI nhIN krdw Pyr kihMdy, pRymIAW! qYnUM bhuq pCqwauxw peygw, bhuq roxw peygw; Pyr ieh
g`lW suxIAW hoeIAW qyry Xwd AwauxgIAW[ auh smW qyrw lMG igAw jdoN qUM nwm jpxw sI -
41
AMg - 1159
AMg - 1428
Blind (AMinHAW)! hux qUM rox l`igAw hY[ sKqI dy nwl mhwrwj smJw rhy ny ik AYho
ijhy bMdy[ kihMdy ny AsIN AklmMd hW, swfy kol pYsy bVy ny, AsIN Ahudy K`ty ny, AsIN dunIAW
nUM cwr skdy hW g`lW nwl[ pr ijhnUM Awpxw hI nhIN pqw, Awpxy ihq dw hI nhIN pqw,
auhdy nwloN kmlw ikhVw hY? auh qW mUrK hY -
AMg - 1131
kihMdy, auh pRyq hY ijhny rwm dI pCwx nhIN krI ikauNik roxw pvygw, Pyr kuC bxnw
nhIN -
Dwrnw -
rovyNgI ijMdy,
vylw h`Q nhIEN Awauxw - 2, 2
h`Q nhIEN Awauxw,
vylw h`Q nhINEN Awauxw -2 ,2.
rovyNgI ijMdy, vylw................-2
AwpIn@Y Bog Boig kY
hoie BsmiV Bauru isDwieAw ]
vfw hoAw dunIdwru
gil sMglu Giq clwieAw ]
AgY krxI kIriq vwcIAY
bih lyKw kir smJwieAw ]
Qwau n hovI paudIeI
huix suxIAY ikAw rUAwieAw ]
min AMDY jnmu gvwieAw ]
AMg - 464
kpVu rUpu suhwvxw
Cif dunIAw AMdir jwvxw]
mMdw cMgw Awpxw Awpy hI kIqw pwvxw ] hukm kIey min Bwvdy
rwih BIVY AgY jwvxw ]
ngw dojik cwilAw qw idsY Krw frwvxw ] kir Aaugx pCoqwvxw ]
AMg - 470-71
ijh mwrg ky gny jwih n kosw ]
hir kw nwmu aUhw sMig qosw ]
ijh pYfY mhw AMD gubwrw ]
42
hir
jhw
hir
jh
qh
jhw
qh
kw nwmu sM i g au j IAwrw ]
pMiQ qyrw ko n is\wnU ]
kw nwmu qh nwil pCwnU ]
mhw BieAwn qpiq bhu Gwm ]
hir ky nwm kI qum aUpir Cwm ]
iqRKw mn quJu AwkrKY ]
nwnk hir hir AMimRqu brKY ]
AMg - 264
auh jo nwm swQI hY - Dur drgwh dw, auhdy vloN qW cu`l hY[ ijhVI poison
(zihr) hY, auQy jw ky ijhny du`K idvwauxy ny qy lyKy p`qy idvwauxy ny, auhdy vwsqy huiSAwr
ho igAw[ mhwrwj kihMdy, kmlw hY[ iehdI bu`DI nUM kI ikhw jwvy - isAwxw ikhw jwvy jW
kmlw ikhw jwvy[ ijhVI g`l krnI sI auh kr nhIN irhw qy ijhVI nhIN krnI sI, ijd
dI bwbq mhWpurS swry hI kihMdy ny - nw Srwb pI, AOKw ho jwvyNgw drgwh iv`c, bhuq AOKw
ho jwvyNgw[ gurU nwnk swihb nUM kwhbw SrIP dy AMdr pu`iCAw, ''nwnk! ieh qW d`so, ijhVy
prmySr nUM Bu`l ky nSy pINdy ny, aunHW dw jdoN jIv Awqmw jweygw EQy, qW ie`k hzwr mx is`kw
roz Gol ky, grm krky iehdy gl ivcIN lMGwauxgy, Pyr cIkW mwrygw[ hux ieh Awvwz nhIN
suxdw -
AMg - 554
drgwh iv`c szw imlygI[ hux AwvwzW idMdy ny, ieh Awvwz qW suxdw hI nhIN, sgoN
Syr vrgw ho jWdw hY[ ies qrHw mhwrwj Purmwn krdy ny -
Dwrnw - buirAW
cMigAW nUM Awls
cMigAweI Awlku
nwnk Aju kil
gwPl PwhI py r u
AMg - 518
bwvjUd AYnw smJwaux dy, jy Pyr BI bMdw nw smJ sky is`DI ijhI g`l, Pyr qW auhnUM
kih nhIN skdw koeI ik ieh Akl vwlw bMdw hY[ Awpy hI Awpxy idl dy AMdr shI AMdwzw
lw lYxw cwhIdw hY[ jy khy, AsIN gurU swihb dI bwq qW nhIN mMndy, jy koeI swieMs vwlw khy,
koeI mYfIkl vwlw khy; mYfIkl vwilAW qoN pu`C lE, auh kihMdy ny jy qmwkU dI vrqoN kryNgw
- AmrIkw dy AMdr bVy mgr pey ny qmwkU dy, pIx nhIN idMdy[ jhwzW iv`c bMd kr id`qw,
v`fy-v`fy dPqrW iv`c, v`fy-v`fy storW iv`c bMd kr id`qw, v`fy-v`fy dPqrW iv`c, v`fy-v`fy storW
iv`c bMd kr idqw - No smoking, No smoking, (isgrt pIxw mnHw hY) hotlW dy AMdr v`fw
swrw iliKAw hoieAw hY, Warning! you are entering 'No Smoking Zone', jy isgrt pIxI
hY, AODr jwE, AYDr nw jwE[ vwqwvrx Su`D rhy, qihrIkW cldIAW ny ik swfI hvw Krwb
43
nw kro, ieh kudrq ny swfy swh lYx vwsqy id`qI hY - pure (Su`D) hvw, ieh kwrKwinAW ny
Krwb kr id`qI, DUMeyN ny Krwb kr id`qI[ ieMfIAW dw qW hwl hI bVw mwVw hY, eyQy hor
isgrtW dy DUMeyN ny Krwb kr id`qI[ auh kihMdy, bwkI 20% Srwb dy niSAW vwly hoieAw
krdy ny 10% ijnHW nUM koeI KwndwnI ibmwrI huMdI hY jW koeI vYsy hI ho jWdw hY[ so ies qrHW
dy nwl auh vI kihMdy ny ik nw vrqo iehnUM[ Drm vI ieh kihMdw hY ik qyrI bu`DI mlIn
ho jweygI, ilv nhIN kwiem rihxI, qmo gux pRDwn ho jweygw[ nw qUM ieho ijhIAW cIzW Kwh[
qUM sqo guxI cIzW Kwh - 'jYsw AMn qYsw mn[' auhdy nwl qyrw Bjn krn vwlw mn bxnw hY,
nhIN qW ieh ClWgW mwrn vwlw mn bxnw hY do guxW nwl - qmo gux qy rjo gux nwl[ auhny
Bjn iv`c nhIN bYTxw, gutkw qyry h`Q iv`c rih jwaUgw, CV`py mwrdw iPrygw, kdy AYDr, kdy
EDr - ikauNik Kurwk iv`c Prk hY, puSwk iv`c Prk hY, rihx sihx iv`c Prk hY, g`lbwq
iv`c Prk hY[ so ies qrHW dy nwl smJwauNdy ny, pr ieh smJdw nhIN[
so ivcwr ieh sI ik AwdmI nUM AOKw vylw, swD sMgiq jI! zrUr Awauxw hY[ A`j dy
hwlwq iv`c PisAw hoieAw koeI bMdw suKI hY? pYsw auhdy kol hY, auhdy bwl-b`cy ny, irSqydwr
hYgy, qy Awly duAwly KyVw hY[ mhwrwj kihMdy, BulyKw hY; ieh ievyN ijvyN hY ijvyN b`dl Aw jwvy
- BwdoN dy mhIny, b`dlW dI QoVHI dyr vwsqy CW ho jwvy[ auhdy iv`c qUM msq nw rih, sdIvI
nhIN rihx vwlIAW ieh cIzW -
AMg - 23
sdw ie`k AvsQw nhIN rihMdI[ ies dy iv`c AwdmI BU`l igAw, kihMdw hY, myrw srIr
sdw hI rhy, qMdrusq rhy[ koeI AYksIfYNt ho jWdw hY, qurdw iPrdw hY - koeI AMg t`ut jWdw
hY, koeI glq g`l ho jWdI hY, bwl-b`icAW dy iv`c KuS hY; Jptw pYNdw hY, pr koeI pqw hI
nhIN rihMdw ik kI ho igAw[ 1984 iv`c iek rwq pihlW iksy nUM nhIN sI pqw ik k`lH nUM kI
ho jwxw hY[ ik`fw Jptw pY igAw swDsMgiq jI -
AMg - 1383
jy cIzW sdw rihx vwlIAW huMdIAW, Pyr r`K lYNdw mnu`K[ ieh nhIN irhw krdIAW[ so
ies qrHw mnu`K smJdw nhIN[ ienHW cIzW iv`c pricAw hoieAw hY, ibhu iek`TI krI jWdw hY qy
ijhVI cIz nwl jwxI hY, auhnUM iek`TI nhIN krdw[ kihMdw hY, jI swnUM qW pqw nhIN ik nwl
kI jweygw[ srIr vI nhIN swfw qW nwl jWdw, k`pVy vI nwl nhIN jWdy, koTIAW vI nwl nhIN
jWdIAW, bYNk dw pYsw vI nhIN nwl jWdw[ Pyr kwhnUM ienHW dy iv`c PisAw hY jy nwl nhIN
jwxIAW[ jy qYnUM nhIN pqw, iPr gurU qoN pu`C lY ik mhwrwj! koeI cIz nwl vI jWdI hY? nwl
44
qw bhuq kuC jWdw hY -qyry mwVy krm vI nwl jWdy ny - BwrI p`Qr, qyry cMgy krm vI nwl
jWdy ny pr ieh doie Bwr ny[ phwV dI cVHweI dy au~qy cwhy mx rUM c`uk lE, cwhy mx dw
p`Qr cu`k lE - ieko hI g`l hoieAw krdI hY[ qy suK dyx vwlI koeI cIz! auh nwm hY
pRmySr dw -
AMg - 264
EQy qW nwm ny shwieqw krnI hY qyrI, hor iksy cIz ny shwieqw nhIN krnI[ jdoN qUM
bhuq AOKw hovyNgw, EQy ieh Dn K`itAw hoieAw qyry kMm Awvygw[ ijvyN AYQON AmrIkw jwxw hY,
pYsy iek`Ty kr lE, fwltW iv`c convert kr lE - EQy jw ky suKwly rhIdw hY - nhIN qW
EQy iks qoN mMgy jw ky[ ieh ruipAW dw Br ky lY jwE bYg, EQy pu`Cdw vI nhIN koeI ik ieh
qW kwgz ny ikauNik aus QW dw ieh is`kw nhIN hY[ ijhVw is`kw ijs dyS dw huMdw hY, auh hI
auQy cldw hY[ so drgwh dy AMdr jy koeI is`kw hY - BwrI is`kw, ijs dw QoVHy dw hI bhuq
mu`l hY, auh nwm dw is`kw hY[ mhwrwj kihMdy, auh Dn K`t lY pRymIAw -
Dwrnw -
ipAwry jI,
drgh iv`c mwx pwvyNgw- 2, 2.
swQI drgh dw nwm Dn K`t lY - 2, 2.
swiQ n cwlY ibnu Bjn ibiKAw sglI Cwru]
hir hir nwmu kmwvnw nwnk iehu Dnu swru]
AMg - 288
q`q ijhVw p`ly rihx vwlw hY - ijsnUM nw koeI cor Koh skdw hY, nw jmdUq lu`t
skdw hY, nw Drmrwjw iehdy au~qy koeI fMn lw skdw hY - AYsw Dn hY[ ijhVw vI K`t ky
drgwh iv`c jWdw hY, mhwrwj kihMdy -
AMg - 252
sB Awdr dyxgy ikauNik nwm dw jo K`tx vwlw hY, ijhny nwm dw Dn K`t ilAw, auh
koeI mwmUlI AwdmI nhIN hoieAw krdw[ sMswr dI ingwh iv`c ho skdw hY ikauNik iehdw gz
sony dw hY, pYsy-tky, jwiedwd nwl iksy bMdy nUM nwpdy ny[ irSqw krn jwxw hovy, pihlW pu`Cdy
ny - ikMnI jwiedwd hY? tr`k cldy ny jI, zmIn AYnI hY, trYktr cldy ny, Gr qW cMgw hY[
AgwhW vwlI g`l nhIN[ A`gy qW nhIN dyKdy ik cwl clx vI hY auhdw? SrwbI kbwbI hY jW
ikho ijhw hY - lMpt hY, JUTw hY, jUeybwz hY[ ieh bwq EQy hY nhIN, ikauNik dunIAW dw jo
nwp hy, auh sony dy gz nwl nwipAw jWdw hY - hryk dI sKSIAq nUM - gurU nhIN nwpdw[ gurU
dw nwp - drgwh dw nwp hY ijQy jw ky p`q pRvwn pYxI hY -
AMg - 469
auQy drgwh iv`c jw ky piq pRvwn pYxI hY - v`ty hor ny, EQy ho qrIky nwl qoilAw
jWdw hY, nwipAw jWdw hY[ auQy jo nwm Dn vwlw hY, auh sB qoN v`fw hoieAw krdw hY[ ies
qrHW Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
45
AMg - 707
AYsy adverse (BYVy) hwlwq; sMswr dI ingHw iv`c tu`tI hoeI JONpVI iv`c rihx vwlw,
pwty hoey k`piVAW vwlw; koeI jwq A`CI nw hovy, p`q nw hovy, koeI im`qr nw hovy, jMglW iv`c
GuMmdw rihMdw hovy - kI kihxgy - bYTx vI nhIN idMdw kol koeI, ik ieh qW AYvyN hI hY
PwlqU AwdmI - kuC nhIN hY[ so mhwrwj kihMdy, jy auhdy ic`q iv`c pRmySr dw nwm visAw
hoieAw hY, auh rwjw hY swrI isRStI dw, kwienwq dw[ auhdw hukm eyQy hI nhIN c`ldw -
AMg - 186
46
pYsy nwl imldI hY, nw iksy hkUmq dy zor nwl imldI hY[ auh qW bKiSS hovy aunHW dI, qW
imilAw krdI hY[ so mhwrwj Purmwn krdy ny ik jo sMqW kol cIzW ny, auh pYsy tikAW nwl
nhIN imilAw krdIAW[ auh qW Su`D Bwvnw hovy, syvw 'c l`gy, iPr jw ky pRwpq hoieAw krdIAw
ny -
Dwrnw -
AMg - 266
du`K nhIN imtdw, fwktr jvwb dy idMdy ny[ pYsy nwl pu`qr nhIN hwsl hoieAw krdy,
pYsy dy nwl Drm nhIN hwsl hoieAw krdw; Drm, ArQ, kwm, moK, vwSnwvW, kwmnwvW pUrIAW
nhIN hoieAw krdIAW[ cwr cIzW pUrIAW ho jWdIAw ny, bwdSwh vI mMgqw ho ky KVHdw hY[
hmwXUM - bwbr dw lVkw[ bwbr qoN bwAd ausny ihMdusqwn dw rwj kirAw[ aus vyly
SyrSwh APgwn - Syr Swh sUrI - auhqoN hmwXUM hwr Kw igAw, dOiVAw jWdw hY - ikqy itkwxw
nhIN imilAw[ pqw l`igAw ik swfy kdm eyQy iks qrHW jMmy sI[ kihx l`igAw, iek vwAdw
idqw sI, iek zmwnq idqI sI - kOx sI? auh gurU nwnk sI[ ieh zmwnq idqI sI ik hy
gurU nwnk! swnUM ihMdusqwn dw rwj bKS dy[ AsIN ihMdU, muslmwn sB nUM iek ingHw nwl dyKWgy,
do nwl nhIN dyKWgy[ ienswP dw rwj krWgy, zulm nhIN krWgy qy auhdI bKiSS dy nwl swnUM
rwj dI pRwpqI hoeI sI[ auhny ieh vI kih id`qw sI -
AMg - 723
kI sMn hY? kihMdy 98 hY[ kihMdw, hux auQy hI c`lo - gurU mhwrwj kol[ auQy hI Aw
gey - KfUr swihb[ A`gy mhwrwj Awpxy iDAwn iv`c mh`v sn, svY-srUp ivc mhv sn[
nyqr KulHy ny qy isRStI dw rMg kuC hor dyKdy ny[ bwdSwh Aw igAw[ mhWpurSW nUM bwdSwh kuC
nhIN hoieAw krdw[ Pyr bwdSwh mMgqw bx ky mMgx vwsqy AwieAw[ mhwrwj ny iDAwn nw
idqw - pMdrW imMt KVHw irhw[ haumY jwg peI ik jy hwr vI igAw - Syr Swh sUrI qoN, AYnw
qW nhIN mYN igirAw hoieAw ik ieh myry nwl g`l hI nw krn[ ego (haumY) auT KVHI, PqUr
auT KiVHAw qy qlvwr c`uk leI[ mhwrwj ny idRStI krI[ h`Q nhIN c`ldw, bWh KVHI hY, hYrwn
huMdw hY ik swDUAW qy qlvwr nhIN cl rhI[ mhwrwj kihMdy, ''hmwXUM! ieh qyrI bhwdrI EdoN
ikQy geI sI jMg dy mYdwn iv`c, auQy n c`l skI qyrI qlvwr! hux sMqW qy Aw ky qlvwrW
cukdw hY['' SrimMdw ho igAw, crnW qy Fih ipAw; kihx l`igAw, ''pRBU! glqI ho geI, mYQoN
Bu`l ho geI, bwdSwhI haumYN Aw geI['' kihMdy, ''jwh! qYnUM huxy hI bwdSwhI bKS idqI jwxI
sI - 14 swl Btkdw iPrIN ies g`l dI szw pw ky - cODIN swlIN AweIN, ienswP dw rwj
krIN, rwj iml jweygw qYnUM[ rwj qW iksy ny krnw hI hY[''
jy koeI khy, mhwrwj dSmyS ipqw ny muglW nUM rwj ikauN idqw? rwjw qW iksy ny iksy
ny bxnw hI hY[ gurU dSmyS ipqw jI dy pws BweI nMd lwl jI ibBOr ivKy AwauNdy ny[ bynqI
krdy ny, ''mhwrwj! AYs vyly Sihzwdw muAz
` m bhuq sMkt iv`c hY[ v`fw puq
` r hY, rwj dw h`kdwr
47
hY, auhdw right (h`k) hY g`dI dy auqy, D`ky nwl qwrw Awzm rwj lY irhw hY qy qusIN ikRpw
krdy kro, mYnUM quhwfy pws ByijAw hY['' mhwrwj kihMdy, ''ksweI qW nhIN AsIN g`dI qy ibTwauxw[
jy auh s`cmu`c rwjw bx ky bYTxw cwhuMdw hY qW TIk hY, iksy nw iksy ny qW g`dI lYxI hI hY,
Pyr qyrI suhbq hY ausnUM['' nMd lwl jI ny isPwrS krI[ mhwrwj kihMdy, ''jwh, pu`C ky Aw
ieh g`lW pihlW['' dubwrw Pyr Aw jWdy ny[ Pyr Aw ky auhny ikhw ik hW, ijvyN gurU mhwrwj
kihxgy, auvyN hI rwj krWgy[ ''jwh, iPr ieh zwmnI idMdy hW, rwj AsIN lY idAWgy[ Awpxy
h`QIN qwrw Awzm nUM mwrWgy[''
aYh g`l nhIN ik rwj, gurU mhwrwj ny iksy nU,M muglW nU,M muslmwnW nUM ikauN idvw idqw[
phwVI rwjy kOx sI ijnHW ny gurU mhwrwj nUM qMg kr idqw sI ijnHW dI bdOlq cwry swihbzwidAW
nUM ShId hoxw ipAw, AnMdpur swihb nUM brbwdI dy idn dyKxy pey, byAMq is`K - bRhm igAwn
dI AvsQw dy, mYdwn-ey-jMg iv`c ShId hoey[ kIhny krwey? mhwrwj ny qW ikhw sI ik qusIN
siq dw rihxw sihxw kbUl kr lE, quhwnUM rwj Bwrq vrS dw idvw idMdy hW[ so ieh g`l
nhIN hY[
mhwrwj kihx l`gy, cOdW swl qYnUM Btkxw pvygw[ cOdW swl qoN bwAd iPr AwieAw[
so auh bwdSwh huMdy ny - swrI isRStI dy[ sMswr dI cwl nUM, dirAw nUM kih dyx ik ruk
jw..............[ mhwrwjw rxjIq isMG nUM Kbr AweI jmrOd qoN ik jy qusIN CyqIN qoN CyqIN kumk
lY ky au~Qy nw phuMcy, qopKwny nw ilAWdy qW ieh Swh sujwA ijhVw AsIN roikAw hoieAw hY kwbul dw bwdSwh; AYny hzwr hY, AYnw mulKeIAw hY, do l`K qoN v`D igxqI hY, rsqy ivc
koeI srdwr nhIN ijhVw iehdw mukwblw kr sky[ hrI isMG nlUAW cVHweI kr cuikAw hY qy
qusIN CyqI qoN CyqI Aw jwau[ aus vyly bhuq kwhlI dy nwl sPr Awp ny idn rwq iek krky
kirAw[ dirAw isMD dy kMFy qy phuMc jWdy ny ijsnUM aus vyly Atk kihMdy sI, sB nUM AtkwauNdw
sI, koeI nhIN sI ijhVw Atk dy kMFy qy AtikAw nw hovy[ aus vyly rxjIq isMG Gbrw igAw,
kihx l`gw ik ikvyN krIey? qy isRStI dw bwdSwh nwl jw irhw sI - 'bwbw bIr isMG jI'[
kihx l`gw, ''mhWpurSo bhuq sMkt Aw igAw hY, ikRpw kro['' bwr-bwr bynqI krdy ny qy aus
vyly bwbw jI kihx l`gy, ''koeI nhIN -
BY
BY
BY
BY
ivic
ivic
ivic
ivic
AMg - 464
ieh qW swry pRmySr dy BY iv`c cldy ny; koeI nw, AsIN kih idMdy hW['' kMFy qy jw ky
kihx l`gy, ''lY beI, AsIN do GMty vwsqy suKmnI swihb dw pwT krnw hY - qyry iv`c KVHy ho
ky, qy qUM rwh dy dy['' aus vyly dirAw, auCldw kMiFAW dy aupr dI - ig`ty-ig`ty ho igAw[ bwbw
jI kihx l`gy, ''AsIN hwQI qy bYT ky pwT krWgy, qusIN lMG jwau['' swrI POj lMG geI; iek
kMpnI rih geI[ auh kMpnI nwsqk sI - swrI hI[ ie`ko g`l kihx ik dirAw ikvyN auqr
skdw hY, ieh g`l ho skdI hY ik dirAw ciVHAw hoieAw auqr jwvy? so aus vyly bwbw jI ny,
jdoN AwKrI AstpdI AweI, JMfI ihlweI ik AsIN jw rhy hW, Aw jwau CyqI['' bwbw jI bryqI
dy kol cly gey qy auh kMFy dy kol cly gey qy ieh dwKl ho gey[ bwbw jI bwhr inkl gey,
48
ieh dirAw dy iv`c cly gey[ aus vyly C`l AweI, 80 dy 80 bMdy ruVH gey[ mhwrwjw rxjIq
isMG kihx l`gy, ''mhwrwj! bMdy ruVH gey['' kihMdy, ''koeI nw, AYny ku bMidAW dI blI ieh mMgdw
sIgw[ ieh nwsqk sIgy['' so ieh swrIAw cIzW auhdy hukm iv`c ny[ ijhVw rwjw bxwieAw
pRmySr ny bMdgI krn vwlw -
AMg - 707
auh swrI isRStI dw bwdSwh hY, nwm dy nwl ijhdw mn iB`ijAw ipAw hY[ so aus
rwjy dy kol swry mMgqy ho ky AwauNdy ny[ mhwrwj kihMdy ny -
AMg - 266
BweI Awdm jI, gurU cOQy pwqSwh jI dy pws AwieAw[ s`qr swl dI aumr hY, pu`qr
nhIN hoieAw[ syvw krI ausny, A`g bwl ky sMgqW dw pwlw dUr kIqw[ mhwrwj kihMdy, ''cMgw
BweI Awdm! qyrI iksmq 'c qW nhIN iliKAw qy AsIN ieauN krdy hW, Awpxw cOQw pu`qr qyry
Gr Byj idMdy hW[ auhdw nwauN 'BweI BgqU' r`KIN - jmWdrU is`D hovygw['' iesy qrHW sMq eISr
isMG jI rwVW swihb vwilAW qoN pihlW, bwbw Aqr isMG jI mhwrwj, ryrU swihb vwly hoey ny[
Awp klpwxI ndI dy kMFy bYTy ny - PrMtIAr iv`c, ijQy bwbw krm isMG jI hoqI mrdwn vwly
hoey ny[ auQy Awp drSn krn jwieAw krdy sI[ A`j Awp bYTy ny qy - hnHyrI rwq hY - dUroN
iek lwltYx dw cwnxw nzr AwieAw - syvwdwr nUM ghu nwl dyKdw irhw ikauNik kbwielI ielwkw
sI, auQy bMidAW nUM c`uk ky, Kidnqp (Agvw) krky, aunHW dy pYsy mMigAw krdy sI Pyr, ik AYny
pYsy dy jwau, AsIN C`f idMdy hW[ QoVHI dyr dyiKAw[ jdoN dyiKAw ik vDdy hI AwauNdy ny, bynqI
krI, mhwrwj! Awh rOSnI Awpxy v`l nUM vDdI qurI AwauNdI hY['' sMq mhwrwj boly, ''koeI nhIN
syvwdwrw, ieh imqrqw dI KuSbU Aw rhI hY, duSmxI dI durgMD nhIN Aw rhI; Awaux dy[''
hOlI-hOlI kI dyKdy ny ik iek 90 swl dw bMdw - srIr qMdrusq hY, bhuq suhxw srIr hY,
lwltYx h`Q iv`c hY - iek`lw quirAw Aw irhw hY[ Aw ky isjdw kirAw qy kihMdw hY, ''pIr
jI! ikRpw kro, myrI mMg pUrI kro, mYN mMgqw bx ky, JolI A`f ky quhwfy duAwry AwieAw hW KYr pwE['' mhwrwj kihx l`gy, ''kI g`l hY?'' kihMdw, ''mYN pMj SwdIAW krw cu`ikAw hW, bVI
zmIn-jwiedwd hY myry kol, pr mYnUM pu`qr dw mUMh dyKxw nsIb nhIN hoieAw[ AOlwd nhIN hoeI
koeI BI[ do cVHweI kr cu`kIAW ny, 90 swl dI myrI aumr hY, qIjI 70 swl dI hY, cOQI 60
swl dI hY qy pMjvIN 50 swl dI hY['' c`up kr gey[ dyiKAw, kihx l`gy, ''Kwn swihb! jy guru
nwnk dy GroN qYnUM pu`qr dI dwq pRwpq hovygI qy ausdw nwauN A`lw idqw rKIN - A`lw dw idqw
hoieAw['' so kihx l`igAw, ''pIr jI! jy myrI JolI iv`c KYr pY geI qW mYN SrHw SrIAq nUM
pwsy lwh ky, Fol vjwauNdw, nwc krdw, BMgVy pwauNdw qyry dr qy AwaUNgw['' dUsyr swl b`cw ku`CV
cuikAw hoieAw hY, bygmW nwl ny, vwjy Fol v`j rhy ny qy Awp dI drgwh iv`c pyS hoieAw[ lY
ky b`cw Awp dy crnW qy r`K id`qw, ''lE pwqSwh! ieh dwq hY quhwfI idqI hoeI['' mhWpurSW
dy msqk dy auqy Awpxw h`Q r`iKAw, AwsIs id`qI[ so ieh dwqy huMdy ny -
AMg - 748
bwdSwh hoieAw krdy ny dunIAW swrI dy, swrw kuC h`Q huMdw hY aunHW dy[
49
so iesy qrHW jhWgIr KVHw hY[ bIbI swmHxy KVHI hY, kihMdI, ''hukm nhIN hY pwqSwh
dw - qYnUM A`gy jwx dw['' hYrwn huMdw hY ik ijhdw hukm swry ihMdusqwn qy cldw hY, auhnUM vI
koeI hY ijhVw hukm dy ky rok dyvy ik A`gy nhIN pYr r`Kxw? JolI A`fI hoeI hY, hukm mMn
ilAw[ kihx l`gI, ''kI kMm hY? kwhdy vwsqy Awey ho? JolI iks vwsqy A`fI hoeI hY?'' kihx
l`igAw, ''ie`k pu`qr dI KYr mMgdw hW['' ikauNik pu`qr dI KYr bVy kMm krw idMdI hY[
mhwrwjw BuipMdr isMG - mhwrwjw XwdivMdr isMG dw ipqw - pitAwly vwlw rwjw[ Awp
dy kwPI dyr AOlwd nw hoeI[ aus vyly dyiKAw, iksy ny d`isAw ik bDOCI vwly sMq bIrm dws,
msqwnI AvsQw 'c rihMdw ny qy aunHW dy dr qy jw ky KYr mMgI jwvy qW JolI pY jwvygI[ nwly
ieh d`s idqw ik auh ilhwz nhIN krdy, fMfw ip`T iv`c pYNdw hY ijhVw nyVy jWdw hY[ jy sih
lvy qW iml jWdw hY; jy g`usy ho jwvy iPr nhIN imldw qy mhwqmw A`j AMqr Awqmy jwx gey
ik v`fw mMgqw quirAw Aw irhw hY[ Awp ie`k vwhy hoey Kyq iv`c - CoilAW dw v`F hY, bVy
bVy fly pey ny, kYVI zmIn hY, auQy bYTy ny D`upy hI, qy mhwrwjw ny dUr Aw ky kwr rokI AwpxI,
ju`qI lwh id`qI, filAW iv`c hI quirAw jWdw hY; kdy quirAw nhIN sI[ bVw AOKw hY, ijhVw
kdy quirAw nw hovy, auhdy qW pYr qur hI nhIN skdy-bVw AOKw hY[ lyikn grz dw bMinHAw
hoieAw quirAw jWdw hY[ sMq kihx l`gy ik v`fw mMgqw quirAw Aw irhw hY, A`j sotI nw ilAwau,
bWs lY ky Awau[ dUroN hI d`b ky mwirAw, kihMdy, ''dUr rih swQoN, swfy nyVy nw AweIN['' iehny
auQy hI m`Qw tyk idqw[ aunHW ny bWs cu`k ky ip`T qy mwirAw zor nwl[ iek Kw ilAw, dUjw Pyr,
qIjw Pyr, cOQw Pyr[ auh kihMdy, ''Eie sbr vI kr, b`s vI kr[ jwh n`T jw eyQoN['' ikMny
pu`qr hoey; dwq dy idqI swD sMgq jI[
so iesy qrHW auh JolI A`fI KVHw hY[ bIbI Bory iv`c jw ky kihx l`gI, ''mhwrwj!
SihnSwh-ey-ihMd iek PrzMd dI Arzdwsq Awp dy drbwr iv`c phuc
M w irhw hY['' kihMd,y ''jwau,
kih idau, iek ho jweygw['' bIbI kihMdI, ''jwau ho jweygw['' vwips cilAw igAw, KuSIAW mnweIAW
jw rhIAW ny[ Swh jhwn dw jnm ho igAw, bVIAW KuSIAW mnweIAW qy AjIb Bytw iqAwr
kr leI[ aus vyly v`fy-v`fy dIvy bxwey sony dy - crwg bxwey[ Coty bxwey, v`fy bxwey, cwr
bhuq v`fy bxwey, ijnHW iv`c mx-mx qyl pY jwvy[ dubwrw DUm-Dwm nwl bYNf-vwjy vjwauNdw Aw
irhw hY[ mhwqmw ny Pyr pui` CAw, ''ieh rOlw ikhVI cIz dw hY?'' bIbI bwno kihx l`gI, ''mhwrwj!
SihnSwh-ey-ihMd Awp dy dr qy Aw irhw hY[ Awp dI duAw dy nwl, bKiSS dy nwl iek
PrzMd iehnUM pRwpq ho igAw hY, lVkw ho igAw hY[ auh Awp dy crnW iv`c Bytw krn dy
vwsqy Aw irhw hY['' kihMdy, ''ruk jwvy bwhr[ swfy kol Awaux dI zrUrq nhIN, b`cy nUM swfy
kol lY AwE['' aus bIbI ny bwhr qoN b`cw PiVAw qy mhWpurSW dy crnW 'qy iltw idqw[ aunHW
ny lyK dyKy, KuSI kIqI, b`cw vwips kr id`qw[ bIbI kihx l`gI ''mhwrwj! mhwrwjw KuSI krn vwsqy Awp dI AwigAw mMg irhw hY[''
''kI krnw cwhuMdw hY?''
''mhwrwj! sony dy dIivAW nwl swrI rwq ies QW qy cwnxw krnw cwhuMdw hY, rOSnI
krnI cwhuMdw hY[''
''iezwzq hY[ kr skdy ny[''
50
rOSnI hoeI qy A`j q`k qurI AwauNdI hY ijsnUM 'jgrwvW dI rOSnI dw mylw' kihMdy ny[
AMg - 707
auh rwjw hY, bwdSwh hY dunIAW dw, lyikn sMswr ies g`l nUM smJdw nhIN[ mhwrwj
kihMdy ny, auh Dn K`t lE ijhVy Dn dI kdy qot nw Aw sky -
AMg - 288
lyikn ies qrHW qW imilAw nhIN krdw[ bhuq pRymI kihMdy ny 'nwm dy idau[' BweI,
nwm vwsqy qW dws bxnw pYNdw hY, mMgqw bxnw pYNdw hY, bwr-bwr bynqIAW krnIAW pYNdIAW ny,
Pyr ikqy nwm dI dwq pRwpq huMdI hY[ bwxI ies qrHW nwl swnUM smJwauNdI hY -
AMg - 283
AiBmwnu
qij Ai
Bmwnu lyhu mn moil ]
rwm nwmu ihrdy mih qoil ]
lwid Kyp sMqh sMig cwlu ]
Avr iqAwig ibiKAw jMjwl ]
DMin DMin khY sBu koie ]
muK aUjl hir drgh soie ]
iehu vwpwru ivrlw vwpwrY ]
nwnk qw kY sd bilhwrY ]
AMg - 283
AMg - 1325
hy mhwrwj! AsIN mMgqy bx ky qyry drvwzy qy KVHy hW, qrs kro - AqI qrs kro
swfy qy[ QoVHy ijhy qrs nwl nhIN guzwrw c`lxw; AqI qrs kro qy dwn dy idau -
AMg - 1325
r`K lE, hy mhwrwj! r`K lE, swnUM, quhwfI Srn Awey hW - 'mo kau gurmiq nwmu
idRVIjY]' mYnUM idRVH krw idE gurmiq nwm -
AMg - 1325
51
kihMdy, eyQy qW bhuq qkVIAW lihrW ny kwm dIAW, kRoD dIAW, loB dIAW, moh dIAW,
hMkwr dIAW, eIrKw, inMidAw, cuglI dIAW; bhuq sbl ny, bhuq qkVIAW ny -
AMg - 1326
myrw hux zor nhIN cldw, qusIN myrI rwKI kro, mYnUM r`K lE -
AMg - 1326
gurU pUry qoN bgYr ieh duSt nhIN myry AMdroN jwxy -
AMg - 1326
kihMdy, posion (zihr) BrI peI hY AMdr iqRSnw dI qy A`g l`gI peI hY[ mhwrwj -
AMg - 1326
myrw rog - inMidAw, eIrKw, cuglI, haumY rog k`ty jwx qy myrw qn, myrw mn SWq ho
jwvy[ jdoN AsIN ies qrHW nwm dI dwq mMgWgy, Pyr -
AMg - 649
bgYr siqgurU qoN nwm nhIN imldw[ kihMdy, ivcwr krky dyK lE -
AMg - 649
lyikn Bwg pUry hox, qW hI gurU dI Srn pRwpq huMdI hY - smr`Q guru dI[
cwr pMj iksm dy gurU hoieAw krdy ny[ pihlw gurU hoieAw krdw hY - 'k`cw'; AYvyN
mgr lw lYNdy ny[ dUsrw gurU huMdw hY - 'AMnHw; rwh dw Awp nUM nhIN pqw huMdw, dUijAW nUM d`sdw
iPrdw hY[ qIsrw gurU hoieAw krdw hY - 'ivdvwn' - piVHAw iliKAw[ jwxdw sB kuC hY,
lyikn AKiqAwr nhIN auhdy kol huMdw[ frwmw qW kr skdw hY, iPlmW vwilAW vwgUM[ iPlmW dy
AMdr PWsI dy idMdy ny, golI mwr idMdy ny[ AKiqAwr qW hY nhIN, auh swrw ie`k frwmw hY[
iesy qrHW ijhVw 'ivdvwn gurU' hY, auhdy kol AKiqAwr nhIN huMdw - jigAwsU nUM qwrn dw[
jigAwsU nUM qwrn dw jy iksy kol AKiqAwr hY qW smr`Q gurU kol hoieAw krdw hY[ smr`Q
gurU kiljug dy AMdr gurU nwnk pwqSwh ds srUpW iv`c Awey qy hux sRI gurU gRMQ swihb' dy
srUp iv`c ibrwjmwn ny[ swD sMgq jI! Gr ikauN C`fxw hY Awpxw? ibgwny Gr cly jwau, auQy
mMgqw bx jweIdw hY[ Awpxy mW bwp dy nwl AsIN lwf vwlI g`l kr skdy hW ikauNik AsIN
ienHW dy hW, swfy bwp vI ienHW dy, dwdy vI ienHW dy - Gr nhIN Awpxw C`fxw cwhIdw[ mMgo
ienHW qoN[ AYnw suKwlw qW nhIN nwm imlxw, ik gey qy nwl iml igAw[ iehdy vwsqy kuC krnw
peygw[
gurU dSmyS ipqw, jo dwq 'Sbd gurU' dy kol hY, ieh pMjW ipAwirAW dy rwhIN idMdy ny[
52
AMimRq CkwauNdw ny qy pMj ipAwry iek`Ty ho ky nwm idMdy ny, iek nhIN idMdw[ Pyr sMqW dI
sMgq kro[ sMq Awpxy Awp nUM gurU mhwrwj dy iv`c hI smwA ky rihMdy ny[ Awpxy Awp nUM
v`Krw nhIN rKdy ik AwpxI pUjw krwau, Awp gurU bxy[ auh iehdy iv`c rihMdy ny, ienHW dy
ip`Cy lwauNdy ny[ gurU ikqy cilAw igAw? jy gurU cilAw jwvy iPr ArdwsW ikauN krIey? iPr
qW Ardws swfI AYvyN ho geI, auh qW dUr cilAw igAw[ mhwrwj kihMdy ny, BulyKw nw Kwh-
AMg - 394
jy qYnUM nhIN idsdw, nw shI, koeI g`l nhIN; qUM ivSvwS iv`c qW Aw[ auh qyry nwl
hY, ies ivSvwS iv`c rih[ Pyr boldw hY gurU gMRQ swihb dy rUp dy AMdr - kdy pu`C lE[ jy
koeI gurU dUsrw hY, ds l`K auhdw follower (mMnx vwlw) hov;y iek vwrI qW twiem iml jweygw,
muV ky qW swrI izMdgI twiem nhIN imldw drSn krnw dw[ Pyr auh kihMdy ny, swfIAW pusqkW
pVHo[ iPr ieh ijhVI p`kI bwxI hY - sRI gurU gRMQ swihb dI, iehI ikauN nw pVHI jwvy[ ikauN
Gr C`ifAw jwvy[ so ies qrHW nwm dI dwq gurU dy kol huMdI hY-
AMg - 649
kihMdy, swnUM qW imly hoey ny[ nhIN BweI, imilAw hoieAw vI, imilAw hoieAw nhIN[
swfy AMdr pVdw ipAw hoieAw hY[ AsIN smJ nhIN rhy Sbd gurU nUM ik kI hY? gurU dy nwl
swfI sWJ nhIN pY rhI, kdy ipAwr nhIN Aw irhw, kdy ihrdy dy AMdr iK`c nhIN peI ikauNik
AMdroN gumr`T ijhw hoieAw hoieAw hY[ AMdroN qwr qoVI hoeI hY[ qwr joV lE, g`l bx jweygI[
ijnHW ny dyiKAw hY, bwxI krMt mwrdI hY, krMt AwauNdI hY - sih nhIN skdw AMdr[ ijnHW ny
bwxI dI krMt KwDI hY, aunHW dw ies qrHW Purmwn hY -
AMg - 1374
ie`ko bwx mwirAw pUry gurU ny - 'auT rwm ky, khu rwm'; bhuqIAW g`lW nhIN sI ikauNik
auQy jigAwsU ho ky AwieAw sI[ AsIN nhIN jigAwsU bxdy[ 1430 pMny ivcoN bwx lgdy ny[
AsIN JUT dI sMjoA pihn ky AwauNdy hW, iek nhIN l`gx idMdy - AsIN cwhuMdy nhIN[ so ieh
Prk hY swfw[ gurU qW pUrw hY, n`Tx dI loV nhIN - jd jIA krdw hY, iml lE[ mhwrwj
kihMdy-
53
ipqw mhwrwj jI dy pws mwqw jIqo jI swfy Bly vwsqy hwzr hoey qy mhwrwj kol bynqI krI,
''mhwrwj! gurU nwnk dy Gr 'nwm' pRDwn hY qy ikrpw krky nwm dy bwry, nwm dI koeI jugq,
iks qrHW dy nwl nwm jipAw jWdw hY - ikrpw krky d`so, PurmwE Awp['' mhwrwj kihx l`gy,
''TIk hY, qusIN jwxdy ho, pr sMswr dw kilAwx ho jweygw['' gurU mhwrwj ny iqMn g`lW d`sIAW
ijhVIAW AwpW ipClI vwrI ivcwr krI sI[
pihlI ieh ik vwihgurU bwry zrUr pCwx hoxI cwhIdI hY[ jy swnUM pRmySr dI pCwx
hI nhIN hY ik auh ikho ijhw hY, kI swfy nwl sbMD hY qy swfy v`l auhdI ikho ijhI idRStI
hY qy auhnUM imlxw ikauN zrUrI hY; EnW icr sbMD nhIN juiVAw krdw, ikauNik bMdw ihqdwr hY
- bMinHAw hoieAw hY[ pirvwr ivc ihq nwl bMinHAw quirAw iPrdw hY, kmweIAW krdw hY[ ihq,
AMdr bhuq gihrw hY ik jd mYN bu~Fw ho jwaUNgw qW myry b`cy mYnUM sMBwlx[ kdy A`j qweIN pUrw
hoieAw hY ieh kMm? koeI hI iksmq vwlw bMdw hY - BwgW vwlw purS, ijhnUM b`cy sMBwl lYx,
nhIN qW iek kony ibTw idMdy ny iek eyQy bYTw rih[ nw dvweI, nw koeI g`lbwq, nw pYsy tky
nUM h`Q - sB kuC Ku`s jWdw hY[ lyikn ihq dy nwl auh ikMny kMm krdw hY - jvwrnI dy
AMdr[ QoVHw ijhw vI im`Tw ho ky bol dyvy b`cw, swrIAW glqIAW ausy vyly muAwP kr idMdw hY
ikauNik ihq hY[ pRmySr nwl swfw ihq nhIN bxdw, ipAwr nhIN pYMdw[ so pihlW vwihgurU dw
ipAwr ihrdy iv`c hovy, auhdy bwry smJo[
dUsrI ieh hY ik gurU dy auqy 100% ivSvwS hoxw cwhIdw hY ik ieh qW Awp hI
Akwl purK hY-
AMg - 864
AMg - 442
so qIsrI hoieAw krdI hy - nwm dI mihmw auqy ivSvwS[ so mihmw dy bwry bynqI
kIqI sI ik gurU nwnk pwqSwh ny swlsrwie jOhrI qoN lwl dI prK krvw ky mrdwny nUM
smJwieAw sI ik mrdwinAW! dyK, qUM lwl sbzI ProS nUM idKwieAw, auhny do mUlIAW mul
` pwieAw;
hlvweI nUM idKwieAw, auh kihMdw hY, A`D syr miTAweI lY jw; bjwj nUM idKwieAw, auh kihMdw
do gz k`pVw lY jw; Axjwx jOhrI nUM idKwieAw, auh kihMdw hY ds rupey lY jw; dUsry EduM
cMgy nUM idKwieAw, auh kihMdy so rupey lY jw; qy jd pUrw kdrdwn iml igAw, auh kihMdw hY,
BweI mrdwinAW! iehdw qW mu`l hI koeI nhIN - ieh qW Amu`l vsqU hY[ smJw id`qw ik ies
qrHW dy nwl sMSwr kdr nhIN krdw nwm dI - jwxdw nhIN hY -
AMg - 81
kbIr swihb nrwz ho gey mwqw loeI qy, ies g`l qoN ik qYN iqMn vwr 'rwm' ikauN
khwieAw[ rog qW iek vwrI kihx nwl hI ht jwxw sI[ kihMdy, ivSvwS nhIN AwieAw?
54
AMg - 484
myry idn ivcoN qyrI kdr-kImq jWdI rhI; qYnUM rwm qy ivSvwS nhIN[ AYnw ssqw
rwm lw id`qw[ bynqI krI, ''pwqSwh! pihlW 'rwm' qW mYN aunHW pwpW nUM jwlx vwsqy khwieAw
sI ijhiVAW dw Pl, iehnUM ibmwrI l`gI -
AMg - 1256
dUsrI vwr mYN iehdI ibmwrI nUM dUr krn vwsqy 'rwm' khwieAw[ qIsrI vwrI 'rwm'
mYN iehnUM gurmMqr iv`c idqw ik muV ky buirAweIAW iv`c Pyr nw pY jwvy['' so iqMn vwrI vI
rwm kihxw aunHW nUM cMgw n ligAw[ AYfI kImqI cIz hY nwm[ so swrIAW ieCwvW, vwSnwvW
pUrIAw krn nUM jy koeI cIz smr`Q hY qW auh kyvl pRmySr dw nw AY -
AMg - 263
swrIAW ieCwvW, jy koeI ie`ko cIz pUrI kr skdI hY qW auh pRmySr dw nwm jpx
krky hY[ jy iehdI kImq au~qy, mihmw au~qy swfw ivSvwS nhIN AwauNdw, qW Pyr g`l A`gy ikvyN
c`lygI[ nwm dI mihmw pu`Co sMqW nUM -
AMg - 265
AMg - 4
swry hI aus dy nwm ny[ jo mMqr smr`Q gurU qoN pRwpq ho igAw, auh mMqr qYnUM qwr
dyvygw[ ijs vI byVI iv`c koeI bYT igAw - svwl ieh huMdw hY ik aus byVI dw jo mlwh hY,
ie`k qW auhdy h`Q pUry swbq hoxy cwhIdy ny; dUsrw ieh hY ik aus dy nyqr dUr q`k dyKx
vwly hoxy cwhIdy ny; qIsrw ieh hY ik auhdy AMdr AnuBv hoxw cwhIdw hY[
h`Q ies krky swbq hoxy cwhIdy ny ik auh byVI nUM c`pU clw ky kMFy lw dyvy[ AnuBv
ies vwsqy hoxw cwhIdw hY ik BMvr Aw irhw hY, GuMmx GyrI Aw rhI hY, AYQoN mYN byVI bcw
55
ky iks qrHW lMGwvW; lihrW auT rhIAw ny, byVI nUM iks ruK pwvy ik byVI iv`c pwxI nw pY
jwvy[ auhdI idRStI AYsI hoxI cwhIdI hY ik kMFw ik`Qy ku hY, ij`Qy p`Qr nw hovy, ij`Qy Awrwm
dy nwl mYN byVI nUM kMFy lw dyvW[ kihMdy, byVIAW swrIAW hI lMGw idMdIAW ny[ mhwrwj ny ies
qrHW Purmwn kirAw hY -
AMg - 1082
so ijMny vI nwm ny - swirAW qoN AsIN bilhwr jWdy hW[ ies vwsqy jo vI nwm gurU
qoN pRwpq ho igAw, auhdy au~qy ivSvwS r`Ko BweI[ bMdy foldy ny ik auh nwm jy mYnUM iml jwey
qW mYN qr jwvW[ jo nwm gurU ny qYnUM dy idqw, auh qYnUM qwrn nUM smr`Q hY - smr`Q gurU dw
id`qw hoieAw nwm hY[ ieh bVI confusion (aulJx) hY A`j[ kihMd,y jy Plwxy QW qoN nwm leIey
qW qwr idMdw hY; AOh nwm lY leIey; koeI kihMdw, 'sohM' nwm lY leIey.............[ TIk hY, 'sohM'
nwm hY -
AMg - 1093
dsm duAwr dw nwm hY pr ieh nwm ijsnUM pRwpq hY, itko aus QW dy au~qy[ iksy nUM
'A`lw' imilAw, iksy nUM 'Kudw' imilAw, iksy nUM 'hry rwm' imilAw - jo nwm imilAw hY, auh hI
nwm TIk hY - swry hI nwm ny[ so jo vI nwm pRwpq ho igAw, aus 'qy Brosw r`Ko[
AYsI swKI AwauNdI hY ik ie`k mhwqmw sI, aunHW dy pws ie`k pRymI AwieAw - is`Dw,
swDwrx bMdw sI[ swDwrx auh huMdw hY ijs dy mn dy AMdr qrk nw hovy, cMclqweI nw hovy,
kuqrkW nw hox[ AYsw bMdw CyqI lMG jWdw hY - Bgq 'DMny' vrgw[ ijhVw clwk hY, aus bMdy nUM
bVI dyr lgdI hY ikauNik auhdw mn pihlW mYdwn nhIN bxdw[ it`by toey FwhuMx nUM ikMnw icr
l`gygw - it`by toey Brn nUM[ it`by FwhuMxy ny, toey Brny ny; ikMnIAw auhdy AMdr mnOqW ny, ikMnIAw
ikqwbW pVHIAW ny ijs dy nwl auhdy AMdr v`fy-v`fy it`ly ausry KVHy ny[ kI krygw, auhdI qW
SrDw hI nhI b`JdI[ so auh pRymI bVw is`Dw sI[ sMqW dy kol Aw igAw[ Awm suBwA hY, sMqW
56
57
''d`so mhwrwj[''
mhwqmw kihMdy, ''pSUAW dI syvw kro, ienHW dy Kur gohy nwl nw ilbVx dyeIN, gohy 'qy
nw koeI pSU bYTy[ ieh syvw qUM kirAw kr, p`Ty pwaux vwly dI mdd kirAw kr[ so jdoN qUM
nwm dy kwbl ho jwvyNgw, qYnUM AsIN Awpy bulw lvWgy['' A`T swl lMG gey, id rwq syvw krdw
hY[ mhwqmw bVy pRsMn ny ik AYsw pRymI AwieAw hY; kdy nhIN dyiKAw ik pSUAW dy KurW iv`c
gohw PisAw hovy[ hr vkq swvDwn rihMdw hY ieh qW myry gurU dy pSU ny, qy hukm vjwauNdw
hY[ A`T swl lMGx qoN bwAd ie`k idn mn 'c iKAwl AwieAw ik ikqy gurU jI Bu`l nw gey
hox, mYnUM Ajy q`k qW kuC nhIN pRwpq hoieAw[ syvw krdy krdy kI huMdw hY - mn inrml ho
jWdw hY -
AMg - 639
sMqW dI sBw dy ivc Aw ky jdoN mn nUM mWjdw hW - syvw dy nwl, ijMny ijMny brqn
ilSkwauNdy hW, EnW hI mn ilSkdw jWdw hY[
gurU dSmyS ipqw ny BweI mnI isMG nUM hukm id`qw, ''purKw! qUM jw ky brqn mWijAw
kr[ ijMny pRym dy nwl brqn cmkweyNgw, EnI hI qyrI bu`DI inrml hovygI['' Pyr ik`Qy phuMc
gey Awp, ik`fy v`fy ivdvwn hoey ny[
so iesy qrHW 'krm, aupwSnw, igAwn, ivigAwn' cwr AvsQw rUhwnI mwrg dIAW hoieAw
krdIAW ny[ pihlW krm huMdw hY - ieh syvw dy nwl, bwxI pVHn dy nwl, nyk kMm krn dy
nwl, burweIAW qoN rok pw ky mn dI mYl lihMdI hY[ Pyr nwm dI vwrI Aw jWdI hY - aupwSnw
dI, Pyr auhdy bwAd igAwn dI vwrI AwauNdI hY[
so ies qrHW krdy-krdy aus pRymI nUM A`T swl lMG gey[ bhuq ipAwr nwl syvw krdw
hY, kdy iSkwieq nhIN krdw[ jo iml jWdw hY, auh Kw ky Sukr krdw hY[ ijQy r`Kdy ny, auQy
hI rihMdw hY[ A`T swl lMG gey qy mn inrml ho igAw[ A`j mn iv`c iKAwl AwieAw ik
mhWpurSW nUM bynqI krky Xwd krweIey[ jw ky nmskwr krI[ kihMdy, ''d`so, kI mnorQ hY?''
kihMdw, `''mhwrwj! Awp dw Purmwn sI ik qUM syvw kr, Pyr qYnUM AsIN nwm dyvWgy['' kihMdy, ''ieauN
kr, nwm AMimRq vyly idqw jWdw hY[ AsIN A`T vjy ivhly hovWgy Awpxy Bjn bMdgI qoN, qUM aus
vyly Aw jwvIN, pRymIAW['' bhuq mhwqmw AMimRq vyly nwm idMdy ny[ so aus vyly jdoN AwieAw qW
rwq nUM hI sunyhw Aw igAw - mhwqmw nUM ik k`lH nUM ieQoN dy rwjy ny drSn krn Awauxw hY Awp iejwzq idE[ mhwqmw kihMdy, ''TIk hY, A`T vjy Aw jwvy, swFy A`T Aw jwvy, nON vjy Aw
jwvy['' so hukm lY ilAw ik mhwrwj! Agr Awp AwigAw idE qy gusqwKI nw hovy qW AsIN
EQy glIcy ivCw dyeIey qW ik Awrwm nwl rwjw vI bYT jwvy, rwxIAw vI nwl hoxgIAW, bYT
jwx[ Awp jwxdy hI ho ik aunHW dy k`pVy bVy kImqI huMdy ny, qy Awp qW sP qy hI bYT jWdy
ho, AsIN BuMjy hI bYT jWdy hW[ pr aunHW dw hukm hI AYsw hY, swnUM bjwauxw pYNdw hY - ikqy
swfy 'qy nwrwz nw ho jwx[ mhwqmw kihMdy, ''koeI g`l nhIN['' aunHW ny glIcy ivCw id`qy[
AYDr ieh pRymI, jd A`T ku v`jx l`gy, AMdwzy nwl ihswb lwieAw - sUrj v`l dyK
58
ky, qy kihx ligAw ik mhWpurSW ny qW mYnUM bulwieAw sI - A`T vjy[ ieh ausy vyly auT ky
dOV ky jwx ligAw, qy EDroN rwjy dw vI Awaux dw twiem ho igAw[ mhwqmw AwpxI kutIAw
dy drvwzy iv`c KVHy ny[ swhmxy aunHW dy Carpet (glIcw) iviCAw hoieAw hY, AMdr vI glIcw
iviCAw hoieAw hY qy ieh pRymI dOiVAw AwauNdw hY[ dyiKAw mhwqmw ny k dOiVAw Aw irhw hY,
qy iDAwn kIqw ik iehdy qW pYr gohy nwl ilbVy hoey ny[ ijs vkq auhny Aw ky kwrpYt qy
pYr r`Kxw cwihAw, aus vyly mhwqmw dy mu`K qoN inkilAw, prHy-prHy-prHy-prHy-prHy-prHy[' auQy hI
m`Qw tyk idqw - 'prHy-prHy-prHy-prHy-prHy-prHy' jpxw SurU kr id`qw, idn rwq ie`k kr id`qw,
pUrI SrDw nwl auhdw iDAwn Drdw hY -
Akwl ausqiq
hr vkq iDAwn rKdw hY[ siqsMg krdw sI, pqw sI ik vwihgurU myry nwl hY ijs
dw mYN nwm lYNdw hW[
smW lMGdw giAw[ nwm iv`c is`DI hoieAw krdI hY[ ijhdw nwm lYNdy hW, auhdy iv`c
nwmI vsdw hY[ 'vwihgurU' mMqr hY, iehdy iv`c hI vwihgurU vsdw hY[ ieh aunHW nUM idsdw hY
ijhVy bMdgI krky vwihgurU A`Kr qoN ipCly pwsy lMG jWdy ny - pwr kr jWdy ny-
AMg - 340
ieh qW iKr jwxgy A`Kr[ ijhVw nw iKrn vwlw hY, auh iehdy ipCly pwsy KVHw hY,
auh SkqI rUp hY[ inhcy iv`c vs jweygw, Pyr pRmySr dw ho jweIdw hY[ AYsI hI AvsQw
ies pRymI dI ho geI[ pRmySr dy iv`c rihxw SurU kr id`qw[ Ajy igAwn dI pRwpqI nhIN hoeI[
so A`j mhwqmw ny bulwieAw, kihx l`gy, ''pRymIAW! 40 mIl dy auqy ie`k swfw pRymI hY,
qUM auQy jwh[ auQy jw ky ieh ic`TI dw jvwb lY ky Aw['' jvwb ilAwaux vwsqy iqAwr ho irhw
hY qy mn 'c Purnw Aw igAw ik ikqy AYsw nw hovy, myrI nwm dI ilv l`gI hoeI t`ut jwvy[
ikauNik nwm dI jy ilv tu`t jwvy qW iblkul AYsI hI AvsQw huMdI hY, ijvyN Purmwn kIqw hY
-
AMg - 708
AMg - 9
iKAwl Aw igAw, ikqy ilv nw tu`t jwvy[ iekWq-psMd sI, hr vkq pRBU dy nwm nwl
juiVAw rihMdw sI[ so AMdr Purnw hoieAw ik pRmySr hr vkq ieMqzwr krdw hY ik ijhVy
myry nwl AByd AvsQw dy mhwqmw hr vkq juVy rihMdy ny, aunHW dy kMm krn dw ikqy mOkw
59
AMg - 403
'qqkwl' kihMdy ny Immediately; ausy vyly g`l ho jWdI hY[ swhmxy Aw gey pRB,U kihMd,y
''pRymIAW! kI g`l hY?'' kihMdw, ''pCwixAw nhIN[ ieh ic`TI lY ky jwxI hY, mYnUM fr lgdw hY ik
ikqy myrI nwm dI ilv nw t`ut jwvy['' kihMdy, ''ilAw, mYN huxy hI ilAw idMdw hW['' jvwb ilAw
ky dy id`qw pMjW imMtW iv`c, qy kihMdw, ''lY, sMqW nUM dy Aw['' EQoN ivdw ho ky Aw igAw[ jd
mhwqmw kol dubwrw AwieAw, kihMdw ''mhwrwj! mYN jvwb lY AwieAw hW[''
hYrwn huMdy ny ik ieh bMdw ikho ijhw hY[ kihx l`gy ''auh qW 40 mIl qy hY?''
''hW jI, auQoN hI ilAWdw hY[''
''qUM igAw sI?''
''nw[''
''kOx ilAwieAw hY?''
''prHy-prHy[''
hYrwn ho gey, ieh prHy-prHy kI kihMdw hY[ Pyr ic`TI PV leI, smJ gey ik koeI
kOqk vrq igAw hY[ Awp ArwDnw iv`c juV gey[ pRBU nUM ArwiDAw, lIn ho gey Aqy pRBU nUM
bynqI kIqI ''hy pRBU! ieh kI kOqk hY?''
''ieh mYN hI jvwb ilAw ky id`qw hY[''
''ieh prHy-prHy kihMdw hY[''
''bulw ky pu`C lY[''
aus pRymI nUM bulw ilAw qy kihx l`gy ''ieh prHy-prHy kI hY?''
60
AMg - 599
so jo vI nwm pRwpq ho igAw - iehdy iv`c nwvW dIAW igxqIAW imxqIAW krnIAW,
ieh AwdmI fwvWfol ho jwieAw krdw hY[ iksy ny kih id`qw ik auh nwm TIk hY jI, iksy ny
kih id`qw - ieh nwm TIk hY, AOh nwm jpy qy pwr auqwrw hoaU[ iksy qoN nhIN hoxw, ieh
swrI quhwfI SrDw Bwvnw hY qy quhwfI lgn hY ijhny pwr lMGwauxw hY[ mhwqmw ny nwm dyxw
hY, ikRpw krnI hY, pr Agly pwsy vI koeI cIz cwhIdI hY - sWBx vwsqy[ rihqW dy iv`c
pUrw hoxw cwhIdw hY[
so mhwrwj kihx l`gy ik nwm qy, mMqr qy - jo gurU qoN imilAw hY, aus auqy ivSvwS
hovy[ dUsrw ieh huMdw hY ik gurU dy bcnW qy ivSvwS hoxw cwhIdw hY[ jd q`k gurU dy bcnW
qy ivSvwS nhIN hY, EnI dyr q`k iPlOsPIAW, ikqwbW pVH ky - pVH lE ijMnIAW pVHnIAW ny;
ArQ pVHny ny pVH lE; jo kuC krnw hY kr lE - jdoN q`k gurU dw aupdyS nhIN kmwieAw
jWdw, EnIN dyr q`k pwr nhIN lMGdw[ ies qrHW Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
61
AMg - 669
gwauNdy suxdy qW swry hI hW AwpW, pr 'gwivAw suixAw iqn kw hir Qwie pwvY ijn
siqgur kI AwigAw siq siq kir mwnI[' jy AwigAw hI nhIN mMnxI, iPr qW g`l AgwhW c`ldI
nhIN - eyQy hI tu`t jWdI hY[ AsIN mn dy is`K hW, gurU dy is`K nhIN, qy mn dw is`K hox
krky 'mnmuK' khwauNdy hW[ jy gurU dy hoeIey qW 'gurmuK' khweIey[ Pyr SrwbW ikauN pIeIey jy
gurU dy is`K hoeIey[ kys r`Kx nwl qW is`KI nhIN imldI, nwEN 'isMG' Drw ky is`KI nhIN imldI[
is`KI qW ijMnI dyr q`k is`K krm nhIN krdw, EnI dyr q`k is`K koeI ikvyN bx igAw? mhwrwj
qW kihMdy ny ik -
AMg - 283
pihlW AiBmwn C`f dy[ jy qyry iv`c AiBmwn hY, nwm qyry ihrdy iv`c PlIBUq nhIN
hoxw[ AiBmwn kwhdw huMdw hY[ Cy iksm dy AiBmwn ny moty-moty, qy koeI nhIN ienHW qoN bc
skdw; ienHW nUM mhwrwj ny 'T`g ikhw hY - 'T`g' qy swnUM warning (icqwvnI) idMdy ny -
Dwrnw -
AMg - 1288
kihMdy, koeI nhIN bicAw ienHW qoN, swirAW nUM T`g idqw ienHW ny[ iek-iek dy iv`c
ikMnI-ikMnI qwkq hY[
bwbw PrId jI qury jw rhy ny qy jWdy-jWdy ie`k cIk suxI - Awp ny[ Awp dw ie`k
kdm A`gy nw auT sikAw; bVI drdnwk cIk suxweI idqI[ Awp KVHy ho gey drvwzy dy kol
jw ky - drvwzw AMdroN bMd hY[ dsqk id`qI, kwPI smyN qoN bwAd drvwzw Ku`ilHAw[ kI dyKdy
ny ik iek bIbI; nyqr lwl hoey pey ny, ichry dw rMg bdilAw ipAw hY, qy h`Q iv`c hMtr
hY[ ''bytI! kI g`l hY? eyQy kOx hY AYny drd dy AMdr ijhny cIk mwrI hY[ swQoN sih nhIN
hoeI['' kihx l`gI, ''drvyS sweIN! ieh igRhsqIAW dy Gr ny[ qusIN kI lYxw hY? qusIN jw ky
'A`lw-A`lw' kro, qsbI Pyro; ienHW g`lW iv`c pYx dI loV nhIN[''
kihMdy, ''bytw! koeI du`K hovy qW invwirAw jw skdw hY, koeI ivGn hovy qW k`itAw jw
skdw hY - d`s qW shI?''
62
kihx l`gI, ''bwbw jI! qUM ie`k vysvw dy Gr A`gy KVHw hYN[ eyQy husn dw sOdw huMdw
hY qy qUM swD sMq hYN, qyrw eyQy KVHnw hI qYnUM klMkq krdw hY['' ''bytI! d`s qW shIN, g`l kI
AY?''
kihMdI, ''kI g`l hoxI AYN, ieh AsIN k`jlw pwauNdy hW qW ik suhxw l`gIey qy gwhk
dw mn itky[ ieh myrI golI ny k`jlw rgiVAw hY, surmw rgiVAw hY; motw rih igAw QoVHw[
ieh mYN pwieAw qy ijhVI mYN Dwr bxweI sI - nyqrW dy AMdr, auh pwxI bih ky iP`kI pY
geI[ ies krky m`q dyx vwsqy hMtr nwl iehnUM mYN ku`t rhI sI[''
PrId jI kihx l`gy ik bytI! ieh srIr qW irhw nhIN krdw, ikauNik iehdIAW iqMn
AvsQw ny -
AMg - 1428
pihlI bcpn huMdw hY[ bcpn nUM juAwnI Kw jWdI hY, nW-inSwn nhIN bcpn dw rihMdw;
juAwnI nUM Aw ky buFypw Kw jWdw hY[ bMdw locdw hY ik muV ky juAwn ho jwvW, ikhVy ivtwimn
KWvW, ikhVw rMg bwzwr 'coN KrId ky dwVHI nUM lwvW, ikhVw rMg isr nUM lwvW - DOly n nzr
Awaux[ nhIN AwauNdI juAwnI muV ky - ieko vwrI AwauNdI hY[ juAwnI qy mwpy dubwrw nhIN imilAw
krdy[ lMG geI so lMG geI[ gurU mhwrwj kihMdy, iehdw kwhdw mwx hY[ ieh srIr qW 'ieqnw ku lwgY Tnkw' - AYnw vI nhIN sih skdw[ hux iehdy ivc hY kI? ikhVy BulyKy dy
iv`c pY geI bIbI qUM?
AMg - 374
dyh AiDAws ho igAw[ ieh qW iek pqly ijhy plwstk dI qih dy ivc ivStw ipAw hY,
mUqr ipAw hY, mYl peI AY[ swFy iqMn kroV rom hY, ijnHW ivcoN hr vkq mYl inkldI hY[
iehdI suh`px kwhdI hY, iehny hI T`g ilAw qYnUM - T`g ny[ jobn vwly T`g ny T`g ilAw
qYnUM[ ieh jobn sdw nhIN kwiem rihxw - ieh lMG jWdw hY[
vysvw kihx l`gI, ''bwbw! qUM Awpxy pY[ ieh aupdyS iksy siqsMgI nUM dyeIN, ieh mYnUM
nhIN BwauNdw ikauNik ijQy qUM KVHw hYN, ieh aupdyS lYx vwlI QW nhIN hY, ieh qW pYisAW dw QW
hY - pYsy lYxy ny mYN, pYsy kmwauxy ny, guzwrw myrw, qW hoxw hY[ jwE qusIN, AwpxI drvySI ikqy
hor idKwE[''
bwbw PrId jI qur gey[ smW lMGdw igAw[ A`j bhuq swry murIdW dy nwl qury Aw rhy
ny[ JwV ny - kbrsqwn dy AMdr; iek sMGxw JwV hY - QoVHw au~cw hY[ kI dyKdy ny - auhdy
aupr iek KopVI peI hY qy A`KW dy ivcoN Coty-Coty b`cy cuMJW k`F-k`F ky dyK rhy ny - AwlHxw
bxwieAw hoieAw hY ivc[ ijho ijhw beIey icVI dw AwlHxw huMdw hY, auho ijhW AwlHxw bixAw
hoieAw hY[ ausy vyly AMqr iDAwn ho gey, vwicAw BUqkwl ik kOx hY? dyiKAw, qW auh hMtr
vwlI bIbI swmHxy KVHI hY[ husn dI qwrIP kr rhI hY, auhnUM kwiem r`Kxw cwhuMdI hY[ bjd
iv`c Aw gey[ aus vyly bjd iv`c Aw ky Awp dy mu`K qoN ies qrHW Purmwn hoieAw -
63
AMg - 1378
murId kihx l`g,y ''murSd! ieh isjdw iks vwsqy Awp ny kIqw?'' kihx l`g,y ''pRm
y IEN!
ie`k idn AsIN Aw rhy sI[ ieh bIbI, AwpxI ie`k nOkrwxI nUM ies vwsqy by-rihmI nwl ku`t
rhI sI ik myrI k`jl dI ryK Krwb ho geI, pwxI inkl AwieAw myrIAW A`KW ivcoN - surmy
dI Dwr Krwb ho geI[ AsIN A`lw qwlw dI, byAMq kudrq nUM dyK ky isjdw kr rhy hW[ hy
A`lw qwlw! auhI KopVI hY qy A`j kI hoieAw ik iehdy iv`c pMCIAW ny AwlHxy pwey hoey ny;
Coty-Coty b`cy A`KW ivcoN cuMJW k`F-k`F Jwk rhy ny[''
ieh jobn dw AKIr hoieAw krdw hY[ PrId jI kihMdy ny ik -
AMg - 1379
mYN nhIN frdw, jy myrI ipAwry nwloN pRIq nw jwvy, jobn jWdw hY jwx dy -
AMg - 1379
ikMny hI jobn su`k gey[ pRIq qW su`ikAw nhIN krdI, pRIq sdw irhw krdI hY[ so,
'T`g' hY - ieh vI[
AMg - 1288
jwq vI T`g hY, pYsw-tkw vI T`g hY, AwdmI nUM polute (mlIn) kr idMdw hY[ bhuqw
pYsw bYNk iv`c jmHW hY, iksy nwl g`l hI nhIN krdw[
gurU mhwrwj ie`k bhuq v`fy DnI kol cly gey ijs ny Awpxw audyS pYsw joVnw hI
r`iKAw sI[ EQy jw ky rwj dy iv`c hwl dyiKAw qy lokW qoN pu`Cx l`gy''ieh iks dw rwj hY?''
kwrUM dw rwj hY - kwrUM bwdSwh dw[''
''AYnU Ksqw hwlq ikauN hY?''
ieh Fwrs dI bwq hY - ierwn dI[ kihMdy, mhwrwj! koeI vI is`kw srkUlySn ivc
nhIN AwauNdw qy AYnI mwVI g`l hY ik bhuq by-rihm bwdSwh hY[ iek vwr iehdy AmIrW vjIrW
ny ieh g`l khI ik AsIN is`kw swrw Koh ilAw hY pbilk qoN, hux iksy dy pws nhIN hY[
bwdSwh kihx l`igAw, nhIN hYgw[ ienHW ny ie`k bhuq KUbsUrq vyrvw iek rupey qoN vycxI krky
bwzwr iv`c FMforw iPrw id`qw[ ie`k nO-jvwn b`cw mW dy kol AwieAw qy kihx l`gw ''mwqw! mYN ie`k AOrq KrIdxI hY[''
''bytw! pYsw qW koeI hY nhIN[''
''ie`k ruipAw dyh, nhIN qW mYN mr jwaUNgw[''
''bytw! auh g`l qUM krwaux l`igAw -
64
''drvyS sWeIN! ieh iks qrHW nwl clI jweygI, jd srIr hI nhIN nwl jWdw?''
''kwrUM! ijQy 40 gMj qyry joVy hoey jwxgy, auQy nwl ieh vI r`K leIN[ ieh nhIN jwaU
QoVHI ijhI cIz?''
nyqr KolH idqy qy mhwrwj kihMdy -
nsIhqnwmw
mhwrwj kihMdy, ''ault rsqy iv`c ipAw hoieAw hYN qy prjw dI qUM sMBwl nhIN krdw[
prjw qyrI nUM cor, fwkU lu`t rhy ny; k`pVw aunHW kol nhIN hY, kuC vI nhIN hY[''
so, Dn ho jy, swD sMgiq jI! ies qrHW dy nwl swrI izMdgI AwdmI - kI Cotw, kI
v`fw - Dn dy ip~Cy brbwd kr idMdw hY -
AMg - 1365
l`K kRoV kihMdy ny - 100 Krb ruipAw[ AYny vwly vI jdoN sMswr qoN jWdy ny, nMgy pYrIN
qy KwlI h`Q jWdy ny[ Pyr ieh ik`fw T`g hY, swrI izMdgI prmySr dw nhIN lYx idMdw[
so ies qrHW rwjsI SkqI ikMnI mwVI huMdI hY[ ie`k vwrI AwdmI dy h`Q iv`c Aw jwvy,
l`K bMdw mwrnw pY jwvy - mwmUlI g`l hY - kursI vwsqy mwr idMdw hY[ kRoV mwrnw pY jwvy,
ik`fw hI v`fy qoN v`fw pwp krnw hY jwvy, kr idMdw hY[ ipE nUM mwr id`qw AOrMgzyb ny[ i`k`Qy
ipAw hY ipau? ipAw hY AOrMgzyb dI kYd iv`c[ ipAw hY AOrMgzyb dI kYd iv`c[ grmI dw
mhInw hY qy ijhny v`fy-v`fy kMm kry ny qy irAwieAw dy AMdr byAMq praupkwr dy kMm krky
ipAwisAW nUM pwxI dy vwsqy KUh lvwey qy A`j auh iek G`ut dy vwsqy qrs irhw qy kih
irhw hY ik qUM mYnUM ie`k ipAwlw pwxI dw hor dy dy[ AOrMgzyb ny jvwb id`qw, ''AY bwdSwh!
qyry vwsqy hor pwxI nhIN hY[ qUM ijhVI isAwhI dy nwl ic`TI ilK irhw hYN, iesdy sUP nUM cUs
lY qW ik qyrI ipAws buJ jwvy['' ik`fw v`fw zulm hY - iek pwxI dw ipAwlw nhIN dy sikAw[
Brw nUM kql krw idqw, dUjy Brw dIAW A`KW kFw idqIAW, ikMny pIr mwr id`qy, ikMny swDUAW dw
KUn kr idqw, dUjy Brw dIAW A`KW kFw idqIAW, ikMny pIr mwr idqy, ikMny swDUAW dw KUn kr
idqw[ AKIr jd AMq smW AwieAw, fr irhw; pMDnwmw ilK irhw hY; pu`qrW nUM ic`TI ilK
irhw hY ik AY puqro! mYN izMdgI dy AMdr pwp hI pwp kIqy ny qy mYN iebwdq nhIN kIqI[ bVw
BulyKw mYN KwDw, mYN Cl dy nwl dunIAW dy iv`c nyk bMcw khwauNdw irhw[ hux myrw kI hwl hovygw
jdoN drgwh iv`c jwvWgw? myrI zmIr myry qy lwhnqW pw rhI hY[ ik`fw BulyKw idqw rwjsI
SkqI ny - KwlI h`QIN cilAw igAw[
so ies qrHW dy nwl mwhrwj kihx l`gy ik ieh mwx ijhVw hY, ieh sB qoN v`fI
65
rukwvt hY - Bjn dy rsqy iv`c[ ijs sy AMdr vI mwx hY, auh Bjn dy rsqy nhIN cl
skdw[ ies qrHW pVH lE -
AMg - 1089
mhwrwj kihMdy, ijMny Drm gRMQ ny, ijMny mhWpurS ny, auh ie`ko g`l kihMdy ny ik r`b nUM
jy koeI cIz nhIN BwauNdI - qW auh mwx hoieAw krdw hY[ swD sMgq jI! mwx hI pRmySr dy
imlwp dy AMdr rukwvt hY[ mwx C`f ky hI nwm imldw hY -
AMg - 283
nwm nhIN imldw, jy AiBmwnI hY qW[ AiBmwn dI dUjI Skl 'haumY' huMdI hY, ego huMdI
hY ijhnUM 'AhMBwv' kihMdy ny[ ieh 'mYN' qy 'AiBmwn' ny -
AMg - 1263
AMg - 624
jy vwihgurU dy nwl swfy imlwp dy ivc koeI rukwvt hY qW auh swfw AiBmwn hY[ motw
AiBmwn vI huMdw hY, pqly qoN pqlw AiBmwn vI huMdw hY[
hux smW iejwzq nhIN idMdw [ swry pRymI AnMd swihb qy gur sqoqr ivc bolx dI
Kycl kro[
nnnnnnn
66
3
Swn..............................................[
67
krdw[ ie`k qW ieh ik sMswr quirAw jWdw hY, hr bMdw jwxdw hY ik Plwxw cilAw igAw,
Plwxw cilAw igAw -
AMg - 1381
hY koeI mW jW ipE, v`fIAW aumrW vwly, CotIAW aumrW vwly - dwdy, dwdIAW, pVdwdy,
pVdwdIAW? ikQy cly gey - 'qY pwshu Eie lid gey qUM AjY n pqIxoih]' qyry koloN cly gey,
qyrw Ajy vI mn nhIN pqIijAw ik sMswr iv`c rihxw nhIN hY, eyQoN cly jwxw hY[ rihxw hY
nhIN pr sO virHAW dI ipV bMnHx nUM iqAwr ho jWdw hY -
AMg - 692
ghrIAW kr kr ky inhuMAW pwauNdw hYN, koTIAW pwauNdw hYN hor ienHW nUM vDIAW bxwauNdw
hYN, pwp dI kmweI kr kr ky, DoKy nwl pYsw kmw-kmw ky[ pRymIAW! eyQy hI C`f jwxw hY[
ijhVy bwl b`icAW dy vwsqy qUM kmwauNdw hYN, ieh qW qYnUM buFypy dy AMdr aUeIN jvwb dy idMdy
ny; glq kMm kr irhw hYN, pu`Ty kMm kr irhw hYN[ sMswr qoN jwxw hI jwxw hY; auh Dn iek`Tw
kr, K`t lY, ijhVw qyry nwl cilAw jwaU-
AMg - 264
EQy nwm ny shwieqw krnI hY, hor iksy cIz ny shwieqw nhIN krnI[ AYsw Purmwn hY
-
AMg - 264
ijQy jmdUqW dy dlW dy dl, dl rhy ny, jIv Awqmw nUM duKI kr rhy ny, koeI cIz
sMswr dI - n koTI, nw Ahudy, nw pYsw, koeI nwl nhIN jwxw - 'qh kyvl nwmu sMig qyrY clY['
EQy kyvl nwm ny nwl jwxw hY -
AMg - 264
A`K Jmkx dy smyN qoN vI pMdrvyN ih`sy ijMny QoVy twiem dy AMdr auDwr kr idMdw hY
- AYsw nwm hY[ pihlI cIz qW ieh hY ik sMswr qoN jwxw Bu`ilAw hoieAw hY[ pqw nhIN lgdw
ikauNik ieh illusion (Cl) iv`c Aw igAw, ignorance (Bul
` ) iv`c Aw igAw, Anjwx bx igAw
- piVHAw-iliKAw ho ky, bhuq ikqwbW pVH ky, ifgrIAW lY ky; mhwrwj kihMdy, Pyr vI Anjwx
bixAw ipAw hY -
Dwrnw -
68
AMg - 726
kwrn! ikauN AwdmI Bu`ldw hY? kihMdy, s`cy lwlc iv`c nhIN lgdw, JUTy lwlc iv`c
lgdw hY[ s`cw lwlc auh hY ijhVw ies sMswr qoN jwx qoN bwAd EQy vI swfy nwl cilAw
jwvy[ auh lwlc hY - nwm dw, syvw dw, ismrn dw, siqsMg dw[ bwkI swrIAW ijMnIAW vI
dunIAW dIAW cIzW ny, ieh swrw JUT lwlc hY[ kihMdy, 'JUTY lwlic lwig kY nih mrnu pCwnw['
iesnUM mrn dw pqw nhIN hwlWik aumr lMGdI jWdI hY - 'cyqnw hY qau cyq lY inis idin mY
pRwnI] iCnu iCnu AauD ibhwqu hY PUtY Gt ijau pwnI]' tu`ty hoey GVy dw ijvyN pwxI hr iCn
kqrw-kqrw ho ky inkldw jWdw hY, iesy qrHW ie`k imMt dy AMDr - bYTy AwdmI dy 12 svws
Gt jWdy ny, cldy dy 18 suAws Gt jWdy ny, su`qy pey dy 24 suuAws Gt jWdy ny - inkly qury
jWdy ny[ ijhVw smW inkl igAw, muV ky h`Q nhIN AwauNdw[ iesy qrHW dy nwl iCn-iCn krky
jw irhw hY[ bcpn nUM juAwnI Kw geI, juAwnI nUM buFypw Kw igAw, buFypy dw hr kdm mOq vl
nUM vDdw quirAw jWdw hY[ swmHxy KVHw hY mOq dw twiem - mUMh A`fI KVHw hY lyikn mhwrwj
kihMdy, smJdw nhIN hY -
AMg - 631
mUMh A`ifAw hoieAw hY, AY myry friend (im`qr)! mUMh A`fI KVHw hY kwl -
AMg - 631
auh qW mUMh A`fI KVHw hY, qUM smJx dI koiSS kr, by-smJ hoieAw ipAw hY[ 'iCn
iCn AauD ibhwqu hY PUtY Gt ijau pwnI]' hir gun kwih n gwvhI' ikauN nhIN gwauNdw qUM,
pRmySr dw nwauN ikauN nhIN lYNdw, 'mUrK AigAwnw]' do cIzW AwKIAW ny mhwrwj jI ny ik AYnw
mUrK hYN ik g`l qYnUM smJweIdI hY - qyry nwl jwx vwlI[ bwkI cIzW qW qUM PtwPt smJ
jWdw hYN, pr Awh g`l nhIN qyry smJ pYNdI swrI izMdgI[ swDU, mhWpurS, bwxI hwkW mwr-mwr
kihMdI hY ik Bjn kro, nwm jpo, nwm jpo, nwm jpx vwlw sB qoN v`fw ho jWdw hY, bwdSwh
huMdw hY -
AMg - 749
auhdw s`cw hukm ho jWdw hY, s`cI ausnUM pwqSwhI iml jWdI hY ijhVw s`cy nwl r`iqAw
hoieAw hY[ bwvjUd ies dy, smJdw nhIN hY[ kihMdy, mUrK hY, mUrK nhIN smiJAW krdw, hor
qW swry smJ jwieAw krdy ny[ mUrK nUM jy kho ik qUM Du`py ikauN bYTw hYN, kihMdw, mYN AwpxI
mrzI nwl bYTW, qYnUM kI ies g`l nwl[ mYN AwpxI mrzI nwl ikqy bYTW - Du`py bYTW, CwvyN
bYTW[ AYnI g`l dw auhnUM igAwn nhIN huMdw, ault boilAw krdw hY ik myrw kMm hY, qUM kOx hYN
mq dyx vwlw[ qUM mYnUM ikvyN kihMdw hYN, mYN nwm jpW[ mYN nhIN jpdw[ kihMdy, AYs g`l krky qW
hY mUrK[ AigAwnI ies vwsqy hYN ik ies nUM pqw nhIN ik sMswr qoN jwx qoN bwAd kI myry
nwl Bwxw vrqxw hY -
69
AMg - 471
AMg - 450
kihMdy, sMswr qy Awaux dw kI Pwiedw sI aunHW dw? koeI kwrn qW d`so, kwhdy vwsqy
Awey ny? kUV kmwaux vwsqy, kUV iek`Tw krn vwsqy, kUV dI izMdgI ibqwaux vwsqy Awey ny?
bxy iPrn Awpxy Awp iv`c ik mYN Plwxw, mYN iDmkw, myrI AYnI jwiedwd hY, myrw AYfw pirvwr
hY[ mhwrwj kihMdy, sB ivArQ hY, kuC nhIn hY, sB C`f ky cly jwxw hY, kuC nhIN irhw
krdw[ nw muV ky koeI sMprk hovy, nw koeI vwsqw hY; ijnHW dw vwsqy pwp krdw hY, nw aunHW
nwl koeI sbMD rihMdw hY[ so ies qrHW dw hwl hY[ mhwrwj kihMd,y aunwH dy Awaux dw kI Pwiedw
hY - iehu mwxs jnmu dulMBu hY nwm ibnw ibrQw sBu jwey] huix vqY hirnwmu n bIijE AgY
BuKw ikAw Kwey]mnmuKw no iPir jnmu hY nwnk hir Bwey]' so, ies qrHW dy nwl mhwrwj kihMdy,
pqw nhIn hY iehnUM ik mn dy ip`Cy lgx vwlw purS ijhVw hY -
70
Awpxy pqI nUM mYN prmySr v`l lwvW ikauNik suBwA cMgw hY, nyk hY, irAwieAw dy kMm vI krdw
hY pr nwm nw jpx krky ieh krm isPr huMdy ny[ cwhy 50 zIro lw lE; jd qWeI eykw
nhIN lgdw, koeI rkm nhIN bxdI qy dUsry, ienHW nUM jm lu`t ilAw krdy ny -
AMg - 747
qy mYN iehnUM prmySr dy nwl v`l lwvW[ hr vkq swKIAW suxwieAw kry, SwsqrW dI
ivcwr suxwieAw kry, siqsMg qy jw ky cMgy mhWpurSW dy pRvcn suxwieAw kry[ bolxw bhuq
suhxw AwauNdw sI, mMqk bVI sI; rwjw convince ho ky kih idAw kry ik cMgw, qUM mYnUM svyry
auTwieAw kr[ pihlW mYN svyry auTx dI Awdq pwvW, Pyr mYN iksy mhWpurS qoN jw ky nwm
lvWgw[ nwm dI dwq pRwpq krky Pyr mYN imhnq krWgw[ jd AMimRq vylw hoieAw kry - rwjw
lyt sONdw sI; nINd cVH jwxI, hUM hW krnI qy k`pVw lY ky sON jwxw[ iesy qrHW iek, do cwr
swl nhIN, Cy swl lMG gey lgwqwr[
iek idn rwxI ny ikhw, ''rwjn! Cy swl lMG gey, mYN jgwaux qoN nhIN htdI, qusIN
mYnUM kihx qoN nhIN htdy qy svyry qusIN k`pVw lY ky pY jWdy ho[ ieh qW mUrKW vwlI g`l hY[
muAwP krnw mYnUM, mUMh ivcoN inkl geI g`l['' rwjw auT ky bYT igAw[ kihMdw, ''mYN mUrK hW?''
kihMdI, ''ijhVw Awpxw Blw qy burw nw ivcwr skdw hovy, auhnUM ieh sMSwr iesy qrHW hI kihMdw
hY ik auh mUrK huMdw hY['' dUsrw idn ho igAw, Prime Minister (pRDwn mMqrI) bulw ilAw qy
kihx l`igAw, ''myry rwj dy AMdr ikMny ku mUrK ny?'' kihMdw, ''mhwrwj! koeI ihswb-ikqwb hY
ies dw? swrw sMswr hI mUrKW dw hY[''
pr mhwrwj qW kihMdy, mUrKW dw hI nhIN, hlikAW hoieAW dw sMswr hY, pwglW dw
sMswr hY[ mUrK dw qW Ajy hyTlw drjw hY, pwgl dw ies qoN vI auprlw drjw hY ijhnUM nw
Awpxw pqw, nw hI iksy dw pqw -
AMg - 643
mhwrwj kihMdy, kmlw hoieAw iPrdw hY, pwgl hoieAw iPrdw hY ikauNik nwm, iehdy
AMdr prm SWqI dyx vwlw jo hY, auhnUM C`f ky -
AMg - 293
kihMdy, AYnw AnMd hY ijhVw d`isAw hI nhIN jw skdw[ AwdmI dy AMdr ieh rs
prIpUrn hY -
AMg - 644
ijhVw bMdgI nhIN krdw, nwm nhIN jpdw, He is a mad man - pwgl hY auh[ sMswr
hI pwgl Kwnw hY[ koeI-koeI ivrlw hY ijhnUM hoS-hvws hY, bwkI qW sB suqy pey ny -
71
AMg - 920
so, ieh kihx l`igAw ''mhwrwj! ieh qW sMswr mUrKW dw hI hY pr Awp dw mMqv?''
''nhIN, ijnHW nUM lok kihMdy ny[''
''mhwrwj! Pyr ilstW bxw lYNdy hW[''
''hW, ilstW myry pyS kro - jldI qoN jldI[''
ilstW bx geIAW motIAW-motIAW qy swrw iek`T kr ilAw[ aus qoN bwAd rwjw vI
Aw igAw[ kihMdw ik isAwxy bMdy AwpxIAW sBw suswietIAW bxwauNdy ny; iksy ny koeI nwauN r`iKAw
hY, iksy ny koeI r`iKAw hY[ pulItIkl bMdy AwpxIAW suswietIAW bxwauNdy ny qy rjo guxI bMdy,
vpwrI bMdy AwpxIAW sBw-suswietIAW bxwauNdy ny qy ieh AwpW hI hW ijnHW nUM lok mUrK kihMdy
ny[ AwpW iek`ly-iek`ly ho ky mrdy hW, swnUM vI koeI suswietI bxw ky Awpxy h`kW dI rwKI
krn vwsqy koeI Xqn krnw cwhIdw hY qWik swfI Avwz ijhVI hY, auh vI iksy QW bulMd
hovy[ AYh myry kol sony dI mu`Ty vwlI KUMfI hY, ieh aus nUM id`qI jweygI ijhVw swirAW nwloN
izAwdw mUrK hovygw[
aus vyly AwpxIAW-AwpxIAW khwxIAW ilKwauxIAW SurU kr id`qIAW swirAW ny ik mYnUM
ieauN kihMdy ny, mYnUM ieauN kihMdy ny, byAMq mUrK hW mYN[ auQy ie`k pirvwr bYTw sI[ auh kihMdw,
swnUM iek`ilAW nUM nhIN, swfy qW swry pirvwr nUM hI 'mUrKW' dw pirvwr' kihxw SurU kr id`qw[
rwjw kihx l`gw, ''kI g`l?'' kihMdw, ''mhwrwj! g`l kI hoxI sI, ie`k irSqydwr sI swfy nyVy
dw, auh cVHweI kr igAw[ mYnUM kMm sI, qy mYN Awpxy v`fy muMfy nUM Byj id`qw ik jwh, prcwauxI
kr Aw[ auh igAW qy auQy jw ky koeI g`l nw krI, vwips Aw igAw[ mYN ikhw ''bytw! koeI bcn vI kirAw qYN?''
''nhIN ipq jI[''
''pu`iCAw vI nhIN qYN ik ikvyN cVHweI kr igAw? Pyr kI kirAw?''
''mYN bih igAw jw ky, auvyN ijvyN auT ky Aw igAw[''
''iksy nUM Pqih bulweI, nmskwr kIqI?''
''mYN qW iksy nUM vI nhIN kuC kirAw[''
''qUM qW mUrK hYN[''
Pyr Coty muMfy nUM ikhw ik qUM jwh[ auh kihx l`igAw ''mYN kI khUM?''
''ieh iksy ikqwb 'c iliKAw huMdw hY ik kI kihxw hY? lokW dy bcn sux leIdy ny,
auho ijhy kr dyeIdy ny[''
auh cilAw igAw[ aunHW dy duSmx sI, auh iek`Ty hoey g`lW krdy sI ik bVw cMgw
hoieAw, suAwd Aw igAw[ hux l`gU ienHW nUM pqw[ bhuq vDIAw ho igAw, mr igAw[ AsIN qW
r`j ky rotI KwDI hY; koeI kuC khy, koeI kuC khy[ iehny swry kMT kr ley qy Gr cilAw
igAw[ auQy bhuq swrIAW mkwxW AweIAW hoeIAW sI[ soicAw ik mYnUM ikqy A`Kr Bu`l nw jwx,
pihlW hI KVHw ho jwvW[ KVHw ho ky kihx l`gw ik lau beI, myrI vI sux lau[ ieh qW bhuq
cMgw hoieAw, iehdw Pwhw v`F ho igAw, mr igAw[ mYN qW A`j r`j ky rotI KwDI hY ik ieh
mirAw qy ipMf suKI visAw[ swrIAW hi g`lW kih id`qIAW[ Gr vwilAW ny PV ky ku`itAw qy
Gr vwips Aw igAw[ ipau nUM kihx l`igAw ''aunHW ny qW mYnUM mwirAw[''
72
AMg - 1015
ijhVw nwm qy ivSvwS nhIN ilAwauNdw sMswr dy AMdr, auh mUrKW dw vI pRDwn hoieAw
krdw hY[ so ies qrHW mhwrwj kihMdy - 'hir gun kwih n gwvhI mUrK AigAwnw] JUTY lwlic
lwig kY nih mrnu pCwnw]' sMswr qoN qW jwxw hY, lyikn JUTy lwlcW krky mrnw Bu`ilAw rihMdw
hY[ dUsrw iehnUM Bu`ilAw rihMdw hY - nwm dI mihmw ik nwm kI kr skdw hY[ ikauNik ivSvwS
AwauNdw hI nhIN, 1% vI nhIN AwauNdw, 1% dy jy Pyr 100 ih`sy bxw leIey, auh vI nhIN
AwauNdw[ 0.001 ijMnW ivSvwS vI nhINM AwauNdw[ jy kih dyeIey ik .00001, AYnw vI ivSvwS
iksy ivrly nUM hI AwauNdw hY nwm dw, hwlWik mhwrwj Purmwn krdy ny ik -
AMg - 81
lyikn smJdw hY sMswr? g`pW iv`c smW guzwr idMdw hY, iPkrW ivc, klpxw ivc;
73
pqw nhIN kI iehdy idmwg iv`c c`l irhw hY c`kr, iehdy iv`c smW guzwr idMdw hY[ so iehdw
ivSvwS nhIN hY nwm qy[ jy ivSvwS hovy qW iek sikMt vI nw zwieAw kry[ qIsrw ivSvwS
huMdw hY 'vwihgurU' qy ik vwihgurU ijhVw hY -
AMg - 293
AwkwS ivc, Awsmwn iv`c, DrqI iv`c, swrIAW QwvW auqy pRmySr hY -
AMg - 294
koeI QW nhIN ijQy vwihgurU nw hovy lyikn iehnUM swrI izMdgI ivSvwS nhIN AwauMdw[
vwihgurU nUM ieauN smJdw hY ik myrI phuMc qoN prHy, pqw nhIN s`qvyN, dsdyN jW sOvyN Awsmwn qy
rihMdw hY[ ieh vI nhIN mMndw ik auh rihMdw vI hY[ kdy kdy Xwd AwauNdw hY siqsMg iv`c
Aw ky, nhIN qW AwdmI dy hr vkq vwihgurU Bu`ilAw rihMdw hY[ mhwrwj kihMdy, vwihgurU qyry
nwl hY -
Akwil ausqiq
ieh ijMnW kuC nzr AwauNdw hY - DrqI, cMd, sUrj, qwry, drKq, AwdmI; ieh swry
nwm dy AwDwr qy hI ny[ jy nwm nw hovy, vwihgurU nw hovy qW AwDwr n hox krky ieh koeI
cIz vI nw hovy[ auhdy AwDwr qy auhdy ivcoN pYdw hoey ny, auhdy ivc hI lIn ho jwxw hY,
lyikn iehI g`l nhIN AwdmI dI smJ iv`c AwauNdI[ so ies qrHW AwdmI Bu`ilAw rihMdw hY 'hir gun kwih n gwvhI mUrK AigAwnw] JUTY lwlic lwig kY nih mrnu pCwnw] AjhU kCu
ibgirau nhI jo pRB gun gwvY]' Ajy vI qyrw kuC nhIN ivgiVAw jy pRBU dy gux jw lvy - 'khu
nwnk iqh Bjn qy inrBY pd pwvy]' so ies krky Purmwn krdy ny ik - 'kbIr lUtnw hY q
lUit lY rwm nwm hY lUit] iPir pwCY pCuqwhugy pRwn jwihMgY CUt]'
pr iehdy ivc AYsw mhwqmw dw AnuBv hY ik ieh AlUxI isl c`txI huMdI hY pihlW-pihlW, ikauNik mn dy ijhVy vyg ny, ieh bwhr nUM gey huMdy ny, ieh AMdr nUM muVdw
nhIN, Awpxy Gr iv`c nhIN AwauNdw[ jd q`k ieh AMdr nhIN AwauNdw, iehnUM rs nhIN AwauNdw[
so ijMnI dyr q`k iehnUM soJI nhIN pYNdI, nwm dy nwl iehdw sbMD nhIN juVdw, EnI dyr q`k
ieh Btkdw iPrdw hY[ so bVy-bVy Xqn nwm jpx vwly krdy ny lyikn koeI hI hY ijhVw
iknwry phuMcdw hY[ kwrn ieh hY ik auhnUM pUrI ivDI dw pqw nhIN huMdw[ jo ivDIAW huMdIAW ny,
auh ieh jwxdw nhIN[ ipClIAW do iPlmW iv`c ieh swrw kuC izkr kIqw sI ik mwqw jIqo
jI iek idn AMimRq vyly gurU mhwrwj dsvyN pwqSwh jI dy pws phuMcy, qy Awp ny jw ky inmRqw
sihq bynqI kIqI ik pwqSwh! Awp ikrpw krky ieh idRVH krwE ik nwm ikvyN jipAw jwdw
hY, iks qrHW dy nwl bVIAW bVIAW AvsQw pRwpq huMdIAw ny ikauNik AsIN siqsMg ivcoN suxdy
hW ik jdoN mn dI iekwgrqw huMdI hY, aus vyly AMdrlIAW SkqIAW pRgt ho jWdIAW ny -
AMg - 649
ies qoN vI A`gy AgMm dI bwq dw pqw cl jWdw hY, kpwt Ku`lH jWdy ny, Awaux vwlIAW
74
g`lW, lMG cu`kIAW g`lW, ipClw jnm, Awaux vwly jnm - sB dw igAwn ho jWdw hY[ ikrpw
krky Awp Purmwn kro ik iks qrHW nwl nwm jipAw jWdw hY[
so mhwrwj jI ny aus vyly d`isAw ik nwm dIAW kuC rihqW huMdIAW ny[ jd q`k AwdmI
rihqW nhIN r`Kdw, EnI dyr q`k nwm PlIBUq nhIN hoieAw krdw, cVHweI nhIN huMdI - EQy hI
KVHw rihMdw hY[ ijs qrHW kohlU dw bYl GuMmdw rihMdw hY, GuMmdw rihMdw hY, Kopy lwh idau, EQy
dw EQy hI rihMdw hY[ iesy qrHW rihqW qoN bgYr, swvDwnIAW qoN bgYr nwm iv`c jIv qr`kI
nhIN krdw[ so auhdy bwry pihlW ivcwr hoeI sI ik pihlW qW vwihgurU qy At`l ivSvwS hoxw
cwhIdw hY; dUsrI bwq ieh sI ik gurU auqy ivSvwS hoxw cwhIdw hY -
AMg - 283
qIsrI bwq ieh sI ik nwm dI mihmw dy auqy ivSvwS hoxw cwhIdw hY[ cOQI ivcwr
krI sI ik jo gur mMqR iml igAw, auhdy auqy ivSvwS hoxw cwhIdw hY[
so ies qoN bwAd, mhwrwj jI kihx l`gy ik jo kuC bwxI kihMdI hY, aus dy au~qy
ivSvwS hoxw cwhIdw hY ik bwxI jo kih rhI hY, ieh pRBU dw Purmwn hY[ iehdy ivc Agrmgr krky ArQ nw kry, jo kuC shI hY, ausy qrHW mMny auhnUM ikauNik ieh ielhwm hY swrw;
koeI kvI dI kivqw nhIN hY - ielhwm hY -
AMg - 722
AMg - 763
AMg - 628
ieh qW drgh qoN ielhwm Aw irhw hY[ iehdy iv`c koeI ikMqU, koeI Agr-mgr
AijhIAW g`lW qW hY hI nhIN, ieh qW ijvyN hY auvyN hI mMnxI pYNdI hY[ so bwxI qy ivSvwS
nw hox krky.......iPr Aglw ieh huMdw hY ik bwxI sux qW lYNdw hY lyikn auhdy muqwibk AwpxI
jIvn nhIN Fwldw[ so ieh rihqW ny[ jd qWeIN AwdmI rihlQW dy iv`c prp`k nhIN huMdw,
EnI dyr q`k nwm nhIN cldw[ so Awp ny Purmwn kIqw ik AwdmI dy AMdr kuC negtive forces
(nWh vwcI SkqIAW) rihMdIAw ny, FwhU SkqIAW ny iehdy AMdr, AsrI SkqIAW ny, auh Awpxw
bl pwauNdIAW ny, bl pw ky nwm vl nUM jwx nhIN idMdIAW[ aunHW dy ivcoN bhuq swrIAW ny,
ijs qrHW inMidAw hY[ inMidAw sihh-suBwA bMdw krdw hY, lyikn iehdy bhuq dUr-rs nqIjy ny
qy bhuq iBAwnk result (is`ty) inkldy ny -
AMg - 755
Dwrnw -
dUsry dy AOgux icqwrnw, Pyr auhnUM nSr krnw qy Pyr auhdy ivcoN AnMd Bwlxw ieh inMidAw hoieAw krdI hY jo eIrKw dy ivcoN jnm lYNdI hY[ so eIrKw hovy, inMidAw
hovy - doie burIAW cIzW ny -
75
AMg - 308
mhwrwj kihMdy, ijs dy AMdr eIrKw hY, auhdw kdo vI Blw nhIN hoieAw krdw[ eIrKw
vwlw vI bhuq h`d q`k cilAw jWdw hY - dUsry nUM mrvwaux q`k jWdw hY, nukswn krn q`k
jWdw hY, b`icAW dw nukswn krdw hY, Gr dw nukswn krdw hY[ ieh ijhVy mMqrW jMqrW vwly
ny, ieh mMqr-muMqr krky qMg krdy ny, su`t idMdy ny, bhuq prySwnIAW pYdw krdy ny[ eIrKw
pihlW jnm lYNdI hY, Pyr inMidAw lYNdI hY[ so ies qrHW iBAwnk nqIjy ienHW dy inkldy ny[
pRmySr dy nwloN tu`t jWdw hY bMdw[
Bgq iqRlocn jI, ijnHW dw gurU gMRQ swihb iv`c Sbd hY -
AMiq
AYsI
srp
kwil
icMqw
join
jo l`CmI ismrY
mih jy mrY]
vil vil AauqrY]
AMg - 526
Awp jI BgqI krdy ny; bhuq bMdgI krI qy keI vwrI mhWpurSW dy kol jw ky bcn krny nwmdyv jI Awid dy kol ik mYnUM Ajy q`k pRmySr dy drSn nhIN hoey, jW qW myrI BgqI iv`c koeI ksr
hY[ qusIN drSn krdy ho, qusIN kdy nw kdy myrI isPwrS kro[ ies qrHW krdy-krdy vfyrI aumr ho
geI[ swDU mhwqmw AwauNdy ny qy v`fI aumr hox krky hux syvw nhIN huMdI[ GrvwlI ienHW dI isAwxI ho
geI[ auh vI bMdgI krdI hY, syvw krdI hY pr auh QoVHw doS idMdI rihMdI hY qy keI vwrI jdoN Bgq
jI Gr AwauNdy ny qW kihMdI hY ik dyKo, AwpW nwm jpdy hW; qusIN ieh kihMdy ho ik nwm jpx vwilAW
nUM sB kuC iml jWdw hY, AxhoeIAW hoeIAW ho jWdIAW ny, m`Qy dy lyK imt jWdy ny, pr AwpW nUM qW
pRmySr ny ie`k pu`qr dI dwq vI nhIN id`qI[ hux bu`Fy ho gey hW, kOx sMBwlygw srIrW nUM qy Pyr swDU
mhwqmw AwauNdy ny, jy koeI pu`qr huMdw qW sMBwl ilAw krdw[ hux bsqr kOx Dovy aunHW dy, kOx aunHW dy
mMjy ivCwvy, prSwdw kOx lwhy? BgqI krdy hW, prmySr suxdw hI nhIN hY - swfI vwr nUM qW cup
` krky
bYTy[ bhuq aulWBy idMdI hY[ auh DIrjvwn sIgy bhuq, kihMdy qUM aulWBy nw dyh, ieh qW AYsw hI hY,
Awpxw ipCly jnmW dw koeI lyK hY[ mhwrwj jI dw AYsw Purmwn hY -
Dwrnw -
AMg - 433
ieh smJwauxw ik swrw sMswr jo hY, ieh hukm dy ADIn c`l irhw hY qy prmySr ny
Dur drgwh qoN hryk dy m`Qy qy lyK ilKy hoey ny - msqk dy AMdr[ imlxw, ivCVnw, Gwty
pYxy, vwDy pYxy, ie`zq hoxI, by-ie`zqI hoxI, suKI hoxw, duKI hoxw; ieh swrw lyK dy muqwibk
hoieAw krdw hY[ ieh Dur drgwh dw lyK huMdw hY[ jdoN lyK hI hY qW Awpxw ieh mMgxw hI
PzUl hY qy dUsrw ieh hY ik kOx kihMdw hY ik pu`qr suK rUp huMdw hY[ auh du`K rUp qW bhuq
izAwdw huMdw hY, pwldI hY, plosdI hY; ibmwr ho jwvy qW jwn inkl jWdI hY[ pRBU BgqI krdI
hY, syvw krdI hY pr auh QoVHw doS idMdI rihMdI hY qy keI vwrI jdoN Bgq jI Gr AwauNdy ny
qW kihMdI hY ik dyKo, AwpW nwm jpdy hW; qusIN ieh kihMdy ho ik nwm jpx vwilAW nUM sB
kuC iml jWdw hY, AxhoeIAW hoeIAW ho jWdIAW ny, m`Qy dy lyK imt jWdy ny, pr AwpW nUM qW
prmySr ny iek pu`qr dI dwq vI nhIN id`qI[ hux bu`Fy ho gey hW, kOx sMBwlygw srIrW nUM qy
76
Pyr swDU mhwqmw AwauNdy ny, jy koeI pu`qr huMdw qW sMBwl ilAw krdw[ hux bsqr kOx Dovy
aunHW dy, kOx aunHW dy mMjy ivCwvy, prSwdw kOx lwhy? BgqI krdy hW, prmySr suxdw hI nhIN
hY - swfI vwr nUM qW cu`p krky bYTy[ bhuq aulWBy idMdI hY[ auh DIrjvwn sIgy bhuq, kihMdy,
qUM aulWBy nw dy; ieh qW AYsw hI hY, Awpxw ipCly jnmW dw koeI lyK hY[ mhwrwj vI AYsw
Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
ieh smJwauxw ik swrw sMswr jo hY, ieh hukm dy ADIn c`l irhw hY qy prmySr ny
Dur drgwh qoN hryk dy m`Qy qy lyK ilKy hoey ny - msqk dy AMdr[ imlxw, ivCVnw, Gwty
pYxy, vwDy pYxy, ie`zq hoxI, by-ie`zqI hoxI, suKI hoxw, duKI hoxw; ieh swrw lyK dy muqwibk
hoieAw krdw hY[ ieh Dur drgwh dw lyK huMdw hY[ jdoN lyK hI suK rUp huMdw hY[ auh du`K
rUp qW bhuq izAwdw huMdw hY, suK rUp hovy nw hovy - koeI p`kw nhIN hY[ p`uqr pYdw huMdw hY,
mW nUM ikMnw du`K huMdw hY; pwldI hY, plosdI hY; ibmwr ho jwvy qW jwn inkl jWdI hY[ pRBU
BgqI krdI hY, pr pu`qr dy iDAwn 'c ikMnw smW waste (brbwd) krdI hY[ aus qoN bwAd
v`fw ho jWdw hY - pVHweI-ilKweI dw iPkr pY jWdw hY[ jy ikqy ibmwr ho jwvy, rotIAW Cu`t
jWdIAW ny; jy nw pVHy, nlwiek inkl jwvy, Pyr roNdy iPrdy ny[ koeI glq kMm kr dyvy qW mW
bwp, nwl PVy jWdy ny, aunHW qy vI mwr pYNdI hY, kys bx jWdy ny[ so ies qrHW glq qy glq
ho jWdw hY[ ivAwh kr idqw, auh iknwry ho jWdy ny, mW ipau aufIkdy hI rih jWdy ny[ suK
ikQoN pRwpq hoieAw[ suK qW pRwpq hI nhIN huMdw[ suK vwlw qW iek srvx AwieAw sI ijhdw
nwauN cldw hY[ suK nhIN idMdy, Awpxy ih`q dy hoieAw krdy ny swry-sMswr dy AMdr[
iPr ieh ijhVI qUM icMqw krdI hYN ik kOx AwpW nUM sWBygw, ieh qW vwihgurU ny sMBwlxw
hY - AYN nw kr[ lyikn auhdy mn ivcoN ieh g`l jwvy nw[ jd vI khy, iehI khy, dyKo, pRBU
dI BgqI krdy hW, syvw krdy hW, sMq mhWpurS AwauNdy ny; ieauN vI nhIN hY ik ie`k pu`qr hI
dy idMdw r`b[ Pyr nOkr hI nhIN koeI rihMdw; ijhVw AwauNdw hY, qur jWdw hY[ ikauNik suBwA
QoVHw kiTn sIgw[ nOkr koeI irhw nhIN krdw[ kOVw suBwA hovy - nOkr nUM doS idMdy ny[ lyikn
nOkr dw nhIN koeI doS huMdw, suBwA dw doS hoieAw krdw hY; koeI pRymI, kol irhw nhIN krdw,
cly jwieAw krdy ny ikauNik auh hor smJdw hY qy auh auhnUM kuC hor smJdw hY[ so ies qrHW
dy nwl AKIr jd bwr-bwr ieh g`l hox lg geI qW pRBU ny ivcwirAw ik Bgq dw mn du`KI
hY[ aus vyly Awp kihx l`gy ik cMgw mYN pqw krWgw[ jy koeI cMgw iml igAW qW mYN zrUr
ilAwvWgw[ auhqy bwAd QoVwH drvwzy qoN bwhr gey qW ausy vyly pRmS
y r ny rUp Dwr ilAW; inrgun
qoN srgun ho gey[ kpVy mYly ijhy pwey hoey, ny, ju`qI pYrW iv`c nhIN hY qy Awp ny jw ky drvwzw
KVkwieAw[ kihx l`gy, ''mwqw! mYN nOkrI krnI hY quhwfy?'' kihMdI, ''hW BweI! AsIN qW nOkr
Bwldy iPrdy hW qy huxy gey ny Bgq jI pqw krn bwhr - AOh jWdy ny, QoVHI hI dUr gey ny[
A`Cw d`s, kI kMm kryNgw?'' kihMdy, ''mwqw! mYN swry hI kMm jwxdw hW, ijMny vI dunIAW dy ny[
koeI kMm mYQoN BuilAw hoieAw nhIN sMswr dy AMdr['' g`l smJ nw skI, rmz n PVI mwqw ny[
kihx l`gI, ''A`Cw! Pyr qUM rotIAW lwh lYNdw hYN?'' kihMdy, ''hW, rotIAw lwh lYnW, sMqW dI syvw
krn dw mYnUM bVw SOk hY qy mYN q`kdw hI rihMdw hW ik mYN vI ipAwirAW dI syvw krW, sMqW
dI syvw krW[ eyQy mYnUM pqw ligAw hY quhwfy kol swDU mhwqmw bhuq AwauNdy ny qy mYnUM bVI
KuSI hY['' kihx l`gI -
77
78
ieh smJy nw, auh rmzW mwrI jwx[ AKIr, prSwdy lwhux l`g geI[ pihlW Awtw
guMinAw syr ku, Pyr do syr guMn ilAw, Pyr pMj syr guMnH ilAw[ ijhuM l`gI svyr qoN pRSwdy lwhux,
dupihrw ho igAw[ auh r`KI jwvy, auh KweI jwx[ mn ivc igxqIAW krn l`g geI ik ieh
qW 20 syr Awtw Kw igAw[ DUMAW ho igAw AMdr, A`KW ivcoN pwxI jwx jwx l`g igAw, Q`k
geI, bwhr Aw geI[ pVOsx kihx l`gI, ''bIbI jI! qusIN A`j bwhr hI nhIN Awey[ quhwfIAW
A`KW ivcoN pwxI ijhw jWdw hY, qusIN A`j kuC prySwn lgdy ho, A`gy qW quhwfw ichrw bVw
iKiVAw huMdw hY?'' kihMdI, ''nhIN koeI g`l nhIN['' kihMdI, ''hY qW koeI g`l[ g`l qoN bgYr nhIN
AwdmI dw ichrw bdilAW krdw[ koeI g`l ihrdy 'c hovy qW AwdmI dy ichry qy Asr ho
jWdw hY[ g`l d`s kI hY?'' kihMdI, ''kwhdI g`l d`sW, ieh nOkr kI AwieAw hY, CtI dw Bu`Kw
hY[ mYN svyr qoN ikhw ik iehnUM rjwvW; mYN kI d`sW, ieh 20 syr Awtw Kw igAw, Ajy r`jx
ivc nhIN AwauNdw[ mYN qW blw CyV leI[ Kbry kI BUq blw hY, mYnUM qW pqw nhIN l`gdw, kI
ieh bMdw hY ik kuC hor hY[''
eynI g`l khI, Srq tu`t geI[ Bgvwn Awpxy AMqr iDAwn ho gey auQy hI, inrgux
srUp Dwrn kr ilAw[ aus qoN bwAd Bgq jI vI Aw gey[ dyKdy ny ik koeI prSwdw nhIN,
koeI dwl nhIN - kuC nhIN hY[ Gr vwlI hwkW mwrdI hY - AMqrjwmI, AMqrjwmI, pr koeI
jvwb nhIN AwauNdw[ m`Qw Txk igAw ik mYN qW mwVI g`l kr idqI, ieh qW s`cIN hI AMqrjwmI
sI[ Bgq jI Aw gey, kihx l`gy ''kI g`l hoeI?''
''auh nOkr n`T igAw[''
''n`iTAw nhIN hY, qUM nTwieAw hoxw hY[''
''qusIN qW myry ivc hI doS kFdy ho[ iek qW Bgvwn ny pu`qr koeI nhIN idqw; ieh
nOkr idqw sI, auh vI n`T igAw[''
kihMdy, ''bIbI! Bgvwn nUM kwhnUM doS idMdI hYN, kwhnUM mwVw khI jWdI hYN - nw qUM pCwx
skI, nw mYN pCwx sikAw[ auh kihMdw sI ik mYnUM qW koeI rjwA hI nhIN skdw[ swrw bRihmMf
auhdy pyt iv`c pY jwvy[ prlo kwl q`k ijMnW idRStmwn hY, swrw auhdy ivc smwA jWdw hY[
auh TIk kihMdw sI ik mYnUM koeI rjwA nhIN skdw[ Pyr auh ieh vI kihMdw sI ik ijQy swDU
sMq hox, auQy myrw jIA l`gdw hY?''
AMg - 403
AMg - 695
79
kihx l`gy, ''qUM nwrwiex dI inMidAw kr idqI[ auhny qW pihlW hI kih idqw sI ik
jdoN mYnUM koeI ipAwr nw kry, qrk kry, inMidAw kry; aus vyly mYN cilAw jwvWgw[ pCwx nw
sky ikauNik Awpxy krm nhIN sI pr Pyr vI dyK, ikMnI dyr.........[ iksy nUM iek vwrI drSn
idqy ny, iksy nUM do vwrI; Awpxy qW ikMny swl syvk bx ky, nOkr bx ky syvw krdy rhy ny
pRBU! ieh krmW dI Kyf ho rhI hY['' so inMidAw prmySr nUM vI nwrwz kr idMdI hY - 'inMdw
BlI iksY kI nwhI mnmuK mugD krMin] muh kwly iqn inMdkw nrky Goir pvMin]' inMidAw krn
vwlw jy ieh smJy ik myry AMdr nwm dI Dun cl pvygI - iblkul glq hY[ nwm qW jd q`k
AsIN iblkul srl nhIN huMdy, pUry gux ihrdy ivc Dwrx nhIN krdy, EnIN dyr qk nwm dI rO
nhIN cilAw krdI, nwm tu`t jwieAw krdw hY - nwm jpx vwilAW nUM pqw hY[ jy syvw krky
vI idKwvw kr dyx - ausy vyly tu`t jwaU[ brqn mWj dyx, icq iv`c Aw jwvy ik mYN AYfw
v`fw ho ky brqnW dI syvw krdw hW, ausy vyly ilv AMdroN tu`t jwvygI[ nwm nhIN cldw, nwm
leI qW bhuq swvDwnI vrqxI pYNdI hY[ auhdy bwry mhwrwj Purmwn krdy ny ik ausqq vI
EnI hI ivGnkwrI hY ijMnI inMidAw[ AwdmI cwhuMdw hY myrI koeI SlwGw kry, mYnUM cMgw khy,
styj qy bolx vwlw myrw js kry ik ieh qW bhuq v`fy ny, ikauNik routine c`lI hoeI hY[ BwvyN
kuC jwxdw nw hovy, koeI SrDw nw hovy, koeI bwq nw hovy; AYvyN khI jwxw ik ieh qW mhwqmw
Awp prmySr ny, Awp bRhm igAwnI ny[ jy bRhm igAwnI ny qW ienHW qoN koeI Pwiedw auTw[
Pyr jy qUM aunHW nUM r`b dw rUp smJdw hYN; styj qoN qW bol idqw ik ieh qW r`b vrgy hI ny;
Pyr BweI qUM ienHW qoN koeI Pwiedw auTw, ienHW nUM ipAwr kr[ ieh kyvl A`Kr hoieAw krdw
ny[ ieh A`Kr jo boldw hY, iehnUM ausqq kihMdy ny[ ieh AwdmI dy AMdr Bu`K hY - praise
(vifAweI) dI[ inMidAw qoN GbrwauNdw hY - praise nUM cMgw smJdw hY ik myrI koeI ausqq
kry, mYnUM cMgw khy, myrI ausqq ho jwvy[ inMidAw vwlI g`l ieh bwr-bwr nhIN pu`Cdw, ausqq
vwlI g`l bwr-bwr pu`CI jwaU ik Pyr auhny kI ikhw[ auh Pyr kihxgy ik auh kihMdw sI,
Plwxw kIrqn bhuq suhxw krdw hY[ ieh praise (vifAweI) hoieAw krdI hY[ mhwrwj kihMdy,
doie C`f idE -
Dwrnw -
ausqq suxnI qy KuS hoxw, inMidAw suxnI qy duKI hox; ieh sm ibrqI nhIN irhw
krdI[ ieh ibrqI nUM ihlwaux vwlIAW cIzW ny qy mhwqmw qW prvwh nhIN kirAw krdy - nw
inMidAw dI, nw ausqq dI -
AMg - 219
AMg - 219
ieh qW h`d qoN izAwdw AOKI Kyf hY[ ijhnuM pUrn igAwn ho igAw, vwihgurU qoN ibnW
ijhVw hor nhIN dyKdw, auh qW ies qoN lMG jWdw hY, pr sMswr dI nhIN qwkq ik ausqq qy
inMidAw dy c`kr ivcoN lMG sky[ ausqq sB nUM cMgI l`gdI hY, im`TI lgdI hY lyikn DoKw kr
irhw hY - ausqq krn vwlw[ idloN nhIN boldw, auqoN-auqoN kihMdw hY ik AYvyN bolI jWdw hY,
pr dUjw auhnUM s`c smJdw hY[ kihMdy, doie DoKy iv`c ny[ auh auhnUM DoKw dy irhw hy, auh DoKw
80
Kw irhw hY[ inMidAw ijhVI hY, auh AMdrlI mYl hoieAw krdI hY, dUjy nUM dyK ky iKJdw hY[
sMq qW iKJdy hI nhIN[ auh qW kihMdy ny ik ijhVw inMidAw krdw hY, auh qW myrw im`qr hY
ikauNik myry pwp lwh irhw hY, Awp lY irhw hY[ AYfw v`fw kOx hY - pwp kry hoey hox qy auh
bgYr pYsy qoN, bgYr iksy g`l qoN, bgYr Aihswn kIqy qoN pwp lY ley[ sMq qW KuS huMdy ny -
AMg - 339
81
jo syTpuxw sI, vf`px sI, auh idKwaux vwsqy mwqw ny kMTy vI pw idqy, kVy vI pw idqy, hor
vI gihxy pw idqy qy nwmdyv jI kol C`f gey[ syT jI ny ikhw ik Bgq jI! ies b`cy nUM vI
sWBo qy Awpxw syvk bxw lE, kuC soJI idau iehnUM[ nwmdyv jI kihMdy, koeI nw syT jI! C`f
jwau; ijQy hor b`cy ny, aunHW nUM dyK ky iehdy jIvn qy vI Asr paUgw[
jd Swm nUM nwmdyv jI ny ikhw, A`Cw BweI jwE, aunHW ny dyiKAw, soicAw ik b`cw Cotw
hY, gihxy AYny pwey hoey ny, koeI cor-ckwr jy cu`k ky lY igAw qW gl Gu`t daUgw[ syT nUM qW
pqw nhIN ies g`l dw; hux swfy kol koeI pRbMD nhIN hY ik AsIN nwl bMdw Byj dyeIey[ so
aunHW ny ieh hI ibhqr smiJAw ik gihxy lwh ky r`K leIey[ gihxy lwh ley, potlI ivc
bMnH ky r`K idqy qy b`cw cilAw igAw[ jd Gr igAw, mW ny dyiKAw ik nw kuC h`QW iv`c hY,
nw pYrW iv`c hY, nw gl iv`c hY, aus vyly pu`Cx l`gI, ''qyry gihxy ikQy gey?'' kihMdw, ''auh qW
sMqW ny lwh ley, Bgq jI ny lwh ley['' kihMdI, ''AYho ijhw mwVw Bgq? hux kI dyxy ny auhny?''
kwhlI sI suBwA dI[ jy qW ivcwr vwlI huMdI qW kihMdI ik koeI g`l hoxI AYN, sMq qW ievyN
nhIN krdy; iek dm kihMdI, ''sMqW ny lwh ley, hux dyxy ny ikqy? AwpxI ibrqI nwl swDU
rlw ley, ikauNik AwpxI hI AYnk huMdI hY; AwpxI AYnk nwl dUjy nUM AsIN dyKx dw Xqn
krdy hW[ mwVw bMdw ijhVw hY - ijhVw T`g hY, auh kihMdy ik swry sMswr iv`c T`g hI ny;
cor ijhVW hY auh kihMdw hY ik swrw sMswr hI corW dw hY; Criminal (AprwD) bMdw kihMdw hY
ik swry sMswr iv`c hI Crime (AprwD) krn vwly ny; ijhVw Blw purS hY, auh kihMdw hY ik
eyQy mwVw hI koeI nhIN -
AMg - 610
auh kihMdw hY ieQy mwVw hI koeI nhIN - cMgy hI cMgy ny sB; iehdy koloN koeI glqI
ho geI hoxI hY, koeI mwVw nhIN ikauNik ibrqI huMdI hY Awpo AwpxI[ so ibrqI AYsI sI ik
iek dm Gbrw geI, Gbrw ik EQy hI nhIN itkI, guAWFx kol clI geI, kihMdI ''lY BYx! nwmdyv-nwmdyv krdy ny, Bgq-Bgq krdy ny; ieh sB T`gI-b`gI hY, kuC
nhIN hY[''
''qYnUM kI ho igAw?''
''mYnUM kI hoieAw[ mYN qW prq`K dyK ilAw hY[ mYN b`cw ByijAw sI swry gihxy pw ky[
Awh dyK, kuC nhIN C`ifAw iehdy kol[ cIcI dy AMdr muMdrI vI nhIN C`fI[''
''koeI n, svyry pu`C ilau[''
''hux kI dyxy ny, ijhny lwh hI ley auhny kI dyxy ny[ auhny kihxw, rwh iv`c lwh
ley hoxy ny iksy ny[''
auh vI kwhlI sI suBwA sI, auhny dUsrI guAWFx kol g`l kr idqI[ ijhuM qurn l`gI
g`l, Swm qweIN swry hI GuMm geI[ AYny nUM syT Aw igAw[ syT nUM ikhw -
82
''ieh cMgw qUM pVHn lwieAw hY nwmdyv kol; gihxy lwh ley swry[''
''ieh ho nhIN skdw[ nwmdyv jI Bgq ny[''
''qUM r`K Bgq! mYN qW quhwnUM A`KIN dyKI g`l kihMdI hW[''
''Pyr kwhlI ikauN pYNdI hYN, svyry g`l kr lvWgy[''
''n, auhny ikQy dyxy ny? qUM qW AYvyN kmlw hYN[''
syT dUsry idn cilAw igAw, jw ky nwmdyv jI nUM nmskwr krky bYT igAw - b`cw
nwl hY[ nwmdyv jI kihx l`gy, ''syT jI, gihxy pw ky nw b`icAW nUM ByijAW kro[ quhwnUM pqw hY
ik gihxw ijhVw hY, pYsw tkw hY, ieh b`cy dI jwn dw duSmx hoieAw krdw hY[ cu`k ky lY
jweygw koeI jW koeI b`cy dw gl Gu`t daUgw[ ieh PVo Awpxy gihxy['' syT bVw KuS hoieAw qy
nwl hI APsos vI hoieAw ik myrI Gr vwlI ny qW swry ngr dy AMdr fONfI ip`t idqI[ ienHW
kol g`l AwauxI hY qy ieh burw mMnxgy[ CyqI CyqI Gr Aw igAw, Aw ky kihx l`igAw ik qUM
bVw mwVw kMm kirAw hY, aunHW ny qW b`cy dI jwn bcweI hY[ ausy vyly soicAw ik guAWFx ny nw
A`gy g`l kr idqI hovy, auQy clI geI qy kihx l`gI, auh qW bVy cMgy ny, aunHW ny qW myry pu`q
dI jwn bcweI hY[ mYnUM qW AYvyN gu`sw Aw igAw sI, mYN kwhlI kr geI[ auh n`T ky AglI
kol geI[ swry ngr 'c ho igAw ik nwmdyv jI bVy cMgy ny; aunHW ny qW syT dy pu`qr nUM bcwaux
vwsqy gihxy lwhy sI[
jd Aglw idn hoieAW qW nwmdyv jI dw koeI syvk jw ky kihx l`igAw ''Bgq jI! hYrwn hW ik ieh j`g dmUhW hY[''
''kI g`l?''
''prsoN qW quhwfI inMidAw hI bVI hoeI; koeI bMdw nhIN hY ijhny quhwfI inMidAw nw
krI hovy[ swnUM bVw du`K l`igAw[ A`j quhwfI ausqq hI ausqq ho rhI hY[''
''kI g`l?''
''qusIN gihxy-gUhxy lwh ley hoxy ny ik ikqy cor nw lY jwx[''
sMqW dy iKlwP qW g`l iek sikMt iv`c GuMm jWdI hY; pqw nhIN lok mOkw hI dyKdy
huMdy ny[ mwVI ijhI g`l ho jwvy, Pyr ieSiqhwr dI loV nhIN[ dUr drwj qweIN g`l phuMc jWdI
hY[ ibnW dyKy, ibnW pYr qoN g`l cldI hY[ Ajy cMgI g`l nhIN cldI, cMgI ruk jWdI hY[ so
auh kihx l`igAw ik A`j ausqq ho rhI hY[ ijnHW ny inMidAw krI sI, A`j auh hI Awpxy
mUMh nwl kih rhy ny ik nwmdyv jI qW bVy cMgy ny, aunHW ny qW syT dy b`cy nUM bcwaux vwsqy
gihxy lwhy sI[
nwmdyv jI mOj 'c bYTy sI mUhry suAwh peI sI, dohW mu`TIAW iv`c lY leI[ iek AYDr
nUM mwrI qy kihMdy, ieh inMdkW dy isr iv`c; iek AODr nUM mwrI qy kihMdy, ieh ausqq krn
vwilAW dy isr iv`c[ aunWH dw syvk kihx l`igAw ik auh qW ausqq krdy sI[ Bgq jI kihMd,y
83
''koeI nhIN ausqq krdw[ jy ausqq krnI sI qW inMidAw kwhnUM krdy[ ieh qW swrw sMswr
dmUhW hY[''
so mhwrwj kihMdy ny, C`f idau ieh g`l[ nw ausqq qoN KuS hovo, nw inMidAw qoN nwrwz[
sgoN inMidAw qoN KuS hovo, nw ausqq qoN, ikauNik - 'inMdw krY su hmrw mIqu]' auh swfw Blw
cwhuMdw hY, ausqq krnl vwlw nhIN cwhuMdw[ ausqq krn vwlw ivgwV idMdw hY AwdmI nUM; AYvyN
haumYN Aw jWdI hY[ Pyr jy koeI nw dyvy pUrI qrHW siqkwr, qW nwrwz ho jWdw hY[ so ies qrHW
mhwrwj kihMdy ny -
AMg - 219
AMg - 1427
AMg - 685
kihMdy, auh jogI hoieAw krdw hY, r`b nwl juiVAw hoieAw hY[ ijhVw ienHW g`lW iv`c
hY, auhdw nwm nhIN cldw[ so, ies qrHW dy nwl inMidAw qy ausqq do bMDn ny - bMdgI krn
vwly nUM[ so ieh jd q`k swvDwn nhIN huMdw, nhIN g`l bxdI[ iesy qrHW eIrKw hY[ eIrKw
ijMnw icr mn ivc hY - kro eIrKw - nwm jp ky dyK lau jy kdy jp ho jwvy[ auh hI
swmHxy KVUgw ijhdy nwl eIrKw krogy[ iDAwn gurU nwnk swihb dw DroNgy, Awauxw auhny hY
ikauNik auhnUM qusIN bulw rhy ho Awpxy AMdr[ jdoN mwVy bMdy nUM AsIN Awpxy AMdr ilAwvWgy, qW
hI eIrKw hoeygI, qW hI inMidAw hoeygI[ pihlW auhdw vjUd swfy AMdr Aweygw qy Pyr auhdI
bwq c`lygI[ so iehnUM qW m`Qw hI tyk dyvy, qy nwl kih dyvy crnIN h`Q lw ky, qy AMqr iDAwn
ho ky - 'nwnk nwm cVHdI klw, qyry Bwxy srb`q dw Blw[' pwqSwh! Blw hI kr qy ijhVy burw
krdy ny, aunHW dw vI Blw kr[ iehdy ivc Awpxw Blw ho jwieAw krdw hY[ so ies qrHW dy
nwl nuks ny QoVHy-QoVY[ Pyr pMj cor ny - kwm, kRoD, loB, moh, hMkwr[ ieh vI AMdr KOrU pwauNdy
ny, dOVdy iPrdy ny[ ijvyN Joty iBVdy ny, AYN iBVdy ny[ mn nUM vI ibmwr krdy ny, srIr nUM vI
ibmwr krdy ny -
Dwrnw -
AMg - 932
srIr nUM jy gwlxw hovy, doie cIzW bhuq ny[ ikMnw hI KweI jwE, ikMny hI ivtwimn Kw
lE, jo krnw hY krI c`lo; ieh doie cIzW jd q`k dndnwauNdIAW ny, srIr gldw hI cilAw
jweygw - 'ijau kMcn sohwgw FwlY]' kRoD krn vwlw bMdw prmySr qoN bhuq dUr cilAw jWdw hY
-
AMg - 40
84
do qrHW dw kRoD huMdw hY - gurmuKW dw g`usw pwxI qy lkIr hoieAw krdw hY qy mnmuK
dw ijhVw huMdw hY auh p`Qr qy lkIr huMdI hY[ auh nhIN htdw, auh AMdr cilAw jWdw hY,
h`fW iv`c cilAw jWdw hY, auh srIr nUM gwlxw SurU kr idMdw hY[
AYQy iek bIbI AweI[ kihx l`gI, ''myry kys lih gey['' mYN ikhw, ''kI g`l?'' kihMdI,
''mYnUM g`usw bhuq AwauNdw hY['' mYN vI dyiKAw, g`lW suxIAW - bhuq gu`sw[ mYN ikhw, bytw! ieh qW
qyrw srIr gl jweygw, ibmwrIAW lg jwxgIAW, bhuq muSkl ho jwvygI ikauNik kRoDI jldw
rihMdw hY; KUn jwl lYNdw hY Awpxy AMdrlw swrw[ auh ibmwr hoieAw rwzI nhIN hoieAw krdw[
Pyr lokW dy iv`c iP`kw pY jWdw hY ikauNik g`l auhny qW kih dyxI hY gu`sy iv`c Aw ky[ auh qW
Bu`l jwvygw lyikn dUsirAW dy Xwd rihMdI hY[ so ies qrHW dy nwl kRoD ijhVw hY, ieh nukswn
krdw hY[ Sbd d`isAw qy mYN ikhw, qUM pwT kirAw kr jpujI swihb dy, bwxI ipAwr nwl
pVH[ AKIr auhdw kRoD hitAw, Pyr kys Awauxy SurU ho gey[ A`KW nwl dyKI hY mYN ieh g`l[
bwkI jy koeI khy kRoDI bMdw ik myrI suriq cVHdI hY; nhIN swD sMgiq jI! ieh mUF huMdw hY,
mUFI huMdw hY auh bMdw -
AMg - 876
AvsQw nhIN pRwpq huMdI, sm-ibrqI nhIN AwauNdI, AsiQr bu`DI nhIN pRwpq huMdI, jd
q`k ihMfoly qy ciVHAw hoieAw hY[ kdy kRoDI ho igAw, kdy SWqI iv`c Aw igAw, kdy kRoDI ho
igAw, kdy SWqI ivc Aw igAw[ so ieh iblkul C`fxw pYNdw hY[
iek vwrI gurU CyvyN pwqSwh dy vyly iek bRwhmx sIgw; kQw kirAw krdw sI qy gu`sy
ho igAw[ bulwieAw hoieAw nw iksy dw Awvy[ iek EQy bYTw sI pRymI, kihx l`igAw ik mYN lY
ky AwauNdw hW[ kihx l`gy, qUM ikvyN lY AwvyNgw? rwjy dI bwq hY - iksy rwjy dy drbwr dI[
swry vzIr vI jw Awey, hor mYN v`fy v`fy Byj idqy ny pr auh AwauNdw nhIN[ auh kihx l`igAw,
mhwrwj! mYN cMfwl hW, qy jo koRD hY, auh myrw BweI hY[ jy nw AwieAw, mYN moFy qoN PV ky lY
AwvWgw ikauNik myrw BweI hY auhdy AMdr[ EQy cilAw igAw, kihx l`igAw jw ky ''pMfq jI! mhwrwj bulwauNdy ny[''
''keI Aw gey[ qUM kOx hYN?''
''mYN cMfwl hW[''
''qUM ikauN myry drvwzy qy AwieAw hYN?''
''qyry AMdr myrw BweI viVAw hoieAw hY, mYN auhnUM lYx AwieAw hW[''
''qyrw Brw eyQy ikQy?''
''ikQy hoxw sI[ qyry AMdr hY[''
kRoD ijhVw hY, ieh cMfwl hoieAw krdw hY[ kihx l`igAw, ''is`DI qrHW qur pY, nhIN
mYN bWh qoN PV ky lY jwvWgw[''
85
so mhwrwj kihMdy - 'Enw pwis duAwis n iBtIAY ijn AMqir kRoD cMfwl]' auhdI iB`t
lgdI hY[ auhdI KUn dI lihr swfy ivc pRvyS kr jwvygI[ nyVy nw jwE, h`Q vI nw lwE
auhnUM ikauNik auh aus vyly iB`itAw hoieAw hY[
so auhdw nwm ikvyN c`l jwvygw? jy kRoDI bMdw khy ik myrw qW nwm cldw hY - iblkul
glq hY[ SWq ibrqI vwly dw nwm cldw hY[ ijhdI ibrqI kdy aupr ho geI, kdy Q`ly ho
geI, auhdw nhIN cilAw krdw, auh iQr bu`DI nhIN hoieAw krdI[ so, ies qrHW dy nwl ienHW
swirAW nUM smqw iv`c ilAwauxw pYNdw hY[ so bwkI jy qW AsIN smJIey qW ieh hY ik gurU gRMQ
swihb jI dI jo bwxI hY; iehdy iv`c jo is`iKAw hY, iehnUM ieauN nw piVHAw kro ik mYN AYny
p`qry kr idqy, AYny p`qry kr idqy[ mYN qW jI roz dw 30 p`qirAW dw inqnymI hW[ hoeyNgw
pRymIAW! pVH lYNdw hoeyNgw, qkVw bMdw hYN, qyrw nym hY pr pr auhdy nwloN jy do hI pVH lvyN;
ivcwr ky pVH lY[ bwxI ivcwrnI pYNdI hY, ieh bhuq gihrI hY, fUMGI hY[ pihlW ivcwro qy Pyr
mMno[ jy mMndy nhIN hW, pVHn nUM qW mhwrwj ny pRvwn nhIN kIqw -
AMg - 641
Dwrnw -
mMn ipAwirAw,
is`iKAw pUirAW gurW dI -2
jo gurU gMRQ swihb is`iKAW idMdy ny; jd q`k AsIN auhnUM nhIN mMndy qy mUMh dy nwl
'rwm-rwm' krI jWdy hW, mhwrwj kihMdy ny, ieauN g`l nhIN bxnI, pRymIAW! qUM gurU dI is`iKAW
mMn, iPr c`l skyNgw ies rsqy qy[ ieh kuC rihqW huMdIAW ny[ ieh mSIn boldI hY, lwaUf
spIkr boldw hY; ikMnIAW qwrW l`gIAW huMdIAW ny[ jd q`k swrIAW qwrW sY~t nhIN huMdIAW,
Awvwz ikvyN AweygI[ tYlIvIzn hY, jd qk swrIAW qwrW shI dSw ivc nhIN huMdIAW, EnI
dyr qk nw rMg nw TIk Awvy, nw Skl TIk Awvy; lkIrW ijhIAW peI jwxgIAW ikauNik qwrW
86
dy ivc nuks hY[ iesy qrHW dy nwl jd q`k AsIN AMdrlIAW rihqW nhIN pUrIAW krdy, bwhrlIAW
qy AMdrlIAW rihqW nUM pUrI qrHW nhIN mMndy, EnI dyr q`k nwm dI cVHweI nhIN AwdmI kr
skdw[ iehI vjh hY ik nwm jpdy ny, Pyr Q`ly rih jWdy ny, jpdy ny Pyr Q`ly rih jWdy ny[
mhwrwj kihMdy -
AMg - 732
'hir hir' qW krdw hY, lyikn kpt hY ihrdy dy AMdr[ so ieh swrI jo is`iKAW gurU
mhwrwj ny idqI hY - gurU gRMQ swihb dy AMdr; not krn dI koiSS kro ik mhwrwj kihMdy kI
ny[ jd gurU Dwrn kr ilAW, ies rsqy qy cl pey, Pyr swnUM pUrI swvDwnI dy nwl A`gy vDxw
cwhIdw hY qy mhwrwj kihMdy ny -
AMg - 274
nw hwsy iv`c, nw mKOl ivc, nw iksy nUM glq g`l krn ivc; rsnw dy nwl CuhxI hI
nhIN cwhIdI JUTI g`l[ jd CUhygI, AMdrly nUM pqw huMdw hY ik mYN JUT boldw hW[ jd AMdrly
nUM pqw lg igAw, nwm dI qwr ausy vyly tu`t jwaU - krky dyK ilE ik nwm cldw hY ik
nhIN; iemwndwrI dy nwl d`isau[ iek vwrI JUT bol lE, kdy nhIN cldw[ ikauNik s`c ijhVw
hY, auh vwihgurU Alop ho jweygw -
AMg - 274
Pyr mn dy ivc pRIq hoxI cwhIdI hY vwihgurU dy drSnW dI[ iksnUM pRIq hY? kOx hY
ijhVw ipAwr dy ivc rihMdw hY[ koeI ivrlw purS hY - koeI ivrlw; swry nhIN hn -
AMg - 1094
koeI nhIN kihMdw hY ik myrw qUM sIs lY lY, vwihgurU ipAwry dy mYnUM iek vwrI drSn
krw dy[ qIbrqw nhIN hY AMdr, buiJAW hoieAw dIvw hY[ ijvyN buiJAW hoieAw DUxw huMdw hY,
auhdy aupr pwxI pw idE, AYvyN DUMAW ijhw inkldw rihMdw hY; AYho ijhw hwl hY swfw[ pRIq
nhIN hY AMdr ik koeI pRIq lgI hoeI hY[ pRIq hor cIz huMdI hY -
AMg - 274
AMg - 274
swD sMgq dI thl qy bMdgI krn vwilAW nwl ipAwr; ieh doie cIzW
AsIN syvw dy ivc hW qy nw swfy ihrdy ivc ipAwr AwauNdw hY[ bMdgI
ky ipAwr ivrly-ivrly nUM AwauNdw hY, bwkI qW qrk krdy ny[ jy nhIN
qW nw kro; qrk krn dy nwl Cy klw vYrwg dIAW nSt ho jWdIAW ny-
AMg - 274
iksy dI inMidAw kMnW dy nwl sux vI nw, krnI qW ie`k pwsy rhI[ attitude of mind
(mn dw ruK) kI hoxw cwhIdw hY? kihMdy ieh smJ s`cI mu`cIN hI idloN; auproN nw kir, by
words (SbdW nwl) n kih ky -
87
kbIr sB qy hm bury
hm qij Blo sBu koie ]
ijin AYsw kir bUiJAw mIqu hmwrw soie ]
AMg - 1364
ijhVw kihMdw hY -jI mYN qW AYauN hW, myrw qW ieauN hY, myrw Plwwxw jI, mYN bVw cMgw
jW jI; AwpxI vifAweI Awpxy mUMhoN krI jwxI; kihMdy nhI, Pyr qyrw swfw swQ nhIN hY[ qUM
idloN smJ - 'hm nhIN cMgy burw nhIN koie]' ieauN kih -
AMg - 274
mMn lau AwdmI mMdw? iblkul mMnx nUM iqAwr nIN; qw hI nhIN swfI qwr juVdI, ikauNik
ieh g`lW AsIN ApxwauNdy nhIN hW jIvn 'c[ jd qWeI jIvn ivc nhIN ApxwauNdy, EnW icr
g`l nhIN bixAw krdI[ AYsw Purmwn hY -
igAwn dIAW g`lW krI jwxIAW, igAwn-goSt krnI; iehdy nwl qW AvsQw nhIN pRwpq
hoxI[ ieh pRwpq audoN hoxI hY ijs vkq krnI ivc EQy Aw jwxw hY, rihq ivc Aw jwxw hY
-
AMg - 269
dUsirAW nUM aupdyS krdw hY, igAwn-goSt krdw hY; Awp krdw nhIN -
mhwrwj kihMdy, bwkIAW nUM qW aupdyS krI jWdw hY, qYnUM Borw ijMnw vI igAwn nhIN
AwieAw[ so ies qrHW dy nwl jd q`k AsIN gurU dI d`sI hoeI rihq qy nhIN cldy, EnW icr
g`l nhIN c`ldI[
88
AMg - 274
ijhVw mwieAw dw BulyKw ipAw hoieAw hY, ieh gurU dI ikRpw nwl Cutdw hY[ ijhVIAW
mn dy AMdr byAMq vwSnwvW ny, auh ijMnW icr nhIN C`fdw, EnI dyr qk prmySr dw Bjn
krygw ik vwSnw dw Bjn krygw? auh vwSnw dw Bjn huMdw hY[ r`b dw ijMnW icr ipAwr nhIN
ihrdy iv`c AwauNdw, idRVHqw nhIN AwauNdI, EnI dyr q`k g`l nhIN cilAW krdI[ so vwSnw ikQy
q`k AwdmI dy nwl jWdI hY?
iek vwrI sRI rwm cMdr jI mhwrwj rUhwnI drbwr lweI bYTy ny, visSt Awid swry
v`fy-v`fy mhWpurS bYTy ny[ ivcwr ho rhI hY rUhwnI[ Acwnk Awp ny h`Q qy h`Q mwr ky qwVI
mwrI qy au~cI-au~cI h`s pey[ swry hYrwn ho gey ik AYny zor dI h`sy ny[ aus vyly puiCAw viSSt
jI ny ''hy rwm jI! ikrpw krky ieh qW d`so ik Awp dy h`sx dw kI kwrn hY?''
''viSSt jI! qusIN qW jwxdy ho, iqRkwldrSI purS hoN?''
''nhIN mhwrwj, Awp pRgt krky d`so[''
''AsIN ies kIVy nUM dyK ky h`sy sI[ kIVy dIAW ipClIAW do l`qW tu`tIAW hoeIAW ny[''
''mhwrwj! iehdy ivc h`sx dI kI g`l hY? ieh aupr nUM cVHdw hY, igr jWdw hY[ iehdy auqy
qW nhIN siqpurS h`isAw krdy[ Axjwx bMdy qW zrUr hsxgy dyK ky, ik cVH nhIN huMdw[ ivcoN
Byd KolHo[''
''viSSt jI! ieh ijhVw kIVw hY - ieh vwihgurU dI kudrq AYnI byAMq-byAMq hY
ijs dw koeI pqw nhIN ik kd isRStI SurU hoeI hY - kuC nhIN pqw, koeI pqw nhIN ieh kd
q`k isRStI ny rihxw hY, Aty-sty sMswr lwauNdw hY[ ieh qW vwihgurU Awp hI jwxdw hY ijhny
ieh pswrw pswirAw[''-
AMg - 294
auh iksy tweIm dy AMdr nhIN[ igxy ny tweIm ivSySk swSqR ny[ mhwrwj ny vI Purmwn
kirAw hY -
kwl dy nwl hI bRhmw dI auqpqI hoeI hY, kwl dy nwl hI iSv jI, kwl dy nwl hI
ivSnUM jI -
swrw kwl dw hI qmwSw ho irhw hY, tweIm dI bwq c`l rhI hY[ aunHW ny kwl c`kr
bxwey hoey ny ik jd cwr Arb 32 kroV swl lMG jWdy ny, aus vyly bRhmw dw iek idn ho
jWdw hY[ jd rwq pY jWdI hY, ausy vyly ieh swrw kuC jo idsdw hY AwpW nUM, sB Kqm ho
jWdw hY - aus vyly kuC vI nhIN rihMdw[ 4 Arb 32 kroV swl ievyN rihMdw hY[ qy Pyr 365
idnW dw auhdw iek swl hY, auhdI sO swl dI aumr hY qy ies qrHW 36.500 vwrI auhdI
izMdgI dy AMdr ieh sMswr bxdw hY qy AYnI hI vwrI ieh jWdw hY qy nvW bRhmw Aw jWdw hY
89
AMg - 1156
mhwrwj kihMdy, kroVW bRhmw Aw cu`ky ny, iek do cwr nhIN hn[ bhuq v`fI igxqI
krI hY[ ies qrHW PurmwieAw hY -
Akwl ausqiq
AYfIAW AYfIAW aumrW vwly - iSv jI dI aumr iesy kwl c`kr dy ihswb nwl 16
koRV Krb swl dI hY[ 16 l`K Krb swl dI, swlW dy ihswb, bRhmw dI aumr hY[ so kihx
l`gy, ''AsIN vwihgurU dI byAMqqw dy auqy kurbwn jWdy hW ik ieh ijhVw kIVw hY, A`j qoN pihlW
14 vwrI ieMdr dyvqw bx ky qKq qy bYT cu`ikAw hY - svrg lok dw rwjw bx ky[ pr BogW
dI vwSnw iehdy mn dy AMdr AYnI fUMGI jw cu`kI hY, iehnUM pqw hY ik mYN cOrwsI Bog irhw hW
qy CyqI CyqI cOrwsI Bog ky mnu`K bxW[ aus qoN bwAd mYN Pyr auhI kMm krW qy mYN svrg lok
dw rwjw bxW[ ies mUV nUM ieh nhIN pqw ik ikMnI vwrI A`gy igr cu`ikAw hw qy hux prmpd
dI pRwpqI krW ijQoN Pyr nw Awauxw pvy; Awpxy srUp dw igAwn krW, Awpxy srUp iv`c smweI
krW[''
so, ies qrHW vwSnw ijhVI hY, ieh nhIN hitAw krdI, swD sMgiq jI! vwSnw hI hY
ijhVI mn nUM itkx nhIN idMdI[ nvwb dOlq Kwn ny jdoN nmwz pVHI qW pu`iCAW gurU nwnk
pwqSwh nUM ik qusIN swfy nwl nmwz nhIN pVHI - pVHn vwsqy Awey sI[ mhwrwj kihMdy, AsIN
qW pVH leI qy qusIN nhIN pVhI[ kwzI kihx l`igAw, nvwb swihb jI! dyKo, nwnk jI kI
kih irhw hY[ nvwb Pyr kihx l`igAw, nwnk jI! mYN nmwz pVHI hY[ mhwrwj kihMdy, qUM qW
jdoN A`Dw klmw 'ielie`lw' ikhw qy 'lwie`lw' vI nhIN qYN kihx idqw, qUM qW ies qoN pihlW hI
inkl ky kwbl kMDwr GoVy KrIdx l`g ipAw[ qyrw srIr auTdw bYTdw irhw lyikn qUM qW eyQy
nhIN sI[ qUM qW nmwzI nhIN bixAw, qyry srIr ny iek frwmw ijhw kirAw hY[ kwzI kihx
l`igAw, Pyr myry nwl pVH lYNdw hY[ mhwrwj kihMdy, qyry Gr dy AMdr GoVI sUeI sI, vCyrI CotI
hY, qy Gr 'c KUh qy mOx nhIN hY, auhdy auqy mMjw dyxw Bu`l igAw qy qUM qW EQy mOx qy KVHw
vCyrI moVdw irhw hYN[ mn nhIN itkdw[ aus vyly svwl kirAw ik hy nwnk! Awp ikrpw krky
ieh d`so ik mn ikvyN itky[ Bjn krdy hW, qsbI Pyrdy hW, nmwz pVHdy hW; jdoN kurwn srIP
pVHdy hW, mn AYvyN ijvyN krdw hY sYrW spwty[ ieh qW itkdw hI nhIN hY[ ikrpw krky iehdI
koeI jugiq d`so[
gurU nwnk kihx l`gy, mn ijhVw hY, ieh vwSnw dw bMinHAw hoieAw dOVdw iPrdw hY[
jd q`k vwSnw qy kMtrol nhIN krdy, mn qy kMtrol nhIN huMdw[ kMm swrw hI mn dw hY -
90
AMg - 342
kihMdy, ieh jwnvr sdw 'qUMhI-qUMhI-qUMhI-qUMhI' khI jWdw hY[ ievyN ijvyN qUM krI jwh,
kI Prk pYNdw hY AYN krn nwl[ auh vI jwnvr ijauNdY, qUM vI ijaUnw hYN[ qyrw ieh mn swQ
dyvy, Pyr g`l bxdI hY[ so mhwrwj kihx l`gy, ''nvwb swihb! mn ijhVw hY, ieh vwSnw dw
bMinHAw ipAw hY - pu`qr vwSnw, lok vwSnw, DMn vwSnw, Ahudy dI vwSnw, ausqq dI vwSnw,
swSqr dI vwSnw, AnuSTwn vwSnw[ vwSnw qW jd qoN b`cw pYdw huMdw hY - b`cy nUM vwSnw du`D
dI hY - EdoN qoN hI vwSnw lg jWdI hY -
AMg - 921
ieh mrdy dm q`k nhIN htdI; jd q`k AwdmI dw jnwzw nhIN inkldw, aus vyly
q`k nhIN jWdI[ Pyr mr jWdw hY, aus vyly vwSnw dI pMf nwl jWdI hY[ Pyr kI huMdw hY?
mhwrwj kihMdy -
AMg - 526
pRyq bx jweygw ikauNik vwSnw mMdrW dI Aw geI, mkwnW dI, pRwprtI dI Aw geI[ so
vwSnw nwl bMinHAw jWdw hY[ mhwrwj kihMdy -
mn kI bwsnw mn qy trY]
ieMdI ijq pMc doK qy rhq]
nwnk koit mDy ko AYsw Aprs]
AMg - 274
ieMdRIAW - Sbd, sprS, rUp, rs, gMD - pMjy ieMdRIAW dy pMj hI ivSy ny[ ienHW dy
auqy kMtrol kry qy pMj ijhVy doK ny - kwm, kRoD, loV, moh, hMkwr, ieh qoN rihq hovy[ Pyr
mhwrwj kihMdy, swry bMdy QoVHI ny pRymIEN! 'nwnk koit mDy ko AYsw Aprs]' kroVW ivcoN iek hY
ijhdw nwm cldw hY[ bwkI TIk hY AwpxI imhnq krdy ny, jnm lMG jWdw hY[ kdy mn lg
igAw, kdy nw l`igAw[ dUsrw ieh hY ik jy ihrdy iv`c kpt hovy - auqoN auqoN kIrqn krdw
hY, rox vI lg jWdw hY; koeI AOKw nhIN hY[ Bwvuk g`l CyV lE, AwdmI ro pYNdw hY[ iehdy
nwl ieh qW nhIN hY ik iehdI swrI izMdgI ies qrHW dI ho geI[ auh qW Bwvuk hY, emotion
(vlvlw, qrMg) hY; emotion ivc Aw jWdw hY[ ic`TI pVHdy hI bMdw rox lg jWdw hY[ mhwrwj
kihMdy, jy AMdroN kpt nhIN jWdw, ihrdw AMdroM nrm nhIN huMdw, ihrdw nhIN AMdroN iB`jdw, auh
kTor rihMdw hY; Pyr qW nhIN r`b imldw[ ies qrHW Purmwn krdy ny -
91
Dwrnw koeI
nhI
ijnw
iqnw
AMg - 450
gurU dsvyN pwqSwh mhwrwj dw drbwr ligAw hoieAw hY[ bhuq hI im`TI sur dy nwl
gwieAw jw irhw hY, kIrqn ho irhw hY[ AYsw pRsMg lwieAw hoieAw hY rwgI isMGW ny ik sMgq
dy nyqrW 'coN jl Aw irhw hY, Awp dy BI jl Aw irhw hY[ kIrqn dI smwpqI hoeI qy swirAW
ny bVI pRsMsw kIqI ik s`cy pwqSwh! ieh qW qusIN bhuq rihmq kIqI hoeI hY ienHW rwgIAW
dy auqy[ dyKo ik`fy ipAwr dy nwl ienHW ny vYrwg dw nkSw bMnH ky r`K idqw qy iek vwrI qW
ieauN lgdw sI ik ieh mwieAw kuC nhIN hY, iehdy vloN pUrI qrHW mu`K moV ky Awp dy crnW
ivc hI rihxw SurU kr dyeIey[ Pyr dyKo, rwgI ikMny cMgy ny - swfy vI nyqrW 'coN jl Aw irhw
hY qy ienHW dy vI[ mhwrwj muskrw pey, koeI g`l nhIN krI[ AYny nUM iek isMG KVw ho igAw,
kihMdw, ''s`cy pwqSwh! mYN Awp dy drSn krn AwieAw sI qy myry iksy pRymI ny gihxy cu`k
ley[ Gr vwlI vI myry nwl sI, AsIN bMnH ky r`Ky hoey sI qy swfI gihixAW dI potlI cu`k
leI iksy ny[ Awp iqRkwldrSI ho, ikRpw kro[ koeI bwhr nhIN igAw, eyQy hI hY ijhny cu`ky
ny[ AsIN aus vyly qoN hI Bwl kr rhy hW[ mhwrwj muskrw pey, kihMdy, ''pRymIEN! tohlo hux[''
iksy ny nw d`isAw[ Awp dy sihj suBwA mu`K 'c inkl igAw, ''khI eyQy hI hY['' swry kihx
l`gy, mhwrwj! ieh rmz swfI smJ ivc nhIN peI[ mhwrwj kihMdy, ''iek ipMf dw srdwr
sIgw, auhdI khI guAwc geI qy EQy FMForcI ijhVw sI - Fol vwlw, auhnUM bulw ky ikhw ik
qUM ieh kih ik ijhdy Gr khI hoeygI, auhdy AYny hMtr lgxgy, AYnw jurmwnw hoeygw qy QoVHI
dyr dI muhlq hY[ AYnI dyr ivc PlwxI QW qy khI r`K Awau, Pyr koeI iksy nUM szw nhIN
hovygI['' auhny zor-zor dI, glw pwV-pwV ky - dyKo, suxo qusIN iDAwn dy nwl ik khI guAwc
geI hY ipMf dy muKI dI[ PlwxI QW r`K Awau, nhIN Awh sjw hoaU, AYny korVy l`gxgy; Pyr n
ikho, d`isAw nhIN hY' - swry ipMf 'c iPr AwieAw[ kihMdy, ''iPr AwieAw?'' kihMdw, ''hW jI,
iPr AwieAw?'' Pyr dyKo qW r`K AwieAw hY koeI EQy?'' kihMdy, ''nw mhwrwj! EQy qW iksy ny
nhIN r`KI['' kihMdy, ''Pyr kI hY, Gr dI qlwSI lE swirAW dI['' qlwSI leI qW ijhVw Fol
ip`tdw sI, auhdy Gr khI peI[
so mhwrwj kihMdy, ''khI eyQy hI hY['' kihMdy, ''mhwrwj! swfy qW kuC vI nhIN p`ly ipAw,
Awp ikRpw krky d`so qW shI ik kI g`l hoeI[
mhwrwj kihMdy, ''g`l kwhdI hY pRymIEN, ieh ijhVy ro-ro ky kIrqn krdy sI, ienHW dy
Gr potlI peI hY[ jwE, jw ky cu`k ilAwE, bMdy nUM lY jwE iek nUM nwl[''
nwl lY gey[ kihMdy, ''d`s ik`Qy hY?'' k`F ky idqI[ Aw ky crnW qy Fih pey[ mhwrwj
kihMdy, ''ieh kMm krdy ho? nwly qW ro-ro ky kIrqn krdy ho, sMgqW nUM vI ruAw idqw[ qusIN
Awsw dI vwr nhIN pVHdy?''
AMg - 450
92
hir
isir
ijnw
hir
AMg - 450
eyQy qW ihrdy dI Su`DI dI loV hY pihlW[ ienHW cIzW qoN swrIAW qoN bco, jy pwr lMGxY;
nhIN lMG nhIN skdw -
AMg - 732
kOVw boldw hY, iP`kw boldw hY[ iek qW nhIN doS hY, byAMq doS ny -
AMg- 732
cldw mn dy ip`Cy hY -
AMg - 732
AMg - 732
bwhr qW bhuq sohxw ByK kr ilAw, vDIAw qoN vDIAw ByK kr ilAw ik dyKx vwlw
iek vwrI qW ByK ivc Bu`l jwvy[ bVI cqurweI hY, g`lbwq dy ivc bVI huiSAwrI hY, 'mnUAw
dhidis DwvY]' mn dOVdw iPrdw hY[
AMg - 732
qy Sbd nUM cIndw nhIN hY, nwm dy nwl suriq nhIN lgdI[ mhwrwj kihMdy, Pyr bwrbwr AwauNdw hY; jMmdw mrdw hY, jMmdw mrdw hY[ so mhwrwj smJwauNdy ny mwqw jI nUM ik nwm
dy AMdr jd qk pUrw nhIN imldw, EnI dyr q`k jy nwm dI g`l kro qW iksy dy p`ly nhIN
pYNdI ikauNik sMswr ny Ajy smiJAw nhIN ik-
AMg - 81
jy AYnI hI g`l pY jwvy ihrdy dy AMdr qW Pyr ikhVw hY ijhVw AYfI Amol cIz nUM
93
AMg - 1365
AMg - 1376
koeI Aw jweygw, kdy Aw jweygw; auhny Pyr sIs dy ky lY lYxw hY[ gwhk hI nhIN hY
koeI nwm dw, cu`kI iPro nwsqkW kol[
iek pMfq jI bVy ivdvwn sI - kQw kirAw krdy sI - mhWBwrq dI kQw suxwauxI
lyikn lwlc sI mn dy AMdr[ koeI AmIr bMdw dyKxw, Pyr kihxw ik iehnUM kQw suxweIey,
ieh cMgI Bytw cwVHygw[ kudrqI huMdw hY lwlc[ so aunHW ny iek Sihr dy AMdr iek cMgw syT
ijhVw swirAW nwloN v`fw sI, auhnUM ikhw ik syT jI! jy kho qW kQw suxweIey - mhWBwrq dI
kQw? kihx l`gy, vwh pMfq jI vwh, AsIN qW aufIkdy sI ik koeI ivdvwn Awvy, swfw tweIm
vI lMGy qy kQw vI suxIey[ pMfq jI ny kQw Suru kr idqI qy nwly kihx l`gy ik dyKo, iDAwn
nwl suixE qy ijhVy bcn AwauNdy ny, ieh mMnx dw Xqn kirE[
kihMdy, iPkr nw kro pMfq jI, AsIN pUrI qrHW mMnWgy[ aus vyly jdoN kQw dw m`D dw
Bog pwieAw, pMfq jI dyKdy ny ik ienHW ny qW iek kOfI vI nhIN cwVHI iksy ny, ieh ikho
ijhy lok ny[ hor QwvW qy mYN Bog pwauNdw - bsqr cwVHdy ny, rwSn cwVHdy ny; Gr dy AwauNdW
Pyr mYN; pYsy idMdy ny, gihxy idMdy ny, hor bVw kuC idMdy ny; ienHW ny qW kuC vI nhIN kirAw[
kihMdw, clo, syT isAwxw hY, ieko vwrI dy deygw sB kuC[ Pyr kQw krdy rhy, AKIr Bog pw
idqw[ aunHW ny Bog qy vI kuC nw cwiVHAw[ pMfq jI bVy inrwS hoey qy nwl bcn bVy ipAwr
dy kr cu`ky sI qy aunHW ny ikhw ik jy mYN hux kihMdw hW qW swrI sMgiq bYTI hY, ienHW dy mn
ivc AwaU ik pMfq lwlcI hY, qy hovy n qW mYN Pyr Aw jwvWgw; Swied ieh gupq dwn krnw
cwhuMdy hox[ auh QoVHy idnW dy bwAd Aw gey[ Aw ky kihx l`gy ''syT jI, kQw ikho ijhI l`gI?''
''pMfq jI kQw! b`s kI pu`Cdy ho qusIN, bhuq hI vDIAw l`gI[''
''mMnI vI hY koeI?''
''hW, 100% mMnI hY[''
''jy quhwnUM vDIAW lgI qW qusIN kuC Bytw nhIN kirAw[''
94
''dyKo pMfq jI! mYN quhwnUM d`sW s`cI g`l[ ieh dyK lau ik ikRSn mhwrwj Awey qy
pWfvW ny vI mMigAw qy hor vI ijMny v`fy-v`fy purS sI, swirAW ny smJOqw krwaux dI koiSS
krI ik pMj ipMf dy idau; jy izAwdw nhIN dyxy qW pMj ipMf qW dy idau[ durXoDn ny ikhw ik
ijMnW sUeI dy n`ky dw QW huMdw hY, mYN qW AYnw vI nhIN dyxw['' kihMdw, ''mYN qW ieh g`l p`kI
bMnH leI lV ik cwhy koeI kuC kQw krI jwey, cwhy koeI mMgI jwvy; AsIN qW Dylw vI nhIN
dyxw iksy nUM['' kihMdw, ''AYfI QoVHI g`l hY - mYN qW kQw mMn leI[''
pMfq jI ny ikhw ik ieh qW myrI hI glqI hY; mYN pihlW sOdwgr dyiKAw hI nhIN[
kihMdw, ''clo, bIbI cMgI hoxI hY, aus qoN pu`Cdy hW['' bIbI jI kol cilAw igAw[ kihMdw ''bIbI jI! kQw ikho ijhI l`gI?''
''mYnUM qW bhuq vDIAW l`gI, kuC nw pu`C[ pMfq jI! myry qW keI SMky dUr ho gey[''
''Pyr qusIN Bytw qW kuC nhIN krI[''
''Bytw qW mYN jI Br ky krUM[''
''kd? dyKo, quhwnuM swirAW nwloN vDIAw pRsMg kIhdw l`igAw?''
''dRopqI dw l`igAw[ mYN vI PYslw kr ilAw ik cwr pqI qW myry A`gy hI hYgy, ij`dx
pMjvW bx igAw pMifq jI Edx daUN Bytw[''
pMifq jI kihx l`gy, ieh vI mUrK hI hY, ieh ikDrly pwsy socx l`g gey[ auh
pqIbRqw iesqrI sI auhny bcn mMinAw qy ieh pMj pqI krny cwhuMdI hY[ kihMdw ik clo,
lVkw isAwxw hY, auhdy kol cldy hW[ lVky kol cilAw igAw, jw ky kihMdw ''Coty syT jI, kQw ikho ijhI l`gI?''
''pMfq jI! mYnUM qW igAwn ho igAw, ijhVy ikRSn mhwrwj ny bcn kry ny, myry auqy
100% Asr ho igAw, Awqmw nUM mYN smJ igAw[''
''Pyr qusIN Bytw nhIN kuC kirAw[''
''Bytw mYN krUMgw[''
''Pyr qUM smiJAw kI hYN?''
''mYN ieh smiJAw ik Awqmw nhIN mrdI, srIr mrdw hY qy myrw 100% inhcw ho
igAw[ ieh ijhVw swfw buVHw hY nw, ieh mYnUM Dylw nhIN idMdw[ hux mYN iehnUM mwr dyxw hY,
Awqmw qW mrdI nhIN, mYnUM pwp nhIN lgxw[ Pyr daUN qYnUM[''
so mhwrwj kihMdy - 'rwm pdwrQu pwie kY kbIrw gWiT n KolH] nhIN ptxu nhI pwrKU
nhI gwhku nhI mol]' n bzwr hY, nw pwrKU hY, nw dukwn hY, nw mu`l dyx vwlw hY[ mu`l kI hY
auhdw? mu`l mhwrwj dsdy ny-
Dwrnw -
95
AMg - 1102
AMg- 1412
jo mu`l hY gwhk dy pws, auh hY Awpxw Awp, haumY nUM Kqm krnw[ jy 'mYN' rhy, qy
nwl 'nwm rhy'; doie nhIN rihxy iek QW pRymIAW -
AMg - 560
doie nhIN iek`Ty rihMdy; jW haumY rhygI - mYN rhygI jW nwm rhygw[ so ies qrHW 'kbIr rwm rqnu muKu koQrI pwrK AwgY Koil[ koeI Awie imlYgo gwhkI lygo mhgy moil]' pwrKU
nUM ieh g`l d`s dy ik AYQy ibrqI itkwey qy Awh huMdw hY, AYQy ibrqI itkwey qy Awh huMdw
hY; iqRkutI AYauN tu`tdI hY, dsvyN duAwr ivc ibrqI ieauN phuMcdI hY[ jd gwhk hI nhIN hY,
auhnUM pqw hI nhIN hY ik dsvW duAwr kws nUM kihMdy ny[ 'hW hW hW hW' krI jWdw hY[ auhny
nw AYDr hoxw hY, nw EDr hoxw hY; auh qW QkyvW hI qyry p`ly pYNdw hY; ieMqzwm kr - 'koeI
Awie imlYgo gwhkI lygo mhgy moil]' ieko hI bhuq hY, auhny isr dy ky lY lYxw hY, qyrw bx
jwxw hY, sB kuC Arpx kr dyxw hY auhny[
so ies qrHw gwhk nw hox krky nwm nhIN cl irhw[ hux pMj ipAwry AMimRq Ckw ky
AwauNdy ny; byAMq nUM AMimRq CkwieAw hY[ ikMny ku ny ijhVy nwm jpdy ny - ivrly purS ny[ sMq
qW ieh hI kihMdy huMdy ny ik qUM bImwr hYN, AMimRq Ck lY; gurU qyrw rwKw ho jweygw[ c`l qyrw
AYnw hI shI[ EQy idMdy ny nw[ AMimRq kI huMdw hY? gurU Dwrn krwauNdy ny; gurU Dwrn krw ky
pMj ipAwry nwm idMdy ny[ auh nwm vwlI g`l qW geI AweI, nw koeI jpdw hY; ivrlw ivrlw
purS hY koeI, ikauNik lgn nhIN hY[ AsIN qW ieauN krdy hW - Plwxw isAW, qUM nhIN AMimRq
Ckdw, kI g`l hY?
eyQy iek pRymI myry kol AwieAw; kihMdw, jI mYnUM AMimRq Ckx nUM kihMdy ny[ mYN ikhw,
''iPr qyrw mn kI kihMdw hY?'' kihMdw, ''mYN quhwnUM pu`Cx AwieAw hW['' mYN ikhw, ''mYN qW kuC
nhIN kihMdw[ jy myN qYnUM kih idqw ik qkVw ho ky CkIN qW myry nwl auh nrwz hoxgy ijhVy
Ckw rhy ny[ jy mYN kih idqw, 'Ck lY, Ck lY' qW myrI vI auhI g`l ho jweygI[ qyry AMdr rucI
hY nwm jpx dI? gurU Dwrn nUM qyrw mn mMinAw? jy qW mMn igAw, Pyr qW kImq dy dy; jy
qyrw mn hI nhIN mMinAw qy Srwb dI boql nUM dyK ky Pyr n`T ky EQy nUM cilAw igAw, ikDry
jpujI swihb igAw; hor qkVw ho jw[ jy jnm lMG vI igAw, Pyr vwrI Aw jweygI[ 50-60
kRoV swl bwAd, Pyr Ck leIN Aw ky, hwly ku`qw ib`lw bx ky dyK lY ikauNik -
96
AMg-1356
mhwrwj kihMdy ny ik AYho ijhIAW niK`D jUnW ivc pYNdw hY, ijhVw ingurw purS hoieAw
krdw hY[ Pyr mu`l dyxw cwhIdw hY iehdw[ pihilAW zmwinAW ivc AMimRq jd CkwauNdy sI,
bVy-bVy swlW q`k qpisAw, qqIkSw krwauNdy sI[ mhwrwj jI vI ieauN d`sdy sI ik Cy mhIny
mUl mMqr dy pwT; mwlW vI 30 dsdy sI - roz dIAW 30 mwlW mUl mMqr dIAW Pyr[ Pyr Aw
jweIN; Pyr qYnUM AMimRq Ckw ky nwm dyvWgy[ nqIjw kI huMdw hY? jd nwm mhWpurSW ny dyxw pMj
ipAwirAW ivc, auh AMdr hI cilAW jwxw nwm; Pyr cOkVw mwr ky nwm jpxw SurU kr dyxw[
hux qW g`l hI hor ho geI[
so pMjvW hoieAw krdw hY ik nwsqk dy kol nwm dI mihmw nw kdy vI kry ikauNik
auhny qrk kr dyxI hY qy qrk idl ivcoN inklxI nhIN[ ijhVy bMdy AYvyN KihbVHI jWdy ny nwm dI g`l lY ky - kdy vI ijhVw An-AiDkwrI hY, mhwqmw dI ausqiq n kro aunHW dy kol
ikauNik auh inMidAw krygw[ inMidAw krygw Pyr duK
` lgygw[ inMidAw dw kwrx auhI bMdw hY ijhVw
An-AiDkwrI kol iksy mhWpurS dI g`l kry - gurU dI bwq kry[ ieh bihs krn dIAW bwqW
nhIN huMdIAW ik KwKW dw ByV lweI jwE[ n, ieh qW ihrdy dI soJI huMdI hY[ so ies qrHW
kusMgq dw Asr ho jWdw hY qy Pyr nwm nhIN jp huMdw[ Pyr huMdw ik jy nwm dI bwq krnI hY
qW pihlW idRVHqw hoxI cwhIdI hY ijho ijhI 'DrU' dI sI[ DrU nUM bhuqw aupdyS nhIN sI hoieAw,
auhnUM s`t l`gI sI, auhdI insult (byiezqI) hoeI sI[ iek qW rwj Koh ilAw sI, auhdw h`k
sI, dUsry auhdy Q`pV mwry sI mqRyeI mW ny[ auhny mW nUM Aw ky pu`iCAw-
mW kihMdI -
AYnI hI mW ny g`l smJweI sI ik pu`qr! ieh nwm jpy qy huMdw hY[ rwjy dy Gr qW
jnm ho igAw Awpxw; mYN vI rwjy dI lVkI hW, rwjy nwl ivAwhI hW pr mYN qp qoN hIxI
hW, qUM vI qp qoN hIxw hYN - Bjn nhIN kirAw[ ies krky AwpW nUM ieh szw imlI hY[ pMj
swl dw b`cw kI huMdw hY[ Awh pMj swl dy b`cy bYTy ny, ikMnI ku idRVqw hY - AYnI idRVqw hY
ik -
97
nhIN hY, AMdr kuC hor kihMdw hY[ nwm jipAw- myrw Awh kMm bx jwey, auh kMm bx jwey[
AsIN qW kMmW vwsqy krdy hW[ mhwrwj kihMdy, aus nwm nUM nw Krco ienHW cIzW dy auqy, ieh
bhuq kImqI cIz hY[ ienHW dy auqy nw vrqo iehnUM[ Pyr ieh nwm dw idKwvw nw kro[ ijMny
bMdgI krn vwly purS ny, fUMGIAW AvsQw ivc phuMc gey ny, auh idKwvy qoN dUr ho jWdy ny[
aunHW bwry mhwrwj ny AYsw Purmwn kirAY -
Dwrnw -
r`b dy nyVy rihMdy ny, iksy nUM nhIN pqw lgx idMdy, auh AwpxI bwq hI nhIN krdy -
sbr AMdir
hoin njIik
Byqu n iksY
AMg - 1384
iek vwrI do rwjy, ijnHW ny rwj Bwg, pdmnI rwxIAW iqAwg idqIAW, AnykW suK rwj
dy iqAwg ky AYsI izMdgI AKiqAwr krI ik BuMjy hI sONdy ny, h`Q qy KWdy ny, jMglW ivc rihMdy
ny; koeI vwSnw nhIN krpwqI ibrqI hY; Aw igAw qW Ck ilAw, nhIN Bu`Ky hI rihMdy ny[ ieh
doie Bjn krdy krdy...........dunIAW dy AMdr grz vwly ijhVy hoieAw krdy ny, auh iek dm
qwV jWdy ny ik Plwxy QW bVw Bjn krdy ny, Plwxy mhwqmw dw vwk sq huMdw hY........[ nw
koeI lYx, nw koeI dyx, nw koeI kurbwnI krdy ny; EQy nUM qur pYNdy ny ik koeI ausqqI hox
l`gI, byAMq dunIAW Awaux lg peI[ pihlW qW auh dunIAW nwl g`lW bwqW krdy rhy, Pyr aunHW
ny Awps ivc slwh krI hY qy m`KIAW qW Pyr swfy ipCy ny - KihVw nhIN C`fdIAW[ kihMdy,
Pyr? kihMdy, AwpW ieauN krIey, ieQoN A`gy qur c`lIey[ ieh doie mhwqmw ikMny sO mIl qur ky
cly gey[ A`gy iek mweI iml geI[ auhny SrDwlU sIgI - syvw vwsqy pu`iCAw qy nwl auhny
bynqI krI ik mhwrwj! mYnUM koeI syvw bKSo[ bwr-bwr kihMdI hY[ auh kihMdy ''mweI! jy qUM syvw kr skdI hYN, pRsMnqw lYxI hY swfI qW AsIN Bjn krnw hY; koeI
jgHw hY qyry kol?''
''myrI qW bVI v`fI koTI hY, pqw eIN nIN lgdw AYnIAW koTVIAW ny koTI iv`c[''
''b`s, pqw n lgy iksy nUM[''
''hYgI AYsI jgHw[''
''Pyr d`sIN n iksy nUM[ ijMnHW icr d`sdI nhIN, AsIN ieQy Bjn krWgy[''
ijs qrHW mweI iBrweI dy kol gurU AMgd swihb Aw gey sI, gupq r`Ky sI, aunHW ny
d`isAw nhIN sI[ swry Aw gey, bwbw bu`Fw jI vI pu`C rhy[ iblkul gupq ho gey sI gurU AMgd
swihb[ bVI muSkl nwl bwbw bu`Fw jI ny auh dIvwr qoVI - dIvwr icx ky AMdr bYT gey
sI[
so ies qrHW dy nwl auh bYT gey[ bYiTAW nUM bVI dyr ho geI iek idn mweI pVosx
nUM d`s bYTI ik AYho ijhy mhwqmw Awey ny; ieh pihlW rwjy sIgy[
98
AMg - 1370
sMqW nUM jy imlx jwxw hY, jy koeI lwhw lYxw; k`lw jw ky iml, ikauNik ijho ijhy bMdy
hoxgy, Eho ijhI g`l krngy[
iek vwrI mYN mhwrwj jI (sMq mhwrwj rwVy vwilAW) nUM imlx igAw, myrw cwcw nwl
sI[ mYN dUroN AwieAw sI[ mYnUM kihx l`igAw, ''mYnUM mhwrwj jI cMgI qrHW jwxdy ny['' mYN ikhw,
''A`Cw['' kihMdw, ''myry nwl hI g`lW krdy rihMdy ny['' myry mn 'c AwieAw ik iehny koeI bcn
nhIN krn dyxw, Awp dIAW hI mwrU ieh[ mhwrwj jI nUM jd pqw ligAw qW aunHW ny AMdr hI
bulw ilAw swnUM[ AMdr gey, ieh ijhuM krn ligAw, ''AsIN mhwrwj jI, Awsw dI vwr lwauNdy
hW, AsIN Plwxy ipMf gey, AsIN Plwxy QW kIrqn kirAw['' mhwrwj jI 'hW hW hW hW' krI
gey; cMgw BweI bhuq vDIAw[ mhwrwj! AsIN pYsy nhIN lYNdy, AsIN pwT vI krdy hW, swfy rwgI
AYho jhy ny, swfw jQydwr AYho ijhw, swfy igAwnI AYho jhy..............['' mhwrwj jI ny myry vl
dyiKAw, kihMd,y ''hux qW bhuq tweIm ho igAw['' mYN ikhw, ''mhwrwj bcn qW koeI kirAw nhIN[''
99
kihMdy, ''c`ilAw hI nhIN koeI bcn, clwieAw hI nhIN; Fol qy f`gw mwr lYNdw hY - cMgw sI,
koeI bcn ho jWdw hY['' so iPr myry Xwd AwieAw ik jy swDU nUM imlx jwxw hovy, iek`lw hI
jwxw cwhIdw hY[ jd nwl lY ky jwau, hryk dI ibrqI Awpo AwpxI huMdI hY; n bcn hovy, nw
koeI g`l p`ly pvy[
ies qrHW auh kihx l`gy ik ieh kI jlUs k`iFAW hY? rwjy ny Awauxw sI, iek`lw Aw
jWdw; ieh qW swry Sihr nUM hI leI AwauNdw hY[ kihMdy, gopI cMd! AwpW koeI bcx dw auprwlw
soco[ ijhVw rwj Bwg C`ifAw hY, ieh qW Pyr muV ky EhI kMm ho igAw[ iehdy nwloN qW AwpW
qKq Pyr sWB leIey jw ky[ ivauNq bxw leI, jd rwjw nyVy Aw igAw, bwkI swry ip`Cy KVHw
idqy auhny, qy hIirAW dw Qwl Br ilAw, miTAweI dy tokry cukw ley qy jd nyVy Aw igAw ik
rwjw sux laU hux swfI g`l, gopI cMd kihx l`igAw''gurU jI! A`j mYN jwaUN iB`iKAw lYx[''
''iblkul nhIN qUM jwxw, mYN jwaUN[''
auh khy mYN jwaUN; auh khy mYN jwaUN[ iek kihMdw''qUM ikauN jweyNgw? mYN jwaUN[''
''qusIN k`lH gey sI, l`fU Kw ky Awey sI[ koeI nhIN ilAWdw myry vwsqy[ quhwfI dwVHI nUM
ligAw hoieAw sI[ mYN EQoN dyiKAw l`fU KwDy ny iehny A`j[''
''qUM vI qW prsoN igAw sI, KIr Kw ky AwieAw sI[ qyrI vI dwVHI nUM l`gI hoeI sI, qUM
mYnUM KIr nhIN idqI[''
auh kihMdw hY mYN A`j jwaUN, auh kihMdw mYN jwauN[ doie j`Po-j`PI ho gey[ rwjw kihMdw,
ieh kwhdy swD ny, ieh qW KIr Ar l`fUAW qy hI pey ny[ EQoN hI muV igAw[ Sukr kirAw,
kihMdy, bVy BwrI fUmxy miKAwl Awey sI, msW KihVw CufwieAY[ so - 'hoin njIik Kudwie dY
Byqu n iksY dyin]'
bMdgI krn vwlw jd Awpxw pRgtwvw krygw, ausy vyly lutr
y y Aw ky lut
` xw SurU kr dyxgy
auhnUM[ bymqlby AwauNdy ny; nwm dw gwhk nhIN AwauNdw[ dunIAW AwauNdI hY; dunIAW dI 'vwh
vwh' rotI idMdI hY? kuJ vI nhIN idMdI[ so ieh nwm dy rsqy ivc bMDn hoieAw krdy ny[
ies qrHW dy nwl bhuq rihqW ny, swD sMgiq jI[
mYN AYs krky AYho ijhw subject (ivSw) ilAw ik swirAW nUM hI iSkwieq huMdI hY, 'jI nwm
nhIN jp huMdw, nwm nhIN jp huMdw[' ieh iqMn typW ho geIAW ny; ivcwr kr ilE, soc ilE, iehdy
muqwibk c`lI jwieE[ bwkI ijhVy bcn mhwrwj krwauxgy, aunWH nUM vI iDAwn nwl sRvx kr ilE, Pyr
nwm c`l paU ikauNik AsIN deserve krn lg jwvWgy[ jdoN deserve krWgy, aus vyly swfI mMg prmySr
ny pUrI kr dyxI hY[ jd BWfw Su`D ho igAw, aus vyly vsqU Aw jwxI hY[ BWfw AsIN Su`D nhIN krdy qy
vsqU puAwauNdy hW[
iek j`t sI, auh iek mhwqmw nUM roz kih idAw kry, ''mhwrwj! mYnUM nwm idE mYnUM
nwm idE['' auh kihMdy, ''pRymIAW! nwm kwhdw dyeIey, pihlW qUM nhwaux dI Awdq pw, kurlw
100
kr, dwqn kr, QoVHw bolx dI Awdq pw, JUT nw boilAw kr, inMidAw nw kr, cuglIAW nw
kr; ieh qW qyry AKiqAwr ny, ieh ikqy r`b ny Aw ky qYnUM htwauxw hY['' jy koeI khy, jI
nwm jp ky htxgIAW; iblkul nhIN - pihlW htwE; nwm qW Pyr c`lxw hY[ iehnUM pihlW
Dovo qW shI, dUr qW kro doS[ bQyrw smJwieAw, nw smJy[ AKIr mhwqmw ny ikhw ik ieh
myrw KihVw nhIN C`fdw, iehnUM jugqI nwl smJweIey[ so jugiq nwl smJwaux vwsqy mhWpurS
iek idn auhdy drvwzy qy cly gey, jw ky 'siq krqwr' dI Awvwz idqI qy auhny vI dyK
ilAw ik sMq Aw gey; A`j qW nwm lY ky hI C`fWgy[ dyiKAw ik ic`pI leIN KVHy ny, Awtw mMgdy
ny[ iehny auNjl Br ilAw, mu`TI Brn dI QW qy; ilAw ky kihMdw hY, ''ilAwau sMq jI! ic`pI
A`gy kro['' sMqW ny icpI iv`c il`d pw leI[ kihMdy, ''ilAw Bgqw! iehdy ivc hI pw dy[''
kihMdw, ''bwbw! iehdy iv`c qW il`d peI hY['' kihMdy, ''qUM kI lYxw hY il`d qoN, iehdy ivc hI
pw dy['' kihMdw, ''Awtw Krwb ho jweygw['' ds vwr sMqW ny ikhw ik qYnUM kI, AsIN Awpy jwxIey,
qUM pw dy iehdy ivc[ kihMdw, ''iehdy nwloN qW mYN nw hI pwvW Awtw, qW cMgw hY[ Awtw hI
Krwb krnw hY['' moV ky lY igAw[ kihMdw, ''sMq jI! qusIN nhIN il`d nUM k`Fxw qW ilAwE mYnUM
idau, mYN ic`pI Do idAW['' sMq kihMdy, pRymIAW! ikMny ku dw hoaU Awtw; Dyly dw jW pweI dw hoaU
(aunHW idnW 'c ssqw hI huMdw sI) ieh qUM iek pYsy nUM Krwb krn vwsqy pMjwh vwrI socdw hYN
qy ijhVw pRmySr dw nwm - 'sweI nwmu Amolu kIm n koeI jwxdo]' auh bymu`lw nwm - qUM ivcy
hI kRoD leIN iPrdw hYN, ivcy hI kwm leIN iPrdw hYN, inMidAw, cuglI, eIrKw, kpt leIN iPrdw
hYN, ivcy AwSw AMdySw - sB kuC leIN iPrdw hYN[ iehdy ivc 'nwm' pwauxw cwhuMdw hYN[ pihlW
BWfw Do - BWfw Doie bYis DUpu dyvhu qau dUDY kau jwvhu]' pihlW BWfw qW Dovo, Pyr jw ky du`D
ilAwieE[ jy du`D AYN pw ilAw, ieh Pt jwxw hY[
so jd qk rihqW dy auqy AsIN nhIN cldy, EnI dyr q`k nwm nhIN c`ilAw krdw,
EQy hI rih jWdw hY[ swirAW ny nwm ilAw hY; ijMny AMimRq Ckdy ny, sB ny nwm ilAw hY[
ijhVy kihMdy ny ik Plwxw gurU Dwr ilAw, Plwxw gurU Dwr ilAw EnHW ny vI nwm ilAw hY[ ikMny
ku ny ijhVy auQy phuMc gey ikauNik auh g`l hY nhIN, rihqW nhIN hn[ so hux smW iejwzq
nhIN idMdw[ ies qy bwAd Pyr mhwrwj ny cwihAw qW AglI ivcwr hoeygI[ hux swry pRymI AnMd
swihb 'c bolo[
ooooooo
101
4
siqnwmu sRI vwihgurU,
DMn sRI gurU nwnk dyv jIE mhwrwj!
fMfauiq bMdn Aink bwr
srb klw smrQ]
foln qy rwKhu pRBU nwnk dy kir hQ]
iPrq iPrq pRB AwieAw
pirAw qau srnwie]
nwnk kI pRB bynqI
ApnI BgqI lwie[
Dwrnw - sgl Bvn ky nwiekw,
mYnUM iek iCn drs idKw jw -2.
kUpu BirE jYsy dwidrw
kCu dysu ibdysu n bUJ ]
AYsy myrw mnu ibiKAw ibmoihAw
kCu Awrw pwru n sUJ ] 1 ]
sgl Bvn ky nwiekw
ieku iCnu drsu idKwie jI ] 1] rhwau]
miln BeI miq mwDvw
qyrI giq lKI n jwie ]
krhu ikpw BRmu cUkeI
mY sumiq dyhu smJwie ] 2 ]
jogIsr pwvih nhI quA gux kQnu Apwr ]
pRym Bgiq kY kwrxY khu rivdws cmwr ]
AMg - 256
AMg - 289
AMg - 346
swD sMgiq jI, g`j ky bolxw jI 'siqnwm sRI vwihgurU'[ kwrobwr sMkocdy hoey Awp gurU
drbwr iv`c phuMcy ho[ kljug dw smW hovy qy AwdmI dw mn igAwn rUpI, SrDw rUpI nyqr nw
hox krky AMnHw hoieAw hovy, baurw hoieAw hovy, hlikAw hoieAw bMdw hovy ikauNik kljug dy
AMdr mhwrwj dw Purmwn hY -
AMg - 644
ijsnUM AMdr dy Sbd dI soJI nhIN hoeI, mhwrwj kihMdy, auh hlikAW vWgUM iPrdy ny
sMswr dy AMdr, c`k mwrdy ny inMidAw dy, cuglIAW dy, eIrKw dy qy iP`kI bolI dy[ srIrk qOr
qy dUsry dw nukswn krdy ny, mn dy nwl burw icqvdy ny[ ijvyN hlikAw hoieAw ku`qw v`Fdw hY,
ieauN sMswr nUM v`Fdy iPrdy ny auh[
102
AYsy smyN dy AMdr jy siqsMg pRwpq ho jwvy qW vwihgurU jI dI bhuq v`fI dieAw hY
ijsnUM AsIN smJ nhIN skdy[ iPr grmI dw mhInw hY, ie`k pwsy swDU DUxIAW qwpdw hY; auproN
Du`p pY rhI hY, cwr DUxIAW Awly duAwly lweIAW hoeIAW ny pr ikMnw ku Pl hY ausdw? kihMdy,
kORD vD jWdw hY auhdy 'c[ lyikn ieh siqsMg dw ikMnw Prk hY auhdy nwloN[ koiSS kIqI geI
hY ik Du`p nw l`gy, hvw vI l`gy; p`Ky vI l`gy ny, h`Q p`Ky vI cldy ny, iksy nUM ipAws l`gI
hovy qW jl pI skdw hY[ AYnw Awrwm vwlw qp huMdy hoey iesdw Pl ikMnw hY, mhwrwj kihMdy-
AMg - 546
ie`k, do, cwr, ds j`gW dw Pl nhIN hY blik keI kRoVH j`gW dw Pl hY[ so auh BwgW
vwly purS ny ijhVy siqsMg iv`c Aw jWdy ny qy Aw ky Awpxy jIvn dw lwhw K`tx dw Xqn
krdy ny[
kwPI smyN qoN, ipClIAW qkrIbn iqMn iPlmW ies ivcwr qy c`l rhIAW ny ik mwqw
jIqo jI gurU dSmyS ipqw jI dy swhmxy nmskwr krky bYTy ny[ Awp ny p`uiCAw ik qusIN iks
qrHW Awey ho A`j? kI mnorQ hY quhwfw? mwqw jI kihx l`gy, ''pwqSwh! qusIN swirAW nUM aupdyS
idMdy ho ik ijhVw vwihgurU AMdr vsdw hY-
AMg - 612
myry nwl rihMdw hY, AMdr rihMdw hY, ausnUM dyiKAw jw skdw hY, auh ikhVw qrIkw hY
ijs nwl aus vwihgurU dy drSn ies srIr ivcoN ho jwx?'' ies g`l nUM swry nhIN smJdy
ikauNik loV nhIN mihsUs hoeI aunHW nUM, b`uDI Ajy auQy q`k nhIN phuMcI, Ajy BogI ny auh lok[
iqMn iksm dy mnu`K ny sMswr dy AMdr - iek pwmr hoieAw krdy ny, iek BogI Aqy iek
jigAwsU hoieAw krdy ny qy ienHW qoN aupr iek mukq Awqmw hoieAw krdIAW ny[ jo pwmr huMdy
ny, aunHW dI Kwx pIx qoN AgwhW pSUAW vwlI ibrqI huMdI hY, ijvyN Eat drink and be merry
for we shall have to die. Xwin Kwau-pIau, AYS kro ikauNik dubwrw ies sMswr iv`c nhIN Awauxw[
aunHW dI soc ieQy hI mu`k jWdI hY, aunHW nUM pwmr kihMdy ny - ieh ivSy ivkwrI hoieAw krdy
ny; SrwbW, kbwbW, mws, m`CI dI vrqoN, cuglIAW, inMidAw, JgVy Awid ijMnW klwh-klyS kljug
iv`c ipAw hoieAw hY, ieh swrw hI ienHW pwmr lokW dy isr hY[ aunHW ny pihlW vI pwp kIqy
hoey ny, hux A`goN hor vDw ley[ pr auh purS BwgW vwly ny ijhVy siqsMg iv`c Aw ky ies
g`l dI soJI r`Kx jW Xqn krdy ny ik jy iek vwrI vI 'vwihgurU' 'nwrwiex' jW 'A`lwh' kih
idqw jwvy Aqy iDAwn s`cmu`c aus vl cilAw jwvy qW pwp swry hI k`ty jWdy ny[ ieh v`fw
BwrI concession (irAwieq) hY kljug dy iv`c[
so mwqw jI, gurU mhwrwj jI kol bynqI krdy ny ik pwqSwh! jo jigAwsU lok ny, auh
Awp dy kol AwauNdy ny qy jo BogI lok ny, auh cwhy gurU kol jwx, cwhy sMqW dy kol jwx; aunHW
ny Bog hI mMgxy ny[ iksy ny kihxw myrw b`cw rwzI ho jwvy, iksy ny kihxw myry AOlwd nhIN,
AOlwd ho jwvy, iksy ny kihxw myrw muk`dmw nhIN ij`qw huMdw, koeI kihMdw hY myrI ishq Krwb
hY[ auh BogW iv`c glqwn hox krky pihilAW pwmrW nwloN cMgy ny ikauNik Swied lgn l`g
jwvy, mn 'c Brosw Aw jwvy ik gurU dI bwxI iv`c AYnI SkqI hY; mOkw hY ik auh pRmySr dy
dr v`l nUM c`l skdy ny[ ieh pwmrW nwloN cMgy ny pr bhuqy cMgy nhIN[
qIsry hoieAw krdy ny jigAwsU, ijnHW dy mn iv`c ieh lgn jwgdI hY ik sMswr qy
103
qW mYN Aw igAw, eyQy Awaux dw myrw kI mqlb hY? kI ieh hY ik mYN Kw pI ky ausy qrHW
cilAw jwvW ijvyN myry l`KW bzurg jw cu`ky ny, ijnHW dw koeI nwauN inSwn bwkI nhIN hY? kI
ieho myrw kMm hY jW ies qoN v`D koeI hor vI kMm hY myrw?
swieMsdwn kihMdy ny ik mYN ieho ijhIAW cIzW k`F dyvW ijvyN - ibjlI, ryl, tYlIPon,
tYlIivzn Awid qWik sMswr dw Blw ho jwey[ sMswr dw Blw vI hoeygw qy mwVw vI hoeygw[ ijsny
jhwj bxwieAw hY, clwauxw isKwieAw hY, ausnUM ieh nhIN sI pqw ik lok ies qy sPr kirAw
krngy pr nwl dI nwl ies iv`c bMb r`K ky inrdoSW dy GrW aupr vI suitAw krngy - EnW
hI du`K ho igAw[ swieMs ijQy suK idMdI hY, auQy nwl hI du`K vI idMdI hY[ so ieh mnorQ
nhIN hY[ mnorQ ieh hY ik jnqw ikvyN suKI ho skdI hY, ies isRStI auqy ikvyN suK Aw skdw
hY[ pRmySr dy nwm qoN ibnW suK dw hor koeI swDn hY nhIN[ sB isAwixAW ny v`fy-v`fy swDn
krky dyK ley, mwieAw iek`TI kr ky dyK leI, pr ies iv`c vI suK nw imilAw[ AOlwd
vwlw ho ky dyK ilAw; zrw ku ishq Krwb ho geI, AOlwd iv`coN vI suK nw imilAw[ ishq
v`l iDAwn cilAw igAw, ishq vwlw ho igAw pr pYsw G`t hY, auh vI suK nhIN lY skdw[
suK ienHW cIzW iv`c hY hI nhIN[ ijs cIz iv`c suK nhIN hY, auhdy ivcoN suK Bwldw hY -
AMg- 222
auh jigAwsU purS hoieAw krdy ny ijnHW dy mn dy AMdr lgn lgdI hY ik myrw sMswr
qy Awaux dw kI mnorQ hY - auh pu`Cdw iPrdw hY[ mhWpurSW kol jWdw hY, bMdgI krn vwilAW
dI sMgq iv`c jw ky pu`Cdw hY ik mYnUM ikRpw krky ieh qW d`so ik myrw sMswr qy Awaux dw
prm mnorQ kI hY? mhWpurS bhuq sMKyp dy nwl ieauN ds idMdy ny -
AMg - 12
AMg - 631
iDAwn nwl sux ies bwq nUM; qUM ieauN n smJ ik qyrw jIvn huxy SurU hoieAw hY;
ies qoN pihlW vI qUM sIgw -
keI
keI
keI
keI
kyqy
kyqy
AMg - 176
AMg - 156
ieh ijMnIAW niK`D jUnIAW dyKdw hYN, ijnHW nUM v`F-v`F KWdw hY; ienHW dy ivcoN qUM AwieAw
hYN[ bhuq muSkl dy nwl qYnUM mnu`K dyhI pRwpq hoeI hY[
104
jy mYfIkl qrIky nwl ivcwr krIey, hYrwn ho jweIdw hY, vwihgurU! qyrw Aihswn kdy
nw Bu`lW, qUM mYnUM j`g idKw idqw[ ienswn dy srIr dy AMdr 15 l`K kItwxU huMdy ny, aunHW ivcoN
ie`k nUM vwrI imldI hY[ auh vI swrI izMdgI iv`c do cwr pu`qr huMdy ny[ ikMny KuMJ jWdy ny,
vwrI nhIN AwieAw krdI[ bhuq muSkl nwl ieh vwrI pRwpq hoeI hY, pr hoeI hY vwihgurU nUM
imlx vwsqy -
AMg - 12
bwkI ijhVy kMmW iv`c qUM ipAw hoieAw hYN, glqIAW krdw hYN; ieh qyry iksy kMm nhIN
Awaux[y qUM sMqW dI sMgq iv`c jwh - 'imlu swDsMgiq.............]' auQy jw ky kI krnw hY mhwrwj?
mhwrwj kihMdy - 'Bju kyvlu nwm]' auQy jw ky hor n AYDrlIAW EDrlIAW g`lW iv`c pY jweIN[
bhuq swry AYsy pRm
y I sMqW kol jw ky Awpxw vkq vI Krwb krdy ny Aqy aunWH dw vI - AijhIAW
g`lW krky[ auNJ kihMdy ny, jI AsIN sMqW kol jWdy hW[ bcn qW pRymIAW qUM sMqW dy kmwauNdw
nhIN, n mMndw hYN[ ikauNik AwdmI AwpxI Akl nUM v`D smJdw hY qy AwpxI bwq mnwauxI
cwhuMdw hY, gurU dI bwq nhIN mMnxI cwhuMdw, sMqW dI bwq suxnI nhIN cwhuMdw pr kirAw kI
jwvy[ mhwrwj kihMdy ik aunHW dy Bwg mwVy ny ikauNik mnu`Kw jnm qW pRwpq ho igAw lyikn mwVy
Bwg pRwpq hox krky, bury krm hox krky aunHW ny bwzI hwr idqI - ij`q ky bwzI hwr id`qI[
kMFy qW l`g gey, 83,99,999 jUnW qW lMG geIAW, 84 l`KvIN jUn Aw geI[ eyQy Aw ky msqI
Aw geI qy msqI iv`c bwzI hwr idqI ikauNik eyQy Aw ky iesnUM bhuq AiBmwn ho igAw ik
mYN bhuq piVHAw iliKAw hW, myrw Gr cMgw hY, myrI koTI cMgI hY, myrI zmIn cMgI hY, mYnUM cwr
AwdmI Aw ky 'siq sRI Akwl' bulwauNdy ny, Awid-Awid ienHW PzUl g`lW 'c pY igAw[
mhWpurS QoVHw drd dy AMdr AwauNdy ny qy kihMdy ny ik ienHW nUM ikhw kI jwvy? ikMnI
isKIAw ienHW nUM idMdy hW pr ieh smJdy ikauN nhIN? AKIr AMqr iDAwn ho ky dyKdy ny, E
ho! ienHW dw qW krm hI nhIN Ajy bixAw[ mnu`K qW bx igAw pr Ajy krm nhIN bixAw ik
ies sMswr qoN lMG jwvy[ mwVy Bwg hox krky kMn bMd kr ley, suxdy nhIN ieh[ ieh bwhrly
kMn qW suxdy ny ikauNik lwaUf spIkr l`gy hoey ny Aqy zor-zor dI boldy ny, lyikn AMdrly kMn
ijnHW nUM 'id`b sRvx' kihMdy ny, auh nhIN suxdy, auh bMd pey ny, aunHW au~qy pVHdw AwieAw hoieAw
hY[ auh pVHdw Ajy idmwg q`k AglI g`l jwx nhIN idMdw qy Bwg mwVy ny -
AMg - 1378
cwr vyd, Cy swSqr, 27 isMimRqIAW, aupinSdW, bweIbl, kurwn SrIP, Awid gurU gRMQ
swihb, AnykW mhwqmw hwkW mwr-mwr ky kihMdy ny -
AMg - 761
d`sdy ny ik pRymIAW! qUM nwm jpx vwsqy sMswr qy AwieAw hYN, ies qoN ibnW hor sB
g`lW bykwr ny, pr mhwrwj kihMdy ik kirAw kI jwvy ikauNik - 'jo sYqwin vM\wieAw sy ikq
Pyirh icq]' auh nhIN ic`q Pyrdw ikauNik iehdy AMdr buirAweIAW Aw ky bYT geIAW, auh
105
iehnUM bdlx nhIN idMdIAW[ ieh bMdw sux qW lYNdw hY pr cldw nhIN, auQy hI bYTw hY[ jd
q`k c`ldw nhIN, g`l nhIN bxnI[
mhwrwj kihMdy ny - 'imlu swDsMgiq Bju kyvl nwm]' ik sMqW dI sMgq iv`c Aw ky
pRmySr dw nwm jp, iehdy nwl hI sMswr smuMdr qoN qr hoxw hY ikauNik ieh bhuq ibKVw
Baujl hY -
AMg - 613
AgnI dw swgr hY ij`Qy swfw vwh pYxw hY A`gy - srIr C`fx qoN bwAd[ AQwh lihrW
ny ijnHW dw koeI Qhu bMnW nhIN[ hy vwihgurU! qUM hI qwryN qW AsIN qr skdy hW - nhIN qW
nhIN[ lyikn ieh AwdmI sB kuC pVH ilK ky, isAwxw ho ky vI kdy nhIN socdw ik mYN sMswr
qoN jwxw hY iek idn[
do g`lW Awm mnuK
` nhIN soicAw krdw[ iek qW ieh nhIN mMnx iv`c AwauNdw ik vwihgurU
swry hI pRIpUrn hY[ inrgux bRhm swfy AMdr vI hY qy bwhr vI hY -
AMg-293
ieh swry vwihgurU pRmySr hY, ieh g`l kdy mMnx vwsqy iqAwr huMdw eI nhIN, cwhy
ikMnW hI zor lw lau, ijMnW jIA krdw khI jwau[ gurU gRMQ swihb nUM m`Qw vI tykI jweygw
lyikn g`l nhIN mMnxI, Xwd nhIN r`KxI[ GVI dI GVI sux ilAw, Pyr Bu`l igAw[
dUjI g`l hY - mOq, ik mYN sMswr qy rihxw nhIN[ ieQy rihx vwsqy nhIN Awey, QoVHI
dyr vwsqy kMm krn vwsqy Awey hW, XwnI nwm dw DMn kmwaux vwsqy - hIirAW vrgw DMn
ijhVw h`d qoN izAwdw kImqI hY, pr AsIN qW kOfIAW vI nhIN ivhwJ (KrId) ky jWdy[ kOfW
dw vI koeI mu`l huMdw hY, pr AsIN qW pwp ivhwJ ky, p`Qr lY ky jWdy hW[ p`QrW vwlw kdy
vI pwxI iv`c qYr nhIN skdw, auhnUM qW fu`bxw hI pYxw hY[ AYsw mhwrwj Purmwn krdy ny, pVHo
ipAwr nwl -
Dwrnw -
AMg - 156
106
AMg - 402
ik`fw mUrK AY ieh mnu`K, pr Awpxy Awp nUM bVw smJdwr khwauNdw hY ik pYsw mYN
bhuq kmw lYNdw hW; mwVw ijhw jw ky koeI sOdw kr lvW, auhdy iv`c b`cq ho jWdI AY; ieMfstrI
lweI hoeI hY, auhdy 'c b`cq ho jWdI hY, PwrimMg krdw hY, ibzns krdw hY[
mhwrwj kihMdy ny ik ieh qW qUM PzUl g`lW iv`c ipAw hoieAw hYN pRymIAW! lwhw qW
pRmySr dy nwm dw huMdw hY, pr iehdy iv`c qW qUM iF`lw-iF`lw iPrdw hYN[ ijnHW kMmW bdly dUqW
ny qyry gl iv`c sMgl pwauxy ny, aunHW vwsqy qUM nrdW su`tIN jWdw hYN, dOiVAw iPrdw hYN, pr
nwm jpx vyly kihMdw hYN mYnUM jwg nhIN AwauNdI, myrI ibrqI nhIN itkdI[ ibrqI itky vI
ikvyN, pwpW iv`c qW qyrI bu`DI glqwn ho cu`kI hY[ ies mwieAw ny qurI m`q mwr id`qI[ ijhVy
v`fy-v`fy mhWpurS hoey ny, auh frdy sI mwieAw qoN, Awaux nhIN sI idMdy nyVy[
Bgq rivdws jI bYTy joVy gMF rhy ny[ koeI pRymI AwieAw qy kihMdw Bgq jI! myry
kol pYsw qW koeI hY nhIN, pr myrw joVw tu`itAw hoieAw hY[ Bgq jI kihMdy, ilAw pRymIAW!
AsIN pYsw mMgdy hI nhIN[ auh mMgdy nhIN sI[ jo koeI dy igAw, cu`p krky r`K lYNdy sI[ ies
pRymI ny dyiKAw ik bVw sbr sMqoK hY ienHW iv`c[ kihMdw, Awh AwpxI rMbI qW idau, Awr qW
PVwieau[ Bgq jI ny PVw id`qI[ auhny jybH 'coN ie`k p`Qr ijhw k`iFAw, rMbI nwl GswieAw,
auhdw rMg ausy vyly pIlw ho igAw qy aus ny doey cIzW vwips Bgq jI nUM PVw id`qIAW[ Bgq
jI jdoN cmVw k`tx l`gy, rMbI dw mUMh muV igAw[ kihMdy, ieh kI kr id`qw qUM? auh pRymI
kihMdw, Bgq jI! quhwnUM hux joVy gMFx dI loV nhIN hY[ ies p`Qr dw nwauN pwrs hY[ mYN
iehdy nwl rMbI nUM touch kirAw (CuhwieAw), t`c krdy swr hI sonw bx igAw[ b`s, hux
ievyN hI kr ilAw; lohw lY ilAw, iehdy nwl t`c kr ilAw Aqy bwzwr iv`c iksy jOhrI nwl
g`lbwq kr lE - auQy idMdy rho[ quhwfw Byq vI luikAw rhygw qy guzwrw vI Ku`lHw c`lygw, sMgqW
AwauxgIAW, syvw kirE[
Bgq jI kihMdy, nw BweI! swnUM iehdI loV nhIN; ieh qW fYx hY, ieh qW nwgxI hY[
swrw sMswr qW kI, dyvI dyvqy vI iehny moh ley ny[ jy koeI bicAY ieh qoN, qW pRmySr dw
ipAwrw bicAw hY, ijhVw vwihgurU nwl s`cmu`c ipAwr krdw hY, bwkIAW nUM qW ieh Kw jWdI
hY[ AnykW rUp ny iesdy, iek rUp nhIN hY[ ikqy pu`qr DIAW dy rUp iv`c hY, ikqy jwiedwd dy
rUp iv`c hY, ikqy dosqW im`qrW dy rUp 'c hY, ikqy pirvwr dy rUp iv`c qy ikqy zmIn dy rUp
iv`c, tr`k kwrW Awid, ikqy ieh cyqn mwieAw iesqRIAW purSW dy rUp iv`c hY, ikqy irDIAWis`DIAW dy rUp iv`c hY[ ieh qW aulJwA lYNdI hY, pRmySr q`k jwx nhIN idMdI[
AYsy ivAkqI huMdy ny ijnHW nUM Xwd rihMdw hY pRmySr[ bwkIAW nUM qW QoVHI ijhI mwieAw
imlI, b`s Bu`l jWdy ny r`b nUM[ Bu`ul ky mnu`K ivkwrW iv`c pY igAw[ mhwrwj kihMdy ik qyry
ivkwrW nUM qW r`b dyKdw hY[ ijhVy kMm qUM kr irhw hYN, lokW qoN qW Cupw leyNgw pr r`b dy
drvwzy 'qy jdoN jweyNgw, audoN qyry krmW dI iPlm c`lxI hY ijvyN Awh hux vIfIE iPlm c`l
rhI hY[ ieh iPlm BwvyN sO swl nUM clw ilE, ievyN ijvyN sMgq bYTI nzr AwvygI[ iek PotogrwPr hr vkq ies dIAW PotoAW gupq rih ky iK`cdw rihMdw hY, aus dw nwauN 'icqr-gupq'
107
dyie
pr
icqR
qb
AMg - 616
kihMdy ny ik pu`Ty kMm krdw hYN - drvwzy bMd krky[ iPr auQy drgwh iv`c jw ky kI kryNgw?
auQy jd qyrw lyKw mMigAw jwxw hY, auQy pVdw qyry nwl nhIN hoxw-
AMg - 471
qyry srIr aupr T`py l`gy hoxgy pwpW dy[ auh qYnUM hI nhIN idsxy blik ijsny vI qyry
nwl ingHw mwr leIN kihxgy, ieh v`fw pwpI Aw igAw; kI krdw irhw ieh sMswr iv`c jw
ky-
AMg - 518
Pyr qW qyry gl iv`c PMdw pYx vwlw hI hY[ Xwd r`K, Pyr qyrw kuC bxnw nhIN, Pyr
qW roxw hI qyry p`ly rih jweygw[ so ies vwsqy ijMnW CyqI AsIN smJ leIey qy idRVH kr
leIey, rsqy dI swnUM soJI Aw jwvy, EnW hI cMgw hY, nhIN qW A`jk`l-A`jkl kridAW smW
lMG jweygw[
ieh jo mYN bcn krdw hW ieh 'jigAwsU' dy mn iv`c qW bYT jWdy ny pr pwmr qy
ivSeI lokW dy mn 'c nhIN bYTdy ikauNik ivSeI nUM qW BogW dI loV AY - r`b dI nhIN, Aqy
jo pwmr hY, auh mhW-mUrK hY, auhdy mn iv`c koeI g`l bYTdI hI nhIN - Awpxw rsqw nhIN
C`fdw[ n gurU nUM mMny, n iksy pIr pYgMbr nUM, nw iksy irSI munI nUM Aqy nw gurU gRMQ swihb nUM[
mhwrwj kihMdy, ausnUM mnu`K n kho, auh qW mnu`K qoN vI Q`ly hY-
Dwrnw -
108
AMg - 1374
mhwrwj kihMdy, m`Qy tykdw hYN swnUM pRymIAW! sux lY iDAwn nwl - 'kbIr jw Gr swD
n syvIAih' ijs Gr dy AMdr pRmySr dw nwm nhIN jipAw jWdw - 'qy Gt mrht swrKy BUq
bsih iqn mwih]' auh Gr mVHIAW ny - koTIAW nhIN hoieAw krdIAW, ngr nhIN hoieAw krdy-
AMg - 105
AMg - 1163
koeI Prk nhIN aunHW iv`c qy pSUAW ivc[ auh qW krmW dw lyKw lYx dyx vwsqy AwauNdy
ny Aqy aus qoN bwAd cOrwsI dy lMmy c`kr iv`c iPr igr jWdy ny[ iek ivSeI lok huMdy ny,
auh BogI huMdy ny[ BogW iv`c, vwSnw iv`c rucI huMdI hY aunHW dI[ aunHW dI Aws huMdI hY ik Swied
aunHW dy AMdr kdy kdweI mhWpurSW dw koeI bcn AV jwvy qy auh Agly rsqy pY jwx[ qIsry
huMdy ny jigAwsU[ jigAwsUAW dy mn ivc hr vkq Aws rihMdI hY ik koeI AYsw qrIkw hY
ijhdy nwl AsIN sMswr qoN lMG jweIey? cOQI huMdI hY - mukq Awqmw[ aunHW nUM pRmySr sMswr qy
Byjdw hY[ kwhdy vwsqy Byjdw hY? ik qusIN bMdgI vI krky idKwauxI hY, swirAW nUM rsqw idKwauxw
hY, qy jw ky dUsirAW nUM vI nwm jpwauxw hY -
AMg - 306
auh qW sMswr dw auDwr krn vwsqy AwauNdy ny[ Bu`lIAW hoeIAW rUhW, BtkIAW hoeIAW
rUhW; pihlW qW aunHW nUM iek`Ty krnw, cugxw, ikQy-ikQy hY? auhdw kMm huMdw hY vwihgurU dy h`Q
iv`c, remote control nwl auQy-auQy leI iPrdw hY aunHW nUM[ auh nhIN kihMdy ik AsIN Plwxy QW
pRogrwm dyxw hY[ koeI pRogrwm nhIN bxwauNdw hY ik sMswr dw AsIN auDwr krnw hY, Awh krnw
hY, AOh krnw hY[ auh qW kihMdy ny ik vwihgurU ny ij`Qy lY ky jwxw hY, auQy hI jwxw hY[
gurU nwnk pwqSwh nUM pu`Cdw mrdwnw, ''pwqSwh! mYN keI mhIinAW qoN dyKdw hW ik jdoN
sUrj cVHdw hY, qusIN n`k dI syD ij`Dr nUM kr lYNdy ho, qury hI jWdy ho - ikMny mhIny ho gey
quirAW nUM qy hux qusIN ik`Qy jw rhy ho?'' mhwrwj kihMdy, ''mrdwinAW! dyK rMg krqwr dy; ij`Qy
auh iljwxw cwhuMdw hY, auQy AwpW cly jwvWgy['' ''pwqSwh! auQy kOx hY?'' ''mrdwinAW qUM nhIN
jwxdw - auQy JMfw bwFI hY, auQy suDrsYx hY, ieMdrsYn hY[ auh ruky hoey ny - ipCly jnmW dy[
qRyqy iv`c vI Awey, duAwpr iv`c vI Awey qy hux kiljug iv`c Awey ny[ hux lMGx dw tweIm
hY - auQy jwxw hY, AwpW aunHW nUM tolHxw hY[''
so Awp sumyr prbq qy cVHy jWdy ny, brPW dy iv`c phuMc gey[ gorKnwQ ny dUroN dyKy
qy Anumwn lw ilAw ik gurU nwnk Aw irhw hY[ kuC mn iv`c KuSI vI hoeI sMqw dy drSn dI,
109
kuC jigAwsw vI jwgI, nwly kuC lwlc vI AwieAw ik jy gurU nwnk swfw m`q lY ley qW kiljug
dy AMdr ieh m`q PYl jweygw ikauNik ienHW dy AMdr bVI BwrI SkqI hY[ idb idRStI nwl
jwixAw sI ausny ies g`l nUM[
jdoN gurU nwnk pwqSwh aunHw kol phuMcy qW kihMdy, ''hy nwnk! dyKo, swfw jogIAW dw nw
koeI Gr hY, nw dr hY; AsIN ies bMDn iv`c pYNdy hI nhIN[ ijhVy gRihsqI ho ky, vYrwgI ho
ky Pyr bMDnW iv`c pY jWdy ny - iehdy muMfy dw ivAwh, auhdI kuVI dw ivAwh - auhnUM Gr
C`fx dI hI kI loV sI? Pyr moh mwieAw iv`c pYNdy ny, iek nUM Awpxw smJdy ny, iek nUM
ibgwnw smJdy ny[ auhnUM loV hI kI sI iqAwg krn dI? auhny Cotw ijhw t`br C`f idqw 'qy
bVw swrw t`br bxw ilAw[ iehdy AMdr suK nhIN hoieAW krdw[ mW bwp Awrwm nwl rihMdy
ny, Bjn bMdgI krdy ny, pr iek muMfw AYsw kMm kr idMdw hY ik mW bwp dI kIqI hoeI swrI
rUhwnI kmweI iek sikMt iv`c im`tI iv`c imlw idMdw hY[ iPr suK suK hoieAw ik duK?''
mhwrwj kihMdy, ''nhIN, igRhsq Drm sB qoN v`fw hY[ pr qW huMdw hY, jy igRhsq Drm
dy AsUl hox[ jy AsUl nw hox qW iehdy vrgw mwVw vI koeI nhIN - AsUlW dI bwq hY -
AMg - 1377
gorK nwQ jI kihx l`gy, ''hy nwnk! AsIN JgiVAW iv`c nhIN pYNdy, jwiedwdW nhIN
bxwauNdy, fyry nhIN bxwauNdy, Ku`lHy-Ku`lHy rihMdy hW[ swfy ijhVy Gr ny, ieh jMgl hI ny; swfI jo
Kurwk hY, kMdmUl AsIN Kw lYNdy hW[ AsIN bwQrUm nhIN bxwauNdy, qIrQW dw ieSnwn krdy hW,
aunHW dw Pl swnUM imldw hY qy jdoN puMn vD jwx qW Pl, suK hoieAw krdy[ ies qrHW nwl
mhwrwj nUM d`sdy ny -
Dwrnw -
hy nwnk! ieh jo qUM sMswr nUM aupdyS idMdw iPrdw hY ik Gr C`fx dI loV nhIN; iehdy
iv`c ikvyN qUM sMdwr nUM pwr lMGw dyvyNgw? dyK, AsIN n h`tIAW iv`c jWdy hW, nw GrW iv`c pYNdy
hW; jMglW 'c rihMdy hW -
AMg - 938
AMg -939
dyK, swnUM iksy iksm dI mYl nhIN lgdI[ kwhdI mYl nhIN lgdI? ik muMfw ibmwr
hY, Gwtw pY igAw, Awh ho igAw - msq rihMdy hW[ swfy mn qy mYl hI nhIN lgdI koeI -
AMg - 939
110
ieh qrIkw hY jog dw, ik Awrwm nwl rihMdy hW qy qUM ieh ApxwA lY[''
gurU nwnk swihb kihMdy, ''ieh qW glq g`l hY ik mYl nhIN lgdI[ mYl qW AwdmI
dy AMdr l`gI hoeI hY - BirAw ipAw hY mYl nwl ikauNik -
AMg - 61
qusIN jogI bx gey, bVw mn iv`c AiBmwn Aw igAw ik dunIAW nwloN AsIN cMgy hW,
ieh qW bwkI swrI cOrwsI qusIN iPrdI hY, pr -
AMg - 61
AMdr qW gumwn dI mYl BrI peI hY[ ies bwhrly srIr qy mYl hoeI ik nw hoeI,
iehdy nwl kI Prk pYNdw hY, ikauNik -
AMg- 558
AMg - 939
kI iehdy nwl drgwh iv`c QW iml jwvygI ik AsIN qury hI rihMdy hW, ikqy iek
rwq nhIN k`tdy -
AMg - 216
drgwh iv`c nhIN ieh cIzW phuMcdIAW[ auQy phuMcx vwlI hor cIz hY qy auh hY nwm
pRmySr dw[ nwm qoN bgYr koeI cIz nhIN phuMcdI[''
aus vyly crpt nwQ kihx l`igAw, ''hy nwnk! TIk hY qyry bcn siq ny pr iek
g`l swnUM vI smJw dy[ auh ieh hY ik ik Bvjl qW bVIAW-bVIAW C`lW mwr irhw hY, qUM
ies sMswr nUM ikvyN qwr dyvyNgw?'' ies qrHW bynqI krdw hY -
Dwrnw -
hy nwnk! qyrI g`l mMndy hW[ qUM ieh kihMdw hYN ik igRhsq iv`c rih ky, bwl b`icAW
iv`c rih ky, swry kwrobwr krdy hoey AwdmI sMswr qoN qr skdw hY-
AMg - 522
ieh ikvyN ho skdw hY jd ik iek pwsy b`cy icAW-icAW krdy hox, Pyr mkwn dw
ikrwieAw dyx vwsqy pYsy nw hox, koeI ibmwrI l`gI hoeI hY, ikqy kys bxy hoey ny, ikauN JgVy
111
gl pey hoey ny - iehdy ivcoN ikvyN lMG jwaUgw AwdmI? ieh qW qUM AxhoeI g`l kr id`qI[
iehdy ivcoN lMGdw hI qW hY, jdoN swry JMjtW nUM C`f ky AwdmI lWBy ho jwvy[ ieh swfI smJ
'c nhIN AwauNdw ik -
AMg - 938
AsIN ikMqU nhIN krdy, isr nhIN Pyrdy, pr swnUM convince (XkIn) krw dy ies g`l
auqy - smJw dy swnUM[''
gurU nwnk kihx l`g,y ''dyK,o g`l AYnI AY ik gurU pUrw hoxw cwhIdw hY[ pihlW qW ingurw
bMdw lMG hI nhIN skdw, jo jIA cwhy - kr lvy[ ijMnI CyqI AwpxI glqI mMn leygw, Enw
hI cMgw hY, pr ingury bMdw dw qW nwauN lYxw vI burw hY -
AMg - 435
auhny qW fubxw hI fubxw hY[ auhny Awp vI fubxw hY qy nwl sMswr nUM vI fobygw auh nhIN qr skdw['' is`D kihMdy, ''auh jy 'rwm-rwm' krdw hY qW?'' mhwrwj kihMdy -
AMg - 491
ijMnW icr AMdrlw rsqw nhIN jwxdw ijhVw iksy ikqwb iv`c nhIN iliKAw hoieAw,
ikqy auhdw nkSw nhIN vwihAw hoieAw qy nw hI AwdmI nUM AMdr koeI d`s skdw hY[ auh qW
Awpxy qjrby nwl Awpy hI pqw lgdw hY, gurU gweIf krdw hY, rsqw dsdw hY[ jdoN aus rwh
dw hI nhIN pqw, lMG ikvyN jweygw auh[
ies krky iehdy leI pUry siqgurU dI loV hY[ jdoN pUrw siqgurU iml igAw Pyr auh
Sbd dy idMdw hY, Sbd dI kmweI krw idMdw hY[ ijauN-ijauN Sbd dI kmweI kr leygw, sMswr
dy du`KW qoN brI huMdw cilAw jweygw[ auh prvwh nhIN krdw duK-suK dI, kihMdw hY ik hukm
iv`c ho irhw hY sB kuC -
AMg - 1
auh rzwA smJ ky auhdy ivc Awpxw kMm krdw hY swrw, lyikn pRySwn nhIN huMdw[
ieh ies qrHW hY ik AwdmI dy AMdr iek cIz hY ijhnUM 'suriq' kihMdy ny, attention
kihMdy ny, 'iDAwn' kihMdy ny[ auhdy 'qy pihrw dyxw hY[ jy ieQy siqsMg iv`c g`lW krI jweIey,
suriq AYDr auDr GuMmdI hovy - mzwl hY ik iek g`l vI auhdy p`ly pY jwvy[ jy qW nwl dI
nwl ivcwr krI jwvy, iPr g`l AMdr lMG jWdI hY - ihrdy 'c vs jWdI hY[ jy ivcwr nw
krIey, sB g`lW Bu`l jWdIAW ny - iek vI Xwd nhIN rihMdI, pVdw eI pY jWdw hY, drvwzw eI
bMd ho jWdw hY[ nw Xwd eyQy rhy Aqy nw Gr jw ky, ik kI ikhw sI siqsMg ivc? so ieh
suriq huMdI hY - attention, qv`jo[ auh suriq AwdmI dy AMdr kMm krdI AY[
ijvyN, jy koeI kwr clwauNdw hY qW auhdI suriq sVk auqy road (sVk) nUM read (pVHdI)
kr rhI huMdI hY, sVk nUM pVHdI hY ik AOh iksy fMgr ny mUMh eyDr nUM cu`k ilAw[ ienHW qoN
iks qrIky isr bc ky lMGxw hY[ ieauN ijsdI suriq nhIN kMm krdI, auh Twh mwrdw hY dUjy
112
iv`c AwpxI g`fI nUM[ frweIvr nSy Kw lYNdy ny ijs nwl suriq A`DI rih jWdI hY, ijs krky
AYksIfYNt kr idMdy ny Aqy iPr sMqW kol Aw jWdy ny[ auh kih idMdy ny ik iehdw ielwj qW
qyry kol hI hY BweI, myry kol nhIN[ myrw jy bcn mMn lvyN qW AYksIfYNt iblkul nhIN hoeygw[
bwhrly dySW 'c AYksIfYNt bhuq G`t huMdy ny[ AmrIkw iv`c ds hzwr g`fIAW ip`Cy
iek AYksIfYNt huMdw hY, pr swfy dyS iv`c iek hzwr g`fIAW ip`Cy 86 AYksIfYNt huMdy ny, ijsdw
mqlb ieh hoieAw ik ds hzwr ip`Cy 860 hoey[ ieh swry krdy hn - by-suriq ho ky, XwnI
suriq itkwxy nhIN huMdI[ ijvyN koeI g`l kr irhw hovy qy dUjw bMdw iDAwn nwl nw sux irhw
hovy qW auhnUM pu`Co ik qYnUM pqw l`igAw, mYN kI ikhw hY? auh iehI khygw ik myrw iDAwn hor
pwsy sI[
ies qrHW gurU nwnk swihb kihMdy ny ik AsIN aus iDAwn nUM bMnHdy hW, aus nUM AsIN
Sbd dy nwl lwauNdy hW[ auh Sbd AwauNdw hY Akwl purK dy dr qoN, qy jdoN iDAwn Sbd
nwl l`g jwvygw qW Sbd iPr aupr nUM iK`cxw SurU kr idMdw hY suriq nUM[ so iehdy nwl AsIN
sMswr dw auDwr krnw hY -
Dwrnw -
AMg - 938
kml dy Pu`l dI imswl dy ky mhwrwj smJwauNdy hn[ kml dw Pu`l toiBAW iv`c, qlwbW
iv`c huMdw hY[ jy mINh pY jwx qy pwxI vD jwvy qW auh EnW hI aucw ho jWdw hY[ ieh kdy vI
fu`ibAw nhIN krdw pwxI iv`c, cwhy gz-gz pwxI cVH jwvy[ auhdy iv`c ieh qwsIr hY ik
auhdI EnI hI fMfI nwl dI nwl inkl AwauNdI hY[ ievyN hI sMswr iv`c rihxw hY, kMvl dy
Pu`l vWg aucy auT ky[ dUjI imswl idMdy ny murgwbI dI[ iehdy KMB nhIN iB`ijAw krdy pwxI
iv`c[
iesy qrHW ijhVw gRihsQI izMmyvwrIAW sMBwldw hoieAw Sbd dy nwl juV igAw, auhdw
mn iB`jdw nhIN hY mwieAw ivc, Aqy duK Awaux nwl fu`bdw nhIN hY[ mn itk jWdw hY, duK
Aqy suK nUM vwihgurU dw Bwxw krky mMndw hY, hrK Sok iv`c fu`bdw nhIN huMdw[ so ies qrHW dy
nwl -
AMMg - 938
hor jo qusIN iekWq kihMdy ho, AsIN Sbd nUM hI iekWq mMndy hW -
ijvyN vxW iv`c rihMdy hoeIey, ievyN hI Gr iv`c smJy[ ifaUtIAW idE, pr inrlyp
rho, iksy cIz nwl pkV nhIN hox dyxI, vwihgurU v`l pUrI ibrqI lwauxI hY, pUrw iDAwn lwauxw
hY[ sMswr dI ifaUtI prwlbD ny Awpy hI krvw lYxI hY, Gr bwr nhIN C`fxw -
113
AMg - 938
Awsw nhIN krnI ikauNik Awsw iv`c du`K huMdw hY[ jo kuC ho igAw, TIk hY[ so sMq
jnoN! swrI g`l mn nwl sbMD rKdI hY qy ijMnI dyr q`k mn nhIN AwdmI dy nwl swQ idMdw,
EnI dyr q`k kuC nhIN bxdw - cwhy Gr C`f idE, jMglW iv`c rho, kMdmUl Kw lE, cwhy
qIrQW 'qy cly jwE qy ijhVI qusIN 'hwtI bwtI' kihMdy ho, iehdy iv`c AsIN nhIN AwauNdy[ 'hwtI
bwtI' iv`c qW nINd nhIN AwauNdI[ duK AwauNdy ny, qklIPW AwauNdIAW ny, pr qklIPW AwdmI
dw ielwj huMdIAw ny[ jdoN vI AwdmI suKI huMdw hY, aus vyly msq ho jWdw hY[
iek vwr gurU dsvyN pwqSwh qoN p`uiCAw is`KW ny, pwqSwh! jy qusIN iksy is`K qy pRsMn
ho jwE qW aus nUM kI idMdy ho? mhwrwj kihMdy, AsIN ausdw kwrobwr vDw idMdy hW, ivGnW dw
nwS kr idMdy hW, auhdy m`Qy qy ilKy hoey mwVy lyK imtw idMdy hW ikauNik jdoN auh crnW qy
sIs invwauNdw hY - SrDw Brosy dy nwl, aus vyly mwVy lyK imt jWdy hn, cMgy lyK auGV AwauNdy
ny[ jdoN cMgy lyK Aw gey, Pyr Gr iv`c suK hovygw, b`cy AwigAwkwr hoxgy, Gr iv`c su`K SWqI
hovygI, klyS nwauN dI cIz Gr ivcoN n`T jweygI, swry iek rsqy qy c`lx l`g jwxgy[ koeI
iKcwiK`cI nhIN rhygI ikauNik siqgurU dy crnW qy nmskwr krky mwVy lyK Kqm kr ley[ iPr
ij`Qy sMmqI hovygI, auQy irzk Aweygw qy jdoN irzk Aw igAw, auhdw kMm vD jwvygw, ivGnW
dw nws ho jwvygw -
AMg - 262
kihx l`gy, ''pwqSwh! bhuq lok AYsy huMdy ny ik jdoN aunHW kol kuC nhIN huMdw qW imMnqW
krdy iPrdy huMdy ny - swDUAW sMqW dIAW, jI rotI hI iml jwvy Kwx nUM, v`D nhIN cwhIdw guzwrw nhIN cldw, nOkrI nhIN imldI[ mhWpurS r`b dI rzwA 'c kih idMdy ny - koeI nhIN,
iml jwvygI pr r`b nUM nw Bu`lIN, msqIN nw[ nOkrI iml jWdI hY, pYsw jyb iv`c pY jWdw hY;
pYsy iv`c kudrqI qwkq hY, ieh AwdmI nUM BulwauNdw hY, shI rsqy qy nhIN c`lx idMdw[ iehnUM
pRdUSx kihMdy ny, mD hY, nSw hY -
AMg - 1288
cwhy rwjsI SkqI Aw jwvy, cwhy pYsy dI, cwhy BweIcwrk SkqI Aw jwvy; ies nwl
AwdmI TigAw jWdw hY[ iPr iehnUM ivSvwS Gt jWdw hY - nw sMqW qy rhy, nw bwxI qy rhy,
nw gurU qy rhy[ iPr sMqW nUM pqw l`g jWdw hY ik hux iehnUM msqI cVH geI mwieAw dI[
pihlW vWg nhIN AwauNdw, pYsy ivc msq ho igAw[ jd pYsw AwdmI kol AwauNdw hY, iPr iehdw
ic`q buirAweIAW vl jwvygw[ jy prmySr vl rhy qW mn cMigAweIAW v`l jweygw[ bwxI ijhVI
hY, ieh gurU hY, ieh qW inrI nykI hY, eyQy mwVw kMm qW hY hI nhIN[ qy dUjy pwsy pYsy iv`c
msq ho jweygw qW Bu`l jweygw pRmySr nUM, qy mwieAw ausnUM gRs lvygI[ Pyr pwpW iv`c pRivrq
ho ky glq g`lW krdy hW qy nwl hI kihMdw hY ik vwihgurU ikhVw dyKdw hY[ inhcw auT jWdw
hY bwxI qoN, Bu`l jWdw hY swrI bwxI, myt iMdMdw hY swry Sbd[
mhwrwj dsvyN pwqSwh kihMdy ik jy qW Pyr swfI ho jwvy dieAw, iPr qW AsIN
h`QkVI lw ky ilAwauNdy hW[ isMG pu`Cdy ny, ''mhwrwj! iek isMG vwsqy pMj s`q isMGW nUM
ho - h`QkVI lw ky ilAwaux vwsqy?'' mhwrwj kihMdy, ''n, isMGW nUM nhIN Byjdy, sgoN iek
h`QkVI Byjdy hW['' hYrwn ho gey qy kihMdy, ''mhwrwj! auh ikhVI h`QkVI hY?'' kihMdy,
auhnUM
Byjdy
gupq
''Pyr
114
AsIN auhnUM du`K lwauNdy hW, auhdIAW KuSIAW iv`c BMg pwauNdy hW, s`t mwrdy hW[ Pyr auh cONk
auTdw hY qy jy cONk ky gurU Xwd Aw jwvy Awpxw, Pyr qW AsIN iK`c lYNdy hW Awpxy v`l, pr
jy Pyr vI gwPl ho jwvy, iPr ausnUM nrk iv`c su`t idMdy hW[ so AsIN jMzIr Byjdy hW du`KW dI,
ies qrHW pVH lE -
Dwrnw -
AMg - 469
AMg - 1281
ivSy ivkwrW iv`c pY jwdw hY AwdmI, jd pYsw bhuq huMdw hY[ kihMdy, Pyr q`qy QMmH qyry
gl nwl lwey jwxgy[ aus vyly rovyNgw pr iksy ny EdoN qyrI pukwr nhIN suxnI pr jy gurU vwlw
hovyNgw qW k`F leygw[''
so ies qrHW gurU nwnk pwqSwh kihMdy -
AMg - 939
Bu`l nhIN pYNdI, AwdmI nUM Xwd rihMdw hY r`b[ bwl b`cy Awpxy huMdy ny, dUjy GrW iv`c
mn nhIN foldw iPrdw[ nwm qoN ibnW iek qW mn dI Bu`K nhIN jWdI, dUjy ieh mn itkdw
nhIN - cwhy nhw lau qIrQW qy, cwhy kMdmUl Kw lau[ so ies qrHW -
AMg - 938
115
pihlW rwjy ny CotI aumr dIAW lVkIAW ByjIAW, pr mhwrwj ny aunHW nUM puqrIAW kih
ky swrIAW dI kwm vwSnw Kqm kr idqI - ieko idRStI dy nwl[ aunHW ny Aw ky ikhw, rwjn!
auh qW Awp gurU nwnk AwieAw hoieAw hY[ jwh, jw ky crn PV lY[ auQy iksy dw bl nhIN
cldw, swfw bl nhIN cldw[
so rwjw Aw ky gurU nwnk pwqSwh dy crnW qy Fih pYNdw hY qy AwpxI DrmSwlw ivc
lY AwauNdw hY[ iek idn Awp gurU nwnk pwqSwh dy crnW ivc pirvwr smyq Aqy hor sMgq
smyq bYTy ny qy kihx l`gy, pwqSwh! ikRpw krky swnUM ieh qW d`so ik ies sMswr qoN ikvyN qr
skIdY; ieauN bynqI kIqI -
Dwrnw -
d`sIN
ikvyN
rokW
ikvyN
swihbw,
rokW mn Awpxw - 2,
mn Awpxw,
rokW mn Awpxw - 2,
pwqSwh! iek`lw mYN nhIN, ijMnw sMswr hY Bjn krn vwlw, r`b dy rsqy qurn vwlw cwhy nmwz pVHdy ny, cwhy gwieqRI, cwhy jpujI swihb dw pwT krdy ny, mn qW Tihrdw hI
nhIN, ClWgW mwrdw iPrI jWdw hY[
gurU nwnk swihb vyeIN ndI dy iv`c cu`BI mwr ky iPr jdoN inrMkwr dy dyS qoN vwps
Aw ky sMswr dw auDwr krn vwsqy SmSwn BUmI iv`c bYT ky iek nwhrw id`qw -
nw hm ihMdU n muslmwn]
Alh rwm ky ipMfu prwn]
AMg- 1136
AMg -1084
AMdr dI mYl ijhVI l`gI hoeI hY, auh Do dyxI cwhIdI hY[ ihMdU nUM vI AsIN kihMdy
hW ik Awpxy Drm iv`c pUrw rih[ AsIN ieauN kihMdy hW ik ieh nwauN vwsqy nhIN hY - koeI
ihMdU bx igAw, koeI muslmwn bx igAw pr Awpxy krmW DrmW iv`c pUrw nhIN irhw koeI
vI[ g`l smJ iv`c Aw geI - auhnHW dy[ kihx l`gy, nwnk! swnUM ieh l`igAw quhwfI g`lbwq
qoN ik qusIN donW nUM hI iek nzr nwl dyKdy ho[ quhwfy mn AMdr Borw ijMnI vI dYq ieslwm
vwilAW vwsqy nhIN hY qy clo A`j inmwz pVHnI hY, swfy nwl inmwz pVH lE[ mhwrwj kihMdy,
AsIN qW hr vkq inmwz pVHdy hW[ clo, jy quhwfw icq rwzI ho jwvy, AsIN auQy cldy hW[
siqpurSW nUM koeI Prk nhIN huMdw, auh qW koeI nw koeI sbk dyx vwsqy hI jWdy ny[
inmwz vyly jdoN lweIn iv`c KVHy ho gey qW gurU nwnk A`Dw klmw bolx qoN bwAd cu`p
116
krky bYT gey[ inmwz pVHI geI[ aus qoN bwAd kwzI ny nvwb nUM ikhw, ''dyKo! nwnk jI inmwz
pVHn AwieAw hY lyikn ies ny pVHI nhIN['' nvwb ny ikhw, ''nwnk jI! qusIN inmwz pVHn Awey
sI, inmwz nhIN pVHI?'' mhwrwj kihMdy, ''qusIN nhIN pVHI, AsIN qW pVH leI['' auh hYrwn ho ky
kihMdy, AsIN qW inmwz pVHdy rhy hW[
mhwrwj kihMdy, ''ies iv`c hYrwn hox dI bwq nhIN hY[ jdoN A`Dw klmw piVHAw qW
qusIN dovyN hwzr sI - 'ieliellw' kihx q`k, pr 'lw ieliellw' kihx qoN pihlW dovyN n`T
gey sI[ qUM qW cilAw igAw kMDwr - GoVy KrIdx leI[ hux AwieAw hYN vwips['' sux ky nvwb
ny mUMh iv`c auNglI pw leI, 'qobw qobw, suBwn A`lwh[' hYN! nwnk swfy idl dIAW jwxdw hY?
d`s idqw gurU nwnk ny - kvYq GoVy AYny ny, sPYd GoVy AYny ny ik qUM qW GoVy KrIddw iPrdw
sI[ kihMd,y ''hy nwnk! qYnMU sB kuC ids igAw['' kwzI kihMdw, ''mYN.................?'' mhwrwj kihMd,y
''qUM qW bCyrI nUM moVI jWdw sI[ GoVI sUeI sI, Gr iv`c KUhI sI, qUM qW mOx qy KVHw sI[
inmwz kd pVHI sI qusIN[''
iv`c
iv`c
qusIN
qusIN
aus vyly swirAW ny gurU nwnk jI nUM pu`iCAw ik kI swfI inmwz kzw ho jWdI hY, lyKy
nhIN pYNdI? mhwrwj kihMdy, g`l suxo[ inmwz, pwT, gwieqRI Awid kuC kih lE, ieh lyKy
qW pYNdI hY, jy mn hzUrI ivc rhy[ jy mn hzUrI iv`c nhIN, CV`py mrdw iPrdw hY, auhnUM
iks qrHW inmwz khogy - ieh qW by-AdbI hY sgoN[ inmwz Adw krn vyly pihlW qW
mhW SkqI dw AnuBv AMdr ilAwE ik auh Gt-Gt dy iv`c vsdI hY -
AMg - 612
AMg - 293
AMg- 294
myrI iek iek g`l nUM jwxdw hY, dyKdw vI hY, suxdw vI hY -
jh jh pyKau qh hjUir
dUir kqhu n jweI]
AMg - 677
jdoN quhwfy AMdr ieh ivSvwS ho igAw, kI Pyr aus mhW SkqI dI byAdbI krogy?
mwmUlI ijhI g`l hY ik koeI APsr bYTw hovy, auh koeI lYkcr dyxw cwhuMdw hovy qy auQy koeI
CwlW mwrI jwvy, t`pI jwvy qW kI aus dI byAdbI nhIN hovygI? koeI mhWpurS bYTw hovy, bcn
iblws huMdy hox qW auQy koeI Cwl mwr ky AYDr nUM ho jwvy qy koeI EDr nUM ho jwvy, qy ieh
aus dI byAdbI hoieAw krdI hY ikauNik aus dI hzUrI dw siqkwr nhIN r`iKAw igAw[
hzrq muhMmd swihb dy ijhVy duDIAw Brw sI, auh jdoN bMdgI krdy sI qW kMbdy
sI[ iek vwrI murIdW ny pu`iCAw ik hzrq! ieh g`l swfI smJ iv`c nhIN AweI ik qusIN
jdoN bMdgI krdy ho, mukbry iv`c jWdy ho, quhwfw srIr ikauN kMbdw huMdw hY? kihx l`gy, pRymIEN!
aus vyly mYN Kudw dI hzUrI iv`c huMdw hW lyikn mYnUM fr huMdw hY ik myrw mn ikqy by-AdbI nw
kr bYTy, EQy bYTw-bYTw ikqy sMswr dI bwq n socx lg jwvy, (ieauN hI iksy iesqRI dw gYrmnu`K vl nw iDAwn cilAw jwvy), iksy nUM mwrn dI skIm nw mYN soc bYTW[ iPr A`lwh qwlw
117
dI drgwh 'c bYT ky jy mYN ieauN kirAw - aus nUM qW pqw hY swrI g`l dw[ ies krky mYN
frdw kMbdw rihMdw hW ikauNik hzUrI iv`c bYTw huMdw hW[
so mhwrwj kihMdy, hzUrI dw nwm jpxw cwhIdw hY[ inmwz pVHdy hoey aus mhW SkqI
nUM, aus nUr nUM, ijsny swry sMswr dI rcnw kIqI hY, Awpxy AMdr bwhr, Awly-duAwly AnuBv
kro -
Akwl ausqiq
auh qW Awly-duAwly, AMdr-bwhr swry hI hY[ koeI QW AYsw nhIN, ijQy auh nhIN hY[
ieauN AnuBv krky jdoN AsIN pwT krWgy, auh swfw hzUrI dw pwT hovygw[
dunIAW dw vI koeI kMm jy krnw hY - b`cy AwauNdy ny swfy kol, Aw ky kihMdy ny, jI
Xwd nhIN huMdw[ aunHW nUM d`sIdw hY ik iehdy iv`c keI g`lW ny[ ie`k qW qusIN bRhmcrIAW nhIN
rKdy, dUjw qusIN pUrw iDAwn nhIN idMdy - pVHweI iv`c[ ikqwb EdoN cu`ko, jdoN pUrw iDAwn hovy[
jy pUrw iDAwn nhIN qW aubwsIAW lYNdy ho - r~K idE ikqwb ikauNik AMdr nhIN jwxw iek
vI A`Kr[ iDAwn idE, attention dyv[o qrIkw d`s idMdy hW aunWH nU[M Xwd dw qrIkw hY ik idmwg
nUM ikvyN AwrMB krIdw hY, iks qrHW nwl pVHweI AMdr vsweIdI hY - jugiq d`s dyeIdI hY[
iPr kihMdy ny, jI hux Xwd hox lg igAw[ pihlW ikauN nhIN sI huMdw ikauNik mn dw nhIN sI
pqw l`igAw[
ievyN hI koeI sMswrk kMm hY - iek bIbI sUeI iv`c Dwgw pwauNdI hY[ jy aus vyly
auhdy mn iv`c koeI Purnw hovy, kdy nhIN Dwgw pYNdw - sUeIN 'c[ golI clwauNdw hY ispwhI inSwnw swmHxy hY, gulzrI dy iv`c ausny golI mwrnI hY[ ausny swh rok ilAw, pUrw iDAwn kr
ilAw qy hux jW qW ausdy swmHxy nukqw hY jW swmHxy gulzrI hY - dohW nUM iek lwien iv`c kr
ky iek iDAwn ho igAw, Pyr GoVw d`b idqw qy golI is`DI hI gulzrI iv`c jw ky lgdI hY[
aus smyN auh koeI Purnw krky dyK lvy, jy kdy golI lg jwvy inSwny qy - kdy nhIN lgdI,
gulzrI qoN bwhr lgygI golI[
so mhwrwj kihMdy, koeI vI kMm hY sMswr dw, jy mn swQ nhIN idMdw qW auh kdy vI
pUrw nhIN iniBAw krdw[ dPqr 'c bYTw PweIl pVH irhw hY - pVHdw hY pr Xwd nhIN rihMdw
ikauNik mn dOiVAw iPrdw hY[ so mhwrwj kihMdy, swrw hI kMm mn dw hY[ jd qk mn swQ
nhIN idMdw, g`l bxdI nhIN -
Dwrnw mmw
mn
mn
mn
AMg - 342
ievyN hI koeI sMswrk kMm hY - iek bIbI sUeI iv`c Dwgw pwauNdI hY[ jy aus vyly
auhdy mn iv`c koeI Purnw hovy, kdy nhIN Dwgw pYNdw - sUeIN 'c[ golI clwauNdw hY ispwhI inSwnw swmHxy hY, gulzrI dy iv`c ausny golI mwrnI hY[ ausny swh rok ilAw, pUrw iDAwn kr
118
ilAw qy hux jW qW ausdy swmHxy nukqw hY jW swmHxy gulzrI hY - dohW nUM iek lwein iv`c kr
ky iek iDAwn ho igAw, Pyr GoVw d`b idqw qy golI is`DI hI gulzrI iv`c jw ky lgdI hY[
aus smyN auh koeI Purnw krky dyK lvy, jy kdy golI lg jwvy inSwny qy - kdy nhIN lgdI,
gulzrI qoN bwhr lgygI golI[
mhwrwj kihMdy, koeI vI kMm hY sMswr dw, jy mn swQ nhIN idMdw qW auh kdy vI pUrw
nhIN iniBAw krdw[ dPqr 'c bYTw PweIl pVH irhw hY - pVHdw hY pr Xwd nhIN rihMdw
ikauNik mn dOiVAw iPrdw hY[ mhwrwj kihMdy, swrw hI kMm mn dw hY[ jd qk mn swQ
nhIN idMdw, g`l bxdI nhIN -
Dwrnw mmw
mn
mn
mn
AMg - 342
jy qW ieh mn im`qr bx jwvy, iPr qW ieh r`b nUM imlw idMdw hY[ jy vYrI bx jwvy,
qW Kwk iv`c imlw idMdw hY[ BwrI smJOqw mn nwl krnw pYNdw hY[ ijMnW icr mn nhIN mMndw
- g`l nhIN bxdI qy jdoN mn mMn igAw - iPr v`fI qoN v`fI AvsQw pRwpq ho jWdI hY[
Dwrnw -
AMg - 293
sMqW ny AMdr r`b idKw idqw[ jy iPr mn mMn jwey gurU dy bcn nUM, ik myry AMdr
pRmySr rihMdw hY, pr dyiKAw nhIN[ clo, dyKxw qW hor cIz hY, pihlW qW mMnxw hY[ pr ieh
nhIN mMndw, Bu`ilAw rihMdw hY - hr vkq[ jy mMinAw hovy, kdy nhIN glqI krdw[ glqI krdw
hI audoN hY, jdoN Bu`l jWdw hY sbk nUM[ pihlW mn dy nwl kwj hY, iehnUM mnwauxw pYNdw hY[
119
ieh mn mMndw ikauN nhIN hY? mhwrwj kihMdy, dUjI SkqI eyQy pRmySr dI mwieAw hY,
auh bhuq pRbl hY[ pMj klyS hr vkq AwdmI dy AMdr rihMdy ny, cwhy ikho ijhw vI bMdw
hY[ ijsnUM igAwn nhIN hY, auhdw mn qW pMj klySW dy AMdr irVikAw jw irhw hY[ iDAwn
nwl suxo - pMj klyS ikhVy ny[ isAwixAW ny bhuq kuJ Koj kIqI hY - mnoivigAwnk qOr qy[
pihlw klyS 'AividAw' dw hY[ AividAW ieh huMdI hY ik ijhVI AslI cIz hY, auh
qW idsdI nhIN, nklI cIz dyKI jWdy hW AsIN[ nklI qW koeI vI nhIN dyKxw cwhuMdw[ hr
bMdw AslI cIz dyKx dI koiSS krdw hY; koeI dyKdw hY nklI?
Prz kr lE, hnHyrw hoey qy ivhVy jW brWfy iv`c r`sI igr jwvy iksy qoN[ r`sI dw
suBwau hY, is`DI nhIN igrdI kdy vI - vl KwDy huMdy ny[ r`sI peI hY, jd ie`k dm cONk jwvWgy,
bol vI nhIN inkldw, n`T ky AMdr vV jwvWgy[ jy nwl dw, pu`Cy, kI hY? qW kihMdw, hOlI bol,
s`p ipAw hY drvwzy mUhry[ auh kihMdw hY, mYN twrc ilAwauNdw hW[ kihMdw, rihx dy, Awpy
cilAw jwaU[ ikqy AMdr nw Aw vVy frdy ny[ auh kihMdw, s`p ikhVw iek ijgHw rihMdy ny,
ieh qW qurdy iPrdy rihMdy ny[ svyrw ho igAw[ iek kihMdw s`p cilAw igAw hoxw hY, dyK qW
drvwzw KolH ky, ikqy auQy hI nw ipAw hovy[ dUjw dyK ky kihMdw hY, Aw jwE, Aw jwE - bVw
BulyKw ligAw hY AwpW nUM[ ieh qW r`sI peI sI, ies ny frw r`iKAw swrI rwq[ ies qrHW
AxhoeI cIz dyK leI -
AMg - 657
AsIN AslI cIz nhIN dyKdy[ hY qW eyQy kyvl vwihgurU, pr AsIN dyKdy hW Awpxy,
ibgwny, dosq, im`qr, duSmx; ieh pwiksqwnI hY, ieh ihMdusqwnI, Amkw, iDmkw, ikauNik
AigAwn dy iv`c mohy hoey hW - pRmySr nhIN dyKdy[ mhwrwj kihMdy eyQy qW hY hI pRmySr -
AMg - 922
120
jWdw hY qy dyKdw hY ik ieh qW is`pI dw hI Jlkwrw ipAw sI, BulyKw lg igAw - cWdI dw[
ieauN v`fw BulyKw l`igAw hoieAw bMdy nUM ik ieh sMswr hY, pr hY ieh pRmySr[ igAwn iDAwn
kuC krI jwE, nhIN bMdw bdldw ikauNik 'AividAw' ijsnUM mwieAw kihMdy ny, AYfI v`fI SkqI
hY ijhdw kMm hI ieh hY ik pRmySr nUM Bulw ky r`Kxw hY, nwm nUM Bulw dyxw hY -
Dwrnw -
AMg - 1427
mhwrwj dsdy ny ik mwieAw prmySr ny qyry gujrwn vwsqy idqI sI, AOrq eImwn vwsqy
idqI sI[ Bu`lx vwsqy qW nhIN sI idqy ik qUM dwqy nUM hI Bu`l jwvyN[ idqI hoeI cIz nwl
ipAwr pw ilAw -
AMg - 676
'mn mwieAw mY PiD rihE ibsirE goibMd nwmu] khu nwnk ibnu hir Bjn jIvn kauny
kwm]' qyry jIvn dw kI Pwiedw hoieAw? ieh qW ault g`l ho geI ik qYnUM mwieAw iml geI
qy r`b Bu`l igAw[
gurU nwnk swihb kihMdy, ''rwjw iSvnwB! ieauN g`l smJx dI loV hY[ pihlW jd qUM
mUl cMgI qrHW smJ lvyNgw, iPr mn dI bwq vI qyry nwl kIqI jwvygI - mn ikvyN dyKxw hY[
pihlW pihlIAW g`lW smJ[ jd q`k pUrI qrHW g`l n smJ Awvy, g`l nhIN bixAw krdI[''
jhwz bVw v`fw huMdw hY, pUrw Sihr iek jhwz iv`c Aw jWdw hY, pr auh, qW cldw
hY smuMdr ivc, jy aus iv`c koeI glI nw hovy[ jy iek vI Cyk hovy qW aus iv`coN dI pwxI
pYxw SurU ho jweygw qy fubo deygw - jhwz nUM[ pihlW glIAW bMd kro, pl`g kro swrIAW ijMnIAW
kmzorIAW ny[ ies qrHW mn dy nwl pihlW vwsqw pYNdw hY swfw[ auhdy krky pihlW swnUM
AividAw dw doS lgdw hY qy vwihgurU dI QW qy cMgw-mwVw, ieh dunIAW jo nzr AwauNdI hY,
iehnUM 'AividAw' kihMdy ny[
dUsrw klyS huMdw hY 'Asimqw'[ Asimqw ieh huMdI hY ik r`b dy nwl ipAwr nw krnw
qy ijhVIAW cIzW AwauNdIAW jWdIAw ny, aunHW nUM p`kIAW smJxw[ AwpxI koTI nUM smJxw ik
ieh ikqy nhIN jWdI, zmIn nUM kihxw - ikqy nhIN jWdI, kwrobwr nUM, pu`qW DIAW nUM, irSqydwrW
nUM, Awpxy srIr nUM smJxw ik ieh ikqy nhIN jWdw[ hMgqw Dwrn krky kihxw - mYN hW, myrw
hY[ ieh 'mYN' qy 'myrw' cyqy Aw jwxw 'Asimqw' dw klyS huMdw hY, swirAW dy AMdr huMdw hY ieh[
gurU nwnk pwqSwh jd JMfy bwFI kol gey, aus vyly ieMdrsYn auhdw sMgI-swQI sI,
doey iek`Ty Bjn krdy sI[ jdoN pRSwdw lY ky Aw gey mhwrwj kol qW pihlw svwl aunHW ny
ieh kirAw, ''pwqSwh! bVI dyr ho geI, bVy AsIN swDn kry ny, bVy-bVy Xoigk qrIky vI
kIqy ny pr swnUM igAwn swKSwqkwr nhIN huMdw, AMdroN pRq`K nhIN huMdw, AnuBv nhIN KulHdw;
ijhVIAW g`lW pusqkW ivc ilKIAW suxIdIAW ny, ikRpw krky d`so['' mhwrwj kihx l`gy -
121
Dwrnw -
jMmdw qy mrdw hY
haumY dw bMinHAw hoieAw -2, 2
haumY eyhw jwiq hY haumY krm kmwih]
haumY eyeI bMDnw iPir iPir jonI pwih]
AMg - 466
kihMdy, ieh ijhVI cIz hY, jdoN q`k ieh bMdy dy AMdroN nhIN inkldI, jMmx mrn
Kqm nhIN huMdw[ ies krky hMgqw qy mmqw nUM dwn kr dy qUM - gurU nUM[ qn, mn, Dn; gurU nUM
122
swfy qn dI qW loV nhIN mn dI loV nhIN, Dn dI loV nhIN; auh qW kihMdy ny hMgqw qy
mmqw dy dy - 'mYN' qy 'myrI'[ iehdy nwl kI ho jWdw hY? iehdy AMdr hox nwl koeI Awpxy qy
koeI ibgwny l`gx l`g jWdy ny, dvYq ho jWdI hY[ ieh rwg qy dvYS do klyS hn[
rwjn! ieh pMj klyS AwdmI dy mn nUM hr vkq irVkdy ny, ijvyN mDwxI cldI hovy[
ikvyN AwdmI dw mn SWq ho jwvygw? eyQy hI b`s nhI; qYhW dIAW qYhW AMdr jMm jWdIAW ny[
iek, do, cwr qYhW nhIN, AYnIAW qYhW lg jWdIAw ny ik AMdr rihMdw hoieAw inrMkwr, AidRSt
rihMdw hY -
AMg - 1263
krwrI kMD bxw idMdIAW ny ieh - r`b dy Aqy swfy ivcwly[ auh kMD ijhVI hY, pwpW
dI mYl dI hY-
AMg - 651
aus mYl nwl ieh mn kwlw isAwh hoieAw ipAw hY, Xwin AYnw kwlw ho igAw ik
kwlw rMg vI auhdy swmHxy iP`kw pY jWdw hY swirAW dw - myrw vI qy horW dw vI[ mn auhdw
kwlw nhIN hY ijhdy AMdr pRmySr dI joiq swKSwqkwr ho geI[
swD sMgq jI! ieh koeI inrIAW g`lW dI bwq nhIN hY, AMdr joiq dw pRkwS huMdw hY[
ijhdy ho igAw, mhwrwj ny ies dIAW inSwnIAW ilKIAW ny -
AMg - 293
auQy Purnw nhIN koeI vI qy vwihgurU dI drgwh dy nwd Awpy hI v`jx lg jWdy ny AwtomYitk hI[ iPr smJ lvy ik mYN hux phuMc igAw suMn mMfl iv`c[ auQy Aijhw ibsmwd hY
ik ikhw nhIN jWdw -
AMg - 954
AMg - 700
mhwrwj kihMdy ny ik kroVW sUrjW dw pRkwS ho jWdw hY[ auh pRkwS qW hY hI swfy
AMdr pr ies mYl ny auhnUM Fk ilAw hY[ 'jnm jnm kI iesu mn kau ml lwgI' - rwg dI,
dvYs dI, AividAw dI, Asimqw dI, ABIinvyS dI mYl l`gI hoeI hY[ AMqr Awqmy lgdI hI
qurI jWdI hY 'kwlw hoAw isAwhu]' qy kohlU dI lIr vrgI bx geI -
AMg - 651
kihMdy, mhwrwj! koeI qrIkw vI hY? hW, hY; qrIkw ieh hY ik hMgqw qy mmqw gurU dy
123
crnW 'c rK dyvy[ iehnUM kihMdy ny 'ijauNdy mrnw[' jdoN Awpxw kuC n irhw, sB kuJ gurU dw ho
igAw, iPr mn dI m`q C`f idau, gurU dI m`q Dwrn kr lau - smJo AwpW ijauNdy mr gey
ikauNik 'mY' qy 'myrI' gurU dy crnW iv`c r`K idqI[ bynqI kr idau ik mhwrwj! ieh vwDU ijhI
cIz 'mYN' qy 'myrI' nUM qusIN hI sWBo[ mYN qW smiJAw sI ik ieh bVI cMgI cIz hY[ jd ieauN
ho igAw, iPr gurU dI ikRpw ho jWdI hY iPr -
AMg - 651
ijauNdw mr ky iPr gurU dy Gr iv`c ijauNdw hY[ Pyr pihlI m`q nhIN rihMdI, aultI
ho ky gurU vwlI m`q bx jWdI hY -
AMg - 339
bu`DI bdl geI qy is`DI pRwpq ho geI, s`cI bu`D iml geI, aunmnI iv`c mn cilAw
igAw[
AMg - 651
iPr mn nUM mYl lgxI hI nhIN ikauNik auh mYl-prUP hY[ 'mYN' qy 'myrI' ivc hI mYl
hY[
ies qrHW mhwrwj ny jd d`isAw ik ieh qrIkw hY, hYrwn ho ky rwjw kihx l`igAw,
''s`cy pwqSwh! g`l bhuq lMmI cOVI hY, mYnUM qW smJ iv`c nhIN AweI - iblkul vI[ mYnUM qusIN
hOlI-hOlI b`cy vWgUM cVHwau - iek iek fMfy qy[ Awp ny isry dI g`l qW kr idqI pr pauVI
bVI iqlHkxI hY, iehdy auqy cVHW ikvyN, mYnUM koeI qrIkw d`so -
Dwrnw -
mweI
ins
ikih
AMg - 632
d`so ikvyN rokIey? mn iviSAW v`l nUM dOVdw hY, dyKx vwlIAW cIzW vl nUM dOVdw hY[
AMg - 633
A`K Jmkx ijMnw icr vI ihrdy 'c nhIN vswauNdw[ ijhVI surqI dI g`l hoaU, auh hI
rihMdI hY, dUsrI g`l qW AMdr jwx nhIN idMdw[
pr Dn pr
ibrQw jnmu
mid mwieAw
AMg - 633
ikMnw hI khI jwau, smJ 'c nhIN AwauNdI[ hor g`lW sB smJ jwaU; pYsy dI g`l kr
124
lE, imMt 'c smJ jwaU; vYr-ivroD dI kr lau, sikMt 'c smJ jwaU[ jdoN AslI g`l kro,
aus vyly nhIN smJdw[ kihMdy -
AMg - 633
ijhVw vwihgurU AMdr hI rihMdw hY, auhdI koeI Kbr hI nhIN hY iehnUM[ swrI isRStI
dw mwlk iesy Coty ijhy srIr iv`c rihMdw hY - QoVHI ijhI QW iv`c, ig`T ky ijMnI QW iv`c;
auhdw Byq nhIN iehnUM l`Bdw[
AMg - 633
mhwrwj kihMdy, qrIkw iehI hY ik jd vI swDU dI Srn ivc Aw jweyNgw, pUry gurU dI
Srn 'c Aw jweyNgw, aus vyly qyry Gt 'c ijhVI 'mYN' hY, auhdw ivnwS ho jweygw[
AMg - 633
Pyr jmW dI PwhI k`tI geI[ kihx l`igAw, ''mhwrwj! mYnUM qusIN ievyN smJ lE ik
mYN iek Anjwx b`cw hW, mYnUM ijvyN b`icAW nUM 'a, A' pVHweIdw hY, ieauN pVHwA idau pwqSwh[''
mhwrwj kihMdy, ''koeI nw, swfw kMm iehI hY ik sMswr dy auqy 'nwm' dw hokw dyxw qy sMswr nUM
suKI krnw[ dyK rwjn! do rsqy ny[ ij`Qy dI qUM g`l krdw hYN, do rwh jWdy ny[ Pyr ieh dohW
rwhW dy.......pihly rwh dy 30-32 fMfy ny, pauVI dy 32 fMfy ny[ ieh jy qUM iDAwn nwl sux ky
ic`q iv`c vsw lvyN qy iek-iek fMfy qy pYr rKdw cVHI jwvyN qW qUM phuMc jwvyNgw[ ijhVw dUsrw
rsqw hY, auhdy 20 fMfy ny - auh suKwlw hY[ pihlW zrw AOKw hY pr iehdy iv`c pRYktIkl
AweI jWdw hY, dUjy iv`c pRYktIkl G`t AwauNdw hY[ pihly iv`c mn B`jdw hY[''
doie rsqy gurbwxI dy ivc mhwrwj ny bhuq KolH-KolH ky d`sy hoey ny[ pVHdy hW, suxdy
hW, AKMf pwT krwauNdy hW, kdy soicAw hY ik rsqw ikhVw hY ijhVw auQy jWdw hY? Secret
Path (gupq rsqw) KolH ky d`isAw hoieAw hY, iks qrHW vwihgurU dy dyS jwxw hY, Awqm mwrg,
Awqmw nUM jwx vwlw rsqw, auQoN Awqmw qy pRmwqmw nUM jwx vwlw - ieh rsqw swrw gurU gRMQ
swihb iv`c hY[ iesy krky smr`Q gurU ny - gurU gRMQ swihb, koeI BulyKw nhIN iehdy iv`c pYNdw[
mhwrwj kihMdy, smJx dw Xqn kr[ doie rsqy ny -
iehnUM rok ky inrml kIqw jWdw hY, dOVdy B`jdy nUM inrml nhIN kr skxw -
ijhVy pMj klys d`sy ny, aunHW dy Awh aupwA ny; jy ieh aupwA kr lE qW ieh klyS
ht jWdy ny[ ienHW nUM smJx dw Xqn kro[ bynqI krI, ''pwqSwh! mYnUM doie rsqy d`s idE, mYN
doie rsqy jwxnw cwhuMdw hW -
ijhVw sMq kihMdy ny, Drm-gRMQ kihMdy ny, mYnUM doie rsqy d`s idE[''
125
ijhVw suKwlw rsqw lgdw hY - auh kr lY, mhwrwj kihMdy, qYnUM AsIN doie rsqy d`s
idMdy hW[ ijhVw pihlw rsqw hY, auhnUM 'kSt Xog' kihMdy ny[ ieh imhnq nwl huMdw hY, Kycl
krnI pYNdI hY, mn nUM rokxw pYNdw hY, auhnUM qW kihMdy ny 'kSt Xog'[ dUsry nUM kihMdy ny 'Bgiq
Xog['[ hux qUM doie rwh sux lY; ijhVw qYN Apnwauxw hY, ApxwA lY -
ienHW donW dy nwl hI mn inrml ho jWdw hY, doie rsqy pRmySr nUM imlw iMdMdy ny[
pihlW qYnUM AsIN Kycl vwlw rwh d`sdy hW, qUM iDAwn nwl sux[ kihMdy, auhdw nwauN hY 'kSt
Xog' -
qy dUsrw - iehdy A`T AMg huMdy ny; A`TW AMgW nUM iDAwn nwl sux[ auh rihqW huMdIAW
ny[ ijMnW icr rihqW nhIN r`KyNgw, EnI dyr qk pihly fMfy qoN dUjy qy nhIN pYr r`K hoxw[
rihq pUrI r`Ky hr fMfy dI, nhIN qW PV`k dy ky Q`ly igryNgw - iDAwn dy nwl sux[ rihqW
r`KxIAW pYxgIAW jo AsIN bcn krdy hW[ kihx l`gy ik A`T AMg ny iehdy, 'qy A`TW AMgW
dy iv`c bhuq swrIAW hdwieqW ny[
pihly nUM 'Xm' kihMdy ny, dUsry nUM 'nym' kihMdy ny, qIsry nUM 'Awsx' kihMdy ny, cOQy nUM
'pRwxwXwm' kihMdy ny, pMjvyN nUM 'pRiqhwr' CyvyN nUM 'Dwrnw' s`qvyN nUM 'iDAwn' Aqy A`TvyN nUM 'smwDI'
mMinAw hY[ ienHW A`TW dy nwl qUM pRmySr q`k phuMc jwvyNgw -
ijhVw iehnUM swD leygw, vwihgurU auhdy AMdr pRgt ho jwvygw[ bVy suhxy mhwrwj ny
bcn d`sy ny, swry ilKy hoey ny[ kQw vI huMdI hY ienHW dI, gRMQW iv`c ilKy pey ny swry[ sRI gurU
gRMQ swihb iv`c auvyN ijvyN,, ijvyN mhwrwj jI ny auhnUM aupdyS idqw sI, AYnH ausy qrHW ilKy
pey ny; koeI mn klpq bwqW nhIN[ ieh ijhnUM SONk hY, jwxnw cwhuMdw hY, cVHnw cwhuMdw hY,
auh iehnUM swD lE[ ijhVw d`isAw hY 'Xm', ieh ds iksm dw hoieAw krdw hY[
rwjw kihx l`igAw, ''mhwrwj! ikRpw krky d`so - dso iksm dw['' mhwrwj kihMdy, ''not
kr lY, ihrdy iv`c ilK lY, kwpI qy iliKAw hoieAw Bu`l jWdw hY bMdy nUM, ihrdy iv`c ilK lY
- '.......ihrdy hI ilK lyhu[' klm qy dvwq kI mMgwauxI hY, ihrdy iv`c hI ilK lY, Pyr nhIN
swrI izMdgI Bu`lyNgw[ pihlw ijhVw hY, auhdw nwauN 'AihMsw' hY[ AihMsw huMdw hY - iksy nUM duKI
nw krnw -
kihMdy, iqMn iksm dI hY ieh[ iqMn iksm dI ihMsw huMdI hY - iek srIr dI huMdI
126
AMg - 386
jy duKW qoN bcxw hY, prwieAw burw n icqv - 'burw ibgwnw icqvIAY Apnw hI ho
jwie[' pqw nhIN vwihgurU dw, iksy dw burw icqvdy-icqvdy Awp dw hI ho jwieAw krdw hY[
nw icqv; idloN kih, 'nwnk nwmu cVHdI klw, qyry Bwxy srbq dw Blw[' - dUjy dw burw n
icqv[
dUsrI huMdI hY, 'zubwn dI ihMsw[' auh huMdw hY - kOVw bolxw, iP`kw bolxw, qwhny mwrnw,
imhxy mwrny[ nqIjw ikMnw burw inkldw hY - lVweIAW-JgVy, Pswd[ ieh mhWBwrq dyKdy ny
n lok, in`kI ijhI g`l isgI, ieh bhuq bVI nhIN sI bwq, ieh ihMsw sI - zubwn dI[ pWfvW
ny mihl bxwieAw sI[ auh AYsw Swndwr bxwieAw ik ieh pqw nhIN sI lgdw ik pwxI hY
ik su`kw hY[ Pyr A`gy AMdr nhIN sI pqw lgdw ik drvwzw hY ik dIvwr hY[ durXoDn nUM
bulwieAw[ durXoDn jd jWdw hY qW BulyKw Kw igAw ik ieh qW hYgw pwxI, qy auh hY su`kw[
auhny jd pYr DirAw, EQy pwxI sI[ auh DVMm krky iv`c ifg igAw[ dropqI bYTI dyKdI sI,
h`s peI qwVI mwr ky[ aus qoN jd A`gy igAw qW drvwzy dI QW qy kMD nwl t`kr v`jI ikauNik
auh Ku`lHw lgdw sI, drvwzw lgdw sI[ aus vyly auhny iP`kw boilAw; kihMdI, ''AMnHy dw AMnHw hI
irhw['' iehdw ipau AMnHw sI[ Awh g`l Kw geI auhnUM[ EQy hI pRx kr ilAw ik mYN ies
AOrq dy bsqr luhw ky.............[ AwpxI byiezqI smJI[ pRx kr ilAw; AYfw mwVw kMm! AKIr
jUAw KyilHAw, jUey iv`c auh hwr gey -
jd v`s nw c`ilAw -
127
ieh ijhVI hY -
iksy dw ihrdw duKw dyxw - iPkw bcn bol ky iksy dw ihrdw duKw dyxw - glq cIz bolxI[
iek joqSI sI[ iek rwjy nUM supnw AwieAw[ auhny supnw d`isAw swrw hI qy kihx
l`igAw, Awpxw ihswb-ikqwb joVo ik ieh supny dw kI mqlb hY? aus vyl,y auh joqSI Anjwx
sI, auhnUM pqw qW lg igAw lyikn g`l d`sx dw FMg n AwieAw[ kihx l`igAw, bwdSwh slwmq!
ies supny dw mqlb ieh hY ik qyrw pu`q vI qyry swmHxy mrU, qyry GrvwlI vI, qyrw dUsr pu`q
vI - swrw pirvwr qyry swmHxy mr jweygw[ rwjy nUM g`usw Aw igAw ik iehnUM bolx dI vI qmIz
nhIN[ kYd kr ilAw[ aus vyly vzIr nUM pu`iCAw, vzIr swihb! mYnUM AYsw supnw AwieAw hY[
mYnUM ikRpw krky ieh g`l d`so ik iehdw kI mqlb ho skdw hY? kihMdw, DMn ho hzUr! DMn ho[
vwihgurU ny Awp nUM AYnI lMbI aumr idqI hY, pu`qrW nwloN vI, iesqRIAW nwloN vI, poqirAW nwloN
vI; bhuq hI v`fI aumr Awp nUM idqI hY[ KuS ho igAw rwjw[ isrP bolx dw Prk sI[
mhwrwj kihMdy, bolx dw iDAwn r`Ko pRymIEN -
128
dI swjI hoeI hY, iehdy auqy swfw AiDkwr nhIN hY[ swfw AiDkwr AYnw ku hY ik pSUAW nUM
p`Ty pwE qy aunHW qoN kMm lY lE[ aunHW nuM mwrnw ku`txw nhIN, ijvyN bld nUM Bu`Ky r`K ky pRySwn
kro, pwxI nw iplwE, m`J nUM ku`tI jwE, mUVI dy ky du`D covo[ jy qUM A`j ieh g`lW krdw hYN,
k`l nUM qYQoN vI lyKw iksy ny lYxw hY........SkqI bYTI hY -
AMg - 1374
v`F-v`F ky KWdw hYN[ pRmySr dI isRStI hY, iehdy auqy swfw AiDkwr nhIN hY koeI vI
- h`k nhIN hY[ h`k isrP EQy hY ijQy iksy cIz qoN swnUM koeI Kqrw pY jwvy - mnu`K jwmy nUM,
EQy auh qoN bcx vwsqy ikauNik auh vI aggerssive hY[ ies qrIky nwl AYnI ihMsw jwiez hY,
bwkI nhIN hY ik Awpxy suAwdW dy vwsqy ijhnUM jIA kry, v`F ky Kw lE[ pihly zmwny iv`c
AwdmI nUM v`F ky Kw lYNdy sI[ AwdmI t`ipAw Pyr bhuq, bhuq roieAw ik ieh kI g`l hY[
iksy dy AiVky Aw jwau, v`F ky Kw lYNdy ny[ Pyr QoVHw-QoVHw AwdmI 'k`Ty' hox lg gey[ kihx
l`gy ik v`Fo qW nw iehnUM, gulwm kr lE[ PV ky lY jWdy; 20, 20 hzwr lVkIAW tky-tky nUM
ivkdIAW rhIAW ny[ ieh k`lH dI g`lH hY, bhuqy icr dI nhIN - swry 250 swl dI hY[ 1763
sMn dI bwq hY, koeI 24 hzwr bIbI gujrwq qoN bMnH ky lY gey, Aqy aunHW dw mu`l gznI dy
AMdr tkw-tkw ipAw aus vyly[ ieh ihMsw huMdI hY srIr dI - Drm qoVnw, Drm mlIn kr
dyxw, srIr dw nwS kr dyxw qy jwnvrW nUM Kw jwxw[ mhwrwj kihMdy, pqw hY kI huMdw hY Pyr?
AMg - 1374
hyrw kihMdy ny 'jwnvrW nUM mwr ky Kwxw[' ieh ijhVy ivAwh huMdy ny; jy eyQy ieh g`l
nw hovy, pqw nhIN ikMny ku jwnvr mr jwxy sI[ AV jwxw sI ipMf vwilAW ny ik AsIN qW
mws dI rotI lYxI hY, lVkI vwlw kihMdw, mYN qW KWdw nhIN[ kihMdy, Kwh, nw Kwh, AsIN qW
lYxI hY ikauNik gurU dI bwxI nUM nhIN mMndy[ gurU dI bwxI ieh kihMdI hY ik jy qUM jwnvr mwr
ky KweyNgw, Pyr qUM bc jwvyNgw? qYnUM vI glw ktwauxw pYxw hY, lyKw dyxw pYxw hY[ qUM final authority nhIN hY[ jy khyN, mYN mukqI krdw hW; mukqI qW qyrI Awp hI nhIN hoeI, ikauN pwpW
dIAW pMfW bMnHdw hYN? ies qrHW ieh qIsrI ihMsw huMdI hY -
ijMnw CyqI C`f skdy ho, mhwrwj kihMdy, C`f idE[ dyK, pihlI g`l smJ lY, iehnUM
'ihMsw' kihMdy ny[
dUsrw Xm huMdw hY 'siq' - siq dw jIvn bqIq krnw, qy s`cw bMdw ijhVw hY -
AMg - 84
s`cy bMdy nUM koeI fr nhIN hY[ ijhVw s`c ivc vsdw hY, auhnUM loV hI nhIN hY[ s`c
vwihgurU hY[ mhwrwj kihMdy hn ik ijhVw s`cy nwl rihMdw hY, auhdw jIvn vI s`cw hY, onefaced (AMdroN bwhroN ieko ijhw) hY[
129
pr A`j-k`lH kI hY - iek ichrw qW auh huMdw ijhVw eyQy siqsMg iv`c drSn idMdw
hY, iek ichrw auh hY ijhVw dosqW imqrW iv`c g`pW-S`pW mwrdw hY Aqy iek ichrw auh hY
ijhVw bwl-b`icAW iv`c jw ky bVw iBAwnk bx jWdw hY[ mhwrwj kihMdy ik ieauN nw kr[
siq nUM ihrdy iv`c Dwr qy ieho ijhw jIvn ibqw - ijho ijhw AMdroN, auho ijhw bwhroN[ bguly
vwlI ibrqI nw bxw[ bwj nUM dunIAW iv`c koeI mwVw nhIN kihMdw, m`Qw tykdy ny ikauNik sB nUM
pqw hY ik jdoN iesnUM B`uK lgI hovy qW jwnvr mwr lYNdw hY - auNJ kuC nhIN kihMdw[ bguly
dw sB nUM pqw hY ik A`KW mIc ky KVHw rihMdw hY - iek pYr dy Bwr, pr jd f`fI nyVy Aw
jWdI hY, iek dm cuMJ mwrdw hY qy f`fI PV lYNdw hY[ qW mwVw kihMdy ny bguly nUM[ mhwrwj
kihMdy ny qUM ieauN nw kr, siq dw jIvn r`K, iek ivSvwS iv`c rih - pRBU dy ipAwr ivc[
iksy qrHW vI JUT nw bol, JUT qoN fr ikauNik ijQy JUT hY, EQy pwp ny Awpy hI Aw
jwxw hY[
dyK rwjn! qIsrI cIz hY 'corI[' corI do qrHW dI huMdI hY - iek h`QW pYrW dI huMdI
hY, iek mn dI huMdI hY -
ieh cwh pINdy ny bhuq lok, pr pqw hY kI DoKw ho irhw hY swfy nwl? iek qW
iProzpur hY kwrKwnw, iek AMimRqsr ivc, iek biTMfy ivc hY[ EQy kuqrw krdy ny, iPr aus
qy kYmIklz nwl rMg idMdy ny - nwl hI idMdy ny nSw[ auh iPr tr`k Br-Br ky Byjy jWdy ny
id`lI nUM - Cy sO rupey kuieMtl[ iPr id`lI qoN cMfIgVH iv`c A`T sO rupey kuieMtl Byjdy ny[
ieQy 7-8 eyjMsIAW ny[ iPr f`by Br-Br ky vDIAw-vDIAw- ieh PlwxI cwh hY, ieh AmrIkI
hY, ieh iDmkI hY - auh iPr ies qrHW vycy jWdy ny, nwly kihMdy ny ik bhuq vDIAw cwh hY[
dUsry ijhVI hotlW iv`c cwh bxdI hY, auh su`tdy nhIN, pIpy Br Br r`KI jWdy ny[ muV ky Pyr
EQy hI ljwey jWdy ny Aqy kYmIkl nwl rMg idMdy ny, iv`c qmwkU vI pw idMdy ny Aqy ik`kr dw
rs Aqy hor drKqW dIAW iC`lW pw idMdy ny[ bVy qjrbwkwr ny - ies cIz dy[ auh swmHxy qW
nhIN krdy[ iPr Aw ky gurdvwry Aqy iksy Drm AsQwn qy mwieAw dwn kr idMdy ny[
mhwrwj kihMdy hn ik ieh cor ny, corI dw dwn nhIN Plxw[ swD sMgiq! ieh qW
iek-iek, do-do rupey iv`c hI brkq hY, hzwrW iv`c koeI brkq nhIN[ corI dy jy ilAw ky
dy idE, doey mwry jWdy ny -
AMg - 472
130
ijhVw lYNdw hY AYsw dwn, auh vI mwirAw jWdw hY Aqy ijhVw idMdw hY, auhny qW mrnw
hI hY[ corI huMdw hY - 'qIjw Xm['
prweI vsq nUM Cupw lYxw; pRSwdw Ckdy-Ckdy luko lYxw koeI brqn, iglws, kOlI vgYrw[
ieh qn dI corI hY[ dUjy, iksy im`qr dy Gr dy AMdroN jWdy jWdy GVI cu`k lYxI[ Gr vwlw
hYrwn ho jWdw hY, iksy nUM kih vI nhIN skdw[ ibcwrw, pr keI mUMh-P`t huMdy ny, kih vI
idMdy ny, qyry ibnW koeI nhIN AwieAw[ im`qrW vwlw ik`Dr igAw ipAwr qyrw[ qYN hI cu`kI hY
myrI GVI[' pr keI SrIP bMdy cu`p kr jWdy ny ik mYN iehnUM ikvyN khW[ Pyr -
ieh suK idMdw hY Aqy ieh A`T qrIikAW nwl ij`iqAw jWdw hY[ ieh iDAwn nwl
srvx kr -
iksy iesqRI dIAW g`lW krI jwxIAW Awps iv`c, ieh pwp hoieAw krdw hY[ iPr aus
bwry g`lW mn iv`c Dwr lYxIAW -
iPr Xqn krnw ik ikqy iek`ly imlIey[ iPr Awny bhwny nyVy lgxw -
iPr hor qrHW ipAwr dy nwl aus v`l dyKxw SurU krnw[ iPr ihrdy iv`c iDAwn Dr
ky cyqy krnw -
131
Dwrnw -
AMg - 315
mhwrwj ikMny bcn krdy ny[ mhwrwj kihMdy, ''rwjn! cOQw ijhVw Xm hY, ieh
bRhmcwrIAw hY[ iehdw pwlx krnw bMdgI vwly nUM h`d qoN izAwdw zrUrI hY[
pMjvW 'DIrj' hY[ jdoN qk bMdw DIrjvwn nw hovy, bMdgI isry nhIN ciVHAw krdI -
DIrj ieh huMdw hY ik koeI mMdI-cMgI g`l ho geI qW iek dm nhIN BVkxw[ DIrj
iv`c bhuq v`fI SkqI hY[ mhwrwj kihMdy, ijhVy swDU huMdy ny, aunHW iv`c bhuq DIrj huMdw hY[
iek mhwqmw sI, auh pRSwdw lYx leI iksy ivAwh vwly Gr cly gey[ auQy swry hI
Awpo Awpxy rMgW iv`c msq sn, sMqW nUM koeI pu`Cy hI nw[ AYny nUM iek bMdw AwieAw, kihMdw,
qUM eyQy KVHw kI krdw hYN? sMq kihMdy, BweI! pRSwdw iml jwvy[ auh kihMdw, qUM kMm kI kirAw
132
eyQy Aw ky; brqn mWjy ny? AOh mwirAW D`kw sMqW nUM[ sMq bIqrwg purS sIgy - bRhmigAwn
AvsQw dy[ kihMdy, cMgw BweI, qyrw Blw hovy, pRymIAW! burw nhIN ikhw[ jy iek vI bcn kr
idMdy, sB kuC hI Kqm kr idMdy[
AwSrm 'c Aw gey[ pRmySr dy dr 'qy sMqW dw du`K phuMc igAw[ s`q idn lMG gey
pRSwdw imly nUM[ ausy vyly pRmySr ny dUq Byj idqy, h`QW ivc imswlW PVIAW hoeIAW ny[ dUq
sMqW kol Aw ky kihx l`gy, sMq jI! d`so ikhVw bMdw hY ijhny quhwnUM D`ky mwry ny? sMq pu`Cx
l`gy, ieh imSwlW ikauN cu`kIAW ny? auh kihMdy, AsIN swrw ipMf jwlxw hY[ ijQy iek pwpI
rihMdw hovy, aus dI szw swirAW nUM imlxI cwhIdI hY[ sux ky sMq kihMdy, mYnUM vI idE iek
imSwl[ dyvdUqW ny iek imSwl sMqW nUM PVw idqI qy sMq aunHW dUqW vl nUM hI c`l pey jwlx[
dUq kihMdy, ieh kI krn l`gy ho qusIN? sMq kihMdy, iehdy iv`c lokW dw kI ksUr hY? myrI hI
pRwlbD mMd ho geI jo s`q idn pRSwdw nhIN AwieAw[ ieh swrw Bgvwn dw kMm hY ijhVw
rwzk bixAw hoieAw hY, ijs dw nwauN ibSMBr hY -
kwhy ry mn icqvih
audmu jw Awhir hir jIau pirAw]
sYl pQr mih jMq aupwey
qw kw irjku AwgY kir DirAw]
AMg - 495
auh aunHW dy mn nUM pryr idMdw[ hux jwlx Byjy ny! hux jwlx Byjy ny dUq[ ipMf ny kI
ksUr kirAw? ikMnw DIrj hY, swD sMgq jI[
gurU Amrdws mhwrwj - Awp nUM jdoN guirAweI imlI qw Awp goieMdvwl Byj idqy,
KfUr swihb qoN mhwrwj gurU AMgd swihb ny - pihlW hI[ iesdw koeI kwrn sI[ auh ieh
sI ik pihlW iek vwr hukm Anuswr (gur)U Amrdws jI mhwrwj jdoN KfUr swihb qoN goieMdvwl
swihb nUM Aw rhy sI qW rsqy iv`c iek h`fI peI sI[ Acwnk mhwrwj jI dw crn aus h`fI
nwl Coh igAw[ aus vyly Ajy guirAweI nhIN sI imlI[ nwl Awey swry isK dyK ky hYrwn ho
gey ik aus h`fI iv`coN DUMAW ijhw inklxw SurU ho igAw qy aus qoN bwAd iek mnu`K vrgI
Skl h`fI 'coN inkl AweI qy nmSkwr krky qur geI[
dUsry idn jdoN auh swry is`K gurU AMgd swihb pws vwips gey qW bynqI kIqI ik
pwqSwh! k`lH qW bVw iek Ascrj kOqk dyiKAw[ kihMdy, kI? mhwrwj! k`lH bwbw Amrdws
jI qury jWdy sI[ iek h`fI dy nwl sihj suBwA aunHW dw pYr l`g igAw qW auhdy ivcoN DUMAW
ijhw ho ky iek bMdw inkl AwieAw[ gurU mhwrwj AMqr iDAwn ho ky kihx l`gy, ''bwbw
Amrdws! ieh bMdw mhW-pwpI hiqAwrw sI, nrk iv`c du`K Bog irhw sI qy pqw nhIN ikMny
hzwr swl hor duK Bogxy sI kuMBI nrk iv`c - Awpxy pwpW dw Pl[ pr qyry crnW iv`c AYnI
piv`qrqw Aw geI ik qUM ausnUM nrkW iv`coN iK`c ilAw qy hux goieMdvwl jWidAW byAMq mry hoey
jIv hukm dy ivc qyry crnW dy nwl lgxy ny qy auh swry ijauNdy ho ky qurI jwxgy[ qUM AQwh
SkqIAW dw mwlk hYN, qyry 'qy gurU nwnk dI bhuq ikRpw ho geI qy hux qUM nw AweIN eyQy[
AsIN Awp drSn krn AwieAw krWgy[
bwbw Amrdws jI aus iKVkI iv`c bYT jWdy sI ijhVI KfUr swihb v`l KulHdI sI
Aqy swrw idn dUr dUr q`k dyKI jwxw ik mhwrwj hux AwauNdy ny, hux AwauNdy ny; ibhbl ho
133
jwxw, vYrwg dy ivc hr vkq rihxw[ hukm mMinAw Awp ny[ jdoN Awp gurg`dI dI pRwpqI
hoeI qW mihmw bVI dUr-drwj qk PYl geI[ AYnI PYl geI ik Awp lMgr loV qoN vwDU jW
qW vwps moV idMdy sI qy jW kol vg rhy dirAw ibAws dy iv`c pw idMdy sI qy kVwhy mUDy
mwr idMdy sI swry[ byAMq sMgq AwauNdI sI[ iksy ny nhIN kdy ikhw ik mhwrwj! k`lH nUM kI
bxwvWgy[ svyr vyly Pyr lMgr Aw jWdw sI[ ieauN byAMq Dn AwauNdw sI, byAMq sMgqW AwauNdIAW
sI[
eyDr gurU AMgd swihb dy lVky dwqU jI ny soicAw ik mYN gurU dw pu`qr hW qy ieh
Amrdws qW swfw dws sI, 12 swl pwxI FoNdw irhw hY swfy - ies nUM g`dI? mYnUM mMnxgy lok
ik iehnUM mMnxgy? ikauNik jdoN srIr 'c huMdy ny mhwqmw, aus vyly sMgq mhwqmw dI AOlwd nUM,
aunHW dy irSqydwrW nUM cMgw smJI jWdy huMdy ny, BwvyN k`K dy nw hox[ kudrqI cMgw smJdy huMdy ny
ik ienHW dI kul dy ny[ ies krky siqkwr krdy ny, iqRskwr nhIN krdy[ pu`qrW dw qW h`d qoN
izAwdw siqkwr sI - dwqU jI dw, dwsU jI dw h`d qoN izAwdw siqkwr krdy sI[ ies krky
aus ny soicAw ik sMgq ikvyN clI jwaUgI - mYnUM C`f ky? ieh nhIN sI pqw ik gurU nwnk dI
g`dI qW DUr drgwh dI hY, ieh iksy pu`qrW Awid dI injI nhIN hY[ koeI nw AwieAw m`Qw
tykx, nw koeI Bytw Awvy[ lMgr vI bxwvy, bMdy vI Byjy ik pRSwdw qW Ck jwau, pr koeI pRSwdw
Ckx vI nw Awvy ik ieh gurU dI brwbrI kr irhw hY[
sMgq Aqy is`K swry SrDw pRym nwl bMnHy huMdy ny, pwrtIAW nhIN huMdIAW votW vwilAW
vWgUM[ votW lYx vwly qW g`T lYNdy ny dUijAW nUM, pr rUhwnI bMdw nhIN g`T huMdw ikauNik auhdw
inhcw huMdw hY mhwqmw 'qy - nhIN jWdw mhwqmw koloN[ aus vyly iehdy nwl idAW ny ikhw ik
iehnUM dubl
` idE eyQNo , rihx hI n dyeIey - goieMdvwl[ EQy bxwaux vwsqy ByijAw sI, bxwieAw
qW quhwfy ipqw ny hY, Ehdw kI h`k hY EQy bYTx dw?
EDr dIvwn ligAw hoieAw hY gurU mhwrwj dw, byAMq sMgq AweI hoeI hY[ aus vyly
auhny jw ky koeI g`l nhIN kIqI[ gurU mhwrwj jI ny dyiKAw ik gurU pu`qr Aw irhw hY, h`Q
joV ley donoN - siqkwr dy nwl[ ibrD srIr hY, 90 swl dy krIb aumr hY; Awp jI gurU
pu`qr dy siqkwr vwsqy auTx dI iqAwrI kr rhy ny lyikn ieh AYfw kRoD vs hoieAw hoieAw
hY ik AwauNdy ny hI AYfI zor nwl gurU mhwrwj dI v`KI 'c l`q mwrI ik mhwrwj jI nUM lwh
ky qKq qoN Q`ly mwirAw[ aus vyly jy Awp iek vI bcn kr idMdy qW swrw kuC Pnwh kr
idMdy[ ieh swD sMgq jI mwx hYN[ pRmySr dy nwl jy koeI cIz ivroDqw krdI hY - auh mwx
hY jo pRmySr nUM nhIN BwauNdw -
AMg - 1089
AMg- 224
pRmySr nUM hMkwr nhIN BwauNdw qy dUjy pwsy mhwqmw ijhVy ny, aunHW dw ijgrw bhuq v`fw
134
AMg - 1381
twhxy v`F lE, ie`tw mwr lE, pr ru`KW ny CW dyxI hI dyxI hY, Pl dyxw hY - ie`tw
Kw ky vI[ mhwrwj kihMdy ny, ieh huMdw hY mhwqmw dw ijgrw[
aus vyly gurU Amrdws jI mhwrwj iek dm sMBly qy dovyN h`Q joV ky kihx l`gy,
''v`fI Av`igAw hoeI hY swfy qoN, mYnUM quhwfy Awaux qoN pihlW hI KVHy hoxw cwhIdw sI[ cMgw
kirAw qusIN - mYnUM sum`iq dy idqI['' Pyr kihMdy, ''bVw mwVw hoieAw -
myrw qn bu`Fw hox krky kTor ho igAw hY, quhwfy crn mhW-purSo! gurU swihbzwidau!
bVy nrm ny, nwzuk ny -
mYnUM muAwP kr idau; zrUr quhwfy qn nUM mYQoN cot AweI hovygI['' ik`fw ijgrw hY swDsMgq jI, iesnUM DIrj kihMdy ny[ dsvyN pwqSwh PurmwauNdy ny -
pMnw - 266
ieauN mhwrwj kihMdy, ''bVI Bu`l ho geI swQoN['' dwqU jI kihMdy, ''qYnUM kIhny ikhw g`dI
qy bYTx nUM? Kbrdwr! jo muV ky g`dI qy bYiTAW[ ij`Dr nUM mUMh hY - qur jwh['' mhwrwj kihMdy,
''koeI n[ qusIN bYTy, hor syvw d`do['' nwl idAW nUM kihMdy dwqU ik c`uko swmwn - swrI sm`grI[
swry is`K dyKdy ny smr`Q purS bYTy ny, iek bcn krky swrw kuC Kqm kr idMdy, pr koeI
bcn nhIN kirAw[ auh swmwn lY, ''nw BweI! auh qW gurU mhwrwj dy pu`qr dw crn myry nwl
135
Awpxy Awp hI Coh igAw sI[ myry DMn Bwg ny ik aunHW dw crn qW myry srIr nUM l`g igAw[''
iehnUM DIrj kihMdy ny, swDsMgq jI! ieh DIrj - sMqW iv`c hovy, iksy jigAwsU iv`c hovy AqI zrUrI hY[
gurU mhwrwj gurU nwnk swihb ny ikhw, rwjn! ieh pMjvW Xm zrUrI hY nwm jpx
vwilAW vwsqy[ ies qrHW A`gy CyvyN bwry dsdy ny[
hux ikauNik smW iejwzq nhIN idMdw, AglI ivcwr iDAwn ivc rKxI[ ijnHW nUM SOk
hY nwm jpx dw, not kr lE, typW lY lE; bwr bwr nhIN ieh bcn imilAw krdy[ hux swry
hI, ijhVy hux q`k nhIN boly auh vI, gurU sqoqr ivc bolx dI Kycl kro[
- AnMd swihb - gur sqoqr - Ardwis -
ooooooo
136
5
Swn - .................................................[
AMg - 256
AMg - 289
AMg - 486
klU AwieE ry ]
nwmu bovhu bovhu ]
rUiq nwhI nwhI ]
Brim BUlhu BUlhu ]
AMg - 1185
swDsMgq jI, g`j ky bolxw 'siqnwm sRI vwihgurU[' gurU mhwrwj jI A`j dy zmwny dw
izkr krdy hoey Purmwn krdy ny ik pRymIEN! hux kiljug Aw igAw; hux koeI cIz pYdw nhIN
hoxI ikauNik kur`uqw bIj bIijAw hoieAw Pl nhIN ilAwieAw krdw[ hux nwm dy bIjx dw smW
Aw igAw - ieh bIj lE, hor iksy cIz dI ru`q nhIN hY, dyiKE ikqy Brm iv`c pY ky Bu`l
137
jwvoN[ bVy spSt lPzW dy AMdr mhwrwj ny jIv nUM ieh smJwaux dw Xqn kIqw hY ik smW
bdl igAw hY, mnu`K dy iKAwl bdl gey, iPr auhdy nwl Bvjl qrn dw qrIkw vI bdl
igAw qy hux ijhVw 'nwm' dw bIj, bIj lvygw auhdw qW pwr-auqwrw ho jweygw Aqy ijhVw
'nwm' qoN KuMJ igAw, auhnUM Btkxw pvygw ikauNik hor iksy cIz nUM Pl nhIN lgxw[ so ies
qrHW ipCly kuJ smyN qoN kwPI ivcwrW ho cu`kIAW ny ik 'nwm' PlIBUq ikauN nhIN huMdw - swry hI
'rwm-rwm', vwihgurU-vwihgurU', 'Alwh-Alwh' vI krdy ny[
cwr iksm dy bMdy sMswr ivc huMdy ny - pihlI iksm dy bMdy auh ny ijnHW nUM nw pRmySr
nwl imlx dw koeI SONk hI huMdw hY, nw kuJ igAwn hI huMdw hY; pwpW ivc pRivrq huMdy ny,
srwbW mws Awid dI vrqoN, inMidAw, cuglI, eIrKw, bKIlI, JgVy-Jwty; g`l kI aunHW dy mnW
dy ASWq vwqwvrn nUM icMqw Gyr ky rKdI hY, eIrKw Gyr ky rKdI hY, kwm, kRoD auQy KOrU pwauNdw
hY[ duKI hoieAw jIv pukwrW krdw hY[ auh nw inklx dw Xqn krdy ny, nw siqsMg iv`c
AwauNdy ny Aqy nw siqsMg nUM psMd krdy ny, nw aunHW dy BwgW ivc pRmySr ny siqsMg dw lyK
hI iliKAw hoieAw hY[ eyQy siqsMg ivc koeI itkt nhIN lgdw qy nw iksy nUM roikAw jWdw hY
pr auhI phuMcdw hY ijs dw lyK Dur drgwh qoN iliKAw hoieAw hY[ Purmwn hY -
AMg - 95
auh qpdy bldy sMswr qoN mn dy ip`Cy lg ky bMdy cly jWdy ny qy eyQy dw jo swrw
jIvn hY, duKW iv`c lMGw idMdy ny[ klpxw dw BirAw hoieAw, iqRSnw dy nwl jilAw hoieAw
Aqy kRoD nwl jilAw hoieAw jIvn ibqw ky sMSwr qoN roNdy hoey cly jWdy ny[ AYnw AigAwn hY
aunHW dy mn dy AMdr ik sMswr dIAW pRwpqIAW - cMgy Gr bxw lYxy, cMgy ibzns (kwrobwr)
clw lYxy, pYsy bYNkW ivc jmHW kr dyxy Aqy AYSo-ieSrq dI izMdgI guzwr ky sMswr qoN cly
jwxw - ieh aunHW nUM swry jIvn dy auqm ih`sy dw smW lgdw hY[ lyikn mhwrwj kihMdy, ikMnw
gwPl hY ieh jIv ik jdoN C`f ky cly jwxw hY sB kuJ eyQy hI, iPr muV muV ky EDr dw
iDAwn krdw hY[
ies qoN koeI cMgw rwh hY? koeI AYsI cIz hY sMswr dy AMdr, ijhVI swfy nwl jwvygI?
mhwrwj kihMdy, jW, nwm hY - nwm qyry nwl jwvygw[ ijQy koeI vI h`Q nhIN phuMc skdw, ijQy
koeI vI shwieqw nhIN kr skdw, EQy qW siq sMgq kIqI hoeI qy jipAw hoieAw nwm hI
shwieqw krdw hY - hor koeI cIz nhIN nwl jWdI -
Dwrnw -
AMg - 264
sMswr dw Awsrw - mwqw huMdI hY, ipE huMdw hY, pu`qr huMdy ny, BweI huMdy ny[ mhwrwj
kihMdy ieh eyQy dy qW shweI hYgy, auh vI qW, jy qyry kol pYsw hY - nhIN qW nhIN[ swry sMg
C`f ky n`T jwieAw krdy ny[ ijQy ieh shwieqw nhIN kr skdy, auQy nwm shwieqw krdw hY-
138
jh
qih
jh
hir
AMg - 264
ijQy h`d qoN izAwdw muSkl Aw jwvy, ijs dw koeI ielwj nw hovy, EdoN - 'hir ko
nwmu iKn mwih auDwrI]' - ik`fI v`fI cIz hY, mhwrwj kihMdy ik iek A`K dy Jmky ivc auh
pRmySr dw 'nwm' muSkl nUM dUr kr idMdw hY[ iPr kI vjh hY, sMswr 'nwm' vl ikauM nhIN
jWdw? AYsy nwm dw ikauN nhIN Pwiedw auTwauNdw? ikauN nhIN aus nUM hwsl krdw? keI kih
idMdy ny, jI pqw nhIN lgdw kuC[ AsIN kihMdy qW hW 'vwihgurU vwihgurU' pr rucI nwl nhIN
kihMdy[ auqoN auqoN hI swfw swrw kMm hY, AMdroN ihrdy ivcoN nhIN k`Fdy[ swrw kMm auproN-auproN
hI hY - lgn nwl nhIN hY[ sO PI sdI lgn hoxI cwhIdI hY - iPr kMm bxdw hY[ pr ijvyN
dunIAW dIAW cIzW dI lgn hY, mukwblw kr lau ik iek pwsy 'nwm' hY[ iek pwsy duinAwvI
cIzW[ iek pRymI kihMdw, jI myry pu`qr nhIN hoieAw, pu`qr dI dwq imlxI cwhIdI hY[ sMq
kihMdy, kI krnw hY pu`qr! qUM nwm jipAw kr[ ieh bcn auhnUM ieauN lgygw ijvyN p`Qr mwirAw
hovy[ sMq shI boldy ny ik qyrI iesny shwieqw nhIN krnI[ ieh qW swry -
AMg - 700
swry -
AMg - 700
AMq nUM qW qyry nwl ienHW ivcoN iksy ny vI nhIN jwxw, kwhnUM AYvyN Kpdw hYN[ AMq qW
qyrw inrbwh ijhVw hY, 'nwm' dy nwl hI hoxw hY -
AMg - 264
so aus nwm nUM bMdw ikauN nhIN smJdw[ bwr-bwr swDU mhWpurS swry hI bhuq FMgW dy
nwl smJwaux dw Xqn krdy ny[
isAwxy dsdy ny ik eyQy ijhVy bMdy ny, aunHW dIAW cwr fvIznW ny, Xwin cwr iksm dy
bMdy ny[ iek qW pwmr lok ny, ijhVy ivSy-ivkwrW ivc pY ky AwpxI izMdgI brbwd krky cly
jWdy ny[
dUsry auh ny ijhVy dunIAW dy BogW ivc rucI rKdy ny ik myry kol mkwn vI hovy, kwr
vI hovy, lVky vI hox, iPr auh cMgI nOkrI qy hox, kpVy-lIVy - sB kuJ hovy[ auh 'BogI'
huMdy ny -
Akwl ausqiq
139
krky, bu`DI nwl ivcwr krky Aqy ihrdy ivc Dwr ky inrxw krdy ny qy PYslw krdy ny koeI nw
koeI ik ieh ijhVI bwq ho rhI hY, ieh myry ihq dI hY - 100%[ C`f dyvW mYN bwkI dy
swry kMm qy iek pRmySr dy nwl lgn lw ky idn rwq - auhnUM mnw lvW[ jdoN vwihgurU mMn
igAw, auhnUM nwm pRwpq ho igAw, smJo sB kuJ hI pRwpq ho igAw ikauNik -
AMg - 649
ijhdy ihrdy ivc nwm vs igAw, swrIAW hI dunIAW diAW inhmqW, swrIAW SkqIAW
auhdy ipCy lg qurdIAW ny qy ausdy swry hI kMm -
AMg - 638
vwihgurU Awp kMm krn vwsqy Aw jwdw hY - koeI loV hI nhIN rihMdI[ jdoN koeI
Purnw hovy, jdy hI pRmySr koeI nw koeI rUp Dwr ky Aw jWdw hY - iksy nUM pryr idMdw hY -
AMg - 403
Immediately, ibnW dyr qoN[ sMswr dw bMdw qW AYnI CyqI Aw nhIN skdw[ aunHW dy mood
(imjwz) bdldy ny, pqw nhIN lgdw - kdy im`qrW ivc igxqI, kdy dUr vwilAW ivc[ihq
hovy qW nyV rKdy ny[ votW nyVy Aw jwx[ swry hI nyV dy c`kr ivc Aw jwxgy; votW lMG jwx[
iPr pMj swl koeI puCdw hI nhIN - AwdmI dw suBwau hI AYsw bixAw hoieAw hY[ lyikn 'vwihgur'
qW AYsw hY nhIN, jdoN auhdy vl nUM ho jwau, Pyr nwl hI rihMdw hY -
AMg - 249
so auhdy nwl ijhVw imqrqw pwaux dw ierwdw bxwauNdw hY qy idn rwq iek krky
lgn nwl lg jWdw hY, auhnUM jigAwsU kihMdy ny[ ieh AiDkwrI huMdw hY - siqsMg dw, iehI
AiDkwrI huMdw hY - nwm dw[
pihlIAW do SRyxIAW ijhVIAW ny, iehdy ivc qkrIbn 75% bMdy qW 'pwmr' ny, bwkI
25 rih gey[ ienHW ivcoN qkrIbn 23% BogI ny - BogW v`l ienHW dI rucI rihMdI hy - 98%
ho gey[ bwkI do jo rih gey, ies SRyxI ivcoN pOxy do bMdy ijhVy ny - auh jigAwsU ny qy ds
vIh hzwr jW l`K ivcN, blik mhwrwj qW kihMdy ny kRoV ivcoN koeI iek hMdw hY - mukq
Awqmw, ijs nUM 'mukq purS' kihMdy ny[ aus mukq purS dw kMm huMdw hY - Awp nwm jpxw qy
sMswr nUM nwm dI soJI dyxI - hoky dyxy[ auh kroVW bMidAW dw auDwr kr idMdy ny[
140
so ies qrHW bMidAW dw fvIzn hox krky 75% bMdy qW su`qy pey bMdy ny, ienHW nUM qW
koeI hoS hvws nhIN, nw ieh g`l suxn nUM iqAwr ny, nw hI mMnx nUM iqAwr ny[
ieh qW ijho ijhy sMswr qy Awey, auho ijhy cly jWdy ny ikauNik mn dy gulwm huMdy ny,
mn dIAW vwSnwvW dy gulwm huMdy ny Aqy gulwmI dw jIvn k`t ky sMswr qoN cly jWdy ny -
AMg - 947
so jo dUsry ny BogI - aunHw dw chance (mOkw) huMdw hY, auh bwr-bwr iPrdy ny AOlwd
vwsqy[ ikRpw ho geI, AOlwd dI pRwpqI ho geI; ho skdw hY, aunHW dy mnW ivc lgn lg jwvy
ik ijs vwihgurU ny myrI g`l suxI hY, mYN auhdy nwl ipAwr krW, pr chances (mOky) bVy G`t
ny - BogW ivc privrq ho jWdw hY pr jigAwsU dy mn ivc lgn lg jWdI hY[ auh rwh
pu`Cdw iPrdw hY - iek`ly iek`ly nUM pu~Cdy ny ik mYnUM koeI rsqw qW d`so ijs dy nwl mYnUM koeI
pRwpqI ho jwvy[ ies qrHW mhwrwj Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
suhwgxW nUM, ijnHW ny pRmySr nUM pw ilAw, aunHW dy crnI lg-lg ky bynqIAW krdw hY
ik mYnUM vI rsqw ds idE - iks qrHW quhwnUM pRwpq ho igAw? ikQy rihMdw hY? ikhVy guxW dy
nwl auhdI pRwpqI huMdI hY?
so aus jigAwsU dI bynqI sux ky mhWpurS Awpxy muKwribMd qoN SuB isiKAw dyxI SurU
krdy ny ik ieh rsqy dw pMDwaU Aw igAw - gwhk Aw igAw[ ikauNik gwhk qoN bgYr g`l
krnI byArQ hY -
AMg - 1365
jd gwhk hI nhIN hY, auhdy nwl g`l kI krI jwvy[ jdoN jigAwsU purS AwauNdw hY,
auh pRmwrQ dy rsqy dw svwl krdw hY[
so gurU dSmyS ipqw jI dy crnW ivc AMimRq vyly auT ky mwqw jIqo jI ny Aw ky Ardws
kIqI, ''pwqSwh! ijvyN qusIN guris`KW nUM swrw kuJ dsdy ho, ausy qrHW ikRpw krky mYnUM BI d`so
rsqw['' qW aus vyly mhwrwj jI ny kuC bcn kIqy - auh bcn, ijhVy gurU nwnk pwqSwh ny
sMglwdIp dy rwjy iSvnwB nwl kIqy sI[ aus ny BI pu`iCAw sI ik pwqSwh! ikRpw krky mwrg
d`so ik iks qrHW nwl AsIN auc pdvI nUM phuMc skdy hW[ so aus vyly mhwrwj jI ny do rsqy
d`sy sI ik iek nwl qW QoVHI Kycl nwl imldw hY - pRmySr Aqy dUjy nwl suKwlw iml jWdw
hY, pr AsIN doie d`s idMdy hW; donW dy nwl hI pRmySr kol phuMc jweIdw hY[ so auhdy bwry
kwPI ivcwr ho cu`kI hY[
so ieh ies qrHW hY ik jivn dy AMdr kuC cIzwW ny ijnHW nUM gux kihMdy ny[ mhwrwj
kihMdy jd qweIN gux nhIN qUM Awpxy AMdr pYdw krdw - BgqI nhIN huMdI -
AMg - 4
141
kwrn iehI hY ik AsIN ies g`l nUM A`KoN auhly kr idMdy hW - Awpxy jIvn ivc
nhIN ApxwauNdy[ nwm jpdy ny, AMimRq vyly qoN jwgdy ny pr AMdroN eIrKw hI nhIN jWdI, ipAwr
nhIN aupjdw, nIvyN bMdy nUM dyK ky mwx ivc Aw jWdw hY[ nqIjw kI huMdw hY -
AMg - 308
auqly fMfy qoN hyT auqr AwieAw - Q`ly igr igAw ikauNik swvDwnI nw vrqI[ jdoN
AsIN swvDwnI nhIN vrqWgy, iPr AYksIfYNt hoieAw krdy ny[ ies krky kuJ rihqW ny AMdrlIAW
- aunHW bwry ivcwr kIqI sI[
pihlI rihq ieh huMdI hY ik mn dy AMdr ihMsw pYdw nw hovy, iksy dw burw icqvn
vwlw koeI ierwdw pYdw nw hovy, burw r`Ky hI nw icq 'c -
AMg - 386
ik`fI v`fI rihq d`s idqI - mhwrwj ny ik du`K qoN Cutkwrw hI ho jweygw jy prwieAw
burw nhIN icqvyNgw[ idloN ikhw kr - 'nwnk nwm cVHdI klw[ qyry Bwxy srb`q dw Blw[' kihMdy,
jI ijhVy swnUM qMg krdy ny, aunHW dw bI? mhwrwj kihMdy, hW, aunHW dw BI Blw mMgIdw hY[ jy
aunhW dw idloN Blw mMgygw, qYnUM qMg krno ht jwxgy[ aunHW nUM sbu`DI pRwpq ho jwvygI, auh kubu`D
vs hoey hoey ieh g`lW krdy ny[
iek vwrI bwbw PrId jI Awpxy bhuq swry murIdW nwl cly jw rhy ny[
hoey ny - gurU nwnk swihb vyly bwhrvW PrId sI[) auh jWdy-jWdy iek AYsI QW
ijQy dy lok nwsqk sn[ 'nwsqk' auh huMdy ny ijhVy huMdI cIz nUM kihx 'hY nhIN';
hY qy koeI AwdmI hT krI jwvy ik sUrj hY hI nhIN[ auhdw qW koeI ielwj hI
mhWpurS aunHW bwry kuC ikhw nhIN krdy ikauNik -
(12 PrId
phuMc gey
ijvyN sUrj
nhIN hY qy
AMg - 332
kihMdy ny ik aunHW qoN qW fr ky rho ikauNik aunHW nUM pRmySr ny BgqI qoN vWJy kr idqw[
so aunHW lokW ny koeI Awdr siqkwr n kirAw bwbw PrId jI dw, sgoN Aw ky bhuq
BYVy A`Kr kihxy SurU kr idqy, bhuq qrHW dIAW mwVIAW g`lW kihxIAW SurU kr idqIAW[ eyQy
hI b`s nw kIqI, D`ky mwrny SurU kr idqy - bwbw jI nUM[ murId kihx l`gy, ''mhwrwj! ieh kI
krI jWdy ny quhwnUM?'' auh kihMdy, ''qusIN cu`p rho, kuC nhIN kihxw['' aus qoN bwAd aunHW ny mu`ky
mwrny SurU kr id`qy qy bwbw jI aunHW dy crnW qy h`Q lweI jwx, ''pRymIEN! koeI gunwh qW hY
nhIN swfw[ qusIN AYvyN hI krI jWdy ho?'' auh cly gey qW bwbw PrId jI rox lg gey, nyqrW
ivcoN jl jWdw hY, h`Q joVy hoey ny, duAw kr rhy hn[ murId kihx l`gy murSd nUM ik jdoN
auh quhwnUM gwlHW k`Fdy sI, D`ky-mu`ky mwrdy sI, EdoN AsIN ikhw sI ik mhwrwj! swnUM hukm kro,
AsIN h`QoN-pweI hoeIey - aunHW nwl[ pr qusIN mnHw kr idqw, qy hux qusIN ikauN roNdy ho, EdoN
hsdy sI - mu`ky Kw ky vI h`s rhy sI qy hux ro rhy ho jd auh cly gey[ kihMdy, ''pRymIEN! mYN
ieauN nhIN roNdw[ mYN qW krqwr kol bynqI krdw hW ik hy pRBU! qYN ieh bMdy ikMny Bulw idqy ny
142
Awpxy nwm qoN, ikMny dUr kr idqy ny, qUM ienHW qy ikRpw kr, ienHW nUM bu`DI dyh, ienHW dy AMdr
cwnxw kr, qy AigAwn dw hnHyrw htw dy['' QoVHI dyr bwAd auh swry iek`Ty ho ky iPr AwauNdy
ny, qy aunHW dy muKI ny bwbw PrId jI dy crn PV ley qy ikhw, ''bwbw! qUM ikMnw ipAwrw hYN[
AsIN AYnw kuJ qYnUM ikhw pr qYN kuC nhIN ikhw swnUM[ A`j swnUM izMdgI ivc pihlI vwr pCqwvw
l`igAw, A`gy nhIN kdy pCqwvw kIqw[ pCqwauNdy vI ies h`d q`k hW ik qyry crn PV ley
AsIN[ qUM hux ikRpw kr, qy ijhVw kuC qyry kol hY, auh swnUM vI dyh, ijhdy Awsry qUM AYnw
TMFw hYN - qyry kol bhuq TMFI cIz hY[ AsIN qW jd qoN qYnUM D`ky mwry ny, EdoN qoN jldy hI
jldy jWdy hW - qUM ikRpw kr[''
so mhwrwj kihMdy, pRymIEN! ieauN ikhw kro idloN - 'nwnk nwm cVHdI klw[ qyry Bwxy
srb`q dw blw[' mn dy nwl vI iksy dw burw n icqvo, qn dy nwl vI iksy dw burw nw kro,
n srIr nwl, nw mUMh nwl iPky bcn bol ky iksy dw idl nw duKwE - sdw im`Tw bolo[ ies
nUM 'AihMsw' kihMdy ny[ jd qweIN ieh pihlw fMfw Dwrn nhIN krdy jIvn dy AMdr - AsIN
ikvyN A`gy lMG jwvWgy? pYr qW DirAw nhIN hY, isKrly fMfy nUM PVn vwsqy auCldy hW pr auh
h`Q nhIN Aw irhw[ pr jy pauVI qy cVHWgy, qW hI auh h`Q ivc Awvygw[ mhwrwj jI kihx
l`gy, ''rwjw iSvnwB! jIvn nUM pikAweI ivc ilAwaux vwsqy, ijvyN mkwn auswrIdw hY ieauN nINh
qoN SurU krIdw hY, Pyr nwm, ijhVw AMdr hY - sB dy, auh pRgt ho jwieAw krdw hY - nhIN
qW huMdw nhIN qy mn ivc nwm vs jwieAw krdw hY, iPr ausdw AnMd AwauNdy, auh nwm hY,
ijhVw shwieqw krdw hY - ijs dy bwry vwr-vwr gurbwxI ivc izkr AwauNdw hY[
so dUsrw hoieAw krdw hY 'siq'[ 'siq' nUM smJx dw Xqn nhIN krdy ik 'siq' kI
huMdw hY - v`fy v`fy nhIN smJdy[ ijhVy nwm jpdy ny, syvw krdy ny, AwSrmW ivc rihMdy ny,
aunHW nUM pqw hI nhIN - 'siq' kI huMdw hY[ nw pqw hox dI hI vjHw hY ik AYnw twiem lwaux
dy bwvjUd vI cVHweI nhIN huMdI[ Q`ly ikauuN rih jWdy ny, KwlI ikauN ho jWdy ny? ikauNik 'siq'
dw jIvn nhIN hY; JUT dw jIvn, idKwvy dw jIvn ijauNeI jw rhy ny[ jy siq dw jIvn hovy
qW AMdrly pwsy ihrdy 'c gux pYdw ho jWdy ny - nwm jpx vwly dy[
iek rwjw sI ijs dw nwauN 'icqRkyqRU' sI[ Awp siq dw jIvn bqIq krdy sI, koeI
auhdy ivc mulMmw nhIN sI[ jo bcn kih dyNdy sI, auhdy aupr pihrw idMdy sI[ aunHW ny ieh
bcn kr ilAw, pRq`igAw kr leI ik koeI bMdw swfy pws Awvy, auhnUM Bu`Kw nhIN jwx dyxw qy
iqMn idn qoN v`D dw Bu`Kw hovy, auhdI mMg zrUr pUrI krnI hY, BwvyN pRwx dyxy pYx[ jd ieh
g`l swry PYlI qW ausdw js vD igAw[ jdoN 'siq' dw js vDwdw hY swD sMgiq jI! qW svrg
lok qy ieMdR lok vgYrw dy dyviqAW dy qKq folx lg jWdy ny ikauNik koeI sqI Aw igAw
sMswr dy AMdr[ 'jqI' qy 'sqI' bVI mhwnqw rKdy ny[
so rwjw icqRkyqU dI pRq`igAw nwl ieMdr dw qKq foilAw qW aus ny ikhw, siq dI
pRIiKAw kro qy igrwE iesnUM - siq qoN, ikauNik auhdw qp-qyj mYQNo sihAw nhIN jWdw[ AwsmwnW
ivc auhdw qyj AYnw vD igAw ik sih nhIN huMdw[ aus vyly Agn dyvqy nUM pRIiKAw vwsqy
ByijAw igAw ik aunHW dy Drm nUM Bsm bxw dy - igrw dy, ijvyN vI igrwieAw jWdw hY[ Agn
dyvqw Aw ky iehdy drvwzy dy bwhrly pwsy bYT igAw[ rwjy dw pRx sI ik mYN pRSwdw Ckwauxw
hY[ iqMn idn lMG gey pr auh (Agn dyvqw) kihMdw hY ik jd q`k myrI mMg pUrI nhIN krdw,
mYN nhIN kuC Kwxw pIxw[ rwjy dI iek rwxI sI Aqy do lVky sI[ iqMnW nUM bulw ky rwjw kihMdw,
143
''dyKo! AwpxI pRq`igAw hY ik iksy nUM Bu`Kw nhIN jwx dyxw, qy iqMn idnW qoN v`D ijhVw Bu`Kw
hovy, auhdI mMg zrUr pUrI krnI hY - cwhy pRwx dyxy pYx[ kihx l`gy Drm v`fI cIz huMdI hY
- pRwx v`fy nhIN[ jy Drm rih jwvy qW pRwxW dI koeI loV nhIN hoieAw krdI[ pRwx idiqAW
vI jy Drm bcdw hY qW v`fI cIz hY; jy Drm hwr ky pRwx bcdy ny qW pRwxW dI koeI kImq
nhIN - Pyr nrkW nUM jWdw hY, ikauNik Drm qoN bymu`K ho igAw[ qusIN Awpxy Drm dI pwlxw
kro, AsIN quhwfy AnuswrI hW[
rwjy ny bulw ky ikhw, ''bRwhmx dyvqw! kI Srq hY ijs nwl qUM pRSwdw Ck lvyN?'' auh
kihx l`igAw, ''Srq myrI ieh hY ik ieh rwj-Bwg, Kzwny sB mYnUM dy idau qy ijhVy kpVy
qusIN pihny hoey ny, ieh vI lwh ky kyvl kuVqy, pjwmy swVI - iehdy nwl qusIN Awpxy rwj
ivcoN cly jwE qy muV ky eyQy pYr nhIN pwauxw - Awauxw nhIN rwj dy ivc['' so aus vyly ausny
Awpxw Drm smJ ky rwjy hrI cMd vWgUM Awpxw rwj Arpx kr idqw, aus qoN bwAd bwhr
cly gey[ Kwx pIx koeI cIz nhIN, jyb ivc koeI pYsw nhIN[ so aus vyly bwhr cilAw igAw,
jw ky mzdUrI krn l`g igAw, qy iek bMdrgwh sI - godI sI, auQy smwn l`dxw SurU kr
idqw iesny[ ies dI jo rwxI sI qy do lVky sI, auh vI auQy hI rihMdy sI qy jo v`fw sudwgr
sI, aus ny jd rwjy dI rwxI nUM dyiKAw qW mn ivc bVw lwlc Aw igAw qy rwjy nUM iksy kMm
vwsqy Byj idqw; ipCoN rwxI nUM jhwz ivc ibTw ky qurdw l`igAw[ grIb sI, ibgwny rwj ivc
igAw hoieAw sI - kuJ nw hoieAw[ aus qoN bwAd ieh iqMn jxy rih gey, rwxI Alihdw ho
geI[ lyikn rwjy ny Drm nhIN hwirAw, nw ieh ikhw ik myrw ieh hwl, qW hoieAw ik mYN
siq dw pwlx kirAw[
aus qoN bwAd A`gy hor pRIiKAw Aw geI[ cly jw rhy ny - iqMny jxy, qy A`gy ndI
cVHI hoeI hY[ iek lVky nUM ndI qoN pwr C`f AwieAw qW vwps muVdy nUM ndI AYnI cVH geI
ik pwxI ny C`l mwrI qy rwjw ivcy hI ruVH igAw[ rwq peI hoeI sI, lVkw iek AYDr hY ndI
dy, iek EDr hY[ ieh iksy nw iksy qrHW auQoN cly gey, dovyN b`cy - Coty sI[ kwPI smyN qoN
bwAd iksy nw iksy qrHW dUr jw ky rwjw kMFy qy ligAw Aqy soicAw ik myry b`cy qW ruVH gey
hoxgy - ndI dy AMdr, pqw nhIN kI bixAw hoaU qy mYN qW hux iek`lw hI rih igAw[ iPrdw
iPrdw auh iek twpU ivc cilAw igAw[ A`gy auQoN dw rwjw mr cuikAw sI qy auQy dy vzIrW ny
PYslw kirAw ik ijhVw koeI sB qoN pihlW Awvygw, auhnUM rwj g`dI qy ibTw dyxw hY[ so auQy
ieh rwjw Aw igAw - mUhry, qy jY jYkwr ho geI, iesnUM g`dI qy ibTw idqw[ Pyr ieh rwxI nUM
vI Bu`l igAw, b`icAW nUM vI Bu`l igAw[ koeI Koj nhIN lgdI ik ikQy dw sudwgr sI qy ikDr
cilAw igAw[
smyN dy gyV nwl ieh dovyN b`cy nOkrI krdy krdy auQy iek`Ty hoey, ijQy godI sI jhwz lgdy sI, qy iek idn auhI jhwz ijs ivc sudwgr rwxI nUM lY igAw sI - ausy QW qy
Aw ky lg igAw, qy jo rwxI sI, ausnUM sudwgr ny siq hwrn vwsqy bVw lwlc idqw - hIrylwl, gihxy, jvwhrwq Awid[ auh hmySw audws rihMdI Aqy sudwgr nUM kihMdI sI ik mYN Awpxw
Drm nhIN hwrnw[ mYN pqIbRqw iesqrI hW, myrw Drm nw hwry; AsIN Awpxw Drm pwlx krnw
hY[
jdoN jhwz ieQy Aw ky l`igAw qW rwjy ny pihry vwsqy bMdy mMgy qy rwjy dy krmcwrIAW
ny auhI do lVky pihry vwsqy lw id`qy[ rwq v`fI clI geI[ aus vyly Coty lVky nUM nINd Awaux
144
l`g geI[ ieDr ikauNik rwxI hr vkq icMqw ivc rihMdI sI - iesnUM nINd nhIN AwauNdI Aqy
iehdy kYibn (kmry) dy A`gy hI pihrw l`igAw hoieAw hY[ Cotw lVkw kihx l`igAw, ''Bw jI!
rwq bVI v`fI peI hY; nINd AwauNdI hY; koeI h`f-bIqI suxwE qWik mYnUM vI koeI isiKAw imly[''
dUjw kihx l`igAw ik mYN AwpxI h`f-bIqI dsdw hW ik mYN rwjy 'icqRkyqU' dw lVkw hW, qy
myry ipqw ny Drm dw pwlx krn vwsqy, siq dw pwlx krn vwsqy Awpxw rwj-Bwg iek
bRwhmx nUM dy idqw[ ikauNik aus ny pRq`igAw kIqI hoeI sI ik jy koeI bMdw iqMn idn q`k
Bojn nhIN Kweygw qW mYN Awpxy pRwxW dI AhUqI dy ky vI auhnUM Bojn Ckwauxw hY qy auhdI mMg
pUrI krnI hY[ Pyr AsIN grIb bx gey qy imhnq mzdUrI krdy rhy[ ijhVI myrI mwqw sI,
ausnUM cu`k ky lY igAw - iek sudwgr, qy auhdw Ajy q`k pqw nhIN l`igAw - ik`Qy hY, ik`Qy
nhIN; qy ipqw jI myry ndI ivc ruVH gey[
ieh sux ky Coty b`cy ny ikhw ik qUM qW myrw Brw hYN; mYN vI rwjy dw lVkw hW[ PlwxI
ndI qy swfw ivCoVw hoieAw sI[ dovyN Brw iml gey, bVI KuSI hoeI qy AMdr rwxI ny vI sux
ilAw ik ieh qW myry hI pu`qr ny ijhVy bwhr KVHy g`lW kr rhy ny[ aus vyly aus ny rOlw pw
idqw - 'cor-cor', myrw gihixAW dw f`bw corI kr ilAw......[' ieh dovyN b`cy igRPqwr ho gey[
rwxI kihx l`gI ik mYN rwjy dy swhmxy ibAwn dyxy ny, Coty APsrW dy swmHxy ibAwn nhIN dyxy[
so rwjy dI kcihrI ivc dUsry idn pyS kry qW kihx l`gI ik myry ibAwn ieh ny ik ienHW
dohW lVikAW dI khwxI suxI jwvy, Pyr mYN d`sWgI[ aunHW dI khwxI nUM jd suixAw qW rwjy ny
vI dyK ilAw ik ieh qW myry hI pu`qr ny - swry iek`Ty ho gey[ sudwgr nUM szw imlI[ aus
vyly auh Agn dyvqw pRgt ho igAw qy kihx l`igAw, ''rwjn! qyry 'siq' dI mYN pRIiKAw leI
sI qy qUM pws ho igAw hYN[ hux auh rwj vI qUM sWB qy ieh rwj vI qyrw hY['' so AYsy purS
'siq-pRq`gI' khwauNdy ny - siq dI pRq`igAw kirAw krdy sI[ bVI AOKI hY swD sMgq jI siq dI pRq`igAw krnI[
so ieh dUsrw fMfw hY[ ijMnw icr AsIN 'siq-pRq`gI' nhIN huMdy - g`l nhIN bxdI[
AsIN qW mwVI mwVI g`l qoN JUT boldy hW[ JUT bolx vwlw bMdw iks qrHW nwl pRmySr dy Bjn
ivc lg jwvygw - nhIN lg skdw[ ikauNik auhnUM qW hr hwlq ivc siq-pRq`gI hoxw hI pYxw
hY - siq dw jIvn Dwrnw pYxw hY[ mhwrwj ny AYsw Purmwn kirAw -
AMg - 468
jd q`k irdy ivc scweI nhIN AwauNdI, siq dw jIvn Dwrn nhIN krdw, iks qrHW
nwl auh lMG skdw hY? lMG nhIN skdw[ bVIAW imswlW ny ienHW g`lW dIAW[
iek vwrI ieh bcn c`l rhy sI ikRSn mhwrwj jI dy - Arjn dy nwl[ ikRSn mhwrwj
kihx l`gy, ''Arjn! bMdgI krn vwilAw nUM 'siq-pRq`gI' hoxw cwhIdw hY['' auh kihx l`igAw,
''mhwrwj! mYN vI keI vwr siq pRq`igAw dw ierwdw kirAw pr mYnUM ieauN d`so ik AsIN quhwfy
kol rihMdy hW, qusIN swfy kol rihMdy ho qy solW klW sMpUrn Avqwr ho Awp - Pyr AsIN duK
ikauN pwauNdw hW?'' auh kihx l`gy, ''duK dy kuJ kwrn hoieAw krdy ny[ 'nwm' dI pRwpqI nw
hovy qW sMswr duKI huMdw hY['' AYsw mhwrwj dw Purmwn hY -
Dwrnw -
145
AMg - 830
gurU mhwrwj kihMdy ny ik ieh Byd dI g`l dsdy hW ik nwm qoN ibnW suK dI pRwpqI
nhIN huMdI -
AMg - 707
pRmySr dy nwm qoN ibnW mn nUM SWqI nhIN AwauNdI[ nwm pRwpq huMdw hY guxW dy nwl[ so
ikRSn mhwrwj kihx l`gy ''Arjn! qusIN siqvwdI nhIN, ies krky quhwnUM du`K pRwpq huMdw hY?''
''A`Cw mhwrwj! mYN quhwfI Srn hW[ mYN hux qoN pRx krdW ik mYN A`j qoN siqvwdI
hovWgw[''
''kI kryNgw?''
''mhwrwj! mYN ieh pRx krdw hW ik ijMnI dyr quhwfy nwl rhWgw, pihlW quhwnUM Ckw ky
Pyr CikAw krWgw[''
''ieh g`l qYQoN pu`gxI nhIN[ jy mYN bRq r`K lvW?''
''jI, mYN vI r`K lvWgw?''
''cMgw! hux pMj bRq iek`Ty hI Aw rhy ny[''
aus jug AMdr bRq vgYrw hoieAw krdy sI[ hux dy smyN ivc mYfIklI qW huMdy ny lyikn
ieh koeI Pl dyx dy smr`Q nhIN huMdy -
AMg - 1428
ikauNik gumwn kiljug dy AMdr v`fI SkqI hY, ieh iksy dw KihVw nhIN C`fdI-ieh
Pl nhIN l`gx idAw krdI[
kihx l`gw, ''mhwrwj! jy qusIN bRq r`Kogy, mYN vI rKWgw['' kihMdy, ''cMgw! k`lH qoN hI
bRq hY Awpxw['' bRq riKAw, pr pihly idn hI AOKw ho igAw ik kuJ nhIN Kwx nUM imilAw[
lgwqwr pMj idn dw bRq hY[ dUjw idn hoieAw, socx l`igAw ik jy Bgvwn iksy pwsy jwx qW
kuC mUMh ivc pweIey - kuC Xqn krIey[ pr auh mOkw nw dyx iesnUM[ AKIr kihx l`gy,
146
''Arjn! c`l bwhr c`lIey - mYdwn ivc['' qy Awp jl lY ky cly gey, ieh iek`lw rih igAw[
auQy m`kI dw Kyq sI qy auQoN C`lIAW qoV ky Kwx lg igAw - k`cIAW hI[ AYny nUM auh pRgt ho
gey qy kihx l`gy ''qUM siq-vwdI hYN, pihlW hI Kwx l`g ipAw?''
''myry Xwd nhIN irhw[ Bu`K hI AYnI l`gI hoeI sI[''
''iPr siq-vwdI qW nw hoieAw[''
''hux qW muAwP kr idau[ A`gy nUM siqvwdI rhWgw[''
''cMgw, qyrI mrzI[''
jWdy-jWdy Awp kihx l`gy, ''Arjn! ieh swfy kol ivjMqI mwlw hY[ AsIN sOc vwsqy
jwxw hY, qYnUM ieh sMBwldy hW, qUM iehdw pUrw iDAwn r`KIN[ pRwx cly jwx pr ieh nw guAwc
jwvy['' kihMdw, ''TIk hY mhwrwj! mYN bcn idMdw hW ik pRwxW nwl vI iehdI rwKI krWgw[''
Bgvwn bhuq dyr Awey hI nw qy ieh socdw hY ik mYN ieSnwn kr lvW pihlW-pihlW - iPr
aunHW dw ieSnwn krwauxw hY[ auh mwlw r`K ky ieSnwn krn l`g igAw qy DnuK bwx vI r`K
idqw[ Acwnk auQy Syr Aw igAw[ hux ieh pwxI ivc hY, frdw hY ik koeI cIz ie`t-p`Qr
vgYrw kuC kol nhIN; iek`lI mwlw hI kol peI sI, auh hI auhdy mwrI vgwh ky, jo auhdy mUMh
ivc l`gI, qy auh auvyN hI lY ky qur igAw qy jd DnuK bwx lY ky auhdy mgr igAw qW auh
l`iBAw nw[
AYny nUM Bgvwn Aw gey, kihMdy, ''swfI mwlw ikQy hY?'' cu`p, nIvIN pweI bYTw hY[ kihMdy,
''qUM siq-pRq`gI hYN?'' qUM ikhw sI ik pRwx cly jwx, mYN mwlw dI rwKI krWgw pr pRwx qW qyry
kwiem ny - mwlw hY nhIN swfI['' kihMdw, ''mhwrwj! koeI Aijhw vI huMdw hY ijhVw pRwx dy ky
vI rwKI kry?'' kihMdy, ''hW, c`l qYnUM idKweIey['' iek QW cly gey qy jw ky kihx l`gy, ''pRymIAW!
AsIN pRSwdw Ckxw hY - do jixAw ny['' aus dIAW do iesqrIAW sI[ aus ny pRSwdw iqAwr
krwieAw[ Bgvwn kihx l`gy ''swfy nwl Aw ky pRSwdw Ck[''
''mhwrwj! qusIN Ck lau[''
''AsIN nhIN C`kxw, jd qk qUM nhIN AwauNdw[''
''A`Cw mhwrwj! mYN aupr jw AwvW - cubwry ivc[''
aupr igAw, jw ky hIrw c`t ky mr igAw - vwps nw AwieAw[ ikRSn mhwrwj ny
iesqRIAW nUM ikhw ik auh qW vwps nhIN AwieAw[ kihx l`igAw ik mhwrwj! dyK AwauNdy hW[
aupr geIAW qW dyiKAw ik auh qW mirAw ipAw hY[ kihx l`gIAW ''jI, auh qW pRwx C`f igAw[''
''auhny pRwx ikauN C`f idqy?''
147
148
rwjy hrIcMd bwry dyK lE[ supnw hI AwieAw sI - ausnUM[ supny ivc hI dwn kirAw
sI rwj, qy ivSvwimqr rwj lYx vwsqy Aw igAw[ rwj dy idqw, iPr kihMdw ik hux mYnUM d`Cxw
dyh[ so d`Cxw dyx vwsqy Awp ivkxw ipAw[ ausnUM inKws qy jw ky ivkxw ipAw Aaugxu jwxY q puMn kry ikau ikau nyKwis ibkweI] AMg - 1344
kihM d y , au Q y jw ky ikau N ivkdw hY [ siq dw pwlx krn vwsqy ikM n IAW
qklIPW....................GrvwlI ikqy hY, b`cw ikqy hY[ b`cw mr jWdw hY, sskwr nhIN krn idMd[y
so iesnUM 'siq dw jIvn' kihMdy ny[ ieh jIvn swfy ivcoN 100% inkl igAw hY[ hux
qW bVw suKwlw hI JUT boldy hW, hr g`l qy JUT bolx dI koiSS krdy hW[ iek pwsy AsIN
JUT boldy hW qy iek pwsy kihMdy hW ik syvw dw Pl lg jwvy[ iblkul nhIN l`gxw, swDsMgiq
jI! AYsw ikhw hY mhwrwj ny ik jy auh ds kdmW aupr nUM Brdw hY qW 20 kdmW ip`Cy nUM
jWdw hY, ds hyTW nUM cilAw jWdw hY, syvw QW nhIN pYNdI, nwm jipAw hoieAw QW nhIN pYNdw[
so ies qrHW 's`c' nUM pwlxw hY -
AMg - 468
iehdy nwl kUV dI mYl auqr jWdI hY qy mn inrml ho jWdw hY qy nwm dw vwsw ho
jwieAw krdw hY[
qIsrw hoieAw krdw hY 'corI'[ corI do qrHW dI d`sI sI - iek qW auh hY ik iksy
dI cIz, vsqU Cupw lYxI; iek huMdI hY - mn dI corI[ auh g`lW krnIAW ik iksy nUM pqw nw
l`gy[ so g`lW krI jwxIAW pr pqw lgx qoN vI frnw[ ieh mn dI corI hoieAw krdI hY[
iehdy ivc vI 'nwm' nhIN c`ilAw krdw[
cOQw hoieAw krdw hY, ijs nUM 'bRhmcrIAw' AwKdy ny[ iehdI kwPI ivcwr krI sI[
pMjvIN cIz jo ipCly hPqy ivcwr krI sI, auh hY 'DIrj'[ DIrj nUM mhwrwj jI ny bhuq slwihAw
- bwxI dy AMdr vI AwauNdw hY[ DIrjI purS AYsw hY -
149
Bgvwn bhuq dyr Awey hI nw qy ieh socdw hY ik mYN ieSnwn kr lvW pihlW-pihlW - iPr
aunHW dw ieSnwn krwauxw hY[ auh mwlw r`K ky ieSnwn krn l`g igAw qy DnuK bwx vI r`K
idqw[ Acwnk auQy Syr Aw igAw[ hux ieh pwxI ivc hY, frdw hY ik koeI cIz ie`t-p`Qr
vgYrw kuC kol nhIN; iek`lI mwlw hI kol peI sI, auh hI auhdy mwrI vgwh ky, jo auhdy mUMh
ivc l`gI, qy auh auvyN hI lY ky qur igAw qy jd DnuK bwx lY ky auhdy mgr igAw qW auh
l`iBAw nw[
AYny nUM Bgvwn Aw gey, kihMdy, ''swfI mwlw ikQy hY?'' cu`p, nIvIN pweI bYTw hY[ kihMdy,
''qUM siq-pRq`gI hYN?'' qUM ikhw sI ik pRwx cly jwx, mYN mwlw dI rwKI krWgw pr pRwx qW qyry
kwiem ny - mwlw hY nhIN swfI['' kihMdw, ''mhwrwj! koeI Aijhw vI huMdw hY ijhVw pRwx dy ky
vI rwKI kry?'' kihMdy, ''hW, c`l qYnUM idKweIey['' iek QW cly gey qy jw ky kihx l`gy, ''pRymIAW!
AsIN pRSwdw Ckxw hY - do jixAw ny['' aus dIAW do iesqrIAW sn[ aus ny pRSwdw iqAwr
krwieAw[ Bgvwn kihx l`gy ''swfy nwl Aw ky pRSwdw Ck[''
''mhwrwj! qusIN Ck lau[''
''AsIN nhIN C`kxw, jd qk qUM nhIN AwauNdw[''
''A`Cw mhwrwj! mYN aupr jw AwvW - cubwry ivc[''
aupr igAw, jw ky hIrw c`t ky mr igAw - vwps nw AwieAw[ ikRSn mhwrwj ny
iesqRIAW nUM ikhw ik auh qW vwps nhIN AwieAw[ kihx l`igAw ik mhwrwj! dyK AwauNdy hW[
aupr geIAW qW dyiKAw ik auh qW mirAw ipAw hY[ kihx l`gIAW ''jI, auh qW pRwx C`f igAw[''
''auhny pRwx ikauN C`f idqy?''
''mhwrwj! qusIN smr`Q purS ho, ies qoN hI pu`C lau[''
ikRSn mhwrwj Awp vI aupr cly gey, iC`tw mwirAw jl dw qy ijauNdw kr idqw[ kihMd,y
''Bgq jI! qusIN pRwx ikauN C`fy?''
''mhwrwj! myrI bynqI bhuq ipAwr dy nwl srvx kirE[ auh ieh hY ik mYN ienHW
iesqrIAW dy h`Q dw pRSwdw nw Ckx dw pRx kIqw hoieAw sI ik mYN ienHW dy h`Q dw pRSwdw
nhIN Ckxw[''
''ikau?''
''ieh BMgxW ny[''
''iPr qusIN swfw hI krm Drm iBRSt krnw sI?''
''nhIN mhwrwj! hn qW ieh myrIAW GrvwlIAW, pr myry vwsqy BMgxW ny[''
150
''auh ikvyN?''
kihx l`gw ik mhwrwj! myrw bhuq CotI aumr ivc ivAwh ho igAw sI[ mYN bwhr prdys
cilAw igAw qy myry ipqw jI iehnUM lY Awey - ijhVI v`fI hY[ jd iesnUM myry Awaux dw pqw
l`igAw qW ies nUM bhuq cwau auiTAw[ pRSwdw iqAwr krn vwsqy cONkw il`px leI gohw ilAwaux
geI bwhr geI[ jd brqx 'c pw ilAw gohw, qW cukwaux vwlw koeI hY nhIN sI[ mYN Aw
igAw, mYnUM kihMdI, ''BweI! ieh myry isr 'qy rKw dy, qyrw bVw puMn hoeygw['' qy jdoN iehdy isr
qy r`Kx l`igAw qW kihMdI, ''dyKIN! myry nwl CUhIN nw, mYN pr-purS nwl CUMhdI nhIN hW qy qyry
vwsqy BMgx hW - ieauN smJIN['' mYN ikhw, myry vwsqy qUM BMgx hYN[ mYN brqn c`uk ky auhdy isr
qy r`K idqw[ jdoN Gr Awey, mYN ies nUM imilAw qy mYN hYrwn ho igAw ik ieh qW auhI hY[
hux ikauNik mYN pRq`igAw kr cu`ikAw sI, mYN iehnUM ikhw, qUM myry nyVy nhIN Awauxw, qyry h`Q dI
p`kI hoeI rotI nhIN KwxI ikauNik mYN pRq`igAw kr cu`ikAw hW[''
iesdy bwry ausdy ipqw jI nUM vI pqw l`igAw, qy iesny AwpxI CotI BYx ilAw idqI[
jdoN SwdI hoeI, aus vyly mwqw jI kihx l`gI, ''bytw! ijvyN qUM v`fI DI nUM rKdw hYN, auvyN ijvyN
iehnUM r`KIN['' mYN ikhw, ''mwqw! ieh bcn n mYQoN lY['' kihMdI, ''nhIN bcw! dohW nUM ieko smwn
smJIN['' jd myry ipiCEN htI hI nw qW mYN kih idqw, ''jwh mwqw! ijvyN ikhw hY, auvyN hI
hovygw[ auhnUM qW mYN BMgx ikhw hoieAw hY qy iehnUM, qW hI brwbr r`KUMgw jy iehnUM BI BMgx
khUM[
so mhwrwj! ies krky mYN Awpxw pRx nhIN sI qoVnw - myrI pRq`igAw sI[ mYN Awpxy
pRwx dyxy, pRq`igAw qoVn nwloN cMgy smJdw sI[ ies krky mYN Awpxy pRwx dy idqy[ ikRSn mhrwj
kihMdy, ''TIk hY, ijauNdy ijauNdy pRq`igAw huMdI hY[ hux qUM mrn qoN bwAd ijauNdw hoieAw hYN,
hux swfw bcn hY ik ienHW dy h`QoN qUM Kwxw pIxw SurU kr dy[''
ikRSn mhwrwj kihMd,y ''ikauN Arjn! qUM qW swfI ivjMqI mwlw dI rKSw nw kr sikAw[
iehny dyK lY, Awpxw pRx pwlx Kwqr AwpxI jwn dy idqI['' iehnUM 'siq' kihMdy ny swD sMgiq
jI - dUsrw fMfw[ imswl iek nhIN hY, hor BI ny[
rwjy hrIcMd bwry dyK lE[ supnw hI AwieAw sI - ausnUM[ supny ivc hI dwn kirAw
sI rwj, qy ivSvwimqr rwj lYx vwsqy Aw igAw[ rwj dy idqw, iPr kihMdw ik hux mYnUM d`Cxw
dyh[ so d`Cxw dyx vwsqy Awp ivkxw ipAw[ ausnUM inKws qy jw ky ivkxw ipAw -
AMg - 1344
151
AMg - 468
iehdy nwl kUV dI mYl auqr jWdI hY qy mn inrml ho jWdw hY qy nwm dw vwsw ho
jwieAw krdw hY[
qIsrw hoieAw krdw hY 'corI'[ corI do qrHW dI d`sI sI - iek qW auh hY ik iksy
dI cIz, vsqU Cupw lYxI; iek huMdI hY - mn dI corI[ auh g`lW krnIAW ik iksy nUM pqw nw
l`gy[ so g`lW krI jwxIAW pr pqw lgx qoN vI frnw[ ieh mn dI corI hoieAw krdI hY[
iehdy ivc vI 'nwm' nhIN c`ilAw krdw[
cOQw hoieAw krdw hY, ijs nUM 'bRhmcrIAw' AwKdy ny[ iehdI kwPI ivcwr krI sI[
pMjvIN cIz jo ipCly hPqy ivcwr krI sI, auh hY 'DIrj'[ DIrj nUM mhwrwj jI ny bhuq slwihAw
- bwxI dy AMdr vI AwauNdw hY[ DIrjI purS AYsw hY -
cwhy Du`p hY, cwhy TMF hY, cwhy ibpqw Aw geI, cwhy sMpq dw nwS huMdw hY - fwvWfol
nw hovy[ ijho ijhy hwlwq Aw jwx, aunHW ivc DIrj nwl rhy, ausnUM DIrjvwn purS kihMdy ny[
ies leI bwxI AMdr AYsw Purmwn AwauNdw hY -
Dwrnw -
AMg - 1381
drKq dy koeI twhxy v`Fdw hY, koeI ie`tW v`ty mwrdw hY, auhny CW vI dyxI hY qy Pl
qW dyxw hI dyxw hY[ iesy qrHW mhwqmw huMdy ny - koeI inMidAw krdw hY, koeI eIrKw krdw hY,
koeI Apmwn krdw hY; byAMq qrHW dy bMdy imldy ny, lyikn ik`fw v`fw ijgrw huMdw hY aunHW dw[
ipClI vwrI bynqI kIqI sI ik guru qIsry pwqSwh mhwrwj qKq qy ibrwjmwn ny[
dwqU jI ny Aw ky zor nwl l`q mwr ky Q`ly su`t idqw[ ibRD srIr sI, ikMnI ku s`t l`gI hoxI
hY[ igr ky dyKo, kI mn iv`c iKAwl Awauxgy swfy, qy Pyr AYfy smr`Q purS - jy iek bcn
mUMh 'coN kih dyx qW isRStI dw nwS kr dyx[ Aijhy smrQ sn ik Awp qury jWdy ny, iek
h`fI nwl pYr lg igAw - is`KW ny jw ky gurU AMgd swihb jI dw ik mhwrwj! h`fI nwl
pYr kI lgxw sI bwbw Amrdws jI dw, ik rUh inkl ky pihlW kwlI hoeI, iPr ic`tI ho ky
ausqiq krdI hoeI clI geI[ mhwrwj kihMdy, bwbw Amrdws! qyry rom-rom AMdr pRBU dw invws
pRgt rUp iv`c hoigAw hY hux jd qUM KfUr swihb qoN EDr goieMdvwl nUM jwvyNgw, ikMny hI mry
hoey jIv pRmySr dy hukm nwl qyry crnW nwl Cuhxgy - kIVy mkOVy Awid, qy sB ijauNdy ho
152
jwxgy[ BweI! hux AsIN hI qyry drSn krn Aw jwieAw krWgy - qUM nw AweIN[
so AYfIAW SkqIAW dy mwlk huMdy hoey Awp Q`ly igr gey[ kuC ikhw nhIN[ crn PV
lgey[ auh iP`kw boldy ny, mwVIAW g`lW kihMdy ny, bhuq qwhny imhxy idMdy ny ik qUM dws ho
ky, qyrI ihMmq ikvyN peI g`dI auqy bYTx dI - swfy huMdy hoey? AsIN gurU-pu`qr hW[ Awp dy
AMdr koeI kRoD nhIN jwgdw, inMmRqw hI inMmRqw hY, DIrj h`d qoN izAwdw hY, qy ieauN lgdw hY
ijvyN DIrj dw Gr hI ny[ Awp ny Purmwn kIqw ik -
hy gurU swihbzwieE! myrw qn v`fI aumr hox krky bVw kTor hY, quhwfy crn ikMny
nrm ny, ikMnIAW auNglIAW nrm ny quhwfIAW[ qy ieh bjr srIr nwl lgIAW ny, pwqSwho!
ikqy AYsw qW nhIN hoieAw ik quhwfy cot l`gI hovy?
hy gurU suq jI! qusIN qW sdw hI pUjnIk ho[ TIk kirAw qusIN mYnUM szw idqI, mYN
Awdr nhIN sI kIqw[ qusIN mYnUM sunyhw Byj idMdy, mYN bwhr Aw ky quhwfw siqkwr krnw sI[ so
ikMnI inMmRqw hY, ikMnw DIrj! koeI bcn nhIN muK qoN ikhw[ jy kih idMdy, ausy vyly pUrw ho
jwxw sI ikauNik gurU nwnk dw invws sI[
ies qrHW gurU dSmyS ipqw Purmwn krdy ny ik pRymIEN! jy bMdgI krnI hY, siq dy
rwh qy clxw hY qW Awpxy qn nUM DIrj dw Gr bxw lau -
Dwrnw -
bxw lY ipAwirAw,
DIrj Dwm, qn Awpxw -2
DMin jIau iqh ko jg mYN
muK qy hir icq mYN ju`Du ibcwrY]
dyh Ain`q n in`q rhY jsu
nwv cVHY Bv swgr qwrY]
DIrj-Dwm bnwie iehY qn,
b`uiD su dIpk ijauN aujIAwrY]
igAwnih kI bFnI
mnhU hwQ lY kwqrqw kuqvwr buhwrY]
(ikRSnwvqwr)
'DIrj Dwm bnwie iehY qn' - DIrj dw Dwm bxw lY ies srIr nUM - kwhlw n ho,
frustration nw ilAw icq iv`c, JuMJlwht nw ilAw, glq kMm ho jWdy ny[ 'bu`iD su dIpk ijauN
aujIAwrY' - bu`DI ivc, ijvyN dIvw bldw hY, ievyN hI gurU dy igAwn dw cwnxw, pRkwS ho jwvygw,
iPr hnHyrw iehdy ivcoN inkl jwvygw[ ijMny vI v`fy v`fy bMdy hoey ny, sB DIrjI hoey ny, kwhly
nhIN hoey[
AsIN jdoN Coty huMdy pVHdy sI qW pusqk dy iek sbk ivc iliKAw sI ik iksy pRymI
153
ny bhuq ipAwr dy nwl ie`k ku`qw pwilAw[ iek idn jdoN auh bwhr iksy kMm igAw qW Gr
iv`c su`qy pey b`cy dy kol ku`qy nUM C`f igAw[ ipCoN auQy biGAwV Aw igAw - b`cy nUM cu`kx, qW
ku`qy ny bhuq lhU-luhwx ho ky biGAwV nUM mwr id`qw qy Kyfdy b`cy nUM bcw ilAw Aqy Awp
drvwzy A`gy Aw ky mwlk dI ieMqzwr krn lg igAw[ jdoN mwlk ny Aw ky dyiKAw ik pMGUVy
qy b`cw qW hY nhIN, qy ku`qy vl dyiKAw ik pMGUVy qy b`cw qW hy nhIN, qy ku`qy vl dyiKAw,
lhU-luhwx hoieAw ipAw hY - socdw hY ik ku`qy ny Kw ilAw myrw b`cw[ ausy vyly auhny qlvwr
k`FI qy ku`qy dy do tukVy kr idqy[ A`gy igAw qW hYrwn ho igAw dyK ky, ik ieh qW biGAwV
mirAw ipAw hY qy b`cw KylH irhw hY[ roieAw Pyr bhuq, ik mYN ik`fI kwhlI kIqI - kwhlI
A`gy toey huMdy ny[ so 'DIrj' rUhwnI gux hY, iesy leI mhwrwj kihMdy ny ik DIrj dw Gr bxw
lY ies qn nUM - kwhlw nw ho[
iek v`fw iPlwsPr 'sukrwq' hoieAY - XUnwn ivc[ auh SwdI nhIN sI krw irhw[ mWbwp ny bVw zor lwieAw ik qUM SwdI krw[ AKIr, jd sugMDW vgYrw KwDIAW qW auh kihMdw,
Pyr mYN AwpxI mrzI nwl pqnI CwtWgw[ kihMdy ieh Srq swnUM mnzUr hY[ aus vyly auhny ikhw
ik mYnUM auh pqnI cwhIdI hY ijhVI myry nwl idn ivc lVdI hI rhy, kdy KuSI ho ky boly hI
nw, pYr-pYr qy mYnUM tokdI qy lVdI rhy[ sux ky swry hYrwn ho gey ik ieh kI klh-klyS dw
Gr bnwaux l`igAw hY[ AKIr AYsI lVkI l`B geI ijsny kdy vI ausnUM spare (ilhwz) nw
kirAw[ qy eyDr ieh kdy vI gu`sy ivc nhIN AwieAw[ DIrj ivc irhw kry, idn rwq ilKdw
irhw kry[ bVIAW iQaUrIAW ny sukrwq dIAW, bhuq kuC iliKAw hY ies ny[
iek idn auhdy Gr vwlI dy mn ivc AwieAw ik A`j mYN iehdw DIrj qoV ky C`fxw
hY, ikauN nhIN ieh gu`sy huMdw? nwl dIAW guAwFxW ny kihxw, dyKo, ieh ieho ijhw cMgw hY ik
qUM ikMnw iehdy nwl lVdI hYN, pYr-pYr qy tokdI hYN, iP`kw boldI hYN, pr ieh mjwl hY Awpxy
ic`q dI SWqI guAw lvy! auvyN hI rihMdw hY, boldw hI nhIN, cu`p krky sB shI jWdw hY[ auh
kihx l`gI, mYN A`j quhwnUM idKwauxw hY krky, ikvyN nhIN krdw gu`sw! mYN nhIN A`j qk kuC
ikhw[ ausny Gr dw swrw kUVw iek`Tw krky iek BWfy ivc pw ilAw qy koTy 'qy cVH geI[ jdoN
ieh AwieAw bwhroN, qW iehdy isr ivc mwirAw[ auh ijMnW gMd-mMd sI, iehdy k`piVAW qy pY
igAw[ aus vyly mOkw sI ik ieh gwlHW k`Fx lg jWdw pr hoieAw kI? aupr nUM dyiKAw, h`s
ipAw qy kihMdw, ''mYN qW ieauN smiJAw sI ik g`jx vwly b`dl kdy vrsdy nhIN huMdy, qusIN qW
g`jdy vI ho qy vrsdy vI ho - doey g`lW krdy ho[ AYfw v`fw auhdw ijgrw sI[
iek bwdSwh hoieAw hY - iebrwhIm Awdm[ Cy swl kbIr swihb dI syvw krn qoN
bwAd iek idn mwqw loeI ny ikhw ik qusIN iehnUM 'nwm' idE[ kbIr swihb kihx l`gy, ''nwm
AYnw CyqI nhIN idqw jWdw, nwm dw gwhk hoxw cwhIdw hY pihlW[ jd q`k mu`l nw auqwry, EnI
dyr qk nwm dyxw AYvyN hI huMdw hY - koeI mqlb nhIN huMdw[ nwm dw gwhk koeI koeI huMdw hY
- swrw sMswr nhIN huMdw['' kihx l`gI, ''dyKo! syvw krdw hY swDUAW sMqW dI - bwdSwh
hoky
vI['' kihMdy, ''ieh Ajy bwdSwhhY - Ajy syvwdwr nhIN bixAW['' kihx l`gy, ''ieauN krIN ik
Gr dw kUVw krkt pw lvIN qsly ivc, qy jdoN ieh ieSnwn krky Awvygw, iehdy isr ivc
pw deIN - iPr d`sIN kI kihMdw hY[''
jdoN auh ieSnwn krky AwieAw gMgw qoN - dupihr vyly, qW mwqw ny kUVW auhdy isr
ivc pw idqw[ aus vyly Gbrw igAw qy kihMdw, ''huMdw mYN Awpxy rwj ivc! Pyr d`sdw, ikvyN
154
kUVw pweIdw hY?'' kbIr swihb kihMd,y ''kI AwKdw sI?'' mwqw jI kihMdI, ''ieauN AwKdw sI......[''
kihMdy, ''iehdw qn Ajy DIrj nhIN bixAw, DIrj nhIN Ajy AwieAw - iehdy AMdr, Ajy
mwx hY - bwdSwhI dw[ mwx ijsdw tu`t jWdw hY, auhdy AMdr DIrj AwieAw krdw hY - dUjy
dy AMdr nhIN AwauNdw[ haumY jo hY, ieh DIrj nhIN Awaux idMdI[ haumY kRoD ivc AwauNdI hY qy
ijhny haumY dw nwS kr ilAw, auhnUM kRoD nhIN AwieAw krdw['' so iesy qrHW Cy swl hor lMG
gey - bwrW swl ho gey[ kbIr swihb kihMdy, ''hux tYst lY - iehdw['' ausy qrHW Pyr kirAw[
auQy hI KVHw ho igAw qy kihx l`igAw, ''mwqw! qUM qW myry isr ivc kysr pw idqw['' KuS ho ky
n`cx lg igAw[
mhwrwj dSmyS ipqw kihMdy - 'DIrj Dwm bnwie iehY qn bui` D su dIpk ijauN aujIAwrY[''
AY bu`DI nUM auijAwry kro - DIrj Dwm bxw ky[ AsIN qW mwVIAW-mwVIAW g`lW 'qy gu`sy ho jWdy
hW[ iPr nwm ikvyN c`l skdw hY, ikvyN AMdr vwsw kr skdw hY? so ieh jo rihq sI, pMjvIN
sI - 'DIrj['
gurU nwnk pwqSwh kihx l`gy, rwjn! CyvIN cIz huMdI hY 'iKmw[' iKmw ieh hoieAw
krdI hY ik Awpxy ivc bl hY qy bl nwl iksy dw burw kr skdy hW, ijhny swfy nwl kirAw
hY[ lyikn bl huMdy-suMdy Pyr nykI krnI, ieh iKmw hoieAw krdI hY -
lok cwhy mwVw kihx, cwhy cMgw - kuC khI jwx, SihnSIl rihxw[ so ieh rUhwnI
gux hY ijsnUM iKmw kihMdy ny[ ieh v`ifAW 'c huMdI AY, mwiVAW ivc nhIN - SkqIvwnW ivc
hoieAw krdI hY[
gurU AMgd swihb mhwrwj - gurU nwnk swihb jI qoN bwAd Awp ny KfUr swihb invws
kr ilAw[ sMgqW dUr-drwz qoN AwauNdIAW ny qy siqsMg suxdIAW ny pr ausy ipMf dy jo bMdy
sI, ipMf ivc rihMdy hoey vI jwxdy nhIN sI ik ieh gurU ny, kI ienHW ivc SkqI hY[ auh
ieho smJdy sI ik K`qrIAW dy mihmwn AwieAw hoieAw hY[ bVy lok iehdy kol AwauNdy ny ieh kI krn AwauNdy ny? lyikn BwgW ivc nhIN sI ik auh sMgq kr lYx[
ausy ipMf dy AMdr iek qpw rihMdw sI[ auh icly ktdw rihMdw sI, qy aunHW nwl auhdy
kol mwVI-motI SkqI Aw geI - iksy dy idl dI bu`J leI, iksy dw juAwk ibmwr kr idqw,
iksy dw rwzI kr idqw, iksy dI m`J du`D dyx lw idqI, iksy dI htw idqI[ AYho ijhy nwtk
cytk krdw huMdw sI -
bicqR nwtk
pr auhdy AMdr gurU mhwrwj vwsqy AYnI eIrKw sI ik hr vkq jldw rihMdw sI[
155
kihMdw, dyKo! ieh igRhsQI hY, Gr ivc rihMdw hY; iehdw kI h`k hY ik lok iehnUM Aw ky m`Qy
tykx qy iehdy crnW 'qy mwieAw Byt krn, rwSn Byt krn[ hwlWik mhWpurSW nUM koeI loV
nhIN huMdI, kyvl sMswr dw Blw krn ih`q aunHW qoN dwn kFw ilAw krdy ny - Awpxw nhIN kuJ
vI krwieAw krdy[
bhuq mhwqmw ny - cMgw bMdw dyK ky kih idMdy ny, BweI qUM dwn nhIN k`Fdw[ lMgr
kr, qW ik ivGnW dw nwS ho jwvy[ so qpw kihMdw, dyKo! ijhVy iehdy kol AwauNdy ny, auh myry
kol nhIN AwauNdy[ AMdroN jwxdw hY ik ieh bhuq aucy ny, pr bwhroN kihxw cwhuMdw hY ik ieh
kuC nhIN hY, igRhsQI lok AYvyN bwhroN Aw ky iesnUM m`Qy tykI jWdy ny[ so bVI eIrKw hY iehdy
AMdr, qy inMidAw vI krdw rihMdw hY[ ijhVy auhdy kol jWdy ny ipCg dy j`t - Kihry goq dy,
Bytw lY ky - auh auhdy syvk ny[ lyikn syvk-sUvk nhIN huMdI dunIAW, ieh qW grz dI bMnHI
huMdwI hY[ ijQy kMm bx jwvy - auQy jwxw hY, qy ijQy nw bxy, auQoN ht jWdy ny[ so ieh qpw
hr vkq mn ivc eIrKw rKdw hY[
iek vwr AYsw hoieAw ik mINh Agyqy pY gey qy aunHW lokW ny PslW bIj idqIAW;
crHIAW, m`kIAW, kpwhW vgYrw bIj id`qIAW[ aus qoN bwAd kwPI smW lMG igAw, mINh nw ipAw,
qy auh qpy kol gey, jw ky kihx l`gy, ''qpw jI! AsIN qW quhwfy cyly hW, hr vkq quhwnUM
mMndy hW - guV vI ilAwauNdy hW, kpwh vI ilAw ky Bytw krdy hW, kxk, m`kI, inkldI hY qW vI, m`J sUMdI hY qW d`uD pIx qoN pihlW quhwfy vwsqy ilAwauNdy hW, iGE joVdy hW qW pihlW
iGE quhwfI Bytw lY ky AwauNdy hW[ mhwrwj! qusIN ies vwsqy ho ik swfI rwKI kro, qy swfI
rwKI, qW huMdI hY jy Psl hovy - nhIN AsIN mr jwvWgy[ ikQoN dwn krWgy qy Psl hI nw
hovy?'' aus vyly auhnUM mOkw iml igAw[ kihx l`igAw ''mYN kI krW? glqI qW quhwfI hY, mYN kuJ nhIN kr skdw[''
''swnUM d`so, AsIN glqI dUr kr idAWgy[''
''glqI kI! quhwfIAW A`KW dy swmHxy hY, quhwnUM idsdw nhIN[''
''mhwrwj! d`so qW shI, kI g`l hY?''
''hux quhwnUM bol ky hI d`sw? qusIN AMnHy ho? quhwnUM nhIN pqw lgdw ik auh KqrI eyQy
bYTw m`Qy itkweI jWdw hY - igRhsQI bMdw? qy ik`fw v`fw ielwky nUM doS l`igAw hY ik mINh
pYxw hI bMd ho igAw[ auhny mINh bMd krwieAw hY[''
iehnUM 'eIrKw' kihMdy ny swD-sMgiq jI[ eIrKw mn dy AMdr kudrqI ibmwrI hoieAw
krdI hY - iksy dw prqwp nw sih skxw, iksy dI vwh-vwh nw sih skxI, iksy dI qr`kI
nw sih skxI, iksy dy cldy kMm nUM jr nw skxw, iksy dy ipAwr nUM dyK ky sih nw skxw
- iehnUM eIrKw kihMdy ny[ eIrKw vwly bMdy dw jnm, mhwrwj kihMdy ny, brbwd cilAw jWdw
hY-
Dwrnw -
156
AMg - 741
ik`fw rqnW vrgw Amolk jnm sI, eIrKw nwl lg ky brbwd kr ilAw[ iksy kol
G`t ho jwxw, iksy kol v`D ho jwxw - ieh qW pRmySr dI mOj hY[ ieknW nUM BMfwry bKS idMdw
hY qy iek zor lwauNdy ny, Pyr vI nhIN imldw[ AYsw Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
AMg - 604
ieh qW auhdy Awpxy h`Q dI dwq hY - iksy nUM bhuqI dy idMdw hY, iksy nUM QoVHI, iksy
nUM b`cy dI dwq dy idMdw hY, iksy nUM pYsy dI dwq dy idMdw hY, iksy nUM zmIn jwiedwd qy iksy
nUM Ahudy dy idMdw hY, iksy dw b`cw pVHn 'c huiSAwr ho jWdw hY, iksy dw v`fI nOkrI qy lg
jWdw hY, iksy dw kwrobwr c`l jWdw hY[ mhwrwj kihMdy, ikauN AOKw huMdw hYN -
AMg- 479
AMg - 479
iek qW invwr dy plMGW qy sONdy ny, qy iek auh ny ijnHW nUM prwlI vI Q`ly ivCwaux
vwsqy nhIN imldI[ ies qrHW eIrKw nhIN krIdI ikauNik
AMg - 308
isauNk ijhVy drKq nUM lg jwvy, ausnUM Kwd pweI jwau, pwxI dyeI jwau - nhIN kuJ
vI hoieAw krdw[ so ieh eIrKw hoieAw krdI hY[
mhWpurK suxwieAw krdy sI ik iek vwr iek grIb bMdw sI, auhdy Gr dw guzwrw
nhIN sI cldw[ ikqy sMgq ivc igAw, auQoN pqw l`igAw ik -
AMg - 266
sMqW dI syvw krn lg igAw[ mn AMdr ieh hY ik ikqy idAwl ho ky Awpy puCxgy[
ie`k qW auh huMdy ny ijhVy pihly idn hI Aw ky kihMdy ny - jI swfy kwrobwr vI cl jwx,
swfw Awh vI ho jwvy, AOh vI ho jwvy[ iek pRymI QoVHy ijhy idn irhw[ mYN ikhw, ieh koeI
dukwn hY BweI! ieh vI dy idau, AOh vI dy idau; ieh qW qyrI Bwvnw hY, qyrI syvw qy gurU ny
pRsMn hoxw hY - qW imlxw hY, myry h`Q 'c qW kuC nhIN[ AYny kwhly huMdy ny - auh[ iek ieh
g`l smJdy ny hOlI-hOlI syvw krI c`lo, kdy nw kdy gurU pRsMn hovygw - zrUr dyvygw ikauNik
iksy dw GwilAw hoieAw auh r`iKAw nhIN krdw - zrUr iml jWdw hY[
157
so syvw krdy nUM jd kwPI smW lMG igAw - bVI lgn nwl syvw krdw sI, mhwqmw
ny vI dyK ilAw ik lgn nwl syvw krdw hY, pr auh AMdroN jwxdy sI ik ieh grz nwl
AwieAw hoieAw bMdw hY, nwm jpx vwlw nhIN hY[ iek idn bulwieAw, kihMdy, ''pRymIAW! bVI
dyr qoN syvw krdw hYN, koeI mMg hY qyrI?'' kihMdw, ''hW mhwrwj! qusIN qW AMqrjwmI ho['' kihx
l`gy, ''d`s kI hY?'' ''mhwrwj! guzwrw nhIN cldw Gr dw, do fMg dI rotI nhIN imldI - bhuq
AOKy hW[ jy do fMg dI rotI imlI jwvy, iPr vwihgurU dw Bjn krIey ikauNik mYN eyQoN hI suixAw
hY -
AMg - 656
Bu`iKAW qoN BgqI vI nhIN huMdI['' mhwqmw kihx l`gy, ''dyK! syvw dw Pl qW zrUr iml
jWdw hY pr jy mn nw suDwirAw qW suK nhIN iml skdw[ pYsw cwhIdw hY?'' kihMdw, ''hW mhwrwj!''
kihx l`gy, ''lY ieh sMK hY swfy kol, ilp poc ky, DUp dy ky bjw idAw krIN - iesnUM, qy jo
mMgyNgw, iml jwvygw - AYnI SkqI dw mwlk hY ieh[ pr iehdy ivc iek nuks hY ik qyrw
ijhVw SrIkw hY, auhnUM fbl-fbl (dug
` xw-dug
` xw) iml jweygw - qyry nwloN[ jy qUM iek sO mMgNy gw,
auhnUM do sO iml jwaU['' kihMdw, ''mhwrwj! cwhy l`K iml jwvy, mYnUM kI hY['' kihMdy, ''Pyr qW qUM
sUrmw hYN jy ieh g`l sih igAw, ikauNik v`fy-v`fy sUrmy nhIN ieh bwq sih skdy['' Gr Aw
igAw, swrI g`l d`sI Gr vwlI nUM[ auh iehdy nwloN kuJ brIk smJ dI sI[ auh nw h`sI, nw
koeI KuSI zwhr krI; kihMdI, ''dyK! Awpxw guzwrw qW c`l jweygw, pr ienHW ny kI kirAw?
ieh qW swnUM qMg krdy ny, ieh ikauN AmIr hox?'' auh kihMdw, ''qUM kI lYxw hY - Awpxw c`lxw
cwhIdw hY['' kihMdI, ''mYnUM cMgI nhIN l`gI - ieh g`l[ sMqW nUM kih ik ienHW dy nw Awvy kuJ,
swfy hI Awvy['' ikauNik AYsw kudrqI suBwau hY[ Purmwn krdy ny -
158
159
AMg - 1280
gurU mhwrwj kihMdy, b`dlW dy AKiqAwr kuC nhIN, hor iksy dy AKiqAwr kuC nhIN,
pRymIEN! ieh qW Akwl purK dI mOj hY - ikqy mINh pw idMdw hY, ikqy nhIN pwauNdw - sB
kuC auhdy hukm iv`c hI cldw hY[ pRbMD AYfw v`fw hY ik swrw pRbMD hoieAw hI ipAw hY AwdmI dy h`Q ivc kuC nhIN hY[
AmrIkw ivc sI mYN - 1989 ivc[ pihly swl auQy AOV l`gI, bhuq duKI hoey[ KyqW
ivcoN im`tI auVy, PslW hoeIAW nw, rOlw pY igAw ik ieh kI ho igAw[ swry swieMsdwn ijhVy
kihMdy sI, mINh puAw leIdY PlwxI gYs iCVk ky; b`dl hI nhIN Awey, mINh kwhdy nwl puAw
lYxgy[ dyiKAw hI nhIN AsIN b`dl auQy iqMn mhIny rih ky[ pRmySr ny ByijAw hI nhIN[ ieh
qW vwihgurU dy h`Q ivc hY, swrw pRbMD ieMtrvovn (Interwoven) hY[ ieh ijMny qwry isqwry ny,
swry Awpxy Awpxy ihswb nwl cldy ny[ ikqy jl-Ql kr idMdw hY qy ikqy pwxI dw kqrw
nhIN pYNdw[ ieh qW sMswr dy bMidAW dy ijho ijhy krm huMdy ny pRymIEN! Akwl purK vYsw hI
Pl idAw krdw hY[ suK qy duK Awpxy krmW dw hI Pl huMdw hY -
Dwrnw -
Akwl purK dI Kyf AYsI cldI hY ik ijho ijhy jIv krm krdy ny, vYsw hI Pl
pwauNdy ny[ ieh auhdI mOj hY, auhdy ivc dKl nhIN dyxw cwhIdw[ kihx l`gy, ''mhwrwj! AsIN
qW mINh vwsqy Awey hW, swfIAW PslW ikvyN hoxgIAW?'' mhWpurS kudrq ivc dKl dyxw cMgw
nhIN smJdy[
gurU AMgd dyv jI vwsqy - BweI jIvw qy auhdI lVkI - hr roz iKcVI bxw ky
ilAwieAw krdy sI[ iek idn bhuq kwlI bolI hnHyrI AweI - svyr qoN hI c`lx lg geI[
bhuq Xqn kirAw ik iksy qrHW hvw QMmHy[ Gr AYsy hI huMdy sI, AMdr vI hvw lgdI sI[ mMjy
KVHy kr kr ky vyKy pr iKcVI nw bxI[ AKIr lVkI kihx l`gI, ''ipqw jI! A`j AwpW lyt
ho jwvWgy - smyN isr lY ky nhIN jw hox[ mhwrwj hnHyrI htw dyx['' BweI jIvw auT ky bwhr
AwieAw qy auqy nUM dyK ky kihMdw, ''hnHyrIey! qYnUM pqw nhIN, AsIN gurU mhwrwj dw pRSwdw iqAwr
krnw hY - iKcVI iqAwr krnI hY, qUM bxwaux nhIN idMdI - Tihr jw['' hnHyrI dI qwkq nhIN
sI ik siq-purS dw hukm twl idMdI[ ikauNik ieh swry hI hukm AMdr cl rhy ny -
160
BY
BY
BY
BY
ivic
ivic
ivic
ivic
AMg - 464
AMg - 748
aunHW dw ikhw hoieAw pRmySr nUM mMnxw pYNdw hY[ hnHyrI iek dm ruk geI[ iKcVI bxw
leI qy jdoN mhwrwj kol lY ky gey, mhwrwj ny KuSI nw kIqI[ pihlW mhwrwj bVy ipAwr nwl
dyKdy sI - dUroN hI AwauNidAW nUM - ipAwr dI idRStI nwl, ik ieh ikMnI syvw krdy ny, dUroN
AwauNdy ny, iKcVI zrUr bxw ky ilAwauNdy ny[ pr A`j mhwrwj ny pRsMnqw nwl nhIN dyiKAw,
nyqr nhIN imlwey[ auh ausy cwau nwl AwauNdy ny, lyikn jd nyVy Awey qW mhwrwj ny ip`T kr
leI[ nmskwr krI, hYrwn ho gey ik A`j ip`T? ip`T bhuq burI huMdI hY - mhwqmw dI, swD
sMgiq jI -
AMg - 484
mwqw loeI kihMdI, ''mYnUM ip`T dy ky nw mwro, Awry nwl cIr dua, Pyr -
AMg- 484
myrw srIr jy igr vI jwvy, mYN ipAwr nhIN qoVdI - kbIr swihb nUM mwqw loeI kihMdI
hY - pr mYN quhwfI ip`T nhIN sih skdI, nrwzgI nhIN sih skdI[''
so BweI jIvw hYrwn ho gey[ dUsry pwsy jw ky nmskwr krI, mhwrwj ny Pyr ip`T kr
leI[ rox lg gey, ''pwqSwh! kI Bu`l ho geI? AsIN sdw hI Bu`lW krdy hW[ grIb invwz!
d`so kI Bu`l ho geI['' kihx l`gy, ''pRymIEN! kI ho jWdw jy A`j AsIN iKcVI nw KWdy - GMtw
lMG jWdw, do GMty lMG jWdy, A`j dw idn lMG jWdw - Pyr kI huMdw sI? pr qusIN, pqw hY,
ikMnI Av`igAw krI? qusIN Akwl purK dy ieMqzwm ivc dKl idqw hY[ ieh im`tI lY ky jw
rhI sI[ byAMq ibmwrIAW dy ikrmW nUM dyS ivcoN roVHI leI jWdI sI, hvw Su`D ho jwxI sI,
pollution, gMdI hvw ny ruVH jwxw sI qy ies im`tI ny jw ky aunHW p`QrW qy jMmxw sI ij`Qy v`fyv`fy s`p im`tI Kw ky guzwrw krdy ny[ qusIN ikMinAW dI rozI mwr id`qI - iek swnUM Kwxw ilAwaux
vwsqy[''
ies qrHW kudrq ivc dKl nhIN idAw krdy mhWpurS[ ikqy ikqy iMdMdy vI ny, AYsI
bwq nhIN hY, pr jd ipAwr vs ho jwx, iPr dKl dy vI idMdy ny[ sMq mhwrwj bwbw Aqr
161
isMG jI kohwt qoN jw rhy sI qy ivcwly ielwkw Aw igAw APgwinsqwn dw, qy EQoN jdoN lMGdy
ny, qWgy ivc bYTy jw rhy ny[ A`gy kuC cMgy isAwxy muslmwn KVHy ny, aunHW ny dyiKAw ik koeI
pIr jI jw rhy ny[ ikauNik is`KW dIAW SklW aunHW dy nwl rldIAW ny; ievyN ijvyN ic`ty swPy,
ievyN ijvyN Ku`lHy dwVHy - QoVHw QoVHw lvW qoN pqw lgdw hY ik ieh muslmwn m`q dw DwrnI hY qy
ieh iksy hor m`q dw DwrnI hY[ AsIN jd isMD ivc huMdy sI, EQy bloc iblkul swfy vrgy
hI hoieAw krdy sI[ BulyKw lg jWdw sI ik ieh srdwr hY; pqw EdoN lgdw sI jdoN auh
'slwm' kihMdy sI[
ies qrHW aunWH ny ikhw ik koeI pIr Aw igAw[ ichry dw rMg dyiKAw, rohb-dwb dyiKAw;
GoVy dI bwg PV leI, ''pIr jI! AsIN bVy duKI hW, ikRpw kro! bwirS nhIN hoeI, swfIAW
PslW sukdIAW jWdIAW ny['' bwr-bwr bynqIAW kIqIAW ik quhwfI phuMc r`b qk hY[ bhuq
bynqIAW sux ky mhWpurS kihx l`gy, ''swfy h`Q qW kuC nhIN, AwpW bynqI krky dyK lYNdy hW[''
qWgy qoN auqr Awey - bYT gey[ kihMdy, ''lE BweI! AwpW qW krdy hW bynqI, qy hux mINh Enw
ku hI mMigE, ijMnw ku cwhIdw hY[ ieh nw hovy ik bhuq mMg lvo['' kIrqn krnw SurU kr
idqw[ jd A`Dw ku GMtw bIiqAw, b`dl Aw ky iek dm hI brsxy SurU ho gey[ bhuq mINh
ipAw - CwCVy dw[ vwijAW ivc pwxI pY igAw, nwl ijhVy sqwrW vgYrw sI, qbly sI, aunHW
ivc vI pwxI pY igAw[ hux qbly v`jx nw[ mhWpurS kihMdy, ''AYvyN ijvyN hI kro ijvyN vI
hY['' AKIr pTwx auT ky KVHy ho gey, crnW qy nmskwr kIqI, ''pIr jI! bhuq ho igAw, hux
qW v`tW tu`tx lg geIAw[''
so ieh swrIAW cIzW hukm ivc cldIAW ny -
Dwrnw -
ieh swry Akwl purK dy BY ivc ny[ AwpxI mrzI nhIN hY - nw paux dI, nw sUrj
dI, nw cMd dI, nw qwirAW dI; ieh swry hukm ivc kwr krdy ny[ mhwrwj kihMdy ny -
AMg - 1060
kihMdy, BweI! ieh hukm ivc cldy ny[ v`s nhIN iksy dy, ieh qW swrw kuJ pRmySr
dy h`Q ivc hY -
Dwrnw -
so gurU AMgd dyv jI mhwrwj kihMdy, ''pRymIEN! hT nw kro, myry pRBU nUM ievyN hI BwauNdw
hY['' auh vwps cly gey[ kihMdy, ''qpw jI! pu`C Awey AsIN['' auh kihMdw, ''mINh puAwauNdw hY
ik nhIN?'' kihMdy, ''auh qW ieauN kihMdw hY.........['' qpw kihMdw, ''Pyr! mINh qW, mYN hI puAwauxw
hY, pr mYN, qW puAw skdw hYN, jy auhnUM (gurU AMgd swihb nUM) ipMf ivcoN k`F idE[ mINh qW
Pyr Awpy hI pY jwxw hY ikauNik pwp huMdw hY, ies krky mINh nhIN pY irhw['' ieauN BVkwA
idqy Aqy p`ky kr idqy swry, ij jy auNJ nhIN jWdy qW D`ky dy ky k`F idE[ ausy vyly gurU mhwrwj
162
kol Pyr Awey qy Adb nwl nhIN boldy[ ikMnI by-AdbI sI - iek imswl qoN pqw lg jweygw[
EQy KfUr swihb dw hI iek cODrI sI - mlUkw[ siqsMg l`igAw hoieAw hY, gurU mhwrwj
jI plMG qy sjy hoey ny[ iksy ny ikhw ik mlUikAw! qUM ibmwr hYN, ieh gurU mhwrwj smr`Q ny,
ieh iek bcn kr dyx - rwzI ho jwvyNgw[ auhnUM imrgI auTdI sI[ bVy AiBmwn dy nwl igAw
qy kihMdw hY, swfy ipMf dy K`qrIAW dy Gry rihMdw hY, Awp cODrI bixAw hoieAw hY - ielwky
dw[ jw ky mhwrwj jI dy isrHwxy v`l bYT igAw[ swrI sMgq Q`ly bYTI hY, kihMdw, ''mhwrwj! mYN
ies ipMf dw cODrI hW qy mYN quhwfy kol kMm AwieAw hW['' mhwrwj ivc ikMnI inmrqw sI qy
sihnSIlqw sI, kihMdy ''d`so cODrI jI! kI g`l AY?''
''AMgdw! mYnUM imrgI pYNdI hY qy pqw l`igAw hY ik qUM htw idMdw hYN[ qUM swfy ipMf
rihMdw hYN, myrI imrgI htw dy[''
''cODrI mlUky! qyrI imrgI qW ht jwaUgI, pr qUM Srwb nw pIvIN[''
''cMgw[''
so imrgI ht geI, s`q A`T swl lMG gey[
iek idn siqsMg ho irhw hY qy EDr ieh cubwry dy auqy bYTw hY - mMjw fwhIN, qy
syvwdwr nUM kihx l`igAw, ''dyK! ikho ijhy b`dl Aw rhy ny kwly kwly, qy qUM boql ilAw jw
ky['' kihMdw, ''cODrI! qYnUM ikhw sI aunHW ny ik qUM Srwb nw pIvIN['' kihMdw, ''lY! AYvyN mwr id`qI[
Awpy ht geI myrI imrgI qW, Srwb nw pIx nwl ikqy htI AY? iesny koeI dvweI idqI hY?
ieh qW htxI hI sI['' sB kuC Bu`l igAw[ Srwb lY AWdI, pI leI qy pI ky, ijDr mhwrwj
bYTy siqsMg krdy sI - aus pwsy Aw ky nIvW ho ky kihx l`igAw, ''E AMgdw! lY, AsIN pI
leI['' mhwrwj sihj suBwA kihMdy, ''lY iPr imrgI vI Aw geI['' bcn inklx dI dyr sI,
dVMm krdw grdn prny if`g ipAw ausy vyly[ ieh Adb bwry g`l d`sI AY ik mhwrwj AYnw
icr rhy auQy, swry BwrqvrS dIAW sMgqW AwauNdIAW sI, pr pVOsI nUM nhIN pqw l`igAw[ auh
ik`fI by-AdbI nwl boldw hY[
ieh ipMf idAw nUM nhIN pqw l`igAw ik ik`fy v`fy purS, Awp Akwl purK inrMkwr
swfy ngr ivc Aw ky bYTy ny ik koeI mwVI-motI ie`zq krIey, cwr m`JW dw du`D hI dy AwieAw
krIey, cwr syr dwxy hI dy AwieAw krIey[ nw, kuC nhIN dyxw, sgoN auh qpy kol lY jwxw[ auh
Srwb pI lYNdw sI - AMdr vV ky, qy eIrKw AYfI sI ik gurU mhwrwj v`l Awaux hI nhIN sI
idMdw[ roz AxhoeIAW g`lW krnIAW[ eIrKw, inMidAw AYsI cIz hY, swDsMgiq jI! ik koeI inMidAw
kr lE, dUsry dy mn ivc g`l pw idE, auh nw qW aus nUM swP kr sky qy nw jwvy - auQy
hI ruk jwvygw[ ies krky iehdw sB qoN v`fw pwp hY -
AMg - 755
kihx l`gy, ''iPr qpw jI! ikvyN krIey? mINh puAwau, AsIN qW bhuq AOKy hW['' kihMdw,
163
''mYN ikvyN mINh puAwvW? ijMnw icr ieh ipMf ivc hY - mYN nhIN puAw skdw[ jy quhwfy ivc
ihMmq hY qW k`F idE[ jdy lE, mINh AwieAw['' ieh k`Ty ho ky, qkVy ho ky mhwrwj jI v`l
Aw gey qy kihMdy ik jy auNJ nw inkly qW bWh qoN PV ky AwpW k`F idAWgy[ koeI g`l nhIN,
ikMnw ku zor hovygw[ iehqoN qW mwVy nhIN AwpW[ iehI AiBmwn hoieAw krdw hY ikauNik swr
nhIN jwxdy -
AYsw hY auh, ijs dI ikirAw AgMm hY, smJ qoN prHy hY, inrvYr hY, inrwlw hY, koeI
vYr nhIN hY - mn dy AMdr, ik auh qpw Byj irhw hY - isKw ky[ iPr qpy leI koeI iSkvw
nhIN ik pRymIEN! quhwnUM qpw AYvyN hI kihMdw hY[ ieh g`l nhIN hY ik qwkq nhIN sI - AMdr[
iek Purnw kr idMdy - swry dys iv`c mINh pY jwxw sI lyikn h`d qoN izAwdw iKmw dy BMfwr
sI[ kihx l`gy, ''A`Cw pRymIEN! quhwnUM nhIN Kycl krn dI loV ik qusIN bwhW qoN PV ky bwhr
k`Fo[ AsIN Awpy hI jWdy hW['' is`KW nUM kihMdy, ''clo c`lIey['' kihMdy, ''mhwrwj jI! kI cu`kIey?''
mhwrwj kihMdy, ''kuC nhIN cu`kxw['' iek plMG lY ilAw - is`KW ny, bwkI Gr BirAw hI C`f
id`qw[ kihMdy, ''koeI nhIN, ienHW pRymIAW dy kMm Aw jweygw['' cly gey, jw ky mhwrwj jI rohI
ivc - iek 'Kwn rzwdw' ipMf sI - jMgl ivc - bYT gey[ mhwrwj kihMdy, ''BweI, AYQy hI
plMG fwh idE, eyQy hI AwpW drKqW dI CwvyN bih jWdy hW['' auQy bYT gey, ipMf vwilAW nUM
pqw l`igAw, hYrwn ho gey ik gurU AMgd swihb nUM, swrI isRStI dy mwlk nUM ieauN inrwdr
krky k`F idqw ienHW mUrKW ny[ swrw ipMf Aw igAw, ''pwqSwh! dyiKE, ipMf nw C`f idE! ielwkw
164
nw C`ifE! ielwkw quhwfI bdOlq hI vs irhw hY, nhIN qW aujV jwxgy - ikRpw kro['' mhwrwj
jI iek rs ibrqI ivc bYTy ny, auQy hI siqsMg SurU ho igAw[ qy AYDrly pwsy auh qpy kol
Aw gey, kihx l`gy, ''k`F Awey hW AsIN auhnUM['' kihMdw, ''mINh vI Aw igAw smJo['' AMdr bYT
igAw, KWdw hY, pINdw hY, KuS ho igAw ik cMgw hoieAw[ hux nhIN Awauxw muV ky auhny[ hux
ieh ipMf qW myrw syvk bx igAw swrw[ so ieMny nUM iek idn lMG igAw, do idn lMG gey,
kihMdy, ''mINh?'' qpw kihMdw, ''mINh myry h`Q ivc hY? mYN mMqr pVHdw hW, AOh b`dl mYnUM idsdy
ny auTdy - Awey ik Awey['' qIsrw idn vI lMG igAw[ kihMdy, ''qpw jI! PslW qW geIAW
Q`ly, isauNk lg geI cVHn PslW nUM, p`qy jl gey qy JVny SurU ho gey['' kihx l`igAw, ''Aw
igAw mINh['' cOQw idn lMG igAw, pMjvW vI lMG igAw qy ijauN-ijauN idn lMGdy jWdy ny, auh
kwhly pYNdy jWdy ny[ keIAW ny soicAw ik ikqy AwpW pwp hI qW nhIN kr idqw? auh iksy nUM
kI kihMdy sI? AwpW ikMny KrHby ho ky, ikMnw AOKy ho ky boly aunHW nUM! Borw vI Awdr nhIN kirAw,
AYsy lwlc ivc pey hW - mINh dy[ Pyr cly gey, kihMdy, ''qpw jI! quhwfy krky qW AsIN
gurUAW nUM vI k`F idqw['' kihMdw, ''qW hI qW mINh pYxw hY[ ikauN AYvyN kmly huMdy ho? qusIN myry
is`K ho ik nhIN?'' kihMdy, ''hW qW qyry is`K, pr mINh zrUr puAwau[ du`D quhwfy qW hI ilAwvWgy
jy m`JW nUM Kwx nUM p`Ty imlxgy['' Aglw idn vI lMG igAw[
AYny nUM bwbw Amrdws jI mhwrwj - Awp goieMdvwl swihb qoN KfUr swihb Awey[
A`gy dyKdy ny ik koeI cihl-pihl nhIN hY, ieh kI ho igAw, ikQy cly gey swry? ijQy mhwrwj
jI bYTdy sI, drvwzy Ku`ly pey ny swry[ iek is`K bYTw hY EQy - bVy vYrwg ivc bYTw hY[ bwbw
jI ny pu`iCAw, ''kI g`l hoeI?'' kihx l`igAw, ''g`l kI hoeI[ ienHW mUrKW ny gurU mhwrwj dw
bhuq inrwdr kirAY[ eyQoN qk Aw gey ik AsIN bWh qoN PV ky k`F idAWgy[ mhwrwj kihMdy,
AsIN qW Awp hI cly jWdy hW['' bwbw jI kihMdy, ''hYN! AYfI ihMmq AYfy smr`Q purSW dy nwl
AYs qrHW ieh sMswr ibhwr krdw hY[ kihMdy, ''g`l d`s mYnUM swrI KolH ky['' swrI g`l d`sI[
is`K nUM sB mwVIAW g`lW sihxIAW suKwlIAW ny[ jy nhIN sih skdw qW gurU dI inMidAw
nhIN sih skdw[ AYh g`l is`K vwsqy mOq hY[ swD sMgiq jI! mhWpurSW dI - AwpixAW dI,
gurU dI inMidAw, qy aus vyly jdoN AYsw hwl hovy qW auhdI zbwn qy Aw ky pRmySr bih jwieAw
krdw hY[ jy auhdy koloN koeI bcn ho jwvy, auh tilAw nhIN krdw[ AYsw Purmwn krdy ny -
AMg - 306
kihMdy, ieauN nhIN ik AMdr hI AMdr rihMdw hY[ pRgt ho jWdw hY qy swrI dunIAW
dyKdI hY[ gurU dI inMidAw sux ky is`K dy mu`K 'coN koeI bcn inkl jwvy - mhwqmw dI inMidAW
sux ky; auhdy ipAwr krn vwly dy mu`K 'coN koeI bcn inkl jwvy, auh bcn kdy nhIN Awhlw
jWdw - nhIN tldw[ auh qW ijvyN koeI bwx mwrdw hY, ies qrHW lgdw hY[ AYsIAW bhuq swrIAW
bwqW swfy dyKx ivc AweIAW ny[
so ies qrHW dy nwl bwbw Amrdws jI mhwrwj kihx l`g,y ''hYN! AYnI ihMmq! Pyr mhwrwj
165
jI ny koeI bcn nhIN kirAw?'' nhIN mhwrwj! auh qW ieauN sIgy ijvyN iksy ny kuC ikhw hI
nhIN huMdw[ auh qW kihMdy sI, BweI! jy swfy igAW qy mINh pY jwvy, quhwfw Blw ho jwvy qW
swfw jwxw zrUrI bxdw hY ikauNik AsIN qW Blw hI krnw hY[ koeI g`lmnhIN krI, koeI cIz
nhIN cu`kI Aqy ieh lok KuS ho ky mhwrwj dw inrwdr krdy rhy, nwl kihMdy rhy ik Pyr nhIN
eyQy muV ky Awauxw[ dyK lE, g`l quhwnUM s`cI d`s idqI['' bwbw jI kihMdy ''hux ikQy ny mhwrwj?''
''suixAY ik Kwn-rzwdy ipMf dI ijhVI jUh hY, auQy jw ky bYTy ny[ aus ipMf dy pRymIAW
ny rok ilAw qy auQy hI bMnHy bYTy ny ipAwr dy iv`c - bwhr rohI ivc[''
''mINh vwsqy? AYQy bulwau iksy nUM[''
bulw ilAw qy bwbw jI kihx l`gy ''BweI! ik`fw inrwdr kirAY gurU jI dw; hux mINh puAw ilAw qusIN?''
''jI, mINh qW ipAw nhIN[ AsIN vI socdy hW ik mhwrwj nUM vI k`iFAw - mwVw kMm
hoieAw[''
''hux ilAw bulw ky cODrIAW nUM[''
swry hI bulw ley qy bhuq rohb ivc boly ''ikauN BweI! mINh puAw idqw - qpy ny? puAw daUgw?''
''bwbw! mINh qW puAwieAw nhIN[''
''Pyr qusIN ieh ijhVI g`l kIqI hY, cMgI kIqI hY ik mwVI?''
''hux qusIN ieh ijhVI g`l kIqI hY, cMgI kIqI hY ik mwVI?''
''hux swnUM l`gx l`g geI ik mwVI kIqI - AsIN AYvyN hI kIqI[''
''Pyr mINh puAwauxw hY?''
''hW mhwrwj! mINh qW swnUM zrUr cwhIdw hY[''
''iPr suxo! idn rih igAw QoVHw; ieh qpy nUM ijhVy ijhVy Kyq ivc PV ky lY jwauNgy,
aus Kyq dy cwrW bMinAW dy ivc-ivc mINh paUgw - bwhr nhIN pYxw[''
bcn kr idqw, swD sMgiq jI - 'Bgq muKY qy boldy sy vcn hovMdy]'
hux pRikRqI nUM ikMnw AOKw ho igAw - iek Kyq ivc mINh pwauxw[ is`Dw pYxY qy nwl dy
Kyq ivc iek iC`t vI nhIN pYxI[ ik`fw krVw bcn kr idqw[ mMndI hY pRikrqI[ pRikrqI dI
qwkq nhIN ik mhwqmw dy mu`K ivcoN bcn inkl jwvy qy pRikrqI auhdy mUhry rwh rok ky KVH
jwvy[
166
iek sMq PkIr dws jI hoey ny - fyrw bwbw nwnk! m`JW cwrdy-cwrdy toBy ivc bTwl
idqIAW[ pwxI hY nhIN sI qy m`JW ilbV geIAW - gwry nwl[ mUMh kr ilAw - rwvI v`l nUM[
kihMdy, E rwvIey! swfy ipMf dy toBy su`ky pey ny, qYnUM pqw nhIN swfIAW m`JW ilbV geIAW? Br
ky jwh pwxI nwl[ grmI dw mhInw, pwxI Q`ly cldw hY[ AYsw auCwlw mwirAw - swry toBy Br
id`qy[ Pyr kihMdy, AYqkIN hI nhIN, hr swl Br ky jwieAw kr - ivswK dy mhIny[ Pyr jyT
hwVH lMGy qy mINh pYx lg jWdy ny[ bwbw jI cVHweI kr gey pr rwvI hr swl toBy BrdI rhI
hY[
bwbw swihb isMG jI mhwrwj gey EQy - iek vwrI[ swry bydIAW ny iek`Ty ho ky bynqI
krI, jo fyrw bwbw nwnk dy sn ik bwbw jI! qusIN smr`Q purS ho, qy gurU nwnk dw rUp ho
Awp[ AYQy PkIr dws jI iek sMq hoey ny bydIAW ivcoN, aunHW ny rwvI nUM kih idqw sI qy EdoN
qoN hr swl rwvI auCldI hY qy swfy GrW ivc pwxI vV jWdw hY; koeI bwnHxU bMnoH[ kihMdy,
kVwh pRswd dI dyg iqAwr kro, AwpW inmRqw nwl khWgy[ aunHW ny hukm idqw sI[ dyg bxw ky
rwvI dy kMFy qy lY gey[ Ardws krI ik lY rwvIey[ iek sMq qYnUM kih igAw sI ik hr swl
pwxI Br ky jwieAw krIN, qy iek hux kihMdw hY ik pwxI Awpxy kMiFAW ivc hI r`KIN, muV ky
fyrw bwbw bwbk nw AweI[ so A`j q`k nhIN AweI, EQy BwvyN ikMnw auCly, ikMnw hI pwxI Aw
jwvy - nhIN AwauNdI auQy[ so ieh bcn huMdy ny -
AMg - 306
bwbw Amrdws jI ny bcn kr idqw ik ausy Kyq ivc mINh pYxw hY, cwhy A`D ib`Gy
dw, cwhy do ib`Gy dw, cwhy ds eykV dw hY - ijQy lY jwauNgy, CyqI kro[ hux auh EQy jw ky
hwkW mwrn lg gey, kwhly pey hoey ny j`t[ mUMh-P`t qW ieh huMdy hI ny[ kihMdy ny - j`t
ivgwVy murSd nwl, murSd nwl ivgwVn nUM iek imMt lwauNdw hY[
gurU dsmyN pwqSwh mhwrwj ny ikhw sI, isMGo! s`q idn Tihro[ quhwfy swry kSt, ijhVy
do FweI sO swl ivc Awauxy ny - huxy nivrq ho jwxgy; nhIN qW quhwnUM AYnw KuAwr hoxw pYxw
hY[ kihMdy, ''mhwrwj! auh qW AsIN J`l lvWgy pr s`q idn nhIN hux swQoN k`t hoxy['' mhwrwj
kihMdy, ''iPr qusIN ieauN kro! ilK idE ik AsIN qyry is`K nhIN, qUM swfw gurU nhIN['' kwgz qy
ilK idqw, Ptw-Pt dsKq kr idqy[ ivgwV leI swrI izMdgI dI bxweI hoeI - iek sikMt
ivc ivgwV leI[
so auh cly gey qpy dy pws[ A`gy qW 'qpw jI - qpw jI' krdy sI, qy hux kihMdy ''E qipAw! bwhr Aw[ hux d`s! mINh puAwauxw hY ik nhIN puAwauxw?''
''qusIN ikvyN boldy ho? quhwnUM hoS nhIN hY?''
''hux swnUM hoS nhIN[ hoS jWdI rhI[ g`l kr, mINh puAwauNdw hY ik nhIN?''
AYny nUM AMdr vV gey[ auhdy syvkW nUM mwry D`ky, bwhW qoN PV ilAw qy D`ky hI idMdy
AwauNdy ny[ qpw kihx l`igAw ''qusIN g`l kro mUMh nwl[''
''hux nhIN g`l huMdI mUMh nwl[''
167
PV ky ijhVw muKI sI auh kihMdw, ''dyKo BweI! iKcw-iKcI nw kro[ pihlW myrw Kyq
AOh swmHxy hY - mYnUM lY ky jwx idE['' hux qpw pYr AVwauNdw hY, auh GVIsI jWdy ny[ mhwrwj
kihMdy, hux suK pw ilAw sMqW nwl ibgwV pw ky -
Dwrnw -
AMg - 306
AMg - 693
''sMqn syqI mSkrI kul fUbx kI rIiq['' ijhny fu`bxw hovy, auh sMqW nwl ivroD pw
lvy ikauNik AYsw Purmwn hY -
AMg - 451
inMdk cwhy kbIr jI nwl l`gy ny, cwhy nwmdyv jI nwl, cwhy rivdws jI nwl, l`gy ny,
cwhy hux dy sMqW nwl l`gy ny - 'sMqn syqI mSkrI kul fUbx kI rIiq[' mhwrwj kihMdy, ijhny
mrnw hovy - sMqW nwl ivroD pw lvy -
AMg - 306
AMg - 853
pwqSwh! bcw lY dunIAW nUM, sVdI hY, mrdI hY, Awvwz AwauNdI hY ik dunIAW qy pwp
vD gey[ pwqSwh! qUM bKiSMd hYN, ieh jIvW nUM sMBwl - ijvyN jIA krdw hY sMBwl - qyry ny
ieh jIv[
ies qrHW qpy nUM bwhr k`F ilAw[ hux qpw kihMdw hY, ''qusIN myry cyly ho[ Awh kI
168
krn l`g gey? d`so! ikhVy Kyq ivc jwxw hY?'' kihMdy, ''hOlI hOlI nw qur['' nTwauNdy ny
qoN PV ky[ Kyq ivc lY gey, EDr sUrj v`l dyKdy ny[ ijhdy Kyq ivc pwxI pY igAw,
Br geIAW; dUjw kihMdw, hux qUM b`s hI nhIN krnI? Awps ivc iKcw-iKcI ho geI ieDr nUM iKcdw hY, iek auDr nUM iKcdw hY; ivcwly qpw cIkW mwrdw hY ikauNik KihAw
pUirAW gurW dy nwl[ KihMdw auh hY ijhdy Bwg mwVy huMdy ny -
bwhW
v`tW
iek
hY -
Dwrnw -
AMg - 306
169
bynqI kro h`Q bMnH ky ik gurUAW nwl nhIN krIdIAW ieh g`lW, gurU gRMQ swihb jI dI byAdbI
nw krn; Aiq dw qy Kudw dw vYr hoieAw krdw hY[ Pyr bynqI krI jw ky[ qIsrw idn Aw
igAw[ mhwrwj kihMdy, ''cMgw BweI! hux im`qrW dI lVweI hY - auh jwxy, ieh jwnx['' auh
Srwb pINdy sI[ auQy hI lVn lg pey - Awps ivc, do kql ho gey - EQy hI[ KUn ho gey,
n`Ty B`jy iPrdy ny, puils ny Aw ky swry hI PV ley; keIAW nUM PWsI ho geI, bwkIAW nUM aumr
kYd ho geI[ mhwrwj kihMdy-
AMg - 306
AMg - 306
AMg - 306
AMg - 306
bwbw krm isMG jI mhwrwj (hoqI mrdwn) - Awp dy kol sMgqW jWdIAW ny qy auh
iek ipMf ivcoN lMG ky jWdIAW sI, ijvyN ik dSmyS ipqw jI pws bjrUV ivcoN lMG ky jwieAw
krdIAW sn - auQoN dI rsqw sI[ aunHW ipMf vwilAW ny kI kirAw ik ku`qy C`fxy SurU kr idqy,
ku`qy Aw ky sMgqW nUM k`itAw krn, k`pVy pwV idAw krn, hPVw-dPVI mc jwieAw kry[ bwbw
jI nUM bynqI krI[ bwbw jI kihMdy ik AYN kro pRymIEN! dUjw rsqw ikMnI ku dUrI qy hY? kihMdy,
''mIl do mIl dw Pyr pYNdw hY['' bwbw jI kihMdy, ''EDr dI Aw jwieAw kro BweI['' sMgiq EDr
dI Awaux lg geI, ieh ku`qy lY ky auQy bYTx lg gey qy ku`qy C`f idAw krn[ sMgq ny bynqI
krI ik bwbw jI! hux qW koeI rwh hI nhIN hY - auh vI rok ilAw, ieh vI rok ilAw[
kihMdy, ''cMgw BweI! iPr inrMkwr jwxy, ieh jwnx[''
so AYsw hoieAw ik mu`F hI v`iFAw igAw - 'pyfu muMFwhUM kitAw iqsu fwl sukMdy[' hux
fwl su`kx lg gey, bMdy mrny SurU ho gey, bIbI koeI vI nw mry, mnu`K swry hI mrI jwx roz
- kdy do, kdy iqMn, kdy cwr[ AKIr swry hI mr gey qy iek ds mhIny dw b`cw bicAw[
auh bIbI isAwxI sI, b`cw iljw ky bwbw jI jI dy crnW ivc r`K idqw ik mhwrwj! BWvyN
mwro, BwvyN r`Ko; ieh swfy bMidAWdw ksUr sI, aunHW ny AwpxI kIqI dw Pl Bugq ilAw; ikRpw
kro, hux imhr dy Gr ivc AwE[ kihMdy, ''bIbI! cMgw hoieAw qUM sMgq dI Srn ivc lY AweI[
ieh hux A`lHw ny r`K ilAw qy qUM iehdw nwm hI 'A`lwH idqw' r`KIN[ so ies qrHW nwl mhwrwj
kihMdy, auh qW Kqm ho jWdw hY - 'pyfu muMFwhUM kitAw iqsu fwl sukMdy['
hux qpy nUM iK`cI iPrdy ny - DVy bxw ley[ kihMd,y sUrj qW fubdw jWdw hY[ kdy AYDrly
iK`cx lg gey, ijvyN r`sw iK`cIdw hY, kdy auDrly lg gey[ iek dy h`Q ivc bWh AYDrlI Aw
170
geI, iek dy EDrlI; iek ny l`qW PV leIAW qy leIN iPrdy ny[ h`fIAW inkl AweIAW[ ijhdy
h`Q ivc h`fI Aw geI, n`T ky Awpxy Kyq ivc lY jWdw hY - auQy hI mINh pY jWdw hY[ burw
hwl ho igAw - auhdw[ swry hI Aw gey qy kihx l`gy, bwbw Amrdws jI! qyry AsIN bVy
DMnvwdI hW, qUM mINh puAw idqw; swfIAW A`KW KolH id`qIAW[ ieh qpy ny swnUM bymu`K kr idqw
sI[ hux ikRpw kr, aunHW nUM vwps ilAw[ jy qyry ivc AYnI qwkq hY, auh qW swrIAW SkqIAW
dy BMfwr ny[ AsIN Bu`l gey, glqI kIqI[ dUjy idn mhwrwj dy nwl swrw ipMf, pMcwieq, Bytw
lY ky du`D vgYrw dIAW kwVHnIAW isrW qy r`K ky mhwrwj jI kol nUM Bu`l bKSwaux vwsqy jWdy ny
qy EQy jw ky bynqIAW krdy ny bwr-bwr -
Dwrnw -
''pwqSwh! Bu`lxhwr hW, gunhgwr hW, Awp sdw hI bKSMd ho; ikRpw kro pwqSwh! kI
Bu`l ho geI? Awp ikRpw krky is`Dy rsqy pwE['' mhwrwj kihMdy, ''purKw! qpy nUM ikauN mrvwieAw
qYN? ikauN AYsw bcn kIqw? AYnIAW SkqIAW dw BMfwr ho ky jr nw sikAw?'' ''pwqSwh! sB
kuC sih skdw hW mYN; tukVy tukVy kr dyvo, koeI PirAwd nhIN, koeI bcn nhIN mYN krdw[
pr pwqSwh! hzUr dI inrwdrI nhIN sih skdw[ AYny inrwdr dy nwl Awp nUM k`iFAw igAw,
AYnI by-AdbI krI, AYsy kuvwk boly ienHw lokW ny, qy auhny ikMnw ienHW nUM bihkwieAw, ikMnW
glq rsqy pwieAw ik Awp nwl h`Qo pweI krn qk auqr Awey[ pwqSwh! mYN ikvyN sih skdw
hW, myrw qW mrn ho jWdw hY[ is`K nhIN ijauNdw rih skdw jy gurU dI koeI by-ie`zqI kr dyvy
- byAdbI kr dyvy[ pwqSwh! myry ivqoN v`D g`l ho geI; syD idE['' kihMdy, ''bwbw Amrdws!
AsIN jy cwhuMdy, sB kuC kr skdy sI; iksy dI qwkq nhIN sI, pr sihj ivc vrqxw cwhIdw
hY[ A`j qW ho igAw[ A`gy vwsqy kdy SkqI nhIN idKwauxI - Ajr nUM jr lau[ ikMnIAW qklIPW
AwauxIAW ny - iksy nUM q`qIAW qvIAW qy ibTwauxw hY, iksy nUM dyg ivc aubwlw dyxw hY, ikqy
b`icAW nUM ShId krnw hY, kMDW ivc icxnw hY - b`icAW nU,M ikMny inrwdr krny ny; Pyr SkqIAW
hI idKweI jwieAw krWgy? nhIN SkqI idKwauxI - jr jw['' muAwP kirAw[ ''pwqSwh! qusIN
171
Dwrnw -
AMg - 1372
AMg - 1372
ijQy igAwn hovygw, auQy Drm hovygw; ijs ihrdy ivc JUT hY, Pryb hY, auQy pwp hI
pwp hovygw[ fro JUT qoN pRymIEN! ieh bVI burI blw hY[ sihj suBwA hI JUT bolI jWdy ny[
nwly pqw huMdw hY ik bMdw JUT bolI jw irhw hY, pr sMq nhIN kihMdy huMdy - cu`p kr jWdy ny
ik ieh qW mUrK bMdw hY[ lyikn auQy pwp Aw jWdw hY - ijQy JUT hovy[
ies qrHW iek vwr mUsw jI ny Kudw nUM bynqI kIqI ik hy pRBU! ikRpw krky mYnUM ieauN
qW d`so ik quhwfI drgwh dy AMdr ikhVw mkbUl hY? mkbUl kihMdy ny - ipAwrw[ pRvwn ikhVw
hY?
mUsw ny Arz kIqI ik AY bwry Alwh! mkbUl qyry bMdoN myN hY kOn isvw[ ieh d`s ik
bMdy qyry byAMq ny, qYnUM ikhVw mkbUl hY - ikhVw ipAwrw hY[ ierSwd hUAw, ''voh hY bMdw
myrw, jo ly sky, AOr nw ly, bdI kw bdlw[ ijsdy ivc qwkq hovy, iek bcn nwl Pnwh kr
dyvy; qwkq hovy bdlw lYx dI, lyikn iPr vI so ies qrHW iKmw, kRoD dw nwS krdI hY[ kRoD
AMDkwr huMdw hY -
kihMdy, A`KW cwVH lYNdw hY, iqRkutI qy vl pw lYNdw hY, iP`kw mu`K kr lYNdw hY qy iPkIAW
iPr g`lW boldw hY[ nYx lwl ho jWdy ny qy bu`lH c`bxy SurU kr idMdw hY, qy AMg AMg 'coN ieauN
huMdw hY ijvyN s`t mwro s`p dy, pr auhnUM mwro nw, ijvyN auh ivS Goldw hY, ieauN kRoDI bMdw
ivS Goldw hY[
172
ijhVy swDU huMdy ny, auh smuMdr vrgy huMdy ny, gMBIr huMdy ny, rMc ijMnW vI nhIN foldy
kRoDI dy bcn sux ky, qy AMimRq vrgy bcn bolx qoN htdy nhIN[
iKmw kihMdI, mYN kRoD dw nwS kr idMdI hW qy n isr duKx idMdI hW, nw zubwn qoN
koeI AOKIAW g`lW kihx idMdI hW, nw icq ivc koeI qwp rihx idMdI hW qy nw ihMsw dw doK
lgx idMdI hW[ so ies qrHW iKmw kihMdI hY ik myrw js lok gwauNdy ny qy mYN kRoD dw nwS kr
idMdI hW[
kihMdy, ikhVy hiQAwr ny qyry kol? iKmW kihMdI ik jdoN koeI AwdmI kRoD krdw hY,
mYN mUMh bMd kr lYNdI hW - boldI hI nhIN - jvwb hI nhIN idMdI -
jdoN auh gwlHW k`FI jWdw hY, htdw hI nhIN, iPr mYN im`Ty bcn krdI hW ik nw pRm
y IAW!
qYnUM gu`sw Aw igAw[ AYvyN nw qUM kRoD kr! kRoD krnw cMgw nhIN, AYvyN qYnUM glq PihmI lg geI
-
jy iDkwr iDkwr krdw hY, D`ky mwrdw hY; AsIN crn PV lYNdy hW, bhuq dieAw dy
nwl AsIN bcn krdy hW -
kihMdI, jy GsuMn mwrdw hY qW AsIN ieauN smJdy hW ik myry ipCly jnmW dy pwp JV
gey[ ieh iKmw khwieAw krdI hY, AYsw bwxI dy AMdr Purmwn hY -
Dwrnw -
AMg - 1378
173
AMg-1378
jy imlxw r`b nUM, qW ieh gux Dwrn kr lY pRymIAW[ so ieh CyvW Xm hY, nym hY iehdI ivAwiKAw krI hY[
gurU mhwrwj gurU nwnwk swihb kihx l`gy, rwjw iSvnwB! ieh jIvn dy fMfy ijMnW icr
qUM kwiem nhIN krdw - vD nhIN skdw - nwm v`l[ ieh zrUrI hY ik pihlw iehnUM Dwrn
kr, iehdI iqAwrI kr ikauNik -
AMg - 4
gux pYdw krny pYxy ny, Pyr BgqI hoieAw krdI hY[ jo koeI khy, jI myry ivc gux ny,
mYnUM BgqI krn dI kI loV hY[ mhwrwj kihMdy -
AMg - 12
jd r`b nUM Bu`l jwvyNgw qW ienHW guxW ny gl jwxw hY, ibkwr pYx jwxy ny, ikrm pY
jwxy ny, kIVy pY jwxy ny; ieh gux 'haumY dy gux' khwaux lg jwxy ny - kudrqI nhIN rihxy[
ies krky jy vwihgurU v`l nUM vDxw hY, jy nwm nUM pRwpq krnw hY qW ieh jo AMdrlIAW
rihqW dw mYN izkr kIqw hY, ienHW nUM iDAwn nwl smJo; gIq nw bxwE iesnUM[ eIrKw nUM, kRoD
nUM mwrn vwlI jy koeI cIz hY qW auh 'iKmw' hY - iKmW ivc rho[ iKmW ijs ihrdy ivc
hovygI, auQy vwihgurU dy nwm dI Dunkwr pYdw hovygI[ ijQy kRoD hovygw, auQy nwm dI Dun pRgt
nhIN huMdI[ ijQy eIrKw hovygI, auQy rs dI ilvqwr tu`t jwieAw krdI hY - nhIN AwieAw
krdI ihrdy ivc[ so ieh PzUl cIzw ny[ ienHW nUM Bu`lo qy Awpxy jIvn nUM sPl kro[ hux smW
iezwzq nhIN idMdw[ 'AnMd swihb' dw pwT hovygw, iPr 'gur sqoqr' ivc bolx dI Kycl kirE[
Ardws
hukmnwmw
nnnnnnn
174
Swn - .................................................[
AMg - 256
AMg - 289
AMg- 1301
AMg - 707
swD sMgq, g`j ky bolxw jI - siqnwm sRI vwihgurU[ gurU mhwrwj jI dI hzUrI ivc
Awp iek`qr hoey hoN[ bhuq ipAwr dw pRsMg sRvx kr rhy sI[ swrw sMswr SWqI vwsqy AnykW
iksm dy Xqn krdw hY - koeI mwieAw dy ivc suK Bwldw hY, koeI pu`qrW dI pRwpqI ivc
suK Bwldw hY, koeI bhuq v`fIAW iblifMgW bxw ky suK Bwldw hY, koeI rwjsI Ahudy pRwpq
krky suK Bwldw hY[ AnykW hI sMswr dIAW DwrnwvW hn, mnOqW hn[ bVIAW Tos dlIlW ny
ienHW dy ipCy ik jy pYsw nw hovy qW AwdmI ikvyN suKI ho skdw hY? cMgI koTI ivc rihx
vwsqy QW nw imldw hovy, svwrI kol nw hovy qy cwr bMidAW ivc ie`zq nw hovy, rwjsI SkqI
175
vI h`Q ivc nw hovy, ikvyN AwdmI suKI ho jweygw? qy suK dy Xqn krn vwsqy, ienHW dI pRwpqI
vwsqy AwdmI idn-rwq iek kr idMdw hY ik mYN suKI ho jwvW, pr koeI suKI hoieAY? ijauNijauN pRikrqI dw pswrw huMdw hY - pRivrqI dw, EnW hI auhdy ivcoN duK inkldw cilAw jWdw
hY[ jy iek syr suK inkldw hY qW iek mx auhdy ipCy duK CuipAw ipAw hY -
AMg - 222
AMg - 707
176
jy nwm dy ivc mn iB`ijAw hoieAw hY qW kihMdy, auh qW swrI isRStI dw rwjw hY[
so ies krky su`K nUM sMswr cwhuMdw hY pr suK, nwm dI pRwpqI qoN bgYr nhIN hoieAw krdw[
so ipCly keI dIvwnW qoN ieh ivcwr c`l rhI sI ik AwdmI nwm nUM ikvyN pRwpq kr
skdw hY; iks qrHW aus AvsQw nUM phuMc skdw hY ijQy gurU mhwrwj bwr-bwr swnUM phuMcwaux
dw ieSwrw krdy ny[ swrw sMswr nwm jpdw hY -
AMg - 491
kihMdy, ijMnI dyr qk icq ivc nhIN vsdw, mn ivc nhIN vsdw, EnW icr - swrw
sMswr khI jWdw hY - kihx nwl qW g`l bxdI nhIN[ zrUr ies g`l ivc Byd hYgw koeI,
ijhVw smJx dI loV hY[ ieSwrw hY mhwrwj dw koeI gihrw, ijsnUM swnUM smJxw cwhIdw hY
ik nwm AsIN jpdy hW, AMimRq vyly auTdy hW, inqnym krdy hW; pr ieh sB kuC krdy hoey
Pyr kI vjwh hY - swfy AMdr EhI cIzW ny, EhI gu`sw hY, EhI inMidAw hY, EhI nPrq hY,
EhI by-rsI hY; rs ivc AsIN AwauNdy nhIN hW; auhI JuMjlwht hY, ausy qrHW mn dy AMdr
mhOl cldy ny[ Pyr vjwh kI hY? nwm ivc Asr nhIN hY jW swfI phuMc iv`c Prk hY?
sRI gurU gRMQ swihb jI dI jo bwxI hY, swDsMgq jI! swry sMswr dy Dwrimk ieiqhws
dy AMdr kyvl ieko iek cIz hY ijhnUM mOilk ikhw jw skdw hY, jo mUl rUp ivc pUrI qrHW
kwiem hY, ijs dI pRmwxIkqw pUrI qrHW mMnI jWdI hY[ bwkIAW dw ieh hY ik ijMny Drm gRMQ
ny, auh ijnHW ny aucwrx kry ny, aunHW ny ilKy nhIN[ ilKx vwly qW bwAd ivc Awey ny[ bweIbl
ivc eIsw jI dy bcn ny[ bVI dyr qoN bwAd ieh ilKqI vjUd ivc AweI[ EnI dyr qk
ieh Xwd auqy hI kwiem rhI[ Xwd dw koeI Brosw nhIN hoieAw krdw[ Xwd AwdmI dI bdl
jwieAw krdI hY[ A`j Xwd hY, k`lH nUM hYrwn huMdy hW ik ies bMdy dw mYnUM nwauN hI nhIN AwauNdw
- dyiKAw qW hY mYN[ ikMnI ku XwddwSq hY swfI[ roz do cwr hzwr bMidAW nwl vwh pYNdw
hovy; ikMnI ku XwddwSq AsIN r`K lvWgy? so auh XwddwSq qoN ilKI geI hY[ jo 'gIqw' aucwrI
geI hY, auh convey kIqI geI hY ijsnUM bwAd ivc ibAws jI ny ilKqI Skl ivc ilAWdw[
'byd' irSIAW munIAW dy AnuBv ivcoN Awey; bhuq dyr qoN bwAd XwddwSq dy bl auqy ilKy
gey[ kurwn SrIP, muhMmd swihb boldy gey lyikn bwAd ivc jw ky iehnUM swry nUM iliKAw
piVHAw igAw qy bhuq swrIAW AYsIAW AwieqW sI ijhVIAW k`txIAW peIAW - ilKq ivc
igxIAW nhIN[ ieh kyvl gurbwxI hY jo ilKqI rUp ivc clI Aw rhI hY[ bwbw mohn jI pws
poQIAW sn; gurU mhwrwj jI - gurU pMjvyN pwqSwh jI ny rUp idqw ilKqI - 'gurU gRMQ swihb'
jo swfy swmHxy pRkwS hY, ieh aunHw dI ikRpw hY[ ies qoN bwAd dUjI vwrI tYst hoieAw ik kI
smr`Q gurU jo hY, auhdw sbMD drgwh ivc hY? ikauNik ieh bwxI swrI irlyA hoeI hoeI AY AwpxI aucwrI hoeI nhIN hY -
AMg - 763
AMdroN cIz AwauNdI sI, ausnUM ilKqI rUp gurU mhwrwj ny idqw[
gurU dsvyN pwqSwh mhwrwj jI ny jdoN dmdmw swihb (swbo dI qlvMfI) ieh ikhw
177
ik BweI hux swnUM kuJ Pursq hY, quhwfy nwl AsIN bcn kIqw sI ik sRI gurU gRMQ swihb dy
ArQ quhwnUM swirAW nUM suxwvWgy[ jwau, DIr m`l qoN bIV lY ky Awau, nwly auqwrw kr lvWgy,
nwl dI nwl ArQ krI jwvWgy[ aus vyly auhny jvwb dy ky qrk mwrI[ kihx l`igAw, ''jy
ieh scmu`c hI gurU nwnk dw rUp hY, qW Pyr ienHW nUM kI AOKI hY, Awpxy AnuBv qoN bwxI
aucwrn kr lYx! bhuq swry Xu`D ho cu`ky sI, AwKrI Xu`D dy AMdr AnMdpur swihb C`fxw ipAw,
swihbzwidAW dI ShIdI hoeI, Coty swihbzwidAW nUM nIhW ivc icixAw igAw qy aus vyly kyvl
do isMG nwl ny, Awp mwlvy dy ivc phuMcdy ny[ bhuq swrI sMgq ipClI sI, bhuq swrI nvIN
sI[ ikMinAW dy mnW dy AMdr ieh SMky guzrdy sI ik gurU mhwrwj ny SkqI ikauN n vrqI;
jdoN ieh smr`Q ny qW ieh SkqI vrq lYNdy[ ieh swirAW SMikAW dw auqr dyxw zrUrI sI[
mhwrwj kihx l`gy, iek qMbU lw lE, BweI mnI isMG iliKAw krngy[ 14 swl dI
ienHW dI aumr sI[ ''s`cy pwqSwh! mYN 14 swl dw b`cw hW, mYnUM kI pqw hY bwxI dy AnuBv
dw? iehdy ivc ikvyN AONkuV lgdy ny, ikvyN ishwrIAW, ikvyN ibhwrIAW, ikvyN lwvW, ikvyN dulwvW[
pwqSwh! mYnUM ivAwkrx dI soJI nhIN hY; mYnUM gurbwxI dy gUVH Bwv dw koeI pqw nhIN hY[''
mhwrwj kihMdy, ''BweI mnI isMG! klm r`KI jweIN, Akwl purK ny clwauxI hY['' Awp smwDI
siQq ho ky bih jWdy ny[ qy Awp koeI qkrIbn pOxy iqMn p`qry roz aucwirAw krdy sI qy roz
dI roz aunHW dI kQw kirAW krdy sI[ swrI gurbwxI iesy qrHW AnuBv dy ivcoN Awp ny aucwrx
kIqI[ so ieh pRmwxIkqw hY[ pihlI bIV imlw lE, ieh imlw lE; kyvl iek A`KR dw Prk
khu kbIr jn Bey Klwsy pRym Bgiq ijh jwnI]
jwnI hY, iehnW ivc hY[ auQy 'khu
AMg - 654
hY, jwx ky ieh Prk pwieAw igAw sI[ so gurU gRMQ swihb iek AYsw hY, swfy aupr
AYsI ikRpw kIqI hY ik swnUM ieh iblkul shI bwxI iml geI qy iehdy AMdr jo kuJ vI hY,
iek`lI iek`lI g`l dw swnUM ivcwr krnw cwhIdw hY[
so Awp ny PurmwieAw -
AMg - 491
178
dsdy ny ik jo QoVHw AOKw rsqw hY, ivhl vwly ijhVy kr skdy ny, lgn vwly kr skdy ny;
auh rsqw ies qrHW dy nwl hY - ipCly cwr dIvwnW ivc iesdI ivcwr ho cu`kI hY[ aus dIAW
kuJ rihqW huMdIAW ny[ jd qweIN AwdmI rihqW nhIN rKdw, EnI dyr qk Bvswgr qoN pwr
nhIN ho skdw[ ijs qrHW iek jhwz hY, auhdy ivc 50-60 glIAW ho jwx; kI hoeygw? smuMdr
dw pwxI pYxw SurU ho jweygw[ jd q`k auh glIAW bMd nhIN krdy, AsIN hole plug (bMd) nhIN
krdy, AsIN hole plug nhIN krdy, smuMdr pwr nhIN ho skdw[ jhwz fu`b jweygw - pwxI Br
jweygw - pwxI Br ky[ iesy qrHW swfy AMqSkrx dy AMdr kuC holes ny, glIAW ny; ieauN smJ
lE, kuJ igrwvtW ny[ jd qk AsIN ienHW nUM plug (bMd) nhIN krdy, EnI dyr q`k g`l nhIN
bxnI, jW ieauN smJ lE, kuJ qwrW ny; ijMnI dyr qk Eh tu`tIAW hoeIAW ny, EnI dyr qk
aufwrI nhIN mwrI jw skdI[ so aunHw dy bwry ip`Cy bVy ivsQwr dy nwl ivcwr kIqI geI sI[
sB qoN pihlW AwdmI dy mn dy AMdr 'AihMsw' dI loV hY[ iksy jIv nUM du`K nw dyxw -
7AM g - 322
ie`zq mwx dy nwl Awpxy Gr jwvWgy jy AsIN iksy jIA nUM du`K nw id`qw - nw
srIrk qOr qy, nw bcn dy qOr qy, nw mwnisk qOr qy, nw bu`DI dy qOr qy, nw Awpxy Awqmk
bl dy nwl[ pMj iksm dI ihMsw huMdI hY[ pMj hI iksm dI ihMsw C`f ky jd AsIN pihrw
idMdy hW ik zubwn qoN ru`Kw nhIN bolxw, srIr nwl iksy dw nukswn nhIN krnw, mn dy nwl
iksy dw burw nhIN icqvnw; roz hI kihxw hY - 'nwnk nwm cVHdI klw qyry Bwxy srb`q kw
Blw]' idloN kihxw hY, duSmxW dw vI Blw, pwqSwh! ijhVy myry nwl buirAweIAW krdy ny,
aunHW dw vI Blw; auh Bu`ly hoey ny, aunHW nUM soJI dyh[
ipClI vwrI mYN d`isAw sI ik bwbw PrId jI jWdy ny qy jWdy jWdy rsqy dy ivc iek
bhuq glq bMdw imilAw[ auhny Aw ky nwly qW smwn Koh ilAw - ijhVy mwVy-moty iek do
k`pVy sI, nwly D`ky-Du`ky bhuq mwry[ murId kihx l`gy, bwbw jI, AsIN ieh dyK nhIN skdy[
kihMdy, nhIN[ SWq rho[ AKIr, jdoN auh cilAw igAw, ienHW dy nyqrW 'coN jl jwx lg igAw[
qW murIdW ny ikhw, ''murSd! jdoN auh hwzr sI, D`ky mwrdw sI, aus vyly AsIN kihMdy sI iehnUM
PV leIey; hux qusIN ikauN roNdy ho?'' kihMdy, ''mYN ieauN nhIN roNdw, mYN qW A`lw qwlw nUM kihMdw
hW, hy A`lw qwlw! qUM ieh bMdw ikMnI Bu`l ivc pwieAw hoieAw hY, qUM iehdy auqy ikRpw kr,
iehdy AOguxW nUM mwP kr[ ieh qW glq rsqy jw irhw hY, fu`bx dy rsqy jw irhw hY['' ieh
qW mYN bynqI kr irhw hW - A`lw qwlw dy pws[ QoVHI dyr dy bwAd kI dyKdy ny ik auh bMdw
muV ky Aw igAw; nwly qW crnW 'qy Fih ipAw, nwly kihMdw hY, PkIr sweIN! mYN bVw Bu`ilAW
hW[ mYnUM bVw pCqwvw hoieAw hY ik qYnUM mYN du`K idqw[ so ik`fI bVI AvsQw hY ik D`ky mwrn
vwly dw vI Blw cwhuMdy ny[ so ieh 'AihMsw' hoieAw krdI hY - 'nwnk nwm cVHdI klw qyry
Bwxy srbq kw Blw[' nw bu`DI nwl iksy dw nukswn krnw, nw Awqmk bl nwl krnw[
dUsrI hoieAw krdI hY s'iq' - siq dw jIvn[ AMdroN vI Eho ijhw qy bwhroN vI Eho
ijhw[ koeI luko vwlw jIvn nw hovy, CupI hoeI bwq jIvn 'c nw hovy koeI[ Eho ijhw hI hovy,
ijho ijhw hY; mwVw hY qW vI pbilk dy swmHxy, cMgw hY qW vI swmHxy - Cupw nw kry[ bwz nUM
koeI burw nhIN kihMdw ikauNik auhdw suBwA hY Jptw mwrnw[ bguly nUM swry hI burw kihMdy ny
ikauNik auh DoKw idMdw hY[ A`KW mIt ky iek l`q dy Bwr KVHw rihMdw hY qy jd iSkwr nyVy Aw
179
igAw, ausy vyly cuMJ nwl f`fI PV lYNdw hY[ auhnUM burw kihMdy ny ikauNik ivKwvw krdw hY[
idsdw hor hY lyikn hY Asl ivc hor qrHW[ so siq dw jIvn hoxw cwhIdw hY[ DoKw nhIN
jIvn ivc cwhIdw, prdw nhIN cwhIdw[
qIsrI hoieAw krdI hY 'corI nw krnw[' nw srIrk corI hovy - iksy dI vsqU cukxI,
qy nw mwnisk corI hovy[ mwnisk corI auhnUM kihMdy ny ik pwp krky Cupw ky r`Ky pey ny qy
Awp cMgw bixAw iPrdw hY[ lok ausqq krdy ny pr kdy nhIN kihMdw ik mYN qW mwVw hW,
qusIN myrI ikauN ausqq krI jWdy ho, quhwnUM nhIN pqw mYN ikMnw mwVw hW[ keI bMdy rsm nwl
kih idMdy ny ik mYN qW bhuq mwVw hW lyikn jy dUjw kih dyvy, Pyr gl pY jWdy ny[ Ardws
krngy -
lyikn AMdroN nhIN mMndy[ jy koeI mwVw ijhw kuC kih dyvy qW gl pYx nUM iqAwr ho
jwxgy[ ies dw mqlb hY ik mn qy jIB dw Awps ivc swQ nhIN hY[ auh kuJ hor smJdw
hY, zubwn kuC hor bol rhI hY[ ic`q nwl nhIN swQ idMdw -
AMg - 342
180
AMg - 3
jy dieAw hI nhIN iehdy ihrdy dy AMdr qW Drm pYdw nhIN hoieAw krdw[ so aus
bwry mhwrwj dsdy ny ik -
kihMdy s`qvW ijhVw Xm hY auh ieh hY ik iksy nUM duKI dyK ky h`sy n -
AMg - 679
ijMnI ku qwkq gurU ny idqI hY, EnI qwkq AwpxI vrq ky dUsry dy du`K nUM nivrq
krn dw koeI Xqn krnw cwhIdw hY[ so auh, qW kr skdw hY jy dieAw hovy -
181
ipAws l`gI hoeI hY qy ienHW nUM ikvyN pwxI iplwieAw jwvy[ auh gofy lwauNdI hY, KUh ivc
JwkdI hY lyikn KUh dw pwxI ikMnI dUr hY[ AKIr iehny Aw ky Awpxy vsqr pwV-pwV ky
r`sIAW v`txIAW SurU kr idqIAW[ ieauN krky swry vsqr pwV id`qy qy iek vsqr r`K ky,
auhnUM pwxI ivc iBauN-iBauN ky, bwhr k`F-k`F ky, incoV-incoV ky swirAW nUM pwxI iplwieAw
qy aus ku`qI ny ies qrHW DMnvwd kIqw, aupr nUM dyiKAw ijvyN prmySr dI drgwh ivc duAw
krdI hovy[ hux bsqr iehdy kol nhIN hY koeI[ it`by ivc ryqy ivc toAw pu`itAw auhny glgl qk, auhdy ivc bYT geI[
EDr hwjI h`j krn vwsqy jw rhy ny[ hYrwnI hoeI ik kwhbw nzr nhIN Aw irhw
iksy nUM[ swry Ardws krdy ny ik ieh kI g`l ho geI, A`j pihlI vwrI kwhbw ikauN nhIN
swnUM nzr Aw irhw? qW AwkwSbwxI hoeI ik kwhbw jo hY, auh rwvIAw dy drSn krn igAw
hoieAw hY qy 60 koh qy hY, EQy jw ky drSn kro[ swry hwjI drSn krn vwsqy AwauNdy ny y
auQy Aw ky drSn hoey[ v`fy ijhVy aus vyly dy muKI sI - iebrwhIm, aunHW ny duAw krI, hy
A`lw qwlw! ieh kI Byd hY? kihx l`gy, Byd kI hY! rwvIAw ny mYnUM jIvW ivc jwx ky dieAw
kIqI qy aus dieAw dw Pl hY ik kwhbw auhdy drSn nUM AwieAw hoieAw hY[ so jdoN auh
rwvIAw dy pws phuMcdy ny, hYrwn ho gey ik jMglI jwnvr iek`Ty hoey bYTy ny[ kol biGAwV vI
bYTw hY, b`krI vI bYTI hY[ hor vI izAwdw hYrwnI hoeI ik rwvIAw dy pws Awey qW jwnvr
Awpxy-Awpxy suBwA ivc Aw ky gwieb ho gey qy aus qoN bwAd ienHW ny ikhw ik rwvIAw!
bwhr Aw[ kihMdI, myry kol bsqr nhIN hn[ bsqr idqy gey, ivcwr SurU hoeI[ kihx l`gy
ik kI g`l, qYN kI krm kirAw hY ijhdy nwl kwhbw qyrw h`j krn vwsqy AwieAw hY? kihx
l`gI, mYN koeI kMm nhIN kirAw[ myry idl ivc dieAw aupjI, Awh jIvW qy dieAw kIqI hY -
AMg - 136
ies krky kihx l`gy, ieh jwnvr ikauN bYTy ny ivroDI suBwA vwly? ieh kihx l`gI,
hwjI jno! myry mn dy AMdr koeI vYr nhIN hY, mYnUM sB bRhm idRStI Aw irhw hY[ ijQy bRhm
idRStI hovy auyQy swirAW dw suBwA bdl jWdw hY[ jy mrdwnw kIrqn krdw hY, pwqSwh! ieh
Syr bYTy ny, ieh ihrn bYTy ny - ivroDI suBwA vwly jwnvr Aw ky bYTy ny[ kihMdy, mrdwinAW!
Sbd dI qwr ny swirAW dI surqI nUM EQy pucw idqw ijQy AdvYq hoieAw krdI hY - iek ho
jWdy ny[ ikauNik AMdroN iek ny, bwhroN AsIN A`f A`f hoey hoey hW[
ies qrHW mhwrwj kihMdy ny - 'dXw krY sB ko inrbwhI[' so 'dieAw' s`qvIN cIz hY
- Bjn vwsqy, ijhVI h`d qoN izAwdw zrUrI hY[ jy jwnvr v`F v`F ky KweI jWdw hY, dieAw
ikQoN Aw jwaU, swD sMgiq jI! keI kihMdy ny ik iPr qW jwnvr vD jwxgy[ BweI quhwfI ifaUtI
l`gI hoeI hY ik qusIN jwnvr mwrny ny? ijhny Bjn bMdgI krnI hY, auh Bjn bMdgI vwly
krm kry[ ijnHW ny lyKy-p`qy lYxy dyxy ny, A`j ieh aunHW nUM v`Fdy ny, k`lH nUM auh ienHW nUM v`Fxgy[
AMg - 1374
A`j gl v`F ky Kwau, klH nUM vFwauxw pYxw hY gl[ so ies qrHw dy nwl 'dieAw' bVI
cIz huMdI hY[
182
A`TvW huMdw hY 'koml ihrdw[' idl bhuq nrm r`Kxw, krUr ihrdw nhIN r`Kxw, kpt
BirAw ihrdw nhIN r`Kxw, Kotw ihrdw nhIN r`Kxw - koml r`Kxw hY[ ijs dw koml ihrdw
hovygw, auhdy muK qoN suhxIAW g`lW inklxgIAW, krUr g`lW, KotIAW bwqW nhIN krdw, qwhny
imhxy nhIN mwirAw krdw ikauNik ihrdw koml hY -
auh jd vI deygw, iksy nUM SuB aupdyS hI deygw, iksy nUM glq slwh nhIN dyvygw[
so ies qrHW dy nwl nOvW jo nym hY - Xm, aus nUM 'mirAwdw' kihMdy ny - Kwx dI -
iqMn iksm dw Kwxw huMdw hY - iek qmo guxI huMdw hY, iek rjo guxI huMdw hY qy iek
sqo guxI huMdw hY 'qmo guxI' Kwxw huMdw hY mws, m`CI, Srwb, AMfy Awid Kw lYxy, glIAW sVIAW cIzW Kw
lYxIAW[ ieh swrw qmo guxI Ahwr, ibrqI nUM qmo gux krdw hY qy iehdy nwl AwdmI ivc
Awls vD jWdw hY, vwihgurU qoN bymuK ho jWdw hY, AMdroN prqIqI Gt jWdI hY; nw gurU nwl
rihMdI hY prqIqI, nw vwihgurU qy prqIqI rihMdI hY qy AMdr nINd Cw jWdI hY, prmySr vloN
dUr ho jWdw hY[ auh AiDkwrI nhIN hoieAw krdw[
dUsrw hoieAw krdw hY 'rjo guxI' Kwxw[ ctpty Kwxy, suAwd lw lw ky Kwxy -
AMg - 785
AMg - 1256
jy cwr Pulky KWdy ho qW iek pRSwdw C`f dy, iqMn Kw lY[ so ieh qIsrw hoieAw krdw
hY - sqo guxI Ahwr[ sqo guxI Kwxw huMdw hY - Bu`K r`K ky Kwxw qy dwl sbzIAW, du`D, dhIN,
m`Kx, GI, Pl Awid[ ieh cIzW swrIAW sqo guxI ny qy sqo guxI mn bxwauNdIAW ny - 'jYsw
AMn qYsw mn[' sqo guxI mn Bjn kr skdw hY[ nw rjo guxI kr skdw hY, nw qmo guxI kr
skdw hY[ jy bYTUgw vI qW aubwsIAW AwauxIAW SurU ho jwxgIAW[ jy zor nwl krU, mn nhIN
l`gxw, dOVygw ikauNik Kwxw AYsw Kw irhw hY[ iqMn gux hr vkq swfy AMdr cldy ny - rjo
gux, qmo gux qy sqo gux - swry sMswr dy AMdr[ mhwrwj kihMdy ny, iqMn guxW dy AMdr ijhVw
183
AMg - 920
dsvIN rihq hoieAw krdI hY ijs nUM 'pivqrqw' kihMdy ny, 'sOc' kihMdy ny -
kihMdy, pihlI qW sOc hY 'bsqRW dI[; cwhy pMj cwr rupey gz dy pwey hoey ny, zrUrI
nhIN ik 100 rupey gz dy lY ky pwau, pr auh piv`qr hoxy cwhIdy ny, mYl vwly nhIN hoxy
cwhIdy[ psIny nwl bdbU AwauNdI hY; Awp nUM vI AwvygI, dUijAW nUM vI AwvygI - auh AMdr
Asr krdI hY; kihMdy, sv`C vsqr pihny, cwhy ikMny hI ssqy pihny[
dUsrI sOc hY - 'srIr dI[' srIr dw ieSnwn krwauxw[ grmI AwauNdI hY, keIAW dy
srIr ivcoN bdbU AwieAw krdI hY, durgMD AwieAw krdI hY[ auh, ijvyN nym disAw igAw hY,
ausy qrHW ieSnwn kry, Awpxy srIr nUM piv`qr r`Ky[
qIsrI piv`qrqw hoieAw krdI hY 'bcnW dI[' bcnW dy auqy koeI AYsI cIz nw Awaux
dyvy ijs dy nwl zubwn mYlI ho jwvy[
cOQI piv`qrqw hoieAw krdI hY 'mn dI'[ mn dy AMdr ivcwr nw Awaux dyxy[ jy mn
piv`qr nhIN hY qW -
AMg - 558
pMjvIN piv`qrqw hoieAw krdI hY 'bu`DI' dI[' bu`DI nUM gurbwxI dI ivcwr krky inrml
krnw; iehdy ivcoN buirAweIAW k`FxIAW, iehdy ivcoN vl k`Fxy[
ies qoN AglI piv`qrqw hoieAw krdI hY 'AhMBwv' dI[ AhMBwv dy ivc smJxw ik
mYN koeI v`KrI cIz nhIN hW -
AMg - 871
AMg - 441
mYN qW vwihgurU dI AMS hW[ srIr nwl sbMD myrw kyvl idRStw mwqr hY qy mYN srIr
nhIN hW[ so ieh ivcwr jo hY gurbwxI dI, iehdy nwl 'mYN Bwv' Su`D hoieAw krdw hY, mYl
lihMdI hY[ dUsrw, nwm nwl mYl lihMdI hY[
so iehI dsvIN cIz mhwrwj PurmwauNdy ny -
ijhVI rwg qy dYS dI mYl l`gI hoeI hY ihrdy ivc, myr qyr dI mYl l`gI hoeI hY,
iehnUM C`f dy -
184
iek rjo guxI qp huMdw hY, iek sqo guxI huMdw hY qy iek qmo guxI qp huMdw hY -
igAwn nhIN ies qoN hoieAw krdw, Pyr Pl nhIN imilAw krdw[ iehdy mukwbly qy
ijhVw gurU dI syvw krnI hY, swry qpW dw qpn swr hY, qpW dw SRomxI qp hY - eyQy BI
mwx qy drgwh ivc vI mwx[ AYsw Purmwn hY -
Dwrnw -
AMg - 864
AMg - 26
syvw dw Pl - eyQy vI 'vwh-vwh' qy jdoN sMswr qoN jwvWgy qW mwx pRwpq hoeygw drgwh ivc[ so syvw qoN bgYr ijhVw srIr hY, mhwrwj kihMdy, auh murdw hoieAw krdw hY[
syvw ivc Byd huMdw hY[ jy syvw krn vwlw ieh khy ik mYN syvw krdw hW, AOh syvw nw kry eIrKw kry qW auhdI syvw inrwrQ ho jwieAw krdI hY, Neutral gear lg jwieAw krdw hY[
syvw qW krdw hY pr QW nhIN pYNdI ikauNik haumY ivc syvw krdw hY[ haumY vwlI, idKwvy
vwlI syvw nhIN QW ipAw krdI[ QkyvW p`ly pY jWdw hY[ inSkwm ho ky ijhVw gurU nUM hwzr
185
nwzr smJ ky Bwg smJdw hY ik hy s`cy pwqSwh! myry vrgy inkMmy bMdy nUM vI syvw qy lw
ilAw hY, Sukr hY qyrw - dyKIN ikqy mYnUM htw nw dyeIN[ auhdI syvw QW ipAw krdI hY[ so ies
qrHW dy nwl gurU-Gr dw sB qoN sRySt qp syvw hY[ pihlW mYN bynqI krI sI ik qwmsI qp
huMdy ny ieh, qy ienHW nwl irdy ivc igAwn nhIN huMdw qy koeI Pl nhIN ieh qoN pRwpq huMdw[
Pl kI pRwpq huMdw hY - kRoD pRwpq huMdw hY[ srwp dyx l`g peygw, frustration (bycYnI) Aw
jweygI[ ijhVw vI hT Xog krygw, v`F-KwixAW vWg dUsirAW nUM peygw, iP`kw bolygw ikauNik
AMdr kuC AwieAw nhIN - kRoD AwieAw hY[
dUsrw qp hoieAw krdw hY ijhnUM 'rwjsI qp' kihMdy ny[ auh ieh huMdw hY ik bwrbwr mn nUM rokxw - mwVy kMmW qoN[ Purnw auiTAw, Pyr rok lYxw; Purnw auiTAw, Pyr AMdr rokxw[
ieh pihly nwloN izAwdw Pl idMdw hY ikauNik ieMdRIAW Awpxy suBwA dy muqwibk vrqdIAW ny[
A`KW ny dyKxw hY qW ienHW nUM kihx -
AMg - 274
AMg - 274
ieMdRIAW nUM bwr-bwr rok ky ijhVw qp krnw hY, iehnUM 'rwjsI qp' kihMdy ny[
qIsrw 'sWqkI qp' hoieAw krdw hY ik ibrqI nwm ivc l`gI rhy[ jpujI swihb pVH
irhw hY, suKmnI swihb pVH irhw hY, ibrqI bwhr dOVdI hY, auhnUM rok ky, moV ky ilAw ky
Pyr EQy lwauxw; Pyr dOVdI hY, Pyr rok ky dubwrw lwauxw[ pwTI sRI gurU gRMQ swihb dw pwT
krdw hY, ibrqI inkl geI[ A`Kr qW zubwn pVHI jWdI hY, A`KW dyKI jWdIAW ny lyikn ijs
ny nwl swQ dyxw sI - auh dOiVAw iPrdw hY, Purny kr irhw hY[ auhnUM ilAw-ilAw ky, rok ky
iPr lwauxw - iehnUM 'sWqkI qp' kihMdy ny[ ibrqI itk jWdI hY[ so iehdw Pl bhuq v`fw
hoieAw krdw hY[
dUsrw jo nym hY, auhnUM 'sMqoK' kihMdy ny[ sMqoK do pRkwr dw hoieAw krdw hY - iek
qW ieh huMdw hY ik h`Q ivc kuC nhIN AwauNdw, nw imhnq krdw hY; kuC vI nhIN krdw hY qy
kihMdw hY - mYN sMqoKI hW[ ieh sMqoK nhIN hoieAw krdw, swD sMgiq jI[ h`Q ivc qW pdwrQ
AwauNdw nhIN qy Awpxy mUMh qoN khI jWdw hY - 'mYN qW sMqoKI hW' -
Awpy hI kihMdw hY, mYN qW sMqoKI hW[ auh dildRI huMdw hY, sMqoKI nhIN hoieAw krdw[
iek auh hY - imhnq krdw hY, imhnq krn qoN bwAd 'XQw lwB sMquSty' jo kuC h`Q ivc
Aw igAw, auhdy auqy sMquSt rihxw ik mYN kuqwhI qW koeI krI nhIN hY, ijMnW pRmySr ny mYnUM
bl idqw hY, ijMnI bu`DI idqI hY, auhdy muqwibk mYN kMm pUrw krdw hW[ TIk hY, jo myry ih`sy
Aw igAw, auh mYnUM TIk hY[ so -
186
AM g - 279
ijMnW icr sMqoK nhIN AwauNdw, EnI dyr qk ijhVw mn hY ieh Btkxw ivc quirAw
iPrdw hY, iqRSnw dI A`g l`gI hoeI hY[ mhwrwj kihMdy ny -
AM g - 213
ivrlw koeI hY sMswr dy AMdr ijsdy ivc iqRSnw nhIN hY, nhIN qW A`gy hI A`gy
quirAw jWdw hY[ koeI r`jdw nhIN hY[ ies qrHW Purmwn krdy ny mhwrwj -
Dwrnw -
'ibnw sMqoK nhIN koaU rwjY]' Purmwn hY pwqSwh dw ik nhIN koeI r`jdw jd qk sMqoK
AMdr nw Awvy[
AM g - 279
iek vwrI koeI pRymI grIbI dw mwirAw hoieAw siq sMgq ivc igAw[ auQoN pqw
l`igAw ik -
AM g - 266
koeI mhwqmw sI nyVy qyVy, krnI-kmweI vwly[ aunHW dI syvw krn lg ipAw - Pyr vI
cMgw sI[ keI qW pihly idn hI Aw ky kihx lg jWdy ny, mhwrwj Awh vI dy dau, Awh
vI dy dau, Awh vI dy dau, ijvyN dukwn KulHI huMdI AY[ jwxdw sI, bhuq dyr syvw krdy krdy
iek idn mhwqmw ny puiCAw, pRymIAW! qUM vI bVI dyr dw syvw krdw hYN, kI mnorQ lY ky syvw
krdw hYN? koeI rUhwnI mnorQ hY jW koeI duinAwvI mnorQ hY? ikauNik doie cIzW iml jwieAw
krdIAW ny[ kihx l`igAw, mhwrwj! grIbI dw mwirAw hoieAw hW[ iek fMg dI jy rotI iml
jwvy, dUsry idn koeI pqw nhIN - imlU ik nhIN imlU[ AwpxI grIbI dw hwl-cwl d`isAw[
mhwqmw dw icq dRv igAw[ jdoN icq dRv jwvy Pyr mhwqmw dy AMdr lihr auiTAw krdI hY
- kuC dyx leI[ auNJ nhIN auiTAw krdI[ auNJ jy kho, mYnUM ieh vr dy idau, Awh dy idau;
auh cu`p krky khI qW jWdy ny ik qUM khweI jWdw hYN; khweI jwh, lyikn auh bwq nhIN
hoieAw krdI[ so mhwqmw kihx l`gy, pRymIAW! qyrI grIbI dw ielwj qW AsIN d`s idAWgy
pr qyrI Bu`K nhIN AsIN imtw skdy[ ikauNik Bu`K dw ielwj hor hY; auh cIz qYN mMgI nhIN[
auhdw vI koeI ielwj hY? mhwrwj ies qrHW Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
iqRSnw buJ
pR B jI dw
pRB kY ismrin iqRsnw
jWdI hY,
ismrn krky - 2, 2.
buJY]
AM g - 263
kihx l`gy, iqRSnw nUM buJwaux vwlI g`l nhIN qUM swQoN mMgI[ qyrI Bu`K dw ielwj qW
kr dyvWgy pr iqRSnw dw nhIN hoxw[ ijMnI dyr iqRSnw hY, EnI dyr q`k r`ijAw hoieAw AwdmI
vI Bu`Kw hY -
AMg - 1
187
ikMnw hI pdwrQ pRwpq ho jwvy lyikn mn dI Bu`K nhIN auqirAw krdI[ ijMnI dyr mn
Bu`Kw hY, EnW icr prmySr dy ivc mn nhIN l`igAw krdw ikauNik iqRSnw dIAw aufwrIAW mwrdw
rhygw[ bYTygw nwm jpx vwsqy, aufwrIAW iqRSnW dy jhwz qy bYT ky mwrygw[ so ibrqI nhIN
l`igAw krdI[ sMqoKI hor hY, auhdw drjw bhuq v`fw hoieAw krdw hY[
iek irSI sI ijsdw nwm cwixk sI, Awp dw bhuq sMqoKI pirvwr sI, bMdgI kirAw
krdy sI[ iek lVkw, iek lVkI sI, GrvwlI qy iek Awp[ koeI duriBK pY igAw, kwl pY
igAw[ s`q idn ho gey Bu`Ky bYTy ny, koeI cIz nhIN hY[ AKIr ienHW ny dwxw dwxw cugxw SurU
kirAw[ kuC B`KVw cuigAw, keI hor cIzW nwl rlweIAW, pRSwdw iqAwr kr ilAw - cwr prSwdy[
jd KWx l`gy, ausy vyly iek AiqQI Aw igAw[ kihx l`igAw, mhwrwj! mYN bVw Bu`Kw hW, myrI
Bu`K nivrq kro[ qW irSI ny Awpxw prSwdw auhnUM dy id`qw[ qW auh kihx l`igAw, doKo mYN
r`ijAw nhIN hW qy prSwdy vwsqy kih ky Pyr Bu`Kw hW qW GrvwlI kihx l`gI, myrw ih`sw dy
idau[ auh vI Kw igAw[ AYny nUM lVky ny Awpxw ih`sw dy idqw, lVkI ny vI dy id`qw, Kw ky
qur igAw[ dUsrw idn hoieAw, Pyr pRSwdw iqAwr kirAw[ AYnH smyN isr, jdoN pRSwdw cu`k ky
mUMh ivc pwaux l`gy, ausy vyly Pyr Aw igAw[ XwnI iqMn idn iesy qrHW krdw irhw, nwly ieh
dyKdw irhw ik ienHW dy mn ivc koeI qrk qW nhIN Aw rhI; KuSI-KuSI dy rhy ny ik iKJ ky
dy rhy ny[ jd auhny dyiKAW ik ieh qW KuSI-KuSI dy rhy ny ik iKJ ky dy rhy ny[ qW ausy
vyly drSn dy idqy Bgvwn ny[ kihMdy, qyrw sMqoK priKAw hY, sMqoK ivc qUM pUrw hYN[ sMqoK
bhuq au~cI cIz hY[ so ies qrHW nwl Purmwn krdy hn ik sMqoK ijMnW icr mn ivc nhIN
AwauNdw, EnI dyr qk Bjn bMdgI nhIN hoieAw krdI[ ieh hoieAw krdw hY ik pihlW qW
h`Q ivc nhIN kuJ AwauNdw, auNj hI sMqoKI khwauNdw hY, auh nhIN hoieAw krdw -
auh kih qW idMdw hY qy idl ivc kIrqI cwhuMdw hY pr idl ivc KuSI nhIN auhdy
pRwpq hoeI[
dUjw ieh huMdw hY ik jo kuC iml igAw - pRwlbD Anuswr, auhdy auqy sMquSt rihxw -
so mhwqmw kihx l`gy, pRymIAW! qYN pdwrQ qW mMg ley pr qyry mn dI Bu`K dw ielwj
ijhVw hY, auh qYN swQoN mMigAw nhIN[ auh sMqoK hoieAw krdw hY, sMqoK qy nwm dohW dw sbMD
hY[ cwr b`qIAW dy idqIAW mhwqmw ny[ kihMdy, Awh pihlI b`qI jgw ky A`DI rwqIN cilAw
jweIN, ijQy buJ jwaU, auQoN DrqI pu`t leI, auQy Kzwnw hoaUgw[ auh qYQoN mu`kxw nhIN aumr Br[
jy Blw muk igAw qW do nMbr dI b`qI jgw leI, auqr vl nUM clw jeIN[ jy ieh Kqm ho
igAw qW Pyr BweI qUM Awpxy BwgW qy Swikr rhIN; ieh cOQI b`qI nw jgweIN[ jy ieh jgweI,
ieh krUr idSw hY d`Kx vwlI - EDr nw jweIN[ Gr Aw igAw, bVw KuS hY[
188
jd A`DI rwq hoeI, ausy vyly b`qI jgweI qy qur ipAw[ kuC dUr jw ky ijQy buJ geI,
EQoN pu`itAw qW qWby dy pYisAW dw Kzwnw inkl AwieAw[ bVw KuS hoieAw ipAw hY[ A`Dy idn
q`k KuS irhw[ jd A`Dy idn qoN bwAd hoieAw, kihx l`igAw, clo do nMbr dI dyK lYNdy hW,
kI hrz hY[ A`DI rwq nUM Pyr dUjI b`qI jgw ky cilAw igAw qy jdoN auqr idSw nUM igAw phwV idSw nUM auQy iek QW ijQy buJ geI, auQoN pu`itAw qW cWdI dw Kzwnw inkl AwieAw bVw KuS hoieAw[ kihMdw, lY AYvyN qWby nwl m`Qw mwrnw sI, ieh cWdI ikMnI vDIAw hY[ ieh
hI AwpW vrqWgy, qWbw kI krnw hY[ bVw KuS irhw A`Dy idn qweIN[ Agly idn Pyr mn ivc
AwieAw ik Aglw pwsw vI dyK leIey, km-s-km pqw qW lg jwaU ik iks qrHW hY[ Pyr
cMgw-cMgw mwl pihlW Kw lvWgy, mwVw ipCoN shI[ so EDr igAw[ jdoN p`Cm idSw v`l jw ky
b`qI buJI, pu`itAw qW kI dyKdw hY ik sony dIAW mohrW dw Kzwnw inkl AwieAw[ kihMdw, lE,
sMqW ny mYnUM lMby c`kr ivc pw idqw ik pihlW qUM qWby nUM mukw, Pyr cWdI nUM, Pyr mohrW nUM[
mohrW hI ikauN nw iek`TIAW krW[ lY ky jwieAw krUM[ im`tI pw idqI qy Gr Aw igAw[ nwly
socIN jWdw hY ik aunHW ny ikhw sI ik cOQy pwsy nw jweIN, Bu`l ky vI nw jweIN[ mn dy ivc
iKAwl Awaux lg gey ik EDr hIry hoxy ny, lwl hoxy ny[ iksy hor nUM sMqW ny dyxy hoxy ny,
ikauN nw mYN hI lY lvW[
so A`DI rwq qoN bwAd d`Kx nUM igAw[ b`qI buJx qy EQoN pu`itAw qW iek drvwzw Aw
igAw[ drvwzy ivc vV igAw, A`gy hI A`gy qurI jWdw hY[ A`gy jw ky kI dyKdw hY ik iek
koeI bMdw bYTw hY, auh c`kI clw irhw hY qy iek c`kr Aw ky iehdy m`Qy dy duAwly GuMmx lg
igAw[ iehny duhweI mcwauxI SurU kr idqI, kihMdw, ieh ijhVw c`kr hY, ieh qW mYnUM mwr
daU, mYN ikvyN bc skdw hW? auh kihMdw, pRymIAW! ieh c`kI dy h`Qy nUM h`Q pw lY CyqI dy ky
- jy bcxw hY[ iehny jw ky c`kI dy h`Qy nUM h`Q pw ilAw[ iehdw h`Q juV igAw, auhdw h`Q
Cut igAw[ kihx l`igAw, hux kI? kihMdw, hux qUM c`kI pIh, ijvyN mYN pINdw sI[ koeI qyry
nwloN v`D iqRSnwlU Aweygw eyQy, auh qyrw ip`Cw CufwaU[ so ies qrHW iqRSnw ijhVI hY, ieh AwdmI
nUM jMmx mrn ivc ilAwauNdI hY[
gurU nOvyN pwqSwh nUM pu`iCAw, pwqSwh! aupdyS AYnw suxdy hW - Awpdw, siqsMg vI
krdy hW, syvw vI krdy hW, Pyr kI vjwh hY, Bjn v`l icq ikauN nhIN lgdw[ ikRpw krky
swnUM ieh d`so ik auh ikhVw doK hY ijhdy krky Bjn v`l ic`q nhIN lgdw?
gurU mhwrwj kihMdy, dyKo, ieh AwdmI iqRSnw dw moihAw hoieAw hY -
AMg - 919
ieh rog lg igAw ijvyN tI.bI. lg jWdI hY[ ieh iqRSnw dw rog l`igAw hoieAw hY
qy iehny mrnw mn qoN Bulw id`qw hY[ mrnw Bu`ilAw, qW pRmySr Pyr Xwd nhIN rihMdw[ ies qrHW
Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
189
AMg - 726
mhwrwj kihMdy, swD sMgiq! ieh JUTy lwlc ivc lg igAw[ iek s`cw lwlc huMdw hY,
ie`k JUTw lwlc huMdw hY[ JUTw lwlc auh huMdw hY ijhVIAW cIzW C`f jwxIAW ny[ s`cw lwlc
auh huMdw hY ijhVIAW cIzW swfy srIr C`fx qoN bwAd swfy nwl jwx[ so mhwrwj kihMdy, JUTy
lwlc ivc lg ky mrnw nhIN pCwxdw, mrnw Bu`ilAw hoieAw hY qy iehnUM pqw nhIN hY ik
'cyqnw hY qau cyq lY inis idin mY pRwnI] iCnu iCnu AauD ibhwqu hY PUtY Gt ijau pwnI] hir
gun kwih n gwvhI mUrK AigAwnw ]' mhwrwj kihMdy hn ik qUM mUrK hYN, AigAwnI hY[ kihMdw,
jI mYN qW piVHAw hoieAw hW, XUnIvristI ny mYnUM ifgrI idqI hoeI hY - pI.AYc.fI dI[ mhwrwj
kihMdy Pyr qyrI pVHweI, pVHweI hI hY[ ikqwbI kIVw hYN, ieh pVHweI, pVHweI nhIN hY -
AMg - 938
ieh pVHweI nhIN hY ijhVI qYnUM jmdUqW qoN nhIN Cufw skdI[ rotI vwsqy pVHnw hY?
rotI qW qyrI pRwlbD dy nwl pRmySr ny ilK ky ByjI hoeI hY -
AMg - 10
AMg - 653
auh qW qyrI pRwlbD ny qYQoN krw hI lYxw hY - ijhVw kuJ krwauxw hY[ so pVHweI qW
AslI auh hY ijhVI qYnUM kwm qoN, kRoD qoN, loB qoN, moh qoN, hMkwr qoN, eIrKw, inMidAw, cuglI,
bKIlI qoN brI krky qyry mn dy AMdr SWqI pYdw kr dyvy[ jy ieh pVHweI nhIN hY qW BweI,
rUhwnI XUnIvristI dy AMdr ifgrI imldI hY - mUrK dI -
AMg - 140
ijsny lb, loB qy hMkwr qoN mukqI nhIN pweI, auh kihMdy, piVHAw hoieAw mUrK hY,
mUrKW dI ifgrI imldI hY[
so ies qrHW mhwrwj kihMdy, qUM mUrK qy AigAwnI hYN, AYnw mUrK qy AigAwnI, jo hux
nhIN ismrdw - 'JUTY lwlic lwig kY nih mrnu pCwnw]' kihMd,y iqRSnw dw bMinHAw hoieAw, lwlc
ivc pY igAw qy hux ieh mrnw nhIN pCwxdw[ jdoN AwdmI lwlc ivc pY jWdw hY, bVy glq
kMm krdw hY[ ijMny dunIAW dy AMdr KUn ho rhy ny, Koh-iKMj ho rhI hY, swrw kuJ loB dy
190
AMdr cl irhw hY qy nqIjw kI huMdw hY - koeI mwirAw jw irhw hY, koeI kuJ ho irhw hY,
koeI kuJ ho irhw hY[
iek vwrI kbIr sihb dy pws bhuq swry mhwqmw bYTy ny[ auQy aunHW ny iek kOqk
dyiKAw mwieAw dw qy kihx l`gy, Bgq jI! ieh bIbI quhwfy kol AweI AY, bVy suhxy kpVy
pwey hoey ny qy ieh quhwnUM nmskwr krnw cwhuMdI sI, qusIN iehnUM dUroN hI dbkw mwr idqw[
AOh bIbI AweI AY, auhdy pwty hoey kpVy ny, grIbxI hY qy qusIN auhnUM bVy ipAwr dy nwl kol
bulw ky bcn kIqw[ ieh swnUM smJ ivc nhIN AweI g`l[ kihMd,y Bgqo! auh mwieAw sI[ kihMd,y
mhwrwj! auhdy kys ipCly ig`cI dy ikauN Gsy hoey ny qy m`Qy dy ikauN Gsy hoey ny? kihMdy, bulw
ky pu`C lau[ bulw ilAw qy kihMdy ik ieh kI g`l hY? kihx l`gI, myrw m`Qw ies leI GisAw
hoieAw hY, mYN sMqW dy crnW qy Aw ky m`Qw rgVdI hW ik mYQoN kMm lY lE, mYQoN kMm lY lE
pr ieh sMq mYnUM nyVy nhIN lgx idMdy, mYnUM TgxI kihMdy ny[ nyVy nhIN Awaux idMdy ik qUM vsw
lvyNgI, swnUM qyrI loV hI nhIN[ ijQy mwieAw AweygI, auQy pRmySr Buldw hY[
gurU nwnk pwqSwh dy pws jd mwieAw AweI, AnykW rUp Dwr ky AweI[ mhwrwj kihMdy
AMg - 14
moqIAW dy mMdr, sugMDIAW dy nwl mihkdy hox; ieh qW pRmySr nUM Bulw idMdy ny -
AMg- 14
mohxIAW hox, plMG hox qy hIry jvwhrwqW dI sjwvt hovy qy DrqI dy ivc jgmgjgmg krdy hox; mhwrwj kihMdy Bu`l jwvyNgw pRmySr nUM - ieh dyK ky -
AMg - 14
AMg - 14
qy cOQw rUp DwirAw mwieAw ny - rwjsI SkqI dw[ iehdy ivc vI vwihgurU Bu`ilAw
rihMdw hY[ so ieh BulwauNdI hY[
auh kihMdI, sMq mYnUM nyVy nhIN Awaux idMdy ik qUM r`b nUM BulwauNdI hYN[ mYN m`Qw tykdI
hW ik mhwrwj! mYN dwsI ho ky kwr krUM[ auh kihMdy, qyrw Brosw nhIN, ikhVy vyly qUM T`g lvyN[
191
qW myry ieh mUhrly kys Gs gey[ ipCly kys, kihMdI ieh pwmr lok ny ijhVy - pwpI,
ivSeI lok, ieh mYnUM lY ky iviSAW qy Krc krdy ny, SrwbW, kbwbW, mwiVAW kMmW qy lwauNdy
ny, mYN ienHW qoN dUr B`jdI hW[ qy ipCly vwl ienHw ny PV ky pu`ty hoey ny[ kihMdy, koeI kOqk
qW idKw[ kihMdI, dyK lE, kOqk myry Kqrnwk ny; jMgl ivc c`lo[ kihMdI, quhwnUM loBI dw
kOqk idKwauNdI hW[ mwieAw dI QYlI rsqy ivc su`t idqI[
cwr imqr qury AwauNdy ny, iek`Ty qury ny, iek`Ty hI ikqy jwxw hY, qy iek`iTAW ny hI
vwips Awauxw sI[ jWdy-jWdy jd mwieAw dI QYlI dyKI, cmk mwrdI hY, mohrW cmkdIAW ny[
kihx l`gy, lY beI, koeI cIz hovy, AwpW cwr ih`isAW ivc vMf lYxI hY[ A`gy gey, bVy KuS
hoey, QYlI auTw leI[ mohrW dI BrI peI hY[
iek pwsy ho gey ik koeI Aw nw jwvy ijs
QoVHI dUr gey, ik AwpW vMf leIey[ t`pdy ny, CwlW
pRwpq hI nhIN sI hoxw, ieh qW swfI iksmq hI
Pyr vMfWgy[ do bMdy Byj idqy ik jwau, rotI lY Awau
eyDr doie cu`p krI bYTy ny[ iek kihMdw -
192
kihMdI, ikauN sMq jI! dyiKAw myrw kOqk! mYN loBI bMidAW nUM ieauN kwbU krdI hW, ieauN pwp
krwauNdI hW[
gurU mhwrwj kihMdy, pRymIE! loBI dw nw ivswh kirE koeI vI[ ieh AYho ijhw DoKybwz
huMdw hY, AYho ijhI QW DoKw daU ijQy h`Q hI nw pvy -
AM g - 1417
Dwrnw -
krIN nw ivswh,
kdy Bu`l ky BI loBI dw- 2, 2.
ijQy kuC vI nhIN bxdw, EQy loBI bMdw mwirAw krdw hY[ so ies qrHW mhwrwj kihMdy ny -
AM g - 1365
l`K kroV kihMdy ny 100 Krb rupey vwlw vI jdoN sMswr qoN jWdw hY[ ikMinAW nUM hI
gurU nwnk pwqSwh imly[ pihlW qW dunI cMd nUM imly, s`q kroV ruipAw auhdy kol jmHW sI[
mhwrwj ny kOqk vrqwieAw[ pihlW qW auhdy ipqw dw SrwD sI, ikhw, ''qyry ipqw nUM pRSwdw
nhIN phuMicAw[ qyrw ipqw qW biGAwV bixAw bYTw s`q idn dw Bu`Kw hY; jwh, pRSwdw lY jw[''
inhcw hoieAw auhnUM, jdoN Awpxy ipqw qoN swrIAW g`lW suxIAW[ kihMdw, ''pu`qr! Awh hwl huMdw
hY pRmySr dy nwm qoN bgYr[ mYN qwmsI jUnI ivc pY igAw, biGAwV bixAw duKI hoieAW
iPrdW[ qyry Gr pRmySr Awp AwieAw hoieAw hY, bcn mMn lY, AwpxI gqI krw lY[ qyry krky
myrw vI auDwr ho jwaU[ qUM drSn kry ny aunHW dy, qyry drSn krn krky mYnUM dyv dyhI pRwpq
ho geI['' Aw ky crnIN Fih ipAw ''ikRpw kro mhwrwj! mYnUM koeI syvw d`so[''
''syvw qW koeI nhIN[''
''mrdwinAW! sUeI hYgI?''
''hYgI mhwrwj[''
''ilAw[''
''AYh PV lau syT jI sUeI[''
''mhwrwj kI krW?''
''qYQoN AglI drgwh ivc lY lvWgy[''
soicAw nhIN ik mhwrwj kI kih gey[ GrvwlI nUM jw ky sUeI dy idqI ik sMqW ny
ieh g`l khI hY[ auh kuJ isAwxI sI, kihx l`gI, ''syT jI! AglI drgwh ivc? jy CwqI
qy DrWgy, srIr ny jl jwxw hY, suAwh vI nhIN jwxI nwl, h`fIAW vI nhIN rihxIAW, sUeI
ikQoN lY jwvWgy? jwau, sMqW dw koeI mqlb hY - pu`Co aunHW nUM['' dubwrw Aw igAw ''pwqSwh! sUeI qW nwl nhIN jwxI[''
193
''ijQy qyrw Dn jwaUgw - s`q kroV, auQy nwl ieh nhIN jweygI?''
''pwqSwh! ieh qW nwl nhIN jwxI[''
''Pyr qUM joVI bYTw hYN, kI kryNgw, kI Pwiedw hY, koeI Pwiedw vI hY iesdw?''
''pwqSwh! myry qW nyqr Ku`lH gey[ mhwrwj! ieh nwl vI jw skdw hY?''
mhwrwj kihMdy -
nsIhqnwmw pwqSwhI 1
kihMdy, ''iek`lw nw Kw leIN, iehnUM Drm dy auqy dwn kr dy; kr dy syvw, sMswr duKI
hY, cIzW bxw dy ienHW dy vwsqy - byAMq cIzW, Krc dy['' swrw Dn Krc idqw[ mhwrwj kihMdy,
''Gr?'' ''mhwrwj! ieh vI iesy Dn dw hY['' kihMdy, ''iehnUM Drmswlw bxw dy, siqsMg kr[
ieh vI qyry nwl jweygw['' swDU bxw idqw[ kwrUM dy pws jWdy ny[ pqw l`igAw ik bhuq Dn
joiVAw hY[ iek pRymI nUM pu`iCAw ''quhwfw Awh hwl ikauN hY - pwty hoey kpVy, tu`ty hoey Gr, qy BWfy im`tI dy, auh vI
tu`ty hoey[ kI g`l?''
''mhwrwj! ieQy Dn nhIN hY, pYsw nhIN hY[''
''pYsw ik`Dr igAw?''
''swrw kwrUM bwdSwh ny 'k`Tw kr ilAw[''
drvwzy dy A`gy KVHy g`lW krdy ny - kwrUM dy iklHy dy, qy ispwhI d`s irhw hY[ mhwrwj
kihMdy, ''ikvyN kr irhw hY?'' kihMdy, ''mhwrwj! kI d`sIey! iek vwrI vzIrW ny irport krI ik
swrw Dn Aw igAw[ bwdSwh kihMdw, nhIN, Ajy hoxw hY, mYN kFwaUNgw[ iek lVkI nUM b`GI ivc
ibTw ky bwzwr ivc FMforw PyirAw ik ies lVkI dI SwdI auhdy nwl krI jweygI ijhVw iek
idnwr ilAweygw[ iek nOjvwn ny dyiKAw, Gr Aw ky kihx l`igAw, mwqw! iek idnwr dI imldI
hY lVkI - iek rupey dI - mYnUM ruipAw dy[ kihMdI, bytw! ruipAw qW hY nhIN[ AKIr, jd
auh kihx l`igAw ik mYN mr jwaUN; mW nUM mmqw jwgI qy kihMdI, jwh Pyr Awpxy ipE dI
kbr pu`t lY[ auhdy mUMh dy ivc iek ruipAw pwieAw sI, auh k`F lY[ ruipAw lY ky Aw igAw[
jd ruipAw lY ky igAw, pyS kirAw; auQy hI igRPqwr kr ilAw[ kwrUM dy pyS kIqw, kihMdw,
d`s ruipAw ikQoN ilAw hY? kihMdw, mYN qW Awpxy bwp dI kbr 'coN auhdy mUMh ivcoN k`iFAw hY[
hukm dy idqw ik swry kbrsqwn pu`t ky rupey k`F lE[ mhwrwj! ieh hwl kirAw hY - ies
ny['' mhwrwj kihMdy, ''jwE, iehnUM kih idau ik qYnUM koeI drvyS imlxw cwhuMdw hY[''
aus vyly mhwrwj ny TIkrIAW iek`TIAW krnIAW SurU kr id`qIAW[ jd kwrUM AwieAw,
Kbr l`gI qy bwhr Aw ky drSn krn l`igAw qW pRBwivq ho igAw[ jdoN mhwrwj dy drSn
194
kIqy - mUMh ivc auNglI pw leI[ kihMdw, AYsy drvyS dy ikqy drSn nhIM kry[ AYnw SWq!
dyKdy swr SWqI Aw geI[ SWqI hI nhIN AweI, AMdr igAwn pYdw hoxw SurU ho igAw[ lyikn
ikirAw qoN hYrwn huMdw hY[ do iqMn AwvwzW id`qIAW, drvyS! d`so kI kMm hY?'' qy mhwrwj CyqI
CyqI TIkrIAW iek`TIAW krIN jWdy ny, kwrUM v`l vI dyKdy ny[ AKIr kol Aw ky kihx l`igAw''AY drvyS! ieh TIkrIAW qusIN ikauN iek`TIAW krI jWdy ho?''
''swnUM cMgIAW lgdIAW ny[''
''kI kroNgy?''
''AsIN drgwh ivc nwl lY ky jwxIAW ny - Awpxy[''
''qusIN msqwny ho[''
''AsIN ikauN msqwny hW? qyry ijQy 45 gMj joVy hoey ny, auQy r`K idAWgy[ ij`Qy AYnw
Bwr lY ky jweyNgw, Awh iek in`kw ijhw Jolw nhIN jweygw - TIkrIAW dw?''
''ieh qW myry nwl nhIN jwxy[''
''qyry ipau ny vI joVy sI, auh ikQy ny?''
''auh eyQy hI C`f igAw[''
''Pyr qUM vI eyQy hI C`f jweyNgw[''
''drvyS! mYnUM sum`iq idau[''
''sum`iq qW ieh hY ik swrw Dn irAwieAw qy Krc dy[ qUM irAwieAw Bu`KI mwr idqI
qy pYsy iek`Ty krn dI Dun ivc msq hoieAw hoieAw hY[''
so mhwrwj kihMdy -
AMg - 1365
mihmUd gznvI ny 16 hmly kIqy ihMdusqwn qy[ somnwQ dy mMdr 'coN cwr Arb ruipAw
l`uitAw - byAMq Dn lu`itAw[ 50 swl dI aumr ivc Aw ky auhnUM ADrMg ho igAw qy pqw l`g
igAw ik hux nhIN mYN bcdw[ mn ivc lwlsw jwgI ik mYN iek vwrI dyKxw cwhuMdw hW - ijMnW
Dn ilAwieAw hWY[ Fyr lw idqy gey qy phIAW vwlI kursI qy ibTw ky rohVI leI jWdy ny[
roNdw jWdw hY; kdy AYDr dyKdw hY, kdy EDr dyKdw hY; iehdy ivc AYny hzwr bMdw mirAw,
AYny hzwr mwirAw[ AKIr, APsos kirAw mn ivc, kihx l`igAw, mYN bVI BwrI Bu`l kIqI[
myry nwl qW kuC vI nhIN jwxw qy myrI AOlwd inkMmI hY, ienHW qoN qW Koh lYxw hY dUijAW ny qy
gznI dy lokW qy ibpqw AweygI[ hux mYN qW bcxw nhIN; qusIN pMDnwmw ilKo[ aus vyly
pMDnwmw..........iek qW vsIAq huMdI hY ik myry mrn qoN bwAd jwiedwd ikhnUM jwvy qy pMDnwmw
huMdw hY 'AMqlw AnuBv' iliKAw jWdw hY qy auhdy ivc AnuBv ilKwauNdw hY[ kihx l`igAw ik
myry h`Q k`Px 'coN bwhr r`iKE qy FMForcI FMForw ip`tdw jwvy ik ieh mihmUd gznvI jw irhw
hY ijhVw KrbW rupey lu`t ky ilAwieAw sI[ iksy kvI ny ies qrHW dy nwl iliKAw hY -
195
iek pwsy ho gey ik koeI Aw nw jwvy ijs dI igrI hoeI hY, kurwhy c`lx lg gey[
QoVHI dUr gey, ik AwpW vMf leIey[ t`pdy ny, CwlW mwrdy ny ik AYnw Dn qW AwpW nUM kdy
pRwpq hI nhIN sI hoxw, ieh qW swfI iksmq hI Ku`lH geI[ pihlW AwpW Kw pI leIey - Pyr
vMfWgy[ do bMdy Byj idqy ik jwau, rotI lY Awau - ipMf 'coN[ auh doie cu`p krI jWdy ny[ eyDr
doie cu`p krI bYTy ny[ iek kihMdw ''qUM g`l nhIN krdw?''
''qUM kr[''
''jy mYN g`l krW, qUM burw qW nhIN mMnygw?''
''nhIN[''
''jy AwpW doie lY leIey ieh mohrW iksy FMg dy nwl?''
''mYN vI iehI socdW ik AwpW dohW nUM.........[''
196
''Pyr AwpxI g`l bx geI[ rotI AwpW Kw cldy hW qy aunHW dI rotI ivc zihr pw
idAWgwy[ Kwxgy, mr jwxgy[ kol ndI cldI hY, GsIt ky su`t idAWgy[''
so iesy qrHW kirAw[ EDr auh vI cu`p krIN bYTy ny[ iek kihx l`gw - ''koeI g`l
suxW[ AwpW nUM KuS hoxw cwhIdw hY, AYnw pYsw imilAw hY[ kI socdw hYN?''
''qUM kI socdw hYN?''
''qUM kI socdw hYN?''
''qUM ds pihlW[''
''mYN kihnW ik ieh mohrW AwpW doie lY leIey[''
''iehI g`l mYN socdw hW[''
''Pyr g`l ikvyN bxyN?''
''auh rotI ilAw ky rKxgy, iek dw gl qUM v`F deIN, iek dw mYN v`F daUN qy cu`k
ky ndI ivc su`t idAWgy; Pyr swnUM iml jwaU[''
ievyN hI kirAw[ ienHW ny aunHW nUM mwr idqw, aunHW ny ieh mwr idqy qy mwieAw auQy dI
auQy hI peI rih geI[
kihMdI, ikauN sMq jI! dyiKAw myrw kOqk! mYN loBI bMidAW nUM ieauN kwbU krdI hW, ieauN
pwp krwauNdI hW[
gurU mhwrwj kihMdy, pRymIE! loBI dw nw ivswh kirE koeI vI[ ieh AYho ijhw DoKybwz
huMdw hY, AYho ijhI QW DoKw daU ijQy h`Q hI nw pvy -
AMg - 1417
Dwrnw -
krIN nw ivswh,
ijMdy Bu`l ky BI loBI dw - 2, 2.
ijQy kuC vI nhIN bxdw, EQy loBI bMdw mwirAw krdw hY[ so ies qrHW mhwrwj kihMdy
ny -
AMg - 1365
l`K kroV kihMdy ny 100 Krb rupey vwlw vI jdoN sMswr qoN jWdw hY[ ikMinAW nUM hI
gurU nwnk pwqSwh imly[ pihlW qW dunI cMd nUM imly, s`q kroV ruipAw auhdy kol jmHW sI[
mhwrwj ny kOqk vrqwieAw[ pihlW qW auhdy ipqw dw SrwD sI, ikhw, ''qyry ipqw nUM pRSwdw
nhIN phuMicAw[ qyrw ipqw qW biGAwV bixAw bYTw s`q idn dw Bu`Kw hY; jwh, pRSwdw lY jw[''
inhcw hoieAw auhnUM, jdoN Awpxy ipqw qoN swrIAW g`lW suxIAW[ kihMdw, ''pu`qr! Awh hwl huMdw
hY pRmySr dy nwm qoN bgYr[ mYN qwmsI jUnI ivc pY igAw, biGAwV bixAw duKI hoieAW
iPrdW[ qyry Gr pRmySr Awp AwieAw hoieAw hY, bcn mMn lY, AwpxI gqI krw lY[ qyry krky
197
myrw vI auDwr ho jwaU[ qUM drSn kry ny aunHW dy, qyry drSn krn krky mYnUM dyv dyhI pRwpq
ho geI['' Aw ky crnIN Fih ipAw ''ikRpw kro mhwrwj! mYnUM koeI syvw d`so[''
''syvw qW koeI nhIN[''
''mrdwinAW! sUeI hYgI?''
''hYgI mhwrwj[''
''ilAw[''
''AYh PV lau syT jI sUeI[''
''mhwrwj kI krW?''
''qYQoN AglI drgwh ivc lY lvWgy[''
soicAw nhIN ik mhwrwj kI kih gey[ GrvwlI nUM jw ky sUeI dy idqI ik sMqW ny
ieh g`l khI hY[ auh kuJ isAwxI sI, kihx l`gI, ''syT jI! AglI drgwh ivc? jy CwqI qy
DrWgy, srIr ny jl jwxw hY, suAwh vI nhIN jwxI nwl, h`fIAW vI nhIN rihxIAW, sUeI ikQoN
lY jwvWgy? jwau, sMqW dw koeI mqlb hY - pu`Co aunHW nUM['' dubwrw Aw igAw ''pwqSwh! sUeI qW nwl nhIN jwxI[''
''ijQy qyrw Dn jwaUgw - s`q kroV, auQy nwl ieh nhIN jweygI?''
''pwqSwh! ieh qW nwl nhIN jwxI[''
''Pyr qUM joVI bYTw hYN, kI kryNgw, kI Pwiedw hY, koeI Pwiedw vI hY iesdw?''
''pwqSwh! myry qW nyqr Ku`lH gey[ mhwrwj! ieh nwl vI jw skdw hY?''
mhwrwj kihMdy -
nsIhqnwmw pwqSwhI 1
kihMdy, ''iek`lw nw Kw leIN, iehnUM Drm dy auqy dwn kr dy; kr dy syvw, sMswr duKI
hY, cIzW bxw dy ienHW dy vwsqy - byAMq cIzW, Krc dy['' swrw Dn Krc idqw[ mhwrwj kihMdy,
''Gr?'' ''mhwrwj! ieh vI iesy Dn dw hY['' kihMdy, ''iehnUM Drmswlw bxw dy, siqsMg kr[
ieh vI qyry nwl jweygw['' swDU bxw idqw[ kwrUM dy pws jWdy ny[ pqw l`igAw ik bhuq Dn
joiVAw hY[ iek pRymI nUM pu`iCAw -
198
''quhwfw Awh hwl ikauN hY - pwty hoey kpVy, tu`ty hoey Gr, qy BWfy im`tI dy, auh vI
tu`ty hoey[ kI g`l?''
''mhwrwj! ieQy Dn nhIN hY, pYsw nhIN hY[''
''pYsw ik`Dr igAw?''
''swrw kwrUM bwdSwh ny 'k`Tw kr ilAw[''
drvwzy dy A`gy KVHy g`lW krdy ny - kwrUM dy iklHy dy, qy ispwhI d`s irhw hY[ mhwrwj
kihMdy, ''ikvyN kr irhw hY?'' kihMdy, ''mhwrwj! kI d`sIey! iek vwrI vzIrW ny irport krI ik
swrw Dn Aw igAw[ bwdSwh kihMdw, nhIN, Ajy hoxw hY, mYN kFwaUNgw[ iek lVkI nUM b`GI ivc
ibTw ky bwzwr ivc FMforw PyirAw ik ies lVkI dI SwdI auhdy nwl krI jweygI ijhVw iek
idnwr ilAweygw[ iek nOjvwn ny dyiKAw, Gr Aw ky kihx l`igAw, mwqw! iek idnwr dI imldI
hY lVkI - iek rupey dI - mYnUM ruipAw dy[ kihMdI, bytw! ruipAw qW hY nhIN[ AKIr, jd
auh kihx l`igAw ik mYN mr jwaUN; mW nUM mmqw jwgI qy kihMdI, jwh Pyr Awpxy ipE dI
kbr pu`t lY[ auhdy mUMh dy ivc iek ruipAw pwieAw sI, auh k`F lY[ ruipAw lY ky Aw igAw[
jd ruipAw lY ky igAw, pyS kirAw; auQy hI igRPqwr kr ilAw[ kwrUM dy pyS kIqw, kihMdw,
d`s ruipAw ikQoN ilAw hY? kihMdw, mYN qW Awpxy bwp dI kbr 'coN auhdy mUMh ivcoN k`iFAw hY[
hukm dy idqw ik swry kbrsqwn pu`t ky rupey k`F lE[ mhwrwj! ieh hwl kirAw hY - ies
ny['' mhwrwj kihMdy, ''jwE, iehnUM kih idau ik qYnUM koeI drvyS imlxw cwhuMdw hY[''
aus vyly mhwrwj ny TIkrIAW iek`TIAW krnIAW SurU kr id`qIAW[ jd kwrUM AwieAw,
Kbr l`gI qy bwhr Aw ky drSn krn l`igAw qW pRBwivq ho igAw[ jdoN mhwrwj dy drSn
kIqy - mUMh ivc auNglI pw leI[ kihMdw, AYsy drvyS dy ikqy drSn nhIM kry[ AYnw SWq!
dyKdy swr SWqI Aw geI[ SWqI hI nhIN AweI, AMdr igAwn pYdw hoxw SurU ho igAw[ lyikn
ikirAw qoN hYrwn huMdw hY[ do iqMn AwvwzW id`qIAW, drvyS! d`so kI kMm hY?'' qy mhwrwj CyqI
CyqI TIkrIAW iek`TIAW krIN jWdy ny, kwrUM v`l vI dyKdy ny[ AKIr kol Aw ky kihx l`igAw''AY drvyS! ieh TIkrIAW qusIN ikauN iek`TIAW krI jWdy ho?''
''swnUM cMgIAW lgdIAW ny[''
''kI kroNgy?''
''AsIN drgwh ivc nwl lY ky jwxIAW ny - Awpxy[''
''qusIN msqwny ho[''
''AsIN ikauN msqwny hW? qyry ijQy 45 gMj joVy hoey ny, auQy r`K idAWgy[ ij`Qy AYnw
Bwr lY ky jweyNgw, Awh iek in`kw ijhw Jolw nhIN jweygw - TIkrIAW dw?''
''ieh qW myry nwl nhIN jwxy[''
''qyry ipau ny vI joVy sI, auh ikQy ny?''
''auh eyQy hI C`f igAw[''
''Pyr qUM vI eyQy hI C`f jweyNgw[''
199
AMg - 1365
mihmUd gznvI ny 16 hmly kIqy ihMdusqwn qy[ somnwQ dy mMdr 'coN cwr Arb ruipAw
l`uitAw - byAMq Dn lu`itAw[ 50 swl dI aumr ivc Aw ky auhnUM ADrMg ho igAw qy pqw l`g
igAw ik hux nhIN mYN bcdw[ mn ivc lwlsw jwgI ik mYN iek vwrI dyKxw cwhuMdw hW - ijMnW
Dn ilAwieAw hY[ Fyr lw idqy gey qy phIAW vwlI kursI qy ibTw ky rohVI leI jWdy ny[
roNdw jWdw hY; kdy AYDr dyKdw hY, kdy EDr dyKdw hY; iehdy ivc AYny hzwr bMdw mirAw,
AYny hzwr mwirAw[ AKIr, APsos kirAw mn ivc, kihx l`igAw, mYN bVI BwrI Bu`l kIqI[
myry nwl qW kuC vI nhIN jwxw qy myrI AOlwd inkMmI hY, ienHW qoN qW Koh lYxw hY dUijAW ny qy
gznI dy lokW qy ibpqw AweygI[ hux mYN qW bcxw nhIN; qusIN pMDnwmw ilKo[ aus vyly
pMDnwmw..........iek qW vsIAq huMdI hY ik myry mrn qoN bwAd jwiedwd ikhnUM jwvy qy pMDnwmw
huMdw hY 'AMqlw AnuBv' iliKAw jWdw hY qy auhdy ivc AnuBv ilKwauNdw hY[ kihx l`igAw ik
myry h`Q k`Px 'coN bwhr r`iKE qy FMForcI FMForw ip`tdw jwvy ik ieh mihmUd gznvI jw irhw
hY ijhVw KrbW rupey lu`t ky ilAwieAw sI[ iksy kvI ny ies qrHW dy nwl iliKAw hY -
200
qIsrw jo nym hY, auh hoieAw krdw hY ijsnUM 'Awsqk bu`DI' kihMdy ny[ pihlW vwihgurU
dy auqy pUrw Brosw hoxw cwhIdw hY[ jy Brosw k`cw hY, Pyr Bjn nhIN hoieAw krdw[ ies qrHW
Purmwn krdy ny -
Dwrnw -
AMg - 283
jy gurU qy pRqIq hI nhIN hY, Brosw hI nhIN hY, Awpxy mn dI hI m`q krdw hY; Pyr
nhIN ies rsqy qy c`ilAw krdw[ so Awsqk bu`DI hoxI cwhIdI hY[
AMg - 12
AMg - 1159
iek GMtw kQw suxdw irhw qy mn ivc nwl dI nwl PYslw krI igAw ik mnW! mYnUM
qW ieh pqw hI nhIN hY ik AYnIAW jUnIAW lMGx qoN bwAd, 83, 99, 999 jUnW qoN bwAd, ieh
mnu`Kw dyhI pRwpq hoeI hY[ ieh qW mYnUM A`j pqw l`igAw hY[ 100% inhcw krI igAw[ sMgq
clI geI, Awp bYTw irhw[ mhwqmw nUM imilAw qy kihx l`igAw, mhWpurSo! ieh qW qusIN myry
qy bVI ikRpw kIqI hY, myry nyqr KolH idqy, mYN qW A`j pihlI vwr quhwfI kQw sRvx kIqI hY,
ieh g`l qW mYN kdy socI hI nhIN sI[ mYN qW smJdw sI ik pYdw hoey hW, zmIn jwiedwd
bxw ky, pYsy kmw ky sMswr qoN cly jWdy hW[ jwxw qW myry Xwd nhIN hY, pr ieauN kdy kdy
iKAwl Aw jWdw hY ik mW bwp vI cly gey, AsIN vI cly jwxw hY[ ik`Qy jwxw hY, ieh qW
koeI pqw nhIN[ ieh qW quhwQoN sux ky myry mn nUM bVI s`t l`gI hY[ mYnUM auh rsqw vI d`so
- mYN ikvyN krW[
so mhwqmw ny d`isAw ik qUM koeI pUrn mhwqmw sI qlwS kr[ ikauNik jd q`k koeI
201
pUrw nhIN imldw, audoN qk rsqw nhIN imilAw krdw[ gurU Srn ivc jwh qy gurU Dwrn kr;
auQoN qYnUM rsqw imlygw[ aus rsqy dI kmweI kr, Pyr kmweI krky qYnUM pRwpqI ho jwvygI[ kihx
l`igAw, mhwrwj! ieh GoVw mYN quhwfI Bytw krdw hW, qusIN iehdy auqy ciVHAw kro, qusIN myry
nyqr KolH idqy, hor qW myry kol dyx nUM kuC nhIN[ so aus vyly swry kMm C`f ky qIbr-qr
bYrwg lg igAw[ dunIAW C`f id`qI qy jw ky - mhWpurS koeI pUrn sI, auhdI sMgq ivc irhw[
14 swl dy AMdr, imhnq krky, aus pd nUM phuMc igAw ijs dy vwsqy irSI munI, v`fy-v`fy
swrw zor lw ky qp`isAw krdy ny, jMglW ivc rih ky kMdmUl Kw rhy ny[ so 14 swl bwAd
AvsQw pRwpq krky jd auQy dubwrw vwps AwieAw qW EvyN ijvyN kQw Pyr ho rhI hY[ Aw
igAw, kuJ bMdy pCwxy hoey sI, Pyr pCwxy[ jd kwly vwl sI ''pRymIEN! qusIN audoN dy hI kQw suxI jwdy ho?''
''hW[''
''roz suxdy ho?''
''hW[''
''......[''
''kI g`l, cu`p kr igAw?''
''mYN qW ieko suxI sI, EhI myry bwx l`igAw ihrdy 'c, mYnUM ivMnH ky r`K idqw auhny[
Sukr hY mYN kQw sux leI qy mYnUM aus pd dI pRwpqI ho geI ijsdy vwsqy mhWpurS ieSwrw
kirAw krdy sI, auh prm-AnMd mYnUM pRwpq ho igAw, Awpxy srUp dw mYnUM igAwn ho igAw[
so mqlb kI, AsIN
nhIN hYgy, idRVHqw nhIN swfy
lMG igAw, lMG igAw - hux
hY[ PYslw eyQy hI kr lE[
hY, ieh qIjw nym hY -
suxdy hW, suxdy hI cly jWdy hW, suxdy hI cly jWdy hW, krdy
mn dy AMdr jwgdI[ kdy nhIN ieh AwauNdw ik A`j qW ijhVw
qWeI, hux nhIN lMGx dyxw - vkq, hux qW Bjn krnw hI krnw
ieh swrw, qW huMdw hY jy Awsqk b`uDI hovy[ Awsqk bu`DI ijhVI
pMnw - 1245
mhwrwj kihMdy, jy rwh pCwnxw hY qW Gwl krky kuC idAw kr[ so eyQy Purmwn krdy
ny -
202
auh vI iqMn iksm dw huMdw hY - iek rjo guxI, iek qmo guxI, iek sqo guxI -
AM g - 1411
bgYr Kyq pCwxy qoN dwn krdw hY qy klh, kRoD nwl idMdw hY[ auh kihMdw hY, AsIN
qW lYxw hI hY - qYQoN[ kihMdw, AsIN qW idMdy nhIN[ auh duKI ho dwn idMdw hY[ kihMdy, iehdw
Pl nhIN pRwpq hoieAw krdw - insPl hoieAw krdw hY ieh[ qy klh kRoD qoN bgYr ijhVw
dwn idMdw hY -
auh qwmsI dwn hoieAw krdw hY, auhdw Pl nhIN hoieAw krdw, Pl dI QW qy pwp
hoieAw krdw hY[ dUsrw dwn huMdw hY -
js vwsqy ik mYnUM lok cMgw kihx, myrI Ardws hovy[ Kws ilKwauNdw hY ik myrI
Ardws kro, d`s idau ik ieh hzwr rupey idMdw hY, do hzwr dy irhw hY, jYkwry bolx myry
dwn dy auqy, dyKx, KVHw kry mYnUM sYktrI ijhVw hY ik AYhny jI pMj hzwr dwn id`qw qy EDroN
bulwaux jYkwrw qy myrw js hovy[ kihMdy, ieh ijhVw dwn hY -
ieh sWqkI dwn hoieAw krdw hY qy Pl bhuqw huMdw hY[ auh vI dwn ieauN nhIN dyxw
ik mYN dy irhw hW[ auh ieh smJy ik vwihgurU mYnUM idMdw hY qy auhdw id`qw hoieAw mYN dy
irhw hW -
AM g - 1428
pr ijhVw vwihgurU dw jwx ky idMdw hY, auh AKY Pl huMdw hY, nwS nhIN huMdw, bhuq
v`fw Pl hoieAw krdw hY -
203
iek vwrI ibkRmwjIq rwjy ny Awpxy rwj joqSI nUM pu`iCAw, ''mYN auh ikhVw krm kIqw
hY ijhdy krky mYnUM qwSkMd qoN lY ky brHmw q`k qy hyTW m`D pRdyS dw rwj pRwpq hoieAw hY qy
APgwinsqwn vgYrw swrw['' s`q idn dI muhlq dy idqI[ kuC nhIN smJ 'c AwauNdw[ nwl
kih idqw ik fMn dyvWgw jy qUM ieh d`s nw sikAw[ audws icq dyK ky s`qvyN idn auhdI
lVkI ny p`uiCAw ik ipqw jI! qusIN Cy-s`q idnW dy nw kuC KWdy ho, nw pINdy ho, kI g`l hY?
jy icMqw hovy mn ivc, d`s dyxI cwhIdI hY[ kihMdy, kMD nwl hI g`l kr lE, ho skdw hY kMD
koeI jvwb dy dyvy[ AMdr nw g`l r`Ky, AMdr g`l Kw jweygI AwdmI nUM[ kihx l`igAw ''bytI! ibkrmwjIq bwdSwh ny svwl kr idqw qy myrI smJ 'c kuC nhIN AwauNdw[''
''ipqw jI! ieh qW g`l hI kuC nhIN[ qusIN jw ky kih idau, k`lH nUM myrI lVkI jvwb
dyvygI[''
''dy dyvyNgI bytI?''
''hW[''
jw ky kih idqw, ''mhwrwj! klH nUM Awp dy drbwr ivc myrI lVkI jvwb dyvygI[''
dUsry idn drbwr dy ivc lVkI hwzr hoeI[ kihx l`gI, ''mhwrwj! d`s qW mYN idMdI hW pr
quhwnUM XkIn nhIN Awauxw; jy XkIn nw AwieAw, qusIN sbUq mMgoNgy[ so sbUq sihq mYN quhwnUM
d`sxw cwhuMdI hW[ qusIN ieauN kro ik eyQoN 35 mIl qy iek mhwqmw rihMdy ny qy suAwh Gol ky
pINdy ny. auh quhwfw jvwb dyxgy['' rwjw auQy cilAw igAw[ auQy jw ky bwdSwh kihMdw, ''sMq
jI! ieh g`l mYN pu`CxI hY['' kihMdw, ''bwdSwh! swnUM pqw hy pr qYnUM XkIn nhIN Awauxw[ qYnUM
XkIn Aweygw, iek hor sMq hY eyQoN qIh mIl qy rihMdy ny, auh grm grm AMigAwr mUMh iv`c
pw rhy ny, AMigAwr KWdy ny qy qUM auhqoN jw ky puC lYN[''
auQy cilAw igAw[ aunHW ny vI jvwb dy idqw qy kihx l`gy, ''bwdSwh! swfy bcn qy
qYnUM XkIn nhIN Awauxw, qYnUM XkIn idvwaux vwlw klH nUM pYdw hoxw hY, PlwxI QW hY[ auhny
jMmdy ny hI mr jwxw hY - QoVHI dyr nUM, qyrI pRqIkSw kr irhw hY[ qy qUM auhnUM godI ivc lY
ky pu`C leIN, qYnUM jvwb jaU['' auQy cilAw igAw, ijQy d`isAw sI[ dUsry idn b`cw pYdw hoieAw[
bulw ilAw ausny, godI ivc ilAw, svwl kirAw, ''AY b`cy! ieauN d`s, mYnUM AYfw rwj ikvyN pRwpq
hoieAw hY?' aus vyly auh boilAw ik ibkrmwjIq! qUM, mYN, AMigAwr Kwx vwlw qy auh ijhVw
suAwh pINdw hY qy auh lVkI, AsIN ipCly jnm ivc iek`Ty sI qy AwpW qp`isAw kirAw krdy
sI[ auh lVkI do do pRSwdy swnUM ilAwieAw krdI sI - A`TW pihrW bwAd[ aus vyly iek
idn Bgvwn swfI pRIiKAw krn vwsqy Aw gey qy aunHW ny Aw ky ieh g`l khI ik mYN Bu`Kw hW,
mYnUM kuC Kwx nUM idau[ kihMdw, pihly sMq ny iek rotI dy idqI[ auh kihMdy, iehdy nwl vI
nhIN mYN r`jxw[ kihMdw, hux qW myry kol A`Dw hI rih igAw, mYN suAwh KwaUN? kihMdy, ''qQw
AsqU['' EdoN dw auh suAwh hI KWdw hY[
dUsry kol Aw gey, kihMdw, auhny vI fyF pRSwdw dy idqw qy jd bwkI dw A`Dw mMigAw,
auh kihx l`igAw, mYN AMigAwr KwaUN - qYnUM A`Dw dy ky[ mYN vI qW kuC pwauxw hY mUMh ivc[
auhny 'qQw AsqU' kih idqw[ Edx dw auh AMigAwr KWdw hY[ qy myry nwl jd AwieAw qy
jd fyF pRSwdw dy ky A`Dw rih igAw, aus vyly ikhw ik mYN mrUMgw - qYnUM swrI rotI dy ky?
204
kihMdy, qQw AsqU[ Edx dw mYN jMmI jWdw hW, mrI jWdw hW[
AYny nUM qyry kol Aw gey[ qUM doie pRSwdy dy idqy qy aus qoN bwAd bynqI krI ik
mhwrwj! swfw nym qW nhIN hY, AsIN mMgx qW nhIN gey A`j q`k ikauNik AsIN pRmySr dy Brosy
qy rihMdy hW, jo Aw jWdw hY auh Ck lYNdy hW; Awvy qW Ck lYNdy hW, nw Awvy qW AsIN pRmySr
dy Bwxy ivc rihMdy hW; hukm kro mYN jw ky hor lY AwvW[ kihMdy, nhIN[ Pyr qYnUM drSn dy
idqy[ AsIN qyry kol sI, drSn swnUM vI hoey; AsIN ikhw, ieh qW Bgvwn swnUM vI hoey; AsIN
ikhw, ieh qW Bgvwn sI qy aus vyly AsIN bynqI krI ik mhwrwj! swfw Cutkwrw ikvyN hoeygw?
kihMdy, ieh ijhVw swDU hY ieh AglI vwrI bwdSwh bxygw qy do pRSwidAW dy bdly iehnUM
c`kRvrqI bwdSwhI imlygI ikauNik iehny srbMs dwn kr idqw[ srbMs dwn dw bhuq v`fw Pl
hoieAw krdw hY[ aunhW ny svwl kirAw ik mhwrwj! swfw Cutkwrw? kihMdy, jd ieh BrjuAwnI ivc hoeygw, aus vyly AsIN iehdy mn ivc Purnw pYdw krWgy qy ieh pu`Cygw ik mYnUM
AYnw v`fw rwj ikvyN pRwpq hoieAw[ aus vyly ieh lVkI ijhVI hY, iehnUM AsIN ipCly jnm dw
igAwn dyvWgy[ auh ies qrHW jd quhwfy kol ByjygI, qy ij`dx quhwfy kol ieh Aw ky pu`Cygw,
aus vyly quhwfw Cutkwrw ho jwvygw - iqMnW dw[ so, kihx l`igAw, mhwrwj! qusIN Awey, swQoN
pu`C ilAw qy hux mYN vI srIr C`f irhw hW qy quhwfy jWidAW nUM auh doie sMq qy lVkI vI
srIr C`f jweygI qy AsIN hux jw rhy hW - drgwh ivc[
so iehnUM 'AKY Pl' kihMdy ny ijs Pl dw nwS nw hovy[ so auh dwn huMdw hY ijhVw
vwihgurU dw idqw hoieAw smJ ky Pyr inMmq
R w dy nwl k`Fxw[ gurU Gr dy AMdr Kyq hY - gurisK[
gurU Gr ivc ijQy lMgr cldy hox, syvw huMdI hovy, ibmwrW dI sMBwl huMdI hovy, aus QW qy dwn
dyx vwsqy gurU mhwrwj ny ies qrHW dy nwl swnUM qwkId kIqI hY -
Dwrnw -
ipAwry jI,
dwn idqw gurisKW nUM - 2, 2.
ieh dohIN jhwnI PldY,
ieh dohIN jhwnI PldY - 2, 2.
syv krI ienhI kI Bwvq
AOr kI syv suhwq n jIko]
dwn dIXo ienhI ko Blo
Ar Awn ko dwn n lwgq nIko]
AwgY PlY ienhI ko dIXo
jg mih js AOr dIXo sB PIko]
mo igRh mih mn qy qn qy
isr lO Dn hO sB hI ienhI ko]
dsm gRMQ
gurU dSmyS ipqw mhwrwj - Awp ny bhuq v`fw X`g kirAw[ aus vyly Awp ny bVy hI
ipAwr nwl guris`KW nUM pRSwdw CkwieAw[ pr jo bRwhmx vrg sI, auh nrwz ho igAw[ rox
lg igAw aunHW dw bVw pMfq[ kihx l`igAw, mhwrwj! swnUM qW iksy ny pu`Cxw nhIN hY kiljug dy AMdr, qusIN swnUM r`d kr idqw[ kihx l`g,y pRm
y IEN! iqMnW jugW dy AMdr quhwfw vrqwrw
205
irhw lyikn hux ijhVy s`cy pMfq ny, auh gurU dy is`K ny ijnHW dy AMdr igAwn hY[ bRhm dy
igAwn vwly bRwhmx hoieAw krdy hn[ so hux 'syv krI ienhI kI Bwvq AOr kI syv suhwq
n jIko]' swfy ic`q nUM cMgI nhIN lgdI hor iksy dI syvw krI hoeI[ 'dwn dIXo ienhI ko Blo
Ar Awn ko dwn n lwgq nIko]' bwkI dwn id`qw hoieAw Pl nhIN idMdw[ 'Awgy PlY ienhI ko
dIXo jg mih js AOr dIXo sB PIko]' jg ivc js huMdw hY ienHW nUM id`qw hoieAw qy drgwh
ivc jw ky Pldw hY[ 'mo igRh mih mn qy qn qy isr lON Dn hO sB hI ienhI ko[' myry Gr
ivc qW myrw srIr, myry b`cy, myrw ijMnW kuC hY, cwry swihbzwdy qy myrw Dn, myrw isr, mYN qW
sB kuC ienHW nUM dwn dy idqw, dwn kr id`qw mYN - cmkOr dy AMdr dovyN pu`qr dwn kr id`qy,
srhMd dIAW dIvwrW ivc dovyN Coty dwn kr id`qy, Awpxw Awp dwn kr id`qw, ipqw dw dwn
kr idqw[
srbMs dwnI jg ivc koeI koeI hoieAw krdw hY[ ieh gurU dSmyS hI sI ijnHW ny
srbMs dwn kr id`qw[ qy mhwrwj kihMdy, ienHW vwsqy mYN sB kuC dwn kirAw hY[ Awp Purmwn
krdy ny -
qy BweI gurdws jI kihMdy ny ik l`KW j`gW dy brwbr, lMgr ivc iek dwxw pwieAw
hoieAw brwbrI krdw hY[ auh dwxw bRhmigAwnI dy pws phuMc jwxw hY; auhdy Ahwr dw AMg
bx jwxw hY, pIh ky ivc jwaU; ikMnw Pl ho jwxw hY[
gurU sqvyN pwqSwh mhwrwj iek vwrI ieho ivcwr ds rhy sI[ iek is~K KVHw ho
igAw, kihx l`igAw, mhwrwj! Dn vwly dwn kr skdy ny, grIb ikvyN kr skdw hY? ikRpw
krky ieh vI d`so, ikauNik AsIN grIb hW, inrDn hW, swfy kol kuC hY nhIN, qy AsIN dwn
ikvyN krIey, swnUM ikvyN Pl pRwpq hovy[ mhwrwj kihMdy, pRymIEN! ieh g`l nhIN hY[ Dn vwly
kol byAMq Dn hY; grIb kol Kwx nUM kuC nhIN[ dyxw ieko ijhw brwbr hoieAw krdw hY[ iek
l`KW rupey dy profit (lwB) vwlw hzwr ruipAw dwn idMdw hY[ iek nUM kuC vI lwB nhIN hoieAw,
auh iek ruipAw dwn kr idMdw hY[ auhdw dwn - iek rupey vwly dw, l`K nwloN v`D hY[ kihMdw''mhwrwj! ikRpw krky smJwE swnUM; jIA krdw hY, AsIN dwn krIey pr hY hI nhIN
kuC?''
''ikMny pRSwdy Ckdw hYN?''
''cwr['' mhwrwj kihMdy, iqMn CikAw kr, Bjn kirAw kr qy iek pRSwdy dw Awtw iksy
brqn ivc pweI jwieAw kr[ jd syr ho igAw, lMgr ivc pw AwieAw kr[ lMgr ivc dyxw,
ijQy dwxw p`kdw hY[ ijQy dwxw ivkdw hY, auQy nhIN dyxw[ ijQy Bu`Ky dI Bu`K nivrq huMdI hY EQy dyxw hY[ dUsrw KVHw ho igAw, ''mhwrwj! mYnUM cwr pRSwidAW dI Bu`K hY qy mYnUM do hI imldy
ny, myrw vI koeI h`l ho skdw hY?'' AYny nUM bIbI vI auT ky KVHI ho geI, ''mhwrwj! AsIN
Aiq dy grIb hW, A`Dw pRSwdw imldw hY, A`Dy AsIN Bu`Ky rihMdy hW['' mhwrwj kihMdy, ''ieauN
kirAw kro bIbI! iek cutkI k`F ilAw kr Awty dI, auh cutkI iek brqn 'c pweI
jwieAw krIN[ jd brqn Br jwvy, EhI lMgr ivc pw dyeIN, gurU Gr ivc CikAw jweygw,
qurq dwn lg jweygw - 'qurq dwn mhW kilAwx[' kihMdy, mhwrwj! AYnw ku vI dwn lg jWdw
206
hY?'' kihMdy hW, quhwnUM iek eyQy kIrqpur dI hI bwq dsdy hW[
eyQy iek gurisK bhuq grIb sIgw[ auh pYVW huMJ ky guzwrw kirAw krdw sI, tu`ty
hoey C`pr ivc rihMdw sI[ iek icVw icVI iksy srwp v`s, mwVy krm v`s ies jUnI ivc
pY gey lyikn AMdr aunHW dy igAwn sI[ auh iehdy dwixAW ivcoN cuMJ Br ky dwxy Kw lYNdy sI[
aunHW dohW ny ivcwr kirAw ik ieh qW grIbI dw mwirAw ipAw hY qy iehdw vI kuC krnw
cwhIdw hY - AwpW nUM[ ies mUrK nUM pqw nhIN hY ik dil`dr dw nwS, dwn hoieAw krdw hY[
iehnUM pqw nhIN hY[ clo, do dwxy qUM cu`ikAw krIN, do mYN cu`ikAw krUM; gurU s`qvyN pwqSwh
mhwrwj dy lMgr ivc pYx lg gey, iqauN-iqauN iehdI kmweI ivc brkq pYx lg geI[
AKIr, AmIr ho igAw, nvW Gr pw ilAw, Bu`l igAw pRmySr nUM ik auhny idqw hY[ AwpxI
Akl dyK ky ho igAw ik mYN hI kmweI kIqI hY qy SrwbW kbwbW ivc pY igAw - glq g`lW
ivc[ nwsqk bu`DI ho geI[ pihlW grIb sIgw, du`K ipAw hoieAw sI[ du`K dy ivc pRmySr
Xwd r`K lvy[ koeI ivrly-ivrly purS ny, nhIN qW pYr ih`l jWdy ny[ koeI nhIN r`b nUM Xwd
krdw, duK pey qy hI ismrdw hY - Xwd krdw hY[ so ies qrHW aunHW ny soicAw ''ieh qW mwVw kMm kirAw hY, ieh qW pwp krn lw idqw[''
''Pyr?''
''Pyr iehI hY ik ausy hwlq ivc TIk hY[''
''EhI ikvyN hovy[''
''gurU Gr dw dwxw ijhVI kmweI ivc Aw ky pYxw SurU ho jwvy, auhdy dil`dr Aw jWdw
hY qy grIb ho jWdw hY, auhdI kmweI gl jWdI hY[''
207
Blo Ar Awn ko dwn n lwgq nIko] AwgY PlY ienhI ko dIXo jg mih js AOr dIXo sB
PIko]' bwkI sB iP`kw hY[ 'mo igRh mih mn qy qn qy isr lON Dn hON sB hI ienhI ko['
AsIN qW, kihMdy, BweI Awpxw srIr vI dwn kirAw hoieAw hY, b`cy BI dwn kry hoey ny, sB
kuC dwn kirAw hoieAw hY[ so dwn ijhVw hY, ieh cOQw nym hY, ieh zrUrI huMdw hY[ bynqI
krI sI ik iqMn pRkwr dw dwn huMdw hY - iek qwmsI huMdw hY, klh kRoD dy nwl idqw hoieAw,
iKJ ky idqw hoieAw[ dUsrw, Awpxy j`s vwsqy idqw hoieAw, ieh rwjsI dwn huMdw hY, iehdw
Pl QOVHw huMdw hY[ qIsrw huMdw hY shI QW dyK ky dwn dyxw - 'Kyqu pCwxY bIjY dwnu[' so ieh
ijhVw shI QW dyK ky dyxw - 'krkY ibnY supwqr dyKI] iehu sWqkI Pl su ivsyKI]' iehdw
Pl bhuq izAwdw huMdw hY - vwihgurU ky jwn kY sBY pdwrQ dyX] qnk n Apnw mwneI qwihN
AKY Pl lyX]
Awpxw mMn ky nw dyvy ik mYN idMdw hW; vwihgurU dw jwx ky dyvy[
dwn pYsy dw vI huMdw hY, koeI piVHAw hoieAw ividAw dw dwn kro, koeI isAwxw bMdw
Akl dw dwn kro, ishqmMd hY - ishq dw dwn kro -
byd vI, sMq vI swry kihMdy ny[ so ieh cOQw nym hoieAw krdw hY[
pMjvW nym huMdw hY - pUjw[ gurU dI pUjw krnI -
rsm pUrI nhIN krnI, mn qoN pUjw krnI hY[ gurU nUM ieh smJxw hY ik ieh pRmySr hY -
BwvnI nwl ijhVw pUjw krdw hY auhdw pUrw hoieAw krdw hY[
CyvW ijhVw hY, auh hoieAw krdw hY 'gurU dI bwxI qy inhcw krnw[' jy bwxI dy auqy
inhcw hY, qW qW Pl pRwpq huMdw hY; jy inhcw hI nhIN hY, mhwrwj kihMdy, AYvyN kUV kpt
krky -
208
ijhVy gurU gRMQ swihb dy isDWq nwl bcn nhIN rldy, auh kMnW nwl sunxy nw kry[
ikqy SMkw pY jwvygw jy suxygw, aUt ptWg g`lW huMdIAW ny bhuq[ mnGVq bwqW bxweIAW jWdIAW
ny qy isDWq nwl rldIAW nhIN gurU gRMQ swihb dy[ auh g`l gurU qoN bhuq dUr lY jwieAw krdI
hY[ so ies qrHW gurU dy bcnW dy auqy inhcw r`Kxw, ieh CyvIN cIz hoieAw krdI hY[
s`qvW hY pwT suxnw - ipAwr dy nwl, inhcy dy nwl-
ieh ByK nhIN krnw, dMB nhIN idKwauxw[ lokW dy swmHxy A`KW mIc mIc bYTI jwxw,
AMdroN lgn nhIN hY[ mwlw lY leI, AMdroN prmySr nwl ic`q nhIN juVdw qy 'mwlw Pyrn mSkry
itkw lwaux SYqwn[' AMdroN nhIN ibrqI juVI hoeI, bwhroN hI idKwvw krdw hY[ qy auhdy bwry
qW mhwrwj ny bhuq sKq qwVnw kIqI hY[ AYsw Purmwn kIqw hY, pVHo ipAwr nwl -
Dwrnw -
pMnw - 148
auqoN ByK hY, pr AMdrly pwsy iviSAW dI Bwvnw[ mhwrwj kihMdy, dMN qoN rihq,
ByK qoN rihq ho ky, pwKMf qoN qoN rihq ho bwq kry - 'ibnw dMB gur Sbd kmwvn] krY sdw
hY qn mn pwvn]' ibnW dMB, bgYr ByK qoN, bgYr DoKw dyx qoN gur Sbd dI kmweI kr[ qn
qy mn nUM piv`qr krdw hY - gurU dw Sbd[ so ieh s`qvIN cIz hY[ A`TvW jo nym hY, auh hY
sWkqI ibrqI[ sWqkI ibrqI 'c rihxw[ kRoD dI ibrqI 'c nw rihxw, rjo guxI ibrqI ivc
nw rihxw -
209
bMdgI krn vwly mhWpurS nUM pRSwdw Ckwaux dw Pl AsmyD jg dy brwbr huMdw hY[
so ieh - 'dsvyN bRhm hom jo krwvY]' dsvW jo nym hY auh bRhm hom dw hY - lMgr Ckwaux
dw - 'BUKy is`K sMq muK pwvY['
so ies qrHW gurU nwnk pwqSwh kihx l`gy, ''rwjw iSvnwB! ieh AsIN qYnUM ds Xm
d`sy ny, ds nym d`sy ny; 20 rihqW ny ijhVIAW AMdlIAW, Dwrn krnIAW pYxIAW ny[ jd Dwrdw
hY, iPr nwm dI pauVI AwauNdI hY ijhdy auqy cVHnw hy[ auhdw iPr qIsrw fMfw hoieAw krdw
hY - iekWq QW qy bYTxw; ijQy rOlw-r`pw nw hovy, ijQy AwvwjweI nw hovy, Awrwm nwl bYT
skdw hovy qy ij`Qy kuJ suxweI nw idMdw hovy[ iek Awsx bxw lau, iek cOkI bxw lau Gr
ivc, auQy roz bYTo - ausy AsQwn qy[ auQy kI huMdw hY - ijQy AsIN roz bYTWgy, auQy Bjn dy
ijhVy jlwl ny, AMdroN ijhVIAW lihrW inkldIAW ny, auhdw vwqwvrn bx jWdw hY[ auQy joVw
lY ky nw jwau, auhnUM piv`qr r`Ko, jUTy h`QIN auQy nw jwau, ieSnwn krky jw ky bYTo, sucpiv`qrqw r`Ko[ jdoN bYTogy, bYTxswr quhwfw ic`q vwihgurU v`l lg jwvygw[
so cOQw jo huMdw hY, auh mhwrwj Purmwn krdy ny ik auhnUM pRwxwXwm kihMdy ny, swh
210
AwauNdw hY auhdy QweIN[ ieh mn ijhVw hY ieh swh dI AsvwrI krdw hY[ jy mn nUM rokxw
hY, swh nUM rok lau, mn ruk jweygw ikauNik GoVw PV ilAw qW svwr ik`Dr jwvygw[ so iehdy
bwry bhuq lMbI-cOVI ivAwiKAw hY -
AMg - 991
'sUr sru' kihMdy ny, 'sUrj nwVI' nUM, 'som sru' cMdrmw nwVI[ ienHW nUM isDwr lau, ienHW
nUM mirXwdw ivc lY Awau; mrXwdw ivc ilAw ky iPr presence of mind (mn dI iekwgrqw)
AMdr Aw jweygI, nhIN qW AwauNdI nhIN hY[ so ieh zrUrI hoieAw krdw hY - Bjn krn vwly
vwsqy[ Bjn dy byAMq qrIky ny - rsnw nwl jpdy hW, mwlw dI mdd nwl jpdy hW, mUlmMqr
jpdy hW, bwxI pVHdy hW[ bwxI qoN SurU ho ky mUlmMqr, iPr rsnw nwl nwm huMdw hY, iPr suAws
nwl nwm hoieAw krdw hY[ so auhdy bwry Purmwn krdy ny ik iDAwn AMdr rKxw pYNdw hY iek QW qy[ cwhy qW n`k qy iDAwn r`Ko, hvw auQoN AwauNdI hY, cYk kro ik hux swh nwl vI
nwm jpxw hY, bwhr nUM AwauNdy nwl vI nwm jpxw hY[ ijho ijhI iksy dI ibrqI hY - iksy
dI 'siqnwm vwihgurU' dI hY, iksy dI 'vwihgurU' dI hY, iksy dI 'vwih' Ar 'gurU' dI hY; jYsw
jYsw koeI hoieAw krdw hY - AiDkwrI, auho ijhw hI mhwqmw d`s idMdy ny ik qUM Awh follow
kr skdw hYN[ Awm bMidAW nUM nhIN pqw lgdw ik mYN kI kih irhw hW - hr bMdw nhIN jwx
skdw, ikauNik AMdrlI Kyf dw pqw nhIN hY, ies krky ies g`l dw pqw nhIN lgdw, suAws
kMtrol dw pqw nhIN lgdw[ qy gurU mhwrwj kihMdy ny-
AMg - 295
Dwrnw -
ijhdw nwm jpxw hY, auhnUM pihlW nyVy krky dyK, ik myry Awly-duAwly swry vwihgurU
prIpUrn hY; ies inhcy ivc Awau Pyr 'swis swis ismrhu goibMd] mn AMqr kI auqrY icMd]'
so auhdy bwry ijs qrHW iliKAw hoieAw hY, mYN bynqI kr dyvW ik nwskw dw iDAwn kry, cwhy
AwigAw c`kR dw, cwhy nwBI dw iDAwn kry; iek QW dy auqy suriq itkwauxI pvygI -
211
cMdrmw nwVI qoN pRwx AMdr iKcy - suAws, ieh ieVw ho jwieAw krdw hY -
kihMdy, bwrW vwrI 'vwihgurU vwihgurU.......'kry, v`fw pRwxwXwm hY[ AsIN iqMn vwrI krwauNdy
hW[ pMjW ipAwirAW nUM ikhw hoieAY ik iqMn vwrI d`isAw kro; jd iqMn is`D kr lvy, Pyr cwr
vwrI, Pyr pMj vwrI, Pyr Cy vwrI qy Pyr du`gxw AMdr roky[ jy iqMn vwrI 'vwihgurU vwihgurU
vwihgurU' kihMdw hY - suAws iKcidAW, qW Cy vwrI 'vwihgurU' swh ro ky kihxw hY[ iqMn vwrI
dUsrI nwV ijhVI hY - s`jI, iqMn vwrI kihxw hY, Pyr Cy vwrI 'vwihgurU vwihgurU' swh nUM
itkw ky kihxw hY[ Pyr iqMn vwr hyTW nUM swh jWdy hoey kihxw hY[ jdoN suAws itk jweygw,
kMtrol ivc Aw jweygw Pyr ieauN l`gygw ik suAws myrw lMbw hY qy nwm CyqI CyqI kih ho jWdw
hY[ Pyr cwr vwr kr lau[ Pyr eydUM v`D jwvy - pMj vwrI kr lau, Pyr vD jwvy - Cy vwrI
kr lE, Pyr s`q vwrI[ ijMnW ijMnW iksy dw SOk hY - EnW kr skdw hY[ bhuqw ies krky
nhIN d`isAw jWdw ik iek AMg nUM qW PV lYNdy ny, bRhmcrIA nUM PVdy nhIN[ bRhmcrIA nUM nw
PVn krky pwgl ho jWdw hY[ srIr 'coN qwkq qW swrI zwieAw kr idqI, nwm kwhdy nwl
jp leygw[ nwm, qW jp hoxy jy srIr qMdrusq hY[ srIr ivc nuks pw idau - Awpy hI, Pyr
nhIN jp hoieAw krdw[ ies krky ieh d`sIdw hY ik rsnw nwl krI jw - 'vwihgurU-vwihgurU'-
eyyku nwm]
rsnw jpIAY e
eIhY suKu AwnMdu Gnw AwgY jIA kY sMig kwm]
ktIAY qyrw AhM rogu]
qUM gur pRswid kir rwj jogu]
AMg - 211
so rsnw nwl 'vwihgurU vwihgur'U krI jw, qYnMU iehI TIk hY[ jy qyry srIr ivc qMdrusqI
hY, jy grmI dOrw kry srIr dy AMdr, KuSkI kry srIr dy AMdr, qW Pyr qUM suAws dy nwm qy
Aw jw[ ieh, sMq dyK ky d`s idAw krdy ny[ swirAW qy ieh lwgU nhIN hoieAw krdw[ qMdrusqI
srIr dI pUrI hovy, Pyr eyDr Awau; nhIN iPr iehdy ivc grmI KuSkI vD ky AwdmI J`lw
ijhw hoxw SurU ho jWdw hY[ so ieh mhwrwj ny aus smyN d`isAw sI ikauNik aus vyly swry hI
bRhmcwrI hoieAw krdy sI qy ibmwrIAW ijhVIAW PYlIAW ny, ieh nhIN sI AweIAW, iltrycr
mwVw nhIN sI AwieAw, iksy dw mn nhIN sI foldw, swry itk ky irhw krdy sI[ hux ieh
kiljug ny AwdmI swry ihlwey pey ny[ so ies krky hux qrIkw hor hY[ aus vyly ijhVw aunHW
ny d`isAw, auh mYN bynqI krdw hW, 'bwhr qy mn surq itkwvY] dihny sur qy pRwn cFwvY]
KYNcq dwds mwqRw joie] EAMkwr jpY qb soie]' EnW icr 'vwihgurU-vwihgurU' krI jw[ ieho
aupdyS gurU mhwrwj dsvyN pwqSwh ny mwqw jIqy jI nUM idqw sI -
ijMnW icr pRwx rokxw hY, auhnUM...........kuMBk kihMdy ny[ '24 mwqrw EAMkwrw' 24 bwr
'vwihgurU vwihgurU' kihxw hY[ ieh sB qoN v`D hY lyikn ijhVy jogI ny, auh 84 vwrI ikhw
krdy ny -
212
Pyr K`by pwsy dI suAws auqwr lYxw[ pihlW K`by qoN clwieAw, s`jy qoN auqwro Pyr s`jy
qoN iK`co, K`by qoN auqwro[ Pyr K`by qoN iKicAw, s`jy qoN auqwirAw[ ies qrHW AdlI bdlI krI
jwxI hY[ iehdI jugiq hoieAw krdI hY[ suKwlI jugiq BI hoieAw krdI hY[ ijho ijhw iksy
dw suBwau hY, pRikrqI hY, vYsw hI iehdw lesson (sbk) lYxw pYNdw hY[ pMjW ipAwirAW dy
rwhI, AsIN ikhw hoieAw hY, qusIN lesson (sbk) dy idAw kro iek vwrI; jy qW SOk hoeygw,
c`l pYxgy[ nhIN hoeygw qW aunHW dI mrzI hY[ AMimRq iesy krky CkwauNdy hW ik BweI nwm
imilAY quhwnUM, nwm dI kmweI kro[ so kmweI krnI cwhIdI hY, idRVHqw hoxI cwhIdI hY - 'bwvyN
sur isauN kry auqwrw] dwds mwqRw jp EAMkwrw]' bwrW vwrI 'EAMkwr' jW 'vwihgurU' dw nwm
jp ky suAws C`f dyvy[
ies qrHW krdw rhy, nwm jpdw rhy[ iehdy nwl surq itk jwvygI, mn dOVn qoN ht
jwvygw[ nwl kI hovygw - AMdr rs pYdw ho jwvygw, rsnw nUM rs Awvygw, JrnHwtW AwauxIAW
SurU ho jwxgIAW[ Pyr jIA krygw ik mYnUM hux koeI bulwvy nw, n auTwvy koeI[ mn, ikauNik
itk jWdw hY, rs ivc pY jWdw hY[ ijMnW icr ieh nhIN pYdw huMdw, Enw icr zor nwl hI
nwm jpdw hY, AMdr suriq nhIN itkI[ so ieh krdy krdy ijMnI imhnq kr leygw Pyr nwm
ijhVw hY, suAws qoN aupr Awpy hI lMG jWdw hY, suAws dw iDAwn nhIN rihMdw, suAws Awpy
hI AwauNdw hY - Awpxy ihswb nwl[ AwauNdw ik nhIN AwauNdw, iehdw koeI pqw nhIN huMdw[
AwauNdw qW hoxw hY ikauNik srIr cldw hY lyikn Awpy hI AwauNdw hY - Awpxy ihswb dw[ aus
vyly nwm dI Dun suxnI Suru ho jWdI hY[ nwm dIAW AvsQwvW ny pihlW qW aucI-aucI 'vwihgurU-vwihgurU' kry[ iehnUM 'aUcw nwm' kihMdy ny[ dUsrw 'ApwsU
nwm' huMdw hY[ ApwsU nwm hoieAw krdw hY - bu`l ih`lI jwxy pr Awvwz nw AwauxI, Awpxy
Awp nUM hI pqw lgdw hY[ jIB ih`ldI hY, bu`l ihldy ny[ iehdw Pl aucI bolx nwloN hzwr
guxW vD hoieAw krdw hY[ ies qoN bwAd 'mwnisk nwm' hoieAw krdw hY[ mwnisk nwm dy
AMdr mMnx hoieAw krdw hY - vwihgurU dw qy dUsrw iDAwn hoieAw krdw hY, vwihgurU dw do cIzW hoieAw krdIAW ny[ ijhnUM 'Ajpw jwpu' kihMdy ny, jIB qoN bgYr ijhVw nwm kihMdy
ny, ausdy bwry ies qrHW Purmwn AwauNdw hY -
Dwrnw - jp lY ipAwirAw,
ibnW jIB dy vwihgurU -2
ibnu ijhvw jo jpY ihAwie]
213
AMg - 1256
Pl ikMnw hoieAw krdw hY - hzwr guxW vD jwieAw krdw hY - rsnw dy nwm nwloN[
pihlW bolxw - bYKrI nwm hoieAw krdw hY, dUsrw ApwsU nwm hoieAw krdw hY - rsnw dy
nwl jpxw, qIsrw mwnisk nwm hoieAw krdw hY - bgYr jIB qoN, jIB ihldI nhIN hY -
AMg - 1006
so ieh jo nwm hY, pRYkits krn dy nwl ieh Aw jwieAw krdw hY[ bwkI Awm jo
hY............keI pRymIAW nUM huMdw hY ik g`l qW qusIN swnUM suxw idqI; pqw vI lg jwvy[ so
swDsMgq jI, keI vwrI ieQy bynqI krI hY, SOk vwly bMdy ijhVy ny, auh g`l PV lYNdy ny[
ijnHW nUM SOk hI nhIN, gwhk hI nhIN, auh g`l PiVAw nhIN krdy -
AMg - 1365
cwry g`lW nhIN hn - nw koeI mu`l dyx vwlw hY, nw koeI gwhk hY, nw koeI dukwn hY,
nw sOdw hY[
AM g - 1372
sMqW dI syvw krI jwau - ds bwrW swl, qW jw ky ibnW jIBw qoN nwm jpx dI jugqI
d`sdy ny[ Pyr auh cldw vI hY, AYvyN nhIN hoieAw krdw[ Pyr AMdr nwm dI Dun pYdw ho jWdI
hY[ so mhwrwj kihMdy, ies qrHW krdy krdy -
surq cVH jWdI hY - AwigAw ckR ivc[ ieQy shMsr dl kml Aw jWdw hY, ieQy
icq iekwgr ho jWdw hY[ ijauN-ijauN icq iekwgr hoeygw iqauN iqauN AMdrlIAW SkqIAW
Brmwaux lg jWdIAW ny[ iqMn mwieAw ny ijhVIAW AwdmI nUM pYNdIAW ny - jigAwsU nUM[
pihlI qW bwhrlI mwieAw hY, ies qoN bc jWdw hY - AwdmI[ dUsrI AMdrlI mwieAw hY
ijsnUM 'mwnsI mwieAw' kihMdy ny[ bwhrlI cyqn mwieAw hY qy ieh jVH mwieAw hY, AMdrlI
mwnsI mwieAw hY[ qIsrI ijhVI hY auh bhuq zbrdsq mwieAw hY; auh hY 'SkqIAW dI
mwieAw, auQoN koeI koeI ivrlw purS hY ijhVw lMGdw hY, swry nhIN lMG skdy ikauNik auh
AYnI idlkS hY, idl nUM mohn vwlI hY[ AwvwzW AwauNdIAW ny ik qUM mYnUM AMgIkwr kr, mYN qYnUM
12000 mIl qk sB kuC idKw dyvWgI[ mhwrwj jI ny iek vwrI mYnUM d`isAw sI[ mYN mhwrwj
jI nUM bynqI krI, ''quhwfw jIvn koeI ilK irhw hY, mYnUM ic`TI AweI hY ik jy qusIN jwxdy ho,
d`s idE['' mhwrwj jI kihMdy, ''sMqW dy jIvn dw iksy nUM kI pqw huMdw hY ikauNik ieh gupq
huMdw hY swrw['' mYN QoVHw KihVw kirAw, ''ikRpw kro mhwrwj! ieh SMkw qW nivrq kro ikauNik
Byq dI g`l qusIN krI hY['' kihMdy, jdoN icq iekwgr huMdw hY - shMsr dl kml ivc, auQy
skqIAW dw mMfl hY, auQy SkqIAW AwauNdIAW ny; mwVw motw qW iqlHk jWdw hY, auh qW Pyr
igAw AwieAw -
AM g - 593
214
auh qW nwm qoN igAw ikauNik nwm qk phuMicAw nhIN hY, haumY ivc pY igAw -
AMg - 560
mhwrwj jI kihMdy, pihlW AwvwzW Awaux lg geIAW[ iek Awvwz AweI ik mYN swrI
DrqI (Earth Planet) qy jo kuC ho irhw hY - sB idKw dyvWgI, mYnUM qusIN AMgIkwr kr lE,
myrw nwauN 'dUrdrSk is`DI' hY[ dUsrI AweI ik mYN swirAW dI gupq bwq d`s dyvWgI, idlW
ivc kI socdy ny, kIhny gupq ikhVw kMm kirAY qy myrw nwauN 'AMqrjwmqw is`DI' hY - mYnUM
AMgIkwr kr lE[ Pyr kihMdy Awvwz AweI ik v`fy qoN v`fy rwjy purS, v`fy qoN v`fy ijhVy ny,
auh quhwfy crnW ivc hwzr krUM - myrw nwauN 'pRyrnw SkqI' hY[ kihMdy, iesy qrHW iek AweI
ik mYN qYnUM iek iCn dy ivc sUrj mMfl qoN vI aupr swry mMfl idKw dyvWgI, ijMnW kuC hY,
gupq vrq irhw hY - mYnUM AMgIkwr kro[ iek hor AweI ik srIr ijMnw Bwrw jIA kry, bMdw
kr lvy, ijMnw sUKSm cwhy, EnW kr lvy[ mhwrwj jI kihMdy, swnUM AYnw vYrwg sI, AsIN A`K
Br ky vI nhIN dyiKAw[ kihMdy, ies qoN bwAd AMdrly nYxW dy swmHxy AwauxIAW SurU ho geIAW
- SklW bxw ky[ bhuq suMdr SklW ny iesqRI rUp ivc - is`DIAW dIAW[ kihMdy, EQy moihAw
jWdw hY - bMdw[ swnU,M ikauNik vYrwg bVw zbrdsq sI, AsIN A`K Br ky BI nhIN auDr dyiKAw[
so ieh irDIAW isDIAW dw mMfl mhwqmw dI sMgq qoN bgYr pwr nhIN hoieAw krdw; auQy iqlHk
jWdw hY bMdw[ ies qoN bwAd iqRkutI Aw jWdI hY[ iqRkutI dy ivc iqMn cIzW huMdIAW ny iDAwqw, iDAwn, DyA[ ieh jd iek rUp ho jWdy ny Pyr iqRkutI pwr kr jWdw hY[ mhwrwj
Purmwn krdy dsdy ny ik ies qrHW krn dy nwl -
Pyr dsvyN duAwr 'c pRwx Tihr jwieAw krdy ny[ lyikn A`j dy mhwqmw pRwxW dI bwq
nhIN krdy[ A`j dy sMq suriq dI bwq krdy ny ikauNik -
AMg - 938
suriq nUM Sbd dy nwl lwauxw hY, pRwxW nUM nhIN[ pRwxW dw qW AsIN QoVHI dyr Awsrw lY
ky AMdr cVHnw hY[ so auQy iPr -
Dwrnw -
AMg - 954
215
AMg - 954
AMg - 947
so eyQy Sbd suxdw hY, hr vkq nwm dI Dun suxdI hY qy iehnUM 'mwnisk nwm' kihMdy
ny - mwnisk jipAw hoieAw[ so iehdw Pl vDdw hI quirAw jWdw hY, hzwr hzwr dI igxqI
nwl vDdw hY[ pihlW rsnw dw nwm hY, Pyr kMT dw nwm hY, ihrdy dw nwm hY, Pyr nwBI dw
nwm hY[ so ihrdy ivc jd jWdw hY, ieh mwnisk nwm bx jwieAw krdw hY qy AMdr Dun
suxnI SurU ho jwieAw krdI hY[ jdoN Dun suxdI hY Pyr iDAwn dI vwrI Aw jwieAw krdI hY[
cwr iksm dw iDAwn huMdw hY[ auhdy bwry iek vwrI gurU pMjvyN pwqSwh dy pws gurisK
Awey[ aunHW ny bynqI krI ik s`cy pwqSwh! ikauNik AsIN ieh Xog dy AMg ivc sRvx krdy hW
ik iDAwn zrUrI cIz hoieAw krdI hY qy Awp ikRpw krky ieh d`so ik iDAwn iks dw Drnw
cwhIdw hY[ so mhwrwj kihx l`gy, ''qusIN iks dw iDAwn Drdy ho? kihx l`gy, ''mhwrwj! swnUM
pqw nhIN - koeI cqrmuKI Bgvwn dw iDAwn Drdw hY, koeI iksy dw Drdw hY, koeI iksy dw
Drdw hY['' mhwrwj kihMdy, dyKo, gurU qy pRmySr ieko hoieAw krdy ny qy gurU dw ijhVw iDAwn
hY, auh swirAW nwloN sRyST hoieAw krdw hY -
Dwrnw -
AMg - 864
so gurU jo huMdw hY, auhdy auqy ieh inhcw r`Kxw ik ieh vwihgurU Awp hI hY[ ijMnW
icr AsIN ieh inhcw nhIN krdy, Eny icr q`k swnUM gurU qoN koeI lwB nhIN hoieAw krdw[
ijnHW ny ieh inhcw r`iKAw ik gurU qy goibMd dovyN ieko ny, auh phuMcy ny[ ijnHW dy mn ivc Gt
inhcw hY, auh rih gey[
iek vwrI gurU AMgd dyv jI mhwrwj sMgq ivc bYTy ny qy Awp ny BweI bwlw jI qoN
pu`iCAw, kihMdy, ''BweI bwlw! qusIN gurU nwnk pwqSwh jI dy nwl nO KMfW, s`qW dIpW - ijQy
ijQy vI aunHW ny kOqk kry - swry dyKy[ qusIN gurU nwnk pwqSwh nUM kI smJdy rhy?'' kihx
l`igAw, ''mhwrwj! gurU nwnk pwqSwh pUrn bRhm-igAwnI sI['' kihx l`gy, ''A`Cw bwbw jI, qusIN
bRhmigAwnI hoey['' swirAW nUM puiCAw[ cwr iksm dw inhcw hoieAw krdw hY - gurU qy[ pihlW
qW ieh hoieAw krdw hY ik myrw gurU bhuq A`Cw sMq hY; dUsrw hoieAw krdw hY ik myrw gurU
swirAW sMqW qoN v`fw sMq hY; qIsrw hoieAw krdw hY, myrw gurU vwihgurU vrgw hI hY[ cOQw
inhcw hoieAw krdw hY ik myrw gurU qW Awp hI pRmySr hY[
Pyr swirAW ny pu`iCAw, ''pwqSwh! qusIN gurU nwnk pwqSwh nUM kI smJdy rhy?'' aus
vyly mhwrwj dy nyqr bMd ho gey, Bwv ivc Aw gey, koey koloN dohW nyqrW 'coN iek iek hMJU
hyTW nUM igirAw; QoVHI dyr qoN bwAd Awp boly, kihMdy, ''pRymIE! kroVW bRihmMfW dy mwlk, Awp
hI pRmySr, gurU nwnk dw srUp Dwr ky sMswr dw auDwr krn vwsqy Awey sI - gur-pRmySr
srUp ho ky, qy AsIN aunHW nUM 'pwrbRhm pRmySr' smJdy sI['' so kihx l`gy, ''pwqSwh! qW hI
qusIN pwrbRhm pRmySr dy drzy nUM pRwpq ho gey['' so ijho ijhw inhcw hovy, vYsw hI huMdw hY[
216
so ieh iDAwn hY, ieh iqRkutI ivc DirAw jWdw hY[ jdoN iqRkutI KulHdI hY - 'Kuly
rwih iqRkutI ies Fwrw[ TihrihN pRwx ij dsvyN dwrw] qbY Anwhd kI Dun Kul hY] drsn
prm joq ko iml hY]' auQy joqI dw pRkwS huMdw hY -
ijauN-ijauN iDAwn Drdw jWdw hY, ijauN-ijauN iDAwn vDdw jWdw hY, iqauN-iqauN nwm
dw Dn vDdw jWdw hY[ iqauN-iqauN nwm dw Dn vDdw jWdw hY[
so ies qoN bwAd pMjvW jo AMg hY, auh hY 'pRiqhwr'[ pRiqhwr huMdw hY - bwr-bwr
mn nUM rokxw; mn dOVdw hy - Pyr rokxw[ so -
iehdy do ivcwr ny -
ieh igAwn ieMdRIAW ny - A`KW, n`k, kMn[ ienHW dw suDwr krnw - bwhr muK qoN
AMqrmuK ilAwau ienHW nUM -
inj-AnMd, Bjn dw ijhVw AnMd hY, bwhroN mn nUM Gyr ky iehdy ivc itkwau -
nwly qW rjo gux nUM C`f idau, nwly qmo gux nUM C`f idau -
iehdy nwl pRiqhwr dw ijhVw AMg hY, pUrw ho jWdw hY[ vwr-vwr mn nUM bwxI dy
Awsry rok rok ky AMdr ilAwauxw[
ies qoN bwAd Aglw CyvW AMg huMdw hY - Dwrnw[ Dwrnw huMdw hY ik sMklp auTy qW
rok dyxw[ Pyr sMklp auTy, Pyr rok dyxw, mn nwl JgVI jwxw -
AMg - 87
217
lyikn mhWpurS iqMn iksm dw dsdy ny - pihlW iDAwn hoieAw krdw hY ijsnUM
'pRqIk iDAwn' kihMdy ny[ pRqIk iDAwn huMdw hY ik iksy piv`qr hsqI qy Bwvnw kr lYxI ik
ieh pRmySr hY qy auhdw iDAwn Drnw[ jdoN Ajwml nUM aupdyS idqw mhwqmw ny qW ieh ikhw
ik Ajwml! qUM Awpxy pu`qr qy nwrwiex Bwvnw r`KIN, AsIN nwauN vI nwrwiex r`K idMdy hW[
Bwvnw bxdI nhIN sI, pu`qr smJdw sI[ zor lwauNdw sI ik myrI Bwvnw bx jwvy[ Bwvnw
bxnI KylH nhIN hoieAw krdI, bhuq AOKI hY Bwvnw bxnI[ lyikn jdoN AMq smW Aw igAw -
AM g - 981
iehnUM 'prqIk iDAwn' kihMdy ny ik mhWpurS, gurU qy ieh Bwvnw krnI ik ieh
pRmySr ny[ dUsrw hoieAw krdw hY - 'sMpq iDAwn[' ieh hoieAw krdw hY ik gurU nUM pRmySr
dw srUp smJxw ik ieh qW Awp hI pRmySr hY[ bwxI vI AYsw Purmwn krdI hY -
AM g - 442
so gurU qy goibMd nUM ieko krky jwxnw, ieh sMpq iDAwn hoieAw krdw hY[ qIsrw
hoieAw krdw hY - 'AhMgRh iDAwn[' AhMgRh iDAwn dy AMdr iDAwn dw Prk hY[ pihlW
swkwr dw iDAwn huMdw hY[ keI pRymI eyQy qrk krdy ny ik swkwr dw iDAwn qW bu`q-pRsqI
ho geI[ bu`q qW AsIN pUjdy hW - swfw srIr vI bu`q hY, koTIAW vI bu`q ny, pYsy tky vI bu`q
ny, pu`qr vI bu`q ny, iesqRI vI bu`q hY[ swirAW 'coN sRyST jy koeI bu`q hY, auh gurU dw vjUd
218
hY qy gurU jI jd AsIN iDAwn ivc ilAwauNdy hW qW prm piv`qr vjUd swfy MAMdr Aw ky
invws kr lYNdw hY[ so ieh pihlw iDAwn hoieAw krdw hY -
ieh bwhrmuK iDAwn huMdw hY[ ies qoN bwAd AMqrmuK huMdw hY -
pMnw 879
so Pyr jd Sbd dw iDAwn Drdy hW, ieh 'AhMgRh iDAwn' hoieAw krdw hY, iehdy
ipCly pwsy vwihgurU dI pUrI SkqI huMdI hY[ jd AsIN 'vwihgurU' kihMdy hW, A`KrW dy ip`Cy dyKo
kOx hY ijhnUM AsIN kih rhy hW[ jd auh swfy inhcy dy AMdr Aw jwvy, Pyr kI huMdw hY auh iDAwn 'AhMgRih iDAwn' huMdw hy; iqMn Pu`l auhdI Bytw krny pYNdy ny - pihlW Pu`l huMdw hY
'boD igAwn; dUsrw hoieAw krdw hY 'sm' ik swirAW ivc auh vrqdw hY; qIsrw hoieAw krdw
hY 'sm nwm', ik swry hI auh prIpUrn hY, dUsrw hor koeI nhIN hY[ SrDw dy nwl, ipAwr dy
nwl auhdI pUjw krnI[ so iqMn Pu`lW dy nwl pUjw hoieAw krdI hY - inrgux dI[ inrgux dw
iDAwn nhIN hoieAw krdw, inrgux dw igAwn hoieAw krdw hY[ so ies qrHW dy nwl jd AsIN
Sbd dw iDAwn Drdy hW, Sbd swfy AMdr rm jWdw hY -
AMg - 864
so gurU dw iDAwn Drdy Drdy AvsQw kI AweygI - iDAwqw, iDAwn, DyA - iqMnW dI
iqRkutI Kqm ho jweygI, gwieb ho jweygI[ ies qoN bwAd ibbyk mMfl ivc ibrqI Awpxy Awp
dwKl ho jweygI[ so ieh igAwn dw mMfl Ku`lH jwieAw krdw hY - dsvyN duAwr dw mMfl[ so
auQy Sbd dw iDAwn huMdw hY, Dun vjdI hY - hryk dy AMdr -
AMg - 293
AMg - 879
jdoN ieh AvsQw ho jwieAw krdI hY, iPr smwDI l`g jwieAw krdI hY[
219
ikMny iksm dIAW joqIAW ny - byAMq iksm dIAW joqIAW mhwrwj dsdy ny -
do iksm dI smwD huMdI hY - iek dw nwauN 'inrivklp' hY, iek dw nwauN 'swivklp'
hY[ swivklp dy ivc Awpxw igAwn rihMdw hY[ inrivklp smwD dy AMdr iqRkutI - 'igAwqw,
igAwn, gyA' vI tu`t ky inrivklp smwD ho ky ies qoN aupr lMG jWdw hY, auhnUM 'sihj smwD'
kihMdy ny-
nw Awp irhw, nw iDAwn irhw - r`b dw hI rUp bx igAw[ EQy hux suxdw kI hY?
ijMnw suxdw hY, swr hI nwm suxdw hY, ijMnw dyKdw hY, swrw hI igAwn[ bRhm idRStI ho jwieAw
krdI hY[ ies qrHW Purmwn hY -
Dwrnw -
AMg - 1265
AYnw iDAwn p`k jWdw hY ik nwm dI Dun hI suxweI idMdI hY[ so ieh inrivklp smwD
jd l`g jWdI hY, Awpxw Awp lIn ho jWdw hY - vwihgurU dy AMdr[
so mhwrwj kihx l`gy, ''rwjn! rwjw iSvnwB! ieh A`T AMg qYnUM Xog dy d`sy ny; iehnUM
kSt Xog kihMdy ny[ ieh jy koeI krdw hY, iehdy AMdr nqIjy AwauNdy ny, AMdrlIAW KylHW
AwauNdIAW ny, roSnI AwauNdI hY, Anhd Sbd AwauNdw hY[ dUsrw jo hY, auh iehqoN bhuq suKwlw
hY[ auhnUM igRhsqI vI kr skdy ny, kwrobwrI bMdy vI kr skdy ny, ibjnsmYn, nOkrI-cwkrI
vwly - sB kr skdy ny[ auhdw nwauN 'Bgiq Xog' hY['' ''mhwrwj! auh Bgiq Xog vI d`so['' so
mhwrwj ny Pyr Bgiq Xog qy cwnxw pwieAw[
hux ikauNik smW iejwzq nhIN idMdw, eyQy hI smW smwpq hY, AglI vwrI iesqy ivcwr
hoeygI[ ieh kSt Xog dI bwq krI hY, bynqI krI hY qy Bgiq Xog dI jy mhwrwj ny krweI,
Pyr Agly pRogrwm ivc krWgy[ so hux swry pRymI 'gur sqoqr' ivc bolo[
AnMd swihb, gur sqoqr, Ardws
ooooooo
220
7
Swn - .................................................[
AMg - 256
AMg - 289
AMg - 624
AMg - 1218
AMg - 1159
swD sMgq jI, g`j ky bolxw 'siqnwmu sRI vwihgurU'[ dUr-drwz qoN Awp ies piv`qr
AsQwn qy siqsMg dw lwhw pRwpq krn vwsqy, Xwqrw krn vwsqy, tr`kW, trwlIAW, b`sW, pYdl
qy hor svwrIAW - skUtrW, sweIklW Awid 'qy phuMcy ho[ ijMny kdm koeI c`l ky AwieAw hY,
hr kdm dw Pl iek X`g dy brwbr hoieAw krdw hY[ ijhVy pRymI sMgq nUM lY ky AwauNdy ny,
A`Dw Pl aunHW nUM pRwpq huMdw hY[ eyQy Aw ky jo mn icq lw ky gurU dI bwxI kMnW nwl sRvx
221
krdw hY, bu`DI nwl ivcwr krdw hY qy vwrI AweI qy g`j b`j ky boldw hY, mhwrwj kihMdy -
AMg - 546
keI kRoV j`gW dw Pl aunHW nUM pRwpq huMdw hY ijhVy suxdy ny qy iPr gwauNdy ny[ so icq
ibrqI nUM iekwgr krky, mn nUM eyDr EDr nhIN jwx dyxw, nyqrW dy nwl gurU srUp dw drSn
kro, kMnW dy nwl bwxI sRvx kro, bu`DI nwl ivcwro qy ihrdy ivc Dwrn kro[ iPr kI lwB
hovygw? swfy ijhVy pwp kIqy hoey ny jnm-jnmWqrW dy, auh k`ty jwxgy ikauNik nwm ivc bhuq
SkqI hY -
AMg - 631
XwnI, pwpI qoN qUM piv`qr bx jweyNgw[ so mnu`Kw dyhI pRwpq hoeI AY, swD sMgq jI,
ieh bhuq v`fI cIz hY, pr kwhdy vwsqy pRwpq hoeI AY? mhwrwj kihMdy ny, pRymIAW! AYvyN
iehnUM guAw nw; ieh qW gurU dI syvw krn vwsqy Aqy nwm jpx vwsqy pRwpq hoeI hY[ ieh
durl`B dyhI hY, iehnUM 'nr-nrwiexI dyh' kihMdy ny[ iehdI kdr aunHW nUM hY ijnHW nUM nhIN pRwpq
hoeI[ so AYsI dyhI pRwpq krky jy SrwbW pIxIAW ny, kbwbW, mws Kwxy ny, inMidAw cuglI krnI
hY; iPr qW bhuq Gwty dw sOdw ho igAw[ AwieAw qW nwm jpx vwsqy ieh jo dyh pRwpq hoeI
hY, iehnUM dyvqw lok vI svrg ivc bYTy locdy ny Aqy ies dyhI nUM DMn kihMdy ny, nr-nrwiexI
dyhI kihMdy ny, ibSnMU dyhI kihMdy ny[
iek vwr dI g`l hY, gurU dsvyN pwqSwh bYTy ny, bhuq swrI sMgq pws bYTI hY, bcn
c`l rhy ny[ mwqw jIqo jI bwry bcn c`l pey ik dyKo mhwrwj! ikMnw Bjn krn vwly sI,
srIr C`f idqw Awp ny[ gurU mhwrwj kihMdy, BweI! ieh kiljug dI mihmw hY[ kiljug dy
AMdr 'nwm' dw AYnw prqwp hY ik bIbIAW vI pwr lMG skdIAW ny[ pihly zmwinAW ivc
ienhW nUM bhuq swry krm krn dI iejwzq nhIN sI huMdI[ 'EAMkwr' dw nwm ieh ijhbw qy
nhIN sn ilAw skdIAW, pwp l`igAw krdw sI[ pr kiljug dy AMdr pRqwp AYnw viDAw ik
kI iesqRI, kI purS; swry hI pwr lMG skdy ny[ mhwrwj kihMdy ik iek vwr iek biDk
(iSkwrI) ny bhuq swrw iSkwr mwr ilAw[ AYny jwnvr mwry aus ny; aufx vwly mwr ley, n`Tx
vwly mwr ley, ihrn Awid[ aus dy mn ivc iglwnI Aw geI; socdw hY ik myry vrgw pwpI qW
sMswr ivc nhIN koeI hoxw[ AYny jIv mYN n`cdy, t`pdy, KylHdy mwr ley[ kI hovygw myrw hwl?
swDUAW qoN mYN suixAW hY ik drgwh ivc lyKy dyxy pYNdy ny[ ieh vI suixAw hY ik jy jIv-jMqU
mwryNgw, ieh swry qyrw mws nocxgy[ ijnHW nUM KwvyNgw, auh vI qyrw mws KWxgy[ vYrwg ho igAw
mn ivc[ nwly ieh soicAw ik mYN Awpxy Awp nUM dMf dyvW[
rwjw ibkRmwjIq dw aus smyN hukm sI - iSkwr nw KylHx dw[ ieh ausdy hukm dI
aulMGxw krdw sI[ pqw l`igAw ik rwjw ibkRmwjIq jI Aw rhy ny[ ieh swmHxy Aw igAw iSkwr
smyq[ rwjy ny hukm kIqw ik iSkwrI nUM PVo qy szw idE[ hukm dI qwmIl ho geI[ PV ky
kYdKwny ivc pw idqw Aqy nwl hI iesnUM hr roz ku`txw mwrnw SurU kr idqw[ aus vyly dy
kwnUMn dI jo szw sI, auh iesnUM cMgI qrHW idqI[ ieh AYnIAW duhweIAW pwieAw kry ik auQy
iek bIbI, jo mihlW ivc nOkrI kirAw krdI sI, dy mn ivc qrs AwieAw ik dyKo, nr dyh
hY, ikMnw du`K pw rhI hY[ swfI iesqRI dyhI hY, jy myrI ieh dyh kMm Aw jwey iksy praupkwr
222
vwsqy qW ikMnw Blw hovy[ auhny mrdW dw Bys Dwr ky pihrydwrW nwl iml ky aus iSkwrI nUM
Cufw idqw qy Awp jylH ivc kYd ho geI[
kwPI idn jd lMG gey, koeI mhIny, fyF mhIny bwAd rwjw ibkRmwjIq ny ikhw ik
auh kYdI pyS nhIN hoieAw, pyS kro[ auh bIbI, jo mrdwvyN Bys ivc sI, jd pyS hoeI qW
rwjw kihx l`igAw, ''qYN AYny jwnvr mwry ny['' auh kihMdI, ''TIk hY mYN pwp kirAw hY['' auhny
nhIN d`isAw ik mYN lVkI hW[ ausy qrHW krdI rhI ijvyN iSkwrI krdw sI[ aus ny ikhw, ''pr
qyry rwj ivc ie`k v`fw doS hY['' ibkRmwjIq kihx l`gy, ''kI doS hY?'' auh kihMdI, ''doS ieh
hY ik eyQy byksUrW nUM szw imldI hY['' rwjw kihNdw, ''mYN jylH ivc qyrw nmk KWdw hY, mYN mrd
qoN iesqrI bx geI; mYnUM ibSnUM dyhI vwps kr dy['' ienswP vwly rwjy hoieAw krdy sI[ auh
hYrwn ho igAw[ iehdI g`l s`c mMn leI, kihx l`igAw, ''cMgw! ijMnW icr qyrI dyhI mnu`K dI
nhIN huMdI, mYN vI EnW icr qKq qy nhIN bYTdw[''
rwjw jMgl ivc cilAw igAw[ AYDr jo iSkwrI sI, auhdy idl qy l`gI cot[ kihMdw,
''mYN ikMnw mwVw hW lyikn myry vwsqy vI koeI AOrq mnu`K dw jwmw pihn ky mYnUM Cfwaux vwsqy
Aqy AwpxI jwn dyx vwsqy kYd ivc Aw peI[ hux mYnUM cwhIdw hY ik mYN Bjn krW['' cMgy
mhwqmw dy pws jw ky nwm dI dwq pRwpq kIqI[
mwVw bMdw jdoN cMgy pwsy nUM qur pvy qW PYslw kr lYNdw huMdw hY; ijhVw ivcwllw hY,
auhdw koeI PYslw nhIN huMdw[ jy mwVw bMdw PYslw kr lvy ik mYN Awh kMm nhIN krnw qW auh
iPr pwr lMG jWdw hY[ bwlmIk ny PYslw kr ilAw, nwm jpx dw, pwp C`fx dw, qy pwr lMG
igAw[ gnkw ny PYslw kr ilAw - pwr lMG geI, ivcwly nhIN rhI[ so iSkwrI ny PYslw kr
ilAw ik mYN pRBU dI BgqI krnI hY[ bVw Gor qp krnw SurU kr idqw[ rwjw ibkRmwjIq iPrdw
iPrdw auQy cilAw igAw[ jdoN qp dyiKAw auhdw, iesny d`isAw ik mYN ibkRmwjIq hW, auhny
prvwh nhIN kIqI ik mYnUM kI loV hY[ sMqW nUM kI loV huMdI hY iksy dI? byprvwhI dyK ky
iehdy mn ivc bhuq SOk jwigAw ik ieh qW bhuq cMgy swDU ny, ikauN nw mYN ienHW nUM Awpxw
gurU bxw lvW[ so ieh vI qp krn lg ipAw dUr ikqy jw ky[ jdoN ibkRmwjIq ny ieh g`l
khI ik dyKo, ieh jIv jo mnu`K sI, mYN jylH ivc pw idqw sI, auh AOrq bx geI[ hux mYN
Awpxy Awp nUM szw idMdw hW ik jdoN q`k mYN iehnUM dubwrw mnu`K nhIN bxw lYNdw, ieh myry
qKq qy bYT ky rwj krygI qy mYN qp krWgw[ so auh iesqRI rwj qKq qy bYT geI qy bYTdI
swr hukm dy idqw ik ivSnUM pdvI dw koeI sMq hovy, auhnUM PV ky ilAwE[ hukm Anuswr swry
ihMdusqwn ivc mwry mwry iPrdI hY POj Aqy puils, pr ikqy nhIN l`Bdw[ AKIr iek mhwqmw
imly qy swrI g`l aunHW nUM d`sI[ mhwqmw kihx l`gy, koeI g`l nhIN, aus AOrq nUM mnu`K dw
jwmw iml jwvygw[ jwE, qusIN swry vwips cly jwE[ so sMqW dw bcn ho igAw[ ausnUM mnu`K dw
jwmw pRwpq ho igAw -
AMg - 1252
pRmySr nwrIAW nUM purK bxw skdw hY qy mnu`KW nUM nwrIAW bxw idMdw hY[ so aus vyly
auh vwips Aw gey qW aus bIbI ny POj nUM ikhw ik mYnUM mnu`K dw jwmw iml igAw hY, hux
ibkRmwjIq nUM tolH ky ilAwE[ ibkRmwjIq nUM jdoN tolH ky ilAWdw qW aus ny ikhw ik myry gurU nUM
ilAwE[ qW auh iSkwrI nUM vI lY Awey[ ibkRmwjIq ny ausnUM gurU bxw ky pUjw krnI SurU kr
223
idqI[ auhnUM Apwxw vzIr bxw ilAw qy Awp dubwrw qKq qy bYT igAw[
mhwrwj kihMdy, dyKo! aus bIbI ny kurbwnI krI, mn ivc dieAw AweI qy iSkwrI ny
nwm jipAw, ibkRmwjIq ny nwm jipAw; ik`fI pdvI hoeI ik aus bIbI nUM vI mnu`Kw dyhI pRwpq
ho geI[ so ieh mnu`Kw dyhI 'ivSnUM dyhI' hY[ hux kiljug dy AMdr bIbIAW dI dyhI vI nwm dy
bl krky piv`qr bx geI hY, ieh piqq dyhI nhIN rhI[ so mnu`Kw dyhI, cwhy bIbI dI hY,
cwhy BweI dI hY, dovyN piv`qr ny[ ieh imlI hY qYnUM -
AMg - 1159
mhwrwj kihMdy, vwihgurU dw nwauN lE, dyiKE ikqy Bu`l jwvoN[ eyhI lwhw hY ikauNik hor
koeI AYsw qYnUM jnm pRwpq nhIN hoxw, ijhdy ivc qUM vwihgurU nUM iml skyN[ iehI srIr hY
ijhdy ivc qUM pRmySr nUM iml skdw hYN -
AMg - 12
mhwrwj kihMdy ik bwkI ijMny kMm qUM krdw hYN pRymIAW! ieh iksy lyKy ivc nhIN -
AMg - 12
mwieAw dy ipAwr ivc pY ky qyrw jnm ibrQw jw irhw hY[ so Purmwn krdy ny ik 'Bjhu gouibMd BYil mq jwhu] mwns jnm kw eyhI lwhu]' dyiKE BweI! Bu`l nw jwieE, Bu`l nw
jwieE[ iehI lwhw hY ik pRmySr dw Bjn kr lE -
AMg- 1159
ijMnw icr buFwpy dw rog nhIN l`igAw - ikauNik buFwpw rog hoieAw krdw hY; nwm jpxw
hY qW bcpn ivc jp lY - ikSor AvsQw ivc[ AYh b`icAW dw nwm jipAw hoieAw bhuq
PlIBUq huMdw hY ikauNik ienHW ivc rwg dYS dI ibmwrI nhIN huMdI[ jvwnI dy AMdr hnHyrI AwauNdI
hY bMdy auqy; grIb qoN grIb, mwVy qoN mwVw vI ih`l jwieAw krdw hY qy ih`l ky nrk ivc
igr jWdw hY[ SrwbW, kbwbW, mws, m`CI, corIAW-ckwrIAW, JgVy-Jwvy; cwr ky idn dI huMdI hY
ieh jvwnI[ ienHW cwr ku idnW ivc ieh gDI dy b`cy vWg CV`py mwrdw hY[ iPr buFwpy dw rog
SurU ho jWdw hY[ buFwpw Kw jWdw hY jvwnI nUM, nwm-inSwn nhIN rihx idMdw[ Xwd krdw hY
SISy dy swmHxy KVHw ho ky ik mYN jvwn huMdw sI[ purwxIAW PotoAW dyK ky socdw hY ik mYN ieho
224
ijhw huMdw sI, kI ho igAw[ so mhwrwj kihMdy ny, iehqoN pihlW pihlW nwm jp lY - 'jb
lgu jrw rogu nhIN AwieAw] jb lgu kwil gRsI nhI kwieAw]' buFwpy ivc ibmwrI lg jWdI
hY AwdmI nUM - kdy imhdw Krwb ho igAw, kdy ijgr Krwb ho igAw, gurdw Krwb ho igAw,
hwrt tRbl ho geI, bl`f prYSr ho igAw, koeI hor ibmwrI ADrMg bgYrw dI ho geI[ Pyr
ikvyN nwm jpyNgw; bhuq AOKw hY[ iPr nwm nhIN jp huMdw, iPr qW 'hwie hwie' kr huMdI hY qy
ibmwrI nUM TIk krn dy Awhr ivc l`igAw rihMdw hY[ so nwm jpIey dw vylw qW bcln ivc
hI hoieAw krdw hY -
AMg - 337
At`l qy Amr ny DrUM qy pRihlwd[ DrUM kyvl pMj swl dw sI; Amr ho igAw[ Bgq
nwmdyv ny, kbIr jI ny, rivdws jO ny; ienHW swirAW ny CotI aumr qoN hI nwm jipAw[ jvwnI
ivc iksy nUM soJI Aw jwvy, ieh bVI cMgI g`l AY[ pr buFwpy ivc iksy nUM iehdI soJI Aw
jwvy, ieh bVI AOKI bwq hY[ buFwpy dI sojI nwm nhIN jpx idMdI ikauNik auhdw mn AYnw
iKMf cuikAw huMdw hY ik nwm dy auqy iekwgr hI nhIN huMdw[ bVw kuJ iehdy auqy ibmwrIAW dw
Fyr jmHW hoieAw huMdw hY; inMidAw, cuglI, eIrKw, bKIlI, SMky, fr, Awsw, iqRSnw, AMdySw Awid
fYxW AMdr bYTIAW v`FdIAW ny[ iPr nwm jpyNgw ik ienhW nwl mukwblw kryNgw? so nwm jpx
dw vylw CotI aumr hoieAw krdI hY[ mhwrwj kihMdy, 'jb lgu kwil gRsI nhI kwieAw]' jdoN
qk koeI AYsI ibmwrI nhIN l`gI ik hux qW mYN mr hI jwxw hY, aus qoN pihlW pihlW nwm
jp lY -
AMg - 1159
XwnI, ijMnw icr q`k qoqlI zbwn nhIN hoeI, ijvyN ppIhw 'ipRau ipRau' krdw hY, ieauN
kr lY qUM vI - 'vwihgurU-vwihgurU', 'rwm-rwm', 'Alwh-Alwh'; koeI nwm lY lY, ikauNik Purmwn
hY -
AMg - 1168
ijMny vI nwm ny, sB pRmySr dy nwm ny[ sB 'EAMkwr' Sbd ivcoN inkly ny Aqy iehdy
ivc hI smwA jwxy ny[ swrI isRStI dw Awkwr 'EAMkwr' ivcoN hI hoieAw hY, iesy Sbd ivcoN
auqpqI hoeI hY, iesy ivc sB ny smwA jwxw hY[ koeI nwm jp lY ijhVw qYQoN jp huMdw hY,
pr lY lY iksy pUry gurU qoN -
AMg - 1159
Pyr qW jmdUqW nUM dyK ky fryNgw[ iPr 'rwm-rwm' khyNgw? Pyr qW sbMDI hI nhIN KihVw
C`fdy, kihMdy ny, koeI g`l qW d`s jwh[ EDr auh cVHweI krn lgdw hY, bol nhIN huMdw, A`KW
nwl hI g`lW krdw hY[ iPr qW koeI g`l bxdI nhIN -
mn kI mn hI mwih rhI]
nw hir Bjy n qIrQ syvy cotI kwil ghI]
AwvY AMqu n BijAw jweI]
AMg - 631
225
AMg - 1159
so ies qrHW nwl ieh mwns dyhI nwm jpx vwsqy pRwpq hoeI hY[
hux svwl pYdw huMdw hY ik nwm ikvyN jpIey? ikauNik gurU mhwrwj kihMdy ny -
AMg - 491
gurU dI ikRpw ho jwvy, ivDI pUrvk jipAw nwm mn ivc vs jwvy, qW iksy nUM Pl
pRwpq hoieAw krdw hY[ so ieh svwl jdoN gurU nwnk swihb sMglwdIp gey, auQy rwjw iSvnwB
ny aunHW pws kirAw ik s`cy pwqSwh! ikhVy qrIky ny nwm jpx dy? Awp ikRpw krky d`so[
mhwrwj jI ny PurmwieAw ik rwjn! do qrIky ny - iek nUM 'Bgiq jog' kihMdy ny qy iek nUM
'kSt jog' kihMdy ny[ qUM d`s ikhVw Apnwauxw cwhuMdw hYN? rwjw kihMdw, ''mhwrwj mYnUM doie d`s
idE, ijhVw suKwlw hovygw auh mYN ApxwA laUN['' mhwrwj kihMdy, pihlW qYnUM AsIN' kSt jog'
bwry dsdy hW; lE suxo[
iehdy ivc kuJ rihqW huMdIAW ny - ds Xm huMdy ny, ds nym huMdy ny[ iehdy A`T AMg
huMdy ny[ ieh swry hI qkrIbn 26 hoieAw krdy ny[ iDAwn dy nwl jy suxygw, qyrI smJ ivc
Aw jwvygw[ auh bVw cOksI nwl suxn l`igAw[
mhwrwj kihMdy, pihlw 'AihMsw' huMdw hY[ n mn nwl, nw srIr nwl, n bu`DI nwl, n
bcn nwl; iksy dw burw nhIN krnw[ idloN kihxw hY, 'nwnk nwm cVHdI klw qyry Bwxy srb`q
kw Blw[' burw nhIN krnw iksy dw vI sMswr ivc - 'burw ibgwnw icqvIey Apnw hI ho jwey['
AMg - 386
226
AMg - 4
mhwrwj kihMdy, Bwei! ieh ds AMgW nUM 'Xm' kihMdy ny jW 'sm' BI kihMdy ny[
dUsrIAW nUM 'nym' kihMdy ny[ pihlW hY 'qp' - syvw krnI[ iqMn iksm dw huMdw hY qp
- rjo guxI, qmo guxI qy sqo guxI[ ienHW swirAW nwloN sRyST gurU dI syvw krnI, swirAW qpW
dw SRuomxI hY[
iPr dUsrw 'dwn' hoieAw krdw hY[ ieh vI iqMn iksm dw huMdw hY - qmo guxI dwn,
rjo guxI dwn, sqo guxI dwn[ iKJ ky idqw hoieAw, kupwqr nUM idqw hoieAw, kuvyly idqw hoieAw
dwn pwp krwaux lg jWdw hY[ AwpxI ausqq vwsqy, vifAweI vwsqy, kwrj isDI vwsqy idqw
hoieAw dwn 'rjo guxI' huMdw hY[ inMmRqw dy nwl pRmySr dI vsqU jwx ky idqw hoieAw dwn 'sqo
guxI' dwn huMdw hY; iehdw Pl hoieAw krdw hY izAwdw[
qIsrw nym hoieAw krdw hY 'sMqoK'[
cOQw hoieAw krdw hY 'Awsqk bu`DI['
pMjvW - 'pUjw['
CyvW - 'gur Sbd auqy ivSvwS['
s`qvW huMdw hY - jo kuC gurbwxI kihMdI hY, ausdy muqwibk Awpxy jIvn nUM Fwlxw;
ault iblkul nw jwxw[
A`TvW hoieAw krdw hY 'sWqkI ibrqI['[ kRoD nhIN Awaux dyxw ibrqI dy AMdr, Frustration nhIN Awaux dyxI, JuMJlwht nhIN Awaux dyxI; SWq rihxw hY[ koeI mwVI g`l vI kih
igAw qW vI SWq rihxw, DIrj r`Kxw[
nOvW hoieAw krdw hY 'inqnym' - inqnym nhIN kdy KuMJwauxw[ jo vI inqnym hY auh
pUrw krnw hY[
dsvW hoieAw krdw hY 'bRhm hom' - Bu`Ky nUM pRSwd Ckwauxw[
ieh do AMg ho gey - iek 'Xm' qy iek 'nym'[ mhwrwj kihMdy, BweI! Pyr qIsrw AMg
huMdw hY 'Awsx[' AYsy iekWq Awsx qy bYTxw ijQy koeI ibKSypqw nw hovy[ Bjn krn nUM QW
CWt lYxI; koeI cOkI bxw lYxI, koeI Awsx lY lYxw[ iPr auQy hI roz Bjn krnw[ auh QW
piv`qr ho jWdw hY, auQy mn iek dm itk jWdw hY[
cOQw huMdw hY 'pRwxwXwm' - svwsW nUM sMquln ivc ilAw ky nwm jpx dI jugqI mhWpurSW
qoN jw ky puCxI ijnHW nUM AiBAws dI prp`kqw nwl swry AMdrUnI BydW dI Qwh huMdI hY[
pMjvW AMg huMdw hY 'pRiqhwr' - bwr-bwr mn nUM rokxw[ mn dOVdw hY, Pyr rok ky Sbd
ivc lwauxw[
CyvW hoieAw krdw hY 'Dwrnw[' mn iekwgr krn vwsqy gurU dy crnW ivc joVnw[ juVdw
nhIN, Pyr rok ky joVnw[ pwpW qoN bcxw[ bwr-bwr mn nUM idlwsy dyxy qy aupr nUM cVHwauxw -
AMg - 1096
227
s`qvW hoieAw krdw hY 'iDAwn[' iDAwn swkwr dw hoieAw krdw hY[ iek gurU dw iDAwn
qy dUjw Sbd dw iDAwn[ iqMn iksm dw iDAwn huMdw hY - pRqIk, sMpq qy AhMgRih[ so iqMny
qrHW dy iDAwn mhWpurSW qoN pu`C lE[ ijQy koeI iP`t huMdw hY, auQy lw idMdy huMdy ny ik qUM iDAwn
ies qrHW kr[
A`TvW AMg hoieAw krdw hY 'smwD[' kihMdy ny, smwDI lg jwxI[ jdoN bwr-bwr Bjn
krky Purnw Kqm ho jwvy iPr smwDI lg jWdI hY qy iqRkutI ivcoN lMG ky dsvyN duAwr ivc
ibrqI phuMc jWdI hY[
mhwrwj kihMdy, lY rwjn! ieh qW hY 'kSt jog[' ieh AOKw hY QoVHw ijhw[ hux qYnUM
AsIN Bgiq jog dsdy hW[ ieh iDAwn nwl srvx krIN[ ieh igRhsqI vI kr skdy ny, kwrobwr
krdy hoey vI, bwl-b`cy pwldy hoey vI kr skdy ny, tIcr XwnI pVHwaux vwlw vI, vwpwrI vI,
POjW ivc nOkrI krn vwly, ruJyivAW vwly bMdy, ieMfstrIAW ivc kMm krn vwly bMdy - sB
kr skdy ny ikauNik ieh suKwlw hY[ ieh g`l nhIN hY ik iehdw Pl Gt hY, Pl iehdw vI
Enw hI, EvyN ijvyN hI hY[ ieh vI auQy hI phuMcw idMdw hY[ doie h`Q joV ky rwjw kihx
l`igAw, pwqSwh! pihlI g`l mYN smJ igAw[
AwpW ipCly pMj dIvwnW ivc pihlI g`l suxI hY, pUrI qrHW bhuq ivsQwr
auqy ivcwr kIqI hY qy hux 'Bgiq jog' kI huMdw hY - iesnUM zrw smJx dw Xqn
SOk vwly bMdy ny, auh mn iekwgr krky suixEN ikauNik iPlm bx rhI hY, pqw
kIhny dyKxI hY qy kIhdw kIhdw Blw hoxw hY[ so iDAwn kro, swfw vI Blw ho
iDAwn nwl suxWgy[
nwl iehdy
kro[ ijhVy
nhIN kIhny
jweygw jdoN
mhwrwj kihMdy -
kihMdy ik pihlI rihq ieh hY ik mn nUM nIvW r`Kxw[ mn nIvW ikvyN rihMdw hY? jy
qW kho AsIN cMgy hW, iPr qW mn nIvW nhIN irhw krdw[ mn nIvW rihMdw hY jy idloN AsIN
khIey -
AMg - 728
AMg - 266
nIvW plVw BwrI hoieAw krdw hY[ inMmRqw ivc r`Kxw hY Awpxy Awp nUM, hMkwr ivc
nhIN Awauxw, v`fy nhIN bxnw -
pRmySr ny gux idqy hoey ny - iksy nUM kIrqn krn dw, iksy nUM ivAwiKAw dw, iksy nUM
fwktrI dw, koeI ieMjnIAr hY, koeI swieMsdwn, koeI APsr qy koeI tIcr hY[ mhwrwj kihMdy,
AYvyN AiBmwn ivc nw Aw jwvIN ik zmIn jwiedwd bhuq hY, trYktr lY ilAw[ AiBmwn ivc
nw Aw jwvIN, nIvW rhI; nIvyN ru`KW nUM Pl lgdy ny[ ijhVw r`uK aucw huMdw hY, auhnUM Pl nhIN
lgdw[ ies qrHW pVH lE -
228
AMg - 470
pMKI isMbl ruK v`l AwauNdy ny - hry hry Pl dyK ky, hry hry p`qy dyK ky; pr Pl
iP`ky ny Aqy Pu`l bkbky ny, glGotUAw lgdw hY - Pl Kw ky[ ies leI inrwS ho ky cly jWdy
ny[ auNJ isMbl aucw bhuq hY qy is`Dw bhuq hY[ mhwrwj kihMdy, dyK! nIvW rhIN pRymIAW[ aucy
'c kI doS hY? kihMdy, aucI zmIn hovy; mINh pY jwvy qW pwxI swrw ruVH jweygw qy zmIn k`tI
jwvygI[ nIvW Kyq aus k`tI hoeI im`tI nUM sMBwl lvygw, pwxI nUM sMBwl lvygw Aqy nIvyN Kyq
ivc Dwn lg jwxgy[ aucy Kyq ivc m`kI dI vI v`q nhIN rihxI ikauNik ieh aucw hox krky
mwirAw igAw[ nukswn hoieAw nw aucy hox dw[ KjUr aucI hY pr rwhI vwsqy CwauN vI nhIN
dy skdI qy Pl BI nhIN idMdI[
iesy krky mhwrwj PurmwauNdy hn ik nIvW ijhVw hY JuikAw hoieAw, TIk hoieAw
krdw hY -
AMg - 1365
bWs, cMdn dy nyVy rihMdw hY lyikn auhdy 'c sugMDI nhIN huMdI ikauNik auh aucw hY,
hMkwr BirAw hoieAw hY auhdy AMdr - 'hMkwirAw so mwirAw[' so Bgiq jog dI pihlI rihq
ieh hY ik mn nIvW r`Kxw[ Awpxy gux dw pRgtwvw nhIN krnw ik mYN rwg jwxdw hW, Plwxw
kuJ jwxdw hW, mYN pwTI bhuq vDIAw hW, mYN sMq hW, lok mYnUM mMndy ny[ Awh g`l nhIN Awaux
dyxI Awpxy AMdr[ nIvyN rihxw hY Aqy hmySw mn 'c ieh kihxw hY -
AM g - 728
AM g -1364
RAMg - 379
BweI, cMgw mYN hW nhIN Aqy burw koeI idsdw nhIN[ ieh ibrqI hr vkq r`Ky[ ieh
pihlI rihq hY Bgiq jog dI[ koeI AOKI nhIN hY[ kwrobwrI ikMnw hI hY, mn nIvW hI r`Kxw
hY[ ies qy koeI tweIm nhIN lgdw, koeI hor pwbMdI nhIN, kyvl Awpxy mn nUM swDxw hY[
dUjI rihq ieh hY ik siqsMg ivc nym nwl jwvy[[ siqsMg ivc jwx leI koeI
itkt nhIN lgdw, nw koeI rok hY pr ieh hY ik BwgW qoN ibnW pRwpq nhIN huMdI[ qurn vyly
229
AMg - 95
pMnw - 111 (sRI gu. pu. pR. gRMQ)
sMgq ivc bYT ky, ic`q nUM iekwgr krky kQw kIrqn srvx kry[ eyQy vwihgurU dI
pRwpqI huMdI hY ikauNik vwihgurU jI siqsMgq ivc rihMdy ny[ ies qrHW Purmwn hY -
AM g - 1244
ijvyN lohy nUM pwrs nwl lw idE, ausy vyly sonw bx jweygw[ iesy qrHW siqsMgq ivc
ik`fw hI ivkwrI purS ikauN nw Aw jwvy qy jy inMmRqw nwl, SrDw dy nwl Aqy iekwgrqw dy
nwl, pUrI ivDI dy nwl siqsMgq krdw hY qW ijvyN lohw, pwrs nwl lg ky sonw bx jWdw
hY, ausy qrHW auhdw jIvn vI Su`D ho jwieAw krdw hY[
AM g - 1244-1245
so ies qrHW dUjw jo nym hY, auh ieh hY ik siqsMgq ivc jwvy, kQw kIrqn iml
ky suxy[
qIjI rihq hy 'iekWq dys'[ iekwgr icq ho ky bYTxw[ jigAwsU kihMdy ik mhwrwj
jI! Awp kihMdy ho ik kMm-kwr, KyqI-bwVI BI kro, tIcr (AiDAwpk) bx ky b`icAW nUM BI
pVHwE, vpwrI bx ky vxj-vpwr kro, iPr iekWq dyS ikQoN bx jweygw swnUM? mhwrwj kihMdy
ik dyKo, 'iekWq dys' mn nwl sbMD rKdw hY-
AM g - 1180
kihMdy ieh jugiq huMdI hY ik swirAW ivc iek vwihgurU dyKxw SurU kr dyvy ik ieh
sB vwihgurU hI hY[ jdoN ies qrHW dyKWgy, cMgw mwVw nhIN icqvWgy, aus vyly Pyr icq iekwgr
ho jweygw Aqy 'iekWq dys' swnUM pRwpq ho jweygw[
icq dy ivc ieh PYslw kry ikauNik ieh g`l siq hY[ swD sMgiq jI! iek qW huMdw
hY ik 'Prz kr lE', pr ieh bcn Prz kro nhIN, ieh g`l qW scmu`c hY ik eyQy swirAW
dy AMdr vwihgurU vsdw hY, iPr iksy nUM mwVw nhIN khWgy[ mwVw qW kihxw hI nhIN[ ies
qrHW Purmwn krdy ny -
230
AMg - 1381
Awpxw ijhVw icq hY, iehnUM Awsx bxw lE, iehnUM iekwgr kor -
vwihgurU nUM hwzr-nwzr jwx ky, auhdy ivc ibrqI nUM itkwE, n`Tx nw idE iksy pwsy[
pMjvIN rihq 'pRwxwXwm' hoieAw krdI hY[ pRwxwXwm dy iqMn gux huMdy hn - pUrk, kuMBk,
ryck[ iek iK`cxw huMdw hY suAws AMdr nUM, iek rokxw huMdw hY Aqy iek suAws C`fxw huMdw hY[
ieh iks qrHW krnw hY; mhwrwj kihMdy, ieh bhuq hI suKwlw qrIkw hY -
ieauN n hovy ik iehnUM Bu`l jwau, sgoN iehdw AiBAws krky pkwauNdy jwE ik kI ikhw
sI - siqsMg ivc[ do qrHW dw siqsMg huMdw hY - iek bihrMg Aqy iek AMqrMig huMdw hY[
eyQoN bcn sux ky, bolo nw iksy nwl, g`l nw kro, Gr jw ky soco ik kI ikhw sI; qIjI rihq
ikhVI sI, cOQI ikhVI sI[ Pyr -
iehnUM mn ivc Tihrw lvy[ jo kuC gurU mhwrwj dI bwxI kihMdI hY, iehnUM Awpxy mn
ivc Tihrwauxw kro, AYvyN hvw ivc nw iehnUM jwx idE -
ieh kuMBk huMdw hY - bcnW nUM sWB ky ihrdy ivc r`Kxw[ iPr huMdw hY qIjw - swh
bwhr k`Fxw[ iehnUM ryck kihMdy ny[ gurU jI kihMdy ny ik swh nhIN bwhr k`Fxw; bwhr
k`FxIAW ny buirAweIAW[ swh ijvyN Aw irhw hY, AweI jwvy[ ies pUrk ryck kuMBk dw swh
231
nwl sbMD nhIN, mn nwl sbMD hY, bu`DI nw sbMD hY[ gurU jI PurmwauNdy hn -
AMg - 755
gurU swihb kihMdy hn ik inMidAw C`f idE, cuglI C`f idE, eIrKw C`f idE -
AMg - 308
AMg - 386
nhIN duKI hovoNgy[ nw r`Ko iksy dw burw - icq ivc[ gurU gRMQ swihb dI bwq suxo[
auh bwq sux ky C`fx vwlIAW cIzW dI ilst bxwauNdy cly jwE[ Awh vI mhwrwj kihMdy C`f
idE, Awh vI c`f idE[ auh cIzW C`fxIAW SurU kr idE[ ieh ryck hoieAw krdw hY[
ieauN nhIN hY ik gurU gRMQ swihb dw pwT krdw hY qy mn dOiVAw iPrdw hY, CwlW
mwrdw iPrdw hY - kdy ieMfIAw 'c, kdy AmrIkw, kdy Gr, kdy dPqr, kdy ikqy-kdy ikqy[
keI pRymI kihMdy ny, jI bwxI qW AsIN pVHdy hW, mn nhIN itkdw[ mn nUM itkwauxw bVI AOKI
cIz hY, Kyf nhIN hY swD sMgiq jI! pRmySr dy ipAwry, sMq d`s idMdy ny ik qUM bol ky bwxI
piVHAw kr Aqy Awpxy kMnW nwl suixAw kr[
''kI ieauN krdw huMdw hY?''
''nhIN jI, ieauN qW kdy nhIN kIqw[''
''hux kirAw kr, qyrI surqI itk jwvygI[''
''jI hor jugq d`so[''
''BweI, qUM AYs qrHW kirAw kr ik A`KrW nUM l`gy hoey lg kMnW Awid mwqrW dyKI jwieAw
kr[''
''jI, ies qoN AgwhW dI jugqI?"
232
''BweI, bwxI dy ArQ smiJAw kr, Pyr ArQW dy BwvW ivc mn lw lY, iPr qyrI
smwDI lg jwvygI[''
'sbd ArQ mihN rwKih DZwnw[ Purn n dyih sMklp Apwnw[' SbdW dy ArQ ivc
iDAwn lw lvy Aqy sMklp nw Purn dyvy - bwxI pVHdw hoieAw[
mhwrwj kihMdy ik s`qvIN iehdy ivc hY 'Dwrnw'[ auh kI huMdI hY? mhwrwj kihMdy rucI lw ky sux swfI g`l nUM ikauNik ieh koeI khwxI nhIN[ AsIN qYnUM d`s rhy hW ik jy qyrI
rucI nw hoeI, qyrw iDAwn nhIN l`gxw 'qy g`l qyry p`ly nhIN pYxI[ so, iDAwn dy ky sux BweI-
jd sMklp ivc mn cilAw jwvy - bwxI pVHdy dw, jdy eI rok lvy[ muV ky ijQoN
igAw sI, auQoN Pyr pVHnw SurU kr dyvy[ 'jpujI swihb' swrw pVH ilAw[ kihMdw jI mYnUM pqw
eI nhIN l`igAw, 'kyqI CutI nwil[' dw hI pqw l`igAw ik 'jpujI swihb' muk igAw[ kihMdy
muV ky Pyr pVH[ ijhVI quk qoN n`T igAw, auQoN iPr lg jw[ ieh mn 'qy pihrw dyxw hY vwr-vwr[ iehnUM 'Dwrnw' kihMdy hn[ ieauN krky swfy mn dy AMdr iPr itkwau Aw jwvygw[
jdoN mn iek GVI (25 imMt) itk igAw, do GVIAW (50 imMt) itk igAw, 100
imMt itk igAw, iPr 'qih ko nwm smwD aucwrw' auhnUM 'smwDI' kihMdy ny[
jdoN smwDI Sbd ivc l`gx lg jwvy, iPr iesnUM vDwauNdy cly jwE[ qn qy mn nUM
swD ky vDwE - iesnUM[ ieh smwDI EnI hI v`fI hY ij`fI 'kSt Xog' vwly dI smwDI hY jo
swh iK`c-iK`c ky dsvyN duAwr 'c jw ky ibrqI itkwauNdw hY[ ieh vI auhdy brwbr hI phuMc
jwieAw krdw hY[
jdoN A`Ty pihr Sbd dy ivc surqI l`gI rhy qW smJo ik smwDI pUrI ho geI[
233
auh pihlw rsqw (kSt Xog' dw AsIN d`isAw sI[ iks qrHW nwl AihMsw Awid ds
AMg d`sy sI, ds nym d`sy sI - Awsx, pRwxwXwm, pRiqhwr, Dwrnw, iDAwn qy smwDI dy AMg
d`sy sI, sw-ivklp Aqy inr-ivklp smwD, sihj smwD[ mhwrwj kihMdy ik sihj smwD
iehdy nwl vI l`g jWdI hY[
gurU nwnk swihb kihx l`gy, ''rwjn! ieh qUM hux swrI g`l ivcwr lY, Xwd kr lY[
doie rsqy phuMcw idMdy ny auQy[ ijhVw qYnUM suKwlw lgdw hY - kr lY[''
so gurU dsvyN pwqSwh swnUM bhuq suKwly qrIky dy nwl AYs qrHW Purmwn krdy hn, swry
pVHo BweI -
sMinAwsI dI bhuq mihmw vyd Swsqr krdy ny qy lok sMinAwsI bxn vwsqy Gr bwr
C`fdy ny, kysW nUM iek`lw iek`lw krky puitAw jWdw hY[ bIbIAW sMinAwsI bxdIAW ny, kys muMn
idqy jWdy ny, rofy-Bofy ho jWdy ny, Gr C`f idMdy ny, bsqr Kws iksm dy pihndy ny[ bVI
izMmyvwrI Aw jWdI hY[
is`K kihMdy, ''mhwrwj! kI AsIN BI sMinAws kr skdy hW?'' mhwrwj kihMdy dyKo,
iDAwn dy nwl suixEN[ qusIN Gr ivc rihMdy hoey vI sMinAwsI bx skdy ho -bIbIAW sMinAwsI
bx skdIAW ny, BweI sMinAwsI bx skdy ny, Gr C`fx dI loV nhIN[ 'bn sy sdn sBY kir
smJhu..............]' ijhVy bwl-b`cy ny - ijvyN drKq huMdy ny jMgl dy AMdr; koTIAW ny,
kwrobwr hY, iehnUM jMgl dy drKqW dI qrHW smJx lg jwE[ 'mn hI mwih audwsw]' mn ivc
vYrwg Dwrn kr lE ik AYh sMswr qy AsIN rihxw nhIN hY[ ieh g`l mn ivc Dwrn krky
r`Ko -
AM g - 1381
vYrwg kro, audws rho[ iksy cIz dI pkV ivc nw AwE, vrqo sB kuC[ zmIn hY,
TIk hY vwihgurU ny idqI hY, nOkrIAW cwkrIAW Awid idqIAW hn lyikn pkV ivc nw AwE,
ic`q 'c audwsI r`Ko[ iPr -
mhwrwj kihMdy ik isr dIAW jtW vDwaux dI QW jiq Dwrn kro[ jtW qW mYlIAW ho
jWdIAW ny, ivc jUMAW BI pY jWdIAW ny, AOKIAW ny sMBwlxIAW pr ieh jq gux idMdw hY[
iek vwrqw iDAwn nwl suxo gurU dsvyN pwqSwh mhwrwj ilKdy hn ik iek bwr dI g`l hY ik jhWgIr rwjy dy
drbwr ivc iek sMq rwm bhuq KUbsUrq jvwn sI, Cy Pu`t qoN aucw sI, suhxw-sun`Kw AYnw sI
ijvyN r`b ny ivhly bYT ky bxwieAw hovy[ jhWgIr dI lVkI aus qy mohq ho geI[ aus ny
234
Awpxy ipqw nUM ikhw ik A`bw jwn! mYN, AYh ijhVw quhwfw ispwhI hY, pihrw idMdw hY POj dw,
iehdy nwl SwdI krnw cwhuMdI hW[ myrI SwdI kridE, nhIN qW mYN mr jwaUNgI - ij`d pY
geI[ jhWgIr ny soicAw ik ies ispwhI dw A`gw-ip`Cw qW koeI hY nhIN[ Pyr socdw irhw,
kihx l`igAw ik clo iesnUM mYN gvrnr bxw dyvWgw, v`fw bxw dyvWgw, jwgIrW qW mYN hI
dyxIAW ny, mYN hI v`fw bxwauxw hY[ jy lVkI dy psMd Aw igAw qW koeI bwq nhIN[ slwh
krdy ny ik mYN iesnUM gvrnr bxw dyvWgw, sUbw bxw dyvWgw Aqy iesdy nwl AwpxI lVkI dI
SwdI kr dyvWgw, pr ieh ieslwm Dwrn kr lvy[
sMq rwm dw iek im`qr mihlW dy AMdr sI[ ausnUM ies g`l dI sojI iek golI qoN
peI qy Aw ky sMq rwm nUM mubwrk dyx l`g igAw[ kihx l`igAw, ''sMq rwm jI! mubwrk hovy,
vDweIAW['' sMq rwm pu`Cx l`igAw, ''kI g`l AY?'' auh kihMdw ik qyrI SwdI SihzwdI nwl ho
rhI hY qy qYnUM gvrnr bxwieAw jwirhw hY SwdI qoN bwAd iek dm[ k`lH nUM hukm jwrI ho
jwxw ny qy qYnUM ieslwm Dwrn krnw pYxw hY[ aus vyly sMq rwm kihx l`igAw, ''im`qr! bVI
mwVI g`l hoeI; iehdy ivc myrw jiq nhIN rihxw, myrw Drm nhIN rihxw[ mYnUM nhIN ieh cIz
cwhIdI?'' auQoN hI dOV igAw[
AYDr jd pqw l`igAw ik sMq rwm clw igAw hY qW jhWgIr ny hukm idqw ik aus
nUM dyS qoN bwhr nw jwx idE[ so auh dyS qoN inkldw hoieAw ipSor ivKy PiVAw igAw,
hQkVI lw ky ilAWdw igAw qy jhWgIr dy swmHxy pyS kirAw[ jhWgIr kihx l`igAw, ''mYN
AwpxI lVkI dw irSqw qYnUM dy irhW, ieh g`l qUM ikauN nhIN mMndw? nwly mYN qYnUM gvrnr bxw
irhw hW - pMjwb dw['' sMq rwm kihMdw, ''bwdSwh slwmq! ieh g`l mYnUM nhIN mnzUr ikauNik
mYN jiq Dwrn kIqw hoieAw hY[ mYN Awpxy jiq dy pRx qoN nhIN tl skdw[''
AKIr, bwdSwh gu`sy ivc AwieAw qy ausdw isr ktvw idqw[ AwpxI lVkI nUM ikhw
ik auh mMinAw nhIN, mYN aus dw isr ktvw idqw hY[ lVkI ny ikhw ik mYnUM ausdw isr iek
vwr idKw idE[ so Qwl ivc auhdw isr cu`k ky lY Awey[ lVkI jdoN ausnUM h`Q lwaux l`gI
qW isr svw ig`T aucw auT igAw[ auh h`Q aupr kry qW isr svw ig`T hor aucw auT jwvy[
drbwrI kihx l`gy, dyK, ieh gurU dy is`K ikho ijhy ny, isr k`t id`qw hY, mrn qoN bwAd
Ajy vI Awpxw Drm nhIN C`fx nUM iqAwr[
so gurU mhwrwj kihMdy, ik BweI, Awh jtW bxwE jiq dIAW, jq kI jtw jog ko
m`jnu........[' ieSnwn ijhVy krny ny qIrQW qy, auh vwihgurU dy nwl juVn dy kro[
'................nym ky nKn bFwau[' inqnym roz krnw, bwxI pVHnI, AMimRq vyly jwgxw[
ijvyN d`isAw rsqw, ausy qrHW dy nwl inqnym nhIN kdy vI KuMJwauxw[ jy inqnym KuMJw idMdy hW
qW smJo mYl pYxI SurU ho jwieAw hY[ ieh nym dy nKn vDwauxw hY[
AMg 982
235
gurU gMRQ swihb dI bwxI nUM gurU bxw lE qy Awqmw nUM (Awpxy Awp nUM) aupdyS idE[
bwxI pVH sux ky lokW nUM aupdyS dyvo Aqy nwm jpx dI ibBUqI lgwE; suAwh mlx dI loV
nhIN[ vwihgurU vwihgurU, rwm rwm, Alh Alh kro, ieh ibBUqI srIr nUM lgwE[ iPr-
character (Awcrx) SuB hoxw cwhIdw hY[ sMqoK Dwrn kro Aqy rjo gux, qmo gux ivc
ibrqI nUM nTweIN nw iPro[
ieh pMj cIzW kwm, kRoD, loB, moh, hMkwr hor C`f idE Aqy CyvW - h`T C`f idE[
ik`fIAW iBAwnk ny ieh pMjy cIzW[ iek moh dI g`l dsdy hW - ik`fw iBAwnk huMdw
hY ieh[
iek bwr gurU nwnk pwqSwh ny jWdy jWdy, iek rmxIk QW dyKI, KUh l`igAw hoieAw
hy qy hrt c`l irhw hY, mhwrwj jI jw ky nyVy bYT gey[ sohxI QW sI[ AYny nUM pRSwdw Aw
igAw aunHW dw, qy bzurg ny ikhw ik swDU bYTy ny, ienHW nUM pRSwdw Ckw dyeIey[ so bVy ipAwr
dy nwl mhwrwj nUM pRSwdw CkwieAw - dhIN, m`Kx, l`sI, vgYrw dy nwl im`sy pRSwdy[ mhwrwj
bVy pRsMn hoey qy bzurg nUM kihx l`gy, ''bzurgw! qYN pRSwdw CkwieAw hY, icq pRsMn hoieAw hY
swfw swirAW dw; qyrI mukqI kr dyeIey? ausy vyly bzurg ibgV igAw qy kihMcw, ''sMq jI! mYN
ikhVw gunwh kr idqw hY, mYN qW pRSwdw hI CkwieAw hY, qusIN sgoN mYnUM koeI cIz idE[ qusIN
qW mYnUM mukqI dyx lg gey['' mhwrwj h`sx lg gey[ mrdwnw kihx l`igAw, ''bzugrw! ieh
qYnUM cMgI cIz hI dy rhy ny['' auh kihMdw, ''mYN mukqI-mukqI nhIN cwhuMdw; mYN qW Ajy ijauxw
cwhuMdw hor['' mhwrwj kihMdy, ''mrdwinAW! ieh smJdw nhIN, dyxI zrUr hY mukqI, ieh auDwr
irhw swfy isr qy['' 'cMgw BweI' kih ky mhwrwj cly gey[
auh bzurg QoVHy idnW ipCoN cVHweI kr igAw[ jdoN mhwrwj dubwrw Awey qW kI dyKdy ny
ik auprlw bld bixAw hoieAw hY, hl c`l irhw hY, AMdrly bld nUM Awaux nhIN idMdw mUhry[
ijQy hlweIN muVdI hY, auQy n`T ky muV ky jWdw hY, prwxI nhIN l`gx idMdw[ mhwrwj KVHy ho ky
kihx l`gy, ''kwkw! bzurg ik`Qy hY?'' auh kihMdw, ''jI auh qW quhwfy jwx qoN QoVHy idnW bwAd
hI cVHweI kr gey['' mhwrwj kihMdy, ''AsIN bcn kr leIey ies bld nwl?'' bld KVHwA
ilAw qy kihx l`gy, ''ikauN pRymIAW! jdoN qYnUM AsIN ikhw sI ik mukq kr dyeIey, qUM mMinAw
nhIN, hux bld bx igAw, hux kr dyeIey qYnUM mukq?'' auh kihMdw, ''nw mhwrwj! myry b`cy
grIb ny[ jy mYN mr igAw, qW hor keI hzwr dw ienHW nUM lYxw pYxw hY, c`l lYx idE Ajy
mYnUM[''
236
mhwrwj Pyr cly gey[ jdoN Pyr Awey qW auh ku`qw bixAw hoieAw hY[ mhwrwj kihMdy, ''BweI
auh bYl ik`Qy hY?'' kwkw kihMdw, ''mhwrwj! auh qW mr igAw sI, APwrw ho igAw sI[''
mhwrwj ny ku`qy nUM bulw ilAw, kihx l`gy, ''bzurgw! ikauN! hux d`s, hux qW qyrI mukqI kr
dyeIey?'' iPr kihMdw, ''mhwrwj! AOlwd myrI bVI gMdI hY; Srwb pI ky sON jWdy ny rwq nUM,
AYnI ku ijMdI lw idMdy ny drvwzy nUM[ cor AwauNdy ny, mYN BONkdw rihMdw hW rwq nUM[ pury dI hvw
cldI hY, nINd AweI huMdI hY, myry BONkx nUM vI nhIN suxdy, cor mYnUM fMfy mwrdy ny[ Awh dyKo,
myrI ip`T ivMgI hoeI peI hY['' mhwrwj kihMdy, ''iPr hux qW qYnUM mukq kr dyeIey?'' auh
kihMdw, ''s`cy pwqSwh! grIb ho jwxgy b`cy, cor corI kr lYxgy['' kihMdy, ''c`l mrdwinAW,
Ajy nhIN ieh mMndw['' aus qoN bwAd iek jUn auhny s`p dI pw leI[
mhwrwj iek vwr Pyr Aw gey qW mrdwnw pu`Cx l`igAw, ''mhwrwj! hux auh bzurg
ik`Qy hY?'' kihMdy, ''hux Gr imlUgw['' Gr cly gey, 'siq krqwr' dI Awvwz idqI[ kihx l`gy,
''mrdwinAW! AOh dyK, gMdI nwlI ivc suMf bixAw hoieAw hY, f`ky nwl cu`k ky ilAw['' kihMdy,
''ikauN pRymIAW! hux qW suMf bx igAw, hux qW mukqI kr dyeIey qyrI? swfy isr auDwr hY,
pRSwdw CikAw sI['' kihMdw, ''mhwrwj! hux qW mYN kuC nhIN krdw[ ieh inAwxy rotI KWdy ny,
dwl KWdy ny qy bcdI nwlI ivc su`t idMdy ny, ieh hI Kw ky guzwrw krdw hW[ iPr mYN nwlI
dy kMFy auqy Awpxw mUMh r`K ky AwpxI AOlwd nUM dyKdw rihMdw hW - poqy poqIAW KyfidAW nUM,
hor qW mYN kuC nhIN krdw, mhwrwj['' mhwrwj kihMdy, ''mrdwinAW! ieauN nhIN iehny jwxw[,
''vwihgurU' kih ky pYr r`K iehdy auqy['' mrdwny ny pYr r`iKAw, auhny id`b dyh Dwrn kr leI,
suriq Aw geI[ mhwrwj kihMdy, ''pRymIAW! dyK, moh dy v`s ho ky ikho ijhy iBAwnk jnm qUM
Dwry ny, mukqI qW AYs AvsQw nUM kihMdy ny ijhVI qYnUM hux pRwpq ho geI[ hux d`s ikMnw
AnMd hY[''
''mhwrwj! mYnUM qW pqw hI nhIN sI, mYN iehI smJdw irhw ik qusIN mwrn nUM hI mukqI
kihMdy sI[''
so ieauN ieh, iek cor hY[ mhwrwj kihMdy kwm kRoD hMkwr loB hT moh n mn isau lXwvY]
AMg - 16
237
AM g - 141
gurU swihb kihMdy, ieh rihqW ny BweI[ bwd ivvwd C`f dy, AYvyN nw JgVy lokW nwl
krI jwieAw kr, JUTw hI lVI jWdw hY[
AM g - 1164
so ieh Xog gurU dsvyN pwqSwh swnUM dsdy hn ik bwl-b`icAW 'c rho, swry kwrobwr
kro[ kuC nhIN krnw, isrP Awpxy mn nUM suDwrnw hY[ ies srIr nUM smJx dw Xqn kro[
ieh srIr kI hY? ieh pMjW q`qW dw bixAw hoieAw iek iKfOxw ijhw hY, iek koTw hY[
iehnUM AsIN Awpxw Awp smJI bYTy hW[
so mYN AwpxI kwr ivc bYTw hovW qy mYnUM koeI pu`Cy ik qyrw nwauN kI hY? ies kwr dw
nMbr hY - 3781 qy mYN d`sI jwvW, jI myrw nwauN 3781 hY[ auh kihxgy ik qUM Awpxw nwauN
d`s kI hY? mYN khI jwvW, jI 3781 ,koTI dw nMbr hY 781, auh pu`Cx ik quhwfw nwauN kI
hY? mYN koTI dw hI nMbr d`sI jwvW - 781; qW auh mYnUM kI kihxgy ik iehdw qW idmwg
ih`ilAw hoieAw hY[ ieh qW qyrI koTI dw nMbr hY, mYN qyrw nwauN pu`Cdw hW[ qW mYN Pyr koTI
dw nMbr 781 Awpxy Awp nUM d`sI jwvW[ ieh idRStWq hY[
iesy qrHW ieh swfw srIr iek mkwn hY, swD sMgq jI[ ies dy ivc AsIN rihMdy
hW[ AsIN srIr nhIN hW, AsIN qW AYho ijhy kRoVW srIr hMFwA c`uky hW-
keI
keI
keI
keI
jnm
jnm
jnm
jnm
AMg - 176
kdy s`p dw vI srIr imilAw, kdy bld dw iml igAw, kdy kIVy dw, kdy imrg dw,
kdy m`CIAW dw iml igAw, kdy drKq vI bxy, kdy p`Qr vI bxy - ies c`kr ivc GuMmdy
iPrdy rhy hW[ so Awpxy Awp nUM smJo[ hux ijhVw swnUM srIr imilAw hY, ieh pMjW q`qW dw
hY[ iehdy ivc 25 pRikrqIAW nwl swfIAW A`KW, kMn, n`k Awid bxy hoey ny; pMj pRwx ny
iehdy ivc qy pMj hvw ny; iPr mn hY, icq hY, bu`DI hY Aqy AhMBwv hY[ iehdy aupr AsIN
rihMdy hW[ hux ijQy rihMdy hW, iehdy nwl hI r`b rihMdw hY[
mhwrwj kihMdy, qYnUM AMdroN hI r`b ny imlxw hY, pRmySr ny imlxw; AMdroN hI imlx dw
Xqn kr[ pihlw smJ, qUM hYN kI? k`lH mYN bynqI kIqI sI ik AsIN iks qrIky nwl 'AwigAw
c`kr' qoN iqRkutI ivc jw skdy hW, iks qrIky nwl iqRkutI qoN dsvyN duAwr ivc vwsw kr
skdy hW[ cwhy 'Bgiq Xog' hY, cwhy 'kSt Xog' hY; dohW dy nwl dsvyN duAwr ivc jwieAw
jWdw hY[ ies dyhI dy AMdr iek duAwrw hY ijhnUM dsvW duAwrw kihMdy ny, ijs dw swnUM pqw
nhIN, gupq hY; auhnUM sixth sense kihMdy ny - AMgryzI vwly[ ibAMn A`KVIAW kihMdy ny, gurU
mhwrwj dsvW duAwrw kihMdy ny[ AYs qrHW PurmwauNdy ny -
238
AMg - 954
AMg - 947
mhwrwj kihMdy ny ik jy qW BweI qYnUM aus drvwzy dw pqw lg igAw ijs dy ivc bYT
ky r`b dyiKAw jw skdw hY qW qyrw Awauxw sMswr qy sPl hY, nhIN qW PzUl pYdw hoieAw hYN
- kuC vI nhIN qyrI dyhI[ kI AY! qyry nwloN qW pSUAW dI dyhI cMgI hY[ pSUAW dy h`f ivkdy
ny, cMm ivkdw hY[ qyrw koeI vI AMg iksy kMm nIN -
AMg - 870
qUM KWdw hYN, pINdw hYN - AMimRq, pr ikho ijhI gMdI cIz bx jWdI hY[ koeI dyKxw
vI psMd nhIN krdw ausnUM -
AMg - 374
ies dyhI 'c hY kI? ibStw ipAw hY, h`fIAw ny, KUn ipAW hY, pwk peI hY, mYl peI
hY[ iehdy swFy iqMn kroV romW QwxIN hr vkq mYl inkldI rihMdI hY[ qUM iehdy auqy gumwn
krIN bYTw hYN? Purmwn hY -
AMg - 374
XwnI jy qW Awpxy AMdr bu`J ilAw 'Awqm q`q' nUM, phuMc igAw aus duAwry auqy ijQy
jw ky Awqm q`q dI soJI pYNdI hY, qW qW qUM piv`qr bx igAw; iPr ijQy qyrw crn itkygw,
DrqI piv`qr ho jweygI; ijQy ieSnwn kryNgw, auh jl piv`qr ho ky rogIAW dy rog dUr kr
dyvygw[ nhIN qW qUM mhW Apiv`qr hYN, kuC nhIN hYN, gMd mUl dw QYlw hYN[ ieh jIv Btkdw
iPrdw hY bwr-bwr; Awqm q`q dI qW iehnUM smJ hI nhIN, drvwzy nUM hI qwlw lw idq, hux
ieh jMgwilAw igAw qwlw[ kI pqw, qwlw kdoN dw l`igAw hoieAw hY[ pqw nhIN Krb swl ho
gey, pqw nhIN kRoV Krb swl ho gey, pqw nhIN Arb Krb swl ho gey[ jdoN dI isRStI
swjI geI, ausy idn qoN qwlw lg igAw[
239
AMg - 1075
iPr qUM jUnIAW ivc Brmdw iPryNgw[ 84 l`K itMf hY iek KUh dI; 42 l`K iek pwsy
qoN hyTW nUM jw rhI hY Aqy 42 l`K dUjy pwsy aupr nUM Aw rhI hY[ koeI jwnvr bYTw hY hyTW,
auh bwhr inklxw cwhuMdw hY[ auh itMf iSKr AweI qy, jy qW auh Cwl mwr dyvy pwxI 'coN, qW
inkl igAw bwhr qy jy itMf dy nwl hI icMbiVAw irhw qW iPr muV ky hyTW nUM qur ipAw[
iPr curwsI l`K itMf kd mu`kxI hY, qW vwrI AwaU[ iesy qrHW, pRymIAW! qUM hux hyTW nUM jwxw
cwhuMdw hYN ik kuC bxnw cwhuMdw hYN? swD sMgq jI! koeI vI nhIN cwhuMdw ik mYN muV ky ku`qw
ib`lw bx jwvW - sMswr ivc[ ieauN qW cwhuMdw hY ik mYN mnu`K bx jwvW, iPr mnu`K byS`k bx
jwvW pr cMgw bxW[ cMgw qW hI bxyNgw jy hux dwn kryNgw, nhIN nhIN bxdw[ jy dwn nw kirAw,
AgwhW BI Bu`Kw mryNgw[ jy cMgI qrHW v`Fxw hY qW hux KyqI bIj lY nwm dI, ikauNik Purmwn
hY-
AMg - 450
AMg - 205
nw qW ijMdw tu`tdw hYl koeI qrIkw nhIN hY ik ausnUM qUM KolH lvyN[ ieh qW siqgurU dI
Srn ivc Aw ky, nwm dI cwbI lYxI pYxI hY qYnUM[ jugiq dy nwl ijMdw KulHygw[ so auh hY -
AMg - 1291
AMg - 1256
AMg - 922
iehdy ivc jIau r`K idqw vwihgurU ny, qy paux dw iehdy ivc vwjw v`j irhw hY[
ieauN PurmwauNdy ny mhwrwj -
240
ds pOxW ies srIr dy AMdr ny[ dsW hvwvW dy nwl ieh srIr cldw hY[ pMj pRwx
ny, pMj Coty pRwx ny[ so auh dsvW duAwrw gupq r`K idqw[ hux ijhny KolHxw hY, auh gurU dy
duAwry Aw ky BwvnI lwvy, ipAwr lwvy -
AMg - 922
jd ipAwr ihrdy ivc Aw jweygw qW jugiq iml jWdI hY - nwm jpx dI[ auhdy
nwl iPr suriq ivc cVH jWdI hY[ jdoN dsvW drvwzw idKdw hY qW -
AMg - 922
AMg - 922
AMg - 988
ies dI soJI Aw jWdI hY[ CyvIN sence jwg pYNdI hY, qIsrw nyqr, qIsrw iql, iSvnyqr,
ibAMn A`KVIAW ijsnUM kihMdy ny, auh Ku`lH jWdIAW ny qy auQy pRmySr nzr AwauNdw hY -
AMg - 974
AMg - 1039
so vwihgurU auQy rihMdw hY[ auh ikRpw krdw hY, gurU imlwauNdw hY[ iPr gurU qoN Sbd
iml jWdw hY[ so ies qrIky nwl mhwrwj kihMdy ik auhdI jugiq ieh hY BweI ik ies jIv
dI suriq nON drvwizAW ivc GuMmdI iPrdI hY, dsvyN dI iehnUM suriq nhIN hY -
Dwrnw -
ieh jIv Awqmw nON GrW ivc Bu`l igAw[ A`KW nwl bwhr nUM n`iTAw iPrdw hY, kMnW
nwl inMidAw, jIB nwl swrw idn Kp-Kp mrI jWdw hY[ ienHW duAwirAW QweIN n`iTAw hI iPrdw
hY bwhr[ ieauN smJ lE ik iek pMCI sI, bVy Awrwm dy nwl rihMdw sI iek mMdr dy AMdr[
aus mMdr dy nON drvwzy bwhr nUM KulHdy sI Aqy iek drvwzw AMdr nUM KulHdw sI ijDr bhuq
Awrwm sI[ TMFw kmrw sI[ pMCI ikqy bwhr inkl igAw[ hux auhnUM Awpxw Gr nhIN l`Bdw[
iesy qrHW hI swfw jIv Awqmw, pRmwqmw qoN ivCuV ky ArbW KrbW swlW qoN swD sMgq jI,
Btkdw iPrdw hY, k`uqy ib`ly bxdw iPrdw hY pr iehnUM Awpxw Gr nhIN l`B sikAw[ hux iehnUM
mnu`K dyhI iml geI Aqy iesdy ivc iehnUM hux Awpxw Gr l`Bx dw mOkw imilAw hY[ ieh
ikvyN imldw hY? mhwrwj kihMdy -
AMg - 124
A`KW nUM Twk lE[ Twk idMdy ny nw, mMqr pVH ky[ ijvyN iksy nUM s`p lV jwey qW s`p
241
dy mMqr dw jwxU mMqR pVH ky r`sI jW Dwgw bMnH ky Twk idMdw hY, iPr zihr nhIN cVHdI[ jwVH
duKdI hovy, Twk id`qI jwvy, iPr nhIN duKdI[ ievyN hI mhwrwj kihMdy ik nIN drW nUM Twk lE
- 'vwihgurU vwihgurU' krky, bwxI pVH ky[ jdoN ieh Twky jwxgy iPr -
AMg - 124
AMg - 124
idn rwq EQy Anhd Sbd dI DunI ho rhI hY, pr gurU dI miq Dwrn nwl auh Sbd
suixAw jWdw hY[ jigAwsU pu`Cdy ny, mhwrwj! inSwnI hor vI koeI hy? mhwrwj kihMdy, hY -
AMg - 657
AMg - 657
ieknw nUM nyVy hY, dUr nhIN Aqy ieknw nUM nyVy nhIN, dUr hY[ ijhVy bwhr Btkdy iPrdy
ny aunHW nUM nyVy nhIN, aunHW vwsqy dUr hY pr dUijAW vwsqy kol hI hY[ ijQy mYN rihMdw hW, EQy
eI r`b rihMdw hY -
AMg - 657
mhwrwj kihMdy, ieh inSwnIAW ny BweI[ nON drvwizAW nUM Twk lY, gurU dy Sbd nwl
Twky jWdy ny[ hor koeI mMqr nhIN ienhW nUM Twkx vwsqy[
so swD sMgiq jI! swrI g`l hY gurU dI ikRpw dI[ pUry gurU dI ikRpw ijs qy ho jwvy,
auhdw iPr inj Gr ivc vwsw ho jWdw hY[ ijn Gr auh hY ijQy pRmySr, vwihgurU rihMdw hy[
EQY prm AnMd hY, suK hI suK hY, duK dw nwauN inSwn nhIN[ ArbW KrbW guxW izAwdw suK
hY swirAW BogW nwloN - bYkuMT nwloN vI, pr imldw ausnUM hY ijs qy gurU dI ikRpw ho jwvy[ ies
qrHW pVH lE -
Dwrnw -
AMg - 1002
gurU ny ikRpw krky ies srIr dy ivc hI idKw idqw[ ies vwsqy kihMdy ny, qUM bwhr
nw FUMFdw iPr-
AMg - 684
242
keI Aw ky kihMdy ny, jI swnUM fr lgdw hY rihMdw hY[ BweI! Awpxy AMdrly pwsy dyK
ilAw kr, gurU qyry nwl hI rihMdw hY, dUr nhIN hY[ sMq auhdy nwl hI rihMdy ny ikauNik aus
Gr ivc vwsw imilAw huMdw hY swDUAW nUM[
AMg - 1290-1291
gurU, ies srIr rUpI Gr AMdr auh Gr idKw idMdw hY ijs ivc pRmySr, vwihgurU
rihMdw hY Aqy mYN rihMdw hW, Awqmw rihMdI hY[
AMg - 1291
EQy dIAW inSwnIAW ny - pMj Sbd vjdy ny, DunI auTdI hY idn rwq -
AMg - 1291
AMg - 1291
ieh bhuq fMUGIAW bwqW ny[ nwm jpx vwly, SOk r`Kx vwly ienHW nUM zrUr jwnx dw
Xqn krn qW ik mhwrwj ny ieh jo Purmwn kIqy ny, 'ault kml; kI hoieAw? AMdr AMimRqu
ikvyN Br jWdw hY? AMdr qW AMimRq hY nhIN[ mhwrwj kihMdy ik AMdr AMimRq BirAw ipAw hY-
AMg - 644
AsIN ivhu iek`TI krI jWdy hW, AMdr AMimRq dy BMfwry Bry pey ny[ mhwrwj kihMdy,
kr lY ieSnwn AMimRq ivc, qyrw kOl aultw hoieAw hoieAw hY[ ieh jdoN is`Dw ho igAw, qYnUM
AMimRq dy lihry Awauxgy, Amr ho jweyNgw, iPr mryNgw nhIN dubwrw[ vwihgurU ivc smwA jweyNgw
ijs vkq bgYr jIB qoN nwm jpx dI qYnUM jWc Aw geI[ so ies qrHW ies mn nUM jdoN AsIN
QMmH ilAw; pUrw gurU iml jwvy, dsvyN duAwr dI pRwpqI ho jWdI hY -
AMg - 440
gurU mhwrwj ny ieh g`lW AYvyN qW nhIN ilKIAW, AsIN qW smJx dw Xqn hI nhIN
krdy[
pihlI jmwq 'c jdoN AsIN dwKl huMdy sI, audoN swnUM Gu`gIAW, kwvW, bWdrW Awid dIAW
243
g`lW pVHwauxIAW - smJwaux vwsqy ik do ib`lIAW lV peIAW rotI ip`Cy[ auQy bWdr Aw igAw
vMfx vwsqy[ auh rotI kdy iek plVy ivc izAwdw pw dyvy qy vwDU Kw lvy, kdy dUjy p`lVy
ivc vwDU pw lvy[ ieauN dohW dI hI rotI Kw igAw[ iPr kW dI khwxI, Awid[ ieh g`lW pihlI,
dUjI, cOQI jmwq q`k dy b`icAW dIAW huMdIAW ny[ jd AwdmI auprlI pVHweI krdw cilAw
jWdw hY iPr g`lW hor ho jWdIAW ny[ AsIN qW pihlI jmwq hI nhIN C`fdy[ pVHwaux vwlw
tIcr pihlI jmwq nUM pVHwauNdw hY, ikMnw AOKw hY[ iksy ny pI.AYc.fI krI hovy, pihlI jmwq
nUM pVHwaux lw idE, ausnUM bVw AOKw hY ikauNik AsIN smJx dw Xqn nhIN krdy[ is`K bxn
dw Xqn nhIN krdy, A`gy vDxw nhIN cwhuMdy, auQy hI rihxw cwhuMdy hW[ gurU kuC khI jWdw hY
pr AsIN AwpxI rt nhIN C`fdy, iek ieMc BI AsIN A`gy nhIN vDxw cwhuMdy[ ijQy jMmx vyly
sI, auQoN ipCy qW cly gey pr AgwhW nhIN vD sky, qr`kI nhIN kr skdy koeI vI[ qr`kI, qW
nhIN kr sky ikauNik AsIN bwxI nUM ivcwr ky koiSS nhIN krdy c`lx dI - aus dy muqwibk[
mhwrwj kihMdy ny 'Dwvqu QMimAw siqguir imilAY' Xwin jdoN gurU ny mMqr dy idqw qy
jugqI d`s idqI iPr ieh mn QMmH ky Awpxy inj Gr dsvyN duAwr ivc pRvyS kr jWdw hY -
AMg - 1414
auQy iPr AMimRq dw Bojn imldw hY, Bu`K nhIN lgdI[ nwm dy ADwr nwl r`ijAw rihMdw
hY[ 'shj Duin aupjY' shj nwl auQy nwm dIAW DunIAW auTdIAW ny[ 'ijqu sbid jgqu QMim
rhwieAw' - aus Sbd dI pRwpqI ho jWdI hY ijs nwl Akwl purK ny pihly idn mu`K qoN kih
ky ieh swrw sMswr rc idqw -
AMg - 3
AMg - 1003
auh Sbd qW ikqy igAw nhIN, auh Dun qW AMdr iPr rhI hY -
AMg - 284
AMg - 441
swfw lKS mnu`K jUnI nUM pRwpq krky isry qy phuMcx dw hY[
so ieh swry ivcwr gurU dsvyN pwqSwh qoN mwqw jIqo jI ny sRvx kIqy[ ivcwr krky
Pyr mhwrwj jI pws Awey[ kihx l`gy, ''s`cy pwqSwh! swnUM siqsMg pRwpq G`t huMdw hY[ aus
qrHW nhIN AsIN siqsMg ivc bYT ky sux skdy ijs qrHW guris`K suxdy ny[ ieh quhwfy crnW
ivc Aw ky AwpxIAW swrIAW qklIPW dsdy ny, nwm jpx dI ivDI puCdy ny[ pwqSwh! swfy qy
vI ikRpw kro, koeI jugq d`so ik ikvyN AsIN nwm jp ky Awpxy inj Gr ivc phuMc skdy hW,
nwm dI auprlI mMzl qy phuMc skdy hW['' so iehdy bwry mhwrwj Purmwaux l`gy ik dyKo, ieh
244
AMg - 340
245
g`l smJxI, A`TvIN vwly nUM vI AOKI hY Aqy dsvIN vwly nUM vI AOKI hY[ aunHW vwsqy qW ieh
hY ik mwlw lY lYx 108 mxikAW dI, mUlmMqr dw pwT kirAw krn -
AMg - 1
jdoN ieh mUl mMqr p`k jWdw hY, AMdr rsnw jpx lg jWdI hY qW smJ lau ik
A`TvIN jmwq, imfl pws kr leI - rUhwnIAq dI[ iehdy ip`Cy gurU dI bKiSS cwhIdI hY,
Awpxy Awp nhIN jp hoxw ijMnw icr gurU Dwrn nhIN krdw[ pMj ipAwry hux gurU Dwrn krwaux
dI rsm kr rhy ny[ ijMnW dw gurU DwirAw huMdw hY, auh bMdy jp skdy ny, dUsry dw jipAw
hoieAw PlIBUq nhIN huMdw[
iPr dsvIN jmwq Aw jWdI hY - rUhwnIAq dI[ mwlw dy nwl kho - 'siqnwm vwihgurU',
'siqnwm vwihgurU', rwm rwm; jo vI iksy dw mMqr hY - mwlw nwl jpo[ cwhy pMc nwm ny, cwhy
< siqnwm vwihgurU hY ikauNik ieh vI 'pMc nwm' hY gurU Gr dw, ieh iksy qrIky nwl jpo,
jpo shI[ pihlW mwlw nwl jpxw SurU kro[ jdoN mwlw nwl FweI GMty jpx dI Awdq pY jweygI,
smJ lE ik dsvIN jmwq rUhwnIAq dI pws kr leI[
iPr bwhrvIN jmwq dI pVHweI SurU ho jWdI hY[ auh ieauN huMdI hY ik bu`lH ihldy ny
lyikn boldw nhIN[ iesdw hzwr guxW Pl vDxw SurU ho igAw, XwnI 1000 vwr 'vwihgurU vwihgur'U
bol ky kho, iek bwr bu`lH ihlw ky jIB nwl kih lE cu`p krky; iek brwbr hY[
ies qoN A`gy iPr AglI pVHweI SurU ho jWdI hY[ iehnUM 'mwnisk nwm' kihMdy ny[
AMg - 1256
auhdw qrIkw huMdw hY - suAws dy nwl[ pihlW iekWq bYT ky pMj s`q swh lE lMmy lMmy Aqy dyKo ik hux myrw swh AMdr nUM jWdw hY, jdoN swh bwhr nUM jWdw hY[ iPr AMdr
nUM jWdy swh dy nwl 'siqnwm' kih idau, jdoN swh bwhr nUM AwauNdw hY qW 'vwihgurU' kih idau[
ieh jdoN p`k jwvy qW iPr 'vwih' AMdr nUM jWdy hoey swh nwl suriq duAwrw khy Aqy 'gurU'
bwhr nUM jWdy hoey swh dy nwl[ ieauN suAws ny DImw huMdw jwxw hY[ iPr suAws nUM C`f dyxw hY
Aqy 'AwigAw c`kr' ivc ibrqI ny cilAw jwxw hY[ AwigAw c`kr ivc jw ky QoVHw QoVHw pRkwS
Awaux l`g jwxw hY Aqy AMdroN hI DunI nwm dI auTx l`g jwxI hY[ iPr jpxw nhIN Awp,
AMdroN hI 'vwihgurU' mMqr suxnw hY DunI dy nwl[ DunI ikho ijhI huMdI hY? myry nwl boilE swryvw.............ih.............gu...............rU...........
vw.............ih.............gu...............rU...........
vw.............ih.............gu...............rU...........
vw.............ih.............gu...............rU...........
246
ieh DunI bx jWdI hY[ jdoN ieh DunI bx geI, iPr bolxw nhIN mUMh qoN, swh C`f
dyxw hY[ swh Awvy, nw Awvy; auhdI mOj hY[ ieh -
AMg - 879
ieh DunI ny aucI huMdI clI jwxw hY, bhuq aucI ho jwxw hY[ ijauN-ijauN aucI hoeygI,
iqauN-iqauN aupr nUM cVHdI jweygI, iqRkutI ivc clI jweygI[
ieQy jw ky iDAwn SurU ho jWdw hY - gurU dw iDAwn, Sbd dw iDAwn, Anhd dw iDAwn
- iqMny iDAwn[ qy iehdy iDAwn ivc 'Anhd dw iDAwn' jdoN SurU ho jWdw hY qW gUMj pYNdI hY
AMdr; iPr ieh dsvyN duAwr nUM ruK krdw hY[ iPr hOlI hOlI dsvyN duAwr ivc phuMc jWdw
hY[ iPr iehnUM ieh nhIN pqw lgdw ik swh AwauNdw hY ik nhIN; mYN bYTw hW ik nhIN, ikMny
GMty dw bYTw hW[ Xwin smwDI lg jWdI hY[ ies qrHW AsIN Awrwm dy nwl dsvyN duAwr q`k
phuMc skdy hW[ so vwSnw dUr krky swrIAW cIzW nUM smJ ky kro[
ijvyN pihlW d`isAw hY, ieh srIr pMj q`qW dw bixAw hoieAw hY - pMj igAwn ieMdry,
pMj krm ieMdry ny, pMj pRwx, pMj pOxW ny, mn hY, ic`q hY, bu`DI hY, AhMBwv hY[ iehdy aupr
AsIN rihMdy hW ijhnUM 'Awqmw' kihMdy ny[ AYQy ibrqI lY ky cly jwE[ ieh ibrqI dsvyN duAwr
'c jw ky KulH jwxI hY[ jdoN KulH geI, auQy Awp pRmySr, 'prm q`q' ijsnUM kihMdy ny, auhdy
nwl nwm ny joV dyxw hY[ auQy dw jo AnMd hY, d`isAw nhIN jw skdw -
AMg - 1370
so mwqw jI nUM ieh jugqI d`s idqI mhwrwj jI ny ik qusIN ies qrHW dy nwl nwm dw
ismrn kro[ krdy-krdy jd suAws kwbU ho jweygw, DunI jwg peygI, aus vyly quhwfy rom rom
dy ivcoN nwm dI DunI AwauxI SurU ho jweygI, swirAW romW ivc kMbxI ijhI hovygI, srIr nwm
jpdw l`gygw ik kx kx nwm jp irhw hY[ ikMnw Pl ho jweygw? rwjw jnk ny iehI nwm iek
GVI jp ky swirAW nrkW dy kuMf KwlI krw idqy sI, ikauNik jugq sI, dsvyN duAwr dw nwm
sI ijhVw auhny jipAw[ mwqw jI ausy vyly smJ gey ikauNik auqm AiDkwrI sI[
swfy vrgy nhIN sI ik smJ ivc hI nhIN pYNdI g`l ik kI ikhw hY[ hW qW AsIN
mnu`K, AwdmI hW Aqy hor sB g`lW smJ jWdy hW - eIrKw, bKIlI, cuglI, inMidAw Awid
swrIAW g`lW, pr Awh nwm dI g`l nhIN smJdy ikauNik rucI nhIN bxdI, swfI rucI hor pwsy
hY[ so mwqw jI dI rucI sI[ aunHW nUM mhwrwj ny ikhw ik Alp Ahwr kirE, QoVHI nINd ilE
qy idn rwq l`gy irho[
mwqw jI cly gey Aqy ausy vyly qoN l`g gey, iek sikMt vI zwieAw nhIN kirAw[ jy
iek suAws vI cilAw jWdw hY qW aunHW nUM pCqwvw l`g jWdw hY ik myrw iek suAws zwieAw ho
igAw[ Awp AMimRq vyly auTdy ny, nINd iqAwg idqI, bhuq G`t nINd rih geI[ so mhwrwj
kihMdy ik AMimRq vyly kOx jwgdy ny? auh jwgdy ny pRymIEN! ijnHW nUM lgn lg geI, ijnHW dy
ihrdy ivc iK`c pY geI -
247
ipClw pihr rwq dw, auh sOx dw nhIN huMdw swD sMgiq jI! suriqAW nUM cwau auTdw
hY aus vyly -
AMg - 146
AMg - 255
AMg - 255
rwm dy ipAwry, ijnHW dy ihrdy dy ivc Cyk pY gey, iK`c pY geI, auh nhIN su`qy rihMdy,
auT ky bYT jWdy ny ikauNik ipAwr hY ihrdy ivc -
AMg - 459
auh sdw jwgdy ny, hr vkq nwm ismrdy ny, iek suAws vI ibrQw nhIN jwx dyxw
cwhuMdy -
AMg - 459
A`K Jmkx ijMnW icr vI 'vwihgurU' nUM Bu`ldy nI[ ieh kmweIAW huMdIAW ny swD sMgq
jI, eydUM aury nIN imilAw krdw ieh duAwrw[ AYfI lgn lg jwvy, qW imldw hY[
mhwrwj jI (sMq eISr isMG jI rwVyvwly) nUM jd lgn l`gI, dsvIN jmwq ivc pVHdy
sI qy ryrU swihb (rwmpur, durwhy dy nyVy) Aw gey[ Awp (ryrU swihb vwly sMq Aqr isMG jI
mhwrwj) ny nwm dI dwq dy idqI[ aus vyly qoN hI aunhW nUM sOxw iblkul Bu`l igAw ik sOxw
kI huMdw hY[ iek vwr bcn krdy sI, kihx l`gy ik AsIN nON swl ip`T nhIN lweI DrqI nwl[
hr vkq ismrn ivc rihMdy sI, jW iDAwn ivc rihMdy sI; koeI bcn nhIN sI krdy[ jW
kIrqn krnw, jW bwxI dw jwp krnw, jW nwm jpxw; bcn krnw hI nhIN[ sMgq nUM vI bhuq
G`t imldy sI ikauNik iK`c peI hoeI sI[ 'vsloN aury mukwm n koeI so cwl pey inq rihMdy['
auh imlwp qoN aurly pwsy nhIN Tihrdy, imlwp qk phuMc ky hI Tihrdy ny ikauNik ieh prm
qIbr vYrwg hoieAw krdw hY[
iek 'mMd vYrwg' hoieAw krdw hY[ vYrwg ho igAw, fyry Aw jWdw hY pr AYQy Aw ky
Bu`l jWdw hY Aqy QoVHy idnW bwAd n`T jWdw hY[ ieh mMd vYrwg hoieAw krdw hY[ iehnUM 'gDw
vYrwg' kihMdy ny[
dUjw huMdw hY 'GoVw vYrwg'[ QoVHy idn rihMdw hY, syvw krdw hY cwau nwl[ muV ky ibrqI
ivSy ivkwrW ivc pY jWdI hY, lVweI JgVy SurU kr idMdw hY, iPr cilAw jWdw hY[ ieh GoVw
vYrwg huMdw hY jo QoVHI dyr rihMdw hY, iPr tu`t jWdw hY[
248
qIsrw huMdw hY 'Syr vYrwg'[ Gr C`f idqw, hux vsl qoN aurly pwsy nhIN AsIN rihxw;
hux auQy phuMc ky hI dm lYxw hY[
AMg - 459
auh jwg ky pRBU dw nwm lYNdy ny[ bwkI ijhVy AsIN lok hW, AsIN qW idn rwq l`uty
jw rhy hW -
AMg - 600
AMg - 182
AYh T`gW ny suMnw ngr dyK ky, ik mwlk qW su`qy pey ny, l`ut ilAw eys nUM[ ies qrHW
pVH lE -
AMg - 1024
AMg - 1024
AMg - 1024
gurU nUM ipAwr krn vwly swbq lY gey AwpxI pUMjI, nwm dw Dn Awpxy nwl lY gey[
ijhVy bwkI sI aunHW dw 24 hzwr suAws l`uitAw igAw[ idn kMm ivc luitAw igAw, rwq sON
ky lu`tI geI[ ieauN qW imldIAW nhIN dwqW, swD sMgq! ieh qW aunHW nUM imldIAW ny ijhVy
nINd nUM KMfq krdy ny, AMimRq vyly jwg ky bih jWdy ny ieSnwn krky, mn nUM iekwgr krdy
ny; icq-ibrqI nUM iekwgr krky nwm-ismrn ivc lw idMdy ny[ dUijAW nUM ieh dwqW nhIN
imldIAW[ ies qrHW pVH lE-
AMg - 1382
249
vwihgurU dy dr qoN jo rihmqW vMfIAW jWdIAw ny nwm dIAW, auh rwq nUM AMimRq vyly
vMfIAW jWdIAW ny qy ijhVy su`qy pey rihMdy ny, aunHW nUM nhIN imldIAW -
AMg - 1382
ijhiVAW dIAW A`KW ivc nINd BrI peI hY, aunHW nUM ikvyN iml jweygI ieh dwq?
AMg - 1371
bYTw rih jwg ky[ ikauN bYTw rhu? ikauNik qyrw ivCoVw ho igAw pRBU nwloN qy qUM auhdy
nwl juVn dw Xqn kr - 'jw ky sMg qy bICurw qwhI ky sMig lwgu]' iek QW mhwrwj Purmwn
krdy ny ik pRymIAW! qUM aupdyS idqy nUM qW smJdw nhIN, qUM Awpxy Awp nUM ijauNdw smJdw hYN?
AMg - 142
kihMdy ik ijauNdw auh hY ijsdy mn ivc vwihgurU vs igAw, bwkI qW swry murdy hI
ny[ jigAwsU kihMdy ik suhxy bMdy vI murdy ny, pYsy vwly BI murdy ny, isAwxy bMdy BI murdy ny?
mhwrwj kihMdy, hW BweI! swry murdy ny -
AMg - 253
ies leI kihMdy hn, BweI! jwg[ jy nhIN jwgdw qW qUM ijauNdw hI mr igAw smJ -
Dwrnw -
AMg - 1383
kihMdy ny, ijauNdw eI mr igAw[ AMimRq vylw jwgx dw smW huMdw hY, sOx dw nhIN huMdw[
Dwrnw -
AMg - 1371
iPr ikMnIAw hI hwkW mwrI jwau, Pyr nhIN ieh jwgdw[ nw iksy dw jgwieAw jwgy, nw
Awp[ aus qoN pihlW pihlW pRymIAW! AMimRq vyly dw lwhw auTw lY[ AMimRq vylw nwm jpx dw
vylw hoieAw krdw hY, sOx dw vylw nhIN hoieAw krdw[ quM qW nwm jpx vyly sON jWdw hYN qy jy
pwp krnw hovy iPr dOiVAw iPrdw hYN, Pyr nhIN sONdw[ so ies qrHW ijnHW dy mn ivc SOk hY,
auh idn rwq jwgdy ny qy nwm jpdy ny[ srIr nUM vI TIk rKdy ny qy vkq nhIN AjweIN jwx
250
AMg - 1420
jwnvr boldy ny, pr mwqw jI nUM nhIN lgdy ik ieh 'gUtkUM-gUtkUM' krdy ny sgoN ieauN
lgdw hY ikieh swry 'vwihgurU vwihgurU' krdy ny[
Dwrnw -
AMg - 1265
jdoN nwm ivc ibrqI lg jWdI hY, rUVH ho jWdI hY, audoN swrI kudrq nwm jpdI lgdI
hY - hvw vI nwm jpdI hY, pwxI vI nwm jpdw hY, AwkwS BI nwm jpdw hY[ nwm dIAW
DunIAW swry AwkwS ivc smWA jWdIAW ny[ Pyr kuC krn dI loV nhIN[ nyqr bMd krky kyvl
suxn dI hI loV rih jWdI hY, swDsMgq jI! AYsI AvsQw jdoN ho jWdI hY, iPr Purnw Kqm
ho jWdw hY Aqy ggl mMfl ivc swfw vwsw ho jWdw hY[ ieh mn mr jWdw hY qy aunmn,
rUhwnI mn iehdy AMdr jwg pYMdw hY, ijs bwbq Purmwn hY -
AMg - 342
jdoN ieh AvsQw ho jwey, iPr BUq, BivKq, vrqmwn dI soJI ho jWdI hY; hzwrW
swl pihlW lMiGAw hoieAw smW, swrw A`KW A`gy Aw jWdw hY[ ipCly jnm swry swmHxy Aw jWdy
ny Aqy BivKq dIAW vI swrIAW g`lW ik hux kI ho irhw hY, QoVHI dyr nUM kI hox vwlw hY;
sB pqw lg jWdw hY[ so mwqw jI AYsI AvsQw ivc phuMc gey -
251
A`j cONkVw mwrI bYTy ny AMimRq vyly[ kI dyKdy ny ik AwnMdpur swihb dy duAwly
iqAwrIAW ho rhIAW ny, bhuq v`fI POj cVHI Aw rhI hY - id`lI qoN, lwhOr qoN, srhMd qoN cVHI
Aw rhI hY, ipSwvr qoN cVHI Aw rhI hY, bweI Dwr dy phwVI rwjy ny, mwr mwr huMdI hY[ eyDr
gurU mhwrwj kol isrP pMj hzwr mrjIvVy isMG ny, jwnW dyx vwly ny[ mwqw jI QoVHy ihl`y,
ibrqI iekwgr krI ik ieh ik`Qy clI geI hY[ dubwrw ibrqI 'c Pyr ieho g`l Aw geI[
kihx l`gy, ieh kI idsx lg igAw[ POjW ids rhIAW ny, AnMdpur swihb dy duAwly Gyrw
pY igAw, byAMq isMG ShId ho rhy ny; AYsw smW Aw igAw ik Kwx vwsqy vI kuC nhIN
bicAw[ iek mu`TI CoilAW dI mhwrwj iek idn ivc KWdy ny, swihbzwidAW nUM iek iek mu`TI
CoilAW dI imldI hY[ iPr ieh dyiKAw ik do do idn bwAd iek mu`TI imlx lg geI qy
isMG p`qy aubwl aubwl ky Kw rhy ny, drKqW dIAW iC`lW pIh pIh ky Kw rhy ny[ iPr A`gy
dyiKAw ik bhuq swry isMG ShId ho gey[ iklHw Cufwaux vwsqy KVXMqr rcy jw rhy ny qy isMG
bydwvw dy rhy ny[
mwqw jI ny Pyr nyqr KolHy, JuxJuxI KwDI, iBAwnk idRS dyK nhIN hoieAw[ Pyr 'vwihgurU
vwihgurU' kih ky surq cwVHI pr Pyr auvyN ijvyN idRS swmHxy KVHw hY swrw[ ijvyN iPlm huMdI hY,
ausy qrHW KVH geI pUrI iPlm swmHxy[ hor dyKx l`gy ik mhwrwj iklHw C`f rhy ny qy duSmxW
ny hmlw kr idqw[ srsw ndI dy kMFy qy pirvwr ivCoVy dy sQwn qy jw ky bhuq iBAwnk Xu`D
hoieAw[ mINh pY igAw, T`kw c`l irhw hY, bhuq srdI hY, dirAw pwr kr rhy ny[ isrP cwlI
isMG mhwrwj nwl rih gey[ swihbzwdy ivCuV gey[ Coty swihbzwdy iksy hor pwsy nUM jw rhy ny,
mwqwvW hor pwsy rih geIAW[ srsw ndI pwr krn qoN bwAd isrP 40 isMG mhwrwj nwl
rih gey[ bVw iBAwnk idRS! JuxJuxI ijhI Aw geI[ hYN ieh kI ids rihw hY mYnUM; Pyr nyqr
bMd kr vyly, ibrqI Pyr ausy sQwn qy phuMc geI[
kI dyKdy ny ik cmkOr swihb dI k`cI gVHI dy AMdr bhuq iBAwnk Xu`D ho irhw hY[
swry pMjwb dy AMdr ds l`K POj hY, QW-QW cONkIAW bxw ky Gyrw pwieAw hoieAw hY[ nw koeI
isMG Aw skdw hY, nw koeI jw skdw hY, iek`ly gurU mhwrwj aus k`cI gVHI dy AMdr swrw idn
Xu`D kr rhy ny qy ienHW dy ipAwry swihbzwdy AjIq isMG qy juJwr isMG ShId ho rhy ny[
swihbzwdw AjIq isMG mwqw suMdrI jI dy sn Aqy iqMn Coty swihbzwdy mwqw jIqo jI dy sn[
14 swl dy Awpxy b`cy nUM mhW iBAwnk duSmx, ijnHW dy Cy-Cy Pu`t, swFY Cy-Cy Pu`t k`d, hwQIAW
vrgy k`d ny - nwl lVdy dyK rhy ny[ b`cy dy zKm l`g rhy ny, brCy lg rhy ny, qIr l`g
rhy ny[ AKIr dyiKAw ik tukVy-tykVy ho ky igr pey[..............sihAw nw igAw mW qoN ieh
idRS[ nyqr KolHy, nyqrW dy ivc jl Aw igAw[ pwqSwh! ieh kI idsx lg igAw mYnUM? ieh
myry mn dw Purnw hY ik koeI g`l hY?
Pyr surqI iK`cI qW Coty swihbzwdy dyKy - nIhW ivc icxy jw rhy ny[ bwr-bwr aunHW nUM
ikhw jw irhw hY ik qusIN Drm C`fo qy dIn ieslwm kbUl kro, nhIN qW quhwnUM szwie mOq
qsIihAW nwl idqI jwvygI[ Coty-Coty b`cy nIhW ivc icxy jWdy, dm Gutdy, ie`tW nwl AMg Gutdy
jWdy dyKy[ dyKdy ny ik dIvwr igr geI qy aus qoN bwAd do Bwry zwlm aunHW dIAW CwqIAW qy
gofy r`K ky ieauN izbHw kr rhy ny ijvyN b`kry nUM ijbHw krdy ny[ eyDr gurU mhwrwj gVHI 'coN
inkl rhy ny, iek`ly jw rhy ny; mwCIvwVy dy jMgl ivc iek`ly pey ny qy EQy jw ky do isMG
imldy ny Aqy aus qoN bwAd dw swrw hwl dyK ky mwqw jI dI ibrqI nw l`gI[ aus QW qy
252
Dwrnw -
''pwqSwh! A`j jd mYN Bjn kr rhI sI, kI dyiKAw qy ikMnw iBAwnk idRS dyiKAw AnMdpur swihb nUM Awp C`f ky jw rhy ho, b`cy ie`k ie`k krky ShId ho rhy ny, nIhW ivc
icxy jw rhy ny, mwqw jI ShId ho rhy ny, mihl swry koeI AYDr, koeI EDr; guris`KW nUM koeI
rwh nhIN l`Bdw, ij`Dr mUMh hY, EDr nUM jw rhy ny[ pwqSwh! ieh kI dyiKAw mYN?'' mhwrwj
kihMdy, ''TIk dyiKAw hY qusIN, ievyN ijvyN hoxw hY['' dovyN h`Q joV ley mwqw jI ny, nyqrW 'c
jl Aw igAw[ mhwrwj kihMdy, ''kuC kihxw cwhuMdy ho?'' ''hW mhwrwj! myrI bynqI hY ik -
bMs qW r`K lE Awp[ myrI bynqI hY ik myrI Aws pUrI kr idE[ qusIN ivcwr kr
lE ies qy['' mhwrwj kihx l`gy, ''ieh qusIN Bjn ikho ijhw kr ilAw?'' h`s pey mhwrwj[
kihx l`gy, ''qyrI ibrqI dsvyN duAwr ivc clI geI qy qYnUM swrw BivKq Aqy lMiGAw
hoieAw smW swrw nzr Aw igAw hY pr iek hYrwnI hy swnUM ik qusIN b`cy r`Kx vwsqy jog
kmwieAw hY ik prmpd pRwpq krn vwsqy kmwieAw hY? ieh qusIN ikho ijhI mMg kr idqI
swfy kol -
moh jo hY, ieh duKI krdw hY bMdy nUM[ ijMnw icr moh dy ivc qusIN ho, jnm mrn
ivc Awauxw pvygw[ iesqoN Awqmw nUM inAwrw kro[ Awqmw nw kdy mrdI hY, nw kdy jMmdI hY,
auh sdw iek-rs irhw krdI hY[
''aultI g`l soc leI[ Aglw pwsw nhIN dyiKAw ik ienHw ny ik`Qy jwxw hY? Aglw pwsw
dyKxw cwhIdw sI quhwnUM['' kihx l`gy, ''pwqSwh! auDr suriq myrI nhIN geI ikauNoik eyQy hI mYN
253
rok lgweI ikauNik ieh mYQoN sihAw nhIN igAw['' mhwrwj kihMdy, ''Aglw pwsw dyKxw sI,
auh vI dyK lE'' -
auh AibnwSI pd, ijQoN jw ky iPr Awauxw hI nhIN hY; Akwl purK dI drgwh ivc
rihxw hY - auh ikauN moh ivc Aw ky kihMdy ho ik AwpxI sMqq r`K lE, b`cy bcw lE[
ieh nwSvwn jgq hY[ quhwnUM AYh nwm dw AnMd lYxw cwhIdw sI Aqy ieh ibrqI
nhI sI Awaux dyxI cwhIdI[ ieh qW sMswr swrw nwSvwn hY[
Dwrnw -
mhwrwj kihx l`gy, ''dyKo, g`l auh krnI cwhIdI hY ijhVI s`c hovy[ sMswr qy rihxw
JUT hY qy eyQoN cly jwxw s`c hY[ koeI irhw ies QW dy auqy? v`fy-v`fy sMswr qy Awey lyikn
koeI nhIN irhw[ so qusIN nwSvMq jgq dI ikirAw dyK ky Bu`l gey, ieh qW sMswr hI nhIN
iek idn rihxw[ qusIN AwpxI bRhmwnMd ibRqI qoN Q`ly nhIN sI auqrnw[
254
qusIN Awqm srUp ivc rho, ikauN Awpxy Awp nUM dyh mMinAw hY?'' aus vyly mwqw jI
ny nmSkwr krI, kihx l`gy, ''pwqSwh! mYN mW hW[ mW du`K dyK nhIN skdI - nw b`icAW dw,
nw quhwfw, nw mwqw jI dw[ ikMnI qbwhI, ikMnI brbwdI, pwqSwh! ikvyN dOVy iPrdy ny[ ieh
mYQoN nhIN dyK hoxw, mYnUM bVw muSikl hY[ Awp ikRpw krky mYnUM AwigAw idE ik mYN Awpxw
srIr C`f dyvW[''
255
nUM jQydwr qW Qwp idE['' rOlw pY igAw; swrI sMgq iek`TI ho geI[ mhwrwj kihMdy, AsIN
hYrwn ho gey dyK ky ik iek Jtkw ijhw hor mwirAw, auT ky bYT gey qy kihx l`gy, ''dyKo
BweI gurmuKo! AsIN gyNd su`t idqI hY grwauNf dy AMdr, byAMq plyAr Kyfx vwly Awey ny; ijhVw
lY jwaUgw, gol kr laUgw[ quhwnUM Awpy pqw lg jwaUgw, ikhVw jQydwr hY[ swfw Qwpxw TIk
nhIN hY[ so ieauN kih ky Pyr lMmy pY gey qy aus qoN bwAd Pyr iek Jtkw ijhw KwDw qy
srIr C`f idqw[
so mhwrwj kihx l`gy mwqw jI nUM, ''qusIM srIr C`f idE['' ausy vyly Awp -
Gr mihlW ivc Aw gey, cOkVw mwr Awsx kr ilAw[ dwsI nUM smJw idqw ik rOlw
nw pweI - N
pYr doie joV ley, Jtkw mwirAw qy bRhmrMuDr PoV ky dsvyN duAwr QweIN pRwx k`F
idqy qy gurU dy Dwm s`cKMf AMdr phuMc gey[ so ieh gurmuKW dw srIr C`fxw huMdw hY -
Dwrnw -
hux ikauNik smW iejwzq nhIN idMdw, swry pRymI gur sqoqr ivc bolx dI Kycl kro[
ijhVy hux q`k nhIN boly, auh vI AwpxI rsnw piv`qr kr lE[
AnMd swihb
gur sqoqr
Ardwis