Sunteți pe pagina 1din 15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

REPRODUO NAS FMEAS


(MORAES, I.A.) OVRIOS CICLO ESTRAL FECUNDAO GESTAO PARTO PUERPRIO

OVRIOS 1 - CONCEITO um rgo duplo de forma varivel encontrado dorsalmente na cavidade abdominal prximo ao bordo plvico apresentando funo celular e endcrina. 2 - FORMA Mltiparas - cacho de uva - porca, cadela, gata Unparas - ovide - vaca, ovelha, gua. ovulao A gua apresenta ovrios riniformes com presena de uma fossa de

Nas aves apenas o ovrio esquerdo funcional. O direito muitas vezes um ovostestis 3 - HISTOLOGIA Apresenta uma parte medular interna com vasos e nervos Apresenta uma parte cortical externa com estruturas funcionais tais como folculos, corpo lteo e corpo hemorrgico e estruturas vestigiais tais como o corpus fibrosum e corpus albicans . O revestimento feito pelo epitlio germinativo e a falsa albugnea ovariana. 4 - FOLCULOS OVARIANOS 4.1 - FOLICULOS PRIMORDIAIS Aps a migrao das clulas germinativas primordiais para a crista gonadal ocorre o envolvimento destas pelas clulas foliculares que se originam e passa a ser chamado de folculo primordial. Assim o folculo primordial consta de um ovcito envolvido por uma camada nica de clulas epiteliais achatadas. A vaca apresenta ao nascimento cerca de 150.000 folculos primordiais. 4.2 - FOLCULOS SECUNDRIOS So folculos com 2 ou 3 camadas de clulas epiteliais cuboidais. Nestes folculos j ocorre a formao da membrana pelcida. 4.3 - FOLCULOS TERCIRIOS => Produzem Estrognio A medida que ocorre processo de multiplicao das clulas foliculares ocorre aumento no numero de camadas e formao de lacunas repletas por lquido rico em estrognio devido a coalescncia dessas clulas. Tambm ocorre a diferenciao da parede do folculo que passa a ter 2 camadas chamadas de Teca e Granulosa. A camada da Teca pode ainda ser dividida em duas camadas: a teca externa de estrutura fibrosa e a teca interna celular e produtora de hormnio esteride.
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 1/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

Observa no final desse estgio uma grande lacuna (ou antro) repleta de lquido e com manuteno do ocito envolvido por clulas da granulosa que forma o cummulus oophorus (montculo ovrico ou eminncia germinal). 4.4 - FOLCULOS ATRSICOS Correspondem a folculos em qualquer estgio (I, II ou III) em processo de degenerao que acabam desaparecendo e deixando apenas uma estrutura vestigial com aspecto hialino chamada de Corpus fibrosum. Observaes Durante um ciclo estral a maior parte dos folculos que iniciam o seu desenvolvimento entram em atresia e apenas um deles a cada ciclo chega a ovulao. O mecanismo que determina a evoluo ou maturao folicular ainda est pouco esclarecido mas hoje acredita que exista uma fase de Recrutamento que est na dependncia da presena de receptores para FSH/LH na parede celular. Uma vez recrutados alguns podero sofrer a atresia ou evoluir ainda mais transformando-se em secundrios e tercirios. Dependendo da quantidade de estrognio produzido o folculo poder ser selecionado para continuar crescendo posto que o estrognio capaz de criar receptores para o FSH na parede do folculo. Este processo chamado de seleo folicular. Somente um dos folculos selecionados evoluir para a ovulao e os demais entraro em atresia. Acredita-se que exista um mecanismo de dominncia folicular onde um foliculo maior domine sobre os menores. O fato evidenciado, mas no se sabe exatamente de que maneira esta Dominncia exercida. 5 - CORPO HEMORRGICO a estrutura de consistncia frivel semelhante a um cogulo que surge no local do folculo rompido. No existe nos ovinos e nas aves. 6 - CORPO LTEO => Produzem progesterona Tambm inexistente nas aves. Corresponde a uma estrutura de cor amarelada ( por isso tambm chamado de corpo amarelo) que substitui o corpo hemorrgico. Ocorre proliferao das clulas da teca e granulosa que invade o corpo hemorrgico alterando-o completamente, seguindo-se a acumulao de grnulos de luteina que confere o aspecto j mencionado. Aps a luteinizao a estrutura chama de corpo lteo. O corpo lteo pode ter durao varivel. Quando este formado em ciclo estral sem ocorrncia de gestao chamado de Corpo Lteo Cclico e tem vida curta ( mais ou menos 12-14 dias). Caso ocorra a gestao o corpo lteo chamado de Gestacional e se mantm at o final da gestao. Na gua mesmo quando prenhe ocorre formao de corpos lteos acessrios at mais ou menos at 150 dias da gestao pois estes so sempre de curta durao, mas nesta espcie a produo de Progesterona substituda pela Placenta. Na cadela o corpo lteo dura em mdia 30 a 60 dias. Quando ultrapassa este perodo e ainda ocorre aumento de Prolactina a cadela normalmente apresenta a Pseudociese. 7 - CORPUS ALBICANS Corresponde ao corpo lteo sem funo ou mesmo a cicatriz deixada pelo corpo lteo na superfcie do ovrio. 8 - FUNES DO OVRIO 8.1 - Funo celular => corresponde to somente a produo de gametas femininos - ocito. 8.2 - Funo endcrina => Produo de Estrognio (responsvel principalmente pelas caractersticas sexuais secundrias, sinais de cio e desenvolvimento da glndula mamria)
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 2/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

=> Produo de Progesterona - responsvel pela manuteno da gestao, lactao e ainda pelo comportamento materno. => Produo de Inibina (importante para a regulao endcrina por f eed back negativo) => Produo de Ocitocina ovariana que parece influir no processo de involuo do corpo lteo. => Produo de Relaxina que facilita a passagem do feto no canal do parto => Alm disso, j foram evidenciadas cerca de 25 substancias diferentes no lquido folicular com funes ainda pouco esclarecidas. 9 - OVULAO Corresponde a ao do LH sobre o folculo que passa a sintetizar enzimas hidrolticas capazes de desintegrar a matriz de tecido conjuntivo fragilizando a parede do folculo e permitindo o seu rompimento. A maioria dos animais ap resenta cios naturais com ovulaes espontneas, mas alguns apresentam ovulaes induzidas como as fmeas de coelhos, gatos, camelos, furo, mink (viso, zorrilho), field vole (tipo de rato). Os ratos de laboratrio, camundongos e hamster ficam a meio caminho pois quando h coito a prolactina liberada e o corpo lteo se mantm, entretanto, na ausncia do coito o corpo lteo dura apenas 3 dias. Nos ces, fures, cangurus e wallabis (pequeno canguru) o tempo de vida do CL cclico e gestacional no difere. NA PUBERDADE A fmea recm nascida e at mais ou menos 3 meses de idade j apresenta folculos em crescimento com pouca concentrao de esterides, porm o hipotlamo hipersensitivo a estes esterides e mantm-se hipo-ativo por feed-back negativo. Na puberdade e perde hipotlamo perde a hipersensitividade aos esterides e passa a secretar o GnRH que atua na hipfise e leva a liberao de FSH e LH e ocorre a primeira ovulao normal, entretanto, sem sinais externos de cio. No CICLO ESTRAL Existe um momento no final do ciclo que o Corpo lteo est perdendo a sua funo secretora de Progesterona e ocorre o crescimento folicular com secreo de Estrognio que por feed back positivo Topo CICLO ESTRAL 1 - DEFINIO o perodo compreendido entre dois estros, de durao varivel, porem em torno de 20 dias, apresentando fases bastante evidentes e caracterizado por modificaes da genitlia tanto interna quanto externa assim como no comportamento da fmea. em Os animais quanto ao desenvolvimento do ciclo estral so classificados

Polistricos estacionais => guas Polistricos no estacionais => vacas Monostricos => cadelas 2 - FASES DO CICLO (Proestro - Estro - Meta-estro - Diestro)

O Proestro e o Estro so tambm chamadas de fases estrognicas ou Proliferativas.


www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 3/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

As fases de Meta-estro e Diestro so chamadas de fases progesternicas ou Secretoras. 3 - DURAO DAS FASES Vaca gua Porca Cadela PROESTRO ESTRO 3 a 4 dias 12-18 horas 6 a 7 dias +/- 3 horas +/- 56 horas 5 a 9 dias 6 a 12 dias META-ESTRO DIESTRO 3- 5 dias 10-12 dias 15 a 16 dias Cerca de 18 dias 30 a 100 dias

O estro da gua pode variar de 2 a 11 dias, sendo normalmente mais longos na primavera e mais curtos no vero. A cadela aps uma fase pro gesternica chamada de metaestro ou diestro entra na fase de ANESTRO. 4 - ESTUDO DAS FASES PROESTRO Ovrio ESTRO METAESTRO DIESTRO

Folculo com com cerca Folculo com cerca Corpo Corpo Lteo de 1,5cm de 2,0cm, tenso, hemorrgico parede fina e fcil ruptura Principal Estrognio Estrognio Estrognio Progesterona hormnio em queda e Progesterona subindo tero Trgido e aumentado Maior, + trgido, Inicia a Flcido de volume ertil flacidez e pode alternar contrao e flacidez Cervix Comea relaxar, Relaxamento Inicia o Fechada aparece o muco completo, > fechamento volume, muco intenso Vagina e Inicia hiperemia e Edematosa, Plidas e Plida e seca Vulva edema congesta, Muco secas ou com copioso pouco muco Comporta- Inquietao, olhar Todos os sinais do Tranqilidade Tranqilidade mento vivo, anorexia, urina proestro ainda com freqncia, maior mais evidentes e vocalizao, montam o animal aceita a sobre outros animais monta com e no aceita ser complacncia. montada A gata, ao manifestar o cio (estro) apresenta uma conduta sexual caracterstica caracterizada por rolamento sobre si mesma, rastejamento e apresenta sua cauda elevada, num tipo de cortejo ao macho.

A conduta sexual que antecede a cpula difere bastante entre os animais domsticos, assim como o local onde o animal deposita seu ejaculado (Observe a tabela na Reproduo dos machos ). A conduta sexual dos bovinos se d da seguinte forma:

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

4/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

5 - SANGRAMENTOS RELACIONADOS COM OS CICLOS REPRODUTIVOS ENTRE OS ANIMAIS A cadela, a vaca e a mulher apresentam sangramento durante os seus ciclos sexuais. Na cadela ocorre a Hemorragia do Proestro e deve-se a passagem de hemcias atravs da parede dos vasos para a luz uterina em funo da rpida elevao do Estrognio. Na vaca ocorre a Hemorragia do Meta-estro por passagem das hemcias devido a sbita diminuio do estrognio e aumento da Progesterona. Na mulher, a baixa de progesterona leva a vasoconstrio das arterolas espirais do endomtrio acarretando necrose do tecido. Em seguida a produo de substncias vasodilatadoras (histamina, bradicinina e prostaciclinas e outras prostaglandinas) determinam uma hemorragia chamada de menstruao 6 - O PAPEL DA PROSTAGLANDINA A prostaglandina um autacide produzido pela parede do tero com capacidade de aumentar a espessura da clula endotelial dos vasos que nutrem o Corpo lteo, diminuindo a capacidade de perfuso de substncias e comprometendo a sua nutrio. Este processo chamado de lutelise ou Lise do Corpo lteo. 7 - ENDOCRINOLOGIA DO CICLO ESTRAL NA VACA PROESTRO Inicia quando a concentrao de P 4 est baixa e ocorre um rpido crescimento folicular estimulado pelo FSH e LH que determinam aumento do E 2 ESTRO Inicia-se quando a fmea sobre forte estimulao estrognica aceita a monta pelo macho ou por companheiras do rebanho. O estrognio apresenta-se com um padro pulstil e relacionado com o LH , semelhante quele apresentado no proestro.
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 5/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

Em torno de 4 a 6 horas do incio do cio ocorre uma onda pr-ovulatria de LH com durao mdia de 8 horas e cerca de 26 7 horas antes da ovulao. Esta onda caracterizada por um aumento tanto na amplitude quanto na freqncia dos pulsos de LH. Uma onda concomitante de FSH tambm observada. A Progesterona encontra-se em nveis basais Todas as espcies domsticas ovulam durante o estro, com exceo da vaca. METAESTRO Esta fase inicia-se quando a fmea no aceita mais a monta e nela ocorre a ovulao cerca de 12 horas aps finalizado o estro e segue-se a formao do corpo hemorrgico. Aps a ovulao o nvel de Progesterona comea aumentar ao redor do terceiro dia e atinge plateau ao redor do dcimo dia j na fase de diestro. DIESTRO Inicia quando funcionamento. o corpo lteo est formado e se mantm em pleno

Caracterizado pelo aumento da concentrao de P 4 at o 12 dia do ciclo quando ento estabiliza e mantm-se at o 17 dia do ciclo. A partir da h declnio brusco por ao da PGF 2 @. Com relao ao estrognio observam-se baixos nveis durante o diestro e isto pode ser justificado pelo fato dos folculos antrais no apresentarem o sistema aromatase ativado. Observaes Podem ocorrer de 2 a 4 ondas de crescimento folicular durante o ciclo estral da vaca, entretanto, somente na onda de crescimento que ocorre no final do Diestro um dos folculos no sofre a atresia e evolui para a ovulao. Nas demais ondas todos os folculos, sejam eles primrios, secundrios ou tercirios sofrem atresia (degenerao). O Folculo de de ciclo um folculo que cresce mais que nas outras ondas e pode inclusive levar a sinais externos de cio e ovulao. A medida que o FSH aumenta sua concentrao ocorre aumento concomitante de receptores para o prprio FSH e para o LH nas clulas foliculares da teca interna e granulosa. O aumento do FSH estimula a sntese de Estrognio nas clulas da granulosa a partir da aromatizao dos andrognios que so produzidos e repassados pela teca interna. Enquanto o Estrognio encontra-se em nveis basais mantido sua produo por efeito do feed back negativo, mas, a medida que atinge maior concentrao passa a operar o feed back positivo sobre o hipotlamo e hipfise com aumento da liberao de LH. Alm de determinar a ovulao por lise da parede folicular, o LH atua sobre a granulosa que deixa de sintetizar Estrognio e passa a armazenar a lutena (grnulos lipdicos) e transforma-la em Progesterona. LEIA MAIS: FISIOLOGIA DO CICLO ESTRAL EM CADELAS EXAME GINECOLGICO EM CADELAS Topo FECUNDAO 1 - CONCEITO Trata-se da unio de um ocito com espermatozide dando incio a formao de um novo indivduo e compreende um conjunto de eventos celulares que se inicia com a penetrao do ocito e vai at a singamia. 2 - FATORES QUE INTERFEREM
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 6/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

2.1- Viabilidade dos gametas necessrio que os gametas encontrem condies de higidez tanto no ambiente por onde sofrer o trnsito assim como no stio da fecundao (Ampola). O espermatozide normalmente lanado no fundo de saco vaginal e dever percorrer o canal cervical, corpo e corno do tero e oviduto at a regio da ampola. O ocito tem um trnsito muito menor, portanto, do que o espermatozide. Alm disso, deve-se considerar a durao da vida fecundante do ocito que est entre 6 e 8 horas e do espermatozide entre 24 - 36 horas. Algumas espcies de morcego podem ser acasalar no outono e os espermatozides permanecem viveis no oviduto at que a fmea ovule na primavera. Segundo a literatura os espermatozides podem durar de 24 a 48 no sistema genital das vacas, ovelhas e porcas, at 5 dias no sistema da gua e at 90 horas no sistema da cadela. 2.2 - Transporte dos Gametas Para o ocito necessrio uma conjuno hormonal (Estrognio) que favorea o batimento dos clios do oviduto no sentido da ampola . Para o espermatozide necessria a existncia de movimentos prprios e vigorosos alm das contraes uterinas. 2.3 - Capacitao do SPTZ necessrio que o espermatozide de bovino sofra um processo de preparao que dura de 7 a 8 horas para que possa fecundar um ocito, no suno este perodo de 1 a 2 horas. Durante a capacitao ocorre remoo das glicoproteinas originrias do plasma seminal e lquido epididimrio alm de ativao das enzimas hidrolticas do acrosoma conferindo ao espermatozides capacidade para penetrar na parede do ocito. Topo GESTAO 1 - CONCEITO Perodo compreendido entre a fecundao e o nascimento caracterizado por alto nvel de Progesterona em circulao e ntimo contato materno-fetal. 2 - PERODOS 2.1 - PERODO DE OVO => Vai da Fecundao at a Fixao => Neste perodo a nutrio se faz pelos histiotrofos => Neste perodo ocorre a migrao embrionria DURAO DO PERODO DE MIGRAO EMBRIONRIA BOVINOS = At 15-30 dias EQINOS = At 25-30 dias CADELA E GATO = De 13 a 17 dias OVINOS = At 15 dias SUNOS = At 14 dias COELHOS = 4 a 6 dias obs* Na fase anterior a implantao pode ocorrer um perodo chamado de "Embryonic Diapause" que pode-se estender por at 1 ano no canguru, at 10 meses no texugo europeu e at 10 dias no rato. O blastocisto atinge a fase de 100 clulas e paralisa o seu desenvolvimento. Volta a se desenvolver quando o
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 7/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

momento for oportuno para a sobrevivncia do recm nascido. 2.2 - PERODO DE EMBRIO => Vai da fixao at a placentao completa. => Neste perodo forma-se a maior parte dos sistemas e observa-se inclusive o batimento cardaco. => A placentao do bovino ocorre em torno dos 45 dias de gestao. 2.3 - PERODO FETAL => Vai da placentao at o nascimento 3 ANEXOS PLACENTRIOS 3.1 - CONCEITO So os componentes da unidade materno-fetal que garantem as trocas necessria, a proteo e o desenvolvimento do feto no interior do tero. 3.2 - CONSTITUINTES 3.2.1 - MEMBRANA AMNITICA a mais interna das membranas e encontra-se revestindo direta e totalmente o feto, e parte do cordo umbilical. Apresenta-se com folheto duplo e forma uma bolsa repleta de lquido. O lquido amnitico existente nesta bolsa viscoso e de cor clara. proveniente da transudao da superfcie cutnea do feto e do cordo umbilical, da secreo do folheto interno da membrana e das cavidades nasais e oral do feto, alm de urina fetal por via vaginal ou prepucial de acordo com o sexo do feto. FUNES: - Hidratar o feto - Proteg-lo dos choques mecnicos - Nutritiva - Laxativa - Lubrificao do canal do parto. 3.2.2 - MEMBRANA ALANTIDE a membrana intermediria entre o crion e o nion. Apresenta membrana dupla chamadas: Alantocrion (aderida ao crion) e Alantomnion (aderida ao mnion). Entre esses dois folhetos forma-se uma bolsa repleta de lquido alantoidiano que est ligado a vescula urinria do feto atravs do raco, sendo portanto semelhante urina (rico em uria e catablitos de produtos nitrogenados). A cor do lquido varia durante a gestao deixando de ser incolor e transparente e tornando-se na ocasio do parto branco azulado nas vacas, e vermelho ou variando do cinza claro ao azulado nas guas. O volume de lquido alantoidiano varia a medida que a gestao progride e atinge ao final desta cerca de 4 a 12 litros na vaca, 7 a 15 litros na gua, 1 a 2 litros nos pequenos ruminantes e 500 mL nas cadelas FUNES: - Proteo mecnica do feto contra traumas - Impede a desidratao - Favorece o equilbrio evitando a toro uterina.
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 8/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

- Promove dilatao da cervix , vagina e vulva no trabalho de parto - Aumenta a lubrificao da vagina aps o rompimento da bolsa - Ao bactericida 3.2.3 - MEMBRANA CORINICA a membrana mais externa formando um saco completamente fechado e sem lquido. constituda de dois folhetos: um externo que sofre modificaes e d origem placenta fetal, e outro interno, intimamente relacionado com a alantide denominado alantocrion. Neste ponto existem numerosos pequenos vasos sangneos que garantem a nutrio fetal. Tem por funo a proteo e garantia atravs da unio entre feto e me de ocorrncia de trocas respiratrias e nutritivas atravs das superfcies modificadas (placenta fetal). 3.2.4 - PLACENTA Pode ser dividida em placenta fetal e placenta materna. A placenta materna a parte da mucosa uterina modificada que na vaca corresponde s carnculas. E a placenta fetal toda a parte externa do crion que se modifica para se unir placenta materna. Chamada de cotildone. A placenta como um todo tambm chamada de placentoma e corresponde a unidade materno-fetal que garante as trocas necessrias ao desenvolvimento do feto no interior do tero. Funes: - Circulatria - Respiratria - Metablica - Hormonal - Filtro - Alimentao do Feto A funo hormonal da placenta principalmente a produo de progesterona para manter a gestao. Em algumas espcies como nas guas, por exemplo, a placenta substitui completamente o corpo lteo no ultimo tero da gestao, mas em outras espcies, tais como vacas, cadelas e gatas, ainda que haja produo de progesterona pela placenta, elas so dependentes de um corpo lteo funcional at o final da gestao. TIPOS DE PLACENTA Tipo de Estruturas envolvidas placenta Epitelio-corial Epitelio Uterino + Crion Endoteliocorial Hemo-corial Endotlio uterino + Crion Sangue materno + Crion Espcies Ruminante - cotiledonria Eqino e Suno - Difusa Cadela e Gata - Zonria Mulher, macaca , camundonga, coelha e ratas

Obs* Alguns autores consideram as ovelhas como tendo placenta do tipo sindesmocorial pois o epitlio do crion une-se ao conjuntivo da mucosa uterina. De acordo com a modificao da mucosa uterina, as espcies podem ser classificadas como: Deciduadas => maior destruio da mucosa uterina. EX. gata, cadela, coelha e
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 9/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

mulher. Intermedirias => alguma destruio da mucosa. Ex. ovelhas Adeciduadas => pouca destruio da mucosa. Ex. vaca, gua, cabra e porca

3.2.5 - CORDO UMBILICAL Serve de comunicao entre o feto e me e est composto por uma poro do mnion, pelas veias e artrias umbilicais, restos da vescula vitelina e raco, tudo isso envolvido pela gelatina de Wharton. Nas guas e carnvoros, existe uma poro amnitica e outra alantoidiana, j nos ruminantes, no existe uma parte alantoidiana. Nas guas normalmente as veias se fundem e encontramos duas artrias e uma veia, e nas vacas isso no acontece e encontramos duas veias e duas artrias. 4 - CONSIDERAES GERAIS sobre a gestao 4.1 - DURAO DA GESTAO RATA = 23 (+/- 1 d) GATA = 58 (+/- 2 d) CADELA = 63 (+/- 2 d) PORCA = 114 (+/- 1 d) CABRA E OVELHA = 150 (+/- 6 d) VACA = 280 (+/- 10 d) GUA = 336 (+/- 1 d)
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 10/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

JUMENTA = 364 d ALI = 610 d 4.2 - MODIFICAES OBSERVADAS NA GESTAO 4.2.1 - PESO CORPORAL => aumento de 15 a 25% 4.2.2 - METABOLISMO ENERGTICO => Aumento de 30 a 40% 4.2.3 - VOLUME/MINUTO NO CORAO => Aumento de 30 a 35% 4.2.4 - APROVEITAMENTO DE NUTRIENTES => Aumento de 10 a 30% 4.2.5 - HIPERTROFIA UTERINA O tero da gua fora da gestao pesa entre 800g a 1Kg e por ocasio do parto pesa entre 8 e 12 Kg. O tero da Vaca passa de 500g a 1kg fora da gestao para cerca de 10Kg no final da mesma. Foi observado que o comprimento da fibra uterina passa de 50-150um para 700-800 um. O Volume interno que a gestao ocupa no bovino corresponde a Lquidos fetais (12Kg), tero (10Kg), Placenta (3Kg) e o volume do prprio bezerro (30Kg). Assim existem cerca de 55Kg extra no fim da gestao. Topo PARTO 1 - CONCEITO Corresponde a expulso de um ou mais conceptos a termo (com capacidade de sobrevivncia fora do ambiente materno) devido ao conjunta neuro-hormonal e mecnica que prepara a me (Via materna) para a expulso do feto. No perodo que antecede o parto (PR-PARTO) ocorre a maturidade fetoplacentria em sincronismo com a funo glandular mamria garantindo a vida do recm nato. Quando este parto ocorre de forma natural (EUTOCIA) segue-se um PS-PARTO caracterizado por uma rpida involuo uterina e um rpido retorno da atividade ovariana cclica. Assim existem na vida da fmea dois perodos bastante significativos para a vida reprodutiva (produtiva): Pr-parto e Ps-parto. E existem duas situaes a serem observadas por ocasio deste parto: a EUTOCIA, tambm chamada de parto fisiolgico, normal ou facilitado e a DISTOCIA tambm chamada de Parto anormal ou Laborioso. 2 - MECANISMOS DE DESENCADEAMENTO DO PARTO Vrias teorias existiram para explicar o desencadeamento do parto, no entanto, a aceita atualmente postula um desencadeamento dependente da maturao do eixo hipotlamo-hipofisario-adrenal do feto que responde adequadamente ao estresse percebido por ocasio do fim da gestao produzindo cortisol que desencadeia uma cascata de eventos que culminam com a expulso do feto. O estresse do feto gerado pelo desconforto existente no ambiente uterino dado ao seu volume e o pouco espao disponvel. Fisiologicamente o feto responde ao estresse produzindo e liberando o CRH (Hormnio de Liberao de Corticotrofina) que age sobre as clulas corticotrficas da hipfise determinando a liberao de ACTH (Hormnio adrenocorticotrfico) que age sobre a adrenal fetal resultando no aumento de Cortisol na circulao fetal. A medida que o parto se aproxima a concentrao de cortisol cresce de forma gradual ( da terceira semana at 4 dias pr-parto a concentrao de cortisol passa de 4 ng/ml para 25 ng/ml ). O nvel aumentado de cortisol na circulao ativa o sistema que converte
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 11/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

a Progesterona Estradiol.

e Pregnenolona at ento produzidas pela placenta em

Por sua vez, o aumento na concentrao de Estradiol pela placenta inicia os eventos que vo levar a lise do corpo lteo gestacional e preparar o tero para uma maior propriedade de contractilidade. Isto se faz pela estimulao no tero para a produo da luteolisina (PgF2a) e pelo aumento na sensibilidade dos receptores uterinos a ocitocina. Neste momento em especial temos as ao hormonal da PGF2a que alem de lisar o Corpo lteo tem propriedade mio-contrtil uterina determinando compresso do feto em encontro da cervix que geram impulsos nervosos que agem nos centros medulares e so transmitidos ao Hipotlamo que responde produzindo e liberando grandes quantidades de ocitocina. Passa a existir neste momento uma consonncia de eventos que aumentam as contraes uterina ( aumento de E2, diminuio de P4, aumento de ocitocina, receptores mais sensveis) e as tornam mais coordenadas e mais freqentes a medida que aproxima o momento do parto. Junto ao preparo do tero para garantir maior capacidade de contrao ocorre o preparo do canal do parto com relaxamento da crvix, dos ligamentos plvicos e uma dilatao generalizada do canal do parto se faz evidente entre 1 e 2 dias antes do parto. Deve ser considerado ainda a relaxina de origem ovariana (provavelmente produzido pelas celulas luteinizadas da granulosa) que tem sido implicada na regulao deste processo de relaxamento das partes moles, assim como o Estrognio e a PGF2a. A toda esta fora de contrao deve-se ainda considerar que existe a prensa determinada pelos msculos abdominais que contribuem com 10% da fora total de trabalho do parto. Durante o estresse do parto, a adrenal materna eleva a secreo de corticides (15 ng/ml). Os glicocorticides so essenciais, na vaca, ao estabelecimento da secreo lctea pela glndula mamria, bem como a prolactina serve funo similar. FATORES HORMONAIS = CRH, ACTH, cortisol, baixa de P4, alta de E2, PGF2a, ocitocina. FATORES MECNICOS = Contraes miomtricas e abdominais, compresso do feto sobre a cervix. FATORES NERVOSOS = Estmulos originados na cervix que atingem o hipotlamo. Sob a ao do E2, PGF2a e relaxina inicia-se o relaxamento dos ligamentos sacroisquitico e sacroilaco, provocando uma aparente elevao da insero da cauda (afundamento da garupa), alm do aumento de volume da glndula mamria, nos 15 a 20 dias que antecedem o parto. Um a dois dias antes parto estes sinais se intensificam e os tecidos moles, vulva e vagina tornam-se aumentados, edematosos, flcidos e relaxados. 12 a 15 horas antes do parto a temperatura corporal da porca aumenta em mais ou menos 1 Grau. Nas demais espcies a temperatura corporal diminui. FASES DO PARTO PRIMEIRA FASE - FASE DE PREPARAO OU PRODRMICA - ao uterina da P4, E2 e Relaxina - embebimento plasmtico de algumas estruturas - corrimento vaginal mucoso - diluio do selo cervical - afundamento da regio da bacia e elevao da cauda - secreo lctea - inquietao, alienao e isolamento
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 12/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

DURAO - Corresponde aos ltimos 15 a 20 dias da gestao. SEGUNDA FASE - FASE DE DILATAO E INSINUAO - rgos genitais sob intensa ao hormonal - insinuao das bolsas fetais com possvel ruptura da alantide. - relaxamento e distenso da cervix - aumento no nmero e intensidade das contraes - exteriorizao das bolsas fetais - sinais de dores abdominais ( olhar para o flanco, sudorese, inquietude) DURAO 3 a 8 horas nos bovinos 2 a 6 horas nos eqinos 4 a 12 horas nos sunos 2 a 5 horas nos pequenos ruminantes 2 a 6 horas nos carnvoros TERCEIRA FASE - FASE DE EXPULSO - Comea com o incio das contraes abdominais - encaixe gradual e progressivo do feto no conduto plvico materno - expulso do feto - expulso dos anexos (Segundo alguns autores) DURAO 1 a 3 horas na vaca 5 a 15 minutos na gua 1 - 6 horas na porca 1 a 4 horas nos pequenos ruminantes At 9 horas na cadela Na gua a extenso da fase de expulso pode determinar a morte do potro por sufocamento pois o crion se separa completamente do endomtrio durante esta fase. Na porca comum a expulso de um feto a cada 3 a 8 minutos. E na cadela 1 a cada 10-30 minutos, podendo haver intervalo de 1 hora ou mais entre fetos, entretanto deve ser completado entre 3 a 6 horas. Em algumas espcies nesta fase pode ocorrer a expulso dos anexos fetais, que podem estar envolvendo o feto (gua, porca, cadelas, gatas) ou sero eliminados posteriormente. TEMPO PARA EXPULSO DOS ANEXOS FETAIS GUA - Cerca de 30 minutos aps o parto VACA - 2 a 12 horas aps PEQUENOS RUMINANTES - 30 minutos at 2 horas aps PORCAS E CADELAS - podem ser expulsos juntos com o feto, imediatamente aps, ou nos intervalos entre um feto e outro. Topo PUERPRIO
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 13/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

Para a vaca, o puerprio vem sendo definido como o perodo que vai desde o parto at o aparecimento do primeiro estro no qual nova gestao possa ser estabelecida, o que implica em completa involuo uterina e retorno a atividade endcrina, com plena reativao e sincronia do eixo hipotlamohipfise-ovrio, que permita o crescimento folicular, estro, ovulao, concepo, desenvolvimento do corpo lteo e gestao. A involuo deve compreender o aspecto macroscpico e microscpico (histolgico) das estruturas uterinas retornando ao status normal. O processo de reepitelizao da carncula ocorre em torno de 25 dias em animais normais podendo retardar em animais com infeco uterina. O tamanho do tero diminui rapidamente, podendo ser inteiramente palpado por via retal entre 7 e 10 dias aps o parto, estando com seu tamanho no gravdico atingido por volta dos 45 dias, embora as mudanas no sejam facilmente perceptveis aps o vigsimo dia. Esta fase caracterizada pela eliminao do LQUIO um lquido formado de tecido caruncular, restos celulares, leuccitos e sangue. DURAO VACA = 45 DIAS CADELA = 90 A 120 DIAS GUA e DEMAIS ESPCIES = POUCOS DIAS A atividade ovariana ps-parto reiniciada em torno do 15 dias pp. sendo possvel a ocorrncia de ovulao seguindo-se uma fase ltea mais curta que o normal com magnitude de Progesterona tambm inferior. Normalmente no se observa sinais de cio (Cio silencioso) por ocasio da primeira ovulao, mas um novo ciclo se inicia e os eventos endcrinos cclicos regulares tendem a se estabelecer. Nas vacas de corte com bezerro ao p este retorno atividade cclica ovariana retardado devido ao estmulo negativo que a amamentao exerce sobre o funcionamento do eixo hipotalmico-hipofisrio-gonadal. Na maioria dos animais o tero torna-se contaminado com bactrias durante ou aps o parto normal, formando uma flora variada e flutuante. Esta flora geralmente eliminada por ocasio do primeiro cio ps-parto, quando a concentrao de estrgenos elevada, tornando-se o tero livre de bactrias e apto para nova gestao. Topo BIBLIOGRAFIA COMPULSADA E RECOMENDADA 1. ALLEN - Fertilidade e Obstetrcia eqina. Livraria Varela, So Paulo. 1994. 207 p. 2. ALLEN - Fertilidade e Obstetrcia no co. Livraria Varela, So Paulo. 1995. 197 p. 3. ARTHUR, G.H. Wright's veterinary obstetrics. 3 ed. London, Bailliere, Tindal and Cox, 1964. 4. AUSTIN & SHORT- Reproduction in Mammals. Book 1 - Embryonic and fetal development. 2 ed. Cambridge University Press, Cambridge-UK, 1982.190p. 5. AUSTIN & SHORT- Reproduction in Mammals. Book 3 - Hormonal control of reproduction. 2 ed. Cambridge University Press, Cambridge-UK, 1997. 6. AUSTIN & SHORT- Reproduction in Mammals. Book 4 - Reproductive fitness. 2 ed. Cambridge University Press, Cambridge-UK, 1985.241p. 7. BENESCHI, F. Tratado de Obstetrcia y ginecologia veterinria. Labor. Barcelona, 1963. 853 p. 8. BENESCHI, F. Obstetricia de la vaca y de la yegua. 2 ed. Barcelona Labor , 1950.
www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm 14/15

04/12/13

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

9. SWENSON M.J. & REECE W.O. Dukes Fisiologia dos animais domsticos. 11 a . ed. Editora Guanabara Koogan - Rio de Janeiro -RJ. 856p. 1996. 10. BURKE - Small Animal Reproduction and Infertility 11. Carlson, B.M. Embriologia Humana e Biologia do Desenvolvimento. 1 a . ed. Editora Guanabara Koogan- Rio de Janeiro-Rj. 1996. 408p. 12. CUPPS - Reproduction in Domestic Animals. 4 ed. Academic Press, INC. San Diego, California, 1991. 670p. 13. DERIVAUX, J. Reproduo dos animais domsticos. Ed. Acribia, Zaragoza Espanha, 1980. 446 p . 14. DRAZNER - Small Animal Endocrinology 15. FELDMAN & NELSON - Canine and Feline Endocrinology and Reproduction . 2 ed. W.B. Saunders Company. Philadelphia, Pensylvania, 1996. 785. 16. GETTY ,R. Anatomia dos Animais Domsticos. 1 e 2 volumes. 5 edio. Editora Interamericana. Rio de Janeiro-RJ. 1981. 17. GRUNERT, E. Manual de obstetricia. Porto Alegre. Ed Sulina, 1982. 18. HAFEZ, E.S.E. 1982. Reproduo Animal. 4 edio. Editora Manole. 19. JACKSON, P.G.G. Handbook of veterinary obstetrics 1 a .ed. W.B. Saunders Company Limited. London-UK. 221p. 1995. 20. JUBB, K.V.F. & KENEDY, P.C. Patologia de los animales domesticos. Barcelona, Labor, 1973. 2v. 21. McKINNON - Equine Reproduction. Lea &Febiger. Malvern - Pensylvania, 1992, 1137 p. 22. MORROW - Current Therapie and Theriogenology. W.B. Saunders Company. Philadelphia, Pensylvania, 1986. 1143p. 23. REECE W.O. Fisiologia de animais domsticos. 1 a . ed. Editora Roca Ltda, So Paulo-SP. 351p. 1996. 24. ROBERTS, S.Y. Veterinary obstetrics and genital diseases. Ithaca, N.Y. 1956. 551p 25. Ruckebusch, Y, Phaneuf, L.F. Dunlop, R. Physiology of small and large animals. 1 a . ed. B.C.Decker, Inc. Hamilton-Ontario-Canada. 1991. 672p. 26. SCHALLER, O. Nomenclatura anatmica Veterinria Ilustrada. 1 a . ed. Editora Manole Ltda, So Paulo-SP. 614p. 1999 27. SWENSON M.J. & REECE W.O. Dukes Fisiologia dos animais domsticos. 11 a . ed. Editora Guanabara Koogan - Rio de Janeiro -RJ. 856p. 1996. 28. TONIOLLO & VICENTE - Manual de Obstetricia Veterinria Livraria Varela, So Paulo, 1993. 124 p. Topo

www.uff.br/fisiovet/Conteudos/reproducao_femeas.htm

15/15

S-ar putea să vă placă și