Sunteți pe pagina 1din 485

Duane P. Schultz Sydney Elien Schultz Histria da Psicologia Moderna Traduo ADAIL !I"A#A"A S$!

"AL MA"TA STELA %$&'AL(ES "e)iso T*cnica MA"IA S+L(IA M$ ",$ rro III -./01.22 EDIT$"A 3 LT"I4 S,$ PA L$ r T5tulo do original6 7. A His8ory o8 Mode9 Psychology :; edio< re)ista e a9-liada. 3o-yright = /220< /2>?< /2>/< /2?: e /2@2 Ay Harcourt !race #o)ano)ich< Inc. /; edio Arasileira< Editora 3ultnB< /2>/. 3r*ditos de Coto< e IlustraDes 3a-a6 The I9age !anE FestG3hris Alan Filton< = /22/H Cigura 07/< -. 1?< The &ational Museu9 o8 A9eric Histozy< S9ithsonian #nstitutionH -. :1< &ational Portrait %alleiy< LondresH -. >2< The !ett9ann Archi)eH -. /I De-arta9ento de Manuscritos< ArJui)os da ni)ersidade< !iAlioteca $lin< ni)ersidade 3o9eilH -. /0?< The !s 9ann Archi)eKHulton< -. /.:< The !ett9ann Archi)eH -. />/< Cerdinand Ha9Aurger< #r. Archi)es< ni)ersidade #ol Ho-EinsH -. />:< Crontis-5cio< Po88enAerger< A. T. Iorg.L< /2.?< #a9e McMeen 3atteli< Man o8 Science< (oE Psychological "es.earch< Lancaster< Pensil)Nnia< The Science PressH -. /2@< 3ul)er PicturesH -. 0O?< cortesia Feste9 ElectricH -. 0/.< Manuscritos e ArJui)os< Pale ni)ersity LiAraryH -. 0/2< %aAinete de In8or9aDes PQAlic ni)ersidade 3olQ9AiaH Cigura 27/< -. 00/< Segundo Tho9diEe< />2>< tal co9o re-roduzida e9 #. 3. !u9ha9< /2; RThorndiEe;s -uzzle AoBesS< #ou9al o8the Histosy o8the !eha)ioral Sciences< !randon< (er9ont< 3linical Psycl logy PuAlishing 3o.H Cigura 270< -. 00>< PerEes< ". M. e Margulis< S.< /2O2< RThe 9ethod o8 Pa)lo) te anus -sychologyS< Psychological !u8letin< n @< --. 0:?7 ?1H -. 0:O Cerdinand Ha9Aurger< #r. Archi)es< ni)ersidade #ol; Ho-EinsH -. 0:1< "e-roduzida co9 -er9isso< ArJui)ista da ni)ersidade< !iAlioteca !ancro8t< ni)ersidade 3ali8rniaH -. 0?> &ina LesoK"e)ista Li8e = Ti9e Farner Inc.H -. 1OO< The !ett9ann Archi)eH -. 1O.< 3ol*i STarth9oreH -. 1/1< cortesia PerEes Photo LaA< ni)ersidade E9oryH -. 1./< = Maiy E)ansKSig9und Cre 3o-yrightsH -. 1>1 APKFide ForldH -. 121 3ol*gio Munici-al de &o)a PorEK3 &PH -. 12@ = Ted Polu9Aauin< 122<

cortesia do 3entro de Estudos da Pessoa< La #oilaH -. .O1 The !ett9ann Archi)eH -. .O@< = %aAinete 3o9unicaDes< ni)ersidade Princeton< -. .O> 8oto de !iily HoTard = ni)ersidade E9ory. As 8otos das -Ugina seguir so u9a cortesia dos ArJui)os de Histria da Psicologia A9ericana< ni)ersidade de AEron6 --. @0< 2@< /.2< /:2< /@0< /?O< 0/@< 01.< 0:>< 0@:< 0?O< 0?0< 1O0< 1/>< 112< 1:>< 1@>< 1?> e 12/. Cotos Jue so cortesia da !iAlioteca &acional de Medicina6 --. 12<.:<:/<@:<@><??<2.< /10< /?><00.<10?<110<1OO e 1; Edio $ -niueiro n5unrro esJuerda indica a edio< ou reedio< de<ia oAra. A -niueira Ano V VVV V 7 V -uAlicada. 7V dezena W direi3 indica o in elo Jue e edio< ou reedio< 8or O07O17O.7O:7/L@7O? O>7O2

/:7/@7/?7/>7/2 0O70/700

Direitos de traduo -ara a l5ngua -ortuguesa adJuiridos co9 eBclusi)idade -ela EDIT$"A PE&SAME&T$73 LT"I4 LTDA. "ua Dr. MUrio (icente< 1> V O.0?O7OOO V So Paulo< SP Cone6 0?07/122 V CaB6 0?07.??O E79ail6 -ensa9entoXcultriB.co9.Ar htt-6KKTTT.-ensa9ento7cu Jue se reser)a a -ro-riedade literUria desta traduo. I9-resso e9 nossos o8icinas grU8icas. Pre8Ucio $ te9a deste li)ro * a histria da -sicologia 9oderna< aJuele -er5odo Jue se inicia no 89al do s*culo 4I4< no Jual a -sicologia se to9ou u9a disci-lina distinta e Aasica9ente eB-eri9ental. E9Aora no ignore9os o -ensa9ento 8ilos8ico anterior< concentra9o7nos nos O:< 8atores Jue tY9 relao direta co9 o estaAeleci9ento da -sicologia co9o ca9-o de estudo no)o e inde-endente. A-resenta9os u9a histria da -sicologia 9oderna< no da -sicologia e de toda a oAra 8ilos8ica Jue a -recedeu. da Pre8eri9os narrar a histria da -sicologia e9 ter9os de suas grandes id*ias ou escolas de -ensa9ento. Desde o co9eo 8or9al do ca9-o< e9 />?2< a -sicologia te9 sido de8inida de )Urias 9aneiras< W 9edida Jue no)as id*ias consegue9 o a-oio de grande nQ9ero de naZ seguidores e -assa9< -or algu9 te9-o< a do9inar a Urea. Portanto< o nosso interesse estU na seJ[Yncia -rogressi)a das id*ias 8or9uladas -ara de8inir o oAGeto< os 9*todos e os oAGeti)os da -sicologia.

ud 3ada u9a das escolas de -ensa9ento -sicolgico * discutida co9o u9 9o)i9ento Jue te9 orige9 e9 seu conteBto histrico< e no co9o u9a entidade inde-endente ou isolada. As a 8oras conteBtuais< consideradas -elos historiadores conte9-orNneos a Rno)aS histria< in clue9 no a-enas o es-5rito intelectual da *-oca Io \eitgeistL co9o ta9A*9 8atores econ]9i cos< -ol5ticos e sociais. E9Aora o li)ro esteGa organizado e9 ter9os das escolas de -ensa9ento V as di8erentes de8iniDes Jue 9arca9 a e)oluo da -sicologia V< reconhece9os Jue essas id*ias e aAorda gens so oAra de estudiosos< -esJuisadores e siste9atizadores. A8inal< so seres hu9anos< e no 8oras aAstratas< Jue escre)e9 os artigos< 8aze9 as -esJuisas< a-resenta9 co9unicaDes de -esJuisa e ensina9 a -rBi9a gerao de -siclogos. Cazendo isso< esses ho9ens e 9ulheres desen)ol)era9 e -ro9o)era9 as escolas de -ensa9ento da -sicologia. Desse 9odo< discuti9os a )ida das e9inentes -ersonalidades Jue 9oldara9 o ca9-o< cha9ando a ateno -ara o 8ato de o seu traAalho ter sido in8luenciado no s -ela *-oca e9 Jue 8loresceu co9o ta9A*9 -elo conteBto de suas -r-rias eB-eriYncias -essoais. Por 8i9< discuti9os cada escola de -ensa9ento e9 ter9os dos seus )5nculos co9 as grandes id*ias e teorias Jue a -recedera9 e seguira9. Descre)e9os a 9aneira -ela Jual cada escola )eio a eBistir a -artir da orde9 eBistente< ou nu9a re)olta contra ela< e co9o cada u9a delas ins-irou< -or sua )ez< -ontos de )ista Jue a desa8iara9< se o-usera9 a ela e< e)entual 9ente< a suAstitu8ra9. Assi9 sendo< a -ers-ecti)a histrica nos -er9ite aco9-anhar u9 -adro e -erceAer u9a continuidade de desen)ol)i9ento no ca9-o da -sicologia. : $ -re-aro da Juinta edio deste 9anual< Juase u9 Juarto de s*culo de-ois da red da -ri9eira< e a -erce-o de Juantas coisas de)e9 ser inclu5das< retiradas< re)istas e reel radas< so u9 )i)ido teste9unho da natureza dinNniica da histria da -sicologia. Essa hisi no * 8iBa ne9 estU acaAada< encontrando7se< e9 )ez disso< nu9 estado de 9udan. desen)ol)i9ento. HU u9a i9ensa Juantidade de traAalhos acadY9icos e9 8ase de -rodu de traduo e de -uAlicao< a res-eito de -essoas< t-icos< 9*todos e teorias da histri -sicologia. Por essa razo< acrescenta9os 9ais de 0OO no)as re8erYncias ao traAalho ante6 9a i9-ortante incluso acolhida nesta Juinta edio * o reconheci9ento eB-l5cit no)a histria< ou seGa< da in8luYncia de 8oras conteBtuais de natureza social< econ]9i -ol5tica soAre a -sicologia. HU u9a discusso desses 8atores no 3a-5tulo /< ao lado de o eBe9-los e9 )Urios -ontos do li)ro. Al*9 disso< 8ornece9os< e9 -ratica9ente todo ca-5tulos< eBe9-los de dados histricos no)os< a-er8eioados ou re)istos< Jue continua in8luir na co9-reenso deste ca9-o. $utra 9odi8icao * u9a Yii8se 9aior no -a-el e na i9-ortNncia da -sicologia a-li no N9Aito da histria da -sicologia nos Estados nidos. A -artir da reao entusias9ada o 9aterial soAre -sicologia a-licada incluido na edio anterior causou< e re8letindo a resr do i9-acto das 8oras conteBtuais do ^inal do s*culo 4I4 e in5cio do s*culo 44< a9-lia os dados relati)os a esse t-ico e -rocura9os situU7lo no conteBto e9 Jue o 9o)i9ento; in5cio6 co9o u9 legado da escola 8uncionalista. Al*9 das contriAuiDes de Hall e 3attell a -sicologia a-licada< adiciona9os o traAalho de Fit9er< Scott e M[nsterAerg.

$s 8atores conteBtuais do -reconceito e da discri9inao nos c5rculos acadY9icc -ro8issionais )Y9 receAendo u9a ateno cada )ez 9aior -ois inter8ere9 nas o-ortunid das 9ulheres e dos a8ro7a9ericanos dentro da -sicologia. Entre as outras alteraDes desta edio< hU u9 no)o 9aterial acerca da )ida de -siclc destacados Jue -rocura9 de9onstrar at* Jue -onto eB-eriYncias -essoais -ode9 ter in8h ciado sua oAraH a reincluso de #ohn Stuart Miii< ao lado de sua noo de Ju59ica 9ental sua concla9ao -ara o estaAeleci9ento de u9a ciYncia -sicolgicaH o -a-el do inconsci no estruturalis9o< no 8uncionalis9o e no co9-orta9entalis9oH o desa8io cogniti)o no c -orta9entalis9o e nas id*ias de !andura e "otter. Ta9A*9 8ora9 incluidos a su-re 8reudiana da teoria da seduo< os testes eB-eri9entais de conceitos 8reudianos< a -sicol do ego< a teoria das relaDes oAGetais e a oAra de Anna CreudH u9a rea)aliao da in8luY da -sicologia hu9anistaH e o traAalho de Miller e &eisser e o desen)ol)i9ento do 9o)i9 da -sicologia cogniti)a. A9-lia9os a introduo Ws cinco re-roduDes de teBtos originais eB-licando o -ro-sito de -]r os estudantes e9 contato co9 essas 8ontes e assinalando os -rinci-ais t- tratados -elos tericos citados. $s artigos transcritos descre)e9< nas -ala)ras dos -r- tericos< sua aAordage9 -articular da -sicologia< e 9ostra9 aos leitores de hoGe o ti-c 9aterial estudado -or geraDes anteriores de uni)ersitUrios. TaAelas< 8iguras e 8otos ilustrati)as so a-resentadas ao longo do li)ro todo< assi9 c os esAoos dos ca-5tulos e relaDes de leituras co9entadas. $s ter9os i9-ortantes so de cados no local e9 Jue so de8inidos< e< no 8inal do li)ro< consta u9a relao de re8erYn AiAliogrU8icas. $s -ro8essores -ode9 solicitar a Aateria de testes W sua dis-osio. So9os gratos aos 9uitos -ro8essores e estudantes Jue entrara9 e9 contato conoscc longo dos anos< dando7nos suas )aliosas sugestDes. $ li)ro 8oi Aene8iciado< desde o co9 de sua histria< -elas rigorosas e -ers-icazes oAser)aDes de Ludy T. !enGa9in #r.< ni)ersidade A _ M do TeBas. Ta9A*9 Juere9os agradecer a outras -essoas Jue 8izera re)iso do li)ro e contriAu5ra9 co9 -reciosos e o-ortunos co9entUrios6 Douglas P. ! Caculdade 3oncordia< AlAerta< 3anadUH %erald S. 3lacE< ni)ersidade Loyola< &o)a $rle @ D. !rett Ming< ni)ersidade Estadual do 3oAradoH e Michael Sca)io< ni)ersidade Estadual da 3ali8rnia< Culierton. &a Harcourt !race #o)ano)ich< &ia9h Coley7Ho9an -ro)ou ser u9a 8onte de est59ulo< de entusias9o e de estaAilidade durante u9 di85cil -er5odo de transio. Agradece9os a sua ateno -ara co9 todas as 8acetas deste -roGeto. D.P.S. S. E. S. ? Su9Urio Pre8Ucio : 3APIT L$ /

$ Estudo da Histria da Psicologia /? $ Desen)ol)i9ento da Psicologia Moderna /? A "ele)Nncia do Passado -ara o Presente /2 $s Dados da Histria 0/ Coras 3onteBtuais na Psicologia 0: 3once-Des da Histria 3ient58ica6 Personalista e &aturalista 0? As Escolas de Pensa9ento6 Marcos do Desen)ol)i9ento da Psicologia Moderna 02 SugestDes de Leitura 10 3AP+T L$ 0 In8luYncias Cilos8icas soAre a Psicologia 11 $ Es-5rito do Mecanis9o 11 $ ni)erso MecNnico 1. $s Pri9rdios da 3iYncia Moderna 1> "en* Descartes I/:2@7/@:OL 1> $ Mecanis9o e o ProAle9a Mente73or-o .O E9-iristas e Associacionistas !ritNnicos6 3o9o AdJuirir 3onheci9ento -or Inter9*dio da EB-eriYncia .1 2 #ohn LocEe I/@107/?O.L .. %eorge !erEeley I/@>:7/?:1L .? Da)id Hu9e I/?//7/??@L .2 Da)id Hartley I/?O:7/?:?L :O #a9es Miii I/??17/>1@L :/ #ohn Stuart Miii I/>O@7/>?1L :0 3ontriAuiDes do E9-iris9o W Psicologia :. SugestDes de Leitura :: 3APIT L$ 1 In8luYncias Cisiolgicas soAre a Psicologia :@ $ Pa-el do $Aser)ador Hu9ano :@ Pri9eiros A)anos da Cisiologia :? $s Pri9rdios da Psicologia EB-eri9ental :2 Por Jue a Ale9anha` :2 Her9ann )on Hel9holtz I/>0/7/>2.L @/

A (ida de Hel9hoitz @/ ProAle9as da Psicologia Sensorial @1 Ernst FeAer I/?2:7/>?>L @. $ Li9iar de Dois Pontos @. A Di8erena A-enas Perce-t5)el @@ %usta) Theodor Cechner I/>O/7/>>?L @@ A (ida de Cecl9er @? $ "elaciona9ento auantitati)o Entre Mente e 3or-o @2 $s M*todos da Psico85sica ?O A Cundao Cor9al da &o)a 3iYncia da Psicologia ?0 SugestDes de Leitura ?1 3APIT L$ . A &o)a Psicologia ?: 9 3aso de Dados Distorcidos ?: Filhel9 Fundt I/>107/20OL ?@ A (ida de Fundt ?@ $ Siste9a de Psicologia de Fundt >/ A &atureza da EB-eriYncia 3onsciente >/ $ M*todo de Estudo6 Intros-eco >0 $s Ele9entos da EB-eriYncia 3onsciente >1 A-erce-o6 A $rganizao dos Ele9entos da EB-eriYncia 3onsciente >. $s T-icos de PesJuisa do LaAoratrio de Lei-zig >. 3o9entUrio >@ $utros Pioneiros Euro-eus da Psicologia >> Her9ann EAAinghaus I/>:O7/2O2L >> %eorg Elias M[iler I/>:O7/21.L 20 /O Cranz !rentano I/>1>7/2/?L 21 3arI Stu9-8 I/>.>7/21@L 2: $sTald M[l-e I/>@07/2/:L e a Escola de F[rzAurg 2@ 3o9entUrio /OO SugestDes de Leitura /OO 3APIT L$ :

$ Estruturalis9o /O1 Introduo /O1 EdTard !rad8ord Titchener I/>@?7/20?L/O. A (ida de Titchener /O. $ Siste9a de Psicologia de Titchener /O? $ M*todo de Estudo6 Intros-eco /O> $s Ele9entos da 3onsciYncia //O "e-roduo de TeBto $riginal soAre o Estruturalis9o6 Trecho de A TeBt7!ooE o8Psychology< de E. !. Titchener //0 $ Destino do Estruturalis9o //2 3r5ticas ao Estruturalis9o //2 3ontriAuiDes do Estruturalis9o /0/ SugestDes de Leitura /00 3AP+T L$ @ $ Cuncionalis9o6 In8luYncias Anteriores /01 o Protesto Cuncionalista /01 Panora9a do Cuncionalis9o /0. A "e)oluo da E)oluo6 3harles DarTin I/>O27/>>0L/0: A (icia de DarTin /0@ As $Aras de DarTin /0> A In8luYncia de DarTin soAre a Psicologia /1O As Di8erenas Indi)iduais6 Crancis %alton I/>007/2//L /1/ A (ida de %alton /1/ A Herana Mental /11 $s M*todos Estat5sticos /1. $s Testes Mentais /1: A Associao /1@ As I9agens Mentais /1? $utros Estudos /1? 3o9entUrio /1> A In8luYncia da Psicologia Ani9al soAre o Cuncionalis9o /1> SugestDes de Leitura /./ 3AP+T L$ ?

$ Cuncionalis9o6 Desen)ol)i9ento e Cundao /.1 So9ente na A9*rica /.1 // HerAert S-encer I/>0O7/2O1L e a Ciloso8ia Sint*tica /.. Fillia9 #aines I/>.07/2/OL6 Precursor da Psicologia Cuncional /.? A (ida de #a9es /.> $s Princ5-ios de Psicologia /:0 $ $AGeto de Estudo da Psicologia6 9a &o)a 3once-o da 3onsci / $s M*todos da Psicologia /:. A Teoria das E9oDes /:: $ HUAito /:: 3o9entUrio /:@ A Cundao do Cuncionalis9o /:@ A Escola de 3hicago /:? #ohn DeTey I/>:27/2:0L /:? #a9es "oTland Angeli I/>@27/2.2L /:> Har)ey A. 3arr I/>?17/2:.L /@/ "e-roduo de TeBto $riginal soAre o Cuncionalis9o6 Trecho de Psychology< de Har)ey A. 3ar $ Cuncionalis9o na ni)ersidade 3olQ9Aia /@> "oAert Sessions FoodTorth I/>@27/2@0L /@> 3riticas ao Cuncionalis9o /?/ 3ontriAuiDes do Cuncionalis9o /?0 SugestDes de Leitura /?0 3AP+T L$ > $ Legado do Cuncionalis9o6 A Psicologia A-licada /?. $ Desen)ol)i9ento da Psicologia nos Estados nidos /?. In8luYncias 3onteBtuais soAre a Psicologia A-licada /?@ %ran)ille Stanley Hall I/>..7/20.L /?? A (ida de Hall /?2 A E)oluo co9o Estrutura -ara o Desen)ol)i9ento Hu9ano />0 #a9es McMeen 3atteil I/>@O7/2..L />. A (ida de 3attell />.

$s Testes Mentais />> Lightner Fitrrier I/>@?7/2:@L />2 A (ida de Fit9er /2O A 3l5nica Psicolgica /2/ Falter Dill Scott I/>@27/2::L /20 A (ida de Scott /20 PuAlicidade e Seleo de Pessoal /2. Hugo M[nsterAerg I/>@17/2/@L /2: A (ida de M[nsterAerg /2: A Psicologia Corense e $utras A-licaDes /2> Es-ecialidades na Psicologia A-licada 0O/ $ Mo)i9ento dos Testes Psicolgicos 0O0 A Psicologia IndustrialK$rganizacional 0O: A Psicologia 3l5nica 0O? 3o9entUrio 0O> SugestDes de Leitura 0O2 /0 3APIT L$ 2 $ 3o9-orta9entalis9o6 In8luYncias Anteriores 0/O 9a 3iYncia do 3o9-orta9ento 0/O A In8luYncia da Psicologia Ani9al soAre o 3o9-orta9entalis9o 0/0 Hans< o 3a)alo Inteligente 0/: EdTard Lee Tho9diEe I/>?.7/2.2L 0/> A (ida de ThorndiEe 0/> $ 3oneBionis9o 00O 3o9entUrio 000 I)an Petro)itch Pa)lo) I/>.27/21@L 000 A (ida de Pa)lo) 000 $s "e8leBos 3ondicionados 00@ 9a &ota soAre TTit9yer 00> 3o9entUrio 002 (iadi9ir M. !eEhtere) I/>:?7/20?L 002 3o9entUrio 01O

A In8luYncia do Cuncionalis9o soAre o 3o9-orta9entalis9o 01O SugestDes de Leitura 01/ 3APIT L$ /O $ 3o9-orta9entalis9o6 Pri9rdios 011 #ohn !. Fatson I/>?>7/2:>L 011 A (ida de Fatson 011 "e-roduo de TeBto $riginal soAre o 3o9-ortainentalis9o6 Trecho de Psychology as the !eha)iorist (ieTs It de #ohn !. Fatson 0.O A "eao ao Progra9a de Fatson 0.@ $s M*todos do 3o9-orta9entalis9o 0.@ $ $AGeto de Estudo do 3o9-orta9entalis9o 0.> $ Instinto 0.2 A A-rendizage9 0:O A E9oo 0:/ $ Pensa9ento 0:0 $ Atrati)o Po-ular do 3o9-orta9entalis9o 0:. $ Surto de Po-ularizao da Psicologia 0:: $utros 3o9-orta9entalistas Pioneiros6 Holt< Feiss e Lashley 0:@ 3riticas ao 3o9-orta9entalis9o de Fatson 0:? 3ontriAuiDes do 3o9-orta9entalis9o de Fatson 0@O SugestDes de Leitura 0@/ 3APIT L$ // $ 3o9-orta9entalis9o6 De-ois da Cundao 0@0 $ &eoco9-orta9entalis9o 0@0 /1 A In8luYncia do $-eracionis9o 0@1 EdTard 3hace Tol9an I/>>@7/2:2L 0@. $ 3o9-orta9entalis9o Intencional 0@: (ariU)eis Inter)enientes 0@@ A Teoria da A-rendizage9 0@? EdTin "ay %uthrie I/>>@7/2:2L 0@2 A A-rendizage9 -or u9a Tentati)a 0@2 3larE Leonard Huil I/>>.7/2:0L 0?/

A (ida de Huli 0?/ $ "e8erencial 0?1 A Metodologia $AGeti)a e a auanti8icao 0?. $s I9-ulsos 0?: A A-rendizage9 0?: !urrhus CredericE SEinner I/2O.7/22OL 0?? A (ida de SEinner 0?? $ 3o9-orta9entalis9o de SEinner 0>O $ 3ondiciona9ento $-erante 0>/ Progra9as de "e8oro 0>0 $ 3o9-orta9ento (erAal 0>. As MUJuinas 3o9-orta9entalistas de SEinner 0>. Falden TTo V 9a Sociedade 3o9-orta9entalista 0>: A Modi8icao do 3o9-orta9ento 0>@ Teorias da A-rendizage9 Social6 $ Desa8io 3ogniti)o no b9Aito do 3o9-orta9ental5s9o AlAert !andura I/20:7 A Auto7E8icUcia 0>2 A Modi8icao do 3o9-orta9ento 02O #ulian "otter I/2/@7 L 02/ $s Processos 3ogniti)os e o 3entro de 3ontrole 02/ 3o9entUrio 020 SugestDes de Leitura 020 3APIT L$ /0 A Psicologia da %estalt 02. Introduo 02. In8luYncias Antecedentes soAre a Psicologia da %estalt 02@ A Cundao da Psicologia da %estalt 02> MaB Ferthei9er I/>>O7/2.1L 022 Murt Mo88Ea I/>>@7/2./L 1O/ Fol8gang M I/>>?7/2@?L 1O/ A &atureza da "e)olta da %estalt 1O1 "e-roduo de TeBto $riginal soAre a Psicologia da %estalt6 Trecho de %estalt Theory L 0>> A Teoria 3ogniti)a Social 0>>

MaB Ferthei9er 1O: $s Princ5-ios %estaltistas da $rganizao da Perce-o 1/O $s Princ5-ios %estaltistas da A-rendizage9 1// /. A Mentalidade dos Macacos 1/0 $ Pensa9ento Produti)o e9 Seres Hu9anos 1/. $ Princ5-io do Iso9or8is9o 1/. A EB-anso da Psicologia da %estalt 1/: A Teoria de 3a9-o6 Murt LeTin I/>2O7/2.?L 1/? 3r5ticas W Psicologia da %estalt 10O 3ontriAuiDes da Psicologia da %estalt 10/ SugestDes de Leitura 100 3APIT L$ /1 A PsicanUlise6 Pri9rdios 101 Introduo 101 In8luencias Antecedentes soAre a PsicanUlise 10: Teorias do Inconsciente 10: A Psico-atologia 10@ A In8luYncia de DarTin 102 $utras Contes de In8luYncia 11O Sig9und Creud I/>:@7/212L e o Desen)ol)i9ento da PsicanUlise 11/ A. PsicanUlise co9o M*todo de Trata9ento 1.O $ M*todo de PesJuisa de Creud 1.0 A PsicanUlise co9o Siste9a da Personalidade 1.1 $s Instintos 1.1 $s As-ectos 3onscientes e Inconscientes da Personalidade 1.. A Ansiedade 1.: $s EstUgios PsicosseBuais do Desen)ol)i9ento da Personalidade 1.@ "e-roduo de TeBto $riginal soAre a PsicanUlise6 Trecho de An $utline o8 Psychoanalysis< de Sig9und Creud 1.? $ Mecanis9o e o Deter9inis9o no Siste9a de Creud 1:O As "elaDes entre a PsicanUlise e a Psicologia 1:O 3r5ticas W PsicanUlise 1:/

A (alidao 3ient58ica de 3onceitos Psicanal5ticos 1:1 3ontriAuiDes da PsicanUlise 1:. SugestDes de Leitura 1:: 3AP+T L$ /. A PsicanUlise6 Dissidentes e Descendentes 1:@ De-ois da Cundao 1:@ $s &eo8reudianos e a Psicologia do Ego 1:? Anna Creud I/>2:7/2>0L 1:? 3arl #ung I/>?:7/2@/L 1:2 A (ida de #ung 1:2 A Psicologia Anal5tica 1@0 3o9entUrio 1@: /: Teorias Socio-sicolgicas na PsicanUlise6 $ \eitgeist Ataca $utra (ez 1@@ Al8red Adier I/>?O7/21?L 1@? A (ida de Adier 1@? A Psicologia Indi)idual 1@2 3o9entUrio 1?/ Maren Horney I/>>:7/2:0L 1?0 A (ida de Horney 1?0 $ Desen)ol)i9ento da Personalidade 1?0 3o9entUrio 1?: $s Descendentes 1?@ %ordon All-ort I/>2?7/2@?L 1?@ Henry Murray I/>217/2>>L 1?2 EriE EriEson I/2O07 L 1>/ 3o9entUrio 1>. SugestDes de Leitura 1>. 3AP+T L$ /: Al*9 das Escolas de Pensa9ento6 Desen)ol)i9entos 9ais recentes 1>@ As Escolas de Pensa9ento e9 Pers-ecti)a 1>@ As Mulheres na Histria da Psicologia 1>> Leta Stetter HollingTorth I/>>@7/212L e a Psicologia das Mulheres 12O

$s A8ro7A9ericanos na Histria da Psicologia 12O A Psicologia Hu9anista6 A Terceira Cora 120 AAraha9 MasloT I/2O>7/2?OL 12: 3ari "ogers I/2O07/2>?L 12? A In8luYncia da Psicologia Hu9anista 122 $ Mo)i9ento 3ogniti)o na Psicologia .OO In8luYncias Antecedentes soAre a Psicologia 3ogniti)a .O/ A Cundao da Psicologia 3ogniti)a .O. %eorge MilIer I/20O7 L .O. lric &eisser I/20>7 L .O? $ Pa-el do 3o9-utador na Psicologia 3ogniti)a .O2 A &atureza da Psicologia 3ogniti)a ./O 3o9entUrio .// 9a $Aser)ao Cinal ./0 SugestDes de Leitura ./1 "e8erYncias !iAliogrU8icas ./: +ndice "e9issi)o .02 /@ / $ Estudo da Histria da Psicologia $ Desen)ol)i9ento da Psicologia Moderna Coras 3onteBtuais na Psicologia A "ele)Nncia do Passado -ara o Presente Persorialista e &aturalista $s Dados da Histria As Escolas de Pensa9ento6 Marcos do Desen)ol )i9ento da Psicologia Moderna Do 9ais antigo oAGeto -roduzire9os a 9ais no)a ciYncia. Her9ann EAAinghaus $n Me9ory $ Desen)ol)i9ento da Psicologia Moderna 3once-Des da Histria 3ient88ica6

3o9ea9os co9 u9 -aradoBo< u9a a-arente contradio< ao oAser)ar Jue a -sicologia * u9a das 9ais antigas disci-linas acadY9icas e< ao 9es9o te9-o< u9a das 9ais no)as. $ interesse -ela -sicologia re9onta aos -ri9eiros es-5ritos Juestionadores. Se9-re ti)e9os 8asc5nio -elo nosso -r-rio co9-orta9ento< e es-eculaDes acerca da natureza e conduta hu9anas so o t-ico de 9uitas oAras 8ilos8icas e teolgicas. #U no s*culo ( a.3.< Plato< Aristteles e outros sUAios gregos se )ia9 Ws )oltas co9 9uitos dos 9es9os -roAle9as Jue hoGe ocu-a9 os -siclogos6 a 9e9ria< a a-rendizage9< a 9oti)ao< a -erce-o< a ati)idade on5rica e o co9-orta9ento anor9al. As 9es9as es-*cies de interrogaDes 8eitas atual9ente soAre a natureza hu9ana ta9A*9 o era9 s*culos atrUs< o Jue de9onstra u9a continuidade )ital entre o -assado e o -resente e9 ter9os de seu oAGeto de estudo. E9Aora os -recursores intelectuais da -sicologia seGa9 to re9otos Juanto os de Jual Juer disci-lina< a 9oderna aAordage9 -sicolgica te)e in5cio hU -ouco 9ais de ce9 anos. $ centenUrio de nasci9ento da -sicologia 9oderna 8oi co9e9orado e9 /2?2. A distino entre a -sicologia 9oderna e seus antecedentes estU 9enos nos ti-os de -erguntas 8eitas soAre a natureza hu9ana do Jue nos 9*todos e9-regados na Ausca das /? res-ostas a essas -erguntas. $ Jue distingue a disci-lina 9ais antiga da 8iloso8ia da -sic 9oderna so a aAordage9 e as t*cnicas usadas< Jue denota9 a e9ergYncia desta Qlti9a u9 ca9-o de estudo -r-rio< essencial9ente cient58ico. At* o Qlti9o Juarto do s*culo 4I4< os 8ilso8os estuda)a9 a natureza hu9ana 9e a es-eculao< a intuio e a generalizao Aaseadas e9 sua li9itada eB-eriYncia. Sucede trans8or9ao no 9o9ento e9 Jue os 8ilso8os co9eara9 a a-licar os instru9ei 9*todos Jue GU tinha9 se 9ostrado Ae97sucedidos nas ciYncias 85sicas e Aiolgicas a Ju relati)as W natureza hu9ana. So9ente Juando os -esJuisadores -assara9 a se a-o oAser)ao e na eB-eri9entao cuidadosa9ente controladas -ara estudar a 9ente hun Jue a -sicologia co9eou a alcanar urna identidade Jue a distinguia de suas ra5zes 8ilos A no)a disci-lina da -sicologia -recisa)a desen)ol)er 9aneiras 9ais -recisas e oAG de tratar o seu oAGeto de estudo. !oa -arte da histria da -sicologia< de-ois de sua se- da 8iloso8ia< * a histria do cont5nuo a-ri9ora9ento de instru9ental< t*cnicas e 9*toc estudo )oltados -ara alcanar u9a -reciso e u9a oAGeti)idade 9aiores tanto no N9Ai -erguntas co9o no das res-ostas. Se te9os a inteno de co9-reender os co9-leBos t-icos Jue de8ine9 e circunsc a -sicologia de hoGe< o -onto de -artida adeJuado W -ers-ecti)a da histria deste ca9G s*culo 4I4< o 9o9ento e9 Jue a -sicologia se to9ou u9a disci-lina inde-endenli 9*todos de -esJuisa e racioc5nios tericos caracter5sticos. &o -ode9os negar Jue os - ros 8ilso8os e estudiosos es-eculara9 soAre -roAle9as re8erentes W natureza hu9anaH el certo o 8izera9. Rauando eBa9ina9os os t-icos Jue hoGe co9-De9 a literatura da -sic -ro8issionalS V escre)eu Daniel "oAinson< historiador de -sicologia da ni)ersidade $ toTn V^ Rte9os 9uita di8iculdade -ara encontrar u9 Jue no tenha sido 8or9ulado 8reJ[Yncia de u9a 9aneira a ser a-er8eioada< c s*culo 4I4S I"oAinson< /2>/< --. 12O &o entanto< * li9itada a in8luYncia desses -ri9eiros estudiosos no desen)ol)i9ento da logia co9o ciYncia distinta e essencial9ente eB-eri9ental.

So9ente hU cerca de ce9 anos os -siclogos de8inira9 o oAGeto de estudo da -sic e estaAelecera9 seus 8unda9entos< con8ir9ando assi9 sua inde-endYncia e9 relao W / 8ia. $s -ri9eiros 8ilso8os se -reocu-ara9 co9 -roAle9as Jue ainda so de interesse 9as os aAordara9 de 9odos )asta9ente distintos dos e9-regados -elos atuais -sic Esses -ioneiros no era9 -siclogos no sentido conte9-orNneo do ter9o< e discutires suas id*ias a-enas Juando a-resentare9 u9a relao direta co9 o estaAeleci9ento da - gia 9oderna. A id*ia de Jue os 9*todos das ciYncias 85sicas e Aiolgicas -oderia9 ser a-lica estudo de 8en]9enos 9entais 8oi herdada do -ensa9ento 8ilos8ico e das -esJuisas 8i gicas dos s*culos 4(II a 4I4. Essa *-oca 8er)ilhante constitui o cenUrio i9ediato di surgiu a -sicologia 9oderna. EnJuanto os 8ilso8os do s*culo -assado -re-ara)a9 o cai -ara a aAordage9 eB-eri9ental do 8unciona9ento da 9ente< os 8isiologistas ataca)a9 -endenternente os 9es9os -roAle9as a -artir de outra direo< e da)a9 largos -assos W co9-reenso dos 9ecanis9os cor-orais Jue esto na Aase dos -rocessos 9entais. 9*todos de estudo era9 di8erentes do -rocedi9ento 8ilos8ico< 9as a e)entual unio disci-linas a-artadas V a 8iloso8ia e a 8isiologia V -roduziu u9 ca9-o de estudo e9 J 9enos e9 seus anos de 8or9ao< se 8ez u9a tentati)a de -reser)ar as tradiDes e ci con8litantes de cada u9a delas. Celiz9ente< a no)a -sicologia logo conseguiu ali identidade e estatura -r-rias. $ -ri9eiro ind5cio de u9 ca9-o distinto de -esJuisa conhecido co9o -sicologia 8estou7se no Qlti9o Juarto do s*culo 4I4< Juando o 9*todo cient58ico 8oi adotado con recurso -ara tentar resol)er os -roAle9as da -sicologia. &o decorrer desse -er5odo< 9 /> tarain7se )Urias indicaDes 8or9ais de Jue essa disci-lina co9ea)a a 8lorescer. E9 deze9Aro de />?2< e9 Lei-zig< Ale9anha< Filhel9 Fundt i9-lantou o -ri9eiro laAoratrio de -sico logia do 9undo. E9 />>/< 8undou a re)ista Philoso-h5sche Studien IEstudos Cilos8icosL< considerada a -ri9eira re)ista de -sicologia dedicada -ri9ordial9ente a relatos eB-eri9entais. E9 />>?< $. Stanley Hall 8undou o Ainerican #ournal o8 Psychology< a -ri9eira re)ista -sicolgica -uAlicada nos Estados nidos. E< e9 />>>< a ni)ersidade da Pensil)Nnia no9eou #a9es McMeen 3attell< u9 a9ericano Jue estudara co9 Fundt< -ro8essor de -sicologia< a -ri9eira docYncia e9 -sicologia do 9undo. At* ento< os -siclogos traAalha)a9 e9 de-ar ta9entos de 8iloso8ia. A -osio de 3attell 8ez co9 Jue a -sicologia 8osse reconhecida nos c5rculos acadY9icos co9o disci-lina inde-endente. Entre />>O e />2:< ocorrera9 dra9Uticas e -ro8undas 9udanas na -sicologia a9erica na. Durante esse -er5odo< 8ora9 8undados )inte e seis laAoratrios e trYs re)istas de -sicologia. A Associao Psicolgica A9ericana IAPAL< a -ri9eira organizao cient58ica e -ro8issional de -siclogos< 8oi 8undada e9 />20. A Associao co9e9orou seu centenUrio e9 /220< co9 u9 nQ9ero es-ecial da re)ista Ainerican Psychologist dedicado W histria da -sicologia. $ -siclogo Arininico Fillia9 McDougall de8iniu a -sicologia< e9 /2O>< co9o a RciYn cia do co9-orta9entoS< ao Jue -arece -ela -ri9eira )ez. Dessa 8or9a< -or )olta do co9eo do s*culo 44< a -sicologia a9ericana conseguia a sua inde-endYncia e9 relao W 8iloso8ia< desen)ol)ia laAoratrios nos Juais a-licar os 9*todos cient58icos< 8or9a)a sua -r-ria associa o cient58ica e de8inia7se 8or9al9ente co9o ciYncia V a ciYncia do co9-orta9ento.

9a )ez estaAelecida< a no)a disci-lina se eB-andiu co9 ra-idez< e9 es-ecial nos Esta nidos< Jue assu9iu e 9ant*9 u9a -osio de destaJue no 9undo -sicolgico. Atual9ente< 9ais da 9etade dos -siclogos do 9undo traAalha nos Estados nidos< e u9 grande nQ9ero de -ro8issionais de outros -a5ses te)e ao 9enos u9a -arte do seu treina9ento e9 instituiDes a9ericanas. A 9aioria das -uAlicaDes -sicolgicas do 9undo )e9 dos Esta dos nidos. A Associao Psicolgica A9ericana< 8undada co9 )inte e seis 9e9Aros< GU inclu5a 9il e ce9 -siclogos e9 /21O. E9 /22/< o nQ9ero de associados -assa)a de ce9 9il. Essa eB-loso -o-ulacional de -siclogos te9 con)i)ido co9 a eB-loso -aralela de in8or9aDes -restadas -or relatrios de -esJuisa< artigos tericos e re)isDes da literatura< arJui)os de dados co9-utadorizados< li)ros< 8il9es< 8itas de )5deo e outras 8or9as de -uAlica o. Atual9ente< o -siclogo te9 cada )ez 9ais di8iculdade -ara 9anter7se atualizado soAre o desen)ol)i9ento de outras Ureas Jue no a de sua es-ecializao. A -sicologia se eB-andiu no a-enas e9 ter9os de seus cl5nicos< -esJuisadores< acadY 9icos e de sua literatura -uAlicada< 9as ta9A*9 e9 ter9os do seu i9-acto na nossa )ida cotidiana. SeGa Jual 8or a sua idade< ocu-ao ou os seus interesses< a sua )ida * in8luenciada de algu9a 9aneira -elo traAalho de -siclogos. A "ele)Nncia do Passado -ara o Presente d -ro)U)el Jue )ocY esteGa cursando esta disci-lina -or ser oArigado< -orJue o seu de-arta9ento de -sicologia o eBige -ara conceder7lhe u9 di-lo9a. Se 8or assi9< )ocY co9 certeza no estU sozinho. A 9aioria dos de-arta9entos de -sicologia das 8aculdades a9erica nas eBige este curso< e -esJuisas -eridicas acerca da 9elhor -re-arao de estudantes de graduao e -s7graduao -ara u9a carreira e9 -sicologia continua9 a reco9endar o estudo da histria do ca9-o I)er Hilgard< Leary e Mc%uire< /22/H Mc%o)ern< /22OH Moses< /22/L. Dentre todas as ciYncias< a -sicologia * -eculiar nesse as-ecto. A 9aioria dos de-arta 9entos cient58icos no te9 reJuisitos se9elhantesH 9uitos no o8erece9 u9 curso Jue a-re7 /2 sente a histria do seu ca9-o. Por Jue os -siclogos tY9 tanto interesse no desen)ol)ir histrico da sua Urea` 9a das razDes se relaciona co9 o Jue a8ir9a9os antes< o 8ato d hU s*culos as JuestDes e os -roAle9as de Jue se ocu-a a -sicologia )Y9 atraindo aten interesse. $s estudiosos )Y9 tentando co9-reender o -ensa9ento e o co9-orta9ento hun desde os -ri9rdios da histria registrada. Seus es8oros tY9 -roduzido 9uitas descoAe6 conclusDes res-eitU)eis< Ae9 co9o i9-recisDes e 9itos. 3o9o disse9os< 9uitas das iii gaDes 8eitas s*culos atrUs ainda so rele)antes hoGe< o Jue de9onstra u9a longa continu de -roAle9as< e9Aora no de 9*todos< no N9Aito da -sicologia< u9a continuidade Jui estU -resente e9 outras ciYncias. Isso signi8ica Jue a -sicologia te9 urna ligao ) tang5)el co9 o seu -r-rio -assado< u9 )5nculo Jue 9uitos -siclogos considera9 satis8 e Qtil eB-lorar. $ interesse dos -siclogos -ela histria do seu ca9-o le)ou W sua 8or9alizao Urea de estudo. Da 9es9a 9aneira co9o hU -siclogos Jue se es-ecializa9 e9 -roAe sociais< JuestDes -sico8isiolgicas< co9-orta9ento anor9al ou desen)ol)i9ento do adole te< hU ta9A*9 os Jue se es-ecializa9 na histria da -sicologia.

E9 /2@:< 8oi criada u9a re)ista 9ultidisci-linar< o #ournal o8 the History o8 the )ioral Sciences< cuGo editor era u9 -siclogo. &esse 9es9o ano< 8ora9 8undados os Ar o8 the Histoiy o8 Ainerican Psychology< na ni)ersidade de AEron< $hio< -ara sen necessidades dos -esJuisadores 9ediante a reunio e -reser)ao de dados de -esJuisa a histria da -sicologia. E9 /2@@< 8oi 8or9ada no N9Aito da APA a Di)iso de Histi Psicologia IDi)iso 0@L< e< e9 /2@2< 8oi 8undada a International Society 8or the History !eha)ioral and Social Sciences Ia 3he8ron SocietyL. $rganizaDes -ara o estudo da hist -sicologia tY9 sido estaAelecidas no 3anada< na %r7!retanha< na Ale9anha e e9 -a5ses. (Urias uni)ersidades o8erece9 -s7graduao e9 histria da -sicologia< e h -rogra9a de doutorado nessa Urea na ni)ersidade de &eT Ha9-shire. $ au9ento do ur de 9anuais< 9onogra8ias< Aiogra8ias< artigos de re)istas< encontros -ro8issionais< oAras / zidas e 8ontes de -esJuisa e9 arJui)o re8lete a i9-ortNncia Jue os -siclogos atriAue estudo da histria da -sicologia. RIsso te9 algu9 interesseS< )ocY -ode estar -ensando< R9as -or Jue concluir J tenho de estudar a histria da -sicologia`S 3onsidere o Jue )ocY a-rendeu e9 outros c de -sicologia6 no hU u9a Qnica 8or9a< aAordage9 ou de8inio -articulares da -sic 9oderna co9 Jue concorde9 todos os -siclogos. E9 )ez disso< )e9os u9a enor9e di dade< e at* desacordo e 8rag9entao< tanto e9 ter9os de es-ecializaDes cient58icas e sionais co9o e9 ter9os de oAGeto de estudo. Alguns -siclogos concentra97se e9 -rocessos cogniti)os< outros esto )oltados 8oras inconscientes< e hU ainda os Jue traAalha9 co9 o co9-orta9ento oAser)U)el ot 8atores 8isiolgicos e AioJu59icos. A -sicologia conte9-orNnea aArange 9uitas Urea -ouco -arece9 ter e9 co9u9 al*9 de u9 interesse< eB-resso e9 ter9os a9-los< -ela nal e -ela conduta hu9anas e de u9a aAordage9 Jue tenta< de algu9a 9aneira< ser cient58i $ eiBo de re8erYncia Jue )incula essas Ureas e aAordagens distintas * a hist e)oluo da disci-lina -sicologia. So9ente eBa9inando suas origens e estudando desen)ol)i9ento ao longo do te9-o -ode9os )er co9 clareza< e no conteBto< a di)ers da -sicologia 9oderna. $ conheci9ento da histria -ode trazer orde9 W desord -roduzir sentido a -artir do caosH -er9ite enBergar o -assado co9 9ais clareza e eB o -resente. Muitos -siclogos acredita9 nu9a t*cnica Jue aceita a in8luYncia do -assado na 8 o do -resente< e a -ratica9. $s -siclogos cl5nicos< -or eBe9-lo< tenta9 co9-reer -roAle9a dos seus -acientes 9ediante o eBa9e do -assado< das 8oras e e)entos Jue 0O riento tY7los le)ado a agir ou a -ensar de certas 9aneiras. 3o9-ilando histrias de caso< os cl5nicos Jue reconstroe9 a e)oluo da )ida dos -acientes< nu -rocesso Jue< co9 8reJ[Yncia< -er9ite o e eB-licaDes de co9-orta9entos atuais. $s -siclogos do co9-orta9ento ta9A*9 aceita9 a lanos in8luYncia do -assado na 8or9ao do -resenteH de 9odo geral< eles acredita9 Jue o co9-or tas e ta9ento * deter9inado -or eB-eriYncias -recedentes de condiciona9ento e de re8oro< Jue o erro7 estado atual do organis9o * eB-licado -ela sua histria. idade $ 9es9o ocorre co9 a disci-lina da -sicologia. $ conheci9ento da sua histria )ai no aGudU7lo a integrar as Ureas e -roAle9Uticas Jue constitue9 a -sicologia 9oderna. (ocY -oderU tal e reconhecer as relaDes entre )Urias id*ias< teorias e -roGetos de -esJuisa< Ae9

co9o co9-reen trio der co9o ele9entos distintos da -sicologia Ie< e9 alguns casos< a-arente9ente no relaciona dos entre siL se torna9 co9-at5)eis diante do -adro do seu desen)ol)i9ento histrico. Assi9< o9o -oder5a9os descre)er a histria da -sicologia co9o u9a histria de caso< eBa9inando os e9as e)entos e as eB-eriYncias antecedentes Jue lhe dera9 a 8ace Jue ela te9 hoGe. Hcen7 Por 8i9< a histria da -sicologia * -or si s u9a narrati)a 8ascinante< W Jual no 8alta9 o dra9a< a trag*dia e as id*ias re)olucionUrias. As histrias desses ho9ens e 9ulheres e de Eha7 suas crenas o8erece9 a -ossiAilidade de se a)aliar o suAstancial -rogresso alcanado e9 i)es ter9os de conheci9ento e 9etodologia< no -er5odo relati)a9ente curto transcorrido desde Jue ir Ws a -sicologia se to9ou u9a disci-lina inde-endente. Hou)e 8alsos co9eos< erros e conce-Des oAre eJui)ocadas< 9as< de 9odo geral< hU u9a continuidade Jue 9oldou a -sicologia conte9-or a da nea e Jue nos 8ornece u9a eB-licao da sua atual riJueza e di)ersidade. 8 the a da $s Dados da Histria itros u9 $s dados da histria V o 9aterial Jue os historiadores usa9 -ara reconstruir )idas< riero e)entos e eras V di8ere9 e9 9uito dos dados da ciYncia. A caracter5stica 9ais distinti)a dos du7 dados cient58icos * o 9odo co9o so reunidos. auando os -siclogos deseGa9 descoArir< -or ao eBe9-lo< as condiDes nas Juais algu9as -essoas aGuda9 outras Jue a-arente9ente so8re9< ou os 9odos -elos Juais di8erentes -rogra9as de re8oro in8luencia9 o co9-orta9ento de eu ani9ais de laAoratrio< ou ainda se as crianas i9ita9 ou no o co9-orta9ento agressi)o Jue nos oAser)a9 e9 outras -essoas< costu9a9 construir situaDes ou estaAelecer condiDes a -artir gia das Juais seGa9 gerados dados. Eles -ode9 8azer u9 eB-eri9ento de laAoratrio< oAser)ar rsi7 siste9atica9ente o co9-orta9ento e9 condiDes controladas no 9undo real< a-licar u9 lis7 JuestionUrio< ou deter9inar a correlao entre duas )ariU)eis. Ao usar essas aAordagens< os cientistas 9olda9 as situaDes ou e)entos Jue deseGa9 estudarH as situaDes e os e)entos ara -ode9 ser reconstruidos ou re-roduzidos -or outros cientistas Jue traAalhe9 e9 outros lugares o9 e 9o9entos. $s dados da ciYncia da -sicologia -ode9 ser )eri8icados 9ediante o estaAeleci iue 9ento de condiDes se9elhantes Ws do estudo original e a re-etio da oAser)ao. za $s dados da histria< contraria9ente< no -ode9 ser reconstru5dos ne9 re-roduzidos. 3ada e)ento ou situao de interesse aconteceu e9 algu9 9o9ento do -assado V tal)ez hU a s*culos V< e os historiadores da *-oca -ode9 no ter registrado todos os detalhes do e)ento eu tal co9o se desenrolara9. Michael Ferthei9er< historiador de -sicologia da ni)ersidade do de 3oArado< escre)eu Jue Ra histria * u9a Juesto de tudo ou nadaH algo

aconteceu u9 dia e e -onto 8inal V )ocY no -ode trazer os e)entos -assados at* o -resente -ara estudU7los< ne9 ar -ode 8azer isso W )ontade co9 os seus deter9inantes e e8eitos< dando7lhes esta ou aJuela 8or9a< tal co9o se -ode 8azer no laAoratrio co9 algu9a a8ir9ao cient58icaS IFertheinier< a7 /2?2< -. /L. o $ incidente histrico e9 si -erdeu7se de )ista. 3o9o< ento< -ode9 os historiadores 9 aAordU7lo` aue dados se -ode9 usar -ara elaAorar u9 relato a res-eito dele` E co9o -oderia 0/ algu*9 nos contar tudo o Jue aconteceu` &o * -orJue os historiadores no -ode9 re-roc u9a situao e gerar dados -ertinentes Jue os dados no eBiste9. $s dados da histria e W nossa dis-osio na 8or9a de 8rag9entos de e)entos -assados< tais co9o descriDes 8i -or -artici-antes ou teste9unhas< cartas e diUrios< ou relatos o8iciais. d a -artir desses / 9entos de dados Jue os historiadores tenta9 recriar os e)entos e as -essoas do -assado. A aAordage9 histrica da -sicologia * se9elhante W dos arJuelogos Jue< traAalhi co9 8rag9entos de ci)ilizaDes -assadas V tais co9o -ontas de 8lecha< )asos JueArado ossos hu9anos V< tenta9 descre)er as caracter5sticas dessas ci)ilizaDes. Algu9as esca)a arJueolgicas gera9 dados 9ais co9-letos I9ais 8rag9entosL do Jue outras< -er9it reconstruDes 9ais -recisas. Do 9es9o 9odo< no caso das esca)aDes histricas< a Juantii de dados -ode ser grande o Aastante -ara deiBar -oucas dQ)idas soAre a -reciso da reconstru fs )ezes< contudo< os dados histricos so inco9-letos. Eles -ode9 ter se -erdidc sido deliAerada9ente su-ri9idos< distorcidos -or u9 -artici-ante ou u9 -esJuisador 9oti -or interesses -essoais< ou traduzidos de 9aneira i9-recisa. A histria da -sicologia coi 9uitos eBe9-los inco9-letos ou< tal)ez< i9-recisos de -roduo da )erdade histrica. Cale9os< antes de tudo< dos dados Jue se -erdera9. $correu -or )ezes de i9-ort0 docu9entos -essoais tere9 8icado -erdidos durante d*cadas antes de sere9 descoAertos. /2>.< u9a eBtensa coleo de docu9entos de Her9ann EAAinghaus V Jue se destacoi estudo da a-rendizage9 e da 9e9ria V 8oi descoAerta< cerca de setenta e cinco anos de da sua 9orte. E9 /2>1< c descoAertase dez grandes caiBas contendo os diUrios 9anu tos de %usta) Cechner< o cientista Jue desen)ol)eu a -sico85sica. Esses diUrios re8eria97s -er5odo de />0> a />?2< *-oca de grande signi8icao na histria inicial da -sicoh 3ontudo< -or 9ais de ce9 anos< os -siclogos no saAia9 da eBistYncia desses diUrios. Aul Jue no ti)era9 acesso a essas i9-ortantes coleDes de docu9entos ha)ia9 escrito li soAre esses -esJuisadores e soAre a sua oAra. A descoAerta desses no)os 8rag9entos de his re-resenta a -ossiAilidade de encaiBar 9ais -eas no JueAra7caAeas. $utros dados -ode9 ser deliAerada9ente ocultados do -QAlico ou 9odi8icados de ) 9aneiras -ara -roteger a i9age9 ou a re-utao da -essoa en)ol)ida. $ -ri9eiro Aigral Sig9und Creud< E9est #ones< 9ini9izou o uso de coca5na -or Creud< co9entando nu9a a u9a colega6 RTe9o Jue Creud tenha usado 9ais coca5na do Jue de)eria< e9Aora eu n 9encionar isso c 9inha Aiogra8iaeS IIsAister< /2>:< -. 1:L. 3o9o )ere9os no 3a-5tuE dados

re)elados 9ais recente9ente con8ir9a9 Jue Creud usou coca5na e9 sua )ida -e -or u9 -er5odo su-erior ao Jue #ones esta)a dis-osto a ad9itir -uAlica9ente -or escrito $utro caso de su-resso de dados 8oi descoAerto no decorrer de u9a in)estigao s o -siclogo gestaltista Fol8gang M e suas ati)idades durante a Pri9eira %uerra Mur R3o9 Aase na a9ostra de docu9entos Jue liS< relatou o -esJuisador< R8iJuei co9 a i9-rc de Jue tinha9 sido cuidadosa9ente selecionados -ara a-resentar u9 -er8il 8a)orU)e MDhler. $s docu9entos re)ela)a9 as Aelas coisas Jue ele disse e as lisonGas Jue lhe 8 dirigidasS ILey< /22O< -. /2?L. Esse caso ilustra u9a das di8iculdades en8rentadas -oi -esJuisador Jue tenha de Gulgar a )alidade de dados histricos6 o docu9ento * u9a re-n tao -recisa da )ida e da oAra de u9 indi)5duo ou 8oi escolhido -ara -ro9o)er u9a i9 -articular V -ositi)a ou negati)a` Para u9 eBe9-lo 8inal de 8rag9entos de dados su-ri9idos< )olte9os a Sig9und E Ele 9orreu e9 /212 e< desde a sua 9orte< 9uitos dos seus docu9entos e cartas 8 liAerados -ara -esJuisa e -uAlicados. 9a a9-la coleo de docu9entos -essoais de E estU guardada na !iAlioteca do 3ongresso e9 Fashington< D.3.H a -edido do es-lio de E esses docu9entos s estaro dis-on5)eis Ae9 de-ois do in5cio do -rBi9o s*culo. A declarada -ara essa restrio * -roteger a -ri)acidade dos -acientes de Creud e suas 8a9 00 e tal)ez a do -r-rio Creud e de sua 8a95lia. $s -siclogos no tY9 id*ia de co9o esses docu9entos )o a8etar a nossa co9-reenso de Creud e sua oAra. Tal)ez eles altere9 de 9odo 8unda9ental as nossas -erce-Des ou< Jue9 saAe< e9 nada 9ude9 o nosso conheci9ento. Mas< at* Jue esteGa9 dis-on5)eis -ara estudo< a histria de u9a das 8iguras 8unda9entais da -sicologia )ai -er9anecer inco9-leta e< -ossi)el9ente< i9-recisa. $utro -roAle9a Jue a8eta os dados da histria )incula7se Ws in8or9aDes Jue chega9 de 8or9a distorcida ao historiador. &esses casos< os dados esto dis-on5)eis< 9as 8ora9 9udados de algu9a 9aneira< tal)ez de)ido a u9a traduo errada ou a distorDes introduzidas -or u9 -artici-ante no registro de suas -r-rias ati)idades. Pode9os recorrer de no)o W )ida e W oAra de Creud -ara )er alguns eBe9-los dos e8eitos enganosos das traduDes. So9ente -oucos -siclogos e estudantes a9ericanos tY9 su8iciente 8luYncia e9 ale9o -ara ler Creud no original. A 9aioria de ns de-ende do Jue o tradutor escolhe co9o as -ala)ras e 8rases 9ais adeJuadas ou eJui)alentes< 9as a corres-ondYncia entre a traduo e o sentido -retendido -elo autor ne9 se9-re * eBata. TrYs conceitos 8unda9entais da teoria 8reudiana soAre a estrutura da -ersonalidade so o id< o ego e o su-erego< ter9os Jue )ocY conhece. &o oAstante< eles no trans9ite9 co9 -reciso as id*ias de Creud. So os eJui)alentes latinos das -ala)ras usadas -or Creud e9 ale9o6 ego -ara Ich IeuL< id -ara Es IissoL e su-erego -ara Aer7Ich IsoAre7euL. Creud -retendia indicar algo Aastante 5nti9o e -essoal ao usar Ich IeuL e distingui7lo clara9ente de Es IissoL< Jue re-resenta u9a coisa di8erente do ReuS ou estranha a ele. ^A traduo dos -rono9es -essoais c -artir do ale9oe -elos seus eJui)alentes latinos V o ^ego; e o ^id; V< e9 )ez dos eJui)alentes e9 inglYs< trans8or9ou7se e9 ter9os t*cnicos 8rios Jue no des-erta9 JuaisJuer associaDes -essoaisS I!ettelhei9< /2>0< -. :1L. A

distino entre ReuS e R9i9S< -or u9 lado< e RissoS -or outro lado no te9< na traduo< a 8ora do original. &a )erdade< diz7se Jue Creud teria a8ir9ado Jue Rno de)ia ter escrito Das Ich und das Es< -orJue Es no -ode ser traduzido -ara o inglYsS IPasEausEas< /2>>< -. //2L. 3onsidere9os a Ae97conhecida eB-resso 8reudiana associao li)re. AJui< a -ala)ra associao i9-lica u9 )inculo ou coneBo consciente entre u9a id*ia ou -ensa9ento e outra< co9o se cada Jual agisse co9o u9 est59ulo -ara 8azer surgir a -rBi9a -ala)ra nu9a seJ[Yncia. Mas no era isso o Jue Creud acha)a. $ ter9o Jue usou e9 ale9o 8oi Ein8all< Jue no signi8ica associao< 9as intruso ou in)aso< e Creud usou a -ala)ra -ara denotar algo Jue )e9 do inconsciente e Jue se intro9ete de 9aneira incontrolU)el no -ensa9ento conscien te ou o in)ade. Essas di8erenas de sentido so consideradas -or alguns -siclogos -eJuenas e sutis< 9as ne9 -or isso deiBa9 de ser alteraDes. $s dados V as -ala)ras eBatas de Creud V no 8ora9 registrados -elos historiadores tal co9o escritos< tendo -assado -or algu9a distoro no -rocesso de traduo. 9 -ro)*rAio italiano V RTraduzir * trairS V eB-ri9e essa id*ia de 9odo sucinto I!aars< /2>@< -. ?1L. Historiadores Jue con8ia9 e9 traduDes -ode9 estar 9anuseando 8rag 9entos de dados i9-recisos ou distorcidos. &a d*cada de >O< a Sociedade Psicanal5tica !ritNnica reco9endou Jue a traduo standard das oAras de Creud 8osse radical9ente re)ista< -or considerar Jue ela a-resenta)a u9a )iso distorcida de suas id*ias IHolder< /2>>L. $s dados da histria ta9A*9 -ode9 ser a8etados -elas aDes dos -artici-antes nos e)entos registrados. 3onsciente ou inconsciente9ente< eles -ode9 conduzir seus relatos de u9a 9aneira Jue os -roteGa ou -ro9o)a sua i9age9 -QAlica. !. C. SEinner< o destacado -siclogo co9-orta9entalista< descre)eu na sua autoAiogra8ia a rigorosa autodisci-lina de sua *-oca de estudante na ni)ersidade Har)ard no 89al dos anos 0O. $ -arUgra8o a seguir * citado co9 8reJ[Yncia e9 Aiogra8ias de SEinner6 01 Eu 9e le)anta)a Ws seis< estuda)a at* a hora do ca8*< ia Ws aulas< aos laAoratrio AiAliotecas< e no tinha 9ais de Juinze 9inutos no -rogra9ados durante o dia. Estuda)a no)e da noite e9 -onto e ia dor9ir. Eu no )ia 8il9es ne9 -eas de teatro< rara9en concertos< -ouJu5ssi9as )ezes tinha encontros a9orosos e no lia seno -sicologia e 8is< ISEinner< /2@?< -. 12>L. Essa descrio -arece ser uni Qtil 8rag9ento de dado -or indicar 8acetas do carU SEinner. Doze anos de-ois da -uAlicao dessas le9Aranas de sua rotina diUria< e cinc e cinco de-ois do -er5odo descrito< SEinner negou Jue sua *-oca de graduao ti)essi to es-artana e di85cil Juanto ele 9es9o sugerira. "e8erindo7se W -assage9 citad escre)eu6 Eu esta)a 9e le9Arando de u9a -ose< e no da )ida Jue de 8ato le ISEinner< /2?2< -. :L. E9Aora os dias de escola de SEinner tenha9 -ouca i9-ortNncia -ara a histt -sicologia< as duas )ersDes -uAlicadas< a9Aas escritas -elo -artici-ante< do u9a idi di8iculdade en8rentada -elos historiadores. aue conGunto de dados< Jue )erso de u9 9ci * 9ais -recisa` aue caracterizao estU 9ais -rBi9a da realidade` $ Jue estU )iciado di)agaDes< ou -ela natureza seleti)a e ego5sta da 9e9ria` E co9o )a9os saAer`

E9 alguns casos< * -oss5)el descoArir dados co9-roAatrios Gunto a colegas ou oAs dores. Se o regi9e escolar de SEinner 8osse 9uito signi8icati)o -ara os historiadon -sicologia< estes tentaria9 localizar os colegas de SEinner< ou ao 9enos seus diUrios ou c e co9-arar essas le9Aranas do co9-orta9ento de SEinner e9 Har)ard co9 as suas -re Algu9as distorDes na histria -ode9 ser in)estigadas e resol)idas -or 9eio de consul 8ontes adicionais. Isso ocorreu co9 algu9as inconsistYncias nas descriDes de certos as- da )ida e da oAra de Creud. Creud gosta)a de se a-resentar co9o u9 9Urtir da -sicanal5tica< u9 )isionUrio Jue encontra)a constantes o-osiDes< desd*9< reGeio e )il dios. Seu -ri9eiro Aigra8o< E9est #ones< 8ez eco a essas a8ir9aDes. Dados descoAertos tarde indica9 Jue os dois esta)a9 errados. Longe de sere9 ignoradas< as id*ias de Creuc )olta de /2O@< tinha9 co9eado a eBercer u9a i9ensa in8luYncia na gerao 9ais Go)e intelectuais )ienenses. $ consultrio -articular de Creud era Aastante concorrido< -odeni at* descre)Y7lo< e9 ter9os 9odernos< co9o u9a es-*cie de celeAridade. Durante anos acreditou7se Jue o i9-ortante li)ro de Creud A Inter-retao dos Sc I/2OOL ti)esse sido Juase total9ente desconsiderado e Jue< nas raras ocasiDes e9 Jue 9e co9entUrio< 8osse se)era9ente criticado. &a realidade< o li)ro receAeu u9 a9-lo recon 9ento e9 re)istas -ro8issionais de 8iloso8ia< -sicologia< -siJuiatria e 9edicina< Ae9 co9 re)istas e Gornais -o-ulares de (iena< de !erli9 e de outras i9-ortantes cidades euroG Muitos dos co9entUrios lou)a)a9 o li)ro IEllenAerger< /2?OL. $ -r-rio Creud distoro registro< e as distorDes 8ora9 -er-etuadas -or inQ9eros Aigra8os. Essa 8alsa i9-u encontra7se agora corrigidaH 9as -or d*cadas< at* Jue no)os 8rag9entos de dados ti)e sido desenterrados< esse as-ecto da co9-reenso Jue te9os de Creud 8oi i9-reciso. $ Jue sugere9 -ara o estudo da histria da -sicologia esses -roAle9as co9 os c histricos` Eles re)ela9 -rinci-al9ente Jue a histria< e9 )ez de estUtica ou estagna dinN9ica< e9 constante 9utao e cresci9entoH Jue estU sendo a-ri9orada ou a-er8ei se9-re Jue no)os dados so descoAertos e conce-Des err]neas so corrigidas. A his nunca -ode ser considerada acaAada ne9 co9-leta< -ois estU se9-re e9 anda9ento< se9 A histria contada -elo historiador s -ode a-roBi9ar7se ou arranhar a su-er85cie da )en 9as o 8az 9ais -lena9ente a cada ano Jue -assa< a cada no)a descoAerta e a cada a-rin 9ento dos 8rag9entos Jue constitue9 os seus dados. 0. Coras 3onteBtuais na Psicologia A -sicologia no se desen)ol)eu no )Ucuo< suGeita a-enas a in8luYncias interiores. Ela * -arte da cultura 9ais a9-la e9 Jue 8unciona< estando -ortanto eB-osta a in8luYncias eBternas Jue 9olda9 a sua natureza e a sua direo de 9aneiras signi8icati)as. 9a co9-reenso adeJuada da histria da -sicologia te9 de considerar o conteBto e9 Jue a disci-lina surgiu e se desen)ol)eu V as 8oras sociais< econ]9icas e -ol5ticas Jue caracteriza9 di8erentes *-ocas e lugares I)er Alt9an< /2>?H Curu9oto< /2>2L. (ere9os ao longo deste li)ro eBe9-los de co9o essas )Urias 8oras conteBtuais in8luen ciara9 o -assado da -sicologia e continua9 a a8etar o seu -resente. Mencione9os Are)e9ente aJui o i9-acto de trYs dessas 8oras6 o-ortunidades econ]9icas< guerras e discri9inao.

&os -ri9eiros anos do s*culo 44< a natureza da -sicologia a9ericana e o ti-o de traAalho Jue 9uitos -siclogos 8azia9 so8rera9 u9a drUstica 9udana< Aasica9ente co9o resultado de o-ortunidades econ]9icas. $ 8oco da -sicologia a9ericana -assou da -esJuisa -ura do laAoratrio uni)ersitUrio -ara a a-licao do conheci9ento e das t*cnicas -sicolgicas a -roAle9as do 9undo real. A eB-licao essencial dessa 9udana 8oi -rUtica. 3o9o disse u9 -siclogo< Rtornei79e -siclogo a-licado -ara ganhar a )idaS I$;Donnell< /2>:< -. 00:L. E9Aora o nQ9ero de laAoratrios de -sicologia nos Estados nidos esti)esse crescendo consistente9ente -erto do 8inal do s*culo 4I4< au9enta)a ta9A*9 o nQ9ero de -siclogos co9 doutora9ento IPh.D.L< co9-etindo -or e9-regos nesses laAoratrios. &a )irada do s*culo< ha)ia trYs )ezes 9ais -siclogos nos Estados nidos do Jue laAoratrios de -esJuisa e9 Jue a eles -udesse9 encontrar colocao. Celiz9ente< 9ais cargos docentes )inha9 se to9ando dis-on5)eis nas instituiDes estaduais criadas no Meio7$este e no $esteH 9as< na 9aioria dessas uni)ersidades< a -sicologia< na Jualidade de ciYncia 9ais no)a< receAia a 9enor -arcela dos recursos 8inanceiros. E9 co9-arao co9 outras disci-linas 9ais antigas< a -sicologia se9-re 8ica)a e9 Qlti9o lugar nas alocaDes anuaisH ha)ia -ouco dinheiro -ara -roGetos de r -esJuisa< eJui-a9entos de laAoratrio e salUrios de -ro8essores. $s -siclogos logo -erceAera9 Jue< se deseGasse9 Jue u9 dia seus de-arta9entos acadY9icos< ora9entos e rendas crescesse9< teria9 de de9onstrar aos ad9inistradores uni )ersitUrios e aos legisladores Jue )ota)a9 as alocaDes de recursos a utilidade Jue a -sicologia -oderia ter na soluo de -roAle9as sociais< educacionais e industriais. Desse 9odo< co9 o te9-o< os de-arta9entos de -sicologia -assara9 a ser Gulgados co9 Aase no seu )alor -rUtico. Ao 9es9o te9-o< co9o decorrYncia do 8ato de u9a no)a e i9-ortante 8ora social estar )arrendo os Estados nidos< a-resentou7se u9a atraente o-ortunidade de a-licao da -sico logia a u9 -roAle9a -rUtico. De)ido ao in8luBo de i9igrantes -ara os Estados nidos -erto da )irada do s*culo< e W sua alta taBa de natalidade< a educao -QAlica tornara7se u9a indQstria e9 cresci9ento. Entre />2O e /2/>< as 9atriculas e9 escolas -QAlicas ti)era9 u9 au9ento de ?OOg< sendo constru5das e9 todo o -a5s no)as escolas -QAlicas W -ro-oro de u9a -or dia. %astou7se na *-oca 9ais dinheiro e9 educao do Jue nos -rogra9as 9ilitar e de Ae97estar social Guntos. Muitos -siclogos a-ro)eitara9 essa situao e Auscara9 9aneiras de a-licar o seu conheci9ento e os seus 9*todos de -esJuisa W educao. Esse 8oi o co9eo de u9a rU-ida 9udana de Yn8ase na -sicologia a9ericana V do eB-eri9entalis9o do laAoratrio acadY9ico -ara a a-licao da -sicologia W a-rendizage9< ao ensino e a outras JuestDes -rUticas de sala de aula. As guerras 8ora9 outra 8ora conteBtual Jue aGudou a 9oldar a -sicologia. As eB-eriYn cias de -siclogos Jue colaAorara9 co9 o es8oro de guerra dos Estados nidos na Pri9eira e

na Segunda %uerras Mundiais acelerara9 o desen)ol)i9ento da -sicologia a-licada e estendera9 a sua in8luYncia a setores co9o a seleo de -essoal< os testes e a engenharia 0: -sicolgica. Esse traAalho de9onstrou W co9unidade -sicolgica< Ae9 co9o ao -QAlico 9ais a9-lo< Juo Qtil -odia ser a -sicologia na resoluo de -roAle9as da )ida cotidiana. A Segunda %uerra Mundial ta9A*9 9odi8icou a 8ace e o destino da -sicologia na Euro-a V -articular9ente na Ale9anha< onde nasceu a -sicologia eB-eri9ental< e na hustria< Aero da -sicanUlise. Muitos -siclogos destacados 8ugira9 da a9eaa nazista nos anos 1O< e a 9aioria deles 8oi -ara os Estados nidos. $ eB5lio e a e9igrao aAru-tos e 8orados 9arcara9 a 8ase 89al da 9udana do do95nio da -sicologia do (elho -ara o &o)o Mundo. A guerra in8luenciou as -osiDes tericas de -siclogos indi)iduais. De-ois de teste9u nhar a carni8icina da Pri9eira %uerra< Sig9und Creud 8oi le)ado a -ro-or a agresso co9o u9a 8ora 9oti)adora to i9-ortante -ara a )ida hu9ana Juanto o seBo< o Jue re-resentou u9a enor9e 9udana e9 seu siste9a da -sicanUlise. Erich Cro99 atriAuiu seu interesse -elo estudo do co9-orta9ento irracional e anor9al ao 8ato de ter oAser)ado o 8anatis9o Jue to9ou conta da sua Ale9anha natal durante a Pri9eira %uerra. 9 terceiro 8ator conteBtual so a discri9inao e o -reconceito< Jue -or 9uitos anos deter9inara9 Jue9 -odia tornar7se -siclogo e onde cada -ro8issional -oderia traAalhar. Durante d*cadas< os a8ro7a9ericanos 8ora9 a9-la9ente eBclu5dos da -sicologia e da 9aioria dos ca9-os Jue eBigia9 estudos acadY9icos a)anados. At* a d*cada de .O< a-enas Juatro uni)ersidades -ara negros dos Estados nidos o8erecia9 graduao e9 -sicologia< e -oucas uni)ersidades ad9itia9 ho9ens e 9ulheres negros co9o alunos de -s7graduao. Entre /20O e /2@@< os dez 9ais -restigiosos de-arta9entos de -sicologia a9ericanos concedera9 so9ente oito t5tulos de doutor a a8ro7a9ericanosH nesses 9es9os anos< Juase Juatro 9il doutorados 8ora9 concedidos a Arancos I%uthrie< /2?@L. $s Gudeus ta9A*9 8ora9 )5ti9as de discri9inao< es-ecial9ente na -ri9eira 9etade da histria da -sicologia. $ 89al dos anos />OO teste9unhou a 8undao da ni)ersidade #ohns Ho-Eins e9 !alti9ore< Maryland< e da ni)ersidade 3larE e9 Forcester< Massachusetts< i9-ortantes instituiDes nos -ri9rdios da histria da -sicologia. Sua -ol5tica geral era eBcluir -ro8essores Gudeus do cor-o docente. E< 9es9o na segunda 9etade do s*culo 44< Gudeus e Gudias ainda en8renta)a9 cotas de ad9isso na 9aioria das 8aculdades. $s Jue conseguia9 o doutorado encontra)a9 di8iculdades -ara oAter e9-regos acadY9icos. #ulian "otter< hoGe uni i9-ortante terico da -ersonalidade< disse Jue< Juando receAeu seu Ph.D.< e9 /2./< R8ora alertado -ara o 8ato de Jue os Gudeus si9-les9ente no -odia9 conseguir e9-regos acadY9i cos< -ouco i9-ortando as suas credenciaisS I"otter< /2>0< -. 1.@L. 3o9o 9uitos outros -siclogos Gudeus da *-oca< "otter co9eou sua carreira -ro8issional co9o e9-regado de urr hos-ital -QAlico de doenas 9entais< e no de u9a uni)ersidade. 9 eBtenso -reconceito contra as 9ulheres te9 se 9ani8estado ao longo de Juase todi a histria da -sicologia. (ere9os neste li)ro eBe9-los de 9ulheres Jue ti)era9 negado se ingresso e9 -rogra9as de -s7graduao ou 8ora9 eBclu5das de -osiDes docentes. Mes9c Juando conseguia9 esses cargos< as 9ulheres receAia9 salUrios 9enores< e en8renta)arr Aarreiras W -ro9oo e a cargos de che8ia. Sandra Scarr< -sicloga do desen)ol)i9ento -ro8essora da ni)ersidade da (irg5nia< rele9Ara sua entre)ista de ad9isso W ni)ersi

dade Har)ard e9 /2@O. Ela ou)iu de %ordon All-ort< u9 e9inente -siclogo social< Ju Rodia9os aceitar 9ulheres aJui. Setenta e cinco -or cento de )ocYs se casa9< tY9 8ilhos nunca acaAa9 o curso< e o resto< de JualJuer 9aneira< nunca consegue nada 9es9oS IScan /2>?< -. 0@L. Esses e outros eBe9-los citados adiante 9ostra9 o i9-acto de 8oras econ]9icas -ol5ticas e sociais soAre o desen)ol)i9ento da -sicologia 9oderna< A histria da -sicologia 8e 9oldada no a-enas -elas id*ias< teorias e -esJuisas de seus grandes l5deres< 9as ta9A*9 -o in8luYncias eBternas V 8oras conteBtuais V soAre as Juais te)e -ouco controle. 0@ 3once-Des da Histria 3ient58ica6 Personalista e &aturalista Duas aAordagens -ode9 ser adotadas -ara eB-licar co9o a ciYncia -sicolgica se desen )ol)eu6 a teoria -ersonalista e a teoria naturalista. A teoria -ersonalista da histria cient58ica concentra7se nas realizaDes e contriAuiDes 9onu9entais de certos indi)5duos. &os ter9os dessa conce-o< o -rogresso e a 9udana so direta9ente atriAu5)eis W )ontade e W 8ora de -essoas 59-ares Jue 9a-eara9 e 9odi8icara9 o curso da histria. 9 &a-oleo< u9 Hitler ou u9 DarTin 8ora9< assi9 diz essa teoria< 8oras 9otrizes e -las9adoras de grandes e)entos. A teoria -ersonalista a8ir9a i9-licita9ente Jue e)entos -articulares no teria9 ocorrido se9 a -artici-ao dessas 8iguras singulares. Ela diz< na )erdade< Jue a -essoa 8az a *-oca. f -ri9eira )ista< -arece e)idente Jue a ciYncia * de 8ato a oAra de ho9ens e 9ulheres criati)os< talentosos e inteligentes Jue dete9iinara9 a sua direo. 3ostu9a9os de89ir u9a *-oca -elo no9e da -essoa cuGas descoAertas< teorias ou outras contriAuiDes 9arcara9 o -er5odo. Cala9os da 85sica de-ois de EinsteinS< da escultura ^de-ois de MichelangeloS e da -sicologia Rde-ois de FatsonS. d A)io< tanto na ciYncia co9o na cultura e9 geral< Jue indi)iduos -roduzira9 9udanas dra9Uticas V e Ws )ezes trau9Uticas V Jue alterara9 o curso da histria. !asta -ensar e9 Sig9und Creud -ara reconhecer a )erdade disso. Por conseguinte< a teoria -ersonalista te9 9*ritos< 9as ne9 -or isso * su8iciente -ara eB-licar o desen)ol)i9ento de u9a ciYncia ou de u9a sociedade. A oAra de cientistas< 8ilso8os e eruditos * 9uitas )ezes ignorada ou negada nu9 dado -er5odo de te9-o< a-enas -ara ser reconhecida Ae9 de-ois. Essas ocorrYncias i9-lica9 Jue a *-oca deter9ina se u9a id*ia )ai ser seguida ou desdenhada< lou)ada ou esJuecida. A histria da ciYncia estU re-leta de eBe9-los de reGeio a no)as descoAertas e -erce-Des. Mes9o os 9aiores intelectos Ital)ez es-ecial9ente os 9aiores intelectosL 8ora9 constrangidos -or u9 8ator conteBtual cha9ado \eitgeist< o es-5rito ou cli9a intelectual de u9a *-oca. A aceitao e a-licao de u9a descoAerta -ode ser li9itada -elo -adro do9inante de -ensa9ento de u9a cultura< de u9a regio ou de u9a *-oca< 9as u9a id*ia de9asiado no)a -ara ser aceita nu9 -er5odo -ode sY7lo -ronta9ente u9a gerao ou u9 s*culo de-ois. A 9udana lenta -arece ser a regra do -rogresso cient58ico. Assi9 sendo< a noo de Jue a -essoa 8az a *-oca no * inteira9ente correta. Tal)ez< co9o diria a teoria naturalista da histria cient58ica< a *-oca 8aa a -essoa< ou ao 9enos -ossiAilite o reconheci9ento daJuilo Jue u9a -essoa tenha a dizer. A no ser Jue o

\eitgeist esteGa -ronto -ara a id*ia no)a< o seu -ro-onente -ode no ser ou)idoH -ode ser al)o de zo9Aaria ou 9es9o de condenao W 9orte. Isso ta9A*9 de-ende do \eitgeist. A teoria naturalista sugere< -or eBe9-lo< Jue se DarTin ti)esse 9orrido na Gu)entude< ainda assi9 u9a teoria da e)oluo teria sido 8or9ulada na 9etade do s*culo 4I4. Algu9a outra -essoa a teria -ro-osto< -orJue o \eitgeist esta)a -edindo u9a no)a 9aneira de consi derar a orige9 da es-*cie hu9ana. I(ere9os no 3a-5tulo @ Jue u9a outra -essoa de 8ato -ro-]s essa teoria.L A ca-acidade iniAidora ou retardadora do \eitgeist o-era no so9ente no n5)el da cultura< 9as ta9A*9 no N9Aito da -r-ria ciYncia< onde os seus e8eitos -ode9 ser ainda 9ais -ronunciados. Muitas descoAertas cient58icas -er9anecera9 ador9ecidas -or u9 longo te9-o< sendo ento redescoAertas e acolhidas. $ conceito da res-osta condicionada 8oi sugerido -or "oAert Fhytt< u9 cientista escocYs< e9 /?@1< 9as ningu*9 esta)a interessado nisso na *-oca. Mais de u9 s*culo de-ois< Juando os -esJuisadores do ca9-o da -sicologia esta)a9 adotando 9*todos 9ais oAGeti)os< o 8isiologista russo I)an Pa)lo) reelaAorou as oAser)aDes de Fhytt e as a9-liou< tornando7as a Aase de u9 no)o siste9a de -sicologia. 9a descoAerta te9 co9 8reJ[Yncia de es-erar a sua *-oca. R&o hU 9uitas coisas no)as neste 9undoS< oAser)ou u9 0? -siclogo< Re certa9ente no 9uita coisa no)a acerca da natureza -sicolgica dos seres hu9anos< $ Jue -assa atual9ente -or descoAerta tende a ser a redescoAerta< -or u9 dado cientista< de algu9 8en]9eno GU Ae9 estaAelecidoS I%azzaniga< /2>>< -. 01/L. EBe9-los de descoAertas si9ultNneas inde-endentes ta9A*9 sustenta9 a teoria natura lista da histria. DescoAertas se9elhantes tY9 sido 8eitas -or -essoas Jue traAalha9 Ae9 distantes e9 ter9os geogrU8icos< 9uitas )ezes se9 Jue u9a conhea o traAalho da outra. E9 /2OO< trYs -esguisadores Jue no se conhecia9 redescoArira9 coincidente9ente o traAalho do AotNnico austr5aco %regor Mendel< cuGos escritos soAre a gen*tica )inha9 sendo a9-la9ente ignorados hU trinta e cinco anos. PosiDes tericas -o-ulares e correntes nu9 ca9-o cient58ico costu9a9 oAstruir ou interditar a considerao de no)os -ontos de )ista. 9a teoria -ode do9inar u9a disci-lina a tal -onto Jue as -esJuisas de u9 no)o 9*todo ou linha de in)estigao 8ica9 i9-ossiAilitadas. 9a teoria consagrada ta9A*9 -ode deter9inar os 9odos -elos Juais 8en]9enos ou dados so organizados e eBa9inados< o Jue -ode e)itar Jue cientistas considere9 os dados a -artir de outras -ers-ecti)as6 Rd a teoriaS< disse AlAert Einstein< RJue deter9ina o Jue -ode9os oAser)arS I!road e Fade< /2>0< -. /1>L. Al*9 disso< u9a teoria do9inante -ode deter9inar o ti-o de resultados de -esJuisas Jue so -uAlicados nas re)istas cient58icas. DescoAertas Jue contradiga9 as )isDes -re)alecentes ou se o-onha9 a elas -ode9 ser reGeitadas -elos editores das re)istas< Jue< inad)ertida ou deliAerada9ente< 8unciona9< nesses casos< co9o censores. Eles -ode9 8azer -re)alecer a con8or9idade ao recusar ou tri)ializar u9a id*ia re)olucionUria ou u9a inter-retao inco9u9. 9 eBe9-lo disso ocorreu na d*cada de ?O< Juando o -siclogo #ohn %arcia tentou -uAlicar os resultados de u9a -esJuisa Jue desa8ia)a a teoria EV" Iest59uloVres-ostaL da a-rendizage9 )igente ILuAeE e A-8elAau9< /2>?L. As re)istas da corrente do9inante se

recusara9 a aceitar os artigos de %arcia< e9Aora o traAalho 8osse considerado Ae9 8eito e GU ti)esse receAido reconheci9ento -ro8issional e -restigiosos -rY9ios. Ele ter9inou -or -uAlicar suas descoAertas e9 re)istas 9enos conhecidas< de 9enor circulao< o Jue retardou a disse 9inao de suas id*ias Gunto a u9 -QAlico 9ais a9-lo. $ \eitgeist no N9Aito de u9a ciYncia -ode ter u9 e8eito iniAidor soAre os 9*todos de in)estigao< as 8or9ulaDes tericas e a de8inio do oAGeto de estudo da disci-lina. Descre )ere9os nos -rBi9os ca-5tulos a tendYncia )igente no in5cio da -sicologia cient58ica de concentrar7se na consciYncia e nos as-ectos suAGeti)os da natureza hu9ana. Mes9o Juando os seus 9*todos se to9ara9 9ais oAGeti)os e -recisos< o 8oco de estudo da -sicologia continuou a ser suAGeti)o. A -sicologia teria de es-erar a d*cada de 0O -ara 8inal9ente 9udar de direo. 3ontudo< 9eio s*culo 9ais tarde< soA o i9-acto de u9 \eitgeist distinto< a -sicologia co9eou a reto9ar a consciYncia co9o 8oco de estudo< res-ondendo continua9ente ao cli9a intelectual e9 9utao da *-oca. d 8Ucil co9-reender essa situao a -artir de u9a analogia co9 a e)oluo de u9 es-*cie )i)a. Tanto u9a ciYncia co9o u9a es-*cie )i)a 9uda9 ou e)olue9 e9 res-osta W condiDes e eBigYncias do a9Aiente< $ Jue acontece co9 u9a es-*cie ao longo do te9-o; Muito -ouco< enJuanto o seu a9Aiente -er9anece essencial9ente constante. auando o a9 Aiente 9uda< no entanto< a es-*cie de)e ada-tar7se Ws no)as condiDes ou en8rentar a -ossiAi lidade de eBtino. Su-onha Jue o cli9a tenha 8icado signi8icati)a9ente 9ais 8rio ou Jue as Uguas costeira tenha9 8icado est*reis. Para soAre)i)er< os ani9ais das Ureas a8etadas tY9 de alterar sua 8or9as. 9a es-*cie se9 -Ylos< -or eBe9-lo< -recisarU desen)ol)Y7los -ara en8rentar te9-e raturas 9ais 8riasH u9a es-*cie de -ernas curtas -recisarU tornar7se u9a es-*cie de -erna longas se o ali9ento antes dis-on5)el e9 Uguas rasas s 8or encontrado e9 Uguas 9ais 8unda 0> Algu9as es-*cies no se ada-tara9 Ws 9udanas a9Aientais< e a ciYncia s conhece seus )est5gios histricos. $utras 9odi8icara9 sua 8or9a de algu9a 9aneira< 9antendo -or*9 caracter5sticas AUsicasH nesses casos< as 8or9as 9ais no)as re)ela9 clara9ente seu )5nculo co9 as 9ais antigas. $utras ainda se 9odi8ica9 to radical9ente Jue se torna9 no)as es-*cies< e sua relao co9 os -redecessores no * to e)idente. Por 9ais Aranda ou eBtre9a Jue seGa a alterao< o i9-ortante * Jue as es-*cies )i)as -ode9 ada-tar7se Ws eBigYncias a9Aientais. auanto 9ais o a9Aiente 9uda< tanto 9ais a es-*cie de)e trans8or9ar7se. 3onsidere9os o -aralelo co9 a e)oluo de u9a ciYncia. Esta Qlti9a ta9A*9 eBiste no conteBto de u9 a9Aiente ao Jual de)e reagir. $ a9Aiente de u9a ciYncia< seu \eitgeist< no * tanto 85sico Juanto intelectual. Mas< tal co9o o a9Aiente 85sico< o \eitgeist estU suGeito a 9udanas. $ cli9a intelectual Jue caracteriza u9a gerao ou s*culo -ode ser total9ente di8erente na seguinte. Isso ocorreu< -or eBe9-lo< Juando a crena e9 Deus e nos ensina9entos da IgreGa estaAelecida co9o 8onte de todo conheci9ento hu9ano 8oi suAstituIda -ela crena na razo e na ciYncia. Esse -rocesso e)oluti)o 9arca toda a histria da -sicologia. auando o \eitgeist 8a)ore cia a es-eculao< a 9editao e a intuio co9o ca9inhos -ara a )erdade< a -sicologia ta9A*9 da)a -re8erYncia a esses 9*todos. auando o es-5rito da *-oca dita)a u9a

aAordage9 oAser)acional e eB-eri9ental da )erdade< os 9*todos da -sicologia seguia9 essa direo. auando u9a 8or9a de -sicologia se encontra)a e9 dois cli9as intelectuais di8erentes< ela se torna)a duas es-*cies de -sicologiaH Juando a 8or9a ale9 inicial de -sicologia e9igrou -ara os Estados nidos< 8oi 9odi8icada -ara tornar7se u9a -sicologia -eculiar9ente a9ericana< enJuanto a -sicologia Jue -er9aneceu na Ale9anha te)e u9a e)oluo distinta. A nossa Yn8ase no \eitgeist no nega a i9-ortNncia dos grandes ho9ens e 9ulheres da histria da ciYnciaH contudo< ela nos i9-De considerU7los nu9a -ers-ecti)a di8erente. 9 3o-*rnico ou u9a Marie 3urie no 9odi8ica9 sozinhos o curso da histria -ela -ura 8ora do seu gYnio. $ suGeito 8az isso a-enas -orJue o ca9inho GU estU li9-o. (ere9os Jue isso se a-lica a todas as grandes 8iguras da histria da -sicologia. Assi9< -arece claro Jue< e9Aora a e)oluo da -sicologia de)a ser considerada e9 ter9os das teorias -ersonalista e naturalista da histria< o \eitgeist -arece ter o -a-el 9ais i9-ortante. Por 9ais )aliosas Jue suas contriAuiDes seGa9 consideradas hoGe< se as 8iguras signi8icati)as da histria e da ciYncia ti)esse9 tido id*ias de9asiado distantes do cli9a intelectual de sua *-oca< suas -erce-Des teria9 desa-arecido na oAscuridade. $ traAalho criati)o indi)idual se -arece 9ais co9 u9 -ris9a V Jue di8unde< elaAora e 9agni8ica o es-5rito da *-oca V do Jue co9 u9 8arol< e9Aora u9 e outro lance9 luz no ca9inho W 8rente. As Escolas de Pensa9ento6 Marcos do Desen)ol)i9ento da Psicologia Moderna &os -ri9eiros anos da e)oluo da -sicologia co9o disci-lina cient58ica distinta< no Qlti9o Juarto do s*culo 4I4< a direo da no)a -sicologia 8oi -ro8unda9ente in8luenciada -or Filhel9 Fundt< Jue tinha id*ias de8inidas soAre a 8or9a Jue essa no)a ciYncia V sua no)a ciYncia V de)eria to9ar. Ele deter9inou o oAGeto de estudo< o 9*todo de -esJuisa< os t-icos a sere9 estudados e os oAGeti)os da no)a ciYncia. Ele 8oi< * claro< a8etado -elo es-5rito de sua *-oca e -elo -ensa9ento ento )igente na 8iloso8ia e na 8isiologia. &o oAstante< 8oi Fundt< e9 seu -a-el de agente de u9a *-oca< Jue reuniu as )Urias linhas de -ensa9ento. Mediante a 8ora de sua -ersonalidade e de sua intensa ati)idade de escrita e -esJuisa< ele 9oldou a no)a 02 -sicologia. Por ser u9 in8luente -ro9otor do ine)itU)el< a -sicologia 8oi -or algu9 te9-o 8eita W sua i9age9. Mas a situao logo 9udou. Instalou7se a contro)*rsia entre os cada )ez 9ais nu9erosos -siclogos< $ \eitgeist esta)a se 9odi8icando< e no)as id*ias era9 8or9uladas e9 outras ciYncias e na cultura e9 geral. Alguns -siclogos< re8letindo essas no)as correntes de -ensa 9ento< -assara9 a discordar da )erso de -sicologia de Fundt e -ro-usera9 suas -r-rias conce-Des. &a )irada do s*culo< coeBistia9 )Urias -osiDes siste9Uticas ou escolas de -ensa 9ento< Jue era9< essencial9ente< de8iniDes di8erentes da natureza da -sicologia. $ ter9o escola de -ensa9ento re8ere7se a u9 gru-o de -siclogos Jue se associa9 ideolgica e< Ws )ezes< geogra8ica9ente ao l5der de u9 9o)i9ento. E9 geral< os 9e9Aros de urna escola traAalha9 e9 -roAle9as co9uns e co9-artilha9 u9a orientao terica ou

siste9Utica. $ surgi9ento de escolas de -ensa9ento di8erentes< e -or )ezes si9ultNneas< e o seu suAseJ[ente decl5nio e suAstituio -or outras so urna das caracter5sticas 9ais 9arcantes da histria da -sicologia. $ estUgio do desen)ol)i9ento de u9a ciYncia e9 Jue ela ainda se acha di)idida e9 escolas de -ensa9ento te9 sido deno9inado estUgio -r*7-aradig9Utico. I 9 -aradig9a V u9 9odelo ou -adro V te9 sido descrito nesse conteBto co9o u9 9odo reconhecido de -ensar< no N9Aito de u9a disci-lina cient58ica< Jue 8ornece< -or algu9 te9-o< as -erguntas e res-ostas essenciais aos -esJuisadores do ca9-o e9 Juesto.L $ estUgio 9ais 9aduro ou a)anado do desen)ol)i9ento de u9a ciYncia * alcanado Juando ela GU no se caracteriza -or escolas de -ensa9ento< ou seGa< Juando a 9aioria dos 9e9Aros dessa disci-lina chega a u9 ionsenso acerca de JuestDes tericas e 9etodolgicas. &esse estUgio< u9 -aradig9a ou 9odelo co9u9 de8ine todo o ca9-o< e deiBa9 de ha)er 8acDes concorrentes. &a histria da 85sica< -ode9os )er -aradig9as e9 ao. $ conceito galileu7neTtoniano de 9ecanis9o 8oi aceito -elos 85sicos -or cerca de trezentos anosH no decorrer desse -er5odo< Juase todos os traAalhos nesse ca9-o 8ora9 realizados a -artir desse re8erencial. Mas os -aradig9as no so in)iolU)eis. Eles -ode9 9udar< e de 8ato 9uda9< assi9 Jue a 9aioria dos 9e9Aros da disci-lina aceita urna no)a 9aneira de organizar o oAGeto de estudo ou de traAalhar co9 ele. &a 85sica isso ocorreu Juando o 9odelo e9 Juesto 8oi suAstitu5do -elo 9odelo einsteiniano. $ e9inente historiador da ciYncia Tho9as Muhn deu a esse -rocesso de suAstituio de -aradig9as o no9e de re)oluo cient58ica IMuhn< /2?OL. A -sicologia ainda no atingiu o estUgio -aradig9Utico. Durante os 9ais de ce9 anos de sua histria< ela te9 Auscado< acolhido e reGeitado di8erentes de8iniDes< 9as nenhu9 siste9a ou -onto de )ista indi)idual conseguiu uni8icar as )Urias -osiDes. $ -siclogo cogniti)ista %eorge Miller co9entou Jue Rnenhu9 9*todo ou t*cnica7-adro integra o ca9-o. &e9 -arece ha)er algu9 -rinc5-io cient58ico 8unda9ental co9-arU)el Ws leis do 9o)i9ento de &eTton< ou W teoria da e)oluo de DarTinS IMiller< /2>:< -. .0L. $ ca9-o -er9anece es-ecializado< e cada gru-o adere W sua -r-ria orientao terica e 9etodolgica< aAordando o estudo da natureza hu9ana a -artir de di8erentes t*cnicas< e -ro9o)endo a si 9es9o co9 GargDes e re)istas di8erentes< e co9 todos os outros adereos de u9a escola de -ensa9ento. As -ri9eiras escolas de -ensa9ento no ca9-o da -sicologia 8ora9 9o)i9entos de -rotesto< at* re)olucionUrios< contra a -osio siste9Utica -re)alecente. 3ada escola assinalou o Jue considera)a as li9itaDes e 8alhas do siste9a 9ais antigo e o8ereceu no)as de8iniDes< conceitos e estrat*gias de -esJuisa -ara corrigir as 8raJuezas -erceAidas. auando u9a no)a escola de -ensa9ento atra5a a ateno da co9unidade cient58ica< -roduzia7se a reGeio do -onto de )ista antes 8esteGado. Esses con8litos intelectuais entre -osiDes antigas e no)as< inco9-at5)eis entre si< era9 tra)ados co9 ardorosa tenacidade -or a9Aos os lados. Muitas )ezes< os l5deres de u9a escola anterior no se con)erte9 -or inteiro W no)a 1O escola de -ensa9ento. E9 geral 9ais )elhos< esses -siclogos esto -or de9ais co9-ro9eti dos< intelectual e e9ocional9ente< co9 a sua -osio< -ara 9udar. Muitos dos seguidores 9ais Go)ens e 9enos co9-ro9etidos -assa9 a a-oiar a no)a -osio< deiBando os outros a-egados Ws suas tradiDes e traAalhando nu9 isola9ento cada )ez 9aior.

$ 85sico MaB PlancE escre)eu Jue Ru9a no)a )erdade cient58ica no triun8a -or con)en cer seus o-ositores e 8azY7los )er a luz< 9as si9 -orJue estes ter9ina9 -or 9orrer< e u9a no)a gerao )ai crescendo 8a9iliarizada co9 elaS IPlancE< /2.2< -. 11L. R3o9o seria Ao9S< escre)eu 3harles DarTin a u9 a9igo< Rse todo ho9e9 de ciYncia 9orresse aos sessenta anos< GU Jue< de-ois disso< ele co9 certeza se o-De a todas as no)as doutrinasS I!oorstin< /2>1< -. .@>L. &o curso da histria da -sicologia< desen)ol)era97se di8erentes escolas de -ensa9ento< sendo cada Jual u9 -rotesto e8eti)o contra o Jue a -recedia. Toda no)a escola usa u9 9odelo 9ais antigo co9o Aase contra a Jual se o-or e a -artir da Jual ganhar i9-ulso. 3ada -osio -rocla9a< e9 altos Arados< o Jue no * e co9o di8ere do terico siste9a antigo. f 9edida Jue se desen)ol)e e oAt*9 seguidores e in8luYncia< o no)o siste9a ins-ira o-osio< e todo o -rocesso de co9Aate co9ea outra )ez< $ Jue co9ea co9o u9a re)oluo -ioneira e agressi)a se to9a< co9 o sucesso< a tradio estaAelecida< Jue ento sucu9Ae diante da 8ora )igorosa de u9 Go)e9 e no)o 9o)i9ento. $ sucesso destri o )igor. 9 9o)i9ento ali9enta7 se da o-osio. auando esta * derrotada< a -aiBo e o ardor do Jue 8oi u9 no)o 9o)i9ento 9orre9. E9Aora tenha sido a-enas te9-orUrio o do95nio de ao 9enos algu9as escolas de -ensa9ento< cada u9a delas dese9-enhou u9 -a-el )ital no desen)ol)i9ento da ciYncia -sicolgica. A in8luYncia das escolas ainda -ode ser )ista na -sicologia conte9-orNnea< 9es9o Jue suas 8acDes tenha9 -ouca se9elhana co9 os siste9as -recedentes< -orJue 9ais u9a )ez no)as doutrinas suAstituira9 as antigas. Edna HeidAreder< u9a destacada historiadora da -sicologia< co9-arou a 8uno das escolas de -ensa9ento na -sicologia co9 a dos andai9es usados -ara le)antar u9 -r*dio alto IHeidAreder< /211L. Se9 o andai9e a -artir do Jual traAalhar< a estrutura no -ode ser constru5da< 9as o andai9e no -er9aneceH Juando GU no * necessUrio< ele * retirado. Do 9es9o 9odo< a estrutura da -sicologia de hoGe 8oi constru5da co9 o arcaAouo e as diretrizes Ios andai9esL estaAelecidos -elas escolas anteriores de -ensa9ento. &o -ode9os considerar nenhu9a escola de -ensa9ento co9o a )erso co9-leta do 8ato cient58ico. As escolas no so< e9 sentido algu9< -rodutos acaAadosH e9 )ez disso< elas o8erece9 o instru9ental< os 9*todos e os esJue9as conceituais Jue a -sicologia e9-rega -ara acu9ular e organizar u9 cor-o de 8atos cient58icos. 3o9o oAser)a9os< a 9oderna ciYncia -sicolgica no atingiu a sua 8or9a 8inal. &o)as escolas to9ara9 o lugar das antigas< 9as nada garante a sua -er9anYncia no -rocesso e)oluti)o da construo desta ciYncia. As escolas de -ensa9ento so estUgios te9-orUrios< e9Aora necessUrios ao desen)ol)i9ento da -sicologia. A 9elhor -ers-ecti)a -ara a co9-reenso do esti9ulante a)ano da -sicologia * a do desen)ol)i9ento histrico de suas escolas de -ensa9ento. Pessoas -roe9inentes dera9 con triAuiDes notU)eis e 8izera9 -ronuncia9entos ins-iradores< 9as a i9-ortNncia da sua oAra * 9ais -erce-t5)el Juando considerada no conteBto das id*ias Jue -recedera9 as suas< e Jue co9 8reJ[Yncia ser)ira9 de Aase -ara as no)as 8or9ulaDes< Ae9 co9o no N9Aito dos traAalhos Jue as seguira9. Descre)e9os os -ri9rdios da -sicologia eB-eri9ental nos 3a-5tulos 0 e 1. 3a-5tulos suAseJ[entes discute9 cada u9a das -rinci-ais escolas de -ensa9ento e9 trYs n5)eis6 I/L o desen)ol)i9ento -r*7cient58ico da -osio< incluindo a oAra de -esJuisadores -ioneiros Jue

desen)ol)era9 seu traAalho se9 usar o 9*todo eB-eri9entalH I0L as -ri9eiras tentati)as de aAordar -roAle9as -articulares usando os 9*todos da ciYnciaH e I1L o estaAeleci9ento 8or9al de cada escola e seus deri)ati)os conte9-orNneos. A oAra de Filhel9 Fundt I3a-5tulo .L e o seu 8ruto< a escola de -ensa9ento deno9i 1/ nada estruturalis9o I3a-5tulo :L< se desen)ol)era9 a -artir dos traAalhos iniciais no ca9-o da 8iloso8ia e da 8isiologia. Seguiu7se a isso o 8uncionalis9o I3a-5tulos @< ? e >L< co9-orta9en talis9o I3a-5tulos 2< /O e //L e a -sicologia da %estalt I3a-5tulo /0L Jue< ou e)oluira9 a -artir do estruturalis9o< ou se re)oltara9 contra ele. &u9 curso de te9-o 9ais ou 9enos -aralelo< e9Aora se9 analogia Juanto ao oAGeto de estudo< aos 9*todos ou aos oAGeti)os< a -sicanUlise I3a-5tulos /1 e /.L decorreu da re8leBo 8ilos8ica soAre a natureza do inconsciente e das tentati)as da -siJuiatria no sentido de tratar os doentes 9entais. Tanto a -sicanUlise co9o o co9-orta9entalis9o gerara9 algu9as suAescolas. &a d*ca da de :O< desen)ol)eu7se o 9o)i9ento da -sicologia hu9anista co9o reao ao co9-ortanien talis9o e W -sicanUlise< incor-orando -rinc5-ios da -sicologia da %estalt. Por )olta de /2@O< o 9o)i9ento da -sicologia cogniti)ista desa8iou co9 sucesso o co9-orta9entalis9o< e a de8i nio da -sicologia 9udou outra )ez< $ -rinci-al as-ecto dessa 9odi8icao 8oi o reto9o ao estudo da consciYncia e de -rocessos 9entais ou cogniti)os. A -sicologia< Jue ^-erdera a caAeaS na re)oluo co9-ortainental< recu-era7a nesse 9o9ento. Esses aconteci9entos esto descritos no 3a-5tulo /:. (ocY )ai )er Jue hU u9a -rogresso e)idente no -rocesso e)oluti)o Jue distingue a histtia da -sicologia< u9 -rocesso Jue continua e9 nossos dias. SugestDes de Leitura !oorstin< D.< The Disco)erers< &o)a PorE6 "ando9 House< /2>1. 9 eBtenso< leg5)el e dra9Utico relato das grandes descoAertas da histria do conheci9ento hu9ano< $ autor descre)e co9o os originadoV res e -ro-onentes dessas id*ias ti)era9 co9 8reJYncia de co9Aater 9itos e dog9as Juase inaAalU )eis -ara conseguir a aceitao de sua oAra. !uBton< 3. E. I$rg.L< Points o8 (ieT in the Mode9 History o8 Psychology< $rlando< Clrida6 Acade9ic Press< /2>:. 9a coletNnea de artigos soAre JuestDes de historiogra8ia Ios -rinc5-ios e t*cnicas da -esJuisa histricaLH )er es-ecial9ente o 3a-5tulo /. I--. ./?7 .1@L< Jue trata da in8luYncia de 8oras conteBtuais co9o as conce-Des 8ilos8icas< Aiolgicas e religiosas. 3adTallader< T. 3.< ^ niJue )alues o8 archi)al researchS< #ournal o8 the History o8 the !eha)iora Sciences< n //< --. 0?711< /2?:. Discute co9o a -esJuisa dos arJui)os de docu9entos< diUrios. corres-ondYncia e cadernos de anotaDes no -uAlicados 8a)orece o aco9-anha9ento retros-ecti)c do desen)ol)9iento de u9a teoria< a -artir de sua 8or9a -uAlicada at* suas )ersDes iniciais< assin co9o elucida o i9-acto das circunstNncias -essoais de u9 terico soAre as suas id*ias. Curu9oto< L.< RThe neT history o8 -sychologyS< ia /. S. 3ohen I$rg.L< ?? %. Stanley Hall Lectur Series< )ol. 2< --. :71.< Fashington D.3.6 A9erican Psychological Association< /2>2. De8ende necessidade de considerar 8oras conteBtuais na anUlise histrica< tais co9o a in8luYncia de institui Des e culturas< e 9ostra co9o essa aAordage9 le)a a unia co9-reenso di8erente do -a-el d -siclogos no desen)ol)i9ento do ca9-o.

Hilgard< E. ".< Leary< D. E. e Mc%uire< %. ".< ^The history o8 -sychology6 A sur)ey and critic assessrnentS< Aiinual "e)ieT o8 Psychology< n .0< --. ?27 /O?< /22/. Caz u9a re)iso das JuestD atuais na -esJuisa histrica< dos 9*todos usados -or historiadores conte9-orNneos da -sicologia< das aAordagens usadas no ensino da histria da -sicologia. Saru-< %.< RHistorical antecedents o8 -sychology6 The recurrent issue o8 old Tine lii neT Aottles Ainerican Psychologist< n 11< --. .?>7.>:< /2?>. Distingue entre ^anteci-aDesS InoDes 9 antigas Jue -arece9 se9elhantes a id*ias conte9-orNneas e9 -sicologiaL e RalicercesS reais Iid*i 9ais antigas Jue -ode9 estar direta9ente ligadas a id*ias e teorias atuaisL. 10 0 In8luYncias Cilos8icas soAre a Psicologia $ Es-5rito do Mecanis9o $ ni)erso MecNnico $s Pri9rdios da 3iYncia Moderna "en* Descartes I/:2@7/@:OL $ Mecanis9o e o ProAle9a Mente73or-o $ Es-5rito do Mecanis9o E9-iristas e Associacionistas !ritNnicos6 AdJui rindo 3onheci9ento -or Inter9*dio da EB-eriYncia #ohn LocEe I/@107/?O.L %eorge !erEeley I/@>:7/?:1L Da)id Hu9e I/?//7/??@L Da)id Hartiey I/?O:7/?:?L #a9es Miii I/??17/>1@L #ohn Stuart Miii I/>O@7/>?1L 3ontriAuiDes do E9-iris9o W Psicologia &os Gardins reais da Euro-a do s*culo 4(II surgiu u9a eBtra)agante 8or9a de di)erti 9ento entre as 9uitas 9ara)ilhas de u9a *-oca )erdadeira9ente esti9ulante. A Ugua< corren do e9 tuAulaDes suAterrNneas< -unha e9 o-erao 8iguras 9ecNnicas Jue 8azia9 u9a )arie dade de 9o)i9entos< toca)a9 instru9entos 9usicais e chega)a9 a -roduzir sons se9elhantes a -ala)ras. Placas de -resso ocultas< ati)adas Juando as -essoas inad)ertida9ente -isa)a9 nelas< e9-urra)a9 a Ugua -elos encana9entos at* o 9aJuinUrio Jue 9o)ia as estUtuas. Essas di)ersDes da aristocracia re8letia9 e re8ora)a9 o 8asc5nio seiscentista -elo 9ila gre da 9UJuina. Toda es-*cie de 9UJuina 8oi in)entada e a-er8eioada -ara uso na ciYncia< na indQstria e nas di)ersDes< $ relgio 9ecNnico V cha9ado -or u9 historiador de Ra 9e das 9UJuinasS V * o eBe9-lo 9ais i9-ortante -or causa do seu i9-acto no -ensa9ento

cient58ico I!oorstin< /2>1L. $s reloGoeiros 8ora9 os -ri9eiros a a-licar teorias da 85sica e da 9ecNnica W construo de 9UJuinas. Al*9 dos relgios< 8ora9 desen)ol)idos Ao9Aas< ala)ancas< roldanas e guindastes -ara ser)ir Ws necessidades hu9anas< e -arecia no ha)er li9ites aos ti-os de 9UJuinas -oss5)eis de se conceAer< ou aos usos Jue lhes -oderia9 ser dados. (ocY -ode se -erguntar Jual a relao disso co9 a histria da -sicologia 9oderna. "e8erirno7nos< a8inal< a u9a *-oca Jue -recede e9 duzentos anos o estaAeleci9ento da -sicologia co9o ciYncia 8ocalizando a tecnologia e a 85sica< disci-linas Jue -arece9 Ae9 distantes do estado da natureza hu9ana. A relao< no entanto< * clara e direta< )isto Jue os 11 -rinc5-ios -ersoni8icados -elos relgios e 8iguras 9ecNnicas do s*culo 4(II in8luenciara9 a direo Jue a no)a -sicologia seguiria e9 Juase toda a sua eBistYncia. Cala9os aJui do \eitgeist dos s*culos 4(II a 4I4< o solo intelectual Jue ali9entou a no)a -sicologia. A id*ia ou conceito AUsico do s*culo 4(II V a 8iloso8ia Jue iria ali9entar a no)a -sicologia V era o es-5rito do 9ecanis9o< a i9age9 do uni)erso co9o u9a grande 9UJuina. Essa doutrina a8ir9a)a Jue todos os -rocessos naturais so 9ecanica9ente dete9ii nados e -ode9 ser eB-licados -elas leis da 85sica. A id*ia te)e orige9 na 85sica V ento conhecida co9o 8iloso8ia natural V co9o resultado do traAalho de %alileu e< 9ais tarde< de &eTton IJue< tal)ez no to -or acaso< 8ora a-rendiz de reloGoeiroL. Acredita)a7se Jue a natureza de tudo o Jue eBistia no uni)erso 8osse9 a-enas -art5culas de 9at*ria e9 9o)i9ento. Segundo %alileu< a 9at*ria se co9-unha de cor-Qsculos discretos ou de Uto9os Jue se a8eta)a9 uns aos outros -elo contato direto< co9o o 8aze9 as Aolas de Ailhar. Mais tarde< &eTton a-ri9orou a conce-o 9ecNnica de %alileu ao -ostular Jue o 9o)i9ento no era trans9itido -elo contato 85sico< 9as -or 8oras de atrao e re-ulso. Sua id*ia< e9Aora i9-ortante na 85sica< no alterou radicahnente o conceito ne9 o 9odo co9o ele 8oi usado na -sicologia. Se o uni)erso consistia de Uto9os e9 9o)i9ento< todo e8eito 85sico Io 9o)i9ento de cada Uto9oL seria conseJ[Yncia de u9a causa direta Io 9o)i9ento do Uto9o Jue colidira co9 eleL< e estaria suGeito a leis de 9edida e cUlculo< de)endo ser< -or conseguinte< -re)is5)el. Esse Gogo de Ailhar< a o-erao do uni)erso 85sico< era organizado e siste9Utico< co9o u9 relgio ou JualJuer outra Aoa 9UJuina. $ uni)erso 85sico 8ora -laneGado -or Deus co9 -er8eio aAsoluta V no s*culo 4(II< os cientistas ainda -odia9 atriAuir causa e -er8eio a Deus V e< u9a )ez Jue os cientistas conhecesse9 as leis de 8unciona9ento do uni)erso< seria -oss5)el deter9inar co9o ele se co9-ortaria no 8uturo. $s 9*todos e as descoAertas da ciYncia nesse -er5odo se desen)ol)ia9 a -assos largos ao lado da tecnologia< ha)endo entre elas u9a co9Ainao de eBtre9a e8icUcia. A oAser)ao e a eB-eri9entao to9a)a97se as 9arcas distinti)as da ciYncia< seguidas de -erto -ela 9edio. $s -esJuisadores logo iria9 tentar de8inir ou descre)er todo 8en]9eno -or 9eio de u9 nQ9ero V u9 -rocesso )ital -ara o estudo do uni)erso co9o 9UJuina. &essa era da 9UJuina< 8ora9 desen)ol)idos e a-er8eioados ter9]9etros< Aar]9etros< r*guas de cUlculo< 9icr]9etros< relgios de -Yndulo e outros dis-ositi)os de 9edio< Jue ser)ira9 -ara re8orai a noo de Jue era -oss5)el 9edir todos os as-ectos do uni)erso 9ecNnico. $ ni)erso MecNnico

$ relgio era a 9etU8ora -er8eita -ara o es-5rito 9ecanicista do s*culo 4(II< tendo sid Gusta9ente considerado u9a das 9aiores in)enDes de todos os te9-os. $s relgios era9< n *-oca< u9a sensao tecnolgica< no 9uito di8erentes do Jue os co9-utadores so no noss s*culo. &enhu9a outra 9UJuina tinha tido tal i9-acto soAre o -ensa9ento hu9ano e9 tode os ni)eis da sociedade. &essa *-oca os relgios era9 -roduzidos e9 grande nQ9ero e er )ariados ta9anhos. Alguns era9 -eJuenos o Aastante -ara caAer nu9a corniGa de lareira. 3 9aiores< aloGados nas torres das igreGas e edi85cios -QAlicos< -odia9 ser )istos e ou)idos - todos os haAitantes de u9a cidade. EnJuanto o es-etUculo das 8iguras 9ecNnicas 9o)idas Ugua nos Gardins reais s era )isto -ela elite< os relgios era9 acess5)eis a todos< inde-endei te9ente de classe ou de circunstNncias econ]9icas. $ conceito do relgio 9ecNnico a-ossou da 9ente e do es-5rito de toda u9a ci)ilizao co9o nenhu9a outra 9UJuina antes "aras )ezes na histria u9a 9UJuina eB-ressou to direta9ente< e ao 9es9o te9-o a8etou< cli9a intelectual de sua *-ocaS IMaurice e Mayr< /2>O< --. )ii< iBL. 1. De)ido W sua )isiAilidade< regularidade e -reciso< os -esguisadores co9eara9 a con siderar os relgios co9o 9odelos -ara o uni)erso 8isico< -erguntando7se se o -r-rio 9undo no -oderia ser u9 )asto relgio constru5do e 9o)ido -elo 3riadorS. Muitos cientistas V incluindo o 85sico inglYs "oAert !oyle< o astr]no9o ale9o #ohannes Me-ler e o 8ilso8o 8rancYs "en* Descartes V res-ondera9 W -ergunta co9 u9a a8ir9ao e -assara9 a considerar o uni)erso Ru9 grande relgioS I!oorstin< /2>1< --. ?/< ?0L. Eles acredita)a9 Jue a har9o nia e a orde9 do uni)erso -odia9 ser eB-licadas e9 ter9os da regularidade dos relgios< Jue * e9Autida na 9UJuina -elo reloGoeiro< assi9 co9o a regularidade do uni)erso 8ora< segundo se -ensa)a< e9Autida nele -or Deus. $ 8ilso8o ale9o 3hristian )on Fol88 descre)eu o relgio e o uni)erso e9 ter9os si9-les6 R$ uni)erso no se co9-orta distinta9ente do 9ecanis9o de u9 relgio.S Seu aluno #ohann 3risto-h %ottsched desen)ol)eu o -rinc5-io6 &a 9edida e9 Jue * u9a 9UJuina< o uni)erso asse9elha7se a u9 relgioH e * nu9 relgio Jue -ode9os< nu9a escala 9enor< tornar 9ais e)idente W co9-reenso aJuilo Jue ocorre no uni)erso e9 escala 9aior. As engrenagens do relgio re-resenta9 as -artes do uni)ersoH os 9o)i9entos dos -onteiros c os e)entos e as 9odi8icaDes Jue se -rocessa9 no uni)erso. Assi9 co9o no relgio todas as -osiDes das engrenagens e dos -onteiros ad)Y9 do arranGo interior< da 8or9a< da di9enso e da ligao de todas as suas -artes de acordo co9 as regras do 9o)i9ento< assi9 ta9A*9 tudo Juanto acontece no uni)eiso -roduz o seu e8eito IMaurice e Mayt< /2>O< -. 02OL. auando )isto co9o u9a 9UJuina se9elhante a u9 relgio< o uni)erso< u9a )ez cons tru5do e -osto e9 9o)i9ento< )ai continuar a 8uncionar co9 e8iciYncia se9 nenhu9a inter8e rYncia eBterior. $ uso da 9etU8ora do relgio en)ol)e a id*ia do deter9inis9o< a crena de Jue todo ato * deter9inado -or e)entos -assados. Pode9os -re)er as 9udanas Jue )o ocorrer no relgio< Ae9 co9o no uni)erso< -or causa da regularidade e da seJ[Yncia o-eracio nal de suas -artes. %ottsched acrescentou6 RAJuele Jue -erceAer -er8eita9ente a estrutura c relgioe -oderU )er toda coisa 8utura a -artir do seu -assado e do seu estado -resente de organizaoS IMaurice e Mayr< /2>O< -. 02OL.

&o era di85cil -erceAer -er8eita9ente a estrutura do relgio. aualJuer -essoa -oderia co9 8acilidade< des9ontar u9< e )er eBata9ente co9o ele 8unciona)a. Desse 9odo< o redu cionis9o co9o 9*todo de anUlise 8oi -ro-agado co9o u9 artigo de 8* -ara no)a ciYncia. $ 8unciona9ento de 9UJuinas co9o os relgios -odia ser co9-reendido -or 9eio da sua anUlise e reduo aos seus co9-onentes AUsicos. Da 9es9a 9aneira< -oder7se7ia co9-reender o uni)erso 85sico V Jue era< a8inal< a-enas outra 9UJuina V analisando7o ou reduzindo7o Ws suas -artes 9ais si9-les6 9ol*culas e Uto9os. $ reducionis9o co9o 9*todo de anUlise iria carac terizar todas as ciYncias e9 desen)ol)i9ento< incluindo a no)a -sicologia. Sendo Qteis a u9a eB-licao do 8unciona9ento do uni)erso 85sico< a 9etU8ora do relgio e a anUlise cient58ica ta9A*9 ser)iria9 -ara o estudo da natureza hu9ana` Se o uni)erso era se9elhante a u9a 9UJuina V organizado< -re)is5)el< oAser)U)el e 9ensurU)el V< no -oderia9 os seres hu9anos ser considerados do 9es9o 9odo` As -essoas e os ani9ais ta9A*9 era9 u9a es-*cie de 9UJuina` A aristocracia intelectual e social do s*culo 4(II GU tinha os 9odelos -ara essa noo nas 8iguras 9ecNnicas dos seus Gardins< e a -roli8erao de relgios 8ornecia 9odelos se9e lhantes -ara todos. E9 todos os n5)eis da sociedade< as -essoas s -recisa)a9 olhar ao seu redor -ara )er geringonas 9ecNnicas cha9adas aut]9atos realizando 8aanhas -rodigiosas co9 -reciso e regularidade. 1: Esses Aonecos auto9Uticos -ode9 ser )istos hoGe nas -raas centrais de 9uitas cidades euro-*ias< onde as 8iguras 9ecNnicas no relgio da torre das -re8eituras 9archa9 e dana9< toca9 instru9entos 9usicais e< co9 seus 9artelos< 8aze9 soar i9ensos sinos -ara 9arcar os Juartos de hora. &a 3atedral de EstrasAurgo< na Crana< as 8iguras dos Magos se inclina9 de hora e9 hora diante de u9a estUtua da (irge9 Maria< enJuanto u9 galo aAre o seu Aico< -De a l5ngua -ara 8ora< agita as asas e canta. &a 3atedral de Fells< na Inglaterra< -ares de ca)aleiros e9 ar9adura gira9 uns e9 to9o dos outros< si9ulando u9 co9Aate. auando o sino Aate a hora< u9 ca)aleiro derruAa o outro do ca)alo. $ Museu &acional !U)aro de MuniJue< na Ale9anha< aAriga u9 -a-agaio de uns 9eros Juarenta centi9etros. auando o relgio 9arca a hora< o -a-agaio assoAia< 9o)e o Aico< agita as asas< gira os olhos e deiBa cair u9a -elota de ao do seu raAoZ &a 8igura 07/< )ocY -ode )er o 9ecanis9o interno da 8igura de u9 9onge co9 Juarenta cent59etros de altura< hoGe -ertencente W coleo do Museu &acional de Histria A9ericana e9 Fashington< D.3. $ 9onge estU -rogra9ado -ara 9o)er7se tio es-ao de u9a -raa de -ouco 9ais de sessenta cent59etros. Seus -*s -arece9 9o)i9entar7se soA o hUAito< 9as na )erdade a estUtua se 9o)e soAre rodas. Ele Aate no -eito co9 u9 Arao e acena co9 o outro< )ira a caAea de u9 lado -ara o outro< Aalana7a< aAre e 8echa a Aoca e 9o)i9enta os olhos. Esse ti-o de tecnologia 9ecNnica< ao )er dos 8ilso8os e cientistas da *-oca< -arecia ca-az de realizar o seu sonho de criar u9 ser arti8icial. &a )erdade< 9uitos dos -ri9eiros Aonecos auto9Uticos da)a9 clara9ente essa i9-resso. Poder5a9os considerU7los os Aonecos de Disney da *-oca< e * 8Ucil co9-reender -or Jue as -essoas chegara9 W concluso de Jue os seres hu9anos e os ani9ais no -assa)a9 de outras 8or9as de 9UJuina.

$Aser)e9os outra )ez o 9ecanis9o interno do 9onge. Pode9os co9-reender< Juase W -ri9eira )ista< o 8unciona9ento das engrenagens< ala)ancas< catracas e outros dis-ositi)os Jue -roduze9 os 9o)i9entos da 8igura. "en* Descartes e outros 8ilso8os adotara9 esses Aonecos auto9Uticos< ao 9enos at* certo -onto< co9o 9odelos -ara os seres hu9anos. Para eles< no era a-enas o uni)erso Jue se asse9elha)a ao 9ecanis9o do relgioH as -essoas ta9A*9. Descartes escre)eu Jue essa id*ia no iria -arecer nada estranha -ara Jue9 est5 acostu9ado co9 os di8erentes aut]9atos< ou 9UJuinas Jue se 9o)e9< 8aAricadas -eE engenho hu9ano... essas -essoas )o considerar o -r-rio cor-o u9a 9UJuina 8eita -ela 9os de Deus< inco9-ara)el9ente 9ais Ae9 organizada e adeJuada a 9o)i9entos 9ai ad9irU)eis do Jue JualJuer 9UJuina in)entada -elo ho9e9S IDescartes< /@1?K/2/0< -. .. As -essoas -odia9 ser 9UJuinas 9elhores do Jue as constru5das -elos reloGoeiros< 9as erar 9UJuinas 9es9o assi9. Desse 9odo< os relgios aArira9 ca9inho -ara a id*ia de Jue os seres hu9anos s 9ecNnicos e Jue os 9es9os 9*todos eB-eri9entais e Juantitati)os< Jue tinha9 alcanad tanto sucesso no estudo dos segredos do uni)erso 85sico< -odia9 ser a-licados W -esJuisa natureza hu9ana. E9 /?.>< o 9*dico 8rancYs #ulien de La Mettrie IJue 9orreu de un o)erdose de 8aiso e tru8asL a8ir9ou6 Tenha9os a corage9 de concluir Jue o ho9e9 * 9i 9UJuina.S Isso se to9ou u9a 8ora -ro-ulsora do \eitgeist< no so9ente na 8iloso8ia< 9 e9 todos os as-ectos da )ida< e alterou drastica9ente a i9age9 da natureza hu9ana )iger at* ento. E assi9 surgira9< entre os s*culos 4(II e 4I4< a conce-o dos seres hu9anos coi 9UJuinas e o 9*todo V o 9*todo cient58ico V 9ediante o Jual era -oss5)el in)estigai natureza hu9ana. As -essoas se to9ara9 9UJuinas< o 9undo 9ode9o 8oi do9inado -ers-ecti)a cient58ica e todos os as-ectos da )ida -assara9 a 8icar suGeitos a leis 9ecNnica 1@ $s Pri9rdios da 3iYncia Moderna $Aser)a9os Jue o s*culo 4(II teste9unhou desen)ol)i9entos cient58icos de longo alcance. At* ento< os 8ilso8os tinha9 -rocurado res-ostas no -assado< nas oAras de Arist teles e outros sUAios antigos< Ae9 co9o na !5Alia. As 8oras Jue go)erna)a9 a Ausca do conheci9ento era9 o dog9a e as 8iguras de autoridade. &esse s*culo< u9a no)a 8ora assu9iu -redo9inNncia6 o e9-iris9o< a oAteno do conheci9ento -or 9eio da oAser)ao da nature za. A saAedoria )inda do -assado tornou7se sus-eita. A idade de ouro seiscentista 8oi ilu9inada -elas descoAertas e -erce-Des de estudiosos Jue< co9 sucesso< criara9 ou re8letira9 a at9os8era -ro-5cia a 9udanas e9 Jue a -esJuisa cient58ica 8lorescia. E9Aora esses -esJuisa7 dores tenha9 i9-ortNncia -ara a histria da ciYncia< a 9aior -arte do seu traAalho no te9 relao direta co9 a e)oluo da -sicologia. 9 deles< no entanto< "en* Descartes< contriAuiu direta9ente -ara a histria da -sicolo gia 9oderna. Mais do Jue ningu*9< ele liAertou a -esJuisa dos r5gidos dog9as teolgicos e tradicionais Jue a ha)ia9 controlado durante s*culos. Ele si9Aolizou a transio da "enascen a -ara a 9oderna era cient58ica< ao a-licar a id*ia do 9ecanis9o do relgio ao cor-o hu9ano. Muitos acredita9 Jue< co9 isso< ele inaugurou a -sicologia 9oderna. "en* Descartes I/:2@7/@:OL

Descartes nasceu na Crana e9 1/ de 9aro de /:2@. Seu -ai era conselheiro no -arla9ento da !retanha< e dele Descartes herdou recursos su8icientes -ara sustentar u9a )ida de estudos e )iagens. Ao contrUrio de outras -essoas e9 circunstNncias se9elhantes< ele no se to9ou u9 diletante< o Jue * -oss5)el atriAuir ao seu gYnio< W sua curiosidade e W sua 8o9e de saAer< Ae9 co9o W sua indi8erena -ela autoridade dog9Utica e ao seu deseGo de e)idYncias e -ro)as. De /@O. a /@/0< 8oi aluno de u9 col*gio Gesu5ta< onde estudou hu9anidades e 9ate9U tica. Ta9A*9 eBiAia u9 considerU)el talento -ara a 8iloso8ia< a 85sica e a 8isiologia. 3o9o Descartes tinha u9a saQde 8rUgil< o reitor o dis-ensou dos ser)ios religiosos 9atinais e -er9itiu Jue 8icasse na ca9a at* o 9eio7dia< hUAito Jue ele 9ante)e -or toda a )ida. Era ne cal9a das 9anhs Jue ele estuda)a e -roduzia suas id*ias 9ais criati)as. De-ois de co9-letar sua educao 8or9al< Descartes 8oi -ro)ar as del5cias da )ida etr Paris. 3o9 o te9-o< acaAou se cansando e resol)eu recolher7se -ara estudar 9ate9Utica. Eu /@/?< tornou7se ca)alheiro )oluntUrio dos eB*rcitos da Holanda< da !a)Uria e da Hungria atitude estranha -ara algu*9 de natureza to conte9-lati)a. %osta)a de danar e Gogar e de)ido aos seus talentos 9ate9Uticos< era u9 Gogador de sucesso. Era ta9A*9 a)entureiro es-adachi9 e< segundo conta9< conheceu todos os )5cios e -razeres hu9anos. Seu Qnic )5nculo ro9Nntico duradouro 8oi u9 caso a9oroso de trYs anos co9 u9a holandesa Jue< eI /@1:< deu W luz a u9a 8ilha. Descartes adora)a a criana e 8icou arrasado Juando ela 9orre aos cinco anos de idade. Ele descre)eu essa -erda co9o o 9ais -ro8undo so8ri9ento da sua )id Descartes tinha -ro8undo interesse e9 a-licar o conheci9ento a JuestDes -rUticas. Pe6 Juisou t*cnicas Jue e)itasse9 o e9AranJueci9ento do caAelo e realizou eB-eri9entos soAre uso de cadeiras de roda -or -essoas 8isica9ente de8icientes. E9 no)e9Aro de /@/2< ainda no eB*rcito< Descartes te)e u9a s*rie de sonhos J 9odi8icara9 a sua )ida. Segundo seu relato< ele -assara o dia /O de no)e9Aro sozinho< nu Juarto aJuecido -or u9a estu8a< 9editando soAre id*ias relacionadas co9 a 9ate9Utica e ciYncias. Descartes ador9eceu e< e9 sonhos< de acordo co9 a sua inter-retao -osterior< / re-reendido -or seu cio. Ele ha)ia sido )isitado -elo Es-5rito da (erdade< Jue se a-ossou 1> sua 9ente. Essa eB-eriYncia -ro8unda o -ersuadiu a dedicar a )ida W -ro-osio de Jue a 9ate9Utica -odia ser a-licada a todas as ciYncias e< assi9< -roduzir a certeza do conheci9ento. (oltou a Paris e9 /@01 -ara -rosseguir a sua oAra 9ate9Utica e 9ais u9a )ez )iu Jue a )ida ali era de9asiado dis-ersi)a. (endeu as -ro-riedades herdadas do -ai e 9udou7se -ara o interior da Holanda e9 /@0>. Sua necessidade de solido e de recluso era tarnanha Jue< nos )inte anos seguintes< )i)eu e9 treze cidades e e9 )inte e Juatro casas di8erentes< s re)elando

o seu endereo aos a9igos 9ais -rBi9os co9 Jue9 9antinha co-iosa corres-ondYncia. Suas Qnicas outras eBigYncias -arece Jue 8ora9 8icar -rBi9o de u9a igreGa catlica ro9ana e de urna uni)ersidade. auase todas as suas oAras 9ais i9-ortantes 8ora9 escritas durante os seus anos na Holanda< onde a liAerdade de -ensa9ento era garantida. &o entanto< 8oi )5ti9a de certa -erseguio religiosa. &u9 dado 9o9ento< os li)reiros 8ora9 -roiAidos de )ender suas oAras< 12 Dentre as contriAuiDes do 9ate9Utico e 8ilso8o 8rancYs "en* Descartes W -sicologia esto a doutrina das id*ias inatas< a noo da ao re8leBa e u9a teoria da interao 9ente7cor-o. e ele 8oi le)ado diante dos 9agistrados -ara res-onder Ws acusaDes 8eitas -or Telogos de duas cidades holandesas< de ser ateu e liAertino< acusaDes s*rias -ara u9 catlico de)oto. A 8a9a crescente de Descartes cha9ou a ateno da rainha 3ristina da Su*cia< Jue o con)idou a ensinar7lhe 8iloso8ia. E9Aora relutante e9 renunciar W sua liAerdade e solido< ele tinha grande res-eito -elas -rerrogati)as reais. 9 na)io de guerra 8oi en)iado -ara AuscU7lo< e ele e9Aarcou -ara a Su*cia no outono de /@.2. A rainha< Jue 8ora descrita co9o u9a aluna no 9uito Aoa< insistiu e9 iniciar as aulas Ws cinco horas da 9anh nu9a AiAlioteca 9al7 aJuecida durante u9 in)erno inco9u9ente rigoroso. Descartes su-ortou le)antar7se cedo e en8rentar o 8rio eBtre9o -or Juase Juatro 9eses< antes de 9orrer de -neu9onia e9 // de 8e)ereiro de /@:O. 9 interessante -s7escrito W 9orte de u9 ho9e9 Jue dedicou Aoa -arte da )ida ao estudo da interao entre a 9ente e o cor-o * a histria do Jue se -assou co9 seu -r-rio cor-o. Dezesseis anos de-ois de sua 9orte< os a9igos decidira9 Jue seus des-oGos de)eria9 )oltar W Crana. In8eliz9ente< o ataQde Jue en)iara9 W Su*cia era -eJueno de9ais -ara conter os seus restos 9ortais. A soluo a Jue chegara9 as autoridades 8oi cortar a caAea e conser)U la e9 Estocol9o at* Jue -udesse9 ser to9adas -ro)idYncias -ara de)ol)Y7la a Paris. EnJuanto o cadU)er esta)a sendo -re-arado -ara a )iage9 W Crana< o e9AaiBador 8rancYs na Su*cia decidiu Jue Jueria u9a le9Arana e cortou o indicador direito. $ cor-o< agora se9 caAea e co9 u9 dedo a 9enos< 8oi se-ultado no)a9ente e9 Paris e9 9eio a grande -o9-a e es-lendor. Algu9 te9-o de-ois< u9 o8icial do eB*rcito desenterrou o crNnio e< -or /:O anos< ele 9udou de 9os< de u9 colecionador sueco -ara outro< at* 89al9ente chegar a Paris< onde hoGe estU e9 eBiAio no Museu do Ho9e9. $ Mecanis9o e o ProAle9a Mente73or-o $ 9ais i9-ortante traAalho de Descartes e9 8a)or do -rogresso da -sicologia * sua tentati)a de resol)er o -roAle9a 9ente7cor-o< oAGeto de contro)*rsia durante s*culos. Ao longo das *-ocas< os eruditos tY9 discutido soAre o 9odo co9o a 9ente< ou as Jualidades 9entais< -odia se distinguir do cor-o e de todas as outras Jualidades 85sicas. A Juesto AUsica e enganosa9ente si9-les *6 a 9ente e o cor-o V o 9undo 9ental e o 9undo 9aterial V so essYncias ou naturezas distintas` Desde a *-oca de Plato< a 9aioria dos

-ensadores tinha assu9ido u9a -osio dualistaH sustenta)a7se Jue a 9ente Iou al9a< ou es-5ritoL e o cor-c tinha9 naturezas di8erentes. Mas aceitar essa -osio traria outros -roAle9as6 se a 9ente e I cor-o tY9 naturezas di8erentes< Jual * o relaciona9ento entre eles` 9 in8luencia o outro o eles so inde-endentes` A teoria aceita antes da *-oca de Descartes dizia Jue a interao tinha essencial9ent u9a direo6 a 9ente -odia eBercer u9a enor9e in8luYncia soAre o cor-o< 9as este tinh -ouco i9-acto soAre ela. 9 historiador conte9-orNneo sugeriu Jue< antes de Descarte conceAia7 se Jue a relao entre 9ente e cor-o era a 9es9a Jue entre a 9arionete e o se 9ani-ulador ILoTry< /2>0L. A 9ente * co9o o 9ani-ulador< 9o)i9entando os cordDes do corDescartes aceitou essa -osio dualista. A seu )er< a 9ente e o cor-o era9 de 8a essYncias di8erentes. Mas ele se des)iou da tradio ao de8inir o relaciona9ento entre os do E9 sua teoria da interao 9ente7cor-o< Descartes sugeriu Jue a 9ente in8luencia o cor-o Jue este -ode eBercer soAre ela u9a in8luYncia 9aior do Jue antes se su-unha. A relao n * unilateral< 9as si9 u9a interao 9Qtua. Essa id*ia< radical no s*culo 4(II< te)e i9-ortani i9-licaDes. De-ois Jue Descartes -ro-]s sua doutrina< 9uitos estudiosos descoArira9 Jue GU r -odia9 sustentar a id*ia de Jue a 9ente era o 9estre das duas entidades< o titereiro 8uric nando Juase inde-endente9ente do cor-o. Este< a essYncia 9aterial< -assou a ser )isto co .O 9ais central< e certas 8unDes antes atriAuidas W 9ente -assara9 a ser consideradas -ertenceu tes ao cor-o. &a Idade M*dia< -or eBe9-lo< acredita)a7se Jue a 9ente era res-onsU)el no s -elo -ensa9ento e -ela razo< 9as ta9A*9 -ela re-roduo< -ela -erce-o e -ela loco9oo. Descartes alega)a Jue a 9ente s tinha u9a 8uno6 a de -ensar. Todos os outros -rocessos era9 8unDes do cor-o. Desse 9odo< ele introduziu u9a aAordage9 do -roAle9a 9ente7cor-o Jue 8ocaliza)a a ateno nu9a dualidade 85sicaK-sicolgica. Ao 8azY7lo< des)iou a ateno do conceito aAstrato da al9a -ara o estudo da 9ente e suas o-eraDes. 3o9o resultado< os 9*todos de -esJuisa deiBara9 a anUlise 9eta85sica e aAraara9 a oAser)ao oAGeti)a. EnJuanto s se -odia es-ecular soAre a eBistYncia da al9a< era -oss5)el oAser)ar a 9ente e os seus -rocessos. Logo< 9ente e cor-o so duas entidades distintas. &o hU se9elhana Jualitati)a entre o cor-o Io 9undo 9aterial ou 85sicoL e a 9ente Io 9undo 9entalL. A 9at*ria< a suAstNncia 9aterial do cor-o< te9 eBtenso Iela ocu-a es-aoL e o-era de acordo co9 -rinc5-ios 9ecNni cos. A 9ente< contudo< * li)re< no te9 eBtenso ne9 suAstNncia. Mas a id*ia re)olucionUria * a de Jue 9ente e cor-o< e9Aora distintos< so ca-azes de interagir dentro do organis9o hu9ano. A 9ente -ode in8luenciar o cor-o e o cor-o -ode in8luenciar a 9ente. EBa9ine9os co9 9ais ateno a conce-o cartesiana do cor-o. Sendo co9-osto de 9at*ria 85sica< o cor-o de)e ter as caracter5sticas co9uns a toda a 9at*ria V eBtenso no es-ao e ca-acidade de 9o)i9ento. Se ele * 9at*ria< as leis da 85sica e da 9ecNnica Jue eB-lica9 o 9o)i9ento e a ao no 9undo 85sico ta9A*9 tY9 de a-licar7se a ele. auando considerado W -arte da 9ente V e * -oss5)el 8azY7lo -orJue cor-o e 9ente so entidades

distintas V o cor-o * co9o u9a 9UJuina cuGa o-erao -ode ser eB-licada -elas leis 9ecNnicas Jue go)erna9 o 9o)i9ento de oAGetos no es-ao. Seguindo essa linha de racioc5nio< Descartes -assou W eB-licao do 8unciona9ento 8isiolgico e9 ter9os de 85sica. $ 8ilso8o 8rancYs receAera 8orte in8luYncia do es-5rito 9ecanicista da *-oca< tal co9o se re8letia nos relgios 9ecNnicos e aut]9atos a Jue nos re8eri9os. EnJuanto se recoAra)a do Jue os seus Aigra8os deno9inara9 u9 cola-so ner)osoS< aos dezoito anos< ele se recu-erou nu9a cidade -rBi9a de Paris onde a sua Qnica di)erso era -ercorrer os Gardins reais rec*97 constru5dos. Ele 8icou 8ascinado co9 as 9ara)ilhas 9ecNnicas ali instaladas e -assa)a 9uitas horas -isando nas -lacas de -resso Jue 8azia9 os Gatos de Ugua ati)ar as 8iguras Jue se 9o)ia9< dana)a9 e e9itia9 sons. Essa eB-eriYncia aGudou a 9oldar sua 9aneira de )er o uni)erso 85sico< e9 es-ecial no tocante ao cor-o hu9ano e ani9al. Descartes acredita)a Jue o cor-o 8unciona)a eBata9ente co9o u9a 9UJuina< e no )ia di8erena entre ele e as 8iguras acionadas hidraulica9ente nos Gardins6 EB-lica)a todo as-ecto do 8unciona9ento 85sico V co9o a digesto< a circulao< a sensao e a loco9oo V e9 ter9os 9ecNnicos. auando descre)ia o cor-o< Descartes se re8eria direta9ente Ws 8iguras Jue )ira nos Gardins reais. Ele co9-ara)a os ner)os do cor-o co9 os canos -elos Juais a Ugua -assa)a< e os 9Qsculos e tendDes co9 9otores e 9olas. $ 9o)i9ento dos 9odelos 9ecNnicos no era causado -or u9a ao )oluntUria da sua -arte< 9as -or oAGetos eBternosH a natureza in)olun tUria desse 9o)i9ento re8letia7se na oAser)ao de Descartes de Jue os 9o)i9entos cor-orais ocorre9 9uitas )ezes se9 a inteno consciente da -essoa. A -artir disso< ele chegou W id*ia da undulatio re8leBa< u9 9o)i9ento no su-er)isionado ne9 deter9inado -ela )ontade de se 9o)er. Por causa dessa -ro-osio< considera97no 9uitas )ezes o autor da teoria da ao re8leBa. Essa id*ia * -recursora da 9oderna -sicologia co9-orta9ental do est59ulo7res-osta IE7"L V e9 Jue u9 oAGeto eBterno Iu9 est59uloL -ro)oca u9a res-osta in)oluntUria V e u9a das noDes7cha)e de Aoa -arte da -sicologia a9ericana do s*culo 44. Descartes encontrou a-oio -ara a sua inter-retao 9ecNnica do 8unciona9ento do cor-o hu9ano no ca9-o da 8isiologia. E9 /@0>< o 9*dico inglYs Fillia9 Har)ey descoArira os 8atos ./ 8unda9entais acerca da circulao sang[5nea< e desde ento 9uita coisa esta)a sendo estudada soAre o -rocesso digesti)o. SaAia7se ta9A*9 Jue os 9Qsculos do cor-o 8unciona)a9 e9 -ares o-ostos< e Jue a sensao e o 9o)i9ento de algu9a 8or9a de-endia9 dos ner)os. E9Aora os -esJuisadores da 8isiologia esti)esse9 dando grandes -assos na co9-reenso do cor-o hu9ano< sua in8or9ao esta)a longe de ser co9-leta. Pensa)a7se< -or eBe9-lo< Jue os ner)os era9 tuAos ocos -elos Juais 8luia9 as essYncias ani9ais. &ossa -reocu-ao aJui< contudo< no * a -reciso ne9 a aArangYncia da 8isiologia do s*culo 4(II< 9as a sua coerYncia co9 u9a inter-retao 9ecNnica do cor-o. 3o9o no -ossuia9 al9a< os ani9ais era9 considerados aut]9atos. Assi9 -reser)a)a7 se a di8erena entre seres hu9anos e ani9ais< to i9-ortante -ara o -ensa9ento cristo. Al*9

disso< acredita)a7se Jue os ani9ais era9 des-ro)idos de senti9entos. 3o9o -oderia9 ter senti9entos se no tinha9 al9a` Descartes disseca)a ani9ais )i)os< antes de ha)er anestesia< e -arecia Rdi)ertir7se co9 seus gritos e la9entos< GU Jue estes no era9 seno assoAios hidrUulicos e )iAraDes de 9UJuinasS I#aynes< /2?O< -. 00.L. Essas id*ias 8azia9 -arte da tendYncia geral 8a)orU)el W noo de Jue o co9-orta9ento hu9ano era -re)is5)el. $ cor-o 9ecNnico 9o)i9enta7se e se co9-orta de 9aneiras -re)is5)eis desde Jue se saiAa Juais so os est59ulos. $s ani9ais< sendo se9elhantes a 9UJuinas< -ertence9 -or inteiro W categoria dos 8en]9enos 85sicos. Assi9< no tY9 i9ortalidade< so inca-azes de -ensar e no tY9 li)re7arA5trio. Anos 9ais tarde< Descartes 8ez algu9as re)isDes 9enores e9 seu -ensa9ento soAre os ani9ais< 9as nunca alterou sua con)ico de Jue o co9-orta9ento ani9al -ode ser total9ente eB-licado e9 ter9os 9ecanicistas. $s escritos de Descartes re8ere97se 8reJ[ente9ente W natureza 9ecNnica dos ani9ais. Sei 9uito Ae9 Jue os ani9ais 8aze9 9uitas coisas 9elhor do Jue ns< 9as isso no 9e sur-reende e ser)e -recisa9ente -ara -ro)ar Jue eles age9 de 9odo natural e -ela 8ora de 9olas se9elhantes Ws de u9 relgio< Jue indica a hora de 9odo 9uito 9elhor do Jue o nosso Gulga9entoS IMaurice e Mayr< /2>O< -. :L. E9Aora< segundo Descartes< a 9ente seGa i9aterial Iisto *< no co9-osta de 9at*ria 85sicaL< ela * ca-az de aArigar o -ensa9ento e a consciYncia< e< e9 conseJ[Yncia< nos -ro-or ciona conheci9ento soAre o nosso 9undo eBterior. A 9ente no te9 nenhu9a das -ro-rieda des da 9at*ria. Sua caracter5stica 9ais i9-ortante * a ca-acidade de -ensar< o Jue a a-arta do 9undo 9aterial. 3o9o -erceAe e te9 )ontade< a 9ente te9 de in8luenciar o cor-o e ser in8luenciada -or ele de algu9a 9aneira. auando ela decide deslocar7se de u9 -onto a outro< -or eBe9-lo< essa deciso * concretizada -elos ner)os e 9Qsculos do cor-o. Do 9es9o 9odo< Juando o cor-o * esti9ulado V -ela luz ou -elo calor< -or eBe9-lo V< * a 9ente Jue reconhece e inter-reta esses dados sensoriais< deter9inando a res-osta a-ro-riada. Descartes 8or9ulou u9a teoria soAre a interao dessas duas entidades< 9as -recisou antes encontrar u9 -onto 85sico onde a 9ente e o cor-o se engaGasse9 e9 sua in8luYncia 9Qtua. Ele conceAeu a al9a co9o u9a entidade unitUria< o Jue signi8ica)a Jue ela de)ia interagir co9 a-enas u9a -arte do cor-o. Ele ta9A*9 acredita)a Jue o -onto de interao se localiza)a e9 algu9 lugar do c*reAro< -orJue a -esJuisa de9onstrara Jue as sensaDes se desloca9 -ara o c*reAro e Jue * nele Jue o 9o)i9ento te9 orige9. Assi9< esta)a claro Jue o c*reAro tinha de ser o -onto 8ocal das 8unDes 9entais. A Qnica estrutura cereAral si9-les e unitUria Iisto *< no di)idida ne9 du-licada nos dois he9is8*riosL * a glNndula -ineal ou conariurn< e Descartes a considerou a escolha lgica co9o sede da interao. Descartes descre)eu e9 ter9os 9ecanicistas a 9aneira co9o a interao entre 9ente e cor-o ocorre. Sugeriu Jue o 9o)i9ento das essYncias ani9ais nos tuAos ner)osos -roduz u9a i9-resso no conariu9 e Jue< a -artir dessa i9-resso< a 9ente -roduz u9a sensao. E9 outras -ala)ras< u9a Juantidade de 9o)i9ento Io 8luBo das essYncias ani9aisL -roduz u9a .0

Jualidade -ura9ente 9ental Iu9a sensaoL. $ in)erso ta9A*9 ocorre< ou seGa< a 9ente -ode de algu9 9odo deiBar u9a i9-resso no conariu9 Ide u9a 9aneira Jue ele nunca esclareceuL< i9-resso Jue< inclinando7se -ara u9a ou outra direo< in8luencia a direo do 8luBo de essYncias ani9ais -ara os 9Qsculos< do Jue resulta u9 9o)i9ento. Logo< u9a Jualidade 9ental -ode in8luenciar o 9o)i9ento< u9a -ro-riedade do cor-o. Descartes no a8ir9a)a Jue a al9a esti)esse con89ada ao conariurn< Jue ele designa)a a-enas co9o a sede da interao< ne9 contida nele. Ele acredita)a Jue a al9a se unia co9 todas as -artes do cor-o e Jue o cor-o inteiro era a sede da al9a. Ele -ro-@s u9 ideUrio Jue te)e u9a -ro8unda in8luYncia no desen)ol)i9ento da -sico logia 9oderna. Sugeriu Jue a 9ente dU orige9 a duas es-*cies de id*ias6 id*ias deri)adas e id*ias inatas. Id*ias deri)adas so as -roduzidas -ela a-licao direta de u9 esti9ulo eBterno< co9o o so9 de u9 sino ou a )iso de u9a Ur)ore. Assi9< as id*ias deri)adas so -roduto das eB-eriYncias sensoriais. Id*ias inatas no so -roduzidas -or oAGetos do 9undo eBterior Jue entra9 e9 contato co9 os sentidos. A designao inato descre)e a 8onte dessas id*iasH elas se desen)ol)e9 a -artir a-enas da 9ente ou consciYncia. A eBistYncia -otencial de id*ias inatas inde-ende de eB-eriYncias sensoriais< e9Aora essas id*ias -ossa9 ser concretizadas ou 9ani 8estadas na -resena de eB-eriYncias a-ro-riadas. Algu9as das id*ias inatas identi8icadas -or Descartes so o eu< Deus< os aBio9as geo9*tricos< a -er8eio e o in8inito. A doutrina das id*ias inatas * discutida e9 ca-5tulos suAseJ[entes. (ere9os Jue ela cul9ina na teoria nati)ista da -erce-o V a id*ia de Jue a nossa ca-acidade de -erceAer * antes inata do Jue adJuirida V e na escola de -sicologia da %estalt. Ela ta9A*9 ins-irou u9a acirrada o-osio entre os -ri9eiros e9-iristas e associacionistas AritNnicos< Ae9 co9o entre e9-iristas ulteriores co9o Hel9holtz e Fundt. A oAra de Descartes ser)iu de catalisador -ara 9uitas tendYncias Jue 9ais tarde ti)era9 destaJue na -sicologia. Suas contriAuiDes siste9Uticas 9ais dignas de nota so a conce-o 9ecanicista do cor-o< a noo de ao re8leBa< a teoria da interao 9ente7 cor-o< a localizao das 8unDes 9entais no c*reAro e a doutrina das id*ias inatas. 3o9 Descartes< )e9os a id*ia do 9ecanis9o a-licada ao cor-o hu9ano. Mas a 8iloso8ia 9ecanicista eBercia u9a in8luYncia to -enetrante Jue 8oi a-enas u9a Juesto de te9-o -ara Jue 8osse a-licada ta9A*9 W 9ente hu9ana. d -ara esse aconteci9ento signi8icati)o V a reduo da 9ente a u9a 9UJuina V Jue nos )olta9os agora. E9-iristas e Associacionistas !ritNnicos6 3o9o AdJuirir 3onheci9ento -or Inter9*dio da EB-eriYncia De-ois de Descartes< 8oi rU-ido e -rol58ico o desen)ol)i9ento da ciYncia 9oderna e9 geral e da -sicologia e9 -articular. Por )olta da 9etade do s*culo 4I4< o longo -er5odo da -sicologia -r*7cient58ica tinha chegado ao 8i9. &essa *-oca< o -ensa9ento 8ilos8ico euro-eu esta)a i9-regnado -or u9 no)o es-5rito6 o -ositi)is9o. $ ter9o e a conce-o so o traAalho do 8ilso8o 8rancYs Auguste 3o9te< Jue e9-reendia u9 le)anta9ento siste9Utico de todo o conheci9ento< u9 -roGeto de)eras a9Aicioso. Para tornar a sua tare8a 9ais 8act5)el< 3o9te decidira li9itar seu traAalho a 8atos inJuestionU)eis< aJueles Jue tinha9 sido deter9inados atra)*s dos 9*todos da ciYncia. Assi9< -ositi)is9o se re8ere a

u9 siste9a Aaseado eBclusi)a7 9ente e9 8atos oAGeti)a9ente oAser)U)eis e indiscut5)eis. Tudo o Jue ti)er natureza es-ecu lati)a< in8erencial ou 9eta85sica * reGeitado co9o ilusrio. A aceitao do -ositi)is9o signi8ica)a Jue ha)ia ento dois ti-os de -ro-osiDes. R"e 8eri9o7nos aos oAGetos dos sentidos< e isso * u9a a8ir9ao cient58ica. $ resto * aAsurdoZS .1 I"oAinson< /2>/< -. 111L. $ conheci9ento deri)ado da 9eta85sica e da teologia de)ia ser reGeitadoH s o conheci9ento -roduzido -ela ciYncia era considerado )Ulido. $utras id*ias no ca9-o da 8iloso8ia sustenta)a9 o -ositi)is9o anti9eta85sico. $s estu diosos ade-tos do 9aterialis9o acredita)a9 Jue todas as coisas -odia9 ser descritas e9 ter9os 85sicos e co9-reendidas W luz das -ro-riedades 85sicas da 9at*ria e da energia. Eles -ensa)a9 Jue a consciYncia ta9A*9 -odia ser eB-licada nos ter9os da 85sica e da Ju59ica. As consideraDes 9aterialistas dos -rocessos 9entais -ri)ilegia)a9 o as-ecto 85sico< isto *< as estruturas anat]9icas e 8isiolgicas do c*reAro. 9 terceiro gru-o de 8ilso8os< os de8ensores do e9-iris9o< esta)a )oltado -ara o 9odo co9o a 9ente adJuire conheci9ento. Eles alega)a9 Jue todo conheci9ento * deri)ado da eB-eriYncia sensorial. A conce-o -o-ular da natureza hu9ana e do 9undo esta)a e9 rU-ida 9odi8icao. $ -ositi)is9o< o 9aterialis9o e o e9-iris9o iria9 con)erter7se nos 8unda9entos 8ilos8icos da no)a -sicologia. 3o9ea)a7se a entaAular discussDes soAre os -rocessos -sicolgicos no N9Aito de e)idYncias 8actuais oAser)acionais e Juantitati)as Aaseadas na eB-eriYncia sensorialH da)a7se u9a crescente Yn8ase aos -rocessos 8isiolgicos en)ol)idos no 8unciona9ento 9ental. Dentre essas trYs orientaDes 8ilos8icas< couAe ao e9-iris9o o -rinci-al -a-el na con8igurao das -ri9eiras eta-as do desen)ol)i9ento da no)a ciYncia -sicolgica. $ e9-i ris9o esta)a )oltado -ara o desen)ol)i9ento da 9ente< -ara o 9odo co9o ela adJuire conheci9ento. Segundo a conce-o e9-irista< a 9ente se desen)ol)e -or 9eio do acQ9ulo -rogressi)o de eB-eriYncias sensoriais. Essa id*ia se o-De W -ers-ecti)a nati)ista eBe9-li8icada -or Descartes< Jue a85r9a Jue algu9as id*ias so inatas. (a9os considerar alguns dos -rinci -ais e9-iristas AritNnicos6 #ohn LocEe< %eorge !erEeley< Da)id Hu9e< Da)id Hartley< #a9es Miii e #ohn Stuart Mil. #ohn LocEe I/@107/?O.L Cilho de u9 ad)ogado< #ohn LocEe estudou e9 uni)ersidades e9 Londres e $B8ord IInglaterraLH e receAeu o grau de Aacharel e9 /@:@ e o 9estrado -ouco de-ois. Per9aneceu e9 $B8ord -or )Urios anos< ensinando grego< retrica e 8iloso8ia< tendo 9ais tarde -assado a -raticar a 9edicina. 3o9eou a se interessar -or -ol5tica e< e9 /@@?< 8oi -ara Londres -ara ser secretUrio do 3onde de Sha8tesAury< to9ando7se 9ais adiante con8idente e a9igo desse contro)ertido estadista. A in8luYncia de Sha8tesAury no go)erno di9inuiu< e< e9 /@>/< de-ois de -artici-ar de u9a cons-irao contra o rei 3arlos II< 8ugiu -ara a Holanda. E9Aora LocEe no se ti)esse en)ol)ido na cons-irao< seu relaciona9ento co9 o conde o deiBou soA sus-eita< le)ando7o a 8ugir ta9A*9 -ara a Holanda. (Urios anos de-ois< ele -_Ie )oltar W Inglaterra< onde se to9ou 3o9issUrio de A-elaDes e escre)eu tratados soAre a educao< a religio e a econo9ia. LocEe tinha -articular interesse -ela liAerdade

religiosa e -elo direito de autogo)e9o -o-ular. Seus escritos lhe con8erira9 9uita 8a9a e in8luYncia< e ele 8oi lou)ado -or toda a Euro-a co9o de8ensor do liAeralis9o no go)erno. Sua -rinci-al oAra de i9-ortNncia -ara a -sicologia * An Cssay 3oncerning Hu9an nderstanding IEnsaio Acerca do Entendi9ento Hu9anoL I/@2OL< Jue 8oi o -onto cul9inante de Juase )inte anos de estudo e re8leBo. Esse li)ro< Jue at* /?OO te)e Juatro ediDes e 8oi traduzido -ara o 8rancYs e -ara o lati9< assinalou o in5cio 8or9al do e9-iris9o AritNnico. LocEe se interessa)a essencial9ente -elo 8unciona9ento cogniti)o< isto *< os 9odos -elos Juais a 9ente adJuire conheci9ento. Ao tratar dessa Juesto< ele negou a eBistYncia de id*ias inatas -ro-ostas -or Descartes< alegando Jue os seres hu9anos no esto eJui-ados ao nascer co9 JualJuer es-*cie de conheci9ento. Ele ad9itia Jue certos conceitos< co9o a id*ia .. $ 8ilso8o e9-irista inglYs #ohn LocEe alegou Jue< Juando nasce9os< a 9ente * u9a 8olha e9 Aranco Jue adJuire conheci9ento 9ediante a eB-eriYncia sensorial. de Deus< -ode9 -arecer inatos aos adultos< 9as Jue isso se de)e ao 8ato de essas id*ias nos tere9 sido ensinadas na in8Nncia e ao 8ato de ns no -oder9os nos le9Arar de nenhu9a *-oca e9 Jue no ti)*sse9os consciYncia delas. Desse 9odo< LocEe eB-licou o carUter a-arente9en te inato de algu9as id*ias e9 ter9os de a-rendizage9 e de hUAito. 3o9o< ento< a 9ente adJuire conheci9ento` Para LocEe< o conheci9ento * adJuirido -or 9eio da eB-eriNncia. Todo conheci9ento te9 Aase e9-5rica. Ele escre)eu6 Su-onha9os< -ois< Jue a 9ente seGa< co9o dize9os< u9 -a-el e9 Aranco< des-ro)ido de todos os caracteres< se9 JuaisJuer id*ias. 3o9o ele )ai ser -reenchido` De onde hU de )ir esse )asto estoJue Jue a 8antasia hu9ana< ati)a e ili9itada< -intou nele co9 u9a )ariedade Juase in8inita` De onde ele retira todos os ele9entos da razo e do conheci9ento` A isso res-ondo< e9 u9a .: -ala)ra6 da eB-eriYncia. &ela estU 8undado todo o nosso conheci9entoH e dela deri)a< e9 Qlti9a anUlise< o -r-rio conheci9ento ILocEe< /@2OK/2:2L. Aristteles sustentara u9a noo se9elhante< a de Jue a 9ente< no nasci9ento< era u9a taAula rasa< u9a 8olha li9-a ou e9 Aranco Jue a eB-eriYncia iria -reencher. LocEe reconhecia dois ti-os distintos de eB-eriYncia< u9 deri)ado da sensao e o outro da re8leBo. As id*ias Jue ad)Y9 da sensao< da esti9ulao sensorial direta causada -or oAGetos 85sicos no a9Aiente< so i9-ressDes sensoriais si9-les. Al*9 da o-erao dessas sensaDes na 9ente< esta ta9A*9 age soAre essas sensaDes< re8letindo acerca delas e< assi9< gerando id*ias. A 8uno 9ental ou cogniti)a de re8leBo co9o 8onte de id*ias de-ende< no entanto< da eB-eriYncia sensorial< )isto Jue as id*ias -roduzidas -ela re8leBo da 9ente se Aaseia9 nas id*ias GU eB-eri9entadas -or inter9*dio dos sentidos.

&o desen)ol)i9ento do indi)5duo< a sensao )e9 -ri9eiro. Ela * u9a -recursora necessUria da re8leBo -orJue te9 de ha)er -ri9eiro u9 reser)atrio de i9-ressDes sensoriais -ara Jue a 9ente seGa ca-az de re8letir. &a re8leBo< a -essoa se recorda de i9-ressDes sensoriais -assadas e as co9Aina de )Urias 9aneiras -ara 8or9ar aAstraDes e outras id*ias de n5)el su-erior. Todas as id*ias< -or 9ais co9-leBas< )Y9 dessas duas 8ontesH 9as a 8onte Qlti9a -er9anece sendo as i9-ressDes dos sentidos ou a eB-eriYncia. LocEe ta9A*9 distinguia entre id*ias si9-les e id*ias co9-leBas. As id*ias si9-les -ode9 ad)ir da sensao e da re8leBo< sendo receAidas -assi)a9ente -ela 9ente. So ele9en tares e< -or isso< no -ode9 ser analisadas ne9 reduzidas a id*ias 9ais si9-les. Entretanto< co9o oAser)a9os< a 9ente< 9ediante o -rocesso de re8leBo< cria ati)a9ente no)as id*ias atra)*s da co9Ainao de outras. Essas id*ias deri)adas so o Jue LocEe deno9inou id*ias co9-leBas< Jue so 8or9adas a -artir de id*ias si9-les ad)indas tanto da sensao co9o da re8leBo. As id*ias co9-leBas se co9-De9 de id*ias si9-les< razo -or Jue -ode9 ser analisadas ou deco9-ostas e9 id*ias si9-les. Essa noo da co9Ainao ou co9-osio de id*ias e de sua anUlise 9arca o co9eo da aAordage9 da Ju59ica 9ental Jue caracteriza a teoria da associao< na Jual id*ias si9-les e9 ser )inculadas -ara 8or9ar id*ias co9-leBas. A associao * u9 no9e 9ais antigo -ara o -rocesso Jue )iria a ser cha9ado de a-rendizage9. A reduo< ou anUlise< da )ida 9ental a ele9entos ou id*ias si9-les e a associao desses ele9entos -ara co9-or id*ias co9-leBas 8or9ara9 o nQcleo da no)a -sicologia cient58ica. Assi9 co9o os relgios e outras 9UJuinas -odia9 ser reduzidos Ws suas -eas co9-onentes< -odendo essas -eas ser 9ontadas outra )ez -ara 8or9ar a 9UJuina co9-leBa< era -oss5)el 8azer o 9es9o co9 as id*ias. E9 essYncia< LocEe tratou a 9ente co9o se esta se co9-ortasse de acordo co9 as leis do uni)erso 85sico. As -art5culas AUsicas ou Uto9os do 9undo 9ental so as id*ias si9-les< conceitual9ente anUlogas aos Uto9os 9ateriais do esJue9a 9ecanicista de %alileu e &eTton. $s ele9entos AUsicos da 9ente so indi)is5)eis. Eles no -ode9 ser deco9-ostos e9 nenhu9a coisa 9ais si9-les e< tal co9o os seus eJui)alentes no 9undo 9aterial< -ode9 co9Ainar7se de )Urias 9aneiras -ara 8or9ar estruturas 9ais co9-leBas. Esse 8oi u9 -asso signi8icati)o -ara )ir7se a considerar a 9ente tal co9o GU se considera)a o cor-o6 u9a 9UJuina. $utra doutrina -ro-osta -or LocEe< rele)ante -ara a -sicologia< * a noo de Jualidades -ri9Urias e secundUrias a-licada a id*ias sensoriais si9-les. As Jualidades -ri9Urias eBiste9 no oAGeto Juer as -erceAa9os ou no. $ ta9anho e a di9enso de u9 edi85cio so Jualidades -ri9Urias< ao -asso Jue a sua cor * u9a Jualidade secundUria. A cor no * inerente ao oAGeto< 9as de-ende da -essoa Jue a -erceAe. As Jualidades secundUrias V co9o a cor< o odor< o so9 e o gosto V no eBiste9 no oAGeto< 9as na -erce-o Jue a -essoa te9 dele. As ccegas -ro)ocadas -or u9a -ena no esto na -ena< 9as e9 nossa reao a ela. A dor in8ligida -or u9a 8aca no estU na 8aca< 9as e9 nossa eB-eriYncia da 8aca. .@ 9 eB-eri9ento si9-les ilustra essa doutrina. Pre-are trYs reci-ientes co9 Ugua6 u9 co9 Ugua 8ria< u9 co9 Ugua 9orna e u9 co9 Ugua Juente. 3oloJue u9a das 9os na Ugua 8ria e a outra na Ugua JuenteH ento< -onha a9Aas as 9os no reci-iente co9 Ugua 9orna. 9a

das 9os )ai -erceAer essa Ugua co9o Juente e a outra co9o 8ria. A Ugua 9orna te9< * claro< u9a s te9-eraturaH ela no * Juente e 8ria ao 9es9o te9-o. A Jualidade secundUria ou eB-eriYncia do calor ou do 8rio s eBiste e9 nossa -erce-o< no no oAGeto Inesse caso< a UguaL. Para reiterar< as Jualidades secundUrias eBiste9 a-enas no ato da -erce-o. Se no 9order9os u9 -Yssego< o seu gosto no )ai eBistir. As Jualidades -ri9Urias< co9o o ta9anho e a 8or9a do -Yssego< eBiste9 nele Juer as -erceAa9os ou no. LocEe no 8oi o -ri9eiro estudioso a distinguir entre Jualidades -ri9Urias e secundUrias. %alileu -ro-usera essencial9ente a 9es9a noo6 R3reio Jue se os ou)idos< a l5ngua e o nariz 8osse9 re9o)idos< as 8or9as< os nQ9eros e os 9o)i9entos c -ri9Uriasi -er9ane ceriarn< 9as no os odores< gostos e sons c secundUriase. Estes Qlti9os< acredito eu< no so seno no9es Juando se-arados dos seres )i)osS I!oas< /2@/< -. 0@0L. Essa -osio * necessaria9ente coerente co9 a essYncia do 9ecanis9o< e LocEe ad9itiu isso Juando oAser)ou Jue a distino resulta)a de u9a R-eJuena eBcurso W 8iloso8ia naturalS. A )iso 9ecanicista do uni)erso sustenta)a Jue a 9at*ria e9 9o)i9ento constitu5a a Qnica realidade oAGeti)a. Sendo a 9at*ria tudo o Jue eBiste oAGeti)a9ente< * lgico Jue a -erce-o de tudo o 9ais V cores< odores< saAores< etc. V seria suAGeti)a. Portanto< tudo o Jue -ode eBistir inde-endente9ente do oAser)ador so as Jualidades -ri9Urias. Ao estaAelecer essa distino< LocEe reconhecia o carUter suAGeti)o de Juase todas as nossas -erce-Des do 9undo< u9a id*ia Jue o intrigou e ali9entou sua necessidade de co9-reender a 9ente e a eB-eriYncia consciente. Ele introduziu as Jualidades secundUrias -ara tentar eB-licar a 8alta de corres-ondYncia -recisa entre o 9undo 85sico e a nossa -erce-o dele. 9a )ez Jue os estudiosos aceitara9 a distino terica entre Jualidades -ri9Urias e secundUrias V a id*ia de Jue algu9as eBistia9 na realidade e outras so9ente na nossa -erce-o V era ine)itU)el Jue algu*9 -erguntasse se ha)ia< a8inal< algu9a di8erena real entre esses dois ti-os de Jualidades. Tal)ez toda a -erce-o ocorra e9 ter9os de Jualidades secundUrias< suAGeti)as e de-endentes do oAser)ador. A -essoa Jue 8ez essa -ergunta V e lhe deu u9a res-osta V 8oi %eorge !erEeley. %eorge !erEeley I/@>:7/ ?:1L %eorge !erEeley nasceu e 8oi educado na Irlanda. Ho9e9 -ro8unda9ente religioso< 8oi ordenado diUcono da IgreGa Anglicana aos )inte e Juatro anos de idade. Pouco de-ois< -uAlicou duas oAras 8ilos8icas Jue iria9 ter in8luYncia soAre a -sicologia6 An Cssay ToTards a &eT llieoiy o8 (islon IEnsaio -ara u9a &o)a Teoria da (isoL I/?O2L e A Treatise 3oncerning the Princi-ies o8 HTnan MnoTledge ITratado Acerca dos Princ5-ios do 3onheci9ento Hu9a noL I/?/OL. 3o9 esses dois li)ros< ter9inou a sua contriAuio W -sicologia. Cez 9uitas )iagens -ela Euro-a e ocu-ou alguns -ostos na Irlanda< incluindo o de -ro8essor no Trinity 3oliege< de DuAlin. 3onseguiu a inde-endYncia 8inanceira ao receAer u9a signi8icati)a doao e9 dinheiro de u9a 9ulher Jue ele conhecera nu9a 8esta. (isitou os Estados nidos< tendo -assado trYs anos e9 &eT-ort< "hode Island< e doou sua casa e AiAlioteca W ni)ersidade Pale Juando -artiu. &os Qlti9os anos de sua )ida 8oi Ais-o de 3loyne. Ao 9orrer< seu cor-o 8oi deiBado na ca9a< segundo as suas instruDes< at* co9ear a se deco9-or. !erEeley acredita)a Jue a -utre8ao era o Qnico ind5cio seguro de 9orte< e no Jueria ser enterrado antes da hora.

A 8a9a de !erEeley V ou ao 9enos o seu no9e V -er9anece nos Estados nidos. E9 .? />::< u9 cl*rigo de Pale< o "e)erendo Henry Durant< instalou u9a acade9ia na 3ali8rnia. Deu7lhe o no9e de !erEeley e9 ho9enage9 ao Ao9 Ais-o< tal)ez co9o reconheci9ento -or seu -oe9a R$n the Pros-ect o8Pianting Arts and Le.arn5ng /// A9er5caS ISoAre a Pers-ecti)a de Plantar as Artes e a Erudio na A9*ricaL< Jue inclui o 8a9oso )erso6 RFestTard the course o8 e9-ire taEes its TayS IPara o $este o curso do i9-*rio segue seu ca9inhoL. !erEeley concorda)a co9 LocEe Jue todo conheci9ento do 9undo eBterior )e9 da eB-eriYncia< 9as discorda)a da distino locEeana entre Jualidades -ri9Urias e secundUrias. Ele dizia Jue no hU Jualidades -ri9Urias< 9as so9ente o Jue LocEe deno9ina)a Jualidades secundUrias. Para !erEeley< todo conheci9ento era u9a 8uno da -essoa Jue -erceAe ou -assa -ela eB-eriYncia. Anos de-ois< sua -osio 8oi deno9inada 9entalis9o< -ara denotar a Yn8ase e9 8en]9enos -ura9ente 9entais. Ele a8ir9a)a Jue a -erce-o * a Qnica realidade de Jue -ode9os estar certos. &o nos * dado conhecer co9 certeza a natureza dos oAGetos 85sicos do 9undo )i)encial. Tudo o Jue saAe9os * co9o -erceAe9os esses oAGetos. 3o9o estU dentro de ns< sendo -ortanto suAGeti)a< a -erce-o no re8lete o 9undo eBterno. 9 oAGeto 85sico nada 9ais * Jue u9 acQ9ulo de sensaDes eB-eri9entadas conGunta9ente< de 9odo Jue a 8ora do hUAito as associa entre si na 9ente< $ 9undo eB-eri9entado V o 9undo Jue deri)a da nossa eB-eriYncia ou se Aaseia nela V *< ao )er de !erEeley< a so9a das nossas sensaDes. &o eBiste< -ois< nenhu9a suAstNncia 9aterial soAre a Jual -ossa9os estar certos< -orJue< se retirar9os a -erce-o< a Jualidade desa-arece. &o -ode ha)er cor se9 a -erce- o da cor< ne9 8or9a ou 9o)i9ento se9 a -erce-o da 8or9a ou do 9o)i9ento. !erEeley no esta)a dizendo< contudo< Jue os oAGetos reais s eBiste9 no 9undo 9aterial Juando -erceAidos. Sua tese era6 co9o toda eB-eriYncia ocorre dentro de ns e * relati)a U nossa -erce-o< nunca -ode9os conhecer co9 certeza a natureza 85sica dos oAGetos. 3onta 9os a-enas co9 a -erce-o Jue te9os deles. Ele reconhecia a eBistYncia de u9 certo grau de inde-endYncia< de consistYncia e estaAilidade nos oAGetos do 9undo 9aterial< e tinha de descoArir algu9a 9aneira de eB-licai isso. Ele o 8ez in)ocando DeusH a8inal< !erEeley era Ais-o. Deus 8unciona)a co9o urna es-*ci de ^-erceAedor -er9anenteS de todos os oAGetos do uni)erso. Pode7se dizer Jue u9a Ur)on na 8loresta eBiste e -ossui certas caracter5sticas< 9es9o Jue no haGa ningu*9 lU -ara -erceAe la< -orJue Deus a estU se9-re -erceAendo. !erEeley a-licou a teoria da associao -ara eB-licar o nosso conheci9ento dos oAGeto do 9undo real. Esse conheci9ento * essencial9ente urna construo ou co9-osio de id*ia si9-les ou ele9entos 9entais unidos -elo ci9ento da associao. As id*ias co9-leBas s

8or9adas 9ediante a conGugao de id*ias si9-les receAidas atra)*s dos )Urios sentidos< t co9o ele eB-licou no Ensaio -ara u9a &o)a Teoria da (iso6 Sentado no 9eu gaA5nete< ouo u9a carruage9 descer a ruaH olho -ela c e a )eGoH )ou -ara rua e entro na carruage9. Ento< a linguage9 co9u9 inclinaria algu*9 a -ensar Jue ou)i< )i e toJi a 9es9a coisa< a saAer< a carruage9. d< no oAstante< certo Jue as id*ias introduzidas -or ca sentido so a9-la9ente di8erentes e distintas u9a da outraH 9as< tendo sido oAser)adas constas 9ente e9 conGunto< so tratadas co9o se 8osse9 u9a s e a 9es9a coisa I!erEeley< /?O2K/2:?H Para !erEeley< a id*ia da carruage9 * constitu5da a -artir do so9 das suas rodas< sensao da sua estrutura< do cheiro do seu couro e da )iso da sua 8or9a de caiBa. A 9el constri as id*ias co9-leBas conGugando as id*ias si9-les Jue lhe ser)e9 co9o Alocos AUsi de construo. A analogia 9ecNnica no uso das -ala)ras construir e Alocos de construo / * coincidYncia. .> !erEeley ta9A*9 e9-regou a associao -ara eB-licar a -erce-o e9 -ro8undidade. Ele eBa9inou o -roAle9a da -erce-o na terceira di9enso V a -ro8undidade V considerando o 8ato de o olho hu9ano ter u9a retina de a-enas duas di9ensDes. Sua res-osta 8oi Jue -erceAe9os a -ro8undidade co9o resultado da eB-eriYncia< isto *< de)ido W re-etida associao entre i9-ressDes )5suais e sensaDes de tato e 9o)i9ento Jue ocorre9 nos aGustes e aco9o daDes 8eitos -elos olhos Juando oAser)a9os oAGetos a distNncias di8erentes< ou nos 9o)i9en tos cor-orais Jue 8aze9os Juando nos a-roBi9a9os ou nos a8asta9os dos oAGetos Jue )e9os. E9 outras -ala)ras< as cont5nuas eB-eriYncias sensoriais de ca9inhar na direo dos oAGetos ou de alcanU7los< e as sensaDes ad)indas dos 9Qsculos oculares< se associa9 ou se liga9 -ara -roduzir a -erce-o da -ro8undidade. auando u9 oAGeto * a-roBi9ado dos olhos< as -u-ilas con)erge9H essa con)ergYncia di9inui Juando o oAGeto * a8astado. Logo< a -erce-o da -ro8undidade no * u9a eB-eriYncia sensorial si9-les< 9as u9a associao de id*ias Jue de)e9 ser a-rendidas. &o caso< tal)ez -ela -ri9eira )ez< u9 -rocesso -ura9ente -sicolgico 8oi eB-licado e9 ter9os da associao de sensaDes. Dessa 9aneira< !erEeley deu continuidade W crescente tendYncia associacionista no N9Aito do e9-iris9o. Sua eB-licao anteci-a)a de 9odo -reciso a 9oderna conce-o da -erce-o da -ro8undidade ao considerar as in8luYncias dos ind5cios 8isiolgicos de aco9odao e con)ergYncia. Da)id Huine I/?//7/??@L Da)id Hu9e< 8ilso8o e historiador< estudou Direito na ni)ersidade de Edi9Aurgo< na Esccia< 9as no se graduou. Dedicou7se a u9a carreira co9ercial< 9as< co9o no a achou do seu agrado< )i)eu co9 sua -eJuena renda durante trYs anos de estudo autodidUtico no ca9-o da 8iloso8ia na Crana. Mudou7se -ara a Inglaterra e escre)eu A Treatise o8 Hu5nan &ature ITratado soAre a &atureza Hu9anaL I/?12L< seu traAalho de 9aior i9-ortNncia -ara a -sicologia. Seguira97se outros li)ros< e ele alcanou considerU)el 8a9a co9o escritor< enJuan to traAalha)a co9o secretUrio< AiAliotecUrio< Guiz7ad)ogado de u9a eB-edio 9ilitar e tutor de u9 lunUtico de Aero noAre. $cu-ou ta9A*9 )Urios cargos go)erna9entais e 8oi 9uito Ae9 receAido na Euro-a.

Hu9e a-oiou a noo locEeana da co9Ainao de id*ias si9-les e9 id*ias co9-leBas< e desen)ol)eu e tornou 9ais eB-l5cita a teoria da associao. 3oncordou co9 !erEeley Jue o 9undo 9aterial no eBiste -ara o indi)5duo at* ser -erceAido< e le)ou a id*ia u9 -ouco 9ais longe6 aAoliu a 9ente co9o suAstNncia< dizendo Jue ela< tal co9o a 9at*ria< * u9a Jualidade secundUria. A 9ente s * oAser)U)el -or 9eio da -erce-o e no -assa do 8luBo de id*ias< sensaDes e le9Aranas. EstaAeleceu u9a distino entre duas es-*cies de conteQdo 9ental6 i9-ressDes e id*ias. As i9-ressDes so os ele9entos AUsicos da )ida 9ental< asse9elhando7se W sensao e W -erce-o na ter9inologia de hoGe. As id*ias so as eB-eriYncias 9entais Jue te9os na ausYncia de oAGetos esti9ulantesH seu eJui)alente 9oderno * a i9age9. Hu9e no de8iniu i9-ressDes e id*ias e9 ter9os 8isiolgicos< ne9 co9 re8erYncia a JuaisJuer est59ulos eBternos. Ele te)e o cuidado de no atriAuir causas Qlti9as Ws i9-ressDes. Esses conteQdos 9entais di8ere9 das id*ias< no na sua 8onte ou -onto de orige9< 9as e9 ter9os de sua 8ora relati)a. As i9-ressDes so 8ortes e )5)idas< ao -asso Jue as id*ias so c-ias 8racas de i9-ressDes. Esses dois ti-os de conteQdo 9ental -ode9 ser si9-les ou co9-leBos< e u9a id*ia si9-les se asse9elha W sua i9-resso si9-les. As id*ias co9-leBas no se asse9elha9 necessaria9ente a JuaisJuer id*ias si9-les< )isto ad)ire9 de u9a co9Ai .2 nao de )Urias id*ias si9-les e9 algu9 no)o -adro< Jue se co9-De a -artir dessas id*ias si9-les -or associao. Cora9 -ro-ostas duas leis de associao6 a se9elhana ou si9ilaridade< e a contig[i dade no te9-o e no es-ao. auanto 9ais se9elhantes e cont5guas duas id*ias< tanto 9ais -ronta9ente elas se associa9. A oAra de Hu9e estU situada no re8erencial 9ecanicista e dU continuidade ao desen)ol )i9ento do e9-iris9o e do associacionis9o. Ele alega)a Jue< assi9 co9o os astr]no9os deter9inara9 as leis e 8oras do uni)erso 85sico a -artir das Juais 8unciona9 os cor-os celestes< ta9A*9 era -oss5)el deter9inar as leis do uni)erso 9ental. Acredita)a Jue as leis da associao de id*ias era9 a contra-arte 9ental da lei da gra)idade na 85sica< Jue era9 -rinc5-ios uni)ersais do 8unciona9ento da 9ente. Mais u9a )ez< )e9os a noo de Jue id*ias co9-leBas so constru5das 9ecanica9ente< atra)*s de u9 a9Ulga9a de id*ias si9-les. Da)id Hartley I/?O:7/?:?L Da)id Hartley< 8ilho de u9 9inistro religioso< -re-ara)a7se -ara u9a carreira eclesiUsti ca< 9as )oltou7se -ara a 9edicina -or causa de di8iculdades doutrinais. Le)ou u9a )ida cal9a e rotineira co9o 9*dico e tornou7se 8ilso8o autodidata. E9 /?.2< -uAlicou $Aser)ations on Man< His Cra9e< His Duty< and H5s EB-ectations I$Aser)aDes soAre o Ho9e9< sua 3onsti tuio< seu De)er e suas EB-ectati)asL. Essa 8oi sua oAra 9ais i9-ortante< considerada -or 9uitos a -ri9eira eB-osio siste9Utica da associao. Hartley * digno de nota no tanto -ela originalidade de suas id*ias soAre a associao Juanto -ela clareza e -reciso co9 Jue organizou e a-resentou o traAalho anterior de outros. $ conceito de associao de id*ias< natural9ente< no co9eou co9 Hartley< 9as

ele ser)iu ao signi8icati)o -ro-sito de reunir as tendYncias anteriores de -ensa9ento< sendo co9 8re J[Yncia reconhecido co9o o 8undador 8or9al do associacionis9o enJuanto doutrina. A lei 8unda9ental de associao de Hartley * a contig[idade< co9 a Jual ele tentoi eB-licar os -rocessos da 9e9ria< do racioc5nio< da e9oo< Ae9 co9o da ao )oluntUria in)oluntUria. As id*ias ou sensaDes Jue ocorre9 Guntas< de 9odo si9ultNneo ou sucessi)o< s associa9 de tal 9aneira Jue a ocorrYncia de u9a resulta na ocorrYncia da outra. Hartle ta9A*9 acredita)a Jue a re-etio era to necessUria Juanto a contig[idade -ara a 8or9a de associaDes. Ele concorda)a co9 LocEe Jue todas as id*ias e todo o conheci9ento so deri)ados eB-eriYncia sensorial< Jue no hU associaDes inatas ne9 conheci9entos -resentes ao nas 9ento. f 9edida Jue a criana cresce e acu9ula u9a )ariedade de eB-eriYncias sensoria )o se estaAelecendo coneBDes ou cadeias de associao de co9-leBidade crescente. Assi9. *-oca e9 Jue a -essoa alcana a idade adulta desen)ol)e97se siste9as su-eriores de -era 9ento. A )ida 9ental de orde9 su-erior -ode ser analisada ou reduzida aos ele9entos Uto9os dos Juais se 8or9ou 9ediante a co9Ainao 9ental de associaDes. Hartley 8oi -ri9eiro a a-licar a doutrina da associao -ara eB-licar todos os ti-os de ati)idade 9enta Assi9 co9o outros antes dele< Hartley considera)a o 9undo 9ental e9 ter9os 9ecs cistas. &u9 as-ecto< ele 8oi al*9 dos oAGeti)os dos outros e9-iristas e associacionistas. /; a-enas eB-licou -rocessos -sicolgicos e9 ter9os 9ecNnicos co9o ainda tentou eB-licai -rocessos 8isiolgicos< Jue esta)a9 e9 sua Aase< a -artir desse 9es9o re8erencial. Pat natural Jue ele tentasse isso de)ido aos seus estudos de 9edicina< Jue -oucos de -redecessores ou colegas 8ilso8os tinha9 tido. &eTton a8ir9ara Jue os i9-ulsos do 9undo 85sico tY9 natureza )iAratria. Hai e9-regou esse -rinc5-io -ara eB-licar a o-erao do c*reAro e do siste9a ner)oso< e ter :O dito Jue as suas id*ias R-re8igura9 alguns as-ectos da neuro8isiologia conte9-orNneaS IS9ith< /2>?< -. /01L. As )iAraDes nos ner)os V Jue Hartley considera)a slidos< e9 )ez de ocos< co9o Descartes -ensara V trans9ite9 i9-ulsos de u9a -ara outra -arte do cor-o. Essas )iAraDes -roduze9 no c*reAro )iAraDes 9enos intensas Jue Hartley considera)a os eJui)a lentes 8isiolgicos das id*ias. A i9-ortNncia dessa noo -ara a -sicologia * o 8ato de ser 9ais u9a tentati)a de usar o conheci9ento do uni)erso 9ecNnico co9o 9odelo -ara a co9-reenso da natureza hu9ana. <8a9es MilZ I/??17/>1@L #a9es Miii 8oi educado na ni)ersidade de Edi9Aurgo< na Esccia< e 8oi 9inistro da :/ Da)idHartley 8or9alizou a doutrina da associao< Jue usou -ara eB-licar todos os ti-os de ati)idade 9ental IgreGa -or u9 curto -er5odo de te9-o. auando descoAriu Jue ningu*9 conseguia entender seus ser9Des< deiBou a IgreGa da Esccia -ara ganhar a )ida co9o escritor. Seus li)ros

8ora9 9uitos e )ariados< e sua 9ais 8a9osa oAra literUria * History o8 !ritish li0dia IHistria das +ndias !ritNnicasL< Jue le)ou onze anos -ara ter9inar. Sua contriAuio 9ais i9-ortante -ara a -sicologia * Analysis o8 tAe Pheno9ena o8 the HTnan M9d IAnUlise dos Cen]9enos da Mente Hu9anaL I/>02L. Miii a-licou a doutrina 9ecanicista W 9ente hu9ana co9 u9a -reciso e aArangYncia raras. Seu oAGeti)o era destruir a id*ia de ati)idades -s8Juicas ou suAGeti)as e de9onstrar Jue a 9ente no -assa de u9a 9UJuina. MIII acredita)a Jue os outros e9-iristas< ao alegare9 Jue a 9ente * se9elhante a u9a 9UJuina e9 suas o-eraDes< no tinha9 ido longe o Aastante. A 9ente * u9a 9UJuina V ela 8unciona do 9es9o 9odo 9ecNnico Jue u9 relgio V e * -osta e9 ao -or 8oras 85sicas eBternas< sendo dirigida -or 8oras 85sicas internas. Segundo #a9es Miii< a 9ente * u9a entidade -assi)a Jue so8re a ao de est59ulos eBternos. A -essoa res-onde a esses est59ulos de 9odo auto9Utico e * inca-az de agir co9 es-ontaneidade. 3o9o se )Y< Miii no deu es-ao algu9 -ara o li)re7arA5trio. Esse -onto de )ista -ersiste hoGe nas 8or9as de -sicologia deri)adas da tradio 9ecanicista< -rinci-al9ente o co9-orta9entalis9o de !. C. SEinner. 3o9o sugere o titulo de sua -rinci-al oAra< MIII acredita)a Jue a 9ente de)eria ser estudada atra)*s da anUlise< -ela reduo a seus co9-onentes ele9entares. Trata7se< co9o )i9os< de u9a das Aases do 9ecanicis9o. Para entender 8en]9enos co9-leBos< Juer no 9undo 9ental Juer no 85sico< seGa9 eles id*ias ou relgios< * necessUrio deco9-]7ios at* chegar aos seus co9-onentes indi)is5)eis. Miii escre)eu Jue u9 ^conheci9ento di8erencial dos ele9entos * indis-ensU)el -ara u9a co9-reenso -recisa daJuilo Jue * co9-osto a -artir delesS IMiii< />02< (ol. /< -. /L. Ele sugeriu Jue as sensaDes e as id*ias so os Qnicos ti-os de ele9entos 9entais Jue eBiste9. Para a tradio e9-irista7associac5onista at* ento aceita< todo o conheci9ento co9e a co9 as sensaDes< das Juais so deri)ados< atra)*s do -rocesso da associao< os co9-leBos de id*ias de orde9 su-erior. Para Miii< a associao * u9a Juesto de contig[idade ou conco9itNncia e -ode ser tanto si9ultNnea co9o sucessi)a. Miii acredita)a Jue a 9ente no te9 8uno criati)a< -ois a associao * u9 -rocesse -assi)o. E9 outras -ala)ras< sensaDes ocorridas Guntas nu9a certa orde9 se re-roduzeir 9ecanica9ente co9o id*ias< e essas id*ias acontece9 na 9es9a orde9 de suas sensaei corres-ondentes. A associao * tratada e9 ter9os 9ecNnicos< e as id*ias resultantes sc a-enas a acu9uiao ou so9a dos ele9entos indi)iduais. #ohn Stuart Miii I/>O@7/>?1L #a9es Mili aceitou o argu9ento de LocEe de Jue a 9ente hu9ana< ao nascer< * co9i -a-el e9 Aranco< u9a 8olha )azia Jue a eB-eriYncia )ai -reencher. auando seu 8ilho #ohi nasceu< Miii resol)eu Jue deter9inaria as eB-eriYncias Jue iria9 -reencher a 9ente d 9enino< e e9-reendeu o Jue -ode ser considerado o 9ais rigoroso eBe9-io de educa -articular

registrado. Todos os dias< -or at* cinco horas< ele ensina)a ao 8ilho grego< latin UlgeAra< geo9etria< lgica< histria e econo9ia -ol5tica< Juestionando7o re-etidas )ezes at* Ju ele desse as res-ostas corretas. Aos trYs anos de idade< #ohn Stuart Miii lia Plato no original e9 grego. Aos onzi escre)eu seu -ri9eiro artigo acadY9ico e< aos doze< GU do9ina)a o curr5culo uni)ersitUri -adro da *-oca. Aos dezoito< ele descre)eu a si 9es9o co9o u9a R9UJuina lgicaS e< ai )inte e u9< so8reu u9 gra)e cola-so 9ental< co9 intensas sensaDes de de-resso. Corai necessUrios )Urios anos -ara Jue recu-erasse seu senso de )alor -essoal. :0 #ohn Stuart MIII acredita)a Jue a 9ente tinha u9 -a-el ati)o na associao de id*ias. Coi 8uncionUrio da 3o9-anhia das +ndias $rientais durante 9uitos anos< incu9Aido da corres-ondYncia rotineira soAre a ad9inistrao inglesa da +ndia. Aos )inte e Juatro anos< a-aiBonou7se -or u9a Aela e inteligente 9ulher casada< Harriet Taylor< Jue teria -ro8unda in8luYncia soAre a sua oAra. auando o 9arido da senhora Taylor 9orreu< Juase )inte anos de-ois< Miii a des-osou< tendo 9ais tarde escrito u9 ensaio intitulado The SuAGection oZ Fo9en IA SuGeio das MulheresL< ins-irado -elas eB-eriYncias conGugais de sua es-osa co9 o -ri9eiro 9arido. Mili es-anta)a7se co9 o 8ato de as 9ulheres no tere9 direitos 8inanceiros ne9 de -ro-riedade< e co9-ara)a a situao 8e9inina co9 a de outros gru-os des-ri)ilegiados. 3ondena)a a id*ia de Jue a es-osa de)esse se suA9eter seBual9ente ao 9arido a -edido dele< 9es9o contra a sua )ontade< e de Jue o di)rcio co9 Aase na inco9-atiAilidade no 8osse -er9itido. Ele sugeriu Jue o casa9ento de)eria ser 9ais u9a -arceria entre iguais do Jue u9 relaciona9ento entre senhor e escra)a I"ose< /2>1L. Sig9und Creud 9ais tarde traduziu o ensaio -ara o ale9o e< e9 cartas W sua noi)a< :1 de-reciou a noo da igualdade entre os seBos -ro-osta -or Miii. Creud escre)eu6 A -osio da 9ulher no -ode ser seno o Jue *6 urna Jueridinha adorada na Gu)entude e u9a es-osa a9ada na 9aturidadeS ICreud< /2@.< --. ?:7?@L. %raas aos seus escritos soAre u9a )ariedade de t-icos< #ohn Stuart Miii to9ou7se u9a 8igura conhecida e u9 in8luente colaAorador daJuilo Jue logo se to9aria a no)a ciYncia da -sicologia. Mani8estou7se contra a -osio 9ecanicista e ato9ista do -ai< #a9es Miii< Jue considerara a 9ente u9a entidade inteira9ente -assi)a< algo Jue a-enas so8ria a ao de est59ulos eBternos. Para #ohn Stuart Mili< a 9ente tinha u9 -a-el ati)o na associao de id*ias. As id*ias co9-leBas< sugeriu ele< no so a-enas u9a so9a decorrente da associao de id*ias si9-lesH elas so 9ais do Jue a so9a das -artes indi)iduais Ias id*ias si9-lesL -orJue assu9e9 no)as Jualidades Jue no esta)a9 -resentes nos seus co9-onentes 9ais si9-les. Por eBe9-lo< a 9istura de -ig9entos azuis< )er9elhos e )erdes na -ro-oro correta -roduz o Aranco< Jue * u9a Jualidade inteira9ente no)a. Do -onto de )ista dessa s5ntese criati)a< a co9Ainao de ele9entos 9entais se9-re gera algu9a coisa no)a. #ohn Stuart Miii te)e o seu -ensa9ento in8luenciado -elas descoAertas da ciYncia Ju59i ca< Jue lhe 8orneceu u9 9odelo ou conteBto di8erente do da 85sica< Jue 9oldara to 8orte9ente

as id*ias de seu -ai e dos -ri9eiros e9-iristas e associacionistas. $s -esJuisadores na Urea da Ju59ica esta)a9 de9onstrando o conceito de s5ntese< segundo o Jual os co9-ostos Ju59icos eBiAe9 atriAutos no identi8icados e9 suas -artes ou ele9entos co9-onentes. A co9Ainao adeJuada de hidrogYnio e oBigYnio -roduz a Ugua< Jue te9 -ro-riedades Jue no esto -resentes e9 nenhu9 dos ele9entos Jue a co9-De9. Do 9es9o 9odo< as id*ias co9-leBas surge9 de co9AinaDes de id*ias si9-les e -ossue9 caracter5sticas no encontradas nesses ele9entos. MilZ deno9inou sua aAordage9 associacionista de Ju59ica 9ental. A segunda contriAuio i9-ortante de MilZ -ara a -sicologia * o seu -ersuasi)o argu 9ento de Jue * -oss5)el ter u9a ciYncia da -sicologia. Miii 8ez essa a8ir9ao nu9a *-oca e9 Jue outros 8ilso8os< notada9ente Auguste 3o9te< nega)a9 a -ossiAilidade de estudar a 9ente e9 ter9os cient58icos. #ohn Stuart Miii ta9A*9 -ro-]s u9 ca9-o de estudo< deno9i nado etologia< dedicado W considerao dos 8atores Jue in8luencia9 o desen)ol)i9ento da -ersonalidade hu9ana. 3ontriAuiDes do E9-iris9o W Psicologia 3o9 o desen)ol)i9ento cio e9-iris9o< os 8ilso8os se a8astara9 das aAordagens ante riores do conheci9ento. E9Aora -er9anecesse9 tratando Aasica9ente dos 9es9os -roAle9as< a sua aAordage9 se to9ara ato9ista< 9ecanicista e -ositi)ista. "eca-itule9os as Yn8ases do e9-iris9o6 o -a-el essencial dos -rocessos da sensaoH a anUlise cia eB-eriYncia consciente e9 seus ele9entosH a s5ntese de ele9entos -ara 8or9ai eB-eriYncias 9entais 9ais co9-leBas -or 9eio do -rocesso da associaoH e a concentrac nos -rocessos conscientes. $ -rinci-al -a-el dese9-enhado -elo e9-iris9o na 8or9ao d no)a -sicologia cient58ica esta)a -restes a tornar7se e)idente< e )ere9os Jue os interesses do e9-iristas constitue9 o oAGeto de estudo AUsico da -sicologia. Perto da 9etade do s*culo 4I4< a 8iloso8ia tinha 8eito tudo o Jue -odia. A Gusti8icati) terica de u9a ciYncia natural do ho9e9 8ora estaAelecida. $ Jue era necessUrio -ara traduzi a teoria e9 -rUtica era urna aAordage9 eB-eri9ental do oAGeto de estudo. E isso logo iria desen)ol)er soA a in8luYncia da 8isiologia eB-eri9ental< Jue 8orneceu os ti-os de eB-eri9et tao Jue co9-letara9 as Aases -ara a no)a -sicologia. :. SugestDes de Leitura $ Es-5rito do Mecanis9o e o ni)erso MecNnico Lancles< D. S.< "e)olution in Ti9e6 3locEs and the MaEing o8 the Modern Forld< 3a9Aridge< Massa chusetts< !elEna- Press o8 Har)ard ni)etsity Press< /2>1. 3aracteriza a in)eno do relgio 9ecNnico co9o u9 dos 9ais signi8icati)os e)entos da histria hu9ana e a)alia o i9-acto dos relgios no desen)ol)i9ento da ciYncia e da sociedade. LoTry< ".< The E)olution o8Psychological T/ A 3ritical Histoiy o8 3once-ts and Presu--ositions< 0 ed.< &o)a PorE< Aldine< /2>0. 9a andlise dos -rinci-ais -ressu-ostos e -ontos de )ista a -artir dos Juais se desen)ol)eu a -sicologia 9oderna< a co9ear -elas id*ias do 9ecanis9o 9ental e 8isiolgico do s*culo 4(II.

Descartes e o ProAle9a Mente73or-o Fatson< ". /.< RA -rescri-ti)e analysis o8 Descartes;s -sychological )ieTsS< #ournal o8 the /7listory o8 the !eha)ioral Sc5ences< n ?< --. 00170.>< /2?/. 9a descrio geral e u9a discusso critica das conce-Des cartesianas soAre a estrutura da 9ente e da distino estaAelecida -or Descartes entre 9ente e cor-o. E9-iris9o e Associacionis9o !ritNnicos Dre)er< #.< RThe historical AacEground 8or national trends in -sychology6 $n the noneBistence o8 English associationis9S< #ou9al o8 the Histoiy o8 the !eha)ioral Sciences< n /< --. /017/1O< /2@:. Descre)e as contriAuiDes de LocEe< !erEeley< Hu9e< Hartley e outros ao -ensa9ento associacionista. Milier< E. C.< RHu9e;s contriAution to Aeha)ioral scienceS< #ournal o8 the Histoly oZ the !eha)ioral Sciences< n ?< --. /:.7/@>< /2?/. Discute as id*ias dos escritos de Hu9e Jue 8ornece9 u9 8unda9ento -ara u9a ciYncia e9-5rica do co9-orta9ento. Moore7"usseli< M. E.< RThe -hiloso-her and society6 #ohn LocEe and the English re)olutionS< #ournal o8 the HistoBy o8 9e !eha)iorai Sciences< r /.< --. @:7?1< /2?>. $Aser)a o i9-acto do \eitgeist e de outras 8oras sociais e -ol5ticas soAre o desen)ol)i9ento das teorias de LocEe. S9ith< 3. . M.< RDa)id Hartley;s &eTtonian neuro-sychologyS< #oTnai o8 the Histary o8 the !eha )ioral Sciences< ti 01< --. /017/1@< /2>?. Descre)e a teoria )iAracional de Hartley soAre o 8uncio na9ento do c*reAro e do siste9a ner)oso< )inculando7a co9 o traAalho anterior de &eTton e co9 id*ias da neuro-sicologia conte9-orNnea. Farren< H. 3.< RMental association 8ro9 Plato to Hu9eS< Psychologicai "e)ieT< ti 01< --. 0O>701O< /2/@. AArange id*ias do associacionis9o 8or9uladas -or LocEe< !erEeley< Hu9e e outros< e oAser)a suas ra5zes na oAra de estudiosos anteriores co9o Plato< Aristteles e Santo Agostinho. :: 1 In8luYncias Cisiolgicas soAre a Psicologia $ Pa-el do $Aser)ador Hu9ano Ernst FeAer I/?2:7/>?>L $ Li9iar de Dois Pontos A Di8erena a-enas Perce-t5)el %usta) Theodor Cechner I/>O/7/>>?L A (ida de Cechner $ "elaciona9ento auantitati)o entre Mente e 3or-o

$s M*todos da Psico8isica Tudo co9eou co9 u9a di8erena de cinco d*ci9os de segundo nas oAser)aDes 8eitas -or dois astr]no9os. Era o ano de /?2:. $ astr]no9o real da Inglaterra< &e)il MasEelyne -erceAeu Jue as oAser)aDes 8eitas -elo seu assistente do te9-o Jue u9a estrela le)a)a -an -assar de u9 -onto a outro se9-re registra)a9 u9 inter)alo 9enor do Jue as suas. MasEelyn. ad)ertiu o ho9e9 -or seus re-etidos erros e o alertou -ara Jue 8osse 9ais cuidadoso. I assistente tentou< 9as as di8erenas -ersistira9. 3o9 o -assar do te9-o< elas au9entara9 e cinco 9eses 9ais tarde< suas oAser)aDes a-resenta)a9 u9a di8erena de oito d*ci9os d segundo co9 relao W do astr]no9o real. Por isso< o assistente 8oi dis-ensado e -assou -ai o a-inhado local conhecido co9o a oAscuridade. &os )inte anos seguintes< o incidente 8oi ignorado at* ser in)estigado -or Criedri Filhel9 !essel< astr]no9o ale9o hU 9uito interessado -or erros de 9edida. Ele sus-eit Jue os erros co9etidos -elo assistente de MasEelyne 8osse9 causados -or di8erenas indi duais< -or 8atores -essoais soAre as Juais no se te9 controle. Se essa su-osio esti)es correta< raciocinou !essel< as )ariaDes de oAser)ao seria9 co9uns na eB-eriYncia de tod os astr]no9os. Ele testou sua hi-tese e descoAriu Jue ela esta)a correta. $s desacordos eu corriJueiros< 9es9o entre os astr]no9os 9ais eB-erientes. Essa descoAerta * i9-ortante -or ter a-ontado -ara duas conclusDes ineBorU)eis. / $ Pa-el do $Aser)ador Hu9ano Priinei9s A)anos da Cisiologia $s Pri9rdios da Psicologia EB-eri9ental Por Jue a Ale9anha` Hennann )on Hel9holtz I/>0/7/>2.L A (ida de Hel9holtz ProAle9as da Psicologia Sensorial A Cundao Cor9al da &o)a 3iYncia da Psicologia :@ -ri9eiro lugar< Jue a astrono9ia teria de le)ar e9 conta a natureza do oAser)ador hu9ano< -orJue suas caracter5sticas -essoais -odia9 in8luenciar as oAser)aDes relatadas. E9 segundo< se o -a-el do oAser)ador hu9ano tinha de ser considerado na astrono9ia< -or certo seria necessUrio le)U7lo e9 conta e9 todas as outras ciYncias Jue se a-oiasse9 na oAser)ao. Cilso8os co9o LocEe e !erEeley discutira9 a natureza suAGeti)a da -erce-o< a85r9an do Jue ne9 se9-re hU< ou ne9 seJuer * 8reJ[ente ha)er< u9a corres-ondYncia eBata entre a natureza de u9 oAGeto e a -erce-o Jue u9a -essoa te9 dele. 3o9 a oAra de !essel< te9os dados de u9a ciYncia rigorosa< a astrono9ia< -ara ilustrar essa 9es9a o-inio. 3o9o conseJ[Yncia< esse e)ento oArigou a co9unidade cient58ica a 8ocalizar o -a-el do oAser)ador hu9ano e a natureza da oAser)ao -ara entender de)ida9ente os resultados dos seus eB-eriinentos e as conclusDes Jue tira)a9 soAre a natureza do 9undo 85sico. $s cientistas -assara9 a in)estigar os -rocessos -sicolgicos da sensao e da -erce-o estudando os rgos dos sentidos e os 9ecanis9os 8isiolgicos 9ediante os Juais receAe9os in8or9aDes acerca do 9undo. Assi9 Jue os -ri9eiros 8isiologistas co9eara9 a estudar a sensao< a -sicologia esta)a a u9 -asso curto e ine)itU)el do seu surgi9ento.

Pri9eiros A)anos da Cisiologia A -esJuisa 8isiolgica Jue esti9ulou e orientou direta9ente a no)a -sicologia 8oi u9 -roduto do 8inal do s*culo 4I4. 3o9o ocorre co9 todos os e9-reendi9entos< ela te)e seus antecedentes< e * instruti)o considerar esses -ri9eiros traAalhos. A 8isiologia tornou7se u9a disci-lina de orientao eB-eri9ental na d*cada de />1O< -rinci-al9ente soA a in8luYncia do 8isiologista ale9o #ohannes M[ller I/>O/7/>:>L< Jue de8endeu a a-licao do 9*todo eB-eri9ental W 8isiologia. M[ller tinha a -restigiosa -osio de -ro8essor de anato9ia e 8isiologia na ni)ersidade de !erli9< sendo u9 cientista 8eno9e nal9ente -roduti)o6 -uAlica)a< e9 9*dia< u9 artigo acadY9ico a cada sete se9anas< rit9o Jue 9ante)e -or trinta e oito anos. 9a de suas -uAlicaDes 9ais in8luentes 8oi o HandAuch der Physiologie des Menschen IManual de Cisiologia Hu9anaL< Jue resu9iu a -esJuisa 8isiolgica do -er5odo e siste9atizou u9 )asto cor-o de conheci9entos. (olu9es do HandAuch -uAlica dos entre />11 e />.O cita)a9 9uitos traAalhos no)os< indicando a enor9e eB-anso da -esJuisa e9 8isiologia eB-eri9ental. A necessidade de u9a oAra co9o essa re8letiu7se na rU-ida traduo -ara o inglYs do -ri9eiro )olu9e< e9 />1>< e do segundo< e9 />.0. M[ller ta9A*9 * i9-ortante -ara a 8isiologia e -ara a -sicologia -or causa de sua teoria das energias es-ec58icas dos ner)os. Ele -ro-]s Jue a eBcitao ou esti9ulao de u9 dado ner)o se9-re -roduz u9a sensao caracter5stica< GU Jue cada ner)o sensorial te9 sua -r-ria energia es-ec58ica. Essa id*ia le)ou a 9uitas -esJuisas Jue Ausca)a9 localizar 8unDes no siste9a ner)oso e deli9itar 9ecanis9os rece-tores sensoriais na -eri8eria do organis9o. (Urios dos -ri9eiros 8isiologistas dera9 suAstanciais contriAuiDes ao estudo das 8un Des cereArais. Seu traAalho * signi8icati)o -ara a -sicologia -or causa de suas descoAertas de Ureas es-ecializadas do c*reAro e -or ha)ere9 desen)ol)ido 9*todos de -esJuisa 9ais tarde a9-la9ente usados -ela -sicologia 8isiolgica. 9 -ioneiro na in)estigao do co9-orta9ento re8leBo 8oi Marshall Hall I/?2O7/>:?L< u9 9*dico escocYs Jue traAalha)a e9 Londres. Hall oAser)ou Jue ani9ais deca-itados continua)a9 a se 9o)i9entar -or algu9 te9-o Juando suA9etidos a 8or9as a-ro-riadas de est59ulo. Ele concluiu Jue os )Urios n5)eis de co9-orta9ento de-ende9 de -artes distintas do c*reAro e do siste9a ner)oso. Hall -ostulou es-eci8ica9ente Jue o 9o)i9ento )oluntUrio de-ende do c*reAroH o 9o)i9ento re8leBo< da 9edula es-inhalH o 9o)i9ento in)oluntUrio< do est59ulo direto da 9usculatura< e o 9o)i9ento res-iratrio< da 9edula. :? Pierre Clourens I/?2.7/>@?L< -ro8essor de histria natural do 3oilYge de Crance< e9 Paris< destruiu siste9atica9ente )Urias -artes do c*reAro e da 9edula es-inhal e oAser)ou as conseJ[Yncias< concluindo Jue o c*reAro controla os -rocessos 9entais su-erioresH -artes do 9esenc*8alo controla9 os re8leBos )isuais e auditi)osH o cereAelo controla a coordenao< e o AulAo raJuidiano controla as Aatidas do corao< a res-irao e outras 8unDes )itais. E9Aora ainda seGa9 )Ulidas de 9odo geral< as descoAertas de Hall e Clourens tY9< -ara nossos -ro-sitos< i9-ortNncia secundUria diante da introduo -or esses -esJuisadores do

9*todo de eBtir-a o. &essa t*cnica< o -esJuisador tenta deter9inar a 8uno de u9a dada -arte do c*reAro re9o)endo7a ou destruindo7a e oAser)ando as 9odi8icaDes resultantes no co9-orta9ento do ani9al. &a 9etade do s*culo 4I4 hou)e a introduo de duas aAordagens eB-eri9entais -ara o estudo do c*reAro6 o 9*todo cl5nico e o uso de est59ulos el*tricos. $ 9*todo cl5nico 8oi desen)ol)ido e9 />@/ -or Paul !roca I/>0.7/>>OL< cirurgio de u9 hos-5cio -erto de Paris. Ele 8ez a aut-sia de u9 ho9e9 Jue durante 9uitos anos 8ora inca-az de 8alar inteligi)el9ente. $. eBa9e re)elou u9a leso na terceira con)oluo 8rontal do crteB cereAral. !roca deno9inou essa seo do c*reAro centro da 8ala< 9ais tarde cha9ada< a-ro-riada9ente< Urea de !roca. $ 9*todo cl5nico * u9 Qtil su-le9ento da eBtir-ao< )isto ser di8icil conseguir suGeitos hu9anos Jue aceite9 a eBtir-ao de -artes do seu c*reAro. 3o9o u9a es-*cie de eBtir-ao -stu9a< esse 9*todo o8erece a o-ortunidade de eBa9inar a Urea dani8icada do c*reAro< a Urea Jue se su-De ser res-onsU)el -or u9a condio co9-orta9ental eBistente antes da 9orte do -aciente. $ uso de est59ulos el*tricos -ara estudar o c*reAro 8oi introdu -or %usta) Critsch e Eduard Hitzig e9 />?O< e consiste e9 eB-lorar o crteB cereAral co9 correntes el*tricas 8racas. $s dois -esJuisadores descoArira9 Jue a esti9ulao de certas Ureas corticais -roduzia res-ostas 9otoras. 3o9 o desen)ol)i9ento de eJui-a9entos eletr]nicos 9ais so8isticados e -recisos< esse 9*todo to9ou7se< -ro)a)el9ente< a t*cnica 9ais -roduti)a no estudo de 8unDes cereArais. $s 85siologistas esta)a9 a-rendendo 9uito soAre a estrutura e o 8unciona9ento do c*reAro hu9ano. Al*9 disso< esta)a9 sendo realizadas inQ9eras -esJuisas acerca da estrutura do siste9a ner)oso e da natureza da ati)idade neural. 3o9o oAser)a9os< ha)ia duas teorias anteriores soAre o 9odo de trans9isso da ati)idade ner)osa no cor-o6 a teoria dos tuAos ner)osos adotada -or Descartes e a teoria das )iAraDes de Hartley. Perto do 8inal do s*culo 4(III< o -esJuisador italiano Luigi %al)ani I/?1?7/?2>L sugerira Jue a natureza dos i9-ulsos ner)osos era el*trica e seu soArinho< %io)anni Aldini< deu -rosse gui9ento Ws suas -esJuisas. Aldini R9istura)a a -esJuisa s*ria co9 o eBiAicionis9o. 9a dai 9ais teneArosas eBiAiDes de Aldini< destinada a en8atizar a e8icUcia da esti9ulao el*trica n oAteno de 9o)i9entos 9usculares es-as9dicos< en)ol)eu o uso das caAeas rec*97cortada de dois cri9inososS I!oaEes< /2>.< -. 2@L. As -esJuisas -rosseguira9 co9 tanta ra-idez e cor resultados to con)incentes Jue< na 9etade do s*culo 4I4< a natureza el*trica dos i9-ulsc ner)osos GU era aceita co9o 8ato. Acredita)a7se Jue o siste9a ner)oso era essencial9ente ui condutor de i9-ulsos el*tricos e Jue o siste9a ner)oso central 8unciona)a co9o u9a esta5 distriAuidora< en)iando os i9-ulsos -ara as 8iAras ner)osas sensoriais ou 9otoras. E9Aora essa -osio 8osse u9 a)ano diante das teorias de Descartes e de Hartley< e ter9os conceituais no ha)ia 9uita di8erena entre elas. Tanto o -onto de )ista no)o co9o antigos tinha9 natureza re8leBa. Todos sugeria9 Jue algu9a coisa )inda do 9undo eBteti Iu9 est59uloL entra)a e9 contato co9 u9 rgo dos sentidos e eBcita)a u9 i9-ulso ner)c Jue ia at* o lugar a-ro-riado no c*reAro ou no siste9a ner)oso central. Ali< e9 res-osta i9-ulso< era gerado u9 no)o i9-ulso< trans9itido< atra)*s dos ner)os 9otores< -ara -rodu algu9a res-osta da -arte do organis9o. &o decorrer do s*culo 4I4< a estrutura anat]9ica do siste9a ner)oso ta9A*9 est

:> sendo de8inida. (eio7se a co9-reender Jue as 8iAras ner)osas se co9-unha9< na realidade< de estruturas se-aradas cha9adas neur]nios< Jue de algu9a 9aneira se unia9 ou entra)a9 e9 contato e9 -ontos deno9inados sina-ses. Essas descoAertas era9 co9-at5)eis co9 u9a i9age9 9ecanicista e 9aterialista dos seres hu9anos. Pensa)a7se Jue o siste9a ner)oso< assi9 co9o a 9ente< era 8or9ado -or estruturas ato95sticas Jue se co9Aina)a9 -ara gerar o -roduto 9ais co9-leBo. Assi9< o es-5rito do 9ecanis9o do9ina)a tanto a 8isiologia co9o a 8iloso8ia do s*culo 4I4. E9 nenhu9 lugar isso era 9ais -ronunciado do Jue na Ale9anha. &a d*cada de />.O< u9 gru-o de cientistas< 9uitos deles eB7alunos de #ohannes M[iler< 8or9ou a Sociedade C5sica de !erli9. Esses cientistas< Go)ens na casa dos )inte anos< se co9-ro9etera9 co9 a seguinte -ro-osio6 todos os 8en]9enos< incluindo os -ertinentes W 9at*ria )i)a< -ode9 ser eB-licados e9 ter9os 85sicos. $ Jue eles es-era)a9 8azer era relacionar ou ligar a 8isiologia e a 85sica. Seu oAGeti)o era u9a 8isiologia Jue seguisse o es-5rito do 9ecanis9o. &u9 gesto dra9Utico< Juatro dos Go)ens cientistas Iincluindo Her9ann )on Helniholtz< a Jue9 )a9os conhecer logoL 8izera9 u9 Gura9ento solene< assinando7o co9 o -r-rio sangue V de acordo co9 a lenda. $ Gura9ento a8ir9a)a Jue as Qnicas 8oras ati)as no organis9o so as 8oras 85sico7Ju59icas co9uns. E assi9 8ora9 encontrados os ca9inhos -ara 8or9ar o nQcleo da 8isiologia do s*culo 4I46 o 9aterialis9o< o 9ecanicis9o< o e9-iris9o< a eB-eri9entao e a 9edio. $s -ri9eiros desen)ol)i9entos da 8isiologia indica9 os ti-os de t*cnicas de -esJuisa e as descoAertas Jue sustenta)a9 u9a aAordage9 cient58ica da in)estigao -sicolgica da 9ente. 3o9o sugeri9os< a direo da -esJuisa 8isiolgica in8luenciou a -sicologia rec*9 surgida. A Juesto -rinci-al * Jue< enJuanto os 8ilso8os -re-ara)a9 o ca9inho -ara u9a aAordage9 eB-eri9ental da 9ente< os 8isiologistas in)estiga)a9 eB-eri9ental9ente os 9eca nis9os 8isiolgicos Jue esto na Aase dos 8en]9enos 9entais< $ -rBi9o -asso era a-licar o 9*todo eB-eri9ental W -r-ria 9ente. $s e9-iristas AritNnicos tinha9 a8ir9ado Jue a sensao * a Qnica 8onte do conheci9en to< $ astr]no9o !essel tinha de9onstrado a i9-ortNncia da sensao e da -erce-o na ciYncia. $s 8isiologistas esta)a9 de8inindo a estrutura e a 8uno dos sentidos. Tinha chegado o 9o9ento de 8azer eB-eri9entos e Juanti8icar esse acesso -ara a 9ente< a )i)Yncia suAGeti)a e 9entalista da sensao. Ha)ia t*cnicas -ara in)estigar o cor-oH a -artir de ento essas t*cnicas so desen)ol)idas -ara eB-lorar a 9ente. A -sicologia eB-eri9ental esta)a -ronta -ara co9ear. $s Pri9rdios da Psicologia EB-eri9ental auatro cientistas so res-onsU)eis diretos -elas -ri9eiras a-licaDes do 9*todo eB-eri 9ental ao oAGeto de estudo da -sicologia6 Her9ann )on Hel9holtz< Ernst FeAer< %usta) Theodor Cechner e Filhel9 Fundt. $s Juatro era9 ale9es< conhecia9 8isiologia e esta)a9 a -ar dos i9-ressionantes desen)ol)i9entos da 8isiologia e da ciYncia ha)idos na 9etade do s*culo 4I4. Por Jue a Ale9anha`

$ -ensa9ento cient58ico -rogredia na 9aioria dos -a5ses da Euro-a $cidental no s*culo 4I4< es-ecial9ente na Inglaterra< na Crana e na Ale9anha. &enhu9 -a5s 9ono-oliza)a o entusias9o< a deter9inao ou o oti9is9o co9 Jue os instru9entos da ciYncia era9 encarados e usados. Por Jue< ento< a -sicologia eB-eri9ental co9eou na Ale9anha< e no na Inglaterra :2 ou na Crana` Ha)ia algu9a caracter5stica -eculiar Jue 8azia da ciYncia ale9 u9 terreno 9ais -ro-5cio W 8ecundao da no)a -sicologia` E9Aora as generalizaDes seGa9 sus-eitas e se encontre9 8reJ[entes eBceDes W regra< * -oss5)el sugerir Jue a *-oca 8a)oreceu a Ale9anha co9o lugar de orige9 da no)a -sicologia. Durante u9 s*culo< a histria intelectual ale9 -re-arara o ca9inho -ara u9a ciYncia -sico lgica eB-eri9ental. Ali< a 8isiologia eB-eri9ental esta)a 8ir9e9ente estaAelecida e era reco nhecida nu9 grau ainda no alcanado na Crana e na Inglaterra. $ cha9ado te9-era9ento ale9o aGusta)a7se Ae9 W descrio e classi8icao taBon]9icas< cuidadosas e 9inuciosas< e necessUrias ao traAalho e9 Aiologia< zoologia e 8isiologia. A aAordage9 deduti)a e 9ate9Utica da ciYncia era -ri)ilegiada na Crana e na Inglaterra< enJuanto a Ale9anha< co9 a sua Yn8ase na coleta conscienciosa e detalhada de 8atos oAser)U)eis< tinha adotado u9a aAordage9 classi8icatria ou induti)a. 3o9o a ciYncia Aiolgica e 8isiolgica no se -resta a grandes generalizaDes a -artir das Juais os 8atos -ossa9 ser deduzidos< a Aiologia s 8oi aceita 9uito lenta9ente nas co9unida des cient58icas da Inglaterra e da Crana. A Ale9anha< no entanto< Jue se interessa)a -ela descrio e -ela categorizao e acredita)a nesses 9*todos< acolheu a Aiologia na sua 8a95lia de ciYncias. Al*9 disso< a ciYncia tinha -ara os ale9es u9a ace-o Ae9 a9-la. &a Crana e na Inglaterra< a ciYncia era algo li9itado W 85sica e W Ju59ica< Jue -odia9 ser aAordadas Juanti tati)a9ente. &a Ale9anha< e9 contra-artida< a ciYncia inclu5a Ureas co9o 8on*tica< ling[5stica< histria< arJueologia< est*tica< lgica e cr5tica literUria. $s estudiosos 8ranceses e ingleses era9 c*tGcos Juanto W a-licao da ciYncia a algo to co9-leBo co9o a 9ente hu9ana. Isso no ocorria co9 os ale9es< Jue -artira9 Ae9 W 8rente< se9 a restrio dos -reconceitos< usando o instru9ental da ciYncia -ara eBa9inar e 9edir as 8acetas da )ida 9ental. A Ale9anha ta9A*9 o8erecia 9aiores o-ortunidades de a-rendizage9 e -rUtica das no)as t*cnicas cient58icas V e< nisso< )e9os a in8luYncia do 8ator conteBtual das condiDes econ]9icas )igentes. Por causa de sua situao -ol5tica< a Ale9anha tinha u9 grande nQ9ero de uni)ersidades. Antes de />?O< ano e9 Jue a Ale9anha se tornou u9a nao uni8icada co9 u9 go)erno central< o -a5s consistia e9 u9a 8rouBa con8ederao de reis< ducados e cidades7 Estado aut]no9os. 3ada u9 desses distritos ou -ro)5ncias tinha estaAelecido sua -r-ria Ae97 8inanciada uni)ersidade. 3ada u9a delas tinha u9 cor-o docente eBtre9a9ente Ae9 -ago e os 9ais a)anados eJui-a9entos cient58icos de laAoratrio. E9 contraste< a Inglaterra conta)a< na *-oca< co9 a-enas duas uni)ersidades< $B8ord e 3a9Aridge< e nenhu9a 8acilita)a< encoraGa)a ou a-oia)a a -esJuisa cient58ica e9 JualJuer disci-lina. &a realidade< elas se o-unha9 ao acr*sci9o de no)os ca9-os de estudo ao

curr5culo. E9 />??< 3a9Aridge )etou u9 -edido de ensino de -sicologia eB-eri9ental< -orJue isso iria Rinsultar a religio ao -]r a al9a hu9ana nu9 -ar de -ratos de AalanaS IHearnshaT< /2>?< -. /0:L. A -sicologia eB-eri9ental s seria ensinada e9 3a9Aridge )inte anos de-ois< e s 8oi o8erecida e9 $B8ord e9 /21@. A Qnica 9aneira de -raticar ciYncia na Inglaterra era ser u9 ca)alheiro7cientista< co9 renda -r-ria< co9o 3harles DarTin ou Crancis %alton I)er o 3a-itulo @L. A situao era se9elhante na Crana e< nos Estados nidos< s e9 />?@ -assou a ha)er uni)ersidades dedicadas W -esJuisa< co9 a 8undao da ni)ersidade #ohns Ho-Eins e9 !alti9ore< Maryland. Logo< ha)ia 9ais o-ortunidades de -esJuisa cient58ica na Ale9anha do Jue e9 JualJuer outro lugar. E9 ter9os -rag9Uticos< era -oss5)el )i)er co9o cientista -esJuisador na Ale9a nha< 9as no na Crana< na Inglaterra ou nos Estados nidos. &o in5cio do s*culo 4I4< u9a onda de re8or9as educacionais )arreu as uni)ersidadei ale9s. Desen)ol)ia7se u9 no)o ti-o de instituio< desconhecido e9 outros lugares e )oltadc @O -ara os -rinc5-ios da liAerdade acadY9ica e da -esJuisa< en)ol)endo -ro8essores e alunos. $s 9e9Aros do cor-o docente -odia9 ensinar o Jue Juisesse9< se9 inter8erYncia eBterior< e -esJuisar o Jue -re8erisse9. $s alunos -odia9 escolher os cursos e no tinha9 u9 curr5culo r5gido co9o estor)o. Essa liAerdade ta9A*9 se estendia W considerao de no)as ciYncias co9o a -sicologia. Esse sentido de uni)ersidade -ro-icia)a o a9Aiente ideal -ara o 8loresci9ento da in)es tigao cient58ica. $s -ro8essores -odia9 no s 8azer -alestras< 9as ta9A*9 orientar alunos e9 -esJuisas eB-eri9entais< e9 laAoratrios Ae9 eJui-ados. E9 nenhu9 outro -ais u9a tal aAordage9 cient58ica era -ro9o)ida nessa *-oca. $ cli9a de re8or9a nas uni)ersidades ger9Nnicas ta9A*9 encoraGou o seu desen)ol)i 9ento< o Jue se traduzia na o8erta de 9ais cargos aos interessados e9 carreiras cient58icas acadY9icas. As o-ortunidades de algu*9 se tornar u9 -ro8essor Ae9 -ago e res-eitado era9 Ae9 9aiores na Ale9anha< e9Aora -er9anecesse di85cil chegar ao to-o. $ cientista uni)ersi tUrio -ro9issor tinha de -roduzir -esJuisas< Gulgadas rele)antes -or es-ecialistas no ca9-o< -esJuisas Jue ia9 al*9 da dissertao t5-ica de doutorado. Isso signi8icou Jue a 9aioria das -essoas aceitas -ara docYncia uni)ersitUria era9 -ro8issionais eBtre9a9ente ca-azes. auando esses cientistas ingressa)a9 na co9unidade uni)ersitUria< era i9ensa a -resso 8eita soAre eles -ara Jue desse9 contriAuiDes ainda 9aiores.

E9Aora a co9-etio 8osse intensa e as eBigYncias grandes< o ganho Jue se oAtinha co9-ensa)a e9 9uito o es8oro. So9ente os 9elhores tinha9 sucesso na ciYncia ale9 do s*culo 4I4H o resultado 8oi u9a s*rie de grandes a)anos e9 todas as ciYncias< incluindo a no)a -sicologia. &o 8oi u9a coincidYncia o 8ato de as -essoas direta9ente res-onsU)eis -elo surgi9ento da -sicologia cient58ica sere9 -ro8essores uni)ersitUrios ale9es. Her9ann )on Hei9holtz I/>0/ 7/>2.L Hel9holtz< -rol58ico -esJuisador no ca9-o da 85sica e da 8isiologia< 8oi u9 dos 9aiores cientistas do s*culo 4I4. A -sicologia esta)a e9 terceiro lugar entre as Ureas de suas contri AuiDes cient58icasH contudo< o seu traAalho< ao lado do de Cechner e Fundt< 8oi decisi)o -ara a 8undao da no)a -sicologia. A (ida de Hel9holtz &ascido e9 Potsdain< Ale9anha< onde seu -ai era -ro8essor no %y9nasiTn Ina Euro-a< u9 liceu -re-aratrio -ara a uni)ersidadeL< Helniholtz de in5cio 8oi educado e9 casa -or causa de sua saQde delicada. Aos dezessete anos< ingressou nu9 instituto 9*dico de !erli9 e9 Jue no se coAra)a9 anuidades de Jue9 se dis-usesse a ser cirurgio do eB*rcito de-ois da graduao. Hel9holtz ser)iu -or sete anos< -er5odo durante o Jual -rosseguiu co9 seus estudos de 9ate9Utica e 85sica e -uAlicou )Urios artigos. A-resentou u9a tese soAre a indes trutiAilidade da energia< na Jual 8or9ulou 9ate9atica9ente a lei da conser)ao da energia. auando deiBou o eB*rcito< aceitou o cargo de -ro8essor7associado de 8isiologia da ni)ersida de de MnigsAerg. &os trinta anos seguintes< eBerceu 8unDes acadY9icas no ca9-o da 8isiologia e9 uni)ersidades de !onn e HeidelAerg e< no da 85sica< e9 !erli9. Dotado de u9a tre9enda energia< Hel9holtz escre)ia acerca de )Urias Ureas di8erentes. &o curso de seu traAalho soAre a -tica 8isiolgica< in)entou o o8tal9osc-io< u9 a-arelho -ara eBa9inar a retina do olho. Seu traAalho e9 trYs )olu9es nessa Urea IHandAuch der Physiologischen $-tiE V Manual de i-tica CisiolUgicaL< -uAlicado entre />:@ e />@@< 8oi to in8luente e duradouro Jue )eio a ser traduzido -ara o inglYs sessenta anos 9ais tarde. PuAlicou @/ suas -esJuisas soAre -roAle9as acQsticos e9 />@1< na oAra SoAre as SensaDes Tonais< Jue resu9ia suas -r-rias descoAertas e toda a literatura dis-on5)el na *-oca. Ele ta9A*9 -uAlicou oAras soAre t-icos to di)ersos Juanto as -s7i9agens< a acro9ato-sia< a escala 9usical arUAico7-ersa< os 9o)i9entos oculares hu9anos< a 8or9ao de geleiras< aBio9as geo9*tricos e a 8eAre do 8eno. Anos 9ais tarde< contriAuiu indireta9ente -ara a in)eno da telegra8ia se9 8io e do rUdio. &o outono de />21< Juando retorna)a de u9a )iage9 aos Estados nidos Jue incluira u9a )isita W EB-osio Mundial de 3hicago< Helinholtz so8reu u9a gra)e Jueda no na)io. Menos de u9 ano de-ois< te)e u9 derra9e Jue o deiBou se9iconsciente e delirante. RSeus -ensa9entos )aga)a9 con8usa9enteS< escre)eu sua es-osa< Ra )ida real e a )ida on5rica< o te9-o e as cenas< tudo 8lutua)a co9o n*)oa e9 seu c*reAro V na 9aior -arte do te9-o< ele no saAia onde esta)a... d co9o se a sua al9a esti)esse longe< Ae9 distante< nu9 Aelo 9undo ideal< do9inado a-enas -ela ciYncia e -elas leis eternasS IMoenigsAerger< /2@:< -. .02L. ProAle9as da Psicologia Sensorial

TY9 interesse -ara a -sicologia as -esJuisas de Hel9holtz soAre a )elocidade do i9-ulso ner)oso< e soAre a )iso e a audio. Antes de sua *-oca< -ensa)a7se Jue o i9-ulso ner)oso 8osse instantNneo< ou ao 9enos Jue )iaGasse rU-ido de9ais -ara ser 9edido. Hel9holtz 8orneceu a -ri9eira 9edida e9-5rica da )elocidade de conduo ao esti9ular o ner)o 9otor e o 9Qsculo corres-ondente da -erna de u9a r< nu9 eB-eri9ento 8eito de 9odo a ser -oss5)el registrar o 9o9ento -reciso da esti9ulao e o 9o)i9ento resultante. TraAalhando co9 di8erentes co9-ri9entos de ner)os< ele registrou o inter)alo entre a esti9ulao do ner)o -rBi9o ao 9Qsculo e a res-osta deste Qlti9o< 8azendo o 9es9o -ara a esti9ulao 9ais a8astada do 9Qsculo. Essas 9edidas lhe dera9 o te9-o reJuerido -ara a conduo< a 9odesta )elocidade de )inte e sete cent59etros -or segundo. Hel9holtz ta9A*9 realizou eB-eri9entos soAre os te9-os de reao dos ner)os senso7 riais de suGeitos hu9anos< estudando o circuito co9-leto< desde a esti9ulao de u9 rgo dos sentidos at* a res-osta 9otora resultante. As descoAertas re)elara9 ta9anhas di8erenas entre os suGeitos< e -ara o 9es9o suGeito e9 )Urias eB-eriYncias< Jue ele aAandonou a -esJuisa. A de9onstrao de Hel9holtz de Jue a )elocidade de conduo no era instantNnea sugeriu Jue o -ensa9ento e o 9o)i9ento se segue9 u9 ao outro co9 u9 inter)alo 9ensurU )el< e9 )ez de ocorrere9 si9ultanea9ente< co9o antes se -ensa)a. Hel9holtz< no entanto< s se interessa)a -ela 9edida< e no -elo seu signi8icado -sicolgico. Mais tarde< as i9-licaDes -sicolgicas de sua -esJuisa 8ora9 reconhecidas -or outros< Jue tornara9 os eB-eri9entos co9 o te9-o de reao u9a -ro)eitosa linha de in)estigaDes na no)a -sicologia. Sua -esJuisa 8oi u9a das -ri9eiras indicaDes de Jue era -oss5)el 8azer eB-eri9entos co9 u9 -rocesso -sico8isiolgico e 9edi7lo. Seu traAalho soAre a )iso ta9A*9 te)e in8luYncia soAre a -sicologia. Ele in)estigou os 9Qsculos oculares eBternos e o 9ecanis9o 9ediante o Jual os 9Qsculos oculares internos 8aze9 a aco9odao do cristalino. Al*9 disso< a9-liou u9a teoria da )iso cro9Utica< -uAlicada e9 />O0 -or Tho9as PoungH essa teoria hoGe * conhecida co9o teoria Poung7 Hel9holtz. &o 9enos i9-ortante * a in)estigao de Hel9holtz soAre a audio< isto *< a -erce-o de tons co9Ainados e indi)iduais< e a natureza da har9onia e da dissonNncia. Ele ta9A*9 8or9ulou u9a teoria da ressonNncia auditi)a. A in8luYncia duradoura da sua oAra acerca da )iso e da audio * e)idenciada -or sua incluso e9 9odernos 9anuais de -sicologia. Helniholtz no era -siclogo< ne9 tinha a -sicologia co9o seu -rinci-al interesse< 9as contriAuiu co9 u9 a9-lo e i9-ortante acer)o de conheci9entos -ara a -sicologia sensorial< @1 aGudando a 8ortalecer a aAordage9 eB-eri9ental do estudo de -roAle9as -sicolgicos. Ele considera)a a -sicologia u9a disci-lina inde-endente< a8i9 co9 a 9eta85sica. A -sicologia dos sentidos era -ara ele u9a eBceo -or causa de sua ligao co9 a 8isiologia. Hel9holtz no esta)a )oltado -ara o estaAeleci9ento da -sicologia co9o ciYncia inde-endente< 9as 8oi to a9-la a sua in8luYncia Jue ele 9erece ser incluido entre os Jue dera9 u9a contriAuio direta nesse sentido. Ernst FeAer I/ ?2:7/>?>L

Ernst FeAer< 8ilho de u9 -ro8essor de teologia< nasceu e9 FittenAerg< Ale9anha. "eceAeu o seu doutorado na ni)ersidade de Lei-zig e9 />/:< onde ta9A*9 lecionou anato 9ia e 8isiologia de />/? at* a sua a-osentadoria< e9 />?/. Seu -rinci-al interesse de -esJuisa 8oi a 8isiologia dos rgos sensoriais< Urea e9 Jue deu notU)eis e duradouras contriAuiDes. As -esJuisas anteriores soAre os rgos sensoriais tinha9 se li9itado Juase eBclusi)a7 9ente aos sentidos su-eriores da )iso e da audio. $ traAalho de FeAer consistiu soAretudo e9 eB-lorar no)os ca9-os< -rinci-al9ente as sensaDes cutNneas e 9usculares. Ele 9erece u9 destaJue es-ecial -or ter a-licado os 9*todos eB-eri9entais da 8isiologia a -roAle9as de natureza -sicolgica. Suas -rinci-ais contriAuiDes W -sicologia so o seu traAalho soAre o li9iar de dois -ontos de discri9inao da -ele e a di8erena a-enas -erce-t5)el detectada -elos 9Qsculos. Seus eB-eri9entos soAre o tato 9arcara9 u9a 9udana 8unda9ental no status do oAGeto de estudo da -sicologia. $s )5nculos co9 a 8iloso8ia 8ora9< se no cortados< ao 9enos Aastante en8raJuecidos. FeAer uniu a -sicologia Ws ciYncias naturais e aGudou a aArir ca9inho -ara o uso da -esJuisa eB-eri9ental no estudo da 9ente. $ Li9iar de Dois Pontos 9a das duas grandes contriAuiDes de FeAer W no)a -sicologia en)ol)eu sua deter9i nao eB-eri9ental da -reciso co9 Jue ocorre a discri9inao de dois -ontos da -ele V a distNncia entre dois -ontos necessUria -ara Jue o indi)5duo -ossa relatar Jue te)e duas sensaDes distintas. Se9 olhar o a-arelho< Jue se asse9elha a u9 co9-asso -ara desenho< os suGeitos so solicitados a contar se sente9 u9 ou dois -ontos da -ele sendo tocados. auandc os dois -ontos esto -rBi9os u9 do outro< os suGeitos relata9 u9a clara sensao de Jue sc u9 -onto 8oi tocado. 3o9 o au9ento da distNncia entre as duas 8ontes de est59ulo< eles s 9ostra9 incertos soAre se sente9 u9a ou duas sensaDes. Por 8i9< * alcanada u9a distNnci6 e9 Jue os suGeitos relata9 dois -ontos di8erentes de esti9ulao. Esse -rocedi9ento de9onstra o li9iar de dois -ontos< o li9iar no Jual os dois -ontc de esti9ulao -ode9 ser distinguidos co9o tais. A -esJuisa de FeAer assinala a -ri9eil de9onstrao eB-eri9ental siste9Utica do conceito de li9iar V o -onto no Jual u9 e8eil -sicolgico co9ea a ser -roduzido V sendo u9a id*ia a9-la9ente usada desde o in5cio -sicologia at* hoGe.j E9 outras -esJuisas< FeAer de9onstrou Jue esse li9iar de dois -ontos )aria e9 dii rentes -artes do cor-o do 9es9o suGeito< e de u9 suGeito -ara o outro na 9es9a -arte cor-o. E9Aora sua tentati)a de eB-licar essas descoAertas atra)*s da hi-tese de c5rcul sensoriais IUreas e9 Jue a du-licidade no * -erceAidaL GU no tenha 9uita i9-ortNncia< a t*cnica eB-eri9ental -er9anece signi8icati)a. j Anos antes< no -r-rio s*culo 4iB< o 8ilso8o e educador ale9o #ohann Criedrich HerAart discutiu o con de li9iar< tendo7o a-licado W consciYncia. Ele -ro-s u9 -onto no Jual id*ias inconscientes se trans8or9a9 e9 i conscientes I)er o 3a-itulo /1L. @.

A Di8erena A-enas Perce-t5)el A segunda grande contriAuio de FeAer ter9inou -or le)ar W 8or9ulao da -ri9eira lei Juantitati)a da -sicologia. FeAer deseGa)a deter9inar a di8erena a-enas -erce-t5)el< isto *< a 9enor di8erena entre -esos Jue -odia ser detectada. Para 8azY7lo< -edia a seus suGeitos Jue le)antasse9 dois -esos< u9 -eso7-adro e u9 -eso de co9-arao< e relatasse9 se u9 -arecia 9ais -esado do Jue o outro. PeJuenas di8erenas entre os -esos resulta)a9 e9 Gulga9entos de identidadeH grandes di8erenas< e9 Gulga9entos de dis-aridade. &o decorrer da -esJuisa< FeAer descoAriu Jue a di8erena a-enas -erce-t5)el entre dois -esos * u9a razo constante< /6.O< do -eso7-adro. E9 outras -ala)ras< u9 -eso de ./ gra9as era descrito co9o a-enas -erce-ti)el9ente di8erente de u9 -eso7-adro de .O gra9as< o 9es9o ocorrendo co9 u9 -eso de >0 gra9as co9 relao a u9 -eso7-adro de >O gra9as. FeAer -assou ento a in)estigar a contriAuio das sensaDes 9usculares na discri9ina o entre -esos. Ele descoAriu Jue os suGeitos -odia9 discri9inar co9 9uito 9aior -reciso Juando os -esos a ser a)aliados era9 le)antados -or eles 9es9os do Jue Juando era9 colocados e9 suas 9os -elo -esJuisador. $ le)anta9ento dos -esos en)ol)ia sensaDes tUteis e 9usculares< enJuanto a colocao dos -esos s -ro)oca)a sensaDes tUteis. 3o9o era -oss5)el discri9inar di8erenas 9enores entre os -esos Juando estes era9 le)antados IW razo de /6.O< co9o 8oi oAser)adoL do Jue Juando era9 colocados na 9o Iu9a razo de /61OL< FeAer concluiu Jue as sensaDes 9usculares internas tinha9 in8luYncia direta soAre a ca-aci dade de discri9inao. A -artir dessas eB-eriYncias< FeAer descoAriu Jue a discri9inao -arece de-ender no da di8erena aAsoluta entre dois -esos< 9as de sua di8erena relati)a ou razo. "ealizou eB-eri9entos en)ol)endo a discri9inao )isual e descoAriu Jue a razo era 9enor do Jue nas eB-eriYncias co9 o sentido 9uscular. 3o9 Aase nisso< sugeriu Jue hU u9a 8rao constante< ou razo< -ara a di8erena a-enas -erce-t5)el entre dois est59ulos< e9 cada u9 dos sentidos. As in)estigaDes de FeAer 9ostrara9 Jue no hU u9a corres-ondYncia direta entre u9 est59ulo 85sico e a nossa -erce-o dele. Tal co9o Hel9holtz< contudo< FeAer -reocu-a)a7se co9 -rocessos 8isiolgicos e no a)aliou a signi8icao do seu traAalho -ara a -sicologia. $ Jue a sua -esJuisa re)elou 8oi u9 9odo de in)estigar o relaciona9ento entre cor-o e 9ente< entre o est59ulo e a sensao resultante. Isso re-resentou< co9 e8eito< u9 grande a)ano< e s 8alta)a Jue algu*9 -erceAesse o seu signi8icado. $ traAalho de FeAer 8oi eB-eri9ental no sentido 9ais estrito do ter9o. E9 condiDes Ae9 controladas< ele introduzia siste9atica9ente )ariaDes nos est59ulos e registra)a os e8eitos di8erenciais na eB-eriYncia Jue cada suGeito relata)a. Seus eB-eri9entos esti9ulara9 9uitas -esJuisas suAseJ[entes< ser)indo -ara 8ocalizar a ateno de 8isiologistas ulteriotes na )alidade e i9-ortNncia do eB-eri9ento co9o 9eio de estudo de 8en]9enos -sicolgicos. As -esJuisas de FeAer na 9edio de li9iares )iria9 a ter 8unda9ental i9-ortNncia -ara a no)a -sicologia< e sua de9onstrao de Jue as sensaDes -ode9 ser 9edidas in8luenciou )irtual 9ente todos os as-ectos da -sicologia at* os nossos dias. %usta) Theodor Cechner I/>O/7/>>?L Cechner 8oi u9 -ensador de interesses intelectuais nota)el9ente di)ersos no decorrer d u9a ati)a carreira de 9ais de setenta anos. Coi 8isiologista -or sete anos< 85sico durante Juinz -sico85sico -or catorze< esteticista eB-eri9ental durante onze< 8ilso8o -or Juarenta

V e lido -or doze. Dentre esses e9-reendi9entos< a oAra de -sico85sica 8oi a Jue lhe con8eri 9aior 8a9a< e9Aora ele no Juisesse ser le9Arado -ela -osteridade co9o tal. @@ A (ida de Cechner Cechner nasceu nu9a aldeia do sudeste da Ale9anha onde seu -ai era o 9inistro. Iniciou os estudos 9*dicos na ni)ersidade de Lei-zig e9 />/?< onde assistiu a -alestras de FeAer soAre a 8isiologia. Cechner -er9aneceu e9 Lei-zig o resto da )ida. Mes9o antes de graduar7se na escola de 9edicina< seu lado hu9an5stico re)elou sinais de reAelio contra o 9aterialis9o )igente e9 seu treinarnento cient58ico. 3o9 o -seud]ni9o de RDr. MisesS< escre)eu ensaios sat5ricos zo9Aando da 9edicina e da ciYncia< o Jue continuou a 8azer -or )inte e cinco anos. Isso sugere u9 con8lito -ersistente entre os dois lados de sua -ersonalidade V o a9or -ela ciYncia e o interesse -ela 9eta85sica. Seu -ri9eiro ensaio sat5rico< RPro)a de Jue a Lua * Ceita de IodoS< ataca)a o hUAito 9*dico de usar o iodo co9o -anac*ia. Cechner esta)a clara9ente inco9odado co9 a aAordage9 9aterialista e es8ora)a7 se -or estaAelecer o Jue deno9inou sua R)iso diurnaS V a de Jue o uni)erso -ode ser considerado da -ers-ecti)a da consciYncia V o-osta W R)iso noturnaS V a de Jue o uni)erso< incluindo a consciYncia< consiste e9 9at*ria inerte. 3o9-letados os estudos 9*dicos< Cechner iniciou e9 Lei-zig u9a segunda carreira e9 85sica e 9ate9Utica. &esse -er5odo< traduziu 9anuais de 85sica e Ju59ica do 8rancYs -ara o ale9o. Por )olta de />1O< tinha traduzido 9ais de doze )olu9es< e essa ati)idade lhe deu algu9 reconheci9ento co9o 85sico. E9 />0.< co9eou a dar aulas de 85sica na uni)ersidade e a 8azer -esJuisas -or conta -r-ria. #U -erto de />.O< -assou a se interessar -ela sensao e< ao 8azer -esJuisas soAre as -s7i9agens )isuais< -ro)ocou s*rias lesDes nos olhos ao oAser)ar o sol co9 culos de cor. E9 />11< de-ois de 9uitos anos de Urduo traAalho< Cechner conseguiu a -restigiosa no9eao de -ro8essor e9 Lei-zig. De-ois disso< caiu nu9a de-resso Jue durou )Urios anos. Tinha di8iculdades -ara dor9ir< no conseguia digerir ali9entos Ino entanto< no tinha 8o9e< e o seu cor-o esta)a Juase e9 estado de inanioL e era eBtraordinaria9ente sens5)el W luz. Passa)a a 9aior -arte do te9-o nu9a sala escura< co9 -aredes -intadas de -reto< ou)indo o Jue sua 9e lia -ara ele -or u9a estreita aAertura da -orta. aueiBa)a7se de eBausto cr]nica e< -or algu9 te9-o< -erdeu todo o interesse -ela )ida. Tentou ca9inhar V a -rinc5-io a-enas W noite< Juando esta)a escuro< e de-ois W luz do dia< co9 os olhos )endados V< es-erando co9Aater o t*dio e a de-resso. 3o9o 8or9a de catarse< co9-]s alguns enig9as e -oe9as< incluindo u9 deno9inado R3*u de "atoS. Ta9 A*9 eB-eri9entou urna )ariedade de tera-ias 9edica9entosas< entre as Juais laBantes< choJue el*trico< trata9entos co9 )a-or e u9a es-*cie de tera-ia de choJue Jue en)ol)ia a a-licao de suAstNncias escaldantes W -ele V 9as nada -]de curU7lo. A doena de Cechner -ode ter tido natureza neurtica< hi-tese sustentada -ela 9aneira estranha co9o de-ois conseguiu a cura. Sua recu-erao co9eou Juando u9a a9iga sonhou Jue 8izera -ara ele u9 -rato condi9entado W Aase de -resunto cru< co9 9olho de )inho do "eno e suco de li9o. &o dia seguinte< ela -re-arou a iguaria e a le)ou a Cechner<

insistindo -ata Jue ele co9esse. Ele o 8ez< e9Aora co9 relutNncia< e co9eou a co9er Juantidades cada )ez 9aiores a cada dia< o Jue o 8ez sentir7se u9 tanto 9elhor. Sua 9elhora< no entanto< durou -ouco. 3erca de seis 9eses de-ois< os sinto9as -iorara9 a -onto de ele te9er -ela -r-ria sanidade. REu tinha a clara sensaoS< escre)eu ele< Rde Jue a 9inha 9ente estaria irre9edia)el9ente -erdida se eu no conseguisse conter o dilQ)io de -ensa9entos -erturAadores. 3o9 8reJ[Yncia< os assuntos 9ais tri)iais 9e inco9oda)a9 de tal 9aneira Jue eu 9uitas )ezes -recisa)a de horas< e at* de dias< -ara 9e li)rar dessas -reocu-aDesS IMuntze< />20< citado e9 !alance e !ring9ann< /2>?< -. .0L. Cechner oArigou7se a 9anter7se ocu-ado e9 tare8as 9ecNnicas e rotineiras co9o 8or9a @? de tera-ia ocu-acional< 9as li9ita)a7se a ati)idades Jue no 8orasse9 sua 9ente ou seus olhos. REu 8azia 8ios e AandagensS< ele escre)eu< Rtingia )elas de seAo... enrola)a 8ios e aGuda)a na cozinha< escolhendo c la)ando lentilhas< 8azendo cuAinhos de torrada e es9agan do o -o de aQcar at* conseguir aQcar e9 -. Eu ta9A*9 descasca)a e corta)a cenouras e naAos... 9il )ezes deseGei 9orrerS IMuntze< />20< citado e9 !alance e !ring9ann< /2>?< -. .1L. Aos -oucos< 9uito lenta9ente< Ceci9er )oltou a se interessar -elo 9undo ao seu redor< e continuou a dieta de -resunto cru e te9-erado e9 9olho de )inho e suco de li9o. Ento< te)e u9 sonho e9 Jue a-arecia o nQ9ero ??. Isto o con)enceu de Jue estaria curado e9 setenta e sete dias. E assi9 ocorreu. Sentiu7se to Ae9 Jue a sua de-resso se trans8or9ou e9 eu8oria e del5rios de grandeza< e chegou a a8ir9ar Jue Deus o escolhera -ara resol)er todos os enig9as do 9undo. A -artir dessa eB-eriYncia< desen)ol)eu a noo do -rinc5-io de -razer Jue< 9uitos anos de-ois< in8luenciaria a oAra de Sig9und Creud. E9 />..< a uni)ersidade concedeu a Cechner u9a -eJuena -enso e ele 8oi o8icial9ente considerado in)Ulido. 3ontudo< nenhu9 dos Juarenta e trYs anos seguintes de sua )ida ele -assou se9 a-resentar u9a i9-ortante contriAuio acadY9ica< e continuou a ter u9a saQde eBcelente at* a 9orte< aos oitenta e seis anos. $ "elaciona9ento auant8tati)o entre Mente e 3or-o 00 de outuAro de />:O * u9a data i9-ortante na histria da -sicologia. Ainda deitado e9 sua ca9a nessa 9anh< Cechner re-entina9ente co9-reendeu Jue a lei Jue go)erna o )inculo entre a 9ente e o cor-o -oderia ser encontrada nu9 relaciona9ento Juantitati)o entre u9a sensao 9ental e u9 est59ulo 9aterial. 9 au9ento na intensidade do est59ulo< disse Ceci9er< no -roduz o 9es9o au9ento na intensidade da sensao. E9 )ez disso< o esti9ulo * caracterizado -or u9a s*rie geo9*trica< enJuanto u9a s*rie arit9*tica caracteriza a sensa o. Por eBe9-lo< o acr*sci9o do so9 de u9a sineta ao de outra Jue GU estU soando -roduz u9 au9ento 9aior na sensao do Jue a adio de u9a sineta a dez outras Jue GU esteGa9 tocando. Logo< os e8eitos das intensidades do est59ulo no so aAsolutos e si9 relati)os W Juantidade de sensao Jue GU eBiste. $ Jue esta si9-les 9as Arilhante re)elao de9onstrou 8oi Jue a Juantidade de sensao Ia Jualidade 9entalL de-ende da Juantidade de esti9ulo Ia Jualidade 85sica ou 9aterialL. Para

9edir a 9udana na sensao< te9os de 9edir a 9udana do est59ulo. Logo< * -oss5)el relacionar Juantitati)a9ente os 9undos 9ental e 9aterial. Cechner cruzou a Aarreira entre 9ente e cor-o ao )inculU7los entre si e9-irica9ente. E9Aora o conceito 8osse claro< co9o traduzi7lo e9 Aases concretas` Seria necessUrio 9edir co9 -reciso a9Aas as intensidades< a suAGeti)a e a oAGeti)a< a sensao 9ental e o est59ulo 8isico. Medir a intensidade 85sica de u9 est59ulo no era di85cil V -oder7se7ia registrar< -or eBe9-lo< o n5)el de Arilho ou o -eso de )Urios oAGetos7est59ulo. Mas co9o se -oderia 9edir a sensao< a eB-eriYncia consciente Jue os suGeitos relata9 Juando reage9 a u9 esti9ulo` Cechner -ro- duas 9aneiras de 9edir sensaDes. E9 -ri9eiro lugar< -ode9os deter 9inar se u9 esti9ulo est -resente ou ausente< se * sentido ou no. E9 segundo< -ode9os 9edir a intensidade do est59ulo a -artir da Jual o suGeito relata a -ri9eira sensao. Este * o li9iar aAsoluto da sensiAilidade< o -onto< e9 ter9os da intensidade do est59ulo< aAaiBo do Jual nenhu9a sensao * relatada e aci9a do Jual a -essoa te9 u9a sensao. E9Aora Qtil< o li9iar aAsoluto * li9itado -orJue s deter9ina u9 )alor de u9a sensao V o seu n5)el 9ais AaiBo. Para relacionar a9Aas as intensidades< te9os de ser ca-azes de es-eci8icar toda a ga9a de )alores de est59ulo e seus )alores de sensao resultantes. Para @2 consegui7lo< Cechner -ro-]s o li9iar di8erencial da sensiAilidade< a 9enor Juantidade de 9udana de u9 est59ulo Jue -roduz u9a 9udana de sensao. Por eBe9-lo< e9 Juanto * -reciso di9inuir u9 -eso antes de o suGeito sentir a 9udana< antes de ele relatar u9a di8erena a-enas -erce-t5)el de sensao` Para 9edir Jue -eso -arece ter u9 dado oAGeto IJuo -esado o suGeito sente Jue ele *L< no -ode9os usar a 9edida 85sica do -eso do oAGeto. Pode9os< contudo< usar essa 9edida 85sica co9o Aase de 9edida da intensidade -sicolgica da sensao. E9 -ri9eiro lugar< 9edi9os e9 Juanto o -eso de)e ser reduzido antes Jue o suGeito 9al -ossa discri9inar a di8erena. E9 segundo< 9odi8ica9os o -eso do oAGeto -ara esse )alor 9enor e 9edi9os no)a9ente a a9-litude do li9iar di8erencial. 3o9o a9Aas as 9udanas de -eso so a-enas escassa9ente -erce-t5)eis< Cechner su-]s Jue elas so suAGeti)a9ente iguais. Esse -rocesso -ode ser re-etido at* Jue o oAGeto 9al seGa -erceAido -elo suGeito. Se cada reduo do -eso * suAGeti)a9ente igual a JualJuer outra< o nQ9ero de )ezes Jue o -eso de)e ser di9inu5do V o nQ9ero de di8erenas a-enas -erce-t5)eis V -ode ser usado co9o 9edida oAGeti)a da 9agni tude suAGeti)a da sensao. Dessa 9aneira< esta9os 9edindo os )alores de est59ulo necessU rios ao surgi9ento de u9a di8erena entre duas sensaDes. Cechner sugeriu Jue< -ara cada 9odalidade sensorial< hU u9 certo au9ento relati)o no est59ulo Jue se9-re -roduz u9a 9odi8icao oAser)U)el na intensidade da sensao. Assi9< a sensao Ia 9ente ou Jualidade 9entalL e o est59ulo eBcitante Io cor-o ou Jualidade 9aterialL -ode9 ser 9edidos< e o relaciona9ento entre os dois -ode ser enunciado co9o u9a eJuao6

S M log " e9 Jue > * a 9agnitude da sensao< M * u9a constante e " * a 9agnitude do est59ulo. A relao * logar5t9icaH u9a s*rie au9enta arit9etica9ente e a outra geo9etrica9ente. Cechner disse Jue essa noo no lhe 8oi sugerida -ela oAra de FeAer< e9Aora este ta9A*9 esti)esse na ni)ersidade de Lei-zig< onde os dois se )ia9 8reJ[ente9ente< e e9Aora FeAer ti)esse escrito soAre o assunto uns -oucos anos antes. Cechner escre)eu Jue s to9ou conheci9ento da oAra de FeAer de-ois de ter iniciado a s*rie de eB-eri9entos destinados a testar sua hi-tese. Mais tarde< -erceAeu Jue o -rinc5-io a Jue ha)ia dado 8or9a 9ate9Utica era essencial9ente aJuilo Jue o traAalho de FeAer tinha de9onstrado. $s M*todos da Psicouisica $ resultado i9ediato da descoAerta de Cechner 8oi o desen)ol)i9ento de u9 -rogra9a de -esJuisa no ca9-o Jue ele 9ais tarde )eio a cha9ar de -sico85sica. IA -ala)ra -sico85s5ca de8ine7se a si 9es9a6 * o relaciona9ento entre os 9undos 9ental e 9aterial.L &o curso de sua -esJuisa< co9 seus eB-eri9entos soAre o le)anta9ento de -esos< o Arilho )isual e distNncias tUteis e )isuais< Cechner desen)ol)eu u9 e siste9atizou dois dos trYs 9*todos 8unda9entais da -sico85sica< usados ainda hoGe6 o 9*todo do etro 9*dio< o 9*todo dos est59ulos constantes e o 9*todo dos li9ites. Ceci9er desen)ol)eu o 9*todo do erro 9*d5o Ita9A*9 deno9inado 9*todo de aGusteL e9 colaAorao co9 A. F. (olE9ann< -ro8essor de 8isiologia da ni)ersidade de HalIe< na Ale9anha. $ 9*todo consiste e9 8azer os suGeitos aGustare9 u9 est59ulo )ariU)el at* -erce Aere9 Jue ele * igual a u9 est59ulo7-adro constante. &u9a s*rie de tentati)as< o )alor 9*dio da di8erena entre o est59ulo7-adro e o aGust do est59ulo )ariU)el -elos suGeitos re-resenta o erro de oAser)ao. $ 9*todo su-De Jue o nossos rgos sensoriais esto suGeitos W )ariaAilidade< o Jue nos i9-ede de oAter u9a 9edid ?O )erdadeira. Assi9 sendo< oAte9os u9 grande nQ9ero de 9edidas a-roBi9adas< cuGa 9*dia re-resenta a 9elhor a-roBi9ao do )alor )erdadeiro. A t*cnica * Qtil -ara 9edir o te9-o de reao< a discri9inao )isual e auditi)a e a eBtenso das ilusDes. &u9a 8or9a a9-liada< ela * 8unda9ental -ara a 9aioria das atuais -esJuisas -sicolgicas. Toda )ez Jue calcula9os u9a 9*dia< esta9os< essencial9ente< usando o 9*todo do erro 9*dio. $ 9*todo dos est59ulos constantes< inicial9ente deno9inado 9*todo dos casos certos e errados< 8oi criado -or Marl )on (ierordt< Jue era 8isiologista< 9as 8oi desen)ol)ido co9o instru9ento de -esJuisa -or Cechner. Ele o usou no seu elaAorado estudo do le)anta9ento de -esos< Jue en)ol)eu 9ais de @?.OOO co9-araDes. A t*cnica en)ol)e dois est59ulos constan tes< tendo co9o al)o 9edir a di8erena de est59ulo necessUria -ara -roduzir u9a dada -ro-oro de Gulga9entos corretos. Por eBe9-lo< o suGeito le)anta -ri9eiro o -eso7 -adro de /OO gra9as e de-ois le)anta u9 -eso de co9-arao de< diga9os< >>< 20< 2@< /O. ou /O> gra9as. Ele de)e deter9inar se o segundo -eso * 9ais -esado< 9ais le)e ou igual ao -ri9eiro. $ -rocesso continua at* Jue tenha sido 8eito u9 certo nQ9ero de Gulga9entos -ara cada co9-arao.

Para os -esos 9ais -esados< os suGeitos Juase se9-re 8aze9 u9 Gulga9ento de R9ais -esadoS< e os -esos 9ais le)es Juase se9-re so Gulgados co9o R9ais le)esS. A -artir desses dados< a di8erena de est59ulo I-eso7-adro )ersus -eso de co9-araoL * deter9inada -ara o -onto e9 Jue os suGeitos Gulga9 correta9ente R9ais -esadoS ?:g do te9-o. Algu9as )ariaDes do -rocedi9ento AUsico tornara9 a t*cnica Qtil -ara 9uitos -roAle9as de 9edida ligados W deter9inao de li9iares sensoriais. $ terceiro 9*todo -sico85sico de Cechner era original9ente o 9*todo das di8erenas a-enas -erce-t5)eisH 9ais tarde 8oi cha9ado de 9*todo dos li9ites. A t*cnica< cuGa orige9 re9onta a /?OO< 8oi 8or9alizada e9 />0? -or 3harles Delezenne. FeAer< co9o oAser)a9os< ta9A*9 in)estigou di8erenas a-enas -erce-t5)eis< 9as o 9*todo 8oi desen)ol)ido 8or9al9en te -or Cechner< e9 seus traAalhos soAre a )iso e as sensaDes de te9-eratura. &o 9*todo dos li9ites< so a-resentados aos suGeitos dois est59ulos. 9 * au9entado ou di9inu5do at* Jue os suGeitos relate9 Jue detectara9 u9a di8erena. Cechner reco9enda)a Jue se iniciasse co9 o est59ulo )ariU)el nu9a intensidade clara9ente su-erior W do est59ulo7 -adro e clara9ente in8erior na )ez seguinte. $s dados so oAtidos a -artir de u9 certo nQ9ero de -ro)as e * calculada a 9*dia das di8erenas a-enas -erce-t5)eis -ara se deter9inar o li9iar di8erencial. 9a )ariao Jue usa u9 Qnico esti9ulo * e9-regada -ara deter9inar o li9iar aAsoluto. Cechner continuou co9 suas -esJuisas -sico85sicas -or sete anos< -uAlicando -arte delas< -ela -ri9eira )ez< e9 dois Are)es ensaios datados de />:> e />:2. E9 />@O< a eB-osio 8or9al e co9-leta do seu traAalho a-areceu e9 Ele9ente der Psycho-hysiE IEle9entos de Psico85sicaL< u9 9anual da ciYncia eBata das RrelaDes 8uncional9ente de-endentes... dos 9undos 9aterial e 9ental< 85sico e -sicolgicoS ICechner< />@OK/2@@< -. ?L. $ li)ro * u9a das notU)eis contriAuiDes originais ao desen)ol)i9ento da ciYncia -sicolgica. &a *-oca< a a8ir 9ao de Cechner acerca do relaciona9ento Juantitati)o entre a intensidade do est59ulo e a sensao 8oi considerada co9-arU)el W descoAerta -or %alileu das leis da ala)anca e da Jueda dos cor-os. &o in5cio do s*culo 4I4< o 8ilso8o ale9o I99anuel Mant insistia Jue a -sicologia nunca -oderia tornar7se ciYncia -orJue era i9-oss5)el 8azer eB-eri9entos co9 8en]9enos e -rocessos -sicolgicos< ou 9edi7los. De)ido ao traAalho de Cechner< Jue de 8ato -ossiAilitou 9edir a 9ente< a assero de Mant GU no -odia ser le)ada a s*rio. Coi -rinci-al9ente de)ido W -esJuisa -sico85sica de Cechner Jue Filhel9 Fundt conce Aeu o -lano de sua -sicologia eB-eri9ental. $s 9*todos de Cechner 9ostrara9 ser a-licU)eis a u9a ga9a de -roAle9as -sicolgicos 9uito 9ais a9-la do Jue ele -oderia i9aginar< sendo usados ainda hoGe na -esJuisa -sicolgica< co9 a-enas u9as -oucas 9odi8icaDes. Cechner ?/ deu W -sicologia aJuilo Jue toda disci-lina Jue deseGa ser u9a ciYncia te9 de -ossuir V t*cnicas de 9edida -recisas e elegantes. E9Aora a oAra de FeAer -recedesse a sua< todos os 9*ritos 8ora9 con8eridos a Cechner. Ele -arece ter usado a oAra de FeAer -ara desen)ol)er suas teorias< 9as 8ez 9uito 9ais do Jue si9-les9ente a9-liU7la. $s oAGeti)os de FeAer era9 li9itadosH ele era u9 8isiologista Jue in)estiga)a as di8erenas a-enas -erce-t5)eis< e a signi8icao 9ais a9-la do seu

traAalho lhe esca-ou. Cechner -rocurou u9a assero 9ate9Utica -ara o relaciona9ento entre os 9undos 85sico e 9ental. Suas Arilhantes e inde-endentes intro)isDes soAre a 9edio de sensaDes< e seu traAalho e9 Jue relaciona)a essas 9edidas co9 as dos est59ulos corres-ondentes a essas sensaDes< 8ora9 necessUrios -ara Jue as i9-licaDes e conseJ[Yncias da oAra anterior de FeAer -udesse9 ser reconhecidas e a-licadas e assi9 8azer da -sicologia u9a ciYncia eBata. A Cundao Cor9al da &o)a 3iYncia da Psicologia E9 9eados do s*culo 4I4< os 9*todos da ciYncia natural esta)a9 sendo usados -ara in)estigar 8en]9enos -ura9ente 9entais. Ha)ia9 sido desen)ol)idas t*cnicas< in)entados a-arelhos< -uAlicados li)ros i9-ortantes< e 8oi des-ertado u9 a9-lo interesse. $ e9-iris9o AritNnico e os traAalhos no ca9-o da astrono9ia acentuara9 a i9-ortNncia dos sentidos< e os cientistas ale9es esta)a9 descre)endo co9o os 9es9os 8unciona)a9. $ es-5rito -ositi)ista da *-oca encoraGou a con)ergYncia dessas duas linhas de -ensa9ento. Calta)a ainda< no entanto< algu*9 Jue as unisse< algu*9 Jue< e9 u9a -ala)ra< 8undasse a no)a ciYncia. Esse toJue 8inal 8oi dado -or Filhelni Fundt. Fundt * o 8undador da -sicologia co9o disci-lina acadY9ica 8or9al< a -ri9eira -essoa na histria da -sicologia a ser designada< adeJuada e irrestrita9ente< co9o -siclogo. &a Jualidade de -ri9eiro -siclogo< Fundt 8undou o -ri9eiro laAoratrio< editou a -ri9eira re)ista e deu in5cio W -sicologia eB-eri9ental co9o ciYncia. As Ureas Jue ele in)estigou V incluindo a sensao e a -erce-o< a ateno< o senti9ento< a reao e a associao V se tornara9 ca-5tulos AUsicos e9 9anuais Jue ainda no ha)ia9 sido escritos. $ 8ato de u9a -arte to grande da histria da -sicologia de-ois de Fundt consistir nu9a o-osio W sua conce-o de -sicologia no di9inui as suas realizaDes e contriAuiDes co9o 8undador. Por Jue tero as honras da 8undao da no)a -sicologia sido con8eridas a Fundt e no a Cechner` Ele9entos de Psico 85sica de Cechner 8oi -uAlicada e9 />@O< ao 9enos Juinze anos antes da data e9 Jue se a8ir9a ter Fundt iniciado a -sicologia. $ -r-rio Fundt escre)eu Jue a oAra de Cechner re-resentou a R-ri9eira conJuistaS da -sicologia eB-eri9ental IFundt />>>< -. .?/L. HU consenso entre os historiadores soAre a i9-ortY.ncia de CechnerH alguns at Juestiona9 se a -sicologia -oderia ter co9eado Juando co9eou se no 8osse -elo sei traAalho. Por Jue< ento< a histria no credita a Cechner a 8undao da -sicologia` A res-ost estU na natureza do -rocesso de 8undao. A 8undao * u9 ato intencional e deliAerado Jue en)ol)e ca-acidades e caracter5stica Jue di8ere9 das Jue so necessUrias -ara as realizaDes cient58icas Arilhantes. Cundar reJuer integrao e a considerao do traAalho -recedente< Ae9 co9o a -uAlicao e a -ro9oo d 9aterial rec*97organizado. Rauando todas as id*ias centrais GU nascera9< algu9 -ro9otor a-ossa delas e as organiza< acrescentando tudo o 9ais Jue lhe -area essencial< -uAlica7as

di)ulga7as< insiste nelas e< e9 resu9o< ^8unda; u9a escolaS I!oring< /2:O< -. /2.L. contriAuio de Fundt -ara a 8undao da -sicologia 9oderna no )e9 tanto de algur descoAerta cient58ica 59-ar Juanto de seu Rherico es8oro de di)ulgao e9 8a)or do eB ri9entalis9oS I$;Donnell< /2>:< -. /@L. ?0 Cundar *< -ois< Aastante distinto de originar< e9Aora essa di8erena no tenha oAGeti)o de-reciati)o. Tanto originadores co9o 8undadores so essenciais W 8or9ao de u9a ciYncia< to indis-ensU)eis Juanto o arJuiteto e o 9estre7de7oAras -ara a construo de u9a casa. 3o9 essa distino e9 9ente< -ode9os co9-reender -or Jue Cechner no * considerado o 8undador da -sicologia. Dito de 9odo si9-les< ele no esta)a tentando 8undar u9a no)a ciYncia. Seu oAGeti)o era co9-reender a natureza do relaciona9ento entre os 9undos 9ental e 9aterial. Ele Ausca)a de9onstrar u9a conce-o uni8icada da 9ente e do cor-o Jue -rocedia de u9a es-eculao 95stica 9as era dotada de Aase cient58ica. ^&o se -ode dizer Jue sua ino)ao da -sico85sica teria se to9ado u9a disci-lina de -sicologia eB-eri9ental caso u9 9o)i9ento co9 Aases institucionais no ti)esse sido 8undado e9 seguidaS I!en7Da)id e 3oilins< /2@@< -. .::L. Fundt< contudo< )oltou7se deliAerada9ente -ara a 8undao de u9a no)a ciYncia. &o -re8Ucio W -ri9eira edio dos seus Princi-ies o8 Physiological Psychology IPrinc5-ios de Psicologia C5siolgicaL I/>?17/>?.L< ele escre)eu6 RA oAra Jue aJui a-resento ao -QAlico * u9a tentati)a de deli9itar u9 no)o do95nio da ciYncia.S Fundt esta)a interessado e9 -ro9o)er a -sicologia co9o ciYncia inde-endente. (ale no entanto re-etir Jue< e9Aora se considere Fundt o 8undador da -sicologia< ele no 8oi o seu originador. Essa ciYncia e9ergiu< co9o )i9os< de u9a longa linha de es8oros criati)os. &o decorrer da segunda 9etade do s*culo 4I4< o \eitgeist esta)a -ronto -ara a a-licao da aAordage9 eB-eri9ental a -roAle9as da 9ente. Fundt 8oi u9 rigoroso agente do Jue GU esta)a se desen)ol)endo< u9 Ae97dotado -ro9otor do ine)itU)el. SugestDes de Leitura Por Jue a A;e9anha` DoAson< (. e !ruce< D.< RThe %er9an uni)ersity and the de)elo-9ent o8 eB-eri9ental -sychologyS< #ournal o8 the History o8 the !eha )ioral Sciences< n >< --. 0O.70O?< /2?0. "e8ere7se W liAerdade de ensino e de estudo nas uni)ersidades ale9s co9o -r*7condio -ara o desen)ol)i9ento da no)a disci-lina da -sicologia. Pri9rdios da Cisiologia EB-eri9ental Cearing< C.< "e8leB Action6 A Study in the Histoiy o8 Physioiogicai Psychoiogy< 3a9Aridge< Massachusetts< MIT Press< /2?O. 3oAre descoAertas e -rogressos na neuro8isiologia dos s*culos 4(II a 4I4H -uAlicado original9ente e9 /21O. Mirsch< /.< RThe i9-etus to scienti8ic -sychology6 A recurrent -atte9S< #ournal o8 the History

o8 the !eha)ioral Sciences< n /0< --. /0O7/02< /2?@. Descre)e o surgi9ento da -sicologia eB-eri9ental e cha9a a ateno -ara os -aralelos entre a sua histria e a das ciYncias 85sicas. Ladd< %. T. e FoodTorth< ". S.< Eie5nents o8Physioiogicai Psychoiogy Iedio re)istaL< &o)a PorE<< ScriAner;s< /2//. 9 9anual clUssico Jue resu9e as -rinci-ais descoAertas do in5cio da -sicologia 8isiolgicaH coAre -esJuisas soAre a anato9ia do siste9a ner)oso e dos sentidos< soAre a localizao do 8unciona9ento cereAral< soAre a -sico85sica e as sensaDes e senti9entos. Hel9holtz Pastore< &.< RHel9holtz ^s ^Po-ular Lectures on (ision; R< #ournai oZ the Histo5y o8 the !eha)ioral Sc5ences< n 2< --. /2O70O0< /2?1. Descre)e a oAra de Hel9holtz soAre a )iso< destacando os -roAle9as da constNncia e das ilusDes. ?1 Stu9-8< 3.< RHer9ann )on Hel9holtz and the neT -sychologyS< Psycholog5cal "e)ieT< n 0< --. /7/0< />2:. 9a re)iso da -esJuisa de Hel9holtz e sua ligao co9 o 8oco e as 9etas da no)a -sicologiaH escrito -or u9 dos i9-ortantes -ioneiros da -sicologia Jue traAalha)a na ni)ersidade de !erli9. Turner< ". S.< ^Her9ann )on Helniholtz and the e9-iricist )isionS< #oTrial o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n /1< --. .>7:>< /2??. Descre)e a in8luNncia das id*ias 8ilos 8icas de Hel9holtz soAre o seu -rogra9a de -esJuisa. Cechner !oring< E. %.< RCeci9er6 Inad)ertent 8ounder o8 -sycho-hysicsS< Psycho9etriEa< t 0@< --. 17>< /2@/. A-resenta u9 a-anhado geral da )ida de Cechner e a)alia a i9-ortNncia do seu traAalho -ara a 8undao e o desen)ol)i9ento da -sicologia eB-eri9ental. Cechner< %.< Ele9ents o8 Psyclio-hysics I)ol. /L< &o)a PorE Holt< "5nehart and Finston< /2@@. "ei9-resso da oAra clUssica de Cechner< -uAlicada original9ente e9 />@OH descre )e os 9*todos da -sico85sica Jue dera9 W -sicologia suas t*cnicas cient58icas de 9edida e discute o relaciona9ento entre est59ulos 85sicos ou 9ateriais e sensaDes 9entais. Marshall< M. E.< R%usta) Cechner< Dr. Mises< and the co9-arati)e anato9y o8 angelsS< #ournal o8 the History o8 the !eha)iorai Sciences< n :< --. 127:>< /2@2. EB-lora os t-icos dos ensaios de Cechner escritos soA o -seud]ni9o RDr. MisesS e eB-De ele9entos soAre as suas )isDes diurna e noturna do uni)erso. ?. . A &o)a Psicologia 9 3aso de Dados Distorcidos

Filhel9 Fundt I/>107/20OL A (ida de Fundt $ Siste9a de Psicologia de Fundt A &atureza da EB-eriYncia 3onsciente $ M*todo de Estudo6 Intros-eco $s Ele9entos da EB-eriYncia 3onsciente A A-erce-o6 A $rganizao dos Ele9entos da EB-eriYncia 3onsciente $s T-icos de PesJuisa do LaAoratrio de Lei-zig 3o9entUrio 9 3aso de Dados Distorcidos Filhel9 Fundt< na Jualidade de 8undador da no)a ciYncia da -sicologia< * u9a das 9ais i9-ortantes 8iguras do ca9-o. $ conheci9ento de sua aAordage9 da -sicologia * )ital -ara u9a co9-reenso da histria desta disci-lina. 3ontudo< 9ais de u9 s*culo de-ois de ele tY7 la 8undado< no)os dados Iou a-ri9ora9ento de dados conhecidosL le)ara9 alguns -siclogos a concluir Jue a )iso aceita do siste9a de Fundt esta)a errada. Fundt< Jue tinha ^horror a ser 9alco9-reendido e 9al7inter-retadoS< so8reu Gusta9ente esse destino I!aldTin< /2>O< -. 1O/L. Muitos artigos -uAlicados nas d*cadas de ?O e >O 8izera9 eco a essa Juesto V o 8ato de o Fundt descrito nos 9anuais e salas de aula de -sicologia ter -ouco e9 co9u9 co9 a -essoa real e co9 as suas conce-Des I)er< -or eBe9-lo< !lu9enthal< /2?:< /2?2H Leahey< /2>/L. DescriDes da -sicologia Tundtiana tinha9 retratado suas -osiDes de 9aneira i9-re cisa< -or )ezes atriAuindo7lhe crenas Jue era9 o o-osto do Jue ele -retendia. 3o9o -udera9 se9elhantes erros ser co9etidos co9 a oAra de u9a -essoa to -roe9i nente` Fundt escre)eu 9uitos li)ros e artigos a-resentando suas conce-Des soAre a natureza da -sicologia. $ seu siste9a esta)a W )ista de todos V de todos< * claro< Jue ti)esse9 8luYncia e9 ale9o e esti)esse9 dis-ostos a e9-regar o te9-o necessUrio ao estudo do 8eno9enal )olu9e de 9aterial -uAlicado -or ele. $utros Pioneiros Euro-eus da Psicologia Cle9iann EAAinghaus I/>:O7/2O2L %eorg Elias M[ller I/>:O7/21.L Cranz !rentano I/>1>7/2/?L 3ari Stu9-8 I/>.>7/21@L $sTald M[l-e I/>@07/2/:L e a Escola de F[rzAurg 3o9entUrio ?:

Mas -or Jue ter todo esse traAalho` A 9aioria dos -siclogos no -ensou ser necessUrio ler Fundt no original ale9o< -orJue as suas oAras 9ais i9-ortantes tinha9 sido traduzidas -ara o inglYs -or seu aluno E. !. Titchener< -siclogo inglYs Jue -assou a 9aior -arte da carreira na ni)ersidade 3o9eu e9 Itaca< &o)a PorE I3a-5tulo :L. Titchener no9eara a si 9es9o seguidor leal e 8iel int*r-rete de Fundt. Procla9ara Jue Fundt era a 8onte da sua -sicologia e o -recursor Jue )alida)a suas credenciaisS IAnderson< /2>O< -. 2:L. Portanto< chegou7se a acreditar Jue a aAordage9 -sicolgica de Titchener< Jue ele deno9inou estrutu ralis9o< 8osse essenciahnente u9a i9age9 es-ecular da oAra de seu 9entor Fundt. aue9 conhecesse o siste9a de Titchener conheceria ta9A*9 o de Fundt. PesJuisas ulteriores soAre os escritos de Fundt lanara9 dQ)idas soAre essa concluso. Titchener no re-resenta)a Fundt. HU -ro)as sugerindo Jue ele alterou as -osiDes de Fundt -ara 8azY7las -arecer co9-at5)eis co9 as suas< a 8i9 de dar crediAilidade Ws suas -r-rias conce-Des 9ediante a a8ir9ao de Jue elas era9 coerentes co9 as do grande 8undador da -sicologia. Ao Jue -arece< Titchener resol)eu traduzir a-enas as -artes das -uAlicaDes de Fundt Jue sustentasse9 sua -r-ria aAordage9 da -sicologia. &o saAe9os se ele to9ou u9a deciso deliAerada Juanto a isso< 9as o resultado V a a-resentao distorcida do siste9a -sicolgico de Fundt V 8oi o 9es9o< Juer Titchener ti)esse ou no consciYncia de suas aDes. A )erso i9-recisa e inco9-leta Jue Titchener deu do siste9a de Fundt in8luenciou )Urias geraDes de -siclogos< no a-enas -or causa da -osio Jue Titchener alcanou na -sicologia a9ericana 9as ta9A*9 -or causa da notoriedade atingida -or seu aluno E. %. !oring< Jue se tornou< -or algu9 te9-o< o -rinci-al historiador da -sicologia. !oring a8ii9ou Jue Titchener era u9 Tundtiano na tradio de Lei-zig. E9Aora !oring ta9A*9 dissesse Jue a oAra de Titchener era Rdistinta da c de FundtS I!oring< /2:O< -. ./2L< 9uitos -siclogos Jue a-rendera9 histria co9 o li)ro Histria da Psicologia EB-eri9ental I/202< /2:OL< de !oring< identi8icara9 o siste9a de Titchener co9 o de Fundt. E9 conseJ[Yncia< sucessi)as geraDes de estudantes receAera9 u9 -er8il da -sicologia Tundtiana Jue 9ostrou ser 9ais 9ilo do Jue 8ato< 9ais lenda do Jue )erdade. Durante ce9 anos< -ro8essores e 9anuais de histria da -sicologia Iincluindo )ersDes anteriores deste teBtoL 9anti)era9 e re8orara9 o erro< dando7lhe a sano de seu alegado conheci9ento. Essa eB-eriYncia o8erece outro eBe9-lo de co9o a 9udana de dados da histria -ode in8luenciar a nossa co9-reenso de e)entos -assados. 3o9o oAser)a9os no 3a-5tulo /< a histria no * estUtica ne9 estagnada< estando suGeita a re)isDes W 9edida Jue so re)elados no)os dados ou a-ri9ora9entos de dados eBistentes. Filhel9 Fundt I/ >107/ 20 $L De-ois de re)isar a )ida de Fundt< )a9os considerar sua de8inio de -sicologia e a 9aneira co9o ela in8luenciou o desen)ol)i9ento suAseJ[ente desse ca9-o. A (ida de Fundt Filhel9 Fundt -assou seus -ri9eiros anos e9 aldeias -rBi9as a Mannheini< Ale9a nha< e te)e u9a in8Nncia 9arcada -or u9a intensa solido. $Atinha notas ruins na escola e le)ou a )ida de 8ilho QnicoH seu ir9o 9ais )elho esta)a no internato. Seu Qnico a9igo da 9es9a idade era u9 garoto 9ental9ente retardado Jue tinha Aoa natureza 9as 9al -odia 8alar. $

-ai de Fundt era -astor e< e9Aora a9Aos os -ais -area9 ter sido sociU)eis< as -ri9eiras le9Aranas de Fundt a res-eito do -ai so desagradU)eis. Ele se le9Ara)a de o -ai tY7lo )isitado u9 dia na escola e de ter7lhe Aatido no rosto -or no -restar ateno no -ro8essor.. ? &u9 certo 9o9ento< a educao de Fundt este)e a cargo do assistente do seu -ai< u9 Go)e9 )igUrio -or Jue9 o 9enino desen)ol)era u9a 8orte a8eio. auando esse 9entor 8oi trans8erido -ara u9a cidade -rBi9a< Fundt 8icou to de-ri9ido Jue conseguiu -er9isso -ara ir )i)er co9 ele at* os treze anos. Ha)ia u9a 8orte tradio de erudio na 8a95lia Fundt< co9 ancestrais de reno9e intelectual e9 -ratica9ente todas as disci-linas. Parecia< contudo< Jue essa i9-ressionante linhage9 no teria continuidade co9 o Go)e9 Fundt. Ele -assa)a a 9aior -arte do te9-o e9 de)aneios< e9 )ez de estudar< e 8oi re-ro)ado no -ri9eiro ano do %y9nasiu9. &o se da)a Ae9 co9 os colegas e era ridicularizado -elos -ro8essores. Aos -oucos< no entanto< Fundt a-rendeu a controlar os sonhos diurnos e at* chegou a alcanar relati)a -o-ularidade. #a9ais gostou da escola< 9as 9es9o assi9 desen)ol)eu seus interesses e ca-acidades intelectuais. auando ter9inou o Liceu< aos dezeno)e anos< esta)a -ronto -ara a uni)ersidade. Para ganhar a )ida e estudar ciYncias ao 9es9o te9-o< Fundt resol)eu ser 9*dico. Seus estudos de 9edicina o le)ara9 W ni)ersidade de T[Aingen e W ni)ersidade de HeidelAerg< onde estudou anato9ia< 8isiologia< 85sica< 9edicina e Ju59ica. IE9 sua oAra no ca9-o da Ju59ica< 8oi in8luenciado -elo 8a9oso "oAert !unsen.L %radual9ente< Fundt -erceAeu Jue a -rUtica da 9edicina no era do seu agrado e -assou a se concentrar na 8isiologia. De-ois de u9 se9estre de estudos na ni)ersidade de !erli9 co9 o grande 8isiologista #ohannes M[ller< Fundt reto9ou a HeidelAerg -ara receAer o seu doutorado e9 />::. 3on seguiu o cargo de docente de 8isiologia e9 HeidelAerg< Jue ocu-ou de />:? a />@.< e< e9 />:>< 8oi no9eado assistente de laAoratrio de Her9ann )on Hel9holtz. Ele achou en8adonha a tare8a de instruir no)os alunos Juanto aos 8unda9entos do traAalho e9 laAoratrio< e se de9itiu do cargo -oucos anos de-ois. E9 />@.< 8oi -ro9o)ido a -ro8essor associado e -er9aneceu na ni)ersidade de HeidelAerg -or 9ais dez anos. &o curso de suas -esJuisas 8isiolgicas e9 HeidelAerg< Fundt co9eou a conceAer u9a -sicologia Jue 8osse u9a ciYncia eB-eri9ental e inde-endente. Ele a-resentou sua -ro-osta inicial de u9a no)a ciYncia da -sicologia nu9 li)ro intitulado !eitriige zur Theo8le der SinnesTah9eh9ung I3ontriAuiDes -ara a Teoria da Perce-o SensorialL< Jue 8oi -uAlicado e9 -artes entre />:> e />@0. Al*9 de descre)er seus -r-rios eB-eri9entos originais< Jue realizara nu9 tosco laAoratrio constru5do e9 sua casa< ele eB-ri9iu seus -ontos de )ista acerca dos 9*todos da no)a -sicologia. E9 seu li)ro< Fundt ta9A*9 usou -ela -ri9eira )ez o ter9o -sicologia eB-eri9ental. Ao lado de Ele9entos de Psico85sica I/>@OL< de Cechner< o !eitrge * co9 8reJ[Yncia considerado o 9arco do nasci9ento literUrio da no)a ciYncia. Ao !eitriige seguiu7se e9 />@1 (orlesungen [Aer die Menschen und Thierseele I3on8e rYncias soAre as Mentes dos Ho9ens e dos Ani9aisL. 9a indicao da i9-ortNncia dessa -uAlicao 8oi sua re)iso Juase trinta anos de-ois< co9 u9a traduo -ara o inglYs e

re-etidas rei9-ressDes 9es9o de-ois da 9orte de Fundt< e9 /20O. &ela< Fundt discutiu 9uitos -roAle9as< co9o o te9-o de reao e a -sico85sica< Jue iria9 ocu-ar a ateno dos -siclogos eB-eri9entais durante anos. A -artir de />@?< Fundt o8ereceu e9 HeidelAerg u9 curso de -sicologia 8isiolgica< a -ri9eira -ro-osta 8or9al de u9 tal curso no 9undo. De suas -alestras surgiria u9 li)ro alta9ente signi8icati)o< %rundz[ge der -hysiologischen Psychologie IPrinc5-ios de Psicologia CisiolgicaL< -uAlicado e9 duas -artes nos anos de />?1 e />?.. Cora9 -uAlicadas seis ediDes e9 trinta e sete anos< e a Qlti9a saiu e9 /2//. Se9 so9Ara de dQ)ida a oAra7-ri9a de Fundt< esse li)ro estaAeleceu 8ir9e9ente a -sicologia co9o ciYncia de laAoratrio< co9 suas -r-rias -erguntas e 9*todos de eB-eri9entao. Durante 9uitos anos< as sucessi)as ediDes desse li)ro ser)ira9 aos -siclogos eB-eri 9entais co9o u9 re-ositrio de in8or9aDes e u9 registro do -rogresso da no)a -sicologia ?> Coi no -re8Ucio a esse li)ro Jue Fundt 8or9ulou o seu oAGeti)o de tentar Rdeli9itar u9 no)o do95nio da ciYnciaS< $ ter9o -sicologia 8isiolgica inclu5do no t5tulo -ode ser enganoso. &a *-oca< a -ala)ra 8isiolgico era usada co9o sin]ni9o da -ala)ra eJui)alente a eB-eri9ental e9 ale9o. Assi9< Fundt ensina)a e escre)ia soAre -sicologia eB-eri9ental< e no soAre a -sicologia 8isiolgica tal co9o a conhece9os hoGe. Fundt iniciou a 9ais longa e i9-ortante 8ase de sua carreira e9 />?:< ao aceitar o cargo de -ro8essor de 8iloso8ia da ni)ersidade de Lei-zig< onde traAalhou -rodigiosa9ente -or Juarenta e cinco anos. Ele 9ontou u9 laAoratrio e9 Lei-zig -ouco de-ois de chegar e< e9 />>/< 8undou a re)ista Philoso-hische Studien IEstudos Cilos8icosL< o rgo o8icial do no)o laAoratrio e da no)a ciYncia. Fundt -retendera cha9ar a re)ista de Estudos Psicolgicos< 9as 9udou de id*ia< ao Jue -arece -orJue GU ha)ia u9a re)ista co9 esse t5tulo Ie9Aora lidasse co9 es-iritualis9o e ocultis9oL. E9 /2O@< contudo< Fundt reno9eou sua re)ista Estudos Psicolgicos. 3o9 u9 9anual< u9 laAoratrio e u9a re)ista acadY9ica< a -sicologia esta)a indo 9uito Ae9. Sua 8a9a e9 eB-anso e seu laAoratrio atra5a9 -ara Lei-zig u9 grande nQ9ero de alunos deseGosos de traAalhar co9 Fundt. Entre eles ha)ia 9uitos Jue 9ais tarde daria9 u9a )aliosa contriAuio W -sicologia< incluindo )Urios a9ericanos< a 9aioria dos Juais )oltou -ara os Estados nidos e 8undou laAoratrios -r-rios. Atra)*s desses disc5-ulos< o laAoratrio de Lei-zig eBerceu u9a i9ensa in8luYncia soAre o desen)ol)i9ento da -sicologia 9oderna< ser)indo de 9odelo -ara os 9uitos laAoratrios no)os Jue esta)a9 sendo desen)ol)idos. Al*9 dos instalados nos Estados nidos< ta9A*9 8ora9 9ontados laAoratrios na ItUlia< na "Qssia e no #a-o -or estudantes desses -a5ses Jue tinha9 ido a Lei-zig estudar co9 Fundt. $ russo 8oi a l5ngua -ara a Jual 9ais li)ros de Fundt 8ora9 traduzidos< e a 8a9a de Fundt na "Qssia le)ou os -siclogos de Moscou a construir u9a du-licata do seu laAoratrio e9 /2/0. $utra r*-lica 8oi constru5da -or alunos Ga-oneses na ni)ersidade de TJuio e9 /20O< ano da 9orte de FundtH 9as esse laAoratrio 8oi Juei9ado durante 9ani8estaDes estudantis nos anos @O I!lu9enthal< /2>:L. $s alunos Jue acorrera9 a Lei-zig esta)a9 unidos e9 ter9os de -era7 -ecti)a e -ro-sito V ao 9enos no in5cio V e 8or9ara9 a -ri9eira escola de -ensa9ento no N9Aito da -sicologia.

As con8erYncias de Fundt e9 Lei-zig era9 -o-ulares e 9uito 8reJ[entadas. &u9a certa *-oca< ele conta)a co9 9ais de seiscentos alunos e9 classe. Seu 9odo de agir e9 aula 8oi descrito -or seu aluno E. !. Titchener nu9a carta escrita e9 />2O< -ouco de-ois de assistir a u9a con8erYncia de Fundt -ela -ri9eira )ez6 $ c aAria a -orta e Fundt entra)a. Todo )estido de negro< * claro< dos sa-atos W gra)ataH u9a 8igura 9agra e de o9Aros estreitos< ligeira9ente cur)adaH da)a a i9-resso de ser alto< e9Aora eu du)ide Jue tenha 9ais de /<?: 9. Ele ca9inha)a ruidosa9ente V no hU outro 9odo de dizer V -ela coBia lateral at* o estrado< arrastando -esada9ente os -*s< co9o se seus sa-atos 8osse9 8eitos de 9adeira. Para 9i9< ha)ia algo -ositi)a9ente indigno nesse ruidoso arrastar7se< 9as ningu*9 -arecia -erceAY7 lo. Ele chega)a ao estrado e eu -odia ter u9a Aoa )iso dele. 3aAelos grisalhos< aAundantes< eBceto no to-o da caAea V Jue era cuidadosa9ente coAerto -or longos 8ios -uBados dos lados... $ estrado tinha u9a escri)aninha co9-rida< su-onho Jue -ara de9onstraDes< e< nela< u9 descanso de li)ros aGustU)el. Fundt 8azia alguns gestos estudados V -assa)a o indicador -ela testa< arru9a)a os -edaos de giz V e ento encara)a o -QAlico co9 os coto)elos soAre o descanso. 3uriosa atitude< Jue 8a)orecia a i9-resso de altura. Ele co9ea)a a con8erYncia co9 u9a )oz AaiBa e 8raca< Juase a-olog*ticaH 9as< de-ois de u9a ou duas 8rases< durante as Juais a classe 8ica)a sentada e9 silYncio< surgia sua )igorosa )oz de con8erencista Jue se 9antinha at* o 8i9 da aula. Era u9a )oz de AaiBo Jue 8lu5a 8Ucil e aAundante9ente< Ws )ezes des-ro)ida de to9< Ws )ezes u9 -ouco estridenteH 9as era i9-ressionante< ha)endo u9a certa ca-acidade de -ersuaso< u9a es-*cie de 8er)or< naJuela e9isso Jue 9antinha o nosso interesse e e)ita)a toda sensao de ?2 9onotonia... A con8erYncia era 8eita se9 Jue recorresse a anotaDesH -elo Jue sei< Fundt nunca olhou u9a Qnica )ez -ara o descanso de li)ros< e9Aora ti)esse de-ositado ali< entre os coto)elos< u9 9ont5culo de -a-el... Fundt no 9antinha os Araos 8iBos no descanso6 os coto)elos 8ica)a9 assi9< 9as os Araos e 9os 9o)ia97se continua9ente< a-ontando e acenando... os 9o)i9entos era9 controla dos e -arecia9< de algu9a 9aneira 9isteriosa< ser ilustrati)os... Ele -ara)a i9ediata9ente ao soar do relgio< e se arrasta)a -ara 8ora< 9eio encur)ado< tal co9o se arrastara -ara dentro. Se no 8osse -or esse aAsurdo arrastar7se< eu no sentiria seno ad9irao -elo seu -rocedi9ento co9o u9 todo I!aldTin< /2>O< --. 0>?70>2L. &a -ri9eira con8erYncia Jue 9inistra)a a cada no)o gru-o de estudantes graduados< Fundt a-arecia co9 u9a relao de t-icos de -esJuisa. 9 aluno a9ericano da Pensil)Nnia< #a9es McMeen 3attell I3a-5tulo >L< rele9Ara a 9aneira -ela Jual os alunos de Fundt receAia9 suas tare8as I!aldTin< /2>O< -. 0>1L6 REle trazia nas 9os u9a 8olha co9 u9a

relao de t-icos de -esJuisa e< seguindo a orde9 e9 Jue estU)a9os en8ileirados de -* V de 8or9a algu9a se ad9itia Jue sentUsse9os V< distriAu5a os t-icos e as horas de traAalho.S Fundt aco9-anha)a de -erto as -esJuisas de doutorado e tinha -oder aAsoluto de aceitao ou de reGeio das dissertaDes. $ es-5rito do dog9atis9o cient58ico ale9o 8lorescia aAerta 9ente no laAoratrio de Lei-zig. E9 sua )ida -essoal< Fundt era cal9o e 9odesto< e seus dias seguia9 u9 -adro cuidadosa9ente controlado. IE9 /2?O< os diUrios da senhora Fundt 8ora9 descoAertos< re)e lando 9uito 9aterial no)o acerca da )ida -essoal de FundtH esse * outro eBe9-lo de dados histricos rec*97descoAertos.L Pela 9anh< Fundt traAalha)a nu9 li)ro ou artigo< lia teses de alunos e edita)a sua re)ista. f tarde< ia a eBa9es ou )isita)a o laAoratrio. 3attell recordou Jue essas )isitas se li9ita)a9 a cinco ou dez 9inutos. Ao Jue -arece< a-esar da sua grande 8* na -esJuisa eB-eri9ental< R-essoal9ente< ele no era de traAalhar e9 laAoratrioS I3attell< /20>< -. :.:L. De-ois disso< Fundt da)a u9a ca9inhada enJuanto -ensa)a e9 sua -alestra da tarde< Jue costu9a)a 8azer Ws Juatro horas. Muitas de suas noites era9 dedicadas W 9Qsica< W -ol5tica e< ao 9enos e9 sua Gu)entude< W -reocu-ao co9 os direitos dos estudantes e dos traAalhadores. A 8a95lia Fundt tinha u9a Aoa renda< conta)a co9 criados e costu9a)a receAer. 3onsolidados o laAoratrio e a re)ista e co9 u9a i9ensa Juantidade de -esJuisas soA sua direo< Fundt dirigiu suas energias -ara a 8iloso8ia. Entre />>O e />2/< escre)eu soAre *tica< lgica e 8iloso8ia siste9Utica. PuAlicou a segunda edio dos Princi-ios de Psicologia Cisiolg5ca e9 />>O e a terceira e9 />>?< ao 9es9o te9-o e9 Jue continua)a a 9andar artigos -ara a Studien. $utro ca9-o e9 Jue Fundt concentrou seu considerU)el talento tinha sido esAoado nas 3ontriAuiDes I!eitrgeL e9 />@06 a criao de u9a -sicologia social. Perto do 8inal do s*culo< ele )oltou a esse -roGeto< Jue cul95nou nos dez )olu9es de sua (dlEei-sychologie IPsicologia 3ulturalL< -uAlicados entre /2OO e /20OH o titulo * co9 8reJ[Yncia traduzido de 9odo ini-re ciso co9o RPsicologia dos Po)osS A -sicologia cultural tinha Jue )er co9 a in)estigao dos )Urios estUgios do desen)ol )i9ento 9ental< 9ani8estos na linguage9< na arte< nos 9itos< nos costu9es sociais< na lei e na 9oral. As i9-licaDes dessa oAra -ara a -sicologia tY9 u9 signi8icado 9aior do Jue o seu conteQdoH ela ser)iu -ara di)idir a no)a ciYncia da -sicologia e9 duas -artes< a eB-eri9ental e a social. As 8unDes 9entais 9ais si9-les< co9o a sensao e a -erce-o< -ode9 e tY9 dc ser estudadas< acredita)a Fundt< -ela -esJuisa e9 laAoratrio. Mas< segundo ele< a eB-eri9en. tao cient58ica * i9-oss5)el Juando se trata do estudo dos -rocessos 9entais su-eriores co9 a a-rendizage9 e a 9e9ria< -orJue eles so condicionados -or hUAitos ling[5sticos e outro6 as-ectos do treina9ento cultural. Para Fundt< os -rocessos su-eriores de -ensa9ento s >O -odia9 ser estudados e8eti)a9ente 9ediante as aAordagens no7eB-eri9entais da sociologia< da antro-ologia e da -sicologia social. A a8ir9ao de Jue as 8oras sociais dese9-enha9 u9 i9-ortante -a-el no desen)ol)i9ento dos -rocessos 9entais su-eriores * i9-ortante< 9as a concluso de Fundt de Jue esses -rocessos no -ode9 ser estudados eB-eri9ental9ente 8oi re8utada -ouco te9-o de-ois de ele tY7la eB-resso< co9o )ere9os adiante neste ca-itulo.

Fundt dedicou dez anos ao desen)ol)i9ento da sua -sicologia cultural< tendo7a consi derado u9a -arte essencial da -sicologia. Mas ela te)e -ouco i9-acto soAre a -sicologia a9ericana. 9a -esJuisa coArindo no)enta anos de artigos -uAlicados no Arnerican #ou9al o8 Psychology de9onstrou Jue< dentre todas as citaDes as -uAlicaDes de Fundt< 9enos de .g re8eria97se W Psicologia 3ultural. E9 contra-artida< seus Princ5-ios de Psicologia Cisi olU gica res-ondia9 -or 9ais de @/g das re8erYncias I!ro /2>OL. Por Jue u9a oAra de tal alcance< to a9-la9ente reconhecida na Ale9anha< 8oi )irtual 9ente ignorada nos Estados nidos` 9a -ossiAilidade * Jue Titchener< Jue le)ou sua )erso da -sicologia Tundtiana -ara a A9*rica< a tenha considerado se9 i9-ortNncia -or ela no ser coerente co9 a sua -r-ria -sicologia estrutural. A -roduti)idade de Fundt continuou se9 -ausa at* a sua 9orte< e9 /20O. $ historiador E. $. !oring I/2:OL oAser)ou Jue Fundt escre)eu :1.?1: -Uginas entre />:1 e /20O< u9a -roduo de 0<0 -Uginas -or dia. $ Siste9a de Psicologia de Fundt A -sicologia de Fundt recorreu aos 9*todos eB-eri9entais das ciYncias naturais< -arti cular9ente Ws t*cnicas usadas -elos 8isiologistas. Fundt ada-tou esses 9*todos cient58icos de in)estigao aos oAGeti)os da no)a -sicologia e -assou a estudar o seu oAGeto da 9es9a 9aneira co9o os cientistas 85sicos estuda)a9 o seu. Assi9< o es-5rito da *-oca no ca9-o da 8isiologia e da 8iloso8ia aGudou a 9oldar tanto o oAGeto de estudo da no)a -sicologia co9o os seus 9*todos de in)estigao. $ oAGeto de estudo da -sicologia de Fundt era< e9 u9a -ala)ra< a consciYncia. &u9 sentido a9-lo< o i9-acto do e9-iris9o e do associacionis9o do s*culo 4I4 re8letiu7se< ao 9enos e9 -arte< no siste9a de Fundt. Sua conce-o da consciYncia 8oi Jue ela inclui 9uitas -artes ou caracter5sticas distintas e -ode ser estudada -elo 9*todo da anUlise ou reduo. Fundt escre)eu6 $ -ri9eiro -asso na in)estigao de u9 8ato te9 de ser< -or conseguGnte< u9a descrio dos ele9entos indi)iduais..< e9 Jue ele consisteS IDia9ond< /2>O< -. >:L. &esse -onto< contudo< acaAa a se9elhana entre a aAordage9 de Fundt e a da 9aioria dos e9-iristas e associacionistas. Fundt no concorda)a co9 a tese de Jue os ele9entos da consciYncia so entidades estUticas< Uto9os da 9ente< -assi)a9ente ligados -or algu9 -roces so 9ecNnico de associao. Fundt -artilha)a a o-inio de #ohn Stuart MilZ< segundo a Jual a consciYncia era 9ais ati)a na organizao do seu -r-rio conteQdo. Portanto< o estudo dos ele9entos< do conteQdo ou da estrutura da consciYncia< 8eito isolada9ente< s 8orneceria o co9eo da co9-reenso de -rocessos -sicolgicos. De)ido ao destaJue dado W ca-acidade auto7organizadora da 9ente ou consciYncia< Fundt deno9ina)a seu siste9a )oluntaris9o< Jue deri)a da -ala)ra )olio< de8inida co9o o ato ou ca-acidade de deseGar. (oluntaris9o * u9 ter9o Jue se re8ere ao -oder Jue a )ontade te9 de organizar os conteQdos da 9ente e9 -rocessos de -ensa9ento de n5)el su-erior. Ao contrUrio dos e9-iristas e associacionistas AritNnicos Ie< 9ais tarde< de TitchenerL< Fundt no en8atiza)a os ele9entos e9 si< 9as o -rocesso de organizar ati)a9ente< ou sintetizar< esses ele9entos. d i9-ortante reiterar< no entanto< Jue< e9Aora acentuasse o -oder 9ental de sintetizar

ele9entos e9 -rocessos cogniti)os de n5)el su-erior< Fundt reconhecia o carUter AUsico dos ele9entos da consciYncia. Se9 os ele9entos< nada ha)eria -ara a 9ente organizar. >/ A &atureza da EB-eriYncia 3onsciente Segundo Fundt< os -siclogos de)eria9 ocu-ar7se do estudo da eB-eriYncia i9ediata< e no da 9ediata. A eB-eriYncia 9ediata nos o8erece in8or9aDes ou conheci9ento soAre coisas Jue no os ele9entos da eB-eriYncia e9 si. Essa * a 9aneira usual -ela Jual a e9-rega9os -ara adJuirir conheci9ento do nosso 9undo. Por eBe9-lo< Juando olha9os u9a 8lor e dize9os6 RA 8lor * )er9elhaS< essa a8ir9ao i9-lica Jue o nosso interesse -ri9ordial * a 8lor< e no o 8ato de -assar9os -ela eB-eriYncia do )er9elho. A eB-eriYncia i9ediata de olhar -ara a 8lor< contudo< no estU no oAGeto e9 si< 9as na eB-eriYncia de u9a coisa )er9elha. Assi9< -ara Fundt< a eB-eriYncia i9ediata no so8re o )i*s de inter-retaDes co9o descre)er a eB-eriYncia da cor )er9elha da 8lor e9 ter9os do -r-rio oAGeto V a 8lor. Do 9es9o 9odo< Juando descre)e9os nossa sensao de descon8orto -or causa de u9a dor de dente< relata9os a nossa eB-eriYncia i9ediata. Entretanto< se si9-les 9ente diss*sse9os6 REstou co9 dor de denteS< estar5a9os )oltados -ara a eB-eriYncia 9ediata. Para Fundt< so as eB-eriYncias AUsicas Ico9o a eB-eriYncia do )er9elhoL Jue 8or9a9 os estados de consciYncia ou os ele9entos 9entais Jue a 9ente ento organiza ati)a9ente ou sintetiza. Ele -retendia analisar a 9ente ou consciYncia at* chegar e9 seus ele9entos ou -artes co9-onentes< assi9 co9o os cientistas naturais deco9-unha9 seu oAGeto de estudo< o uni)er so 9aterial. A oAra do Ju59ico russo Di9itri Mendelee)< Jue desen)ol)eu a taAela -er5dica de ele9entos Ju59icos< endossa)a o oAGeti)o de Fundt. Alguns historiadores sugerira9 Jue Fundt -ode ter estado e9 Ausca do desen)ol)i9ento de u9a RtaAela -eridica da 9enteS IMarB e HilliB< /2?2< -. @?L. $ M*todo de Estudo6 Intros-eco 3o9o a -sicologia de Fundt * a ciYncia da eB-eriYncia consciente< o 9*todo -sicolgico de)e en)ol)er a oAser)ao dessa eB-eriYncia. S a -essoa Jue te9 essa eB-eriYncia -ode oAser)U7la< razo -or Jue o 9*todo de)e en)ol)er a intros-eco V o eBa9e do -r-rio estado 9ental. Fundt a deno9ina)a -erce-o interior< $ uso da intros-eco no 8oi in)entado -or FundtH ele re9onta a Scrates. A ino)ao de Fundt 8oi a a-licao do controle eB-eri9ental -reciso Ws condiDes da intros-eco. Alguns cr5ticos< no entanto< se -reocu-a)a9 co9 a -ossiAilidade de a cont5nua eB-osio a esse ti-o de auto7oAser)ao le)ar os alunos W loucura ITitchener< /20/L. $ e9-rego da intros-eco na -sicologia )eio da 85sica< onde o 9*todo tinha sido utilizado -ara estudar a luz e o so9< e da 8isiologia< e9 Jue 8ora a-licado ao estudo dos rgos dos sentidos. Por eBe9-lo< -ara oAter in8or9aDes acerca da o-erao desses rgos< o in)estigador a-lica)a u9 est59ulo a u9 deles e -edia ao suGeito Jue relatasse a sensao -roduzida. Este -rocedi9ento * se9elhante aos 9*todos da -esJuisa -sico85sica de Cechner< auando co9-ara)a9 dois -esos e relata)a9 se u9 deles era 9ais -esado< 9ais le)e ou igua e9 -eso ao outro< os suGeitos esta)a9 -raticando a intros-eco< -ois 8azia9

u9 relato de suu eB-eriYncias conscientes. auando se diz REstou co9 8o9eS< estU se 8azendo intros-eco relatando u9a oAser)ao Jue se 8ez da -r-ria condio interior. A intros-eco< ou -erce-o interior< tal co9o -raticada no laAoratrio de Fundt er Lei-zig< seguia condiDes eB-eri9entais estritas< Jue oAedecia9 regras eB-l5citas6 I/L o oAsei )ador de)e ser ca-az de deter9inar Juando o -rocesso -ode ser introduzidoH I0L ele de)e est nu9 estado de -rontido ou de ateno concentradaH I1L de)e ser -oss5)el re-etir a oAser)ai )Urias )ezesH I.L as condiDes eB-eri9entais de)e9 ser -ass5)eis de )ariao e9 ter9os 9ani-ulao controlada dos est59ulos. Esta Qlti9a condio in)oca a essYncia do 9*to >0 eB-eri9ental6 )ariar as condiDes da situao7est59ulo e oAser)ar as 9odi8icaDes resultantes nas eB-eriYncias do suGeito. Fundt rara9ente usa)a o ti-o de intros-eco Jualitati)a e9 Jue o suGeito a-enas descre)e suas eB-eriYncias interiores< e9Aora essa aAordage9 8osse adotada -or alguns de seus alunos< -rinci-al9ente Titchener e $sTald M[l-e. A es-*cie de relato intros-ecti)o Jue Fundt Ausca)a e9 seu laAoratrio trata)a -rinci-al9ente dos Gulga9entos conscientes do suGeito acerca do ta9anho< da intensidade e da durao de )Urios est59ulos 85sicos V os ti-os de Gulga9entos Juantitati)os 8eitos na -esJuisa -sico85sica. S u9 -eJueno nQ9ero de estudos en)ol)ia relato de natureza suAGeti)a ou Jualitati)a< tais co9o o carUter agradU)el ou no de di8erentes est59ulos< a intensidade de i9agens ou a Jualidade de deter9inadas sensaDes. A 9aioria dos estudos de Fundt se Aasea)a e9 9edidas oAGeti)as Jue en)ol)ia9 so8isticados eJui-a9entos de laAoratrio< e 9uitas dessas 9edidas se re8eria9 a te9-os de reao< Jue -ode9 ser registrados Juantitati)a9ente. A -artir dessas 9edidas oAGeti)as< Fundt in8eria in8or9aDes acerca de ele9entos e -rocessos conscientes. $s Ele9entos da EB-eriYncia 3onsciente Tendo de89ido o oAGeto de estudo e o 9*todo da -sicologia< Fundt -rocurou de8inir o oAGeti)o da no)a ciYncia. De acordo co9 ele< o -roAle9a da -sicologia era tr5-lice6 I/L analisar os -rocessos conscientes at* chegar aos seus ele9entos AUsicosH I0L descoArir co9o esses ele9entos so sintetizados ou organizadosH e I1L deter9inar as leis de coneBo Jue go)erna9 a sua organizao. Fi9dt considera)a as sensaDes u9a das duas 8or9as ele9entares da eB-eriYncia. As sensaDes so suscitadas se9-re Jue u9 rgo sensorial * esti9ulado e os i9-ulsos resultantes chega9 ao c*reAro. Ele classi8icou as sensaDes de acordo co9 a 9odalidade de sentido en)ol)ida I)iso< audio< etc.L< co9 a intensidade e co9 a durao. Ele no reconhecia di8erenas 8unda9entais entre sensaDes e i9agens< )isto Jue estas Qlti9as ta9A*9 esto associadas co9 a eBcitao cortical. Mantendo sua orientao 8isiolgica< Fundt su-]s a eBistYncia de u9a corres-ondYncia direta entre a eBcitao do crteB cereAral e a eB-eriYncia sensorial corres-ondente. Ele considera)a a 9ente e o cor-o siste9as -aralelos 9as no interatuantes. 3o9o a 9ente no de-ende do cor-o< * -oss5)el estuda7la e8icaz9ente e9 si 9es9a. $s senti9entos so a outra 8or9a ele9entar da eB-eriYncia. Fundt a8ir9ou Jue as sensaDes e os senti9entos so as-ectos si9ultNneos da eB-eriYncia i9ediata. $s senti9entos so os co9-le9entos suAGeti)os das sensaDes< 9as no surge9 direta9ente de

u9 rgo dos sentidos. As sensaDes so aco9-anhadas -or certas Jualidades de senti9ento e< Juando se co9Aina9 -ara 8or9ar u9 estado 9ais co9-leBo< gera9 u9a Jualidade de senti9ento. Fundt desen)ol)eu u9a teoria tridi9ensional do senti9ento a -artir de suas oAser)a Des intros-ecti)as. TraAalhando co9 u9 9etr]no9o Iu9 arte8ato Jue -roduz RdiJuesS aud5)eis a inter)alos regularesL< ele relatou Jue< ao 8inal de u9a s*rie de diJues< alguns -adrDes r5t9icos lhe -arecera9 9ais agradU)eis ou a-raz5)eis Jue outros. 3hegou W concluso de Jue -arte da eB-eriYncia de JualJuer -adro desses * u9 senti9ento suAGeti)o de -razer ou des-razer. I$Aser)e7se Jue esse senti9ento suAGeti)o * u9 as-ecto si9ultNneo da sensao dos diJues.L Ele ento sugeriu Jue esse estado de senti9ento -ode ser colocado nu9 -onto ao longo de u9 cont5nuo Jue )ai do agradU)el at* o desagradU)el. Fundt detectou u9 segundo ti-o de senti9ento enJuanto ou)ia o -adro de diJues< relatando ter sentido< enJuanto es-era)a cada so9 sucessi)o< u9a ligeira tenso Jue era seguida -or u9 al5)io a-s a ocorrYncia es-erada do diJue. A -artir disso< concluiu Jue< al*9 >1 de u9 cont5nuo -razer7des-razer< seus senti9entos tinha9 u9a di9enso de tenso7al5)io. Al*9 disso< relatou u9 ligeiro senti9ento de eBcitao Juando a )elocidade de diJues era au9entada e u9 senti9ento 9ais cal9o Juando ela era reduzida. Mediante u9 laAorioso -rocedi9ento de -aciente introduo de )ariaDes na )elocidade do 9etr]no9o e de 9eticulosas intros-ecDes< registrando suas eB-eriYncias conscientes i9e diatas Isuas sensaDes e senti9entosL< Fundt descoAriu trYs di9ensDes inde-endentes do senti9ento6 -razer7des-razer< tenso7relaBa9ento e eBcitao7de-resso. Todo senti9ento< a8ir 9ou ele< -ode ser localizado e9 algu9 -onto desse es-ao tridi9ensional. Fundt acredita)a Jue as e9oDes so co9AinaDes co9-leBas desses senti9entos ele 9entares< e Jue estes -ode9 ser descritos e8eti)a9ente atra)*s da de89io de sua -osio e9 cada u9a das trYs di9ensDes. Por conseguinte< ele reduziu as e9oDes a conteQdos 9entais conscientes. Sua teoria dos senti9entos esti9ulou grande nu9ero de -esJuisas no laAoratrio de Lei-zig e e9 outros laAoratrios< 9as no resistiu W -ro)a do te9-o. A-erce-o6 A $rganizao dos Ele9entos da EB-eriYncia 3onsciente A-esar de sua Yn8ase nos ele9entos da eB-eriYncia consciente< Fundt reconhecia Jue< Juando olha9os -ara oAGetos no 9undo real< )e9os u9a unidade ou s5ntese de -erce-Des. Por eBe9-lo< )e9os u9a Ur)ore co9o u9a unidade< e no co9o cada urna das 9uitas e )ariadas sensaDes de Arilho< 9atiz ou 8or9a Jue os oAser)adores nu9 laAoratrio -ode9 relatar co9o resultado de suas intros-ecDes. A nossa eB-eriYncia )isual aArange a Ur)ore co9o u9 todo< e no co9o cada u9 dos nu9erosos senti9entos e sensaDes ele9entares Jue -ode9 constituir a nossa -erce-o da Ur)ore. 3o9o essa totalidade da eB-eriYncia consciente * constitu5da ou constru5da a -artir dos seus co9-onentes ele9entares` Fundt -ostulou a doutrina da a-erce-o -ara eB-licar nossas eB-eriYncias conscientes uni8icadas. Designou o -rocesso real de organizao dos )Urios

ele9entos nu9a unidade co9o o -rinc5-io da s5ntese criati)a ou a lei das resultantes -s5Juicas. As )Urias eB-eriYncias ele9entares so organizadas nu9 todo -or esse -rocesso de s5ntese criati)a< Jue a8ir9a< essencial9ente< Jue a co9Ainao de ele9entos cria no)as -ro -riedades. RToda co9Ainao -s5Juica te9 caracter5sticas Jue no so de 9odo algu9 a 9era so9a das caracter5sticas dos seus ele9entosS IFundt< />2@< -. 1?:L. A -artir da s5ntese dos co9-onentes ele9entares da eB-eriYncia * criado algo de no)o. Poder5a9os dizer< co9o o 8aze9 os -siclogos da %estalt desde /2/0< Jue o todo * distinto da so9a de suas -artes. A noo de s5ntese criati)a te9 sua contra-arte na Ju59ica. A co9Ainao de ele9entos Ju59icos -roduz resultantes cuGas -ro-riedades no ocorre9 nos ele9entos originais. A a-er ce-o *< -ortanto< u9 -rocesso ati)o. A 9ente no receAe de 9odo -assi)o a ao dos ele9entos da eB-eriYnciaH e9 )ez disso< age soAre eles na s5ntese criati)a das -artes -ara constituir o todo. Logo< Fundt no tratou o -rocesso da associao W 9aneira -assi)a e 9ecNnica -re8erida -ela 9aioria dos e9-iristas e associacionistas AritNnicos. $s T-icos de PesJuisa do LaAoratrio de Lei-zig Fundt de8iniu os -roAle9as da -sicologia eB-eri9ental nos -ri9eiros anos do laAorat rio de Lei-zig e< -or alguns anos< as JuestDes co9 Jue a no)a -sicologia eB-eri9ental se -reocu-ou 8ora9 as deter9inadas -elo traAalho 8eito e9 Lei-zig. E< o Jue * 9ais i9-ortante< as eBtensas -esJuisas ali realizadas de9onstrara9 ser -oss5)el u9a ciYncia -sicolgica co9 Aase eB-eri9ental< e a oAra de Fundt e seus alunos constituiu os alicerces da no)a ciYncia. >. Fundt acredita)a Jue a -sicologia de)eria dedicar7se de in5cio a -roAle9as de -esJuisa GU in)estigados e reduzidos a algu9a es-*cie de 8or9a e9-5rica e Juantitati)a. De 9odo geral< ele no se ocu-ou de no)as Ureas de -esJuisas< estando )oltado -ara a a9-liao e o desen )ol)i9ento 8or9al das -esJuisas e9 anda9ento. auase todo o traAalho -roduzido e9 seu laAoratrio 8oi -uAlicado nos Studien. &a )erdade< essa re)ista continha -oucas -esJuisas Jue no ti)esse9 sido realizadas e9 Lei-zig ou -elos alunos de Fundt< logo de-ois de o deiBare9 e to -ouco te9-o de-ois Jue o seu traAalho ainda trazia a 9arca do 9estre. Mais de ce9 estudos 8ora9 8eitos nos -ri9eiros )inte anos de eBistYncia do laAoratrio. A -ri9eira s*rie de estudos en)ol)eu os as-ectos -sicolgicos e 8isiolgicos da )iso e da audio< e< at* certo -onto< dos cha9ados sentidos in8eriores. ProAle9as t5-icos in)estiga dos na Urea da sensao e da -erce-o )isual inclu5a9 a -sico85sica da cor< o contraste de cores< a )iso -eri8*rica< as -s7i9agens negati)as< o contraste )isual< o daltonis9o< a di9en so )isual e as ilusDes de -tica. sara97se 9*todos -sico85sicos -ara -esJuisar as sensaDes auditi)as. Estudara97se ta9A*9 as sensaDes tUteis< Ae9 co9o o sentido de te9-o Ia -erce- o ou esti9ati)a de inter)alos de te9-o de eBtensDes )ariU)eisL. 9 t-ico Jue eBigiu 9uita ateno do laAoratrio 8oi o te9-o de reao< u9 te9a surgido do traAalho de !essel soAre a )elocidade de reao entre os astr]no9os. Essa Juesto GU )inha sendo estudada desde o 89al do s*culo 4(III e 8ora -esJuisada -or Hel9holtz e -or C. 3. Donders< u9 8isiologista holandYs. Fundt acredita)a -oder de9onstrar eB-eri9ental7 9ente trYs estUgios na res-osta da -essoa a u9 est59ulo6 -erce-o< a-erce-o e )ontade.

Dado u9 est59ulo< o suGeito -ri9eiro o -erceAe< de-ois o a-erceAe e< -or 8i9< te9 )ontade de reagir a eleH dessa )ontade de reagir resulta9 9o)i9entos 9usculares. Fundt tinha a es-erana de desen)ol)er u9a crono9etria da 9ente atra)*s da 9edida dos te9-os dos )Urios -rocessos 9entais co9o a cognio< a discri9inao e a )ontade. 3ontudo< a -ro9essa do 9*todo no iria se concretizar< -orJue e9 suGeitos eB-erientes os trYs estUgios no se 9ani8esta)a9 co9 clarezaH al*9 disso< os te9-os de cada -rocesso no era9 constantes de -essoa -ara -essoa< ne9 de estudo -ara estudo. $s estudos soAre o te9-o de reao 8ora9 su-le9entados -or -esJuisas soAre a ateno e o senti9ento. Para Fundt< a ateno * a 9ais )5)ida -erce-o de a-enas u9a -eJuena -arcela do conteQdo total da consciYncia< e9 JualJuer 9o9ento dado. Isso se re8ere ao Jue se costu9a deno9inar 8oco de ateno. $s est59ulos soAre os Juais o 8oco incide so os 9ais clara9ente -erceAidos< e so di8erentes dos outros ele9entos -resentes no ca9-o )isual. 9 eBe9-lo si9-les * o seu 8oco soAre as -ala)ras Jue )ocY estU lendo agora< e9 co9-arao co9 o resto da -Ugina e dos outros oAGetos Jue esto e9 ci9a da 9esa e Jue so -erceAidos co9 9enos clareza. Cora9 8eitas -esJuisas soAre o alcance e a 8lutuao da ateno< Ae9 co9o soAre sua durao. 9 aluno de Fundt< 3attell< in)estigou a durao da ateno e descoAriu Jue Juatro< cinco ou seis unidades de 9aterial< tais co9o nQ9eros ou -ala)ras< -odia9 ser -erceAidas nu9a eB-osio curta. Cizera97se estudos soAre o senti9ento na tentati)a de sustentar a teoria tridi9ensional. Fundt usou o 9*todo das co9-araDes de -ares< Jue reJuer a co9-arao de est59ulos e9 8uno do senti9ento suAGeti)o des-ertado. $utros estudos -rocurara9 )incular 9udanas cor-orais< co9o as -ulsaDes e a res-irao< a senti9entos corres-ondentes. $utra Urea de -esJuisa 8oi a anUlise de associaDes )erAais< Jue 8ora iniciada -or Crancis %alton I3a-5tulo @L. Pedia7se ao suGeito Jue res-ondesse co9 u9a Qnica -ala)ra Juando lhe 8osse a-resentada u9a -ala)ra7est59ulo. Fundt co9eou a classi8icar os ti-os de associaDes descoAertos Juando da a-resentao de est59ulos de u9a s -ala)ra -ara deter9inar a natureza de todas as associaDes )erAais. >: As Ureas eB-eri9entais da -sico8isiologia dos sentidos< do te9-o de reao< da -sico85 sica e da associao constitu5ra9 9ais da 9etade de todos os traAalhos -uAlicados nos -ri9eiros anos da Studien. Fundt de9onstrou u9 discreto interesse -ela -sicologia in8antil e ani9al< 9as a-arente9ente no 8ez eB-eri9entos nessas Ureas< acreditando no ser -ossi)el controlar adeJuada9ente as condiDes de estudo. 3o9entUrio $ ato de estaAelecer o -ri9eiro laAoratrio de -sicologia eBigia u9a -essoa Ae9 )ersada na 8isiologia e na 8iloso8ia conte9-orNneas e ca-az de co9Ainar essas disci-linas de 9aneira e8eti)a. Para realizar seu oAGeti)o de estaAeleci9ento de u9a no)a ciYncia< Fundt te)e de reGeitar o -assado no cient58ico e cortar os )5nculos intelectuais entre a no)a -sicologia cient58ica e a )elha 8iloso8ia 9ental. Ao -ostular Jue o oAGeto de estudo da -sicologia era a eB-eriYncia consciente e Jue a -sicologia era u9a ciYncia Aaseada na eB-eriYncia< Fundt -]de e)itar discussDes soAre a natureza da al9a i9ortal e seu relaciona9ento co9 o cor-o 9ortal. Ele disse si9-les e en8atica9ente Jue a -sicologia no trata)a desse assunto. Essa a8ir9ao 8oi u9 grande -asso W 8rente.

&o -ode9os deiBar de nos 9ara)ilhar co9 a eBtraordinUria energia criadora e co9 a -erse)erana de Fundt -or 9ais de sessenta anos. Sua criao de u9a -sicologia eB-eri9ental cient58ica 9erece u9 grande res-eito< e * a 8onte de sua 9aior in8luYncia. Ele 8undou u9 no)o do9inio da ciYncia< co9o anunciara Jue 8aria< e 8ez -esJuisas nu9 laAoratrio -roGetado eBclusi)a9ente -ara esse 8i9. PuAlicou os resultados e9 sua -r-ria re)ista e tentou desen)ol )er u9a teoria siste9Utica da 9ente hu9ana. Alguns dos seus alunos 8undara9 outros laAora trios e dera9 continuidade Ws -esJuisas co9 os -roAle9as e t*cnicas Jue ele estaAelecera. Assi9< Fundt 8orneceu W -sicologia todos os a-etrechos de u9a ciYncia 9oderna. A *-oca< * claro< esta)a -ronta -ara o 9o)i9ento Tundtiano< Jue 8oi o resultado natural do desen)ol)i9ento das ciYncias 8isiolgicas< -articular9ente nas uni)ersidades ale9s< $ 8ato de Fundt ter sido o -onto cul9inante desse 9o)i9ento e no o seu criador no di9inui a sua estatura. A89al< -ara le)ar u9 tal 9o)i9ento W sua -lena realizao era9 necessUrios u9a es-*cie de gYnio e u9 inaAalU)el senso de dedicao e corage9. $s resultados de seus es8oros re-resenta9 u9a realizao de i9-ortNncia to 8unda9ental Jue Fundt ocu-a urna -osio 59-ar entre os -siclogos do -er5odo 9oderno. d digno de nota o 8ato de< e9Aora disse9inando7se ra-ida9ente< a -sicologia Tundtiana no ter trans8or9ado de 9odo i9ediato ou co9-leto a natureza da -sicologia acadY9ica na Ale9anha. Durante a )ida de Fundt V e< na )erdade< ainda e9 /2./ V< a -sicologia nas uni)ersidades ale9s -er9aneceu essencialinente u9 suAea9-o da 8iloso8ia. E9 -arte< isso decorreu do 8ato de alguns -siclogos e 8ilso8os< incluindo Fundt no 8inal de sua carreira< se o-ore9 W se-arao entre -sicologia e 8iloso8ia. Mas ta9A*9 se i9-]s u9 8ator conteBtual 9ais -rUtico6 os 8uncionUrGos do go)erno encarregados de -ro)er os recursos 89anceiros Ws uni)ersidades ale9s no )ia9 )alor -rUtico su8iciente no no)o ca9-o da -sicologia -ara garantir o 8orneci9ento de dinheiro necessUrio ao estaAeleci9ento de de-arta9entos acadY9i cos inde-endentes e laAoratrios se-arados IAsh< /2>?L. Ta9-ouco era a no)a -sicologia< co9 o seu 8oco nos conteQdos ele9entares da cons ciYncia e sua s5ntese< -ass5)el de -ronta a-licao W soluo de -roAle9as do 9undo real. Tal)ez tenha sido essa a razo -or Jue a -sicologia de Fundt no conseguiu -o-ularidade no cli9a -rag9Utico dos Estados nidos. Sua -sicologia era u9a ciYncia acadY9ica -ura< e s -retendia ser issoH Fundt no tinha nenhu9 interesse e9 tentar a-licU7la a JuestDes de orde9 -rUtica. Assi9< a-esar de sua aceitao e9 uni)ersidades de todo o 9undo< na Ale9anha a >@ -sicologia de Fundt de9orou a se desen)ol)er co9o ciYncia distinta. Por )olta de /2/O< dez anos antes da 9orte de Fundt< a -sicologia ale9 tinha trYs re)istas e )Urios 9anuais e laAoratrios de -esJuisa< 9as s ha)ia Juatro acadY9icos -resentes nos registros o8iciais co9o -siclogos< e no co9o 8ilso8os. E9 /20:< na Ale9anha< s )inte e cinco -essoas se dizia9 -siclogos< e a-enas catorze entre as )inte e trYs uni)ersidades tinha9 institutos ou de-arta 9entos de -sicologia ITurner< /2>0L. Ao 9es9o te9-o< ha)ia 9uito 9ais -siclogos e de-arta9entos de -sicologia nos Estados nidos< Ae9 co9o di)ersas a-licaDes do conheci 9ento -sicolgico e suas t*cnicas a JuestDes -rUticas. Mas ta9A*9 esses desen)ol)i9entos de)e9 sua orige9 W -sicologia de Fundt.

A -osio do 9estre ale9o< co9o a de JualJuer ino)ador< este)e suGeita a criticas Jue en8oca)a9 9uitos -ontos do seu siste9a e de sua t*cnica eB-eri9ental de intros-eco. Por eBe9-lo< Juando a intros-eco 8eita -or di8erentes -essoas a-resenta resultados distintos< co9o decidir Jue9 te9 razo` EB-eri9entos Jue usa9 a intros-eco no garante9 o acordo entre os -esJuisadores< -ois a oAser)ao intros-ecti)a * u9a eB-eriYncia -articular. E9 conseJ[Yncia< no * -oss5)el resol)er desacordos -or 9eio da re-etio de oAser)aDes. Pensa)a7se< no entanto< Jue oAser)adores co9 9ais treina9ento e eB-eriYncia -oderia9 a-er8eioar o 9*todo. Durante o te9-o de )ida de Fundt< 8oi di85cil criticar o seu siste9a< -rinci-al9ente -orJue ele escre)ia 9uito e co9 ra-idez. auando u9 critico conseguia -re-arar u9 ataJue soAre u9 -onto es-eci8ico< Fundt GU tinha 9odi8icado sua argu9entao nu9a no)a edio de u9 li)ro< ou esta)a escre)endo soAre u9 assunto total9ente di8erente. $s o-onentes 8ica)a9 -ara trUs< soterrados soA os )olu9es contendo as detalhadas e co9-leBas descoAertas de -esJuisa. Al*9 disso< co9o se asse9elha)a9 a esJue9as classi8icatrios< as teorias Tundtia nas tendia9 a ser -ouco coesas e de )eri8icao Juase i9-oss5)el. &o hU u9 centro )ital e9 seu -rogra9a< nenhu9 -onto e9 Jue u9 critico -udesse -reGudicar sua crediAilidade ou desarticular o seu siste9a de u9 Qnico gol-e. A -osio de Fundt no * u9 t-ico de discusso ati)a da -sicologia conte9-orNnea GU hU anos. 3o9o oAser)ou u9 historiador< Ro rU-ido decl5nio da -sicologia Tundtiana entre as guerras 9undiais I/2/>7/212L 8oi i9-ressionante. $ i9enso cor-o de -esJuisa e escritos de Fundt -ratica9ente desa-areceu no 9undo de l5ngua inglesaS I!lu9enthal< /2>:< -. ..L< e ta9A*9 no te)e 9elhor destino no 9undo ger9Nnico. Durante a )ida de Fundt< surgira9 na Euro-a duas outras escolas de -ensa9ento Jue lanaria9 u9a so9Ara soAre suas conce-Des6 a -sicologia da %estalt< na Ale9anha< e a -sicanUlise< na hustria. &os Estados nidos< duas conce-Des< o 8uncionalis9o e o co9-orta9entalis9o< ecli-sara9 a aAordage9 Tundtiana. Ta9A*9 se sugeriu Jue 8atores econ]9icos e -ol5ticos V 9ais u9a )ez< 8oras conteB tuais V contriAu5ra9 -ara o desa-areci9ento do siste9a de Fundt na Ale9anha I!lu9enthal< /2>:L. $ cola-so da econo9ia< de-ois da derrota ale9 na Pri9eira %uerra Mundial< deiBou as uni)ersidades do -ais 8inanceira9ente arruinadas. A ni)ersidade de Lei-zig ne9 seJuer tinha dinheiro -ara co9-rar eBe9-lares dos Qlti9os li)ros de Fundt -ara a AiAlioteca. $ laAoratrio de Fundt< onde ele ha)ia treinado a -ri9eira gerao de -siclogos< 8oi destru5do nu9 Ao9Aardeio anglo7a9ericano e9 . de deze9Aro de /2.1< durante a Segunda %uerra Mundial. Assi9< a natureza< o conteQdo< a 8or9a V e at* o lar V da -sicologia Tundtiana se -erdera9 -ara se9-re. As 9onu9entais realizaDes de Fundt no so di9inu5das -or essa -erda ne9 -elo 8ato de Aoa -arte da histria da -sicologia -sVFundt consistir nu9a reAelio contra algu9as das li9itaDes Jue ele i9-]s ao ca9-o. 3o9 e8eito< essa reAelio -ode au9entar a sua grandeza. Todo 9o)i9ento de a)ano -recisa ter algo contra Jue se 8ir9ar e< dessa 9aneira< Filhel9 Fundt 8orneceu u9 atraente e 9agn58ico co9eo W 9oderna -sicologia eB-eri9ental. >? $utros Pioneiros Euro-eus da Psicologia

$ 9ono-lio de Fundt soAre a no)a -sicologia durou a-enas u9 Are)e te9-o. A ciYncia -sicolgica ta9A*9 co9ea)a a 8lorescer e9 outros laAoratrios ale9es. E9Aora Fundt tenha sido se9 dQ)ida o 9ais i9-ortante organizador e siste9atizador dos -ri9rdios da -sicologia< outros ta9A*9 in8luenciara9 o desen)ol)i9ento da no)a ciYncia. Esses -ri9eiros -siclogos no7Tundtianos tinha9 -ontos de )ista distintos entre si< 9as todos esta)a9 )oltados -ara o e9-reendi9ento co9u9 de 8azer a)anar a -sicologia co9o ciYncia. Seus es8oros< ao lado dos de Fundt< 8izera9 da Ale9anha o centro indiscut5)el do 9o)i9ento. Acontecia9 no entanto< na Inglaterra< traAalhos Jue iria9 dar W -sicologia u9 te9a e u9a direo inteira9ente di8erentes. 3harles DarTin -ro-unha a teoria da e)oluo< e Crancis %alton co9eara a traAalhar na -sicologia das di8erenas indi)iduais. Essas id*ias iria9 in8luenciar o -rogresso da -sicologia nos Estados nidos< 9uito 9ais do Jue a oAra de Fundt. Por outro lado< os -ri9eiros -siclogos a9ericanos< a 9aioria dos Juais estudara co9 Fundt e9 Lei-zig< tinha9 )oltado -ara casa e to9ara9 a -sicologia Tundtiana u9a ciYncia -eculiar7 9ente a9ericana e9 ter9os de 8or9a e te9-era9ento. Discutire9os essa Juesto 9ais tardeH o i9-ortante agora * Jue< -ouco de-ois de sua 8undao -or Fundt< a -sicologia se di)idiu e9 8acDes. E9Aora ele ti)esse deli9itado o ca9-o< sua aAordage9 da -sicologia cedo se to9ou urna entre 9uitas. Passe9os W discusso dos conte9-orNneos de Fundt na Ale9anha. Her9ann EAAinghaus I/>:O7/2O2L Poucos anos de-ois de Fundt ter a8ir9ado no ser -oss5)el 8azer eB-eri9entos co9 os -rocessos 9entais su-eriores< u9 -siclogo ento desconhecido< traAalhando sozinho e longe de JualJuer centro de -sicologia< co9eou a 8azer Ae97sucedidos eB-eri9entos co9 esses -rocessos. Her9ann EAAinghaus tornou7se o -ri9eiro -siclogo a -esJuisar eB-eri9ental9en te a a-rendizage9 e a 9e9ria. Ao 8azY7lo< no a-enas o-]s7se a Fundt co9o 9odi8icou a 9aneira -ela Jual a associao ou a a-rendizage9 -odia9 ser eBa9inadas. Antes de EAAinghaus< notada9ente no traAalho dos e9-iristas e associacionistas AritNni cos< o 9odo costu9eiro de estudar a associao consistia e9 traAalhar co9 associaDes GU 8or9adas. &u9 certo sentido< o in)estigador traAalha)a retros-ecti)a9ente< tentando deter9i nar co9o os )5nculos tinha9 sido estaAelecidos. EAAinghaus te)e u9 -onto de -artida di8eren te6 o desen)ol)i9ento das associaDes. Assi9< 8oi -oss5)el controlar as condiDes nas Juais as associaDes se 8or9a)a9 e< -ortanto< tornar 9ais oAGeti)o o estudo da a-rendizage9. Aceita co9o u9a das grandes 9ani8estaDes de u9 gYnio orig9al na -sicologia eB-eri 9ental< a -esJuisa 8eita -or EAAinghaus acerca da a-rendizage9 e do esJueci9ento 8oi a -ri9eira incurso nu9a Urea de -roAle9as )erdadeira9ente -sicolgicos< Urea Jue no era -arte da 8isiologia< ao contrUrio do Jue ocorrera co9 a 9aioria das -esJuisas de Fundt. Por essa razo< a oAra de EAAinghaus a9-liou considera)el9ente o alcance da -sicologia eB-eri9ental. &ascido -erto de !onn< Ale9anha< e9 />:O< EAAinghaus 8ez seus estudos uni)ersitUrios -ri9eiro na ni)ersidade de !onn e< 9ais tarde< nas de Halle e de !erli9. &o curso do seu treina9ento acadY9ico< seus interesses -assara9 da histria e da literatura -ara a 8iloso8ia< na Jual se graduou e9 />?1< de-ois de -restar o ser)io 9ilitar durante a %uerra Cranco7

Prussiana. Per9aneceu sete anos co9o aluno inde-endente na Inglaterra e na Crana< onde )oltou a 9udar de interesses< inclinando7se desta )ez -ara a ciYncia. Por )olta de />?@< trYs anos antes de Fundt ter 9ontado seu laAoratrio< EAAinghaus co9-rou u9 eBe9-lar de segunda 9o do Ele9ents oZ Psycho-hysis IEle9entos de Ps5co85sicaL< de Cechner< nu9a li)raria de Londres. Esse encontro casual o in8luenciou V e W no)a -sicologia V de 9odo -ro8undo. A aAordage9 9ate9Utica de Cechner -ara o estudo dos 8en]9enos -sicolgicos 8oi u9a >> Mediante os seus estudos soAre a a-rendizage9 e a 9e9ria< Her9ann EAA9ghaus a9-liou o alcance da -sicologia eB-eri9ental. esti9ulante re)elao -ara o Go)e9 EAAinghaus< Jue resol)eu 8azer -elo estudo da 9e9ria o Jue Cechner tinha 8eito -ela -sico8isica< usando 9edidas r5gidas e siste9Uticas. Ele deseGa)a a-licar o 9*todo eB-eri9ental aos -rocessos 9entais su-eriores e decidiu< -ro)a)el9ente de)ido W in8luYncia dos associacionistas AritNnicos< 8azer a tentati)a no ca9-o da 9e9ria. EBa9ine9os o ousado curso de ao de EAAinghaus W luz do -roAle9a -or ele escolhido e de sua -r-ria situao. A a-rendizage9 e a 9e9ria nunca tinha9 sido estudadas eB-eri 9ental9ente. &a )erdade< o e9inente -siclogo Filhel9 Fundt dissera Jue isso era i9-os s5)el. Al*9 disso< EAAinghaus no tinha u9 cargo acadY9ico< nenhu9 a9Aiente uni)ersitUrio onde e8etuar seu traAalho< nenhu9 -ro8essor ne9 laAoratrio. E< no entanto< ele realizou sozinho< -or u9 -er5odo de cinco anos< u9a s*rie de estudos cuidadosa9ente controlados e 9inuciosos< usando a si 9es9o co9o suGeito. Para a 9edida AUsica da a-rendizage9< ele ada-tou u9a t*cnica dos associacionistas< Jue destaca)a o -rinc5-io da 8reJ[Yncia de associaDes co9o condio da recordao. EAAinghaus raciocinou Jue a di8iculdade do 9aterial de a-rendizage9 -oderia ser 9edida -ela contage9 do nQ9ero de re-etiDes necessUrias -ara Jue se conseguisse u9a -er8eita re-roduo desse 9aterial. IEste * outro eBe9-lo da in8luYncia de CecAner< Jue 9edia as sensaDes indireta9en te< atra)*s da 9edida da intensidade do est59ulo necessUrio W -roduo de u9a di8erena a-enas -erce-t5)el na sensao. EAAinghaus aAordou o -roAle9a da 9edio cia 9e9ria de >2 u9 9odo indireto se9elhante< contando o nQ9ero de tentati)as ou de re-etiDes necessUrio W a-rendizage9 do 9aterial.L EAAinghaus usa)a listas de s5laAas se9elhantes 9as no idYnticas co9o 9aterial a ser a-rendido e re-etia a tare8a 8reJ[ente9ente -ara ter certeza da -reciso dos resultados. Assi9< -odia cancelar erros )ariU)eis de tentati)a -ara tentati)a e tirar a 9*dia. EAAinghaus 8oi to siste9Utico e9 sua eB-eriYncia Jue at* regulou seus hUAitos -essoais< 9antendo7os dentro da 9aior constNncia -oss5)el e seguindo u9a rotina r5gida< -ara a-render o 9aterial se9-re no 9es9o horUrio todos os dias. auanto ao oAGeto de estudo de sua -esJuisa V o 9aterial a ser a-rendido V< EAAinghaus in)entou a s*rie de s5laAas hoGe conhecidas co9o s5laAas se9 sent5do< Jue re)olucionara9 o

estudo da a-rendizage9. E. !. Titchener 9ais tarde co9entou Jue o uso dessas s5laAas 9arcou o -ri9eiro a)ano signi8icati)o da Urea< desde Aristteles. EAA5nghaus reconheceu u9a di8iculdade inerente ao uso da -rosa ou da -oesia co9o 9ateriais de est59ulo6 os signi8icados ou associaDes GU esto associados Ws -ala)ras -or aJueles Jue conhece9 a l5ngua. Essas associaDes eBistentes -ode9 8acilitar a a-rendizage9 do 9aterial e< co9o GU esto -resentes Juando o eB-eri9ento * 8eito< no -ode9 ser controla das -elo -esJuisador. Ele -rocurou u9 9aterial Jue 8osse uni8or9e9ente no associado< co9-leta9ente ho9ogYneo e igual9ente desconhecido< u9 9aterial co9 o Jual s hou)esse Ae9 -oucas associaDes -assadas. Suas s5laAas se9 sentido< e9 geral 8or9adas -or duas consoantes co9 u9a )ogal no 9eio Ico9o le8< AoE ou yatL< satis8azia9 esses crit*rios. Ele escre)eu todas as co9AinaDes -oss5)eis de consoantes e )ogais e9 cartDes< gerando 0.1OO s5laAas das Juais retira)a ao acaso aJuelas a sere9 a-rendidas. &o)os dados histricos< 8ornecidos -or u9 -siclogo ale9o Jue leu cuidadosa9ente as notas de roda-* das oAras -uAlicadas de EAAinghaus< e o li)ro de eBerc5cios de u9 dos conGuntos eB-eri9entais< e Jue co9-arou a traduo inglesa co9 as -ala)ras de EAAinghaus e9 ale9o< dera9 u9a no)a inter-retao ao nosso entendi9ento das s5laAas se9 sentido I%undlach< /2>@L. Ele descoAriu Jue elas no era9 necessaria9ente se9 sentido< ne9 se li9ita)a9 a trYs letras. Essa 9eticulosa in)estigao dos dados da histria V nesse caso< os -r-rios escritos de EAAinghaus V re)elou Jue algu9as de suas s5laAas tinha9 Juatro< cinco ou seis letras. E< o Jue * 9ais i9-ortante< o Jue EAAinghaus deno9inou Rs*rie se9 sentido de s5laAasS co9o oAGeto de estudo de suas -esJuisas 8oi traduzido incorreta9ente -ara o inglYs co9o u9a Rs*rie de s5laAas se9 sentidoS. Para EAAinghaus< no era9 as s5laAas indi)iduais Jue no de)ia9 ter sentido Ie9Aora 9uitas delas no ti)esse9L< 9as toda a s*rie de s5laAas. $u seGa< a -r-ria lista de s5laAas 8oi constru5da -ara no ter sentido ne9 interconeBDes. Essa no)a -ers-ecti)a dos escritos de EAAinghaus ta9A*9 re)elou Jue ele do9ina)a o inglYs< o 8rancYs e o ale9o< tendo ainda estudado lati9 e grego. REle teria tido u9a enor9e di8iculdade< no hU dQ)ida< -ara construir JualJuer s5laAa Jue lhe -arecesse se9 sentido< $ )o es8oro -or oAter a s5laAa de8initi)a9ente se9 sentido e inteira9ente li)re de associaDes * o e9-reendi9ento de alguns dos seus seguidoresS I%undlach< /2>@< --. .@27.?OL. EAAinghaus -laneGou alguns eB-eri9entos usando sua s*rie se9 sentido de s5laAas -ara deter9inar a in8luYncia de )Urias condiDes soAre a a-rendizage9 e a reteno. 9 desses estudos in)estigou a di8erena entre sua )elocidade de 9e9orizar as listas de s5laAas e sua )elocidade de 9e9orizar 9ateriais 9ais signi8icati)os. Para deter9inar essa di8erena< ele 9e9orizou estro8es do RDon #uanS de l1yron. 3ada estro8e te9 oitenta s5laAas< e EAAinghaus )eri8icou Jue era9 necessUrias cerca de no)e leituras -ara 9e9orizar cada estro8e. E9 seguida< 9e9orizou u9a lista de oitenta de suas s5laAas se9 sentido e descoAriu Jue a tare8a eBigia Juase oitenta re-etiDes. 3oncluiu Jue o 9aterial se9 sentido ou des-ro)ido de assoV ciaDes a-resenta u9a di8iculdade no)e )ezes 9aior de a-rendizage9 do Jue o 9aterial signi8icati)o. 2O

Ele ta9A*9 estudou o e8eito da eBtenso do 9aterial a ser a-rendido soAre o nQ9ero de re-etiDes necessUrio -ara u9a -er8eita re-roduo. 3oncluiu Jue o 9aterial 9ais eBtenso reJuer 9ais re-etiDes e< e9 conseJ[Yncia< 9ais te9-o de a-rendizage9. DescoAriu Jue o te9-o 9*dio necessUrio W 9e9orizao de u9a s5laAa au9enta)a Juando era au9entado o nQ9ero de s5laAas a sere9 a-rendidas. Esses resultados so 9ais ou 9enos -re)is5)eis6 Juanto 9ais te9os a a-render< tanto 9ais te9-o le)a9os -ara 8azY7lo. Mas a i9-ortNncia do traAalho de EAAinghaus * o cuidadoso controle das condiDes eB-eri9entais< a anUlise Juantitati)a dos dados e a descoAerta de Jue tanto o te9-o total de a-rendizage9 co9o o te9-o -or s5laAa au9enta9 co9 listas 9ais eBtensas de s5laAas. EAAinghaus estudou outras )ariU)eis Jue se -ensa)a in8luenciare9 a a-rendizage9 e a 9e9ria< tais co9o o e8eito da ultra7a-rendizage9 Ia re-etio das listas 9ais )ezes do Jue o necessUrio -ara u9a -er8eita re-roduoL< as associaDes -rBi9as e re9otas dentro das -r-rias listas< a a-rendizage9 re-etida ou reca-itulao< e a in8luYncia do te9-o entre a a-rendizage9 e a recordao. Suas -esJuisas soAre o e8eito do te9-o -roduzira9 a 8a9osa cur)a de esJueci9ento de EAAinghaus. Essa cur)a< co9o todo aluno de -sicologia saAe< de9onstra Jue o 9aterial * esJuecido Ae9 ra-ida9ente nas -ri9eiras horas de-ois da a-ren V dizage9 e co9 9ais lentido dai -or diante. E9 />>O< EAAinghaus 8oi no9eado -ara u9 cargo acadY9ico na ni)ersidade de !er li9< onde deu continuidade Ws -esJuisas< re-roduzindo e )eri8icando seus estudos anteriores. PuAlicou os resultados nu9 li)ro cha9ado Aer das %edW;chtnis ISoAre a Me9riaL e9 />>:< Jue re-resenta o Jue tal)ez seGa a 9ais Arilhante -esJuisa indi)idual da histria da -sicologia eB-eri9ental. Al*9 de dar in5cio a u9 no)o ca9-o de estudo< ainda )ital hoGe< a oAra dU u9 eBe9-lo de haAilidade t*cnica< -erse)erana e engenhosidade. d i9-oss5)el encontrar na histria da -sicologia JualJuer outro -esJuisador isolado Jue tenha se suA9etido a u9 regi9e to rigoroso de eB-eri9entao. Sua -esJuisa 8oi to eBigente< eBausti)a e siste9Utica Jue * citada< 9ais de ce9 anos de-ois< e9 9anuais conte9-orNneos. EAAinghaus deiBou a outros a tare8a de desen)ol)er o ca9-o da a-rendizage9 e da 9e9ria< Ae9 co9o de estender e a-ri9orar a 9etodologia. De-ois de />>:< Juando 8oi -ro9o)ido a -ro8essor7assistente e9 !erli9< ele -uAlicou relati)a9ente -ouco. Cundou u9 laAoratrio e< e9 />2O< 8undou u9a re)ista co9 o 85sico Arthur MDnig< a \eitschri8t 8[r Psychologie and Physiologie der Sinnesorgane I"e)ista de Psicologia e Cisiologia dos irgos dos SentidosL. Era necessUria u9a no)a re)ista na Ale9anha< -orJue a Studien de Fundt< o -rinci-al rgo do laAoratrio de Lei-zig< no -odia -uAlicar relatos de todas as -esJuisas -sicolgicas realizadas na *-oca. Essa necessidade< a-enas no)e anos de-ois de Fundt ter 8undado a sua re)ista< * u9 teste9unho signi8icati)o do 8eno9enal cresci9ento da no)a -sicologia< e9 ter9os de di9ensDes e de di)ersidade. &o -ri9eiro nQ9ero de sua re)ista< EAAinghaus e M]nig 8izera9 u9a audaciosa de8esa das duas disci-linas inclu5das no t5tulo6 a -sicologia e a 8isiologia. Esses ca9-os< escre)era9 eles< crescera9 Guntos de 9odo consistente..< -ara 8or9ar u9 todoH -ro9o)endo e -ressu-on do u9 ao outro< e constitue9 dois 9e9Aros de igual )alor de u9a grande ciYncia du-laS

ITurner< /2>0< -. /:/L. 9a tal declarao< a-enas onze anos de-ois de Fundt ter 8undado seu laAoratrio eB-eri9ental< 9ostra Juo longe chegara a id*ia de -sicologia de Fundt. EAAinghaus no 8oi -ro9o)ido outra )ez na ni)ersidade de !erli9< ao Jue -arece -orJue no -uAlica)a 9uito< e< e9 />2.< aceitou u9 cargo na ni)ersidade de !reslau< onde -er9aneceu at* /2O:. E9 />2?< desen)ol)eu u9 teste de co9-letar sentenas< -ro)a)el9ente o -ri9eiro teste Ae97sucedido dos -rocessos 9entais su-eriores. 9a 8or9a 9odi8icada desse teste * inclu5da hoGe e9 testes de inteligYncia geral ou de ca-acidade cogniti)a. E9 /2O0< EAAinghaus -uAlicou u9 9anual geral alta9ente Ae97sucedido< Die %rundz[ 2/ ge der Psychologie IPrinc5-ios de PsicologiaL< dedicado W 9e9ria de Cechner e< e9 /2O>< u9 teBto 9ais -o-ular< AAriss der Psychologie ISTnUrio de PsicologiaL. A9Aos os li)ros ti)era9 )Urias ediDes e 8ora9 re)isados -or outros de-ois da 9orte de EAAinghaus. Este 8oi -ara a ni)ersidade de Haile e9 /2O:< e 9orreu de re-ente de -neu9onia< e9 /2O2. EAAinghaus no 8ez contriAuiDes tericas W -sicologia< no criou u9 siste9a 8or9al ne9 te)e disc5-ulos i9-ortantes -ara a -sicologia. &o 8undou u9a escola ne9 -arece tY7lo deseGado. 3ontudo< te9 grande i9-ortNncia no so9ente -ara o estudo da a-rendizage9 e da 9e9ria< de Jue 8oi o iniciador< co9o ta9A*9 -ara a -sicologia eB-eri9ental co9o u9 todo. 9a 9edida do )alor histrico geral de u9 cientista * o Juanto sua -osio e suas conclusDes resiste9 ao teste do te9-o. A -artir desse -adro< -ode7se sugerir Jue EAAinghaus * 9ais i9-ortante do Jue Fundt. Suas -esJuisas con8erira9 oAGeti)idade< Juanti8icao e eB-eri9entao ao estudo da a-rendizage9< u9 t-ico central da -sicologia 9oderna. De)e7 se a EAAinghaus o 8ato de o traAalho soAre o conceito de associao ter aAandonado a es-eculao acerca dos seus atriAutos e -assado W in)estigao cient58ica 8or9al. Muitas de suas conclusDes soAre a natureza da a-rendizage9 e da 9e9ria -er9anece9 )Ulidas u9 s*culo de-ois de ele as ter -uAlicado. %eorg Elias M[IIer I/>:O7/21.L Cisiologista e 8ilso8o -or 8or9ao< ho9e9 Jue nunca ia dor9ir antes da 9eiaVnoite< %eorg M[ller tinha u9 8orte interesse -ela -sicologia< Jue 9ani8estou nu9a carreira de Juarenta anos na ni)ersidade de % Ale9anha. Entre />>/ e /20/< seu Ae9 eJui-ado laAoratrio ri)alizou co9 o de Fundt e9 Lei-zig< atraindo 9uitos alunos da Euro-a e dos Estados nidos. M[ller 8ez u9 traAalho considerU)el acerca da )iso cro9Utica< tendo criticado a9-la 9ente< Ae9 co9o re8or9ulado< o traAalho de Cechner no ca9-o da -sico85sica. Suas contri AuiDes de -esJuisa 8ora9 to suAstanciais Jue E. !. Titchener retardou -or dois anos o segundo )olu9e do seu 9anual de -sicologia eB-eri9ental -ara -oder incor-orar in8or9aDes do Qlti9o li)ro de M[ller. M[ller 8oi u9 dos -ri9eiros a traAalhar na Urea iniciada -or EAAinghaus< o estudo eB-eri9ental da a-rendizage9 e da 9e9ria< e suas -esJuisas )eri8icara9 e a9-liara9 9uitas das descoAertas de EAAinghaus. A aAordage9 deste Qlti9o 8ora estrita9ente oAGeti)aH ele no tinha registros de intros-ecDes soAre os seus -rocessos 9entais enJuanto esta)a )oltado -ara suas tare8as de a-rendizage9. M[ller< contudo< acredita)a Jue a

aAordage9 de EAAinghaus tendia a 8azer o -rocesso de a-rendizage9 -arecer de9asiado 9ecNnico ou auto9Utico. Ele acha)a Jue a 9ente tinha u9 en)ol)i9ento 9ais ati)o no -rocesso. $s resultados Jue oAte)e con8ir9ara9 Jue a a-rendizage9 no se -roduz 9ecanica9ente. Seus suGeitos tinha9 u9 en)ol)i9ento ati)o no agru-a9ento e na organizao conscientes do 9aterial< e at* encontra ra9 signi8icados nas listas de s5laAas se9 sentido. 3o9 Aase nessas -esJuisas< M[ller concluiu Jue a associao -or contig[idade no eB-lica adeJuada9ente -or si a a-rendizage9< GU Jue o suGeito -arece Auscar ati)a9ente relaDes entre os est59ulos a sere9 assi9ilados. Ele sugeriu Jue u9 conGunto de 8en]9enos 9entais< tais co9o -rontido< hesitao e dQ)ida Ias cha9adas atitudes conscientesL< te9 in8luYncia decisi)a soAre a a-rendizage9. Logo se seguira9 descoAertas se9elhantes< co9o )ere9os< a -artir do traAalho de $sTald M[l-e< na ni)ersidade de F[rzAurg. M[ller 8oi o -ri9eiro a -ro-or e a de9onstrar no laAoratrio a teoria do esJueciinentc -or inter8erYncia. A seu )er< o esJueci9ento era 9enos u9a 8uno da decadYncia d 9e9ria ao longo do te9-o do Jue da inter8erYncia de no)os dados na recordao de 9ateria a-rendido antes. 20 9a contriAuio 89al -ara o estudo da a-rendizage9 9erece 9eno. #unto co9 Criedrich Schu9ann< seu assistente de laAoratrio< M[ller desen)ol)eu o ta9Aor da 9e9ria< u9 ta9Aor giratrio Jue -er9ite a a-resentao uni8or9e do 9aterial a ser a-rendido. HoGe co9u9 nos laAoratrios< esse a-arelho * signi8icati)o -or ter au9entado a -reciso e a oAGeti)idade da -esJuisa soAre a-rendizage9 e 9e9ria. Cranz !rentano I/>1>7/2/?L Aos dezesseis anos de idade< Cranz !rentano iniciou sua 8or9ao -ara o sacerdcio< estudando nas uni)ersidades de !erli9< de MuniJue e de T[Aingen< na Ale9anha. %raduou se e9 8iloso8ia e9 T[Aingen no ano de />@.. $rdenado no 9es9o ano< dois anos 9ais tarde co9eou a ensinar 8iloso8ia na ni)ersidade de F[rzAurg e a escre)er e dar -alestras soAre Aristteles. E9 />?O< o 3oncilio (aticano< reunido e9 "o9a< aceitou a doutrina da in8aliAi lidade -a-al< algo co9 Jue !rentano no -odia concordar. Ele -ediu de9isso do cargo de -ro8essor< -ara o Jual 8ora no9eado na Jualidade de -adre< e deiBou a IgreGa. Seu li)ro 9ais 8a9oso< Psychologie )oni ein-irischen Stand-uziEte IPsicologia do Ponto de (ista E9-8ricoL< 8oi -uAlicado e9 />?.< o ano e9 Jue a-areceu a segunda -arte da -ri9eira edio de Princ5-ios de Psicologia Cisiolgica< de Fundt. $ li)ro de !rentano constitu5a u9a o-osio direta W conce-o Tundtiana< co9-ro)ando a dissidYncia GU e)idente na no)a -sicologia. &esse 9es9o ano< !rentano 8oi no9eado -ro8essor de 8iloso8ia da ni)ersidade de (iena< hustria< onde -er9aneceu -or )inte anos< -er5odo durante o Jual sua in8luYncia cresceu considera)el9ente. 3on8erencista -o-ular< te)e entre seus alunos )Urias -ersonalidades Jue alcanara9 destaJue na histria da -sicologia6 3arI Stu9-8< 3hristian )on Ehren8els e Sig 9und Creud. E9 />2.< !rentano a-osentou7se< tendo -assado seus Qlti9os anos na ItUlia e na Su5a estudando e escre)endo.

!rentano 8oi u9 dos 9ais i9-ortantes no7Tundtianos de)ido W sua di)ersi8icada lii7 8luYncia no ca9-o da -sicologia. I(ere9os 9ais tarde ter sido ele o -recursor intelectual da -sicologia gestaltista e da -sicologia hu9anista.L Partilhou co9 Fundt o oAGeti)o de 8azer da -sicologia u9a ciYncia. 3ontudo< enJuanto a -sicologia de Fundt era eB-eri9ental< a sua era e9-5rica. Para !rentano< o -rinci-al 9*todo da -sicologia era a oAser)ao< e no a eB-eri 9entao< e9Aora ele no reGeitasse o 9*todo eB-eri9ental. 9a aAordage9 e9-5rica * e9 geral 9ais a9-la< GU Jue oAt*9 seus dados tanto da oAser)ao e da eB-eriYncia indi)idual co9o da eB-eri9entao. !rentano se o-]s W id*ia Tundtiana 8unda9ental de Jue a -sicologia de)eria estudar o conteQdo da eB-eriYncia consciente. Ele a8ir9ou Jue o oAGeto de estudo -r-rio da -sicologia * a ati)idade 9ental V o ato 9ental de )er< -or eBe9-lo< e9 )ez do conteQdo 9ental daJuilo Jue * )isto. Assi9< a cha9ada -sicologia do ato de !rentano contraria)a a )iso Tundtiana de Jue os -rocessos 9entais en)ol)e9 conteQdos. !rentano alegou Jue * -reciso estaAelecer u9a distino entre a eB-eriYncia co9o estrutura e co9o ati)idade. Por eBe9-lo< o conteQdo sensorial do )er9elho * distinto da ati)idade de -erceAer o )er9elho. Para !rentano< o ato da eB-eriYncia * o )erdadeiro oAGeto de estudo da -sicologia. Ele a8ir9ou Jue u9a cor no * u9a Jualidade 9ental< 9as estrita9ente u9a Jualidade 85sica. $ ato de )er a cor< no entanto< * 9ental. k claro Jue u9 ato se9-re en)ol)e u9 oAGetoH u9 conteQdo se9-re estU -resente< -orJue o ato de )er * se9 sentido se no hou)er algo -ara ser )isto. Esse oAGeto de estudo rede8inido -edia u9 9*todo de estudo distinto< GU Jue os atos< ao contrUrio dos conteQdos sensoriais< no so acess5)eis -or 9eio do 9*todo -raticado no laAoratrio de Furidt e9 Lei-zig. $ estudo dos atos 9entais eBigia u9a oAser)ao e9 escala 9ais a9-la do Jue a usada -or Fundt. Por isso< a -sicologia do ato * 9ais e9-5rica do Jue 21 eB-eri9ental Juanto W sua 9etodologia. Isso no i9-lica Jue a -sicologia de !rentano seGa u9 retorno W 8iloso8ia es-eculati)aH e9Aora no seGa eB-eri9ental< ela se Aaseia na oAser)ao siste9Utica. A -osio de !rentano te)e os seus ade-tos< 9as a -sicologia Tundtiana 9ante)e sua -roe9inYncia na no)a -sicologia. 3o9o Fundt -uAlica)a 9ais do Jue !rentano< sua -osio 8icou 9elhor conhecida. Do 9es9o 9odo< era 9ais 8Ucil estudar as sensaDes ou conteQdos conscientes do Jue os atos< 9ais i9-al-U)eis< co9 os 9*todos da -sico85sica. %ari Stu9-8 I/>.>7/21@L &ascido nu9a 8a95lia de 9*dicos< 3ari Stu9-8 desde 9uito cedo te)e contato co9 a ciYncia< o Jue no o i9-ediu de ter 9aior interesse -ela 9Qsica. Aos sete anos< co9eou a estudar )iolino e< aos dez< co9-unha 9Qsica. 3o9o aluno da ni)ersidade de F[rzAurg< interessou7se -ela oAra de !rentano e )oltou a sua ateno -ara a 8iloso8ia e a ciYncia. Por sugesto de !rentano< Stu9-8 8oi -ara a ni)ersidade de % onde se doutorou e9 />@>. &os anos seguintes< enJuanto co9ea)a a traAalhar no ca9-o da -sicologia< eBerceu alguns cargos acadY9icos. E9 />@.< 8oi no9eado -ara a ni)ersidade de !erli9< a -osio docente 9ais a-reciada

na -sicologia ale9. Fundt< Jue na *-oca era considerado o decano dos -siclogos ale9es< seria a escolha lgica -ara o cargo. A8ir9a7se Jue o in8luente Hel9holtz se o-]s W indicao de Fundt. $s anos -assados -or Stu9-8 e9 !erli9 8ora9 eBtre9a9ente -ro)eitosos< e seu laAora trio original< co9-osto -or trYs -eJuenas salas< tornou7se u9 grande e i9-ortante instituto. E9Aora esse laAoratrio nunca ri)alizasse co9 o de Fundt e9 ter9os de alcance ou de intensidade de -esJuisa< Stu9-8 * co9 8reJ[Yncia considerado o -rinci-al co9-etidor de Fundt. Stu9-8 treinou os -siclogos Jue iria9 8undar a -sicologia da %estalt< urna escola de -ensa9ento Jue se o-unha Ws conce-Des Tundtianas. $s -ri9eiros escritos -sicolgicos de Stu9-8 esta)a9 )oltados -ara a -erce-o do es-ao< 9as a sua oAra 9ais i9-ortante 8oi Ton-sychologie IPsicologia do So9L< Jue 8oi -uAlicado e9 dois )olu9es< e9 />>1 e />2O. Essa oAra e seus outros estudos de 9Qsica lhe dera9 u9a -osio Jue s -erdia -ara a de Hel9holtz no ca9-o da acQstica< tendo sido considerada u9 es8oro -ioneiro no estudo -sicolgico da 9Qsica. A in8luYncia de !rentano -ode eB-licar a aceitao -or Stu9-8 de u9a aAordage9 da -sicologia 9enos rigorosa do Jue Fundt considera)a riecess A 8eno9enologia< o ti-o de intros-eco 8a)orecida -or Stu9-8< re8ere7se ao eBa9e da eB-eriYncia no distorcida< isto *< a eB-eriYncia tal co9o ocorre. Ele no concorda)a co9 Fundt no tocante a deco9-or a eB-eriYncia e9 ele9entos. CazY7lo< argu9enta)a ele< * to9ar a eB-eriYncia arti8icial e aAstrata< e< -ortanto< no 9ais natural. 9 aluno de Stu9-8< Ed9und Husseri< 9ais tarde -ro-]s a corrente 8ilos8ica da 8eno9enologia< 9o)i9ento -recursor de outras 8or9as de -sicologia< notada9ente da -sicologia da %estalt. &u9a s*rie de -uAlicaDes< Stu9-8 e Fundt tra)ara9 u9 acalorado deAate soAre a intros-eco de sons. $ deAate 8oi iniciado -or Stu9-8 no n5)el terico< 9as Fundt o tornou -essoal. Essencial9ente< a contro)*rsia en)ol)ia a Juesto de deter9inar Juais relatos dos intros-eccionistas era9 os 9ais incn)eis. auando se lida)a co9 sons< de)er7se7 ia9 aceitar os resultados de oAser)adores de laAoratrio alta9ente treinados< co9o Jueria Fundt< ou de es-ecialistas e9 9Qsica< co9o era do agrado de Stu9-8` Stu9-8 no aceita)a os resultados oAtGdos no laAoratrio de Fundt e9 Lei-zig acerca desse -roAle9a. 3ontinuando a escre)er soAre 9Qsica e acQstica< Stu9-8 criou u9 centro -ara guardar os registros de 9Qsica -ri9iti)a de todo o 9undo. 2: Seus estudos de acQstica le)ara9 3ari Stu9-8 a tra)ar u9 acalorado deAate co9 Fundt acerca do uso adeJuado da intros-eco na -sicologia. Cundou a Associao de Psicologia In8antil de !erli9 e -uAlicou urna teoria do senti 9ento e9 Jue tenta)a reduzir o senti9ento W sensao. Stu9-8 8oi u9 dos -siclogos ale9es Jue 9ante)e sua inde-endYncia e9 relao a Fundt e< assi9 8azendo< a9-liou as 8ronteiras da -sicologia. $sTald M[l-e I/>@07/2/:L e a Escola de F[rzAurg 2@

Iniciahnente aluno< disc5-ulo e seguidor de Fundt< $sTald M[l-e< no decorrer de sua carreira< liderou u9 gru-o de alunos nu9 9o)i9ento )oltado -ara ro9-er co9 o Jue consi dera)a as li9itaDes da oAra do 8undador. E9Aora no 8osse u9a re)oluo< o 9o)i9ento de M[l-e 8oi u9a declarao de liAerdade contra a estreiteza de algu9as conce-Des de Fundt. M[l-e traAalhou co9 inQ9eros -roAle9as Jue a -sicologia de Fundt desconsiderara. Aos dezeno)e anos< M[l-e iniciou seus estudos na ni)ersidade de Lei-zig. Sua inteno era estudar histriaH 9as< soA a in8luYncia de Fundt< )oltou7se -ara a 8iloso8ia e -ara a -sicologia eB-eri9ental< Jue< e9 />>/< ainda esta)a e9 sua in8Nncia. Mas M[l-e continuou a sentir 8orte atrao -ela histria e< de-ois de u9 ano de estudos co9 Fundt< )oltou a dedicar7 se a ela e9 !erli9. De-ois de duas outras incursDes na -sicologia e na histria< )oltou a traAalhar co9 Fundt e9 />>@< tendo -er9anecido e9 Lei-zig -or oito anos. Di-lo9ando7se e9 Lei-zig< lU 8icou co9o -ro8essor7assistente e assistente de Fundt< 8azendo -esJuisas no laAoratrio. Escre)eu u9 9anual< %rundriss der Psychologie IEsAoo de PsicologiaL< -uAlicado e9 />21 e dedicado a Fundt. &ele< M[l-e de89iu a -sicologia co9o a ciYncia dos 8atos da eB-eriYncia< de-endente do indi)5duo Jue -assa -ela eB-eriYncia. E9 />2.< M[l-e to9ou7se -ro8essor da ni)ersidade de F[rzAurg< onde instalou< dois anos 9ais tarde< u9 laAoratrio Jue cedo a9eaou ri)alizar co9 o de Fundt e9 i9-ortNncia. Entre os alunos atraIdos -ara F[rzAurg< ha)ia )Urios a9ericanosH u9 deles< #a9es "oTland Angeil< tornou7se u9 8igura i9-ortante no desen)ol)i9ento do 8uncionalis9o I3a-5tulo ?L. &o EsAoo de Psicologia< M[l-e no discutiu o -rocesso 9ental su-erior do -ensa9ento. &a *-oca< sua -osio ainda era co9-at5)el co9 a de Fundt. Alguns anos 9ais tarde< contudo< ele se con)enceu de Jue os -rocessos de -ensa9ento -odia9 ser estudados eB-eri9ental9ente. A 9e9ria< outro -rocesso 9ental su-erior< 8ora estudada assi9 -or EAAinghaus. Se a 9e9 ria -odia ser estudada no laAoratrio< -or Jue no o -ensa9ento` A 8or9ulao dessa -ergunta -]s M[l-e e9 o-osio direta ao seu antigo 9estre< -orJue Fundt en8atizara Jue os -rocessos 9entais su-eriores no -odia9 ser oAGeto de u9 estudo eB-eri9ental. 9 segundo -onto de di)ergYncia entre a escola de F[rzAurg< co9o ela )eio a ser cha9ada< e o siste9a Tundtiano )incula7se co9 a intros-eco. M[l-e desen)ol)era u9 9*todo deno9inado intros-eco eB-eri9ental siste9Utica. Ele en)ol)ia a realizao de u9a tare8a co9-leBa Ico9o o estaAeleci9ento de ligaDes lgicas entre conceitosL< de-ois da Jual se -edia aos suGeitos Jue 8izesse9 u9 relato retros-ecti)o dos seus -rocessos cogniti)os durante a realizao da tare8a. E9 outras -ala)ras< -edia7se aos suGeitos Jue realizasse9 algu9 -rocesso 9ental< tal co9o -ensar ou Gulgar< e de-ois eBa9inasse9 de Jue 9aneira tinha9 -ensado ou Gulgado. Fundt tinha reGeitado o uso do relato retros-ecti)o e9 seu laAoratrio. Ele acredita)a e9 estudar a eB-eriYncia consciente tal co9o ocorria< e no a 9e9ria dela de-ois da ocorrYncia.

$ 9*todo intros-ecti)o de M[l-e era siste9UticoH nele< a eB-eriYncia co9o u9 todo era descrita de 9aneira -recisa 9ediante o seu 8raciona9ento e9 -er5odos de te9-o. Tare8as se9elhantes era9 re-etidas 9uitas )ezes -ara Jue os relatos intros-ecti)os -udesse9 ser corrigidos< corroAorados e a9-liados. Esses relatos era9 co9 8reJ[Yncia su-le9entados -or -erguntas Jue dirigia9 a ateno do suGeito -ara -ontos -articulares. HU )Urias outras di8erenas entre as aAordagens intros-ecti)as de M[l-e e de Fundt. Este Qlti9o no concorda)a e9 8azer os suGeitos descre)ere9 co9 detalhes suas eB-eriYncias conscientes< concentrando a sua -esJuisa e9 9edidas oAGeti)as e Juantitati)as< co9o os te9-os de reao e os ti-os de Gulga9entos reJueridos na -esJuisa -sico85sica. A intros-eco eB-eri9ental siste9Utica de M[l-e< e9 contra-artida< acentua)a os rela trios suAGeti)os< Jualitati)os e detalhados 8eitos -elos suGeitos acerca da natureza dos seus -rocessos de -ensa9ento. $s suGeitos no tinha9 a-enas de 8azer Gulga9entos si9-les soAre a intensidade de u9 est59ulo< de)endo al*9 disso descre)er os -rocessos 9entais co9-leBos 2? -elos Juais -assa)a9 durante sua eB-osio a algu9a tare8a eB-eri9ental. A aAordage9 de M[l-e tinha co9o al)o direto a in)estigao do Jue se -assa)a na 9ente do suGeito durante u9a eB-eriYncia consciente. M[l-e no reGeitou o 8oco de Fundt soAre a eB-eriYncia consciente< o instru9ento de -esJuisa Jue era a intros-eco< ne9 a tare8a 8unda9ental de analisar a consciYncia e9 seus ele9entos. $ al)o do seu traAalho era eB-andir a conce-o de oAGeto de estudo da -sicologia de Fundt a 8i9 de incluir os -rocessos 9entais su-eriores< Ae9 co9o a-ri9orar o 9*todo da intros-eco. auais 8ora9 os resultados dessa tentati)a de eB-anso e a-ri9ora9ento` $ -onto de )ista de Fundt acentua)a Jue a eB-eriYncia consciente -odia ser reduzida aos seus ele9entos sensoriais ou i9aginais co9-onentes. Para ele< toda eB-eriYncia se co9-De de sensaDes ou i9agens. A intros-eco direta de -rocessos de -ensa9ento< e9-regada -or M[l-e< encontrara -ro)as -ara sustentar a -ers-ecti)a o-osta< a de Jue o -ensa9ento -ode ocorrer se9 conteQdos sensoriais ou i9aginais. Essa descoAerta )eio a ser identi8icada co9o -ensa9ento se9 una gens< eB-resso Jue re-resenta a noo de sentidos no -ensa9ento Jue no -arece9 en)ol)er JuaisJuer i9agens es-ec58icas. Desse 9odo< a -esJuisa de M[l-e identi8icou u9a 8or9a ou as-ecto no sensorial da consciYncia. $s t-icos de -esJuisa da escola da FiirzAurg era9 )ariados. 9a i9-ortante contri Auio 8oi u9 estudo de Marl MarAe soAre o Gulga9ento co9-arati)o de -esos. MarAe descoAriu Jue< e9Aora esti)esse9 -resentes durante a tare8a< as sensaDes e i9agens -arecia9 no ter -a-el no -rocesso de Gulga9ento. $s suGeitos no conseguia9 relatar co9o os Gulga 9entos de -esos 9ais le)es ou 9ais -esados surgia9 na sua 9ente. Essa descoAerta contra disse a con)ico hU 9uito 9antida soAre os -rocessos de -ensa9ento V de Jue< ao 8azer u9 Gulga9ento dessa es-*cie< o suGeito ret*9 u9a i9age9 9ental do -ri9eiro oAGeto Io -esoL e o co9-ara co9 u9a i9-resso sensorial do segundo oAGeto. $ eB-eri9ento de MarAe de9ons trou Jue no eBiste essa co9-arao entre i9age9 e i9-resso sensorial e Jue o -rocesso de Gulga9ento * 9ais enganoso do Jue se su-unha.

$ gru-o de F[rzAurg de M[l-e ta9A*9 se ocu-ou da associao e da )ontade. 9 estudo realizado -or Heniy Fatt de9onstrou Jue< nu9a tare8a de associao de -ala)ras Ie9 Jue se -edia ao suGeito Jue reagisse a u9a -ala)ra7est59uloL< o suGeito tinha -oucas in8or9a Des rele)antes -ara contar soAre seu -rocesso consciente de Gulga9ento. Essa descoAerta 8orneceu u9a de9onstrao adicional de eB-eriYncia consciente Jue no -ode ser reduzida a sensaDes e i9agens. Fatt )eri8icou Jue os suGeitos -odia9 res-onder correta9ente se9 ter consciYncia de -retender 8azY7lo no 9o9ento da res-osta. Ele concluiu Jue o traAalho cons ciente era 8eito antes de a tare8a ser realizada< no 9o9ento e9 Jue as instruDes era9 dadas e co9-reendidas. Segundo Fatt< os suGeitos receAia9 as instruDes e< de algu9a 9aneira< decidia9 reagir do 9odo reJuerido. Diante da -ala)ra7est59ulo< cu9-ria9 as instruDes se9 es8oro conscien te ulterior. 3o9o resultado da co9-reenso das instruDes< eB-lica)a Fatt< os suGeitos a-aren te9ente estaAelecia9 u9 conGunto ou tendYncia deter9inante inconsciente -ara reagir da 8or9a deseGada. 9a )ez Jue a tare8a ti)esse sido co9-reendida e a tendYncia deter9inante adotada< a tare8a es-ec58ica era realizada co9 -ouco ou nenhu9 es8oro consciente. Essa -esJuisa sugeria Jue -redis-osiDes situadas 8ora da consciYncia so de algu9 9odo ca-azes de controlar ati)idades conscientes. E9 /2O?< co9 o traAalho de Marl ![hler< iniciou7se u9 no)o -er5odo na escola de F[rzAurg. Seu 9*todo de -esJuisa en)ol)ia a a-resentao ao suGeito de u9a Juesto Jue eBigia certa re8leBo antes de -oder ser res-ondida. Pedia7se a suGeitos Jue 8izesse9 o relato 9ais co9-leto -oss5)el das eta-as en)ol)idas na 8or9ulao da res-osta< enJuanto o eB-eri 2> Treinado e9 Lei-zig< $sTaZd MF-e e sua escola de F[rzAurg a9-liara9 o oAGeto de estudo da -sicologia ao inclu8re9 nele os -rocessos 9entais su-eriores. 9entador intercala)a -erguntas soAre o -rocesso. $s resultados oAtidos -or ![hler re8orara9 a noo dos ele9entos no sensoriais da eB-eriYncia. Ele a8ir9ou Jue esses no)os ti-os de ele9entos estruturais so )itais -ara o -rocesso de -ensa9ento. 3o9o era de es-erar< a 9odi8icao 8eita -or M[l-e no 9*todo intros-ecti)o de Fundt e sua tentati)a de au9entar a lista de ele9entos -ro)ocara9 8ortes cr5ticas dos Tundtianos ortodoBos e ataJues 9ordazes do -r-rio Fundt< Jue considerou a 8or9a de intros-eco de FurzAurg R8alsosS eB-erinientos< a8ir9ando Jue esse 9*todo na )erdade no en)ol)ia intros -eco ne9 eB-eri9entao. De certo 9odo< * estranho Jue os Tundtianos se o-usesse9 to 8orte9ente W sugesto de M[l-e soAre a )ida 9ental no7sensorial. A8inal< M[l-e seguia trilhas aAertas -or Fundt. 22 &o tinha Fundt -ercorrido linhas 9ais ou 9enos se9elhantes` &o era a sua noo de senti9entos u9 reconheci9ento dos ele9entos no7sensoriais da eB-eriYncia consciente` &o 8oi se9 dQ)ida -or acaso Jue M[l-e< -roduto do treina9ento Tundtiano< tenha instigado esse 9o)i9ento. $ interesse de FiirzAurg -ela Urea da 9oti)ao constitui u9a i9-ortante contriAuio W -sicologia 9oderna. $ conceito de conGunto ou tendYncia deter9inante certa9ente te9

relao direta co9 os traAalhos atuais no ca9-o. Do 9es9o 9odo< a de9onstrao de Jue a eB-eriYncia de-ende no a-enas de ele9entos conscientes 9as ta9A*9 de tendYncias deter9i nantes inconscientes sugere o -a-el dos deter9inantes inconscientes do co9-orta9ento< id*ia Jue constitui -arte i9-ortante do siste9a desen)ol)ido -or Sig9und Creud. 3o9entUrio (e9os< assi9< Jue di)isDes e contro)*rsias en)ol)era9 a -sicologia< -ratica9ente desde o 9o9ento de sua 8undao. De)e7se acentuar< no entanto< Jue< a-esar de todas as di8erenas< esses -ri9eiros -siclogos esta)a9 unidos e9 ter9os de te9a e -ro-sito. Fundt< EAAinghaus< !rentano< Stu9-8 e outros 9udara9 irre)oga)eirnente o estudo da natureza hu9ana. %raas aos seus es8oros< a -sicologia GU no era u9 estudo da al9a c u9 estudo< realizado -or 9eio da oAser)ao e dos eB-eri9entos< de certas reaDes do organis9o hu9ano no inclu5das no oAGeto de estudo de nenhu9a outra ciYncia. $s -siclogos ale9es< a-esar das suas 9uitas di8erenas< esta)a9< nesse sentido< engaGados nu9 e9-reendi9ento co9u9H e sua ca-acidade< sua haAilidade e a direo co9u9 dos seus traAalhos 8izera9 das -esJuisas nas uni)ersidades ale9s o centro do no)o 9o9ento da -sicologia IHeid Areder< /211< -. /O:L. A Ale9anha no -er9aneceu -or 9uito te9-o co9o centro do no)o 9o)i9ento. 9a )erso da -sicologia de Fundt logo 8oi le)ada aos Estados nidos -or seu aluno E. E. Titchener. SugestDes de Leitura Fundt e os Pri9rdios da Psicologia EB-eri9ental Anderson< ". #.< RThe untranslated content o8 Fundt;s %rundziige der Physiologischen PsychologieS< #ournal o8 the Histoiy o8 the !eAa )ioral Sciences< n 0/< --. 1>/71>@< /2?:. Sugere Jue Titchener s traduziu a -arte da oAra de Fundt Jue sustenta)a sua -r-ria -osio. !aldTin< E< T.< RIn 9e9ory o8 Filhel9 Fundt Ay his A9erican studentsS< Psychological "e)ieT< n 0>< --. /:17/:>< /20/. 3ont*9 re9iniscYncias dos alunos a9ericanos de Fundt< incluindo -siclo gos notU)eis co9o Angeli< 3attell< Hall e Titchener. !enGa9in< L. T.< #r.< Harry MirEe Foi8c6 Pioneer ia Psychology< Lincoin< ni)ersity o8 &eArasEa Press< /22/. 9a 8ascinante e notU)el Aiogra8ia de u9 dos -ri9eiros alunos de Fundt e EAAinghaus< u9 dos dois -ri9eiros a9ericanos a oAter u9 doutorado na ni)ersidade de Lei-zig. Fol8e 9ontou na ni)ersidade de &eArasEa u9 dos -ri9eiros laAoratrios a9ericanos de -esJuisa e9 -sicologia< sendo u9 -ro8essor notU)el Jue treinou u9a gerao de -siclogos 9ais tarde -roe9inentes no ca9-o. !lu9enthal< A. L.< RA rea--raisal o8 Filhel9 FundtS< A9erican Psychologist< n 1O< --. /O>/7/O>>< /2?:. "ea)alia as contriAuiDes de F ^ona suai id*ias a tendYncias da

-sicologia cogniti)aH ilustra a i9-ortNncia de es < o 9al ale9o -ara 8onnar u9a id*ia eBata da sua oAra A8ll /OO !ring9ann< F. $.< !alance< F. e E)ans< ". !.< RFh5lhel9 Fundt< />107/20O6 A Arie8 Aiogra-hical sEetchS< #ournai o8 Lhe History o8 Lhe !eha)ioral Sciences< n //< --. 0>?7 02?< /2?:. Descre)e os -ri9eiros anos< a educao< as -esJuisas e as ati)idades -ro8issionais de Fundt. Danziger< M.< 3o Lhe SuAGect6 Historical $rigins o8PsychoLogical "esearch< 3a9Aridge< Ingla terra< 3a9Aridge ni)ersity Press< /22O. Aco9-anha as 9udanas na 9etodologia da -esJuisa -sicolgica da intros-eco do s*culo 4I4 de Fundt W Yn8ase< da 9etade do s*culo 44< na Juanti8icao e na anUlise estat5sticaH eBa9ina o i9-acto de 8atores conteBtuais sociais soAre as -rUticas de -esJuisa a9ericana e ale9. HaeAerlin< H. M.< RThe theoretical 8oundations o8 Fundt;s 8olE -sychologyS< Psychologial "e)ieT< n 01< --. 0?271O0< /2/@. EB-osio e anUlise da -sicologia cultural de Fundt. Leahey< T. H.< ^So9ething old< so9ething neT6 Attention in Fundt and 9odern cogniti)e -sycho logyS< #ournal o8 Lhe History o8 Lhe !eha)ioral Sciences< n /:< --. 0.070:0< /2?2. Descre)e e co9-ara a oAra de Fundt co9 a de -esJuisadores conte9-orNneos no ca9-o dos -roAle9as da a-erce-o. SoEal< M. M. I$rg.L< An Education lo Psychology6 #a9e McMeen 3atteii ^s #ournal and Letters 8ro9 %errnany and England< />>O7/>>>< 3a9Aridge< Massachusetts< MIT Press< /2>/. "e-roduz e anota 9ais de .:O docu9entos Jue coAre9 a educao uni)ersitUria e a carreira -ro8issional de 3attellH eBa9ina e9 es-ecial o 9aterial relati)o aos seus anos co9o -esJuisador do laAoratrio de Fundt e9 Lei-zig. EAAinghaus EAAinghaus< H.< Me9ory6 A 3ontr5Aution Lo EB-eri9ental Psychology< &o)a PorE< Do)er< /2@.. "ei9 -resso da oAra clUssica de EAAinghaus< -uAlicada original9ente e9 />>:< Jue descre)e sua 9eto dologia de -esJuisa< suas listas de s5laAas e suas descoAertas no ca9-o da a-rendizage9< da reteno e do esJueci9ento. Mintsch< F.< ^"e8lections on EAAinghausS< #ournal o8 EB-eri9ental Psychology6 Learning< Meinory< and 3ognition< n //< --. .@/7.@1< /2>:. !re)es oAser)aDes soAre as contriAuiDes de EAAinghaus e cr5ticas W sua 9etodologia eB-eri9ental e teorizao. Post9an< L.< RHer9ann EAAinghausS< Anierican Psychologist< n 01< --. /.27/:?< /2@>. Descre)e as contriAuiDes de EAAinghaus ao estudo eB-eri9ental da 9e9ria. < K

Poung< ". M.< ^EAAinghaus6 So9e conseJuencesS< #ou9al o8 EB-eri9ental Psychology6 Learning< Me9ory< and 3ognition< n //< --. .2/7.2:< /2>:. A8ir9a Jue o traAalho de EAAinghaus era to signi8icat5)o Jue< -or Juase >O anos< os -siclogos relutara9 e9 sugerir outras 8or9as de aAordar -roAle9as da a-rendizage9 e da 9e9ria. M[ller !oring< E. $.< RAn o-erational restate9ent o8 $. E. M[ller;s -sycho-hysical aBio9sS< Psychological "e)ieT< n .>< --. .:?7.@.< /2./. Discute as conce-Des de M[ller soAre a relao entre -rocessos 9entais e -rocessos cereArais. !rentano "ancureilo< A. 3.< A Study o8Cranz !rentano6 His Psycholog5cal Stand-o5nt and H5s Sig98icance lo Lhe History o8 Psychology< &o)a PorE< Acade9ic /2@>. 9a Aiogra8ia de !rentano e u9a a)aliao do seu signi8Icado histrico. Suss9an< E. #.< ^Cranz !rentano6 Much ati)e< though deadS< A9erican Psychologist< n /?< --. :O.7:O@< /2@0. 9a nota acerca da continuidade da in8luYncia das id*ias de !rentano. Stu9-8 Lang8eld< /7Z. S.< ^Stu9-8;s ^Introduction to Psychology; R< A9erican #ournal o8Psychology< n :O< --. 117:@< /21?. Descre)e o curso de iniciao W -sicologia dado -or Stu9-8 na ni)ersidade de !erli9 e9 /2O@7/2O?. /O/ M[l-e e a Escota de F[rzAurg Linden8eld< D< $sTald M[l-e and the F[rzAurg SchoolS< #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n /.< --. /107/./< /2?>. A)alia a i9-ortNncia de M[l-e e )incula sua conce-o de -sicologia co9 seus -ontos de )ista 8ilos8icos. $gden< ". M.< $sTa/d M[l-e and the F[rzAurg SchoolS< A9er5can #ournal o8Psychology< n @.< --. .7/2< /2:/. Descre)e as -esJuisas eB-eri9entais realizadas no laAoratrio de -sicolog5a de M[l-e< na ni)ersidade de F[rzAurg. /O0

: $ Estruturalis9o Introduo "e-roduo de TeBto $riginal soAre o Estruturalis9o6 E. !. Titchener $ Destino do Estruturalis9o Trecho de A TeBt7I1ooE o8 Psychology< de EdTard !rad8ord Titchener I/>@?7/20?L A (ida de Titchener $ Siste9a de Psicologia de Titchener $ M*todo de Estudo6 Intros-eco $s Ele9entos da 3onsciYncia 3ontriAuiDes do Estruturalis9o Introduo E. !. Titchener alterou dra9atica9ente o siste9a de Fundt< enJuanto Gura)a ser u9 seguidor leal. Ele -ro-]s a sua -r-ria aAordage9< a Jue deu o no9e de estruturalis9o< e a8ir9ou Jue ela re-resenta)a a 8or9a de -sicologia es-osada -or Fundt. 3ontudo< os dois siste9as era9 radical9ente di8erentes< e o rtulo estruturalis9o no -ode ser a-licado W -sicologia de Fundt< 9as si9 W oAra de Titchener. A -sicologia estrutural atingiu nos Estados nidos u9a -roe9inYncia Jue durou )Urios anos< at* ser desa8iada e derruAada -or 9o)i9entos 9ais no)os. E9Aora Titchener 8osse se9 dQ)ida u9a in8luente 8igura da histria da -sicologia a9ericana< seus conte9-orNneos< co9o )ere9os nos ca-5tulos seguintes< esta)a9 desen)ol)endo di8erentes de89iDes de -sicologia. Filhel9 Fundt reconhecia ele9entos ou conteQdos da consciYncia< 9as a sua ateno se concentra)a -ri9ordial9ente na organizao ou s5ntese desses ele9entos e9 -rocessos cogniti)os de n5)el su-erior 9ediante o -rinci-io da a-erce-o. Para ele< a 9ente te9 o -oder de sintetizar es-ontanea9ente ele9entos< u9a -osio Jue contraria)a a noo 9ecNnica e -assi)a da associao 8a)orecida -ela 9aioria dos e9-5ristas e assoc5acionistas AritNnicos. Titchener aceitou o 8oco e9-irista e associacionista soAre os ele9entos ou conteQdos 9entais e sua ligao 9ecNnica atra)*s do -rocesso da associao. Descartou a Yn8ase Tund tiana na a-erce-o e se concentrou nos ele9entos Jue co9-De9 a estrutura da consciYncia. Segundo Titchener< a tare8a 8unda9ental da -sicologia * descoArir a natureza dessas eB-eriYn cias conscientes ele9entares V ou seGa< analisar a consciYncia e9 suas -artes se-aradas e< /O1 assi9< deter9inar sua estrutura. Para conseguiVlo< Titchener 9odi8icou o 9*todo intros-ecti)o de Fundt< tornando7o 9ais -arecido co9 o de M[l-e. EdTard !rad8ord TitcheiTr I/>@?7/20?L 3r5ticas ao Estruturalis9o

Titchener -assou seus anos 9ais -roduti)os na ni)ersidade 3o9eu< e9 &o)a PorE. Para Titchener< co9 8reJ[Yncia retratado co9 as )estes acadY9icas Jue costu9a)a usar nas aulas< cada -alestra era u9a -roduo dra9Utica. $ cenUrio era cuidadosa9ente -re-arado -elos assistentes soA sua )igilante ins-eo. $s 9e9Aros docentes 9ais no)os< Jue assistia9 Ws suas aulas< entra)a9 -or u9a -orta -ara ocu-ar a -ri9eira 8ila de cadeiras< e o -ro8essor Titchener entra)a -or outra< Jue le)a)a direta9ente ao estrado do 9estre. Titchener a8ir9a)a Jue a Aeca de -ro8essor de $B8ord lhe da)a o direito de ser dog9Utico. E9Aora s ti)esse estudado co9 Fundt -or dois anos< asse9elha)a7se ao seu 9entor e9 9uitos as-ectos< incluindo a natureza autocrUtica< as aulas 8or9ais e at* a sua aAundante AarAa. A (ida de T5tchener &ascido e9 3hichester< Inglaterra< nu9a 8a95lia tradicional co9 -ouco dinheiro< Titche ner e9-regou suas considerU)eis ca-acidades intelectuais -ara ganhar Aolsas de estudo Jue lhe -er9itisse9 -rosseguir e9 sua educao. Estudou no 3ol*gio Mal)ern e na ni)ersidade $B8ord< dedicando7se W 8iloso8ia e aos clUssicos nos Juatro -ri9eiros anos e tornando7se< no Juinto< assistente de -esJuisa e9 8isiologia. EnJuanto esta)a e9 $B8ord< Titchener interessou7se -ela no)a -sicologia de Fundt< interesse Jue no 8oi encoraGado ne9 co9-artilhado -or ningu*9 da uni)ersidade. Era natural< -ois< Jue ele 8izesse u9a Gornada a Lei-zig< a Meca dos -eregrinos cient58icos< -ara estudar co9 Fundt< tendo oAtido o grau de doutor e9 />20. Parece no ha)er dQ)ida de Jue Fundt deiBou u9a i9-resso -er9anente no Go)e9 aluno< e9Aora Titchener< a-arente9ente< ti)esse tido -ouco contato co9 ele. $s anos de Titchener e9 Lei-zig deter9inara9 o seu 8uturo na -sicologia e o de seus 9uitos alunos. Ele te)e u9 i9-acto soAre a -sicologia a9ericana< 9as dentro de -ouco te9-o< a -sicologia na A9*rica iria seguir seu -r-rio curso< nu9a direo Jue di)ergia da aAordage9 de Titchener. Tendo receAido o seu grau< Titchener -laneGou tornar7se o -ioneiro da no)a -sicologia eB-eri9ental na Inglaterra. $s acadY9icos ingleses< no entanto< 9ostra)a97se c*t5cos diante da aAordage9 cient58ica de u9 dos seus t-icos 8ilos8icos 8a)oritos. Portanto< -oucos 9eses de-ois de dar u9 curso de eBtenso e9 Aiologia e9 $B8ord< Titchener 8oi -ara os Estados nidos ensinar -sicologia e dirigir o laAoratrio da ni)ersidade 3ornell. Tinha )inte e cinco anos e -er9aneceu e9 3o9ell o resto da )ida. Entre />21 e /2OO< ele desen)ol)eu seu laAoratrio< co9-rando eJui-a9entos< 8azendo -esJuisas e escre)endo sessenta e dois artigos. f 9edida Jue sua re-utao ia atraindo u9 nQ9ero cada )ez 9aior de alunos -ara 3o9eu< ele ia se a8astando da eBigente tare8a de -artici-ar -essoal9ente de cada -esJuisaH nos Qlti9os anos< elas era9 8eitas Juase Jue intei ra9ente -elos seus alunos. &o c]9-uto geral< ele ^-uAlicou 9uito -oucos traAalhos eB-eri 9entais co9 o seu -r-rio no9e... Tal co9o Fundt< -]s7se W 8rente de suas iniciati)as de -esJuisa< de8endendo7as< )inculando7as co9 outros e9-reendi9entos< di)ulgando7as -ara alu nos< -ro8issionais e leigosS ITTeney< /2>?< -. .OL. Assi9< 8oi atra)*s da orientao das -esJuisas dos alunos Jue sua -osio siste9Utica chegou W -lenitude. Ele su-er)isionou 9ais de cinJ[enta teses de doutorado e9 -sicologia ac longo de trinta e cinco anos< e a 9aioria dessas dissertaDes traz a 9arca do seu -ensa9enti -essoal. Ele eBercia sua autoridade na seleo dos t-icos de -esJuisa< distriAuindo os Ju

/O. esta)a9 )inculados Ws JuestDes Jue o interessa)a9. Ele es-era)a Jue todos os alunos gradua dos traAalhasse9 coleti)a9ente a -artir de suas id*ias e< assi9< construiu u9a -osio siste 9Utica uni8icada< Jue considera)a Ra unica -sicologia cient58ica digna desse no9eS I"oAacE< /2:0< -. />.L. Titchener traduziu do ale9o -ara o inglYs alguns li)ros de Fundt. auando co9-letou a traduo da terceira edio dos Princ5-ios de Psicologia Cisiolgica< de Fundt< descoAriu Jue este GU ter9inara a Juarta. Ele traduziu a Juarta< a-enas -ara saAer Jue o incansU)el 9estre tinha -uAlicado a Juinta. Entre os li)ros de Titchener esto Au $utline oZ Psychology IEsAoo de PsicologiaL I/>2@L< Pri9ei o8 Psychology IIntroduo W PsicologiaL I/>2>L e a oAra e9 Juatro )olu9es /O: $ estruturalis9o 8oi estaAelecido -or EdTard !rad8ord Titchener co9o a -ri9eira escola a9ericana de -ensa9ento no ca9-o da -sicologia. EB-eri9ental Psychology IPsicologia EB-eri9entalL I/2O/7/2O:L. A8ir9a7se Jue M[l-e des cre)eu este Qlti9o traAalho co9o Ra 9ais erudita oAra de -sicologia e9 l5ngua inglesaS I!oring< /2:O< -. ./1L. Mes9o hoGe< a Psicologia EB-eri9ental de Titchener * inclu5da Rentre os 9ais i9-ortantes li)ros da histria da -sicologiaS I!enGa9in< /2>>a< -. 0/OL. Esses 9a nuais< co9o os )olu9es indi)iduais da oAra )iera9 a ser cha9ados< -ro9o)era9 o desen)ol )i9ento do traAalho de laAoratrio e9 -sicologia nos Estados nidos e in8luenciara9 toda u9a gerao de -siclogos eB-eri9entais< incluindo os Jue 9ais tarde di)ergira9 da -sicolo gia estrutural. Entre estes esta)a #ohn !. Fatson< o 8undador da escola co9-orta9ental de -ensa9ento I3a-5tulo /OL. $s 9anuais de Titchener gozara9 de a9-la -o-ularidade< tendo sido traduzidos -ara o russo< o italiano< o ale9o< o es-anhol e o 8rancYs. Titchener dedicou7se a )Urias ati)idades Jue consu9ira9 te9-o e energia. "egia u9 -eJueno conGunto 9usical e9 sua casa todas as noites de do9ingo e< durante 9uitos anos< 8oi R-ro8essor suAstituto de 9QsicaS e9 3o9eli< antes da i9-lantao de u9 de-arta9ento de 9Qsica. Seu interesse e9 colecionar 9oedas le)ou7o< co9 dedicao t5-ica< a a-render chinYs e UraAe -ara entender os caracteres gra)ados nas 9oedas. Ta9A*9 era )ersado e9 9eia dQzia de l5nguas 9odernas. Mantinha u9a )olu9osa corres-ondYncia co9 colegasH a 9aioria das cartas era datilogra8ada< 9as continha acr*sci9os 8eitos W 9o. f 9edida Jue en)elhecia< Titchener ia se a8astando da )ida social e acadY9ica. Era considerado u9a lenda )i)a e9 3o9eIZ< e9Aora u9 nQ9ero crescente de -ro8essores Ga9ais o ti)esse conhecido ou 9es9o )isto. Ele 8azia Aoa -arte do seu traAalho no estQdio< e9 casa< e -assa)a relati)a9ente -ouco te9-o na uni)ersidade. A -artir de /2O2< s da)a aulas nas tardes de segunda78eira no se9estre de -ri9a)era de cada ano. Sua es-osa seleciona)a todos os )isitantes e o -rotegia de intrusDes do 9undo eBteriorH esta)a entendido Jue nenhu9 aluno de)ia tele8onar -ara ele eBceto e9 caso de e9ergYncia eBtre9a. E9Aora 8osse autocrUtico W 9aneira de u9 9estre ale9o< Titchener ta9A*9 era gentil

e -restati)o co9 os alunos e colegas< desde Jue eles o tratasse9 co9 a de8erYncia e o res-eito Jue ele considera)a 9erecer. Cala7se de Go)ens docentes e estudantes graduados Jue la)a)a9 o seu carro e instala)a9 cortinas e9 sua casa no )ero V no -orJue algu*9 lhes ordenasse isso< 9as -or res-eito e ad9irao. 9 eB7aluno< Marl DallenAach< cita u9a declarao de Titchener segundo a Jual Ru9 ho9e9 no -ode ter a es-erana de se tornar -siclogo enJuanto no ti)er a-rendido a 8u9arS IDallenAach< /2@?< -. 2/L. Seguindo isso< 9uitos dos seus alunos -assara9 a 8u9ar charutos< ao 9enos na -resena do 9estre. $utra doutoranda< 3ora Criedline< esta)a discutindo sua -esJuisa no gaAinete de Titchener Juando o seu inde8ect5)el charuto co9e ou a Juei9ar7lhe a AarAa. Ele esta)a 8alando nesse 9o9ento e sua i9-onYncia le)ou7a a hesitar e9 interro9-Y7lo. Por 8i9< ela disse6 ^aueira -erdoar79e< dr. Titchener< 9as suas su5as esto e9 cha9as.S auando ele 89al9ente a-agou o 8ogo< este GU tinha co9eado a Juei9ar7lhe a ca9isa e a ca9iseta.j A ateno de Titchener -ara co9 os alunos no ter9ina)a Juando eles deiBa)a9 3orneli V ne9 o seu i9-acto soAre a )ida deles. DallenAach< ao receAer seu grau de doutor< -retendia ir -ara a escola 9*dica< 9as Titchener conseguiu7lhe u9 cargo de -ro8essor na ni)ersidade de $regon. DallenAach -ensara Jue Titchener a-ro)aria sua ida -ara a escola 9*dica< 9as esta)a enganado. RTi)e de ir -ara $regon< -ois ele no -retendia Jue o seu treina9ento e traAalho co9igo se -erdesse9S IDallenAach< /2@?< -. 2/L. j EBtraido de Ludy T. !enGa9in< ir. !aseado e9 9aterial dos artigos de 3ora Criedling< Archi)es o8 the History o8 A9erican Psychology< ni)ersidade de AEron< $hio. /O@ As relaDes de Titchener co9 -siclogos 8ora do seu gru-o era9 -or )ezes tensas. Eleito e9 />20 -ara a Associao Psicolgica A9ericana -elos 9e9Aros 8undadores< de9itiu7se -ouco de-ois -orJue a associao se negou a eB-ulsar u9 9e9Aro Jue ele acusara de -lUgio. 3onta7se Jue u9 a9igo -agou as cotas de Titchener -or alguns anos -ara Jue o seu no9e continuasse a 8igurar co9o 9e9Aro da APA. E9 /2O.< 8or9ou7se u9 gru-o de -siclogos cha9ados REB-eri9entalistas de Titche nerS< Jue se reunia regular9ente -ara co9-arar resultados de -esJuisas. Titchener seleciona)a os t-icos e os con)idados< e< de 9odo geral< do9ina)a as reuniDes. 9a das regras do encontro era no -er9itir a -resena de 9ulheres. Seu aluno E. %. !oring co9entou Jue Titchener RJueria relatos orais Jue -udesse9 ser interro9-idos< contestados e criticados nu9a sala cheia de 8u9aa se9 a -resena de 9ulheres V -orJue< e9 /2O.< Juando o gru-o dos EB-eri9entalistas 8oi 8or9ado< as 9ulheres era9 cons5deradas de9asiado -uras -ara 8u9arS I!oring< /2@?< -. 1/:L. (Urias 9ulheres Jue estuda)a9 no 3ol*gio !ryn MaTr< da Pensil)Nnia< tentara9 8re J[entar as reuniDes< 9as eles as 9andara9 e9Aora. &u9a dada ocasio< elas se escondera9 deAaiBo de u9a 9esa durante toda a sesso. A noi)a de !oring e outra 9ulher

es-erara9 na outra sala Rco9 a -orta entreaAerta -ara ou)ir co9o era a -sicologia 9asculina li)re de eB-urgos. Elas saira9 ilesasS I!oring< /2@?< -. 100L. A8ir9a7se Jue Titchener no esta)a tanto discri9inando deliAerada9ente as 9ulheres Juanto re8letindo as atitudes -atriarcais da *-oca. Dos cinJ[enta e seis doutorados Jue outor gou< 9ais de u9 tero 8oi a 9ulheres< u9a -ro-oro Aastante ele)ada -ara a *-oca ICuru9oto< /2>>L. A -ri9eira 9ulher a receAer u9 Ph.D. e9 -sicologia< e o -ri9eiro doutorando de Titchener< 8oi Margaret Cloy FashAurn. REle no saAia Ae9 o Jue 8azer co9igoS< recorda7se ela IFashAurn< /210< -. 1.OL. Ela ha)ia escolhido a ni)ersidade 3olQ9Aia< 9as eles no ad9itia9 9ulheres -ara os cursos de -s7graduao. Titchener a aceitou< e ela< de-ois de receAer o grau e9 3orneil< te)e u9a Ae97sucedida carreira no ca9-o da -sicologia. Suas contriAuiDes -ro8issionais inclue9 u9 i9-ortante li)ro soAre -sicologia ani9al e a -residYn cia da Associao Psicolgica A9ericana. Por )olta de /2/O< Titchener co9eou a traAalhar no Jue conceAeu co9o u9a eB-osio co9-leta do seu siste9a. In8eliz9ente< 8aleceu de tu9or cereAral aos sessenta anos< antes de ter9inar a oAra. Algu9as de suas -artes 8ora9 -uAlicadas nu9a re)ista e< 9ais tarde< re-ro duzidas nu9 li)ro -stu9o. 3onta7se Jue o c*reAro de Titchener 8oi conser)ado e estU e9 3o9eu e9 eBiAio. $ Siste9a de Psicologia de Titchener De acordo co9 Titchener< o oAGeto de estudo da -sicologia * a eB-eriYncia consciente. Todas as ciYncias< oAser)ou ele< co9-artilha9 desse oAGeto V u9a -arcela do 9undo da eB-eriYncia hu9ana V< 9as cada Jual se ocu-a de u9 as-ecto di8erente. $ oAGeto de estudo da -sicologia * a eB-eriYncia enJuanto de-endente das -essoas Jue -assa9 -or ela. Esse ti-o de eB-eriYncia di8ere da estudada -elos cientistas de outros ca9-os. Por eBe9-lo< a luz e o so9 so estudados -or 85sicos e -siclogos. $s 85sicos )Ye9 esses 8en]9enos da -ers-ecti)a dos -rocessos 85sicos en)ol)idosH os -siclogos os )Ye9 e9 ter9os do 9odo co9o so )i)enciados -elo oAser)ador hu9ano. $utras ciYncias< disse Titchener< citando o eBe9-lo da te9-eratura< so inde-endentes das -essoas Jue -assa9 -ela eB-eriYncia. A te9-eratura de u9a sala -ode ser de 1:l haGa ou no algu*9 na sala -ara senti7la. 3ontudo< Juando hU oAser)adores na sala Jue relata9 Jue o calor os inco9oda< essa sensao * )i)enciada -or essas -essoas e de-ende delas. Essa eB-eriYncia * Jue * oAGeto de estudo da -sicologia. /O? Titchener alertou -ara o 8ato de Jue< no estudo da eB-eriYncia consciente< no se de)e co9eter o Jue ele deno9inou erro de est59ulo< isto *< con8undir o -rocesso 9ental co9 o est59ulo ou co9 o oAGeto oAser)ado. Por eBe9-lo< oAser)adores Jue )Ye9 u9a 9a e a descre)e9 co9o 9a< e9 )ez de 8alar das tonalidades< do Arilho e das caracter5sticas es-aciais Jue -erceAe9< co9ete9 o erro de est59ulo. $ oAGeto da oAser)ao no de)e ser descrito co9 a linguage9 cotidiana< 9as si9 e9 ter9os do conteQdo consciente da eB-eriYncia.

auando se concentra no oAGeto7est59ulo e no no -rocesso consciente< o oAser)ador no distingue o Jue saAe soAre o oAGeto Io 8ato de ele ser cha9ado de 9aL de sua -r-ria eB-eriYncia i9ediata. Tudo o Jue o oAser)ador saAe de 8ato soAre u9 oAGeto tal co9o u9a 9a * a sua cor< o seu Arilho e o seu -adro es-acial IJue ela * )er9elha< reluzente e redondaL. auando descre)e JualJuer coisa Jue no essas caracter5sticas< o oAser)ador inter-re ta o oAGeto< e9 )ez de oAser)U7lo V e< assi9< trata da eB-eriYncia 9ediata< e no da i9ediata. Titchener de8iniu a consciYncia co9o a so9a das nossas eB-eriYncias nu9 dado 9o9en to de te9-o< e a 9ente co9o a so9a das nossas eB-eriYncias acu9uladas ao longo da )ida. Mente e consciYncia so realidades se9elhantes< 9as< enJuanto a consciYncia en)ol)e -roces sos 9entais Jue ocorre9 no 9o9ento< a 9ente en)ol)e o acQ9ulo total desses -rocessos. A -sicologia estrutural de Titchener * u9a ciYncia -ura. Ele alega)a Jue a -sicologia te9 de estudar< e chegar a co9-reender< a 9ente hu9ana generalizada< no as 9entes indi)iduais e< certa9ente< no as di8erenas indi)iduais entre as 9entes. Sua -sicologia< -ortanto< no te9 -reocu-aDes -rag9Uticas ou utilitUrias. A -sicologia< segundo ele< no se ocu-a da Juesto da cura de R9entes en8er9asS< ne9 da re8or9a de indi)5duos ou da sociedade. Seu Qnico -ro-sito leg5ti9o * descoArir os 8atos ou a estrutura da 9ente. Ele acredita)a Jue os cientistas tY9 de 9anter7se li)res de -reocu-aDes co9 o )alor -rUtico de sua oAra< e declara)a se9 suAter8Qgios sua o-osio W -sicologia in8antil< W -sicologia ani9al e a outras Ureas no co9-at5)eis co9 sua -sicologia eB-eri9ental intros-ecti)a do conteQdo da consciYncia. $ M*todo de Estudo6 Intros-eco A -sicologia< co9o todas as ciYncias< de-ende da oAser)ao< 9as da oAser)ao da eB-eriYncia consciente. A 8or9a de auto7oAser)ao de Titchener< ou intros-eco< era reali zada -or oAser)adores Ae9 treinados Jue tinha9 de rea-render a -erceAer -ara Jue -udesse9 descre)er seu estado consciente< e no o est59ulo. Titchener -erceAeu Jue todos a-rende9 a descre)er a eB-eriYncia e9 ter9os do est59ulo V co9o * o caso de -assar a cha9ar u9 oAGeto )er9elho< reluzente e redondo de 9a V e Jue< na )ida cotidiana< isso * Aen*8ico e necessUrio. &o laAoratrio< entretanto< essa -rUtica tinha de ser desa-rendida 9ediante u9 treina9ento intensi)o. Para descre)er sua aAordage9< Titchener adotou o rtulo de M[l-e< intros-eco eB-eri 9ental siste9Utica. Tal co9o M[l-e< ele usa)a relatos detalhados< Jualitati)os e suAGeti)os das ati)idades 9entais do suGeito durante o ato da intros-eco. Ele se o-unha W aAordage9 Tundtiana< co9 seus eJui-a9entos e sua concentrao e9 9edidas oAGeti)as< e< e9 /2/0< criticou -uAlica9ente o ti-o de -esJuisa 8eito no laAoratrio de Lei-zig6 aue9 se le9Ara dos laAoratrios da -sicologia de )inte anos atrUs di8icil9ente consegue conter o es-anto diante do contraste Jue< no 9o9ento< eB-De nu9 )i)ido rele)o a di8erena entre a antiga e a no)a orde9. $ eB-eri9entador de antiga9ente c d*cada de />2Oe con8ia)a soAretudo e9 seus instru9entosH o cronosc-io< o Jui9gra8o e o taJuistosc-io tinha9 V e di8icilinente eBagero e9 dizer V 9ais i9-ortNncia do Jue o oAser)ador... Ha)ia ainda )astidDes da )ida 9ental Jue os eB-eri9entos no tinha9 tocado ITitchener< /2 /0a< -. .0?L. /O>

As )astidDes da )ida 9ental a Jue Titchener se re8eria era9 as sensaDes e i9agens ele9entares< Jue< a seu )er< 8or9a)a9 a estrutura da consciYncia. Elas era9 o cerne da sua -sicologia V no a s5ntese dos ele9entos -or 9eio da a-erce-o Ide Jue Fundt se ocu-a)aL< 9as a anUlise da eB-eriYncia consciente co9-leBa e9 ter9os de suas -artes co9-onentes. Titchener en8atiza)a as -artes< enJuanto Fundt destaca)a o todo. Essa * u9a conce-o Jue Titchener -ode ter adJuirido na oAra de #a9es Miii< AnUlise dos Cen]9enos da Mente HTnana. Seguindo a 9aioria dos e9-iristas e associacionistas AritNnicos< o oAGeti)o de Titche ner era descoArir os Uto9os da 9ente. Titchetier ta9A*9 8oi in8luenciado -ela doutrina do 9ecanis9o< e o es-5rito 9ecanicista * e)idente na i9age9 estruturalista dos oAser)adores Jue lhe 8ornecia9 dados. &os relatrios de -esJuisa -uAlicados na *-oca< os suGeitos era9 -or )ezes cha9ados de reagentes< ter9o usado -elos cientistas -ara denotar suAstNncias Jue< -or causa de sua ca-acidade de ter certas reaDes< so usadas -ara detectar< eBa9inar ou 9edir outras suAstNncias. 9 reagente costu9a ser u9 agente -assi)o Jue * a-licado a algu9a coisa -ara -roduzir deter9inadas res-ostas. $ -aralelo co9 a Ju59ica * e)idente. Trans-ondo esse conceito aos oAser)adores hu9anos do laAoratrio de Titchener< )e9os Jue seus suGeitos era9 considerados instru9entos de registro Jue anota)a9 oAGeti)a9ente as caracter5sticas do est59ulo Jue oAser)a)a9. $s suGeitos no -assa)a9 de 9UJuinas i9-arciais e isoladas. Titchener escre)eu Jue a oAser)ao treinada se tornaria 9ecanizada ou haAitual< deiBando de ser u9 -rocesso consciente. Se suGeitos hu9anos so considerados 9UJuinas< * 8Ucil -ensar Jue todos os seres hu9anos so 9UJuinas. Essa conce-o 9ostra o i9-acto -er9anente da )iso 9ecNnica do uni)erso de %alileu e de &eTton< u9a in8luYncia Jue no desa-areceu co9 a e)entual Jueda do estruturalis9o. (ere9os< W 9edida Jue a histria da -sicologia se desenrola< Jue essa i9age9 do ser hu9ano co9o 9UJuina caracterizou Aoa -arte da -sicologia eB-eri9ental na -ri9eira 9etade do s*culo 44. Titchener acredita)a Jue a oAser)ao e9 -sicologia te9 de ser no s intros-ecti)a co9o eB-eri9ental. Ele oAser)a)a co9 diligYncia as regras da eB-eri9entao cient58ica< notando Jue u9 eB-eri9ento * u9a oAser)ao Jue -ode ser re-etida< isolada e )ariada. auanto 9aior a 8reJ[Yncia co9 Jue se -ode re-etir u9a oAser)ao< tanto 9ais -ro)U)el * )er clara9ente o Jue ela * e descre)er co9 -reciso o Jue se )iu. auanto 9ais rigorosa9ente se -ode isolar u9a oAser)ao< tanto 9ais 8Ucil 8ica a tare8a de oAser)ar< e tanto 9enor *o -erigo de se ser con8undido -or circunstNncias irrele)antes ou de acentuar o -onto errado. auanto 9ais a9-la9ente se -uder )ariar u9a oAser)ao< tanto 9ais clara9ente a uni8or9idade da eB-eriYncia se re)elarU e tanto 9aiores sero as o-ortunidades de se descoArire9 leis. Todos os a-etrechos eB-eri9entais e todos os laAoratrios e instru9entos so 8ornecidos e -laneGados co9 este oAGeti)o e9 )ista6 -er9itir Jue o estudioso -ossa re-etir< isolar e )ariar suas oAser)aDes ITitchener< /2O2< -. 0OL. $s reagentes e suGeitos do laAoratrio de Titchener 8azia9 intros-ecDes co9 u9a )ariedade de est59ulos< 8ornecendo eBtensas e detalhadas oAser)aDes dos ele9entos de suas eB-eriYncias. A intros-eco era u9 e9-reendi9ento s*rio< e os suGeitos< estudantes

gradua dos< tinha9 de dedicar7se 9uito -ara realizar o Jue Titchener deno9ina)a o ^duro traAalho de intros-ecoS. A doutoranda de Titchener< 3ora Criedline< se recorda da *-oca e9 Jue o laAoratrio de 3o9eu estuda)a a sensiAilidade orgNnica. Pediu7se aos oAser)adores Jue engolisse9 u9 tuAo Jue ia at* o est]9ago -ela 9anh e o 9anti)esse9 ali ao longo do dia. Muitos deles -ri9eiro /O2 )o9ita)a9 I-ois no tinha9 est]9ago -ara cu9-rir a tare8aL< 9as aos -oucos 8ora9 se acostu9ando. Entre as aulas e outras ati)idades< eles ia9 ao laAoratrio. Ali< Goga)a7se Ugua aJuecida -elo tuAo< e eles 8azia9 a intros-eco das sensaDes Jue eB-eri9enta)a9. $ -rocesso 9ais tarde 8oi re-etido co9 Ugua gelada. A intros-eco Ws )ezes se intro9etia na )ida -articular dos estudantes graduados. Por algu9 te9-o -ediu7se a eles Jue le)asse9 li)ros de anotaDes Juando usasse9 o Aanheiro e registrasse9 suas sensaDes e senti9entos Juando urina)a9 e de8eca)a9. $utra in8or9ao soAre -esJuisas intros-ecti)as 8ornece u9 eBe9-lo de dados -erdidos -ara a histria. Estudantes graduados casados receAera9 a tare8a de anotar suas sensaDes e senti9entos ele9entares durante o ato seBual e de ligar instru9entos de 9edida ao cor-o -ara registrar 9udanas 8isiolgicas. Essa -esJuisa e9 geral no era -uAlicada na *-oca< tendo sido re)elada -or 3ora Criedline e9 /2@O. Mas era conhecida do ca9-us da ni)ersidade 3ornell< o Jue deu ao laAoratrio de -sicologia a re-utao de lugar i9oral. A encarregada do dor9i trio 8e9inino no -er9itia Jue as alunas )isitasse9 o laAoratrio de-ois Jue escurecia. auando surgiu o Aoato de Jue esta)a9 sendo colocadas ca9isinhas nos tuAos Jue os alunos esta)a9 engolindo< dizia7se no dor9itrio Jue Ro laAoratrio esta)a cheio de ca9isinhas< no sendo u9 lugar seguro -ara se irS. j $ traAalho de -esJuisa 9ais rotineiro do laAoratrio de Titchener estU descrito na transcrio de u9 9aterial original a-resentado adiante. $s Ele9entos da 3onsciYncia Para Titchener< os trYs -roAle9as ou 8inalidades da -sicologia era96 I/L reduzir os -rocessos conscientes aos seus co9-onentes 9ais si9-les ou 9ais AUsicosH I0L deter9inar as leis 9ediante as Juais esses ele9entos se associa9H e I1L conectar esses ele9entos Ws suas condiDes 8isiolgicas. Logo< os oAGeti)os da -sicologia coincide9 co9 os das ciYncias natu rais. De-ois de decidir soAre Jue -arte do 9undo natural deseGa9 estudar< os cientistas -assa9 a descoArir seus ele9entos< -ara de9onstrar de Jue 9aneira eles se co9Aina9 e9 8en]9enos 9ais co9-leBos e -ara 8or9ular as leis Jue go)erna9 esses 8en]9enos. $ grosso dos es8oros de Titchener esta)a -ara o -ri9eiro -roAle9a V a descoAerta dos ele9entos da consciYncia. Titchener -ro-]s trYs estados ele9entares de consciYncia6 sensaDes< i9agens e estados a8eti)os. As sensaDes so os ele9entos AUsicos da -erce-o e ocorre9 nos sons< nas )isDes< nos cheiros e e9 outras eB-eriYncias e)ocadas -or oAGetos 85sicos do a9Aiente. As

i9agens so ele9entos de id*ias e esto no -rocesso Jue retrata ou re8lete eB-eriYncias no concreta7 9ente -resentes no 9o9ento< co9o a le9Arana de u9a eB-eriYncia -assada. &o 8ica claro nos escritos de Titchener se ele considera)a sensaDes e i9agens co9o 9utua9ente eBclusi )as. Ele acentua)a as se9elhanas entre elas ao 9es9o te9-o e9 Jue alega)a Jue era -oss5)el distingui7las u9as das outras. $s estados a8eti)os Ia8etos ou senti9entosL so ele9entos da e9oo< estando -resentes e9 eB-eriYncias co9o o a9or< o dio ou a tristeza. &o EsAoo de Psicologia I/>2@L< Titchener a-resentou u9a relao dos ele9entos da sensao descoAertos e9 sua -esJuisa< Jue inclu5a 9ais de ...OOO Jualidades de sensao< sendo 10.>0O )isuais e //.@OO auditi)as. Acredita)a7se Jue cada ele9ento era consciente e di8erente de todos os outros< e Jue -odia9 se co9Ainar -ara 8or9ar -erce-Des e id*ias. E9Aora AUsicos e irredut5)eis< esses ele9entos -odia9 ser categorizados< do 9es9o 9odo co9o ele9entos Ju59icos so agru-ados e9 )Urias classes. A-esar de sua si9-licidade< j As recordaDes de Criedline 8ora9 a-resentadas e9 // de aAril de /2DO< no 3ol*gio Eandol-h7Macon de LynchAurg< (irgi9a. Agradece9os a CredericE !. "oTe -ela c-ia de suas anotaDes. //O os ele9entos tY9 caracter5sticas Jue nos -er9ite9 distinguir entre eles. Aos atriAutos Tund tianos de Jualidade e intensidade< Titchener acrescentou a durao e a nitidez. Ele considera)a esses Juatro atriAutos caracter5sticas AUsicas de todas as sensaDes Jue esto -resentes< nu9 certo grau< e9 toda eB-eriYncia. A Jualidade * a caracter5stica V co9o R8rioS ou R)er9elhoS V Jue distingue clara9ente cada ele9ento de todos os outros. A intensidade se re8ere W 8ora ou 8raJueza< sonoridade ou Arilho de u9a sensao. A durao re9ete ao curso de u9a sensao ao longo do te9-o. A nitidez estU )inculada co9 o -a-el da ateno na eB-eriYncia conscien teH aJuilo Jue constitui o 8oco de nossa ateno * 9ais n5tido do Jue aJuilo -ara onde a ateno no * dirigida. As sensaDes e i9agens tY9 esses Juatro atriAutos< 9as os estados a8eti)os s tY9 Jualidade< intensidade e durao< 8altando7lhe nitidez. Titchener acredita)a no ser -oss5)el concentrar direta9ente a ateno nu9 ele9ento da e9oo. auando tenta9os 8azY7lo< a Jualidade a8eti)a V a tristeza ou -razer< -or eBe9-lo V desa-arece. Alguns -rocessos sensoV riais< -articular9ente a )iso e o tato< ta9A*9 -ossue9 o atriAuto da eBtenso< -ois se es-alha9 -elo es-ao. Todos os -rocessos conscientes so redut5)eis a u9a dessas categorias. As descoAertas da escola de FiirzAurg no le)ara9 Titchener a 9udar de -osio. Ele reconheceu Jue Jualidades oAscuras e 9al de8inidas -ode9 ocorrer durante o -ensa9ento< 9as 9antinha Jue elas ainda era9 ele9entos sensoriais ou i9aginais. Segundo Titchener< os suGeitos do laAora trio de M[l-e tinha9 co9etido o erro de est59ulo< -ois tinha9 dado 9ais ateno ao oAGeto 7 de estudo do Jue aos seus -rocessos conscientes.

$s alunos graduados de Titchener no laAoratrio de 3o9eiZ realizara9 u9 grande nQ9ero de -esJuisas soAre estados a8eti)os ou senti9entos< e suas descoAertas le)ara9 W reGeio da teoria tridi9ensional do senti9ento< de8endida -or Fundt. Titchener sugeriu Jue o a8eto s tinha u9a das di9ensDes da teoria de Fundt< a do -razer7des-razer< negando as di9ensDes da tenso7relaBa9ento e da eBcitao7de-resso. Perto do 89al da )ida< Titchener co9eou a alterar seu siste9a e9 9uitos as-ectos. #U e9 /2/>< tinha desistido de 8alar do conceito de ele9entos 9entais e9 suas aulas e co9ea)a a alegar Jue a -sicologia de)eria estudar no os ele9entos< 9as as di9ensDes ou -rocessos 9ais a9-los da )ida 9ental. Ele as deno9ina)a Jualidade< intensidade< durao I-rotensityK-ro tensidadeL< nitidez IattensityKatensidadeL e eBtenso IeBtensity8eBtensidadeL. Sete anos 9ais tarde< escre)eu -ara u9 -s7graduando6 R(ocY de)e desistir de -ensar e9 ter9os de sensaDes e a8etos. Isso era Ao9 hU dez anosH 9as agora< co9o eu lhe disse< estU co9-leta9ente desatualizado... (ocY te9 de a-render a -ensar< antes< e9 ter9os de di9ensDes e no e9 ter9os de constructos siste9Uticos co9o a sensaoS IE)ans< /2?0< -. /?.L. Mes9o o ter9o -sicologia estrutural deiBara de ser adotado -or Titchener no in5cio dos anos 0O< Juando ele co9eou a 8alar de sua aAordage9 co9o -sicologia eBistencial. Ele ta9A*9 reconsiderou a 8or9a controlada de intros-eco Jue -raticara -or tanto te9-o e -assou a de8ender u9a aAordage9 9ais aAerta e 8eno9enolgica. Essas so 9udanas dra9Uticas e< se Titchener ti)esse )i)ido o Aastante -ara le)U7las a e8eito< teria9 alterado radical9ente a 8isiono9ia V e o destino V da -sicologia estrutural. Elas sugere9 ta9A*9 a 8leBiAilidade e a aAertura Jue os cientistas gosta9 de -ensar Jue -ossue9< 9as Jue ne9 todos -ode9 de9onstrar. As -ro)as dessas 9udanas 8ora9 reunidas a -artir de u9 9eticuloso eBa9e das cartas e aulas de Titchener IE)ans< /2?0H Henle< /2?.L. E9Aora essas id*ias nunca ti)esse9 sido 8or9al9ente incor-oradas ao siste9a de Titchener< indica9 u9a direo e u9 oAGeti)o ru9o aos Juais ele seguia< 9as Jue a 9orte o i9-ediu de alcanar. /// "e-roduo de TeBto $riginal soAre o Estruturalis9o6 Trecho de A TeBt7!ooE o8 Psychology< de E!. Titchener $ 9aterial a seguir< eBtra5do do conhecido li)ro de Titchener A TeBt7!ooE o8 Psycho logy I/2O2L<j descre)e a conce-o estruturalista ortodoBa do oAGeto de estudo e da 9etodo logia da no)a ciYncia da -sicologia. (ocY -ode estar se -erguntando -or Jue lhe -edi9os -ara ler algo Jue Titchener escre)eu hU 9ais de oitenta anos. A8inal< )ocY acaAou de ler soAre o siste9a de Titchener< e o seu -ro8essor 8alou soAre ele e9 classe. Isso de)e ter lhe dado u9a )iso geral da aAordage9 -sicolgica desse autor. d -reciso le9Arar< contudo< Jue tanto os autores de 9anuais co9o os -ro8essores do suas -r-rias )ersDes< conce-Des e -erce-Des do 9aterial estudado. Eles de)e9 reduzir< aAstrair e sintetizar os dados originais< de-urU7los at* Jue atinGa9 u9a -ro-or o Jue lhes -er9ita traAalhar co9 eles. &esse -rocesso< algo da 8or9a e do estilo -eculiares ao original< e inclusi)e do conteQdo< -ode se -erder. Para co9-reender u9 siste9a de -ensa9ento de 9aneira 9ais co9-leta< o ideal seria Jue d*sse9os os dados originais da histria e9 Jue os escritores Aaseia9 seus li)ros e os

-ro8essores< suas aulas. &a -rUtica< no entanto< * i9-oss5)el 8azY7lo nu9 se9estre. Eis -or Jue da9os u9a a9ostra dos dados originais< as -r-rias -ala)ras dos tericos< de cada u9a das -rinci-ais escolas de -ensa9ento. Esses eBcertos )o 9ostrar co9o os tericos descre)era9 suas aAordagens -essoais da -sicologia e )o 8a9iliarizar o leitor co9 o estilo de eB-osio estudado -or geraDes -recedentes de alunos de -sicologia. E9 cada u9 dos cinco teBtos originais inclu5dos neste li)ro< 8aze9os u9a indicao dos -ontos -rinci-ais< a 8i9 de o8erecer u9a introduo e u9 re8erencial Jue -er9ita9 u9a 9elhor co9-reenso do Jue cada terico diz. &a descrio de sua -sicologia estrutural< re-roduzida a seguir< Titchener discute6 I/L a di8erena entre a eB-eriYncia Jue no de-ende da -essoa Jue -assa -ela eB-eriYncia e a eB-eriYncia Jue de-ende da -essoa< co9 eBe9-los de cada u9aH I0L a distino entre -rocesso 9ental< consciYncia e 9ente< e a relao entre a )ida 9ental e o siste9a ner)osoH I1L a natureza da intros-eco Jue ele -ratica)a< e sua relao co9 o ti-o de intros-eco ou oAser)ao usada e9 outras ciYnciasH e I.L o -roAle9a ou oAGeti)o da -sicologia estrutural e a se9elhana entre a -sicologia e as ciYncias naturais< incluindo as JuestDes AUsicas Ro JuYS< Rco9oS e R-or JuYS< Jue ele acredita)a sere9 8or9uladas -or todas as ciYncias. Todo conheci9ento hu9ano deri)a da eB-eriYncia hu9anaH no hU outra 8onte de conheci 9ento. Mas a eB-eriYncia hu9ana< co9o )i9os< -ode ser considerada de di8erentes -ontos de )ista. Su-onha7se Jue to9a9os dois -ontos de )ista< to distintos Juanto -oss5)el< e descoAri9os -or ns 9es9os co9o se 9ani8esta a eB-eriYncia nos dois casos. E9 -ri9eiro lugar< )a9os considerar a eB-eriYncia co9o total9ente inde-endente de JualJuer -essoa e9 -articular< su-ondo ainda Jue a eB-eriYncia acontea haGa ou no algu*9 -ara -assar -or ela. E9 segundo lugar< )a9os considerar a eB-eriYncia algo inteira9ente de-endente de u9a -essoa es-ec58ica< su-ondo ainda Jue a eB-eriYncia s ocorre Juando hU algu*9 -ara -assar -or ela. d 9uito di85cil encontrar9os -ers-ecti)as 9ais distintas entre si do Jue estas. auais so as di8erenas na eB-eriYncia Juando esta * considerada a -artir de a9Aas as re8erYncias` 3onsidere9os< de in5cio< as trYs coisas Jue a-rende9os e9 -ri9eiro lugar na 85sica6 o j "e-roduzido co9 -er9isso da Mac9illan PuAlishing 3o.< Inc.< de A TeBt7!ooE o8 Psychoiogy. de E.!. Titchener I--. @72< /:70:< 1@7./L. 3o-yright /2O2 da Mac9illan PuAlishing 3o.< Inc. "e)isado e9 /21? -or So-hia M. Titchener. I&otas de roda-* o9itidas.L //0 es-ao< o te9-o e a 9assa< $ es-ao 85sico< Jue * o es-ao da geo9etria< da astrono9ia e da geologia< * constante< se9-re e e9 toda -arte o 9es9o. Sua unidade * / cent59etro< e o cent59etro te9 -recisa9ente o 9es9o )alor onde Juer e Juando Juer Jue seGa a-licado. $ te9-o 85sico ta9A*9 * constante< e sua unidade constante * / segundo. A 9assa 85sica * constanteH sua unidade< / gra9a< * se9-re e e9 toda -arte a 9es9a. AJui te9os a eB-eriYncia do es-ao< do te9-o e da 9assa considerada inde-endente9ente da -essoa Jue os )i)encia. Passe9os< ento< ao -onto de )ista Jue le)a e9 conta a -essoa Jue -assa -ela

eB-eriYncia. As duas linhas )erticais da Cig. / c :7/ neste )olu9ee so 8isica9ente iguaisH tY9 a 9es9a 9edida e9 unidades de / cent59e tro. Para )ocY< Jue as )Y< elas no so iguais. A hora Jue )ocY -assa na sala de es-era da estao de u9 )ilareGo e a hora Jue )ocY -assa assistindo a u9 es-etUculo di)ertido so 8isica9ente iguaisH tY9 a 9es9a 9edida e9 unidades de / segundo. Para )ocY< a -ri9eira hora -assa lenta9ente e a outra< ra-ida9enteH elas no so iguais. To9e duas caiBas circulares de -a-elo de diN9etros di8erentes Idiga9os< de 0 c9 e > c9L e -onha areia at* Jue a9Aas -ese9< diga9os< :O gra9as. As duas 9assas so 8is5ca9ente iguaisH colocadas nos -ratos de u9a Aalana< deiBaro o 8iel eBata9ente no centro. Para )ocY< no 9o9ento e9 Jue as le)antar co9 as duas 9os ou le)antar u9a -or u9a co9 a 9es9a 9o< a caiBa de diN9etro 9enor serU considera)el9ente 9ais -esada. AJui te9os a eB-eriYncia do es-ao< do te9-o e da 9assa considerada co9o algo de-endente da -essoa Jue a )i)encia. d a 9es9a eB-eriYncia Jue discuti9os hU -ouco. Mas o nosso -ri9eiro -onto de )ista nos dU 8atos e leis da 85sica< enJuanto o segundo nos dU 8atos e leis da -sicologia. Passe9os agora a trYs outros t-icos discutidos nos 9anuais de 85sica6 o calor< o so9 e a luz. $ calor -ro-ria9ente dito< segundo os 85sicos< * a energia do 9o)i9ento 9olecularH isto *< o calor * u9a 8or9a de energia decorrente de u9 9o)i9ento das -art5culas de u9 cor-o entre si 9es9as. $ calor radiante -ertence< assi9 co9o a luz< ao Jue * cha9ado energia radiante V a energia Jue se -ro-aga -or 9o)i9entos ondulatrios do *ter lu9in58ero< de Jue o es-ao * -reenchido. $ so9 * u9a 8or9a de energia de)ida aos 9o)i9entos )iAratrios de cor-os< -ro-a gando7se atra)*s de 9o)i9entos ondulatrios de algu9 9eio elUstico< slido< l5Juido ou gasoso. E9 su9a< o calor * u9a dana de 9ol*culasH a luz * u9 9o)i9ento ondulatrio do *terH o so9 * u9 9o)i9ento ondulatrio do ar. $ 9undo da 85sica< e9 Jue esses ti-os de eB-eriYncia so considerados inde-endentes da -essoa Jue te9 a eB-eriYncia< no * Juente ne9 8rio< ne9 escuro ne9 lu9inoso< ne9 silencioso ne9 ruidoso. S Juando as eB-eriYncias so consideradas de-en dentes de algu*9m te9os calor e 8rio< -retos e Arancos< cores< cinzentos< tonalidades< sil)os< assoAios. E essas coisas so o oAGeto de estudo da -sicologia.<. P"$3ESS$ ME&TAL< 3$&S3In&3IA E ME&TE. $ 8ato 9ais 9arcante do 9undo da eB-e riYncia hu9ana * o 8ato da 9udana. &ada * i9)elH tudo estU e9 9o)i9ento. $ sol u9 dia -erderU o seu calorH as 9ontanhas eternas esto< -ouco a -ouco< se desgastando e desa-arecendo. $Aser)e9os o Jue oAser)ar9os< seGa Jual 8or o -onto de )ista do Jual o 8aze9os< encontra9os -rocesso< ocorrYnciaH e9 nenhu9 lugar hU -er9anYncia ou estaAilidade. A hu9anidade< * )erdade< tentou sustar esse 8luBo e con8erir estaAilidade ao 9undo da eB-eriYncia su-ondo a eBistYncia de duas suAstNncias -er9anentes< a 9at*ria e a 9enteH assi9< as ocorrYncias do 9undo 85sico so consideradas 9ani8estaDes da 9at*ria< e as ocorrYncias do 9undo 9ental< 9ani8estaDes da 9ente. Essa hi-tese -ode ter )alor nu9 certo estUgio do -ensa9ento hu9anoH 9as toda hi-tese Jue no * adeJuada aos 8atos te9< cedo ou tarde< de ser aAandonada. Por conseguinte< os 85sicos esto desistindo da hi-tese de u9a 9at*ria suAstancial e i9utU)el< e os -siclogos aAandona9 a hi-tese de u9a 9ente suAstancial e i9utU)el. $s oAGetos estU)eis e as coisas suAstanciais no -ertence9 ao 9undo da ciYncia< 85sica ou -sicolgica< 9as a-enas ao senso co9u9. De8ini9os a 9ente co9o a so9a total da eB-eriYncia hu9ana< considerada co9o algo de-endente da -essoa Jue -assa -or essa eB-eriYncia. Disse9os< al*9 disso< Jue a 8rase R-essoa Jue -assa -ela eB-eriYnciaS se re8ere ao cor-o )i)o< ao indi)5duo organizadoH e

sugeri9os Jue< -ara -ro-sitos -sicolgicos< o cor-o )i)o -ode ser reduzido ao siste9a ner)oso e Ws suas ligaDes. Logo< a 9ente se to9a a so9a total da eB-eriYncia hu9ana< considerada de-endente de u9 siste9a ner)oso. E< co9o a eB-eriYncia hu9ana se9-re * -rocesso< ocorrYncia< e co9o o as-ecto de-endente //1 K K K K Cigura :7/ da eB-eriYncia hu9ana * o seu as-ecto 9ental< -ode9os dizer< de 9odo 9ais aAre)iado< Jue a 9ente * a so9a total de -rocessos 9entais. Todas essas -ala)ras so rele)antes. So9a totalS i9-lica Jue esta9os )oltados -ara o 9undo total da eB-eriYncia< e no -ara u9a -arcela li9itada deleH R9entalS su-De Jue trata9os da eB-eriYncia e9 seu as-ecto de-endente< condicionado -or u9 siste9a ner)osoH e R-rocessosS i9-lica Jue o nosso oAGeto de estudo * u9a corrente< u9 8luBo -er-*tuo< e9 )ez de u9a coleo de oAGetos i9utU)eis. &o * 8Ucil< 9es9o co9 a 9aior Aoa )ontade -oss5)el< -assar do senso co9u9 -ara a conce-o cient58ica da 9enteH a 9udana no -ode ocorrer de u9a hora -ara outra. De)e9os considerar a 9ente u9a corrente de -rocessos` Mas a 9ente * -essoal< 9inha 9enteH e 9inha -ersonalidade continua ao longo da 9inha )ida. A -essoa Jue -assa -ela eB-eriYncia * a-enas o organis9o 85sico` Mas< outra )ez< a eB-eriYncia * -essoal< * a eB-eriYncia de u9 eu -er9anente. A 9ente * es-acial< tal co9o a 9at*ria` Mas a 9ente * in)is5)el< intang5)elH ela no estU ne9 aJui ne9 ali< e ne9 * Juadrada ne9 redonda. S * -oss5)el res-onder a essas oAGeDes de-ois de ter9os a)anado no ca9-o da -sicologia e ser9os ca-azes de )er de Jue 9aneira 8unciona a conce-o cient58ica da 9ente. Mes9o agora< contudo< elas se en8raJuece9 Juando )ocY as considera atenta9ente. (eGa a Juesto da -ersona lidade. SerU Jue a sua )ida * na )erdade se9-re -essoal` &o ocorre< Ws )ezes< de )ocY esJuecer7 se de si 9es9o< -erder a si 9es9o< desconsiderar7se< negligenciar7se< contradizer7se< de u9 9odo Ae9 literal` A )ida 9ental se9 dQ)ida s * -essoal inter9itente9ente. E serU a sua -ersonalidade< Juando realizada< i9utU)el` (ocY * o 9es9o eu na in8Nncia e na idade adulta< e9 seu traAalho e e9 sua di)erso< Juando se co9-orta da 9elhor 9aneira e Juando se sente li)re de restriDes` EstU claro Jue a eB-eriYncia do eu * no a-enas inter9itente co9o co9-osta< e9 ocasiDes di8erentes< de 8atores Ae9 distintos. auanto W outra Juesto< a 9ente * se9 dQ)ida in)is5)el< -orJue a )iso * 9ente< e * intang5)el< -orJue o tato * 9ente. A eB-eriYncia da )iso e a eB-eriYncia do tato de-ende9 da -essoa Jue -assa -or elas. Mas o -r-rio senso co9u9 dU teste9unho< contra a sua -r-ria crena< do 8ato de a 9ente ser es-acial6 8ala9os< e 8ala9os correta9ente< de u9a ideia na nossa caAea< de u9a dor no -*. E se a id*ia 8or a de u9 c5rculo )isto na i9aginao< ela * redondaH e se * a id*ia )isual de u9 Juadrado< * Juadrada. A consciYncia< co9o 9ostra a consulta a JualJuer dicionUrio< * u9 ter9o carregado de

signi8icados. Tal)ez Aaste aJui distinguir dois de seus usos -rinci-ais. //. E9 seu -ri9eiro sentido< consciYncia signi8ica a -erce-o -ela 9ente dos seus -r-rios -rocessos. Da 9es9a 9aneira co9o< do -onto de )ista do senso co9u9< a 9ente * o eu interior Jue -ensa< le9Ara< escolhe< raciocina< dirige os 9o)i9entos do cor-o< assi9 ta9A*9 a consciYncia * o conheci9ento 5nti9o desse -ensa9ento e dessa direo. Te9os consciYncia da correo da nossa res-osta W -ergunta de u9 eBa9e< do carUter desaGeitado dos nossos 9o)i9entos< da -ureza dos nossos 9oti)os. A consciYncia *< -ortanto< algo 9ais a9-lo do Jue a 9enteH ela * ^a -erce-o daJuilo Jue -assa na -r-ria 9ente do ho9e9SH * Ro conheci9ento i9ediato Jue a 9ente te9 de suas sensaDes e -ensa9entosS. &o seu segundo sentido< a consciYncia * identi8icada co9 a 9ente< e RconscienteS< co9 R9entalS. EnJuanto os -rocessos 9entais ocorre9< a consciYncia estU -resenteH Juando esto e9 sus-enso< instala7se a inconsciYncia. RDizer Jue tenho consciYncia de u9 senti9ento * a-enas dizer Jue o sinto. Ter u9 senti9ento * estar conscienteH e estar consciente * ter u9 senti9ento. Ter consciYncia da -icada do al8inete * a-enas ter a sensao. E< e9Aora eu tenha essas )Urias 9aneiras de eB-ressar a 9inha sensao< dizendo ^sinto a -icada de u9 al8inete;< ^sinto a dor de u9a -icada;< ^tenho a sensao de u9 -icada;< ^sinto co9o urna -icada;< e ^tenho consciYncia de u9 senti9ento;< a coisa Jue * eB-ressada dessas )Urias 9aneiras * u9a s e a 9es9a.S Te9os de reGeitar a -ri9eira dessas de8iniDes. &o s * desnecessUrio co9o enganoso 8alar da consciYncia co9o a -erce-o Jue a 9ente te9 de si 9es9a. d desnecessUrio -orJue< co9o )ere9os adiante< essa -erce-o * u9a Juesto de oAser)ao< do 9es9o ti-o geral Jue a oAser)ao do 9undo eBteriorH * enganoso -orJue sugera Jue a 9ente * u9 ser -essoal< e9 lugar de u9 8luBo de -rocessos. De)ere9os -ortanto considerar Jue 9ente e consciYncia signi8ica9 a 9es9a coisa. Entretanto< GU Jue te9os duas -ala)ras di8erentes< e * con)eniente 8azer algu9a distino entre elas< 8alare9os de 9ente Juando nos re8erir9os W so9a total de -rocessos 9entais Jue ocorre9 no te9-o de )ida de u9a -essoa< e 8alare9os de consciYncia Juando nos re8erir9os W so9a total de -rocessos 9entais Jue ocorre9 agora< nu9 dado te9-o R-resenteS. A consciYncia serU< ento< u9a seo< u9a di)iso< do 8luBo 9ental. Essa distino GU estU< na )erdade< -resente no linguaGar co9u96 Juando dize9os Jue u9 ho9e9 R-erdeu a consciYnciaS< Juere9os dizer Jue o la-so * te9-orUrio< Jue a )ida 9ental logo serU reatadaH Juando dize9os Jue u9 ho9e9 R-erdeu o Gu5zo c 9enteeS< Juere9os dizer< no Jue a 9ente desa-areceu de todo< 9as co9 certeza Jue o desarranGo * -er9anente e cr]nico. E9 conseJ[Yncia< e9Aora o oAGeto de estudo da -sicologia seGa a 9ente< o oAGeto direto do estudo -sicolgico * se9-re a consciYncia. E9 te9ios estritos< Ga9ais -ode9os oAser)ar a 9es9a consciYncia duas )ezesH a correnteza 9ental 8lui< se9 Ga9ais retornar. Do -onto de )ista -rUtico< -ode9os oAser)ar u9a consciYncia -articular Juantas )ezes deseGar9os< GU Jue os -rocessos 9entais se agru-a9 da 9es9a 9aneira< re)ela9 o 9es9o -adro de organizao< se9-re Jue o organis9o * -osto nas 9es9as circunstNncias. A -rea9ar de onte9 nunca )ai se re-etir< o 9es9o ocorrendo co9 a consciYncia de onte9H 9as te9os tanto u9a ciYncia da -sicologia co9o u9a ciYncia da oceanogra8ia. $ MdT$D$ DA PSI3$L$%IA. $ 9*todo cient58ico -ode ser resu9ido nu9a Qnica -ala)ra6

RoAser)aoS. A Qnica 9aneira de traAalhar e9 ciYncia * oAser)ando os 8en]9enos Jue co9-De9 o oAGeto de estudo da ciYncia. E a oAser)ao en)ol)e duas coisas6 a ateno aos 8en]9enos e o seu registroH ou seGa< a eB-eriYncia clara e )i)ida e u9 relato da eB-eriYncia e9 -ala)ras ou 8r9ulas... Assi9< o 9*todo da -sicologia * a oAser)ao. Para distingui7la da oAser)ao da ciYncia 85sica< Jue * a ins-eo< u9 olhar -ara 8ora< a oAser)ao -sicolgica 8oi deno9inada intros-eco< u9 olhar -ara dentro. Mas essa di8erena de no9e no nos de)e deiBar cegos -ara a se9elhana essencial dos 9*todos. (eGa9os alguns eBe9-los t5-icos. Pode9os co9ear co9 dois casos Ae9 si9-les. I/L Su-onha Jue lhe 9ostre9 dois discos de -a-el6 u9 * de u9 )ioleta uni8or9e< e o outro * co9-osto e9 -artes iguais de )er9elho e azul. Se esse segundo disco girar ra-ida9ente< o )er9elho e o azul )o se 9isturar< co9o dize9os< e )ocY )ai )er u9 certo azul a)er9elhado< ou seGa< u9a es-*cie de )ioleta. $ seu -roAle9a * aGustar as -ro-orDes de )er9elho e azul no segundo disco de 9odo Jue o )ioleta resultante corres-onda //: eBata9ente ao )ioleta do -ri9eiro disco. (ocY -ode re-etir essas oAser)aDes Juantas )ezes JuiserH -ode isolar as oAser)aDes traAalhando nu9a sala isenta de outras cores Jue -ossa9 inter8erirH -ode )ariar as oAser)aDes traAalhando -ara igualar os )ioletas< -ri9eiro a -artir de u9 disco Aicolor co9 u9 n5tido eBcesso de azul e< e9 seguida< co9 u9 disco clara9ente 9ais )er9elho. I0L Su-onha ta9A*9 Jue * tocado o acorde d79i7sol e Jue lhe -ea9 -ara dizer Juantos tons ele cont*9. (ocY -ode re-etir essa oAser)aoH -ode isolU7 la< traAalhando nu9a sala silenciosaH -ode )ariU7la< 8azendo o acorde ser tocado e9 di8erentes setores da escala e e9 di8erentes oita)as. EstU claro Jue< nesses casos< -ratica9ente no hU di8erena entre intros-eco e ins-eo. sa7se o 9es9o 9*todo Jue se e9-regaria -ara contar as oscilaDes de u9 -Yndulo ou 8azer leituras na escala de u9 gal)an]9etro< no laAoratrio de 85sica. HU u9a di8erena e9 ter9os de oAGeto de estudo6 as cores e os tons so eB-eriYncias de-endentes< e no inde-endentesH 9as o 9*todo * essencial9ente o 9es9o. EBa9ine9os agora alguns eBe9-los e9 Jue o 9aterial da intros-eco * 9ais co9-leBo. I/L Su-onha Jue lhe seGa dita u9a -ala)ra e Jue lhe seGa -edido Jue oAser)e o e8eito Jue esse esti9ulo -roduz na consciYnciaH co9o a -ala)ra o a8eta< Jue id*ias e)oca< etc. A oAser)ao -ode ser re-etidaH -ode ser isolada V )ocY -ode estar sentado nu9 Juarto escuro e silencioso< li)re de -erturAaDesH e -ode ser )ariada V di8erentes -ala)ras -ode9 ser -ro8eridas< a -ala)ra -ode ser -roGetada nu9a tela e9 )ez de 8alada< etc. AJui< contudo< -arece ha)er u9a di8erena entre intros-eco e ins-eo. $ oAser)ador Jue aco9-anha o curso de u9a reao Ju59ica< ou os 9o)i9entos de algu9a criatura 9icrosc-ica< -ode anotar de 9o9ento a 9o9ento as di8erentes 8ases do 8en]9eno oAser)ado. Mas< se tentar relatar as 9udanas na consciYncia ao 9es9o te9-o e9 Jue elas se desenrola9< )ocY inter8ere na consciYnciaH sua traduo da eB-eriYncia 9ental e9 -ala)ras introduz no)os 8atores na eB-eriYncia e9 si. I0L Su-onha ainda Jue )ocY esta oAser)ando u9 senti9ento ou u9a e9oo6 u9 senti9ento de dece-o ou irritao< u9a e9oo de rai)a ou desgosto. $ controle eB-eri9ental ainda * -oss5)elH -ode9 ser criadas no laAoratrio -sicolgico situaDes Jue -er9ita9 re-etir< isolar e introduzir )ariaDes nesses senti9entos. Mas a oAser)ao Jue )ocY 8az deles inter8ere< de 9odo ainda 9ais s*rio Jue

antes< no curso da consciYncia. $ eBa9e 8rio de u9a e9oo * 8atal -ara a sua -r-ria eBistYnciaH a rai)a desa-arece< a dece-o e)a-ora< assi9 Jue )ocY co9ea a eBa9inU7las. Para )encer essa di8iculdade do 9*todo intros-ecti)o< os estudantes de -sicologia e9 geral receAe9 a reco9endao de retardar sua oAser)ao -ara de-ois de o -rocesso a ser descrito ter consu9ado seu curso< Juando eles ento de)e9 se recordar do -rocesso e descre)Y7lo de 9e9ria. Assi9< a intros-eco se torna retros-ecoH o eBa9e intros-ecti)o se to9a eBa9e -ost 9orteni. Essa regra * se9 dQ)ida Aoa -ara o iniciante< ha)endo casos e9 Jue 9es9o o -siclogo eB-eriente 8az Ae9 e9 segui7la. Mas ela de 9odo algu9 * uni)ersal. Pois te9os de nos le9Arar IaL de Jue as oAser)aDes e9 Juesto -ode9 ser re-etidas. &o hU< -ois< razo -ara Jue o oAser)ador a Jue9 a -ala)ra * dita< ou e9 Jue9 a e9oo se instala< no de)a relatar sua oAser)ao de i9ediato< no -ri9eiro estUgio de sua eB-eriYncia< Juando sente o e8eito i9ediato da -ala)ra< no co9eo do -rocesso e9oti)o. d )erdade Jue esse relato interro9-e a oAser)ao. Mas< de-ois da descrio -recisa do -ri9eiro estUgio< -ode97se 8azer outras oAser)aDes< e o segundo< o terceiro e os outros estUgios -ode9 ser descritos da 9es9a 9aneira. Assi9< acaAa7se -or oAter u9 relato co9-leto de toda a eB-eriYncia. HU< teorica9ente< algu9 -erigo de os estUgios so8rere9 u9a se-arao arti8i cialH a consciYncia * u9 8luBo< u9 -rocesso< e< se o di)idi9os< corre9os o risco de -erder certos )5nculos inter9ediUrios. &a -rUtica< contudo< esse -erigo 9ostrou ser 9uito -eJuenoH al*9 disso< se9-re -ode9os recorrer W intros-eco e co9-arar os nossos resultados -arciais co9 a le9Arana Jue te9os da eB-eriYncia inteira. Por outro lado< IAL o oAser)ador eB-eriente adJuire o hUAito de intros-eco< te9 a atitude intros-ecti)a arraigada no seu siste9a< e assi9 consegue no a-enas tornar notas 9entais enJuanto a oAser)ao estU e9 anda9ento< se9 inter8erir na consciYncia< co9o at* rascunhar notas escritas< co9o o 8az o histologista enJuanto 9ant*9 o olho na ocular do 9icrosc-io. E9 -rinc5-io< -ortanto< a intros-eco * 9uito -arecida co9 a ins-eo. $s oAGetos oAser //@ )ados so distintosH so oAGetos da eB-eriYncia de-endente< e no da inde-endenteH tY9 a -ro-en so de ser 8ugazes< -assageiros< 8ugidios. fs )ezes eles se recusa9 a ser oAser)ados enJuanto acontece9< tendo de ser -reser)ados na 9e9ria tal co9o u9 tecido delicado * -reser)ado no 8luido endurecedor antes de -oder ser eBa9inado. E o -onto de )ista do oAser)ador * di8erenteH * a -ers-ecti)a da )ida hu9ana< do interesse hu9ano< no do a8asta9ento e da indi8erena. Mas< de 9odo geral< o 9*todo da -sicologia 9uito se asse9elha ao da 85sica. &o se de)e esJuecer Jue< e9Aora o 9*todo das ciYncias 85sica e -sicolgica seGa suAstan cial9ente o 9es9o< o oAGeto de estudo dessas ciYncias * o 9ais distinto -oss5)el. E9 Qlti9a anUlise< co9o )i9os< o oAGeto de estudo de todas as ciYncias * o 9undo da eB-eriYncia hu9anaH entretanto< ta9A*9 )i9os Jue o as-ecto da eB-eriYncia tratado -ela 85sica * radical9ente di8erente do tratado -ela -sicologia. A se9elhana de 9*todo -ode nos tentar a -assar de u9 as-ecto -ara o outro< co9o ocorre co9 u9 co9-Yndio de 85sica Jue cont*9 u9 ca-itulo soAre a )iso e a -erce-o da cor< ou co9 u9 9anual de 8isiologia Jue inclui -arUgra8os soAre ilusDes de Gulga 9entoH 9as essa con8uso de oAGeto de estudo te9 co9o resultado ine)itU)el a con8uso de -ensa9ento. 3o9o todas as ciYncias esto )oltadas -ara o 9es9o 9undo da eB-eriYncia hu9ana< * natural Jue o 9*todo

cient58ico< seGa Jual 8or o as-ecto da eB-eriYncia a Jue * a-licado< seGa e9 -rinc5-io o 9es9o. Por outro lado< Juando decidi9os eBa9inar algu9 as-ecto -articular da eB-eriYncia< * necessUrio nos restringir9os a esse as-ecto< se9 9udar de -onto de )ista W 9edida Jue a in)estigao se desen)ol)e. Por conseguinte< * u9a grande )antage9 contar co9 os dois ter9os< intros-eco e ins-eo< -ara denotar a oAser)ao 8eita a -artir das di8erentes -ers-ecti)as da -sicologia e da 85sica. $ uso da -ala)ra intros-eco * u9 constante le9Arete de Jue traAalha 9os e9 -sicologia< de Jue oAser)a9os o as-ecto de-endente do 9undo da eB-eriYncia. A oAser)ao< co9o disse9os antes< i9-lica duas coisas6 ateno aos 8en]9enos e registro dos 8en]9enos. A ateno de)e ser 9antida no 9ais alto grau -oss5)el de concentraoH o registro de)e ter -reciso 8otogrU8ica. A oAser)ao *< -ortanto< to di85cil Juanto cansati)aH e a intros-ec o *< de 9odo geral< 9ais di85cil e 8atigante do Jue a ins-eo. Para garantir resultados con8iU)eis< te9os de ser rigorosa9ente i9-arciais e li)res de -reconceitos< )endo os 8atos tais co9o so< -rontos a aceitU7los assi9< se9 tentar enJuadrU7los e9 JualJuer teoria -reconceAidaH es de)e9os traAalhar Juando a nossa dis-osio geral 8or 8a)orU)el< Juando esti)er9os Ae9 e co9 Aoa saQde< W )ontade no nosso a9Aiente< li)res de -reocu-aDes e ansiedades eBteriores. Se essas regras no 8ore9 seguidas< nenhu9 )olu9e de eB-eri9entao nos aGudara. $ oAser)ador< no laAoratrio de -sicologia< estU nas 9elhores condiDes eBteriores -oss5)eisH a sala onde traAalha estU ada-tada e eJui-ada de tal 9aneira Jue a oAser)ao -ossa ser re-etida< Jue o -rocesso a ser oAser)ado -ossa destacar7se clara9ente contra o -ano de 8undo da consciYncia< e Jue os 8atores en)ol)idos no -rocesso -ossa9 ser a)aliados se-arada9ente. Mas todo esse cuidado * e9 )o< eBceto se o -r-rio oAser)ador< ao traAalhar< esti)er co9 a 9ente eJuiliArada< der ao traAalho -lena ateno e ti)er ca-acidade de traduzir adeJuada9ente sua eB-eriYncia e9 -ala)ras... $ P"$!LEMA DA PSI3$L$%IA. A ciYncia se9-re Ausca res-onder a trYs -erguntas acerca do seu oAGeto de estudo6 o JuY< co9o e -or JuY. $ Jue -recisa9ente< tirando7se todas as co9-licaDes e 8azendo u9a reduo aos ter9os 9ais ele9entares< * esse oAGeto de estudo` 3o9o< ento< )e9 ele a se a-resentar co9o se a-resentaH co9o se co9Aina9 e organiza9 os seus ele9entos` E< 8inal9ente< -or Jue ele se a-resenta agora nessa co9Ainao ou arranGo -articular< e no e9 outra` Se Juiser9os ter u9a ciYncia< te9os de res-onder a essas trYs -erguntas... "es-onder W -ergunta ^o JuY`S * a tare8a da anUlise. A ciYncia 85sica< -or eBe9-lo< tenta< atra)*s da anUlise< reduzir o 9undo da eB-eriYncia inde-endente aos seus ter9os 9ais ele9entares< chegando assi9 aos )Urios ele9entos Ju59icos. "es-onder W -ergunta Rco9o`S * tare8a da s5ntese. A ciYncia 8isica descre)e o co9-orta9ento dos ele9entos e9 suas )Urias co9AinaDes e ter9ina -or 8or9ular as leis da natureza. auando essas duas -erguntas esto res-ondidas< te9os u9a descrio de 8en]9enos 85sicos. Mas a ciYncia -ergunta< al*9 disso< R-or JueS u9 dado conGunto de 8en]9enos ocorre Gusta9ente de u9a deter9inada 9aneira e no de outraH e res-onde W -ergunta R-or JuY`S re)elando a causa de Jue os 8en]9enos oAser)ados so o e8eito. Ha)ia //? or)alho no solo onte9 W noite -orJue a su-er85cie da terra esta)a 9ais 8ria do Jue a ca9ada de ar aci9a delaH o or)alho se 8or9a soAre o )idro< e no soAre o 9etal< -orJue o -oder

irradiador de u9 * grande e odo outro * -eJueno. auando a causa de u9 8en]9eno 85sico 8oi identi8icada assi9< diz7se Jue o 8en]9eno estU eB-licado. At* agora< no tocante W descrio< o -roAle9a da -sicologia le9Ara de -erto o da 85sica< $ -siclogo -rocura< antes de tudo< analisar a eB-eriYncia 9ental e9 seus co9-onentes 9ais si9-les. Ele to9a u9a consciYncia e9 -articular e traAalha co9 ela re-etida9ente< 8ase -or 8ase e -rocesso -or -rocesso< at* Jue a sua anUlise no -ossa 9ais ir adiante. "esta97lhe certos -rocessos 9entais Jue resiste9 W anUlise< ele9entos de natureza aAsoluta9ente si9-les Jue no -ode9 ser reduzidos< 9es9o e9 -arte< a outros -rocessos. Esse traAalho continua< co9 outras consciYncias< at* Jue ele -ossa 8alar co9 u9a certa con8iana acerca da natureza e do nQ9ero de -rocessos 9entais ele9entares. E9 seguida< ele se ocu-a da tare8a da s5ntese. "eQne os ele9entos e9 condiDes eB-eri9entaisH e9 -ri9eiro lugarH tal)ez< dois ele9entos do 9es9o ti-o< de-ois 9ais ele9entos desse ti-o e< e9 seguida< -rocessos ele9entares de di)ersos ti-osH ele acaAa -or discernir a regularidade e a uni8or9idade de ocorrYncia Jue )i9os sere9 caracter5sticas de toda eB-eriYncia hu9ana. Assi9< ele a-rende a 8or9ular as leis de coneBo dos -rocessos 9entais ele9entares.j Se ocorre9 Guntas< sensaDes de so9 se co9Aina9 ou se 8unde9H se ocorre9 lado a lado< sensaDes de cor se intensi8ica9 9utua9enteH e tudo isso acontece de 9odo -er8eita9ente regular< -er9itin do7nos 8or9ular as leis da 8uso tonal e as do contraste cro9Utico. Se< no entanto< tentar9os elaAorar u9a -sicologia 9era9ente descriti)a< )a9os descoArir Jue no hU es-erana de ela ser u9a )erdadeira ciYncia da 9ente. 9a -sicologia descriti)a seria -ara a -sicologia cient58ica 9ais ou 9enos co9o as histrias naturais ultra-assadas diante dos 9odernos 9anuais de Aiologia< ou co9o a conce-o de 9undo Jue u9 ra-az consegue no seu gaAinete de eB-eri9entos 85sicos diante da de u9 85sico Ae9 treinado. Ela nos diria 9uito soAre a 9ente e incluiria u9 grande cor-o de 8atos oAser)ados Jue -oder5a9os classi8icar e< e9 larga 9edida< suA9eter a leis gerais. 3ontudo< no ha)eria nela unidade ne9 coerYnciaH 8altar7lhe7ia o -rinc5-io diretor Jue a Aiologia< -or eBe9-lo< te9 na lei da e)oluo< ou a 85sica< na lei da conser)ao de energia. Para dar W -sicologia u9 cunho cient58ico< no -ode9os nos li9itar a descre)er a 9enteH te9os ta9A*9 de eB-licU7la. Te9os de res-onder W -ergunta ^-or JuY`S Mas hU u9a di8iculdade aJui. EstU claro Jue no -ode9os considerar u9 -rocesso 9ental a causa de outro -rocesso 9ental< se no -or outras razDes< -orJue< co9 a 9udana do nosso 9eio circundante< -ode97se estaAelecer consciYncias inteira9ente no)as. auando )isito Atenas ou "o9a -ela -ri9eira )ez< tenho eB-eriYncias Jue se de)e9< no W consciYncia -assada< 9as aos est59ulos -resentes. Do 9es9o 9odo< no -ode9os considerar os -rocessos ner)osos a causa de -rocessos 9entais< $ -rinc5-io do -aralelis9o -sico85sico estaAelece Jue os dois conGuntos de e)entos< -rocessos do siste9a ner)oso e -rocessos 9entais< tY9 cursos -aralelos< e9 corres-on dYncia eBata 9as se9 inter8erYncia6 eles so< e9 Qlti9a anUlise< dois as-ectos di8erentes da 9es9a eB-eriYncia. 9 no -ode ser a causa do outro. &o oAstante< eB-lica9os 8en]9enos 9entais -or re8erYncia ao cor-o< ao siste9a ner)oso e aos rgos Jue esto ligados a ele. $ siste9a ner)oso no causa< 9as eB-lica< a 9ente. Ele a eB-lica tal co9o o 9a-a de u9 -a5s eB-lica os )islu9Ares 8rag9entados de colinas< rios e cidades Jue ca-ta9os ao -ercorrY7lo. E9 su9a< a re8erYncia ao siste9a ner)oso introduz na -sicologia -recisa9ente a unidade e a coerYncia Jue u9a -sicologia restrita W descrio no consegue alcanar

A ciYncia 85sica< -ortanto< eB-lica ao atriAuir u9a causaH a ciYncia 9ental eB-lica -or re8erYncia aos -rocessos ner)osos Jue corres-onde9 aos -rocessos 9entais soA oAser)ao. Pode 9os Guntar essas duas 9odalidades de eB-licao se de8inir9os a -r-ria eB-licao co9o a declarao das circunstNncias ou condiDes -rBi9as soA as Juais o 8en]9eno descrito ocorre. $ or)alho se 8or9a co9 a condio de u9a di8erena de te9-eratura entre o ar e o soloH as id*ias j Ao usar a 8rase RconeBo dos -rocessos 9entais ele9entaresS< Titchener re)ela a in8luYncia dos e9-iristas e associacionistas e de sua )iso 9ecNnica da associao. Segundo Fundt< os ele9entos so sintetizados ou organizados -elo -oder ati)o da 9ente< e no conectados de u9a 8or9a -assi)a e 9ecNnica. //> se 8or9a9 co9 a condio da ocorrYncia de certos -rocessos no siste9a ner)oso. Cunda9ental 9ente< o oAGeto e o 9odo de eB-licao so< nos dois casos< os 9es9os. E9 c assi9 co9o o 9*todo da -sicologia *< e9 todos os -ontos essenciais< o 9*todo das ciYncias naturais< o -roAle9a da -sicologia * essencial9ente da 9es9a es-*cie do -roAle9a da 85sica. $ -siclogo res-onde W -ergunta Ro JuY`S analisando a eB-eriYncia 9ental e9 seus ele9entos. "es-onde W -ergunta Rco9o`S 8or9ulando as leis de coneBo desses ele9en tos. E res-onde W -ergunta R-or JuY`S eB-licando os -rocessos 9entais e9 ter9os dos seus -rocessos -aralelos no siste9a ner)oso. Seu -rogra9a no -recisa ser desen)ol)ido nesta orde9H ele -ode )islu9Arar u9a lei antes de co9-letar a anUlise< e a descoAerta de u9 rgo sensorial -ode sugerir a ocorrYncia de deter9inados -rocessos ele9entares antes de o -siclogo descoArir esses -rocessos -or 9eio da intros-eco. HU u9 estreito )inculo entre essas trYs -erguntas< e a res-osta a JualJuer u9a aGuda a res-onder Ws outras duas. A 9edida do nosso -rogresso na -sicologia cienti8ica estU na nossa ca-acidade de dar res-ostas satis8atrias Ws trYs. $ Destino do Estruturalis9o As -essoas co9 8reJ[Yncia alcana9 -roe9inYncia na histria -orJue se o-De9 a algu9a -osio ou -ensa9ento antigos. Mas< no caso de Titchener< a situao -ode ser o contrUrio< -ois ele se 9ante)e 8ir9e Juando todos -arecia9 contradizY7lo. $ ideUrio da -sicologia a9ericana e euro-*ia esta)a 9udando na segunda d*cada do s*culo 44< 9as isso no acontecia co9 o enunciado 8or9al do siste9a de Titchener. Alguns -siclogos chegara9 a considerar o seu traAalho u9a tentati)a 8Qtil de a-egar7se a -rinc5-ios e 9*todos antiJuados. Titchener acredita)a estar estaAelecendo o -adro AUsico da -sicologia< ruas os seus es8oros 9ostrara9 ser so9ente u9a 8ase na histria dessa ciYncia. A era do estruturalis9o acaAou Juando ele 9orreu. $ 8ato de ter se 9antido -or tanto te9-o * u9 triAuto e8eti)o W sua -ersonalidade do9inadora. 3r5ticas ao Estruturalis9o As cr5ticas 9ais rigorosas ao estruturalis9o 8ora9 dirigidas ao seu 9*todo6 a intros-ec o. Essas cr5ticas tinha9 9uito 9ais relao co9 a intros-eco -raticada nos laAoratrios de Titchener e de M[l-e< Jue esta)a )oltada -ara relatos suAGeti)os dos ele9entos da

consciYncia< do Jue co9 o 9*todo Tundtiano de -erce-o interior< Jue esta)a )oltado -ara res-ostas 9ais oAGeti)as a est59ulos eBternos. A intros-eco< de8inida e9 ter9os a9-los< )inha sendo usada hU 9uito te9-o< e os ataJues ao 9*todo no era9 no)os< $ 8ilso8o ale9o Iru9anuel Mant escre)era< u9 s*culo antes do traAalho de Titcherier< Jue toda tentati)a de intros-eco altera necessaria9ente a eB-eriYncia consciente Jue esti)er sendo estudada< -orJue introduz no conteQdo dessa eB-e riYncia consciente u9 ele9ento de oAser)ao. $ 8ilso8o -ositi)ista Augusto 3o9te ta9A*9 dirigiu cr5ticas ao 9*todo intros-ecti)o. (Urias d*cadas antes de Titchener -ro-or a sua -sicologia< 3o9te escre)eu6 A 9ente -ode oAser)ar todos os 8en]9enos< eBceto os seus -r-rios... $ rgo oAser)ador e o rgo oAser)ado so idYnticos< e a sua ao no -ode ser -ura e natural. Para oAser)ar< nosso intelecto de)e 8azer u9a -ausa e9 sua ati)idadeH contudo< o Jue se Juer oAser)ar * -recisa9ente essa ati)idade. Se no se -uder 8azer essa -ausa< no se -ode oAser)arH se se conseguir 8azY7la< nada hU a oAser)ar. $s resultados desses 9*todos so -ro-orcionais ao seu carUter aAsurdo I3o9te< />1OK/>2@< (ol. /< -. 2L. //2 $utras criticas W intros-eco 8ora9 8eitas e9 />@? -elo 9*dico inglYs Henry Maudsley< Jue escre)eu a9-la9ente soAre -sico-atologia6 HU -ouca concordNncia entre os intros-eccionistas. E< Juando hU< -ode9os atriAu57Ia ao 8ato de eles tere9 de ser 9eticulosa9ente treinados< tendo< -ois< u9a -redis-osio intr5nseca no tocante Ws suas oAser)aDes. 9 cor-o de conheci9ento 8unda9entado na intros-eco no -ode ser induti)oH nenhu9a descoAerta -ode ser 8eita -or Jue9 * treinado es-eci8ica9ente soAre o Jue oAser)ar. De)ido ao alcance da -atologia da 9ente< di8icilinente se de)e con8iar nu9 relato Jue a -essoa 8az de si 9es9a. $ conheci9ento intros-ecti)o no -ode ter o carUter geral Jue es-era9os da ciYncia. Ele te9 de estar restrito W classe de re8inados suGeitos adultos Ae9 treinados. %rande -arte do co9-orta9ento IhUAito e dese9-enhoL ocorre se9 correlatos conscientes ITu9er< /2@?< -. //L. Ha)ia< -ois< dQ)idas suAstanciais acerca da intros-eco antes de Titchener a ter a-er8ei oado e 9odi8icado -ara har9onizU7la co9 os reJuisitos do 9*todo eB-eri9ental. As altera Des -or ele 8eitas no reduzira9 as cr5ticas. f 9edida Jue o 9*todo 8oi se tornando 9ais es-ec58ico< ta9A*9 os ataJues se to9ara9 9ais re8inados. 9a das criticas re8ere7se W de8inio de intros-eco. Ao Jue -arece< Titchener te)e di8iculdade e9 de89i.a co9 o grau necessUrio de rigor< e sua tentati)a 8oi relacionU7la co9 condiDes eB-eri9entais -articulares. ^$ curso Jue u9 oAser)ador segueS< escre)eu ele< ^a-resenta )ariaDes de detalhes de acordo co9 a natureza da consciYncia oAser)ada< co9 o -ro-sito do eB-eri9ento< co9 a instruo dada -elo eB-eri9entador. Intros-eco *< -ortanto< u9 ter9o gen*rico Jue coAre u9 gru-o inde8inida9ente a9-lo de -rocedi9entos 9etodolgi cos es-ec58icosS ITitchener< /2/0A< -. .>:L. 3o9 tantas )ariaDes< * di85cil encontrar se9e lhanas entre os usos Jue ele 8azia do ter9o. 9 -onto Jue 9enciona9os antes te9 Jue )er co9 a Juesto de saAer o Jue -recisa 9ente os intros-eccionistas estruturalistas era9 treinados -ara 8azer. $s alunos graduados7 oAser)adores de Titchener Jue a-rendia9 a 8azer intros-eco era9 instru5dos a ignorar certas classes de -ala)ras Ias cha9adas -ala)ras signi8icati)asL Jue era9 -arte 8iBa do seu

)ocaAu lUrio. A 8rase R)eGo u9a 9esaS< -or eBe9-lo< no te9 signi8icado cient58ico -ara u9 estrutu ralistaH a -ala)ra 9esa * u9a -ala)ra signi8icati)a< Aaseada nu9 conheci9ento -re)ia9ente estaAelecido e geral9ente aceito< acerca da co9Ainao es-eci8ica de sensaDes Jue a-rende 9os a identi8icar e rotular co9o 9esa. Logo< a oAser)ao R)eGo u9a 9esaS nada dizia ao estruturalista soAre a eB-eriYncia consciente do oAser)ador. $ estruturalista no esta)a interes sado no agregado de sensaDes resu9ido nu9a -ala)ra signi8icati)a< 9as nas 8or9as ele9en tares es-ec58icas da eB-eriYncia. $Aser)adores Jue dizia9 R9esaS esta)a9 co9etendo o erro de est59ulo. Se essas -ala)ras co9uns 8osse9 retiradas do )ocaAulUrio< co9o a eB-eriYncia seria descrita` Teria de ser desen)ol)ida u9a linguage9 intros-ecti)a. 3o9o Titchener Ie FundtL acentua)a9 Jue as condiDes eBteriores do eB-eri9ento tY9 de ser cuidadosa9ente controla das -ara Jue a eB-eriYncia consciente -udesse ser deter9inada co9 -reciso< dois oAser)ado res de)eria9 ter eB-eriYncias idYnticas e conseguir resultados Jue se corroAorasse9 9utua 9ente. De)ido a essas eB-eriYncias alta9ente se9elhantes soA condiDes controladas< -arecia teorica9ente -oss5)el desen)ol)er u9 )ocaAulUrio o-eracional isento de -ala)ras signi8icati )as. A8inal< * -or causa dos ele9entos haAituais nas eB-eriYncias da )ida cotidiana Jue -ode9os concordar co9 signi8icados con)encionais -ara -ala)ras 8a9iliares. E9Aora o desen)ol)i9ento de u9 tal )ocaAulUrio intros-ecti)o e9 -rinc5-io -ossa ser -oss5)el< ele nunca 8oi 8eito. Ha)ia 8reJ[entes desacordos entre os oAser)adores< at* 9es9o nas condiDes eB-eri9entais 9ais rigida9ente controladas. Intros-eccionistas de di8erentes /0O laAoratrios oAtinha9 resultados di8erentes. E 9uitas )ezes ha)ia desacordos entre suGeitos do 9es9o laAoratrio. Titchener< no entanto< a8ir9a)a Jue o acordo ter9inaria -or ser alcanado. Se ti)esse ha)ido su8iciente acordo acerca de descoAertas intros-ecti)as< o estruturalis9o -oderia ter durado 9ais do Jue durou. Ha)ia outras criticas W intros-eco. A8ir9a)a7se Jue a intros-eco era< na realidade< retros-eco< )isto -assar algu9 te9-o entre a eB-eriYncia e o relato dela. 3o9o o esJueci 9ento< de acordo co9 a de9onstrao de EAAinghaus< * 9ais rU-ido i9ediata9ente de-ois de u9a eB-eriYncia< -arecia -ro)U)el Jue -arte dela se -erdesse antes de a intros-eco ocorrer. A res-osta estruturalista a essa acusao consistia e9 es-eci8icar Jue os oAser)adores traAa lha9 co9 Are)es inter)alos de te9-o< e -ostular a eBistYncia de u9a i9age9 9ental -ri9Uria Jue< de acordo co9 suas alegaDes< 9antinha a eB-eriYncia -ara o oAser)ador at* Jue ele -udesse relatU7la. $utra di8iculdade Jue assinala9os * Jue o ato de eBa9inar 9inuciosa9ente u9a eB-e riYncia de 9odo intros-ecti)o -ode introduzir nela 9udanas radicais. Pense9os na di8iculdade de 8azer a intros-eco do estado consciente de rai)a. &o -rocesso de dar7lhe ateno racional e de tentar dissecar essa eB-eriYncia e9 seus co9-onentes ele9entares< a rai)a -ode reduzir7 se ou desa-arecer. Titchener acredita)a< entretanto< Jue intros-eccionistas eB-eri9entados e Ae9 treinados se torna)a9< co9 a -rUtica cont5nua< inconscientes de sua tare8a oAser)acional. $ 9*todo da intros-eco no 8oi o Qnico al)o de criticas. $ 9o)i9ento estruturalista 8oi acusado de arti8icialis9o e de esterilidade -or causa de sua tentati)a de analisar -rocessos

conscientes at* deco9-]7los e9 seus ele9entos. Alega)a9 os cr5ticos Jue a totalidade de u9a eB-eriYncia no -ode ser recu-erada -or nenhu9a ligao ou associao de suas -artes ele9entares. Para esses cr5ticos< a eB-eriYncia no ocorre e9 ter9os de sensaDes< i9agens ou estados a8eti)os< 9as e9 totalidades uni8icadas. Algo da eB-eriYncia consciente * ine)ita)el 9ente -erdida e9 JualJuer es8oro arti8icial de analisU7la. (ere9os Jue a escola de -sicologia da %estalt 8ez u9 uso e8eti)o dessa cr5tica ao lanar seu no)o 9o)i9ento< sua re)olta contra o estruturalis9o. A de8rnio estrita de -sicologia adotada -elos estruturalistas ta9A*9 8oi atacada. $ esco-o da -sicologia 9oderna se desen)ol)ia e9 algu9as Ureas Jue os estruturalistas -re8e ria9 eBcluir< -or no sere9 elas coerentes co9 sua de8inio e seu 9*todo. Para Titchener< a -sicologia ani9al e a -sicologia in8antil nada tinha9 de -sicologia. Seu conceito do ca9-o era de9asiado li9itado -ara aAarcar todos os no)os traAalhos realizados -or u9 nQ9ero ra-ida 9ente 9ais nu9eroso de -siclogos nos Estados nidos. A -sicologia esta)a ultra-assando Titchener V e co9 9uita ra-idez. 3ontriAuiDes do Estruturalis9o Titchener e os estruturalistas se9 dQ)ida dera9 i9-ortantes contriAuiDes W -sicologia. Seu oAGeto de estudo V a eB-eriYncia consciente V era clara9ente de8inido. Seus 9*todos de -esJuisa seguia9 a 9elhor tradio cient58ica< en)ol)endo oAser)ao< eB-eri9entao e 9edio. 3o9o a consciYncia era 9elhor -erceAida -ela -essoa Jue tinha a eB-eriYncia consciente< o 9elhor 9*todo de estudo desse oAGeto era a auto7oAser)ao. E9Aora o oAGeto de estudo e os oAGeti)os dos estruturalistas esteGa9 hoGe ultra-assados< a intros-eco V de8inida co9o u9 relato )erAal Aaseado na )i)Yncia V ainda * usada e9 9uitas Ureas da -sicologia. PesJuisadores no ca9-o da -sico85sica< -or eBe9-lo< -ede9 aos suGeitos Jue diga9 se u9 segundo so9 soa 9ais alto ou 9ais AaiBo do Jue o -ri9eiro. "elatos )erAais so 8eitos -or -essoas Jue descre)e9 suas )i)Yncias enJuanto -er9anece9 e9 a9 Aientes eB-eri9entais inco9uns co9o cuAiculos de -ri)ao sensorial. "elatos cl5nicos de /0/ -acientes e res-ostas a testes de -ersonalidade e escalas de atitude ta9A*9 tY9 natureza intros-ecti)a. Ta9A*9 * -oss5)el oAter dos suGeitos eB-eri9entais relatos intros-ecti)os en)ol)endo -rocessos cogniti)os co9o o racioc5nio. Por eBe9-lo< os -siclogos industriaisKorganizacionais do i9-ortNncia aos relatos intros-ecti)os dos 8uncionUrios soAre a 9aneira co9o interage9 co9 ter9inais de co9-utador< -ara o desen)ol)i9ento e a-er8eioa9ento desses eJui-a9en tos. Esses e outros casos en)ol)e9 relatos )erAais Aaseados na eB-eriYncia -essoal< e consti tue9 8or9as leg5ti9as de coleta de dados. (ere9os no 3a-5tulo /: Jue o 9o)i9ento cogniti )ista e9 -sicologia< co9 seu reno)ado interesse -elos -rocessos conscientes< con8eriu u9a legiti9idade ainda 9aior W intros-eco. $utra contriAuio do estruturalis9o * essencial9ente negati)a6 ter ser)ido de al)o a cr5ticas. $ estruturalis9o 8uncionou co9o 8orte re8erencial ortodoBo contra o Jual os 9o)i 9entos Jue co9ea)a9 a surgir organizara9 suas 8oras. Essas escolas de -ensa9ento rec*97 nascidas de)ia9 sua eBistYncia< nu9a escala no des-rez5)el< W sua -rogressi)a

re8or9ulao da -osio estruturalista. $Aser)a9os Jue os a)anos da ciYncia reJuere9 algo a Jue se o-or. 3o9 a aGuda de Titchener e dos estruturalistas< a -sicologia a)anou Ae9 al*9 de suas 8ronteiras iniciais. SugestDes de Leitura Angeli< C.< RTitchener at Lei-zigS< #ou9al o8 %eneral Psychology< n /< --. /2:7/2>< /20>. 9 colega descre)e a *-oca de Lei-zig e discute as -esJuisas e as caracter5sticas de -ersonalidade de Titchener. !ering< E. $.< ^A history o8 intros-ectionS< Psychological !ulietin< n :O< --. /@27/>2< /2:1. Discute a intros-eco -raticada na -sicologia estrutural de Titchener e descre)e o uso de 9*todos intros -ecti)os I8reJ[ente9ente soA no9es di8erentesL e9 escolas de -ensa9ento -sicolgico ulteriores. Dunla-< M.< RThe case against intros-ectionS< Psychological "e)ieT< n /2< --. .O.7./1< /2/0. $Aser)a incoerYncias entre )Urias de8iniDes e a-licaDes da intros-eco. E)ans< ". !.< RE. !. Titchener and his lost syste9S< #ou9al o8 the History o8 the !eha)ioral Science.s< n >< --. /@>7/>O< /2?0. Descre)e o desen)ol)i9ento da aAordage9 -sicolgica estruturalista de Titchener e es-ecula acerca das 9udanas e9 seu -ensa9ento -erto do 89al da )ida. Henle< M.< RDid Titchener co99it the sti9ulus error` The -roAle9 o8 9eaning in structural -sycho logyS< #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n ? --. 0?270>0< /2?/. Descre)e incoerYncias na aAordage9 titcheneriana da intros-eco e sugere 9aneiras -elas Juais ele re)isou suas conce-Des de -sicologia nos Qlti9os anos de )ida. Hindeland< M. #.< REdTard !rad8ord Titchener6 A -ioneer in -erce-tionS< #ournal o8 the Histoiy o8 the !eha)ioral Sciences< n ?< --. 0170>< /2?/. Descre)e a aAordage9 eB-eri9ental de Titchener -ara os -roAle9as da sensao e da -erce-o. "ad8ord< #.< R"e8lections on intros-ectionS< A9erican Psychologist< n 02< --. 0.:70:O< /2?.. Caz u9a re)iso das conce-Des histricas da intros-eco e co9-ara a aAordage9 de Titchener co9 o traAalho do co9-orta9entalista #ohn !. Fatson. Titchener< E. !.< A Prirner o8 Psychology Ied. re).L< &o)a PorE< Mac9iltan< /2/0. 9 9anual AUsico

soAre a aAordage9 estruturalista da -sicologiaH coAre a 9etodologia de -esJuisa e t-icos es-ec58i cos co9o a ateno< o senti9ento< a e9oo< a 9e9ria e o -ensa9ento. FashAurn< M. C.< RIntros-ection as an oAGecti)e 9ethod Psychological "e)ieT< n 02< --. >27//0< /200. 9a anUlise das se9elhanas de 9*todos entre o estruturalis9o e o co9-orta9entalis9o. /00 @ $ Cuncionalis9o6 In8luYncias Anteriores $ Protesto Cuncionalista Panora9a do Cuncionalis9o A "e)oluo da E)oluo6 3harles DarTin I/>O27/>>0L A (ida de DarTin As $Aras de DarTin A In8luYncia de DarTin soAre a Psicologia As Di8erenas Indi)iduais6 Crancis %alton I/>007/2//L $ Protesto Cuncionalista A (ida de %alton A Herana Mental $s M*todos Estat5sticos $s Testes Mentais A Associao As I9agens Mentais $utros Estudos 3o9entUrio A In8luYncia da Psicologia Ani9al soAre o Cuncionalis9o A -sicologia 8uncional< co9o sugere o no9e< interessa7se -ela 9ente tal co9o esta 8unciona ou * usada na ada-tao do organis9o ao seu a9Aiente. $ 9o)i9ento 8uncionalista concentrou7se nu9a Juesto -rUtica6 o Jue os -rocessos 9entais realiza9` $s 8uncionalistas estuda)a9 a 9ente no do -onto de )ista de sua co9-osio Iu9a estrutura de ele9entos 9entaisL< 9as co9o u9 conglo9erado de 8unDes ou -rocessos Jue le)a9 a conseJ[Yncias -rUticas no 9undo real.

$s estudos da 9ente 8eitos -or Fundt e Titchener nada re)ela)a9 das conseJ[Yncias ou resultados da ati)idade 9ental. &e9 as-ira)a9 a isso< -ois essa 9eta utilitUria no era co9-at5)el co9 sua aAordage9 da -sicologia co9o ciYncia -ura. $ 8uncionalis9o< na Juali dade de -ri9eiro siste9a eBclusi)a9ente a9ericano de -sicologia< 8oi u9 -rotesto deliAerado contra a -sicologia de Fundt e o estruturalis9o de Titchener< )istos co9o de9asiado estreitos e restritos. Eles no conseguia9 res-onder Ws -erguntas Jue os 8uncionalistas 8azia96 $ Jue a 9ente 8az` 3o9o ela o 8az` $ 8uncionalis9o no 8oi u9 -rotesto contra os 9*todos e t-icos de -esJuisa de Lei-zig e 3orneil. De 8ato< os 8uncionalistas adotara9 9uitas das descoAertas desses laAoratrios. Eles /01 no 8azia9 oAGeDes W intros-eco< ne9 se o-unha9 ao estudo eB-eri9ental da consciYncia. A sua o-osio )olta)a7se -ara as de8iniDes anteriores de -sicologia Jue descarta)a9 toda considerao das 8unDes utilitUrias e -rUticas da 9ente< as ati)idades ou o-eraDes conscientes e9 anda9ento. E9Aora o 8uncionalis9o 8osse u9 -rotesto contra a escola de -ensa9ento eBistente< seus -ro-onentes no -retendia9 tornar7se u9a escola no sentido -leno da -ala)ra. A razo -rinci-al -ara isso -arece ter sido -essoal< e no ideolgica. &enhu9 dos de8ensores da -osio 8uncionalista tinha a a9Aio de 8undar e liderar u9 9o)i9ento 8or9al. 3o9 o te9-o< o 8uncionalis9o acaAou -or desen)ol)er 9uitas das caracter5sticas de u9a escola de -ensa9ento< 9as isso no era o seu al)o. Seus l5deres -arecia9 contentar7se e9 desa8iar as -osiDes de Fundt e de Titchener e a9-liar as Aases e o alcance da no)a -sicologia V e o 8izera9 co9 considerU)el sucesso. Eles 9odi8icara9 a ortodoBia eBistente se9 se e9-enhar e9 suAstitu57la. E9 conseJ[Yncia< o 8uncionalis9o nunca 8oi u9a -osio siste9Utica to r5gida ou 8or9al9ente di8erenciada Juanto o estruturalis9o de Titchener. Por isso< no * -oss5)el descre)Y7lo co9 tanta clareza e -reciso Juanto a este Qlti9o. &o hou)e u9a Qnica -sicologia 8uncional< co9o tinha ha)ido u9a Qnica -sicologia estrutural. EBistira9 )Urias -sicologias 8uncionais Jue< e9Aora di8erindo entre si de algu9 9odo< -artilha)a9 o interesse -elas 8unDes da consciYncia. E< de)ido a essa Yn8ase no 8unciona9ento do organis9o e9 seu a9Aiente< os 8uncionalistas interessara97se -elas -oss5)eis a-licaDes da -sicologia. Assi9< a -sicologia a-licada desen)ol)eu7se ra-ida9ente nos Estados nidos< onde * hoGe o 9ais i9-ortante legado do 9o)i9ento 8uncionalista. Panora9a do Cuncionalis9o $ 8uncionalis9o te9 u9a longa histria< datando da 9etade da d*cada de />:O. Seu desen)ol)i9ento histrico< ao contrUrio do estruturalis9o< 8oi -ro9o)ido -or l5deres intelec tuais co9 )Urios interesses e 8or9aDes. Pode7se atriAuir -arcial9ente a essa Aase di)ersi8icada o 8ato de o 8uncionalis9o< ao contrUrio do estruturalis9o< no ter estagnado ne9 declinado. &este ca-5tulo< )a9os 8azer u9a considerao das in8luYncias anteriores ao 9o)i9ento da -sicologia 8uncional< incluindo os traAalhos de 3harles DarTin< de Crancis %alton e dos -ri9eiros estudiosos do co9-orta9ento ani9al. E9Aora essas -ri9eiras 8ontes de in8luYncia seGa9 AritNnicas< o 8uncionalis9o co9eou 8or9al9ente e 8loresceu nos Estados

nidos. d i9-ortante oAser)ar a *-oca e9 Jue os -recursores do 8uncionalis9o desen)ol)ia9 as suas id*ias V o -eriodo anterior e conco9itante aos anos e9 Jue a no)a -sicologia -rogredia. $n the $rigin o8 S-ecies IA $rige9 das Es-*ciesL I/>:2L< de DarTin< 8oi -uAlicado u9 ano antes de Ele9entos de Psico85sica I/>@OL< de Cechner< e )inte anos antes de Fundt estaAelecer seu laAoratrio e9 Lei-zig. %alton co9eou a traAalhar nas di8erenas indi)iduais e9 />@2< antes de Fundt escre)er seus Princ5-ios de Psicologia Cisiolgica I/>?17/>?.L. EB-eriinentos soAre -sicologia ani9al 8ora9 8eitos na d*cada de />>O< antes de Titchener ter ido W Ale9anha e ser in8luenciado -or Fundt. Dessa 9aneira< i9-ortantes traAalhos soAre as 8unDes da consciYn cia< as di8erenas indi)iduais e o co9-orta9ento ani9al esta)a9 sendo 8eitos no 9o9ento e9 Jue Fundt e Titchener esta)a9 eBcluindo essas Ureas do do95nio da -sicologia. 3ouAe aos no)os -siclogos a9ericanos< co9 seu te9-era9ento di8erente< atriAuir W 8uno< Ws di8erenas indi)iduais e ao rato Aranco u9 no)o destaJue na -sicologia. A atual -sicologia a9ericana * 8uncionalista tanto e9 ter9os de orientao co9o de atitude. E)idencia7o a Yn8ase nos testes< na a-rendizage9< na -erce-o e e9 outros -rocessos 8uncionais Jue aGuda9 a nossa ada-tao e o nosso aGusta9ento ao a9Aiente. /0. A "e)oluo da E)oluo6 3harles DarTin I/>O27/ >>0L $n the $rigiri o8 S-ecies Ay Means o8 &atural Selection IA $rige9 das Es-*sies -or 9eio da Seleo &aturalL< de 3harles DarTin< -uAlicado e9 />:2< * u9 dos 9ais i9-ortantes li)ros da histria da ci)ilizao ocidental. A teoria da e)oluo nele a-resentada liAertou os cientistas de tradiDes e su-erstiDes at* ento iniAidoras< tendo7os lanado na era da 9aturi dade e da res-eitaAilidade das ciYncias da )ida. A teoria da e)oluo ta9A*9 teria u9 tre9endo i9-acto na -sicologia a9ericana conte9-orNnea< Jue de)e sua 8or9a e suAstNncia tanto W in8luYncia da oAra de DarTin co9o a JualJuer outra id*ia ou indi)iduo. Al*9 disso< a teoria e)oluti)a eBerceu< co9o )ere9os no 3a-5tulo /1< u9a grande in8luYncia soAre a oAra de Sig9und Creud. A sugesto de Jue os seres )i)os 9uda9 co9 o te9-o< Jue * a noo 8unda9ental da e)oluo< no te)e orige9 e9 DarTin. E9Aora anteci-aDes intelectuais dessa id*ia geral re9onte9 ao s*culo ( a.3.< s no 8inal do s*culo 4(III a teoria 8oi in)estigada siste9atica 9ente. Eras9us DarTin Io a)] de /?O Juilos de 3harles DarTin e Crancis %altonL de8endia a crena de Jue todos os ani9ais de sangue Juente tinha9 e)olu5do a -artir de u9 9es9o 8ila9ento )i)o< ani9ado -or Deus. E9 />O2< o naturalista 8rancYs #ean !a-tiste La9arcE 8or9ulou u9a teoria co9-orta9ental da e)oluo Jue acentua)a a 9odi8icao da 8or9a cor-oral de u9 ani9al atra)*s dos seus es8oros de ada-tao ao a9AienteH essas 9odi8ica Des< sugeriu La9arcE< era9 herdadas -elas geraDes seguintes. De acordo co9 essa teoria< -ara dar u9 eBe9-lo< a gira8a desen)ol)eu o seu longo -escoo no decorrer de geraDes< -or ter tido de alcanar ra9os cada )ez 9ais altos -ara encontrar co9ida. E9 9eados da d*cada de />OO< o gelogo AritNnico 3harles Lyell introduziu a noo de e)oluo na teoria geolgica< a8ir9ando Jue a Terra tinha -assado -or )Urios estUgios de desen)ol)i9ento at* alcanar sua atual estrutura.

Por Jue< -assados tantos s*culos de aceitao do relato A5Alico da criao< os cientistas 8ora9 i9-elidos a Auscar u9a eB-licao alternati)a` 9a das razDes * Jue au9enta)a9 os conheci9entos soAre as outras es-*cies Jue haAita9 a Terra. $s -esJuisadores descoAria9 e estuda)a9 curiosos ti-os de )ida ani9al eBistentes e9 )Urios continentes. Era ine)itU)el< -ortanto< Jue alguns -ensadores co9easse9 a -erguntar co9o &o* -oderia ter -osto u9 -ar de cada u9 desses ani9ais na arca. Ha)ia si9-les9ente u9 nQ9ero grande de9ais de es-*cies -ara Jue se continuasse a crer na histria A5Alica. EB-loradores e cientistas tinha9 encontrado 8sseis e ossos de criaturas no condizentes co9 os de es-*cies eBistentes V ossos Jue a-arente9ente -ertencia9 a ani9ais Jue u9 dia -ercorrera9 a Terra e desa-arecera9. Por conseguinte< deiBara de ser -oss5)el considerar as 8or9as )i)as co9o constantes e i9utU)eis desde o co9eo dos te9-osH elas esta)a9 suGeitas a 9odi8icao. Antigas es-*cies 8ora9 eBtintas e no)as a-arecera9< sendo algu9as alteraDes de 8or9as eBistentes. Tal)ez< es-eculara9 alguns cientistas< toda a natureza deri)e da 9udana e ainda esteGa e9 -rocesso de e)oluo. $ i9-acto da 9udana cont5nua esta)a sendo oAser)ado tanto no do95nio intelectual e cient58ico co9o na )ida cotidiana. A sociedade esta)a sendo trans8or9ada -elas 8oras da "e)oluo Industrial. (alores< relaDes sociais e nor9as culturais Jue tinha9 sido constantes durante geraDes esta)a9 sendo destroadas co9 a 9igrao de nu9erosos contingentes )indos das Ureas rurais e cidadezinhas -ara os gigantescos centros urAanos 8aAris. SoAretudo< ha)ia a crescente in8luYncia da ciYncia. As -essoas contenta)a97se 9enos e9 8unda9entar seu conheci9ento da natureza hu9ana e da sociedade naJuilo Jue a !5Alia /0: e as autoridades antigas a8ir9a)a9 ser )erdadeiro. Elas esta)a9 -rontas -ara de-ositar sua 8* na ciYncia. Mudana era o \eitgeist da *-oca. Ela a8etou o la)rador< cuGa )ida -assara a -ulsar segundo o rit9o da 9UJuina< e no 9ais das estaDes< assi9 co9o o cientista< Jue agora -assa)a o te9-o des)endando os segredos de u9 conGunto de ossos rec*97descoAertos. $ cli9a social e intelectual torna)a cienti8ica9ente res-eitU)el a id*ia de u9a teoria e)oluti)a. Hou)e 9uita es-eculao e teorizao< 9as< -or 9uito te9-o< 8ora9 -oucas as -ro)as ca-azes de sustentU7las. Ento< A $rige9 das Es-*cies 8orneceu tantos dados Ae9 organiza dos Jue a id*ia de e)oluo no -]de 9ais ser ignorada. A *-oca eBigia essa teoria< e 3harles DarTin tornou7se o seu )e5culo. A (ida de DarTin auando 9enino< 3harles DarTin da)a -oucas indicaDes de )ir a ser o arguto e zeloso cientista Jue o 9undo iria conhecer. &a )erdade< es-era)a7se Jue ele no 8osse seno u9 ocioso ca)alheiro< -reocu-ado a-enas co9 os es-ortes. E9 seus -ri9eiros anos de )ida< 9ostrou7se to -ouco -ro9issor Jue o seu -ai< u9 9*dico aAastado< chegou a se -reocu-ar e9 )er o Go)e9 3harles ser a desgraa da 8a95lia. E9Aora nunca ti)esse gostado da escola ne9 ido Ae9 nos estudos< 3harles cedo 9ostrou interesse -ela histria natural e -or colecio nar 9oedas< conchas e 9inerais. En)iado -elo -ai W ni)ersidade de Edi9Aurgo -ara estudar 9edicina< ele a achou 9aante. PerceAendo Jue 3harles ia 9al< o -ai decidiu Jue o Go)e9 de)eria tornar7se cl*rigo.

DarTin -assou trYs anos na ni)ersidade de 3a9Aridge< e descre)eu a eB-eriYncia co9o te9-o -erdido< ao 9enos do -onto de )ista acadY9ico. E9 ter9os sociais< 8oi u9a *-oca 9ara)ilhosa< Jue ele considerou o -er5odo 9ais 8eliz de sua )ida. 3oleciona)a Aesou ros< caa)a e -assa)a Aoa -arte do te9-o AeAendo< cantando e Gogando cartas co9 u9 gru-o de colegas Jue ele 9es9o considera)a dissi-ados e -ouco dotados intelectual9ente. 9 de seus instrutores< o destacado AotNnico #ohn Ste)ens HensloT< -ro9o)eu a no9eao de DarTin co9o naturalista a Aordo do na)io H.M.S. !eagle< Jue o go)erno AritNnico -re-ara)a -ara u9a )iage9 cient58ica ao redor do 9undo. Essa 8a9osa eBcurso< Jue durou de />1/ a />1@< co9eou e9 Uguas sul7a9ericanas< ru9ou -ara o Taiti e a &o)a \elNndia e )oltou -ara a Inglaterra -ela Ilha de Ascenso e -elos Aores. A )iage9 deu a DarTin a o-ortunidade 59-ar de oAser)ar u9a i9ensa )ariedade de -lantas e 8or9as de )ida ani9al< e ele coletou u9a )asta Juantidade de dados. Essa Gornada 9odi8icou o carUter de DarTin. DeiBando a )ida de diletante e a9ante dos -razeres< )oltou W Inglaterra co9o u9 cientista s*rio e dedicado< co9 u9a -aiBo e u9 oAGeti)o na )ida V -ro9ulgar sua teoria da e)oluo. E9 />12< DarTin se casouH trYs anos 9ais tarde< 9udou7se co9 a es-osa -ara DoTn< u9a cidadezinha a cerca de )inte e cinco Juil]9etros de Londres< -ara -oder concentrar7se e9 sua oAra se9 as distraDes da )ida da cidade. Se9-re 9al de saQde< continuou a ser aco9etido -or -roAle9as 85sicos< JueiBando7se de )]9itos< 8latulYncia< 8urQnculos< ecze9a< )ertigens< tre9ores e ataJues de de-resso. Ao Jue -arece< os sinto9as era9 neurticos< -ro)ocados -or JualJuer 9udana e9 sua rotina diUria. Se9-re Jue o 9undo eBterior se 8azia -resente< i9-edindo7o de traAalhar< ele tinha u9 ataJue. A en8er9idade tornou7se u9 recurso Qtil< -rotegendo7o das JuestDes da )ida diUria e -ro-iciando7lhe a solido e a concentrao de Jue -recisa)a -ara criar sua teoria. 9 escritor deno9inou o -roAle9a de saQde de DarTin u9a Rdoena criati)aS IPicEering< /2?.L. /0@ A teoria da e)oluo -ro-osta -or 3harles DarTin criou condiDes -ara o surgi9ento da -sicologia 8uncional< Jue estuda)a o -a-el ada-tati)o da consciYncia e9 )ez do seu conteQdo. Desde a *-oca do seu retorno co9 o !eagle< DarTin esta)a con)encido da )alidade da teoria da e)oluo das es-*cies. Por Jue< ento< es-erou )inte e dois anos antes de a-resentar sua oAra ao 9undo` A res-osta -arece estar e9 sua atitude eBtre9a9ente conser)adora< u9 reJuisito de te9-era9ento -ara u9 Ao9 cientista. DarTin saAia Jue sua teoria era re)olucio nUria e deseGa)a ter certeza de Jue< Juando ele a -uAlicasse< ela ti)esse -ro)as su8icientes e9 seu a-oio. Por isso< agiu co9 9eticulosa cautela. S e9 />.0 DarTin sentiu7se -re-arado -ara escre)er u9 Are)e su9Urio de trinta e cinco -Uginas soAre o desen)ol)i9ento de sua teoria. Dois anos 9ais tarde< ele o eB-andiu< redigindo u9 ensaio de duzentas -Uginas< 9as ainda no esta)a satis8eito. 3ontinuou a conser)ar suas /0?

id*ias -ara si< -artilhando7as a-enas co9 3harles Lyell e co9 o AotNnico #ose-h HooEer. Por 9ais Juinze anos ele continuou a traAalhar co9 os seus dados< con8erindo< elaAorando< re)isando< -ara ter certeza de Jue< Juando 8inal9ente a -uAlicasse< a teoria 8osse inatacU)el. &ingu*9 saAe Juanto te9-o 9ais DarTin teria de9orado se no ti)esse receAido< e9 Gunho de />:>< u9a carta es9agadora de u9 certo Al8red "ussel Fallace< u9 Go)e9 natura lista. Este< enJuanto con)alescia de u9a doena nas +ndias $rientais< 8izera o esAoo de u9a teoria da e)oluo es-antosa9ente se9elhante W de DarTin< e9Aora no a-oiada no )olu9e de dados Jue DarTin acu9ulara. Fallace dizia Jue 8izera o traAalho e9 trYs diasZ E9 sua carta< -edia a o-inio de DarTin soAre a sua teoria e a sua aGuda -ara conseguir -uAlicU7la. Pode9os i9aginar o Jue DarTin sentiu diante disso< de-ois de 9ais de duas d*cadas de u9 traAalho -enoso e cansati)o. DarTin tinha outra caracter5stica Jue no * inco9u9 entre cientistas6 a9Aio -essoal. Mes9o antes de sua )iage9 no !esgle< ele escre)era e9 seu diUrio Jue tinha a Ra9Aio de ocu-ar u9 lugar Gusto entre os ho9ens de ciYnciaS. E ta9A*9 escre)era6 REu gostaria de atriAuir 9enos )alor a essa insigni8icNncia Jue * a 8a9aS e RDestesto a id*ia de escre)er -ara conseguir a -rioridade< 9as -or certo 8icaria a8lito se algu*9 -uAlicasse as 9inhas doutrinas antes de 9i9S IMerton< /2:?< --. @.?7@.>L. 3o9 in)eGU)el honestidade< contudo< DarTin re8letiu soAre a carta de Fallace e decidiu6 RParece79e di85cil ter de -erder a -rioridade de-ois de tantos anos< 9as no -osso ter a certeza de Jue isso altere a Gustia do caso... Seria u9a desonra -ara 9i9 -uAlicar agoraS IMerton< /2:?< -. @.>L. $s a9igos de DarTin< Lyell e HooEer< sugerira9 Jue ele lesse o traAalho de Fallace e -artes do seu -r-rio li)ro a ser -uAlicado nu9a reunio de Linnean Society e9 / de Gulho de />:>. $ resto * histria. Todos os /.0:O eBe9-lares da -ri9eira edio de A $rige9 das Es-*cies 8ora9 )endidos no dia da -uAlicao. $ li)ro gerou u9a co9oo e u9a contro)*rsia i9ediatas< e DarTin< e9Aora suGeito a 9uitos insultos e cr5ticas< conseguiu a Rinsigni8icNncia Jue * a 8a9aS. As $Aras de DarTin A teoria darTinista da e)oluo * to conhecida Jue da9os aJui a-enas u9 a-anhado de seus -ontos 8unda9entais. Partindo do 8ato A)io da )ariao entre 9e9Aros indi)iduais de u9a es-*cie< DarTin raciocinou Jue essa )ariaAilidade es-ontNnea * trans9iss5)el -or herana. &a natureza< u9 -rocesso de seleo natural resulta na soAre)i)Yncia dos organis9os 9ais Ae9 -re-arados -ara o seu a9Aiente e na eli9inao dos Jue no se aGusta9. $corre u9a continua luta -ela soAre)i)Yncia< escre)eu DarTin< e as 8or9as Jue soAre)i)e9 so as Jue 8izera9 ada-taDes ou aGustes Ae97sucedidos Ws circunstNncias a9Aientais a Jue esto eB-os tas. Es-*cies Jue no -ode9 ada-tar7se no soAre)i)e9. DarTin 8or9ulou a id*ia de u9a luta -ela soAre)i)Yncia de-ois de ler o Essay on the Princi-ie o8 Po-uiation IEnsaio soAre o Princ5-io da Po-ulaoL< escrito -elo econo9ista Tho9as Malthus e9 /?>2. Malthus oAser)ara Jue o su-ri9ento de ali9entos do 9undo au9enta arit9etica9ente< enJuanto a -o-ulao hu9ana tende a crescer geo9etrica9ente. $ resultado ine)itU)el< Jue Malthus descre)e co9o de R9atiz 9elanclicoS< * Jue 9uitos seres hu9anos )i)ero e9 condiDes -rBi9as da inanio. S os 9ais )igorosos e es-ertos soAre)i)ero.

DarTin estendeu esse -rinci-io a todos os organis9os )i)os e desen)ol)eu o conceito de seleo natural. As 8or9as orgNnicas Jue soAre)i)e9 W luta e alcana9 a 9aturidade tende9 a trans9itir W sua -role as haAilidades ou )antagens Jue lhes -er9itira9 )encer. Al*9 /0> disso< co9o a )ariao * outra lei geral da hereditariedade< os descendentes 9ostraro )aria Des entre siH alguns )o -ossuir as Jualidades )antaGosas desen)ol)idas nu9 grau su-erior ao dos -ais. Essas Jualidades tende9 a se 9anter e< no curso de 9uitas geraDes< -ode9 ocorrer grandes 9udanas de 8or9a. Essas 9udanas -ode9 ser to arn-ias Jue eB-lica9 as di8erenas entre es-*cies hoGe eBistentes. A seleo natural no 8oi o Qnico 9ecanis9o da e)oluo Jue DarTin reconheceu. Ele ta9A*9 acredita)a na doutrina la9arcEiana de Jue as 9udanas de 8or9a -roduzidas -ela eB-eriYncia no decorrer da )ida de u9 ani9al -ode9 ser trans9itidas a geraDes suAseJ[entes. E9Aora 9uitos cl*rigos 8osse9 rece-ti)os W id*ia da teoria e)oluti)a< outros a )ira9 co9o u9a a9eaa -orJue acredita)a9 ser ela inco9-at5)el co9 u9a inter-retao literal do relato A5Alico da criao. 9 e9inente 9inistro deno9inou7a j ^u9a tentati)a de destronar DeusS< acrescentando Jue6 ^Se a teoria darTinista 8or )erdadeira< o %Nnesis * u9a 9entira... e a re)elao de Deus ao ho9e9< tal co9o ns< cristos< a conhece9os< * u9a ilusoS IFhite< />2@K/2@:< -. 21L. A contro)*rsia 8oi intensa e duradoura. Menos de u9 ano de-ois da -uAlicao de A $rige9 das Es-*cies< realizou7se u9 deAate na ni)ersidade de $B8ord nu9 encontro da Sociedade !ritNnica -ara o Progresso da 3iYncia. $s deAatedores era9 o Ailogo Tho9as Henry HuBley< Jue de8endia DarTin e a e)oluo< e o !is-o Sa9uel FilAer8orce< ad)ogado do li)ro do %Yriesis. R"e8erindo7se Ws id*ias de DarTin< c deu graas... -or no ser descendente de u9 9acaco. A r*-lica 8oi dada -or HuBley6 ^Se ti)esse de escolher< eu -re8eriria ser descendente de u9 hu9ilde 9acaco a sY7 lo de u9 ho9e9 Jue e9-rega o seu conheci9ento e a sua eloJ[Yncia -ara dar u9a i9age9 err]nea dos Jue conso9e9 a )ida na Ausca da )erdade; R IFhite< />2@K/2@:< -. 20L. Durante o deAate< u9 ho9e9 co9eou a andar -elo salo carregando u9a !5Alia aci9a da caAea. R$ li)ro< o li)roS< eBcla9a)a ele. Era "oAert Citzroy< ca-ito do !eagle durante a )iage9 de DarTin. Cunda9entalista na sua o-o religiosa< Citzroy cul-a)a7se -ela sua -artici-ao no desen)ol)i9ento da teoria da e)oluo. 3inco anos de-ois< ele se suicidou I%ould< /2?@< -. 1.L. Dados rec*97descoAertos le)ara9 a u9a rea)aliao da histria desse 8a9oso con8ronto I"ichards< /2>?L. Ao Jue -arece< o relato do deAate e9 $B8ord )e9 da atitude anticlerical de HuBley e de sua tentati)a Ital)ez inconscienteL de -ro9o)er sua condio cient58ica. &a )erdade< 8oi 9enos u9 deAate do Jue u9a s*rie de -alestras. $ 3a-ito Citzroy a-enas te)e sua o-ortunidade de 8alar< e 8oi #ose-h HooEer< e no HuBley< Jue 8ez a r*-lica 9ais e8icaz a FilAer8otce. DarTin 9ante)e as Aoas relaDes co9 este Qlti9oH ele considerou as oAser)aDes do Ais-o Rinco9u9ente argutasH elas no tY9 )alor cient58ico algu9< 9as ele 9e ataca nu9 estilo es-lYndidoS I%ould< /2>@< -. 1/L.

A Aatalha no tinha acaAado. E9 /20:< no 8a9oso 3aso Sco-es do RGulga9ento do 9acacoS< realizado e9 Dayton< Tennessee< u9 -ro8essor secundUrio< #ohn T. Sco-es< 8oi -rocessado -or ensinar a teoria da e)oluo. auase 9eio s*culo de-ois< e9 /2?0< u9 cl*rigo do Tennessee a8ir9ou Jue a teoria de DarTin R-ro9o)e a corru-o< a luBQria< a i9oralidade< a a9Aio e atos de de-ra)ao cri9inosa co9o o )5cio das drogas< a guerra e atos atrozes de genoc5dioS I&eT PorE Tiznes< / de outuAro de /2?0L. A Su-re9a 3orte norte7a9ericana deitou -or terra e9 /2@> a lei Jue -roiAia o ensino da e)oluo nas escolas -QAlicas< 9as u9a -esJuisa de /2>: re)elou< Jue e9 n5)el nacional< 9etade dos adultos a9ericanos reGeita)a a teoria da e)oluo IFashington Post< 1 de Gunho de /2>@L. E9 /2>?< a Su-re9a 3orte derruAou u9a e9enda do Estado da Louisiana Jue eBigia Jue< se a e)oluo 8osse ensinada nas escolas -QAlicas< a RciYncia da criaoS< a conce-o A5Alica da orige9 das es-*cies< teria de 9erecer igual te9-o. E< e9 /22O< a Gunta estadual de educao do TeBas a-ro)ou 9anuais cient58icos Jue trata)a9 da teoria da e)oluo< 9as u9 tero dos seus 9e9Aros 8ez oAGeo. /02 DarTin -er9aneceu distante das dis-utas de sua *-oca e escre)eu outros li)ros i9-or tantes -ara a -sicologia. Seu segundo grande relatrio soAre a e)oluo< The Descent o8 Man IA AscendYncia do Ho9e9L< de />?/< reunia -ro)as da e)oluo hu9ana a -artir de 8or9as in8eriores de )ida< destacando a se9elhana entre os -rocessos 9entais hu9anos e ani9ais. $ li)ro alcanou rU-ida -o-ularidade. 9 colunista de u9a i9-ortante re)ista< a EdinAurgh "e)ieT< disse6 R&a sala de estar< ele estU co9-etindo co9 o Qlti9o ro9ance< e< no estQdio< estU -erturAando tanto o ho9e9 de ciYncia co9o o 9oralista e o telogo. Por toda a -arte< ele le)anta u9a te9-estade 9ista de ira< asso9Aro e ad9iraoS I"ichards< /2>?< -. 0/2L. $ asso9Aro< a ad9irao e a aceitao logo )encera9. DarTin 8ez u9 aArangente estudo das eB-ressDes e9ocionais nos ho9ens e nos ani9ais< sugerindo Jue as 9udanas de gestos e -osturas Jue caracteriza9 as -rinci-ais e9oDes -odia9 ser inter-retadas e9 ter9os e)oluti)os. E9 seu li)ro The EB-ression o8 the E9otions iii Man and Ani9ais IA EB-resso das E9oDes no Ho9e9 e nos Ani9aisL< de />?0< ele alegou Jue as eB-ressDes e9ocionais so re9anescentes de 9o)i9entos Jue u9 dia ser)ira9 a algu9a 8uno -rUtica. A -artir de />.O< DarTin 9ante)e u9 diUrio soAre o seu 8ilho AeAY< registrando o seu desen)ol)i9ento. Ele -uAlicou suas anotaDes na re)ista M9d< e9 />??< co9 o t5tulo de ^EsAoo !iogrU8ico de u9 !eAYS. Esse artigo * considerado u9a das -ri9eiras 8ontes da 9oderna -sicologia in8antil. A i9-ortNncia dos 8atores 9entais na e)oluo das es-*cies era -atente na teoria de DarTin< e ele cita)a co9 8reJ[Yncia reaDes conscientes nos ho9ens e nos ani9ais. De)ido ao -a-el atriAu5do W consciYncia na teoria e)oluti)a< a -sicologia 8oi le)ada a aceitar o -onto de )ista da e)oluo. A In8luYncia de DarTin soAre a Psicologia A oAra de DarTin no 8inal do s*culo 4I4 8oi u9a i9-ortante 8ora -las9adora da -sicologia 9oderna. A teoria da e)oluo 8ez surgir a esti9ulante -ossiAilidade de u9a continuidade no 8unciona9ento 9ental entre os ho9ens e os ani9ais in8eriores. E9Aora a9-la9ente anat]9icas< as -ro)as sugeria9 co9 )igor ha)er continuidades no desen)ol)i 9ento do co9-orta9ento e dos -rocessos 9entais. Se a 9ente hu9ana tinha e)olu5do a

-artir de 9entes 9ais -ri9iti)as< eBistiria9 se9elhanas no 8unciona9ento 9ental dos ho9ens e dos ani9ais. A se-arao entre ani9ais e ho9ens -ro-osta dois s*culos antes -or Descartes esta)a assi9 eB-osta a u9 s*rio Juestiona9ento< e o estudo do co9-orta9ento ani9al -odia agora ser considerado )ital -ara u9a co9-reenso do co9-orta9ento hu9ano. $s cientistas )oltara9Vse -ara a -esJuisa do 8unciona9ento 9ental ani9al< introduzindo u9 no)o oAGeto no laAoratrio de -sicologia. Esse no)o ca9-o da -sicologia ani9al iria ter a9-las i9-licaDes. A teoria e)oluti)a ta9A*9 -ro)ocou u9a 9udana no oAGeto de estudo e no oAGeti)o da -sicologia. $ 8oco dos estruturalistas era a anUlise do conteQdo consciente. A oAra de DarTin ins-irou alguns -siclogos< e9 es-ecial norte7a9ericanos< a le)ar e9 conta as -oss5)eis 8unDes da consciYncia. Isso -arecia a 9uitos in)estigadores 9ais i9-ortante do Jue a deter 9inao dos ele9entos da consciYncia. Assi9< W 9edida Jue a -sicologia ia se )oltando 9ais e 9ais -ara o 9odo de 8unciona9ento do organis9o e9 sua ada-tao ao a9Aiente< a -esJuisa detalhada de ele9entos 9entais co9ea)a a -erder o seu atrati)o. A teoria de DarTin ta9A*9 in8luenciou a -sicologia ao a9-liar a 9etodologia Jue a no)a ciYncia -odia legiti9a9ente usar. $s 9*todos e9-regados no laAoratrio de Fundt e9 Lei-zig deri)a)a9 -ri9aria9ente da 8isiologia< e9 es-ecial dos 9*todos -sico85sicos de /1O Cechner. $s 9*todos de DarTin< Jue -roduzia9 resultados a-licU)eis tanto ao ho9e9 co9o aos ani9ais< e9 nada se -arecia9 co9 t*cnicas de Aase 8isiolgica. Seus dados ad)inha9 de u9a )ariedade de 8ontes< incluindo a geologia< a arJueologia< a de9ogra8ia< oAser)aDes de ani9ais sel)agens e do9*sticos< e -esJuisas soAre a criao de ani9ais. A sua teoria era a-oiada -or in8or9aDes )indas de todos esses ca9-os. Ali esta)a9 -ro)as tang5)eis e i9-ressionantes de Jue os cientistas -oderia9 estudar a natureza hu9ana co9 outras t*cnicas al*9 da intros-eco eB-eri9ental. Seguindo o eBe9-lo de DarTin< os -siclogos Jue tinha9 sido in8luenciados -ela teoria da e)oluo e -or sua Yn8ase nas 8unDes da consciYncia tornara97se 9ais ecl*ticos no tocante a 9*todos de -esJui sa. 3o9o resultado< a9-liara97se os ti-os de dados reunidos -elos -siclogos. $utro e8eito da teoria da e)oluo na -sicologia 8oi o 8oco 9ais insistente nas di8erenas indi)iduais. $ 8ato da )ariao entre 9e9Aros da 9es9a es-*cie era e)idente -ara DarTin e9 conseJ[Yncia de sua oAser)ao< durante a )iage9 no !eagle< de inl59eras es-*cies e 8or9as. A e)oluo no -oderia ocorrer se toda gerao 8osse idYntica W dos seus -ais. Portanto< a )ariao era u9 i9-ortante -ilar da teoria e)oluti)a. EnJuanto os -siclogos estruturais continua)a9 a Auscar leis gerais Jue aArangesse9 todas as 9entes< os -siclogos in8luenciados -elas id*ias de DarTin co9eara9 a -rocurar os 9odos -elos Juais as 9entes indi)iduais di8eria9< e t*cnicas -ara 9edir essas di8erenas. A -sicologia dos estruturalistas tinha -ouco es-ao -ara a considerao da 9ente dos ani9ais ou das di8erenas indi)iduais. 3aAia aos cientistas de tendYncia 8uncionalista a eB-lorao desses -roAle9as. 3o9o resultado< a 8or9a e a natureza da no)a -sicologia co9eara9 a 9udar. As Di8erenas Indi)iduais6

Crancis %alton I/>007/2//L %alton a-licou e8eti)a9ente o es-5rito da e)oluo W -sicologia co9 o seu traAalho soAre os -roAle9as da herana 9ental e das di8erenas indi)iduais na ca-acidade hu9ana. Antes dos es8oros de %alton< o 8en]9eno das di8erenas indi)iduais no tinha sido considerado u9 oAGeto de estudo necessUrio na -sicologia< o Jue era u9a s*ria o9isso. S u9as -oucas tentati)as isoladas tinha9 sido 8eitas< -rinci-al9ente -or FeAer< Cechner e Hel9holtz< Jue tinha9 relatado di8erenas indi)iduais e9 seus resultados eB-eri9entais< 9as no as tinha9 in)estigado de 9odo siste9Utico. Fundt e Titchener< -or sua )ez< no as considera)a9 -arte da -sicologia. A (ida de %alton Crancis %alton era dotado de u9a inteligYncia eBtraordinUria Iu9 aI esti9ado de 0OOL e de grande -ro8uso de id*ias no)as. Ele tal)ez no tenha igual na histria da -sicologia 9oderna. Sua curiosidade criati)a e seu gYnio o 8izera9 tratar de u9a )ariedade de -roAle9as< cuGos detalhes ele deiBa)a -ara os outros -reenchere9. Entre as Ureas Jue in)estigou< esto as i9-ressDes digitais IJue a 8ora -olicial logo adotou -ara 8ins de identi8icaoL< a 9oda< a distriAuio geogrU8ica de Aeleza< o le)anta9ento de -eso e a e8icUcia da orao. Para esse ho9e9 )ersUtil e in)enti)o< -ouca coisa era des-ro)ida de interesse. &ascido e9 />00 -erto de !ir9ingha9< Inglaterra< era o 9ais no)o de no)e 8ilhos< Seu -ai era u9 -rs-ero AanJueiro cuGa 8a9ilia rica e social9ente -roe9inente inclu5a -essoas i9-ortantes nas -rinci-ais es8eras de in8luYncia6 o go)erno< a IgreGa e a cor-orao 9ilitar. Desde cedo< %alton tinha 8a9iliaridade co9 -essoas in8luentes de)ido Ws ligaDes de sua 8a95lia. Aos dezesseis anos< -or insistYncia do -ai< %alton co9eou a estudar 9edicina co9o aluno tutelado do Hos-ital %eral de !ir9ingha9. Coi a-rendiz dos 9*dicos< receitou -5lulas< /1/ A e)oluo deiBou sua -ri9eira 9arca na -sicologia atra)*s do traAalho de Crancis %alton soAre a herana 9ental e as di8erenas indi)iduais. estudou co9-Nndios de 9edicina< gessou 8raturas< a9-utou dedos< eBtraiu dentes< )acinou crianas e ainda conseguiu se di)ertir lendo os clUssicos< -rinci-al9ente HorUcio e Ho9ero. De 9odo geral< essa no era u9a eB-eriYncia agradU)el< e ele s -er9aneceu ali de)ido W continua -resso do -ai. 9 incidente ocorrido durante seu a-rendizado 9*dico ilustra sua incansU)el curiosida de. DeseGando saAer -or si 9es9o os e8eitos dos )Urios 9edica9entos da 8ar9Ucia< %alton co9eou a to9ar -eJuenas doses de cada u9< -rinci-iando< de 9odo siste9Utico< co9 os classi8icados na letra RAS. Esse e9-reendi9ento cient58ico ter9inou na letra R3S< Juando ele to9ou u9a dose de leo de crton< u9 8orte laBante. /10 De-ois de u9 ano no hos-ital< %alton continuou sua educao 9*dica no Ming;s 3olie ge< de Londres. 9 ano de-ois 9udou de -lanos e 9atriculou7se no Trinity 3oilege< da ni)ersidade de 3a9Aridge< onde< co9 u9 Austo de Isaac &eTton diante de sua lareira< deu asas ao seu interesse -ela 9ate9Utica. E9Aora o seu traAalho tenha sido interro9-ido

-or u9 se)ero cola-so 9ental< ele conseguiu graduar7se. (oltou a estudar 9edicina< o Jue agora 9uito o desagrada)a< 9as a 9orte do -ai o liAertou dessa -ro8isso. As )iagens e as eB-loraDes cha9ara9 a ateno de %alton. Ele 8oi ao Sudo e9 />.: e ao Sudoeste A8ricano e9 />:O< ano e9 Jue in)entou u9 teleti-o. PuAlicou relatos de suas )iagens e receAeu u9a 9edalha da Sociedade %eogrU8ica "eal. &a d*cada de />:O< -arou de )iaGar< -or causa do casa9ento e da saQde 8rUgil< disse ele< 9as conser)ou seu interesse -elas eB-loraDes e escre)eu u9 guia cha9ado The Art o8 Tra)ei IA Arte de (iaGarL. $rganizou eB-ediDes -ara outros eB-loradores e 8ez -alestras soAre a )ida no aca9-a9ento -ara solda dos treinados -ara a %uerra da 3ri9*ia. Seu es-5rito irreJuieto o le)ou W 9eteorologia e a -roGetar instru9entos de registro de dados do te9-o. "esu9iu suas descoAertas nu9 li)ro considerado a -ri9eira tentati)a de 9a-ea9ento eBtenso de -adrDes do te9-o. auando seu -ri9o 3harles DarTin -uAlicou A $rige9 das Es-*cies< %alton )oltou i9ediata9ente sua ateno -ara a no)a teoria. De in5cio< o as-ecto Aiolgico da e)oluo o cati)ou< e ele 8ez u9a -esJuisa soAre os e8eitos das trans8usDes de sangue entre coelhos -ara deter9inar se as caracter5sticas adJuiridas -odia9 ser herdadas. E9Aora o as-ecto gen*tico da teoria no o interessasse -or 9uito te9-o< suas i9-licaDes sociais orientara9 o traAalho suAseJ[ente de %alton e deter9inara9 sua in8luYncia soAre a -sicologia 9oderna. A Herana Mental $ -ri9eiro li)ro de %alton Jue te)e i9-ortNncia -ara a -s5colog5a 8oi Hereditary %enius I%Ynio HereditUrioL< -uAlicado e9 />@2. &ele< %alton -rocurou de9onstrar Jue a grandeza indi)idual ou gYnio ocorria co9 u9a 8reJ[Yncia de9asiado grande no interior de 8a95lias -ara ser eB-licada -or in8luYncias arnAientais. Sua tese *< e9 resu9o< Jue ho9ens e9inentes tY9 8ilhos e9inentes. E9 sua 9aior -arte< os estudos AiogrU8icos relatados no li)ro era9 -esJuisas soAre a ancestralidade de -essoas i9-ortantes co9o cientistas e 9*dicos. Seus dados re)elara9 Jue toda -essoa 8a9osa herda)a no a-enas o gYnio co9o u9a 8or9a es-ec58ica de genialida de. Por eBe9-lo< u9 grande cientista nascia nu9a 8a95lia Jue alcanara -roe9inYncia na ciYncia. $ oAGeti)o Qlti9o de %alton era encoraGar o nasci9ento de indi)5duos 9ais e9inentes ou ca-azes e desencoraGar o nasci9ento dos inca-azes. Para aGudar a atingir essa 9eta< ele 8undou a ciYncia da eugenia Ia ciYncia Jue trata dos 8atores ca-azes de a-ri9orar as Jualidades hereditUrias da raa hu9anaL< a8ir9ando Jue os seres hu9anos< assi9 co9o os ani9ais< -odia9 ser a-er8eioados -or seleo arti8icial. Ele acredita)a Jue< se ho9ens e 9ulheres de talento considerU)el 8osse9 selecionados e acasalados -or sucessi)as geraDes< seria -roduzida u9a raa de -essoas alta9ente dotadas. Pro-unha %alton Jue se desen)ol)esse9 testes de inteligYncia a ser usados na escolha dos ho9ens e 9ulheres 9ais Arilhantes -ara o acasala9en to seleti)o< reco9endando Jue Jue9 alcanasse os n5)eis 9ais altos nos testes de)ia receAer incenti)os 8inanceiros -ara se casar e ter 8ilhos. Id interessante o 8ato de %alton< Jue 8undou a eugenia e acredita)a Jue s as -essoas 9uito inteligentes de)ia9 se re-roduzir< no ter tido 8ilhos. Ao Jue -arece< o -roAle9a era gen*ticoH nenhu9 dos seus ir9os os te)e.L Ao tentar )eri8icar sua tese eugYnica< %alton en)ol)eu7se e9 -roAle9as de 9edida e estat5stica. E9 %Ynio HereditUrio< ele a-licara conceitos estat5sticos aos -roAle9as da

heredi tariedade e classi8icara os ho9ens c*leAres da sua a9ostra e9 categorias< segundo a 8reJ[Yncia co9 Jue o seu n5)el de a-tido ocorria na -o-ulao. Ele descoAriu Jue ho9ens e9inentes /11 tY9 9aior -roAaAilidade de gerar 8ilhos e9inentes do Jue os ho9ens co9uns. Sua a9ostra consistia e9 2?? ho9ens 8a9osos< cada u9 deles to notU)el Jue a -ro-oro era de / -ara ..OOO. Aleatoria9ente< es-era)a7se Jue o gru-o ti)esse a-enas u9 genitor -roe9inenteH e9 )ez disso< ha)ia 110. A -roAaAilidade de e9inYncia e9 certas 8a95lias era ele)ada< 9as no o su8iciente -ara Jue %alton considerasse seria9ente algu9a -oss5)el in8luYncia de u9 a9Aiente su-erior< de educao ou de o-ortunidades< o8erecidos aos 8ilhos das 8a95lias notU)eis -or ele estudadas. A e9inYncia< ou a sua 8alta< era u9a 8uno da hereditariedade< alega)a ele< e no de o-ortunidade. %alton escre)eu English Men o8 Science IHo9ens de 3iYncia InglesesL< e9 />?.< e &atural lnher5tance IHerana &aturalL< e9 />>2< al*9 de 9ais de trinta artigos soAre -roAle 9as de hereditariedade. Seu interesse -or esse assunto< Jue co9eara -elo indi)5duo e -ela 8a95lia< aAarcou a raa hu9ana co9o u9 todo. %alton 8undou a re)ista !io9etriEa e9 /2O/< estaAeleceu o LaAoratrio de Eugenia no ni)ersity 3oilege de Londres< e9 /2O.< e 8undou u9a organizao -ara a -ro9oo da id*ia do a-ri9ora9ento racialH tudo isso eBiste ainda hoGe. $s M*todos Estat5sticos Assinala9os o interesse de %alton -elas 9edidas e -ela estat5stica. Ao longo de sua carreira< ele nunca -arecia -lena9ente satis8eito co9 u9 -roAle9a at* descoArir algu9a 9aneira de Juanti8icar os dados e analisU7los estatistica9ente. Ele no se li9itou a a-licar 9*todos estat5sticosH ta9A*9 os desen)ol)eu. 9 estat5stico Aelga< Adol-h auetelet< tinha sido o -ri9eiro a a-licar a dados Aiolgicos e sociais 9*todos estatisticos e a cur)a nor9al de -roAaAilidade. A cur)a nor9al 8ora usada e9 traAalhos soAre a distriAuio de 9edidas e erros na oAser)ao cient58ica< 9as o -rinci-io da distriAuio nor9al s )eio a ser a-licado W )ariaAilidade hu9ana Juando auetelet de9ons trou Jue 9edidas antro-o9*tricas de a9ostras aleatrias de -essoas gera)a9 ti-ica9ente u9a cur)a nor9al. Ele 9ostrou Jue 9edidas da estatura de dez 9il suGeitos se a-roBi9a)a9 da cur)a nor9al de distriAuio< e usou a 8rase / ^honnne 9oyen Io ho9e9 9*dioL -ara eB-ri9ir a descoAerta de Jue a 9aioria dos indi)5duos se aglo9era e9 to9o da 9*dia ou centro da distriAuio< e Jue u9 nQ9ero cada )ez 9enor )ai sendo encontrado W 9edida Jue nos a-roBi9a9os dos eBtre9os. %alton 8icou i9-ressionado co9 os dados de auetelet e su-]s Jue resultados se9elhan tes -oderia9 ser encontrados -ara caracter5sticas 9entais. Ele descoAriu< -or eBe9-lo< Jue as notas dadas e9 eBa9es uni)ersitUrios seguia9 a 9es9a distriAuio da cur)a nor9al dos dados de 9edida 85sica de auetelet. De)ido W si9-licidade da cur)a nor9al e W sua coerYncia e9 inQ9eros traos< %alton -ro-]s Jue u9 grande conGunto de 9edidas ou )alores de carac ter5sticas hu9anas -oderia ser signi8icati)a9ente de8inido e resu9ido -or dois nQ9eros6 o )alor 9*dio da distriAuio Ia 9*diaL e a dis-erso ou ga9a de )ariao e9 to9o desse )alor 9*dio Io des)io7-adroL.

A oAra de %alton na estat5stica -roduziu u9a das 9ais i9-ortantes 9edidas da ciYncia< a correlao. $ -ri9eiro relato soAre o Jue ele deno9inou Rco7relaDesS a-areceu e9 />>>. As t*cnicas 9odernas de deter9inao da )alidade e da con8iaAilidade de testes< Ae9 co9o os 9*todos de anUlise 8atorial< so resultados diretos da descoAerta< -or %alton< da correlao< -roduzida Juando ele oAser)ou Jue as caracter5sticas herdadas tende9 a regredir na direo da 9*dia. Por eBe9-lo< ele oAser)ou Jue os ho9ens altos no so< e9 9*dia< to altos Juanto os -ais< enJuanto os 8ilhos de ho9ens 9uito AaiBos so< e9 9*dia< 9ais altos do Jue os -ais. Ele conceAeu o 9eio grU8ico de re-resentar as -ro-riedades AUsicas do coe8iciente de correlao e desen)ol)eu u9a 8r9ula de cUlculo< hoGe e9 desuso. /1. %alton a-licou o 9*todo da correlao a )ariaDes de 9edidas 85sicas< de9onstrando< -or eBe9-lo< u9a correlao entre a altura do cor-o e o co9-ri9ento da caAea. 3o9 o est59ulo de %alton< seu aluno Marl Pearson desen)ol)eu a 8r9ula 9ate9Utica usada ainda hoGe -ara o cUlculo do coe8iciente de correlao< cha9ada de coe8iciente de correlao do -roduto79o9ento de Pearson. $ s59Aolo do coe8iciente de correlao< r< )e9 da -ri9eira letra da -ala)ra regresso< e9 reconheci9ento W descoAerta de %alton da tendYncia de as caracter5sticas hu9anas herdadas regredire9 na direo da 9*dia ou 9ediana. A correlao * u9a 8erra9enta 8unda9en tal das ciYncias sociais e do co9-orta9ento< Ae9 co9o da engenharia e das ciYncias naturais. A -artir da oAra -ioneira de %alton< 8ora9 desen)ol)idas 9uitas outras t*cnicas estat5sticas. $s Testes Mentais 3o9 o desen)ol)i9ento de testes 9entais es-ec58icos< %alton -ode ser considerado o -ri9eiro cl5nico da -sicologia. Diz7se Jue ele criou os testes 9entais< e9Aora o ter9o )enha de #a9es McMeen 3attell< u9 seu disc5-ulo a9ericano e eB7aluno de Filhel9 Fundt. %alton co9eou su-ondo Jue a inteligYncia -odia ser 9edida e9 ter9os das ca-acidades sensoriais da -essoa V ou seGa< Juanto 9aior a inteligYncia< tanto 9aior o n5)el de discri9inao sensorial. Ele deri)ou essa su-osio da conce-o e9-irista de #ohn LocEe< segundo a Jual todo o conheci9ento * adJuirido atra)*s dos sentidos. Se isso * )erdade< concluiu %alton< Ros indi)5duos 9ais ca-azes tY9 os sentidos 9ais aguados. $ 8ato de os idiotas 9ais re9atados costu9are9 ter de8iciYncias sensoriais -arecia con8ir9ar essa linha de -ensa9entoS ILoe)inV ger< /2>?< -. 2>L. %alton -recisou in)entar os a-arelhos co9 os Juais -]de to9ar< rU-ida e -recisa9ente< as 9edidas sensoriais -ara u9a grande Juantidade de -essoas. 3o9 engenho e entusias9o t5-icos< conceAeu )Urios instru9entos. Para deter9inar a 9ais alta 8reJ[Yncia de so9 ca-az de ser ou)ida< in)entou u9 a-ito< Jue testou e9 ani9ais e e9 -essoas. IEle gosta)a de -ercorrer o zoolgico de Londres co9 o a-ito 8iBado na -arte in8erior de u9a Aengala ocaH es8rega)a u9a a9-ola de Aorracha na -arte su-erior e oAser)a)a as reaDes dos ani9ais.L Esse a-ito de %alton< e9 8or9a a-er8eioada< 8oi u9 eJui-a9ento7-adro do laAoratrio de -sicologia at* ser suAstitu5do< nos anos 1O< -or u9 a-arelho eletr]nico 9ais so8isticado. $utros instru9entos incluira9 u9 8ot]9etro -ara 9edir a -reciso co9 a Jual u9 suGeito -oderia igualar duas 9anchas de cor< u9 -Yndulo caliArado -ara 9edir o te9-o de reao a sons e luzes< u9a s*rie de -esos a sere9 dis-ostos e9 orde9 de grandeza -ara 9edir a

sensiAilidade cinest*sica< u9a Aarra co9 u9a escala )ariU)el de distNncias -ara testar a esti9ati)a da eBtenso )isual e conGuntos de garra8as contendo di8erentes suAstNncias -ara testar a discri9inao ol8ati)a. A 9aioria dos testes de %alton ser)iu de -rotti-o -ara o eJui-a9ento7-adro dos atuais laAoratrios. De -osse dos seus no)os testes< %alton co9eou a reunir grande nQ9ero de dados. Cundou o seu LaAoratrio Antro-o9*trico< e9 />>.< na EB-osio Internacional de SaQde< le)ando7o 9ais tarde -ara o Museu de South Mensington< e9 Londres. $ laAoratrio este)e cru ati)idade -or seis anos< -er5odo durante o Jual %altori coligiu dados de 9ais de no)e 9il -essoas. $s instru9entos de 9edida antro-o9*trica 8ica)a9 soAre u9a longa 9esa na eBtre9idade de u9a sala estreita. Pagando u9a entrada de trYs -ence< a -essoa -odia -assar -ela 9esa e ser 9edida -or u9 assistente Jue registra)a os dados nu9 carto. Al*9 das 9edidas aci9a assinaladas< oAtinha97se in8or9aDes soAre a altura< o -eso< a ca-acidade torUcica< a 8ora de i9-ulso e de co9-resso< a ra-idez de so-ro< a audio< a )iso e o sentido cro9Utico. $ oAGeti)o desse -rogra9a de testes e9 larga escala era de8inir a ga9a das ca-acidades hu9anas. %alton es-era)a testar toda a -o-ulao AritNnica -ara deter9inar o n5)el eBato dos recursos 9entais coleti)os. /1: 9 s*culo 9ais tarde< u9 gru-o de -siclogos dos Estados nidos analisou os dados de %alton I#ohnson et ai.< /2>:L. Eles encontrara9 suAstanciais correlaDes teste7reteste< indican do Jue os dados tinha9 consistYncia estatistica. Al*9 disso< esses dados 8ornecia9 in8or9a Des Qteis soAre tendYncias de desen)ol)i9ento durante a in8Nncia< a adolescYncia e a 9aturi dade da -o-ulao testada. Medidas co9o -eso< alcance do Arao< ca-acidade res-iratria e 8ora de co9-resso re)elara9 u9 -adro se9elhante ao )eri8icado no desen)ol)i9ento dessas ca-acidades tal co9o relatado na literatura -sicolgica 9ais recenteH a eBceo 8ica -or conta do 8ato de a taBa de desen)ol)i9ento da *-oca de %alton -arecer ligeira9ente 9ais lenta. Assi9< os -siclogos conclu5ra9 Jue os dados de %alton continua9 a ser instruti)os e9 nossos dias. A Associao %alton traAalhou e9 dois -roAle9as na Urea da associao6 a di)ersidade das associaDes de id*ias e o te9-o necessUrio W -roduo de associaDes. 9 dos 9*todos de estudo da di)ersidade das associaDes usados -or %alton 8oi ca9inhar .:O Gardas e9 Pau Mali< rua de Londres Jue 8ica entre a Praa de Tra8algar e o PalUcio de St. #arnes< concentrando sua ateno nu9 oAGeto at* Jue ele sugerisse u9a ou duas id*ias associadas. &a -ri9eira )ez Jue tentou isso< 8icou sur-reso co9 o nQ9ero de associaDes ad)indas dos Juase trezentos oAGetos Jue )ira. %alton descoAriu Jue 9uitas dessas associaDes era9 le9Aranas de eB-eriYncias -assa7 E9 seu laAoratrio no Museu de South Mensington< de Londres< %alton usou u9a )ariedade de no)os dis-ositi)os -ara realizar o -ri9eiro -rogra9a de testes 9entais e9 larga escala. /1@ das< incluindo incidentes hU 9uito esJuecidos. "e8azendo o -ercurso dias de-ois< encontrou u9a considerU)el re-etio das associaDes e)ocadas na -ri9eira ca9inhada. Isso di9inuiu

9uito seu interesse -elo -roAle9a< e ele se )oltou -ara os eB-eri9entos do te9-o de reao< Jue -roduzia9 resultados 9ais Qteis. Para esses eB-eri9entos< %alton -re-arou u9a relao de setenta e cinco -ala)ras< escre)endo cada u9a nu9a tira se-arada de -a-el. De-ois de u9a se9ana< olhou u9a de cada )ez e usou u9 cron]9etro -ara registrar o te9-o necessUrio W -roduo de duas associaDes -ara cada -ala)ra. Muitas das associaDes era9 -ala)ras si9-les< 9as 9uitas lhe surgira9 co9o i9agens ou Juadros 9entais cuGa descrio reJueria )Urias -ala)ras. Sua tare8a seguinte 8oi deter9inar a orige9 dessas associaDes. Ele descoAriu Jue cerca de .Og re9onta)a a e)entos de sua in8Nncia e adolescYncia. Esta -ode ser considerada u9a das -ri9eiras de9ons traDes da in8luYncia das eB-eriYncias in8antis na -ersonalidade adulta. Tal)ez de 9aior i9-ortNncia do Jue os seus resultados tenha sido o seu 9*todo eB-eri 9ental de estudo de associaDes. Sua in)eno do teste de associao de -ala)ras 9arcou a -ri9eira tentati)a de suA9eter a associao W -esJuisa de laAoratrio. Filhel9 Fundt ada-tou a t*cnica< li9itando a res-osta a u9a Qnica -ala)ra< e a usou -ara -esJuisas e9 seu laAoratrio de Lei-zig. $ analista 3arl #ung a-er8eioou7a -ara seus -r-rios estudos de associao de -ala)ras. As I9agens Mentais A in)estigao 8eita -or %alton das i9agens 9entais assinala o -ri9eiro uso a9-lo do JuestionUrio -sicolgico. Pedia7se aos suGeitos Jue se recordasse9 de u9a cena< co9o a da 9esa do desGeGu9< e tentasse9 e)ocar i9agens dela. Eles era9 instru5dos a indicar se as i9agens era9 tYnues ou n5tidas< claras ou escuras< coloridas ou no coloridas< etc. Para sur-resa de %alton< o -ri9eiro gru-o de suGeitos< a9igos cientistas seus< no relatou nenhu9a i9age9 n5tidaZ Alguns ne9 seJuer tinha9 certeza soAre o Jue %alton 8ala)a ao re8erir7se a i9agens. "ecorrendo a suGeitos de ca-acidade 9ais 9ediana< oAte)e relatrios de i9agens n5tidas e distintas Jue 9uitas )ezes era9 cheias de cores e detalhes. %alton descoAriu Jue as i9agens das 9ulheres e crianas era9 -articular9ente concretas e detalhadas. In)estigando cada )ez 9ais -essoas< descoAriu Jue as i9agens geral9ente tY9 u9a distriAuio nor9al na -o-ulao. Esse traAalho inaugurou u9a longa linha de -esJuisas soAre i9agens< estudos Jue corroAorara9 e9 larga 9edida os resultados -or ele oAtidos. Tal co9o ocorria co9 Aoa -arte de suas -esJuisas< seu traAalho co9 as i9agens tinha ra5zes na tentati)a de de9onstrar se9elhanas hereditUrias. Ele descoAriu Jue a se9elhana e9 ter9os de i9agens * 9aior entre -arentes do Jue entre -essoas se9 -arentesco. $utros Estudos A riJueza do talento de %alton * -atenteada -ela )ariedade de suas -esJuisas. Al*9 dos i9-ortantes -rogra9as GU discutidos< ele certa )ez tentou colocar7se no estado 9ental dos loucos i9aginando Jue todos ou tudo o Jue )ia enJuanto -assea)a o esta)a9 es-ionando. Ao 89al do -asseio 9atinal< cada ca)alo -arecia estar oAser)ando7o direta9ente< ou< o Jue era igual9ente sus-eito< dis8arando sua es-ionage9 ao no lhe -restar< de 9aneira so8isticada< nenhu9a atenoS IFatson< /2?>< --. 10>7102L. &a *-oca e9 Jue %alton )i)eu< era acirrada a contro)*rsia entre a teoria da e)oluo e a teologia 8unda9entalista. 3o9 oAGeti)idade caracter5stica< ele -esJuisou o -roAle9a e con

cluiu Jue< e9Aora 9uitas -essoas ti)esse9 intensas crenas religiosas< isso no constitu5a -ro)a su8iciente da )alidade dessas crenas. Ele discutiu o -oder da orao e9 ter9os da /1? -roduo de resultados e )eri8icou Jue isso de nada ser)ia aos 9*dicos na cura dos -acientes< ne9 aos 9eteorologistas na in)ocao de 9udanas no te9-o< ou ne9 seJuer aos cl*rigos na conduo de seus negcios cotidianos. Ele acredita)a Jue< no tocante Ws relaDes co9 os outros ou e9 ter9os da )ida e9ocional< -ouca di8erena ha)ia entre -essoas Jue -ro8essa)a9 u9a crena religiosa e as Jue no o 8azia9. Es-era)a dar ao 9undo u9 no)o conGunto de crenas< estruturado e9 ter9os cient58icos< -ara suAstituir o dog9a religioso. A seu )er< a 9eta a ser alcanada de)eria ser< e9 )ez de u9 lugar no c*u< o desen)ol)i9ento e)oluti)o de u9a raa hu9ana 9ais -er8eita e 9ais noAre atra)*s da eugenia. %alton se9-re -arecia estar calculando algu9a coisa. Ele ocu-a)a o te9-o e9 -alestras e no teatro contando os AoceGos e -osturas irreJuietas do -QAlico e descre)ia esses resultados co9o u9a 9edida do t*dio. EnJuanto era retratado< contou o nQ9ero de -inceladas dadas -elo artista V u9as )inte 9il. E9 certa ocasio< decidiu contar co9 odores< e no co9 nQ9erosH treinando7se -ara esJuecer os nQ9eros< atriAuiu )alores nu9*ricos a cheiros co9o o da cNn8ora e da hortel7-i9enta< e a-rendeu a so9ar e suAtrair -ensando neles. Desse eBerc5cio intelectual resultou u9 artigo intitulado RArit9*tica -elo 3heiroS< -uAlicado no -ri9eiro nQ9ero da re)ista a9ericana Psychological "e)ieT. 3o9entUrio %alton -assou a-enas Juinze anos -esJuisando JuestDes -sicolgicas< 9as seus es8oros nesse -er5odo relati)a9ente curto in8luenciara9 a direo Jue a no)a -sicologia iria to9ar. Ele no era de 8ato 9ais -siclogo do Jue eugenista ou antro-logo. Era u9 indi)iduo eBtre9a 9ente Ae97dotado cuGo talento e te9-era9ento no -odia9 8icar restritos a u9a Qnica disci -lina. !asta considerar as Ureas de -esJuisa a Jue ele se dedicou< Ureas -elas Juais os -siclogos 9ais tarde se interessara96 ada-tao< hereditariedade )ersus a9Aiente< co9-ara o de es-*cies< desen)ol)i9ento in8antil< o 9*todo do JuestionUrio< t*cnicas estat5sticas< di8erenas indi)iduais< testes 9entais. Pelo alcane dos seus interesses e 9*todos< %alton in8luenciou a -sicologia a9ericana Ae9 9ais do Jue o 8undador< Filhel9 Fundt. A In8luYncia da Psicologia Ani9al soAre o Cuncionalis9o A teoria e)oluti)a de 3harles DarTin ser)iu de i9-ulso -ara a -sicologia ani9al. Antes de DarTin -uAlicar sua teoria< no ha)ia razo -ara Jue os cientistas se interessasse9 -ela 9ente ani9al< GU Jue os ani9ais era9 considerados des-ro)idos de 9ente< aut]9atos se9 al9a. A8inal< Descartes tinha acentuado Jue os ani9ais no tinha9 se9elhana co9 os seres hu9anos. A $rige9 das Es-*cies alterou essa noo. As -ro)as de DarTin le)ara9 W sugesto de Jue no ha)ia u9a distino Ae9 de8inida entre as 9entes hu9ana e ani9al. Era -oss5)el -ostular u9a continuidade entre todos os as-ectos 85sicos e 9entais dos seres hu9anos e dos ani9ais -orJue os seres hu9anos era9 considerados deri)ados dos ani9ais -or 9eio do constante -rocesso e)oluti)o da 9udana e do desen)ol)i9ento. R&o hU di8erena

8unda9en tal entre o ho9e9 e os 9a958eros su-eriores e9 ter9os de 8aculdades 9entaisS< a8ir9ou DarTin I/>?/< -. @@L. Se se -udesse de9onstrar a eBistNncia da 9ente nos ani9ais e -ro)ar a continuidade entre as 9entes ani9al e hu9ana< seria -oss5)el re8utar a dicoto9ia ho9e97 ani9al de8endida -or Descartes. Por isso< iniciou7se a Ausca de -ro)as da -resena da 9ente ou de inteligNncia nos ani9ais. DarTin de8endeu sua teoria no li)ro 0le EB-ression o8 the E9otions iii Mi9 and Ani9ais IA EB-resso das E9oDes no Ho9e9 e nos Ani9aisL I/>?0L< no Jual a8ir9ou Jue o /1> co9-orta9ento e9ocional hu9ano resulta da herana do co9-orta9ento Jue u9 dia ser)iu aos ani9ais 9as deiBou de ter rele)Nncia -ara os seres hu9anos. 9 dos 9uitos eBe9-los Jue usou -ara de9onstrar essa id*ia 8oi o 9odo co9o as -essoas arreganha9 os lUAios -ara re)elar escUrnio. Ele sustenta)a Jue esse 9o)i9ento era u9 resJu5cio da 9aneira -ela Jual os ani9ais arreganha)a9 seus caninos Juando irados. &os anos -osteriores W -uAlicao de A $rige9 das Es-*cies< o t-ico da inteligYncia ani9al ganhou 9ais -o-ularidade< no so9ente entre os cientistas co9o ta9A*9 -ara o -QAlico 9ais a9-lo. &as d*cadas de />@O e />?O< 9uitas -essoas escre)ia9 -ara re)istas cient58icas e -o-ulares a 8i9 de relatar eBe9-los de co9-orta9ento ani9al considerados ind5cios de ca-acidades 9entais at* ento insus-eitadas. 3ircula)a9 9ilhares de histrias acerca de 8aanhas de inteligYncia inco9u9 realizadas -or gatos e ces< ca)alos e -orcos< caracis e -Ussaros. $ -r-rio Filhelrn Fundt no 8icou i9une a essa tendYncia. E9 />@1< antes de se tornar o -ri9eiro -siclogo do 9undo< ele escre)eu soAre as ca-acidades intelectuais de u9a a9-la ga9a de 8or9as )i)as< de -li-os a Aesouros e castores. A8ir9ou Jue os ani9ais Jue eBiAia9 u9 95ni9o de ca-acidades sensoriais ta9A*9 de)ia9 -ossuir -oderes de Gulga9ento e de in8erYncia consciente. $s cha9ados ani9ais in8eriores di8ere9 dos seres hu9anos no tanto e9 ter9os de ca-acidades co9o -elo 8ato de no tere9 receAido a 9es9a educao e treina9ento. Trinta anos de-ois< Fundt 8icou 9uito 9enos generoso e9 ter9os de atriAuio de inteligYncia aos ani9ais< 9as< -or algu9 te9-o< a sua )oz se uniu W dos 9uitos Jue sugeria9 Jue os ani9ais -oderia9 ser to inteligentes Juanto o ho9e9. aue9 8or9alizou e siste9atizou o estudo da inteligYncia ani9al 8oi o 8isiologista AritN nico %eorge #ohn "o9anes I/>.>7/>2.L< Jue< Juando criana< 8oi considerado -elos -ais Ru9 co9-leto estQ-idoS I"ichards< />2?< -. 11.L. auando Go)e9< "o9anes 8icara i9-ressionado co9 os escritos de DarTin. Mais tarde< de-ois de ele e DarTin tere9 se to9ado a9igos< este lhe deu suas anotaDes soAre o co9-orta9ento ani9al. Assi9< DarTin escolheu "o9anes -ara dedicar7se a essa -arte do seu traAalho< Jual seGa a-licar a teoria da e)oluo W 9ente tal co9o DarTin a a-licara ao cor-o. "o9anes to9ou7se u9 digno sucessor. Era Ae9 aAastado e no tinha de se -reocu-ar co9 ganhar a )ida. Seu Qnico e9-rego era o de con8erencista e9 te9-o -arcial na ni)ersidade de Edi9Aurgo< o Jue eBigia a sua -resena a-enas duas se9anas -or ano. Ele -assa)a os in)ernos e9 Londres e $B8ord< e os )erDes W Aeira79ar< nu9 local onde construiu u9 laAoratrio -articular to Ae9 eJui-ado Juanto o de JualJuer uni)ersidade.

E9 />>1< "o9anes -uAlicou Ani9al Inteiligence IEiteligYncia Ani9alL< considerado e9 geral o -ri9eiro li)ro de -sicologia co9-arada. Ali reunia dados soAre o co9-orta9ento de -rotozoUrios< 8or9igas< aranhas< r*-teis< -eiBes< a)es< ele8antes< 9acacos e ani9ais do9*sticos. Seu -ro-sito era de9onstrar o alto grau da inteligYncia ani9al< Ae9 co9o sua se9elhana co9 o 8unciona9ento intelectual hu9ano< ilustrando assi9 u9a continuidade no desen)ol)i 9ento 9ental. E9 suas -ala)ras< ele deseGa)a 9ostrar Jue Rno hU di8erenas de 9odalidade entre os atos de razo realizados -elo carangueGo e JualJuer ato de razo realizado -or u9 ho9e9S I"ichards< /2>?< -. 1.?L. A 9etodologia de "o9anes * deno9inada< e9 ter9os u9 tanto de-reciati)os< 9*todo anedtico< isto *< o uso de relatos oAser)acionais< e co9 8reJ[Yncia casuais< do co9-orta9en to ani9al. Muitos dos relatos Jue ele aceita)a )inha9 de oAser)adores acr5ticos e no treina dos< sendo -ortanto )ulnerU)eis a cr5ticas Jue os considera)a9 oAser)aDes incorretas< descri Des descuidadas e inter-retaDes tendenciosas. De Jue 9aneira "o9anes deri)a)a suas descoAertas soAre a inteligYncia ani9al dessas oAser)aDes anedticas` Ele e9-rega)a u9a t*cnica curiosa< Jue ter9inou -or ser descartada< conhecida co9o intros-eco -or analogia. &essa aAordage9< os -esJuisadores su-De9 Jue /12 os 9es9os -rocessos 9entais -assados e9 sua 9ente ta9A*9 ocorre9 na 9ente dos ani9ais oAser)ados. A eBistYncia da 9ente e de 8unDes 9entais es-ec58icas * in8erida -ela oAser)ao do co9-orta9ento ani9al e -ela elaAorao de u9a analogia V u9a corres-ondYncia ou relao V entre os -rocessos 9entais hu9anos e os Jue se su-De9 ocorrer nos ani9ais. "o9anes descre)eu o -rocesso da intros-eco -or analogia nos seguintes ter9os6 Partindo do Jue sei suAGeti)a9ente soAre as o-eraDes da 9inha -r-ria 9ente< Ae9 co9o das ati)idades Jue< no 9eu organis9o< essas o-eraDes -arece9 desencadear< -rocedo -or analogia -ara in8erir< das ati)idades oAser)U)eis realizadas -or outros organis9os< o 8ato de certas o-eraDes 9entais 8unda9entare9 ou aco9-anhare9 essas ati)idades IMacEenzie< /2??< --. :@7:?L. Atra)*s do uso dessa t*cnica< "o9anes concluiu Jue os ani9ais so ca-azes dos 9es9os ti-os de racionalizao< ideao< racioc5nio co9-leBo e ca-acidade de resoluo de -roAle9as Jue os seres hu9anos eBiAe9. Alguns dos seus seguidores at* atriAuira9 aos ani9ais u9 n5)el de inteligYncia Ae9 su-erior ao da -essoa 9*dia. &u9 estudo co9 gatos< Jue "o9anes considera)a os 9ais inteligentes ani9ais a8ora os 9acacos e ele8antes< ele discorreu soAre o co9-orta9ento do gato do seu cocheiro. Atra)*s de u9a s*rie de 9o)i9entos co9-licados< o gato conseguia aArir u9a -orta Jue le)a)a aos estUAulos. E9-regando a intros-eco -or analogia< "o9anes chegou W seguinte concluso6 $s gatos< nesses casos< tY9 u9a id*ia Ae9 de8inida Juanto Ws -ro-riedades 9ecNnicas de u9a -ortaH eles saAe9 Jue< -ara conseguir aAri7la< 9es9o Juando se9 o trinco< * necessUrio e9-urrU la... Pri9eiro o ani9al de)e ter oAser)ado Jue a -orta * aAerta -ela 9o Jue segura a 9aaneta e 9o)e o trinco. E9 seguida< de)e raciocinar< usando ^a lgica dos

senti9entosS6 se u9a 9o -ode 8azY7lo< -or Jue no u9a -ata`... $ 8ato de e9-urrar co9 a -ata traseira de-ois de aArir o trinco de)e decorrer de u9 racioc5nio ada-tati)o I"o9anes< />>1< --. .0/7.00L. E9Aora o traAalho de "o9anes esteGa Ae9 aJu*9 do rigor cient58ico 9oderno< ele na )erdade seguiu certos crit*rios -ara Gulgar a con85aAilidade dos relatos Jue usa)a. A-esar dessa -recauo< a linha de9arcatria entre o 8ato e a inter-retao suAGeti)a< e9 seus dados< no * nitida. Mes9o Jue se reconhea9 as de8iciYncias e9 ter9os de seus dados e 9*todo< ele * res-eitado -or seus es8oros -ioneiros na -ro9oo do desen)ol)i9ento da -sicologia co9-a rada e na -re-arao do ca9inho -ara a aAordage9 eB-eri9ental Jue )iria a seguir. (i9os Jue< e9 9uitas Ureas da ciYncia< o e9-rego de dados oAser)acionais -recede o desen)ol)i9en to de u9a 9etodologia eB-eri9ental 9ais a-ri9orada< e 8oi "o9anes Jue9 deu in5cio ao estUgio oAser)acional da -sicologia co9-arada. As 8raJuezas inerentes ao 9*todo anedtico e W intros-eco -or analogia 8ora9 adnii tidas -or 3onTy Lloyd Morgan I/>:07/21@L< Jue "o9anes designou co9o seu sucessor. Pro8essor de -sicologia e educao na ni)ersidade de !ristol< Inglaterra< e u9 dos -ri9eiros ho9ens a 9ontar nu9a Aicicleta nos li9ites da cidade< Morgan ta9A*9 8oi gelogo e zologo. Ele -ro-]s u9a lei da -arci9]nia Ita9A*9 cha9ada de 3Nnone de Lloyd MorganL< nu9 es8oro de o-or7se W tendYncia de antro-o9or8izar os ani9ais e atriAuir7lhes de9asiada inteli gYncia. $ -rinc5-io deter9ina Jue o co9-orta9ento de u9 ani9al no de)e ser inter-retado co9o resultante de u9 -rocesso 9ental su-erior se -uder ser eB-licado e9 ter9os de u9 -rocesso 9ental in8erior. Morgan a-resentou a sua id*ia e9 />2.< -odendo tY7la deri)ado de u9a lei da -arci9]nia -uAlicada -or Fundt dois anos antes. Fundt dissera Jue Ros -rinc5-ios eB-licati)os co9-leBos s -ode9 ser usados Juando os 9ais si9-les se 9ostrare9 insu8icien tesS I"ichards< /2>O< -. :?L. /.O Morgan seguiu essencial9ente a 9es9a aAordage9 9etodolgica de "o9anes6 oAser)ar o co9-orta9ento de u9 ani9al e tentar eB-licU7lo -or 9eio de u9 eBa9e intros-ecti)o dos seus -r-rios -rocessos 9entais. 3ontudo< a-licando sua lei da -arci9]nia< ele e)ita)a atriAuir co9-leBos -rocessos 9entais de ui)ei su-erior aos ani9ais Juando seu co9-orta9ento -odia ser eB-licado 9ais si9-les9ente e9 ter9os de -rocessos de n5)el in8erior. Ele acredita)a Jue a 9aior -arte dos co9-orta9entos ani9ais -odia ser )ista co9o resultado de a-rendizage9 ou associao Aaseadas na eB-eriYncia sensorial< sendo a a-rendizage9 u9 -rocesso de n5)el 9ais AaiBo do Jue o -ensa9ento racional ou a ideao. 3o9 o cNnone de Morgan< o uso da intros-eco -or analogia to9ou7se 9ais restrito< 9as ter9inou -or ser suAstituido -or 9*to dos 9ais oAGeti)os. Morgan 8oi o -ri9eiro a realizar estudos eB-eri9entais e9 larga escala no ca9-o da -sicologia ani9al. E9Aora no conduzidos soA condiDes cient58icas r5gidas< seus -ri9eiros eB-eri9entos en)ol)ia9 cuidadosas e detalhadas oAser)aDes do co9-orta9ento ani9al< na 9aioria das )ezes nos a9Aientes naturais< 9as co9 algu9as 9odi8icaDes arti8icial9ente induzidas. Esses estudos no -er9itia9 o 9es9o grau de controle das eB-eriYncias de laAora trio< 9as constituira9 u9 i9-ortante a)ano e9 relao ao 9*todo anedtico de "o9anes. E9Aora os -ri9eiros traAalhos na Urea da -sicologia co9-arada ti)esse9 orige9 Arit nica< a liderana do ca9-o logo -assou -ara os Estados nidos< As razDes -ara essa 9udana

inclue9 a 9orte -re9atura de "o9anes -or tu9or cereAral e a deciso de Morgan de deiBar a carreira de -esJuisador e dedicar7se W ad9inistrao uni)ersitUria. A -sicologia co9-arada 8oi resultado da co9oo e da contro)*rsia -ro)ocadas -ela noo darTinista de continuidade das es-*cies. Tal)ez ela ti)esse surgido se9 a teoria da e)oluo< 9as * -ro)U)el Jue no ti)esse tido u9 in5cio to Ae9 8unda9entado< ne9 ti)esse surgido Juando surgiu. So 8unda9entais -ara a teoria de DarTin a noo de 8uno e a assero de Jue< W 9edida Jue u9a es-*cie e)olui< sua estrutura 85sica )ai sendo deter9inada -elos reJuisitos necessUrios W sua soAre)i)Yncia. Essa -re9issa le)ou os Ailogos a considerar cada estrutura anat]9ica u9 ele9ento Jue 8unciona nu9 siste9a )i)o total e9 ada-tao. auando co9eara9 a eBa9inar -rocessos 9entais da 9es9a 9aneira< os -siclogos criara9 u9 no)o 9o)i9ento6 a -sicologia 8uncional. $s 3a-5tulos ? e > considera9 o desen)ol)i9en to do no)o 8uncionalis9o nos Estados nidos. 3ontinua9os a histria do desen)ol)i9ento da -sicologia ani9al no 3a-5tulo 2. SugestDes de Leitura DarTin Angeli< #. ".< RThe in8luence o8 DarTin on -sychologyS< Psychological "e)ieT< n /@< --. /:07/@2< /2O2. Discute as id*ias de DarTin soAre a e)oluo e a eB-resso das e9oDes e a)alia o i9-acto de sua oAra soAre a -sicologia 8uncional. !oring< E. $.< RThe in8luence o8 e)olutionary theoiy u-on A9erican -sychological thoughtS. lii S. Person I$rg.L< E)olutionary Thought iii A9erica< &eT Ha)en< 3onnecticut< Pale ni)ersity Presa< /2:O< --. 0@>702>. EBa9ina a in8luYncia da teoria da e)oluo de DarTin soAre as id*ias de !aldTin< DeTey< Hall< #a9es e Fatson< -ro8issionais Jue contriAu5ra9 -ara o desen)ol)i9ento da -sicologia nos Estados nidos. DarTin< 3.< The AutoAiogra-hy o8 3harles DarTin and Selected Letteis< &o)a PorE< Do)er< /2:>. "ei9-resso da autoAiogra8ia de DarTin< -uAlicada original9ente e9 />>?< co9 9ateriais su-le 9entares 8ornecidos -elo 8ilho de DarTin. %ould< S. #.< RMnight taEes Aisho-`S< &atural History< a 2: I:L< --. />701< /2>@. 3o9-ara os 8atos e a lenda soAre o deAate de />@O acerca da e)oluo< tra)ado entre FilAer8orce< !is-o de $B8ord< e o cientista Tho9as Henry HuBley. /./ "ichards< ". #.< ^Fhy DarTin delayed< or interesting -roAle9s and 9odels in the history o8 scienceS< #ournal o8the History o8the !eha)ioral Sciences< n /2< --. .:7:1< /2>1. Discute 8atores conteBtuais -ass5)eis de eB-licar a relurUncia de DarTin e9 -uAlicar sua teoria da e)oluo e as descoAertas Jue 8izera e9 sua )iage9 no !eagle.

"ichards< ". #.< DarTin and the Einergence o8 E)olutionary Theories o8 M9d and !eha)ior< 3hicago< ni)ersity o8 3hicago Press< /2>?. 9 relato Ae9 escrito e cuidadosa9ente 8unda9entado da e)oluo das id*ias de DarTin e do seu i9-acto soAre o estudo cient58ico da 9ente. Le)a e9 considerao 8atores conteBtuais de cunho social e -sicolgico< incluindo as -ersonalidades dos grandes cientistas da *-oca. Shields< S. A.< RCunctionalis9< DarTinis9< and the -sychology o8 To9en6 A study in social 9ythS< A9erican Psychologist< n 1O< --. ?127?:.< /2?:. Discute a -sicologia 8e9inina< as Aases Aiolgicas das di8erenas seBuais e id*ias soAre a educao 8e9inina e9 ter9os de suas ra5zes no 9o)i9ento 8uncionalista. %alton !urt< 3.< RCrancis %alton and his contriAutions to -sychologyS< !ritish #ournal o8 Statistical Psychology< ti /:< --. /7.2< /2@0. 9 esAoo AiogrU8ico e u9a re)iso e a)aliao da oAra de %alton. !uss< A. ".< R%alton and seB di88erences6 A historical noteS< #ou9al o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n /0< --. 0>170>:< /2?@. Sugere Jue o conteBto social da sociedade )itoriaria e9 Jue %alton traAalhou a8etou sua inter-retao de sua -esJuisa soAre di8erenas seBuais. Dia9ond< :.< RCrancis %alton and A9erican -sychologyS< Annais o8 The &eT PorE Acade9y o8 Sciences< n 02/< --. .?7::< /2??. Descre)e a in8luYncia das id*ias de %alton< -articular9ente a Juanti8icao e a anUlise estat5stica< e seu i9-acto soAre -ioneiros da -sicologia a9ericana co9o #anies McMeen 3attell da ni)ersidade da Pensil)Nnia< e #ose-h #astroT da ni)ersidade de Fisconsin Correst< D. F.< Crancis %alton6 The Li8e and ForE o8 a (ictorian %enius< &o)a PorE< Ta-linger< /2?.. !iogra8ia de %alton Jue en8atiza sua oAra soAre a hereditariedade e a eugenia. Inclui u9a relao de suas in)enDes. Pearson< M.< The Li8e< Letters and LaAors o8Crancis %alton< 3a9Aridge< Inglaterra< 3a9Aridge 9)er sity Press< /2/.< /20.< /21O. A 9acia< hoGe clUssica< Aiogra8ia e9 trYs )olu9es de %alton< coArindo sua )ida< seus interesses de -esJuisa e sua a-licao da estat5stica a -roAle9as da hereditariedade e da eugenia. Psicologia A.niinal !oaEes< ".< Cro9 DarTin to !eha)iouris96 Psychology and the Minds o8Anirnais< 3a9Aridge< Inglater ra< 3a9Aridge ni)ersity Press< /2>.. Caz u9 le)anta9ento das id*ias soAre a relao entre o co9-orta9ento ani9al e hu9ano de />?O a /21O< Ae9 co9o do seu i9-acto soAre o desen)ol)i 9ento da -sicologia. 3arr< II.< RThe inter-retation o8 the ani9al 99dS< Psychological "e)ieT< n 1.< --. >?7/O@< /20?. Discute o -roAle9a do antro-o9or8is9o nas -ri9eiras -esJuisas soAre a -sicologia ani9al.

Do9Gan< M.< RAni9al learning co9es o8 ageS< A9erican Psychologist< n .0< --. ::@7:@.< /2>?. A)alia o ca9-o da a-rendizage9 ani9al e9 ter9os do seu conteBto histrico a -artir de DarTin< "o9anes< Morgan e Tho9diEe< relacionando7o co9 a teoria conte9-orNnea da a-rendizage9. LocEard< ". !.< ^"e8lections on the 8all o8 co9-arati)e -sychology6 Is there a 9essage 8or us all`S< A9erican Psychologist< n 0@< --. /@>7/?2< /2?/. Aco9-anha o desen)ol)i9ento da -sicologia co9-arada< da oAra de DarTin aos anos :O< Ae9 co9o os desa8ios a-resentados -ela -esJuisa no ca9-o da Aiologia do co9-orta9ento. "ichards< ". #.< RLloyd Morgan;s theoiy o8 instinct6 Cro9 DarTinis9 to neo7DarTinis9S< #ou9al o8the History o8 the !eha)ioral Sciences< ti /1< --. /0710< /2??. Caz u9a re)iso da oAra de DarTin< "o9anes< Morgan e McDougall. Faters< ". II.< RMorgan;s canon and anthro-o9or-his9S< Psychological "e)ieT< n .@< --. :1.7:.O< /212. Discute o i9-acto do cNnone de Morgan soAre a -esJuisa -sicolgica e soAre a inter-retao de descoAertas relati)as ao co9-orta9ento ani9al. /.0 ? $ Cuncionalis9o6 Desen)ol)i9ento e Cundao A Cundao do Cuncionalis9o A Escola de 3hicago #ohn DeTey I/>:27/2:0L #a9es "oTland Angeil I/>@27/2.2L Har)ey A. 3arr I/>?17/2:.L "e-9duo de TeBto $riginal soAre o Cuncionalis9o6 Trecho de Psychology< de Har)ey A. 3arr $ Cuncionalis9o na ni)ersidade 3olQ9Aia "oAert Sessions FoodTorth I/>@27/2@0L So9ente na A9*rica HerAert S-encer I/>0O7/2O1L e a Ciloso8ia Sint*tica Fillia9 #a9es I/>.07/2/OL6 Precursor da Psicologia Cuncional A (ida de #a9es

$s Princ5-ios de Psicologia $ $AGeto de Estudo da Psicologia6 9a &o)a 3once-o da 3onsciYncia $s M*todos da Psicologia A Teoria das E9oDes $ HUAito 3o9entUrio So9ente na A9*rica 3ontriAuiDes do Cuncionalis9o 3r5ticas ao Cuncionalis9o &a )irada do s*culo< a -sicologia assu9ira nos Estados nidos u9 carUter -r-rio< distinto do da -sicologia de Fundt e do estruturalis9o de Titchener< Jue no se interessa)a9 e9 estudar o -ro-sito ou a 8uno da consciYncia. (i9os Jue o 9o)i9ento 8uncionalista esta)a se desen)ol)endo a -artir das oAras de DarTin e de %alton e Jue tinha co9o 8oco a o-erao dos -rocessos conscientes< e no a estrutura ou o conteQdo da consciYncia. $ -rinci-al interesse dos -siclogos 8uncionais era a utilidade ou o -ro-sito dos -rocessos 9entais -ara o organis9o )i)o e9 suas -er9anentes tentati)as de ada-tar7se ao seu a9Aiente. $s -rocessos 9entais era9 considerados ati)idades Jue le)a)a9 a conseJ[Yncias -rUticas< e9 )ez de ele9entos co9-onentes de algu9a es-*cie de -adro. A orientao -rUtica do 8uncionalis9o le)ou ine)ita)el9ente os -siclogos a se interes sar -ela a-licao da -sicologia a -roAle9as do 9undo real. Desdenhada -or Fundt e /.1 Titchener< a -sicologia a-licada 8oi acolhida entusiastica9ente -elos 8uncionalistas< tornando7 se seu 9ais i9-ortante legado< u9 legado Jue caracteriza a atual -sicologia a9ericana. EBa9inare9os o cresci9ento e o i9-acto da -sicologia a-licada no 3a-5tulo >. &este< trata re9os do desen)ol)i9ento e da 8or9alizao da -sicologia 8uncional nos Estados nidos no 89al do s*culo 4I4 e co9eo do s*culo 44. Por Jue a -sicologia 8uncional -rogrediu e 8loresceu nos Estados nidos< e no na Inglaterra< onde o es-5rito 8uncional surgiu` A res-osta estU no te9-era9ento a9ericano V suas caracter5sticas sociais< econ]9icas e -ol5ticas -eculiares. $ \eitgeist a9ericano esta)a -ronto -ara a e)oluo e -ara a atitude 8uncionalista dela deri)ada. HerAert S-encer I/>0O7/2O1L e a Ciloso8ia Sint*tica E9 />>0< u9 8ilso8o inglYs autodidata< de sessenta e dois anos< Jue tinha in)entado u9a )ara de -escar des9ontU)el< chegou aos Estados nidos< onde 8oi saudado co9o heri nacional. Coi receAido no na)io< e9 &o)a PorE< -or AndreT 3a9egie< o -atriarca 9ulti9ilio nUrio da indQstria do ao a9ericana. 3arnegie lou)ou o 8ilso8o co9o u9 9essias. Aos olhos de 9uitos lideres a9ericanos< nos negcios< na ciYncia< na -ol5tica e na

religio< o ho9e9 era de 8ato u9 sal)adorH 8oi con)idado -ara Gantares regados a )inho e receAeu honras e elogios e9 -ro8uso. Seu no9e era HerAert S-encer< o intelectual Jue DarTin deno9ina)a o Rnosso 8ilso 8oS< e seu i9-acto soAre a cena a9ericana 8oi 9onu9ental. De 9ente -roli8ica< escre)eu 9uitos li)ros< )Urios dos Juais dita)a a u9a secretUria nos inter)alos de set.s de tYnis ou enJuanto -assea)a nu9 Aarco a re9o. Suas oAras era9 -uAlicadas e9 s*rie e9 re)istas -o-ulares< seus li)ros )endia9 centenas de 9ilhares de eBe9-lares< e seu siste9a de 8iloso8ia era ensinado e9 uni)ersidades -or -ro8essores de Juase todas as disci-linas. Suas id*ias< lidas -or -essoas de todos os n5)eis da sociedade< in8luenciara9 u9a gerao inteira de a9ericanos. Se GU eBistisse a tele)iso< S-encer se9 dQ)ida teria a-arecido e9 -rogra9as de entre)istas e sido ainda 9ais lou)ado. A 8iloso8ia Jue -ro-iciou a S-encer tanto reconheci9ento e acla9ao 8oi< nu9a -ala)ra< o darTinis9o V a noo da e)oluo e da soAre)i)Yncia dos 9ais ca-azes V< Jue ultra-assa)a a -r-ria oAra de DarTin. &os Estados nidos< era intenso o interesse -ela teoria da e)oluo de DarTinH lU< suas id*ias 8ora9 aceitas 9ais de-ressa e de 9odo 9ais -leno do Jue na sua terra natal. A teoria da e)oluo era discutida e acolhida no s nas uni)ersidades e entre as ca9adas esclarecidas< co9o ta9A*9 e9 re)istas -o-ulares e at* e9 algu9as -uAlicaDes religiosas. S-encer escre)eu soAre as i9-licaDes da e)oluo -ara o conheci9ento e a eB-eriYncia do ho9e9. Ele a8ir9a)a Jue o desen)ol)i9ento de todos os as-ectos do uni)erso< incluindo o carUter huniano e as instituiDes sociais< * e)oluti)o< o-erando de acordo co9 o -rinc5-io da soAre)i)Yncia dos 9ais ca-azes< eB-resso Jue ele cunhou. Coi a sua Yn8ase no Jue )eio a ser deno9inado darTinis9o social< a a-licao da e)oluo W natureza hu9ana e W sociedade< Jue 8oi receAida co9 tanto entusias9o na A9*rica. A conce-o ut-ica de S-encer sustenta )a Jue< -or 9eio da soAre)i)Yncia dos 9ais ca-azes< e)idente9ente s os 9elhores soAre)i )eria9. Por conseguinte< a -er8eio hu9ana era ine)itU)el desde Jue nada inter8erisse na orde9 natural das coisas. Ele de8endia co9 )ee9Yncia o indi)idualis9o e u9 siste9a econ] 9ico de laissez78a8re< o-ondo7se a toda tentati)a go)erna9ental de regula9entar a )ida dos cidados< condenando at* suAs5dios W educao e W haAitao. /.. De)ia7se deiBar Jue as -essoas e organizaDes se desen)ol)esse9 a si 9es9as e W sociedade a seu -r-rio 9odo< da 9es9a 9aneira co9o as outras es-*cies )i)as 8ora9 deiBadas no 9undo da natureza li)res -ara se desen)ol)er e se ada-tar. aualJuer aGuda do Estado seria u9a inter8erYncia no -rocesso e)oluti)o natural. As -essoas< e9-resas ou insti tuiDes Jue no -udesse9 ada-tar7se ao a9Aiente era9 inca-azes de soAre)i)er< de)endo7 se -er9itir Jue -erecesse9 ou se eBtinguisse9 e9 no9e da 9elhoria da sociedade co9o u9 todo. Se os go)ernos continuasse9 a sustentar os -oAres e 8racos< estes duraria9< en8raJuecendo -or 8i9 toda a sociedade< al*9 de )iolare9 a lei -ri9Uria segundo a Jual s os 9ais 8ortes e 9ais ca-azes soAre)i)e9. S-encer assinalou Jue< garantindo Jue s os 9elhores soAre)i)a9< as sociedades -ode9 se a-ri9orar e alcanar e)entualrnente a -er8eio.

Essa 9ensage9 era co9-at5)el co9 o credo e o es-5rito indi)idualista da A9*rica na *-oca< e as 8rases RsoAre)i)Yncia dos 9ais ca-azesS e Rluta -ela eBistYnciaS logo se tornara9 -arte da consciYncia nacional. Elas re8letia9 Ae9 a sociedade a9ericana do 89al do s*culo 4I4< -er5odo e9 Jue os Estados nidos era9 u9 eBe9-lo )i)o das id*ias de S-encer. Essa nao -ioneira esta)a sendo 8undada -or -essoas 9uito e9-enhadas Jue acredita )a9 na li)re iniciati)a< na auto7su8iciYncia e na inde-endYncia Juanto W regula9entao go)erna9ental. Elas saAia9 tudo soAre a soAre)i)Yncia dos 9ais ca-azes a -artir de sua -r-ria eB-eriYncia cotidiana. Ainda ha)ia 9uita terra li)re dis-oni)el -ara Jue9 ti)esse a corage9< a astQcia e a ca-acidade de conJuistU7la e arrancar dela a soAre)i)Yncia. $s -rinc5 -ios da seleo natural era9 de9onstrados de 9odo )i)ido no dia7a7dia< -articular9ente na 8ronteira oeste< onde a soAre)i)Yncia e o sucesso de-endia9 da ca-acidade de ada-tao Ws eBigYncias de u9 a9Aiente hostilH Jue9 no conseguia ada-tar7se no soAre)i)ia. $ historia dor a9ericano CredericE #acEson Turner descre)eu os soAre)i)entes nos seguintes ter9os6 AJuela rudeza e 8ora co9Ainadas co9 a argQcia e a curiosidade inJuisiti)aH aJuela inclina o 9ental -rUtica e in)enti)a< -ronta a encontrar eB-edientesH aJuele 9agistral do95nio de coisas 9ateriais..< 8orte na conJuista de grandes 9etasH aJuela energia irreJuieta e ner)osaH aJuele indi)idualis9o do9inanteS ITurner< /2.?< -. 01:L. $ -o)o dos Estados nidos esta)a )oltado -ara o -rUtico< o Qtil e o 8uncional< e a -sicologia a9ericana< e9 seus estUgios -ioneiros< re8letia essas Jualidades. Por isso< a A9*rica era 9ais -ro-5cia W teoria e)oluti)a do Jue a Ale9anha< ou 9es9o a Inglaterra. A -sicologia a9ericana tornou7se 8uncional -orJue a e)oluo e o seu es-5rito 8uncional esta)a9 de acordo co9 o te9-era9ento AUsico dos Estados nidos. E< co9o as conce-Des de S-encer era9 coerentes co9 o ethos a9ericano e9 geral< seu siste9a 8ilos8ico in8luenciou todos os ca9-os do conheci9ento< incluindo a no)a -sicologia. S-encer tinha escrito soAre a e)oluo e9 />:O< 9as suas -uAlicaDes ha)ia9 atra5do relati)a9ente -ouca ateno. De-ois do a-areci9ento de A $rige9 das Es-*cies< de DarTin< e9 />:2< S-encer associou7se ao 9o)i9ento< e seu -r-rio ra9o de e)olucionis9o 9ais es-eculati)o 8ortaleceu7se co9 a -osio Ae9 docu9entada de DarTin. Seu traAalho era co9-le9entar< enJuanto DarTin tinha a cautela de no 8azer generalizaDes Jue eBtra-olasse9 seus 9inuciosos dados< S-encer se dis-unha a discutir as i9-licaDes da teoria e a a-licar a doutrina e)oluti)a uni)ersal9ente. Para consegui7lo< 8or9ulou o Jue deno9inou 8iloso8ia sint*tica. IEle usou a -ala)ra sint *tica no sentido de sintetizar ou co9Ainar< e no co9 a conotao de algo arti8icial ou no natural.L Cunda9entou esse siste9a todo7aArangente na a-licao dos -rinc5-ios e)oluti)os a todo conheci9ento e eB-eriYncia do ho9e9. Es-eci8ica9ente< a8ir9ou Jue o desen)ol)i9ento de todos os as-ectos do uni)erso en)ol)e dois -rocessos6 a di8erenciao seguida -ela integra o. Toda coisa Jue se desen)ol)e ou cresce *< no in5cio< ho9ogYnea e si9-les. Surge9 -artes -atente9ente distintas Idi8erenciaoL e< nu9 estUgio ulterior< essas -artes 59-ares se Gunta9 ou se co9Aina9 IintegraoL nu9 no)o todo 8uncional. /.@ Segundo S-encer< a seJ[Yncia di8erenciao7integrao< 9ediante a Jual todas as coisas )o da ho9ogeneidade -ara a heterogeneidade< * e)oluti)a. A i9-licao dessa id*ia -ara a

-sicologia * Jue< W 9edida Jue o siste9a ner)oso e)olui e9 es-*cies cada )ez 9ais co9-leBas< ocorre u9 au9ento corres-ondente na riJueza e na )ariedade de eB-eriYncias a Jue o organis 9o * eB-ostoH assi9< hU n5)eis cada )ez 9ais ele)ados de 8unciona9ento. $ siste9a de 8iloso8ia sint*tica de S-encer 8oi -uAlicado< e9 dez )olu9es< entre />@O e />2?. Esses li)ros 8ora9 acla9ados -or 9uitos dos -rinci-ais -ensadores da *-oca co9o oAras de gYnio. 3. Lloyd Morgan escre)eu a S-encer Jue Ra nenhu9 dos 9eus 9estres intelectuais de)o tanto gratido Juanto ao senhorS. Al8red "ussel Fallace deu ao seu -ri9eiro 8ilho o no9e de S-encer. De-ois de ler u9 dos li)ros de S-encer< DarTin disse Jue ele era Rdez )ezes 9elhor do Jue euS I"ichards< /2>?< -. 0.:L. Dois dos )olu9es da 8iloso8ia sint*tica constitue9 The Princi-ies o8 Psychology IPrin c5-ios de PsicologiaL< -uAlicados inicial9ente e9 />:: e 9ais tarde usados -or Fillia9 #a9es co9o 9anual do curso de -sicologia Jue ele deu e9 Har)ard. &esses dois )olu9es< S-encer discute a noo de Jue a 9ente te9 a sua 8or9a atual de)ido a es8oros -assados e -resentes de ada-tao a )Urios a9Aientes. Acentuando a natureza ada-tati)a dos -rocessos 9entais e ner)osos< S-encer escre)eu Jue u9a crescente co9-leBidade de eB-eriYncias e< -or conseguin te< de co9-orta9ento< * -arte do -rocesso e)oluti)o da necessidade Jue u9 organis9o te9 de se ada-tar ao seu a9Aiente -ara soAre)i)er. Fillia9 #a9es I/>.07/2/OL6 Precursor da Psicologia Cuncional HU 9uito de -aradoBal acerca de Fillia9 #a9es e do seu -a-el na -sicologia a9ericana. De u9 lado< ele 8oi -or certo o -rinci-al -recursor a9ericano da -sicologia 8uncional. Coi o -ioneiro da no)a -sicologia cient58ica nos Estados nidos e o decano dos -siclogos< conside rado ainda hoGe -or 9uitos o 9aior -siclogo a9ericano Jue GU eBistiu. De outro< #a9es chegou a negar Jue 8osse u9 -siclogo ou Jue hou)esse u9a no)a -sicologia. Al*9 disso< #a9es era )isto -or alguns -siclogos da sua *-oca co9o u9a 8ora negati)a no desen)ol)i9ento de u9a -sicologia cient58ica< de)ido ao seu conhecid5ssi9o interesse -ela tele-atia< -ela clari)idYncia< -elo es-iritualis9o< -ela co9unicao co9 os 9ortos e9 sessDes es-5ritas e -or outras eB-eriYncias 95sticas. Titchener< 3attell e outros destacados -siclogos a9ericanos criticara9 #a9es -or sua entusiUstica aceitao de 8en]9enos 9entalistas e -s5Jui cos Jue eles< na Jualidade de -siclogos eB-eri9entais< esta)a9 tentando eB-urgar do seu ca9-o. #a9es no 8undou u9 siste9a 8or9al de -sicologia ne9 te)e disc5-ulos. E9Aora a -sicologia W Jual ele este)e associado esti)esse tentando ser cient58ica e eB-eri9ental< #a9es no 8oi u9 eB-eri9entalista< ne9 nas suas atitudes ne9 nas suas aDes. A -sicologia< Jue ele u9 dia cha9ou de Rcienciazinha detestU)elS< no 8oi a -aiBo da sua )ida< o Jue no era o caso de Fundt e Titchener. #a9es traAalhou algu9 te9-o no ca9-o da -sicologia e de-ois dedicou7se a outras coisas. Mes9o enJuanto traAalhou ati)a9ente e9 -sicologia< 9ante)e7se inde-endente< recu sando7se a ser aAsor)ido -or JualJuer ideologia< siste9a ou escola. #a9es no 8oi seguidor ne9 8undador< ne9 disc5-ulo ne9 l5der. 3onhecia os a)anos e as 9udanas -elas Juais a -sicologia -assa)a na *-oca e en)ol)eu7se a 8undo co9 elasH contudo< 8oi ca-az de selecionar< dentre as )Urias -osiDes< as -artes co9-at5)eis co9 a sua conce-o de -sicologia< tendo reGeitado o resto.

Esse ho9e9 8ascinante< Jue tanto contriAuiu -ara a -sicologia< deu7lhe as costas nos /.? Qlti9os anos de sua )ida. IAntes de 8azer u9a -alestra e9 Princeton< ele -ediu -ara no ser a-resentado co9o -siclogo.L Disse Jue o ca9-o consistia e9 u9a elaAorao do A)ioS e -er9itiu7lhe seguir seu ca9inho se9 a sua -resena do9inadora. Ainda assi9< seu lugar na histria da -sicologia estU garantido e * signi8icati)o. E9Aora no tenha 8undado a -sicologia 8uncional< #a9es escre)eu e -ensou< co9 clareza e e8icUcia dentro da at9os8era 8uncionalista Jue -er9ea)a a -sicologia a9ericana na *-oca< e co9 isso in8luenciou o 9o)i9ento 8uncionalista ao ser)ir de ins-irao Ws geraDes suAseJ[en tes de -siclogos. A (ida de #a9es Fillia9 #a9es nasceu no Astor House< u9 hotel da cidade de &o)a PorE< no seio de u9a conhecida e o-ulenta 8a95lia. Seu -ai dedicou7se co9 entusias9o W educao dos cinco 8ilhos< Jue se alterna)a entre a Euro-a I-or causa de sua crena de Jue as escolas a9ericanas era9 de9asiado liinitadasL e os Estados nidos I-or causa da con)ico igual9ente 8orte de Jue seus 8ilhos de)eria9 ser educados entre seus co9-atriotasL. Assi9< a educao 8or9al inicial de #a9es< interro9-ida 8reJ[ente9ente -or )iagens< ocorreu na Inglaterra< na Crana< na Ale9anha< na ItUlia< na Su5a e nos Estados nidos< $ -ai ta9A*9 incenti)ou nos 8ilhos a inde-endYncia intelectual. Essas esti9ulantes eB-eriYncias eB-usera9 #a9es Ws )antagens intelectuais e culturais da Inglaterra e da Euro-a< e durante toda a )ida ele 8ez constantes )iagens ao eBterior. Al*9 disso< o 9*todo 8a)orito do -ai no trata9ento de doenas era en)iar o 9e9Aro da 8a95lia en8er9o W Euro-a< e no a u9 hos-ital. E sua 9e s da)a aos 8ilhos u9 a9or e u9a ateno signi8ica ti)os Juando eles esta)a9 doentes. Tal)ez -or isso a saQde de #a9es durante tantos anos rara9ente tenha sido Aoa. E9Aora -arecesse acreditar Jue nenhu9 dos 8ilhos -recisaria se -reocu-ar e9 a-render u9a -ro8isso ou ganhar a )ida< o -ai de #a9es tentou encoraGar o -recoce interesse do Go)e9 Filliarn -ela ciYncia. Aos Juinze anos< ele ganhou u9 9icrosc-io co9o -resente de &atal. #U -ossu5a eJui-a9entos de Ju59ica V u9 RAico de !unsen e )idros co9 9isteriosos l5Juidos Jue ele 9istura)a< aJuecia e trans)asa)a< suGando os dedos e as rou-as< o Jue consterna)a o -ai e< -or )ezes< causa)a alar9antes eB-losDesS IAlIen< /2@?< -. .?L. Aos dezoito anos< #a9es decidiu ser artista. Seis 9eses no estQdio do -intor Fillia9 Hunt e9 &eT-ort< "hode lsland< o con)encera9 de Jue ele no -ro9etia< e< e9 />@/< entrou na LaTrence Scienti8ic School de Har)ard. #a9es desistiu de sua -ri9eira o-o< a Ju59ica< ao Jue -arece -orJue desdenha)a as laAoriosas eBigYncias das ati)idades de laAoratrio< e inscre)eu7se nu9a escola 9*dica. Mas tinha -ouco entusias9o -ela -rUtica da 9edicina< oAser)ando Jue RhU 9uita i9-ostura nela... 3o9 a eBceo da cirurgia< e9 Jue Ws )ezes se consegue algo -ositi)o< o 9*dico 8az 9ais de)ido ao e8eito 9oral da sua -resena soAre o -aciente e a 8a95lia do Jue -or JualJuer outro 9oti)o. Al*9 disso< arranca dinheiro delesS IAllen< /2@?< -. 2>L. #a9es interro9-eu os estudos 9*dicos durante u9 ano -ara ser assistente do zologo Louis Agassiz nu9a eB-edio ao !rasil< destinada a coletar es-*ci9es de ani9ais 9arinhos na Aacia do "io A9azonas. A )iage9 deu7lhe a o-ortunidade de eB-eri9entar outra -oss5)el

carreira< a de AilogoH entretanto< ele descoAriu Jue no tolera)a a coleta e a categorizao -recisas e ordenadas Jue esse ca9-o eBigia. Sua reao W Ju59ica e W Aiologia 8oi -ro8*tica e9 relao ao seu suAseJ[ente re-Qdio da eB-eri9entao e9 -sicologia. De-ois da eB-edio de />@:< a 9edicina GU no tinha -ara ele o 9es9o atrati)o anteriorH no oAstante< #a9es reto9ou relutante9ente seus estudos -orJue nada 9ais lhe des-erta)a o /.> interesse. Interro9-eu o traAalho -or 9oti)o de doena< JueiBando7se de de-resso< distQrAios digesti)os< ins]nia< -roAle9as )isuais e costas 8racas. RTodos -odia9 -erceAerS< escre)eu u9 historiador< RJue ele esta)a so8rendo de A9*ricaH a Euro-a era a Qnica curaS IMilier e !ucEhout< /2?1< -. >.L. (iaGou -ara u9a estao de Aanhos na Ale9anha< 9ergulhou na literatura e escre)eu longas cartas aos antigos. Mas< no c]9-uto geral< -arecia to in8eliz Juanto esti)era e9 casa. Assistiu a algu9as con8erYncias soAre 8isiologia na ni)ersidade de !erli9 e co9entou Jue GU era te9-o de Ra -sicologia co9ear a ser u9a ciYnciaS IAllen< /2@?< -. /.OL. Ele ta9A*9 eB-ri9iu o deseGo de -oder< se esca-asse da doena e -assasse do in)erno< a-render algo soAre -sicologia co9 o grande Hel9holtz e co9 Ru9 ho9e9 cha9ado FundtS< e9 HeidelAerg. #a9es -assou do in)erno< 9as no se encontrou co9 Fundt na *-oca. 3ontudo< o 8ato de ele ter ou)ido 8alar de Fundt 9ostra Jue esta)a a -ar das tendYncias intelectuais 9ais recentes< 9ais ou 9enos dez anos antes de Fundt ter 9ontado seu laAoratrio. #a9es 8or9ou7se e9 9edicina< e9 Har)ard< no ano de />@2< 9as sua de-resso -iorou e ele )Urias )ezes -ensou e9 suic5dio. Tinha ataJues de terror indistintos e horr5)eis e disse Jue sentia u9a insegurana Jue nunca conhecera antes. Durante 9eses< no conseguiu sair W noite sozinho< to intensos era9 o seu 9edo e deses-ero. &esses 9eses so9Arios< co9eou a construir u9a 8iloso8ia de )ida< co9-elido no tanto -ela curiosidade intelectual Juanto -elo deses-ero. De-ois de ler os ensaios soAre o li)re7arA5trio do 8ilso8o 3harles "enou)ier< #a9es se con)enceu da sua eBistYncia e resol)eu Jue o seu -ri9eiro ato de li)re7arA5trio seria acreditar no li)re7arA5trio e< e9 seguida< acreditar Jue -oderia curar7se -or 9eio dessa crena no -oder da )ontade. Ao Jue -arece< ele oAte)e algu9 YBito< -orJue< e9 />?0< se sentia Ae9 o Aastante -ara aceitar u9 cargo de -ro8essor de 8isiologia e9 Har)ard< co9entando Jue R* urna coisa noAre -ara o Nni9o ter algu9 traAalho res-onsU)el a 8azerS I#a9es< /2O0< -. /@?L. 9 ano de-ois< tirou licena e )iaGou -ara a ItUliaH 9as -osterior9ente reto9ou seu cargo de docente. &o ano acadY9ico />?:7/>?@< #a9es deu seu -ri9eiro curso de -sicologia< intitulado RAs "elaDes entre a Cisiologia e a PsicologiaS. Assi9< Har)ard tornou7se a -ri9eira uni)er sidade norte7a9ericana a o8erecer a no)a -sicologia eB-eri9ental. #a9es nunca receAera u9 treina9ento 8or9al e9 -sicologiaH a -ri9eira con8erYncia de -sicologia a Jue assistiu 8oi a sua -r-ria. $Ate)e Gunto W uni)ersidade a )erAa de trezentos dlares -ara co9-rar eJui-a9entos de laAoratrio e de de9onstrao -ara o seu curso. $ ano de />?> teste9unhou dois e)entos i9-ortantes. $ casa9ento de #a9es< Jue lhe daria cinco 8ilhos e u9 -ouco da orde9 de Jue ele tanto -recisa)a e9 sua )ida< e a assinatura de

u9 contrato co9 a editora de Henry Holt< de Jue resultou u9 dos li)ros clUssicos de -sicologia. #a9es acredita)a Jue le)aria dois anos -ara escre)er o li)roH le)ou doze< e co9eou o traAalho< -ara gUudio dos a9igos< na lua7de79el. 9a das razDes Jue 8izera9 #a9es de9orar tanto -ara escre)er o li)ro 8oi o seu hUAito co9-ulsi)o de )iaGar. auando no esta)a na Euro-a< -odia ser encontrado )agando -elas Montanhas AdirondacE de &o)a PorE ou e9 &eT Harn-shire. 9 Aigra8o escre)eu Jue6 Suas cartas do a i9-resso de Jue -eriodica9ente ele -recisa)a 8icar sozinho< Jue todo relacio na9ento +nti9o< co9 o te9-o< acaAa)a -or 8atigU7lo e Jue ele considera)a as )iagens u9 recurso crucial -ara lidar co9 a inJuietao. d Ae9 conhecido dos a9igos de #a9es o 8ato de ele -rogra9ar u9a )iage9 a-s o nasci9ento de cada 8ilho< escre)endo de-ois c es-osae soAre a sua cul-a -or tY7lo 8eito. Se9-re esta)a ausente< 9es9o Jue no 8osse al*9 de &eT-ort< e9 8eriados co9o o &atal< Ano &o)o< etc.< Ae9 co9o e9 ani)ersUrios. E9Aora co9 certeza a)aliasse as di8iculdades Jue a sua ausYncia causa)a W 8a95lia< ele -arece ter sido inca-az de alterar o hUAito... /:O As 8ugas de #a9es e9 relao W sua 8a95lia era9 esca-adas diante das inu9eras res-onsaAilidades hu9anas< e9 Ausca da natureza< da solido e do al5)io 95stico IMyers< /2>@< --. 1@71?L. #a9es continuou a dar aulas e9 Har)ard nos inter)alos das )iagens e< e9 />>O< 8oi no9eado -ro8essor7assistente de 8iloso8ia. Coi -ro9o)ido a -ro8essor de 8iloso8ia e9 />>:< -assando esse t5tulo ao de -ro8essor de -sicologia e9 />>2. E9 suas )iagens ao eBterior< conheceu 9uitos -siclogos euro-eus< incluindo Fundt< Jue< co9o #a9es escre)eu< RdeiBou 9ee u9a i9-resso -essoal agradU)el< co9 sua )oz sua)e e seu a9-lo e 8Ucil sorrisoS. Alguns anos de-ois< #a9es oAser)ou Jue Fundt Rno * u9 gYnio< 9as u9 -ro8essor V u9 ser cuGa oArigao * saAer tudo e ter o-inio -r-ria soAre tudoS IAlIen< /2@?< --. 0:/< 1O.L. $ li)ro de #a9es< Princ5-ios de Psicologia< 8oi -uAlicado e9 dois )olu9es e9 />2O< e 8oi u9 tre9endo sucesso. Esse li)ro ainda * considerado u9a i9-ortante contriAuio ao ca9-o. auase oitenta anos de-ois de sua -uAlicao< u9 -siclogo escre)eu6 R$s Princ5-ios< de #a9es< so se9 dQ)ida o li)ro de -sicologia 9ais erudito< 9ais -ro)ocador e< ao 9es9o te9-o< 9ais intelig5)el GU -uAlicado e9 inglYs ou e9 JualJuer outra l5nguaS IMacLeod< /2@2< -. iiiL. 9 sinal de sua cont5nua -o-ularidade * o 8ato de o li)ro ser lido -or -essoas Jue no so oArigadas a 8azY7lo. d claro Jue ne9 todos reagira9 8a)ora)el9ente W oAra. Fundt e Titchener< cuGas conce-Des la9as atacara< no gostara9 dele. Rd literaturaS< escre)eu Fundt< R* Aelo< 9as no * -sicologiaS I!GorE< /2>1< -. /0L. A reao de #a9es ao li)ro< de-ois de sua concluso< ta9A*9 no 8oi 8a)orU)el. &u9a carta ao editor< ele descre)eu a oAra co9o Ru9 aAo9inU)el< distendido< tu9e8acto< ingurgitado e ede9Utico )olu9e< teste9unhando a-enas dois 8atos6 -ri9eiro< Jue no eBiste u9a ciYncia da -sicologia e< segundo< Jue F. #. * u9 inca-azS IAlien< /2@?< --. 1/.71/:L. 3o9 a -uAlicao dos Princ5-ios< #a9es decidiu Jue GU dissera tudo o Jue deseGa)a soAre a ciYncia da -sicologia e Jue GU no se interessa)a 9ais e9 dirigir o laAoratrio de -sicologia. Pro)idenciou -ara Jue Hugo M[nsterAerg< ento -ro8essor da ni)ersidade de CreiAurg< na

Ale9anha< se to9asse diretor do laAoratrio de Har)ard e se encarregasse dos cursos de -sicologia< -ara 8icar li)re e dedicar7se W 8iloso8ia. M[nsterAerg 8ora criticado -or Fundt< o Jue constitu5a< ao )er de #a9es< u9 grande lou)or< 9as nunca cu9-riu o -a-el Jue #a9es -retendera< o de ser l5der na -esJuisa eB-eri9ental de Har)ard. Passados alguns -oucos anos< M[nsterAerg dedicou7se a u9a )ariedade de ca9-os a-licados e deu -ouca ateno ao laAora trio. Ele * i9-ortante -or ter aGudado a -o-ularizar a -sicologia e to9U7la u9a disci-lina 9ais a-licada< co9o )ere9os no 3a-5tulo >. E9Aora 8undasse e eJui-asse o laAoratrio e9 Har)ard< #a9es no era eB-eri9entalista. &unca se con)enceu -or inteiro do )alor do traAalho de laAoratrio e9 -sicologia e -essoal7 9ente no gosta)a dele. RTenho u9 dio natural -elo traAalho eB-eri9entalS< co9entou ele co9 M[nsterAerg. E9 />2.< a8ir9ou Jue os Estados nidos tinha9 laAoratrios de9ais e< nos Princ5-ios< declarou Jue os resultados do traAalho de laAoratrio no era9 -ro-orcionais ao 9ontante dos dolorosos es8oros en)ol)idos. &o sur-reende< -ois< Jue #a9es tenha dado -oucas contriAuiDes i9-ortantes nessa Urea. E9Aora #anies no tenha treinado alunos graduados ne9 disc5-ulos -ara dar continuida de W sua conce-o< )Urios deles V e9 -articular Angeli< FoodTorth e ThorndiEe V 8izera9 contriAuiDes notU)eis -ara o desen)ol)i9ento da -sicologia< co9o )ere9os adiante ao discutir o seu traAalho. #a9es ta9A*9 8oi -ro)idencial e9 8acilitar a educao uni)ersitUria de Mary Fhiton 3alEins< Jue desen)ol)eu a t*cnica da associao -areada< usada no estudo da 9e9ria< e se tornou a -ri9eira 9ulher -residente da Associao Psicolgica A9ericana. &unca lhe tinha9 -er9itido inscre)er7se 8or9al9ente na uni)ersidade< 9as #a9es a acolheu e9 seus se9inUrios /:/ e insistiu -ara Jue a uni)ersidade lhe con8erisse o grau. A-esar de #a9es ter e9 alta conta a ca-acidade de 3alEins< Har)ard recusou7se a con8erir o Ph.D. a u9a 9ulher. Mais tarde< ela sucedeu #a9es na -residYncia da APA. &os Qlti9os )inte anos de sua )ida< #a9es dedicou7se a a-er8eioar seu siste9a 8ilos8ico e< na d*cada de />2O< 8oi reconhecido co9o o -rinci-al 8ilso8o a9ericano. E9 />22< -uAlicou TalEs te Teachers IPalestras a Pro8essoresL< desen)ol)ido a -artir de con8erYncias Jue 8izera -ara -ro8essores 9ostrando de Jue 9aneira a -sicologia -oderia ser a-licada W situao de a-rendizage9 e9 sala de aula. The (arieties o8 "eligious EB-erience IAs (ariedades da EB-eriYncia "eligiosa c Paulo< 3ultriB< /22/eL a-areceu e9 /2O0H ele -uAlicou ainda trYs outros li)ros de 8iloso8ia entre /2O? e /2O2. A saQde de #a9es 8oi 8rUgil durante toda a sua )ida< e ele se a-osentou de Har)ard e9 /2O?. (Urios anos antes< nu9a eBcurso de al-inis9o< ele 8icara -erdido durante treze horas< e)ento Jue a-arente9ente lhe agra)ara u9a leso card5aca. $ -roAle9a -iorou< e ele 8aleceu e9 /2/O< dois dias de-ois de )oltar de sua Qlti9a )iage9 W Euro-a. $s Princ5-ios de Psicologia 3o9o #a9es no 8oi u9 eB-eri9entalista ne9 u9 8undador V ne9 seJuer u9 -siclogo nos Qlti9os anos de sua )ida V< de Jue 9aneira )eio a eBercer u9a in8luYncia to -ro8unda soAre a -sicologia` Por Jue ele * considerado -or 9uitos o -rinci-al -siclogo a9ericano` Sugerira97se trYs razDes -ara a sua estatura e a sua irresist5)el in8luYncia. E9 -ri9eiro

lugar< #a9es escre)eu co9 u9a clareza e u9 Arilhantis9o raros na ciYncia< tanto na *-oca co9o agora. Seu estilo te9 9agnetis9o< es-ontaneidade e encanto. A segunda razo de sua in8luYn cia * negati)a< no sentido e9 Jue todos os 9o)i9entos so negati)os< GU Jue se o-De9 W orde9 eBistente. #a9es 8oi ad)ersUrio da -osio Tundtiana de Jue o al)o da -sicologia * analisar a consciYncia at* isolar seus ele9entos. Por Qlti9o< #a9es o8ereceu u9 9odo alternati)o de considerar a 9ente< u9a aAordage9 co9-at5)el co9 a no)a conce-o 8uncional a9ericana de -sicologia. A *-oca esta)a -ronta -ara o Jue #a9es tinha a dizer. $ conceito de 8uncionalis9o * eB-l5cito na -sicologia de #a9es< Jue< nos Princ5-ios de Psicologia< a-resenta o Jue 9ais tarde seria o -receito AUsico do 8uncionalis9o a9ericano6 o oAGeti)o da -sicologia no * a descoAerta dos ele9entos da eB-eriYncia< 9as o estudo das -essoas )i)as e9 sua ada-tao ao a9Aiente. Para ele< a 8uno da consciYncia * nos orientar Juanto aos 89s eBigidos -ela soAre)i)Yncia. A consciYncia * )ital -ara as necessidades de seres co9-leBos nu9 a9Aiente co9-leBoH se9 ela< o -rocesso da e)oluo hu9ana no -oderia ter ocorrido. Ao ser -uAlicado< e9 />2O< Princ5-ios de Psicologia 8oi saudado e9 casa e no eBterior co9o u9 e)ento de -ri9eira grandeza no 9undo -sicolgico. &o se trata)a a-enas de u9 le)anta9ento aArangente de u9 no)o ca9-o do saAer< nWo era s u9a no)a s5ntese dos 8atos da -s5colog5aH era e9 si 9es9o u9a contriAuio W -sicologia... Por causa do seu 8rescor e )igor< de suas atitudes de89idas e sugestDes esti9ulantes< constitu5a -or si 9es9o u9 e)ento na histria da -sicologia IHeidAreder< /211< -. /2?L. $ li)ro de #a9es trata a -sicologia co9o ciYncia natural e< e9 es-ecial< Aiolgica. Isso no era no)o e9 />2OH 9as< nas 9os de #a9es< a ciYncia -sicolgica seguiu u9a direo distinta da da -sicologia Tundtiana. #a9es interessa)a7se -elos -rocessos conscientes co9o ati)idades orgNnicas Jue -roduzia9 algu9a 9udana na )ida desse organis9o. $s -rocessos 9entais era9 considerados ati)idades Qteis e 8uncionais de organis9os )i)os< e9 sua tentati)a de se 9anter e se ada-tar ao seu 9undo. 9a atitude a8i9 * a Yn8ase de #a9es nos as-ectos no7racionais da natureza hu9ana. /:0 As -essoas< oAser)ou ele< so criaturas tanto de ao e -aiBo co9o de -ensa9ento e razo. Mes9o ao discutir -rocessos -ura9ente intelectuais< #a9es destaca)a o no7racional. Ele notou Jue o intelecto o-era soA as in8luYncias 8isiolgicas do cor-o< Jue as crenas so deter9inadas -or 8atores e9ocionais< e Jue a razo e a 8or9ao de conceitos so a8etadas -elos deseGos e necessidades do ho9e9. Para #a9es< os seres hu9anos no so criaturas inteira9ente racionais. A seguir< )a9os descre)er algu9as das -rinci-ais Ureas aAordadas -or #a9es nos Princ5-ios. $ $AGeto de Estudo da Psicologia6 9a &o)a 3once-o da 3onsciYncia #a9es a8ir9a no in5cio do li)ro Jue RA -sicologia * a 3iYncia da (ida Mental< tanto dos seus 8en]9enos co9o de suas condiDesS I#a9es< />2O< (ol. /< -. /L. E9 ter9os do oAGeto

de estudo< as -ala)ras7cha)e so 8en]9enos e condiDes. RCen]9enosS * o ter9o usado -ara indicar Jue o oAGeto de estudo estU -resente na eB-eriYncia i9ediataH RcondiDesS re8ere7se W i9-ortNncia do cor-o< do c*reAro e9 -articular< na )ida 9ental. De acordo co9 #a9es< as suAestruturas 85sicas da consciYncia 8or9a9 u9a -arte AUsica da -sicologia. Ele reconhece a i9-ortNncia de considerar a consciYncia< o -onto 8ocal de seus interesses< seu a9Aiente natural< o ser hu9ano 85sico. Essa -erce-o da Aiologia< da ao do c*reAro soAre a consciYncia * u9a caracter5stica -eculiar W aAordage9 -sicolgica de #a9es. #a9es reAelou7se contra o Jue considera)a a arti8icialidade e estreiteza da -osio Tundtiana< u9a re)olta Jue anteci-ou o -rotesto generalizado 8eito 9ais tarde -elos -siclogos gestaltistas e 8uncionais. Ele a8ir9ou Jue as eB-eriYncias so si9-les9ente o Jue so< e no gru-os ne9 a9Ulga9as de ele9entos. A descoAerta de ele9entos discretos -or 9eio da anUlise intros-ecti)a no de9onstra Jue esses ele9entos eBista9 inde-endente9ente do oAser)ador. #a9es a8ir9a)a Jue os -siclogos -ode9 encontrar nu9a eB-eriYncia aJuilo Jue sua -osio siste9Utica e9 -sicologia lhes diz Jue de)e estar lU. 9 -ro)ador de chU treinado a-rende a discri9inar nu9 saAor ele9entos es-eciais Jue a -essoa no7treinada -ode no -erceAer. Esta< ao to9ar o seu chU< eB-eri9enta u9a 8uso dos ele9entos Jue se diz eBistire9 no saAor< u9a 9istura no -ass5)el de anUlise. Do 9es9o 9odo< dizia #a9es< o 8ato de algu9as -essoas -odere9 analisar suas eB-eriYncias conscientes no signi8ica Jue os ele9entos discretos -or elas relatados esteGa9 -resentes na consciYncia de outra -essoa eB-osta W 9es9a eB-eriYncia. #a9es considera)a esse -ressu-osto a 8alUcia do -siclogo. Ao atacar o centro )ital da aAordage9 Tundtiana< #a9es declara Jue no eBiste9 sensaDes si9-les na eB-eriYncia conscienteH elas s eBiste9 co9o resultado de u9 -rocesso Aastante tortuoso de in8erYncia ou aAstrao. &u9a declarao ousada e caracteristica9ente eloJ[ente< #a9es escre)eu6 R&unca hou)e algu*9 Jue ti)esse tido u9a sensao si9-les e9 si. A consciYncia< desde o dia e9 Jue nasce9os< eBiAe u9a -rol58ica 9ulti-licidade de oAGetos e relaDes< e aJuilo Jue deno9ina9os sensaDes si9-les resulta da ateno discri9inati)a< le)ada co9 8reJ[Yncia a u9 grau Ae9 altoS I#a9es< />2O< (ol. /< -. 00.L. E9 lugar da anUlise arti8icial e da reduo da eB-eriYncia consciente a -retensos ele9en tos< #a9es cla9ou -or u9 no)o -rogra9a -ara a -sicologia. Disse Jue a )ida 9ental * u9a unidade< u9a eB-eriYncia total Jue 9uda. $ -onto AUsico de sua conce-o da consciYncia * Jue esta 8lui co9o u9a corrente. #a9es cunhou a 8rase 8luBo de consciYncia -ara eB-ri9ir essa -ro-riedade. Sendo a consciYncia u9 8luBo cont5nuo< JualJuer tentati)a de suAdi)idi7 la e9 8ases ou ele9entos te9-oraria9ente distintos s -ode distorcY7la. /:1 $utra caracter5stica da consciYncia * a sua eterna 9utaoH Ga9ais -ode9os ter eBata 9ente o 9es9o estado ou -ensa9ento 9ais de u9a )ez. $s oAGetos do a9Aiente -ode9 re-etir7se< 9as no as sensaDes ou -ensa9entos idYnticos Jue eles esti9ula9. Pode9os -ensar nu9 oAGeto e9 9ais de u9a ocasioH 9as< cada )ez Jue isso acontece< 8aze9o7lo de 9aneira di8erente de)ido ao e8eito de eB-eriYncias inter)enientes. Portanto< a consciYncia * cu9ulati)a< e no re-etiti)a. Al*9 disso< a 9ente * sensi)el9ente cont5nua< ou seGa< no hU ru-turas claras no 8luBo de consciYncia. Pode ha)er hiatos te9-orais< co9o ocorre durante o sono< 9as< ao acordar<

no te9os di8iculdade -ara estaAelecer )5nculo co9 o 8luBo de consciYncia Jue esta)a e9 anda9ento antes da interru-o. A 9ente ta9A*9 * seleti)a. Ela escolhe dentre os 9uitos est59ulos a Jue estU eB-osta< 8iltra alguns< co9Aina ou se-ara outros< seleciona ou reGeita outros ainda. S -ode9os dar ateno a u9a -eJuena -arte do 9undo de nossas eB-eriYncias< e o crit*rio de seleo< segundo #a9es< * a rele)Nncia. A 9ente seleciona est59ulos rele)antes -ara Jue a consciYncia -ossa o-erar de 9aneira lgica e -ara Jue u9a s*rie de id*ias -ossa chegar a u9 8i9 racional. Aci9a de tudo< #a9es destacou o -ro-sito da consciYncia. Ele acredita)a Jue esta te9 de ter algu9a utilidade Aiolgica< -ois do contrUrio no teria soAre)i)ido< $ -ro-sito ou 8uno da consciYncia * ca-acitar7nos a nos ada-tar ao a9Aiente< -er9itindo7nos escolher. #a9es distinguia entre hUAito e escolha conscienteH -ara ele< o haAito * in)oluntUrio e no consciente. auando o organis9o se )Y diante de u9 no)o -roAle9a e necessita de u9a no)a 9odalidade de aGusta9ento< a consciYncia entra e9 cena. Essa Yn8ase na intencionalidade re8lete clara9ente a in8luYncia da teoria e)oluti)a soAre o -ensa9ento de #a9es. Se9-re interessado e9 au9entar o -r-rio conheci9ento da eB-eriYncia consciente< #a9es tentou a9-liar sua -r-ria consciYncia inalando Bido nitroso< u9 gUs usado co9o anest*sico. EnJuanto este)e soA a in8luYncia do gUs< ele acreditou Jue )i)encia)a re)elaDes 95sticas de grandes )erdades cs9icas Jue resol)ia9 alguns dos enig9as do uni)erso. In8e liz9ente< -ela 9anh ele no conseguiu se le9Arar dessas grandes )erdades< 9as< certa noite< -]de registrU7las no -a-el. Ao des-ertar< correu -ara a escri)aninha e )eri8icou Jue escre)era o seguinte6 RHga9o< h5ga9o< o ho9e9 * -ol5ga9o. H5ga9a< hga9a< a 9ulher * 9onga 9a.S #a9es no continuou a 8azer essas eB-eriYncias. $s M*todos da Psicologia A discusso do oAGeto de estudo da -sicologia segundo #a9es 8ornece ind5cios soAre os seus 9*todos de estudo. 3o9o a -sicologia estU )oltada -ara u9a consciYncia alta9ente -essoal e i9ediata< seu instru9ento AUsico te9 de ser a intros-eco. #a9es acredita)a Jue * -oss5)el in)estigar estados de consciYncia eBa9inando a -r-ria 9ente -or 9eio da intros-ec o< e a considera)a o eBerc5cio de u9 do9 natural. RA $Aser)ao Intros-ecti)a * aJuilo e9 Jue te9os de nos a-oiar< e9 -ri9eiro lugar< -ri9ordial9ente< e se9-re... ela signi8ica< co9 e8eito< olhar -ara dentro da -r-ria 9ente e relatar o Jue descoAri9os ali. Todos concorda9 Jue ali descoAri9os estados de consciYnciaS I#a9es< />2O< (ol. /< -. />:L. #a9es conhecia as di8iculdades e li9itaDes da intros-eco e aceita)a Jue ela no era u9a 8or9a -er8eita de oAser)ao. Pensa)a< no entanto< Jue os resultados intros-ecti)os -oderia9 ser )eri8icados -or controles a-ro-riados e 9ediante a co9-arao das descoAertas 8eitas -or )Urios oAser)adores. E9Aora no usasse a9-la9ente o 9*todo eB-eri9ental< #a9es acredita)a Jue o seu e9-rego era outro recurso -oss5)el do conheci9ento -sicolgico V es-ecial9ente no ca9-o da -sico85sica< da anUlise da -erce-o es-acial e da -esJuisa da 9e9ria. /:.

Para co9-le9entar os 9*todos intros-ecti)o e eB-eri9ental< #a9es indicou o uso do 9*todo co9-arati)o e9 -sicologia. In)estigando o 8unciona9ento -sicolgico de di8erentes -o-ulaDes< co9o ani9ais< crianas< -o)os -ri9iti)os e -essoas 9ental9ente -erturAadas< o -siclogo -oderia< ao )er de #a9es< descoArir )ariaDes signi8icati)as e Qteis na )ida 9ental. $s 9*todos Jue #a9es citou e9 seu li)ro assinala9 unia i9-ortante distino entre o estruturalis9o e o 8uncionalis9o rec*97surgido. $ 9o)i9ento a9ericano no se li9itaria a u9a t*cnica< co9o a intros-eco< -or eBe9-lo. Ele a-licaria outros 9*todos< nu9 ecletis9o Jue a9-lia)a o alcance da -sicologia. &essa di)ersidade 9etodolgica< te9os outro legado de DarTin. #a9es acentuou o )alor Jue tinha -ara a -sicologia o -rag9atis9o< cuGo -rinci-al -receito a8ir9a Jue a )alidade de u9a id*ia ou conceito de)e ser testada -or suas conseJ[Nn cias -rUticas. A eB-resso -o-ular da -ers-ecti)a -rag9Utica * Jue RJualJuer coisa * )erda deira se 8uncionarS. A noo de -rag9atis9o 8ora -ostulada nos anos />?O -or 3harles Sanders Peirce< 9ate9Utico e 8ilso8o< a9igo de toda a )ida de #a9es. A oAra de Peirce -er9aneceu -ratica9ente desconhecida at* #a9es escre)er Prag9atis9 IPrag9atis9oL< e9 /2O?< li)ro Jue 8or9alizou a doutrina co9o 9o)i9ento 8ilos8ico e Jue constitui u9a das -rinci-ais contriAuiDes 8ilos8icas de #a9es. A Teoria das E9oDes 9a das 9ais 8a9osas contriAuiDes tericas de #a9es re8ere7se Ws e9oDes. Sua teoria< -uAlicada nu9 artigo de />>. e< 9ais tarde< nos Princ5-ios< contradizia o -ensa9ento da *-oca acerca do assunto. Su-unha7se Jue a eB-eriYncia suAGeti)a de u9 estado e9ocional -recedesse a eB-resso ou ao cor-oral ou 85sica. $ eBe9-lo tradicional V encontra9os u9 urso< assusta9o7nos e 8ugi9os V ilustra a id*ia de Jue a e9oo Io 9edoL )e9 antes da eB-resso cor-oral I8ugirL. #a9es in)erteu a noo< a8ir9ando Jue o des-ertar da res-osta 85sica -recede o surgi 9ento da e9oo< es-ecial9ente no tocante ao Jue ele cha9ou de e9oDes R9ais rudesS< co9o o 9edo< a rai)a< o -esar e o a9or. Por eBe9-lo< )e9os o urso< 8ugi9os e ento te9os 9edo. Essencial9ente< Rnosso senti9ento das 9udanas c no 9o9ento e9 Jue elas ocorre9 d a e9ooS I#a9es< />2O< (ol. 0< -. ..2L. Para )alidar suas a8ir9aDes< #a9es recorreu W oAser)ao intros-ecti)a de Jue< se essas 9udanas cor-orais< co9o o au9ento dos Aati9entos card5acos< a acelerao da res-irao e a tenso 9uscular< no ocorresse9< no ha)eria e9oo. &u9 caso de descoAerta si9ultNnea< o 8isiologista dina9arJuNs 3arl Lange -uAlicou u9a teoria anUloga e9 />>:. A se9elhana entre as duas le)ou W designao teoria #a9esVLange. A conce-o Ga9esiana da e9oo -roduziu 9uita contro)*rsia e esti9ulou considerU)eis -esJuisas. $ HUAito $ ca-5tulo dos Princ5-ios Jue trata do haAito ilustra Ae9 a conce-o de #a9es acerca das in8luYncias 8isiolgicas. Ele descre)e todas as criaturas )i)as co9o R8eiBes de hUAitosS I#a9es< />2O< (ol. /< -. /O.L< considerando Jue o haAito en)ol)e o 8unciona9ento do siste9a ner)oso. #a9es -ostulou Jue as aDes re-etidas ou haAituais ser)e9 -ara au9entar a -lastici dade da 9at*ria neural. 3o9o resultado disso< 8ica 9ais 8Ucil realizar as aDes e9 re-etiDes suAseJ[entes e co9 9enos ateno.

#a9es ta9A*9 acredita)a Jue os hUAitos tY9 i9ensas i9-licaDes sociais< co9o oAser)a neste trecho 8reJ[ente9ente citado6 /:: $ hUAito *< -ois< o enor9e )olante da sociedade< seu 9ais -recioso agente conser)ador. S ele nos 9ant*9 dentro dos li9ites da orde9... Ele nos condena a lutar na Aatalha da )ida segundo as diretrizes da nossa criao ou da nossa -ri9eira escolha< e a oAter9os o 9elhor de u9 e9-reendi9ento Jue nos desagrada< -orJue no hU outro -ara o Jual esteGa9os ca-acitados ou -orJue * tarde de9ais -ara co9ear outra )ez. Ele i9-ede Jue os di8erentes estratos sociais se 9isture9. #U aos )inte e cinco anos de idade< -erceAe9os o 9aneiris9o -ro8issional 8iBar7se no Go)e9 )iaGante co9ercial< no Go)e9 9*dico< no Go)e9 9inistro< no Go)e9 ad)ogado. (e9os as -eJuenas linhas di)isrias -ercorrere9 o carUter< os estratage9as de -ensa9ento< os -reconceitos< os 9odos de ser da R-ro8issoS< nu9a -ala)ra< linhas de Jue o ho9e9 nunca -ode esca-ar V no 9ais do Jue o seu casaco -ode de re-ente conseguir u9 no)o conGunto de doAras. De 9odo geral< * 9elhor Jue ele no esca-e. d Ao9 -ara o 9undo Jue< na 9aioria de ns< -or )olta dos trinta anos< o carUter esteGa slido co9o ci9ento e Ga9ais )olte a a9olecer I#a9es< />2O< (ol. /< -. /0/L. 3o9entUrio d inegU)el Jue #a9es * u9 dos 9ais i9-ortantes -siclogos Jue os Estados nidos GU -roduzira9. $s Princ5-ios 8ora9 u9a grande in8luYncia< tendo sua -uAlicao sido legiti9a 9ente acla9ada co9o u9 grande aconteci9ento na histria da -sicologia. $ li)ro a8etou as conce-Des de 9ilhares de estudiosos< e a -osio de #a9es ins-irou #ohn DeTey e outros -siclogos 8uncionais a des)iare9 a no)a ciYncia da -sicologia da )iso estruturalista e a dirigi7la -ara a 8undao 8or9al da escola 8uncionalista de -ensa9ento. A Cundao do Cuncionalis9o 3o9o assinala9os no in5cio do 3a-5tulo @< os -esJuisadores associados co9 a 8undao do 8uncionalis9o no tinha9 a a9Aio de criar u9a no)a escola de -sicologia. Eles -rotes ta)a9 contra as li9itaDes da -sicologia de Fundt e do estruturalis9o de Titchener< 9as no deseGa)a9 suAstitui7los -or outro Ris9oS caracterizado -ela rigidez e estreiteza Jue a 8or9a lizao costu9a en)ol)er. 9 8or9ando da ni)ersidade de 3hicago< o -rinci-al centro da -sicologia 8uncional< rele9Ara Jue o de-arta9ento de -sicologia dessa instituio tinha u9a orientao clara9ente 8uncional< 9as Rse9 consciYncia de si 9es9o e< certa9ente< se9 -ro9o)er a -sicologia 8uncional co9o escolaS IMcMinney< /2?>< -. /.:L. A 8or9alizao desse 9o)i9ento de -rotesto 8oi i9-osta aos seus lideres< e9 -arte< -or E. !. Titchener. ParadoBal9ente< 8oi Titchener Jue9 -ode ter R8undadoS a -sicologia 8uncional ao adotar a -ala)ra estrutural e9 o-osio a 8uncional nu9 artigo< RPostulados de u9a Psicologia EstruturalS< -uAlicado e9 />2> na Philoso-hical "e)ieT. &esse artigo< Titchener assinala as di8erenas entre -sicologia 8uncional e estrutural< alegando Jue o estruturalis9o era a Qnica 9odalidade de estudo adeJuada W -sicologia. Mas< ao estaAelecer o 8uncionalis9o co9o o-onente< Titchener inad)ertida9ente ser)iu -ara tornU7lo 9ais )is5)el. R$ Jue Titchener ataca)a na )erdade no tinha no9e at* Jue ele lhe desse u9H desse 9odo< ele i9-ulsionou o 9o)i9ento a u9a -osio de destaJue e< 9ais do Jue JualJuer -essoa<

contriAuiu -ara di)ulgar o ter9o 8uncionalis9o no uni)erso da -sicologiaS IHarrison< /2@1< -. 12:L. &aturai9ente< ne9 todo o cr*dito da 8undao do 8uncionalis9o -ode ser atriAuido a Titchener. d )erdade Jue aJueles a Jue9 a histria rotulou de 8undadores da -sicologia 8uncional 8ora9< no 95ni9o< 8undadores relutantes. A Escola de 3hicago E9 />2.< #ohn DeTey e #a9es "oTland Angeil< Jue tinha9 a-arecido na ca-a da re)ista Ti9e< 8ora9 -ara a rec*97criada ni)ersidade de 3hicago. Sua in8luYncia conGunta * a9-la7 /:@ 9ente res-onsU)el -elo 8ato de aJuela instituio tornar7se u9 i9-ortante centro do 8unciona lis9o. Mas a uni)ersidade e9 si ta9A*9 te)e u9 -a-el na 8undao dessa no)a escola de -sicologia. 3o9o escre)eu u9 historiador< n -or certo a-ro-riado Jue a -ri9eira escola nitida9ente a9ericana de -sicologia tenha surgido na no)a uni)ersidade Jue constitu5a -or si s u9a eB-resso de tantas coisas caracteristica9ente a9ericanas. A 8aanha Juase incr5)el de criar -or inteiro u9a grande uni)ersidade V concretizar u9 -lano< reunir u9 cor-o docente notU)el< trazer W eBistNncia toda a co9-leBa organizao< cor-o e al9a V deu ao lugar u9 ar de grandes coisas alcanadas e -or alcanarH e e9 nada sur-reende o 8ato de u9a escola de -ensa9ento< tendo sido iniciada nessas circunstNncias< ter 8lorescido e crescido IlleidAreder< /211< -. 0O.L. #ohn DeTey I/>:27/2:0L auando se considera o 8uncionalis9o u9a escola distinta de -sicologia< e9 )ez de u9a orientao ou atitude< #ohn DeTey costu9a receAer o cr*dito de iniciador desse 9o)i9ento. 3ita7se u9 artigo -uAlicado -or ele e9 />2@ co9o u9 9arco no estaAeleci9ento 8or9al do 8uncionalis9oH DeTey eBerceu urna grande in8luYncia nessa escola de -ensa9ento< 9uito e9Aora tenha9 sido -oucos os seus anos de contriAuio ati)a W -sicologia. DeTey te)e u9a in8Nncia corriJueira e no 9ostrou grandes talentos at* seus -ri9eiros anos na ni)ersidade de (ennont. De-ois da graduao< 8oi -ro8essor secundUrio -or alguns anos e estudou 8iloso8ia -or conta -r-ria< -uAlicando )Urios artigos eruditos. Cez -s7gradua o na ni)ersidade #ohns Ho-Eins< receAeu seu Ph.D. e9 />>. e lecionou nas ni)ersidades de Michigan e Minnesota. E9 />>@< -uAlicou o -ri9eiro 9anual a9ericano

da no)a -sicologia Iintitulado< a-ro-riada9ente< PsychologyL< Jue 8oi -o-ular at* ser ecli-sado -elos Princ5-ios de Psicologia< de Fillia9 #a9es< e9 />2O. 3on)idado -ara a ni)ersidade de 3hicago e9 />2.< ali -er9aneceu -or dez anos< -er5odo durante o Jual se to9ou u9a 8ora )ital no ca9-o da -sicologia. Cundou u9a escola7 laAoratrio ou escola eB-eri9ental< considerada na *-oca u9a ino)ao radical na educao e ser)iu de -edra angular ao 9oderno 9o)i9ento da educao -rogressista. Cicou na ni)ersi dade 3olQ9Aia< de &o)a PorE< entre /2O. e /21O< traAalhando na a-licao da -sicologia a -roAle9as 8ilos8icos e educacionais< o Jue constitui outro eBe9-lo da orientao -rUtica de 9uitos -siclogos 8uncionais. DeTey era u9 ho9e9 Arilhante 9as no u9 Ao9 -ro8essor. 9 dos seus alunos recorda7 se de Jue DeTey ^se9-re usa)a u9 -eJueno Aon* )erde V urna Aoina... 3hega)a c classee< senta)a7se W escri)aninha< -unha o Aon* )erde diante de si e 8azia urna -alestra -ara o Aon* )erde V 8alando 9onotona9ente... Se ha)ia algu9a coisa Jue 8azia os alunos dor9i re9< era isso. Mas se )ocY -udesse -restar ateno ao Jue ele tinha a dizer< )alia a -enaS IMay< /2?>< -. @::L. $ artigo de />2@< R$ 3onceito de Arco "e8leBo e9 PsicologiaS< -uAlicado -or DeTey na Psychological "e)ieT< 8oi o -onto de -artida da -sicologia 8uncional. &esse traAalho V sua 9ais i9-ortante e< in8eliz9ente< Qlti9a contriAuio W -sicologia -ro-ria9ente dita V< DeTey atacou o 9olecularis9o< o ele9entaris9o e o reducionis9o -sicolgicos do arco re8leBo< co9 sua distino entre esti9ulo e res-osta< u9a id*ia Jue 8ora -ro9o)ida -or alguns 8isiologistas. $s -ro-onentes do arco re8leBo a8ir9a)a9 Jue u9a unidade de co9-orta9ento ter9ina co9 a res-osta a u9 est59ulo< -or eBe9-lo< co9o Juando u9a criana a8asta a 9o do 8ogo. DeTey contestou isso dizendo Jue o re8leBo 8or9a 9ais u9 circulo ou circuito do Jue u9 arco< -ois a -erce-o Jue a criana te9 do 8ogo se 9odi8ica co9 essa eB-eriYncia< -assando /:? a ter u9a 8uno distinta. A cha9a< Jue de inicio atra5a a criana< -assa a re-eli7la. A res-osta altera a -erce-o Jue a criana te9 do est59ulo Ia cha9aL< razo -or Jue a -erce-o e o 9o)i9ento Iesti9ulo e res-ostaL tY9 de ser considerados u9a unidade< e no sensaDes e res-ostas indi)iduais. Logo< DeTey argu9enta)a Jue o co9-orta9ento en)ol)ido nu9a res-osta re8leBa no -ode ser signi8icati)a9ente reduzido aos seus ele9entos sensrio79otores AUsicos V no 9ais do Jue a consciYncia -ode ser signi8icati)a9ente analisada e9 seus co9-onentes ele9entares. auando essa 8or9a de anUlise e reduo arti8icial do co9-orta9ento * adotada< acredi ta)a DeTey< o co9-orta9ento -erde todo o sentido< restando a-enas as aAstraDes na 9ente dos -siclogos Jue 8aze9 esse eBerc5cio. Ele escre)eu Jue o co9-orta9ento no de)e ser tratado co9o u9a construo cient58ica arti8icial< 9as si9 e9 ter9os da sua signi8icao -ara o organis9o ao ada-tar7se ao a9Aiente. Para ele< o oAGeto de estudo adeJuado da -sicologia * o organis9o total< 8uncionando e9 seu a9Aiente.

DeTey so8reu 8orte in8luYncia da teoria da e)oluo< e sua 8iloso8ia Aasea)a7se na noo de 9udana social. Ele se o-unha W id*ia de u9 9undo estUtico< sendo 8a)orU)el ao -rogresso atingido -or 9eio da luta do intelecto hu9ano co9 a realidade. &essa luta -ela soAre)i)Yncia< a consciYncia e o co9-orta9ento 8unciona9 a 8a)or do organis9oH a consciYncia -roduz o co9-orta9ento a-ro-riado Jue ca-acita o organis9o a soAre)i)er e -rogredir. 9a 8uno * u9a coordenao total de u9 organis9o co9 )istas W realizao do al)o da soAre)i)Yncia. Assi9< -ara DeTey< Ae9 co9o -ara outros -siclogos da *-oca< a -sicologia 8uncional * o estudo do organis9o e9 uso. DeTey dedicou -ouco te9-o W -sicologia. 3oerente co9 sua orientao 8uncional< e9-regou a 9aior -arte dos seus es8oros na a-licao da -sicologia a -roAle9as da educao. Seu -rogra9a -ara o 9o)i9ento da educao -rogressista * 8or9ulado e9 RPsicologia e PrUtica SocialS< u9a -alestra -ro8erida -or ele ao deiBar o cargo de -residente da Associao Psicolgica A9ericana IDeTey< /2OOL. Mais do Jue JualJuer outra -essoa< DeTey * res-on sU)el -elo es-5rito -rag9Utico da educao a9ericanaH ele acredita)a Jue o ensino de)eria orientar7se -ara o aluno< e no -ara o assunto. A i9-ortNncia de DeTey -ara a -sicologia estU na sua in8luYncia soAre -siclogos e outros -ensadores e no seu desen)ol)i9ento de u9 alicerce 8ilos8ico -ara o 8uncionalis9o. auando saiu da ni)ersidade de 3hicago< a liderana da no)a escola -assou -ara #a9es "oTland Angell. #aines "oTland Angeil I/>@27/2.2L #a9es "oTland Angell deu ao 9o)i9ento 8uncionalista as 8eiDes de u9a escola -rUtica de -ensa9ento. Tornou o de-arta9ento de -sicologia da ni)ersidade de 3hicago o 9ais i9-ortante da sua *-oca< a -rinci-al Aase de treina9ento dos -siclogos 8uncionais. Angell era 8ilho de u9a 8a95lia de acadY9icos de (er9ont. Seu a)] 8ora -residente da ni)ersidade !roTn< e9 Pro)idence< "hode IslandH seu -ai dirigia a ni)ersidade de (enriont e 8oi< 9ais tarde< -residente da ni)ersidade de Michigan. Angeil iniciou os estudos uni)ersi tUrios e9 Michigan< onde 8oi aluno de DeTey e )eio a conhecer os Princ5-ios de Psicologia de #a9es V Jue< segundo ele< in8luenciara9 seu -ensa9ento 9ais do Jue JualJuer outro li)ro. Ele traAalhou co9 #a9es -or u9 ano e9 Har)ard e concluiu o 9estrado e9 />20. 3ontinuou os estudos na ni)ersidade de Halie< Ale9anha< de-ois de saAer< -ara sua dece-o< Jue Filhel9 Fundt no -odia aceitar 9ais alunos e9 Lei-zig naJuele ano. Ele no oAte)e seu Ph.D.H sua dissertao 8oi aceita co9 a condio de ser re)isada Iescrita nu9 ale9o 9elhorL< 9as< -ara 8azer isso< ele teria de 8icar e9 Halie se9 re9unerao. Angeil /:> -re8eriu dar aulas na ni)ersidade de Miunesota< onde o salUrio< e9Aora AaiBo< era 9elhor do Jue nada< -articular9ente -ara u9 Go)e9 ansioso -or casar7se. Se9 ter oAtido o grau de doutor< Angeil 8oi 8unda9ental na concesso de doutorados a 9uitos outros e< ao longo de sua carreira< receAeu )inte e trYs t5tulos honorUrios. De-ois de u9 ano e9 Minnesota< Angeli 8oi -ara a ni)ersidade de 3hicago< onde 8icou -or )inte e cinco anos. Seguindo a tradio 8a9iliar< -residiu a ni)ersidade Pale< onde

aGudou a desen)ol)er o Instituto de "elaDes Hu9anas. E9 /2O@< 8oi eleito o d*ci9o Juinto -residen te da Associao Psicolgica A9ericana. auando se a-osentou da )ida acadY9ica< 8oi consul tor da &ational !roadcasting 3o9-any I&!3L. E9 /2O.< Angell -uAlicou o 9anual Psychology< Jue deu cor-o W aAordage9 8unciona lista. $ li)ro te)e tanto sucesso Jue< e9 /2O>< GU tinha Juatro ediDes< o Jue indica o atrati)o /:2 Ao articular os oAGeti)os utilitUrios do 8uncionalis9o< #a9es "oTland Angeil trans8or9ou essa -ers-ec ti)a nu9a escola de -ensa9ento Jue 8loresceu< soA a sua liderana< na ni)ersidade de 3hicago. da -osio 8uncionalista. &ele< Angeil a8ir9a)a Jue a 8uno da consciYncia * a-er8eioar as ca-acidades de ada-tao do organis9o e Jue a 9eta da -sicologia * estudar o 9odo -elo Jual a 9ente aGuda esse aGusta9ento do organis9o ao seu a9Aiente. 9a contriAuio 9ais i9-ortante W -sicologia 8uncional estU consuAstanciada no dis curso -residencial Jue Angeil dirigiu e9 /2O@ W Associao Psicolgica A9ericana e Jue 8oi -uAlicado na Psychological "e)ieT. &esse artigo< intitulado R$ ca9-o da -sicologia 8uncio nalS< ele 8or9ula clara9ente a conce-o 8uncionalista6 A -sicologia 8uncional * no 9o9ento -ouco 9ais do Jue u9 -onto de )ista< u9 -rogra9a< u9a a9Aio. Ela oAt*9 sua )italidade< 8unda9ental9ente< tal)ez de u9 -rotesto contra a eBcelYncia eBclusi)a de u9 outro -onto de )ista do estudo da 9ente< des8rutando hoGe< ao 9enos< do )igor -eculiar Jue e9 geral aco9-anha o Protestantis9o de JualJuer es-*cie e9 seus -ri9eiros estUgios< antes de tornar7se res-eitU)el e ortodoBo IAngell< /2O?< -. @/L. (i9os Jue os no)os 9o)i9entos adJuire9 )italidade e 59-eto a-enas co9 re8erYncia a u9a -osio estaAelecida ou o-ondo7se a ela. Angeil traou as linhas de co9Aate desde o in5cio< e9Aora tenha conclu5do 9odesta9ente suas oAser)aDes introdutrias ao teBto e9 Juesto6 R"enuncio 8or9al9ente a toda inteno de 8or9ular no)os -lanosH estou e9-enhado no Jue -retende ser u9 su9Urio desa-aiBonado de condiDes reais.S A -sicologia 8uncional< -rosseguiu ele< nada tinha de no)a< 9as desde o in5cio 8ora u9a -arte signi8icati)a da -sicologia. Ele reuniu trYs id*ias Jue considera)a os -rinci-ais te9as do 9o)i9ento 8uncionalista. /. A -sicologia 8uncional * a -sicologia das o-eraDes 9entais< estando e9 contraste co9 a -sicologia dos ele9entos 9entais Io estruturalis9oL. $ ele9entaris9o titcheneriano ainda era 8orte< e AngelI -ro9o)eu o 8uncionalis9o e9 o-osio a ele. A tare8a do 8unciona lis9o * descoArir co9o o-era u9 -rocesso 9ental< o Jue ele realiza e e9 Jue condiDes ocorre. Para ele< u9a 8uno 9ental< ao contrUrio de u9 9o9ento da consciYncia estudado -elos estruturalistas< no * u9a coisa -erec5)elH ela -ersiste e dura tal co9o acontece co9 as 8unDes Aiolgicas. Do 9es9o 9odo co9o u9a 8uno 8isiolgica -ode o-erar atra)*s de estruturas di8erentes< assi9 ta9A*9 u9a 8uno 9ental -ode o-erar -or 9eio de id*ias de conteQdo distinto.

0. A -sicologia 8uncional * a -sicologia das utilidades 8unda9entais da consciYncia. Esta Qlti9a< considerada W luz desse es-5rito utilitUrio< ser)e de 9ediadora entre as necessidades do organis9o e as eBigYncias do seu a9Aiente. $ 8uncionalis9o estuda os -rocessos 9entais no co9o e)entos isolados e inde-endentes< 9as co9o -arte ati)a e -er9anente da ati)idade Aiolgica e co9o -arte do 9o)i9ento 9ais a9-lo de e)oluo orgNnica. As estruturas e 8unDes do organis9o eBiste9 -orJue< ao -er9itire9 Jue o organis9o se ada-te ao seu a9Aiente< ca-acitara97no a soAre)i)er. Angeil acredita)a Jue< co9o soAre)i)era< a consciYn cia ta9A*9 de)e -restar u9 ser)io essencial ao organis9o. 3aAia ao 8uncionalis9o descoArir Jual * -recisa9ente esse ser)io< no a-enas no tocante W consciYncia< co9o ta9A*9 e9 ter9os de -rocessos 9entais es-ec58icos< co9o 8or9ar u9 Gu5zo e deseGar. 1. A -sicologia 8uncional * a -sicologia das relaDes -sico85sicas< )oltada -ara o relacio na9ento total do organis9o co9 o seu a9Aiente. $ 8uncionalis9o inclui todas as 8unDes 9ente7cor-o e deiBa aAerto o estudo do co9-orta9ento no7consciente ou haAitual. Su-De a eBistYncia de u9a relao entre o 9ental e o 85sico< u9a interao da 9es9a es-*cie Jue ocorre entre 8oras do 9undo 85sico. $ 8uncionalis9o sustenta Jue no hU distino real entre a 9ente e o cor-o. Ele os considera no co9o entidades distintas< 9as co9o -ertinentes W 9es9a orde9< su-ondo u9a 8Ucil trans8erYncia entre u9 e outro. /@O $ discurso -residencial de Angeil na APA< -ro8erido e9 /2O@< 8oi 8eito nu9 9o9ento e9 Jue o es-5rito do 8uncionalis9o GU esta)a 8ir9e9ente estaAelecido e era in8luente. Ele lhe deu a 8or9a de u9 e9-reendi9ento dinN9ico e -roe9inente< co9 u9 laAoratrio< u9 cor-o de dados de -esJuisa< u9a eJui-e entusiasta de -ro8essores e u9 gru-o dedicado de alunos graduados. Ao le)ar o 8uncionalis9o W condio de escola 8or9al< Angeli deu7lhe o 8oco e a estatura necessUrios -ara to9U7lo e8icaz. 3ontudo< ele continuou a insistir Jue o 8uncionalis9o no constitu5a de 8ato u9a escola ne9 de)ia ser identi8icado eBclusi)a9ente co9 a -sicologia ensinada e9 3hicago. Ele acredita)a Jue o 9o)i9ento era de9asiado a9-lo -ara ser contido no N9Aito de u9a Qnica instituio. A-esar dos -rotestos de Angeil< a escola 8or9al do 8uncionalis9o 8loresceu e 8icou -er9anente9ente associada co9 a -sicologia ensinada e -raticada e9 3hicago. Har)ey A. 3arr I/>?17/2:.L Har)ey 3arr< 8or9ado e9 9ate9Utica -ela ni)ersidade DePauT< Indiana< e -ela ni )ersidade do 3oArado< -assou a dedicar7se W -sicologia -or causa da a9izade e do interesse de u9 -ro8essor Jue 8ora disc5-ulo de $. Stanley Hall I3a-5tulo >L. 3o9o no ha)ia laAora trio de -sicologia no 3oArado< 3arr trans8eriu7se -ara a ni)ersidade de 3hicago< onde o seu -ri9eiro curso de -sicologia eB-eri9ental 8oi dado -elo Go)e9 -ro8essor7assistente AngelI. E9 seu segundo ano e9 3hicago< onde 8oi assistente de laAoratrio< traAalhou co9 #ohn !. Fatson< ento -ro8essor e< 9ais tarde< 8undador da escola co9-orta9entalista de -sicologia. Fatson iniciou 3arr na -sicologia ani9al. 3arr receAeu o Ph.D. e9 /2O: e< de-ois de 9uitas di8iculdades< conseguiu u9 e9-rego nu9a escola secundUria do TeBas e< 9ais tarde< u9 cargo nu9a escola de -edagogia estadual e9 Michigan. E9 /2O>< )oltou a 3hicago -ara suAstituir Fatson< Jue 8ora -ara a ni)ersidade #ohns Ho-Eins. 3arr sucedeu Angeli co9o res-onsU)el -elo de-arta9ento de -sicologia e9 3hicago e a9-liou a -osio terica de Angell soAre o 8uncionalis9o.

Durante a gesto de 3arr I/2/27/21>L< o de-arta9ento de -sicologia concedeu /:O doutorados. A oAra de 3arr re-resenta o 8uncionalis9o a -artir do 9o9ento e9 Jue este GU no -recisa)a 8azer u9a cruzada contra o estruturalis9o. $ 9o)i9ento to9ara7se u9a -osio reconhecida. SoA a liderana de 3arr< o 8uncionalis9o e9 3hicago alcanou o seu auge co9o siste9a 8or9al9ente de8inido. Ele a8ir9a)a Jue a -sicologia 8uncional era a -sicologia a9e ricana< $ traAalho 8eito e9 3hicago era a -sicologia da *-oca e< co9o tal< no eBigia u9a 8or9ulao siste9Utica 9uito a-ri9orada -ara distingui7la de JuaisJuer outras aAordagens. $utras )ersDes de -sicologia< co9o o co9-orta9entalis9o< a -sicologia da %estalt e a -sica nUlise< era9 tidas co9o desen)ol)i9entos desnecessaria9ente eBagerados Jue atua)a9 soAre as-ectos 9ais li9itados da -sicologia. Pensa)a7se Jue essas escolas -ouco tinha9 a acrescen tar W toda7aArangente -sicologia 8uncionalista. 3o9o o li)ro de 3arr< Psychology I/20:L< * u9a eB-resso caAal do 8uncionalis9o< )ale a -ena eBa9inar dois dos seus -rinci-ais -ontos. E9 -ri9eiro lugar< 3air de8iniu o oAGeto de estudo da -sicologia co9o a ati)idade 9ental V -rocessos co9o a 9e9ria< a -erce-o< o senti9ento< a i9aginao< o Gulga9ento e a )ontade. E9 segundo< a 8uno da ati)idade 9ental * registrar< 8iBar< reter< organizar e a)aliar eB-eriYncias e usU7las na deter9inao da ao. 3arr deno9inou de co9-orta9ento ada-tati)o ou de aGusta9ento a 8or9a es-ec58ica de ao e9 Jue as ati)idades 9entais a-arece9. (e9os aJui a Yn8ase 8a9iliar da -sicologia 8uncional nos -rocessos 9entais< e no nos ele9entos e no conteQdo da consciYncia. (e9os ta9A*9 u9a descrio da ati)idade 9ental e9 ter9os daJuilo Jue ela realiza ao -er9itir Jue o organis9o se ada-te ou se aGuste ao seu /@/ a9Aiente. d signi8icati)o Jue e9 /20: esses -ontos tenha9 sido discutidos desa-aiBonada9en te co9o u9 8ato< e no 9ais co9o JuestDes de deAate. EBa9inando os 9*todos de estudo da ati)idade 9ental< 3arr reconhecia a )alidade da oAser)ao intros-ecti)a e da oAser)ao oAGeti)a. &otando Jue o 9*todo eB-eri9ental * 9ais deseGU)el< ele no entanto ad9itia ser di85cil< seno i9-oss5)el< 8azer u9a in)estigao eB-eri 9ental adeJuada da 9ente. 3arr acredita)a< co9 Fundt< Jue o estudo de -rodutos culturais co9o a literatura< a arte< a linguage9 e as instituiDes sociais e -ol5ticas -odia 8ornecer /@0 SoA a liderana de Har)ey A. 3arr< sucessor de Angeli e9 3hicago< o 8uncionalis9o deiBou de ser u9 -rotesto contra o estruturalis9o e assu9iu sua 8or9a siste9Utica 8inal.

in8onnaDes soAre os ti-os de ati)idades 9entais Jue os ha)ia9 -roduzido. Ele ta9A*9 ad9itia o )alor do conheci9ento soAre os -rocessos 8isiolgicos en)ol)idos na ati)idade 9ental. E9Aora o 8uncionalis9o no aderisse< ao contrUrio do estruturalis9o< a u9 9*todo de estudo es-eci8ico< ha)ia na -rUtica u9a Yn8ase soAre a oAGeti)idade. !oa -arte da -esJuisa 8eita na ni)ersidade de 3hicago no usa)a a intros-eco e< Juando o 8azia< suA9etia7a ao 9UBi9o a )eri8icaDes -or controles oAGeti)os. d i9-ortante notar Jue< nas -esJuisas e9 3hicago< os suGeitos era9 tanto ani9ais co9o -essoas. A escola 8uncionalista de 3hicago deu in5cio ao 9o)i9ento ru9o ao estudo do co9-or ta9ento 9ani8esto e oAGeti)o< e9 lugar do estudo eBclusi)o da 9ente suAGeti)a ou consciYncia. $ 8uncionalis9o aGudou a le)ar a -sicologia a9ericana ao eBtre9o o-osto do estruturalis9o< chegando a -onto de s se concentrar no co9-orta9ento< ignorando de )ez o estudo da 9ente. Assi9< os 8uncionalistas 8ornecera9 a -onte entre o estruturalis9o e o 9o)i9ento re)olucio nUrio do co9-orta9entalis9o. "e-roduo de TeBto $riginal soAre o Cuncionalis9o6 Trecho de Psychology< de Har)ey A. 3arr A discusso a seguir 8oi re-roduzida do 3a-5tulo / do li)ro Psychology< de 3arr< -uAlicado e9 /20:.j Ela indica a 8or9a 8inal do 8uncionalis9o Jue descre)e9os e aArange os seguintes t-icos6 I/L o oAGeto de estudo da -sicologia 8uncional< co9 ilustraDes dos ti-os de atos ada-tati)os e9 Jue a 9ente se en)ol)eH I0L a natureza -sico85sica da ati)idade 9ental< 9ostrando o relaciona9ento entre as ati)idades 9entais e suas Aases 85siolgicas ou cor-oraisH I1L os 9*todos de -esJuisa da -sicologia 8uncional< indicando a )ariedade de 9*todos de coleta de dados Jue se acrescenta9 W t*cnica estruturalista da intros-ecoH e I.L o relaciona 9ento entre a -sicologia 8uncional e as outras ciYncias< incluindo a oAser)ao de Jue a -sicologia * u9a ciYncia Aiolgica Jue -ode ser a-licada a outras disci-linas< Ae9 co9o a -roAle9as da )ida cotidiana. $ $!#ET$ DE EST D$ DA PSI3$L$%IA. A -sicologia se ocu-a -ri9ordial9ente do estudo da ati)idade 9ental. Este ter9o * a designao gen*rica de ati)idades co9o a -erce-o< a 9e9ria< a i9aginao< o racioc5nio< o senti9ento< o Gulga9ento e a )ontade. d di85cil caracterizar os ele9entos essenciais dessas )Urias ati)idades co9 u9 Qnico ter9o< GU Jue a 9ente 8az )Urias coisas de te9-os e9 te9-os. sando ter9os aArangentes< -ode9os dizer Jue a ati)idade 9ental estU )oltada -ara o registro< a 8iBao< a reteno< a organizao e a a)aliao de eB-eriYncias< Ae9 co9o -ara sua suAseJ[ente utilizao na orientao da conduta. $ ti-o de conduta Jue re8lete a ati)idade 9ental -ode ser deno9inado co9-orta9ento ada-tati)o ou de aGusta9ento... 9 ato ada-tati)o * a res-osta de uni organis9o co9 re8erYncia ao seu a9Aiente 85sico ou social< co9 u9 carUter Jue satis8aa suas condiDes 9oti)adoras. EBe9-los dessas o-eraDes 9entais -ode9 ser retirados da 8or9ao -ro8issional de u9 9*dico. fs )ezes< sua 9ente estU -ri9ordialinente )oltada -ara a tare8a de aJuisio de conheci9entos a -artir de aulas< li)ros e cl5nicas< ou de suas eB-eriYncias -ro8issionais. E9 outros 9o9entos< o 8oco -rinci-al de sua 9ente * tentar 9e9orizar certos dados i9-ortantes. Mais u9a )ez< -ode9 -redo9inar as ati)idades re8leBi)as< ocu-ando7se sua 9ente da tare8a de analisar< co9-arar< classi8icar e relacGonar os dados de Jue ele dis-De co9 outros as-ectos do seu saAer

9*dico. (e9 -or 8i9 o as-ecto da conduta ada-tati)a V o uso desse conheci9ento e dessa haAilidade no diagnstico< no trata9ento ou na inter)eno cirQrgica. j Har)ey A. 3an Psychology< &o)a PorE< Long9ans< %i7een< /20:< --. /7/.. /@1 Todo ato 9ental )incula7se< -ois< 9ais ou 9enos direta9ente< co9 a 9ani-ulao da eB-eriYncia co9o 9eio de conseguir u9 aGusta9ento 9ais e8icaz ao 9undo. Logo< todo ato 9ental -ode ser estudado a -artir de trYs as-ectos V seu signi8icado ada-tati)o< sua de-endYncia da eB-eriYncia anterior e sua in8luYncia -otencial na ati)idade 8utura do organis9o. Por eBe9-lo< a -erce-o * u9 ele9ento constituti)o de u9 ato 9ais a9-loH * u9 -rocesso de to9ar conheci9ento de oAGetos co9 Aase naJuilo Jue esta9os 8azendo< ou e9 ter9os de sua relao co9 algu9 9odo de co9-orta9ento considerado. A -erce-o ta9A*9 en)ol)e o uso da eB-eriYncia -assada< )isto Jue o signi8icado de JualJuer oAGeto s -ode ser a)aliado e9 ter9os das nossas eB-eriYncias -recedentes co9 o oAGeto. De igual 9odo< toda eB-eriYncia co9 u9 oAGeto * suscet5)el de eBercer algu9 e8eito soAre a 9aneira -ela Jual esse oAGeto serU a-reendido e9 ocasiDes ulteriores. 9 9o9ento de re8leBo e)idencia a i9-ortNncia desses )Urios as-ectos da ati)idade 9ental. A reteno * essencial a toda a-rendizage9< a todo desen)ol)i9ento 9ental e a todo -rogresso social. A aJuisio de u9 ato de haAilidade en)ol)e u9a s*rie de tentati)as sucessi)as ou -er5odos de -rUtica durante os Juais o ato * gradual9ente a-er8eioado e estaAelecido. 3ada -asso de -rogresso * resultado das tentati)as -recedentes. $s e8eitos de cada -er5odo de -rUtica so retidos< e so esses e8eitos acu9ulados Jue torna9 as tentati)as suAseJ[entes 9ais 8Uceis. Se9 reteno< no -ode ha)er 9ente. A -essoa Jue -erdesse de sQAito o registro de suas eB-eriYncias -assadas 8icaria Juase to i9-otente Juanto u9 AeAY. Para sere9 usadas co9 e8icUcia< nossas eB-eriYncias de)e9 ser adeJuada9ente organizadas e siste9atizadas. &a linguage9 -o-ular< costu9a7se dizer Jue a -essoa insana -erdeu o Gu5zo c 9entee. &a realidade< essas -essoas -ossue9 9ente c Elas acu9ula9< organiza9 e a)alia9 suas eB-eriYncias de algu9a 9aneira< reagindo ao 9undo co9 Aase nessas eB-eriYncias. Essas -essoas tY9 9entes desorganizadas. Suas eB-eriYncias no so organizadas e a)aliadas de 9odo adeJuado. Teorica9ente< JualJuer gru-o de eB-eriYncias -ode ser organizado de )Urias 9aneiras. $ 9odo de -ensar e o carUter da conduta de u9 indi)5duo so e9 larga 9edida 8uno de sua organizao -r*)ia. 3ertos ti-os de organizao le)a9 a 9odos irracionais de -ensar e a 8or9as anti7sociais de co9-orta9ento. Por conseguinte< as eB-eriYncias no tY9 de ser a-enas organiza dasH elas de)e9 ser adeJuada9ente organizadas -ara sere9 usadas co9 e8icUcia nu9a reao inteligente e racional ao 9undo. A 9ente ta9A*9 a)alia de 8or9a cont5nua os )Urios as-ectos da eB-eriYncia. Ela no a-enas rotula as coisas co9o Aoas< 9Us e indi8erentes< 9as ta9A*9 organiza as coisas Aoas da )ida nu9a escala ele9entar de )alor relati)o. A a-reciao est*tica nos do95nios da literatura< da 9Qsica e das artes grU8icas ilustra essa 8uno. Ta9A*9 -ode9 ser citados os )alores *ticos. "otula9os a conduta social co9o certa e errada< e desen)ol)e9os conceitos de )irtudes co9o a caridade< a castidade< a honestidade< a soAriedade e a -ontualidade. $ siste9a de )alores de u9a -essoa constitui tal)ez o 9ais i9-ortante as-ecto de sua -ersonalidade. Alguns alunos en8atiza9 e9 de9asia o )alor relati)o do estudo e se torna9 ratos de AiAlioteca e 9an5acos -elo estudo. Alguns ra-azes atriAue9 de9asiada i9-ortNncia

ao )alor da inde-endYncia 89anceira e deiBa9 a escola -ara -rocurar u9 e9-rego. Algu9as -essoas suAesti9a9 a i9-ortNncia de se )estir adeJuada9en te< dos haAitos ling[5sticos corretos< da cortesia< da gentileza e de 9uitas outras coisas Jue contriAue9 -ara se ter u9a -ersonalidade e8icaz nas relaDes sociais. Algu9as -essoas le)a9 a -ol5tica< a religio ou a ciYncia de9asiado a s*rio e su-eresti9a9 a i9-ortNncia relati)a desses as-ectos da )ida... A 9ente a)alia de 8ato suas eB-eriYncias< e... a conduta do indi)5duo * e9 larga 9edida u9a 8uno dos seus ideais e do seu siste9a de )alores. Assi9 sendo< todas as eB-eriYncias de u9a -essoa durante a )ida se organiza9 nu9 siste9a co9-leBo 9as unitUrio de tendYncias de reao Jue deter9ina9 e9 grau ele)ado a natureza da sua ati)idade suAseJ[ente. A dis-osio reati)a de u9a -essoa< ou seGa< o Jue ela 8az e o Jue ela -ode e no -ode 8azer< * u9a 8uno do seu eJui-a9ento inato< da natureza de suas eB-eriYncias -recedentes e do 9odo co9o estas 8ora9 organizadas e a)aliadas. $ ter9o ReuS * e9 geral e9-regado -ara caracterizar u9a -essoa da -ers-ecti)a de sua dis-osio reati)a. Ta9A*9 8ala 9os da -ersonalidade de u9a -essoa Juando deseGa9os re8erir7nos a todos os traos e caracter5s /@. ticas do seu eu Jue 8acilita9 ou di8iculta9 sua e8iciYncia ao tratar co9 outros indi)5duos< ao -asso Jue o ter9o R9enteS * usado Juando Juere9os caracterizar u9a -essoa e9 ter9os de seus traos e -otencialidades intelectuais... A -sicologia se dedica< -ortanto< ao estudo da -ersonalidade< da 9ente e do eu< Jue constitue9 toda)ia oAGetos conceituais -ass5)eis a-enas de u9 estudo indireto< atra)*s de suas 9ani8estaDes V so9ente na 9edida e9 Jue se eB-ri9e9 nas reaDes da -essoa. As )Urias ati)idades concretas en)ol)idas nu9 ato de aGusta9ento so os dados oAser)U)eis e o oAGeto de estudo da -sicologia. A &AT "E\A PSI3$CISI3A DA ATI(IDADE ME&TAL. Essas )Urias o-eraDes 9en tais en)ol)idas nu9a res-osta de aGusta9ento costu9a9 ser deno9inadas -rocessos -sico88sicos. Pelo seu carUter 85sico< indica9os sere9 elas atos de Jue a -essoa te9 algu9 conheci9ento. Por eBe9-lo< u9 indi)5duo no s -erceAe u9 oAGeto e reage a ele< co9o -elo 9enos te9 consciYn cia do 8ato e -ode ter algu9 conheci9ento soAre a natureza e o signi8icado desses atos. $s indi)5duos no esto acostu9ados a raciocinar< to9ar decisDes e reagir co9 Aase nessas decisDes e se esJuecer -or inteiro do 8ato. A realizao de todo ato 9ental -or -arte da -essoa i9-lica algu9a es-*cie de contato )i)encial co9 esse ato. Por esse 9oti)o< re8erir7nos7e9os a esses atos 9entais algu9as )ezes co9o eB-eriYncias ou ati)idades )i)enciais. Al*9 de sere9 eB-eri9en tados< esses atos constitue9 ta9A*9 as reaDes de u9 organis9o 85sico. So atos Jue en)ol)e9 direta9ente estruturas co9o os rgos dos sentidos< os 9Qsculos e os ner)os. d e)idente a -artici-ao dos rgos dos sentidos e dos 9Qsculos e9 ati)idades co9o a -erce-o e os atos )oluntUrios< $ siste9a ner)oso ta9A*9 estU en)ol)ido e9 todos os atos 9entais. E9Aora esse 8ato no seGa A)io< a )erdade da doutrina 8oi -lena9ente estaAelecida. A integridade dessas estruturas * essencial W ati)idade 9ental nor9al. 9a eBciso ou leso de JualJuer -arte do c*reAro costu9a estar correlacionada co9 algu9a es-*cie de distQrAio 9ental. Todas as condi Des Jue a8eta9 o 9etaAolis9o dessas estruturas ta9A*9 in8luencia9 o carUter das o-eraDes 9entais. &o tentare9os eB-licar a natureza dessa relao -sico85sica. A-enas oAser)a9os o 8ato de Jue esses atos 9entais so e)entos -sico85sicos e insisti9os Jue eles tY9 de ser estudados co9o tais...

De acordo co9 a nossa conce-o< a -sicologia no -ode di8erenciar7se da 8isiologia e9 ter9os do carUter 9eta85sico do seu oAGeto de estudo. Tanto a -sicologia co9o a 8isiologia esto )oltadas -ara o estudo das ati)idades 8uncionais dos organis9os. A -sicologia se ocu-a de todos os -rocessos direta9ente en)ol)idos no aGuste do organis9o ao seu a9Aiente< ao -asso Jue a 8isiologia se dedica ao estudo de ati)idades )itais co9o a circulao< a digesto e o 9etaAolis9o< Jue esto en)ol)idas -ri9ordial9ente na 9anuteno da integridade estrutural do organis9o. Assi9 sendo< a -sicologia e a 8isiologia se ocu-a9 de dois gru-os 9utua9ente relacionados e interati)os de -rocessos orgNnicos... MdT$D$S DE A!$"DA%EM. d -oss5)el estudar os atos 9entais a -artir de )Urias aAordagens. Pode9os oAser)U7los direta9ente< estudU7los indireta9ente -or 9eio de suas criaDes e -rodutos e< -or 8i9< eBa9inU7los e9 ter9os de sua relao co9 a estrutura do organis9o. $s atos 9entais -ode9 ser oAser)ados suAGeti)a ou oAGeti)a9ente. A oAser)ao oAGeti)a se re8ere W a-reenso das o-eraDes 9entais de outro indi)iduo na 9edida e9 Jue se re8lete9 no seu co9-orta9ento. A oAser)ao suAGeti)a se re8ere W a-reenso das -r-rias o-eraDes 9entais. A oAser)ao suAGeti)a< co9 8reJ[Yncia deno9inada intros-eco< 8oi considerada no -assado o Qnico 9odo de a-reenso de u9 ti-o di8erente do en)ol)ido na -erce-o de u9 e)ento eBterno. &a )erdade< os dois -rocessos so essencial9ente iguais e9 ter9os de natureza< s -odendo ser distinguidos e9 ter9os dos oAGetos a-reendidos. 3ada 9odo de oAser)ao * dotado de certas )antagens e li9itaDes. /. A intros-eco nos 8ornece u9 conheci9ento 9ais 5nti9o e aArangente dos e)entos 9entais. Alguns desses e)entos no -ode9 ser a-reendidos oAGeti)a9ente. Por eBe9-lo< -ode9os saAer< a -artir do co9-orta9ento de u9a -essoa< Jue ela estU aAsor)ida e9 -ensa9entos< se9 Jue /@: -ossa9os dizer o Jue ela estU -ensando. A -essoa e9 si no a-enas saAe o Jue estU -ensando co9o te9 -lena consciYncia daJuilo Jue estU considerando. Do 9es9o 9odo< a oAser)ao oAGeti)a no nos dU nenhu9 indicio Jue -er9ita deter9inar se o -ensa9ento * 9ediado -or -ala)ras ou -or i9agens )isuais. A intros-eco costu9a re)elar os 9oti)os e consideraDes deri)ados da eB-eriYncia -assada Jue nos in8luencia9 e9 JualJuer ato -articular. Seria 9uito di85cil oAter conheci9entos dessa es-*cie usando eBclusi)a9ente o 9*todo oAGeti)o. 0. As oAser)aDes suAGeti)as so soAre9odo di85ceis. Muitas o-eraDes 9entais consiste9 nu9a sede de e)entos co9-leBos e e9 rU-ida 9udana cuGa anUlise e a-reenso aArangentes so di85ceis. &a 9edida e9 Jue a nossa 9ente costu9a en)ol)er7se no trato de situaDes oAGeti)as< 9uitas -essoas encontra9 considerU)el di8iculdade Juando tenta9 ro9-er esse hUAito e to9ar7se intros-ecti)as. 1. &e9 se9-re se -ode testar a )alidade de u9a oAser)ao suAGeti)a. Diante de u9 relato 8eito -or algu*9 Jue estU -ensando -or 9eio de i9agens )isuais< JualJuer )eri8icao ou re8utao de sua a8ir9ati)a * -ratica9ente i9-oss5)el< tendo e9 )ista Jue esse e)ento

9ental deter9inado s -ode ser oAser)ado -or essa -essoa. Ta9-ouco -ode9os decidir Jue o relato no * )erdadeiro -orJue outras -essoas a8ir9a9 Jue -ensa9 e9 ter9os )erAais< )isto ser -oss5)el Jue haGa di8eren as entre as 9aneiras de -ensar das -essoas. Por outro lado< JualJuer ato oAGeti)o -ode ser oAser)ado -or )Urias -essoas e * -oss5)el co9-arar os seus relatos. .. &atural9ente< o uso do 9*todo suAGeti)o de)e 8icar restrito a suGeitos treinados e haAilidosos. Por conseguinte< a -sicologia de)e e9-regar o 9*todo oAGeti)o no estudo dos ani9ais< das crianas< dos -o)os -ri9iti)os e e9 9uitos casos de insanidade. :. Pode97se usar instru9entos -ara registrar e 9edir JuaisJuer 9ani8estaDes oAGeti)as da 9ente. Esses registros -ode9 ento ser analisados W )ontade. Dessa 9aneira< -ode97se detectar atos Jue de outro 9odo esca-aria9 W nossa ateno. Por eBe9-lo< te97se usado a 8otogra8ia co9o 9eio de estudo dos 9o)i9entos oculares 9ais sutis en)ol)idos nu9 ato de -erce-o. Esse 9*todo te9 sido a9-la9ente e9-regado no estudo das ati)idades -erce-tuais en)ol)idas na leitura e e9 certas ilusDes de -tica. $ 9*todo da eB-eri9entao * suAsidiUrio da oAser)ao. &u9 eB-eri9ento< oAser)a97se as o-eraDes 9entais e9 certas condiDes -rescritas e de89idas. 9 eB-eri9ento< 8reJ[ente9ente deno9inado oAser)ao controlada< -ode ser relati)a9ente si9-les ou Ae9 co9-leBo< de acordo co9 o grau de controle eBercido. 3o9o ilustrao de u9 ti-o si9-les de eB-eri9ento< -ode9os cGtar o caso da 9e9orizao de u9a lista de -ala)ras co9 o -ro-sito de anUlise desse -rocesso e de descoAerta de algu9as das condiDes Jue in8luencia9 a nossa ca-acidade de recordao desse 9aterial e9 algu9 9o9ento suAseJ[ente. De 9odo geral< a eBecuo de JualJuer ato 9ental co9 o -ro-sito de estudar esse ato -ode ser deno9inada eB-eri9ento. 9 eB-eri9ento -sicolgico no en)ol)e necessaria9ente o uso de u9a t*cnica elaAorada e de 8or9as co9-licadas de a-are lhos. $ carUter do a-arelho * u9a 8uno do -roAle9a. sa97se instru9entos co9o recurso de controle das condiDes eB-eri9entais ou de 9edio e registro de JuaisJuer caracter5sticas da situao eB-eri9ental. $ )alor -ri9ordial de u9 eB-eri9ento de-ende do 8ato de as oAser)aDes sere9 8eitas soA deter9inadas condiDes -rescritas e es-eci8icadas. Portanto< u9 eB-eri9ento * u9 9eio de descoAerta de 8atos e relaDes Jue nor9al9ente 8ugiria9 W deteco no curso ordinUrio da eB-eriYncia. Al*9 disso< os resultados de JualJuer eB-eri9ento -ode9 ser testados -or outros -esJuisadores. $ 9*todo eB-eri9ental te9 suas li9itaDes no ca9-o da -sicologia6 ne9 todos os as-ectos da 9ente hu9ana esto suGeitos a controleH as reaDes 9entais de u9a -essoa so Juase total9ente u9a 8uno de suas eB-eriYncias -r*)ias. 9 controle eB-eri9ental co9-leto de u9a 9ente hu9ana i9-lica u9a liAerdade -ara 9ani-ular o seu desen)ol)i9ento ao longo da )ida de 9aneiras Jue so to i9-oss5)eis Juanto socialrnente indeseGU)eis. Ta9A*9 * -oss5)el estudar a 9ente< de 8or9a indireta< -or 9eio de suas criaDes e -rodutos /@@ V in)enDes industriais< literatura< arte< costu9es e crenas religiosas< siste9as *ticos< instituiDes -ol5ticas< etc. Esse 9*todo -oderia ser deno9inado aAordage9 social. d claro Jue ele no * usado Juando se -ode9 estudar as o-eraDes 9entais e9 si. E9 conseJ[Yncia< ele * usado -rinci-al9en te no estudo de raas -ri9iti)as ou de ci)ilizaDes

-assadas. &a -rUtica< esse 9*todo * essencial7 9ente histrico ou antro-olgico. &o hU dQ)ida de Jue o nosso conheci9ento da 9ente hu9ana seria li9itado ao eBtre9o se 8]sse9os 8orados a usar a-enas esses dados. Catos dessa natureza< no entanto< so i9-ortantes -ara u9 entendi9ento dos as-ectos desen)ol)i9entais da 9ente. $s atos 9entais -ode9 ser estudados ainda da -ers-ecti)a da anato9ia e da 8isiologia. HU u9a 5nti9a relao entre a estrutura de u9 rgo e suas -ossiAilidades 8uncionais< $ neurologista tenta conceAer as organizaDes estruturais do siste9a ner)oso e9 ter9os de sua relao co9 as )Urias ati)idades e9 Jue essas organizaDes esto en)ol)idas< $ estudo das relaDes rec5-rocas entre os atos 9entais e os co9-onentes arJuitet]nicos do siste9a ner)oso -or certo esclarece as conce-Des tanto da -sicologia co9o da neurologia. SaAe9os Jue o carUter dos atos 9entais * in8luenciado -elas condiDes 9etaAlicas do siste9a ner)oso. 3o9 8reJ[Yncia< os de8eitos neurais esto correlacionados co9 distQrAios da -erce-o< da 9e9ria< da recordao e da ati)idade )oluntUria. Assi9 8oi oAtida urna -arcela considerU)el do conheci9ento -reciso e detalhado da relao entre o-eraDes 9entais e estruturas ner)osas. EBtir-a97se certas -artes das estruturas ner)osas dos ani9ais e oAser)a7se o e8eito dessa -erda do tecido ner)oso soAre a ca-acidade suAseJ[ente do organis9o. Muitas caracter5sticas da 9ente tY9 de ser eB-licadas e9 ter9os das -eculiaridades 8isiolgicas do siste9a ner)oso. $ 8ato da reteno< certos as-ectos te9-era9entais da 9ente e do -rocesso do esJueci9ento tY9 de ser eB-licados dessa 9aneira. E)idencia7se< -ois< Jue todo 8ato * u9 dado -sicolgico se9-re Jue -uder ser usado na co9-reenso da natureza e do signi8icado das o-eraDes 9entais. 9 9es9o 8ato -ode ser signi8icati)o -ara )Urias ciYncias< co9o a neurologia< a -sicologia e a 8isiologia< constituindo u9a -arte dos dados de cada u9 desses ra9os do conheci9ento. A -sicologia< assi9 co9o as outras ciYncias< usa JualJuer 8ato signi8icati)o -ara os seus -ro-sitos se9 le)ar e9 conta co9o< onde ou -or Jue9 ele 8oi oAtido. &enhu9a aAordage9 -articular consegue dar u9 conheci9ento co9-leto de u9 ato 9ental. As )Urias 8ontes de conheci9ento se co9-le9enta9< e a -sicologia se dedica W tare8a de siste9atizar e har9onizar os )Urios dados a 8i9 de 8or9ar u9a conce-o adeJuada de tudo o Jue estU en)ol)ido nas o-eraDes da 9ente. Catos da oAser)ao co9u9 constitue9 tal)ez a -rinci-al -arcela dos dados 8actuais e9 Jue se Aaseia9 as atuais conce-Des de -sicologia. A -sicologia di8ere da 9aioria das ciYncias naturais -or tratar< nu9 grau considerU)el< dos 8atos A)ios da )ida diUria. $s atos 9entais so e)entos )i)enciados e< natural9ente< todos tY9 de adJuirir u9a certa -arcela de conheci9ento acerca de suas -r-rias o-eraDes 9entais no curso da )ida. Parte considerU)el do nosso te9-o e energia ta9A*9 * dedicada W tare8a de lidar co9 outras 9entes. Assi9 sendo< todos adJuire9 u9 certo grau de conheci9ento -sicolgico -rUtico. A -sicologia co9o ciYncia se distingue da )ariedade de conheci9ento do senso co9u9 e9 )Urios as-ectos. Ela oAser)a e analisa o-eraDes 9entais co9 9ais cuidado e de 9odo 9ais siste9Utico< usa o 9*todo eB-eri9ental se9-re Jue -oss5)el< reQne seus dados 8actuais de u9a )ariedade 9ais a9-la de 8ontes e tenta construir u9 siste9a 9ais adeJuado de conceitos -ara co9-reender esses dados. aualJuer siste9a de conceitos dessa es-*cie s te9 )alor na 9edida e9 Jue o estudioso o e9-rega -ara co9-reender suas -r-rias o-eraDes 9entais ou -ara entender as aDes dos outros. E9 larga 9edida< o estudioso de)e

considerar u9 9anual de -sicologia si9-les9ente co9o u9 guia -ara o estudo de sua -r-ria 9ente... "ELA',$ 3$M $ T"AS 3In&3IAS. &o tocante Ws suas relaDes siste9Uticas< a -sico logia de)e ser classi8icada no gru-o Aiolgico de ciYncias Jue trata9 dos 8en]9enos dos organis 9os )i)os. $ seu 9aior -arentesco * co9 a 8isiologia< GU Jue as duas esto )oltadas -ara o estudo das reaDes dos organis9os ani9ais< no ha)endo linhas 8iBas de de9arcao entre os dois ca9-os. A -sicologia se ocu-a das relaDes ada-tati)as dos organis9os co9 relao a suas condiDes a9Aientais na 9edida e9 Jue essas reaDes de-ende9 de eB-eriYncias -recedentes. $s 8isiologistas re)ela9 -ouco interesse siste9Utico -or esse t-ico< ocu-ando7se< na 9aior -arte do /@? te9-o< do estudo das ati)idades )itais. Se a 8isiologia 8or arAitraria9ente de8inida co9o o estudo das 8unDes orgNnicas< a -sicologia de)erU< natural9ente< ser considerada u9 ra9o es-ecial da 8isiologia. 3ontudo< -ouco i9-orta se a -sicologia * considerada suAordinada W 8isiologia ou e9 -* de igualdade co9 ela. &a realidade< as duas ciYncias estuda9 de 8ato as-ectos distintos da ati)idade orgNnica. A -sicologia reQne 9ateriais de u9 grande nQ9ero de ca9-os da ati)idade hu9ana. Ela se a-ro-ria de JuaisJuer 8atos Jue tenha9 i9-ortNncia -ara u9a co9-reenso da 9ente. 9 -sic logo -ro8issional< co9o * de es-erar< te9 acesso direto a u9a ga9a 9uito restrita de 8en]9enos 9entais< razo -or Jue te9 de oAter seu 9aterial de estudo Gunto a u9a grande )ariedade de 8ontes. A -sicologia incor-ora 8atos da sociologia< da educao< da neurologia< da 8isiologia< da Aiologia e da antro-ologia< e es-era chegar a ser ca-az de to9U7los da AioJu59ica. A 9aioria do nosso conheci9ento 8actual acerca da i9ensa )ariedade de distQrAios 9entais * u9a contriAuio dos 9*dicos e -siJuiatras. $s -ro8issionais de direito 8ornece9 co9 8reJ[Yncia 8atos -eculiares soAre a 9ente e a -ersonalidade. $s )Urios ra9os dos negcios e da indQstria o8erece9 9uitos dados sugesti)os. 3o9 e8eito< dados -sicolgicos -ode9 ser reunidos a -artir de JualJuer ca9-o do e9-reendi9ento hu9ano. A -sicologia< -or sua )ez< interessa7se -or dar as contriAuiDes Jue -uder a todos os ca9-os a8ins de -ensa9ento e de ao< co9o a 8iloso8ia< a sociologia< a educao< a 9edicina< o direito< os negcios e a indQstria. d claro Jue todo conheci9ento soAre a natureza hu9ana te9 eBtre9a utilidade -ara JualJuer ca9-o de ati)idade relacionado de algu9 9odo co9 o -ensa 9ento e a ao do ho9e9. E9Aora a -sicologia tenha eBercido u9a considerU)el in8luYncia soAre alguns desses ca9-os< esse -rogra9a -rUtico de)e ser considerado u9a es-*cie de ideal< GU Jue a -sicologia ainda no alcanou nenhu9 conheci9ento 9uito adeJuado ou co9-leto da natureza hu9ana. $ Cuncionalis9o na ni)ersidade 3olQ9Aia 3o9o oAser)a9os no 3a-5tulo @< a -sicologia 8uncional< ao contrUrio da -sicologia estrutural< no te9 u9a aAordage9 ne9 u9a 8or9a uni8icadas. E9Aora o desen)ol)i9ento -ri9ordial e a 8undao do 8uncionalis9o tenha9 ocorrido na ni)ersidade de 3hicago< outra aAordage9 8oi elaAorada na ni)ersidade 3olQ9Aia -or "oAert FoodTorth. (ere9os nos 3a-5tulos > e 2 Jue 3olQ9Aia ta9A*9 8oi a Aase acadY9ica de dois outros -siclogos de orientao 8uncionalista6 #a9es McMeen 3atteil< cuGo traAalho soAre os testes 9entais -ersoni8icou o es-5rito 8uncionalista a9ericano< e E. L. Tho9diEe< cuGas -esJuisas

soAre -roAle9as da a-rendizage9 ani9al re8orara9 a tendYncia 8uncionalista de conseguir 9aior oAGeti)idade. "oAert Sessions FoodTorth I/ >@27/2@0L "oAert FoodTorth no -ertenceu 8or9al9ente W escola 8uncionalista na tradio de AngelI e 3arr. &a )erdade< ele no gosta)a das restriDes i9-ostas -ela 8iliao a JualJuer escola de -ensa9ento. Escre)eu e9 /21O Jue o ti-o de -sicologia Jue ele desen)ol)ia Rno as-ira a ser u9a escola. d isso -recisa9ente o Jue ela no deseGa ser. Pessoal9ente< se9-re reGeitei Jue 9e dissesse9< o Jue acontece de )ez e9 Juando< -elo Jue 9e le9Aro< Jual o ca9inho a seguir V o Jue< na Jualidade de -siclogos< de)er5a9os 8azer< e o Jue a -sicologia< na di)ina orde9 das ciYncias< te9 de 8azerS IFoodTorth< /21O< -. 10?L. E9Aora no -ossa 9os rotular FoodTorth de 8uncionalista no sentido estrito< sua oAra caAe nu9 ca-5tulo soAre o 8uncionalis9o a9ericano -or ter ele eB-resso e re8letido u9a 8or9a li)re de 8uncionalis9o Jue ainda caracteriza a -sicologia nos Estados nidos. !oa -arte do Jue FoodTorth disse /@> soAre a -sicologia segue o es-5rito 8uncionalista da escola de 3hicagoH 9as ele acrescentou u9 i9-ortante ingrediente no)o. FoodTorth -artici-ou ati)a9ente da -sicologia -or 9ais de setenta anos< co9o -es Juisador< 9estre esti9ado< autor e editor. De-ois de receAer seu grau de Aacharel na A9herst 3oliege< de Massachusetts< lecionou ciYncias no curso secundUrio e 9ate9Utica nu9a -eJue na 8aculdade. Durante esse -er5odo< de acordo co9 o seu relato< -assou -or duas eB-eriYncias Jue 9udara9 a sua )ida. E9 -ri9eiro lugar< assistiu a u9a -alestra do res-eitado -siclogo %. Stanley Hall e< e9 segundo< leu Princ5-ios de Psicologia< de Fillia9 #a9es. &esse 9o9ento< descoAriu Jue tinha de ser -siclogo. Inscre)eu7se e9 Har)ard< onde oAte)e o 9estrado< e ter9inou o Ph.D. e9 />22< e9 3olQ9Aia< soA a orientao de 3attell. Food Torth ensinou 8isiologia e9 hos-itais da cidade de &o)a PorE -or trYs anos< tendo -assado 9ais u9 traAalhando co9 o 8isiologista 3harles Scott Sherrington< na Inglaterra. E9 /2O1< )oltou a 3olQ9Aia< onde -er9aneceu at* a sua -ri9eira a-osentadoria< e9 /2.:. Mas era to -o-ular Jue continuou a dar aulas -ara grandes classes at* /2:>< Juando se a-osentou de 3olQ9Aia< aos oitenta e no)e anos< -ela segunda )ez. A lista de -uAlicaDes de FoodTorth * eBtensa< e o seu traAalho in8luenciou )Urias geraDes de alunos. Sua -osio 8oi eB-osta e9 inQ9eros artigos de re)ista e e9 Dyna9ic Psychology IPsicologia DinN9icaL< de />/>< e e9 Dynainics o8 !eha)ior IA DinN9ica do 3oni-ortarnentoL< de /2:>. Ele escre)eu u9 teBto introdutrio< Psychology< -uAlicado e9 /20/< Jue e9 /2.? GU tinha cinco ediDes e Jue 8oi< segundo se diz< o teBto 9ais )endido de -sicologia -or )inte e cinco anos. Sua oAra EB-eri9ental Psychology IPsicologia EB-eri9en talL< de /21> e /2:.< ta9A*9 se tornou u9 clUssico. E9 /2:@< FoodTorth receAeu a -ri9eira Medalha de $uro da Cundao Psicolgica A9ericana -or suas RinigualU)eis contriAuiDes -ara a deter9inao do destino da -sicologia cient58icaS co9o u9 Rintegrador e organizador do conheci9ento -sicolgicoS. FoodTorth a8ir9a)a Jue a sua aAordage9 na )erdade no era no)a< 9as era a seguida -elos RAonsS -siclogos< 9es9o antes de a -sicologia se tornar u9a ciYncia. $ saAer

-sicolgico de)e co9ear< disse ele< co9 u9a in)estigao da natureza do est59ulo e da res-osta< isto *< co9 e)entos eBteriores< oAGeti)os. Mas Juando a -sicologia< ao tentar eB-licar o co9-orta9ento< considera a-enas o est59ulo e a res-osta< deiBa de lado o Jue tal)ez seGa o ele9ento 9ais i9-ortante V o -r-rio organis9o )i)o< $ est59ulo no * a causa co9-leta de urna res-osta -articular. $ organis9o< co9 seus n5)eis )ariU)eis de energia e suas eB-eriYncias -resentes e -assadas< ta9A*9 age na deter9inao da res-osta. Assi9< de acordo co9 FoodTorth< a -sicologia te9 de le)ar e9 conta o -r-rio organis9o< Jue se inter-De entre o est59ulo e a res-osta. 3onclui7se disso Jue o oAGeto de estudo da -sicologia te9 de ser tanto a consciYncia co9o o co9-orta9ento V u9a -osio 9ais tarde adotada -elos -siclogos hu9anistas. $ est59ulo eBterno e a res-osta 9ani8esta -ode9 ser descoAertos -ela oAser)ao oAGeti)a do co9-orta9ento< ao -asso Jue o Jue ocorre no interior do organis9o s -ode ser conhecido 9ediante a intros-eco. Assi9< FoodTorth aceita)a esta Qlti9a co9o u9 instru9ento Qtil W -sicologia< ao lado dos 9*todos oAser)acional e eB-eri9ental. FoodTorth introduziu no 8uncionalis9o u9a -sicologia dinN9ica Jue -arecia u9a eBtenso ou elaAorao dos ensina9entos de DeTey e #a9es. IA -ala)ra dinN9ica 8ora usada e9 />>. -or DeTey e e9 /2O> -or #a9es.L 9a -sicologia dinN9ica estU )oltada -ara a 9udana e -ara a inter-retao dos 8atores causais da 9udana. 3o9o tal< ela se traduz co9o interesse -ela 9oti)ao. De 8ato< FoodTorth disse e9 />2? Jue Jueria desen)ol)er u9a inoti)ologia. /@2 A -ri9eira eB-resso da -osio siste9Utica de FoodTorth * Dyna9ic Psychology I/2/>L< Jue argu9enta e9 8a)or de u9a -sicologia 8uncional Jue inclua o t-ico da 9oti)ao. E9Aora haGa se9elhanas entre a -osio de FoodTorth e a dos 8uncionalistas de 3hicago< ele deu u9a Yn8ase 9uito 9aior aos e)entos 8isiolgicos Jue esto na Aase do co9-orta9ento. Sua -sicologia di9in7Gica< ou 9oti)ologia< dedica7se aos relaciona9entos causa7e7e8eito. Ele acredita)a Jue o al)o da -sicologia de)eria ser deter9inar -or Jue as -essoas se co9-orta9 co9o o 8aze9< -or Jue sente9 e age9 de certas 9aneiras. Logo< seu interesse -ri9ordial esta)a nas 8oras Jue i9-ele9 ou ati)a9 o organis9o hu9ano. /?O "oAert Sessions FoodTorth de8endeu u9a aAordage9 -sicolgica ecl*tica co9 Yn8ase na 9oti)ao. Ao discutir as seJ[Yncias causais no co9-orta9ento< FoodTorth distinguia dois ti-os de e)entos6 9ecanis9os e i9-ulsos. 9 9ecanis9o )incula7se co9 o 9odo -elo Jual u9a tare8a * realizada< -or eBe9-lo< os as-ectos 9ecNnicos de u9 9o)i9ento 85sico. 9 i9-ulso )incula7se co9 o -orJuY de a tare8a ser realizada. $s 9ecanis9os e i9-ulsos so iguais no sentido de sere9 res-ostas do organis9oH os 9ecanis9os -ode9 to9ar7se i9-ulsos e )ice7)ersa. &outro eBe9-lo de distoro de dados na histria da -sicologia< costu9a7se atriAuir a FoodTorth a introduo do ter9o i9-ulso. 3ontudo< uns oito 9eses antes de ele usar esse ter9o i9-resso< #ohn !. Fatson o e9-regara nu9 artigo -ara o A9erican #ournal o8 Psycho logy IFatson e Morgan< /2/?L< dando7lhe o 9es9o sentido.

A -osio de FoodTorth era essencial9ente ecl*tica. Ele no Jueria aderir a u9 Qnico siste9a ne9 Jueria desen)ol)er sua -r-ria escola. Seu -onto de )ista surgiu no do -rotesto< 9as do desen)ol)i9ento< da elaAorao e da s5ntese< e ele -rocura)a o Jue ha)ia de 9elhor e9 cada siste9a de -ensa9ento. 3r5ticas ao Cuncionalis9o $s ataJues ao 9o)i9ento 8uncionalista surgira9 rU-ida e )ee9ente9ente dos redutos estruturalistas. E< -ela -ri9eira )ez< ao 9enos nos Estados nidos< a no)a -sicologia se di)idiu e9 8acDes Aeligerantes. 3o9eu e 3hicago se tornara9< res-ecti)a9ente< o Juartel dos aca9 -a9entos ini9igos estruturalista e 8uncionalista. 3ho)era9 acusaDes< in)estidas e contra7 in)estidas entre as uni)ersidades< 9arcadas -elo 8anatis9o caracter5stico daJueles Jue esto con)encidos de Jue so os donos da )erdade. 9a das cr5ticas 8eitas ao 8uncionalis9o 8oi Jue o -r-rio ter9o no era clara9ente de8inido. E9 /2/1< 3. A. "ucE9icE< aluno de Titchener< eBa9inou Juinze co9-Yndios de -sicologia geral -ara deter9inar de Jue 9odo R8unoS era de8inida -elos )Urios autores. $s dois e9-regos 9ais co9uns era9 j ^u9a ati)idade ou -rocessoS e Ru9 ser)io a outros -rocessos ou ao organis9o co9o u9 todoS. &o -ri9eiro e9-rego< 8uno eJui)ale essencial7 9ente a ati)idadeH -or eBe9-lo< le9Arar e -erceAer so 8unDes. &o segundo< 8uno * de8inida e9 re8erYncia W utilidade de algu9a ati)idade do organis9o< co9o a 8uno da digesto ou da res-irao. "ucEinicE acusou os 8uncionalistas de Ws )ezes usare9 a -ala)ra 8uno -ara descre)er u9a ati)idade e< outras )ezes< -ara se re8erire9 W sua utilidade. So9ente cerca de dezessete anos de-ois de ser 8eita< essa acusao de uso incoerente e a9A5guo 8oi reAatida. Escre)endo e9 /21O< Har)ey 3arr argu9entou Jue as duas de8iniDes no era9 incoerentes -orJue se re8eria9 aos 9es9os -rocessos. $ 8uncionalis9o se interes sa)a -or u9a deter9inada ati)idade tanto e9 si 9es9a Ia -ri9eira de8inioL co9o e9 ter9os do seu relaciona9ento co9 outras condiDes ou ati)idades Ia segunda de8inioL. Ele oAser)ou Jue u9a -rUtica se9elhante era seguida na Aiologia. 9 historiador< no entanto< sugeriu Jue R$ 8uncionalis9o -ri9eiro usou o conceito< )indo de-ois a de8ini7loH e essa seJ[Yncia de e)entos * caracter5stica do 9o)i9ento... $ 8uncionalis9o nunca se dis-]s a colocar a de8inio e a siste9atizao e9 -ri9eiro -lanoS IHeidAreder< /211< -. 00>L. $utra cr5tica< )inda -articular9ente de E. !. Titchener< relaciona)a7se co9 a de8inio de -sicologia. $s estruturalistas a8ir9a)a9 Jue o 8uncionalis9o nada tinha de -sicologia< -ois no se restringia ao oAGeto de estudo e W 9etodologia do estruturalis9o. &a o-inio de Titchener< JualJuer aAordage9 Jue no 8osse a anUlise intros-ecti)a da 9ente e9 seus ele9en tos no era -sicologia. $ra< era essa a de8inio de -sicologia Jue os 8uncionalistas Juestiona )a9 e se e9-enha)a9 e9 suAstituir. $utros cr5ticos censurara9 o interesse dos -siclogos 8uncionais -or ati)idades de natu reza -rUtica ou a-licada V u9a 9ani8estao da antiJ[5ssi9a contro)*rsia entre ciYncia -ura e /?/ ciYncia a-licada. $s estruturalistas no )ia9 co9 Aons olhos a -sicologia a-licada. $s 8uncio nalistas< contudo< no se -reocu-a)a9 e9 9anter a -sicologia co9o ciYncia -ura e nunca -edira9 descul-as -elos seus interesses -rUticos. 3arr sugeriu Jue era -oss5)el seguir

-rocedi 9entos cient58icos rigorosos tanto e9 -sicologia -ura co9o e9 -sicologia a-licada< e Jue se -odia9 8azer -esJuisas )Ulidas tanto nu9 laAoratrio de uni)ersidade co9o nu9a 8UArica< nu9 escritrio ou nu9a sala de aula. d o 9*todo< e no o oAGeto de estudo< segundo 3arr< Jue deter9ina o grau de cienti8icidade de u9 ca9-o de in)estigao. HoGe< essa contro)*rsia entre ciYncia -ura e a-licada GU no chega a eBtre9os na -sicologia a9ericana< -rinci-al9ente -orJue a -sicologia a-licada estU 9uito disse9inada. Isso -ode ser considerado u9a contriAui o do 8uncionalis9o< e no u9 de8eito. 3ontriAuiDes do Cuncionalis9o 3o9o atitude ou -ers-ecti)a geral< o 8uncionalis9o se to9ou -arte da -rinci-al corrente da -sicologia a9ericana. Sua -recoce e )igorosa o-osio ao estruturalis9o te)e u9 i9enso )alor -ara o desen)ol)i9ento da -sicologia nos Estados nidos. Ta9A*9 8ora9 signi8icati)as as conseJ[Yncias de longo -razo da trans8erYncia da Yn8ase da estrutura -ara a 8uno. 9 dos resultados disso 8oi Jue a -esJuisa soAre o co9-orta9ento ani9al< Jue no 8azia -arte da aAordage9 estruturalista< )eio a ser ele9ento 8unda9ental da -sicologia. A -sicologia 8uncionalista< de8inida e9 ter9os a9-los< ta9A*9 incor-ora)a estudos de AeAYs< crianas e retardados 9entais. Al*9 disso< o 8uncionalis9o -er9itia Jue os -siclogos co9-le9entasse9 o 9*todo da intros-eco co9 outras t*cnicas de oAteno de dados< co9o a -esJuisa 8isiolgica< os testes 9entais< os JuestionUrios e as descriDes oAGeti)as do co9-or ta9ento. Todos esses 9*todos< Jue era9 anUte9a -ara os estruturalistas< era9 considerados -elos 8uncionalistas res-eitU)eis 8ontes de in8or9ao -sicolgica. f *-oca da 9orte de Fundt I/20OL e de Titchener I/20?L< suas aAordagens -sicolgicas tinha9 sido su-eradas nos Estados nidos -ela aAordage9 9ais aArangente e -rUtica dos 8uncionalistas. A )itria 8uncionalista co9-letou7se -erto de /21O< e hoGe< nos Estados nidos< a -sicologia *< e9 algu9a 9edida< de orientao 8uncional. Mas o 8uncionalis9o no eBiste hoGe co9o escola distinta de -ensa9ento. De)ido ao seu sucesso< GU no hU necessidade de 9anter sua caracter5stica de escola. Ele deiBou sua 9arca na -sicologia a9ericana conte9-o rNnea< -rinci-al9ente e9 sua Yn8ase na a-licao dos 9*todos e das descoAertas da -sicologia a -roAle9as do 9undo real. SugestDes de Leitura Allen< $. F.< Fihia9 #a9es6 A !iogra-hy< &o)a PorE< (iEing Press< /2@?. 9a )i)ida e aAsor)ente Aiogra8ia de #a9es< Aaseada e9 docu9entos in*ditos da 8a95lia #a9es. Angell< #. ".< R!eha)ior as a category o8 -sychologyS< Psychologicai "e)ieT< n 0O< --. 0::70?O< /2/1. Discute -roAle9as associados co9 o uso do ter9o ^consciYnciaS e co9enta o )alor da consciYncia e da intros-eco -ara a -sicologia. R3entuiy o8 the Airth o8 Fillia9 #a9esS< Psychologicai "e)ieT< na :O< --. >/7/12< /2.1. 3ont*9

artigos de Angell< Tho9diEe< All-ort< DeTey e outros soAre a )ida e a oAra de Fillia9 #a9es. 3riss9an< P.< RThe -sychology o8 #ohn DeTeyS< Psychological "e)ieT< n .2< --. ../7.@0< /2.0. Caz u9a re)iso e u9a a)aliao de conceitos i9-ortantes da aAordage9 -sicolgica de DeTey. DeTey< #.< RThe need 8or social -sychologyS< Psychological "e)ieT< n 0.< --. 0@@70??< /2/?. Discute a i9-ortNncia da -esJuisa e9 -sicologia social -ara se alcanar u9 entendi9ento co9-leto do co9-orta9ento hu9ano. #a9es< F.< Psychology6 !rie8er 3ourse< &o)a PorE< 3olher !ooEs< /2@0. A )erso condensada do segundo )olu9e dos Princ5-ios de Psicologia< ada-tado -or #a9es -ara uso e9 sala de aula. /?0 McMinney< C.< RCunctionalis9 at 3hicago V 9e9ories o8 a graduate student. /2027/21/S< #ournal oZ the History o8the !eha)ioral Sciences< n /.< --. /.07/.>< /2?>. Descre)e os docentes< os alunos< os traAalhos de curso e o \eitgeist intelectual do de-arta9ento de -sicologia da ni)ersidade de 3hicago. Myers< $. E.< Filia9 #a9es6 His Li8e and Thought< &eT Ha)en< 3onnecticut< Pale ni)ersity Presa< /2>@. 9 esAoo AiogrU8ico de #a9es e da 8a95lia #a9es< Ae9 co9o urna eB-osiWo das id*ias de #a9es e9 -sicologia e 8iloso8ia< 9ostrando co9o o seu -ensa9ento 9udou ao longo do te9-o. $;Donnell< #. M.< The $r5gins o8!eha)iorisin6 A9erican Psychology< />?O7/20O< &o)a PorE< &eT PorE ni)ersity Press< /2>:. Descre)e de Jue 9odo 8oras conteBtuais co9o -ressDes sociais< co9-etio econ]9ica e a ascenso da uni)ersidade 9oderna trans8or9ara9 a -sicologia a9ericana< de estudo dos -rocessos conscientes< e9 ciYncia do co9-orta9ento condicionadoH estaAelece relaDes entre tendYncias 8ilos8icas e cient58icas do s*culo 4I4 e as 8or9ulaDes a9ericanas do estruturalis9o< do 8uncionalis9o e do co9-ortainentalis9o. "a-helson< A. 3.< RThe -re73hicago association o8 the early 8unctionalistsS< #ou9al o8 the Histoiy o8 the !eha)ioral Sciences< n 2< --. //:7/00< /2?1. 9a descrio geral da oAra de #ohn DeTey e do seu i9-acto soAre o desen)ol)i9ento da -sicologia 8uncional na ni)ersidade de 3hicago.

Thorne< C. 3.< R"e8lections on the %olden Age o8 3olu9A5a;s -aychologyS< #ournal oZ Lhe History o8 the _ha)ioral Sciences< s* /0< --. /:27/@:< /2?@. Descre)e o cor-o docente e a orientao de -esJuisa do de-arta9ento de -sicologia da ni)ersidade 3olQ9Aia entre /20O e /2.O. /?1 > $ Legado do Cuncionalis9o6 A Psicologia A-licada $ Desen)ol)i9ento da Psicologia nos Estados nidos Falter Dili Scott I/>@27/2::L A (ida de Scott In8luYncias 3onteBtuais soAre a Psicologia A-licada A (ida de Hall )ol)i9ento Hu9ano Es-ecialidades na Psicologia A-licada #a9es McMeen 3atteil I/>@O7/2..L $ Mo)i9ento dos Testes Psicolgicos A (ida de 3attell $s Testes Mentais A (ida de Fit9er A 3l5nica Psicolgica $ Desen)ol)i9ento da Psicologia nos Estados nidos (i9os Jue a doutrina da e)oluo e a -sicologia 8uncional dela deri)ada ra-ida9ente do9inara9 os Estados nidos< -erto do 8inal do s*culo -assado< e Jue a -sicologia a9ericana 8oi orientada 9uito 9ais -elas id*ias de DarTin e %alton do Jue -elo traAalho de Fundt. Coi u9 curioso e at* -aradoBal 8en]9eno histrico. Fundt treinou Aoa -arte dos 9e9Aros da -ri9eira gerao de -siclogos a9ericanos e9 sua 8or9a de -sicologia< incluindo7se ai Hall< 3attell< Fitiner< Scott e MiinsterAerg. 3ontudo< R-oucos ele9entos do siste9a de -sicologia de Fundt soAre)i)era9 W -assage9 de reto9o -elo AtlNntico co9 os Go)ens a9ericanos Jue tinha9 ido -ara o eBteriorS I!lu9enthal< /2??< -. /1L. auando )oltara9 aos Estados nidos< esse alunos de Fundt< esses no)os -siclogos< se -usera9 a estaAelecer u9a -sicologia Jue -ouco se asse9elha)a ao Jue Fundt lhes tinha ensinado. A no)a ciYncia< 9ais ou 9enos co9o u9a es-*cie )i)a< ada-ta)a7se ao seu no)o a9Aiente. A Psicologia IndustrialG$rganizacional A Psicologia 3l5nica 3o9entUrio A (ida de M[nsterAerg PuAlicidade e Seleo de Pessoal $ran)ilie Stanley Hall I/>..7/20.L Hugo M[nsterAerg I/>@17/2/@L A E)oluo co9o Estrutura -ara o Desen7 A Psicologia Corense e $utras A-licaDes

Lightner Fit9er I/>@?7/2:@L

A -sicologia de Fundt e o estruturalis9o de Titchener no -udera9 soAre)i)er -or /?. 9uito te9-o no cli9a intelectual a9ericano< no \eitgeist da A9*rica< e9 sua 8or9a originalH -or isso< trans8or9ara97se no 8uncionalis9o. Eles no era9 ti-os -rUticos de -sicologia< no trata)a9 da 9ente e9 uso e no -odia9 ser a-licados Ws eBigYncias cotidianas e aos -roAle9as da )ida. A cultura a9ericana tinha u9a orientao -rUtica< -rag9UticaH as -essoas )aloriza)a9 o Jue 8unciona)a. Era necessUria u9a 8or9a de -sicologia utilitUria< Jue arregaasse as 9angas. RPrecisa9os de u9a -sicologia usU)elS< escre)eu %. Stanley Hall< o decano da -sicologia a-licada a9ericana. R$s -ensa9entos Tundtianos nunca -odero se acli9atar aJui< -ois so anti-Uticos ao es-5rito e ao te9-era9ento a9ericanosS IHall< /2/0< -. ./.L. $s -siclogos a9ericanos rec*97treinados reto9ara9 da Ale9anha e< W 9aneira ti-ica 9ente direta e agressi)a da A9*rica< trans8or9ara9 a es-*cie -eculiar9ente ger9Nnica de -sicologia. 3o9eara9 a estudar no o Jue a 9ente *< 9as o Jue 8az. EnJuanto alguns -siclogos a9ericanos V #a9es< Angell e 3arr e9 es-ecial V desen)ol)ia9 a aAordage9 8uncionalista e9 laAoratrios acadY9icos< outros a a-lica)a9 e9 a9Aientes eBtra7 uni)ersitU rios. Assi9< a guinada -ara u9 ti-o -rUtico de -sicologia ocorria ao 9es9o te9-o Jue o 8uncionalis9o era 8undado co9o escola distinta de -ensa9ento 8or9al. $s -siclogos a-licados le)ara9 sua -sicologia -ara o 9undo real< -ara as escolas< 8UAricas< agYncias de -uAlicidade< triAunais< cl5nicas de orientao in8antil e centros de saQde 9ental< e 8izera9 dela algo 8uncional e9 ter9os de oAGeto de estudo e de uso. 3o9 isso< 9odi8icara9 a natureza da -sicologia a9ericana to radical9ente Juanto os 8undadores acadY 9icos do 8uncionalis9o. A literatura -ro8issional da *-oca re8lete o seu i9-acto. &a )irada do s*culo< 0:g das co9unicaDes de -esJuisa -uAlicadas nas re)istas -sicolgicas a9ericanas era9 a res-eito de -sicologia a-licada< e 9enos de 1g en)ol)ia9 intros-eco I$;Donnell< /2>:L. As aAordagens de Fundt e Titchener< Jue hU to -ouco te9-o constitu5a9 a no)a -sicologia< ia9 sendo su-eradas co9 ra-idez -or u9a -sicologia 9ais no)a ainda. A disci-lina desen)ol)eu7se e -ros-erou nos Estados nidos enJuanto o -a5s co9o u9 todo ta9A*9 -assa)a -or esse -rocesso. $ )iArante e dinN9ico cresci9ento da -sicologia a9ericana no -er5odo />>O7/2OO * u9 e)ento 9arcante na histria da ciYncia. E9 />>O< no ha)ia laAoratrios nos E AH -erto de />2:< ha)ia )inte e seis< e eles esta)a9 9elhor eJui-ados do Jue os da Ale9anha. E9 />>O< no ha)ia re)istas a9ericanas de -sicologiaH e9 />2:< ha)ia trYs. E9 />>O< os a9ericanos tinha9 de ir W Ale9anha -ara estudar -sicologiaH e9 /2OO< eles tinha9 -rogra9as de graduao e9 casa. Por )olta de /2O1< o nQ9ero de Ph.D.s e9 -sicologia nas uni)ersidades a9ericanas s -erdia -ara os con8eridos e9 Ju59ica< zoologia e 85sica. A -uAlicao AritNnica Fho ^s Fho iii Science I/2/1L a8ir9ou Jue os Estados nidos lidera)a9 na -sicologia< ha)endo no -a5s u9 nQ9ero 9aior de -siclogos notU)eis V oitenta e Juatro V do Jue na Ale9anha< na Inglaterra e na Crana Guntas I#onich< /2@>L. Passados -ouco 9ais de )inte anos do in5cio da -sicologia na Euro-a< os -siclogos a9ericanos assu9ira9 a liderana incontestU)el do ca9-o. #a9es McMeen 3attell a8ir9ou< e9 seu discurso de -osse na -residYncia da Associao Psicolgica A9ericana< e9 />2:< Jue Ro cresci9ento acadY9ico da -sicologia na A9*rica nos Qlti9os cinco anos * Juase

se9 -rece dentes... A -sicologia * 9at*ria oArigatria do curr5culo de graduao... e< entre os cursos uni)ersitUrios< a -sicologia hoGe ri)aliza co9 as outras ciYncias -rinci-ais e9 nQ9ero de alunos e na Juantidade de traAalhos originais realizadosS I3attell< />2@< -. /1.L. A -sicologia 8ez sua estr*ia a9ericana< diante de u9 -QAlico U)ido< na Ceira Mundial de 3hicago de />21. &u9 -rogra9a Jue le9Ara)a o LaAoratrio Antro-o9*trico de Crancis %alton na Inglaterra< os -siclogos organizara9 eBiAiDes de a-arelhos de -esJuisa e u9 laAoratrio de testes e9 Jue< 9ediante u9a taBa< os )isitantes -odia9 ter suas ca-acidades 9edidas. 9a eBiAio 9ais a9-la 8oi 8eita na EB-osio de 3o9-ras da Louisiana< e9 St. Lou5s< Missouri< e9 /2O.. Esse Re)ento -o)oado de astrosS a-resentou con8erYncias dos /?: -rinci-ais -siclogos da *-oca V E. !. Titchener< de 3o9eiZH 3. Lloyd Morgan< Pierre #anet< %. Stanley Hall e u9 no)o Ph.D. cha9ado #ohn !. Fatson I!enGa9in< /2>@L. Fundt no teria a-ro)ado essa -o-ularizao da -sicologia< e nada -arecido co9 isso ocorreu na Ale9anha. Po-ularizar a -sicologia re8letia o te9-era9ento a9ericano< Jue tinha 9odi8icado to suAstan cial9ente a -sicologia Tundtiana< tornando7a -sicologia 8uncional e estendendo7a Ae9 al*9 do laAoratrio. Portanto< a A9*rica acolheu a -sicologia co9 entusias9o< e essa disci-lina logo se 8ir9ou nas aulas das 8aculdades e na )ida cotidiana das -essoas. $ seu alcance * hoGe Ae9 9ais a9-lo do Jue os seus 8undadores -odia9 i9aginar V ou deseGar. In8luYncias 3onteBtuais soAre a Psicologia A-licada $ \eitgeist a9ericano< o es-5rito intelectual e o te9-era9ento da *-oca< aGudou a -ro9o)er o surgi9ento da -sicologia a-licada. Mas 8oras conteBtuais 9ais -rUticas ta9A*9 8ora9 res-onsU)eis -elo seu desen)ol)i9ento. &o 3a-5tulo /< )i9os co9o 8atores econ]9icos a8astara9 o 8oco da -sicologia a9ericana< da -esJuisa -ura< -ara a a-licao. (i9os Jue< enJuanto o nQ9ero de laAoratrios de -sicologia crescia -erto do 8inal do s*culo 4I4< o nQ9ero de doutores a9ericanos e9 -s5cologia crescia nu9a )elocidade trYs )ezes 9aior. Muitos desses Ph.D.s< e9 es-ecial os Jue no dis-unha9 de u9a 8onte inde-endente de renda< tinha9 de olhar -ara al*9 da uni)ersidade -ara soAre)i)er econo9ica9ente. $ -siclogo Harry HollingTorth I/>>O7/2:@L< -or eBe9-lo< no conseguia )i)er co9 o salUrio anual de /.OOO dlares Jue receAia -or suas aulas no !arnard 3oilege da cidade de &o)a PorE -ara co9-le9entU7lo< da)a aulas e9 outras uni)ersidades e era ins-etor de eBa9es -or 9eio dlar a hora. Cazia -alestras de -sicologia -ara eBecuti)os da Urea de -uAlicidade e 8azia tudo o Jue considera)a ca-az de lhe dar condiDes de ter u9a )ida dedicada W -esJuisa e Ws ati)idades acadY9icas. 3ontudo< descoAriu Jue sua Qnica o-o -ara )i)er era dedicar7se W -sicologia a-licada I!enGa9in< "ogers e "oseuAau9< /22/L. HollingTorth no 8oi u9 caso isolado. $utros -ioneiros da -sicologia a-licada ta9A*9 8ora9 9oti)ados -ela necessidade econ]9ica. Isso no Juer dizer Jue eles no considerasse9 esse traAalho -rUtico< esti9ulante e desa8iador. A 9aioria o considera)a< al*9 de reconhecer Jue o co9-orta9ento hu9ano e a )ida 9ental -odia9 ser estudados< e9 a9Aientes do 9undo real< co9 a 9es9a e8icUcia co9 Jue era9 estudados nos

laAoratrios acadY9icos. De)e7se oAser)ar Jue alguns desses -siclogos se e9-enhara9 e9 ca9-os a-licados a -artir de u9 interesse genu5no e de u9 deseGo de traAalhar na Urea. Per9anece contudo o 8ato de 9uitos 9e9Aros da -ri9eira gerao de -siclogos a-licados a9ericanos tere9 sido co9-elidos a aAandonar seus sonhos de -esJuisa eB-eri9ental -ura co9o Qnica alternati)a a u9a )ida de -oAreza. A situao era ainda -ior -ara os Jue da)a9 aulas nas uni)ersidades estaduais< 9enos dotadas de recursos< do Meio7$este e do $este< na )irada do s*culo. Perto de /2/O< u9 tero dos -siclogos a9ericanos traAalha)a9 nelas e< co9 o au9ento do nQ9ero de -ro8issionais nessas condiDes< crescera9 as -ressDes -ara Jue eles se )oltasse9 -ara -roAle9as -rUticos e< assi9< -ro)asse9 o )alor 8inanceiro da -sicologia. E9 /2/0< 3hristian A. "ucE9icE 8ez u9 le)anta9ento entre os colegas -siclogos e concluiu Jue a -sicologia< a-esar de sua -o-ularidade Gunto aos alunos< no tinha u9a Aoa i9age9 nas instituiDes de ensino a9ericanas. $s 8undos a ela dedicados e os eJui-a9entos Jue lhe era9 8ornecidos era9 de8icientes< ha)endo a-enas u9a -eJuena es-erana de 9elhoria no 8uturo ILeary< /2>?L. A 9elhor 9aneira -oss5)el de re9ediar a situao V a 8i9 de au9entar os ora9entos e salUrios de-arta9entais V era de9onstrar aos ad9inistradores uni)ersitUrios e legisladores estaduais Jue a ciYncia -sicolgica -odia aGudar a curar 9uitos 9ales sociais. /?@ %. Stanley Hall aconselhou u9 colega do Meio7$este a 8azer a in8luYncia da -sicologia ser sentida ^8ora da uni)ersidade< e)itando Jue algu9 ho9e9 ou -artido irres-onsU)el< dado ao sensacionalis9o< a criticasse no legislati)oS. 3attell incitou seus colegas a R8azer a-lica Des -rUticas e desen)ol)eru9a -ro8isso de -sicologia a-licadaS I$;Donnell< /2>:< --. 0/:<00/L. A soluo< -ortanto< era e)idente6 to9ar a -sicologia 9ais )aliosa 9ediante sua a-lica o. Mas a-licU7la a JuY` Celiz9ente< a res-osta logo se to9ou clara6 as 9atr5culas nas escolas -QAlicas so8ria9 u9 cresci9ento dra9UticoH entre />?O e /2/:< o nQ9ero de alunos 9atricu lados ele)ou7se de sete -ara )inte 9ilhDes. A Juantidade de dinheiro gasta na educao -QAlica no -er5odo -assou de @1 -ara @O: 9ilhDes ISiegel e Fhite< /2>0L. A educao de re-ente se to9a)a u9 grande negcio e cha9ou a ateno dos -siclogos. Hall -rocla9ou e9 />2. Jue Ro ca9-o -rinci-al e i9ediato de a-licao da c era a educaoS ILeary< /2>?< -. 101L. Mes9o Fillia9 #a9es< Jue no -odia ser considerado u9 -siclogo a-licado< escre)eu u9 li)ro soAre o uso da -sicologia e9 situaDes de sala de aula I#a9es< />22L. Perto de /2/O< 9ais de u9 tero dos -siclogos a9ericanos se 9ostra)a9 interessados -ela a-licao da disci-lina a -roAle9as educacionais. TrYs Juartos dos Jue se intitula)a9 -siclogos a-licados GU traAalha)a9 na Urea. A -sicologia encontrara o seu lugar no 9undo real. Discutire9os neste ca-itulo as carreiras e as contriAuiDes de cinco -ioneiros no ca9-o da -sicologia a-licadaH eles estendera9 a no)a ciYncia no a-enas W educao< 9as ta9A*9 aos negcios e W indQstria< aos centros de testes< aos triAunais e Ws cl5nicas de saQde 9ental. Esses cinco ho9ens tinha9 sido treinados e9 Lei-zig -or Filhel9 Fundt -ara se to9are9 -siclogos acadY9icos -urosH todos< contudo< se a8astara9 dos ensina9entos do 9estre Juando iniciara9 a carreira e9 uni)ersidades a9ericanas. So eBe9-los notU)eis de co9o a -sicologia a9ericana )eio a ser in8luenciada 9ais -or DarTin e 31alton do Jue -or

Fundt< e de co9o a aAordage9 Tundtiana 8oi re8or9ulada Juando do seu trans-lante -ara o solo a9ericano. De-ois de eBa9inar a oAra desses destacados -ro8issionais< descre)ere9os os -ri9r dios de trYs Ureas i9-ortantes da -sicologia a-licada6 os testes -sicolgicos< a -sicologia industrialKorganizacional e a -sicologia cl5nica. %ran)ille Stanley Hall I/>..7/20.L E9Aora Fillia9 #a9es tenha sido o -ri9eiro grande -siclogo a9ericano< o eB-losi)o desen)ol)i9ento da -sicologia nos Estados nidos entre />>O e /2OO no resultou a-enas do seu traAalho. $utra 8igura notU)el na histria da -sicologia a9ericana 8oi %ran)ille Stanley Hall. A carreira -sicolgica de Hall 8oi u9a das 9ais interessantes e )ariadas. Hall traAalha)a co9 arrouAos de energia e entusias9o e9 )Urias Ureas< Jue logo deiBa)a< entregando os detalhes W in)estigao de outros. &o 8oi u9 8undador do 8uncionalis9o< 9as as suas contriAuiDes aos no)os ca9-os e ati)idades da -sicologia a-licada tinha9 u9 -ronunciado saAor 8uncional. A -sicologia a9ericana te9 u9a d5)ida co9 Hall e9 )irtude da sua notU)el coleo de -ri9eiros lugares. Coi ele Jue9 receAeu o -ri9eiro grau de doutor e9 -sicologia da A9*rica e a8ir9a)a ter sido o -ri9eiro aluno a9ericano do -ri9eiro ano do -ri9eiro laAoratrio de -sicologia. I&o)os dados da histria re)ela9 Jue ele 8oi< na )erdade< o segundoH )er !enGa9in< Acord< DurEin< LinE e (estal< /220.L Hall deu inicio ao Jue 9uitos considera9 o -ri9eiro laAoratrio de -sicologia dos Estados nidos e 8undou a -ri9eira re)ista a9ericana de -sicologia. Coi o -ri9eiro -residente da ni)ersidade 3larE< o organi zador e -ri9eiro -residente da Associao Psicolgica A9ericana e u9 dos -ri9eiros -siclogos a-licados. /?? A (ida de Hall %. Stanley Hall nasceu nu9a 8azenda de Massachusetts e desde cedo desen)ol)eu urna sucesso de interesses Jue 9ais tarde caracterizaria9 a sua )ida. Ta9A*9 era caracter5stica sua grande a9Aio. Aos catorze anos< Gurou deiBar a 8azenda e ^8azer e ser algo no 9undo;... Seu 9ais intenso 9edo na adolescYncia era o da 9ediocridadeS I"oss< /2?0< -. /0L. E9 />@1< ingressou no F5ll5arns 3oliege. Ao graduar7se< Hall GU acu9ulara )Urias honrarias e tinha desen)ol)ido u9 entusias9o -ela 8iloso8ia< -ela teoria e)oluti)a e9 es-ecial< o Jue iria in8luenciar sua carreira na -sicologia. E9 />@?< inscre)eu7se no Se9inUrio Teolgico nio< de &o)a PorE< e9Aora no ti)esse grande )ocao -ara 9inistro. Seu interesse -ela e)oluo e9 nada aGuda)a< al*9 de ele no se 8azer notar -or u9a ortodoBia religiosa. Diz a histria Jue< Juando Hall 8ez seu ser9o de -ro)a diante de -ro8essores e alunos< o -residente do Se9inUrio aGoelhou7se e rezou -ela sua ahna. A conselho do -regador Heniy Fard !eecher< Hall 8oi -ara a ni)ersidade de !onn< Ale9anha< estudar 8iloso8ia e teologia. Dali< 8oi a !erli9< onde 8ez estudos no ca9-o da

8isiologia e da 8Gsica. Essa 8ase da sua educao 8oi co9-le9entada -or interlQdios ro9Nnticos e -ela 8reJ[Yncia ass5dua a cer)eGarias e teatros< eB-eriYncias essas Jue< -ara u9 Go)e9 de 8or9ao -uritana< eBigia9 corage9. Ele se re8eriu a sua sur-resa e alegria ao )er u9 dos seus -ro8essores de teologia to9ando cer)eGa nu9 do9ingo. $ te9-o Jue Hall -er9aneceu na Euro-a 8oi -ara ele urna *-oca de liAerao. (oltou -ara casa e9 />?/< co9 )inte e sete anos< nenhu9 grau e u9a grande d5)ida. $Ate)e o di-lo9a e9 teologia e -regou nu9a igreGa rural de 3oTders-ort< Pensil)Nnia< -or... dez se9anas. De-ois de ser -rece-tor -or 9ais de u9 ano< Hall conseguiu u9 cargo de -ro8essor no Antioch 3oilege< de $hio. Ensina)a literatura inglesa< l5ngua e literatura 8rancesa e ale9< e 8iloso8iaH ser)ia co9o AiAliotecUrio< dirigia o coro e -rega)a na ca-ela. E9 />?.< de-ois de ler Psicologia Cisiolgica< de Fundt< te)e des-ertado seu interesse -ela no)a ciYncia< o Jue o deiBou 9eio indeciso soAre sua carreira. Tirou u9a licena do Antioch< instalou7se e9 3a9Aridge< Massachusetts< e tornou7se instrutor de inglYs e9 Har)ard. Al*9 de dedicar7se ao traAalho 9ontono e cansati)o de ensinar inglYs a calouros< Hall estuda)a e 8azia -esJuisas na escola 9*dica. E9 />?>< a-resentou sua dissertao soAre a -erce-o 9uscular do es-ao e receAeu o -ri9eiro grau e9 -sicologia dos Estados nidos. Ele chegou a conhecer 9uito Ae9 Fillia9 #arnes< 9as os dois ho9ens< e9Aora -rBi9os e9 idade< era9 9uito distantes e9 8or9ao e te9-era9ento. To logo se doutorou< Hall 8oi -ara a Euro-aH lU< estudou 8isiologia e9 !erli9 e 8oi aluno de Fundt e9 Lei-zig. A eB-ectati)a de traAalhar co9 Fundt 8oi< ao Jue -arece< 9elhor do Jue a realidade. E9Aora Hall 8osse Ws -alestras do 9estre e cu9-risse suas oArigaDes de suGeito do laAoratrio< suas -esJuisas seguia9 linhas 9ais 8isiolgicas< e sua carreira ulterior de9onstra Jue Fundt< e9 Qlti9a anUlise< te)e -ouca in8luYncia soAre ele. auando )oltou W A9*rica e9 />>O< Hall no tinha -ers-ecti)a de e9-regoH contudo< nu9 es-ao de dez anos< tornou7se u9a 8igura de reno9e nacional. Hall reconheceu< ao reto9ar da Ale9anha< Jue a 9elhor o-ortunidade de satis8azer a sua a9Aio esta)a e9 a-licar a -sicologia W educao. E9 />>0< 8ez u9a -alestra nu9a reunio da &ational Education Association IAssociao &acional de Educao V &EAL< e9 Jue insistia -ara Jue se 8izesse do estudo -sicolgico da criana u9 co9-onente nuclear da -ro8isso de docente. Ele re-etia essa 9ensage9 e9 todas as o-ortunidades< e isso logo le)ou ao -ri9eiro -asso de sua rU-ida sa5da da oAscuridade. $ -residente de Har)ard o con)idou a 8azer u9a s*rie de -alestras soAre educao nas 9anhs de sUAado. Essas con8erYncias Ae9 /?2 receAidas dera9 a Hall 9uita -uAlicidade 8a)orU)el< e u9 con)ite -ara lecionar e9 te9-o -arcial na ni)ersidade #ohns Ho-Eins< estaAelecida hU seis anos co9o a -ri9eira escola de graduao dos Estados nidos. As -alestras de Hall 8ora9 u9 grande sucesso e lhe )alera9 o cargo de -ro8essor e8eti)o da Ho-Eins e9 />>.. &o te9-o Jue ali -assou< Hall deu in5cio ao Jue costu9a ser considerado o -ri9eiro laAoratrio de -sicologia da A9*rica I8or9al9ente estaAelecido e9 />>1L< Jue ele cha9ou do seu RlaAoratrio de -s5co8isiologiaS IPauly< /2>@< -. 1OL. Coi -ro8essor de alguns alunos Jue se tornaria9 -siclogos -roe9inentes< incluindo #ohn DeTey e #a9es McMeen 3attell. E9 />>?< Hall 8undou a AnierEan #ournal o8 Psychology<

a -ri9eira re)ista de -sicologia dos Estados nidos< ainda hoGe u9a -uAlicao i9-ortante. Essa re)ista ser)ia de -lata8or9a de id*ias tericas e eB-eri9entais< e 8unciona)a co9o eiBo de solidariedade e inde-endYncia -ara os -siclogos a9ericanos. &u9a eB-loso de entusias9o< Hall i9-ri9iu u9a Juantidade eBcessi)a de eBe9-lares do -ri9eiro nQ9eroH ele e a re)ista -recisara9 de cinco anos -ara coArir esses custos iniciais. E9 />>>< Hall to9ou7se o -ri9eiro -residente da ni)ersidade 3larE e9 Forcester< Massachusetts. Antes de assu9ir o cargo< 8ez u9a longa )iage9 -ara estudar e9 uni)ersidades euro-*ias e contratar -ro8essores -ara a sua no)a escola. A )iage9 ser)iu ta9A*9 a outro -ro-sito. ^Hall -arece ter considerado a )iage9 u9a co9Ainao de %rand Tour e 8*rias re9uneradas -or traAalhos ainda no co9eados... ela incluiu algu9as -aradas total9ente irrele)antes do -onto de )ista da tare8a Jue ele iria realizar< tais co9o acade9ias 9ilitares russas< antigos s5tios histricos gregos e o roteiro7-adro de Aord*is< circos e curiosidadesS IMoelsch<< /2>?< -. 0/L. Hall deseGa)a 8azer de 3larE urna uni)ersidade nos 9oldes da #ohns Ho-Eins e das uni)ersidades ale9s< co9 Yn8ase -ri9ordial na -esJuisa< e no no ensino. In8eliz9ente< o 8undador V o aAastado co9erciante #onas I1il9an 3larE V tinha id*ias di8erentes e no 8orneceu tanto dinheiro Juanto Hall es-era)a. 3o9 a 9orte de 3larE e9 /2OO< a dotao 8oi dedicada W 8undao de urna 8aculdade tradicional< a Jue Hall se o-unha< 9as Jue 3larE hU 9uito te9-o de8endia. Hall tornou a ni)ersidade 3larE 9ais rece-ti)a a 9ulheres e a gru-os 9inoritUrios do Jue a 9aioria das escolas dos Estados nidos na *-oca. E9Aora -artilhasse9 da o-osio nacional W co7educao -ara graduandos< ad9itia 9ulheres W graduao. Ta9A*9 te)e a inco9u9 iniciati)a de encoraGar estudantes asiUticos IGa-oneses e9 es-ecialL a se inscre)er e9 3larE< e te)e o gesto in*dito de esti9ular os a8ro7a9ericanos a entrar no -rogra9a de gradua o< $ -ri9eiro a9ericano negro a oAter u9 Ph.D. e9 -sicologia< Crancis Su9ner< estudou co9 Hall. Hall se recusou a i9-or restriDes W contratao de Gudeus co9o -ro8essores< nu9a *-oca e9 Jue a 9aioria das instituiDes no os contrata)a I%uthrie< /2?@H SoEal< /22OL. Al*9 de -residente< ele era -ro8essor de -sicologia e deu aulas na graduao -or )Urios anos. Hall ainda encontrou te9-o -ara 8undar< Ws suas -r-rias custas< e9 />2/< a re)ista Pedagogicai Se9inary IhoGe #ou9al o8 %enet5c PsychologyL< -ara ser)ir de )e5culo a -esJuisas soAre o estudo das crianas e de -sicologia educacional. E9 /2/:< 8undou a #oTiial o8A--l5ed Psychology< ele)ando o nQ9ero de re)istas -sicolgicas a9ericanas a dezesseis. A Associao Psicolgica A9ericana IAPAL 8oi 8undada e9 />20< -rinci-al9ente graas aos es8oros de Hall. A con)ite seu< cerca de urna dQzia de -siclogos se reunira9 e9 seu gaAinete -ara -laneGar a organizao e o elegera9 o -ri9eiro -residente. Por )olta de /2OO< o gru-o tinha /0? 9e9Aros. $ interesse de Hall -ela religio -ersistiu. Cundou a #oTnal o8 "elig5ous Psychology I/2O.L< Jue s durou u9a d*cada. E9 /2/?< -uAlicou u9 li)ro intitulado #esus< the 3hrist< ia the Light o8 Psychology I#esus< o 3rista< N Luz da PsicologiaL. Sua descrio de #esus co9o />O

u9a es-*cie de Rsu-er7ho9e9 adolescenteS no 8oi Ae9 receAida -ela religio o8icial I"oss< /2?0< -. ./>L. A -sicologia -ros-erou e9 3larE soA a direo de Hall. Durante seus trinta e seis anos ali< 8ora9 con8eridos oitenta e u9 doutorados e9 -sicologia. Seus alunos se le9Ara9 dos se9inUrios noturnos cansati)os< 9as esti9ulantes< realizados Ws segundas78eiras e9 sua casaH neles< os doutorandos era9 Juestionados -elos docentes e -elos colegas. &o 8inal das reuniDes< Jue dura)a9 at* Juatro horas< u9 criado trazia u9a gigantesca -oro de sor)ete. $s co9entUrios de Hall soAre os teBtos dos alunos costu9a)a9 ser de)astadores. ^Hall resu9ia as coisasS< le9Ara7se LeTis Ter9an< Rco9 u9a erudio e u9a i9aginao 8*rtil Jue se9-re nos es-anta)a9 e nos 8azia9 sentir Jue sua -erce-o i9ediata do -roAle9a ia i9ensura)el9ente al*9 da do aluno Jue lhe dedicara )Urios 9eses de traAalho intenso.S E Juando as sessDes ter9ina)a9< Ter9an Rse9-re ia -ara casa atordoado e intoBicado< to9a)a u9 Aanho Juente -ara acal9ar os ner)os e 8ica)a acordado durante horas re9e9orando a cena e 8or9ulando as coisas inteligentes Jue de)eria ter dito e no disseraS ISoEal< /22O< -. //2L. $s graduandos de certo 9odo adora)a9 Hall. 9 deles se le9Arou recente9ente da i9-resso Jue tinha de Hall hU setenta anos. RHall era u9 ho9e9 de co9-leio 8orte< co9 $ laAoratrio de -sicologia de Hall na ni)ersidade #ohns Ho-Eins * considerado o -ri9eiro laAoratrio dos Estados nidos. />/ 9ais de /<>O 9 de altura. Era )isto 8reJ[ente9ente co9 seu cortador 9anual de gra9a ao longo do decli)e Jue ia do Gardi9 da 8rente de sua casa at* a calada... Percorrendo co9 8acilidade a -arte su-erior da inclinao< co9 a 9o esJuerda no Aolso< ele 9ani-ula)a o cortador -ara ci9a e -ara AaiBo co9 a direita< nu9 sucessi)o e9-urrar e -uBar )igoroso de urna eBtre9idade da ele)ao W outra< o Jue da)a uns Aons trinta 9etros de distNncia. fs )ezes< enJuanto ia andando< 9antinha con)ersa co9 u9 aluno Jue ca9inha)a -ela calada ao seu ladoS IA)erili< /22O< -. /0:L. Ca)orU)el a esti9ular estudantes Arilhantes< desde Jue 9ostrasse9 a de8erYncia adeJua da< Hall era ca-az de ser generoso e de dar a-oio. &u9 certo 9o9ento< -odia7se dizer Jue a 9aioria dos -siclogos a9ericanos esti)era associada co9 Hall na 3larE ou na #ohns Ho-Eins< e9Aora ele no 8osse a 8onte -ri9ordial de ins-irao -ara todos eles. Tal)ez sua in8luYncia -essoal se re8lita 9elhor no 8ato de u9 tero dos seus alunos de doutorado tere9 ter9inado -or ser ad9inistradores uni)ersitUrios co9o ele. Hall 8oi u9 dos -ri9eiros a9ericanos a se interessar -ela -sicanUlise< sendo Aastante res-onsU)el -ela ateno Jue ela logo receAeu nos Estados nidos. E9 /2O2< -ara celeArar o )ig*si9o ani)ersUrio de 8undao da 3larE< ele con)idou Sig9und Creud e 3ari #ung -ara u9a s*rie de con8erYncias< u9 con)ite coraGoso de)ido W sus-eita co9 Jue a -sicanUlise era receAida. Hall ta9A*9 con)idou seu eB7-ro8essor Filhel9 Fundt< Jue recusou -or causa da idade V e -orJue ia ser o -rinci-al orador no ani)ersUrio de :OO anos de sua -r-ria uni)ersidade.

Hall continuou a escre)er de-ois da sua a-osentadoria e9 /20O. Caleceu Juatro anos 9ais tarde< -oucos 9eses de-ois de ser eleito -ara u9 segundo 9andato co9o -residente da APA. De-ois da sua 9orte< 8oi 8eita u9a -esJuisa entre os 9e9Aros da APA -ara a)aliar as contriAuiDes de Hall W -sicologia. Dentre as /0O -essoas Jue res-ondera9< 22 colocara9 Hall entre os dez 9aiores -siclogos do 9undo. Muitos lou)ara9 sua ca-acidade didUtica< seus es8oros -ara -ro9oo da -sicologia e seu desa8io W ortodoBia< 9as< assi9 co9o outros Jue o conhecera9< criticara9 suas Jualidades -essoais. Ele 8oi descrito co9o de di85cil trato< no con8iU)el< inescru-uloso< cheio de rodeios e agressi)a9ente )oltado -ara sua auto-ro9oo. Filliarn #a9es disse u9 dia Jue Hall era a R9ais estranha 9istura de grandeza e -eJuenez Jue eu GU )iS IMyers< /2>@< -. />L. Mes9o seus cr5ticos< contudo< concordaria9 co9 o Gulga9ento da -esJuisa da APA6 R le)ou W -roduo de 9ais teBtos e W realizao de 9ais -esJuisas do Jue JuaisJuer outros trYs -ro8issionais da Urea GuntosS IMoelsch< /2>?< -. :0L. A E)oluo co9o Estrutura -ara o Desen)ol)i9ento Hu9ano E9Aora Hall ti)esse interesse -or 9uitas Ureas< seus de)aneios intelectuais tinha9 u9 i5nico te9a orientador6 a teoria da e)oluo. Seu traAalho acerca de u9a )ariedade de t-icos -sicolgicos era norteado -ela con)ico de Jue o desen)ol)i9ento nor9al da 9ente en)ol)e u9a s*rie de estUgios e)oluti)os. Assi9< Hall e9-regou a teoria da e)oluo co9o estrutura -ara a9-las es-eculaDes tericas e a-licadas. Ele contriAuiu 9ais -ara a -sicologia educacio nal do Jue -ara a -sicologia eB-eri9ental< na Jual se concentrou so9ente nas -ri9eiras 8ases de sua carreira. 3oncordando co9 a i9-ortNncia do 9*todo eB-eri9ental -ara a -sicologia< ele< no entanto< 8ica)a i9-aciente co9 suas li9itaDes. Para os oAGeti)os e es8oros 9ais gerais de Hall< o traAalho de laAoratrio no N9Aito da no)a -sicologia -arecia 9uito restrito. 3ha9a97no 8reJ[ente9ente de -siclogo gen*tico< -or causa do seu interesse -elo desen)ol)i9ento hu9ano e ani9al< e -elos -roAle9as correlatos da ada-tao. E9 3larE< o geneticis9o de Hall le)ou7o ao estudo -sicolgico da in8Nncia< Jue ele trans8or9ou no ce9e de sua -sicologia. &u9a -alestra 8eita na Ceira Mundial de 3hicago de />21< ele disse6 RAt* agora< 8o9os W Euro-a Auscar a nossa -sicologia. A -artir deste 9o9ento< to9e9os u9a />0 criana< coloJue9o7la e9 nosso 9eio e deiBe9os Jue a A9*rica 8aa sua -r-ria -sicologiaS ISiegel e Fhite< /2>0< -. 0:1L. Hall -retendia a-licar sua -sicologia ao 8unciona9ento da criana no 9undo real. 3o9o Ae9 oAser)ou u9 eB7aluno seu< RA criana se tornou< -or assi9 dizer< seu laAoratrioS IA)erili< /22O< -. /0?L. E9 seus estudos soAre a criana< Hall 8ez a9-lo uso de JuestionUrios< t*cnica a-rendida na Ale9anha. Por )olta de /2/:< ele e seus alunos tinha9 desen)ol)ido e usado /2. Juestio nUrios coArindo 9uitos t-icos IFhite< /22OL. Era to a9-lo o seu uso de JuestionUrios Jue< -or algu9 te9-o< o 9*todo este)e associado< nos Estados nidos< co9 o no9e de Hall< e9Aora a t*cnica ti)esse sido desen)ol)ida antes -or Crancis %alton. Esses -ri9eiros estudos soAre as crianas gerara9 u9 grande entusias9o -QAlico< le)an do W criao do cha9ado 9o)i9ento de estudo da criana. E9Aora tenha desa-arecido e9 uns -oucos anos -or causa de -esJuisas 9al8eitas< o 9o)i9ento ser)iu -ara deiBar estaAelecida

a i9-ortNncia< tanto do estudo e9-8rico da criana< co9o do conceito de desen)ol)i9ento -sicolgico. A 9ais in8luente oAra de Hall * o eBtenso Icerca de 9il e trezentas -UginasL li)ro e9 dois )olu9es Adolescence6 Its Psychology< and Its "elations to Physiology< Ahthro-ology< Sociology< SeB< 3ri9e< "eligion< and Education IA Adole.sc Sua Psicologia e Suas "elaDes co9 a Cisiologia< a Antro-ologia< a Sociologia< o SeBo< o 3ri9e< a "eligio e a EducaoL< -uAlicado e9 /2O.. Essa enciclo-*dia cont*9 a 9ais co9-leta siste9atizao da teoria de reca-itulao de Hall< soAre o desen)ol)i9ento -sicolgico. Ele acredita)a Jue as crianas re-ete9< e9 seu desen)ol)i9ento -essoal< a histria de )ida da raa hu9ana. auando Arinca9 de 5ndios e cauAis< -or eBe9-lo< as crianas re-ete9 ou resu9e9 a histria dos seres -ri9iti)os. $ li)ro inclu5a 9uito 9aterial de interesse -ara -siclogos in8antis e educadores< tendo -assado -or )Urias reediDes< u9a delas )inte anos de-ois de sua -uAlicao inicial. Adolescence ta9A*9 causou contro)*rsia -orJue alguns considera)a9 ha)er nele u9a eBcessi)a concentrao no seBo. Hall 8oi acusado de lasc5)ia. &u9a resenha do li)ro< o -siclogo E. L. Tho9diEe escre)eu Jue Ros atos e senti9entos< nor9ais e 9rAidos< resultan tes do seBo so discutidos de u9 9odo se9 -recedentes na ciYncia inglesaS. Tho9diEe 8oi 9uito 9ais critico nu9a carta a u9 colega< onde disse Jue o li)ro de Hall era Ru9 choJue cheio de erros< de 9asturAao e de #esus. $ ho9e9 * u9 loucoS I"oss< /2?0< -. 1>:L. &a *-oca< Hall 8azia u9a s*rie de -alestras se9anais soAre seBo e9 3larE. Era u9 ato escanda loso< e9Aora ele no ti)esse -er9itido a -resena de 9ulheres. Ele acaAou -or desistir das -alestras -orJue R9uita gente de 8ora se ha)ia in8iltrado e alguns at* ou)ia9 suA7re-ticia9en te W -ortaS IMoelsch< /2?O< -. //2L. Muitos -siclogos se sentia9 inco9odados co9 o entusias9o de Hall -elo seBo. R&o hU co9o a8astar Hall desse 9aldito seBo`S< escre)eu Angell a Titchener. REu na )erdade acho Jue * rui9< 9oral e intelectual9ente< tocar tanto a tecla seBualS I!oaEes< /2>.< -. /@1L. Eles no -recisa)a9 se -reocu-arH o -roduti)o e en*rgico Hall logo se interessou -or outra coisa. Ao en)elhecer< Hall natural9ente se interessou -or u9 estUgio ulterior do desen)ol)i 9ento6 a )elhice. Aos setenta e oito anos< -uAlicou o li)ro e9 dois )olu9es Senescence ISenescYnciaL< e9 /200. Coi a -ri9eira -esJuisa de natureza -sicolgica e9 larga escala soAre JuestDes geriUtricas. &os Qlti9os anos de )ida< ele ta9A*9 escre)eu duas autoAiogra8ias. "ecreations o8 a Psychologist I"ecreaDes de u9 PsiclogoL< e9 /20O< e The Li8e and 3on8essions o8 a Psychologist I(ida e 3on8issDes de u9 PsiclogoL< e9 /201. %. Stanley Hall 8oi u9 dia a-resentado a u9 auditrio co9o ^o DarTin da 9enteS< u9a caracterizao Jue co9 certeza o agradou e eB-ri9ia )i)ida9ente suas as-iraDes e a atitude AUsica Jue -er9ea)a sua oAra. A outro auditrio 8oi a-resentado co9o Ra 9aior autoridade 9undial no estudo da crianaS. Dize9 Jue ele a8ir9ou Jue o elogio esta)a correto IMoelsch< /2>?< -. :>L. Ao longo de sua )ida< 9ante)e7se )ersUtil e Ugil. Seu entusias9o a-arente9en />1 te ili9itado era ousado< di)ersi8icado e no7t*cnico< e tal)ez seGa essa caracter5stica Jue 8ez dele u9a -ersonalidade to esti9ulante e in8luente. E9 sua segunda autoAiogra8ia< Hall escre)eu6 ^Toda a 9inha )ida consciente ati)a 8oi 8or9ada -or u9a s*rie de 9anias ou eBcessos< alguns 8ortes< alguns 8racosH alguns duradou

ros... e outros e8Y9erosS IHall< /201< --. 1@?71@>L. Pers-icaz oAser)ao. Hall era )i)az< agressi)o< JuiBotesco< se9-re Ws turras co9 os colegas< 9as nunca en8adonho. Ele u9a )ez oAser)ou Jue Filhelrn Fundt -re8eria ser Aanal a estar Arilhante9ente errado. Tal)ez Hall -re8erisse estar Arilhante9ente errado a ser Aanal. #a9es McMeen 3attell I/ >@O7/ 2..L $ es-5rito 8uncionalista da -sicologia a9ericana ta9A*9 8oi Ae9 re-resentado na )ida e na oAra de #a9es McMeen 3attell< Jue in8luenciou o 9o)i9ento e9 -rol de u9a aAordage9 -rUtica e orientada -ara os testes no estudo dos -rocessos 9entais. A -sicologia de 3attell )oltou7se 9ais -ara as ca-acidades hu9anas do Jue -ara o conteQdo consciente e< nesse as-ecto< ele se a-roBi9a 9uito de u9 8uncionalista. Tal co9o Hall e Fillia9 #a9es< ele nunca se associou 8or9al9ente co9 o 9o)i9ento< 9as ti-i8icou o es-5rito 8uncionalista a9ericano e9 sua Yn8ase nos -rocessos 9entais e9 ter9os de sua utilidade -ara o organis9o< Ae9 co9o e9 seu desen)ol)i9ento de testes 9entais< hoGe u9a Urea i9-ortante da -sicologia a-licada. A (ida de 3attell 3attell nasceu e9 Easton< Pensil)Nnia. !acharelou7se e9 />>O no La8ayette 3oliege< -residido -elo -ai. Seguindo o costu9e de ir W Euro-a 8azer estudos de -s7graduao< 3attell -assou -ri9eiro -ela ni)ersidade de %Dttingen< indo 9ais tarde -ara Lei-zig estudar co9 Filhel9 Fundt. 9 ensaio 8ilos8ico lhe )aleu u9a Aolsa de estudos na ni)ersidade #ohns Ho-Eins e9 />>0. &a *-oca< seu -rinci-al interesse era a 8iloso8ia e< no -ri9eiro se9estre Jue -assou e9 Ho-Eins< no 8ora9 o8erecidos cursos de -sicologia. Ao Jue -arece< 3attell se interessou -ela -sicologia -or causa de suas -r-rias eB-eriYncias co9 drogas. Ele eB-eri9entou )Urias suAstNncias6 haBiBe< 9or8ina< -io< ca8e5na< taAaco e chocolate. 3onsiderou os resultados interessantes e9 ter9os -essoais e -ro8issionais. Algu9as drogas< -rinci-al9ente o haBiBe< o deiBa)a9 considera)el9ente eu8rico< reduzindo a de-resso Jue )inha sentindo. Ele ta9A*9 oAser)ou os e8eitos das drogas no seu 8unciona9ento 9ental. R(i79e 8azendo Arilhantes descoAertas cient58icas e 8ilos8icasS< con8idenciou ele ao seu diUrioH R9eu Qnico 9edo era no conseguir 9e le9Arar delas -ela 9anh.S 9 9Ys de-ois< ele escre)eu6 RA leitura 8icou desinteressante. 3ontinuei a ler se9 -restar 9uita ateno. d -reciso u9 longo te9-o -ara escre)er u9a -ala)ra. Estou Ae9 con8usoS ISoEal< /2> la< --. :/7:0L. Mas no esta)a to con8uso a -onto de deiBar de reconhecer a i9-ortNncia -sicolgica das drogas. $Aser)a)a o seu -r-rio co9-orta9ento e estado 9ental co9 crescente 8asc5nio. REu -arecia ser duas -essoasS< escre)eu< Ru9a das Juais -odia oAser)ar a outra e at* 8azer eB-eri9entos co9 elaS ISoEal< /2>?< -. 0:L. &o segundo se9estre de 3attell na #ohns Ho-Eins< %. Stanley Hall co9eou a dar aulas de -sicologia< e ele Iassi9 co9o #ohn DeTeyL se inscre)eu no curso de laAoratrio de Hall. Pouco de-ois< 3attell co9eou a 8azer -esJuisas soAre o te9-o de reao< Jue * o te9-o necessUrio -ara di8erentes ati)idades 9entaisH esse traAalho re8orou seu deseGo de ser -siclogo. A )olta de 3attell a Fundt na Ale9anha< e9 />>1< * oAGeto de algu9as anedotas Ae9 conhecidas na histria da -sicologia< e ser)e9 de eBe9-los adicionais de co9o os dados

histricos -ode9 ser distorcidos. Su-osta9ente< 3attell a-areceu no laAoratrio da ni)ersi />. dade de Lei-zig e anunciou a Fundt< -ura e si9-les9ente6 RHerr Pro8essor< o senhor -recisa de u9 assistenteH e eu )ou ser o seu assistenteS I3attell< /20>< -. :.:L. 3attell deiBou claro -ara Fundt Jue escolheria o seu -r-rio -roGeto de -esJuisa< soAre a -sicologia das di8erenas indi)iduais< t-ico Jue no era rele)ante -ara a -sicologia Tundtiana. Diz7se Jue Fundt teria caracterizado 3attell e seu -roGeto co9o ganz A9eriEanisch I^ti-ica9ente a9ericanosSL< u9a oAser)ao -ro8*tica. $ interesse -elas di8erenas indi)iduais< u9 corolUrio natural do -onto de )ista e)oluti)o< 8oi desde ento u9a caracter5stica da -sicologia a9ericana< e no da ale9. />: $s 9*todos de #a9es McMeen 3attell< -rUticos e )oltados -ara os testes< re8letia9 o es-5rito da -sicologia 8uncional a9ericana. 3attell teria dado a Fundt sua -ri9eira 9UJuina de escre)er< na Jual a 9aioria dos li)ros do 9estre 8ora9 escritos. Por causa desse -resente< 3attell 8oi criticado< Gocosa9ente< -or ter R-restado u9 s*rio desser)io... ter -er9itido Jue Fundt escre)esse duas )ezes 9ais li)ros do Jue lhe teria sido -oss5)el de outro 9odoS I3attell< /20>< -. :.:L. 9a cuidadosa e eBausti)a -esJuisa e9 arJui)os 8eita -elo historiador Michael M. SoEal< do Instituto Polit*cnico de Forcester< a res-eito das cartas e diUrios de 3atteil< indica Jue essas histrias so du)idosas. $ relato desses e)entos -or 3attell< escrito 9uitos anos de-ois< no * corroAorado -ela sua corres-ondYncia ne9 -or suas anotaDes no diUrio W *-oca e9 Jue ocorrera9. Por eBe9-lo< SoEal I/2> laL assinala Jue Fundt tinha 3attell e9 alta conta e o no9eou seu assistente de laAoratrio e9 />>@. Al*9 disso< no hU -ro)as de Jue 3attell Juisesse estudar as di8erenas indi)iduais na *-oca. Por Qlti9o< 3attell 8ez co9 Jue Fundt usasse a 9UJuina de escre)er< 9as no lhe teria dado u9a. 3attell descoAriu Jue no conseguia -raticar satis8atoria9ente a intros-eco Tundtiana. Ele era inca-az de 8racionar o te9-o de reao e9 )Urias ati)idades< co9o a da -erce-o ou da escolha< e Juestiona)a a -ossiAilidade de algu*9 conseguir 8azY7lo. Essa atitude no agrada)a a FundtH e9 conseJ[Yncia< 3attell 8ez algu9as -esJuisas e9 sua -r-ria sala. A-esar de suas di)ergYncias< Fundt e 3attell concorda)a9 soAre o )alor do estudo do te9-o de reao. 3attell acredita)a Jue isso tinha utilidade -ara o estudo das )Urias o-eraDes 9entais e -ara as -esJuisas soAre as di8erenas indi)iduais. Muitos estudos hoGe clUssicos soAre o te9-o de reao 8ora9 realizados -or 3attell nos seus trYs anos e9 Lei-zig< e ele -uAlicou )Urios artigos soAre o assunto antes de -artir. Tendo oAtido o doutorado e9 />>@< 3attell )oltou aos Estados nidos e 8oi dar aulas de -sicologia no !ryn MaTr 3oliege e na ni)ersidade da Pensil)Nnia. De-ois 8oi traAalhar e9 3a9Aridge< Inglaterra< onde conheceu Crancis %alton. $s dois tinha9 interesses e conce-Des se9elhantes acerca das di8erenas indi)iduais< e %alton< ento no auge da 8a9a< a9-liou os horizontes de 3attell. R%alton 8orneceu a 3attell u9 oAGeti)o cient58ico V a 9edida das di8erenas -sicolgicas entre as -essoasS ISoEal< /2>?< -. 0?L. 3attell ad9ira)a a )ersatilidade de %alton e sua Yn8ase na 9edio e na estat5stica. Por isso< 3attell 8oi 9ais tarde u9 dos -ri9eiros -siclogos a9ericanos a acentuar a Juanti8icao< a hierarJuizao e a atriAuio de graus< e9Aora 8osse -essoalinente Ranal8aAeto e9

9ate9Utica V so9a)a e suAtra5a< 9uitas )ezes< co9 i9-recisoS ISoEal< /2>?< -. 1?L. Desen)ol)eu o 9*todo da orde9 de 9*rito Ita9A*9 cha9ado 9*todo de classi8icaoL< Jue * 9uito usado e9 -sicologia< e 8oi o -ri9eiro -siclogo a ensinar a anUlise estat5stica de resultados eB-eri9entais. Fundt no era 8a)orU)el ao uso de t*cnicas estat5sticas. Logo< 8oi a in8luYncia de %alton soAre 3attell Jue le)ou a no)a -sicologia a9ericana a se -arecer 9ais co9 o traAalho de %alton do Jue co9 o de Fundt. Isso ta9A*9 eB-lica -or Jue os -siclogos a9ericanos co9eara9 a se concentrar e9 estudos de grandes gru-os de suGeitos< Jue -er9itia9 co9-a raDes estat5sticas< e no de suGeitos indi)iduais Ia aAordage9 8a)orecida -or FundtL. $ i9-acto inicial dessa 9udana se 8ez sentir na -sicologia educacional< a 9aioria dos resultados de -esJuisas -uAlicada nesse ca9-o< entre /2OO e /2/O< en)ol)ia dados estat5sticos coletados entre grandes a9ostragens IDanziger< /2>?L. 3attell ta9A*9 8oi in8luenciado -ela oAra de %alton no ca9-o da eugenia. 3attell de8endia a esterilizao de delinJ[entes e de R-essoas i9-er8eitasS< Ae9 co9o a concesso de incenti)os Ws -essoas 9ais inteligentes e saudU)eis -ara Jue elas se casasse9 entre si. Ele o8ereceu a cada u9 dos seus sete 8ilhos 9il dlares se eles se casasse9 co9 8ilhos ou 8ilhas de -ro8essores uni)ersitUrios ISoEal< /2?/L. E9 />>>< 3attell tornou7se -ro8essor de -sicologia da ni)ersidade da Pensil)Nnia< no9eao conseguida -elo seu -ai. SaAendo Jue u9a cadeira de 8iloso8ia Ae97re9unerada />@ seria criada na uni)ersidade< o )elho 3attell agiu Gunto ao reitor da escola< u9 )elho a9igo seu< -ara garantir o -osto -ara o 8ilho. Ele insistiu -ara Jue este -uAlicasse 9ais artigos a 8i9 de au9entar sua re-utao -ro8issional e 8oi -essoal9ente a Lei-zig conseguir u9a carta de reco9endao de Fundt. Disse ao reitor Jue< co9o sua 8a95lia tinha recursos< o salUrio no i9-orta)a< o Jue 8ez 3attell ser contratado co9 u9a re9unerao Ae9 AaiBa I$;Donnell< /2>:L. Mais tarde 3attell diria< incorreta9ente< Jue 8oi o -ri9eiro -ro8essor de -sicologia do 9undo< Juando sua no9eao na realidade 8oi -ara 8iloso8ia. Ele 8icou na Pensil)Nnia -or a-enas trYs anos< deiBando7a -ara ser -ro8essor de -sicologia e che8e do de-arta9ento na ni)ersidade 3olQ9Aia< onde -assou )inte e seis anos. Moti)ado -ela sua insatis8ao co9 a A5nerican #ournai o8 Psychology< 8undou co9 #. MarE !aldTin< e9 />2.< a Psychological "e)ieT. &o 9es9o ano< 3attell adJuiriu de AleBan der %raha9 !ell o se9anUrio Science< Jue esta)a -restes a deiBar de ser -uAlicado -or 8alta de 8undos. 3inco anos 9ais tarde< Science tornou7se a re)ista o8icial da Associao A9ericana -ara o Progresso da 3iYncia IAAASL. E9 /2O@< 3attell iniciou u9a s*rie de oAras de re8erYn cia< incluindo A9erican Men o8 Science e Leaders iii Education. 3o9-rou o Po-ular Science Monthly e9 /2OOH de-ois de )ender o no9e e9 /2/:< continuou a -uAlicU7lo co9o Scienti8ic Monthly. $utro se9anUrio< School and Society< 8oi 8undado e9 /2/:. $ 8eno9enal traAalho de organizao e edio to9a)a 9uito te9-o de 3atteil< no sendo sur-reendente Jue decli nasse sua -roduti)idade co9o -esJuisador de -sicologia. Durante sua carreira e9 3olU9Aia< esta 8oi a 8aculdade a9ericana Jue con8eriu 9ais doutorados e9 -sicologia. 3attell en8atiza)a a i9-ortNncia do traAalho inde-endente e conce dia aos alunos considerU)el liAerdade e9 suas -esJuisas. Ele acredita)a Jue u9

-ro8essor de)ia ser inde-endente< tanto da uni)ersidade co9o dos alunos< e< -ara ilustrar sua a8ir9ao< )i)ia a sessenta Juil]9etros do ca9-us< -erto da acade9ia 9ilitar de Fest Point. Montou u9 laAoratrio e u9 escritrio editorial e9 casa e s ia W uni)ersidade e9 dias certos da se9ana. Assi9< conseguia e)itar as 8reJ[entes distraDes< co9uns W )ida acadY9ica. Esse distancia9ento 8oi a-enas u9 dos )Urios 8atores Jue tornara9 tensas suas relaDes co9 a ad9inistrao uni)ersitUria. Ele eBigia u9a crescente -artici-ao docente nos assuntos uni)ersitUrios< dizendo Jue 9uitas decisDes caAia9 aos -ro8essores e no aos ad9inistradores. 3o9 esse oAGeti)o< aGudou a 8undar a Associao A9ericana de Pro8essores ni)ersitUrios IAA PL. 3attell no era di-lo9Utico nos contatos co9 a ad9inistrao da 3olQ9Aia. Coi descrito co9o u9a -essoa di85cil de con)i)er< Rgrosseiro< irrecu-era)el9ente detestU)el e carente de decYnciaS I%ruAer< /2?0< -. 1OOL. 3attell no se -auta)a -elas regras aceitas da conduta social< -re8erindo a sUtira cortante W -ersuaso -olida e9 seus ataJues W ad9inistrao. E9 trYs ocasiDes< entre /2/O e /2/?< os curadores -ensara9 e9 a-osentU7lo. $ gol-e decisi)o )eio durante a Pri9eira %uerra Mundial< Juando 3attell escre)eu duas cartas ao 3ongresso norte7a9ericano -rotestando contra a -rUtica de en)iar soldados recrutados W 8rente de Aatalha. Essa era u9a -osio i9-o-ular -ara ser adotada 9as< caracteristica9ente< 3attell no )oltou atrUs. Coi de9itido da 3olQ9Aia e9 /2/?< acusado de deslealdade ao -a5s. Ele -rocessou a uni)ersidade -or di8a9ao e< e9Aora indenizado e9 Juarenta 9il dlares< no recu-erou o cargo. Isolou7se dos colegas e -assou a escre)er -an8letos cUusticos soAre a ad9inistrao uni)ersitUria. Cez 9uitas ini9izades e )i)eu a9argurado -or essa eB-eriYncia o resto da )ida. 3attell nunca 9ais )oltou W )ida acadY9ica. Dedicou7se Ws -uAlicaDes< W AAAS e a outras sociedades cient58icas. Seus es8oros -ro9ocionais co9o -orta7)oz da -sicologia diante das outra. ciYncias conJuistara9 -ara a disci-lina u9a -osio 9ais i9-ortante -erante a co9unidade cient58ica. E9 /20/< realizou u9a de suas 9aiores a9AiDes6 a -ro9oo da -sicologia a-licada />? co9o negcio. $rganizou a Psychological 3or-oration< cuGas aDes 8ora9 co9-rarias -or 9e9Aros da APA< -ara -restar ser)ios -sicolgicos W indQstria< W co9unidade -sicolgica e ao -QAlico. Essa organizao registrou u9 considerU)el cresci9ento e hoGe * u9 e9-reendi 9erito de )ulto internacional. 3attell 9ante)e7se ati)o co9o editor e de8ensor da -sicologia at* 9orrer< e9 /2... Sua ascenso eBtre9a9ente rU-ida no cenUrio da -sicologia a9ericana 9erece 9eno. Aos )inte e oito anos< era -ro8essor na ni)ersidade da Pensil)NniaH aos trinta e u9< che8e de de-arta 9ento e9 3olQ9AiaH aos trinta e cinco< -residente da Associao Psicolgica A9ericanaH e< aos Juarenta< o -ri9eiro -siclogo eleito -ara a Acade9ia &acional de 3iYncias I&ASL. $s Testes Mentais Menciona9os os -ri9eiros traAalhos de 3attell soAre o te9-o de reao e o seu interesse -elo estudo das di8erenas indi)iduais. $ alcance dos seus outros traAalhos 8oi ilustrado e9

/2/.< Juando u9 gru-o de alunos seus< Jue coligia seus artigos originais de -esJuisa< desco Ariu Jue< al*9 do te9-o de reao e das di8erenas indi)iduais< ha)ia estudado a leitura e a -erce-o< a associao< a -sico85sica e o 9*todo da orde9 do 9*rito. E9Aora a i9-ortNncia dessas Ureas no -ossa ser negada< 3atteil in8luenciou a -sicologia -rinci-al9ente co9 seu traAalho a-licado soAre as di8erenas indi)iduais e co9 o desen)ol)i9ento e uso de testes 9entais -ara 9edir essas di8erenas. &u9 artigo -uAlicado e9 />2O< ele cunhou o ter9o testes 9entais< e< e9 seu -er5odo na ni)ersidade da Pensil)Nnia< ad9inistrou u9a s*rie desses testes a seus alunos. ^A -sicolo giaS< escre)eu 3attell< Rno -ode atingir a certeza e a eBatido das ciYncias 85sicas se no se a-oiar nos alicerces da eB-eri9entao e da 9ensurao. 9 -asso nessa direo -oderia ser dado co9 a a-licao de u9a s*rie de testes 9entais e 9edidas< a u9 grande nQ9ero de -essoasS I3attell< />2O< -. 1?1L. d -recisa9ente isso Jue ele tentou 8azer. 3ontinuou co9 o -rogra9a de testes e9 3olQ9Aia e reuniu dados de )Urias ti9nas de calouros. $s ti-os de testes usados -or 3attell ao tentar 9edir o alcance e a )ariaAilidade das ca-acidades hu9anas di8eria9 dos testes de inteligYncia ou de ca-acidade cogniti)a< desen)ol )idos 9ais tarde. Estes Qlti9os usara9 tare8as 9ais co9-leBas de a-tido 9ental. $s de 3attell era9 se9elhantes aos de %alton< estando -ri9ordial9ente )oltados -ara 9edidas cor-orais ou sensrio79otoras ele9entares< co9o a -resso dina9o9*trica< a taBa de 9o)i9ento Ia ra-idez co9 Jue a 9o -ode se 9o)er cinJ[enta cent59etrosL< a sensao Iusando o li9iar de dois -ontosL< a -resso Jue causa dor IJuantidade de -resso na testa necessUria -ara -ro)ocar dorL< as di8erenas a-enas -erce-ti)eis -ara a a)aliao de -esos< o te9-o de reao a sons< o te9-o -ara deno9inar cores< a Aisseco de u9a linha de cinJ[enta cent59etros< a a)aliao de u9 -er5odo de te9-o de dez segundos< e o 9i9e9 de letras le9Aradas de-ois de u9a Qnica a-resentao. Por )olta de /2O/< ele tinha reunido dados su8icientes -ara correlacionar os escores dos testes co9 9edidas do dese9-enho acadY9ico dos alunos. As correlaDes se 9ostrara9 desa-ontadora9ente AaiBas< o 9es9o ocorrendo co9 as intercorrelaDes dos testes indi)iduais. 3o9o resultados se9elhantes tinha9 sido oAtidos no laAoratrio de E. !. Titchener< 3attell concluiu Jue testes desse ti-o no ser)ia9 -ara -re)er o dese9-enho acadY9ico ou< -or -ressu-osio< a ca-acidade intelectual. E9 /2O:< o -siclogo 8rancYs Al8red !inet< e9 colaAorao co9 (ictor Henri e Th*o dore Si9on< desen)ol)eu u9 teste de inteligYncia usando 9edidas 9ais co9-leBas de ca-aci dades 9entais su-eriores. Essa aAordage9 o8ereceu o Jue 8oi considerado u9a 9edida e8icien te de inteligYncia e 9arcou o co9eo do 8eno9enal desen)ol)i9ento dos testes de inteligYncia. A-esar do seu 8racasso e9 9edir as a-tidDes 9entais< a in8luYncia de 3attell no 9o)i9ento />> dos testes 9entais 8oi grande. Seu aluno E. L. ThorndiEe tornou7se l5der da -sicologia dos testes 9entais e< durante anos< a ni)ersidade 3olu9Aia 8oi o centro do 9o)i9ento. A -artir da oAra de %alton< 3attell e9-reendeu u9a s*rie de estudos -ara in)estigar a natureza e a orige9 da a-tido cient58ica< usando sua t*cnica da orde9 do 9*rito. Est59ulos classi8icados -or alguns Guizes era9 colocados nu9a orde9 hierUrJuica 89al 9ediante o cUlculo da 9*dia atriAuida a cada ite9 de est59ulo< $ 9*todo 8oi a-licado a e9inentes

cientistas a9ericanos< -edindo7se a -essoas co9-etentes e9 cada ca9-o cient58ico Jue seria lizasse9 hierarJuica9ente alguns dos seus colegas 9ais notU)eis. $ i9-ortante li)ro de re8erYncia A9erican Men o8 Science )eio desse traAalho. A-esar do t5tulo< o li)ro ta9A*9 relaciona)a 9ulheres a9ericanas cientistas. A edio de /2/O inclui dezeno)e -siclogas< cerca de /Og do total geral de -siclogos I$;Donnell< /2>:L. $ i9-acto de 3attell soAre a -sicologia a9ericana no )eio do desen)ol)i9ento de u9 siste9a de -sicologia V ele tinha -ouca -aciYncia co9 teorias V ne9 de u9a i9-ressionante lista de -uAlicaDes. Sua in8luYncia )eio -rinci-al9ente do seu traAalho co9o organizador< eBecuti)o e ad9inistrador da ciYncia e da -rUtica -sicolgicas< e co9o elo de ligao entre a -sicologia e a co9unidade cient58ica 9ais a9-la. 3attell to9ou7se u9 e9AaiBador da -sico logia< 8azendo -alestras< editando -uAlicaDes e -ro9o)endo as a-licaDes -rUticas do ca9-o. Ele ta9A*9 contriAuiu -ara o desen)ol)i9ento da -sicologia atra)*s dos seus disc5-ulos. Durante os seus anos e9 3olQ9Aia< treinou< co9o oAser)a9os< 9ais alunos de -sicologia do Jue JualJuer outro nos Estados nidos< e )Urios deles< incluindo "oAert FoodTorth e E. L. ThorndiEe< alcanara9 grande destaJue no ca9-o. Mediante seu traAalho co9 os testes 9entais< a 9edio de di8erenas indi)iduais e a -ro9oo da -sicologia a-licada< 3attell re)igorou energica9ente o 9o)i9ento 8uncionalista na -sicologia a9ericana. auando ele 9orreu< o historiador E. %. !oring escre)eu a u9 de seus 8ilhos6 ^&a 9inha o-inio< seu -ai 8ez 9ais at* 9es9o Jue Fillia9 #a9es -ara dar W -sicologia a9ericana sua 8isiono9ia -eculiar< -ara tornU7la distinta da -sicologia ale9 da Jual decorreuS I!GorE< /2>1< -. /O:L. Lightner Fit9er I/>@?7/2:@L EnJuanto Hall 9odi8ica)a -ara se9-re a natureza da -sicologia a9ericana ao a-licU7la W criana e W sala de aula< e enJuanto 3attell a-lica)a a -sicologia W 9edio de a-tidDes 9entais< u9 aluno seu e de Fundt a a-lica)a W a)aliao e ao trata9ento de certos ti-os de co9-orta9ento anor9al. A-enas dezessete anos de-ois de Fundt ter 8undado a no)a ciYncia da -sicologia< outro dos seus eB7alunos a esta)a usando de u9a 9aneira -rUtica< inco9-at5)el co9 as intenDes do 9estre. E9 />2@< Lightner Fit9er< Jue suAstituira 3attell na ni)ersi dade da Pensil)Nnia e insistia Jue sua sala de aula 8osse 9antida na te9-eratura de )inte graus< aAriu a -ri9eira cl5nica -sicolgica< 8undando o ca9-o -or ele deno9inado -sicologia cl5nica. Fit9er o8ereceu o -ri9eiro curso uni)ersitUrio na no)a Urea e 8undou a -ri9eira re)ista< Psychologicai 3linic< Jue editou durante )inte e no)e anos. Coi u9 dos -ioneiros da aAorda ge9 8uncionalista Jue acredita)a de)er a no)a ciYncia ser usada -ara aGudar as -essoas a resol)er -roAle9as< e no -ara estudar o conteQdo de sua 9ente. d i9-ortante oAser)ar Jue o Jue Fit9er -ratica)a e9 sua cl5nica -sicolgica no era a -sicologia cl5nica Jue hoGe conhece9os. (ere9os Jue o seu traAalho esta)a )oltado -ara a a)aliao e o trata9ento de -roAle9as co9-orta9entais e de a-rendizage9 de crianas e9 idade escolar< u9a Urea a-licada hoGe cha9ada de -sicologia escolar. A 9oderna -sicologia dinica cuida de u9a ga9a 9ais a9-la de desordens -sicolgicas< das Arandas Ws gra)es< e9 -essoas de todas as idades. E9Aora Fit9er tenha sido 8unda9ental -ara o desen)ol)i9ento da -sicolo gia cl5nica< e tenha usado esse rtulo li)re9ente< o ca9-o a9-liou7se Ae9 al*9 do Jue ele i9aginara.

/>2 A (ida de Fit9er Lightner Fit9er nasceu e9 />@? e9 Cilad*l8ia< Pensil) Era 8ilho de u9 -rs-ero 8ar9acYutico Jue inculcou nos trYs 8ilhos a i9-ortNncia da educao. $ ir9o e a ir9 de Fit9er se 8or9ara9 e9 9edicina< e ele doutorou7se co9 Filhel9 Fundt e9 Lei-zig. Se9-re u9 aluno eBcelente< Fit9er -ri9eiro 8reJ[entou u9a escola -articular e< e9 />>.< ingressou na ni)ersidade da Pensil)Nnia. De-ois da graduao< ensinou histria e inglYs nu9a escola -articular de Cilad*l8ia antes de 9atricular7se e9 cursos de direito na ni)ersidade da Pensil)Nnia. A-arente9ente se9 inteno de 8azer carreira e9 -sicologia< ele 8reJ[enta)a as aulas de -sicologia eB-eri9ental de 3attell< -or razDes Jue -er9anece9 oAscuras< e tornou7se assistente de ensino do de-arta9ento de -sicologia. Fit9er co9eou a 8azer -esJuisas soAre as di8erenas indi)iduais Juanto ao te9-o de reao soA a orientao de 3attell< es-erando conseguir seu Ph.D. na Pensil)Nnia. 3attell tinha outros -lanos. Ele tinha Fit9er e9 to alta conta Jue o escolheu co9o sucessor Juando 8oi -ara a ni)ersidade 3olQ9Aia. Era u9a o-ortunidade 59-ar -ara o Go)e9< 9as 3attell i9-]s u9a condio6 Fit9er teria de ir -ara Lei-zig doutorar7se co9 Fundt. $ -rest5gio de u9 Ph.D. ale9o ainda era 8unda9ental< e Fit9er concordou. Ele estudou co9 Fundt e co9 $sTald M[l-eH u9 dos seus colegas< rec*97chegado da Inglaterra< 8oi E. !. Titchener. Fit9er no se i9-ressionou co9 a aAordage9 Tundtiana de -esJuisa< tendo 9ais tarde co9entado Jue a Qnica coisa Jue conseguiu co9 a eB-eriYncia de Lei-zig 8oi o grau. Fundt se recusou a -er9itir Jue Fit9er -rosseguisse co9 o traAalho soAre o te9-o de reao Jue ele iniciara co9 3attell< e o oArigou a 8azer -esJuisas intros-ecti)as tradicionais soAre conteQdos conscientes. Fit9er critica)a o Jue cha9a)a de R9*todos dis-licentes de -esJuisaS usados -or Fundt< descre)endo co9o este 8izera Titchener re-etir u9a -esJuisa... -orJue os resultados oAtidos -or ele no era9 os Jue Fundt tinha es-erado. Do 9es9o 9odo< ele 9e eBcluiu co9o suGeito... -orJue< e9 sua o-inio< 9inha reao sensorial ao so9 e ao toJue era Are)e de9ais -ara ser u9a )erdadeira reao sensorialS I$;Donnell< /2>:< -. 1:L. Mes9o assi9< Fit9er receAeu seu grau e )oltou -ara ocu-ar seu no)o cargo na ni)er sidade da Pensil)Nnia no )ero de />20< o 9es9o ano e9 Jue Titchener oAte)e o seu e 8oi -ara 3orneli< e e9 Jue outro aluno de Fundt< Hugo MiinsterAerg< era le)ado -ara Har)ard -or Fillia9 #a9es. Ta9A*9 nesse ano< Hall deu inicio W Associao Psicolgica A9ericana< tendo Fit9er co9o u9 dos seus 9e9Aros 8undadores. Coi a *-oca e9 Jue os es-5ritos 8uncionalista e a-licado co9eara9 a to9ar conta da -sicologia a9ericana. &os dois anos seguintes< Fit9er traAalhou co9o -siclogo eB-eri9ental< 8azendo -es Juisas e a-resentando artigos soAre as di8erenas indi)iduais e a -sicologia da dor. EnJuanto isso< no entanto< ele Ausca)a 9eios de a-licar a -sicologia ao co9-orta9ento anor9al. $ i9-ulso -ara 8azY7lo )eio nu9 certo dia de 9aro de />2@< co9o resultado de u9 incidente Jue se originou nas circunstNncias econ]9icas antes 9encionadas V a )erAa dis-on5)el -ara o ca9-o da educao -QAlica< Jue esta)a e9 8ranca eB-anso. Muitos conselhos estaduais de educao esta)a9 estaAelecendo de-arta9entos de -eda gogia Iinstruo nos -rinc5-ios e 9*todos de ensinoL e9 seus col*gios e uni)ersidades< e os

-siclogos esta)a9 sendo cha9ados a dar cursos -ara u9 nQ9ero crescente de -ro8issionais Jue se es-ecializa)a9 e9 educao< Ae9 co9o -ara -ro8essores -QAlicos e9 Ausca de t5tulos 9ais ele)ados de graduao. Ta9A*9 se -edia aos -siclogos Jue deiBasse9 a -esJuisa e9 laAoratrio e descoArisse9 9aneiras de treinar alunos -ara se tornare9 -siclogos educacio nais. $s de-arta9entos de -sicologia se Aene8iciara9 9uito desse sQAito in8luBo de alunos< GU Jue< ento co9o agora< os ora9entos de-arta9entais de-endia9 do nQ9ero de 9atr5culas. /2O A ni)ersidade da Pensil) estaAeleceu cursos -ara -ro8essores -QAlicos e9 />2.< 8icando Fit9er res-onsU)el -or alguns deles. Dois anos 9ais tarde< u9a aluna< Margaret Maguire< consultou Fit9er soAre os -roAle9as Jue tinha co9 u9 dos seus alunos< u9 garoto de catorze anos Jue esta)a encontrando di8iculdades -ara a-render a soletrar< e9Aora esti)esse indo Ae9 e9 algu9as outras 9at*rias. Poderia9 os -siclogos aGudar a resol)er esse -roAle 9a` RPareceu79eS< escre)eu Fit9er< RJue se a -sicologia )alesse algu9a coisa -ara 9i9 ou -ara os outros< ela teria de ser ca-az de ser)ir a u9 caso de retarda9ento dessa es-*cieS IMc"eynolds< /2>?< -. >:1L. Montou u9a cl5nica inci-iente e assi9 co9eou o traAalho de sua )ida. Dentro de -oucos 9eses< Fit9er esta)a -re-arando cursos soAre 9*todos de trata9ento de crianas co9 distQrAios 9entais< cegas e co9 outros -roAle9as< e -uAlicou u9 artigo soAre o assunto< intitulado R$ TraAalho PrUtico e9 PsicologiaS< na re)ista Pediatrics. A-resentou u9a co9unicao soAre o t-ico na reunio anual da APA< e 8oi ali Jue usou o ter9o -sicologia cl5nica -ela -ri9eira )ez. E9 /2O?< 8undou a re)ista Psychological 3linic< Jue 8oi a -ri9eira< e -or 9uitos anos a Qnica< no ca9-o. &o seu -ri9eiro nQ9ero< Fit9er -ro-]s u9a no)a a-licaNo da -sicologia V na )erdade< u9a no)a -ro8isso V a ser cha9ada -sicologia cl5nica. &o ano seguinte< 8undou u9 internato -ara crianas retardadas e -erturAadas< e< e9 /2O2< sua cl5nica uni)ersitUria eB-andiu7se e to9ou7se u9a unidade ad9inistrati)a inde-endente. Fit9er 8icou na ni)ersidade da Pensil)Nnia durante toda sua )ida -ro8issional< lecio nando< -ro9o)endo e -raticando sua -sicologia cl5nica. A-osentou7se e9 /21?< )indo a 9orrer e9 /2:@< aos >2 anos V o Qlti9o do -eJueno gru-o de -siclogos Jue se reunira e9 />20 no gaAinete de %. Stanley Hall -ara 8undar a Associao Psicolgica A9ericana. A 3l5nica Psicolgica &a Jualidade de -ri9eiro -siclogo cl5nico do 9undo< Fit9er no tinha eBe9-los< ne9 -recedentes< e9 Jue Aasear suas aDes< e desen)ol)eu seus -r-rios 9*todos de diagnstico e trata9ento no transcorrer do -r-rio traAalho. 3o9 seu -ri9eiro caso< o garoto Jue tinha -roAle9as de soletrao< Fit9er eBa9inou o n5)el de inteligNncia< o racioc5nio e a ca-acidade de leitura do 9enino e concluiu Jue esta Qlti9a era de8iciente. De-ois de anUlises eBausti)as Jue durara9 9uitas horas< Fit9er concluiu Jue o 9enino so8ria daJuilo Jue ele deno9inou a9n*sia )isual )erAal. E9Aora -udesse le9Arar7se de 8iguras geo9*tricas< ele tinha -roAle9as -ara se le9Arar de -ala)ras. Fit9er desen)ol)eu u9 -rogra9a -aliati)o intensi)o Jue -rodu ziu algu9a 9elhoria< 9as o garoto nunca conseguiu do9inar a leitura ou a ortogra8ia. $s -ro8essores en)iara9 W no)a cl5nica de Fit9er 9uitas outras crianas -ortadoras de u9 a9-lo es-ectro de de8iciNncias e -roAle9as< entre os Juais hi-erati)idade< )Urias de8iciNn

cias de a-rendizage9 e desen)ol)i9ento 9otor ou )erAal inadeJuado. 3on8or9e se torna)a cada )ez 9ais eB-eriente< Fit9er -]de desen)ol)er -rogra9as7-adro de a)aliao e trata 9ento< e< al*9 de ad9itir 9*dicos e assistentes sociais -ara a cl5nica< contratou 9ais -siclogos. Fit9er reconhecia Jue -roAle9as 9*dicos -ode9 inter8erir no 8unciona9ento -sicol gico< razo -or Jue suA9etia as crianas a u9 eBa9e cl5nico -ara deter9inar se a suAnutrio ou de8eitos )isuais e auditi)os contriAu5a9 -ara as suas di8iculdades. $s -acientes era9 testados e entre)istados a9-la9ente -or -siclogosH ao 9es9o te9-o< os assistentes sociais -re-ara)a9 histricos de caso acerca de sua situao 8a9iliar. A -rinc5-io< Fit9er acredita)a Jue os 8atores gen*ticos era9 a9-la9ente res-onsU)eis -or 9uitos dos distQrAios de co9-orta9ento e d*8icits cogniti)os Jue )iaH 9ais tarde< -or*9< co9 o au9ento da sua eB-eriNncia cl5nica< -erceAeu Jue os 8atores a9Aientais era9 9ais i9-ortantes. Ele en8atizou a necessidade de o8erecer< ainda e9 tenra in8Nncia< u9a )ariedade /2/ de eB-eriYncias sensoriais W criana< anteci-ando os -rogra9as de enriJueci9ento Head Start de te9-os 9ais recentes. Ele ta9A*9 acredita)a na inter)eno direta na )ida dos -acientes e da sua 8a95lia< alegando Jue< se as condiDes e9 casa e na escola 8osse9 9elhoradas< o co9-orta9ento da criana ta9A*9 9elhoraria. $ desen)ol)i9ento na educao -QAlica o8ereceu W no)a -sicologia a9-las o-ortunida des 7. e generosas reco9-ensas V a Jue9 tirasse seus 9*todos e descoAertas do laAoratrio acadY9ico. $ eBe9-lo de Fit9er 8oi seguido e a9-liado -or 9uitos outros -siclogos. Por )olta de /2/.< ha)ia Juase )inte cl5nicas -sicolgicas e9 o-erao nos Estados nidos< a 9aioria das Juais ins-irada na de Fit9er. Al*9 disso< os alunos Jue ele treinara di)ulgara9 a sua aAordage9< ensinando W gerao seguinte de estudantes o traAalho cl5nico. Fit9er ta9A*9 8oi in8luente na Urea da educao es-ecial< treinando 9uitos dos -ri9ei ros -ro8issionais desse ca9-o. 9 dos seus alunos< Morris (iteles< a9-liou o traAalho de Fit9er ao 8undar< e9 /20O< u9a cl5nica dedicada W orientao )ocacional< a -ri9eira dos Estados nidos. $utros inclu5ra9 adultos no traAalho cl5nico. Al*9 disso< aAordagens 9ais no)as de -sicotera-ia< desen)ol)idas -or Sig9und Creud e seus seguidores< 8izera9 co9 Jue o ca9-o crescesse considera)ei9ente al*9 de suas origens. Esse desen)ol)i9ento< Jue ocorre natural9ente e9 todos os ca9-os< de 8or9a algu9a reduz a i9-ortNncia de Lightner Fit9er e9 ter9os da elaAorao e e)oluo da -sicologia cl5nica. Faiter Dili Scott I/>@27/2::L $utro aluno de Fundt< Falter Dili Scott< deiBou o 9undo da -sicologia intros-ecti)a -ura Jue a-rendera e9 Lei-zig -ara a-licar a no)a ciYncia W -uAlicidade e aos negcios. #ogador uni)ersitUrio de rQgAi e Juase 9issionUrio< Scott dedicou Aoa -arte da sua )ida adulta a tornar o 9ercado e o a9Aiente de traAalho 9ais e8icientes e a deter9inar co9o os lideres e9-resariais -oderia9 9oti)ar os e9-regados e consu9idores. A oAra de Scott re8lete a crescente -reocu-ao da -sicologia 8uncional co9 o lado -rUtico das coisas. RAo retornar da Lei-zig de Fundt -ara a 3hicago da )irada do s*culo< Scott 8ez

suas -uAlicaDes -assare9 da teorizao gerniNnica W utilidade -rUtica a9ericana. E9 )ez de eB-licar as 9oti)aDes e i9-ulsos e9 geral< Scott descre)ia co9o in8luenciar -essoas< incluindo consu9idores< -QAlicos de -alestras e traAalhadoresS I(on Mayrhauser< /2>2< -. @/L. Scott reuniu u9 i9-ressionante nQ9ero de -ri9eiros lugares. Coi o -ri9eiro a a-licar a -sicologia W -uAlicidade e W seleo e ad9inistrao de -essoal< o -ri9eiro a ostentar o t5tulo de -ro8essor de -sicologia a-licada< o 8undador da -ri9eira e9-resa de consultoria -sicolgica e o -ri9eiro -siclogo a receAer a Distinguished Ser)ice Medae< u9a condecorao do EB*r cito dos Estados nidos. A (ida de Scott Falter Dili Scott nasceu nu9a 8azenda e9 Illinois< no ano de />@2. Ele co9eou a se dedicar W id*ia do au9ento da e8iciYncia aos doze anos Juando ata)a o ca9-o. 3o9o seu -ai 8ica)a doente co9 8reJ[Yncia< o garoto Aasica9ente dirigia a -eJuena 8azenda 8a9iliar. 9 dia< ele 8ez u9a -ausa no 8inal de u9 sulco -ara deiBar os dois ca)alos descansar. 3onte9 -lando os edi85cios da ni)ersidade &or9al Estadual de Illinois< a distNncia< ele -erceAeu de re-ente Jue< se Juisesse conseguir algu9a coisa< tinha de -arar de -erder te9-o. E ali esta)a ele< -erdendo dez 9inutos de cada hora -ara deiBar os ca)alos descansarZ Isso eJui)alia a 9ais ou 9enos u9a hora e 9eia -or dia< te9-o Jue ele -odia usar lendo e estudando. A -artir daJuele dia< Scott se9-re le)a)a ao 9enos u9 li)ro consigo e lia e9 todos os 9o9entos de 8olga. Para -agar os estudos< ele colhia e enlata)a a9oras< )endia 8erro7)elho e aceita)a /20 e9-regos estranhos. %uarda)a -arte do dinheiro e< co9 o resto< co9-ra)a li)ros. Aos dezeno )e anos< inscre)eu7se na uni)ersidade e iniciou sua longa Gornada -ara longe da 8azenda. Dois anos de-ois< conseguiu u9a Aolsa -ara a ni)ersidade &orthTestern< e9 E)anston< Illinois< onde aceitou e9-regos de -rece-tor -ara ganhar u9 dinheiro eBtra< Gogou rQgAi< conheceu a 9ulher co9 Jue9 iria se casar e decidiu ser 9issionUrio na 3hina. Essa carreira< contudo< signi8icaria 9ais trYs anos de estudo e< Juando se graduou nu9 se9inUrio teolgico de 3hicago e esta)a -ronto -ara ir -ara a 3hina< Scott descoAriu Jue no ha)ia )agasH a 3hina esta)a cheia. Coi ento Jue -ensou nu9a carreira e9 -sicologia. Ha)ia 8eito u9 curso na Urea e gostara. E GU tinha lido artigos e9 re)istas soAre a no)a ciYncia e o laAoratrio Jue Fundt instalara e9 Lei-zig. %raas Ws suas Aolsas< ati)idades de -rece-tor e )ida 8rugal< Scott econo9izara )Urios 9ilhares de dlares< o su8iciente no a-enas -ara ir W Ale9anha co9o -ara casar7se. E9 0/ de Gulho de />2>< Scott e sua noi)a -artira9. EnJuanto ele estuda)a co9 Fundt e9 Lei-zig< a senhora Scott 8azia seu Ph.D. e9 literatura na ni)ersidade de Halie< a trinta Juil]9etros de distNncia. Eles s se )ia9 nos 8ins de se9ana. $s dois se doutorara9 dois anos de-ois e )oltara9 -ara casa< onde Scott 8oi dar aulas na ni)ersidade &orthTestern na Urea de -sicologia e -edagogia. Ele GU esta)a soA a in8luYncia da tendYncia de a-licar -sicologia a -roAle9as da educao. Sua -assage9 -ara u9 ca9-o no)o e distinto de a-licao ocorreu e9 /2O0< Juando u9 l5der na Urea da -uAlicidade -rocurou Scott< Jue 8ora reco9endado -or u9 eB7-ro8essor< e lhe -ediu -ara a-licar -rinc5-ios -sicolgicos W -uAlicidade a 8i9 de tornU7la 9ais e8icaz.

Ele 8icou 9uito interessado na id*ia. &a 9elhor tradio do es-5rito do 8uncionalis9o a9ericano< ele GU se a8astara da -sicologia Tundtiana e Ausca)a u9 9odo de tornar a -sicologia 9ais a-licU)el a -reocu-aDes do 9undo real. E tinha agora a sua chance. Scott escre)eu The Theory and Practice o8Ad)ertising ITeoria e PrUtica da PuAlicidadeL< o -ri9eiro li)ro soAre o t-ico< seguido -or u9a torrente de artigos e9 re)istas e li)ros< -uAlicados W 9edida Jue sua eB-eriYncia< sua re-utao e seus contatos co9 a co9unidade e9-resarial se a9-lia)a9. De-ois< )oltou sua ateno -ara os -roAle9as de seleo e ad9i nistrao de -essoal. E9 /2O:< -assou de instrutor a -ro8essor na &orthTestern e< e9 /2O2< assu9iu o cargo de -ro8essor de -uAlicidade na escola de co9*rcio da uni)ersidade. E9 /2/@< 8oi no9eado -ro8essor de -sicologia a-licada e diretor da di)iso de -esJuisa de )endas na ni)ersidade T*cnica 3arnegie< de PittsAurgh. E9 /2/?< Juando os Estados nidos entrara9 na Pri9eira %uerra< Scott o8ereceu seus -r*sti9os ao eB*rcito -ara aGudar na seleo de -essoal 9ilitar. &o in5cio< ele e suas -ro-ostas no 8ora9 Ae9 receAidosH ne9 todos esta)a9 con)encidos do )alor -rUtico da -sicologia. Al*9 disso< o general co9 Jue9 Scott 8alou descon8ia)a de -ro8essores< tendo Juase eB-lodi do de rai)a. ^Ele disse Jue sua 8uno era 8azer co9 Jue os -ro8essores uni)ersitUrios no se -usesse9 no ca9inho do -rogresso< Jue estU)a9os e9 guerra co9 a Ale9anha e Jue ele no tinha te9-o -ara Arincar co9 eB-eriYnciasH disse ainda Jue 9uitas -essoas acha)a9 Jue o eB*rcito era u9 grande cachorro no Jual a-licar eB-eri9entos< e Jue ele 8aria o Jue 8osse -reciso -ara nenhu9 -ro8essor uni)ersitUrio consegui7loS I(on Mayrhauser< /2>2< -. @:L. Scott acal9ou o irado o8icial< le)ou7o -ara al9oar e o -ersuadiu do )alor de suas t*cnicas de seleo. Perto do 89al da guerra< ele -ro)ou Jue tinha razo e ter9inou -or receAer do eB*rcito a 9ais i9-ortante 9edalha concedida a ci)is. E9 /2/2< 8undou sua -r-ria e9-resa Icha9ada< i9aginati)a9ente< The Scott 3o9 -anyL< Jue 8ornecia ser)ios de consultoria a 9ais de Juarenta e9-resas i9-ortantes nos setores de seleo de -essoal e 9*todos de au9ento da e8iciYncia do traAalhador. &o ano seguinte< ele se to9ou -residente da &orthTestern< tendo se a-osentado e9 /212. /21 PuAlicidade e Seleo de Pessoal As 9arcas deiBadas -elo treina9ento e9 -sicologia eB-eri9ental Tundtiana e sua ten tati)a de estendY7la ao do95nio -rUtico so dois traos e)identes nos -ri9eiros escritos de Scott soAre a -uAlicidade. Ele escre)eu< -or eBe9-lo< Jue os rgos dos sentidos era9 as Ganelas da al9a. auanto 9aior o nQ9ero de sensaDes Jue receAe9os de u9 oAGeto< tanto 9elhor o conhece9os. A 8uno do siste9a ner)oso * nos tornar conscientes das )isDes< sons< sensaDes< saAores< etc. dos oAGetos do nosso a9Aiente. $ siste9a ner)oso Jue no res-onde ao so9 ou a JualJuer outra Jualidade sens5)el * de8iciente. 3onsidera97se os anQncios< -or )ezes< o siste9a ner)oso do 9undo dos negcios. $ anQncio de instru9entos 9usicais Jue no contenha nada Jue des-erte i9agens de sotia * u9 anQncio de8iciente... Assi9 co9o o nosso siste9a ner)oso * organizado -ara nos 8ornecer todas as sensaDes -oss5)eis de JualJuer oAGeto< assi9 ta9A*9 o anQncio< Jue * co9-arU)el ao siste9a ner)oso< de)e des-ertar no leitor tantos ti-os distintos de i9agens Juantos seGa9 os Jue o -r-rio oAGeto -ode suscitar I#acoAson< /2:/< -. ?:L.

Scott a8ir9a)a Jue os consu9idores so no7racionais e 8acil9ente in8luenciU)eis< e concentrou7se na e9oo e na si9-atia co9o 8atores i9-ortantes -ara o des-ertar dessa sugestionaAilidade. Ele ta9A*9 acredita)a< co9o era co9u9 na *-oca< Jue as 9ulheres era9 9ais 8acil9ente in8luenciadas do Jue os ho9ens -or anQncios Jue Goga)a9 co9 as e9oDes e os senti9entos. A-licando o Jue deno9inou a lei da sugestionaAilidade W -uAlicidade< ele reco9enda)a Jue as e9-resas usasse9 ordens diretas V tais co9o R se o SaAo 4S V -ara )ender seus -rodutos. Scott ta9A*9 -ro9o)eu o uso de cu-o9 -orJue estes eBigia9 u9a ao es-ec58ica e direta dos consu9idores< Jue tinha9 de destacar o cu-o9 da re)ista ou Gornal< -reenchY7lo e en)iU7lo -ara receAer u9a a9ostra grUtis. Essas duas t*cnicas V as orde9 diretas e o en)io de cu-o9 V 8ora9 ra-ida9ente adotadas -elos -uAlicitUrios e< -or )olta de /2/O< GU era9 u9a estrat*gia generalizada IMuna< /2?@L. Para o seu traAalho e9 seleo de -essoal< co9 )endedores< eBecuti)os e 9ilitares e9 -articular< Scott desen)ol)eu escalas de a)aliao e testes de gru-o -ara 9edir as caracter5s ticas de -essoas GU Ae97sucedidas nessas ocu-aDes. Assi9 co9o 8ora co9 Fit9er na -sico logia cl5nica< no ha)ia traAalhos -recedentes nos Juais Scott -udesse Aasear sua aAordage9< tendo ele 9es9o de desen)ol)Y7la. Ele -edia a o8iciais su-eriores e a su-er)isores Jue 8izesse9 listas dos seus suAordinados e os classi8icasse9 segundo categorias de a-arYncia< co9-orta9ento< sinceridade< -roduti)idade< carUter e )alor -ara a instituioKorganizao. $s candidatos era9 hierarJuizados co9 Aase nas Jualidades consideradas necessUrias ao Ao9 dese9-enho do traAalho e9 Juesto< u9 -rocedi9ento no 9uito di8erente do e9-regado hoGe. Scott conceAeu testes -sicolgicos -ara a)aliar a inteligYncia e outras ca-acidades< 9as< e9 )ez de Gulgar cada candidato indi)idual9ente< co9o era -rUtica corrente< elaAorou testes -ass5)eis de a-licao a gru-os. $ 9undo dos negcios e a cor-orao 9ilitar eBigia9 a rU-ida a)aliao de grande nQ9ero de candidatos< e era 9ais e8icaz e Aarato testU7los e9 gru-o. $s testes de Scott di8eria9 dos desen)ol)idos -or 3attell e outros -or 9ais razDes ainda. Ele no tenta)a a)aliar a natureza da inteligYncia geral da -essoa co9o u9 conteQdo ou 8aculdadeH o Jue lhe interessa)a era o 9odo co9o a -essoa usa)a sua inteligYncia. E9 outras -ala)ras< ele Jueria 9edir o 8unciona9ento da inteligYncia nu9 a9Aiente real. Para ele< a inteligYncia no se de89ia e9 ter9os de ca-acidades cogniti)as es-ec58icas< 9as e9 ter9os -rUticos co9o Gulga9ento< ra-idez e -reciso V as caracter5sticas necessUrias W Aoa realizao de u9 traAalho. $ seu interesse se restringia W co9-arao entre os 5ndices alcanados -elos candidatos e os 5ndices de 8uncionUrios GU Ae97sucedidos no traAalhoH no era sua inteno /2. deter9inar o Jue esses 5ndices -oderia9 re-resentar e9 ter9os de conteQdo 9ental. Essa aAordage9 -rUtica dos testes ti-i8icou o ho9e9 e toda a sua oAra. Tal co9o Fit9er< Scott s te9 receAido u9a ateno -assageira -or -arte da histria da -sicologia. (Urias razDes eB-lica9 esse relati)o desd*9. 3o9o a 9aioria dos -siclogos a-licados< Scott no 8or9ulou teorias< no 8undou u9a escola de -ensa9ento< no treinou u9 gru-o leal de alunos -ara dar -rossegui9ento ao seu traAalho< 8ez -oucas -esJuisas acadY9icas e rara9ente -uAlica)a nas re)istas do9inantes da *-oca. Seu traAalho -ara cor-oraDes -ri)a das e -ara os 9ilitares era estrita9ente -rUtico< )oltado -ara atender as

necessidades do cliente. Al*9 disso< 9uitos -siclogos acadY9icos< -articular9ente aJueles detentores de -osiDes de destaJue e9 uni)ersidades i9-ortantes e Jue conta)a9 co9 generosas )erAas -ara seus laAoratrios< tendia9 a 9enos-rezar o traAalho dos -siclogos a-licados< acreditando Jue ele no contriAuiria -ara o -rogresso da -sicologia co9o ciYncia. Scott e outros -siclogos a-licados contesta)a9 essa -osio. Para eles< no ha)ia con8lito entre as a-licaDes utilitUrias e o -rogresso da ciYncia. &a )erdade< eles acredita)a9 Jue Ro -rogresso e9-5rico da -sicologia de-endia 9uito dos resultados da eB-eriYncia eBtra acadY9icaS I(on Mayrhauser< /2>2< -. @1L. $s -siclogos a-licados alega)a9 Jue a di)ulga o da -sicologia -ara u9 -QAlico 9aior de9onstra)a o seu )alor< o Jue< -or sua )ez< au9enta)a o reconheci9ento da i9-ortUncia da -esJuisa -sicolgica nas uni)ersidades. Logo< os -ri9eiros -siclogos a-licados esta)a9 re8letindo o legado e o i9-acto do es-5rito 8uncio nalista na -sicologia a9ericana< tentando tornU7la u9a ciYncia Qtil. Hugo M[nsterAerg I/>@17/2/@L Hugo M[nsterAerg< o -ro8essor ale9o t5-ico< 8oi -or algu9 te9-o u9 sucesso 8eno9e nal na -sicologia a9ericana e o -siclogo 9ais conhecido do -QAlico. Escre)eu centenas de artigos -ara re)istas -o-ulares e 9ais de )inte li)ros. Era u9 )isitante 8reJ[ente da 3asa !ranca< con)idado de dois -residentes a9ericanos< Theodore "oose)elt e Fillia9 HoTard Ta8t. M[nsterAerg era -rocurado co9o consultor -or e9-resas e l5deres go)erna9entais< tendo entre suas a9izades os ricos< 8a9osos e -oderosos< incluindo o Eaiser Crederico< da Ale9anha< o 9agnata do ao AndreT 3arnegie< o 8ilso8o !ertrand "usseli< Ae9 co9o astros de cine9a e intelectuais. Coi V -or algu9 te9-o V u9 honrado -ro8essor da ni)ersidade Har)ard< eleito -ara a -residYncia da Associao Psicolgica A9ericana e da Associao Cilos8ica A9ericana. 3onsiderado o 8undador da -sicologia a-licada< 8oi ta9A*9 u9 dos dois -siclogos acusados de ser es-iDes. Coi descrito co9o Ro 9ais -rol58ico -ro-agandista da -sicologia a-licadaS< u9a -essoa Jue R-uAlica)a )olu9es soAre -sicologia educacional< legal< industrial< 9*dica e culturalS I$;Donnell< /2>:< -. 00:L. E< segundo o seu Aigra8o< M[nsterAerg 8oi ta9A*9 u9 escritor -o-ular Ae97sucedido< RaAenoado -or u9 -eculiar -endor -elo sensacionalH sua )ida -ode ser inter-retada co9o u9a s*rie de -ro9oDes V de si 9es9o< de sua ciYncia e de sua -Utria c IHale< /2>O< -. 1L. Perto do 89al da )ida< tornou7se oAGeto de escUrnio e rid5culo< te9a de cartuns e caricaturas e9 Gornais< e u9 e9Aarao -ara a uni)ersidade a Jue ser)ira -or tantos anos. auando ele 9orreu< e9 /2/@< no hou)e elogios 8QneAres -ara o ho9e9 Jue u9 dia 8ora considerado u9 gigante da -sicologia a9ericana. A (ida de M[nsterAerg E9 />>0< aos dezeno)e anos< M[nsterAerg deiBou sua cidade natal< Danzig< na Ale9a nha< e 8oi -ara Lei-zig< -retendendo estudar 9edicina. Mas< ao 8azer u9 curso co9 Filhehn /2: Fundt< 9udou aAru-ta9ente seus -lanos de carreira. A no)a -sicologia o deiBara ani9ado e o8erecia o-ortunidades Jue a -esJuisa e a -rUtica 9*dicas no -oderia9 o8erecer.

3onseguiu o Ph.D. co9 Fundt e9 />>: e 8or9ou7se 9*dico na ni)ersidade de HeidelAerg dois anos /2@ Hugo M[nsterAerg 8oi 9uito in8luente na -ro9oo de )Urias es-ecialidades da -sicologia a-licada< incluindo a -sicologia 8orense< a -sicologia cl5nica e a -sicologia industrial. de-ois< tendo estudado nesta Qlti9a co9 o oAGeti)o de se -re-arar 9elhor -ara u9a carreira de -esJuisador acadY9ico. Coi lecionar na ni)ersidade de CreiAurg e< co9o no ha)ia instalaDes na uni)ersidade< 9ontou u9 laAoratrio e9 casa Ws suas custas. MiinsterAerg -uAlicou u9 li)ro e )Urios artigos soAre sua -esJuisa eB-eri9ental e9 -sico85sica< Jue Fundt criticou -or lidare9 co9 os conteQdos cogniti)os da 9ente< no co9 os senti9entos. Ao 9es9o te9-o< sua oAra atraiu u9 gru-o leal de seguidores< e alunos )indos da Ale9anha e de outros lugares acorrera9 e9 Aando -ara o seu laAoratrio. Ele -arecia Ae9 enca9inhado -ara conseguir u9 e9-rego de -ro8essor nu9a uni)ersidade i9-ortante e a re-utao de -esJuisador res-eitado. Fillia9 #a9es 8Y7lo sair dessa trilha e9 />20 ao lhe dar a o-ortunidade de ser o Ae9 -ago diretor do laAoratrio de -sicologia da ni)ersidade Har)ard. #a9es 8oi lisonGeiro e9 seu a-elo< escre)endo -ara M[nsterAerg Jue Har)ard era a 9aior uni)ersidade dos Estados nidos e -recisa)a de u9 gYnio -ara dirigir o laAoratrio de 9odo a 9anter sua -ri9azia na -sicolo gia. MiinsterAerg teria -re8erido 8icar na Ale9anha< 9as a a9Aio o le)ou a aceitar a o8erta de #a9es. &o 8oi rU-ida ne9 8Ucil sua transio da Ale9anha -ara os Estados nidos< e da -sicologia eB-eri9ental -ura -ara a -sicologia a-licada. &o in5cio< ele desa-ro)a)a a disse9i nao da -sicologia a-licada e ataca)a os ad9inistradores uni)ersitUrios -or -agare9 to -ouco aos -esJuisadores Jue os 8ora)a9 a ganhar a )ida dedicando7se a ocu-aDes 9ais -rUticas. 3ritica)a os -siclogos a9ericanos Jue escre)ia9 li)ros -o-ulares -ara o -QAlico leigo< 8azia9 -alestras -ara l5deres e9-resariais e o8erecia9< 9ediante -aga9ento< seus ser)i os de es-ecialistas. Dentro de -ouco te9-o< contudo< ele estaria 8azendo tudo isso. De-ois de dez anos nos Estados nidos< e tal)ez -erceAendo Jue nenhu9a uni)ersidade ale9 lhe o8ereceria u9 cargo de -ro8essor< escre)eu seu -ri9eiro li)ro e9 inglYs. Intitulado A9erican Traits I3aracter5sticas A9ericanasL< o li)ro< de /2O0< era u9a anUlise -sicolgica< social e cultural da sociedade a9ericana. Escritor rU-ido e talentoso< ele era ca-az de ditar -ara u9a secretUria u9 li)ro acess5)el de Juatrocentas -Uginas< e9 no 9UBi9o u9 9Ys. Fillia9 #a9es co9entou Jue o c*reAro de M[nsterAerg era incansU)el. E. !. Titchener oAser)ou Jue ele tinha Ro do9 8atal de escre)er co9 8acilidade V 8atal es-ecial9ente -ara a ciYncia< e soAretudo -ara u9a ciYncia Go)e9< e9 Jue a -reciso *< de todos< o as-ecto 9ais necessUrioS IHale< /2>O< -. 01L. A reao entusiUstica ao li)ro de M[nsterAerg o encoraGou a escre)er 9ais -ara o -QAlico e9 geral do Jue -ara os colegas< e ele logo esta)a -uAlicando e9 re)istas -o-ulares< e no e9 -eridicos -ro8issionais. A8astou7se da -esJuisa -sico85sica e dos conteQdos da 9ente e -assou a escre)er soAre as ati)idades cotidianas -ara as Juais os -siclogos -oderia9 contriAuir. Seus li)ros e artigos trata)a9 de Gulga9entos nas cortes e do siste9a de Gustia cri9inal< da -ro-aganda de -rodutos de consu9o< do aconselha9ento )ocacional< da saQde

9ental e da -sicotera-ia< da -sicologia educacional e industrial e da -sicologia do cine9a. MiinsterAerg -roduzia cursos -or corres-ondYncia soAre a-rendizage9 e negcios< e chegou a 8azer u9a s*rie de 8il9es soAre testes 9entais -ara eBiAio nos cine9as. M[nsterAerg nunca hesitou e9 se en)ol)er e9 JuestDes contro)ersas. Durante u9 sen sacional Gulga9ento -or assassinato< ad9inistrou Juase ce9 testes 9entais ao assassino con 8esso de dezoito -essoas< o Jual tinha acusado u9 l5der sindical de -agar -elos cri9es. 3o9 Aase nos resultados desses testes< Jue inclu5ra9 u9 teste de associao de -ala)ras Ia-elidado -ela i9-rensa de R9UJuina da 9entiraSL< MiinsterAerg anunciou -uAlica9ente V antes de o G ter chegado a u9 )eredito no Gulga9ento do l5der sindical V Jue a alegao do assassino i9-licando o l5der era )erdadeira< $ GQri< no entanto< aAsol)eu este Qlti9o< o Jue 8oi desastroso -ara MiinsterAergH u9 Gornal -assou a re8erir7se a ele co9o ^Pro8essor MonsterTorES. /2? E9 /2O>< ele se en)ol)eu na luta nacional contra o 9o)i9ento de -roiAio da )enda de AeAidas alcolicas. Ele se o-]s W -roiAio< recorrendo W sua eB-eriYncia co9o -siclogo e a8ir9ando Jue o Ulcool< to9ado co9 9oderao< * Aen*8ico. $s 8aAricantes de cer)eGa ger9a no7a9ericanos< incluindo Adol-hus !usch e %usta)e PaAst< se deliciara9 co9 o a-oio de M[nsterAerg e dera9 grandes contriAuiDes 8inanceiras ao seu es8oro de -ro9oo da i9age9 da Ale9anha nos Estados nidos. &u9a in8eliz e sus-eita coincidYncia< !usch doou cinJ[enta 9il dlares ao Museu %er9Nnico -ro-osto -or MiinsterAerg -oucas se9anas antes de este -uAlicar u9 artigo na Mc 3 ure ^s Magazine denunciando a id*ia da -roiAio. Isso causou 8uror nos Gornais e re)istas -o-ulares. As id*ias de M[nsterAerg soAre as 9ulheres ta9A*9 era9 di85ceis de ignorar. E9Aora a-oiasse a -resena de )Urias 9ulheres Jue era9 estudantes graduadas e9 Har)ard< incluin do Mary Fhiton 3alEins< ele acredita)a Jue esse traAalho era 9uito rigoroso -ara a 9aioria delas. Sua conce-o era de Jue as 9ulheres no de)ia9 ser treinadas -ara carreiras acadY 9icas< -orJue isso as a8astaria de casa. Ele ta9A*9 a8ir9a)a Jue elas no de)ia9 lecionar e9 escolas -QAlicas< -orJue no tinha9 ca-acidade de ensinar to.Ae9 Juanto os ho9ens e no era9 Aons 9odelos -ara 9eninos. E acredita)a Jue no se de)ia -er9itir a -resena de 9ulheres no GQri -or elas sere9 inca-azes de deliAerao racionalH esta oAser)ao -roduziu 9anchetes internacionais. $ -residente de Har)ard e a 9aioria dos colegas de M[nsterAerg no gostara9 desse sensacionalis9o V ne9 a-ro)ara9 o seu interesse e9 a-licar a -sicologia a -roAle9as -rUti cos. As relaDes estre9ecidas alcanara9 o -onto da ru-tura co9 a cont5nua e ardente de8esa de sua Ale9anha natal 8eita -or M[nsterAerg durante a Pri9eira %uerra. Esta eclodira na Euro-a e9 /2/.< e9Aora os Estados nidos s ti)esse9 se en)ol)ido direta9ente no con8lito e9 /2/?. Mas a o-inio -QAlica a9ericana era de8initi)a9ente antiale9. AJuele -a5s era o agressor nu9a guerra Jue GU custara 9ilhDes de )idas< e M[nsterAerg esta)a assu9indo u9a -osio cada )ez 9ais i9-o-ular. Ele escre)eu inQ9eros artigos de8endendo a Ale9anha< e 9antinha u9 contato aAerto co9 o e9AaiBador ale9o e9 Fashington< D.3.< e co9 o escritrio ale9o de assuntos estrangeiros e9 !erli9. $s Gornais dizia9 Jue M[nsterAerg era u9 agente secreto< u9 es-io e u9 o8icial 9ilitar de alta -atente. $s Gornais de !oston -edia9 Jue ele se de9itisse de Har)ard. Seus )izinhos sus-eita)a9 Jue os -o9Aos Jue a sua 8ilha ali9enta)a no

Juintal dos 8undos esta)a9 sendo usados -ara le)ar 9ensagens a outros es-iDes. 9 aluno de Har)ard Jue )i)ia e9 Londres o8ereceu W uni)ersidade dez 9ilhDes de dlares se ela de9itisse M[nsterAerg. M[nsterAerg receAia a9eaas de 9orte -elo correio e era al)o do des-rezo dos colegas. $ ostracis9o e os ataJues cada )ez 9ais )irulentos lhe aAatera9 o es-5rito. Mas< e9 /@ de deze9Aro de /2/@< os Gornais 9atutinos trazia9 es-eculaDes soAre con)ersaDes de -az na Euro-a. ^At* a -ri9a)era tere9os -azS< ele anunciou W es-osa IM[nsterAerg< /200< -. 1O0L. Ele 8oi a -*< -ela ne)e es-essa daJuele dia 8rio< -ara dar sua aula da 9anh. Ao chegar W escola< sentia7se eBausto. M[nsterAerg entrou na classe e 8oi ao cho se9 dizer u9a -ala)ra. Morreu instantanea9ente de u9a s5nco-e. A Psicologia Corense e $utras A-licaDes $s eBtre9os do co9-orta9ento e das crenas de M[nsterAerg no di9inue9 a i9-or tNncia do seu traAalho e9 -sicologia a-licada. &ingu*9 9ais contriAuiu tanto -ara o -rogresso da -sicologia a-licada e9 geral e -ara o seu a)ano nas Ureas da -sicologia 8orense< cl5nica e industrial. A-esar de todos os seus de8eitos< M[nsterAerg -er9anece co9o u9a das 8iguras 9ais in8luentes no desen)ol)i9ento da aAordage9 8uncional e ti-ica9ente a9ericana da -sicologia. /2> A -ri9eira Urea de a-licao e9 Jue ele traAalhou< a -sicologia 8orense< trata da relao entre a -sicologia e a lei. M[nsterAerg escre)eu u9a s*rie de artigos soAre t-icos co9o o uso da hi-nose no interrogatrio dos sus-eitos< 8or9as de e)itar o cri9e< deteco de -essoas cul-adas -or 9eio do uso de testes 9entais e o carUter incon8iU)el das teste9unhas oculares. Ele tinha -articular interesse -or este Qlti9o assunto< isto *< -elo carUter 8al5)el da -erce-o hu9ana diante de u9 e)ento co9o u9 cri9e e da le9Arana suAseJ[ente do e)ento. Ele descre)eu -esJuisas soAre cri9es si9ulados e9 Jue se -edia Ws teste9unhas< i9ediata9ente de-ois de tere9 )isto o cri9e< Jue descre)esse9 o Jue tinha ocorrido. $s suGeitos no concorda)a9 Juanto aos detalhes do Jue tinha9 teste9unhado< e9Aora a cena ainda esti)esse )i)a e9 sua 9e9ria. auo -reciso -oderia ser tal teste9unho nu9a corte< -erguntou M[ns terAerg< GU Jue o e)ento e9 discusso teria ocorrido 9uitos 9eses antes` E9 /2O>< ele -uAlicou $n the Fitness Stand I&o !anco das Teste9unhasL< Jue descre )ia os -roAle9as das teste9unhas oculares. A oAra ta9A*9 considera)a outros 8atores -sico lgicos Jue -ode9 a8etar o resultado de u9 Gulga9ento< tais co9o as 8alsas con8issDes< o -oder de sugesto no interrogatrio de teste9unhas e o uso de 9edidas 8isiolgicas Ia taBa de Aati9entos card5acos< a -resso sang[9nea< a resistYncia da -eleL -ara detectar estados e9ocio riais alterados nu9 sus-eito ou r*u. $ li)ro 8oi rei9-resso 9uitas )ezes< tendo tido u9a edio e9 /2?@< Juase setenta anos de-ois de sua -uAlicao. &o 8inal dos anos ?O< hou)e u9 ressurgi9ento do interesse -elas JuestDes le)antadas -or M[nsterAerg I)er Lo8tus< /2?2H Lo8tus e Monahan< /2>OL< e a Sociedade A9ericana de Psicologia Corense 8oi 8undada< co9o u9a di)iso da Associao Psicolgica A9ericana< -ara -ro9o)er a -esJuisa AUsica e a-licada na Urea 8orense. M[nsterAerg -uAlicou u9 li)ro intitulado Psychothera-y IPsicotera-iaL e9 /2O2< inician cio o traAalho nu9a Urea a-licada inteira9ente distinta. Ele trata)a os -acientes nu9 laAorat rio< e no nu9a cl5nica< e nunca coAra)a as consultas. Ele con8ia)a 9uito na

autoridade da sua -osio co9o tera-euta e no hesita)a e9 8azer sugestDes diretas aos -acientes soAre co9o eles -odia9 se curar. A doena 9ental< acredita)a ele< era antes u9 -roAle9a de desaGuste co9-orta9ental do Jue algo atriAu5)el a u9 con8lito inconsciente -ro8undo< co9o a8ir9a)a Sig9und Creud. M[nsterAerg se o-]s Ws conce-Des 8reudianas de saQde 9ental< -articular7 9ente W Yn8ase nos distQrAios seBuais co9o causa -ri9Uria de -roAle9as e9ocionais. MDns terAerg concorda)a< no entanto< Jue< e9 alguns casos< JuestDes de carUter seBual -oderia9 estar na raiz do -roAle9a. Sua aAordage9 tera-Yutica consistia e9 8orar as id*ias -erturAadoras do -aciente a sair da consciYncia< e9 su-ri9ir os co9-orta9entos indeseGU)eis ou -roAle9Uticos e e9 incitar o -aciente a esJuecer V deiBar de lado V a di8iculdade e9ocional. Trata)a u9a )ariedade de -roAle9as< incluindo o alcoolis9o< o aAuso de drogas< as alucinaDes< os -ensa9entos oAses si)os< as 8oAias e as desordens seBuais. &o aceita)a -acientes -sicticos ou -essoas co9 -roAle9as neurolgicos< -or -ensar Jue essa 8or9a de -sicotera-ia no 8unciona)a nesses casos. Por algu9 te9-o< usou a hi-nose co9o 9*todo de trata9ento< 9as interro9-eu a -rUtica de-ois Jue u9a 9ulher Jue ele trata)a o a9eaou co9 u9a ar9a. A histria deliciou os Gornais< e o -residente de Har)ard eBigiu Jue ele -arasse de hi-notizar 9ulheres. Seu li)ro soAre -sicotera-ia e9 9uito contriAuiu -ara le)ar o ca9-o da -sicologia cl5nica W ateno do -QAlico< 9as no 8oi Ae9 receAido -or Lightner Fit9er< Jue aArira sua cl5nica na ni)ersidade da Pensil)Nnia )Urios anos antes. Fit9er nunca alcanara V ne9 -rocurara V o ti-o de a-lauso -o-ular Jue M[nsterAerg deseGa)a. &u9 artigo -uAlicado e9 sua re)ista< Psychological 3Iinic< Fit9er JueiBou7se de Jue M[nsterAerg tinha AarateadoS a -ro8isso ao alardear suas curas Rna -raa do 9ercadoS. Ele considera)a M[nsterAerg -ouco 9ais Jue u9 curandeiro< -or causa do R9odo garAoso co9 Jue o -ro8essor de -sicologia de /22 c )ai -elo -a5s< alegando ter tratado e9 seu laAoratrio -sicolgico centenas e cente nas de casos desta ou daJuela 8or9a de disturAio ner)osoS IHale< /2>O< -. //OL. Ao 9es9o te9-o< MiinsterAerg siste9atiza)a< desen)ol)ia e -ro9o)ia 9ais u9 ca9-o< o da -sicologia industrial. Iniciou este traAalho e9 /2O2< co9 o artigo RA Psicologia e o MercadoS. $ teBto coAria )Urias Ureas -ara as Juais ele acredita)a Jue a -sicologia -oderia contriAuir6 a orientao )ocacional< a -uAlicidade< a ad9inistrao de -essoal< os testes 9en tais< a 9oti)ao dos e9-regados e os e8eitos da 8adiga e da 9onotonia no dese9-enho da 8uno. Sua -ers-ecti)a era caracteristica9ente a9-la< tratando de todos os as-ectos e -roAle 9as dos negcios< desde a seleo dos o-erUrios certos -ara realizar a tare8a co9 e8iciYncia at* a -ro9oo do -roduto acaAado. M[nsterAerg 8oi contratado co9o consultor -or )Urias e9-resas< tendo 8eito -ara elas inQ9eras -esJuisas. Ele -uAlicou suas descoAertas e9 Psychology and Industrial E88iciency IPsicologia e E8iciYncia IndustrialL< de /2/1< outro li)ro escrito -ara o -QAlico e9 geral. A oAra alcanou ta9anho sucesso Jue 8oi -ara as listas dos li)ros 9ais )endidos. Ele a8ir9a)a Jue a 9elhor 9aneira de au9entar a e8iciYncia no traAalho e assegurar a har9onia no local de traAalho consistia e9 selecionar traAalhadores -ara 8unDes adeJuadas Ws suas ca-acidades 9entais e e9ocionais. E co9o os e9-regadores 8aria9 isso da 9elhor 8or9a`

Mediante o desen)ol)i9ento de t*cnicas -sicolgicas de seleo co9o testes 9entais e si9ulaDes e9 Jue se -odia9 a)aliar as )Urias a-tidDes e ca-acidades dos candidatos. M[nsterAerg 8ez -esJuisas soAre ocu-aDes to di)ersas Juanto ca-ito de na)io< condu tor de Aonde< tele8onista e )endedor< 9ostrando co9o seus 9*todos de seleo -ro9o)ia9 9elhorias no dese9-enho da 8uno. &o tocante a -roAle9as de e8iciYncia< a-resentou resul tados de estudos Jue 9ostra)a9< -or eBe9-lo< Jue con)ersar enJuanto se traAalha reduz a e8iciYncia. Sua soluo no era -roiAir as con)ersas entre traAalhadores Iisso< ad9itia ele< geraria hostilidadeL< 9as -roGetar o local de traAalho de 9odo a di8icultar essas con)ersas. Esse oAGeti)o -oderia ser alcanado -elo au9ento da distNncia entre as 9UJuinas ou -ela se-arao dos es-aos co9 di)isrias. Princi-al9ente graas aos es8oros -ro9ocionais de M[nsterAerg< o ca9-o da -sico logia industrial eBerceu u9 i9-acto cada )ez 9ais a9-lo no 9undo do traAalho. Ele -ro-]s ao -residente a9ericano FoodroT Filson e ao Eaiser ale9o Jue seus go)ernos estaAele cesse9 de-arta9entos -ara -atrocinar -esJuisas soAre as a-licaDes da -sicologia W indQs tria. Esses l5deres 9ostrara9 interesse -ela id*ia< 9as a irru-o da guerra i9-ediu sua i9-le9entao. Tal co9o outros -ioneiros do ca9-o< M[nsterAerg no 8or9ulou teorias< no 8undou u9a no)a escola de -ensa9ento ne9 V assi9 Jue iniciou o traAalho e9 -sicologia a-licada V 8ez -esJuisas acadY9icas -uras. Ele insistia -ara Jue sua -esJuisa ser)isse a u9 -ro-sito de89ido< 8osse 8uncional e orientada -ara aGudar as -essoas de algu9a 9aneira. E9Aora ti)esse sido treinado -or Filhel9 Fundt na t*cnica da intros-eco< critica)a os -siclogos Jue se a-ega)a9 W t*cnica e 8ustiga)a colegas no deseGosos de e9-regar as descoAertas e 9*todos da -sicologia -ara a 9elhoria da hu9anidade. M[nsterAerg nunca aderiu 8or9al9ente W de8inio 8uncionalista de -sicologia e se9-re se recusou a de8inir sua -r-ria aAordage9< acreditando Jue 8azY7lo li9itaria sua utilidade. Se hou)e u9 te9a Jue caracterizou sua di)ersi8icada< Ao9AUstica e contro)ersa carreira< 8oi o de Jue a -sicologia te9 de ser Qtil. &esse sentido< MiinsterAerg< a-esar do te9-era9ento ger9N nico< 8oi a JuintessYncia do -siclogo a9ericano< re8letindo e de9onstrando o es-5rito da sua *-oca. De)e7se a ele o 8ato de a -sicologia a-licada< Jue ele tanto 8ez -ara 8undar no inicio do s*culo 44< ter crescido a -onto de tornar7se u9a das 8oras do9inantes na -sicologia a9ericana agora Jue o s*culo 44I se a-roBi9a. 0OO Es-ecialidades na Psicologia A-licada (i9os co9o a -sicologia< soA a in8luYncia do 8uncionalis9o< co9eou a ser a-licada a -roAle9as do 9undo real no in5cio do s*culo. &o 3a-5tulo /O< )ere9os Jue o co9-orta9en talis9o de #ohn !. Fatson ta9A*9 contriAuiu -ara o desen)ol)i9ento da tendYncia a-licada. De-ois de deiBar o 9undo acadY9ico< Fatson se tornou u9 -o-ular -siclogo a-licado. &a *-oca< a -sicologia GU no -odia 8icar restrita ao 9undo da ciYncia -ura do laAoratrio onde Fundt e Titchener tentara9 )alorosa9ente 9antY7la. E9Aora o 9o)i9ento a-licado e9 -sicologia tenha tido o seu co9eo nos anos entre a )irada do s*culo e a Pri9eira %uerra< seu -rogresso inicial 8oi relati)a9ente lento. 3ontudo< de-ois Jue a A9*rica entrou na guerra< e9 /2/?< os -siclogos a-licados 8ora9 cha9ados -ara tratar de -roAle9as -rUticos e i9ediatos. A -sicologia tornou7se )is5)el aos

olhos do -QAlico. Psiclogos e no7-siclogos reconhecia9 Jue os -rinc5-ios e 9*todos do ca9-o -odia9 ser usados -ara 9elhorar o Ae97estar hu9ano. 3attell co9entou Jue a guerra -]s a -sicologia Rno 9a-a e na -ri9eira -UginaS I$;Donnell< /2>:< -. 012L. Hall escre)eu Jue a guerra tinha Rdado W -sicologia a-licada u9 tre9endo i9-ulso. &o c]9-uto geral< isso )ai ser Ao9 -ara a -sicologia..< no de)e9os tentar ser de9asiado -urosS IHall< /2/2< -. .>L. Algu9as re)istas< co9o a #ournal o8EB-eri9nental Psychology< interro9-era9 sua -uAlicao nos anos da guerra< 9as a #ou9al o8 A--lied Psychology 8loresceu. &os anos 0O< -assada a guerra< a -sicologia se tornou u9a R9ania nacionalS IDennis< /2>.< -. 01L. As -essoas< e9 todos os Estados nidos< -assara9 a acreditar Jue os -siclogos 7 era9 ca-azes de curar tudo V da desar9onia conGugal W insatis8ao co9 o traAalho V e )ender JualJuer -roduto V de desodorantes a anti7s*-ticos Aucais. Esse crescente cla9or -or soluDes le)a)a cada )ez 9ais -siclogos a deiBar a -esJuisa -ura -ara se entregar Ws Ureas a-licadas. &a edio de /20/ do Ainerican Meti o8 Science de 3attell< 9ais de ?:g dos -siclogos ali citados dizia9 estar engaGados nu9 traAalho de cunho a-licadoH e9 /2/O< o nQ9ero 8ora :Og I$ /2>:L. As reuniDes da seo de &o)a PorE da APA< no in5cio dos anos 0O< 9ostra)a9 u9 suAstancial au9ento< co9 relao aos anos anteriores W guerra< no nQ9ero de artigos soAre -esJuisas a-licadas I!enGa9in< /22/L. 3ontudo< no 8inal da d*cada de 0O e durante os dez anos da de-resso econ]9ica 9undial dos anos 1O< a -sicologia a-licada -assou a ser atacada -or no conseguir ser 8iel W sua -ro9essa. L5deres e9-resariais< -or eBe9-lo< JueiBa)a97se de Jue< e9Aora Qtil< a -sico logia industrial no esta)a curando todos os seus 9ales. EB-eriYncias negati)as co9 testes de seleo 9alconceAidos os tinha9 le)ado a contratar alguns traAalhadores i9-roduti)os. Tal)ez as eB-ectati)as dos -siclogos e seus clientes 8osse9 eBageradas< 9as< seGa co9o 8or< surgiu u9 desencanto co9 a -sicologia a-licada. 9 dos 9aiores cr5ticos 8oi %race Ada9s< Jue 8ora aluna de Titchener. E9 R$ Decl5nio da Psicologia na A9*ricaS< artigo -uAlicado nu9a re)ista -o-ular< Ada9s a8ir9ou Jue a -sicologia RaAandonara suas ra5zes cient58icas -ara Jue -siclogos alcanasse9 -o-ularidade e -ros-eridadeS. Ela acusou os -siclogos de Rse 9ascarare9 co9o cientistasS e 8racassare9 na resoluo dos -roAle9as sociais e econ]9icos trazidos -ela de-resso I!enGa9in< /2>@< -. 2..L. $ &eT PorE Ti9es e outros Gornais i9-ortantes critica)a9 os -siclogos -or -ro9etere9 9ais do Jue -odia9 dar e -or no conseguire9 ali)iar o 9al7estar causado -ela de-resso. $ nQ9ero de artigos -o-ulares soAre te9as -sicolgicos declinou a -artir de /202< e a i9age9 e a -ro9essa da -sicologia s seria9 restauradas e9 /2./< de-ois da entrada dos Estados nidos na Segunda %uerra. (e9os assi9 outro eBe9-lo da guerra co9o in8luYncia conteBtual no desen)ol)i9ento da -sicologia. A Segunda %uerra trouBe outro conGunto de -roAle9as urgentes -ara a -sicologia resol 0O/ )er< o Jue re)i)eu e a9-liou sua in8luYncia geral. (inte e cinco -or cento dos -siclogos a9ericanos esta)a9 direta9ente en)ol)idos no es8oro de guerra< e 9uitos outros dera9 contriAuiDes indiretas atra)*s da -esJuisa e da redao de teBtos. Ironica9ente< a guerra ta9A*9 8ez renascer u9a -sicologia inci-iente na Ale9anha< onde o ca9-o declinara de-ois de os nazistas tere9 eB-ulsado todos os -siclogos Gudeus de seus e9-regos. As necessidades dos 9ilitares ale9es criara9 u9a no)a de9anda de -siclogos co9 )istas W

seleo de o8iciais< -ilotos< tri-ulao de suA9arinos e de outros es-ecialistas I%euter< /2>?L. &os anos -osteriores ao 8i9 da guerra< a -sicologia a9ericana co9o u9 todo -assou -elo 9ais dra9Utico -er5odo de cresci9ento de sua histria. Dentro do ca9-o< o desen)ol)i9ento 9ais signi8icati)o ocorreu nas Ureas a-licadas. A -sicologia a-licada su-erou a acadY9ica e orientada -ara -esJuisas< Jue -redo9inara -or 9uitos anos. #U no caAia a a8ir9ao de Jue a 9aioria dos -siclogos dedica)a7se ao ensino ou traAalha)a no ca9-o eB-eri9ental. Antes da Segunda %uerra< Juase ?Og dos doutorados e9 -sicologia era9 concedidos na Urea da -sicologia eB-eri9entalH -erto de /2@O< esse nQ9ero era 0:g< tendo ca5do -ara >g -or )olta de /2>. I%oodstein< /2>>L. E9 /2.O< -ouco antes de os Estados nidos entrare9 na guerra< ?:g dos -siclogos traAalha)a9 e9 a9Aientes acadY9icos. Eles era9 .?g e9 /2@0 e .0g e9 /2>O I%ilgen< /2>0L. Disso resultou u9a 9udana e9 ter9os do -oder na APA< onde os -siclogos a-licados I-articular9ente os -siclogos cl5nicosL assu9ira9 u9a -osio de co9ando. Alguns -ro8es sores e cientistas< orientados -ara a -esJuisa< se ressentira9 no do95nio dos cl5nicos e 8or9ara9 sua -r-ria organizao< a Sociedade Psicolgica A9ericana IAPSL< e9 /2>>. E9 /22/< ela tinha 9ais de /0.OOO 9e9Aros. 3o9-letare9os nossa coAertura do legado do 8uncionalis9o co9 u9a Are)e discusso de trYs Ureas de -sicologia a-licada Jue tY9 os 9ais antigos antecedentes histricos6 os testes -sicolgicos< a -sicologia industrialKorganizacional e a -sicologia cl5nica. Tratare9os dos testes e9 -ri9eiro lugar -orJue Aoa -arte do desen)ol)i9ento das duas outras Ureas deri)ou deles. $ Mo)i9ento dos Testes Psicolgicos Ao 8alar9os da oAra de Crancis %alton e de #a9es McMeen 3attell< discuti9os a orige9 do 9o)i9ento dos testes 9entais. Coi 3attell Jue9 cunhou o ter9o testes 9entais< 9as couAe a Al8red !inet< u9 -siclogo 8rancYs autodidata< rico e inde-endente< desen)ol)er o -ri9eiro teste )erdadeira9ente -sicolgico da ca-acidade 9ental. !inet discorda)a da aAordage9 de %alton e 3attell< Jue e9-rega)a testes de -rocessos sensrio79otores -ara 9edir a inteligYncia. Para ele< a a)aliao de 8unDes cogniti)as co9o a 9e9ria< a ateno< a i9aginao e a co9-reenso 8orneceria u9a 9elhor 9edida da inteligYncia. A o-ortunidade de -ro)U7lo )eio e9 res-osta a u9a necessidade -rUtica. E9 /2O.< o 9inistro 8rancYs da instruo -QAlica no9eou u9a co9isso -ara estudar as ca-acida des de a-rendizage9 de crianas Jue esta)a9 tendo di8iculdades na escola. !inet e u9 -siJuiatra< Th*odore Si9on< 8ora9 indicados -ara a co9isso< tendo in)estigado Guntos os ti-os de tare8as intelectuais Jue -odia9 ser do9inados -ela 9aioria das crianas e9 di8erentes idades. A -artir do -er8il Jue 8izera9 dessas tare8as< eles elaAorara9 o -ri9eiro teste de inteligYncia. $ teste consistia e9 trinta -roAle9as organizados e9 orde9 ascendente de di8iculdade e se concentra)a e9 trYs 8unDes cogniti)as6 Gulga9ento< co9-reenso e racioc5nio. TrYs anos 9ais tarde< e9 /2O>< o teste 8oi re)isto e a9-liado< e o conceito de idade 9ental< introduzido. A idade 9ental 8oi descrita co9o a idade e9 Jue crianas de ca-acidade 9*dia -odia9 realizar certas tare8as. Por eBe9-lo< se u9a criana co9 idade cronolgica de Juatro anos -assasse e9 todos os testes e9 Jue a a9ostra de crianas de cinco anos 9*dias tinha

0O0 -assado< atriAu5a7se W criana de Juatro anos u9a idade 9ental de cinco. 9a terceira re)iso do teste 8oi -re-arada e9 /2//H 9as< de-ois da 9orte de !inet< o desen)ol)i9ento do teste< e dos testes de inteligYncia e9 geral< -assou -ara os Estados nidos. $ teste 8oi introduzido nos Estados nidos -or Henry %oddard< aluno de %. Stanley Hall e -siclogo de u9a escola de crianas 9ental9ente retardadas e9 (ineland< &o)a #ersey. 0O1 Al8red !inet Ia-resentado aJui co9 suas 8ilhasL desen)ol)eu o -ri9eiro teste )erdadeira9ente -sicolgi co de ca-acidade 9ental< Jue e)oluiu -ara o a9-la9ente usado Teste de InteligYncia Stan8ord7!5net. %oddard deno9inou sua traduo do teste Escala !inet7Si9on de Medida da # I!inet7 Si9on MeasurTg Scale 8or InteiigenceL. E9 /2/@< LeTis M. Ter9an< Jue ta9A*9 estudara co9 Hall< desen)ol)eu u9a )erso do teste Jue se tornou -adro. Ele lhe deu o no9e de Teste Stan8ord7!inet< a -artir do no9e da uni)ersidade W Jual esta)a ligado< e adotou o conceito de Juociente de inteligYncia IaIL. A 9edida do aI< de8inida co9o a razo entre idade 9ental e idade cronolgica< 8ora -ro-osta original9ente -elo -siclogo ale9o Fillia9 Ste9. $ Stan8ord7!inet -assou -or )Urias re)i sDes e continua a ter a9-lo uso. &o dia e9 Jue os Estados nidos entrara9 na Pri9eira %uerra< realiza)a7se e9 Har)ard u9a reunio da Sociedade de Psiclogos EB-eri9entais< de Titchener. $ -residente da APA< "oAert PerEes< esta)a -resente. PerEes instou os -siclogos -resentes a considerar de Jue 9aneira a -sicologia -oderia aGudar na ca9-anha da guerra. Titchener oAGetou< eB-licando Jue era sQdito AritNnicoH o 9ais -ro)U)el * Jue no Juisesse se en)ol)er co9 a guerra -or no gostar de a-licar a -sicologia a -roAle9as -rUticos. Ele -ode ter te9ido Jue os es8oros dos -siclogos -ara aGudar a )itria na guerra os 8izesse9 Rtrocar u9a ciYncia -or u9a tecnolo giaS I$;Donnell< /2?2< -. 0>2L. $ eB*rcito tinha diante de si o -roAle9a de a)aliar a inteligYncia de grande nQ9ero de recrutas a 8i9 de estudU7los e classi8icU7los< Ae9 co9o atriAuir7lhes tare8as adeJuadas. $ Stan8ord7!inet * u9 teste indi)idual de inteligYncia Jue reJuer u9a -essoa Ae9 treinada -ara a-licU7lo de 9odo adeJuado. Ele no -ode ser usado -ara nenhu9 -rogra9a de testes e9 larga escala Jue en)ol)a a a)aliao de 9uitas -essoas nu9 curto es-ao de te9-o. Para esse -ro-sito< * necessUrio u9 teste -ara gru-o de ad9inistrao si9-les. PerEes< no9eado 9aGor do eB*rcito< reuniu u9 gru-o de Juarenta -siclogos -ara realizar essa tare8a. Eles eBa9inara9 alguns testes< nenhu9 dos Juais de uso geral< e escolhe ra9 co9o 9odelo o de Arthur S. $tis< Jue estudara co9 Ter9an. $tis -re-arou os testes Ariny Al-ha e A9iy !eta< co9 Aase no de $tis. $ !eta era u9a )erso do Al-ha usada es-eci8ica7 9ente -ara -essoas Jue no 8ala)a9 inglYs ou era9 anal8aAetas. Suas instruDes era9 dadas -or 9eio de de9onstrao ou 959ica< e9 )ez de oral9ente ou -or escrito. A i9-lantao do -rogra9a seguia lenta9ente< e a orde9 8or9al -ara o in5cio dos testes s 8oi dada trYs 9eses antes do 8i9 da guerra. Mais de u9 9ilho de ho9ens 8ora9 testados< 9as os 9ilitares GU no -recisa)a9 dos resultados. $ -rogra9a< e9Aora tenha tido -ouco e8eito no es8oro de guerra< te)e u9 enor9e i9-acto soAre a -sicologia. A -uAlicidade Jue

receAeu contriAuiu e9 9uito -ara -ro9o)er o status da -sicologia< e esses testes se tornara9 -rotti-os dos 9uitos Jue 9ais tarde 8ora9 conceAidos. $ desen)ol)i9ento e o uso de testes de -ersonalidade gru-ais ta9A*9 8ora9 esti9ulados -elo es8oro de guerra. At* aJuela *-oca< s se tinha9 8eito tentati)as li9itadas de a)aliao da -ersonalidade. &os Qlti9os anos do s*culo 4I4< o -siJuiatra ale9o E9il Mrae-elin usara o Jue ha)ia cha9ado de teste de associao li)reH nele< u9 -aciente res-ondia a u9a -ala)ra7 est59ulo co9 a -ri9eira -ala)ra Jue lhe )iesse W 9ente. A t*cnica 8ora criada -or %alton. E9 /2/O< 3arI #ung desen)ol)era u9a t*cnica se9elhante< o teste de associao de -ala)ras< Jue ele e9-rega)a na a)aliao dos co9-leBos de seus -acientes. Esses dois era9 testes de -ersonalidade indi)iduais. auando o eB*rcito 9ani8estou interesse e9 se-arar os recrutas alta9ente neurticos< "oAert FoodTorth construiu o Personal Data Sheet< u9 in)entUrio -essoal e9 Jue os -acientes indica)a9 os sinto9as neurticos Jue tinha9. Tal co9o o Ariny Al-ha e o Aiiny !eta< esse teste te)e -ouco uso real nos anos de guerra< 9as ta9A*9 )eio a ser)ir de -rotti-o -ara o desen)ol)i9ento dos testes de -ersonalidade gru-ais. A -sicologia a-licada te)e sua -r-ria )itria na guerra< a de ter conJuistado a aceitao -QAlica. E9 -ouco te9-o< 9ilhares de e9-regados< escolares e candidatos W 8aculdade )ia97 0O. se diante de Aaterias de testes cuGos resultados -oderia9 deter9inar o curso de sua )ida. 9a e-ide9ia de testes )arreu os Estados nidosH 9as< na -ressa e9 dar u9a res-osta ao a-elo dos negcios e da educao< era ine)itU)el Jue a-arecesse9 alguns testes 9alconceAidos e i9-ro-ria9ente -esJuisados< Jue le)ara9 a resultados desa-ontadores. E9 conseJ[Yncia< 9uitas e9-resas aAandonara9 o uso dos testes -sicolgicos na 9etade dos anos 0O. Essa 8oi u9a das razDes do desencanto geral co9 a -sicologia Jue se 9ani8estou nesse -er5odo. 3o9 o te9-o< 8ora9 desen)ol)idos testes 9elhores Jue -er9itira9 ao co9*rcio e W indQstria a seleo de 9elhores -essoas -ara suas )agas e de 9elhores traAalhos -ara os candidatosH hoGe< a seleo e colocao de -essoal -or 9eio de testes to9ou7se -arte essencial do -rocesso de contratao. $s testes ta9A*9 -artici-ara9 de u9a i9-ortante contro)*rsia social na d*cada de 0O. E9 /20/< 8ora9 tornados -QAlicos os resultados dos testes de recrutas do eB*rcito durante a Pri9eira %uerra. Segundo os dados< a idade 9ental dos con)ocados e< -or eBtenso< da -o-ulao Aranca e9 geral era de a-enas treze anos. $s resultados ta9A*9 indica)a9 Jue Juase a 9etade dos cidados a9ericanos Arancos -odia9 ser caracterizados co9o retardados 9entais ou -essoas de 9ente 8raca. Al*9 disso< os dados 9ostra)a9 Jue os negros< assi9 co9o os i9igrantes de -a5ses 9editerrNneos e latino7a9ericanos< tinha9 u9 aI 9enor. S os i9igrantes do norte da Euro-a tinha9 u9 aI igual ao dos a9ericanos Arancos. Isso le)antou 9uitas JuestDes entre cientistas< -ol5ticos e Gornalistas. 3o9o -odia u9a 8or9a de9ocrUtica de go)erno soAre)i)er se o -o)o era to estQ-ido` De)eria9 os gru-os de aI AaiBo ter direito de )oto` De)eria o go)erno recusar a entrada de i9igrantes dos -a5ses de aI AaiBo` 3o9o -odia -er9anecer signi8icati)a a noo de Jue as -essoas 8ora9 criadas iguais`

$ conceito de di8erenas raciais e9 ter9os de inteligYncia 8ora a-resentado nos Estados nidos GU nos anos />>O< tendo ha)ido 9uitos cla9ores -ara Jue se i9-usesse9 restriDes a i9igrantes de -a5ses 9editerrNneos e latino7a9ericanos. Por outro lado< 9es9o antes do desen)ol)i9ento dos testes de inteligYncia< era geral9ente aceito o alegado ui)ei in8erior de inteligYncia dos a8ro7a9ericanos. 9 dos 9ais ati)os e coerentes cr5ticos dessa conce-o era Horace Mann !ond I/2O.7/2?0L< u9 destacado erudito a8ro7a9ericano< -residente da ni)er sidade Lincoln< da Pensil)Nnia. !ond< doutorado e9 educao -ela ni)ersidade de 3hicago< -uAlicou alguns li)ros e artigos e9 Jue a8ir9a)a Jue as di8erenas de aI entre negros e Arancos era9 decorrentes de 8atores a9Aientais< e no gen*ticos. Ele 8ez -esJuisas Jue de9onstrara9 Jue os negros dos Estados do norte tinha9 u9 aI 9aior do Jue os Arancos dos Estados do sul< u9a descoAerta Jue -reGudicou seria9ente a acusao de Jue os negros era9 genetica9ente in8eriores e9 ter9os de inteligYncia I rAan< /2>2L. Muitos -siclogos res-ondera9 W sugesto de di8erenas raciais Juanto W inteligYncia< acusando os testes de sere9 )iciados. 3o9 o te9-o< a contro)*rsia arre8eceu< a-enas -ara ressurgir nos anos ?O. Desde ento< os -siclogos se es8ora9 -ara desen)ol)er testes isentos de distorDes culturais e educacionais Jue a)alie9 co9 9ais -reciso as ca-acidades hu9anas. Per9anece u9a grande necessidade -rUtica de testes< e sua utilidade na seleo< no aconselha 9ento e no diagnstico continua sendo u9 8oco i9-ortante da -sicologia a-licada. A Psicologia IidustrialK$rganizacional Descre)e9os a 8undao da -sicologia industrial -or Falter Dili Scott e os -ri9eiros es8oros deste e de Hugo M[nsterAerg -ara -ro9o)er a a-licao da -sicologia ao 9undo do traAalho. Tal co9o ocorreu co9 outras Ureas da -sicologia a-licada< esse ca9-o -assou -or u9 9onu9ental au9ento de alcance< -o-ularidade e eB-anso graas W Pri9eira %uerra. 0O: Scott 8oi )oluntUrio do EB*rcito norte7a9ericano e desen)ol)eu u9a escala de a)aliao -ara a seleo de ca-ites Aaseada nas a)aliaDes Jue ha)ia conceAido -ara classi8icar l5deres no setor de negcios. Perto do 8inal da guerra< ele tinha a)aliado as Juali8icaDes -ro8issionais de trYs 9ilhDes de soldados< e o seu traAalho 8oi u9 outro eBe9-lo a9-la9ente di)ulgado do )alor -rUtico da -sicologia. De-ois da guerra< os negcios< a indQstria e o go)erno solicitara9 os ser)ios de -siclogos industriais -ara re8or9ular suas -ol5ticas de -essoal e introduzir testes -sicolgicos co9o 9eios de seleo de e9-regados e 8uncionUrios. E9 /2/2< co9o oAser)a9os< Scott 8undou sua e9-resa de consultoria< e< dois anos 9ais tarde< 3attell 8undou sua Psychol ogi cal 3or-oration< Jue ta9A*9 -ro9o)eu co9 sucesso a a-licao da -sicologia ao 9undo dos negcios. $ 8oco -ri9ordial da -sicologia industrial no decorrer dos anos 0O 8oi a seleo e a colocao de candidatos a e9-regos V a -essoa certa na 8uno certa. $ esco-o do ca9-o au9entou e9 /20? co9 os estudos HaTtho9e< realizados na 8UArica da Feste9 Electric e9 HaTthorne< Illinois I"oethlisAerger e DicEson< /212L. Essa -esJuisa 8ez co9 Jue esse

ca9-o -assasse da seleo e colocao -ara -roAle9as 9ais co9-leBos< en)ol)endo relaDes hu9a nas< 9oti)ao e o 9oral. $ estudo co9eou co9o u9a in)estigao dos e8eitos do a9Aiente 85sico do traAalho V ilu9inao e te9-eratura< -or eBe9-lo V soAre a e8iciYncia do e9-regado. $s resultados sur-reendera9 os -siclogos e os gerentes de 8UArica. DescoAriu7se Jue as condiDes sociais e -sicolgicas do a9Aiente de traAalho tinha9 9ais i9-ortNncia do Jue as condiDes 85sicas e9 Jue as 8unDes era9 realizadas. $s estudos HaTtho9e aArira9 no)as Ureas de eB-lorao de 8atores co9 a Jualidade e a natureza da liderana< os gru-os in8or9ais Jue os traAalhadores co9-De9< as atitudes dos e9-regados co9 relao ao e9-rego< a co9unicao entre o-erUrios e dirigentes< e u9a )asta ga9a de outras 8oras sociais e -sicolgicas ca-azes de in8luir na 9oti)ao< na -roduti)idade e na satis8ao. A Segunda %uerra Mundial le)ou u9 grande nQ9ero de -siclogos a u9 en)ol)i9ento direto co9 o es8oro de guerra. Tal co9o na Pri9eira %uerra< sua -rinci-al contriAuio 8ora9 os testes< a a)aliao e a classi8icao de recrutas. Por )olta dos anos .O< tinha97se conceAido testes Ae9 9ais so8isticados. A o-erao de eJui-a9entos A*licos cada )ez 9ais co9-leBos< tais co9o aerona)es de alta )elocidade< eBigia a-tidDes 9ais a-ri9oradas. A necessidade de identi8icar -essoas dotadas da ca-acidade de do9inar essas a-tidDes -roduziu o a-er8eioa 9ento dos -rocedi9entos de seleo e treina9ento. Essas ar9as criara9 na -sicologia indus trial u9a es-ecialidade Jue receAeu 9Qlti-las deno9inaDes6 engenharia -sicolgica< engenha ria hu9ana< engenharia dos 8atores hu9anos e ergono9ia. TraAalhando e9 estreito contato co9 os engenheiros de siste9as< os -ro8issionais da engenharia -sicolgica 8ornecia9 in8or 9aDes soAre as ca-acidades e as li9itaDes hu9anas. Seu traAalho tinha in8luYncia direta soAre o -roGeto de eJui-a9entos 9ilitares< tornando7os 9ais co9-at5)eis co9 as caracter5sticas e a-tidDes das -essoas Jue iria9 usU7 los. HoGe< o ca9-o da engenharia -sicolgica no se restringe a eJui-a9entos 9ilitares< a-licando7se ainda a -rodutos de consu9o co9o teclados de co9-utador< 9)eis de escritrio e 9ostradores de -ain*is nos auto9)eis. A -artir dos anos :O< os l5deres e9-resariais )Y9 aceitando a in8luYncia da 9oti)ao< da liderana e de outros 8atores -sicolgicos no dese9-enho -ro8issional. Esses as-ectos do a9Aiente de traAalho tY9 assu9ido u9a i9-ortNncia crescente< o 9es9o ocorrendo co9 o i9-acto do cli9a -sicolgico e social co9o u9 todo e9 Jue o traAalho * realizado. Atual9en te< os -siclogos estuda9 a natureza de di8erentes estruturas organizacionais< seus -adrDes e estilos de co9unicao e as estruturas sociais 8or9ais e in8or9ais Jue -roduze9. "econhecen do essa Yn8ase nas )ariU)eis organizacionais< a Di)iso de Psicologia Industrial da APA tornou7se a Sociedade de Psicologia Industrial e $rganizacional. 0O@ Estudos realizados nas d*cadas de 0O e de 1O na 8UArica da Festern Electric 3o9-any e9 HaTthorne< illinois< le)ara9 os -siclogos a-licados Ws co9-leBas Ureas das relaDes hu9anas< dos estilos de liderana e da 9oti)ao e do 9oral dos e9-regados. A Psicologia 3l5nica A a-licao da -sicologia W a)aliao e ao trata9ento do co9-orta9ento anor9al 8oi 8eita -ela -ri9eira )ez -or Lightner Fit9er e9 sua cl5nica da ni)ersidade da Pensil) Al*9 disso< dois li)ros 8ora9 u9 -ri9eiro i9-ulso no ca9-o. A M9d That Cound Itse#8 I 9a

Mente aue Encontrou A Si Mes9aL< escrito e9 /2O> -or u9 eB7-aciente< 3li88ord !eers< alcanou i9ensa -o-ularidade e atraiu a ateno -QAlica -ara a necessidade de tratar de 9aneira 9ais hu9ana os doentes 9entais. Psychothera-y IPsicotera-iaL< escrito e9 /2O2 -or Hugo MunsterAerg< Jue ta9A*9 8oi 9uito lido< detalha)a t*cnicas -ara tratar u9a )ariedade de distQrAios 9entais. Ele -ro9o)eu a -sicologia cl5nica ao 9ostrar 8or9as es-ec58icas de aGudar -essoas -erturAadas. A -ri9eira cl5nica de orientao in8antil 8oi instalada e9 /2O2 -or Fillia9 Healey< -siJuiatra de 3hicago. Logo surgira9 9uitas cl5nicas do gYnero< cuGo -ro-sito era tratar os distQrAios in8antis no in5cio< -ara Jue esses -roAle9as no se tornasse9 en8er9idades 9ais s*rias na idade adulta. As cl5nicas usa)a9 a aAordage9 de eJui-e< introduzida -or Fit9er< e9 Jue todos os as-ectos das di8iculdades de u9 -aciente era9 tratados -or -siclogos< -siJuia tras e assistentes sociais. As id*ias de Sig9und Creud 8ora9< natural9ente< cruciais -ara o desen)ol)i9ento da 0O? -sicologia cl5nica. Sua oAra de -sicanUlise 8ascinou e en8ureceu alguns seg9entos da -sicolo gia o8icial e do -QAlico a9ericano. De suas id*ias os -siclogos cl5nicos eBtraira9 as -ri9eiras t*cnicas -sicolgicas de tera-ia. &o oAstante< o -rogresso da -sicologia cl5nica era lento e< 9es9o e9 /2.O< ela ainda era u9a -arte -ouco signi8icati)a da -sicologia. Ha)ia -oucas instalaDes -ara trata9ento de adultos -erturAados e< -or isso< escassas o-ortunidades de traAalho -ara os -siclogos cl5nicos. &o ha)ia -rogra9as educacionais -ara treinar -siclogos cl5nicos< e o traAalho destes se li9ita)a< e9 geral< W a-licao de testes. A situao so8reu u9a aAru-ta 9udana Juando os Estados nidos entrara9 na Segunda %uerra< e9 /2./. Coi esse e)ento< 9ais do Jue JualJuer outro< Jue tornou a -sicologia cl5nica a a9-la e dinN9ica Urea a-licada es-ecializada Jue )eio a ser desde ento. $ eB*rcito instalou -rogra9as de treinainento -ara )Urias centenas de -siclogos cl5nicos< necessUrios ao trata9en to de distQrAios e9ocionais dos 9ilitares. Cinda a guerra< a necessidade de -siclogos cl5nicos 8icou ainda 9aior. A Ad9inistrao dos (eteranos I(AL )iu7se res-onsU)el -or 9ais de .O.OOO )eteranos co9 -roAle9as -siJuiU tricos. Mais de outros trYs 9ilhDes de )eteranos -recisa)a9 de aconselha9ento )ocacional e -essoal -ara 8acilitar sua reintegrao W )ida ci)il< e cerca de 1/:.OOO necessita)a9 de aconselha9ento -ara conseguir aGustar7se a inca-acidades 85sicas decorrentes de 8eri9entos de guerra. A de9anda -or -ro8issionais de saQde 9ental esta)a no auge< eBcedendo e9 9uito a o8erta. Para aGudar no atendi9ento dessa necessidade cruciante< a (A 8inanciou -rogra9as de es-ecializao de n5)el uni)ersitUrio e -agou as anuidades de alunos e9 troca de traAalho e9 seus hos-itais e cl5nicas. %rande nQ9ero de -siclogos cl5nicos treinados nos anos :O receAeu a 9aior -arte dessa instruo soA os aus-5cios da (A. $s -rogra9as ta9A*9 9udara9 o ti-o de -acientes tratados -elos -siclogos cl5nicos. Antes da guerra< o traAalho se )olta)a -rinci -al9ente -ara crianas co9 -roAle9as de delinJ[Yncia e de aGusta9entoH as necessidades dos )eteranos -or*9 signi8ica)a9 Jue a 9aioria dos -acientes tratados era9 adultos co9 gra)es -roAle9as e9ocionais. A (A IhoGe De-arta9ento de Assuntos dos (eteranos V De-art9ent o8 (eterans A88airsL continua a ser a 9aior 8onte indi)idual

de e9-regos -ara -siclogos nos Estados nidos< e te9 tido u9 enor9e i9-acto soAre o ca9-o da -sicologia cl5nica. $s -siclogos cl5nicos ta9A*9 traAalha9 e9 centros de saQde 9ental< escolas< e9-resas e consultrios -articulares. Discutire9os adiante as 9udanas ocorridas a -artir dos anos :O nos 9*todos de trata9ento< notada9ente as tera-ias de co9-orta9ento< Jue so u9a decor rYncia da escola co9-orta9entalista. &o 9o9ento< a -sicologia cl5nica * a 9aior dentre as Ureas a-licadasH 9ais de u9 tero de todos os estudantes 8or9ados esto e9 -rogra9as de cl5nica< e cerca de .Og dos 9e9Aros da APA -ratica9 a -sicologia cl5nica. 3o9entUrio A natureza da -sicologia a9ericana -assou -or grande alterao desde os anos e9 Jue Hall< 3attell< Fit9er< Scott e M[nsterAerg estudara9 co9 Fundt na Ale9anha e trouBera9 essa -sicologia -ara os Estados nidos. 3o9o resultado de seus es8oros< a -sicologia GU no estU restrita Ws salas de con8erYncia< AiAliotecas e laAoratrios< tendo se estendido a 9uitas Ureas da )ida cotidiana. Al*9 dos testes< da -sicologia escolar e educacional< da -sicologia cl5nica< da -sicologia industrialKorganizacional e da -sicologia 8orense< os -siclogos atua9 hoGe no aconselha9ento -sicolgico< na -sicologia co9unitUria< na -sicologia do consu9idor< na -sicologia -o-ulacional e a9Aiental< na -sicologia da saQde e da reaAilitao< na -sicologia dos eBerc5cios 85sicos e es-ortes< na -sicologia da -ol5tica -QAlica e 9ilitar e na -sicologia dos 9eios de co9unicao. &enhu9a dessas Ureas teria sido -oss5)el se a -sicologia -er9anecesse 0O> )oltada -ara os conteQdos da eB-eriYncia consciente. As -essoas< id*ias e e)entos Jue discu ti9os nestes ca-5tulos soAre o 8uncionalis9o irn-elirarn a -sicologia a9ericana a ir Ae9 al*9 dos li9ites do laAoratrio de Lei-zig. 3onsidere9os os seguintes 8atores6 a noo darTiniana de ada-tao e 8unoH a identi 8icao -or %alton das di8erenas indi)iduais e suas tentati)as de 9edi7lasH o \eige5st a9eri cano< co9 sua Yn8ase no Jue * -rUtico e QtilH a 9udana< nos laAoratrios acadY9icos de -esJuisa< do conteQdo -ara a 8uno< -ro9o)ida -or #a9es< Angeil< 3arr e FoodTorthH os 8atores sociais e econ]9icos e as 8oras da guerra V tudo isso se entrelaou -ara dar W luz u9a -sicologia destinada a 9odi8icar a nossa )ida< u9a ciYncia ati)a< asserti)a< atraente e in8luente. Esse 9o)i9ento geral da -sicologia a9ericana na direo do lado -rUtico 8oi re8orado -elo co9-orta9entalis9o< a -rBi9a escola de -ensa9ento na e)oluo da -sicologia. SugestDes de Leitura A)erill< L. A.< "ecollections o8 3larE;s %. Stanley HallS< #ou9al o8 the Histoiy o8 the !eha)ioral Sciences< n 0@< --. /0:7/1O< /22O. "elata os trYs anos Jue o autor -assou co9o aluno graduado da ni)ersidade 3larE e suas le9Aranas de Hall co9o -ro8essor. !enGa9in< L. T.< #r.< ^Fhy don;t they understand us` A history o8 -sychoiogy;s -uAlic i9ageS< A9erican Psychologist< n ./< --. 2./72.@< /2>@. Aco9-anha o desen)ol)i9ento da i9age9 da -sicologia desde o co9eo< nu9a a-resentao -QAlica na Ceira Mundial de

3hicago< at* os escritos de -siclogos e9 re)istas e li)ros -o-ulares< -assando -or suas a-licaDes no ca9-o da educao. Diehl< L. A.< RThe -aradoB o8 $. Stanley Hall6 Coe o8 coeducation and educator o8 To9enS< A9erican Psychologist< n ./< --. >@>7>?>< /2>@. EBa9ina a teoria de Hall soAre as di8erenas seBuais no desen)ol)i9ento hu9ano V es-ecial9ente sua conce-o de Jue o -a-el -r-rio W 9ulher * o de 9e V e estaAelece u9 contraste entre isso e os seus es8oros e9 8a)or das 9ulheres Jue 8azia9 -s7graduao na ni)ersidade 3larlc Hale< M.< #r.< HTnan Science and Social $rder6 Hugo M[nsterAerg and the $r5gins oZ A--lied Psycho logy< Cilad*l8ia< Te9-le ni)ers5ty Press< /2>O. A )ida e a oAra de M[nsterAerg< u9 dos 8undadores da -sicologia a-licadaH o li)ro considera e9 es-ecial sua conce-o da natureza da sociedade e o -a-el da -sicologia na soluo de -roAle9as sociais. Hulse< S. H.H e %reen< !. C.< #r. I$rgs.L. $ne Hundred Pear o8 Psychological "e ia A9erica6 $. Staniey Hall and the #ohns Ho-Eins Tradition< !alti9ore< #ohns Ho-Eins ni)ersity Press< /2>@. A-resenta artigos de u9 si9-sio realizado -ara co9e9orar o centenUrio de 8undao do laAoratrio de -sicologia na ni)ersidade #ohns Ho-Eins -or Hall. (eGa7se e9 es-ecial a Parte /< Pers-ecti)a HistricaS< Jue trata da )ida de Hall e de co9o 9oldou o de-arta9ento de -s7graduao e9 -sicologia. Mc"eynolds< P.< RLightner Fit9er6 Little7EnoTn 8ounder o8 clinical -sychologyS< Ainerican Psycholo gist< n .0< --. >.27>:>< /2>?. Caz u9 esAoo da )ida e da carreira de Fit9er< descre)e o -rinc5-io de sua cl5nica na ni)ersidade da Pensil)Nnia e a)alia sua i9-ortNncia -ara a histria da -sicologia a-licada. SoEal< M. M.H I$rg.L< Psychological Testing and A9erican Society6 />2O7/21O< &eT !runsTicE< &o)a #ersey< "utgers 9)ersity Press< /2>?. 9 relato das id*ias< -rogra9as e -rUticas -ioneiras do 9o)i9ento de testes 9entais nos Estados nidos< coArindo o traAalho de 3attell< Scott< %oddard< Te9ian e $tis< entre outros. SoEal< M. M.< R$. Stanley Hall and the institutional character o8 -sychology at 3larE< />>27 /20OS< #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n 0@< --. //.7/0.< /22O. Descre)e a -sicologia ensinada e -ro9o)ida na ni)ersidade 3larE e re9onta sua orige9 a as-ectos do -r-rio te9-era 9ento de Hall. (on Mayrhauser< ". T.< RMaEing inteiligence 8unctional6 Faiter Dili Scott and a--lied -sychological testing 9 Forld Far /S< #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n 0:< --. @O7?0< /2>2. Descre)e os es8oros de Scott< Tho9diEe e outros na elaAorao do -ri9eiro teste de inteligYncia gru-al. 0O2

2 $ 3o9-orta9entalis9o6 In8luYncias Anteriores 9a 3iYncia do 3o9-orta9ento o o . . I)an Petro)itch Pa)lo) I/>.27/21@L A (ida de Pa)lo)

A In8luencia da Psicologia Ani9al soAre o 3o97 $s "e8leBos 3ondicionados 9a &ota soAre TTit9yer Hans o 3a)alo Inteligente 3o9entano EdTard Lee Tho9diEe I/>?.7/2.2L A (ida de ThorndiEe (iadi9ir M. !eEhtere) I/>:?7/20?L $ 3oneBionis9o 3o9entUrio A In8luencia do Cuncionalis9o soAre o 3o9-orta 9entalis9o 9a 3iYncia do 3o9-orta9ento Perto da segunda d*cada do s*culo 44< 9enos de Juarenta anos de-ois do lana9ento 8or9al da -sicologia -or Filhel9 Fundt< essa ciYncia GU ha)ia -assado -or drUsticas re)isDes. $s -siclogos no concorda)a9 9ais soAre o )alor da intros-eco< soAre a eBistYncia dos ele9entos da 9ente< ou soAre a necessidade de a -sicologia -er9anecer u9a ciYncia -ura. $s 8uncionalistas esta)a9 reescre)endo as regras da -sicologia< 8azendo co9 ela eB-eriYncias e a-licaDes Jue no -oderia9 ser ad9itidas e9 Lei-zig ou 3o9eil. $ 9o)i9ento na direo do 8uncionalis9o era 9enos re)olucionUrio Jue e)oluti)o. $s 8uncionalistas no -rocura)a9 deliAerada9ente destruir as -osiDes de Fundt e Titchener. E9 )ez disso< eles as 9odi8icara9< acrescentando u9 -ouco aJui< 9udando algu9a coisa ali< de 9odo Jue< gradati)a9ente< ao longo dos anos< surgiu u9a no)a 8or9a de -sicologia. Trata)a7 se 9ais de u9 lento -rocesso de desAaste interno do Jue de u9 ataJue deliAerado de 8ora. $s l5deres do 9o)i9ento 8uncionalista no sentia9 u9a grande necessidade de solidi8icar ou 8or9alizar seu -ensa9ento. A seu )er< no se trata)a tanto de ro9-er con5 o -assado co9o de construir a -artir dele. E9 conseJ[Yncia< a -assage9 do estruturalis9o ao 8uncionalis9o no 8oi to -erce-t5)el na *-oca e9 Jue ocorreu. &o hU dia ou ano certos Jue -ossa9os a-ontar co9o o co9eo do 8uncionalis9o< ne9 u9 9o9ento e9 Jue a -sicologia tenha 9udado da noite -ara o dia. &a )erdade< * di85cil< co9o oAser)a9os< a-ontar u9 indi)5duo -articular co9o o 8undador do 8uncionalis9o. aue9 0/O 3o9entUrio -orta9entalis9o

o 8undou 8oi a situao da segunda d*cada do s*culo 44 nos Estados nidos. $ 8uncionalis9o esta)a a9adurecendo< e o estruturalis9o ainda ocu-a)a u9a -osio 8orte< se Ae9 Jue no 9ais eBclusi)a. E9 /2/1 irro9-eu u9 -rotesto contra as duas -osiDes. Seu autor -retendia Jue 8osse u9 ro9-i9ento aAru-to e aAerto< u9a guerra total )oltada -ara aAalar os dois -ontos de )ista. &o ha)eria 9odi8icao do -assado< ne9 co9-ro9isso co9 ele. Esse no)o 9o)i9ento receAeu o no9e de co9-orta9entalis9o e te)e co9o l5der u9 -siclogo de 1: anos< #ohn !. Fatson. A-enas dez anos antes< Fatson receAera seu Ph.D. de Angeil< na ni)ersidade de 3hicago. &a *-oca V /2O1 V< 3hicago era o centro da -sicologia 8uncional< u9 dos dois 9o)i9entos Jue Fatson se dis-unha a es9agar. $s -ilares AUsicos do co9-orta9entalis9o de Fatson era9 si9-les< diretos e ousados. Ele deseGa)a u9a -sicologia oAGeti)a< u9a ciYncia do co9-orta9ento Jue s lidasse co9 atos co9-orta9entais oAser)U)eis< -ass5)eis de descrio oAGeti)a e9 ter9os de esti9ulo e res-os ta. Ele Jueria a-licar aos seres hu9anos os -rocedi9entos e -rinc5-ios eB-eri9entais da -sicologia ani9al< u9 ca9-o e9 Jue traAalhara. $s interesses de Fatson lanara9 luz soAre aJuilo Jue ele Jueria descartar. Para ser u9a ciYncia oAGeti)a< a -sicologia do co9-orta9ento tinha de reGeitar todos os conceitos e ter9os 9entalistas. Pala)ras co9o i9age9< 9ente e consciYncia V herana dos dias da 8iloso8ia 9ental V no tinha9 sentido -ara u9a ciYncia co9o essa. Fatson era de -articular )ee9Yncia na sua reGeio do conceito de consciYncia. Para ele< a consciYncia Rnunca 8oi sentida< tocada< cheirada< -ro)ada ou 9o)ida. d u9a si9-les su-osio to i9-ro)U)el Juanto o )elho concei to de 9enteS IFatson e McDougall< /202< -. /.L. Por conseguinte< a t*cnica da intros-eco< Jue su-unha a eBistYncia de -rocessos conscientes< era irrele)ante. 3o9o 8undador do co9-orta9entalis9o< Fatson -ro9o)eu essas o-iniDes de 9odo )igoroso. 3ontudo< co9o )i9os< 8undar no * o 9es9o Jue originar. As id*ias do 9o)i9ento co9-orta9entalista Jue esta)a -restes a to9ar de assalto a -sicologia no surgira9 co9 FatsonH )inha9 sendo desen)ol)idas na -sicologia e na Aiologia hU )Urios anos. &o * u9a cr5tica a Fatson oAser)ar Jue ele< tal co9o todos os 8undadores< organizou< integrou e -ro-De id*ias e JuestDes GU eBistentes. A -artir desse a9Ulga9a< ele construiu seu no)o siste9a de -sicologia. (ale a -ena reiterar6 R3riaDes aAsoluta9ente c so 9uito raras< se * Jue ocorre9H a 9aioria das no)idades so a-enas no)as co9AinaDes de )elhos ele9entos< e o grau de no)idade *< -ortanto< u9a Juesto de inter-retaoS ISarton< /21@< -. 1@L. Este ca-5tulo eBa9ina as in8luYncias anteriores do co9-orta9entalis9o< os )elhos ele9en tos Jue Fatson co9Ainou co9 tanta e8icUcia -ara 8or9ar sua no)a -sicologia. Ao 9enos trYs grandes tendYncias a8etara9 a sua oAra6 I/L a tradio 8ilos8ica do oAGeti)is9o e do 9ecanicis 9oH I0L a -sicologia ani9alH e I1L a -sicologia 8uncional. Estas duas Qlti9as eBercera9 o i9-acto

9ais direto e e)idente. As tradiDes 8ilos8icas aludidas esta)a9 e9 desen)ol)i9ento hU algu9 te9-o< tendo 8a)orecido e re8orado o cresci9ento da -sicologia ani9al e do 8uncionalis9o. &o era inco9u9< -or )olta de /2/1< a insistYncia de Fatson na necessidade de u9a 9aior oAGeti)idade na -sicologia. Essa noo te9 u9a longa histria< Jue tal)ez tenha co9e ado co9 Descartes< cuGas tentati)as de eB-licaDes 9ecanicistas do cor-o 8igura9 entre os -ri9eiros -assos na direo dessa 9aior oAGeti)idade. Te9 9aior i9-ortYncia na histria do oAGeti)is9o o 8ilso8o 8rancYs Auguste 3o9te I/?2>7/>:?L< 8undador do -ositi)is9o< 9o)i 9ento Jue en8atiza)a o conheci9ento -ositi)o I8atosL< cuGa )erdade no * discut5)el I)er o 3a-5tulo 0L. Segundo 3o9te< o Qnico conheci9ento )Ulido * o Jue te9 natureza social e * oAGeti)a9ente oAser)U)el. Esses crit*rios le)ara9 ao aAandono da intros-eco< Jue de-ende da consciYncia indi)idual -ri)ada e no -ode ser oAGeti)a9ente oAser)ada. 3o9te 8ez u9 )igoroso -rotesto contra o 9entalis9o e a 9etodologia suAGeti)a. 0// &os -ri9eiros anos do s*culo 44< o -ositG)is9o era -arte do \eitgeist cient58ico. Fatson rara9ente discutia o -ositi)is9o< o 9es9o ocorrendo co9 a 9aioria dos -siclogos a9erica nos da *-ocaH contudo< eles Ragia9 co9o -ositi)istas< 9es9o Jue no assu9isse9 o rtuloS ILogue< /2>:a< -. /.2L. Assi9< Juando Fatson se -]s a traAalhar no co9-orta9entalis9o< o oAGeti)is9o< o 9ecanicis9o e o 9aterialis9o era9 8ortes. EBercia9 u9a in8luYncia to -ene trante Jue le)ara9 ineBora)el9ente a u9 no)o ti-o de -sicologia< se9 consciYncia< se9 9ente< se9 al9a< u9 ti-o de -sicologia Jue s se interessa)a -elo Jue -udesse ser )isto< ou)ido e tocado. $ resultado inesca-U)el disso 8oi a ciYncia do co9-orta9ento< Jue conceAia o ser hu9ano co9o u9a 9UJuina. A In8luYncia da Psicologia Ani9al soAre o 3o9-orta9entalis9o Fatson declarou sucinta9ente a relao entre a -sicologia ani9al e o co9-orta9enta lis9o6 R$ co9-orta9entalis9o * u9a conseJ[Yncia direta de estudos soAre o co9-orta9ento ani9al c no decorrer da -ri9eira d*cada do s*culo 44S IFatson< /202< -. 10?L. EstU claro< -ortanto< Jue o antecedente 9ais i9-ortante do -rogra9a de Fatson 8oi a -sicologia ani9al< desen)ol)ida a -artir da teoria e)oluti)a. Isso resultou e9 tentati)as de de9onstrar a eBistYncia da 9ente e9 organis9os in8eriores e a continuidade entre as 9entes ani9al e hu9ana. A-resenta9os no 3a-5tulo @ a oAra de dois -ioneiros da -sicologia ani9al V %eorge #ohn "o9anes e 3onTy Lloyd Morgan. 3o9 a lei da -arci9]nia de Morgan e sua 9aior -re8erYncia -elas t*cnicas eB-eri9entais< e no -elas anedotais< o ca9-o da -sicologia ani9al esta)a se tornando 9ais oAGeti)o. 3ontudo< a consciYncia ainda constitu5a o seu 8oco< e in8eria97se in8or9aDes soAre o n5)el de consciYncia de u9 ani9al a -artir das oAser)aDes do seu co9-orta9ento. Logo< e9Aora a 9etodologia 8icasse 9ais oAGeti)a< no ocorria o 9es9o co9 o oAGeto de estudo. E9 />>2< Al8red !inet -uAlicou The Psychic Li8e o8 Micro7$rganis9s IA (ida Ps5Juica dos Microorganis9osL< e9 Jue -ro-unha Jue os -rotozoUrios unicelulares so dotados da ca-acidade de -erceAer oAGetos e discri9inar entre eles< Ae9 co9o de eBiAir u9 co9-orta9nen to co9 algu9 grau de intencionalidade. E9 /2O>< Crancis DarTin I8ilho de

3harles DarTinL discutiu o -a-el da consciYncia nas -lantas. &os -ri9rdios da -sicologia ani9al nos Estados nidos< descoAri9os< se9 nenhu9a sur-resa< a continuidade do interesse -ela consciYncia ani9al. A in8luYncia de "o9anes e de Morgan -ersistiu -or u9 Ao9 te9-o. 9 -asso signi8icati)o na direo de u9a 9aior oAGeti)idade na -sicologia ani9al 8oi dado -or #acJues LoeA I/>:27/20.L< 8isiologista e zologo ale9o Jue traAalhou e9 )Urias instituiDes norte7a9ericanas< entre as Juais a ni)ersidade de 3hicago. "eagindo W tradio antro-o9r8ica de "o9anes e ao 9*todo da intros-eco -or analogia< LoeA desen)ol)eu u9a teoria do co9-orta9ento ani9al Aaseada no conceito de tro-isino< u9 9o)i9ento 8orado in)oluntrio. &esse 9odo de )er< a res-osta do ani9al * u9a 8uno direta e auto9Utica de u9 est59ulo ou reao a ele. Diz7se Jue o co9-orta9ento * 8orado -elo est59ulo< no necessitando< -ortanto< de nenhu9a eB-licao e9 ter9os de consciYncia ani9al. A teoria de LoeA te)e in8luYncia -or algu9 te9-o nas ciYncias Aiolgicas< tendo re-resentado u9a 9udan a co9 relao ao traAalho de "o9anes e Morgan. E9Aora seu traAalho 8osse tal)ez a aAordage9 9ais oAGeti)a e 9ecanicista da -sicologia ani9al ento -ro-osta< LoeA no descartara -or inteiro o -assado. Ele no reGeita)a a consciYn cia< e9 es-ecial no caso de ani9ais no alto da escala da e)oluo< co9o os seres hu9anos. Ele a8ir9a)a Jue a consciYncia entre os ani9ais 8ora re)elada -ela 9e9ria associati)a< ou seGa< a id*ia de Jue os ani9ais tinha9 a-rendido a reagir a certos est59ulos de u9a 9aneira deseGada. Por eBe9-lo< Juando u9 ani9al res-onde ao cha9ado do seu no9e ou reage a u9 0/0 so9 es-ec58ico ao ir re-etida9ente at* o lugar onde * ali9entado< te97se u9a -ro)a da 9e9ria associati)a. Portanto< 9es9o no siste9a de LoeA< e9 tudo o 9ais 9ecanicista< a 9ente ou consciYncia ainda era e)ocada< 9ediante a associao de id*ias ILoeA< /2/>L. Fatson 8izera )Urios cursos co9 LoeA na ni)ersidade de 3hicago e eB-ressara o deseGo de -esJuisar soA sua orientao< o Jue indica Jue< na *-oca< ele tinha si9-atia -elas conceDes 9ecanicistas de LoeA Iou< ao 9enos< curiosidade e9 relao a elasL. Angeli e outro -ro8essor< o neurologista II. H. Donaldson< con)encera9 Fatson a desistir desse -lano< alegando Jue LoeA era R-erigosoS< u9a -ala)ra -ass5)el de )Urias inter-retaDes< 9as Jue tal)ez indiJue sua desa-ro)ao do oAGeti)is9o de LoeA. &o co9eo do s*culo< o estudo do co9-orta9ento ani9al segundo u9a -ers-ecti)a Aiolgica tornara7se -o-ular nos Estados nidos. Ao 9es9o te9-o< a -sicologia ani9al eB-eri9ental< -rinci-al9ente a oAra de E. L. Tho9diEe na ni)ersidade 3olQ9Aia< se desen )ol)ia co9 ra-idez. "oAert PerEes iniciara estudos de ani9ais e9 /2OO< e seu traAalho< Jue e9-rega)a )Urios ani9ais< 8ortaleceu a -osio e a in8luYncia da -sicologia co9-arada. Ta9A*9 e9 /2OO< o laAirinto -ara ratos 8oi introduzido -or F. S. S9all na ni)ersidade 3larE< e o rato Aranco e o laAirinto se tornara9 o 9*todo7-adro do estudo da a-rendizage9. Mas a consciYncia continuou a se i9iscuir na -sicologia ani9al< 9es9o co9 o rato Aranco no laAirinto. Inter-retando o co9-orta9ento do roedor< S9all escre)eu< e9 ter9os 9entalistas6

RTa9A*9 estU claro..< Jue o Jue se -ode adeJuada9ente deno9inar id*ias te9 algu9 lugar no -rocesso associati)o. I9agens rudi9entares V )isuais< ol8ati)as< 9otoras V< condiDes orgNnicas e ati)idades instinti)as so co9 certeza os -rinci-ais ele9entos. &o * i9-oss5)el Jue esses ele9entos )enha9 a co9-or id*ias. A analogia co9 a eB-eriYncia hu9ana a-onta< co9 e8eito< -ara essa conclusoS IMacEenzie< /2??< -. >:L. E9Aora 9ais restrito do Jue o ra9o antro-o9or8izante de "o9anes< esse co9entUrio de S9all re-resenta u9a -reocu-ao co9 -rocessos 9entais< e 9es9o co9 ele9entos 9entais. Fatson< nos -ri9eiros anos de sua carreira< )iu7se soA a 9es9a in8luYncia. Sua dissertao de doutorado< co9-letada e9 /2O1< tinha co9o t5tulo REducao Ani9al6 $ Desen)ol)i9ento Ps5Juico do "ato !rancoS. At* /2O?< ele ainda discutia a eB-eriYncia consciente da sensao e9 seus ratos. E9 /2O@< 3harles Clenry Turner< u9 dos -ri9eiros -siclogos a8ro7a9ericanos e u9 -rol58ico -esJuisador no ca9-o da -sicologia co9-arada< -uAlicou u9 artigo intitulado R$A ser)aDes Preli9inares soAre o 3o9-orta9ento da Cor9igaS. Fatson 8ez u9a resenha do artigo na -restigiosa re)ista Psychological !ulietin e o coAriu de lou)ores. &a resenha< Fatson usou a -ala)ra co9-orta9ento do t5tulo de Turner. Essa -ode ter sido a -ri9eira )ez Jue Fatson usou o ter9o -or escrito< e9Aora ele o tenha e9-regado antes nu9 -edido de recursos I3adTallader< /2>.< /2>?L. Por )olta de /2/O< cerca de oito laAoratrios de -sicologia co9-arada tinha9 sido instalados Ios -ri9eiros 8ora9 e9 3larE< e9 Har)ard e na ni)ersidade de 3hicagoL< e 9uitas uni)ersidades esta)a9 o8erecendo cursos nessa Urea. Margaret Cloy FashAurn< Jue 8ora a -ri9eira doutoranda de Titchener< ensina)a -sicologia ani9al e9 3ornell. Ela escre)eu u9 9anual de -sicologia co9-arada intitulado The Ani9al M9d IA Mente Ani9alL e9 /2O>. $ li)ro te)e trYs ediDes. $Aser)e7se o seu t5tulo6 A Mente Ani9al. A i9-utao de consciYncia aos ani9ais -ersistia< assi9 co9o o 9*todo de 8azer intros-eco da 9ente ani9al -or analogia co9 a hu9ana. FashAurn oAser)ou Jue Rso9os oArigados a ad9itir Jue toda inter-retao -s5Juica do co9-orta9ento ani9al de)e ter co9o Aase a analogia co9 a eB-e riYncia hu9ana... De)e9os ser antro-o9r8icos nas noDes Jue 8or9a9os acerca do Jue acontece na 9ente de u9 ani9alS IFashAurn< /2O>< -. >>L. E9Aora tenha sido considerado Ra 9ais aArangente re)iso da literatura soAre -sicologia ani9al da *-ocaS< esse li)ro 9arcou o 8i9 de u9a era na -sicologia ani9al. 0/1 0/. De-ois dele< nenhu9 outro teBto usaria a aAordage9 de in8erir estados 9entais a -artir do co9-orta9ento. As JuestDes tinha9 des-ertado o intesesse de c S-encer< Lloyd Morgan e PerEes sa5ra9 de 9oda e -ratica9ente desa-arecera9 da literatura. auase todos os 9anuais suAseJ[entes do ca9-o tinha9 orientao co9-orta9ental e se )olta)a9 -ri9ordial9ente -ara t-icos e -roAle9as de a-rendizage9 IDe9arest< /2>?< --. /1.< /..L.

"oAert M. PerEes estudou u9a ga9a de ani9ais 7 de tartarugas e rs a -orcos e chi9-ariz*s 7 e -ro9o)eu u9a aAordage9 oAGeti)a e Aiolgica -ara a -sicologia co9-arada. Tratando da 9ente ou do co9-orta9ento< no era 8Ucil ser -siclogo ani9al. Para os 9e9Aros do legislati)o e os ad9inistradores uni)ersitUrios< esse ca9-o no tinha nenhu9 )alor -rUtico. $ -residente de Har)ard Rno )ia 8uturo na 9odalidade de -sicologia co9-arada de PerEes. A coisa cheira)a 9al< era cara e -arecia no ter relao co9 o ser)io -QAlico -rUtico. 3hegou aos ou)idos de PerEes Jue o ca9inho -ara a -ro9oo -oderia -assar -ela -sicologia educacional c no -ela ani9aleS I"eed< /2>?A< -. 2.L. $s alunos treinados -or PerEes e9 seu laAoratrio 8ora9 -ara ca9-os a-licados< )isto no conseguire9 e9-regos e9 -sicologia co9-arada. $s Jue tinha9 cargos uni)ersitUrios descoArira9 ser os 9e9Aros 9ais descartU)eis dos seus de-arta9entos de -sicologia. E9 *-ocas de di8iculdades 8inanceiras< eles costu9a)a9 ser os -ri9eiros de9itidos. $ -r-rio Fatson te)e -roAle9as no in5cio da carreira. RMinhas -esJuisas no 9o9ento esto 9uito -roAle9UticasS< ele escre)eu a PerEes e9 /2O.. R&o te9os aAsoluta9ente nenhu9 lugar -ara 9anter os ani9ais e no hU recursos -ara 9anter o ^zoolgico;< 9es9o Jue ti)*sse9os o lugarS I$;Donnell< /2>:< -. /2OL. E9 /2O> 8ora9 -uAlicados a-enas seis estudos soAre ani9ais< .g de todas as -esJuisas -sicolgicas do ano. &o ano seguinte< Juando Fatson sugeriu a PerEes Jue todos os -siclo gos ani9ais Gantasse9 Guntos durante a reunio da APA< saAia7se Jue u9a 9esa os co9-ortaria a todos V os 2. &a edio de /2/O de A9erican Men o8 Science< de 3attell< a-enas @ entre os 0/> -siclogos citados dissera9 estar traAalhando co9 -esJuisa ani9al. &atural9ente< as -ers-ecti)as de carreira era9 -oucas< 9as o ca9-o se eB-andia de)ido W intensa dedicao dos -oucos Jue nele -er9anecia9. $ -eridico #ournai o8 Ani9al !eha)ior< 9ais tarde #ournal oZ 3o9-arati)e Psychology< 8oi 8undado e9 /2//. Dois anos antes< a oAra do 8isiologista russo I)an Pa)lo) ha)ia se tornado conhecida nos Estados nidos graas a u9 artigo escrito -or PerEes e -or u9 aluno russo< Sergius Morgulis. A oAra de Pa)lo) sutenta)a u9a -sicologia oAGeti)a e< e9 -articular< o co9-orta9entalis9o de Fatson. A -sicologia ani9al se estaAeleceu e to9ou7se cada )ez 9ais oAGeti)a e9 ter9os de 9*todos e oAGeto de estudo. $s ti-os de eB-eriYncias conscientes in)ocados -elos -esJuisado res ani9ais se reduzira9< ter9inando -or desa-arecer de )ez. Antes de 8alar9os das in8luYncias 9ais es-ec58icas soAre o desen)ol)i9ento do co9-or ta9entalis9o Tatsoniano< )a9os narrar a histria do ca)alo 9ais 8a9oso do ca9-o da -sicologia. Hans< o 3a)alo Inteligente &o in5cio dos anos /2OO< Juase todas as -essoas al8aAetizadas do 9undo ocidental tinha9 lido soAre Hans< o 3a)alo Prod5gio< -or certo a 9ais inteligente criatura JuadrQ-ede Jue GU )i)eu. Ele era u9a celeAridade na Euro-a e nos Estados nidos. Escre)era97se -eas e canDes soAre ele< Ae9 co9o li)ros e artigos de re)istas< e os -uAlicitUrios usa)a9 o seu no9e -ara )ender -rodutos. Hans era u9a sensao.

$ ca)alo so9a)a e suAtraia< usa)a 8raDes e deci9ais< lia< soletra)a< dizia as horas< discri9ina)a cores< identi8ica)a oAGetos e da)a de9onstraDes de u9a 9e9ria 8eno9enal. Ele res-ondia Ws -erguntas Aatendo a -ata u9 nQ9ero es-eci8icado de )ezes ou )irando a caAea na direo do oAGeto correto. Rauantos ca)alheiros -resentes esto usando cha-*us de -alha`S V -ergunta)a7se ao ca)alo. Hans Aatia a res-osta co9 a -ata direita< tendo o cuidado de o9itir os cha-*us de -alha usados -elas senhoras. ^$ Jue a senhora te9 nas 9os`S 0/: 0/@ $ ca)alo Aatia RSchinnS< Jue signi8ica so9Arinha< indicando cada u9a das letras -or 9eio de u9a taAela es-ecial. Ele era in)aria)el9ente Ae97sucedido na distino entre Aengalas e so9Arinhas< Ae9 co9o entre cha-*us de -alha e de 8eltro. E< ainda 9ais i9-ortante< Hans -ensa)a sozinho. auando lhe 8azia9 u9a -ergunta co9-le ta9ente no)a< tal co9o Juantos cantos hU nu9 circulo< ele Aalana)a a caAea de u9 lado -ara o outro dizendo Jue no ha)ia nenhu9 ICe9ald< /2>.< -. /2L. Margaret Cloy FashAurn 8oi a -ri9eira doutoranda de Titchener e9 3o9eu e escre)eu u9 9anual de -sicologia co9-arada. &o ad9ira Jue as -essoas se asso9Arasse9. &o ad9ira Jue o -ro-rietUrio de Hans< Filhel9 )on $sten< de !erli9< onde era -ro8essor a-osentado de 9ate9Utica< 8icasse contente co9 o Jue conseguira. Ele -assara )Urios anos ensinando a Hans o Jue considera)a os 8unda9entos da inteligYncia hu9ana. A 9oti)ao desses grandes es8oros era -ura9ente cient58icaH seu oAGeti)o era -ro)ar Jue DarTin esta)a certo ao sugerir Jue os seres hu9anos e os ani9ais tY9 -rocessos e ca-acidades 9entais se9elhantes. (on $sten acredita)a Jue a Qnica razo -or Jue os ca)alos e outros ani9ais -arece9 9enos inteligentes do Jue so * o 8ato de no receAere9 educao su8iciente. Ele esta)a con)encido de Jue< co9 o ti-o certo de eBerc5cios e de treina9ento< o ca)alo -oderia 9ostrar Jue era u9 ser inteligente. (ale dizer Jue )on $sten no tira)a -ro)eito 8inanceiro das eBiAiDes de Hans. &unca coArou ingressos -ara as de9onstraDes Jue 8azia no Gardi9 do seu -r*dio e nunca se Aene8i ciou da -uAlicidade resultante. &o9eou7se u9 co9itY go)erna9ental -ara eBa9inar o 8en]9eno e deter9inar se algu9a 8raude ou truJue esta)a en)ol)ido. $ gru-o inclu5a u9 gerente de circo< u9 )eterinUrio< treinadores de ca)alos< u9 aristocrata< o diretor do zoolgico de !erli9 e o -siclogo 3arl Stu9-8< da ni)ersidade de !erli9 I3a-5tulo .L. E9 sete9Aro de /2O.< de-ois de u9a longa in)estigao< o co9itY concluiu Jue Hans no receAia sinais ou ind5cios intencionais do -ro-rietUrio. &ada de 8raude ne9 de enganos. Mas Stu9-8 no 8icou co9-leta9ente satis8eito. Ele esta)a curioso soAre co9o o ca)alo

conseguia res-onder correta9ente a tantos ti-os di8erentes de -erguntas< e entregou o -roAle9a a u9 dos seus alunos de -s7graduao< $sEar P8ungst< Jue aAordou a tare8a co9 o 9eticuloso cuidado de -siclogo eB-eri9ental. 9 dos -ri9eiros eB-eri9entos de P8ungst 8oi 8eito de-ois de u9a de9onstrao de Jue Hans res-ondia correta9ente Ws -erguntas 9es9o Juando o seu dono< )on $sten< no esta)a -resente. P8ungst 8or9ou dois gru-os< u9 co9-osto de -essoas Jue saAia9 as res-ostas Ws -erguntas 8eitas ao ca)alo< e o outro< de -essoas Jue no saAia9. Isso le)ou a u9a descoAerta 8unda9ental6 Hans s -odia res-onder correta9ente Juando Jue9 -ergunta)a saAia a res-osta. E)idente9ente< Hans receAia de algu9a 9aneira in8or9aDes da -essoa Jue -ergunta)a< 9es9o Jue 8osse u9 estranho. De-ois de u9a s*rie de eB-eriinentos Ae9 controlados< P8ungst concluiu Jue Hans 8ora condicionado inintencionahnente a co9ear a Aater a -ata se9-re Jue -erceAesse o 95ni9o 9o)i9ento descendente da caAea de )on $sten. auando o nQ9ero correto de Aatidas era alcanado< )on $sten 9o)ia a caAea ligeira9ente -ara ci9a< e o ca)alo -ara)a. P8ungst de9onstrou Jue Juase todos< 9es9o -essoas Jue nunca tinha9 se a-roBi9ado antes de u9 ca)alo< 8azia9 os 9es9os 9o)i9entos de caAea ligeira9ente -erce-t5)eis Juando 8ala)a9 co9 u9 ca)alo. Assi9< )eri8icou7se Jue Hans no tinha u9 estoJue de conheci9entos. Ele a-enas 8ora treinado -ara co9ear a Aater a -ata< ou -ara inclinar a caAea na direo de u9 oAGeto< se9-re Jue Jue9 8izesse a -ergunta realizasse u9 certo ti-o de 9o)i9ento. Al*9 disso< 8ora condi cionado a -arar de Aater e9 res-osta a outra es-*cie de 9o)i9ento. Durante o -er5odo de treina9ento< )on $sten re8orara Hans ao lhe dar -edaos de cenoura ou Aarras de aQcar se9-re Jue o ca)alo res-ondia correta9ente. 3o9 o -rogresso do treina9ento< )on $sten GU no tinha de re8orar o co9-orta9ento do ani9al a cada r*-lica corretaH ele o reco9-ensa)a -arcial ou inter9itente9ente. $ -siclogo co9-orta9entalista !. C. SEinner de9onstraria 9ais tarde a e8icUcia desse ti-o de re8oro -arcial no -rocesso de condiciona9ento. $ caso do -rodigioso Hans de9onstrou o )alor Ina )erdade< a necessidadeL de u9a aAordage9 eB-eri9ental -ara o estudo do co9-orta9ento ani9al< e tornou os -siclogos ainda 9ais c*ticos Juanto a a8ir9aDes de altos n5)eis de inteligYncia e9 ani9ais. Esta)a claro< no 0/? entanto< Jue os ani9ais so ca-azes de a-render e -ode9 ser condicionados a 9udar seu co9-orta9ento. Por conseguinte< o estudo da a-rendizage9 ani9al -assou a ser considerado 9ais -ro)eitoso do Jue a cont5nua es-eculao acerca do Jue -oderia estar ocorrendo na 9ente do ani9al e9 ter9os de algu9 alegado n5)el de inteligYncia. $ relatrio de P8ungst soAre suas eB-eriYncias co9 Hans 8oi re)isto -or Fatson< e as conclusDes ali a-resentadas in8luenciara9 sua crescente -ro-enso a -ro9o)er u9a -sicologia Jue s tratasse do co9-orta9ento< e no da consciYncia IFatson< /2O>L. EdTard Lee ThonidiEe I/>?.7/2.2L ThorndiEe< Jue nunca conseguiu a-render a dirigir< * u9 dos 9ais i9-ortantes -esJui sadores no desen)ol)i9ento da -sicologia ani9al. Ele elaAorou u9a teoria oAGeti)a e

9ecani cista da a-rendizage9< Jue se concentra no co9-orta9ento 9ani8esto. Acredita)a Jue a -sicologia te9 de estudar o co9-orta9ento< e no ele9entos 9entais ou eB-eriYncias cons cientes de JualJuer es-*cieH assi9< re8orou a tendYncia de u9a 9aior oAGeti)idade iniciada -elos 8uncionalistas. Ele inter-retou a a-rendizage9 no e9 ter9os suAGeti)os< 9as e9 ter9os das coneBDes concretas entre est59ulos e res-ostas. 3ontudo< co9o )ere9os< ele -er9itiu algu9as re8erYncias W consciYncia e aos -rocessos 9entais. As oAras de ThorndiEe e de I)an Pa)lo) do outro eBe9-lo de descoAertas si9ultNneas inde-endentes. Tho9diEe desen)ol)eu sua lei do e8eito e9 />2>< e Pa)lo) 8ez u9a -ro-osta se9elhante co9 sua lei do re8oro< e9 /2O0< 9as 8ora9 necessUrio 9uitos anos antes de se -erceAer essa se9elhana. A (ida de ThorndiEe E. L. ThorndiEe 8oi u9 dos -ri9eiros -siclogos a9ericanos a receAer toda a educao nos Estados nidos. d signi8icati)o Jue isso tenha sido -oss5)el a-enas duas d*cadas de-ois da 8undao da -sicologia. Seu interesse -ela ciYncia 8oi des-ertado< tal co9o ocorreu co9 tantos outros< -ela leitura dos Princ5-ios de Psicologia< de Filhia9 #a9es< Juando 8azia a graduao na ni)ersidade Fesleyan e9 MiddletoTn< 3onnecticut. Mais tarde< estudou co9 #a9es e9 Har)ard< onde iniciou suas -esJuisas soAre a a-rendizage9. Ele -laneGara 8azer suas -esJuisas tendo crianas co9o suGeitos< 9as 8oi -roiAido -ela ad9inistrao da uni)ersidade< ainda )ulnerU)el -or causa de u9 escNndalo< alguns anos antes< Juando u9 antro-logo tinha a8rouBadoS as rou-as de crianas -ara to9ar7lhes 9edida do cor-o. SaAendo disso< ThorndiEe escolheu galinhas< ao Jue -arece ins-irado -elas -alestras Jue Morgan 8izera e9 Har)ard< descre)endo suas -r-rias -esJuisas co9 esses ani9ais. ThorndiEe treinou suas galinhas -ara -ercorrer laAirintos i9-ro)isados co9 li)ros. 3on ta7 se a histria das di8iculdades de ThorndiEe -ara encontrar aco9odaDes -ara suas galinhas. 3o9o a sua senhoria )islu9Arara os ani9ais no seu Juarto< ele -ediu aGuda a Fillia9 #a9es. Este no conseguiu es-ao ne9 no laAoratrio< ne9 no 9useu da uni)ersidadeH assi9< le)ou ThorndiEe e suas galinhas -ara o -oro de sua casa< ao Jue -arece -ara a del5cia dos seus 8ilhos. ThorndiEe no co9-letou sua educao e9 Har)ard. Acreditando Jue u9a certa Go)e9 no corres-ondia ao seu interesse< 9atriculou7se co9 3attell e9 3olQ9Aia< -ara a8astar7se da regio de !oston. auando 3attell lhe o8ereceu u9a Aolsa< Tho9diEe 8oi -ara &o)a PorE co9 suas duas galinhas 9ais treinadas. Ele -rosseguiu co9 suas -esJuisas e9 3olQ9Aia< traAalhan do co9 ces e gatos e9 caiBas7-roAle9a Jue ele 9es9o -roGeta)a. E9 />2>< receAeu o doutorado. Sua dissertao< RInteligYncia Ani9al6 9 Estado EB-eri9ental dos Processos Associati)os e9 Ani9aisS< 8oi -uAlicada ao lado de -esJuisas suAseJ[entes soAre a a-rendi zage9 associati)a e9 galinhas< -eiBes e 9acacos. 0/> Muito a9Aicioso e co9-etiti)o< ThorndiEe escre)eu W noi)a6 Decidi chegar ao to-o da -sicologia e9 cinco anos< dar aulas -or 9ais dez e de-ois -ararS I!oaEes< /2>.< -. ?0L. Ele

no traAalhou co9o -siclogo ani9al -or 9uito te9-o< ad9itindo )oluntaria9ente Jue no tinha u9 real interesse nisso. Tinha se dedicado ao assunto a-enas -ara se 8or9ar e estaAelecer u9a re-utao. Al*9 disso< esse no era o ca9-o e9 Jue algu*9 co9 tanto +9-eto -udesse ter sucesso. Tho9diEe to9ou7se instrutor de -sicologia no Teachers 3oliege da ni)ersidade 3olQ9 Aia e9 />22. Ali< )oltou7se -ara suGeitos hu9anos< a-licando suas t*cnicas de -esJuisa co9 ani9ais a crianas e Go)ens. $ resto de sua longa carreira 8oi -assado -rinci-al9ente nas Ureas 0/2 EdTard Lee ThorndiEe< -ioneiro no estudo da a-rendizage9< 8or9ulou sua teoria do coneBion5s9o -ara eB-licar o 9odo -elo Jual os organis9os estaAelece9 associaDes entre situaDes e res-ostas. da a-rendizage9 hu9ana< da -sicologia educacional e dos testes 9entais. Escre)eu )Urios 9anuais e chegou ao to-oH e9 /2/0< 8oi eleito -residente da Associao Psicolgica A9ericana. Cicou Aastante rico co9 os direitos dos seus testes 9entais e 9anuais< e< -or )olta de /20.< tinha u9a renda de Juase setenta 9il dlares -or ano< u9a tre9enda so9a na *-oca I!oaEes< /2>.L. $s cinJ[enta anos de ThorndiEe e9 3olQ9Aia esto entre os 9ais -roduti)os GU regis trados. Sua AiAliogra8ia eBiAe :O? itens< 9uitos deles co-iosos li)ros e 9onogra8ias. A-osen tou7se e9 /212< 9as continuou a traAalhar at* 9orrer< dez anos de-ois. $ 3oneBionis9o ThorndiEe criou u9a aAordage9 eB-eri9ental e9 associao a Jue deu o no9e de coneBionis9o< e Jue aArangia )Urias no)idades i9-ortantes co9 relao Ws conce-Des tradi cionais da a-rendizage9. Ele escre)eu Jue< se 8osse analisar a 9ente hu9ana< encontraria coneBDes de 8ora )ariU)el entre IaL situaDes< ele9entos de situaDes e co9-ostos de situaDes< e IAL res-ostas< -rontidDes -ara res-onder< 8acilitaDes< iniAiDes e direDes de res-ostas. Se todos esses ele9entos -udesse9 ser co9-leta9ente in)entariados< re)elando o Jue o ho9e9 -ensa e 8az< e o Jue o satis8az e contraria< e9 toda situao conceA5)el< -arece79e Jue nada 8icaria de 8ora... A-render * estaAelecer coneBDes. A 9ente * o siste9a de coneBDes do ho9e9 ITho9diEe< /21/< -. /00L. Essa -osio era u9 descendente direto da noo 8ilos8ica 9ais antiga da associao I)er o 3a-itulo 0L< co9 u9a di8erena signi8icati)a6 e9 )ez de 8alar soAre associaDes ou coneBDes entre id*ias< ThorndiEe -ro-unha coneBDes entre situaDes e res-ostas. Assi9< ele incor-otou u9 re8erencial 9ais oAGeti)o W sua teoria -sicolgica. Seu estudo da a-rendizage9 ta9A*9 di8eria do associacionis9o clUssico -elo 8ato de os suGeitos sere9 ani9ais< e no seres hu9anos. Esse 9*todo se to9ara aceitU)el co9o resultado da noo darTiniana de continui dade das es-*cies. E9Aora se concentrasse nas coneBDes entre situaDes e res-ostas< e alegasse Jue a a-rendizage9 no en)ol)e re8leBo consciente< ThorndiEe esta)a )oltado -ara -rocessos 9en tais ou suAGeti)os. Cala)a e9 Rsatis8aoS< RcontrariedadeS e Rdescon8ortoS ao discutir

o co9-orta9ento dos seus ani9ais eB-eri9entais< ter9os 9ais 9entalistas do Jue co9-orta9en talistas. Logo< Tho9diEe re)ela)a a in8luYncia da -ers-ecti)a estaAelecida -or "o9anes e Morgan. RPara Tho9diEe...< a anUlise detalhada das o-eraDes 9entais de u9 ani9al< co9 Aase na in8erYncia oAGeti)a< era seguida -or descriDes da eB-eriYncia -articular do ani9al co9 Aase na in8erYncia suAGeti)aS IMacEenz5e< /2??< -. ?OL. De)e7se dizer Jue ThorndiEe< W se9elhana de #acJues LoeA< no ad9itia co9 a 8acili dade e eBtra)ag de "o9anas Jue os ani9ais ti)esse9 altos n5)eis de consciYncia e de inteligYncia. Pode9os )er u9a consistente di9inuio no -a-el Jue a consciYncia te)e< na -sicologia ani9al< desde o seu co9eo at* a *-oca de ThorndiEe< assi9 co9o u9a concentra o 9aior no uso do 9*todo eB-eri9ental -ara o estudo do co9-orta9ento 9ais oAGeti)o. A des-eito da nuana 9entalista do traAalho de ThorndiEe< no de)e9os -erder de )ista a natureza 9ecanicista de sua aAordage9. Ele a89na)a Jue< -ara estudar o co9-orta9ento< de)er7se7ia deco9-]7lo ou reduzi7lo aos seus ele9entos 9ais si9-les6 as unidades est59ulo7 res-osta. Desse 9odo< ele -artilha)a co9 os estruturalistas u9 -onto de )ista anal5tico e ato9ista. Essas unidades so os ele9entos do co9-orta9ento Ie no da consciYnciaL< os Alocos de construo a -artir dos Juais se co9-De9 co9-orta9entos 9ais co9-leBos. As conclusDes de Tho9diEe deri)ara9 das -esJuisas Jue ele 8ez e9-regando u9 eJui -a9ento Jue -roGetou< a caiBa7-roAle9a I)er Cigura 27/L. $ ani9al colocado na caiBa tinha 00O de a-render a o-erar u9 trinco -ara esca-ar. $s estudos de ThorndiEe co9 gatos en)ol)ia9 a colocao de u9 gato -ri)ado de ali9ento na caiBa. 3oloca)a7se co9ida 8ora dela co9o reco9-ensa -ara a 8uga. A -orta da caiBa 8ica)a 8echada -or )Urios trincos. $ gato tinha de -uBar u9a ala)anca ou corrente e< Ws )ezes< eBecutar )Urios atos e9 sucesso a 8i9 de aArir a -orta. &o in5cio< o gato eBiAia u9 co9-orta9ento 9eio catico< e9-urrando< 8areGando e dando -atadas -ara conseguir o ali9ento. Ele ter9ina)a -or descoArir o co9-orta9ento correto e a -orta se aAria. &a -ri9eira tentati)a< esse co9-orta9ento ocorria -or acaso. E9 tentati)as suAseJ[entes< os co9-orta9entos aleatrios ia9 sendo eBiAidos co9 8reJ[Yncia cada )ez 9enor at* a a-rendizage9 se co9-letar. De-ois disso< o gato se co9-orta)a correta9ente to logo era colocado na caiBa. ThorndiEe adotou 9edidas Juantitati)as de a-rendizage9. 9a das t*cnicas consistia e9 registrar o nQ9ero de co9-orta9entos errados< de atos Jue no le)a)a9 W 8uga. Esses co9-orta9entos tinha9 sua 8reJ[Yncia reduzida nu9a s*rie de tentati)as. $utra t*cnica en)ol )ia o registro do te9-o decorrido entre o 9o9ento e9 Jue o gato era -osto na caiBa e a sua 8uga Ae97sucedida. 3o9 a a-rendizage9< esse inter)alo di9inu5a. Tho9diEe escre)eu soAre a incor-orao ou oAliterao de u9a tendYncia de res-osta a -artir dos resultados 8a)orU)eis ou des8a)orU)eis. TendYncias de res-osta 9al7sucedidas Ias Jue nada 8azia9 -ara Jue o gato sa5sse da caiBaL so oAliteradas de-ois de algu9as tentati)as. TendYncias de res-osta Jue le)a9 ao YBito so incor-oradas nas 9es9as circunstNncias. Esse ti-o de a-rendizage9 te9 sido cha9ado de a-rendizage9 -or tentati)a

e errcr< ThorndiEe -re8eria deno9inU7lo Rtentati)a e sucesso casualS I#onich< /2@>< -. 0@@L. A incor-orao ou oAliterao de u9a tendYncia de res-osta 8oi 8or9alizada -or Thorn diEe co9o a lei do e8eito6 RTodo ato Jue< nu9a dada situao< -roduz satis8ao 8ica Cigura 27/. A caiBa7-roAle9a de ThorndiEe. 00/ associado co9 essa situao< de 9aneira Jue< Juando a situao se re-ete< o ato te9 9ais -roAaAilidade de se re-etir do Jue antes. In)ersa9ente< todo ato Jue< nu9a dada situao< -roduz descon8orto se to9a dissociado dessa situao< de 9aneira Jue< Juando a situao se re-ete< o ato te9 9enos -roAaAilidade de se re-etir do Jue antesS IThorndiEe< /2O:< -. 0O1L. 9a lei conco9itante V a lei do eBerc5cio ou lei do uso e desuso V a8ir9a Jue toda res-osta dada nu9a situao -articular 8ica associada co9 essa situao. auanto 9ais * usada na situao< tanto 9ais 8orte9ente a res-osta se associa co9 ela. In)ersa9ente< o desuso -rolongado da res-osta tende a en8raJuecer a associao. E9 outras -ala)ras< a si9-les re-etio de u9a res-osta nu9a situao tende a 8ortalecer essa res-osta. As -esJuisas ulte riores de ThorndiEe o con)encera9 de Jue a re-etio de u9a res-osta * relati)a9ente ine8icaz e9 co9-arao co9 as conseJ[Yncias da res-osta e9 ter9os de reco9-ensa. &o in5cio dos anos 1O< ThorndiEe reeBa9inou a lei do e8eito nu9 a9-lo -rogra9a de -esJuisa co9 suGeitos hu9anos. $s resultados re)elara9 Jue reco9-ensar u9a dada res-osta de 8ato a 8ortalece< 9as Jue i9-or u9a -unio a u9a deter9inada res-osta no -roduz u9 e8eito negati)o co9-arU)el. Ele re8or9ulou a lei do e8eito dando 9aior Yn8ase W reco9-ensa do Jue W -unio. 3o9entUrio As in)estigaDes 8eitas -or ThorndiEe soAre a a-rendizage9 hu9ana e ani9al esto entre as 9ais i9-ortantes da histria da -sicologia. Suas teorias ti)era9 a9-lo uso na educao< au9entando o en)ol)i9ento da -sicologia nessa es-ecialidade. Al*9 disso< sua oAra anunciou a ascenso da teoria da a-rendizage9 W -roe9inYncia Jue ela alcanaria na -sicologia a9eri cana. E9Aora teorias e 9odelos de a-rendizage9 cada )ez 9ais no)os tenha9 surgido desde a *-oca de ThorndiEe< o signi8icado de suas contriAuiDes -er9anece inalterado. Sua oAra * u9 9arco no associacionis9o< e o es-5rito oAGeti)o co9 Jue conduziu suas -esJuisas * u9a rele)ante contriAuio -ara o co9-orta9entalis9o. 3o9 e8eito< #ohn !. Fatson escre)eu Jue as -esJuisas de ThorndiEe assentara9 os alicerces do co9-orta9entalis9o. I)an Pa)lo) ta9A*9 -restou triAuto a ThorndiEe6 Alguns anos de-ois do in5cio do traAalho co9 o nosso no)o 9*todo< chegou ao 9eu conheci9ento Jue eB-eriYncias u9 tanto se9elhantes tinha9 sido realizadas na A9*rica e< de 8ato< no -or 8isiologistas< 9as -or -siclogos. A -artir de ento< estudei co9 9ais ateno as -uAlicaDes a9ericanas e agora de)o reconhecer Jue a honra de ter dado os -ri9eiros -assos -or esse ca9inho -ertence a E. L. Tho9diEe. Suas eB-eriYncias -recedera9 as nossas e9 dois ou trYs anos< de)endo o seu li)ro ser considerado u9

clUssico< tanto -ela sua -ers-ecti)a coraGosa diante de u9a tare8a i9ensa co9o -ela -reciso dos seus resultados IPa)lo)< /20>< in #onich< /2@>< --. ./:7./@L. I)an Petro)itch Pa)lo) I/>.27/21@L A in8luYncia de Pa)lo) * -ronunciada9ente sentida e9 9uitas Ureas da -sicologia conte9-orNnea. Seu traAalho soAre a a-rendizage9 aGudou a le)ar o associacionis9o< de sua Yn8ase tradicional nas id*ias suAGeti)as< -ara o estudo concentrado das secreDes glandulares e 9o)i9entos 9usculares oAGeti)os e Juanti8icU)eis. E9 conseJ[Yncia< o traAalho de Pa)lo) 8orneceu a Fatson u9 no)o 9*todo de estudo do co9-orta9ento e u9a 9aneira de tentar controlU7lo e 9odi8icU7lo. A (ida de Pa)lo) I)an Pa)lo) nasceu na cidade de "yazan< na "Qssia 3entral< sendo o -ri9ogYnito dos onze 8ilhos de u9 -Uroco de aldeia. Sua -osio nu9a 8a95lia to grande lhe i9-]s res-onsa 000 Ailidades e traAalhos duros ainda e9 tenra idade< caracter5sticas Jue ele conser)ou -or toda a )ida. Pa)lo) deiBou de ir W escola -or )Urios anos de)ido a u9 acidente Jue en)ol)eu u9 gra)e gol-e e9 sua caAea Juando ele tinha sete anos. Seu -ai o educou e9 casa e< e9 />@O< ele entrou -ara o se9inUrio de teologia< -retendendo -re-arar7se -ara o sacerdcio. Mais tarde< de-ois de ler DarTin< Pa)lo) 9udou de id*ia. E9 />?O< -ercorreu a -* )Urias centenas de Juil@9etros -ara 8reJ[entar a uni)ersidade e9 So PetersAurgo< onde decidiu es-ecializar7se e9 8isiologia ani9al. 3o9 seu treina9ento uni)ersitUrio< Pa)lo) Guntou7se W terceira classe e9ergente da sociedade russa< a inte8ligentsia. IAs outras classes era9 a aristocracia e o ca9-esinato.L Pa)lo) era educado e inteligente de9ais -ara o ca9-esinato de onde )iera< 9as co9u9 e -oAre de9ais -ara a aristocracia< Jue Ga9ais -oderia alcanar. Essas condiDes sociais costu9a9 -roduzir u9 inte lectual -articular9ente dedicado Jue te9 a )ida inteira centrada nos interesses intelectuais Jue Gusti8ica9 a sua eBistYncia. E 8oi o Jue ocorreu co9 Pa)lo)< cuGa de)oo Juase 8anUtica W ciYncia -ura e W -esJuisa eB-eri9ental era sustentada -ela energia e si9-licidade de u9 ca9-onYs russo IMilier< /2@0< -. /??L. Pa)lo) se di-lo9ou e9 />?: e iniciou o treina9ento 9*dico< no -ara -raticar a 9edicina< 9as co9 a es-erana de seguir carreira na Urea da -esJuisa 8isiolgica. De-ois de estudar dois anos na Ale9anha< )oltou a So PetersAurgo< onde 8oi -or )Urios anos assistente de -esJuisa de laAoratrio. Sua dedicao W -esJuisa 8oi de eBtre9a i9-ortNncia. A oAstinao de Pa)lo) no se deiBa)a -erturAar -or JuestDes -rUticas co9o salUrio< )estuUrio ou condiDes de )ida. Sua es-osa< Sara< Jue ele des-osou e9 />>/< dedica)a7se a -rotegY7lo das JuestDes 9undanas. Logo no in5cio do casa9ento eles 8izera9 u9 -acto< concordando Jue ela no deiBaria Jue nada o distra5sse do traAalho. Ele -ro9eteu< e9 troca< nunca AeAer ne9 Gogar cartas< e s 8reJ[entar reuniDes nas tardes de sUAado ou do9ingo. Pa)lo) seguia u9a disci-lina r5gida< traAalhando sete dias -or se9ana de sete9Aro a 9aioH os )erDes era9 -assados no ca9-o.

n caracter5stica da sua indi8erena -elos assuntos cotidiahos a histria segundo a Jual Sara -recisa)a le9ArU7lo 8reJ[ente9ente do dia de receAer o -aga9ento. Ela dizia Jue Rno se -ode con8iar Jue ele co9-re u9a Qnica rou-a sozinhoS. &ada lhe interessa)a eBceto a -esJuisa. auando tinha setenta e trYs anos e ia de Aonde -ara o laAoratrio< ele saltou do )e5culo e9 9o)i9ento< caiu e JueArou a -erna. REle era o -r-rio 59-eto. &o -odia es-erar Jue -arasse. 9a 9ulher Jue esta)a -or -erto )iu o Jue ha)ia acontecido e disse6 ^Minha nossaH esse ho9e9 * u9 gYnio< 9as no saAe descer de u9 Aonde se9 JueArar a -erna; R I%antt< /2?2< -. 0>L. A 8a95lia )i)eu na -oAreza at* />2O< Juando< aos Juarenta e u9 anos< Pa)lo) 89al9ente conseguiu o -osto de -ro8essor de 8ar9acologia na Acade9ia M*dica Militar de So Peters Aurgo. E9 />>1< enJuanto Pa)lo) -re-ara)a sua dissertao de doutorado< nasceu seu -ri9eiro 8ilho. Craca e doentia< a criana no soAre)i)eria< disse o 9*dico< a no ser Jue ela e a 9e -udesse9 descansar no ca9-o. 3o9 grande es8oro< Pa)lo) conseguiu to9ar e9-restado dinheiro su8iciente -ara a )iage9H 9as era tarde< e a criana 9orreu. Por algu9 te9-o< Pa)lo) dor9iu no laAoratrio< enJuanto a es-osa e o segundo 8ilho 8ica)a9 co9 -arentes< -orJue eles no -odia9 -agar u9 a-arta9ento. 9 gru-o de alunos seus< saAendo de suas di8iculdades 89anceiras< deu dinheiro a Pa)lo) a -reteBto de -agar as des-esas das -alestras Jue lhe ha)ia9 enco9endado. Pa)lo) gastou o dinheiro co9 os ani9ais do laAoratrio< no 8icando co9 nada -ara si. Sua dedicao e seu co9-ro9isso co9 o traAalho era9 to grandes Jue as di8iculdades no -arece9 tY7lo inco9odado. Ele disse Jue isso nunca lhe causa)a Rnenhu9a -reocu-ao eBageradaS. 001 E9 /201< Pa)lo) )isitou os Estados nidos -ara assistir a u9a con8erYncia e9 &o)a PorE e 8oi rouAado e9 dois 9il dlares< u9a so9a considerU)el< na %rand 3entral Station. Ele tinha se sentado nu9 Aanco -ara descansar -or u9 9o9ento e colocara a Aagage9 ao seu lado. Cicou to aAsorto co9 a 9ultido e a -aisage9 ao seu redor Jue no cuidou da 9alaH ao le)antar< ela ha)ia desa-arecido. R!e9S< disse ele< Rno se de)ia colocar a tentao no ca9inho dos necessitadosS I%eroT< /2>@< -. .0L. 00. Agraciado co9 o PrY9io &oAel e9 /2O. -elo seu traAalho soAre as glNndulas digesti)as< I)an Potro )itch Pa)lo) 8ez -rogredir a causa da oAGeti)idade e9 -sicologia graas a -esJuisas soAre a 8or9ao do re8leBo condicionado. Pa)lo) costu9a)a ter 8ortes eB-losDes e9ocionais no traAalho< 9uitas )ezes dirigidas aos assistentes de -esJuisa. 3onta7se Jue< durante a "e)oluo !oiche)iJue de /2/?< ele recla9ou co9 u9 dos seus assistentes Jue chegara dez 9inutos atrasadoH dis-aros de ar9as de 8ogo nas ruas no iria9 inter8erir na -esJuisa. Raue diaAo de di8erena 8az a re)oluoS< gritou ele< RJuando )ocY te9 u9 traAalho a 8azer no laAoratrio`S I%antt< /2?2< -. 02L. De 9odo geral< esses asso9os logo era9 esJuecidos. Seus alunos saAia9 o Jue se es-era)a deles< -ois Pa)lo) nunca hesita)a e9 lhes dizer. Ele era honesto e direto< e9Aora ne9 se9-re -olido< e9 suas relaDes co9 os outros. Ele tinha consciYncia do seu 9au gYnio. auando u9 9e9Aro do laAoratrio< cansado dos seus insultos< -ediu -ara sair< RPa)lo) re-licou Jue seu co9-orta9ento aAusi)o no -assa)a de u9 haAito< e Jue o colaAorador de)eria tratU7lo co9o o 9au cheiro dos ces< Juerendo dizer Jue isso no era u9a razo su8iciente -ara ele se de9itir do laAoratrioS

IFindholz< /22O< -. @>L. $s 8racassos nas -esJuisas le)a)a9 Pa)lo) W de-resso< 9as os sucessos lhe causa)a9 tanta 8elicidade Jue ele se congratula)a no s co9 os colaAoradores co9o co9 os -r-rios ani9ais das eB-eriYncias. 3onhecido co9o u9 eBcelente -ro8essor< Pa)lo) era ca-az de 8ascinar u9 auditrio de alunos e colegas. I9-lacU)el nu9a discusso< 9es9o assi9 ad9itia seus erros< e9Aora errar 8osse raro. Era -o-ular co9 os alunos e u9 dos -oucos -ro8essores Jue os encoraGa)a9 a interro9-er as -alestras co9 -erguntas. RHa)ia claros ciQ9es entre os -u-ilos de Pa)lo) acerca de Jue9 era 9ais 5nti9o deleS< escre)eu u9 colega. RAs -essoas conta)a9 )antagens Juando Pa)lo) 8ala)a co9 elas -or algu9 te9-o e... a atitude de Pa)lo) co9 relao a u9a -essoa era o -rinci-al 8ator deter9inante da hierarJuia no gru-oS IMonorsEi< /2?.< -. /21L. Muitos alunos co9eara9 a i9itar os gestos e o 9odo de 8alar de Pa)lo). Pa)lo) 8oi u9 dos -oucos cientistas russos a -er9itir 9ulheres e Gudeus no seu laAora trio< 8icando irado Juando algu*9 eB-ri9ia u9 si9-les indicio de anti7se9itis9o. Dono de u9 Ao9 senso de hu9or< saAia a-reciar u9a Arincadeira. Durante a ceri9]nia e9 Jue receAeu u9 grau honorUrio da ni)ersidade 3arnAridge da Inglaterra< alguns alunos 8izera9 descer -or u9a corda< at* o seu colo< u9 cachorro de ArinJuedo. Pa)lo) le)ou7o -ara casa e guardou7o ao lado da escri)aninha. Suas relaDes co9 o regi9e so)i*tico era9 co9-licadas e di85ceis. Ele critica)a aAerta 9ente a re)oluo e o go)erno so)i*tico. Escre)ia cartas de -rotesto -erigosa9ente 8ortes e iradas a #ose-h Stalin< o l5der tirNnico Jue 9atou e eBilou 9ilhDes de -essoas< e Aoicota)a reuniDes cient58icas russas -ara de9onstrar sua desa-ro)ao. S e9 /211 aceitou o go)erno< reconhecendo Jue este conseguira algu9 sucesso e9 unir os -o)os so)i*ticos. &os Qlti9os trYs anos da sua )ida< Pa)lo) )i)eu e9 -az co9 as autoridades a Jue9 criticara -or dezesseis anos. A-esar de sua atitude< Pa)lo) receAia u9 generoso a-oio da Aurocracia so)i*tica -ara as suas -esJuisas< e e9 geral no so8ria a inter8erYncia do go)e9o. 9a -assage9 da autoAiogra8ia de Pa)lo) resu9e a sua atitude geral6 "e9e9orando a 9inha )ida< eu a descre)eria co9o 8eliz e Ae97sucedida. "eceAi tudo o Jue se -ode es-erar dela6 a -lena realizao dos -rinc5-ios co9 Jue co9ecei a )i)er. Sonhei encontrar 8elicidade no traAalho intelectual< na ciYncia V e encontrei. DeseGa)a ter u9a -essoa a9U)el co9o a co9-anheira da 9inha )ida e a encontrei na 9inha es-osa... Jue su-ortou co9 -aciYncia todas as di8iculdades da nossa eBistYncia antes de eu chegar a -ro8essor< se9-re encoraGou 9inhas as-iraDes cient58icas e dedicou7se W nossa 8a95lia tal co9o eu 9e dediJuei ao laAoratrio. "enunciei Ws coisas -rUticas da )ida< co9 seus 9eios astutos e ne9 se9-re irre-reens5)eis< e no )eGo razDes -ara 9e arre-ender dissoH -elo contrUrio< encontro -recisa9ente a5 u9 certo consolo IPa)lo)< /2::< -. .@L. 00: Pa)lo) era cientista e9 todas as situaDes. Tinha o hUAito de auto7oAser)ar7se se9-re Jue esta)a doente< e o dia de sua 9orte no 8oi eBceo. Ele cha9ou o 9*dico< u9 neuro-a tologista< e descre)eu seus sinto9as. E9Aora 9uito 8raco -or causa de u9 -neu9onia< Pa)lo) conseguiu relatar6 RMeu c*reAro no estU 8uncionando Ae9H surge9 senti9entos oAsessi)os e 9o)i9entos in)oluntUriosH a 9orti8icao de)e estar se instalandoS I%antt< /2./< -. 1:L. De-ois de discutir o signi8icado dos sinto9as co9 o 9*dico -or algu9 te9-o<

ador9eceu. Ao des-ertar< Pa)lo) le)antou7se na ca9a e co9eou a -rocurar as rou-as< co9 a 9es9a energia i9-aciente Jue de9onstrara a )ida inteira. Rd hora de le)antarS< eBcla9ou. RAGude79e< tenho de 9e )estirZS E< co9 isso< caiu nos tra)esseiros e 9orreu. $s "e8leBos 3ondicionados Durante sua notU)el e -roduti)a carreira< Pa)lo) traAalhou e9 trYs te9as de -esJuisa. $ -ri9eiro se relaciona)a co9 a 8uno dos ner)os card5acos< e o segundo< co9 as glNndulas digesti)as -ri9Urias. Sua Arilhante -esJuisa soAre a digesto lhe deu reconheci9ento 9undial e< e9 /2O.< o PrY9io &oAel. Sua terceira Urea de -esJuisa< graas W Jual ele ocu-a u9 lugar -roe9inente na histria da -sicologia< 8oi o estudo dos centros ner)osos su-eriores do c*reAro. Dedicou7se a esse traAalho co9 sua energia e deter9inao t5-icas< de /2O0 at* 9orrer< e9 /21@. E9 seu traAalho soAre esse t-ico< ele usou a t*cnica do condiciona9ento< sua 9aior realizao cient58ica IPa)lo)< /20?L. A noo de re8leBos condicionados surgiu< co9o tantos -rogressos cient58icos decisi)os< de u9a descoAerta acidental. TraAalhando co9 as glNndulas digesti)as de ces< Pa)lo) e9-re gou o 9*todo da eB-osio cirQrgica -ara -er9itir a coleta das secreDes digesti)as 8ora do cor-o< onde -odia9 ser oAser)adas< 9edidas e registradas. As o-eraDes cirQrgicas necessUrias -ara des)iar as secreDes de u9a glNndula -articular< -or 9eio de u9 tuAo< -ara 8ora do cor-o< se9 -reGudicar os ner)os e o su-ri9ento de sangue< eBigia9 u9a considerU)el engenhosidade e haAilidade t*cnica. 9 dos as-ectos desse traAalho tinha relao co9 a 8uno da sali)a< Jue -odia ser in)oluntaria9ente secretada se9-re Jue a co9ida era colocada na Aoca do cachorro. Pa)lo) oAser)ou Jue< Ws )ezes< a sali)a a-arecia antes de a co9ida ser dada< isto *< ocorria u9 8luBo anteci-atrio de sali)a. $s ces sali)a)a9 Juando )ia9 a co9ida ou a -essoa Jue costu9a)a ali9entU7los< e at* Juando ou)ia9 seus -assos. $ re8leBo da secreo< co9 sua res-osta no7 a-rendida da sali)ao< tinha de algu9a 9aneira se conectado co9 V ou sido condicionado -or V est59ulos Jue< e9 ocasiDes -recedentes< esta)a9 associados ao ato de ali9entar. Esses re8leBos -s5Juicos Io no9e Jue Pa)lo) lhes deu originairnenteL era9 des-ertados no ani9al -or est59ulos Jue no o original Io ali9entoL. Pa)lo) -erceAeu Jue isso acontecia -orJue esses outros est59ulos Itais co9o a )iso e os sons do assistenteL tinha9 sido co9 8reJ[Yncia associados W ingesto de ali9entos. $s associacionistas tinha9 se re8erido a esse 8en]9eno -ela designao de associao -or 8reJ[Yncia de ocorrYncia. De-ois de u9 longo -er5odo de dQ)idas soAre o -rossegui9ento dessa oAser)ao de)ido W sua natureza -s5Juica< Pa)lo) decidiu< e9 /2O0< continuar< e logo 9ergulhou na no)a -esJuisa. Seguindo o \eitgeist )igente na -sicologia ani9al< Pa)lo) Ico9o ThorndiEe< LoeA e outros antes deleL se concentrou no inicio nas eB-eriYncias 9entalistas dos seus ani9ais de laAoratrioH -ode9os )er isso e9 seu ter9o original -ara os re8leBos condicionados V re8leBos -s5Juicos. Ele escre)eu soAre os deseGos< o Gulga9ento e a )ontade dos ani9ais< inter-retando os e)entos -s5Juicos destes e9 ter9os suAGeti)os< hu9anos. Passado algu9 te9-o< contudo< Pa)lo) des-rezou todas as re8erYncias 9entalistas e9 8a)or de u9a aAordage9 direta< oAGeti)a< Jue descre)eu da seguinte 9aneira6 R&o co9eo das nossas eB-eriYncias -s5Juicas co9 as 00@

glNndulas -s5Juicas...< tenta9os consciente9ente eB-licar nossos resultados i9aginando o estado suAGeti)o do ani9al. Mas nada )eio disso< a no ser u9a contro)*rsia est*ril e conce- Des indi)iduais irreconciliU)eis. Por essa razo< s nos resta)a a alternati)a de 8azer a -esJuisa e9 Aases -ura9ente oAGeti)asS I3uny< /2@:< -. @:L. A -esJuisa suAseJ[ente de Pa)lo) 8oi u9 9odelo de oAGeti)idade e de -reciso. Seus -ri9eiros eB-eri9entos 8ora9 si9-les. Ele 9ostra)a ao co u9 -edao de -o Jue tinha nas 9os antes de dU7lo ao ani9al -ara Jue co9esse. 3o9 o te9-o< a sali)ao co9ea)a assi9 Jue o co )ia o -o. A res-osta da sali)ao< Juando o -o era colocado na Aoca do ani9al< era urna res-osta re8leBa natural do siste9a digesti)oH no hU necessidade de a-rendizage9 -ara Jue. isso ocorra. Pa)lo) deno9inou7a re8leBo no cond5c5onado ou inato. Sali)ar diante da )iso da co9ida no *< contudo< u9 ato re8leBo< 9as u9a res-osta Jue te9 de ser a-rendida. Pa)lo) deno9inou esta Qlti9a de re8leBo condicionado Ie9 )ez de usar a eB-res so 9entalista re8leBo -s5JuicoL< -orJue essa res-osta de-endia de u9a associao ou coneBo entre a )iso da co9ida e sua suAseJ[ente ingesto< ou esta)a condicionada a ela. Pa)lo) descoAriu Jue JualJuer est59ulo -odia -roduzir a res-osta sali)ar condicionada< desde Jue 8osse ca-az de atrair a ateno do ani9al se9 des-ertar nele 9edo ou rai)a. Ele testou est59ulos co9 u9a sineta< u9a ca9-ainha< u9a lN9-ada e o tiJuetaJue de u9 9etr]no9o. Sua 9eticulosidade e -reciso 8ica9 e)idenciadas na co9-leBa e so8isticada t*cnica usada -ara coletar a sali)a. 9 tuAo de Aorracha era inserido nu9a inciso 8eita na Aochecha do co< e era -or ali Jue a sali)a 8lu5a. 3ada gota de sali)a< ao cair nu9a -lata8or9a assentada soAre u9a 9ola sens5)el< ati)a)a u9 9arcador nu9 ta9Aor rotati)o I)er Cigura 270L. Esse arranGo< Jue -ossiAilitou o registro do nQ9ero -reciso de gotas e do 9o9ento e9 Jue cada u9a ca5a< * a-enas u9 eBe9-lo do grande es8oro de Pa)lo) -ara -adronizar as condiDes eB-eri9entais< a-licar controles rigorosos e eli9inar 8ontes de erro. Ele se -reocu-a)a tanto e9 e)itar intro9issDes Jue -roGetou cuA5culos es-eciais -ara a sua -esJuisa. $ ani9al eB-eri9ental era colocado e9 arreios nu9 cuA5culo< e o eB-eri9enta dor ocu-a)a outro< -odendo assi9 o-erar os )Urios est59ulos de condiciona9ento< coletar a sali)a e a-resentar a co9ida se9 ser )isto -elo ani9al. Todas essas -recauDes< -or*9< no o satis8azia9 -or co9-leto. Ele acredita)a Jue ainda assi9 est59ulos a9Aientais intercorrentes -odia9 a8etar os ani9ais. 3o9 recursos 8ornecidos -or u9 negociante 9osco)ita< Pa)lo) -roGetou u9 -r*dio de -esJuisas de trNs andares< 9ais tarde a-elidado de a RTorre do SilencioS< e9 Jue as Ganelas era9 re)estidas -or )idros 9uito grossos. As salas tinha9 -ortas de ao du-las Jue se 8echa)a9 her9etica9ente< e as )igas de ao Jue sustenta)a9 os -isos esta)a9 e9Autidas e9 areia. 9a )ala -ro8unda cheia de -alha cerca)a a edi8icao. Assi9 eli9ina)a97se as )iAraDes< os ru5dos< os eBtre9os de te9-eratu ra< os odores e at* correntes de ar. Pa)lo) es-era)a Jue nada al*9 dos est59ulos condicionan tes a Jue os ani9ais esta)a9 eB-ostos os a8etasse. 9 eB-eri9ento t5-ico de condiciona9ento era realizado da seguinte 9aneira< $ est5 9ulo condicionado Iu9a luz< -or eBe9-loL * a-resentado Ineste caso< acesaL. I9ediata9ente se a-resenta o est59ulo no condicionado Io ali9entoL. De-ois de algu9as a-resentaDes -areadas de luz e ali9ento< o ani9al sali)a ao )er a luz. $ ani9al estU ento condicionado a

res-onder ao est59ulo condicionado. EstU 8or9ada u9a associao ou )5nculo entre a luz e o ali9ento. A a-rendizage9 ou o condiciona9ento s ocorre se a luz 8or seguida -elo ali9ento algu9as )ezes. Logo< o re8oro Iser ali9entadoL * necessUrio -ara Jue a a-rendizage9 acontea. Al*9 de estudar a 8or9ao dessas res-ostas condicionadas< Pa)lo) e seus associados in)estigara9 8en]9enos correlatos co9o o re8oro< a eBtino de res-ostas< a recu-erao es-ontNnea< a generalizao< a discri9inao e o condiciona9ento de orde9 su-erior V todos eles ter9os Ae9 conhecidos na atual linguage9 da -sicologia. 3erca de duzentos colaAoradores 00? 8ora9 traAalhar co9 Pa)lo)< e seu -rogra9a eB-eri9ental se estendeu -or u9 -er5odo de te9-o 9ais longo e en)ol)eu 9ais -essoas do Jue JualJuer es8oro de -esJuisa desde Fundt. 9a &ota soAre TTit9yer 9 interessante dado histrico re)ela a descoAerta inde-endente do 9es9o 8en]9eno ao 9es9o te9-o. E9 /2O.< o Go)e9 a9ericano EdTin !urEet TTit9yer I/>?17/2.1L< eB7 aluno de Lightner Fit9er na ni)ersidade da Pensil)Nnia< a-resentou u9a co9unicao na reunio da APA co9 Aase na sua dissertao de doutorado< co9-letada dois anos antes. Seu traAalho tinha relao co9 o 8a9iliar re8leBo AoAo do Goelho. &o curso do seu estudo< o ra-az -erceAeu Jue os suGeitos co9eara9 a res-onder a outros est59ulos Jue no o original< Jue era o Aater do 9artelo logo aAaiBo do Goelho. Ele descre)eu as reaDes dos suGeitos co9o u9 ti-o no)o e inco9u9 de arco re8leBo e sugeriu Jue ele 8osse 9ais estudado ITTit9yer< /2O:L. &ingu*9 se interessou -elo Jue ele disse. Ter9inada a a-resentao< o -QAlico no 8ez -erguntas. Sua -esJuisa 8oi ignorada. Desani9ado< ele no le)ou a Juesto adiante. (Urias razDes 8ora9 8ornecidas -ara eB-licar o cont5nuo anoni9ato de TTit9yer. Tal)ez o \eitgeist a9ericano ainda no esti)esse -ronto -ara aceitar u9a noo co9o a de re8leBo condicionado. Tal)ez o ra-az 8osse 9uito Go)e9 e ineB-eriente< ou carecesse das haAilidades e recursos econ]9icos necessUrios -ara -erse)erar e -ro9o)er sua no)a descoAerta. $u< tal)ez< 8osse si9-les9ente u9a Juesto de hora errada. TTit9yer 8ez sua -alestra -ouco antes do al9oo< nu9a sesso dirigida -or Fiiliair #a9es. A sesso esta)a atrasando< e #a9es Ital)ez 8a9into< ou Jue9 saAe entediadoL sus-en deu7a -ere9-toria9ente se9 dar 9uito te9-o -ara a discusso da co9unicao de TTit9yer Cigura 270. A-arato usado -or Pa)lo) -ara estudar a res-osta sali)ar condicionada e9 ces. 00>

E9Aora sua histria seGa le9Arada -eriodica9ente co9o outro eBe9-lo de descoAerta si9ul t I)er 3oon< /2>0H Misceo e Sa9elson< /2>1H Findholz< /2>@L< ela * ta9A*9 o trUgico relato de u9 cientista Jue -odia ter se to9ado 8a9oso -or ter 8eito u9a das 9ais i9-ortantes descoAertas de toda a -sicologia. R3erta9ente TTit9yer de)e ter se deAatido co9 essa constatao durante Aoa -arte da sua )ida V a noo do Jue o seu legado W -sicologia -oderia ter sidoS I!enGa9in< /2>?< -. /.//2L. 3o9entUrio 3o9 a oAra de Pa)lo)< as 9edidas e u9a ter9inologia 9ais -recisas e oAGeti)as 8ora9 introduzidas no estudo da a-rendizage9. Al*9 disso< ele de9onstrou Jue -rocessos 9entais su-eriores -odia9 ser estudados e9 ter9os 8isiolgicos co9 o uso de suGeitos ani9ais< se9 re8erYncia W consciYncia. Por outro lado< o condiciona9ento te9 tido a9-las a-licaDes -rUticas e9 Ureas co9o a tera-ia co9-orta9ental. Portanto< o traAalho de Pa)lo) in8luenciou o ru9o da -sicologia -ara u9a 9aior oAGeti)idade no seu oAGeto de estudo e 9etodologia< re8orando a tendYncia ao 8uncional e -rUtico. As t*cnicas de condiciona9ento -a)io)ianas dera9 W ciYncia da -sicologia u9 ele9ento AUsico< o Uto9o do co9-orta9ento< u9a unidade concreta o-eracional a Jue o co9-orta9ento hu9ano co9-leBo -odia ser reduzido e ser)ir co9o oAGeto eB-eri9ental e9 condiDes de laAoratrio. 3o9o )ere9os< #ohn !. Fatson a-oderou7se dessa unidade de co9-orta9ento e 8ez dela o nQcleo do seu -rogra9a. Pa)lo) gostou do traAalho de Fatson< acreditando Jue o desen)ol)i9ento do co9-orta9entalis9o nos Estados nidos re-resenta)a u9a con8ir9ao de suas id*ias e 9*todos. d ir]nico Jue a 9aior in8luYncia de Pa)lo) tenha sido na -sicologia< u9 ca9-o e9 relao ao Jual ele no se 9ostra)a inteira9ente 8a)orU)el. Pa)lo) conhecia as -sicologias estrutural e 8uncional< e concorda)a co9 Fillia9 #a9es Jue a -sicologia ainda no alcanara a estatura de u9a ciYncia. E9 conseJ[Yncia< ele a eBcluiu do seu -r-rio traAalho. Ele coAra)a 9ultas dos assistentes de laAoratrio Jue usa)a9 ter9inologia -sicolgica< e no 8isiolgica< e< e9 suas -alestras< 8azia co9 8reJ[Yncia oAser)aDes co9o Rde)e9os considerar o 8ato incontestado segundo o Jual a 8isiologia da -arte su-erior do siste9a ner)oso de ani9ais su-eriores no -ode ser estudada co9 sucesso se no renunciar9os -or inteiro Ws -retensDes insustentU)eis da -sicologiaS IFoodTorth< /2.>< -. @OL. Perto do 8inal da )ida< Pa)lo) 9udou de atitude e at* se re8eria a si 9es9o co9o -siclogo eB-eri9ental. Mas sua conce-o inicial9ente negati)a do ca9-o no i9-ediu os -siclogos de 8azere9 uso e8eti)o de sua oAra. &o -rinc5-io< eles usa)a9 a res-osta condicio nada -ara 9edir a discri9inao sensorial nos ani9ais< 8i9 -ara o Jual ela ainda * e9-regada. &a d*cada de 0O< co9eara9 a utilizU7la co9o o 8unda9ento de teorias da a-rendizage9< o Jue te9 gerado 9uitas -esJuisas< 9uitas a-licaDes e 9uita contro)*rsia. (iadi9ir M. !eEhtere) I/>:?7/20?L (ladiinir !eEhtere) * outra 8igura i9-ortante no 9o)i9ento Jue deslocou o 8oco da -sicologia ani9al e do estudo da a-rendizage9 das id*ias suAGeti)as -ara o co9-orta9ento 9ani8esto oAGeti)a9ente oAser)U)el. E9Aora 9enos conhecido Jue Pa)lo)< esse 8isiologista< neurologista e -siJuiatra russo 8oi u9 -ioneiro e9 )Urias Ureas de -esJuisa. 3onte9-orNneo e ri)al de Pa)lo) nos -ri9eiros anos do s*culo 44< 9ani8estou u9 interesse inde-endente -elo condiciona9ento.

!eEhtere) graduou7se na Acade9ia M*dica Militar de So PetersAurgo e9 />>/. Estu dou e9 Lei-zig co9 Fundt< 8ez alguns cursos e9 !erli9 e e9 Paris e< ao )oltar W "Qssia< 002 assu9iu a cadeira de doenas 9entais na ni)ersidade de Mazan. E9 />21< 8oi no9eado catedrUtico de doenas ner)osas e 9entais da Acade9ia M*dica Militar< onde ta9A*9 organi zou u9 hos-5cio. E9 /2O?< 8undou o Instituto Psiconeuro IhoGe cha9ado Instituto !eEhtere) de PesJuisas PsiconeurolgicasL e iniciou u9 -rogra9a de -esJuisas neurolgicas. A -esJuisa de Pa)lo) soAre os condiciona9entos se concentrara Juase eBclusi)a9ente nas secreDes gladulares. !eEhtere) se interessou -ela res-osta condicionante 9otora< esten dendo o -rinci-io -a)io)iano do condiciona9ento aos 9Qsculos estriados. Sua descoAerta AUsica 8oi o re8leBo associado< re)elado -elo estudo de res-ostas 9otoras. Ele )eri8icou Jue os 9o)i9entos re8leBos V co9o o a8asta9ento do dedo diante de u9a 8onte de choJue el*trico V -oderia9 ser -ro)ocados no s -elo est59ulo no condicionado Io choJue el*tricoL co9o ta9A*9 -or est59ulos associados co9 o original. Por eBe9-lo< 8azer soar u9a ca9-ainha na hora do choJue logo -ro)oca)a o a8asta9ento do dedo. $s associacionistas eB-lica)a9 esses )5nculos e9 ter9os da o-erao de algu9a es-*cie de -rocesso 9ental. !eEhtere)< -or seu turno< considera)a as reaDes total9ente re8leBas. Ele acredita)a Jue co9-orta9entos de n5)el su-erior< de 9aior co9-leBidade< -odia9 ser eB-li cados da 9es9a 9aneira< isto *< co9o u9a co9Ainao dos re8leBos 9otores de n5)el in8erior. $s -rocessos de -ensa9ento tinha9 -ara ele o 9es9o carUter< )isto de-endere9 das ati)idades interiores da 9usculatura da 8ala< id*ia 9ais tarde adotada -or Fatson. $ -siJuiatra russo de8endia u9a aAordage9 co9-leta9ente oAGeti)a dos 8en]9enos -sicolgicos< o-ondo7se ao e9-rego de te97ios e conceGtos 9entalistas. Ele a-resentou suas id*ias no li)ro Psicologia $AGeti)a< -uAlicado e9 /2O?. Esse traAa lho 8oi traduzido -ara o ale9o e -ara o 8rancYs e9 /2/1< Juando 8oi lido -or Fatson. E9 /210< -uAlicou7se e9 inglYs u9a terceira edio co9 o t5tulo %eneral Princi-Ies o8 Hu9an "e8leBology IPrinc5-ios %erais de "e8leBologia Hu9anaL. 3o9entUrio Desde os -ri9eiros 9o9entos da -sicologia ani9al< na oAra de "o9anes e Morgan< -ode9os -erceAer u9 9o)i9ento constante no sentido de u9a 9aior oAGeti)idade e9 ter9os de oAGeto de estudo e de 9etodologia. $s traAalhos iniciais do ca9-o recorria9 aos conceitos de consciYncia e -rocessos 9entais< e9-regando 9*todos de -esJuisa Jue ta9A*9 era9 suAGeti)os. &o in5cio do s*culo 44< contudo< o oAGeto de estudo e a 9etodologia da -sicologia ani9al era9 total9ente oAGeti)os. SecreDes glandulares< re8leBos condicionados< atos< co9 -orta9entos V esses ter9os no deiBa)a9 dQ)ida de Jue a Urea 8inal9ente se li)raria do seu -assado suAGeti)o. Dentro e9 Are)e< a -sicologia ani9al iria ser)ir de 9odelo -ara o co9-orta9entalis9o< cuGo l5der -re8eria clara9ente suGeitos ani9ais a hu9anos< e9 sua -esJuisa -sicolgica. Fatson adotou as descoAertas e 9*todos dos -siclogos ani9ais co9o Aase do desen)ol)i 9ento de u9a ciYncia do co9-orta9ento< a-licU)el tanto aos ani9ais co9o aos ho9ens.

A In8luYncia do Cuncionalis9o no 3o9-orta9entalis9o $utro antecedente direto do co9-ortainentalis9o 8oi o 8uncionalis9o. E9Aora no total9ente oAGeti)a< na *-oca de Fatson a -sicologia 8uncional tinha de 8ato u9a 9aior oAGeti)idade do Jue suas antecessoras. 3attell e outros 8uncionalistas< Jue acentua)a9 o co9-orta9ento e a oAGeti)idade< tinha9 declarado sua insatis8ao co9 a intros-eco. Disse 9os no 3a-5tulo > Jue< na )irada do s*culo< 9enos de 1g dos artigos eB-eri9entais -uAlica dos nas re)istas -sicolgicas a9ericanas en)ol)ia9 o uso da intros-eco. $s -siclogos a-licados -ouco tinha9 a 8azer co9 a consciYncia e a intros-eco< e suas )Urias es-ecialida 01O das constitu5a9 essencial9ente u9a -sicologia 8uncional oAGeti)a. Assi9< os -siclogos 8un cionais tinha9 aAandonado a -sicologia -ura da eB-eriYncia consciente< -ro-osta -or Fundt e Titchener< antes de Fatson entrar e9 cena. E9 seus escritos e -alestras< alguns -siclogos 8uncionais era9 Ae9 es-ec58icos ao de8ender u9a -sicologia oAGeti)a Jue ti)esse co9o 8oco o co9-orta9ento< e no a consciYncia. 3attell< 8alando na Ceira Mundial de St. Louis< Missouri< e9 /2O.< disse6 &o estou con)encido de Jue a -sicologia de)a li9itar7se ao estudo da consciYncia co9o tal... A noo to generalizada de Jue no hU -sicologia a8ora a intros-eco * re8utada -elo argu9ento 9aterial do 8ato consu9ado. Parece79e Jue a 9aioria dos traAalhos de -esJuisa realizados -or 9i9 ou no 9eu laAoratrio * Juase to inde-endente da intros-eco Juanto o traAalho da 85sica ou da zoologia... &o )eGo razo -ara Jue a a-licao do conheci9ento siste9atizado ao controle da natureza hu9ana no -ossa< no curso deste s*culo< alcanar resultados co9-arU)eis Ws a-lica Des da ciYncia 85sica ao 9undo 9aterial< no s*culo 4I4 I3attell< /2O.< --. /?27/>O< />@L. Fatson esta)a -resente W -alestra de 3attell. A se9elhana entre a sua -osio -QAlica ulterior e a declarao de 3attell * to 8lagrante Jue u9 historiador sugeriu Jue este Qlti9o de)eria ser cha9ado de Ra)]S do co9-ortanientalis9o de Fatson I!urnha9< /2@>< -. /.2L. &a d*cada anterior W 8undao 8or9al do co9-orta9entalis9o -or Fatson< o cli9a intelectual estadunidense 8a)orecia e re8ora)a a id*ia de u9a -sicologia oAGeti)a< e o 9o)i 9ento geral da -sicologia a9ericana seguia a direo co9-orta9entalista. "oAert FoodTorth< da ni)ersidade 3olQ9Aia< co9entou Jue os -siclogos a9ericanos esta)a9 Rchegando len ta9ente ao co9-orta9entalis9o...< na 9edida e9 Jue u9 nQ9ero cada )ez 9aior deles eB-ri9ia< a -artir de /2O.< u9a -re8erYncia -or de8inir a -sicologia co9o a ciYncia do co9-orta9ento< e no co9o u9a tentati)a de descrio da consciYnciaS IFoodTorth. /2.1< -. 0>L. E9 /2//< Falter PillsAury< eB7aluno de Titchener< de89iu a -sicologia< e9 seu 9anual< co9o a RciYncia do co9-orta9entoS. Ele a8ir9a)a ser -oss5)el tratar os seres hu9anos co9 a 9es9a oAGeti)idade a-licada a JualJuer outro as-ecto do uni)erso 85sico. &o 9es9o ano< MaB Meyer -uAlicou The Cunda9ental LaTs o8 Hu9an !eha)ior IAs Leis Cunda9entais do 3o9-orta9ento Hu9anoL. E9 /2/0< Fillia9 McDougall escre)eu Psychology6 The Study o8 !eha)ior IPsicologia6 $ Estudo do 3o9-orta9entoLH e Mnight Dunla-< -siclogo da #ohns Ho-Eins< onde Fatson ensina)a< -ro-]s Jue se Aanisse a intros-eco da -sicologia.

Angell< tal)ez o 8uncionalista de id*ias 9ais a)anadas< -re)iu Jue a -sicologia a9eri cana esta)a -ronta -ara assu9ir u9a 9aior oAGeti)idade. E9 /2/O< ele co9entou Jue -arecia -oss5)el Jue o ter9o consciYncia desa-arecesse da -sicologia< tal co9o ocorrera co9 al9a. E9 /2/1< -ouco antes do a-areci9ento do 9ani8esto co9-orta9entalista de Fatson< Angeil desen)ol)eu esse -onto< sugerindo Jue seria -ro)eitoso esJuecer a consciYncia e descre)er o co9-orta9ento ani9al e hu9ano de 9aneira oAGeti)a. Assi9< a noo de Jue a -sicologia de)eria ser a ciYncia do co9-orta9ento GU esta)a ganhando adesDes. A grandeza de Fatson no este)e e9 ser o -ri9eiro a -ro-or a id*ia< 9as e9 )er< tal)ez co9 9ais clareza do Jue JualJuer outro< o Jue o te9-o eBigia. E 9ostrou ser o agente )igoroso e ati)ista de u9a re)oluo cuGa ine)itaAilidade e YBito GU esta)a9 garantidos< -ois ela GU esta)a ocorrendo. SugestDes de Leitura !itter9an< M. E.< RThorndiEe and the -roAle9 o8 ani9al intelligenceS< A9erican Psychologist< n 0.< --. ...7.:1< /2@2. Discute a carreira de Tho9diEe e9 3oin9Aia e suas eB-eriYncias de a-rendiza ge9 ani9al co9 as caiBas7-roAle9a. 01/ 3oon< D. #.< RE-ony9y< oAscurity< TTit9yer< and Pa)lo)S< #our<nal o8 the History o8 the _ha)ioral Sciences< n />< --. 0::70@0< /2>0. Discute o traAalho de TTit9yer soAre as res-ostas condiciona das e sugere Jue 8atores sociais< econ]9icos< intelectuais e -essoais se co9Ainara9 -ara -ro9o)er as descoAertas de Pa)lo) e9 )ez das de TTitniyer. Cernald< D.< The Hans Legacy6 A Story o8 Science< Hillsdale< &o)a #ersey< LaTrence ErlAau9< /2>.. 9 interessante relato da histria de Hans< $ 3a)alo Inteligente< e de suas i9-licaDes -ara a -esJuisa cient58ica. ionich< I1.< lhe Sane Positi)ist6 A !iogra-hy o8 EdTard L. TliorndiEe< MiddletoTn< 3onnecticut< Fesleyan ni)ersity Press< /2@>. 9 relato da )ida< da *-oca e das contriAuiDes W -sicologia de Tho9diEe. LGunggren< !.< %reat Men Fith SicE !rains and $ther Essays< ParE "idge< Illinois< A9encan Association o8 &eurological Surgeons< /22O. Inclui u9 ensaio soAre (iadi9ir !eEhtere) Jue 8ornece no)as in8or9aDes soAre a sua )ida e o seu traAalho na re8leBologia. MacEenzie< !. D.< !eha)iourisni and the Li9is o8 Scienti8ic Method< Atlantic Highlands< &o)a #ersey< Hu9anities Press< /2??. Sugere Jue o co9-orta9entalis9o no cu9-riu suas -ro9essas iniciais -or ter a-licado o 9*todo cient58ico a JuestDes -sicolgicas de 9aneira de9asiado rigorosa.

Pauly< P. #.< RThe LoeA7#ennings deAate and the science o8 ani9al Aeha)iorS< #ournal o8 the History o8 the !eha)io5al Sciences< n /?< --. :O.7:/:< /2>/. Descre)e a contro)*rsia soAre os tro-is9os ani9ais entre o Ailogo #acJues LoeA e HerAert S-encer #ennings< u9a troca de o-iniDes ocorrida e9 li)ros e artigos e e9 reuniDes cient58icas. 3ha9a a ateno -ara a in8luYncia de LoeA soAre #ohn !. Fatson e o seu desen)ol)i9ento do co9-orta9entalis9o. Findholz< %.< RPa)lo) and the Pa)io)ians in the laAoratoryS< #ou9al o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n 0@< --. @.7?.< /22O. Descre)e a rotina diUria nos laAoratrios de Pa)lo) e9 Leningrado ISo PetersAurgoL entre />2? e /21@< e sua in8luYncia -essoal soAre os seus colaAoradores e alunos. PerEes< ". M. e Morgulis< S.< RThe 9ethod o8 Pa)lo) in ani9al -sychologyS< Psychological !u#ietin< n @< --. 0:?70?1< /2O2. $ artigo Jue le)ou o traAalho de Pa)lo) W ateno dos -siclogos a9ericanos. Descre)e o -rocedi9ento eB-eri9ental de Pa)lo) na in)estigao do re8leBo sali)ar e9 ces< e a-resenta -esJuisas suAseJ[entes acerca dos e8eitos de )Urios est59ulos auditi)os soAre as res-ostas dos ces. 010 /O $ 3o9-orta9entalis9o6 Pri9ordios #ohn !. Fatson I/>?>7/2:>L A A-rendizage9 A (ida de Fatson $ Pensa9ento "e-roduo de TeBto $riginal soAre o 3o9-orta9entalis9o6 $ Atrati)o Po-ular do 3o9-orta9entalis9o Trecho de Psychology as the !eha)iorist $ Surto de Po-ularizao da Psicologia (ieTs It< de #ohn !. Fatson $utros 3o9-orta9entalistas Pioneiros6 Holt< Feiss A "eao ao Progra9a de Fatson eL $s M_odos do 3o9-orta9entalis9o 3riticas ao 3o9-orta9entalis9o de Fatson $ $AGeto de Estudo do 3o9-orta9entalis9o 3ontriAuiDes do 3o9-orta9entalis9o de Fatson $ Instinto #ohn !. Fatson I/>?> 7/ 2:>L Discuti9os )Urios antecedentes do 9o)i9ento co9-ortainentalista Jue in8luenciara9 Fatson na sua tentati)a de construir u9a no)a escola de -ensa9ento -ara a -sicologia. A E9oo

Ad9itindo Jue 8undar no * o 9es9o Jue dar orige9 a< ele descre)eu seus es8oros co9o u9a cristalizao de tendYncias correntes na -sicologia. Tal co9o Filhel9 Fundt< o -ri9eiro -ro9otor78undador da -sicologia< Fatson se dedicou deliAeradainente a 8undar u9a no)a escola. Essa inteno o distingue de outros a Jue9 a histria hoGe considera -recursores do co9-orta9entalis9o. A (ida de Fatson #ohn !. Fatson nasceu nu9a 8azenda -erto de %reen)i8le< 3arolina do Sul< onde sua educao ele9entar ocorreu nu9a escola de u9a t5nica sala. Sua 9e era eBtre9a9ente religiosa< e o seu -ai< eBata9ente o o-osto. $ )elho Fatson AeAia Aastante< era dado W )iolYncia e te)e )Urias relaDes eBtraconGugais. 3o9o o -ai de Fatson nunca -assa)a 9uito te9-o nu9 e9-rego< a 8a95lia )i)ia W Aeira da -oAreza< 9al suAsistindo co9 o -roduto da 8azenda. $s )izinhos sentia9 -ena e desd*9. 011 E9Aora sua carre8ra acadY9ica tenha sido Are)e< #ohn !. Fatson< o 8undador do co9-orta9entalis9o< 8oi 8unda9ental na elaAorao de u9a -sicologia oAGeti)a< li)re do 9entalis9o< e co9 o 9es9o grau de cienti8icidade da 85sica. auando Fatson tinha treze anos< seu -ai 8ugiu co9 outra 9ulher< -ara nunca 9ais )oltar< o Jue 9agoou Fatson -elo resto da sua )ida. Muitos anos de-ois< Juando Fatson GU era rico e 8a9oso< o -ai 8oi a &o)a PorE tentar )Y7lo< 9as ele se recusou a encontrU7lo. &a in8Nncia e na Gu)entude< Fatson 8oi descrito co9o u9 delinJ[ente. Ele 9es9o dizia ser -reguioso e insuAordinado< e nunca 8oi al*9 da 9*dia necessUria -ara -assar de ano na escola. Seus -ro8essores o considera)a9 indolente< insolente e< Ws )ezes< incontrolU)el. Ele se en)ol)ia e9 Arigas e 8oi -reso duas )ezes< nu9a delas -or dar tiros e9 Urea urAana. Mes9o assi9< ele se 9atriculou na ni)ersidade Cur9an< dos Aatistas< e9 %reen)ille< aos dezesseis anos< decidido a ser 9inistro religioso. Ele -ro9etera W 9e< 9uitos anos antes< Jue aAraaria a )ida clerical. Fatson estudou 8iloso8ia< 9ate9Utica< lati9 e grego< e es-era)a graduar7se e9 />22 e entrar no Se9inUrio Teolgico de Princeton no outono seguinte. $correu u9a coisa curiosa no Qlti9o ano de Fatson e9 Cur9an. 9 dos -ro8essores a)isou os alunos Jue Jue9 entregasse o eBa9e 8inal co9 as -Uginas trocadas seria re-ro)ado. Fatson le)ou a s*rio o desa8io< -]s a -ro)a in)ertida e 8oi re-ro)adoH ao 9enos 8oi assi9 Jue 01. ele contou a 8iistria. 9 eBa9e 9ais recente dos dados -ertinentes da histria V no caso< as notas de Fatson V re)ela Jue ele no 8oi re-ro)ado nessa 9at*ria e9 -articular. Seu Aigra8o sugere Jue a histria Jue Fatson -re8eriu contar re)ela algo de sua natureza< isto *< Rsua a9Ai)alYncia diante do sucesso. Sua constante luta -or conJuistas e a-ro)ao era saAotada co9 8reJ[Yncia -or atos de -ura oAstinao e i9-ulsi)idade< 9ais caracter5sticas de u9a e)itao da res-eitaAilidadeS I!ucEley< /2>2< -. //L.

Fatson 8icou e9 Cur9an 9ais u9 ano e receAeu o grau de 9estre e9 /2OOH nesse ano< -or*9< sua 9e 8aleceu< liAerando7o do )oto de to9ar7se 9inistro. E9 )ez do se9inUrio teolgico< Fatson 8oi -ara a ni)ersidade de 3hicago. &a *-oca< era Ru9 Go)e9 a9Aicioso< 9uito consciente do status social< U)ido -or deiBar sua 9arca no 9undo< 9as total9ente con8uso Juanto W sua escolha de -ro8isso e deses-erada9ente inseguro co9 relao W sua 8alta de 9eios e de so8isticao social. Ele chegou ao ca9-us co9 cinJ[enta dlares no AolsoS I!ucldey< /2>2< -. 12L. Escolhera 3hicago -ara -s7graduar7se e9 8iloso8ia soA a direo de #ohn DeTey< 9as< -assado algu9 te9-o< considerou DeTey inco9-reens5)el. REu nunca souAe do Jue ele esta)a 8alando na *-ocaS< rele9Arou Fatson< Re< in8eliz9ente -ara 9i9< continuo no saAendoS IFatson< /21@< -. 0?.L. Seu entusias9o -ela 8iloso8ia logo di9inuiu. Interessou7se -ela -sicologia graas W oAra de #a9es "oTland Angeil< e estudou neuro logia< Aiologia e 8isiologia co9 #acJues LoeA< Jue lhe deu a conhecer o conceito de 9ecanis 9o. Ele traAalhou e9 )Urias ocu-aDes V garo9 de u9a re-QAlica< tratador de ratos e assistente de zelador Isuas tare8as inclu5a9 li9-ar a escri)aninha de AngellL. Perto do 89al dos estudos< so8ria ataJues agudos de ansiedade e no conseguia dor9ir se9 u9a li9-ada acesa. E9 /2O1< Fatson se doutorou< a -essoa 9ais Go)e9 a oAter u9 doutorado da ni)ersi dade de 3hicago. E9Aora 8osse a-ro)ado co9 lou)or< ele relata Jue te)e u9 -ro8undo senti9ento de in8erioridade Juando Angeil e DeTey lhe dissera9 Jue seu eBa9e doutoral no era to Ao9 Juanto o de Helen Tho9-son Foolley< Jue se graduara dois anos antes. IFoolley< a-esar de sua co9-etYncia< en8rentou u9a considerU)el discri9inao seBual e 8oi -reterida na carreira acadY9ica.L &esse 9es9o ano< Fatson casou co9 u9a de suas alunas< MarL; IcEes< de dezeno)e anos< 8ilha de u9a 8a95lia social e -olitica9ente i9-ortante. 3onta7se Jue a Go)e9 e i9-res sionU)el Mary escre)era u9 longo -oe9a de a9or -ara Fatson nu9 dos eBa9es< e9 )ez de res-onder Ws -erguntas. &o se saAe Jue nota receAeu< 9as Fatson ela conseguiu. Sua 8a95lia se o-]s ao casa9entoH seu ir9o cha9ou Fatson< Jue ti)era )Urios casos co9 alunas< de Ru9 -ati8e ego5sta e -resunosoS I!ucEley< /2>2< -. :OL. Fatson -er9aneceu co9o instrutor na ni)ersidade de 3hicago at* /2O>. PuAlicou sua dissertao soAre a 9aturao neurolgica e -sicolgica do rato Aranco e cedo de9onstrou sua -re8erYncia -or suGeitos ani9ais. Eu nunca Juis usar suGeitos hu9anos. Detestei ser)ir co9o suGeito. Eu no gosta)a das instruDes en8adonhas e arti8iciais Jue era9 dadas aos suGeitos. Se9-re 9e sentia -ouco W )ontade e agia se9 naturalidade. 3o9 os ani9ais< eu 9e sentia e9 casa. Tinha a i9-resso de Jue< estudando7os< 9e 9antinha -erto da Aiologia< co9 os -*s no cho. $corria79e cada )ez 9ais )ezes u9 deter9inado -ensa9ento6 se9 Jue no -oderei descoArir< oAser)ando o seu co9-orta9ento< tudo o Jue os outros alunos esto descoArindo usando c hu9anose` IFatson< /21@< -. 0?@L Alguns dos -ro8essores e colegas de Fatson se le9Ara9 de Jue ele no era Ao9 e9 intros-eco. SeGa9 Juais 8ore9 os talentos es-eciais ou os te9-era9entos necessUrios -ara isso< ele no os tinha. d -oss5)el Jue isso tenha sido -arte do 59-eto Jue o 8ez ru9ar

na direo de u9a -sicologia co9-orta9ental oAGeti)a. A89al de contas< se ele no era Ao9 na 01: -rUtica da t*cnica essencial do seu ca9-o< suas -ers-ecti)as de cai8eira era9 as -iores -oss5)eis..< a no ser Jue ele -udesse desen)ol)er outra aAordage9. Al*9 disso< se a -sicolo gia 8osse u9a ciYncia dedicada a-enas ao estudo do co9-orta9ento< Jue< de 8ato< -odia ser 8eito tanto co9 ani9ais co9o co9 seres hu9anos< os interesses -ro8issionais dos -siclogos ani9ais -odia9 ser -ro9o)idos e introduzidos na corrente -rinci-al do ca9-o. E9 /2O>< Juando se to9ou eleg5)el -ara u9 cargo de -ro8essor7assistente e9 3hicago< Fatson receAeu a o8erta de u9 cargo de -ro8essor e8eti)o na #ohns Ho-Eins< de !alti9ore. E9Aora relutasse e9 deiBar 3hicago< Fatson no tinha 9uita escolha< de)ido W -ro9oo< W o-ortunidade de dirigir o laAoratrio e ao suAstancial au9ento de salUrio o8erecidos -ela #ohns Ho-Eins. Ali< ele -assou doze anos< seu -er5odo 9ais -roduti)o -ara a -sicologia. aue9 ha)ia o8erecido a Fatson o e9-rego e9 !alti9ore 8ora #a9es MarE !aldTin I/>@/7 /21.L< Jue< co9 3attell< 8undara a re)ista Psychological "e)ieT. Sua -rinci-al Urea de interesse era a i9-ortNncia da teoria e)oluti)a no estudo da criana. 9 ano de-ois da chegada de Fatson< !aldTin 8oi oArigado a de9itir7se -or causa de u9 escNndaloH ele 8ora -reso durante u9a Aatida -olicial nu9 Aordel. A eB-licao Jue dera -ara a sua -resena na casa de 9U re-utao no 8oi aceita -elo -residente da uni)ersidade. RAceitei tola9enteS< disse !aldTin< Ru9a sugesto< 8eita de-ois do Gantar< de )isitar c Aordele e )er o Jue se 8azia ali. Eu no saAia< antes de ir< Jue 9ulheres i9orais esta)a9 aArigadas aliS IE)ans e Scott< /2?>< -. ?/1L. !aldTin to9ou7se u9 -roscrito da -sicologia a9ericana e -assou o resto da )ida na Euro-a. $nze anos de-ois< a histria se re-etiu< Juando o 9es9o -residente da uni)ersidade -ediu a renQncia de Fatson -or causa de u9 escNndalo. &a *-oca da de9isso de !aldTin< contudo< Fatson le)ou a 9elhor6 to9ou7se che8e do de-arta9ento de -sicologia e suAstituiu !aldTin co9o editor da -restigiosa Psychological "e)ieT. Assi9< aos trinta e u9 anos< Fatson era u9a 8igura central da -sicologia a9ericana< no lugar certo na hora certa. Fatson era eBtre9a9ente -o-ular entre os alunos da #ohns Ho-Eins. &o ano e9 Jue chegou< eles lhe dedicara9 o li)ro do ano e< e9 /2/2< a classe dos )eteranos o escolheu co9o o -ro8essor 9ais si9-Utico< certa9ente u9a ho9enage9 59-ar na histria da -sicologia. Pessoal9ente< Fatson -er9aneceu oAstinado< a9Aicioso e eBtre9a9ente dedicado< chegando 9uitas )ezes W Aeira da eBausto. Era 8reJ[ente Jue se sentisse RW Aeira de u9 cola-soS< lutando co9 Ro 9edo de -erder o controleH e costu9a)a reagir traAalhando ainda 9aisS I!ucEley< /2>2< -. @?L. Fatson co9eou a -ensar seria9ente soAre u9a aAordage9 9ais oAGeti)a -ara a -sico logia -or )olta de /2O1 e eB-ressou suas id*ias -uAlica9ente< -ela -ri9eira )ez< e9 /2O>< durante u9a -alestra e9 Pale. auatro anos de-ois< a con)ite de 3attell< )oltou a 8alar do assunto nu9a s*rie de con8erYncias na ni)ersidade 3olQ9Aia. &o ano seguinte< /2/1<

-uAli cou seu hoGe 8a9oso 9ani8esto na Psychologi cal "e)ieT IFatson< /2/1L< lanando o8icial9en te o co9-orta9entalis9o. !eha)ior6 Au Introduction to 3o9-arati)e Psychology I$ 3o9-orta9ento6 Introduo W Psicologia 3o9-aradaL a-areceu no ano seguinte. &esse li)ro< Fatson de8endia a aceitao da -sicologia ani9al descre)endo as )antagens do uso de ani9ais co9o suGeitos na -esJuisa -sicolgica. Muitos -siclogos 9ais Go)ens e alunos achara9 seu atraente co9-orta9entalis 9o< acreditando Jue Fatson desanu)ia)a a at9os8era toldada da -sicologia ao des)endar 9ist*rios e incertezas de longa data< trans-ortados da 8iloso8ia. Mary 3o)er #ones I/>2@7/2>?L< ento aluna e 9ais tarde -residente da Di)iso de Psicologia do Desen)ol)i9ento da APA< recordou< 9ais de 9eio s*culo de-ois< o 8uror causado -ela -uAlicao de cada li)ro de Fatson. REle aAalou os 8unda9entos da -sicologia tradicional de linhage9 euro-*ia< e ns o receAe9os de Araos aAertos... Ele a-ontou o ca9inho -ara -assar de u9a -sicologia de 01@ gaAinete W ao e W re8or9a< e -or isso 8oi 8esteGado co9o u9a -anac*iaS I#ones< /2?.< -. :>0L. $s -siclogos 9ais )elhos no se sentira9 to cati)ados -elo seu -rogra9aH na )erdade< a 9aioria reGeitou a sua aAordage9. Suas reaDes sero discutidas 9ais adiante. A-enas dois anos de-ois da -uAlicao do artigo na Psychological "e)ieT< Fatson 8oi eleito< aos trinta e sete anos< -residente da APA. Isso -ode ter re-resentado no tanto o endosso de sua -osio Juanto o reconheci9ento de sua )isiAilidade no ca9-o e de suas ligaDes -essoais co9 9uitos -siclogos -roe9inentes. Fatson deseGa)a Jue os -siclogos e o -QAlico e9 geral -erceAesse9 Jue seu no)o co9-orta9entalis9o tinha )alor -rUtico. Sua aAordage9 no se restringia ao laAoratrio< alcanando ta9A*9 o 9undo real< e ele traAalhou duro -ara -ro9o)er suas a-licaDes -rUticas e9 9uitas Ureas. E9 /2/@< Fatson se to9ou consultor de -essoal de u9a grande co9-anhia de seguros e o8ereceu aos alunos da Urea co9ercial da #ohns Ho-Eins u9 curso soAre a -sicologia da -uAlicidade. As ati)idades -ro8issionais de Fatson 8ora9 interro9-idas -ela Pri9eira %uerra< Juando ele se incor-orou< co9o 9aGor< ao Ser)io de A)iao do EB*rcito. Passada a guerra< e9 /2/>< co9eou suas -esJuisas co9 crianas< 8azendo u9a das -ri9eiras tentati)as de traAalho eB-eri9ental co9 AeAYs hu9anos. Seu li)ro seguinte< Psychology 8ro9 the Stand-oint o8 a !eha)iorist IA Psicologia do Ponto de (ista de u9 3oin-ortanientalistaL< 8oi -uAlicado e9 /2/2. Ele a-resenta)a u9 Juadro 9ais co9-leto da -sicologia do co9-orta9ento e a8ir9a)a Jue os 9*todos e -rinc5-ios antes reco9endados -ara a -sicologia ani9al ta9A*9 era9 a-licU)eis< e leg5ti9os< ao estudo dos seres hu9anos. E9 /20O< Fatson se a-aiBonou -or "osalie "ayner< sua assistente< Jue tinha a 9etade da sua idade e era 8ilha de u9a 8a95lia aAastada e i9-ortante de !alti9ore Jue doara u9a considerU)el so9a W uni)ersidade. Fatson lhe escre)era algu9as trridas cartas de a9or< Juinze das Juais 8ora9 descoAertas -ela sua es-osa. EBcertos das cartas 8ora9 i9-ressos no T? !alti9ore Sun durante o -rocesso de di)rcio a9-la9ente di)ulgado Jue se seguiu. ^3ada c*lula Jue eu tenho te -ertence< indi)idual e coleti)a9enteS< escre)era Fatson. RMi nhas reaDes totais so -ositi)as e )oltadas -ara ti. $ 9es9o ocorre co9 cada u9a e co9

todas as reaDes do 9eu corao. &o -osso ser 9ais teu do Jue sou< 9es9o Jue u9a o-erao cirQrgica 8izesse de ns u9 Qnico serS IPauly< /2?2< -. .OL. Assi9 acaAou a -ro9issora carreira uni)ersitUria de Fatson. Ele 8oi 8orado a se de9itir da #ohns Ho-Eins. Des-osou "osalie "ayner< 9as nunca 9ais conseguiu assu9ir u9a -osio acadY9ica e9 te9-o integral. &enhu9a uni)ersidade o Jueria< de)ido W notoriedade )inculada co9 o seu no9e< e ele logo -erceAeu Jue teria de reco9ear a )ida. RPosso encontrar u9 e9-rego co9ercialS< escre)eu ele a u9 a9igo. R&o seria to rui9 Juanto criar galinhas ou -lantar re-olhos. Mas a9o 8ranca9ente o 9eu traAalho. Sinto Jue ele * i9-ortante -ara a -sicologia e Jue a tYnue cha9a Jue tenho tentado 9anter acesa e9 -rol do 8uturo da -sicologia se a-agarU se eu desistirS IPauly< /2>@< -. 12L. Muitos colegas acadY9icos< incluindo seu 9entor< Angeli< na ni)ersidade de 3hicago< criticara9 -uAlica9ente Fatson e9 ter9os -essoais nesse -er5odo di85cil. d co9-reens5)el Jue Fatson tenha 8icado a9argurado co9 eles. Ironica9ente< considerando seus te9-era9entos e -osiDes tericas radical9ente di8erentes< E. !. Titchener< de 3o9eiZ< 8oi de grande aGuda -ara Fatson durante a crise. R(ocY 8ez 9ais -or 9i9 do Jue todo o resto dos 9eus colegas GuntosS< escre)eu Fatson a Titchener e9 /200 ILarson e Suili)an< /2@:< -. 1.@L. Dese9-regado e tendo de -agar dois teros do seu antigo salUrio co9o -enso ali9entar< Fatson co9eou u9a segunda carreira -ro8issional co9o -siclogo a-licado no ca9-o da -uAlicidade. R(ou 9e dedicar ao traAalho co9ercial de todo o corao e Juei9arei todas as 01? -ontesS I!ucEley< /2>0< -. 0/ /L. Ele ingressou na agYncia #. Falter Tho9-son e9 /20/< tendo traAalhado e9 todos os de-arta9entosH 8ez -esJuisa de -orta e9 -orta< )endeu ca8* e 8ez estUgio co9o )endedor da loGa de de-arta9entos Macy;s -ara a-render soAre o 9undo dos negcios. E9-regando sua engenhosidade e dis-osio caracter5sticas< e9 trYs anos tornou7se )ice7-residente. E9 /21@< 8oi -ara outra agYncia< -er9anecendo co9o )ice7 -residente at* /2.:< Juando se a-osentou. %raas W a-licao dos -rinc5-ios de sua -sicologia co9-orta9entalista< Fatson eBerceu u9 8orte i9-acto soAre a -uAlicidade norte7a9ericana. Ainda * -oss5)el )er os e8eitos do seu traAalho e9 co9erciais e anQncios. Ele acredita)a Jue as -essoas so co9o 9UJuinasH seu co9-orta9ento de consu9o -ode ser -re)isto e controlado< tal co9o o co9-orta9ento de outras 9UJuinas. Para controlar u9 consu9idor< RAasta a-enas -]r diante dele u9 est59ulo e9ocional 8unda9ental ou condicional...< dizer7lhe algo Jue se )incule co9 o 9edo< algo Jue lhe des-erte u9a rai)a Aranda< Jue e)oJue nele u9a res-osta a8eti)a ou a9orosa ou atinGa u9a necessidade -sicolgica ou u9 hUAito -ro8undosS I!ucEley< /2>0< -. 0/0L. Ele -ro-]s o estudo cient58ico do co9-orta9ento do consu9idor e9 condiDes de laAoratrio< co9 u9a cuidadosa ateno -ara co9 as -esJuisas. Acentuou Jue as 9ensagens -uAlicitUrias tinha9 de ter co9o 8oco antes o estilo do Jue a suAstNncia< de)endo dar a i9-resso de no)as 8or9as e i9agens. $ -ro-sito era tornar os consu9idores insatis8eitos co9 os -rodutos Jue tinha9 e gerar o deseGo de no)os Aens. Coi -ioneiro no uso dos endossos dados -or celeAridades a -rodutos< na 9ani-ulao dos

9oti)os< e9oDes e necessidades hu9anas< Ae9 co9o no recurso a necessidades e te9ores AUsicos co9 o 8ito de )ender tudo V de auto9)eis a saAonetes desodorantes. 3o9 isso< Fatson alcanou -roe9inYncia e riJueza< chegando a a8ir9ar Jue era 9uito 8eliz. De-ois de /20O< seu contato co9 a -sicologia acadY9ica 8oi< * claro< a-enas indireto. Mas ele -assa)a grande -arte do te9-o de8endendo o co9-orta9entalis9o diante da o-inio -QAlica. Cazia -alestras< -ronuncia9entos radio8]nicos e escre)ia artigos -ara re)istas -o-ula res co9o Hai-er;s< 3osnio-olitan< Mc3all ^s< 3ollier;s e The &ation. $ 8ato de os editores dessas -uAlicaDes lhe -edire9 -ara escre)er -ara elas 9ostra o interesse nacional -elo co9-orta9entalis9o. E9 seus artigos< Fatson -ro9o)ia u9a cruzada destinada a )ender a 9ensage9 do co9-ortainentalis9o a u9 -QAlico a9-lo. Ele escre)ia nu9 estilo claro e leg5)el< se Ae9 Jue u9 tanto si9-lista< e tinha Ae9 reco9-ensados os seus es8oros. E9 sua autoAiogra8ia< assinalou Jue< GU Jue no -odia -uAlicar nas re)istas -ro8issionais de -sicologia< no )ia razo -ara no se dirigir ao -QAlico e< na linguage9 do seu no)o ca9-o da -uAlicidade< )ender seu -eiBeS IFatson< /21@L. Fatson 8ez -alestras na &eT School 8or Social "esearch< da cidade de &o)a PorE< surgindo delas o li)ro !eha)ioris9 I3oin-orta9entalisinoL I/20:< /21OL< Jue descre)ia seu -rogra9a -ara a 9elhoria da sociedade. E9 /20>< -uAlicou u9 li)ro de -uericultura< Psychological 3are o8 the In8ant and 3hild I$ 3uidado Psicolgico do !eAY e da 3rianaL. &a oAra< Fatson a-resentou u9 siste9a regulador< e no -er9issi)o< de criao de 8ilhos< coerente co9 sua 8orte -osio a9Aientalista. $ li)ro esta)a cheio de conselhos rigorosos acerca do 9odo co9-orta9entalista de educar crianas. $s -ais nunca de)eria9 aAraU7las e AeiGU7las< ou -er9itir Jue se sente9 no colo. Se no hou)er Geito< dY7lhes u9 Qnico AeiGo na testa Juando elas dissere9 Aoa7noite. DY7lhes a 9o -ela 9anh. Passe a 9o e9 sua caAea Juando elas se sa5re9 eBtraordinaria9ente Ae9 nu9a tare8a di85cil. EB-eri9ente. E9 u9a se9ana< )ocY )ai descoArir co9o * 8Ucil ser -er8eita9ente oAGeti)o co9 o seu 8ilho< se9 -erder a 01> ternura. (ocY )ai 8icar Aastante en)ergonhado co9 o 9odo senti9ental e -iegas co9 Jue o te9 tratado at* agora IFatson< /20>< --. >/7>0L. $ li)ro trans8or9ou as -rUticas a9ericanas de criao de 8ilhos e 8oi a oAra de 9aior i9-acto -uAlicada -or Fatson. 9a gerao de crianas< incluindo as suas< 8oi educada de acordo co9 essas -rescriDes. $ 8ilho de Fatson< #a9es< ho9e9 de negcios da 3ali8rnia< recordou e9 /2>? Jue o -ai era inca-az de de9onstrar a8eio -elos 8ilhos e Jue nunca os AeiGa)a ou carrega)a. Para ele< seu -ai era insens5)el< e9ocional9ente inco9unicU)el< inca-az de eB-ri9ir JualJuer senti9ento ou e9oo< ou de lidar co9 eles< e inad)ertidarnente decidido a -ri)ar< a 9eu )er< 9eu ir9o e eu de JualJuer ti-o de Aase e9ocional. Ele tinha a -ro8unda con)ico de Jue JualJuer eB-resso de ternura ou a8eio teria u9 e8eito -reGudicial soAre ns. Era 9uito r5gido na

concretizao de suas 8iloso8ias 8unda9entais co9o co9-orta9entalista IHannush< /2>?< --. /1?7/1>L. #a9es Fatson 8ez -sicanUlise -or seis anos de-ois de u9U tentati)a de suic5dio. Seu ir9o Filliani 8or9ou7se -siJuiatra e 9ais tarde se 9atou. A 9e de #aines e Fillia9< "osalie "ayner Fatson< escre)eu u9 artigo -ara a Parents Magazine< intitulado RSou a Me dos Cilhos de 9 3o9-orta9entalistaS< no Jual ad9itia u9 certo desacordo co9 as -rUticas de criao de 8ilhos do 9arido. Ela dizia ter di8iculdades -ara re8rear -or inteiro sua a8eio -elos 8ilhos e Jue< Ws )ezes< gostaria de JueArar todas as regras co9-orta9entalistasH na le9Arana do 8ilho #a9es< isso nunca aconteceu IDuEe< Cried< Phley e FaiEer< /2>2L. Aos olhos do -QAlico< Fatson -ossu5a u9a atraente co9Ainao de caracter5sticas e a-tidDes -essoais. Era inteligente e articulado< e sua a-arYncia si9-Utica e seu char9e lendUrio teria9 8eito dele u9 astro< u9a 8igura caris9Utica< na atual cultura dos 9eios de co9unicao. Coi u9a celeAridade -ara Aoa -arte do -QAlico -or Juase toda a )ida< tendo corteGado e saAoreado a ateno. (estia7se Ae9< -ilota)a lanchas de corrida< relaciona)a7se co9 a nata da sociedade no)aiorJuina e Rtinha orgulho de )encer todos os desa8iantes e9 longas co9-eti Des de ingesto de AeAida... Tinha -oucos a9igos e era oAcecado -elas 9ulheresS I!ucEley< /2>2< --. /??7/?>L. 3onstruiu u9a 9anso e9 3onnecticut< encheu7a de criados< 9as gosta)a 9uito de -]r rou-as )elhas e cuidar -essoal9ente dos Gardins. A )ida de Fatson so8reu urna dra9Utica 9udana e9 /21:< Juando "osalie 9orreu de u9a 8eAre tro-ical contra5da nu9a )iage9 Ws +ndias $cidentais. RA luz -areceu a-agar7se na )ida de FatsonS ILarson< /2?2< -. :L. Seu 8ilho #antes se le9Ara de Jue essa 8oi a Qnica *-oca e9 Jue )iu o -ai chorar e de Jue< -or u9 Are)e 9o9ento< Fatson -]s os Araos e9 torno dos o9Aros dos 8ilhos. Myrtle Mc%raT< u9a -sicloga Jue 8azia -esJuisas soAre o co9-orta9ento in8antil no 3olu9Aia7PresAyterian Medical 3enter de &o)a PorE< le9Ara7se de ter encontrado Fatson -ouco te9-o de-ois. Ele lhe disse Juo -ro8unda9ente esta)a des-re-arado -ara lidar co9 a 9orte da es-osaH co9o ela era )inte anos 9ais no)a< ele se9-re es-erara 9orrer -ri9eiro. Fatson 8alou co9 Myrtle -or u9 Ao9 te9-o e R8icou i9aginando se -oderia u9 dia se recu-erar dessa -erdaS IMc%raT< /22O< -. 21@L. Ele nunca se recu-erou. Tornou7se u9 recluso< -assou a AeAer 9uito< a8astou7se de Juase todo contato social e 9ergulhou co9-ulsi)arnente no traAalho. (endeu a -ro-riedade e se 9udou -ara u9a si9-les casa de 8azenda de 9adeira< se9elhante W casa da in8Nncia. E9 /2:?< aos setenta e no)e anos< a APA lhe concedeu u9a citao< lou)ando sua oAra co9o Ru9 dos deter9inantes )itais da 8or9a e da suAstNncia da -sicologia 9oderna...< o -onto 012 de -artida de linhas de -esJuisa cont5nuas e 8ecundasS. Fatson 8oi le)ado ao hotel de &o)a PorE onde a ceri9]nia seria realizadaH R9as< no Qlti9o 9inuto< recusou7se a entrar e insistiu Jue o 8ilho 9ais )elho 8osse e9 seu lugar... Fatson te9ia Jue< naJuele 9o9ento<

as e9oDes to9asse9 conta dele< Jue o a-stolo do controle do co9-orta9ento se descontrolasse e chorasseS I!ucEley< /2>2< -. />0L. Fatson 8aleceu no ano seguinteH antes< -or*9< Juei9ou todas as suas cartas< 9anuscritos e notas< Gogando7os u9 -or u9 na lareira< recusando7se a deiBU7los -ara a histria. "e-roduo de TeBto $riginal soAre o 3oin-ortainentali Trecho de Psychology as the !eha)iorist (ieTs It< de #ohn !. Fatson &o hU 9elhor -onto de -artida -ara u9a discusso do co9-orta9entalis9o de Fatson do Jue o artigo Jue iniciou o 9o)i9ento6 RPsychology as the !eha)iorist (ieTs ItS IRA Psicologia do Ponto de (ista de u9 3o9-orta9entalistaSL< -uAlicado na Psychological "e )ieT de /2/1.j E9 seu estilo claro e leg5)el< Fatson discutiu as seguintes id*ias6 I/L a de8inio e o oAGeti)o de sua no)a -sicologiaH I0L suas cr5ticas ao estruturalis9o e ao 8uncio nalis9o< as antigas -sicologias da consciYnciaH I1L o -a-el dos ReJui-a9entos hereditUrios e do hUAitoS na ca-acitao dos organis9os -ara se ada-tar e se aGustar ao seu a9AienteH I.L a conce-o de Jue as id*ias da -sicologia a-licada so )erdadeira9ente cient58icas -orJue Ausca9 leis gerais Jue -ossa9 ser usadas -ara controlar o co9-orta9entoH e I:L a i9-ortNncia de 9anter -rocedi9entos eB-er59enta5s uni8or9es< tanto na -esJuisa hu9ana co9o na ani9al. A -sicologia< tal co9o a )Y o co9-orta9entalista< * u9 ra9o -ura9ente oAGeti)o e eB-eri 9ental da ciYncia natural. Seu oAGeti)o terico * -re)er e controlar o co9-orta9ento. A intros-ec o no * -arte essencial dos seus 9*todos< e o )alor cient58ico dos seus dados no de-ende da 8acilidade co9 Jue se -resta9 a u9a inter-retao e9 ter9os de consciYncia. $ co9-orta9enta lis9o< e9 seu e9-enho -ara alcanar u9 esJue9a unitUrio da res-osta ani9al< no reconhece linha di)isria entre o ho9e9 e os ani9ais irracionais. $ co9-orta9ento hu9ano< co9 todo o seu re8ina9ento e co9-leBidade< no * seno tuna -arte do esJue9a total de -esJuisa do co9-orta9entalista. De 9odo geral< os seus seguidores tY9 sustentado Jue a -sicologia * u9 estudo da ciYncia dos 8en]9enos da consciYncia. Ela aceitou co9o seu -roAle9a< de u9 lado< a anUlise de estados Iou -rocessosL 9entais co9-leBos e9 constituintes ele9entares si9-les< e< de outro< a construo de estados co9-leBos Juando os constituintes ele9entares so dados. $ 9undo dos oAGetos 85sicos Iest59ulos< incluindo tudo o Jue -ossa -ro)ocar ati)idade nu9 rece-torL< Jue constitui o uni)erso total dos 8en]9enos do cientista natural< * considerado a-enas )iu 9eio -ara u9 8i9. Esse 8i9 * a -roduo de estados 9entais Jue -ossa9 ser Rins-ecionadosS ou RoAser)adosS. $ oAGeto -sicolgico de oAser)ao< no caso de u9a e9oo< -or eBe9-lo< * o -r-rio estado 9ental< $ -roAle9a na e9oo * deter9inar o nQ9ero e o ti-o de constituintes ele9entares -resentes< seu lugar< sua intensidade< orde9 de a-areci9ento< etc. Aceita7se Jue a intros-eco seGa o 9*todo -ar eBceilence 9ediante o Jual os estados 9entais -ode9 ser 9ani-ulados -ara os -ro-sitos da -sicologia. A -artir dessa su-osio< os dados do co9-orta9ento Iincluindo nesse ter9o tudo o Jue se aAriga soA a ruArica da -sicologia co9-aradaL no tY9 )alor -er se. Eles -ossue9 signi8icado a-enas na 9edida e9 Jue -ossa9 lanar luz soAre estados conscientes. Esses dados tY9 de ter ao 9enos u9a re8erYncia analgica ou indireta -ara -ertencer ao do95nio da -sicologia... &o Juero criticar inde)ida9ente a -sicologia. 3reio ser claro Jue ela 8racassou e9 seus

j EBtra5do de #. /1. Fatson< RPsychology as lhe Aeha)iorist )ieTs itS< Psychologicai "e)ieT< n 0O. --. /:>7/??< /2/1. 3o-yright = /2/1 da APA. "e-roduzido co9 -e9uissNo. 0.O cinJ[enta e -oucos anos de eBistYncia co9o disci-lina eB-eri9ental< e9 sua tentati)a de encontrar seu lugar no 9undo co9o u9a ciYncia natural indiscut5)el. A -sicologia< tal co9o e9 geral * conceAida< te9 algo de esot*rico e9 seus 9*todos. Se )ocY no conseguir re-roduzir as 9inhas descoAertas< isso no se de)e a algu9a 8alha no seu a-arelho ou no controle dos seus est59ulos< 9as decorre do 8ato de a sua intros-eco no ser Ae9 treinada. Ataca7se o oAser)ador< e no o a9Aiente eB-eri9ental. &a 85sica e na Ju59ica< o ataJue * lanado contra as condiDes eB-eri9en tais6 o a-arelho no era sens5)el o Aastante< 8ora9 usadas suAstNncias i9-uras< etc. &essas ciYncias< u9a t*cnica 9elhor darU resultados re-roduz5)eis. &a -sicologia no * assi96 se )ocY no -uder oAser)ar 172 estados de nitidez na ateno< sua intros-eco * rui9. Se< -or outro lado< u9 senti9ento lhe -arecer razoa)el9ente claro< sua intros-eco ta9A*9 * de8iciente6 )ocY estU )endo de9ais< os senti9entos nunca so claros. Parece ter chegado a hora de a -sicologia des-rezar toda re8erYncia W consciYncia< o 9o9ento de ela GU no -recisar iludir7se -ensando Jue 8az dos estados 9entais u9 oAGeto de oAser)ao. Mergulha9os a tal -onto e9 JuestDes es-eculati)as acerca dos ele9entos da 9ente< da natureza do conteQdo consciente I-or eBe9-lo< -ensa9entos se9 i9agens< atitudes... etc.L Jue eu< co9o estudioso eB-eri9ental< sinto Jue hU algo errado co9 as nossas -re9issas e co9 os ti-os de -roAle9as delas deri)ados. #U no eBiste garantia de Jue todos dize9os a 9es9a coisa ao usar9os os ter9os hoGe )igentes e9 -sicologia. EBa9ine9os o caso da sensao. 9a sensao * de8inida e9 ter9os dos seus atriAutos. 9 -siclogo a8ir9a co9 -rontido Jue os atriAutos de u9a sensao )isual so Jualidade< eBtenso< durao e intensidade. $utro )ai acrescentar a clareza. $utro ainda< a orde9. Du)ido Jue algu9 -siclogo consiga a-resentar u9 conGunto de enunciados< descre)endo o Jue ele designa -or sensao< Jue receAa a aceitao de trYs outros -siclogos de 8or9ao di8erente. Pense9os< -or eBe9-lo< na Juesto do nQ9ero de sensaDes isolU)eis. HU u9 nQ9ero eBtre9a9ente grande de sensaDes de cor ou a-enas Juatro V )er9elho< )erde< a9arelo e azul` Mais u9a )ez< o a9arelo< e9Aora -sicologica9ente si9-les< -ode ser oAtido -ela su-er-osio de raios es-ectrais )er9elhos e )erdes na 9es9a su-er85cie di8usoraZ Se< -or outro lado< dize9os Jue toda di8erena a-enas -erce-t5)el no es-ectro * u9a sensao si9-les e Jue todo au9ento a-enas -erce-t5)el no )alor Aranco de u9a dada cor -roduz sensaDes si9-les< so9os 8orados a ad9itir Jue o nQ9ero * to grande< e as condiDes -ara oAtY7las to co9-leBas< Jue o conceito de sensao * i9-restU)el< seGa -ara o -ro-sito de anUlise ou de s5ntese. Titchener< Jue tra)ou a luta 9ais )alente neste -a5s e9 de8esa de u9a -sicologia Aaseada na intros-eco< acha Jue essas di8erenas de o-inio Juanto ao nQ9ero de sensaDes e seus atriAutos< Juanto W eBistYncia de relaDes Ino sentido de ele9entosL e Juanto a 9uitas outras coisas Jue -arece9 ser 8unda9entais -ara toda tentati)a de anUlise so -er8eita9ente naturais no atual estUgio suAdesen )ol)ido da -sicologia. E9Aora se ad9ita Jue toda ciYncia e9 cresci9ento estU -lena de JuestDes no res-ondidas< certa9ente s Jue9 estU en)ol)ido no siste9a atual9ente eBistente< Jue lutou e so8reu -or ele< -ode acreditar con8iante9ente Jue haGa algu9 dia u9a uni8or9idade 9aior Jue a atual nas res-ostas de Jue dis-o9os -ara essas -erguntas. 3reio 8ir9e9ente Jue< daJui a duzentos anos< a no ser Jue o 9*todo intros-ecti)o seGa descartado< a -sicologia

ainda estarU di)idida Juanto ao 8ato de as sensaDes auditi)as tere9 ou no a Jualidade da ReBtensoS< de a intensidade ser ou no u9 atriAuto Jue -ode ser a-licado W cor< de ha)er ou no di8erena de RteBturaS entre i9age9 e sensao< e co9 relao a 9uitas centenas de outras interrogaDes de carUter se9elhante... A 9inha dis-uta -sicolgica no * s co9 o -siclogo siste9Utico e estrutural. $s Qlti9os Juinze anos )ira9 o desen)ol)i9ento da deno9inada -sicologia 8uncional. Esse ti-o de -sicologia descarta o uso de ele9entos no sentido estUtico dos estruturalistas. Ele en8atiza o signi8icado Aiolgico dos -rocessos conscientes< e9 )ez da anUlise de estados conscientes e9 ele9entos intros-ecti)a9ente isolU)eis. Ciz o 9elhor Jue -ude -ara co9-reender a di8erena entre -sicologia 8uncional e -sicologia estrutural. E9 )ez da clareza< consegui a con8uso. $s ter9os sensao< -erce-o< a8eio< e9oo e )olio so usados tanto -elos 8uncionalistas co9o -elos estrutura listas. $ acr*sci9o da -ala)ra . ^-rocesso deS IRato 9ental co9o u9 todoS e ter9os se9elhantes so encontrados co9 8reJ[YnciaL antes de cada u9 desses ter9os ser)e de certa 9aneira -ara re9o)er o cadU)er do RconteQdoS e deiBar a R8unoS e9 seu lugar. Se esses conceitos certa7 0./ 9ente so enganosos Juando considerados do -onto de )ista do conteQdo< eles o so ainda 9ais Juando )istos do Nngulo da 8uno< -aiticular9ente Juando a 8uno * oAtida -elo 9*todo da intros-eco. d de)eras interessante Jue nenhu9 -siclogo 8uncional tenha estaAelecido u9a cuidadosa distino entre R-erce-oS Ie isso se a-lica ta9A*9 a outros ter9os -sicolgicosL< tal co9o e9-regada -elo siste9atizador< e R-rocesso -erce-ti)oS< tal co9o e9-regado na -sicologia 8uncional. Parece ilgico e -ouco razoU)el criticar a -sicologia Jue nos * dada -elo siste9atizador e de-ois utilizar seus ter9os se9 9ostrar co9 cuidado as 9udanas de signi8icado Jue lhes de)e9 ser associadas. Ti)e u9a grande sur-resa hU algu9 te9-o Juando aAri o li)ro de PillsAury e )i a -sicologia de89ida co9o a RciYncia do co9-orta9entoS. 9 teBto ainda 9ais recente declara Jue a -sicologia * a RciYncia do co9-orta9ento 9entalS. auando )i essas -ro9issoras a8u9aDes< -ensei6 agora< certa9ente tere9os teBtos Aaseados e9 linhas di8erentes. De-ois de algu9as -Ugi nas< aAandona7se a ciYncia do co9-orta9ento< e encontra9os o trata9ento con)encional da sensao< da -erce-o< das i9agens 9entais< etc. ao lado de algu9as 9udanas de Yn8ase e de 8atos adicionais Jue ser)e9 -ara deiBar a 9arca -essoal do autor. 3reio Jue -ode9os escre)er u9 9anual de -sicologia< de8ini7la co9o o 8az PillsAury e nunca contradizer a nossa de8inio6 nunca usar os ter9os consciYncia< estados 9entais< 9ente< conteQdo< intros-ecti)a9ente )eri8icU)el< i9agens 9entais< etc... Essa -sicologia -ode ser conce Aida e9 te9ios de est59ulo e res-osta< de 8or9ao de hUAitos< de integraDes de hUAitos< etc. Al*9 disso< acredito Jue de 8ato )ale a -ena 8azer agora essa tentati)a. A -sicologia Jue eu tentaria construir teria co9o -onto de -artida< e9 -ri9eiro lugar< o 8ato oAser)U)el de Jue os organis9os< tanto hu9anos co9o ani9ais< se aGusta9 aos seus a9Aientes -or 9eio de eJui-a9entos hereditUrios e de hUAito. Esses aGustes -ode9 ser 9uito adeJuados ou to inadeJuados Jue o organis9o 9al 9antenha a sua eBistYncia. E9 segundo lugar< Jue certos est59u los le)a9 os organis9os a dar res-ostas. &u9 siste9a de -sicologia total9ente desen)ol)ido< dada a res-osta< -ode7se -re)er o est59ulo e< dado o est59ulo< -ode7se -re)er a res-osta. Esse conGunto de a8ir9aDes * crasso e grosseiro ao

eBtre9o< co9o de)e9 ser essas generalizaDes. Mas di8icil 9ente so 9ais grosseiras e in)iU)eis do Jue as Jue a-arece9 nos atuais teBtos de -sicologia. d -oss5)el Jue eu eB-liJue 9elhor o Jue digo escolhendo u9 -roAle9a cotidiano Jue JualJuer -essoa -ro)a)el9ente encontra no curso do seu traAalho. HU algu9 te9-o< 8ui con)idado a 8azer u9 estudo de certa es-*cie de -Ussaros. At* ir a Tortugas< eu nunca )ira esses -Ussaros )i)os. Ao chegar< )i os ani9ais 8azendo certas coisas6 alguns dos atos -arecia9 8uncionar -eculiar9ente Ae9 naJuele a9Aiente< ao -asso Jue outros da)a9 a i9-resso de ser inadeJuados ao ti-o de )ida dos -Ussaros. Estudei -ri9eiro as res-ostas do gru-o co9o u9 todo e< 9ais tarde< as indi)iduais. Para co9-reender 9ais -lena9ente a relao entre o Jue se de)ia ao hUAito e o Jue era hereditUrio nessas res-ostas< -eguei alguns Go)ens -Ussaros e os criei. Assi9< -ude estudar a orde9 do a-areci9ento dos aGustes hereditUrios e sua co9-leBidade< e< de-ois< os -ri9rdios da 8or9ao de hUAitos. Meus es8oros -ara deter9inar os est59ulos Jue -ro)oca)a9 esses aGustes era9 de 8ato rudi9entares. E9 conse J[Yncia< 9inhas tentati)as de controlar o co9-orta9ento e induzir res-ostas no ti)era9 9uito sucesso. &u9 estudo de ca9-o< o ali9ento< a Ugua< o seBo e outras relaDes sociais< Ae9 co9o as condiDes de luz e de te9-eratura< esta)a9 8ora de controle. De 8ato descoAri ser -oss5)el controlar suas reaDes at* u9 certo -onto usando o ninho e o)os Iou 8ilhotesL co9o est59ulo. &o * necessUrio eB-licar aJui co9o u9 tal estudo de)eria ser realizado e co9o o traAalho desse ti-o te9 de ser co9-le9entado -or eB-eri9entes de laAoratrio cuidadosa9ente controlados. Se eu ti)esse sido cha9ado a eBa9inar os nati)os de algu9a triAo australiana< teria -rocedido da 9es9a 9aneira. Eu teria )eri8icado Jue o -roAle9a * 9ais di85cil6 os ti-os de res-ostas -ro)ocadas -or est59ulos 85sicos teria9 sido 9ais )ariados< e o nQ9ero de est59ulos e8icazes< 9aior. Eu teria tido de deter9inar o a9Aiente social de sua )ida de 9aneira 9uito 9ais cuidadosa. Esses sel)agens seria9 9uito 9ais in8luenciados -elas res-ostas uns dos outros do Jue os -Ussaros. Al*9 disso< es hUAitos seria9 9ais co9-leBos e as in8luYncias de hUAitos -assados nas res-ostas -resentes teria9 se 9ani8estado co9 9aior clareza. Por 8i9< se 9e ti)esse9 cha9ado -ara elaAorar a -sicologia do euro-eu instru5do< o 9eu -roAle9a teria eBigido )Urias )idas. Mas< diante de u9 -roAle9a JualJuer< eu teria seguido a 9es9a linha geral de ao. $ 9eu deseGo e9 todo esse traAalho *< essencial9ente< oAter u9 0.0 conheci9ento -reciso dos aGustes e dos est59ulos Jue os gera9. Minha razo 89al -ara isso * a-render 9*todos gerais e -articulares 9ediante os Juais -oder controlar o co9-orta9ento. A 9inha 9eta no * Ra descrio e eB-licao de estados de consciYncia co9o taisS< ne9 alcanar tal -ro8iciYncia e9 ginUstica 9ental Jue -ossa i9ediata9ente a-oderar79e de u9 estado de consciYncia e dizer RiSS$< co9o u9 todo< consiste na sensao do cinza nu9ero 1:O< de tal e tal eBtenso< ocorrendo e9 conGuno co9 a sensao de 8rio de u9a dada intensidade< co9 u9a -resso de certa intensidade e eBtensoS< e assi9 -or diante< ad intlnitu9. Se a -sicologia seguisse o -lano Jue sugiro< o educador< o 9*dico< o Gurista e o ho9e9 de negcios -oderia9 usar os nossos dados de 9odo -rUtico to logo 8]sse9os ca-azes de oAtY7los eB-eri9ental9ente. $s Jue tY9 ocasio de a-licar -rinc5-ios -sicolgicos e9 ter9os -rUticos no tero -or Jue recla9ar< co9o o 8aze9 no 9o9ento. Pergunte a JualJuer 9*dico ou Gurista se a -sicologia cient58ica te9 algu9a -artici-ao -rUtica e9 sua rotina diUria e )ocY os ou)irU negar Jue a -sicologia dos laAoratrios tenha u9 lugar e9 seu esJue9a de traAalho. Penso Jue a cr5tica * eBtre9a9ente Gusta. 9a das -ri9eiras condiDes Jue 9e deiBara9 insatis8eito co9 a

-sicologia 8oi a sensao de Jue no ha)ia do95nio de a-licao -ara os -rinc5-ios Jue esta)a9 sendo elaAorados e9 tei9os de conteQdo. $ Jue 9e dU a es-erana de Jue a -osio co9-orta9entalista seGa de8ensU)el * o 8ato de os ra9os da -sicologia Jue GU se dissociara9 -arcial9ente da -sicologia79e< a -sicologia eB-e ri9ental< e Jue< e9 conseJ[Yncia esto 9enos de-endentes da intros-eco< estare9 hoGe nu9a condio de)eras 8lorescente. A -edagogia eB-eri9ental< a 8ar9aco-sicologia< a -sicologia da -uAlicidade< a -sicologia legal< a -sicologia dos testes e a -sico-atologia eB-eri9enta9 hoGe u9 )igoroso cresci9ento. Elas so Ws )ezes erronea9ente cha9adas de -sicologia R-rUticaS ou Ra-licadaS. 3erta9ente nunca hou)e 9aior irn-ro-riedade de ter9os. &o 8uturo< -ode9 surgir instituiDes )ocacionais Jue de 8ato a-liJue9 a -sicologia. &o 9o9ento< esses ca9-os so real9ente cient58icos e esto e9 Ausca de generalizaDes a9-las Jue le)e9 ao controle do co9-orta9ento hu9ano. Por eBe9-lo< descoAri9os -or eB-eri9entao se u9a s*rie de estro8es de u9 -oe9a -ode ser assi9ilada 9ais 8acil9ente se o todo 8or a-rendido de u9a )ez ou se * 9ais )antaGoso a-render cada estro8e se-arada9ente e -assar -ara a seguinte. &o tenta9os a-licar as nossas descoAertasH a a-licao desse -rinc5-io * -ura9ente )oluntUria -or -arte do -ro8essor. &a 8ar9aco-sicologia< -ode9os de9onstrar o e8eito soAre o co9-orta9ento de certas doses de ca8e5na. Pode9os chegar W concluso de Jue a ca8e5na te9 u9 Ao9 e8eito soAre a )elocidade e a -reciso do traAalhoH 9as esses so -rinc5-ios gerais. DeiBa9os ao indi)5duo a a-licao ou no dos resultados dos nossos testes< Mais u9a )ez< e9 teste9unhos legais< testa9os os e8eitos da recentidade soAre a con8iaAilidade do de-oi9ento de u9a teste9unha. Testa9os a -reciso do relato co9 relao a oAGetos 9)eis< oAGetos estacionUrios< cor< etc. De-ende da 9UJuina GudiciUria do -a5s decidir se esses 8atos de)e9 ser a-licados. Se u9 -siclogo R-uroS diz Jue no te9 interesse -elos -roAle9as le)antados nessas di)isDes da ciYncia -orJue eles se )incula9 indireta 9ente co9 a a-licao da -sicologia< ele re)ela< e9 -ri9eiro lugar< Jue no consegue co9-reen der o oAGeti)o cient58ico desses -roAle9as e< e9 segundo< Jue no te9 interesse -or u9a -sicolo gia )oltada -ara a )ida hu9ana. $ Qnico de8eito Jue )eGo nessas disci-linas * Jue Aoa -arte do seu 9aterial * 8or9ulada e9 ter9os de intros-eco< Juando u9a 8or9ulao e9 ter9os de resultados oAGeti)os teria 9uito 9ais )alor. &o hU razo -ara Jue e9 algu9 9o9ento se recorra W consciYncia e9 nenhu9a delas< ne9 -ara se -ensar e9 dados intros-ecti)os durante a eB-eri 9entao ou -uAlicU7los nos resultados< &a -edagogia eB-eri9ental< e9 -articular< -ode9os )er a deseGaAilidade de 9anter todos os resultados nu9 -lano -ura9ente oAGeti)o. Se se 8az isso< o traAalho realizado co9 seres hu9anos serU direta9ente co9-arU)el ao traAalho co9 ani9ais. Por eBe9-lo< nas Ho-Eins< o sr. lrich oAte)e certos resultados e9 ter9os da distriAuio do es8oro na a-rendizage9 V usando ratos co9o suGeitos. Ele te9 condiDes de a-resentar resultados co9-arados soAre o e8eito do traAalho de u9 ani9al co9 o -roAle9a u9a )ez -or dia< trYs )ezes -or dia e cinco )ezes -or dia< e soAre se * aconselhU)el Jue o ani9al a-renda so9ente u9 -roAle9a de cada )ez ou trYs ao 9es9o te9-o. Precisa9os 8azer eB-eriYncias se9elhantes co9 o ho9e9< 9as co9 to -ouca -reocu-ao acerca dos seus R-rocessos conscientesS< durante a realizao da eB-eriYncia< Juanto te9os e9 relao aos ratos. 0.1 Interesso79e 9ais< no -resente 9o9ento< -or tentar de9onstrar a necessidade ue 9anter a uni8or9idade do -rocedi9ento eB-eri9ental e do 9*todo de a-resentar resultados< no

traAalho co9 seres hu9anos e ani9ais< do Jue -or desen)ol)er JuaisJuer id*ias Jue eu -ossa ter acerca das 9udanas Jue -or certo )iro no esco-o da -sicologia hu9ana. 3onsidere9os -or u9 9o9ento a Juesto da ga9a de est59ulos a Jue os ani9ais reage9. Calarei -ri9eiro do traAalho soAre a )iso e9 ani9ais. 3oloca9os o nosso ani9al nu9a situao e9 Jue ele res-onde Iou a-rende a res-onderL a u9a dentre duas luzes 9onocro9Uticas. &s o ali9enta9os nu9a I-ositi)aL e o -uni9os na outra Inegati)aLH nu9 curto es-ao de te9-o< o ani9al a-rende a dirigir7se -ara a luz e9 Jue * ali9entado. &esse -onto< surge9 interrogaDes Jue -osso elaAorar de duas 9aneiras6 -osso escolher a 9aneira -sicolgica e dizer Ro ani9al )Y essas duas luzes co9o eu as )eGo< isto *< co9o duas cores distintas< ou ele as )Y co9o dois cinzentos Jue di8ere9 e9 ter9os de Arilho< tal co9o o 8az o dalt]nico total`S Enunciada -elo co9-orta9entalista< a -ergunta seria6 R$ 9eu ani9al estU res-ondendo co9 Aase na di8erena de intensidade entre os dois est59ulos ou co9 Aase na di8erena de co9-ri9entos de onda`S E9 nenhu9 9o9ento ele -ensa na res-osta do ani9al e9 ter9os de suas -ns-rias eB-eriYn cias de cores e cinzentos. Ele deseGa estaAelecer u9 8ato6 saAer se o co9-ri9ento de onda * u9 8ator no aGusta9ento do ani9al. Se o 8or< Jue co9-ri9entos de onda so e8icazes e Jue di8erenas de co9-ri9ento de onda de)e9 ser 9antidas nas distintas regiDes -ara garantir a Aase -ara res-ostas di8erenciais` Se o co9-ri9ento de onda no 8or u9 8ator no aGusta9ento< o co9-orta9entalista Juer saAer Jue di8erena de intensidade -ro-orciona u9a Aase -ara a res-osta e se essa 9es9a di8erena serU su8iciente e9 todo o es-ectro. Al*9 disso< ele Juer testar se o ani9al -ode res-onder a co9-ri9entos de onda Jue no a8eta9 o olho hu9ano. Ele estU 9uito interessado e9 co9-arar o es-ectro do rato co9 o da galinha< assi9 co9o co9 o do ho9e9. auando se 8aze9 os )Urios conGuntos de co9-araDes< o -onto de )ista no so8re a 9enor 9udana. 3o9o Juer Jue 8or9ule9os a -ergunta< -ega9os o nosso ani9al< de-ois de 8or9ada a associao< e introduzi9os deter9inados eB-eri9entos de controle Jue nos -er9ite9 dar res-ostas Ws -erguntas le)antadas. Mas ta9A*9 hU o 9es9o deseGo intenso de testar o ho9e9 nas 9es9as condiDes e a-resentar os resultados< e9 a9Aos os casos< nos 9es9os ter9os. $ ho9e9 e o ani9al de)e9 ser colocados< tanto Juanto -oss5)el< nas 9es9as condiDes eB-eri9entais. E9 )ez de ali9entar ou -unir o suGeito hu9ano< de)e9os -edir7lhe Jue res-onda instalando u9 segundo a-arelho at* Jue a -adronizao e o controle no o8erea9 Aase -ara u9a res-osta di8erencial. Estarei aArindo a guarda W acusao de Jue uso< nesse caso< a intros-eco` AAsoluta9ente noH e9Aora eu -ossa -er8eita9ente ali9entar o 9eu suGeito hu9ano diante da res-osta certa e -uni7lo diante da errada< -roduzindo assi9 a res-osta< se o suGeito -uder dU7la< no hU necessidade de chegar a esses eBtre9os 9es9o na Aase Jue sugiro. Mas entenda7se Jue s uso esse segundo 9*todo co9o u9 9*todo co9-orta9ental aAre)iado. Pode9os chegar ao 9es9o lugar e oAter resultados igual9ente con8iU)eis -elo 9*todo 9ais longo e -elo aAre)iado. E9 9uitos casos< o 9*todo direto e ti-ica9ente hu9ano no -ode ser usado co9 segurana. Su-onha< -or eBe9-lo< Jue eu du)ide da -reciso do instru9ento de controle no eB-eri9ento aci9a< co9o * 9ulto -ro)U)el Jue eu du)ide se sus-eitar Jue hU u9 de8eito de )iso. De nada 9e ser)e< nessa situao< o relato intros-ecti)o do suGeito. Ele )ai dizer6 R&o hU di8erena de sensaoH as duas lN9-adas so )er9elhas< de Jualidade idYntica.S Mas su-on Jue eu lhe a-resente o -adro e o controle e crie condiDes -ara Jue ele seGa -unido se res-onder ao RcontroleS 9as no ao -adro. Mudo as -osiDes do controle e do -adro ao acaso e o oArigo a tentar

di8erenciar u9 do outro. Se ele -uder a-render a 8azer o aGusta9ento< 9es9o de-ois de u9 grande nQ9ero de tentati)as< 8icarU e)idenciado Jue os dois est59ulos de 8ato o8erece9 Aases -ara u9a res-osta di8erencial. Esse 9*todo -ode -arecer aAsurdo< 9as creio 8ir9e9ente Jue tere9os de recorrer cada )ez 9ais a ele se9-re Jue ti)er9os razDes -ara no con8iar no 9*todo ling[5stico. Di8icil9ente u9 -roAle9a da )iso hu9ana no * ta9A*9 u9 -roAle9a da )iso ani9alH Aasta 9encionar os li9ites do es-ectro< os )alores de li9iar< aAsoluto e relati)o< o -isca7 -isca< a lei de TalAot< a lei de FeAer< o ca9-o de )iso< o 8en]9eno de PurEinGe< etc. 3ada u9 deles -ode ser elaAorado -or 9*todos co9-orta9entais< o Jue te9 acontecido no -resente 9o9ento co9 9uitos deles. 0.. Sinto Jue todo o traAalho co9 os sentidos -ode ser le)ado coerente9ente a e8eito ao longo das linhas Jue sugeri aJui -ara a )iso. &o 8inal< os nossos resultados daro u9 eBcelente Juadro daJuilo Jue cada rgo re-resenta no tocante W sua 8uno. $ anato9ista e o 8isiologista -ode9 usar os nossos dados e 9ostrar< de u9 lado< as estruturas res-onsU)eis -or essas res-ostas e< de outro< as relaDes 85sico7Ju59icas necessaria9ente en)ol)idas IJu59ica 8isiolgica de ner)os e 9QsculosL< nessas e e9 outras reaDes. A situao no estudo da 9e9ria * -ratica9ente igual. auase todos os 9*todos 9ne9]ni cos hoGe usados no laAoratrio gera9 o ti-o de resultados Jue estou de8endendo. 9a certa s*rie de silaAas se9 sentido< ou outro 9aterial< * a-resentado ao suGeito hu9ano< $ Jue de)e receAer Yn8ase * a ra-idez da 8or9ao de hUAito< os erros< as -eculiaridades na 8or9a da cur)a< a -ersistYncia do hUAito assi9 8or9ado< a relao desses hUAitos co9 os 8or9ados Juando do uso de 9ateriais 9ais co9-leBos< etc. $ra< esses resultados so oAtidos -ela intros-eco do suGeito. As eB-eriYncias so 8eitas co9 o -ro-sito de discutir o 9aJuinUrio 9ental en)ol)ido na a-rendiza ge9< na recordao e no esJueci9ento< e no co9 a 8inalidade de )eri8icar o 9odo co9o o ser hu9ano 9olda suas res-ostas -ara en8rentar os -roAle9as do a9Aiente terri)el9ente co9-leBo e9 Jue * lanado< ne9 -ara 9ostrar as se9elhanas e di8erenas entre os 9*todos hu9anos e os dos outros ani9ais. A situao * u9 tanto distinta Juando se trata do estudo de 8or9as 9ais co9-leBas de co9-orta9ento< co9o a i9aginao< o Gulga9ento< o racioc5nio e a conce-o. &o 9o9ento< as Qnicas eB-licaDes delas so dadas e9 ter9os de conteQdoH nossa 9ente 8oi to -er)ertida -elos 9ais de cinJ[enta anos dedicados ao estudo dos estados de consciYncia Jue s -ode9os conceAer esses -roAle9as de u9a Qnica 9aneira. Te9os de encarar a situao de 8rente e dizer Jue no -ode9os le)ar adiante as in)estigaDes e9 todas essas linhas -elos 9*todos co9-orta9entais hoGe e9-regados. Para 9e Gusti8icar< eu gostaria de cha9ar a ateno -ara o -arUgra8o aci9a< onde a8ir9ei Jue o -r-rio 9*todo intros-ecti)o chegou a u9 cul7de7sac co9 relao a esses -roAle9as. $s t-icos 8ora9 to des8igurados -or u9 eBcesso de 9ani-ulao Jue tal)ez 8osse -re8er5)el aAandonU7los -or algu9 te9-o. 3o9 u9 9elhor desen)ol)i9ento de nossos 9*todos< serU -oss5 )el 8azer -esJuisas soAre 8or9as cada )ez 9ais co9-leBas de co9-orta9ento. ProAle9as hoGe -ostos de lado se to9aro i9-erati)os< 9as -odero ser considerados de u9 no)o Nngulo e e9 conteBtos 9ais concretos. "estara W -sicologia u9 9undo de -siJuis9o -uro< -ara usar o ter9o de PerEes` 3on8esso Jue no sei. $s -lanos Jue 9ais 9e agrada9 e9 -sicologia le)a9 -ratica9ente a ignorar a

consciYncia no sentido dado ao ter9o -elos atuais -siclogos. Pratica9ente neguei Jue esse -siJuis9o esteGa aAerto W -esJuisa eB-eri9ental. &o deseGo 9e alongar soAre o -roAle9a< neste 9o9ento< -orJue isso le)a ine)ita)el9ente W 9eta85sica. Se se conceder ao co9-orta9entalista o direito de usar a consciYncia do 9es9o 9odo co9o outros cientistas naturais a e9-rega9 V ou seGa< se9 8azer dela u9 oAGeto es-ecial de oAser)ao V< ter7 se7U garantido tudo o Jue a 9inha tese eBige. 3oncluindo< su-onho de)er con8essar u9a -ro8unda tendenciosidade co9 relao a essas JuestDes. DediJuei Juase doze anos W eB-eri9entao co9 ani9ais. d natural Jue u9a -essoa nessas condiDes se incline a u9a -osio terica co9-at5)el co9 seu traAalho eB-eri9ental. d -oss5)el Jue eu tenha 9ontado u9 es-antalho e tenha estado a lutar contra ele. Tal)ez no haGa u9a 8alta aAsoluta de har9onia entre a -osio esAoada aJui e a da -sicologia 8uncional. Estou -ro-enso a -ensar< no entanto< Jue essas duas -osiDes no so 8acil9ente har9onizU)eis. d certo Jue a -osio Jue de8endo estU no -resente 9uito 8raca< -odendo ser atacada de 9uitas -ers-ecti )as. Entretanto< 9es9o ad9itindo tudo isso< ainda sinto Jue as consideraDes Jue 8iz esto destinadas a ter u9a a9-la in8luYncia soAre o ti-o de -sicologia a ser desen)ol)ido no 8uturo. $ Jue -recisa9os 8azer * co9ear a traAalhar na -sicologia 8azendo do co9-orta9ento< e no da consciYncia< o -onto oAGeti)o do nosso ataJue. Se9 dQ)ida< hU -roAle9as su8icientes no controle do co9-orta9ento -ara nos 9anter traAalhando -or )Urias )idas se9 Jue seJuer tenha9os te9-o -ara -ensar na consciYncia an sich c sie. Iniciado o e9-reendi9ento< e9 -ouco te9-o nos )ere9os to a8astados da -sicologia intros-ecti)a Juanto a atual -sicologia o estU da -sicologia das 8aculdades. 0.: A "eao ao Progra9a de Fatson $ )igoroso ataJue de Fatson W )elha -sicologia e sua de8esa de u9a no)a aAordage9 ti)era9 u9 8orte e8eito. 3onsidere9os seus -ontos -rinci-ais. A -sicologia de)eria ser a ciYncia do co9-orta9ento V e no o estudo intros-ecti)o da consciYncia V e u9 ra9o eB-eri9ental -ura9ente oAGeti)o das ciYncias naturais. De)er7se7ia9 -esJuisar tanto o co9 -orta9ento ani9al co9o o hu9ano. A no)a -sicologia descartaria todos os conceitos 9enta listas e s usaria conceitos co9-ortainentais co9o est59ulo e res-osta. A 8inalidade da -sicologia seria -re)er e controlar o co9-orta9ento. 3o9o discuti9os< esses -ontos no se originara9 e9 Fatson. M*todos eB-eri9entais oAGeti)os )inha9 sendo usados hU algu9 te9-o< e os conceitos 8uncionais -or certo )inha9 sendo in8luentes< at* do9inantes< nos Estados nidos. PesJuisas soAre a-rendizage9 ani9al tinha9 co9eado a gerar dados a-licU)eis W a-rendizage9 hu9ana< e testes oAGeti)os tinha9 sido desen)ol)idos e usados co9 algu9 sucesso na -re)iso e controle do co9-orta9ento. A -r-ria de89io de Fatson da -sicologia co9o a ciYncia do co9-orta9ento 8ora anteci-ada. Logo< os -ontos AUsicos de Fatson no era9 no)os. $ Jue ha)ia de no)o e -ro)ocador e9 seu -rogra9a era a sua -ro-osta de eli9inar da -sicologia a 9ente e a consciYncia< os conceitos 9entalistas< a es-eculao soAre o Jue -oderia estar ocorrendo no c*reAro e o uso da intros-eco. $ -rogra9a de Fatson no 8oi aceito i9ediata ne9 uni)ersal9ente. A -ri9eira res-osta -uAlicada ao seu artigo de /2/1 8oi dada -or Mary Fhiton 3alEins< Jue discorda)a da reGeio da intros-ecoH ela re8letia a o-inio de 9uitos -siclogos< Jue acredita)a9 Jue

certos ti-os de -rocessos -sicolgicos s -odia9 ser estudados -ela intros-eco. A discusso durou alguns anos< entrando -ela d*cada de 0O< e o deAate 9uitas )ezes 8oi acirrado. Margaret Cloy FashAurn chegou a -onto de considerar Fatson ini9igo da -sicologia ISa9elson< /2>/L. &o se -retende sugerir Jue tenha ha)ido u9a sQAita chu)a de ataJues Ws conce-Des de Fatson. &o in5cio< o co9-orta9entalis9o receAeu relati)a9ente -ouca ateno nas -uAlica Des -ro8issionais. Mas o a-oio crescia na surdina< )indo e9 es-ecial de -siclogos 9ais Go)ens< e< na d*cada de 0O< algu9as uni)ersidades o8erecia9 cursos soAre o co9-orta9enta lis9o e a -ala)ra Rco9-orta9entalS esta)a a-arecendo nas re)istas. Fillia9 McDougall< u9 o-onente do co9-ortainentalis9o< -reocu-ou7se co9 isso o Aastante -ara dar u9 alerta soAre o 8loresci9ento dessa aAordage9. E9 /20.< E. !. Titchener JueiBou7se de Jue o co9-orta 9entalis9o tinha )arrido o -a5s co9o u9a grande onda. E< -erto de /21O< Fatson -rocla9ou co9 orgulho Jue seu traAalho se to9ara to -o-ular Jue nenhu9a uni)ersidade -odia deiBar de ensinU7lo. $ co9-orta9entalis9o de 8ato alcanou sucesso< 9as o 8ez 9uito lenta9ente. As 9udanas Jue Fatson -edia de9orara9 Aastante -ara surgir. auando 89al9ente chegara9< a sua no era a Qnica 8or9a de -sicologia do co9-orta9ento -ro9o)ida. $s M*todos do 3o9-orta9entalis9o 3o9o )i9os< Juando a -sicologia cient58ica co9eou< ha)ia nela a dis-osio -ara aliar7 se W )elha e consagrada ciYncia natural da 85sica. A no)a -sicologia tentou consistente9ente ada-tar os 9*todos das ciYncias naturais Ws suas necessidades. Mas e9 nenhu9a 8or9a -recedente de -sicologia essa tendYncia 8oi to 8orte Juanto no co9-orta9entalis9o Tatsoniano. Fatson a8ir9ou Jue a -sicologia de)ia restringir7se aos dados das ciYncias naturais< ao Jue -odia ser oAser)ado V e9 outras -ala)ras< ao co9-orta9ento. Por conseguinte< s os 9*todos de in)estigao 9ais )erdadeira9ente oAGeti)os era9 ad9itidos no laAoratrio co97 0.@ -orta9entalista. Fatson declarara eB-licita9ente Jue os 9*todos a sere9 usados seria96 I/L a oAser)ao< co9 e se9 o uso de instru9entosH I0L os 9*todos de testeH I1L o 9*todo do relato )erAalH e I.L o 9*todo do re8leBo condicionado. $ 9*todo da oAser)ao< auto7eB-licati)o e 8unda9ental< * a Aase necessUria dos outros 9*todos. $s 9*todos de teste oAGeti)o GU era9 usados< 9as Fatson -ro-]s Jue os resultados ti)esse9 o trata9ento de a9ostras de co9-orta9ento< e no 9edidas de Jualidades 9entais. Para ele< os testes no 9edia9 a inteligYncia ne9 a -ersonalidade< 9as si9 as res-ostas dadas -elo suGeito W situao de est59ulo< e nada 9ais. $ 9*todo do relato )erAal * -eculiar ao siste9a de Fatson e 9erece co9entUrio< e tal)ez Gusti8icao. 3o9o Fatson se o-unha 8orte9ente W intros-eco< seu uso desse 9*todo no laAoratrio te9 sido Juestionado. Alguns -siclogos o considera)a9 u9a transigYncia Jue

-odia -er9itir a entrada da intros-eco -ela -orta dos 8undos< de-ois de ela ter sido atirada longe -ela da 8rente. 3onsidere9os e9 -ri9eiro lugar -or Jue Fatson se o-unha W intros-eco. Al*9 da sugesto< 8eita aci9a< de Jue ele no era Ao9 nisso< hU o 8ato de a intros-eco no -oder ser usada na -esJuisa co9 ani9ais se no se aceitasse a t*cnica da intros-eco -or analogia de "o9anes. d claro Jue u9 co9-orta9entalista no -odia ad9itir esse 9*todo. Por outro lado< Fatson no con8ia)a na -reciso da intros-eco. Se intros-ectores alta9ente treinados no chega)a9 a u9 consenso soAre o Jue oAser)a)a9< co9o -oderia a -sicologia -rogredir` Era 9ais 8unda9ental o argu9ento de Jue u9 co9-orta9entalista no -odia tolerar no laAoratrio JualJuer coisa Jue no -udesse ser oAGeti)a9ente oAser)ada. Fatson s iria tratar de coisas tangi)eis e discorda)a das -retensDes de relatos intros-ecti)os soAre ocorrYncias no interior de u9 organis9o Jue no -odia9 ser )eri8icadas -or u9a oAser)ao inde-endente. A-esar dessas razDes -ara se o-or W intros-eco< Fatson no -odia ignorar o traAalho na -sico85sica< Jue usara a intros-eco. Ele sugeriu< -ortanto< Jue as reaDes )erAais< -or sere9 oAGeti)a9ente oAser)U)eis< so to signi8icati)as -ara o co9-orta9entalis9o Juanto JualJuer outro ti-o de reao 9otora. Fatson escre)eu6 RDizer * 8azer V isto *< co9-ortar7 se. Calar aAerta9ente ou -ara si 9es9o I-ensarL * u9 ti-o de co9-orta9ento to oAGeti)o Juanto o AeiseAolS IFatson< /21O< -. @L. $ uso desse 9*todo no co9-orta9entalis9o 8oi u9a concesso 9uito deAatida -elos cr5ticos de Fatson< Jue alega)a9 Jue ele -ro-unha u9a 9era 9udana se9Nntica< e no u9a alterao genu5na de -rocedi9entos de -esJuisa. Ad9itindo Jue o relato )erAal era u9 9*todo ineBato e no suAstituia satis8atoria9ente 9*todos 9ais oAGeti)os de oAser)ao< Fatson li9itou seu uso a situaDes -ass5)eis de )eri8icao< -or eBe9-lo< a oAser)ao de di8erenas de tons IFatson< /2/.L. "elatos )erAais no )eri8icU)eis< corno -ensa9entos se9 i9agens ou co9entUrios soAre estados de Nni9o< 8ora9 Aanidos. $ 9ais i9-ortante 9*todo de -esJuisa dos co9-orta9entalistas< o 9*todo do re8leBo condicionado< s 8oi adotado e9 /2/:< dois anos de-ois do in5cio 8or9al do co9-orta9enta lis9o. M*todos de condiciona9ento GU era9 usados antes do ad)ento dessa aAordage9< 9as a sua adoo -or -siclogos a9ericanos 8ora li9itada. De)e7se a Fatson< e9 larga 9edida< sua disse9inada adoo -ela -esJuisa -sicolgica a9ericana. E< e9 seus escritos ulteriores< Fat son reconheceu seu d*Aito -ara co9 Pa)lo) e !eEhtere) -or esse 9*todo. Fatson escre)eu soAre o condiciona9ento e9 ter9os de suAstituio do est59ulo. 9a res-osta< disse ele< * condicionada Juando se liga ou se conecta a u9 est59ulo distinto do Jue a des-ertou original9ente. IA sali)ao dos ces de Pa)lo) diante do so9 de u9a sineta< e no diante da )iso da co9ida< * u9a res-osta condicionada.L Fatson lanou 9o dessa aAordage9 -orJue ela lhe -ro-icia)a u9 9*todo oAGeti)o de anUlise do co9-orta9ento< isto *< de reduo do co9-orta9ento Ws suas unidades ele9entares< os )5nculos est59ulo7res-osta 0.? IE7"L. Todo co9-orta9ento< a8ir9a)a ele< -odia ser reduzido a esses ele9entos< o Jue 8ornecia u9 9*todo -ara a in)estigao e9 laAoratrio do co9-orta9ento hu9ano co9-leBo.

PerceAe7se Jue Fatson da)a continuidade W tradio ato9ista e 9ecanicista estaAelecida -elos e9-iristas AritNnicos e usada -elos estruturalistas. $s -siclogos estudaria9 o co9-or ta9ento hu9ano tal co9o os 85sicos estuda9 o uni)erso6 deco9-ondo7o e9 suas -artes constituintes< os Uto9os ou ele9entos. $ 8oco eBclusi)o no uso de 9*todos oAGeti)os e a eli9inao da intros-eco re-resen tara9 u9a 9udana da natureza e do -a-el do suGeito hu9ano no laAoratrio -sicolgico. &as aAordagens de Fundt e Titchener< os suGeitos era9 oAser)adores e oAser)adosH eles oAser)a )a9 sua -r-ria eB-eriYncia consciente. Assi9< seu -a-el era 9uito 9ais i9-ortante do Jue o do eB-eri9entador. &o co9-orta9entalis9o< os suGeitos tinha9 uni -a-el 9enos i9-ortante6 tinha9 deiBado de oAser)ar< -assando a ser oAser)ados -elo eB-eri9entador. Coi co9 essa 9udana Jue os suGeitos -assara9 a ser cha9ados de suGeitos< e no de oAser)adores I)er Danziger< /2>>H ScheiAe< /2>>L. $s )erdadeiros oAser)adores era9 os eB-eri9entadores< Jue estaAelecia9 as condiDes eB-eri9entais e oAser)a)a9 co9o os suGeitos res-ondia9 a elas. Logo< os seres hu9anos so8rera9 u9a -erda de statusH GU no oAser)a)a9< eles si9-les9ente se co9-orta )a9. E Juase todos -ode9 se co9-ortar V crianas< doentes 9entais< ani9ais. Essa -ers-ec ti)a re8orou a i9age9 -sicolgica do ho9e9 co9o 9UJuina6 R)ocY -De u9 est59ulo nu9a das ranhuras e sai u9 -acote de reaDesS I!urt< /2@0< -. 010L. &o in5cio< os argu9entos de Fatson e9 8a)or do uso eBclusi)o de 9*todos oAGeti)os -arecera9 u9 grande a)ano -ara a -sicologia. Mas a anUlise retros-ecti)a nos recorda de Jue os 9*todos oAGeti)os )inha9 caracterizando o ca9-o desde os seus -ri9rdios co9o ciYncia. $s estudos de -sico8isica< da 9e9ria e do condiciona9ento a-lica)a9 9*todos oAGeti)os. Portanto< as contriAuiDes dos co9-orta9entalistas consistira9 9ais e9 a9-liar e a-er8eioar os 9*todos estaAelecidos do Jue e9 desen)ol)er no)os. $ $AGeto de Estudo do 3o9-orta9entalis9o $ oAGeto de estudo< ou dados -ri9Urios< da -sicologia tY9 de ser itens do co9-orta9en to6 9o)i9entos 9usculares ou secreDes glandulares. A -sicologia co9o ciYncia do co9-or ta9ento s de)e tratar de atos -ass5)eis de descrio oAGeti)a e9 ter9os de est59ulo e res-osta< 8or9ao de hUAito ou integrao de hUAito. Todo co9-orta9ento hu9ano e ani9al -ode ser descrito dessa 9aneira se9 o recurso a conceitos e W ter9inologia 9entalistas. Mediante o estudo oAGeti)o do co9-orta9ento< a -sicologia co9-orta9entalista -ode alcanar seu oAGeti)o de -re)er a res-osta dado o est59ulo< Ae9 co9o de -re)er o est59ulo antecedente< dada a res-osta. $ co9-orta9ento hu9ano e ani9al -ode ser e8icaz9ente -re)isto< e contro lado< -ela sua reduo ao n5)el de est59ulo e res-osta. A-esar do al)o de reduzir o co9-orta9ento a unidades de E7"< Fatson a8inna)a Jue o co9-orta9entalis9o< e9 Qlti9a anUlise< se ocu-a do co9-orta9ento geral do organis9o total. E9Aora u9a res-osta -ossa ter a si9-licidade de u9 re8leBo -atelar ou outro re8leBo< ela ta9A*9 -ode ser 9ais co9-leBaH nesse caso< a-lica7se o ter9o ^atoS. Fatson considera)a Jue os atos de res-osta inclue9 coisas co9o ingerir ali9entos< escre)er u9 li)ro< Gogar AeiseAol ou construir u9a casa. Portanto< u9 ato en)ol)e a res-osta do organis9o e9 ter9os de 9o)i9ento no es-ao< co9o 8alar< alcanar ou ca9inhar. Fatson -arece ter conceAido a res-osta e9 ter9os da oAteno de algu9 resultado no a9Aiente< e no co9o u9a agregao de ele9entos 9usculares. E9 outras -ala)ras< ele a considera)a

9ais e9 ter9os 9olares do Jue 9oleculares. Mes9o assi9< os atos de co9-orta9ento< -or 9ais co9-leBos Jue seGa9< so -ass5)eis de reduo a res-ostas glandulares ou 9otoras de n5)el in8erior. 0.> As res-ostas so classi8icadas de duas 9aneiras6 I/L a-rendidas ou no7a-rendidas< e I0L eB-l5citas ou i9-l5citas. Para Fatson< era i9-ortante Jue o co9-orta9entalis9o distin guisse entre as res-ostas inatas ou no7a-rendidas e as a-rendidas< e descoArisse -ara estas Qlti9as as leis da a-rendizage9. "es-ostas eB-l5citas so 9ani8estas e< -ortanto< direta9ente oAser)U)eisH res-ostas i9-l5citas< co9o 9o)i9entos )iscerais< secreDes glandulares e i9 -ulsos ner)osos< ocorre9 no interior do organis9o. Esses 9o)i9entos interiores< e9Aora no 9ani8estos< constitue9 itens de co9-orta9ento. Ao introduzir a noo de res-ostas i9-l5citas< Fatson 9odi8icou seu reJuisito inicial de Jue o oAGeto de estudo da -sicologia 8osse concreta9ente oAser)U)el< aceitando ta9A*9 Jue ele 8osse -otencial9ente oAser)U)el. $s 9o)i9entos ou res-ostas Jue acontece9 no interior do organis9o so oAser)U)eis -or 9eio de instru9entos. $s est59ulos< assi9 co9o as res-ostas de Jue o co9-orta9entalista se ocu-a< -ode9 ser si9-les ou co9-leBos. $ndas lu9inosas Jue atinge9 a retina -ode9 ser consideradas est59u los relati)a9ente si9-lesH 9as os est59ulos -ode9 ser oAGetos 85sicos do 9eio a9Aiente ou u9a situao 9ais a9-la Iu9a constelao de est59ulos es-ec58icosL. Assi9 co9o a constela o de re-ostas en)ol)idas nu9 ato -ode ser reduzida a res-osta -articulares< assi9 ta9A*9 a situao de est59ulo -ode ser deco9-osta e9 seus est59ulos co9-onentes es-ec58icos. Logo< o corn-orta9entalis9o se ocu-a do co9-orta9ento do organis9o inteiro co9 relao ao seu a9Aiente. Pode97se elaAorar leis es-ec58icas do co9-orta9ento< -or 9eio de anUlise dos co9-leBos est59ulo7res-osta totais< e9 seus seg9entos 9ais ele9entares de est5 9ulo e res-osta. &o se -retendia Jue essa anUlise 8osse to detalhada Juanto a do 8isiologist.a ao detenninar a estrutura e a organizao do siste9a ner)oso central. De)ido W inacessiAilidade do c*reAro< Jue Fatson deno9ina)a RcaiBa 9isteriosaS< ele tinha -ouco interesse -elo 8unciona9ento cortical. Fatson acredita)a Jue o co9-orta9ento en)ol)ia o organis9o total< no -odendo restringir7se a-enas ao siste9a ner)oso. $ seu 8oco era9 unidades 9ais a9-las de co9-orta9ento< a res-osta total do organis9o a u9a situao dada. Tanto e9 ter9os de 9etodologia co9o de oAGeto de estudo< a no)a -sicologia de Fatson era u9 es8oro de construo de u9a ci_ncia li)re de noDes 9entalistas e de 9*todos suAGeti)os< u9a ciYncia to oAGeti)a Juanto a 85sica. EBa9inare9os aJui seu trata9ento de alguns dos t-icos tradicionais da -sicologia6 instinto< a-rendizage9< e9oo e -ensa9ento. 3o9o todos os tericos siste9Uticos< Fatson desen)ol)eu a sua -sicologia segundo suas teses 8unda9entais. Todas as Ureas do co9-orta9ento tinha9 de ser tratadas e9 ter9os oAGeti)os de est59ulo7res-osta. $ Instinto De in5cio< Fatson aceita)a o -a-el dos instintos no co9-orta9ento. E9 seu li)ro !eha)ior6 An Introduction to 3orn-a.rati)e Psychology I$ 3o9-orta9ento6 Introduo W Psi cologia 3o9-aradaL I/2/.L< ele descre)eu onze instintos< incluindo u9 )inculado co9 co9 -orta9entos aleatrios. Ele estudara os co9-orta9entos instinti)os da andorinha do 9ar<

u9 -Ussaro aJuUtico< nas Ilhas Tortugas< na costa da Clrida< co9 Marl Lashley< estudante da #ohns Ho-Eins ILashley disse Jue a eB-edio 8ora interro9-ida Juando ele e Fatson 8icara9 se9 cigarros e u5sJueL. Por )olta de /20:< Fatson 9udou de -osio e recusou o conceito de instinto. Ele argu9entou Jue todos os as-ectos do co9-orta9ento hu9ano Jue -arece9 instinti)os so< na realidade< res-ostas social9ente condicionadas. 3o9 a conce-o de Jue a a-rendizage9 * a cha)e da co9-reenso do desen)ol)i9ento do co9-orta9ento hu9ano< Fatson tornou7se u9 a9Aientalista radical. E9 seguida< ele 8oi al*9 da negao dos instintos e9 seu siste9a e 0.2 recusou7se a ad9itir a eBistYncia de ca-acidades< te9-era9entos ou talentos herdados de JualJuer es-*cie. 3oisas Jue -arecia9 herdadas -odia9 ter identi8icada sua orige9 no treina 9ento da in8Nncia. As crianas no nascia9 co9 a a-tido de ser grandes atletas ou 9Qsicos< -or eBe9-lo< 9as era9 in8luenciadas nessa direo -elos -ais< Jue encoraGa)a9 e re8ora)a9 os co9-orta9entos a-ro-riados. Essa Yn8ase na in8luYncia in do a9Aiente -arental e social< co9 seu corolUno de Jue as crianas -ode9 ser treinadas -ara ser o Jue Juiser9os Jue seGa9< 8oi u9a das razDes da grande aceitao -QAlica de Fatson. Fatson no esta)a sozinho ao es-osar a -ri9azia das in8luYncias do a9Aiente soAre os instintosH GU se e)idencia)a na -sicologia a tendYncia de descartar o -a-el dos instintos na deter9inao do co9-orta9ento. Logo< sua -osio re8letia u9 9o)i9ento na direo do a9Aientalis9o GU e9 -rogresso. Al*9 disso< ele -ode ter sido in8luenciado -ela orientao -rUtica< a-licada< caracter5stica da -sicologia a9ericana do co9eo deste s*culo. A -sicologia s -oderia ser a-licada W 9odi8icao do co9-orta9ento se este -udesse ser 9udado. Se o co9-orta9ento 8osse go)ernado -elos instintos< no seria -oss5)el i9-or7lhe 9odi8icaDesH 9as< se de-endesse da a-rendizage9 ou do treina9ento< -oder7se7ia alterU7 lo< $ insistente a-oio de Fatson W -osio arnAientalista -ode ter sido u9a 9aneira de de9onstrar a Ra-lica Ailidade e uni)ersalidade de suas teorias co9-orta9entalistasS ILogue< /2?>< -. ?.L. Fatson testa o re8leBo de -reenso de u9 AeAY I8o8o 8eita a -artir de u9 8il9e de /2/2L. 0:O A A-rendizage9 De acordo co9 Fatson< o adulto * a-enas u9 -roduto do condiciona9ento da in8Nncia. As conce-Des Tatsonianas da a-rendizage9 se 9odi8icara9 ao longo do te9-o -ara incor -orar o condiciona9ento. E9 seu artigo de /2/1< no hU 9eno ao condiciona9ento< e o seu li)ro de /2/.< $ 3o9-orta9ento< dU 9uito -ouca Yn8ase aos eB-eri9entos de Pa)lo) co9 o condiciona9ento. &a realidade< Fatson eB-ri9iu dQ)ida soAre a -ossiAilidade de usar o 9*todo co9 -ri9atas. E9 seu discurso -residencial na APA< e9 /2/:< Fatson< contudo< sugeriu Jue o 9*todo do re8leBo condicionado de)eria ocu-ar o lugar da intros-eco IFatson< /2/@L. A -artir de ento< o condiciona9ento se to9ou u9 i9-ortante 9*todo de -esJuisa dos co9-orta9entalistas. d sur-reendente Jue< a-esar de seu entusias9o -elo 9*todo< Fatson no tenha reconhecido a i9-ortNncia da lei do re8oro de Pa)lo) e sua se9elhana co9 a lei do e8eito de Tho9diEe. Fatson nunca desen)ol)eu u9a teoria satis8atria de

a-rendizage9< e suas conce-Des -arecia9 ter 9uito e9 co9u9 co9 os ultra-assados associacionistas -r* thorndiEeanos. Mes9o aceitando< e usando e9 suas -esJuisas< -rinc5-ios do condiciona9ento< ele continuou a acentuar a re-etio< a 8reJ[Yncia e a recentidade co9o 8atores -ri9ordiais da a-rendizage9< ignorando o re8oro ou a reco9-ensa. A E9oo Fatson sugeriu Jue as e9oDes era9 to7so9ente res-ostas cor-orais a esti9ulos es-ec58icos. 9 esti9ulo< co9o a -resena do -erigo< -roduz 9udanas cor-orais internas e as res-ostas 9ani8estas a-rendidas a-ro-riadas. Essa noo no i9-lica a -erce-o cons ciente da e9oo ou da 9assa de sensaDes oriundas dos rgos internos. 3ada e9oo en)ol)e seu -adro -articular de 9udanas no 9ecanis9o geral do cor-o< e9 -articular nos siste9as )isceral e glandular. E9Aora Fatson ad9itisse Jue todas as res-ostas e9ocionais en)ol)e9 9o)i9entos ostensi)os< ele acredita)a na -redo9inNncia das res-ostas internas. Logo< a e9oo * u9a 8or9a de co9-orta9ento i9-l5cito e9 Jue as res-ostas internas se e)idencia9< at* u9 certo -onto< co9o 9ani8estaDes 85sicas co9o o ruAor ou au9entos na -ulsao e na res-irao. A teoria Tatsoniana da e9oo * 9enos co9-leBa Jue a de Fillia9 #a9es I3a-itulo ?L. &a teoria de #a9es< as 9udanas cor-orais segue97se i9ediata9ente W -erce-o do esti9uloH a sensao dessas 9udanas cor-orais era a e9oo. Fatson criticou a -osio de #a9es< oAser)ando Jue R#a9es -ro)ocou u9 retrocesso na -sicologia das e9oDes de Jue s recen te9ente co9ea9os a nos recoArarS IFatson< /21O< -. /.OL. "eGeitando o -rocesso consciente da -erce-o da situao e do estado de Nni9o< Fatson alegou Jue as e9oDes -ode9 ser entendidas si9-les9ente e9 ter9os da situao oAGeti)a de esti9ulo< da res-osta cor-oral 9ani8esta e das 9udanas 8isiolgicas internas. &u9 estudo hoGe clUssico< Fatson in)estigou os est59ulos Jue -roduze9 res-ostas e9ocionais e9 AeAYs. Ele -ro-]s trYs e9oDes 8unda9entais nos AeAYs6 9edo< rai)a e a9or. $ 9edo * -roduzido -or sons 8ortes e -ela -erda sQAita de a-oioH a rai)a * gerada -elo i9-edi9ento do 9o)i9ento cor-oralH e o a9or )e9 de car5cias na -ele< e9Aalos e a8agos. Ele ta9A*9 descoAriu -adrDes de reao caracter5sticos a esses est59ulos. Ele acredita)a Jue essas e9oDes so as Qnicas res-ostas e9ocionais no a-rendidas. As outras res-ostas e9ocionais hu9anas se 8or9a9 a -artir dessas trYs -or 9eio do -rocesso de condiciona9ento< isto *< elas -ode9 se ligar a outros est59ulos Jue original9ente no -odia9 suscitU7las. Fatson de9onstrou sua teoria das res-ostas e9ocionais condicionadas e9 seu estudo 0:/ eB-eri9ental de AlAert< u9 AeAY de onze 9eses< Jue 8oi condicionado a ter 9edo de u9 rato Aranco Jue ele no te9ia antes das tentati)as de condiciona9ento IFatson e "ayner< /20OL. $ 9edo 8oi estaAelecido co9 a a-resentao de u9 ru5do 8orte Igol-ear u9a Aarra de ao co9 u9 9arteloL -or trUs de AlAert se9-re Jue o rato lhe era 9ostrado. Dentro de -ouco te9-o< a 9era )iso do rato -roduzia sinais de 9edo na criana. Fatson de9onstrou Jue esse 9edo condicionado -odia ser generalizado -ara outros est59ulos co9o u9 coelho< u9 casaco de -ele Aranco e as AarAas do Pa-ai &oel. Fatson acredita)a Jue os 9edos< a)ersDes e angustias dos adultos so condicionados dessa 9aneira no in5cio da in8Nncia.

$ estudo de AlAert nunca 8oi re-etido co9 sucesso. Fatson descre)eu a -esJuisa co9o -reli9inar< u9 9ero estudo -iloto< e os -siclogos desde ento tY9 oAser)ado s*rias 8alhas e9 sua 9etodologia. 3ontudo< os resultados 8ora9 aceitos co9o -ro)a cient58ica< sendo citados e9 Juase todo 9anual introdutrio< de 9odo geral incorreta9ente I)er Harris< /2?2H Sa9elson< /2>OL. E9Aora -ossa ter sido condicionado a te9er os oAGetos 9encionados< AlAert no esta)a dis-on5)el co9o suGeito Juando Fatson Juis tentar re9o)er ou eli9inar esses 9edos. Pouco de-ois dessa eB-eriYncia< Fatson saiu do 9eio acadY9ico e no deu -rossegui9ento ao estudo. Algu9 te9-o 9ais tarde< Juando traAalha)a e9 -uAlicidade na cidade de &o)a PorE ele 8ez u9a -alestra soAre o assunto. &o auditrio esta)a Mary 3o)er #ones< colega de "osalie "ayner Fatson e9 (assar e eB7aluna de FashAurn. As oAser)aDes de Fatson des-ertara9 o seu interesse< e ela 8icou i9aginando se a t*cnica de condiciona9ento no -oderia ser usada -ara re9o)er os te9ores in8antis. Ela -ediu a "osalie Jue a a-resentasse a Fatson e e9-reen deu u9 estudo Jue se to9ou outro clUssico na histria da -sicologia I#ones< /20.L. $ suGeito cha9a)a7se Peter< e GU tinha 9edo de coelhos< e9Aora seu 9edo no ti)esse sido condicionado no laAoratrio. EnJuanto Peter co9ia< u9 coelho 8oi le)ado W sala< 9as 9antido a u9a distNncia grande o Aastante -ara no e)ocar a res-osta de 9edo. Ao longo de )Urias tentati)as< o coelho 8oi sendo -rogressi)a9ente a-roBi9ado< se9-re enJuanto a criana co9ia. &o 8inal< Peter conseguia -assar a 9o no coelho se9 de9onstrar te9ores. "es-ostas generalizadas de 9edo a oAGetos se9elhantes ta9A*9 8ora9 eli9inadas co9 esse -rocedi9en to< $ estudo te9 sido descrito co9o -recursor da tera-ia co9-ortarnental Ia a-licao de -rinc5-ios de a-rendizage9 W 9odi8icao de co9-orta9entos inada-tadosL Juase cinJ[enta anos antes de a t*cnica tornar7se -o-ular. Mary 3o)er #ones< associada ao Instituto de !e97 Estar In8antil da ni)ersidade da 3ali8rnia e9 !erEeley< receAeu e9 /2@> o -rY9io %. Stanley Hall -or suas notU)eis contriAuiDes W -sicologia do desen)ol)i9ento. A aAordage9 co9-orta9entalista de Fatson das e9oDes e o seu interesse -elas 9u danas 8isiolgicas Jue aco9-anha9 o co9-orta9ento e9ocional esti9ulara9 considera)el 9ente as -esJuisas soAre o desen)ol)i9ento e9ocional das crianas e os -adrDes de reao -ara e9oDes es-ec58icas. $ Pensa9ento Antes do co9-orta9entalis9o de Fatson< a conce-o tradicional dos -rocessos de -ensa9ento sustenta)a Jue eles ocorria9 no c*reAro Rde 9odo to tYnue Jue nenhu9 i9-ulso neural se trans8ere do ner)o 9otor -ara o 9Qsculo< no ha)endo -ortanto nenhu9a res-osta nos 9Qsculos e glNndulasS IFatson< /21O< -. 012L. Segundo essa tese< co9o ocorre9 na ausYncia de 9o)i9entos 9usculares< os -rocessos de -ensa9ento no so acess5)eis W oAser )ao e eB-eri9entao. $ -ensa9ento era considerado intang5)el< algo eBclusi)a9ente 9en tal e se9 eJui)alentes 85sicos. $ conceito de i9age9 dos estruturalistas * u9 eBe9-lo dessa -ers-ecti)a. 0:0 Fatson -ro-]s u9a teoria do -ensa9ento Jue se o-De W antiga noo e tenta reduzir o -ensa9ento ao co9-orta9ento 9otor i9-l5cito. Ele alega)a Jue o -ensa9ento< assi9 co9o todos os outros as-ectos do 8unciona9ento hu9ano< te9 de ser u9 co9-orta9ento

sensrio7 9otor de algu9a es-*cie. Ele raciocinou Jue o co9-orta9ento do -ensa9ento en)ol)e reaDes ou 9o)i9entos i9-l5citos de 8ala. Logo< o -ensa9ento )erAal -ode ser reduzido a u9a 8ala suA)ocal Jue en)ol)e os 9es9os hUAitos 9usculares a-rendidos -ara a 8ala 9ani8esta. f 9edida Jue as crianas cresce9< esses hUAitos 9usculares 8ica9 inaud5)eis e in)is5)eis< -orJue os -ais e -ro8essores ad)erte9 as crianas a -arar de 8alar alto -ara si 9es9as. Assi9< o -ensa9ento se torna u9 9ero 8alar silenciosa9ente de si -ara si. Fatson sugeriu Jue os -ontos 8ocais de Aoa -arte desse co9-orta9ento i9-l5cito so os 9Qsculos da laringe Ia cha9ada caiBa da )ozL e da l5ngua. Inicial9ente< ele considera)a a laringe o rgo do -ensa9ento e sugeria Jue o -ensa9ento * 9ediado -or gestos< co9o carrancas e o encolher de o9Aros< Jue so reaDes ostensi)as a situaDes. 9a 8onte A)ia de con -ara a teoria do -ensa9ento de Fatson * Jue a 9aioria de ns -erceAe Jue 8ala consigo 9es9o enJuanto -ensa. Mas essa e)idYncia * inad9iss5)el 0:1 Mary 3o )er #ones anteci-ou a 9oderna tera-ia co9-ortainentalista co9 suas eB-eriYncias soAre t*cnicas de recondiciona9ento. -ara os co9-orta9entalistas< -or ser intros-ecti)a< e di8icil9ente Fatson -oderia recorrer W intros-eco -ara sustentar sua teoria co9-ortarnentalista. $ co9-orta9entalis9o eBigia -ro )as oAGeti)as desses 9o)i9entos i9-l5citos de 8ala< razo -or Jue se 8izera9 tentati)as -ara registrar 9o)i9entos linguais e lar5ngeos durante o -ensa9ento. Essas 9edidas re)elara9 ligeiros 9o)i9entos durante -arte do te9-o e9 Jue os suGeitos esta)a9 -ensando. Medidas 8eitas das 9os e dos dedos de surdos79udos Jue usa)a9 a linguage9 dos sinais ta9A*9 re)elara9 9o)i9entos da 9es9a es-*cie. A-esar da inca-acidade de oAter resultados 9ais -ositi)os< Fatson -er9aneceu con)encido da eBistYncia de 9o)i9entos i9-l5citos de 8ala. Ele acredita)a Jue sua de9onstrao aguarda)a a-enas o desen)ol)i9ento de eJui-a9entos de laAoratrio 9ais so8isticados. $ Atrati)o Po-ular do 3o9-orta9entalis9o Por Jue tero os ousados -ronuncia9entos de Fatson conseguido -ara ele nu9erosos ade-tos` d certo Jue as -essoas no Jueria9 saAer se alguns -siclogos -ratica)a9 a intros -eco e outros re8uta)a9 o seu uso< ne9 se alguns -siclogos -retendia9 ser conscientes enJuanto outros -rocla9a)a9 Jue a -sicologia tinha -erdido a caAea< assi9 co9o no se interessa)a9 -elas dis-utas soAre se o -ensa9ento acontecia na caAea ou no -escoo. Tudo isso era oAGeto de co9entUrio entre os -siclogos< 9as di8icil9ente -reocu-a)a os outros. A agitao do -QAlico decorreu da -ro-osta de Fatson de u9a sociedade Aaseada no co9-orta9ento cienti8ica9ente 9odelado e controlado< li)re de 9itos< costu9es e con)enDes. Suas id*ias o8erecia9 u9a es-erana a -essoas desencantadas co9 os credos orientadores 9ais antigos< co9o os 8unda9entados nos dog9as religiosos. E9 ter9os de 8er)or e de 8*< o co9-orta9entalis9o atraiu 9uitas -essoas e assu9iu alguns as-ectos de u9a religio. Entre os 9uitos artigos e li)ros escritos a res-eito< hou)e u9 intitulado The "eligion 3ailed !eha )ioris9 IA "eligio 3ha9ada 3o9-orta9entalis9oL I!er9an< /20?L. Ele 8oi lido -or u9 Go)e9 de )inte e trYs anos de no9e !. C. SEinner< Jue escre)eu u9a resenha do li)ro e a en)iou a u9a re)ista literUria -o-ular. REles no -uAlicara9

c resenhaeS< escre)eu ele 9ais tarde< R9as< ao escre)Y7la< eu esta)a 9ais ou 9enos de8inindo a 9i9 9es9o< -ela -ri9eira )ez< co9o co9-orta9entalistaS ISEinner< /2?@< -. 022L. Parte da eBcitao -roduzida -elas id*ias de Fatson -ode ser a)aliada -elas resenhas 8eitas -elos Gornais do seu li)ro !eha)ioris9 I$ 3o9-orta9entalis9oL IFatson< /20:L. $ &eT PorE Ti9e disse< dra9atica9ente6 R$ li)ro 9arca u9a *-oca na histria intelectual do ho9e9S I0 de agosto de /20:L. $ &eT PorE Herald TriAune considerou7o Ro 9ais i9-ortante li)ro GU escrito. Cica7se -or u9 9o9ento o8uscado -or u9a grande es-eranaS I0/ de Gunho de /20:L. A es-erana )inha< e9 -arte< da Yn8ase de Fatson soAre o e8eito -ro-iciador do a9Aiente na deter9inao do co9-orta9ento< e de sua negao da in8luYncia das tendYncias instinti)as ou herdadas. A -assage9 a seguir< eBtra5da de !eha)ioris9< * citada co9 8reJ[Yncia6 DYe979e uns dez AeAYs saudU)eis e Ae9 8or9ados< e u9 9undo es-eci8icado -or 9i9 -ara criU7los< e garanto escollher u9 deles ao acaso e treinU7lo -ara ser JualJuer ti-o de es-ecialista Jue eu selecione V 9*dico< ad)ogado< artista< che8e de e9-resa e at* 9endigo e ladro< -ouco i9-ortando os seus talentos< inclinaDes< tendYncias< a-tidDes< )ocaDes e a raa dos seus ances trais IFatson< /21O< -. /O.L. $s eB-eri9entos de condiciona9ento de Fatson< co9o o estudo de AlAert< o -ersuadi ra9 de Jue os distQrAios e9ocionais da idade adulta no -ode9 ser atriAuidos a-enas a 8atores seBuais< co9o acredita)a Sig9und Creud. Alega)a Fatson Jue os -roAle9as dos adultos esto 0:. )inculados co9 res-ostas condicionadas e trans8eridas Jue se estaAelecera9 na in8Nncia< na 9eninice e na adolescYncia. E< se os distQrAios do adulto so u9a 8uno do condiciona9ento in8antil de8iciente< u9 -rogra9a adeJuado de condiciona9ento na in8Nncia -oderia -re)enir a e9ergYncia de distQrAios no adulto. Fatson acredita)a Jue esse ti-o de controle -rUtico do co9-orta9ento in8antil Ie< -ortanto< do co9-orta9ento adulto ulteriorL era no s -oss5)el co9o aAsoluta9ente necessUrio. Ele desen)ol)eu u9 -iano de a-er8eioa9ento da sociedade V u9 -rogra9a de *tica eB-eri9ental V Aaseado nos -rinc5-ios co9-orta9entalistas. &ingu*9 lhe deu dez AeAYs saudU)eis -ara Jue ele testasse sua hi-tese< e ele 9ais tarde ad9itiu Jue a8ir9ar isso era ir al*9 dos 8atos. $Aser)ou< no entanto< Jue as -essoas Jue discorda)a9 dele V aJueles Jue acredita)a9 ter a hereditariedade -redo95nio soAre o a9Aien te V )inha9 de8endendo sua causa hU 9ilhares de anos e ainda no tinha9 -ro)as concretas )erdadeiras. $ seguinte -arUgra8o de !eha)ioris9 re)ela a )italidade co9 Jue Fatson descre)eu seu -rogra9a da )ida soA o estandarte do co9-orta9entalis9o. Ele -ode aGudar a eB-licar -or Jue tantas -essoas acorrera9 -ara ele co9o -ara u9a no)a 8*6

$ co9-orta9entalis9o de)eria ser u9a ciYncia Jue -re-ara ho9ens e 9ulheres -ara co9 -reender os -rinc5-ios do seu -r-rio co9-orta9ento. Ele de)eria deiBar ho9ens e 9ulheres U)idos -or reorganizar sua -r-ria )ida e -articular9ente U)idos -or se -re-arar -ara criar seus 8ilhos de u9 9odo saudU)el. Eu gostaria de -oder retratar -ara )ocYs Jue -essoa rica e 9ara)i lhosa 8ar5a9os de cada criana saudU)el se ao 9enos -ud*sse9os 9oldU7la adeJuada9ente e -ro-iciar7lhe u9 uni)erso e9 Jue ela -udesse eBercer essa organizao V u9 uni)erso no -erturAado -elas lendas 8olclricas de aconteci9entos de 9ilhares de anos atrUsH no aAalado -or u9a igno9iniosa histria -ol5ticaH li)re de costu9es e con)enDes tolos Jue nada signi8ica9 e9 si 9es9os< 9as Jue suA9ete9 o indi)5duo co9o r5gidas alge9as de ao. &o cla9o aJui -or u9a re)oluoH no -eo Ws -essoas Jue )o -ara algu9 lugar esJue cido -or Deus< 8or9e9 u9a col]nia< ande9 nuas e crie9 u9a )ida co9unitUria -ri9iti)a< ne9 cla9o -or urna 9udana -ara u9a dieta de ra5zes e er)as. &o a-reg]o o Ra9or li)reS< 9as tento acenar diante de )ocYs u9 est59ulo< u9 est59ulo )erAal Jue< se le)ar a u9a reao< 9odi8icarU gradual9ente este uni)erso. PorJue o uni)erso )ai se alterar se )ocYs criare9 os 8ilhos< no na liAerdade do liAertino< 9as na liAerdade co9-orta9entalista V urna liAerdade Jue ne9 seJuer e9os descre)er co9 -ala)ras< -ois a conhece9os 9uito -ouco. &o iro essas crianas< co9 seus 9odos 9elhores de )i)er e de -ensar< suAstituir7 nos co9o sociedade e criar os seus 8ilhos de u9 9odo ainda 9ais cient58ico< at* Jue o 9undo 8inal9ente se to9e u9 lugar adeJuado W eBistYncia hu9ana` IFatson< /21O< --. 1O171O.L $ -rogra9a da *tica eB-eri9ental de Fatson< )oltado -ara suAstituir a )elha *tica es-eculati)a Aaseada na religio< -er9aneceu co9o u9a es-erana< nunca sendo le)ado a e8eito. Ele si9-les9ente 8ez u9 Are)e esAoo do seu -lano e o deiBou co9o Juadro de re8erYncia -ara -esJuisas 8uturas. 9 co9-orta9entalista ulterior< !. C. SEinner< 8or9ulou u9 -rogra9a 9ais detalhado de u9a uto-ia cienti8ica9ente constru5da segundo o es-5rito da de8endida -or FatsonH descre)e9o7la no 3a-5tulo //. $ Surto de Po-ularizao da Psicologia A -sicologia GU se tornara -o-ular -or )olta dos anos 0O< co9o discuti9os no 3a-5tulo ?. SoA a in8luYncia de Fatson< diante do seu char9e< caris9a< ca-acidade de -ersuaso e 9ensage9 de es-erana< os a9ericanos Juase 8ora9 do9inados -or aJuilo Jue algu*9 cha 9ou ironica9ente de RsurtoS de -sicologia. !oa -arte do -QAlico a9ericano esta)a con)en cida de Jue o ca9inho -ara a saQde< a 8elicidade e a -ros-eridade era a -sicologia< e as colunas 0:: de conselhos -sicolgicos es-ocara9 nos Gornais diUrios. A coluna do -siclogo #ose-h #as troT< ^Mantenha a !oa Cor9a MentalS< era -uAlicada e9 9ais de /:O Gornais. 9 certo AlAert Figga9< Jue no era -siclogo< tinha u9a coluna< e9 /20>< cha9ada REB-lorando a MenteS. Muitas -essoas concorda)a9 co9 suas o-iniDes6 $s ho9ens e as 9ulheres nunca -recisara9 tanto da -sicologia Juanto hoGe. #o)ens ho9ens e 9ulheres necessita9 dela -ara a)aliar suas caracter5sticas e ca-acidades 9entais co9 )istas W escolha -recoce e sUAia de u9a carreira... $s ho9ens de negcios -recisa9 dela co9o aGuda na seleo de e9-regadosH -ais e educadores dela necessita9 co9o u9 aBilio na criao e educao de crianasH todos -recisa9 dela -ara garantir a 9ais ele)ada e8icUcia

e 8elicidade. &o * -oss5)el conseguir essas coisas da 9aneira 9ais -lena se9 o no)o conheci9ento da 9ente e da -ersonali dade Jue os -siclogos nos tY9 -ro-iciado I!enGa9in< /2>@< -. 2.1L. $ hu9orista canadense Ste-hen !utier LeacocE oAser)ou Jue a -sicologia costu9a)a 8icar restrita ao ca9-us uni)ersitUrio< onde no tinha )5nculos co9 a realidade e no causa)a nenhu9 dano )is5)el a Jue9 Juer Jue a estudasse. Por )olta de /20.< no entanto< -odia7se )Y la e9 toda -arte. ^Para Juase todos os 9o9entos da )idaS< escre)eu LeacocE< Rsolicita9os os ser)ios de u9 -siclogo es-ecialista co9 a 9es9a naturalidade co9 Jue cha9a9os o encanador. E9 todas as nossas grandes cidades GU eBiste9< ou logo )o eBistir< -lacas dizendo ^Psiclogo V AAerto Dia e &oite; R I!enGa9in< /2>@< -. 2..L. Assi9 8oi a e-ide9ia da -sicologia nos Estados nidos< e Fatson -ode ter 8eito 9ais do Jue JualJuer outra -essoa -ara aGuda7la a se disse9inar. $utros 3o9-orta9entalistas Pioneiros6 Holt< Feiss e Lashley Por )olta dos anos 0O< co9o disse9os< o co9-orta9entalis9o cati)ara a ateno de 9uitos -siclogos a9ericanos. &e9 todos< no entanto< adotara9 a 8or9a Tatsoniana. Alguns desen)ol)era9 suas -r-rias -sicologias co9-orta9entais< le)ando a escola de -ensa9ento e9 di8erentes direDes6 TrYs desses -ri9eiros co9-orta9entalistas so EdTin Holt< AlAert Feiss e Marl Lashley. EdTin !. Holt I/>?17/2.@L doutorou7se e9 Har)ard e 8ez carreira acadY9ica ali e e9 Princeton. Ele discorda)a da reGeio da consciYncia e dos 8en]9enos 9entais -or Fatson< e acredita)a ser -oss5)el )incular a eB-eriYncia consciente co9 re8erentes 85sicos. Tal co9o Fatson< ele aceita)a a in8luYncia deter9inante do a9AienteH contudo< sugeria Jue a a-rendi zage9 ta9A*9 ocorre e9 res-osta ao Jue deno9inou 9oti)ao interna Inecessidades e i9-ulsos internos co9o a 8o9e e a sedeL< Ae9 co9o W 9oti)ao eBterior Iest59ulos eBternosL. Holt 8oi u9 dos -ri9eiros tericos a -ostular esses i9-ulsos interiores< anteci-ando assi9 o i9-ortante traAalho de 3larE Hull soAre a 9oti)ao I3a-5tulo //L. Holt traAalha)a co9 o co9-orta9ento nu9a escala 9ais a9-la do Jue Fatson. Ele no aceita)a a reduo do co9-orta9ento a unidades de est59ulo7res-osta< -re8erindo ocu-ar7 se de co9-orta9entos Jue tinha9 u9 -ro-sito< Jue realizasse9 algu9 oAGeti)o. I&a )erdade< o ter9o e o conceito de R-ro-sitoS era9 alheios ao siste9a de Fatson.L A Yn8ase de Holt no -ro-sito ser)iu de est59ulo -ara o traAalho do neoco9-orta9entalista E. 3. Tol9an I3a-5tulo //L. AlAert P. Feiss I/>?27/21/L nasceu na Ale9anha< doutorou7se na ni)ersidade do Missouri e ensinou na ni)ersidade Estadual de $hio. 3o9-orta9entalista 9ais radical Jue Fatson< ele concorda)a co9 a eli9inao de toda re8erYncia W consciYncia e aos 8en]9enos 9entais. Tudo o Jue no 8osse acess5)el a u9a aAordage9 de ciYncia natural no tinha lugar na -sicologia. Ele di8eria de Fatson e9 sua -osio radical9ente reducionista. Feiss deseGa)a 0:@ reduzir todo co9-orta9ento a entidades 85sico7Ju59icas< e< nesse sentido< 8oi 9ais 8isiologista Jue -siclogo.

3ontudo< ta9A*9 sustenta)a Jue os seres hu9anos so tanto Aiolgicos co9o sociais< e cunhou o ter9o Aiossocial -ara indicar Jue o nosso co9-orta9ento * 9oldado -or 8oras Aiolgicas e sociais. &a in8Nncia< so9os a-enas entidades Aiolgicas< 9as< W 9edida Jue a9adurece9os e nos desen)ol)e9os< interagi9os co9 outras -essoas< e essas eB-eriYncias sociais 9odi8ica9 o nosso co9-orta9ento. Feiss argu9enta)a Jue a -sicologia te9 de estudar os -rocessos 8isiolgicos e sociais -ara co9-reender co9o os AeAYs )Y9 a ser adultos sociais. Marl Lashley I/>2O7/2:>L< aluno de Fatson< doutorou7se na #ohns Ho-Eins. Sua carreira de -siclogo 8isiolgico o le)ou Ws ni)ersidades de Minnesota e 3hicago< Har)ard e< -or 8i9< ao LaAoratrio PerEes de !iologia dos Pri9atas. Lashley era u9 ardente de8ensor do co9-or ta9entalis9o de Fatson< e9Aora sua -esJuisa soAre 9ecanis9os cereArais e9 ratos se o-usesse a u9 -onto essencial do siste9a deste. Ele resu9iu suas descoAertas e9 !rain Mechanis9s and Inteiigence IMecanis9os 3ereArais e InteligYnciaL< de /202< onde -ostulou dois -rinc5-ios hoGe 8a9osos6 I/L a lei da ao da 9assa< Jue a8ir9a Jue a e8iciYncia da a-rendizage9 * u9a 8uno da 9assa total do crteB Jue -er9anece intacta V isto *< Juanto 9ais tecido cortical dis-on5)el< tanto 9elhor a a-rendizage9H e I0L o -rinc5-io da eJui-otencialidade< Jue a8ir9a Jue todas as -artes do crteB so essencial9ente iguais e9 sua contriAuio W a-rendizage9. Lashley es-era)a encontrar centros 9otores e sensoriais es-ec58icos no crteB< Ae9 co9o coneBDes es-ec58icas entre os a-aratos sensorial e 9otor. Essas descoAertas teria9 sustentado a -ri9azia e a si9-licidade do arco re8leBo co9o unidade ele9entar de co9-orta9ento. Seus resultados< no entanto< contesta)a9 a noo Tatsoniana de u9a coneBo si9-les< -onto a -onto< nos re8leBos< segundo a Jual o c*reAro ser)e so9ente -ara trans8or9ar i9-ulsos ner)osos sensoriais de entrada e9 i9-ulsos 9otores de sa5da. As descoAertas de Lashley sugeria9 Jue o c*reAro te9 na a-rendizage9 u9 -a-el 9ais ati)o do Jue Fatson -odia aceitar< e ele contesta)a o -ressu-osto Tatsoniano de Jue o co9-orta9ento * 8or9ado -arte -or -arte 9ediante re8leBos condicionados. E9Aora desacreditasse< dessa 8or9a< u9 -onto 8unda9ental do siste9a de Fatson< o traAalho de Lashley no en8raJueceu a sugesto co9-orta9entalista de Jue s se usasse9 9*todos oAGeti)os de -esJuisa. &a realidade< seu traAalho con8ir9ou o )alor desses 9*todos na -esJuisa -sicolgica. $ traAalho desses -ri9eiros co9-orta9entalistas V Holt< Feiss e Lashley V 8oi e9 -reendido -ouco de-ois de Fatson ter a-resentado o seu siste9a. E9Aora di8erisse e9 certos as-ectos da aAordage9 Tatsoniana< sua -esJuisa contriAuiu -ara o desen)ol)i9ento geral do co9-orta9entalis9o e re8orou a rei)indicao de u9a ciYncia natural oAGeti)a do co9-orta9ento. 3r5ticas ao 3o9-orta9entalis9o de Fatson aualJuer -rogra9a siste9Utico Jue se -ro-onha a 8azer re)isDes de 9onta e ataJue cla9orosa9ente a orde9 eBistente V na realidade< sugira Jue a )erso anterior da )erdade seGa reGeitada V estU 8adado a ser criticado. SaAe9os Jue a -sicologia a9ericana GU ru9a)a -ara u9a 9aior oAGeti)idade Juando Fatson 8undou o co9-orta9entalis9oH 9as ne9 todos os -siclogos esta)a9 -rontos -ara aceitar a 8or9a eBtre9a de oAGeti)idade Jue ele -ro-unha. Muitos< inclusi)e alguns Jue a-oia)a9 a oAGeti)idade< acredita)a9 Jue o

siste9a de Fatson o9itia co9-onentes i9-ortantes da -sicologia< co9o os -rocessos sensoriais e -erce-tuais. 9 dos o-onentes destacados de Fatson 8oi Fillia9 McDougall I/>?/7/21>L< u9 -siclogo inglYs Jue 8ora -ara os Estados nidos e9 /20O< ligando7se -ri9eira9ente a Har)ard e< 9ais tarde< W ni)ersidade DuEe. McDougall * reconhecido -or sua teoria do 0:? co9-orta9ento instinti)o e -elo i9-ulso Jue o seu li)ro de -sicologia social deu a essi ca9-o IMcDougall< /2O>L. Ele ta9A*9 de8endia )Urias causas i9-o-ulares< incluindo a liAer dade da )ontade< a su-erioridade nrdica e a -esJuisa 9ediQnica< sendo regular9ente denun ciado na i9-rensa a9ericana -or suas o-iniDes. McDougall ta9A*9 8oi atacado -ela co9unidade -sicolgica a9ericana -or criticar co9-orta9entalis9o na d*cada de 0O< Juando a 9aioria dos -siclogos esta)a de a;gu9 9o_ soA a in8luUncia dessa corrente. Por )olta de /20>< McDougall esta)a to ^9arginalizado eu relao W corrente -sicolgica a9ericana -rinci-al Jue acredita)a ser oAGeto de desd*9; I#ones< /2>?< -. 21/L. Dez anos 9ais tarde< Juando McDougall esta)a 9orrendo de cNncer< c -siclogo Mnight Dunla-< sucessor de Fatson na #ohns Ho-Eins< disse Jue RJuanto 9ais cedc ele 9orrer< 9elhor -ara a -sicologiaS IS9ith< /2>2< -. ..@L. &u9 deAate co9 Fatson< Fillia9 McDougall auinnou Jue a -sicologia no de)e estudar a-enas o co9-orta9ento< 9as ta9A*9 a consciYncia. 0:> A teoria do instinto de McDouga8l a8ir9a Jue toda ao hu9ana resulta de tendYncias inatas de -ensa9ento e ao. Suas id*ias ti)era9 de inicio Aoa acolhida< 9as logo -erdera9 terreno -ara o co9-orta9entalis9o. Fatson reGeitara a noo de instintos e< nessa< e e9 outras JuestDes< os dois ho9ens se o-unha9 acirrada9ente. Eles se reunira9 -ara deAater suas di8erenas e9 : de 8e)ereiro de /20.< no 3luAe de Psicologia< e9 Fashington D.3. $ 8ato de essa cidade ter u9 cluAe de -sicologia no )inculado co9 u9a uni)ersidade -ro)a a a9-la -o-ularidade do ca9-o. Mil -essoas assisti ra9 ao deAate. Poucos era9 -siclogosH na *-oca< a APA conta)a a-enas co9 .@. 9e9Aros e9 todo o -a5s. Assi9< ta9anha 9ultido ta9A*9 re8lete a -o-ularidade do siste9a de Fatson. Mas os Gu5zes do deAate )otara9 a 8a)or de McDougall. $s dois contendores -uAli cara9 seus argu9entos na oAra conGunta The !attle o8!eha)ioris9 IA !atalha do 3o9-orta inentalis9oL< e9 /202. McDougall iniciou o deAate nu9 to9 8alsa9ente oti9ista6 RTenho soAre o Dr. Fatson u9a )antage9 inicialS< disse ele< Ru9a )antage9 Jue considero to grande Juanto inGusta6 Juero dizer< todas as -essoas de Ao9 senso 8icaro necessaria9ente do 9eu lado desde o co9eoS IFatson e McDougall< /202< -. .OL. McDougall disse Jue concorda)a co9 Fatson Jue os dados do co9-orta9ento so necessUrios W ciYncia da -sicologia< 9as alegou Jue os dados da consciYncia ta9A*9 so indis-ensU)eis. Sua -osio 8oi 9ais tarde reto9ada -elos -siclogos hu9anistas e< 9ais recente9ente< -elos tericos da a-rendizage9 social.

Se no usa9 a intros-eco< -erguntou McDougall< co9o -ode9 os -siclogos deter9i nar o sentido da res-osta de u9 suGeito ou a -reciso do co9-orta9ento ling[5stico IaJuilo Jue Fatson deno9ina)a relato )erAalL` 3o9o -ode9os saAer algu9a coisa soAre o 9undo das 8antasias e das di)agaDes` 3o9o co9-reender ou a-reciar as eB-eriYncias est*ticas` Ele desa8iou Fatson a eB-licar co9o u9 co9-orta9entalista descre)eria a eB-eriYncia de -razer diante de u9 concerto de )iolino. McDougall disse6 Entro nesta sala e )eGo u9 ho9e9< soAre este estrado< ras-ando tri-as de gato co9 crinas de cauda de ca)alo< e< sentadas silenciosa9ente< e9 atitude de enle)ada ateno< 9il -essoas< Jue de re-ente irro9-e9 nu9 a-lauso estrondoso. 3o9o )ai o co9-orta9entalista dar conta desses estranhos incidentes` 3o9o eB-licar o 8ato de as )iAraDes e9itidas -elo categute esti9ulare9 todas as 9il -essoas a guardar o 9ais -ro8undo silYncio e cal9a< Ae9 co9o o 8ato adici<nal de a cessao do est59ulo -arecer ser u9 est59ulo -ara a 9ais 8ren*tica ati)idade` $ senso co9u9 e a -sicologia esto de acordo e9 aceitar a eB-licao de Jue o -QAlico ou)iu a 9Qsica co9 )i)ido -razer e eB-ressou sua gratido e ad9irao -elo artista co9 gritos e a-lausos. Mas o co9-ortainentalista nada saAe de -razer e dor< de ad9irao e gratido. Ele relegou todas essas Rentidades 9eta85sicasS W lata de liBo< e te9 de -rocurar algu9a outra eB-licao. DeiBe9o7lo -rocurar. Essa Ausca )ai 9antY7lo ino8ensi)a9ente ocu-ado -or )Urios s*culos IFatson e McDougall< /202< --. @07@1L. E9 seguida< McDougall Juestionou o -ressu-osto de Fatson de Jue o co9-orta9ento hu9ano * total9ente deter9inado< de Jue tudo o Jue 8aze9os * o resultado direto da eB-e riYncia -assada e -ode ser -re)isto< u9a )ez conhecidos os e)entos -assados. Essa -sicologia< a8ir9ou McDougall< no deiBa es-ao -ara o li)re7arA5trio ou a liAerdade de escolha. d claro Jue a Juesto de saAer se o co9-orta9ento * ou no -redeter9inado no co9eou co9 esses dois ad)ersUrios. A o-osio entre de8ensores do deter9inis9o e do li)re7 arA5trio )e9 de longa data. A ciYncia aceita u9 9undo natural deter9inado< ao -asso Jue algu9as teologias e 8iloso8ias aceita9 a liAerdade da )ontade. Fatson -ertence ao ca9-o deter9inista. Se todo co9-orta9ento -ode ser inter-retado e9 ter9os 85sicos< todos os atos de 0:2 co9-orta9ento tY9 de ser 8isica9ente -redeter9inados. Fatson acredita)a Jue no so9os -essoal9ente res-onsU)eis -elas nossas aDes< crena de i9-ortantes conseJ[Yncias sociais< e9 -articular no tocante ao trata9ento da conduta anor9al e sociairnente des)iante. De acordo co9 ele< essas -essoas no de)eria9 ser -unidas -or suas aDes< 9as RrecondicionadasS. McDougall e outros cr5ticos do co9-orta9entalis9o dizia9 Jue< se a -osio deter9i nista 8osse )erdadeira V Jue os seres hu9anos no tY9 li)re7arA5trio< no -odendo< -ortanto< ser considerados res-onsU)eis -or suas aDes V< no ha)eria es8oro< e9-enho ne9 deseGo de 9elhoria -essoal ou social. &ingu*9 8aria nada -ara e)itar a guerra< co9Aater a inGustia ou alcanar ideais -essoais ou sociais. $utras cr5ticas era9 8eitas< co9o 9enciona9os< W ad9isso -or Fatson do 9*todo do relato )erAal e9 suas -esJuisas. Acusa)a97no de incoerente< de s usar esse 9*todo

Juando -odia ser co9-ro)ado e reGeitU7lo Juando isso no 8osse -oss5)el. d claro< -ois esse 8oi o -rinc5-io de Fatson< Ae9 co9o o oAGeti)o de todo o 9o)i9ento co9-orta9entalista V s usar dados -ass5)eis de )eri8icao. $ deAate FatsonVMcDougall ocorreu onze anos de-ois da 8undao 8or9al do co9-or ta9entalis9o. McDougall -re)iu Jue e9 -oucos anos a -osio de Fatson desa-areceria se9 deiBar )est5gios. &u9 -s7escrito W )erso -uAlicada do deAate< ele escre)eu Jue sua -re)iso 8ora de9asiado oti9ista6 REla se 8unda)a nu9a esti9ati)a -or de9ais generosa da inteligYncia do -QAlico a9ericano... $ Dr. Fatson continua< co9o u9 -ro8eta 9uito honrado e9 seu -a5s< a e9itir seus -ronuncia9entosS IFatson e McDougall< /202< --. >@7 >?L. 3ontriAuiDes do 3o9-orta9entalis9o de Fatson A carreira -roduti)a de Fatson na -sicologia durou 9enos de )inte anos< 9as a8etou -ro8i9da9ente o curso do desen)ol)i9ento da ciYncia. Coi u9 agente e8icaz do \eitgeist< e o te9-o esta)a 9udando no a-enas ria -sicologia co9o ta9A*9 nas atitudes cient58icas gerais. $ s*culo 4I4 teste9unhara 9agn58icos a)anos e9 todos os ra9os da ciYnciaH o s*culo 44 -ro9etia ainda 9ais -rod5gios. Pensa)a7se Jue os cientistas< se lhes 8osse concedido te9-o su8iciente< teria9 condiDes de descoArir soluDes -ara todos os -roAle9as< res-ostas -ara todas as -erguntas. Trata)a7se de u9a era e9 Jue o idealis9o cedia ra-ida9ente lugar a u9 realis9o )igoroso. A cruzada co9-orta9entalista de Fatson aGudou a -sicologia a9ericana e9 sua transio da concentrao na consciYncia e no suAGeti)is9o -ara o 9aterialis9o e o oAGeti)is9o no estudo do co9-orta9ento. A contriAuio -ri9ordial de Fatson 8oi a de8esa de u9a ciYncia do co9-orta9ento total9ente oAGeti)a. Ele te)e u9a enor9e in8luYncia no 9o)i9ento Jue to9ou a -sicologia 9ais oAGeti)a e9 ter9os de 9*todos e ter9inologia. E9Aora suas -osiDes soAre t-icos es-ec58icos tenuia9 esti9ulado 9uitas -esJuisas< suas 8or9ulaDes originais GU no tY9 utili dade. $ co9-orta9entalis9o Tatsoniano co9o escola distinta de -ensa9ento 8oi suAstituido -or 8or9as 9ais recentes de oAGeti)is9o -sicolgico Jue nele se alicerara9. $ historiador E. %. !oring disse e9 /202 Jue o co9-orta9entalis9o GU sa5ra do seu a-ogeu co9o 9o)i9ento. 3o9o os 9o)i9entos de-ende9 do -rotesto -ara ter eBistYncia e 8ora< * u9 triAuto e8eti)o ao siste9a de Fatson o 8ato de a-enas dezesseis anos de-ois de sua introduo GU no ha)er necessidade de -rotestar contra aJuilo a Jue se o-unha. A aAordage9 Tatsoniana certa9ente GU t5nha< nessa *-oca< su-erado as -osiDes ante riores. 9 aluno graduado da ni)ersidade de Fisconsin e9 /20@ contou Jue -oucos alunos tinha9 ou)ido 8alar e9 Fundt e Titchener I%engereili< /2?@L. A ter9inologia e a 9etodo logia oAGeti)as 8ora9 incor-oradas W -sicologia a9ericanaH e o co9-orta9entalisrno Tatso niano 9orreu< co9o ocorrera co9 outros 9o)i9entos Ae97 sucedidos< ao ser aAsor)ido -elo 0@O cor-o -rinci-al de -ensa9ento< onde 8orneceu u9a )igorosa Aase conceitual -ara a -sicolo gia 9oderna. E9Aora o seu -rogra9a no tenha realizado suas a9Aiciosas 9etas< Fatson te9 a9-la 9ente reconhecido seu -a-el de 8undador< $ centenUrio do seu nasci9ento 8oi celeArado e9 aAril de /2?2< 9es9o ano do centenUrio do nasci9ento da -sicologia co9o ciYncia. 9

si9-sio realizado na ni)ersidade Cunuan< e9 %reen)ilie< 3arolina do Sul IcuGo laAoratrio de -sicologia te9 o no9e de FatsonL< atraiu -siclogos e outros estudiosos de todos os Estados nidos. Entre os -alestrantes este)e !. C. SEinner< cuGa con8erYncia te)e co9o t5tulo R$ Jue #. !. Fatson signi8icou -ara 9i9S. Ao Jue -arece< no entanto< Fatson * le9Arado 9enos 8a)ora)el9ente -elos seus conterrNneos< 9uitos dos Juais ^o considerara9 u9 arri)ista e ateu Jue deu as costas ao seu legado e W sua criao Aatista sulinaS I%reen)ille &eTs< : de aAril de /2?2L. De certo 9odo< a aceitao do co9-orta9entalis9o Tatsoniano decorreu das ca-acida des e 8oras do -r-rio Fatson. Sedutor e atraente< ele eB-ri9ia suas id*ias co9 entusias9o< oti9is9o< autocon8iana e clareza. Coi urna 8igura atre)ida e char9osa Jue desdenhou a tradio e reGeitou a )erso )igente da -sicologia. Essas Jualidades -essoais< e9 sua interao co9 o es-5rito da *-oca< Jue ele re8letiu to -er8eita9ente< de8ine9 #ohn !. Fatson co9o u9 dos -ioneiros da -sicologia. SugestDes de Leitura !ucEley< M. F.< Mechanical Man6 #ohn !roadus Fatson and the _ginnings o8 !eha)ioris9< &o)a PorE< %Tl8ord Press< /2>2. A-resenta a )ida e a oAra do 8undador da escola co9-orta9ental de -ensa 9ento< Aaseando7se e9 8ontes -uAlicadas e in*ditas< incluindo corres-ondYncia e entre)istasH a)alia as carreiras acadY9ica e co9ercial de Fatson< seu -a-el co9o -o-ularizador da -sicologia e sua -osio no conteBto do desen)ol)i9ento da -sicologia 9oderna. DuEe< 3.< Cried< S.< Pliley< F. _ FaiEer< D.< R"osalie "ayner Fatson6 The 9other o8 a Aeha)iorist;s sonsS< Psychologicai "e-orts< n @:< --. /@17/@2< /2>2. 9 esAoo AiogrU8ico da segunda es-osa de Fatson< Jue 8oi co7autora do traAalho soAre reaDes e9ocionais condicionadas e lhe deu assis tYncia na -re-arao do seu -o-ular li)ro soAre a educao in8antil. Hannush< M. #.< R#ohn !. Fatson te9e9Aered6 An inter)ieT Tith #anies !. FatsonS< #ou9al oZ Lhe History o8 Lhe !eha)ioral Sciences< n 01< --. /1?7/:0< /2>?. 9a tentati)a de analisar a -ersona lidade de #ohn !. Fatson< o 8undador do co9-orta9entalis9o< -or 9eio de u9a entre)ista co9 seu 8ilho. Harris< !.< RFhate)er ha--ened to little AlAert`S< A9erican Psychologist< n 1.< --. /:/7 /@O< /2?2. auestiona a conce-o< a inter-retao e a co9-reenso -o-ular do estudo clUssico de Fatson soAre o 9edo condicionado. #ones< ". A.< RPsychology< history< and the -ress6 l;he case o8 Fillia9 McDougall and The &eT PorE Ti9esS< Arnerican Psychologist< n .0< --. 21/72.O< /2>?. Sugere Jue o declinio da in8luYncia e da crediAilidade de McDougall de-ois de sua ida -ara a ni)ersidade Har)ard e9 /20O de)eu7se e9 -arte a u9a i9age9 negati)a sua )eiculada no The &eT PorE Ti9es. Mc%raT< M. !.< ^Me9ories< deliAerate recaiZ< and s-eculationsS< A9erican Psychologist< n .:< --.

21.721?< /22O. EBcertos de u9 teBto escrito -ela -sicloga in8antil Myrtle Mc%raT< soAre sua carreira< seu casa9ento e suas recordaDes de #ohn !. Fatson. Sa9elson< C.< RStruggle 8or scienti8ic authority6 The rece-tion o8 Fatson;s Aeha)ioris9< /2/17/20OS< #ou9al o8 Lhe History oZ Lhe !eha)ioral Sciences< n /?< --. 1227.0:< /2>/. 9 relatrio de -esJuisa e9 li)ros< artigos e docu9entos de -sicologia )oltado -ara aco9-anhar o i9-acto das ideias de Fatson de-ois da -uAlicao do seu 9ani8esto co9-orta9ental. 0@/ // $ 3o9-orta9entalis9o6 De-ois da Cundao $ &eoco9-orta9entalis9o A In8luYncia do $-eracionis9o EdTard 3hace Tol9an I/>>@.2:2L $ 3o9-orta9entalis9o Intencional (anU)eis Inter)enientes A Teoria da A-rendizage9 EdTin "ay $uthrie I/>>@7/2:2L A A-rendizage9 -or u9a Tentati)a 3larE Leonard 8luiZ I/>>.7/2:0L A (ida de 8luiZ $ "e8erencial A Metodologia $AGeti)a e a auanti8icao $s I9-ulsos A A-rendizage9 !urrhus CredericE SEinner I/2O.7/22OL A (ida de SEinner $ 3o9-orta9entalis9o de SEinner $ 3ondiciona9ento $-erante Progra9as de "e8oro $ 3o9-orta9ento (erAal As MUJuinas do 3o9-orta9entalGs9o de SEinner Faiden TTo V 9a Sociedade 3o9-orta 9entalista A Modi8icao do 3o9-orta9ento

Teorias da A-rendizage9 Social6 $ Desa8io 3og niti)o no A9Aito do 3o9-orta9entalis9o L AlAert !andura I/20:7 A Teoria 3ogniti)a Social A Auto7E8icUcia A Modi8icao do 3o9-orta9ento $ &eoco9-orta9entalis9o L #ulian "otter I/2/@7 $s Processos 3ogniti)os e o 3entro de 3ontrole 3o9entUrio A re)oluo Jue Fatson -retendia no trans8or9ou a -sicologia de u9a hora -ara a outra< co9o ele es-era)a. Le)ou te9-o. 3ontudo< -erto de /20.< -ouco 9ais de u9a d*cada de-ois de ele ter lanado o co9-orta9entalis9o< 9es9o seu 9aior o-onente< E. !. Titchener< concedeu Jue o 9o)i9ento engol8ara todo o -a5s. E9 /21O< Fatson -]de -rocla9ar< co9 considerU)eis razDes< Jue sua )itria 8ora co9-leta. E9Aora outras )ariedades de co9-orta 9entalis9o tenha9 sido -ro-ostas V co9o as de Holt< Feiss e Lashley V< elas ser)ira9 -ara re8orar o 9o)i9ento de Fatson na direo da de8inio da -sicologia co9o ciYncia natural total9ente oAGeti)a. Assi9< e9 /21O< o co9-orta9entalis9o< e9 suas )Urias 8or9as< )encera todas as aAordagens anteriores do ca9-o. 0@0 $ -ri9eiro estUgio da e)oluo do co9-ortainentalis9o< o Tatsoniano< durou de /2/1 a 9ais ou 9enos /21O. $ segundo< o neoco9-orta9entalis9o< -ode ser datado de /21O a /2@OH ele incluiu o traAalho de EdTard Tol9an< EdTin %uthrie< 3larE Huli e !. C. SEinner. &esse -er5odo de trinta anos< eles e 9uitos outros -siclogos eB-eri9entais a9ericanos traAa lhara9 -ara -ro9o)er o -rogresso e a consolidao da aAordage9 co9-orta9entalista na -sicologia. 9 -onto de consenso 8oi o uso de u9a Aase de dados co9u9< deri)ada eBclusi)a9ente de estudos soAre a a-rendizage9 ani9al. Por 9eio de u9 grande nQ9ero de eB-eri9entos de a-rendizage9 -or condiciona9ento e discri9inao< os co9-orta9entalistas reunira9 enor9es Juantidades de dados e< de 9odo geral< concordara9 soAre Juais era9 os dados ou 8atos i9-ortantes -ara a -sicologia. $s neoco9-orta9entalistas ta9A*9 concorda)a9 acerca de )Urias JuestDes relati)as aos siste9as Jue ha)ia9 elaAorado -ara eB-licar os seus dados. $ co9-orta9entalis9o Tatsonia no aArangia 9uitos 8atos e descoAertas< 9as -ouca coisa Jue -er9itisse a eBistYncia de -rinc5-ios eB-licati)os e -rediti)os Qteis< ne9 teorias co9-arU)eis Ws das ciYncias 85sicas. E9Aora tenha9 8or9ulado siste9as eB-licati)os Jue di8eria9 e9 seus as-ectos es-ec58icos< co9o )ere9os< os neoco9-orta9entalistas concorda)a9 co9 o

seguinte6 I/L o nQcleo da -sicologia * o estudo da a-rendizage9H I0L a associao * o conceito7cha)e da a-rendizage9H I1L -or 9ais co9-leBo< todo co9-orta9ento -ode ser eB-licado -elas leis do condiciona9entoH e I.L a -sicologia de)e adotar o -rinc5-io do o-eracionis9o. De-ois de discutir9os o o-eracionis9o< eBa9inare9os o traAalho de Juatro destacados neoco9-orta9entalistas V Tol9an< %uthrie< Hull e SEinner. De-ois< considerare9os o terceiro estUgio da e)oluo do co9-orta9entalis9o< o neoco9-orta9entalis9o< Jue data 9ais ou 9enos de /2@O. A In8luYncia do $-eracionis9o $ o-eracionis9o * u9a atitude ou -rinc5-io geral Jue te9 co9o -ro-sito tornar a linguage9 e a ter9inologia da ciYncia 9ais oAGeti)as e -recisas< e liAertar a ciYncia de -roAle9as Jue no seGa9 concreta9ente oAser)U)eis ne9 8isica9ente de9onstrU)eis Ios cha 9ados -seudo-roAIe9asL. "esu9ida9ente< o o-eracionis9o sustenta Jue a )alidade de u9a dada descoAerta cient58ica ou construo terica de-ende da )alidade das o-eraDes e9-rega das na realizao dessa descoAerta. $ -onto de )ista o-eracionista 8oi de8endido -elo 85sico de Har)ard Percy F. !ridg9an e9 seu li)ro The Logic o8Modern Physics IA Lgica da C5sica ModernaL< de /20?< Jue atraiu a ateno de 9uitos -siclogos. !ridg9an -ro-]s Jue os conceitos 8isicos 8osse9 de89idos e9 ter9os -recisos e r5gidos e Jue todos os conceitos des-ro)idos de re8erentes 8isicos 8osse9 des-rezados. Ele escre)eu6 Pode9os ilustrar c no)a atitudee considerando o conceito de co9-ri9ento. $ Jue entende9os -or co9-ri9ento de u9 oAGeti)o` E)idente9ente< saAe9os o Jue entende9os -or co9-ri9ento se -uder9os dizer Jual * o co9-ri9ento de todo e JualJuer oAGeto e< -ara o 85sico< no se eBige nada 9ais. Para deter9inar o co9-ri9ento de u9 oAGeto< te9os de realizar certas o-eraDes 85sicas. Por conseguinte< o conceito de co9-ri9ento * 8iBado Juando as o-eraDes -elas Juais o co9-ri9ento * 9edido esto 8iBadasH isto *< o conceito de co9-ri9ento en)ol)e to7s e nada 9ais do Jue u9 conGunto de o-eraDesH o conceito * sin]ni9o do conGunto corres-ondente de o-eraDes I!ridg9an< /20?< -. :L. Logo< u9 conceito 85sico * idYntico ao conGunto de o-eraDes ou -rocedi9entos -elos Juais * deter9inado. Muitos -siclogos considerara9 esse -rinc5-io Qtil na ciYncia da -sico logia e to9ara97se U)idos -or a-licU7lo. 0@1 A -reocu-ao de !ridg9an co9 o aAandono dos -seudo-roAle9as< JuestDes Jue desa 8ia9 res-ostas oAtidas -or JualJuer teste oAGeti)o conhecido< te9 -articular i9-ortNncia. &oDes ou -ro-osiDes Jue no -ode9 ser suA9etidas a testes eB-eri9entais V tal co9o a Juesto da eBistYncia e da natureza da al9a V so se9 sentido -ara a ciYncia. $ Jue * essa coisa cha9ada Ral9aS` Pode ela ser oAser)ada no laAoratrio` Medida e 9ani-ulada e9 condiDes controladas -ara se deter9inar seus e8eitos soAre o co9-orta9ento` Se no< ela no te9 utilidade< sentido ou rele)Nncia -ara a ciYncia. Segue7se Jue o conceito de eB-eriYncia consciente indi)idual ou -ri)ada * u9 -seudo-roAle9a -ara a -sicologia. &o * -oss5)el deter9inar ou 9es9o in)estigar atra)*s de 9*todos oAGeti)os a eBistYncia ne9 as caracteris ticas da consciYncia. Portanto< segundo o -onto de )ista o-eracionista< a consciYncia no te9 lugar nu9a -sicologia cient58ica.

Pode7se alegar Jue o o-eracionis9o -ouco 9ais * do Jue u9 enunciado 8or9al de -rinc5-ios GU usados -elos -siclogos ao de8inire9 -ala)ras e conceitos e9 ter9os dos seus re8erentes 85sicos. Pouca coisa hU no o-eracionis9o cuGa orige9 no esteGa nas oAras dos e9-iristas AritNnicos. "e8eri9o7nos W tendYncia de longo -razo da -sicologia a9ericana na direo de u9a crescente oAGeti)idade e9 ter9os de 9*todos e de oAGeto de estudo< razo -or Jue * -oss5)el dizer Jue o o-eracionis9o< co9o atitude e re8erencial no Jual 8azer -esJuisas e 8or9ular teorias< GU 8ora aceito -or 9uitos -siclogos a9ericanos antes da -uAlicao do li)ro de !ridg9an e9 /20?. Desde a *-oca de Fundt< contudo< a 85sica )inha sendo o 9odelo da res-eitaAilidade cient58ica -ara a -sicologia 9ais recenteH e< Juando os 85sicos -rocla9ara9 sua aceitao do o-eracionis9o co9o doutrina 8or9al< os -siclogos ra-ida9ente a seguira9. 3o9 e8eito< a -sicologia 8a)oreceu e usou o o-eracionis9o nu9 grau 9uito 9aior do Jue a 85sica. Mas o o-eracionis9o no alcanou aceitao uni)ersal na -sicologia. Surgiu u9a con tro)*rsia acerca da utilidade ou 8utilidade relati)as de li9itar o oAGeto de estudo da -sicologia a-enas ao Jue te9 re8erYncia e9-5rica. Do 9es9o 9odo< co9o acentuou o historiador E. %. !oring< Ra reduo de conceitos Ws suas o-eraDes re)elou7se u9a tare8a en8adonha. &ingu*9 Juer se inco9odar co9 isso na ausYncia de u9a necessidade es-ecialS I!oring< /2:O< -. @:>L. $ -r-rio !ridg9an tinha dQ)idas acerca do uso dado -elos -siclogos ao conceito. Escre)en do )inte e sete anos de-ois de ter -ro-osto a -ers-ecti)a o-eracionista< ele disse6 RAcho Jue criei u9 CranEenstein Jue -or certo 8ugiu ao 9eu controle. Tenho horror W -ala)ra o-eracio nalis9o ou o-eracionisnio... A coisa Jue conceAi * si9-les de9ais -ara ser ho9enageada -or u9 no9e to -retensiosoS I!ridg9an< /2:.< -. 00.L. Isso -arece 9ais u9 caso de sQditos Jue so 9ais realistas do Jue o rei. De todo 9odo< o -onto i9-ortante soAre o o-eracionis9o< -ara os nossos -ro-sitos< * Jue a gerao de neoco9-orta9entalistas Jue chegou W 9aioridade no 8inal dos anos 0O e in5cio dos 1O incluiu o o-eracionis9o e9 sua aAordage9 da -sicologia. EdTard 3hace Tol9an I/ >>@7/ 2:2L 9 dos -ri9eiros ade-tos do co9-orta9entalis9o< EdTard Tolinan original9ente estudou engenharia no Massachusetts Institute o8 Technology. Ele -assou -ara a -sicologia e traAalhou co9 EdTin Holt e9 Har)ard< onde se doutorou e9 /2/:. &o )ero de /2/0< Tol9an estudou na Ale9anha co9 o -siclogo da %estalt Murt Mo88Ea e< e9 seu Qlti9o ano de -s7graduao< enJuanto era treinado na tradio de Titchener< to9ou conheci9ento do co9-orta9entalis9o Tatsoniano. E9 seus anos de -s7graduao< Tolinan GU Juestionara a utilidade cient58ica da intros-eco. E9 sua AutoAiogra-hy IAutoAiogra8iaL I/2:0L< ele es cre)eu Jue o co9-orta9entalis9o de Fatson chegou co9o u9 Rtre9endo esti9ulo e al5)ioS -ara ele. 0@. EdTard 3hace Tol9an conceAeu o co9-orta9entalis9o intencional -ara dar 8or9a e9-8rica aos -roces sos no oAser)U)eis Jue dirige9 o co9-orta9ento de u9 organis9o -ara algu9 al)o.

De-ois da sua graduao< Toinian 8oi ser instrutor na ni)ersidade &orthTeste9< e9 E)anston< Illinois< e< e9 /2/>< 8oi -ara a ni)ersidade da 3ali8rnia e9 !erEeley. Ali< onde ensina)a -sicologia co9-arada e 8azia -esJuisas soAre a a-rendizage9 co9 ratos< ele co9eou a 8icar insatis8eito co9 o co9-orta9entalis9o de Fatson e a desen)ol)er o seu. Sua carreira e9 !erEeley 8oi interro9-ida -ela Segunda %uerra Mundial< Juando ele ser)iu no Ser)io Secreto e< outra )ez< de /2:O a /2:1< Juando aGudou a liderar a coraGosa e lou)U)el o-osio dos -ro8essores ao Gura9ento de lealdade Jue o Estado da 3ali8rnia eBigia. &este Qlti9o -er5odo< ele da)a aulas e9 Har)ard e na ni)ersidade de 3hicago. $ 3o9-orta9entalis9o Intencional $ enunciado de8initi)o da -osio de Tol9an 8oi a-resentado e9 seu -ri9eiro e 9ais i9-ortante li)ro< Pur-osi)e !eha)ior in Ani9ais and MeBi I$ 3o9-orta9ento Intencional e9 Ani9ais e Seres HTnanosL< de /210. f -ri9eira )ista< seu siste9a -ode -arecer u9a curiosa 0@: 9istura de dois ter9os contraditrios6 intencional e co9-orta9ento. AtriAuir inteno a u9 organis9o -arece i9-licar consciYncia< u9 conceito 9entalista Jue co9 certeza no tinha lugar nu9a -sicologia co9-orta9entalista. Mas Tol9an deiBou claro< tanto no li)ro co9o na -esJuisa< Jue era total9ente co9-orta9entalista e9 ter9os de oAGeto de estudo e de 9etodo logiaH ele no esta)a -edindo u9 reto9o da -sicologia W consciYncia. Tal co9o Fatson< ele reGeita)a )igorosa9ente a intros-eco e no tinha interesse e9 nenhu9a su-osta eB-eriYncia interna do organis9o no acess5)el W oAser)ao oAGeti)a. Toda re8erYncia a -rocessos cons cientes e9 seu siste9a era )azada e9 ter9os de cautelosas in8erYncias a -artir do co9-orta 9ento oAser)U)el. d igual9ente claro Jue Tol9an no era Tatsoniano. E9 -ri9eiro lugar< ele no se interessa)a -elo estudo do co9-orta9ento e9 n5)el 9olecular< e9 ter9os de coneBDes est5 9ulo7res-osta. Ao contrUrio de Fatson< ele no se -reocu-a)a co9 unidades ele9entares de co9-orta9ento< as ati)idades dos ner)os< 9Qsculos e glNndulas. $ seu 8oco era o co9-orta 9ento 9olar< as aDes de res-osta total do organis9o inteiro. &esse as-ecto< seu siste9a co9Aina conceitos co9-orta9entalistas e gestaltistas. 9a segunda di8erena< e o -rinci-al -ilar do siste9a de Tol9an< * a noo de co9-or ta9ento intencional. A inteno no co9-orta9ento< dizia ele< -ode ser de8inida e9 ter9os co9-orta9entais oAGeti)os se9 recorrer W intros-eco ne9 a relatos de co9o o organis9o -oderia Rsentir7seS co9 relao a u9a eB-eriYncia. Parecia7lhe e)idente Jue todo co9-orta 9ento estU )oltado -ara algu9 al)o< $ gato< -or eBe9-lo< tenta sair da caiBa7-roAle9a< o rato tenta conhecer u9 laAirinto di85cil e o ser hu9ano tenta a-render a tocar -iano. $ co9-orta 9ento< a8ir9a)a ele< ReBsuda intenoS. Todo co9-orta9ento se orienta -ara a realizao de algu9 oAGeti)o< -ara a a-rendizage9 dos 9eios destinados a u9 8i9. $ rato -ercorre -ersis tente9ente o laAirinto< co9etendo cada )ez 9enos erros e alcanando o al)o< a cada tentati)a< co9 9ais ra-idez. E9 outras -ala)ras< o rato a-rende< e o 8ato da a-rendizage9 V no rato ou no ho9e9 V * u9a -ro)a co9-orta9ental alta9ente oAGeti)a de inteno. $Aser)e7se Jue Tol9an se ocu-a da res-osta do organis9o e Jue suas 9edidas re8ere97se Ws 9odi8icaDes no co9-orta9ento de res-osta co9o 8uno da a-rendizage9. E isso -roduz dados oAGeti)os.

$s Tatsonianos se a-ressara9 a criticar a atriAuio de inteno ao co9-orta9ento -orJue< dizia9< ela tinha de se Aasear no -ressu-osto da consciYncia. Tolinan re-licou Jue -ouca di8erena 8azia se o organis9o tinha ou no consciYncia. A eB-eriYncia consciente V caso eBistisse V associada co9 o co9-orta9ento intencional no in8luencia)a de 9aneira algu9a as res-ostas co9-orta9entais do ani9al. Sua Qnica -reocu-ao era o co9-orta9ento de res-osta 9ani8esto. Tol9an acredita)a Jue< se eBiste u9a -erce-o consciente do al)o -or -arte do orga nis9o< isso * u9 assunto -articular ao interior de cada organis9o< no estando< -ois< dis-on5 )el aos instru9entos oAGeti)os da ciYncia. E JualJuer coisa interior e Jue no -ossa ser oAser)ada 8ora do organis9o no 8az -arte do do95nio da ciYncia. (ariU)eis Inter)enientes 3o9o co9-orta9entalista< Tol9an acredita)a Jue as causas iniciadoras do co9-orta 9ento e o co9-orta9ento resultante 8inal tY9 de ser suscet5)eis de oAser)ao oAGeti)a e de de8inio o-eracional. Ele sugeria Jue as causas iniciadoras do co9-orta9ento consiste9 e9 cinco )ariU)eis inde-endentes6 os est59ulos a9Aientais ISL< os i9-ulsos 8isiolgicos IPL< a hereditariedade IHL< o treina9ento -r*)io ITL e a idade IAL. 3o9 suGeitos ani9ais< o eB-eri 9entador -ode controlar essas )ariU)eis< 9as< co9 seres hu9anos< ha)ia oA)ia9ente 9enos o-ortunidades -ara isso. Tol9an 8or9alizou o relaciona9ento entre as causas do co9-orta7 0@@ 9ento e o co9-orta9ento resultante 8inal I!L e9 ter9os de u9a eJuao6 o co9-orta9ento * u9a 8uno I$ das cinco )ariU)eis inde-endentes. ! 8 IS< P< H< T< AL Entre essas )ariU)eis inde-endentes oAser)U)eis e o co9-orta9ento de res-osta 8inal Ia )ariU)el de-endente oAser)U)elL< Tol9an -ostula)a u9 conGunto de 8atores in8eridos e no oAser)ados< as )ariU)eis inter)enientes. Trata7se dos reais deter9inantes do co9-orta9ento. Essas )ariU)eis so os -rocessos internos Jue conectarn a situao de est59ulo co9 a res-osta oAser)ada. $ enunciado E7" Iest59ulo7res-ostaL de)e ser agora E7 $7". A )ariU)el inter)enien te * o Jue estU acontecendo e9 $ Io organis9oL Jue -ro)oca u9a dada res-osta co9-orta7 9ental diante de u9 est59ulo dado. 3o9o essa )ariU)el inter)eniente no -ode ser oAGeti)a9ente oAser)ada< sua utilidade -ara a -sicologia s se concretiza se 8or -oss5)el relacionU7la clara9ente co9 as )ariU)eis Iinde-endentesL eB-eri9entais e co9 a )ariU)el Ide-endenteL de co9-orta9ento. $ eBe9-lo clUssico de )ariU)el inter)eniente * a 8o9e< Jue no -ode ser )ista nu9a -essoa ne9 nu9 ani9al de laAoratrio. 3ontudo< * -oss5)el relacionU7la -recisa e oAGeti)a9ente co9 u9a )ariU)el eB-eri9ental co9o a eBtenso de te9-o transcorrida desde a Qlti9a )ez Jue o organis9o 8oi ali9entado. Ela ta9A*9 -ode ser relacionada co9 u9a res-osta oAGeti)a ou )ariU)el de co9-orta9ento< co9o a Juantidade de ali9ento ingerido e a )elocidade co9 Jue 8oi consu9ido. Assi9< a )ariU)el no oAser)U)el e in8erida da 8o9e -ode receAer u9a re8erYncia e9-5rica -recisa< sendo -ortanto suscet5)el de Juanti8icao e de 9ani-ulao eB-eri9ental. Tol9an -ro-]s original9ente dois ti-os de )ariU)eis inter)enientes6 )ariU)eis de de9an da e )ariU)eis cogniti)as. As )ariU)eis de de9anda so essencial9ente 9oti)os e inclue9

seBo< 8o9e e segurana diante do -erigo. As )ariU)eis cogniti)as< ou EnoT7hoT< so ca-acidades co9o a-tidDes 9otoras e -erce-o de oAGetos. Mais tarde< Tol9an re)isou o conceito e -ro-]s trYs categorias6 siste9as de necessidades< a -ri)ao ou i9-ulso 8isiolgico nu9 dado 9o 9entoH 9oti)os de crena7)alor< a intensidade da -re8erYncia -or deter9inados oAGetos7al)o e a 8ora relati)a desses oAGetos na satis8ao de necessidadesH e es-aos de co9-orta9ento< a situao e9 Jue ocorre o co9-orta9ento do organis9o. &o es-ao de co9-orta9ento< alguns oAGetos atrae9 o indi)5duo ItY9 u9a )alYncia -ositi)aL enJuanto outros o re-ele9 ItY9 u9a )alYncia negati)aL. $ conceito de )ariU)eis inter)enientes no esca-ou a cr5ticas. Essas )ariU)eis -arece9 Qteis ao desen)ol)i9ento de u9a teoria do co9-orta9ento desde Jue seGa9 e9-irica9ente relacionadas co9 )ariU)eis eB-eri9entais e co9-orta9entais. Cazer isso de 9odo aArangente e co9-leBo 9ostrou7se< no entanto< u9a tare8a to 9onu9ental Jue Tol9an 9ais tarde chegou a Rre-udiar a es-erana de u9 dia 8azer u9a de8inio co9-leta de JuaisJuer )ariU)eis inter)enientes< declarando Jue< se elas no 8osse9 total9ente aAandonadas< tudo o Jue -ode ria9 ser consideradas era< na 9elhor das hi-teses< u9 ^auB5lio ao -ensa9ento; R IMacEenzie< /2??< -. /.@L. A Teoria da A-rendizage9 Tol9an acredita)a Jue todo co9-orta9ento< ani9al e hu9ano IeBceo 8eita aos re8le Bos si9-les e aos tro-is9os ou 9o)i9entos 8orados -ro-ostos -or #acJues LoeAL< * -ass5)el de ser 9odi8icado -or 9eio da eB-eriYnciaH assi9< a a-rendizage9 te9 u9 -a-el i9-ortante e9 seu co9-orta9entalis9o intencional. Ele reGeita)a a lei do e8eito de ThorndiEe< dizendo 0@? Jue a reco9-ensa ou re8oro te9 -ouca in8luYncia soAre a a-rendizage9. Tol9an -ro-]s e9 seu lugar urna teoria cogniti)a da a-rendizage9< sugerindo Jue a realizao re-etida de unia tare8a 8ortalece a relao a-rendida entre ind5cios do a9Aiente e eB-ectati)as do organis9o. Assi9< o organis9o -assa a conhecer o seu a9Aiente. Ele deno9inou essas relaDes a-rendidas gestalts7sinais< constitu5das -ela eBecuo continuada de u9a tare8a. Aco9-anhe9os o siste9a de Tol9an enJuanto oAser)a9os u9 rato 8a9into nu9 laAi rinto< $ rato se 9o)e -elo laAirinto< Ws )ezes nos corredores corretos e Ws )ezes e9 Aecos se9 sa5da. Ele ter9ina -or descoArir o ali9ento. E9 tentati)as suAseJ[entes no laAirinto< o al)o Iencontrar o ali9entoL con8ere -ro-sito e direo ao co9-orta9ento do roedor. A cada -onto de escolha no laAirinto< so estaAelecidas eB-ectati)as. $ rato co9ea a es-erar Jue certos ind5cios associados co9 o -onto de escolha le)e9 ou no ao ali9ento. auando sua eB-ectati)a * con8ir9ada e ele consegue ali9ento< a gestalt7sinal Ia eB-ectati)a dos ind5cios< associada co9 u9 -onto de escolha -articularL * 8ortalecida. Assi9< ao longo de todos os -ontos de escolha no laAirinto< o ani9al )ai estaAelecendo u9 -adro de gestalts7 sinais Jue Tol9an deno9inou 9a-a cogniti)o. Esse -adro * aJuilo Jue o ani9al a-rende

V u9 9a-a cogniti)o do laAirinto< e no u9 conGunto de hUAitos 9otores. &u9 certo sentido< o rato estaAelece u9 conheci9ento aArangente do laAirinto ou de JualJuer a9Aiente 8a9iliar. Algo se9elhante a u9 9a-a to-ogrU8ico se desen)ol)e e9 seu c*reAro< -er9itindo7lhe ir de u9 -onto a outro do a9Aiente se9 se restringir a u9a s*rie 8iBa de 9o)i9entos cor-orais. 9 eB-eri9ento clUssico Jue sustenta a teoria da a-rendizage9 de Tol9an in)estigou a Juesto de saAer se o rato no laAirinto a-rende u9 9a-a cogniti)o ou u9 conGunto de res-ostas 9otoras. Coi usado u9 laAirinto e9 8or9a de cruz. 9 conGunto de ratos se9-re encontra)a co9ida no 9es9o lugar< 9uito e9Aora< -artindo de -ontos distintos< ti)esse9 de Ws )ezes )irar W direita e outras )ezes W esJuerda -ara encontrar o ali9ento. As res-ostas 9otoras di8eria9< 9as o ali9ento -er9anecia no 9es9o lugar. $ segundo gru-o de ratos se9-re da)a a 9es9a res-osta< inde-endente9ente do -onto de -artida< 9as o ali9ento era encontrado e9 lugares di8erentes. Por eBe9-lo< -artindo de u9a eBtre9idade do laAirinto e9 cruz< os ratos s encontra)a9 co9ida se )irasse9 W direita no -onto de escolhaH Juando -artia9 da outra eBtre9idade< eles ta9A*9 s a encontra)a9 )irando W direta. $s resultados 9ostrara9 Jue o -ri9eiro gru-o< o dos a-rendizes de lugar< se sa5a signi8icati)a9ente 9elhor do Jue o segundo< o dos a-rendizes de res-osta. Tol9an concluiu Jue o 9es9o 8en]9eno ocorre co9 -essoas 8a9iliarizadas co9 o seu Aairro ou cidade. Elas -ode9 ir de u9 -onto a outro -or )Urias rotas distintas graas ao 9a-a cogniti)o da Urea Jue elas desen)ol)era9. $utra eB-eriYncia en)ol)eu a a-rendizage9 latente< a a-rendizage9 Jue no -ode ser oAser)ada enJuanto estU ocorrendo. 9 rato co9 8o9e 8oi colocado nu9 laAirinto< -odendo -era9Aular li)re9ente. &o ha)ia co9ida -ara ele encontrar. Estaria o rato a-rendendo algu9a coisa na ausYncia de re8oro` De-ois de algu9as tentati)as no re8oradas< o rato encontrou co9ida. Da5 -or diante< seu -rogresso e9 ter9os do te9-o necessUrio -ara -ercorrer o laAirinto 8oi eBtre9a9ente rU-ido< indicando Jue algu9a a-rendizage9 ocorrera durante o -er5odo e9 Jue no hou)era re8oro. Seu dese9-enho igualou ra-ida9ente o de u9 gru-o de controle Jue 8ora re8orado co9 co9ida a cada tentati)a. $ traAalho de Tol9an te)e u9a grande in8luYncia na -sicologia< e9 -articular na Urea da a-rendizage9< e seu i9-acto * reconhecido hoGe no 9o)i9ento cogniti)o. Mas ele 8oi criticado -or no ter conseguido desen)ol)er u9 siste9a terico -lena9ente integrado< e 9uitos -siclogos acredita9 Jue ele nunca )inculou adeJuada9ente o co9-orta9ento co9 8unciona9entos 9ais encoAertos co9o os estados cogniti)os. 9 -onto de ataJue 9ais A)io * a sua linguage9< tida -or 9uitos co9o suAGeti)a e 9entalista. 0@> Do lado -ositi)o< Tolrnan aAriu 9uitos t-icos i9-ortantes de -esJuisa na Urea da a-rendizage9 e introduziu o conceito de )ariU)el inter)eniente. 3o9o elas so u9 9odo de de8inir o-eracionalinente estados no oAser)U)eis co9o a 8o9e< 8izera9 esses estados ser considerados cienti8ica9ente res-eitU)eis -or alguns co9-orta9entalistas. As )arU)eis inter)e nientes se tornara9 u9 8or9ato necessUrio -ara lidar co9 construDes hi-ot*ticas< tendo sido 9uito usadas -or outros neoco9-orta9entalistas co9o %uthrie< Huil e< -or algu9 te9-o< SEinner.

$utra contriAuio i9-ortante * o a-oio de Tol9an ao rato co9o suGeito a-ro-riado a estudos -sicolgicos. 9 ensaio escrito e9 /2.: 9arca clara e deliciosa9ente sua -osio6 $Aser)e7se Jue os ratos )i)e9 e9 gaiolasH eles no 8aze9 8arras na noite anterior ao dia e9 Jue se -laneGou u9a eB-eriYnciaH eles no se 9ata9 uns aos outros e9 guerrasH eles no in)enta9 9UJuinas de destruio e< se o 8izesse9< no seria9 to ine-tos no seu controleH eles no se en)ol)e9 e9 con8litos de classe ou de raa. Eles e)ita9 a -ol5tica< a econo9ia e os ensaios de -sicologia. Eles so 9ara)ilhosos< -uros e encantadores ITol9an< /2.:< -. /@@L. EdTin "ay %uthrie I/>>@7/2:2L EdTin %uthrie doutorou7se e9 /2/0 na ni)ersidade da Pensil)Nnia e 8ez sua carreira acadY9ica na ni)ersidade de Fashington e9 Seattle< onde 8icou at* se a-osentar e9 /2:@. &a *-oca da -s7graduao< tornou7se u9 ardente ade-to da aAordage9 co9-orta9entalista e9 -sicologia< e9Aora no -ossa ser descrito co9o u9 Tatsoniano. A A-rendizage9 -or u9a Tentati)a A 9ais i9-ortante contriAuio de %uthrie -ara a -sicologia * sua 8or9ulao de u9a teoria da a-rendizage9 si9-les< descrita e9 seu li)ro The Psychology o8Learning IPsicologia da A-rendizage9L< de /21:. Ela te9 co9o Aase o -rinc5-io da contig[idade. EB-licando o 8ortaleci9ento de res-ostas a-rendidas< %uthrie reGeitou as leis do e8eito e de 8reJ[Yncia de ThorndiEe< Ae9 co9o o re8oro -a)lo)iano< a-oiando7se no Jue deno9inou condiciona9ento si9ultNneo< considerado -or ele a lei 9ais geral da -sicologia. Para %uthrie< toda a-rendizage9 de-ende da contig[idade entre esti9ulo e res-osta. auando u9 esti9ulo e)oca< a-enas u9a )ez< u9a dada res-osta< 8or9a7se a associao E7 ". Essa *< e9 essYncia< a a-rendizage9 -or u9a tentati)a. A re-etio e o re8oro no so necessUrios ao estaAeleci9ento da coneBo entre est59ulo e res-osta. A 8or9ao de u9 -ar entre o esti9ulo e o 9o)i9ento resultante ou res-osta ser)e -ara estaAelecer a associao< e assi9 o co9-orta9ento * a-rendido. A Qnica lei 8or9al da a-rendizage9 de %uthrie a8ir9a6 9a co9Ainao de est59ulos Jue aco9-anhou u9 9o)i9ento tende< ao se re-etir< a ser seguida -or esse 9o)i9entoS I%uthrie< /21:H -. 0@L. $Aser)e7se outra )ez Jue no hU 9eno aos estados de i9-ulsos internos< W re-etio do -areainento E7" ou a JualJuer 8or9a de reco9-ensa ou re8oro. A lei de %uthrie se re8ere a 9o)i9entos< Jue ele te)e o cuidado de distinguir de atos. 9 9o)i9ento * u9 -adro de res-ostas ou aDes 9otoras e glandulares. 9 ato< -or outro lado< * u9 9o)i9ento ou s*rie de 9o)i9entos Jue -roduz resultados. E9Aora u9 ato seGa u9 9o)i9ento< u9 9o)i9ento no * u9 ato< -ois este te9 u9a escala 9ais a9-la. !ater nu9 -rego co9 u9 9artelo< -or eBe9-lo< * u9 ato co9-osto de )Urios 9o)i9entos distintos e -roduz u9 certo resultado. %uthrie acredita)a Jue< Juando os -siclogos 9ede9 a a-rendiza ge9< o dese9-enho do ato co9-leto costu9a ser to9ado co9o crit*rio de a-rendizage9< Juando na )erdade so os 9o)i9entos Jue so condicionados ou a-rendidos co9o res-ostas. Para ele< a concentrao nos 9o)i9entos era a caracter5stica distinti)a de sua teoria. Ele 0@2

alega)a Jue ThorndiEe se interessa)a -elo ato total< co9o a aJuisio de u9a ca-acidade Ico9o ocorre no caso de u9 gato Jue tenta esca-ar de u9a caiBa7-roAle9aL< 9as Jue isso * na realidade u9a 8uno de alguns 9o)i9entos 9usculares indi)iduais. Esses 9o)i9entos< dizia ele< so desen)ol)idos ou adJuiridos e9 tentati)as Qnicas Ia-rendizage9 -or u9a tenta ti)aL< 9as a a-rendizage9 do ato total reJuer u9a -rUtica re-etida. $s 9o)i9entos Ico9-o nentes indi)iduais do ato a-rendidoL so os dados Arutos do siste9a de %uthrie. Por tere9 u9 alcance 9enor do Jue os atos< esses 9o)i9entos a-resenta9 9aior di8iculdade de oAser)ao nu9a situao de a-rendizage9< sendo co9 8reJ[Yncia deiBados de lado. Assi9 co9o a res-osta do organis9o * 8or9ada de co9-onentes se-arados< assi9 ta9A*9 ocorre co9 a esti9ulao a Jue o organis9o estU eB-osto. 3o9o o est59ulo e a res-osta se co9-De9 de 9uitas -artes< * necessUrio ha)er u9 grande nQ9ero de -ares entre o est59ulo total e as situaDes de res-osta -ara Jue o ato de co9-orta9ento alcance consistUncia. 0?O EdTin %uthrie -ro-]s urna teoria da a-rendizage9 si9-les< a8ii79ando Jue os 9o)i9entos so a-rendi dos durante u9a associao si9-les de est59ulo e res-osta. Logo< a -rUtica * necessUria -ara Jue haGa -rogresso na a-rendizage9 da co9Ainao de 9o)i9entos< isto *< do ato< 9as cada 9o)i9ento co9-onente * a-rendido de-ois de u9 Qnico -area9ento co9 o est59ulo. %uthrie -re8eria escre)er e oAser)ar a eB-eri9entar. Ele acredita)a na i9-ortNncia da teoria -ara o desen)ol)i9ento da -sicologia< dizendo Jue so as teorias< e no os 8atos< Jue -ersiste9. Seus )Urios li)ros contY9 oAser)aDes e-isdicas e co9-arati)a9ente -oucas -ro )as eB-eri9entais. !oa -arte do atrati)o do seu siste9a reside e9 sua si9-licidade e consis tYncia ao longo dos anos. Ele * 8Ucil de co9-reender< e9 es-ecial Juando co9-arado co9 as teorias de a-rendizage9 9ais co9-leBas e de Aase 9ate9Utica< co9o as de Huil. A si9-licidade estrutural do siste9a de %uthrie suscitou elogios de alguns -siclogos e cr5ticas de outros. Sugeriu7se Jue ele 9ante)e essa si9-licidade -or no ter tratado de -roAle9as da a-rendizage9 ca-azes de resistir a u9a eB-licao no N9Aito do seu siste9a6 RMuitas anUlises acerca de $uthrie con8undira9 inco9-letude co9 si9-licidadeS IMueller e Schoen8eld< /2:.< -. 1@>L. Essas cr5ticas sugere9 ha)er necessidade de -rinc5-ios e -ressu-os tos adicionais -ara aAranger os -rinci-ais -ontos da a-rendizage9. Mes9o assi9 %uthrie 9ante)e sua -osio e sua estatura co9o i9-ortante terico da a-rendizage9. Suas contriAuiDes receAera9 reconheci9ento 8or9al e9 /2:>< Juando a Ci9 dao Psicolgica A9ericana lhe con8eriu sua Medalha de $uro. 3larE Leonard HuIl I/>>.7/2:0L E9 -ri9eiro lugar e soAretudo u9 co9-orta9entalista< 3larE Hull alcanou u9a -osio de)eras res-eitada na -sicologia a9ericana nas d*cadas de .O e :O. Tal)ez nenhu9 outro -siclogo tenha sido to siste9Utica e -ro8unda9ente dedicado aos -roAle9as inerentes ao

9*todo cient58ico. Ele tinha u9 -rodigioso conheci9ento da 9ate9Utica e da lgica 8or9al e o a-licou W teoria -sicolgica de u9a 9aneira Jue ningu*9 8izera antes. A (ida de Huil Por Juase toda a )ida< Hull te)e u9a saQde 8rUgil e di8iculdades )isuais. Aos )inte e Juatro anos< contraiu -olio9ielite< o Jue o deiBou aleiGado de u9a -erna< 8orando7o a usar u9 -esado gra9-o de ao -or ele 9es9o constru5do. 3o9o sua 8a95lia no tinha recursos< ele interro9-eu a sua educao )Urias )ezes -ara dar aulas e ganhar a )ida. Seu 9aior -redicado 8oi u9a intensa as-irao de grandeza e a -erse)erana diante de inQ9eros oAstUculos. E9 /2/>< co9 a idade relati)a9ente a)anada de trinta e Juatro anos< ele se doutorou na ni)ersidade de Fisconsin< onde estudara engenharia de 9inas antes de -assar -ara a -sicologia. Coi -ro8essor e9 Fisconsin durante dez anos. Suas -ri9eiras -esJuisas -renuncia )a9 a Yn8ase Jue ele atriAuiria -or toda a )ida aos 9*todos oAGeti)os e Ws leis 8uncionais. Hull in)estigou a 8or9ao de conceitos e os e8eitos do 8u9o soAre a e8iciYncia do co9-orta9ento< e 8ez u9 reeBa9e da literatura soAre testes e 9edidas< tendo -uAlicado u9 i9-ortante teBto na Urea a-licada dos testes da a-tido IHulI< /20>L. Ele se es8orou -or desen)ol)er 9*todos -rUticos de anUlise estat5stica e in)entou u9a 9UJuina de calcular correlaDes. Essa 8oi u9a das -ri9eiras 9UJuinas -roGetadas -ara 8azer co9-utaDes 9ate9Uticas a -artir de dados codi8icados e9 8ita. $ a-arelho estU hoGe eB-osto na S9ithsonian Institution e9 Fashington< D.3. Hull dedicou dez anos ao estudo da hi-nose e da sugesto< tendo -uAlicado trinta e dois artigos e u9 li)ro Jue resu9ia a -esJuisa na Urea IHull< /211L. E9 /202< Hull tornou7se -ro8essor de -esJuisa na ni)ersidade Pale< onde se dedicou ao seu 9ais i9-ortante interesse de -esJuisa6 u9a teoria do co9-orta9ento Aaseada nas leis do condiciona9ento de Pa)lo). Ele lera Pa)lo) -ela -ri9eira )ez e9 /20?< tendo se interessado 0?/ -ela Juesto dos re8leBos condicionados e da a-rendizage9. Ele se re8eria W oAra de Pa)lo)< 3onditioned "e8leBes< co9o RaJuele grande li)roS< )oltando7se -ara o uso de suGeitos ani9ais e9 seu -rogra9a de -esJuisas. Ele no e9-regara antes ratos -or no a-reciar o cheiro de u9 laAoratrio de ratosH 9as< e9 Pale< encontrou a col]nia roedora estaAelecida -or E. ". Hilgard< Jue era 9antida 9eticulosa9ente li9-a. 3onta Hilgard Jue ele olhou -ara os ratos e Rcheirou os< dizendo i9aginar Jue< a8inal< -oderia usar ratosS IHilgard< /2>?< -. 0O/L. 0?0 $ co9-orta9entalis9o radical de 3larE Leonard Huli considera)a todo co9-orta9ento 9ecNnico e Juanti8icU)el. &os anos 1O< Hull escre)eu artigos soAre o condiciona9ento< a8ir9ando Jue co9-orta 9entos co9-leBos< de orde9 su-erior< -odia9 ser eB-licados e9 ter9os dos -rinc5-ios AUsicos do condiciona9ento. E9 /2.O< ele -uAlicou< co9 cinco colegas< Mathe9atico7 Deducti)e Theory o8 "ote Learning6 A Study in Scienti8lc Methodology ITeoria

Mate9Utico7Deduti)a da A-rendizage9 MecNnica6 9 Estudo de Metodologia 3ient58icaL. E9Aora 8osse reconhecido co9o u9a notU)el realizao no desen)ol)i9ento da -sicologia cient58ica< o li)ro era di85cil de entender< tendo sido lido -or -oucas -essoas. Sua -rBi9a -uAlicao i9-ortante< Princi-les o8 !eha)ior IPrinc5-ios do 3o9-orta 9entoL< de /2.1< descre)ia co9 detalhes e u9a -reciso caracter5stica u9 re8erencial terico a9-lo o Aastante -ara incluir todo o co9-orta9ento. Esse li)ro garantiu a -roe9inYncia das id*ias de Hull na Urea da a-rendizage9 nos Estados nidos e esti9ulou considerU)eis -esJui sas. Ele logo se to9ou o -siclogo citado co9 9ais 8reJ[Yncia no ca9-oH na d*cada de .O< sua oAra era citada -or 9ais de .Og dos artigos eB-eri9entais< e e9 ?Og dos artigos soAre a-rendizage9 e 9oti)ao -uAlicados nas duas -rinci-ais re)istas a9ericanas de -sicologia IS-ence< /2:0L. Hull re)isou seu siste9a e9 )Urios artigos< e sua 8or9a 89al a-areceu e9 A !eha)ior Syste9 ISiste9a do 3o9-orta9entoL e9 /2:0. Huil esta)a doente hU anos e 8aleceu antes de ler as -ro)as do li)ro. $ "e8erencial Hull acredita)a Jue o co9-orta9ento en)ol)e u9a continua interao entre o organis9o e o a9Aiente. $s est59ulos oAGeti)os 8ornecidos -or este Qlti9o e as res-ostas co9-orta9en tais oAGeti)as ad)indas do organis9o so 8atos oAser)U)eis. 3ontudo< a interao ocorre nu9 conteBto 9ais a9-lo Jue no -ode ser total9ente de8inido e9 ter9os oAser)U)eis de est59ulo7 res-osta. Esse conteBto 9ais a9-lo< ou re8erencial< * a ada-tao Aiolgica do organis9o ao seu a9Aiente es-ec58ico. A soAre)i)Yncia orgNnica * aGudada -or essa ada-tao Aiolgica. auando a soAre)i)Yncia estU a9eaada< diz7se Jue o organis9o se encontra e9 estado de necessidade. Huil asse)era)a Jue a necessidade en)ol)e u9a situao e9 Jue os reJuisitos Aiolgicos da soAre)i)Yncia no esto sendo satis8eitos. E9 estado de necessidade< o organis9o se co9-orta de u9a 9aneira )oltada -ara reduzir essa necessidade. Seu co9-orta9ento ser)e -ara reina taurar as condiDes Aiolgicas ti9as necessUrias W soAre)i)Yncia. Essa -reocu-ao de Huil co9 a soAre)i)Yncia Aiolgica decorria do seu interesse -ela teoria da e)oluo e * coerente co9 a Yn8ase 8uncionalista na ada-tao ao a9Aiente. Huil esta)a co9-ro9etido co9 u9a -sicologia co9-orta9entalista< oAGeti)a. &o ha)ia lugar e9 seu -rogra9a -ara a consciYncia< a inteno< ne9 -ara JualJuer outra noo 9enta lista. Seu siste9a era u9 co9-orta9entalis9o intransigente e radical e9 Jue ele tenta)a reduzir todo conceito a ter9os 85sicos< e e9Aora tal)ez 8osse 9ais r5gido do Jue o de Fatson< ele ad9itia a noo de )ariU)eis inter)enientes. 3ontudo< )incula)a7as estrita e concreta9ente co9 condiDes oAGeti)as de est59ulo e res-osta< -ass5)eis de Juanti8icao e 9edio -recisas. Seu siste9a e sua i9age9 da natureza hu9ana era9 8or9ulados e9 ter9os 9ecanicistas. Para Huli< o co9-orta9ento hu9ano * auto9Utico e c5clico< -odendo ser reduzido W ter9ino logia da 85sica. Ele reco9enda)a Jue se e)itasse a intruso do suAGeti)is9o antro-o9r8ico< ou seGa< dar inter-retaDes suAGeti)as do co9-orta9ento oAser)ado< -rUtica co9u9 dos -ri9ei ros -siclogos ani9ais. A oAser)ao e a inter-retao do co9-orta9ento tY9 de ser radical7 9ente oAGeti)as. 9a 8or9a de consegui7lo< sugeriu Hull de inicio< era -ensar e9 ter9os do co9-orta9ento ani9al< e9Aora 9es9o isso 8osse

arriscado6 R * co9 de9asiada 8reJ[Yn cia -reGudicado Juando o terico co9ea a -ensar no Jue 8aria se 8osse u9 rato< u9 gato ou 0?1 u9 chi9-anz*H Juando isso acontece< todo o seu conheci9ento soAre o seu -r-rio co9-orta 9ento< nascido de anos de auto7oAser)ao< co9ea de i9ediato a 8uncionar e9 lugar das leis ou -rinc5-ios gerais oAGeti)a9ente 8or9ulados Jue constitue9 a suAstYncia leg5ti9a da ciYn ciaS IHuil< /2.1< -. 0?L. Ele Ausca)a u9a sal)aguarda 9ais 8orte contra o suAGeti)is9o e a encontrou nu9a atitude Jue considera o organis9o u9 RroA] co9-leta9ente aut]no9o< constru5do de 9ateriais to di8erentes de ns 9es9os Juanto -oss5)elS IHuli< /2.1< -. 0?L. Assi9< -ara Huil< os co9-orta9entalistas -recisa)a9 )er o seu oAGeto de estudo co9o u9 RroA]S. Ele este)e Ae9 al*9 do seu te9-o ao considerar a -ossiAilidade de se constru5re9 9UJuinas ca-azes de -ensar e eBiAir outras 8unDes cogniti)as hu9anas< u9 e9-reendi9ento hoGe tentado co9 os co9-utadores. R(e979e 9uitas )ezes W id*iaS< escre)eu ele e9 /20@< ^Jue o organis9o hu9ano * u9a das 9ais eBtraordinUrias 9UJuinas V e< no entanto< u9a 9UJuina V e 9e ocorreu 9ais de u9a )ez Jue< considerando os -rocessos de -ensa9ento< -oder7se7ia construir u9a 9UJuina ca-az de 8azer todas as coisas essenciais Jue o cor-o 8azS IA9sel e "ashotte< /2>.< --. 071L. $ es-5rito do 9ecanis9o re-resentado -elas 8iguras 9ecNnicas dos Gardins e relgios da Euro-a seiscentist.a 8oi 8iel9ente incor-orado W oAra de Huli. 9a )antage9 da aAordage9 roAtica< segundo Hull< * i9-edir a atriAuio do co9-orta9ento a causas Jue no as estrita 9ente 9ecNnicas. Para ele< -ouca di8erena ha)ia entre a -sicologia e a 85sicaH e< 9es9o Jue hou)esse< seria u9a Juesto de grau< e no de gYnero. A Metodologia $AGeti)a e a auanti8icao $ co9-orta9entalis9o 9ecanicista< reducionista e oAGeti)o de Hull o8erece u9a )iso clara do Jue de)e9 ser os seus 9*todos de estudo. E)idente9ente< esses 9*todos se caracte riza9 -ela 9aior oAGeti)idade -oss5)el. Al*9 disso< sua aAordage9 da -sicologia caracteriza7 se -ela Juanti8icao. As leis do co9-orta9ento de)e9 ser enunciadas ou eB-ressas na linguage9 -recisa da 9ate9Utica< razo -or Jue a Juanti8icao constitui a segunda -edra angular soAre a Jual Hull edi8icou seu co9-orta9entalis9o. Ele escre)eu Jue os -siclogos no a-enas de)e9 desen)ol)er u9a -lena co9-reenso da 9ate9Utica< co9o -ensar e9 ter9os 9ate9Uticos. E9 Princi-ies o8 !eha)ior I/2.1L< ele eB-licou o -rocedi9ento a ser seguido -or u9a -sicologia 9ate9atica9ente de8inida6 $ -rogresso consistirU na laAoriosa elaAorao< u9a -or u9a< de centenas de eJuaDesH na deter9inao eB-eri9ental< u9a -or u9a< de centenas de constantes e9-5ricas contidas nas eJuaDesH na conce-o de unidades utilizU)eis -ratica9ente co9 as Juais 9edir as Juantidades eB-ressas -elas eJuaDesH na de8inio oAGeti)a de centenas de s59Aolos usados nas eJuaDesH na rigorosa deduo< u9a -or u9a< de 9ilhares de teore9as e corolUrios a -artir das de8iniDes e eJuaDes -ri9a < na 9eticulosa realizao de 9ilhares de eB-eri9entos Juantitati)os 8unda9en tais IHulI< /2.1< --. .OO7.O/L.

Esse enunciado dU u9a Aoa indicao do rigor V e da -aciYncia V eBigido de u9 seguidor do siste9a de Huli. Huil descre)eu Juatro 9*todos Jue considera)a Qteis W ciYncia. TrYs GU era9 e9-rega dos6 I/L a oAser)ao si9-lesH I0L a oAser)ao siste9Utica controladaH e I1L a )eri8icao eB-eri9ental de hi-teses. Al*9 disso< Huli eBigiu a adeso estrita a u9 Juarto 9*todo< o 9*todo hi-ot*tico7deduti)o< Jue usa a deduo a -artir de u9 conGunto de 8or9ulaDes deter9inadas a -riori. $ 9*todo en)ol)e o estaAeleci9ento de -ostulados a -artir dos Juais deduzir conclusDes eB-erirnental9ente )eri8icU)eis< Jue so ento suA9etidas W )eri8icao eB-eri9ental. Se as -ro-osiDes no 8ore9 )alidadas -elas -ro)as eB-eri9entais< de)ero ser 0?. re)istas. Se 8ore9 co9-ro)adas e )eri8icadas< -odero ser inclu5das no cor-o da ciYncia. Huli acredita)a Jue< se a -sicologia Jueria tornar7se u9a ciYncia oAGeti)a igual Ws outras ciYncias naturais< de acordo co9 o -roGeto co9-orta9entalista< a Qnica aAordage9 a-ro-riada seria a hi-ot*tico7deduti)a. $s I9-ulsos Huli considera)a a necessidade cor-oral decorrente de u9 des)io de condiDes Aiolgi cas ti9as a Aase da 9oti)ao. Entretanto< e9 )ez de introduzir o conceito de necessidade Aiolgica direta9ente e9 seu siste9a< ele -ostulou a )ariU)el inter)eniente do i9-ulso< u9 ter9o GU e9-regado na -sicologia. $ i9-ulso era -ostulado co9o u9 est59ulo ad)indo de u9 estado de necessidade do tecido Jue des-erta ou ati)a o co9-orta9ento. A 8ora do i9-ulso -ode ser deter9inada e9-irica9ente e9 ter9os da durao da -ri)ao ou da intensidade< 8ora ou gasto de energia do co9-orta9ento resultante. Para ele< a durao da -ri)ao era u9a 9edida i9-er8eita< razo -or Jue acentuou a 8ora da res-osta. 3onsidera)a7se o i9-ulso no es-ec58ico. E9 outras -ala)ras< JualJuer es-*cie de -ri)ao V de co9ida< de Ugua ou de seBo< -or eBe9-lo V contriAu5a da 9es9a 9aneira< se Ae9 Jue e9 graus distintos< -ara o i9-ulso. Essa no es-eci8icidade signi8ica Jue o i9-ulso no dirige o co9-orta9ento< ser)indo a-enas -ara energizU7lo. A orientao ou conduo do co9-orta9ento * realizada -or est59ulos a9Aientais. Al*9 disso< a reduo do i9-ulso * a Aase eBclusi)a do re8oro. Hull -ostulou dois ti-os de i9-ulsos6 -ri9Urios e secundUrios. $s i9-ulsos -ri9Urios esto associados co9 estados de necessidade Aiolgica e direta9ente en)ol)idos na soAre)i )Yncia do organis9o. Esses i9-ulsos< oriundos de u9 estado de necessidade do tecido< inclue9 a 8o9e< a sede< o ar< a regulao da te9-eratura< a de8ecao< a 9ico< o sono< a ati)idade< as relaDes seBuais e o al5)io da dor. Trata7se de -rocessos inatos AUsicos )itais -ara a soAre)i)Yncia do organis9o. Ele ad9itiu Jue os seres hu9anos e ani9ais so 9oti)ados -or outras 8oras al*9 dos i9-ulsos -ri9Urios. Assi9< Huil -ostulou os i9-ulsos secundUrios ou a-rendidos< Jue se re8ere9 a situaDes ou est59ulos a9Aientais associados co9 a reduo de i9-ulsos -ri9Urios< e Jue< -or isso< -ode9 se to9ar eles 9es9os i9-ulsos. Isso signi8ica Jue est59ulos antes neutros -ode9 assu9ir as caracter5sticas de u9 i9-ulso -or sere9 ca-azes de e)ocar res-ostas se9elhantes Ws geradas -elo i9-ulso -ri9Urio ou estado de necessidade original.

9 eBe9-lo si9-les en)ol)e -]r a 9o nu9 8ogo Juente e se Juei9ar. A dolorosa Juei9adura< cansada -ela dani8icao do tecido< gera u9 i9-ulso -ri9Urio< o deseGo de al5)io da dor. $utros est59ulos a9Aientais )inculados co9 esse i9-ulso -ri9Urio< tal co9o a )iso do 8ogo< -ode le)ar ao a8asta9ento da 9o diante da -erce-o do est59ulo )isual. Assi9< a )iso do 8ogo -ode )ir a ser o est59ulo -ara o i9-ulso a-rendido do 9edo. Esses i9-ulsos secundUrios ou a-rendidos Jue ser)e9 -ara 9oti)ar o co9-orta9ento se desen)ol)e9 co9 Aase nos i9-ulsos -ri9Urios. De)ido a esse 8oco nos i9-ulsos a-rendidos< a a-rendizage9 te)e u9 -a-el7cha)e no siste9a de Hull. A A-rendizage9 Hull tentou integrar< ou ao 9enos reconciliar< a lei do e8eito de ThorndiEe co9 o condiciona9ento -a)lo)iano. Ele acredita)a Jue a a-rendizage9 no -oderia ser adeJuada 9ente eB-licada -elos -rinc5-ios da recentidade e da 8reJ[Yncia. Sua teoria da a-rendizage9 concentra7se -ri9ordial9ente no -rinc5-io do re8oro< Jue *< e9 ter9os essenciais< a lei do e8eito de ThorndiEe. A lei do re8oro -ri9Urio de Huil -ostula Jue< Juando u9a relao 0?: est59ulo7res-osta * seguida -or u9a reduo da necessidade< au9enta a -roAaAilidade de Jue< e9 ocasiDes suAseJ[entes< o 9es9o est59ulo e)oJue a 9es9a res-osta. $Aser)e7se Jue a reco9-ensa ou re8oro no * de8inida e9 ter9os da noo thorndiEeana de satis8ao< 9as e9 ter9os da reduo de u9a necessidade -ri9Uria. Logo< a Aase da teoria da a-rendizage9 de Huli * o re8oro -ri9Urio< a reduo de u9 i9-ulso -ri9Urio. Assi9 co9o cont*9 i9-ulsos secundUrios ou a-rendidos< o siste9a de Huil ta9A*9 trata do re8oro secundUrio. Se a intensidade do est59ulo 8or reduzida co9o resultado de u9 i9-ulso secundUrio ou a-rendido< ela )ai agir co9o u9 re8oro secundUrio6 Segue7se Jue JualJuer est59ulo associado siste9aticarnente co9 u9a situao de re8oro adJuiri7 rU< -or 9eio dessa associao< o -oder de e)ocar a iniAio condicionada< isto *< a reduo da intensidade do est59ulo< e< assi9< de -roduzir o re8oro resultante. 3o9o esse -oder indireto de re8oro * adJuirido atra)*s da a-rendizage9< da9os7lhe o no9e de re8oro secundUrio IHuil< /2:/< --. 0?70>L. Huil -ensa)a Jue a coneBo est59ulo7res-osta * 8ortalecida -elo nQ9ero de re8oros Jue ocorrera9. Ele deno9ina)a a 8ora do )5nculo E7" 8ora do hUAito< Jue se re8ere W -ersistYn cia do condiciona9ento e * u9a 8uno do re8oro. A a-rendizage9 no -ode acontecer na ausYncia de re8oro< Jue * necessUrio -ara gerar u9a reduo do i9-ulso. Por causa dessa Yn8ase no re8oro< o siste9a de Huil * cha9ado de teoria da reduo da necessidade< o-osta W teoria da contig[idade de %uthrie e W teoria cogniti)a de Tolrnan. $ siste9a de Huil * a-resentado e9 8or9a )erAal e 9ate9Utica e9 ter9os de -ostulados e corolUrios es-ec58icos e detalhados. E9 sua Qlti9a -uAlicao IHuIl< /2:0L hU dezoito -ostulados e doze corolUrios. E9Aora o siste9a se 8unda9ente e9 -rinc5-ios de condiciona 9ento< Huli acha)a Jue essa -osio 8unda9ental -odia ser a9-liada -ara incluir -rocessos

co9-leBos co9o a soluo de -roAle9as< o co9-orta9ento social e 8or9as de a-rendizage9 distintas do condiciona9ento. Ele )i)eu -ara )er so9ente -arte de sua a9Aio realizada. Seu siste9a alcanou ta9anha notoriedade Jue gerou ine)ita)el9ente inQ9eras cr5ticas. 3o9o destacado eB-oente do neoco9-orta9entalis9o< Huli so8reu os 9es9os ataJues 8eitos a Fatson e a outros seguidores da tradio co9-orta9entalista. $s ad)ersUrios de u9a aAordage9 co9-orta9entalista da -sicologia e9 ter9os 9etodolgicos e tericos< inclue9 necessaria9ente Huil no ca9-o ini9igo. Pode7se acusar o -rogra9a de Huli de 8alta de generalizao. A8ir9ou7se Jue< e9 sua tentati)a de de8inir suas )ariU)eis de 9odo to -reciso e9 ter9os Juantitati)os< ele no te)e co9o deiBar de o-erar soAre u9a Aase 9uito estreita. Sua aAordage9 * eBtre9a9ente -articu larista< tendo ele 9uitas )ezes 8or9ulado -ostulados a -artir de resultados oAtidos nu9a Qnica situao eB-eri9ental. Alega9 os ad)ersUrios Jue * JuestionU)el -oder generalizar -ara todo o co9-orta9ento co9 Aase e9 de9onstraDes eB-eri9entais es-ec58icas co9o Ro inter)alo 9ais 8a)orU)el -ara o condiciona9ento da -Ul-eAra hu9ana IPostulado 0LS ou Ro -eso e9 gra9as de ali9ento necessUrio -ara condicionar u9 rato IPostulado ?LS IHilgard< /2:@< -. />/L. E9Aora a Juanti8icao -recisa seGa necessUria e reco9endU)el< a aAordage9 eBtre9a de Huli tende a reduzir a ga9a de a-licaAilidade das descoAertas. E9 conseJ[Yncia< a adeso de Hull a u9 siste9a 8or9al e 9ate9Utico de construo da teoria estU aAerta tanto a elogios co9o a cr5ticas. Ele -ode ter sido )5ti9a do seu entusias9o -ela 9ate9Utica< tendo Juanti8icado suas -ro-osiDes de 9aneira to aArangente e 9inuciosa Jue as 8or9ulaDes inco9-letas ou i9-recisas so relati)a9ente 8Uceis de -erceAer. Lacunas e inconsistYncias nu9a teoria eB-ressa -or escrito -ode9 ser 9ais 8acil9ente resol)idas co9 0?@ ilustraDes a-ro-riadas. 3ri encontrara9 lacunas desse ti-o no siste9a de Huli e a8ir9a9 Jue ao 9enos algu9as de suas 8or9ulaDes no so constru5das co9 tanto rigor Juanto se costu9a)a -ensar. &e9 -or isso * -oss5)el 9ini9izar a in8luYncia de Huil. #U 9enciona9os o grande nQ9ero de -esJuisas ocasionadas -or sua oAra< tal)ez 9ais do Jue JualJuer outra teoria< e s isso GU lhe garante seu status na histria da -sicologia. Ele 8orneceu u9a ter9inologia oAGeti)a Jue 8oi Ae9 aceita e re-resentou urna no)a aAordage9 dos dados -sicolgicos< no se li9itando a reno9ear )elhos conceitos. Ta9A*9 * u9 triAuto W grandeza de Huli citar alguns dos -siclogos Jue 8ora9 seus disc5-ulos e seguidores6 #ohn Dollard< 3arl Ho)land< &eal Miller< "oAert Sears< HoAart MoTrer e Menneth S-ence. Poucos -siclogos ti)era9 u9 e8eito to a9-lo e eBtenso soAre a 9oti)ao -ro8issional de tantos outros -siclogos. Hull de8endeu< a9-liou e eB-]s a aAordage9 co9-orta9entalista oAGeti)a da -sicologia co9o ningu*9 8izera antes. E9Aora os -siclogos Juestione9 -artes ou a totalidade de sua teoria< hU u9 res-eito e u9a ad9irao generalizados -elos 9*todos rigorosos Jue ele usou -ara desen)ol)Y7la. R&o * 8reJ[ente e9 nenhu9 ca9-o o surgi9ento de u9 )erdadeiro gYnio tericoH dentre os raros Jue a -sicologia -ode rei)indicar -ara si< Huli -or certo de)e 8igurar entre os 9ais destacadosS ILoTry< /2>0< -. 0//L.

!urrhus CredericE SEinner I/2O.7/22OL !. C. SEinner 8oi -or d*cadas< a -artir dos anos :O< o 9ais in8luente indi)iduo no ca9-o da -sicologia. So 9uito a9-las suas Ureas de interesse e9 sua longa carreira< Ae9 co9o suas i9-licaDes -ara a sociedade 9oderna. E9 /2>0< u9 historiador da -sicologia disse ser ele RinJuestiona)ehnente< o 9ais 8a9oso -siclogo a9ericano do 9undoS I%ilgen< /2>0< -. 2?L. auando ele 9orreu< e9 /22O< o editor da Ainerican Psychologist o saudou co9o o R9ais i9-ortante -siclogo conte9-onineo... u9 dos gigantes da nossa disci-linaS< algu*9 Jue RdeiBou u9a 9arca -er9anente na -sicologiaS ICoTier< /22O< -. /.0O1L. Por 9uitos anos< SEinner 8oi o 9ais destacado co9-orta9entalista da A9*rica< tendo atra5do u9 a9-lo< leal e entusias9ado gru-o de seguidores. Ele desen)ol)eu u9 -rogra9a -ara o controle co9-orta9ental da sociedade< in)entou u9 Aero auto9Utico -ara cuidar de AeAYs e 8oi o -rinci-al res-onsU)el -ela introduo das t*cnicas de 9odi8icao do co9-orta 9ento e das 9UJuinas de ensinar. Escre)eu u9 ro9ance IFalden TToL Jue continua a ser -o-ular 9ais de Juarenta anos de-ois da sua -ri9eira -uAlicao. E9 /2?/< seu li)ro !eyond Creedo9 and Dignity IAl*9 da LiAerdade e da DignidadeL tornou7se u9 Aest7seller nacional. Ele -uAlicou 9uitos artigos e li)ros -ro8issionais< tendo sido co9-arado co9 Crancis %alton na di)ersidade e na a9-litude de seus interesses. A (ida de SEinner SEinner nasceu e9 SusJuehanna< Pensil)Nnia< onde )i)eu at* ir -ara o col*gio. Segundo o seu -r-rio relato< seu a9Aiente da in8Nncia era estU)el e no lhe 8altou a8eto. Ele 8reJ[entou o 9es9o ginUsio onde seus -ais ha)ia9 estudadoH ha)ia a-enas sete outros alunos e9 sua classe ao 8inal do curso. Ele gosta)a da escola e era o -ri9eiro a chegar todas as 9anhs. auando criana e adolescente< gosta)a de construir coisas6 trens< carrinhos< Gangadas< carros s*is< atiradeiras< 9odelos de a)iDes e at* u9 canho a )a-or co9 o Jual atira)a Auchas de Aatata e cenoura nos telhados dos )izinhos. Passou anos tentando construir u9a 9UJuina de 9o)i9ento -er-*tuo. Ta9A*9 tinha interesse -elo co9-orta9ento dos ani9ais. Lia 9uito soAre eles e 9antinha u9 estoJue de tartarugas< coAras< lagartos< sa-os e esJuilos listrados. &u9a 8eira rural< ele oAser)ou certa 8eita u9 Aando de -o9Aos nu9a a-resentaoH anos 9ais tarde< ele treinaria essas a)es -ara realizar u9a )ariedade de 8aanhas. 0?? $ siste9a de -sicologia de SEinner * soA 9uitos as-ectos u9 re8leBo das suas -ri9eiras eB-eriYncias de )ida. Ele considera)a a )ida u9 -roduto de re8oros -assados e a8ir9a)a Jue a sua -r-ria )ida 8ora to -redeter9inada< organizada e ordeira Juanto o seu siste9a dita)a Jue todas as )idas hu9anas 8osse9. Ele acredita)a Jue todos os as-ectos da sua eB-eriYncia -essoal re9onta)a9 a-enas a 8ontes a9Aientais. A conselho de u9 a9igo da 8a95lia< SEinner se 9atriculou no Haniilton 3ollege de &o)a PorE. Ele escre)eu6 Todo co9-orta9ento estU suGeito a contiugYncias de re8oro< segundo !. C. SEinner< durante 9uitos anos o -rinci-al co9-orta9entalista da A9*rica< Jue a-licou seus dados de laAoratrio a -roAle9as da criao de 8ilhos e da educao. 0?>

&unca 9e ada-tei W )ida de estudante. Ingressei nu9a 8raternidade acadY9ica se9 saAer do Jue se trata)a. &o era Ao9 nos es-ortes e so8ria 9uito Juando as 9inhas canelas era9 atingidas no hJuei soAre o gelo ou Juando 9elhores Gogadores de AasJuete 8azia9 taAela na 9inha caAea... &u9 artigo Jue escre)i no 8inal do 9eu ano de calouro< recla9ei de Jue o col*gio 9e oAriga)a a cu9-rir eBigYncias desnecessUrias Iu9a delas era a -resena diUria na ca-elaL e Jue Juase nenhu9 interesse intelectual era de9onstrado -ela 9aioria dos alunos. &o 9eu Qlti9o ano< eu era u9 reAelde declarado ISEinner< /2@?< -. 120L. 3o9o -arte dessa re)olta< SEinner instiga)a trotes Jue 9uito -erturAara9 a co9unidade acadY9ica e se entrega)a a ataJues )erAais aos -ro8essores e W ad9inistrao. Sua desoAediYn cia continuou at* o dia da graduao< Juando< na aAertura das ceri9]nias< o diretor o alertou< e aos seus a9igos< Jue< se no se co9-ortasse9< no colaria9 grau. Ele se 8or9ou e9 inglYs< receAeu a cha)e si9Alica da Phi !eta Ma--a e 9ani8estou o deseGo de tornar7se escritor. auando criana< tinha escrito -oe9as e histrias< e< e9 /20:< nu9 curso de )ero soAre redao< o -oeta "oAert Crost 8izera co9entUrios 8a)orU)eis soAre seu traAalho. Durante dois anos de-ois da 8or9atura< SEinner dedicou7se a escre)er e ento decidiu Jue no tinha ^nada i9-ortante a dizerS. Sua 8alta de sucesso co9o escritor o deiBou to deses-erado Jue ele -ensou e9 consultar u9 -siJuiatra. 3onsiderou7se u9 8racasso e esta)a co9 sua auto7esti9a aAalada. Ta9A*9 esta)a desa-ontado no a9orH ao 9enos u9a 9eia dQzia de Go)ens ha)ia9 reGeitado suas in)estidas< deiBando7o co9 o Jue ele descre)eu co9o intensa dor 85sica. SEinner 8icou to -erturAado Jue gra)ou a inicial do no9e de u9a 9ulher no Arao< onde ela 8icou durante anos. De-ois de ler soAre #ohn !. Fatson e I)an Pa)lo)< SEinner decidiu trans8erir seu interesse literUrio -elas -essoas -ara u9 interesse 9ais cient58ico. E9 /20>< inscre)eu7se na -s7 graduao de -sicologia e9 Har)ard< e9Aora nunca ti)esse estudado -sicologia antes. Coi -ara a -s7graduao< disse ele< Rno -orJue 8osse u9 ade-to total9ente co9-ro9etido da -sicologia< 9as -ara 8ugir de u9a alternati)a intolerU)elS ISEinner< /2?2< -. 1?L. 3o9-ro9e tido ou no< doutorou7se trYs anos 9ais tarde. Seu te9a de dissertao dU u9 -ri9eiro )islu9Are da -osio a Jue ele iria aderir -or toda a sua carreira. Sua -rinci-al -ro-osio era de Jue u9 re8leBo no * seno a correlao entre u9 est59ulo e u9a res-osta. De-ois de )Urios -s7doutorados< SEinner 8oi dar aulas na ni)ersidade de Minnesota I/21@7/2.:L e na ni)ersidade de Indiana I/2.:7/2.?L. E9 /2.?< )oltou a Har)ard. Seu li)ro de /21>< The !eha)ior o8 $rganis9s I$ 3o9-orta9ento dos $rganis9osL< descre)e os -ontos essenciais do seu siste9a. 3inJ[enta anos 9ais tarde< esse li)ro 8oi considerado Ru9 dos -oucos li)ros Jue 9udara9 a 8ace da -sicologia 9odernaS ITho9-son< /2>>< -. 12?L< e ainda * 9uito lido. Seu li)ro de /2:1< Sc5ence and HTnan !eha)5or I3iYncia e 3o9-orta9ento Hu9anoL< * o 9anual AUsico da sua -sicologia co9-orta9entalista. SEinner 9ante)e7se -roduti)o at* a 9orte< aos oitenta e seis anos< traAalhando at* o 8i9 co9 o 9es9o entusias9o co9 Jue co9eara uns sessenta anos antes. E9 seus Qlti9os anos de )ida< ele construiu< no -oro de sua casa< sua -r-ria RcaiBa de SEinnerS V u9 a9Aiente controlado Jue -ro-icia)a re8oro -ositi)o. Ele dor9ia ali nu9 tanJue -lUstico a9arelo< de ta9anho a-enas su8iciente -ara conter u9 colcho< algu9as -rateleiras de li)ros e u9 -eJueno tele)isor. Ia dor9ir toda noite Ws dez< acorda)a trYs horas de-ois< traAalha)a -or u9a hora< dor9ia 9ais trYs horas e des-erta)a Ws cinco da 9anh -ara

traAalhar 9ais trYs horas. Ento< ia -ara o gaAinete na uni)ersidade -ara traAalhar 9ais< e toda tarde rete9-era)a as 8oras ou)indo 9Qsica. Aos setenta e oito anos< escre)eu u9 artigo intitulado RAuto7Ad9inistrao Intelectual na (elhiceS< citando suas -r-rias eB-eriYncias co9o estudo de caso ISEinner< /2>1aL. Ele 0?2 9ostra)a Jue * necessUrio Jue o c*reAro traAalhe 9enos horas a cada dia< co9 -er5odos de descanso entre -icos de es8oro< -ara a -essoa lidar co9 a 9e9ria Jue co9ea a 8alhar e co9 a reduo das ca-acidades intelectuais na )elhice. Doente ter9inal co9 leuce9ia< a-resentou u9a co9unicao na con)eno de /22O da APA< e9 !oston< a-enas oito dias antes de 9orrerH nela< ele ataca)a a -sicologia cogniti)a. &a noite anterior W sua 9orte< esta)a traAa lhando e9 seu artigo 8rnal< RPode a Psicologia ser u9a 3iYncia da Mente`S ISEinner< /22OL< outra acusao ao 9o)i9ento cogniti)o Jue esta)a su-lantando sua de8inio de -sicologia. $ 3o9-orta9entalis9o de SEinner E9 )Urios as-ectos i9-ortantes< a -osio de SEinner re-resenta u9a reno)ao do co9-orta9entalis9o Tatsoniano. 3o9 e8eito< u9 -siclogo escre)eu Jue Ro es-5rito de Fatson * indestrut5)el. EB-urgado e -uri8icado< res-ira -or 9eio dos escritos de !. C. SEin nerS IMacLeod< /2:2< -. 1.L. E9Aora 3larE Huil ta9A*9 seGa considerado u9 co9-orta9entalista rigoroso< hU n5tidas di8erenas entre a sua aAordage9 e a de SEinner. EnJuanto Huil acentua)a a i9-ortNncia da teoria< SEinner de8endia u9 siste9a estrita9ente e9-5rico se9 re8erencial terico no N9Aito do Jual realizar -esJuisas. $ traAalho de Huil consistia e9 -ro-or u9a teoria e 8azer a )eri8icao das conclusDes deduzidas a -artir de -ro)as eB-eri9entaisH SEinner e)ita)a a teoria e -re8eria -raticar u9 -ositi)is9o estrito6 co9ea)a co9 dados e9-5ricos e traAalha)a< cuida dosa e lenta9ente< na elaAorao de generalizaDes conGeturais. HulI re-resenta o 9*todo deduti)oH SEinner< o induti)o. SEinner resu9iu sua -ers-ecti)a da seguinte 9aneira6 R&unca tratei de u9 -roAle9a construindo u9a hi-tese. &unca deduzi teore9as< ne9 os suA9eti W -ro)a eB-eri9ental. Pelo Jue sei< eu no tinha u9 9odelo -reconceAido de co9-orta9ento V certa9ente no u9 9odelo 8isiolgico e 9entalista< e< creio eu< ta9-ouco u9 conceitualS ISEinner< /2:@< -. 00?L. Seu ti-o eBclusi)a9ente descriti)o de co9-orta9entalis9o radical se dedica ao estudo das res-ostasH )olta7se -ara descre)er< e no -ara eB-licar< o co9-orta9ento. Ele s se ocu-a)a do co9-orta9ento oAser)U)el e acredita)a Jue a tare8a da in)estigao cient58ica se traduz e9 estaAelecer relaciona9entos 8uncionais entre as condiDes de est59ulo controladas -elo eB-eri9entador e a res-osta suAseJ[ente do organis9o. E9 Science and Hurnan !eha)ior I/2:1L< SEinner escre)eu soAre as 8iguras 9ecNnicas dos Gardins reais da Euro-a do s*culo 4(II e soAre a i9age9 9ecNnica dos seres hu9anos -or elas retratada. SoA o titulo R$ Ho9e9< 9a MUJuinaS< ele descre)ia co9o suas id*ias so co9-at5)eis co9 essa i9age9 9ecNnica -recedente. $ organis9o hu9ano< dizia SEinner< * u9a 9UJuina< e o ser hu9ano< co9o JualJuer outra 9UJuina< se co9-orta de 9aneiras -re)is5)eis e regulares e9 res-osta Ws 8oras eBternas< os est59ulos< Jue o a8eta9.

SEinner no se interessa)a ne9 u9 -ouco -or teorizar ou es-ecular soAre o Jue -ode estar ocorrendo no interior do organis9o. Seu -rogra9a no inclui -ressu-ostos soAre entida des internas< descritas Juer co9o )ariU)eis inter)enientes ou co9o -rocessos 8isiolgicos. $ Jue Juer Jue acontea entre o est59ulo e a res-osta no re-resenta< -ara u9 co9-orta9enta lista sEinneriano< dados oAGeti)os. Esse co9-orta9entalis9o descriti)o estrito te9 sido cha 9ado< e co9 Aoas razDes< de aAordage9 do organis9o )azio. Atua9os a -artir de 8oras do a9Aiente< do 9undo eBterior< e no de 8oras interiores. d i9-ortante notar Jue< e9Aora o seu siste9a seGa a7terico< SEinner no se o-unha -or inteiro W teorizao. &a )erdade< ele era ad)ersUrio da teorizao -re9atura< 8eita na ausYncia de dados co9-roAatrios adeJuados. &u9a entre)ista de /2@>< SEinner disse Jue ansia)a -or Ru9a teoria geral do co9-orta9ento hu9ano Jue retina u9a Aatelada de 8atos e os eB-ri9a de urna 8or9a geral. Eu estaria 9uito interessado e9 esti9ular esse ti-o de teoriaS IE)ans< /2@>< -. >>L. 0>O Ao contrUrio de 9uitos -siclogos conte9-orNneos< SEinner no era 8a)orU)el ao uso de grande nQ9ero de suGeitos ou de co9-araDes estat5sticas entre a 9ediana e a 9*dia das res-ostas de gru-os. Ele se concentra)a< e9 )ez disso< na intensa e eBausti)a in)estigao de u9 Qnico suGeito6 A -re)iso do Jue o indi)5duo 9*dio 8az co9 8reJ[Yncia te9 -ouco ou nenhu9 )alor Juando te9os diante de ns u9 indi)5duo -articular... 9a ciYncia * Qtil -ara tratar co9 o indi)iduo a-enas na 9edida e9 Jue as suas leis se re8ira9 a indi)5duos. 9a ciYncia do co9-or ta9ento Jue s se ocu-e do co9-orta9ento de gru-os -ro)a)el9ente no ser)e de aGuda -ara a co9-reenso do caso -articular ISEinner< /2:1< -. /2L. SEinner acredita)a Jue resultados re-roduz5)eis e )Ulidos -oderia9 ser oAtidos de u9 Qnico suGeito se9 o recurso W anUlise estat5stica< desde Jue dados su8icientes 8osse9 coletados e9 condiDes eB-eri9entais Ae9 controladas. Ele a8ir9a)a Jue o uso de u9 grande gru-o de suGeitos oAriga)a o -esJuisador a dar ateno ao co9-orta9ento 9*dio e< co9o resultado< o co9-orta9ento de res-osta indi)idual e as di8erenas indi)iduais de co9-orta9ento se -er dia9. E9 /2:>< os sEinnerianos 8undara9 sua -r-ria -uAlicao< #ournal 8or the EB-eri9ental Analysis o8 !eha)ior < -rinci-al9ente e9 8uno dos reJuisitos tradicionais das re)istas de -sicologia co9 relao ao uso da anUlise estat5stica e do ta9anho da a9ostra. Dez anos 9ais tarde< a #ou9al o8 A--lied !eha)ior Analysis 8oi 8undada -ara ser)ir de sa5da ao crescente cor-o de -esJuisas soAre a 9odi8icao do co9-orta9ento< u9 desdoAra9ento a-licado do siste9a de SEinner. $ 3ondiciona9ento $-erante Todo aluno de -sicologia conhece a Yn8ase de SEinner no co9-orta9ento o-erante< e9 o-osio ao res-ondente. &a situao de condiciona9ento -a)lo)iana< u9 est59ulo conhecido * associado co9 u9a res-osta e9 condiDes de re8oro. A res-osta co9-orta9ental * suscitada -or u9 est59ulo oAser)U)el es-ec58icoH SEinner da)a7lhe o no9e de co9-orta9ento res-ondente. $ co9-orta9ento o-erante ocorre se9 nenhu9 est59ulo eBterno oAser)U)elH a res-os ta do organis9o * a-arente9ente es-ontNnea V no sentido de no estar relacionada co9 nenhu9 est59ulo oAser)U)el. Isso no signi8ica Jue no haGa de 8ato u9 est59ulo suscitando a

res-osta< 9as si9 Jue no se detecta nenhu9 est59ulo Juando da ocorrYncia da res-osta. Do -onto de )ista dos eB-eri9entadores< no hU est59ulo -orJue eles no a-licara9 nenhu9 e no e9 )er nenhu9. $utra di8erena entre o co9-orta9ento res-ondente e o o-erante * Jue o co9-orta9ento o-erante o-era no a9Aiente do organis9o< ao -asso Jue o res-ondente no o 8az. $ co -reso a arreios no laAoratrio de Pa)lo) no -ode seno res-onder Juando o -esJuisador lhe a-resenta o est59uloH ele no -ode agir -or sua -r-ria conta -ara assegurar o est59ulo. $ co9-orta9ento o-erante do rato na caiBa de SEinner< no entanto< ser)e de instru9ento -ara garantir o est59ulo Io ali9entoL. auando -ressiona a Aarra< o rato receAe co9idaH ele no receAe nenhu9a co9ida enJuanto no -ressionar a Aarra e< assi9< o-era no a9Aiente. ISEinner de-lorou o ter9o caiBa de SEinner< usado -ela -ri9eira )ez -or Hull e9 /211< co9o rtulo -ara o seu a-arato de condiciona9ento o-erante. $ ter9o< -or*9< to9ou7se to -o-ular Jue estU na 9aioria dos dicionUrios e * de uso aceito e9 -sicologia.L SEinner acredita)a Jue o co9-orta9ento o-erante * 9uito 9ais re-resentati)o da situa o de a-rendizage9 hu9ana na )ida real. 3o9o o co9-orta9ento * -rinci-al9ente do ti-o o-erante< a 9ais e8icaz aAordage9 de u9a ciYncia do co9-orta9ento< alega)a ele< consiste e9 0>/ estudar o condiciona9ento e a eBtino de co9-orta9entos o-erantes. Sua de9onstrao eB-eri9ental clUssica en)ol)ia o -ressionar u9a Aarra nu9a caiBa de SEinner constru5da -ara eli9inar est59ulos eBternos. &essa eB-eriYncia< u9 rato -ri)ado de co9ida era colocado no a-arelho e deiBado li)re -ara eB-lorar o a9Aiente. &o curso dessa eB-lorao geral< o rato cedo ou tarde -ressiona)a acidental9ente u9a ala)anca Jue ati)a)a u9 9ecanis9o Jue liAera)a u9a -elota de ali9ento nu9a AandeGa. De-ois do receAi9ento de algu9as dessas -elotas< o re8oro< o condiciona9ento costu9a)a ser rU-ido. $Aser)e7se Jue o co9-orta9ento do rato I-ressionar a Aarra ou ala)ancaL agia soAre o a9Aiente e era instru9ental na garantia do ali9ento. A )ariU)el de-endente desse ti-o de eB-eriYncia * si9-les e direta6 a taBa de res-osta. 9 registrador cu9ulati)o ligado W caiBa de SEinner aco9-anha 9o9ento a 9o9en to a taBa de -resso da Aarra. A -artir dessa eB-eriYncia AUsica< SEinner deri)ou sua lei da aJuisio< segundo a Jual a 8ora de u9 co9-orta9ento o-erante au9enta Juando ele * seguido -ela a-resentao de u9 est59ulo de re8oro. E9Aora a -rUtica seGa i9-ortante no estaAeleci9ento de altas taBas de -resso cia Aarra< a )ariU)el7cha)e * o re8oro. A -rUtica -or si s no au9enta a taBaH tudo o Jue ela 8az * dar o-ortunidade -ara a ocorrYncia do re8oro adicional. A lei da aJuisio de SEinner di8ere das -osiDes de ThorndiEe e de HulI soAre a a-rendizage9. SEinner no 8ala e9 ter9os das conseJ[Yncias de -razer7dor do re8oro< co9o 8ez Tho9diEe< ne9 8az tentati)as -ara inter-retar o re8oro e9 ter9os da reduo do i9-ulso< co9o 8ez Huil. $s siste9as de ThorndiEe e de Hull so eB-licati)os< enJuanto o de SEinner * descriti)o. Para ele< o i9-ulso no -assa de u9 conGunto de o-eraDes Jue in8luencia o co9-orta9ento de res-osta de u9a dada 9aneiraH ele no o )Y co9o u9 est59ulo ne9 co9o u9 estado 8isiolgico. Ele o de8inia oAGeti)a9ente e9 ter9os do nQ9ero de horas de -ri)ao.

SEinner e seu seguidores 8izera9 9uitas -esJuisas soAre -roAle9as de a-rendizage9< tais co9o o -a-el da -unio na aJuisio de res-ostas< o e8eito de di8erentes -rogra9as de re8oro< a eBtino da res-osta o-erante< o re8oro secundUrio e a generalizao. Ele ta9A*9 traAalhou co9 outros ani9ais e co9 suGeitos hu9anos< usando a 9es9a aAordage9 AUsica da caiBa de SEinner. 3o9 -o9Aos< o co9-orta9ento o-erante en)ol)e Aicar u9a cha)e ou u9 -onto deter9inadoH o re8oro * o ali9ento. &o caso dos seres hu9anos< o co9-orta9ento o-erante en)ol)e a resoluo de -roAle9as< re8orada -ela a-ro)ao )erAal ou -elo conheci 9ento de ter dado a res-osta correta. SEinner relatou u9a eB-eriYncia de usar o a8ago nas costas co9o re8oro -ara sua 8ilha de trYs anos< 9as o eB-eri9ento 8racassou. Ele esta)a 8alando co9 ela na hora de dor9ir enJuanto a8aga)a7lhe as costas e decidiu testar esse ato co9o re8oro. REs-ereiS< escre)eu ele< at* Jue ela le)antasse o -* ligeira9ente e 8iz7lhe u9a rU-ida car5cia. auase i9ediata9ente< ela le)antou o -* outra )ez e eu )oltei a a8agU7la. E ela riu. ^De Jue )ocY estU rindo`;< -erguntei. 3ada )ez Jue le)anto o 9eu -*< )ocY -assa a 9o nas 9inhas costasZ; RISEinner< /2>?a< -. /?2L. Progra9as de "e8oro Para 9uitos -siclogos< a 9ais notU)el -esJuisa de SEinner * a dedicada aos e8eitos de di8erentes -rogra9as de re8oro. A -esJuisa inicial de -ressionar a Aarra na caiBa de SEinner de9onstrou o -a-el necessUrio do re8oro no co9-orta9ento o-erante. &aJuela situao< o co9-orta9ento do rato era re8orado a cada -resso da Aarra< isto *< ele receAia co9ida cada )ez Jue da)a a res-osta correta. 3ontudo< co9o assinalou SEinner< o re8oro no 9undo real ne9 se9-re * consistente ou cont5nuo< 9as< 9es9o assi9< a a-rendizage9 ocorre e os co9-orta9entos -ersiste9< ainda Jue re8orados s inter9itente9ente. 0>0 &e9 se9-re encontra9os u9 Ao9 gelo ou u9a Aoa ne)e Juando )a9os -atinar ou esJuiar... &e9 se9-re consegui9os u9a Aoa re8eio nu9 restaurante -articular< GU Jue os cozinheiros ne9 se9-re so -re)is5)eis. &e9 se9-re consegui9os u9a res-osta Juando tele8ona9os a u9 a9igo< -ois o a9igo ne9 se9-re estU e9 casa... $s re8oros caracter5sticos da indQstria e da educao so Juase se9-re inter9itentes< )isto no ser )iU)el controlar o co9-orta9ento 9ediante o re8oro de cada res-osta ISEinner< /2:1< -. 22L. Mes9o Jue se estude co9 a89co< ne9 se9-re se consegue a nota 9UBi9a e9 todos os eBa9es. &o traAalho< no se receAe9 elogios ou au9entos de salUrios todos os dias. &a loteria< ou nu9 caa7n5Jueis< no se ganha todo o te9-o. 3o9o -ode o co9-orta9ento ser a8etado -or esse re8oro inter9itente` HU algu9 -rogra9a de re8oro ti9o e9 ter9os de in8luYncia do co9-orta9ento` SE5nner e seus colegas dedicara9 anos de -esJuisa a essas interrogaDes ICerster e SEinner< /2:?H SEinner< /2@2L. $ i9-ulso -ara essa -esJuisa no )eio da curiosidade intelectual< 9as da necessidade< de9onstrando Jue a ciYncia Ws )ezes o-era de u9a 9aneira Ae9 distinta da i9age9 idealizada a-resentada e9 alguns 9anuais. &u9a tarde de sUAado< SEinner descoAriu Jue seu estoJue de -elotas esta)a acaAando. &a *-oca Ios anos 1OL< as -elotas no -odia9 ser

co9-radas de u9a e9-resa 8ornecedora de laAoratrio. $ eB-eri9entador tinha de 8azY7las ele 9es9o< nu9 laAorioso e de9orado -rocesso. E9 )ez de -assar o 8i9 de se9ana 8azendo isso< SEinner se -erguntou o Jue aconteceria se s re8orasse os ratos u9a )ez -or 9inuto< inde-endente9ente do nQ9ero de res-ostas Jue eles desse9. Assi9< ele -recisaria de 9uito 9enos -elotas. SEinner desen)ol)eu u9a longa s*rie de eB-eriYncias -ara testar di8erentes taBas e te9-os de re8oro. &u9 conGunto de estudos< ele co9-arou as taBas de res-osta de ani9ais re8orados a cada res-osta co9 a dos re8orados a-enas de-ois de u9 certo inter)alo de te9-o. Esta Qlti9a condio * conhecida co9o -rogra9a de re8oro co9 inter)alo 8iBo. $ re8oro -ode ser dado< -or eBe9-lo< a cada 9inuto ou a cada Juatro 9inutos. $ i9-ortante * Jue o ani9al s seGa re8orado de-ois da -assage9 de u9 -er5odo 8iBo de te9-o. 9 traAalho cuGo salUrio * -ago se9anal ou 9ensal9ente dU re8oro nu9 -rogra9a de 5nter)lo 8iBo. $s e9-regados< nesses siste9as< no receAe9 -elo nQ9ero de itens Jue -roduze9 InQ9ero de res-ostas dadasL< 9as -elo nQ9ero de dias ou se9anas transcorridos. A -esJuisa de SEinner 9ostrou Jue< Juanto 9enor o inter)alo entre re8oros< tanto 9ais rU-ida a res-osta do ani9al. In)ersa9ente< co9 o au9ento do inter)alo entre re8oros< a taBa de res-osta declina)a. A 8reJ[Yncia do re8oro ta9A*9 a8eta a eBtino de u9a res-osta. $s co9-orta9entos se eBtingue9 9ais ra-ida9ente Juando 8ora9 re8orados continua9ente< sus-endendo7se e9 seguida os re8oros< do Jue Juando 8ora9 re8orados inter9itente9ente. Alguns -o9Aos res-ondera9 at* dez 9il )ezes na ausYncia de re8oro Juando 8ora9 condicionados nu9 -rogra9a de re8oro inter9itente. SEinner ta9A*9 in)estigou u9 -rogra9a de re8oro de razo 8iBa. &esse caso< o re8oro * a-resentado< no de-ois de -assado u9 certo inter)alo de te9-o< 9as de-ois de u9 nQ9ero -redeter9inado de res-ostas. $ co9-orta9ento do ani9al deter9ina a 8reJ[Yncia do re8oro. Es-era7se Jue ele res-onda< -or eBe9-lo< dez ou )inte )ezes de-ois de receAer u9 re8oro e antes de receAer outro. $s ani9ais nu9 -rogra9a de razo 8iBa res-onde9 9ais ra-ida9ente do Jue os de u9 -rogra9a de inter)alo 8iBo. A res-osta 9ais rU-ida no re8oro de inter)alo 8iBo no -roduz re8oro adicionalH o ani9al nu9 -rogra9a de inter)alo 8iBo -ode -ressionar a Aarra cinco ou cinJ[enta )ezes e ainda serU re8orado so9ente Juando o inter)alo de te9-o -redeter9inado ti)er transcorrido. A taBa 9ais ele)ada de res-ostas no -rogra9a de razo 8iBa 8oi considerada )Ulida -ara ratos< -o9Aos e seres hu9anos. 9 -rogra9a de razo 8iBa de -aga9ento * usado no 0>1 co9*rcio e na indQstria Juando o salUrio do e9-regado de-ende do nQ9ero de unidades -roduzidas ou Juando u9a co9isso de )endas de-ende do nQ9ero de itens )endidos. Esse -rogra9a de re8oro s 8unciona enJuanto a razo no 8or alta de9ais Iou seGa< u9a Juantidade de traAalho i9-oss5)el eBigida -ara cada unidade de salUrioL e o re8oro )aler o es8oro. $utros -rogra9as de re8oro inclue9 razDes )ariU)eis< inter)alos )ariU)eis e esJue9as 9istos. $ 3o9-orta9ento (erAal

$ co9-orta9ento )erAal * a Qnica Urea e9 Jue SEinner ad9itia di8erenas entre o rato e o ho9e9. $s sons Jue o organis9o hu9ano -roduz na 8ala< dizia SEinner< so res-ostas Jue -ode9 ser re8oradas -or outros sons da 8ala ou gestos< da 9es9a 9aneira co9o o co9-orta 9ento do rato de -ressionar a Aarra -ode ser re8orado -or co9ida. Para o AeAY< os sons es-ec58icos Jue sero re8orados de-ende9 da cultura< 9as os 9ecanis9os do co9-orta9ento )erAal so inde-endentes dela. $ co9-orta9ento )erAal eBige duas -essoas e9 interao V u9a 8alando e outra ou)indo< $ 8alante dU u9a res-osta< isto *< e9ite u9 so9. $ ou)inte< atra)*s do seu co9-or ta9ento de re8orar< no re8orar ou -unir o 8alante -elo Jue disse< -ode controlar o co9-or ta9ento suAseJ[ente deste Qlti9o. Por eBe9-lo< se toda )ez Jue o 8alante usar u9a certa -ala)ra o ou)inte sorrir< este au9enta a -roAaAilidade de Jue o 8alante re-ita essa -ala)ra. Se o ou)inte res-onde 8ranzindo o cenho< 8azendo gestos hostis ou u9 co9entUrio des8a)orU)el< estarU au9entando a -ossiAilidade de o 8alante e)itar essa -ala)ra no 8uturo. Pode9os )er eBe9-los desse -rocesso no co9-orta9ento de -ais Juando os 8ilhos a-rende9 a 8alar. Pala)ras inaceitU)eis< uso incorreto e -ronQncia rui9 e)oca9 reaDes di8erentes das -ro)ocadas -or 8rases -olidas< uso correto e -ronQncia clara. Assi9< a criana * ensinada a usar adeJuada9ente a 8ala< ao 9enos de acordo co9 o Jue os -ais acha9 Jue isso seGa. Para SEinner< a 8ala * co9-orta9ento< estando< -ois< suGeita< co9o JualJuer outro co9-orta9ento< a contingYncias de re8oro< de -re)iso e de controle. Seu traAalho soAre isso estU resu9ido no li)ro (erAal !eha)ior I$ 3o9-orta9ento (erAalL< -uAlicado e9 /2:?. As MUJuinas 3o9-orta9entalistas de SEinner Discuti9os a caiBa de SEinner e o seu uso e9 eB-eriYncias de condiciona9ento o-erante. Ela< contudo< no * o Qnico instru9ento Jue SEinner desen)ol)eu. A caiBa lhe deu -roe9inYn cia na -sicologia< e o Aero de ar V u9 arte8ato -roGetado -ara 9ecanizar o cuidado in8antil V lhe trouBe notoriedade -QAlica. Ele descre)eu seu desen)ol)i9ento nu9 artigo -uAlicado na Ladies Ho9e #ournal e9 /2.:. auando ele e a es-osa decidira9 ter u9 segundo 8ilho< ela oAser)ou Jue cuidar da criana nos -ri9eiros anos de )ida eBigia 9uita ateno e traAalhos do9*sticosH assi9< SEinner in)entou u9 a-arelho auto9Utico -ara ali)iar os -ais dessas tare8as. A in)eno 8oi co9ercializada 9as nunca te)e grande sucesso. $ Aero de ar 8oi descrito co9o Ru9 co9-arti9ento a9-lo< co9 ar condicionado< te9-eratura controlada< i9une a ger9es e W -ro)a de so9< e9 Jue o AeAY -ode dor9ir e Arincar se9 9antas ou JuaisJuer rou-as al*9 das 8raldas. Per9ite u9a co9-leta liAerdade de 9o)i9entos e u9a relati)a segurana dos res8riados e assaduras co9unsS I"ice< /2@>< -. 2>L. SEinner e a es-osa criara9 o segundo 8ilho no Aero de ar. A no ser u9a -erna JueArada nu9 acidente de esJui 8ora do Aero< a criana a-arente9ente no so8reu nenhu9 e8eito 9al*8ico e at* conseguiu )encer o -ai no Badrez. $utro a-arelho Jue SEinner -ro9o)eu 8oi a 9UJuina de ensinar< in)entada -elo -siclo go Sidney Pressey nos anos 0O. In8eliz9ente -ara Pressey< a 9UJuina esta)a 9uito al*9 do

seu te9-o e ningu*9 eB-ri9iu interesse -or ela. Assi9< 8atores conteBtuais -ode9 ter sido 0>. res-onsU)eis -ela 8alta de interesse na *-oca< Ae9 co9o -ela entusiUstica aceitao do a-arelho uns trinta anos de-ois I!enGa9in< /2>>AL. &os anos 0O< Juando Pressey introduziu a 9UJuina< ela -ro9etia ensinar nu9 rit9o 9ais rU-ido co9 9enos -ro8essores. &aJuele 9o9ento< -or*9< ha)ia u9 su-erU)it de -ro8essores e no ha)ia -resso -QAlica -ara 9elhorar o -rocesso de a-rendizage9. &os anos cinJ[enta< Juando SEinner introduzi[ u9 arte8ato se9elhante< ha)ia carYncia de -ro8essores< u9 np9ero inco9u9ente grande de alunos e -resso -QAlica -ara 9elhorar a Jualidade da educao -ara Jue os a9ericanos -udesse9 co9-etir co9 os russos na eB-lorao do es-ao. SEinner conta Jue no saAia da in)eno de Pressey ao desen)ol)er a sua< 9as deu o de)ido cr*dito ao seu -redecessor. SEinner -o-ularizou sua 9UJuina de-ois de )isitar a classe da Ju s*rie de sua 8ilha< Juando ele decidiu Jue algo tinha de ser 8eito -ara 9elhorar o -rocesso de ensino. Ele resu9iu seu traAalho nesse ca9-o e9 The Technology o8 Teaching IA Tecnologia do EnsinoL< de /2@>. As 9UJuinas de ensinar ti)era9 a9-lo uso entre o 8inal da d*cada de :O e o co9eo da de @O< sendo suAstitu5das -elos 9*todos de instruo assistidos -or co9-utador. Faiden TTo V 9a Sociedade 3o9-orta9entalista SEinner estaAeleceu u9 -rogra9a de controle co9-orta9ental< u9a tecnologia do co9 -orta9ento< e9 Jue tentou trans-or -ara a sociedade 9ais a9-la suas descoAertas de laAora trio. EnJuanto #ohn !. Fatson 8ala)a e9 ter9os gerais soAre u9a 8undao -ara u9a eBistYncia 9ais s -or 9eio dos -rinc5-ios do condiciona9ento< SEinner esAoou a o-erao de u9a tal sociedade e9 detalhes. E9 /2.>< ele -uAlicou Faiden TTa< u9 ro9ance e9 Jue descre)e u9a co9unidade rural de 9il 9e9Aros na Jual cada as-ecto da )ida * controlado -elo re8oro -ositi)o. $ li)ro surgiu de u9 -er5odo de de-resso -or Jue SEinner -assou< aos Juarenta e u9 anos. Ele a resol)eu retornando te9-oraria9ente W sua identidade anterior de escritor. Esta)a )i)endo u9 turAilho co9 relao a 9uitos as-ectos de sua )ida< -essoal e -ro8issional< e 8ez Gorrar seu deses-ero -or 9eio do li)ro< 8alando atra)*s da -rinci-al -ersonage9 da histria< T. E. Crazier. R!oa -arte da )ida e9 Faiden TTo era a 9inha -r-ria )ida na *-ocaS< ad9itiu SEinner. RPer9iti Jue Crazier dissesse coisas Jue eu 9es9o ainda no esta)a -re-arado -ara dizer a Jue9 Juer Jue 8osseS ISEinner< /2?2< --. 02?702>L. &o ro9ance< o SEinner 8iccional 8ala aAerta9ente dos seus -roAle9as e9ocionais. $ li)ro 8oi 8esteGado e atacado e9 resenhas e s uns -oucos 9ilhares de eBe9-lares 8ora9 )endidos at* o co9eo dos anos @O. Ento< as )endas au9entara9 )ertiginosa9ente< tendo hoGe chegado aos 9ilhDes. $ li)ro continua -o-ular e sua leitura * eBigida e9 9uitos cursos. A longa linha de -ensa9ento Jue )e9 de %alileu e &eTton e -assa -elos e9-iristas AritYnicos e -or Fatson alcana seu -onto cul9inante na sociedade Falden TTo de SEinner e e9 seu -ressu-osto AUsico da natureza 9aJuinal do ser hu9ano. RSe 8or9os usar os 9*todos da ciYncia no ca9-o dos assuntos hu9anos< de)e9os su-or Jue o co9-orta9ento * ordenado e deter9inado..< Jue aJuilo Jue o ho9e9 8az * o resultado de condiDes es-eci8icU)eis e Jue< u9a )ez Jue essas condiDes seGa9 descoAertas< -odere9os -re)er< e at* certo -onto deter9i nar< suas aDesS ISEinner< /2:1< -. @L. A aAordage9

9ecanicista anal5tica e deter9inista da ciYncia natural< re8orada -elos eB-eri9entos de condiciona9ento de Sldnner< -ersuadiu os co9-orta9entalistas de Jue o co9-orta9ento hu9ano -oderia ser controlado< orientado< 9odi8icado e 9oldado -elo uso adeJuado do re8oro -ositi)o. &a contro)*rsia li)re7arA5trioKdeter9inis9o< * 8Ucil )er de Jue lado do 9uro esto os sEinnerianos. SEinner a8ir9ou re-etida9ente Jue Rno se de)e deiBar a Juesto da liAerdade -essoal inter8erir na anUlise cient58ica do co9-orta9ento hu9ano. &o -ode9os ali9entar a 0>: es-erana de e9-regar as )antagens da a-licao dos 9*todos da ciYncia ao co9-orta9ento hu9ano se< -or algu9a razo estranha< nos recusan8los a ad9itir Jue o nosso oAGeto de estudo -ode ser controladoS ISEinner< /2:1< -. 100L. Essa -osio * discutida e9 !eyond Creedo9 and Dignity ISEinner< /2?/L< u9 li)ro Jue gerou 9uita -uAlicidade< -ro)ocada -elo a-areci9ento de SEinner e9 -rogra9as de entre)istas na tele)iso< e se to9ou u9 Aest7seller. Tal co9o ocorrera co9 Faiden TTa< essa oAra 8oi lou)ada -or uns e ridicularizada -or outros. $ 8ato de ter sido lida -or tantas -essoas de9onstra a curiosidade -QAlica soAre as conce-Des de SEinner. A Modi8icao do 3o9-orta9ento $ -rogra9a de SEinner -ara u9a sociedade Aaseada no re8oro -ositi)o eBiste a-enas e9 ter9os 8iccionais< 9as o controle ou 9odi8icao do co9-orta9ento de -essoas e -eJuenos gru-os * 9uito di8undido. A 9odi8icao do co9-orta9ento 9ediante o re8oro -ositi)o * u9a t*cnica -o-ular e9 hos-5cios< 8UAricas< -risDes e escolas< onde * usada -ara trans8or9ar co9-orta9entos anor9ais ou indeseGU)eis e9 co9-orta9entos 9ais aceitU)eis e deseGU)eis. Ela o-era co9 as -essoas do 9es9o 9odo co9o o a-arato de condiciona9ento o-erante o-era -ara 9odi8icar o co9-orta9ento de ratos6 re8orando o co9-orta9ento deseGado e no re8or ando o indeseGado. Pense9os na criana Jue te9 ataJues -ara conseguir co9ida ou ateno. auando os -ais cede9 Ws suas eBigYncias< re8ora7se o co9-orta9ento indeseGU)el. &a 9odi8icao do co9 -ortarnento< atitudes co9o chutar e gritar nunca so re8oradas. $ re8oro s se a-lica a co9-orta9entos 9ais agradU)eis e deseGU)eis. De-ois de u9 certo -er5odo< a criana 9uda de atitude -orJue suas eBiAiDes de 9au hu9or< GU no ser)e9 -ara -roduzir reco9-ensas< ocorrendo o contrUrio co9 os co9-orta9entos agradU)eis. $ condiciona9ento e o re8oro o-erantes tY9 sido a-licados no 9undo dos negcios< e9 Jue so usados co9 sucesso -rogra9as de 9odi8icao do co9-orta9ento -ara reduzir as 8altas e o aAuso das licenas 9*dicas e -ara 9elhorar o dese9-enho e a segurana no traAalho. Essas t*cnicas ta9A*9 so e9-regadas -ara ensinar haAilidades ocu-acionais< es-ecial9ente a traAalhadores co9 de8iciYncias< costu9ando ter YBito onde 8racassa9 os 9*todos de treina 9ento 9ais tradicionais. A 9odi8icao do co9-orta9ento ta9A*9 te9 sido a-licada a doentes 9entais. "eco9 -ensando os -acientes co9 Arindes Jue -ode9 ser trocados -or Aens ou -ri)il*gios Juando eles se co9-orta9 da 9aneira deseGada< e no re8orando o co9-orta9ento negati)o ou

disru-ti)o< -ode97se induzir 9udanas co9-orta9entais -ositi)as. Ao contrUrio das t*cnicas cl5nicas tradicionais< no hU nesse caso u9a -reocu-ao co9 o Jue -ossa estar se -assando na 9ente do -aciente< assi9 co9o no se -ensa no Jue -ode acontecer dentro do rato na caiBa de SEinner. $ 8oco * eBclusi)a9ente o co9-orta9ento 9ani8esto e o re8oro -ositi)o. &o se usa a -unioH ningu*9 * -unido -or no eBiAir o co9-orta9ento deseGado. E9 )ez disso< as -essoas so re8oradas ou reco9-ensadas Juando seu co9-orta9ento so8re 9udan as -ositi)as. Assi9 co9o ThorndiEe< SEinner acredita)a Jue o re8oro -ositi)o * 9uito 9ais e8icaz do Jue a -unio na alterao do co9-orta9ento< -osio sustentada -or considerU)eis -esJuisas hu9anas e ani9ais. ISEinner escre)eu Jue< Juando criana< nunca 8oi 8isica9ente -unido -elo -ai< e s u9a )ez -or sua 9eH ela la)ou sua Aoca co9 Ugua e saAo -orJue ele disse u9 -ala)ro 7 SEinner< /2?@. Ele no disse se a -unio conseguiu 9udar o seu co9-orta9ento.L 3o9o Juer Jue se )eGa9 as intenDes de SEinner V Juer o considere9os u9 sal)ador ou u9 escra)izador de seres hu9anos V< no se -ode negar o alcance de sua in8luYncia soAre a -sicologia conte9-orNnea. Mas ele 8oi 9uito criticado< tanto dentro co9o 8ora da instituio 0>@ -sicolgica. Tal)ez a oAGeo 9ais 8reJ[ente se diriGa ao seu -ositi)is9o eBtre9o e W sua o-osio W teoria. Alega9 os ad)ersUrios ser i9-oss5)el eli9inar toda a teorizao< co9o SEinner teria 8eito. $s detalhes de u9a eB-eriYncia de)e9 ser -laneGados antes de sua eBecu o< e esse -laneGa9ento * -ro)a de teorizao< 9es9o si9-les. Ta9A*9 se oAser)ou Jue a aceitao -or SEinner dos -rinc5-ios AUsicos do condiciona9ento co9o o re8erencial da sua -esJuisa constitui u9 certo grau de teorizao. Al*9 disso< SEinner 8ez asserDes ousadas soAre JuestDes econ]9icas< sociais< -ol5ticas e religiosas Jue a-arente9ente deri)ou do seu siste9a. E9 /2>@< -or eBe9-lo< ele escre)eu u9 artigo de t5tulo aArangente6 ^$ aue HU de Errado co9 a (ida DiUria no Mundo $ciden tal`S &ele< a8ir9a)a Jue Ro co9-orta9ento hu9ano no $cidente se en8raJueceu< 9as -ode ser 8ortalecido 9ediante a a-licao de -rinc5-ios deri)ados de u9a anUlise eB-eri9ental do co9-orta9entoS ISEinner< /2>@< -. :@>L. Essa -ro-enso a eBtra-olar os dados< e9 es-ecial co9 relao a -ro-ostas soAre co9-leBos -roAle9as hu9anos< no te9 coerYncia co9 u9a -osio a7terica e 9ostra Jue SEinner 8oi al*9 dos dados oAser)U)eis ao a-resentar u9a 9atriz -ara a reorganizao da sociedade. A ga9a estreita de co9-orta9ento estudada nos laAoratrios sEinnerianos Ital co9o -ressionar a Aarra e Aicar a cha)eL ta9A*9 te9 sido atacada. Dize9 os cr5ticos Jue esses estudos ignora9 9uitos as-ectos do co9-orta9ento. Por eBe9-lo< a -osio de SEinner de Jue todo co9-orta9ento * a-rendido 8oi contestada -or u9 dos seus eB7alunos< Jue condicio nou 9ais de seis 9il ani9ais de trinta e oito es-*cies -ara atuar e9 co9erciais de tele)iso< atraDes tur5sticas e 8eiras e eB-osiDes I!reland e !reland< /2@/L. Porcos< galinhas< ha9sters< -orcos79arinhos< Aaleias< )acas e outros ani9ais de9onstrara9 u9a tendYncia -ara a deri)a instinti)a< isto *< suAstituia9 os co9-orta9entos re8orados -or

co9-orta9entos instinti)os< 9es9o Juando esses co9-orta9entos -reGudica)a9 a oAteno de ali9ento su8iciente. A -osio de SEinner soAre o co9-orta9ento )erAal< -articular soAre a aJuisio da linguage9 -elos AeAYs< 8oi contestada co9 Aase na a8ir9ao de Jue alguns co9-orta9en tos de)e9 ser dados a -riori. Alega9 os cr5ticos Jue a criana no a-rende u9a l5ngua nu9a Aase -ala)ra -or -ala)ra e9 8uno do re8oro receAido -ara o uso ou -ronQncia corretos de cada u9a delas. E9 )ez disso< o AeAY do9ina as regras gra9aticais necessUrias W -roduo de 8rases< e * o -otencial -ara construir essas regras< -rossegue o argu9ento< Jue * herdado e no a-rendido I3ho9sEy< /2:2< /2?0L. auer -re)alea< a longo -razo< a cr5tica ou o elogio< -ode7se a8ir9ar co9 certeza Jue SEinner 8oi o l5der e o de8ensor inconteste da -sicologia co9-orta9entalista. A 9aioria dos seus o-onentes te9 de concordar Jue a -sicologia a9ericana 8oi 9oldada< ao 9enos -or trYs d*cadas< 9ais -ela sua oAra do Jue -ela de JualJuer outro -siclogo. A APA concedeu7lhe o Distinguished Scienti8ic 3ontriAut.ion ATard e9 /2:>< notando Jue R-oucos -siclogos a9ericanos ti)era9 u9 i9-acto to -ro8undo soAre o desen)ol)i9en to da -sicologia e soAre -ro9issores -siclogos 9ais Go)ensS. E9 /2@>< SEinner receAeu a Medalha &acional de 3iYncia< a 9aior honraria con8erida -elo go)erno dos Estados nidos -or contriAuiDes notU)eis W ciYncia. E9 /2?/< a Cundao Psicolgica A9ericana deu7lhe seu %oId Medal ATard e ele 8oi ca-a da re)ista Ti9e. E< e9 /22O< SEinner 8oi agraciado co9 a 3itao Presidencial -or u9a (ida de 3ontriAuio W Psicologia da APA. d i9-ortante notar Jue a 9eta de SEinner era a 9elhoria da )ida das -essoas e da sociedade. A-esar da natureza 9ecanicista do seu siste9a< SEinner era u9 hu9anitUrio< u9a Jualidade e)idente e9 seus es8oros -or 9odi8icar o co9-orta9ento nos a9Aientes do 9undo real V lares< escolas< 8UAricas e instituiDes de saQde 9ental. Ele es-era)a Jue sua tecnologia do co9-orta9ento ali)iasse o so8ri9ento hu9ano e sentia7se cada )ez 9ais 8rustrado co9 o 8ato de o seu siste9a< e9Aora -o-ular e in8luente< no estar sendo a-licado 9ais a9-la9ente. 0>? &o hU dQ)ida de Jue o co9-orta9entalis9o radical de SEinner alcanou e 9ante)e u9a -osio 8orte no N9Aito da -sicologia. As -uAlicaDes #ou9al 8or the EB-eri9ental Analysis o8 !eha)ior e #ournal o8 A--lied !eha)ior Analysis continua9 a 8lorescer< assi9 co9o a Di)iso de AnUlise EB-eri9ental do 3o9-orta9ento da APA. A a-licao de -rinc5-ios sEinnerianos na 8or9a de t*cnicas de 9odi8icao do co9-orta9ento -er9anece -o-ular< e os resultados do seu traAalho 8ornece9 a-oio adicional W sua aAordage9. SeGa9 Juais 8ore9 os 5ndices de acla9ao -ro8issional e -QAlica< o co9-orta9entalis9o sEinneriano co9 toda a certeza su-erou todas as outras )ariedades na Urea. Teorias da A-rendizagenG Social6 $ Desa8io 3ogniti)o no b9Aito do 3o9-orta9entalis9o (i9os Jue o co9-orta9entalis9o< tal co9o outras -osiDes siste9Uticas< te9 u9a longa histria. #ohn !. Fatson deu )oz ao cli9a e9 9utao da *-oca< na -sicologia a9ericana< reAelou7se contra seus 8unda9entos 9entalistas e estaAeleceu 8ortnal9ente u9a ciYncia oAGeti) do co9-orta9ento. Esse )igoroso 9o)i9ento 9arcou o co9eo da era -ositi)ista

na -sicologia a9ericana. Seguira97se entusiUsticas 8or9ulaDes de di8erentes es-*cies de co9-orta9entalis 9o. 3inJ[enta anos de-ois da -uAlicao do artigo de Fatson Jue lanou o co9-orta9entalis 9o< SEinner 9arcou o ani)ersUrio co9 u9 teBto intitulado R$ 3o9-orta9entalis9o aos 3in J[entaS ISEinner< /2@1L< e9 Jue oAser)ou Jue o tre9endo -rogresso da -sicologia eB-eri9ental nos Estados nidos se de)eu essencialinente W in8luYncia do co9-orta9entalis9o. A-esar de toda a sua -o-ularidade e in8luYncia< o co9-orta9entalis9o 8oi atacado -or 9uitos -siclogos< inclusi)e -or alguns Jue se identi8ica)a9 co9o co9-orta9entalistas. Eles Juestionara9 a negao total dos -rocessos 9entais ou cogniti)os e 8or9ara9 u9 no)o 9o)i9ento< a aAordage9 da a-rendizage9 social ou scio7co9-orta9entalista< Jue re8lete a re)oluo cogniti)a 9ais a9-la na -sicologia. Esse 9o)i9ento 9arca o terceiro estUgio V o neo7neoco9-orta9entalis9o V do desen)ol)i9ento do co9-orta9entalis9o. Desde 9ais ou 9enos /2@O< te9 ha)ido e9 -sicologia u9 a8asta9ento das Ralge9as restriti)as do co9-orta9entalis9o na direo de u9a Yn8ase 9ais 8leB5)el nos -rocessos cogniti)osS I!runer< /2>0< -. .0L. HoGe< a consciYncia retornou W -sicologia de 8or9a total. 3o9o seria de es-erar< SEinner la9entou essa tendYncia< oAser)ando Jue Ro 9entalis9o )oltou co9o u9 dilQ)io... Tornou7se elegante inserir a -ala)ra ^cogniti)o; onde 8or -oss5)elS ISEinner< /2>1A< -. /2.L. Discutire9os o 9o)i9ento cogniti)o e9 escala 9aior V suas origens e i9-acto soAre a -sicologia conte9-orNnea V no 3a-5tulo /:. (a9os dar aJui dois eBe9-los da 9aneira -ela Jual o retorno W consciYncia alterou a natureza do co9-orta9entalis9o. Care9os u9a Are)e considerao dos traAalhos dos neo7neoco9-orta9entalistas AlAert !andura e #ulian "otter. AlAert !andura I/20:7 &ascido no 3anadU< AlAert !andura doutorou7se e9 /2:0 na ni)ersidade de IoTa e 8oi 8azer -arte do cor-o docente de Stan8ord. A -artir do in5cio dos anos @O< ele -ro-]s u9a )erso do co9-orta9entalis9o inicial9ente de8inida co9o aAordage9 scio7 co9-orta9entalista< 9as de-ois deno9inada teoria cogniti)a social I!andura< /2>@L. A Teoria 3ogniti)a Social A teoria cogniti)a social de !andura * u9a 8or9a de co9-orta9entalis9o 9enos eBtre9a do Jue a de SEinner Jue re8lete e re8ora o i9-acto do interesse reno)ado -elos 8atores cogniti)os. A aAordage9 de !andura -er9anece< 9es9o assi9< co9-orta9entalistaH sua L 0>> -esJuisa se concentra na oAser)ao do co9-orta9ento de suGeitos hu9anos e9 interao. Ele no usa a intros-eco e en8atiza o -a-el do re8oro na aJuisio e 9odi8icao dos co9-orta9entos. Al*9 de co9-orta9ental< o siste9a de !andura * cogniti)o. Ele considera a in8luYncia e9 -rogra9as de re8oro eBterno de -rocessos de -ensa9ento co9o crenas< eB-ectati)as e instruDes. Ao )er de !andura< as res-ostas co9-orta9entais no so auto9atica9ente susci tadas -or est59ulos eBternos W 8eio de u9 roA] ou 9UJuina. E9 )ez disso< as

reaDes a est59ulos so auto7ati)adas. auando u9 re8oro eBterior altera o co9-orta9ento< ele o 8az -orJue o indi)5duo te9 -erce-o consciente do Jue estU sendo re8orado e anteci-a o 9es9o re8oro -or co9-ortar7se outra )ez da 9es9a 9aneira. E9Aora concorde co9 SEinner Jue o co9-orta9ento hu9ano -ode 9odi8icar7se de)ido ao re8oro< !andura acredita< tendo de9onstrado e9-irica9ente< Jue )irtual9ente todo ti-o de co9-orta9ento -ode ser a-rendido na ausYncia do re8oro direta9ente )i)enciado. &e9 se9-re te9os de )i)enciar o re8oroH -ode9os a-render -or 9eio do re8oro )icUrio< -ela oAser)ao dos co9-orta9entos e das conseJ[Yncias dos co9-orta9entos de outras -essoas. Essa ca-acidade -ara a-render -elo eBe9-lo e -elo re8oro )icUrio su-De a a-tido de anteci -ar e a)aliar conseJ[Yncias a-enas oAser)adas e9 outras -essoas e ainda no )i)enciadas. Pode9os regular e orientar o nosso co9-orta9ento )isualizando ou i9aginando conseJ[Yncias ainda no )i)enciadas desse co9-orta9ento e to9ando u9a deciso consciente de nos co9 -ortar9os ou no da 9es9a 9aneira. Por conseguinte< no hU u9a ligao entre u9 est59ulo e u9a res-osta< ou entre co9-orta9ento e re8oro< co9o ha)ia no caso do siste9a de SEinner. E9 )ez disso< hU u9 9ecanis9o 9ediador inter-osto entre os doisH esse 9ecanis9o so os -rocessos cogniti)os da -essoa. Pode9os )er Juo -otentes so os -rocessos cogniti)os na aAordage9 de !andura e de Jue 9aneira suas conce-Des di8ere9 das de SEinner. Por eBe9-lo< -ara !andura no * o -rogra9a concreto de re8oro Jue te9 e8icUcia na 9odi8icao do co9-orta9ento< 9as si9 aJuilo Jue a -essoa -ensa Jue o -rogra9a *. E9 )ez de a-render9os -ela )i)Yncia direta do re8oro< a-rende9os -or 9eio da 9odelage9< oAser)ando outras -essoas e estaAelecendo os -adrDes do nosso co9-orta9ento co9 Aase no delas. Segundo SEinner< Jue9 controla os re8oros controla o co9-orta9entoH na conce-o de !andura< Jue9 controla os 9odelos de u9a sociedade controla o co9-orta9ento. !andura 8ez a9-las -esJuisas soAre as caracter5sti cas dos 9odelos Jue -ode9 in8luenciar o nosso co9-orta9ento. A aAordage9 de !andura * ta9A*9 u9 ti-o social de teoria da a-rendizage9< -ois estuda o co9-orta9ento tal co9o * 8or9ado e 9odi8icado e9 situaDes sociais< ou seGa< na interao co9 outras -essoas. !andura criticou a Yn8ase de SEinner e9 estudar a-enas suGeitos indi)iduais< e -rinci-al9ente ratos e -o9Aos< e9 )ez de suGeitos hu9anos interagindo uns co9 os outros. !andura acredita Jue a -sicologia no -ode es-erar Jue descoAertas de -esJuisas Jue no en)ol)a9 interaDes sociais seGa9 rele)antes no 9undo 9oderno. Poucas -essoas age9 e9 isola9ento social ou esca-a9 W -resena dos outros. A Auto7E8icUcia !andura realizou considerU)eis -esJuisas soAre a auto7e8icUcia< descrita co9o o nosso sentido de auto7esti9a ou de )alor -r-rio< nossa sensao de adeJuao e e8iciYncia e9 tratar dos -roAle9as da )ida. Sua oAra 9ostrou Jue -essoas de auto7e8icUcia ele)ada acredita9 Jue so ca-azes de lidar co9 todos os e)entos de sua )idaH elas es-era9 su-erar oAstUculos e< co9o resultado< Ausca9 desa8ios< -erse)era9 e 9antY9 u9 alto n5)el de con8iana e9 sua a-tido -ara ter YBito. E9 contraste< -essoas de -eJuena auto7e8icUcia sente97se i9-otentes e se9 es-erana e9 ter9os de se ha)er co9 os e)entos da )ida e acredita9 ter -ouca ou 0>2

nenhu9a ca-acidade de in8luenciar as condiDes ou situaDes Jue as a8eta9. auando de-ara9 co9 -roAle9as< * -ro)U)el Jue essas -essoas desista9 de tentar resol)Y7los se seus es8oros iniciais 8racassare9. Para elas< nada do Jue estU e9 seu -oder 8az algu9a di8erena. PesJuisas de9onstrara9 Jue essas crenas -ode9 a8etar 9uitos as-ectos do 8unciona 9ento hu9ano< incluindo a escolha da carreira< a -ersistYncia e9 -rocurar o e9-rego certo< a eBcelYncia co9 Jue realiza9os o nosso traAalho e 9uitos ele9entos )inculados co9 a nossa saQde 85sica e 9ental. A Modi8icao do 3o9-orta9ento $ al)o de !andura ao desen)ol)er sua aAordage9 cogniti)a social do co9-orta9enta lis9o 8oi -rUtico e a-licado6 9udar ou 9odi8icar co9-orta9entos Jue a sociedade considera anor9ais ou indeseGU)eis. Ele raciocinou Jue< se todo co9-orta9ento< incluindo o anor9al< * a-rendido -or 9eio da oAser)ao dos outros e da 9odelage9< ento o co9-orta9ento -ode ser rea-rendido ou alterado da 9es9a 9aneira. Tal co9o SEinner< !andura concentra7se nos as-ectos eBternos da anor9alidade V o co9-orta9ento V< e no e9 su-ostos con8litos cons cientes ou inconscientes interiores. Assi9< considera7se Jue tratar o sinto9a * tratar o distur Aio< -ois eles so a 9es9a coisa. A niodelao * usada -ara 9odi8icar o co9-orta9ento le)ando os suGeitos a oAser)are9 u9 9odelo nu9a situao Jue considera9 assustadora ou causadora de ansiedade. Por eBe9 -lo< crianas Jue te9e9 ces oAser)a9 outra criana de sua idade a-roBi9ando7se de u9 cachorro e Arincando co9 ele. $lhando de u9a distNncia segura< os suGeitos oAser)a9 o 9odelo 8azer 9o)i9entos -rogressi)a9ente 9ais -rBi9os e 9ais ousados na direo do cachorro. $ 9odelo -ode a8agar o cachorro atra)*s das Aarras de u9 cercado e de-ois entrar no cercado -ara Arincar alegre9ente co9 o co. 3o9o resultado dessa a-rendizage9 oAser)a cional< o 9edo da criana se reduz -ronunciada9ente. &u9a )ariao dessa t*cnica< os suGeitos -ri9eiro oAser)a9 9odelos Arincar co9 o oAGeto te9ido< co9o u9a coAra< e ento 8aze9 eles 9es9os 9o)i9entos -rogressi)a9ente 9ais -rBi9os do oAGeto< ter9inando -or tocU7lo e 9ani-ulU7lo. A 8or9a de tera-ia co9-orta9ental de !andura te9 i9ensa -o-ularidade e te9 sido corroAorada -or centenas de estudos eB-eri9entais. Ela te9 se 9ostrado e8icaz na eli9inao de 8oAias co9 relao a coAras< es-aos 8echados< es-aos aAertos e lugares altos e no trata9ento de distQrAios oAsessi)o7co9-ulsi)os< dis8unDes seBuais e algu9as 8or9as de ansiedade. A t*cnica ta9A*9 se 9ostrou Qtil no au9ento da auto7e8icUcia< sendo a-licada a9-la9ente e9 situaDes de sala de aula e na indQstria. 3o9-orta9entalistas radicais tY9 lanado cr5ticas W aAordage9 cogniti)a social do co9-orta9entalis9o< a8ir9ando Jue -rocessos cogniti)os co9o crena e anteci-ao no tY9 e8eito causal soAre o co9-orta9ento. Rd di)ertidoS< co9entou !andura< R)er co9-orta9en talistas Jue a8ir9a9 Jue os -ensa9entos no tY9 in8luYncia causal< dedicando u9 considerU)el te9-o a -ronuncia9entos< artigos e li)ros< nu9 es8oro -ara con)erter as crenas das -essoas ao seu 9odo de -ensarS IE)ans< /2>2< -. >1L. A aAordage9 de !andura oAte)e e9 ter9os gerais u9 alto grau de aceitao na -sico logia co9o 8or9a e8eti)a de estudar o co9-orta9ento no laAoratrio e de 9odi8icU7lo na cl5nica.

Suas contriAuiDes W -sicologia conte9-orNnea 8ora9 reconhecidas -elos colegas. Ele 8oi -residente da APA e9 /2?. e receAeu e9 /2>O o Distinguished Scienti8ic 3ontriAution ATard da Associao. Sua teoria e a tera-ia da 9odelage9 dela deri)ada so congruentes co9 a tendYncia 8uncional e -rUtica de Aoa -arte da -sicologia a9ericana do s*culo 44. Sua oAra * alta9ente oAGeti)a< suscet5)el de 9*todos laAoratoriais -recisos< res-ondendo ao cli9a 02O intelectual corrente da -sicologia e9 seu reconheci9ento de )ariU)eis cogniti)as internas< e * a-licU)el a JuestDes do 9undo real. Para 9uitos -siclogos< ela re-resenta u9a das 9ais esti9ulantes e -roduti)as ino)aDes na longa histria do co9-orta9entalis9o. #ulian "otter I/2/@7 #ulian "otter 8oi criado no !rooElyn< &o)a PorE< e descoAriu as oAras de Sig9und Creud e Al8red Adler na escola secundUria< tendo decidido na *-oca Jue Jueria ser -siclogo. Ha)ia ento -oucos e9-regos -ara -siclogos< durante a %rande De-resso< e ele escolheu co9o Urea de concentrao< no !rooElyn 3oliege< a Ju59ica. EnJuanto esta)a lU< conheceu Adler e< a conselho de dois -ro8essores< 8inal9ente 8oi -ara a -sicologia< 9uito e9Aora isso no -areces se -rUtico. Doutorou7se e9 /2./ na ni)ersidade Indiana e 8oi traAalhar nu9 hos-ital -QAlico de saQde 9ental e9 3onnecticut. Coi -siclogo do eB*rcito durante a Segunda %uerra Mundial< deu aulas na ni)ersidade Estadual de $hio at* /2@1< tendo ido ento -ara a ni)ersidade de 3onnecticut. $s Processos 3ogniti)os e o 3entro de 3ontrole "otter 8oi o -ri9eiro a usar o tei9o teoria da a-rendizage9 social. Ele desen)ol)eu u9a aAordage9 cogniti)a do coni-orta9entalis9o Jue< tal co9o a de !andura< in)oca a eBistYncia de eB-eriYncias suAGeti)as interiores. Assi9< seu co9-orta9entalis9o I9ais u9a )ez< tal co9o o de !anduraL * 9enos eBtre9o Jue o de SEinner. Ele criticou SEinner -or estudar suGeitos indi)iduais isolados< a8i9iando Jue a-rende9os o nosso co9-orta9ento< -ri9ordial9ente< e9 eB-eriYncias e interaDes sociais. A aAordage9 de "otter se a-ia e9 -esJuisas de laAoratrio rigorosas e Ae9 controladas< da es-*cie t5-ica do 9o)i9ento co9-or ta9entalista< e ele s estuda suGeitos hu9anos e9 interao social. $ siste9a de "otter trata dos -rocessos cogniti)os de 9odo 9ais a9-lo do Jue o de !andura. Sua -osio * de Jue se9-re -erceAe9os a ns 9es9os co9o seres conscientes ca-azes de in8luenciar as eB-eriYncias Jue nos a8eta9 a )ida. Tanto os est59ulos eBternos co9o o re8oro Jue eles -ro-icia9 -ode9 a8etar o co9-orta9ento hu9ano< 9as a natureza e a a9-litude de sua in8luYncia se9-re so 9ediadas -or 8atores cogniti)os I"otter< /2>0L. Cora9 -ro-ostos Juatro -rinc5-ios cogniti)os. I/L Possu59os u9a eB-ectati)a suAGeti)a acerca do des8echo ou resultado do nosso co9-orta9ento e9 ter9os da Juantidade e do ti-o de re8oro Jue te9 -roAaAilidades de )ir. I0L Cor9a9os esti9ati)as da -roAaAilidade de Jue u9 co9-orta9ento -articular le)e a u9 certo re8oro< e regula9os ou aGusta9os nosso co9-orta9ento de acordo co9 isso6 I1L AtriAu59os di8erentes )alores ou graus de i9-ortNncia a di8erentes re8oros< e Gulga9os ou a)alia9os seu )alor relati)o e9 di8erentes situaDes. I.L 3o9o 8unciona9os e9 di8erentes a9Aientes -sicolgicos -eculiares a ns co9o indi)5duos< o 9es9o re8oro -ode ter di8erentes )alores -ara di8erentes -essoas.

Logo< nossas eB-ectati)as e eB-eriYncias suAGeti)as< Jue so estados cogniti)os internos< deter9ina9 os e8eitos Jue di8erentes eB-eriYncias eBternas tY9 soAre ns. A teoria de "otter ta9A*9 se ocu-a das nossas crenas acerca da 8onte de controle do nosso re8oro. Sua -esJuisa de9onstrou Jue algu9as -essoas acredita9 Jue o re8oro de-ende do seu -r-rio co9-orta9entoH diz7se Jue elas tY9 u9 centro de controle interno. $utras -essoas crYe9 Jue o re8oro de-ende de 8oras eBterioresH a8ir9a7se Jue elas tY9 u9 centro de controle eBterno. Essas duas 8ontes de controle eBerce9 in8luYncias distintas soAre o co9-orta9ento hu9ano. Pessoas de centro de controle eBterno -ensa9 Jue suas a-tidDes e res-ostas -ouca di8erena 8aze9 e9 ter9os dos re8oros Jue receAe9< 9oti)o -elo Jual no tenta9 9uito L 02/ 9elhorar ou 9udar sua -r-ria situao. Pessoas de centro de controle interno acha9 Jue esto no co9ando de sua )ida e se co9-orta9 de acordo co9 isso. A teoria da a-rendizage9 social de "otter atraiu u9 grande e leal gru-o de seguidores de orientao -ri9ordial9ente eB-eri9ental Jue aceita9 a i9-ortYncia das )ariU)eis cogniti )as co9o in8luYncias soAre o co9-orta9ento. Sua -esJuisa * considerada to rigorosa e Ae9 controlada Juanto o -er9ite o seu oAGeto de estudo< tendo "otter de8inido seus conceitos co9 u9 grau de -reciso Jue os torna -ass5)eis de )eri8icao eB-eri9ental. HU u9 i9enso nQ9ero de estudos< e9 es-ecial acerca da Juesto do centro de controle internoKeBterno< Jue sustenta9 sua aAordage9 cogniti)a do co9-orta9entalis9o. 3o9entUrio E9Aora o desa8io cogniti)o ao co9-orta9entalis9o a -artir de dentro tenha conseguido 9odi8icar o 9o)i9ento co9-orta9entalista Jue aco9-anha9os de Fatson a SEinner< * i9-or tante le9Arar Jue !andura< "otter e outros neo7neoco9-orta9entalistas ade-tos da aAordage9 cogniti)a continua9 a se considerar co9-orta9entalistas. $ co9-orta9ento -er9anece sendo seu 8oco terico e o oAGeto de suas -esJuisas. De)e7se notar< no entanto< Jue a oAra dos neo neoco9-orta9entalistas 9odi8icou a natureza do co9-orta9entalis9o na -sicologia a9ericana atual. 9 nQcleo leal de sEinnerianos -er9anece ati)o na tradio co9-orta9entalista radical -ro9o)ida -or SEinner< 9as sua -o-ularidade e in8luYncia alcanara9 u9 -onto de estagnao na d*cada de >O< e o decl5nio do siste9a -ode 9uito Ae9 ter sido a-ressado -ela 9orte de SEinner e9 /22O. E9 /2>?< SEinner ad9itiu Jue sua 8or9a de -sicologia co9-orta9entalista esta)a -erdendo terreno e Jue a aAordage9 cogriiti)a esta)a e9 ascenso I%ole9an< /2>?L. $utros estudiosos conte9-orNneos concorda9< oAser)ando Jue o co9-orta9entalis9o sEinne riano R-erdeu a -re8erYncia entre a 9aioria dos -ro8issionais ati)os no ca9-o... 3ada )ez 9enos -esJuisadores das -rinci-ais uni)ersidades se considera9 hoGe co9-orta9entalistas no sentido tradicional. 3o9 e8eito< costu9a7se 8azer re8erYncia ao ^co9-orta9entalis9o; no te9-o -assadoS I!aars< /2>@< --. )iii< /L. $ co9-orta9entalis9o Jue -er9anece intacto e )5)ido na -sicologia de hoGe V e Jue * es-ecial9ente )is5)el na -sicologia a-licada< onde as t*cnicas de 9odi8icao do co9-orta

9ento so -o-ulares V te9 u9a 8or9a distinta da -ro9o)ida nas d*cadas entre o 9ani8esto de /2/1 de Fatson e a recente 9orte de SEinner. Tal co9o ocorre co9 todos os 9o)i9entos e)oluti)os da ciYncia e da natureza< a es-*cie continua a se desen)ol)er. &esse sentido< o co9-orta9entalis9o soAre)i)e no es-5rito< e9Aora no na letra original< da sua inteno. SugestDes de Leitura &eoco9-orta9entalistas !erg9ann< %. _ S-ence< M. F.< ^$-erationis9 and theoty in -sychologyS< Psychological "e)ieT< n .>< --. /7/.< /2./. Descre)e algu9as das di8iculdades en)ol)idas no uso do o-eracionis9o e a)alia a teoria de Huil no conteBto desses -roAle9as. I1uthrie< E. ".< The Psychology o8Learning Ied. re).L< &o)a PorE< Har-er< /2:0. A-resenta u9 re8eren cial co9-orta9entalista -ara o estudo de t-icos de interesse -ara os tericos da a-rendizage9. Tol9an< E. 3.< RA neT 8or9ula 8or Aeha)ioris9S< Psychological "e)ieT< a 02< --. ..7:1< /200. Sugere Jue u9a aAordage9 9enos 8isiolgica do co9-orta9entalis9o -er9ite Jue os -siclogos se ocu-e9 de 9odo 9ais aArangente de t-icos co9o 9oti)ao e e9oo. !. C. SEinner !enGa9in< L. T.< #r.< RA history o8 teaching 9achinesS< A9erican Psychologist< n .1< --. ?O17?/0< /2>>. Descre)e o traAalho -ioneiro de Sidney Pressey nos anos 0O co9 arte8atos de ensino -ara 020 salas de aula< trYs d*cadas antes de !. C. SEinner ter desen)ol)ido sua 9UJuina de ensinar. Discute a -o-ularidade dessas 9UJuinas nos anos @O e sua e)entual suAstituio -or co9-utadores -essoais. El9s< A. 3.< RSEinner;s darE year and Faiden TToS< A9erican Psychologist< n 1@< --. .?O7.?2< /2>/. Sugere Jue SEinner so8reu u9a crise de identidade e9 sua Gu)entude Juando 8racassou co9o escritor e Jue o seu ro9ance 8oi escrito co9o u9a 8or9a de autotera-ia Juando JuestDes de identidade )oltara9 a ter i9-ortNncia 8unda9ental -ara ele na 9eia7idade. SEinner< !. C.< Science and HTnan !eha)ior< &o)a PorE< Cree Press< /2:1. A-resenta as 9inQcias da aAordage9 de SEinner da anUlise cient58ica do co9-orta9ento hu9anoH discute os re8leBos condi cionados< o co9-orta9ento o-erante< a -unio< o a9Aiente de controle e o autocontrole< Ae9 co9o i9-licaDes dos -rinc5-ios co9-orta9entalistas -ara o go)erno< a religio e a educao.

SEinner< !. C.< !eyondCreedo9 and Dignity< &o)a PorE< Mno-8< /2?/. Trata de JuestDes sociais a9-las< a8ir9ando Jue< se deseGa9os oAter o 9UBi9o de liAerdade e de dignidade< te9os de 9odi8icar o nosso a9Aiente 85sico< social e cultural. SEinner< !. C.< Particulars o8 My Li8e< /2?@H The Sha-ing o8 a !eha)iorist< /2?2H A Matter o8 3onse Juences /2>1< &o)a PorE< Mno-8. A co-iosa e detalhada autoAiogra8ia de SEinner e9 trYs )olu9es. SEinner< !. C.< -on Curther "e8lection< EngleTood 3li88s< &o)a #ersey< Prentice7Hall< /2>?. 3oletNnea de ensaios soAre t-icos to di)ersos Juanto a -sicologia cogniti)a< a e)oluo do co9-orta9ento )erAal< o siste9a educacional a9ericano e a auto7ad9inistrao na )elhice. Tericos da A-rendizage9 Social !andura< A.< AlAert !anduraS< iii ". /. E)ans I$rg.L< The MaEing oZ Psychology6 Discussion.s Tith 3reati)e 3ontriAutors< &o)a PorE< Mno-8< /2?@. Entre)istas co9 !andura soAre sua )ida e traAalho. !andura< A.< Social Coundations i8 Thought and Action6 A Social 3ogniti)e //eeoiy< EngleTood 3li88s< &o)a #ersey< Prentice7Hall< /2>@. A-resenta a teoria da natureza hu9ana 8or9ulada -or !andura< en8atizando a auto7regulao do co9-orta9ento. "otter< #. !.< The De)elo-inent and A--lications o8 Social Lea9ing Theozy6 Selected Pa-ers< &o)a PorE< Praeger< /2>0. 3oAre o desen)ol)i9ento da teoria de "otter e sua a-licao a -roAle9as de -sicologia cl5nica< da -ersonalidade e socialH inclui u9 Are)e esAoo autoAiogrU8ico. 021 /0 A Psicologia da %estalt "e-roduo de TeBto $riginal soAre a Psicologia da %estalt6 Trecho de %estalt Theoiy< de MaB Ferthei9er Introduo $s Princ5-ios %estaltistas da A-rendizage9 A Mentalidade dos Macacos

$ Pensa9ento Produti)o e9 Seres Hu9anos $ Princ5-io do Iso9or8is9o A EB-anso da Psicologia da %estalt Aco9-anha9os o desen)ol)i9ento da -sicologia< das id*ias iniciais de Filhelni Fundt e de sua elaAorao -or E. !. Titchener W disse9inao do co9-orta9entalis9o de Fatson e SEinner< incluindo o desa8io cogniti)o no interior desse 9o)i9ento< -assando -elo desen)ol )i9ento da escola 8uncionalista de -ensa9ento. EnJuanto essas id*ias se 8or9a)a9 nos Estados nidos< a re)oluo da %estalt ia acontecendo na Ale9anha. Trata)a7se de 9ais u9 -rotesto contra a -sicologia Tundtiana< u9 teste9unho adicional da i9-ortNncia das id*ias de Fundt co9o ins-irao -ara -ontos de )ista o-ostos e co9o Aase e8eti)a a -artir da Jual lanar no)os siste9as de -sicologia. E9 seu ataJue W instituio Tundtiana< a reAelio gestaltista te)e co9o 8oco -ri9ordial u9 dos as-ectos da oAra de Fundt6 seu ato9is9o ou ele9entaris9o. $s -siclogos gestaltistas considera)a9 o -ressu-osto Tundtiano da condio 8unda9ental dos ele9entos sensoriais e 8izera9 disso o al)o de sua o-osio. REstU)a9os chocadosS< escre)eu Fol8gang MDhler< u9 dos 8undadores da -sicologia da %estalt< Rco9 a tese de Jue todos os 8atos -sicolgicos... consiste9 e9 Uto9os inertes se9 relao entre si e Jue as associaDes so -ratica9ente os inicos 8atores Jue co9Aina9 esses Uto9os e introduze9 a aoS IM /2:2< -. ?0>L. Para co9-reender a natureza da re)oluo gestaltista< te9os de )oltar a 9ais ou 9enos /2/0< o ano descrito co9o R*-oca de di8iculdadesS -ara a )elha aAordage9 da -sicologia< o de E s< /0 A Psicologia da %estalt Introduo In8luYncias Antecedentes soAre a Psicologia da %estalt A Cundao da Psicologia da %estalt MaB Ferthei9er I/>>O7/2.1L Murt Mo88Ea I/>>@7/2./L Fol8gang M]hler I/>>?7/2@?L A &atureza da "e)olta da %estalt A Teoria de 3a9-o6 Murt LeTin I/>2O7/2.?L 3r5ticas W Psicologia da %estalt 3ontriAuiDes da Psicologia da %estalt

02. 9o9ento e9 Jue o co9-ortainentalis9o co9ea)a a atacar Fundt< Titchener e o 8uncionalis 9o. A -esJuisa ani9al de Tho9diEe e Pa)lo) esti)era e9 ascenso -or u9a d*cada< a -ri9eira 8or9ulao co9-leta de sua -osio 8ora 8eita -or ThorndiEe nessa *-oca< e a signi8icao do re8leBo condicionado de Pa)lo) -ara a -sicologia esta)a e9 )ias de ser reconhecida. $utra aAordage9 no)a< a -sicanUlise< GU tinha 9ais de dez anos. $ ataJue dos gestaltistas W -osio ele9entarista de Fundt 8oi si9ultNnea< se Ae9 Jue inde-endente< ao 9o)i9ento co9-orta9entalista nos Estados nidos. A9Aas as escolas de -ensa9ento co9eara9 se o-ondo Ws 9es9as id*ias< 9as chegaria9 a se o-or u9a W outra. Ha)ia entre elas claras di8erenas. $s -siclogos da %estalt aceita)a9 o )alor da consciYncia 9as critica)a9 a tentati)a de analisU7la e9 ele9entosH os co9-ortainentalistas se recusa)a9 at* a reconhecer a eBistYncia da consciYncia -ara a -sicologia. $s -siclogos da %estalt re8eria97se W aAordage9 Tundtiana Ital co9o a co9-reendia9L co9o a -sicologia do RtiGolo e arga9assaS< Juerendo dizer co9 isso Jue os ele9entos Ios tiGolosL era9 9antidos Guntos -ela arga9assa do -rocesso de associao. Eles a8ir9a)a9 Jue< Juando olha9os -ara 8ora de u9a Ganela< )e9os i9ediata9ente as Ur)ores e o c*u< e no -retensos ele9entos sensoriais< co9o Arilhos e 9atizes< Jue -ossa9 constituir a nossa -erce- o das Ur)ores e do c*u. Al*9 disso< acusa)a9 os Tundtianos de a8ir9ar Jue a nossa -erce-o dos oAGetos consiste a-enas na acu9ulao ou so9a de ele9entos e9 gru-os ou coleDes. $s -siclogos da %estalt a8ir9a)a9 Jue< Juando os ele9entos sensoriais so co9 Ainados< 8or9a7se algu9 no)o -adro ou con8igurao. #unte9os algu9as notas 9usicais e algo no)o V u9a 9elodia ou to9 V surge da co9Ainao< u9a coisa Jue no eBistia e9 nenhu9 dos ele9entos indi)iduais ou notas. E9 ter9os sucintos6 o todo * distinto da so9a de suas -artes. De)e7se oAser)ar< no entanto< Jue Fundt reconhecia esse -onto e9 sua doutrina da a-erce-o. Para ilustrar a di8erena entre as aAordagens gestaltista e Tundtiana da -erce-o< i9agine Jue )ocY * u9 suGeito nu9 laAoratrio de -sicologia da Ale9anha -erto de /2/:. $ -siclogo encarregado lhe -ergunta o Jue )ocY estU )endo na 9esa. (ocY diz6 7 9 li)ro. V Si9< claro< * u9 li)ro .7 ele concorda V< 9as o Jue )ocY de 8ato )Y` V $ Jue )ocY Juer dizer co9 o Jue de 8ato )eGo` V )ocY -ergunta< at]nito. V Eu lhe disse Jue )eGo u9 li)ro. d u9 -eJueno li)ro de ca-a )er9elha. $ -siclogo * -ersistente. V aual * real9ente a sua -erce-o` V ele insiste. V Descre)a7a -are 9i9 co9 toda a eBatido Jue -uder. 7 (ocY Juer dizer Jue no * u9 li)ro` De Jue se trata< algu9a es-*cie de truJue` HU ind5cios de i9-aciYncia. V Si9< * u9 li)ro. &o hU nenhu9 truJue. Eu s Juero Jue )ocY descre)a -ara 9i9 o Jue )ocY )Y eBata9ente< ne9 9ais ne9 9enos. A essa altura< )ocY GU estU todo descon8iado. V !e9< deste Nngulo< a ca-a do li)ro -arece u9 -aralelogra9o )er9elho escuro V )ocY diz.

V Si9 V ele diz< satis8eito. V Si9< )ocY estU )endo u9a 9ancha )er9elha escura co9 a 8or9a de u9 -aralelogra9o. E Jue 9ais` V HU u9 reAordo Aranco acinzentado aAaiBo dela e outra linha tYnue )er9elha escura de-ois daJuela. SoA o li)ro< )eGo a 9esa... V Ele se e9-ertiga. V Ao redor do li)ro )eGo algo -arecido co9 u9 acastanhado escuro co9 Aarras onduladas de castanho 9ais claro correndo 9ais ou 9enos -aralelas u9as Ws outras. 7 Muito Ae9< 9uito Ae9. 7 Ele lhe agradece -ela coo-erao. EnJuanto 8ica ali -arado olhando o li)ro na 9esa< )ocY se sente u9 -ouco e9Aaraado -orJue aJuele ca9arada -ersistente conseguiu le)U7lo a se9elhante anUlise. Ele 8ez )ocY 8icar to cauteloso Jue )ocY GU no tinha nenhu9a certeza do Jue real9ente )ia e do Jue a-enas -ensa)a 02: Jue )ia... E9 sua cautela< )ocY co9eou a 8alar do Jue )ia e9 ter9os de sensaDes< Juando a-enas u9 9o9ento antes tinha Aastante certeza de -erceAer u9 li)ro soAre a 9esa. Seu de)aneio * suAitainente interro9-ido -elo a-areci9ento de u9 -siclogo Jue se -arece )aga9ente co9 Filhelrn Fundt. V $Arigado -or aGudar a con8ir9ar 9ais urna )ez 9inha teoria da -erce-o. (ocY -ro)ou V diz ele V Jue o li)ro Jue )Y no -assa de u9 co9-osto de sensaDes ele9entares. auando esta)a tentando ser -reciso e dizer eBata9ente o Jue )iu de 8ato< )ocY te)e de 8alar e9 ter9os de 9anchas de cor< e no de oAGetos. As sensaDes de cor * Jue so -ri9Urias< e todo oAGeto )isual -ode ser reduzido a elas. Sua -erce-o do li)ro * constru5da a -artir de sensaDes< do 9es9o 9odo co9o u9a 9ol*cula * constru5da a -artir de Uto9os. Esse -eJueno discurso *< ao Jue -arece< u9 sinal -ara a Aatalha co9ear. V d u9 aAsurdoZ V grita u9a )oz do eBtre9o o-osto da sala V u9 aAsurdoZ aualJuer idiota saAe Jue o li)ro * o 8ato -ri9Urio< i9ediato< direto< incontestU)el e -erce-t5)elZ $ -siclogo Jue nos olha agora te9 u9a ligeira se9elhana co9 Fillia9 #a9es< 9as -arece ter sotaJue ale9o< e o seu rosto te9 u9 ar to 8urioso Jue )ocY no -ode ter certeza. V Essa reduo de u9a -erce-o a sensaDes de Jue )ocYs no -ara9 de 8alar no -assa de Gogo intelectual. 9 oAGeto no * a-enas u9 gru-o de sensaDes. aualJ[er -essoa Jue ande -or a5 )endo 9anchas )er9elhas escuras Juando de)ia )er li)ros estU doenteZ 3o9o a Aatalha co9ea a 8icar acalorada< )ocY 8echa a -orta Ae9 de)agar e 8oge dali. (ocY te)e o Jue Jueria< u9 eBe9-lo de Jue hU duas atitudes di8erentes< dois 9odos distintos de 8alar soAre a in8or9ao Jue os nossos sentidos 8ornece9 IMiller< /2@0< --. /$1 $s -siclogos gestaltistas acredita9 Jue hU 9ais coisas na -erce-o do Jue )Ye9 os nossos olhos< Jue a nossa -erce-o )ai al*9 dos ele9entos sensoriais< dos dados 85sicos AUsicos 8ornecidos -elos rgos dos sentidos.

In8luYncias Antecedentes SoAre a Psicologia da %estalt Tal co9o ocorre co9 todos os 9o)i9entos< as id*ias do -rotesto gestaltista tY9 seus antecedentes histricos. A Aase dessa -osio< seu 8oco na unidade da -erce-o< -ode ser encontrada na oAra do 8ilso8o ale9o I99anuel Mant I/?0.7/>O.L. Esse ho9e9 e9inent_< Jue nunca se a)enturou a se a8astar 9ais de no)enta Juil]9etros de sua terra natal< do9inou o -ensa9ento 8ilos8ico -or 9ais de u9a gerao. E9Aora 9enos a9-la do Jue a sua contriAuio W 8iloso8ia< a Jue ele deu W -sicologia te9 i9-ortNncia. Mant in8luenciou a -sicologia graas W sua Yn8ase na unidade de u9 ato -erce-ti)o. Ele a8ir9a)a Jue< Juando -erceAe9os o Jue deno9ina9os oAGetos< de-ara9os co9 estados 9en tais Jue -oderia9 -arecer co9-ostos de -edaos de 8rag9entosH esses so os ele9entos sensoriais de Jue os e9-iristas e associacionistas AritNnicos se ocu-a)a9. 3ontudo< esses ele9entos so organizados signi8icati)a9ente a -riorZ< e no -or 9eio de algu9 -rocesso 9ecN.nico de associao. A 9ente< no -rocesso de -erce-o< 8or9a ou cria u9a eB-eriYncia unitUria. Segundo Mant< a -erce-o no * u9a i9-resso e co9Ainao -assi)a de ele9entos sensoriais< co9o a8ir9a)a a escola AritNnica< 9as u9a organizao ati)a desses ele9entos nu9a eB-eriYncia coerente. Logo< a 9ente con8ere 8or9a e organizao ao 9aterial Aruto da -erce-o. Essa -osio se o-De W doutrina da associao. Para Mant< algu9as das 8or9as Jue a 9ente i9-De W eB-eriYncia so inatas Ico9o o es-ao< o te9-o e a causalidadeL< no sentido de no sere9 deri)adas da eB-eriYncia< 9as eBistire9 na 9ente co9o intuiti)a9ente cognosc5)eis. $ -siclogo Cranz !rentano I/>1>7/2/?L< da ni)ersidade de (iena< se o-]s ao 8oco de Fundt soAre os ele9entos ou conteQdo da eB-eriYncia consciente< tendo -ro-osto Jue e j EBtraido das -Ugs. /O17/O: de Psychoiogy< de %eorge A. Miller. 3o-yright /2@0 de %eorge A. Mi8lez "e-roduzido co9 -er9isso de Hai-er _ "oT< PuAtishers< Inc. 02@ -sicologia estudasse< e9 )ez disso< o -rocesso ou ato da eB-eriYncia I3a-5tulo .L. Assi9 sendo< ele 8oi u9 -recursor do 9o)i9ento gestaltista 8or9al. Ele considera)a a intros-eco Tundtiana arti8icial< 8a)orecendo u9a oAser)ao 9enos r5gida e 9ais direta da eB-eriYncia tal co9o ela ocorre< 9ais ou 9enos co9o o 9*todo ulterior da %estalt. Ernst Mach I/>127/2/@L< -ro8essor de 85sica da ni)ersidade de Praga< eBerceu u9a in8luYncia 9ais direta soAre a re)oluo da %estalt. E9 seu li)ro The Analysis o8 Sensations IA AnUlise das SensaDesL< de />>:< Mach escre)eu soAre sensaDes da 8or9a do es-ao e da 8or9a do te9-o. Ele considerou os -adrDes es-aciais co9o 8iguras geo9*tricas e os -adrDes te9-orais co9o 9elodias sensaDes. Essas sensaDes da 8or9a do es-ao e da 8or9a do te9-o inde-endiain dos seus ele9entos. Por eBe9-lo< a 8or9a do es-ao de u9 circulo -oderia ser Aranca ou -reta< grande ou -eJuena< e nada -erder de sua Jualidade ele9entar de circularidade. Mach a8ir9a)a Jue nossa -erce-o )isual ou auditi)a de u9 oAGeto no 9uda 9es9o Jue 9odi8iJue9os nossa orientao es-acial co9 relao a ele. 9a 9esa -er9anece co9o tal e9 nossa -erce-o Juer a olhe9os de lado< de ci9a ou de u9 dado Nngulo. Do 9es9o 9odo< u9a s*rie de sons -er9anece a 9es9a na nossa -erce-o ainda Juando sua 8or9a do te9-o * 9odi8icada< isto *< Juando ela * tocada 9ais rU-ida ou 9ais de)agar.

As id*ias de Mach 8ora9 a9-liadas -or 3hristian )on Ehren8els I/>:27/210L< Jue traAalha)a e9 (iena e I1raz. Ele sugeriu Jue hU Jualidades da eB-eriYncia Jue no -ode9 ser eB-licadas e9 ter9os de co9AinaDes de sensaDes. Ele deno9inou essas Jualidades %estait JualitUten IJualidades con8iguracionaisL< -erce-Des Aaseadas e9 algo Jue )ai al*9 das sen saDes indi)iduais. 9a 9elodia< -or eBe9-lo< * u9a Jualidade con8iguracional -orJue soa da 9es9a 9aneira inclusi)e Juando trans-osta -ara tonalidades di8erentes. Assi9< a 9elodia inde-ende das sensaDes -articulares de Jue * co9-osta. Para Ehren8els e a escola austr5aca da %e.stalt Jualit. instalada e9 $raz< a -r-ria con8igurao era u9 ele9ento Ise Ae9 Jue no u9a sensaoL< u9 no)o ele9ento criado -ela ao da 9ente soAre os ele9entos senso7 riais. Logo< a 9ente con8igura a -artir de sensaDes ele9entares. E9Aora seguisse9 as linhas Jue )iria9 a ser conhecidas co9o -sicologia da %estalt< Mach e Ehren8els se des)iara9 u9 -ouco da -osio ele9entarista ortodoBa. E9 )ez de se o-ore9 W noo de ele9entaris9o< co9o os gestaltistas 9ais tarde 8aria9< eles a-enas acrescentara9 a con8igurao co9o u9 no)o ele9ento. Ainda Jue criticasse9 a 9es9a -osio criticada -elos -siclogos da %estalt< eles da)a9 u9a soluo di8erente. Mes9o assi9< Ehren8els e9 -articular te)e u9 certo i9-acto soAre o 9o)i9ento da %estalt. MaB Ferthei9er< u9 dos 8undadores< estudou co9 ele e9 Praga. &o artigo de Ferthei9er re-roduzido neste ca-5tulo< ele oAser)ou Jue o i9-ulso 9ais i9-ortante -ara o 9o)i9ento da %estalt )eio da oAra de Ehren8els. Fillia9 #a9es< ad)ersUrio do ele9entaris9o -sicolgico< ta9A*9 8oi -recursor da %es talt. Ele considera)a os ele9entos da consciYncia aAstraDes arti8iciais e en8atizou Jue )e9os oAGetos co9o u9 todo< e no co9o 8eiBes de sensaDes. $utra in8luYncia antecedente * o 9o)i9ento 8eno9enolgico na -sicologia e na 8iloso8ia ale9s. Metodologica9ente< a 8eno9enologia se re8ere a u9a descrio i9-arcial da eB-e riYncia i9ediata tal co9o ela ocorre. d u9a oAser)ao no corrigida e9 Jue a eB-eriYncia no * analisada e9 ele9entos ne9 aAstra5da arti8icial9ente de algu9a outra 9aneira. A 8eno9enologia en)ol)e a eB-eriYncia Juase ingYnua do senso co9u9< e no a eB-eriYncia relatada -or u9 intros-ector treinado Jue segue u9a orientao siste9Utica -articular. 9 gru-o de -siclogos 8eno9enolgicos traAalhou no laAoratrio de %. E. M[ller na ni)ersidade do %5:ttingen< Ale9anha< entre /2O2 e /2/:< -er5odo e9 Jue o 9o)i9ento da %estalt esta)a e9 seus -ri9rdios. Esses -siclogos< incluindo Erich ". #aensch< Da)id Matz e Edgar "uAin< 8izera9 eBtensas -esJuisas 8eno9enolgicas. Seu traAalho anteci-ou a escola de -ensa9ento 8or9al da %estalt< Jue adotou sua aAordage9. 02? &o se -ode deiBar de lado< entre as in8luYncias antecedentes da %estalt< o \eitgeist< -articular9ente o cli9a intelectual da 85sica. &as Qlti9as d*cadas do s*culo 4I4< essa disci -lina torna)a7se 9enos ato9ista W 9edida Jue os 85sicos ia9 reconhecendo e a aceitando noo de ca9-os de 8ora IregiDes ou es-aos cruzados -or linhas de 8ora< co9o as geradas -or u9a corrente el*trica ou u9 59L. $ eBe9-lo clUssico dessa no)a direo na 85sica * o 9agnetis9o< u9a -ro-riedade ou Jualidade Jue -arecia di85cil de de8inir ou co9-reender e9 ter9os tradicionais galileu7 neTto nianos. Por eBe9-lo< Juando se agita li9alha de 8erro nu9a 8olha de -a-el a-oiada no to-o de u9 i9< a li9alha se organiza segundo u9 -adro caracter5stico. $s 8rag9entos

no toca9 no 59< 9as so e)idente9ente a8etados -elo ca9-o de 8ora Jue estU ao seu redor. 3onside ra)a7se Jue a luz e a eletricidade o-era)a9 de 9aneira se9elhante. 3onsidera)a7se Jue esses ca9-os de 8ora era9 dotados das -ro-riedades de eBtenso e de -adro ou con8igurao es-aciais. E9 outras -ala)ras< eles era9 considerados no)as entidades estruturais< e no o so9atrio dos e8eitos de ele9entos ou -art5culas indi)iduais. Assi9< a noo de ato9is9o ou ele9entaris9o< Jue ti)era tanta in8luYncia no estaAele ci9ento da no)a ciYncia da -sicologia< esta)a sendo reconsiderada na 85sica. $s 85sicos esta)a9 co9eando a -ensar e9 ter9os de ca9-os ou todos orgNnicos< u9 conceito co9-at5)el co9 a -sicologia da %estalt. As 9udanas o8erecidas W -sicologia -elos -siclogos da %estalt re8letia9 as 9udanas na 85sica da *-oca< -ois os -siclogos se es8ora)a9 outra )ez -ara aco9-anhar as antigas e Ae9 estaAelecidas ciYncias naturais. $ i9-acto soAre a -sicologia dessa alterao de Yn8ase na 85sica surgiu e9 tennos -essoais. Fol8gang Mhler tinha u9a slida 8or9ao e9 85sica e tinha estudado co9 MaB PlancE< u9 dos arJuitetos da 85sica 9oderna. MDhler escre)eu Jue 8oi de)ido W in8luYncia de PlancE Jue ele co9eou a -erceAer u9 )inculo entre a 85sica dos ca9-os e a Yn8ase da %estalt no todo. Ele )iu na 85sica u9a crescente relutNncia e9 continuar a tratar de ele9entos co9o Uto9os e 9ol*culas e a tendYncia a se concentrar e9 siste9as 9ais a9-los ou ca9-os. Ele a8ir9ou Jue Rdesde ento< a -sicologia da %estalt se tornou u9a es-*cie de a-licao da 85sica dos ca9-os a -artes essenciais da -sicologiaS IM /2@2< -. ??L. $ 8undador do co9-orta9entalis9o< #ohn !. Fatson< e9 contra-artida< ao Jue -arece no tinha conheci9ento da no)a 85sica< e continuou a desen)ol)er u9a aAordage9 reducionista da -sicologia Jue se concentra)a e9 ele9entos V os ele9entos de co9-orta9ento V< conce- o co9-at5)el co9 os -rinc5-ios da antiga 85sica ato95stica. A Cundao da Psicologia da %estalt $ 9o)i9ento 8or9al conhecido co9o -sicologia da %estalt surgiu de u9a -esJuisa 8eita e9 /2/O -or MaB Ferthei9er. Durante as 8*rias< Juando )iaGa)a nu9 tre9< Ferthei9er te)e a id*ia de 8azer u9a eB-eriYncia soAre a )iso do 9o)i9ento Juando nenhu9 9o)i9ento real tinha ocorrido. AAandonando -ronta9ente seus alunos de 8*rias< ele desceu do tre9 e9 CranE8urt< co9-rou u9 estroAosc-io de ArinJuedo<j e )eri8icou a id*ia Jue lhe ocorrera< de 9odo -reli9inar< nu9 Juarto de hotel. Mais tarde< 8ez -esJuisas 9ais 8or9ais na ni)ersidade de CranE8urt< Jue lhe 8orneceu u9 taJuistosc-io. Dois outros Go)ens -siclogos< Murt Mo88Ea e Fol8gang MDhler< Jue tinha9 sido alunos da ni)ersidade de !erli9< ta9A*9 esta)a9 e9 CranE8urt. Logo de-ois< eles se engaGara9 nu9 cruzada co9u9. $ -roAle9a de -esJuisa de Ferthei9er< e9 Jue Mo88Ea e M ser)ira9 de suGeitos< j o estroAosc-io< in)entado uns oitenta anos antes -or #. Plateau< era u9 -recursor da cN9era de cine9a. d u9 instn Jue -roGeta ra-ida9ente u9a s*rie de Juadros di8erentes no olho< -roduzindo 9o)i9ento a-arente. 02> en)ol)ia a -erce-o do 9o)i9ento a-arente< isto *< a -erce-o do 9o)i9ento Juando nenhu9 9o)i9ento 85sico real tinha acontecido. Ferthei9er se re8eria ao 8en]9eno co9o a ^i9-resso de 9o)i9entoS ISea9an. /2>.< -. 1L. sando o taJuistosc-io< Ferthei9er -roGetou luz -or duas ranhuras< u9a )ertical e a outra a )inte ou trinta graus da )ertical. Se

a luz era 9ostrada -ri9eiro -or u9a ranhura e de-ois -ela outra< co9 u9 inter)alo relati)a9ente longo I9ais de 0OO 9ilissegundosL< os suGeitos )ia9 o Jue -arecia9 ser duas luzes sucessi)as< -ri9eiro u9a luz nu9a ranhura e ento u9a luz na outra. auando o inter)alo entre as luzes era 9enor< os suGeitos )ia9 o Jue -arecia9 ser duas luzes cont5nuas. 3o9 u9 inter)alo de te9-o ti9o Icerca de @O 9ilissegundosL entre as luzes< os suGeitos )ia9 u9a Qnica linha de luz Jue -arecia 9o)er7se de u9a ranhura -ara a outra e na direo in)ersa. Essas descoAertas -ode9 -arecer tri)iais. $s cientistas hU anos conhecia9 o 8en]9eno< e ele -odia at* ser considerado u9a Juesto de senso co9u9. 3ontudo< de acordo co9 a -osio ento -re)alecente na -sicologia< a de Furidt< toda eB-eriYncia consciente -odia ser analisada e9 seus ele9entos sensoriais. E< no entanto< -oderia essa -erce-o do 9o)i9ento a-arente ser eB-licada e9 tennos de u9 so9atrio de ele9entos sensoriais indi)iduais< Jue era9 a-enas duas ranhuras estacionUrias de luz` Poderia u9 est59ulo estacionUrio ser acres centado a outro -ara -roduzir u9a sensao de 9o)i9ento` &oH e esse era -recisa9ente o -onto central da de9onstrao Arilhante9ente si9-les de Ferthei9er6 o 8en]9eno desa8ia)a a eB-licao -elo siste9a Tundtiano. Ferthei9er acredita)a Jue o 8en]9eno Jue )eri8icara e9 seu laAoratrio era< W sua 9aneira< to ele9entar Juanto u9a sensao< e9Aora di8erisse e)idente9ente de u9a sensao ou 9es9o de u9a sucesso de sensaDes. Ele deu ao 8en]9eno u9 no9e adeJuado W sua natureza -eculiar6 8en]9eno -hi. E co9o ele eB-lica)a o 8en]9eno -hi Juando a -sicologia tradicional da *-oca no o -odia` Sua res-osta era to si9-les e engenhosa Juanto a eB-eriYn cia de )eri8icao6 o 9o)i9ento a-arente no -recisa)a de eB-licaoH ele eBistia tal co9o era -erceAido< no -odendo ser reduzido a nada 9ais si9-les. De acordo co9 Fundt< a intros-eco do est59ulo -roduziria duas linhas sucessi)as e nada 9aisH contudo< -or 9ais rigorosa9ente Jue se -udesse 8azer a intros-eco das duas eB-osiDes da luz< a eB-eriYncia de u9a Qnica linha e9 9o)i9ento -ersistia. auaisJuer tentati)as de anUlise adicional 8racassa)a9. $ todo Io 9o)i9ento a-arente da linhaL di8eria da so9a de suas -artes Ias duas linhas estacionUriasL. A -sicologia associacionista7ato9ista tradicional< do9inante hU tantos anos< 8ora desa8iada< e a esse desa8io ela no -odia res-onder. Ferthei9er -uAlicou os resultados de sua -esJuisa e9 /2/0 e9 REstudos EB-eri9entais da Perce-o cio Mo)i9entoS< artigo considerado o 9arco do co9eo da escola de -ensa9ento da -sicologia da %estalt. MaB Ferthei9er I/ >>O7/2.1L &ascido e9 Praga< MaB Ferthei9er 8reJ[entou o Liceu local at* os dezoito anos e de-ois estudou Direito -or alguns anos na ni)ersidade de Praga. Passou -ara a 8iloso8ia< assistiu a -alestras de Ehren8els< e 9ais tarde 8oi -ara a ni)ersidade de !erli9 estudar 8iloso8ia e -sicologia. Doutorou7se e9 /2O. na ni)ersidade de F[rzAurg< soA a direo de $sTald M[l-e< no auge da contro)*rsia soAre o -ensa9ento se9 i9agens. Entre /2O. e /2/O< Ferthei9er -assou algu9 te9-o nas uni)ersidades de Praga< (iena e !erli9 antes de se estaAelecer na ni)ersidade de CranE8urt. Ali< 8ez -esJuisas e con8erYncias -or )Urios anos< to9ando7se -ro8essor e9 /202. Durante a Pri9eira %uerra< 8ez -esJuisas 9ilitares soAre dis-ositi)os de escuta -ara suA9arinos e 8orti8icaDes -ortuUrias. Ferthei9er era o 9ais )elho dos trYs -ri9eiros -siclogos da %estalt e o l5der intelectual

do 9o)i9ento. IE9Aora Mo88Ea e Mchler tenha9 ser)ido -ara -ro9o)er a -osio -roe9inente 022 de Ferthei9er< cada Jual 8oi in8luente -or direito -r-rio< co9o )ere9os.L Ferthei9er -roduziu i9-ortantes artigos soAre o -ensa9ento criati)o e soAre agru-a9ento -erce-ti)o. E9 /20/< os trYs colegas< assistidos -or Murt %oldstein e Hans %ruhle< 8undara9 a re)ista Psychologische Corschung IPesJuisa PsicolgicaL< Jue se to9ou o rgo o8icial da escola da %estalt. (inte e dois )olu9es 8ora9 -uAlicados antes de ela ser sus-ensa e9 /21> -elo regi9e nazistaH a -uAlicao 8oi reto9ada e9 /2.2 IScheere< /2>>L. Ferthei9er 8azia -arte do -ri9eiro gru-o de estudiosos re8ugiados a 8ugir da Ale9anha nazista< tendo chegado a &o)a PorE e9 /211. Associou7se W &o)a Escola de PesJuisa Social< onde 8icou at* 9orrer< e9 /2.1. Seus anos nos Estados nidos 8ora9 ati)os< 9as ele 8icou 1OO 3o9 seu estudo da -erce-o do 9o)i9ento a-arente< MaB Ferthei9er iniciou o 9o)i9ento conhecido -or -sicologia da %estalt. cada )ez 9ais eBausto de)ido ao ]nus de ada-tar7se a u9a no)a l5ngua e a u9a no)a cultura. Seu -rogra9a de -esJuisa 8oi in8or9al< co9unicado -essoal9ente a a9igos e colegas e9 reuniDes -ro8issionais. E9 seus Qlti9os anos e9 &o)a PorE< Ferthei9er< ao Jue -arece< causou 8orte i9-res so nu9 Go)e9 -siclogo a9ericano< AAraha9 MasloT. MasloT 8icou to 8ascinado -or Ferthei9er Jue co9eou a estudar as caracter5sticas e Jualidades do ho9e9. Coi a -artir dessas oAser)aDes iniciais de Ferthei9er Ie da antro-loga "uth !enedictL Jue MasloT desen)ol)eu seu conceito de sel87actualization Iauto7realizaoL I3a-5tulo /:L. Murt Mo88lia I/>>@7/2./L Murt Mo88Ea 8oi -ro)a)el9ente o 9ais in)enti)o dos 8undadores da %estalt. Estudou na ni)ersidade de !erli9< a cidade onde nasceu< e desen)ol)eu -ela ciYncia e -ela 8iloso8ia u9 interesse Jue 8oi 8ortalecido -elo ano Jue -assou na ni)ersidade de EdirnAurgo< na Esccia. "eto9ando a !erli9< estudou -sicologia co9 3ari Stu9-8 e se doutorou e9 /2O2. &o ano seguinte< iniciou sua longa e 8rut58era associao co9 Ferthei9er e Mhler na ni)ersidade de CranE8urt. E9 /2//< aceitou u9 cargo na ni)ersidade de %iessen< Jue 8ica)a a uns sessenta Juil]9etros de CranE8urt< onde 8icou at* /20.. Durante a Pri9eira %uerra< traAalhou co9 -acientes lesionados cereArais e a8Usicos nu9a cl5nica -siJuiUtrica. Ao 89al da guerra< Juando os -siclogos dos Estados nidos co9ea)a9 a to9ar conheci9ento de Jue u9a no)a escola de -ensa9ento se desen)ol)ia na Ale9anha< Mo88Ea 8oi con)encido a escre)er u9 artigo -ara a re)ista a9ericana Psychological !uiletin. Esse artigo< RA Perce-o6 9a Introduo W Teoria da %estaltS IMo88Ea< /200L< a-resenta)a os conceitos AUsicos da escola e os resultados e as i9-licaDes de suas co-iosas -esJuisas. E9Aora tenha sido i9-ortante co9o -ri9eira eB-osio 8or9al da re)oluo da %estalt aos -siclogos a9ericanos< o artigo -ode ter 8eito u9 desser)io W eB-anso do 9o)i9ento< $ t5tulo< RA Perce-oS< deu in5cio a u9 9al7entendido Jue -aira at* hoGe< isto *< a id*ia de

Jue a -sicologia da %estalt se ocu-a eBclusi)a9ente da -erce-o< no tendo -ortanto rele)Nncia -ara outras Ureas da -sicologia. &a realidade< a -sicologia da %estalt tinha u9a -reocu-ao 9ais a9-la co9 -roAle9as do -ensa9ento e da a-rendizage96 $ -rinci-al 9oti)o -elo Jual os -ri9eiros -siclogos da %estalt concentrara9 suas -uAlica Des siste9Uticas na -erce-o 8oi o \eitgeist a -sicologia de Fundt< contra a Jual se reAelara9 os gestaltistas< oAti)era Aoa -arte do seu a-oio de estudos soAre a sensao e a -erce-o< razo -or Jue os -siclogos da %estalt escolhera9 a -erce-o co9o arena a 8i9 de atacar Fundt e9 sua -r-ria 8ortaleza IMichaelFerthei9er< /2?2< -. /1.L. E9 /20/< Mo88Ea -uAlicou $ Desen)ol)i9ento da Mente< u9 li)ro soAre -sicologia do desen)ol)i9ento in8antil Jue 8oi u9 sucesso na Ale9anha e nos Estados nidos. Ele 8oi W A9*rica co9o -ro8essor )isitante da ni)ersidade 3o9eu e da ni)ersidade de Fisconsin e< e9 /20?< 8oi no9eado -ro8essor do S9ith 3oliege< de &ortha9-ton< Massachusetts< onde 8icou at* a sua 9orte< e9 /2./. E9 /21:< -uAlicou Princ5-ios de Psicologia da %estalt< li)ro eBtre 9a9ente di85cil Jue no )eio a ser o trata9ento de8initi)o da -sicologia da %estalt< co9o ele -retendia. Fol8gang MDhler I/>>?7/2@?L Fol8gang Miihler< o 9ais Go)e9 dos trYs< era o -orta7)oz do 9o)i9ento. Seus li)ros< escritos co9 cuidado e -reciso< to9ara97se as oAras de8initi)as soAre )Urios as-ectos da 1O/ -sicologia da %estalt. $ seu treina9ento e9 85sica co9 o notU)el MaB PlancE o -ersuadiu de Jue a -sicologia tinha de aliar7se WJuela ciYncia. &ascido na Est]nia< M tinha cinco anos Juando sua 8a95lia se 9udou -ara o norte da Ale9anha. Sua educao uni)ersitUria 8oi e9 T[Aingen< !onn< e e9 !erli9< e ele receAeu seu doutorado soA a orientao de 3arl Stu9-8 na ni)ersidade de !erli9 e9 /2O2. Coi -ara a ni)ersidade de CranE8urt< tendo chegado -ouco antes de Ferthei9er e do seu estroAosc-io de ArinJuedo. E9 /2/1< a con)ite da Acade9ia Prussiana de 3iYncia< MDhler 8ez u9a )iage9 -ara 1O0 $s escritos de MTtMo88Ea atra5a9 a ateno dos -siclogos a9ericanos -ara a escola gestaltista de -sicologia. Teneri8e< nas Ilhas 3anUrias< na costa noroeste da h8rica< -ara estudar chi9-anz*s. Seis 9eses de-ois de sua chegada< eclodiu a Pri9eira %uerra< e ele relata Jue no -]de -artir< e9Aora outros cidados ale9es tenha9 conseguido )oltar -ara casa nos anos de guerra. 9 -siclogo sugeriu< co9 Aase e9 sua inter-retao de no)os dados da histria< Jue Mhler -ode ter sido u9 es-io da Ale9anha< e Jue suas instalaDes de -esJuisa era9 na )erdade u9a coAertura -ara as suas ati)idades de es-ionage9 ILey< /22OL. A8ir9a7se Jue< no sto de sua casa< ele escondera u9 -otente rUdio trans9issor Jue usa)a -ara trans9itir in8or9aDes soAre os 9o)i 9entos da 9arinha aliada. As -ro)as Jue sustenta9 essa acusao so< no entanto< circunstan ciais< tendo sido re8utadas -or historiadores e -siclogos gestaltistas.

auer es-io ou a-enas u9 cientista retido -ela guerra< M -assou os sete anos seguintes estudando o co9-orta9ento e9 chi9-anz*s. Ele -roduziu o co9-Yndio hoGe clUssico A Mentalidade dos Macacos e9 /2/?H o li)ro te)e u9a segunda edio e9 /20. e 8oi traduzido -ara o inglYs e o 8rancYs. E9 /20O< MDhler )oltou W Ale9anha e< dois anos 9ais tarde< sucedeu Stu9-8 co9o -ro8essor de -sicologia da ni)ersidade de !erli9< onde 8icou at* /21:. A razo a-arente de sua no9eao -ara esse cargo coAiado 8oi a -uAlicao e9 /20O do li)ro %estalts C5sicas EstUticas e EstacionUrias< Jue oAte)e considerU)eis a-lausos -or seu alto grau de erudio. A 9etade dos anos 0O 8ora9 di85ceis na )ida -essoal de Mohler. Ele se di)orciou da es-osa< des-osou u9a Go)e9 estudante sueca e< a -artir de ento< -erdeu o contato co9 os Juatro 8ilhos do -ri9eiro casa9ento. Passou a ser aco9etido -or u9 tre9or nas 9os Jue se torna)a 9ais -erce-t5)el Juando seu estado de Nni9o se torna)a so9Ario. Para a)aliar seu hu9or< os assistentes de laAoratrio o oAser)a)a9 toda 9anh -ara )er a intensidade do tre9or. Ele era eBtre9a9ente ner)oso se9-re Jue da)a aulas< e nunca -er9itia )isitantes na sala ILey< /22OL. &o ano acadY9ico de /20:7/20@< MDhler deu aulas e9 Har)ard e e9 3larE nesta Qlti9a< ensinou os alunos de -s7graduao a danar o tango. E9 /202< -uAlicou %estalt Psychology IPsicologia da %estaltL< u9a aArangente de8esa do 9o)i9ento gestaltista. DeiBou a Ale9anha nazista e9 /21:< de)ido a cont5nuos con8litos co9 o go)erno. De-ois de 8alar contra as autoridades e9 suas aulas< sua sala 8oi in)adida -or u9a gangue de nazistas. Ele escre)eu u9a coraGosa carta antinazista -ara u9 Gornal de !erli9< -ois esta)a irritado co9 a dis-ensa de todos os -ro8essores Gudeus das uni)ersidades ale9s. &a tarde e9 Jue sua carta 8oi -uAlicada< ele e alguns a9igos es-erara9 cal9a9ente e9 sua casa< tocando 9Qsica de cN9ara< Jue a %esta-o 8osse -rendY7lo. A te9ida Aatida na -orta nunca )eio IHenle< /2?>L. De-ois de e9igrar -ara os Estados nidos< MDhler ensinou no STarth9ore 3oliege< na Pensil)Nnia< -uAlicou )Urios li)ros e editou a re)ista gestaltista Psychological "esearch. E9 /2:@< receAeu o Distinguished Scienti8ic 3ontriAution ATard da APA e< -ouco de-ois< 8oi eleito seu -residente. A &atureza da "e)olta da %estalt $s -rinc5-ios gestaltistas esta)a9 e9 o-osio direta a Aoa -arte da tradio acadY9ica da -sicologia na Ale9anha. $ co9-orta9entalis9o 8ora u9a re)olta 9enos i9ediata contra Fundt e o estruturalis9o -orJue o 8uncionalis9o GU tinha -roduzido algu9as 9udanas na -sicologia a9ericana. A re)olta gestaltista na Ale9anha no contou co9 nada Jue lhe -re-a rasse o ca9inho dessa 9aneira. $s -ronuncia9entos dos -siclogos da %estalt esta)a9 Ae9 -rBi9os da heresia aos olhos da tradio ale9. $s iniciadores do 9o)i9ento -erceAera9 Jue esta)a9 atacando u9a 8ora r5gida e -oderosa< atingindo os 8unda9entos da -sicologia tal co9o ento de8inida. Assi9 co9o a 1O1 9aioria dos re)olucionUrios< os l5deres da escola de -ensa9ento da %estalt eBigia9 u9a co9-leta re)iso da )elha orde9< Juase co9o R9issionUrios intelectuais di8undindo u9

no)o e)angelhoS ISoEal< /2>.< -. /.0:?L. Fol8gang MhIer escre)eu Jue REstU)a9os eu8ricos co9 o Jue descoAr5a9os e 9ais ainda co9 a -ers-ecti)a de descoArir 9ais 8atos re)eladores. Al*9 disso< no era a-enas a no)idade esti9ulante do nosso e9-reendi9ento Jue nos ins-i ra)a. Ha)ia ta9A*9 u9a grande sensao de al5)io V co9o se esti)*sse9os esca-ando de u9a -riso. A -riso era a -sicologia tal co9o ensinada nas uni)ersidades Juando ainda *ra9os alunosS IMDhler< /2:2< -. 0>:L. 1O. Fo88gang Mciliier< treinado e9 85sica< estudou a a-rendizage9 e9 chizn-anz*s e )eio a ser u9 -roe9i nente -orta7)oz do 9o)i9ento gestaltista. De-ois do estudo da -erce-o do 9o)i9ento a-arente< os -siclogos gestaltistas esta )a9 U)idos -ara lanar 9o de outros 8en]9enos da -erce-o -ara dare9 a-oio W sua -osio. A eB-eriYncia das constNncias -erce-ti)as lhes deu a9-la corroAorao. Por eBe9 -lo< Juando esta9os Ae9 e9 8rente de u9a Ganela< u9a i9age9 retangular * -roGetada na retinaH contudo< Juando nos coloca9os 9ais -ara u9 lado e olha9os -ara a Ganela< a i9age9 retiniana se torna tra-ezide< e9Aora continue9os a -erceAer a Ganela co9o retangular. &ossa -erce-o da Ganela -er9anece constante< e9Aora os dados sensoriais Ias i9agens -roGetadas na retinaL tenha9 se 9odi8icado. $ 9es9o ocorre co9 a consciYncia do Arilho e do ta9anhoH os ele9entos sensoriais reais -ode9 9udar< 9as a nossa -erce-o * a 9es9a. &esses casos< assi9 co9o co9 o 9o)i9ento a-arente< a eB-eriYncia -erce-ti)a te9 u9a Jualidade de integralidade ou co9-letude no encontrada e9 nenhu9a de suas -artes. EBiste< -ois< u9a di8erena entre o carUter da -erce- o concreta e o da esti9ulao sensorial. A -erce-o no -ode ser eB-licada si9-les9ente co9o u9a reunio de ele9entos sensoriais ne9 co9o a 9era so9a das -artes. A -erce-o * u9a totalidade< u9a %estalt< e toda tentati)a de analisU7la ou de reduzi7 la a ele9entos -ro)oca a sua destruio6 3o9ear co9 ele9entos * co9ear -elo lado erradoH -orJue os ele9entos so -rodutos da re8leBo e da aAstrao re9ota9ente deri)ados da eB-eriYncia i9ediata Jue so cha9ados a eB-licar. A -sicologia da %estalt tenta )oltar W -erce-o ingYnua< W eB-eriYncia i9ediata..< e insiste Jue no encontra a5 9ontagens de ele9entos< 9as todos uni8icadosH no 9assas de sensa Des< 9as Ur)ores< nu)ens e o c*u. E ela con)ida todos a )eri8icar essa assero co9 o si9-les ato de aArir os olhos e olhar -ara o 9undo ao redor e9 seu 9odo cotidiano co9u9 IHeidAreder< /211< -. 11/L. A -ala)ra %estalt causou considerU)eis di8iculdades -orJue no indica co9 clareza< ao contrUrio de 8uncionalis9o ou co9-orta9entalis9o< o Jue o 9o)i9ento re-resenta. Al*9 disso< no te9 u9 eJui)alente eBato e9 outras l5nguas. (Urios eJui)alentes de uso co9u9 so 8or9a< totalidade 9or8olgica e con8igurao< e o -r-rio ter9o %estalt 8oi incor-orado -or outras l5nguas. E9 seu li)ro Psicologia da %estalt< de /202< MDhler oAser)ou Jue a -ala)ra * usada e9 ale9o de duas 9aneiras. 9 e9-rego denota a 8or9a co9o -ro-riedade dos oAGetosH nessa ace-o< %estalt re8ere7se a -ro-riedades gerais Jue -ode9 ser eB-ressas -or ter9os co9o angular ou si9*trico< descre)endo caracter5sticas co9o a triangularidade nas 8iguras geo9*tricas ou as seJ[Yncias de te9-o nu9a 9elodia< $ segundo uso denota u9 todo ou entidade concreta Jue te9 co9o u9 de seus atriAutos u9a

8or9a ou con8igurao es-eci 8ica. &esse sentido< a -ala)ra -ode re8erir7se< -or eBe9-lo< aos triNngulos< e no W noo de triangularidade. Assi9< a -ala)ra %estalt -ode ser)ir de re8erYncia tanto a oAGetos co9o Ws 8or9as caracter5sticas dos oAGetos. Por outro lado< o ter9o no se restringe ao ca9-o )isual ne9 ao ca9-o sensorial total. ^Segundo a 9ais geral de8inio 8uncional do ter9o< os -rocessos da a-rendizage9< da recordao< dos i9-ulsos< da atitude e9ocional< do -ensa9ento< da ao< etc. -ode9 ter de ser inclu5dosS IMDhler< /2.?< --. /?>7/?2L. E * nesse sentido 9ais a9-lo da -ala)ra Jue os -siclogos da %estalt tentara9 lidar co9 todo o ca9-o da -sicologia< co9o o )e9os na -alestra a seguir< 8eita -or MaB Ferthei9er. "e-roduo de TeBto $riginal soAre a Psicologia da %estalt6 Trecho de %estalt Theory< de MaB Ferthei9er $ 9aterial a seguir )e9 de u9a -alestra 8eita -or MaB Ferthei9er na Sociedade Mant 1O: e9 !erli9< Ale9anha< e9 /? de deze9Aro de /20..j Calando de -sicologia< 8iloso8ia e ciYncias sociais< Ferthei9er assinalou as di8erenas entre u9a aAordage9 gestUltica ou total e u9a aAordage9 Jue en)ol)a a reduo do oAGeto de estudo a ele9entos. $s -ontos es-ec5 8icos discutidos inclue96 I/L a de8inio AUsica de -sicologia da %estaltH I0L a aAordage9 Tundtiana ele9entarista ou ato9ista da -sicologia e a tentati)a de Ehren8els no sentido de acrescentar no)os ele9entosH I1L eBe9-los da aAordage9 gestaltista das totalidadesH I.L a natureza dos ca9-os -sicolgicos< Jue so 9ais do Jue so9as de sensaDesH e I:L a relao entre 9ente e cor-o Ios 9undos es-iritual e 9aterialL e a se9elhana< e9 ter9os gestaltistas< entre os dois. $ Jue * a teoria da %estalt e o Jue ela -retende`... A R8r9ulaS 8unda9ental da teoria da %estalt -oderia ser eB-ressa da seguinte 9aneira6 eBiste9 totalidades< cuGo co9-orta9ento no * deter9inado -elo dos seus ele9entos indi)iduais< 9as nos Juais os -rocessos -arciais so eles 9es9os deter9inados -ela natureza intr5nseca do todo. A teoria da %estalt ali9enta a es-erana de deter9inar a natureza dessas totalidades. 3o9 essa 8r9ula< -oder5a9os ter9inar< -ois a teoria da %estalt no * ne9 9ais ne9 9enos do Jue isso. Ela no estU interessada e9 deci8rar as JuestDes 8ilos8icas Jue se9elhante 8r9ula -oderia sugerir. A teoria da %estalt estU )oltada -ara a -esJuisa concretaH ela no * so9ente u9 resultado< 9as ta9A*9 u9 dis-ositi)oH no * a-enas u9a teoria soAre resultados< 9as u9 recurso -ara descoAertas ulteriores. &o se trata to7s de -ro-or u9 ou 9ais -roAle9asH trata7se ta9A*9 de tentar )er o Jue de 8ato estU ocorrendo na ciYncia. &o * -oss5)el resol)er esse -roAle9a relacionando -ossiAilidades de siste9atizao< classi8icao e organizao. Se o Juiser9os aAordar real9ente< de)e9os ser orientados -elo es-5rito do no)o 9*todo e -ela natureza concreta das -r-rias coisas Jue esta9os estudando< dis-ondo7nos a -enetrar naJuilo Jue * e8eti)a9ente dado -ela natureza... Tudo o Jue -osso es-erar nu9a discusso to Are)e * sugerir alguns -roAle9as Jue no 9o9ento ocu-a9 a ateno da teoria da %estalt e algo do 9odo -elo Jual eles esto sendo aAordados.

"e-etindo6 o -roAle9a no se re8ere a-enas ao traAalho cient58ico V * u9 -roAle9a 8unda9ental da nossa *-oca. A teoria da %estalt no * algo Jue nos caiu sQAita e ines-erada9ente de ci9aH ela *< e9 )ez disso< u9a con)ergYncia -al-U)el de -roAle9as Jue en)ol)e9 todas as ciYncias e as )Urias conce-Des 8ilos8icas dos te9-os 9odernos. EBa9ine9os< -or eBe9-lo< u9 dado e)ento da histria da -sicologia. Algu*9< a -artir de u9a eB-eriYncia )i)a< recorreu W ciYncia e -erguntou o Jue ela tinha a dizer acerca dessa eB-eriYnciaH a -essoa encontrou grande nQ9ero de ele9entos< sensaDes< i9agens< senti9entos< atos de )ontade e leis Jue rege9 esses ele9entos V e lhe dissera96 RCaa a sua escolhaH reconstrua a -artir deles a eB-eriYncia Jue te)e.S Esse -rocedi9ento criou di8iculdades na -esJuisa -sicol gica concreta e le)ou ao surgi9ento de -roAle9as Jue desa8ia)a9 a soluo -elos 9*todos anal5ticos tradicionais. Historica9ente< o i9-ulso 9ais i9-ortante )eio de )on Ehren8els< Jue le)antou o seguinte -roAle9a. A -sicologia dissera Jue a eB-eriYncia * u9 co9-osto de ele9entos6 ou)i9os urna 9elodia e< Juando a ou)i9os outra )ez< a 9e9ria nos -er9ite reconhecY7la. Mas o Jue serU Jue nos -er9ite reconhecer a 9elodia Juando ela * tocada nu9 no)o to9` A so9a dos ele9entos * di8erente< 9as a 9elodia * a 9es9aH na realidade< 9uitas )ezes ne9 seJuer -erceAe 9os Jue 8oi 8eita u9a trans-osio. auando considera9os retros-ecti)a9ente a situao )igente< a nossa ateno * atraida -or dois as-ectos da tese de )on Ehren8elsH de u9 lado< so9os sur-reendidos -elo carUter essencial7 9ente so9ati)o de sua teoria e< de outro< ad9ira9os sua corage9 e9 -ro-or e de8ender sua -osio. Estrita9ente inter-retada< a -ro-osio de Ehren8els era6 eu toco u9a 9elodia 8a9iliar de seis tons e e9-rego seis no)os tonsH 9as )ocY reconhece a 9elodia< a-esar da 9udana. Te9 de j EBtra5do de MaB Ferthei9er< R%estalt TheoryS. In F. D. E is I$rg.L< A Source !ooE o8 %estalt Psychology< Londres< "outiedge _ Megan Paul< /21>H &o)a PorE< Hu9anities Press< --. /7//. 1O@ ha)er algu9a coisa 9ais do Jue a so9a de seis tons< isto *< u9a s*ti9a algu9a coisa< Jue * a Jualidade da 8or9a< a %estait7Jualitt< dos seis tons orig9ais. d esse s*ti9o 8ator ou ele9ento Jue lhe -er9itiu reconhecer a 9elodia a des-eito da trans-osio. Por 9ais estranha Jue -ossa -arecer< essa conce-o -artilha co9 9uitas outras hi-teses< 9ais tarde aAandonadas< a honra de ter )isto e en8atizado co9 clareza u9 -roAle9a 8unda9ental. Mas ta9A*9 8ora9 -ro-ostas outras eB-licaDes. 9a delas a8ir9a)a Jue< al*9 dos seis tons< ha)ia inter)alos V relaDes V e Jue esses inter)alos * Jue -er9anecia9 constantes. E9 outras -ala)ras< -ede97nos Jue su-onha9os no so9ente ele9entos co9o ta9A*9 RrelaDes7 entre7ele9entosS co9o co9-onentes adicionais do co9-leBo total. Mas esse -onto de )ista no deu conta do 8en]9eno -orJue< e9 alguns casos< ta9A*9 a relao -ode ser alterada se9 destruir a 9elodia original. $utro ti-o de eB-licao< ta9A*9 )oltada -ara sustentar a hi-tese ele9entarista< 8oi de Jue

contriAue9 -ara esse total de seis ou 9ais tons deter9inados j ^-rocessos su-erioresS Jue o-era9 soAre o 9aterial dado a 8i9 de R-roduzirS unidade. Tal era a situao at* Jue a teoria da %estalt 8ez a -ergunta radical6 * de 8ato )erdadeiro Jue< Juando ou)i9os u9a 9elodia< te9os u9a so9a de tons indi)iduais Iele9entosL Jue consti tue9 o 8unda9ento essencial da nossa eB-eriYncia` A )erdade no serU tal)ez o in)erso disso` $ Jue de 8ato te9os< o Jue ou)i9os de cada nota indi)idual< o Jue eB-eri9enta9os e9 cada -onto da 9elodia * u9a -arte deter9inada ela 9es9a -elo carUter do todo. AJuilo Jue a 9elodia nos dU no )e9 I9ediante a in8luYncia de algu9 8ator auBiliarL co9o u9 -rocesso secundUrio da so9a dos ele9entos co9o tais. E9 )ez disso< aJuilo Jue acontece e9 cada -arte indi)idual GU de-ende daJuilo Jue * o todo. A carne e o sangue de u9 to9 de-ende9 desde o co9eo do -a-el desse to9 na 9elodia... Caz -arte da carne e do sangue das coisas dadas -ela eB-eriYncia I%egeAeahei tenL< co9o< e9 Jue -a-el< e e9 Jue 8uno elas esto no seu todo. DeiBe9os o eBe9-lo da 9elodia e )olte9o7nos -ara outro ca9-o. EBa9ine9os o caso dos 8en]9enos de li9iar. HU 9uito se a8ir9a Jue u9 certo est59ulo -roduz necessaria9ente u9a certa sensao. Segue7se Jue< Juando dois est59ulos so su8iciente9ente di8erentes< as sensaDes ta9 A*9 o sero. A -sicologia estU re-leta de cuidadosas in)estigaDes acerca dos 8en]9enos de li9iar. Para dar conta das di8iculdades Jue se encontra9 constante9ente< su-]s7se Jue esses 8en]9enos tY9 de ser in8luenciados -or 8unDes 9entais su-eriores< Gu5zos< ilusDes< ateno< etc. E isso continuou at* Jue se le)antasse a Juesto radical6 * real9ente )erdadeiro Jue u9 est59ulo es-eci8ico se9-re e)oca a 9es9a sensao` &o serU -oss5)el Jue as condiDes totais -re)alecen tes deter9ine9 elas 9es9as o e8eito da esti9ulao` Essa es-*cie de 8or9ulao le)a W eB-eri 9entao< e as eB-eriYncias 9ostra9< -or eBe9-lo< Jue Juando )eGo duas cores< as sensaDes Jue tenho so deter9inadas -elas condiDes totais de toda a situao de est59ulo. Logo< o 9es9o -adro de est59ulo 85sico local -ode dar orige9 a u9a 8igura unitUria e ho9ogYnea ou a u9a 8igura articulada co9 -artes distintas< todas elas de-endentes das condiDes totais Jue -ode9 8a)orecer Juer a unidade Juer a articulao. E)idente9ente< a tare8a consiste e9 in)estigar essas RcondiDes totaisS e descoArir Jue in8luYncias elas eBerce9 soAre a eB-eriYncia... $ nosso -onto seguinte * o 8ato de o 9eu ca9-o co9-reender ta9A*9 o 9eu Ego. &o hU< desde o in5cio< u9 Ego e9 con8ronto co9 outros< 9as a gYnese de u9 Ego nos o8erece u9 dos 9ais 8ascinantes -roAle9as< cuGa soluo -arece residir e9 -rinc5-ios da %estalt. 3ontudo< u9a )ez constitu5do< o Ego * u9a -arte 8uncional do ca9-o total. Procedendo co9o antes< -ode9os< -ois< -erguntar6 o Jue acontece co9 o Ego co9o -arte do ca9-o` SerU o co9-orta9ento resultante o ti-o de coisa 8racionada Jue o associacionis9o< a teoria da eB-eriYncia e outras coisas -arecidas nos 8aze9 crer` $s resultados eB-eri9entais contraria9 essa inter-retaoH e< 9ais u9a )ez< descoAri9os co9 8reJ[Yncia Jue as leis dos -rocessos totais Jue o-era9 nu9 tal ca9-o tende9 a u9 co9-orta9ento signi8icati)o de suas -artes. Esse ca9-o no * u9a so9a de dados sensoriais< e nenhu9a descrio dele Jue considere esses ele9entos se-arados -ri9Urios serU correta. Se 8osse< -ara as crianas< os -o)os -ri9iti)os e os ani9ais< a eB-eriYncia no -assaria de sensaDes 8rag9entadas. As criaturas

9ais desen)ol )idas do Jue aJuelas teria9< al*9 de sensaDes inde-endentes< algu9a coisa su-erior e assi9 -or 1O? diante. Mas esse Juadro total * o o-osto do Jue a -esJuisa concreta re)elou. A-rende9os a reconhecer as RsensaDesS dos nossos 9anuais co9o resultados de u9a cultural ulterior -ro8un da9ente distinta das eB-eriYncias dos estUgios 9ais -ri9iti)os. aue9 eB-eri9enta a sensao de u9 )er9elho es-eci8ico nesse sentido` AJuilo a Jue o ho9e9 das ruas< as crianas ou os -o)os -ri9iti)os costu9a9 ter acesso * algu9a coisa colorida< 9as< ao 9es9o te9-o< esti9ulante< alegre< 8orte ou co9o)ente V no RsensaDesS. $ -rogra9a -ara tratar o organis9o co9o -arte de u9 ca9-o 9ais a9-lo reJuer a re8or9ulao do -roAle9a no Jue se re8ere W relao entre organis9o e a9Aiente. A coneBo esti9ulo7sensao te9 de ser suAstituida -or u9a coneBo entre a alterao nas condiDes do ca9-o< a situao )ital e a reao total do organis9o -or u9a 9udana e9 sua atitude< i9-ulso e senti9ento. HU< no entanto< outro -asso a ser considerado. Al*9 de ser -arte do seu ca9-o< u9 ho9e9 * ta9A*9 u9 entre outros ho9ens. auando u9 gru-o de -essoas traAalha Gunto< rara9ente ocorre< e< Juando ocorre< s e9 condiDes 9ulto es-eciais< Jue essas -essoas constitua9 u9a 9era so9a de Egos inde-endentes. E9 )ez disso< o e9-reendi9ento co9u9 costu9a to9ar7se sua -reocu-ao 9Qtua< e cada u9a delas traAalha co9o u9a -arte signi8icati)a9ente o-erante do todo. 3onsidere 9os u9 gru-o de haAitantes dos Mares do Sul engaGados e9 algu9a ocu-ao co9unitUria ou u9 gru-o de crianas Arincando. A-enas e9 circunstNncias 9uito -articulares u9 REuS se destaca sozinho. Ento< o eJuil5Ario oAtido no decorrer de u9a har9oniosa e siste9Utica ocu-ao -ode ser -erturAado e dar lugar a u9 no)o eJuil5Ario suAstituto Ie9 certas condiDes< -atolgicoL... A Juesto 8unda9ental -ode ser 8or9ulada de 9odo Ae9 si9-les6 so as -artes de u9 certo todo deter9inadas -ela estrutura interna desse todo< ou tY9 os e)entos u9a natureza inde-endente< 8rag9entUria< 8ortuita e cega< de 9odo Jue a ati)idade total seGa u9a so9a de ati)idades -arciais` $s seres hu9anos -ode9< * )erdade< in)entar u9a es-*cie de 85sica -r-ria V -or eBe9-lo< u9a seJ[Yncia de 9UJuinas V Jue eBe9-li8iJue9 a Qlti9a 9etade da nossa -ergunta< 9as isso no signi8ica Jue todos os 8en]9enos naturais seGa9 dessa es-*cie. Eis aJui u9 -onto e9 Jue a teoria da %estalt * 9enos 8acil9ente co9-reendidaH isso -orJue grande nQ9ero de -reconceitos soAre a natureza te9 se acu9ulado ao longo dos s*culos. 3onsidera7se a natureza algo Jue te9 leis essencial9ente cegas< e9 Jue tudo o Jue acontece no todo * a-enas a so9a de ocorrYncias indi)iduais. Essa conce-o 8oi o resultado natural da luta Jue a 85sica se9-re te)e de tra)ar -ara se liAertar da teleologia. HoGe< -ode7se )er Jue so9os oArigados a trilhar outros ca9inhos Jue no os sugeridos -or esse ti-o de intencionalis9o. De9os 9ais u9 -asso e indague9os6 Jual a -osio dissso tudo diante do -roAle9a do cor-o e da 9ente` aue )alor te9 o 9eu conheci9ento das eB-eriYncias 9entais de outra -essoa e de Jue 9aneira eu o oAtenho` HU< co9 e8eito< )elhos dog9as estaAelecidos soAre esses -ontos6 o 9ental e o 85sico so total9ente heterogYneosH hU entre eles u9a dicoto9ia aAsoluta. IPartindo disso< os 8ilso8os desen)ol)era9 u9a s*rie de deduDes 9eta85sicas destinadas a atriAuir todas as Aoas Jualidades W 9ente< reser)ando W natureza as odiosas.L &o tocante W

segunda Juesto< 9eu disce9i9ento de 8en]9enos 9entais e9 outras -essoas * eB-licado tradicional9ente co9o u9a in8erYncia -or analogia. Inter-retado estrita9ente< esse -rinc5-io a8ir9a Jue algu9a coisa 9ental se associa ineB-ressi)a9ente co9 algu9a coisa 85sica. $Aser)o o 85sico e in8iro o 9ental a -artir dele de acordo co9 o seguinte esJue9a6 oAser)o algu*9 -ressionar u9 Aoto na -arede e in8iro Jue ele Juer Jue a luz se acenda. Pode ha)er associaDes desse ti-o. 3ontudo< 9uitos cientistas se sentira9 -erturAados -or esse dualis9o e tentara9 sal)ar7se recorrendo a hi-teses de)eras ci9o sas. De 8ato< a -essoa co9u9 se recusaria )iolenta9ente a crer Jue< Juando )Y seu co9-anheiro -er-leBo< assustado ou encolerizado< )Y so9ente certas ocorrYncias 85sicas Jue e9 si 9es9as Ie9 sua natureza interiorL no tY9 nenhu9a relao co9 o -lano 9ental< estando a-enas su-er8icial7 9ente )inculadas co9 ele6 )ocY )iu 8reJ[ente9ente isso e isso se co9Ainou..< etc. TY9 ha)ido 9uitas tentati)as de contornar esse -roAle9a. Cala7se< -or eBe9-lo< de intuio< e diz7se Jue no -ode ha)er outra -ossiAilidade< GU Jue eu )eGo o 9edo do 9eu co9-anheiro. &o * )erdade< alega9 os intuicionistas< Jue eu )eGa a-enas as si9-les ati)idades cor-orais conGugadas ineB-res si)a9ente co9 outras ati)idades in)is5)eis. Por 9ais inad9iss5)el Jue isso -ossa ser< u9a teoria 1O> da intuio ao 9enos te9 u9a coisa e9 seu 8a)or6 ela 9ostra a sus-eita de Jue o -rocedi9ento tradicional -ossa ser re)ertido co9 sucesso. Mas a -ala)ra intuio *< na 9elhor das hi-teses< u9 no9e daJuilo Jue de)e9os nos es8orar -or a-reender. Essa e outras hi-teses< entendidas co9o hoGe so< no 8aro -rogredir o e9-reendi9ento cient58ico< )isto Jue a ciYncia reJuer u9a -enetrao 8ecunda< e no a 9era catalogao e siste9atizao. Mas a -ergunta *6 e9 Jue situao se encontra de 8ato a Juesto` $lhando co9 9ais cuidado< descoAri9os u9 terceiro -ressu-osto< o de Jue u9 -rocesso co9o o 9edo * u9a Juesto de consciYncia. SerU isso )erdade` Su-onha Jue )ocY )eGa u9a -essoa a9U)el ou Aene )olente. Algu*9 su-De Jue essa -essoa se sente -iegas` d -oss5)el Jue ningu*9 -ossa acreditar nisso. A caracter5stica -redo9inante desse co9-orta9ento -ouca relao te9 co9 a consciYncia. 9a das 9ais 8Uceis in)enDes da 8iloso8ia * identi8icar o co9-orta9ento real de u9 ho9e9 e a direo de sua 9ente co9 sua consciYncia. Diga7se de -assage9 Jue< na o-inio de 9uitas -essoas< a distino entre idealis9o e 9aterialis9o i9-lica a Jue hU entre o noAre e o ignAil. 3ontudo< serU Jue algu*9 de 8ato Juer< co9 isso< contrastar a consciYncia co9 a alegre 8lorao das Ur)ores` De 8ato< o Jue hU de to re-ugnante no 9aterialista e 9ecNnico` E o Jue hU de to atraente no idealista` SerU Jue isso -ro)*9 das Jualidades 9ateriais das -eas conectadas` E9 ter9os gerais< a 9aioria dos 9anuais e teorias de -sicologia< a-esar de sua -er9anente Yn8ase na consciYncia< so 9uito 9ais R9aterialistasS< Uridos e eBangues do Jue u9a Ur)ore )i)a V Jue -ro)a)el9ente no te9 nenhu9a consciYncia. A Juesto no * saAer Juais so os ele9entos 9ateriais< 9as Jual * o ti-o de totalidade. $-erando e9 ter9os de -roAle9as es-ec58icos< cedo se -erceAe Juantas ati)idades cor-orais eBiste9 Jue no do nenhu9 ind5cio de urna se-arao entre cor-o e 9ente. I9agine u9a dana< urna dana cheia de graa e GQAilo. aual * a situao nu9a tal dana` Tere9os u9a so9a dos 9o)i9entos 85sicos dos 9e9Aros e u9a consciYncia -s5Juica` &o. d claro Jue essa res-osta no resol)e o -roAle9aH te9os de co9ear outra )ez. E 9e -arece Jue u9 -onto de aAordage9 adeJuado e -ro9issor 8oi descoAerto. De-ara9os co9 9uitos -rocessos Jue< e9 sua 8or9a dinN9ica< so idYnticos inde-endente9ente de )ariaDes no carUter 9aterial dos seus

ele9entos. auando u9 ho9e9 * t59ido< te9eroso ou en*rgico< 8eliz ou triste< co9 9uita 8reJ[Yncia * -oss5)el de9onstrar Jue o curso de seus -rocessos 85sicos * %estalt idYntico ao curso seguido -elos -rocessos 9entais. Mais u9a )ez< -osso a-enas indicar a direo do -ensa9ento. ToJuei na Juesto do cor-o e da 9ente a-enas -ara 9ostrar Jue o -roAle9a Jue discuti9os ta9A*9 te9 seus as-ectos 8ilos8icos Isso nos le)a 9ais -erto de u9a tentati)a de a-resentar u9a conce-o do -roAle9a tal co9o ilustrado -or suas 9ani8estaDes es-ec58icas e9 )Urios ca9-os. 3oncluindo< -osso sugerir u9a certa uni8icao dessas ilustraDes 9ais ou 9enos da seguinte 9aneira. 3onsidero a situao do -onto de )ista de u9a teoria de agregados e -ergunto6 co9o de)eria ser u9 9undo e9 Jue a ciYncia< os conceitos< a -esJuisa< a in)estigao e a co9-reenso de unidades interiores 8osse9 i9-oss5)eis` A res-osta * A)ia. Esse 9undo seria u9a 9ulti-licidade de -eas d5s-ares. E9 segundo lugar< Jue ti-o de 9undo de)eria ha)er a Jue u9a ciYncia 8rag9entUria se a-licasse` A res-osta * de no)o Ae9 si9-les< -ois Aasta7nos aJui u9 9ero siste9a de associaDes -areadas re-etidas Jue seGa9 cegas e 8rag9entUrias e9 ter9os de carUter< uru siste9a e9 Jue todas as coisas esto dis-on5)eis -ara a a-licao dos 9*todos 8rag9entUrios tradicionais da lgica< da 9ate9Utica e da ciYncia e9 geral< na 9edida e9 Jue estas su-onha9 se9elhante 9undo. Mas hU u9 terceiro ti-o de agregado Jue s 8oi in)estigado su-er8icial9ente. Trata7se dos agregados e9 Jue u9a 9ulti-licidade no se co9-De de ele9entos adGacentes< 9as organizada de 9aneira tal Jue u9 ter9o e9 seu lugar nesse agregado * deter9inado -elas leis totais do -r-rio agregado. Pictorica9ente6 su-onha Jue o 9undo 8osse u9 )asto taAlado no Jual hU 9uitos 9Qsicos. Ando -or ali ou)indo e oAser)ando os 9Qsicos. Su-onha -ri9eiro Jue o 9undo seGa u9a -luralidade se9 sentido. Todos age9 co9o Juere9< cada Jual -or si 9es9o. $ Jue acontece Juando ouo Guntos dez 9Qsicos -oderia ser a Aase da 9inha conGetura soAre o Jue todos eles esto 8azendo< 9as isso * a-enas u9a Juesto de acaso e -roAaAilidade< tal co9o ocorre na cin*tica das 9ol*culas de gUs. V 9a segunda -ossiAilidade seria Jue< cada )ez Jue u9 9Qsico tocasse d< outro tocasse 8U< B segundos de-ois. Eu 8or9ulo unia teoria de aco-la9entos cegos< 9as a 1O2 eBecuo co9o u9 todo continua se9 sentido. d isso Jue 9uitas -essoas -ensa9 Jue a 85sica 8azH 9as o )erdadeiro traAalho da 85sica o des9ente. V A terceira -ossiAilidade *< diga9os< u9a sin8onia de !eetho)en na Jual -ud*sse9os selecionar u9a -alte do todo e traAalhar a -artir disso ru9o a u9a id*ia do -rinc5-io estrutural 9oti)ador e deter9inante do todo. &esse caso< as leis 8unda9entais no so ele9entos 8ortuitos< concernindo o -r-rio carUter do e)ento. $s Princ5-ios %estaltistas da $rganizao da Perce-o $s -rinc5-ios da organizao da -erce-o de Fertheirner 8ora9 a-resentados nu9 artigo de /201. Ele -ro-]s Jue -erceAe9os os oAGetos da 9es9a 9aneira co9o -erceAe9os o 9o)i9ento a-arente< isto *< co9o totalidades uni8icadas< e no co9o aglo9erados de sensa Des indi)iduais. $s -rinc5-ios de organizao da -erce-o< descritos na 9aioria dos

9anuais introdutrios de -sicologia< so essenciahnente leis ou regras a -artir das Juais organiza9os o nosso 9undo -erce-ti)o. 9a -re9issa AUsica desses -rinc5-ios * Jue< na -erce-o< a organizao ocorre instan taneainente se9-re Jue )e9os ou ou)i9os di8erentes 8or9as ou -adrDes. Partes do ca9-o -erce-ti)o se co9Aina9< unindo7se -ara 8or9ar estruturas Jue so distintas do 8undo. A organizao da -erce-o * es-ontNnea e ine)itU)el se9-re Jue olha9os ao nosso redor. &o te9os de a-render a 8or9ar -adrDes< co9o Juere9 os associacio9stas< se Ae9 Jue a -erce-o de n5)el su-erior< co9o o *< -or eBe9-lo< rotular oAGetos -elo no9e< de 8ato de-enda da a-rendizage9. O o OO O O O O O O O O o O o o o O o O o O O O O O LIL

OO o o IaL IcL O . O . o O . O . O O . O O OO oo OO oo OO IAL O . o . o Cigura /07/. EBe9-los de organizao da -erce-o. 1/O

Segundo a teoria da %estalt< o -rocesso cereAral -ri9ordial na -erce-o )isual no * u9 conGunto de ati)idades se-aradas. A Urea )isual do c*reAro no res-onde a ele9entos se-arados do Jue * )isualizado< ne9 )incula esses ele9entos 9ediante algu9 -rocesso 9ecN nico de associao. $ c*reAro< na )erdade< * u9 siste9a dinN9ico e9 Jue todos os ele9entos Jue esteGa9 ati)os nu9 dado 9o9ento interage9 entre siH ele9entos se9elhantes ou -rBi9os uns dos outros tende9 a se co9Ainar< e ele9entos distanciados ou di8erentes no tende9 a se co9Ainar. (Urios dos -rinc5-ios da organizao -erce-ti)a so relacionados aJui e ilustrados na Cigura /07/. /. ProBi9idade6 Partes Jue estio -rBi9as no te9-o ou no es-ao -arece9 8or9ar u9a unidade e tende9 a ser -erceAidas Guntas. &a Cigura /07/ IaL< )ocY )Y os c8rculos e9 trYs colunas du-las< e no co9o u9 grande conGunto. 0. 3ontinuidade6 HU u9a tendYncia na nossa -erce-o de seguir u9a direo< de )incular os ele9entos de u9a 9aneira Jue os 8aa -arecer cont5nuos ou 8luindo nu9a direo -articular. &a Cigura /07/ IaL< )ocY tende a seguir as colunas de -eJuenos c8rculos de ci9a -ara AaiBo. 1. Se9elhana6 Partes se9elhantes tende9 a ser )istas Guntas co9o se 8or9asse9 u9 gru-o. &a Cigura /07/ IAL< os c8rculos -arece9 8or9ar u9a classe e os -ontos< outra< e )ocY tende a -erceAer 8ileiras de c5rculos e 8ileiras de -ontos e9 )ez de colunas. .. 3o9-le9entao6 HU u9a tendYncia na nossa -erce-o de co9-letar 8iguras inco9-letas< -reencher as lacunas. &a Cigura /07/ IcL< )ocY -erceAe trYs Juadrados< e9Aora as 8iguras esteGa9 inco9-letas. :. Si9-licidade6 Tende9os a )er u9a 8igura tio Aoa Juanto -oss5)el soA as condiDes do est59uloH os -siclogos da %estalt deno9inara9 isso -rgnanz ou ^Aoa 8or9aS. 9a Aoa %e.stalt * si9*trica< si9-les e estU)el< no -odendo ser to9ada 9ais si9-les ou 9ais ordenada. $s Juadrados na Cigura /07/ IcL so Aoas %estalts -orJue so clara9ente -erceAidos co9o co9-letos e organizados. @. CiguralCundo6 Tende9os a organizar -erce-Des no oAGeto oAser)ado Ia 8iguraL e o segundo -lano contra o Jual ela se destaca Io 8undoL. A 8igura -arece ser 9ais suAstancial e destacar7se do seu 8undo. &a Cigura /07/ IdL< a 8igura e o 8undo so re)ers5)eis< )ocY -ode )er dois rostos ou u9a taa< a de-ender da 9aneira co9o organiza sua -erce-o. Esses -rinc5-ios de organizao no de-ende9 dos nossos -rocessos 9entais su-eriores ne9 de eB-eriYncias -assadasH eles esto -resentes< nos -r-rios est59ulos. Ferthei9er os deno9inou 8atores -eri8*ricos< 9as ta9A*9 reconheceu Jue 8atores centrais no interior do organis9o in8luencia9 a -erce-oH -or eBe9-lo< os -rocessos 9entais su-eriores de 8a9ilia ridade e atitude -ode9 a8etar a -erce-o. De 9aneira geral< no entanto< os -siclogos da %estalt tendia9 a se concentrar 9ais nos 8atores -eri8*ricos da organizao do Jue nos e8eitos da a-rendizage9 ou da eB-eriYncia. $s Princ5-ios %estaltistas da A-rendizage9

(i9os Jue a -erce-o 8oi o -ri9eiro 8oco dos -siclogos da %estalt. Eles assu9ira9 a -osio de Jue a a-rendizage9 dese9-enha u9 -a-el -rinci-al9ente nos -rocessos -erce-ti )os de n5)el su-erior. Algu9as das eB-eriYncias 9ais signi8icati)as na histria da -sicologia so as conceAidas -or M]hler -ara estudar a a-rendizage9< es-eci8ica9ente a soluo de -roAle9as -or 9acacos. 1// Desde o in5cio< os -siclogos da %estalt se o-usera9 W conce-o da a-rendizage9 -or tentati)a e erro de ThorndiEe< Ae9 co9o W de est59ulo7res-osta IE7"L de Fatson. $s gestal tistas acredita)a9 Jue sua cr5tica coerente Ws teorias da a-rendizage9 associacionista e -or esti9ulo7res-osta constitu5a u9a contriAuio signi8icati)a ao desen)ol)i9ento da -sicologia. A conce-o gestaltista da a-rendizage9 estU eB-ressa na -esJuisa de MDhler soAre a 9enta lidade dos 9acacos e no traAalho de Ferthei9er soAre o -ensa9ento -roduti)o e9 seres hu9anos. A Mentalidade dos Macacos Menciona9os a estada de Mhler na Ilha de Teneri8e entre /2/1 e /20O< Juando ele in)estigou a inteligYncia dos chini-anz*s tal co9o de9onstrada na sua ca-acidade de solucio nar -roAle9as IMDhler< /2/?L. Esses estudos 8ora9 realizados nas Gaulas dos ani9ais e e9 to9o delas< e en)ol)ia9 a-etrechos 9uito si9-les< co9o as Aarras das Gaulas Iusadas -ara AloJuear o acessoL< Aananas< )aras -ara -uBar as Aananas -ara dentro das Gaulas e caiBas onde os ani9ais -odia9 suAir. 3oerente co9 a conce-o gestaltista da -erce-o< MDhler inter-re tou os resultados dos seus estudos ani9ais e9 ter9os da situao co9o u9 todo e dos relaciona9entos entre os )Urios est59ulos ai encontrados. Ele considerou a resoluo de -roAle9as u9a Juesto de reestruturao do ca9-o -erce-ti)o. &u9 estudo< u9a Aanana era colocada 8ora da Gaula e u9 AarAante a9arrado nela era deiBado na Gaula. $ 9acaco -uBa)a a Aanana -ara a Gaula co9 -ouca hesitao. MDhler concluiu Jue< nessa situao< o -roAle9a co9o u9 todo era 8acil9ente co9-reendido -elo ani9al. 3ontudo< se )Urios AarAantes 8osse9 da Gaula at* a direo geral da Aanana< o 9acaco no reconhecia< no in5cio< Jual deles -uBar -ara oAter a 8ruta. Isso indicou a Miihler Jue o -roAle9a no -]de ser co9-reendido clara9ente de i9ediato. E9 outro estudo< u9 -edao de 8ruta era colocado 8ora da Gaula -ouco al*9 do alcance do 9acaco. Se se colocasse u9a )ara -erto das Aarras da Gaula diante da 8ruta< a )ara e a 8ruta era9 )isualizadas co9o -arte da 9es9a situao< e o 9acaco usa)a a )ara -ara -uBar a 8ruta at* a Gaula. Se a )ara 8osse colocada na -arte -osterior da Gaula< os dois oAGetos Ia )ara e a 8rutaL era9 )istos de 8or9a 9enos i9ediata co9o -artes da 9es9a situao. &esse caso< a soluo do -roAle9a reJueria u9a reestruturao do ca9-o -erce-ti)o. $utra eB-eriYncia en)ol)ia a colocao de u9a Aanana 8ora da Gaula< al*9 do alcance< e o -osiciona9ento de duas )aras de Aa9Au ocas dentro da Gaula. 3ada )ara -or si 9es9a era de9asiado curta -ara alcanar a Aanana. Para 8azY7lo< o ani9al tinha de Guntar as duas )aras Iinserindo a eBtre9idade de u9a na eBtre9idade da outraL a 8i9 de construir u9a )ara de co9-ri9ento su8iciente. Logo< -ara resol)er o -roAle9a< alcanando a Aanana< o ani9al tinha de -erceAer u9a no)a relao entre as )aras. Sulto< o 9acaco 9ais inteligente de Mchler< 8racassou e9 seu -ri9eiro con8ronto co9 essa situao. De in5cio< ele tentou alcanar a Aanana co9 u9a das )aras. De-ois< e9-urrou

u9a delas o 9ais longe Jue -]de< e9-urrando7a -ara ainda 9ais longe co9 a segunda at* Jue a -ri9eira tocasse a Aanana. Ele no te)e sucesso -elo -er5odo de u9a hora< 9as i9ediata 9ente de-ois do 8i9 da sesso eB-eri9ental< enJuanto Arinca)a co9 as )aras< Sulto resol)eu o -roAle9a< co9o conta seu tratador6 Pri9eiro Sulto se agacha indi8erente9ente soAre a caiBa< Jue tinha 8icado u9 -ouco atrUs das gradesH ento ele se le)anta< -ega as duas )aras< senta7se outra )ez na caiBa e Arinca descuidada9ente co9 elas. EnJuanto 8az isso< )Y7se de re-ente segurando u9a )ara e9 cada 9o de u9a 9aneira Jue as 8az 8icar e9 linha retaH ele e9-urra a 9ais 8ina u9 -ouJuinho -ara dentro da aAertura da 9enos 8ina< -ula e corre na direo das grades< -ara as Juais at* agora esti)era Juase de costas< e co9ea a -uBar a Aanana -ara si co9 a aGuda da )ara du-la IMDhler< /20?< -. /0?L. 1/0 E9 tentati)as ulteriores< Sulto resol)eu -roAle9as se9elhantes se9 di8iculdade< 9es9o Juando algu9as das )aras 8ornecidas no se encaiBa)a9 u9a na outra. Mohler conta Jue o 9acaco ne9 seJuer tenta)a encaiBar as )aras inaGustU)eis. Estudos co9o esse 8ora9 inter-retados -or MDhler co9o e)idYncia de intro)iso Iin sightL< a a-reenso ou co9-reenso a-arente9ente es-ont e i9ediata de relaDes. &outro eBe9-lo de descoAerta inde-endente e si9ultNnea< o -siclogo ani9al a9ericano "oAert PerEes descoAriu e)idYncias e9 orangotangos -ara sustentar o conceito. Ele deu ao 8en]9eno o no9e de a-rendizage9 ideacional. E9 /2?.< o tratador dos chi9-anz*s de MDhler< Manuel %onzalez y %arcia< ento co9 oitenta e sete anos< contou a u9 entre)istador 9uitas histrias soAre os ani9ais< -articular9en te Sulto< Jue costu9a)a aGudU7lo a ali9entar os outros. %onzales da)a cachos de Aanana -ara Sulto segurar. REnto< diante da orde9 duas -ara cada;< Sulto anda)a -elo lugar e da)a duas Aananas a cada u9 dos outros 9acacosS ILey< /22O< --. /07 /1L. 9 dia< Sulto )iu o tratador -intar u9a -orta. auando o tratador saiu< Sulto -egou o -incel e co9eou a i9itar o co9-orta9ento Jue oAser)ara. &outra ocasio< o 8ilho 9ais no)o de MDhler< 3laus< esta)a sentado diante de u9a Gaula< tentando se9 sucesso en8iar u9a Aanana entre as Aarras. Sulto< dentro da Gaula e a-arente9ente se9 8o9e< )irou a Aanana no)enta 7 9 chi9-anz* usa )aras de di8erentes co9-ri9entos -ara alcanar u9 -edao de 8ruta. 1/1 graus -ara Jue ela couAesse entre as Aarras< 9o9ento e9 Jue MDhler disse a 3laus Jue Sulto era 9ais es-erto Jue ele. A soluo de -roAle9as e a intro)iso di8eria9 draniatica9ente da a-rendizage9 -or tentati)a e erro descrita -or ThorndiEe e outros. M criticou co9 )ee9Nncia a oAra de Tho9diEe< a8ir9ando Jue suas condiDes eB-eri9entais era9 arti8iciais e s -er9itia9 o

co9-orta9ento aleatrio do ani9al. M alegou Jue os gatos na caiBa7-roAle9a de Tho9 diEe no -odia9 eB-lorar todo o 9ecanis9o de liAertao Itodos os ele9entos -ertencentes ao todoL< razo -or Jue s -odia9 se co9-ortar e9 ter9os de tentati)a e erro. Do 9es9o 9odo< u9 ani9al nu9 laAirinto no -ode )er o -adro ou -roGeto geral< 9as a-enas cada corredor Jue encontraH -or isso< tudo o Jue -ode 8azer * eB-eri9entar cega9ente seguir -or u9 ou -or outro. &a conce-o gestaltista< antes de a intro)iso -oder ocorrer< o organis9o te9 de ter ca-acidade de )er os relaciona9entos entre os )Urios ele9entos do -roAle9a. Esses estudos de MDhler sustenta9 a conce-o 9olar do co9-orta9ento -ro-osta -elos gestaltistas< e9 o-osio W )iso 9olecular -ro9o)ida -elos associacionistas e co9-orta9en talistas. Essa -esJuisa ta9A*9 re8ora a id*ia de Jue a a-rendizage9 en)ol)e a reorganizao ou reestruturao do a9Aiente -sicolgico. $ Pensa9ento Produti)o e9 Seres Hu9anos A oAra -stu9a de Ferthei9er soAre o -ensa9ento -roduti)o IFerthei9er< /2.:L a-lica)a os -rinc5-ios da a-rendizage9 gestaltistas ao -ensa9ento criati)o e9 seres hu9anos. Ele sugeria Jue esse -ensa9ento se -rocessa e9 ter9os de todos. &o so9ente o a-rendiz considera a situao co9o u9 todo co9o o -ro8essor de)e a-resentar7lhe a situao co9o u9 todo. Essa aAordage9 di8ere da a-rendizage9 -or tentati)a e erro de ThorndiEe< e9 Jue a soluo do -roAle9a estU< nu9 certo sentido< oculta< e o a-rendiz te9 de co9eter erros antes de acertar a trilha correta. $ 9aterial do li)ro de Ferthei9er )ai da soluo de -roAle9as geo9*tricos -or crianas aos -rocessos de -ensa9ento do 85sico AlAert Einstein Jue o le)ara9 W teoria da relati)idade. E9 di8erentes idades e e9 )Urios n5)eis de di8iculdade< Ferthei9er descoAriu -ro)as Jue corroAora)a9 a id*ia de Jue o -roAle9a co9o u9 todo te9 de do9inar as -artes. Ele acredita)a Jue os detalhes de u9 -roAle9a s de)e9 ser considerados e9 relao W estrutura da situao total< e Jue a soluo de -roAle9as de)e realizar7se do -roAle9a co9o u9 todo -ara as suas -artes< e no ao contrUrio. Ferthei9er sugeriu Jue< se o -ro8essor organizasse os ele9entos dos eBerc5cios e9 sala de aula de 9odo a 8or9ar todos signi8icati)os< a intro)iso iria ocorrer. Ele de9onstrou Jue< u9a )ez -erceAido< o -rinc5-io da soluo de u9 -roAle9a -oderia ser trans8erido -ronta9ente -ara outras situaDes. Ele ataca)a as -rUticas educacionais tradicionais da instruo ou da a-rendizage9 9ecNnica< Jue decorre9 da aAordage9 associacionista da a-rendizage9. A re-etio rara9ente * -roduti)a< argu9enta)a Ferthei9er< citando co9o -ro)a a inca-acidade do aluno de resol)er u9a )ariao de u9 -roAle9a Juando a soluo tinha sido a-rendida de 9odo 9ecNnico< e no -or 9eio da intro)iso. Ele concorda)a< no entanto< Jue 9ateriais co9o no9es e datas tinha9 de ser assi9ilados de 9odo 9ecNnico -or 9eio da associao e co9 o re8oro da re-etio. Ele ad9itia Jue a re-etio era Qtil at* certo -onto< 9as asse)era)a Jue seu uso haAitual le)a)a a u9 dese9-enho 9ecNnico< e no a u9 -ensa9ento )erdadeira9ente criati)o ou -roduti)o. $ Princ5-io do Iso9or5is9o Tendo estaAelecido Jue -erceAe9os totalidades organizadas e9 )ez de 8eiBes de sensa Des< os gestaltistas se )oltara9 -ara o -roAle9a dos 9ecanis9os cereArais en)ol)idos na 1/.

-erce-o. Eles tentara9 desen)ol)er u9a teoria dos correlatos neurolgicos suAGacentes de %estalts -erceAidas. $s gestaltistas conceAia9 o crteB cereAral co9o u9 siste9a dinN9ico e9 Jue os ele9entos ati)os nu9 dado 9o9ento interage9. A id*ia contrasta co9 a conce-o 9ecNnica Jue co9-ara a ati)idade neural co9 u9a 9esa tele8]nica Jue liga 9ecanica9ente ele9entos sensoriais atra)*s dos -rinc5-ios da associao. &esta Qlti9a conce-o< o c*reAro 8unciona de 9odo -assi)o e * inca-az de organizar ou 9odi8icar ati)a9ente os ele9entos serisoriais Jue receAeH ela ta9A*9 i9-lica u9a corres-ondYncia direta entre a -erce-o e sua contra-arte neurolgica. E9 sua -esJuisa do 9o)i9ento a-arente< Ferthei9er sugerira Jue a ati)idade cereAral * u9 -rocesso total con85gurati)o. 3o9o os 9o)i9entos a-arente e real so )i)enciados de 9odo idNntico< os -rocessos corticais -ara os dois tY9 de ser se9elhantes. Su-ondo Jue esses dois ti-os de 9o)i9ento seGa9 idYnticos< de)e ha)er -rocessos cereArais corres-ondentes a eles. E9 outras -ala)ras< -ara eB-licar o 8en]9eno -hi< de)e ha)er u9a corres-ondYncia entre a eB-e riYncia -sicolgica ou consciente e a eB-eriYncia cereAral suAGacente. Esse -onto de )ista * deno9inado iso9or8is9o< u9a id*ia GU a9-la9ente aceita na Aiologia e na Ju59ica. $s -sic logos da %estalt co9-arara9 a -erce-o a u9 9a-a< Jue * idYntico IisoL e9 8or9a I9r8icoL WJuilo Jue re-resenta< e9Aora no seGa u9a c-ia literal do territrio. $ 9a-a< no entanto< ser)e de guia con8iU)el -ara o 9undo real -erceAido. A -osio de Ferthei9er 8oi a9-liada -or M e9 seu li)ro Static and Stationazy Phys5cai %estaits I/20OL. M]hler considera)a Jue os -rocessos corticais tY9 u9 co9-orta9ento se9elhante ao dos ca9-os de 8ora< sugerindo Jue< assi9 co9o o co9-orta9ento de u9 ca9-o de 8ora eletro9agn*tico e9 )olta de u9 59< os ca9-os de ati)idade neuronal -ode9 ser estaAelecidos -or -rocessos eletro9ecNnicos no c*reAro e9 res-osta a i9-ulsos sensoriais. Ele 8ez eBtensas -esJuisas soAre essas id*ias co9o u9a 8ase de u9 -roGeto a9Aicioso -ara de9onsV trar Jue a 85sica< a Ju59ica< a Aiologia e a -sicologia en)ol)e9< todas elas %estalts. A EB-anso da Psicologia da %estalt &a 9etade dos anos 0O< o 9o)i9ento da %estalt era u9a escola de -ensa9ento coesa< do9inante e )igorosa na Ale9anha< centrada no Instituto de Psicologia da ni)ersidade de !erli9< -ara onde atra5a grande 9i9e9 de alunos de 9uitos -a5ses. AArigada nu9a ala do antigo PalUcio I9-erial< conta)a co9 u9 dos 9aiores e 9ais Ae9 eJui-ados laAoratrios do 9undo. A re)ista Psychol agi cal "esearch era ati)a< e os gestaltistas in)estiga)a9 )Urios -roAle9as -sicolgicos. A ascenso dos nazistas ao -oder na Ale9anha e9 /211< co9 seu )iolento antiintelectua lis9o e anti7se9itis9o e suas aDes re-ressi)as< 8orou 9uitos estudiosos< inclusi)e os l5deres da %estalt< a deiBar o -a5s. $ 9o)i9ento -assou a ocu-ar u9a -osio in8erior no siste9a acadY9ico ale9o da *-oca< e o seu centro -assou -ara os Estados nidos. $ traAalho dos gestaltistas os tinha -recedido< de 9odo Jue eles e suas -osiDes era9 Ae9 conhecidos na A9*rica Juando de sua chegada. A eB-anso do gestaltis9o nos Estados nidos 8oi 8eita atra)*s de contatos -essoais< Ae9 co9o de artigos e li)ros. &os -ri9eiros anos do s*culo 44< 9es9o antes de a -sicologia da %estalt ser 8undada< -siclogos a9ericanos Jue )iria9 a se destacar tinha9 estudado co9

8uturos l5deres da escola. HerAert Lang8eld< de Princeton< conhecera Mo88Ea e9 !erli9 na -ri9eira d*cada do s*culo e en)iara seu aluno EdTard 3hace Tol9an -ara a Ale9anha< onde este ser)iu de suGeito Ws -ri9eiras -esJuisas gestaltistas de Mo88Ea. "oAert $gden< de 3o9eu< ta9A*9 conhecia Mo88la. $ -esJuisador da -ersonalidade %ordon All-ort< de Har)ard< -assara u9 ano na Ale9anha< onde declarou estar 9uito i9-ressionado co9 a Jualidade da -esJuisa eB-eri9en tal 8eita -ela escola de -sicologia da I1estalt. 1/: &os anos 0O< alguns li)ros de Mo88Ea e Mhler 8ora9 traduzidos -ara o inglYs e resenha7 dos nas re)istas a9ericanas de -sicologia. 9a s*rie de artigos soAre a %estalt< escritos -elo a9ericano Harry Helson< -uAlicados na Arnerican #ournal o8 Psychology< ta9A*9 8izera9 9uito -ara disse9inar o -onto de )ista gestaltista nos Estados nidos IHelson< /20:< /20@L. Mo88Ea e M]hler )isitara9 os Estados nidos -ara dar aulas e con8erYncias e9 uni)ersidades. Mo88Ea 8ez trinta -alestras soAre a -sicologia da %estalt e9 trYs anos< e MDliler 8oi u9 dos -rinci-ais oradores do I4 3ongresso Internacional de Psicologia< realizado e9 Pale e9 /202. I$ outro orador -rinci-al 8oi I)an Pa)lo)< no Jual u9 dos chi9-anz*s de "oAert PerEes suAiu.L E9Aora atra5sse ateno nos Estados nidos< sendo considerada -or alguns -siclogos a9ericanos u9 Qtil ant5doto -ara o Jue )ia9 co9o os eBageros do co9-orta9entalis9o< a -sicologia da I1estalt no encontrou aceitao geral. Por )Urias razDes< seu -rogresso co9o escola de -ensa9ento 8oi relati)a9ente lento. E9 -ri9eiro lugar< o co9-orta9entalis9o )i)ia ento o auge de sua -o-ularidade. E9 segundo< ha)ia o -roAle9a da Aarreira ling[isticaH as -rinci-ais -uAlicaDes gestaltistas esta)a9 escritas e9 ale9o< e a necessidade de traduo retardou a disse9inao -lena e -recisa de suas Aases nos Estados nidos. E9 terceiro< co9o GU oAser)a9os< 9uitos -siclogos acredita)a9 erronea9ente Jue a %estalt s trata)a da -erce-o. E< e9 Juarto< os trYs l5deres 8ora9 -ara escolas a9ericanas Jue no tinha9 -rogra9as de -s7graduao< sendo u9a di8iculdade -ara eles atrair disc5-ulos Jue eB-andis se9 e di)ulgasse9 o 9o)i9ento. Por essa razo< no ha)ia u9a no)a gerao de disc5-ulos e -esJuisadores e9 treina9ento. Te9os de considerar isso u9 8ator conteBtual Jue restringiu o desen)ol)i9ento da -sicologia da %estalt no -a5s. 3ontudo< a razo 9ais i9-ortante -ara a aceitao relati)a9ente lenta da %estalt nos Estados nidos 8oi o 8ato de a -sicologia a9ericana GU ter ido Ae9 al*9 das id*ias de Fundt e de Titchener. $ co9-orta9entalis9o era a segunda 8ase da o-osio a9ericana. Por conse guinte< a -sicologia a9ericana GU esta)a Ae9 9ais a8astada da -osio ele9entarista de Fundt do Jue a euro-*ia. $s a9ericanos acredita)a9 Jue os gestaltistas tinha9 ido -ara o -a5s -rotestando contra algo Jue GU no esta)a e9 Juesto. Isso 8oi -erigoso -ara a escola da %estalt. 3o9o )i9os< os 9o)i9entos re)olucionUrios -recisa9 de algo a Jue se o-or< algo -ara atacar< a 8i9 de soAre)i)er. auando -erceAera9 as tendYncias da -sicologia a9ericana< os gestaltistas logo encontra ra9 u9 no)o al)o V a escola reducionista e ato9ista do co9-orta9entalis9o. $s gestaltistas alegara9 Jue o co9-orta9entalis9o< W se9elhana da -sicologia Tundtiana< ta9A*9 lida)a co9 aAstraDes arti8iciais. Pouca di8erena 8azia -ara eles se a anUlise era e9 ter9os de reduo intros-ecti)a a ele9entos 9entais ou de reduo oAGeti)a a re8leBos condicionadosH o resultado era o 9es9o6 u9a aAordage9 9olecular< e no 9olar. $s -siclogos da %estalt ta9A*9 critica)a9 a negao co9-orta9entalista da )alidade da

intros-eco e sua eli9ina o da consciYncia. Mo88Ea alega)a no ha)er sentido e9 desen)ol)er u9a -sicologia se9 consciYncia< co9o os co9-orta9entalistas tinha9 8eito< -orJue isso reduzia a -sicologia a u9a 9era coleo de -esJuisas co9 ani9ais. As Aatalhas entre os -siclogos da %estalt e os co9-orta9entalistas assu9ira9 tons e9ocionais e -essoais. &u9a reunio social e9 /2./< Juando 3larE Huil< E. 3. Tol9an< Fol8gang Mihler e )Urios outros -siclogos 8ora9 to9ar cer)eGa nu9 Aar< de-ois de u9 encontro e9 Cilad*l8ia< M@hler disse a Huil Jue ou)ira dizer Jue ele costu9a)a insultar RaJueles 9alditos gestaltistasS e9 suas aulas. Huil 8icou e9Aaraado V a acusao era )erdadeira V e disse a M Jue JuestDes cient58icas no de)eria9 ser decididas co9 Aase e9 algu9a es-*cie de Aatalha. MShler disse Jue Resta)a dis-osto a discutir a 9aioria das coisas de 9odo lgico e cient58ico< 9as Jue< Juando as -essoas se -unha9 a to9ar o ho9e9 u9a es-*cie de 9UJuina cheia de ranhuras< ele luta)aS. Segundo Huil< Juando disse a -ala)ra 1/@ Rluta)aS< Mdhler RdeiBou o -ulso cair soAre a 9esa co9 u9 Aarulho ressoante V e ele no sorria Juando a disseS IA9sel e "ashotte< /2>.< -. 01L. 3o9 o te9-o< os -rinc5-ios gestaltistas 8ora9 aAsor)idos nas Ureas da -sicologia in8antil< da -sicologia a-licada< da -siJuiatria< da educao< da antro-ologia e da sociologia. Al*9 disso< alguns -siclogos cl5nicos co9Ainara9 a aAordage9 da %estalt co9 a -sicanUlise. A tendYncia geral na -sicologia a9ericana te9 sido considerar os ensina9entos dos -siclogos gestaltistas acr*sci9os interessantes e -otencial9ente Qteis a outros siste9as< 9as no co9o a Aase de u9 siste9a aArangente. $s -siclogos a9ericanos tY9 tentado de9onstrar Jue ocor re9 res-ostas ele9entares e organizadas e Jue a9Aas as res-ostas so 9eios -ro)eitosos de eB-licar -rocessos -sicolgicos. Para alguns -siclogos< a conce-o da %estalt -er9anece )ital< e ela continua a esti9u lar -esJuisas. #U no te9 o es-8rito co9Aati)o de u9a re)oluo< 9as os seus ade-tos traAalha9 -ara a-ri9orar seus -ontos AUsicos. A -sicologia da %estalt no 8oi total9ente aAsor)ida -ela corrente -rinci-al da -sicologia a9ericana< conser)ando u9a identidade de 9o)i9ento 9inoritUrio. Ela te9 eBercido u9a in8luYncia )is5)el e9 9uitas Ureas da -sicologia< incluindo a -erce-o< o -ensa9ento< a a-rendizage9< a -ersonalidade< a -sicologia social e a 9oti)ao. A Teoria de 3a9-o6 Murt LeTin I/>2O7/2.?L &a ciYncia do 8inal do s*culo 4I4< a tendYncia era -ensar e9 ter9os de relaDes de ca9-o e a8astar7se de u9 Juadro de re8erYncia ato9ista e ele9entarista. 3o9o )i9os< a -sicologia da %estalt re8letia essa tendYncia. A teoria de ca9-o surgiu na -sicologia co9o analogia do conceito de ca9-os de 8ora na 85sica. &a -sicologia< o ter9o teoria de ca9-o re8ere7se agora Juase eBclusi)a9ente W oAra de Murt LeTin. Essa oAra * Aastante gestaltista no tocante W orientao< 9as as id*ias de LeTin 8ora9 al*9 da -osio gestaltista ortodoBa. $s -siclogos da %estalt en8atiza)a9 a -erce-o e a a-rendizage9 e -ro-unha9 construDes 8isiolgicas -ara eB-licar o co9-orta9entoH o traAalho de LeTin centra)a7se nas necessidades e na -ersonalidade e se ocu-a)a das in8luYncias sociais soAre o co9-orta9ento. Murt LeTin nasceu e9 Mogilno< Ale9anha< e estudou e9 uni)ersidades de CriAurgo< MuniJue e !erli9. E9 /2/.< doutorou7se e9 -sicologia -ela ni)ersidade de !erli9< onde

ta9A*9 estudou 9ate9Utica e 85sica. Durante a Pri9eira %uerra Mundial< LeTin 8oi 9ilitar e receAeu a condecorao ale9 3ruz de Cerro. Mais tarde< )oltou W ni)ersidade de !erli9 e se tornou u9 9e9Aro to -roduti)o e criati)o do gru-o da %estalt Jue era considerado u9 colega dos trYs gestaltistas -rinci-ais. Cez -esJuisas soAre a associao e a 9oti)ao e co9eou a desen)ol)er sua teoria de ca9-o< Jue a-resentou a -siclogos nos Estados nidos durante o 3ongresso Internacional de Psicologia< realizado e9 Pale e9 /202. auando 8oi ser -ro8essor )isitante e9 Stan8ord< e9 /210< LeTin GU era Ae9 conhecido nos Estados nidos. &o ano seguinte< decidiu deiBar a Ale9anha -er9anente9ente de)ido W a9eaa nazista. Passou dois anos e9 3o9ell e< e9 /21:< 8oi -ara a ni)ersidade de IoTa 8azer -esJuisas soAre a -sicologia social da criana. 3o9o resultado desse traAalho< 8oi con)idado a desen)ol)er e dirigir o no)o 3entro de PesJuisas de Dina9ica de %ru-o do Instituto de Tecnologia de Massachusetts IMITL. E9Aora tenha )indo a 8alecer -oucos anos de-ois de aceitar o cargo< seu -rogra9a 8oi to e8icaz Jue o centro de -esJuisas< hoGe na ni)ersidade de Michigan< -er9anece ati)o. E9 seus trinta anos de ati)idade -ro8issional< LeTin dedicou7se W Urea a9-la9ente de8inida da 9oti)ao hu9ana. Suas -esJuisas en8atizara9 o estudo do co9-orta9ento hu9a no e9 seu conteBto 85sico e social total ILeTin< /21@< /212L. 1/? A teoria de ca9-o na 85sica le)ou LeTin a considerar Jue as ati)idades -sicolgicas da -essoa ocorre9 nu9a es-*cie de ca9-o -sicolgico< Jue ele deno9inou es-ao )ital. $ ca9-o total co9-reende todos os e)entos -assados< -resentes e 8uturos Jue -ossa9 in8luenciar u9a -essoa. Do -onto de )ista -sicolgico< cada u9 desses e)entos -ode deter9inar o co9-orta9ento nu9a dada situao. Assi9< o es-ao )ital consiste na interao das necessi dades do indi)5duo co9 o a9Aiente -sicolgico. $ es-ao )ital -ode re)elar graus )ariU)eis de di8erenciao< a de-ender da Juantidade e do ti-o de eB-eriYncia Jue a -essoa acu9ulou. 3o9o no te9 eB-eriYncias< u9 AeAY te9 -oucas regiDes di8erenciadas no es-ao )ital. 9 adulto alta9ente educado e so8isticado re)ela< e9 8uno de eB-eriYncias -assadas< u9 co9-leBo e Ae9 di8erenciado es-ao )ital. 1/> A teoria de ca9-o de Murt LeTin te9 in8luenciado o traAalho no ca9-o da din8 9ica de gruG e e9 outras Ureas da -sicologia social. LeTin Jueria usar u9 9odelo 9ate9Utico -ara re-resentar sua conce-o terica dos -rocessos -sicolgicos. 3o9o ele esta)a interessado no caso -articular< e no e9 gru-os ou 9*dias< as estat5sticas no tinha9 utilidade no seu traAalho. Ele escolheu u9a 8or9a de geo9etria cha9ada to-ologia -ara 9a-ear ou diagra9ar o es-ao )ital< a 8i9 de 9ostrar< a JualJuer 9o9ento dado< os al)os -oss5)eis da -essoa e os ca9inhos Jue le)a9 a eles. Para re-resentar a direo< LeTin desen)ol)eu u9a 8or9a de geo9etria Jualitati)a cha9ada es-ao hodolgico< e9 Jue usa)a )etores -ara re-resentar a direo do 9o)i9ento ru9o a u9 al)o. Para co9-letar a re-resentao esJue9Utica do seu siste9a< ele usou a noo de )alYncias -ara designar o )alor -ositi)o ou negati)o dos oAGetos no

N9Aito do es-ao )ital. $AGetos Jue atraia9 a -essoa ou satis8aa9 necessidades tY9 )alYncia -ositi)aH oAGetos a9ea adores tY9 )alYncia negati)a. Essa aAordage9 da teoria de ca9-o< Jue 8oi a-elidada de -sicologia de Juadro7negro< inclui co9-leBos diagra9as -ara re-resentar 8en]9enos -sicolgicos. Para LeTin< todas as 8or9as de co9-orta9ento -ode9 ser re-resentadas -or u9 diagra9a. 9 co9-orta9ento si9-les estU 9a-eado na Cigura /070< Jue ilustra u9a situao e9 Jue u9a criana Juer ir ao cine9a 9as os -ais a -roiAe9. A eli-se re-resenta o es-ao )italH 3 re-resenta a criana. A 8lecha * u9 )etor Jue indica Jue 3 estU 9oti)ada a atingir o al)o de ir ao cine9a< Jue< co9o estU indicado< te9 u9a )alYncia ou )alor -ositi)o -ara a criana. A linha )ertical * a Aarreira -ara o al)o< estaAelecida -elos -ais< e de )alYncia negati)a. LeTin -ostulou u9 estado de eJuil5Ario entre a -essoa e o seu a9Aiente. auando esse eJuil5Ario * -erturAado< surge u9a tenso Io conceito de 9oti)ao ou necessidade de LeTinL Jue le)a a algu9 9o)i9ento< nu9a tentati)a de restaurar o eJuil5Ario. Ele acredita)a Jue o co9-orta9ento hu9ano en)ol)e o cont5nuo a-areci9ento de tenso7loco9oo7al5)io. Essa seJ[Yncia * se9elhante W de necessidade7ati)idade7al5)io. Se9-re Jue u9a necessidade * sentida< eBiste u9 estado de tenso< e o organis9o tenta descarregU7la agindo de 9odo a restaurar o eJuil5Ario. A -ri9eira tentati)a eB-eri9ental de testar essa -ro-osio 8oi 8eita soA a su-er)iso de LeTin -or !iu9a \eigarniE e9 /20?. Pro-]s7se aos suGeitos u9a s*rie de tare8as< -eniutindo Cigura /0.0. 9 eBe9-lo si9-li8icado de es-ao )ital. 1/2 lhes co9-letar algu9as 9as interro9-endo7os antes de -odere9 ter9inar outras. LeTin -re )ira Jue I/L u9 siste9a de tenso se desen)ol)e Juando se -ro-De a suGeitos u9a tare8a a realizarH I0L Juando a tare8a * co9-letada< a tenso se dissi-aH e I1L Juando a tare8a no * co9-letada< a -ersistYncia da tenso resulta nu9a 9aior -roAaAilidade de Jue a tare8a seGa recordada. $s resultados de \eigarniE con8ir9ara9 as -re)isDes. $s suGeitos se recordara9 9ais das tare8as interro9-idas do Jue das ter9inadas. Muitas -esJuisas suAseJ[entes 8ora9 8eitas soAre o Jue hoGe * conhecido co9o o e8eito de \eigarniE. &os -ri9eiros anos de sua carreira< LeTin se -reocu-a)a -rinci-al9ente co9 indagaDes tericas< 9as a -artir dos anos 1O se interessou -ela -sicologia social. !asta9 os seus es8oros -ioneiros nesse ca9-o -ara Gusti8icar sua -osio na histria da -sicologia. Alguns -siclogos sociais -roe9inentes associados co9 LeTin na Jualidade de alunos ou colegas no 3entro de PesJuisas de DinY9ica de %ru-o so DorTin 3artTright< Leon Cestinger< #. P. Crench< Harold II. Melley< "enais LiEert< Stanley Schachter e Al)in \ander. A caracter5stica notU)el da -sicologia social de LeTin * a dinN9ica de gru-o< a a-licao de conceitos relati)os ao co9-orta9ento indi)idual e gru-al. Assi9 co9o o indi)5duo e o seu a9Aiente 8or9a9 u9 ca9-o -sicolgico< assi9 ta9A*9 o gru-o e o seu a9Aiente

co9-De9 u9 ca9-o social. $s co9-orta9entos sociais ocorre9 no interior de entidades sociais si9ul tanea9ente eBistentes co9o suAgru-os< 9e9Aros de gru-os< Aarreiras e canais de co9unica o< e delas resulta9. Assi9< o co9-orta9ento do gru-o * u9a 8uno do ca9-o total eBistente e9 JualJuer 9o9ento dado. LeTin 8ez -esJuisas soAre o co9-orta9ento e9 )Urias situaDes sociais. 9 eB-eri9en to clUssico en)ol)eu estilos de liderana autoritUria< de9ocrUtica e liAeral< e seus e8eitos soAre a -roduti)idade e o co9-orta9ento de gru-os de ra-azes ILeTin< Li--itt e Fhite< /212L. Estudos co9o esse iniciara9 i9-ortantes no)as Ureas de -esJuisa social e contriAu5ra9 -ara o desen)ol)i9ento da -sicologia social. Al*9 disso< LeTin acentuou a i9-ortNncia da -esJuisa de ao social< o estudo de -roAle9as sociais rele)antes )oltado -ara a introduo de 9udanas. Ele se -reocu-a)a co9 os con8litos raciais e 8ez estudos co9unitUrios soAre os e8eitos da haAitao integrada soAre o -reconceito< soAre a eJualizao de o-ortunidades de e9-rego e soAre o desen)ol)i9ento e a -re)eno do -reconceito e9 crianas. Sua -esJuisa de ao social trans8or9ou -roAle9as co9o a discri9inao e o -reconceito e9 estudos controlados< a-licando o rigor da aAordage9 eB-eri9ental se9 a arti8icialidade e a esterilidade do laAoratrio acadY9ico. LeTin ta9A*9 8oi 8unda9ental na -ro9oo do treina9ento da sensiAilidade< Jue te9 sido a-licado a 9uitas situaDes no ca9-o da educao e do 9undo dos negcios -ara reduzir os con8litos intergru-ais e desen)ol)er o -otencial indi)idual. Seus gru-os de treina9ento da sensiAilidade Igru-os TL 8ora9 o co9eo do 9o)i9ento 9ais tarde -o-ularizado -elos gru-os de encontro. De 9odo geral< seus -rogra9as eB-eri9entais e descoAertas de -esJuisa so 9ais aceitU )eis -ara os -siclogos do Jue suas conce-Des tericas. d considerU)el sua in8luYncia soAre a -sicologia social e in8antil e< at* certo -onto< eB-eri9ental. Muitos dos seus conceitos e t*cnicas eB-eri9entais so a9-la9ente usados nas Ureas da -ersonalidade e da 9oti)ao. E9 /2>.< realizou7se na ni)ersidade Te9-le< e9 Cilad*l8ia< u9 Si9-sio Internacional Murt LeTin. 3r5ticas W Psicologia da %estalt As cr5ticas W -osio gestaltista inclue9 a acusao de Jue os -siclogos da %estalt tenta)a9 resol)er -roAle9as trans8or9ando7os e9 -ostulados. A organizao da -erce-o consciente< tal co9o se 9ani8esta no 8en]9eno -hi< no 8oi tratada co9o u9 -roAle9a a 10O reJuerer soluo< 9as co9o u9 8en]9eno Jue si9-les9ente eBistia -er se. Alega9 os cr5ticos Jue isso eJui)alia a resol)er u9 -roAle9a -or 9eio da negao da sua eBistYncia. Do 9es9o 9odo< a8ir9ou7se Jue os gestaltistas nunca eB-licara9 as leis do seu siste9a. Para 9uitos -siclogos eB-eri9entais< sua -osio era )aga< e os conceitos e ter9os AUsicos no 8ora9 de8inidos co9 rigor su8iciente -ara sere9 cienti8ica9ente signi8icati)os. $s gestaltistas se de8endera9 insistindo Jue as tentati)as de u9a Go)e9 ciYncia -ara

eB-licar e de8inir tY9 necessaria9ente de ser inco9-letas< 9as Jue ser inco9-leto no * o 9es9o Jue ser )ago. Ta9A*9 se alegou Jue as Aases da -sicologia da %estalt no era9< na realidade< no)as V o Jue de 8ato * )erdade. $ 9o)i9ento gestaltista< assi9 co9o outros Jue discuti9os< te)e seus anteci-adores< 9as isso no te9 nenhu9a relao co9 os 9*ritos relati)os da -osio gestaltista. $utros cr5ticos dissera9 Jue a -sicologia da %estalt se ocu-a)a de9ais da teoria e9 detri9ento da -esJuisa eB-eri9ental e dos dados e9-5ricos co9-roAatrios. A escola gestal tista de -ensa9ento te9 orientao terica< 9as ta9A*9 te9 acentuado< desde a *-oca de seus 8undadores< a eB-eri9entao< tendo sido direta ou indireta9ente res-onsU)el -or u9 conside rU)el )olu9e de -esJuisas. (incula7se co9 esse -onto a sugesto de Jue o traAalho eB-eri9ental dos gestaltistas * in8erior ao dos tericos E7" -or lhe 8altar controles e -orJue os seus dados no Juanti8icados no so suscet5)eis de anUlise estat5stica. $s gestaltistas alega9 Jue< co9o os resultados Jualitati)os tY9 -recedYncia< Aoa -arte de suas -esJuisas 8oi deliAerada9ente 9enos Juantita ti)a do Jue considera9 necessUrio -siclogos de outras escolas. A 9aioria das -esJuisas gestaltistas * -reli9inar< in)estigando -roAle9as no N9Aito de u9 outro re8erencial. A noo de intro)iso -ro-osta -or MDhler ta9A*9 no esca-ou. Tentati)as de re-rodu zir a eB-eriYncia das duas )aras co9 chi9-anz*s 8ornecera9 -ouco a-oio ao -a-el da intro)i so. Esses estudos sugere9 Jue a soluo s59ia do -roAle9a no ocorre de re-ente e -ode de-ender da a-rendizage9 ou de eB-eriYncias -r*)ias IFindholz e La9al< /2>:L. 9a Qlti9a cr5tica te9 relao co9 o Jue alguns -siclogos considera9 -ressu-ostos 8isiolgicos 9al de89idos e 9al sustentados. $s gestaltistas ad9ite9 Jue sua teorizao nessa Urea * conGetural< 9as acrescenta9 Jue suas es-eculaDes so u9 Qtil auBiliar do seu siste9a. A -sicologia da %estalt te9 ins-irado 9uitas -esJuisas< e a )alidade dos resultados no * di9inu5da -elo re8erencial es-eculati)o no N9Aito do Jual elas so realizadas. 3ontriAuiDes da Psicologia da %estalt $ 9o)i9ento gestaltista deiBou u9a 9arca indel*)el na -sicologia. Tal co9o outros 9o)i9entos Jue se o-usera9 a conce-Des 9ais antigas< ele te)e u9 e8eito re)igorante e esti9ulante soAre a -sicologia co9o u9 todo. $ -onto de )ista gestaltista in8luenciou as Ureas da -erce-o e da a-rendizage9< e traAalhos recentes deri)ados da escola sugere9 Jue o 9o)i9ento ainda te9 contriAuiDes a dar. Ao contrUrio do seu -rinci-al concorrente te9-oral< o co9-orta9entalis9o< a -sicologia da %estalt conser)a Aoa -arte de sua identidade distinta< )isto Jue os seus -rinci-ais -ilares no 8ora9 aAsor)idos -or inteiro -ela corrente -rinci-al do -ensa9ento -sicolgico. Ela continua a esti9ular o interesse -ela eB-eriYncia consciente co9o -roAle9a leg5ti9o -ara ao 9enos alguns -siclogos. Esse 8oco na eB-eriYncia consciente no * da )ariedade de FundtGTit chener< tendo co9o centro u9a )erso 9oderna da 8eno9enologia. $s atuais ade-tos da -osio gestaltista esto con)encidos de Jue a eB-eriYncia consciente * u9 8ato e te9 de ser estudada. Ad9ite9< contudo< Jue no * -oss5)el in)estigU7la co9 a 9es9a -reciso e oAGeti )idade co9 Jue se estuda o co9-orta9ento 9ani8esto. So nu9erosos os de8ensores euro-eus

10/ de u9a aAordage9 8eno9enolgica da -sicologia< e essa -ers-ecti)a estU ganhando a-oio nos Estados nidos< -odendo7se )er sua in8luYncia no 9o)i9ento da -sicologia hu9anista. Por co9o )ere9os no 3a-5tulo /:< 9uitos as-ectos da -sicologia cogniti)a de)e9 sua orige9 W oAra de Ferthei9er< Mo88Ea e MDhler e ao 9o)i9ento Jue eles 8undara9 hU 9ais de oitenta anos. SugestDes de Leitura Eng< E.< RLooEing AacE on Murt LeTin6 Cro9 8ield theory to action researchS< #ournal o8the History o8 the !eha)5oral Sc5ences< n /.< --. 00>7010< /2?>. Aco9-anha a 9udana de LeTin da Ale9anha -ara os Estados nidos e descre)e o i9-acto disso e9 suas teorias e -esJuisas. Heider< C.< R%estalt theory6 Early history and re9iniscencesS< #ou9al o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< r @< --. /1/7/12< /2?O. "ele9Ara -ioneiros do 9o)i9ento gestaltista co9o Ehren8els< Ferthei9er< Mo88ta e MDhler. Helson< H.< RThe -sychology o8 %estaltS< A9erican #oTnai o8 Psychoiogy< n 1@< --. 1.07 1?O< --. .2.7:0@< /20:H a 1?< --. 0:7@0< />27001< /20@. 9a s*rie de artigos Jue 9uito contriAu5ra9 -ara disse9inar o -onto de )ista da %estalt nos Estados nidos. Henle< M.< R$ne 9an against the &azis V Fol8gang M:hlerS< A9erican Psychologist< ri 11< --. 21272..< /2?>. 9 relato dos Qlti9os anos de MDhler no Instituto Psicolgico da ni)ersidade de !erli9< antes de ele e9igrar -ara os Estados nidos e9 /21:H descre)e sua luta -ara -reser)ar a integridade do instituto diante da re-resso nazista. Henle< M.< />?2 and Ali That6 Cssays in the Theoiy and History o8 Psychology< &o)a PorE< 3olu9Aia ni)ersity Press< /2>@. 9a coletNnea de ensaios cr5ticos e -ro)ocati)os soAre os -rinci-ais t-icos e 8iguras da histria da -sicologia< co9 destaJue -ara os 8undadores da -sicologia da %estalt. Henle< M.< RMo88Ea;s Princi-ies a8ter 8i8ty yearsS< #ournal o8 the History o8 the !eha)iorai Sciences< n 01< --. /.70/< /2>?. Discute os oAGeti)os de Mo88Ea ao escre)er seus Princ5-ios de Psicologia da %estalt e a)alia o i9-acto do li)ro soAre a -sicologia hoGe. MDhler< F.< R%estalt -sychology todayS< A9erican Psychologist< ri /.< --. ?0?7?1.< /2:2. Descre)e

t-icos es-ec58icos da -sicologia da %estalt e discute a di8erena de aAordage9 desses -roAle9as entre os gestaltistas e os co9-orta9entalistas. $;&eil< F. M. e Landauer< A. A.< RThe -hi -heno9enon6 Turning -oint or rallying -oint`S< #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n 0< --. 11:71.O< /2@@. Discute o ter9o R8en]9eno -hiS e descre)e inter-retaDes err]neas Jue tY9 surgido desde Jue Ferthei9er -uAlicou as suas desco Aertas a res-eito desse t-ico. SoEal< M. M.< RThe %estalt -sychologists in Aeha)iorist A9ericaS< A9erican Historicai "e)ieT< n >2< --. /.0.O7/.0@1< /2>.. Analisa a eB-anso do 9o)i9ento gestaltista nos Estados nidos e sugere Jue a -sicologia a9ericana 8oi 9ais rece-ti)a a ele do Jue ad9ite9 9uitos historiadores. 100 /1 A PsicanUlise6 Pri9rdios Introduo In8luYncias Antecedentes soAre a PsicanUlise Teorias do Inconsciente A Psico-atologia A In8luYncia de DarTin $utras Contes de In8luYncia Sig9und Creud I/>:@7/212L e o Desen)ol)i9ento da PsicanUlise A PsicanUlise co9o M*todo de Trata9ento $ M*todo de PesJuisa de Creud A PsicanUlise co9o Siste9a da Personalidade $s Instintos $s As-ectos 3onscientes e Inconscientes da Personalidade Introduo A Ansiedade $s EstUgios PsicosseBuais do Desen)ol)i9ento da Personalidade "e-roduo de TeBto $riginal soAre a PsicanUlise6 Trecho de An $utline o8 Psychoanalysis< de Sig9und Creud $ Mecanis9o e o Deter9inis9o no Siste9a de Creud As "elaDes entre a PsicanUlise e a Psicologia 3r5ticas W PsicanUlise

A (alidao 3ient58ica de 3onceitos Psicanal5ticos 3ontriAuiDes da PsicanUlise $ ter9o -sicanUlise e o no9e Sig9und Creud so reconhecidos e9 todo o 9undo. $utras 8iguras -roe9inentes na histria da -sicologia< co9o Cechner< Fundt e Titchener< so -ouco conhecidas 8ora dos c5rculos -ro8issionais de -sicologia< 9as Creud continua a ter u9a 8eno9enal -o-ularidade entre o -QAlico leigo. Mais de Juarenta anos de-ois da 9orte de Creud< a re)ista &eTsTeeE oAser)ou Jue suas id*ias se tornara9 to -enetrantes Jue Rseria di85cil i9aginar o -ensa9ento do s*culo 44 se9 eleS I1O de no)e9Aro de /2>/L. 3oncorde 9os ou no co9 suas teorias< no se -ode negar o i9-acto de sua oAra. Ele * u9 dos 9e9Aros do -eJueno gru-o de indi)5duos Jue 8ora9 8unda9entais na histria da ci)ilizao ao 9odi8i care9 a 9aneira co9o -ensa9os a nosso -r-rio res-eito. E9 ter9os cronolgicos< a -sicanUlise se entrecruza co9 as outras escolas de -ensa 9ento -sicolgico de Jue nos ocu-a9os. 3onsidere9os a situao e9 />2:< ano e9 Jue Creud -uAlicou seu -ri9eiro li)ro< 9arcando o co9eo 8or9al do seu no)o 9o)i9ento. &aJuele ano< Fundt tinha sessenta e trYs anos. Titchener< co9 a-enas )inte e oito< s 101 esta)a e9 3o9eu hU dois anos e co9ea)a a desen)ol)er seu siste9a de -sicologia estrutural. $ es-5rito do 8uncionalis9o co9ea)a a se desen)ol)er nos Estados nidos< 9as ainda no se 8or9alizara e9 escola. &e9 o co9-orta9entalis9o ne9 a -sicologia da %estalt tinha9 co9eado6 Fatson tinha dezessete anos e Ferthei9er< Juinze. E< no entanto< W *-oca do 8aleci9ento de Creud< e9 /212< todo o 9undo -sicolgico se 9odi8icara. A -sicologia Tundtiana< o estruturalis9o e o 8uncionalis9o era9 histria. A -sico logia da %estalt esta)a sendo trans-lantada da Ale9anha -ara os Estados nidos< e o co9-or ta9entalis9o se tornara a 8or9a do9inante de -sicologia a9ericana. Creud alcanara -roe9i nYncia internacional< 9as sua -osio GU esta)a se -artindo e9 suAescolas e 9o)i9entos deri)ati)os. $ relaciona9ento entre a -sicanUlise 8reudiana e as outras escolas de -ensa9ento e9 -sicologia 8oi a-enas te9-oral. &o ha)ia )5nculos suAstanti)os< Juer e9 ter9os de concor dNncia ou de dissidYncia< entre Creud e os outros 8undadores no ca9-o da -sicologia. As outras escolas de)ia9 seu i9-ulso e 8or9a a Fundt< Juer desen)ol)endo7se a -artir de sua oAra< co9o 8oi o caso do estruturalis9o e do 8uncionalis9o< Juer se re)oltando contra ela< co9o ocorreu co9 o co9-orta9entalis9o e a -sicologia da %estalt. A -sicanUlise< e9 contraste< no tinha )5nculo direto co9 esses 9o)i9entos e)oluti)os e re)olucionUrios< -ois no surgira no N9Aito da -sicologia acadY9ica. $ estudo 8reudiano da -ersonalidade hu9ana e dos seus distQrAios esta)a Ae9 a8astado da -sicologia do laAoratrio uni)ersitUrio. A-esar de suas discordNncias 8unda9entais< os outros siste9as de -ensa9ento tinha9 u9 legado acadY9ico co9u9. Seus conceitos e 9*todos AUsicos tinha9 sido 8or9ados e a-ri9orados e9 laAoratrios< AiAliotecas e salas de aula. Suas -reocu-aDes tradicionais era9 t-icos co9o a sensao< a -erce-o e a a-rendizage9. Esses siste9as era9 V ou se es8ora)a9 -or ser V ciYncia -ura. A -sicanUlise< -or sua )ez< no era u9 -roduto da acade9ia ne9 u9a ciYncia -ura. E9 conseJ[Yncia< no era< e ainda no *< u9a escola de -sicologia direta9ente co9-arU)el co9 as outras.

A -sicanUlise no se ocu-a)a das Ureas tradicionais da -sicologia< e9 es-ecial -orJue a -reocu-ao delas * o8erecer tera-ia a -essoas co9 distQrAios e9ocionais. Desde o co9eo< a -sicanUlise era se-arada e distinta do -ensa9ento -sicolgico -rinci-al e9 ter9os de oAGeti)os< oAGeto de estudo e 9*todos. Seu oAGeto de estudo * o co9-orta9ento anor9al< Jue 8ora relati)a9ente negligenciado -elas outras escolas de -ensa9ento< e seu 9*todo -ri9Urio * a oAser)ao dlinica< e no a eB-eri9entao laAoratorial controlada. Do 9es9o 9odo< a -sica nUlise estU )oltada -ara o inconsciente< u9 t-ico )irtual9ente ignorado -elos outros siste9as de -ensa9ento. Fundt e Titchener no ad9itira9 o inconsciente e9 seus siste9as -or u9a razo si9-les6 * i9-oss5)el 8azer intros-eco co9 o inconsciente. E co9o no * -oss5)el 8azer isso< no se -ode reduzir o inconsciente aos seus co9-onentes ele9entares -ara deter9inar seus conteQdos. $s 8uncionalistas< da 9es9a 9aneira< co9 seu 8oco eBclusi)o na consciYncia< no tinha9 o Jue 8azer co9 o inconsciente. &o eBtenso 9anual Jue #a9es "oTland Angeli -uAlicou e9 /2O.< no ha)ia 9ais do Jue duas -Uginas< no 8inal< dedicadas W noo de inconsciente. $ co9-Yndio de /20/ de "oAert FoodTorth tinha -ouco 9ais a dizer soAre isso< coArindo o assunto nas Qlti9as -Uginas V tal co9o Angeli< co9o u9 a-Yndice< elaAorado de-ois de o li)ro estar -ronto. #ohn !. Fatson< * claro< tinha tanto es-ao e9 seu siste9a -ara o inconsciente Juanto -ara a consciYncia. Para a sua aAordage9 de ciYncia natural da -sicologia< nenhu9a dessas entidades tinha )alidade. Entre /2/0 e /20O< o Psychological !uiletin -uAlicou artigos anuais intitulados RA 3onsciYncia e o InconscienteS< Jue todos os anos de-recia)a9 e denuncia)a9 o conceito desses estados 9entais nu9 to9 cada )ez 9ais )oci8erante< at* Jue os artigos deiBara9 de a-arecer ICulier< /2>@L. 10. A-esar dessas di8erenas< a -sicanUlise te9 algu9as caracter5sticas secundUrias -artilha das co9 ao 9enos o 8uncionalis9o e o co9-orta9entalis9o. Todos esses 9o)i9entos 8ora9 in8luenciados -elo es-8rito do 9ecanis9o< -ela oAra de %usta) Cechner e -elas id*ias re)olu cionUrias de 3harles DarTin. In8luYncias Antecedentes soAre a PsicanUlise Tal co9o acontece co9 todas as escolas de -ensa9ento< o 9o)i9ento -sicanal5tico te)e antecedentes intelectuais e culturais de89idos. Duas 8ontes -rinci-ais de in8luYncia 8ora9 as -ri9eiras es-eculaDes 8ilos8icas acerca da natureza de 8en]9enos -sicolgicos inconscientes e os -ri9eiros traAalhos no ca9-o da -sico-atologia. Teorias do Inconsciente (i9os Jue< na 9aior -arte de sua histria inicial< at* o ad)ento do co9-orta9entalis9o< a -sicologia cient58ica se ocu-a)a da eB-eriYncia 9ental consciente. Do 9es9o 9odo< os 8ilso8os e9-iristas< Jue 8ornecera9 u9a Aase -ara a no)a -sicologia< tinha9 co9o 8oco a eB-eriYncia consciente. 3ontudo< ne9 todos os Jue traAalha)a9 nesses ca9-os concorda)a9 co9 essa orientao. Alguns ta9A*9 ad9itia9 a i9-ortNncia de -rocessos no conscientes. E9Aora o interesse -ela in8luYncia do inconsciente -ossa re9ontar a Plato< o -ensa9ento 9ais recente soAre o t-ico aco9-anhou a oAra de Descartes< no s*culo 4(II.

&o co9eo do s*culo 4(III< o 8ilso8o e 9ate9Utico ale9o %ott8ried Filhel9 LeiAnitz I/@.@7/?/@L desen)ol)eu a teoria da 9onadologia. As 9]nadas< Jue LeiAnitz considera)a os ele9entos indi)iduais de toda realidade< no era9 Uto9os 85sicos. Elas ne9 seJuer era9 inteira9ente 9ateriais< na ace-o usual da -ala)ra. 3ada 9]nada era u9a entidade -s5Juica ineBtensa Jue< e9Aora de natureza 9ental< tinha algu9as das -ro-riedades da 9at*ria 85sica. auando u9 nQ9ero su8iciente delas se agrega)a< cria)a7se u9a eBtenso. E9 ter9os gerais< -ode9os co9-arar as 9]nadas a -erce-Des. LeiAnitz acredita)a Jue os e)entos 9entais Ia ati)idade das 9]nadasL tinha9 di8erentes graus de clareza ou consciYn cia< Jue -ode9 )ariar do co9-leta9ente inconsciente ao 9ais n5tida e de89ida9ente conscien te. %raus 9enores de consciYncia era9 deno9inados -etites -erce-tions< e a atualizao consciente dessas -eJuenas -erce-Des 8oi deno9inada a-erce-o. Por eBe9-lo< o so9 das ondas arreAentando na -raia * u9a a-erce-o. Essa a-erce-o se co9-De de todas as gotas cadentes indi)iduais de Ugua Ias -etites -erce-tionsL. As gotas indi)iduais no so consciente7 9ente -erceAidas e9 siH 9as< Juando u9 nQ9ero su8iciente delas se co9Aina< elas se so9a9 -ara -roduzir u9a a-erce-o. 9 s*culo 9ais tarde< o 8ilso8o e educador ale9o #ohann Criedrich HerAart I/??@7/>./L desen)ol)eu a noo do inconsciente de LeiAnitz< criando o conceito de li9iar da consciYncia. As id*ias Jue esto aJu*9 do li9iar so inconscientes. auando u9a id*ia asso9a nu9 n5)el consciente de -erce-o< ela * a-erceAida< nos ter9os de LeiAnitz< 9as HerAart 8oi al*9 disso. Para Jue u9a id*ia asso9e na consciYncia< * -reciso Jue ela seGa co9-at5)el e coerente co9 id*ias GU -resentes na consciYncia. &o * -oss5)el eBistire9 ao 9es9o te9-o id*ias coerentes e incoerentes na consciYncia< e as id*ias irrele)antes so eB-ulsas da consciYncia< tornando7se id*ias iniAidas. As id*ias iniAidas eBiste9 aAaiBo do li9iar da consciYnciaH elas so se9elhan tes Ws -etites -erce-tions leiAnitzianas. Segundo HerAart< hU entre as id*ias u9 con8lito e9 Jue elas luta9 -ela realizao consciente< e ele -ro-]s 8r9ulas e eJuaDes 9ate9Uticas -ara dar conta dos 9ecanis9os das id*ias e9 sua entrada na consciYncia ou eB-ulso dela. Logo< seu traAalho re)ela a in8luYncia do es-5rito 9ecanicista. %usta) Ceci9er ta9A*9 contriAuiu -ara o desen)ol)i9ento de teorias soAre o incons 10: ciente. Ele usou a noo de li9iar< 9as 8oi a sua sugesto de Jue a 9ente eJui)ale a u9 iceAerg Jue te)e u9 9aior i9-acto soAre Creud. E9 sua analogia co9 o iceAerg< Cechner es-eculou Jue u9a -arcela considerU)el da 9ente estU oculta soA a su-er85cie< onde * in8luen ciada -or 8oras no oAser)U)eis. d interessante Jue Cechner< a Jue9 a -sicologia eB-eri9ental tanto de)e< ta9A*9 seGa -recursor da -sicanUlise. Creud citou e9 )Urios dos seus li)ros o de Cechner< Ele9entos de Psico85sicn< tendo deri)ado conceitos i9-ortantes Io -rinc5-io do -razer< a energia -s5Juica< o conceito to-ogrU8ico da 9ente e a i9-ortNncia do instinto destruti)oL da oAra de Ceci9er. 9 dos Aigra8os de Creud oAser)ou Jue Cechner 8oi Ro Qnico -siclogo de Jue9 Creud to9ou algu9a id*iaS I#ones< /2:?< -. 0@>L. A noo de inconsciente era -arte integrante do \eitgeist euro-eu da d*cada de />>O< *-oca e9 Jue Creud inicia)a sua -rUtica cl5nica. Al*9 de ser do interesse dos -ro8issionais< a id*ia de inconsciente ta9A*9 era considerada u9 assunto da 9oda -ara as con)ersas e9 geral. 9 li)ro cha9ado Philoso-hy o8 the nconscious ICiloso8ia do InconscienteL< de

Hart9ann< -uAlicado e9 />@2< era to -o-ular Jue te)e no)e ediDes entre esse ano e />>0. &os anos />?O< ao 9enos 9eia dQzia de outros li)ros -uAlicados na Ale9anha tinha9 a -ala)ra inconsciente no t5tulo. Creud< -ortanto< no 8oi o -ri9eiro a descoArir ou 9es9o a discutir seria9ente a 9ente inconsciente. Ele era o -ri9eiro a reconhecer Jue -oetas e 8ilso8os antes dele tinha9 se ocu-ado a9-la9ente do inconsciente. $ Jue ele descoArira< a8inna)a Creud< 8ora u9 9odo de estudU7lo. A Psico-atologia $Aser)a9os Jue u9 no)o 9o)i9ento se9-re reJuer algo contra Jue re)oltar7se< algo e9 Jue se a-oiar -ara ganhar i9-ulso. 3o9o a -sicanUlise no se desen)ol)eu no N9Aito da -sicologia acadY9ica< a orde9 )igente a Jue ela se o-]s no 8oi a -sicologia Tundtiana ne9 nenhu9a outra escola de -ensa9ento -sicolgico. Para descoArir aJuilo a Jue Creud se o-unha< * 8oroso considerar o -ensa9ento -re)alecente na Urea e9 Jue ele traAalha)a V a co9-reenso e o trata9ento de distQrAios 9entais. A histria do trata9ento dos doentes 9entais * 8ascinante e de-ressi)a< a-resentando u9 chocante Juadro de desu9anidade. &a Idade M*dia< os indi)5duos -erturAados no oAtinha9 nenhu9a co9-reenso e no receAia9 Juase nenhu9 trata9ento. A8ir9a)a7se Jue a 9ente era u9 agente li)re< res-onsU)el -or sua -r-ria condio. $ trata9ento de -essoas 9ental9ente -erturAadas consistia -rinci-al9ente e9 incri9inao e -unio< -ois se acredita)a Jue as causas dos distQrAios e9ocionais era9 a -er)ersidade< a -ossesso de9on5aca e a 8eitiaria. &a "enascena< as coisas no 9elhorara96 As grandes 9udanas de estrutura social na *-oca da "enascena suscitara9 u9 senti9ento geral de incerteza e insegurana... Ho9ens inseguros< incertos co9 relao ao 8uturo< 8rustrados -elas trans8onnaDes< 8ica9 -rontos a eBorcizar a a9eaa do 9al atra)*s de u9a distriAuio acr5tica de recri9inaDes e -uniDes ... &o s*culo 4(< a IgreGa 8azia isso -or eles. E9 /.>2< #acoA S-renger e Heinrich Mrae9er< dois ir9os do9inicanos< a-ro)eitando7se da recente in)eno da i9-rensa< -uAlicara9 o Maileus Male8icaru9< t5tulo Jue tal)ez -ossa ser 9elhor traduzido -or $ Martelo das Ceiticeiras< GU Jue o li)ro se destina)a a ser u9 instru9ento -ara 9artelar as 8eiticeiras. $ Maileus Male8icaru9 * u9a cruel enciclo-*dia soAre 8eitiaria< deteco de 8eiticeiras e -rocedi9entos -ara eBa9inU7las -or 9eio da tortura< Ae9 co9o -ara sentenciU7las... Ele identi8ica a 8eitiaria co9 os distQrAios 9entais< dos Juais descre)e co9 cuidado 9uitos sinto9as. Durante trezentos anos< e9 dezeno)e ediDes< esse co9-Yndio 9al*)olo 8oi a autoridade e o guia da InJuisio I!oring< /2:O< --. @2.7@2:L. 10@ Por )olta do s*culo 4I4< u9a atitude 9ais hu9ana e racional e9 relao aos doentes 9entais co9eou a surgir. &a Euro-a e na A9*rica< as cadeias Jue -rendia9 os insanos 8ora9 literal9ente JueAradas W 9edida Jue o decl5nio da in8luYncia da su-erstio religiosa aAriu o ca9inho -ara a in)estigao cient58ica das causas das doenas 9entais. $s

trata9entos o8ere cidos era9< na 9elhor das hi-teses< -ri9iti)os< -or )ezes causando 9ais so8ri9ento do Jue as -erturAaDes Jue -retendia9 curar. 10? A teoria da inonadologia< -ro-osta -or %ott8ried Filhelin LeiAnitz< 8oi u9a -ri9eira tentati)a de eB-licar os -rocessos inconscientes 3onsidere97se as t*cnicas desen)ol)idas -or !enGa9in "ush I/?.:7/>/1L< o -ri9eiro -siJuiatra a clinicar nos Estados nidos. Ele acredita)a Jue alguns co9-orta9entos estranhos era9 causados -elo eBcesso ou -ela 8alta de sangue< e seu re9*dio era tirar sangue do -aciente ou colocU7lo nele. Ele desen)ol)eu u9a cadeira rotati)a Jue 8azia o in8eliz girar e9 alta )elocidade< -rocedi9ento Jue co9 8reJ[Yncia -ro)oca)a des9aios. &u9a 8or9a -ri9iti)a de trata9ento de choJue< "ush 9ergulha)a os -acientes nu9a Aanheira. Ta9A*9 se de)e creditar a ele a -ri9eira t*cnica tranJ[ilizante. $s -acientes era9 a9arrados nu9a cadeira tranJ[ili zante e a-lica)a7se -resso e9 sua caAea co9 grandes Alocos de 9adeira -resos nu9 torno. E9Aora essas t*cnicas nos -area9 cru*is< te9os de nos le9Arar Jue "ush esta)a tentando aGudar os doentes 9entais e9 )ez de GogU7los e9 instituiDes de custdia e9 Jue as suas necessidades seria9 ignoradas. Ele reconhecia Jue seus -acientes esta)a9 doentes e 8undou o -ri9eiro hos-ital norte7a9ericano destinado es-eci8ica9ente ao trata9ento de distQr Aios e9ocionais. &o decorrer do s*culo 4I4< ha)ia duas -rinci-ais escolas de -ensa9ento e9 -siJuiatria V a so9Utica e a -s5Juica. A escola so9Utica a8ir9a)a Jue o co9-orta9ento anor9al te9 causas 85sicas< co9o lesDes cereArais< suAesti9ulao dos ner)os ou ner)os de9asiado contra5 dos. A escola -s5Juica recorria a eB-licaDes 9entais ou -sicolgicas. De 9odo geral< a -siJuiatria oitocentista 8oi do9inada -ela escola so9Utica< u9a conce-o Jue receAera con siderU)el a-oio< no s*culo -recedente< de I99anuel Mant< Jue zo9Aa)a da id*ia de Jue e9oDes -udesse9 causar doenas 9entais. A -sicanUlise se desen)ol)eu co9o u9 as-ecto da re)olta contra essa orientao so9Utica. f 9edida Jue o traAalho co9 os doentes 9entais -rogredia< alguns cientistas se con)encia9 de Jue os 8atores e9ocionais tinha9 9uito 9ais i9-ortNncia do Jue lesDes cereArais ou outras -oss5)eis causas 85sicas. A hi-nose te)e seu -a-el na -ro9oo do interesse -elas causas -s5Juicas do co9-or ta9ento anor9al. &a Qlti9a -arte do s*culo 4(III< o 8en]9eno da hi-nose 8oi le)ado W ateno da -ro8isso 9*dica -elo 9*dico austr5aco Cranz Anton Mes9er I/?1.7/>/:L< 9as durante u9 s*culo 8oi reGeitado -or esses -ro8issionais< Jue eJui-ara)a9 o 9es9eris9o ao charlatanis9o. I$ -QAlico< contudo< aceitou a id*ia dos estados hi-nticos< 8azendo deles u9a es-*cie de Gogo de salo.L &a Inglaterra< #a9es !raid I/?2:7/>@OL deno9inou o estado hi-ntico neuri-nologia< do Jual o ter9o hi-nose acaAou -or ser deri)ado. $ cuidadoso traAalho de !raid e o seu desd*9 -or -retensDes eBageradas dera9 ao 8en]9eno u9 certo grau de res-eitaAilidade cient58ica. A hi-nose alcanou aceitao -ro8issional co9 o traAalho do 9*dico 8rancYs #ean Martin 3harcot I/>0:7/>21L< che8e da cl5nica neurolgica do Sal-Ytri*re< u9 hos-ital -arisiense -ara insanos. 3harcot tratara -acientes hist*ricas -or 9eio da hi-nose co9 algu9 sucesso. E< o Jue Jue * 9ais i9-ortante< descre)era os sinto9as da histeria e o uso Jue 8izera da hi-nose e9 ter9os 9*dicos< tornando7a 9ais aceitU)el -ara outros 9*dicos e -ara a

Acade9ia Crancesa de 3iYncias< Jue reGeitara -or trYs )ezes a id*ia do 9es9eris9o. A a-ro)ao da Acade9ia era )ital< -ois aAriria a -orta -ara a in)estigao dos as-ectos -sicolgicos das en8er9idades 9entais. $ traAalho de 3harcot< contudo< era -ri9ordial9ente neurolgico< en8atizando distQrAios e sinto9as 85sicos co9o a -aralisia. $s 9*dicos continuara9 a atriAuir a histeria a causas so9Uticas at* />>2< Juando o disc5-ulo de 3harcot< Pierre #anet I/>:27/2.?L< aceitou o con)ite -ara ser diretor do laAoratrio -sicolgico no Sal-Ytriqre. #anet reGeitou a o-inio de Jue a histeria 8osse u9 -roAle9a 85sico e a considerou u9 distQrAGo 9ental. Ele en8atizou os 8en]9enos 9entais V co9o deterioraDes da 9e9ria< id*ias 8iBas e 8oras inconscientes V co9o 8atores causais< -re8erindo a hi-nose co9o 9*todo de trata9ento. Assi9< nos -ri9eiros anos da carreira de Creud< a literatura -uAlicada soAre a hi-nose e soAre as causas -sicolgicas das doenas 9entais esta)a au9entando. A oAra de #anet< e9 es-ecial< anteci-a)a 9uitas das 10> id*ias de Creud. E9 ter9os -essoais< contudo< #anet 9ais tarde eB-ri9iu desd*9 -elo -r-rio Creud IAAel< /2>2L. A oAra de 3harcot e #anet no trata9ento dos 9ental9ente -erturAados aGudou a 9udar as crenas da -siJuiatria< Jue -assara9 da escola so9Utica -ara a escola 9ental ou -s5Juica. $s 9*dicos co9eara9 a -ensar e9 ter9os da cura de dist e9ocionais tratando a 9ente e9 )ez do cor-o. auando Creud co9eou a -uAlicar suas id*ias< o ter9o -sicotera-ia GU tinha uso disse9inado. A In8luYncia de DarTin E9 /2?2< CranE #. SulloTay< u9 notU)el historiador da ciYncia< -uAlicou Creud6 !iolo gist o8 the M9d ICreud6 !ilogo da MenteL< e9 Jue a8ir9a)a Jue Creud 8ora 9uito in8luen ciado -ela oAra de 3harles DarTin. SulloTay a-oiou7se e9 no)os dados da histriaH 9ais -recisa9ente< ele eBa9inou dados Jue GU eBistia9 hU anos< 9as Jue ningu*9 tinha considerado da 9es9a 9aneira. SulloTay eBa9inou os li)ros da AiAlioteca -essoal de Creud e descoAriu eBe9-lares das oAras de DarTin. Creud os lera a todos< 8azendo anotaDes W 9arge9 e< -elo Jue se saAia< os tinha elogiado. Creud ad9itia Jue a oAra de DarTin< ao lado de u9 ensaio soAre a natureza escrito -elo -oeta ale9o %oethe< tinha9 in8luenciado sua escolha da 9edicina co9o -ro8isso. Al*9 disso< -ode97se detectar 9uitas se9elhanas co9 as id*ias de DarTin nos escritos de Creud. SulloTay concluiu Jue DarTin R-ro)a)el9ente 8ez 9ais do Jue JualJuer outra -essoa -ara aArir o ca9inho -ara Sig9und Creud e a re)oluo -sicanal5ticaS ISulloTay< /2?2< -. 01>L. DarTin discutiu )Urias id*ias Jue Creud 9ais tarde trans8or9ou e9 JuestDes centrais da -sicanUlise< incluindo -rocessos e con8litos 9entais inconscientes< a signi8icao dos sonhos< o si9Aolis9o oculto e9 sinto9as estranhos de co9-orta9ento e a i9-ortNncia da eBcitao seBual. De 9odo geral< DarTin se concentrou< co9o Creud 9ais tarde< e9 as-ectos no racionais do -ensa9ento e do co9-orta9ento. As teorias de DarTin ta9A*9 in8luenciara9 o -ensa9ento 8reudiano soAre o desen)ol )i9ento in8antil. $Aser)a9os Jue DarTin deu suas anotaDes e seu 9aterial no -uAlicado a %eorge #ohn "o9anes< Jue 9ais tarde escre)eu dois li)ros< co9 Aase nesse 9aterial<

soAre a e)oluo 9ental dos seres hu9anos e dos ani9ais. SulloTay encontrou eBe9-lares de li)ros de "o9anes na AiAlioteca de Creud< Ae9 co9o co9entUrios 9anuscritos deste a-ostos W 9arge9. "o9anes desen)ol)eu a noo darTiniana da continuidade do co9-orta9ento e9o cional da in8Nncia W idade adulta< e a sugesto de Jue o i9-ulso seBual a-arece e9 AeAYs de at* sete se9anas de )ida. Esses dois te9as se tornara9 centrais na -sicanUlise 8reudiana. DarTin insistia Jue os seres hu9anos so i9-elidos -or 8oras Aiolgicas< -articular9en te -elo a9or e -ela 8o9e< Jue ele acredita)a sere9 o 8unda9ento de todo co9-orta9ento. Menos de u9a d*cada 9ais tarde< o -siJuiatra ale9o "ichard )on Mra88t7EAing eB-ri9iu a 9es9a conce-o< a de Jue a auto-reser)ao e a grati8icao seBual so os dois Qnicos instintos da 8isiologia hu9ana. Assi9< cientistas res-eitados Jue seguia9 a linha de DarTin reconhecia9 o -a-el do seBo co9o 9oti)ao hu9ana AUsica. HU outros -ontos de se9elhana entre as oAras de DarTin e Creud. A Yn8ase 8reudiana no con8lito interior * conceitual9ente idYntica ao te9a darTiniano da luta -ela eBistYncia. Creud escre)eu Jue Ro indi)5duo -erece a -artir dos seus con8litos interiores< a es-*cie c e9 sua luta co9 o 9undo eBterior ao Jual GU no estU ada-tadaS ICreud< /21>K/2./< -. 022L. E9 a9Aos os casos< a luta * co9 a 9orte< -sicolgica ou 8isiolgica. Logo< -ode9os incluir DarTin co9o u9 i9-ortante -recursor de Creud< Jue se a-oiou e9 9uitos as-ectos da teoria e)olucionista -ara desen)ol)er sua teoria re)olucionUria da -sicanUlise. 102 $utras Contes de In8luYncia (Urias outras in8luYncias soAre Creud 9erece9 9eno. $ cli9a intelectual dos s*culos 4(III e 4I4 acolhia a doutrina do hedonis9o< a -ro-osio de Jue os seres hu9anos so 9oti)ados -ara oAter -razer e e)itar a dor. Associado -ri9ordialinente co9 o 8ilso8o inglYs #ere9y !entha9 e sua noo de utilitaris9o< o hedonis9o ta9A*9 era sustentado -or alguns associacionistas AritNnicos. $ conceito 8reudiano do -rinc5-io do -razer * sustentado -ela doutrina do hedonis9o. &o decorrer de sua 8or9ao uni)ersitUria< Creud este)e eB-osto W id*ia do 9ecanicis9o< re-resentada -elos 8isiologistas 3arI LudTig< E9il du !ois7"ey9ond< Ernst !r[cEe e Her9ann )on Hel9holtz. Esses alunos do grande #ohannes M[ller tinha9 se unido -ara assu9ir a -osio de Jue no se encontra9 8oras nos seres )i)os Jue no eBista9 nos oAGetos inani9a dos. E9 outras -ala)ras< no hU no organis9o 8oras ati)as al*9 das 8oras 85sicas e Ju59icas co9uns. 3o9o aluno de !r[cEe< Creud 8oi in8luenciado -or essa orientao 9ecanicista. Mais tarde< ele 8or9ularia u9a teoria deter9inista soAre a natureza do co9-orta9ento hu9ano Jue deno9inou deter9inis9o -s5Juico. $utro as-ecto do \eitgeist Jue in8luenciou e re8orou o traAalho de Creud 8oi a atitude diante do seBo na (iena do 89al do s*culo -assado. A8ir9a7se Jue< co9o a sociedade na *-oca de Creud era 9uito re-ressi)a e -uritana< ele esta)a 9uito al*9 do seu te9-o ao discutir JuestDes seBuais co9 tanta 8ranJueza. E9Aora as iniAiDes seBuais -ossa9 ter caracterizado as 9ulheres neurticas de classe 9*dia alta Jue 8ora9 -acientes de Creud IAe9 co9o o -r-rio CreudL< isso no era t5-ico da cultura co9o u9 todo. A (iena da )irada do s*culo era u9a sociedade aAerta e -er9issi)a< e essa aceitao generalizada da sensualidade no era aco9-a nhada -or senti9entos de cul-a ne9 -or re-resso. A -esJuisa sugere Jue ne9 seJuer a Inglaterra )itoriana e a A9*rica -uritana 8ora9 de 8ato

caracterizadas -ela -udic5cia e -elas iniAiDes eBcessi)as Jue se costu9a9 associar co9 essas culturas I)er %ay< /2>1L. $ interesse -elos assuntos seBuais era )is5)el na )ida cotidiana )ienense e na literatura cient58ica. &os anos antes de Creud a-resentar sua teoria de 8undo seBual< tinha9 sido -uAli cados 9uitos estudos soAre -atologias seBuais< seBualidade in8antil e su-resso de i9-ulsos seBuais e seus e8eitos soAre a saQde 85sica e 9ental. E9 />.:< o 9*dico ale9o Adol8 Patze a8ir9ou Jue o i9-ulso seBual esta)a -resente e9 crianas GU aos trYs anos< o Jue 8oi reiterado e9 />@? -or Henry Maudsley< u9 conhecido -siJuiatra AritNnico. E9 />>@< Mra88t7EAing -uAlicou seu li)ro sensacional Psycho-athia SeBualis IPsico-atia SeBualL. E< e9 />2?< u9 9*dico )ienense< AlAert MolI< escre)eu u9 li)ro soAre a seBualidade na criana e soAre o a9or da criana -elo genitor do seBo o-osto ISteele< /2>:aL. 9 colega de Creud e9 (iena< o neurologista Moritz !enediEt< conseguira curas dra9U ticas co9 hist*ricas ao 8azY7las 8alar soAre seus -roAle9as co9 a )ida seBual. $ -siclogo 8rancYs Al8red !inet -uAlicara traAalhos soAre -er)ersDes seBuais no 8inal dos anos />>O e no in5cio dos anos />2O. At* a -ala)ra liAido< Jue tanta i9-ortNncia assu9iria na -sicanUlise< GU esta)a e9 uso e co9 o 9es9o sentido dado -or Creud. Assi9< Aoa -arte do co9-onente seBual do seu traAalho 8ora anteci-ado de u9a ou de outra 8or9a. 3o9o o \eitgeist -ro8issional e -QAlico GU era rece-ti)o< as id*ias de Creud 8ora9 oAGeto de grande ateno. $ conceito de catarse ta9A*9 era -o-ular antes de Creud -uAlicar JualJuer oAra. E9 />>O< u9 ano antes de Creud receAer seu di-lo9a de 9*dico< u9 tio de sua 8utura es-osa escre)eu u9 li)ro soAre o conceito aristot*lico de catarse. Seguiu7se u9a R9ania -ela Juesto da catarse... Por u9 certo te9-o< a catarse era u9 dos assuntos 9ais discutidos entre os estudiosos e u9 dos t-icos de con)ersa nos so8isticados salDes )ienensesS IEllenAerger< /2?0< -. 0?0L. Por )olta de />2O< ha)ia 9ais de /.O -uAlicaDes e9 ale9o soAre o t-ico ISulioTay< /2?2L. 11O Por 8i9< 9uitas id*ias de Creud acerca dos sonhos tinha9 sido anteci-adas na literatura 8ilos8ica e 8isiolgica GU no s*culo 4(II. Hou)e 9uitas e di)ersi8icadas in8luYncias soAre o -ensa9ento de Creud. %rande -arte da sua genialidade< e da de todos os 8undadores< 8oi a ca-acidade de recorrer a essas )Urias id*ias e< a -artir delas< desen)ol)er u9 siste9a coerente. Sig9und Creud I/ >:@7/ 212L e o Desen)ol)i9ento da PsicanUlise $ 9o)i9ento -sicanal5tico Jue Sig9und Creud desen)ol)eu te9 5nti9as relaDes co9 a sua -r-ria )ida e *< e9 larga 9edida< autoAiogrU8ico. E9 conseJ[Yncia< conhecer a histria de sua )ida * 8unda9ental -ara a co9-reenso do seu siste9a. Creud nasceu a @ de 9aio de />:@ e9 CreiAerg< MorU)ia Iatual9ente PriAor< na antiga 3hecoslo)UJuiaL. E9 /22O< a cidade deu W sua Praa StUlin o no9e de Praa Creud. $ -ai de Creud era u9 co9erciante de ls relati)a9ente 9al7sucedido Jue< Juando os seus

negcios 8racassara9 na MorU)ia< se 9udou co9 a 8a95lia -ara Lei-zig e< 9ais tarde< Juando Creud tinha Juatro anos< -ara (iena. Creud -er9aneceu ali -or Juase oitenta anos. $ -ai de Creud< )inte anos 9ais )elho Jue a es-osa< era rigoroso e autorit auando Go)e9< Creud sentia 9edo e a9or -elo -ai. Sua 9e era -rotetora e a9orosa< e ele tinha -or ela u9 a-ego a-aiBonado. Esse 9edo do -ai e a atrao seBual -ela 9e 8or9a9 o Jue Creud 9ais tarde deno9inou co9-leBo de ddi-o V Jue -arece ter sido deri)ado de suas eB-eriYncias e le9Aranas da 9eninice. 9 entre oito 8ilhos< Creud cedo de9onstrou grande ca-acidade intelectual< Jue a 8a95lia tudo 8ez -ara encoraGar. Seu Juarto era o Qnico da casa Jue tinha u9a / de azeite< o Jue era u9a ilu9inao 9elhor -ara o estudo do Jue as )elas usadas -elos outros. As outras crianas< -elas Juais Creud de9onstra)a considerU)el ressenti9ento< no -odia9 estudar 9Q sica -ara Jue sua -rUtica no -erturAasse o Go)e9 estudioso. Creud ingressou no Liceu u9 ano antes do Jue era co9u9H considerado u9 aluno Arilhante< graduou7se co9 distino aos dezessete anos. Indeciso soAre sua carreira< tinha co9o interesses a ci)ilizao< a cultura hu9ana< as relaDes hu9anas e a histria 9ilitar. A teoria da e)oluo de DarTin 8Y7lo interessar7se -ela aAordage9 cient58ica do conheci9ento< e Creud< co9 algu9a hesitao< resol)eu estudar 9edicina. Ele no deseGa)a ser 9*dico cl5nico 9as es-era)a Jue o di-lo9a o le)asse a u9a carreira de -esJuisa cient58ica. Iniciou seus estudos na ni)ersidade de (iena e9 />?1. 3o9o Jueria estudar )Urios assuntos se9 )inculo direto co9 seu treinaniento 9*dico I-or eBe9-lo< 8ez cinco cursos de 8iloso8ia co9 Cranz !rentanoL< le)ou oito anos -ara oAter o grau. &o in5cio< Creud se concen trou na AiologiaH dissecou 9ais de Juatrocentas enguias 9acho -ara deter9inar a estrutura dos test5culos. Suas descoAertas 8ora9 inconclusi)as< 9as * digno de nota Jue seu -ri9eiro es8oro de -esJuisa se relacionasse co9 seBo. Ele -assou -ara a 8isiologia e traAalhou co9 a 9edula es-inhal do -eiBe. Ao Jue -arece< gosta)a do assunto< -ois le)ou seis anos traAalhando co9 u9 9icrosc-io no instituto 8isiolgico de Ernst !r[cEe. Durante seu treinarnento 9*dico< Creud 8ez eB-eriYncias co9 a coca5na. sou7a< o8ere ceu7 a W noi)a< Ws suas ir9s e aos seus a9igos< sendo res-onsU)el -ela introduo da suAst cia na -rUtica 9*dica. Entusias9ado co9 ela< descoAriu Jue a coca5na cura)a sua de-resso e aGuda)a sua indigesto Juase cr]nica. Creud esta)a con)encido de ter encontrado u9a droga 9ilagrosa Jue curaria da ciUtica ao enG]o 9ar5ti9o< e lhe daria a 8a9a e o reconheci9ento -or Jue ansia)a. Mas isso no iria acontecer. 9 dos colegas 9*dicos de Creud< de-ois de ou)ir suas con)ersas casuais soAre a droga< 8ez suas -r-rias eB-eriYncias e descoAriu Jue a cocaina -odia 11/ ser usada -ara anestesiar o olho hu9ano< -ossiAilitando -ela -ri9eira )ez a cirurgia ocular. Creud -uAlicou seu artigo soAre os usos Aen*8icos da coca5na e9 />>.< sendo esse traAalho considerado -arcial9ente res-onsU)el -ela e-ide9ia do uso de coca5na Jue )arreu a Euro-a e os Estados nidos< durando at* Juase toda a d*cada de 0O. Creud 8oi criticado -or de8ender o uso da coca5na 8ora da cirurgia do olho e -or se

desencadear essa -este no 9undo. Pelo resto da )ida< ele tentou deliAerada9ente a-agar toda 110 $ 9o)i9ento -sicanal8tico 8undado -or Sig9und Creud te9 tido u9a -ro8unda in8luYncia soAre a -sicologia 9oderna< Ae9 co9o soAre 9uitos as-ectos da cultura ocidental. le9Arana do seu endosso W coca5na< chegando a o9itir re8erYncias ao seu traAalho e9 sua -r-ria AiAliogra8ia. Por 9uitos anos< acredita)a7se Jue Creud -arara de usar a coca5na dos dias da escola 9*dica< 9as dados rec*97descoAertos da histria< na 8or9a de suas -r-rias cartas< re)ela9 Jue ele usou a droga -or ao 9enos 9ais dez anos< at* a 9eia7idade IMasson< /2>:L. Creud Jueria -rosseguir co9 o estudo cient58ico nu9 a9Aiente acadY9ico< 9as !r[cEe o desesti9ulou de)ido Ws suas circunstNncias 89anceiras. Creud era -oAre de9ais -ara se 9anter durante os 9uitos anos Jue teria de es-erar -ara garantir u9 dos -oucos cargos de -ro8essor uni)ersitUrio dis-on5)eis. 3o9 relutNncia< concordou co9 !r[cEe< decidindo 8azer os eBa9es e -raticar a 9edicina. Isso o oArigou a traAalhos adicionais e9 cl5nicas e hos-itais< -ois deiBara de lado o as-ecto cl5nico de sua educao 9*dica e9 8a)or da -esJuisa 8isiolgica. Durante seu treina9ento hos-italar< ele se es-ecializou na anato9ia e nas doenas orgNnicas do siste9a ner)oso< -articular9ente a -aralisia< a a8asia< as lesDes cereArais e9 crianas e a -atologia da 8ala. Creud se 8or9ou e9 />>/ e no ano seguinte co9eou a -raticar a neurologia cl5nica. A -rUtica 9*dica no era 9ais atraente do Jue ele es-erara< 9as as realidades econ]9icas -re)alecera9. Ele era noi)o de Martha !ernays< Jue ta9A*9 no tinha dinheiro< e eles tinha9 adiado o casa9ento )Urias )ezes -or razDes 8inanceiras. Por 8i9< de-ois de u9 8rustrante co9-ro9isso de Juatro anos< eles se casara9< 9as Creud te)e de to9ar dinheiro e9-restado e e9-enhar os relgios. Sua situao acaAou -or 9elhorar< 9as Creud nunca se esJueceu desses -ri9eiros anos de -oAreza. As longas horas de traAalho a Jue se dedica)a i9-edia9 Creud de -assar 9uito te9-o co9 a es-osa e os 8ilhos IJue )iria9 a ser seisL. Ele -assa)a as 8*rias sozinho ou co9 a cunhada< -orJue Martha no aco9-anha)a o seu rit9o de ca9inhada. Durante esses anos< Creud desen)ol)eu u9a i9-ortante a9izade co9 o 9*dico #ose8 !reuer I/>.07/20:L< Jue alcanara a 8a9a -elo seu estudo da res-irao e -ela descoAerta do 8unciona9ento dos canais auditi)os se9icirculares. $ Ae97sucedido e so8isticado !reuer o8ereceu ao Go)e9 Creud conselho< a9izade e at* dinheiro e9-restado. Creud o )ia co9o u9a 8igura -aterna< e !reuer< ao Jue -arece< )ia Creud co9o u9 ir9o 9ais no)o e -recoce. ^$ intelecto de Creud estU alcanando o seu augeS< escre)eu !reuer a u9 a9igo. REu o conte9 -lo co9o u9a galinha a u9a UguiaS IHirsch9uller< /2>2< -. 1/:L. Eles discutia9 8reJ[ente 9ente soAre os -acientes de !reuer< incluindo Anna $.< cuGo caso seria )ital -ara o desen)ol )i9ento da -sicanUlise. #o)e9 inteligente e atraente de )inte e u9 anos< Anua $. a-resenta)a u9a a9-la ga9a de gra)es sinto9as hist*ricos< incluindo a -aralisia< a -erda de 9e9ria< a deteriorao 9ental< nUuseas e distQrAios da )iso e da 8ala. $s sinto9as co9eara9 a a-arecer enJuanto ela cuida)a do -ai 9oriAundo. !reuer tratou7a inicial9ente usando a hi-nose. Ele

descoAriu Jue< hi-notizada< ela se recorda)a de eB-eriYncias es-ec58icas Jue -arecia9 ter gerado deter9inados sinto9as< e Jue 8alar soAre essas eB-eriYncias e9 estado hi-ntico -arecia ali)iar os sinto9as. Por eBe9-lo< Anna -assou -or u9 -er5odo e9 Jue no conseguia AeAer Ugua< a-esar de u9a intensa sede. SoA hi-nose< ela relatou u9a a)erso W Ugua na in8Nncia< le9Arando7se de ter )isto u9 co de Jue ela no gosta)a AeAendo de u9 co-o. De-ois Jue contou o incidente a !reuer< Anna descoAriu Jue -odia )oltar a AeAer Ugua V e o sinto9a nunca )oltou. !reuer atendeu Anna diaria9ente -or 9ais de u9 ano. E9 suas consultas< Anna conta)a os incidentes -erturAadores do dia e< de-ois disso< co9 8reJ[Yncia se sentia ali)iada dos sinto9as. Ela se re8eria Ws con)ersas co9 !reuer -elos ter9os Rli9-eza de cha9in*S e Rcura 8aladaS. f 9edida Jue o trata9ento continua)a< !reuer -erceAeu V e contou a Creud V Jue os incidentes recordados -or Anua soA hi-nose en)ol)ia9 algu9 -ensa9ento ou e)ento Jue ela considera)a re-ulsi)o. "e)i)endo a eB-eriYncia -erturAadora soA hi-nose< ela tinha os sinto9as reduzidos ou eli9inados. 111 A es-osa de !reuer te)e ciQ9es do estreito relaciona9ento e9ocional desen)ol)ido entre ele e Anna $.< Jue a-resenta)a o Jue !reuer 9ais tarde deno9inou trans8erYncia -ositi)a< isto *< ela trans8eriu seus senti9entos -elo -ai -ara o 9*dico. Essa trans8erYncia te)e a aGuda da grande se9elhana 85sica entre o -ai e o 9*dico. !reuer ta9A*9 de)e ter sentido u9 a-ego e9ocional -ela -acienteH Rseus Go)ens atrati)os< sua encantadora i9-otYncia e o seu -r-rio no9e... redes-ertara9 e9 !reuer seus anseios ed5-icos ador9ecidos -ela sua -r-ria 9eS I%ay< /2>>< -. @>L. !reuer 8inal9ente -erceAeu a situao co9o u9a a9eaa e disse a Anna Jue no -oderia 9ais tratU7la. Poucas horas de-ois< Anna sentiu os sinto9as do -arto hist*rico. !reuer encerrou esse e)ento co9 a hi-nose e< de acordo co9 a lenda< 8oi co9 a es-osa -ara u9a segunda lua7de79el e9 (eneza< Juando ela 8icou grU)ida. Essa histria * u9 9ito -er-etuado -or )Urias geraDes de -sicanalistas e historiadores< 8ornecendo outro eBe9-lo das distorDes Jue -ode9 ocorrer co9 os dados da histria. &esse caso< o 9ito -ersistiu -or Juase ce9 anos. !reuer e sua es-osa -ode9 de 8ato ter ido a (eneza< 9as as datas de nasci9ento dos seus 8ilhos re)ela9 Jue nenhu9 -oderia ter sido conceAido durante essa )iage9 IEllenAerger< /2?0L. &a )erdade< Aoa -arte da histria de Anna $. -arece ter 9ais 8ico do Jue 8atos< -articular9ente sua cura -elos trata9entos catUrticos de !reuer. De-ois Jue este interro9-eu o seu trata9ento< ela 8oi internada -or algu9 te9-o< e -assa)a horas sentada diante de u9 retrato do -ai< 8alando incessante9ente e9 )isitar o seu tQ9ulo. !reuer disse a Creud Jue ela esta)a R-erturAadaS e eB-ri9iu a es-erana de Jue ela 9orresse -ara ter9inar seu so8ri9ento. Mais tarde< Anna $. )eio a ser u9a 8e9inista e assistente social na Ale9anha. Ela nunca 8alou de suas eB-eriYncias co9 !reuer e 9ante)e u9a atitude negati)a co9 res-eito W -sicanUlise -elo resto da )ida ICree9an< /2?0L. $ relato desse caso -or !reuer * i9-ortante -ara o desen)ol)i9ento da -sicanUlise< -ois introduziu a Creud o 9*todo da catarse< a cura 8alada< Jue )iria de-ois a 9erecer tanto destaJue e9 sua oAra. E9 />>:< Creud receAeu u9a -eJuena Aolsa de -s7graduao Jue lhe -er9itiu -assar alguns 9eses estudando e9 Paris co9 #ean Martin 3harcot. 3erta noite< nu9a rece-o< Creud ou)iu 3harcot asse)erar Jue as di8iculdades de u9 -aciente tinha9 Aase seBual.

RMas nesse ti-o de caso * se9-re u9a Juesto de genitais V se9-re< se9-re< se9-reS ICreud< /2/.< -. /.L. Para Creud< essa a)aliao 8oi u9a -erce-o ilu9inadora e esti9ulante. A -artir disso< ele 8icou alerta -ara a sugesto de -roAle9as seBuais e9 seus clientes. Ele te)e a o-ortunidade de oAser)ar 3harcot usar a hi-nose no trata9ento da histeria. 3harcot de9onstrara Jue a conce-o tradicional da histeria co9o u9a 9ol*stia eBclusi)a7 9ente 8e9inina Ia -ala)ra )e9 do grego hystera< Jue signi8ica QteroL era incorretaH ele -ro)ara a eBistYncia de sinto9as hist*ricos e9 alguns dos seus -acientes ho9ens. 9 ano de-ois de )oltar de Paris< Creud 8oi recordado outra )ez da -oss5)el Aase seBual dos distQrAios e9ocionais. 9 destacado ginecologista -ediu a Creud -ara se encarregar do caso de u9a -aciente Jue tinha ataJues de ansiedade cuGo al5)io s ocorria se souAesse onde o seu 9*dico esta)a naJuele 9o9ento. $ 9*dico disse a Creud Jue a ansiedade era causada -elo 9arido i9-otente da 9ulherH seu casa9ento no 8ora consu9ado de-ois de dezoito anos. RA Qnica -rescrio -ara essa 9ol*stiaS< disse ele a Creud< R* 9uito conhecida de ns< 9as no -ode9os -rescre)Y7la. Ela *6 .I Penis norinalis dosi9 re-etaturZS ICreud< /2/.L. Creud adota)a os 9*todos de !reuer< a hi-nose e a catarse< no trata9ento de seus -acientes< 9as -ouco a -ouco 8oi 8icando insatis8eito co9 a hi-nose. E9Aora a-arente9ente Ae97 sucedida e9 ali)iar ou eli9inar sinto9as< ela no -arecia ca-az de curar. Muitos -acien tes )olta)a9 co9 JueiBas de u9 no)o gru-o de sinto9as. Al*9 disso< Creud descoAriu Jue alguns -acientes neurticos no era9 8Ucil ou -ro8unda9ente hi-notizU)eis. Esses e outros -roAle9as o le)ara9 a aAandonar a t*cnica< 9as ele 9ante)e a catarse co9o 9*todo de trata9ento< tendo desen)ol)ido a -artir dela o Jue te9 sido considerado a t*cnica 9ais 11. signi8icati)a na e)oluo da -sicanUlise6 a li)re associao. I$Aser)a9os no 3a-5tulo / Jue Creud Jueria dizer< e9 ale9o< li)re intruso ou in)aso< e no li)re associao.L &essa t*cnica< o -aciente deita nu9 di) e * encoraGado a 8alar aAerta e es-ontanea9ente< dando co9-leta eB-resso a JualJuer id*ia< -or 9ais e9Aaraosa< irrele)ante ou tola Jue -area. $ oAGeti)o da -sicanUlise 8reudiana * trazer W -erce-o consciente le9Aranas ou -ensa9entos re-ri9idos< Jue ele su-unha ser a 8onte do co9-orta9ento anor9al do -aciente. Ele acredita)a Jue no ha)ia nada de aleatrio no 9aterial re)elado durante a li)re associao< e Jue esse 9aterial no esta)a suGeito W escolha consciente do -aciente. A in8or9ao re)elada era -redeter9inada< 8orada a entrar e9 sua consciYncia ou a in)adi7la -ela natureza dos seus con8litos. Mediante a li)re associao< Creud descoAriu Jue as le9Aranas do -aciente ia9 in)a ria)el9ente W in8Nncia< e Jue 9uitas das eB-eriYncias re-ri9idas de Jue o -aciente se recorda )a tinha9 relao co9 JuestDes seBuais. #U sens5)el ao -oss5)el -a-el dos 8atores seBuais na etiologia das doenas< e tendo conheci9ento da literatura -ro8issional corrente soAre a -atolo gia seBual< Creud )oltou sua ateno -ara o 9aterial de cunho seBual re)elado nas narrati)as dos -acientes. E9 />2:< Creud e !reuer -uAlicara9 Estudos SoAre Histeria< considerado -or 9uitos o 9arco do inicio 8or9al da -sicanUlise. $ li)ro continha u9 artigo conGunto GU -uAlicadoH cinco histricos de caso< incluindo o de Anna $.H u9 artigo terico de !reuerH e u9

ca-5tulo soAre -sicotera-ia escrito -or Creud. E9Aora tenha receAido algu9as cr5ticas negati)as< a oAra 8oi elogiada e9 re)istas cient58icas e literUrias de toda a Euro-a e considerada u9a )aliosa contriAuio ao ca9-o. Coi u9 co9eo de89ido< e9Aora 9odesto< do reconheci9ento Jue Creud deseGa)a. !reuer< no entanto< relutara e9 -uAlicar o li)ro. Eles discutira9 soAre a id*ia de Creud de Jue o seBo era a 9nica causa da neurose. !reuer aceita)a a i9-ortNncia dos 8atores seBuais< 9as no esta)a con)encido de Jue 8osse9 a Qnica causa. Ele sugeriu Jue Creud no tinha -ro)as su8icientes e9 Jue Aasear sua concluso. A deciso de -uAlicar o li)ro 9es9o assi9 le)ou a u9 estre9eci9ento de sua a9izade. Creud esta)a -ersuadido do seu acerto e de Jue no era -reciso acu9ular dados adicio nais -ara sustentar sua -osio. Pode ser Jue ele no Juisesse es-erar 9ais docu9entao -orJue u9 retarda9ento -oderia -er9itir Jue algu*9 -uAlicasse a id*ia e rei)indicasse -rio ridade. Sua a9Aio -elo sucesso e -ela 8a9a -ode ter assu9ido -recedYncia soAre a cautela cient58ica -ara Jue ele corresse a i9-ri9ir o li)ro co9 e)idYncias insu8icientes. Sua atitude dog9Utica co9 relao a seu traAalho -erturAou !reuer e< dentro de -oucos anos< o ro9-i9en to entre eles era co9-leto. Creud 8icara a9argurado co9 o ho9e9 Jue tanto 8izera -or ele< chegando a dizer a u9 a9igo Jue o si9-les 8ato de )er !reuer 8azia7o Juerer deiBar o -a5s. f *-oca da 9orte de !reuer< e9 /20:< esses senti9entos -arece9 ter se sua)izado. Ele escre)eu u9 oAituUrio sens5)el -ara !reuer< no Jual reconhecia as realizaDes do seu 9entor. Ta9A*9 en)iou u9a carta de condolYncias ao 8ilho de !reuer< re8erindo7se ao R9agn58ico -a-el dese9-enhado -elo seu 8alecido -ai na criao da nossa no)a ciYnciaS IHirsch9uller< /2>2< -. 10/L. &a 9etade dos anos />2O< a con)ico de Creud de Jue o seBo tinha o -a-el deternii nante na neurose esta)a 8ir9e. Ele oAser)ara Jue a 9aioria dos seus -acientes relata)a eB-eriYncias seBuais trau9Uticas na in8Nncia< co9 8reJ[Yncia en)ol)endo 9e9Aros da 8a95lia. Ele ta9A*9 -assou a acreditar Jue no era -oss5)el a neurose se desen)ol)er nu9a -essoa Jue ti)esse u9a )ida seBual nor9al. &u9 artigo a-resentado W Sociedade de PsiJuiatria e &eurologia de (iena e9 />2@< Creud relatou Jue seus -acientes tinha9 re)elado eB-eriYncias se9elhantes W seduo na in8Nncia< sendo o sedutor< de 9odo geral< u9 -arente 9ais )elho< 9ais 8reJ[ente9ente o -ai. 11: HoGe< essas eB-eriYncias so clara9ente rotuladas de aAuso in8antil. Esses trau9as de seduo< acredita)a Creud< era9 a causa do co9-orta9ento neurtico dos adultos. Ele ta9A*9 contou Jue seus -acientes hesita)a9 e9 descre)er detalhes da eB-eriYncia de seduo e Jue os e)entos -arecia9 u9 tanto irreais. $s -acientes 8ala)a9 de u9 9odo Jue sugeria no se le9Arare9 aAsoluta9ente das eB-eriYncias< Juase co9o se elas nunca ti)esse9 ocorrido de 8ato. $ artigo 8oi receAido co9 ceticis9o. $ -residente do gru-o< Mra88t7EAing< disse Jue ele -arecia Ru9 conto de 8adas cient58icoS I#ones< /2:1< -. 0@1L. Creud re-licou Jue seus cr5ticos era9 ignorantes e Jue -odia9 ir todos -ara o in8erno. 3erca de u9 ano de-ois< Creud 9udou de -osio< alegando Jue< na 9aioria dos casos< as eB-eriYncias de seduo in8antil descritas -elos -acientes nunca tinha9 ocorrido de 8ato. Isso 9arca outra 9utao na histria da -sicanUlise. &o in5cio< a consciYncia de Jue alguns

dos -acientes relata)a9 8antasias 8oi u9 gol-e -ara Creud< -orJue sua teoria da neurose se Aasea)a na crena de Jue os trau9as seBuais in8antis era9 reais. "e8letindo< -or*9< ele concluiu Jue essas 8antasias era9 Ae9 reais -ara os -acientes. E< co9o as 8antasias tinha9 o seBo co9o centro< este -er9anecia na raiz dos seus -roAle9as. Assi9< Creud -]de -reser)ar a tese AUsica do seBo co9o a causa da neurose. auase u9 s*culo de-ois< e9 /2>.< surgiu u9a contro)*rsia Juando u9 -sicanalista Jue dirigira -or algu9 te9-o os ArJui)os Creud< #e88rey Masson< acusou Creud de estar 9entindo soAre a realidade das eB-eriYncias seBuais in8antis dos -acientes. Masson alegou Jue a 9aioria dos aAusos seBuais relatados -or -acientes de Creud tinha de 8ato ocorrido e Jue Creud decidira considerU7los 8antasias a-enas -ara tornar seu siste9a 9ais aceitU)el -ara os colegas e o -QAlico IMasson< /2>.L. A 9aioria dos estudiosos res-eitados contestou as a8ir9aDes de Masson< alegando Jue ele no a-resentou -ro)as con)incentes I)er %ay< /2>>H Mr[ll< /2>@H Malcoi9< /2>.L. A dis-uta 9ereceu a9-la -uAlicidade e9 Gornais e re)istas. &u9a entre)ista ao Fashington Post I/2 de 8e)ereiro de /2>.L< os 8reudianos Paul "oazen e Peter %ay descre)era9 a teoria de Masson co9o Ru9 e9AusteS< Ru9a gra)e calQniaS e Ru9a se)era distoro da histria da -sicanUliseS. De)e7se notar Jue Creud nunca aAandonara a sua crena de Jue o aAuso seBual in8antil tinha -or )ezes ocorridoH o Jue ele negara 8ora sua conce-o anterior de Jue essas eB-eriYncias se9-re tinha9 ocorridoH ele tinha a8ir9ado Jue esse aAuso in8antil to disse9i nado di8icil9ente 9erecia cr*dito. A8inal< Jue9 -oderia acreditar Jue tantos -ais e tios aAusa)a9 seBual9ente de 9enininhas` 3ontudo< e)idYncias 9ais recentes indica9 Jue o aAuso seBual in8antil * 9ais co9u9 do Jue se costu9a)a -ensar< le)ando os -esJuisadores a sugerir Jue a conce-o 8reudiana original da teoria da seduo -ode ter sido a correta. &o saAe9os se Creud su-ri9iu deliAe rada9ente a )erdade< co9o diz Masson< ou acreditou genuina9ente Jue seus -acientes relata )a9 a-enas 8antasias. Entretanto< * -oss5)el sugerir Jue Ro nQ9ero de -acientes de Creud Jue esta)a9 contando a )erdade soAre suas eB-eriYncias in8antis era 9aior do Jue ele esta)a -re-arado -ara acreditarS I3reTsdon< /2>>< -. ./L. A essa 9es9a concluso chegara< nos anos 1O< o disc5-ulo de Creud< Sandor Cerenczi. 3o9 Aase nos relatos de seus -acientes< Cerenczi conclu5ra Jue o co9-leBo de ddi-o resulta)a de atos reais de aAuso seBual< e no de 8antasias. auando Cerenczi ia a-resentar suas id*ias nu9 congresso -sicanal5tico e9 /210< Creud tentou i9-edi7lo de ler o artigo. 3o9o isso 8racassasse< Creud liderou u9a )igorosa o-osio W alegao do seu aluno. Ta9A*9 se sugeriu Jue Creud 9odi8icou a teoria da seduo -orJue -erceAeu Jue< se isso 8osse )erdade< todos os -ais< incluindo o seu< seria9 cul-ados de atos -er)ersos contra os 8ilhos IMr[ll< /2>@L. SeGa Jual 8or o Gulga9ento 8inal da teoria da seduo< estU claro Jue Creud< Jue acentua)a 11@ o -a-el do seBo na )ida e9ocional< tinha u9a atitude negati)a diante do seBo e9 geral e -assara ele 9es9o -or di8iculdades seBuais. Ele escre)era soAre os -erigos da seBualidade< 9es9o -ara -essoas no neurticas< alegando Jue de)5a9os nos e9-enhar -ara nos ele)ar

aci9a dessa ^necessidade ani9al co9u9S. Ele considera)a o ato seBual degradante< tendo a8ir9ado Jue conta9ina)a a 9ente e o cor-o. E9 />2?< Juando tinha Juarenta e u9 anos< Creud contou Jue< -essoal9ente< desistira do seBo< escre)endo a u9 a9igo Jue Ra eBcitao seBual GU no te9 nenhu9a utilidade -ara u9a -essoa co9o euS ICreud< /2:.< -. 00?L. Creud -assara -or eB-eriYncias es-orUdicas de i9-otYncia e< -or alguns -er5odos< se aAste)e do seBo de)ido ao seu declarado horror -elos -reser)ati)os e -elo coito interro9-ido< os 9*todos7 -adro de controle da natalidade da *-oca. &o 9es9o ano e9 Jue decidiu aAandonar o seBo< Creud co9eou a 9onu9ental tare8a de auto7anUlise. Por )Urios anos< ele ti)era algu9as di8iculdades neurticas< tendo diagnostica do sua condio co9o neurose de ansiedade< Jue atriAuiu ao acQ9ulo de tenso seBual. Essa 8oi u9a *-oca de u9 intenso tu9ulto interior -ara Creud< 9as< ao 9es9o te9-o< u9 dos seus -er5odos 9ais criati)os. Ele e9-reendeu a tare8a de auto7anUlise co9o u9 recurso -ara 9elhor co9-reender a si 9es9o e aos seus -acientesH -ara isso< e9-regou o 9*todo da anUlise de sonhos. &o curso do seu traAalho< Creud descoArirW Jue os sonhos do -aciente -oderia9 ser u9a rica 8onte de 9aterial e9ocional signi8icati)o. $s sonhos co9 8reJ[Yncia continha9 ind5cios Jue re9etia9 Ws causas suAGacentes de u9 distQrAio. De)ido W sua crena -ositi)ista de Jue tudo tinha u9a causa< ele acha)a Jue os e)entos de u9 sonho no -oderia9 ser co9-leta9ente se9 sentido< 9as resultar de algu9 ele9ento -resente no inconsciente. PerceAendo Jue no -odia analisar a si 9es9o co9 a t*cnica da li)re associao I-ois era di85cil assu9ir os -a-*is de -aciente e tera-euta ao 9es9o te9-oL< Creud decidiu analisar seus sonhos. Ao des-ertar toda 9anh< ele anota)a o 9aterial on5rico da noite e 8azia li)res associaDes co9 ele. Essa auto7anUlise durou uns dois anos< cul9inando co9 a -uAlicao de A inter-retao dos Sonhos I/2OOL< li)ro hoGe considerado sua -rinci-al oAra. &ele< Creud esAoou -ela -ri9eira )ez a natureza do co9-leBo de ddi-o< a-oiando7se a9-la9ente e9 suas -r-rias eB-eriYncias in8antis. $ li)ro no 8oi elogiado -or todos< 9as atraiu 9uito reconheci 9ento e co9entUrios 8a)orU)eis. "e)istas -ro8issionais de ca9-os to di)ersos Juanto a 8iloso8ia e a neuro-siJuiatria o analisara9< Ae9 co9o re)istas e Gornais -o-ulares de (iena< !erli9 e outras cidades euro-*ias i9-ortantes. E9 \uriJue< Su5a< u9 Go)e9 cha9ado 3ai #ung leu o li)ro e logo se con)erteu W no)a -sicanUlise V ao 9enos -or algu9 te9-o. &o 89al< A Iritei-retao dos Sonhos te)e tanto sucesso Jue 9ereceu oito ediDes durante a )ida de Creud. Ele incor-orou a anUlise de sonhos ao cor-o de t*cnicas Jue usa)a e9 -sicanUlise e< dali -or diante< dedica)a ao 9enos 9eia hora -or dia W auto7anUlise. &os anos -roduti)os -osteriores a /2OO< Creud desen)ol)eu e eB-andiu suas id*ias. E9 /2O/< -uAlicou Psico-atologia da (ida 3otidiana< Jue cont*9 u9a descrio do hoGe 8a9oso la-so 8reudiano. Creud sugeria Jue< no co9-orta9ento cotidiano da -essoa nor9al< Ae9 co9o nos sinto9as neurticos< id*ias inconscientes luta9 -or eB-resso e so ca-azes de 9odi8icar

o -ensa9ento e a ao. $ Jue -oderia9 -arecer la-sos ling[5sticos ou atos de esJueci9ento casuais era9< na realidade< re8leBos de 9oti)os reais< e9Aora no reconhecidos. Seu li)ro seguinte< TrYs Ensaios soAre a Teoria da SeBualidade< a-areceu e9 /2O:. TrYs anos antes< alguns alunos lhe -edira9 -ara coordenar u9 gru-o se9anal de discusso -ara Jue -udesse9 a-render -sicanUlise. Esses disc5-ulos< incluindo Al8red Adler e 3arl #ung< 9ais tarde alcanara9 8a9a atra)*s de sua o-osio a CreudH este< co9o )i9os ocorrer co9 !reuer< no tolera)a discussDes soAre a sua Yn8ase Juanto ao -a-el da seBualidade. aue9 no aceitasse ou tentasse 9odi8icar esse -ilar era eBco9ungado. Creud escre)eu6 RA -sicanUlise * criao 9inhaH durante dez anos< 8ui a Qnica -essoa Jue se interessou -or ela... &ingu*9 -ode saAer 9elhor do Jue eu o Jue * a -sicanUliseS ICreud< /2/.< -. ?L. 11? &a -ri9eira d*cada do s*culo 44< a situao -essoal e -ro8issional de Creud te)e u9a -ronunciada 9elhoria. Sua -rUtica -ri)ada au9entou e u9 crescente nQ9ero de -essoas -assou a le)ar a s*rio seus -ronuncia9entos. E9 /2O2< ele receAeu u9 sinal de reconheci 9ento internacional Juando 8oi con)idado< ao lado de #ung< -or %. Stanley Hall< -ara 8alar na celeArao do )ig*si9o ani)ersUrio da ni)ersidade 3larE< e9 Massachusetts. Creud receAeu u9 doutorado honorUrio e9 -sicologia. Achou a eB-eriYncia -ro8unda9ente co9o )ente e conheceu 9uitos -siclogos a9ericanos i9-ortantes< incluindo Fillia9 #a9es< E. !. Titchener e #a9es McMeen 3attell. As cinco -alestras Jue Creud 8ez e9 3larE 8ora9 -uAlicadas na A9erican #ournal o8 Psychology e traduzidas -ara )Urias l5nguas ICreud< /2O2K /2/OL. Poucos 9eses de-ois das ceri9]nias e9 3larE< a reunio anual da APA dedicou u9a sesso de trYs horas W discusso da oAra de Creud< -ro)a do i9-acto de sua ida aos Estados nidos. E9Aora tenha sido acolhido e receAido co9 honras e9 sua )isita< Creud 8icou co9 u9a i9-resso des8a)orU)el dos Estados nidos< u9 senti9ento Jue ali9entou -or 9uitos anos. aueiBou7se da Jualidade da culinUria a9ericana< da escassez de Aanheiros< das di8iculdades co9 a l5ngua e da in8or9alidade dos costu9es. Ele 8icou o8endido Juando u9 guia nas cataratas do &iagara re8eriu7se a ele co9o o )elhoteS. &unca 9ais )oltou lU e disse ao seu Aigra8o< Ernst #ones< Jue Ra A9*rica * u9 eJu5)ocoH u9 eJu5)oco gigantesco< * )erdade< 9as 9es9o assi9 u9 eJu5)ocoS I#ones< /2::< -. @OL. Para ser9os Gustos< * -reciso oAser)ar Jue Creud ta9A*9 dizia no gostar de (iena< a cidade e9 Jue )i)eu -or tantos anos. Coi -ouco de-ois disso Jue a 8a95lia -sicanal5tica o8icial 8oi di)idida -ela discrdia< -ela dissidYncia e -or de8ecDes. $ ro9-i9ento co9 Al8red Adier ocorreu e9 /2// e< co9 3ari #ung V a Jue9 Creud considera)a 8ilho es-iritual e herdeiro do siste9a -sicanal5tico V< e9 /2/.. Creud JueiBou7se a9arga9ente dessas de8ecDes. &u9 Gantar co9 a 8a95lia< la9entou sua inca-acidade de conser)ar a lealdade daJueles Jue u9 dia tinha9 sido to 8i*is a ele e W sua causa. R$ -roAle9a co9 )ocY< SigiS< oAser)ou sua tia< R* Jue )ocY si9-les9ente no co9-reende as -essoasS IHilgard< /2>?< -. @./L. auando da ecloso da Pri9eira %uerra< ha)ia trYs 8acDes ri)ais< 9as Creud conser)ou o no9e -sicanUlise -ara o seu gru-o. $s anos de guerra i9-edira9 o -rogresso do seu siste9a< reduzindo o nQ9ero de seus -acientes e< -ortanto< sua renda. 3o9 u9a es-osa< seis 8ilhos e u9a cunhada -ara sustentar< ele esta)a 9uito -reocu-ado co9 as JuestDes 8inanceiras. Creud alcanou o auge da 8a9a entre /2/2 e /212< e continuou a escre)er< a

atender )Urios -acientes -or dia e tira)a trYs 9eses de 8*rias todo )ero. Por )olta da d*cada de 0O< a -sicanUlise tinha e)olu5do co9o siste9a terico Jue -ro-unha u9a co9-reenso de toda 9oti)ao e -ersonalidade hu9anas< e no a-enas co9o u9 9*todo de trata9ento de -essoas -erturAadas. E9 /201< descoAriu7se Jue Creud tinha cNncer na Aoca. &os dezesseis anos seguintes< ele so8reu u9a dor Juase cont5nua e se suA9eteu a trinta e trYs o-eraDesH 8ora9 re9o)idas -orDes do seu -alato e do 9aBilar su-erior. "eceAeu trata9ento de raios 4 e de radiotera-ia< sendo suA9etido ta9A*9 a u9a )asecto9ia< Jue< segundo alguns 9*dicos acredita)a9< re)er teria o desen)ol)i9ento do cNncer. $ a-arelho Aucal Jue as o-eraDes o oArigara9 a usar -reGudica)a sua 8ala< tornando7se cada )ez 9ais di85cil co9-reender o Jue ele dizia. E9Aora continuasse a )er os -acientes e disc5-ulos< ele e)ita)a outros contatos -essoais. Creud -er9a neceu< de-ois do diagnstico de sua doena< 8u9ando seus )inte charutos -or dia. I$ escritor conte9-orNneo Anthony !urgess descre)eu no &eT PorE Tirnes de ? de outuAro de /2>. sua )isita W casa de Creud e9 (iena< hoGe u9 9useu. d -oss5)el adJuirir lU u9a )5)ida le9Arana dos Qlti9os anos so9Arios de Creud. R(ocY -ode co9-rar u9 registro 8onogrU8ico e9 Jue c 8ala dos 9ortos nu9 inglYs correto torturado -elos ruidos da sua -rtese.SL 11> Creud< cercado -or 9e9Aros da co9unidade -sicolgica a9ericana< na ni)ersidade 3larE e9 /2O2. Pri9eira 8ileira< da esJuerda -ara direita6 Cranz !oas< E. !. Titchener< Fillia9 #a9es< Fillia9 Ste9< Leo !urgerstein< %. Stanley Hall< Sig9und Creud< 3ari #ung< Adol8 Meyer< II. S. #ennings. Segunda 8ileira6 3. E. Seashore< #ose-h #astroT< #a9es McMeen 3attell< E. C. !uchner< E. MatzenellenAogen< E9est #ones< A. A. !rill< Fillia9 H. !urnha9< A. C. 3ha9Aerlain. Terceira 8ileira6 AlAert Schinz< #. A. Magni< !. T. !aldTin< C. Ly9an Felis< %. M. CoAes< E. A. MirE-atricE< Sandor Cerenczi< E. 3. San8ord< #. P. Porter< SaEyo Manda< HiEoso MaEise. auarta 8ileira6 %. E. DaTson< S. P. Hayes< EdTin !. Holt< 3. S. !erry< %. M. Fhi--le< CranE DreT< #. F. A. Poung< L. &. Filson< M. #. Marison< H. H. %oddard< H. /. Mlo--< S. 3. Cuiler. 3o9 a chegada de Adol8 Hitler ao -oder e9 /211< a -osio nazista o8icial soAre a -sicanUlise 8icou clara V li)ros de Creud 8ora9 Juei9ados -uAlica9ente e9 9aio daJuele ano< nu9a 8ogueira e9 !erli9. EnJuanto os )olu9es era9 atirados ao 8ogo< u9 nazista grita)a6 R3ontra a su-er)alorizao da )ida seBual< destruidora da al9a V e e9 no9e da noAreza da al9a hu9ana V o8ereo Ws cha9as os escritos de u9 certo Sig9und CreudZS ISchur<

/2?0< -. ..@L. Creud co9entou6 REsta9os -rogredindo. &a Idade M*dia< eles teria9 9e Juei9adoH hoGe e9 dia< contenta97se e9 Juei9ar 9eus li)rosS I#ones< /2:?< -. />0L. Por )olta de /21.< os analistas Gudeus 9ais )isados tinha9 deiBado a Ale9anha. A )igorosa ca9-anha nazista -ara erradicar a -sicanUlise do -a5s 8oi to e8icaz Jue o conheci 9ento de Creud< antes to disse9inado< 8ora -ratica9ente oAliterado. 9 aluno do Instituto de PesJuisa Psicolgica e Psicotera-ia< instalado -elos nazistas e9 !erli9< rele9Ara Jue ^o no9e de Creud nunca era 9encionado< e seus li)ros era9 9antidos nu9a estante 8echadaS I&eT PorE Titnes< 1 de Gulho de /2>.L. auase cinJ[enta anos de-ois da guerra< ainda no se encontra9 na Ale9anha 9uitos li)ros i9-ortantes soAre a -sicanUlise. 112 3ontrariando o conselho de a9igos< Creud insistiu e9 -er9anecer e9 (iena. E9 9aro de /21>< a Ale9anha in)adiu a hustria e< no dia /:< sua casa 8oi saJueada -or u9 Aando de nazistas. 9a se9ana de-ois< sua 8ilha Anna 8oi -resa e detida -or u9 dia. Creud se con)enceu de Jue de)ia 8ugir. E9 -arte graas W inter)eno do e9AaiBador a9ericano na Crana< os nazistas -er9itira9 Jue Creud 8osse -ara a Inglaterra. auatro de suas ir9s 9orrera9 e9 ca9-os de concentrao nazistas. Para garantir u9 )isto de sa5da< Creud te)e de assinar u9 docu9ento atestando o trata9ento res-eitoso e cortYs da %esta-o e oAser)ando no ter razDes -ara JueiBas. Ele assinou o 8or9ulUrio e acrescentou o co9entUrio sarcUstico6 RPosso reco 9entar calorosa9ente a %esta-o a JualJuer -essoaS I#ones< /2:?< -. 00@L. E9Aora Ae9 receAido na Inglaterra< Creud no -]de a-ro)eitar o Qlti9o ano de sua )ida -or causa da doena. Rd trUgicoS< disse ele< RJuando u9 ho9e9 soAre)i)e ao seu cor-oS ITi9e< /O de aAril de /212L. Ele -er9aneceu lQcido e traAalhou Juase at* o 8i9. Alguns anos antes< Juando escolhera MaB Schur co9o 9*dico -essoal< Creud 8izera Jue ele -ro9etesse Jue no o deiBaria so8rer desnecessaria9ente. E9 0/ de sete9Aro de /212< Creud recordou o 9*dico de sua -ro9essa. R(ocY 9e -ro9eteu no 9e aAandonar Juando a 9inha hora chegasse. Agora< s 9e resta a tortura< algo Jue GU no 8az sentidoS ISchur< /2?0< -. :02L. Schur deu a Creud trYs inGeDes de 9or8ina nu9 -er5odo de )inte e Juatro horas< encerrando os 9uitos anos de so8ri9ento -or Jue ele -assara. A PsicanUlise co9o M*todo de Trata9ento Creud descoAriu Jue o 9*todo da li)re associao ne9 se9-re 8unciona)a li)re9ente. 3edo ou tarde< os -acientes alcana)a9 u9 -onto e9 Jue no -odia9 ou no Jueria9 continuar. Ele acredita)a Jue essas resistYncias indica)a9 Jue o -aciente tinha e)ocado na -erce-o consciente le9Aranas ou id*ias de9asiado horr5)eis< )ergonhosas ou re-ulsi)as -ara sere9 en8rentadas. Creud -ensa)a Jue a resistYncia * u9a 8or9a de -roteo contra o so8ri9ento e9ocional e Jue a -resena da dor indica Jue a anUlise estU se a-roBi9ando da 8onte do -roAle9a. Assi9< ele su-]s Jue a resistYncia indica)a Jue o trata9ento seguia a direo correta e Jue o analista de)ia continuar a eB-lorar essa Urea. Creud en8atiza)a 9uito Jue se aGudasse9 os -acientes a )encer essas resistYncias. Ele insistia Jue eles de)ia9 en8rentar as eB-eriYncias ocultas< -or 9ais -erturAadoras< e )Y7las W luz da realidade. Es-era)a7se Jue< no curso de u9a anUlise co9-leta< se encontrasse9 e se )encesse9 resistYncias algu9as )ezes.

A noo de resistYncia le)ou Creud a 8or9ular o -rinc5-io -sicanal5tico 8unda9ental da re-resso< o -rocesso de eGetar ou eBcluir id*ias< le9Aranas ou deseGos inaceitU)eis da -erce-o consciente< -er9itindo7lhes o-erar no inconsciente. Para ele< a re-resso era a Qnica eB-licao adeJuada -ara a ocorrYncia de resistYncias. Id*ias ou i9-ulsos desagradU)eis so eB-ulsos da consciYncia e 9antidos W 8ora 8ora dela. $ tera-euta de)e aGudar os -acientes a trazer esse 9aterial re-ri9ido de )olta W consciYncia< -ara Jue -ossa9 en8rentU7lo e a-render a con)i)er co9 ele. IAlguns -esJuisadores sugerira9 Jue Creud desen)ol)eu os conceitos de resistYncia e re-resso a -artir da oAra do 8ilso8o ale9o Arthur Scho-enhauer. Creud disse Jue no tinha lido suas oAras< 9as reconheceu sua -recedYncia.L Creud ad9itia Jue o traAalho e8icaz co9 -acientes neurticos de-ende do desen)ol)i 9ento de u9a relao -essoal 5nti9a entre -aciente e tera-euta. &ota9os antes Jue a trans8e rYncia Jue Ar9a $. desen)ol)eu e9 relao a !reuer o -erturAou tanto Jue ele encerrou seu trata9ento. Creud considera)a essa trans8erYncia das atitudes e9ocionais do -aciente dos genitores -ara o tera-euta )ital e necessUria ao -rocesso tera-Yutico. 9 dos al)os da tera-ia era e9anci-ar os -acientes de sua de-endYncia in8antil e aGudU7los a assu9ir u9 -a-el 9ais adulto. 1.O $Aser)a9os o reconheci9ento dado -or Creud W i9-ortNncia do 9aterial on5rico na sua -r-ria auto7anUlise. Ele acredita)a Jue os sonhos re-resenta9 u9a satis8ao dis8arada de deseGos e anseios re-ri9idos e Jue a histria on5rica * 9uito 9ais signi8icati)a e co9-leBa do Jue -ode -arecer. 3onta7se Jue nu9a noite de Juarta78eira< no dia 0. de Gulho de />2:< sentado a u9a 9esa do lado nordeste do terrao do restaurante !elie)ue< e9 (iena< Creud -erceAeu Jue a essYncia do sonho * a realizao de deseGos. Seguindo a noo de Jue o gYnio se9-re se lisonGeia datando suas -r-rias ins-iraDes< Creud graceGou dizendo Jue u9a -laca de)eria ser constru5da naJuele lugar6 ^AJui 8oi re)elado ao Dr. Sig9. Creud< no dia 0. de Gulho de />2:< o segredo dos sonhosS I#ones< /2:1< -. 1:.L. $s sonhos tY9 u9 conteQdo 9ani8esto e u9 conteQdo latente< $ conteQdo 9ani8esto * a histria contada Juando nos recorda9os dos e)entos ocorridos no sonho. A )erdadeira signi8icao do sonho reside< contudo< no conteQdo latente< Jue constitui o seu signi8icado oculto ou si9Alico. Para inter-retar o sentido oculto< o tera-euta de)e -artir do conteQdo 9ani8esto -ara o latente< isto *< inter-retar o signi8icado si9Alico dos e)entos Jue o -aciente relata na histria on5rica. A anUlise dos sonhos * u9 tare8a co9-leBa. Creud acredita)a Jue os deseGos -roiAidos -resentes no conteQdo on5rico latente se eB-ri9e9< no conteQdo 9ani8esto< a-enas de 8or9a si9Alica ou dis8arada. E9Aora 9uitos si9Aolos Jue surge9 e9 sonhos s tenha9 rele)Nncia Creud e9 seu gaAinete e9 (iena< no ano de /21?< cercado -ela sua coleo de antig[idades gregas< ro9anas e eg5-cias. 1./

-ara a -essoa Jue relata u9 sonho -articular< hU si9Aolos co9uns a todos ns. Creud sugeriu< -or eBe9-lo< Jue Gardins< )arandas e -ortas re-resenta9 o cor-o 8e9inino< e 8lechas de igreGa< )elas e ser-entes< os rgos genitais 9asculinos. Sonhos soAre Juedas re-resenta9 a entrega a deseGos erticos< e sonhos co9 )]o re-resenta9 u9 deseGo de realizao seBual. Creud ad)ertiu Jue< a-esar da uni)ersalidade desses si9Aolos< a inter-retao de u9 sonho -articular eBige o conheci9ento dos con8litos es-ec58icos do -aciente. Creud ta9A*9 escre)eu Jue ne9 todos os sonhos tY9 co9o causa con8litos e9ocionais. Alguns surge9 de est59ulos corriJueiros co9o a te9-eratura do a-osento< o contato co9 o -arceiro ou co9er 9uito antes de dor9ir. Por conseguinte< ne9 todos os sonhos contY9 9aterial oculto ou si9Aolico. Acredita)a Creud Jue u9 longo e intenso -er5odo de tera-ia era necessUrio -ara se e8etuar u9a cura. 3o9 seus -acientes< ele descoAriu Jue era9 necessUrias no 9enos de cinco sessDes se9anais durante 9eses ou at* anos. Logo< u9 analista s -oderia tratar< ti-ica9ente< de uns -oucos -acientes de cada )ez. Ele ta9A*9 tinha id*ias de8inidas acerca do treina9ento dos tera-eutas. Pensa)a Jue cada analista de)eria -assar -or anUlise e -or u9 -er5odo 95ni9o de dois anos de traAalho< soA su-er)iso< antes de lhe ser -er9itido tratar de -acientes. Por outro lado< acha)a Jue a -rUtica da -sicanUlise de)eria ser u9a -ro8isso inde-endente da 9edicina. Ironica9ente< ele -re)iu Jue< e9 algu9 9o9ento 8uturo< seria9 desen)ol)idas suAstNncias Ju59icas -ara tratar distQrAios e9ocionais< o Jue to9aria a -rUtica -sicanal5tica oAsoleta. A-esar do crescente uso da -sicanUlise co9o 9*todo de trata9ento< Creud tinha -ouco interesse e9 seu -otencial )alor tera-Yutico. Sua -reocu-ao -ri9ordial no era curar -es soas< 9as esclarecer a dinN9ica Jue suAGaz ao co9-orta9ento hu9ano. Ele )ia a si 9es9o 9ais co9o cientista do Jue co9o tera-euta e considera)a suas t*cnicas de li)re associao e anUlise de sonhos instru9entos de -esJuisa -ara a coleta de dados. $ 8ato de as t*cnicas ta9A*9 tere9 a-licaDes tera-Yuticas era -ara ele secundario e9 relao ao seu uso cient58ico. Tal)ez de)ido W sua relati)a 8alta de interesse -elo trata9ento de -acientes< ele era descrito co9o i9-essoal< indi8erente e Arusco ao lidar co9 eles. Ele coloca)a sua cadeira atrUs do di) -sicanal5tico -orJue< dizia< no Jueria Jue os -acientes o encarasse9. Por )ezes< ador9ecia durante sessDes anal5ticas. RCalta79e a -aiBo de aGudarS< con8essou a u9 a9igo I#ones< /2::< -. ..@L. A -aiBo de Creud era a -esJuisa e a anUlise dos dados co9 os Juais construiu sua teoria da -ersonalidade. $ M*todo de PesJuisa de Creud $ siste9a de Creud di8eria 9uito< e9 conteQdo e 9etodologia< da -sicologia eB-eri9en tal tradicional da *-oca. d di85cil reconciliar algu9as de suas teorias co9 seu treina9ento cient58ico< -articularunente co9 seus anos de -esJuisa 8isiolgica. A-esar de sua 8or9ao< ele no usou 9*todos eB-eri9entais de -esJuisa. E9Aora conhecesse a -sicologia eB-eri9ental< Creud no coleta)a dados a -artir de eB-eriYncias controladas ne9 8azia anUlises Juantitati)as dos seus resultados. $s dados Jue coleta)a e os 9odos co9o os inter-reta)a esta)a9 e9 discre-Nncia co9 os 9*todos da -sicologia eB-eri9ental. E tinha9 de estar< dado o oAGeto de estudo escolhido -or Creud.

Ele contou Jue tinha -ouca 8* na aAordage9 eB-eri9ental. auando< nos anos 1O< u9 -siclogo a9ericano lhe en)iou c-ias de artigos soAre eB-eriYncias Jue 8izera -ara )alidar alguns conceitos 8reudianos< Creud Ratirou as c-ias soAre a 9esa nu9 gesto de i9-aciente reGeioS. Ele escre)eu ao -siclogo Jue no -oderia RatriAuir 9uito )alor a essa con8ir9a oS I"osenzTeig< /2>:< --. /?/< /?1L. 1.0 3ontudo< Creud acredita)a Jue o seu traAalho era cient58ico e Jue as histrias de caso dos seus -acientes 8ornecia9 a9-lo a-oio Ws suas conclusDes. Ele sugeria Jue s -sicanalistas Jue usasse9 suas t*cnicas esta)a9 Juali8icados -ara Gulgar o )alor cient58ico de suas desco Aertas. Ele escre)eu Jue o seu siste9a tinha co9o Aase u9 Rrn incalculU)el de oAser)a Des e eB-eriYncias< e s algu*9 Jue re-etiu essas oAser)aDes e9 si e nos outros te9 condiDes de chegar a u9 Gulga9ento -essoal a seu res-eitoS ICreud< /2.O< -. /..L. Suas teorias 8ora9 deri)adas da auto7oAser)ao e da oAser)ao dos seus -acientes suA9etidos W -sicanUlise. Ele usa)a -rinci-al9ente as t*cnicas da li)re associao e da anUlise de sonhos< no )endo oAstUculos inerentes W eBtrao de conclusDes rele)antes e signi8icati)as desse 9aterial. auando 9e i9-us a tare8a de trazer W luz aJuilo Jue os seres hu9anos conser)a9 oculto dentro de si< no -elo -oder coerciti)o da hi-nose< 9as oAser)ando o Jue dize9 e o Jue de9onstra9< Gulguei7a 9ais di85cil do Jue de 8ato *. aue9 te9 olhos -ara )er e ou)idos -ara ou)ir -ode se con)encer de Jue no hU 9ortal ca-az de guardar u9 segredo. Mes9o Jue os lUAios silencie9< ele con)ersa co9 as -ontas dos dedosH a autotraio eBala dele -or todos os -oros. Assi9< a tare8a de to9ar conscientes os recessos 9ais ocultos da 9ente a-resenta Aoas -ossiAilidades de ser realizada ICreud< /2O/K/2O:A< --. ??7?>L. As teorias de Creud 8ora9 8or9uladas< re)isadas e a9-liadas e9 ter9os das e)idYncias inter-retadas a-enas -or ele. Sua -r-ria ca-acidade cr5tica 8oi o guia -redo9inante da construo de sua teoria. Ele ignora)a as cr5ticas alheias< e9 -articular de -essoas no si9-Uticas W -sicanUliseH 9es9o co9entUrios de a9igos e colegas -ouco in8luencia)a9 o seu -ensa9ento. Muito rara9ente ele se da)a ao traAalho de res-onder aos cr5ticos. A -sicanUlise era seu siste9a< e s seu. A PsicanUlise co9o Siste9a da Personalidade $ siste9a terico de Creud no co9-reendia os t-icos Jue costu9a)a9 ser inclu5dos nos co9-Yndios de -sicologia da *-oca. Creud eB-lorou Ureas Jue os -siclogos tendia9 a ignorar< tais co9o as 8oras 9oti)adoras inconscientes< os con8litos entre essas 8oras e os e8eitos desses con8litos soAre o co9-orta9ento hu9ano. $s Instintos $s instintos so os 8atores -ro-ulsores ou 9oti)adores da dinN9ica da -ersonalidade< as 8oras Aiolgicas Jue liAera9 energia 9ental. E9Aora a -ala)ra instinto tenha -assado a ter uso corrente< ela no trans9ite o sentido original de Creud. Ele no usa)a a -ala)ra ale9 InstinEt Juando se re8eria aos seres hu9anos< reser)ando7a W descrio de i9-ulsos inatos de ani9ais< $ ter9o -or ele usado -ara os seres hu9anos era TrieA< 9elhor traduzido -or i9-ulso ou -ulso I!ettelhei9< /2>0L. $s instintos 8reudianos no so -redis-osiDes herdadas< Jue * o sentido usual de instinto< re8erindo7se antes a 8ontes de esti9ulao no

interior do cor-o. $ seu oAGeti)o * re9o)er ou reduzir a esti9ulao -or 9eio de algu9a ati)idade co9o co9er< AeAer ou satis8azer a necessidade seBual. Creud no tentou deli9itar o ni de instintos< 9as os agru-ou e9 duas categorias6 os instintos de )ida e o instinto de 9orte. $s instintos de )ida IerosL inclue9 a 8o9e< a sede e o seBo< re8erindo7se W auto-reser)ao e W soAre)i)Yncia da es-*cie. Trata7se das 8oras criadoras Jue sustenta9 a -r-ria )idaH a 8or9a de energia 9ediante a Jual eles se 9ani8esta9 * deno9inada liAido. $ instinto de 9orte IthanatosL * u9a 8ora destruti)a. Ela -ode ser 1.1 dirigida -ara dentro< co9o ocorre no 9asoJuis9o ou no suic5dio< ou -ara 8ora< co9o no dio e na agresso. Creud acredita)a Jue so9os i9-elidos irresisti)el9ente -ara a 9orte e at* Jue o RoAGeti)o de toda )ida * a 9orteS ICreud< /20O< -. 1>L. Ele reconheceu gradual9ente Jue a hostilidade e a agresso< tanto Juanto o seBo< so 8oras i9-ortantes na -ersonalidade. f 9edida Jue en)elhecia< 8oi se con)encendo de Jue a agresso -odia at* ser 9ais 8orte do Jue o seBo co9o 9oti)ao do co9-orta9ento hu9ano. Eis outro eBe9-lo da natureza autoAiogrU8ica do siste9a de Creud. Ele s desen)ol)eu a noo de instinto de 9orte< e de sua 9ani8estao eBterior co9o agresso< Juando a 9orte se tornou u9a -reocu-ao -essoal V de-ois Jue o seu cNncer -iorou< de-ois de teste9unhar os horrores da guerra e de-ois Jue sua 8ilha So-hie 9orreu aos )inte e seis anos< deiBando dois 8ilhos -eJuenos. Creud 8icou arrasado co9 essa -erda e -ro-]s o conceito de instinto de 9orte 9enos de trYs se9anas de-ois. Ele ta9A*9 to9ou consciYncia de u9a tendYncia agressi)a no interior de si 9es9o. Alguns colegas o descre)era9 co9o u9 Ao9 ini9igo< e alguns dos seus escritos< -ara no 8alar da contundYncia e do carUter irre)ogU)el dos seus ro9-i9entos co9 os dissi dentes do 9o)i9ento -sicanal5tico< sugere9 u9 alto n5)el -essoal de agressi)idade. $ conceito 8reudiano de agresso co9o 8ora 9oti)adora te9 tido 9elhor aceitao do Jue a sugesto de u9 instinto de 9orte. 9 -sicanalista escre)eu Jue a id*ia de instinto de 9orte -oderia ser Rrelegada W lata de liBo da histriaS I!ecEer< /2?1< -. 22L. $utro sugeriu Jue< se Creud era u9 gYnio< a -ro-osio do instinto de 9orte 8oi u9 eBcelente eBe9-lo de u9 dia de 9au hu9or de u9 gYnio IEissler< /2?/L. $s As-ectos 3onscientes e Inconscientes da Personalidade E9 suas -ri9eiras oAras< Creud eB-ri9iu a crena de Jue a )ida -s5Juica consiste e9 duas -artes< a consciente e a inconsciente. A -arte consciente< Jual a -oro )is5)el de u9 iceAerg< * -eJuena e insigni8icante< re-resentando so9ente u9 as-ecto su-er8icial da -ersona lidade total. $ )asto e -oderoso inconsciente cont*9 os instintos Jue so a 8ora -ro-ulsora de todo o co9-orta9ento hu9ano. Creud ta9A*9 -ostulou a eBistYncia de u9 -r*7consciente ou anteconsciente. Ao contrUrio do 9aterial no inconsciente< o 9aterial -r*7 consciente no 8oi ati)a9ente re-ri9ido e -ode ser trazido co9 8acilidade W consciYncia.

Por eBe9-lo< se a sua 9ente se des)iar das -ala)ras desta -Ugina e )ocY co9ear a -ensar e9 algu9a coisa Jue 8ez a noite -assada< )ocY estarU trazendo 9aterial do -r*7consciente W sua -erce-o consciente. Creud 9ais tarde re)iu essa distino si9-les conscienteKinconsciente e introduziu os constructos do id< ego e su-erego. $ id< Jue corres-onde 9ais ou 9enos W noo 8reudiana anterior do inconsciente< * a -arte 9ais -ri9iti)a e 9enos acess5)el da -ersonalidade. As -oderosas 8oras do id inclue9 os instintos seBuais e agressi)os. R3ha9a9o7lo de caos< u9 caldeiro re-leto de 8er)ilhantes eBcitaDesS< escre)eu Creud. E ele acrescentou Jue o id Rno conhece Gu5zos de )alor< ne9 o Ae9 e o 9al< nenhu9a 9oralidadeS ICreud< /211< -. ?.L. $ id Ausca satis8ao i9ediata< se9 le)ar e9 conta as circunstNncias da realidade oAGeti)aH assi9< age de acordo co9 o Jue Creud deno9inou -rinc5-io do -razer< Jue te9 relao co9 a reduo da tenso -or 9eio da Ausca do -razer e da e)itao da dor. $Aser)a9os no 3a-5tulo / Jue a -ala)ra Jue Creud usou e9 ale9o -ara id 8oi es< Jue signi8ica isso< ter9o sugerido -elo -sicanalista %eorg %toddecE< Jue< e9 /20/< en)iou a Creud o 9anuscrito dos -ri9eiros cinco ca-5tulos de u9 li)ro Jue esta)a escre)endo< intitulado The !ooE o8lt I$ Li)ro do IssoL< IsAister< /2>:L. &ossa energia -s5Juica AUsica ou liAido estU contida no id e * eB-ressa -or 9eio da reduo da tenso. Au9entos na energia liAidinal -ro)oca9 au9ento da tenso< Jue tenta9os reduzir a u9 n5)el 9ais tolerU)el. Para satis8azer as nossas necessidades e 9anter u9 n5)el de 1.. tenso con8ortU)el< te9os de interagir co9 o 9undo real. aue9 te9 8o9e< -or eBe9-lo< de)e -rocurar co9ida a 8i9 de descarregar a tenso induzida -ela 8o9e. 9a ligao a-ro-riada entre as eBigYncias do id e as circunstNncias da realidade te9< -ortanto< de ser estaAelecida. $ ego< Jue ser)e de 9ediador entre o id e o 9undo eBterior< 8acilita essa interao. $ ego re-resenta aJuilo Jue designa9os -or razo ou racionalidade< e9 contraste co9 as -aiBDes cegas e insistentes do id. Creud deno9ina)a o ego ich< traduzido co9o eu. $ id te9 eBigYncias i9-ensadas< Jue no le)a9 e9 conta a realidade. $ ego * c]nscio da realidade< -erceAendo7a e 9ani-ulando7a< regulando o id co9 re8erYncia a ela. Ele o-era de acordo co9 o Jue Creud deno9inou -rinc5-io da realidade< 9antendo e9 sus-enso as eBigYn cias )oltadas -ara o -razer ad)indas do id at* ser encontrado u9 oAGeto a-ro-riado co9 Jue satis8azer a necessidade e reduzir ou descarregar a tenso. $ ego no eBiste inde-endente9ente do idH co9 e8eito< ele deri)a sua 8ora do id. $ ego ser)e -ara aGudar< e no -ara atra-alhar o id< estando constante9ente e9-enhado e9 -ro-orcionar7lhe satis8ao. Creud co9-arou o rela ciona9ento entre ego e id co9 o Jue hU entre o ca)aleiro e o ca)alo. $ ca)alo 8ornece a energia Jue * dirigida -ara o ca9inho Jue o ca)aleiro deseGa -ercorrer. 3ontudo< a 8ora do ca)alo te9 de ser constante9ente guiada ou controlada -ara Jue ele no derruAe o ca)aleiro no cho. Do 9es9o 9odo< * -reciso orientar e controlar o id -ara Jue ele no derruAe o ego racional. $ terceiro co9-onente da estrutura da -ersonalidade 8reudiana< o su-ere go< se desen)ol )e Ae9 cedo na in8Nncia< Juando so assi9iladas as regras de conduta ensinadas -elos -ais 9ediante u9 siste9a de reco9-ensas e -uniDes. $s co9-orta9entos errados IJue

-roduze9 -unioL se to9a9 -arte da consciYncia da criana< Jue * u9a -arte do su-erego. 3o9-orta 9entos corretos IJue so reco9-ensadosL se torna9 -arte do ego ideal da criana< a outra -arte do su-erego. Assi9< o co9-orta9ento in8antil * de in5cio go)ernado -elo controle -arental< 9as u9a )ez Jue o su-erego tenha 8or9ado u9 -adro de conduta< o co9-orta9ento * deter9inado -elo autocontrole. &esse -onto< as reco9-ensas e -uniDes so ad9inistradas -elo -r-rio indi)5duo. $ ter9o de Creud -ara su-erego era u9a -ala)ra Jue ele cunhou< [Aer7ich< Jue signi8ica< literal9ente< soAre7eu. $ su-erego re-resenta ^todas as restriDes 9oraisS< a8ir9ou Creud< e * o Rde8ensor de u9 i9-ulso ru9o W -er8eio V ele *< e9 su9a< o Jue se descre)e< at* onde -ude9os a-reender -sicologica9ente< co9o o lado su-erior da )ida hu9anaS ICreud< /211< -. @?L. d 8Ucil )er Jue o su-erego estU e)idente9ente e9 con8lito co9 o id. Ao contrUrio do ego< o su-erego no tenta a-enas adiar a satis8ao do idH ele tenta iniAi7la -or co9-leto. E9 conseJ[Yncia< hU u9 con8lito inter9inU)el no interior da -ersonalidade hu9ana. $ ego estU nu9a -osio di85cil< -ressionado -or todos os lados -or 8oras insistentes e o-ostas. Ele te9 de I/L adiar os anseios incessantes do id< I0L -erceAer e 9ani-ular a realidade -ara ali)iar as tensDes das -ulsDes do id< e I1L lidar co9 o anseio de -er8eio do su-erego. 9 -esJuisador 8reudiano co9-arou o inconsciente co9 u9a -riso de segurana 9UBi9a e9 Jue as -ulsDes do id so co9o -residiUrios anti7sociais V alguns -resos hU anos e outros rec*97 chegados V Jue de)e9 ser Rtratados co9 9uito rigor e estreita9ente )igiadosS -elo ego e -elo su-erego. 3ontudo< eles R9al esto soA controle e se9-re tenta9 esca-arS I%ay< /2>>< -. /0>L. Se9-re Jue o ego * suA9etido a u9a -resso de9asiado grande< resulta ine)ita)el 9ente a ansiedade. A Ansiedade A ansiedade 8unciona co9o u9a ad)ertYncia de Jue o ego estU sendo a9eaado. Creud descre)eu trYs ti-os de ansiedade6 oAGeti)a Iou realL< neurtica e 9oral. A ansiedade oAGeti)a )e9 do 9edo de -erigos concretos do 9undo real. $s outros dois ti-os so deri)ados dela. 1.: A ansiedade neurtica )e9 do reconheci9ento dos -erigos -otenciais inerentes W grati8icao instintual. &o * o te9or dos instintos e9 si< 9as o 9edo da -unio suscet5)el de seguir o co9-orta9ento indiscri9inado< do9inado -elo id. E9 outras -ala)ras< a ansiedade * o 9edo de ser -unido -or eB-ressar deseGos i9-ulsi)os. A ansiedade 9oral ad)*9 do 9edo da nossa -r-ria consciYncia 9oral. auando realiza ou 9es9o -ensa e9 realizar algu9 ato contrUrio ao conGunto de )alores 9orais da consciYncia 9oral< a -essoa -ode eB-eri9entar cul-a ou )ergonha. Logo< a ansiedade 9oral de-ende de Juo desen)ol)ida * a consciYncia 9oral de cada u9. $ indi)5duo 9enos )irtuoso * 9enos suscet5)el de )i)enciar a ansiedade 9oral. A ansiedade * u9a 8ora indutora de tenso do co9-orta9ento hu9ano< 9oti)ando o indi)5duo a agir -ara reduzir a tenso. Creud sugeriu Jue o ego desen)ol)e algu9as de8esas -rotetoras contra a ansiedade V os 9ecanis9os de de8esa V< Jue so negaDes ou distorDes inconscientes da realidade. Por eBe9-lo< no 9ecanis9o da identi8icao< a -essoa assu9e os 9odos< o )estuUrio ou o 9odo de 8alar de algu*9 Jue -area ad9irU)el e

9enos )ulnerU)el Ws condiDes Jue do orige9 W ansiedade. &o 9ecanis9o de de8esa da re-resso< as -ulsDes ou -ensa9entos -ro)ocadores de ansiedade so Aarrados da -erce-o consciente. A suAl59a o en)ol)e a suAstituio de u9a 9eta Jue no -ode ser satis8eita direta9ente -or 9etas social9ente aceitU)eis< co9o ocorre Juando se des)ia energia seBual dos co9-orta9entos seBuais -ara e9-reendi9entos artistica9ente criadores. &a -roGeo< a 8onte da ansiedade * atriAuida a outre9H * o Jue ocorre Juando se diz Rele 9e odeiaS e9 )ez de eu o odeioS. &a 8or9ao reati)a< a -essoa oculta u9a -ulso -erturAadora ao con)ertY7la e9 seu -or eBe9-lo< Juando suAstitui o dio -elo a9or. 3o9 o 9ecanis9o da 8iBao< o desen)ol)i9ento da -essoa 8ica AloJueado nu9 estUgio 9ais -ri9iti)o< -orJue o estUgio seguinte * 8onte de de9asiada ansiedade. $ 9ecanis9o de de8esa da regresso en)ol)e co9-orta9entos Jue indica9 u9a re)erso a u9 estUgio de desen)ol)i 9ento anterior no Jual ha)ia 9aior segurana e 9enor ansiedade. Creud acredita)a Jue< Juando a -essoa no consegue en8rentar adeJuada9ente a ansiedade< esta se to9a trau9Utica< reduzindo7a a u9 estado de i9-otYncia in8antil. $s EstUgios PsicosseBuais do Desen)ol)i9ento da Personalidade Creud esta)a con)encido de Jue os distQrAios neurticos 9ani8estos -elos seus -acientes tinha9 orige9 e9 eB-eriYncias da in8Nncia. P-r conseguinte< ele )eio a ser u9 dos -ri9eiros tericos a atriAuir u9 -a-el i9-ortante ao desen)ol)i9ento da criana. Creud acredita)a Jue o -adro de -ersonalidade do adulto era estaAelecido no co9eo da )ida< estando Juase co9-leta9ente 8or9ado -or )olta dos cinco anos. &a teoria -sicanal5tica do desen)ol)i9ento< a criana -assa -or u9a s*rie de estUgios -sicosseBuais. &o decorrer desses estUgios< as crianas so consideradas auto7erticas< isto *< elas oAtY9 -razer ertico ou sensual ao esti9u lar as zonas ergenas do cor-o ou ao ser esti9uladas -elos -ais ou -or outras -essoas Jue costu9a9 cuidar delas nor9al9ente. 3ada estUgio de desen)ol)i9ento tende a estar localizado nu9a zona ergena es-ec58ica. $ estUgio oral )ai do nasci9ento ao segundo ano de )ida. Durante essa 8ase< a esti9u lao da Aoca< co9o sugar< 9order e engolir< * a 8onte -ri9Uria de satis8ao ertica. A satis8ao inadeJuada nesse estUgio V de9asiada; ou 9uito -ouca V -ode -roduzir u9 ti-o oral de -ersonalidade< u9a -essoa eBcessi)a9ente -reocu-ada co9 hUAitos Aucais co9o 8u9ar< AeiGar e co9er. Creud acredita)a Jue u9a a9-la ga9a de co9-orta9entos adultos< do oti9is 9o eBagerado ao sarcas9o e ao cinis9o< era atriAu5)el a incidentes ocorridos no curso do estUgio oral de desen)ol)i9ento. 1.@ &o estUgio anal< a grati8icao )ai da Aoca -ara o Nnus< e as crianas deri)a9 -razer da zona anal. Durante esse estUgio< Jue coincide co9 o -er5odo de treina9ento da higiene -essoal< as crianas -ode9 eB-elir ou reter 8ezes< e9 a9Aos os casos desa8iando os -ais. 3on8litos durante esse -er5odo -ode9 resultar nu9 adulto anal eB-ulsi)o< Jue * suGo< -erdulUrio e eBtra)agante< ou nu9 adulto anal retenti)o< de9asiado asseado< -arci9onioso e co9-ulsi)o. Durante o estUgio 8Ulico< Jue ocorre -or )olta do Juarto ano de idade< a satis8ao ertica se trans8ere -ara a regio genital. HU 9uita 9ani-ulao e eBiAio dos rgos genitais< Ae9 co9o 8antasias seBuais. Creud situou nesse estUgio o desen)ol)i9ento do co9-leBo de ndi-o< a -artir da lenda grega e9 Jue ddi-o 9ata inad)ertida9ente o -ai e des-osa a 9e. Creud sugeriu Jue as crianas sente9 atrao seBual -elo genitor do seBo o-osto e te9or

-elo genitor do 9es9o seBo< agora -erceAido co9o ri)al. Creud deri)ou essa noo de suas -r-rias eB-eriYncias in8antis. RTa9A*9 no 9eu caso< encontrei a9or na 9e e ciQ9e do -aiS< escre)eu ele ICreud< /2:.< -. 001L. De 9odo geral< as crianas su-era9 o co9-leBo de ddi-o identi8icando7se co9 o genitor do 9es9o seBo e suAstituindo o anseio seBual co9 relao ao genitor do seBo o-osto -ela a8eio. 3ontudo< as atitudes co9 relao ao seBo o-osto no decorrer desse -er5odo -ersiste9 e in8luencia9 as relaDes adultas co9 9e9Aros do seBo o-osto. 9 dos resultados da identi8icao co9 o genitor do 9es9o seBo * o desen)ol)i9ento do su-erego. Ao assu9ire9 os 9odos e atitudes desse genitor< as crianas ta9A*9 adota9 os seus -adrDes do su-erego. As crianas Jue soAre)i)ere9 Ws 9uitas lutas desses -ri9eiros estUgios entra9 nu9 -er5odo de latYncia< Jue dura 9ais ou 9enos do Juinto ao d*ci9o segundo ano de )ida. Ento< ao )er de Creud< o in5cio da adolescYncia e a -roBi9idade da -uAerdade assinala9 o co9eo do estUgio genital. $ co9-orta9ento heterosseBual se torna e)idente< e a -essoa co9ea a se -re-arar -ara o casa9ento e -ara 8o9iar u9a 8a95lia. "e-roduo de TeBto $riginal soAre a PsicanUlise6 Trecho de An $utline o8 Psychoanalysis< de Sig9und Creud $ 9aterial a seguir trata do desen)ol)i9ento da )ida seBual e9 AeAYs e crianas.j Ele 8oi escrito cerca de trinta anos de-ois de Creud ter -ro-osto -ela -ri9eira )ez os estUgios -sicosseBuais da -ersonalidade< e re-resenta seu -ensa9ento ulterior soAre JuestDes do desen )ol)i9ento seBual. &esta -assage9< Creud discute I/L o surgi9ento da -ulso seBual no in5cio da )ida< I0L seu ressurgi9ento na *-oca da -uAerdade< I1L os estUgios oral< anal e 8Ulico do desen)ol)i9ento -sicosseBual< e I.L a ho9osseBualidade< Jue Creud considera)a u9a iniAio do desen)ol)i9ento. Segundo a o-inio -redo9inante< a )ida seBual hu9ana consiste essencial9ente nu9 es8or o -ara colocar o -r-rio rgo genital e9 contato co9 o de algu*9 do seBo o-osto. A isso acha97 se associados< co9o 8en]9enos acessrios e atos introdutrios< AeiGar esse cor-o alheio< olhU7lo e tocU7lo. I9agina7se Jue esse es8oro 8aa seu a-areci9ento na -uAerdade V isto *< na idade da 9aturidade seBual V e esteGa a ser)io da re-roduo. &o oAstante< se9-re 8ora9 conhecidos certos 8atos Jue no se enJuadra9 na estreita 9oldura dessa )iso. I/L 3onstitui u9 8ato notU)el eBistire9 -essoas Jue s so atraIdas -or indi)5duos do seu -r-rio seBo e -elo rgo genital deles. I0L k igual9ente notU)el eBistire9 -essoas cuGos deseGos se co9-orta9 eBata9ente co9o os seBuais< 9as Jue< ao 9es9o te9-o< des-reza9 inteira9ente o rgo seBual ou seu uso nor9alH as j EBtraido de Sig9und Creud< An $utline o8 Psychoanalysis. In #. Strachey I$rg. e Trad.L< The standard edition o8 the co9-lete -sychological TorEs o8 Sig9und Creud< /2.O< (oL 01< --. /./70O?< ca-itulo III< $ Desen)ol)i9ento da Cuno SeBual< Londres< Hogarth Preas. PuAlicado original9ente e9 /21>. 1.?

-essoas desse ti-o so conhecidas co9o ^-er)ert5dasS. I1L E< -or 8i9< * u9a coisa 9arcante Jue algu9as crianas IJue so< -or causa disso< consideradas degeneradasL tenha9 u9 interesse 9uito -recoce -elo seu rgo genital e a-resente9 nele sinais de eBcitao. Pode7se Ae9 acreditar Jue a -sicanUlise tenha -ro)ocado es-anto e o-osio Juando< e9 -arte co9 Aase nesses trYs 8atos negligenciados< contradisse todas as o-iniDes -o-ulares acerca da seBualidade. As suas -rinci-ais descoAertas so as seguintes6 IaL A )ida seBual no co9ea a-enas na -uAerdade< 9as se inicia< co9 9ani8estaDes claras< logo de-ois do nasci9ento. IAL d necessUrio distinguir nitida9ente entre os conceitos de RseBualS e RgenitalS. $ -ri9eiro * o conceito 9ais a9-lo e inclui 9uitas ati)idades Jue no tY9 nenhu9a relao co9 os rgNos genitais. IcL A )ida seBual inclui a 8uno de oAter -razer das zonas do cor-o V 8uno 9ais tarde -osta a ser)io da re-roduo. As duas 8unDes 9uitas )ezes deiBa9 de coincidir co9-leta9ente. $ -rinci-al interesse se concentra< natural9ente< na -ri9eira dessas asserDes< a 9ais ines-erada. DescoAriu7se Jue< na tenra in8Nncia< hU ind5cios de ati)idade cor-oral a Jue so9ente u9 antigo -reconceito -oderia negar o no9e de seBual< ati)idade Jue se acha ligada a 8en]9enos 85sicos co9 Jue de-ara9os 9ais tarde na )ida ertica adulta V tais co9o a 8iBao e9 oAGetos -articulares< o ciQ9e e assi9 -or diante. DescoAriu7se ainda< contudo< Jue esses 8en]9enos Jue surge9 na tenra in8Nncia 8aze9 -arte de u9 curso ordenado de desen)ol)i9ento< Jue eles atra)es sa9 u9 -rocesso regular de au9ento< chegando a u9 cli9aB -erto do 89al do Juinto ano de )ida< seguindo7se ento u9a cal9aria. Durante essa cal9aria< o -rogresso se interro9-e e 9uita coisa * desa-rendida< al*9 de ha)er 9uito retrocesso. Ter9inado esse -er8odo de latYncia< co9o ele * cha9ado< a )ida seBual )olta a a)anar co9 a -uAerdadeH -oder5a9os dizer Jue ela te9 u9a segunda 8lorescYncia. E aJui da9os co9 o 8ato de o in5cio da )ida seBual ser di8Usico< de ele ocorrer e9 duas ondas V algo Jue * desconhecido a no ser no ho9e9 e Jue< e)idente9ente< te9 u9a i9-ortante relao co9 a ho9inizao. &o * se9 i9-ortNncia o 8ato de os e)entos desse -er5odo -ri9iti)o< eBceo 8eita a uns -oucos res5duos< sere9 )iti9ados -ela a9n*sia in8antil. As nossas conce-Des soAre a etiologia das neuroses e a nossa t*cnica de tera-ia anal5tica deri)a9 desses conceitosH e o nosso rastreio dos -rocessos desen)ol)i9entais desse -er5odo -ri9iti)o ta9A*9 8orneceu -ro)as -ara outras conclusDes. $ -ri9eiro rgo a e9ergir co9o zona ergena e a 8azer eBigYncias liAidinais W 9ente *< a -artir da *-oca do nasci9ento< a Aoca. De in5cio< toda ati)idade 85sica se concentra e9 8ornecer satis8ao Ws necessidades dessa zona. Pri9aria9ente< * claro< essa satis8ao ser)e ao -ro-sito da auto-reser)ao -or 9eio da ali9entaoH 9as no se de)e con8undir 8isiologia co9 -sicologia. A oAstinada -ersistYncia do AeAY e9 sugar * u9a -ro)a< nu9 estUgio -recoce< de u9a necessidade de satis8ao Jue< e9Aora originada na ingesto da nutrio e -or ela instigada< se es8ora -or oAter -razer inde-endente9ente da nutrio< -odendo e de)endo< -or essa razo< ser considerada seBual.

Durante essa 8ase oral< i9-ulsos sUdicos GU ocorre9 es-oradica9ente ao lado do a-areci 9ento dos dentes. Sua a9-litude * Ae9 9aior na segunda 8ase< Jue descre)e9os co9o anal7 sUdica< )isto Jue a satis8ao * ento -rocurada na agresso e na 8uno eBcretria. A nossa Gusti8icati)a -ara incluir na liAido os i9-ulsos agressi)os te9 co9o Aase a conce-o de Jue o sadis9o constitui Tna 8uso instintual de i9-ulsos -ura9ente liA5dinais e i9-ulsos -ura9ente destruti)os< 8uso Jue< a -artir de ento< -ersiste ininterru-ta9ente.j A terceira 8ase * a conhecida co9o 8Ulica< Jue *< -or assi9 dizer< u9a -recursora da 8or9a 8inal assu9ida -ela )ida seBual e GU se asse9elha 9uito a ela. De)e7se oAser)ar Jue no so os rgos genitais de a9Aos os seBos Jue dese9-enha9 u9 -a-el nessa 8ase< 9as a-enas o 9asculino Io 8aloL. $s rgos genitais 8e9ininos -er9anece9 -or 9uito te9-o desconhecidos6 nas tentati)as j Surge a Juesto de saAer se a satis8ao de i9-ulsos instintuais -ura9ente destruti)os -ode ser sentida co9 -razer< se ocorre a destruti)idade -ura se9 nenhu9a 9istura liAidinal. A satis8ao do instinto de 9orte Jue -er9anece no ego -arece no -roduzir senti9entos de -razer< e9Aora o 9asoJuis9o re-resente u9a 8uso inteira9ente anUloga ao sadis9o. 1.> das crianas de co9-reender os -rocessos seBuais< elas se rende9 W )enerU)el teoria da cloaca V teoria Jue te9 Gusti8icao gen*tica.j 3o9 a 8ase 8Ulica< e no curso dela< a seBualidade da tenra in8Nncia alcana seu a-ogeu e se a-roBi9a da dissoluo. Dora)ante< 9eninos e 9eninas tY9 histrias di8erentes. A9Aos co9ea ra9 a -]r sua ati)idade intelectual a ser)io de -esJuisas seBuaisH a9Aos -arte9 da -re9issa da -resena uni)ersal do -Ynis. Mas agora os ca9inhos dos seBos di)erge9. $ 9enino entra na 8ase edi-ianaH co9ea a 9ani-ular o -Ynis e< si9ultanea9ente< te9 8antasias de -raticar algu9 ti-o de ati)idade co9 ele e9 relao W sua 9e< at* Jue< de)ido ao e8eito co9Ainado de u9a a9eaa de castrao e da )iso da ausYncia de -Ynis nas -essoas do seBo 8e9inino< -assa -elo 9aior trau9a de sua )ida< Jue dU in5cio ao -er5odo de latYncia< co9 todas as suas conseJ[Yncias. A 9enina< de-ois de tentar e9 )o 8azer o 9es9o Jue o 9enino< )e9 a reconhecer sua 8alta de -Ynis< ou 9elhor< a in8erioridade do seu clitris< o Jue te9 e8eitos -er9anentes soAre o desen)ol)i9ento do seu carUterH co9o resultado desse -ri9eiro desa-onta9ento e9 ri)alidade< ela co9 8reJ[Yncia co9ea a dar as costas inteira9ente W )ida seBual. Seria u9 erro su-or Jue essas trYs 8ases se sucede9 de 8or9a clara. 9a -ode a-arecer e9 adio a outraH elas -ode9 soAre-or7se e -ode9 estar -resentes lado a lado. &as -ri9eiras 8ases< os di8erentes instintos co9-onentes e9-enha97se e9 sua Ausca do -razer inde-endente9ente uns dos outrosH na 8ase 8Ulica< hU os -ri9rdios de u9a organizao Jue suAordina os outros i9-ulsos W -ri9azia do genitais e deter9ina o co9eo de u9a coordenao do i9-ulso geral na direo do -razer na 8uno seBual. A organizao co9-leta s * alcanada na -uAerdade< nu9a Juarta 8ase< a genital. EstaAelece7se ento u9 estado de coisas e9 Jue I/L algu9as cateBias Iin)esti9entosL liAidinais -ri9iti)as so retidas< I0L outras so incor-oradas W 8uno seBual co9o atos -re-arat rios< auBiliares< cuGa satis8ao -roduz o Jue * conhecido co9o -r*7-razer< e I1L outros i9-ulsos so eBclui dos da organizao< sendo Juer inteira9ente su-ri9idos Ire-ri9idosL ou e9-regados no ego de outra 9aneira< 8or9ando traos de carUter ou -assando -ela suAli9ao< co9 u9 desloca 9ento dos seus oAGeti)os.

Esse -rocesso ne9 se9-re * realizado de 9odo -er8eito. As iniAiDes do seu desen)ol)i 9ento 9ani8esta97se co9o os 9uitos ti-os de distQrAios da )ida seBual. auando isso acontece< de-ara9os co9 8iBaDes da liAido e9 condiDes de 8ases anteriores< cuGo i9-ulso< Jue inde-ende do oAGeti)o seBual nor9al< * descrito co9o -er)erso. 9a dessas iniAiDes do desen)ol)i9ento *< -or eBe9-lo< a ho9osseBualidade< Juando 9ani8esta. A anUlise re)ela Jue< e9 todos os casos< u9 )5nculo oAGetal de carUter ho9osseBual este)e -resente e< na 9aioria das )ezes< -ersistiu e9 condio latente. A situao * co9-licada -elo 8ato de Jue< co9o regra geral< os -rocessos necessUrios W oAteno de u9 des8echo nor9al no se acha9 co9-leta9ente -resentes ne9 ausentes< 9as -arciainiente -resentes< de 9odo Jue o resultado 8inal 8ica de-endente dessas relaDes Juantitati)as. &essas circunstNncias< a organizao genital *< na )erdade< oAtida< 9as 8alta97lhe as -arcelas da liAido Jue no a)anara9 co9 o resto e -er9anecera9 8iBadas e9 oAGetos e oAGeti)os -r*7 genitais. Esse en8raJueci9ento re)ela7se nu9a tendYncia< Juando hU ausYn cia de satis8ao genital ou eBiste9 di8iculdades no 9undo eBterior real< de a liAido reto9ar Ws suas cateBias -r*7genitais anteriores IregressoL. Durante o estudo das 8unDes seBuais< alcana9os u9a con)ico inicial< -reli9inar< ou 9elhor< u9a sus-eita< soAre duas descoAertas Jue adiante se )erU sere9 i9-ortantes -ara todo o nosso ca9-o. Pri9eira9ente< as 9ani8estaDes nor9ais e anor9ais Jue oAser)a9os Iisto *< a 8eno9enologia do assuntoL necessita9 ser descritas do -onto de )ista de sua dinN9ica e de sua econo9ia Ino nosso caso< do -onto de )ista da distriAuio Juantitati)a da liAidoL. E< e9 segundo lugar< a etiologia dos distQrAios Jue estuda9os de)e ser -rocurada na histria do desen)ol)i9ento do indi)5duo V Juer dizer< no co9eo de sua )ida. j A8ir9a7se co9 8reJ[Yncia a ocorrYncia de eBcitaDes )aginais -recoces. d< -or*9< 9ais -ro)U)el Jue se trate de eBcitaDes do citris V isto *< de u9 rgo anUlogo ao -*nis. Isso no in)alide nosso direito de descre)er a 8ase co9o 8Ulica. 1.2 $ Mecanis9o e o Deter9inis9o no Siste9a de Creud Durante sua 8or9ao uni)ersitUria< Creud so8reu a in8luYncia da escola de -ensa9ento 9ecanicista da 8isiologia ale9. Pode -arecer Jue a noo de 9ecanis9o< Jue -er9eia tanto a -sicologia eB-eri9ental< 8osse irrele)ante -ara a oAra de Creud soAre as 9oti)aDes ocultas do co9-orta9ento. $s estruturalistas e 9ais tarde os co9-orta9entalistas considera)a9 os seres hu9anos< e9 seus -rocessos e 8unDes< se9elhantes a 9UJuinas. E9 -ri9eiro lugar a 9ente< e de-ois o co9-orta9ento do ho9e9< 8ora9 reduzidos aos seus co9-onentes 9ais ele9entares< analisados e estudados e9 ter9os -ositi)istas e 9aterialistas. Pode a8igurar7se sur-reendente< -ortanto< saAer Jue ta9A*9 Creud 8oi a8etado -ela 9es9a tradio 9ecanicista. Creud< no 9enos Jue os -siclogos eB-eri9entais< acredita)a Jue todos os e)entos 9entais V incluindo os atos 8alhos e os sonhos V era9 deter9inados. &enhu9 8rag9ento de co9-or ta9ento ou -ensa9ento -odia acontecer -or acaso ou -or li)re7arA5trio. Para Creud< a cada ao corres-ondia se9-re u9a causa< se9-re ha)ia u9 9oti)o consciente ou inconsciente.

Mas o deter9inis9o no esgota o es-5rito 9ecanicista. $Aser)a9os o solene co9-ro 9isso assu9ido -or Juatro Go)ens cientistas< incluindo !r[cEe I-ro8essor de Creud na escola de 9edicinaL6 so9ente as 8oras 85sico7Ju59icas co9uns age9 no interior do organis9o. E< desde o in5cio de sua carreira< Creud aceitou esse 8isicalis9o< a noo de Jue todos os 8en]9enos -ode9 ser reduzidos aos -rinc5-ios da 85sica. E9 />2:< Creud esta)a traAalhando nu9 -roGeto de u9a -sicologia cient58ica< no Jual ele tenta)a 9ostrar Jue a -sicologia te9 de ter u9a Aase 85sica e Jue 8en]9enos -ura9ente 9entais eBiAe9 9uitas das caracter5sticas e inQ9eros -adrDes dos -rocessos neuro8isiolgicos Jue lhes ser)e9 de Aase. Para Creud< a -sicologia de)e ser u9a ciYncia natural cuGa 9eta * Rre-resentar -rocessos -s5Juicos co9o estados Juantitati)a9ente deter9inados de -art5culas 9ateriais es-eci8icU)eisS ICreud< />2:< -. 1:2L. Esse -roGeto nunca se co9-letou< 9as * -oss5)el discernir< e9 escritos -osteriores de Creud< os -rinc5-ios co9 Jue ele traAalhou e a ter9inologia Jue adotou da 85sica< -articular9ente da 9ecNnica< da eletricidade e da hidrUulica. Seu traAalho ao longo dessas linhas dU outro eBe9-lo de dados -erdidos -ara a histria durante u9 -er5odo de te9-o. $ traAalho s 8oi encontrado 9ais de cinJ[enta anos de-ois de ele tY lo escrito< e onze anos de-ois de sua 9orte. At* ento< ningu*9 saAia seJuer Jue Creud considerara se9elhante id*ia< e 9uito 9enos Jue traAalhara to eBtensa9ente co9 ela. Creud 9odi8icou sua inteno original de 9odelar sua -sicologia de acordo co9 a 85sica IJuando descoAriu Jue seu oAGeto de estudo no -odia ser tratado -or t*cnicas 85sicas e Ju59icasL< 9as -er9aneceu 8iel W 8iloso8ia -ositi)ista< ao deter9inis9o e9 es-ecial< Jue ali9enta)a a -sicologia eB-eri9ental. E< e9Aora e)idente9ente in8luenciado -or essa con ce-o< ele no se deiBou restringir -or ela. auando )ia Jue ela no se enJuadra)a< ele a altera)a ou descarta)a. &o 8inal< de9onstrou Juo restriti)a era a conce-o 9ecanicista dos seres hu9anos. As "elaDes entre a PsicanUlise e a Psicologia A -sicanUlise desen)ol)eu7se 8ora da corrente -rinci-al da -sicologia acadY9ica< onde -er9aneceu -or 9uitos anos. RA -sicologia acadY9ica 8echou e9 larga 9edida suas -ortas W doutrina -sicanal5tica. 9 editorial no assinado de u9 nQ9ero de /20. do #ou9al o8 AAnorinal Psychology la9entou a inter9inU)el corrente de escritos soAre o inconsciente de autoria de -siclogos euro-eusS ICulIer< /2>@< -. /01L. $ editorial a8ir9a)a Jue esses escritos era9 essencial9ente des-ro)idos de )alor. A -artir dessa declarao< aceitara97se -oucos artigos soAre -sicanUlise -ara -uAlicao< u9a -roiAio Jue durou ao 9enos duas d*cadas. 1:O $ 8ato de tanto o siste9a co9o o seu originador no sere9 do 9eio ta9A*9 co9-licou e retardou sua aceitao. &a realidade< isso 8oi at* u9a Aarreira< -or algu9 te9-o< a u9a s*ria considerao da -sicanUlise. E)entual9ente< contudo< as Aarreiras entre as duas disci-linas< a -rinc5-io r5gidas e aAsolutas< 8ora9 ro9-idas. (Urios 8atores contriAuira9 -ara 9anter a -sicanUlise e a -sicologia acadY9ica distan ciadas. $ -ri9eiro en)ol)e a ausYncia de u9 sentido de continuidade na oAra de Creud co9 relao aos -rogressos da -sicologia. &o ha)ia -aralelos ne9 es8oros coincidentes< -orJue o traAalho de Creud no tinha -recedentes no desen)ol)i9ento da -sicologia. $s -siclogos no -odia9 encontrar u9a 9aneira signi8icati)a de )incular seus es8oros co9

seu -r-rio traAalho ne9 co9 o de seus -redecessores. Filhel9 Fundt< -or eBe9-lo< nunca 8oi le)ado a ad9itir o inconsciente e9 sua -sicologia co9o resultado do conheci9ento soAre o traAalho de Creud< GU Jue ele no tinha relao co9 sua -r-ria in)estigao soAre a natureza da consciYn cia. 3o9entando a -osio de Fundt< Creud disse6 R&o -ode9os deiBar de -ensar Jue a )elha -sicologia 8oi 9orta -ela 9inha..< doutrina< 9as a )elha -sicologia no se deu conta do 8ato e continua a ensinar co9o se9-reS IFittels< /20.< -. /1OL. 9a segunda razo -ara os con8litos entre -siclogos e -sicanalistas 8oi o 8ato de a -sicologia< e9 suas -ri9eiras tentati)as de ser u9a ciYncia -ura< estar centrada no 9*todo. A -sicanUlise< e9 contraste< esta)a centrada no -roAle9a. A a-licao da -sicanUlise ao trata 9ento das neuroses di)ergia do oAGeti)o da -sicologia de descoArir leis do co9-orta9ento hu9ano -or 9eio dos 9*todos das ciYncias naturais. Esses di8erentes oAGeti)os e oAGetos de estudo reJueria9 9*todos distintos. A -reocu-ao de Creud era 9ais gloAal V a -ersonalida de hu9ana total< e9 )ez de 8unDes es-eci8icas co9o a -erce-o e a a-rendizage9. A -sicologia tinha adotado o 9*todo eB-eri9ental< e9 Jue cada )ariU)el< cada -eJueno as-ecto do co9-orta9ento era isolado -ara estudo -or u9 Are)e te9-o no laAoratrio. A -sicanUlise se ocu-a)a do ser hu9ano inteiro durante u9 longo -er5odo de te9-o< colhendo dados soAre todos os as-ectos de eB-eriYncias -assadas e -resentes. $s -siclogos acadY9icos V 9ergulhados no rigor da ciYncia< Auscando de8iniDes -recisas e o-eracionais -ara os seus conceitos V no gosta)a9 e descon8ia)a9 das id*ias 8reudianas< Jue no -odia9 ser Juanti8icadas ne9 )inculadas co9 )ariU)eis e9-5ricas concre tas. Ter9os co9o ego< id e re-resso era9 anUte9a -ara -siclogos Jue s Jueria9 traAalhar e9 ter9os es-ec58icos de est59ulo7res-osta. 3r5ticas W PsicanUlise $ )olu9e de cr5ticas dirigidas a Creud e suas teorias< 9uitas delas )indas de 8ora da -sicologia< * enor9e< 9as restringire9os a nossa discusso Ws cr5ticas de -siclogos< algu9as delas GU 9encionadas. Particular9ente )ulnerU)eis ao ataJue dos -siclogos eB-eri9entais so os 9*todos 8reudianos de coleta de dados. Ele a-oia)a suas descoAertas e conclusDes nas res-ostas Jue os -acientes da)a9 enJuanto era9 suA9etidos W anUlise. 3onsidere9os algu9as das de8iciYncias dessa aAordage9 e9 co9-arao co9 o 9*todo eB-eri9ental de coletar siste9aticarnente dados oAGeti)os e9 condiDes controladas de oAser)ao. E9 -ri9eiro lugar< as condiDes e9 Jue Creud coletou seus dados so assiste9Uticas e no controladas. Ele no 8azia u9a transcrio teBtual das -ala)ras de cada -aciente< traAa lhando a -artir de anotaDes Jue 8azia )Urias horas de-ois de )er o -aciente. Alguns dos dados originais Ias -ala)ras do -acienteL certa9ente se -erdia9 nesse 5nteri9 de)ido aos ca-richos da 9e9ria e W Ae9 docu9entada -ossiAilidade de distoro e o9isso. Assi9< os dados consistia9 so9ente no Jue Creud se le9Ara)a. Ta9A*9 * -oss5)el Jue< ao se recordar das -ala)ras do -aciente< Creud as reinter-retasse. 1:/ Sua reconstruo dos dados -oderia no re8leti7los de 9aneira -recisa. Ao eBtrair suas in8erYn cias< Creud -ode ter sido 9o)ido -elo deseGo de encontrar 9ateriais Jue

sustentasse9 suas hi-teses. E9 outras -ala)ras< ele -ode s ter se recordado e registrado aJuilo Jue Jueria ou)ir. De)e9os ainda considerar a -ossiAilidade de Jue as anotaDes de Creud 8osse9 alta 9ente -recisas< 9as no hU co9o estar certo soAre isso -orJue os dados originais no soAre)i)era9. $utra critica re8ere7se a discre-Nncias descoAertas entre as anotaDes de Creud e9 suas sessDes tera-Yuticas e as hitrias de caso Jue ele ter9ina)a -or -uAlicar< su-osta9ente co9 Aase nessas notas. 9 estudo 8ez u9a co9-arao e descoAriu )Urias di8erenas entre suas anotaDes e a histria -uAlicada. Entre as di8erenas esta)a9 u9 alonga9ento do -er5odo de anUlise< u9a )erso incorreta da seJ[Yncia de e)entos re)elada -elo -aciente durante a anUlise e a a8ir9ao no 8unda9entada de Jue o -aciente esta)a curado IEagle< /2>>H Mahoney< /2>@L. &o hU co9o deter9inar se Creud 8ez essas distorDes deliAerada9ente< -ara re8orar sua -osio< ou se elas 8ora9 -roduto do seu inconsciente. Ta9A*9 no -ode9os deter9inar se erros se9elhantes caracteriza9 seus outros estudos de caso< -ois ele destruiu a 9aioria dos arJui)os dos -acientes. HU u9a outra cr5tica aos dados Arutos de Creud. Mes9o Jue u9 registro co9-leto e literal ti)esse sido 9antido< ne9 se9-re teria sido -oss5)el deter9inar a )alidade do Jue os -acientes relata)a9. Creud 8ez -oucas tentati)as de )eri8icar os relatos das eB-eriYncias in8antis dos seus -acientes. Alega9 cr5ticos Jue ele de)eria ter tentado 8azY7lo -erguntando a -arentes e a9igos< -or eBe9-lo< soAre os e)entos descritos. Assi9< o -ri9eiro -asso da construo terica de Creud V a coleta de dados V -ode ser caracterizado co9o inco9-leto< i9-er8eito e i9-reciso. auanto ao segundo V 8azer in8erYncias e generalizaDes a -artir dos dados V< no saAe9os o Jue aconteceu< -orJue Creud nunca eB-licou o -rocesso. E< co9o os seus dados no era9 suscet5)eis de Juanti8icao< no hU co9o deter9inar sua con8iaAilidade ou signi8i cao estat5stica. HU s*rias acusaDes da -ers-ecti)a da 9etodologia cient58ica e da construo terica. &u9 certo sentido< -ede97nos Jue aceite9os de Aoa 8* a )alidade das o-eraDes e conclusDes de Creud. Suas oAser)aDes no -ode9 ser re-etidas< -ois no se saAe -recisa9ente o Jue ele 8ez e9 ter9os da reunio de dados e das generalizaDes. A linguage9 da ciYncia * -recisa< no deiBando es-ao -ara a9Aig[idade ou distoro. Parece Jue Creud no 8ala)a essa l5ngua< e * di85cil traduzir de u9a -ara a outra. $utro -onto de cr5tica re8ere7se W di8iculdade de deri)ar -ro-osiDes test e9-irica 9ente das suas 9uitas hi-teses. 3o9o< -or eBe9-lo< )eri8icar5a9os a noo de deseGo de 9orte` $s -sicanalistas -ode9 usar a id*ia -ara eB-licar co9-orta9entos co9o o suic5dio< de-ois do 8ato< 9as co9o estuda7la no laAoratrio` Ta9A*9 as teorias e -ressu-ostos 8reudianos soAre o co9-orta9ento hu9ano tY9 sido atacados. Mes9o 8reudianos concorda9 Jue ele 9uitas )ezes se contradisse e Jue suas de8iniDes de alguns conceitos7cha)e V co9o id< ego e su-erego V so oAscuras. Creud o reconheceu e 8ez e9 seus Qlti9os escritos oAser)aDes soAre as di8iculdades de de8inio de algu9as de suas id*ias. Muitos -siclogos contestara9 as conce-Des de Creud soAre as 9ulheres. Ele sugeriu Jue as 9ulheres tinha9 su-eregos so8ri)el9ente desen)ol)idos e se sentia9 in8eriores Juanto a seus cor-os -or no tere9 -Ynis. A analista Maren Horney I3a-5tulo /.L deiBou o c5rculo -sicanal5tico de Creud -or causa disso< tendo desen)ol)ido 9ais tarde seu -r-rio siste9a.

HoGe< contudo< a crena disse9inada entre os -siclogos * Jue as R8alUcias da teoria 8reudiana soAre o desen)ol)i9ento -sicosseBual 8e9inino c Juase total9ente re8utadas e recoiihe cida9ente incorretasS ISchTartz< /2>>< -. :O0L. 1:0 &os 3a-5tulos /. e /:< eBa9ina9os a oAra de outros tericos Jue ro9-era9 co9 Creud e tentara9 9odi8icar sua -osio. Eles alegara9 Jue Creud acentua)a e9 de9asia as 8oras Aiolgicas< o seBo e9 es-ecial< co9o 8oras -las9adoras -ri9Urias da -ersonalidade. Eles acredita)a9 Jue a -ersonalidade era 9ais in8luenciada -or 8oras sociais. $utros se o-usera9 ao deter9inis9o e W negao do li)re7arA5trio -or Creud< Ae9 co9o W sua concentrao no co9-orta9ento -assado< eBcluindo as es-eranas e al)os do 8uturo. Alguns criticara9 Creud -or desen)ol)er u9a teoria da -ersonalidade Aaseada a-enas e9 oAser)aDes de neurticos< ignorando as caracter5sticas de -essoas e9ocional9ente saudU)eis. Todos esses -ontos 8ora9 usados -ara construir conce-Des distintas da -ersonalidade hu9ana e logo le)ara9 W di)iso do ca9-o -sicanal5tico e W 8or9alizao de )Urias escolas deri)ati)as de anUlise 8reudiana. A (alidao 3ient58ica de 3onceitos Psicanal5ticos $Aser)a9os Jue Creud no con8ia)a 9uito e9 a)aliaDes eB-eri9entais de sua teoria. 3ontudo< a -artir de sua 9orte< e9 /212< 9uitos dos seus conceitos 8ora9 suA9etidos a testes eB-eri9entais. 9a anUlise de uns dois 9il estudos retirados da -siJuiatria< da -sicologia< da antro-ologia e de outras disci-linas eBa9inou a crediAilidade cient58ica de algu9as 8or9ula Des de Creud ICisher e %reenAerg< /2??L. As histrias de caso< o -rinci-al 9*todo de -esJuisa da literatura -sicanal5tica< no 8ora9 inclu5das< -or algu9as das razDes aci9a citadas. $s -esJuisadores s aceitara9 os dados Jue tinha9 sido RoAtidos -or 9eio de -rocedi9entos re-eti)eis e Jue en)ol)esse9 t*cnicas Jue -er9itisse9 )eri8icar a oAGeti)idade do oAser)ador res-onsU)el -elo relatoS ICisher e %reenAerg< /2??< -. /:L. E9Aora alguns conceitos 8reudianos 9ais a9-los Ico9o id< ego< su-erego< deseGo de 9orte< liAido e ansiedadeL resistisse9 a tentati)as de )alidao cient58ica< outros se 9ostrara9 suscet5)eis de testes. Estudos -uAlicados do a-oio a algu9as das caracter5sticas dos ti-os de -ersonalidade oral e anal< a alguns 8atores causati)os da ho9osseBualidade< W noo de Jue os sonhos ser)e9 co9o u9 liAerador da tenso e a as-ectos do co9-leBo de ddi-o e9 9eninos Iri)alidade co9 o -ai< 8antasias seBuais acerca da 9e e ansiedade da castraoL. Entre os conceitos 8reudianos testados e no corroAorados -elos resultados eB-eri9entais esto a noo de Jue os sonhos satis8aze9 si9Aolica9ente deseGos e anseios re-ri9idosH a a8ir9ao de Jue os 9eninos< ao resol)ere9 o co9-leBo de ddi-o< se identi8ica9 co9 o -ai e aceita9 seus -adrDes de su-erego -or 9edoH e a id*ia de Jue as 9ulheres tY9 u9a conce-o in8erior do seu cor-o< -adrDes de su-erego 9enos se)eros do Jue os ho9ens e 9ais di8iculdade e9 alcanar u9a identidade. $utras -esJuisas co9-ro)ara9 os -rocessos inconscientes e sua in8luYncia soAre os -ensa9entos e o co9-orta9ento< sugerindo Jue as in8luYncias -ode9 at* ser 9ais -ro8undas do Jue Creud a8ir9a)a I!rody< /2>?H #acoAy e Melley< /2>?H Sil)errnan< /2?@L. Al*9 disso< eB-eri9entos do cha9ado la-so 8reudiano de9onstrara9 Jue ao 9enos algu9as de suas 9ani8estaDes -arece9 ser Gusta9ente o Jue Creud dissera Jue era9 V con8litos e ansiedades inconscientes Jue se re)ela9 de 9odo e9Aaraoso IMotley< /2>:L.

3o9o oAser)a9os< ne9 todas as -esJuisas 8eitas soAre esses conceitos corroAora9 a -sicanUlise. Por eBe9-lo< a -esJuisa soAre o desen)ol)i9ento da -ersonalidade no con8ir9a a -ro-osta de Creud de Jue a -ersonalidade * 8or9ada -rinci-al9ente aos cinco anos e -ouco 9uda de-ois disso. Estudos 9ostra9 Jue a -ersonalidade continua a se desen)ol)er ao longo do te9-o e -ode -assar -or dra9Uticas 9udan de-ois dos cinco anos IMagan< Mearsley e \elazo< /2?>H $lTeus< /2?2L. $ 9ais i9-ortante a res-eito dessas tentati)as cient58icas de )alidar id*ias 8reudianas * Jue elas 9ostra9 Jue ao 9enos alguns conceitos -sicanal5ticos -ode9 ser reduzidos a -ro-o sio testU)eis -elo 9*todo eB-eri9ental. 1:1 3ontriAuiDes da PsicanUlise Por Jue terU a -sicanUlise no a-enas soAre)i)ido co9o ta9A*9 -ros-erado a-esar das cr5ticas Jue lhe 8ora9 8eitas` Todas as teorias do co9-orta9ento -ode9 ser criticadas -or eBiAir algu9 grau de ausYncia de )alidade cient58ica. $s -siclogos e9 Ausca de u9a teoria tY9 Ws )ezes de escolhY7la co9 Aase e9 outros crit*rios al*9 da rigidez e da -reciso 8or9al. aue9 escolhe a -sicanUlise< contudo< no o 8az na ausYncia de -ro)as. A -sicanUlise de 8ato o8erece e)idYncias< e9Aora no do ti-o Jue costu9a ser aceito -ela ciYncia. Mas< e9Aora a e)idYncia -sicanal5tica no seGa cient58ica no sentido tradicional< isso no signi8ica Jue a teoria seGa incorreta ou 8alaciosa. A crena na -sicanUlise de)e ter co9o Aase o terreno intuiti)o da a-arYncia de -lausiAilidade6 aue9 Juer Jue aceite ou reGeite as teorias -sicanal5ticas o8az 9ediante a 9es9a es-*cie de racioc5nio Jue lhe -ro-orciona os 9il e u9 Gulga9entos Jue ele * 8orado a 8azer na )ida cotidiana co9 Aase e9 -ro)as insu8icientes ou inadeJuadas V na )erdade< o ti-o de Gulga9entos Jue ele * 8orado a 8azer -ara )i)er< 9as Jue no te9 nenhu9 -rest5gio na ciYncia. Essas esti9ati)as< ad)indas de u9a 9ulti-licidade de i9-ressDes e inter-retaDes< conGeturas e intro)isDes< resulta9 co9 8reJ[Yncia e9 con)icDes inaAalU)eis< con)icDes Jue -ode9 estar certas ou erradas 9as Jue< da -ers-ecti)a da ciYncia< no -ode9 ser reconhecidas Juer co9o -ro)adas ou co9o re8utadas IHeidAreder< /211< --. .O17.O.L. De 9odo geral< a teoria 8reudiana te9 tido u9 8orte i9-acto soAre a -sicologia acadY 9ica a9ericana. auase cinJ[enta anos de-ois da 9orte de Creud< 8oi -uAlicado o -ri9eiro de u9a s*rie de )olu9es anuais dedicados ao estudo da -sicanUlise. $ editor desse nQ9ero inicial 8alou de u9a R)erdadeira renascena dos estudos 8reudianosS ISte-ansEy< /2>@< -. B)L. E9Aora o interesse -ela teoria -er9anea ele)ado< o interesse -ela -sicanUlise co9o t*cnica tera-Yutica declinou< se considerannos o nQ9ero de -acientes Jue -re8ere9 a -sicanUlise e o nQ9ero de candidatos ao treina9ento anal5tico I)er %el9an< /2>>H S9ith< /2>@L. 3ara e de9orada< a tera-ia 8reudiana estU sendo su-erada -or 8or9as 9ais Are)es e Aaratas de -sicotera-ia Ialgu9as delas deri)adas da -sicanUlise 8reudianaL e -elas )Urias tera-ias co9-or ta9entalistas e cogniti)as. Alguns conceitos de Creud oAti)era9 a9-la aceitao e 8ora9 assi9ilados W corrente -rinci-al da -sicologia conte9-orNnea. Inclue97se entre eles o -a-el da 9oti)ao inconscien te< a i9-ortNncia das eB-eriYncias in8antis na -las9ao do co9-orta9ento adulto e a o-erao dos 9ecanis9os de de8esa. $ interesse -or essas Ureas deu orige9 a 9uitas -esJuisas Jue tY9 sustentado a eBistYncia de in8luYncias inconsciei8les soAre o

co9-orta9ento. E9Aora essas in)estigaDes do inconsciente no seGa9 do ti-o 8reudiano< a ad9isso do inconsciente na -sicologia * u9 legado da oAra de Creud. $ i9-acto de Creud soAre a cultura -o-ular te9 sido de 8ato enor9e. Isso se 8ez sentir i9ediata9ente de-ois de sua )isita W ni)ersidade 3larE e9 /2O2. #ornais a-resentara9 9uitas histrias soAre Creud e< -or )olta de /20O< 9ais de duzentos li)ros soAre a -sicanUlise 8reudiana tinha9 sido -uAlicados nos Estados nidos. A i9-rensa AritNnica considerou a -sicanUlise u9a R9aniaS I"a--< /2>>< -. /2/L. "e)istas co9o Ladies Hoine #oa9al< ?? &ation e The &eT "e-uAlic -uAlicara9 artigos soAre a -sicanUlise. E9 /21:< u9 grande estQdio cine9atogrU8ico< a M%M< o8ereceu a Creud ce9 9il dlares -ara ele colaAorar nu9 8il9e soAre o a9or. Ele recusou. Esse entusias9o -QAlico -elas id*ias 8reudianas ocorreu Ae9 antes de sua aceitao -ela -sicologia acadY9ica. $ s*culo 44 te9 teste9unhado u9 gradual a8rouBa9ento das restriDes seBuais no co9-orta9ento< nas artes< na literatura e no entreteni9ento. Acredita7se a9-la9ente Jue a 1:. iniAio ou re-resso da satis8ao seBual -ode9 ser danosas. d ir]nico< no entanto< Jue a 9ensage9 de Creud soAre o seBo tenha sido suA9etida a se9elhante inter-retao err]nea. Ele no esta)a -edindo u9 en8raJueci9ento dos cdigos seBuais de conduta ne9 o au9ento da liAerdade seBual. Sua -osio consistente era de Jue a iniAio do i9-ulso seBual era neces sUria W soAre)i)Yncia da ci)ilizao. A-esar de sua inteno< a 9aior liAerdade seBual da nossa *-oca resulta e9 -arte do seu traAalho. Sua Yn8ase no seBo aGudou a -o-ularizar suas conce- Des. Mes9o e9 re)istas cient58icas< artigos soAre seBo tY9 u9 atrati)o sensacionalista. A-esar das cr5ticas de 8alta de rigor cient58ico e de 8raJueza 9etodolgica< a -sicanUlise 8reudiana continua sendo u9a i9-ortante 8ora na -sicologia 9oderna< $ historiador E. %. !oring la9entou< na edio de /202 de sua Histria da Psicologia EB-eri9ental< Jue a -sicologia no ti)esse u9 eB-oente )erdadeira9ente grande da estatura de u9 DarTin ou de u9 Helniholtz. So9ente )inte e u9 anos 9ais tarde< na segunda edio< ele 8alou de Creud co9 ad9irao6 HoGe< ele * )isto co9o o 9aior originador de todos< o agente do \eitgeist Jue consu9ou a in)aso da -sicologia -elo -rinc5-io do -rocesso inconsciente... &o * -ro)U)el Jue a histria da -sicologia -ossa ser escrita nos -rBi9os trYs s*culos se9 9encionar o no9e de Creud e ainda se considerar u9a histria geral da -sicologia. E aJui te9os o 9elhor crit*rio da grandeza6 a 8a9a -stu9a I!oring< /2:O< --. ?.1< ?O?L. SugestDes de Leitura DrinEa< $. C.< The !irth o8&eurosis6 Myth< Malady< and the (ictoriaris< &o)a PorE< Si9on and Schuster< /2>.. EBa9ina as in8luYncias sociais e culturais soAre teorias da neurose antes da *-oca de Creud. EllenAerger< H. C.< The Disco)ery o8the nconscious6 The History and E)olution o8Dynaniic Psychiatry< &o)a PorE< !asic !ooEs< /2?O. Aco9-anha o estudo do inconsciente desde as *-ocas -ri9iti)as at* a -sicanUlise 8reudiana e os seus deri)ati)os.

E)ans< ". !. e Moelsch< F. A.< j ^Psychoanalysis arri)es in A9erica6 The /2O2 -sychology con8erence at 3larE ni)ersityS< A9erican Psychologist< n .O< --. 2.072.>< /2>:. Descre)e a reunio< organizada -or $. Stanley Hall< Jue a-resentou Sig9und Creud< 3arI #ung e o 9o)i9ento -sicana l5tico a u9 -QAlico acadY9ico a9ericano. Cree9an< L. e Strean< H. S.< Creud and Fo9en< &o)a PorE< 3ontinuu9< /2>?. EB-lora o relaciona9ento de Creud co9 sua 9e< suas ir9s< sua es-osa< suas 8ilhas e colegas e -acientes 9ulheres. CreudK#ung Letters< Princeton< &o)a #ersey< Princeton ni)ersity Press< /2?.. A-resenta cerca de 1@O cartas do -er5odo /2O@7/2/1 9ostrando o desen)ol)i9ento e a dissoluo da a9izade ente Creud e #ung. %ay< P.< Creud6 A Li8e 8or $ur Ti9e< &o)a PorE< &orton< /2>>H SulioTay< C. #.< Creud< !iologist o8 the M9d6 !eyond the Psychoanalytic Legend< &o)a PorE< !asic !ooEs< /2?2. Duas Aiogra8ias de Creud6 a -ri9eira * u9 traAalho -ers-icaz soAre a )ida e a carreira de Creud Jue se Aaseia e9 9uitos 9ateriais at* ento in*ditosH a segunda situa a oAra de Creud no conteBto de sua *-oca e contesta a lenda de Jue Creud 8oi u9 Rheri solitUrioS traAalhando e9 isola9ento. Mr[ll< M.< Creud and His Cather< &o)a PorE< &orton< /2>@. 9 eBa9e da )ida de Sig9und Creud e de seu -aiH analisa a in8luYncia das eB-eriYncias de Creud co9o 8ilho soAre o desen)ol)i9ento do seu siste9a de -sicanUlise. "a--< D.< RThe rece-tion o8 Creud Ay the !ritish -ress6 %eneral interest and literaty 9agazines< /20O7/20:S< #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n 0.< --. /2/7 0O/< /2>>. 9 le)anta9ento de re)istas -o-ulares Jue de9onstra Jue o interesse -ela -sicanUlise na Inglaterra chegou ao auge -or )olta de /20/< declinando a -artir de ento< e Jue a hostilidade -QAlica se concentra)a na Yn8ase 8reudiana nos 8atores seBuais. "oazen< P.< Creud and His CoioTers< &o)a PorE< Mno-8< /2?:. 9 )5)ido e Ae9 escrito relato da )ida de Creud e dos ho9ens e 9ulheres Jue se tornara9 seus disc5-ulos< alguns dos Juais ro9-era9 de-ois co9 ele -ara 8or9ar seus -r-rios 9o)i9entos. 1:: /. A PsicanUlise6 Dissidentes e Descendentes De-ois da Cundao A Psicologia Indi)idual 3o9entUrio

$s &eo8reudianos e a Psicologia do Ego Anna Creud I/>2:7/2>0L A (ida de I7Io9ey 3ari #ung I/>?:7/2@/L o o $ Desen)ol)i9ento da Personalidade 3oinentario $s Descendentes I#ordon All-ort I/>2?7/2@?L A (ida de #ung A Psicologia Anal5tica 3o9entUrio o. o. . oo Maren llo9ey I/>>:7/2:0L

Teonas Socio-sicolgicas na Psicanalise6 Henry Murray I/>217/2>>L $ \eitgeist Ataca $utra (ez EriE EriEson I/2O07 Al8red Adler I/>?O7/21?L A (ida de Adler De-ois da Cundao Tal co9o ocorreu co9 Fundt e sua -sicologia eB-eri9ental< durou -ouco o 9ono-lio de Creud soAre o seu no)o siste9a da -sicanUlise. Maa se -assara9 )inte anos da 8undao do 9o)i9ento e este se di)idiu e9 8acDes concorrentes lideradas -or analistas Jue discorda)a9 de Creud e9 -ontos AUsicos. Durante a )ida de Creud< esses ho9ens e 9ulheres desen)ol)era9 suas -r-rias aAordagens. E9Aora no contestasse9 -or inteiro sua orientao -sicanal5tica< eles tentara9 corrigir o Jue considera)a9 de8iciYncias e inadeJuaDes s*rias nas 8or9ulaDes 8reudianas. Creud no reagiu Ae9 aos dissidentes. $s analistas Jue es-osa)a9 as no)as -osiDes 8ora9 receAidos co9 desa-ro)ao e at* co9 hostilidade< co9o Ro ti-o de in)ecti)a u9 dia dirigido contra as caAeas dos heregesS I!roTn< /2@1< -. 1?L. Pouco i9-orta)a o Juanto esta)a9 -rBi9os< -essoal e -ro8issional9ente< de Creud6 u9a )ez Jue eles aAandona)a9 seus ensina9entos< ele os considera)a -roscritos e no )olta)a a lhes dirigir a -ala)ra. Discutire9os trYs dos dissidentes 9ais -roe9inentes6 3arl #ung< Al8red Adier e Maren Horney. Todos 8ora9 8reudianos ortodoBos antes de deiBare9 o c5rculo do 9estre -ara -ro9o)er suas -r-rias conce-Des. Ta9A*9 tratare9os de tr_s descendentes da -osio 8reudiana V %ordon All-ort< Henry Murray e EriE EriEson V Jue desen)ol)era9 suas aAordagens 1:@ de-ois da 9orte de Creud. &unca tendo sido 8reudianos ortodoBos< eles no 8ora9 dissidentesH e9 )ez disso< deri)ara9 suas id*ias das de Creud< Juer a-oiando7se no seu traAalho ou se o-ondo a ele. 3o9entano

$s &eo8reudianos e a Psicologia do Ego Antes de -assar aos dissidentes e descendentes< oAser)a9os Jue ne9 todos os Jue )iera9 de-ois de Creud na tradio -sicanal5tica sentira9 a necessidade de 9odi8icar radical7 9ente< aAandonar ou derruAar seu siste9a. Per9aneceu u9 grande gru-o de analistas neo 8reudianos Jue aceita9 os 8unda9entos e -re9issas centrais da -sicanUlise< 9as Jue< ao longo dos anos< 9odi8icara9 e a9-liara9 certos as-ectos do siste9a de Creud. A -rinci-al 9odi8icao Jue esses 8reudianos leais introduzira9 na -sicanUlise * u9a Yn8ase a9-liada no ego I)er Hart9ann< /2@.L. E9 )ez de ser o escra)o do id< o ego te9 u9 -a-el 9ais a9-lo. Acredita7se Jue ele seGa 9ais inde-endente do id< -ossua sua -r-ria energia no deri)ada do id e tenha suas -r-rias 8unDes distintas das do id. Esses -sicanalistas considera9 o ego ca-az de realizar as 8unDes nor9ais da consciYncia< co9o a -erce-o< a a-rendizage9 e a 9e9ria< li)re do con8lito Jue Creud disse ser -roduzido Juando os i9-ulsos do id -ressiona)a9 e9 Ausca de satis8ao. Ao )er de Creud< o ego era eterna9ente res-on sU)el diante do id< nunca esta)a li)re de suas eBigYncias. &a conce-o re)ista< o ego -ode le)ar suas 8unDes a e8eito inde-endente9ente do id< o Jue constitui u9 signi8icati)o a8asta 9ento do -ensa9ento 8reudiano ortodoBo. $utra 9udana introduzida -elos neo8reudianos * u9a di9inuio na Yn8ase soAre as 8oras Aiolgicas co9o in8luYncias soAre a -ersonalidade< e o 8a)oreci9ento de 8oras sociais e -sicolgicas. $s neo8reudianos ta9A*9 9ini9iza9 a i9-ortNncia da seBualidade in8antil e do co9-leBo de ddi-o. Eles sugere9 Jue o desen)ol)i9ento da -ersonalidade * deter9inado -ri9ordial9ente -or 8oras -sicossociais< e no -sicosseBuais. As interaDes sociais na in8 cia assu9e9 9aior i9-ortNncia do Jue as interaDes seBuais< reais ou i9aginadas. 9 dos l5deres do 9o)i9ento neo8reudiano da -sicologia do ego 8oi a 8ilha de Creud< Anua. Anna Creud I/>2:7/2>0L A 9ais no)a dos seis 8ilhos de Creud< Anua Creud< escre)eu Jue no teria nascido se algu9a 8or9a segura de contrace-o ti)esse estado dis-on5)el aos seus -ais. Creud anunciou o seu nasci9ento< receAido 9ais co9 resignao do Jue co9 alegria< nu9a carta a u9 a9igo< co9entando Jue teria dado a not5cia -or telegra9a se o AeAY 8osse 9enino IPoung7!ruehl< /2>>L. Mas o ano de nasci9ento de Anna< />2:< 8oi tal)ez si9Alico V ou -ro8*tico V -orJue coincidiu co9 o nasci9ento da -sicanUlise e -orJue Anna seria a Qnica 8ilha a seguir os -assos do -ai e tornar7se analista. Esse des8echo no corres-ondia aos deseGos de Creud. Ele es-era)a Jue Anna se casasse e ti)esse 8ilhos< tendo resistido W id*ia de Jue seguisse a carreira -sicanal5tica. &o 89al< contudo< ele cedeu. R$ Jue eu -odia 8azer`S< disse ele. REla era 9inha 8ilhaS I&eT PorE Ti9es< /0 de no)e9Aro de /2>:L. Assi9< aos catorze anos< Anna Creud se senta)a discreta 9ente nu9 canto nas reuniDes da Sociedade Psicanal5tica de (iena< aAsor)endo tudo o Jue era dito. Aos )inte e dois< 9o)ida -elo seu 8orte a-ego e9ocional ao -ai e -or suas -reocu-aDes co9 o Jue Creud deno9inou Rsua seBualidadeS< Anna 8oi 8azer anUlise co9 ele. 3inco anos de-ois< ela leu seu -ri9eiro artigo acadY9ico -erante a Sociedade Psicanal5tica de (iena. Intitulado RCantasias e De)aneios de Es-anca9entoS< ele su-osta9ente se Aasea)a nu9a

histria de caso de u9 -aciente an]ni9o. I&a )erdade< trata)a7se de suas -r-rias 8antasiasH ela ainda no co9eara a tratar -acientes.L $ artigo descre)ia sonhos de u9 relaciona9ento 1:? a9oroso e incestuoso entre -ai e 8ilha< u9a surra e a grati8icao atra)*s da 9asturAao. $ artigo 8oi Ae9 receAido -or Creud e seus colegas e )aleu a Anna sua ad9isso na Sociedade. TrYs anos de-ois< ela -uAlicou seu -ri9eiro li)ro< Introduo W T*cnica da AnUlise In8antil I/20?L< Jue indicou a direo dos seus interesses. Ali a-resenta)a u9a aAordage9 de tera-ia -sicanal5tica co9 crianas Jue considera)a sua relati)a i9aturidade e seu AaiBo n5)el de haAilidade )erAal. Suas ino)aDes inclue9 o uso de 9ateriais -ara Arincar e a oAser)ao da criana e9 casa. A 9aior -arte do seu traAalho 8oi 8eita e9 Londres< onde a 8a95lia Creud se instalou de-ois de 8ugir dos nazistas e9 /21>. Ela aAriu u9a cl5nica na casa )izinha WJuela onde Creud 9orreu< tratando de -acientes e<instalando ali u9 centro de treina9ento -sicanal5 tico onde 9uitos -siclogos cl5nicos a9ericanos estudara9. Sua oAra 8oi registrada e9 )olu 9es anuais de The Psychoanalytic Study o8 the 3hild I$ Estudo Psicanal5tico da 3rianaL< Jue co9eou a ser -uAlicado e9 /2.:. Anua Creud ta9A*9 deu suAstancial contriAuio W re)iso da -osio terica ortodoBa do -ai< a9-liando o -a-el do ego e9 seu 8unciona9ento inde-endente do id. E9 $ Ego e os Mecanis9os de De8esa I/21@L< ela desen)ol)eu e esclareceu as conce-Des 8reudianas soAre o 1:> Anna Creud re)iu a -osio terica ortodoBa do -ai e a-licou a tera-ia -sicanal8tica a crianas. uso dos 9ecanis9os de de8esa -ara -roteger o ego da ansiedade< $ Jue )eio a ser a relao7 -adro de 9ecanis9os de de8esa 8reudianos< co9o os 9ecionados no 3a-5tulo /1< 8oi na realidade traAalho de Anna Creud. Ela os de8iniu 9ais clara9ente e 8orneceu eBe9-los co9 Aase e9 sua anUlise de crianas. A -sicologia do ego< tal co9o desen)ol)ida -or Atina Creud e outros< tornou7se a 8or9a a9ericana -ri9ordial de -sicanUlise entre a d*cada de .O e o co9eo da de ?O<. Esses neo 8reudianos se e9-enhara9 e9 tornar a -sicanUlise R-arte da -sicologia cient58ica. Eles o 8izera9 traduzindo< si9-li8icando e de8inindo e9 ter9os o-eracionais noDes 8reudianas< esti9ulando a in)estigao eB-eri9ental de hi-teses -sicanal5ticas e alterando a -sicotera-ia -sicanal5ticaS ISteele< /2>:A< -. 000L. 3o9 isso< -ro9o)era9 u9a a-roBi9ao entre a -sicanUlise e a -sicologia eB-eri9ental acadY9ica. $utra tentati)a de 9odi8icar a -sicanUlise 8reudiana * a teoria das relaDes oAGetais< Jue ta9A*9 se desen)ol)eu na Inglaterra. Essa aAordage9 te9 co9o 8oco a intensa relao e9ocional Jue se desen)ol)e entre o AeAY e a 9e. Ela descre)e esse )5nculo e9 ter9os sociais e cogniti)os< e no e9 ter9os eBclusi)a9ente seBuais. $ relaciona9ento AeAY79e * estudado 9ediante a oAser)ao direta dos AeAYs< e no -edindo7se a -acientes adultos Jue reconstrua9 suas -ri9eiras eB-eriYncias in8antis e9 histrias de caso.

$s neo8reudianos ainda se identi8ica9< de 9odo geral< co9o 8reudianos. Esse rtulo no -ode ser a-licado aos dissidentes e descendentes< -ara os Juais nos )olta9os agora. 3ari #ung I/>?:7/2@/L #ung< Jue entre outras coisas era eB59io int*r-rete de cantos dos Al-es< 8oi considerado -or Creud -or algu9 te9-o u9 8ilho adoti)o e herdeiro a-arente do 9o)i9ento -sicanal5tico. Creud o cha9ara< nu9a carta< R9eu sucessor e -r5nci-e herdeiroS IMc%uire< /2?.< -. 0/>L. De-ois de a a9izade co9 Creud desintegrar7se e9 /2/.< #ung iniciou o Jue deno9inou -sicologia anal5tica< Jue esta)a e9 total desacordo co9 a teoria 8reudiana. A (ida de #ung 3arI #ung cresceu nu9a -eJuena aldeia no norte da Su5a IMessTillL< -erto das 8a9osas cachoeiras do "eno. Segundo seu -r-rio relato< ele te)e u9a in8Nncia solitUria< isolada e in8eliz I#ung< /2@/L. Seu -ai era u9 cl*rigo Jue a-arente9ente -erdera a 8* e 9uitas )ezes esta)a de 9au hu9or e irritado. Sua 9e so8ria de distQrAios e9ocionaisH tinha u9 co9-orta 9ento errUtico< -assando< nu9 instante< de es-osa 8eliz a u9 de9]nio en8eitiado e 9ur9ura)a coisas incoerentes. $ casa9ento era in8eliz. #ung a-rendeu e9 tenra idade a no con8iar ne9 acreditar e9 nenhu9 dos genitores e< -or eBtenso< a no ter con8iana no 9undo eBterior co9o u9 todo. 3o9o resultado disso< ele se )oltou -ara dentro< -ara o 9undo dos seus sonhos< )isDes e 8antasias< o 9undo do seu inconsciente. $s sonhos e o inconsciente V e no o 9undo consciente da razo V tornara97se seus guias na in8Nncia e -er9anecera9 co9o tais -or toda a sua )ida adulta. E9 9o9entos cr5ticos de sua )ida< #ung resol)ia -roAle9as e to9a)a decisDes co9 Aase no Jue o seu inconsciente lhe dizia e9 sonhos. auando esta)a -ronto -ara iniciar o col*gio< a soluo do -roAle9a do Jue estudar 8oi7lhe re)elada assi9. Ele se )iu desenterrando ossos de ani9ais -r*7histricos e inter-retou isso co9o signi8icando Jue ele de)eria estudar a natureza e a ciYncia. Esse sonho soAre ca)ar soA a su-er85cie da terra< al*9 de u9 outro de Jue ele se le9Ara)a desde os trYs anos< no Jual se encontra)a nu9a ca)erna suAterrNnea< deter9inara9 a direo Jue o seu 8uturo estudo da -ersonalidade hu9ana seguiria6 ele iria se ocu-ar das 8oras inconscientes Jue esto soA a su-er85cie da 9ente. 1:2 #ung 8reJ[entou a ni)ersidade da !asil*ia< na Su5a< e 8or9ou7se 9*dico e9 /2OO. Interessado e9 -siJuiatria< seu -ri9eiro co9-ro9isso -ro8issional 8oi u9 hos-ital de saQde 9ental de \uriJue. $ diretor era Engen !lenler< -siJuiatra conhecido -elo seu traAalho no ca9-o da esJuizo8renia. E9 /2O:< #ung 8oi no9eado -ro8essor de -siJuiatria na ni)ersidade de \uriJue< 9as alguns anos de-ois de9itiu7se -ara dedicar7se a -esJuisar< escre)er e 9anter u9a cl5nica -articu/ar 1@O De in5cio 8reudiano< 3ari #ung )eio a discordar de Creud no tocante a JuestDes da 9ente inconsciente e da i9-ortbncia do seBo< e desen)ol)eu u9 siste9a a Jue deu o no9e de -sicologia anal8tica. E9 seu traAalho co9 -acientes< #ung resol)eu no seguir o hUAito 8reudiano de deitar o -aciente nu9 di)< dizendo Jue no era o seu deseGo -7lo na ca9a. E9 )ez disso< #ung e seu -aciente senta)a97se e9 cadeiras u9a diante da outra. Por )ezes< ele 8azia sessDes

tera-Yuticas a Aordo do seu Aarco a )ela< Jue desliza)a alegre9ente -elo lago co9 o )ento 8orte. $utras )ezes< canta)a -ara os -acientes e< outras )ezes ainda< era deliAerada9ente rude. R$h noZS< disse ele a u9 -aciente Jue chegou na hora certa. R&o su-orto a )iso de 9ais u9. (U -ara casa e cure a si 9es9o hoGeS I!ro9e< /2>/< -. />:L. #ung se interessou -ela oAra de Creud e9 /2OO< de-ois de ler A inter-retao dos Sonhos< Jue descre)eu co9o u9a oAra7-ri9a. E9 /2O@< os dois tinha9 co9eado a se corres-onder e< u9 ano de-ois< #ung 8oi -ara (iena encontrar Creud. E9 seu encontro inicial< eles 8alara9 co9 grande ani9ao durante treze horas< u9 eBcitante co9eo -ara sua 5nti9a 9as curta a9izade. E9 /2O2< #ung aco9-anhou Creud aos Estados nidos< indo Ws ceri9]nias da ni)ersidade 3larE< e9 Jue os dois 8izera9 -alestras. Ao contrUrio da 9aioria dos disc5-ulos de Creud< #ung GU estaAelecera u9a i9-ressionan te re-utao -ro8issional -r-ria antes de se associar co9 o 9estre. Ele era o 9ais Ae9 conhecido dos -ri9eiros con)ersos W -sicanUlise. Por isso< era tal)ez 9enos 9aleU)el< 9enos sugestionU)el< do Jue os analistas 9ais Go)ens Jue -assa)a9 a -ertencer W 8a95lia -sicanal5tica< 9uitos dos Juais ainda estuda)a9 9edicina ou 8azia9 -s7graduao< inseguros de suas identidades -ro8issionais. E9Aora 8osse -or algu9 te9-o disc5-ulo de Creud< #ung nunca 8oi acr5tico. Mas< no in5cio de sua a8iliao< ele tentou su-ri9ir suas dQ)idas e oAGeDes. auando escre)ia A Psicologia do Inconsciente I#ung< /2/0L< 8icou 9uito -erturAado< -erceAendo Jue< Juando essa declarao de sua -osio 8osse -iiAlicada< seu relaciona9ento co9 Creud seria -reGudicado< -ois as suas id*ias di8eria9 e9 -ontos i9-ortantes das do 9estre. Durante 9eses< #ung no conseguia a)anar co9 o li)ro< ta9anha a sua a8lio co9 a -oss5)el reao de Creud. d claro Jue ele ter9inou -or -uAlicar o li)ro V e o ine)itU)el ocorreu. E9 /2//< -or insistYncia de Creud< e co9 a o-osio dos 9e9Aros )ienenses< #ung to9ou7 se o -ri9eiro -residente da Associao Psicanal5tica Internacional. Creud acredita)a Jue o anti7se9itis9o -oderia i9-edir o desen)ol)i9ento do 9o)i9ento -sicanal5tico se o che8e do gru-o 8osse Gudeu. $s analistas )ienenses< Juase todos Gudeus< se ressentia9 e descon8ia)a9 do su5o #ung< Jue era clara9ente o 8a)orito de Creud. Eles no a-enas tinha9 -recedYncia no 9o)i9ento co9o acredita)a9 Jue #ung era anti7se9ita. Pouco de-ois da eleio -ara a -residYncia< a a9izade de #ung co9 Creud co9eou a 9ostrar sinais de tenso. E9 A Psicologia do inconsciente e e9 -alestras na ni)ersidade Cordha9 e9 &o)a Porl< #ung reduzira o -a-el do seBo e9 sua teoria e -ro-usera u9a conce-o distinta de liAido. Surgira9 atritos co9 relao a essas di8erenas -ro8issionais e< e9 /2/0< os dois concordara9 e9 encerrar ta9A*9 sua corres-ondYncia -essoal. Eles ro9-e ra9 relaDes e9 /2/.< Juando #ung renunciou e a8astou7se da Associao. A -artir de /2/1< Juando tinha trinta e oito anos< #ung -adeceu de u9 -er5odo de intenso aAalo e9ocional Jue durou trYs anosH Creud -assara -or u9 -er5odo se9elhante na 9es9a *-oca da )ida. Acreditando Jue esta)a enlouJuecendo< #ung 8icou se9 -oder realizar traAalhos intelectuais ou 9es9o ler u9 li)ro cient58ico I9as no -arou de tratar -acientesL. "esol)eu seu -roAle9a essenciai9ente da 9es9a 9aneira co9o Creud o ha)ia resol)idoH en8rentando sua 9ente inconsciente. E9Aora no analisasse sist9atica9ente seus sonhos< co9o Creud 8izera< #ung seguia os i9-ulsos do inconsciente tal co9o se re)ela)a9 e9 sonhos e 8antasias. Assi9 co9o ocorrera co9 Creud< a crise e9ocional de #ung 9ais tarde

to9ou7se u9a *-oca de i9ensa criati)idade< le)ando7o W 8or9ulao de sua -eculiar aAordage9 da -ersonalidade. 3o9o 8ruto do seu interesse -ela 9itologia< #ung 8ez algu9as eB-ediDes de ca9-o W 1@/ h8rica e ao sudoeste dos Estados nidos na d*cada de 0O< -retendendo estudar os -rocessos 9entais de -o)os -r*7al8aAetizados. E9 /210< 8oi no9eado -ro8essor da ni)ersidade Polit*c nica Cederal de \uriJue< -osio Jue 9ante)e at* Jue a sua saQde deAilitada o 8ez de9itir7se e9 /2.0. Dois anos de-ois< 8oi 8undada -ara ele< na ni)ersidade da !asil*ia< u9a cadeira de -sicologia 9*dica< 9as a doena o i9-ediu de 9anter essa -osio -or 9ais de u9 ano. &o entanto< -er9aneceu ati)o na -esJuisa e na -roduo de traAalhos escritos -ela 9aior -arte dos seus oitenta e seis anos< -uAlicando u9 es-antoso nQ9ero de li)ros. &a noite anterior W sua 9orte< ele disse a u9 a9igo6 R(a9os to9ar u9 )inho real9ente Ao9 esta noiteS IFehr< /2>?< -. .:.L. Ele se9-re )i)era a sua )ida co9 Ao9 gosto. A Psicologia Anal5tica 9 -onto 8unda9ental de di8erena entre #ung e Creud )incula7se co9 a natureza da liAido. EnJuanto Creud a de8inia e9 ter9os -redo9inante9ente seBuais< #ung a considera)a a energia )ital generalizada de Jue o seBo era a-enas u9a -arte. Para #ung< essa energia )ital liAidinal AUsica se eB-ri9e no cresci9ento e na re-roduo< e ta9A*9 e9 outras ati)idades< a de-ender do Jue * 9ais i9-ortante -ara u9 indi)iduo nu9 9o9ento -articular. A recusa Gunguiana de considerar a liAido co9o eBclusi)a9ente seBual deiBou7o li)re -ara dar inter-retaDes di8erentes ao co9-orta9ento Jue Creud s -odia de8inir e9 ter9os seBuais. Para #ung< -or eBe9-lo< entre os trYs e os cinco anos de )ida< Jue ele deno9ina)a 8ase -r*7seBual< a energia liAidinal ser)e Ws 8unDes de nutrio e de cresci9ento e no te9 nenhu9a das nuanas seBuais da conce-o 8reudiana desses -ri9eiros anos. #ung ta9A*9 reGeita)a o co9-leBo de ddi-o 8reudiano e eB-lica)a o a-ego da criana W 9e e9 ter9os de u9a necessidade de de-endYncia< co9 todas as satis8aDes e ri)alidades associadas co9 a 8uno 9aterna de 8ornecer ali9ento. f 9edida Jue a criana a9adurece e desen)ol)e o 8uncionalis9o seBual< as 8unDes de nutrio co9Aina97se co9 senti9entos seBuais. Para #ung< a energia liAidinal s assu9e 8or9a heterosseBual de-ois da -uAerdade. Ele no nega)a a eBistYncia de 8atores seBuais< 9as reduzia o -a-el do seBo ao de u9 dos i9-ulsos Jue co9-De9 a liAido. d 8Ucil )er Jue as -r-rias eB-eriYncias de )ida de #ung in8luenciara9 sua teoria Jue< co9o a de Creud< 8oi intensa9ente autoAiogrU8ica. #U oAser)a9os Jue a i9erso -essoal de #ung no inconsciente -ressagia)a seu interesse -ro8issional ulterior -elo t-ico. 3o9 relao ao seBo< as e)idYncias ta9A*9 so alta9ente sugesti)as. #ung no tinha co9o usar< ne9 -recisa)a de u9 co9-leBo de ddi-o e9 sua teoria< -orJue isso no tinha rele)Nncia -ara a sua in8Nncia. Ele descre)era a 9e co9o u9a 9ulher gorda e -ouco atraente< e -or isso nunca -]de co9-reender a insistYncia de Creud de Jue todo garotinho tinha anseios seBuais -ela 9e. Ao contrUrio de Creud< #ung no desen)ol)eu nenhu9a insegurana< iniAio ne9 ansie dade soAre o seBo Juando adulto< e no 8ez nenhu9a tentati)a de li9itar suas ati)idades seBuais< ta9A*9 ao contrUrio de Creud. &a )erdade< #ung te)e alguns casos co9 -acientes e

disc5-ulas. Para #ung< Jue satis8azia li)re e 8reJ[ente9ente suas necessidades seBuais< o seBo tinha u9 -a-el 95ni9o na 9oti)ao hu9ana. Para Creud< acossado -or 8rustraDes e ansioso co9 seus deseGos contrariados< o seBo tinha o -a-el centralS ISchultz< /22O< -. /.>L. A segunda di8erena AUsica entre as oAras de Creud e #ung * a sua conce-o da direo das 8oras Jue in8luencia9 a -ersonalidade hu9ana. Creud )ia as -essoas co9o )5ti9as dos e)entos da in8NnciaH #ung acredita)a Jue so9os 9oldados -or nossas 9etas< es-eranas e as-iraDes co9 relao ao 8uturo< Ae9 co9o -elo nosso -assado. #ung -ro-unha Jue o co9-orta9ento hu9ano no * deter9inado -or inteiro -elas -ri9eiras eB-eriYncias da )ida< estando suGeito a 9udana e9 anos suAseJ[entes. 1@0 9a terceira di8erena entre os dois * Jue #ung en8atiza)a 9ais o inconsciente. Ele tenta)a 9ergulhar 9ais -ro8unda9ente na 9ente inconsciente< tendo7lhe acrescentado u9a no)a di9enso V as eB-eriYncias herdadas dos seres hu9anos co9o es-*cie e as dos seus ancestrais ani9ais Io inconsciente coleti)oL. #ung usa)a o ter9o -siJue -ara re8erir7se W 9ente< Jue segundo ele consistia e9 trYs n5)eis6 a consciYncia< o inconsciente -essoal e o inconsciente coleti)o. &o centro da 9ente consciente estU o ego< Jue se asse9elha W nossa conce-o de ns 9es9os. A consciYncia inclui -erce-es e le9Aranas< e * a )ia de contato co9 a realidade Jue nos -er9ite ada-tar7 nos ao nosso a9Aiente. #ung acredita)a< contudo< Jue se dera de9asiada ateno W consciYncia< Jue ele Gulga)a secundUria diante do inconsciente. Ele co9-ara)a a -arte consciente da -siJue co9 a -oro )is5)el de u9a ilha. EBiste unia -arte 9aior desconhecida soA a -eJuena -arte )is5)el aci9a da linha da Ugua< e 8oi nessa Aase oculta 9isteriosa Jue #ung concentrou sua ateno. Ele -ostula)a dois n5)eis do inconsciente. Logo aAaiBo da consciYncia estU o inconscien te -essoal< -ertencente ao indi)5duo. Ele consiste e9 todas as le9Aranas< i9-ulsos< deseGos< -erce-Des 8ugidias e outras eB-eriYncias da )ida da -essoa Jue 8ora9 su-ri9idas ou esJueci das. Incidentes do inconsciente -essoal -ode9 ser trazidos co9 8acilidade W -erce-o cons ciente< o Jue indica Jue esse n5)el de inconsciYncia no * 9uito -ro8undo. As eB-eriYncias do inconsciente -essoal esto agru-adas e9 co9-leBos. Trata7se de -adrDes de e9oDes< le9Aranas< anseios< etc.< co9 te9as co9uns. $s eBe9-los se 9ani8es ta9 na -essoa co9o u9a -reocu-ao co9 algu9a id*ia< co9o o -oder ou a in8erioridade< Jue in8luencia o co9-orta9ento. Assi9< u9 co9-leBo * essencial9ente u9a -ersonalidade 9enor Jue se 8or9a no interior da -ersonalidade total. AAaiBo do inconsciente -essoal se encontra o terceiro e 9ais -ro8undo n5)el de -siJue< o inconsciente coleti)o< Jue o indi)5duo no conhece e Jue cont*9 as eB-eriYncias acu9ula das de todas as geraDes -recedentes< incluindo nossos ancestrais ani9ais. $ inconsciente coleti)o consiste e9 eB-eriYncias e)oluti)as uni)ersais e 8or9a a Aase da -ersonalidade. 3o9o dirige todo o co9-orta9ento corrente< ele * considerado a 9ais -otente 8ora -resente na -ersonalidade. d i9-ortante notar Jue as eB-eriYncias e)oluti)as no interior do inconsciente coleti)o so< natural9ente< inconscientesH no as -erceAe9os< no nos recorda9os delas ne9 te9os i9agens suas< ao contrUrio do Jue ocorre co9 as eB-eriYncias do inconsciente -essoal. #ung acredita)a Jue a uni)ersalidade do inconsciente coleti)o

-odia ser eB-licada -ela teoria da e)oluo< 9ediante a se9elhana de estruturas cereArais -resentes e9 todas as raas hu9anas. &a analogia Gunguiana da ilha< algu9as -eJuenas ilhas Jue se ele)a9 aci9a da su-er85cie da Ugua re-resenta9 a 9ente consciente indi)idual de algu9as -essoas. A Urea de terra de cada ilha Jue estU logo aAaiBo da Ugua< e Jue de Juando e9 )ez * eB-osta -ela ao das 9ar*s< re-resenta o inconsciente -essoal de cada indi)5duo. $ leito do oceano< e9 Jue todas as ilhas esto< * o inconsciente coleti)o. #ung en8atizou o -oder de contriAuio do inconsciente coleti)o ao desen)ol)i9ento da -siJue. TendYncias herdadas contidas no inconsciente coleti)o V aJuilo Jue #ung deno9inou arJu*ti-os V so deter9inantes -reeBistentes ou inatos da )ida 9ental Jue dis-De9 a -essoa a se co9-ortar de 9odo se9elhante ao de ancestrais Jue se )ira9 diante de situaDes anUlogas. $s arJu*ti-os so )i)enciados co9o e9oDes e outros e)entos 9entais< e esto ti-ica 9ente associados co9 eB-eriYncias signi8icati)as da )ida co9o o nasci9ento e a 9orte< co9 estUgios -articulares co9o a adolescYncia e co9 reaDes ao -erigo eBtre9o. #ung e9-reendeu u9a eBtensa in)estigao das criaDes 95ticas e art5sticas de )Urias ci)ilizaDes e descoAriu s59Aolos co9uns a todas< 9es9o e9 culturas to a9-la9ente se-aradas no te9-o e no es-ao Jue eBclua9 a -ossiAilidade de in8luYncia direta. Ele ta9A*9 descoAriu o Jue considerou )est5gios desses si9Aolos nos sonhos contados -or seus -acientes. Todo esse 9aterial corro Aora)a sua conce-o de inconsciente coleti)o. 1@1 auatro dos arJu*ti-os descr5tos -or #urig -arecia9 ocorrer 9ais 8reJ[ente9ente do Jue os outros. Eles esta)a9 -lenos de altos n5)eis de signi8icado e9ocional< -odendo ser re9etidos a 9itos antigos de di)ersas origens. Esses arJu*ti-os -rinci-ais< considerados -or #ung siste 9as distintos de -ersonalidade< so a -ersona< a ani9a e o ani9us< a so9Ara e o sel86 A -ersona< o as-ecto 9ais eBterior da -ersonalidade< oculta o eu )erdadeiro. d a 9Uscara Jue usa9os nos contatos co9 os outros< re-resentando7nos tal co9o Juere9os a-are cer -ara a sociedade. A -ersona -ode no corres-onder W )erdadeira -ersonalidade do indi)5 duo. A noo de -ersona se asse9elha ao conceito sociolgico de dese9-enho de -a-el Irole -layingL< e9 Jue -ode9os agir co9o -ensa9os Jue os outros es-era9 Jue aGa9os e9 di8erentes situaDes. $s arJu*ti-os da ani9a e do ani9as re8lete9 a id*ia de Jue cada -essoa de u9 seBo eBiAe algu9as das caracter5sticas do outro. A ani9a se re8ere Ws caracter5sticas 8e9ininas -resentes no ho9e9H o ani9us denota caracter5sticas 9asculinas na 9ulher. Tal co9o os outros arJu*ti-os< esses ad)Y9 do -assado -ri9iti)o da es-*cie hu9ana< e9 Jue os ho9ens e as 9ulheres aAsor)era9 algu9as das tendYncias co9-orta9entais e e9ocionais do outro seBo. $ arJu*ti-o da so9Ara< nosso eu 9ais so9Ario< * a -arte 9ais -ri9iti)a e ani9alesca da -ersonalidade. #ung o considera)a nosso legado racial de 8or9as in8eriores de )ida. A so9Ara cont*9 todos os deseGos e ati)idades i9orais< -assionais e inaceitU)eis. #ung escre)eu Jue a so9Ara nos i9-ele a 8azer coisas Jue nor9al9ente no nos -er9itir5a9os. 9a )ez Jue tenha9os 8eito u9a dessas coisas< costu9a9os insistir Jue algo se a-ossou de

ns. #ung a8ir9ou Jue o salgoS * a -arte -ri9iti)a da nossa natureza. Mas a so9Ara ta9A*9 te9 u9 lado -ositi)o6 * a 8onte da es-ontaneidade< da criati)idade< da -erce-o e da e9oo -ro8un da< todas elas necessUrias ao -leno desen)ol)i9ento hu9ano. #ung considera)a o seiZ o 9ais i9-ortante arJu*ti-o do seu siste9a. EJuiliArando todos os as-ectos do inconsciente< o seiZ -ro-orciona unidade e estaAilidade W -ersonalidade. 3o9o re-resentao da -essoa inteira< o seiZ tenta -ro9o)er a integrao da -ersonalidade e -ode ser co9-arado co9 u9 i9-ulso -ara a auto7realizao ou auto7atualizao. Por auto7 atualizao< #ung designa)a a hannonia e a co9-letude da -ersonalidade< o desen)ol)i9ento 9ais integral de todos os as-ectos do seiZ #ung acredita)a Jue a auto7atualizao no -odia ser alcanada antes da 9eia7idade< e considera)a esses anos Ientre os trinta e cinco e os JuarentaL essenciais -ara o desen)ol)i9en to da -ersonalidade< u9a *-oca de transio natural e9 Jue a -ersonalidade -assa -or 9udan as necessUrias e Aen*8icas. (e9os nessa crena< outro ele9ento autoAiogrU8ico da teoria de #ung. A 9eia7idade 8oi a *-oca de sua )ida e9 Jue ele acredita)a ter alcanado a integrao do seu seiZ< a -artir da resoluo de sua crise neurtica. Assi9< -ara ele< o estUgio 9ais i9-ortante do desen)ol)i9ento da -ersonalidade no era a in8Nncia< ao contrUrio da )ida e do siste9a de Creud< 9as a 9eia7idade< *-oca de sua -r-ria crise -essoal. $ traAalho de #ung soAre as atitudes de intro)erso e eBtro)erso * Ae9 conhecido. Ele )ia essas 9odalidades de reao a di8erentes situaDes co9o -arte da 9ente consciente< de8inindo7as e9 ter9os da direo da energia liAidinal. $ eBtro)ertido dirige liAido -ara 8ora do eu< -ara e)entos e -essoas do 9undo eBterior. 9a -essoa desse ti-o * 8orte9ente in8luenciada -or 8oras do a9Aiente< sendo sociU)el e autocon8iante nu9a a9-la ga9a de situaDes. A liAido do intro)ertido * dirigida -ara o seu -r-rio interior. 9a -essoa intro)er tida * 9ais conte9-lati)a< intros-ecti)a e resistente a in8luYncias eBternas< 9enos con8iante nas relaDes co9 os outros e co9 o 9undo eBterior e 9enos sociU)el do Jue a eBtro)ertida. A9Aas as atitudes o-ostas eBiste9 e9 algu9 grau e9 todas as -essoas< 9as u9a delas costu9a ser 9ais -ronunciada. &ingu*9 * total9ente eBtro)ertido ou intro)ertido. A atitude do9inante a JualJuer 9o9ento dado -ode ser in8luenciada -ela situao. Por eBe9-lo< de 1@. 9odo geral< as -essoas intro)ertidas -ode9 tornar7se sociU)eis e 8rancas e9 situaDes Jue atraia9 o seu interesse. Segundo a teoria de #ung< as di8erenas de -ersonalidade ta9A*9 se 9ani8esta9 -or 9eio das Juatro 8unDes< as 9aneiras co9o nos orienta9os tanto diante do 9undo oAGeti)o eBterior co9o diante do nosso 9undo suAGeti)o interior. Essas 8unDes so o -ensa9ento< o senti9ento< a sensao e a intuio. $ -ensa9ento * u9 -rocesso conceitual Jue -ro-orciona sentido e co9-reenso. $ senti9ento * u9 -rocesso suAGeti)o de -onderao e a)aliao. A sensao * a -erce-o consciente de oAGetos 85sicos. E a intuio en)ol)e -erceAer de 9aneira inconsciente. #ung considera)a o -ensa9ento e o senti9ento 9odalidades racionais de reao< )isto en)ol)ere9 a razo e o Gu5zo. A sensao e a intuio so consideradas no racionais< -ois de-ende9 do 9undo dos est59ulos concretos e es-ec58icos e no en)ol)e9 o uso da razo. E9 cada -ar de 8unDes< so9ente u9a -ode ser do9inante nu9 dado 9o9ento. As 8unDes

do9inantes -ode9 se co9Ainar co9 o do95nio da eBtro)erso ou da intro)erso -ara -roduzir oito di8erentes ti-os -sicolgicos. #ung desen)ol)eu o teste de associa de -ala)ras co9o instru9ento de diagnstico e tera-ia -ara descoArir co9-leBos da -ersonalidade e9 seus -acientes. Ele iniciou essa -esJuisa soAre a associao de -ala)ras de-ois Jue u9 colega lhe 8alou do eB-eri9ento de associao de Filhel9 Fundt. &o -rocedi9ento de associao de -ala)ras de #ung< o analista lY -ara o -aciente u9a lista de -ala)ras< dizendo u9a de cada )ez< $ -aciente res-onde a cada -ala)ra co9 a -ri9eira -ala)ra Jue lhe )ier W 9ente. #ung 9edia o te9-o Jue o -aciente le)a)a -ara reagir a cada -ala)ra< Ae9 co9o as alteraDes da res-irao e da conduti)idade el*trica da -ele< consideradas e)idYncias de reaDes e9ocionais. Se u9a -ala)ra es-ec58ica -roduzisse u9 longo te9-o de res-osta< irregularidades na res-irao e u9a 9udana na conduti)idade da -ele< #ung deduzia a eBistYncia de u9 -roAle9a e9ocional inconsciente )inculado co9 a -ala)ra7est59ulo ou co9 a r*-lica. 3o9entUrio A oAra de #ung te9 tido algu9a in8luYncia soAre a -sicologia e a -siJuiatria< 9as -rinci-al9ente soAre ca9-os di)ersos co9o a religio< a histria< a arte e a literatura. Muitos historiadores< telogos e escritores o reconhece9 co9o 8onte de ins-irao. De 9odo geral< no entanto< a -sicologia cient58ica te9 ignorado sua -sicologia anal5tica. Muitos dos seus li)ros no 8ora9 traduzidos -ara o inglYs at* os anos @O< e seu estilo no inteira9ente claro te9 i9-edido u9 entendi9ento co9-leto de suas 8or9ulaDes. Seu desd*9 -elos 9*todos cient5 8icos tradicionais re-ele 9uitos -siclogos eB-eri9entais< -ara Jue9 as id*ias de #ung< co9 sua Aase 95stica e religiosa< tY9 ainda 9enos atrati)o do Jue as de Creud. Al*9 disso< as cr5ticas a Jue nos re8eri9os no 3a-5tulo /1 acerca das e)idYncias corroAoratrias da teoria de Creud ta9A*9 se a-lica9 ao traAalho de #ung. Ta9A*9 ele se a-oiou na oAser)ao cl5nica e na inter-retao< e no na in)estigao controlada de laAoratrio. Mas a -sicologia anal5tica receAeu u9a a)aliao 9enos 9inuciosa do Jue a -sicanUlise 8reudiana< -ro)a)el9ente -orJue a estatura de Creud no ca9-o relegou #ung e outros a u9 -lano secundUrio na co9-etio -or ateno -ro8issional. A delineao -or #ung dos oito ti-os -sicolgicos te9 esti9ulado considerU)eis -esJui sas. Te9 -articular i9-onncia o Myers7!riggs Ty-e Indicator IIndicador de Ti-o Myers7 !riggsL< u9 teste de -ersonalidade elaAorado nos anos 0O -or Matharine !riggs e IsaAel !riggs Myers. Ele se to9ou u9 i9-ortante instru9ento de -esJuisa e a)aliao. A oAra de #ung soAre a intro)erso e a eBtro)erso ins-irou o -siclogo inglYs Hans EysencE a desen)ol)er o Maudsley 1@: Pei In)entory IIn)entUrio de Personalidade MaudsleyL< u9 teste -o-ular -ara 9edir essas duas atitudes. Estudos usando esses instru9entos 8ornecera9 algu9 a-oio e9-5rico Ws id*ias de #ung e de9onstra9 Jue ao 9enos algu9as de suas noDes so suscet5)eis de testes eB-eri9entais. Tal co9o ocorreu co9 a oAra de Creud< os as-ectos 9ais a9-los da teoria de #ung Ico9o os co9-leBos< os arJu*ti-os e o inconsciente coleti)oL resiste9 a tentati)as de )alidao cient58ica. #ung deu outras contriAuiDes W -sicologia. $ teste de associao de -ala)ras tornou7se u9a t*cnica -roGeti)a -adro e incenti)ou o desen)ol)i9ento do Teste "orschach. $ conceito de

auto7atualizao Iauto7realizaoL anteci-ou a oAra de AAraha9 MasloT e de outros Jue< desde ento< tY9 desen)ol)ido o te9a de #ung. A sugesto Gunguiana de Jue a 9eia7idade * u9a *-oca crucial de 9udana de -ersonalidade 8oi incor-orada -or MasloT e EriE EriEson< tendo sido aceita -or tericos conte9-orNneos da -ersonalidade co9o estUgio desen)ol)i9en tal necessUrio I)er Le)inson< /2?>H Frights9an< /2>/L. A-esar dessas contriAuiDes< o grosso da oAra de #ung no te9 sido -o-ular na -sicolo gia. Suas id*ias gozara9 de u9a eB-loso de ateno -QAlica nos anos ?O e >O< ao Jue -arece de)ido ao seu conteQdo 95stico. Treina9ento 8or9al e9 anUlise Gunguiana * o8erecido e9 &o)a PorE< So Crancisco e Los Angeles< Ae9 co9o e9 institutos Gunguianos na Euro-a e e9 Israel. Teorias Socio-sicolgicas na PsicanUlise6 $ \eitgeist Ataca $utra (ez Sig9und Creud 8oi in8luenciado -ela -ers-ecti)a 9ecanicista e -ositi)ista Jue i9-regnou a ciYncia do s*culo 4I4. Perto do 8inal do s*culo 4I4< contudo< no)as disci-linas esta)a9 o8erecendo no)as 9aneiras de conceAer a natureza hu9ana< 8or9as Jue ia9 al*9 dos Juadros Aiolgicos e 8isicos de re8erYncia. A antro-ologia< a sociologia e a -sicologia social esta)a9 o8erecendo e)idYncias -ara sustentar a -ro-osio de Jue os seres hu9anos so o -roduto das 8oras e instituiDes sociais Jue 8or9a9 seu a9Aiente. Essas e)idYncias sugeria9 Jue os seres hu9anos de)eria9 ser estudados co9o seres sociais< e no co9o seres estrita9ente Aiolgicos. f 9edida Jue os antro-logos -uAlica)a9 seus estudos soAre di8erentes culturas< ia 8icando claro Jue alguns sinto9as neurticos e taAus -resentes nas hi-teses 8reudianas no era9< ao contrUrio do Jue ele -ensara< uni)ersais. Por eBe9-lo< no eBiste9 taAus contra o incesto e9 todas as sociedades. Al*9 disso< socilogos e -siclogos sociais tinha9 descoAerto Jue grande -arte do co9-orta9ento hu9ano -arecia )ir antes do condiciona9ento social do Jue de JuaisJuer tentati)as de satis8azer necessidades Aiolgicas. $ es-5rito intelectual do te9-o< o \eitgeist< esta)a -edindo u9a re)iso da conce-o da natureza hu9ana< 9as Creud< -ara a consternao de alguns dos seus seguidores< a-egara7 se W sua Yn8ase nos deter9inantes Aiolgicos da -ersonalidade. Analistas 9ais Go)ens< 9enos restringidos -ela tradio< 8ora9 se a8astando da -osio -sicanal5tica ortodoBa e co9eara9 a re9oldar a teoria 8reudiana ao longo de linhas 9ais co9-at5)eis co9 a orientao das ciYncias sociais. Sua id*ia de Jue a -ersonalidade * 9ais u9 -roduto do a9Aiente do Jue da Aiologia era consentNnea co9 a cultura e o -ensa9ento a9ericanos< e a-resenta)a u9a i9age9 da natureza hu9ana 9ais oti9ista do Jue a -osio deter9inista de Creud. Discutire9os dois desses dissidentes Jue a-resentara9 suas -r-rias teorias socio-sicol gicas6 Al8red Adler e Maren Ho9ey. Eles e outros sugerira9 Jue o co9-orta9ento hu9ano no * deter9inado -or 8oras Aiolgicas< 9as -elos relaciona9entos inter-essoais a Jue a -essoa estU eB-osta< -articular9ente na in8Nncia. Assi9 co9o as 8oras Aiolgicas< ta9A*9 o -a-el da liAido

e de sua 9ani8estao no co9-leBo de ddi-o< Ae9 co9o os estUgios -sicosseBuais do desen)ol )i9ento< so 9ini9izados e9 suas teorias. Para os tericos socio-sicolgicos< a ansiedade 1@@ e outras eB-ressDes de -erturAaDes e9ocional no se origina9 na liAido< nos instintos ne9 no seBo< desen)ol)endo7se< e9 )ez disso< a -artir dos -ri9eiros relaciona9entos sociais. Por conseguinte< no esta9os condenados W ansiedade< co9o Juer a teoria deter9inista de Creud< -orJue a ansiedade -ode ser e)itada -or 9eio das eB-eriYncias sociais a-ro-riadas na in8Nncia. Segundo Creud< os nossos -ensa9entos e co9-orta9entos so deter9inados -or 8oras Aiolgicas. E9 contraste< os tericos socio-sicolgicos considera9 o co9-orta9ento 8leB5)el e suscet5)el de ser consciente9ente 9odi8icado -elo indi)iduo. As instituiDes sociais ta9A*9 so 8leB5)eis e aAertas W 9udana. E9Aora reconhea9 Jue os costu9es e -adrDes da socie dade s -ode9 ser 9odi8icados gradual9ente e co9 di8iculdade< esses tericos concorda9 Jue as -essoas so ca-azes de desen)ol)er o ti-o de siste9a social a-ro-riado Ws suas necessidades. Al8red Adier I/>?O7/21?L 3ostu9a7se considerar Adier o -ri9eiro -ro-onente da 8or9a socio-sicolgica de -sica nUlise -orJue ele ro9-eu co9 Creud e9 /2//. Adler desen)ol)eu u9a teoria e9 Jue o interesse social te9 u9 -a-el rele)ante< e * o Qnico -siclogo Jue te9 u9 Juarteto de cordas co9 o seu no9e. A (ida de Adier Al8red Adier nasceu nu9a 8a95lia aAastada de u9 suAQrAio de (iena< hustria. Sua in8Nncia in8eliz 8oi 9arcada -ela doena< -elo ciQ9e de u9 ir9o 9ais )elho e -or senti9entos de ser 8ranzino< 8eio e reGeitado -ela 9e. Ele se sentia 9uito 9ais -rBi9o do -ai do Jue da 9e. Tal)ez tenha reGeitado o conceito 8reudiano do co9-leBo de ddi-o -orJue ele no re8letia sua -r-ria eB-eriYncia in8antil. auando criana< Adler se es8orou 9uito -ara ter -o-ularidade entre os seus colegas e< W 9edida Jue crescia< 8oi conseguindo u9 sentido de auto7esti9a e de aceitao dos outros Jue no encontrara no seio de sua 8a95lia. &o in5cio< Adler era 9au aluno< to ine-to Jue u9 -ro8essor disse ao seu -ai Jue o Qnico e9-rego -ara o Jual o garoto -resta)a era o de a-rendiz de sa-ateiro. 3o9 -ersistYncia e dedicao< Adler 8oi do 8undo do -oo ao to-o de sua classe. Tanto e9 ter9os acadY9icos co9o sociais< ele se es8ora)a -ara su-erar suas des)antagens e in8erioridadeH assi9< to9ou7 se u9 eBe9-lo )i)o de sua teoria da necessidade de co9-ensar as -r-rias 8raJuezas. $s senti9entos de in8erioridade< Jue 8or9a9 o cerne do seu siste9a< so u9 re8leBo direto de suas -r-rias eB-eriYncias in8antis. Adler ad9itia essa d5)ida< con8essando Jue RJue9 te9 8a9iliaridade co9 o traAalho da 9inha )ida )erU co9 clareza a concordNncia entre os 8atos da 9inha in8Nncia e os -ontos de )ista Jue eB-ri9iS I!otto9e< /212< -. 2L. Aos Juatro anos< enJuanto se recu-era)a de u9 ataJue Juase 8atal de -neu9onia< Adier decidiu ser 9*dico. Cor9ou7se na ni)ersidade de (iena e9 />2:. De-ois de se es-ecializar e9 o8tal9ologia e -raticar a cl5nica geral< trans8eriu7se -ara a -siJuiatria. E9 /2O0< Guntou7se ao gru-o de discusso se9anal de -sicanUlise 8or9ado -or Creud< co9o u9

dos Juatro 9e9Aros 8undadores. E9Aora traAalhasse -rBi9o de Creud< seu relaciona9ento co9 ele no era -essoal. Creud disse certa )ez Jue Adier o entedia)a. &os anos seguintes< Adler desen)ol)eu u9a teoria da -ersonalidade distinta da de Creud e9 )Urios as-ectos< tendo criticado aAerta9ente a Yn8ase 8reudiana nos 8atores seBuais. E9 /2/O< Creud o indicou -residente da Sociedade Psicanal5tica de (iena< ao Jue -arece nu9 es8oro -ara reconciliar as crescentes di8erenas entre eles< 9as< e9 /2//< seu ro9-i9ento ine)itU)el esta)a co9-leto. Adler renunciou W -residYncia e ro9-eu o8icial9ente co9 a -osio 8reudiana. A se-arao 8oi a9arga. Adler descre)eu Creud co9o u9 tra-aceiro e disse Jue a -sicanUlise era j ^suGaS I"oazen< /2?:< -. 0/OL. Creud re8eriu7se a Adler co9o Ranor 9alS e RenlouJuecido -ela a9AioS I%ay< /2>>< -. 001L. 1@? Adier 8oi 9*dico do eB*rcito austr5aco na Pri9eira %uerra< tendo organizado 9ais tarde cl5nicas de orientao in8antil no siste9a escolar )ienense. &os anos 0O< seu siste9a socio-si colgico< Jue ele deno9inou -sicologia indi)idual< atraiu co9entUrios 8a)orU)eis da co9uni dade -ro8issional< e 9uitos seguidores 8ora9 -ara (iena estudar co9 ele. Ele 8ez -alestras e9 )Urios -a5ses e< e9 /202< 8ez a -ri9eira de )Urias )isitas aos Estados nidos. E9 /21.< 8oi no9eado -ro8essor de -sicologia 9*dica da Escola de Medicina de Long Island< &o)a PorE. TrYs anos de-ois< durante u9 eBausti)o circuito de con8erYncias< 8aleceu e9 AAerdeen< Esccia. Creud< res-ondendo a u9 a9igo Jue eB-ri9ia tristeza -ela 9orte de Adier< escre)eu6 &o entendo sua si9-atia -or Adier. Para u9 9enino Gudeu de u9 suAQrAio )ienense< a 1@> A88red Adier< Jue ro9-eu co9 Creud e9 /2//< considera)a a 9oti)ao hu9ana u9 es8oro -or atingir a su-erioridade e acentua)a a i9-ortNncia dos 8atores sociais no desen)ol)i9ento da -ersonalidade. 9orte e9 AAerdeen constitui e9 si 9es9a u9a carreira inaudita e u9a -ro)a de Juo longe ele tinha ido. $ 9undo de 8ato o reco9-ensou -rodiga9ente -elo seu ser)io de contestao da -sicanUliseS IScar8< /2?/< -. .?L. A Psicologia Indi)idual Adier desen)ol)eu seu siste9a de -sicologia indi)idual ao longo de linhas sociais. Ele acredita)a Jue o co9-orta9ento hu9ano no * deter9inado -or 8oras Aiolgicas< 9as -or 8oras sociais. Sugeria Jue s -ode9os co9-reender a -ersonalidade in)estigando os relacio na9entos sociais e as atitudes Jue a -essoa te9 -ara co9 os outros. Ele -ro-]s Jue esse interesse social< Jue -ode ser de89ido co9o u9 -otencial inato -ara coo-erar co9 os outros a 8i9 de alcanar al)os -essoais e societais< se desen)ol)e na in8Nncia -or 9eio de eB-eriYncias de a-rendizage9. Tal co9o Creud< Adler reconhecia a i9-ortNncia dos -ri9eiros anos 8or9a ti)os da in8Nncia< 9as< co9o disse9os< seu 8oco era9 as 8oras sociais< e no as Aiolgicas. Ele ta9A*9 9ini9iza)a o -a-el do seBo na -las9ao da -ersonalidade IAdier< /21OL. $utro -onto de di8erena entre as teorias de Adler e Creud re8ere7se W i9-ortNncia da

consciYncia6 ao contrUrio de Creud< Adier acentua)a os deter9inantes conscientes do co9-or ta9ento. Ele considera)a os hu9anos seres conscientes< c]nscios de suas 9oti)aDes. Para Creud< o co9-orta9ento hu9ano era deter9inado -or eB-eriYncias -assadas. Adier< -or sua )ez< acredita)a Jue so9os 9ais in8luenciados -or aJuilo Jue -ensa9os Jue o 8uturo nos reser)a. Es8orar7se -or atingir 9etas ou anteci-ar 8uturos e)entos so ele9entos ca-azes de a8etar o nosso co9-orta9ento -resente. Por eBe9-lo< Jue9 )i)e te9eroso da danao eterna a-s a 9orte te9 u9 co9-orta9ento di8erente do de Jue9 no te9 essa eB-ectati)a. Creud di)idia a -ersonalidade e9 -artes distintas Iid< ego e su-eregoL< 9as Adler en8atiza)a a unidade e a consistYncia essenciais da -ersonalidade. Ele -ro-]s u9a 8ora -ro-ulsora dinN9ica Jue canaliza os )Urios recursos da -ersonalidade -ara u9 al)o -re9ente. Esse al)o< -ara cuGa consecuo todos nos es8ora9os< * a su-erioridade ou -er8eio< Jue aArange o desen)ol)i9ento< o a-er8eioa9ento e a realizao -lenos do eu. Segundo Adier< o seBo no * o i9-ulso do9inante< 9as a-enas u9 entre 9uitos 9eios -ara atingir a su-eriori dade ou a -er8eio. Adier acredita)a Jue essa luta -ela su-erioridade< -elo a-ri9ora9ento do eu< * inata< 9ani8estando7se e9 todos os as-ectos da -ersonalidade. Ela * res-onsU)el -or todos os -rogressos e realizaDes hu9anas< tanto indi)iduais co9o e9 ter9os da ci)ilizao. $Aser)a9os Jue Adler no concorda)a co9 a a8ir9ao de Creud de Jue a Aase -ri9Uria da 9oti)ao * o seBo. Adler acredita)a Jue u9 senti9ento generalizado de in8erioridade * a 8ora deter9inante do co9-orta9ento< ao Jue -arece co9o tinha sido e9 sua )ida. Inicial9en te< Adler associa)a esse senti9ento de in8erioridade co9 -artes de8icientes do cor-o. A criana co9 u9a 8raJueza orgNnica hereditUria tenta co9-ensar o de8eito su-eren8atizando a 8uno de8eituosa. 9a criana Jue gagueGa -ode< -or 9eio da tera-ia da 8ala< to9ar7se u9 grande oradorH a criana co9 9e9Aros 8racos -ode< atra)*s do eBerc5cio intenso< alcanar a eBcelYncia co9o atleta ou danarina. Mais tarde< Adier a9-liou seu conceito e incluiu JuaisJuer de8iciYncias 85sicas< 9entais ou sociais< reais ou i9aginadas. Ele ta9A*9 acredita)a Jue a -eJuenez< a i9-otYncia e a total de-endYncia da criana diante do seu a9Aiente -roduze9 u9 senti9ento de in8erioridade )i)enciado -or todos. 3onsciente de sua in8erioridade e da necessidade de su-erU7la< a criana ta9A*9 * i9-elida -or essa luta -ela su-erioridade ou -er8eio. Para ele< esse -rocesso de restrio e e9-uBo continua -or toda a )ida< i9-ulsionando a -essoa a realizaDes cada )ez 9aiores. 1@2 $s senti9entos de in8erioridade ta9A*9 a-resenta9 )antagens -ara a -essoa e -ara a sociedade< -ois le)a9 a u9a cont5nua 9elhoria. Mas< se na in8Nncia esses senti9entos 8ore9 acolhidos co9 9i9o eBcessi)o ou co9 reGeio< o resultado -ode ser co9-orta9entos co9 -ensatrios eB-ressos de 9odo anor9al. A inca-acidade de co9-ensar adeJuada9ente os senti9entos de in8erioridade -ode ocasionar o desen)ol)i9ento de u9 co9-leBo de in8erio ridade< Jue torna a -essoa inca-az de lidar co9 os -roAle9as da )ida.

Segundo Adiar< a 9eta su-re9a do ho9e9< atingir a su-erioridade< * uni)ersal< 9as eBiste9 )Urios co9-orta9entos 9ediante os Juais cada u9 de ns -ode alcanar essa 9eta. De9onstra9os nossa 9aneira de lutar e9 9odalidades distintas e desen)ol)e9os u9a 8or9a -eculiar ou caracter5stica de reagir Jue Adier deno9inou estilo de )ida. Esse estilo de )ida en)ol)e os co9-orta9entos co9 os Juais co9-ensa9os a in8erioridade real ou i9aginada. &o eBe9-lo da criana de cor-o d*Ail< o estilo de )ida inclui as ati)idades< co9o o eBerc5cio ou a -rUtica de es-ortes< Jue resulte9 no au9ento do Nni9o e da 8ora 85sica. Cor9ado -or )olta dos Juatro ou cinco anos< o estilo de )ida se 8iBa e se torna di85cil de 9udar a -artir de entoH ele -ro-orciona a re8erYncia no N9Aito da Jual todas as eB-eriYncias -osteriores so )i)encia das. Mais u9a )ez< )e9os Jue Adler ad9itia a i9-ortNncia dos -ri9eiros anos de )ida< 9as di8eria de Creud e9 sua crena de Jue cria9os consciente9ente o nosso -r-rio estilo de )ida ou eu. Adiar ta9A*9 se concentra)a na 8a95lia co9o 8ator de desen)ol)i9ento da -ersonalida de. 3rianas co9 de8iciYncias -ode9 se considerar u9 8racasso< 9as< -or 9eio da co9-ensa o e co9 a aGuda de -ais co9-reensi)os< -ode9 trans8or9ar in8erioridades e9 8oras. 3rianas esti9uladas e9 de9asia -elos -ais -ode9 to9ar7se egocYntricas. d i9-ro)U)el Jue desen)ol)a9 interesse socialH e9 )ez disso< )o es-erar Jue os outros aceda9 aos seus deseGos. 3rianas negligenciadas -ode9 desen)ol)er estilos de )ida Jue en)ol)e9 a Ausca de )ingana contra a sociedade. $ 9i9o e a negligYncia aAala9 nossa con8iana e9 nossa ca-acidade de en8rentar as eBigYncias da )ida. 3onsidera7se o conceito adleriano do -oder criati)o do eu o -inUculo de sua teoria. Ele sugeriu Jue te9os a ca-acidade de deter9inar nossa -r-ria -ersonalidade de acordo co9 o nosso estilo -essoal de )ida. Esse -oder criati)o re-resenta u9 -rinc5-io ati)o da eBistYncia hu9ana co9-arU)el W noo de al9a. 3ertas ca-acidades e eB-eriYncias nos )Y9 -or heredi tariedade e -elo a9Aiente< 9as * o 9odo co9o usa9os e inter-reta9os ati)a9ente essas eB-eriYncias Jue nos 8ornece a Aase da nossa atitude diante da )ida. Isso signi8ica Jue esta9os consciente9ente en)ol)idos no -rocesso de dar 8or9a W nossa -ersonalidade e ao nosso destino. Para ele< -ode9os deter9inar o nosso -r-rio 8uturo< e9 )ez de tY7lo deter9inado -ara ns -ela eB-eriYncia -assada. EBa9inando a in8Nncia de seus -acientes< Adler se interessou -elo relaciona9ento entre a -ersonalidade e a orde9 de nasci9ento. Ele descoAriu Jue a criana 9ais )elha< a do 9eio e a 9ais no)a< de)ido W sua -osio na 8a95lia< -assa9 -or eB-eriYncias sociais distintas Jue resulta9 e9 di8erenas de -ersonalidades. A criana 9ais )elha receAe 9uita ateno at* ser destronada -elo nasci9ento do segundo 8ilho. $ -ri9eiro 8ilho -ode ento 8icar inseguro e hostil< autoritUrio e conser)ador< co9 u9 8orte interesse -ela 9anuteno da orde9. Adier sugeriu Jue os cri9inosos< os neurticos e os -er)ertidos costu9a9 ser -ri9ogYnitos. ISig 9und Creud era -ri9ogYnitoH Adler o considera)a u9 t5-ico 8ilho 9ais )elho.L Adler descoAriu Jue o segundo 8ilho * intensa9ente a9Aicioso< reAelde e ciu9ento< es8orando7se constante9ente -ara su-erar o -ri9ogYnito. IAdler era segundo 8ilho e te)e -or toda a )ida u9 relaciona9ento co9-etiti)o co9 o ir9o 9ais )elho< cuGo no9e era Sig9und.L 3ontudo< Adier considera)a o segundo 8ilho 9elhor aGustado do Jue o -ri9ogYnito ou o caula. Ele acredita)a Jue este Qlti9o era estragado -elos 9i9os e o Jue tinha 9ais -roAaAi lidade de eBiAir -roAle9as de co9-orta9ento na in8Nncia e na idade adulta.

1?O 3o9 entario As teorias de Adier 8ora9 calorosa9ente receAidas -or 9uitas -essoas insatis8eitas ou desgostosas co9 o Juadro 8reudiano dos hu9anos co9o seres do9inados -or 8oras seBuais e deter9inados -elas eB-eriYncias in8antis. A89al< * 9ais agradU)el considerar Jue -ode9os dirigir consciente9ente o nosso desen)ol)i9ento. Adier a-resenta)a u9a i9age9 satis8atria e oti9ista da natureza hu9ana. Sua crena na i9-ortNncia dos 8atores sociais< co9 a relati)a eBcluso de deter9inantes Aiolgicos< re8orou a tendYncia e9 ascenso das ciYncias sociais. Seu traAalho 8oi ta9A*9 o co9eo de u9a reorientao se9elhante na -sicanUlise< destinada a to9ar seus -rinc5-ios 9ais a-licU)eis W di)ersidade de co9-orta9entos hu9anos. Mas no 8altara9 cr5ticos W -sicologia indi)idual de Adier. Muitos a8ir9a9 Jue suas teorias -eca9 -ela su-er8icialidade e -or se Aasear e9 oAser)aDes da )ida cotidiana 8undadas no senso co9u9. $utros considera9 suas id*ias argutas e -erce-ti)as. Creud disse Jue o siste9a de Adier era de9asiado si9-les. Ele oAser)ou Jue so necessUrios dois anos -ara a-render -sicanUlise< -or ser ela co9-leBa< 9as Jue as id*ias de Adier -ode9 ser ^a-rendidas e9 duas se9anas< -orJue< co9 Adler< hU 9uito -ouco a a-renderS ISterAa< /2>0< -. /:@L. Adier res-ondeu Jue essa era eBata9ente a Juesto6 ele -recisara de Juarenta anos -ara tornar sua -sicologia si9-les. Ta9A*9 se alega Jue Adier no era u9 terico coerente ne9 siste9Utico e Jue sua -osio deiBa 9uitas JuestDes se9 res-osta. $ Jue -recisa9ente * a 8ora criati)a -ela Jual dirigi9os o nosso co9-orta9ento` $ Jue i9-ede a -essoa de se reconciliar co9 sua in8erioridade` auais os -a-*is relati)os da hereditariedade e do a9Aiente nesse -rocesso` Al*9 disso< as criticas dos -siclogos eB-eri9entais 8eitas a Creud e #ung ta9A*9 se a-lica9 a Adier. Suas oAser)aDes dos -acientes no -ode9 ser re-roduzidas e )eri8icadas< ne9 8ora9 realizadas de 9odo controlado e siste9Utico. Ele no tentou con8ir9ar a -reciso dos relatos dos -acientes e< tal co9o Creud e #ung< no eB-licou os -rocedi9entos 9ediante os Juais analisou seus dados e chegou Ws suas conclusDes. E9Aora 9uitos dos conceitos adlerianos resista9 a tentati)as de )alidao cient58ica< sua noo de orde9 de nasci9ento te9 sido oAGeto de considerU)eis -esJuisas. Estudos re)ela9 Jue os -ri9ogYnitos tY9 alto grau de inteligYncia e necessidade de realizao< e sustenta9 sua noo de Jue eles eB-eri9enta9 ansiedade Juando destronados -ela chegada do segundo 8ilho I!el9ont e Marolla< /2?1H !reland< /2?.H Schachter< /2@1L. HU e)idYncias de -esJuisas -ara a conce-o de Adier de Jue os sonhos -ode9 nos aGudar a resol)er -roAle9as correntes e -ara a sua id*ia de Jue as nossas -ri9eiras le9Aranas in8antis -ode9 8ornecer algu9a indicao soAre o nosso estilo de )ida adulto I%rieser< %reenAerg e Harrison< /2?0H #acEson e Sechrest< /2@0L. De 9odo geral< a in8luYncia de Adier soAre a -sicanUlise -s78reudiana te9 sido suAs tancial. $ traAalho dos -siclogos do ego< Jue se concentra 9ais nos -rocessos racionais e conscientes do Jue nos inconscientes< segue a direo -ro-osta -or Adier. Sua Yn8ase na ao das 8oras sociais soAre a -ersonalidade -ode ser )ista no traAalho de Maren Horney< e o seu 8oco na unidade da -ersonalidade se re8lete na teoria de %ordon All-ort. $ destaJue Jue dU ao -oder criati)o do eu co9o 8ora ca-az de dar 8or9a ao -r-rio estilo de )ida

in8luenciou o -ensa9ento do AAraha9 MasloT< Jue co9entou Jue RAdier 8ica 9ais correto a cada anoS IMasloT< /2?O< -. /1L. A in8luYncia de Adler se estende ao -resente< co9o )i9os na oAra do terico da a-rendizage9 social #ulian "otter. Alguns -siclogos tY9 sugerido Jue Adier esta)a 9uito al*9 do seu te9-o< Jue sua Yn8ase nas )ariU)eis sociais e cogniti)as * 9ais co9-at5)el co9 tendYncias da -sicologia atual do Jue co9 a de sua *-oca. 1?/ As conce-Des de Adier continua9 a in8luenciar -siclogos< -siJuiatras< assistentes sociais e educadores. As -esJuisas Aaseadas e9 sua teoria e tera-ia so -uAlicadas na re)ista tri9estral Indi)idual Psychology6 The #ournal oZ Adlerian Theory< "esearch< and Pratice. Institutos de treina9ento adierianos 8unciona9 e9 &o)a PorE e e9 outras cidades a9ericanas< e u9a no)a gerao de adlerianos te9 a9-liado< desen)ol)ido e a-licado seu traAalho< -articular9ente na Urea do aconselha9ento in8antil. Maren Horney I/>>:7/2:0L Horney< u9a das -ri9eiras 8e9inistas< 8oi treinada na -sicanUlise 8reudiana e9 !erli9. Ela descre)eu sua oAra co9o u9a 9odi8icao e eBtenso do siste9a de Creud< e no co9o u9 es8oro -ara su-lantU7lo. A (ida de Horney Maren Horney nasceu e9 Ha9Aurgo< Ale9anha. Seu -ai era u9 de)oto e 9elanclico ca-ito de na)io 9uito 9ais )elho Jue a sua 9e< u9a 9ulher liAeral e )i)az. A in8Nncia de Ho9ey nada te)e de id5lico. Sua 9e a reGeitou e9 8a)or de u9 ir9o 9ais )elho Ia Jue9 Maren in)eGa)a -or ser u9 9eninoL< e seu -ai costu9a)a 9enos-rezar sua a-arYncia e inteligYncia< deiBando7a co9 senti9entos de in8erioridade< de 8alta de )alor e de hostilidade. Essa carYncia de a9or -ro9o)eu o Jue ela 9ais tarde deno9inou ansiedade AUsica< e dU outro eBe9-lo da in8luYncia das eB-eriYncias -essoais soAre a conce-o do desen)ol)i9ento da -ersonalidade de u9 terico. A -artir dos catorze anos< Horney -assou -or u9a s*rie de choJues adolescentes co9o -arte de sua Ausca cada )ez 9ais 8ren*tica do a9or e da aceitao Jue no -odia encontrar e9 casa. Aos dezessete< 8undou u9 Gornal Jue caracterizou co9o Ru9 rgo )irginal -ara su-er7 )irgensS e co9eou a andar -or ruas 8reJ[entadas -or -rostitutas. R&a 9inha i9aginaoS< con8idenciou ela ao seu diUrio< Rno hU -onto e9 9i9 Jue no tenha sido AeiGado -or u9a Aoca ardente. &a 9inha i9aginao< no hU de-ra)a1 Jue eu no tenha eB-eri9entado at* as Qlti9as conseJ[YnciasS IHorney< /2>O< -. @.L. A-esar da o-osio do -ai< Horney ingressou na escola 9*dica da ni)ersidade de !erli9 e se 8or9ou e9 /2/1. 3asou7se< te)e trYs 8ilhas e -assou -or u9 longo -er5odo de -erturAao e9ocional. Sentia7se cada )ez 9ais in8eliz e o-ri9ida< so8ria de dores no est]9a go< tinha -roAle9as seBuais co9 o 9arido e te)e )Urios casos. Di)orciou7se e9 /20? e continuou sua Ausca incansU)el de a9or -elo resto da )ida. Entre /2/. e /2/>< 8ez u9 treina9ento -sicanal5tico ortodoBo no Instituto Psicanal5tico de !erli9. &o ano seguinte< to9ou7se -arte do cor-o docente do Instituto e iniciou sua -rUtica -ri)ada. &os Juinze anos seguintes< Ho9ey escre)eu 9uitos artigos t*cnicos< a 9aioria dedicada aos -roAle9as da -ersonalidade 8e9inina< nos Juais esAoou seu desacordo co9 certos con

ceitos 8reudianos. E9 /210< 8oi -ara os Estados nidos co9o diretora associada do Instituto de PsicanUlise de 3hicago. Prosseguiu co9 seu consultrio -articular e deu aulas no Instituto Psicanal5tico de &o)a PorE< 9as u9 crescente desagrado co9 a teoria 8reudiana ortodoBa 8Y la ro9-er co9 esse gru-o. Ela 8undou o Instituto A9ericano de PsicanUlise< Jue dirigiu at* a 9orte. $ Desen)ol)i9ento da Personalidade 3onsidere9os de inicio os -ontos de desacordo entre Horney e Creud. Ela acredita)a Jue alguns dos -ressu-ostos AUsicos de Creud tinha9 sido in8luenciados -ela *-oca e9 Jue ele traAalhara e Jue< nos anos 1O e .O< Juando ela 8or9ula)a seu siste9a< o \eitgeist so8rera dra9Uticas 9udanas. $s -adrDes culturais era9 di8erentes< e as atitudes soAre o co9-orta7 1?0 9ento seBual e os -a-*is seBuais tinha9 sido re)istas. As teorias 8reudianas GU no era9 co9-at5)eis co9 o cli9a intelectual )igente. E essas di8erenas era9 no a-enas de *-oca co9o ta9A*9 de lugar. Horney desen)ol )eu suas teorias nos Estados nidos< Jue tinha9 suas -r-rias atitudes -o-ulares acerca do seBo. Seus -acientes a9ericanos di8eria9 dos seus -ri9eiros -acientes euro-eus< e as di8eren as entre eles s -oderia9 ser eB-licadas e9 ter9os de in8luYncias sociais< e no< co9o Creud dissera< -or 8atores Aiolgicos uni)ersais. Horney no concorda)a co9 Creud Juanto ao 8ato de a -ersonalidade de-ender de 8oras 1?1 E9Aora aceitasse a Yn8ase 8reudiana na i9-ortNncia dos -ri9rdios da in8Nncia< Maren Horney -ro-]s a ansiedade AUsica< ad)inda do relaciona9ento -ais78ilhos< co9o a -rinci-al 8ora Jue 9oti)a as -essoas a -rocurar segurana e -roteo. Aiolgicas i9utU)eis. Ela nega)a a -osio destacada dos 8atores seBuais< contesta)a a )alidade da teoria edi-iana e descarta)a os conceitos de liAido e da estrutura 8reudiana da -ersonalidade. $-ondo7se W crena de Creud de Jue as 9ulheres so 9oti)adas -ela in)eGa do -Ynis< ela a8ir9ou Jue os ho9ens so 9oti)ados -ela in)eGa do Qtero< Jue eles in)eGa9 a ca-acidade 8e9inina de gerar 8ilhos. Horney acredita)a Jue essa in)eGa do Qtero e o conseJ[ente ressen ti9ento se 9ani8esta9 inconsciente9ente nos ho9ens -or 9eio de co9-orta9entos )oltados -ara de-reciar e di9inuir as 9ulheres< -ara -ro9o)er e 9anter sua condio in8erior. &egando Ws 9ulheres direitos iguais< 9ini9izando suas o-ortunidades de contriAuir -ara a sociedade e de-reciando seus es8oros de realizao< os ho9ens tenta9 9anter u9a -retensa su-erioridade natural. Para Horney< a razo 8unda9ental desse co9-orta9ento 9asculino * u9 sentido de in8erioridade decorrente da in)eGa do Qtero. Ho9ey e Creud ta9A*9 di8eria9 e9 suas conce-Des AUsicas da natureza hu9ana. Horney escre)eu6 $ -essi9is9o de Creud no Jue se re8ere a neuroses e ao seu trata9ento )eio das -ro8unde zas de sua descrena na Aondade hu9ana e no desen)ol)i9ento hu9ano. $ ho9e9<

-ostulou ele< estU 8adado a so8rer ou a destruir... Minha con)ico -essoal * a de Jue o ho9e9 te9 tanto a ca-acidade co9o o deseGo de desen)ol)er suas -otencialidades e )ir a ser u9 ser hu9ano decente... Acredito Jue o ho9e9 -ossa 9udar e continuar 9udando enJuanto )i)er IHorney< /2.:< -. /2L. E9Aora reGeitasse Aoa -arte do siste9a de Creud< Ho9ey aceita)a a noo de 9oti)ao inconsciente< assi9 co9o a eBistYncia de 9oti)os e9ocionais e no racionais. $ conceito 8unda9ental da teoria de Ho9ey * a ansiedade AUsica< de8inida -or ela co9o ^o senti9ento Jue a criana te9 de estar isolada e desa9-arada nu9 9undo -otencial9ente hostilS IHorney< /2.:< -. ./L. Essa de8inio caracteriza seus -r-rios senti9entos Juando criana. A ansiedade AUsica -ode resultar de )Urias aDes -arentais co9 relao W criana< incluindo u9a atitude de do95nio< a 8alta de -roteo e de a9or e o co9-orta9ento errUtico. aualJuer coisa Jue -erturAe o relaciona9ento seguro entre as crianas e os -ais -ode -roduzir a ansiedade AUsica. Logo< a ansiedade AUsica no * inata< 9as resultado de 8oras sociais -resentes no a9Aiente da criana. E9 lugar dos instintos 8reudianos co9o as -rinci-ais 8oras 9oti)adoras< Horney consi dera)a Jue o AeA* i9-otente Ausca segurana nu9 9undo a9eaador. Ela -ro-]s Jue a 8ora i9-ulsora do co9-orta9ento hu9ano * essa necessidade de segurana< de -roteo e de liAertao do 9edo. Partilhando co9 Creud a id*ia de Jue a -ersonalidade se desen)ol)e e9 tenra in8Nncia< ela sustenta)a ta9A*9 Jue a -ersonalidade -ode 9udar ao longo da )ida. EnJuanto Creud detalha)a estUgios -sicosseBuais do desen)ol)i9ento< Ho9ey concentra)a7se na 9aneira co9o a criana e9 cresci9ento * tratada -elos -ais. Ela contesta)a 8ases de desen)ol)i9ento uni)ersais< co9o os estUgios oral ou anal< sugerindo Jue< se a criana desen)ol)ia algu9a tendNncia desse ti-o< isso se de)ia aos co9-orta9entos dos -ais. &ada no desen)ol)i9ento da criana era )isto co9o uni)ersalH tudo de-endia de 8atores culturais< sociais e a9Aientais. Horney tentou de9onstrar Jue os con8litos atriAuidos -or Creud a 8ontes Aiolgicas -oderia9 ser atriAuidos< e9 )ez disso< a 8oras sociais. Assi9< ela se concentrou nas -ri9eiras eB-eriNn cias in8antis Jue en)ol)e9 a interao -arental co9 a criana< GU Jue os -ais -ode9 tanto satis8azer co9o 8rustrar suas necessidades de egurana e -roteo. $ a9Aiente Jue os -ais -ro-orciona9 W criana e a 9aneira co9o esta reage a ele 8or9a9 a estrutura de sua -ersonalidade. $Aser)a9os Jue a ansiedade AUsica ad)*9 do relaciona9ento -ai78ilho. auando essa ansiedade social ou a9Aiental9ente -roduzida se 9ani8esta< a criana desen)ol)e )Urias 1?. estrat*gias cotn-orta9entais -ara en8rentar os senti9entos resultantes de desa9-aro e insegu rana< res-ondendo Ws atitudes e co9-orta9entos -arentais. Se algu9a estrat*gia co9-orta7 9ental da criana se to9ar u9a -arte 8iBa da -ersonalidade< ela * deno9inada necessidade neurtica< u9a 8or9a de de8esa contra a ansiedade. Horney -ostulou dez necessidades neur ticas< incluindo as de a8eio< de realizao -essoal e de auto7 su8iciYncia. E9 escritos ulteriores< ela agru-ou as dez necessidades e9 trYs categorias6 I/L o ti-o suA9isso I9o)i9ento de a-roBi9ao das -essoas< co9o na necessidade de a9orLH I0L o

ti-o distante I9o)i9ento de a8asta9ento das -essoas< co9o na necessidade de auto7 su8iciYnciaLH e I1L o ti-o agressi)o I9o)i9ento contra as -essoas< co9o na necessidade de -oderL. $ 9o)i 9ento de a-roBi9ao das -essoas en)ol)e a aceitao da i9-otYncia e a tentati)a de oAter o a8eto dos outros e de de-ender delesH essa * a Qnica 9aneira Jue -er9ite W -essoa sentir7se segura co9 os outros< $ 9o)i9ento de a8asta9ento das -essoas en)ol)e -er9anecer distante dos outros -ara e)itar toda situao de de-endYncia. $ 9o)i9ento contra as -essoas en)ol)e hostilidade< reAelio e agresso contra os outros. Horney acredita)a Jue nenhu9a dessas necessidades ou ti-os constitui u9 9odo realista de en8rentar a ansiedade. As -r-rias necessidades -ode9 dar orige9 a con8litos -or causa de sua inco9-atiAilidade. 9a )ez Jue a -essoa estaAelea u9a estrat*gia co9-orta9ental -ara en8rentar a ansiedade< esse co9-orta9ento deiBa de ter 8leBiAilidade su8iciente -ara -er9itir 9odalidades alternati)as de eB-resso. auando u9 co9-orta9ento 8iBo * inadeJuado -ara u9a situao -articular< a -essoa 8ica inca-az de 9udar e9 res-osta Ws eBigYncias da situao. Esses co9-orta9entos solida9ente estaAelecidos intensi8ica9 as di8iculdades da -essoa -or Jue -er9eia9 toda a -ersonalidade< RaArangendo no a-enas a relao da -essoa co9 os outros co9o ta9Ae9 sua relao consigo 9es9a e co9 a )ida e9 geralS IHo9ey< /2.:< -. .@L. Ela in)ocou o conceito de auto7i9age9 idealizada< Jue< nu9 certo sentido< -ro-orciona u9 8also Juadro da -ersonalidade. Trata7se de u9a 9Uscara i9-er8eita e enganosa Jue i9-ede as -essoas neurticas de co9-reender e aceitar seus )erdadeiros eus. Ao en)ergar a 9Uscara< os neurticos nega9 a eBistYncia de seus con8litos interiores. $s neurticos )Ye9 co9o genu5nas as auto7i9agens idealizadas< e essas i9agens -er9ite9 acreditar Jue so su-eriores Ws -essoas Jue de 8ato so. Ho9ey acredita)a Jue os con8litos neurticos no so inatos ne9 ine)itU)eis< 9as surge9 de situaDes indeseGU)eis na in8_ncia. Eles -ode9 ser e)itados se a )ida 8a9iliar da criana 8or caracterizada -ela generosidade< -ela co9-reenso< -ela segurana e -elo a9or. 3o9entUrio $ oti9is9o de Horney Juanto W -ossiAilidade de se e)itare9 con8litos neurticos 8oi Ae9 receAido -or -siclogos e -siJuiatras co9o u9 al5)io -ara o -essi9is9o da teoria 8reudiana. Al*9 disso< sua contriAuio W -sicologia * digna de nota -orJue ela introduziu u9 9odelo da -ersonalidade Jue te9 co9o Aase os 8atores sociais e atriAui -ouco ou nada aos 8atores inatos. Sua teoria da -ersonalidade -ode ser 9ais 8raca do Jue a de Creud e9 ter9os de clareza< coerYncia interna e desen)ol)i9ento 8or9al. Muitos -siclogos acredita9 Jue teria sido 9ais 8Ucil aceitar ou reGeitar a teoria 8reudiana do Jue tentar re8or9ulU7la co9o Ho9ey 8ez. Seu a8asta9ento da doutrina 8reudiana AUsica * to radical Jue o seu siste9a * 9al )isto -elos -sicanalistas ortodoBos. E9Aora no co9entasse direta9ente o traAalho de Horney< Creud disse dela certa 8eita6 Rela * ca-az< 9as 9aliciosaS I!ianton< /2?/< -. @:L. As e)idYncias da teoria de Horney< tais co9o as de Creud< #ung e Adier< )Y9 de oAser)aDes cl5nicas< estando suGeitas aos -roAle9as de crediAilidade cient58ica GU aludidos. 1?: Poucas -esJuisas 8ora9 8eitas soAre os conceitos do seu siste9a< e alguns considera9 isso u9a grande li9itao do seu traAalho. 3ontudo< as -esJuisas citadas no 3a-5tulo /1< Jue

re8utara9 as noDes 8reudianas de Jue as 9ulheres tY9 su-eregos inadeJuada9ente desen)ol)idos e conce-Des in8eriores do cor-o< -ode9 ser to9adas co9o a-oio -ara alguns dos -ontos de )ista de Ho9ey. Mes9o -ri)ada de u9 gru-o leal de disc5-ulos ou de u9a re)ista onde desen)ol)er e di)ulgar suas id*ias< Horney te9 causado u9 i9-acto considerU)el co9 suas oAras. A 3l5nica Maren Horney e o Instituto Psicanal5tico Maren Ho9ey Iu9 centro de treina9ento -ara analistasL so atuantes na cidade de &o)a PorE. 3o9 o 9o)i9ento 8e9inista Jue te)e in5cio nos anos @O< seus li)ros ti)era9 reno)ada a sua -o-ularidade. So os seus escritos soAre a -sicologia 8e9inina Jue hoGe constitue9 sua -rinci-al contriAuio. RSe ela no ti)esse escrito nada 9ais do Jue issoS< oAser)ou u9 Aigra8o< Resses docu9entos teria9 con8erido a Ho9ey u9 lugar i9-ortante na histria da -sicanUliseS Iauinn< /2>?< -. 0//L. Horney 8oi u9a 8e9inista ardente e -ioneira< e 9uitas de suas -osiDes< eB-ressas hU 9ais de cinJ[enta anos< tY9 u9 8orte acento conte9-orNneo. E9 /21.< ela contrastou a 9ulher tradicional< Jue -rocura sua identidade no casa9ento e na 9aternidade< co9 a 9ulher 9oderna< Jue Ausca sua identidade nu9a carreira. Esse con8lito entre o a9or e o traAalho< tal co9o ela o )ia< caracterizou sua -r-ria )ida. Horney concentrou7se no traAalho< Jue lhe -ro-orcionou enor9e satis8ao< 9as continuou< -or toda a )ida< a Auscar o a9or. Seu dile9a * to intenso nos anos 2O Juanto o 8oi -ara ela nos 1O< e ela lutou )igorosa9ente -ara Jue as 9ulheres ti)esse9 o d9iito de escolher< de to9ar suas -r-rias decisDes diante das eBigYncias i9-ostas -or u9a sociedade do9inada -elos ho9ens. $s Descendentes (i9os Jue a teoria -sicanal5tica 8reudiana no -er9aneceu -or 9uito te9-o co9o a Qnica aAordage9 da co9-reenso da -ersonalidade hu9ana. As alteraDes introduzidas -elos neo8reudianos leais< -or 3arl #ung e -elos tericos socio-sicolgicos re-resenta9 algu9as alternati)as desen)ol)idas no curso da )ida de Creud. A Urea da teoria e da -esJuisa da -ersonalidade se desen)ol)eu i9ensa9ente nos anos seguintes e redundou e9 9uitas -ers-ec ti)as con8litantes. $s 9anuais conte9-orNneos soAre a -ersonalidade costu9a9 discutir Juinze ou 9ais teorias -lena9ente 8or9uladas. E9Aora di8ira9 tanto e9 ter9os es-ec58icos co9o no tocante a generalidades< essas aAordagens tY9 u9a herana co9u96 todas de)e9 sua orige9 e sua 8or9a< e9 algu9a 9edida< aos es8oros 8undadores de Sig9und Creud. Creud ser)iu< do lado -sicanal5tico da histria da -sicologia< ao 9es9o -ro-sito a Jue Filhel9 Fundt ser)iu do lado eB-eri9ental6 co9o 8onte de ins-irao e co9o 8ora a Jue se o-or. Toda estrutura< concreta e terica< de-ende da solidez dos seus 8unda9entos< e Creud< assi9 co9o Fundt< 8orneceu u9 )igoroso e desa8iador alicerce a -artir do Jual construir. 3o9o eBe9-los da e)oluo da teoria da -ersonalidade desde a *-oca de Creud< discu tire9os as oAras de trYs descendentes6 %ordon All-ort< Henry Murray e EriE EriEson. %ordon All-ort I/>2?7/2@?L &o curso de u9a longa e -roduti)a carreira e9 Har)ard< %ordon All-ort< 9ais do Jue JualJuer outra -essoa< tornou o estudo da -ersonalidade u9a -arte acade9ica9ente res-eitU)el da -sicologia. A Urea da -ersonalidade no era considerada 8or9al9ente -arte da -sicologia at* ele -uAlicar Personality6 a Psychological Inter-retation IA Personalidade6

9a Inter-reta o PsicolgicaL e9 /21?. All-ort< Jue nunca 8oi -sicanalisado ne9 9ante)e -rUtica -ri)ada< e9-reendeu o estudo da -ersonalidade a -artir do a9Aiente cl5nico e o le)ou -ara a uni)ersidade. 1?@ auando criana< All-ort sentia7se isolado e reGeitado -or outras crianas< 9as sua )ida 8a9iliar era 8eliz e 9arcada -ela a8eio e -ela con8iana. Ao contrUrio de Creud e dos -ri9eiros -s78reudianos< ele no -arece ter tido nenhu9a eB-eriYncia in8antil digna de nota Jue tenha a8etado direta9ente sua conce-o adulta da -ersonalidade. Tal)ez -or isso tenha -re8erido aAordar o ca9-o de u9 -onto de )ista intelectual e acadY9ico< e no de u9a -ers-ecti)a 9ais -essoal atra)*s da -sicanUlise. Entre sua graduao e -s7graduao e9 Har)ard< All-ort )iaGou -or algu9 te9-o. E9 (iena conheceu Sig9und Creud< u9 e)ento Jue te)e algu9 i9-acto e9 sua aAordage9 da -ersonalidade. Introduzido no gaAinete do grande ho9e9< o Go)e9 All-ort no conseguiu -ensar e9 nada -ara dizer. Creud 8icou i9)el< olhando -ara ele< es-erando Jue All-ort co9easse a con)ersa. Cinal9ente< o ra-az co9eou a relatar u9 incidente Jue ocorrera no Aonde naJuela 9anh en)ol)endo u9 garoto co9 u9 9edo A)io e eBtre9o de suGeira. auando All-ort ter9inou a histria< Creud o olhou e9 silYncio -or u9 9o9ento e ento -erguntou6 ^Esse garoto -or acaso era )ocY`S Creud esta)a eB-ri9indo sua crena de Jue All-ort re)ela)a seus -r-rios con8litos interiores co9 essa histria IAll-ort< /2@>< --. 1>171>.L. 9 -siclogo sugeriu Jue a -ergunta de Creud a All-ort 8oi arguta e Ae9 -recisa. RAll-ort era de 8ato u9a -essoa li9-a< 9eticu losa< organizada e -ontual V -ossu5a 9uitas caracter5sticas associadas -or Creud co9 a -ersonalidade co9-ulsi)aS IPer)in< /2>.< -. 0@?L. All-ort 8icou aAalado co9 a -ergunta de Creud. 3o9eou a sus-eitar Jue a -sicanUlise se concentra)a e9 de9asia no inconsciente< negligenciando os 9oti)os conscientes< e se lanou W 8or9ulao de u9a conce-o da -ersonalidade distinta da de Creud. Ele 9ini9izou o -a-el do inconsciente e9 adultos nor9ais< alegando Jue eles 8unciona9 e9 ter9os 9ais racionais e conscientes. S os neurticos< disse ele< so in8luenciados signi8icati)a9ente -elo inconsciente. All-ort ta9A*9 discorda)a de Creud Juanto ao i9-acto das eB-eriYncia in8antis soAre os con8litos da idade adulta< insistindo Jue so9os 9uito 9ais in8luenciados -elas eB-eriYncias -resentes e -elas nossas es-eranas co9 relao ao 8uturo do Jue -elo -assado. outra di8erena i9-ortante * a con)ico de All-ort de Jue a Qnica 9aneira de in)estigar a -ersonalidade * estudar adultos nor9ais< e no neurticos. Ao contrUrio de Creud< ele no acredita)a na eBistYncia de u9a continuidade entre -essoas nor9ais e neurticas. Ele a8ir9a)a Jue no ha)ia se9elhanas entre indi)5duos nor9ais e neurticos< no ha)endo -ortanto Aases -ara co9-arao. Acentuando a -eculiaridade de cada -ersonalidade indi)idual< All-ort no acredita)a Jue hou)esse leis uni)ersais -ass5)eis de a-licao a todos. Para All-ort< o cerne de JualJuer teoria da -ersonalidade * o trata9ento da 9oti)ao. Para eB-licar a 9oti)ao no adulto nor9al< ele -ro-]s o conceito de autono9ia 8uncional< a id*ia de Jue u9 9oti)o no te9 relao 8uncional co9 nenhu9a eB-eriYncia in8antil. $s 9oti)os hu9anos inde-ende9 das circunstNncias originais e9 Jue a-arecera9. Pode7se 8azer u9a analogia co9 u9a Ur)ore< Jue GU no te9 relao 8uncional co9 a se9ente da

Jual )eio. A Ur)ore se torna autodeter9inante< assi9 co9o o ser hu9ano adulto. Por eBe9-lo< Juando co9ea9os a nossa carreira< traAalha9os duro< tal)ez 9oti)ados -ara alcanar as 9etas do dinheiro e da segurana no e9-rego. Anos 9ais tarde< tendo alcanado o sucesso e tendo segurana 89anceira< -ode9os continuar a traAalhar duro< 9as -or outras razDes< -orJue as nossas 9etas originais GU 8ora9 alcanadas. A 9oti)ao adulta< ao )er de All-ort< no -ode ser re9etida W in8Nncia< de)endo ser co9-reendida a-enas e9 ter9os do nosso co9-orta9ento e das nossas intenDes -resentes. $ ter9o de All-ort -ara o eu * o -ro-riu9< Jue * usado no sentido de ser a-ro-riado. $ eu * aJuilo Jue -ertence a cada u9 de ns ou * a-ro-riUdo -ara cada u9 de ns. Ele inclui tudo o Jue nos * -eculiar< Jue nos distingue de todos os outros< constituindo u9 as-ecto i9-or7 1?? tante e consciente da -ersonalidade. $ -ro-riTn se desen)ol)e atra)*s de sete estUgios entre a in8Nncia e a adolescYncia. Esses estUgios desen)ol)i9entais no tY9 carUter -sicosseBual ne9 en)ol)e9 con8litos 8reudianos centrados nas zonas ergenas do cor-o. E9 )ez disso< os relaciona9entos sociais< e9 -articular co9 a 9e< so cruciais no desen)ol)i9ento do -ro-riTn. $ estudo de All-ort soAre os traos de -ersonalidade< o -ri9eiro e9-reendido nos Estados nidos< co9eou co9 sua dissertao de doutorado. Ele distinguiu entre traos< Jue -ode9 ser co9uns a JualJuer nQ9ero de -essoas< e dis-osiDes -essoais< Jue so as caracte r5sticas 59-ares de cada -essoa. d -oss5)el in8erir os dois a -artir da oAser)ao do co9-or ta9ento ao longo de u9 -er5odo de te9-o< -rocurando7se as consistYncias e regularidades. All-ort -ostulou trYs ti-os de traos6 I/L traos cardeais< Jue so -aiBDes Jue do9ina9 todos os as-ectos da )idaH I0L traos centrais< Jue so te9as co9-orta9entais< co9o a agressi)idade ou a senti9entalidadeH e I1L traos secundUrios< Jue so co9-orta9entos eBiAidos 9enos 8reJ[ente e consistente9ente do Jue os outros traos. Sua teoria in8luenciou 9ais a -sicologia do Jue o traAalho dos -ri9eiros -sicanalistas. &o ins-irou< no entanto< 9uitas -esJuisas< dada a di8iculdade de traduzir seus conceitos e9 1?> %ordon All-ort destacou a -eculiaridade da -ersonalidade indi)idual e tornou a teoria da -ersonalidade -arte i9-ortante da -sicologia acadY9ica. -ro-osiDes es-ec58icas -ass5)eis de ser testadas e9 condiDes de laAoratrio. A 9ais notU)el -esJuisa realizada -elo -r-rio All-ort se ocu-a)a do co9-orta9ento eB-ressi)o< as eB-res sDes 8aciais< in8leBDes )ocais< gestos e 9aneiris9os Jue tende9 a re)elar< a u9 oAser)ador treinado< )Urias 8acetas da -ersonalidade. A8ir9a9 os cr5ticos Jue o 8ato de All-ort 8ocalizar eBclusi)ainente o indi)5duo torna i9-oss5)el generalizar de u9a -essoa -ara a outra e 8or9ular leis do co9-orta9ento hu9ano. 3ontudo< seu traAalho e9 ter9os da de8inio e da a)aliao de traos * considerado u9a contriAuio signi8icati)a ao estudo da -ersonalidade. Seus li)ros so claros e seus conceitos< de 8Ucil co9-reenso. Ele desen)ol)eu u9 teste -sicolgico< o Estudo de (alores< -ara 9edir os )alores do indi)5duo. Esse teste -ro)ou ser u9 recurso

Ae97sucedido de a)aliao -ara -esJuisas< aconselha9ento e seleo de -essoal< sendo tido co9o u9 Qtil desen)ol)i9ento de sua teoria. All-ort receAeu o %old Medal ATard da Cundao Psicolgica A9ericana e o Distinguished Scienti8ic 3ontriAution ATard da Associao Psicolgica A9ericanaH 8oi ta9 A*9 -residente da APA. Henry Murray I/>217/2>>L EnJuanto a teoria da -ersonalidade de All-ort constitu5a u9a co9-leta reGeio da -sicanUlise 8reudiana< o siste9a de Murray< Jue ele deno9inou -ersonologia< te)e co9o Aase a teoria de Creud. Tal co9o All-ort< Murray -re8eriu estudar a -ersonalidade nu9 a9Aiente uni)ersitUrio< e no nu9a cl5nica. E9Aora ti)esse se suA9etido W -sicanUlise Ie dito Jue o seu analista 8icou entediadoL< ele no clinicou< -re8erindo in)estigar a -ersonalidade hu9ana -or 9eio do estudo intensi)o de suGeitos nor9ais. A in8Nncia de Murray te)e co9o destaJue a reGeio -or -arte da 9e< u9a grande sensiAilidade diante dos so8ri9entos alheios e a co9-ensao adleriana de de8eitos 85sicos Igagueira e in*-cia nos es-ortesL. De-ois de graduar7se na escola de 9edicina da ni)ersidade 3olQ9Aia< Murray 8ez residYncia e9 cirurgia< realizou -esJuisas AioJu59icas e doutorou7se nessa Urea na ni)ersidade 3a9Aridge inglesa V certa9ente u9a das rotas 9ais cheias de rodeios -ara u9a carreira e9 -sicologia. Ele 8izera a-enas u9 curso de -sicologia na 8aculdade e< -elo Jue contou< na segunda aula co9eou a -rocurar a saida 9ais -rBi9a. $ curso seguinte a Jue este)e -resente 8oi o Jue ele 9es9o deu anos de-ois. Ao Jue -arece< Murray chegou W -sicologia e9 conseJ[Yncia de u9a crise -essoal. Ele se a-aiBonou -or u9a 9ulher 9ais Go)e9< 9as no Jueria deiBar a es-osa. A instNncias de sua a9ante< 8oi a \uriJue consultar 3arl #ung. &a *-oca< #ung esta)a tendo u9 caso co9 u9a 9ulher 9ais Go)e9< Jue 9antinha aAerta9ente enJuanto )i)ia co9 a es-osa e a 8a95lia. Ele aconselhou Murray a 8azer o 9es9o< e este seguiu o conselho durante 9uitos anos. Assi9< #ung no so9ente resol)eu o dile9a -essoal de Murray co9o o i9-eliu a 8azer u9a carreira e9 -sicologia. #ung lhe 9ostrou Jue a -sicologia< e9 es-ecial o estudo do inconsciente< -oderia 8ornecer as res-ostas aos -roAle9as da )ida. R$s grandes -ortDes do 9undo das 9ara)ilhas se aArira9 co9 a 8ora de u9a enchenteS< escre)eu Murray soAre a *-oca do seu contato co9 #ung. REu tinha eB-eri9entado o inconscienteS IMurray< /2.O< -. /:1L. E9 /20?< Murray -assou a 8azer -arte da 3l5nica Psicolgica de Har)ard< Jue 8oi 8or9ada es-eci8ica9ente -ara estudar a -ersonalidade. Per9aneceu e9 Har)ard o resto cia sua carreira< eBceto nos anos da Segunda %uerra< Juando estaAeleceu u9 -rogra9a de a)aliao -ara o Escritrio de Ser)ios Estrat*gicos Iu9 -recursor da 3IAL. Esse -rogra9a< e9 Jue os candidatos era9 oAser)ados e9 situaDes concretas de tenso< redundou na aAordage9 do centro de a)aliao -ara seleo de eBecuti)os hoGe usada a9-la9ente na iniciati)a -ri)ada e no go)er 1?2

no. Ele o8erece u9 notU)el eBe9-lo da a-licao -rUtica de u9a t*cnica de a)aliao original7 9ente e9-regada -ara 8ins de -esJuisa -ura. &o sur-reende< dado seu treina9ento e9 9edicina e AioJu59ica< Jue Murray -re8erisse en8atizar o 8unciona9ento 8isiolgico e9 sua relao co9 a -ersonalidade. Ele acentuou o conceito de reduo de tenso< Jue considera)a u9a lei -ri9Uria do co9-orta9ento hu9ano< tal co9o Creud 8izera. Ta9A*9 seguindo Creud< Murray cha9ou a ateno -ara a i9-ortNncia do inconsciente e do i9-acto das eB-eriYncias in8antis soAre o co9-orta9ento adulto. Seu siste9a incor-ora)a o id< o ego e o su-erego< se Ae9 Jue co9 algu9a 9odi8icao da -osio 8reudiana ortodoBa. Murray di)idia a -ersonalidade nessas trYs estruturas AUsicas V id< ego e su-erego IMurray< /21>L. $ id cont*9 nossas tendYncias i9-ulsi)as< inatas< e 8ornece a energia -ara o 8unciona9ento da -ersonalidade< u9a conce-o )irtual9ente idYntica W de Creud. 3ontudo< al*9 de -ulsDes -ri9iti)as e luBuriosas< o id no siste9a de Murray ta9A*9 cont*9 tendYncias social9ente deseGU)eis co9o a e9-atia< a identi8icao e 8or9as de a9or. E9Aora -artes do id de)a9 ser su-ri9idas -ara Jue ocorra o desen)ol)i9ento nor9al< outras -artes de)e9 -oder eB-ressar7se -lena9ente. Pode9os )er aJui a in8luYncia do conceito Gunguiano do arJu*ti-o da so9Ara< Jue ta9A*9 cont*9 Jualidades deseGU)eis e indeseGU)eis. &o siste9a de Murray< assi9 co9o na oAra dos -siclogos do ego< o ego assu9e u9 -a-el 9ais ati)o na deter9inao do co9-orta9ento do Jue o 8az na -sicanUlise 8reudiana. Murray acredita)a Jue o ego no se li9ita a ser ser)o do idH ele ta9A*9 * u9 organizador consciente do co9-orta9ento. Ele age -ara su-ri9ir i9-ulsos indeseGU)eis do id e 8acilita a eB-resso dos i9-ulsos deseGU)eis deste Qlti9o. Murray aceita)a a id*ia de Creud de Jue o su-erego re-resenta a internalizao de )alores culturais e de Jue os indi)5duos Gulga9 seu -r-rio co9-orta9ento co9 Aase nesses )alores. Mas discorda)a de Creud acerca das 8oras Jue 9olda9 o su-erego e do -er5odo e9 Jue ele se 8or9a. Para Murray< o su-erego no * in8luenciado a-enas -elos ensina9entos dos -ais< 9as -elos nossos colegas e -ela literatura e 9itologia da sociedade. Al*9 disso< e9 )ez de 8iBar7se aos cinco anos de idade< o su-erego continua a se desen)ol)er ao longo da )ida. A 9oti)ao ocu-a o lugar central na teoria da -ersonalidade de Murray. Sua classi8ica o das necessidades -ara eB-licar a 9oti)ao * a sua contriAuio 9ais signi8icati)a W -sicologia. As necessidades en)ol)e9 u9a 8ora Ju59ica no c*reAro Jue organiza o 8unciona 9ento intelectual e -erce-ti)o. Elas des-erta9 n5)eis de tenso no interior do organis9o Jue s -ode9 ser reduzidos -ela satis8ao das necessidades. Assi9< as necessidades ati)a9 o co9-orta9ento< dirigindo7o de todas as 9aneiras necessUrias -ara trazer a satis8ao e a reduo da tenso. A -esJuisa de Murray identi8icou )inte necessidades< entre elas a realiza o< a a8ihiao< a agresso< a autono9ia e o do95nio. Tal co9o Creud< Murray acredita)a Jue a -ersonalidade se desen)ol)e -or 9eio de u9a s*rie de estUgios na in8Nncia. 3ada estUgio se caracteriza -or algu9a condio Jue -roduz -razer< e cada u9 deles deiBa sua 9arca na -ersonalidade na 8or9a de u9 co9-leBo< Jue * u9 -adro nor9al de co9-orta9ento Jue a8eta inconsciente9ente o desen)ol)i9ento ulterior da -essoa. As condiDes -razerosas da in8Nncia e seus co9-leBos se asse9elha9 a alguns dos estUgios -sicosseBuais do desen)ol)i9ento -ro-osto -or Creud6 I/L a eBistYncia

segura no interior do Qtero Io co9-leBo de claustroLH I0L o GQAilo sensual da nutrio atra)*s do ato de sugar enJuanto se * sustentado Io co9-leBo oralLH I1L o -razer resultante da de8ecao Io co9-leBo analLH I.L o -razer Jue aco9-anha o ato de urinar Io co9-leBo uretralLH e I:L os -razeres genitais Io co9-leBo da castraoL. A classi8icao de necessidades -ro-ostas -or Murray 8oi a Aase do seu The9atic A--erce-tion Test ITeste de A-erce-o Te9Utica V TATL< Jue ele desen)ol)eu co9 3hristiana 1>O Morgan. Essa t*cnica -roGeti)a te9 a9-lo uso e9 -esJuisas -ara a)aliar as-ectos da -ersona lidade< sendo ta9A*9 e9-regada no diagnstico cl5nico e na seleo de -essoal. $ conceito de t*cnica -roGeti)a deri)a do 9ecanis9o de de8esa 8reudiano da -roGeo< e9 Jue a -essoa -roGeta i9-ulsos -erturAadores e9 outre9. &o TAT< a -essoa -roGeta esses i9-ulsos nas 8iguras de u9a s*rie de Juadros a9A5guos. $utro teste -o-ular< o EdTards Personal Pre8erence Schedule IEscala de Pre8erYncias Pessoais de EdTardL< * usado -ara 9edir Juinze das neces sidades -ro-ostas -or Murray. $ #acEson Personality "esearch Cor9 ICor9ulUrio #acEson de PesJuisa da PersonalidadeL a)alia traos 8or9ulados a -artir da relao de necessidades de Murray. A teoria de Murray te9 gerado considerU)eis -esJuisas soAre necessidades es-ec58icas e soAre as t*cnicas Jue ele desen)ol)eu -ara a)aliar a -ersonalidade. !oa -arte dessa -esJuisa corroAora suas id*ias< e9 es-ecial no tocante Ws necessidades de a8iliao e de realizao. Mas hU -ouco a-oio cient58ico -ara outros as-ectos de sua teoria. E9 reconheci9ento Ws suas contriAuiDes -ara o estudo da -ersonalidade< Murray receAeu o I#oId Medal A Tard< da Cundao Psicolgica A9ericana< e o Distinguished Scienti8ic 3ontriAution ATard< da Asso ciao Psicolgica A9ericana. EriE EriEson I/2O07 EriE EriEson 8oi treinado e9 -sicanUlise ortodoBa -or Anua Creud. Ele desen)ol)eu u9a aAordage9 -o-ular da -ersonalidade Jue conser)a 9uita coisa do siste9a 8reudiano< ao 9es9o te9-o e9 Jue o estende de )Urias 9aneiras. EriEson a9-liou a Juesto dos estUgios do desen)ol)i9ento< a8ir9ou Jue a -ersonalidade continua a se desen)ol)er ao longo da )ida e reconheceu o i9-acto de 8oras sociais< histricas e culturais soAre a -ersonalidade. EriEson * Ae9 conhecido -elo seQ conceito de crise de identidade< u9a id*ia Jue -ode ter surgido das crises -essoais -or Jue -assou e9 seus -ri9eiros anos. RMeus 9elhores a9igos insiste9S< escre)eu ele< RJue eu -recisa)a dar u9 no9e a essa crise e )Y7la e9 todas as outras -essoas a 8ira de chegar de 8ato a u9 acordo co9 ela e9 9i9 9es9oS IEriEson< /2?:< --. 0:70@L. A -ri9eira crise de EriEson en)ol)eu o seu no9e. Por 9uitos anos< ele acreditou Jue seu soAreno9e era Ho9Aurger< soAreno9e do -adrasto de Jue9 EriEson acredita)a ser 8ilho natural. Ele 9udou seu soAreno9e -ara EriEson aos trinta e no)e anos< Juando se tornou cidado dos Estados nidos. A segunda crise de identidade ocorreu e9 seus anos escolares na Ale9anha. Ele se considera)a ale9o< 9as seus colegas o reGeita)a9 -orJue ele era Gudeu. Ao 9es9o te9-o< seus colegas Gudeus o des-reza)a9 -or causa de sua loura a-arYncia ariana.

A terceira crise ocorreu de-ois Jue ele ter9inou o col*gio. Ele se a8astou da sociedade e< durante )Urios anos< )agou -ela Euro-a e9 Ausca de sua identidade. Aos )inte e cinco anos< aceitou u9 e9-rego de -ro8essor nu9a -eJuena escola de (iena Jue 8ora 8undada -ara os 8ilhos dos -acientes e a9igos de Sig9und Creud. Ele se casou e 8ez seu treina9ento e9 -sicanUlise< tendo dito Jue ento encontrou tanto u9a identidade -essoal co9o -ro8issional. E9Aora sua educao 8or9al ti)esse -arado no col*gio Iele se inscre)eu nu9 -rogra9a de doutorado na ni)ersidade Har)ard< 9as< tendo sido re-ro)ado no -ri9eiro curso< no conti nuouL< EriEson ter9inou -or dar aulas e9 Har)ard e se tornou u9 dos 9ais in8luentes -sicanalistas dos te9-os 9odernos. Sua teoria segue u9a aAordage9 desen)ol)i9ental ou de durao de )ida< GU Jue se concentra no cresci9ento da -ersonalidade no decorrer de toda a )ida cio indi)5duo. $ te9a central do desen)ol)i9ento da -ersonalidade * a Ausca de u9a identidade de ego. EriEson di)idiu a durao da )ida e9 oito estUgios -sEossociais de desen)ol)i9ento< cada u9 dos Juais en)ol)e u9 con8lito ou crise Jue te9 de ser resol)ido. Esses con8litos surge9 e9 cada L 1>/ estUgio desen)ol)iinental W 9edida Jue o a9Aiente 8az no)as eBigYncias. A -essoa )Y7se diantr de u9a escolha entre dois 9odos de lidar co9 a crise< u9 9odo ada-tati)o e u9 9odc inada-tati)o. So9ente Juando a crise de cada estUgio * resol)ida< tendo a -ersonalidade< -ortanto< se 9odi8icado< a -essoa te9 8ora su8iciente -ara en8rentar o -rBi9o estUgio de desen)ol)i9ento. $s -ri9eiros estUgios -ro-ostos -or EriEson se asse9elha9 aos estUgios oral< anal e 8Ulico e ao -er5odo de latYncia de Creud< e9Aora EriEson en8atize antes os 8atores sociais do Jue os Aiolgicos e seBuais. $s Juatro Qlti9os estUgios do desen)ol)i9ento so -r-rios do siste9a de EriEson e le)a9 o indi)5duo da adolescYncia W )elhice< u9 -er5odo Aastante ignorado -or Creud. 3ada u9 desses estUgios de cresci9ento< e9Aora carregado de tenso o Aastante -ara ser considerado u9a crise< -ode ter u9 des8echo -osGti)o se 8or resol)ido de 9aneira ada-tati)a. Al*9 disso< a -essoa Jue 8racassar e9 algu9 deles e 8icar co9 u9a 8or9a desaGustada de reagir -ode corrigir isso -or 9eio da ada-tao Ae97sucedida nu9 estUgio ulterior. HU< -ois< es-erana -ara o 8uturo e9 todos os estUgios do cresci9ento da -ersonalidade. EriEson acredita)a Jue -ode9os in8luenciar e dirigir consciente9ente nosso desen)ol)i 9ento e9 cada estUgio. Isso contrasta co9 a conce-o 8reudiana de Jue so9os -roduto das eB-eriYncias in8antis e inca-azes de 9udar 9ais tarde. E9Aora reconhecesse Jue as in8luYncias in8antis so i9-ortantes e -ode9 at* ser trau9Uticas< EriEson a8ir9a)a Jue os e)entos de estUgios ulteriores -ode9 se contra-or Ws eB-eriYncias in8antis negati)as e su-erU7las< contri Auindo -ara a nossa 9eta Qlti9a6 o estaAeleci9ento de u9a identidade de ego -ositi)a. A Juesto da nossa identidade AUsica de ego de)e ser resol)ida no -er5odo da adolescYn cia I9ais ou 9enos entre os doze e os dezoito anosL. Trata7se de u9 -er5odo de consolidao e9 Jue a -essoa de)e 8or9ar u9a auto7i9age9 Jue 8aa sentido e -ro-orcione

continuidade co9 o -assado e u9a orientao -ara o 8uturo. EriEson sugeriu Jue o -rocesso de 9oldar e aceitar a -r-ria identidade * di85cil e cheio de ansiedade. $ adolescente de)e eB-eri9entar di8erentes -a-*is e ideologias -ara deter9inar os 9ais adeJuados. As -essoas Jue alcana9 u9 8orte sentido de identidade esto eJui-adas -ara en8rentar os -roAle9as da idade adulta. Diz7se Jue os Jue no consegue9 8azY7lo -assa9 -or u9a crise de identidade. Eles -ode9 8ugir da seJ[Yncia de )ida nor9al Ieducao< e9-rego< casa9entoL< co9o o 8ez o -r-rio EriEson< e< tal)ez< at* -rocurar u9a identidade negati)a e9 co9-orta9entos socialinente inaceitU)eis co9o o )5cio das drogas ou o cri9e. 9 as-ecto contro)erso da oAra de EriEson * o 8ato de ele concordar co9 Creud Jue as di8erenas de -ersonalidade entre os seBos tY9 Aase Aiolgica e ad)Y9 da -osse ou da 8alta de u9 -Ynis. EriEson Aaseou suas conclusDes e9 -esJuisas co9 crianas< notada9ente u9 estudo e9 Jue 9eninos e 9eninas entre os dez e os doze anos construia9 cenas a -artir de 8iguras e Alocos de 9adeira IEriEson< /2@>L. As construDes das 9eninas era9 estruturas AaiBas e estUticas -ara as Juais os ani9ais e as 8iguras 9asculinas tenta)a9 8orar o ca9inho. As construDes dos 9eninos era9 orientadas -ara a ao e a-resenta)a9 estruturas altas e i9-o nentes. EriEson inter-retou essas construDes de ArinJuedo co9o eB-resso si9Alica dos rgos genitais dos 9eninos e 9eninas. Ele conceAeu< contudo< Jue as di8erenas de -ersona lidade -oderia9 ser o resultado do treina9ento de -a-*is seBuais e9 Jue se ensina aos 9eninos a ser 9ais agressi)os do Jue as 9eninas. 3onsiderU)eis -esJuisas tY9 sido 8eitas soAre o conceito eriEsoniano de identidade de ego. Estudos re)ela9 Jue adolescentes Jue desen)ol)era9 u9a identidade 8orte< -ositi)a< en8rentara9 de 9odo ada-tati)o as crises dos estUgios anteriores de desen)ol)i9ento. Adoles centes co9 u9a identidade do ego 8raca resol)era9 as crises de 9aneira no ada-tati)a I)er< -or eBe9-lo< Fater9an< !ueAel e Fater9an< /2?OL. Essas e outras descoAertas con8ir9a9 as -re)isDes de EriEson. Algu9as -esJuisas< no entanto< sugere9 Jue a crise de identidade -ode ocorrer nu9a idade -osterior W -ostulada -or EriEson. 9 estudo 9ostrou Jue a crise de 1>0 A Ausca de u9a identidade de ego durante a adolescYncia< ad)inda de suas -r-rias eB-eriYncias de )ida< * o te9a central da teoria do desen)ol)i9ento da -ersonalidade< Jue considera Jue esse -rocesso ocu-a a durao de )ida da -essoa< 8or9ulada -or EriE EriEson. identidade co9ea no 8inal da adolescYncia e Jue 9ais de 1Og dos suGeitos ainda esta)a9 Auscando u9a identidade aos )inte e Juatro anos IArcher< /2>0L. $utras descoAertas indica9 Jue Jue9 assu9e e9-regos de te9-o integral de-ois do col*gio adJuire u9a identidade de ego 9ais cedo do Jue os Jue )o -ara a uni)ersidade. Assi9< o -rossegui9ento dos estudos -ode retardar a resoluo da crise de identidade IAda9s e Citch< /2>0L. Isso con8Ir9a a noo de EriEson de crise de identidade< 9as indica Jue sua esti9ati)a da resoluo aos dezoito anos -ode estar eJui)ocada. De 9odo geral< hU considerU)eis e)idYncias -ara sustentar a noo de identidade do ego< 9as no ocorre o 9es9o co9 os estUgios in8antis do desen)ol)i9ento ou co9 o estUgio da idade adulta IMcAda9s< "uetzel e Coley< /2>@L. Menos ateno te9 sido dada W

9aturidade< o estUgio 8inal de desen)ol)i9ento segundo EriEson<< e os cr5ticos alegara9 Jue ele tinha -ouco a dizer soAre isso. Ele res-ondeu a essas cr5ticas e9 /2>@< escre)endo< aos oitenta e Juatro anos< (ital In)ol)e9ent ia $ld Age IEn)ol)i9ento (ital na (elhice V EriEson EriEson e Mi)nicE< /2>@L. $ li)ro 9ostra a -r-ria )italidade de EriEson e9 seus Qlti9os anos< e9 Jue continuou a desen)ol)er e a a-licar sua teoria. 1>1 A oAra de EriEson te9 tido in8luYncia tanto na -sicanUlise co9o na educao< na assistYncia social e no aconselha9ento )ocacional e de casais. $ desen)ol)i9ento do ca9-o da -sicologia desen)ol)i9ental Jue aArange toda a durao de )ida< e o atual interesse nos -roAle9as do desen)ol)i9ento da 9eia7idade e da )elhice< so decorrYncias diretas do seu traAalho. Seus li)ros continua9 a ter -o-ularidade entre os -ro8issionais e o -QAlico e9 geral< e ele 8oi ca-a das re)istas &eTsTeeE e The &eT PorE Ti9es Magazine< inco9u9 reconheci 9ento -ara u9 -siclogo. 3o9entUrio Descre)e9os a di)ersidade e as di)isDes Jue tY9 caracterizado os desen)ol)i9entos da tradio -sicanal5tica durante a )ida de Creud e de-ois de sua 9orte. Algu9as -osiDes conte9-orNneas tY9 -ouca se9elhana co9 as conce-Des 8reudianas e s -ode9 ser consi deradas -sicanal5ticas -or se 9ostrare9 distantes da tradio -sicolgica co9-orta9entalista KeB-eri9ental. E9Aora de)a9 sua orige9 a Creud< -or tere9 surgido a -artir da o-osio aos seus -ontos de )ista< elas co9-artilha9 co9 a -sicanUlise ortodoBa a-enas u9 interesse a9-lo -ela co9-reenso da -ersonalidade hu9ana. All-ort< Jue tanto di)ergiu das conce-Des 8reu dianas< -oderia ser cha9ado 9ais a-ro-riada9ente de -siclogo hu9anista. As oAras de Murray e EriEson tY9 u9a se9elhana 9ais clara co9 a de Creud< 9as dela di)erge9 e9 as-ectos gerais e es-ec58icos. HU na tradio -sicanal5tica u9a 8rag9entao considera)el9ente 9aior do Jue no N9Aito da -osio co9-orta9entalista. A-esar das 9udanas introduzidas -elos neoco9-orta 9entalistas e -elos neo7neoco9-orta9entalistas< todos -artilha9 a crena de #ohn !. Fatson segundo a Jual o co9-orta9ento< e9 algu9a 8or9a< de)e -er9anecer co9o 8oco de estudo. E9 contra-artida< ne9 todos os seguidores de Creud concorda9 Jue o 8oco do seu estudo de)a ser as 8oras inconscientes ou Aiolgicas< ou Jue o co9-orta9ento hu9ano * 9oti)ado -elo seBo e -ela agresso. HoGe< hU 9uito 9ais suAescolas de -sicanUlise do Jue de co9-orta9entalis9o. Essa 9aior -luralidade de -ontos de )ista -ode ser considerada Juer u9 sinal de 8ora e )italidade< Juer de 8raJueza e 8racasso< 9as no 9o9ento esses desen)ol)i9entos so de9asiado recentes -ara se Gulgar. Eles ainda constitue9 a histria e9 8or9ao. SugestDes de Leitura Dissidentes e Descendentes EllenAerger< H. C.< The Disco )ery oZ the nconscious6 lhe History and E)olution o8 Dyna9ic Psychiatry< &o)a PorE< !asic !ooEs< /2?O. Aco9-anha o estudo do inconsciente da *-oca -rinuti)a W -sicanU lise 8reudiana e aos seus deri)ati)osH )er es-ecial9ente os 3a-5tulos >< ^Al8red Adler e a Psicologia Indi)idualS e 2< ^3arI %usta) #ung e a Psicologia Anal5ticaS

"oazen< P.< Creud and His ColioTers< &o)a PorE< Mno-8< /2?:. 9 relato )i)ido e Ae9 escrito da )ida de Creud e dos ho9ens e 9ulheres Jue se tornara9 seus disc5-ulos< alguns dos Juais 9ais tarde ro9-era9 co9 ele -ara 8or9ar seus -r-rios 9o)i9entos. Poung7!ruehl< E.< Atina Creud6 A !iogra-hy< &o)a PorE< Su99it !ooEs< /2>>. 9 relato da )ida e da oAra da 8ilha 9ais no)a de Creud< Jue desen)ol)eu u9 siste9a de anUlise in8antil e 8oi colega e con8idente do -ai. 3arI #ung CreudK#ung Letters< Princeton< &o)a #ersey< Princeton ni)e9ity Press< /2?.. A-resenta cerca de 1@O caitas datadas de /2O@ a /2/1 9ostrando o desen)ol)i9ento e a dissoluo da a9izade entre Creud e #ung. 1>. Hannah< !.< #ung6 His Li8e and ForE< &o)a PorE< Putna9;s< /2?@H Ste9< P.#.< 3.%. #ung6 The Haunted Pro-het< &o)a PorE< !razilier< /2?@. Duas Aiogra8ias de #ung6 a -ri9eira so as 9e9rias de u9a analista Gunguiana Jue 8oi a9iga de #ung -or 9ais de trinta anosH a segunda te9 u9 trata9ento 9ais -ro)ocador< descre)endo a )ida de #ung co9o u9a guerra contra Rde9]nios interioresS. #ung< 3. %.< Me9ories< DreaBns< "e8lections< &o)a PorE< (intage< /2@/. As le9Aranas da )ida de #ung< escritas aos oitenta e u9 anos. Al8red Adier $rgler< H.< Al8red Adier6 The Man and Ilis ForE6 Triu9-h $)er the In8eriority 3o9-leB< &o)a PorE< Li)eright< /2@1. A-resenta u9a )iso geral da )ida e da oAra de AdierH discute as a-licaDes -rUticas do seu siste9a de -sicologia indi)idual ao aconselha9ento in8antil e W educao. Maren "orney Ho9ey< M.< The &eurotic Personality o8 $ur Ti9e< &o)a PorE< &orton< /21?. Descre)e o desen)ol)i 9ento do con8lito e da ansiedade na -ersonalidade hu9ana e relaciona as neuroses co9 eB-eriYncias -assadas e co9 o cli9a socialKcultural geral. auinn< S.< A M9d o8 Her $Tn6 The Li8e o8 Maren Horney< &o)a PorE< Su99it !ooEs< /2>?. tiliza

diUrios in*ditos -ara descre)er a )ida de Horney< seu traAalho soAre a -sicologia 8e9inina e seus con8litos co9 o 8reudianis9o ortodoBo. %ordon All-ort All-ort< a< !eco9ing6 !asic 3onsiderations 8or a Psychology o8 Personality< &eT Ha)en< Pale ni)er sity Press< /2::. EsAoa a aAordage9 da -ersonalidade hu9ana de All-ort< en8atizando a ca-acidade de cresci9ento e desen)ol)i9ento. All-ort< %.< RAutoAiogra-hyS< ia E. $. !oring e $. Lindzey I$rgs.L< A History o8 Psychology in AutoAiogra-hy< (ol. :< &o)a PorE< A--leton73entuiy73ro8ts< /2@?H E)ans< ". /.< %ordon AlI-oit6 The Mau and His Ideas< &o)a PorE< Dutton< /2?/. "elatos da )ida e da oAra de All-oit6 o -ri9eiro * u9 ensaio de All-ortH o segundo * u9a s*rie de entre)istas. Maddi< S. ". e 3osta< P. T.< Hu9anis9 in Personology6 All-ort< MasloT< and MTiay< &o)a PorE< Aldine7Atherton< /2?0. 9a clara a-resentao das Aases e da oAra desses trYs -siclogosH eB-lica as se9elhanas e di8erenas entre suas teorias< Ae9 co9o a in8luYncia dos e)entos dos seus -ri9eiros anos de )ida. Henry Murray Anderson< #. F.< RHenry A. Murray;s early career6 A -sychoAiogra-hical eB-lorationS< #ournal o8 Personality< n :@ I/L< --. /127/?/< /2>>. 9a anUlise da )ida de Murray Jue se concentra e9 sua terceira d*cada de )ida< eBa9inando sua deciso de ser -siclogo< seu desen)ol)i9ento co9 a -sicanUlise e o i9-acto de suas eB-eriYncias -essoais e acadY9icas soAre a sua oAra. Mun7ay< H. A.< RAutoAiogra-hyS< ia E. $. !oring e $. Lindzey I$rgs.L< A History o8 Psychology iii AutoAiogra-hy I(ol. :L< &o)a PorE< A--leton73entury73ro8ts< /2@?. As re8leBDes de Murray soAre sua )ida e oAra. EriE EriEson EriEson< E. H.< Identity6 Pouth and 3risis< &o)a PorE< &orton< /2@>. A $Ara clUssica soAre a crise de identidade e as 9aneiras de en8rentar o con8lito nesse estUgio do desen)ol)i9ento. E)ans< ". /.< Dialogue Tith EriE EriEson< &o)a PorE< Har-er _ "oT< /2@?. 3on)ersas co9 EriEson soAre sua )ida e oAra. 1>: /:

Al*9 das Escolas de Pensa9ento6 Desen)ol)i9entos Mais "ecentes As Escolas de Pensa9ento e9 Pers-ecti)a As Mulheres na Histria da Psicologia Leia Stetter HollingTorth I/>>@7/212L e a Psicologia das Mulheres $s A8ro7Arnericanos na Histria da Psicologia A Psicologia Hu9anista6 A Terceira Cora AAraAain MasloT I/2O>7/2?OL 3arI "ogers I/2O07/2>?L A In8luYncia da Psicologia Hu9anista $ Mo)i9ento 3ogniti)o na Psicologia In8luYncias Antecedentes soAre a Psicologia 3ogniti)a A Cundao da Psicologia 3ogniti)a %eorge Milier I/20O7 L lric &eisser I/20>7 L $ Pa-el do 3o9-utador na Psicologia 3og niti)a A &atureza da Psicologia 3ogniti)a 3o9entUrio 9a $Aser)ao Cinal As Escolas de Pensa9ento e9 Pers-ecti)a Ao longo deste li)ro< te9os descrito a 9aneira -ela Jual as -rinci-ais escolas de -ensa9ento -sicolgicas surgira9< -ros-erara9 -or algu9 te9-o e Ico9 eBceo da -sicanU liseL -assara9 a 8azer -arte da corrente -rinci-al da -sicologia a9ericana conte9-orNnea V ou contriAu5ra9 -ara ela. (i9os Jue cada 9o)i9ento se 8ortaleceu e se )italizou 9ediante sua o-osio W escola -recedente. auando GU no ha)ia necessidade de -rotesto< Juando a no)a escola tinha conJuistado sua o-osio< essa escola cessa)a de ser u9 9o)i9ento e se torna)a a -osio estaAelecida V ao 9enos -or algu9 te9-o. 3ada escola de -ensa9ento 8oi Ae97sucedida W sua -r-ria 9aneira. 3ada urna delas deu suAstanciais contriAuiDes W e)oluo da -sicologia. Isso se a-lica at* ao estruturalis9o< a-esar de ele ter deiBado -oucas 9arcas diretas na cena -sicolgica 9oderna. #U hU d*cadas no eBiste9 estruturalistas da )ariedade titcheneriana na -sicologia. Mas o estruturalis9o 8oi u9 sucesso enor9e -or ter aGudado o e9-reendi9ento iniciado -or Filhel9 Fundt6 o estaAeleci 9ento de u9a ciNncia -sicolgica inde-endente< 8inal9ente li)re da 8iloso8ia. $ 8ato de o estruturalis9o no ter conseguido -er9anecer co9o a -osio do9inante e9 -sicologia -or 1>@

9ais do Jue u9 curto -er5odo no lhe retira sua realizao re)olucionUria de -ri9eira escola de -ensa9ento de u9a no)a ciYncia e de 8onte de o-osio -ara as escolas Jue a ele se seguira9. 3onsidere9os o sucesso do 8uncionalis9o< Jue ta9A*9 no durou co9o escola de -ensa9ento distinta. EnJuanto atitude ou -onto de )ista< tudo o Jue ele -retendia ser< o 8uncionalis9o -er9eia o -ensa9ento -sicolgico a9ericano conte9-orNneo. &a 9edida e9 Jue a -sicologia a9ericana * hoGe tanto -ro8isso co9o ciYncia e estU a-licando ati)a9ente suas descoAertas a Juase todos os as-ectos da )ida< a id*ia 8uncional< utilitUria< 9udou a natureza da -sicologia. aue dizer da -sicologia da %estalt` Ta9A*9 ela< e9 escala 9ais 9odesta< realizou sua 9isso. Sua o-osio ao ele9entaris9o< seu a-oio a u9a aAordage9 9olar e seu continuo interesse -ela consciYncia in8luenciara9 -siclogos das Ureas de -sicologia cl5nica< a-rendi zage9< -erce-o< -sicologia social e -ensa9ento. Ao contrUrio do estruturalis9o e do 8uncionalis9o< a -sicologia da %estalt conser)a 9uitas das caracter5sticas de u9a escola de -ensa9ento distintaH hU hoGe -siclogos Jue de8ine9 sua -esJuisa e identidade -ro8issional co9o gestaltista. E9Aora essa escola no tenha trans8or9ado a -sicologia da 9aneira Jue os seus 8undadores es-era)a9< ela te)e u9 i9-acto considerU)el e de)e -or isso ser considerada u9 sucesso. Por 9ais notU)eis Jue seGa9 as realizaDes do estruturalis9o< do 8uncionalis9o e da -sicologia da %estalt< cu9-re colocU7las e9 segundo -lano diante das in8luYncias 8eno9e nais do co9-orta9entalis9o e da -sicanUlise. So -ronunciados os e8eitos desses 9o)i9en tos< Jue 9anti)era9 suas identidades co9o escolas de -ensa9ento 59-ares. Durante d*ca das< e9 es-ecial nos Estados nidos< os -siclogos )Y9 declarando -ertencer W tradio co9-orta9entalista ou -sicanal5tica. E9Aora as relaDes entre essas duas escolas tenha9 9elhorado ao longo dos anos< elas -er9anece9< de 9odo geral< 8oras distintas no ca9-o da -sicologia. Discuti9os o 9odo -elo Jual tanto o co9-orta9entalis9o co9o a -sicanUlise se -arti ra9 e9 )Urias -osiDes desde os dias dos seus 8undadores< #ohn !. Fatson e Sig9und Creud. &o hU hoGe u9a 8or9a de co9-ortarnentalis9o ou de -sicanUlise aceita -or todos os 9e9Aros de JualJuer dessas escolas Ie9Aora< -or 9uitos anos< !. C. SEinner tenha tido -roe9inYncia no co9-orta9entalis9oL. A e9ergYncia de suAescolas di)idiu a9Aos os siste9as e9 8acDes co9-etidoras< cada Jual co9 seu -r-rio 9a-a do ca9inho correto. A-esar da di)ersidade interna das escolas< os co9-orta9entalistas e os -sicanalistas -er9anece9 8ir9e9ente uns contra os outros e9 9uitas das suas de89iDes e aAordagens de -roAle9as -sicolgicos. $s co9-orta9entalistas sEinnerianos< -or eBe9-lo< ainda tY9 9ais e9 co9u9 co9 os socioco9 -orta9entalista seguidores de !andura ou "otter do Jue co9 os seguidores da -sicanUlise Gunguiana ou eriEsoniana. A )italidade dessas duas i9-ortantes escolas de -ensa9ento se e)idencia e9 sua conti nua e)oluo. (i9os Jue a -sicologia de SEinner no * o Qlti9o estUgio no desen)ol)i9ento do co9-orta9entalis9o< do 9es9o 9odo co9o a -sicologia de Adler ou de Horney no * o estUgio 8rnal da -sicanUlise. &este ca-5tulo eBa9inare9os )Urios desen)ol)i9entos Jue caracteriza9 a -sicologia a9ericana na Qlti9a 9etade do s*culo 44. Entre eles< hU JuestDes -rUticas Jue -ro9o)e9 o a)ano da -sicologia co9o -ro8isso< -or eBe9-lo< o -a-el das 9ulheres e das 9inorias<

Jue tratare9os nos ter9os de alguns dos 8atores conteBtuais assinalados no 3a-5tulo /. $utros desen)ol)i9entos so tericos e 8aze9 -rogredir a e)oluo cient58ica da -sicolo gia. &o tocante a isso< discutire9os dois 9o)i9entos V a -sicologia hu9anista e a -sico logia cogniti)a V Jue aGudara9 a dar no)a 8or9a ao ca9-o ao retornare9 ao estudo da consciYncia. 1>? As Mulheres na Histria da Psicologia Mais da 9etade dos Jue receAe9 doutorados e9 -sicologia todos os anos so 9ulheres< 9as a histria da -sicologia te9 sido clara9ente do9inada -elos ho9ens. Esse deseJuil5Ario de gYneros no *< natural9ente< -eculiar W -sicologia. Se considerar9os a histria de JualJuer disci-lina< seGa nas outras ciYncias< nas hu9anidades< na 9Qsica< nas artes ou na literatura< encontra9os a 9es9a -re-onderNncia de no9es 9asculinos nas -Uginas dos seus relatos escritos. &este teBto< as oAras de 9ulheres notU)eis co9o Margaret Cloy FashAurn< MarL; Fhiton 3alEins< Mary 3o)er #ones< !iu9a \eigarniE< Anua Creud e Maren Horney 8ora9 citadas< 9as so u9a 9inoria e9 co9-arao co9 o es-ao necessaria9ente dedicado Ws contriAuiDes dos ho9ens. HU razDes histricas -elas Juais as contriAuiDes das 9ulheres na -sicologia -er9anece ra9 no reconhecidas< razDes Jue se relaciona9 co9 algu9as das 8oras conteBtuais 9encio nadas no 3a-5tulo / e discutidas ao longo do li)ro. 9a delas * Jue< durante 9uitos anos< as 9ulheres en8rentara9 restriDes< discri9inaDes e desigualdades na -s7graduao< tanto nos Estados nidos co9o na Euro-a. "ecorde7se o eBe9-lo de FashAurn< Jue< -or ser 9ulher< no -]de ser ad9itida e9 3olQ9Aia. S e9 />20 Pale< a ni)ersidade de 3hicago e algu9as outras instituiDes aceitara9 u9as -oucas 9ulheres e9 -rogra9as de -s7graduao. Assi9< -or Juase duas d*cadas de-ois da 8undao 8or9al da -sicologia co9o disci-lina cient58ica< as 9ulheres tinha9 di8iculdades e9 se tornar -siclogas e ainda 9ais e9 dar contriAuiDes ao ca9-o. A eB-licao dada -ara essas restriDes acadY9icas< e Jue * outra 8or9a de discri9ina o en8rentada -elas 9ulheres na *-oca< era a crena social e cultural consagrada na su-erio ridade intelectual dos ho9ens. Mes9o Jue se desse9 Ws 9ulheres o-ortunidades educacionais iguais Ws o8erecidas aos ho9ens<.-rosseguia o argu9ento< suas de8iciYncias intelectuais inatas as i9-ediria9 de a-ro)eitU7las. 3ient5stas -roe9inentes do s*culo 4I4< incluindo DarTin e a 9aioria dos -siclogos da *-oca Ientre eles Hall< ThorndiEe< 3attell e CreudL< aceita)a9 essa conce-o. Mes9o hoGe< essa crena no desa-areceu -or inteiro. 9a outra teoria soAre as 9ulheres sugeria Jue elas so8reria9 danos 85sicos e e9ocionais se 8osse9 eB-ostas W educao su-erior. $. Stanley Hall< entre outros< a8ir9ou Jue educar as 9ulheres -oria e9 risco seu i9-erati)o Aiolgico da 9aternidade< -erturAando o ciclo 9ens trual e en8raJuecendo o i9-ulso 9aternal< le)ando ao Rsuic5dio da raaS. Se ti)esse9 de ser educadas< instou Hall< Relas de)eria9 ser educadas -ara a 9aternidadeS IDiehl< /2>@< -. >?0L. E9 />?1< u9 eB7-ro8essor da escola 9*dica de Har)ard -uAlicou u9 li)ro catalogando Rco9 detalhes grotescos os e8eitos delet*rios da educao su-erior soAre o Ae97estar 85sico das 9ulheresS< incluindo Rc*reAros 9onstruosos e cor-os d*AeisH cereArao anor9al9ente ati)a e digesto anor9al9ente 8racaH -ensa9ento dis-erso e entranhas consti-adasS IScarAorough e Curu9oto< /2>?< -. .L. $ li)ro 8icou to -o-ular Jue te)e dezessete ediDes nos treze anos seguintes.

$utra razo -or Jue as 9ulheres na histria da -sicologia tY9 sido insu8iciente9ente reconhecidas * a natureza das tare8as a Jue Juase todas tY9 8icado restritas. E9 9uitos ca9-os< e no s na -sicologia< te9 sido di85cil -ara as 9ulheres conseguir cargos nos cor-os docentes de uni)ersidades< eBceto e9 escolas de 9ulheres. Mes9o Juando era9 contratadas< as 9ulheres era9 discri9inadas e9 ter9os de -ro9oo e de )antagens< tendia9 a ser concentradas nos n5)eis docentes 9ais AaiBos e receAia9 u9 salUrio 9enor do Jue os ho9ens e9 -osiDes se9elhantes. Por sere9< na -rUtica< a8astadas de 9uitos cargos uni)ersitUrios< as 9ulheres 8ora9 oArigadas a -rocurar e9-rego nos ca9-os a-licados< -articular9ente e9 -ro8issDes de aGuda co9o -sicologiU cl5nica e aconselha9ento< orientao in8antil e -sicologia escolar. Mes9c tendo 8eito contriAuiDes signi8icati)as nessas Ureas V sendo -ioneiras< -or eBe9-lo< nc 1>> desen)ol)i9ento e no uso de testes -sicolgicos V< as 9ulheres esta)a9 e9 des)antage9 -ro8issional -or traAalhare9 e9 -sicologia a-licada. E9-regos e9 a9Aientes no acadY9icos no -ro-orciona9 o te9-o< o a-oio 8inanceiro e a assistYncia de alunos de -s7 graduao necessUrios -ara a realizao de -esJuisas e a redao de artigos e li)ros< os )e5culos -ri9Urios da )isiAilidade -ro8issional. E9 a9Aientes a-licados< as contriAuiDes dadas rara9ente se to9a9 conhecidas 8ora dos li9ites da instituio e9 Jue se traAalha. A tre9enda eB-anso da -sicologia a-licada nos Estados nidos no s*culo 44 o8ereceu Ws 9ulheres o-ortunidades de e9-rego Jue< do contrUrio< elas no teria9 tido. Mas ta9A*9 signi8icou 9antY7las 8ora da corrente -rinci-al da -sicologia acadY9ica< onde as teorias< -rogra9as de -esJuisa e escolas de -ensa9ento V os te9as Jue de89e9 a histria da -sicologia V esta)a9 sendo desen)ol)idos. Muitos -siclogos acadY9icos )ia9 de 9odo negati)o o traAalho a-licado< consideran do7o u9a es-*cie de traAalho do9*stico 9enor. E< -or algu9 te9-o< algu9as das Ureas a-licadas da -sicologia era9 consideradas< de-reciati)a9ente< RtraAalho de 9ulherS. Al*9 disso< co9o a 9aioria das histrias da -sicologia so escritas -or -ro8essores uni)ersitUrios< o ca9-o da -sicologia a-licada * 9iniinizado ou des-rezado e< co9 ele< as contriAuiDes das 9uitas 9ulheres Jue se dedica9 a essas Ureas. As 9ulheres Jue conseguia9 cargos uni)ersitUrios< realiza)a9 -esJuisas e -uAlica)a9 suas descoAertas e id*ias tinha9 ainda outro oAstUculo Jue as -ri)a)a de reconheci9ento co9o -siclogas. $ 9*todo aceito de docu9entao -ara a-resentao de no9es de autores e9 -uAlicaDes -ro8issionais Ia-enas o soAreno9e e as iniciaisL torna i9-oss5)el a deter9inao -elos leitores do seBo do autor. Logo< a consciYncia das contriAuiDes das 9ulheres co9o gru-o ter9ina -or ser 9enor do Jue o seria se se usasse9 os no9es nas citaDes. Por outro lado< R* -ro)U)el Jue nunca )enha9os a saAer a Juantidade de traAalhos 8eitos -or 9ulheres 9as creditados a ho9ensH Juantas notas de -* de -Ugina de agradeci9ento no de)eria9 se tornar o reconheci9ento de co7autorias< Juantas )ezes a co7 autoria no * na )erdade autoria ou Juantas )ezes era o co7autor 9asculino Jue de)eria ter 9erecido a nota de -* de -UginaS I!ernstein e "usso< /2?.< -. /1/L. $s historiadores de -sicologia esto co9eando a tratar desses -roAle9as< -ro-orcionan do 9aior reconheci9ento Ws contriAuiDes das 9ulheres. A literatura -ro8issional soAre o seu -a-el na -sicologia te9 crescido co9 ra-idez a -artir dos anos ?O I)er Curu9oto< /2>2H

Le9er< /2?2H $;3onnell e "usso< /2>1< /2>>H e ScarAorough e Curu9oto< /2>?L. Essa consciYncia ta9A*9 le)ou a APA a estaAelecer a Cora Tare8a SoAre a 3ondio das Mulheres< e9 /2?O< e o 3o9itY SoAre Mulheres no 3a9-o da Psicologia< e9 /2?1. $ -ro-sito do co9itY * assegurar Jue Ras 9ulheres consiga9 a igualdade co9o 9e9Aros da co9unidade -sicolgica< a 8i9 de Jue todos os recursos hu9anos seGa9 utilizadosS IFo9en in the Arnerican Psychologicsi Association< /2>@< -. /L. Ta9A*9 e9 /2?1 8oi estaAelecida na APA a Di)iso da Psicologia das Mulheres IDi)iso 1:L -ara -ro9o)er o estudo das 9ulheres e a a)aliao do traAalho de 9ulheres -siclogas. 9a das -rioridades * au9entar a -artici-ao na -sicologia de 9ulheres de 9inorias *tnicas e desen)ol)er u9a aAordage9 9ulticultural dos as-ectos -sicolgicos e sociais da )ida das 9ulheres. &o co9eo do s*culo 44< cerca de )inte 9ulheres tinha9 conseguido graus de doutoras e9 -sicologia. &a edio de /2O@ de Anierican Men o8 Science< de 3attell< /0g dos -siclo gos era9 9ulheres< nQ9ero alto se considerar9os as Aarreiras i9-ostas W sua educao -s7 graduada. Essas -ri9eiras -siclogas 8ora9 ati)a9ente encoraGadas a se 8iliar W APA. &a segunda reunio da organizao< e9 />21< duas 9ulheres ingressara9 na instituioH doze anos 9ais tarde< Mary Fhiton 3alEins to9ou7se a -ri9eira -residente da APA. A Associao 1>2 M*dica A9ericana s -er9itiu o ingresso de 9*dicas e9 /2/:< e as ad)ogadas esti)era9 Aanidas da associao -ro8issional at* /2/> ICuru9oto< /2>?L. Por )olta de /2/?< as 9ulheres constitu5a9 /1g dos 9e9Aros da APA< -ro-oro su-erior W de JualJuer outra sociedade cGenti8ica da *-oca. $ nQ9ero de 9ulheres eleitas -ara a -residYncia da APA ta9A*9 au9en tou recente9ente. A-enas duas 9ulheres se tornara9 -residente nos setenta e oito anos entre />20 e /2?OH 9as< a -artir de /2?O< cinco GU o 8ora9. &os anos ?O e >O< as 9ulheres oAti)era9 9ais ou 9enos a 9etade dos doutorados concedidos no ca9-o. Te9 ha)ido u9 9arcado cresci9ento no nQ9ero de -esJuisadoras e autoras de li)ros e artigos de re)istas -ro8issionais< 9es9o e9 Ureas tradicionalinente do9ina das -elos ho9ens< co9o a -sicologia industrialKorganizacional. 9 crescente nQ9ero de 9ulheres te9 ocu-ado cargos i9-ortantes e9 organizaDes -ro8issionais e receAido -restigio sos -rY9ios e 9edalhas. E9Aora as 9ulheres GU no seGa9 in)is5)eis na -sicologia< a discri9inao seBual continua no ensino uni)ersitUrio. A -orcentage9 de 9ulheres Jue co9-De9 o cor-o docente dos de-arta9entos de -sicologia * hoGe< -assados Juarenta anos< -ratica9ente a 9es9a de /2..6 0@g. As 9ulheres continua9 -rinci-al9ente nos n5)eis uni)ersitUrios 9ais AaiBos e 9enos )antaGosos e a receAer 9enos do Jue os ho9ens co9 eB-eriYncia co9-arU)el. Leta Stetter HollingTorth I/>>@7/212L e a Psicologia da Mulheres Al*9 de -rogredire9 no interior da -sicologia co9o -ro8isso e ciYncia< as -siclogas tY9 contriAu5do -ara o estudo da -sicologia das 9ulheres. 9a -ioneira nessa Urea * Leta Stetter HollingTorth< doutorada e9 3olQ9Aia no ano de /2/@. &a *-oca< ela GU -uAlicara oAras signi8icati)as soAre a -sicologia das 9ulheres. Ela 8ez a9-las -esJuisas e9-5ricas soAre a hi-tese da )ariaAilidade< a id*ia de Jue< e9 ter9os de ca-acidades 8isicas e

intelectuais< as 9ulheres constitue9 u9 gru-o 9ais ho9ogYneo do Jue os ho9ens. 3o9o se considera)a9 os ho9ens u9 gru-o Jue eBiAia 9aior )ariao< ha)endo -ortanto 9aior -roAaAilidade de Jue alguns deles eBiAisse9 ca-acidades aci9a da 9*dia e su-eriores< eles oA)ia9ente se Aene8i ciariain de o-ortunidades educacionais e -ro8issionais di)ersi8icadas. As 9ulheres< considera das 9ais se9elhantes entre si e 9ais aglo9eradas no n5)el 9*dio de ca-acidade< tinha9 -ouca necessidade de ser educadas -ara JualJuer coisa al*9 das tare8as do9*sticas. $s dados de HollingTorth re8utara9 a hi-tese da )ariaAilidade e outras noDes de in8erioridade 8e9inina. Ela descoAriu Jue o ciclo 9enstrual no tinha relao co9 decr*sci9os de dese9-enho e9 ter9os de haAilidades -erce-ti)as e 9otoras ou de a-tidDes intelectuais. Seu traAalho contestou a id*ia de Jue as 9ulheres s -oderia9 encontrar satis8ao na 9aternidade e de Jue o seu deseGo de se realizar e9 outros ca9-os era u9 tanto anor9al e no saudU)el. Ela sugeriu Jue era9 antes as atitudes sociais do Jue os 8atores Aiolgicos Jue i9-edia9 as 9ulheres de se tornar 9e9Aros -lena9ente contriAuintes da sociedade I!enGaV 99< /2?:H Shields< /2?:L. Assi9< o traAalho de HollingTorth< Jue a-resentou essas id*ias no -er5odo entre /2/1 e os anos 1O< de)e -or 8ora ser reconhecido -recursor do -ensa9ento conte9-onineo soAre a -sicologia das 9ulheres. $s A8ro7Ainericanos na Histria da Psicologia Assinala9os no 3a-5tulo / Jue os a8ro7a9ericanos ta9A*9 tinha9 sido a9-la9ente eBclu5dos da -sicologia -or 9uitos anos. &u9 ano to recente Juanto /2.O< a-enas Juatro 8aculdades -ara negros dos Estados nidos o8erecia9 cursos de graduao e9 12O -sicologia. auando tinha9 -er9isso -ara 8reJ[entar uni)ersidades -redo9inante9ente Aran cas< os negros en8renta)a9 )Urias 8or9as de discri9inao. Por eBe9-lo< nos anos 1O e .O< os estudantes negros no -odia9 )i)er nos ca9-i de 9uitas uni)ersidades. Durante 9uitos anos< a uni)ersidade Jue se destacou no o8ereci9ento de instruo e9 -sicologia -ara alunos a8ro7a9ericanos 8oi a ni)ersidade HoTard< de Fashington< D.3. Entre /2/2 e /21>< )inte alunos negros de -s7graduao a 8reJ[entara9. Entre /20O e /2:O< s trinta e dois negros conseguira9 o doutorado e9 -sicologia. E< entre /20O e /2@@< os dez 9ais res-eitados de-arta9entos de -sicologia dos Estados nidos s concedera9 oito doutorados a negros< de u9 total de 9ais de 1.?OO I%uthrie< /2?@H "usso e Den9arE< /2>?L. #U oAser)a9os Jue %. Stanley Hall< na ni)ersidade 3larE< 8oi u9 dos -oucos -siclogos a encoraGar a 9atr5cula de negros e9 seus -rogra9as de -s7graduao. ns -oucos a8ro7a9ericanos 8ora9 -ara a Ale9anha 8azer estudos -s7graduadosH %il Aert Ha)en #ones< -or eBe9-lo< doutorou7se na ni)ersidade de %]ttingen e9 /2O/. $s negros a9ericanos no encontra)a9 nas escolas euro-*ias o 9es9o ti-o de -reconceito eBistente e9 casa< 9as -oucos tinha9 recursos 8inanceiros -ara estudar no eBterior. 12/ As -esJuisas de Leta Stetter HollingTorth re8utara9 a9-la9ente as noDes de in8erioridade 8e9inina e sugerira9 Jue as 9ulheres so8ria9 u9a 9aior restrio de 8atores sociais do Jue de 8atores Aiolgicos.

Doutorar7se era a-enas o -ri9eiro oAstUculo no ca9inho de u9a carreira de -siclogo. Encontrar u9 e9-rego costu9a)a a-resentar a 9es9a di8iculdade. (irtual9ente nenhu9a uni)ersidade Aranca e9-regaria u9 -ro8essor negro< e a 9aioria das organizaDes Jue contra ta)a9 -siclogos a-licados V unia i9-ortante 8onte de e9-regos -ara as -siclogas V esta)a 8echada aos negros. Isso deiBa)a as 8aculdades negras co9o a -rinci-al 8onte de e9-rego< 9as as condiDes nelas rara9ente 8ornecia9 o-ortunidades de -esJuisas acadY9icas Jue le)asse9 W )isiAilidade e ao reconheci9ento -ro8issionais. E9 /21@< u9 -ro8essor escre)eu acerca da luta do -ro8essor uni)ersitUrio negro6 A 8alta de dinheiro< o eBcesso de traAalho e outros 8atores desagradU)eis to9a9 -ratica9ente i9-oss5)el Jue ele 8aa algo notU)el no ca9-o da -esJuisa acadY9ica -ura. Ele no -ode co9-rar li)ros e9 larga escala e no te9 acesso a eles nas AiAliotecas das escolas< -orJue< nas escolas de negros< na )erdade no hU AiAliotecas adeJuadas. d -ro)U)el Jue a 9aior de8iciYncia de todas seGa a carYncia de at9os8era acadY9ica ao seu redor. &o hU incenti)o e< natural9ente< no hU dinheiro -ara -esJuisas na 9aioria das escolas I%uthrie< /2?@< -. /01L. A situao dos -siclogos a8ro7a9ericanos 9elhorou recente9ente tanto e9 ter9os de graus de -s7graduao co9o de o-ortunidades de e9-rego. E9 /2?O< Menneth !. 3larE to9ou7se o -ri9eiro -siclogo negro a ser eleito -residente da APA. 3larE Aacharelou7se e 8ez o 9estrado e9 -sicologia na ni)ersidade HoTard< tendo 8eito o doutorado *9 3ohi9Aia< graduando7se e9 /2.O. Sua carreira acadY9ica e de -esJuisa * notU)el. Ele traAalhou -ri9eiro no Ha9-ton Institute e< 9ais tarde< co9 o 3ity 3ollege de &o)a PorE. Suas -esJuisas soAre os e8eitos da segregao racial 8ora9 citadas -ela Su-re9a 3orte dos Estados nidos e9 seu 8a9oso -ronuncia9ento de /2:. soAre os direitos ci)is< Jue Aaniu a segregao racial nas escolas -QAlicas. 3larE -uAlicou 9uitos li)ros e artigos i9-ortantes e receAeu honras -ro8is sionais -or suas contriAuiDes W -sicologia e W sociedade. A Psicologia Hu9anista6 A Terceira Cora &o in5cio dos anos @O< hU 9ais de trYs d*cadas< desen)ol)eu7se na -sicologia a9ericana u9 9o)i9ento conhecido co9o -sicologia hu9anista ou a terceira 8ora. Ele no -retendia ser a re)iso ne9 a ada-tao de nenhu9a escola de -ensa9ento corrente< ao contrUrio do Jue ocorria co9 algu9as -osiDes neo8reudianas e neoco9-orta9entais. E9 )ez disso< co9o o ter9o terceira 8ora o indica< a -sicologia hu9anista Jueria suAstituir o co9-orta9entalis9o e a -sicanUlise< as duas -rinci-ais 8oras da -sicologia. $s te9as AUsicos da -sicologia hu9anista< co9o os de todos os 9o)i9entos< tinha9 sido reconhecidos e de8endidos anterior9ente. $s -ontos essenciais era9 I/L u9a Yn8ase na eB-e riYncia consciente< I0L u9a crena na integralidade da natureza e da conduta do ser hu9ano< I1L a concentrao no li)re7arA5trio< na es-ontaneidade e no -oder de criao do indi)5duo< e I.L o estudo de tudo o Jue tenha rele)Nncia -ara a condio hu9ana. Anteci-aDes dessas id*ias -ode9 ser encontradas nas oAras dos -ri9eiros -siclogos. 3onsidere9os o caso de Cranz !rentano I3a-5tulo .L< o-onente de Fundt e -recursor dos gestaltistas. !rentano criticou o uso da aAordage9 9ecanicista e reducionista da ciYncia natural -ara a -sicologia e 8a)oreceu o estudo da consciYncia co9o Jualidade 9olar ati)a< e no co9o conteQdo 9olecular -assi)o. $sTald M[l-e de9onstrou Jue ne9 toda eB-eriYncia consciente -odia ser reduzida W 8or9a ele9entar ou ser eB-licada e9 ter9os de

res-ostas a est59ulos. Fillia9 #a9es se o-usera W aAordage9 9ecanicista e concla9ara W concentrao na consciYncia e no indi)5duo inteiro. 120 $s gestaltistas acredita)a9 Jue a -sicologia de)eria aAordar a consciYncia a -artir da -ers-ecti)a da totalidade. Diante da -ri9azia do co9-orta9entalis9o< eles continuara9 a insistir Jue a eB-eriYncia consciente era u9a Urea de estudo leg5ti9a e -ro)eitosa -ara a -sicologia. Alguns -siclogos a8ir9ara9 Jue a se9elhana entre a -sicologia da %estalt e a -sicologia hu9anista * to 8orte Jue no hU razo -ara dar ao 9o)i9ento 9ais no)o nenhu9 outro no9e. Eles acredita9 Jue o rtulo %estalt * adeJuado -ara descre)er os te9as co9-reen didos -ela -sicologia hu9anista IFerthei9er< /2?>L. HU )Urios antecedentes da -osio hu9anista na -sicanUlise. Adier< Horney< EriEson e All-ort se o-usera9 W id*ia 8reudiana de Jue a -ersonalidade * deter9inada -or 8oras 121 $ traAalho de Menneth !. 3larE soAre os e8eitos da segregao racial 8oi citado -ela Su-re9a 3orte dos Estados nidos nu9a deciso de /2:. Jue -]s 8i9 W segregao racial nas escolas -QAlicas. Aiolgicas e e)entos -assados. Ta9A*9< discordara9 da noo de Creud de Jue as -essoas so go)ernadas -or 8oras inconscientes. Esses dissidentes da -sicanUlise ortodoBa acredita)a9 Jue as -essoas so -ri9ordial9ente seres conscientes Jue -ossue9 es-ontaneidade e li)re7 arA5trio e so -elo 9enos to in8luenciadas -elo -resente e -elo 8uturo Juanto -elo -assado. Eles credita)a9 W -ersonalidade hu9ana o -oder criati)o de 9oldar a si 9es9a. 3o9 todos os 9o)i9entos da -sicologia 9oderna< o \eitgeist 8az sentir sua in8luYncia ao trans8or9ar antecedentes e tendYncias nu9 -onto de )ista e8etG)o. A -sicologia hu9anista -arecia re8letir a insatis8ao e o desgosto )eiculado -elos Go)ens dos anos @O contra os as-ectos 9ecanicistas e 9aterialistas da cultura ocidental conte9-orNnea. Disse9os Jue todo no)o 9o)i9ento usa seu o-onente 9ais antigo< a -osio estaAelecida< co9o Aase a -artir da Jual i9-ele a si 9es9o -ara ganhar i9-ulso. E9 ter9os -rUticos< o no)o 9o)i9ento -recisa a8ir9ar articulada9ente e e9 )oz alta as 8raJuezas da )iso do9inante )igente. A -sicologia hu9anista tinha dois desses al)os6 o co9-orta9entalis9o e a -sicanUlise. $s -siclogos hu9anistas acredita)a9 Jue o co9-orta9entalis9o era u9a aAordage9 estreita< arti8icial e relati)a9ente est*ril da natureza hu9ana. A Yn8ase no co9-orta9ento 9ani8esto era< dizia9 eles< desu9anizante< reduzindo7nos a ani9ais ou 9UJuinas. Eles reGeita )a9 a conce-o de seres hu9anos 8uncionando de 9odo deter9inista e9 res-osta a eB-eriYn cias in8antis ou a e)entos7est59ulo do a9Aiente. Al*9 disso< o co9-orta9entalis9o no chegara a u9 acordo co9 caracter5sticas -ro-ria9ente hu9anas< co9 as Jualidades e ca-aci dades conscientes suAGeti)as Jue distingue9 as -essoas dos ani9ais de laAoratrio. 9a -sicologia Aaseada e9 res-ostas condicionadas discretas 8az da -essoa u9 organis9o 9ecani zado Jue a-enas res-onde aos est59ulos a-resentados. Para os -siclogos hu9anistas< os seres hu9anos so 9uito 9ais do Jue ratos Arancos< roA]s ou co9-utadores< no -odendo ser oAGeti8icados< Juanti8icados e reduzidos a

unidades de est59ulo7res-osta. E9 outras -ala)ras< os indi)5duos no so organis9os )azios. $s -siclogos hu9anistas ta9A*9 se o-unha9 Ws tendYncias deter9inistas encontradas na aAordage9 8reudiana da -sicologia< Ae9 co9o W sua 9ini9izao do -a-el da consciYncia. $s 8reudianos era9 criticados -or s estudare9 -essoas -erturAadas V neurticos e -sicticos. Se os -siclogos ti)esse9 co9o 8oco eBclusi)o a doena 9ental< co9o -oderia9 a-render algu9a coisa soAre a saQde 9ental< soAre Jualidades e caracter5sticas hu9anas -ositi)as` Desconsiderando atriAutos co9o o GQAilo< a satis8ao< o contenta9ento< o YBtase< a gentileza e a generosidade< e concentrando7se no lado 9ais so9Ario da -ersonalidade hu9ana< a -sico logia ignora)a todas essas 8oras e )irtudes distinta9ente hu9anas. Assi9< 8oi e9 res-osta W 8or9a li9itadora de -sicologia -ro9o)ida -elo co9-orta9entalis9o e -ela -sicanUlise Jue os -siclogos hu9anistas a-resentara9 sua alternati)a co9o a terceira 8ora e9 -sicologia. Todos os as-ectos da eB-eriYncia -eculiar9ente hu9ana so le)ados e9 considerao -ela -sicologia hu9anista6 o a9or< o dio< o 9edo< a es-erana< a 8elicidade< o Ao9 hu9or< a a8eio< a res-onsaAilidade e o sentido da )ida. Esses as-ectos da eBistYncia hu9ana no so tratados -or 9uitos 9anuais 9odernos de -sicologia -or no sere9 suscet5)eis de de8inio o-eracional< Juanti8icao ou 9ani-ulao de laAoratrio. $s cr5ticos da -sicologia hu9anista asse)era9 Jue o seu esco-o -arece )ago< 9as isso * da natureza do 9o)i9ento. n 9ais 8Ucil descre)er aJuilo a Jue se o-De9 os -siclogos hu9anistas do Jue aJuilo Jue de8ende9 ou co9o es-era9 alcanar suas 9etas. $ ter9o -sicologia hu9anista )eio a ter 9uitos sentidos< e * Ri9-ro)U)el Jue u9a de8inio eB-l5cita dele Jue )enha a ser 8or9ulada satis8aa 9es9o u9a -eJuena -arcela das -essoas Jue deno9ina9 a si 9es9as ^-siclogos hu9anistas; IFertheiiner< /2?>< -. ?.1L. 3o9o a -sicologia hu9anista< ao contrUrio da -ri9eira -sicanUlise< se concentra)a 9ais e9 -essoas -sicologica9ente saudU)eis do Jue e9 -essoas e9ocional9ente -erturAadas< sua 12. aAordage9 tera-Yutica era di8erente. 3ha9adas tera-ias do cresci9ento< -arte do 9o)i9ento do -otencial hu9ano< tera-ias hu9anistas -roli8erara9 nos anos @O e ?O< Juando 9ilhDes de -essoas -assara9 a 8reJ[entar gru-os de encontro e -rogra9as de treina9ento da sensiAilidade e9 escolas< e9-resas< igreGas< -res5dios e cl5nicas -ri)adas. A -o-ularidade desses -rogra9as )e9 desde ento declinando dra9aticarnente. Deri)adas e9 -arte do traAalho de Mnrt LeTin I3a-5tulo /0L< tera-ias do cresci9ento era9 usadas co9 -essoas de saQde 9ental nor9al ou 9*dia a 8i9 de ele)ar seus n5)eis de consciYncia< aGudU7las a se relacionar 9elhor consigo 9es9as e co9 os outros e liAertar -otenciais ocultos de criati)idade e autodesen)ol)i9ento. E9 outras -ala)ras< os -rogra9as -retendia9 incre9entar a saQde -sicolgica e a auto7realizao. In8eliz9ente< o 9o)i9ento do -otencial hu9ano atraiu 9ais charlates< -raticantes Ae9 intencionados 9as no treinados e gurus e 9essias autocriados< Jue 8azia9 9ais 9al do Jue Ae9< do Jue 9erecia. Estudos soAre os e8eitos ulteriores da -artici-ao e9 gru-os de encontro re)elara9 u9 au9ento de taBas de AaiBas -sicolgicas de 9enos de /g -ara

Juase :Og IHartley< "oAach e AAra9oTitz< /2?@L. Muitas -essoas acredita9 Jue a -sicologia hu9anista se resu9ia aos gru-os de encontro< 9as o 9o)i9ento * 9uito 9ais a9-lo. Trata7se de u9 s*rio estudo da natureza e da conduta hu9ana< e * tal)ez 9elhor re-resentado -elas oAras de AAraha9 MasloT e 3ari "ogers. AAraha9 MasZoT I/2O>7/2?OL AAraha9 MasloT * considerado o -ai es-iritual da -sicologia hu9anista< e * -ro)U)el Jue tenha 8eito 9ais do Jue ningu*9 -ara di8undir o 9o)i9ento e con8erir7lhe u9 certo grau de res-eitaAilidade acadY9ica. MasloT deseGa)a co9-reender as 9ais ele)adas realizaDes Jue os seres hu9anos so ca-azes de alcanar< razo -or Jue estudou u9a -eJuena a9ostra das -essoas 9ais saudU)eis -sicologica9ente Jue -]de encontrar a 8i9 de deter9inar de Jue 9aneira di8eria9 das -essoas cuGa saQde 9ental no -assa)a da 9*dia. A -artir desse estudo< ele desen)ol)eu u9a teoria da -ersonalidade Jue se concentra na 9oti)ao -ara crescer< -ara se desen)ol)er e realizar o eu a 8i9 de concretizar de 9odo -leno nossas ca-acidades e -otencialidades hu9anas. &ascido no !rooElyn< &o)a PorE< MasloT te)e u9a in8Nncia in8eliz. Seu -ai era u9 alcolatra e -er)ertido distante Jue desa-arecia -or longos -er5odos de te9-o. Sua 9e era intensa9ente su-ersticiosa< e -unia o Go)e9 MasloT -elo 95ni9o co9-orta9ento incorreto< reGeitando7o aAerta9ente e9 8a)or dos seus dois 8ilhos 9ais no)os. 3erta 8eita< ela 9atou dois gatos Jue ele le)ara -ara casa Aatendo7lhes a caAea contra a -arede na 8rente dele. Ele nunca -erdoou sua atitude e seu co9-orta9ento -ara co9 ele e< Juando ela 9orreu< recusou7se a ir ao 8uneral. Essas eB-eriYncias ti)era9 soAre MasloT u9 e8eito Jue durou toda a )ida. RTodo o i9-ulso da 9inha 8iloso8ia de )idaS< escre)eu ele< Re todas as 9inhas -esJuisas e teorias... tY9 suas ra5zes no dio e na re)olta contra tudo o Jue ela re-resenta)aS IHo889an< /2>>< -. 2L. MasloT tinha u9 senti9ento de in8erioridade desde a in8Nncia< -or causa do seu 85sico esJuel*tico e do seu nariz grande< e caracterizou sua adolescYncia co9o u9 gigantesco co9-leBo de in8erioridade< Jue ele tentou co9-ensar desen)ol)endo haAilidades atl*ticas. Assi9< o ho9e9 Jue 9ais tarde se interessou -ela oAra de Al8red Adier era ele 9es9o u9 eBe9-lo da teoria adleriana dos senti9entos de in8erioridade e da co9-ensao. 3o9o no conseguisse alcanar aceitao e esti9a no ca9-o atl*tico< MasloT se )oltou -ara os li)ros e -ara o estudo. &essa arena< sua atuao se9-re 8oi eBcelente. Ele se inscre)eu na ni)ersidade 3ornell< onde seu -ri9eiro curso de -sicologia 8oi< segundo ele< Rterr5)el e eBangue< nada tendo Jue )er co9 as -essoasH -or isso< dei de o9Aros 12: e o aAandoneiS IHo889an< /2>>< -. 0@L. Ironica9ente< o -ro8essor de MasloT naJuele curso era E. !. Titchener< Jue ainda Ie9 /20?L ensina)a a-enas sua -r-ria 8o9ia estreita de -sicologia estrutural< ignorando as outras escolas de -ensa9ento. MasloT trans8eriu7se -ara a ni)ersidade de Fisconsin e doutorou7se e9 /21.. &o in5cio< MasloT era u9 ardoso co9-orta9entalista< con)encido de Jue a aAordage9 9ecanicista da ciYncia natural 8ornecia res-ostas -ara todos os -roAle9as do 9undo. Ento< u9a s*rie de eB-eriYncias -essoais< Jue 8ora9 do nasci9ento do seu -ri9eiro 8ilho W ecloso da Segunda %uerra< -assando -ela eB-osio a outras aAordagens da natureza

hu9ana Itais co9o a 8iloso8ia< a -sicologia da %estalt e a -sicanUlise 8reudianaL< o -ersuadira9 de Jue o co9-orta9entalis9o era de9asiado li9itado -ara ter rele)Nncia -ara JuestDes hu9anas dura douras. MasloT ta9A*9 so8reu a in8luYncia de alguns -siclogos euro-eus Jue tinha9 8ugido da Ale9anha nazista e se instalado nos Estados nidos V Al8red Adier< Maren Horney< Murt Mo88Ea e MaB Ferthei9er. Seus senti9entos de asso9Aro diante de Ferthei9er e da antro- loga a9ericana "uth !enedict o le)ara9 ao seu -ri9eiro estudo das -essoas auto7realizadoras -sicologica9ente saudU)eis. Ferthei9er e !enedict 8ora9 os 9odelos de MasloT -ara a 9elhor eB-resso da natureza hu9ana. TraAalhando -rinci-al9ente na ni)ersidade !randeis< e9 Faltha9< Massachusetts< entre /2:/ e /2@2< MasloT desen)ol)eu e a-ri9orou sua teoria nu9a s*rie de li)ros -ro)oca dores. Ele a-oiou o 9o)i9ento dos gru-os de sensiAilidade e )eio a ser u9 dos 9ais Ae9 conhecidos -siclogos dos anos @O. E9 /2@?< 8oi eleito -residente da APA. Segundo a -ers-ecti)a de MasloT< cada -essoa traz e9 si u9a tendYncia inata -ara to9ar7 se auto7realizadora IMasloT< /2?OL. Esse n5)el 9ais alto da eBistYncia hu9ana en)ol)e o desen)ol)i9ento e o uso su-re9os de todas as nossas Jualidades e ca-acidades< a realizao de todo o nosso -otencial. Para to9ar7se auto7realizadora< a -essoa -recisa satis8azer as AAraha9 MasloT< o-ai es-iritual da -sicologia hu9an5sta< acentua)a a ca-acidade de auto7 realizao de cada -essoa. 12@ necessidades Jue esto na escala 9ais AaiBa da hierarJuia de necessidades -ro-osta -or MasloT. Essas necessidades so inatas< e cada u9a delas te9 de ser satis8eita antes Jue a -rBi9a necessidade da hierarJuia surGa -ara nos 9oti)ar. As necessidades< na orde9 e9 Jue tY9 de ser atendidas< so6 I/L as necessidades 8isiolgicas de co9ida< Ugua< ar< sono e seBoH I0L as necessidades de garantia6 segurana< estaAilidade< orde9< -roteo e liAertao do 9edo e da ansiedadeH I1L as necessidades de -ertinYncia e de a9orH I.L as necessidades de esti9a dos outros e de si 9es9oH e I:L a necessidade de auto7realizao. $ 9aior )olu9e das -esJuisas de MasloT concentrou7se nas caracter5sticas de -essoas Jue atendera9 W necessidade de auto7realizao e so -or isso consideradas -sicologica9ente saudU)eis. MasloT disse Jue elas no chega9 a /g da -o-ulao. Essas -essoas so li)res de neuroses e -sicoses e Juase se9-re tY9 da 9eia7idade e9 diante. Elas tY9 e9 co9u9 as seguintes caracter5sticas6 u9a -erce-o oAGeti)a da realidadeH a -lena aceitao de sua -r-ria naturezaH co9-ro9isso e dedicao a algu9 ti-o de traAalhoH si9-licidade e naturalidade e9 seu co9-orta9entoH necessidade de autono9ia< -ri)acidade e inde-endYnciaH eB-eriYncias 95sticas ou cul9inantes I9o9entos de YBtase< 9ara)ilha9ento< asso9Aro e deleite intensosLH e9-atia co9 toda a hu9anidade e a8eio -or elaH resistYncia ao con8or9is9oH estrutura de carUter de9ocrUticaH atitude de criati)idadeH e u9 alto grau de interesse social Iu9 conceito to9ado de Al8red AdlerL. &essa descrio< MasloT a-resentou u9a i9age9 oti9ista e lisonGeira da natureza hu9ana< u9a conce-o de saQde -sicolgica e de realizao Jue -ode ser considerada u9 Ae97 )indo ant5doto -ara os as-ectos doentios< -reconceituosos e host5s Jue -ode9os encontrar e9 nossa )ida cotidiana. Muitas -essoas considera9 tranJ[ilizador acreditar Jue ao 9enos alguns de ns so ca-azes de alcanar u9 estado -rBi9o da -er8eio.

$ 9*todo de -esJuisa e os dados de MasloT tY9 sido criticados a -artir da alegao de Jue sua a9ostra de cerca de )inte -essoas * de9asiado -eJuena -ara -er9itir generalizaDes. Al*9 disso< seus suGeitos 8ora9 escolhidos segundo seus -r-rios crit*rios suAGeti)os de saQde -sicolgica< e os seus ter9os so de8inidos de 9aneira a9A5gua e inconsistente. MasloT ad9itiu Jue seus estudos no -reenchia9 os reJuisitos da -esJuisa cient58ica< 9as retorJuiu Jue no hU outra 9aneira de estudar a auto7realizao. Ele disse Jue seu -rogra9a de -esJuisa consistia e9 estudos -ilotos< e -er9aneceu con)encido de Jue as suas conclusDes u9 dia seria9 con8ir9adas. A teoria da auto7realizao te9 a-enas u9 li9itado a-oio laAoratorial e9-5ricoH a 9aioria das -esJuisas no conseguiu sustentU7la. Ela 8oi a-licada nos negcios e na indQstria< onde 9uitos eBecuti)os acredita9 Jue a necessidade de auto7realizao * u9a Qtil 8ora 9oti)adora e u9a 8onte -otencial de satis8ao no traAalho. A-esar de sua -o-ularidade entre os lideres de negcios< a teoria te9 u9 AaiBo grau de )alidade cient58ica e u9a a-licaAilidade a-enas li9itada ao 9undo do traAalho. Ela te9 sido a-licada e9 outras Ureas< incluindo a -sicotera-ia< a educao e a 9edicina. 3arl "ogers I/2O07/2>?L 3ai "ogers * conhecido -or u9a aAordage9 -o-ular de -sicotera-ia deno9inada tera -ia centrada na -essoa ou tera-ia centrada no cliente. 3o9 Aase e9 dados deri)ados de sua tera-ia< "ogers desen)ol)eu u9a teoria da -ersonalidade Jue se concentra nu9a Qnica 9oti)ao a)assaladora< se9elhante ao conceito de auto7realizao de MasloT. "ogers -ro-]s Jue cada -essoa -ossui u9a tendYncia inata -ara atualizar as ca-acidades e -otenciais do eu. Ao contrUrio de MasloT< no entanto< as )isDes de "ogers no 8ora9 8or9uladas a -artir do estudo de -essoas saudU)eis< 9as ad)iera9 do trata9ento de indi)5duos e9ocional9ente -erturAados atra)*s da tera-ia centrada na -essoa. 12? $ no9e de sua tera-ia sugere algo da sua conce-o da -ersonalidade hu9ana. AtriAuin do a res-onsaAilidade da 9udana W -essoa ou cliente< e no ao tera-euta< co9o * o caso na -sicanUlise ortodoBa< "ogers su-]s Jue as -essoas -ode9 alterar consciente e racional9ente seus -ensa9entos e co9-orta9entos indeseGU)eis< tornando7os deseGU)eis. Ele no acredita)a Jue as -essoas seGa9 controladas -or 8oras inconscientes ou -or eB-eriYncias da in8Nncia. A -ersonalidade * 9oldada -elo -resente e -ela 9aneira co9o o -erceAe9os consciente9ente. A id*ia de "ogers de Jue a -ersonalidade -ode ser co9-reendida a-enas e9 ter9os das nossas eB-eriYncias suAGeti)as -ode re8letir u9 incidente de sua -r-ria )ida. auando tinha )inte e dois anos e assistia na 3hina a u9a con8erYncia de estudantes cristos< co9eou a Juestionar as crenas religiosas 8unda9entalistas dos -ais e a desen)ol)er u9a 8iloso8ia de )ida 9ais liAeral I)er "ogers< /2@?L. 3on)enceu7se de Jue as -essoas de)e9 con8iar e9 seu -r-rio eBa9e e na inter-retao das suas -r-rias eB-eriYncias. Ele ta9A*9 acredita)a Jue as -essoas -ode9 9elhorar consciente9ente a si 9es9as. Esses conceitos se tornara9 -ilares de sua teoria da -ersonalidade. &o curso de u9a carreira ati)a< "ogers desen)ol)eu sua teoria e sua aAordage9 -sicotera-Yutica< eB-ri9indo id*ias e9 inQ9eros artigos e li)ros -o-ulares. "ogers sugeriu Jue a -rinci-al 8ora 9oti)adora da -ersonalidade * a atualizao do eu I"ogers< /2@/L. E9Aora esse i9-ulso -ara a auto7atualizao seGa inato< ele -ode ser

aGudado ou -reGudicado -or eB-eriYncias in8antis e -ela a-rendizage9. "ogers en8atizou a i9-ortNncia da relao 9e78ilho -orJue ela a8eta o crescente sentido do eu da criana. Se a 9e satis8azer sua necessidade de a9or< Jue "ogers deno9ina)a esti9a -ositi)a< a criana tenderU a se tornar u9a -ersonalidade saudU)el. Se a 9e condicionar seu a9or -elo 8ilho ao co9-orta 9ento adeJuado Io Jue * deno9inado esti9a -ositi)a condicionaZL< a criana )ai internalizar a atitude da 9e e desen)ol)er condiDes de )alor. &essa situao< a criana s te9 u9 sentido de )alor -r-rio e9 certas condiDes< e e)ita os co9-orta9entos Jue -roduza9 desa-ro)ao -or -arte da 9e. 3o9o resultado< o eu da criana no consegue se desen)ol)er de 9odo -leno< GU Jue estU i9-edido de eB-ri9ir todos os seus as-ectos. $ reJuisito -ri9ordial -ara o desen)ol)i9ento da saQde -sicolgica * a esti9a -ositi)a incondicional na in8Nncia. Durante esse -er5odo< a 9e de)e de9onstrar seu a9or e aceitao da criana< -ouco i9-ortando o co9-orta9ento desta Qlti9a. A criana Jue receAe essa esti9a -ositi)a incondicional no desen)ol)e condiDes de )alor e no terU de re-ri9ir nenhu9a -arcela do eu e9ergente. S assi9 -ode a auto7atualizao ser alcanada. A auto7atualizao * o n5)el 9ais alto de saQde -sicolgica< e * alcanada -or 9eio de u9 -rocesso Jue "ogers deno9inou 8unciona9ento -leno. Esse n5)el de desen)ol)i9ento su-re9o na teoria de "ogers se asse9elha e9 -rinc5-io co9 o estudo de auto7realizao -ro-osto -or MasloT. As duas teorias di8ere9 u9 tanto no tocante Ws caracter5sticas da -essoa -sicologica9ente saudU)el ou Jue alcanou seu -leno 8unciona9ento. Para "ogers< as -essoas Jue alcanara9 seu -leno 8unciona9ento se caracteriza9 -or u9a aAertura a toda eB-eriYncia< u9a tendYncia a )i)er -lena9ente cada 9o9ento< a ca-acidade de sere9 guiadas -elos -r-rios instintos< e no -ela razo ou -elas o-iniDes dos outros< u9 sentido de liAerdade de -ensa9ento e de ao e u9 alto grau de criati)idade. A aAordage9 de -sicotera-ia centrada na -essoa desen)ol)ida -or "ogers te9 tido u9 grande i9-acto soAre a -sicologia e soAre o -QAlico e9 geral< sendo ao 9enos to -o-ular Juanto a -sicanUlise 8reudiana. Sua teoria da -ersonalidade te9 sido Ae9 receAida< -articular 9ente sua Yn8ase na i9-ortNncia do eu. TY9 sido 8eitas cr5ticas W 8alta de es-eci8icidade no tocante ao -otencial inato de auto7realizao< Ae9 co9o W Yn8ase nas eB-eriYncias conscientes suAGeti)as co9 a eBcluso de -oss5)eis in8luYncias inconscientes. Tanto a teoria co9o a tera-ia gerara9 considerU)eis -esJuisas corroAoratrias< sendo a9-la9ente usadas e9 a9Aientes cl5nicos. "ogers in8luenciou o 9o)i9ento do -otencial hu9ano< e sua oAra * )ista co9o u9a 12> i9-ortante contriAuio da tendYncia de hu9anizao da -sicologia. Coi eleito -residente da APA e9 /2.@ e receAeu dela os -rY9ios Distinguished Scienti8sc 3ontriAution ATard e Distinguished Pro8essional 3ontriAution ATard. A In8luYncia da Psicologia Hu9anista A -sicologia hu9anista eBiAiu no in5cio do seu desen)ol)i9ento as 9es9as caracter5s ticas Jue )i9os e9 todos os outros no)os 9o)i9entos da histria da -sicologia< Seus 9e9Aros 8ora9 en8Uticos e9 a-ontar as 8raJuezas das -osiDes 9ais antigas< o co9-orta9entalis9o e a -sicanUlise< a9Aas Aases slidas a -artir das Juais to9ar i9-ulso. Muitos -siclogos hu9a nistas era9 zelosos e cheios de retido< -re-arados -ara co9Aater os de9]nios da situao estaAelecida.

122 A aAordage9 de -sicotera-ia centrada na -essoa desen)ol)ida -or 3ari "ogers atriAui a res-onsaAilidade da 9udana ao cliente< e no ao tera-euta. $ 9o)i9ento 8oi 8or9alizado co9 a 8undao da -uAlicao #ou9al o8 Huinanistic Psychology e9 /2@/< da Associao A9ericana de Psicologia Hu9anista e9 /2@0< e da Di)iso de Psicologia Hu9anista da APA e9 /2?/. Assi9< os traos distinti)os de u9a escola coesa de -ensa9ento 8icara9 e)identes. $s -siclogos hu9anistas dera9 sua -r-ria de8inio de -sicologia< distinta da das outras duas 8oras do ca9-o< e descre)era9 seu -r-rio oAGeto de estudo< seus -r-rios 9*todos e sua -r-ria ter9inologia. E< soAretudo< -ossu5a9 aJuilo Jue todas as outras escolas de -ensa9ento se gaAa)a9 de ter e9 seus -ri9eiros dias6 u9a a-aiBonada con)ico de Jue o seu era o 9elhor ca9inho a ser seguido -ela -sicologia. A-esar desses si9Aolos e caracter5sticas de escola de -ensa9ento< a -sicologia hu9anis ta no se to9ou de 8ato u9a escola. Coi esse o Gulga9ento dos -r-rios -siclogos hu9anistas nu9a reunio de /2>:< Juase trYs d*cadas de-ois do in5cio do 9o)i9ento. RA -sicologia hu9anista 8oi u9a grande eB-eriYnciaS< disse u9 deles< R9as * Aasica9ente u9a eB-eriYncia 8racassada< GU Jue no hU u9a escola de -ensa9ento hu9anista e9 -sicologia< ne9 u9a teoria Jue -ossa ser reconhecida co9o u9a 8iloso8ia da ciYnciaS I3unningha9< /2>:< -. />L. 3ari "ogers concordou. RA -sicologia hu9anista no te9 tido u9 i9-acto signi8icati)o soAre a corrente -rinci-al da -sicologiaS< a8ir9ou. RSo9os -erceAidos co9o tendo relati)a 9ente -ouca i9-ortNnciaS I3unningha9< /2>:< -. /@L. "ogers disse aos Jue a-oia)a9 a sua -osio Jue< se Juisesse9 u9a -ro)a de sua a8ir9ao< Aasta)a Jue eBa9inasse9 JualJuer 9anual introdutrio de -sicologia. Ali< encontraria9 os 9es9os t-icos Jue caracteriza)a9 a -sicologia )inte e cinco anos antes< co9 -ouca 9eno W -essoa inteira. 9a anUlise dos 9anuais correntes na *-oca re)elou Jue "ogers tinha razo6 9enos de /g do conteQdo dos li)ros se ocu-a)a da -sicologia hu9anista. $s -oucos dados eBistentes 8ala)a9 a-enas da hierarJuia de necessidades de MasloT e da tera-ia centrada na -essoa de "ogers I3hurchill< /2>>L. Por Jue a -sicologia hu9anista no se to9ou -arte da corrente -rinci-al do -ensa9ento -sicolgico` 9a das razDes * Jue a 9aioria dos -siclogos hu9anistas traAalha e9 cl5nicas -articulares< e no e9 uni)ersidades. Ao contrUrio dos -siclogos acadY9icos< os hu9anistas no 8izera9 o 9es9o nQ9ero de -esJuisas ne9 -uAlicara9 artigos ou treinara9 no)as geraDes de alunos de -s7graduao -ara dar continuidade W sua tradio. $utra razo se relaciona co9 o 9o9ento do seu -rotesto. &o seu auge< os anos @O e inicio dos ?O< os -siclogos hu9anistas ataca)a9 -osiDes Jue GU no tinha9 tanta in8luYncia na -sicologia. Tanto a -sicanUlise 8reudiana co9o o co9-orta9entalis9o sEinneriano GU ti nha9 sido a9ortecidos e en8raJuecidos -ela di)iso e9 seus Juadros< e a9Aos GU esta)a9 co9eando a 9udar na direo indicada -elos -siclogos hu9anistas. Tal co9o os gestaltistas ao chegare9 aos Estados nidos< os -siclogos hu9anistas esta)a9 se o-ondo< nos anos @O< a 9o)i9entos Jue GU no do9ina)a9 e9 sua 8or9a original. E9Aora a -sicologia hu9anista no tenha trans8or9ado o ca9-o co9o u9 todo< ele re8orou a id*ia< contida na -sicanUlise< de Jue -ode9os consciente e li)re9ente -re8erir 9oldar a nossa -r-ria )ida. Ela -ode ter aGudado a 8ortalecer o crescente reconheci9ento

da consciYncia na -sicologia acadY9ica< -ois 8oi conte9-orNnea do 9o)i9ento cogniti)o. Ela -ro9o)eu 9*todos tera-Yuticos Jue acentua9 a auto7realizao< a res-onsaAilidade -essoal e a liAerdade de escolha< Ae9 co9o a considerao da -essoa no conteBto da 8a95lia< do traAalho e dos a9Aientes sociais. A -sicologia hu9anista aGudou a eB-andir e rati8icar 9udanas GU e9 curso< e< desse -onto de )ista< -ode7se considerar o 9o)i9ento Ae97sucedido. $ Mo)i9ento 3ogniti)o na Psicologia RA -sicologiaS< escre)eu #ohn !. Fatson e9 seu 9ani8esto co9-orta9entalista de /2/1< Rde)e descartar toda re8erYncia W consciYnciaS. $s -siclogos Jue seguira9 os dita9es .OO de Fatson eli9inara9 todas as re8erYncias W 9ente e aos -rocessos conscientes e Aanira9 os ter9os 9entalistas. Cora9 Aanidos a )ontade< o senti9ento< a i9age9< a 9ente e a consciYn cia< Jue nunca era9 9encionados eBceto e9 to9 sarcUstico. Assi9< !. C. SEinner -]de 8alar soAre u9 organis9o )azio e construir u9 siste9a in8luente de -sicologia Jue nunca tentou in)estigar o Jue -oderia estar acontecendo no interior. Durante d*cadas< os 9anuais introdu trios de -sicologia no discutia9 nenhu9a conce-o da 9ente hu9ana. Tinha7se a i9-res so de Jue a -sicologia ^-erdera a consciYnciaS -ara se9-re. De sQAito< ou assi9 -areceu< e9Aora a coisa )iesse sendo constru5da hU algu9 te9-o< a -sicologia co9eou a recu-erar a consciYncia. As -ala)ras antes -roiAidas esta)a9 sendo ditas e9 )oz alta e9 reuniDes e con8erYncias e a-arecendo i9-ressas e9 -uAlicaDes -ro8issionais. E9 /2?2< a A9erican Psychologist -uAlicou u9 artigo intitulado R$ 3o9-orta9entalis9o e a Mente6 9a 3oncla9ao ILi9itadaL a 9 "etorno W Intros-ecoS ILieAer9an< /2?2L< in)ocando no a-enas a 9ente 9as ta9A*9 a t*cnica sus-eita da intros-eco. Alguns 9eses antes< a 9es9a re)ista -uAlicara coraGosa e aAerta9ente u9 artigo co9 o si9-les t5tulo RA 3onsciYnciaS. RDe-ois de d*cadas de deliAerada negligYnciaS< escre)ia seu autor< Ra cons ciYncia reto9a ao escrut5nio cient58ico< co9 discussDes do t-ico surgindo e9 lugares aAsolu ta9ente res-eitU)eis da literatura da -sicologiaS I&atsoulas< /2?>< -. 2O@L. $ -residente da APA disse e9 seu discurso anual ao -QAlico reunido Jue a conce-o de -sicologia esta)a 9udando e Jue essa alterao en)ol)ia u9a )olta W consciYncia. 3o9o resultado< a i9age9 -sicolgica da natureza hu9ana se torna)a Rantes hu9ana do Jue 9ecNnicaS IMcMeachie< /2?@< -. >1/L. auando u9 9e9Aro da APA e u9a -restigiosa re)ista discute9 a consciYncia co9 tanto oti9is9o< * Gusto sus-eitar de Jue u9 no)o 9o)i9ento< outra re)oluo< estU a ca9inho. Seguira97se re)isDes nos 9anuais introdutrios de8inindo a -sicologia co9o a ciYncia do Rco9-orta9ento e dos -rocessos 9entaisS< e9 )ez de a-enas do co9-orta9ento< e co9o a ciYncia Jue Restuda siste9atica9ente e tenta eB-licar o co9-orta9ento oAser)U)el e sua relao co9 os -rocessos 9entais no 9ani8estos Jue ocorre9 no interior do organis9oS IHilgard< AtEinson e AtEinson< /2?:< -. /0H Magan e Ha)e9ann< /2?0< -. 2L. Essas de8iniDes nos 9ostra9 o -onto at* o Jual a -sicologia conte9-orNnea ultra-assou os deseGos e -roGetos de Fatson e SEinner. In8luYncias Antecedentes soAre a Psicologia 3ognit5)a

3o9o todos os 9o)i9entos e9 -sicologia< a re)oluo cogniti)a no eclodiu da noite -ara o dia. Muitas de suas caracter5sticas AUsicas tinha9 sido anteci-adas -elo traAalho de outros. 3o9 e8eito< sugeriu7se Jue Ra -sicologia cogniti)a * tanto a 9ais no)a co9o a 9ais )elha tendYncia na histria do assuntoS IHearnshaT< /2>?< -. 0?0L. Isso signi8ica Jue o interesse -ela consciYncia eBistia nos -ri9eiros dias da -sicologia< antes 9es9o de ela se to9ar u9a ciYncia 8or9al. $s escritos de Plato e Aristteles se ocu-a)a9 das 8aculdades e -rocessos cogniti)os< o 9es9o ocorrendo co9 as teorias dos e9-iristas e associacionistas AritNnicos. Mes9o Juando se tornou u9a disci-lina cient58ica distinta< a -sicologia continuou a ter a consciYncia co9o 8oco. 3onsiderou7se Filhel9 Fundt -recursor da -sicologia cogniti)a de)ido W sua Yn8ase no as-ecto construti)o ou criati)o da 9ente. $ estruturalis9o e o 8uncionalis9o ta9A*9 lida)a9 co9 a consciYncia< concentrando7se< nu9 caso e9 seus ele 9entos e< no outro< e9 suas 8unDes. $ co9-orta9entalis9o -roduziu u9a 9udana 8unda 9ental< eB-ulsando a consciYncia do ca9-o -or Juase cinJ[enta anos. $ reto9o W consciYncia< os -ri9rdios da -sicologia cogniti)a< -ode re9ontar aos anos :O< e9Aora sinais do ressurgi9ento da 9ente GU 8osse9 -erce-t5)eis desde a d*cada de 1O. 9 .O/ dos -ri9eiros -ro-onentes 8oi E. ". %uthrie I3a-5tulo //L< Jue na 9aior -arte de sua carreira 8oi u9 ardoroso co9-orta9entalista. Perto do 89al da )ida< contudo< ele )eio a de-lorar o 9odelo 9ecanicista e a8ir9ou Jue ne9 se9-re * -oss5)el reduzir os est59ulos a ter9os 85sicos. Ele sugeriu Jue te9os de descre)er os est59ulos de Jue a -sicologia se ocu-a e9 ter9os -erce-ti)os ou cogniti)os< -ara Jue tenha9 sentido -ara o organis9o Jue res-onde. $s -siclogos no -ode9 tratar do sentido a-enas e9 ter9os co9-orta9entalistas< -or ser ele u9 -rocesso 9entalista ou consciente. $ co9-orta9entalis9o intencional de E. 3. Tohnan IJue * u9a aAordage9 9olarL 8oi outro -recursor do 9o)i9ento cogniti)o. Sua aAordage9 reconhecia a i9-ortNncia de )ariU)eis cogniti)as< tendo contriAu5do -ara o decl5nio da aAordage9 est59ulo7res-osta. Tol9an -ro-*s a noo de 9a-as cogniti)os< atriAuiu -ro-sito aos ani9ais e destacou as )ariU)eis inter)e nientes co9o u9a 9aneira de de8inir o-eracional9ente estados interiores no suscet5)eis de oAser)ao. "udol8 3arna-< u9 8ilso8o -ositi)ista< concla9ou a u9 reto9o W intros-eco. E9 /2:@< 3arna- oAser)ou Jue Ra consciYncia Jue a -essoa te9 do seu -r-rio estado de i9aginao< de senti9ento< etc.< te9 de ser reconhecida co9o u9a es-*cie de oAser)ao< e9 -rinc5-io no distinta da oAser)ao eBterna< e< -ortanto co9o u9a 8onte leg5ti9a de conheci 9entoS IMoch< /2@.< - 00L. Mes9o P. F. !ridg9an< o 85sico Jue deu W -sicologia a noo de de8iniDes o-eracionais< to co9-at5)el co9 o co9-orta9entalis9o< 9ais tarde renunciou a este Qlti9o. !ridg9an insistiu Jue se in)ocasse9 relatos intros-ecti)os de suGeitos indi)i duais -ara dar sentido a anUlises o-eracionais. Alguns -siclogos )Ye9 a -sicologia da %estalt co9o u9a in8luYncia soAre o 9o)i9ento cogniti)o. A RYn8ase na organizao< na estrutura< nas relaDes< no -a-el do suGeito e na i9-ortante 8uno dese9-enhada -ela -erce-o na a-rendizage9 e na 9e9ria re8lete a in8luYncia dos seus antecedentes gestaltistasS IHearst< /2?2< -. 10L. A -sicologia da %estalt aGudou a 9anter )i)o ao 9enos u9 interesse -eri8*rico -ela consciYncia no decorrer dos anos de do95nio do co9-orta9entalis9o.

$utro antecedente do 9o)i9ento cogniti)o * o -siclogo su5o #ean Piaget I/>2@7/2>OL< Jue -roduziu i9-ortantes oAras acerca do desen)ol)i9ento in8antil< no e9 ter9os de estUgios -sicosseBuais ou -sicossociais I-ro-ostos -or Creud e EriEsonL< 9as e9 ter9os de estUgios cogniti)os. As 8or9ulaDes -iagetianas iniciais< -uAlicadas nas d*cadas de 0O e 1O< ti)era9 a9-la in8luYncia na Euro-a< se Ae9 Jue 9enos nos Estados nidos< onde no era9 co9-at5 )eis co9 a -osio co9-orta9entalista do9inante. Entretanto< a Yn8ase de Piaget nos 8atores cogniti)os 8oi Ae9 receAida -elos -ri9eiros -ro-onentes do 9o)i9ento cogniti)o. f 9edida Jue as id*ias dos -siclogos cogniti)os a)anara9 nos Estados nidos< a rele)Nncia do traAalho de Piaget to9ou7se 9ais e)identeH e9 /2@2< Piaget to9ou7 se o -ri9eiro -siclogo euro-eu a receAer o Distinguished Scienti8lc 3ontriAution ATard da APA. Por se concentrar no desen)ol)i9ento in8antil< sua oAra aGudou a a9-liar a ga9a de co9-orta9entos a Jue a -sicologia e9 ascenso -oderia ser a-licada. auando de-ara9os co9 u9a 9udana i9-ortante na e)oluo de u9a ciYncia< saAe9os Jue ela re8lete 9udanas GU e9 anda9ento no \eitgeist e9 Jue 8unciona. 3o9o )i9os< u9a ciYncia< assi9 co9o u9a es-*cie )i)a< se ada-ta a no)as eBigYncias e condiDes do seu a9Aiente. aual 8oi o cli9a intelectual Jue le)ou ao 9o)i9ento cogniti)o< Jue deter9inou u9 arre8eci9ento do co9-orta9entalis9o 9ediante a read9isso da consciYncia` Pode9os eBa 9inar o \eitgeist na 85sica< co9 8reJ[Yncia u9 9odelo -ara a -sicologia< Jue te9 in8luenciado o ca9-o desde os seus -ri9rdios co9o ciYncia. &o in5cio do s*culo 44< desen)ol)ia7se u9a no)a -ers-ecti)a na 85sica co9o resultado da oAra de AlAert Einstein< &iels !ohr< Ferner HeisenAerg e outros. Sua aAordage9 reGeita)a .O0 o 9odelo 9ecanicista galileu7neTtoniano do uni)erso< o 9odelo de Jue a -sicologia eBtraiu sua conce-o 9ecanicista< reducionista< regular e -re)is5)el da natureza hu9ana eB-osta -or -siclogos de Fundt a SEinner. A no)a -ers-ecti)a na 85sica descarta)a o 9undo clUssico da oAGeti)idade total e a co9-leta se-arao entre o 9undo eBterior e o oAser)ador. Esse no)o 9odelo te)e i9-ortantes i9-licaDes -ara a -sicologia. .O1 $ -siclogo su5o #ean Piaget -ro-]s urna teoria do desen)ol)i9ento in8antil Jue tinha co9o 8oco -rocessos cogniti )os. $s 85sicos chegara9 W constatao de Jue no -ode9os oAser)ar o curso da natureza se9 -erturAU7la. A se-arao arti8icial entre o oAser)ador e o oAser)ado< entre o 9undo interior e .O 9undo eBterior< entre o uni)erso da eB-eriYncia consciente e o uni)erso da 9at*ria< 8oi assi9 derruAada. $ 8oco da in)estigao cient58ica -assou de u9 uni)erso a-reens5)el inde-endente e oAGeti)a9ente -ara a nossa oAser)ao desse uni)erso. $s cientistas 9odernos< no 9ais a-artados do 8oco de sua oAser)ao< seria9 oAser)adores7-artici-antes.

$ ideal de u9a realidade inteira9ente oAGeti)a 8oi considerado inalcanU)el. HoGe< a 85sica * caracterizada -ela crena de Jue aJuilo Jue deno9ina9os conheci9ento oAGeti)o *< na )erdade< suAGeti)o< ou seGa< de-ende do oAser)ador. Essa -osio de Jue todo o conheci9ento * -essoal soa to sus-eita Juanto a -ro-osta Jue %eorge !erEeley 8ez hU duzentos anos V a de Jue todo o conheci9ento * suAGeti)o -orJue de-ende da natureza da -essoa Jue o -erceAe I3a-5tulo 0L. 9 autor descre)eu a situao nos seguintes ter9os6 nosso Juadro do 9undo< Rlonge de ser u9a re-roduo 8otogrU8ica genu5na de u9a realidade inde-endente ^lU 8ora;< c antes se9elhante W -intura6 u9a criao suAGeti)a da 9ente Jue -ode trans9itir u9a se9elhana 9as nunca -roduzir u9a r*-licaS IMatson< /2@.< -. /1?L. A reGeio< -elos 85sicos< de u9 oAGeto de estudo oAGeti)o< se9elhante a u9a 9UJuina< e seu reconheci9ento da suAGeti)idade< restaurara9 o -a-el da eB-eriYncia consciente na aJuisio do nosso conheci9ento do 9undo. Essa re)oluo na 85sica 8oi u9 argu9ento e8eti)o -ara a aceitao da consciYncia co9o -arte leg5ti9a do oAGeto de estudo da -sicologia. E9Aora resistisse W no)a 85sica -or 9eio s*culo< a-egando7se a u9 9odelo ultra-assado ao de8inir7se co9o ciYncia oAGeti)a do co9-orta9ento< a -sicologia cient58ica ter9inou -or res-onder ao \eitgeist e 9odi8icou a sua 8or9a -ara read9itir o -a-el da consciYncia. A Cundao da Psicologia 3ogniti)a 9 eBa9e retros-ecti)o do 9o)i9ento cogniti)o dU a i9-resso de u9a transio lgica e rU-ida< algo da orde9 de u9a re)oluo< Jue aAalou os alicerces do 9undo -sicolgico e9 uns -oucos anos. &a *-oca< na )erdade< nada disso era e)idente. Essa dra9Utica 9udana na -sicologia 8oi se 8azendo lenta e cal9a9ente< se9 ta9Aores ne9 8an8arras. De 8ato< Rningu*9 anunciou a sua eBistYncia at* Ae9 de-ois do 8atoS I!aars< /2>@< -. /./L. A -rogresso da histria co9 8reJ[Yncia s 8ica clara de-ois Jue o e)ento acontece. $Aser)a9os Jue a 8unda o da -sicologia cogniti)a no ocorreu da noite -ara o dia ne9 -ode ser atriAu5da W 8ora e ca-acidade -ersuasi)a de u9 Qnico 8undador Jue< tal co9o #ohn !. Fatson< tenha 9udado o ca9-o Juase Jue co9 as -r-rias 9os. Assi9 co9o a -sicologia 8uncional< o 9o)i9ento da -sicologia cogniti)a no -ode rei)indicar -ara si u9 8undador solitUrio< tal)ez< e9 -arte I9ais u9a )ez< tal co9o o 8uncionalis9oL< -orJue nenhu9 dos Jue traAalha)a9 na Urea ti)esse a a9Aio -essoal de liderar u9 no)o 9o)i9ento. Seu Qnico interesse era a)anar co9 o traAalho de rede85nir a -sicologia. &o oAstante< -ode97se identi8icar duas -essoas Jue< e9Aora no tenha9 sido 8undado ras no sentido 8or9al do ter9o< de 8ato contriAu5ra9 co9 traAalhos se9inais na 8or9a de u9 i9-ortante centro de -esJuisas e u9 li)ro eBcelente< considerados 9arcos no desen)ol)i9ento da no)a -sicologia cogniti)a. Elas so %eorge Miller e lric &eisser< e suas histrias ilustra9 alguns dos 8atores -essoais en)ol)idos na -las9ao de no)os 9o)i9entos. %eorge Milier I/20O7 L %eorge Miller iniciou a carreira 8or9ando7se e9 inglYs e no estudo da 8ala na ni)ersi dade do AlaAa9aH 8ez o 9estrado nesta Qlti9a Urea< tendo7o ter9inado e9 /2./. EnJuanto estuda)a no AlaAa9a< re)elou interesse -ela -sicologia. Dera97lhe u9 cargo de instrutor e9

.O. Jue ele da)a dezesseis aulas de introduo W -sicologia se9 nunca ter 8eito u9 curso no ca9-o. Ele disse Jue< de-ois de ensinar o 9es9o 9aterial dezesseis )ezes -or se9ana< -assou a acreditar no Jue dizia. Miller 8oi -ara a ni)ersidade Har)ard traAalhar e9 -roAle9as de co9unicao )ocal no laAoratrio de -aicoacQstica e< e9 /2.@< doutorou7se. Dedicou7se ao estudo da -sicoling[5s tica< tendo -uAlicado e9 /2:/ Language and 3o9rnunication ILinguage9 e 3o9unicaoL. Miller aceitou a -osio co9-orta9entalista do9inante< oAser)ando Jue no tinha escolha< -ois os co9-orta9entalistas ocu-a)a9 todas as -osiDes de liderana nas -rinci-ais uni)ersiV dades e organizaDes -ro8issionais. R$ -oderS< escre)eu ele< Ras honras< a autoridade< os 9anuais< o dinheiro< tudo e9 -sicologia -ertencia W escola co9-orta9entalista... Jue9 Juises se ser -siclogo cient58ico de 8ato no -odia se o-or a ela. (ocY si9-les9ente no conseguiria u9 e9-regoS I!aars< /2>@< -. 0O1L. &a 9etade dos anos :O< de-ois de 9ergulhar na teoria estat5stica da a-rendizage9< na teoria da in8or9ao e nas -ri9eiras tentati)as de si9ular a 9ente hu9ana co9 co9-utadores< Milier chegou W concluso de Jue o co9-orta9entalis9o< co9o ele disse< no Ria 8uncionarS. As se9elhanas entre as o-eraDes dos co9-utadores e da 9ente hu9ana o i9-ressionara9< e o seu interesse co9eou a se trans8erir -ara u9a -sicologia de orientao 9ais cogniti)a. Ao 9es9o te9-o< u9a alergia a -Ylos e ao -roduto da desca9ao dos ani9ais signi8icou a i9-ossiAilidade de Milier 8azer -esJuisas co9 ratos de laAoratrio. Ele s -odia traAalhar co9 suGeitos hu9anos< u9a des)antage9 nu9 9undo do9inado -or co9-orta9entalistas. Al*9 disso< a -assage9 de Miller -ara u9a -sicologia cogniti)a te)e a aGuda do seu es-5rito reAelde< Jue< segundo ele< ti-i8ica)a 9uitos de sua gerao de -siclogos. Ele e u9 grande np9ero de outros esta)a9 -rontos a se re)oltar contra o ti-o de -sicologia ensinada e -raticada na *-oca e a o8erecer u9a no)a aAordage9 Jue se concentrasse antes e9 8atores cogniti)os do Jue co9-orta9entais. Associando7se co9 u9 colega< #ero9e !runer I/2/:7 L< Jue estudara co9 Fillia9 McDougall< MilIer decidiu 8undar u9 centro de -esJuisas -ara a in)estigao da 9ente hu9ana. Eles -edira9 es-ao ao -residente de Har)ard e< e9 /2@O< receAera9 a casa e9 Jue Fillia9 #a9es u9 dia )i)era< u9 lugar a-ro-riado< GU Jue #a9es tinha se ocu-ado to intensa9ente da natureza da )ida 9ental. A escolha de u9 no9e -ara o no)o e9-reendi9ento no era u9a Juesto tri)ial. Estando e9 Har)ard< o e9-reendi9ento teria o -otencial de eBercer u9 enor9e i9-acto soAre a -sicologia< na )erdade< de de8inir u9a no)a -sicologia. Milier e !runer -re8erira9 a -ala)ra cognio -ara denotar seu oAGeto de estudo e dera9 Ws no)as instalaDes o no9e de 3entro de Estudos 3ogniti)os. Miller disse6 Ao usar a -ala)ra ^cognioS< estU)a9os nos eB-ulsando do co9-orta9entalis9o. auer5a9os algu9a coisa Jue 8osse 9ental V 9as R-sicologia 9entalS -arecia terri)el9ente redundante. RPsicologia do senso co9u9S teria sugerido algu9a es-*cie de in)estigao antro-olgica< e R-sicologia -o-ularS c 8olclricae teria sugerido a -sicologia social de Fundt. aue -ala)ra usar -ara rutular esse conGunto de -ers-ecti)as` Escolhe9os cognio I!aars< /2>@< -. 0/OL.

Dois dos -ri9eiros alunos do centro se recorda9 de Jue ningu*9 ali -oderia dizer o Jue a -ala)ra cognio real9ente signi8ica)a ou o Jue se es-era)a Jue eles 8izesse9 e9 8a)or dela. $ centro< dissera9 eles< Rno 8oi instalado -ara ser a 8a)or de nenhu9a coisa -articular< 9as -ara ser contra coisas< $ Jue era i9-ortante era o Jue ele no eraS I&or9an e Le)elt< /2>>< -. /O/L. $ 9o)i9ento no era o co9-orta9entalis9o. &o era a autoridade dirigente< a -osio estaAelecida< a -sicologia do -resente. Ao de8inir o 3entro< seus 8undadores esta)a9 de9onstrando .O: Juo -ro8unda9ente di8eria9 do co9-orta9entalis9o. E< co9o )i9os ao tratar de todos os no)os 9o)i9entos< -rocla9ar de Jue 9odo sua -osio ou atitude se distingue da escola de -ensa9ento )igente * u9 estUgio -reli9inar necessUrio W de8inio ulterior daJuilo Jue se 8az e da 9aneira co9o se deseGa 9odi8icar o ca9-o. A-esar da natureza e do ardor re)olucionUrios< Milier no acredita)a Jue a -sicologia .O@ %eorge Miier 9ontou u9 centro de -esJuisas na ni)ersidade Har)ard -ara in)estigar t-icos cogniti )os co9o a linguage9< a -erce-o e a 8or9ao de conceitos. cogniti)a 8osse u9a )erdadeira re)oluo. Ele a considera)a u9a RadioS< isto *< u9 incre9ento ou 9udana -or cresci9ento ou acQ9ulo. Ele )ia o 9o)i9ento 9ais co9o e)olu ti)o do Jue co9o re)olucionUrio< e acredita)a Jue era u9 reto9o a u9a -sicologia do senso co9u9 Jue reconhece e a8ir9a Jue a -sicologia de)e se ocu-ar da )ida 9ental tanto Juanto do co9-orta9ento. 9a a9-la ga9a de t-icos< a 9aioria dos Juais era taAu no l*Bico dos co9-orta9e8l talistas< 8oi in)estigada no 3entro< incluindo a linguage9< a 9e9ria< a -erce-o< a 8or9ao de conceitos< o -ensa9ento e a -sicologia do desen)ol)i9ento. Milier 9ais tarde estaAeleceu o -rogra9a de ciYncias cogniti)as e instalou o laAoratrio de ciYncias cogniti)as na ni)ersi dade Princeton< onde continua a traAalhar. 3o9o reconheci9ento -elos seus e8oros< Miller 8oi eleito -residente da APA e9 /2@2 e receAeu seus Distinguished Scienti85c 3ontriAutio8l ATard e %old Medal ATard 8or Li8e Achie)e9e8lt in the A--licatio8l o8 Psychology. Tal)ez o 9aior reconheci9ento do seu traAa lho esteGa no nQ9ero de laAoratrios e institutos de -sicologia cogniti)a Jue surgira9 de-ois do seu< e no rU-ido desen)ol)i9ento da aAordage9 de -sicologia Jue ele tanto 8ez -ara de89ir. lric &eisser I/20>7 L &ascido e9 Miel< Ale9anha< lric &eisser 8oi le)ado -ara os Estados nidos -elos -ais aos trYs anos de idade. 3o9eou seus estudos su-eriores e9 Har)ard< concentrando7se e9 85sica. I9-ressionado co9 u9 Go)e9 -ro8essor cha9ado %eorge Milier< &eisser decidiu Jue a 85sica no co9Aina)a co9 ele e -assou -ara a -sicologia. Cez u9 curso co9 Milier Jue trata)a da -sicologia das co9unicaDes e )eio a conhecer a teoria da in8or9ao e

outros as-ectos dos -ri9eiros 9o9entos da aAordage9 cogniti)a. Ta9A*9 so8reu a in8luYncia do li)ro de Murt Mo88Ea< Princ5-ios de Psicologia da $esLalt. De-oIs do A e9 8# )ncluiu e9 /2:O< &eisser 8ez o 9estrado no STarth9ore 3oilege< estudando co9 Fol8gang Mihler. (oltando a Har)ard< doutorou7se e9 /2:@. A-esar do seu crescente interesse -or 8atores cogniti)os< ele no )iu co9o esca-ar das garras do co9-orta9entalis9o nu9a carreira acadY9ica. REra o Jue )ocY tinha de a-renderS< disse ele. RTrata)a7se de u9 9o9ento e9 Jue se su-unha Jue nenhu9 8en]9eno -sicolgico era real a no ser Jue )ocY -udesse de9onstrU7lo nu9 rato. Por eBe9-lo< -ara estaAelecer se o -ensa9ento eBistia< tenta)a7se de9onstrar Jue os ratos -ensa)a9. 9a tare8a Aastante -eculiar< -elo 9enos a 9eu )erS I!aars< /2>@< -. 0?:L. &eisser considera)a o co9-orta9entalis9o no so9ente -eculiar co9o RloucoS< e te)e a 8elicidade de conseguir seu -ri9eiro e9-rego acadY9ico na ni)ersidade !randeis< onde o de-arta9ento de -sicologia era dirigido -or AAraha9 MasloT. &a *-oca< MasloT co9ea)a a se a8astar do seu -r-rio -assado co9o co9-orta9entalista e a desen)ol)er u9a aAordage9 hu9anista. MasloT no te)e sucesso e9 trans8or9ar &eisser e9 -siclogo hu9anista< ne9 e9 tornar a -sicologia hu9anista a terceira 8ora da -sicologia V &eisser 9ais tarde a8ir9ou Jue a terceira 8ora era a -sicologia cogniti)a V< 9as deu a &eisser a o-ortunidade de desen)ol)er seus interesses -or assuntos cogniti)os. E9 /2@?< &eisser -uAlicou 3ogniti)e Psychology IPsicologia 3ogniti)aL< u9 li)ro Jue RestaAeleceu e Aatizou o ca9-oS I%ole9an< /2>1< -. :.L. Ele conta Jue o li)ro era -essoal< na )erdade u9a tentati)a de de89ir a si 9es9o< isto *< o ti-o de -siclogo Jue era e Jue Jueria ser. $ li)ro ta9A*9 aGudou a de8inir u9a no)a -sicologia. Ele to9ou7se eBtre9a9ente -o-ular< e &eisser )iu7se diante do e9Aarao de ser a-resentado co9o o R-aiS da -sicologia cogniti)a. Ele no tinha deseGo de 8undar u9a escola de -ensa9ento< 9as 9es9o assi9 o seu li)ro aGudou a a8astar a -sicologia do co9-orta9entalis9o e a a-roBi9U7la da cognio. .O? 8ric &eisser< cuGo li)ro de -sicologia cogniti)a -uAlicado e9 /2@? aGudou a lanar o no)o 9o)i9ento< 9ais tarde )eio a criticar o ca9-o -or sua estreiteza e arti8icialidade. &eisser de8inia a cognio co9 re8enincia aos -rocessos R9ediante os Juais a entrada de dados sensoriais * trans8or9ada< reduzida< elaAorada< ar9azenada< recu-erada e usada..< a cognio estU en)ol)ida e9 tudo aJuilo Jue u9 ser hu9ano -ode 8azerS I&eisser< /2@?< -. .L. Assi9< a -sicologia cogniti)a se )incula co9 a sensao< a -erce-o< a 8or9ao de

i9agens< a reteno< a recordao< a soluo de -roAle9as< o -ensa9ento e todas as outras ati)idades 9entais. .O> &o)e anos de-ois de -uAlicar o li)ro Jue lanou o ca9-o< &eisser -uAlicou 3ognition and "eality I3ognio e "ealidadeL< no Jual eB-ri9ia sua insatis8ao co9 o Jue considera)a o estreita9ento da -osio cogniti)a e a tendYncia de acentuar situaDes arti8iciais de laAora trio e9 lugar do 9undo real. Desiludido< ele concluiu Jue o 9o)i9ento de -sicologia cogniti)a tal co9o eBistente e9 /2?@ no tinha Juase nada de sua 8uno de -ro-orcionar u9a co9-reenso da 9aneira co9o os seres hu9anos en8renta9 a realidade. Assi9< &eisser< u9a das 9ais i9-ortantes 8iguras da 8undao da -sicologia cogniti)a< to9ou7se seu cr5tico 8eroz< atacando7a co9o ela antes atacara o co9-orta9entalis9o. Ele dU aulas atual9ente na ni)er sidade E9ory< de Atlanta< %ergia< de-ois de -assar dezessete anos e9 3o9eil< onde o seu gaAinete no 8ica)a 9uito longe do c*reAro e9 conser)a de E. !. Titchener. $ Pa-el do 3o9-utador na Psicologia 3ogniti)a &o s*culo 4(II< os relgios e aut]9atos ser)ia9 de 9etU8ora W conce-o 9ecNnica do uni)erso e< -or eBtenso< da 9ente hu9ana I)er o 3a-5tulo 0L. Essas 9UJuinas era9 9odelos 8acil9ente dis-on5)eis e de si9-les co9-reenso da 9aneira co9o se dizia Jue a 9ente o-era)a. HoGe< o 9odelo 9ecNnico do uni)erso e a -sicologia co9-orta9entalista dele deri)a da 8ora9 su-erados -or outros -ontos de )ista< a saAer< a no)a -ers-ecti)a na 85sica e o 9o)i9ento cogniti)o e9 -sicologia. d e)idente Jue o relgio GU no * u9 eBe9-lo Qtil da conce-o da 9ente do s*culo 44. 9a no)a 9etU8ora * necessUria< e u9a 9UJuina do s*culo 44< o co9-utador< )eio a ser)ir de 9odelo. 3ada )ez 9ais< * usado co9o 9odo de eB-licar 8en]9enos cogniti)os. A8ir9a7 se Jue os co9-utadores eBiAe9 u9a inteligYncia arti8icial< e seu 8unciona9ento * corriJueira7 9ente descrito e9 ter9os hu9anos. A ca-acidade de a97iazena9ento de u9 co9-utador< -or eBe9-lo< * a sua 9e9riaH os cdigos de -rogra9ao so cha9ados de linguagensH e a8ir9a7 se Jue no)as geraDes de co9-utadores esto sendo desen)ol)idas I3a9-Aell< /2>>H "oszaE< /2>@L. Pode7se a8ir9ar Jue a o-erao dos -rogra9as de co9-utador V essencial9ente conGun tos de instruDes -ara traAalhar co9 si9Aolos V * se9elhante W da 9ente hu9ana. Tanto o co9-utador co9o a 9ente receAe9 e digere9 grande Juantidade de in8or9aDes Iest59ulosL do a9Aiente. Eles -rocessa9 essa in8or9ao 9ani-ulando7a< ar9azenando7a e recu-erando7a e realizando a -artir dela )Urias o-eraDes. Logo< a -rogra9ao dos co9-utadores * o -adro da conce-o cogniti)a da ca-acidade hu9ana de -rocessar in8or9aDes< raciocinar e resol)er -roAle9as. d o -rogra9a< e no o -r-rio co9-utador Io so8tTare< e no o hardTareL< Jue ser)e de eB-licao Ws o-eraDes 9entais. $s -siclogos cogniti)os no tY9 interesse e9 e)entuais correlatos 8isiolgicos dos -rocessos 9entais< 9as na seJ[Yncia de 9ani-ulao de si9Aolos Jue suAGaz ao -ensa9ento. Seu oAGeti)o * descoArir a RAiAlioteca de -rogra9as Jue o ser hu9ano te9 ar9azenado na 9e9ria V -rogra9as Jue -er9ite9 Jue a -essoa co9-reen da e -roduza sentenas< decore certas eB-eriYncias e regras e resol)a no)os -roAle9asS IHoTard< /2>1< -. //L. Essa conce-o da 9ente hu9ana Aaseada no -rocessa9ento da in8or9ao 8unda9enta a -sicologia cogniti)a. &os 9ais de ce9 anos de sua histria< a -sicologia -assou dos

relgios aos co9-utadores co9o 9odelos do seu oAGeto de estudo V 9as o signi8icati)o * Jue uns e outros so 9UJuinas. Isso de9onstra a continuidade histrica da e)oluo da -sicologia entre -ontos de )ista 9ais antigos e 9ais no)os. RPara os -siclogos< se9-re e9 Ausca de garantias de Jue as suas teorias se re8ira9 a algu9a realidade 8isica9ente -oss5)el< o encanto das 9etU8oras co9 9UJuinas * aAsoluta9ente irresist5)elS I!aars< /2>@< -. /:.L. Cica9os a i9aginar se a eB-resso RJuanto 9ais as coisas 9uda9< tanto 9ais -er9anece9 iguaisS no cont*9 u9a lio acerca da histria -ara aJueles Jue tenta9 a-render co9 ela. .O2 A &atureza da Psicologia 3ogniti)a Descre)e9os de Jue 9aneira a introduo de 8atores cogniti)os nas teorias da a-rendi zage9 social de AlAert !andura e #ulian "otter contraAalanou a natureza do co9-orta9enta lis9o a9ericano I3a-5tulo //L< 9as o i9-acto do 9o)i9ento cogn5ti)o no se li9itou W -sicologia co9-orta9entalista. $s 8atores cogniti)os esto sendo considerados e9 )irtual9en te todas as Ureas do ca9-o6 a teoria da atriAuio na -sicologia social< a teoria da dissonYncia cogniti)a< a 9oti)ao e a e9oo< a -ersonalidade< a a-rendizage9< a 9e9ria< a -erce-o e< co9o oAser)a9os< a aAordage9 da to9ada de decisDes e da soluo de -roAle9as Aaseada no -rocessa9ento da in8or9ao. E9 Ureas a-licadas co9o a cl5nica< a -sicologia co9unitUria< a -sicologia industrialKorganizacional e a -sicologia escolar ta9A*9 hU Yn8ase e9 8atores cogniti)os. A -sicologia cogniti)a di8ere do co9-orta9entalis9o e9 )Urios -ontos. E9 -ri9eiro lugar< os cogniti)istas concentra97se no -rocesso do conheci9ento< e no na 9era res-osta a est59ulos. Eles acentua9 os -rocessos e e)entos 9entais< e no as coneBDes est59ulo7 res-osta< a 9ente< e no o co9-orta9ento V o Jue no signi8ica Jue eles ignore9 este Qlti9o. Mas signi8ica Jue as res-ostas co9-orta9entais no constitue9 o oAGeto eBclusi)o de -esJuisa. As res-ostas so usadas co9o 8ontes -ara a in8erYncia dos -rocessos 9entais Jue as aco9-anha9. E9 segundo lugar< os -siclogos cogniti)os se interessa9 -ela 8or9a co9o a 9ente estrutura ou organiza a eB-eriYncia. $s gestaltistas< assi9 co9o #ean Piaget< alegara9 Jue a tendYncia a organizar a eB-eriYncia consciente IsensaDes e -erce-DesL e9 todos e -adrDes signi8icati)os * inata. A 9ente dU 8or9a e coerYncia W eB-eriYncia 9ental< e o oAGeto de estudo da -sicologia cogniti)a * esse -rocesso de organizao. $s e9-iristas e associaclonistas AritUnicos< e seus deri)ados do s*culo 44< os co9-orta9entalistas sEinnerianos< sustenta)a9 Jue a 9ente no -ossui essas ca-acidades organizacionais inerentes. E9 terceiro lugar< na conce-o cogniti)a< o indi)5duo organiza ati)a e criati)a9ente os est59ulos receAidos do a9Aiente. So9os ca-azes de -artici-ar da aJuisio e do uso do conheci9ento< atentando deliAerada9ente -ara alguns as-ectos da eB-eriYncia e o-tando -or guardU7los na 9e9ria. &o res-onde9os -assi)a9ente a 8oras eBternas ne9 so9os lousas e9 Aranco e9 Jue a eB-eriYncia sensorial * escrita. (ocY )ai reconhecer esta Qlti9a id*ia co9o a -osio co9-orta9entalista< deri)ada dos e9-iristas e associacionistas. $Aser)a9os Jue 9uitas Ureas de -esJuisa 8ora9 in8luenciadas -elo 9o)i9ento cogniti )o. E9 u9a dessas< o sono e o sonho< estudos eB-eri9entais identi8icara9 o sono "EM I"U-idos Mo)i9entos $cularesL co9o o estUgio e9 Jue ocorre a 9aioria das ati)idades

on5ricasH esse traAalho o8erece u9 eBcelente eBe9-lo da co9Ainao de dados 8isiolgicos oAGetG)os e dados conscientes suAGeti)os. $s sonhos so -rodutos conscientes< e sua relao co9-ro)ada co9 -rocessos 8isiolgicos suAGacentes to9a esses dados suAGeti)os 9ais aceitU )eis na -sicologia atual. Essas eB-eriYncias consciente9ente recordadas no teria9 sido ad9i tidas -elo re8erencial co9-orta9entalista estrito. PesJuisadores cogniti)os Jue in)estiga9 o -rocessa9ento da in8or9ao durante o sono se ocu-a9 de 8en]9enos co9o a trans8erYncia -ara o sono de res-ostas condicionadas adJui ridas no estado )5gil< o e8eito de sugestDes )erAais 8eitas durante o sono e a tentati)a de 9elhorar o dese9-enho 9ediante a a-rendizage9 durante o sono I!ootzin< Mihlstro9 e Schacter< /22OL. Ta9A*9 essas so eB-eriYncias cogniti)as Jue no -oderia9 ter sido discu tidas< e 9enos ainda estudadas seria9ente< soA a *gide do co9-orta9entalis9o. $s -siclogos ta9A*9 esto estudando o e8eito de drogas soAre o co9-orta9ento e9 ter9os das 9udanas tanto nas res-ostas 85siolgicas co9o nas eB-eriYncias conscientes rela tadas V aJuilo Jue as -essoas 8aze9 soA a in8luYncia de drogas e aJuilo Jue elas dize9 Jue sente9. Esses dados era9 igual9ente inad9iss5)eis -ara os co9-orta9entalistas. Mes9o -ro ./O cessos no conscientes co9o o Aio8eedAacl e9 Jue as -essoas a-rende9 a controlar 8unDes 8isiolgicas co9o a taBa de Aati9entos card5acos< a tenso 9uscular e a te9-eratura do cor-o< e9 Aasear7se 9ais e9 -rocessos cogniti)os do Jue antes se su-unha. $s tera-eutas Jue usa9 o Aio8eedAacE esto dando u9a ateno 9aior ao -a-el das 9etas e eB-ectati)as dos -acientes na -roduo das 9udanas 8isiolgicas deseGadas. 3o9 a )olta W -sicologia do estudo dos -rocessos 9entais conscientes< o interesse -elos -rocessos 9entais inconscientes< outra Urea Aanida -elos co9-orta9entalistas< 8oi i9-ulsiona do. As -esJuisas de t-icos co9o a ateno seleti)a< a hi-nose< a -erce-o suAli9inar e os 8en]9enos )isuais Jue en)ol)e9 o -rocessa9ento -erce-ti)o sugere9 Jue o -ri9eiro estUgio da cognio e9 res-osta W esti9ulao * inconsciente IMihlstro9< /2>?H She)rin e DicE9an< /2>OL. SoA o i9-acto do 9o)i9ento cogniti)o< )olta7se a atriAuir consciYncia aos ani9ais. As -esJuisas soAre cognio ani9al in8ere9 e)idYncias de consciYncia ani9al a -artir de oAser )aDes do co9-orta9ento< -articular9ente do co9-orta9ento Jue de9onstra ada-taAilidade W 9udana de condiDes a9Aientais IDo9Gan< /2>?H Pearce< /2>?L. Essa oAra se concentra na ca-acidade dos ani9ais de -ensar soAre oAGetos e e)entos es-ec58icos< 9es9o Juando esses oAGetos e e)entos no esto -resentes< e de iniciar algu9a ao. $utros traAalhos de9onstrara9 Jue eBiste9 na 9e9ria ani9al -rocessos 9entais co9o a codi8icao e a organizao de s59Aolos< Ae9 co9o a ca-acidade de 8or9ar aAstraDes AUsicas soAre o es-ao< o te9-o e o nu9ero I%ailistel< /2>2H "oitAlat< !e)er e Terrace< /2>.L. 3o9 a in8luYncia cogniti)a na -sicologia eB-eri9ental e a Yn8ase na consciYncia na -sicologia hu9anista e na -sicanUlise -s78reudiana< -ode9os )er Jue a consciYncia reto9ou a -osio central e9 -sicologia Jue ocu-a)a hU ce9 anos< celeArando assi9 u9 suAstancial e )igoroso retorno. 3o9entUrio

$ 9o)i9ento cogniti)o te9 sido oA)ia9ente u9 sucesso. &o in5cio dos anos ?O< o ca9-o atraira tantos seguidores Jue -recisa)a de suas -r-rias -uAlicaDes. &o curso de u9a d*cada< 8ora9 8undadas seis6 3ogniti)e Psychology I/2?OL< 3ognition I/2?/L< Me5nory and 3ognition I/2>1L< #ournal o8 Mental I9agery I/2??L< 3ogniti)e Thera-y and "esearch I/2??L e 3ogn5t5)e Science I/2??L. #ero9e !runer descre)eu a -sicologia cogniti)a co9o Ru9a re)oluo cuGos li9ites ainda no -ode9os )islu9ArarS I!runer< /2>1< -. 0?.L. Seu i9-acto alcanou a 9aioria das Ureas da -sicologia e< saindo dos Estados nidos< in8luenciou o -ensa9ento -sicolgico na Euro-a e na eB7 nio So)i*tica. Ela ta9A*9 se estendeu -ara al*9 da -sicologia. RTal)ez o 9ais esti9ulante desen)ol)i9ento recente ad)indo da re)oluo cogniti)a seGa u9a no)a tendYncia na direo da integrao de todas as -rinci-ais disci-linas dedicadas ao estudo da natureza do conheci9entoS I!aars< /2>@< -. />OL. Essa no)a -ers-ecti)a -ro-osta< a-elidada de RciYncia cogniti)aS< * u9 a9Ulga9a de -sicologia cogniti)a< lingu5stica< antro-ologia< 8iloso8ia< ciYncias co9-utacionais< inteligYncia arti8icial e das neurociYncias. E9Aora %eorge Miller tenha Juestionado o -onto at* o Jual esses ca9-os d5s-ares de estudo -ode9 se uni8icar< sugerindo Jue se de)eria usar nas re8erYncias a eles a 8or9a -lural< ciYncias cogniti)as< no hU co9o negar o desen)ol)i9ento dessa aAorda ge9 9ultidisci-linar. TY9 sido estaAelecidos e9 uni)ersidades de todos os Estados nidos laAoratrios e institutos de ciYncia cogniti)a< e alguns de-arta9entos de -sicologia 8ora9 reAatizados co9o de-arta9entos de ciYncia cogniti)a. Tudo isso sugere Jue< JualJuer Jue seGa o no9e Jue lhe de9os< o estudo dos 8en]9enos e -rocessos 9entais -ode do9inar no a-enas a -sicologia co9o outras disci-linas< -ela d*cada de 2O e at* o s*culo 44I. .// &enhu9a re)oluo< -or 9ais Ae97sucedida< deiBa de ter cr5ticos. A 9aioria dos co9 -orta9entalistas sEinnerianos se o-De ao 9o)i9ento cogniti)o ISldnner< /2>?A< /2>2L< e at* os Jue so a 8a)or assinalara9 8raJuezas e li9itaDes. Eles alega9 Jue hU -oucos conceitos co9 os Juais a 9aioria dos -siclogos cogniti)os concorde< ou at* considere i9-ortantes< e Jue hU u9a considerU)el con8uso no tocante W te9iinologia e Ws de89iDes. $utra cr5tica estU relacionada co9 o Jue alguns )Ye9 co9o u9 eBcesso de Yn8ase na cognio e9 detri9ento de outras in8luYncias soAre o -ensa9ento e o co9-orta9ento< tais co9o a 9oti)ao e a e9oo. $ nQ9ero de li)ros e artigos -ro8issionais soAre a 9oti)ao e a e9oo te9 declinado 9uito nas Qlti9as duas d*cadas< enJuanto a literatura soAre a cognio te9 au9en tado IPer)in< /2>:L. $ resultado< co9o sugeriu lric &eisser< * o estreita9ento e a esterilidade do ca9-o. &eisser co9entou Jue Ro -ensa9ento hu9ano * -assional e e9ocional< as -essoas o-era9 a -artir de 9oti)os co9-leBos. 9 -rogra9a de co9-utador< e9 contra-artida... no te9 e9oDes e * 9ono9an5aco e9 sua 8ranJuezaS I%ole9an< /2>1< -. :?L. HU o -erigo de Jue a -sicologia cogniti)a esteGa 8icando de9asiado unilateral< concentrando7se a-enas no -ensa9ento na 9es9a 9edida Jue a escola anterior se concentra)a so9ente no co9-orta9ento. $utros cr5ticos dize9 Jue o -rogresso da -sicologia cogniti)a * 9ais ilusrio do Jue real< -ois 9uitos -siclogos a-enas adotara9 as -ala)ras cogniti)o ou cognio se9 8azer nenhu9a alterao 8unda9ental no 9odo co9o aAorda9 seus -roAle9as de -esJuisa. !. C.

SEinner oAser)ou Jue 8icou Relegante inserir a -ala)ra cogniti)o; se9-re Jue -oss5)elS ISEinner< /2>1A< -. /2.L. %eorge Miller concorda6 $ Jue -arece ter acontecido * Jue 9uitos -siclogos eB-eri9entais Jue esta)a9 estudando a a-rendizage9< a -erce-o ou o -ensa9ento hu9anos co9eara9 a se deno9inar -siclogos cogniti)os se9 alterar de JualJuer 9aneira )is5)el aJuilo Jue se9-re esti)era9 -ensando e 8azendo V co9o se de re-ente descoArisse9 Jue esti)era9 8alando -sicologia cogniti)a a )ida inteira. Desse 9odo< a nossa )itria -ode ter sido 9ais 9odesta do Jue o registro escrito -ode ter le)ado )ocYs a acreditar I!runer< /2>1< -. /0@L. A -sicologia cogniti)a ainda no se co9-letouH ela ainda no * histria. $ 9o)i9ento estU se 8or9ando< crescendo e se desen)ol)endoH ainda * histria no seu -rocesso de )ir7a7ser< d 9uito cedo -ara Gulgar seu i9-acto e sua contriAuio 89ais. Mas a -sicologia cogniti)a e8eti)a9ente te9 os ata)ios e as caracter5sticas Jue de8ine9 cada u9a das escolas de -ensa 9ento anteriores. A -sicologia cogniti)a te9 suas -r-rias -uAlicaDes< seus -r-rios laAora trios< reuniDes< Gargo e con)icDes< Ae9 co9o o zelo dos Gustos. HoGe 8ala9os de cogn5ti)is 9o< assi9 co9o 8ala9os de 8uncionalis9o e co9-orta9entalis9o. A -sicologia cogniti)a tornou7se o Jue outras escolas de -ensa9ento se tornara9 e9 sua *-oca6 -arte da corrente -rinci-al da -sicologia. E isso< co9o )i9os< * a -rogresso natural das re)oluDes e dos 9o)i9entos Juando eles alcana9 sucesso. 9a $Aser)ao Cinal Se nos diz algu9a coisa< a histria da -sicologia retratada nestes ca-5tulos diz Jue< Juando u9 9o)i9ento * 8or9alizado co9o escola< ele ganha u9 i9-ulso Jue s -ode ser interro9-ido -elo seu -r-rio YBito na derruAada da -osio estaAelecida. auando isso acon tece< as art*rias desoAstru5das do 9o)i9ento u9 dia )igoroso e Go)e9 co9ea9 a endurecer. A 8leBiAilidade se torna rigidez< a -aiBo re)olucionUria se trans8or9a e9 de8esa de u9a -osio e os olhos e 9entes co9ea9 a se 8echar a no)as id*ias. Assi9 nasce u9a no)a -osio estaAelecida. E assi9 * no -rogresso de toda ciYncia6 hU u9a construo e)oluti)a -ara n5)eis cada )ez 9ais ele)ados de desen)ol)i9ento. &o hU -onto cul9inante V nenhu9 ./0 t*r9ino ne9 8i9 V< 9as u9 -rocesso inter9inU)el de cresci9ento< W 9edida Jue es-*cies 9ais no)as se desen)ol)e9 a -artir das antigas e tenta9 se ada-tar a u9 a9Aiente e9 cont5nua 9udana. SugestDes de Leitura As Mulheres na Histria da Psicologia HollingTorth< H. L.< Leta Stetter HollingTorth6 A !iogra-hy< !olton< Massachusetts< AnEer PuAlishing< /22O. "ei9-resso da Aiogra8ia de Leta Stetter Holl9gTorth -or Harry HollingTorthH narra sua )ida e seu traAalho -ioneiro soAre a -sicologia das 9ulheres. $;3onnell< A. &. e "usso< &. C.< Modeis o8Achie)e9ent6 "e8lections o8E9inent Fo9en in Psychology< &o)a PorE< 3olurnAia ni)ersity Presa< /2>1H Modeis o8 Achie)e9ent6

"e8lections o8 E9inent Fo5nen ia Psychoiogy< (ol. 0< Hilisdale< &o)a #ersey< EriAau9< /2>>. 3ontY9 esAoos autoAiogrU 8icos de 9ulheres Jue dera9 contriAuiDes signi8icati)as W -sicologia. A-resenta9 dados soAre -adrDes de realizao e analisa9 o i9-acto de 8atores corno lugar de nasci9ento< caracter5sticas 8a9iliares< estado ci)il< 9aternidade< educao -s7graduada< o-ortunidades de e9-rego< 9entores e redes de con)i)Yncia social. ScarAorough< E. e Curu9oto< L.< ntold Li)es6 The Cirst %eneration o8Arnerican Fo9en Psychoiogist< &o)a PorE< 3olu9Aia ni)ersity Presa< /2>?. EBa9ina as Aarreiras e carreiras e9 -sicologia -ara 9ulheres< tais co9o o-ortunidades li9itadas de educao -s7 graduada e de e9-rego< eBigYncias da 8a95lia e do casa9ento e discri9inao -or colegas ho9ensH discute< entre outras< as eB-eriYncias de Mary Fhiton 3alEins< Margaret Cloy FashAurn e 3hristine Ladd7CranElin. $s A8ro7A9ericanos na Histria da Psicologia %uthrie< ". (.< E)en the "at Fas Fhite6 A Historicai (ieT o8Psychology< &o)a PorE< Har-er _ "oT< /2?@. Docu9enta a histria da -sicologia a9ericana segundo a -ers-ecti)a dos negros. 3oAre as contriAuiDes de -siclogos negros e )Urias teorias -sicolgicas soAre as a-tidDes dos negros. rAan< F. #.< RThe AlacE scholar and inteiligence testing6 The case o8 Horace Mann !ondS< #ournai o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< n 0:< --. 10171 1.< /2>2. 3onsidera o -roAle9a do racis9o nos testes de inteligYncia e o -a-el de Horace Mana !ond no deAate acerca da inter-retao dos n5)eis de aI de negros e Arancos. AAraha9 MasloT Ho889an< E.< The "ight to De HTnan6 A !iogra-hy o8AAraharn MasioT< Los Angeles< Tarcher< /2>>. 9a i9-ortante Aiogra8ia Aaseada e9 dados -uAlicados e no -uAlicados Iincluindo diUrios< corres -ondYncia e eBtensas entre)istasLH descre)e a in8Nncia di85cil de MasloT e aco9-anha a sua carreira desde os -ri9eiros traAalhos co9 -ri9atas at* o seu en)ol)i9ento co9o 9o)i9ento do -otencial hu9ano. Maddi< S. ". e 3osta< P. T.< HTnan5s9 lo Peisonology6 All-ort< MasloT< and Murray< &o)a PorE< Aldine7Atherton< /2?0. 9a clara a-resentao da 8or9ao e da oAra destes trYs -siclogos< eB-licando as se9elhanas e di8erenas entre suas teorias< Ae9 co9o a in8luYncia de e)entos do in5cio de sua )ida. MasloT< A. H.< ToTard a Psychology o8 !eing< 0; ed.< &o)a PorE< (an &ostrand "einhold< /2@>. A-resenta a conce-o de MasloT de Jue os seres hu9anos -ode9 ser a9orosos< noAres e criati)os< assi9 co9o ca-azes de -rocurar os )alores e as as-iraDes 9ais ele)ados. 3ari "ogers E)ans< ". /.< 3ari "ogers6 lhe Man and #/.is Ideas< &o)a PorE< Dutton< /2?:. A-resenta entre)istas co9

"ogers coArindo a e)oluo do eu< t*cnicas da tera-ia centrada na -essoa e a-licaDes de sua -sicologia hu9anista W educao. MirschenAau9< H.< $n !ecoining 3 "ogers< &o)a PorE< Delacorte< /2?2. 9 esAoo AiogrU8ico de "ogers e u9 relato de suas contriAuiDes W -sicologia hu9anista. "ogers< 3. ".< RAutoAiogra-hyS< ia E. $. !oring e $. Lindzey I$rgs.L< A History o8 Psychology ia ./1 AutoAiogra-hy. (ol. :< &o)a PorE< A--leton73entuiy73ro8ts< /2@?. A-resenta a a)aliao de "ogers do seu traAalho e da in8luYncia de suas -ri9eiras eB-eriYncias de )ida. $ Mo)i9ento 3ogniti)o e9 Psicologia !aars< !. #.< The 3ogniti)e "e)olution iii Psychology< &o)a PorE< %uil8ord Press< /2>@. Discute os 8unda9entos histricosK8ilos8icos do co9-orta9entalis9o e a transio do co9-orta9entalis9o -s7Tatsoniano -ara a -sicologia cogniti)a. Inclui transcriDes de entre)istas co9 %eorge Milier< lric &eisser e outros -siclogos in8luentes na re)oluo cogniti)a. Mihlstro9< #. C.< RThe cogniti)e unconsciousS< Science< n 01?< --. /...:7/..:0< /> de sete9Aro de /2>?. Descre)e o 9odelo de 8unciona9ento cogniti)o Aaseado no -rocessa9ento da in8or9ao e 8az consideraDes soAre as -esJuisas da -erce-o suAli9inar< da 9e9ria i9-l5cita e da hi-nose. "achlin< II.< #udge9ent< Decision< and 3hoice6 A 3ogniti)eK!eha)ioral Synthesis< &o)a PorE< Cree9an< /2>2. 9a tentati)a acadY9ica leg5)el de reconciliar as aAordagens co9-orta9entalista e cogniti)a da -sicologia Jue se concentra e9 -roAle9as de a-rendizage9< resoluo de -roAle9as e to9ada de decisDes. SEinner< !. C.< RFhate)er ha--ened to -sychology as the science o8 Aeha)ior`S< A9erican Psychologist< n .0< --. ?>O7?>@< /2>?. A-resenta a conce-o de SEinner de Jue a -sicologia hu9anista< a -sicotera-ia e a -sicologia cogniti)a so RoAstUculosS no ca9inho da aceitao -ela -sicologia do seu -rogra9a de anUlise eB-eri9ental do co9-orta9ento. ./. "e8erYncias !iAliogrU8icas AAel< T. M. I/2>2L. So9e 8a9ous -sychologists / ha)e EnoTn. History o8Psychology&eTsietter< 0/I0L< :17::. Ada9s< $. Ideze9Aro de /20>L. The decline o8 -sychology in Ainerica. A9erican Mercury< --. .:O7.:..

Ada9s< $. ".< _ Citch< S. A. I/2>0L. Ego stage and identity status de)elo-9ent6 A 3ross7 seJuential analysis. #ournal o8 Personality and Social Psychology< .1< :?.7:>1. Adier< A. I/21OL. Indi)idual -sychology. In 3. Murchison Iorg.L< Psychologies o8 /21O I--. 12:7.O:L. Forcester< MA6 3larE ni)ersity Press. Allen< $. F. I/2@?L. Fillia5n #a9es. &o)a PorE6 (iEing Preas. All-ort< $. F. I/21?L. Personality6 A -sychological inter-retation. &o)a PorE6 Holt. All-ort. $. F. I/2@>L. The -elson in -sychoiogy. !oston6 !eacon Press. A.lt9an< /. I/2>?L. 3entri-etal and centri8ugal trends in -sychology. A9erican Psychologist< .0< /.O:>7/.O@2. A9sel< A.< _ "ashotte< M. E. Iorgs.L< I/2>.L. Mechanisins o8ada-ti)e Aeha)ior 3larE L. Hull;s theore ti cal -a-ers Tith co99entary. &o)a PorE6 3olu9Aia ni)ersity Press. Anderson< ". /. I/2>OL. Fundt;s -ro9inence and -o-ularity in his later years. Psichoiogicai "esearch< .0< >?7/O/. Angeli< #. ". I/2O.L. Psychoiogy. &o)a PorE6 Holt. Angeil< #. ". I/2O?L. The -ro)ince o8 8unctional -sychology. Psychologicai "e)ieT< /.< @/7 2/. Archer< S. L. I/2>0L. The loTerage Aoundaries o8 identity de)eto-9ent. 3hiidDe)elo-9ent< :1< /.::/7/.::@. Ash< M. $. I/2>?L. Psychology and -olitics in interTar (ienna6 The (ienna Psychological Institute< /2007/2.0. Iii M. $. Ash _ F. ". FoodTard Iorgs.L< Psychoiogy 9 tTentieth7 century thought and soc5ety IGL-. /.17/@.L. 3a9Aridge< Inglaterra6 3a9Aridge ni)ers5ty Press. A)erill< L. A. I/22OL. "ecoilections o8 3larE;s $. Stanley Hall. #ournai o8the History o8 the !eha )i oral Sciences< 0@< /0:7/1O. !aars< !. #. I/2>@L. The cogn5ti)e re)olution in -sychology. &o)a Porlc $uil8ord Press. !alance< F. D. $.< _ !ring9ann< F. $. I/2>?L Cechner;s 9ysterlous 9alady. History o8 Psychology &eTsletter< /2 I/<0L< 1@7.?. !aldTin< !. T. Iorg.L. I/2>OL. In 9e9ory o8 Filhel9 Fundt. In F. $. !ring9ann _ ". D. TTeney Iorgs.L< Fundt studies6 A centennial coilection I--. 0>O71O>L. Toronto6 3. #. Hogre8e. I$Ara -uAli cada original9ente e9 /20/.L !andura< A. I/2>@L. Social 8oundations o8 thought and action6 A social cogniti)e theory. EngleTood

3li88s< &#6 Prentice7Hall. !ecEer< E. I/2?1L. lhe deriial o8death. &o)a Porlc Cree Press. !eers< 3. I/2O>L. A 99d that 8ound itsel8 Londres6 Long9ans< %reen. !eEhte9)< (. M. I/210L. %eneral -rinci-ies o8hTnan re8leBoiogy. &o)a PorE6 Inte9ational PuAlishers< !el9ont< L. _ Marolia< C. A. I/2?1L. !irth order< 8a9ily size and intelligence. Science />0< /.O2@7/./O/. !en7Da)id< /. _ 3ollrns< ". I/2@@L. Social 8actors in the origin o8 a neT science6 The case o8 -sychology. A9erican Sociologicai "e)ieT< 1/< .:/7.@:. !enGa9in< L. T.< ir. I/2?:L. The -ionecring TorE o8 Leta HollingTorth in the -sychology o8 To9en. &eArasEa History< :@< .217:O:. !enGa9in< L. T.< ir. I/2>@L. Fhy don;t they understand tia` A history o8 -sychology;s -uAlic i9age< A.9er5can Psycholog5st< ./< 2./72.@. !enGa9in< L. T.< ir. I/2>?L. Mnee GerEs< TTit9yer< and the Eastern Psychological Association. AnierEaa Psychologist< .0< /.//>7/./0O. !enGa9in< L. T.< #r. I/2>>aL. E. !. Titchener and structuralis9. In L. T. !enGa9in< ir. Iorg.L< A history o8-sychology6 $riginal sources and conte9-orary rese.arch I--. 0O> 70/ /L. &o)a PorE6 Mc%raT7Hill. !enGainin< L T.< #r. I/2>>AL. A history o8 teaching 9achines. ABnerican Psychologist< .1< ?O17?/0. !enGa9in< L. T.< ir. I/22/L. A history o8 the &eT PorE Aranch o8 the Anierican Psychological Associa tion6 /2O1V/21:. Atnerican Psychoiogist< .@< /.OO17/.O//. !enGa9in< L. T.< ir.< Acord< #.< DurEin< M.< LinE< M.< _ (estal< M. I/220L. Fundt;s Anierican doctora tes. Arnerican Psychologist< .?< no -relo. ./: !enGa9in< L. T.< #r.< "ogers< A. M.< _ "osenAau9< A. I/22/L. 3oca73ola< cai8eine< and 9ental de8i ciency6 Harry HollingTorth and the 3hattariooga trial o8 /2//. #ou9al o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< 0?< .07::. !erEeley< $. I/2:?L. An essay toTards a neT theory o8 )ision. In M. F. 3alEins Iorg.L< !erEeiey6 Essay< -rinci-ies< dialogues I--. /72>L. &o)a Porlc ScriAners. I$Ara -uAlicada oi7iginal9ente e9 /?O2.L

!erEeley< $. I/2:?L. A treatise concerning the -rinci-ies o8 hu9an EnoTledge. In M. F. 3alEins Iorg.L !erEeley6 Essay< -rinci-ies< dialogues I--. 2270 /@L. &o)a PorE6 ScriAners. I$Ara -uAlicada origi nal9ente e9 /?/O.L !er9an< L. I/20?L. The religion cailed !eha)ior5s9. &o)a PorE6 !oni _ Li)eright. !ernstein< M. D. _ "usso< &. C. I/2?.L. The history o8 -sychology re)isited6 $r< u- Tith our 8ore9o thers. A9erican Psychologist< 02< /1O7/1.. !ettelhei9< !. I/2>0L. Creud and 9an ^: soul. &o)a PorE6 Al8red A. Mno-8. c e a Al9a Hu9ana< Editora 3ultriB< So Paulo< /2>..e !inet< A. I/2?/L. The -sychic li8e o8 9icro7organis9s. Fest $range< &#6 Sai8er. I$Ara -uAlicada original9ente e9 />>2.L !GorE< D. F. I/2>1L. The co9-ro9ised scientist6 Fihia9 #a9es iii the de)elo-9ent o8 A9erican -sychology< &o)a PorE6 3olu9Aia ni)ersity Press. !lanton< S. I/2?/L. Diaiy o89y analysis Tith Sig9und Creud. &o)a PorE6 HaTthorn !ooEs. !lu9enthal< A. L. I/2?:L. A rea--raisal o8 Filhel9 Fundt. A9erican Psychologist< 1O< /.O>/7/.O>>. !lu9enthal< A. L. I/2??L. Filhel9 Fundt and early A9erican -sychology6 A clash o8 tTo cultures. Annais o8 the &eT PorE Acade9y o8 Sciences< 02/< /170O. !lu9enthal< A. L. I/2?2L. Filhel9 Fundt6 the 8ounding 8ather Te ne)er EneT c do li)roe. 3onte9-orary Psychology< 0.< :.?7::O. !lu9enthal< A. L. I/2>:L. Filhel9 Fundt6 Psychoiogy as the -ro-aedeutic science. In 3. E. !uBton Iorg.L< Points o8 )ieT in the 9ode9 history o8 -ychology I<--. /27:OL. $rlando< CL6 Acade9ic Press. !oaEes< ". I/2>.L. Cro9 DarTin to Aeha)ioris96 Psychology and the 9inds oZ ani9ais< 3a9Andge< Inglaterra6 3a9Aridge ni)ersity Press. !oas< M. I/2@/L. The scienti8ic renaissance6 /.:O7/ @1O. Londres6 3ollins. !oorstin< D. #. I/2>1L. The disco)erers. &o)a Porlc "ando9 House. !ootzin< ". ".< Mihlstro9< #. C.< _ Schacter< D. L. Iorgs.L I/22OL. Slee- and cognition6 In8or9ation -rocessing outside o8 aTareness. Fashington D36 A9erican Psychological Associaton.

!oring< E. $. I/202L. A history o8 eB-eri9ental -sychology< &o)a PorE6 A--leton. !oring< E. $. I/2:OL. A histoiy o8 eB-eri9ental -sychology I0Z ed.L. &o)a PorE6 A--leton7 3entury73ro8ts. !oring< E. %. I/2@?L. Titchener;s EB-eri9entalista. #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< 1< 1 /:710:. !otto9e< P. I/212L. Al8red Adier. &o)a PorE6 Putna9. !reland< H. M. I/2?.L. !irth order< 8a9ily con8iguration and )erAal achie)e9ent. 3hild De)elo-9ent< .:< /.O//7/.O/2. !reiand< M.< _ !reland< M. I/2@/L. The 9isAeha)ior o8 organis9s. A9erican Psychologist< /@< @>/7@>.. !rentano< C. I/>?.L. Psychology 8ro9 an e9-irical standt-oint. Lei-zig6 DuncEer _ Hu9Alot. !reuer< #.< _ Creud< S. I/>@:L. Studies on hysteria. / Standard edition I)ol. 0L. Londres6 Hogarth Press. !ridg9an< P. F. I/20?L. The Iogic o89odern -hysics. &o)a PorE6 Mac9illan. !ridg9an< P. F. I/2:.L. "e9arEs on the -resent state o8 o-erationis9. Scienti8ic Monthiy< ?2< 00.700@. !road< F.< _ Fade< &. I/2>0L. !etrayers o8 the truth6 Craud and deceit in the halls o8 science. &o)a PorE6 Si9on _ Schuster. !rody< &. I/2>?L. Introduction6 So9e thoughts on the unconscious. Personality and Social Psychology !ulietin< /1< 021702>. !ro9e< (. I/2>/L. #ung6 Man and rnyth. &o)a PorE6 Atheneu9. !roTn< #. A. 3. I/2@1L. Creud and the -ost7Creudians. Londres6 3asseil.!rozeE< #. I/2>OL. The echoes o8 Fundt;s TorE iii the nited States< />>?7/2??6 A Juantitati)e citation analysis. Psychologicai "esearch< .0< /O17/O?. !runer< #. S. I9aio de /2>0L. Psychology has Aeen res-onding to the so7cailed -ost7 industrial re)olution. Psychology Today< --. .07.1. ./@ !runer< #. S. I/2>1L. In search o8 99d6 Cssays iii autoAiogra-hy. &o)a PorE6 Har-er _ "oT. !ucEley< M. F. I/2>0L. The sell9g o8 a -sychologist6 #ohn !roadus Fatson and the a--lication o8

Aeha)ioral techniJues to ad)ertising. #ournal o8the Histoiy o8 Lhe _ha)iorai Sciences< />< 0O?700/. !ucEley< M. F. I/2>2L. Mechanical 9an6 #ohn !roadus Fatson and the Aeginnirigs o8 Aeha)ioris9. &o)a Porlc %uil8ord Press. !u9hain< #. I/2@>L. $n the origins o8 Aeha)ioris9. #ournal o8 Lhe History o8 Lhe !eha)ioral Sciences< .< /.17/:/. !urt< 3. I/2@0L. The conce-t o8 consciousness. !ritish #ou9ai o8 Psychology< :1< 00270.0. 3adTallader< T. 3. I/2>.L. &eglected as-ects o8 the e)olution o8 A9erican co9-arati)e and ani9al -sychology. In $. $reenAerg _ E. ToAach Iorgs.L< !eha)ioral e)oh and integrati)e le)eis I--. /:7.>L. Hillsdale< &#6 EriAau9. 3adTallader< T. 3. I/2>?L. Early zoological in-ut to co9-arati)e and ani9al -sychology at the ni)er sity o8 3hicago. Iii E. ToAach Iorg.L< H5storical -ers-ecti)es and Lhe international status o8 coBn-a rati)e -sychology I--. 1?7:2L. Hilisdale< &#6 EriAau9. 3a9-Aell< /. I/2>>L. The i9-roAaAle 9achine6 Fhat Lhe u-hea)als in arti8icial intelligence re.search re)eal aAout hoT Lhe 99d reaily TorEs. &o)a PorE6 Si9on _ Schuster. 3arr< H. A. I/20:L. Psychology. &o)a PorE6 Long9ans< $reen. 3arr< H. A. I/21OL. Cunctionalis9. In 3. Murchison Iorg.L< Psychologies o8 / 21O I--. :27 ?>L. Forcester< MA6 3larE ni)ersity Presa. 3attell< #. McM. I/>2OL. Mental testa and 9easure9ents. M9d< /:< 1?171>/. 3attell< /. McM. I/>2@L. Address o8 the -resident Ae8ore the A9erican Psychological Association< />2:. Psychological "e)ieT< 1< /1.7/.>. 3atteil< #. McM. I/2O.L. The conce-tions and 9ethods o8 -sychology. Po-ular Science Monthly< @@< /?@7/>@. 3attell< #. McM. I/20>L. Early -sychological laAoratories. Science< @?< :.17:.>. 3ho9sEy< &. I/2:2L. "esenha do (erAal !eAa )ior de !. C. SEinner. Language< 1:< 0@7:>. 3ho9sEy< &. I/2?0L. Language and 9 &o)a PorE6 Harcourt !race #o)ano)ich. 3hurchill< :. D. Iagosto de /2>>L. Hu9anistic -sychology and introductory -sychology teBAooEs6 Fizards and straT znan. Dissertao a-resentada na reunio da A9erican Psychological Association< Atlanta< $A.

3o9te< A. I/>2@L. The Posit5)e-hiloso-hy o8 3onite. Londres6 !eli. I$Ara -uAlicada orig9al9ente e9 />1O.L 3oon< D. #. I/2>0L. E-ony9y< oAscurity< TTit9yer< and Pa)lo)< #ournal a8 Lhe History o8 Lhe !eAa )ioral Sciences< />< 0::70@0. 3ranston< A. I/2>@L. Psychology iii the (eterana Ad9inistration. A9erican Psychologist< ./< 22O722:. 3reTsdon< #. I/2>>L. !y silence Aetrayed6 SeBual aAuse o8 chiidren in A9erica. !oston6 Little< !roTn. ti 3unningha9< S. I9aio de /2>:L. Hu9anista celeArate gains< goals. ACA Monitor< --. /@< />. 3uny< H. I/2@:L. I)an Pa)io)6 The 9au and Ais theories. &o)a PorE6 EriEsson. DallenAach< M. I/2@?L. AutoAiogra-hy. Ia E. %. !oring _ $. Lindzey Iorgs.L< A history o8-sychology in autoAiogra-hy I)ol. :< --. :?721L. &o)a Porlc A--leton73entury73ro8ts. Danziger< M. I/2>?L. Social conteBt and in)estigati)e -ractice in early tTentieth7centuiy -sychology. Ia M. $. Ash _ F. ". FoodTard Iorgs.L< Psychology l tTentieth7century thought and society I--. /1711L. 3a9Aridge< Inglaterra6 3a9Aridge ni)ersity Presa. Danziger< M. I/2>>L. A Juestion o8 identity6 Fho -artici-ated in -sychological eB-eri9enta` In #. $. MoraTsEi Iorg.L< The risc o8 eB-eri9entation ia A9erican -sychology I--. 1:7:0L. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Presa. DarTin< 3. I/>:2L. $n Lhe origin o8s-ecies Ay 9eans o8 natural selection. Londres6 Murray. DarTin< 3. I/>?/L. The descent o8nian. Londres6 Murray. DarTin< 3. I/>?0L. The eB-ression o8 Lhe e9otions ia 9au and ani9ais. Londres6 Murray. DarTin< 3. I/>??L. A Aiogra-hical sEetch o8 an in8ant. M9d< 0< 0>:702.. De9arest< #. I/2>?L. TTo co9-arati)e -sychologies. Ia E. ToAach Iorg.L< Historical -ers-ecti)es and Lhe i.nternationai status o8 co9-arati)e -sychology I--. /0?7/::L. Hillsdale< &#6 EriAau9. Dennis< P. M. I/2>.L. The Edison Juestionnaire. #ourna o8 Lhe History o8 Lhe !eAa )ioral Sciences< 0O<0171?. Descartes< ". I/2/0L. A discourse on 9ethod. Londres6 Dent. I$Ara -uAlicada original9ente e9 /@1?.L

DeTey< #. I/>>@L. Psychology. &o)a PorE6 Har-er. ./? DeTey< #. I/>2@L. The re8leB arc conce-t in -sychology. Psychoiogicai "e)ieT< 1< 1:?71?O. DeTey< #. I/2OOL. Psychoiogy and social -ractice. Psychoiogical "e)ieT< ?< /O:7/0.. Dia9ond< S. I/2>OL. A -ica 8or historical accuracy c ao editore. 3onte9-orary Psychoiogy< 0:< >.7>:. Diehi< L. A. I/2>@L. The -aradoB o8 $. Stanley Hall6 Coe o8 coeducation and educator o8 To9en. A9erican Psychoiogist< ./< >@>7>?>. Do9Gan< M. I/2>?L. Ani9al learning co9es o8 age. A9erican Psychologist< .0< ::@7:@.. DuEe< 3.< Cried< S.< Pliiey< F.< _ FaiEer< D. I/2>2L. 3ontriAutions to the history o8 -sychology6 LI4. "osalie "ayner Fatson6 The 9other o8 a Aeha)iorist;s sons. Psychoiogical "e-orts< @:< /@17/@2. Eagie< M. &. I/2>>L. HoT accurate Tere Creud;s case histories` c do li)ro Creud and the "at Mane 3onte9-oraiy Psychology< 11< 0O:70O@. EAAinghaus< H. I/>>:L. $n 9e9ory< Lei-zig6 DunEer _ Hu9Alot. EAAinghaus< H. I/2O0L. The -rinci-ies o8-sychology< Lei-zig6 (eit. EAAinghaus< H. I/2O>L. A su99ary o8-sychology. Lei-zig6 (eit. Eissier< M. ". I/2?/L. Talent and genius6 The 8ictitiou case o8 TausE contra Creud. &o)a PorE6 auadrangle. ElienAerger< H. C. I/2?OL. The disco)ery o8 the unconscious6 The history and e)olution oZ dynaniic -sychiatry. &o)a PorE6 !asic !ooEs. EllenAerger< H. C. I/2?0L. The story o8 RAnna $S6 A criticaZ re)ieT Tith neT data. #ournal o8 the History o8 Lhe !eha)ioral Sciences< >< 0@?70?2. EriEson< E. H. I/2@>L. Identity6 Pouth and crisis. &o)a Porlc &orton. EriEson< E. H. I/2?:L. Li8e history and Lhe historicai ino9ent. &o)a Porlc &orton. EriEson< E. H.< EriEson< /. M.< _ Mi)nicE< H. a. I/2>@L. (ital in)oi)e9ent in old age. &o)a PorE6 &orton. E)ans< ". !. I/2?0L. E. !. Titchener and his lost syste9. #ournal o8 Lhe History o8 The !eha)ioral Sciences< >< /@>7/>O. E)aris< ". !.< _ Scott< C. #. D. I/2?>L. The /2/1 International 3ongress o8 Psychology6 The A9erican congress that Tasn;t. Aznerican Psychologist< 11< ?//7?01. E)ans< ". /. I/2@>L. !. C. SEinner6 The inan and his ide7as. &o)a PorE6 Dutton.

E)ans< ". /. I/2>2L. AlAert !andura6 The 9an and his ide7as. &o)a Porlc Praeger. Cechner< $. I/2@@L. Ele9ents o8-sycho-hysics. &o)a PorE6 Holt< "inehart and Finston. I$Ara -uAlica da originai9ente e9 />@O.L Cernald< D. I/2>.L. The Hans iegacy6 A story o8 science. HilZsdale< &#6 EriAau9. Cerster< 3. !.< _ SEinner< !. C. I/2:?L. Schedules o8rein8orce9ent. &o)a Porlc A--leton7 3entury73ro8ts. Cisher< S.< _ $reenAerg< ". P. I/2??L. The scienti8ic crediAiity o8 Creud;s theones and thera-y. &o)a Porlc !asic !ooEs. CoTler< ". D. I/22OL. lii 9e9oriu96 !urrhus CredericE SEinner< /2O.7/22O. A9e7ri can Psychologist .:</.0O1. Cree9an< L. I/2?0L. The story o8Anna $. &o)a Porlc FaiEer. Creud< A. I/21@L. The ego and Lhe 9echanis9s o8 de8ense. Londres6 Hogarth Press. Creud< A. I/2@@L. Introduction to the techniJue o8 child analysis. In The Tritings o8Anna Creud I)ol. /< --. 17@2L. &o)a PorE6 International ni)ersities Press. I$Ara -uAlicada original9ente e9 /20?< co9 o titulo RCour lectures on child analysisS.L Creud< S. I/>2:L. $n the origins o8 -sychoanalysis. In #. Strachey I$rg. _ Trad.L. The Standard edition o8 Lhe co9-lete -sychoiogical TorEs o8 Siginund Creud I)ol. /L. Londres6 Hogarth Press. Creud< S. I/>2@L. Heredity and the etiology o8 the neuroses. In Standard edition I)ol. 1< --. /.07/:@L. Londres6 Hogarth Press. Creud< S. I/2OOL. The inter-retation o8 drea9s. In Standard edition I)ois. .< :L. Londres6 Hogarth Press. Creud< S. I/2O/L. The -sycho-athology o8 e)eryday li8e. In Standard edition I)ol. @L. Londres6 Hogarth Press. Creud< S. I/2O:aL. Three essays on the theory o8 seBuality. In Standard edition I)ol. ?< --. /0:70.1L. Londres6 Hogarth Press. Creud< S. I/2O:AL. Crag9ent o8 an analysis o8 a case o8 hysteria. Iii Standard edition I)ol. ?< --. 17/00L. Londres6 Hogarth Press. I$Ara -uAlicada original9ente e9 /2O/.L Creud< S. I/2/OL. Ci)e lectures on -sychoanalysis. Iii Standard edition I)ol. //< --. 17::L. Londres6 Hogarth Press. I$Ara -uAlicada original9ente e9 /2O2.L Creud< S. I/2/.L. $n the history o8 the -sychoanalytic 9o)e9ent. In Standard edition I)ol. /.< --. 17@@L. Londres6 Hogarth Press.

./> Creud< S. I/20OL. !eyondthe -leasure -rinci-ie. In Standard edition I)ol. />< --. 17@.L. Londres6 Hogarth Presa. Creud< S. I/211L. &eT introductory lectures on -sychoanalysis. Iri Standard edition I)ai. 00< --. 17/>0L. Londres6 Hogarth Press. Creud< S. I/2.OL. Au outline o8 -sychoanalysis. In Standard edition I)ol. 01. --. /./70O?L. Londres6 Hogarth Press. Creud< S. I/2./L. Cindirigs< ideas< -roAle9s. In Standard edition I)ol. 01< --. 02271OOL. Londres6 Hogarth Press. I$Ara -uAlicada original9ente e9 /21>.L Creud< S. I/2:.L. ##ie origins o8-sychoanalysis6 Letters to Filhel9 Cliess< dra8ts and notes6 />>?7/2O0. &o)a PorE6 !asic !ooEs. Creud< S. I/2@.L. The letters o8 Sig9und Creud. &o)a PorE6 Mc%raT7Hill. Cuiler< ". 3. I/2>@L. A9ericans and the unconscious. &o)a PorE6 $B8ord ni)ersity Presa. Curu9oto< L. I/2>?L. $u the 9argins6 Fo9en and the -ro8essionalization o8 -sychology in the nited States< />2O7/2.O. In M. $. Ash _ F. ". FoodTard Iorgs.L< Psychology ia tTentieth7century thought and society I--. 217//1L. 3a9Aridge< Inglaterra6 3aniAridge ni)ersity Presa. Curu9oto< L. I/2>>L. Shared MnoTledge6 The EB-eri9entalists< /2O.7/202. In i. $. MoraTsEi Iorg.L< ?lierise o8eB-eri9entation ia A9erican -sychologyI--. 2.7//1L. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)etsity Ptess. Curu9oto< L. I/2>2L. The neT history o8 -sychology. In /. S. 3ohen Iorg.L< The %. Stanley Hall lecture serias I)oE 2< --. :71.L. Fashington D36 A9erican Psychological Association. %ailistel< 3. ". I/2>2L. Ani9al cognition6 The re-resentation o8 s-ace< ti9e< and nu9Aer< Ana ual "e)ieT o8Psychology< .O< /::7/>2. %alton< C. I/>@2L. Hereditary genius. Londres6 Mac9illan. %alton< C. I/>?.L. English 9en o8science6 Their nature and nurture. Londres6 Mac9ilian. %alton< C. I/>>2L. &atural inheritance. Londres6 Mac9illan. %antt. F. H. I/2./L. Introduo. lii /. P. Pa)lo)< Lectures on conditioned re8leBes. &o)a PorE6 Interna tional PuAiishers. %antt. F. H. I8e)ereiro de /2?2L. Inter)ieT Tith Pro8essor E9er5tus F. Horsley %antt. #ohns Ho-Eins

Magazine< --. 0@710. %ay< P. I/2>1L. The Aourgeois eB-erience6 (ictoria to Creud6 (ol. /. C.ucations o8 the senses. &o)a Porlc $B8ord ni)ersity Presa. %ay< P. I/2>>L. Creud6 A lite 8or our ti9e. &o)a PorE6 &orton. %azzaniga< M. S. I/2>>L. Li8e Tith %eorge6 the Airth o8 the 3ogniti)e &euroscience institute. In F. Hhist Iorg.L< The inaEing o8 cognit5)e science6 Essays in honor o8 %eorge A. Milier I--. 01O7 0./L. 3a9Aridge< Inglaterra6 3a9Aridge ni)ersity Presa. %el9an< D. I0? de Gunho de /2>>L. Fhere are the -atients` &eTsTeelc %engereili< #. A. I/2?@L. %raduate school re9iniscences6 Huil and Mo88Ea. A9erican Psychologist< 1/<@>:7@>>. $eroT< /. ". I/2>@L. Psychology through Ti9e The 8irst ten years. Dissertao a-resentada na reunio da Southeastern Psychological Association. %euter< . I/2>?L. %er9an -sychology during the &azi -eriod. In M. %. Ash _ F. ". FoodTard Iorgs.L< Psychology iii tTentieth7centTy thought and society I--. /@:7/>?L. 3a9Aridge< Inglaterra6 3a9Arid ge 9)ersity Presa. %ilgen< A. ". I/2>0L. A9erican -sychology since Forld Far II6 A -rol de o8 the disci-line. Fest-ort< 3T6 %reenTood Presa. %ole9an< D. I9aio de /2>1L. A con)ersation Tith lric &eisser. Psychology Today< --. :.7@0. %ole9an< D. I1O de agosto de /2>?L. !. E SEinner6 $u Ais Aest AeAa)ior. &eT PorE Ti9es. %oodstein< L. D. I/2>>L. The groTth o8 the A9erican Psychological Association. A9erican Psychologist< .1< .2/7.2>. %ould< S. #. I/2?@L. DarTin and the ca-ta9. &atural History< >:I/L< 1071.. %ould< S. #. I/2>@L. Mnight taEes Aisho-` &atural History< 2: I:L< />711. %rieser< 3.< $reenAerg< ".< _ Harrison< ". H. I/2?0L. The ada-ti)e 8unction o8 slee-6 The di8erencial e88ects o8 siee- and drea9ing ou recaiZ. #ournal o8AAnor9al Psychology< >O< 0>O70>@. %ruAer< 3. I/2?0L. Acade9ic 8reedo9 at 3olu9Aia ni)ersity< /2/?7/2/>6 The case o8 #a9es McMeen 3attell. A.rnerican Association o8 ni)ersity< Pro8essora !ulletin< :> I1L< 02?71O:. ./2

%undlach< H. . M. I/2>@L. EAAinghaus< nonsense syllaAles< and three7letter Tords c do li)roe< 3onte9-oraiy Psychology< 1/< .@27.?O. %uthrie< E. ". I/21:L. The -sychology o8 lea9ing. &o)a PorE6 Har-er. $uthrie< E. ". I/2:2L. Association Ay contiguity. In S. Moch Iorg.L< Psychology6 A study o8 a science I)ol. 0< --. /:>7/2:L. &o)a PorE6 Mc%raT7Hill. %uthrie< ". (. I/2?@L. E)en the rat Tas Thite6 A historicai )ieT o8 -sychology. &o)a PorE6 Har-er _ "oT. Hale< M.< #r. I/2>OL. Hunian science and social order6 Hugo M[nsterAerg and the origins o8 a--lied -sychology. Cilad*l8ia6 Te9-le ni)ersity Press. Hall< $. S. I/2O.L. Adolescence. &o)a Porlc A--leton. Hall< %. S. I/2/0L. Counders o8inodern -sychology. &o)a Porlc A--leton. Hall< $. S. I/2/?L. #esus< the 3hrist< in the light o8-sychology. %arden 3ity< &P6 DouAleday. Hall< %. S. I/2/2L. So9e -ossiAle e88ects o8 the Taron A9erican -sychology. Psychologic /@m .>7.2. Hall< $. S. I/20OL. "ecreations o8 a -sychologist. &o)a Porlc A--lenton. Hall< $. S. I/200L. Senescence. &o)a PorE6 A--leton. Hall< %. S. I/201L. The li8e and con8essions o8 a -sychology. &o)a PorE6 A--leton. Hannush< M. #. I/2>?L. #ohn !. Fatson re9e9Aered6 An inter)ieT Tith #a9es !. Fatson. #ournal oZ the History o8 the !eha)ioral Sciences< 01< /1?7/:0. Harris< !. I/2?2L. Fhate)er ha--ened to little AlAert` A9erican Psychologist< 1.< /:/7/@O. Harrison< ". I/2@1L. Cunctionalis9 and its historical signi8icance. %enetic Psychology Monogra-hs< @>< 1>?7.01. Hartley< D. I/?.2L. $Aser)ations on 9an< his 8ra9e< his duty< and his eB-ectations. Londres6 LeaEe _ CredericE. Hartley< D. "oAach< H. !. _ AAra9oTitz< S. /. I/2?@L. Deterioration e88ects in encounter grou-s. A9erican Psychologist< 1/< 0.?70::. Hart9ann< E. I/>>.L. Philoso-hy o8 the unconscious. Londres6 Tr[Aner. I$Ara -uAlicada original9ente e9 />@2.L Hart9ann< H. I/2@.L. Essays on ego -sychology. &o)a Porlc Inte9ational ni)ersities Press.

HearnshaT< L. S. I/2>?L. The sha-ing o8inode9 -sychology. Londres6 "outiedge _ Megan Paul. Hearst< E. Iorg.L. I/2?2L. The 8irst century o8 eB-eri9ental -sychology. Hilisdale< &#6 ErlAau9. HeidAreder< E. I/211L. Se)en -sychologies. &o)a PorE6 A--leton. Hel9holtz< II. I/>:@7/>@@L. Physiological o-tics. Lei-zig6 (oss. Hel9holtz< H. I/2:.L. $n the sensations o8tone. &o)a Porlc Do)er. I$Ara -uAlicada original9ente e9 />@1.L Helson< H. I/20:< /20@L. The -sychology o8 %estalt. Atnerican #ournal o8 Psychology< 1@< 1.071?O< .2.7:0@H 1?< 0:7@0m />27001. Henle< M. I/2?.L. E. !. Titchener and the case o8 the 9issing ele9ent. #ournal o8 the History oZ the !eha)ioral Sciences< /O< 00?701?. Henle< M. I/2?>L. $ne 9an against the &azis V Fol8gang MDhler. A9erican Psychologist< 11< 21272... Hilgard< E. ". I/2:@L. Theories o8 learning I0Z ed.L. &o)a A--leton73entury73ro8ts. Hilgard< E. " I/2>?L. Psychologyin Ainerica6 A histor8calsuz)ey. San Diego< 3A6 Harcourt !race #o)ano)ich. Hilgard< E. ".< AtEinson< ".< _ AtEinson< ". I/2?:L. Introduction to -sychology I@Z ed.L. &o)a Porlc Harcourt !race #o)ano)ich. Hilgard< E. ".< Learym D. E.m _ Mc%uire< $. ". I/22/L. The history o8 -sychology6 A sur)ey and criticaZ assess9ent. Annual "e)ieT o8 Psychology< .0< ?27/O?. Hirsch9uller< A. I/2>2L. The li8e and TorE o8 #ose8!reuer6 Physiology and -sychoanalysis. &o)a PorE6 &eT PorE ni)ersity Press. Ho889an< E. I/2>>L. The right to Ae hu9an6 A Aiogra-hy o8AAraha9 MasloT. Los Angeles6 Tarcher. Holder< A. I/2>>L. "eser)ations aAout the Standard Edition. In E. Ti9nis _ &. SegaZ Iorgs.L< Creud in eBile6 Psychoanalysis and its )icissitudes I--. 0/O70/.L. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Press. Horney< M. I/2.:L. $ur inner con8licts. &o)a PorE &orton. Ho9ey< M. I/2>OL. The adolescent diaries o8Maren Horney< />227/2//. &o)a Porlc !asic !ooEs. HoTard< D. (. I/2>1L. 3ogniti)e -sychology6 Me9oiy< language and thought. &o)a PorE6 Mac9illan.

Hall< 3. L. I/20>L. A-titude testing. PonEers< &P6 Forld. Hall< 3. L. I/211L. Hy-nosis and suggestiAility. &o)a PorE A--leton. .0O Huil< 3. L. I/2.1L. Princi-ies a8 Aeha)ior. &o)a PorE6 A--leton. Huil< 3. L. I/2:/L. Csse o8 Aeha)ior. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Press. Huil< 3. L. I/2:0L. A Aeha)ior systeln. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Press. Huli< 3. L.< Ho)land< 3. L.< "oss< ". T.< Hall M.< PerEins< D. T.< _ Citch< C. %. I/2.OL. Mathe<natico deducti)e theoiy o8 rote learning6 A study in scienti8ic 9ethodology< &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Presa. Hu9e< D. I/?12L. A tre.atise o8hTnan nature. Londres6 &oon. IsAister< i. &. I/2>:L. Creud6 An introduction to his li8e and TorE. 3a9Aridge< Inglaterra6 Polity Presa. #acEson< M.< _ Sechrest< L. I/2@0L. Early recoliections in 8our neurotic diagnostic categories. .8ournal o8 Indi)idual Psychology< />< :07:@. #acoAson< #. \. I/2:/L. Scott o8 &orthTestern6 The l58e story o8 a -ioneer i<i -sychology and education. 3hicago6 Mariano. #acoAy< L. L.< _ Melley< 3. M. I/2>?L. nconscious In8luences o8 9eniory 8or a -rior e)ent. Personality and Social Psychology !uilet5n< /1< 1/.711@. #a9es< F. I/>2OL. The -rinci-ies o8-sychology. &o)a PorE6 Holt. #a9es< F. I/>22L. TalEs to teachers. &o)a PorE Holt. #a9es< F. I/2O0L. The )arieties o8religious eB-erience. &o)a Porlc Long9ans< %reen. c (ariedades da E. "eligiosa< Editora 3ultriB< So Paulo< /22/.e #a9es< F. I/2O?L. Prag9atis9. &o)a PorE6 Long9ans< %reen. #aynes< #. I/2?OL. The -roAle9 o8 ani9ate 9otion in the se)enteenth century. #ournal o8 the History o8 Idea.s< 1/. 0/2701.. #ohnson< ". 3.< Mc3learn< $. E.< Puen< S.< &agoshi.< 3. T.< Ahern< C. M.< _ 3ole< ". E. I/2>:L. %alton;s data a century later. A.9erican Psychologist< .O< >?:7>20. #onich< $. I/2@>L. The sane -ositi)ist6 A Aiogra-hy o8 EdTard L. ThorndiEe. MidletoTn< 3T6 Fesleyan ni)ersity Presa. #ones< E. I/2:1< /2::< /2:?L. The li8e and TorE o8 Signiund Creud I1 )ois.L. &o)a PorE6 !asic !ooEs.

#ones< M. 3. I/20.L. A laAoratory study o8 8ear6 The case o8 Peter. Pedagogical Se9inary< 1/< 1O>71/:. #ones< M. 3. I/2?.L. AlAert< Peter< and #ohn !. Fatson. A9erican Psychologist< 02< :>/7 :>1. #ones< ". A. I/2>?L. Psychology< histoty< and the -ress6 The case o8 Fillia9 McDougall and the &eT PorE Ti9es. A9erican Psychologist< .0< 21/72.O. #ung< 3. %. I/2/0L. The -sychoiogy o8 the unconscious. Lei-zig6 Cranz DeuticEe. #ung< 3. $. I/2@/L. Me9ories< drea9s< re8lections. &o)a Porlc "ando9 House. Magan< /.< _ Ha)e9arin< E. I/2?0L. Psychology6 An introduction I0 edL. &o)a PorE6 Harcourt !race #o)ano)ich. Magari< #.< Mearsley< ".< _ \elazo< P. I/2?>L. In8ancy. 3a9Aridge< MA6 Har)ard t#ni)ersity Press. Mihlstro9< #. C. I/2>?L. The cogniti)e unconscious. Science< 01?< /...:7/..:0. Moch< S. I/2@.L. Psychology and e9erging conce-tions o8 EnoTledge as unitary. In T. Fann Iorg.L< !eha)ior5s9 and -heno9enology I--. /7. /L. 3hicago6 ni)ersity o8 3hicago Presa. Moelsch< F. A. I/2?OL. Creud disco)era A9erica. (irg5nia auarterly "e)ieT< .@< //:7/10. Moelsch. F. A. I/2>?L. 3larE ni )ersity6 />>?7/ 2> ?. Forcester< Mh6 3larE ni)ersity Presa. MoenigsAerger< L. I/2@:L. Henna.nn )on Hel9holtz. &o)a PorE6 Do)er. Mo88lca< M. I/20/L. 0/ o8 the niind. &o)a PorE6 Harcourt. Mo88Ea< M. I/200L. Perce-tion6 An introduction to %estalt7theorie. Psychological !uiletin< /2< :1 /7:>:. Mo88Ea< M. I/21:L. Princi-ies o8 %estai8 -sychology. &o)a PorE6 Harcourt. M_iler< F. I/2/?< /20.< /20?L. lhe 9entality o8 a-e.s. !erli96 "oyal Acade9y o8 SciencesH &o)a PorE6 Harcouzt !race. Mchler< F. I/20OL. Static and stationaiy -hysicai %estalts. !raunschTeig6 (ieTeg. Mhler< F. I/202L. %estalt -sychology. &o)a PorE6 Li)eright. MDhler< F. I/2.?L. %e.stait -sychology6 An introduction to neT conce-ts in 9odern -sychoiogy. &o)a Porlc Li)eright. MDhler< F. I/2:2L. %estalt -sychology today. A9er5can Psychologist< /.< ?0?7?1.. M F. I/2@2L. %estalt -sychology. In D. Mrantz Iorg.L< Schools o8-sychoiogy IGL-. @27>:L. &o)a Porlc A--leton73entuiy73ro8ts. .0/ MonorsEi< #. I/2?.L. AutoAiogra-hy. In $. Lindzey Iorg.L< A history o8-sychology iii autoAiogra-hy I)ol. @< --. />170/?L. EngleTood 3li88s< &#6 Prentice7Hall.

Mr[lI< M. I/2>@L. Creud and his 8ather. &o)a Porlc &orton. Muhn< T. S. I/2?OL. The structure o8scienti8ic re)olutions I0Z ed.L. 3hicago6 ni)ersity o8 3hicago Press. M[l-e< $. I/>21L. $utline o8 -sychoiogy. Lei-zig6 Engel9ann. Muna< D. P. I/2?@L. The conce-t o8 suggestion 9 the early history o8 ad)ertising -sychology. #ou9al o8 the History o8 the !eha)iorai Sciences< /0< 1.?71:1. Larson< 3. I9aio de /2?2L. Highlights o8 Dr. #ohn !. Fatson;s career 9 ad)ertising. The Industrial $rganizational Psychologist< --. 17:. Larson< 3.< _ Suili)an< #. #. I/2@:L. Fatson;s relation to Titchener. #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< /< 11>71:.. Lashley< M. I/202L. !rain 9echanis9s and inteiligence. 3hicago6 ni)ersity o8 3hicago Press. Leahey< T. H. I/2>/L. The 9istaEen 9irro6 $n Fundt;s and Titchener;s -sychologies. #ou9al o8 the Histoiy o8the !eha)ioral Sciences< /?< 0?170>0. Leary< D. E. I/2>?L. Telling liEely stories. The rhetonc o8 the neT -sychology< />>O7/20O. #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< 01< 1/:711/. Leonard< $. Ideze9Aro de /2>1L. AAraha9 MasloT and the neT sel8. EsJuire< --. 10@711@. Le9er< $. I/2?2L. The 9aGority 89ds its-ast6 Piacing To9en in history. &o)a PorE6 $B8ord ni)ersity Press. Le)irison< D. #. I/2?>L. The season o8 a 9an ^s li8e. &o)a Porlc Mno-8. LeTin< M. I/21@L. Priiici-les o8 to-ological -sychology< &o)a Porlc Mc%raT7Hill. LeTin< M. I/212L. Cield theory and eB-eri9ent in social -sychology6 3once-t and 9ethods. A9erican #ournal o8 Sociology< ..< >@>7>2@. LeTin< M.< Li--itt< ".< _ Fhite< ". I/212L. Patterns o8 aggressi)e Aeha)ior 9 eB-eriinentally created social cli9ates. #ournal o8 Social Psychology< /O< 0? /7022. Ley< ". I/22OL. A This-er o8 es-ionage6 Fol8gang MDhler and the a-es o8 Tenezi8e. %arden 3ity ParE< &P6 A)ery. LieAer9an< D. A. I/2?2L. !eha)ioris9 and the 99d6 A Ili9itedL cail 8or a retu9 to intros-ection. A9erican Psychologist< 1.< 1/27111. LocEe< #. I/2:2L. An essay concerning hu9an understanding. &o)a PorE6 Do)er. I$Ara -uAlicada

original9ente e9 /@2O.L LoeA< #. I/2/>L. Corced 9o)e9ents< tro-is9s< and ani9al conduct. Cilad*l8ia6 Li--incott. Loe)inger< #. I/2>?L. Paradignis o8-ei &o)a PorE6 Cree9an. Lo8tus< E. I/2?2L. EyeTitness testi9ony. 3a9Aridge< MA6 Har)ard ni)ersity Press. Lo8tus< E.< _ Monahan< #. I/2>OL. Trial Ay data6 Psychological research as legal e)idence. A9erican Psychologist< 1:< 0?O70>1. Logue< A. F. I/2?>L. !eha)iorist #ohn !. Fatson and the continuity o8 the s-ecies. !eha)iorisin< @I/L< ?/7?2. Logue< A. F. I/2>:aL. The origins o8 Aeha)ioris96 Antecedents and -rocla9ation. In3. E. !uBton Iorg.L< Points o8 )ieT ia the 9odern history o8-sychology I--. /./7/@?L. $rlando< CL6 Acade9ic Press. Logue< A. F. I/2>:AL. The groTth o8 Aeha)ioris96 3ontro)ersy and di)ersity. In 3. E. !uBton Iorg.L< Points o8 )ieT in the 9odern history o8 -sychology I--. /@27/2@L. $rlando< CL6 Acade9ic Press. LoTry< ". I/2>0L. The e)olution o8-sychological theory6 A critical history o8 conce-ts and -resu--osi tions I0 ed.L. HaTtho9e< &P6 Aldine. LuAeE< /.< _ A-8elAau9< E. I/2>?L. &eoAeha)ioris9 and the %arcia E88ect6 A social -sychology o8 science a--roach to the history o8 a -aradig9 clash. In M. $. Ash _ F. ". FoodTard Iorgs.L< Psychology in tTentieth7century thought and society I--. :272 /L. 3a9Aridge< Inglaterra6 3a9Aridge ni)ersity Press. Mach< E. I/2/.L. The analysis o8sensations. 3hicago6 $-en 3ourt. I$Ara -uAlicada original9ente e9 />>:.L MacEenzie< !. I/2??L. !eha)iouris9 and the li9its o8 scienti8ic 9ethod. Atlantic Highlands< &#6 Hu9a nities Press. MacLeod< ". !. I/2:2L. "esenha do li)ro 3u9ulati)e record de !. C. SE9ner. Science< /1O< 1.71:. MacLeod< ". !. Iorg.L. I/2@2L. Fihia9 #a9es6 n8inished Ausiness. Fashington D36 A9erican Psycho logical Association. Mahoney< P. #. I/2>@L. Creud and the "at Man. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Press. .00 Malcol9< #. I/2>.L. la the Creud archi)es. &o)a PorE6 Mno-8. Maithus< T. I/2/.L. Essay on the -rinci-ie o8 -o-uiation. &o)a PorE6 Dutton. I$Ara original9ente -uAlicada e9 /?>2.L MarB< M.< _ HilliB< F. A. I/2?2L. Syste9s and theories lo -sychology I1Z ed.L &o)a PorE6 Mc %raT Hill. c e Teorias e9 Psicologia< Editora 3ultriB< So Paulo< /2?..e

MasloT< A. H. I/2?OL. Moti)ation and -ersonality I0Z ed.L &o)a PorE6 Har-er _ "oT. Masson< #. M. I/2>.L. lhe assault on truth6 Creud;s su--ression o8 the seduction theo5y. &o)a PorE6 Carrar Straus %irouB. Masson< #. M. Iorg.L. I/2>:L. The co9-lete letters o8 Sig9und Creud to Filhel9 Cliess< />>?7/2O.. 3a9Aridge< MA6 Har)ard ni)ersity Press. Matarazzo< 1. D. I/2>?L. There is only one -sychology6 &o s-ecialties< Aut 9any a--lications. A9erican Psychoiogist< .0< >2172O1. Matson< C. F. I/2@.L. The AroEen i9age. &o)a PorE6 !razilier. Maurice< M.< _ Mayr< $. Iorgs.L. I/2>OL. The clocETorE uni )erse6 $ennan clocEs and auto9 ata< /::O7/@:O. &o)a PorE6 &eale Fatson. May< F. F. I/2?>L. A -sychologist o8 9any hats6 A triAute to MarE Arthur May. A9erican Psychologist< 11< @:17@@1. McAda9s< D. P.< "uetzel< M.< _ Coley< #. M. I/2>@L. 3o9-leBity and generati)ity at 9idli8e6 "elations a9ong social 9oti)es< ego de)elo-9ent< and adult;s -lans 8or the 8uture. #ournal o8Personal5ly and Social Psychology< :O< >OO7>O?. McDougall< F. I/2O>L. Introduction to social -sychology. Londres6 Methuen. McDougall< F. I/2/0L. Psychology6 The study o8 Aeha)ior. Londres6 $B8ord ni)ersity Press. Mc$o)ern< T. (. IGulho de /22OL. %oals 8or 9aGor in -sychology outline. APA Monitor< -. :O. Mc%raT< M. !. I/22OL. Me9ories< deliAerate recail< and s-eculations. A9erican Psychologist< .:<21.721?. Mc%uire< F. Iorg.L I/2?.L. The CreudK#ung Ietters. Princeton< &#6 Princeton ni)ersity Press. McMeachie< F.#. I/2?@L. Psychology iii A9erica;s Aicentennial year. Atnerican Psychologist< 1/< > /27>11. McMrnney< C. I/2?>L. Cunctionalis9 at 3hicago6 Me9ories o8 a graduate student< /2027 /21/. #ou9ai o8 the History o8the !eha)iorai Sciences< /.< /.07/.>. Mc"eynolds< P. I/2>?L. Lightner Fit9er6 Little7MnoTn 8ounder o8 clinical -sychology. A9erican Psycho logist< .0< >.27>:>.

Merton< ". I/2:?L. Priorities in scienti8ic disco)e A9erican Sociological "e)ieT< 00< @1:7 @:2. Meyer< M. I/2//L. The 8unda9ental laTs o8hTnan Aeha)ior. !oston6 !adger. MilZ< 1. I/>02L. Analys5s o8 the -heno9ena o8 the hu9an 99d. Londres6 !aZdTin _ 3radocE. MilIer< $. A. I/2:/L. Languages and co99un5cat5on. &o)a PorE6 Mc%raT7Hill. Milier< %. A. I/2@0L. Psychoiogy6 The science o8 9ental li8e. &o)a PorE6 Har-er _ "oT. Milier< %. A. I/2>:L. The constituti)e -roAle9 o8 -sychology. Iii S. Moch _ D. Leary Iorgs.L< A centuiy o8-sychology as science I--. .O7.:L. &o)a PorE6 Mc%raT7Hill. Milier< $. A.< _ !ucEhout< ". I/2?1L. Psychology6 The science o8 9ental li8e I0Z ed.L. &o)a PorE6 Har-er _ "oT. Misceo< $.< _ Sa9elson< C. I/2>1L. History o8 -sychology6 444II $n teBtAooE lessons 8ro9 history< or hoT the conditional re8leB disco)ered TTit9yer. Psycholog5cal "e-orta< :0< ..?7.:.. Moses< S. I9aro de /22/L. APA calis 8or recast -sychology 9aGor. APA Monitor< -. 1?. Motley< M. T. I/2>:L. Sli-s o8 the tongue. Scienti8ic A.9erican< 0:1< //@7/0?. Muelier< 3. $.< _ Schoen8eld< F. &. I/2:.L. EdTin ". $uthrie. In F. Estes et al. Iorgs.L< Modera learning theory I--. 1.:71?2L. &o)a PorE6 A--leton73entuiy73ro8ts. M[nsterAerg< H. I/2O2L. Psychothera-hy. &o)a Porlc Mo88at Pard. M[nsterAerg< II. I/2/1L. Psychology and industrial e88iciency< !oston6 Houghton Mi88lin. M[nsterAerg< M. I/200L. Hugo M[nsterAerg6 lis li8e and TorE. &o)a PorE6 A--leton. Murray< II. A. I/21>L. EB-lorations ia -ersonality. &o)a PorE6 $B8ord ni)ersity Press. Murray< H. A. I/2.OL. Fhat should -sychologists do aAout -sychoanalysis` #ou9al o8 AAnorinal and Social Psychology< 1:< /:O7/?:. .01 Myers< $. E. I/2>@L. Filhia9 #anies6 His li8e and thought. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Press. &atsoulas< T. I/2?>L. 3onsciousness. A9erican Psychologist< 11< 2O.72/@. &eisser< . I/2@?L. 3ogniti)e -sychology. &o)a PorE6 A--leton73entury73ro8ts. &eisser< . I/2?@L. 3ognition and reality. San Crancisco6 F. H. Cree9an. &o9ian< D. A. _ Le)elt< F. #. M. I/2>>L. Li8e at the 3enter. Iii F. Hirst Iorg.L< lhe 9aicing o8cogniti)e science6 Essays in honor o8 %eorge A. Miier I--. /OO7/O2L. 3a9Aridge< Inglaterra6 3a9Aridge ni)ersity Press.

$;3onnell< A. &.< _ "usso< &. C. I/2>1L. Modeis o8 achie)e9ent6 "e8lections o8 e9inent Toinen ia -sychology. &o)a PorE6 3olu9Aia ni)ersity Press. $;3onnell< A. &.< _ "usso< &. C. I/2>>L. Models o8 ach5e)e9ent6 "e8lections oh e9inent To9en ia -sychology I)ol. 0L. Hilisdale< &#6 EriAau9. $;Donnell< /. M. I/2?2L. The crisis o8 eB-eriinentalis9 in the /20Os6 E. $. !oring and his uses o8 history. ABnerican Psychoiogist< 1.< 0>2702:. $;Donnell< #. M. I/2>:L. lhe origins o8 Aeha)iorista6 A9erican -sychology< />?O7/20O. &o)a Porlc &eT PorE ni)ersity Press. $lTeus< D. I/2?2L. The staAility o8 aggressi)e reaction -atterns in hu9an 9ales6 A re)ieT. Psychol ogi cal !uhletin< >@< >:07>?:. PasEausEas< ". A. I/2>>L. The #ones7Creud< era. /2O>7/212. #.n E. T599s _ &. Segal Iorgs.L< Creud in eBile6 Psychoanalysis and its )icissitudes I--. /O27/01L. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Preas. Pauly< P. #. Ideze9Aro de /2?2L. Psychology at I7lo-Eins6 lis rise and 8ali and rise and 8ali and... 8olias Ho-Eins Magazine< --. 1@7./. Pauly< P. #. I/2>@L. $. Stanley Hall and his successors6 A history o8 the 8irst hal87centuiy o8 -sychology at #ohns Ho-Eins. In S. H. Hulse _ !. C. %reen< Ir. Iorgs.L< $ne hundred years o8-sychological research in A9erica6 %. Stanley Hall and lhe #oAas Ho-Eins tradition I--. 0/7: /L. !alti9ore< MD6 #ohns Ho-Eins ni)ersity Press. Pa)lo)< /. P. I/20?L. 3onditioned re8leBes. $B8ord< Inglaterra6 $B8ord n5)ersity Press. Pa)Zo)< /. P. I/2::L. Selected TorEs< Moscou6 Coreigh Languages PuAlishing House. Pearce< #. M. I/2>?L. An introduction to ani9al cognition. Hillsdale< &#6 EriAau9. Per)in< L. I/2>.L. Personahity6 Theory and research I.; edL. &o)a Porlc Filey. Per)in< L. I/2>:L. Personality6 3urrent contro)ersies< issues and directions. Annual "e)ieT Psychology< 1@< >17//.. PicEering< $. I/2?.L. 3reati)e 9alady. &o)a PorE6 $B8ord ni)ersity Press. PillsAury< F. I/2//L. Essentiais o8 -sychology. &o)a Porlc Mac9illan. PlancE< M. I/2.2L. Scienti8ic autoA5ogra-hy. &o)a PorE6 Philoso-hical LiArary.

aurnn< S. I/2>?L. A 99d o8 her oTn6 lhe hi8e o8Maren Horney. &o)a PorE6 Su99it !ooEs. "a--< D. I/2>>L. The rece-tion o8 Creud Ay the !ritish -ress6 %eneral interest and iiterazy 9agazines< /20O7/20:. #ou9aL o8 lhe History o8 lhe !eha)ioral Sciences< 0.< /2/70O/. "eed< #. I/2>?aL. "oAert M. PerEes and the 9ental testing 9o)e9ent. In M. M. SoEal Iorg.L< Psycholo gical testingandAtnerican society< l>2O7l21$I--. ?:72.L. &eT !runsTicE< &#6 "utgers ni)ersity Press. "eed< /. I/2>?AL. "oAert M. PerEes and the co9-arati)e 9ethod. In E. ToAach Iorg.L. Historical -ers-ecti)es and lhe international status o8 co9-arati )e -sychology I--. 2/7/O/L. Hillsdale< &#6 ErlAau9. "ice< !. I/? de 9aro de /2@>L. SEinner agrees he is the 9ost i9-ortant in8luence in -sychology. &eT PorE Tirnes Magazine --. 0? ss. "ichards< ". /. I/2>OL. Fundt;s early theories o8 unconscious in8erence and cogniti)e e)oiution ia their relation to DarT9ian Aio-sychology. In F. $. !ring9ann _ ". D. TTeney Iorgs.L< Fundt Studies6 A centenniaA cohiection I--. .07?OL. Toronto6 Hogre8e. "ichards< ". #. I/2>?L. DarTin and lhe e9ergence o8 e)olutionary theories o8 99d and Aeha)ior. 3hicago6 ni)ersity o8 3hicago Press. "oazen< P. I/2?:L. Creud and his 8olioTers. &o)a Porlc Mno-8. "oAacE< A. A. I/2:0L. H5story o8A.9erican Psychology. &o)a PorE6 LiAraiy PuAlishers. "oAinson< D. &. I/2>/L. An intelectual history o8-sychology Ied. re)istaL. &o)a PorE6 Mac9illan. "oethlisAerger< C. #.< _ DicEson< F. /. I/212L. Managetnent and lhe TorEer6 An account o8 a research -rogra9 conductedAythe Feste9 Electzic 3o9-any 3hicago. 3a9Aridge< MA6 Har)ard ni)ezsity Press. .0. "ogers< 3. ". I/2@/L. $n Aeconring a -erson. !oston6 Houghton Mi88lin. "ogers< 3. ". I/2@?L. AutoAiogra8ia. itt E. I1. !oring _ I1. Lindzey Iorgs.L< A history o8 -schology in autoAiogra-hy I)ol. :< --. 1./71>.L. &o)a Porlc A--leton73entury73ro8ts. "oiAlat< H. L.< !e)er< T. $.< _ Terrace< H. S. Iorgs.L I/2>.L. Ani9al cognition. Hillsdale< &#6 EriAau9. "o9anes< $. /. I/>>1L. Ani9al inteiligence. Londres6 "outiedge _ Megan Paul.

"ose< P. I/2>1L. Parailel li)es6 Ci)e (ictorian Marriages. &o)a PorE6 Mno-8. "osenzTeig< S. I/2>:L. Creud and e -sychology6 The e9ergence o8 idiodynaniics. I S. Moch _ D. Leazy Iorgs.L< A century o8 -sychology as science I--. /1:70O?L. &o)a PorE6 Mc%raT7Hill. "oss< D. I/2?0L. %ran)ilie Stariley Hall6 The -sychologist as-ro-het. 3hicago6 ni)ersity o8 3hicago Press. "oszaE< T. I/2>@L. The cult o8in8orniation6 /? 8olE o8 co9-uters and Lhe true art oZ thinEing. &o)a Porlc Pantheon. "otter< #. !. I/2>0L. lhe de)elo-9ent and a--lications o8 social learning theary6 Seiected -a-ers. &o)a Porlc Praeger. "ucE9icE< 3. A. I/2/1L. The use o8 the ter9 R8unctionS in English teBAooEs o8 -sychology6 ABnerican #ournal o8Psychology< 0.< 227/01. "usso< &. C.< _ Den9arE< C. L. I/2>?L. 3ontriAutions o8 To9en to -sychology. A.nnuai "e)ieT o8 Psychology< 1>< 0?2702>. Sa9elson< C. I/2>OL. #. !. Fatson;s little AlAert< 3yril !urt;s tTins< and the need 8or a critical science. A9erican Psychogist< 1:< @ /27@0:. Sa9elson< C. I/2>/L. Struggie 8or scienti8c authority6 The rece-tion o8 Fatson;s Aeha)ioris9< /2/17/20O. #oTnai o8 Lhe History o8 Lhe !eha)ioral Sciences< /?< 1227.0:. Sarton< %. I/21@L. The study a8 Lhe history o8 science. &o)a PorE6 Do)er. ScarAorough< E.< _ Curu9oto< L. I/2>?L. ntoid li)es. The 8iist generation o8A9erican Toinen -sycho iogists. &o)a PorE6 3olu9Aia ni)ersity Press. Scar8< M. I0> de 8e)ereiro de /2?/L. The 9an Tho ga)e tia Rin8eriority co9-leBS< Rco9-ensation;< aggressi)e dri)eS and Rstyle o8 li8eS. &eT PorE Ti9es Magazine< --. l$as. Scarr< S. I9aio de /2>?L. TTenty years o8 groTing u-. Psychology Today< --. 0.70>. ScAachter< S. I/2@1L. !irth order< e9inence< and higher education. A9erican Sociologicai"e)ieT< 0><?:?7?@?. Scheere< E. I/2>>L. Ci8ty )olu9es o8 Psychologi cal "esearchKPsycholog5sche Corschung The histozy and -resent status o8 the Gou9al. Psychologicai "esearch< :O< ? /7>0. ScheiAe< M. E. I/2>>L. Meta9or-hoses itt the -sychologist;s ad)antage. In #. $. MoraTsEi Iorg.L< The

rise o8 eB-eri9entation in A9erican Psychology I--. :17? /L. &eT Ha)en< 3T6 Pale ni)ersity Presa. Schultz< D. I/22OL. Inti 9ate 8riencl< dangerous ri)ais6 Lhe turAulent relationshi- AeL Teen Creud and #ung. Los Angeles6 Tarcher. Schur< M. I/2?0L. Creud6 Li)ing and dying. &o)a PorE6 International ni)ersities Presa. SchTartz< A. E. I/2>>L. Creud and the 8e9inine 8allacy c do li)ro A 9ote i Creud;s eye6 Cro9 -sychoanaiysis to Lhe -sychology o8 To9ene. 3onte9-orary Psychology< 11< :O /7:O0. Scott< F. D. I/2O1L. The theory and -ractice o8 ad)ertising6 A s8rn-le eB-osition o8 the -rinci-ies oZ -sychoiogy in their relation to success8ul ad)ertising. !oston6 Sinali< Maynard. Sea9an< /. D. I/2>.L. $n -hi7-heno9ena. #ou9al o8 Lhe Histo9y o8 Lhe !eha)iorai Sciences< 0O< 17>. She)rin< H.< _ DicE9an< S. I/22OL. The -sychological unconscious. A necessary assu9-tion 8or ali -sychological theoty` A.nierican Psychoiogist< 1:< .0 /7.1.. Shields< S. I/2?:L. Ms. Pilgrun -rogress6 The contriAutions o8 Leta Stetter HoilingTorth to the -sycho logy o8 To9en. A9erican Psychologist< 1O< >:07>:?. Siegel< A. F.< _ Fhite< S. H. I/2>0L. The chiid study 9o)e9ent. In //. F. "eese Iorg.L< Ad)ances in child de)elo-9ent and Aeha)ior I)ol. /?. --. 01170>:L. &o)a PorE6 Acade9ic Presa. Sil)er9an< L. H. I/2?@L. Psychoanalytic theory6 RThe re-orta o8 9y death are greatly eBaggeratedS. A9erica.n Psychologist< 1/< @0 /7@1?. SEinner< !. C. I/21>L. The Aeha)ior o8 organis9s. &o)a PorE6 A--ieton. SEinner< !. C. IoutuAro de /2.:aL. !aAy in a AoB. Lad5es Hc;9e #ournal< --. 1O i8. SEinner< !. C. I/2.:AL. The o-erational analysis o8 -sychological ter9s6 "eGoinders and second thoughts. Psychological "e)ieT< :0< 02 /702.. .0: SEii9er< !. C. I/2.>L. Faiden TTo. &o)a PorE6 Mac9illan. SEinner< !. C. I/2:1L. Science and hTnan Aeha)ior. &o)a PorE6 Mac9illan. SEinner< !. C. I/2:@L. A case history o8 scienti8ic 9ethod. A9erican Psychologist< //< 00/7 011. SEinner< !. C. I/2:?L. (erAal Aeha)ior. &o)a PorE6 A--leton. SEinner< !. C. I/2@1L. !eha)ioris9 at 8i8ty. Science< /.O< 2:/72:>.

SEinner< !. C. I/2@?L. AutoAiogra8ia. In E. $. !oring _ $. Lindzey Iorgs.L< A history o8 -sychology in autoAiogra-hy I)ol. :< --. 1>?7. /1L. &o)a Porlc A--leton73entury73ro8ts. SEinner< !. C. I/2@>L. The technology o8 teaching. &o)a PorE6 A--leton73entury73ro8ts. SEinner< !. C. I/2@2L. 3ontingencies o8 rein8orce9ent. &o)a Porlc A--leton73entury7 3ro8ts. SEinner< !. C. I/2?/L. !eyond 8reedo9 and dignity. &o)a PorE6 Mno-8. SEinner< !. C. I/2?@L. Particuiars o89y li8e. &o)a PorE6 Mno-8. SEinner< !. C. I/2?2L. The sha-ing o8 a Aeha)ior5st. &o)a PorE6 Mno-8. SEinner< !. C. I/2>1aL. Inteilectual sel879anage9ent in old age. A9erican Psychoiogist< 1>< 01271... SEinner< !. C. I/2>1AL. A 9atter o8 conseJuences. &o)a PorE6 Mno-8. SEinner< !. C. I/2>@L. Fhat is T9ng Tith daily li8e in the Feste9 Torld` A9erican Psychoiogist< ./<:@>7:?.. SEinner< !. C. I/2>?aL. -on 8urther re8lection. EngleTood 3li88s< &#6 Prentice7Hall. SEinner< !. C. I/2>?AL. Fhate)er ha--ened -sychology as the science o8 Aeha)ior` Anierican Psycholo gist< .0< ?>O7?>@. SEinner< !. C. I/2>2L. The origin o8 cogniti)e thought. A9erican Psychoiogist< ..< /17/>. SEinner< !. C. I/22OL. 3an -sychology Ae a science o8 99d` A9erican Psychologist< .:< /.0O@7/.0/O. S9ith< 3. I/2>?L. Da)id Hartley;s &eTtonian neuro-sychology. #ou9al o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< 01< /017/1@. S9ith< D. I1/ de 9aro de /2>@L. Fhat Tould Creud thinE` The u-roar in the shrine o8 -sychoanalysis. &eT Pori --. 1>7.:. S9ith< M. !. I/2>2L. 3o99ent on RThe case o8 Fillia9 McDougallS. A9erican Psychologist< ..< ..@. SoEal< M. M. I/2?/L. The un-uAlished autoAiogra-hy o8 #a9es McMeen 3attell. Anierican Psychologist< 0@< @0@7@1:. SoEal< M. M. I/2>/aL. An education iii -sychology6 #aines McMeen 3attell;s Gou9al and letters 8ro9 %er9any and Engiand< / >>O7/>>>. 3a9Aridge< MA6 MIT Press. SoEal< M. M. I/2>/AL. The origins o8 the Psychological 3or-oration. #ournal o8 the History o8 the !eha)ioral Science.s< /?< :.7@?. SoEal< M. M. I/2>.L. The %estalt -sychologists in Aeha)iorist A9erica. A9erican Histoiical "e)ieT< >2<

/.0.O7/.0@1. SoEal< M. M. I/2>?L. #a9es McMeen 3attell and 9ental anthro-o9etry6 &ineteenth7century science and re8or9 and the origins o8 -sychological testing. Iii M. M. SoEal Iorg.L< Psychoiogicai testing and A9erican socie8y< />2O7/21O I--. 0/7.:L. &eT !runsTicE< &#6 "utgers ni)ersity Press. SoEal< M. M. I/22OL. $. Stanley Hall and the rnstitutional character o8 -sychology at 3larE< />>27/20O. #ournai o8 the History o8 the !eha)ioral Sciences< 0@< //.7/0.. S-ence< M. F. I/2:0L. 3larE Leonard Huli6 />>.7/2:0. A9erican #ournal o8Psychoiogy< @:< @127@.@. S-encer< H. I/>::L. The -rinci-ies o8-sychology. Londres6 Srnith _ Elder. Steele< ". S. I/2>:aL. Paradigtn 8ound6 A deconstruction o8 the histoiy o8 the -sychoanalytic 9o)e9ent. In 3. E. !uBton Iorg.L. Points o8 )ieT iii the 9odern history o8-sychoiogy I--. /2?70 /2L. $rlando< CL6 Acade9ic Press. Steele< ". S. I/2>:AL. Paradig9 lost6 Psychoanalysis a8ter Creud. In 3. E. !uBton Iorg.L< Poin8s o8 )ieT in the 9odern history o8-sychoiogy I--. 00/70:?L. $rlando< CL6 Acade9ic Press. Ste-ansEy< P. E. Iorg.L I/2>@L. Creud6 A--raisals and rea--raisals. &o)a Porlc Analytic Press. SterAa< ". C. I/2>0L. "e9iniscence.s o8 a (iennese-sychoanalyst. Detroit< MI6 Fayne State ni)ersity Press. Stu9-8< 3. I/>>1< />2OL. Psychology o8 8one. Lei-zig6 Hirzel. SulloTay< C. #. I/2?2L. Creud6 !iologist o8 8he niind. &o)a PorE6 !asic !ooEs. Tho9-son< T. I/2>>L. !enedictus Aeha)ior analysis6 !. C. SEinner;s 9agnu9 o-us a 8i8ty c do li)ro The Aeha)ior o8 organisBns6 An eB-eri9ental analysise. 3onte9-orary Psychology< 11< 12?7.O0. ThorndiEe< E. L. I/>2>L. Ani9al intelligence6 An eB-eri9ental study o8 the associati)e -rocesses in ani9aIs I9onogra8ia su-le9entar n >L. Psychological "e)ieT< :< @>7?0. .0@ Tho9diEe< E. L. I/2O:L. The ele9ents o8 -sychology. &o)a PorE6 Seiler. Tho9diEe< E. L. I/21/L. Hu9an Iearning. &o)a PorE6 A--leton. Titchener< E. !. I/>2@L. An outiine o8 -sychology. &o)a PorE6 Mac9ilian. Titchener< E. !. I/>2>aL. The -ostulates o8 a structural -sychology. Philoso-hical "e)ieT< ?< ..27.@:.

Titchener< E. !. Il>2>AL. Pri9er o8 Psychology. &o)a PorE6 MacMillan. Titchener< E. !. I/2O/7/2O:L. EB-eri9ental -sychology. &o)a PorE6 Mac9illan. Titchener< E. !. I/2O2L. A teBAooE o8 -sychoiogy. &o)a PorE6 Mac9illan. Titchener< E. !. I/2/0aL. Prolego9ena to a study o8 intros-ection. A9erican #ournai o8Psychology< 01< .0?7..>. Titchener< E. !. I/2/0AL. The sche9a o8 9tros-ection. A9erican #ournal o8Psychology< 01< .>:7:O>. Titchener< E. !. I/20/L. Filhel9 Fundt. A9erican #ournai o8Psychology< 10< /@/7/?>. Tol9an< E. 3. I/210L. Pur-osi)e Aeha)ior in ani9ais and 9en. &o)a PorE6 A--leton. Tol9an< E. 3. I/2.:L. A sti9uius7eB-ectancy need7catheBis -sychology. Science< /O/< /@O7 /@@. Tol9an< E. 3. I/2:0L. AutoAiogra8ia. In E. $. !oring< H. :. Lang8eld< H. Fe9er< _ ". PerEes Iorgs.L< A history oZ -sychology in autoAiogra-hy I)ol. .< --. 1017112L. Forcester< MA6 3iarE ni)ersity Press. Turner< 3. H. I/2O@L. A -reli9inary note on ant Aeha)ior. !iological !uiletin< /0< 1/71@. Turner< C. #. I/2.?L. The signi5#cance oZ the 8rontier in A9erican history. &o)a PorE6 Holt. Tu9er< M. I/2@?L. Philoso-hy and the science o8 Aeha)ior. &o)a PorE6 A--leton73entury7 3ro8ts. Turner< ". :. I/2>0L. Helniholtz< sensory -hysiology< and the disci-linary de)elo-9ent o8 %er9an -sychology. In F. ". FoodTard _ M. $. Ash Iorgs.L. The -roAle9atic science6 Psychology in nine8eenth7century thought I--. /.?7/@@L. &o)a PorE6 Praeger. TTeney< ". D. I/2>?L. Progra99atic research in eB-eri9ental -sychology6 E. !. Tichener;s laAoratory in)estigations< />2/7/20?. lii M. %. Ash _ F. ". FoodTard Iorgs.L. Psychology iii tTentieth j century thought and saci ety I--. 1:7.?L. 3a9Aridge< Inglaterra6 3a9Aridge ni)ersity Press. TTit9yer< E. !. I/2O:L. Mnee7GerEsTithout sti9ulationo8the-ateliartendon. Psychological !ulletin< 0<.17... rAan< F. #. I/2>2L. The AlacE scholar and inteiligence testing6 The case o8 Horace Mann !ond. #ournal o8 the Histoty o8 the !eha)ioral Sciences< 0:< 101711.. (on Mayrhauser< ". T. I/2>2L. MaEing inteiligence 8unctional6 Falter Dili Scott and a--lied -sycholo gical testing in Forld Far /. #ou9al o8 the History o8 the !eha )ioral Sciences< 0:< @O7?0.

FashAurn< M. C. I/2O>L. The ani9al niind6 A teBtAooE o8 co9-arati)e-sychology. &o)a PorE6 Mac9illan. FashAurn< M. C. I/210L. AutoAiogra8ia6 In 3. Murchison Iorg.L< A histoiy o8 -sychology in autoAio gra-hy I)ol. 0< --. 11171:>L. Forcester< MA6 3larE ni)ersity Press. Fater9an< 3. M.< !ueAel< M. E.< _ Fater9an< A. S. I/2?OL. "elationshi- AetTeen resolution o8 the identity crises and outco9es o8 -re)ious -sychosocial crises. Proceedings o8 the Annual 3on)ention o8 the A9erican Psychological Association< :< .@?7.@>. Fatson< #. !. I/2O1L. Ani9al education. 3hicago6 ni)ersity o8 3hicago. Fatson< #. !. I/2O?L. "esenha de 3. II. Tu9er< RA -reli9inary note on ant AeAa)iorS. Psychological !ulietin< .< 02@702?. Fatson< #. !. I/2O>L. "esenha de Das P8erd des Herrn (on $sten de PZungst. #ournal o8 3o9-aiati)e &euroiogy and Psychology< />< 102711/. Fatson< #. !. I/2/1L. Psychology as the Aeha)iorist )ieTs it. Psychological "e)ieT< 0O< /:>7/??. Fatson< #. !. I/2/.L. !eha)ior6 An introduction to co9-arati)e -sychology. &o)a PorE6 Holt. Fatson< #. !. I/2/@L. The -lace o8 the conditioned re8leB in -sychology. Psychologi cal "e)ieT< 01< >27//@. Fatson< #. !. I/2/2L. Psychology 8roin the stand-oint o8 a Aeha)iorist. Cilad*l8ia6 Li--incott. Fatson< #. !. I/20:L. !eha)ioris9. &o)a PorE6 &orton. Fatson< #. !. I/20>L. Psychological case o8 the in8ant and child. &o)a PorE6 &orton. Fatson< #. !. I/202L. !eha)ioris9. Encyclo-edia !rittannica I)ol. 1< --. 10?7102L. Fatson< #. !. I/21OL. !eha)ioris9 Ied. re)is.L. &o)a PorE6 &orton. Fatson< #. !. I/21@L. AutoAiogra8ia. In 3. Murchison Iorg.L< A history oZ -sychology in autoAiogra-hy I)ol. 1< --. 0?/70>/L. Forcester< MA6 3larE ni)ersity Press. Fatson< #. !.< _ McDougall< F. I/202L. The Aattle oZ Aeha)ioris9. &o)a PorE6 &orton. Fatson< #. !.< _ Morgan< #. #. !. I/2/?L. E9otional reactions and -sychological eB-eri9entation. A9erican #ournal oZ Psychology< 0>< /@17/?.. .0? Fatson< #. !.< _ "ayner< ". I/20OL. 3onditioned e9otional reactions. #ournal oZ EB-eri9ental Psycho logy< 1< /7/..

Fatson< ". I/2?>L. The great -sychologists I. ed.<L. Cilad*l8ia6 Li--incott. Fehr< %. I/2>?L. #ung6 A Aiogra-hy. !oston6 Sha9Ahala. Ferthei9er< MaB I/2/0L. EB-eri9ental studies o8 the -erce-tion o8 9o)e9ent. \eitschri8t 8iE Psycholo gie< @/< /@/70@:. Ferthei9er< MaB I/21>L. %estalt theory. In F. D. Ellis Iorg.L< A source AooE o8 %estalt-sychology I--. /7//L. Londres6 "outiedge _ Megan Paul. Ferthei9er< MaB I/2.:L. Producti)e thinldng. &o)a Porlc Har-er. Ferthei9er< Michael I/2?>L. Hu9anistic Psychology and the hu9ane Aut tough9inded -sychologist. A9erican Psychologist< 11< ?127?.:. Ferthei9er< Michael I/2?2L. A Arie8history o8-sychology I0 ed.L. &o)a PorE6 Holt< "inehart and Finston. Fhite< A. D. I/2@:L. A history oZ the Tar8are o8science Tith theology on 3hristendo9. &o)a PorE6 Cree Press. I$Ara -uAlicada original9ente e9 />2@.L Fhite< S. H. I/22OL. 3hild study at 3larE ni)ersity< />2.7/2O.. #ou9al oZ the Histoiy o8 the !eha )i oral Sciences< 0@< /1/7/:O. Findholz< $. I/2>@L. A co9-arati)e analysis o8 the conditional re8leB disco)eries o8 Pa)lo) and TTit 9yer< and the Airth o8 a -aradig9. Pa)io)ian #ournai o8!ioiogicai Science< 0/< /./7/.?. Findholz< $. I/22OL. Pa)lo) and the Pa)lo)ians in the laAoratoiy. #ournal o8 the History o8 the _ha)ioral Sciences< 0:< @.7?.. Findholz< %.< _ La9al< P. A. I/2>:L. M]hler;s insight re)isited. Teaching o8Psychology< /0< /@:7/@?. Fit9er< L. I/>2@L. Practical TorE in -sychology. Pediatrics< 0< .@07.?/. Fittels< C. I/20.L. Sig9und Creud. &o)a PorE6 Dodd< Mead. Fo9en in the A9erican Psychoiogicai Association. I/2>@L. Fashington D36 3o99ittee on Fo9en in Psychology< A9erican Psychological Association. FoodTorth< ". S. I/2/>L. Dyna9ic -sychology. &o)a PorE6 3oluznAia ni)ersity Press. FoodTorth< ". S. I/20/L. Psychology. &o)a PorE6 Holt. FoodTorth< ". S. I/21OL. Dyna9ic -sychology. In 3. Murchison Iorg.L< Psychologies o8 /21O I--. 10?711@L. Forcester< MA6 3larE ni)ersity Press. FoodTorth< ". S. I/21>< /2:.L. EB-eri9ental -sychoiogy. &o)a PorE6 Holt. FoodTorth< ". S. I/2.1L. The adolescence o8 A9erican Psychology. Psychological "e)ieT< :O< /O710.

FoodTorth< ". S. I/2.>L. 3onte9-orary schools o8 -sychoiogy I0 ed.L. &o)a PorE6 "onald Press. FoodTorth< ". S. I/2:>L. Dyna9ics oZ Aeha)ior. &o)a PorE6 Holt. Fnghts9an< L. S. I/2>/L. Personal docu9ents as data in conce-tualizing adult -ersonality de)elo-9ent. Personality and Social Psychology !ulietin< ?< 1@?71>:. Fundt< F. I/>:>7/>@0L. 3ontriAutions to the theory oZ sensoiy -erce-tion. Lei-zig6 Finter. Funtd< F. I/>@1L. Lectures on the 9inds oZ 9en and ani9ais. Lei-zig6 (oss. Fundt< F. I/>?17/>?.L. Princi-ies oZ -sychologicai -sychology. Lei-zig6 Engel9ann. Fundt< F. I/>>>L. \ur Erinnerung an %usta) Theodor Cechner. Philoso-hische Studien< .< .?/7.?>. Fundt< F. I/>2@L. $utline oZ -sychology. Lei-zig6 Engel9ann. Fundt< F. I/2OO7/20OL. 3ultural -sychology. Lei-zig6 Engel9ann. PerEes< ". M.< _ Morgulis< S. I/2O2L. The 9ethod o8 Pa)lo) in ani9al -sychology. Psychological !ulletin< @< 0:?70?1. Poung7!ruehl< E. I/2>>L. Atina Creud6 A Aiogra-hy. &o)a PorE6 Su99it !ooEs. \eigarniE< !. I/21>L. $n 8inished and un8inished tasEs. In F. D. Ellis Iorg.L< A source AooE oZ %estalt -sychology I--. 1OO71/.L. Londres6 "outiedge _ Megan Paul. I$Ara -uAlicada original9ente e9 /20?.L .0> 3ocaina< uso -or Creud< 110< 111 3ognio Iter9oL< .O:< ./0 3olQ9Aia< 8uncionalis9o e9< /@>7/?/ 3oilins< ".< ?1 3o9-ensao< 1?O71? / 3o9-leBo< anal< 1>O de claustro< 1>O de in8erioridade< 1@2 oral< 1>O eB-ressi)o< 1?2 de liderana< 10O710/ 3onteQdo< latente do sonho< 1. /71.0 9ani8esto do sonho< 1./ 3oon< D.#.< 002< 010 3osta< P.T.< 1>:< ./1

3reTsdon< #.< 11@ 3rise de identidade< 1> /71>. 3riss9an< P.< /?0 3unningha9< S.< .OO 3uny< H.< 00? uretral< 1>O DallenAach< M.< /O@ Danziger< M.< /O/< />@< 0.> DarTin< 3.< 1/< >>< /0.7/1/< /1>7/.0< /..< /.@7/.?< 001< 10:< 102711O< 11/ DarTin< E.< /0: DarTin< C.< 0/0 DarTinis9o social< /.. DeAates Fatson7McDougall< 0:?70@O Delezenne< 3.< ?/ De9arest< #.< 0/. Den9arE< C.L.< 12/ Dennis< P.M.< 0O/ Descartes< ".< 1:< 1@< 1>7.1< ..< :/< :>< /1O< /1>< 0// 3o9-leBos< 1@1< 1>O 3o9-orta9entalis9o< 0/O70/0< 01/< 0.@70@/< 0@070@1 condio -resente< 0@O70@/< 020< 1>? intencional< 0@:70@?< .O0 sEinneriano< 0>O70>>< 020< 1>?< ./0 Tatsoniano< 0.O70::< 0@0< 0@.70@@ 3o9-orta9ento< ani9al< .0< /0.7/1/< 0/070/>< 0>/70>. de -ressionar a Aarra< 0>070>. reati)o< 0> Iter9oL< /2< 0/:< 01/ )erAal< 0>.< 0>? 3o9te< A.< .1< :.< //2 3onariurn< .0

3ondiciona9ento< 00@7002< 0.?70.>< 0:/70:0< 0::< 0?1< 0>/70>0 o-erante< 0> /70>0< 0>@ -a)io)iano< 00@700>< 0.?< 0:/< 0@2< 0?:< 0> /70>0< 02: si9ultNneo< 0@2 3oneBionis9o< 00O7000 3onsciYncia< .0< >/7>@< /O>7//0< /1O7/1/< /:07/:.< 0//< .O/7.O.< .O27.// 9oral< 1.171.@ 3onstNncias -erce-ti)as< 1O:71O@ Desen)ol)i9ento da -ersonalidade< adolescente< />07/>.< 1>/71>. adulta< />.< 1@.< 1??< 1>1 Deter9inis9o< 1:< 0:270@O< 0>:< 1:O< 12. -s5Juico< 11O DeTey< #.< /:@7/:>< /@2< /?0< />.< 01: Dia9ond< S.< >/< /.0 DicE9an< S.< .// DicEson< F.L.< 0O@ Dicoto9ia ser hu9anoKani9al< .0< /1>< 0>. Diehl< L.A.< 0O2< 1>> Di8erenas< a-enas -erce-t5)eis< @@7@?< ?/< >2 indi)iduais< :@< /1/7/12< />@< />> raciais de inteligYncia< 0O:70O@ DinN9ica de gru-o< 10O DoAson< (.< ?1 Dollard< 1.< 0?? Do9Gan< M.< /.0< .// Donaldson< ///7/.< 0/1 Donders< C.3.< >: Dre)er< 1.< :: DrinEa< %.C.< 1:: Du !ois7"ey9ond< E.< 11O DuEe< 3.< 012< 0@/

Dunla-< M.< /00< 01/< 0:> Durant< H.< .> DurEin< M.< /?? Dados histricos Ida histriaL< 0 /70:< ?:7?>< 2O< />.7/>@< 1O1< 111< 11.< 11:711@ Eagle< M.&.< 1:0 EAAinghaus< H.< 00< >>721< 2? Educao< -sicologia a-licada W< 0:70@< /:>< /?2< />@< />27/20 es-ecial< /20 EdTards Personal Pre8erences Schedule IEscala de Pre8erYncias Pessoais de EdTardsL< 1>/ E8eito de \eigarniE< 10O Ego< 1.:71.@< 1:?71:2< 1?271>O ideal< 1.: Ehren8els< 3.< 02?702> .1/ Einstein< A.< 0>< .O0 Eissler< M.".< 1.. Ele9entaris9o< 0.?< 02> Ele9entos da consciYncia< >/7>@< /O>7//0 Ele9entos de Psico88sica ICechnerL< ?/< ?0< ?>< >>< /0.< 10@ Ele9entos 9entais. (er Ele9entos da consciYncia EllenAerger< H.P.< 0.< 11O< 11.< 1::< 1>. El9s< A.3.< 021 E9inYncia< /117/1. E9oDes< //O7///< /1O< /12< /::< 0: /70:.. (er ta9A*9 Senti9entos E9-iris9o< 1>< .1< :.7:: E9-iristas e associacionistas AritNnicos< .17:.< >/< /O1< /O2 Eng< E.< 100 Engenharia< dos 8atores hu9anos< 0O@ -sicolgica< 0O@ EJui-otencialidade< 0:? EriEson< E.H.< 1@@< 1>/71>:< 121

EriEson< #.M.< 1>0 Erro de est59ulo< /O>< /// Escolas de -ensa9ento< 02710< 1>@71>? Es-aos de co9-orta9ento< 0@? EsJueci9ento< 2/< 20 Estados a8eti)os< //O7///. (er ta9A*9 E9oDes< Senti9entos EstUgio< anal< 0.? 8Ulico< 1.? genital< 1.? oral< 1.@ EstUgios< -sicosseBuais de desen)ol)i9ento< 1.@71.? -sicossociais de desen)ol)i9ento< 1>/71>. Esti9a -ositi)a< 12>7122 Esti9ulao el*trica do c*reAro< :> Est59ulo7"es-osta IE7"L< )5nculos< 00O700/< 0.>< 0@@< 0@2< 0?:< 0>/< ./O Estruturalis9o< /O17/00< /:@ condio atual< /0/< 1>? Estudo de (alores< 1?2 Estudo do 9edo condicionado de AlAert IAeAYL< 0: /70:0< 0:. Eugenia< /117/1.< /1>< />@ E)ans< "and< /O/< ///< /00< 01@< 1:: E)ans< "ichard< 0>O< 02O< 1>:< ./1 EBe9-lo< co9-utadorizado no 8unciona9ento hu9ano< .O>7./O de 8unciona9ento hu9ano Aaseado no -rocesso de in8or9ao< .O?7.O2 9ecNnico do 8unciona9ento hu9ano< 1171 >< .O27./O EB-eriYncia i9ediata< >07>1< /O> EB-eri9entalistas de Tichener< /O?< 0O. EBtir-ao< :> EBtro)erso< 1@.71@: EysencE< H.< 1@:

CalUcia dos -siclogos< /:1 Cearing< S.< ?1 Cechner< $.< 00< @@7?1< ?>< >0< >>72O< /0.< /1/< 10:710@ Ceno9enologia< 2:< 02? Cen]9eno -hi< 022 Cerenczi< S.< 11@ Ce9ald< D.< 0/@< 010 Cerster< 3.!.< 0>1 Cestinger< L.< 10O Ciloso8ia< i9-acto soAre a -sicologia< 1.< 1>< .17..< :.7:: sint*tica< /..7/.? Cisher< S.< 1:1 C5sica< i9-acto soAre a -sicologia< 1O< 11< :O< /O?< 0?1< 02>< .O0 Cisiologia< i9-acto soAre a -sicologia< .0<:?7@O< @07@. CitcA< S.A.< 1>1 Citzroy< ".< /02 CiBao< 1.@ Clourens< P.< :> CluBo de consciYncia< /:. Coley< #.M.< 1>1 Cor9ao reati)a< 1.@ Correst< D.F.< /.0 CoTler< ".D.< 0?? Cree9an< L.< 11.< 1:: Crench< #.P.< 10O Creud< A.< 1.O< 1:@71:2< 1>/ Creud< S.< 0070.< 0@< :.< @2< /OO< />0< /20< /22< 0O?< 0:.< 101< 1:: e os neo8reudianos< 1:271?: Cried< S.< 012< 0@/ Criedline< 3.< /O@7 /O?< /O2

Critsch< $.< :> Cro99< E.< 0@ Crost< ".< 0?2 Cuiler< ".3.< 10.< 1:O Cuncionalis9o< /017/0.< /.17/.?< /:@7/@1< /@>7/?0< /?.7/?? i9-acto soAre o co9-ortainentalis9o< 01O situao atual< /?0< 1>@71>? Cundadores< ?07?1< /O1< /0.< /:@7/:?<0/O70/0< 011< 02>7022< 11/< 12:< .O. Curu9oto< L.< 0:< 10< /O?< 1>>71>2< ./1 .10 %alileu< 1.< .@< ?/< 0>: %ailistel< 3.".< .// %alton< C.< >:< >>< /0.< /1/7/1>< />1< />@< />2< 0O. %al)a9< L.< :> %antt< F.H.< 00:< 00@ %arcia< #.< 0> %ay< P.< 11O< 11@< 1.:< 1::< 1@? %azzaniga< M.S.< 0> %ehnan< D.< 1:. %engereili< #.A.< 0@O %Ynio hereditUrio< /117/1. %eroT< %.".< 00. %estalt Iter9oL< 1O: %estalt Jualitten< 02? %estalts7sinais< 0@> %euter< .< 0O0 %ilgen< A.".< 0O0< 0?? %lNndula -ineal< .0 %oddard< H.< 0O1 %oethe< )on< #.F.< 102 %oldstein< M.< 1OO %ole9an< D.< 020< .O?< ./0 %onzales< M.< 1/1

%oodstein< L.D.< 0O0 %ottsched< #.3.< 1: %ould< S.#.< /02< /./ %reen< !.C.< Ir.< 0O2 %reenAerg< ".< 1:1< 1?/ %rieser< 3.< 1?/ %roddecE< %.< 1.. %ruAer< 3.< />? %ruhle< H.< 1OO %undlach< CL .M.< 2O %uthrie< E.".< 0@270? /< 0?@< 020< .O0 %uthrie< ".(.< 0@< />O< 12/< 120< ./1 HUAito< 8ora do< 0?@ HUAitos< /::7/:@ HaeAerlin< H.M.< /O/ Hale< M.< #r.< /2:< /2?< 0OO< 0O2 Hall< %.S.< /2< /@2< /?:< /?@< /??7/>.< /2O< 0OZ< 11>< 1>>< 12/ Hall< M.< :? Hannah<!.<1>: Hannush< M.#.< 012< 0@/ Hans< $ 3a)alo Prod5gio< 0/:70/> Harris< !.< 0:0< 0@/ Harrison< ".< /:@< 1?/ Hartley< Da)id< :O7: /< :> Hartley< Deanna< 12: Hart9ann< E.< 10@ Hart9ann< H.< 1:? Har)ey< F.< ./ Ha)e9ann< E.< .O/ HaTthorne< estudos< 0O@ Healey< F.< 0O? HearnshaT< L.S.< @O< .O/ Hearst< E.< .O0

Hedonis9o< 11O HeidAreder< E.< 1/< /OO< /:0< /:?< /?/< 1O:< 1:. Heider< C.< 100 HeisenAerg< F.< .O0 Hel9holtz< II.< @/7@.< ?>< >:< 2:< /:O< 11O Helson< H.< 1/@< 100 Henle< M.< ///< /00< 1O1< 100 Henri< (.< />> HensloT< #.S.< /0@ Herana 9ental< /117/1. HerAart< #.C.< @.< 10: HierarJuia de necessidades< 12? Hilgard< E.".< /2< 10< 0?0< 0?@< 11>< .O/ HilliB< F.A.< >0 Hindeland< M.#.< /00 Hi-nose< 10>< 111< 11. Hi-tese de )ariaAilidade< 12O HirscA9uller< A.< 111< 11: Histeria< 10>< 111< 11. Histria de caso IEstudo de casoL< aAordage9< 1.1< 1:071:1 Hitzig< E.< :> Ho889an< E.< 12:< 12@< ./1 Holder< A.< 01 Ho88ingTorth< H.L.< /?@< ./1 HollingTorth< L.S.< 12O712/ Holt< E.!.< 0:@70:?< 0@. Ho9osseBualidade< 1.? HooEer< #.< /0>< /02 Ho9ey< M.< 1:0< 1?/71?@< 1>:< 121< 12@ Ho)land< 3.L.< 0?? HoTard< D.(.< .O2 Huil< 3.L.< 0?/70??< 0>O< 0>/< 0>0< 1/@ Hulse< S.H.< 0O2

Hu9e< D.< .27:O Hunt< F.< /.> Husseri< E.< 2: HuBley< T.H.< /02 Id< 1..71.:< 1:?71:2< 1>O Idaias< .1< ..< .:< .>< .2< :0 co9-leBas< .@< .>< .2< :. deri)adas< .1 inatas< .1< .. iniAidas< 10: si9-les< .@< .>< .2< :. .11 Magan< #.< 1:1< .O/ Mant< /.< ?/< //2< 02@< 10> Matz< D.< 02? #ung< 3.%.< /1?< />0< 0O.< 11?< 11>< 1:271@:< 1?@< 1?2< 1>: r Identidade de ego< 1>/71>. Identi8icao< 1.@ I9agens< >1< 2>< /O2< //O7///< /1? 9entais< >1< 2>< /O2< //O7///< /1? I9-ulsos< /?/< 0?:70?@< 1.171..< 1>O a-rendidos< 0?: -riinarios< 0?: secundUrios< 0?: Inconsciente< coleti)o< 1:271@. -essoal< 1@1 In8Nncia< i9-acto soAre a -ersonalidade< 11:71 1?< 1..71.?< 1@271?/< 1?.71?:< 1>0 In8luYncias< Aiossociais< 0:? conteBtuais< 0:70@< /?@7/?? Mearsley< ".< 1:1 Melley< 3.M.< 1:1 Melley< H.H.< 10O

Me-ler< #.< 1: Mihlstro9< #.C.< ./O< ./. Mintsch< F.< /O/ Mirsch< /.< ?1 MirschenAau9< H.< ./1 Mi)nicE< H.a.< 1>1 Moch< S.< .O0 Moelsch< F.A.< />O< />0< />1< 1:: MoenigsAerger< L.< @1 Mo88Ea< M.< 0@.<02><02271O1<1/:<1/@<12@<.O? MDhler<F.< 00<02.<02><022<1O/71O:<1//71/.< 1/:71/?< 10/< 100< .O? seBuais soAre a -ersonalidade< 102< 11.711?< 1.@71.?< 1:.< 1@/71@1 Instinto< de 9orte< 1.171.. de )ida< 1.171.. Instintos< 0.270:O< 1.171.. InteligYncia< di8erenas raciais de< 0O:70O@ annnal< /1>7/.0< 0/070/>< .// Interao 9ente7cor-o< .O7..< @27?0 Interesse social< 1@2 Intros-eco< >07>1< 20< 2:< 2@< 2?7/OO< /O>7//O< //27/0/< /:.< 0.?70.> eB-eri9ental siste9Utica< 2?< /O> -or analogia< /127/./ Intro)erso< 1@.71@: Intro)iso IinsightL< 1/1< 10/ In)eGa< do -Ynis< 1?. do Qtero< 1?. IsAister< #.&.< 00< 1.. Iso9or8is9o< 1/.71/: MDnig< A.< 2/ MonorsEi< #.< 00:

Mrae9er< H.< 10@ Mrae-elin< E.< 0O. Mra88t7EAing< ".< 102< 11O< 11@ Mr[ll< M.< 11@< 1:: Muhn< T.S.< 1O M[l-e< $.< 20< 2@7/OO< /O>< ///< /2O<022< 120 Muna< D.P.< /2. #acEson< M.< 1?/ #acEson Personality "esearch Cor9 ICor9ulUrio #acEson de PesJuisa da PersonalidadeL< 1>/ #acoAson< #.\.< /2. #acoAy< L.L.< 1:1 #aensch< E.".< 02? #a9es< F.< /.?7/:@< /:?< /:>< /@2< /?0< /??< /?2 />0< /2O< /2?< 0/>< 00>< 0:/< 02?< 120< .O: #anet< P.< /?@< 10> #astroT< #.< 0:@ #aynes< #.< .0 #ohnson< ".3.< /1@ #oncich< %.< /?:< 00/< 000< 010 #ones< E.< 00< 0.< 10@< 11@< 112< 1./< 1.0 #ones< %.H.< 12/ #ones< M.3.< 01@< 0:0 #ones< ".A.< 0:>< 0@/ #ulga9ento Sco-es< /02 /02 LaAirintos Ide ratosL< 0/1< 0@>70@2 LaAoratrio< Antro-o9*trico< /1@ de Lei-zig< ?2< >07>1< >.7>@< 21< 2:< /O>< /1O< />. de F[rzAurg< 2?7/OO< /// LaAoratrios< /2<0/</O>7///< /:/7/:0< /?2< 0/1 Ladd< %.T.< ?1 La9al< P.A.< 10/

La9arcE< #.!.< /0:< La Mettrie< #.< 1@ Landauer< A.A.< 100 Landes< D.S.< :: Lange< 3.< /:: Lang8eld< H.S.< /O/< 1/: La-so 8reudiano< 11?< 1:1 Larson< 3.< 01?< 012 Lashley< M.< 0.2< 0:@70:? LeacocE< S.!.< 0:@ Leahey< T.H.< ?:< /O/ Leary< D.E.< /2< 10< /?@< /?? Lei< da ao da 9assa< 0:? .1. da aJuisio< 0>0 da -arci9]nia< /.O das resultantes -s5Juicas< >. do e8eito< 0/>< 00/7000< 0:/< 0@?< 0@2< 0?: do eBerc5cio< 000 do re8oro< 0/>< 0:/< 0@2 LeiAnitz< %.F.< 10: Lerner< %.< 1>2 Le)elt< F.#.M.< .O: Le)inson< D.#.< 1@@ LeTin< M.< 1/?710O< 12: Ley< ".< 00< 1O1< 1/1 LiAido< 11O< 1.1< 1@/< 1@0 LieAer9an< D.A.< .O/ LiEert< ".< 10O Li9iar de dois -ontos< @. Linden8eld< D.< /O0 LinE< M.< /?? Li--itt< ".< 10O Li)re associao< 11:< 1.O

LGunggren< !.< 010 Lloyd Morgan< 3.< /.O< /.?< /?@< 0/070/1< 0/.< 0/>< 00O Lloyd Morgan< 3Nnone de< /.O LocEard< ".!.< /.0 LocEe< #.< ..7.>< :O< :0< /1: LoeA< #.< 0 /070/1< 01:< 0@? Loe)inger< #.< /1: Lo8tus< E.< /22 Logue< A.F.< 0/0< 0:O LoTry< ".< .O< ::< 0?? LuAeE< /.< 0> LudTig< 3.< 11O Lyeli< 3.< /0:< /0> Mach< E.< 02? MacEenzie< !.< /.O< 0/1< 00O< 010< 0@? MacLeod< ".!.< /:/< 0>O Maddi< S.".< 1>:< ./1 Maguire< M.< /2/ Mahoney< P.#.< 1:0 Malcoi9< #.< 11@ Maileus Male8icaru9 I$ Martelo das CeiticeirasL< 10@ Malthus< T.< /0> Manuais ITitchenerL< /O.7/O@ Ma-as cogniti)os< 0@>< .O0 MUJuinas de ensino< 0>.70>: MarAe< M.< 2> Maroila< C.A.< 1?/ Marshall< M.E.< ?. MarB< M.< >0 MasEelyne< &.< :@7:? MasloT< A.H.< 1O/< 1@@<1?/<12:712?<.O?<./1 Masson< #.M.< 111< 11@ Materialis9o< ..

Matson< C.F.< .O. Maudsley< H.< /0O< 11O Maudsley Personality In)entory< 1@:71@@ Maunce< M.< 1.< 1:< .0 May< F.F.< /:? Mayr< $.< 1.< 1:< .0 McAda9s< D.P.< 1>1 McDougall< F.< /2< 0//< 01/< 0.@< 0:?70@O Mc%o)ern< T.(.< /2 Mc%raT< M.!.< 01270.O< 0@/ Mc%uire< %.".< /2< 10 Mc%uire< F.< 1:2 McMeachie< F.#.< .O/ McMinney< C.< /:@< /?1 Mc"eynolds< P.< /2/< 0O2 Mecanis9o< 1O< 1.< .O7..< .@< :0< /O2< 0.>< 0?170?.< 11O< 1:O< 12.< .O. galileu7neTtoniano< 1O<1.<.@< /O2<02><.O1 Mecanis9os de de8esa< 1.@< 1:>71:2 Medida do li9iar< @.7@@< @27?O< 10@ Medos condicionados< 0:/70:0< 0:: Me9ria< >2721 associati)a< 0/0 Mendel< %.< 0> Mendelee)< D.< >0 Mentalidade dos 9acacos< 1O1< 1/071/. Mentalis9o< .> Merton< ".< /0> Mes9er< C.A.< 10> Mes9eris9o< 10> M*todo< anedtico< /127/./ da correlao IcorrelacionalL< /1. do JuestionUrio< /1?< />1

do relato )erAal< 0.?< 0@O hi-ot*tico7deduti)o< 0?.70?: Metodologia oAGeti)a< 0/O< 0.?70.> M*todos< estat8sticos< /1.7/1:< />@ eB-eri9entais< :?<?O7?0< >/< >272O< 2?7/OO Meyer< M.< 01/ Mill< #a9es< :07:.< /O2 Miii< #ohn Stuart< :07:.< >/ Miiler< E.C.< :: Miller< %.A.< 1O< /:O<001<02@<.O.7.O?<.//<./0 Milier< &.< 0?? Misceo< %.< 002 Modelage9< 0>2< 02O Modi8icao do co9-orta9ento< 0>@70>?< 02O702/ .1: /??< /:0< />?< $gden< ".M.< /O0< 1/: $lTeus< D.< 1:1 $-eracionis9o< 0@170@. $rde9 de nasci9ento< 1?O $rganis9o )azio< aAordage9< 0>O $rganizao da -erce-o< 1/O71// $rgier< H.< 1>: $tis< A.S.< 0O. MoE< A.< 11O Monadologia< 10: Monahan< #.< /22 Moore7"usseli< M.E.< :: Morgan< 3. Lloyd< /.O< /.?< /?@< 0/070/1< 0/.< 0/>< 00O Morgan< 3hristiana< 1>O71> /

Morgan< #.#.!.< /?/ Morgulis< S.< 0/:< 010 Moses< S.< /2 Moti)ao< /OO< 1??< 1>O Moti)ologia< /@2 Motley< M.T.< 1:1 Mo)i9ento< a-arente I8en]9eno -hiL< 02>7022 da educao -rogressi)a< /:> de estudo da criana< />1 MoTrer< $.H.< 0?? Muelier< 3.%.< 0?/ Mulheres< conce-o -sicanal5tica das< 1?071?:< 1>071>1 discri9inao contra as< 0@< /O?7/O>< />O< /2>< 00:< 1>>712/ M[ller< %.E.< 20721< 02? M[ller< #.< :?7:>< :2< ?>< 11O M[nsterAerg< II.< /:/< /2O< /2:70OO< 0O? M[nsterAerg< M.< /2> Murray< H.A.< 1?271> /< 1>: Myers< %.E.< /:/< /?1< />0 Myers< I.!.< 1@: Myers7!riggs Ty-e Indicator IIndicador de Ti-o Myers7!riggsL< 1@: Paradig9as< 1O PasEausEas< ".A.< 01 Pastore< &.< ?1 Patze< A.< 11O Pauly< P.#.< />O< 010< 01? Pa)lo)< /.< 0?< 0/:< 0/>< 0007002< 0.?< 0:/< 0?0< 0?2< 02:< 1/@ Pearce< #.M.< .// Pearson< M.< /1:< /.0 Peirce< 3.S.< /:: Pensa9ento< -roduti)o< 1/.

se9 i9age9< 2> )erAal< 0:070:. Perce-o I)isoL< da -ro8undidade< .2 Perce-o )isual< -rinc5-io gestaltista da< 1/O71// Persona< 1@. Personal Data Sheet ICor9ulUrio de Dados PessoaisL< 0O. Personalidade< 1.171.?< 1@071@:< 1@?71?O< 1?071?:< 1?@71>.< 12?7122 caracter5sticas da< 1?2 Personologia< 1?271>/ Per)in< 1??< ./0 PesJuisa< co9 u9 Qnico suGeito< 2O< />@< 0>/ da ao social< 10O do sono< . /O7.// PesJuisas do desen)ol)i9ento in8antil< /1O< /?2< />07/>.< 0: /70:. Petites -erce-tions< 10: P8ungst< $.< 0/?70/> Piaget< #.< .O0< ./O PicEering< %.< /0@ PillsAury< F.< 01/ PlancE< M.< 1/< 02>< 1O0 Plato< /?< 10:< .O/ Plateau< #.< 02> Pliley< F.< 012< 0@/ Po-ularizao da -sicologia< /?:< 0O/70O0< 01O701 /< 0:.70:@< 1:. Positi)is9o< .1< 0// Post9an< L.< /O/ Prag9atis9o< /::< /?: Pressey< S.< 0>.70>: Princ5-io< da realidade< 1.:

do -razer< 1.. &atsoulas< T.< .O/ &azista< regi9e e -sicologia euro-*ia< 0@< 1OO< 1O1< 1/:< 1/?< 112< 12@ &ecessidades< 1>O &ecessidades neurticas< 1?: &egros< discri9inao contra< 0@< />O< 0O:< 12/7120 &eisser< .< .O?7.O2< ./0 &eoco9-orta9entalis9o< 0@070@1 &eo8reudianos< 1:?71:2 &euri-nologia< 10> &euro8isiologia< :/< :?7:2< @17@. &eTton< /.< 1.< :O< 0>: &or9an< D.A.< .O: $;3onnell< A.&.< 1>2< ./1 $;Donnell< #.M.< 0:< ?0< /?1< /?:< />2< /2O< /2:< 0O/< 0O.< 0/: $;&eil< F.M.< 100 $88ice o8 Strategic Ser)ices I$SSL IEscritrio de Ser)ios Estrat*gicosL< -rogra9a de a)aliao< 1?2 .1@ Princ5-ios de Psicologia I#a9esL< /:/7/:@< /:?< /:>< /@2 Princ5-ios de Psicologia Cisiolgica IFundtL< ?>7?2< >O< >/< /O:< /0. Processos< de -ensa9ento< 2?7/OO< 0:070:. inconscientes< 10.710@< 1..71.:< 1@071@:< .// Progra9as de re8oro< 0>070>. ProGeo< 1.@ Pro-riTn< 1?? Pseudo-roAle 0@1 PsicanUlise< 0O>< 10171::< 1:@71:2< 1@:71@@< 1?O71?0< 1?@< 1>071>.< 120< 12:< 122< .OO condio atual< 1:.71::< 1>@71>?

e -sicologia acadY9ica< 1:O71:/ 8reudiana< 0O>< 10171::< 1:@71:2< 1@:71@@< 1?O71?0< 1?@< 1>.< 12.712:< 12>< .OO Psico8lsica< ?O7?0< 20 Psicologia< anal5tica< 1@071@1 a-licada< /017/0.< /?/7/?0< /?.70O2 cl5nica< /2/7/20< /2270OO< 0O?70O> cogniti)a< .O/7./0 co9-arada< /1>7/.0< 0/070/> condio atual< 1/@71/?< 10O7100< 1>@< 120< .O0 cultural I8olclricaL< >O7>/ da %estalt< 02.7100 dinN9ica< /@27/?/ do ato< 2172: do ego< 1:071:2 escolar< />2 eB-eri9ental Iter9oL< ?> 8e9inina< 1?071?@< 12O712/ 8orense< /2>7/22 hu9anista< 1207.O/ indi)idual< 1@?71?0 industrialKorgan/zacGo- /2.< 0OO70O/< 0O:70O> social< >O7> /< 10O Tundtiana< >/7>>< 21< 2:< /OO< /O17/O.< /017/0.< /.17/..< /:07/:1< /?0< /?.< 0.>< 02.702:< 02@< 022< 1/@< 10.< 1>@< .O/ Psico-atologia< 10@7102 PsiJue< 1@1 PsiJuiatria< 10@7102 Psychological 3or-oration< />?7/>>< 0O@ PuAlicidade< -sicologia a-licada W< /217/2:< 01>7012

Punio< 0>@. (er ta.inA@9 "e8oro aualidades< -ri9Urias< .@7.> secundUrias< .@7.> auetelet< A.< /1.7/1: au59ica 9ental< .@7.?< >07>1< >. auinn< S.< 1?@< 1>: auociente de InteligYncia IaIL< 0O. "achlin< H.< ./. "ad8ord< /.< /00 "ancurelio< A.3.< /O/ "a-helson< A.3.< /?1 "a--< D.< 1:.< 1:: "ashotte< M.E.< 0?.< 1/? "ayner< ".< 01?701>< 012< 0:0 "eagentes IsuGeitos hu9anosL< /O2 "ealizao de deseGos< 1./ "eduo da tenso< 1/2< 1>O "educionis9o< 1: "eed< #.< 0/: "e8erencial< 0?170?. "e8leBos< /:?7/:>< 00@700>< 01O< 0:? associados< 01O dos ani9ais< 00@7002 "e8oro< 00?< 0:/< 0@>< 0@2< 0?:< 0>@70>? -ositi)o. (er "e8oro -ri9Urio< 0?@ secundUrio< 0?@ )icUrio< 0>>70>2 "enou)ier< 3.< /:O "e-resso< 1.O< 1.@ "esistYncias< 1.O "e)istas< /2<0O<?2<2/< />O7/>/< />?7/>>< /2/< 0/:< 0>/< 1O/< .O/< .// "e)oluo< Industrial< /0: cient58ica< 1O "ice< !.< 0>. "ichards< ".#.< /1O< /12< /.O< /.0< /.?

"oazen< P.< 11@< 1::< 1@?< 1>. "oAach< H.!.< 12: "oAacE< A.A.< /O: "oAinso D.&.< />< .. "oethlisAerger< C.#.< 0O@ "ogers< A.M.< /?@ "ogers< 3.".< 12?7122< ./1 "oitAlat< H.L.< .// "o9anes< %.#.< /127/./< 0/070/1< 00O< 102 "ose< P.< :1 "osenAau9< A.< /?@ "osenzTeig< S.< 1.0 "oss< D.< /?2< />/< />1 "oszal T.< .O2 "otter< #.!.< 0@< 02/7021< 1?/ "oTe< C.!.< //O .1? "uAin< E.< 02? "ucE9icE< 3.A.< /?/< /?@ "uetzel< M.< 1>1 "ush< !.< 10> "usso< &.C.< 1>2< 12/< ./1 Sa9elson< C.< 002< 0.@< 0:0< 0@/ Sarton< %.< 0// Saru-< $.< 10 ScarAorough< E.< 1>>< 1>2< ./1 Scarr< S.< 0@ Schachter< S.< 1?/ Schacter< D.L.< ./O Scheere< E.< 1OO ScheiAe< M.E.< 0.> Schoen8eld< F.&.< 0?/ Scho-enhauer< A.< 1.O

Schultz< D.< 1@0 Schu9ann< C.< 21 Schur< M.< 1.O SchTartz< A.E.< 1:0 Sco-es< #.T.< /02 Scott< C.#.D.< 01@ Scott< F.D.< /207/2:< 0O: Sea9an< #.D.< 022 Sears< ".< 0?? Sechrest< L.< 1?/ Seleo< de -essoal< -sicologia a-licada W< /217/2:< /2270O/ natural< (er Teoria da E)oluo SensaDes< da 8or9a do te9-o< 02? da 8or9a do es-ao< 02? tUteis< >: Senti9entos< >17>@< 2@< ///< 1?.71?@. (er ta9A*9 E9oDes SeBualidade in8antil< 102< 11:< 1.@< 1:? Sherrington< 3.S.< /@2 She)rin< H.< .// Shields< S.< /.0< 12O Siegel< A.F.< /??< />1 S5laAas se9 sentido< 2O72/ Sil)er9an< L.H.< 1:1 Si9on< T.< />>< 0O0 S5ntese criati)a< >. SEinner< !.C.< 01< 0:.< 0@/< 0??70>2< 02/7021< 1>?< .O/< ./0< ./. S9all< F.S.< 0/1 S9ith< 3.< :/< :: S9ith< D.< 1:. S9ith< M.!.< 0:> Sociedade Psicolgica A9ericana IAPSL< 0O0 Scrates< >0 SoEal< M.M.< /O/< />/< />.< />@< 0O2< 1O.< 100

Sono "EM I"U-idos Mo)i9entos $cularesL< ./O S-ence< M.F.< 0?1< 0??< 020 S-encer< H.< /..7/.?< 0/. S-renger< #.< 10@ Stari8ord7!ine. 0O170O. Steele< ".S.< 11O< 1:2 Ste-ansEy< P.E.< 1:. SterAa< ".C.< 1?/ Stern< P.#.< 1>: Ste9< F.< 0O. Strean< H.S.< 1:: Stu9-8< 3.< ?.< 2:72?< 0/?< 1O/< 1O0 SuAli9ao< 1.@ SuGeitos hu9anos< /O2< //@ Sulli)an< #.#.< 01? SulioTay< C.#.< 102< 11O< 1:: Su9ner< C.< />O Su-erego< 1..< 1>O Suss9an< E.#.< /O/ TaAula rasa< .@ Ta9Aor da 9e9ria< 21 Taylor< H.< :1 T*cnicas -roGeti)as< 1>/ Te9-o de reao< >:< /1?< />@< />> TendYncia deter9inante Idis-osio 9entalL< 2> Teoria< cogniti)a da a-rendizage9< 0@?70@2< 0>>7020 da E9oo de #a9es7Lange< /:: da E)oluo< >>< /0:7/1 /< /11< /1>7/.0< /..7/.?< /:>< 00O< 0?1< 102711O< 11/ da hierarJuia de necessidades< 12? da seduo< 11:711@ da )iso cro9Utica de Poung7Helrnholtz< @1

das relaDes oAGetais< 1:2 das )iAraDes< :/< :>7:2 de ca9-o< 02>< 1/?710/ do co9-orta9ento instinti)o< 0:?70: > do esJueci9ento -or inter8erYncia< 20 ed5-ica< 11/< 11@< 1:1< 1:?< 1@0< 1?. nati)ista da -erce-o< .1 natural. (er Teoria da E)oluo naturalista da histria cient58ica< 0?71O -ersonalista da histria cient58ica< 0?71O -sicanal5tica< 1.O71.0< 1:. tridi9ensional do senti9ento< >17>.< >:< /// Teorias< da a-rendizage9 co9o reduo da necessidade< 0?@ da a-rendizage9 -or contig[idade< 0@2 da a-rendizage9 social< 0>>7020 -sicolgicas sociais< 1@@71?: .1> Tera-ia< centrada na -essoa< 12?7122 centrada no -aciente< 12?7.OO Tera-ias de cresci9ento< 12.712: Terceira 8ora. (er Psicologia hu9anista Ter9an< L.M.< />/7/>0< 0O. Terrace< H.S.< .// Teste Ar9yKAl-haK!eta< 0O. Teste de co9-le9entao de 8rases< 2/ Teste "orschach< 1@@ Teste9unha ocular< /22 Testes< de inteligYncia< />>< /2.< 0O070O@ 9entais< /1:7/1@< />>7/>2< 0O0 -sicolgicos< /2.< 0O070O@< 0.? sensrio79otores< /1:7/1@< />>7/>2 The9atic A--erce-tion Teste ITeste de

A-erce-o Te9aticaL ITATL< 1>O71> / Tho9-son< T.< 0?2 Tho9diEe< E.L.< />1< />2< 0/1< 0/>7000< 0@?< 0@2< 0?:< 0>0< 02:< 1/0< 1/. Thorne< C.3.< /?1 Ti-os -sicolgicos< 1@: Titchener< E.!.< ?@< ?2< >/< 2O< 20< /O17/00< /0.< /:/< /?/< /?@< /2O< /2?< 0O.< 01?< 0.@< 0@O< 0@0< 10.< 12@ Tol9an< E.3.< 0:@< 0@.70@2< 0?@< 020< 1/:< 1/@< .O0 Trans8erYncia< 11.< 1.O Treina9ento da sensiAilidade< 10O Tro-is9os< 0/070/1 Turner< 3.H.< 0/1 Turner< C.#.< /.@ Turner< M.< /0O Turner< ".S.< ?.< >?< 2/ TTeney< ".D.< /O. TTit9yer< E.!.< 00>7002 ni)ersidade 3larE< ceri9]nias I/2O2L< />/< 11>< 1@/ ni)ersidades ale9s e o desen)ol)i9ento da -sicologia< :27@/< >@7>> rAan< F.#.< 0O:< ./1 tilitaris9o< 11O (alYncias< 0@?< 1/2 (ariU)eis inter)enientes< 0@@70@?< 0@2< 0?1 (estal< M.< /?? (ierordt< M.< ?/ (iso< @1< >:< 20 cro9Utica< @1< 20 (iteles< M.< /20 (on Ehren8els< 3.< 02?702>< 022 (on Mayrhauser< ".T.< /20< /21< /2:< 0O2 (on $sten< F.< 0/?70/> (on Foli8< 3.< 1: Fade< &.< 0>

Faiden TTo ISEinnerL< 0>:70>@ FalEer< D.< 012< 0@/ Fallace< A.".< /0>< /.? Farren< I7L3.< :: FashAurn< M.C.< /O?7/O>< /00< 0/1< 0.@< 1>> Fater9an< A.S.< 1>0 Fater9an< 3.M.< 1>0 Faters< ".H.< /.0 Fatson< #.!.< /@/< /?/<0O/<0//70/:<0/><000< 01/<01170@/<0@0<0?2<0>><02><1/0<10.< 1>.< .OO Fatson< "oAert /.< ::< /1? Fatson< "osalie I"aynerL< 01@701?< 012< 0:0 Fatt< H.< 2> FeAer< E.< @.7@?< ?O< ? /7?0 Fehr< %.< 1@0 Feiss< A.< 0:@70:?< 0@0 Ferthei9er< MaB< 02?71O/< 1O:71//< 1/0< 1/.71/:< 12@712? Ferthei9er< Michael< 0/< 1O0< 121< 12. Fhite< A.D.< /02 Fhite< ".< 10O Fhite< S.H.< /??< />1 Fhytt< ".< 0? Figga9< A.< 0:@ FilAer8orce< S.< /02 Findholz< %.< 00:< 002< 010< 10/ Fit9er< L.< />27/20< /22< 0O? Fittels< C.< 1:/ Fol8e< H.M.< /OO FoodTorth< ".S.< ?1< /@>7/?/<0O.<002<01/<10. Foolley< H.T.< 01: Frights9an< L.S.< 1@@

Fundt< F.< /2<02<?/7?1<?:7>><2:<22< /O17/O@< /0.< /1?< /12< /:O< /:>< /?.< /??< /?2< />0< />.7/>?< /2O< /20< /21< /2@< 002< 0@O< 10.< 1:/< 1?@< .O/ PerEes< ".M.< 0O.< 0/1< 0/.70/:< 010< 1/1 Poung< ".M.< /O/ Poung< T.< @1 Poung7!ruehl< E.< 1:?< 1>. \ander< A.<10O \eigarniE< !.< 10O \eitgeist< 0?< 1.< 1@< ?1< /0@< /..< /?@< 0@O< 02>< 11O< 1@@< 1?0< 12.< .O0 (olE9ann A.F.< ?O (oluntaris9o< >/ \elazo P<1:1 ergenas< 1.@ .12

S-ar putea să vă placă și