Sunteți pe pagina 1din 10

A LIDERANA COMO INSTRUMENTO DE ADMINISTRAO NA GESTO EDUCACIONAL

Cierneide Freitas ALVES Karidja Kalliany Carlos de Freitas Moura Resumo: Ao passo que as exigncias de cunho social, pol tico e pedag!gico trans"uda" o #"$ito educacional, u" no%o "odelo de gest&o ' sugerido ( institui)&o* o de"ocr+tico e participati%o, que %islu"$ra a escola co"o u" cen+rio de cont nuas "udan)as que rei%indica" u"a reestrutura organi,acional- .or "eio dessas %ari+%eis o re/erido artigo apresenta a ha$ilidade de lideran)a co"o "ediadora do processo de ressigni/icancia da dire)&o escolar- A$orda nesse sentido a de/ini)&o do ter"o e" /oco, co"o ta"$'" sua inser)&o no contexto educacional0 opta por u"a caracteri,a)&o do gestor co"o l der, contri$uindo para a ino%a)&o de seu dese"penho co"o tal0 d+ rele%#ncia aos agentes de trans/or"a)&o que atua" co"o correspons+%eis pelo e"preendedoris"o da 1casa2, nos di%ersos seg"entos, indicando a escola co"o u" espa)o de l deres e aponta algu"as a)3es que %ia$ili,a" a concretude dos ideais propostosPalavras-chave: Lideran)a0 Ad"inistra)&o escolar0 4estor l derI !ro"u#$o 4erir u"a institui)&o de ensino te" sido u" desa/io para qualquer dire)&o escolar, considerando as cont nuas trans/or"a)3es sociais, cient /icas e tecnol!gicas, $e" co"o os %alores, as cren)as e os ideais de u"a sociedade e" transi)&o, que norteia a "iss&o da educa)&o hoje, e" sua responsa$ilidade s!cia pedag!gica5e%er a postura do gestor, esse pro/issional que se % no centro da ad"inistra)&o co"o u" l der na perspecti%a de u"a gest&o de"ocr+tica e participati%a, ' o o$jeti%o geral dessa pesquisa que de "aneira espec /ica $usca a"pliar a %is&o de lideran)a na institui)&o escolar0 En/ati,ar o papel do diretor co"o gestor6lider0 Contri$uir para o exerc cio da pr+tica gestora por "eio de co"petncias e ha$ilidades de lideran)a0 e pro"o%er o desen%ol%i"ento de conheci"entos e t'cnicas que auxilie" o processo de gest&o no #"$ito escolarAtender a essas de"andas ad"inistrati%as e pedag!gicas sugere a institui)&o u" outro conceito de gerncia, o que justi/ica essa pesquisa, co"o ta"$'" a a)&o de descentrali,a)&o da /igura do gestor, %isto que a dire)&o de u"a escola perpassa pela ad"inistra)&o de con/litos interpessoais que ultrapassa a %is&o "ecanicista, siste"+tica e "et!dica dos esque"as tradicionais, centrali,ados no poder hier+rquico e nas teses autorit+rias de u" regi"e conser%adorA rela)&o que se esta$elece entre pessoas, principal"ente entre as autoridades e seus su$ordinados 7o que acontece na /a" lia, na escola, no tra$alho, nas pro/iss3es e na sociedade e" geral8, ' %ertical, de ci"a para $aixo, de que" sa$e e te" o poder para que" n&o sa$e e de%e o$edecer- 9 poder est+ centrali,ado e acu"ulado nas "&os dos que decide" pelos outros o que lhes ' interessante ou te" o de%er de trans"itir aos de"ais o que decidira" outras autoridades superiores a eles- As possi$ilidades de
Disciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

coopera)&o entre as pessoas s&o redu,idas- Esse tipo de rela)&o tende a perpetuar6se co"o sendo a "ais adequada e" qualquer processo educacional ou social- 7MASE::9, ;<<=, p- >;-8Mediante a essa no%a /or"a de gerir, correspondente ao per/il indicado pela a$ordage" construti%ista de gerncia escolar j+ "encionada, co"o o gestor exerce seu papel se" perder sua autono"ia? Co"o desprender6se de sua cultura educacional cheia de % cios, teorias e tradi)3es adquiridas ao longo de sua hist!ria que o i"pede" de lan)ar6 se ao no%o? @"a das /erra"entas i"portantes para a reconstru)&o das ati%idades gestoras ' a lideran)a co"o ha$ilidade pessoal, que re/lete no tra$alho do cotidiano escolar e nas rela)3es que se esta$elece" entre seus atuantesSegundo LucA* Lideran)a, di/erente"ente do que se possa pensar, a lideran)a n&o ' u"a condi)&o de/inida no nasci"ento da pessoa- As pessoas n&o nasce" l deresCertas pessoas co" /ortes caracter sticas e tra)os de personalidade que as identi/ica" co"o l deres certa"ente ti%era", desde a in/#ncia, experincias de %ida que contri$u ra" de /or"a signi/icati%a para que desen%ol%esse" certos %alores, atitudes e ha$ilidades /unda"entais para a lideran)a- 7;<B<$, p- B;;8 Focali,ando nessas quest3es que per"eia" a educa)&o no seu contexto atual, pretende6se desen%ol%er essa pesquisa cient /ica que te" co"o "odalidade de desen%ol%i"ento a re%is&o de literatura e se destina aos di%ersos seg"entos e pro/issionais da +rea da educa)&o e e" especial aos que est&o exercendo a /un)&o de diretores ou gestoresDe%& &#$o "e l&"era #a E" nossa te"+tica en/oca"os a lideran)a co"o eixo central de toda a discuss&o que se segue, %6la co"o instru"ento de ad"inistra)&o dentro de u" contexto educacional ' nosso o$jeti%o- .ara tanto ' necess+rio co"preender"os, a princ pio, o ter"o LCDE5AEFA- E&o co" a inten)&o de esgot+6lo e" toda a sua a$rangncia, %isto que as di%ersas literaturas te" se e"penhado nesse sentido, "as direcion+6lo para a especi/icidade de nossa pesquisaSegundo o Aur'lio lideran)a se conceitua co"o 1B-capacidade de liderar ;-Esp rito de che/ia =-/or"a de do"ina)&o $aseada no prest gio pessoal aceita pelos dirigidos2- 7FE55EC5A, BGGG pBGB;-8 Sa$e"os que o ter"o hoje, depois de %+rias pesquisas, to"a u"a propor)&o "enos centrali,adora, "ergulhada nas rela)3es de co"porta"ento e cli"a organi,acional desen%ol%ido nas e"presas e e"erge para o #"$ito escolar co"o /ator de reestrutura)&o desse processo, co" o intuito de apri"orar o exerc cio da gerncia ad"inistrati%a- A $usca pela explicita)&o do ter"o le%a estudiosos de +reas distintas rein%entare" o conceito dentro de suas concep)3es episte"ol!gicas.ara 4audncio 7;<<G8 A pri"eira contro%'rsia que en%ol%e o conceito de lideran)a ' sa$er se ele, o conceito, de/ine u"a caracter stica que pode ser desen%ol%ida ou se lideran)a ' u"a caracter stica pessoal, gen'ticaMinha opini&o ' que quando as pessoas /ala" consciente"ente, isto ', quando /ala" o que pensa", re/ere"6se a lideran)a co"o instru"ento gerencial indispens+%el e que /eli,"ente, pode ser desen%ol%ido- Huando, no entanto,
Disciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

/ala" no plano do que sente", ou seja, %alendo6se do e"ocional, %ee" a lideran)a co"o caracter stica pessoal, que alguns te" e outros n&o7 4A@DIECC9, ;<<G, p-BB8 Expri"e 4audncio 7;<<G, p-B=8 1lideran)a ' u"a ha$ilidade que as pessoas pode" desen%ol%er e" si "es"as, desde que aprenda" a lidar co" suas pr!prias e"o)3es de /or"a "adura2 Junter 7;<<K, p-BL8 a de/ine co"o 1A ha$ilidade de in/luenciar pessoas para tra$alhare" entusiastica"ente %isando atingir o$jeti%os co"uns, inspirando con/ian)a por "eio da /or)a do car+ter2- .ortanto n&o se resu"e a che/ia, ' u"a quest&o de responsa$ilidade e de co"pro"issoA %ida n&o ' tanto o que nos acontece, "as a "aneira co"o reagi"os ao que nos acontece, Entre o est "ulo e a rea)&o existe o car+ter M considerando que este re/lita no e"penho e" /a,er o que ' certo, ignorando i"pulsos ou caprichos e independente"ente dos custos pessoais-7 J@E:E5, ;<<>, p- ;G8LucA conceitua* Lideran)a ' u" conceito co"plexo que a$range u" conjunto de co"porta"entos, atitudes e a)3es %oltado para in/luenciar pessoas e produ,ir resultados, le%ando e" considera)&o a din#"ica das organi,a)3es sociais e do relaciona"ento interpessoal e intergrupal no seu contexto, superando a"$igNidades- 7L@CK, ;<B<$, p- =>8.ara LucA 7;<B<$8 h+ u"a e%olu)&o do ter"o e" quest&o, "ediante aos di/erentes en/oques que surge" e" resposta a necessidade de atuali,a)&o das organi,a)3es- Essas adjeti%a)3es decorre" de n/ases di/erenciadas atri$u das ao exerc cio da lideran)a que ' analisado e interpretado e" o$ser%#ncia aos resultados al"ejados e" u"a cultura organi,acional a$erta a en/rentar os no%os desa/ios de /or"a e/eti%a9rigin+ria da +rea da ad"inistra)&o de e"presas, a "encionada cultura organi,acional %e" ganhando espa)o entre os te!ricos que priori,a" u" "odelo de gest&o "ais participati%o, personali,ado, integradoe hu"ani,ado e que le%a e" conta os %alores, as necessidades, as especi/icidades e o cotidiano de u"a institui)&o de ensino- Al'" disso, a a$ordage" cultural se adapta per/eita"ente ( escola pela nature,a sociocultural que a caracteri,a e a distingue- 79LCVEC5A, ;<<O, p- K>8Dentre outras destaca"os aqui algu"as dessas adjeti%a)3es e" s ntese* A !ra s%ormac&o al que a$range /orte"ente o aspecto dos %alores co"ungados por todos e" u"a organi,a)&o e o/erece u"a %is&o trans/or"adora de processos sociais e do pr!prio a"$iente A !ra sac&o al que procura in/luir nas rela)3es de intera)&o entre as pessoas participantes da co"unidade escolar A com'ar!&lha"a que pro"o%e a disse"ina)&o das responsa$ilidades, ta"$'" ' cha"ada de lideran)a distri$u daDisciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

A col&"era #a que aponta para a a)&o conjunta do nPcleo ad"inistrati%o- Vice6diretores, coordenadores pedag!gicos e de"ais representantes /or"ais tra$alha" e" parceria para atingire" as "etas e o$jeti%os tendo e" %ista o $e" co"u" da institui)&o.artindo destas contri$ui)3es ' percept %el que a institui)&o escolar te" /orjado ao longo da hist!ria u" outro per/il de ad"inistra)&o que %e" se consolidando co" as exigncias que a sociedade te" i"posto ao siste"a educacionalA l&"era #a o co !e(!o "emocr)!&co e 'ar!&c&'a!&vo "a escola A ad"inistra)&o escolar te" a cada dia u"a liga)&o "ais estreita co" a e"presarial, %isto que essa condi)&o te" se dado pelo /ato de que se pensar"os- n&o de /or"a estrat'gica, "as de aplica)&o dos princ pios e /unda"entos de gerencia"ento, eles s&o os "es"os para qualquer ati%idade que se desen%ol%a nessa perspecti%a, inclusi%e e principal"ente e" u"a institui)&o de ensino- Eo entanto ad"inistrar u"a escola n&o ' a "es"a coisa que ad"inistrar u"a e"presa.ara 4o"es 7;<B<8 a ad"inistra)&o, te" so/rido ao longo dos te"pos di%ersas altera)3es, essa +rea do conheci"ento tornou6se a principal /un)&o social e" u"a organi,a)&o- Co"o a express&o ad"inistra)&o de e"presas surgiu a princ pio e" e"presas n&o educacionais e est+ "uito ligada a quest3es industriais, dai a di/iculdade de lidar co" o ter"o nas nossas institui)3es- Mas o te"po nos /e, entender que a ad"inistra)&o ' necess+ria e" qualquer inst#ncia que necessite de planeja"ento e i"ple"enta)&o de "elhoriasA de"ocrati,a)&o, a descentrali,a)&o e a autono"ia t" sido as pala%ras cha%es para essa discuss&o que norteia a di/us&o de u"a caracteri,a)&o da gest&o educacional que transcenda o conceito li"itado de dire)&o da escola que t nha"os- A in%ers&o da conscincia autorit+ria, do conser%adoris"o e da centrali,a)&o que le%a ao i"o$ilis"o d+ lugar a essa no%a propostaA gest&o educacional corresponde ( +rea de atua)&o respons+%el por esta$elecer o direciona"ento e a "o$ili,a)&o capa,es de sustentar e dina"i,ar o "odo de ser e de /a,er dos siste"as de ensino e das escolas, para reali,ar a)3es conjuntas, associadas e articuladas, %isando o o$jeti%o co"u" da qualidade do ensino e seus resultados- 7L@CK, ;<B<a, p- ;O8A escola desponta6se co"o condi)&o necess+ria para os indi% duos alcan)are" os n %eis "ais ele%ados de desen%ol%i"ento hu"ano- Co"o pessoas e cidad&os que atua" e" u"a sociedade exigente centrada na glo$ali,a)&o e na %alori,a)&o do conheci"ento, garantindo u"a /or"a)&o co"petente que e"$ase u"a conduta que expresse criati%idade, criticidade e e"preendedoris"o, "as, que n&o se /unda"enta nos %alores de u" neoli$eralis"o que incute no indi% duo a $usca por u"a ascens&o social centrada no indi%idualis"o- Hue /a%ore)a o /ortaleci"ento do sujeito coleti%o e que $usque no%as identidades e co"petncias pol tico6 pedag!gicas- 2A escola te" u" papel /unda"ental nesse processo de trans/or"a)&o, que resgata inicial"ente as nossas re/erncias coleti%as e a con%ic)&o de que pode"os inter%ir no processo de constru)&o hist!rica da sociedade2- 7FE55EC5A0 A4@CA5, ;<<K, p- ;O;8- Dessa conscienti,a)&o te"os u" no%o paradig"a que supera as li"ita)3es e o/erece u"a atua)&o "ais e/eti%a, guiada por u"a gest&o de lideran)aEesse contexto alguns princ pios s&o linhas orientadoras para /or"a)&o dessa gest&o, segundo LucA 7;<B<a8*
Disciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

9 co"pro"eti"ento que corresponde a atitude de se sentir respons+%el e responsa$ili,ado pela educa)&o, e n&o apenas co"o u" cu"pridor de hor+rios e /un)3es A co"petncia que se re/ere a $usca pelo apri"ora"ento da capacidade pro/issional e pessoal A lideran)a co"o iniciati%a de contri$ui)&o, atra%'s de sugest3es, ideias e atua)3es A "o$ili,a)&o coleti%a que retrata a a)&o indi%idual e/ica, quando so"ada ao grupo A transparncia que se trata da clare,a das a)3es, das inten)3es dessas a)3es e os pretendidos resultados A %is&o estrat'gica que i"plica e" u"a %is&o de /uturo e a$rangente da realidade A %is&o proati%a que consiste e" u"a orienta)&o positi%a da capacidade pr!pria de en/rentar os desa/ios, assu"indo as responsa$ilidades e en/rentando6os co" criati%idade.ortanto ascender a u"a gest&o que pri%ilegie a participa)&o e a pr+tica de u"a lideran)a de"ocr+tica ' u"a ades&o necess+ria para a quali/ica)&o da educa)&o e da /or"a)&o dos seus agentesO *es!or l+"er: 'ro!a*o &s!a "e mu"a #as E" "eio (s respecti%as atuali,a)3es que e"$asa" a gest&o educacional, a que te" se direcionado nossas contri$ui)3es, ' de su"a i"port#ncia ressaltar que a /igura do gestor ' u" re/erencial de lideran)a, %isto que esse pro/issional te" se desprendido ao longo do processo de u" "odelo de ad"inistra)&o est+tico e seg"entado- Con/or"e .riolli 7;<<L8 9 posiciona"ento que o gestor assu"e te" /orte in/luncia so$re co"o se d&o as rela)3es interpessoais- 9 entendi"ento de toda co"unidade escolar, so$re tudo dos pr!prios diretores so$re o papel de cada u" na din#"ica escolar ' decisi%o para a deter"ina)&o da qualidade de institui)&o- E se todos que /a,e" a institui)&o n&o perce$e" que suas /un)3es aci"a de tudo de%e" cola$orar para u" processo educati%o exitoso, est+ na hora de re%erter esse quadroCon/or"e a cultura linear predo"inante o diretor atua%a co"o tutelado aos !rg&os centrais, onde tinha co"o incu"$ncia ,elar pelo cu"pri"ento das nor"as, deter"ina)3es e regula"entos pro%indos desses !rg&os, se" autono"ia para direcionar os ru"os de suas a)3es gestorasQ---R 9 tra$alho do diretor escolar constitu a6se so$retudo, e" repassar in/or"a)3es, assi" co"o controlar, super%isionar, SdirigirS o /a,er escolar e" acordo co" as nor"as esta$elecidas pelo siste"a de ensino- To" diretor era o que cu"pria essas o$riga)3es plena e ,elosa"ente, de "odo a garantir que a escola n&o /ugisse ao esta$elecido e" #"$ito central ou e" n %el hier+rquico superior- 7L@CK, ;<B<a, p- =O8Ea pr+tica essa realidade aos poucos %ai con%ertendo6se- Sai de cena o diretor, ro"pendo co" o paradig"a de controle e centrali,a)&o do que se de/inia co"o gerncia e co"e)a a despontar o gestor, que concilia as de"andas $urocr+ticas e pedag!gicas, que descentrali,a o poder de decis&o e pro"o%e a participa)&o- .ortanto essa no%a concep)&o n&o se resu"e e" "era "udan)a de no"enclaturasCo"o o conheci"ento so$re a gest&o de"ocr+tica est+ sendo diaria"ente construindo, segundo Jeidrich 7;<<G8, esse conheci"ento se constr!i na atua)&o de cada gestor co" sua equipe, e h+ u" consenso que para se gerar u" a"$iente no qual todos atue" para alcan)are" u"
Disciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

o$jeti%o co"u" na garantia da aprendi,age", os diretores precisa" desen%ol%er algu"as co"petncias que s&o si"ples e" suas de/ini)3es, "as co"plexas na execu)&o- Co"o sa$er ou%ir e considerar as id'ias, opini3es e posiciona"entos di%ergentesCa$e aqui, ent&o, destacar que o desen%ol%i"ento da lideran)a desse gestor pode ser adquirido "ediante as cont nuas experincias %i%enciadas e a disponi$ilidade para galgar outro n %el de dese"penho pro/issional- Eesse contexto aponta"os algu"as atitudes, posturas e princ pios que con%erge" para seu desen%ol%i"ento co"o u" gestor6l der Conhecer a si "es"o* Essa desco$erta nos le%a a perce$er que n&o so"os per/eitos, ne" in/al %eis, ajuda6nos a tra$alhar nossas di/iculdades e %encer nossas poss %eis li"ita)3es- Ao "es"o te"po perce$o que preciso do outro e que ele te" os seus pr!prios li"ites- 1S! ' poss %el aceitar o outro se eu "e aceitar, e s! posso "e aceitar se "e conhecer- Da a atualidade do preceito socr+tico*2 conhece6te a ti "es"o 11 74A@DIECC9, ;<<G, p- O<8 Ser hu"ilde e integro* 1A hu"ildade ' a conquista do ho"e" de conheci"ento, ao passo que a arrog#ncia ' a caracter stica do ho"e" que n&o sa$e o quanto n&o sa$e-2 74A@DIECC9, ;<<G, p- =;8- :anto hu"ildade quanto a integridade re/lete" %erdade- Ser ntegro e hu"ilde gera con/ian)a Dar e rece$e /eed$acA* Esse retorno no desen%ol%i"ento da co"unica)&o ' i"prescind %el para esta$elecer "elhoria nas rela)3es interpessoais@" $o" /eed$acA te" por o$jeti%o ajudar o outro a a%aliar a e/icincia de sua co"unica)&o e co"preender "elhor aquilo que ele n&o do"ina Q---R 9 /eed$acA n&o de%eria ser%ir para criticar e "agoar o outro Q---R E"itir u" /eed$acA de%e ser u" "odo de esta$elecer u" %erdadeiro di+logo, n&o u"a oportunidade para julgar ou acertar contas co" algu'"- 7M95CM, ;<<G, p- ;=U8 Aprender a delegar* 5acional"ente ' u"a ha$ilidade essencial para o tra$alho do l der- Eo entanto, e"ocional"ente se torna di/ cil para o gestor na "edida e" que delegar i"plica e" con/iar no outro e disciplinar seu potencial de controleEa realidade, ele n&o ' o algo, que os outros %ee", "as a % ti"a de u" "ecanis"o que atinge os outros- Controla todo "undo apesar de intelectual"ente, sa$er que a delega)&o ' /unda"ental para o $o" /unciona"ento de u"a equipe- Mes"o querendo delegar s! conseguir+ /a,6lo quando perder o "edo de %i%er suas pr!prias e"o)3es- 74A@DIECC9, ;<<G, p- ;K8 Sa$er "oti%ar* 9s desa/ios s&o inP"eros, "as ' preciso ser perspica, e gerar deter"ina)&o para co" sua equipe9 potencial sinerg'tico contido nas necessidades "oti%acionais constitui u" repert!rio $+sico de /or)as pessoais que ' inerente a cada u"- @"a lideran)a e/ica, de%e ter conscincia da nature,a glo$al das necessidades hu"anas e ta"$'" reconhecer a i"port#ncia das di/eren)as indi%iduais e" rela)&o aos /atores "oti%acionais- 7E9V90 CJE5ECCJA590 TA55ADAS, ;<<L, p- BB<8Disciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

Ser /lex %el* .ara Ca"pos 7;<B<8 u" $o" gerente precisa sa$er usar de /lexi$ilidade, precisa ser respeitado e n&o te"ido- De%e lidar co" a autoridade que possui "antendo o respeito co" sua equipe- .ersistir e" suas opini3es e estrat'gicas, "as ceder diante das contri$ui)3es positi%as de seus lideradosA /lexi$ilidade ' u"a caracter stica que de"onstra seguran)a- @sar desse recurso para alcan)ar parcerias ' u"a estrat'gia 'tica.oder a"os seguir discorrendo so$re inP"eras /aces do per/il desse gestor, "as supo"os que o aqui apresentado sir%a para i"pulsion+6lo a persistir no o$jeto dessa discuss&oA escola como es'a#o "e l+"eres Co"preender a escola co"o u" espa)o a$erto ao no%o que /a%orece a "udan)a e de"ocrati,a a participa)&o, co"o j+ "enciona"os, ' a urgncia nos dias de hoje- @"a escola que acredita no seu potencial de lideran)a, que assu"e sua responsa$ilidade quanto "odelo de integra)&o social, desen%ol%i"ento cultural e de rela)3es hu"anas, te" e" sua estrutura u"a s!lida $ase de ad"inistra)&o- @"a gest&o que co"partilha sua "iss&o, que considera as di/eren)as e /iltra os excessos, que aprende a con%i%er co" a pluralidade de opini3es e rege u" legado de co"pro"isso co" u"a educa)&o para a cidadania e ascens&o da pessoa hu"anaCo" essa co"plexidade de a)3es, n&o se pode conce$er que essa tare/a se encerre apenas na pessoa do diretor e de seu conselho- V algo que precisa e"anar de toda a institui)&o- 4o"es 7;<B<8 a/ir"a que todos que /a,e" parte da escola de%e" estar co"pro"etidos co" o resultado do aprendi,ado do aluno e os resultados institucionais- V necess+rio u" co"pro"isso pessoal co" o tra$alho coleti%o- De%e6se tra$alhar coleti%a"ente para a explicita)&o e de/ini)&o, de "odo consensual dos %alores, dos o$jeti%os, das prioridades e da realidade e" quest&o, n&o por a$ertura, "as para a agilidade e e/icincia do tra$alho escolarCo"o "ediador desse processo pode"os citar ( pri"eira inst#ncia a rela)&o hu"ana que esta$elece u" di+logo pro/issional produti%o e satis/at!rio e ele%a a cada u"a de n!s a u"a condi)&o de igualdade co" os de"ais, nos /a,endo n&o so"ente u"a pessoa Pnica, "as ta"$'" parte do todo- E%idenciando6se co"o grupoA experincia de u"a pessoa e seu co"porta"ento no tra$alho se"pre se d+ e" rela)&o co" algu'", seja esse algu'" o superior hier+rquico dessa pessoa, seu parceiro ou seu cliente- De "odo "ais geral, a rela)&o hu"ana pode ser de/inida co"o % nculo de interdependncia entre os indi% duos, isto ', co"o aquilo que "ante" duas pessoas, ou "ais, e" estado de relati%a dependncia "Ptua, per"itindo6lhes contudo conser%ar certa autono"ia7M95CM, ;<<G, p- ;B=8 Dentro dessa conjuntura ' de su"a i"port#ncia ressaltar que o %inculo a/eti%o que ' gerado n&o se tradu,a e" "'ritos e /a%oreci"ento de alguns, a sociali,a)&o, a inser)&o de nor"as e %alores, a distin)&o dos pap'is precisa" contri$uir para a intera)&o social do grupoSegundo Mori" 7;<<G, p- ;=<6;== gri/o nosso8 para u"a "elhor at"os/era no a"$iente de tra$alho trs atitudes s&o /unda"entaisA au!e c&"a"e, a co s&"era#$o 'os&!&va & co "&c&o al e a com'ree s$o em')!&ca s&o, por conseguinte, trs atitudes /unda"entais para o
Disciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

desen%ol%i"ento de rela)3es positi%as no a"$iente de tra$alho, na /a" lia, no c rculo de a"igos, na escola ou e" outros contextos- Elas per"ite" co"preender as di%ergncias de opini3es, as di/eren)as indi%iduais e culturais0 elas /a%orece" igual"ente a coopera)&o ao desen%ol%er a capacidade de escuta entre as pessoas@" conselho ad"inistrati%o autntico, %erdadeiro inspira con/ian)a aproxi"ando os de"ais de sua causa, pela /or)a do car+ter e esta$elece % nculos de coopera)&o que resulta e" no%as lideran)as, assi" co"o a considera)&o positi%a incondicional que reconhece o potencial das pessoas, aceitando e respeitando o que elas expri"e" %er$al"ente ou n&o- Co"o ta"$'" a co"preens&o e"p+tica que o le%a a se colocar no lugar do outro, co"preendendo seus li"ites, se" se deixar a$sor%er por elesJ+ outros /atores que poder a"os "encionar co"o indicadores da gest&o que quere"os construir- Dentre os quais pode"os en/ati,ar a autono"ia, a descentrali,a)&o do poder e a inclus&o de todos os seg"entos da co"unidade escolar, entre outros- Acredita"os que esses indicadores gera" u"a cultura de en%ol%i"ento e co"pro"isso que resulta e" atitudes que expressa" ind cio de lideran)aB- A autono"ia escolar, considerada co"o capacidade de as escolas tradu,ire" e constru re" suas alternati%as, /unda"entadas e" suas re/lex3es e leitura de sua realidade, siste"ati,adas no projeto pol tico pedag!gico coleti%o- Csso n&o signi/ica des%incular6se do siste"a- ;- A descentrali,a)&o do poder entendida co"o "'todo do tra$alho coleti%o que di%ide atri$ui)3es e responsa$ilidades, ro"pendo co" a hierarqui,a)&o- =- A inclus&o de todos os seg"entos da co"unidade escolar, considerando n&o apenas a /or"alidade do Conselho Escolar que de%e representar os pais, os alunos, e os tra$alhadores e" educa)&o, "as /unda"ental"ente criar espa)os e a$rir possi$ilidades de incluir a todos no projeto pol tico pedag!gico da escola, desde a sua concep)&o at' a sua i"ple"enta)&o no dia a dia da escola7FE55EC5A0 A4@CA5, ;<<K, p-;O=8 V necess+rio u"a co"unh&o de inten)3es e de o$jeti%os que acrescente e" cada "e"$ro dessa institui)&o u"a rela)&o de perten)a e consequente"ente u" est "ulo ao progresso de suas /un)3es seja" elas quais /ore" na escala hier+rquica da distri$ui)&o do SpoderSCa$e ent&o aos que exerce" o papel de l deres, que nesse deter"inado "o"ento est&o na posi)&o de articuladores, a grande tare/a de /or"are" no%os lideres, de /o"entar nos di%ersos seg"entos da escola u"a autono"ia que projeta a u"a conduta ad"inistrati%a, seja para assu"ire" os seus postos, con/or"e a din#"ica de sele)&o e elei)&o de pro%i"ento dos cargos, seja para se sentire" cola$oradores do processo de /or"a consciente e co" %is&o e"preendedoraAntes "es"o que se lidere u" grupo ' preciso ser l der de si "es"oEossas escolas de%e" ser palcos de grandes atua)3es que expanda" criticidade, 'tica e co"petncia, de%e" estar co"pro"etidas co" u"a /or"a)&o que %alori,e a pessoa e" seus aspectos social, pol tico e pedag!gico atri$uindo6a no%os sa$eres que a i"pulsione a ad"inistrar seus ideais de %ida e consequente"ente o que lhe /or con/iadoDisciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

Co s&"era#-es %& a&s 9 anseio por u"a gest&o de qualidade que desponte a e/ic+cia da ad"inistra)&o escolar ' o que %e" dina"i,ando o desen%ol%i"ento da te"+tica e" uso- Enaltecer a lideran)a e" "eio as ha$ilidades que en%ol%e" o gerir educacional nos le%ou a pensar na institui)&o de ensino co"o espa)o singular, autentico, que co"partilha, que congrega e que /or"a.ode"os a/ir"ar segundo nossas pesquisas que "es"o diante de no%as concep)3es ad"inistrati%as, as ati%idades gestoras de u"a escola n&o se resu"e" e" a)3es $urocr+ticas e legais- 5ea%aliar os procedi"entos, alargar os hori,ontes e rede/inir os conceitos n&o "ini"i,a o pri"ordial, que ' a /or"a)&o do indi% duo e" sua co"plexidade- As rela)3es do siste"a e"presarial co" o siste"a educacional se asse"elha" e" suas inten)3es de organi,a)&o, "as se di%erge" e" seus interesses episte"ol!gicosCon/or"e as a$ordagens so$re a lideran)a no #"$ito escolar, e" su"a pode"os /risar que n&o se trata de che/ia, n&o se tradu, co"o cargo ou /un)&o, n&o te" o controle co"o "ecanis"o de aplica)&o e n&o se /unda"enta no autoritaris"o- W u"a ha$ilidade que se aprende- W u" instru"ento de capacita)&o pessoal que precisa estar presente e" todos os seg"entos da institui)&o e re/or)a o tra$alho coleti%oA escola co" /orte potencial de lideran)a ' o di/erencial para u"a gest&o de qualidadeSendo essa responsa$ilidade de todos que /a,e" a educa)&o, "es"o que o gestor seja o articulador do processo, ca$e a cada u" intensi/icar sua participa)&o e progredir na sua atua)&o co"o agente de "udan)asRe%er. c&as ALVES, Cierneide Freitas, at al- 9 papel do gestor na gest&o de"ocr+tica e participati%aMossor!X5E, ;<B<- Artigo apresentado ( /acul"a"e I !e*ra"a "e Pa!os 7Docu"ento n&o pu$licado8TA55E:9, Maria das 4ra)as .ereira- 4est&o de lideran)a* @"a /erra"enta estrat'gica nas escolas 0 Mossor!, 5E* ;<<G- Artigo apresentado ( /acul"a"e & !e*ra"a "e Pa!os 7 Docu"ento n&o pu$licado8CAM.9S, Yagner- As De, Dicas do per/il de u" $o" gestor- A"m& &s!ra"ores, 'or!al "a a"m& &s!ra#$o0 9utu$ro ;<B<- Dispon %el e"* http*XXZZZ-ad"inistradores-co"-$rXin/or"e6 seXartigosXas6B<6dicas6do6per/il6de6u"6$o"6liderXUG<LUX Acessado e"* BOX<BX;<BBFE55EC5A, Eaura Syria Carapeto0 A4@CA5, M+rcia [ngela da S- 7orgs8- Ges!$o "a E"uca#$o: &m'asses, 'ers'ec!&vas e com'rom&ssos0 O\ ed- S&o .aulo* Corte,, ;<<KFE55EC5A, Aur'lio Tuarque de Jolanda, BGB<XBGLG- Novo Aur1l&o 22I- Dicion+rio de L ngua portuguesaX Aur'lio Tuarque de Jolanda Ferreira- =\ ed- :otal"ente re%ista e a"pliada- 5]* Eo%a Fronteira, BGGG4A@DIECC9, .aulo- Su'er"&cas 'ara se !or ar um ver"a"e&ro l+"er0 ;\ ed- S&o .aulo* Sarai%a, ;<<G- 7Superdicas8 49MES, D'$ora Dias- 4est&o Estrat'gica e Funda"ental- /olha D&r&*&"a, 5io de ]aneiro, ;<<GDispon %el e"* http*XXZZZ-sinpee"-co"-$rXler"ais^"aterias-php?cd "aterias _UOB< acessado e" B;XB<X;<B<JECD5CCJ, 4usta%o- 5u"o a de"ocracia- Nova Escola3 Ges!$o e"ucac&o al0 Eo%e"$ro ;<<G, ed<<U- 9utu$ro Eo%e"$ro ;<<G- Dispon %el e"* http*XXre%istaescola-a$ril-co"-$rXgestao6escolarXdiretorXru"o6de"ocracia6O;<L;L-sht"l Acessado e" BOX<BX;<BB
Disciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

J@E:E5, ]a"es C- Como Se Tor ar Um L+"er Serv&"or- K\ ed- 5io de ]aneiro* Sextante, ;<<KL@CK, Elo sa- Co ce'#-es e Processos Democr)!&cos "e Ges!$o E"ucac&o al0 O\ ed- .etr!polis, 5]* Vo,es, ;<B<a 7Serie cadernos de gest&o* ;8L@CK, Elo sa- L&"era #a em *es!$o escolar0 U\ ed- .etr!polis5]* Vo,es, ;<B<$- 7S'rie Cadernos de 4est&o0 U8 L@CK, Jelo sa-:oda /or)a para o l der 0 Nova Escola3 Ges!$o escolar , ed-<<B- A$ril ;<<G- Entre%ista concedida a .aula EadalDispon %el e"* http*XXre%istaescola-a$ril-co"-$rXgestao6 escolarXdiretorXtoda6/orca6lider6UULO;K-sht"l Acessado e" B<XB<X;<B<M95CM, Estelle M- Ps&colo*&a e *es!$o0 S&o .aulo* Atlas S- A, ;<<GE9V9, Da"+ris V0 Chernicharo, Edna de assun)&o M- Tarradas, Mary Suely S- L&"era #a "e E4u&'es, B` ed- 5io de ]aneiro* Editora FV4, ;<<L9LCVEC5A, Maria Auxiliadora 7orgs-8- Ges!$o e"ucac&o al: Novos olhares, ovas a5or"a*e s0 =\ ed- .etr!polis, 5]* Vo,es, ;<<O.5C9LLC, ]Plia- Huando o diretor se torna gestor- E"ucar Para Crescer0 Eo%e"$ro ;<<L- Dispon %el e"* http*XXre%istaescola-a$ril-co"-$rXgestao6escolarXdiretorXquando6diretor6se6torna6gestor6 U;=GK;-sht"l- Acessado e" <BXBBXB<SEE4E- .- Escolas 4ue a're "em- @" guia da quinta disciplina para todos os educadores, pais e todos que se interessa" pela educa)&o- :rad-* C9S:A, 5onaldo Cataldo- .orto Alegre* Art"ed, ;<<OMASE::9, Marcos :- Cultura Educacional e 4est&o e" Mudan)a in* VCEC5A, Alexandre :ho"a,0 ALMECDA, Maria Eli,a$eth Tianconcini de0 AL9ES9, Mirtes- Ges!$o E"ucac&o al e Tec olo*&a0 S&o .aulo* A%erca"p, ;<<=-

Disciplina Gesto dos Espaos Educativos Professor: Silvano Sulzart Pedagogo, Mestrando em Educao ( !E"# Psicopedagogo, Especialista em Gesto de $ecursos %umanos e !euroci&ncia'E(mail: sulzart)*+otmail'com' ,el: -.( //0..121

S-ar putea să vă placă și