Sunteți pe pagina 1din 4

Resumos - Lgica - Prof. Ricardo P. Tassinari - Departamento de Filosofia - Unesp/Marlia !

"

INTRODUO O

QUE A

LGICA? (UMA PRIMEIRA VISO)

# Lgica se inicia propriamente com #ristteles e$ no decorrer da %istria da &i'ncia e da Filosofia (#ntiga$ Medie)al$ Moderna e$ principalmente$ &ontempor*nea+$ rece,e uma di)ersidade de e-posi./es e sistemati0a./es. 1esse tra2eto 3istrico$ os resultados mais comuns da Lgica se des)encil3am de uma grande parte das posi./es metafsicas e ontolgicas particulares (no sentido de serem usados e ensinados por correntes de pensamentos com posi./es metafsicas e ontolgicas diferentes+ e le)a a Lgica a se constituir como disciplina aut4noma. %o2e$ a Lgica 5 uma )asta 6rea do con3ecimento$ e-tremamente comple-a e profunda$ e o presente curso )isa apenas introdu0ir alguns elementos e instrumentos ,6sicos da Lgica &ontempor*nea$ com o propsito de introdu0ir os alunos 7 sua utili0a.8o$ 7 sua refle-8o$ e 7 a,ordagem de te-tos so,re Lgica. 9m particular$ mostraremos como a Lgica :im,lica ou Lgica Matem6tica ()e2a adiante suas caracteri0a./es+ resulta de uma e)olu.8o natural da Lgica$ na ,usca de regras ;ue permitam reali0ar raciocnios corretos$ c3egando at5 a criar linguagens artificiais precisas tais ;ue para construir um raciocnio correto$ ,asta seguir suas regras sint6ticas. Para a ela,ora.8o dessas linguagens$ procedemos por an6lises ;ue podem$ es;uematicamente$ serem representadas pelo seguinte diagrama<
:ignificados #./es e opera./es so,re significados :ignos >pera./es so,re signos =ue$ em nosso caso$ torna-se< Proposi./es &onse;u'ncia sem*ntica :enten.as &onse;u'ncia :int6tica (Demonstra./es+

>,ser)emos ;ue signos s8o termos utili0ados para representar algo. 9m especial$ os temos ?6gua@$ ?Aater@$ ?Basser@e ?% !@ s8o signos ;ue designam a 6gua. 9-iste$ ent8o$ uma diferen.a importante entre so e !"n#$o de um signo. Por e-emplo$ eu uso o termo ?6gua@ ;uando afirmo ;ue a 6gua fer)e a "!!C&D mas eu menciono o termo ?6gua@ ;uando digo ?6gua@ tem E letras (notemos ;ue n8o 5 a su,st*ncia 6gua ;ue tem E letras mas o signo ;ue eu uso para design6-la+. 1otemos ;ue as aspas s8o utili0adas para distinguir o uso e a men.8o do signo (o uso 5 sem aspasD a men.8o )em entre aspas+. 9 n8o precisamos nos limitar a apenas uma pala)ra. 1esse sentido$ por e-emplo$ a se;u'ncia de pala)ras ?a 6gua fer)e a "!!C&@ 5 um signo ;ue pode ser usado para di0er ;ue a 6gua fer)e a "!!C&. #;ui ent8o se insere uma distin.8o importante entre s"n%"n#&s e '(o'osi#)"s< senten.as s8o signos usados para designar proposi./es$ por e-emplo$ a senten.a ?a 6gua fer)e a "!!C&@ 5 um signo ;ue 5 usada para designar a proposi.8o a 6gua fer)e a "!!C&. F nesse sentido ;ue iremos operar so,re senten.as (signos+ para representar opera./es so,re proposi./es (n8o 5 nosso o,2eti)o a;ui discutir o ;ue )em a ser uma proposi.8o ou a sua nature0aD essas ;uest/es s8o tratadas$ por e-emplo$ na filosofia da linguagem ou na teoria do con3ecimento+. Geremos ent8o ;ue essa ,usca da e-press8o de raciocnios corretos por uma linguagem instrumental le)a a e-plicitar a possi,ilidade de uma infinidade de raciocnios$ le)ando a possi,ilidade de mais de uma lgica.

Resumos - Lgica - Prof. Ricardo P. Tassinari - Departamento de Filosofia - Unesp/Marlia !"

F a partir de tal estudo das linguagens artificiais para e-press8o dos raciocnios corretos ;ue #G#LH#R9M>:$ R9TR>#THG#M91T9$ > P#P9L D# LIJH&# 9M :9U D9:91G>LGHM91T> %H:TIRH&> 9 1# #TU#LHD#D9. Gerificaremos$ tam,5m$ a import*ncia da Lgica :im,lica para a Filosofia segundo as di)ersas fun./es ;ue desempen3a< ". &omo 26 mencionado$ a cria.8o de linguagens sim,licas precisas$ ;ue denominaremos a;ui de conceitografias$ seguindo a denomina.8o dada inicialmente por Jottlo, Frege ("KEK"L M+$ tal ;ue suas regras sint6ticas garantam a )alidade inferencial (como ser6 definida a;ui posteriormente+ de um argumento$ ou ainda$ tal ;ue$ como nos di0 Frege ("KLN$ respecti)amente pp. "L! e "KL+$ ?a o,edi'ncia 7 gram6tica 26 garantissem a corre.8o formal do curso do pensamento@$ criando ?... um meio de e)itar mal-entendidos e$ ao mesmo tempo$ er ros no prprio pensamento@D . # fundamenta.8o de di)ersas 6reas do sa,er 3umano$ em especial$ das &i'ncias Formais$ 1aturais e %umanas (como$ por e-emplo$ Matem6tica$ &omputa.8o$ Fsica$ Oiologia$ Psicologia$ Lingustica$ etc.+. N. # pro)is8o de elementos a disciplinas cientficas (e.g. Lingustica$ Psicologia$ &omputa.8o$ etc.+ e filosficas (e.g.$ Filosofia da Matem6tica$ Filosofia das &i'ncias 1aturais$ Fi losofia das &i'ncias %umanas$ Filosofia da Linguagem$ Filosofia da Mente$ etc.$ ,em como para a prpria Filosofia da Lgica$ 5 claro+D E. # refle-8o crtica so,re o ;ue 5 e como 5 a forma do pensar 3umanoD M. # an6lise de argumentos$ ali6s$ condi.8o necessa aos itens acima. > curso tem como ,ase as refer'ncias ,i,liografias apresentadas nestas notas e ser6 ministrado a partir de pe;uenos e-certos inseridos pelo professor no decorrer do curso ;ue se encontrar8o em sua p6gina na internet< AAA.marilia.unesp.,r/ricardotassinari.

DELIMITAO INICIAL

DO

TEMA

# pala)ra ?Lgica@$ segundo sua etimologia$ 5 o estudo do PQRS (Lgos+$ termo grego cu2as algumas acep./es (;ue nos interessa a;ui+ s8o< ("+ Pala)ra$ ( + Discurso$ (N+ Ra08o$ (E+ Propor.8o. #ssim$ em um sentido muito amplo$ a Lgica pode ser entendida como o 9studo do Pensar ou do Raciocinar. 1este caso$ PQRS 5 tomada na acep.8o de Ra08o (cf$ por e-emplo$ %e gel$ 9nciclop5dia das &i'ncias Filosficas$ "KN!$ T"K-"L+. 9sse sentido 5$ por5m$ mais amplo do ;ue o adotado usualmente nos manuais de Lgica$ nos ;uais$ temos ;ue< Pensar se e-pressa por U #rgumentos ( s8o esses ;ue ser8o estudados na Lgica+. (1otemos$ nesse caso$ PQRS com a acep.8o de Ra08o$ Discuso e Pala)ra.+ Podemos$ ent8o$ dar a seguinte delimita.8o H1H&H#L. LIJH&#< 9:TUD> D# F>RM# D> P91:#R 9VPR9::> P>R #RJUM91T>: (:o,re a impossi,ilidade de uma defini.8o precisa da Lgica no incio de seu estudo$ )e2a JR#1J9R "LMM$ Hntrodu.8o+. Ws )e0es$ usa-se o termo ?Lgica :im,lica@ para designar a Lgica$ en;uanto esse estu do do argumento se utili0a da no.8o a,strata de signo na e-plicita.8o da forma dos argu-

Resumos - Lgica - Prof. Ricardo P. Tassinari - Departamento de Filosofia - Unesp/Marlia !"

mentos$ como sugerido pelo es;uema apresentado anteriormente. Ws )e0es$ a Lgica 5 c3amada de ?Lgica Matem6tica@$ 26 ;ue nesse estudo do argumen to se re)ela a forma matem6tica da argumenta.8o e-pressa na forma dos sistemas de opera./es so,re signos. 9sse sentido 5 muito pr-imo ao ideal de Lei,ni0 ("XEX-"Y"X+ de um calculus ratiocinator inerente a uma Mat3esis uni)ersalis< ?Ten3o para mim ;ue a in)en.8o da forma dos silogismos 5 uma das mais ,elas do esprito 3umano$ e mesmo das mais consi der6)eis. F uma esp5cie de matem6tica uni)ersal ZMat3esis uni)ersalis[...@ (Lei,ni0 apud OL#1&%F e DUOU&:$ "LLX$ pp. "LN-"LED cf. tam,5m T#::H1#RH$ !""+. Por fim$ ser6 ;ue podemos descre)er T>D#: as formas do pensamento correto\ 9ssa 5 uma pergunta importante$ na Lgica$ e ;ue$ como )eremos$ aca,a se relati)i0ando ao FR#JM91T> D# LH1JU#J9M considerado. :egundo o fragmento considerado$ ela ter6 respostas tanto afirmati)a ;uanto negati)a. De uma forma mais restrita$ por5m efica0$ o ;ue nos importa a;ui (e ;ue de)er6 ser le)ado em conta durante o decorrer desta disciplina para n8o se e-igir dela algo ;ue$ efeti)amente$ n8o se pretende+ 5 ;ue< # LIJH&# &>1T9MP>R]19# 9:T#O9L9&9$ PELO MENOS EM PARTE$ # F>RM# D> P91:#R &>RR9T>. Mais ainda$ os resultados ;ue a Lgica :im,lica fornece podem ser)ir 7 fundamenta.8o de ,oa parte das &i'ncias &ontempor*neas$ esta,elecendo nela uma esp5cie de lingua c3aracteristica uni)ersalis$ como proposta tam,5m por Lei,ni0. E*"!'+o. &omo )eremos na "^parte do &urso$ a Lgica Proposicional &l6ssica fornece um estudo completo das infer'ncias feitas apenas a partir da com,ina.8o de proposi./es com apenas dois )alores< Gerdeiro e Falso.

AVALIA,ES:er8o reali0ados ?9-erccios com 1ota@ ao final de cada aula ;ue$ em geral$ constar8o de uma parte relati)a 7 mat5ria dada na aula anterior e uma parte relati)a 7 mat5ria dada desde o incio do curso. Os &+ nos . " n$o ("&+i/&("! '"+o !"nos 012 3os E*"(454ios 4o! No%&6 7i4&($o 4o! 4on4"i%o 7in&+ /"(o8 &aso o aluno reali0e pelo menos YM_ dos 9-erccios com 1ota$ o conceito final ser6 dada por< No%& 7in&+9 M : A$ na ;ual< A 5 uma a)alia.8o final$ feita em sala de aula$ com )alor m6-imo de E pontos$ cu2a data de reali0a.8o ser6 marcada no decorrer do curso e informada em aula$ ca,endo ao aluno se manter informado so,re sua reali0a.8o$ caso n8o este2a na sala de aula$ no momento do a)i soD M 5 a m5dia de YM_ dos 9-erccios com 1ota$ retirado um ;uarto dos 9-erccios com 1ota$ as com as piores notas (inclusi)e as com notas 0ero de)ido ao n8o comparecimento do aluno+. 1otemos ;ue a m5dia M dos 9-erccios com 1ota constituir6 X!_ da nota final$ isto 5$ X$! pontos. N$o ;&<"(= &<&+i&#)"s s >s%i% %i<&s6 & !"nos . " s"?&! (". "(i3&s 7o(!&+!"n%" &%(&<@s 3& S"#$o 3" G(&3 &#$o6 4o! &s n"4"ss=(i&s ? s%i7i4&%i<&s8

Resumos - Lgica - Prof. Ricardo P. Tassinari - Departamento de Filosofia - Unesp/Marlia !"

AIALIOGRABIA
#L91&#R FHL%>$ 9dgar de$ Ini4i&#$o C LDgi4& M&%"!=%i4&. :8o Paulo< 1o,el$ !N p.$ "LK . O#RR>:>$ &cero #nt4nio e HM#JUHR9$ Juido$ LDgi4&- Os Eogos 3& R&/$o . &ear6< 9ditora Uni)ersidade Federal do &ear6$ N " p.$ !!X. #RH:TIT9L9:. Irganon< &ategorias$ Da Hnterpreta.8o$ #nalticos #nteriores$ #nalticos Posteriores$ Tpicos$ Refuta./es :ofsticas. Tradu.8o$ te-tos adicionais e notas de 9dson Oini$ Oauru-:P< 9dipro$ !!M. X!K p. OL#1&%F$ Ro,ert$ Fis%D(i& 3& LDgi4& 3" A(is%D%"+"s & A"(%(&n3 R ss"++ . Lis,oa< 9di./es Y!$ s.d. Tradu.8o$ por #ntnio `. P. Ri,eiro do original L& Logi. " "% son Fis%oi("- 3GA(is%o%" & R ss"++ . Paris< Li,rairie #rmand &olin$ "LY!. OL#1&%F Ro,ert$ DUOU&:$ `. Fis%D(i& 3& LDgi4&$ 9di./es Y!$ Lis,oa$ s.d. Tradu.8o do original L& LogiH . " "% son Fis%oi("$ #rmand &olin$ Paris$ "LLX. O>&%9a:bH$ H.M.$ Fis%o(i& 3" +& LDgi4& Bo(!&+ . Madri< Jredos$ "LXX. Tradu.8o espan3ola por Mill6n Ora)o Lo0ano do original Bo(!&+" LogiI. Frei,urg/Mcc3en< Gerlag barl #l,er$ "LMX. &#:TRU&&H$ Oenedito$ In%(o3 #$o C LDgi4& M&%"!=%i4&8 :8o Paulo< Jrupo de 9studos do 9nsino da Matem6tica (Distri,udo por 1o,el :.#.+$ N p.$ "LYN. D#J%LH#1$ `aco,$ LDgi4& " J+g">(& 3" Aoo+". :8o Paulo< #tlas$ "XM p.$ "LLM. FEITOSA, Hrcules de Arajo & PAULOVICH, Leonardo, U! '("+K3io C LDgi4&8 :8o Paulo< 9ditora da Unesp$ !!M. FH:%9R$ #lec$ A LDgi4& 3os V"(3&3"i(os A(g !"n%o. :8o Paulo< 1o)o &onceito 9ditora$ NN p.$ !!K. FR9J9$ Jottlo,$ So>(" & E s%i7i4&#$o 3" !& Con4"i%og(&7i& . :8o Paulo< #,ril &ultural$ "LKN (&ole.8o >s Pensadores+. Tradu.8o$ por Lus %enri;ue dos :antos$ do original L>"( 3i" Miss"ns4;&7%+i4;" A"("4;%ig ng "in"( A"g(i77ss4;(i7%$ artigo inserido na o,ra B nI%ion6 A"g(i776 A"3" % ng. Jdttingen< Ganden3oece f Ruprec3t$ "LXL. Re,eca. In4o!'+"% 3". :8o Paulo< &ompan3ia das Letras$ !!K. E p. JR#1J9R$ Jilles-Jaston$ LDgi4& " Bi+oso7i& 3&s CiNn4i&s8 :8o Paulo< Mel3oramentos$ LX p.$ "LMM. b19#L9$ Billiam$ b19#L9$ Marta$ O D"s"n<o+<i!"n%o 3& LDgi4&8 Lis,oa< Funda.8o &alouste Jul,eneian$ s.d. Tradu.8o por M. :. Louren.o do original T;" D"<"+o'!"n% o7 Logi4. >-ford< T3e &larendon Press$ "LX . %##&b$ :usan$ Bi+oso7i& 3&s LDgi4&s8 :8o Paulo< U19:P$ NX! p.$ !! . Tradu.8o integral$ por &e0ar #ugusto Mortari e Lui0 %enri;ue #rag2o Dutra do original P;i+oso';O o7 Logi4s$ &am,ridge Uni)ersith Press$ "LYK. LHP:&%UTi$ :ehmour$ T"o(i& 3os Con? n%os. :8o Paulo< McJraA-%ill do Orasil$ --NNY p.$ "LY $ Tradu.8o integral$ por Fernando Gilain %eusi Da :il)a$ do original S"% T;"o(O &n3 R"+&%"3 To'i4s$ 1o)a jore< McJraA-%ill$ Hnc.$ "LXN. PH1T>$ Paulo Ro,erto Margutti$ In%(o3 #$o C LDgi4& Si!>D+i4& $ Oelo %ori0onte< 9ditora UFMJ$ !!"$ NNL p. M91D9L:>1$ 9. In%(o3 4%ion %o M&%;"!&%i4&+ Logi4. E. ed. (acrescida+ &3apman f %all$ "LLY. --EE! p. M#T9:$ Oenson$ LDgi4& E+"!"n%&(8 :8o Paulo< &ompan3ia 9ditora 1acional$ -)- LK p.$ "LXK. Tradu.8o integral$ por Le4nidas %. O. %egen,erg e >ctannh :il)eira Mota$ de E+"!"n%&(O Logi46 1eA jore< >-ford Uni)ersith Press$ Hnc.$ "LXM M>RT#RH$ &e0ar #ugusto$ In%(o3 #$o C LDgi4&. :8o Paulo< U19:P$ NLN p.$ !!". 1>LT$ `o3n f R>%#Tj1$ Dennis$ LDgi4&. :8o Paulo< McJraA-%ill$ MLX p.$"LL". Tradu.8o integral$ por Mineeo jamas3ita$ com re)is8o t5cnica de Leila iardo Puga$ do original S4;& !Ps O %+in" o7 T;"o(O &n3 P(o>+"!s o7 Logi4$ McJraA-%ill f Maeron Oooes$ "LKK. T#::H1#RH$ R. P. Lgica como &6lculo Raciocinador Te-to produ0ido para a Redefor Filosofia$ !"" ()e2a line no site AAA.marilia.unesp.,r/ricardotassinari+.
J>LD:T9H1$

S-ar putea să vă placă și