Sunteți pe pagina 1din 20

iNliODUCCiON

iaroco olvio quo la planiticacin a largo


plazo ost ntimamonto rolacionada con ol
ontronamionto do los jvonos. ln los toros
do discusin solro ol ontronamionto do
jvonos, no os oxtrano olsorvar, con rolati-
va trocuoncia, signos dol dosagrado o la
dosaprolacin do numorosos podiatras do
osto pas o, incluso, do cologas nuostros,
protosoros do lducacin isica. Sin omlar-
go, on mi opinin, croo quo osto ocurro
porquo so rolaciona ol ontronamionto con
casos on los quo so han conocido ostuorzos
mximos y, a vocos, incluso, oxagorados,
on ontronamiontos con ninos y jvonos a
cargo do porsonal no capacitado y, on algu-
nos casos, -mo atrovora a sonalar- sin
oscrupulos.
ll ontronamionto do ninos y jvonos os
posillo y rocomondallo siompro quo so
ajusto a las posililidados y limitacionos do
cada odad y soxo. iara ollo, os alsoluta-
monto nocosario ol rospoto a los principios
do adaptacin a la odad y a la individuali-
dad, lo cual implica considorar on todo
momonto las posililidados liolgicas, ol
talonto, la motivacin y la disposicin dol
nino para lograr rosultados ptimos.
Doloramos docir, como promisa lsi-
ca, quo ol ontronamionto dol jovon dopor-
tista dolo pormitir y asogurar un normal y
61
|) Univorsidad do Castilla Ia Vancha.
EN1RENAMIEN1O ADAP1ADO A LOS JOVENES
iliNANDO NAVAiiO VAIDiVilISO |)
RESUMEN. iara quo un jovon doportista logro un alto rondimionto os nocosario un lar-
go procoso do ontronamionto. Una intorvoncin adocuada solro osto procoso por-
mito disonar planos do proparacin plurianualos o a largo plazo. Uno do los tactoros
dotorminantos on la ovolucin do osto procoso os ol conocimionto do las posililida-
dos y dol ritmo do dosarrollo do las capacidados quo intorvionon on ol rondimionto
doportivo, ya quo pormito optimizar ol procoso do ontronamionto duranto varios
anos, gracias a la planiticacin do cargas y tralajos adocuados a las distintas otapas
signiticativas on ol dosarrollo dol doportista.
ABS1RAC1. ior a sports young man or woman to achiovo a high portormanco a long
training procoss is nocossary. An adoquato intorvontion in this procoss allows us to
proparo multi-annual or long torm proparation plans. Ono ot tho dotormining tactors
in tho dovolopmont ot this procoss is a rocognition ot tho possililitios and tho rhythm
ot dovolopmont ot tho alilitios that aro involvod in sport portormanco, locauso tho
procoss ot sovoral yoar training can lo optimisod thanks to tho planning ot tasks that
aro adoquato to tho dittoront signiticant stagos in tho sportsmans dovolopmont.
K:::a a 1ancac:u, num. 335 |2004), pp. 61-80.
iocha do ontrada: 29-03-2004 iocha do acoptacin: 28-06-2004
corrocto dosarrollo, al tiompo quo proviono
trastornos ortopdicos causados por malas
posturas o dolilidados do algunos grupos
muscularos. Adoms, ha do proparar al
doportista para lograr ol mojor rondimionto
posillo a largo plazo. ll rondimionto no
halr do ostar limitado on cada otapa do
dosarrollo, dolor adaptarso -do acuordo
con su odad liolgica y su maduracin- a
las posililidados dol jovon doportista.
iAClOilS
QUl HA\ QUl llNli lN CUlNlA
iAiA QUl lI lNlilNAVilNlO
Dl IOS JOVlNlS SlA AiiOiiADO
Un programa do ontronamionto lion orga-
nizado y planiticado quo compronda varios
anos pormito, a largo plazo, alcanzar rosul-
tados doportivos do alto nivol. ln ostos ulti-
mos anos, so ha podido vor con mayor cla-
ridad quo slo os posillo alcanzar un ron-
dimionto mximo cuando so siontan las
lasos para ollo on la intancia y la adolos-
concia. Ia proparacin consocuonto, sisto-
mtica y a largo plazo dol doportista para
alcanzar un mximo rondimionto doportivo
ha adquirido, por ollo, una importancia
considorallo.
ll oljotivo do osto artculo os tacilitar al
loctor una rovisin compronsillo dol osta-
do actual do las posililidados do dosarrollo
do las capacidados tsicas on los ninos y
jvonos. iara lograr osto oljotivo, ol ontro-
namionto ha do ostar adaptado a los jvo-
nos, y os nocosario:
- ioalizar un ontronamionto soguro.
- lonor on cuonta la odad liolgica a
la hora do llovar a calo ol ontrona-
mionto.
- iorsoguir la mojor rosorva posillo
do adaptacin a largo plazo.
- iospotar las condicionos ptimas
para ol ontronamionto do las distin-
tas capacidados nocosarias para ol
rondimionto doportivo.
- Atrontar, on ol momonto oportuno,
la ospocializacin dol ontronamionto
atondiondo a las caractorsticas pro-
pias do los doportos
lNlilNAVilNlO SlGUiO
ln ol ontronamionto do compoticin, no
os inusual quo los doportistas jvonos
ontronon mucho. Sin omlargo, un rgi-
mon do ontronamionto inadocuado o
ostrosanto puodo sor porjudicial para la
salud si ol jovon doportista ost on plono
procoso do maduracin do sus capacida-
dos y sistomas liolgicos. Son numorosos
los ostudios quo sonalan la tragilidad do
las articulacionos do los jvonos. lstas son
muy sonsillos cuando so haco do ollas un
uso oxcosivo. ln consocuoncia, domasia-
das ropoticionos puodon -incluso si la
intonsidad os laja- ocasionar losionos o
danos on ol sistoma locomotor. lstas
doloncias no siompro aparocon comlina-
das con sntomas do tatiga, razn por la
cual ol ontronador dolora anticiparso a la
tonsin locomotora local tacilitando varia-
cionos on los patronos do movimionto. ln
los jvonos doportistas, ol riosgo do losin
so idontitica claramonto con algunos ojor-
cicios ospocticos do ontronamionto |lalla
i). Haco ya algunos anos, la iodoracin
intornacional do lonis acopt un intormo
do una comisin ospocial |Schonlorn,
1985) quo rocomondala ol ostallocimion-
to do rostriccionos on la participacin do
monoros do 16 anos on ol circuito mun-
dial, la prohilicin do quo los monoros do
14 anos ontraran on ol campo protosional
y la alolicin do los tornoos intornaciona-
los para monoros do 12 anos. ln otras
todoracionos intornacionalos doportivas,
so han ido asumiondo modidas similaros,
aunquo no sin rosistoncia por parto do
numorosos pasos, quo continuan roali-
zando compoticionos nacionalos para
ninos monoros do 10 anos.
62
ll Dr. Ommo Gruppo |1988) do la Uni-
vorsidad do lulingon suscit la controvor-
sia solro ol modo on quo la juvontud so
involucra on ol doporto con su prosonta-
63
lABIA i
N::I a n:I:aaa a a::::: :j: a u:uan:u ja:a aj:::a: :u:
u :Iac:u cu I: Jac:: J:::Ig:c: , n:JIg:c: n :j::uau
nua I:n:ac:u , I :::g a I::u:
0 No apropiada, + Utilizacin limitada sin condicionos, |+) Utilizacin limitada con condicionos, ++ Apropiada
ADAilADO Dl: KlUI, 1982, CilADO lN: Ollroch, 2000, p. 50.
cin Ios Doportos do Alto Nivol on los
Ninos dosdo una Visin lducativa, duran-
to la contoroncia solro ninos y doporto
cololrada on Urlino, italia. ln olla, sonala-
la quo con la participacin do los ninos on
ol doporto no so protondo contriluir a su
oducacin y dosarrollo, sino rotonorlos on
ol sistoma do alta compoticin para as
podor mojorar continuamonto ol rondi-
mionto doportivo tanto por motivos rola-
cionados con ol propio sistoma, como por
razonos polticas, idoolgicas y comorcia-
los. No paroco quo ol principal prolloma
do los programas do ontronamionto do los
jvonos dola sor la roduccin do las losio-
nos, ol dosculrimionto do nuovas manoras
do onsonar quo pormitan una mojor adqui-
sicin do las halilidados, la lusquoda do
mojoros mtodos do ontronamionto o ol
omploo do tcnicas motivacionalos inno-
vadoras. Si dosoamos mojorar las condicio-
nos do participacin do los ninos on los
doportos, dolomos primoro camliar la
tilosota do los programas y do los rospon-
sallos do implomontarlos. Anto todo, hay
quo considorar al doportista como porso-
na, por oncima dol logro o la victoria. Slo
cuando los ontronadoros adopton osta
porspoctiva, podromos osporar quo la
oxporioncia dol doporto ayudo a los jvo-
nos a transtormarso on soros humanos
autnomos y rosponsallos |Vartons,
1988).
lNlilNAVilNlO ADlCUADO
A IA lDAD BiOIOGiCA
Ia composicin dol programa do ontrona-
mionto dopondo no slo do la soguridad on
ol ontronamionto, sino tamlin do la odad
liolgica do los doportistas. Dopondiondo
do la maduracin liolgica do los doportis-
tas ol otocto dol ontronamionto puodo,
incluso, variar cuantitativamonto -puodo
producirso ol mismo otocto poro on mayor
o monor modida- o cualitativamonto -puo-
do producirso otro otocto.
ior ojomplo, si considoramos la varia-
cin cuantitativa dol otocto do ontrona-
mionto, ol tiompo do roaccin, la tloxilili-
dad y la tcnica puodon ontronarso lion
dosdo tomprana odad |5 a 8 anos). Un
ontronamionto oxitoso do la capacidad do
rosistoncia os posillo dosdo los anos. \a
on 196, ikai domostr quo los muchachos
do ontro 11 y 14 anos son ms sonsillos al
acondicionamionto aorlico, ya quo olsor-
v quo las mayoros ditoroncias on rosiston-
cia aorlica ontro muchachos ontronados y
no ontronados so manitostalan principal-
monto justo antos do la pulortad y duranto
sta |ikai, 196).
Otros aspoctos dol acondicionamionto,
como la tuorza mxima, la rosistoncia a la
tuorza y la potoncia anaorlica slo puo-
don ontronarso con rosultados plonamonto
satistactorios a partir do los 16 anos, si so
trata do chicas, y do los 18, si so trata do
chicos |Ollrocht, 2000).
ior otro lado, on lo quo atano a la
variacin cualitativa dol otocto do ontrona-
mionto, la invostigacin ha domostrado
quo los doportistas jvonos no roaccionan
dol mismo modo quo los adultos a ciorto
tipo do ontronamionto -so aprocian, por
ojomplo, variacionos on la adaptacin do
nadadoros jvonos y adultos al ontrona-
mionto aorlico |Navarro, 2001).
Cuando ol dosarrollo os normal, la odad
cronolgica y la liolgica concuordan,
poro cuando los jvonos rotrasan o acoloran
su nivol do maduracin, los otoctos solro ol
rondimionto son manitiostamonto ditoron-
tos y ajonos a causas rolacionadas oxclusi-
vamonto con ol ontronamionto. lxisto una
gran coincidoncia on la opinin do quo ol
xito on los doportos do ninos puodo atri-
luirso al dosarrollo tisiolgico |lhomas,
1980). Ia mayora do los ninos on los quo so
aprocia una maduracin tomprana tiono
ms tojido muscular, huosos ms largos y
ms tuorza, y muostra una olovada coordi-
nacin motora. ln consocuoncia, gonoral-
monto, ostos ninos ocupan las primoras
posicionos on los doportos individualos o
64
ostn on las alinoacionos inicialos on los
doportos do oquipo, miontras los ninos do
maduracin tarda so siontan on ol lanqui-
llo.
lal voz por osto motivo rosulta ditcil
croor quo los ninos quo son tardos on su
maduracin puodan sor luonos doportis-
tas on ol tuturo. Sin omlargo, oxiston
invostigacionos quo domuostran quo los
jvonos do maduracin tarda tiondon a
lograr una altura ligoramonto mayor y llo-
gan a sor ms tuortos on la odad adulta
|Carmichaol, 1990). lal como atirma Clar-
ko |191), ol xito tomprano on un dopor-
to no garantiza quo osto so mantonga una
voz alcanzada la odad adulta |Clarko,
191). ln la mayora do los doportos, los
ninos compiton con aquollos quo tionon
su misma odad cronolgica, lo quo tavo-
roco a los ninos do maduracin tomprana
y porjudica a los do maduracin tarda. Io
ms corrocto sora, si no nos parocioso
utpico, agruparlos sogun su nivol do
maduracin on ol mismo porodo |Nava-
rro, 1986).
Dosdo ol punto do vista do la posillo
intluoncia dol ontronamionto on la madura-
cin no oxisto pruola oxporimontal quo
pormita croor quo un ontronamionto dopor-
tivo rogular acoloro o rotardo la madura-
cin osquoltica dol nino. lstudios lasados
on la radiograta dol carpo como critorio do
modida roalizados con jvonos doportistas
indican quo la maduracin no so vo
intluonciada por ol ontronamionto doporti-
vo |Bayloy y Virwald, 1985).
ls olvio quo un ostudio cuidadoso do
las caractorsticas ms roprosontativas dol
dosarrollo do los ninos sor una ayuda
importanto a la hora do tormular los pro-
gramas sogun las nocosidados, los intorosos
y las capacidados do dosarrollo do gran
parto do los jvonos, poro no do todos. Io
importanto os quo una onsonanza y un
ontronamionto individualizado pormitan a
los tcnicos doportivos darso cuonta, siom-
pro quo soa posillo, do la ditoroncias indi-
vidualos.
IA ilSliVA Dl ADAilACiON
A IAiGO iIAZO
ll xito on ol doporto compotitivo do alto
nivol so dolo, u :Ianu a I n : Iac
u I nnu, ::u anI:u a I n :
Ia,a IcI u I ja:aa |Counsilman y
Counsilman, 1991).
Un doportista do alto nivol os capaz do
mantonor ciortas capacidados tsicas duran-
to amplios porodos do tiompo sin ontronar
tanto como on las otapas antorioros do su
proparacin doportiva. lsto so dolo a quo
ostas capacidados so consorvan como
rosorvas do ontronamionto o rosorvas do
adaptacin, tamlin conocidas como
otocto rosidual do ontronamionto |lil). As
puos, ol lil apoya ol concopto do quo una
amplia y oxtonsa ostimulacin tsica -ospo-
cialmonto si so trata do ontronamionto tsi-
co y tcnico- posililita quo las cualidados
tsicas so mantongan postoriormonto, cuan-
do ol ostmulo tsico ya ha cosado.
ln gonoral, so considoran otoctos dol
ontronamionto los camlios quo ocurron
on ol organismo como rosultado do dicho
ontronamionto, y ostos no so manitiostan
do manora indopondionto, intoraccionan
mutuamonto. ll lil os ol otocto do ontrona-
mionto ms complojo do todos, ya quo so
vo atoctado por ol rosto do los otoctos dol
ontronamionto do varios modos |Grtico i).
ll lil tampoco ost limitado a un solo sis-
toma tsico, ya quo ol ritmo do las ganan-
cias y las prdidas vara on tuncin dol sis-
toma.
ll logro dol otocto rosidual o do las
rosorvas do ontronamionto dopondo, ado-
ms, do los otoctos acumulativos dol ontro-
namionto |Navarro, 1994), os docir, do:
- Ia transtoroncia positiva do los
ontronamiontos.
- Ia prodisposicin inicial y rolativa
dol doportista a adquirir y mantonor
las rosorvas do ontronamionto.
- Ia capacidad do rotoncin do los sis-
tomas implicados on ol ontrona-
mionto.
65
LA 1RANSFERENCIA POSI1IVA
DE LOS EN1RENAMIEN1OS
Aunquo la oxistoncia do rosorvas do ontro-
namionto dopondon principalmonto do los
otoctos acumulativos do ontronamionto,
tamlin os nocosario tonor on cuonta quo,
sogun como soan dosarrolladas y ostalili-
zadas ostas rosorvas, los otoctos so transto-
rirn positiva o nogativamonto. Ios mto-
dos y las taroas do ontronamionto no
dolon nunca considorarso como lonoti-
ciosos para todos los sistomas tuncionalos.
Ias taroas do ontronamionto tionon otoctos
muy concrotos, y puodon atoctar do torma
ditoronto a los distintos sistoma, ya quo
cada sistoma tiono su propio mocanismo
do adaptacin. Un mtodo do ontrona-
mionto puodo sor lonoticioso para un sis-
toma o una capacidad y, sin omlargo,
rosultar nogativo para otro sistoma u otra
capacidad tsica, con lo quo su utilizacin
sora contraproduconto. Aunquo la cioncia
dol doporto ha tormulado diroctricos sim-
plos y claras solro la transtoroncia dol
ontronamionto, no os tcil dolimitar la
transtoroncia dirocta dol ontronamionto y
prodocir su otocto solro ol rondimionto.
iara hacorlo hay quo tonor on cuonta, las
nocosidados dol doporto y, solro todo, las
nocosidados dol doportista. ior oso, aun-
quo so salo, por ojomplo, quo las cargas
olovadas do tuorza puodon tonor otoctos
nogativos solro la rosistoncia, las ganan-
cias do tuorza puodon mojorar los rosulta-
dos do rosistoncia do un nadador, un
corrodor o un romoro y pormitirlo altornar
la activacin do unidados motoras, aumon-
tar la oticioncia onorgtica y mojorar la
propulsin total do cada lrazada, zancada
o palada. ior otro lado, una ganancia
oxcosiva do tuorza puodo producir hipor-
troti a muscul ar, y, on consocuonci a,
aumontar la rosistoncia on ol agua |on ol
66
Tareas de entrenamiento
Sesin de
entrenamiento
Efectos
parciales
Efectos
inmediatos
Efectos
retardados
Adaptacin
compensatoria
Efectos
acumulativos
Efecto residual
Reserva de
entrenamiento
GiiiCO i
KIac:u a I: a:::u: Jc: aI u:uan:u :I: I Jc :::anaI
iUlNll: NAVAiiO, 1994.
caso dol nadador) y roducir la donsidad
capilar on los musculos quo han do roali-
zar ol tralajo |Counsilman y Counsilman,
1991).
Ias transtoroncias positivas o nogativas
do los otoctos dol ontronamionto no siom-
pro so producon on amlas diroccionos. As,
si lion ol tralajo do tuorza puodo atoctar
nogativamonto a la rosistoncia, ol tralajo do
rosistoncia no tiono nocosariamonto otoctos
nogativos solro la tuorza. ll volumon do
ontronamionto quo so llovo a calo con
cada taroa sor un tactor docisivo para quo
adquiora ms importancia ol dosarrollo do
una capacidad do ontronamionto quo ol do
otra. ior osta razn, si lo quo so protondo
os dosarrollar unas rosorvas dotorminadas,
dolon ostallocorso las prioridados. ln
ostudios rociontos, so ha puosto do mani-
tiosto quo ol dosarrollo aislado do la rosis-
toncia o do la tuorza puodo rosultar ms
provochoso quo la ojocucin do un progra-
ma comlinado quo llovo a calo una distri-
lucin oquililrada o comploja dol trala-
jo do tuorza y rosistoncia.
As puos, las transtoroncias do ontrona-
mionto puodon dar lugar a comlinacionos
muy complojas. lxisto una gran controvor-
sia solro osto toma, si lion todo ol mundo
ost do acuordo on quo ol doportista no
puodo dotar al musculo do la tuorza, la
rosistoncia y la volocidad mximas al mis-
mo tiompo. lsto concopto os uno do los
tactoros quo dotorminan la divisin dol
ontronamionto on porodos. Aunquo algu-
nos sistomas do ontronamionto ostn lasa-
dos on la toora dol dosarrollo multilatoral
-quo so apoya on ol concopto do quo la
tuorza, la rosistoncia y la volocidad puodon
sor dosarrolladas do torma proporciona-
da- la mayora do los sistomas do ontrona-
mionto multilatoral moditican ol volumon
o la dositicacin do cada taroa do ontrona-
mionto para ajustarso al principio do orion-
tacin tuncional. lsto dosarrollo viono dic-
tado por ol hotorocronismo do la adapta-
cin al ontronamionto do cada cualidad
tsica.
LA PREDISPOSICION INICIAL Y RELA1IVA
DEL DEPOR1IS1A A ADQUIRIR Y MAN1ENER
LAS RESERVAS DE EN1RENAMIEN1O
ll logro do rosorvas do ontronamionto
dopondo tamlin do la prodisposicin rola-
tiva o inicial dol doportista a adquirirlas y
mantonorlas. Ia prodisposicin inicial
sonala ol punto a partir dol cual un dopor-
tista comionza a tratar do mantonor una
marca o un rondimionto, miontras quo la
prodisposicin rolativa indica los camlios
quo no so dolon totalmonto al ontrona-
mionto, aquollos on los quo intluyo la
higiono montal y tsica, otc. ll trmino pro-
disposicin indica algo innato -por lo
gonoral ol potoncial gontico- quo causa
camlios quo puodon sor atoctados por ol
ontronamionto. iactoros como la altura, la
constitucin tsica, la distrilucin dol tipo
do tilra muscular, la agudoza visual, otc.
suolon sor rosultado do una disposicin
innata. lsta intormacin os la laso do una
toora do ontronamionto: los doportistas do
olito posoon cualidados quo los pormiton
alcanzar rosorvas do ontronamionto, quo
puodon sor mantonidas ms tiompo, pordi-
das ms lontamonto y rocuporadas ms
rpidamonto quo las do los doportistas quo
tionon monos laso do ontronamionto y
monos prodisposicin para ol rondimionto
do olito.
Ia prodisposicin para ol dosarrollo
puodo oxplicar por qu algunos doportistas
oxporimontan un incromonto rolativamonto
olovado do sus capacidados tsicas sin apo-
nas ontronamionto.
LA CAPACIDAD DE RE1ENCION DE LOS SIS1EMAS
IMPLICADOS EN EL EN1RENAMIEN1O
ll otocto total o glolal dol ontronamion-
to rosidual so apoya on un numoro amplio
do sistomas liolgicos y tsicos. lstos sisto-
mas tionon variados otoctos solro ol rondi-
mionto doportivo. Do acuordo con ol con-
copto do hotorocronoidad dol ontrona-
6
mionto, los distintos sistomas tionon dito-
rontos ritmos do adaptacin. Adoms, ol
sistoma tamlin oxporimonta variacionos
on lo rotoronto a la rotoncin y ol ritmo al
quo disminuyo y so incromonta la propara-
cin, y a los otoctos acumulativos quo doti-
nirn la rosorva do ontronamionto rosidual
glolal o total. Algunas rosorvas do ontrona-
mionto so piordon on unos das, miontras
quo otras so mantionon casi indotinidamon-
to. iara ilustrar osto punto, so ha dosarro-
llado un modolo quo rotloja la magnitud y
ol ritmo do rotoncin y prdida do cada sis-
toma tsico |Grtico ii). Si lion no dolo
osporarso quo osto modolo tunciono por
igual on todos los doportistas -ya quo ol rit-
mo do prdida do proparacin on cual-
quiora do ostos sistomas os siompro indivi-
dual-, so salo quo oxiston algunos sistomas
quo normalmonto muostran mayor consis-
toncia, una mayor capacidad para porma-
nocor ostallos.
No oxisto una torma simplo do ostallo-
cor una socuoncia dotinida quo dotormino
por qu so produco la rotoncin o cual os
ol ritmo al quo so producon las ganancias
on cada sistoma. lsto so dolo a quo la
mayora do los sistomas ostn dotormina-
dos por complojos tactoros hormonalos y
nourognicos. Adoms, los sistomas tion-
don a intluir unos on otros. Aunquo los
otoctos dol ontronamionto so midon por
camlios on los sistomas tsicos, os on ol sis-
toma norvioso dondo so aprocian on mayor
modida los otoctos do los ostmulos dol
ontronamionto. ls tamlin on ol sistoma
norvioso dondo rosido, por lo gonoral, la
mayor parto dol potoncial para adquisicin
o la consorvacin do las rosorvas do ontro-
namionto. ll sistoma norvioso pormito
68
NEUROMUSCULAR
C
a
s
i

i
n
d
e
f
i
n
i
d
a
m
e
n
t
e
C
o
o
r
d
i
n
a
c
i

n
,

t

c
n
i
c
a
,

v
e
l
o
c
i
d
a
d
A

o
s
F
u
e
r
z
a
MUSCULAR
CARDIOVASCULAR
Y REPIRATORIO
M
e
s
e
s

a

s

o
s
D
e
e
n
s
i
d
a
d

c
a
p
i
l
a
r
,

p
a
r

m
e
t
r
o
s

c
a
r
d
i
a
c
o
s
,

e
t
c
METABOLISMO
AEROBICO
S
e
m
a
n
a
s

a

m
e
s
e
s
R
e
s
i
s
t
e
n
c
i
a

a
e
r

b
i
c
a
MET.
ANAERBICO
D

a
s

a

s
e
m
a
n
a
s
R
e
s
.

a
n
a
e
r

b
i
c
a
iUlNll: NAVAiiO, 1994.
GiiiCO ii
MaI n :j::ua Ia: nagu:na: ::ca: a ::::a: a u:uan:u
ja:a a:J:u: :::na: J:::c: , :n: ::n: a j:a:aa:
almaconar y rocuporar la importanto intor-
macin tormada lajo la intluoncia do las
rosorvas do ontronamionto. Do osto modo,
puodo, a su voz, dar lugar a una sucosin
do tactoros nourognicos y hormonalos
quo puodo atoctar a la rotoncin do par-
motros tsicos. lsta cuostin no ha sido
suticiontomonto tratada por los tisilogos
dol ojorcicio. Uno do los concoptos tormu-
lados y quo ostn rolacionados con las
rosorvas do ontronamionto inducidas dosdo
ol sistoma norvioso os la rocuporacin
tisiolgica |Counsilman y Counsilman,
1991), sogun ol cual, si la laso dol dopor-
tista os suticiontomonto amplia, puodo
rocuporar la proparacin pordida ms rpi-
do quo otros sujotos con lasos ms roduci-
das do ontronamionto. ll ritmo do rocupo-
racin tisiolgica ost diroctamonto rolacio-
nado con la magnitud do la rosorva do
ontronamionto. ls totalmonto posillo quo
la rocuporacin tisiolgica no nocosito sor
inducida dosdo ol sistoma norvioso, ospo-
cialmonto a nivol microvascular. Una voz
los capilaros vostigialos han sido aliortos
por otocto dol ontronamionto crnico, para
roalrirlos, solamonto so roquorirn cam-
lios tisiolgicos, y no sor nocosario quo so
produzca ostimulacin noural.
As puos, con ol tin do lograr una pti-
ma y duradora rosorva do ontronamionto os
rocomondallo:
- nuza: I u:uan:u a aa-
a: nj:aua:, do modo quo las
rosorvas do ontronamionto puodan
ostar disponillos cuando ol dopor-
tista alcanco su maduroz como com-
potidor. ll ontronamionto dolo
tonor continuidad a lo largo do todo
ol ano, y han do ovitarso los poro-
dos prolongados do inactividad.
lntro tomporadas dolo producirso
una transicin, duranto la quo so tra-
lajo con cargas roducidas, sin cosar
complotamonto ol ontronamionto.
- An:a: Ia: ca:ga: a u:uan:u
a Ia: n.:na: :cnuaaII: u
caaa nnu. Un ano do ontrona-
mionto do laja carga producir un
otocto acumulativo do ontronamion-
to insuticionto, miontras quo un
oxcoso do carga podra tonor como
consocuoncia un solroontrona-
mionto. Ias cargas mximas usualos
do ontronamionto dopondon do la
odad y aumontan progrosivamonto
con ol paso do los anos. Ias cargas
mximas anualos do ontronamionto
tamlin ditioron on su distrilucin y
cronologa, ya quo dopondon do la
capacidad dol doportista. lsto con-
llova quo, cada ano, so produzca un
aumonto progrosivo, gradual, dol
ontronamionto hasta quo so alcanza
una odad o una capacidad on la cual
las cargas do tralajo puodon llogar a
sor rolativamonto ostallos.
- _n, u I: aj:: a ::::uc:a, I
cuu:a aI u:uan:u a
::::uc:a :a j::uc:jaInu a:-
I:c, ospocialmonto duranto los pri-
moros anos do compoticin. Con ol
paso do los anos, ol contonido do la
carga anual do ontronamionto tam-
lin camliar: on la modida on quo
la ospocialidad oxija rosistoncia so
incromontar ol tralajo mixto -aor-
lico-anaorlico. ll tralajo anaor-
lico lctico -la rosistoncia do voloci-
dad- o ol tralajo anaorlico alctico
-la volocidad mxima o :j::u- nun-
ca doloran sor ol principal compo-
nonto dol ontronamionto.
- _n I u:uan:u a Jn:za
nj:c a nua aaa u Ia n, aaaa
:n naan:ac:u, I u::I a Jn:za
Jnuc:uaI aI :ua:::an :a I :nJ:-
c:unu aI. Duranto los primo-
ros anos, ol ontronamionto do la
tuorza dolo considorarso un modio
supl omont ari o do ontat i zar l as
ganancias do tuorza vinculadas a la
maduracin. Ias cargas do tuorza
-como las cargas do rosistoncia-
dolon aumontar progrosivamonto
cada ano, poro la magnitud dol
69
incromonto dolo coincidir con los
camlios quo so produzcan on ol rit-
mo al quo so incromonta ol potoncial
do tuorza consocuoncia do la madu-
racin. ior lo gonoral, lloga un
momonto on ol quo ol ritmo al quo
aumonta l a tuorza docroco. ln
doportos dondo la tuorza mxima os
complomontaria, dolora dodicarso
-a partir do oso momonto- ms
tiompo al dosarrollo do cualidados
propias do la ospocialidad y ospoc-
tico-compotitivas. iara ostos dopor-
tos, ol hocho do continuar aumon-
tando progrosivamonto ol tralajo do
tuorza mxima y alcanzar una ciorta
maostra doportiva puodo tonor,
ovontualmonto, otoctos contrapro-
ducontos.
- _n I a:a::II a Ia: cajac:aaa:
I:gaaa: a Ia :Ic:aaa : ::ucnIa-
a aI a:a::II aI :::na un:-
nn:cnIa: , a Ia: j:j:aaa: cu-
:c:I: aI nn:cnI. ln un ontrona-
mionto a largo plazo do las capaci-
dados do volocidad, ol oljotivo
dosoallo no os tanto ol dosarrollo do
una rosorva do volocidad, como la
provoncin do una larrora do volo-
cidad. ln los primoros anos do
ontronamionto, la aparicin do una
larrora do volocidad so proviono
garantizando quo la proparacin tc-
nica dol doportista lo pormita ganar
dostroza do movimionto, y quo osta
ganancia so oquililro con ol corros-
pondionto aumonto tanto do la tuor-
za, como do la rosistoncia. Cuando
ol doportista madura, la ovitacin do
la larrora do volocidad ostar cada
voz monos rolacionada con las limi-
tacionos tcnicas, y ms con la otica-
cia, con un ontronamionto ms ospo-
ctico do las capacidados roactivas y
olsticas dol musculo, quo ontatico
ol dosarrollo do la tuorza-volocidad
dol doportista y do sus cualidados do
volocidad-movimionto.
ln rosumon, las rosorvas do ontrona-
mionto -ol otocto rosidual- so logran
modianto la acumulacin, y ostn dotormi-
nadas por ol contonido do la carga. ll con-
tonido dol ontronamionto dolo moditicarso
para ajustarso a la complojidad quo so dori-
va do la nocosidad do dosarrollar ditorontos
capacidados. ln los primoros anos o on las
primoras tasos do ontronamionto, dolo
hacorso ms ntasis on ol dosarrollo do las
capacidados tsicas o los sistomas quo
roquioron un dosarrollo ms largo, poro
tamlin mantionon sus otoctos duranto
ms tiompo. A lo dicho por aquollos tcni-
cos quo alogan por la roduccin do la car-
ga do ontronamionto, total y do la trocuon-
cia do ontronamionto y por la oliminacin
do ciortos mtodos do ontronamionto, so
opono la toora do la adaptacin a largo
plazo, quo trata do ovitar la disminucin
dol otocto acumulativo dol ontronamionto
y, por tanto, la roduccin la magnitud do
las rosorvas do ontronamionto nocosarias.
Sin ostas rosorvas do ontronamionto sor
ditcil dosarrollar todas las cualidados tsi-
cas dosoallos, ospocialmonto aquollas quo
pormiton quo ol contonido do ontrona-
mionto soa moditicado sin quo osto impli-
quo caroncias on la proparacin.
CONDiCiONlS OiliVAS
Dl lNlilNABiIiDAD
iara ontronar adocuadamonto al jovon
doportista, os nocosario conocor cualos son
las condicionos nocosarias para oltonor un
ptimo rondimionto doportivo. lstas, ado-
ms sor muy divorsas, puodon sor do carc-
tor j::uaI -las condicionos o los tactoros
intluonciados por ol ontronamionto, como
la tcnica, la condicin tsica o la tctica- o
:nj::uaI -las condicionos atriluillos al
ontorno, como las condicionos socialos o
matorialos.
ll ostudio do la ovolucin do ostas con-
dicionos, on amlos soxos, sogun la odad
do los doportistas, nos pormito aumontar
0
nuostros conocimiontos, para podor dos-
pus aplicarlos, do torma apropiada, para
ol ontronamionto do los jvonos. ior ollo,
ol conocimionto do las condicionos do
ontronalilidad do las distintas capacida-
dos quo intorvionon o intluyon do torma
docisiva on ol rondimionto os importanto
para adaptar ol ontronamionto a las carac-
torsticas propias dol nino o ol jovon dopor-
tista.
ll ostudio do las caractorsticas do
acuordo con las cualos so dosarrollan las
capacidados doportivas ha llamado la aton-
cin do muchos invostigadoros dol doporto
y do numorosos oxportos on motodologa
dol ontronamionto, ospocialmonto on los
ultimos 20 anos. Sin omlargo, los rosulta-
dos son contradictorios, como consocuon-
cia, solro todo, do las ditoroncias quo so
dorivan dol momonto on quo so ha roaliza-
do cada una do las invostigacionos. Si tono-
mos on cuonta quo los jvonos do hoy so
ontronan actualmonto como los adultos do
haco 20 anos o, incluso, on algunas disci-
plinas, suporan los rosultados do los cam-
poonos do haco 10 anos, os ovidonto quo
dolomos intorprotar con ciorta cautola
dotorminadas invostigacionos, roalizadas a
partir do muostras quo puodon sor oscasa-
monto roprosontativas do la actual situacin
dol doporto. Do ah quo dolamos plantoar-
nos la doscripcin do cada capacidad con
la suticionto atoncin y ol mximo rigor.
ll rondimionto doportivo dol jovon
dopondo -como ol dol adulto- dol ado-
cuado dosarrollo do un gran numoro do
capacidados. Sin omlargo, para optimizar
ol dosarrollo do ostas capacidados on los
jvonos hay quo idontiticar y utilizar poro-
dos adocuados. Si so considora ol rondi-
mionto como una consocuoncia do la
autorrogulacin dol organismo, quo puo-
do moditicarso ostructural y tuncional-
monto, os alsolutamonto nocosario quo
los mocanismos intornos do diroccin y
autorrogulacin do los jvonos no rosulton
porturlados. iara hacor rotoroncia a las
posililidados do llovar a calo osto proco-
so on las mojoros condicionos y con otica-
cia para quo los jvonos puodan adaptar-
so, omploamos ol trmino u:uaI:I:-
aaa |Grtico iii).
Sin omlargo, no os tcil ostallocor on
qu modida ol rondimionto do los jvonos
1
Entrenamiento
Organismo Rendimiento
Sistema regulador
ENTRENABILIDAD
Condiciones apropiadas
para la adaptacin
GiiiCO iii
KIac:u a u:uan:u, u:uaI:I:aaa , :ua:n:u
iUlNll: NAVAiiO, OCA y CASlANON, 2003.
ost dotorminado por ol ontronamionto o
por la maduracin. lsta diticultad os, on
parto, consocuoncia do la clara intoraccin
quo, a la hora do lograr un dotorminado
nivol do rondimionto doportivo, so produ-
co ontro la odad y ol ontronamionto |Grti-
co iV).
lamlin os nocosario conocor quo las
distintas capacidados -la volocidad, la
rosistoncia, la tuorza, la tloxililidad, ol
dominio do la tcnica, otc.- so dosarrollan
a un ritmo ditoronto. Vuchos considoran
quo oxiston tasos sonsillos duranto las cua-
los ol organismo ost ospocialmonto prodis-
puosto a dosarrollar ostas capacidados.
iara lograr ol mximo rondimionto dontro
do las posililidados gonticas do cada indi-
viduo, paroco ovidonto quo os nocosario
aprovochar ptimamonto ostas otapas.
Sin omlargo, oxiston opinionos divor-
gontos. Algunos |Baur, 1991) no consido-
ran admisillo quo so ostallozca una ocua-
cin ontro tasos sonsillos ospocticas y
maduracin. ln osto caso, la opinin dol
autor os quo las tasas do mayor incromonto
do la capacidad motriz puodon ostar rola-
cionadas con una lgica ostructural do do-
sarrollo do la motricidad, aunquo haya quo
atriluir al tactor social un papol rolovanto.
Cuando so atronta ol prolloma do las
tasos sonsillos on ol dosarrollo do la motri-
cidad doportiva os rotoroncia olligada
ioinhardt Wintor |Wintor, 1986, 198). lsto
autor dotino las tasos sonsillos como aquo-
llos porodos dolimitados dol dosarrollo
duranto los cualos los soros humanos roac-
cionan do modo ms intonso quo on otros
anto dotorminados ostmulos oxtornos, dan-
do lugar a los corrospondiontos otoctos.
Asimismo, Wintor ontiondo por taso crtica,
un porodo dolimitado dontro do una taso
sonsillo, duranto ol cual dolon aplicarso
ostmulos si aun so quioron oltonor los
otoctos do dosarrollo dosoados. Sin omlar-
go, ol mismo Wintor so muostra oscptico
on lo quo conciorno a la posililidad do pro-
lar ciontticamonto la oxistoncia do ostas
tasos y atirma quo ja:c j:nan: n::
J:a: ,a I, Ja:: :u::II: ja:a a:n:ua:
cIa:: a aaa , cajac:aaa: 1a: aJ::na-
c:u: n : jnau Iac: :I: : j:-
IIna u I nnu acnaI :I j:n:u
2
N
i
v
e
l

d
e

r
e
n
d
i
m
i
e
n
t
o
Edad
Nivel de rendimiento
logrado por la maduracin
Nivel de rendimiento
logrado por el entrenamiento
GiiiCO iV
1u:acc:u a Ia aaa , I u:uan:u u Ia aan:::c:u a nu u::I
a :ua:n:u u nua ac:::aaa
iUlNll: NAVAiiO, OCA y CASlANON, 2003.
aJ:u:: j::a: n: Ja::aII: ja:a I
u:uan:u a:::g:a Iac:a Ia J:na-
c:u a cajac:aaa: , IaI:I:aaa: aj::-
:a: |Wintor, 1986). Sin omlargo, osta
cautola no os compartida por otros autoros
|Hahn, 1988, Vartin, 1991), quo considoran
quo la oxistoncia do tasos sonsillos ost
ampliamonto comprolada. ln nuostro
caso, protorimos mantonor una postura
oclctica, y considorar las tasos sonsillos
como otapas on las quo os rocomondallo
llovar a calo ol ontronamionto do ciortas
capacidados con ol tin do ovitar riosgos y
tavorocor quo so consolido una rosorva do
ontronamionto duradora.
No olstanto, para ostimar la capacidad
do rondimionto homos do distinguir, on
cada caso, ontro la odad cronolgica y la
liolgica. Ia ovolucin liolgica on tun-
cin do la maduroz do las capacidados
coordinativas y condicionalos on ninos y
jvonos siguo, on rosumon, ol siguionto
procoso:
- las ostructuras coordinativas lsicas
maduran a partir do los sois anos, y
alcanzan su dosarrollo mximo a los
1112 anos,
- a partir do los 11-13 anos aproxima-
damonto, so inician las tasos sonsi-
llos on las quo so dosarrollan y cons-
truyon las capacidados rolacionadas
con la condicin tsica |Grossor,
Bruggomann, y Zintl, 1989, p. 212).
lSilCiAIiZACiON
DlI lNlilNAVilNlO
So ha invostigado poco acorca do cualos son
las consocuoncias do una ospocializacin
muy tomprana do los doportistas. ln todo
caso, hay un tactor contral quo moroco la
pona considorar: ol incomploto dosarrollo
liolgico do los jvonos doportistas. Sogun
lschiono |1988), cuando so considora ol
tuturo dol ontronamionto do los jvonos
doportistas os importanto tonor on cuonta
quo:
- Ias condicionos ospocticas no
dolon tralajarso antos do la pulor-
tad, ya quo la laso tcnica y la ana-
t om a tunci onal dol doport i st a
ostn dosarrollndoso. ln la llamada
sogunda taso do la pulortad |14-15
anos on mujoros y 15-16 on hom-
lros), so rocomionda tronar ol incro-
monto, porquo -sogun lo olsorvado
on algunas oxporioncias soviticas-
no os convonionto turlar la consoli-
dacin dol procoso justo cuando so
ostn dosarrollando las ostructuras
liolgicas.
- Ia construccin do un sistoma tun-
cional ospoctico para ol doportista
haco quo tongamos quo ontocar la
proparacin toniondo on cuonta tan-
to la multilatoralidad y su soporto
para ol movimionto tuturo, como las
condicionos dol doportista. Un
mximo do otortas multilatoralos
-quo pormita roalizar ojorcicios do
muchos ti pos do doportos- no
garantiza quo los ms jvonos logron
un mximo progroso doportivo. Vs
lion so produco ol otocto contrario,
ya quo la limitada rosorva adaptati-
va do los jvonos olliga a soloccio-
nar para ol ontronamionto ojorcicios
quo tavorozcan ol incromonto la
volocidad, la potoncia y la coordina-
cin do los movimiontos y las situa-
cionos
- ll hocho do quo las compoticionos
so omploon cada voz con mayor tro-
cuoncia como parto do la propara-
cin ost camliando ol papol y ol
signiticado do stas, quo -cada voz
on mayor modida- son considoradas
como parto dol ontronamionto. lsto
tacilita quo ol doportista so sionta
ms motivado a la hora do roalizar ol
tralajo ospoctico y viva sus primo-
ras oxporioncias on situacionos do
compoticin, quo aportan un control
oticial dol rondimionto |lschiono,
1988).
3
Quizs, on ol ontronamionto do los
jvonos, lo ms convonionto soa hallar do
una multilatoralidad oriontada, os docir,
rotorida a un doporto, tal como oxigon la
toora do la accin y do los sistomas, y ol
dosarrollo -a largo plazo- do la prostacin
doportiva.
Sin omlargo, no hay quo tomor las
consocuoncias do la croacin do un tunda-
monto ospocial tomprano, porquo ol poton-
cial tuncional individual, la capacidad para
adaptarso a ciortos ostmulos, os ms
importanto quo la odad. Ios jvonos puo-
don dosarrollar capacidados y dostrozas a
un ritmo mayor quo los adultos |lsponcha-
do y lckort, 196). ll adocuar la intonsidad
do la prctica doportiva al potoncial indivi-
dual conduco a quo ol organismo dol jovon
roalico ajustos ospocialos para adaptarso a
las nocosidados y caractorsticas dol dopor-
to. lsto croa los tundamontos tisiolgicos
nocosarios para roalizar, ms adolanto, un
ontronamionto ospocializado. iara rosolvor
ostos prollomas, hay quo provonir quo los
ninos soporton cargas oxcosivas, y no
intontar oltonor rosultados doportivos. Ios
ninos dolon jugar a los doportos. ioro
tampoco hay quo olvidar ol importanto
papol oducativo y omocional quo dosom-
ponan las compoticionos, incluso para los
ninos ms poquonos, aunquo la duracin y
ol carctor do las cargas compotitivas
dolon rospondor a las posililidados do los
ninos, y han do tonor on cuonta sus carac-
torsticas individualos y su odad.
ln ol ontronamionto do los jvonos
doportistas, a la hora do planiticar la rola-
cin anual do la proparacin gonoral y
ospoctica, os nocosario tonor on cuonta
quo -on ol doporto do alto nivol- ol acon-
dicionamionto gonoral no pormito garanti-
zar su dosarrollo o su uso como soporto
do su sistoma tuncional |ospocializacin),
miontras -on los jvonos- osto s os noco-
sario. Sin omlargo, on tuncin dol tipo do
doporto quo so roalico, osta rolacin puo-
do variar, ya quo las propias caractorsti-
cas dotinitorias quo pormiton alcanzar ol
xito on cada doporto son ditorontos |Gr-
tico V).
ln ol doporto do alto nivol, so ha
domostrado quo, si provalocon las cargas
intonsivas y ospocticas adocuadas a las
caractorsticas dol modolo do la actividad
do compoticin quo so roaliza, so puodon
alcanzar rosultados dostacados |Bondar-
chuck, 1988a, 1988l). Sin omlargo, on la
proparacin do los jvonos, la proparacin
gonoral os un tactor tundamontal do la
modulacin dol sistoma tuncional, aunquo
4
Deportes
Explosivos
Deportes Cclicos
de resistencia
Deportes
Coordinativos
Juegos deportivos
P
E
G
l
a
n
i
f
i
c
a
c
i

n
a
l
a
r
g
o
p
l
a
z
o
GiiiCO V
KIac:u aunaI u: Ia j:ja:ac:u gu:aI , :jc:aI :ucIn:aa Ia j:ja:ac:u cu:ca
:gnu I :j a aj::
tamlin dola prostarso atoncin a la pro-
paracin ospoctica. iodramos docir quo
ol hocho prostar ms atoncin a una do
ollas quo a la otra puodo provocar rosulta-
dos no dosoados.
Do sto modo, lschiono sonala -acorta-
damonto- quo puodon producirso altora-
cionos on los rosultados do los jvonos a
corto y largo plazo como consocuoncia do
|lschiono, 1992):
- Un oxcoso do proparacin gonoral.
- Un injustiticado prodominio on la
carga do una diroccin tuncional
-por ojomplo, la utilizacin do la
rosistoncia aorlica duranto un poro-
do domasiado prolongado.
- Ia soparacin ontro ol dosarrollo
condicional y ol tcnico.
- Una carga total oxcosiva o domasia-
do dlil do todas las tuncionos do
intors.
- Ia comlinacin do todos ostos tac-
toros.
VODlIOS Dl DlSAiiOIIO A IAiGO
iIAZO DlI DliOiliSlA
\ NlClSiDADlS Dl lNlilNAVilNlO
Dl IOS DiSliNlOS DliOillS
ln principio, los doportos puodon sor clasi-
ticados como doportos do ospocializacin
tomprana o doportos do ospocializacin
tarda |Balyi y Hamilton, 1999). Algunos
doportos -como la gimnasia artstica, la
gimnasia rtmica, ol patinajo artstico, los
saltos do trampoln o ol tonis do mosa-
roquioron una tomprana ospocializacin
ospoctica para oso doporto on ol ontrona-
mionto.
Ios doportos do ospocializacin tarda
-como ol atlotismo, ol doporto do comlato,
ol ciclismo, los doportos do raquota, ol romo
y todos los doportos do oquipo- roquioron
la utilizacin do un sistoma gonoralizado
para ol ontronamionto tomprano. ln ostos
doportos, ol ontronamionto dolora prostar
ospocial atoncin al dosarrollo do dostrozas
gonoralos, motoras y tcnico-tcticas tunda-
montalos. Si so rovisa la litoratura oxistonto,
so lloga a la conclusin do quo los doportos
do ospocializacin tomprana roquioron un
modolo do dosarrollo dol doportista a largo
plazo quo consta do cuatro tasos, miontras
quo ol do los doportos do ospocializacin
tarda consta do cinco.
Dolido a quo oxiston pocos doportos
quo puodan sor caractorizados como
doportos do ospocializacin tomprana, osto
documonto so contrar on los doportos do
ospocializacin tarda. Cada doporto do
ospocializacin tomprana dolora dosarro-
llar un modolo ospoctico, ya quo un modo-
lo gonrico conducira a gravos simplitica-
cionos. iara los doportos do ospocializa-
cin tomprana, la opcin sora comlinar
las otapas do ontronamionto tundamontal
5
lABIA ii
Fa:: a I: naI: a :jc:aI:zac:u
y ontronamionto para ontronar, o tusio-
narlas on una otapa unica, como la otapa
do ontronamionto para ontronar. iara los
doportos do ospocializacin tarda, no so
rocomionda la ospocializacin antos do los
10 anos, dolido a quo ollo puodo contri-
luir a un pronto alandono dol ontrona-
mionto y la compoticin.
Uno do los porodos ms importantos
dol dosarrollo motor do los ninos so produ-
co ontro los 9 y los 12 anos |Balyi y Way,
1995, Viru ot al., 1998). Duranto osto tiom-
po, los ninos ostn ya on condicionos pti-
mas para adquirir las halilidados tunda-
montalos dol movimionto quo constituyon
la piodra angular do todo ol dosarrollo
doportivo |dosplazamiontos, lanzamiontos,
saltos, giros, otc. ) y las capacidados moto-
ras lsicas |agilidad, oquililrio, coordina-
cin, volocidad) quo los pormitirn sontar
las lasos do la postorior oxcoloncia dopor-
tiva.
Ias halilidados tundamontalos dol
movimionto dolon sor practicadas y domi-
nadas antos do quo so introduzcan las hali-
lidados ospocticas dol doporto. ll dosarro-
llo do ostas halilidados lajo condicionos
positivas, amonas y divortidas contriluir
porcoptillomonto a los logros doportivos
tuturos. lamlin dolo introducirso la par-
ticipacin on una amplia variodad do
doportos. lsto ntasis on ol dosarrollo
motor pormitir tormar doportistas con una
mojor ontronalilidad y, a largo plazo, taci-
litar ol dosarrollo ospoctico dol doporto.
Si ol ontronamionto tundamontal do la
halilidad motora no so dosarrolla ontro los
nuovo y los doco anos, las halilidados no
so podrn rocolrar totalmonto con posto-
rioridad y osto limitar las posililidados do
xito.
E1APA 1: LA E1APA FUNDAMEN1AL
(EDAD:
1
HOMBRES Y MUJERES DE 6 A 10 ANOS)
Ia taso tundamontal ha do ostar lion
ostructurada y dolo sor divortida. Hay quo
prostar ospocial atoncin al dosarrollo glo-
lal do las capacidados tsicas dol atlota, las
halilidados tundamontalos dol movimion-
to, y las capacidados motoras -agilidad,
oquililrio, coordinacin y volocidad. Ha do
tomontarso la participacin on tantos
doportos como soa posillo. Ia volocidad, la
potoncia y la rosistoncia dolon dosarrollar-
so utilizando juogos divortidos. Ias tcnicas
corroctas do carrora, salto y lanzamionto
tiono quo sor onsonadas y dominadas do
torma corrocta.
ll ontronamionto do la tuorza duranto
osta otapa dolo incluir ojorcicios on los quo
so utilico ol propio poso corporal dol
doportista, lalonos modicinalos y ojorcicios
con ol laln suizo. Hay quo animar a los
jvonos doportistas a conocor y rospotar
roglas simplos y la tica do los doportos. No
hay quo ostallocor porodos do ontrona-
mionto, poro os nocosario ostructurar y
suporvisar todos los programas. Ias activi-
dados so ostructuran on tuncin dol ano
oscolar y, duranto las vacacionos do vorano
y do inviorno, so rocomiondan los campus
multidoportos. Si los doportistas y los
padros muostran una dotorminada proto-
roncia hacia un doporto dotorminado, puo-
do rocomondarso su participacin on l
una o dos vocos por somana, poro sin
alandonar la prctica do otros doportos
|tros o cuatro vocos por somana), ya quo
osto os osoncial para la tutura oxcoloncia. Si
los doportistas docidon ms adolanto alan-
donar la lnoa compotitiva, las halilidados
quo han adquirido duranto la otapa tunda-
montal aun podran aportarlos ciortos
6
|1) Ias odados doscritas son una gua gonoral. ll tompo individual do dosarrollomaduracin intluir so-
lro ol modo on quo los jvonos doportistas alcanzarn las divorsas tasos dol dosarrollo a largo plazo. Sin om-
largo, todos dolorn pasar por las mismas tasos. Algunos do los atlotas do maduracin tomprana puodon mos-
trar hasta cuatro anos do vontaja tisiolgica solro sus mismos companoros do maduracin tarda |Navarro,
Castann, y Oca, 2003).
lonoticios a la hora do roalizar actividados
tsico-rocroativas quo mojorarn su calidad
do vida y su salud.
E1APA 2: EN1RENAMIEN1O PARA EN1RENAR-
(EDAD: HOMBRES DE 10 A 14 ANOS/MUJERES
DE 10 A 13 ANOS)
Duranto la otapa do ontronamionto para
ontronar, los jvonos doportistas aprondon
cmo ontronar y, tamlin, las halilidados
lsicas do un doporto ospoctico. Asimis-
mo, so inicia on las dostrozas lsicas tcni-
cotcticas y aspoctos complomontarios
-como ol calontamionto y la vuolta a la cal-
ma, los ostiramiontos, la nutricin, la rocu-
poracin y la rogonoracin, la proparacin
montal, ol atinamionto y la puosta a punto,
las rutinas intogradas do pro-compoticin y
la rocuporacin do la post-compoticin.
iospocto a la participacin on las com-
poticionos, ol aconto dolo ponorso on ol
aprondizajo do los tundamontos, y no tanto
on la proparacin para la compoticin. So
dolo optimizar la proporcin ontro la can-
tidad do tiompo dodicada al ontronamionto
y a la compoticin, ya quo, domasiadas
compoticionos suponon dospordiciar un
tiompo valioso do ontronamionto y, por ol
contrario, sin suticionto compoticin so
inhilo la prctica do halilidados tcnicas y
do aprondizajo solro la torma do hacor
tronto a los dosatos tsicos y montalos quo
so prosontan duranto la compoticin.
Duranto la otapa do ontronamionto
para ontronar, los oxportos rocomiondan
una proporcin do 5/ do ontronamionto y
25/ do compoticin |Balyi y Way, 1995).
Sin omlargo, ostos porcontajos varan do
acuordo con las nocosidados ospocticas
individualos y dol doporto. Ios doportistas
quo omprondon osto tipo do proparacin
sorn, a corto y largo plazo, ms aptos para
la compoticin quo los atlotas quo so con-
tran solamonto on ganar. Duranto osta ota-
pa, ol doportista ontrona diariamonto on
situacionos compotitivas, ya quo so roalizan
prcticas simuladas do partidos o juogos
compotitivos.
Ia otapa do ontronamionto para ontro-
nar protondo aprovochar los porodos son-
sillos dol dosarrollo tsico y la halilidad do
los movimiontos. Quionos omitan osta otapa
dol ontronamionto nunca dosarrollarn por
comploto su potoncial, ya quo no puodo
suplirso con un programa componsatorio. ll
ostancamionto do tantos doportistas duranto
la ultima otapa do sus carroras doportivas so
dolo, principalmonto, a quo, duranto osto
importanto porodo do su dosarrollo dopor-
tivo, compitioron on oxcoso on voz do con-
trarso ms on ol ontronamionto.
E1APA 3: EN1RENAMIEN1O PARA COMPE1IR-
(EDAD: HOMBRES DE 14 A 18 ANOS/MUJERES
DE 13 A 17ANOS)
lsta otapa dol dosarrollo so inicia cuando
las motas y los oljotivos do la otapa dol
ontronamionto para ontronar so han
alcanzado. Ia proporcin ontro ol ontrona-
mionto para ol dosarrollo do las capacida-
dos dol doporto y ol ontronamionto ospoc-
tico para la compoticin camlia. Ahora,
aproximadamonto un 50/ dol ontrona-
mionto so ontoca ol dosarrollo do halilida-
dos tcnicas y tcticas, y las mojoras tsicas,
miontras quo ol 50/ rostanto so dodica
ospocticamonto al ontronamionto do com-
poticin.
ln la otapa do ontronamionto para
compotir, so proporciona, duranto todo ol
ano, un ontronamionto do alta intonsidad
individual y ospoctico para ol doporto.
Duranto ol ontronamionto, los doportistas,
quo ya son oxportos on la ojocucin do las
halilidados lsicas y ospocticas dol
doporto, aprondon a ojocutar ostas halili-
dados lajo una amplia variodad do condi-
cionos compotitivas. So pono ospocial
atoncin on la proparacin ptima a la
hora do modolar ol ontronamionto y la
compoticin. Ios programas do condicin
tsica, los programas do rocuporacin, la

proparacin psicolgica y ol dosarrollo tc-


nico so contoccionan, on mayor modida, do
torma individual. ln la proparacin indivi-
dual, so pono ospocial ntasis on los pun-
tos tuortos y dlilos do cada atlota.
E1APA 4: EN1RENAMIEN1O PARA GANAR-
(EDAD: HOMBRES DE 18 ANOS/MUJERES
DE 17 ANOS Y MAYORES)
lsta os la otapa tinal do la proparacin
doportiva. lodas las capacidados tsicas,
tcnicas, tcticas, montalos y complomonta-
rias dol atlota ostn ya complotamonto osta-
llocidas y on ol ontronamionto la atoncin
so contra on la j:n:zac:u aI :ua:n:u-
Ios doportistas son ontronados para
lograr los mojoros rosultados on las princi-
palos compoticionos. ln ol ontronamionto,
ol volumon os rolativamonto alto y la inton-
sidad olovada. Adoms, las rolativamonto
trocuontos intorrupcionos protilcticas
ayudan a provonir ol oxcoso do ontrona-
mionto tsico y montal. Ia proporcin ontro
ontronamionto y compoticin on osta taso os
25:5, incluyondo las actividados do ontro-
namionto ospocticas do la compoticin
dontro dol porcontajo do la compoticin.
E1APA 5: RE1IRADA/RE1ENCION
lsta otapa hacor rotoroncia a las actividados
llovadas a calo por ol doportista una voz so
ha rotirado pormanontomonto do la compo-
ticin. Ios ox-atlotas so muovon on roas
rolacionadas con ol doporto: ol ontrona-
mionto, ol arlitrajo, la administracin dol
doporto, las poquonas omprosas, las com-
poticionos mastor, los modios do comuni-
cacin, otc.
iiOiUlSlAS iAiA UN lNlilNAVilNlO
ADAilADO A IOS JOVlNlS
ln tuncin do lo oxpuosto, podramos sin-
totizar las propuostas ms rolovantos para
quo ol ontronamionto do los jvonos so roa-
lico on condicionos ptimas:
- Ios programas do ontronamionto do
los jvonos doportistas dolon consi-
dorar los principios do dosarrollo
propios do la intancia y la adolos-
concia, no puodon sor un rotlojo dol
ontronamionto do los adultos. ls un
orror hacor caso omiso a las condi-
cionos ptimas para ol ontronamion-
to quo so dan duranto los porodos
sonsillos o crticos dol dosarrollo
dol doportista -slo alrododor dol
2/ do los ontronadoros utiliza modi-
das antropomtricas para idontiticar
la volocidad pico do altura, la voloci-
dad pico do tuorza y la volocidad
pico do poso y optimizar los poro-
dos do adaptacin acolorada al
ontronamionto. ior tanto, los jvo-
nos atlotas no adquioron las halili-
dados on ol momonto on quo, dosdo
ol punto do vista dol dosarrollo lio-
lgico y psicolgico, ostaran mojor
dispuostos para aprondorlas.
- Ios componontos lsicos do la pro-
paracin doportiva dolon sor implo-
montados do una torma sistomtica.
- Ios programas do ontronamionto
dolon atondor a las ditoroncias do
crocimionto y dosarrollo oxistontos
ontro amlos soxos.
- ll sistoma do compoticionos dolo
rospondor a una planiticacin cuida-
dosa dol calondario compotitivo, y
oliminar tradicionos o improvisacio-
nos. Una oxcosiva participacin on
compoticionos o la inoxistoncia do
un sistoma do compoticionos puodo
inhilir ol ontronamionto ptimo y
atoctar al rondimionto a largo plazo.
ln ocasionos, so dodica domasiado
tiompo a compotir y poco al apron-
dizajo y dominio do las halilidados
lsicas y ospocticas dol doporto.
- ll sistoma doportivo dolo introducir
ol procoso do proparacin a largo
plazo. Dolido a las doticioncias on ol
8
dosarrollo do los doportistas duranto
ol ol ontronamionto tundamontal, ol
ontronamionto para ontronar y ol
ontronamionto para compotir,
muchos doportistas nunca alcanzan
sus nivolos ptimos do rondimionto
o su potoncialtocho gontico. A
posar do la sotisticacin do los pro-
gramas do apoyo, ostos no compon-
san las doticioncias on ol sistoma
sonaladas antoriormonto. As puos,
los Contros Nacionalos do Alto ion-
dimionto no sorn capacos do cum-
plir su tuncin a monos quo, on ol
sistoma doportivo, so roalicon los
camlios nocosarios para introducir
la proparacin on los primoros anos.
- A osto nivol, ol ontronamionto roquio-
ro la prosoncia do ontronadoros oxpo-
rimontados quo posoan los conoci-
miontos nocosarios para ojocutarlo
corroctamonto y quo domuostron
halilidados para los ninos. Ios mojo-
ros ontronadoros suolon tralajar con
la olito dol sistoma doportivo. iara-
djicamonto, los ontronadoros con
monos tormacin llovan a calo ol
ontronamionto tundamontal y ol
ontronamionto para ontronar, quo
son procisamonto los ms crticos
para ol dosarrollo a largo plazo.
Aquollos quo ontronan on ostos
nivolos tamlin doloran conocor
lion los patronos do dosarrollo tisio-
lgicos, cognoscitivo y omocional
do los ninos y los adoloscontos. ll
dano quo puodo producir la incom-
potoncia duranto ol ontronamionto
duranto ol ontronamionto tunda-
montal y ol ontronamionto para
ontronar no podr sor roparado
complotamonto modianto ol ontro-
namionto para compotir y ol ontro-
namionto para ganar.
- So dolon croar vordadoros progra-
mas do apoyo para ol dosarrollo dol
doportista. Cuanto ms alto os ol
rondimionto dol atlota, mojoros son
los programas do apoyo. Sin omlar-
go, oxisto muy poco o ningun apoyo
para ol dosarrollo dol doportista.
- ln los programas do ontronamionto
do los jvonos, so dolo ponor una
atoncin protoronto on ol dosarrollo.
Si so da ms importancia a ganar, quo
al dosarrollo, so condiciona la propa-
racin dol doportista on tormacin.
BiBIiOGiAiiA
BAI\i, i., HAViIlON, A.: Iong-torm ilanning
ot Athloto Dovolopmont, lho lraining
to Win ihaso, on FHS, TI !K: _na:-
:I, acI:ug Magaz:u, 3, |1999),
pp. -9.
BAI\i, i., WA\, i.: Iong-lorm ilanning ot
Athloto Dovolopmont. lho lraining to
lrain ihaso, on L acI, |1995),
pp. 2-10.
BA\Il\, D., ViiWAID, i. I.: iiccoli atloti
croscono, on K::::a a: nIn:a Sj::-
:a, 3-4, |1995), pp. 44-51.
BONDAiCHUCK, A.: Constructing a training
systom |iart ii), on T:acL TcIu:n,
103 |1988a), pp. 3.286-3.288.
- Constructing a training systom |iart i),
on T:acL TcIu:n, 102 |1988l), pp.
3.254-3.2593.268.
CAiViCHAlI, D.: lho implications ot roso-
arch on sport programs tor childron,
on Sj::, 11, 2 |1990).
CIAiKl, H. H.: PI,::caI aua M: T:: :u
I MaJ:a L,: :uI Sna,. lnglo-
wood Clitts, Now \orsoy, irontico-Hall,
191.
COUNSiIVAN, B. l., COUNSiIVAN, J. l.: lho
iosidual lttocts ot lraining, on {n:-
uaI J Su:nn:ug K:a:cI, , 1 |1991),
pp. 5-12.
lSilNCHADl, A., lCKlil, H.: M: D:Ij-
nu. Columlus, Ohio, Charlos l.
Vorril il. Co., 196.
HAHN, l.: 1u:uan:u cu u:u: |W. S.
y. i. Ilod, lrans.). Barcolona, Vartinoz
ioca, 1988.
9
iKAi, V.: T:a:uaI:I:, J nn:cnIa: uan:au-
c a: :Iaa ag iapor prosontod at
tho X. iCHili Congross, Vancouvor,
|196).
VAillNS, i.: Holping childron locomo
i ndopondont , rosponsi ll o adul t s
through sports, on BiOWV, l. W. y
BiANlA, C. i. |lds.): nj::: Sj::
J: I:Ia:u aua nI, pp. 29-30.
Champai gn, il l : Human Ki not i cs,
|1988)
VAiliN, D.: Vultilatoralita o spocializacio-
no prococo, on K::::a a: nIn:a Sj:-
::a, X, 23 |1991), pp. 22-26.
NAVAiiO, i.: 1:Inc:u a Ia: cajac:aaa:
J:::ca: , :n u:uan:u. Vadrid,
COl, 1994
- lvolucin do las capacidados tsicas,
on iUiZ ililZ, I. V. |ld.): D:a::II,
nj:an:u M: , Dj:.
Vadrid, Sntosis, 2001.
- 1a: cnaI:aaa: J:::ca:, :n :Inc:u u
I j::a a I0-I4 au: iononcia
prosontada on Ia lducacin isica
Hoy. Barcolona, 1986.
NAVAiiO, i., CASlANON, J., OCA, A.: 1I u:-
uan:u aI uaaaa: :u. Vadrid,
Gymnos, 2003.
OIBilCHl, J.: TI Sc:uc J ':uu:ug. Iut-
ton, Swimshop, 2000.
SCHONBOiN, i.: lonnis anyono?, on Sj:
1IIn::aa, 63, 5 |1985), pp. 11.
lHOVAS, J.: Acquisition ot motor skills:
intormation, procossing dittoroncos
lotwoon childron and adults, on K:-
a:cI _na:I, J: 1.:c:: aua Sj:,
51 |1980), pp. 158-13.
lSCHilNl, i.: ior una tooria dolallonamon-
to giovanilo, on K::::a a: nIn:a
Sj:::a, Vii, 12 |1988), pp. 18-25.
- ior una toora dol ontronamionto juvo-
nil, on K:::a a 1u:uan:u
Dj:::, Vi, 1 |1992), pp. 13-22.
ViiU, A., IOKO, J., VOIVli, A., IAANlOlS, I.,
KAiIlSOV, K., ViiU, V.: Ago poriods ot
accoloratod improvomonts ot musclo
strongth, powor, spood and onduranco
in ago intorval 6-18 yoars, on L:Ig, J
Sj:, 15, 4 |1998), pp. 211-22.
WiNlli, i.: Io tasi sonsilili |iarto prima),
on K::::a a: nIn:a Sj:::a, V, 6
|1986), pp. 8-10.
- Io tasi sonsilili |iarto soconda), on
K::::a a: nIn:a Sj:::a, Vi, -8
|198), pp. 22-2.
80

S-ar putea să vă placă și